[ AROMATIVM, ET : SIMPLICIVM ALIQVOT MEDICAMENTORYM APYD INDOS NASCENTIVM HISTORIA: Ante biennium quidego Lufitanica lingua per Diálogos conícpta, Dj GARCIA AB PE HOoRTO,ProregisIndie Meédico;auctore:-^ 0» 4401 Ó 2 Nu : vero prünüm Latina facla , c in Epitomen contradlaácAR OoLO crVvsrgefirbate. — n Vx Mo.:Bot. Garden, ""go3 ijs 0m. ANTYER PI4;, D Ex officina Chrifophori Plantini , cIo. I5. ixvir. CcYM PRIVILEGIO.| 2^ JR & woism UA lur it LTD rd ^2 Ww 3 OSYMMA Rxivi LEGII. : * Psiscet gis Hifp.crc. Ducis Brab. &c. d rarus res det L4 Mite mta PEE vvine. ids à MAGNIEFICO VIRO DOMINO IACOBO A. F. PYVGGERO; COMITI IN KIRCH- ' PERG ET VVEISSENÉORN, CARO- LYVS CLYSIVS$ A... gii xuewvwNOMM ENDATYRapuüdHo- (CoD merum Vlyffes; generofe fla- Prin". f Ff M UICE * .Atqueetianf dejjs aromatibusagit, qurve- - 1 te ad eorum exemplum conformaret, Si - - quidem eius voluntate, non modó Germa- niam , & Bohemíam perluftrafti , fed etiam Gallias , Italiam , atque Hifpanias , hoc eft , vniuerfam fet? Europam . Eas veró fic per- luftrati , vt omnium quos adijfti populo- rum & mores, ritus , confuüetudinesque ob- feruaueris , & linguam exacté didiceris .: Cuius rei teftimonium przbere poffum , qui . tibi ftudiorum comes additus , biennium fe- placuit eius infcriptio, lliceretur. Perlech idem defcripta , at non fatis per-.- | : E.g atque fuas rationes habuiffe , cur minüs Lati- né eum librum fcripferit. Expectabam cert aliquem qui nobis eum Latinum faceret, vt qui hactenus paucis vfui fuerat, omnibus vtilis redderetur. At cüm viderem neminem id tentare, diutius id defiderium ferre nó po- tui; & malui hanc , tametfi meis humeris im- parem, prouinciam fufcipere, quàm commit- tere, vt huius libelli vulitate foli Lufitani fruerentur. LATiNVM itaque eum feci , atq; in Epi- tomen contraxi, pauló forfitan commodiore ordine fingula componens , quàm anté fue- rant;atque nonnulla etiam reijciens qux non multum ad rem facere videbantur. Nam cüm fingulis feré fimplicibus füum dialogum ad- fctipferit, & ordinem alphabeticum fequu- . tus fit nofter auctor ; multa illum fuo loco haud apte reponere, & pleraque repetere ne- ceffe fuit, vtferé in Dialogis contingere fo- let. Hunc veró laborem co libentiüs fufcepi , qui em ineunte feré atate herbarie rei ftu- i0 fümmopere delectatus fim , tum quód huius libri le&ione excitata przclara 1nge- e noftri Auctoris exemplum fequutura ar- 2 trer. : : Mrsaro : Ponno cümhanc Epitomen in pübli- - ... patronus qui illam à calumniatorum iniurijs - € : vindicatet, nemo magis idoneus occurrit quám tu, przíertim cüm ipfum librum in communi noftra peregrínatione adeptus fim, & huius mci laboris rationem tibi reddere zquum fit: quem vt pro tua fingulari huma- nitate boni confulas, rogo. Dcus opt. max, omnium tuarum peregrinationum amplos E faciat, & incolumem pa- tríz reflimere dignetur. Brugis Flandrorum, em "Map Ele e 11s * -— : BENEVOLO LECTORI, ENT S D. Garcias ab Orta Proregü Ine die medicw librum de jjs plantis C aromatibus qua longa cura C diligenti feudio apud Indos (vbi trigin- ta amplius annis medicinam fecit) obferuauit : fed Lufitanica lingua amicorum efflagitationibus victus, tametfi, vt ipfe refert, Latine eum feripfiffet. Hune nos Latinum facientes in Epitomen contraximus ob caufas alio loco recitatas.Cum vero variorum aucto- rum teflimonio vtatur loca diligenter contulimus at- . que adfcripfumus , in. Auicenna poftremam editios nem, Venetam [fcilicet anni 1 5 6 4. fequuti. Addis dimus infuper ad fingula feré capita adnotatiuncu- Aliquot icones aromatum , que quidem nobi nancifci cuir, ad viuum exprimi curauimus. Cogi- tabam fan? fuperioris eslatis initio eam in publicum dare ; verim ob bmen som turbas editionem differre (ead fumus . Quod fi qualemcunque banc noftram epellam rei berbarie [Hudiofis grasam effe animad- sertero, animum mibi adijcient , ad alia non minus forfan. vtilia in eruit gem elaboranda. A 4 AnoxA- NC SVMMA CAPITVM. PARTIS PRIMAE ET ORDO, x. Ambarum 3o-Anacardium . 9. Aloé : j1-Amomum * ^3. Altiht, 2e 32.Calamus aromat, 4. Opium 33.Nardus ; s. Benjui 4.Iuncus odoratus 4. $.Cofius. z Myrrha 34. 3 6.Iurbit Lacca - -39- — S RadxChnE. ;—-2 9 AROMATYVM ds SIMPLICIVM MEDICAMENTORVM HISTORIJE LIBER I. DeAmbaro. ^. cap. hz m( M B A n v M Latinis, Ambar Azbar. eq) Arabibus dicitur: quo nomine om- LZ e quas fciam , nationibus no- tuin ejt ,aut variato duntaxat pau- lulum vocabulo. ^. VARIA 4uttcirca buius ge- nerationem Scriptorü e(F opinio. Siquidem alj Sper- ma Balena effe afferunt: aly belua citiu[dam marina : excrementum , aut maris (pumam ane opinio- nes ratione carent, quód nullum i reme sn le tur vbi frequentifima [unt Balene, cr vbi fluctuum "^on geciprocatione [uma plurima excitatur,) ali Bitu- Ambarü Bi. — minis medo ex maris aluco emanare, qua opinio me" 75 lior er veritati magis confona plerique vifaeft. |. AVICENN A lib. 2. (ap. 65. d Serapio lib, fimp. cap. 196. fcriptum reliquerunt, fungorum in Tüpibus C arboribus more Ambarum in mari gene- taris er tempefFatibus vnà cum [axis interdum inlit-— nw: qua iniitie verifoniür ef reliquisab Aie ; gna eins copia Sofalam, c» in injulas Comaro, Dem-.- tg —— goxa, Mojambicam, totutid, eum tradum eciur &.— : - ene mur ux d | 40 AROMATYM HIST. . bus vero Fauonijs , copiese inuenitur in infulis qua vulgo de Maldiua nuncupantur corrupto vocabulo , cim de Nalediua dicendum fit : etenim Nale lingua Malabarica fignificat quatuor c Diua inful: Na- dais lediua igitur pronunciandum erat; quafi dicas, Qua. i4 2210" stvor iyfulas fimili plane ratione , qua Angediua vo- - eamus eas infulas qua Goa Orientalis Indie empo- rio,12. leucis diflant;quid quinque fint numero con- termina ; Ange enim eorum lingua quinque eft. Sed bac prater infHitutnm : non potus tamen borum non memini[fe,cum in Maldiua mentionem incidi[fem. ScnaisvNT éüdem locis fup. citatis ambarum deuorari à pice quodam Az.el nuncupato, fed qui eo deuorato flatim extinguatur. Hunc deinde vudis flu- dhuantem regionis illius incole vncis in ficcii trabunt , eoá, exenterato Ambarum colligunt : yerim omne ámprobari,prater id quod [pina adheferit,id enim pro teporis diuturnitate purum c legitimü effe. Sed bae c earum opinio erronea mibi videtur. Nam veluti cev« — Ambad eta ftm eff animalia quarere alimentum natura fua. co- Arc non in- gepiens er minime noxium » nifi forte cibis innoxjs U^S - aixtumfit quemadmodum mures fallere folemus: fic — "etiam baudquaquam verifimile viderur, bunc pifrem ( Ambaá cot. Ambarum venari, fi eo deuorato fit periturus .. 1m CUUS-— um Ambarum fit ex eorü numero que maxime cor- — adisvires reficiumt; dixerim bic pi[cem prafentaneum - -effe venenum , quandoquidem tam. eximio -apento deuorato perit. É Sensit Auenróls j.collig.cap. 56. va genus inueniri natum in mari alueo, qua F UGrE*x cx 7033 aquis iie laudatifimum ver) id — quod Arabibus MCap dicitur. Quam ver eius opinio 4 ve- Caphur AC ritate fst aliena , c» tanto viro infigniá, Pbilofopbo sari ges indigna ; clarius eff quam vt multis demonftrari de- nus. beat : primiim juod Caphuram in mari nafci ditat y. deinde quod eandem que frigida est c ficca tertio gradu , Ambari genus faciat quod. calidum e fion conftituit fecundo ordme. .— — SvsIICIEMVS veibasiteula vocabula qua apid Serapionem Qo Auictnam occurrant. Magnam eius copi ex regione Zing Serapio lib. fümp.cap. 96. adferri afferit. Hec eft Sofala. Nam Zingue , aut Zangue Perfis & Arabibus idem fj igaifica quod ii- ger. Latinis; " quaniam torus ille maritimus Aetbio pis tractus amigris incolitur; sSerapio etm Zingue vo- E £at. sedem 2. Cap. Bes ach, d » : Eos Qudvewumeferdda- 0 x ner atat iot bnc iam de TERT. LI 12 AROMATVM, HIST. | dinis, interdum nonaginta palmormn layitudini; | duodeuiginti vero latitudinis . Affrmarunt nonnulls iiim s infulam ex m Ambaro vidiffe, quam cim poftea R- gen; pusdieis suet os od — — getus enim ille Aetbiopia tractus à Sofala ad Brata . -yvfque Ambaro abundat. INvENITVR etiam interdum , ed raro ,in $00 o Timor,e in Bréfil. Et auno 1 $ 5 0. inuentum e[fe | v0 fragmentum audio in Setubal Lufitania portu. RzrERTVM verb eff plerunque auum vo-.— ftri, quas in eo vemdeee iit iui Man : .R O. optimum. -fordus maxime repurgatum eff. quodá, plurimum Ad candorem accedit videlicet quod cinerei fit coloris, — (— aut quod ex venis, nunc cinereis, ma candicantibus » . eenffet leue, quodá, acu perfoffum multum oleaceili- — — .quori re[udet Nigrum improbatur, preterea candi-. . diffnum tefte Serapione loco fup tato: elg | xe dtes : - Nora eft Manardi contradictio qui in E El led da e CEIBETR Ir pA rio de Gemmis diff. X . in comp. Mef. Ambarum rem. nouam e[fe affirmat , eamá, non magno efHimat, fed paulo poft in Electario Diambra ibidem , quafi (ui eblitus,banc compofitionem ob Ambarum multis lau- dibus effert , eod, fe in mulieribus c fenibus fepenu- mero vti afferit. MacNA verb in effimatione eff apud opulen- tiores Indos,eo enim cibis permixto [vequenter vtun- tur medicamentiloco. Eius autem precium intendi- ditur pro fragmentorum magnitudine : quanto enims snains eft fragmentum ; tanto eius intenfius eff pre- tium, non fecus atque in Gemmis.Sed nu(quam ma- Ambarti ma- lori in precio eft quàm in Chinarum vegione . Cim diea. enim à noftris Lufitanis eins exigua copia eh delata pud Chinen- effet; eius precium fuit mille quingenti aurei in fin- gulà Cate, quod apud eos ponderis genus eft pendens Cate podecis viginti vncias. Huius lucri cupiditate deinde alij mer- 9" - €atores allecti tantam Ambari detulerunt eà copiam, o prnunc multo viliors eflimetur. wu cipe "i ai : : ini I E TET rur iria a I4 — AROMATYM HIST, ^ | DeAlo&.- -CAP. TII. 4 A Q vas Aloe Latinis, doón Greci , banc Arabes Cea. —* Perfa c Turci Cebar vocant, (nam qud Laber E Serapione vocetur , Interpretis errore, aut Librarior | - meghigentia factum e[fe exiftimo, fiqtuidem Arabicum exemplar Cebar babet) Guz.arate veró. (quos Ge- Area, drofios putant) c Decan incole Ateaa; Canarini y daecomer. Qui maritimum bunc tra&um habitant , Cateco- exu, — mer; Hifpani, Acibar; Lufitani Azeure appellant. AMo&nas. — Für exAloes berba ficcata fucco , que plurima ke — c wafüturin Cambaya, Bengala, aliisd, multis locis. 2E ^ Ceterum laudatifima efl in Socotora , qua inde ad o0 "tabes,Per[as;Turcos, deniqtie per viiuer(am Ewro- — &l£focoto- pam defertur eamá,ob cau[am Aloen Socotorina ap- Soctora ig. Pellent. Diflat autem bac infula à freto [maris Ery- e. - rbrei] 128.leucisqua de ye no minus Arabica quam — MMethiopica dici poteft, quàd altera parte freti Arabid ^o germinetur,altera Aethiopia. - N zc vero fuccus bic extrahitur in quadam dü- E eese TENCLDMEEE » pocoreranul cs a fed per totamán[ulam, qua nulli vrbibus ex- ROS" Space parosdenesat aero mise 2000 duneque laterculis ad excpiendum fuccum fubfter-. I | n tota infüla non eft tanta polities. ad N zc biaudiendi qui fuccurn ex fuperiori plan- —— gaparte profluentem, eo qui media aut mnfima parte us bonus et , c arena caret , fi adbibita diligentia ETAGE fe, 1$ PRAETEREA non adulteratur, nimia etenim tris - eius eft quantitas, fed quod incole negligentiores foc n in auferendis fordibus quas bic fuccus fecum trahit; — i «lius alio peior videtur. Hanc ob caufam minus adbi- - benda fides eft Diofc-lib. 5. cap. 13. € Pliniolib.17. £4p.4.qui eam gummi C acacia adulterari foribunt, — cim exigua fit ijs in regionibus gummi & acacia co- pia: :inm,vt verum dicam,nulle,quemadmodum àvi- — ris fide dignis accepi. Illud verà non negauerim, quin, - tran[latum;alys in regionibus adulterari poft. — - PonRo quid laudatiffuma fit que in Socotora ,.,, na[citur,non (olm vulgari fama, fed à celebribus vi- ris accepi,qui comperti fe babere aiebant, Aloen qui- dem pleri(que alijs Indie locis nafci, qua cum Socoto- vina deferretur Adem, €» Gida (quam nonnulli cor- rupto nomine Indaa vocant) e inde terreflri itinere *Cairum, poftea in Alexandriam ad oflia Nili : vel, . Ormus, deimde Bacora , poftea Cairum Cr Alexan- ——— driam : facile tamen dignofci eam qua. in Socotora : paritur ,ab ea qua à i Cambaya, Bengala, aliis, locis aduebitur : Socotorined, precium quadruplo maius ejfe eius qua aliunde adjertur precio. Inter reliquas autem notas banc commendabant, quàd Socotorina a... ng -— lida fit C» bene 45 alterius vero partes Prset qid func rcge pce eius plura fint genera* ; vt volunt. Ara-. mos d bes, fed vnicum duntaxat , tame ecd T tdmuiet- sk peiei ilb indant uis : d, Sag o. i: vissiig d Plniss frin. | : É »* 2 br ? * 16 AROMATYM HIST. ; laudatiffimam ex India adferri : alij vero ex Alexan- dria aut Arabia, non fimpliciter id intelligendum eft; fed de ea qua ex. Socotora primüm in Indiam de- lataeft. Nam etiam ex Cambaya ( Bengala defer- tur Ormus,Adem,c* Gida.Itaq; minus male Mefue, qui vnum Aloés genvs ex Socotora adjerri feribit » aliud à Per(iatertium ex Armenia,quavtum ex ATA- lia, Nam qua in Lufitaniam defertur (vti bis oculis E pud Alexan- idi) ea ex Socotora allata eff. Alexandrinam autem à quibufdam praferri binc fatbum eft, quid fuperio- — ribus annis pleraque aromata Ormus deferrentur , - deinde Ba[ora , Adem, Gida , inde Camelis Suez. (7 queinextremo maris Erythréi fitaeff , C Alexan- — driam ad Nili oflium , vnde Veneti peventes ea reli- qua Europa commtmicabant : non autem quod in Alnphmi NAscirvm ver)mon modo in maritimis , tems mati fed etiam defertis Indie locis, cium cam vbique vide- | Gau. vim ducentis leucis itinere terveferi per eas joli m aqua quadam vifeida t folis ftat, ung e 9: (qui Aticennam, Abolabi apud eos di- x dum ; diui libros quinque Canum edidicerunt , DAÁA5rfaupb4e A —- a? faripta)fed etiam apud Indos in purgantibus medica- mentis et collyristum etiam in vulneribus carne ex- plendis:in quem v[um plerumq, i in fuis officinis medi- camentum babent cui nom Mocebar ex aloé c? Myr ME e vha paratum, quo etiam plurimum. vtuntur in eqtis TUS tme curandis, c vulnerum lumbricis enccandis, MzpicVM vidi magni Sultani Badur Regis | Cambaya, ipfa herba Alo£ vtentem pro medicamento familiari in bunc modum. Folia Aloés conci(a cum fa le coquebat , eius decocti oclo vneias propinabat , qua aluum [ine molefria Cy nocumento fubduccbat quater | «ut quinquies,In bat vrbe Goa Aloén prob? tu(am C yi, stan cum lacte mixtam propinant ijs qui vlcere rentum aut wedicus vefice laborant , vel qui purulentas excermmt vrinas, "^ mon fine magne fucce[Ju C egrorum commodo : nam — | illico curantur . Eius v(us etiam Aucupibus motus . qui confracta auium erura ea conglurimant. Hicfimi-— liter in India maturandis phlegmonibusidonea. ——— .QvAMORREM halluinari mibi videtur — Mattbiolus in DiofC.lib:s tap. 2.qui Aloén ad [pecta- culum potius foueri a[ferit quàm. ad medicum v[um. Quod verà Antonius Mua in Exam [unpl. neget A- Aog etplaa loén herbam amaram*e|Je, magis mirum : nam (epe -degu[latam admodum amaram inueni, quo, vicinior pars erat vadici,eo amarior mihi vifa efl, extrema au. wore Hii mihi vifa fom. Tota planta yirofo odore T T XTERY quoniam. —"— av E nonnullos Auctores , debeántne camedicamenta qu&.— - eom M poye | pu O-—- AROMATVM HIST. — : — £ibum, Q* an illico à cibo, pauca vifum eft Bie adice- ye , tametfi à doctoribus medicis pottus bec erant pe-— tenda.Galenusxeius quinque catapotia exbibet C» be ne quidem, quoniam bac ratione capitis dolores (edat . Plinius autem lib. 27 «ap. 5 . effiactorem effe , fi pota m fumatur cibus modicus videlicet e boni (ucci:qua ratio multum iili probatur, eamá, fequuntur buius regionis medici .. Cum enim Aloé medicamentum fit debile, non euacuabit mfi fLatim vires covfjrmentur modici cibi eid, boni fucci fumptione vi eo digéffa melius enacuare poffit. Paulus ib. 7. Gap. A-CUITA, WA Ait jumendam precipit eosá, rept do exhibent:corrumpit enim inquit, cibum. inb fes nmntur firmis rationibus c Auctoribus, fed con ' eibarifacile poljunt.Cian vero controuer[ia fit adino- duin vulgaris, cz a multis agitata , an cibui cum me- — dicaimento iifceatur , ensem qi indico de bá plura agere. a S ED prater inflitutum facere ibi. fiic ictu len in ' -- qut horarum [facio à cibo onus icem pei n. (0 fra bec tempus noi pirgentur, roborado fLomacho flu s dent ex Auicenna precepto , quod fit (wamptis duabus mafHibes dracbiris ss flillatiziorojarum liquore dif- fotutis, aluum bubulo felle : LM. gentes , paninmiá, meum felle wadentem vulilicoimponentes , s eccal Nieren ini, excpiul IIÉd ERRORES 19 TS s eultatem excitandam Jiepus fit. Sin 6 Jia bas quinq, horas bane foluetur aiuus , propinantur illis tres vncia iufculi gallma aliud praterea mbil: deinde baufloro-.— faece aqua pauxillo.parumper fomno indulgent. Hac ancdicandi ratio (uis rationibus d fgg efti- monüs nitividetur. —— —TAMETSTI Raellins lib. s.p. 19. magnopere | commendet potionzillaim Rufi. qua Aloéi, ammonia- Potio Ruf; cui imyribam; ér vimm recipit, ibiq, occafiontna- i Gus , acritis in Arabes inuebatur ; qui vewcto ammo- niaco & vino , Catapetia ex Alo?, cróco , myrrba - £oncinnent, taiiá, compofitionem. acceptam Rufo re^ ferant: facit pro fuo vecentiorumá, fcriptorum mure; qui in Arabes plerung, inuebi folent , vt Gracos tanto magis extollant. - Non negauerim certe Rufi medica- - metum fingulari remedio pollere aduev[us peffis con- z taria: Illud tamen cértum eff, Catepotia [uajis quibus Coen Catpotia — vtimur s efficax effe auedicamentum Qr à multis ma- 5" gno facceffa expertum. Additur vero Crocum, quo- : nias cor roborat Cy aperit , ti ob alias facultates qui —— bus praditum eft. : MANARD $,lil.1.ep.1. alijá, nonnulli re- centiores acerriing in Me[uen, Serapwnem (y Auicen Das T d nam inuebunttr, quid affirmauerint Aloén venarum 07 ofcitla adeo referare,vt inde poftea [anguis facil fluat, Meteor c i adj (5C Lena rp dr- meidibis tia medicamenta. Dicit [yen d nf ! I. Alo? hemot x —- * chum tobo: rax pet acci- dew, — dutcocerte perexiguo,bumores qui veiriculitimfefftt.— d LINEERMI 05 — 4t PriNIVMlb.7.p.4. miran fubit, qui a« loen metallicam fupra Hierofolymam inueniri tra- dit. Ego non modo medicos Idaos, fed etiam Pfar- Nulla Alo macopolas qui Hierofolymorum incolas fe ajferebant , diligenter interrogaui de boc Plintj loco . Sed illi con- rid ffanter negabant vnquam fuiffe. fepertam huinfinodi Alo£n tota Paleflina. vanis sri --* Catrum;antiquitus Memphis T celebrata miraculis,qua. ns in hunc vip diem perdurant. Ibi fuif- Curam. : fe Io(eph captiuum ferunt, & adhuc horrea , quibus fru- / mentum condidit, oftendi, Vocatur autem à Mauritanis " Mefera:fed quoniam Regina quaedam Alcaire nuncupa-. Mcfera. ta eius pomeriaauxitle creditur, ab eius Reginz appella- tione nomen Cairo fortita eft. Coepit vero haec vrbs po- pulifrequentia depen minui, poftquam Turcoríü Im- Conflantinopoli occupata; esae confluentibus nimirum eo hominibus. .. *Nullam certe amaritudine in noftrate r: quod | obnimiam illam humoris abundanti accidere arbitror. $r» aliud. lam Hifpanix locis Aloés genus — inuenitur, in cutusfanéfolijs manifefto amaroremcum - acrimonia coniunctum inuenies.Eius cum icone hiftoriá : aliquando,Deo annuente,dabimus. — — * Galeno adícriptus ad Paternian.cap. 5. tria grana d- s , eris magnitudinedat poft coenam. * Aloénpoft cibum etiam exhiberidem Pauluslib. 5. cap. 43. quam controuerfiam Nicolaus Rorarius in fuis iaieiudiüiciwd) m auctorum libris conciliat. *Nonaffirmat eo o Plio.calem inuenirifed,Fuere, .— inquit, qui traderent in Iudaea fuper Hicrofolymam me- bom cs octies Y ! Dedi T TANTA ue ofnin pe í Scie. bra Men Dre C AROMATYM. HIST. - EPEDTENSTEE IE qua boc | - 2 perder tnm iade, su ome eft i dina EU n e e—À MAGNI eei i, etm gunt 171011 ; E I Ti * 1! - deaduebitur varietatem..— | dariain dd de : —NVor D v T nonnulli ex Cora[one ad Ormuz., c. nti in Indiam deferri: ali ex Gu arate, tametfi ifie x regno Deli adferri vulgo [ferant regione admodii frigida,que ad ph ac C regionem Chiruam —— -2-ap. 5 5.tefHimonio extenditur. D d ie india ad E i oecits deum. dress | xs | gummi vil horiodis adfertur regionibus , veram Ple deferiptionem babere difficile eff. j Mv r1 ab Auicennalib.a. cap. g 3. nomini- bus infignitum eft boc medicameutum, veluti eff Al- tibt, Almharut, propter nguarum integ 'egioni "E , 1D autem Inter etem monerit cim Alim "Ponno duet - aliquis Alt. non. efe m nomen - plante Laferifera » fedipfiu potius fucci concreti c coatli : cuius fententia efe videtur Gerard. Cremon. Conimentarijs in Rafin. cap.de Diminutione Quitis, ; lib. Diuif-t. cap. 79. Huic fic vefponfum volo , Ga Tore " Aralicam — 2 d : B. z ad Occidentem babitant, fiquidem gatby Occident Crrrenva ÁAltiht nibil aliad eft quàm ipfa ie "d , / ml. dm : E anuo: fM o00 AROMATYM HIST. S t- Diofaridi c» Plinij, tametfi nemo legitimorum Ara. bum(qualis eff Rafis cy Auenrois)v[quam eius memi . snagnoin v- interes Iaiei qutt Mem MESEÉ tape ton nifi fumma in necefütate eavtumur.— A CouMENDARYVNT mibimali condimen — taiflerum Baneanum cura à faporis , tum ab odoris fuauitate. Hotik oratione perjuafus aliquando eiufmno. di condimeia deguffani, qua fan fic fatis palato arri- debant ni tamen adeo vt illi predicabant, quonia for-— t2 neq, iu[culis neg, condimentis valde delelor: edore Pea. AE epi tametfinulluodorequà — fa, PPPrfefrwfitatq, Afnfetide, 00000 eI vatur perimasmuli Afam,ytdaediagpe- EFEXXSE 5 5 -— 34 — X titus faflidia tollant; initio enim aliquantulum ama- 7a eft Aja, vt fint oue condita deinde deuorata tmi rum in modam illis bene fapit. Soleut etiain plerique, £4 fola ad flomachi c die Eflatusá, difcutien-- dos medicamenti loco vti. Quamobrein | voa ballu. cinantur , qui Sepulueda fequuti nullo effe in vfu me- - dco a[ferunt juifi als medicamentis perniflam. | - Sz nonpo[fum non mirari Matthei Syluatic C4p-47 .de Anjuden ofcitantiam,qui Galen.citans, venenum effe affert. Nana nea, Galenus,neq, Graco" rum quifpiam id yuquam fcripfit , cium omnes vno ore Lafer magnopere commendent aduev[us venena, peftis contagia, lumbricos, Cr fcorpionum plagas. Sorrwr Indi cauernis dentium indere in do- A&in dolo- orequam facultatem etiam illitribui Diofc.lipr, 5. e demum. €ap.76-tametfi Plinius lib. 2 .cap. 15.id non cefeat, exemplo cuiu[dam , detur fe ex altopraci- pitauut. Sed is forfitan cachexia mentum eos bumores qui pests a nimiuth com- E^ sqouit. M A cw 14pud Indos eff precij,quod eius magnus v[us. Sed: neg, radicis , neq, foliorum apud eos ali- Ve r quis eft vfus(funt enim illis incognita) f£d folius dun- islas, — daxat fuc , pe. A ua nifla muc éruacioni misma oc 2 cim ge RS — v M e e PS is a6 AWCGMAIFM- HIST. in Lafere fabe lomento fimile conficiatur , 1 non dul. terationis [ed puritatis potius ee indicium. FRrQvrNs verb eft in Mandou, Chitor , c reri aE ex Ormuz. aduebitur in Pegu,? Malaca, Tana[arim C» regiones bis vicinas. | Iaeisduo, Ponno vrbepease ad Indos adferun- tir alterum fincerum C tran[lucens, alterum turbi- dum c impurum quod à Bancanibus repu gatur an- tequam in cibos admittatir . Sincerum colore eff pu-— | r0, Elediro fimili ,id Gus avate conuchitur ex Chitor vt aiunt, é ex Pataue C Dely. Impuritex Ormuz.— — adfertur. Maioris preaj eft fimcerum neq, facil Mer - catoresimpurii emunt(. folet autem id magna ex par - deimtenuiorum d medicamenta cedere ) nf in is defectu. Sincerum validioris eff odoris, quàm. vue vtrumq; tamen mibi hi fatter fed id magis quod fincerius effe putatur. Qui vero eius vui affueuerunt, co c fincerius jodoratius e[fe afferunt; quod q WARME. x TAE tudine iren ipi Styrax li pida c " Asa — aun penser tamen naxi- uád. o maexparie) 4. Sic neutri Laer mibi Por- ese ers fed ad noftram Myrrb acce 2 detur Hinc factun v puto; vt Anicema Afam di aris iie £r odoratam , quid fatidam por- raceo odore effe alfererent cim non ita fit. Siquidem veteribus edoriferum. dicebatur , non quid (uatiter o- leret fed quod validi effet odoris, Sic vocant calamum —— odoratum , qui multorum iudicio fetidus potius dic£—— dus erat eadem ratione Myrrha validi eff odoris, Alt. | validioris, c — Secus L- & » IIBER f. a9 enim &gros puroatii qui à Rhebarlaro GERD d quàd illt Spicam admifcerem.- : MinAnr fubit Antonium Mufam , Exam. fenpl. quà adeo credulus vt vt bisfide adbiberet,qui Benjuy (quod veteribus [uit ignotum, vt poflea offerr- demus )plaitawi confiidesm Silphio dr fumant. | Sed de bis plura fuoloco. S rc Ruellius vir eruditus c. omni Leide dignas ? lib. de nat.[hrp.3.cap. $2 Jeribitin Gallianef raf. —— fem radicem, magnam foru nigricantem , intus can- didam , que cum fao liquore e femine mira fragret iucimditate . Huic ob infignes virtutesilluflria indi- derunt nomina:namq, mcd» Wnperatoriam modo An Veseeraoria. gelicam modo Santis piritus radicem appellant Her- eiusque fc 2 barij,tiá, calfecientem [iccatoriamd, vim im tertio s iare gnant Hunc osi ig M — reis nta Eas ie etiam xad. E "mes valere , aliosó, preterea morbos ,quosbreuitats— : "cuna amitto Hanc igiture[f Laferpitium Gallicum, AMA - €Mius Veterinari medici meminerunt. Etfi quis nares * $ M M idem quod. Benjuimum a AROMATYM HIST. S xD eiwopinionem cap. de Benjuino multis c7 folidis argumentis conuellemus. Eiufdz fententia fui- fe aliquando (. vt videlicet Benjuinum. Lafer effe pu- taret ) ipfe Mattbiolus Commentarijs fuis lib. 5. cap. 78. feribit ; veritate tamen coactus , fententiam mus tauit, uoniam hoccapitetotoá; adeo opere de Baneani- bus dicc acfler Austo ot, Ax gerius gets 'ne- celfe eft (cire. Eorum igitur Philofophorum quos Banea ' mesvocant (tametfi nunc potius Negociatores appellandi veniát,quàm victae gros multa rias 'ajin hoc con uenientium , vt neque occidant dom quamanimatam, nedum ea vefcantür. Hoc praeceptum. adeo Rricté obfer- uant , vt plerunque aues redimant , deinde eas auolare fi- nant.Nonvecuncur n non allijs,non cepis,non pul- mentis rubro coli 5. ium. non E nona- cetum,no Nimpa,non Orraqua (ea (unt apud eos potio- hum genera )non son Orga a jusiobloAnt pau cisima edentes veluti faccharum , faper quo autaquam aut lac bibunt.Nonnulli inter hos ft uperftiriofiores vigin- ti interdum diebus omni cibo abítinent, ^ FonaMticis aquam v faccharo duleoratam bibendam ns affirmantes fefe eleémofynam TIT xur. Eod m coe EM ,amiciuntur, & animarum ^Hawé fimiliter opinionem fequi traduntur Brame- . mes vocati in Balagate, Cambaya & de anka or rar lo- : — ti vniuer(um corpus cibum non attingunt, veneratione Baneane Ex his een d | Legati, Hi tamen omnes pas esL Lu quiin ma- ritimis Cuacam appellatis habitant, veícuntur omni gene- re carniüi, excepta vaccina & porcina domeftica. Attame omnes animarum tranírhigrationem credunt, aliasá; x rimas perfuafiones ridiculas habent , Albus no Auctore de(umpfi qui varijs capitibus de agebat. 4. v3 120 kg ". . De Opio CAP, IlIL C477 e) ies E : € UU aM TE EIS rod 2^ o Qvo D nos Lufitani corrupto nomine Ámfiam appellamus , id Mauritani ( quos Indi feq me ^ Ofum vocant , deducto à 4 Grecorum Opi int. o6am. Plerag, enim nomina à lingua Greca ( quam Ihu- Ihomani lig. mani, quafi Ionicam dicas, appellant ) mutuati funt 9^ Arabes , P in F, quod fint litere multum affines,mu- ipe. stans veins m Faunie, & - vii ciet Jalbicat S oes intesa Mee ima ie eum dicimus . Quodex Adem aduebitur, alijsá, locis "icm. : Erythrao mari viciis nigrum c durum eft: eius pre. cium pro regionum varietate aut intenditur , aut mi- nuitur. Quodin Cambaia,Mandou,* Cbitor cogi- tur, venera ftri flauefcit. Magno venditur P. na AROMATYM- HIST. uc Cambaiete refcini nibil alind effe quam gummi fie SR dacbrymam Papaueris. ^ iflic Pápaser (cax- — pawz — CaXVGcant ncunne cum Arabibus comuni )pregran di Capite, quod interdum fextarium cum dinudio*ca- pere poffit ( inseniuntur etiam noflris aud maiora) bac incifa opium exHillant .— Non efl autem id p papa- tuer ni 4m teta Cambáa baud muenias ,ta- metfi Alticenna lib. 2 .cap. $16. Opium ex Papauere | igro parari fcribat.Sed num alijs in regionibus. ex ni- gre Pap t colligatur gnoro., — ep d plcna Pivni Mv buius vfus eft. per vni EL Mauritaniam,cz Afiam *' quia OMS — (ueuerunt,vt eo abfcinentes periculum viteincurrat: e LOLAL I in narcoticum C ['upefactiuum eft. Sed etiam qui eo v- Tunttr, dormitabundi plerung, videntur. Itaq, [olent - qui eis facultates intelligunt , exigua quantitate fu- o omere. dli vero plerig, liberalius co vtuntur, vt lefitu-. Ue dinem ex laboribus, antirió, faflidia rellont, ton aui necs uitio dcum d oe. D OsIS CORBIS s apad i jin dà 4- riginti, ial quisquaciata ii ow Neui tamen DAE Co- T : * LT LO P bundus (emper videretur yaptiffimé tam? Cv dod de. einnibus di[putabat; tantum potejf con[uctudo. z erii a:eít autem apud Luíitanos po ' «uli genus continens qui&qüe & triginta vncias, Cüm ve ; er rb Sextariusapud Veteres quatüor. & viginti vncias vini par aceti & aqua continuifíe inueniamus, Ca Sextariü cum dimidio verti, quód non haberem aptius vocabuli, .. * Bellonius libr. 3. cap. 1 &.ob(eruationum au&toreft, " ium abundantiísimé cogiex Papauere candidotota — EQ s nfut Io VH arízie ^ DeBenji —^^EX$& v. ^ URP VORNE on tamen ab eis Gt AROMATVM HIST. jud » veritate coadlos ,id gummi etiamnum Laferpi- - tium vacare fienificaruns: quandoquidem abindige- n gii Cominham appellatur. -omueljap. — À D Ruellj aute lib.de Nat.Stirp.5.cap.52.0b-.— - ieclionem quem ,capite de Lafere, Wnperatoriam La- fex Gallicum atq, officinarum Benjuinum effe,conten - dere (oripfimus: Stc ve[pondeo.. . C v M i inter reliquas Imperatorie facultates — banc ilii tribuat vt libidines extinguat: in Lafere verà dixerimus Indos eo vti ad venerem extitandam, Impe | is genus ejje non nha xcd ps n jm enjui veteribus i, ignoti t omnino ide neq, Gratoru quempiam , iw ena AURA UR Eme ten Nd quod Auenrois 5. Collig.cap. $6.diit, Beleniy an,aut Belenvan, fiue Petrovan exficcante e. excalfacien- coc tin fecádo exceffa babere facultate, flomacbii bumi- o diee languefcenteex[iecare cr roborare oris odorem | €Nmendare, partes corporis confirmare, veneré exei (o aresex eius adeo fuccincta C breui deferiptione, per- | Juadere mibi non po|Jum effe Tei quod definibir COME contra fentiat;per me licet, — jula- pice IBVS eas Hdcs iguetem fuifrs tmn icit DNO, Désid, neg, Salsomeim. meminerunt, tumerfiodares & fufimenta fummope- re commendarint. Firm autzpoteft vt Ruellius (ineo quod Ben- jii Ben Indeum vocat ) lapfus fuerit nominum affini- Gengoy. — fate debuerit, potius ifncupare Bere ideft, ld : Om eeier cce $cn1- J. cus dab RAE ESL SaeRIA Mediolanenfis KM jui in monte Paropani[fo, C prater Macedones quof-. dam, qui in onte Caucafo odoratiffimum , noffrod, »ulr pre[Lantius [e Yidiffe afferebant Ludouicum e- tiam Romanum cát. —— Eco verbnen hic Mellanefseg ills Ma- : cedonibus facile crediderim, quandoquidem videre li-. «et buc commeantes tot T braces (quos illi Rumes yo- Romes. cant )Cy tot Turcos, qui Benyui mercium gratia binc tranfuebunt: quos, fi apud eos Benjui nafceretur ; a- lias potius merces , qua maioris effent emolumenti Qr. - quaflus,tranfpartaturos credibile eft. Fieri autem p- teft vt illi Macedones Styracem pro Beujui intellexe- Styvax in &« rint : fed tamen nullibi Styracem naci fcimw prater quam in Aetbiopia,vli etiam Myrrba reperitur. Dz *& Ludouico Romano à Lujitanis quibufdam ag Vodosicm Lodonkcs diui, quibus bic in India cognitus fuit; nunquam eum "me prateri [e Calecut neq, Cocbim: necdumenim eot£-— pore ea maria nauigabamus qua munt nobu aperta funt. Ego fané bunc Ludouicum olim veracem effe cve didi Jed lectis eius Cominentaris, multa eum par. bitrio finxiffe deprebendi. Exemplügratia,vbi agit de Ormuz, lib.3.cap. 2. infulam aut vrbem effe peteif- — fimam refert im qua fint aqua fuaufima,cumtamen — nullam ifHic aquam prater fal(am inuenias , mnis, e e a eeu. nec ifa qui- : lib. G. cap. 17. ciam taman 34 | AROMATVM HIST. xime à Mercatoribus expetitur , quod Amygdaloides X vocant, quodá, vngues (eu yum, lidas admi- M AxiM Eid prouenit in Sian et eius cütermina — Matslapfas. Martaban * . Erus meminiffé puto Antonium Mu- " fam, idá, permixta eins radicum [obe adferri affere- "res fed flo, quumdoquidem vmam idemó, ft gummi, - . Aliud videlicet eraftori confiffentia, aliud tibi dono miffum8je, fuauiffimi odoris , quod mani- bus confricatum , eas mira odoris fragrantia £om- E co fapius exiffimaui illud Benjui de Boninas nibil aliud effe , quam Beniui cum Styrace liquida, Syuxli- — quam Chinenfes Rocamalha vocant , permixtum, alba. quoniam eius odor aliquantum ad Beyiui de Boninas accederet: eamá, ob caufam id aliquando experiri va lai , mixto Benyui cum Styrace liquida, Sedlieet id C?-TE€OR 3r Benjti fic permixtum vulgari edoratius effet , odoris tamen fragrantia c ecd P Bevjui de Bouinas fuperabátur..— CriftRVM Benjui bnonelia plantis prfuens 'edoratius effe , caufam e(fepute, quod gummi multum natiue Jua fragrantie vetuffate de- Benjui de Re perdat,vt fere in reliquis fimilibus cétingere folet, Sed "inas c no- quoniam candidum elegantius eff , nigrum verb dr no zelo permi- - mellum odoratius,vtrung, permifcere folent, vt edorus fragrantia etiam elegantiam conciliegt. BEN r v1 genera vocantur à Chinenfibus Co- Comithám, miiaham,ab Arabibus Louanjaoy.quefidicas Thus ——— de Iao4,qu0d bac regio primum Arabibus innotuerit, — fiquidem Arabes Thus. Louan dicunt ; Guzarate Deien incole, V do. LIE E sT dutem Benjuifera arbor procera; va[La, pul- Ecnvuiféta am [párgens y Yanbram , ob ramorum mem quentiam quos pulcherrimo ordine digeftos ; drin ac- vem elatos habet. Caudice ef eraffo, materia pradura € fiiia. Eius folia partim Aceto condita, partim va- mis adbuc adberentia accepi minora [unt ea aliquan tum Curi fiue Limonere foliis, non tamen adeo iren tia, (ed parte auer[a candicantia: qua vero in ipfis má joribur ramis ena(cuntur ad. Salicis folia magis acce» dere videntur latiora tam? [unt fed minus longa. NA féitur interdum in filu Malacs,loco bumidiore. VvLNERANTVR. axbores vt Gumpii (quod. Are emi Nos tlle, »tx- M AROMATYM MI ST. v tur , natum verom San reliquis generibu praftan- Thus in In- - dia non nat- — €euut, | cs cc c Medo rs Hac omni non fine rei mmmaria difrendio d | dici : fiquidem perbelle (atisfactum eft. ei qui mibi c folia c ramos buius arboris attulit , vt equum erat. Nam prater fummam qua bis adeundi eft fituis diffi- cultatem maximum fubeundum eff periculum, ob Ti gridum ( quas illi Reimones vocant. ) in p fius fre- Sr jid veri eis numc mp alinodi. ETE | Gre qui Ludouico Hékuauo parum quin erat, aut (a- néaliud habuiffe exerfiplar, quàm ea quz paísim Ludo- uici Romani nomine circunferuntur. Nam lib. 5 .cap.2 .de Ormuz agens, Aquamm inquit potu fuauium annona que mma eavitas: insebuntur fere omnia , quemadmodum & nofter au- &or hoc loco afterit. Ezlibr.6 .cap.1 7. de Malacaagens, - Mittit tamen triticum carnes , perpauca qwe ligna . nu(quam verà. aqua meminit. * Hoc Benjui amygdalinum Amatus Lufitanus enar- ratione7 1.cap.de Myrrha, reftantifsimum Myrrha : pex opcm quam Diofcorides à loco natali Tro pe ote fupra regnum | Malac ai iuul- opum Au. A Maninin Oetgdti Á— emt praGangeticum finum. 7 Ano rz. DeThare — car. vt. i74 C v M Veteres duo Tburis effe renera tradant, al- terum Arabicum, alterum Indicum; de eo nobis di ife- rendum exiflimaui. P en vainer(am Indiam Thw non nafci c " onse Eg aW nx m binc in Lufitaniz euebitur, puso Nó pofum "p non mirari 4 quo ir npn s libr. 1. nn miuus 5 mirum qui oigricnstes: cii quo: 1^ : ; Vocent, Vt ex Myrobalano: nigro. , quon in Pe ae. c wm CiTERvM Thus Arabibus, ips sein Louan. prouenit , Louam vocatur , nomine ex Graco dedu- &o: Auicennalib. 2. cap. 535. Conder,ideff Refina ( gamac enim illis eff quimmi, veluti camac Arabi, snae. dd eff gummi Arabici )Serapioni lib fimpl. Cap-17g. Ronder corrupto vocabulo. Nam multos Arabes con Ronde. — . weni.fed omnes Tbus à quoquam eonomiue appellari — fégant bancos verà quofdam Conder vocare, c ple CE vof, omnes Loan. Idem 4 quibufdam Lufitanis qui in Arabia diu vixerunt jntellexi. Addeban cr illi ar- borem qua T bus producit ab incolis Louan etiam ap pelani , eiusd, duplex effe genus : alteram montanain, vius moo- alteram in planis nafcentem. Montana arbor monti. aim. bus confracofis prouenit, optimum, € laudatiffimii: ; A Tbw ws profert . In planis vero b na[ceus Thus profert n- Ihi mii : : gnum, improbum » quo cum alarm arborum rina E permixton ies picant cy oblinunt , vti uos picefole-— us. Ee arbores illies Protincie Regi cedunt nec ctti- quam Tbw colligere licitum eff , nifi Regisperwaiffu. Confluere eà Negociatores ex Adem, Xael,craljs ————0— Arabis locis, & cum Rege de Tburis quatitate quam ced MUI olent modo 1 : X a 3 » Mclato- ,"Ihuris vi- "Thusnon AROMATYM HIST Thus mafcu- - legitimum , quod nos mafculum m — lum. mus,ipfi Melato appellant. — LaAvpArIssIM thuc etiam delati » vileeft precium: centene euim libra duobus duntaxat Lujita- nicis aureis emuntur, Improbum interd cum optimo mi[cetur , cui nonnunquam C. corticum fragmenta. inberent , atque buc defertur , fedvilifium eff preci. Tbus ergo nullam aliam adulterationem nouit, Nam quis quefo id adulterare vellet, cum tam vili ematur? om Thuisvu. — Myvrrvs eft Tburis vfus apud Iudicos medicos Myrrha. Bola. e ERE penes €os i: e» ego cert? de eo nibil pronanciare polum. Qyrrc. ad, pum. — DeMyrnha cam. vir — Privninma adfertur etiamex. Arabia ad nos ; Myrrha, que Indis Bola dicitur: titm etiam ex regio- - ne Abexim,que Aetbiopiaeff .| Qualis verà fit arbor qua eam profert aut quavatione reina elicatur nun quam fcire potui. Intellexi duntaxat à quodam Met- catore qui m Melinde & Mofambique negociabatur, gum à quodam facrifico Aethiopia, Epifcopod, Arme- icd m mm vontanum C [y ar | CRRBAXA. b. 39 m fi£ffre quos Bedoins vocant ,linguad, pura Arabica, soap, — qua nonnibil ad Chaldaicam aut Syriacam antiquam ! accedat , vti perbibent . 1d inquam bominum genus Myrrbam in. Braua & Magadaxo terreffriiinere adfert , & & Chaldea regione fic illis vocata fe ad(er- re afferit. ; 14.& 16. Tum legat qux aliquando commentati fümus in appendice ad Commentarios Gallicos do&tifsimi Do- 7 donazi dc Hiftoria Stirpium addita. !r- . £3 mJ JÁ077 0 VFoee. "s * Delaca — car. vit. /,.. QvAM officine Laccam vocant , eam Arabes, Vac. erfe,& Turci Loc Sumutti , quafi dicas Laccam toc amutti. E Samatra, nuncupant: non quód Samatra fit Proum —————- eie Pegu ,viplurima Laccana[citur , fimtima , fed Crrin vi demabipfisinoluapudquspla ————— rima nafcitur, Trec vocetur mirabitur aliquis cur qwe c com - AROMÁTYM HIST, LaAccA cvM SVIS BACILLIS, «€ LIBER JB. T. | tumyt eiu effet vfus in medicina . pPréferé tamen femper natinum prouinciarum m quibus medicamen T tanafcuntur, nom? feruare,quüd bac immutatio mnl toruin errorum occajionem prasere [olcat..— Poxmo Pegu c? Martaban incole eam Sana tram exportabant , ede piper iü Lees ae reuebebant. Q vVIDNAM efer accu, quamudo pasartar, € vbiiam gigueretur, dig dubitaui . Nam «. bant nonnatlli n Pegu flumina exandare at. atj,2hueums fam füperare folere; aqua deinde decidente,n lutum quod remaneret bacillos abincolisi injci,in quibus pre- grandes formica nafcerentur;et ee quidem alpte qua multam Laccam accunnularent.— Percontanti atitem an eorum qua narra fent oculati e[fent teftes, tantum. fibi fefe ocij negabat vt bac adeo di'igenter anitmad. Variedela nl 4 " e a tierterent, yfedfamam vulgar£eam effe. Conteni tan- dem viriim apprimt boneftum & euriofum pie ^ temá,, qui iftc fuerat. Dixitis vaftam. inueniri , folijs quodammodo Primi , i cuis arcis e minutioribus ramis magne fermiczj in terra vi[ee- ribus «ljjsd, locis enata banc Laccam elaborarent ( vt ifie tenis apes mel conficiunt ) materiam ex ipfa arbore exfu- gentes. Hos deinde ramulos ab arbore veuelli atque in ii ficcari, donec deciderent ramuli, Lacta autem velui ti in tubules conereta manera: : interdum t4- feri. BAM: end pagumemmeqer: | eam vero ci inbererent fr. menta AROMATYM HIST. o side colliquarent cr in pollinem reducertnt, eamá, vilierem cenferi,quomiam multam terram ad- mixtam baberet, Deinde negocium dedi quibu(dam qui Pegu profecturi erant ,vt ,an ita fe ves baberet;di- — higenter perquirerent ; ;fed à dj retulerunt verifima eum ^ dixiffe. Idem poflea veri c[e didici in Balaguate pro- rcd nonnulla nafcitur Cr referuatur quam de- oximos portus exportent Huc item mibi al- d eft ramulus ab arbore Berifera (cuius in fecunde Berferaat.— pipyg mentionem sain cue bor. me turpem an dip nq Ferni- horae — €f autem banc Laccam elaborare inde manife[fá eft, quid pleruna, ale formicarum Lacca permita cen- fpiciuntur. PnAMANSsA autembec Lacca? ,pulcberri- mo rubro colore t inficit (qua eft deligendiratio ) cr ex £a bacilh illi , quibus in obfignandis epiftolis ytimur, conficiuntur , admixtis ij s coloribus quos maximi ex- perimus, Dfdem et fabri ignarij meae ducunt .Hac ve yà Lacca implent etiam cum Aurifabritum Argenii- fabri vaa maiora aurea C argentea. — Lacepana — INON eff autem ea arbor m qua Lacca elabora- diffimilis Mytto. tur Myrto fimilis aut facie aut magnitudine ,vt aliqui volunt d interdum in Nuci iuglandu magnitudine excre[cit interdum mmor eft. i AVICENNA lib. 2.cap. 452. Paulum fequu-. tué, Laccam, qua ipfe Luc vocat, Myrrba perfimile facit atq, odoratam effe feribit debered, 3 LIBER É:- ——4 fumi ,eosd, reprehendit qui cam. Carabe fimilem fa- ciunt: nonnullas tamen facultates Carabe funiles ba- bere. E xiflimo autem Auicennam Laccain nou noutf- Lacea neque. fefiquidem meg, Myrrha mila eff, qunm hat in Mrzhs iei extima ramis elaboretur, Myrtba vero ex ipfo arboris ácata. trurco extillet: neg, item 2 RRmpeed. edm 7 MEME tamet|i Auicenna tbid-odorata e(fe contendat. Quod Bellunenfis Luc verterit.fieri poteft eum ita in veteri exemplari inueniffe, Attamen nunc omnibus Arabi- bus Loc-fumutri dicitur. Errat fimiliter quod fimi- ! les illi cum Carabe facultates tribuat. Carabe enim Uscce faeal. glutinatoria e[E cf adflrichtonis particeps, Lacca Yer oriens ebflrucivnes aperit CreTERVM erroris anjam Auicenne prebui(fe puto , quod Laccam Cancamum Diofcoridis ejfe e[I- 1acca n5 e& marit cim tamen plan? diuer[um fit à Lacca,que mi "27m. nim? vt diximus, odorata eft: Cacamum verb aduf- —— fimenta v(urpatur quid grati odoris eff indicili. Pra terea eius error ex eo manifeflus eft quod duo diuer[a. capita de[cripferit , in altero ibidem Cancamideferi-...— prionem enarrans , in altero de Cheichem agens, cueictem. quafi diuerfa effent fumplicia. : ! SrznArrIO/libr.[impl.cap. 181. de fententia Diofc. c Aatbabaric , (quem nonnulli Paulum pu- tant )gummi effe ait arboris in Arabia na[centis, Myr. [koe] referés. Deinde ex fententia Rba 5 , inramos Sorbi quam ipfe Guberam vocat & Calo Gubera, Wok ieri im I(aac,res quada — eff rubea ,qua tenuibus lignorum furculis inberet. Co p. | — AROMATYVM HIST. 2 ei £a ex Armenta defertur Hec funt Serapionis verba. — (0.0 05 SED, quidpate tanti viri ditum volo, Serapio- — o Cavtens niignota fuit Lacca, quoniam Dio(coridis Cancamü ow P efteputauit. Laccam temen à Cancamo diuer(am e[- 200 éfeiam diximus , nulli, Grecorum cognitam fuilfe LaccaAM autemin Arabia monnafci pala eft, quonam in Arabiam ex India deportatur : Similiter 055 0 fütur , necetiam eff Chermes Arabum , cim id nibil |» - aliudfit quam Coccum infectorium Grecorum. | 07 0 QvaAwuTYM ven hallucinenttr Monachi qii — n Mefuen firipferunt diff. .cap.48 Sanguin£ Dra-. conis vulgo vocatum Cancami loco fubfTuuentes, da-- éifime Mattbiolus multis argumentis oft endit fuia in Diofr commentarijs lib.1.cap. 23. 4 im Bejunon — EOoRvM item opiniequi Diofcoridis Cancami TACAM — Benin effe volunt, maris erronea eft, quam vt refelli debeat: fiquidem non nafcitur in Arabia, vti de eo cü- suentantes dixinrus, —— UELLE UD d VzavM fimibi dicere licet quod fentio , in ea fum opinione , vt. nos legitimo Cancamo mimimt ca- rere putem,c Laccam etiam legitimam nos babere, * quam ex India omnes Mauritaui petunt , eaa, etiam Diac, — jp uis compofitiontbus vtuntur , veluty in Dialacéát, quam ipfi Dallatca vocant. Y qudüp — ERIT utem Gracorum Cancamum, meafen-— SRM, — EX3X93€* tx o 4 tentia id amainor, Anime vocamus * , «d fuffimenta a: Anime. idoneum. eri Anagr Ue elu in La nfitaniam ex Aethiopia Ara y finitima aduebitur .. Si quis vero aliud proferat qud Cancami defcriptioni conueniat , fententiam mutare peatwfum. —— HALLVCINANTVR vtr) qui Anime in Brefilianaregione inueniri contendit, c genus illud picis fiue Biruminis Refiue'ue, in Siruan,vt aiunt,ná.— procul à Maluccis vepertum, Anime effe credit. Nam eius picis multa copia buc ex Samatra alijsá, regioni- bus aduebitur qua picandis nauibus vtuntur. Sed nec odore praditum eff Cancamo [imili, C duntaxat vefi- nam aut quoduis vulgate gummiolet. — ^ * Etiamnumea Lacca qua ad nos aduehitur circa ra- mulos elaborata eft; & saimuispradurs s exfi e manía tamen (ricus eiie engins bere m im :imó alutas Js intrins ea contuía & vrina veteri macerata rubro colore infici ex altera par- te quidam volunt, Itaque verifimile eft,eam adhuc recen- : ee dee omnes notas obtinere quas MEME: tribuit. * Eiu(de eft fententie Amatus Lufitanus füisin Diof- eotidem Cómentarijs lib. 1.cap.2 3 Eft verb Animegum Anime, mi quoddam Lufitanorum nauigationibusiin Europam allatum, cuius tria inueniunturgenera. Primum fuluef- cit, & pellucidum e(t, planeque nobilius illudfuccinà cra dum zemulatür. Amatus hoc genus Cancamum effe , à Brifoto Gallo edo&us,loco iam di&o contendit. Alterü genus nigricat, & feré fimile eft taurino glutini,five illi re at officina ( ioniá vocant. Id Amatus Myr rham aminneam. Diofcor. effz vult. Tertium genus paili- dum eft. Screfinskeqn Omniaveró iucun duminfüffumigi videntur tem. peramentü fi de i; gi5 iccare & amarefcere 46 AROMATVM- HIST. j — — Hn Efigis | tur Cancamum gummi ; quod ex Guinea, A. fricáne & infalisiliicircum 'us Lufitani noftri ad- ferunt Anijmum appellátes. cir ioc sheriie teftantur illi,ex dal arboribus , folia Myrti habenti- - bus,quódalbum rur, & aliud fubnigrum Myrrltae mmodo mile,odoratum,quod iofcorides il4 lis de caufis tanquam improbum commemorat , & Mi- neam [ Diofc. habet Amipneam, Galenus camen. Mina memivit ] à terra vnde praecipue nafcitur eam appel pis Serapio Amineam nominet: Vnde rm TU ise minea vel ceca uia Iri We diri m nauigaret, gummi c mum effe dixi, Icd Cancamo opusfuerit, Lufitanorum anija mo deinceps vtemur. Irzrn Enaratione7 t.cap. visu d verb. — À etai M ——ÀÀM Án nca irc Dioftordis My iet. proceris bus deci. [o east queens in arbore fa &o. Haec Lufitanus, Veràm non defuntetiam. qui Anime . legitimum Bdellium effe putcnt , ob multas quas habet notas cum Bdellij hiftoria communes , quá apud Diofc, lib. : .cap.69.& Plin.lib.12.cap.9.atquealios videre licet quó le&orem remitto. C are & Y M ciim bancEpitomen confcriberem, do- no accepità lacobo Antonio Cortufo Patricio Patauino, clarifsimus vir Rembertus Dodoneu: medicus Mechli- nienfis,exotícos monnullos fru&tus, inter quos nucé Fan- fd deocum generum, Sycomori & Bdellij fructum, & Fa aram Serapionis, quos mihi pro noftra amicitia lbera- Es xar a ge demie J LI3ER som 7 adijcerem cum breui quadam de(criptione . Cuius (an?, Pueden qua poftea, & Sycomoricognitionem Core acceptam fero. BpzrtL:7 ravcTYf. vas SanAT10x15s defcrptionempr I. fancEpuHN RUM E Now dubium eft quin multum Arabibu debea- — musquibu(lam in medicamentis : etenim aliquando - eoruni meminerunt , qua veteribus Gracie neglecta; aut ignotafuere .— Quodfi interdum plenam deferi- prionem non reliquerunt jid eo accidit quód illis ba ve - datur ab baruin Prouinciarum prajedis d Guber- | tátoribus,qui mea, propter fenetutem C» rerum ex- oem perientiam , vti malunt , quàm aliorum Medicorum opera, tametfi eruditi viri ton defint- Q iamobrz cul- andus non fum , fi interdum. nonnulla cum dubitas tione profero. dr - Crrin vM vtadinflitutum reuertamur Ca Cápur.Cte put & Cafur omnibus Arabibus. dicitur , quoniam 5 apud eos lier2f c p, magnam inter fe babent a[fi- .mtatem . Quod fi a quibu[dam ills. aliainduntur no- — Mina , aut exeniplarium deprauatorum vitio id acti- dit aut ipfos auctores deceptos effe credendunmi eft- . Esr verà Capbura (nobile medicamentum , csi- ius nec Galenus , nec quifquam veterum Grecorum meminit preter Actium e vecentieribus , tametfi Se- rapionis vulgata exeplaria. Dwfcoridis auctoritatem citent, falfo tamen id illi actefeit ) duorum generum, : Caphura videlltet de Burueo,C; qua ex China adue- Caphurz bitur. Capbura de Burneo nunquam v[a, ad noftras 9" Veneite vegiones penetrauit , [altem cim ijfHie effem videre n8 contigit:nec id mirum, quandoquidem buins libra tan ti emitur , quanti centena libra, eius qua. ex Chin Caphurade adfertur,qua fecundum genus eft, ead, in Europa de- fertur in panes orbiculares coatta quinq, digitorum diametri- Et quoniam ita coacta eff ,compofituim més . dicamentum videtur non [anplex, ; 3 xc Lo anda Burneo qua magnitudine eff Mi Caphura de Dij, aut pauló maior smaxima ex parte vilior eft. Conf; "^5 ciunt enim Gentiles, Baneanes, Cr Arabes quieamé-. - nunt eius genera Were secesgt ia | xw in pectus, m eruta C in pedes , Eins qua ex capite e LE I 6 5 Au f Dot. Gardena p 10 Dm ims hurz hi- fada. Cte) quod in mediculium ligni cadens einem (— libre, pla pardensotoginta. (efl verà Pardan* me. AROMATVM HIST. cium.1n ea vere difcernenda adeo unt experti Banca PENA corruptum eff vocabulum,debebatá, € Malaca dicere, quandoquidem in. Bairros: loco Malaca vicino na- : fé. Me E s r utem Caphura gummi, (non medulla,aut cor yt Auicenna.loco (upra citato,C alij quidam pu- - 4f d ciu Bd do 6k gr piabitur, aut per rimas exudat . Id vidiinmenfaex — Caphura arbore con[fructa apud Pharmacopola quen - dam; dei: de in ligno quodam femoris crafftie donato. Guberzatori Domino Ioanni de Crajlo; denique in tà * bella palinum lata apud quendam Mercatorem . Non tamen negauerim, quin interdum in arbori concauit decidat. Principio verà exudat admodum candida fi- ne vllis rubentibus aut nigricantibus maculis:non au- tem orgauis elicitur veluti quidam feripferunt, Weque ad candorem concilandum decoquitur vt falfo Aui- cena lib. 2. cap.134.et Serapjoui lib-funpl.cap. 344» perfaa[um eft. | . Pao certomibirelatum eft. folere aliquem pro- Capharzeol — dire buius colligenda gratia, qua vbi cucurbitam im- 2e Erupiid pleuait , fi. quis eo validior eum cum cttctirbita vide- mitilico eum impune occidit quoniam id ill (vt aittt) foriumafitelergta. e Mes Q v & ex Burneo adfertur plerunque adprifra copre a- ' babet minutifima lapidum fragmenta , aut gummi T quoddam , Chamdertos illis vocattam Succino crudo Chamdettos | perfimile,aut ligni cuim[dam fcobem. | Sed facile ma- 8*0 deficium deprehenditur . Nullam preter banc adulte- randi rationcin fio. Nam fi interdum rubentibus nigricantibus maculis vefper[a cn[picitor s id vitsü e fordidarum ex impurarum manti contreclatione aut —— - Jmadefatüione contrahi affirmant. Sed facile à Banta- uoa nibus id vitium emendatur : Siquidé in panno lineo col auo. ligatam in calidam aquam clam demittunt addito [a- pene & Limonn fucco, deinde probo ebtemmvm- bra jicant, d mulio candidior edd non smilum E m : DNO WT A es (00 43* —— AROMATYM HBRisT. : —— depondere decedente . 1d ab amico quodem Baneant.— fieri vidi qui boc fecretum mibi credidit- E "WTRIVSQ VE generis meminiffevidetur Se-.— vapio, loco fup .citato;fed ob/cur? admodum , citm ait maiorem quantitatem effe de Hariz. minorem tamen effe quam que à Sim adfertur .. Q uod fic intelligendi maiorem quantitatem ex Cbinceo adferri, ma- vorió, forma effe , quàm qua ex. Burneo aduebuur: widem eius quantitas drachma maior ni in- . Wenitur , panes vero fiue orbiculi ex Cbinceo allati, atuor funt ynciarum,aut eo ampliores, feaponsr — Nec minus fabulofum eff , quod quidam. Sera-.— lpfa, — pionem lib. fimp-cap. 344-fequuti fcribunt, buius lar — . , gieris prouentus augurium e(fe cum frequentibus ful- idmarain Petris alum coru[cat , aut crebro tonitru conftrepit- Taptobana, Nm umi ula Samatra ( quam nonnulli T aproba- Buc S - —CCWA | ECTS mENCIOSOD — 7f wm faciunt. ) C circumiacentia lora Linea equino- ciali vicina fint multis tonitribus (ubiecla (int necef- fe efl, eamá, ob cau[am fingulis diebus imbres aut lz- sies pluuias babent . Singulis itag, annis Capbura a- bundare debebat-Ex quibus patet ,tonitrulargioris Cà. — phure prouentus caufam aut indwium non effe. Non- ullis Caphura de China copofita videtur ex eius par- Caphuta de te qua ex Burneo aduebitur ... Affirmarunt praterea Co^- mibi , panes illos orbiculares qui ex Cbina aduebun-. | tur, compofitos effe , quomiam Capburade Burneoim Chinceo deferatur , ideo eius incolis expetita ,vt eam alteri viliori permifceant -. Cut opiniom fuffragantur Baneanes de Cabaya,qui pro arcano dicunt, deficien- te Caphura de Burneo, olere [e eius exiguam quanti- tatem cum multa Cbinenfi commi(cere , eamá, falfa de Burneonuncupare. Addunt it£ifli Baneanes, Chi- nenem Capburam compofitum effe medicamentum, quad emporilapfu euaperetór crripatur: Caphu- 14 vero de Burneo minim, M tnr fan? compofitum medicamentum non videtur tametfi Manardus in Comp. Mef.dift .8. con tra fentire videatur. Sin vero fit, ex duobus Capbure generibus conflari neceffe eft. Nam tametfi euaporet, : non eff tamenadmodum corruptioni obnoxia , dandwium eft minime compofitam aut fattitiam effe, nesciun dise La corruptioni magis obnoxia - firciliud quoin bacregionepli ferrepofit, mali ——— — fant eff. Chinenfem Caphuram incorruptam biciu —— AROMATYM HI sT. i | E $; Colliget.cap. $6. aliud Caphu ra jim e long? à fuperioribus diner[um, fcriintá, Ambarum eius & genus effe. Cum autem eius em Cap.de Ambaro: fatis abunde confutaueri- ey de bis agere fuperuacaneum effe iudico. - Sconainir Andreas Bellunenfis in (uo Diclio- nario fecundum Arabes , aq; aquam Caphuratam ex ar- bore Caphure ffillare, eamá; cum arbore calidam ve tertio ordine. De bac aqua a multis eum Medici ttum Mercatoribus fcifcitatus (um , neminem tamen inuc - : Miri time Quare facile i cum in bac aqua de- , à in eius temperamento lepfum effe, -Scnisvur Ruellulib.s. cap.21. C hunc pe omnia fequutus Magtbiolus inlibr. 1 . Diofc .cap. 7 $» VIEIQ, Verb ex Serapione , banc. Capburam cete- ris bonitate prafLare qua à Rege quodam Ribab (qui primus dealbanda Caphure rationem adinuenit)Ria- ebina fit denominata .. Ego vero vt id credam adduci non po[Jum, quandoquidem Indie Reges potentiores fant , quie vi uh menginio operam dare guis beant, .Ruaszs dere mei lib.s. cap. 22. frigidi e bumidam, Auicenna lib. 2-(4p. 134. Y€TÀ , quem pleria, fequuntur , frigidam cr ficcam tertio ordine conjhtuit . Iw ea aliquando opinione cum multis recentiori- bu fui, Caphuram calidam e[fe , ob illum odorem c «, Partim tenuitaté quibus predita ef? * . Sedpoflea-— c guaimpimedénit Ophibalmis c L- wr 2 eo ' LIBER Mona * «t inflammationibus, tum etiam adu[His impofitam , ni^. wis frigiditatem retuli[fe lico fententia mutaui . Ad- de,quód omnes apud quos naJcitur frigidam afferunt. Ned, verb obeft quód odorata fit , qu idem ob partium tenuitatem facile euaporat C exbalat qui in fiptrfiieeflodor , mtra quam Sanalo c» Fofe, qua ob fuam ad[trictionem odorem in feretinent. Rrersnr Auicenna lib.z.cap.1 34-vigilias ex-. citare Capburam. Q ui fieri autem id poteft, quando- quidem ipfius teffimonto frigida eft , foleantá, frigida fomnum conciliare ? Somn quidem inducit foris aut intus exigua quantitate v[urpata. Si quis vero. fepius Pnereet. edoretur C naribus adbibeat , cerebrum exficcat vigilias ereat'. Magnus eius v[us eft his in regionibus, multis in rebus,tum etiam ncibis, — ven .* Perdan monetx pens Ludouicus Ro- p.44. man.lib,4. nauig. cap. 4. defcribirForma anguftiorecon- trastioreá; quàm fint Saraphi Babylonici, fed long? cra fiore : cut ab altera parte pro füperfcriptione bini fint in- fculpti daemones , ab altera verb nefcio quid literis exara- tumcernitut , Mendofus tamen eft codex, & Perday pro Perdan legit. * poftremz zeditionis exemplaria no meminerunt AI- fuz, (ed Alkan(uri duntaxat, & ariagie, deinde alczeid, & A alefcek. ONES P aaest . *Confulendusin hancrem Masthiol.commentarijs in Diofc.lib.1.cap.7 5. —— - DeCatejfueLycio . «cA». x. c — QYXoNIAM ad gingiuarum icationen £y relaxationem Indi medicamento ex Betre, Area, é» Cate compofito plurimum vtuntur ,de fingulis com AROMATYM TS ÁE —Codanepoferiore videlicet Cate, medicamento cum 4- . amaritudine ad[Hringemie, boc loco agemus , de duobus — NN fuoordmeaduri. — | tyíjmu- — PivRIMVM na[citur in Cambaya , prefer- tim Bagaim,Manora, Ó" Daman, vrlibus Lu(itania regt parentibus, Prouenit etiam in continenti Goz,4-.— . Bis, plurimis locis, fed non tam abundanter vt [upra enumeratis , € quibus mercinoni) gratia expartatur | tm rsen e eren regionem: in «und Perfiam, c Coragone medicamenticau[a , c pauca quantitate . Magna autem copia im Chinarum |... . — vegionem C» Malacam deportatur , quoniam in ma- 200 fücaterijs pluximms eius cum Betre eft vfus. up — - E1v s nomen apud omnes enumeratas nationes — eff Cate;in Malaca Cato. | Q v o n verb boc nomen Cate,aut paululii im- emutatum,apud Arabes, Per[as, veliquasq, buius Afie nationes obtinuerit; im caufa e(fe puto, quod maxima pe: eius in Malace: regno abfumitur vba idem nomen : : qnemadmodum i in Coffi vocabulo aint pt | quod, licet Vplot ea prouincia, vbi Puce, — fUr dicatur;ab omnibus tamen fer? Indis Pucho lin- jT Jr Malace vocatur quid if multus eius y Lydhilo- (CrTERYM arbor ex qua bic fuccus extrabi- T gur, magnitudine eft Fraxim, folio minuto Ericevel — Tamarici * fimilimo, perpetuo virente: florere aiunt , fed frulium ferre negant : multis pini horret: mate- tiesligni rehufta dara debfa, peuieri nec; vt diit ! ("s € : ig T sz LIBERA duo xA Seq nS dpsmergatuy :quam ob cau (am abincoli Ms Ligna fm s n 1 periuum mincapatur, Ex eo propter duriti£ c» pon- Wero - dus pifHilla fiunt deglumande oriV a idonea in motta- - mijs ligneis fex pa!mos in ambitu continentibus. Ince- le eam arborem Hlacchic vocant : cur autem ipfiim viacchie. fuccum Cate vocent nullavatione confequi poffum. ^ Pomnmo futcextrabendi bec eft ratio. Ramos Lycij exeta- buius arboris minutim concifos elixant , deinde coy.- »*»diruo: tundunt poftmodum. cuim farina Nachani * ( ft£- Nachani mentis eff mara &» minuta [apore Secales conficien Suid dis panibus apta ) Cr cuitifdam nieri ligni , quod iffic nafcitur fcobe(interdum etiam fine eo) paftilli aut ta- us bells formantur, quas in vmbra ficeant nie folis erdo- : Te cerunt facultas euaporet, (7 Orr 1M v efi medicamentum non modo ad Lyc vims. emfrmanda gingiuas, cr deficcandum c conffrin- gendum;verin etiam ad aliü prefluuia curanda ocu- - lorumá, doleres tollendos , mepetgitióng, eptimo — cum (ucce[fu vfus fum. Nvuc fupereft, fueriinet Catevermribu. cogni- tum examinemus. E 6 o.fi mibi dicere licet "T Jentio.omnine exi- m UT fimo noftrum boc. Cate nibil aliud elf squém Gré- Cae,quid — corum é Latinorum Lycum . Nam tius extrabendi ^— yatio ab omnibus eadem de[cribitur flemá, faculta- tibus pollere cenfetur quibus m[Irum Cate. Huc ad- de quod indicum Lycium prefertur cum à Diefco- ride libr. 1. tp t la de Pis libr. 24. Cap. 14. tum à Galeno , libr. 7. fimpl. Voratum autem est ete oo. qnin me cd e. cR cde * ds * t s E Lam AROMATYVM - HIST. - Gracos eius vfus repertus fit, optimumá, iflic naf £e tempore cenferent. Prafertur etiam Indigum Auicen- n&,lib. 2.420.399. € Serapioni,ser.lib. l.cap.7. qui id Hadhadh appellant , ea(demá, illi facultates — tribuunt quas Graci (* Latini. Auienna vult in eius pentria Arecam C Santalum fubffitui. REcENTIORES aliquot & Periclymeni fuc- co fuccedaneum eius parant Sed fi Lufitani Pharma-. copolein conquirendis legit. (—— diligen tiores effent , cin adibus Indicis * nuncupatis Olyfi- TTE iLy i eít ar- longéalia cenfenda eda eaquz noftro Au&or à fcribitur, Tametfi non fatis fibi conftare vide- tur Diofcorides in Lycij defcriptione, fi modà poftrema capitis de Lycio pars, Diofcoridis fit. * Huius fementis etiam meminit is qui naufragiüi Na- uis S. Benedicti nomine, qux paulo fuüprà promontoriij bona (pei ad (copulos allifa eft , defcripüt , aitque Sinapi fimilem effe , fed nigriorem cuiusfarina in panes orbicu- lares fübacta vefcunturtota illa Aethiopiae ora mariti- ma,prefertim inter fl.5, Chriftophori,& eum quià S.Lu cianomenaccepit. —— * Sunt verb zedes Indicx , vaftz concamerationes fub : Mx Palatio in quibus afferuantur non modb Aroma- Mannzttia [o ead ere merces qua ex India V]y Li- eds wzss fiponé Li DeManna — car. xr. Aw Manna Graci cognita fuerit , à Reeentiori- bus fatis difputatum arbitror " . Ego paucula dunta- xat bic fubiciam,que filentio pretereunda non duxi. | E 1Vs igitur fria agnofcimms bic deeag "e pU. BEIESEESESS $9 winciaVqbequedeportata. — 0 -- PniMvM genus vtribus conferuatum , fapore V . mS 2 . Xirqueft. faui mellis;xirqueft, aut xitcaft vocatur, id eff Lac xic;a. ex arbore Queft nuncupata : mam xit lingua Perfia — L4 fonat , uos corrupto nomine Sitacoft nuncttpa- PM mu . Efl autem vos quidam in eas arbores delabens, aut guimniexeisdefhllans.——————- : LES ALTERVM genu didum Tiriamiabimaut ... 17-— Trungibim,vr vertit Bellunenfis, in Carduis MED ferunt , grauis quam Coriandrii maioribus, colore in- Trangibime ter rufum c vubentem medio , qua ex tribulis decu- e TsRTIVM genu magnis glebis aduebitur , nt verb,aucto- re hactenus |. 40 AROMATYM HIST. fcre nts 3 LS 2 0 faipferuntopiniones refutat Donatus ab alto mati tráe €tatude Manna, — s — De Tabaxir CAP. XII. «€ v Spodiumtam multas Arabum magni no- »inis cr infignis dolrme Auctorum compofitiones ingrediatur, quas intro affumere licet: non mirum ef - fi dubitatio orta fit , an illorum Spodium cum Graco- rut Spodio quod metallicum eft ,cr minimé intro af- fumi poteft idem [it Sed;vt verum fateamur,vnicum . Tia vocatum, in cuim penuria Graci dvríero] a para- CES bant. - fiones — H vic autem dabitationi £y. errori anfam pra- buit Terentianus ille Dauus omnia turbans, videlicet . Gerardus Cremonenfis , in Rbaf.ad Alm. libr. 5.cap. - 36. qui Tabaxir Arabum interpretatus eff Spodiit, qui non minus inter fe differant , quàm albus ci ater color. Eius errorem omnes Arabum interpretes Latini (o fequuti funt, Tabaxir Spodium vertentes.... — PrznRicvros. autem funt vocabulerum ver. immutationes , prefértim inre medica , de-— bentá, medicamentorum nomina potius noninterpre- — . CrTERV rt adremredeamus, Tabaxit vo- cabulum eft Per(icum,ab Auicenna lib.2.cap.G 7. et alijs Arabibus & limeua Perfita defumptum nibilá, a-- liud fonat quam laitens bumor , aut fuccus li - wlicubi concretus : quo nomine, etiam Arabibus &F.— Turcis boc medicementumcognitumefl. — (s | ! apii (ft m IE BRGsÉK e 61 VocATVR Autem abindigenis Sacar Mam sscar Maser bu.quafi dicas Saccharum de Mainbusquoniam Indi bu. «rundines, [ite vamos arbori illud proferentes Mom — bu vocant. Attamen nuncetiam Yabaxir vocare Tabari. —— | perunt quoniam eo nomine petitur ab Avabibus, Per- — fiset Turcis, qui id mercimong caufa ex India in fued .Fegiones exportant. ——— MasN o emitur boc siedicamenttm pro pro- Tabaxic mira. : j;CALHÓS. Sentus cius ratione. Eins tamen commune precium à Arabia efl, vt pari argenti pondere ematur. * a . A m Anbomninqa gignitur interdum magna eff et Tabairbie— inflar Populi procera:interdum minor ramos vt pla-! rimum ercdos (nifi quod pulcherrimos quof, interdit. . áncuruaut ad pergulas c deambulacra , apud Indos frequentia, conficienda ) frequentibus nodis diflimctos, palmi tamen longitudine ab inuicem diffttos , babens, — folium Olez longius .. Ynter fingula internodia liquot s quidam dulcis generatur ,craffus velutiamylum con-——— geftum c fimili candore, interdum multus ,nouwnun-——— quam verü perpaucus.. Sed non omnes arundmes fiue rami eum buimorem cótinent at tj duntaxat quos Bi-.— - füager, Batecala, et pars Prouincie Malauat profert — Hac autem liquor concretus interdum nigricas ( cinereus inuenitur, fed non ideo improbatur, quo-——70—— niam aut ob nimiam bumiditatem , aut quóddiuti ligno inclufus permanferit bunc fibi colorem conciliat: —— non autem ob. arborum. incendium banc nigredinem— adquirit veluri nonnulli putarunt. Nam etiamin mul — risramis quos non contigit ignis niger inuenitur. — — MznrNr buius Rbafes ,libr. dere med. 3. ms dE pk ; x Y e - rd cap- 36. fed omiffa generatione , folas viresrecenfet. — Serapionis atte libr. fimpl cap. 34 2. exemplar 1poris AROMATYM HIST. vitio corruptum effe verifinule eff quandoquidem Sa. -raifcirpro Tabaxirlegat. — ÁviCENNA lib. cap. 617. vult ex arundi- num radicibus crematis fieri : fed eius opinionem fal-— fem effe ex fupradictis manifeftum eft... CrTERVM anis qua Arabum eff Tutia, 4- liud,vti diximus ;efl medicamentum, cuius hiftoriam ex Gracis petendam cen[eo. Huius penuria antifpodi fieri cenfeme mié ex ofibua Elephant fed quam id — torit offa nullius effe vfus , ftd ea ab incolis abijci (cia. (2 s Ponno, quoniam peruer(a Cremonenfis inter- pretatio tot errores nolis peperit, in pofLerum vti cen- feo Spodo fiue Tutiain medicamentis à Gracis defcri- ptis, que nu(quam mifi externis remedis boc medica- mentum admotent : 'Tabaxir vero legitimo in Ara- Tabaxir fa- bum compofitionibus , qua vt plurimum. intus in éor-. — p» femuntur. E CrrEnvMex Medicorum tum Indorum,tum Arabum, Per[arum c» Turcorum teffimonio Taba- xir internis CP externis conuenit ardoribus , t etiam | lilofs febribus ce dyfenterite DeTutia | cAr. x11 1. AvICENNA lib. 2. (p.703. Tutiam inIn- dia inueniri (cribit . Huic etiam fuffragatus Serapio, lib. fimpl.cap. 422. Tutie quoddam genus Indicit effe Sup xo J84 RR Oc 45 S vp vt verum fatear : Nulla per vniuer[am In» diam,nobis (altem cognitz, T utia inuenitur fte Gra- COTUMHL aod 3s: aut &5 alitidue aliqued metalli ex quo conflari Tutia pofit.Sed ea Tutia qua nos bic vtimur , Texiatati- quamá, in Lu[itamia C Hifpanias veliquaed, ecciden "orum. tales regiones exportant,e metallicis conflata non 231, ftd ex eorum eff genere qua Diofcoridi: dyriam3a ap pellantur. Mibi enim retulit Mercator, barum, fimt- liumá, rerum curiofus indagator , e certo aecepiffe à . Perficis Negociatoribus banc Tutiz in Quirmon Per-- fia regione c& Ormuz. finitima (vbi etiam laudatiffi- snum totius Perfie cuminum nafcitur )fieri,atq, con- flari € cineribus arboris cuiufdam iffic na[centis nomi ne Goan,que fructum eiufdem nomine profert, cor- Goan arbos, tice cf putamine con(Tantem : coricem vero & nu- eleum;qui putamine clauditur edules effe. Hanc Tu- tiam Alexandrinam vocari , non quód in Alexandria iei Me - fiat: féd quód ex Quirmon Ormuz. delata , deinde ig "^^" Alexandrid exportetur, ex qua tandem €» talia" e -Gallis communicatur. * Imo vt Matthiolusfuis in Diofc, commentarijs libr, ..cap.46.ceníct,caducia potiusex ararijs Germantefor- nacibus petita vtuntur,tum Italiz,tum Germania atque Gallix officine, Attamen fi paulo diligentiores magis; - euriofi effent Pharmacopola , facile Pompholygem ex ij(dem fornacibus accipere poflent, & (ua antifpoda, que, . vtidem au&or eft, plerumque exboum ofsibus concre- Debbort .cAR xttibhk..— . Ossi vw Elephanti. non modo in Medicina mullus eff vfus ( tametfi nonnulli falotradant ex bis. — - AROMATVM HIST. Et erematis (odium parari ) féd nec inffrumttis ée- | DenesEle-. ribus faciendi Deutium duntaxat materies expeti-. mue tur . Nain quod Aegmetalib. 7. cap.3. Elepbanti vn | gulas medicum i in sim vfurpari tradit y falfum: 4 o. gere: PELLATVR autem dralilus Elephantus | cung, Fil: (ipfeverb dens Cenalfil , quod dens glor Ati, Ane. eft, Jin GuS arate C Decan, Ati: in Malauar, Ane Y699 in Canaria, Acete: Aerhiopibus, Y tembo: nullis ve- Aus Fi tinionibik quu imrlüdco, licet Siman Genuen- Ee conem Fouspredtinnicbatóu fav ipfidztes apud pov : fed duntaxat ab Arabibus c Turcis sue. sis ; parques) remediis quibus : men: nos vtimür . Verum in Lucia ir moni- dosvius — ibus, fabricandus tantus eorum ef v(us,vt ex ea Ae- cos dhiopie parte que eft à Sofala, v[q, ad Melinde.fingu lis annis in Indiam deuebantur millies (excenta pon- do-prater eos dentes qui ex plerifque India regionibus consebuntur . Huius Eboris pars in Chinarum regio- eni defertur: maxima vero (* potiffima pars Cam- baya deucbitur. EJt enim certum fuperfHitionis genus seperfiio Q Demone mulieribus eius regionis infHitutum vt ? vi muheum, £4 fublato aliquo ex (anguine iundlis, ilico omnia mo-. | nili ( quorum vigimti ex ebore confecta fingula mu- lieres in bracbys gerunt, fiunt tamen C» ea interdum e tefludinum teftis Jconfringant, C pofito luctu noua inducant. Inges verb eff aptid eos Eboris precium;pro denti magnitudme: fiquide minores dentes non adeo magno eflumantur, magni yero, ingentis A ge t UE 3E uo Su. HasrNT autem finguli Elepbanti binos den- Elepbanssii tes in maxilla fuperiore, ed non deciduos C denuo re rhe d nafcentes , vt putarunt nonnulli. Femina vero ijsma- Cor dis gna ex parte carent , tametfi nonnulla dentibus vnius s palmi longitudine predia fmt. Mactantur ab Aetio jefiis pibus Elepbanti, vt eorum cruda came ve[zatur: den- &ibiopes. 165 vero ad nos mercimony gratia tranfmittunt yimi nibus,fiue laqueis colligatos,quod facit vt putem ma- iora apud eos Elephantorum armenta inueniri, quam Boum in Ettropa- Ponmo Elephénti natura. melantbolici fx admodum , noctu patent. & infemnis smetum incu- "fientibus diuexantur. Sed prafens remedium eft. fi eo- rum vectores ( Naires lingua vernacula vocantur )il- lorum tergis infideant , femperá, eos alloquantur , ne dormignt. Alut proftuuio pleruna, laborant; interdum verb adeo in Zelotypiam rapiuntur ,vt efferentur , e quodammodo furibundi Peddantur, difrumpantá, £4- tenas c vincula. Eius autem mali curatio eff. fi recto- res educant eosin agros, Cr grauiter obiurgent. CrrrnvM praterid minifferium quod veben read —— disoneribus pre[Hant ,C?- tormentis bellicis é loco in lo- i ini ; folent bello vtiles effe Elephanti; interdum enim capite C pectore armati equorum mo m codage «Sed qui bisin ralis vtuntur, | í Naitego 4€ ^ XROMAIVM.RIST. | m Cnvpzrs eff id peitaculiquando Elephane d ti veluti monomachia praliantur : fiquidem non modo. - dentibus finguli fuum aduer [arium npetere frudent, o felmagno interdum impetu capitibus concurrunt, yt. . alteruter eorum, capite confracto,in planiciem FALs vM eff quod quidam de maris cy femina congreffa tradiderunt quandoquidem baud aliter cü- grediantur quàm relique quadrupedes. . MvzzA Pliniuslibr. $. cap. 1.2.3. Cv feq.de Pons nie plerage pr aces probanda, c ha ASIN DM iom nimc dit s vert : peer itellexerit folam. t semadii ra vocatur. Nam,vt poftea dice- anus , buius infula Elepbanti reliquis ommbus praccl- lunt , eorumá, imperia reliquos agnofcere [eribunt. Eius etiam cum Rbinocerote inimicitie meminit idé Plinius ,lib.9:c4p.2.0.corumd, pugnas defcribit. Rhino. EST autem Rbinoceros vaflum animal comuin ushitora pare gerens.quod difficulter domari peel. Multos in ^ - Cambaya Bengala finitima,cÀ Patane inueniri tra- Gand, — diit, C ab incolis Gandas vocari. Mibi hactenus Rbi — macerotein videre non contigit: illud tamen fcio Ben- . galaincolas eiu cornu aduerfus venena v[urpare. ;vni- cornu effe exiflimantes, tamet[i dion (it , vt y erdt -qui fe prob? (cire autumant. . Monecto. — CET ER V M de Monocerote tam incerta om- nia ab Auctoribusreferumzur , vt illos eum baudqua- quam vidiffe manifeffo appareat - Ego boc loco referat quei viris adc ad e iato. aduerfas venena laudari. Eins experigpentum adum, ——- propinato duobus canibus vetenoz alterum enim cant —— - "eui dupla quantitate propinatum ejfet venenum fum- pto buius cornu puluere ex aquasconualuiffe: aliti ve» à cui exigua quantitate veneni effet datum, nec ex- bibitum boc cornu, flatim mortuum corruiffe . ; CrerznvM non modo vernaculam linguam Fephanrd ie nit $z Goa ro baud quaquam obliuifcuntur & vindicta cupidift-. mifunt. Im [umma buic animali mbil deeffe videtur yt ratione praditum appareat , preter loquelam : ta- met[i non de[int quà in Cochin publicum inffrumenti (atteflationem vocant ) fe vidiffe afferant quod refer ret Elepbanturm aliquando ilic lequutum .petijfed, à - fao veclore(quem in Malauar Naite, in Decain verü » quoilli Oriqam coqueretpertufun efe e 000 i Cacabarium deferret epe Zub 5 —— AROMATVM HI s guratam velinquit.Lebetem citm vetuliffe Elephtus, Redlor in eum Oriqam cum aqua coquendam inijcit , | fed cim per vimam effluere. conficeret aquam , rur- fus Elephanto tradit con[arcinandum vt ferat. EQ de- , mue fumptum defert Elephas.Cacabarius de induflria lebetem fe veparare fimulans rima auget, Defert Ele- phantus lebetem ad mare , & aquam baurit , quam - dum effluere videt lebetem intelligit non veparatum: ad Cacabarium edit magno barritu intenans , quafi de eius verfidi c ctdnli M redit, c oriqam in eo colam edit Viuunt etiamnum - quii boc fpectaculum fe vidiffe affirmant, loquutum ta snen afferere non aufint. -RetSian. R v w o n eff Regem Sian in culus verno pre[HLan Elephants fiffimri poft. Zeilanos inueniuntur Elepbanti, candidi enddus — ppoobentum babere, eumá, propterea npe candidi Elephanti per excellentiam appellari. RE VETE vil anicu fide dip; fe duas Flepbantorum venationes vidiffe , ad quas profectus wexRegw. — effet Rex Pegru cum infinita bominum multitudine, fiquidem in prima ducenta boininum. milia fuerunt. Amplectuntur illi in orbem totum eum locum inquo.— Eephaneor? Flephantos fria pafeua babere noritt, deinde paulatim — VP" — erbe fiue hominum coronam contrahentes, tandem in medsim concluferunt mon modo ingentem Elephan- torum multitudinem( fiquidem ea venatione quattor mile tapta funt ) fei e UE eluts apro: ZEE EER UO. 69 Figridenpertiu viua partin iaculis confixa . Omnes «utem Elephantos dimifit prater ducentos tum adul- tos, tum iuniores ne (uam vegienem Elephantis depo- pularetur - Eos verà domarunt in bunc modum. Ma- gnis trabibus eos fepientes,paulatim circum squo con- cluduntur , in anguffius contrabebant , donec fingulos . Elephantos vix locus caperet : deinde funibus & vimi- ne contextis eorum pedes c dentes aptabant , vt Ele- phanti fe mouere loco non poffent .— Hos binis funibus — cinilos fubibant rectores, c calcibus impetentes,tum — baculoferientes , perpetuo fe verberaturos c tandem fame enecfuros minitabantur nifi effent morigeri. Sin vero effent movigeri,oleo fe peruntturos, c cibos fub- mini[lraturos pollicebantur.. Deinde fingulos educe- bant C lauabant , lotis fingulis binos Elepbantosdo- — me[licos C iam domatos admouebant , mter quos vtring, COETCETEBEUT Hac ratiotie domiros fuere re- ferebat. ALIAM preterea Elephantos pow ratione idem mibinarrauit. Yntellexerat idem Rex Pegu in- gentem Elephantum in [yluis oberrare , vt eum cape- ret aliquot Elepbantos feminas domeflicas eo mittit, — commonitas ne cum Elepbantis congrederentur , - 4 EDDIE i niimdpufies vbi ad fua u y -Peffea qnan eoveniffent femi- | df detttiejen- femina al fus fabula emen. fubequentibus eas Elephantis.. Educhisindefemini, — P» —S ncs ce füpràretu- 7.9 AROMATY M "ust. —— imusratione domarunt.—— ei Eepuno — Ivu1ORES etiam verberibus , Po apa. Piceren bus e fame;interdum vero beneficiis domantur. Ma- iores verü magnis edibus concludunt que multas ba- bent ianuas angu[Lasse quibus qui Elepbantos domare volunt, iacula & [bicula in eos contjciunt , donec iam ffi vulneribusd, c fame propé fint enctii. is dein- de vectores fignificant eos fe NM Si exerdtaffe vt feritat£ nemen quid fi bumii fe proffrauerint , beneficia eos collaturos pollicentur , unt Elephanti, jene vnguntur olco, cr cibus datur: dejnde fiugu E lafeimamenti iteregara quive qui valeat, qu pe- |. ant Hu vationibus paulatim edomantur. i; Püsjlapus ^ MANIFESTYS autem Plinij error in eo do- prebenditur quod Elephztos ininimo fais fHridore tei- teri & retro cedere feribit lib. g.£ap.9. Nam plerunq, fues Elephantorum flabula ingrediuntur , nec eis ter- ventur, aut eorum pre[entia quidquam commouetur. — 5 Sed cr in fyluis Malauar multos (ues cum Elepbantis I verfari certum eft. Mlud verum efl quód mures oderit, ^ &formicas. quemadmodum idem tradit. dara reb oy at : bulis ver[ari fenfermt, numquam nifi contorta in fe c — mnia i ihn uicta tum. / E RD Feulanglan. ratione orimntcas : Anilaunz MimARr fubit aqu dtdri Lacuna lib.2, — "s tap. 50.com.in Diofc. edeclus, fofile e minerale e bur inueniri fcripferit quandoquidem nibilà veritate - o. Agi alienum fi. | "t Nzc Mops m de mp nel i irt4À dà. o vor, qui i nullibi verum ebur reperiri fummo errore fcri pfit: cR tot fint Elephant per. pniue fam Indum ey Aetbi *N. garia Simonis Grmtiks exemplaria huius me- miniffenon reperio, D x Elephantorum docilitáte & induftria multa apud Auctores leguntur, Sed & recéribus exemplis eorum in- duftria & docilitas eft pia ónnekiephannnq pen. antetriennium hicin B vidimus,quemQue ad docilitatis & intellectus hmm humani meinen : . nobis prebuit? Áttamé adhuc tiic Huniar dip no an- num exceísiffeferebatur, E] De Canella CÀP,. XV. TAM longa. dificiliá, via petebantur olim bec aromata ,vt perfectam eorum ido con[equi Ve- niil leslie fari Hinc fattum vt mille fin- gerentur fabula,quas Herodotus pro veris refert .. Et eto: Herodoti f- quoniam ingens Corum erat precium , rd, in kt sinibus lucri cupiditas, adulterabamtur aromata, ci- bac ratione fiebat, vt diuer[a illis inderenturnomima, .— tametfi plerunq, ein(dem effent generis .- PRorrER locorum igitur diflmtiam, c "i- nis frequentatas has reciones à Negociatoribus, pro- | Kk: Stm cedo cx PANES a foit. Na qui | eam Ormuz & Arabiam id Gee c «C yt in n v : bus ransfere minim 1 e tam. 0$ ü2-. portabit, aut apud [e naf, aut i « ipa, iim pur frio sai midi afaerdo — 0 4 4» —— " a . €AKELLAR fOIJVM ET BACILLVS tein LIBER X554 33 vam Regi tertiam facerdotibus .—— 50007 Meo duc CarziRvVAMmeQ,Cafiam,neg, Cinnamomum Laeti «pud Aethiopes, aut Arabes nafci , noftrorum Lufita- Catia ens momum vidiffe affirmat. Huc adde quodipfimetdra —^— ertiditos viros Medicos Arabes,Turcos c Coragones, Aethiopiam (üpra Cr infrà Aegyptum perluftrarint; ae - mulla tamen bi con(pecta eft Canellavel Cafis. fed abundanid 34 | AROMATYM HIST. Nravr enim (tametfs noffriminime curiofi— fuiffent)eredendum eft ipfos incolas tam nobilia Aro-— mata tacituros.. Namquemadmodum Barbariffima Infala D.Lan gens que infulam D. Laurentij incolit mercatoribus, "aU. —— enieb interdum deuebuntur, fructum quendam Auel Fr&us ca-. lena magnitudine oftendit , quod Garyopbyllos redo- nophyllos er: eadem ratione credendum eft. Aethnopes Cinna- , momum c saei nis odorata medicamenta no^ Canella eft ecanrareie sir : nullam. enim inter Ca- CH. —— welt cy Caftiam differentiam faciunt . Neque , v NONE CURT à Canela differen- tem vidit. CzrenvM quid Canelle ditier[a Cinnamomi € Caffis ngmina indita fuerint , occafionem prabuif- — fe puto Mercatores Chinenfes (nam Annales vrbis Oz mz, produnt olim quadringentas taues oen yno .. edem, t e e&appuliffe ) qui cum e fua regione sinam ricum yujeimerrhine rolas uh 3-7 mofcbum, cupri, margaritas aliad buiufinodi mer - ces eueberent, nonnullas ex eis in Malaca vendebant; fandalum nucem myriflicam,macese, Garyopbylos, lignum aloes contra in fuas naues inferentes: qua ru fus in Zeilan C? Malauar diuendehant , indeá, [ume- bant Canellam laudatifimam, ex Zeilan videlicet,et. ex Malauar minus felecham, fimiliter Cy ex aoa, vu de etiam piper, cardamomiá, euebebant , cad, omia. - dns HI ipit dapi maritimam pet - GEt ORO os 75 ferebant . Interrogati autem iffi Chinenfes quanam e[Jent bac Aromata , c» vnde ea aducberent , fabulas - illas narrabant quas vecenfet Herodotus , vt bis com- e meutis earum rere precta augerent,— | Cv autem qua in Zeilan nata e[Jet C iddilak; Cuclazé- | ab ea quamin lao d Malauar (umpferam differre s, ong con[picerent, diuer[a illis tndidére nomina, ciam tam togcrat. eiufden generis effent cortices, pro foli cali, varieta- kx te folum differentes , vt plerung, idem frutius prore- gionum có foli varietate fuguior fieri, aut anatura- li bonitate degenerare folet, y EnxENTES ergo Ormuz incole eam Canellam À Chineufibus idcirco am Datchini, quod Perfis li- Datchini. gnum Chinenfe fonat appellarimt; sdeinde Alexandria vehentes vt eam Grecis eb comfluentibus carius vens —— : .— derent, Cinngmomuin vocarunt quod fignificat ligni Cintime- odoratum, quafi Amomum ex Chinadelatum. Dete--—— riori autem Canella, qua fcilicet ex Malauar C» 1a0a delata effet dem nomen quo ini Ia0a appellatur , indi- derit. fcilicet Cais manis, quod lingua Malaya dul- ci. mie, - €e ligni fonat (hanc corrupto vocabulo Caffiam Gra Cata. : &i dixerunt)duo diuer[a nomina eidem rci imponzies, oMsvs ereimes Auicenna lib. 2-cap.x 28. cum ! recen em Arabibus , vocabulo. Perfico Dar- "E 3/3, alijs Perficis folet. Nam Cancllacu- cmq, Bierré iei Quee Quee di quta, : fint.vt Da rfhahan cr funilia. pecu Cuurdo:in siae rd Cama Ma- lauar , Cameaa — P pi & Rec occ " B 5 c-r. 36 AROMATYM HIST. — Arborem de Chinainterpretatur c tum fixe per. bec interpretatio ab irent ali ; ACETERYM veogatosvolo omnes cum Medicos E code nee poflbac Caffie loco Canellam. ' deteriorem pre[cribere defimant, c felectiffnma ytan- ^ zur quandoquidem tanta nunc ef eius copia. Tum e- - tiamne Caffiam duplici pondere pro Cinnamomo in Compofitionibus inyciant , tametfi freti Diofcoridis et Genie Smet BYNT mumulli Canela noftram ve- t, jeudncafiam Diaferdi f tque MEME E Fit interdum vt etiam bic in ' India Caffiem admodum deprauatam cum alia inue- niamus non exigua quantitate ( quoniam aut non be- me parata fuit aut non [uo tempore ce(a )quandoqui- dem yix Aroma reperias corruptioni magis obnoxium. 3 . quam Canella eft, prafertim ft diu in naui perffiterit. Efe enim bac regio puiredim, admodum obnoxia ma- . mitimis prafertim locis,imà quotidiana experientia vi- demus Canellam (ingul annis multum de fita illa odo ris c faporis fuatitate depeydere. ; S1 quis plura de Caffta requiret , legat Manardii lib. Epift. 8.-Epifl.1: & Commentarios Mattbioli,lib (4p. 12. C7 13. qui multis argumentis demonflrant— noftram Canellam Jegitimam Caffam effe. Sed quod. — Cimamo- QCinnamomum inueniri negent , in eo falluntur , ciim da ema Caffia,Cimamomum, C nofira. Canela vnum e la idera fuat. fimt medicamentum. VUE Li CETAER uec4 77 bus Indicis Vlyffipone fe omnia Cinnamomi genera go veteribus defcripta obferua[fe.Sed ego híc in India plu as ducc - va duobus non ob[eruaui videlicet quod in Zeilan ecixel xat effz ge- füitur c quod in Vaoa c Malabar. Nam quodin Lu fitaniam deuehi falet Zeilaniticum omnino eft -Pote- vit autem fieri vt quinq, genera bonitate difcreta in- uenerit non autem genere diuer(a. Q uod vero deinde addit de Cinnámomo cum Maria Stiliconis vxere ve- perto fub Paulo 1x. P. M. fabulofum pror[us » detur. FATENTVK vmmulis Cimamomum quidem * nos babere, fed non illud Mofylitictm quod à Diofco- vide lib, 1.ap-13 -cateris generibus prefertur ; quod, Theophraflus lib.9. cap. s multis nodis con[lare fcri- bir.Sed bis abund2 [atifactii puto js argumentis qu cocus * | antà protulimus, PonRo inician frcende crier Cite. z guitudine eff Olea interdum minor, multis vamis pra U^*9« - dita , non js quidem contortis fed retis fermé : fols — uj lauri quidem colore, fed ferma ad Citrifolia accedente (non vero folijs Iridis vt fabulos? quidam fcripfere) — floribus candidis . ;früdiu nigro C rotundo , auellane feré magnitudine aut exiguis oliuis fimili. ge aut£ Ca. mellasibil'aliud eis interior arboris cv- 38 |. AROMATVM. HIST. - coo taxat partes fint corticis in tubulos digiti crafütie con. solute, trupcus verb interdum femoris crafitudme ve periatur -. Rofeum autem illum fiue ex cinereo vino- fum colorem Solis calore contrahit : qui, non probe pu ms £andicans [iue cerei coloris fit; nimis vero av- doribus Solis aduflus , mer . . Exenpio corise, tribus. pofiea annis ab ea arbore ab[linetur. - Faro vtNrTES funt ha arbores. in. Zeilan, falebatá, vili emi Canella : fed triginta ablitne annis, E EET IIIA MAC Finite rcgiorit dn dre ar Mnegtonei ed wfiliz (0 WE Eds Plinius lib.v 2.£2p.19. & Galenus lib. 1 de An C uellem. gidotis effe cenfent. Sit vero omnes [ylueffre: c» fpon- "o h*-— tenafzentes, : NvsaqvAM alili,quod (ciamnafcitur Cancl- ds, teimeti Francifcus de Tamara [ccibat tn freto mna yis Erytbrai Cinnamon arbores, € Lauros iari &- (C fluinterdum opertos inueniri : quonian mofhri fing lis annis per mare Erythraum Raten uie tame oc buiufmodi arborem viderunt. Nam quód ad Occiden- — .— 44lisquam vocant Indie bifloriam attinet,non verifi- Null Canel mile videtur Canellam iffic nafci, quadoquidem eam e; dicit calices glandesá, Suberis modo ferre cuim legiri- | ma Canella ne ferat: fed alia erit fu generis — Nolaitem arbor. Nec,vti eadem refert.in China uafcitur;nam & cud Malata Chinatt cuni alijs mercibus defertur . Intelli-. go vero plurimam eti Canclam ininfula Mindanao- na[á c vicinis infulis ; fed procul ea a China abfunt.. a *Igde3 4e da s 9 - PvTARVvNr etiamnonnuliin AlepnafiCa — ncllam,quàd apud aliquot Scriptores praferiptum in- senerint Cinnamomii Alipitinum: je d fciant non 1Wá- Cinnamon. gis iftc quàm in Hifpanis nafci. Verüm cim ex bis re ^ipvinum. gionibus Ormuz. c inde Alep deuebatur fadum eft vt incorruptam Canellam inde in Europam aduetta, ab ipfa vrbe Alp denominarint. Tamet[i autem Zei- Casella ze lanttica reliquis proferatur , inuenitur etiam interd - ignobilis,qualis eff que eraffiori cortice coftatmin[- — que in tubulos conuoluitur y quod non fit eiufdem 4 4- ni:quo enim vetustior cortex ,eo deterior. Que vero in . Malauar nafcitur tota fere eft ignobilis , tantum, à Paste: - Zeilanitica differt , vt centena Zeilanitica libre, dec£ «ureos pendant, Malauarice vero libre quadringenta ynum duntaxat aureum. — | .ExstrirLar ipfaradix liquorem Capburam Viquor 2 ra- redolentem. Sed rex resign edicit res pereat. Elicitur tis ex ipfis floribus, fed piscine edoris fuaui- cibus. T tate e cedat , que ex corticibus nondum exficcatis eli- E citur tet ex folis floribus elici auctor [it Lacuna lib. x .cap.1 VriLIS cu Jfillatitius bic. liquor ad plurima: Aquz Cane nam omacbiinbecillitatem voborat , coli dolores ex lzü * | Aquaécor- - [ Se egomet Vini i ce * um / TE E c AROMATVM HIST. /— ^ ico fimile;inodorum nifi calefactiá fit tunc enim 6n : mamomum aliquantulum olet .— Eo vtuntur aduerfus — ventriculi & neruorum frigidam intemperiem. | OCETE R Y M Y de nominibus generum Canela 1 veteribus tráditis aliquid bic dicam: fieri poffe exiffi * Zigir. p€ Zigir vocatus fuerit totus ille Chingalarum tra | us qui eft Zeilan. Nam Per[e & Arabes nigros vo- /— €ant Zangues , omnes vero Zeilan & Malauar inco- ls e colore eden funt. — infula Zei- dan, eft dici puto | rci ginta leucas in civcuitu,triginta vero in longitudinem guter : polum eleuatum babet a fexto ad nonum gra- . dum, vberrima £ laudatifuma totius orbis infula Tiros (banc nonnulli veterum Taprobanam e[fe volunt, alij verà Samatram eam pntat) babes ?vegione C in con o fpetiu Promontorium de Comorin vulgo nuncupatit. . Poptlofa eft admodum , tametfi magna ex parte mon Chinglz, foa cttits incole Cbingale appellantur . Malte iflit. zusnve puces myriffice Garyopbylli, Piper, omis generis pra. ea ter alamantem gemma; ma garitarum auri argenti magna copia. Silue omis generis atibus fCatent , pa- sonibus,gallinis , palumbis yarij generis, multod, veo. - matu,ceruis et apris. Delicatiffimi /Tic fructus tametfi fponte ma[centes.ficus va, aurea mala fuauitate reli- —. qua totins crbis fuperantia:ligno et ferro abüdar: mul — d Pabnaram genera , pim, Boxer d aims. U«EIARR:I YR ingenij, quibus reliquos obedientes effe fevunt. Fdn-t lautur Indi iflic efe Elyfios Campos; c» in excelfa qui 5 ifHiceft monte (quem soffrum fite acumen Adami yo cant )pedum Adami * vefligia a, T LLL TRERSEE * In.noitra fané Canella i Aic rina cula acm Feri Mercsr. videtur interior illecortex, (éd omnino füperior. uodammodo . Plerique very ti, 'ddibraci 5e: crafiiort à cortice denu- dari videntur, Cin n AM Ont verbduos ramulos in Belgico vidi: alterum apttd Generofum Dominüm Carolumà D.Au- domaro:alterum apud C. V. D. Nicolaü Valdaura Bru geníem medicum,Sunt verb ij re&i, crafsitudine pollica- ri,non enodes , (ed nodis quibuídam fiue ideni ves ftigijs almüm ab inuicem diísitis infigniti. Cortex te- nuis eít, fübcinerei quodammodo coloris , iucundi odo-. ris fuauis tioni a fua acrimonia aliquantulum line i vellicet. Lignum certe inodorum eft , & infipidum, E qum Salicis ramus, cui i perquam fimilis eft. - cortex, (uauem illam cum odoris tum fa-. Pent ( tametfi totis aut am- plius annis d(ua matre reuulfi fint ramuli)at. eam etii maiorem quàm noítra Canella , cuius ü vit, D.Ioannes Placa medicus ac Profeffor Valentinus in Hi fpanijs mihi dedit. .L*povicvs Roman.lib.6. cap.4. fimilem fereno | ftto Au&ori Cinnamomi fiue Canelle. deícriptionem tradit. Ac Maximil, Tranf.epiftola de Moluc.inful.Cina gasaderbone: Punicz mali fimilem facit , quàm re&2, cio, * Huius fabulz meminit etiam Lud. Roman.lib.6.na cede Mos ui Memorit, inquit,in- pornitudine d Sip cipet ne aq 1 I untur ez parentis adhuc maa rne qua MUS itg $4h-— Di:osconiprs Me. er . * i M. tpe | T Fan skoxipee- BISEO- ume ^ quod ipfe Agallochum vocat,ex India atq; ataliadea portari,cute verius quam cortice bn — x véad x gqnecuans feribit. — : zur tametfi ex Arabia huc deportetur. Lignum vero zium Cori, Aloés , licet bic natum , tres aureos pendit in fingulas bbra. . PvrANT nonulli Plinio defcriptum effe fub Tari nomine, quod Tarii, libr. 11. naturalis Hifforie €ap- 20- ex confinio Cafia imintifis ps Nabateos Troglodytas inuebifcribit. — Mznuiwir Agallochi Auicfna dibus dius capitibus,altero, lib. 2. en videlicet , de Xylaloé, €» altero, lib. 2.cap. 14. de Agalugen. Solet emimde.— medicamento aliquo dubitans, duo , vt anté diximus, capita defcribere , pafleriori plerunque plenius e ac- curatiusomnia de[cribes. Priori,lib. 2 742 fcilicet mo minavecenfet. C prouincias enumerat ? quibus depor. tabatur. Sed in omnibus verum C» legitimum Lignii Aloés non na[citur- Nam quod in Promontório Como MEE mi dicto, Zeilan inuenuter lignum — - v- E :nAl*ENE Lo. 0 R2 o - quidem odoratum eft quod Lignum alots fylueffre vo Xyllofu, —— carnt:attamen non eft - Legitimum verb-in Malaca.— e Samatra na[citur , vnde à Chinenfibus ferebatur. S HALLYCINATYR Autem Apicenna *, ci «b Dn elixari,yt omnem odorem Dese j IV s plura genera enumerat Serapiolib.fimpl. —. ,- 6gp197. Mam ridi quatum Inde nfi insni- tur qua Fiuma nominatur . SeleCifim eff mgrum, quod varitim o[lendat colorem, ponderofum. Mondu- num à Mondel India vrbe denominatum.Seificttm:po feremo Alcumericum, Seifico bonitate cedens; tametfi : Alcumeri non longius à Seifi , quii triduano itinere diffet . Ceterum pra[Lare quod [ua gratiedine in aqua coniedum non innatet , (ed fLatim. (ubfidat , quodd, ignium flammu diuvefifrat.— x ES o fane quid i vocabula fibi velit Serapio c glantignoro,ermomina admodum depamataefetx- 0 iflimo , Nam quid per Fiuma intelligat , nefcio : per. Mondel fort Melinda intelligit: per Seifi & Alcume ri Zeilan infalam,C* Promontorium Comorin,à quo triduano itinere marino Zeilan infula diflat.. Conie- &uris dumtaxat vtor . In Comorin certe & Zeilanli- Yi P Á RE 44a AROMATYM- HIST. "taxat remaneat adeo vt ? ligno nibilerodatur. Addit collabentes ex Agallochi arboribus vamos , à flumini mundationibus raptos s per circunfLantes regiones de- (00 ferri. nonnullis fan? veritati confonavefert., fed in Agllohi — eyibu(dem veritatem aféquutus noneft.. Quod vero 2. fruttum proferre votundum piper modo, c rubente vefert an verum fit ignoro, cim bactenus videre mibi t9n contigerit nec quenquam inuenerim qui aliquan - do viderit:nec reliqui Arabes, Rbafes, Auenros , c um meninerunt, tametfi Agalloch fe "MxéI s nef d alif fnt bam fomnia qui pueirhiis. terreftri tantum paradyfo proue- nire , eiusá, fraomenta fluminibus ferri fabulantur, quam vtrefellidebeant.— " Nc minus abjona funt qua Pandectarius cap. Chamclea i 30, de Agallocho fcripfit. Nam quod Chamelea adul- examas Miti Agallochum fcribit , à veritate alienum.eft om- fcicur, ninos tota earegione Chamalea non nafcatur. : Rvsrrivs lib.i cap. 36.verb tametfi per om : . "hiaveritatem veh o pq rs tamen "4 dere lucinatus non eft. Quatuor qua recenfet Agallochi tam genus era htfema videre mibi i hti; fed vnicum gems inucnirt. — Indictom noti. Fieri poteft vt reliqua genera legitimi — ... Agallochum non fint. fed lienum aliquod odoratum. BeNE etiam feribit Mufa exam.fimpl. de Agal-- locho:in eo tamen fallitur quod eius plures filuas inue tiri fcribat. Nam rare fimt arbores. Aphgen, ^ CETERYVM Agallochii dicitug Arabibus Aga- usw lugen e Haud ; dci G Demi (1 es I JE É- rcd 35. quod vocabulum ex Arabico defumptum videtur : in Malaca Gatto .felediffmum autein Calambacz . Ganoea- Anon ef Oleeinflar , interdum maior,friü- agilochi &um aut florem videre non contigit ; ob difficilem C bifida. nter iffic graffantibus Tigribus. Allati vero mi- bi funt & Malaca rami curi folijs. Ferunt autem vec?s diffeium Agallocbum nulla odoris fragrantia grati effe nec mifi fccatum odoratum effe :smo eum odorem , oper vniuerfani ligni materiem non diffundi, fed in ip- — fà arboris corde fiue matrice coaceruari. Craffus eft c- nim cortex cr ligni materies odoris expers. Haud ne- gauerim tamen, quin putrefcente cortice C ligno , 0-. leofus ille c» pinguis bumor fugiat, c ad matri£re-.— cedat, illamq, odoratiorem faciat, fed vt odor Agallo- . bo cocilietur minime putredine opns eft. Multienim — fint adeo experti cr dextri in Agaliocho dipmfédo, vt etiam vecens fectum iudicare poftnt.fit ne odora futurit, aen nulla odoris iucunditate [piraturü. Etenun in omni lignorum genere,aliud alio praftatius eft. So lent autem Malaca incole Agallochum repurgare au- te, quàm Negotiatoribus vendant. HEc ——, PnarrRTVR vermulum nigricant,cint- Azilochi . seis difcurreutibus venis,ponderofum, plurimo bumo- dés. té pingui pragnans . Probatioerit.fitgneaccenfum — multum bumoris exudet; non fi in aquam coniectum, - mon innatet ed fabfidat. Nam felectifrmum quando-..—. prater fupradiékas notas, vt magna fint fragminave- quint EN HMP iun MERC IEINNE C Hago ^ Ad - 3 $ " -- — $36 3 AROMATYM HIST, . vitas ceteris praferunt : per[uadent enim fibi quo ma- ora [unt fragmina , e plus facultatis in fe continere, —— Cange fl. : dad qubd hattemus eam - equinilienern. * Bgo totam Agallochi hiftoriam apud Auicennam ]c- g fed nu(quam eius mentionem feciffe inuenio, faltem noftris exemplaribus. Quare omnino dicendum eít Au&torem à noftris diuerfa habuiffe exemplaria. ^ * Eiufmodi ex Iadia Vlyfipone:n adfertur, fed magno se(timant, Fiunt interdum ex co fpherula precariat odoris iucunditate & precij magnitudine commendabiles. Fre-. ventiores tamé funt ez que ex Xylaloé vt vocantfylue- ds. noftro Auctori defcripto,fiunt;tum ex alio ligni gene r requod mimpiarodam Ageliscii s aimulatur, i inodo- run Wd ric er Cardi affedibus n yon pà- Tum contutoiat de eo diferere non alienum duxi. —5 APPELLATYVR autem in Timor infilaem- nibusd, prouinciis Malaca vicinis Chandama: 474- ^ be: Corrüpto nomine Sandal vocarunt , quos imitati funt omnes in geuere Mauritami cuimfcung, tande illi E- prouincia: in Canara,Decan, C ove Ser- a dicitur. Ponno tria font Sandal genera Rubrum, A puce irinum officine Yocant. Hec — " «utem omnia genera mon na[cuntur via im prouincia: fed magna locorum eft diflmtia. Siquidem Rubrum '— in Timor , vbiplurimum Album c Pallidum proue-— xit, non nafcitur: fed in wndia intra Gangemfl. quem — gmcole Ganga vocant, videlicet in Tana]arim Cx ma- ritimis quibufdam Charamzadel. Hus defcriptionem Hud — 1 . : nidI:Ai3E|deagaa 5 37 Iludautem certum efl omne Seam ralem exis que iam récitaui locis adferri: Rarus in bac prouincia. ejus víus efF. quod Indi duntaxat eo aduer[us febres finer dj reliquum in Lufitanam cy occidentales re- x ; giones defertur. Ex eo interdum buius Prouin- idola ex San- éis incole [rode d delubra fabricant : oi gemmme Wetestufiiira bett stéri cupa, maiariá, pre- cio redimuntur. DisrrzRVvNT eut inter fe Santalim. rubri sodali rtt € Brafilium lignum;vtrumq, inodorum. Nam Sah-iereaiia. talum rubrum neq, dulce eff ,neq, inficit qua nota in 3Brafilio manifefle deprebendantur., CrrEzRvV M Santalum Alliá et Pallidum inIn-. dia vltra Gangem na[citur , plurimum vero in Tini Fieri : infula; eite vudique mda eff. Prafertur autem Menainuenitur : eff enim idbaud- ——— Poeti pum Men ie AER mucus 109mea eff Santalum etiam palliduin:fedillud multum — ligni parum cordis habet : Lignum autem à corde fe- grego,quoniam in corde tota odoris gratia cofiflit. Ad portum Camana[e appellatum improbum San- talum nafcitur vtpote quod plurimi ligti fit, er nibil fert cordis poffideat. Huiufinodi eft cr illud quod ad portum Seruiago nuncupatum inuenitur. Suntaut —— - — JMeratores in his difcernendis adeo exercitatioytcons ^-^ 0o 0— petto liguo.flatim indicare poffint vndefitallatum.————— INVENITVR tam dici. MT lidum in Verbali,portu Laue, vebementer q | : ratum , fed quod. vretá fene[éat , debetque. vis "iR mean ,qui 0 " F4 eh * $8 AROMATYM HIST. — c ocmeditulio confifit. —0— too ge Smulüpi. — PRixv M verólocum obtinet pallidum , quod ium odo- edoy stius e£. fed wiimori copia inuchitur. Etenim iter x imnumeros Santali trumcos vix quinquagefimnus quif- quepallidus eft. Nuper tamea mercatoribus intelle- &iqui diu in ea in[üla verfati funt, plurimum Santa- ^00 dumpallidum locis apricis nafci tatamá, inter vtriaf- que Santali arbores effe affinitatem, vt pallidi àcan- dido difierni non pofit y nifi forte ab ipfis incolis , qui Pesca Mila ficosimibyui icum: bp C (00 omaptitudine primi viridis déinde nier, infpidus c .00 facile decens. Inodoram ferum effe arborem,vifi de-.— . tracto iam cortice exficcatam. : eo den - MAGNA Santali albi C Citrini- quantitas per E us à- e s v E pudlados VHiHer[arn Indiam abfumitur quoniam omnes fere e- dus irícole. fite Mauritani,fiue Gentiles, eo in morta- fouhnk | ApvEHITVA dutem viruma, Santalum , empouas. — Lufitanorum liburnicis ex Malaca, Cin Couchin c E Goa maxima totius Indie emporia inuebitur:perit e. - mimnunc Calecut amplifmum olim emporium. Trid? . o fülicet ex Coucbin C Goa potiffimam partem. expor — nt in Malauar Canara, Bengala, Decan,c Gu(a- RR d *w DP OONENET 5 e IIXEK LR A $9 vate: minima vero defertur Ormuz., Arabiam, c» Lu Sel ral * fitaniam.: Imovixin Lufitaniam legitimum Citrini in inufand - deferri puto, cum multà pluris hic ematum , quam, in *wortacur. Lufitaniam delatum;veudi pofut.. ANTIQVIORE SGre Sant n n me- minerunt fed Arabes duntaxat. Quid; b fibivelnt - -Machazari & Mahazari vocabula, quibus o — Sentalum nunctpariquidam volunt , prorfus (tametfi Monachi diflinc. 8 ap. 161. — tato- 3i resin Mefuen Machazari explicent odoriferi ) nifs ss | ferté Machazari fimnificet &: Malaca petitum , aut Mathazal— Mazafrani legendum fit , quod pallidum aut. cocto ws. aas. colore infe&tum fonat. Czrrrn yacinpalidipenuria albi cy rubri par 5a ri tes quales prefcribendas non cenfeo , pt vult Sepule corium -Meda, fed potius (olim candidum: magis enim cii pal. pie P lido affine eff albumquamrubrum. —— : 2 SIN exteras regiones delata Santaliarbor etia cvt- fát . Vidi enim in Andanager toties regni Desa vrbe Andmagec primaria, vbi regiam (uam babet Nizamoxa,attame "9" Won erat odorata, Habet autem Ni, amoxa ifie bor- wizamosz * ET s onmi peregrinarum arborum , etia Pose fretum genere excultifimos, que fruchifere funt, SieuiFicATVM mibi erat in infula D. Laurentój Santalum etiam inueniri , c ipfos Aetbio- d. pes incolas fic affrere . Ad n Ü- — a mshdichiniutiniei nimis Lima re: E — IN vEN Pres duse teen - o gu n ——X (—E «eu Ugo — — AROMATYM . HIST. dambane | imeneiít lingua Malanarica Sambrane appellatum. 5. * Quantum ex hac Sandali defcriptionecolligerelicer, valde erit dubitandum an legitimum Santalüm pallida habeamus, quandoquidem fcribit vix in Lufitaniam de- ferri , quoniam eius precium maius fit apud ipfos Indos, quàm apud Lufitanos , - Fieri igitur poterit vcaliquod Sind oratum lignum nóbis pro legitimo Sandaloob- trudatur. Cette candidum noftrum plan? inodorum eft: écrabrum tametfi dulce inficittamen , quam notam no- fter Auctor in Santalo rubro non requirit, |o DeBeme (car xvirrof LU -FR£QYENTISSIMO imvfaefE apud In- ca eius mentionem fecero. coe e dee (c BTE maflicatum , amarum inuenitur ; eem - ebcaufam eà Arecam admi[cent ,Cr calcis mometun, (o fic, praeparatum fuatiffimi effe faporis afirmat . Mi- pi fane cum primuin deguflaui, propter asnarorem ita difplicuit, vt ab eo tempore femper abhorruerim , nec c oet ynquam deguLare potuerim- BIA Bmereciiis ^S yw T quiaddant Lycium : potentieres vero c ^^ aloes dy mofibum aut Ambarum «Sic autem parati dat fia fragrantia, vt perpetuo feri iud mafricit opt lentiores, tum etiam alij pro facultatum ratione , t4- d snetft non defint qui Arecz cum Cardamomo aut Ga- 3. 0 myophyllis mafficent An folitidinibué autem C? remo- —.. — gioribus à mari locis caro venditur. Ideo fertur Niqge moxa [finguli annis in id impendere trigefies mille au- eos Lufitanicos. Hac funt eorum tragematas boc ab- — * ^. SQQSRETEK IW YOU D TA. ET euntem donant : atq, Rex ipfe interdum propria ma-. nu potentioribus donat , alijs vero per mauus jamuls— fui quem Xatabdar aut'Tambuldar vocant. Sed xarabdar. quia Betre venas babet aut coftas fecundum folij lon- TE gitudinem excurrentes, vue pollics(quéeadecau- —— fa imacutuam pre[écant non veluti nos in votundum ) — eas eximumt deinde aduiffo calcis momento ( qua ob — "exiguam quantitatem ( materiam vnde cüflata eft, fic enim ex offreorum teftis comrematis, nullmmo-— cumentum adferre poteft ) C Aveca conttifa aut con-. — fracta, folium Betre complicant atq, in os conieium. mafticant priorem illum faccum exptentes(quod ta- gen nonnulli non facimt )qui cruentus videtur ,dein- -de alia atq, alia folia fimili modo praparata fuv[equz- "ter fumunt. Solent aliquem dimiffuri , aut ipfi ab ad- cvtibulicentes a falis prayraris pena an fata fericea abeuntem bonorare. Nemoautemdifee- —— dere [uflinet, donec Betre fit donatus ,id enim dimf-— fionis eft indicium. dur rs d m CirrmRva opulentiores aliquos adituri , boc Bette vías. — Betve ima[ficare pro more babent,vt odoreoscommen —— 050 5— - dent. Siquidem apud eos fumma incunlitatis eff odo- | vatum non babere anbelitum: ita vt fi tenuiori fortu ^ 9*1 AROMATYVM HIST. E mouere dunt : C maflicare affuetis , ori balitumte-— trum olere fi quatido abflineant.—— cQumdoBe — SOLENT abeinv[uper aliquot dies abflinere, — mee. quibus obierunt fanguine iunii , cr in quibufdam ic- unis. Ab buius eriam e(u abflinent, c bum fé abij- Moalis ridi- . ciymt Arabes (7 Moalis, boc eff Ali feLatores dicti, fo. F7 decem diebus quibus ieiunant. Fabulantur autem iffi 4li featores fiti fe morituros conclufos in quada ar- ce,multasd, praterea fabulas addunt. : Seuemaule. N ASCIYT VAR Betre in omnibus Indie regioni- bus maritimis Lufitanis cognitis: nd in continenti non — A allatum. Verum quidem eft in Dultabado, vrbe opulenta in Decan, c Bifnagua inueniri, fed minori certe quatitate, quam vt ad Per- fes & Arabes deferatur. Supra Calaiate, quod odto- ginta leucis ab Ormuz. diflat nuenire baud erit faci- le - Nam neg, regionem frigidam amat vt eff China, — - Ane, folibus misi aufi, vt Mofambique C Sofala, c TIN Malauar vocatur Betre, in Decan,Gus arate, — meuepam, €" Canam Pam, in Malato Siti . Hallucinantur qui ELEM Betre folium Indum e[fe putant : in quoerrore. etiam felius» inda. YE?/atus fum, citm prism in Indiam appuli.8ed fen - . «tentiam mutare coactus (um po[Hea,a Ni amoxa,que ANiCamaluquo vocant euocatus : cui medicamenttm toborzdo flomacboiuffus componere, ea funplicia qua — medicamentum smgrederentur enumeraui,addens,id.— vofolium quod maflicaret Folium indum efe. Ad quam co 0 wocemrhfit ille(fiquides boc vocabulum intelligebat ) — 6e Auicennam mibi offendit. Arabica lingua conferi- ! qui diuerfis capitibus de folio c ie d &; "i mia OG XE Eo. ,»3 E Ducentefimo enim quinquagefitmo nono capite lib. 2. | de Folioindo jCadegi indíil M nencapae rb » Cadegiindi. - féptingentefimo feptimo capite lib. 2. de Betre, quod Tembul vocat córrupto,vt mibi videtur tulum vocabulo,quod ab omnibus Tambul son T é- Tambul. bul dicatur. Huc adde quod fi quem Arabem aut Ae- thiopem perconteris, qui vocetur Betre, ftatim Tam- : bul dicet. : AVICENNA lil.2. 64p-709. gingidt confir. mare esl auclor, in quem etiam v(um femper ab Indis mafficatur,cr paulo poft fubijcit. flomachumrobora- re,ob quim facultatem etia ab Indis expetitur. Quad autem frigidam illi facultatem tribuat in primo gra- du c exficcantem in (ecundo : putauerim exemplar — virio[um effe, aut ( quod eruditi Arabes arbitrantur) Auicenna, in temperamei deferiptione mpofità e d -. puni cakes err ril im te peramenti di- Beere tempe € ct Piper, Cardamomik, Cepa [iz fy; meme ids.Cal cd ut AutE et fii "cci effe Betre ad fine feeudiex- — ceffus tpfe expertus (um et fic ex fapore et odore cojcio. ; Esr aurem Betre folium fimile fer& Mali medi- BeceNifto- - €efolioyoblongius tamen c per extremum avidius vc "* | nas fine cofLas , vt diximus , per longitudinem excur- ventes babens.Optimzum cen[etur bene maturum, co- e pii ente, ecdnemendesi puefeam ——— FraT Berr in Maluici f : m eg nere z- 94 AROMATVM HIST. bene illis fapiat. Fuit id femen delatum Meam que deguflatum optima faporis inuentum ef. : SxkR1TV n autemVitis modo, addunturd á,ffi- gites C pedamenta per qua. vepes fe fufHimeat ^m - tis Hedera modo. Quidam maioris quaslus gratia Pi- péris aut Areca arboribus id maritant , atque ita pul- éherrima vinbr acula conficiunt. Multam vero curatit, € affiduam rigationem defiderat. | .* Betre fiue Betle meminit etiam Aloif.Cadamuft.cap. Viri, inquit, & feminzrincedunt per vrbem Calecut HAS folium quoddam,cui nomen eft Betle. Hoc igi- if inficicora & déres colore (ubruffo : hoc more abftinét Saee karv ai lerópos Vil v npe Exin ^ à . duuntveftem ip fpeciem i macer eti ioni d UE NR fübruffo ' .«olori fuccedit nigricans. Lvpoyvicy s item Roman .lib. nauig.s cap. ». Rer Calecut quandoq; addu&us fuperftitione , ad annum ab es re venerea abftinet, &i item animo deíltinat vela nolle Be- mo . tolis. Haxcfuntfolia qua A fTyrij mali frondis fimilitzudi- cotomte s memexprimunt : has enim ondes in cham babes qe tifsimas, &c. . DeFolio- 4 (CAT. xix. - s: For -€— idm d omdiffent, diuerfis, (A m pitibus ab Auicenpa defiribi, fuperiori capite fatis de- | etes, eec eme duco eadem bie APPELLANT «ttem Indi folium Tamala- S patr, quam vocem Greci c» Latini imitantes cor- mr. Tuptb Malabatrum muncuparunt . Ardbes Cadegi TBon6 etant Poncii dou; Vua inter- |^ YAMALAPATRA CVM SVO RAMVY$CVYLO. : ALL : . "98 ^ — AROMATTM HIST. . : ! —— eitur Folium per excellentiam , fed quoniam Auicen-— na lib. 2.cap.2 $9 ita vocauit. Nam quod Aduarim— Mauritanos id Tembul appellare fcribit, in eo falli- tur vt alij plerique. * Poübio. — Esr ver Folium indum x Mali medica folio fi- "o ^ wule,angufHius tamen per extremum, colore viridistri ws per longitudinem excurrentibus coffis ( quanota facile dignofcitur )odoratum , Garyophyllos quodam- modo redolens , non tam vehementi odoris vt Nard peres neque tam fubiilis aut. acnti vt eft Ca- i A non aquisinnatat boc folium lentis paluftrü Biocoridis modo,t fcripfit Diofcorides lib. y .cap-11.6 bunc fe- Pinshi- quus Plniulib.1 2. cap. 26. qmbusimpofirum eft s dmbuius defiriptione . Sed nafcitur in procera arbore — : eculab aquis , cum tmultis alijs locis , tumin Cam ande — baja. Et fi ab aliquo Pharmacopola (quem ipfi Gan- us dis vocant ) Tamalapatra petieris , fLatim te intelii- get.quoniam vernacula eft eorutnlingua. — Now funt verb bacfolia tam validi odoris atque Spica Natdi.ed fuauioris, neque eo modocolliguntur yt Diofcorides lib.1.cap. x 1. perbibet. Sed collecta in ( fa(éiculoscolligantur a1, ita veneunt . Dilutieri viri- . di colore nitent , non ex candido vigricant , € prefe- runtur integra quod facultas iftis snclims confernari eredatur. Odore nequaquam caput feriunt vt reliqua -edorata. ' — AvcTOoR ef Plinius lib. 1 2.c2p-26. arborem — - effe in Syria folio conuoluto, ex quo exprimitur oleum - Ad vuguenta , fertiliorem tamen eius cffe Acg yprum. TAM ien iccw - x o S LIBER í. T 74 — Laudátius iintó cu Indie vetire: in paudibu ili gi- gni lentis modo odoratius croco, (alis gu[fu minus pra- bari candidum, faporem. eius Nardo fumilem effe debe fe, C" cuis odor in yino fufferuefacti antecedas 4 lios,cc- | "t Aw in Syria Cf- Aegypto nafcatur ignoro « Per« Malabacror ds marisco fite — e d. Alepitinis : fed omnes vno ore ntgarunt aut in Syria ipea. : aut in Aegypto gigni. At illud fcio,neg, tam validio- — ^ —— deris effe vt Crocus eft neque Nardi e[Je fapore. Quod vero buius in vino fufferuefacti odorem alios antece- dere fcribit yea tempe[Late verum id efje potuit cil igno 14 adbuc effent Benjui de Boninas , Ambarum, Mof- chus, Calambuco( quod peti preffantifimum eft )arouata odoratiffima. s ScRimrT Auicenta lib.2scap.2 59-üfdem fa uro — eultatibus praeditum effe cum Nardo foliad, effe Sa1- "Saee fiic fifram,x in ACID acis tati, lentis paluffris modo aquis inmatare fme r. , nennullosd, putaffefolis Nympbea x effe fimile, eiusd; oleum Laferpity facul- tatem babere Gy olei crocini,valentiusá, effe. S s p cim certum fit Arabes in boc medicamento Gtzci " Grecos per omnia (equutos effe, c abunde fatis Gra - vem t eorum opinionem fal(am e[fe demon[trauerimus, ply- racunt. rain medium efe proferenda non duximus.In boc au- : tem omnes conueniunt ;vrinam ciere,oris baliti com — mendare,veftes ab e fion tueri taf lemá, cuti Nar doviresfortmi. — SvNT sxuctinim side: qui Maleba- -— e "—— s E d ; AROMATYM- HIST. -— datbloquuntur. At ij falli videntur qui folium Garyo- — phyllerum effe afferunt, quandoquidem regio vbi Ga- | - SUPEADUUE Hon itimrecio drain icon CRIBIT Sir Windiehe daa Aio f : gni.fibió, datum effe cum infcriptione foliorum Cael : Tum m fe Sri valde ballucinatur. Nam in Aethiopia nulla ef. matur — Canelle arbor neg, Folium fimiliter. Fieri autem po- uc m met teft , vt ad eum miffa fint Canells folia cum ipfa Ca- - Qmdinfe ie M RR ME nifi ms OX opu end. Megane diligentiores ] Cf quet & Mediá nf fiquide tan 3 ed fucce. fa eius copia binc exportari poterat qua vuiuer[e Eu- HMM mOpé fufficeret. Eins aute penuria, Canella folijs vtan- tur; fi ea nanfcifcetur: fin minus, Spica Nardi,non au- ... ttm Macisvt voluerunt nonnulli. Iubet etiam Auicen Tilt. — ma lib. ». cap. 2.59. interprete Bellunenfi , 1 halia- c: B fuif ^ fei gd] veli Thalifafar pe . pores ru quale ic Air deribit ad nose- tiamnum adfertur , ipfis tenuioribus ramis interdum ad- hucinharens, & integrum, quale noshicexprefsimus:gu — ftu laurini feré folij. Lobg? vero illud differtà Garyophyl ^ lorum folio , quod poftea defcribetur: ipforum etiam te». — nujorum ramufculorum cortex aromaticum quiddam fa pit. Huius hiftoriam cum Betreconfundit Amatus enar- ratione x i. &C L x v 11 1, Cap. de Malabathro , & Mala- bathrino, 4 Czarxn vM cümnuncfub sicud luin ees accepiab Ampli(simo ytro ase o f $? 0 auk RAO Reni cu9) - nio Cortufo fructum quendam exiguum glandisforma EL cüm hac infcriptione.T rufus Canela ex quorundam fententiaz : ex aliorum «vero fententia T embulconwoiuoli in India. Eum, quos — niam intellexeram interdum vna cum folio Indo vulgari ad nos adferri, atque id legitimum effe folium ex Garciae noftri defcriptione conijciam , (quandoquidem Tembul fructus long?fit diuerfus vt ex Betre defcriptione collige- iuc "rii arces hic curaui ea magnitudine qua ad qmnemifiusek. "5 - * * Legit híc noftér Auctor folijs Golfam fimile, quod Golfum; ego Nymphez reddidi, fiquidém aliam interpretationem. habere non potui , Át noftra exemplaria nufquam Gol- fam meminerunt , fed Nereidem ind , id eft. Nardi indica quod fatis euidens eftárgumentum Auicennaz interpre» tem in plurimis lapfum effe, aut alium inueniri Auicenná Arabicum. * Ego per Thalifafar Auicennam intelligere puto , id quod lib. .cap.69 4. Talififar de(cribit, quodá; nofter hie Auctor Maceré Gracoríi fignificare fequenti capite dicet, — -DOoODeOMdg i CARE — Now duliumeflquin Macis de quo mnc aiu — ri fumus,plurimum à Macere Grecorum difirepet ft — vtrin[que defcriptionem C» facultates confideremus. — Cim igitur recentiorum quidam" , (atis manifefleid.— demonjlrarint , non opus e[fe exifHimatti corum argu- menta bic recenfere . Sed fatis. facturum me effe pu- tati fi Macis & Myrifficanucis biftoriam bic breui- ter contexerem ,quandoquidem Gracorum Materem . bectempore ignorari puto. i err |, ,Esr igitur arbor que Mynrfliamnuemé? M& cim profert , Pyri magnitudme ;folseinfdem , fed. breuioribus et fabrotuamdisfiue, vt verius dicam,arbor emen eft Perfica malo baud. abfümilis , breuioribus ta-ia.— 0 men folijs . Fruttum fert duro cortice inamitum ,—— qui per maturitatem. debifcit , atque tenuiorem : : G. 2 . :WI- dos - AROMATYM HIST, torticem [ie membranam. qua nucem cum fuo puta auine ambit ol edit . T entis illa membrana Macis eft. — JDeexterno cortice nullam mentionem facimus , ta- meti bic c faccharo candiatur, c plurimum commen- detur (cim fit odoratus C grati [aporis ) in morbis Ce Yebri,vteri & neruorum. Maturo frudu C» debifcen- te,vt dixi, corticeillo externo, calicum ecbinatorum, qui cafLaneas amplectuntur modo: Macis Cocci modo. vube cens confpicitur pulcherrimo afpectu, bene enu- ffis prafertim arboribus. Exficcata nuce , debifcit etia — Macis;c» flaccefcente rubore , aureum quodammodo - €olorem adquirit. MH OMIM Na Netond- fticz natales. Nox myrifti ca vetecibus ignota. — dimyriffice. Nascirvm autem lacte infala Ban- da. Inueniri etiam tradunt in Maluccis , fed moneff frudifara , quemadmodum nec ea que in. Zeilan ouznit. Fvir autem bec Nux eum fuo Maci veteribus Gracis incognita , quetmadmodum. Auenrou * etiam teflatur , qui boc medicamentum ex eorum numero recenfet que Graci incognita fuerunt: quamuis $e- apio lib. fimpl. cap. 2. in buius M ceneao- : ptione, Grecorum auctoritate nitatur. VN nes H vi vs meminit Auicennalib.z. cap.a56. NÀ quam (ub nomine T ali ififar lib. 2.€ap. 694. defcribit, Grecorum macer eft. E o s quinofhram Myrifficam micem Cbryfoba- Caen Lent, Galeni efe volunt, fatis contuiticiüt cum forma, - gum color (p temperamentum. | CerikVOM Wuedc ipee. o. - Wn - UUETBG:R Boo500 df. ! s fiit Palla, Mari; ver? Bunapalla vocatur : in Platone Decan nux ipfa japatzi, Macis veró jaifol. Auicenna Vosoi lib. 2. cap. $03. lingua Arabica nucem vocari i feribit | jaufiband,id eff, Nux Bandenfis, Macim ver Bef- Eufband. bafe , cuius nominis sime cens ume fére potui —— Hac fine vera c legitima nopina Arabia, . tametfi plerique Mauritani c Arabes & Turci alijs nominibus vtantur qua temporum iniuria deprauata ft, vt etiam in Serapione pleraque inueniuntur. MaAcrs autem appellatur ea membrana que Macis à Ma- nucem amplecitur à Maceris fimilitudme qu£ Graci s ira - aubentem depingumt. * Confule Matthioli Commentarios in lib. 1. Diofto- ridis de materia medica. cap. de Macere . Ludouic. Ro- man.lib.6.cap. 24. & Maximilian. Tranfil. de Moluccis .- infulis Nucis Myriftice hiftoriamtradunt, — * Autalia habet noíter hic Au&or Auenrois exempla- ria, aut noftra mendo(a funt , Nam fecundum noflra ex- ,emplaria Auenrois 5. Collig.cap.4. (uam fententia Ga- ent auctoritate ftabilir, DeGaryophylis « cA». xx1. | NvsovaAM Diefcoridem , aut Galenum Ga- Garyoplyl.- ryophyllorum mentionem feciffe inuenio: tamerfi Se- lon. e | — ears auoritate de. Garyopbyllis tradide- - : namobre crediderim aut Galem librum in quo. de Garjop llis differuit, perüfe (nam liber de Dina--— midijs falfo Galeno adjcribitur ) aut Pauli potis —— quim Caliviteffotihit de bi Serapionemferipfiffe. — .. GanvoPHYLLIuUmeninit Plinu libr. 12. ad z 4n bane fententiam . Eft, inquit, eriamnum in. — DU t€ - — — a ——-—- wie mme A: ^ T AROMATYM HIS YOPHYLLI CYM SYO FOLIO 6Ak - ue LIBER oe: 105 Indi4 Piper grani i fimile qitod vocant Garyopbylon, grandius fragilinsá,. | CrrERVM Caryophyllum ;fiue Garyopbyllon : vocatur Arabibus, Perfis,Tureis,et plerifque omntbus ferendis Calafur ; in Maluccis verb, vbi falid gigni - Catafer. tur tum etiam in bis regionibus dicitur. Chanque. chanque. Nomina autem que in Pande&lario unt Armufel Armutel. - € Carrumfel, aut imperitia library At abict CofTH- cram. | prafunt, aut etatis vitio. Sed de nominibus minim? eft altercandum quandoquidem ves ip[a omnibus pe flieueef. | NaAsciTVR vt dixi, duntaxat Garyophyl- Saee, Ti in Maluccis infulis,que funt quinq, numero ( qua- etum Tut primária e[LGiloulo) nec procul nimium à mari, niat nec etiam locis mari nimis vicini . Nafcitur etiam in TURO | Gary byl-— Zeilan, nonnullisá, alijs locia, fed nulübi fr ruchij era eff ion E wrbor quam in Maluccis, —— e ee PonnRo » arbor eft Lauri forma. C magntudizxom. - me folijs etiam laurinis fcd anguffioribus , multispra-varor y dita ramis, copiofo flore,primum cadido, dendevire- fientespofltvemum rufefcente,qui induratus , eft Ga- ryophyllura ip um * , clauum vocant , quod capitatus. fit io modum cleui,exertini in aduev[um quatuor den- ticulis fefe fLellarim decu[Jantibus- Prouenit in extre-— — ami ramulis Myrti modo.Esl autesa fles bic viridé(vt. — | d fide dignis viris accepi Jadeoodoratus,vt reliquos .———— ves odoris fuauitate fuperet . MEER DR ves ramos. arboris emundato prius ca mol, | P d 104 AROMATYM HIST. bore. Decuffi Garyopbylli biduum aut triduum ficcan ti deinde a[feruantur, & Malaca alias, prouincias — mittitur. li Garyophylli quiim arbore beret craffiores fount , neque ab als nifi vetufLate differunt , tametft — falfo exiflmarit Auicenna lib. 2..cap. 3 Vg .craffiorem bunc marem effe .. Magni pronentus augurium eft. ft arbor plures flores produxerit quam folia: idcirco non debent nimium flagellari arbores , quia vehemens c nimia flagellatio flerilores efficit .. Pediculi oblongi quibus dependent flores vulgo FufHi vocantur .— Folie tanta odoris (uauitate non fragrant. vt ipfum Garyo- (0 Planzfedneque ipfam odori fmt if elquiin - &aryophylli arbor non |. «olitur. ) ry y» NascrtrVvR autem ip(a arbor (ponte ex Ga- ryephyllis decidentibus. Nam cim nunquam buic de- fit pluuia qua fructui alimentum prebeat qui in ter- ram decidit , ena(cuntur arbu[cule que. intra octen- nium quidem adole(cunt , in annum vero centefimum.— perdurant quemadmodum ipfi incolateflantur.— — - CorrscrioGaropbjlfit à decimo quinto &bris v(à, in Lanuari C Februariii,non manu vt . wonulli volunt, fed violenta flagellatione vt iam dixi, FArsa efteorum opinio qui Garyopbylli arbo- yem cum Mofcbate nucis arbore eandem effe putant. Nam Nux folia fere rotunda babet , Pyri folis fimi- lia. Garyopbylli vero folio eft Lauri *. Preterea Ga- ooo o mpopbyllum defertur in Bandam infulam proculinde — coco o diffitam,que Nucemprofert..— - m deu m PON iue " Scnin1iT Auketnalibr.2. cap.318. gummi aryoph fimili facultate praditum effe curn Eua : — Te- s art 3253 4 4$ 42 10 Terebintbina refina, Hac ob caufam percontatus (um — db ijs quiex Maluccis Garyopbyllum aducbitt, fed ne- gant fe buiufiodi summi vidiffe *- . Non megauerim tamen omnes fere aybores gummiferas effe ; prefer- tim fi vulnerentur.. Sed batenus nemo,quod fciam, — Nvrrrvs antem preci fuiffe. Garyophyllos vndicei am 2 intelligo apud Maluccanos , donec €à delati nauibus ebd Chinenfes , inde magnam eorum copiam in fuam ve- negleBi. gionem exportarunt C inde in Indiam, Perfiam , e Arabiam, Con[eruari autem in [ua bouitaté audio Ga . tyophyllos.fi marina aqua in(pergatur alioqui teredi- nem[entire. — Ld. : MvrriPLICIS vfus funt Garyopbylli tum Gatyophyt- « ad ob(oniaytum ad medicamenta: magis tamen expe-.^ " vs tuntur in Vaua craffiores illt jw annotini Garyophylli; Gaopbyli à nobis verà tenuiores, qui adbuc virides aceto c fale —— apud Malüccanos condiuntur , (ed bis teneriores fac- eharo afferuantur , bà mirumin modum palato grati funt . Lufitanice mulieres que iffic babitant à Garyo- ie E phyllis viridibus aquam [Hillatitid organis elicit mi-py, - TA udoris [uauitate fragrantem , c cordi affedibus — e virilem. Nonnulli (udores mouzt js qui lue venerea di- "ced Garyophyllis, nuce mofcbata, maci, pipere - ' longo & nigro. Alij Garyophyllorum puluerem capiti Eom ne a ifii mecs | mandunt commendandibalitusgratis, -— 50000000 — Nasevnrvn fürs, qui à Garyophylorum Garyoohyl- (ele Gerephyluei rancepasor , eran ay China Pine v06 — AR OMATVM HIST. vum regione , fcd nequaquam odoris. fuasitate ita commendati,vt qui apud nos a[feruantur. Du . Esr etiamininfula cui D.Laurentio nomen,fra &us quidam Atiellano magnitudine cum (uo putami- 1 / me,aut eo amplior, qui Garyopbylles redolet, fed incü- perti adbuc vfus. * ImoGaryophyllum ip(um nihil aliud eft quàm ru- dimentum fru&us, quemadmodum in malis , pyris, pu- nicis atque plerifquealijs videre eft. Nam flos ipfe , qui quaternis foliolis conftar, huicfru&us rudiméto infidet, multis fibris plenus , veluti Myrti flos fer?, Garyophylléi etiam de(cribunt Lud.Roman.lib.6.cap.2 ;. & Maximi- - Jian. Tranfil.de Maluccis infulis. Atquem M. Paulus Ve- netus lib. 2 .cap.3 8 .exhibet,plané alia eft planta, Huius folium Laurino eft anguítius,Salicis aut Per- - . —— ficemalifolio fimilimum, oblongiori tamen pediculo. -" Huiufmodi aliquando vidimus vnà cum Garyoph yllo- gum ramulis muriacondías. Eos cumfolio & fructu ex- primi curauimus, 2 * InterGaryophyllos qui Antuerpii adferuntur inue- niturinterdum gummi ex atro rufeíceris odorum (ane & uod prunis inie&tum Garyophyllorü odorem refert, Id ortà eritgummi illudab Auicenna comemoratum,quod . tamen non aufim, cüm eius vires nondum fint - "De Pipere x e —€AR. XXIL — MaxiMA Piperis quantitas prouemt in Ma- — auar , totaea maritima vegione qua a Promontorio "Comorim ad Cananor v(à, pertingit. Na[citur etiam in Malace maritimis. fed bonitate fuperiori cedens,c magna ex parte inane . Prouenit (militer c in Infu- | lis laue vicinis," Sunda,C* Ctda,alisá, locis. Sed — — - Mtotum in Chinarum regionem deportatur , e loco -— matali con[umitur, prater id quodin Pegu c» Marta- | lanexportatur, Porifitma etia cius pars quod in. d PirzAIS YYA AB YIVYM exp xd L| SE i —. SsnirVRAMt Piperis planta ad raticesal- 7 108 ^ AROMAIYM HISf — danar gignitur in v[um incolarum cedit, tametfi "ge ; |. admodum ampla non fit , nonnibil etiam a maritimis. Fill. eius regionis populis abjumitur , Pars eius defertur in. Balagate bubulis corijs. Et magna copia ( tametfire- gio matdato [it vetitum )à Mauritanis per tnare Erj-.— zhreum exportatur jid fuffurantibus ipfis incolis. E 4& funt regiones que Piper gignunt quanquam ^ € inuenitur [upra Cananor qua. Septentrionem [pe- lat : fed adeo exigua quantitate , vt ipfis incolis non | fufficiat Cr externo importato opus babeant. Etenim .. 8n hec planta locis de. "fertis c mediterraneis. : alere) pil à Conf mstt difta fos ha. regiones,ex topograpbicis chartis fatis patet . Nowzn eff Malauarica lingua E Mobinga, . Malacitana ver Lada, Arabibus medicis tum vulgo Filül,tametft Auscemna hb.2.. cap. 5 57* €" 558. fe- Üpaca, cundum Bellunenfis tralationg Fulful, c Piper lon- — Dattulful. guy Darfulful appellet c Fulfel , quem fequutus ef Serapio, hb. fump.cap.367 .vterq, Arabs. In Gut a. te rate & Decan Meriche , e in. Bengala Morois: | z Puxplim, mint; qud ilummadoifri roues Pim- Es Mix vaesen eft frThesphrafhts lb. 9.cap. 22i : EB cux 153. & bos fequutus in pleri(- que Pliniuslib.1 2. cap. 7. Piperis planta formam ac motas igneranerint, cr indigenam in ea decribenda fi dem (equuti fint,ob regionum diflantiam. Quod vero Arabes in eodem errore ver [ati fint cr nonnullietiam ex recentioribus,illud mirum. feriws x L15Et ET xl 109 terius arboris ( magna certe ex parte itixta Faufel ar - borem aut Palmam plantatam vidi ) ad cuim v(que faffigium fefe conuoluendo fcandere folet : folis aris , mali aftyrij effigie, fed minoribus, C per extremum a- Cutis ,virentibus,eu[fu calidis aliquantulum , c foli Betre fiue Betle, cuius anté memini, fapientibus. Fru- dus vuarum modo racematim cobaret , minores ta- men (unt Piperis racerni , c ipfe fructus minor, fem - perá, virens, donec ficcetur , & plenam maturitatem confequattm qua incidit circiter medium lanuarium. Radix pufilla,non Cofto fimilis,vt voluit Diofcorides, e grs lib. 2.cap. 1 $0 quandoquidem Coftus radix non efl, 9^ féd lignum;vt peculiari capite dicemus. IN T E R vero em plantam qua Piper nigrifert, Exigua intet. — €y eam qua candidum, tam exigua efl differentia vt Por dnemine quàm ab incolis igmo[cipofint : quemad. xi dins modi vite que vusm fert nigram ab eaquacandida ^ fert non dignoféimus , nifi cum vuas babent , & eas quidem maturas . xS Q. ve autem longum. Piper profert ,long? alia Pipeclongá. eff planta:etenim non plus babet fymlitudinseumfa ——^———— perioribus,quam faba cum ouo. Praterea Piper longi in Bengala nafcitur , que vesio quingentarum leuca- rum (pacio à Malauar diflat , vbi. Candidum c Ni- Pnatcriva longi Piperbin Bengala efl vnius Lufitanici aur& cum femiffe in fingulas centenae li-.— bras . In Coucbin vero vbi plurimum Nigrum nafci- - tr, quina, Lufitanicis aureis emi folebant cemteneli- ——— ra: fed abbimnc quadrienuiii aut quinquennium, quod —— M cr WE r * /J. 310 — AROMAÁTVM BIST. z * — jnalias etlam vegiones importari carperit , quindecim 2 mntviginti Lufitanicis aureis emenda funt. Piperis as tem nigri precium in centenas libras ef? duorum Lu- fitanicorum ci femiffe natali loco:at in Bengala duo- decim Lufitanicis emuntur totidemlbre Nigri.—— fiprdiun CAN»1D r1: planterariores funt, nec nifi certis mmu — Malewer c Malaca locsrare nafcuntur. Solet Ma» gnatum menfis inferri : eo enim vtuntur quemadmo- dum nos fale " - Venenis refiffere. € ocularibus medi- camentis vtile effe afferunt , quod C Diofcorides lib. 2-C4p. Y $O- annot attit atqtie Vtinam tota buius plan- : — télifleriam tam vere defiripfiffet,— : Bui. —— SED tec Brafma vocabulum quod epud eundem (0 SuschmaG. Diofcoridem ibidem legitur nec Brecbmafin. quod a- pud Plinium,lib.x 1.c2p.7 . ynquam bu inregionibus audiui aut auditum puto. CoupivNTVR aceto aut fale virentes ad- buc & immaturi Piperi nigri vacemi, " e »fui af- 2o fenuantur. | — Peisum — ÁRABES € Perfe medici. Piper calidum ter- Puamenü pie ordine conflituumt . Sed Empirici, cuitfimodi (unt 20 maxima pars Indicorum viedicorum, [ricidum Piper faciunt,vt & pleraq, alia aromata qua excalfaciunt, (. Onarosautem onmes Medicos volo vt Pipe- ris candidi loco(quod calidius efe c odoratus) Nigri won prefcribant, nifi candidi fit penuria . Similiter ve wm Piper candidi aut nigri loco (abflituant, cum prorfus diuer(e fint plante, c nigrum cum candido in |magu caiueaiat. 025 CETERYM ne quod Piperis etus eft men- - cccLDOT BOUR (4. Nur tienem bic (abicere libuit eius Piperis quod Malauarica à Canara nomen (umpfit . Eft autem id Pipe Can inant eod, vtuntur in pituita à capite euacuanda den ee tiumá, doloribus: nonnulli ( in. Colerico quem vocat | effectu. Eius autem formam defcribere fuperuacaneii exiftimo,quoniam in non pee hiftoriam Mein pie lib, | S-cap.14-& lib.6.cap.19 E m P CARME : rc variat. Orix Antuerpiam Ei tede ge- nus,quod Lufitani Pimenta delrabo,id eft caudatum Pi- — per,appellabant: fed metuens Rex Lufitanus nelegitimü Piper alterius inue&ione vilefceret, id amplius inuehie- dicto vetuit. Erat id Cubebis feré fimile, pediculo pradi- tum exiguo,rotundum,plenum,aliquantulumrugofum, .- nigricans,eadem acredinequa Piper praeditum, aromati- cum,racematim ( vt ab ijs qui MN habuerunt didici- mus)coharens, Amomum, nonnulli periti perperam ex- ec A -DeCubebis CAP. XXIII. fo tede - Tamrrs: Cubebi raro in Europa vtamur, 56^ pos attamen apud Indos magnus. La earum in vino maceratarum eft v (us d. excitanda ant yenerem , —— £ P. —Á 7 deulum. 0 "C RETE AROMATVM HIST. Cubebe, ApPrItATVR bicfrulu sab Arabibus medi. Qubc (ii Cubébe & Quabeb;zvulgo Quabebechini: . emn in Taoa,vli frequens nafcitur | Cumucs reliquis In- - eni ^" dipreterquam in Malayo, Cubabchini ;. Nen eff autem fortirus banc appellationem, quodin China n4 fatur , quandoquidem ex Cunda e lava, vbi pluri- $us eff, in Chinam perferatum: fed quoniam Cbineti fes; qui Oceanum Indicum nautgabant bic fructum ; quem iniam enumeratis infulis emerant ,cum aljs.— mercibus in alios maris Indici portus C emporiade-— Qué — CETERY M fimilis eff bec planta Malo vulga- ritimor tamen , folijs Piperis fed anguForibus per arbores Hedera modo vepit, aut, vt verius dicam Pi- peri modo : pon eff Myvti. effigie , aut folijs fimilibus Myrto.Frutkw vacematim cobaret , non quidem vt in vua coniunctim , fed fingulis granis ex [uis pediculis dependentibus. Floseff odoratus. ; J Moméoü SirvrsTRI1sef be: planta C» fonte na- — Pee —— frensnon dome[Hica,nea, multorum generum. vti fal | .— "fo Menacbi Comentatores in Mefuen [ub fin£ prima 20 artis diff. x.cap.s6.putarunt. ——— 0 Cubebe de M Kain exiftimatione eft fructus bic cod nos eti ems vbi nafcitur ,vt eem incole decoquant amte qua efferri finant metuentes ne alibi (atus enafcatur. Hine fieri pato vt corruftioni magi fit obnoxius cum bic, tum im Enropa. : | 2H ac a Lufitanis fide dignis accepi , quilongo |. gempore imin[ola Iaoa babitauerunt. — &mde"m Now ef Piperis genus(vt putant nonnulli) quo- xe UH 3 £CISA i13 EUR Piperex Condelaches: qudni bil differt à Malauarico- Hac ver) planta cum fructu det NND EOM quattitate iffic naf- "D YT AT Matthei $ yluat cap. 381.ex Serapio- Mattbsytad nis e ulis dide Cubebas. nibil aliud effe, ** quàm Diofcoridis Myrtum fplueftrem,quem Rufum. — vocat; aut Carpefium Galeni. Sed fallitur Nam cum Serapio,alijd, Arabes qui in ligua Graca multi ver- fti nion erant , à Diofteride C Galenonibil effe pra- rermi[fum exiftimarent , fi quas facultates in fimpli- cibus à Grecis defcriptis inuenirent conuenientes cum 3s quibus praedita erant Indica medicamenta auditu ! gantum illis cognita ;idem medicamentum effe ilico 'rediderunt. Non efe autem pir [ylueftremscla- ek quàm vt deman, beat .. Carpefium ve- ^ 9h dlind effe à Cubebis , Menenius dis LAVBATVR Carpefiii Panticóm yp in Syria nafci tradunt . Sed fi Cubeba futt , non IT eur Cybebas ex India petunt Turci Writer, - vedimunt,cim non inuedo vti poffent, & Pace » fumptu? Carpefium item Galenus libr.1 - de Antidot. defcribit feffucarum tenuium modo: quam ver? feftü e t Cubeba,quis non videt? js dd " Now defuerunt qui Cubebas afferere " - Viticis effe fémen : mehr hieiac f OR cultates planà diffimiles , talium fententiam omnino ud conuellant , plura de bis agere faperuucantum ee : diae: H x Cu-. ; - AROMATVM: MIST, | e Cubduiidlicilqus üt uc . Fagarx hiftoriam apud Auicennam, que fere ijfdem cum ^ iE ELM folie uo ptus - Mzxi x v huius Auicennacap.266.in hunc modü, - Hh zy. retineri firnile Ciceti habens granü Ma rr », & inconcauitate eius eft granum nigrum ficut Sce. | -.... hedenegi , &aíportatur deSofale, Collocat verb eam in 2s fertiocalefacientium & (iccantium ordine , atque ftoma- (7 hi & hepatisfrigiditati vtilem effe, coricoctionemá; iu- — frware&aluumeonfiringerefcribit, 5. 000.7 * i c ml VL d ERE 2 LER - facie CAP. XXIIIL- v OD Cardamemum vocant, Aroma ef dsin ees Tegionibus prob cogniti , in quibus magnus eius vfus €f. Eius etiam magna pars in. Europam. Afritam C Afiam. enebitur. Quam «in vero redd fit illi inditum Car damnomi i nomen alijs difcepranduim relinquo; Auicen- na libr. 2 1. Cap. 159. . fané peculiatt ca ut inflituit de Sáccolaa,quod duum e[fe generum tradit alteri Sac- —- 'colaa qacbirid eft magntm,alrerum verb Sacco- 3cotui ce: laa ceguet,d éff minus. His nominibus cognitum eft uet | vtruma, Cardanumum tum Medicis Arabibus, turn Mercatoribus. Iw Maliuar vocatur Etremelli, in Zeilan En- E«emelli | &alin Bengala vero, Gt arate, & Decaninterdum s Hilinterdum Elachi, idá, i ihter Máuritanos; mAdbsnoi, —— Geutilibus indigenis omnium: prouiticiarum enarra- tarüm Dore nuncupatur . Qua diterfitas me Dote. illam nominum confuficnem iter Arabes faripten peperit ( ezeuimi nomnulh Vdicis vocabulis v(i fi ali verà Arabicis) c multü etvandi occafonem prebuit. - Nam quod alterum Sétepió. Saccolaa , alterum Hilbáne. vocat , mendofum e[t exemplar, € Hil £ilbane:- - duntaxat Jaribendum érat .. Etenim fi Bane omnino adijcienduam volumi, potius Dara dicendi erat, quod lingua Canaruia magnum fonat . (—OQNIRI IL $e eff Saccolaa oninibas Ard corium | : quam quod C 2 «p pote CSS RRBE PER appelant x: eta em - m Gratis tum. Latinis juispacbl, s L : ponantu coligere ce. si nr Bue : mS | P ism : 2 fimp- med. Cavdamonum (cribit non eff t4m calide Cfacultatis quàm Nafturtisi, fed fuauius C magis fra-— rans,cum quadam amaritudine: qua omnes nota no Cardamomo non conuenit ,vt experientia do- cet. Diofcorides lib..cap. s.verb commendat quod ex Comagene, Armenia, Bojphorod, deuebitur( tametfi in Indi quoque c? Arabia prouenire. dicat ) eligen- dumá, [cribit plenum,»frangenti contumax ; gufru 4- ere;fubamarum odore caput tentans. Noflrum cótra Cardamomitin illas regiones defertur, e quibus Dio[- orides fui deuebi (cribit. Sedneq, id frangenti contu max eft neque caput tentat neque amarum, ne, gu coo ff adeo acri, vt Garyopbylli. Cardamomi Prirwivs lib.r2-cap.t3. quadruplex effe Car genera 4. liz nio. damomi genus [cribit,fic inquiens. Simile bis c nomi nt C frutice Cardamomum, femine oblongo . Meti- 1ür Cr eodem modo in Arabia . Q uatuor eius genera-— Viridiffimum ac pingue, acutis an gulis contumax fri- — &anti,quod maxime laudatur. Proximum vufo can - dicans.Tertium breuius atq; nigrius. Peius tamen va B7 € facile trit odorisá, parui : qui verus , . Coflo — Sicimis efe deber. Hoc e apud Medos natur . Hac Plinius, tametfi tam Diofcoridi, quam ceteris Gratis vricttm tantum extet Cardamomi genus. — S £p nullum ex prediclis cum noflro quidquam commume babet, quod fragile effe debet, Jlqua candi- (00 0 Mmtegrani intw mgris, -— Satolia Stn vr v n verb id leguminii modo , altitudi- : en ne, quando fumma, cubiti, in quo dependent filiquule : P ias iaterdum v(que ad "A continetes, non, 2 €or A NUCOUPN TAMEN TOM m cess TE nutrweoap da eeu cL Lc I ciae ce cci e vob EEE.E.I: 117 Cordus in lib.n, Diofc. fcripfit , Glandis aut Autlane. anagnitudine *. H v 1c autem errori occafionem prabuit Daun t Dans Terea ille Terentianus,omnia perturbans, Gerardum Greino nenem x interpretem intelligo, qui cian boc medica- mentum ignoraret ,nomen illi ex Gracis pro arbitrio indidit, tametfi leg imum Arabicum nomen i intt- gro C non mutatum reliquiffe praftuiffa.. Q vA M Ruelli lib. 2.ca» .opinio fit dqiMoLQU) Rucllij eter. nobis Cap[icon,aut Siliquaftri pro Cardamomo Maa ritanorum proponit ,oinnibus notiffunum eft. | A n ea verà qua Lacuna lib. 1- cap. 5. conmen- Lemma taris fuis in Diofcoridem feribit fatis proterue in Ara ^ bes inuectus fic re[ponfum volo Neq, eins Melegbe- —— tam Cardamomum ejfe Diofcoridà , fiquidem ignota. - fuit Diofcoridi : neque Cardamomum maius coloris ' e eft cinerei; neque Nigella tertium id genus quod in of - Nigello- ficinis baberi afferit , quandoquidem Nigella totis nd prouinciis nonnafcatur. CETERY M non muli fort? rfr agalor ij i ' .qui Cordumeni Arabum , Cardamemii Grecorum Cordureni. "effe putant : quandoquidem Serapionis C» Auicenna. " Saccolaa Grecis eff 1gnota vti fupra diximus. Quod vtr Saccolaa vtendum negent , quantam Grecide — E eo nibil feripfere,non concedo;multis enim e. tis comprobatum eft pleri[a, 1 morbis perutile effe : eod, vtendum cen[ca in omnibus orm - é Recentiorum qui Arabes fequuti (unt. - oQUVER verà Melegueta, Cardamnzum mime ur | "9h 1, fatis ex vtroque ue xc cogis m s ^ B ees nafcitur, E: e X 1 e c RE MS ie pem E EE « E qum ma ; * a e * ; i arci duo itr , aifetum eff: quorum alterum. Caida- m momum, vt vocant maius efe : aliud mimus, ein[dem temen forme, c duntaxat magnitudine differentia. CCOvTIMvM autem cenfetur mintis, quod odo- vatius eff alrero , c fecundum facultatem maius. dici poer. v 3 i: " Pnovrwurr vtrumq, inIndia, praefertim ve- rà ab Emporio Calecut vfi, ad Cananor , tametfi alijs etia locis Malauar, et in laoa na[catur ,nà tamen adeo copiofum jneq, cortice adeo candido. | Mvzrrvs eimv[u eff inbisprouincis, fiquide iacu Betr (velati fprà diximus) mandi j- itaó, caput C flomachum expurgat , C Serapis admifenmr. —70— — FarsvM autemeft quod Mattbeus Syluati- CU5 Cap. 117. fcripfit , Indos eius radice aduerfus febris eirtutus vti x, nafció, in tuberibus quarundam ar- lorum. Nam exili eff admodum radice nec nifi fatum prouenit , folo ante iguibus peruffo , yt facilius enaf- miiconem ficus forma & magnitudineexhibet: ciim ta- men nihil aliud fit quàm Melegueta fuo inuolucro tecta, ! fané inter Cardamomi vulgaris fiue Saccolaa Ara- figenera ex noftri Auctoris fententia recipienda nó eft. * Pandectarius eiiis meminiffe ínuenieturcap. 117.in — noftris autem exemplaribus apud Rhafin lud facli a yenies. | zo... tNuflam huic fimilem facultatem noftra Pande&tarij, * oe quiMatthzus 5yluaticuseft exemplaria ctibuunr. D A ree S FA Ie: AÀ ""- Te DL DB EORR "v i FAVPER LIXETY » Xt LH ' i 5$V0o ELS - ^ c ofr s V 14) 7X 1/65 3 3 À ey t i kon Eu e Cotpti tA SS arn PE I Li AAYELLAWÀE IN 2 €x genus dine : mS Nis e DX $29 AROMATYM: WI ren. TE -DeFaufel «capo xkiv;c zw Lu» n.o 3E Dos sil WéFaufel, cen rubrum pesca quod plerumq, alio ligno rubre adulteratut : eft enim vtrumque inodorum, rin vt in Satalo diximus. Faufel vero cr minoris emitur, nec adulteratum efe, poteratá, facile in Lufitaniz de- ferri cum aliis Aromatibus, fi aut Pbarmacopola, aut Medici curiofi magis effent Add, adferendum curar£t. Faufel. Dicirvn autem. Arabibus Faufel ( tametfi Bil, Toll corrupt? Auicenna lib. 2.. cap. 261. Filfel c Fufel) E tum etiam in Dofar et Xatl portubus Arabicis: in M me —— leuarPacáyulgo, à Nobilioribus ver) Arcca,quo mo Am: mine vtuntur Lufitani qui in Indis babitant,quoniz primi ca vegio funt illis cognita: in Gut arate e De- - qupari,Pozz, (4p, cupari:in Zeilan, Poaz ; ip Mala Pian: in PmeCh- Corbin Chacani, -CPufdns. N Asciz vn plormumin Malauzr; in Gua rate & Decanpauca quantitate , idá, duntaxat in maritimis , (ed laudatum, prefertim in Chaul , quod Menbüm defertur Ormuz, -Optimum item prouenit in Mam- QE baiminfula , arit o Rex Lufitania dono dedit excepta emphyteu[i. Laudatur etiam quod in vegione Bagaim prouenit , atque id defertur in Decan cum ea. : quodin Gaucbin nafcitur nigrum cy pufillum , dur wdmodum poftquam [iccatum fuerit. Na[citur etiam in Malaca, fed tam parua quantitate , vt vix incolis dc. fufficiat . Item in Zeilan magna copia, fed candidum, € ( quod in eam partem regionis Decan defertur qua Co-.— E oM Crete Hsitmaigrgats Bifnaga. Defertur etia ex Zalanin — C ininfulas Madi- pco Ww 1 LIBER L.- Jar U - sus, fiue Nalediuas . Et tametfi fcribat Serapio libr. fémp.cap. 34 g «Arabiam non alere Arecam (de medi terranew locis, C magna ex parte intelligédum id eff) siii teneriqni d iuis Dofar c Xatl locis maritimis. Amat entm hec arbor maritima loca, Muere pne i Eni Aime quoniam finguhs diebus eam edunt cum Mauritani, tum Moals (genus bominum id eff , qui Mosis. Ali vt dixi, generum Machomeri feclantur ) etiam in fais ieiunjs cim à Betre ablinent. Maflicant enim. recam cim Car damoma , puargadi ventriculi cy ee- 2: rebrigratia, . ÁnMasc twr vn Fanfel fue rece abet vti qué fupra Betve admifceri diximusstametfi, Betre ca ?"- —— idum fit, Areca vero frigida Cv fieca.Sed radmi(ie- poo eiu quoniam vtruna, gingitas d . Es autem ip(a arbor recla. fungoa materie. fo- ?aufel hifto- lijs Palma, frudtunucis Mofchbata,minoretamen;aut ^ —— iuglandibus exiguis fimili. intus duro, Cr candidis ru- bentibusd, vems ve(per[o,non plané rotundo, fed alte- raparte feffili:qua tamen note non omnibus Arcce ge— neribus conueniunt ,— Integitur bic fructus inuolucra | "Sieckviewfatuspuon con ur : AROMATYM- mu sx Es | terret e aedi ni gi expuumt ea ratione cerebrum c ventriculi ex« purgant ,oingiuas et dentes fLabiliunt, Potentiores ex Faufel, Lycio, Caphura, Ligno aloes c» Ambari mo^ mento formas orbwulares fiue pibe omes quos M MID ScnIBIT Serapio lib famp.cap. jt g escalfa eret amaritudinis particeps effe. Sed cum degufla-. uáffem; nullum calorem deprebendi ; verum eum infi. piditate adftrictoria facultate praditum effe comperi: e 7 Htag; puto aut Serápionéih banc Arecam non noui[fe, - "ant.fi nouerit eam nunquam deguftaffe.- ^ E x eaviridi aquam fhllatitiam Pislieniai lici iubeo , qua maximo cwm fucceffa in. biliofis alus profi vtor.Sed arcanum id ibi batEenus fuit... A * Nucem Faufel cum fuoi intégumento nobis aliquan-- Vecsarir ere Pharmacopo- - "- do communicauit Petrus ^ lavireruditus & rei herbaria peritifs xcu IuvswivsTY a interdum mbrmeeiclionge : He rods rie RP Paquant, prdu- r&,& foris médium feste Nuc£ my- seeded. cupeck cia .-Féite Faufel ge- nuserit, autaliquid fimile, Sed maleta enc kaidge- exfücca videre licuerit, de erus dd & temperaméto ni- hil pronunciare poffum. Vtriufque iconem exprefs imus. MznuisiTetiam Arece Lud. Roman.lib. . nauig.s. cap.7.inhuncmodum, Ederefucuerunt(derege & ma- gnatibus vrbis Calecut loquitur ) fructum quendani cui —'Chéfolo ( Faufel intelligit)nomen eft. Hunc mittit grbog Aretha nomine, Palmanon abfimilis,que cariotas. gignit & confimiles producens fructus, Mifcentinfu up epi | t -asoltearum conchas calis inftar, Hac ille. Ig BOR nos A. 123 e quédidemlib: 4.cap.2. fcribit; FRUI Ud tuenda caufa eduntur, praténtisimum. effe venenum aí- ferat. At Sultanus, Sugt lerho traditurus à à Satrapis » quempiam, ad fe acce m cui mors imminet, nudü fibi afsifterecompellit, mox; edit nonnullos fructus, chofolos vocitant,in(tar nucis myriftica mandit etiam quadá her- barum folia, mode mali Aflyrij;ambobs nominant , addit etiamatrritarum concharum oitrez calcem, fimulá: cun €&a mandendo ruminar. Tandem in cum quem cupit oc- cidi,expuir,a(perfoá; eo,continuo mors (ubfe uitur,pre- fentaneo veneno vitam perimente:nam ybi in ominem, vr praemifimus , expuerit contrita venena, intra mediz ho rz [patium perfuíus veneno in terram corruens efflat animam, 23 i; : Be Nate fndica. X CXkP. XXVI. NvrrAM arborem víbus bumanis aptioreti valmain-. 3nueniri i puto.quam fit Palma Indica.veteribus Gre- -— £is, quaBtum coijcio, incognita, & Arabibus ferene-.- qUONM nce piam ea(mriperumó ——75—- "AVICENNA lib.2.c25.506. tam vocat Tau-- lanfilindi fialindi » quod Nucem indicam fonat : tSerapio libr. fimp.cap. 2285.6 Rbafes libr. 3 -de ve med.cap. 20. "wrborem ipfam Iaralnare * , id eff, Arborem nucife- 1atalnare. ram Vocatur autem vulgo ipfa arbor Maro , é» fru- ck &hus Narel;quod vocabulum Narel comune Hp 0 7 ji e» Arabibus : $n Malauar , arbor ipfa Tensgamá- Tengamara, "ran fructus ver) maturus l'enga,fed viridis adbute e Henri "immaturus Eleni,c* Go Lanha: in Malaio, arbor can,Nihor, | Trican;i a nux Nihorscui nos eiiim c e eso d'ifenquinin, L pane —124 . AROMATVM. HIST. bus: flore Cafl ante materie fungofa et ferulacea Gau det arenofo folo C» mari vicino , vt in mediterraneis haud facile fit veperire. Seruntur ipfe nuces,ex quibus enata planta tranjplantantur , C paucis annis adole-.— feum e fructifera funt, py afertim fi diligenter colan tur. Nam byeme canere aut flercore rigari volunt, &- flate aqua: letiores tam£euaditt fi fecus edificia plan dentur quia videntur fordibus C luto gaudere, —— Macznrzs ligni,eimft procera,ad plurima perquam vilis eft , opea Nalediua infula, | Maldiuam vulgo, vt diximus, vovant , ex bac arbore — fnauts fabricentur,atq, clauis malis, velu c rudenti- -— bus armentur. Ex tamis qui in Malaga Olla appet- - lantur, fiunt editum tecla C nauitan tabulata & 07 ercula. : C€edido ^ Ponmmodba arbores induo genera diffinguunt. Bua 0 Alteri enim fructw ferédi caufa afferuat. Alei gu- xa cogenda gratiayqua efl vinum muflum : becaute Onsqu. ^ decocia , ab incolis Otraqua vécattr , qura vero in — bunc modum cogitur. Pracifis ramis , va[cula alligan- — tur adliquorem , guram vocant , excipiendum,quem — — ytexaltioribus ramis colligant , arborem con[cendunt —— aptatis ad pedes compedibus Cy laqueis, aut foramina inei borefacientes , vt commodius afcendere poffint. Hec Sura defflillatur aqua ardenti modo, vi- numá, extrahitur aqua ise a omnia fimile , vt. - ... etiam pannus lineus eo madefactus non. (écus ardeat, — o quam fi aqua ardentiintinctus foret. Vocatur autem CUPIS flletitius bic liquor Fula, ideft. flos: quiin SB : is "s £ --. FryFFE [5 LET! eff Orraqua appellatur admiffo f[Hillatitü liquoris a onumctandá moinento . E cura vel Sura(ita enim eft ) antequam exftilletur , infolata , fit acetum [atis - interdum acre. Exernpto priere vafculo.fi vulnus in ar bore factum adbuc Suram exffillet , fruatur ea , & folis e[T vel igni denfata , (acchari modo coit ,' id ja- gra vocant - Optima cenfetur que in Nalediainfu- — lanafcitur : canon nigricat veluti ea que i in dlisre- gionibus gignitur. TscrTvR Vie ddbai recens tenero admodis cortice, Cinara, dum guftatur,faporem véferente.Con. flat tenera valde & dulei medulla;qua in fe coclufam aquam fuauem C dulcem babet cr faffidium non pa rientem,multod, tempore duvamtem.. Quanth autem recentior eff nux, tanto eius liquor (uauior efc, ti etia pergit i amygdalis fuanitate nan cedit, e- cum jagca , cttius paulo anté memi- inicios Bier att ex eo trito lac exprimi- tur cii quo coquitur Orie 4^ non mimus fuantis quam fi eum lacte caprino decocta effet : aut ex: eo C auium quadrupedámte carnibus edulia parantur Caril illis nuncupata. Maturior vero facla nux ,cütinet quidem etiam Jesi fad non adeb fuauem vt prior , quid, interdum Acefcat. —— Nvctss ifferecentes ficcate ata; fuperiori cor- tice delibrate cy confrada , ab indigenis Copra vo- cantur 4, in Ormuz., Balaguate, sk regiones quibus. varres funt quàm vt exficcari pof. — qua bis omnino carent. -— fint : aut i in eas Suaues funt , 4, vtimur anguem taf ane fci. G'4- Copta. aad AROMATVM . JEEY.- iuirumia find ian qua integreim La Olumex 0E x diei Hi. js «e. e Cepra impidi vine Vor bris dagna copia tov culari exprimitur, no modo ad : : lucernas vtile;fed etia. Orta coquenda aptum... Duo esso er) exprünuntur ex bisnucibus olei genera. Olwnex ^ Vw y acex nucibus recentibus. contufis calida 4 rn f aqua , quibus. expefii o oleum. 431 fi tupernatat, Hoc vtimur ad purgandum excrementi ventriculum seule prete leniter C fine aliquo nocu- ftqnem addunt ,et pius fum expertus , $i boc Auicenua lib. 2..£ap. $06 Cr Sera Eo i m A DE cim id butyropreferunt , te- -& fentumt: mea fententia. in a verà falluntur, quod ! ventrem minas lenire dicant quam buryrum. OlieCo. ALTERVM genbs olei id ef) , quod fuperius ex Befese- -Copra exprimi diximus, ld prater iam diclas fatulta- - , Stesnéruis rapa iria siue n ooscWica animus;ibid, derimive C qtiiefe erccan- | Dr Miren. vero dumbricos eneCet, vt fcribunt Auicenna locis iam cita- p—À C» Serapie nondum expertus fum. Quod verà ip- : fam uucem eadem facultate preditam jg nn "inodo ratiotii i con[onuim non eff , fed ipfa quotidiana (0 experieutia manijeflifimum eff eiu efu lunibricos ge (o mari. ln Serapionis antem lb. fenp.esp.a28. Mara d diets "4 SrgeI RERO... P Es dien fadle conceffevo, M Moa ecingeí quem an- — | atiquum,Mejuen effe ait )aucleritate fretus , nucis bu- tue fiue Coc& efi alii profluuia fifi auctor eft. Alien. enim à xatioue uon ris fa nux, que terreftriá eft SUME vob -- dla som rA Eleomek. —— .. ^ nome ia ETERVM duplici cortice integitur becnux. — ^ Extimnus. villofa maáerie cipattus et »EX qua 173 Cai- Ciro. . zo Malauaribus diclum bac in prouincia magni v[w.. Nam Qr ex eorudentes X e funes natibus. Ks Fiume enim E d marina ef | is ur yw [ina er - lacerti ex hac villofa materie fimt aulsa, vt parfua- dere nobis nititur Lacuna Com. in Diofc. libr-t. (4p. VaGex | RAL.EX, putamine ille interno & preduro, va[ain te- me -. nttior vfum tornantur , c etia carbones fimt attrifa Duis perquam vtiles- Sed ea va[a paralyticos.fi inde bi- vatcutaex. . batatininiéiuuzt,vt putauit Sepulueda, et vulgo Lu Pr Dude mii erediri ef. Na nibil buius frudus neruis filu imena. YE e cube uv 2 j RU E vegienim "naleifum "n narum geriin | ufi senis bey M o pd IMMER e ED4 77] eri im putat iet Too AROMATYM "HIST. d X vefcantur , gratiora enim funt palato,quami aut CA- "Pabmitos. — flanee molles aut buiniles Palma quas vulgo Pali to5,Itali Cefaglioni vocant . Quo atttem vetufHor eff Palma,eo tenerius C delicatius germen producit. At o extpto perit Palma: binc fit vt qui busufmodi ger- men edit non tmimerito Palmam edere — RÀ Cocwde ^ Nvwc fupereff vt de Cocco , Ma Maia p roellatt, sk Mcdee Lc Lavparv mn bic Cotcus, aut becnnx( ed pre unbiased im venena ab ipfis carum -' dala am , aliosá, neruorum affe- - perire ififfe:a coli quidem doloribus qued vo . itum excitaret , zgenkun egritudinibus immu- . mesreddi egros , fi aquam in ijs nucibus ( adiecto mes dulla momento aliquandiu conferuatam ebiberent ; Sx p cim non fim id expertus mimus fidei bis tri- ! buo. Nullam autem periculum faciendi ,occafiong ba- bui quód vti malim inedicamentis quorum facultates | Aum mibiperfpedla, c multa experientia cemproba- a te font vela [ert Lopa Bier erai: Smaragdi, picis miden oio. , medicamenta de qmbus certis. Nam ue dar fei rf commodum fenfiffe an id petfuafione et imaginatione fa&um fit i ignoro; binc fit vt nibil affirmare poffim. Sed fi quid certins cum tem ve nactus faero, fententiam reuocare non pudelit, : ridere N cz eff autem buius Cocci cortex, c füüti- d dior vulgari Cocco, figura ouali magna ex pante,nee Aranda y) valer : ERE. | Led M ÓGIOETESRRA- 4c-. 129 qua ficcata dura eff admodum c candida , nonnibil tanien ad pallorem wclinans ; in [uperficie rimofa cft C valde porofa,nullo fapore excellens . Dofis vero eft. buius medulla ad grana decem , PARTIM ACA pro morbi ratione Cr natura | 'InvseNrVNTVR inferdum iffi Caci pra grandes admodum interdum etiam exigui OWésaM tem in lutus eiecit. V vLGAR I duté fana accepimus infalas. Mal: diuas aliquando continentem fuiffe , fed inundationé maru fubmerfum bas infulas effeciffesim quibus obru-. , te Palme fuertt qua bos Coccos protulifJent,qui ter-. rA indurati in bunc modum con[biiwntur. Sintne ve« rà eiu[dem generis cum noftris, facile iudicari non po- tef, chm hactenus nemo folia aut arboris truncum vi dere potuerit : Sed [foli Cocci in littus egctantur nune lini coniunctim , nónunquam vero finguli fe parati. Sed bos nemini colligere licet, nifi cum capitis lojquoniam Regis effe afferunt quidquid ^ man in litz tus cijcitur: qite ves maiorem aticloritatem buic nudi conciliatit . Eximitur autem ex bis Coccis pulpa fiue. — medulla deinde ex[icatur eadem ratione qua Copra, atque indure[cit eo gie: venditur modo, diceres effe ca fem ouuillum. '* Huius arboris defcriptionem cuim alij, tü Ludo. Ro man Jib.s. «ap. 16. & Io(ephus Indus cap. 157. & 138. tradiderunt.Sed & Strabo Geographia i6. huius Palme més jose eme iori E €a enim panis, mel, acetum, & oleum fit, & i ia varia: sodes spec —Bn —— 130 AROMATVM - HIST. macerati bobus & ouibusinpabulum dantur. — s * Nufquam in noitris exemplatibus huc adducti Au- &ores La4lnare meminiffe comperio : at Neregil meminc- : runt,quemadmodum & Pandec&tariuscap.s6$. .* Omnes rudentes & funes nautici liburpicarü regia- - rum Vlyfsiponeconfesti funtex villis Coccorum fiuenu - cum prafertim vero carum que in Indiam nauigant.Sed etiam éx ijs villisfiuntnodo(ía cingula magno in víüuom- nibus fer? tenuioris fortuna: muliereulis Vlyfsipone. * Vidimus vafcula ex hoc Cocco de Maldiua confecta Vlyfsipone tum alijs locis oblongiora plerunque quàm uat ex vulgari Cocco parantur, & nigriora nitidioraQque, pon & ip(am medullam ficcatam Vlyfsipone venalem re- »erias, cuius facultates mirificà ituntqus omnibus alexipharmacis praferunt : eamá; ob cau(am magnü Xj ius precum. Cla eri pan do csilbibendum i ^ iuímodi fabulofis & cominenticis facultatibus , Auctor DeMyrobalanis cAr, xkvrr. ManirzsTVM efl neg, Dioftoridem, ne cetera Galenum, ned, Plinium UE vadens eg wnisinco. iffe, ed eorum Myrobalanum plane aliud e[Je:ex quo VU". widelicet oleum ad precio(a vnguenta exprimerent. ME Mugofin avos enim idem [onat Gracis, quod Nux vel Oh glans vnguentaria Latinis. . Ecquouian Auic£na cy Serapionis interpres vi- dit bec noftra quodammodo ad gland formam acce- dere,tulloiudicio Myrobalana vertit cum mea fenten trs risposte fex! Yel venir... — VocaAT ea Aticema lib. z.c2p-458- Delegiz | Sit etiam Serapioslibr fimp cap. 107. tametfi libra- -miorum vitio Halilig corrupte ledarur . Omnes enin Medici Arabes mibi afirmarunt omuia Myrobalana Presta P à t rt JT ? * x ie Delegi,Haf- Delegi vocari. Peculiariter vero Meses ndi) 3 - li T ue mp afuar.quebula quebulgi,bellerica belere- 1m Que E gi, c emblica embelgi , fub quo nomine baudqua- o TE quam nota fuere bec pofteriora Auicenne libr. 2.cap, bela. 128.47 Mefna de fimp-med.purg.cap. 3.fed fub mo- sine Seni, vt patet ex Serapione qui Seni tenuiffi- sen, — 340 Córtice nadieé effe efribit; qua nota. Eric gon-. weit. —— 0 | - Sv Nr igiturin yniuerfüm quinque eorum ££n€ Myrobal. YA , quorum nomina magna ex parte mutuati fumus. quique gie Nam quod genus quoddam Serapio Damafcenum Ap pellat melambolici morbis perutile: id facit, n0 quod in Daima/co proueniat hic fructus , fed quod binc ex India Myrobalana inda eà deferrentur. Er quamuis idem Serapio lib.fimp.cap. 107. firi sesion bat Seni cognominata genus ejfe Oliuarum tamen er- rat (quod pace eius diclum volo) atque ei erroris occa. fiotiem prebuiffe eredo sque emilia end Aut aceto condita edantur. Tu »FarrvwrvRJütem tdm j qui mnia Mj - Mrrebsoto folalenerinn genera in eadem. arbote nafci putant; duet. quam qui flauta et quebula tantum. Nam quinq; funt dinet[a arborum genera: Cx , quod magis mireris , in Tegionibus fexaginta att centum leucis tnter fes difin tibus nafcuntur. Proueniunt enim nonnullain Goa c Batecala y alia i in Malauar C» Dabul .. In toto regno Cambaye quatuor eorum genera inueniuntur:quebu- — la vero in Bifüager, Decám, Gus arate, Ó Bengala.. CrrERVM quei Lufitantam ficca deportan fur yp ONE in regione quá eft Ic inter Se ni | AROMATYM Gn E. - S — nter Dabul & Cambaya Nam experientia comper-. Arare, Ari- tiqui. Rezanuale, . Aretca. od tundum nobis bellerica funt; Chepula ver | pituitam purgant illis aretca ap; . He unt tum babemus eos fructus. quos regto Septentrioni vi-- imer producit, minus putredini obnoxios effe . Inte-.— mio autem apud eos tris Myrobalanorum genera,quo- vum vus eft in purgationibus leuibus et fine mole[fHia: bet vocant tria genera : horum. primum genus quod- votundum efl, & bilem purgat , zndigena arare, me- dici aritiqui vocant, nobis (unt flaua: alterum genus. áncolis rezanuale dictum, noffra funt indica [ine ni- grá: tertium genus Gotim incolis suero ,r0- noftra qua . - quatuor Myrobalanorum genera, qua illis funt in vfu — norümbi- medico . Nam quinto genere , anuale js nuncupato, — nobis vero emblica di&te(tamet fi apud eos reperiatur) non vtuntur, nfi den [andis coris , Rbois coriariorum loco, C atramento conficiendo. Sunt tamen etia non- — js viridibus vefcuntur. excitande appetentia €£atuja. - PAL UL AMO S A Ponno Ararerotundüeft c Sorbifolia pr: fart. Anualefolgs eff minutim meifis Palme magni- tudine-Rezanuale ocfogonum eff , & folia Salici fi- niilia babet. Guti folijs eft Lauri. fed pallidioribus e fübcmericis. Aretca magna Junt c» rotunda, oblon- giora tamen dum ad perfectam. maturitatem perue- nerunt, Cr angulofa:folia eims Per[icis fimilia. Sunt «utem fingule arbores Prun magnitudine , omnesa, - fplueffres cr fponte nafcentes,non domeftica. "C v x aur£ gufta fint adftrimgente c» acido,Sor- berum imnmaturorum wiode , ex frigiderum e fic- o. £3 / — &ABUn loc. SA ERANtEESAS n tnimdafeefedierm. 00000 PRAPARATIONI S fiodu apud Indos ti eorum decocto vtuntur , C maiore €— Europa. Solent autem js faccharo conditis vtimagno: — : cum fucceju , nec quifquam medicorum vfu iffarum - famam vnquam e[E periclitatus. Chepulorum X aut£ maior eft vloria: conduntur bec in Bifnager, Benga- hc Csiicie Tia Qrindica, in Batecala cr Ben- LI —.. Ivsto egeex biimmaturis fHilatitiumliquo- xaua fita . tein organis elici, quem poft fump*am aliquam confer «2 My- ^ . uam ad[tringentem propino , c [rupis admifceo , fi : quandoopuseff, Flaua cr Bellerica prefcribere oleo initio menfe s js qui aut alii proflunio , aut [Tomachi relaxatione laborant: talibus enim cüuenit buiufino - di cibus propter adftrictiong cum pauca. aciditate con- iunclam . Praterea immaturorum: Myrobalanorum fuccum , in alui profluuijs apprimé efficacem effe ex- pertus fum. : * Chepula rarius ad nos adferuntur, & nonnifi dura & malecondita. Emblica verb (quorum nullam mentio- nemfacere Auctorem mirum copiosa, recétifsima & op , priméconditainuehuntur Antucrpiam, À | — DeTamarindis car. xxvirrr. e fnr, 0 MrbicAMENTY Momus s cogniti funt N A sc Vw TV B malti Indie loce fed qui locis anitofs ded Septention ober prone pre 334 — AROMATYM-HIST. e untur d» diutiusintorrupti mandi: quales funt quot : ..— Cambaiete & Guvarate gignit. 00. —OFuoAmbl ^ VocANT Vm in Malauar Puli, in Quzarate ; | Ambili, quo nomine reliquis Indie prouincis moti. Tamarndi. funt Arabes Tamarindi appellant , quafi dica pal E mulas indicai- Nam Tamar( quod omnibtts notái eff) . eorum lingua Dacbylum fignificat. | Palmulas autem vocarunt Arabes buuc fructum , non quod. cius arbor Palme fimilis fit:(ed quoniam aliud nowien magis ap- tum non inuenerunt, officula etiam in fe continere con 2 cg mE 0 o - Tmwde- — AmRsoRef Fraxini aut Inglandis Caflanea ne Was 5 5 amplitudine, smaterte firma,non funo[a fru [pongio- E d Js ornatis multis minutimá, incifts.palui emagnitudine: fructus in arcus aut digiti incurti figu- vam efformatur. Hitius immaturi cortex virds efl fic- «atus vero cinereus est e fadle auellitur: nucleos in- qs continet fatiuorum Lupinori magnitudine , quo- daumodo rotundos, fed planos ,colore furuos fed leues, quibus aliettipulpe via ef que lenta c vfida Sed illud obferuatione dignum,quod bic fructus in ar- bore adhuc pendens noctu folijs fefe inuoluat vitandi E: frigoris caufa , interdiu vero feje expediat c 2 medio . Tamard. foliorum emergat.. Acidus eft bic fructus du viret , fed | tAmen ea aciditas fuanitate non caret. Plurimum illis expurgatis vtor cuvi faccharo, atq, id maiori cum fuc - eeffa,quam fi Syrupo acetofo vterer. olea etiam jple- gunque «gros Tamarindoyum infufione purgare. Ta Wa. iMt quarter pea e nada - eintyli liquere macerentur per tres boras, deinde fa CEOGIXXRAOMOSA- —- age a expreffione, exitmantur Tamarindi , quos modica Jaccharo in(per[os vtiliter exhibeo ; euacuant entm ex parte biliofum bumorem atq, pituitofum incidunt er attenignt Huius vegionia incole fine mole[ia fefe pur gant Tamarindis cum oleo nucis Indica fomptis. Me- dici vero Indici.folia Tamarindori trita partibus cor- o pensenyfipelate iufectisimponunt. Nos bic Tamay idis aceti loco vtimur , er. p palata eff eorum. aciditas,pre[ertim marurorum. | Deferuntur in-Ara- biam, Perfiam , Afiam minorem C Lufitaniam fale conditi, vt temporis iniuriam melius ferre point. Ego. à yero » fi ne (ale domi affernare cum fuo cortice foleo. Fit Tamarind. ex ijs recentibus cum [acchara conferna , praclarum ^ proculdubio medicamentum ad digerendos & expur- gandos humores nec minus palato gratum. Yamarin Aqua füllad- Qon RUAHHNEAT P der Sume € fam: Veriun cim ninm dulc melee fertin- vL b riam Eee S NvN c fap ivt ex tuor yan foi ps boc medicameutum examinemws , cum veteribus y Grecis fuerit incognitum. "AVICENN A lib.2.tap.699. boc medicamene.— sum non defcribit, fed eius deletum ditaxat pufert, ditá, recentiores T amarindos preferri. - Mszsv s lib.de fimpl.med. cap.g. facit eos [7 may fylueffris Indice fructum: fed eis error ex eo ma- g'us- rec usce ma nonréptriat : fed. — palnule Af Arabiain Indiam, vbi magna quantitate uen fimiliter c£ "mamie : pata abieciis nuclei Memini tam vidiffe quoddam — P genus 1:36 /—— AROMATYM HIST. palma fylae, Eu fylueftre Palmarum in Cambaya e» Guqara-- Ads 00 ge, fed flerile. e longe dmerjum a Tamarindjera arbore, SzzaAP10 librfmpl, cap- 448: ex auctoritate gonifasn Cajarea Aman proueuire a[ferit. Sed pace. ejus dicum fit : nullos Tamariudos in Cejarea . Aman, - .. qua efi Syria, prouenire certum eft , ciun à Negocia- toribus mercitmonij gratia eà ex India deportentur. . NouxvrL: Temarindos. a faporis aciditate yd pne Oxypbanicem faciunt, quorum fententiam vt neg i ose, probare iita ne Dar po[fum....Sed quod Lacuna ^o emn Diofc. libr .x c 126. a Thebaicis palmulis, - won difjerre :quemadmodi nec quod - eius arborem Arie is genus facit folis oblon- gis, C per extremum acuti quoniam buimfmodi pro- fert folia vt ante dixi- - OYamsid. — Cr TERvMIamaind ex Arabum teftimonio d Semperamét. yof erant Cr" ex iccant tertio ordine, tametfi aliquot exemplaria Mefue, fed mendo[a, fecundo ordine d gaeniem c ficcamium collocent. Ers femper vtor. in febribus admodum. bilofi, son caffta [olutiua aut manna quoniam ob fuam dul- eedinem, bilem generant .. Hine fit vt buim regionis medici facchari vfu in febribus ardentibus abfHncant. : "DeCsliiafdatis- CAP.XXIX. *- SvrERVACANEVM videbatur de ea arbos — qicdgons quam vulgo Caffiam fiffulam appel- lant , quandequidem medywamentum eft omnibus no-. (ifm, c MM Ep ao iod G1783ER L- 137 derdcuic Cram quem ( vt fupra dixi- "Read Alm.lib ; de mus ) Arabica nomina intacta relinquere pre[Htiffet, mdp — quam peruersi ita Arabesi interpretari, e an [ant pra s bere eos calumniandi , cum onmi potius laude quàm | vituperio fint digni, qui nobis Ius tam nobilis tam ) prejLantis , tamó, bumana faluti nece medica- - menti cognitionem protulerunt. Ponno vulgariter Arabibus dicitur : Hiar- Hiarxmberz | . xember,vocabulo tetrafyllabo;tametfi Auicenna lib. 2.C4p.197. Clidrámdarrarapés semine vocet: in Malatar Comdaca: in Canara, cuius prouincie eff Comdacs. Go4 , Bauafimga : in Decan c 4 Bramenis Baua- Bauaimga, | fimgua: in Gu arate cy à Mauritanis regnum De- €an mcolentibus Gramalla : arbor ipfa in Canara Gramalla. : Bahoo. Bahoo. Ber autem bec arbor Pyri FORM e. UE | mal Perfice,angufHioribus tamen aliquantum cr vi- — : floribus Genifle perquam fimilibus ; luteis, aryopbyllum odore emulantibus , quibus decidenti- : ie exiliunt oblonga filique virentes admodum ante. maturitatem (non autem vubentes , vt fcripfit Lacu- ma) que per maturitatem nigrefcunt, longitudine in- terdum quinque palmorum , nunquam verb infra bi- tos palinos. NasciTVR per vuiuer(as bas proninciat, groflantifima temen c durabilior locis ad. aor : trionem magis magis vergentibus vt in Cambaya.. -Haxc veni prf ri rm zs Candil quid fit. — Pardaom D$ .— AROMATYM HIST. America tamen( quam falfo Indiam occidentalem ap pellant , quandoquidem vnica fit India ab Indo. ftu- mine denominata , veteribus cognita ) intelligoe y-.— seflribus locis tralatam effe in hortos C aavos , ita vt nunc iflic frequentifftma fit. Fortunatiores tamen no-- ffros Lufitanos puto, apud quos [ine (atione tanta co- pianafcitur , vt vnius Candil, boc eff quingentarum — € viginti duarum librarum precium non excedat de- «em regales caflellanos qui conflituunt aureum ndi- cum Pardaon nuncupatum. uS AVICENN A lib.2.cap.197. fcribit eam me- -— dio effe inter calidum c frigidum temperamento,nà- Sepuluedse. nibil vero bumeclare .Serapto lib.fimp.cap. 1 2. tem- peratam eam conftituit. Mefue de fimpl.med. cap. 6. nonnibil ad calorem accedere. fcribit . Antomus Mufa exam. fonpl. excalfacere c bumedlare ordine primo - aut fecundiinitio, — ^ | S & 1v s fum mivatus Manardum inlib.fimp. Mefue fcripfiffe grana fiue femina huius Cafe pur- gatoria facultate pradita effe , cm tamen potius ad- ffringentem facultatem obiinere videantur quam fo- -. Ix1 vp verb omnireprebzfione dignum eff quod ait Sepulueda nimirum ad mouendos menfes , diffici lesá, partus,remoranteió, (eeundas, decoctum corticit barum filiquarum cum. Artemifía propinari , aut ex eio forbili cum vncjs quatuor mellis exbiberi. Nam etfi demus magno, vt ipfe ait.fucceffu propinatume[-.— fé huiufmodi medicamenti, Artemufíe potius faculta- 57 Cem bos effeidus prabui(fe cenfebimma , quàm harif-— liqua - UETBER $cna- -— kqssoti cortices tale quid prefritiffe , qui frividi e fice fum temperamenti, Huc adde fecunda [epius e- tiam [ine medicamento regc naturepropriavi.Nam— quod Auicennalib.2.cap.197 prafartbit ad partus dif ficultatem , multi non abs ve fufpetum babent hunc locum : cenfetá, Bellunenfis in contextu cucumerem ficcum vepori ; Ada Hanc ob caufam flatuerunt de-.— Giores, Cafftam folutiuam intelligendam effe quotief-.— cunque Caffie meminiffet in purgante medicamento, reliquis locis Cafftam ligneam intelligi. Ripircvivm ver eff , quod de Lufitanis scalrade Caf quibufdam mun proferam, qui crediderunt plero[que cis n o utr buius regionis bomines continua alui folutione labo- rare quod boues, quarum carnibus ve[cerentur , Ca]- fiam falutinam depa[cerent . Na arbores altiores funt quam yt à bobus depafci poffint , neque tanta capta eft «iborum vt numerum wifinitum vaccarum fiquidem multas iffi alunt, nullius vero carnibus indigena vef- : E cuntur )alere poffint. Deinde cim duro cortice pradi- ta fit filiqua , verifimile eff ( etiam fipertingere pof- fent) vaccas graminis pabulum , quod femper fere bie viret ,iflarum filiquarum auditate non velicturzs. tod cum ab incolis percontarer non mediocrem illis Sm moi. 2 DeAnacatdio/ cA». xxx. ANACAR DO Jmeninlderun reientiores Aaesedior Graci (nam veteribus ignotum fuit ) à cordis tum fi- veeribus militudine tum colore, Arabum vefligia fequuti qui- Batador. í Bea ie MNA dicitur anis Faua de PY5o,Faue. - : vafa Tesie em d 5 yer ce c M Per de cua e M - vu : XQ CACE NE 149 AROMATYM HIST. —— CORRI X VEXACETEL CHUA Malana; sid viridis c» in arbore pendens d o fitnoftrati maiori Faba major tamen. MAGNA eius eff in Cananor copia, tum in Ca- licut & reliquis Indie prouincis mihi cognitis , veluti án Cambaya C Decan. SsnAPtO libr fimp.cap.3 56. Galenum citat tanqua buius fructus meminerit ( cm tamen illi pla- omit erue uices icr cti tamen experientia r . Siquidem bis in ve- : t lactis Vosa ipm datur,et aduerfus lumbricos: preterea ijs viridibus C (ale con- ditis vtimur in cibaris , oliuarum conditarum modo. —Frucluver ficcato , cauflici vice vtuntur in flumis: totad, India buius cum calce mifli vfus eft ad pannos - n x lib. id facit frudus T4. VICENN 264p. 41 .id facit. 4 warindi ofi foil À—Á UMEGEAR cou 0 UM fne nocumento e[fe affrmans : Et paulo pof febicit,. àd inter venena referri qua deleterta [int jacultatis. n Nvzra autem praeditum e[fe veneno[a |acultao te, exemplis (apra demon[Iranimw : Cauflicam verà vim obtinere,in iam exficcatofieridiximus, NoNNVLLI Anacatdaam calidum c» [ctm Nutt conflituunt in quarto gradu:alij in tertio. Nemo tame appen ans. mibi (atfacit , quandoquidem in virente clarum eft. defe hune excalj acientem ev exficcatem exceffum: neque ratioui confentaneum videtur in eo caliditatis € ficcitatis gradu coufHituere quo eft Piper. Nifi for- t" quod in Sicilia nafcitur, fit ea facultate predium. CA1e v1, per pidas fe&us ; nucleo integro, ' integer, * hdferurioterdi aues EX one. quod "d ficium *. X ' T41 AROMATVM HIST. — Defcriptionis Americe contra afferat, )vt ab ij(dem intel- lexi. In extremo fructu prominet nux quadam renis!Je-- porini forma,colore cinereo, interdum ex cinereo rubican — te. Duplici vero hac nux conftat cortice, inter quos fpon- gio(a quadá eft materia olei a(perrimi. & calidi(simi ple- na:intus verb nucleua: candiduarcontinet éfui aptum & piftacijs guftus fuauitate non cedentem , pellicula cineriz cia obduztum quam eximere oportet. Eo leuiter tofto ve- fcuntur incola,gratior enim eft, & venerem ftimulare fer ' tur. Ácri illo oleo nihil praftantius effe ferunt ad lichenes & impetigines collendas. Incola etiam aduerfus (cabiem ' vtütur. Sedillud mirum pritnarium fructum nulla femi- na continere : & extrema illanuce earum arborum genus con(eruari debere. Nonnulli Anacardiorum genus effcau . tumanr,obfimilitudinem acris illiushumori$ quem cor- Ámomur. euntina. ticibus conclufum habent. Nos & officinarum Anacar- dium, & hanc nucem integram, & per mediü fe&am ex- primi curauimus, — De Amomo CAP. XXXI- MAGN A intervecentiores dubitatto eff quid fit Amomum. Hinc fit vt nonnulli eius loco Acori ex Ga leni lib. fmp.med.6 precepto fubftituat, de quo baud fecus atque de ipfo Amome dubitatur. S E x recentioribus nonnulli in ea opinione fuerunt, : vt Rofam Hiericuntinam , legitimum Amomunm effe - contenderint quorum opiniong doct? Mattbiolus com. — ment. in Diofc.lib. v.cap. 1 4. mültis ergumentisvefel lit. Aly Pedem columbinum effe autit, quos ide Mat- zbiolus erroris conuiicere nititur. | E c o,tamet[i bit non viderim eas flirpes quas Eu ropa gignit , fubjciam tamen libert qua in Indiade Amomo didici. Percontatus fum aliquando à quodam Pbarmacopaco natione quidem Hifpano , (cd veligwne Iudao, qui Hierofolymis fe habitare aiebat , n 215ER Ss 143 Amomum.- Refpondit ille, lingua Arabica Hamama aman. : nuncupari , quod interpretatum Pedem columbinum i gehe fi gnificat. Hanc ffi irpem | fibi cognitam effe affrmabar, qua tamt apud Indos no vidi[Jet. Enocatus poffea 4 Ni Nizamora — Ramoxa(qut vulgo Nit amalucco nücupant) Rege in **- . Deci potentiffumo,qui prater mediocrz doctrina (em-. | perapud fe eruditos medicos alit cum Pet fae ti Iur- cos magnis (Hpendyjs. Eius medicos interrogaui, num Amomum baberent, dixerunt illi iffic quidem non na faifedinter alia aromata que ad Regem ex Afia,Per- - fia; Cr. Arabia conficiendis Alexipbarmacis perferren- tur, Amomum etiam adferri , cuius ramulo me dona- runt. Hunc cum Diofcoridis defcriptione contuli , ad quam venufHifim? quadrabat, e» licet iam fi (CM pt- dem tamen columbinum referebat. NA M omnia plantarum & morborum ferbme- | mina apud Auicennam, aut ad verbum reddutur ant ab ipfare nomen fortiuntür , exempli gratia , Lingua bouis, Lingua canis, Capillus veneris, Lingua auis: vh € in morbis Elephantia dicitur ills Daulalfil, quod Paula eff, Pes Elephantis, Hydrophonia marazalquelbe, auzibe. quod eft Dolor camis. Hinc fciendum eff Amomum a- pud Aticennam nibil aliud effe quam Pedem Colum- binum *, vM apud NiCamoxa eem, Aliquot platas ob- fé eruati,quibus Goa car emus veluti Eupateriii, Mex- d |E€ quaera, Mexir, x mely ophylon, buglo(Jum fumum Veruen, terre, taimaricem y afparagos , c violas purpure. Regio borto (atas, He [efe es sta chamin edi gerrantis nafcuntur Fisvitedem Pharma ud" VEPIGMEC: d I oae 144. AROMATYM HIST. o eopolarum auaritia , vt. potius mercibus conuebends . Arboris fto: fHudeant quam officine [ue excolende. Hincfit vt vio. — ues elatum er loco ytautur floribus cuim(dam arboris diuer (e. plane facultati àmoffri vtolis : quotum tamen vum. .— mon admitto nifi im ys medicamentis qua foris appli- cantur: atque Syrupum vielaceum confici inbeo vio- li conditis ex Ormuz. aut Lufitania delatus. * Vtinam noft:r hic Auctor An: omi defcriptione ple- niot«m dediflet quandoquidem plantam legitimam fe vi diffe afirmat. Nam multis altercationibus anfam praeci- diflet. Certé Pes eius columbinus, nofteretfe non poteft, nonnulli, Amomi legitimi loco vfurpare non veren. tur,cüm fit potius Geranij genus. Sed horum turpes er- . gorem,crudité detegit in commentarijs fuis Matthiolus. *Quanam nobis fint plant Mexquetera & Mexquir plané;gnoro : nec quid hac vocabula fignificarent, qui(- De Calamoaromatico cArP. Xxx11I. "de — Now minor eft cotroner[ia inter recentiores tme- e & dicos de aired aes de enim nohnulli Cala -c o suum officinerum effe Acorum veterum : Alij malunt Galangam effe Acorum. Eam ob cau[am difficileeff in tanta opinionum varietate aliquid certi f'atuere. Ego tamen ullius opinioni addiéus libere. diam quod — b. io. pO PC ALAM Vs aromaticus quo officine in Lufita- sia vtuntur ( arematicim voco non odoratum vt ple- - rique alij, quandoquidem aroma odorem non fienifi- £at fed quod vulgo droguam vocant jieque ettam Ca- damum odoratum (cio, fed Vencum duntaxat idem eft eum co qui bic in India magn eff inv fu cum viris; x Suid mulie- H 2 x: TTTTT HüeA- i4 mulieribus dividi Vocatur is in Guy atate; V az: Yesdees in Decan;Bache:in Malabar; Vazabu: in Malayo, Y Dirimguo:is Perfía, Heger : in Cuncam, qua eff et nca. regiomaritima, V aticam: Arabibus Calfab c I ditira AQ. dirira. Serapio lib. imp; tdp» 10 $- eum vocat A(la- be-disiri. beldirici;fed corrupto vocalulo: omues entm Arabes medici tum Auicenna lib. 2..e4p. 361. C 212. Caf- fab c Aldirira appellant. Idem autem fonat Caffab —— quod Calamus c Aldirira ex aromatibus: Nam Di- Dire. — . rireidem quod nobis aroma eft^ Quoniam veró Ma- . layo incola eius v(um ab. Arabibus , qui ex Coragote er ant , didicerunt v ideireo cerripto nomine Dirim- guo vocárunt. SERITVR Ser viet nt Indiam : plurimus verb in Gus atate c Balaguate. Hic etiam Goe ( ybi multus eius efl vfus ) in bortis arua prouenit fed pev" - PTERYM "non eft adoratns nifi) terra auub- ^ fus: quantoó, viréntior eff, tanto wibivaldieriste- — . qriorisá, odoris videtur tametfi aliud fentit Ruellius lib. .cap. 18. Conuebitur ad maritima quoniam qui | iflic nafcitur n2 fufficit. Qui ex Balaguate adfertur, : ad Occidentem mittitur. : FAMILIARIS (iM v[us eft mulieribus iiy Calami vites, ^ , veri affeclibus,cy neruorum doloribus. Sed maxim? expetitur byeme à mulomedicis: contu[um enim, ad- ; ditis alijs, ammi(quod eff Cuminum rufficum ) M coma. | amomento,butyro,Cr [accharo, jumentis aduerfus fri - "eme ora mane eden MS id medicamentum y - Arata, K ie "CH. M E odi AROMATVM HIST. ( Cumisvn — CETER VM quoniam Hippocrates c Galenus "PE. Dir Sr ugue bunc Calamum vnguen- — Anbihs. — faritim appellant, Plutarchus veró Calamum Arali- Alnndu. €um, C Cornelius Celfus Calamur Alexandrinum, Rus. videtur etiam extralndiam nafci, — 0 E 6 o,vt veritat? elicerem,faifcitatus fum à mul tis Coracone incolis et Arabibus qui buc venales equos adducunt fi aptid eos na[cevetur Calamus;item an ef. fet eis cogmitus,eod, vterentur: Negarum omnes apud x. Lesern ab Inds adueitam mercimoni gratia, probed, fibi cognitumyvtpote cuius plurimus apud eos effe v[us JS Ca erii gl uctor cem nam ex India in Arabiam defertur , 7 inde in alas re giones: neg, qtà Alexandrinum appellant, quoniam binc Alexandriam , deinde ys. C Tripolim Syrie defertur. * MO Q vop autem Menardus libr; 9. ep. v. dicit in Pannonia fe vidiffe adeb recentem, vt non lengé peti- $us videretur. fieri poteft vt fallatur ; aut. ffi viderit, fa- 0 cumfortein aut olla vidit , vt pleruug, | . Gingiber najcitur -Sed illud certifmum eft bine aue- ; bi Calamumineasvegiones. 005 — CCHamus — ls vero quo vtimur radix mon efl (pufilla etenim mHnida Qy;diy ) fedipfius Calami cum aliquamula interd radicis parte fragmentum. Hallucinantur ergo qui ni- bil nifi radicem * effe fcribunt. confimande. fua en- tentis cau[a , qua contendunt bunc Calemum Acorii &ffe - Neq, quodin Calamo eff fpaugtofum c flaue[-- cente colore,aliqua in re famile eft Arànearum telis.vt —felfo putarunt Auicenna lib-2. Mi on ag ERU. lj. -—— hi. fomp.eap. 20j. ques Graéis Cr Latins beemelius —— noffe oportebat... NS ETE R vic quad Calamus Aera moni nec * etiam Galanga, [atis ex Auicti C. BUMIM probas ripote[!, qui rria diflincta capita de Calamo , Acoro, C Galan pr M Pratereh qui Calantum defori- fg cian "dia nafci, qued verum eft : nec enim in alia regione iafcitur. Acorum ebd Ácotá dus. Europa nafci tradunt. Tad), nobis ignotum eft Acorii, ,.... ^ P^ eut imaginari hon potuimus quad Manardus, Leori- cenus c alij animaduerterunt. Omnibus fan? Arabi- bus,Turcis, Corafonibus, C» Indis medicis ignotum eft . Nan à Ni amoxavocatti yt eumtremoris affectu là berarem, magna ibi cium illis contentio fuit de Aco- fo: quid tamen effet Acorum ( etiam illis indicato no- wine Arabico )indicare non idi apud . Turcos najceretur. — | PnavinzACalmu.alidus LOUAEE fecundo ordine : Acerim vero ih tertio: Ga trad, calidior vt fuo loto diceinis. Deinde Cue | G Acor cre chri C» neruorum verba contteniuht z Galanga ver ventriculum roborat fatis difc Catif e - eris balituim corimendat. Galangat itein C Calatus medicamenta font in bac regione ab initio cognita dr ín Ocáiden vehi folita, & " LEO f4yren perpetuo Acer 7] Calem &cori ficat 5 Lindon dp daseun. i rM * v fiateiam d AROMATVM hB1sT. nihil nifi radix eft , cum aliquantula interdum foliorum ^ particula. Cui cum omnes iota Acoro à vererthus adícri ptap ulcherrimé conueniant, Manardi &aliorum fenten tiam EEnebbart non pofium;qui i Acorum legitimum efle volunt, Adfertur ad : 'Tattaria & Lituania, necnon & in Polonia naíciturjjuibus Pruskuuorzecz nu ' (ur. Eo & Germani, SItali & Galli vtuntur ; aliumque Calamum pon norunt.Solebat enim Aptuerpiam Vlyfi- poueaduehi C alami genus víuali noftro fimilimum, fed. tetriodoris & faporis horridi, qua nota illicommunis - erat cum Calamo noítro Auctori defcripto: Solam tamé hancobcaufam in v(ü apud nos effe dehjt, licetomnesa- . romnsatarij Hec vamos quo nunc su fuiffe af- iie ipiein eAP XXXI Ts. eii LVD affirmare poffiam iulii plura aromata, Hi maivriá, quantitate, e minus adulterata ad nos ad. - fermisviliorig, emi, quam antiquitus fiebat : quod niic Lufitanorum nauigationibus India nobis aperte fat, ipfed, regiones qua aromata gignunt , longe (ur ntenc finr quam Veterum tempore. fuerunt, —— .IN eorum numero Nardum vepono, q e legiti 7 $ * [ine matenseln ns. «mportatur,] E ie aut aris bumore [ibi a[cito fit .contrabat , att fénio mi amittat , » qua initio pradita erat. VOCATVR SR Rieti ipie T nam Gra- . Mh C* Latinum nouen notum e[f ) Cahzcara: A4ui- cenne, lib.a.cap. 646. cr onmibus buius tempeffatis : Arabibus cem bul, quod eff Spica, c cembul indi, 5 id eff ,Spita Indica;cadem vatione, quam iiri - Geliitam vocamws , illi' cembulrumima - - EC emt Maias siint i Simi- P om m, ef oz vate a» "ad SAPE: Tay trem n p ^3 def BEAR Neon 349 ond c Sumbel protulerit, mirum non efl « (um. Sumbeh - — dslinguam Arabuwam ignorari ifi istis c. m paulatim corrupta fuiffe vocabula. CETERV M nafiitur Natdus in. Mandon E Cbitor prouinciis, Regnis Delli, Bengala c» Decan Cange 2 vicinisauxta flu.Gangem quem incola Ganga appel lant, facrofanctum exifl1imant , ta vt morituri ve- gnà Bengala incola boc flumine mergi [e iabeant fed. pedibus duntaxat, Sunt in eo flumine certa idolorum delubra, ad q quorum culti caternatim eonfluunt Mer- £atores à Guqarate & regno Decanmagnad, dona- ria in bac idola conferunt ande redemntes fnidkes: yt aiunt fed potius à cacodainone obfeffi. po PonRo non funt diner[a Nardi genera: fet v y- Nardi vaicá uicum dütasxcat milfi notum eft genus , id fcilicet quod ex iam memoratis locis adferri diximus «. Proueuit | quidem n monté quodam qui alieya parte. Orient. fpecat.altera Occidentem, ad qt quem falicer occident? fita eff Syria inultis regionibus ab b Id dift Scd tamen multis alijs cius regionis locis (ata prouenit , no facil enim fponte nafcitur, Neg, yna preffantior eff Narduspon — tenonpro- altera, Spicémue babet alis altera stulto longiovtin, | acnix. Cx € radix eff fpargens fupra folum breuem "arii deti virgulam feu canlem circiter tres pahnos longum P tige I Ingiffotiws, atá; alias infuper virgulas multo bteaio- — vesnf t fpice produswitur item alieper virgtlas. Tali enim modo venditur in Cambaietes.A- — farate Gogna, alis, portubus marinis, Fudemer- — catores Arabes c Per[a petimt :*pot anm. im d iid v c rnE d EX GE E N. as for« EN kAGACAAYAE rs. INVENITVR interdu fordida. dpdici: $ lenta, villisipfius plant. in pollnem edad. Emitur | qamen ab js quos disi ticis d L ^ eatis ma tus eluere intelligo. Hac vua Nardo qua juxta Gangem eritur, quami, in Occidentem exportant, vtuntur medici ci Tadici, tum Turci, Perfa C Arabes. N4 quod ex in- genti precio quo antiquitus tefte Plinio libr. 12. cap. "12. emebattr , inferre volunt , noffram Nardum non. E legitimam, obiettioni me fatis refpodiffe arbitror, etim dixi Indias » nan magis apertas. (cognitas effe, quam sepore pln feriat; dPipfearonara maiori copia ad nos adferri. pee Cerzn var fabulfem omnino indico quad An dreas Lacuna fuis im Diofcoride lib.x.cap.6 .comenta- rijs fcribit , Nardi vfum apud Indos effe periculofam, quoniam ex eA tfiat venei quoddz genus. mertiferit, quod non modi bauffum , fed etiam cuti im fudoribus infper[um, bominem illico iugulet ; idd, toxitum Pi- — fum vocati. Nam cim multis in India annis Medici- "nam exercuerim, c nou modo ver[atus fim cum om- mis genera medicis Afiaticis, (ed eti Regibus &* Prin ipibus familiaris fuerim : miquam tamen boc Pium . videre mibi contigit,aut eins nomen atdire, Ip genus quod Sepulueda Satiech. c Satiach «ppellat id effe puta quod ex Satiguam adfertur ,ctle- berrimo regni Bengala pora e ape 4d fi. Gan-. ern E oPnE EGER feas isfg Wrkevevs- yarn, iem primo de geeicrodi piri xr cedes ap e hes XE V paced Rr co h- cy oe ii pncur a rap Xfp AROMATVM "mien os. Cdticamadulerafi refer NamplantulàeftNardo Cel- — fine cauliculo, minoribus breuioribusá; folijs, villo(a ad- modum fecundum radicem & nigricans, nulla odoris iu- cunditate. Folia premanía nullum icum faporem aromaticum reddunt, fed lenta & viízidafuntcum Nardi Celticefolia & calida fint cum aliqua tamen adftrictione,& odore fa - z reque iucunda... Cüm igitur hoc capite nofter Auctor Di Nardoex profeffo agat, facere non potui quin Hirculi meminiffem,eiusQue hic iconem fübijcerem,quam nemo bactenus exhibuit, - Deluncoodorato car. xxx1111. - «Iv N c v s adoratus in Macte & Calaiate A- Tabie prouinciis maxima. frequentia c abundantia nafatur, veltiin Hifania gramen vulgare quo pf euntur animalia 1 . x oim Hva vs graminisnomia Greta C. Latina no ta funt. Ab incolis autem Sachbar vocatur; à nonuul lis verb haxis cachule,id eff berba lotoria.aut lotio- nibus idonea : tametfi non negem alijs etiam nomini- bus apud Arabes infigniri.. Nam Auicennalib. a.cap. $98.eum adhar, Serapio cap. 19. adhert appellant: quos fequuntur oyimes Arabici c» Perfici medici bic x agentes :florem ver? vocant Foca- Nam quod Sylua- Haxis ca- chule. Adhar. Fo. ticus , cap. 12. adcher & adhecarum vocari fcri- bit , corrupta funt vocabula , Perfis , qui ad iam di- Alaf. as v(q, prouincias pertingunt, Alaf , quod berbam m ificat, vocatur , quo nomine per excellentiam ap- Herba Mez- catenfis. pellari poteft. Apud Indos peculiare nomen non eft for - RENE. rius, fed herba Mav'catenfis appellanir- sun qii Pá — Pne,. eem de Mecha nuncupent. Nec defunt qui pafl Ca- . Suiorm, melorum vocent nec umerito: fed tamen Camel n no funt mede P ssa. - m" TIE UN PE Tom P "enr REP UG ICM as SUN ; D SPEED - Kate - I T ao | 153 fiséiicido frequentes yt loc. phe e fribus omnino depafcete pofint .Sed funt ibidem inulti afin, - "müuli,équi,quos Aralitos vocamus sVoues,capre c o- ; SiHGWNHRNARREOM in Melon pe quamen.- Yi eme ete ERTVR quidem in Miduim;in vfümi we dictnm v[irpandus. Maxima tathen cum capia per [a- prete wes in tiailibus ad(üsnunt X ; tores. vt equis fubfernant ne Soo E TÉ offetidanrar: Nain fimulatq, madaei vecenie P ib- flernüt c» madidum i mare abijetunt. Sed & baute — fafciculos aliquot fecum admebere foletit, quas deinde in India vendunt. Memini in infüla Diu *, vili enif- to(ula Diu... fe multos und fafricullos quosin Lufitanidm cuiii a- lijs avoinatibus nütterem: nullum tamen florem vide- LR ce. ve cotigit : ivi apre d needed citt a pho mij e Nvrrvs eff uii vfi aptdiffaerepii in- colas : fed nis dubtaxat Cr Medizi Avabes: f» Per- fe, eovrimur : Jf bau iw RO futur t want; Nvwc ad. Auctorum qui cine inert de. feriptiones veniamus. en DaxoscoRipDES libr.t.cap. 16. 9 -Nabathza- i EI AROMATYM HIST. in Nabatlea gignatur (que À NalatochMfmdelon- — pote denominata, prouincia eft. Arabie Iudaa conter- mine )diligeter percontatus [um à medicis qui tn Hie u[alem , Galilea , alijsá, vicinis prouincijs verfati -. gant: Sed illi refponderunt , eum quo ifHe vterentur, ex Cairo adueln. Interrogati vero an in Cairo nafce- getur,an autem ex Maqcate ad[erretur ; ignorare fe dixerunt , quoniam medicamenta interdu ignota snanerent ob indigenarum negligentiam. Que ciam audirem, inquirere non volui num Babylone nafcere- compar ationibus plerunque vti video,quemadmodum € in boc Iunco , Nam tritus, iucundum quidem [pi-. vat odorem. (ed Rofa baudquaquam. — IvNcvs odoratu , CÓ Cornelio Celfo Iuncus sotundus vocatur , ad differentiam Iuuci vulgaris, cr - «yperi fiue Iunci triangularis s fed minim? in eam al- titudinem excrefcit qua luncus eft, U ANVICENN A libr.2.cap. 598. duo eius gene- vaconflituit,, Alterumenim. Arabicum vocat , qui - efl odoratus... Alerum in Agiami natum , per quod Y DS Lu a LS MES, a ERR SESTO. - $I*TR K- P&C ; 15$ idis teflimonio, uncum fructum Wn nigri pro- Auicennz la. det manifefins erar ef , cium Diojenider sium ^ wwemineit. 000 SERAPIO libr. ft: Gp. 19. extitit id "dijs fcribit Tuncum babere radicem Chulem fi-^^ mile, lariorem t amen, c» minoribus nodis cimótam, s sei s calamulos pradüros proferentem qui fructim proferat fimilem fioribus Arandinis sgnaciliorem i ta- . men Qe aninorem i fünulá; c in vno cefpitemtltas |o plaentasnafái. Huius radix adeo fimilis eff Chulem *, vt fub o nomine à nonnullis appelletur. Y quemadmo- dumi gmitio dixi. : M AT T BE V $ Syluaticus cap. 1 2. decem - amnis con eruarà aJerit . Credo in ficcis e. mediera- - meis regionibus mulro tempore con[eruari poffe , cham. cbbumiditate non abundet . Sed in buius proumcia nta- - vitimis, quiste fus qaa ragituin s siari pot E » «d. Miei de Monachos im Me- ; fuén conimentatores attinet, docte éllarum argumen- "tarefellit Mattbiolus, Com. in-Diofe.libr. 1. p.16. quare [uperuacaneum ejje iudico quidquam ijs adde- ve. Satis tamen Mopatbarum in Mef- dil. 1. Cap» 47^ Monsefiori ofcitantiam miran non poffum , qui Galangam lunci : po temet sentada ét —— in Chi wfeam. ET ge | - Dia ) f E Chulem. Ue Ue Me Me e Adi c Ur dditete oras cic uia S eu c Ec ad 156 AROMATVM HIST. * Diu vel Dio infula. Oceani Indici aduerfus oftiaftu- — : Lebe e e iae ime Ehensque : Patalen Plinio dici puto. Contin rialem potentemQue admodum, Dieci win , dam portum,quo confluunt negociatores Veneti, Graci, - foe (quos Rumes vulgo vocant ) Perfa dw. & * Quid per Chulem intelligat nofter Auctor, hactenus fcire non potui,tamerfi diligentifsimé perquifiuerim: nifi forté intclligat gramen fiueherbam yulgarem quam Gre €i zàay vocant. Nam sie fdam Haiiscách e nuncü- pariait, ideft, — Chulem herba cap. "peCoflo . (CAP. XXXV. * CMatusst RE commendatus à veteribis fuit MPs m fita laude caret« Sed eum Graci o- mnes tum Latini, tum Arabes, plura eius genera von- fritwerii f atum eff vt magna fit orta dsfputatio; an Laden babeamus Plerique negant, cra ctsca" EsT enge Rea die dita Co inGu Caft. Foret esp t:in Malaca;vbi eius plurimus eff v (us, inde vehitur in Chinarum regionem. Gr.& cd d Latini ab Arabibus nomen mutuam funt . Nam -quod Serapio lib.fimp. tap. 318. Choft appellat,tev- — uprum efl exemplar legendumá, Caft: cr quatquot — - «onueni Arabes, eum nunc Catt , nun; Coft , nunc. Coli vocant. nr nai os etc 158. En CE'TtaudciBosa — Rag Naccdré circa Gus arate , inter Bengala, . Delli & Cambayain Mandou & Chitor:Inde mult ———— turrus Vplot, Spica, Chvyfacolla (qua vulgo Borrax, . Arabibus Tincat dicitur ) alijsk, mercibus onufh ad- uebuntur , in vrbem primariam Regui dicam Ama- dabar , que in defertis fita eff , cr in Cambayete non procul à mari fitam vrbem: vnde poflea per maiorem. Ec Afia, monntllam Africe pow orpeniiun: * pam deuebuur. ^ DzscRIBITVR autem Coftus* .dijrqui cou. : viderunt, Sambuci effigie , C Arbuti aut AQunbri* magnirudine florem odoratum proferens. Pracellit ss qui intus candidus e[t , cortice cinereo: inuenitur tam? etiam colore buxi,cortice pallefcente.Tanta efl odoris | fragrantia preditus, vt pleri(ü, nares feriat C capitis Unete dolorem excitet: : guffn minime amaro nec etiam dul. ab ci; tametfi i jam fene[cens interdum umare[cat.. Nam recens acri gufhu efl vt reliqua aromata. ——— Hoc vtanturin multis medicam£tis Vidici me. dici.Hunc in Ormuz, mercatores exportant quo Co« rafones C Períe con, inde in Adem, quo buius emendi cum alijs merci us gratia Arabes c Turci co ueniunt. Nei mirum eff fi eius loco, alio medicamen- zo officine vtatur mregionibus procula Lufitania di- fiis quantóquidein exigua admodum quantitar i Lufitamam defertur. - "Qvoew LX wh Veteres tria (Cof gua coh cm[Hiziunt * : vid Gmdidu. t CO NN AKOMATFMS, "TA MEA E Perquifini à negociatoribus atalibus, Perficis dz Tur ..—— it, vbtnam tanra Cojti copia confumeretur qué ad.— . 0 eos binc expartaretur. Reponderunt ill maximz paro ten in Afia minor C Syria conjumi, [ed Cr etiam 4- pud Arabes c» Perfas. Interrogati vero an aliu quf. piam Coflus apud eos nafieretur, negariit nafci.Idem contatus (um a Niv amaluci vaediciss fed negarunt illi alium fe Coftum vidiffe vnquam,quam qui ex In- dia ad eos perfevretur «Vnus tamen illórum olim Xa- : tàmaiá in edicusfueyat , diuturuod, tempore in Cairo 7 0 € Coiflantinopoli medicinam fecerat .Vt autem tam E CO dierfa nomina fortiretur occafionem prebui[fe nego- T M : Buren gncex Mti opem qud e^ | Yant.c Colima. Qv OD d eius diro generafacatt des : D Roa rum c dulce: : facii effe puto quid boc medicamenti — | um recens ef c incorruptum , nullus amaritudinu fit particeps candiciud, perliflat vbi autem vetuffa- perm) c picenaitalae contz abit.fit zo | 2 - fanifotum et illom Coflum : E Sunt: 'admílis Helenij Comageni ptaduris ms Eresdelvr Nee enim non eft trupcum aut ra- eR h fimifitudinem cum radice, vt radice adulterari pofsit. At noftri Ausoris Coftas. mi nimur radicis habee; & fer? mhil. nifi lignum eft fuo " *' €ortice contectum, etes verereeeo um i "^ dicendum eft,aut Arabum Coftum(fi quidem hic defcria. . ptus Coflus illorim. ree à rugsssecntimn ^ ^» t x P. L » 9 V; -w 4a -* "m & wo» e^ x "nu "g * * 4. n AROMATYM HIST. Cost: genus Antuerpiam à Lufitania inuehitur fo- | lidum corticecinereo, intus indicans, interdum vero cine- rei coloris ; odorata eft admodum radix , violaceum fiue irinum fpirans odorem, prefertim dum manditur,ea par- ; ? -tequaextra terram eminet, plerunque inherere adhuc co- - ffpicitur caulis fragmentum ferulaceum quiddam referens fupgoíam medullam continens, vtfacile appareat Co- fto noítri Auctoris plurimuró conuenire. Eiusiconem, -— videlicet ex ficca radice exprimi potuit, hic adijcien curaui. 1 : * Nifi per Azimbro iuniperum nofter Au&or intelli- LS gat( Zimbro enim Lufitanis Iuniperus eft)quid fitjigno- -U. . gare mefateor. "o "5. * Venetijs interdum adfertur Cofti quoddágenus Gin tus d giberis radicibus adeo fimile, vt rfihil fapra, intus etiam fi $e P brofum,fed pallefcens & eximie amaritudinis. P b Nox de(untqui Zedoariam v(ualem inter Coftige- nera referant, & primum apud Diofcoridem defcriptum Cofti effe autument,quod multas notas habeat que Ara 'bicoillius Cofto pulchré quadrent. DeTutbit — cAr. xxxv 1. | 2 Ds Turbit Arabum magna eft inter vecentiores " Medios controuerfia- Nam nonuuli Tripolium Gra- 2o o gan effe volunt : alij Pityu[e vadice effe comendit: —* — alij Alypi.Sed errant omnes mea fententia , Siqui ie o Turbit plantam £7 virentem vidi,c floribus exorna- —— tamque plane diuer[a eft ab djs quas in medium pro- *- Qvopigiturnos Turbit vocamuseodem nomi- "ge (n Arabibus,e Perfis, & Turcis appellatur : t4- metfi Andreas Bellunc]is m [uis emendationibus Ter- *— betvocet.In Gu arate,vbi plurimum nafcitur, Bar- "Tuch Caman:in Canara, cuius prouincie eft Goa, Tiguar. - fw» — Esr auttm Turbit planta, radice néque magna, i: : cre , neque Ioni do Lo s — 46i fed, longa, Gaule bedera modo per folum extenfo , di gitt crafitie , interdum craffwre , duos palmos longo; interdum vero mult longiore . Folia. Altbee profert; flores etiam fimiles, € candido rubentes nonnunquam — omnino candidos non (vt quidam volunt)colorem ter. plantainfipida efl cim colligitur. s —PROvENrT inmaritimis, verum nonadeo Turbitna- mari vicina; vt vnda allüi poffit: fed duabus interdum 9" tribus 4 mari leucis feu milliaribus. Plurimum na[ci- tur in Cambayete;Surrate, Dio infula,» Bagaim, * locis, vicinis. Inuenitur Qin Goa: fd à medicis ima Lope aso Intellexeram etiam red prouenire, centum quinquaginta C am yos leucis à Gu arate. diflat : fed poffea re[citi eff, eb ex Gu aate deportari ( vnde etiam magna copia in Perfiam, Arabiam, Afiam minorem, et Lufitaniam exportatur) quoniam fi quod in Bifnager ta[ceretür, viribus adeo infirmis e[fet , vt à medicis recipiendum S Fagg 2 pótefl;vt alis etiam per Indiamlocis gi». 5. gnatur( non enim feritur, fed fponte prouenit )fedid ^ Csrrmv nomomneTurbit gummofume]h e. in natura. Sed quoniam videruit Indi à gummofitate,0p raionegerà — timi Turbit notas nos petere;folent ejus plantam, an- "of fae, — . L te m aéro AROMATVM HIST. ae quam ex colligant aut contorquere,aut leuiter vul- werare quo liquor exiliat & denfetur. Deinde poft a- liquot diesvedeunt , € gummi fiue. concreto liquore plenos caules reperientes eos colligunt. 1d mibi retulit meus medicus in Bagaim, qui i aliquoties cum ip fis Indis colligendi gratia profectus eft , Cr banc elicien. - di fucci rationem ob(eruauit , Nam cum infi iffet. ali- quot plantas intackas relinqui,eas minime e gummofas inuenit aut nonnullas tantum pauco cum gummi. Ex eo igitur deprehendere licet, gummi nibil ad praflan- .. tian agere; (ed id plerunque prafantius cen[endi effe /—' euius gummi non appareat, quippe quod in ipa plan- tareconditum fit. Non negauerim, quin etiam Tinbit gummofum fine contor fione reperiatur: fed vt facilius liquorem fuum. aut gummi exerat , contorqueri e vulnerari plantam certum eft... qoe - ArTER Aprobationis nota eff. vt fit candidum, Siccatum ad folem, candidum eff : in vmbra vero tatum tametfi nigre[cat, non minus forté bonum eff quam album in fole ficcatum.. Turbitfacul | .Esr verà Turbit Indicis medicis E S. FR pituitam dejciens cui interdum fi abfit febris, Gingi- VES (yt etiam alijs purgantibus medicamen- tis) folent : alioqui plerunq, (ine Gingibereex decocto pulli gallinacei, aut ex aqua exhibent. Prafertur au- tem quod in Cambaya natum eff. Memini me in n- (o füila Dio emiffe fingulas quas vocant manus, vna tan- Manu. —— SAX ,Pendunt autem fingule manus viginti feptem aee cs libras. feipelisiucteci b d qu cep duplo — - .- minori eric. d i E-.- iaa Ur c mi RM Md OEIBERO 117] 1465. -CrrE "ees dong?. suia Tan e fcri- bri Arabes;quam id quod modo exbibui . Siquidem. Mefue lib. 2..de fümp. med.cap.2.ait radicem efe ber-. ba. folia Ferula minora ferentu cy ex earum plata. rum genere qua lacteo fucco turgént; VAria eius inue niri gentras. videlicet domefticum, [ylueftre ii parium:album nigrum, c faauutu: c» in loci ribus gighi;quod ex fucci veamos Se- Turbit Ari prem vérbin éius deleclu obferuanda: vt fit cadidum, cue bitu dies - antus cauum fiue vacuup c arundinofum , c gume ^ sofum , cortice cinereo , planum , fragile , c re-. ces:era[fum autem fiue denfum improbari. Scd, quod eiu pace dixerim, ex aliorum relatu fuum T urit de- . $ feripfiffe potius videtur, quam legitimum vidiffe .. Na d asume neq, forma comenit, nec 2 lacte madentium plantarà ; mcro nó eff numero nec elus dome[licum genus inuenitur:eum vhiuer[um [ponte iu inculris proueniat. Alterum genus interdum altero effe maius verum eff. Color aut£ aut albus,aut flauus , aut niger naturalis eius planta non eft : fed pro. praparationis ratione contrabitur .. Nam quod probe praparatum.fuóue tempore collectum non | eff,albü ejfe non poteft. Nafcitur vero potius locis bu- mentibus quam [iccis. Ne, albedo ey gumofitas pro- bitatis funt indicia,velu dixi. Neg, arundina- veuim aut ferulaceum efl aut planum, aut fragile,mift nimia ficitate ex fuccum. Denjum uteri ptis : antie contineat, mo : emo E ters | di ad fuum T urbit "pae . Sed Jic zi L OE . AROMATYM nis xn legitimi quam : ; t- : ; saper eius acis i oai folia tfatidié babet, meque eius caules in fummo diui - . duntur éd in mucronem definunt largo foliorum pro- uentu ornatum. Flos non mutat ter die colorem, ned, - eius radix odorata efl, aut venena arcere adbuc depre benef Aljpummon D ENIQ VE non eff Alypum Diofcóridis,vt e- et Turis — centiorum quidam: Mifinióc iim eius bifloria Aly- . 2o pideferiptioni plane repugnet , cv facultates fint. di- ser[a: T urpit enim pituitam duntaxat purgat, Alypió atram lilem deijcit, Neq, vt iam diximus, cuiquam 8 . ladlarijs comparari i poteft , qua non fine noxa in cor- - pusadmittuntur.cim Turbit legitimum nullam acri- - moniam babeat C fine moleffia pituitam dejciat..— Arbesero- Ponno buicerrori an(am prabui[Je puto Ara- Funiobes, - Lg dd i confpicientes apud fuos in v[aelfe Turbit ab India petitum, id ad Gracorum aliquam defeription£. ilico referre deiectum — euin vm . uiffe cognitum ext, Sed fatius multo fue - e diet omnia non confundere , & fimplicem aliquam eorum medicamentorum, tmb | denioeies 2d acaim vrbs eft vafta, 1s alias vrbes & pagos Td serm ori quinquaginta leucis ab infula Diu abeít, & Regi Loic p | Tanga : * Monetz genus Indicu ane a eft, quod fexaginta. cR ; m L] rr .. Lufianicis regalibus eítimatur,! boceft duobus feré Ca- : E m alibus aut feptem aí(sibus Gallicis , nta & fex Lufitanica conficit. T Turbita noftro Au&tore de(criptum longà aliud eft S htm c deque —PÓ na 3 U€IBEROYN»C:S 16; puso 1. & 78.libri quarti Diofcotidis.Per vniuerfam ifpaniam Thapfia abundé na(citur, eitis radiceplerag; Hifpania officinz pro Turpeto legitimo vtuntur. Non Mr oui xeu. deíunt etiam multis per Europam locis , qui $cammionij :xadicem cóncifam pro legitimo Turpeto oitendant , atq; - infua medicamenta recipiant, vt his manifeftum E iMd teít qui cammonez radices ficcas cum illorum Turpera diligentius contulerunt. was ors ry DeRhabarbaro casP.xxxvrrz. Now eff operaprecium multa de Rbabarbarove — cen[ere,cum amnibus notiffmum fit medicamentum, Silentio tamen pratermittendum non duxi , quod bic in India didici:videlicet , omne id Rbabarbarum quod in Indiam , Perfiam c Europam importatur , effe in Chinarum regione natum. Nam ex Chinarum regi in Asiam dandi Vena ade rehqta ra Tope regna petiit- Nos prater id quod nauigijs ex Chi na infertur , eo etiam vtimur quod Perfe ex Ormuz. Rhabatbarü — ine in Chi marum fie per Lartariam Ormuz. €j- Alepum defertur , inde arum pro- ——— -aduebunt , quod minus teredinem cr cariem fentit, — quam quod ex China nauigis infertur. Siquidem plus «orrumpunttr aromata qua per mare inuebuntur y- : nius menfis [pacio , quam qua terreffri itinere impor- tantur vnius anni tempore. PratereaIndia,pra]ertim - esiackas is, maxime bumida efl, e buiu[modi ara- - fp mata diu integra feruare non poteft. Nam Rhabarba- Tum fab menfap Maium in Indiam locis videlicet ma ritimis importatum nifi ante Septembróm abfamae. 166 AROMATYM ,HIST. Interea prend Ormuz.importatur quo y« tuntur » idi, quod in maritinis bybernauit , in mare abijciunt.. naf Fin Rhabarbarü | RrPRAYNI, nus n Gin terta Tar Samarcanda- f gyig vrbe nomine fitwoddin fed quodim fit.nec nifi iumentorum purgationibus vtile. — 7 NvrLvM autem eff Rbabarbaricum, aut Tn. dicum;fed folummodo Chinenfe, quod Rauam Chi- ;, Bi Perfe appellant, Mauitani tamen plerique folum- Mc Ure picis : enc DL dhinus rece intellexi Rhabar . .. eius decocto aut flillatitia e ! DERI OV LT il (Ep € corrumpatur. Sed cim nemine Zauducrim fem ita fe ee babere ;fe viife diceret, affirmare non auf n. : . DeRadice Chine CAP. XXXVIII. adis chi. Nascirvnbecradixin Chinarum va[lifi- ! mavegione , que Mofcouam v[que extendi aveditur. (— "Quemiam vero per tatam ves e etiam in Iapan fauit lues Venerea, quam alij Neapolitanum morbum alij Gallicum vocant , noftri fcabiem Hifpa- Padefengi. nicam, Perfa Bade Frangi;quod morbum Galli — . fonat; Deus buius regionis incolis vfum radicis alil que ud eós nafcitur vt bujc malo (uccurre vetur. Que in notio orbe Guaiaci vum often - dit , quoniam ea pars orbis etiam boc morbo ab omui. "dominum inemoria infefLata fuit. Wi contracti mer- meines Hifpani anno Redemptit t€ ciprmb EAGORIIes 5 — aéf nis bumana 149 3. reliquis nationibus comumicarumt, |. ea Nobis verà primum. innotefcere capit buin radicis y- primum in fus pofl annum quingeulunus n; er. d quinti or ie Jupra millefimum, adferentibus eam buc C Chinenfibu —— quibufdam ea lue infectis, qua entium hie ne- gociarenturseurarent. C ETER peii merita P B MB v me ! in India inmotefs eret buc Lufitania delatus fum n2- titllas facultates mec adferens, atq, inter eas, Ligni Guaiaci libras quingentas, Ex eo,tatmetfi uultü fub- latum effet dum in Liburnicaim inferretur , et effere- tur mille tamen aureos contraxà Lufitanicos, quonia magna auiditarü Lufitania expeclabatur boc lignit, quod multi male perirent inunclionibus: C fortetum temporis nemo preter me aduexerat. Curati ergo fue- runt plurimi meo ligno.Sed eo ab[umpto,cüm nouum. € Lufitania non inportaretur eius, quod : iam decocti fuerat libra quing, Lufütanicu aure venit. —5 FAcrvM efvteo tempore mercator quidam Quatxione - in Diu infula narraret in&yto viro Domino Martino eni Alfonfo de Son(a meo macenati, qua ratione 4 i Galli- Lafamsin- — c4 [iabie curatus fuilfet quadam radice & Cbinarum MAIS regione allata , cuius vires magnis laudibus euebebat, | lir eui omi rca modum hanc tadicem videre. auebant , atque ea vti, — Ge o€ Does. pin Ae cw ba anu. PO ÁROMATYM : '"HIST, * quoniam mole ferebant extremam illam victus r4- tionem , uam in Guaiaci vfuobferuare cogebantur. Adde qt regionis incole ob oriofam vitam na- tura fint m pi epulones. Sub idt&pus appellunt Ma- l«cam Cbi s liburnice, paululum bus radici in fuum v[um adfexentes . Sed id paululum tanta auidi- tatevequifiri fuit ;vrinfingulas buius radicis gantas (pondus eff apud eos viginti quatuor vncias pidens) decem Lufitanicos pendere oportuerit. PofHea vero ad- uehentibus eam magna copia Chinenfibus Liburnicis, minui capit precum, ita yt nine gahta eatur dun- sed Sdn comer "AB deiapaentf ab axdletiao e, atq; ex Indigrelegari, tanquam Hipanus quidam qui in- digenas fame enecare veliet. CeTERVY M,vt ad inflitutum reuertamur non fine caufa tantis laudibw effertur Chineradix . Nam ebferuatis qua in boc marbo obferuanda venium , na- tura morbi anni tempore,regione fexu atate, C tem Radicis Chi. peramepto agri , mirabiles eius [unt effectus : tametfi Tarn non dofim ex vecenrioribus qui tam aeriter fed imme rito damnent.. : ibu de insererati, bins radi ynciain fe aqua fextaris* coquitur, ad dimidii v[- . que bumoris . Seruatur id decoctum fone diuo vinee fguimovinan. Spuma ve inter bulliendum colligitur C vtiliter vlceribus tu- ! moribusd, imponitur. Sdegusl ees dii ( Rapor inter coquendum exbalans, ipfis doloribus n rn caido riot sanam rn 0$ * dg EEXMOnA utet OLENT menfes maiori. | quantitate infia Chinorum ect frigida admodum fit- Quos c& e sip» dmitari vellent buius regionis nonnulli,radicis duas vn i ias, addita interdum [emiffe im pracedenti aque quan ritate decoquentes, ob nimium medicamenti calorem in grauia inciderunt (ymptomata , Sed & quod mibi accidit pratereundum non duco.Sciatica laborans .bu jus radicis decocto v(us (um prouocandi fudoris cana. Sed cim calidum baurirem ,vt initio ferebat con(ue- £udo ; in tantes bepatis ardores incidi , vt vniuer(um corpus eryfi ipelate pblegmone laborare ceperit, ne- «effed, fu fa erit ffatim venam fecare , decodum bordes . €um [accharo ro(ato [umere , C aeri me. exponere vt fanitatem priflinam recuperarem. Ita4, seo periculo — fatti fapientiores reliqui, addi po ran vri deferunt. — cens. firma;qua ne. ; teredi nef € qua candida fir: melior enim eff, quam rube- d pe Huius vnciam in fex aque fextaris decoquimus gius vuendz . adimedias aut ad tertiam partem , pro morbi o4 matura, fubinde ea medicamenta imijcintes , que bu- | PR md. n Side- | ORAT 7. cg IM ie RES ete * piii ica e sieUte o adu eem " t Cre 4/0 — AROMATYVM.-HIST. . -SoLENT autem buiusradicis decodum fum pturi , prius (jrupis conuenientibu purgaris quibus co (quoniam plerunq, materia qua peccat pituitofa eft ) (—CFurbit aut agaricum main(cula. quantitate indimus, — — Aut nonnunquam (yrupos Chine decoclo dilimus, Be me purgato corporeradicis decoctum propinare incipi- omus;poft decumumquintum diem, minoratitto,fi opus Jit,exbibito : item alio interdum poft trigefimum dit, quod ex manna conftet aut caftia folutina , aut Rba- barbaro decocto radicis macerato, aut bordei , pruno- Arímue, vel glycyrrhiq e, aut intybi decocto. Toto boc tempore fi aluus fingulis diebus libera ton erit, clyfte- ves ex radicis decocto, melle vofato oleo violaceo , c —— «afíia folutiua paratos inijcimus , babita neceffitatis rationc. II iG 54 x. NA oin flgiese curas radicis vfus effe olet ad yn Melicamen, — tias triginta , vncys rotidem dierum numero, quibas * 5o eura perficitur , re[poudentibus- Raro calidum decottié vxbibeo , nifi im vebementibus G inueteratis dolori- bus quando fudoribus materiam euacuari oportet:tiic enim bis (ingulis diebus exhibetur, mane falwet & ve fperi.Hacaütem vulgaris esl vidus vario. Datur caro Viétustado- gallinarum pt rum gallinaceorum, Cr veruecimae-— ss Áixa cum fala s momento ( id enim modic? fumptié no- xium effe non puto) 7 croco, Qr coriandro ficco. In- - terdum eadem a[fa exhibetur , babita morbi ratione. Vinum omnino adino ,nifi ad ffomachs ex multapi- tuta contra&lam debilitatem, petentiaá, deiectio- nem tolleudam ,decoCium fumatur : tum enim radicis decocto dilutum egris propinatur , appetentiam enim €iet, & concoctionem plurimum iuuat - Panemelio | vtuntur Chinenfes - ErrrcActOA eff bac talix in imieteraty onis Ce soy bis, vbi videlicet magni tumores ; C vlcera mali- in iueccra- gna ad[unt quam in recentibus morbi. tqeimdpt e VNT C alia bac radice vtendiratianes. Nam quofdam in Balagate vidi , qui calido radicis devocto eidem radicis trita drachnam cum femi ffe impcerzt, qué mane € ve[peri [umerent. - co$vNT EX qune lenitas cmfrtecs beim et Wluere y melle p. eliedisin ro fimegnas etch 37» AROMATVM HIST. "WVARIANDA funt interdum remedia. Memi- — ti folo decocto binos cura[fe , quibus tesliculi intu-. H Ac radice adbuc tenera, Chinen[es cum carne elixa vefcuntur , veluti apud nos napis aut rapis cum carnibus elixis ve[ci folemus. | Aqufila... Hv vs radicis aquam fHillatitiam vtilem fore eed eredo, fi quis eam nancifeipoffet./ Ego fané deffillato- riaorgana in Chinarum vegwnem mifi,vt ex ea radi- -€t liquorem mibi eliciant. Nefcio anympetrabo. ——. RadiisChie.— VT ILE effetiam buiusvadicis decoCium,prater . mzfcno- eos pyorbos qus cum. contagio luis veneree commune. — Eos aliquid babent ad paraly[es , tremores, articulortido- lores [ciaticam podagram , tumores [cirrbodes c e- dematodes,tum etiam flrumas exflirpat Succurrit ventriculi debilitatiom ,imueterato capitis dolori, cal- culo 6 vefica vlceribus. Huius enim decocti v[uple- ^ rique liberati [unt , cum nullis ante medicamentis iu- uamen (enfiffent. ! Lampuam. — ( grTERVM indigena banc plantam Lompa- Radicis Chi- M Aus irditidne excreuijfet . Si feretur eavadix iuxta arbores ferélam - Pw 3 - » OANIBER T. "n 173 "INnrzrirrco à: fecti dm zgror nb ad: : — lierum con(pectu vehementer ad libidinem. accendi, saendz. 7 Quareconultum videtur ,vt per eura tempus nulle, ad egros mulieres admittantur *. S s» queuiam in Chinenfium mention bis com- mentarijs plerumq, incidimus;prefertim verà boc ca-. pite, mon lienem 4binfrituso crit fex bisque eile 4 fide dignis viris accepi paucula bic proferam. Svwr ergo Cbinenfes Afiatict Srhua » qui licet Chinentes gens Barbara effe a[lmentur , in negotiatione tamen: C mantarijs operibus cen(entur admodum induftrij. Sed neque in literarum cognitione cuiquam regioni cedere e[Himantur . Habent. enim leges feriptas luri Imperatorio fimilimas , vt ex libro quem eorum legi- bus infcriptum apud Indos afferuari audio , videri po- tel. Vnam ex bis legibus exempli gratia profera , qua. ef Non effe integrum viro,mulierem,cum qua viuen te marito adulterium commiferit, ocu . matrimonio fibi iungere. | INTELLIGO eriam apud eos Dochrine gradus Docs et premia effe: Eruditi etiam viris, Regis totiusá, re- DE gni moderationt. committi . Sed C in eorum piburis, viros e fuggeflu legentes, c? auditores circum adftan- tes confpicere licet .— Huc adde artem typograpbicam Tr uc: tam vetufLam apud sllos effe , vt omnem homini mt- Typographi moriam fuperet , e femper Virpatam eptd en eh 237 - eant. ——— oflifsima, í " Hoclocaetiasi üofler-Ad tor vocabulo. Canada v-- titur,cuius interpretationem cap;de C que radicis Ching vnciamin soqui dicat;ob rationes co capite adduélas, quatuor Cas. Poe funt. zu de H 174 AROMATVM-HIST. 7 ^ ^madasinfexSextariosverti. gatca parilla. * Nunc pervniuerfam Europam radicis cuiufdam p inualuit, quam ei eii nomine ( illi enim eius vfum — jex Petu in am inuexerunt) carca parilla vo- Léon dicas Rubum viticulá. Cuius Gne. enn funt. effectus, & Radici China fuam laudem adimit, qua non nificariofa & longa vectura emarcida ad nos ire folet. Qui de caria parilla plura requiret, Do£tiísimi Mat: - thioli Epiftolas, & eius in Diofc.commentarios legat. Et nos breui,Deo annuente, eius hiftoriam cum icone exhi- bebimus, atqué d Smilaceafpéra (quam carcam fiue Zar-- fam parillam nonnalli arbitrati (unt ) npe differre oftendemus, De older CAP. XXX1X. Alad. SAPPIILATVA e fadixin Canara Alad: epar eg ficetiam im Malatar s fed proprié manjale : in Ma- layo;cünhet:a Perfisdarzad , quod xn luteuns fonat : ab Arabibus habet. Nascti v n plarimein regionis Maleuar par. te,videlicet i in Cananor, & Calecut . Prouenit etiam. ' hic Goa, fed exigua quantitate. S veni MAGN A eius ad Arabes dr Perfas defer V qn quom quip ron vaf fede adir ; fatentur. ts . o HY ire mitem face rem 2, ducent * um fiue qum e e rey anie qutie n Sed càmi dubitanter bac firibat aliorumá, aucaritates citet tanquam de ve n multi fibi per[pecta, nibil affirmare poJum. Fieri au- Ms tem poteft vt corruptum fit vocabulum vocata, fit. —Akà — becradix initio Arabibus aled, quemadmodit c In- | — vero corrupt? Chaledfium. Vt zs boc ddisdid ea 175 facilius credam me impulit,quod eum, caput de cur- Henn cuma fiue cutcumaniftb. 2. t4p. X66. (quod etiam buic radici fimile eft feripfiffe videa. Solet enim Aui, ' . cenna de fimplici aliquo medicamento dubitans, diuer. fa( vtà diximus )feribere capita. Neque. torum autto- | ritas me mouet, qui per Curcuma Cheli — ligi dicunt, quontam crocea fit radice , sfirbati ala. - i effe , qua nota etiam Chelidonio conueniunt. Nam tametfi vulgo bac radice vtantur ad tingendos Credindid condiendosá, cibos cum bic tum apud Arabes ez Per- Y. fas s obeam ninirumau[am , quod yiliori ematur, quam ne[er cocus qui apud eos etiam prouenit: bu- - iue tAmen etiam in medicina v[us eff , prefertum aut£.— in ocularibus medicamentis; tum etiam ad oram , fi «um mali aurea fucco, e, Cocci fiue nucis Indica oleo mifceatur. Quibus affectibus Auicenna vtroq, illo ca- sitetalcdiam € curcuma tilia effe fcribit, Es autem bac radix recens , intus crocea sfera Crociin indid ver? Gingiberi perfunilis folijs f, cauled, fo- ion Jliaceo.Vebementi amaritudine cr. acrimoni f cens eft caret ob sultam bunnditatenn : : fiecatay vero acris efl, fed non adco yt ginpiet putojy Mm noxá — enn € grex ir mani, orchumma ma agit cum hac interpretatio ne. Et eft fex oleide Croco, Cori ie Oficosum Cur e. PuoR libr.2,cap.200. ^- (OS . AROMATVM- CHRIST. cr tno - DeGalanga LCAP. XE. : I cl. Galanga medic. EE ER peiora: j de neceffarium. fed veteribus Graci ignotum, ATA bibusnon fatis per[ettum. — Cawgam ^ DiciTvR «item Caluegiam Arabibus: Ef licet omnes Mauritari, vt Serapio lib. fimp.cap. 332. corrupt legit Culungem,aut Galungem feribat ; fides eis adhibenda non eft , quoniam omnes Arabes : Caluegiam nuncupant. ) impide. ""Esr vero Galinga duplex. Altera minor, NA Minor ga- t4; qua ex Chinatiit végione buc mde i in Lufitaniam Lauandon, "ftPfur:eamincole Lauandon appellat. Altera ma- Maiorga. jor;qua craffior eff priore ; ignatior tamen c viribus i es infirmior. N afütur bec in Laua cr incolis Lancuaz dicitur ; Nos tamen hic in India: MA — «ppellamm. ; : ia fry pod ome dinde . Culungem. Galungerm. .oCdengam. Pardi rrt prouenit in bi wn, — fedexigua quantitate , quanta videlicet acetaris C buius gentis vfui medico fufficit. : ÁYICENNA (Cr Serapio exatlam buins plan- .. — "tatetitiath non babuetunt. Nam cum cius , yt dixi- (7 0 mussduo fint genera, €» prior Chinenis (cilicet , pre- Cs Jcenise dubitanter tamen de ea feripferunt: M | 2 Lirik k ts 177 &ün putovt Auiceima duo diuer[a Capità de ea a fries pferit alterut lib. 2 64p- 321- fub nomine Calun-.— giai, alterum vero lib.2.cap. 196. fub Caferhen- dar nomine.Sed fub quo nomine Chinenfis,cuius pri- marius eff vfus aut fub quo Iauanenfis,quá nd on ef, deferibatur ; ignoto : quoniam vtriufque nm nifi fumma cum dubitatione smemirierunt. — IurER recentiores Medicós controterfia eft dé Galangé, Calamo;et Acro. Volunt enim nonnulliim-. : ter quos eft Antonius Mü[a, éxam.fimpl. ex Leonice- ni teffimónio , Galangam Acórum effe veterum. Alij, — iüter quos eff Manardus libr.6. ep.5 . & Mattbiolus, - Com. tn Diof.lib. 1 .cap.2. Calamum efficinarum, le- gittmum efe Acorum malunt. Sed cápite de Calamo, fieutriinh ex bis effe Acorum [atis off edi *." Calanum — intimes F'essacedee dixi , in Aceri locum fémper fubflituere foleo...— | [o intor nie acu éipldenda ef Maiacha- Meraa Morachérii twn diff. 1.64p.47. quii Mefuen commentati funt , a epifiio( vt rece Matthiolus )qui Galagam Schenan- thi radicem effe volunt . Nani inutilis eft Schenanthi vadix : preterea Schenanthisin Arabia &. Caliate saJcitu : Galanga ver? in Chind c» lana fiue lad ouincijs ab Arabia prócul diffitis prouenit. — Ps "Vide, ern oim vbt ad s vfualém Cafa- mum sum m noftri AdPóris (inim con GiNéiBER appellatur andidbu , Péj fs, d- 6n eid. : Mace (vt córrupté legit. Pu 378 AROMATVM HIST. - Serapionis libr.fümp. 649-336 exemplaria) in Guta- 7ate , Decam , Bengala cium. adhue recens Cr. viridé ; ce eg eit adracficcarum verb, Sucte:in Malauar,tam vio — : ride quam ficum imgi:in Malayo;aliaa. Gimgibris .— Es autem Gingiber fimilibus Iridi 4quatita — Gladiolo( non Arundimi ) folijs , magis tamenni- gricantibus : caule cum folijs duorum aut trithm pal- morum altitudine, radice etiam Iidis , non ferpente, yt voluit Ant. Mufa exam. fanpl. At nec admodum a- - &ris eft pre[ertim eis quodin. Bagaim natum eff , ob nimiam quae dominatur buniditatem. —— , Gimgbeihra — Hoe c radix minutim concifa c alijs berbi ad- S cdtped miszáin aceterjs editur cum aceto leo » fale at tiam cum pifcibus C carnibus cocta, Gingibis . NASCITVR Gingiber in omnibus Todia pre- €— tiincijs nobis cognitis, femine aut t radice (atum , Nam quod (ponte nafcitur exigui eff momenti. Optimum e frequentifimü eft Malauaricum, Atabibus et Per- fis maximé expetitum.Secundum locum obtinet quod in Bengala inuenitur Tertium quodin Dabul, dy Ba ^ gaim,totad, ca ora maritima na[citur . In bus C mediterraneis vix inuenitur , neq, inde ad nos adfertur. Ynuenitur etiam in infulis D. Laurenti C Comaro , qua Aetbiopis (unt contermine. Inde fum - (0 ferunt occafionem nomulli vt feriberent apud Tro- — Troglodpin. glodytas nafci. 2 CorricITVR (veruitur Decembri &rla-.— E nuerio , deinde aliquantulum ficcatum limo olduti- ume tur , non quo maioris fit ponderis , fed vt foraminibus Mak inim f el t. humiditate Lj MJ dV £r M o. 10$ mxurali conferuetur. Nam non probe obductum teres. ^ diüniobnoxium eft. : Garruvslib.6.fumpl.? Barbaria conuebi fcrà Lit. Si per Barbariam Indiam intelligit, bene quident; at fi eam Africa partem qua nunc Barbaria dicitur, . DroscoRipnEs libr.z.éap. 151. autemin.— Troglodytica Arabia nafci tradit .— Naftitur quidem —— «pud Troglodytas €j- Aethiopes. éd adeo exigua quam. Cn titate,vt ipfis incolis vix fufficiat .'In Arabia vero non zisec im Asm- najcitur, quandoquidem ad Arabes exportatur.. Illud oí. : autem verum eft , quod prinis edulis admifceri [cri- bit : idem enim adbuc bodie apud Indos obferuatur. Quod verb dicit buius radices Cyperi modo paruas ef- fésfallitur: nam smulà maiores [unt Cypero . Alut cingiberis tras vt alij volunt etiam adffringit, quonia facta pro-- ribus nata. repe, | ScnisiT MpwaÉxam. fimpl.[accharo condi- tum dum manditur , in fine velutifillamentum in ore relinquere. Sed, quemadmodum ipfe ait, id duntaxat - mie plenum , non cariofum , multis aqubelotum, ———0- CHOMIE BN Acute - 189 AROMATYVM HÍsT. 2 Gingiber im im á bs Nea ac M & Dálul.Improbatur quod ex Batecala ad. * Meminit Zingiberis Lud. Roman.lib. .cap.1 4. Pro- ducit, inquit, Calecut ager Zingiber, qua tadix eft , erui- turQue nonnunquam pondo vnciatum duodecim: fed no omnibus eft eadem amplitudo . Plusnon agirurin pro- .. fundum radix, quàm ad ternos vel quaternos palmos, ha : rundipum modo . Cüm eruitur Zingiber, relinquunt in- ternodium radicis in fcrobe , terramque radici aggerunt, ceu (emen eius radicis, proximo anno eruturi fructum, id - m ngiber. vem seh soe "Tranfil. i eme infulis Gingiber hoc m ipfit. Gingiber vero pa(- - fimin fingulis infulis buius ei a i fatcirr :aliud | D Sed quod feminaturno v bilius eft. Herba fimilisilli que Crocum [ indicum intel- ligefiue Ceiba IR Me eb odo RU fci uta CH tur,qua Gingiberel T x DeZedoatia ^ cA». xtrr. Mac A eft dubitatio de Medicamentis Zedoa— via & Zeruinbet, quoniam Aticenna lib. 2.cap.7 45. € 745. diuer[a luo capita de eis fcripfit. Rbafes libr.— 3.de re med.cap.3 4. vtrumq, fub vno capite compre- bendit. Serapio verb lib. fimp.cap. 17 2. vnictum caput de Zerumbet fcripfit. — 3 A Eco dinin eadem dubitatione ver[atus fum, c /mdowi. — exif]mmaui Zedoariam,qua celebrior efl eam effe qua zeup, — Pbi bic Zerumba dicitur, &» medicamenti ef! Per- ! fis expetitum quod bine Ormuz. defertur, inde in A- . Weumbet Com minorem Qr Venetias» Zerübet vero tde[e quod. — z - qos bic vocamus Crocum indigenum , cuius in Croco Indico mentionem feci. Poffea tamen errare me depre.— s IM bendi ex diuerfis quibus pradita funt facultatibus Cra indicum. CAMP Indicum ( Zerumbet, Mu iic MN ecc n ME d Qvo D IGONUI OROGE€CA o3 181 Q von no: bic Zedoariam appellamus, Auiten- ta lib. 2.£2p.7 $ 2. (tametfi non nouerit ) Geiduar Geiduar rac itur ; aliud nomen ignoro, quoniam na[citur vegio- nibus, Chinenfjum prouincia vicinis .. Magno veri e- mitur Geiduar, nec facile inuenias nifi apud Circis- foraneos quofdam c circulatores quos Indi jogues, lgence Mauritani Calandares appellant , bominum genus quod peregrinationibus C» (l'ipem emendicado vitam fuftentat -. Ab his enim c Reges & Magnates Gei- duar emunt. Esr ver Geiduar * magnitudine glandis ,eiu(- Geiduat hi. demá, fere forma;colore fublucido. Vnicum buius Gci 59^ duar jragmentum, quod circiter dimidiam vnciz pen debat, à Niv amoxa femel impetrati. fed id in Lu[ita- siam cum infigni lapide Armenio miffum , vna cum naui pert. Offenderam id prius Pbarmacopolis im.— Chaul C Goa : fed nemo illorum nouerat quid effet. — Aliud pauxillum apudifos circulatores vidi , fed non emi,quid fraudem meturem. 0 — VT1LE eff autem iffud Geiduar ad plurima, Geiduar a fed prafertim aduerfus venena, C virulentorum ani- *32t6*- malium ictus mor usq; : Ponno bec inedicamentum Diofcoridi inco- gnitum fuit, tum etiam Auicenua., libr. 2. cap. 7 52. pem quoniam fe exiflimare ait Geiduar effe . Zedoarte Gé Ku ; verb vocabulum cortuptum eft , c Geiduar dicen- veribusigno- — * incognitum Europe effe puto Geiduar bic defcri- - ptum, & difficulter cognitu: Viricredendum eft ob eas ra Es tiones quasno(ler A. inmediumprofert. Namquà — — 6 * 3$: AROMATYM HIST. ex Zerumbeforfitan erit ibus, quam fequentieapite noíter Au&or defcribit, Ta merfi non defint, velutiin Co * fto diximus, qui eam inter Co(ti genera Diofcoridi deer ^0 peareferendam cenfeant, KERYRIET SERAPIONIS. DeZerumbet — cA». xrr1r. Zerubs, Zrnvnsrr appellatur Arabibu , Perfis & Cu. Turcis Zerubas: in Guvarate,Decan, C» Canara, cachoraa:i» Malatar qua. ABVNDE prouenit in Malauar prouincia , vie — delicet in Calecut C Cananor. Sata autem Cj plane sie planta,plurimis locis prouenit. Sponte autem is iam memoratarum vegionum locii: iis Gingiber flueIre appellatur, nec id fine falids P LIBER LN Cu 183 satione , quoniam eius folia Gingiberis folijs finita funt maiora tamen y magis aperta ; esus item radix. Gingiberemaior. — - RApix eruta conciditur ficcatur, deinde in Arabiam, Perfiamá, defertur in Gida et Alexandria, vnde poflea Venetias C alias regiones. transfertur. : CM Jes, loda, d Gingibere | e. Nvwuc eos Audlores qui de bac firipferuut per- CurrAmus. À VICENNA libr.2.04p.743. Zedoariamra- 2edoxcia. dicem effe ait Ariffolochie fumlem , atq, eam praferri que adradices Napelli gignitur: prafHLantiffmum au- tem e[e antidotum aduerfus venena, fevpeutum pra- fertim & Napelli- Capite veró 7 47 ait Zerumbet Cy di pero fimilem effe minus tamen odoriferam. Alio loco arborem effe vult dinibhus palin facultatis, Wwe : es Serapio Zedoaria tribuit. SzRAPrO libr. fimp. cap. 172. Zerumbet efe : Zedoariam [cribit : demde ex auctoritate faac. Ze- rumbet radices rotundas effe inftar AriFalochia,colo- re vero c fapore Gingiberi fumles,eaid, € Chinarum gegione conuebi.. — AVICENNA Ílb.2.600p.743. duntaxat Ze- 4 gumba aut Zerumbet nouit . Sed quoniam eam vidit in feu[Ta rotunda, interdum vero in oblonga conci[am in Perfici vehi , dua genera effe exifHmauit Ze- o Xa rilba et Zerübet. Meet ur s qui str derat pretermifit c quéadmodá ip[avadix ex India adecpic E: certà P ia T7 AROMATYM HIST. : etiam bodierno die diuerfum eff precium eius que i a rotunda fru[ta re[etta P 4b eius precio que im ob- longa concifa eft. duiceanzo- .. Q vo verb iuxta Napellum nafci timi fori- cUm — bit,plane fabulofum eff, quandoquidem Napeiu; yix T bic reperitur ( sion (unt emim buius regionis (vlue pro- ereando Napello aptae) & Zerumba plirima,vt dixi- mus, nafcitur [yluofis Malauar locis: tum etiam mul- tis locis (ata prouenit :nec quenquam (tameifi dili igen tif? pm quifiuerim) banc radicem iuxta Napellum.. intellexi- Preterea ex reliquis ex Auicennaiam .. addutis locis t i. i ftat, "eir nemi pce SsRAP m ONI - 4utem legitimi codices non. babent additam expefiti itionem Zerumbet ,idefl, Ze- daaria , ed ab interprete infertam verifimile eff , qui. Chiacn- differentiam inter Zedosria c. Zerum ba ignorabat. des. 1d ex fequentibus facile deprebenditur cum ait à Chi- — marum regione conuebi. Certum enim eft Zedoariam non nafci apud Indos, tu tree Paiuth.7. (4p. 3 nm iden Wetter Verüm ex vtriu(a, bifloria fatis manfeflumef di-.— » — Werfas effe plantas. Siquidem Arnabo Pauli, arbor eft (o rocerasfuaui odore (preans. Zerumba vero gramina- e DOS maitre cement oM RIsagÉ t2 — BR x: PEE *QUOTIIÉ penalbum S boc vtrumq, medicamentum buc mon fine queftu cop vobrom. uebitur . Zerumba verb binc in exteras regiones ex- portatur. Prezerea long? diuerfaeftvirinfefacesà | 'Zerumba. * Zeruba fi: forfan eritearadix [- pite de Colto Veoeij adferri dixi » Zingiberi fimi- lem vt nihil lüpra » plerunque tamen maiorem , & intus * Inuenitur Antuerpiae apud quofdá aromatarios Ze- doariz quoddá genus illis iceraLid eft tubero(a Ze- doaria nuncupatum , rotundum inftar Ariftolochis ro- tundz foris nigricás , interdum cinerei coloris int'15 can dicans,guítu víualis Zedoariz. Eam radicem, quoniam multum cum Serapionis Zerumbet conuenire videtur, hicexprimi curauimus, * Qui plurade horum opinion? requiret, legat do&rif- fimi Matthioli commentarios in Diofcoriden , & sliorf Beim du herbaria lucubrationes, — . Deligno Colubrino CAP. XLIIII. N ow modo aduer fue animalium vivus Rodas ipa cde ^ tium morfus iétáfue efficax eft hoc lignum. fine pori recur , radix: fed etiam eius puluis lumbricos necare papulas, exanthemata,Cr imperigines tollere creditur, c tho PES lericam quam vocant paffionem( incole Motdexi di- yu,. -- ; eunt)fanare Similiter vtile effe medicamentum ferit €— «due is febriam circuitus, vucie pondere propinati, scar prin tane tritim cr aqua maceratum.pet vomitus ec expurgata multa bile... HA wc verbradicem septum afi pr s modo depreben[um eft. Lx Zeilen infula, Sepentigene formam, E p. $ Em 386 AROMATVM .HIST. Regulus fer- ( Lufitani Cobras de capelo, nos Regulum dicerepof- — Pug. [!mus)maxime noxium: E[t item animalis gens ma » *apdo. — gnitudime viuerra buic ferpetiinimiciffimum, Qul, A Q8'* ve] quirpele vocant. Quotiefcung, cii Serpente con- ; greffurum eft boc animalculum, ifLaim vacscem (| qua multa ifHe na[citur) ea parte pramordet qua denuda- — acus, IA GB etenim eius pars aliqua extra folum praminet, - Qui pugna. Phtnor[avadice pedibus anterioribus (alua confper- (0 fiscaput primum deinde reliquum corpus fibi demul- €et : pofFea ferpentem aggreditur , nec eum dimittit, donec occiderit .. Q uod i eo con gre[[u ferpentem vin« eerenon potefl, denuo ad radicem confugit, ad fefricat, deinde in pralium vedit , atq, ita mor[u fer» 'eMagie, Déntem mecat. Hoc fpectaculo edocti Cbingale (sj fu Zeilen incole ) hanc vadicem venenis refiflere didice- rut. : Hvivswopr purnarum (peiatores plerique fuerunt Lufitam . Nam folent domi alere fimilia ani-.— malcula tum ad mures extirpandos quos acerrime equuntur , tum vt cum ferpentibus Regulis pra- e rca Capi edi td pieds p ieget i ow T RR ge attone venerandos fefe [andli- moniatitulo vulgo prabeant . Circumeunt iffi omnes — e regiones, & nonnulli ex ijs Circulatorum munere fun 0 gunturgeflantá, ferpentesvegulos quos demulcere fo - — 4ent é& collo aptare ( prius tamen exemptis dentibus) — —' — wulgoper[uadentes eos fe incanta[fe ne nocere pofüntz— (00 Tnterdum vero ferpentes quos etiam babent integros, — — quibu, nan funt exempti dentes, accepto premio cit c E gs -— aS EI. Ri Rof4 0A ds quas dixi viuerris , fue alio fanili animalculo com- emitterefolent..—— : Tra fant buius ligni genera in infula Zeilan, xcisligni Co c Pninva c ladatifnni illud cft à quo fub. Mibcimige- fidium querit viaerra , vocaturá, incolis Rametul, Rametul de- Lufitanis Pao da cobra, id eff , Lignum Colubrini, EON quod ferpentum snorfibus fit falutare ." Duorum aut zrim palmorum magnitudine ajfuvgit, paucis virguo li, quatuor aut quing, dumtaxat tentübus: radix que maxime in v[um venit , veluti tenuiorum uoftvarum vitium radices multis capitibus aut nodis (e propagas, ita vi femper radix aliqua extra folum fe exerat , & vadice vna exemptasalia in eius locum [accedant .Ra- dix bac ex candido cinerea eft folida admodum ,ama- 188 — AROMATYM HIST. «ta, to Cucurbite todo ampledi ferunt. Solentip- : fum lignum cum vadice €» cortice di | pe Prafertur tamen vadix. Hoc etiam in fil Goa mafci fevum :fed nunquam jid videre mihi contigit. ams g- Cv Prorexin lafanapatan infula, Zeilan con- —. Eius defcri- germina ejfet , dono dati funt ill Aliquot fafcicult gm cum fuis radicibus qua tenues erat, duza, nigra c» o- dorat. Eam radicem mirifice pradicabpant, c aduer- fus venena pollere aiebant . Ssmilg in Continenti Got nafciferunt. Ramos habet paucos , tenues , quatuor Aut cubitortm longitudine,qui nifi alligati,fu flentare fe e nequeant, fed per folum e di HR lia rara, Lentiéinorum effigie,oblonga, nà viridia, fed maculo(a , fiue nigricantibus ex candido maculis ve- be .RAntcEeM quandam in Malaca inueniriru- mor eft que aduev(us vulnera fagittis toxico illitis fa- Ga prafentaneum fint remedium. * Primigeneris fragmentum , trium digitorum tranf- uerforum longitudine anno falutis 1 $64. oftendit mihi Salmantice , ornatifsimus vir Auguftinus Va(eus dono olim à Lufitanía miffum D.Ioáni Va(xoviro do&ifsimo eius parenti , cum vafculo à Cocco de Maldiua confecto, Lapide med & vaículis teítudineis: qua omnia mirificé aduerfari venenis Dorica | Delapide Ce CAP. XLY. À rApP1ipEr BeQar nomen inuenerunt medi- camenta venenis vefiflentia,que per excellentiam Be melicumen- Cardica dicuntur. Eft enim bic lapis eximia aduer fué ELA Est oam Perfia Hir quiete: venena facultati nafciturá, boc modo. : LIBER YI. Cue EP T nus,quod Pazam lingua Perfica vocant, rufi aut al- terius coloris ( ego vufum e£». pregrandem Goa vidi) mediocri altitudine im cuius ventriculofit bic laps Bé Qarscireum tenuiffimam quandam paleam [emper au gefcens,c velut multis à tunicis contextus, Columel- de aut glandis forma plerung, efeinterdum alia é&4 lia forma,lauis magna ex parte,colore veluti ex viridi nigricante. Inueniuntur exigui,» magni. Magni,qui variores (unt, ab earum vegionum illuffribus viris ex- untur : quo enim maiores funt , eo valentioris effe facultatis fibi perfuadent. Memini vnum babwiffe,qui — . fere dilinque drachmas penderet. Is in Lufitaniam de- latus ;vix fexaginta quatuor Lufitanicis aureis (ij Hum garicis equipollent ) venit, cim tamen aliquanto plu- vis bic emptus fuiffet. - Hvuc vero lapidem ea ratione generari quam sodà retulimus, tum bis oculis obferuaui ( lapidem e- nim contritum buiufmodi tenuem paleam in meditul lio continere inueni) tum à viris fide dignis accepi, o- pines in Perfia natos fimili modo circum paleolam g formatos inueniri. CerERv M non folum generatur bic lapis i int Lapis Bezat Perfia, fed etiam nonnullis Malace locis , Cr in infula quiis ica. que à Vaccis nomen (umpfit baud procul à pramanto-- "e — mio . Nam cum in exercitus annonam ma- Garentur iffic multi pregrandes birci, in eorum ven-- triculis magna ex parte hi lapides reperti unt... Hinc. factum ej, vt quotquot ab eo vempore in bant infuli Pei teum . appellunt hircos obtruncent lapides, ex jstollem. —— : CysRVM irapa xr de ; — $90 — AROMATVM HIST. ——— LapisBezt funt. Dextri autc adeo fimt Mauritani , vt facile qu er in regione nati fint finguli lapides, difcernere c diu | elit — — dicare pofant , Vt vero adulteros à legitimis dignof- pesa, — Cani manibus comprimunt , demde fpiritu inflant- NA zx. —.— fiaér aliquis permeat adulterim dicium eft. VocAT v n autein bic Lapi, Pazar 4 Pazan, id eft, birco , cttm Arabibus , tum Perfis c Corafone : incolis : nos corrupto nomine Bezar , atq, Indi magiá mm corrupti Bazar appellant , quafi dicas lapidem foreu- o, fem:nam Bazar eorumlinguaforum[onat.——— tidsme OV TVNTVR €9oIndinos fequuti aduer(us de- cinq leterie facultatis medicamenta . Ormuz. vero & Co- ; ta[omeintole ,non modo aduerfus virulentorum ani- a Pazat,Pazan* amalium morfus vtuntur , fed etiam aduerfus omnes melancholicos morbos. Opulentiores bis fe purgant [in * gulis annis, Martio videlicet c Septembri. A purga- tione , quinque fub(equentibus diebus continzis bau- viunt in fingulas dofes, decem buius lapidis granama-— cexatain fHillatitio rofarum liquore. Hocremedio it- wentam c membrorum vobur fibi conferuari dicunt. - Solent interdum nonnulli 4d trigintav[g, grana fa- mere;nimis [ane magna quantitate, Ná tametfi nul- las noxias facultates in fe contineat bic lapis: tutwr , tamen ejL eiusexigua quantitas. Atque etiam parua. quantitate exhibere folent in Ormuz.: nec [ine pericu lo liberalius (umi dicunt. E o vtor in inueteratis morbis melancholicis, vel. — | tiim mala fcabie elepraspruriginibus, impetiginibutdo. — -. Haeetiam ratione quartanis conuenire poffe arbitror. — 5. Vires fané plane deploratos , atq, imei ies p LIRERBR 4€. 193. ben igi vfu priflina [anitatà reffitutos fuiffe in telligo. : aleuee m Q vop fcribit Mattbiolus lb. 5. cap.7 3.Com- ment an Dio[c. adalligatum, itavt nudam finiffri la- teris cernem contingat,omnia venena fuperare;expe- riri nunquam vidi, nec bic fimili modo vtuntur . 1Mlud autem verum (cimus, quod eius puluis vulneri impofi- 105,4 mortiferü animalibus itos liberet- lifdem viri- bus pollet apertis carbiiculisin Pefle unpofituszetenim — venenum exugit. Q voNIAM verb exantbemata [iue puftule, € berpetes in bac regione admodum. noxia funt , e fubinde «gros necant folemus egris per fingulas dies gulterem lapidis Bev ar ex aquavofacea propinare ad ynum aut alterum granum magno cum fucce[fu. Cosi autem fucce[fu temporis bi Lapi ma — ieri in precio baberi . Nam neceffe efl uunc ommes ad 'eius regionis,im qua generantur, Regem perferri: nee fine difficultate inde baberi poffunt. * Inuenitur interdum Vlyfipone venalis hic lapis alia atque alia forma ; quem tametfi magno admodum afti- ment mercatorcs,ea conditione venderenolunt vt pericu. lüm,an legitimus fit,faciat emptor. Id autem fitinhunc modum, ducitur cum acu filum per toxicum(herba bale- tera vocant) deinde per canisaut alterius animalculi pe- dem tfanfmittitur acus,atque filum relinquitur in vulne- ze. Canis ilico ea (ymptomata incipit habens cna cond tari (olent eos qui toxicum biberunt. Cüm planà conci- lapide abrafi & áqua dilutum cani in 0s inijciunt , fi auxilium fenferitcanis , legitimi pr eít ; in minus, "LEER. sr eo LE n * 13921 AROMATVM- HIST. — « Delapide Malacenfi car. xivir: — — IgbMib- — CerER VM Lapi Bevaralium lapidem mibi— in memoriam veuocauit, quem vnict venen refiften- zem in Malaca inueniri tradunt s (altem in Pam Re- - gni Malacenfis prouincia. — Inuenitur autem iffic in felle Hiffricis : fed tanta efl in. affimatione apud ipfos indigenas ob varitatein , vt duobus qui fimul reperti fuerunt, alter proingentisiunére mi[fus fit e qui pro " Rege Lufitanie Indiam gubernat. Et licet iflic freques : lapis Beq ar inueniatur , bunc tamen longe praferunt —— Leid Ma. incole.Vnum duntaxat vidiffe memini cuins color di- opo ——— lutioris videbatur purpura, guflu amaro,tangentileo — 2 2 cv ds Cr lubricusquemadiodum Gallieus(apo, — — XapMihe — HACTENY S eitisfacultates experiri tibi na licuit, Sed Clariffamus vir c infignu medicus Dimas Bofque Valentinus eitis facultates experimento cofn- — proba[fe in duobus viris qui verienum bau erant, mibi. — affirmauit . Vulgari atttem aqua ( cüm cordialis deef- ftt € periculum effet in mera )bunc lapidem aliquati diu macerauit : eam deinde aquam agris propinauit quiillam qu[Iu amaram inuenerunt, attamen eerum flomachi voboratws eft c venena nibilobfuit.— M vrrvM certé buit viro debent omnes Indies medici, qud buius lapidu facultates nobis aperuerit. Nam neceJaria adthodum funt bac in regione medi-— caimenta qua venépis vefiffunt , alexipbarmaca Graci ppt m Ds c&Murs. AsnsorvrA Aromatum biftoria , non fere duxi fi nionmulla de. Gerninis fubijcerem , prefer- ^ " Hw 4 pot E. c pL RUDpo& cow Éim clam in lapidum mention iam inciderimus . Ini- tui igitur faciemus ab Adamate , quoniamreliquas— —— ones excellere, d» quodammodo rex Gemmari&efe, —— ol fufLantie duritiem,creditur. Nam fi valorem &' co loris elegantiam [pétemus, primarium locum obtine-. - bit Smaragdus;deinde Carbiéculus (modo yncere fint — gemma)tertium AB cce si eon Sr Gemmarum precium,4ut ex earui varita- te, aut ex bominum affectibus C voluntate intendi- tur. Maioribus enm facultatibus , $jsá, longo experi- mento comprobatis praditus eff Magnes , tum etiam is lapis qui [anguinem vndecunque fluentem fiffit.Ven duntur tanien hi per manus , (. ponderis genus. eff in Manus. Cambaya , vnde petuttur , quod viginti fex * libras pendit )Smaragdi vero per rati pondus efl triatriti- Rads, — £i grana pendens) reliqua gemma, in Europà quidein : -: ger Crates ( pondus quatuor grana confhituens ) in ^*^ India verb per mangelis , pondus quinque pendens Mangel. — iren ra capite de Turbit, manus illi eft au&ior vná li- ee. Bra:fiquidem viginti feptem libras pendit. DeAdamante CAP. XLV II. — AmaAsrs, quosplerique omnes Matritani fe-. | . duutifunt , Adamant em appellant Almaz , tametfi gonevüindiu iaa: in Mae vleiam nte CrrERVM fribus aut quatuor l ds inueniun- ^. - gur Adamantes, videlie et in Bifnager ey prou N- 194^ AROMATYM HIST. bw vel tribus rupibus « Magni i queflum adferunt ba fodina illum prouincia Regi , magnaó, funt eiu iura. Nam quemadmodum in Hifpanys. Rex in Thynnorá captura (ua babet iurajita vt fi vnicuT bynnus capa" — tur, Regi cedat oportet, Sic in bis fodinis magni [unt Regis reditus . Nam quotquot Adamantes inueniun- tur triginta X mangelis excedentes , Regi cedunt. Pra- terea diligentiffume obferuantur opera quonia ft quis vnicum Adamantem fuftuüffe deprehendatur , ilico ipfe cum omnibus facultatibus Regis fifco adicitur. — AL14A eff rupes in Decan ,non procul ab ditione Imadixa,quem nos Madre Maluco nuncupamus. Alia quada rupes eft in dominio cuiufdam Reguli indige- na, in qua prastantiffüni Adamantes i inueniutur, fed. — minores. Tfl a vulgo de Rupe veteri cognomen [ortiun tur : Cr venum exportantur in vrbem quandam re- gionis Decam, Li[por nuncupata. vbi celebris eft mer-.— catus, Ifc emptos Guv ataten[es buc nobis adferunt emendos.Sed etiam in Bi[nager deferunt magnitudi- | me precij cosinuitante , Nam magno apud eos baben- tur in precio Adamates de Rupe veteri cognominati, | prefertim quos natura ipfa elaborauit, Naifes ab in- colis ur. Nam quemadmodum inquiunt ,vir- go pra enda eff iam corrupta mulieri : [ic eti Ada-- mas anatura elaboratus prefer endus eft ei,quem bo- minum induffria expoliuit. Contra fentientibus Lufi- tanis , qui induftria bominum expolitos legi pesi efHimare folent. AL14A efi rupes adfretum Tanjam in Maleca tra&n , qua etiam de rupe veteri cognominatos » Ww Je £ B se M APER : Y tÓis*uER-h--— (49$ fert.Exigui quidem fint. fed laudatizynm tamen ba. bent vitium,quod ponderofi fint , quo nomine gratio- res funt vendioribus quam emptoribus; IN vxro autem ex predictis loco Criflallus inue E nitur queinadioduim nec per vniuev[am Indiam . A- ie mat enim Criflallus loca frigida , qualia funt Alpes — : Gamer BH rur E e Nownegauerim in India Beryllum inueniri, ii Beryllas Cris CrifLallo fizilis dcos Diese qns ftallo mil. - quibus c vitra & vafa fabricari [olent preciofa . Sed. iin Bifaager noninuenitur, nifi locis procul ab Ada- miantum fodinis difutis . Plurimus autem eff Beryllus Berylnats- — in Cambaya, Martauan; C Pegu regionibus,vbi nul. | lus Adamas nifi qui importatus fuerit . Inuenitur c in Zeilaninfula vbi nullus Adamas. ums. Rzrznr Plinimlibr.57. cap. 4. (rinardhá nafá. Verüm id nec videre , uec audire mibilieuitz — 7 quemadmedum nec in Cypro,nec in Macedonia.Nam filie nafcerentur Adamantes , ij qui bie mafcuntur adeo non expeterentur à Turcis , qui potifiumam Ada- mantum partem ad fuos euehunt. : Scn151T Franc[cus de Tamara , in Peru A- Francifcusde damantes reperiri. Sed buic auctori exiguam fdcad- 7 bibeo,quod videam in indicorum'Adamantum extra- - &Hone tain ineptas commentum e[fe fabulas : veluti quid peruigiles fiut ferpentes qua. Adamantes tuens —— tur eosá, non poffe inde auferri nifi priusobietlis cars . mibus certa quadam ratione praparatis,quas chm fer--— pentes verant,tuto Adamantes auferri pofjunt,aiomi — — mirum occhpatis ferpentibuss x E Na Nox L 4,Á. £ es Co- 1906 — A ROMATYM HIST. ———— Adamasmu- Nlow defunt quiin Hifpanis inueniri putent ,.— imd quorum Wa rp ed E lis probate auctoritatis feriptoribus fulciatur. | RF ER T etiam Plinius loco iam citatosbaud fa.— cile inueniri Adamantem Auellane nucleo snaiorem. — Ti quo [ane non eH veprebendendws: nam fibi comper — ta fcribit. Sed imieniutur bic interdum maiores qua- Magnus; fuor Auellami . Maxine tamen quem vidi centum quadraginta mangelis pendebat. Proximus huic c£ fum Qr viginti pendebat . Intellexi apud quendá ne- m toren effe vnum qui ductos quinquaginta man (0 geli pondere equet , tametfi is fHrenu? neget talem a- pud fe effe. Accepi item à viro fide digno, qui affirma- ret fe Adantantem vidiffe in Bifrsger magnitudine exigui oui gallinacei. A Aummum Srpmijaculi inflar id mihi videtur , buiufmodi -— gemmas que alrifmé in terra vifieribus multi, 4- — alis perfici debebant , in fummo fere folo generari , e duorum aut trium annorum [pacio perfici . Nam fi in ipfa fodina, boc anmo,ad cubiti altitudinem fodias, A- damantes reperies. Pofl biennium.ruv[us illic excaua- | toibidem inuenies Adamantes. Sedcertum eft [a kis fabinfimarupemaf. —— | Esc verb Adamantis nitor viuax c vobuffus. x Cryflalli vero non nifi elanguidus: qua nota, tum etia i E qus dic à Gemmaris digne[citur. z "e AMenn m mi "CerERVM tantum abeft vt mallei ictum E fian- [uar Adamas , vt etiam in fcobem malleolo- vediga- — ttv. Facilimé vero atteritur piflillo ferreo : eo etenim— : n tenir niic a 3 LIBER E £ dam be di Adamantes expoliri folent. —— | FArso igitur creditumefl à Vneibi, Alpe -— mantem CryfLallo innafci, & mallei ictu non frangy? iiear, auc fid bircino duntaxat [anguine rumpi;prefertim fi (ex ; quorundam fententia )bsrcus prius apiuim aliasó, diu- reticas plantas depa[catur vini, bibat. Sed nec Ma- Adams Ma-- gnetem impedit quin ferrum tabat .. Nain fapiusid Eos t experiri volui;fed fiomentum effe deprehendi quem- dns E admodum c» illud ;quod de Adamante capiti mulieris -—.. ipfa in[cia fuppofito ferumt .. Etenim in amplexus viri dormiens uet.ft fidelis fit : fim labes eius pudicitiei f it -Mlataymaritum auer[abitur..— — Fasvrosv etiameft; quod Adamantis - Plumbü Ada ciem plumbo obtundi putant, propter argtti viui cum —À € plumbo commixtionem. Nam quemadmodum e fer- um vincit & reliqua metalla:fic etiam plumbumea- Es dem facilitate penetrat qua napum penetraret.— ; : Irrvp veràfepius expertus fum in Adamanti- bus exquifitis,ex mutuo attritu fic glutinari vt facile féparari non poffint, Sic etiam Adamantem vidi,vbi incaluilfet,feflucas trabere non fecus ac electrum. Nvrrivs autem eff in medicina v[us,tametfi ^damasnul.— ánuenesim medicos indigenas , quà eum per (yringam up. Lo veficam imijciebant ad confringendum calculum. eros ver) amplius non exbibent , quoniam erronea. UE a mi n nd re LLL - Mi —398 . AROMATVM HIST. Adamantis fcobes dele- teriz facul. niam S evt dixiserrenta ef perfuafio. Nam Aetbia- — pes Lapidariorum feruos noui, qui Adamantes deglu- rierint, quos quum requireret domini , tandem verbe- vibus egregie cef férui, fe deglutiniffe fafti funt: cos, deinde cuim recrementis eiecerunt , fine aliquo nocu- mento. 1d eco zefLari po[Jumn. Ari fcobem tritus, inquies, venenum eft , quü- C flomacbum c» inteffina perforat .. Imone- - guüsnoncü. quaquam eum fcobe attrabez ad fe fVomachus yat [ua grauitate. celeriter ad inferiora defcendet ,. Et mu- Jierem quandam ftia , quemarito antiqua dyfenteria laboranti , Adamatis fcobem per multos dies propina- - wit t fine aliquo detrimento , donec medicainento toties - geiterato laffus ab[linuit , prafertim cium eins vxor à medicis intellexiffet fruftra fe laborare : mon poffe e- tem maritum boc morbo liberari. 15 igitur multo poft. tempore (ablatus eft , euim fcabe vti multis iam dicbus def fet. * 140 Mangelis , id et feptingentagrana, foa tocam | eundrehmajicimus duobus Miei queipat Nam :3 pod" vtante dixit d EE CAP, XLYIII. Raxtok cr preciofior efl. Simaragdus , eiusd, locusnatalis vix agnofcitur ; nullis remanentibus fra» — cim Heino, etiam ea auferentibus Pono Smeragdu eppelutur Perfis de ndi E -Pach achee, Arabibus verà Zamazrur, nan Zabarget, ovem Ei. c ELt3tR*^. .4209 Tabarget ,vt Pandelariusin literis T C Z. vult. Tabargex Nam corruptus eft ille locus cap.de Smaragdo: c Za marrut legendum eft. . NWvrcAmntr autemeft in Balagate c» Bifia. Smash ger » vt fictitias Smaragdos ex vitrearum lagenarum pci erafstoribus fragmentis conflent. Sep c Smaragdi que ex Perunous orbis pro-- sincia aduebuntur , adulterationis fufpicione non ca- yent. CrsrsERvVM plarimum ballucinantur ,qui it. Elecluario de Gemmis Smaragdum prefcribi putant, existimantes per Feruzegi Smaragdum intelligen- Fr2eg dam: ignorant enim ills lingue Arabica proprietatem, C ipfius Mefue ment£ non intelligunt. Preterea Me- fue codex. Arabicus legit Peruzegi de Elect-difl. x. Et Péruzegi. quoniam magna efl ,vt aliquando diximus apud Ara- bes inter P.C F.literas cognatio, facilis fuit lapfus Là brary,vt F.pro P reponeret. : "Es T veil Peruzaa x Arabibus Turche[a noftra, Y Peruzaa eft qua plurima tot Pevfía na[citur. N9 fnitigitur Mo- 75e fue mens vt Smaragdus eam compo[itioneisi sngrede- retur, tametfi cotra fentiat Chriftopborus de Honeffis eius interpres : fed T urche[am voluit , quam omnibus — Arabum compofitionibus injci oportet que babent Fe xm niegi Nam apud Mauritanos eius eft in meduina apua Indos minime. uus E * Idem (ui i 1 Bilomenfsineemempe Eoo fitione Els:tuarij de Gemmis, : .... DeRubino cas ftrt de ze Mv1rA fon kar ors Nr AME i AR Ae HI sr. d ux cis dl paE, Latinis Carbunculus vocatur: mon quodin Tenebris fplendeat(fabulofa eft enim iflaperfua(i 10) fed. quid eius nitor vinactor fit ceteri . Diam tame quod 4 Gemmario quodam audim. Emerat ille aliquot mobi liores Rübinos ex Zeilan infula delatos , fed minutio- res, quales ij (funt quos yulgo Rubinos de Corja voca- mus id efl, qui vigeni funul emuntur.Hos cum e men fa fuftulifet , latuit vnus in plicis ffraguli quo menfa ffrata erat. Noclu in tenebris animaduertit quafi ignis | fintillam quandam in méja. Accedit ad men[am, ac- Cue cena prius candela , inueuit exiquum Rulinum, qua T füblato mulam poftea in sen(a jcintillam vidit . Non —. me latet: Negociatores plerunque buinfmodi fabulas fuis dictis admifiere folere;féd penes eum fides effo. - je Cukenus CansvNóvivM igitur appelabimus,cu- x ius yuber fuerit fplendens. c£ elegans , & qui erit vi- d ginti quatuor quilatum fine caratum vt vulgo vocat. 2o o Efmodi ego vidi apud Magnatem quendam in De- : o egi , qui cum mibi familiaris e[fet » oflenderetamen. — — mon voluit ,nifi prius accepta à me fide , Regi eius ve- | gionis non induaturum quod eum baberet . Cenfeba- E zur vicies mille Lufitanicos aureos valere. Ipfe tamen. .. Manosauri.- dominus affirmabat - 4 fe empti fex auri manu , qua d ' gubini P | moe —— Quinque Lujitanicas arrobas *- —— Palins. SrscvNDVM genus eff quem Balefim yo. | . eant, aliquantulum rubens.Vilier bic eft. TsaTIYM qenus efe Spinellus appellatus: me - z gia bic rubet: fà Gltant vili cf quia vu ien bemn- — - doremillum legitimi Rubini, cmi -isvssivuTYA C candicantes omi | LI3XE€ 45. (à expurpura candicantes, vel , vtyeriu dicam. colere 23 X eerafum mature[cens referentes , Sunt cr quimedia.-—-—-- parte rubent , altera candicant . € HP RER uz MSUDE Sappbiri,altera Rubini. — Hvivs variari cafom, eriptoabipfaRa bini origine, Cum enim Rubinus in (uavupe aut fodi- — ta recens generatus eft candicat; deinde maturefcens— ruborem adquirit; qui rubor cum temporis diuturni — |. tate concilietur fit,vt qui ante maturitate eruti funt, nunc candicantes, uunc ex rubro languefcentes confpi éiuntur. QvoNrtAM verb Rubinus có Sapphirus in Rubinus & eadem fodina nafci creduutur , fit interdum vt altera i parte Sappbirum reprafentet , altera Rubinum ; qui, Tageneran- cüm elegans efl, & ceruleu colore cum rubro aquali- ter permixtum babet vocatur à quibufdam cols Niall ; Nilacandi, quafi dicas Sappbiro- i tg Ew — — Pon & o 4iabibus c. Perfis Rubinus nuncu- patur Yacur : buius regionis incole manica appel. Yacut. lant. | — — — . * Lufitanica Arroba conftat triginta duabus libris:hoe —. €ftfre modijs quinque Italicis ingens fanégemmae pre- «ium, De Sapphiro CAP, L. go ccwe eft Sapphirus que vili erütur:cumta — ed snen ob eiuselegantem corruleum colorem , cuius afpe- ri &u oculi mirum in modum delectantur, magi debe- : — reteffe preci. Vocatur ab incolis Nilaa. -Nilas- DOM Et Lv s duo fiiit genera, Vnik enim obfcurims eft. e NE Alre- m x (402 — AROMATYM HIST. * eiiis Alterum vero (blendens.quod genu vulgo Sappbirum aque. — queuimn vocant.Vilior bic eft, cr interdum coloris cu- iu[dam admixtione Adamantemita emulatur vt nà- nullos plerunque fefcllerit. — IwnvseNiTVR vtrumq, genus in Calecut,Ca- manor Cr varijs regni Bifnagtta locis . Preflantiores | xu €x Zeilen adferuntur : omnium vero laudatiffumi ex aPu — Pegnu. TAMETSsr1verb adeo oculis fit grata bec gem- sa, nullius tamen quantumtuis magne , e viui co- loris precium , mille Lufitanicos aureos fupevafJe in- Su ep . DeHyacintho &Granato. cAr. rr. Hyainhu. — VirissiMI funt bic preci cum. Hyacin- Gramanus, — EDU, tui Granatus, quos volunt nonulliex Rubino- | vum e[fe generibus , Hyacintbum flauefcentem Rubi- num appellantes , Granatum vero ,uigricantem Ru- NAscvNrTVR 4utem c in Calecut, & Ca- — manor: Granati etiam toto regno Cambaya Cr Bala- gae: Hyacinthi ver c quibufdam. Lafitesia locis ges trtenietre in Belas non procul Obyfipone, € multis Hifpanis locis — Delafpide cA». rrr. apis vini INvrtNirVR lapidis genus viride, ex quo va. fa Murrbina conflantur(. Porcellanas vocant ) adeo vi ied bee yentia,vt ex Smaragdoconflatavideantur. ————— — Ex eim forte genere erit id quod dt E] xd ; D S LIBER EL *- V xaduoh - qu, quodá, ex Smaragdo cffe cont&dunt rarius id vi- H vivsMopr ves Murrbinum aliquado mi- Vafamureh bi propofitum fait venale ducentis pardaons fiue au- vicidi, ^ reu Hifpanici: cuius fi ex Smaragdo conflatum fmf-——— DeAlaqueca car. r1:11. INvENiTVR in Balagate Lapidis quoddam genus quod Alaqueca, Arabes Q'uequi vocant, cu» Alaqueea. ius libra minutis fragmentis expoliti regali Caftellano bam emi potejT tanta et vilitas. Huius tamen virtus veli- quartim facultates exuperat , quippe qui [anguinem - yndequaque fluentem ilico (fat. — | DeOculoCati* car. rr rir. LavparissriMI inueniuntur im Zeilan. -- Nonnulli etiam ex Pegu aducbuntur quos e deferri sumor e(t ex regione Bramaa. | M v rro maiorisis eft apud Indos precii , quam cenas Cari $n Lufitania. Memini enim quédam e mififfe qui bic matarapud fexcentis Lufitanicis aureis efHmabatur.. Sed cim in ^ Lufitania duntaxat nonaginta aureos efHimaret , buc —— relatus eo,quod nunc dixi,precio venditus efl. — : | PrzRsvADE N x fibi Indi, eius qui hanc gem- Qeon etd i mam poffidet facultates n poffe imminui, fed femper incrementum facere C augeri. - Eco veró quad expertus fum referam . Lineus 204 ÁROMATYM HIST. e pannus ita compre[fu,, vt ipfius Gemma meditul fite oculum tangat nulloignevripoteft, —— .. Pfudoopa. — "Hunc Cardanus lib.7. deSubulitat.P(eudoopalum - -. js. — — Vecat:dequo,tum etiam de alijs gemmis illeibi mulca, . De lapide Armeno caAr. EV. (005 9 - Maxrvs eff bic Lapis ex caeruleo c» diluto vi- —oWagtar ridi. Appellatur Arabibus Hager armini;id eft, La- —.— Kapis Aem. pi Armenus. Interrogati tamen Armeni, an aptid eos wu — — mafreretur biclapis,affirmare non potuerunt. Sed Tur (o0 4€ Perfa medii dixerunt exigua quidem quatitate «pud fe vidilJe verum ignorare, num ex Armenia ad.- -— ferretur nec ne. Aiunt multos inueniri in Vltabado vr- . becelebri vegni Balaguate. bltPIERE —.. Hoc lapide melancholiam purgant Mauritani medici.Sed tamen experimento didici, fegniter admo- dumpurgare, — a DeMagnete | car. zvr. —. —— . BWizde — FAmvriosvM efiquod nomullide Magnete — ideae asap feribunt, videlicet eas naues qua Calecut commeant, clauis ferreis non compingi, ob fcopulorum ? Magnete lapide frequentiam à quo fcilicet attraberenttr C ra perentur naues fi ferreis clauis fabricata effent . Nam : C» in Calecut , c toto eo tractu plures inueniuntur. e — maues clauis confixe ferreis,quam ligneii.Verum qu- — 20 C7 demeft in Maldiuis infulis naues ligneis clam efe ex — truclassd autem ob ferri penuriam potius,Cr quod mi. — 0o gricajfen s feriputo, quim quad à Magnete ef T€ : E per 3 IIBER I. LFafmdeMa. — CreTERvM Magnes ideo ferrum ad fe baud-: quaquam trabit,quàdim eadem fodima na cantu aut oes eorum fodina fint contigua, veluti quidam exiffimzt: o —— : quandoquidem Magnes inuenitur js locis vbinullum. Sv wx quiputent Magnetemadfeferrum tra-—-——000— qua ad Magnetem feratur ; eemá, ob caufam Ma- gnetem non tiaioris effe ponderis etiam fi multum fer- rum illi addatur , quam cum exigua ferri quantitate ini bilance pofitum . At nos contrarium plerunque ex- ti fumus. S E p nec deleterius eff bic lapis, quod nonnulli vo- w: luerunt. Nam tradunt buius regionis incola, Magne- c tem pauca quantitate fumptum , adole[centiam con- feruare. Q ua de ve fertur fenior Rex Zeilan , patinas zc ex Magnete iuffiffe confici,in quibus cibuseiu coqua- , c pe tur. Hoc jip[e,cui mandatum erat negocium, mibi af- gie. jn ——— ze : De Margarita CAP. LVI I. — Nw c fupereft vt de Margaritis firibamus,que fon modo ad decorem; fed etiam ad medudmenta ex- COPRAGRANDES igitur Margarita , Vniones Vaio. Latinis dicuntur , quoniam vix due reperientur ma- goirudine fira cnimwefmies. Mimresapelan- . tur Latinis Maroarite fimpliciter, Arabibus e Per- Vatntine x vicem Moti, in Malauar Mutu , Lufitanis Mara. Mjoe c E oer p (308 AROMATVM. IST. 000 dnmari Perico, vbi laudatiffime generantur. Nam tà e o metfi Barem , Catifa , Camaran y alid, huiu maris it portus eas laudatas suittant;quia tamen noflris notior fuit initio bic teme ab eo nomen Margarite indide- : runt lingua oem Aljofar. Margarite Hi c etiam fit vt ille Orientales appellentur, — quoniam bic finus Perficus Orientalis Pe nos : Hr Europa conferatur. ! GENERANTVR efiam Margarite à promon xe terio Comorim, ad infulam vía, Zeilan(qua captura | erpifiatio Regis Lufitania eft) fed minutiores maxi- ( maex parte , nec cum fuperioribus conferende ( que magna funt C omni dete abfolutiffima, ) ideod, etiam viliori emuntur. GrwERANTVR(ininfula Burneo,que ta met fint grandes , forma tamen elegantia à fuperio- usce. ribus vincuntur. Sic C nomulas Cbinari regio mit- ce e Wedyiles. ue CrznrvM ef etiaminnouo orbe inueniri, ve^ rum xulla ratione cum Orientalibus funt confevende. : 2d Kocwenigiesdié iei c ae E Mapa | OR1G0 atà, genitura eff conchis baud mul- | enge TIE iffamilibus. Conche autem Ouais Is- RIXRRA 4$ IuvrNiIvNTVYVaA CF inm, E (djs oftreífue, fed mmus nobiles. — i m E O MN1VM autem praffantiffma ad generan E- X y" Margaritas cenfentur ea pu. leues cr candi- » quas tius regionis incols Chezi pellaat , ex sohes E ect . quibus Mese iens rei in. ioa VEeRV x Cn smud dsendsiipi e Matrem perlarum vocamus. Nam id Chanquo in- Chaque cole vocant , ex quo videlicet menfe, ciffala dherula ! precaria fabricantur .— Licet euim parte externa fca- brum fit C impolitum boc. Cüchyly geums Cheripo appellatum, interna tamen lauifjanum eft c a[pecta pilcberrimum. Dzrvrnirvn id Conbylium Bengalamer- cimonij gratia , vbi expolitur C poculi vices fupplet : maxima tamen ex parte conficiuntur ex eo armills et 4lia opera. Fuit enim tum iffi con[uetudo vt nulla no contsetsde bilieres virgines corrumpi poffeut mfi buius generis ar Ee millis brachia exornata baberent. . Nunc vero defat ifla con(uetudo : eamá, ob czu(am viliori emütur bac concbylia. H An E T mercatores buius regionis cuprea VER quedam infHIyumenta multis. foramimbus pertu[a, Margarii— quibus precia Mang aritis imponzre folent . Nam qua 'donc2- ES entum minoribus foraminibus pertufum tran[eunt Margarite, vuius (unt preci, vendunturá, — ( perásacmas . Que per inffrumentum maiora panlió — [. foraminababens mawri M rei: éritademnceps pro foraminum quibus inffrumenta predia funt ,qui- c Margarita tran[mittuntar, Nn. P * O$ — AROMAT. HIST. LIB. f. — (0 e éainendentes. At que adeo fi agii minute,vt perfota- ke : ri non poffint ( arte enim perfor , non natura YE . cesa fabulantur quidam ) cedunt officinis , qua de caufa in — | Europam exportantur. Harum yncia duobus forté a7 -ofibus Gallicis venit. . Maxi quead promontorium Camerim ge E nerantur Margarite, pendebant centi u frumenti era- ^ TO ma. Talium precium mille quingentorum aureorum I Mm t fingulas effe folet . Multà maiores ego vidi,quas in me - - infula Burneo captas a|fevebant : (ed non erant eius e- 5o. Veganiia cuius fuperiores Vidi aliam bic aptam qué E . Ceemtum fexarinta grana mriticip 007 7$ ENECTYTE pondus earum mimyi d colris — Maroni elegantia immutari creditur . Dinautem orit a leui- nitor refli- wur. — ferconfracla c fale ver[atas , priffinum vigorem e fulgorem vecuperart,expertus fum. CrnTVM eff Margaritas poft Plenilunium (4 ptas,cum tempore nint c» decre[cere. Q ua vero 4f- te plenilunium capiuntur , huic vicio haudquaquam funt obnoxia. s dodimilu — CETERVMIMTO in melicum vfum venit Mar e Dro garita apud Indos. Mauritani vero frequenter, noflro s: more , Margaritas cordialibus medicamentis inj- INS vfus. I * - * mw e : » v RVM HISTORIA, -— SREBER SROYNDYSO 007. ^ DeArbortifüi cap no 0007 MUZE N medicamentis &». flirpibusTn- VA Xp dicis nobis incomnitis non abs vefo- Dre duxi , antium facere ab arbore quadam , que nonnifi à folis occa- AA Ju v/que ad eius ortum floret ,inter- x UTNETUM Fee m í » AnsBoR eft Oleemagnitudine,foljs Pruno fi- A:boris vii. milibu, flore noctu (dum fcilicet floret ) odoratifimo, dete florum pediculis , qui lutei funt , buims vrbis incola y- . guntur cibis tingendi fiquidem Croci modo inficiumt, ! Etvolunt etiam nonnulli aquam fHllatitiam florum Aquaéfo- — eculis vtilem effe admoto lineo panno bac intindto, .— Pb-Arb.ucift « PrzcvttrAnms effbec arbor Goe , quamà Malaca allatam afferunt. — Earl [anenufqua alibi per Tndiam vidi. Hanc Go« Parizataco:im Malayo Sin- Parizataco. gadi vocant . Arboris triffis nomen illi inditum quid Actos citis, FABVLANTVR 4Uuteym indigena , Satape FabuladePa — .. €uidam nomine Parizataco elegantem fuiffe filigm, vac . qua cim Solem deperiret, eamillecompre[erit. Cm E Qo ya) - BIO ' PLANTARYM HIST. verb poftea illam relinqueret alterius amore irretitus, . PariCatacifilia pre amors impatientia fibupfi mor- tem can(cinerit. Ex cuius cremata cineribus ( nam ad- buc vruntur in bac regione cadauera) bec nata eft ar- bor cuius flores adeb Solem exborrent , vt eum videre - uon fufHineant. .CETERVM borum forum fragrans odor, duo- rum aliorum odoratiffunorum florum: memoriam re- socatit, Pnaionrs funt icti Mogori, mali aures flo vibus multo odoratiores quorum ius liquor eun dem apud iflos v[um obtinuit , quem apud Hifpanos florum mali aurea aqua. Ari: flores (quarum kie magnus eff vfu Vicun Champe. fur Champe,edore grauieri quam Lilium album. - E dara: menus dedi- tiisiuni. "Pon & o (quandoquidem in oderamentorii mem tionem incidimus ) odoribus adeo dediti funt buius re- gionis incola vt plerunque cibo abftineant,vt babeant vnde odores fibi comparare poffint, 1deoá, non imme- vito proniores in venerem e[[e cenfentur. MvusnA quedtenuioribus offerri folent Re- gis reif frr rf soam qud e lent cubicula Regis inffernere, Cr coris foribus varjs - depictis ornare. NaRRA RYNT Bieten rci robirddA& din, ub DeNimbo | car.1t A 5 omnibus buius Indis incolá Nimbo voca- Ninbebb | fur,arbor quedam Fraxini magnitudine , folio Olea, acutiore tamen, per ambitum ferrato , xe non cinereo aut villofo . la sara lr, 0$ candidus efl cr frucius exiguis fimilis. Vi EC Um ce Rx Nam fo- Nisbo c lia trita c vulneribus cum bominum, tumiumento- rum cum fucco Limantun ( mali affyrij genus eff impo fita, miraculose ea amant. Foliorum fuccum vtilem e/fe ferunt lumbricis necandis, cum Balaguate incole, gum Malauarenfes s quod vationi con onum ef , cum sonnibil amaritudinis poffideant. ExbeRiMITVR:m Bifnager C Malatar 9- O'eumet leum ex eius arbori fructu, quod buc mercimonij gra 5? tia deportatur . Vtilimum id eft aduer us neruorum. dolores fie eo calido i peni. De Negundo 7 CAR. IIT. ! | . PRovs&NiT in Balaguate d» Malauar arbu- Nesun lois féula quadam Perfica magnitudine, frequentibus ra- dora. mis: qui vecifi frequentiores latioresá, rena[cuntur fo ijs Sambuci;fimili modo per ambitum ferratis c ali- quantulum bifidis: flos ex cinereo candidus : fructus — — "Wiger,Piperis magnitudine, aut paulo snaior . Mala- : sar inia eun us edulis Caril nuncupatis in[per- gn. | VvioAn s wonenef Negando.semtliin tr .— Balagate Sambali appellant:in Malatar Noche, MEET Item M Yt it fiiio gegsts dt boc doi qus Eo A O-a | Tenis- ve 212 PLANTARYM HIST. — Teneriorum ramulorum cum folijs decodlo , aut ipfis elixis c contufis vtiliffi m? cohitufafouentur. modo no adjit vulnus. Friguntur interdum idem vami cum fo- ljs in oleo, cotufionibus applicantur, vefoluit enim tumores C curant. Frequens adeo eff buius v(us,vt im emnibus doloribus frictum cum oleo, aut elixum exhi - bendum cenfeant,| Non defunt qui [upra vulnera ad - amouerint vnaá, nocle dolorem fuftuliffe, materiamá; digeffi / ment: deinde folijs contufis, ipfis vulne- s ita emunda[e e vulnera , vt breui ad ci- pe - Vrirkm perbibent eff mulieres ad iunandum : conceptum: eius enim fucco aut decocto epoto , veros — . «d conceptionem praparari. Ego malim premandi,va- is. dentius enim futurum exiflimo medicamentum. Ma-- E M x ficsafil oris halitum commendant. Acrimonie ve a 0 cuiu(dam participat veluti Naflurtium: vnde ma-. M u^R gà mifeftum ef calidam efe hanc plantam. Experti funt YE. s nonnulli veneris fHimnulos C impetus cobibere, eamá, ob cau[am Viticem effe contenderunt: fed multum er- gant. Nam FE Midas ase M 5 Deli CAP. IITI, aca hiftoria T EB ek ortu ea in fum- 5 e magnas rst gba te fel diclina matti, amo caudice, non in ramis. ferens, pregrandem magni Melonis effigie, interdum maiorem, foris vir£tem, im- tus vero fuluefcentem, multis fbinulis inflar erinacei, ? fed mollibus obfeptum. Continet autem bic a qua[dam nuces duro putamine tectas. Cor. — L3 | : 3 LIBER IL | Ead 213 tempe qui plerunque foleat jita vt a[Jumitur. ; Nuces ver intus nate torrentur aut elixantur, abie-.— -— God, putamine( qui nullius eft vfus )caftanearum mo - - : do,quibus futt perfimiles,eduntur. —— 5g VocaArvmn bicfrucdu in Malauar laca : ig 1272. Canatá & Gus arate Panaz . Na[citur AULETI. dB pasas, tra, membranas habetvt Malum punicum,inque eis deli teícunt fru&tus nefcio qui, mollibus non difsimiles cafta- neis, Si enim ignetorrentur, (aporem caftanez reprarfen. tant. Propterea fateri licet, non effe excellétiorem dignio- . rémueillofru&u quempiam, 1 E. -Delamgomas | car. v. 3 * 2974 — PLANTARYM HIST. |. gente Qr acerbo. Cim primum emergit ,Strobilo pere lampe. fimilis eff Vocatur incolis Iamgomas. | ^. Accz? 14fide dignis viris, optimam ferendira (erii ade, tionem e[fe, fi fructus, poftquam eti ederit certa qua dam auis,excretus, vna cum excremento feratur . Fa» cilius enim bac ratione fatus emergit , citis, frudi- fera fit arbor. d | ; DeCarandas — car. vr. mdski- AnsvscvrA effarbutimagnitudine , folis ipt. fimilibus ,copiofo flore, odore Periclymeni-fructu exi- EM P imi lgricetee Er Wáriritalem. qva fuccus exprimitur. Fructu autem virens magnitudi- ne eff nucis pontica cum (uo putamine interdum ma- jor ; [accum nonnunquam exfhillans vifadum c» la- eum . Editur À nonnulli fructus maturus cum (ale. Solet tamen,cim viridis e[f muria aut aceto condiri, € ita afferuari , ad excitandam elanguefcentem ap- ; pcc ^. iem : *— or v Cumda, — NasciTVR tumin continenti,tiin Balaza- e -tevecaturá, Carandas. i EARRIM * Huicfere fimilem defcribit Ouiedus lib 8 (uz hifto- ria cap.12. in hunc modum. In Hifpaniola in(ula, vafta Auxuba - eftarborpulchraQue materie firma & vtili Au1 nba nomi- , nejfru&tu quidem longe fuauifsimo, vt(ünt pira apiana, mufatellina vocát, fed qui laéteo fucco eoque vifcido & glutinofo abundet , qualis eft quiin ficubus imrriaturis:: ; . Mirco moleítus his quieo vefcuntur, nifi priusfructum —— c 0 $naquaminijcant & lacteum fuccum digiisexprimant — : qni ia aqua fidit, m De LI. 3 EO CIBAEECKEESIT e DeCom. (CAP, VITE Te E buti ES Eum depen eem RM CE yum magna ex tcante materia, ifa Pr dmn Ls " -Vsvs eff cotta radium primi ex[ccati, que- miamvecens lacteum liquorem ex[Hllat ; quem initia ' €alidum putaui, fed deguftatum, in[ipidum C» frigidi inueni. Quamobrem ob eius effectus, frigidum c» fic. cum conjFuui, plus tamen ficcitatis quam frigiditatis eam em: is quectdineetiam buius tepido E wuunt. P odiasiÉ buie radicis kontufcim elio Cos d | ! diffillatoriam imponimus, ac cum. fero.lactis macera- amus: deinde additis Ammeos, apij, coriandri fieá E cumini nigri feminibus tritis C torrefactis vnciad ma butyri non (aliti , ignis calore elictmus aquam [ti latitiam, cuius quatuor vucias cuim aque laruiare z) farum , AR aque à pediculis rofarum, aut plantaginis vncjs egro propinamus. Quod fiopusefl,alj- 70 cimus puluerem puluerem paftilleru ex berba Malauaricacons — fectorum. Formantur autem ex $flexn rebus à quibus : fit aqua, dempto butyro .. Injciuntur etiam EM —— ex bac aqua confedi magna cum (ucceffu: fed, ME 2 unn IIOMMCE Quptfineceje D rm : 216 PLANTARYM HIST, — bis fingulis diebus propinamus ymanevidelicet bora fe- xta, Cr A meridie bora fecunda. Cibus eff oriv a fero la (0 Gimacrata, D pulli gallinacei in aqua ori aquam Canje, Canie vocant, macerati, pro virium «gritobore cibi fabmniniflrantes.Certé vino omnino abflincmus , nifi yrgeute admodum necefütate in inueteratis dyfente- | qijs eius nece[farius fit víus. Sp tametfi mibi femper bene fuccefferit buius — equa v(us : cogor tamen fateri Malanaricam herbam Mp er ipfis Malauarenfibus preparatam magis prafenta- e: adferre. EaverbparBr ex dem, c équi- P E eos a aqua rebus tenuiffimi tritis, fero, aut a- | x qua eri e probi coca maceratis- Sunt qui fuccum ex s yirente exprimant , cuius (eptem vntias mane exbibent , £v totidem (ub vefperam , fi necefitas vr - gtat . Sed quoniam amarus eft (fuccus c ingratus , ab. eius potu ferum propinare ad os eluendii folent. Quod £x Malauarenfesfortiori adbuc. remedio opus efje vi- ep dent, opium admifcere folem tamelf id femper frr. negent. SAVYIAR fue be mebcantenmsflo. - macbi debilitati:tum etiam vomitus compe[cit , cum Kooss cenis Aeqrcresrq rom -OCARS YVTUIEOC , Amadhi Kin iei pufilla arbor, maior tamen fuperiore , qua folijs ,floribus duni Mye — Be vico apes anc rit LH | o e Arva ^ CEÜPGRECMETI. — Atviet mire effeeficacia aduerfus inieteratés Aux — dmorarkcaofiguopraenonta. Era esp nimm mentum fe feciffe aferuit. Lufitanis quidam feue in filia fua, quic peaia i tri. laf e ei quidquam reliqua wmedicamenta profuiffent, cerato in pti[anz modum, fanata eft - Hanc arbu/culd— miens - DeMangas car. ix. TAwzrsr jfrudus qui apud Indos na(cittur, long? fint excellentiores $js qui in Europa proueniunt, veluti aurea ala,citria. ficus, vue ;perfica, punica, c vo fimiles: omnibus tamen preflat fru&kus quidam apud — eos nafcens quem ipfi Mangas vocant : Tanta cff e- Mangas- nim eius fuauitas vt cim in foro proflat, Ormuz. inco Lipliin petens Ul vum du rire. CorrrcgNDIi tempus e[F im regionibus ca- Mangasau- í lidioribus,meje Aprili: alijs regionibus erotinis, Maio dolho vocant )C Nouembri. . CETERVM proregionum natura Cv diuerfi- tate;vatiat etiam [aporis bonitate bic fructus. PnriMAs.igiturtenet is quiin Ormuz nafci- — Se nucleo. Tertii bonitatis gradum obtinet quem Bá O $ leat E | € Iunio : interdum tamen Octobri ( quem ipfi Ro- xoi x | cc rur Secundi locum obtinet qui in Guv arate proue- ctas. Wit, prefertim w qui per excellentia Guvarateus nun-— tame Cy odoris gratia iis fuperior, exiguo mtus offe fi- 21$ PLANTARYM HIST. Logate gignit maior in vniner[um fupradiclis. Memi. mi enim duos vidiffe , qui quatuor librae cum dimidia penderent. Sed inter eos fuatior mibi vifus eff quem proferunt Chacanna, Q uindor, Madanager c Dul- tabado primaria vrbes Regis Ni(amexa. Bom (unt item y fructus qui im Bengala , Pegu C Malaca pro- teniunt. HaAsto in meo predio quod eft in Bombaim (cuius in priori buius Hiflorie parte memini) arbor£ buiu[modi fructus proferentem, qua bifera efl. Nam Maio menfe fructum fert faporis quidem cr oderu gratia excellentiorem, Ausumni vero fub finem alium. "C OLORE eff isfrucu ex viridi rubefcente, cr edere gratiffimo. Exempto cortice,editur aut fine vi- no.aut generofo aliquo vyno maceratus , veluti perfica duracina. Conditur etiam [accbaro interdum vero c - «ctto, 65 oleo, (ale, inperjis in eius meditullio gin- gibere c allis.Interdum editur cum fale, c nonnum quam elixus. Frigidus verà eft c bumidus, quemad-.. aiunt;qued verum effe deprebendi. Nuclei ver recen- tes lumbricos C» ventris tineas necare dicuntur, quod . sationi cenfonum e[fe puto ob eorum amarorem. * Hic fructus in memoriam mihireuocat latama O-.— uiedi, feptimo fua Hiftoriz librocap.:3. defcribit, — Moe dios nilitudinis habere vidéanired dt eius Amow, — Cá eidin w 18. Vtriufqueigiturhiftoriamhicad- —— ribam,vt vtra huic fru&ui magis quadret,lectoridiju- —— dicandum relinquamus. I2 ^ Axcox Meradbor di odes Gu - uas COISÉEISEX:CTE 9 —— 59 Guanabano fimilitudinem habet,cum forma, tum carne & (emine,Sed & ip(a Anonis arbor Guanabani arbori fi- milimaeit cum magnitudine,tum forma & folio, Dua- bus ver in rebus differunt;primüm, quod huiusfru&us minor fit Guanabano,corticiá; color luteus, quiin Gua- Mibiso scitu Do quien iudgip qu tior fitpalato Anon, quàm Guanabanus,vtpotefirmiore ne:Nuncad Iaiama hiitoriam accedamus, Mer dw cn Nas cir va inHifpaniola reliquisque vicinis infi lis fructus quidam, quem noftri à Strobili fiue Pinez nu- laiama. . «is fimilitudine Pinas appellant, non quód eiufmodi li- gnofas(quamas habeat, (ed quód eius cortex fimili modo diftinctus vidcatur, tametfi non íquamatim, fed peponis modo cultel]o integer auferatur. V t autem ucci bonitate : & (uauitate reliquos fructus hic antecellit ; ita color illi pukherrimus ex luteo virefcens, paulatim per maturita- tem virore enanefcente . Odor iucundifsimus qualisferà in eo Perficorum genere quod à malis & cotoneis nomen 220 PLANTARVM HIST. funt veluti &brz quedam tenuifsima , qua tametfi pala. tum interedendum non offendant , gingiuas tamen l- dunt fi crebrius quiseis vefcatur. Quibuf. locis nafcü- turetiam hac generafponte in agris abundanter: at qui- buscultura soils long? funt lf lis (aauiores, & cultoris beneficium abundécompenfant. Huius früctus abundan . tia auctoritatem eius minuit: Sed tamen & his in(ulari- bus cum bonitate,tum magnitudine praftant qui in con- tinenti nafcuntur . Maturus fru&us quindecim tantü aut . viginti diebus confcruari poteft. Hactenus Ouiedus, H vw c Theuetus lib. Singularium America cap. 46. Nen à Brafilianis vocaritradit , eoque plurimum in fuis dinibus vefci. Alium item huic indicator no- mine Hoyiicap.3 3 eiufdem libri "m DeMufa- CAP. X. Mu(e hi- Haec plantanos nifi femel fertur New fel "es E extrunci pede multos ffolones producit , qui "án Arbu[culas euadumt. mts uin folioriá . cortice conflat » folis ampliffmis binorum cubiterum velamplius longitudine, cubiti latitudine, excurrente per medium lata craffad, cofta. Nullis conflat ramis, — Brtrsembidiicir coniunctim a ert fub- rios, oui effigie , Cv palini longitudine , quibus cir- «umeminent pulnsatim nibii: aut gunesfoe fuftinentes. : NasciTVR in Canara, Decam, Gut arate, gene. €» Bengala:vocaturá, illi Quelli. | Nafcitur etiam Phan. 4» Malauar, vbi Palan * ; ; cin Malayo , vbi Pican. is : dicitur. Prouenit etiam pleri[a, alijs cis, cinta 4. — Guinea. mat qc vliBananas* — E Au. BitCUpantur. Arabes eum fructum Mufa,aut Amu. cx — aa óÀ &'rXKRK RESO M - de boc fructu peculiari capite fevipferumt. Scripferunt, fortà c alij quos mili videre mon contigit. —— 0 eos MENDANTVYR jjfrudus quiin Mar- Taban proueniunt : primum enim € Bengala có delati funt; deinde fati vt gratiores euaderztzvocatur uic 8, .. : gratiores c odorati Cenorins appellant : funt 4j le- es ues.flaui , C pleni . 1n er Chaco. Chneaulo- E nes dicli, fuanes cr palato grati-pleni, colore virefcen : tes. Laudantur etiain Sofala nati, Aetbiopibus Imin.- vninga. ga dicli. Inuenitur etiam in Bagaim alisá, prouincijs | gam quoddam amplum, plenum palmi longitudine. 1d affatum et vino deinde maceratum in [pera Canel- da, mult melius (apit quàm malum cydonium a [[atii.- Idem fruclus vend medium fectus, & m [artagine cum faccharo probé frikus,in[pevo poftea ciunamomo 374 ScniBüiT Anicenna libr. 2.cap. 491. paucuri Mai facul- prebere alimentum, bilem generare (y pituitam:pro- - deffe tamen aduer[us petoris c pulmonum incendia, flomachum autem offendere. circo biliofis, ab busus e[u , oximel cum feminibus propimandum e[e: pititi- tofis vero mel.Vtilis eff renibus c vrinam ciet. —— "Sen 1317 Rhafes lib.dere med. s.4d Almanf. — €ap.20. moxium effe fLomacho,appetentiam deijcere; : — » C gutturis exajperationes SsRAPIO autem lib. fimp- 84.ex aliorum — «norit itate Mufam in fine P fxicmitm er bu médium eiat vim eae £j 5200322. PLANTARYM | HIST. (fus pecoris c pulmonum ardores, eisá, qui liberalisa bac vefcuntur flomachum pregrauari: augere tamen foetum im vtero renibus opitulari, vrinas ciere, c ve- nerem ex[Hmulare. LER. lu Pnazscauisvwr medii Indi buncfrudá. : in febribus alijsá, morbi. Y. | Kidiculun — Ri picvLVvM autem eff quod fcripfit quida Poe Francifcanus, Appellatur , inquit y bie laudabilis [ru- | dus Mufa, quod dignu [it Mufis, aut quod earum fit cibus . Addit praterea eum effe fruc&kum que degufla- uerit Adam in Parady[o terreflri- 2 Jorialignot Sonn in eaopinione fei vt exi(timarem Mufam Arabum eam effe plantam cuius Plinius lib. 12. ' — €ap.6.meminit his verbis. Maiot alia pomo , & fuauitaté entior quo (apientes Indorum viuunt, Folmm a- auium imitatur, longitudine trium cubitorum, latitu dineduum . Fructum cortice emittit, admirabilem fucci x dulcedine,vt vno quaternos fatiet. Arbori nomen Pale, po. zio Arienz. Plurima eftin Sydracis, « irionum Ale Eus xandri termino, & c. Nam feré omnia pulcherrime ad Ma fx defcriptionem E accedit quod in Prouin- €ia Malauar,qua (upia Indum flumen eft,intra veró Garí pem nomen adhuc retineat, à quo Latipi(uum Pa ,V lyfipone vbi afiquot plantas vidi, minimà tamé fru zo AN . Pigaeraba. ; nomen hoc retinet . vocant enit etiamnum Fi- mana. qui mini dile SiO IqUMN Eie icónd EC rc M cs t opel tea Tibieimum Dioftordi cap.de Palm. Cx rz xv 9 meminit huiusfructus Lud. Rom. libr. mauigationum fuarum.5.cap.is, actriaeiusgeneracon- — * ftituit : ges item F. Brocardus quiterram fanctam .' Pom deícripfit,fub nomine Pomorum paradyfi, quem pei om - MA Ria (equuras elt Cardán lib de fubcilitab. Sed e TL eue : tus lib.Singularium Americe cap.3 3. eundem defcribit, Pacona. AUC Patona, arborem verb Paquouere A mericis vocari tra-- . Waquoucte. dif, Ouiedus vero nomincimproprio Visa x * LE21393AÀ RANK 215 Vib. Hiftoriz Indica $.cap.1.cuius defcriptionem tanqu&. pleniorem omiísis ceteris(ne toties repetita Lectorifaiti- - dium pariant)hic fubiungemus ^ E ou Invzwirv a;inquit,hicfructus Platani nomine,t4 Plaranusc— metfi neque arbor dici po sit, nequevera fit Platanus:(ed planta quedam huic India uam peculiaris, Gc aliunde tranflata (ub Platani nomine. Interdum autem hzc improprie dicta Platanus in arboris celíitudinem ex- creícit , & hominis cra(sitiem intumefcit:alias verb coxae humana cra(sitie confpicitur, pro foli natura & vbertate augefcens . Ab infimo adfummum foliafertamplifsima, interdum duodecimum palmos longa, ternos autqua- ternos lata, pleruaque miríora, Haec ventorum flatibus fa cile multifariam diffecantur, & ex cofta illa perfolijlon- itudinem excurrente pendere (pectantur eum in mod& RifeAta. Tot: planta velutigermen eft aut furculus, in cu. ius fummo enaícitur pediculus aut malleolus brachiali ctafsitudine,qui vuam producit, viginti, triginta, interdil centenos & plures fructus palmari longitudine brachia- lique crafsitudine (uftinentem, nonnunquam minores, gadoque edem am ben peo psu AE. race. flic fads us , fed qui facil: eximatur, Jem . Integra vuaante maturitatem colli acit, cü vi- e delicet aliquis fructus flauefcereincipit, deindein xdibug ongitu " vtrinque incifus, deinde infolatus,gratifsimi eft Agora ' fert:fedneque maturus nimium , nequeomnino acesbus hk fee. 70214 ^ PLANTARYM" HIST. Doriopes deícriptio. . eret , Erinacei fpinis fere fimiles. Intusquatuorcon- — pote inutilis: Adeo verb foecunda eft hac planta, vt nun- quam intercidat, fed fubinde nouas proles gignat, vt fru- .étus roro anno vberrimélegete liceat.Formiex huic plan- ta adr;odum infefta funt, idcoGue plurimz hicinitio pe rierunt , antfequàm aduerfus eas inuenta effent remedia. Peregrina enim, vtinitio diximus, eft hzcplanta, & huc ex magna Canaria anno Domini 1 516.primum ta. Hac ex prolixa Ouiedi defcriptionedefumpta, ^ — De Doriones CAP. XI. glutino[a:in nonnullis vero non candida funt fed pal-. dum virefcentia : flos & candido flauefcens . Arborem Iuglandis modo pragrandem efe aiunt. folijs laurinis, . Sv nz alij qui buncin modum defcribunt. Fru-.— Gus ef Strobili fiue nucis pineg magnitudine , inter. dum multo maior ; C eiu[dem fere forma,nifi tuber €tila illa fiue aculeos multó. tenuiores acutioresá, ba- &jor& Tb. 3ij tovihatióiim e cauitatibus cofLat medullamá, h- te pulpam totitinet t pinguedini illi lactis fimilem qux Hifpani Nata, Gall Créme , Itali Capo di latte voz cant; Folio eft virente cufpidis láncea effigie, ducto per longitudiném duplici Pme quo deinde alie venule | perfolij latitudinem euagantur. Arborem ip[am in, eo tem ferunt; son poft quadragefimum annum um edeie alij verb poff. quartum itum fradiferil e[fe. Frutkus maturus viridis eft quidem ded di- luti c elarique[centis. : * Cum monem plane conuenit Guanabanus Ouie- di;quem libr.8 fua Hiftoriz cap: 17. defctibit, quemque ; pc fere Americam fiue nouum orbemnáfd - GyA4NABANYS igitur pfocera arbor eft, &fotimoz Guánabaíak; fa;folio eius Medjcze mali qam Limoneram appellant, virente:fritétu pulcherrimo, mediani Melonis itu- diebus fa Reed defescitidi, : , pin, nís la&is pe 1n ore refoluitur. queat carnem »-— us ftnt femina magna , Cucurbitatum feminibüs - to mdiora & nigricantia.F figidus eft hic fructus , zeítus vtilis. Nam tametfi quis integrum | Guanabanü d ioret, nullum inde (entiet rrocumertum. Infirma eit ligni materies, Haec Ouiedus, CstrnvM hic Guanabanus diueifus et ab eó cuids Caíar Scaliger lib. de Subtilitar. aduerfus Cardanum ex- ércitatione 2 8 1.partíc.ó.meminitinhuncmódum. , - - GVANABANVS ries e iati rnt redd Guanábanus. maéno ne, » Melónis magnitudine: cor- - Rtlorvirdsirlendor Cydoni,digidls caido. - . .eius icone confpicere eft. Hac terre commilla , plantulas - Hvic etiamfimilimumfolijs tamen ab hoc diuerfis defcribit Theuetus cap.1o.lib.Síngularium Americae his verbis. Tres funt Heíperidü infule ad Aethiopii promon torii, Caput viridevulgo appellant.In harum vna arbor inuenitur, folio noftratis fici, fructu duorumfere pedum longitudine, craffo , magnis oblongisQue Cyprijs cucur« bitis haud abfimili, Nonnulli eofructu vefcuntur vt nos. - Melonibus:continet vero femina fabae magnitudine lepo * rinis renibus fimilia. His quidam fimias alupt.Alij moni lia ex híis collo aptanda conficiunt : ficcata enim & bene $xzD5 ab alium fructum apud Cavibales Theuerus & R alij tradunt, cuius hiftoria non mal? noftro fructui que drare videtur, prafertim fi interiora, quz à nemine deícri- -buntur,demas:idcirco num femina contineat phafiolacea incertum, Talis autem eft de(criptio. Inter reliquas arbo- res quas apud Cauibales inuenire eft, fructus quidá con- fpicitur, Cucurbit minori, aut Peponiquem Citrullum vocant haud abfimilis,oblonga fiue ouali forma, qualifa — Jicet Struthionum oua funt, In cibos haudquaquam ad- mittitur : fed eius afpectus oculisgratifsimus , praefertim — ... enuf(ta arbore. Canibales ex eo vafculaconfidunt:fedta- — . . men & eum ad fuperítitionis quoddá genus feruant.. Si- apud buídam abodsidsdunibas illotum "Tamaraka diui- pes cetrafyllabum defcribit in hincmodum.Higutro ar- Higutre. quirotundus eít,fumma rotunditate fpe&tatur.Ex eo opes bram aqua continere poteft:minimus ver pugnum ma^ gnitudine nonexcedit. Vulgaris eft hecárbof in Hifpa- biola,reliquisQue infulis; & huius India continente, y, Gras HTENITIDM - JL. Ain GYranAsANYS 1 Aw! NN NINE m NN ic LIBENX IL X9 242 Poxzo apud einn er lg us uti . fnilis(eminibus, quibus exempta eft medulla,lora duo i- Cs lo xyline contexta: alia iter bina à fru&u quodam angu- lofo.Conftantvero fingula lora duplici aut triplici filorü xylinorum ordine reticuli — n" H 3 * ! used ione unrtephr S ccc edant, ofteri oris meminit Theuetus cap. 6. Singular, Mer cz in hunc modum. Áuovay THEVETI. ER ] TEN. A NTIEETS F3 Pins eret tok TXU Jii ; LILSERCTE i AnovAY nomen eítarboris fructu venenofo &le-. thali itudine vulgaris caftanez, candido, forma li- teram Graecam A.reprafentarite. Huiiis nucleus prafen- -tisimum eft venenum, quod alter alteri in mutuis odijs & difsidijs , prafertim vero viri vxoribus infenfi, auc con- . tra vxores virisi propinarefolent.Peregrinis (a- nénullo modo eum fructum recens colle&um commu- nicant , atquéab eius etiam conta&au liberos fuos arcent, nifi cui exemptus fit nucleus. Eo etenim exempto, fructu ro nolis vtuntur,quasé cruribus fufpendunt , tantumq; Totium ec uarum tintinnabula aut nol noftrates, Arbor ipía Piri magnitudine , folio ternos aut quaternos digitos longo, duos lato, femper virente:cortex ligno can- dicans.Recifi rami fuccum emittunt la&eum. Mborpia- ci(a teterrimum fpirat odorem : quam obcau(am nullius eít v(us,imo ne igni quidem ftruendo idonea. DeMangoflaas cAr. xit... 5 S» érinter celeberrimos huius Indie. fruclus Margofans. recenfent quendam Mangoltans incolis uuncupatit, | guftus fuauitate commendabilem ,. Eum exigui mali Mangofins .. eurei magnitudine efe feriít cortice cinereo ( alij 2 vi- ^ ridi nigricante ) pulpa que malorum aurtorum pulp fimilis fit, fed qua covtici non adbareat;- Rae 4 Nasciry R hicfrudu in pufila arbore, Ma lovulgari fimili, Foljs eft laurinis;floribu: luteis, Hüc fructum dulciffimum effe perbibent , non tamen adeo, — t fna dulcedine nau(cam moueat. —— . Delámbos. cA£. xr11. Mac : 10 c ME PLANTARYM- mrs . Bmbohi — Esr autemis frudus oui anferini magnitude, — : aut paul) maior ,colore ex candida purpuraf ente pul - eberrimo;odorevofaceo. — Vel,vt verius dicam. fimilis 4 bic fructus magnis Galli recentibiu quas poma Cuqua nucupamus )cigm in odore, tum in colore; guftu fuauiffima.fed bumido. Voratur iu Malaca cr dambow — bacregionelambos. AnsaYscVLA ipfain Pruni magnitudinem affurgit folia ferens magnam fimilitudinem babentia gum cujpide ferrea maioris alicuius lancca;viridia;a[- petu pulcherrima; flos vuber odoratiffimus , euftu a- cido. Firmis nititur radicibus bec arbor, quonia admo RIPE dumfruchifera eft. Poff quartum enim annum fru- E o9 Gifera eft; nec femel duntaxat fert n anno vt pleraq,. D ei amer A arbores , fed pluries fingulis annis wouos e- dit fr * oe ON D IVNTYR tum fructus; tum fores, az- que ita afferuantur. woecrüdeteteune per ugs des veli rare DeCjdonijs Bengalenfibus -€AP. XIIII- — A»prrrI LAVIMV shunt frudum Eufitanica s lingua Marmelos de Bégala;id eff, Malacydonia.— Bengalaquoniam faccharo condita primit ad me per-. ec dnce acid bac infcriptione, v tilia (unt cr- TA. : EIGNERCEESG 233 deii profluuia.Intellevi entem ab amico, -— qui frequenter i in proximas [jluas venationis caufa. — excurrit , bunc fructum non modi in Bengala nafci, E eius multas arbores in continenti brc Heating dnuenir, 00 Ceren va legitimum. uius fructus momen qum in Bengala, tum in reliquis vbi prouenit regioni-- : eft Si coge Beli : ASirfüle quidem nomine 5i diode d vulgo cognitus eft Beli verà nomine medicu dunta- " - "xat , qui in fuis feriptis boc vocabulum fe fefe inuenire gunt. Es T verb ipfa arbor Olea magnitudine, aut am- p sio. | plor folijs Perfica mali, esufdemá, odoris floribus pau £5 c ffatim deciduis *: fructu per initia tenero, colore ex viridi nigricate cortice tenuipmagnitudme exigui — niali auréi fenfim vero mature[ces fructus auctior fut, donec, iam plena maturitatem confequutus, in Cydo - n euadat ; cortex autem den[a- tur ,exficcatur, € indurefcit veluti puram nucis In- diga quam Coccum vocant. Envorv maturopulpa fiue medulla eximitur, quam in laminas fectam (accharo condiunt.— Aut te- ner adbuc C» ymmaturus muria afferuattr in vfum. —— Sovrwr GuQaratenfes medici vti boc fructu peti facul. tenero adbuc e immagure , aceto vel [accbaro condi- 9'* toi inueteratis alui profluuis fiftendis : ad[Irichion£ E conferuant tema. matura cj- ania 2ORrzTvrir nibi Clerifiai sir Dimas BofpueDimasmot. — - Valentinus medicus rei berbaria peritus (e nunc bis T Medie TP— mde. ——— lll PLANTARYM HIST. — | medicinam faciens jfescum caffra Vlluftrifimi Princi- pis Domini ConfLantini in India pro. Rege fequeretur. n Lafanapatan , magno c admirabili fucceffa vfum effein profüganda dyfenteria qua vniuerfum eius ex- ercitum affligebat , cm ad manum non e[fent vfitata remedia . Etenimmune ex buius fruckus fucco. y fac- €baro mittam parabat quam egris daret ; nitc pulpam eius empla[Iri modo ventriculo c aluo applicabat mo dà pulpam faccbaro exceptam vt in cydouis folet ,a- gris exhibebat: interdum fructum a[Jum in[perfo fac- €baro: nonnunquam cortices exempta pulpa decoque- bat , atq, id decoctum per clyfleres injciebat fimilem zd vero effectum prabebant , qualem balauffiorum alia- . Tumá, entium medicamentorum qe folemus decocta praff are folent. A filentio pratereundum non eff quod eadz ca- fra fequenti contigiffe vefert. Dederat feruo Aetbiopi bina buiufinodi mala a[fanda, vt ea cuidam militi dy- fenteria laboranti edenda praberet : verum, dum a[Jas tur,ea crepuerunt ,ipfad, pulpa Aethiopis faciem, pe- fus et bracbia fic aduffit vt puluere mirae »fa- | orem pesa rias e mags quam i «ut fLupam vrere videmus. : DeCarambols — cas. xv. Favervseflin Goamagnitudine minori oui | zi: : ple aquam ril qaae iren Kr imp M CS T Sed eo fà ir»rE TE — TT] um we[cens , quiin Malauar Carscobclarswalliipi M— ; Canata C Decan Camatiz,im Malayo Balimba. limba. : » Nvrrvs eius in medicina vus , praterquam & : quis jeg ooi edd | Form dii nein unn delta ad icuerum iiid | dines tilia. - n s Prenmisovt lese fit le frutus pref fim qui vino[us ef. Saccharo conditur, gratiffmmusá, eff palato. Eo vero vtor fjrupi acetofi laco. | DeBer " car. xvr. VocarvR bicfrudus in Canara Bor,in Bietoc Ber, ean Ber, in Malayo Vidaras,praffantior quidem no- Y* ofünate fed üquiin Balaguate pri bonitate ce» dens. Tees ALivs alio fugio eft, [id tameh aliquid ad- | C flrioria facultatis retinet, quoniam nunqua ita ma-— ture, fcit, vt commod? exficcari poffit , quemadmodum | is quiin Anafegua prouenit . Hanc ob caufam , expe- orantem facultatem obtinere n9 d poteft vt Ziqipba, quibus [yrupum conficimus. Sed cum alijs eui aptis malis cartamus vti funt camuefe Hifpanis dila, com mendantur bi apud nos. 5 D rgrER Tarbor à ZiQipbis, magnitudine Ma liseinfdemá, e sicca tamen rotundi: — chiant: SDedipine : CAP. xVIT- 5s ? Fnvcrvs eflbicinIndia, Ambarevorant, Ambam, — lent (236 — PLANTARYM HIST. lent cibos condire, vt palato gratiores veddantur: ma- turus enim, odoratus eff , gratamá, aciditatem reti- net.Cartilagineo quodam integitur cortice,virefcente dum immaturus eff at zn maturofuluus eff color. * Lud. Roman.lib.nauigat. c .cap.1 s. huncfru&ü Am- ba nominat.Eft item,inquir, alius fructus Amba nomine, Eius caudex Magna dicitur, fimilima eítarbori , frequen- tesQue, vt Piro fructus . Is iuglandem nucem à noftris ef- fingit,cüm iam funt abfoluti, Quum maturefcit, fului,e- juídemQue fplendentis coloris eft. Intra corticem occul- tatur fru&us vtamygdalararidz. Damafceno,guftu fua- uior eftfru&us: ropdutumris iade" vt -— nos oliuz;(ed funt long? meliores, — Delambolones car. xvii Ei Nascir vn fponte frutex quidd in agris Myr ti effigie, (ed fols Arbuti . Fertis fructum maioribus. — .— eliuis perfimilem.fed guflu admodum adftringentem, Jamboloncs- incola Iambolones vocant. Maria conditur olinariá modo. CrTERYM n MAE ned, lacaad- - * modum falubres ine Eque ur eee ii DeBrindones ^ cA». xix. Sasion. IN bac regione eft. fruBus quidam Brindones * T — vocatus. I5 foris aliquantulum rubicat jntus vero [an $ * guis modo rubet:gu[fu admodum acido. & — IuvsNirVR interdumfora nigricans (qui —— color maturitate conciliatur ) nec adeo acidus vti fu * perior,qui tamen non minus quam ille intus vubeat.—— E. MvrronvM palato fapidus eff bic frudus, NE meo veri minimi o PBII aL ipM Eo titilo- * UM - T EIBEKR iL gesvtuintur . Cortex verb afferuatur «tquemariaió ——— tranfuebitur aceti conficiendi gratia : quod à Lufita- Acum? — sgnihulien cil B) Lalo eimi ut e De GAP 2X eis .. Esr apud Indos Melonis genus má dr ro- Ve tunduim, oblongius tamen aliquantuli formaá, quo- danimodo otiali , quod Lufitanis Indiam incolas uu Pateca( cerrupto ab Indorum Batiec vecabulo)dici- Pte Puede. tur . Hunc Melonem per longitudinem non aperium, vt melopepones noftrates comefturi aperimws: fed per tranfuer jum (ecamt . Et licet dulcedme Anosiris fupe- retur bic Melo: attamen fuauis eft. vefrigeratá, miri in modum QC bumedlat , teta carne fefe in quendam. — liquorem refoluente. .Vriris eff in liliofis febribus, dr ardentibut, Mctonis ta. s iecoris & renum ardores , vt experientia di- di facuua-. dicimus. Vrinas ciet :folentá, Jani eum fructum. edere, ^ quatuor boris à ientaculo , quoniam tum maxime fit . anfeffus calor. Melius tamen mibi facere viderentur fi abes (uas men[as aufpicarentur-— - . Hwrvs femina (qua ante maturitatem candi- .. a funt. per maturitatem vero nigra) fomnum prouo- €ant , eaó, reliquis (ominibus frigidis , tametfi ei non eareamus prefLantiora efHimamus. Fer rt Arabes C» Pera primum ex In- dia bunc fructum ad fe delatum eamd, ob cau[am Ba. Saec indi, tiec indi appellant id eff Melonem indicum;quo no- mine etiam Auicenna appellatur multis loci. Batiec 2: nc ppt mc NX : EC di /»— PLANTARVM. nee mm Lo dpfisincolis Calar ari dici: OLOR E uA zi P- ac ME EMINIT buius pat acu | meds cap.de Tertianaj purasac eum multi laudibus com amendat. PvraAnvNrnonntlliid Melotiis genus quod in Hifpania Caffella nafcittr , quodd, Budiecasve- — -. — emt;efje bunc Melonem indicum, depraato à Ba Wudece — tiec jopiine Budiecas appellatum.Sed plurimi fal- luntur. Nay plurimum ab boc differt tum folis, rum tota planta, que Melontm indicorum inodo per ofumi non extenditur c ferpit.fed fefe in altum atto ArvNr etam Africa Indici fimilem D (0 fed cmmon viderim affirmare non aufm. |. JeNoRABA T eruditi buius revionis medici, iffius Melonis in medicina vfum (/ mon folent enim ad buiufinodi minutis fefe abucere co in fuis curationi- bus experientia c coufuetudime duntaxat nituntur) fed à me edoli,eis vti cepervmt. .o.* Cum hocfru&u fimilitudinem quandam habere vi- detur,quàm Lud.Roman.lib.s. ri ek a Cap. ts. MA in hunc modum. Habent in Calecu 2 curbitis fimiles, fed conditurz aptiores. Rese non indi. z Comelange. a memoratu, huic nomen Ceniolange. Oritut inculta DeMaigo- CAP. XXI. E sr ver? Mungo femen viride, quod per mats Ee E vitatem fit nigrum, Coriandri fici magnitudine, Dae — : eft equorum; interdum tamen etiam ab bomi - nibus editur . Gu arate d Decan incola in feiribu ine vtuntur, (FaBKI- : — dus,quod fciam ia medicina v[us.— , enim cagent CSOENGAE Re 3e 2M9 FesRiciTAN cio abflinet per decem , Monte nonnunquam per quindecim dies:poft quos illis buius " fructus decoctum propinatur ,in quo nonnibil pulpe reman[erit : deinde cortice delibratum Mungo &* inflar Ori a colum febricitanti exhibent , Pant ve- rà triticeum nou nifi poft. multos dies prabent . Non. frumento ha prine temeifmn fter corentur cr colantur agri quemadmodum apud nos: ftd fuperficialiter duntaxat arati folum,propria pin - guedine C ybertate etiam interdum [ine pluuia. fru- mentum (ibi menfe Nouembri comimi[fum, medio 1a- nuario colligendum £ maturum exbibet. : Nascr etiam ferunt in Paleffina boc Mungo. Eius meininit Auicenna, libr. 1. cap. 488. vocátque Mefle x , Bellunenfis eiu interpres Mens ( Mex ; Meier ha-. autem debere dici ab eruditis medicis. Arabibus edo- esmtbs. — &us fum item alio locolib. v. Fen.3.cap.7.vbiprobi- Me — concoéhionis quàm mex , periculum fit ne crudum ad-.— buc mex cum earum cbylo ad bepar rapiatur.— : DeCurcas ^ cAP. XXII. Nascirva in Malauar fructus quidam ma- Cateasde-— gnitudine Auellane cii (uo putamine, non tamen adeo iu - rotundus eft, candidus ,gu[tu quali (unt tubera cocta: bunc Chiuiquilenga vocant, ideftsexiguum Inba- Chisisi- —— perire Cabo vhi di oi. Cugcas (fic etiam Cot. in quibu[dam Malanar locis ) in Cambaya Carpata. Cargaa Dependet ex vamis cuiu[dam plante,que feritur:mul-— Q YVAN- E Mr Dd 240 — PLANTARVM HIST. -QvAauTVvM coiecfura confequi poffum , vi- detur Serapio lib.funp.cap. 2.2.5. buius meniniffero- Fabclculeul. caffeá, Habe Iculcul x corrupto vocabulo, cii Hàb- holeta- alcuicul dixiffe deberet ,quod Curcas figtificat ( mi fi nos ipfi forte Curcas corrupte vocemus ) Hab e- sin. magni femen fonat , a] articulus eft genitiui quz- admodum aliquando diximus . Scribit autem Serapio" eius frequentem vfum feminis quidem copiam facere, fed colericam quam vocant paffionem excitare : qué emiia Malauares buic fructui tribuunt. | Eivsmeminit Rbafes de re med.hb. 3«(p.20. ke Kilkil,fed forfitan corrupt. S Ep quóniam in Colerica paffiónis. (quam vete- res medici Cboleram dixerunt ) metioném incidimus: — Vocatur bic affedw Morxi Indis , id eft , affectus ob nimiam cibi ingurgitationem cen fatus, (nés corruptà Mordexi) 4rabibus Hachaiza,tametfi Pcormupté les — gatur in Rbaze Saida. Multo auté acutior apud In- dos eft bic morbus, quam apiid nos;prefentibusá, eget | gemedis. Nam plerunque tntra vigintiquatuer bora- rum , interdum verb deeem borarum fpacium — | memnecat : fed limsiquami etiam isrá quésua dei Sorrr dutem eos magna ex parteiuadere qui : voraces (unt Cv lafciuka nimium dediti praefertim Ys d ro menfibus Iusio é Iulio. * tnlame Lufitanis vocatur planta quadá amplis folijs iuxta aquas & in ipfis aquis nalcens . M- Deo aonuente aliquando demonfirabimus , Ab hocIn- Jis ost ter PM X LIBER II - adi Amerid farinam conficiunt, : cm , .'* Videtur Serapio eo loco(quod tamen pasen oft Ag- . &orisdictum volo)non costes cad fed (uum »- : tius Secacul. DeCaceras |^ cA»; xxr1I. z InvrwriTwvm bcradix Trafium modoinip- cxi dc. Jis terra vifteribusnafcens , qua demdeper fcitates cem ; — €auliculum emittit dodrantalem folia fimul mnplca- — t4; Virentia lridi lutee aquatica fiue Gladiolo fimilia. Debi(cente per ficcitates terra. exilit tuberum modo, deinde ficcata caflancarum [aporem referti : mon ficca- t4 dutein, ingrati aporis eft Caceras bic vocant. j De Datura CAP. XXITIII. | PrawTA quam buiustegióni incola Datura Darora de« Mee dan iL Smet apantbi Me. Iciprio. . ni aliquantulum exulentur .— Flos in extremisvamis prouenit colore Rorifmarimi , magna ex parte Totim-. RS dus.Na[tur in Malauar. | IN1IICITVR à furibus hic flos, aut eius fom 3 in cibos eorum quos depradari volunt : mente enim quodammodo alienantur quotquot id medicamentum fumunt, & in rifum foluüntur , magna cum libertate — firentes: quod lubitum eft depradari . Durat verb haé Datura mé. mentis alienatio viginti quatuor borarum fpacio. — qe 19" — PnrMacuraeflo vomitum cieutia ehüee — st quidquid in flomacho remáfit ynà cum cibo ecia- Corso Cur: deis enia C arie eperset yalids. cly- ES Q p im PLANTARYVM HIST, T fferibus, dr forti cruvum paulo fupra pedem confricae — — &enesfortibucá, ligaturis: interdum etia venam [eca-. re in maiore pedis artictlo. ur HonvM remediorum v[unemo ex meisvnqua periclitatus eft : fed omnes. Dei beneficio antra viginti quatuor borarum (pacium curati. ru PRaopPiNATVR a plerifque boc medicamen zum ridendi C relaxandi animi gratia , cim vident eos qui id fuinperunt velut. amentes &. ebrios ferri. — Attamen non placet bic ludus, C ne in ferui quidem. — "experiri velim. 6 : ^ .DeBangue caAP?. xxv. eoo Qv ra nomulli inea opinione fuerunt, vt pu- Bzgue, — furent Bangue Indu diclum ab Ofio, quod illu corru ee (0 pri Ofium vocari dixi , non differre , non abs re fore duxi,pauca de Bangue differere-.——— Banguede. — Es T igitur Bangue planta Cannabi baud abf. fupos — wyilis nifi quod buius [emen Cannabino minus efl, nec itacandicas vt illud; deinde buius flolones lignofi nul-.— lofere cortice veffiumtur contra quai Cannabi . Po- fivemo Indi buius femen C» folia edunt vt fiant in ve- nerem procliuiores, tum Autores contrarias faculta- . tes Camabino femimi tribuant videlicet qued genita- — defemenexficcet..—-——— [5 Bwgufu- CocirVvm autembic fuccus efolijs contufis, 99 — jpterdum ex femine,cui nonnulli admifcent faufel vi- rentem ( nam nebriant c quodammodo. fenfus cere- bri ledunt)aut nucem mo[cbatan, (* macim, inter-— dum garyophyllos interdum caphuram de Burneo co- | gnominatam alij ambarum c mofcbum,plerique o- uS — pum, ee OPE di s x - LYIBER Tg. 3243 pium,?t pateutiores Mauritani . Juliet ex eo aliam vtilitatem capiunt , nifi quod in exta[in quoda. modo vapiantur atq, D secdeecs uiu "e mines qui perpetuis terim torquerentur, boc 1 - yerricol salt veluti ebri fétrémtür ,eh- ent. » ni velut folicitudine cr labore foluti , altius dormis rt. — SorzmAr enim dicere magnus Sultanus Ba- roe » dur Martino Alfonfo de Sou(a regio confiliario, quem plárimum diligebat , Cr cui feiretiora. confilia crede- bat ; quod cum in. (omnis adire vellet Lufitanian, Brafilium, Afiam minorem, Arabiam c Perfiz;pau- . &illum Bangue duntaxat fumebat, quod faccharo con ditum, dust iiie cimasccdemd Maja. ju vocant. cH DeAnil ^ éar. xxvr. A x 11 Arabibus , Turcis omnibusq, s. mationi- Anil bus dictum ,vocatur in Gum arate ,vbifir; Gali, nunc P9 yerba plerique Nil. Nil H ER B « eff qua feritur fingulis anms , Ocymo —— * fimilis:eodem enim modo colligitur, c7 ficcata ma- ceratur. Hanc deinde prübé contu[am Cr in panes co- actam per aliquot dies ficcandam exponunt , c» ficca- ta, viridt colore pradita videtur: quóque magis exfic-- —. eatur , có magts ad caeruleum colorem. tendit , donec tendm im caruleum exativatim [iue venetum els . em enadat, E c x Is "ue quiddam videntes, — Tee C ET ME a prism excoitatu ef - fe dicitur vt 1 erato | | er militares bo se km deem. c apti 244. — PLANTARYM HIST. Awüdge. ^ ln Anilprobatur quod maximi purum eft, quéd- 6w. — quevfpun arena modo non remanet , fed. in tenuifi- mam farinam diffunditur. Alij id referunt quod in aquam coniectum fluitat . Leue igitur effe debet C —00 bene coloratum. ue Mangiriqu& —* um itae habet Autor quod vocabulum,quot- quot Luiitanos confului , Bafilicum feu Ocymum inter- pretati (unt. At mihi eorü interpretatio haudquaquá pla- cet, Siquidem non folemus ex Ocymo paftillos conficere, fed potius ex I(atide, qux cum huius plantae defcriptione multo elegantius quadrat. -DeAnonymo . cAP. XXVII Pawapere. Nascirvm in Malauar planta mire nature, EUM. qum fi quis manum admoucat ,illico contrabitur. Fo- lia Polypodi flores vero luteos babet. Nullus veterum buius,quod fciam, mentionem fecit. Eam vero intelii- gere videtur qui Americam de[cripfit, quoniam in Pe Plana is pe 1 prottincia plantam nafci a[ferit , cuius folia folo con runaens Mu ficcantur. — | — De quibuídam Indiz regibus. I Las rz 1195 7—— CrTERVYM, quoniam plerunque Nivumoxa C quorundam India Regum in bis noftris commen- taris mentionem fecimus: mon alienum à noftro nfi tuto fore iudicaui, fi quid de bis alijsá, nónullis Orien tis Regibus commemorarem. Eras funtigitur circiter trecenti anmiquod.— — —— die,qua intra Gangem efl, partem occupauit , 1 i (ooo c gnum Balaguate fiue Balagate quibu(dam Regulis E o- : dac Mea cobr Abd F5... à Eon EM tempore tyrannidem in Cambaya oc- euparit quidam Mauritani , expulfislegitimisdomi- ————— ns c quos Reisbutos vocant. P ' .Reübmtoe | AEcGvrLiS Balaguate origineu ducere eve vere EE duntur , quos nunc V enezatas appellant , tum 4lj Vel bancvegionem incolentes Colles manenpati. Sedtié Cole —— li, tum quos Reisatorvocant preda crlatromjs vitamin bunc v[que diem fuffentant . 1llis totum Re-— gnum Decan. His, Reisbutis fcilicet, Cambaya regna tributum pendent , vt ab eorum incur[ionibus fe redi- mant. Nec batlenus à vicinis Regibus domari potue- vunt nam [Hrenui funt C militares viri.Sed etiam ip fi Reges pecuniarum. auidi , illos umpun? gra[Jari fi- nunt modo prada partem auferant. e E sz verb boc regnum. Dely procul in continenti opui fitum Septentrionem verfus, Corafone vía, exten- ditur. Frigida admodum e[I regio ,niuibus C» gelu per byemem non minus diuexataquamnoftra Europa. — Hoo c regnum occtiparunt , elapfi funt triginta vosoces amplius anni , Mogores quos Tartaros nuncupa- mus. Sed aliquanto pofl tempore T avtaris ademptum eff idem Regni ab vno Equite, qui infenfus Reci Ben gala quód eius fratrem occidi[fet , feditionem aduer fus - Regem mouit, eoá, trucidato regni Dely,aliaá, mul. taregna occupauit ita vt omnium (ui temporis poten — tiffunus Rex fuerit exiflimatus . Nam à viris fide di- giis accepi eius. ditionem ocingentas leucas ambitu — - ectpaffe. dote: ue ACA LE .EnAr hic Eques initio dominus montium quo- — quudam vicinorum regno Begala, vocatusa, fuit Xa- ——-Hles — m holam, -— E. € iri S MEET S 246 PLANTARVM HIST, , Wabolam. holamd eft, Rex mundi, —- 3 mensas —— DE buts geftis maior bifforia confarili "p; : euet quam de magno Tamirhan, quem nos corrupto no— — "amita. fine Tamberlanem vocamus, nonnulli Tamic-lan- | gus. gue, idá, melius , quod T amir proprium eius nomen fuerit, c langue claudum fi f iqnificet , quemadmo- - dum ipfe erat. Ksohm —— CETERVM cin bic Rex Xaholam occupa. ft Decam c Cuncam, nec po[Jet tantum imperium «ontinere redüt ad (ua : e$ bns poftremo mien rt- gni fuum Confobrinum prafecit. Derscrarvs eff fanper eim ;Confobrinus | pertgrinis nationibus yt fant Turci , qui propri? funt B minora incola quam nunc Natoliam appellant: — Rumes, qui Thraces [unt , Cora[ones , qu; nonnulli 4rios putant, C. Arabes. DvisiT autemregnum in prouincias , qui- Vus prefectos dedit , Maririmam. eam regionem qua b Angedia v[que ad Cifardam per ' fexaginta leucas extenditür , deinde interiori regione - t iat : AMdelbam, "Aur cijs,gubernandam dedit /. Adalcam, sar Pair gu piptwénia qa dj : m dam vfque ad Negatona extenditur pev. viginti leu- €as , interiori vero regione alijs prouincgs , C" Cam- Mama baya iungitur prefecit Nizamialuco. 3 Hx folum duo prefetturam obtinuerunt in Cun-. : Md. cam;qui tractus eft maritimus v[que ad monté Gua-.— «c te appellatum . Laté patet bic mons , c multislocis Ecl eft illud autem mirum eius fafligium in pul- eom planiiem ser: Et quoniam lingua — Pej.- 3 IIBER 11:5 em Perfica Bala faffigium fignificat , —— M ^ dem ,vaftaillavitra eum montemprouincia momen?" Balaguate inuenit ; yuééis mmm M : z c eene ixi 3 eoo ALAGYVATE proui à ? isis A: d rem Wm DC -EnaNT perpe rua i A E tioue, prater Nizamaluco quem ex Sous einuig ^ preduat, c filium effe vuius Tocba Regis Daquem € eum cuius vxore fhuprá con[uetudinem. babuerit Rex Daquem. Hinc fit vt Nizamaluco ex regia fHirpe fe prognatum praedicet: reliquos verà Prefectos Regis e[fe feruos c regia pecunia emptos. . Svccsssv verb ttporü fadum eff, vt bos ora nes Prafetfos tederet obfequi regü..Cotatione ita- — que inter fe facla, prouincias quibus prsfecty erant fm guli fibi occuparunt, c captum Regem Daquem,in Beder primaria regni Decam vrbe , Verido vni ex Prefectis cuflodiéndum dederunt... H v 1 vs coniurationis etiam participes fuere Gentiles quidam,velutà Mohadum coja,c Veri- Mohadum che , quibus cefferunt regiones ampla cm aliquot o- bei - pulentis vrbibu videlicet Mohadum,vrbsVifapor, 7 -quenunc eff regia Idalcam , c Solapor & Param- da, quas poftea il ademit Nizamaluco. Veriche fuam prouinciam retinuit. PRoOAvvs eius Adelhar qui nunc viuit, v- Addam. ^ auus 2 coniuratoribus fuit natione Turcus: "—— : — anno quingétefimo trigefimo quinto fapra millefimu. : cie á dm 4 Val- S Nizamala- 248 PLANTARYM :HIST. Valde potens is femper fuit: at ei bis ademerunt Lufi- tan ciuitatem Goa que ducentis leucis ab off js flumi nis Indi,quem incole Diulvocant,abefl. — — A v v s eius Nizamaluco quimune- verum po- titur pater illius mei amici quem aliquoties curaui , à quo plus duodecies mille pardauns accepi, C fi aliquat menfibus fingulis annu apud eum barere vellem, in ffi pendium annuum offerebat quadraginta millia, quod — . accipere nolui : obijt anno nono fupra millefimum Tmadma* Verde. quingentefunum- Hi erat vt fupra dixi,ex Decam. —^1MADMALVCO;, Yd Madremaluco, na- tione Circaffius fuit initio Cbriflianuszmortuus is eft «anno nillfimo quingentefimo quadrageimo fexto. CoTALMALVCO natione Cora[one: mor- tuus eff anno quadrage[fimo octauo fupra millefimum -& quingentefimum. — VERIDO , natione Hungarus C initio Chri-- : ffianus,antio millefio quingentefimo c» decitno mor uus eff. - que verb Tribunum militum,aut Capitaneum vulgo -vocatum . Admittentibus ergo bis Regibus aliquem — -Gentilem indigenam in fuum famulicium c mini- fterium,fi exiguo bonore illum cenfent,proprio eius no. RI mini yecabulum Naique adnectere folent , vt Sal-.— |. wmanaique,Acem naique: i ver? multo bonore di- IA LIBER IL 249 . mo. Sed Rao fimpliciter c fine additione prolatum. — Regem Bifftager per excellentiam fignificat , quiolim nex Bifaa- certe ab. Adelham multum diuexatus eft : nunc ve- 9 b, reliquis totius Decam vegulis potentior ef! , C» b "eis fidelitatem accipit. | ! S Ep vt adr£redeatus. Adel lingua Perficalu- ficium firnificat : Ham verb apud Tartaros Regem fonat «e quoniam cos quibus fauent-Hanr vocant: — binc fadum ef vt Adelham,quafi Rex iuitus dictus Ad:t-Ham. fit y cum ipfe C eius fimiles iufitiam baudquaquam €oluerint. Hunc Hifpani Sabayo appellant ,quoniati sabayo. vt intelligo Arabica cy Perfica lingua Saibo Doni- 55" ntm (onat quo nomine per excellentiam vocatur. E Marvco regnum fonat C Neza laceain lin Mn ES gua Perfita: binc dictus eff Nizamaluco quafi Lia - x4 Lolo. —— — 0 mc : fS 1-0: C mta :den maluco;deff,Soclumregn. ^. 000 Vent pocenferuationem fienficat: binc Me- Verido lique verido,quafi dicas Regem conferuatiomis, Si-.—— enim a nounillis vocati (ant bi Prafecli,omon Ma- — ci,féd Meliques;quaft dicas Regulos. Sed uec Ma Melique.— - lucoproprié regnum fignificat fed regionem aut pes Em Po&ano quoniam Nizamaluco imterdum à ———— me Nizamoxa appellatur , buius vocabuli fignifica- Wisamoss. . tionem pretermitiendam effenon duco-—— ES — XA ISMAEL pater eius Xatamas dui WIn xsamas lO Hrumo ET. 0 IIBER If : M verum in Perfia potitur ex bumiligenere euet eft in fummum Imperatorem: Cr controuer[fiam c& Tur- : corum Ymperatore babuit fuper fua religione . 1s om- - nibus vicinis regionibus qua eius religionem excipere . mon vellent cruentum intulit bellum. Huic faccedens filius Xatamas;idem mandatum dedit Regulisregio- 3s. nis Decam : c eos titulo xa quod regem Perfica lin- Adde, — AA fonat ,decorauit. Hinc fa&um eff,vt nunc Adel- Commia. xa,Nizamoxa, Cotumixa appellentur, nomtá, re- gium faliem retineant: tametfi mouetam cudendi fa- €ultatem non babeant nifi eveam.. Huims religionem amplexus eff Nizamoxa : at reliqui Regel d Lt- t | gati eius abitum,eamveiecerunt, os — . HvNc xaifmael appellarunt etiam Turá So- EA fy : quoniam fui exercitus Imperatorem virum P Suy —— muum babuit nomine Sufi. x m SvNrqui Xeque non xa dicendum patent: fed a rud errant. Nam tamet(i xeque dignitatis fit nomen, quip — e pe Xeque fenem fignificat (| vnde dicuntur ra A- e s rabes ) tamen Xa I(imael dicendum eff. es ; * Mathias à Michou lib.1.de Sarmatia cap. 10. eR panlo alizer , vbi de Tartarorum Im ribus agit: — mide Quartus,inquit, Imperatorex Bathigenitusfuit. Temir ewtln, & interpretatur ex Tartarico lix ferrum, temir fe- liz,& cutlu ferrum:erat fiquidem felix & bellicofus. Ite eft Tamerlanes in hiftorijs celbratus, qui totam Afiam vaftauit, & vfque ad Aegyptum pertranfijt, &c. Etpauló —— * euo, Poft Fuit & alius princeps Tartarorum eotempore Acfae— (0 Acc cula, quod in Latino fonat claudus , vel claudum ferrum; ot T: quoniam claudus erat fed ferox , Is multa bella L. ; RSER rm ^4 oae; Ec - INDEX .EORVM QV£ HOC LIBRO- : CONTINENIVR. JR regio. / 39 alozfofiilis. : Acem-naique, 248 aloéSocotorina, 14 ae - 64 alith, 2n acibar, 714 alypum, 7164 acorum, 144.66 fa Amba. . 336 251 ambar, 9 adamantis iQ. 4$ anbare. 23$ adamantisícobes. ^ ibid. ambaridele&us,. az (007493. &feq.. ambarum, ; 9 adamas derupeveteri. 194 ambili. e on ub adcher. ibid. amfiam. ETT Adel. | : 249 amomum, 142 Adelham. ^ 246.& 248 amufía, 2290 35 Adelxa. . 250. anacardium, 139 — 7 adhar. - : ancufal. adhecarum, adher. — 230 anime, 4S 174 anjudem, . 2i 141 anon. 118 203 anonymos, 244 13 anthrax. 199 148 antifpoda. uid 174 antit. 22 26 anuale, 2332 373 arare. 132 . 205 arata. - 13»45 193 arboristriffisaqua, — 209 : n arbortriftis, — 209 144 Xfeq. areaa. — — 14 14 ArCCA, 120 a. affabeldirizi. aíuat. ati, auacari, auacari hiftoria, Balaguate, bati. Balymba, 204 199 ow 101 3* 134 caismanis, AE "- . 233 ben album & rabrum. 1 ü Bengalavirgines. ^ 207 benjaoy. TE 2 benjudrum, — 7 Benjuiamygdaloides. 34 benjui deboninas, 34 benjuiferaa rbor. '3$ benjuinum. 27.52.10 Benzacaria. 3 ber, . 235 berifera arbor. 41.51 beryllus. 195 bere, — — — 9o.&fícq. betre hi i3 E 188. r f t € 2 2 bezarlapidis hiftoria, 188 bezarlapis, 138 Bodoins, P T bola. 1 uo bor. . 34€ Bramenes. | brafliumlignum, -— 83 braíma. 110 brindones, 6.237 bunapalla. "HORS bybo — 139 pe 244 Cachoraa, 132 Cadegi indi, cafur, cahz«ara, cajous. Cairo. Cairum vrbs. INDEX. de) talafur. 193 calsimfolhiftori. — 37. hee. "e D 1-5 us, 1 «ac,Lycum. — $5- calandares, c ida eret i3 calangari, 238 cato. — (56 caluegiam, -376 caxcax. S id calungiam, ibid. cebar. DOE camariz, 21$ cenorins. 51 càmeaa. 5$ chacani. 120 «ancamum, 4 chaled$um. , ATA candil, - 338 chalidunium., ibid. cancella. gy.&fsq. chamelza. $4. canellefolium. 72 chamderros. 5t canellz hiftoria. 77 champe. 2110 canella ac chandama. 86 chanque. 103 21 - chanquo. an 207 capur, 49 ChinzScthz Afatici.17; «arabe, -43 Chinarumregio. — 169 carambolas, 23$ chincapalones, 221 €arandas. 214, Chingale. $o.186 €arate. 193 Chitarao. 57 carbunculus. 199.&200 chiniquilenga. 996 — 174 chofolus, xS 115. cholera morbus, 185.240 125 choleria pafsio. ibid. 239 chryfobalanus, —— 1134385. chulem. ad 103 - 148 «obradecapelo, — a ;7 €ocihiftoria, ^ S aptis «occus. E ex INDEIEO e: eeccusdeMaldiua, — 128 dere ddcipo, ibid. Cols. — 24s datzad 374 comdaca, 137 dxihli. 143 cominham. - 35 UL RES conder. s» Dir as que meli 233 copra, 125 dirimguo. A c €x Copra oleum, 126 dirire, 7!148. coquo, 123 Diuinfula, $69 4 cordumeni, 117 dore, 11$ «or - 215 doriones. 224 coft. 166 dorioncs defzriptio, ibid, . «ofti, 356 p Bur. 63. yo . «ofi hi(toria, 157 rfofsile. - m. i iii NO fo MERO prvdrus P eéni, — 9m . CouchinIndizempor. 88. elephanti dens, | 65 criftallus, 195 elephantorum carne bos «rociindicihiftoria. 17$ tur Aethio| ibid, «rocus indicus. . 175.180 elephantus; — 6$5.&feq. gua. 182 embelgi. 731 cubab chini, 1:2 engal. M5 112. etremelli, 07:5. ibid. yz Agara. 114 2176 Erisicnatns 139 1 319.120 Ad faf itor. - its faufel aqua tllacitia. x E: RH - 3 fcusmartabani, el me 221 fil. ; 64. filfel, 120- filfil, 108. foca. folij hiftoria. : folium indum. '94.& feq. formicz Laccá anos 41 fufel. 7110 S ful, giryophylli, garyophylii hi(toria. garyophyllos redolens fru- étus, 74.106 pid, MN ite 10 geid : E r ft Ha cin i goan abor 463 golfam. 99 gotim. 132 gramalha, 137 granatus [zpis. 202 guaiacum lignum 166 2 guanabanus. 22$ guae. c 146 era. 43 — 73.210 132 gAbalcaltol- 240 140 24 101 e 21 $8 104. 131 249 3143. 34 BETTE Ys FIT: 151 137 higuéro. 2117 d. 1:1 5 hilbane. 1$ hirculus, 154 hoiriri. a ai hyacinthuslapis. 102 pour 5 a13.& (eg. AME ng. 219. 101 jambol: ear 236 jambos. E jambos hiítoria, 252 jamgomas. 21g Japatri, 104 jaralnare, 324 jafpis. 202 jaufialindi. 1:23. jaufiband, 103 Idalcam, 3246 ewe rd Imad, 2 MB. Imadmaluce, 347.& 14 - imgi - a9. Amgu. : Ld imiga. WS INIT EX - . - $miga. - a1: lydum. — $55.&feq. imperatoria. 27 Acer. 349 / Indi odoramentis deditifsi- macis, j9 E oe 210 machazari, : 9 240 Madremaluco. | 247 jogues. 181.& 186. Magna. — 236 iaa. 193 magnes. .204.205 yam. L ibid. é Magnete patinz, - 205 Yulfarportus. '205 maju,. 2141 iunci hiftoria, 15$ malabatrum. — 94.& feq. iuncus odoratus. 152. Malaceníis lapidis defcri- iuncus rotundus, 1$4 — ptio. 192 cs Malacenfislapis. — ibid. x Kis. : T 2n mute ua, 16 abi lampatam. e Ee 2244 lancuaz. : mangoftan. | .— 233 - lanha. 23 mangelis, 193 — her. 25.& feq.& 31 manjale. 174 — —-—- Mferisdefcriptio. 25 manka. zói — SA ACE manna. 58 X Maníarunge. 127 T 1s 162.193 .:;200 Hy $$) : 143. z epi 205.& feq. 54$ margartarum origo. 206 — | $$ SPPdpr de Bengala 233 -— L!fporemporiuim,- |. 194 maro gem loc fumutri, 39 mazafrani, morxi, niufa hiftoria, 1putu. 20$ myrobalana. 130 myrobalanorumaqua. 15 3 myrobalanor.hiítoria, 132 Toyrobalanus Grac. — 130 er 46.58 154 CAM ^ " INDSE*X. Eos. telo Indicus, (337 nardus. »d Menzus, " 16 narel. 123 meriche, »o$ negundo. x Mefera. 21 nercgil. »- mefpilus, 44 Neza.. T: mex. 139 ni RE mexir. ; 41 nihor. " 13 merqueera, —.—— 143 mil. d alis. ^ ^ 92.121 nilaa. rid mosebar medicam 17 nilacandi, Dee Mogaraby, - 23 nimbo. pad Mogores, —— 24€ nimbo hiftoria. ibid, mogori, 210 Nizamaluco. —— Firkaiyci oj 247 Nizamoxz $9 rholanga, 108 Nizamoxarex. 344:159 Mombaim infula, « 126 m m cel 66 nux ed. mordexi. 184.240 Pes P intitis hiftoria, morois, - Viet. 95 em orto detryes. 39 opium, 29 orraqua. 324 oxyphoenix, 136 Ac. 120 pacona, 222 pachee, : 9 palan. nat palea de Mecha. a. uere, 222 quelli. 2:0 ardaon. 138 quequi, — 203 arizataci 109 E Parizataco. 209 querfe. ibid. pátuscamelorum, . 152 quil. 136 pateca, : 23 king gel eu ibid, pazan. 199 icis Chine aqua. .pazar. ibid radids Chine —- ó perdan. ud» 2T peruzaa. 199 radicis Chinz defcriptio. , peruzegi. ibid, — 172 pescolumbinus, 143 radix Chinz. 166.&feq. petrozan. .— 32 rametul, 187 pi n. — 220 Rao. - 248 piluane. ota 67 ratis. — — 193 - gimpiim. . -308 fauazm. .— 166 Ppinan. . — . 120 rauamChini. | ibid. pipes ^ vo&sEfeq. regulusferpens, — i86 pipercanarinum. ^ 11:1 reimiónes, T A piperis hiftoria, 108 Reisbntos, 24€ pifum,toxicum, 150 Rex Biínager. 249 platanus. 223. Rex Daquem, 24*Y plumbum adamantem non Rex Pegu. 68 it. 20:1 RexSian, ibid, poaz. 120 rezanuale. 132 porcellanz. 202 rhabarbarum. 165 poma parad 223 Rhafiscatapotia, —.. 19 ea 7 v cdm ei PU - E promotorium Comorim, regamalha, —. / 12.890. . .rodolho, 217 promontorium Cori, 28 ronder. 37 promontoriumde Curren- rofa Hierichuntina. 1342 —— afsdcopal We UE sores , 200201 - pfe -« .. 204 rubinus de Corja. . pucho. 56.&c 156. Rufipotio, puli. 134 Rumes, 209. —— -OTYRDEX (acolaz, — vig.&feq. Sufy. — A. fcolaahifori, 416 SukanusBadut —— 243 fachbar. — — àgz (um 149 fahe(efrani, - 97 (ura. rA faida. 2 Abargeét. 199 faififram, LH tabaxir. — 6o, &feq. falihaca, -— 34 tabaxirhilftoria. 61 Saluanaique, 251 talififar. 9$ Samatra in(ula, $2 tamalapatta. 95. mbali, — — — 211 tamarindi. 133 Raferuns ode * timarindorum quA. ME , 7 tam. i [0 , : fandali hiftoria. $8 cg we UE éSandaloidola/ — . 89 "Tamberlanes. 246 Sandalo fimilelignum. 87. tambul. oec E fandalum. $6.&íeq. TTambuldal 93 fanguis draconis. ^44 Tamirham, - 246 fapphirorubinus. ^ 201 "Famir-langue.- 246 fapphirus, . ibid,&feq. tanga. ^ 161.364 fataifcir. c $2 Ta ainfula, $2. 66. 245 g i 250 123 12 : e 9 fmaragdus. 199 thapfia. 3 ss -— Socotora infula. x4 thuris planta, 3 250 thus. à 36 43.844. thymelea, i 9 Tigris. 36 - 200 tiguar. - 16e 6o "Timor infula, $7 62 tincar. — jos 33 tiriamiabim, 59 26.&34 tre. — — 39 -378 tuian, 143 KR 3 iri » ^ : s M ? : uS & à " Lin piii Fi agli Bagea V bobali 3 1, $-Sextarium. Mo Malay 41,13*— PE . : 7 Fanfel. 4l. jodliarie $ ew. 65,2 2.cadmia. 82,26. Calo. 15. o libro e. 17,16-udiar 9o, v.Samba : SE ITA