p i Art o ume jeu lN icotiang C OCC L2 Eu. Cadggibi cosas Su VWELK- 2. | u « poeparatio c etu ujus' ut. B | yisngeiuyyermi cotpous . m nois CJ fumant DEOR e eO C ue. Cul $ otannem EO 2LLTI Bonzzun,. cm. eit CULIL.. CONSVLIBVS E uon Hi EE Ampliffimo pariter Senatorio ordini cele- - berrimz Reipub; BREMENSIS Domini (7 Fautoribus colendis, c7. MascNnincrüAMPLissIMI VIRG, — ES metta d. C Ec » 2g GERA ae sv dh. BP .- ; [AN — Jc .52 Ner SM "£011 * 4 : XS ACE A S utrme- Nfes ezir- i NL 2 - eI eS CY cv xec ED s vs Opt. Max. QAAE iore quum polydaedalum x d Y coo tiae Conc T PE Tri theatrum fabricaflet,colophonem ?un i. Afi croco, pos ideliear L^" MicrocofÍmum ( Hewizez videlicet, undo. : (nnkygl : Epie- univer iftius exemplar atque abbreviatam ef- fegiem) veluti fé (aorumque operam contempla- torem, neq, contemplatorem modo,verum ettam eorundem Iterpretem Ac internunciumAn me- diamuniverfi fphzram induxit;id- que primario, ut Is, tanquam vifi- bilis creatura, invifibilis opificis z- ternam potentiam, & ingentia di- vinitatis opera perípiceret, ipfum- que zii» & artificem iftorum om- nium. agnofceret ac. celebraret; quod Apoftolus innuit, ubiait: ois (& aópoi & Oss 2vrà xu( suc xómus trie zromua( ie. vodpllpo, xa. 3o ego (6 x3 vas ay curd cbawepór ism Gp «vie Íecundario vero, uthumani- tate fibi propria omni manfuetu- Aer. : .. dinis, DEDICATORILA. dinis, juftitiz, zxquanimitatis , cle- mentiz , benevolentizque officio communem hominuni. focieta- tem demereri ftuderet, atque eius commodis & confervationi infer- vitet: unde recte lulius Do Homines .ofs bominum cauffa funt generati, ut ipft alizs inter ft prodeffe polfent 5 item: Hac náinura prafcri- 3. Offic. bit, ut bomo bomini quicumque frt, ob eam ipfam cau[[am tanttum ,quod zs bomo fit, con[ultum -ve- lit, immo debeat : iden & ab hac mente j^ ; alibi, nullam imeliorem in bominum genere e[fe maturams quam corum qui [e natos ad bomines juvandos, FuTAnaos, conferuandos, arbitrantur, pronunciat, Quibus autem prz reliquis fer- vitus potifsimum debeatur, prz- clare Ées divinus Plato fcribens s; m m ad Lib. 2. de finib. "EPISTOLA ; ad Archyta Qm: Aen nobi folir nati fa- onus , (ed ortus nostri partem Patria fibi vendi- cAt, partem Parce partem Amici, quod à Cicerone etiam repetitum dein- cepslegimus. - | Hzc mecum cogitans V. V. Magnifici & Amplifsimi , ad Mei quoque officii rationem pertine- re exiftimavi eo contendere , ut fi nen ad omnes, tamen ad quam- plurimos ex ftudiis & laboribus Noftris rediret utilitas: idque ne injurii effemus in illam naturz le- gem, quz unumquemq; noftrum conferre aliquid pro fua menfura in commune voluit. ^ Pofteaquam igitur gravifsimis doc&to- DEDICATORIA. doétorum hominum judicijs pu- blici boni vifum eft, elucubratio- num Noftrarum laborem effe im: primendum, ut qui incufüum plu« rium íícriptus videbatut;or erzpre- ciumMe facturum inndsbéomin, fiMecoenatibuseum & Fautorib?. - commendarem, quorum fub tu- telatinumine ac nomine in publi-. cum.prodiret,acquafi-Ajacis fub. — clypeo Íecurus manumitteretur. - 7" Vosigitur V... V. Magnifici & Ampliflimi, inprima cogitationis mex linea Mihi occurriftis, quibus huncfoetum meümiremconfecra- tum: idque non una, (ed multis de cauflis; ^ Prima eft ratio. Patrie x» charif- AB B DS T OLIO charifsma;jinluftrifsimz;cuius fub fyderis : 'corufcatione ante annos fex & viginti in hanc publicz lucis avram fum: produ&us. hzc adeo Me, involvit, ut et merito magis quamMihiipfi videar deftinatus; o pere enim, » Ju uxta — T «üt cum ONERE loquar, "n T | jnidomm Deui, primns moxituqua psrtnstai tauti etis tribuit antiquitas, ut onmibus qui tam conercoa[fint , adjacet pnt nux et oevtum i caelo nc definitum locum, uli beati coo frueren- Ln: Jempitermo " con[litutrit . atque hzc pk ma cauffa —. Altera eft M etu: mea in V... V. Patri Patresdebita, quam hoc DED'ICATORIA. hocquafi tefte firmo;:ut debeo: .& quisquzío non debet Vobis; qui Kempubl. Veftram amat? Vos eo eventu Civitatis Veftrz guberna: cularexiftis, ac etiamnunc regitis, utfacta fit arando» éioy cara iud ware cà qplend, xo) mizne deseris esuiéei; habet enim Illa. o- mnia, & habet przclara-fimaül at: que inluftria;1ta, uchac tempeíta- te nullum fit emporium; Anífeati- cum; etiam maximuniz ,' (abfit Thrafonicz- adulationis: fi uípicio)) quo cum ingeniofa artium vi ; ci- . xiumfrequentia;divetíorum mer- cimonióruni-copia; -onmiumque immo rerum:;ubertate» & afflu- eritia;meriüfsimo jure mon queat 27 * * 2 CCI- | HEPOSTOJIUCAC certare. habet Senatum. pater- ne» er oproóvidentem:;; cw: nter coníulentem, ac celeberrima po- tentia exfplendefcenterin,.: hxc altcyaz 2rannsiis os adiixageluz i» bertiacaufa;que peculiavem fibi Demofthenem quarit eftcomitas illa. &. benignitas lemper. V.eftra €rga omnes, eos maxime, qui fa- pientiam.& virtutenrcolunt. qux certe Veftrabenevolentia, pietas, &amorergaMulas &carum alum- nos tunv pracipue eluxit quum anteannos duodecim;nifallor;aut . DEDICATORIA - ineivitatem V éftram non folum voeáftis, & hofpitia honotificen- tifsima przbuiftis; fed, ( quod pre- eiofiffimum eft civitatis V eft xau, dotibus reliquis longifTimis parhfangaris praeferendum ) orna- ftis infuper eam Lyceo ftructura tam eleganti, ut multorum judi- cio- nullum pluribus in locis repe- * fiátür part politie; atque adeo-fa- snofiffimum quoddam politioris Aitérature emporium clementer a- perurftisin quocum omnis generis falubrioris doctrinz & eruditionis - dupehiex proftet, ex omni natione juventusaffatimillucjam confiuit, & iftias comimercij licerarij. fefe trn ** 4 reddi , EPISTOLA: reddit participem: unde fit, ut ex Illo tamquam ex equo lrojano cottidie prodeant adoleícentes,vi- ri, & Juvenesomnibusícientiisex- cultrísimi,omnibusferme nationi- bus utilifsimi;ac celeberrimi, Pra- feciftis ei viros omni eruditionis genere & arcanarum Ícientiarum mylteriis celebetrimos, expolitifsi. mos; inter quos honoriscauíla no-- mino D. Matthiam Martinium virum. in. facultate. I heiologica LJ 4 DEDICATORIA rum diecaefcos V eftrz infpecto- rem vigilantifsimum;myftam pro- fe&ovitz integritate, I heologicz- que do&rinz undecunque mag- num;undecunq; fummum, Quid de polyhiftore illo D. D. Crocio dicam.? viro Deus bone! non decora alia immarcefcibilia. ha- 61 betis. EPISTOLA betis. D. D. Raidos, Neufuillios, Ícientia medica nobiles; & poftre- mum hunc doctifsima naturalium fimul ac fupernaturalium rerum fupelle&ile eminentifsimum.qui- bus adiungo D. M. Iohannem. Willium. philofophum do&cifsi- mum, & trivialis V eftrz Scholx gymnafiarcham diligentifsimum. taceo reliquos, quibus in enume- randis dies Me citius deficeret quam verba, Hxc fane ornamen- ta celeberrimz V eftrz civitatiau- toritatem fummam conciliatunt, & Rempub. V eftram literariam magnis honoribus cumularunt. Quid laudabilius ? quid Deo gra- tius? DEDICATORIA. tius*. quid hominum generi uti-: lius: Refpublica bene: conftituta: qualis V eftra eft V. V. Magnifi- ci & Ampliílimi ( adulari-nefcio; nec:ft vel maxime íciam velim.) facere poteft; quam ftudia zlére talia; quz.ad:pietatem, Chriftia- nam religionem, '& proximt/falu- tem tantum habent momenti; ut line his Jacere , immo & interire; Keipublicz & bonornmomnium . fatió videretur: 353165 20r Hifceigitur & pluribus de cau: iis, Magnifici-& :AmpliffimiPa: trix: Patres; etfi omnes boni Vo: bisobftri&ti; Ego poti(simum des vinctus, Mez 1n: Vs obfervantiz E t famu- I E'FEPSTOLA famulitium oblaturus , non aliud. arctiflime- adfectionis :: vadimo- nium exhibere, quam hafce pri- mitias potur.: alia: grandior. xtas. majora maturioraque ( ut fpero) cultus:met teftimonia -proferec; Interea haíce juventutis Noftrz templo religiofe confecratas ha- betote; improbique livoris den- tem , ne virulentus infigi valeat moríus, fortiter rejicitote. . Non , Me fallit, hunc Noftrum foe- tum Veftro quidem genio; vix tamen ingenio, dignum, utpote cui majora debeantur: attamen coenoía turbidaque aqua ; à gre- à; | gario DEDICATORIA. gario etiam milite oblata , Cyrus ille «Perfarum rex: profeflus eft, 7" Íe. nil bibi(le . fuavius;. & Ludo:7^ vicus: X I marcidum etiamnum 4 raphanum omia accepigg «o» 4 byíloque-preciofó obvolutum e fait lguá & adlervandum dedit; Augu: ftuscab ceiasdem fortis; homthe 4». calamos non'renüit / & potentif- fumuscolimPerfarumM onarcha s Artaxerxes pomum fibi.3:à ne- Ício:quo; ekhibiturn hilari:frónte ach apprehendit: fic: legimus; mul- tas gentes dijs fuis: lacte-& mola falía litafle;: quz thura nón habe- bant. 'iQt «0i389bormi cie "Vosfimiliter V. V. Ampli(fimi ACE. 2 & GEPÓOSTOI:KA3ST & Prudenti(Timi. opellam hanc '" Noftram. , pufillum quidem ac Vy ) X sn Plura: quideman:. M eftrum: & Civitatis V. eftrx enodmtum. dici levidení(e donum , magni.tamen ut affectuofr: in: Vos: & Rerpubl- cam: Veítram ancillatus infigne; à i fu (cipitd o7ut Metro qpatracinto fubfatcinata fecutius in: publicos uíusmánumittatur;4um quoque Autoritatis Veftremunimineco- miitata.. niicantiussfé(e: ómnibus obfératic mmc "rA potuiflent.;. fed. fitit Me;iae tem- petat c fupra; propriam | reverén- tiam moderatio , non immemor quám bréves. femper fcriptiones ^s "E grat, (YXEDICAT ORTA! iewiis deborzd jue inipiasulóh Xid tales:qui. iipé bi didt bsc Ennii des ii dedignanaid r]hde$ | eciam meritas , przfertimIbreVeliGose- rturas. Deum zternum fupplex oro, ut, V os VaV ^ " e &Kem- LU TTD £15 E publicam. eftram curb ulA S Ra a p oribus deben. a & ab omni imminente | periculo hoftilique impetu potenter defendat. Va- ie ac flore Patria. dulcifsima! valete, vivite ac florete- V V. Pitrie Patres Amplifsimi, Prua- dentifsimi: Veftra enim falute Veftrum & Meorum. omnium falus continetur. Scribebam in cui 3 KAeca- EPISTOLA DEDICATORIA. | ! Academia qua cft Lu gdunitapud Datavos 7. Kal. Maij fbyl. Gregor. anno DoMinLIet M Ghelst] e ene WMetlciiri3 «1a "Lr o AP.*ss35 fESS 5. p es Y.6 gos) «C3: 832 21 . H SA NEN à hee » ". E iret iia ss: 2i idi coqitít She MNBANDER I LI i: -Phil qepbed Medicus. m "AS 1 - LX eanunipior FR MA encre fen Jl JOH 4241 911 121143 71 2d wii JCLHETILETH 1 - e. £f Ea ESTE » t 4 J131 » - H : íi ?it2 f $ Í i M E IN ill6iigiili daídJ44 £& " w€—— * - -— - E n. " "tcs TT m i V d 2 JJ ii P, LJ j- » fr 9 ] d ^E rg X rr "tr*rFr £1 5 n^ e 45 À £i iiiillcCzli jii A A 1 Ó ro -3 "Wu 9 4 ar ded mn CIrires 5 Rilij iid E À x " " Y 1 H md 3 e ^ - ^ — n3 -— * o w- 4 & - 0 Rd AD? LECTOREM | lidum teque ac nafucum. : "utrumque pro Mw penu hürore: ác genio; ^. e Alacolagia. noftra, & à r5» iac s rioribus fIndis lesabratiuncn- AU la fmbeifiuis teonporibus proin- z ^ gro nostri modulo. (. quad RS rema b exileeffe non im- SO merito oon agi om Neb — « Mentiar, - c T ipn vidi À ps Mes | ated ae panitendo . clara fiquidem Ec ats HIS animus. M ZPHROEUEAGTI OCT A hujus ingenia, elitas in ecunipr difiplmerum entré lacabrationts fans. dà dentatis &- autueattá cyitiligatorum sorfibus nequeumt dofinderr: : fagn- ouo -quinetinm Jeriptoram opera criticis mo- ovi graphs , etiam frextra ommem abelfco- vum G- lituravum aleam pofita fint plerumque evapalznt. Caaffe est prrün ulum dr due aptam V stipiünim quod in tap Ia titor ene: HOLEBIIA Sx 9 doy debuczhatuy jut "hor noynint slim. gj tabs faherfugr woo oai uid null — À n matum quod fins "Sanniones: ac - ! *Maftigas Vk Materyáz usporae dui "Truc "X àviov- s) abrat, quibus mfi quod ipfi feribunt nihilar- cc pradi- nr etis ridet nibil aret omia ardent, omnia disblient; coc ha: quibus Veneris etiam [audalium calemmia- bent pipes ue piaculum. Alos cvidems Ariflavclos aeu 1: fladtà rer uia fei pro tabbus fefe efe cutudit aut quisnagnt pra alijs traditions gaudeant praro- TOR. . atioa, quim plustamen quum Cimmrrin tali- mnes effe ZiA£ patistiant, hincque fefe a fmesttplos vies d E ital vicisii iih d day 14 novffi ^^ ^0 9Aóflez Q( et zroEmd aug oo vos evt 'onvénit, 2 TS 5 22/71 AD LECTORVM. Hem fepeitafos, ad puto 05, & Chberabo füultia- pes hommes , qui judiettim fibi cuemdicant, nimm damn caput ecrcbra cuam habeant ; quique. a- doftelo tefle, omn pen addifientes., pum s Lpeim Ad finem pergere) TN) 4 À- bris uideri uolunt, in quibus eliam eimi quod- qut curi bum [lateris ARCU, HERE Varro ponds- "gui f anii —— e : OV 47A LOLBMY HILA talante A. 4- brane du rs A apid Comi. £4: Multis in quzftu eft thefaurus ftultis i in inge, i fitusj... T vite Mp queiluibabeant Iaale loqui de milia ribus: E QU £8 quam 1BAjoYts fieri par f Jestfos quum n non po iMt a6. £2. [7 trés Ax ui ! fignet (eges fama tenuis pauculis Bs — | ' . inane nomen literis, ; in hen [APER Nh eousque fibi Ben " ut berfaafem habeant , féire e [e exindepo[e — Quae fint , quae fuerinz aque mox. ventura Lib.4. u- Geo orgic. ; trahant: cem dits as L Leg PLE yg Wd p [| " d v MPPRGEFATIO wt de Prorio-haber Virgil. 0n vadraque haepracipuo vanffafiit: quiam dubi] tion fe- 2 mil haferisins, vhanansne Tue ops[culo ulterims elo. WOO EIUS, afi cOtyb wd aliena inypudentia fi- bibrernbefciitenn vnbishum tóntinpiésmiis * Notis eio ob)ieere uod ypov licita arreptum vilamiaremt -Jautd vislibitur fonfidtusmsoffofoms enm prtrmp Atolleve Tabor t tüppER woeiiovis dothiillum apud umron / jzimpellim ür nacura ut prodefle veli- 1.de Fi- HAS Citi prihtisque doeendo; fátiónibusque - prudentiz tradendis; itaque non facile eft invc- Q0, ES qui, qued fciat ipfe, nontradacalreri- i//ui, - ángumm,memorts cuicit partim publie utilitatis Jraditen, partim ex [nper uit zxtorfitque, cod in- euitià Nobis, fPrauens bortatus dicam? au (ollirita. Blagitatio amicorum y quibus def lortantibus iniquum coidebatur , & ton obfequi rogantibus x dgppium, partim denique viocit illexc quadam me- iovis [Bai pal lost ztiuculn, quod bac Nosfra qua- Luunque calculum ferrent ( citra vli Quvawnar — hocdiclameifo) & amujétatuem ytdicium sme- oso MIBF zopamibndatione txtHlientiovis datfrina ton- | [peus ,ittpote qui non folum fuspyere. Lgs ré - S | Iud —- AD LECTORVaM. laudibus ferre qua [acusa rsecellat » tomsbm[m smtcoulo omit puntium toncutrtis fus etiam [nbi agis auis « ad yrsioine- COHBÍ- oos IILAEHUARIT Gr adjut nat: .« SEHE (Sy WIS ABEEM -Excitat 2d/eu[us (tudiaum, laüdatague vixzus Ovid lib. ES SC iine eun glacs. calcar ha. 4 4e? oh War a | Nou A 2 p nri eur uin (o longos 905 terns alij f A- for malaise Ae MU uS. Moon TOME fapplues paftun [e dnd uhtur., cootague feriens - com tinm iuiquifamis [anus exfit |lancut (m ^ AuH- quam semperpctiom ron esc il iem adis ar roii quod malecaolorum la, er 1 pwonimas denter f tije oos A pii ng caren- Jm uec woffr aA canhoagpdum. ca HET. cOLTIB pha Verum enim cutro quandoquidem e i aliter non fit A vite. liber, Mens : Marcial. aelpun tibi erit infos zmoro[o VE rut. tus obtuvatis asvizus contemnet insiar. cabal geuerofi qui oblatrautes vatulos * SennaliLan gon , Cue dignatur, per [ua[u mque tibi habere [uffieotem te —— Madie [erimm [ub ueritatis qune ignit uw a i i CPRUEFATIO X iu e emina aieo prp, ife- NGVQNQMOMOSS Vs pingui Sponba lin efto * ge qz bis. T'abacclo- — giam coudere pg pisns, dicuerforum vesuediorum, c Apo emt, Serapiorum, Echopintum , Epi- thenatum, Olórum,V nguentoram,&-c. forma. E Iu qui. quicquid: in tuolotida puai- Wr Joviptia memoria "lignum OLCHYYEVET, fiot n "obs, Tip No Eogecin CSEEDE lera duni expeti meni 93 B extrem. i: eu uitj atqut HAtX disunfis $5 pam quif VaceHantiottHa 5st vt) zo) datione viagna Wigan Hon is fatis. duimti, fi de illa Jolesm dici pofüt s - Maii "yfünt mála, funt quedam meinst, FR unt —Á ?. USA napheals ERU 333 ARE SX Varias quoqut & jucunda i in di Dy gra- "diam LE ieniulas & diee ptatiunculas hincillinz E libuit adocr[orum argus: tutoram aciem £xactiore, cutritatisindagation: opbofitis vrationi- bui obtundindo, ut ab rudis & in fehal. 2 sntdli- £m rotlarte Ailbpiadea cotr [ari majori cum ab- litatione De igamun n erudieadi cotro, & d cum- primis AD LECTORVM. primi dmi qu y petritiayes medicina labyrinthos pera- gyart perfratarcturinfimula ABI, fractum aliquemexindecapiantz.- o0 000 * s diverfos diverfa juvant; paper ovv. Trahit fua quemque voluptas. |... Edegs Cat erum complures ( fat (cimus) Nobis cuitiouer- tent, quód ex coaris AAutoribus cotteribun at vt-- centioribus non pauca in ufum suostvam traniia- lerimus, & qua olim fuere tradita amulati fac- Vitus. 0B. inficiamuy. y nte tam iniqui (umus ac injufli, ut aliorum laboribus tanquam Nostri frmisNabi[que cueudicave coelimus. Proinde fi qui frt qui aliquid in hufca IN oftris quod 2 fe inoentum putant. deprehendunt , ueniam dent. precamur, u[ammue eorum concedant. Et fi aliquo inodo bac in vt i Nobis delictum, quid tum?custeris meun- uerint procuerbij quod habet Comemdiographus; ^ Nullum eft jam dictum quod non di&um fit 1n prolo- | P rius. SU em An nou mtdiza avtis principes AAihuavius, My-.— vipín , Rufus, Oribafius, Aztim, Celfus , & alij complures ad. cotrbum eadem pleramque [ori- ns. bunt? MPVREJB E ATIOA bunt 2-an illorum jropteren fevipta deletilos eene Jovum fBougins portulevunt;cuelex theatvo medica. explofi fuerunt? quid de eginetà disendum,qui e Lane ob cau[am Galeni fonius eft appellasus? Afra. Enfms pps pota [latinus Comicus quum vt(bon[um ofer- deg. FEE PS qui tuom infimulabant quod à Menandro plara mutuatus faiffet s fatear inquit , atespi mon snodo àb illo, fed uz quique» habuit quod zoncue- nivet sibi, &- à latino quoque quodtumgue o me. non bo[fE snelun facere o vredidi, AS —ONec2? Noffeusi coergtbat fhadium quo tiis, ut inquit Porta, bullatis pagina noftra tuvgefce- vent; imo potis contraviumintendunus quam- cob muliiingenio ufque confu[o fint ac zuvbulento, at paginarum numerum admirentum magis ple vieque faciant, quam [i compre[Jum aliquid. exhi- beatur , emuitium, &v modis omnibus docium. Ea quoque propter reperire e$f loc mosívo (aculo nop paucos, qui nibil ducant pulzheius aut potius, quam ut affilata obfiaritate o, & permixtis de- dita opera gryphis talis nonnunquam edant, qua longa paginarum ferit. & fefquipedalussm "ytrbo- vai at plalerata femtemiarum congerie [n [o XT ^re 1 ABJLECTOHR VM. fen magis leckorem teneant , opeya. precium feeit utantes y: fi talia compegerint qua. Natatorez». Dzlio & C'onjeitore-Osdipo (ut de fms He vathiti dicebat Somrates ) opus. potius habeant 511... quar ufoni pra[euti. conducant 5. Platonem : Vpitantes qui. Rempublizam. conferipfit. snultis ]nudum prazonits X plurimis celebratam. , quam nülla tamem gens pro tommeda | ufavpacoit unquam. uotum Ge» ufitatum esf ilud. Ma- nili: Ornari res ipfa ncgat , contenta doceri. en : : ! ualor. Ligima de Senetione: quadam Oratore). Ro- maso qui grauia. [esmpe. cupiebat. dieerezo, ddem &- fercoos molebat. haberz. mifi. grandes , €&- argentea coaía won nifi. grandia : to ian- dem bominis in[amia percoeut , ut calezos. quo- que snajores imduevet, fius mon ederet. sifi smari[- gas : tontubinmmn ingentis flatura babebat , evan- dia omnia probabat y eique eif cognomeutum | «., impofitum , C cuarmri cepit Seucio Grandie. fexes ie- Quis inter mortales ingenij fortisque 1am. felix es ge MÀ biz, vokc SE Guns 1 quis id tfe adl fequutus ut Firiin j Agamem- acd i PRAEFATIO ^ operi fuo fammatn .anumvredatur impofuifje o? oporteret profitto probe unlere artum qui owninn palato (atisfarevet .. quicumque habiti [unt smovta- c dim aman aniiia dicantur [ziviffe mon. om- iil fimul incoemum & abfolutum. com Him Hi xi s. Cltarebus apad Athenaeum: M neg Taupe dj sd epo foglie. cioe cec Gr bene Mülefiarum [eriptor:: Omnibus. bonis E ne in rebus. Conatus in laude, Effe&us in cafu "£i cft. de Ford Posfromo animus pra[agit , aemulos mec HOH [aolos quosdam Latinim idiotifma in bifre No. - ftris defideratisross: dictiones qumdam non ad ga- flum ipformm enrbone migyo(ut habet proverbium ) notaturos:aftilli diframt, nom ommem vem coerbis zothuruo (oum. fed & [ouzo (uk loquamur. cam Flacco)aptis xprimendam : vefpon[amque ferant Dujns farina bomines; Vh cwOdvE vs Rege * pepisireros us uo d uiui). os i liquis ic Qua (malum) iff has capti esf quum toto gentrt tius ovi ses bon fit, in coevbis quarere calumnia an[nm? we — "Obouibghihque ef rx wruditorum- numero. qui — sulieumiborum melligine fua feribat qualem vigidi ——— em quidam v : s ADEECTORVM quidam nommilatores &» grammaticuli depo[" eunt ? MCN : | Sed fatis cotrborum efl. Probos vogntas cvola- nus us Eb lhetlicorusm bilofophoruam more ids » wnibi- amtut, nd[in[um colibeants lente tandem ac cuni. onm anter [intentiam profarant ,me aquitatis leges in cenindo cuideantur transgrifá :. veliquis cuero pormitzimus, quod aliquando Spartam C bás(f Tames DURS VINA AMARI It agent imc adim vauttui. INos-mvesanterea -ad-omntm [irepitum nvoteg. aures mrrigemus, & Apellis smore post hanc taba- ! lam latitautes quoscuisenliula s exipeitabimus. futerim culcot at cole, anum ac pertmua, Le- Her, opellam banc amplecieve candides, facue, fi loma, G- frure: n malus, G7 pracvo pratiren ingenio atzedat leuor, | Carpe quod lubitum eft , modo nouinjurias cíto ; . josíza pax eo X04 e€ : Ex Academia Leyda 15. DBatacuz. * oce CASTO Casro&R:isS DyRnANTIS Medici civisque Romani, in Tabacum ... herbam ex Lufitania : 4b. Tulaffriffimo GOAXRDINALE-.S.S CRV CIS: Romam adportatum, EPIGRAMMA. NN Omineque Sanéle Crucis berba vocatur ocella A.N Subuentt, e fanat plagas, ef vulnera yungit. Difcutit c Strumsu ,cancrum, cancrofaque [anat Vera, ci: Ambulis prodest, Scabiemque repellit ;. ^ Difcurit e morbum cui ce[fit ab Impetenomen , 5 Calfacit C ficcat, ffringit mundatque, refoluitqueo, Et dentum c ventris mulcez Capitisque dolores, ——— BSubvenit antiqua Tuff, Stomacboque rigenti, V Remibus C Spleni confert; uteroque: Venena lo. Dira fagittarum domat : Icfibusomnibus atris Hec eadem prodefl, Gimrivis proficit, atque Conciliat fomnums nuda offaque carpe reveitie . T horacis vitiis prode]f, pulmonis sien vd Qua duo fic preffat non ulla potemtiar beyba . NNYRITS 15. Hanc Sanéfa Crucius Pro[per quum INuntins effet Sedis IApoffolice Lufttanas miffasimoras — 0 Huc adportavit Romane ad commida gentis, Vt Proavi fanéla lianum crucis ante tulere o, — Oy;nis Chrifiiadum quo nuncrefpublicagaudet, -Et Sanéle Crucis illustris domus isla vocatum Corperis atque anima noftra fhndiofa falutis . IOHANNIS POSTHII Diflichon. Nulla falutifero fe comparet herba Tabace Viribus hoc omnes exfuperat reliquas. » 2 8 "7L: D c Sia PEUUEX ABRYS:. (EA lee we & librorum qui citailtur;& qulbus in hac Tabacologia Autor utitur.. - Ceonfaluus Ferdinan. Oviedus Ital. [CHINA — (. ——. . Garnelvs Celfiu.- Adamus Lonicertu, "s aides Everbards. ^— a Dos ierit. Alexander ab Alexandro. — uium ccm a Alexander Trallianus. Ambrofius Paraus. .E Doardas pihi Anclice. Andreas Cafalpinu. — E Andreas Libavius. "Abus Columna. E Andreas Thevetus Gallicé Felix Platerus. Antidotarium Mere fa E Faleriola.- Aptidotarium — : Arifloteles.——— ^ Pulp: AvenzoarsuMrabs. — - Galenus. Averrboes Arabs. e - Guilbelpmus: Róndeletius. Augerius Ferrerius. H. Augu[lana je LM css Cornelius Arrippa.. Avicenna Arabs. Henricus Flórentius. | n : - Herodotus. filius Be IM oc o segis Hieron. Fabricint ab Jaen: Bricius Bauder ms (1 Hippecrates. Bulchafis quirabs- .———— .— ... Horatii. * ON . Horatius A Aelius Zurelianni. V Carolus Clufius. Bes Schale, Carolus Stepbanus: Gallice. Iacobus Goboriu:. Cafparus Bau inus . Vf Jacobus T beodorus Tabermamont. Cafpar us Sebovenchfeldi. Ioachimus Camerarius. Caflor Durantes Halic. ... Jobannes Baptifla Porta. Catullus, Iohannes Baubinus. — Chriflianus Porrezus. Jobannes Coleyus:^- 5A Chrisiophorus à à Coffa. JYobannes Deacon cios Cicer. Jobannes du Boys. Conradus Gefneru. Johannes Fernelius. : **x* a 0 TJobasges: lobammes Heurnius. 25. Iobansnes Libavvims Gallica. Iobannes Metellus Sequanus. Iohannes Iacobus V V eckerus. Iohannes Renodeus. Iobannes Sleidamus. Iobannues VVittichius. Iofephus Quercetants. Iulius Palmarius. Iuftus Raphelengius. JAuvenala- Aurentius Ioubertus. LeonbardusFioravantusItalic. Leo $uavius. ^ Petrus Andreas Matthiolus, Petrus Aponen[is (Ganciliator.) Petrus Bellonius. Petrus Martyr " die , Petrus Pauvvius. | Petrus Pena. Petrus V afcus Caffellus. Philibertus Sarracenus.. Philippus Molleras. Plato. Plintu:. . Plutarchus. : Pomponius Melt... 70. Q Vintilianus Libellus Anonymus An $5 feriptus. R. Ludovicus Caelius Rbo ten. Ludovicus Mercatus- Lugdunenfes Gallice. M. Art ialis. | Matthias Lobelius. MaxtmnusT. grius. N. NI Gar£ií4s ab Orta. Aicelaus Monardes. ..—— Aorim equus js phurmacipsi, Livariu: es Gallict Oribaftus. Ovidius. P Aulus Aegineia. oce Renealmus, .. E Virgilius. Bah diem. b. Remhertu: Dodor P wg Eneca. | Serapion di 5 : - Strabo u A : VET Z Heodorus Zvvingerus. 7 beophraffus Ere ui. - Theo, quen Paracelfus. 2d T - Thobias V ennerus Auglice. Thomas Hariot. en à Alerius celi A we ! Fapre. ^ : POS EE L"Me yo à3 dms . ! Ne JOMAiSxN*eQsa Uh*at nt «A. a3 b owxsda AN Aá Suc RO URB URS TABACOLOGIAM C. WW IL Nrampetn wy uxo N V xc faveant, fumum mod qui d T alaci, Et quei ves nibil foftula vifa fpgf Hac etenim, fumi qua morbos difcutit fas. AT eAutorit famam tollet in affra fai, oss De folidis alij fumofa volumtima condant $ sins De fumo folidum condidit Autor DX dip ALIT,E.R. 1 X umi cunétis poterat. Piscis heiae- E: — Hatenus agroto teta cobors medica: m unc cuna cunlis poterit pedicabbPbenba, ""Proi OUI gro ui diua feri pra legit, itte - si Made i Agitur magii conatus, dae N E:4w DE 22 Solus, quod multi non potuere, ae: 1c lvysrvs RAvELENGIS M. Tabaci aliquot differentiz, quibus vidclicet apud Mercatores innotcfcit. Varinium : hoc optimz notz. T ecaporinum. Br afflianupms. Ornochefium. Marcapanum. Craxium. "Commenarinum. Gotegonafrum. Burneodes. A8 mazonium. Ex fal 5. Luca. Ex In[ul. $. Trinitatis. Ex In[ul. $. Dominici. Sunt & apud Belgas & Anglosab ipfaforma duz defumta: differentiz : nam quod prolixiori forma, & conipreffius con- glomeratum eft Pric£-7 aback vocate folent: quod autem ro- rundum inftar capitis Baaf-T. aback. 5 UO nii dme : Toresf,. S 7 5 Ó 2 T E e cam DESCR!PTIO Meli C ntt honte nua vel. 5 Ejut praeparatio E9 uns in. omnibus ferme» . corpor humani imcommedas. REM ,Paeowiva r "ena Sys Xioma Ariftorelis roy en TSd 928; dac lyt. poft, tr. 1 c.-Qwnis do- V Vier d | &rinat9 omnis difcip'inadia- E WP $) poctica fit ex antecedente ca- RS je Quá S ta - gnitione » Ícriptum reliquit; )A * rA »A OOSRRUE ANE / Nos; (inon confencente, fal- tem non repugnante Philofopho.; -adoomnem quz 2 à ratione fufcipitur de re aliqua inftitutio- nem, fi concinna ac methodica eflc debeat, per- tinere lonaxmmis NraNDpRI tinere arbitramur. Ut igitur & hic examuffim & perfecte de herba Tabaco agere induximus ani- mum; fic hoc loco merito cure cordique etit Nobis, be4üftoaé decenti'modo hoc adoriamur: quod faciemus, fi ligicima methodo ab omnibus ferme Autoribusin quavis propofica materia ob- fcrvara ididgamus.Primiin ergo bitviterde Pan- chrefti hujus Etymologia feu Nominum nota- tione dicemus. fecundo Differentias ejus addu- cemus,;.tereio: T emperameutum enatr abimus. quarto de Tempore fazonis ejus & collectionis agemus. quinto Locum in quo maxime prove- nit examinabimus. fexto de foliortim Praepara- tione, nullis ferme; àut faltem. páueis cognita, - breviter tranfigemus. feptimo tandem ac ultimo. fingularcs ejus vires& adfe&tuum exploratorumx técmaríin introfpicicmus , ac referemus : om- niumqucex Tabaco Unguentorum, Emplaftro- rum, Balfamorum, Linimentorum, Ceratorum, Apoócorum,&c: encheirefin in gratiam plurium Pharmacceutices ftudioforum adponemus , ut quilibet ipfi fibi ca prazparare, & quum ufus exi- 'git;denarthecio tanquam promezc poflit. Nowi- 2n Li (Xax BuA/KC Or b:0.G v À. eT aw (PINO NO IROCESGT & | "uGi : Uandoqüidem Galenus :.de rene nm A A .& lib.r. ad Thrafybul; Sigemorutüznexplica- tione vem elle cogno[cert y effe! tempus perdere, pronunciat: Noftri quoque officii erit, uude Pa- B pr NOTE nacez]l en 1claturiss Gc earü inm- .* NE i rm La Ww T ABA CN'M. FPE M Ns Tepahdet ne- mine qua Hifpania Nova eítProvincia in Novi Orbis Occidentali India;quadraginta ferme qua- tuar milliaribus füpra. MexicumHifpaniola: me- Edu im. Inhacigitur provincia Fabaco-(Hi- 'oftea B: Virginisvictoriofa dica; quod anno wu. p. xix: Ferdinaridus' Córtefius. Hilpapie Nova fundater magnáim ifticloci victoriam re- portavit) Iucatanenfiimperio fub;ecta , reperta primum nobilis hec Páriacza exflitit indeqüe poftmodum nome Cobtinuit. Peruanis Perum,ut & Antarcticis ferme omnibus, vel Picie/z juxta Monardis feriten -— Perebecenucyat vulc Q- Uf. viedus(quod tamen peculiare Tabacinomé cgen ^ — .eft, id ali: cuidam herbe Indica tributum aferi- AÀ prospus ec Vidi E IogHANNIS NEANDRI ptoribus à Tabaco noftro difcrepanti, ut vide- tur) appellatur. ; Vulgari quoqueetymo Ncotiana vel INtco- frana dicitur à D. Iohanne Nicotio Nemaufenfi, Francifci fecundi Galliarum regis Confiliario ac É libellorum poftmodum & poftulationum fuppli- cum in Regia magiítro, qui cam primum Gallix (ut praeclatusille miles auratus & T halafliarcha. Francifcus Drake Anglix circaannü wx. Lxxxvr) innoteícere fecit; cutus nomine ab omnibus ad -quos huius nobiliffime:Hygez: fama pervenit ; grata memoria celebrari dieniffimo jure mere- tur: Hic igitur D. Nicotius, quum anno M.p.Lx regis fui nomine Legati officio in Lufitaniafun- geretruracciditdie quodam ut carcerem; vel po- tius zeyyasnekor Ulyxiponenfe (ubi tunc tempo- ris. Regia-érat :Lufitanica) perluítraret: ibi no- bilis quidam Belga Archivorum tunc regiorum cuftodiz prafe&us, plantam hanc illi velutiexo- ticam atque nuper cx Flórida Infula allatam do- no obfert. accipit Legatus lubenti animo plan- -tam,& raram quafiactransmarinam anteaqucfi- bi nusquam vifam 1n horto fuo fummo ftudio - curat educari;ur cujus virtutum ad ulcera & vul- serafelici aufpicio atquefucceffu periculum jam $jGic33 Á factum VE ATO ETUR Se NUR NT s DUEOA B0A'C O'L:Q G 144 3 fa&tum aliquoties intellexerat -- pervaíit itaque hujusherbe exiftimatio nomeng; pertoram Lufi- saniam, decantataq; funtillius laudesab Hifpanis & Lufitanis, Herba que Legati dici coepit. Haut longe poft inGalltam redux femen :ejusCatharinc de MedicisGalliarum reginz dono obtulit. Illa intelligens, m alignisulceribus putidisque vuine- ribus apprime hanc plantam utilem ; imo Pana- czam quafinovam admirans,fuumillinomen eft impertitaj unde poftea Hii erbaregina, Catharina Pos rit, c IMedicex tama per totam Gallia increbuit. rie: Virginiz incolis ppév-voc nuncupatur. alits Herba magni Prioris,quod is eGalius aliquando in Lufitániam trajectus,& Ulyflipouze AD.Nico- tio hofpitio exceptus plantas ejufmodi non paü- -€as dono acceperit, ac in hortum faum tranfla- tas fuccrelfere ibi atque adolefcere elaborarit. Plzrisque Hifpaniolz incolis Coxobba, dicitur. Vida Per. Ceülpinus T argabonam appellatquod Alphon- "ris duc fo Tornabonio- Antiítiti Burgeníi, Nepousejus "is 6. Nicolai Tornabonij euam Antiftius , apud vid Pus Galliarum vero regem tunc temporis. Legati, opera in Italiam primum. fuerit transmiffa. Schvvenckfldio , ur & alijs nobilium fuarum virtutum adíertoudbus erba [amáa nun- acie vi Au cupa- 4 IlounaNNIS NrANDRI cupatur. Julperaria planta Indica Camerario: Piperina aliis;fed qua rationenon video. Buglof- fum Antarcdicum Lugdunenfibus; & BAswoyois Kenealmo; -. Dodonzus clariffimus botanogra- pbus H»yofcyami Peruviani nomen ci tribuit, fed falfo (ut fuo loco dicetur) hoc enim Cor- aus non huic Tabaco fcd-Strammoniz dedit. R.;. Cardinalis de S. Cruce quum Roman. Ec- Clef. Nuncius Apoftolicus miffus in. Lufita- niam effet , Romam. inde primus adpo:tavit; unde & ibidem erba .$. Crucz dictatuit. Sa- nz quoq; fan&z nomen apud plures meruit,non fine catalogo multarum fuarum laudum ab evi- dentib? experimentis petitarum. Belgis & Anglis F A-abacf: Germanis $yeplía 9Bumbtfraut / "yubianifco QGunorfraut/ Nubianiff bc Seinivclle. ThevecusCos- mographus Gallus (qui expedidoniilli quam an- noM.p.Lv. Nicolaus DurandusVillagagnonusin Brafiliam inftituerat interfuit) libro cui Franciz Antardicz nomen fecit, Zzgoulmoifine hanc herbam vocat;fequeejus inventorem & primum qui femen Galliz intulerit gloriatur. an mentia- tur neícimus; Nobis ur videtur anile quiddam hoc fapic. Fabius quoque Coluifina Tabaci A- rabum. meminit diverfià noftro, quod plane zt B | Nobis . a4 B A COL O-G I A] $ '"'Nobisnonnotum. legenda quz dodiffimus Co- lumna de eo commenta:urin fua minus: coeni- tarum ftirpium £vxega pag.142. In Arabum fcri- pris incerta multa ; pauca enim ex fe habet ifta natio, & plerumqueex male intellectis Graeco- rum fcriptis fua non adeo feliciter medici Ara- besconcinnarunt. Cluentiffimus etiam botani- cus D. Guilandinus in conjectaneis fuis planta- rum fynonymicis Opofmton Z£gineta hanc plan- tani-Homidndat 4. 6 nsC AI RUHECE STHADO 1 ? DirrrtkRENTISA. Rue à Nobis obfervatum fuit Tabacum: Majus latifolium. Majus anguftifolium ; & Tabacum minus. | d SPECIES PXIMA. Abacum latifolium majus radices fundit e craffiore bafi furculofas, lignofas & mulus tenuibus fibrarum proceflibus firmatas;1lbican- tesjintus croceas & amaras. Caulem baculi crafh- tie, qui ad tricubitalem interdum proceritatem attollitur, viridem,tenui tomento pubefcentem, unctuofum, maxime diim adolevit, medulla can- dida far&um, ramofum.; quem lata finuum bafi | À 5 folia 6 Iosiawwts NrAMDRI : folia obfepiunt Symphito majori grandiora, ei niedio ambitu latiore& quafigibbofa extenutita- te inmucronatam figutam:fenfii definentia;di- luto virore fplendentia,odore iniucundo;fuccu- lenra,& glutinofo humore nonnihil quafi oblita, — adeó ut minuta animalcula infidentia cohibeat. — acriafuntguftu cum ]lentore quodam.In frequen- tium ramorum brachiis florcs 6 dentatis foliaceis calicibus fingulatim pediculo firmo exceptis prodeunt ab angufta bafi furfum verfus in lim- bum qua(i pentagonum fcn(üm dilatati cubz ef- figic, in albedine dilute perpurafcenti rubore, (qui incarnatus dicitur,) fubtufis quorum medi- tullia quinaftamina ftylum pallide virenzeto,pro- minentem cingentia occupant; quibus marcidis fequuntur.calicum conceptacula oblonga in mucronatum nonnihil apicem deíincntia, mt- nutiffimo pullo feu ex rufo nigricante;prius au- tem viridi, rocundo, femine referta. Vulgusher- bariítaruma Tabacum mafculum hanc primam fpeciem appellat. Sunt qui znxror effe fufpicen- tur-à Diofcoride memoratum : fed quomodo ifta verbaad Tabacunrnoftrum poflint transferri ignoramus. Si conje&urz effet indulgendum pro Confolida majori zr iftud Be Daidenssosbmslicouo dpiboartto0o dB EXicoLoGi^ 2? "IMafen fam M7! fgecies : praestantior berba. Ae nusauam in terris ; binc Panacza. vaeerz A: £. Neander- TABACOLOGS!A 2 Joemina (um Ph va pH ium Lut aa * d pes vnd B "PaBacotrt'oga!. "- videretur ex quadam efhigiei fimilitudine ; ut & hoc clariffimus do&iffimusque. D: Bavhin usn fuo conl mijs ornato Matthiolo adnotavit; | SP ECINE qeu rd 3si2v Tr Abacum anguftifolium majus radices baber lignofas, multifidas, & innumeris fibris ca- pillatas. Caules fefquipedales, ftriatos, virides, ramofos; quibus à pediculo adfiguntur folia So- lano, quod Bellam 'donam vocant non abíimi- lià; latiora tamen & paulo viridiora, lanugino- fa, fpifla, fucculenta. Caulium & ramulorum fa- ftigia floresornant purpurantes,calathi teretis ad batin-paulo s fpeciem prz fe ferentes, & in viridi: olore pallcícentes. Pericarpia f flori- bus füucceduht rotundi E , in fummo offulam habentia oblongam, incultus medietate apiculus fefe exferit craffus , fed ad- modum brevis, rufique coloris, :Ab utraque fof- fula extrema ducitur fulcus ad bafin ufque quz croceo circulo eft confpi pou. femen continetur ! y--—-d fubflavum. i-o cc - Hàne fpéciom nón. fábbiek T'übacis náàris P | mine Hio Egidius XEverhardus autor eft. B z | fi enim p— 12 lonmnamwrs NgaNDRI fi enimyinquit, Tabaci mafculi dum femine tur- get, grámina'quadam in terrám excidere con- gerit ; eandem in-quá Petum jam ante excre- verit , haut dubie ibidem anno proximo pro- veniet hoc .Tabacum anguftifolium ( Nicotia- na foemina alias dida) imo vero fi terrz non fatis calida fed fterilio:i ac arenofx Tabaci ma- culi v&l latifolij femen mandaveris , huius loco foeminam proüuccet ; tanta quidem luxurie, ut «gre tandem illinc fit extirpanda , fed fponte quotánnis: renafcitura. o; Macr. haec: fpecies Renealmo dicitur ; qiod folia pediculo fübve- hantur , quem Graci gíaoy vocant. Nicotia- | maiminor Pen ..Lobel. eui Tabacum: minus; Herba fanéta & Sana fanéía voinor. Pen. Lob. Petite JNGicotiane, Gall. Wlepne 3: abatk / Bel- gis; Germanis €xbmalbláterit Suoianifrib 2Duubte fraut.oi- coeseoldituc codd mls on cubos SrpcrkES LERTEIA.| BEST fpecies, quz Tabacum minus dicitur & (c(quipedalis eft & precedente multo humi- Tior. Radix alba, fubtus demiffa, longitudine fpi- .thamz, crafficie digiti, foliislateralibus multum TITTPET ues We Rs cot mt obfide- "^ TABACOLOGIA —€————— € yu MATE Xa 4COoLO0o814Ac! 1$ obfidetur. Caulis rotundus, pingvis, tenuiter hirfutus, & pallide virens, in quo folia virentia, fubrotunda pingvia, fuccofa; & parum pilofa, furiofo Solano non abfimilia, fed majora & ma- ge candicantia. Flores in dentatis foliaceis caly- culisluteo colore pallent, Tabaco majori multo minores , tubuloft, in quina obtufa bifida labra explicat, quibus deciduis:fubrotunda capitula remanent, tenuibus; T abaci prioris zzmulis, fed majoribus, rotundis, livido palle(centibus femi- nibus referta, Hyofcyamus luteus hzc Ípecies Bavhino dicitur. Hyoícyamus tertius Matthio- lo. Lugdun. Hyofcyamus niger. Hyofcyamus iureus Dodonzo, Lonicero. Gefncro, Camera- rio. Hyofcyamus Peruvianus:/Tabernzmonta- no. Priapzia Gefn. hort. Tornabonz congener Cefalpino.Nicoriana mitior Hyofcyami facic re- centioribus, Tabácum imninimum Lugdunenfi- bus. Germanis QBuno6ilfam/ acb 9unbtraut. Du- bium Hyofcyamum luteolum folanifoliuni Lo- belius appcllat. Nos vero-cum doáiffimo bota- nographo Dalechampio ad genera Hyofcyami hanc herbam | minime referendam ;cenfemus, quum utriufque faculrates pugnent é diametro: huiusenim femen guftu acre eft, ut & folia qua: eiifii : fervo- 16 louawmNIS NEANDRI fervorem oci diuinharentem inferunt comman- fa, qui non nifilongo tempore exítingui poffit, quod infignis caliditatis argumentum e(t. Q uare perperam etiam à clariffimo Dodonzo & :eli- quis Hyofcyami Peruviani nomeu ei tribuitur, nec ad eius genera referri poteft, quod folia infi- gnem quandam , ut diximus , acrimoniam fa- piant, quod calidz naturz non frigida , qualis eft Hyofcyami ; indicium notat. Nobiliilimus Clufius Pecum quartum vocat hanc fpeciem. nO U"PEMYERAMENTVMOOO0 7 75 "P Abaci mafculi facultates ( ea enimde fpecie potiffimum nobis inhacce Tabacolopia fer- mo erit) quod attineb. dz eis magna: apud:dó&tos eft altercatio. Morardes:calidum & (iccaumnu- mero fecundo; cateris moderatum adfirmat, cum.quo & Dalechampius cenfet... Caefalpinus calidum 1n primo;ficcum in tertio ordine locat. Edoirdus Dono, fcriptor Anglicanus; calidum & ficcum in tertio ferme gradu ftatuit: Aliine- gant calidum, fedinteafcfnigidum ponunt, quod fzmus miencem feriar; & écftafin quafrinducat; ideo ad Hyofciami fpecies referunt ; "ut monui- -OVi3i mus T.A:5Kk C olno-cGrá. 17 mus ante Bavhinus idem annuit, motus itidem propter ftupefaciendi facultatem & fimilitudi- nemformz quam habet. cum Hyoícyamo. Mer- catus calidiflimum dicit: Iacobus Gohorius fen- tentiam füam proferre non audet, fed in: alium locum rejicit. Lobelius ordine fecundo, fed in- tenfo calidum cenfet , & refpondet Dodonzo quod guftü mordest & in ore ferveats quam ta- men ícntentiam Dodonzus poftea mutavit. Nos cum Renealmo virefcentia folia fecundo exceí- fus ( quam illis temperiem ut &'radicr & cauli Sol calo:e fuo conciliat, ut Luna colorem) fic- cata vero in fine tertij calida & ficca ponimus. Certe" Tabacum acrimoniam quandam fapit & fitiferum eft; mentemque turbat & xaesGagiay inducit, quod non poflet fieri, ni vapor quidam calidus opplendo caput feriret.. Quare ludunt qui frigidum hoc ponunt; omnia enim caloris [|ymbola gerit. | I gu X r Hifpaniola Infula; ut & in alijs regionibus calidioribus circa autumnum feriturjubiomni terme anni tempeftate frondes , flores; 4c ger- mina, 18 IlouaNNIS NEANDRI mina, producit. Noftrum quoque folum non adfpernatur, fi modo cura juvetur adfidua. Ante veris teporum apud nos, hoc eft, circa Idus aut nonas Aprilis,pro ratione caloris,terra non con- creditur, aleiofum enim eft, & ad primam au- tumnitatem. vcl frigoris inclementiam flacce- Ícit; quate ab algoribus muniendum probe elt. Nobiliffinaus:Glufius Augufto aut Septembri mefíe ferendum ceníct, quod femen exiguum fub terra diutiffime lateat antequam in germi- na:abeat ;;& Martio aut verce.telluri creditum . meníe demum Auguíto florem induat, femen- - que fübinde proferat. Nos vero experientia do- cuit, Tabaci femen Aprili menfe apud nos terr concieditum felicius multo ac citius fuiffe ena- tum , fertilioresque ac longiores caules; mul- toque maiora ac pingviora produxifle. folia quam quod Septembri menfe terre mandatum erat. Colligitur ipfa herba So!e exiftente in 18. 19. & 2o. figno Leonis. Semc! fatum ubi ad ma- turitatem femen pervenerit, fe ipíum fua fpon- tis copiofe feiic jn mulus horti campive locis ad qux forte ventorum vi delatum fuerit. Sc- ritur qium Luna crefcit, fecatur quum minui- tur. Semen Aquario & Marti eít dicatum cali- Tii ! ditatem Toe x corLIOXGIXol 19 ditatem pta fe ferens non exiguam quam Marti fertacceptam. Hyeme vix adfervati poterit nifi in fi&ilibus, capfulis ligneis aut fcirpiculis vimi- ne textis, idque in penuariis, hypogzis; aut hy- pocauftis, locifve alijs:calidioribus ;. ea ratione in tertium aut quartum annüm illzfum confer- vari poterit. ^ Carfalpinus caulibus etiam fert vult, cuius.tamen periculum Bafilius Befle- rus Eiftettenfis horti. autot fe feciffe- fruftra. te- ftatur- | T | i Ll .0«cixw si ar pingue ac lztum folum;;. àream.plas * nam; opacam; fcduloque paftinatam. gla- ream timet & argillam, nec fabulone delectátur; unde non parvo conftat, fi interje&to anno quo- libet lxtamen. bubulum ei adjungatug. Sunt qui tenuiffimos cineres cribro cretos mifceant, Ícd lente enaícitur; ac tardus eius eft proventus. Aqua mire delectatur; ac proinde rigatione ga- det, apricioribus praefertim diebus quotiens.coc- leftis negatur inhufio. 15515 £s3nels d1i.931 5; — "Arcolz in quibus feraentim fa&turus: es fint oblongze tres circiter pedeslatz, ut intetmedis "a Q2: fulcis 10 IonaxmwisolNzsgsNDKI fulcis via patcatab utroqylaterefupervacuafolia fürculosque runcáturo:amputaturove (quz alio- qui-majorum foliorum vircsin nutrimentum fui allicerent:)- Digitó vel bacillo aliquo terram fo- de pofitis-in foramen granis decem àur duode- cimsquibus in inyo &cin fummo: timi;bubuli pat- ticula adponatur. -Pauciora grana foramini ne injecéris; ób:nimiam enim exilitatem: fui (uffos carentur; & planead internecionemoredigéten- tur. Frigoris, ut monuimus eft impatientiflr- mum :; ideoque maceriem luto autlapide abSep- cemtrione verfus excitabis, ita ut ad meridiem. pateat, Solique oftenta fit, quo facilius hyeme teporem aliquem:concipiát;.tum etiam mupnt- minibusiex ftoreis ítramincisve tee minibus con- geftis eftoperiendum. ^. iiio PUE ZO PARA TX o :Fori OÓR'VM. d : Dime o e primo feri: patenti.campo aut DUI N OPE NN 3o Spr. MEA E sg ACE ea I GNE ES Ee Y AER NI ET TR Ges ire Vi VOTOURNCOWA S ( I aab bep oes Wein UA PCS. Li us -. agro j & quum ad altitudinem coliculorum — n latitudine tripedaneis ;ukfin- "s feu afparagorum braflicae excreverit transferrb— ac feorfim plantari arcolis prdi&tis oblongis in — H 3 -. (d c x dB 3 - iem m EK ie dpa dumm iss E cula plantulz à fefe invicem rriumr aut quatuor — pedum : m es Ta *coroscrIs c ed m MEE rte x AA NA - M 4 qt SN - UN j te n 3 A AN i d LANES [LUTS vq M ^P aA Co rocti. 24 pedum interfticio diftent, ne dum füirpes fuccre- . ve int majora folia fefe mutuo conta&u lxdant,. cuius attritu grande incurretur difpendium. Quum vero co jam ufquc ingranduerint , ut florum rudimenta prorepere incipiant, ftatim, antequam fefe flores pandant,omnes cymas fum- mitatesquc. abícindes cum omnibus lateribus furculis minoribusque foliolis que alijs internafci folent. ( Tabacum enim neutiquam florere aut infemen abire debet, fi vires eius confervarc 1n- tegras percupias.) Adhzcin infimá fcapi feu cau- lis parce duo plerunque reperiuntur folia (.Ba- fcheros Hifpanis di&a ) qua faporisg atiam Ta- baco adimunt, fi commiíceantur reliquis. hac igitur fimul cum fupervacuis amputabis, nul- lumque cum rcliquis ufum habere patieris ( fa- paris enim gravi funt & odoris non gat ) cauli folummodo decem duodecimve plerumque fo- lia grandia linques , poftquam. praedicta minora foliola cum furculis fummis & reje&titijs infimis binis reciía prorfus fuerint. Cumprimis caveto, ne Tabacum quod in hifce regionibus germa- nicis, vel Anglia, Galliave,divendi cupias, in flo- rem iri permittas : vires enim omnes florendo deperirent. EU. : | Porro / TE IosuaxNIS NEANDRI Porro przdicta abíciffa foliola minora cum fureulis & florum rudimentis feu calyculis (re- jc&is planeinfimis iftis maioribus folijs, (baíche- ros di&tis ) tanquam inutilibus immo nocuis) fimul contundes , expreffumque fuccum in ge- neroío dulci novo mufíteove vino Hifpanico aut malvatico (adduntalij cerevifiam Gedaneníem) ebullire facies, eumque fedulo defpumabis, pro- beque defpumato falis plufculum addes , ita ut . — aqua marinz falfedinem refipiat;plane fuccus ifte : anifi. deinde & zingiberis minuriflimum pulverem larga manu adfperges, iterumque ho-. ra fpacio efferverebullireque permittes. quiefcat hinc ut fübfideat craffamentum.: tum demum quod liquidum remanferit effunde. Hunc fuccum feu chylarium ita cotum (Ca? do Hifpanis) confervabis in vafe bene claufo aut turato, ut nihil ab eius virtutibus decedat, usque dum maiora in caule quz reliquifti folia (in his enim totius plantz vires tanquam in domicilio hofpitantur) ad juftam maturitatem pervene- rint:quam quum attigerinquam progime Juxta caulem ea abfcindes, & fuccum praedictum; Ícu Caldo , quem fervafti ad ignem fervefacies, ita — ut bullitioni proximus fit, ( non tamen bulliat, bullien- EE NE Do ads "Y Tw s VEcOAUOA € oon:o cor0à bulliendo enim vis cius in nihilum iret) & folia praedi&a fingulatim ifti fucco ita caleri intin- ges. "Quod fi molé(tum nimis fic fingula folia privatim intingere , pannum laneum humi in area patenti aut horreo, aliove loco neutiquam ventofo aut aprico expandes, illique unam fe- riem foliorum fefe quam ar&tiffime contingen- uum impones: ifti ferici aliam feriem foliorum idemtidem dispofitorum predi&o fucco etiam necdum imbutorum fuperindes, magnoque ad- fpergillo in manus füumpto,quod fucco praedicto feu. Caldo immerferis, omnia ifta folia adíper- gendo madefacies; madefa&isque prioribusdua- bus tettiam & tertiz quartam feriem 5 ficque deinceps quintam fextamque foliorum novo- rüm impones, fingulas feries adfpergillo feu pe- niculo predicto eodem fervato ordine irrorans; ita ut tandem altitudo horum f.riatim dispofi- torum foliorum Íesquipedis altitudinem zquet. Hinc ita calentia adhuc recenterque adípe:fa fucco folia pannis alijs laneis integes, ut om- nes foliorum ordines feu feries calorem fervent ;priftinum jac quodammodo fermententur. Sin autem fervor ifte, feurfermentatio à tezumento pannorum laneorum dp Ass. queat ; po- ". «iliioin teris 16 IouaNNIS NEANDRI | hoc pá&to calorem .excites, quo illa ad(iduo ftent ferr ento CUM veant, infpiciantur coztidie folia usquedüllico- T loresillorum murent.. Quod fi dicu fervc ris vi jam-aliquam itiduerint.zübedinem, ruffedinem- que.prz fc ferant, (quod.percipi poteiit (i fo- ]ia luci.oppofita fiac )-tempus eft 3 ut folia detc- gantur, operitménraque reniovcáhtur; nimio 5 enim fora nigredineim contraherent; quodadu- . ftiohis corruptionisque effet indicium . hocau- teni fummopeté cávenduia eft.ne conüngat;ut- potein quà cardo huius rei verfasür maxime. :cSic foto & fermentato "Tabaco praicicia: fo- lia: craffioribüs: filis-funt-transhigénca:pet dot- Íum craffioremve nervum fingulorum foliorum acum adigendo ; atque icaloco ven tofo quidem fed minimeaprico aut infolato funt fuspenden- da, fervore enim Solis vires corum evanefce- rent ómnes ... Quod fi vento ficcata fatis fue- rnt, fifciculatim. conliganda. funt. funibus quam arctiffime fieri poterit conftiingenco ita ut finguli fafciculi taleri feu. 1egalis afpánici majoris circumferentiam ii cibcuiru liabeant; antc omnia fatagendo , uc;quam arcuílime: P arl e. La A CER e Ai^ v.e. &-. qu. AS AN XM X NEP ose ^. at t * M Vy , ce " FICTIS Y E NOM s ESSE iN T 3 eS" €, eel CONS at 2, TABACOLOGIA ti awuselorz:0:€ 10] —— 29: (trictiflime fint conligati. Hocmodo przparata Tabaci folia vafculis impoRi,, acquam denfi ifft-- me Infarciri impingique intrudendo debent. Eítque hec praeparatio & confervatio Tabaci- pérhanc induítriam fino gale sé exquifitas vi-. res habitur... WOW Sess sc E Nota. | Vino Lifpanici: aut usos, "Pra parandi bic modur recentior esb, 9. ab Hifbanie: IFUEHBUSfH feum ant exterorini eam uum C vedibile e le enim. eif, mdigenan b barbaros "antequam. UIS. j Ife OIM, AD. pabaeo PUMA C'ocsdoy WINS liquoy? (2e dicam lotioquod- 1izs exprobratur ): praparaffe boc Xu- jeden Galdo: anifl etiam ufus at. Hispanis. nt c fermento] ob fonat fno ptm. prre waited valorem a fotu calido modera- füm,fereorit proximum nondam tamen ad in- cendium devententem .. T alim adflant partibus pplothras aces oxvis (uis dum ex iir pullos exclu- dunt. talem €9 AEgypttjin firmis fuis procurare folent, dum ova gallinacta maxima capa ici ut -— excludunt, ut notat tBelloniur. Sunt qui vilipendant ufum. T'abaci apud A05 enati , docet tamen experientia , recentia folia. nostratta fapenumero curaffe ulcera. vulnera 3 Alias- 3»: 'Tonuamwis oNgA ND EI aliasque adfetliones citius ac certius quam [icca- ta ex dodi allata. €9- credibile eft, ficcasla exo- tica folia magnam [ape partem [narum «virium amififfe. TER Omer tandem alij qui folia. iNicotiana nostratia [iecata €9' praparata modo quem jadi u[urpant , efficaciora heic adfirment quam Tndica , quum hac nostra qualiacunque cuiu que matura Con ueniant maga , tum longe recentiora €9. eletfiora baberi poffint quam pere- grinay quorum maxima pars e$t. (uspechay ut qua. faphisticata (apifiimme: (*uerba. fant: Agrippa lib de V'ànit. (Cient.&. 84: )adulterata, vejectitia; vel in. BAV (affocata , vel iamería lacuna , aut ve tuilate corruytasoel.mon detta tempore €9:lacuy. (unde fape-pl'ivimum imminet periculi) collecta fant. Vere idem dicit utor, f ultum effe ex In- di petere qua domi habemus , proprtam neque terram nequé imare fuffictre exisltimantes,patyise que rebus peregrina, frugalibus (umptuofa, ac fa- eile acquifrbilibus diffeiltasE9. absque tp[is terra. frnibus impovtata: preferente , €9c . « Hodie in. Zelandia mercatar.quidam extat, qui annua- tim circiter quinque terra jugera juxta V eram Mattiacorum magnis impen[is.confev:t. NC1ca- tiana [femine , indeque prodeuntes plantas gue ENSIS « €1 uit Atia Maii e qo) - 4 y A E ; 22 i eim T AM *coLo 14" ' y luit more Indorum. Folia [iccavoit, adornavottque codem viti illaque pa[iim vendit) qnod f'ipem ils ——- non minimam hattenus contulit. lamque p*v de- cennium ferme eorum ufus yn hifce regionibus ita invaluit ut pro ets V irginien[e Aut eoticum*T a- bacum non [ummoapere defideratum fuerit. YA R E S. P Erniciofiffimo toxico & veneno quo Canni- T7. bales fuas inficere fagitias fuevere Tabacun: :i ra. refifteredidieerant Hifpanii'Contigittütqéidam 7?" Cannibalés ád D. Tohanne tide portare mn 7 fuis cymbis navigatent, Indorüm ; árque eda" Hifpanórum, fi quos reperiredt; fuis veis e0nfi2 7" ciendórürn cauffa; Eo appellentes Indos Sé rion?! ^ nullos Hifpanos conficiunt , plerosQüe auteni ^ ^ ^ vulnerant.. Hi fublimato carentes (quod vülué?"! de ribus infperéere cali in cafa erant folii) 2p us dam Indo edocti fünt Tabáci fucco exíreffo ^^" ^" vulnera inlinite füperpoti.o folio"Tbaci trita 20 Compoftu illico dolores, & ea Ífymptóomatà Quae U6tV huiusmodi venena fubfequi folent: evi&o tan: ^ dem domitoque vcrieno'cürata valnera. jfi. KH fti i Ficlleboro itetn adverfacür piaxitte; Cütüs rer f(iters- periculum. fa&urus rex Catholicis caniculm ^" «i17 quan- | Hifforia, - pt Famem fitimqu feat. L4 34. Iona NNa4S. NEANDARI quandain à venatoribus in guttute Idi, vulneri helleborum infpergi,füccum poftea I abaci cum fpiffamentis faus copiofe inftilla:1 juffic. dictum, a&um: res tandem fidem fecit, fubligazo enim revin&toque vulnere. incolumi:ati canicula non fine omnium admiratione brevi eft ieftiruta. Huic adi;ciemus quod /ZEgidius Everhardusin fua Panacza refert. Accidit Ancverpiz ut ma- tronz cuiusdam feli , quod effet furacior bolum toxico mixtum quidam propinaret.. Illa quum - . ftarejam loco neíciret, furfum deoríumque cur- fitaret, hauftumque. venenum fruftra: evomere conaretur; animadvertens matrona modum in- venit , quo aperto ipfi ri&u globulum € fucco. Nicotianz folio. butyro compactum ingereret; . à quo paullo poft exhibitum venenum evomuit, ; ; aclervata fion. isinsscs cicaiidulibl usisal Notatudigaum quod fcribit do&iffuinus Mo- nardes; Indos hac herba famem fitimque folari hoc modo. Conchylia quxdam cochlearum flu- viatilium ,urunt 5. deinde atterunt calcis modo. Horum & foliorum: Tabaci zquas. partcs fu- munt, manduntque donec in unam quaíi maf- . fam conglobentur, ex quatrochiícos pifo majo-: res cflormant , quos in umbra ficcatos fervant (orf E PT | ufui. T 4$ 4c óErL'oGtIA. 3$ ufui. Iter per deferta fa&uriin quibus nec cibus nec potus prztfto eft , fubje&um labijs imisque dentibusglobulum inter eaüthdum fugünt;liquo- qae:cmque inde manantem cibi potusque loco deglutientes in ventriculum congerunt, quo ab- fumpto ingerunt alium : hac equidem induftria famem fitimque per triduum tolerantes aut qua- triduum, ut ne minimam quidem virium jactu- ram fentiant; fciliceradfidua trochifcorum ma- fticatione pituitofos é cerebro humores clicien- tes, quos fucci melioris penuri dn fuitrnurni- catum convecic véncicd'us. ^ Plinius fnibro 7. cap. 2. refert, ad éxtremos Incix &ncs 3b Orien- te circa fon:e i1: GangisAftomorum cenrem ha- lixa tantum vivere, &c odoré quem naribus tra- hunt ; nullum illis cibum ; nullumque potum; tan um radicum florumque & fylveftrium ma- lorum odoribus vivere : quod fieri non poflet nifi ve e nu:rirentur; vita fiquidem cum nutri- tione convertitur. Locum Hippocratis fexto "Epidemiorum Tohannes Alexandrinus enatrans, . yir DemocritumAbderitanum philofophum(quum " ingruerent Thesmophoria, ne domum funefta- xét rogatus) fola mellis aniphora, ideft; evapo- ratione vitam quatriduo füften tafle; de quorun- $xJ P - E 2 dam Vide et- tam Stra- ben. lib. 15. CF Cal. Rbo- digin. lib. 24.6.21. í ' 36 . ;1TogmaxNiS NEXRNDRI dam fententia ad&irmat : quanquam alij calen-- .tium panumodore id factum malunt... Cuius item rei Oribafius 1. aphor. com. 12. meminiffe eft vifus, inquiens: Philofophus autem refert ad odorem mellis quadraginta dies vixiffe quendam. - r4lsi Verum hoc loco mendum.eít egregium , ut. pro lib. 2. lo- £97. Coti- Yu... Celim eb. 24. tAD. 21. veo Fenrerius uz. sib. 8. NI 7UR f quatuor appofiti fint quadraginta , facili per nu- .,., merales notas lapfu; Pomi quoque prafuavi odo- re.prorogatam aliquandiu Ariftoteli vitam,in eius tituli libro ( quisquis fit Autor ) adnotatum eft. ,, Sunt qui fimiliter, panem calidum vino odorifero. : ur IE dco novent zgrotorum, quem - fi temporibus & coftis cataplasmatis modo impo- nimus, utique vires egregie reftituimus. Áponen- fis quoqueConciliator moribundam vitam,ex cro- co & caítorco contufis, vinoque mixtis, producere . fe confueviffc teftatur, fenibusque cam compofi- tionem ext S ONSE td TE jl nus olfactu magis quam potu profuiffe. | Sed minime hzc mira. ut enim, cibo & potu reficitur quicquid humidioris & fo- lidioris fübftantiz cffluxit : fic etiam fpiritu & fu- mo reparatur quicquid aéree humidaque fub- fantiz eft difolutum. |. Si ergo fpiritus & fumus . (qui nihil eft aliud quam tenuis fubftantia & ac rea qualitas) foli nutriunt, (ut eleganter hoc a : d | . o um i Li T.A8 A C*O*L*O G I A. 37 Galenus 1. de fanit. tuend. cap. 2.) multo me- Tiusid pracftab:t odorifica vis amica naturae: qua- litate permiftus.. Matthiolus quoque poft Thco- phraftum refert, Scythas glycyrrhiza contentos absque alio alimentorum przfidio decem duode- cimve dies degere... Sane pro negativa parte argu- menta 1n medium adferri poffent plurima , quale eft illud. Ariftotelis 2. de Anima cap. 3. ubi tactum alimenti fenfum effe docet, quafi dicat, Alimen- ta quatenus guftabilia effe objecta tactus, Guftus enim tactus quidam eft... fumum crgo quum non fit tangibilis haut quaquam nutrire convinci hinc poffet. Item; quod nihil corpori alimen- tum. pra'ftare pofiit, nifi 1n: ventriculo prius, je- Core, ac liene clabotatum fuerit. ( ut ait. Gale- nus 1. de temp. cap. 2.) Item ; quod cadem fit Fuitib TA- bad &- tru ns- Iriie va- lé 1. Object. ^om. it. Objed... 3. Object. materia nutritionis & generationis ex ciufdem - Galéni doctrina 1. de fem. cap. 16.) ^ Ergo quum homo non generetur ex fumo ipfo plane nutriri non poflc :: & eiusmodi plura argumenta alia. Sed refpondemus;notandum effe, fumum poffe fumi dupliciter; primo modo pro formali, & tunc efie qualitatem infenfibilem à primis qualitatibus Re fanf diftin&tam, ex carum tamen actione rcfultantem. | 3 fecundo etia quejt. gat £4. I drgu Ment, 38 IouaNwNIsS NEANDRI fecundo modo pro materiali, hoc eft pro fubítan- tia cui inhzret,ut hic et Tabacum: eft autem hoc calidum & ficcum caloris & fübftantiz tenuitate confideratum: Dicimus ergo, fumum arómatr- cum & fuavem vires femper reficere , cerebrum, | cor, & ventriculum roborando; his enim parti- bus qualitas gratiffima eft, ac proinde earum tem- periem fub(tantiamque confervat. ex fümo enim aromatizitate quadam permixto, ac fimul: cum | fuavi illo vapore infpirato fpiritus animales & | vitales naturx operationibus aptíffimi regene- | ARN Gc p Eee RES Er | Aliaquafüo. Nutritionem adpofitio & ad- | 5 ,,. glutinatio debet przcedere .. Atqui fumus hic vi-- detur tenu'or & fimplicior quam utin eo aliquis adglutinationis modus. pofl:t excogitari. Ergo nutritionis materia non eít dicendus . s45gum. — Secundum eft ; quia Aqua nullo modo nutrire Confr- gatio, valet 4. de ufu part. & 3.acut. com. 17. Ergo € fumus illa fübtilior & fimplicior omnino nutrire. | non poterit. Dicit item Galenus 10. meth. cap. 9. Jocinori ex infpirato aére nullam utilitatem acce- dere, à comeftis vero: & bibitis minorem plane - quam ventriculo, czterum aliquam non obfcure convenire. Et confirmatur ea ratio ex Galeni do- étrina AMI, A J l xoa €«& o.Í O Gr:Ás 39 &una 3. de ufü part. c. 1. & fpe alibi dicenus, communiflimam & maximam primamque nutri- ment viamab ore illud ferre ad ventriculum quafi ad promptuarium quoddam omnium particula- rum communc in medio animali pofitum , ubi femel conco&um ad jecur penetrat in fangui- nem convertendum , ex quo omnium partium. fit nutritio; Atqui fumus hic à jecore non tra- hitur in fanguinem transmutandus. Ergo nu- 1:6 neguitagi.n 2102248) 2126:0563 Tr 5cd pro altera parte eft Hippocrates lib. de zie; Aliment. ubi fumum a£reum per guttur infpi- ?4* ratum pofle nutrire pronunciat, his verbis. Prin- cipiunralimenu fpiritus, narcs; os, guttur, pul- mo, & reliqua refpiratio, &c.: Pro folutione huius difficultatis primum eft ,, x; notandum ; hominem. quum in perpetuo fit Buxu,duplieique materia conftet, terea nempe & aquea , quz partes folidas & carnof(as effor- mat , a&reaque & ignea; quz fpiritus ; alterum vitz principium; hinc effe , ut duplici materia ci opus fit ad utriusque cffluxz diffipatzque fub- Itandz reparationem cibo videlicet & potu ad . partem terream & aqueam deperditam reparan-: dam, igne vero & are ad Ípuitalem rcfarcien- .— 40 IlouaNNIS NesNpR: dum, ut manifefte fatis docet Galen. r. de fanit. cap.2. Secundum eft,quod licet Spiritus nutriri ab Hippocrate (libr. de Aliment. citato ) dicti fint, non tamen vere nutriuntür,quum corporis viventes ac verz partes nonfint, neque natura- lem facultatem nutrientem habeant,quaaéream materiam fibi familiarem in fui fubftantiam pof- fint convertere, fedà potentiflima co:dis virtutc validiffimoque calore , tenuem Íanguinis vapo- rcm cum inípirato aere fubigente perpetuo rc- -gencrari.. Dicit vero Hippocrates cos nutriri, quod mirumin modum rehci ac recrcari propri; infttumenti refeQione animus fentitur, ac rur- fum fpi: ituum exbha'atione , ut privatus proprio. | inftrumento, deficere. Itaque Spiritus generatur , Aon quidem ex fua ipfius facultate,fed ab ea quz omnibus membris pri&icipibus eftindita, eo fere. modo quo in ventriculo chylus & in hepate fan-. euis conficiuntur: non tamen quod Spiritus ve- luti & illa nutrimenti materia fint, nulli enim partt prz fua tenuitate & diflimilitudine:adglu- tinari affimiliarique oflunt. Hiis fic przjactis 2s Not. Ad oppi. acile-erit ad oppofita argu- Lmje( — Ad primum dicimus , non turbare nos de-- bere "ToS x6 o:1:0s6 r £I P bere a&ris ad adelutinationem ineptitudinem: eum namquc partes folidas & carnofas vera nu- tritióre reficere non arbitramur ; fed dicta per- miftioneà valido calore cordis percoctum in Spi- ritus fübftantiam abire profitemur. Ad fecundum refponfio patet; Aqua licetfola nutritioni inepta fit;cü alimétis tamen permixta nutrientem códitionem comparare confpicitur. Ad confirmationem vero dicimus;verumqui- dem effe, efculenta ac potulenta non alibiquam in ventriculo ac jecore ad nutritionem confici poffe. acrem autem eisdém transmutationibus indigere negamus. Sed unde digreífi fumus re- vertamur. | Nakrat Thomas Hariot in fua Vir- giniz defcriptione, tanto apud. eiusdem Infulz incolas Tabacum effe in aítimio, ut fuos etiam Deosifto dele&ari perfuafum habeant. hinc fa- cros ignes incendunt, locoque facrificij huius pulverem inijciunt; navigantes quoque in tem- peftatibus a&i & aque pulverem infpergunt. Eundem & ritum obfervant, (addit idem Au- tor) mimicos admodum geftus edendo; (nunc terram pedibus pulfando, nunc faltando, nunc manibus complofis & in-altuim proteafis ge- füiendo ;' nunc coelum -fpe&tando: & -diffonà verba 2. Refponf. Ad confir- mat. Refponf efefii- mium Peti «pad Bar- bros, La uaoNOv zso Nx oNwp'Ér: verbaiéferendo) fi quando guy em ptriculd fant defaudbo:cs :S exbilóleoriee -12N e prsiereundumj Mcd Ss dWbtétid ils lii offendatur, & cuius collo. Tabaci fafciculus conglomeratüs; cuni .infandibulisiex palmo fo- vts hls nenipendeats quique;ctiam. cum: fanriliari- bus colloquens ,-fumum: continuo pet. nà:es la- . MES contufa- Yeket comen adecitaón: us- » quonop exhaleti-.:* rosróbstmo: 44. ': Suntinter illos tliod FUE afiradinerh nem tolit (olatiumque in laboribus faftinendum hocipíó - inquic Mo- nardes; fcrvos eer ac Rete quii in. nindiam : Occidenulem. peregre. profe&i fünt , id ipfum « &titáffe Comipétimus;:nam ex crebris faltatió- ' nibus ac chorzis defeffi áclaffieum ore naribus- que attrahunt : inde idém illis quod Indis evc- nit; hórisnimirum:tribus aut quatuor-mortuls | fimiles videntur; poftea i integris viribus fünt, at- que.ad Jabores tolerandos multo quam priusala- criores. Quidd quidem ipfis ram xolüpe eft , ut fübinde.ab-hominüm bera Íecedant, quo liberius aninio obfequant abe etiamfi rion fint. de- fatigiti.:: Quid, quod eovefaniz: deveniunt; nt hoc Hiominc non raro poenas. harris. fuis. luant, a1 4 . qui '"E«vBEAC or Loc uad M3 qui & exuti Nicorianznm ftudiofe curant; ut de- (idiofbiftitis: voluptatiscoccalionent dpós adis í T z iiiquonoh parvam voluptat ita ,Ja | que fublatarü/inde laffitudinem , Rudde mr Bits ^: Huc referéhdum quod Alexandet'ab-Alexan- 7092 i- ——À€ — Rufe cta i. pam m caudas Hd. s ia : zi ftitutüm fácerent ; inignem:conijedtis lierbis & cn & Güquatirvinoadfetriorem utei aee linum cap. Nepen cies^fuec óid éelibatis caca tricieuty item 2à Babylo- nij facta difoaiodsauftg iinebtijikeddébangurjat novos moni aiiuia apud In- den. * 44 IouaNNIS NErsANDRI ecítafin excitandum & de re qualibet diabolum interrogandum.Indi enim bellum autaliud quid- piam alicuius momenti fuícipere non folebant, quin diabolum prius interrogaffent de eventu, qui perosiftorum pfeudoprophetarum fumo T a- baci inebriatorüm illis refpondebat. Confultus facerdos Peti folia ficca ürebat, fumumque per cannulamyeltraje&orium; ut hodie etiam apud noftrátes (nimis prob dolor!) in ufu videmus, in os excipiebat, illo fefe fumo eousque incbrians, donec oimni penitus fopito feufu € mentis pore- ftateexiret, &cecítafi quafi raptis iu térram cade- ret, ubi maximam dici partem aut noctis omni prorfus motu. privatus Jacebaz. ...: Difcuffa zari- em temulentia cum dzmonefe contuliffemen- tiebatur , & prout animus illi fuggerebat pro- ;.. Bünciabat; num bellum. füfcipicndum effec an ufterendum j; iter ineundém nec .ne ; & fic de reliquis quibus ibterrogabatur refponía dabar; fed ambigua, ut; utcunque caderet eventus, im- i perite multitudini facile perfuadere poffer fic fe "e2V di- gerum - fenfus imgotes fadti;millc de deorum confilio re- | mifete ludebar, ..... 7! przdixiffe. eoque modo barbaros iftos homines & PLU GG ;..; Indorum quog;medici hoc fumo incbriati, & fere-- Tox A^€ oL o.c 10A 45 ferebant, & tum terq uaterg; egri corpus voluen- tes manibus fricabant. Os interim ore cenebant, quod mulierculz tanquam reliquias poftea con- fervabant. Interrogati de morbo lzta refponde- bantomnia;fi lecus eveniret; in prompru crat cx- cufatio, lethalem fuiffe: Atqui confuctos hofce ritus ncglexiffe capitaleerat.Ita profecto hominü inimicus Gentiles decipere confueverat. Apud nume nonnullos ijdem erant medici Lqui ifacerdotes. .— Mh». Sed jam Tabaci effectus uíu qui optimi funt St deprehenfi, particularius enarrabimus.- E d In de(tillationibus tibi materia frigida infefta- ae. verit fuffitus fianzexaridisNicotianz folijs. cum. "* primis convenit Syrupuscius,hic enim mirumin modum rheumata adftringit. Idem praftant folia manducata vel palatoattrita;hzec pituitam in ca- pitc conceptam liquant, & ex ventriculis cerebri prioribus percam partem quz says, vulgoinfun- dibulum dicitur, catharrificos fuccos cliciendo deftillationum alveos exficcant. nefcio an feli- cius ac fidelius ad banc rem remedium inftitui poflit. : Adm memoriz quoq; ftabilimentum egregie fa- erri citi us naribus exceptus; peculiari enimratio- »a. ne ms eftcerebro;facileque in eius finusfub- F5 o wehi- " M T ^ 46 Iouawmw:s NgA4NDRI vehitur ; ac id ab omni inquinamento eluir. (eft enim :cercbrum pituita? metropolis; ut docet Hippoctates lib:de glandulis) Cibum praecedat tribus horis , ita/commodius peccántes füccos diícutit iG abfterget: Non tamen [crirtumc hoc volumus ijs: ,;-qui córtidiàno: ejüs? abufucifes Nou. Inet ipfos & bonas horas in Tabáccarijs tabcr- peind his perdentes,& ex cerebro fuo entis nobilifai distat USA uEmSG.] CEBSCESS GG QS GCURLNGCUT: PEE QU / H AR üCclentti Pg T OLG O eie caminum fimul & cloacam efhcitntesutile:alio- s «4 Qui medicameütunrprofanànt, mci cinifloncs: uva Infignis pud Léydenfcs pra&ticus: DU Henricus ... Florentius Nobis aliquando retulit; D: Pavvium p: m:exercitatiffimumac celeberrimum füi tem: poris Anatomicum ,: fabje&um: aliquando: ad anatomen:adhibuiffe: ;: cujus olfa&us plane:ac omnino erat deperditüs; idque quoniamcnexe: ftigia quidemcmammillarium tapparebank:proz cefluum::quod ipfumr prz immodico Nicotia- nz hauftü in:dicta corpore accidiffz monüidnb buscolligebatur conjc&uris. amne vrieinta (aut circiter) annos fufpecla fuitifta ex Tabaco —"U & maleaudiuititanQdam fus:cerelskasm pravis fü- e ^d pérbares Í Apun Tro RCEMIDAS s.s AnimiisBeadáüduus vjustfasxei | Tiginibus oppleror: ;:4octamden dos ?utaperec. e wd p € i r. 2 kei rh avsis C o. Lv0t6 v ad 47. Audiamus quod doctiffimus &.de republica li- téraria optime mricus D: JoftusRaphelengius E. 2 $. PALME. cR *i amu 4 TE aliquando ad (Nos peifcribftsiverba ejushicads «—« S s. E LOIN en ^ I. Augen ponam. AJfemini , inquit: D. doctorem Pav- uifoia s, E MAT ; . CROOB.. À * mese UT CLE P. — * ium piu. in primta fa ( -— gBatomicisadminifrva Honibus juvenem fecuifte vobuftum ,€9 cater (a ni[simum , cuius cerebrum: plane obfitum erat atris faliginibusz Gau[[Am:esur wei D. Pasowio indaanuti, €9 ad manam aut aliumrcapitie ado — fectum id accidens veferenti;vefponfum abusqui — juenem ilum noverant , non-valetudinarium eum unquam fuiffe Aut [onticamorboslatoraffe, fediufi adfiduo "I abaci 11a adfuetum , ut varo dieculam'iatarmitterct quin-axoram Wdam fuli- gnaofaem. hazriret: Hinc non temertigitus fupi- M cabatur *D.; Pavutus congeriem illam fulisinum in cerebri caraitatibusfactam. Hactenus ille. Plu- rima/quidem ejufmodi exempla in medium ad- ferri à nobis poffent, quá brevitatiscauffa omit- umus;; Hxc &:talis nocumenta fint tibi; docu- menta philapne;& cavefisne dulcisilla Mnémo- Ífyne.Mufarum parens ac amaíía Iovis oculos aliquando fuos à te avertat;divinoque ifto facra- rio ac laministheíauro incomparabilidefpoliet, ^ tanquam indignuni poflefforem. ^ 25Gtj CA. m "-. Tnus Peti valde no xi. earporibus guvenili- bus; Prefertim iof; Fenmitum enin caet 48 lonaNNIS NEANDRI Cumprimis vero juvenibus fumma cautione opus eftin fumo. hoc forbendo; nimius enim & adüduus eius uíus extra fanitatis lincam cere- brum redigit , & in intemperiem calidiorem multo abripit, ita ut $uxeucias fuam & fanitatis ambitum deferat; hinc tandem facra illa ancho- rain deploratum trahitur. juvenum enim nu- tricatusbenignum madorem defiderat ad virium totiusque corporis roboramentum ; choletico- rum imprimis , in quibus cerebrum caloris cx- ceflum non fert; calidum namque nativum op- primeretur adventitio. videatur Galenus com- ment. in lib. de Viá&. falubr. ldem quoque fub- fumigium vehementer in naufeam ac vomitum ventriculum concitat (ut cottidiana experientia monftrat ) villis nimirum internis adhzrendo, acita fuccos peculiares in ventriculo ac mefen- terio contentos offendendo , operationes cius confuetas demolitur. Etenim in exclufione ma- teriz ex ventriculo fieri non poteft ,, quin una quid exhauriatur, in quo naturz vis refedit;tum quod natura quum in fuo verfatur munere in habitum. corporis trajicit alimentum quafi ad ACA Dsejan . at purgans omne ac turbans in cen- crum fuccos & Spiritus abducit. itaquc his mo- tibus TABACOTLOGOS:rA. 49 tibus adver(is mirum in modum fatigatur na- tura ; nil enim grius ferre poteft quam duos contrarios morus uno & eodem tempore. Ho- ,,,,, 4, ftis itaque acerrimus eft plurimorum ftomachis, vaeisi- praefertim fi poft coenam ftaum aut prandium "^" cjus ufus ineatur.. Atqui hoc refpe&u noxius eft corporibus omnibus í2nis Hippocrate afhr- mante 2. Aphoiiím. 37. Grave ef? bos purgare qui fecura (anitate fruuntur ; creber namque purgantium ufus maturam fcnectam infert, franguntur enim vires refolutione partium fo- lidarum ab hypercatharfi fucci alibilis. «Celfus quoque in ipfo fui libri primordio Zf/izzerta nis , medicamenta | agris: (olum» convenire. aflerit. Sed detur non purgare; (quod tamen USER, ce:tiffimum eft , ut & alibi dicemus) corpus ra. tamen alterat , quod in juvenilibus validis- que fine magno detrimento fieri nunquam poterit; humiditatem praterea. abforbet ; .& perfe&z conftitutionis calorem :adaugcet ; uti ignis & Sol fenfibiliter calefaciunt ca qua ipfis exponuntur. .' Audiamus Platonis exemplum 2. de legibus. Principiosnquit,/egefaneimut;vt pueri u[que ad duodevigefimum aunum -«vintu[um pror[usiguo- nfi] "C061 G rent». : 'uspier) jog oT jo IouamN1:S NeANDRI renta. INempe eos monebimus,non oportere ignem igniin corpusatque Antmam [uggerere,antequam. «iri effetti nein labores incipiant. furio[um. namque babitum juwventutiscaere oportetydein- de vinomoderateutanturu[gue ad annum atatis trigefmum.». Cuod fi Plato vino juvenes inter-- dixit, quod caloris potentia caput hali:ibus re- pleat , multifque & calidis vaporibns impleat, nimiumque corpus calefaciat, neque corpori modo;fed etiam animo damnum vcl maximum. ejus rü(üzaccedat, ut inquit Galenus x. de fanit- tuend. quamobrem nedurn. jivenibus dandum minime vinum; quod videlicet & ad iram & ad libidinem przcipites faciat, & partem animira- tionalem hebetem turbidamque reddat ; anne hoc Tabaci fumus praftat eflicacius ? calidum eft vinum & humidum, Tabacutn vinum cali- ditate vincit, cui etiam exceffui odorem. iftum fortem faporemque corrofivum debet. loco pre- terca humiditaris vini habet etiam: conjunctam: ficcitatem. Qui naturalem tantummodo philo- lophiam guftavit , facile hinc concipere poteft xem effe.plenam periculi cholericis conftitutio- nibus, quas ad febres ardentes, phrenefes , & he- éicas difponit, eaídemquein melancholiam in- 4 » tempe- - ee LI - T 4&5» co0ro9ocGrá. ji tempeftivam traducit; calor enim non natura- lis, naturalem corporis. calorem fupcrans, ean- dem vaftat ac deftruit, ut monuimus,cademque opera intemperiem melancholicam conunuo eius ufu ingenerat; hinc ficca poftea bilis.& ca- lida inflammatur. fed hoc fenfim fit & finefen- fu juvenili ztate, & fimul frequenti Zythi in- gurgitatione ( quo utuntur noftri Tabaccarij) impediente quo minus fubito hzc fiat alteratio. Dicit Galenus de fanitate tuend. | Optzgi zempe- ramenti optimn morés :;qui & integrum librum Ícripfiz in eum finem ; ut probet , affe&iones mentis fequi temperaturam & conftirtuzionem corporis. Quod tametfi intelligendum: frt prae- cipue de originaliilla temperaturacquam à pa- rentibus accepimus , ficuti tamen ea mutatur vcl naturaliter cum state noftra; vel accidenta- liter cx nimia: Tabaci fuffumigàtione ;'aut alio quovis externo medio ; ita & candem magna affectuum & iüclinationunvmentis mutatio co- mitari folct. & ficut calor& acrimonia crefcunt & habitant in fanguine, ita furor & temeritasin animo ;. incraflato jam..concretoque fanguine triftis ftupidusque evadit animus.. hoc in non- nullis nimis eft confpicuum,, licetab alijs.piu- T G az | denter - H LI a lounawmNis NzANDÁÉI denter difümulatum .. Non igitur videmus quomodo nimia ifta Peti ad nares & cerebrum attractio non. peragatur rea everfionis perfecti ftatus corporum & animorum, obtritis frigido- zum elementorum proportiunculis ac ad .calo- rem promotis fpoliata forma priftina ; idque non folummodoin ipfis philocapais fed & in co- rum pofteris , quum parentum temperatura & conftitutio in liberos naturz ordine transfun- datur, & unà mentis adfe&ioncs inde penden- ib. 2. 4 tes... D zocmane » , inquit; doctiflimus Ferne- '-— jius; morbo. pater generans. afficitur: idem in Lb. 4 prolemtranfit. & Galenus ,' Mas formam , -— naturam, € effentiam dat infanti) Cuando igitur. corporis; humores acrem: hunc calorem & liccitatenrexnimio Tabaci füffitu contraxe- IC, parer generat filium (ui fimilem , fed cvi deeft humor ifte naturalis , qui vitz: illius fi- lum protrahat, éumique ad. mores ingenuos, fuaves & fociabiles. difponat. Audiamus Avi- cennam Fen.r. p.c. jn tpfoses, inquic » A rtzs po- tentia fatum eio, ut ne putr:do im nobis gignatur, €5 ut nativa bumiditas diutin pevennet, ne cito 4b exficcantibus , vel avéntilus caufsis d:ffolva- IT , C) ut etiam quam longz[sime unum quad- b £O que DAPGASR TA C O:L:0cG TA 1 $3 que corpus fecundum tempe à nativo 'temipera- mento fibi debitum proferatur. | Quibus autem id pratidijs facere Ars poflit paucis poft verbis explicat, triplici fcilicet cautione ab Arte ad- hibita : una fcilicet in efculentorum ac potu- lentorum recta adminiftratione, in quantitate, qualitate, fubftantia, modo, ordine, menfura ac tempore; non negle&ta interim loci occafione. Alterà in putrefa&tionis cautela. ^ Tertia ea- rum rerum prohibitione, que nocere vitz quum fuapte. natura poffint , humidum radi- cale brevi temporis fpacio: diffolvunt , ficque vitam momento rapiunt; qualia funt vigiliz , curz , angores , calefacientium item ac vehe- menter ficcantium ufus; unde tandem defectu convenientis pabuli exftingui nativum calorem humidumque primigenium omnino eft ne- cefle; hinc marcore & tabe deficimus.. Vnde merito T atezz Galenus lib. de Tabe , viventis corporis ex ficettate, con[umptionem effe dixit. Ex hifce igitur commemoraus facile elici poteft , quod fumus hic tabificus ad vitx breviratem fa- ciat. Quum enim nativusin nobis calor inftar flamme cuiufdam humidum, in quod agit ,. adíiduo depafcatur, perindeacaccenfuslychnus. G 5 - oleum. Tabes. quid. $4 IouaNN1s NeANDRI oleum calore fuo abfumit; confequitur neceffa- rio, ut defedtu pabuli quam celerrime, proprio vitz diflipato fubje&to,vita evolet, deficiente una cumhumtidojpíoetiam innato calore, cujus de- fe&tio mors eft. | Intelligitis igitur. Tabaccarij fumofas haíce | fuligines T'abacinas quibus toti, ceu in profun- diffimo coenolutulentiinvolvimini,ad vitam ve- ftram rapiendam plurimum certé momenti. ha- r.i». bere. Galenusloquens de medicinis aperientibus 4c [ml adferit;eorum ufüfrequenti folidas corporis par- jon tes exficcari, (anguinemque craffu:n evadere ac concretum, qui in renibus exuítus calculum ge- . merat Hocidemde Tabaco veré adürmari po- «teft, quo multifrequentius utuntur , quam ulli unquam hujufmodi medicamentis aperientibus, plus enim continetin fe caloris& ficcita:is quam illud, atque eadem rationc plus virium ad laden- dum íana & eucrata corpo'a. Aduettite igicur, ...— advertite xazyoQiAon, ne hujus apocapnifmi ni- peel mietate extra lineam curratis, & aja oer» $ 7&5 aucupio vos metipfos mancipetis. Corpo- | Bone ya 11$ bona funt Pulchritudo, Robur, & Bona va- ^4" letudo: hancultimam tanquam potiorem com- i». Biendans gravillimus Autor Plutatchus , fami- | | tatem ST C Gau 1X ' Corosct 45 tatem maxime divinum longeque b'andi[simum efc oita condimentum preciofi[simamque rem ut gravifsime,fic certe doGtifsime,affirmavit:nil hac praftabilius, nil optatius, nil etiam jucundius po- teftinveniri: abfque bac (Hippocrate tefte)nz//4 veliquarumverum voluptas aut fructus. haec eft quz in hac vita utramque paginam facit ; (inc hac felix nemo dicit potuit unquam; hzc hono- res ampliffimos , hzc gazas & divitias omnes multis parafangarislongeantecellit;unde ícitum. illud Horatianum; | in (alubr. race, JNCon domus €9 fundus , nom. aris. acervus Wien; €9 auri zEaroto Dominididuxitcorpore febres,. JN op animo curas: valeat po[jeffor oportet,. $1 comparattr rebus benecogitet uti. Vniverfam vero ejus fuftentandx ranonem unus omnium optime tradidiffe Cicero latini eloquij & pater & princeps libro Officior. 2. cft vifus. Sustentatur valetudo (aic) notitia (in corporzs €9' obfer-vatione earum verum , qua ves aut. prodeffe foleant; Aut obe[fe; €9' continentia 12 "viciu omnt atqiie cultu corporis tuendi caua, €9 pratermit- tendis-voluptatibus, €9'c. C uid hac ferie divinius, quid copiofius,quid elegantius, dici à quoquam. e0U pofüit;. Valetudi- nis (uftens - tanda r4-. tie. €ic. lib. 2. de fenedi. in Pbilab. de fummo bone. i.t. Eleg, Plut.lib.de Iieud. val. 6 louaNNIS NzANDRI poffit, plané non liquet, ut qua univerfa valetu- dinis confervanda ratio Jepidiffime explicetur. dignifsima profedo fententia quz mentibus in- Ícribatur eorum qui fanitatis ftudiofi. His uti- mur à quibus natura ipfa juvaturac reficitur:ab his cavemüs à quibus noxam nos fentire perci- pimus ; idque duce & magiítra Naura ; qua (ut Cato dixit) dux ite noftra ef optima, mul- tzs ipfa fignis declarans qua defideret , qua ab- borreat, euique repugnare nibil pror[mus est aliud quam gigantum more cum dig pugnare»: hzc continentia inomni vitu, cultu, & prztermit- tendis voluptatibus confervatur. Continentia corpus vegetum, falubre, firmumque reddit. ea dem przftac voluptatum|contemptus: eftenim (ut Plato inquit) /o/uptas efca malorum: Hanc quum non minimam ex Tabaci fuffitione per- cipiant (fi tamen voluptas hac dici merctur ) mirum quantopere bi congratulentur , non cogitantes interim naturam lacefsiri,immemo- resque illius Ovidiani, | Impia fnb dulci melle venena latent. Socrates fuadere folitus erat, illos cibos potus- ve vitandos quiultra fitim famemquefedandam producerent appetentíam , quod ea voluptate nos "IT AF £60 E'otc 9A. $ nos magis inefcantia magnis malisinficerent;ve: ats n RN OS SSWYTO UMSO JOUMD Civ o noperenipta dolore wolupras: coo Fer Quomodoenim non turpe fit prorfusq; deceftán- dum,prudentiffimum animal hominem ene:vi- bus hujusfumi illecebris itairretiri; üe neglcétis valetudinariz artisprxceptis fordidiffimo fumo inhians totum fe invaletudinideyovendum prx- beat? Appetentia privari;radicaliconfümpto hü: mido contabefce:e;febribus torquerijaliisqüe in firmicatibus divérfimodisaaei; an nón hzc pra- clara vo'uptatisimprude oteradiiiffie pyemiaiS à- tius efle cum Galeno fentimiüs (f cutacécàm in pe&ore)fexcenties nyori malle quàmt&lem vitam vivere. Quóodfi itxeft (ut profe&to'efe) qaorlüm attinet pravis hifce füliginibus fefedevoveré;na- türamque adffüiíncernecióneti atqüe pérriciéii cogere: hónmiuta hee füncjah belláarüri potius? - vercPlintus: zipaliaomnta nofcunt fibi alita e ria prater bominem: &'cGteScneca: "Inter caufas malorum nosivorum,quóod vroimus ad exenipla, necvationt componimur.ed con[netudmeaddues- misr:quod fr pauci facinnt nolentem plures fttyeéapepunt guafr bone Rt fit Pequen- tes [equimur.es. reshi-apad Wos docu remet evlóv &iono H multe- , — ^ uihusqui Ep- 39. LN y8 Lonaod xso Ng xw p X1 multorum - & alibi : JV eluptatibus im con[netu- dinem addnciss carere non po[[unt.; €9". ob boc mi- m ferrnimi funt. quad ea perueniunt, vt illze qua [a- Iuvenalis Sát.3.. 1. peroacua fuerant facta fatta fint nece[[aria: er- iunt taqueuoluptatibus uon fruuntur,E9 mala Jut quod. malorum ultinium effyamarit..tune au- temcen[ummata eff infelicitasubi turpia non. [a- Inm dalefkants[ed etiam placents 69. defrnit. e[[e ve- medio lacus ubi qua fuerant coitiasmores (unt.-Scd frftramoniaNo(ts. |. 0 3518 23 dedit face ontagia labem; Baci: | cot eatitiaplares: M eX £oku£ In Agri 2004773677 Us ri seti ie à spetta liuoxem ducitab woa. qua. à. madore ritubant ,. & quibus pituita: ni- i miccas juncla eft; au ubi fuccus ille rigida qua- dam frigoris potentia cerebrum perccllit (cujus figna funt faciei albedo., venarumque inconfpi-- 4o cabilitas;capilli redii, ftabiles, & rufhfrigoris im- partenza, totius corporishabitusrigidus , tor- por&fomnolentia;os,nares;oculi,madétes,&c.) duitumigio hoc prayarum iftarum.ac pütidarum materierum faburram evacuari poffe & cxcludi. | J. Nondura Tite X 6 om o6 rio! $9 Nondum támen omnino tutüs in hoc refpe&tu videtürnobis fumus ifte exceptus, nifi Gürn caus tione& refpe&tu. intet precipuüm vero haberi debet, ut ad neceffitatem non ad libidinem & in- temperantiam utatur. parcitas adfit'&& módus. purgetür vero caput prius ftérnutatótiis ex Peti pulvere; ut alibi dicemus; «700 7 77 097 - Nidétu« Nobis eonveniéntius fi eabalPillivel fiftule; per quas fanus recipittt;finit,loneiffima, qualesfunt barbarorü,quibüs fumum longitiquo h:üriünc, qualés'& plures rrreriinimiüs aci eónz füecos; algidiorenim ità redditus füimite eràtióre Venerehauricür,nec vapidum adeo & ácrem ni- doreni éructat, Cerebrüm qubque quavéntilis anguftiflimisconfterae mitimiis; Hon fabéritePre cipiccraffaifta fübfumigia penetrátu difficilia;fed tenuia& calida tantummodo. Perfze üt S T'ures Alóes lignum minutim cóCifüm Tabacoaddunt áncapitis adfe&tibus;ac ita perlongam'cannülam ex orichalco confectam(quami frigida imponürit aquzsut eo gelidius fumus pérvádát cerebrüri) fuffitum hunchauriunr. Sunt qui olei Anifigut- tulasaliquotaddantjalios vidimus quiCaryophile losadmifcebánt; alios alia ferofos'àe frieidos ca- P Em IH z De Barbare- ram tubu- 6 quee 60 IonaNNISo NzgaNDEI ; Dé Batbarerum inftrumentis,five fiftulis,. vel potius tubulis (quorum diverfos icones in calce hujus Tabacologiz exhibebimus) quz Monar- des narrac lib. (impl.medic,;. nulliusmeliusquam ipfius verbis;ut.ea nobiliffimus Clufius interprc- tatus eft; poteft benevolusle&orintelligere. Ad- vehuntur é nova, inquit, Hifpania Tubuli qui- dam Cannarum five Acundipum. interiorc par- te. quodam gummiinliti , quod. mea opinione Tabaci fucco.infedun. e(t , caput enim tentat: illo;oi falloscannam inungunt;utquc tenax. elt; brgniter inharet, colorisque nigri eft: induratum. autem non cft tenax. Incenditurtubulüs ea parte: quabiviminc fiyegumri infc&tus; altera vcro in TNNOEE OW —i112343113 1M einusqucee tur;omnem:- pitul- tam. & purulentos humores 6. pe&orc educens hoc vero, uti folent quum, Afthmate fc premi, & yeluti fuffocari fentiunt. hzc ille. & Clufius in additamentis ad idem caput, Detecta, ait, ab An- glisduce Richardo Grenfeldioanno à Chrifti na- Hyitate M. D. LXxxv. V Vingandecaovv (quam ipfi Virgi nian cuparunt) novi orbis Provincia, uiginta fex gradibus ab JEquatore Septemtrio-- nem yeríus diftante ; Compererunt Incolas fre-- ad. T ai on.ose3a-3 6i ad foliorum. Tabaci magna abundantia apud cos. nafcentis ;; incenforum. fumum hau:ien- dum, five verius forbendum valetudinis con- fervandz gratia. Angli inde reduces. (imiles attulerunt: tubos ad. Tabaci fumum excipien- dum: inde Tabaci ufüs per univerfam Angliam adeo invaluit, przfertim apud aulicos, ut mul- tos fimiles tubosfieri curarintad Tabaci fumum forbendum. Hzc Clufius de Anglis. addimus Nos Felgarum, Germanorum, Gallorum, Italo- rum, Turcarum, Arabum, Perfarum, immo to- tius. ferme: orbis terrarum inhabitatorum: ma- gnam partem((i non maximam) huius lvo? nidore ka.incícatam , ur, foetidum hog & olens fubfumigiunr, fapidiflimis. etiam .fumitionibus longé pracferat.. Cumprimisvero hoc thymiama apud Belgas noftros frequenti eft in ufüsrum et- iaminter mercimoniorum genera non contem- nenda Tabaci prz parati mercatura, & res inter ncgotiatores uberrimi quartus ,.fi fortuna , et- iam mediocris, adfpiraveirit; maximo profecto compendio & infigni. Hollandiz & Zelandiz mercatorum utilitate & fru&u, qui ficcatum & praeparatum Tabacum ; ut ex Indijs adporta-. tur ,.in alias regiones , euam longiffime.diflitas H: trans- 62 louaANNIS NEANDRI transmittuntnon fineluculentilucro,Q uot mille hominum reperire eft in potenti(fimo ac floren- tiflimo illo Amftelodamenfi Emporio ( taceo Rotcrodamum, & reliquas huius Provincia ci- vitates) qui fortunz primum tenuioris ut pluri- mum Tabaci venditione fuam non folum fuften- tarunt inopiam, fed etiam quz ad victum & ami- &um communis poftulat necellitas abunde fitis fibi füisque profpexerunt : immo fünt qui am- plas inde divitias cortaferunt. |. quamvis illis non patrocinémür, qui fpéciofo T abaccarias tabetz nas (addo vinarias, ne dicam cerevifiarias & oi- noftagmatarias) exercendi titulo victum fe & lu- ccllum quoddam quizritate przetendant, quum Ícortis interim & lenocinijs ptoftituendis rem promoveant domefticam. ' Vt autem curiofus le&or videat , quantopere mercinionium hoc Tabicinum apud Belgas vigeat; dicimus; indu- bitate hoc praefagiri poffe ex eo, quod citra con- troverfiam fatendum, Illuftriffimos & Potentif- fimos Hollandia Ordines; modico, & tolerando etiam, in Tabacum impofito tributo (quod ta- men ante dies aliqüot factum in telleximus) tri- ginta florenorum millia; & ultra, ex folo vedti- gali Tabacino in publici zrarij emolumentum ; à mer- ODE AsB0A (€ O LOOs6:10A) 63 capitis gravitateni. ergo quum ad materiam pi- tuitofam im cerebro ftabulantem haut quaquam quz caput-gravent ac repleant, fed. potius qua fublevent requirantur; fuffitus qui ex rebus ca- putopplentibus , ipfo docente, Galeno, con- ftant, 10 tali cerebri dispofitione; aut in ulla qua- piam ufurparinon debent. Sed pro altera parte plurimi funt. Autores eravifumi magna cum laude praxin exercentes, ac docentes , qui fubfumigauionesin tali aut fi- mili eventu fummopere commendant. quibus non folum cottidianum experimentuni fed et- iam validifsima ratio fubícribit : quia ad inci- H den- Pars al- tera. RAtio. Nott- - 64. Iouaxw:is NegANDRI dendum abforbendumque humorem frigidum & humidum in cerebro colle&um, nullaaptiora remedia inveniri poffunt ijs, qua cerebrum ro- borandi atque attenuandi & cxficcandi faculta- tem fortiuntur. Atque Tabaci fumum talem facultatem pofsidere certum eft; nam calefacien- - di, incidendi, attenuandi, aperiendi, &. reícran- di facultate pollet. Ergo fumus hic ore perque nares hauftus ad frigida .&& humida cerebri ex- crementa reficcanda tanquam perucle remc- dium in hos ufus eft trahendus. : Pro folutione argumenti oppofiti adverten- dum eft, multum intereffe ad huiuscemodi re- medij ufum confiderare cerebri temperamen- tum (ut ante diximus ) & humorem qui in co luperfluit; fi namque calidum illud fit , T'abaci fumo valde repletur & gravatur , culus eventus cauffa fita eft in ipfo parts calore (nam & calor communi nomine caloris trahit) atque etiam in mimearuum calidioris capitis amplitudine , ob quam aícendentes vapores facile recipit: fi vero cerebrum frigiditate & humiditate nimia labo- rans confimilia inter fe congenerat recrementa, huius fubfitu non implebitür , fed. potius rcto- cillabitur ex(iccgbiturque;nifi forfan ob nimiam (ive TAB A7€ O. L:0.G E A] 65, fiveinatiyam five morbo, contta&am debilita- tem quorümyis 'váporum «ontactu-sbrque Bravitese & dolore fuftinere. heducate osi nov Hisi itaque fic prenotatis ad contrarium ar- pope gumentum dicimus 5; Hippocratem: ài, Apho; " — "P riímo allegato intelligendum effe de 1js qui ces x rebrum admodum calidum &: bumidum ha- bentaut ctiam debile, & quod:faciledolote gia: viiateque corripitur .. frigido enim hümidoqu le cerebro frigidis humidisque recrementisonufto fufhitus calidus & ficcan: ns-(qualis.bieTabaeift) «« íummopete confert. à "praferiim perfftulm ^" modo quem diximus« exceptus. | À quo tamen abftinendum, ducimus eos, quoruga iapur. ob debili atem: Selicarolumque; naturam; rRen -- lum. deratiflimis ctiam. odoi perbéllitug. ac dolet;so; disi . 5l 01510q 301191 afe Sequicuraliaquzftios Utrum neapé! med báci mir fumus ventriculo ingeftus (.queux, maorem apud 5 "ird qi multos, 1mprimis nautasnoftros ,,in ufu cottiz «dl fen ^ diano -conípicamur). humercs füpcifluos e etii i fis bro trahere& purgare queat... qryq Defui Pro parte a effirmativa yalidiffime, funr vatio- rdi nes; quarum prima: fumiturex Hüppoct. 7.4 A- p. ; 4 phorifm. 5o. dicenté».: 6i. ubibüsquque per diar- fma. aBibo —. rheeas ^9 a ^in 68 Ló & RiONfSO N & wp: rhéeas fpusiao fa feaiacir dei tecrementa, his ex eiipiecflludne adia. o Vrdeiifercar; à capicead- venticuludi ;Birirünr pet choatam, trahentis. »«. plaffiiacifaculare himores; adlicipoffe. Sc- Teen defümitüpex: Acuto; AMefüge palijsque 4, &üroribus proBatiffimis; Agiricanrad purgan- dos picuitofos (uccós tri thorace GC capite eon téfitós cómniendhntibus s quod 'plaiie: aoncfer eitfént; fia ipsrBcHioRe: ee véntremi vacuari hod poffent/? 71771 o ca dg Pis Ge dasidacatte rosraentuim elt, aui: c " dude Aio MepHeg. en uc me- dicamenta poftquaar ventiém adieranr , rcío- hftaqui* fun; Aeiridt ad en: as perricasde n. 'fe- rühtürsiás per'qaascibüscémmear/fos quim . mitülo: 'coneóqui pótuerüti ; ded vi&rice perfti- sx terunt potenda, relabuntus; & quat fibi füb- i fida (acá décritiühts quae res Purgatio vo- » citatur. OAtqui à vctitriculo ad éerebvats aut e ' shótaces tulle xépértantur vie per'quas me- mecnm T——— alliciendum x PECORE. poflit: SSEBTUSD S Toten tmt t thoráceve'contentus he Rh we, 4 Lb d 'Rbici fumo: gi antis ph ci vacuari ioatifh- [E AjBiA PIO;b OS E b T & dociffimus Fernelius 3. meth. cap. 7.. defendere velie Vcg dul eizbrisip sonet 393 :olNozandiüm ágitur ded: huius; diffi- uisi, ilentioremty ubfumigij fub- ftantiam ad: ierit ie in.cercbio, non egredi c c ventriculo, fed ibidem remanere, aut in inteftinis adhaerefcere , indeque cogna- tum fibi fuccüm prolicere.5.: quod muluplici- tcr probari poteft... Primo , quia medicamen- ta extrinfecus adplicata , nempe umbilico , & urbilicaria: ideo di&a s; wolz-manus; plntz pedis; atque inter&um. naribus adinora: Gorpus pu:gant;.at nihilominus; ad humores. purgari dos: pervadere :iniequéunt; «Secundo «quia fepe: Oobfervamus 5: ; medicamenta; &- qilulas ferme antegras: f tionem. re- jectas , quod ——À — ;;fbad. .hu- mores familiares traliendos:in totüm;: €dtpus "5 pervaderent;; "Tertio , Serapionis ratio pr&- .. di&is non: inepte fubícribit;. finimb,inquit) ^ medicamentum ad humüremt longe:diffigum accederet , ill familiaritate Jurigeretue; ioo cam eum clus. jucunda. yol olup i pur;deb ctetzgriout Cextu n idimodum nec magnes:fcrro jun&us iilum alio: eubito ? 2131207 e? I à i Ox rsON ga RT fcd pláne 'retinePac fetvat;./ Faceri ergo opors tet, fumificam quandam fubftantiam & ven« criculo'per veas aliosque eoecos &^ occultos du&us, non folum ad cerebrum ; fcd. & in o- iiries corporis partes dus diffundi quoquo: vemfifiau;9* «isbtdrbsbuolgoranovóiborso» co zh ^ "Atqui hinc conftat, perperam dixiffe Arifto- esus télé pürgantia in omne pervadere corpus, & nm. rxium humorem quafi vinctum in ventrem Peducerégjeo odor t o125 | Dé :His ijeitur fic-notcatis-difficultau rcípondes 7^ msg dicendóypurgantiaad humores familikres fibi atttalendos in corpus;nóul permcare;; fed ^. imventticüleomanentia ifüa; virtute ac; proprie» tate cos ad fe trahere éx omnibus corporis-par- tibus per vias; quz licet nobis ignotz, natura | támémn cognitae fünt con $ns! boop oe tm ^5 Oriutr.hieic ali quzftio; Utrum nimirum «rir nimietas ufus "Tabaci per fiftulam- haufti cere- gira. btünrexficcare queat reliquis corporis partibus rupe ineucra(iaconfttutis? 5 555. nsi Pro negativa parte argumentum «eft , quia wo. humoris multitudo att paucitas:totius.corpo- fies, Tis'fcquitur temperamentum à -primordijs ge- g,í]n Cratonis contractum... 'ergo quum. temperics 22 :d totius [I vB AC O; EL.O0.G, t, A7 éf totis animantis: fit; non-autem uhicz partis, humor:plane;in :cerdbro- eque in. ullaalia. cor; poris parte poteft ord ; quin in tOtO COI- pore eciani exficcetut. .. | orf Quod autem. 4emperamenrum . .toti. "m port fit iribuendum;, non autem uni peculiari membro ,. probatur; ex Hippocrate 1.. & 5. Epidémior um: libris , ex. oculorum glaucedi, nt; afpera voce; nigrisque capillis , totius fri- gidum. aut calidum . remnpesumenum. colli- gente i. quafi una- pars. calida; & frigida. non poflc; "quin reliquum eriam, corpus to- tunz ád AMEN calidum; aut. íügidum —. aub rr Sed pro altera: parie ves à ipfe 1. de Temper.cap. ultim, ubi. pluribus probat. argu- menus non effe necefsarium ut fingulz corpo- - ris partes totius fequantur temperiem. Quam- vis enim in. corpore temperato atque optime conftitute.zqualis temperatura per. totum. re- periti valeat', in alus tamen qua ab hac ex- quifita temperie, juftitialique difpenfatione de- fcifcunt, id in totum verum efse.non oreft. immo ftat eíse hominem pe&oris pen eg birfuriflimi, ideoque ] Lconis inftar corde, ME SITOIXS 5i iq I 3 dum Pars: " i h gera. t 4 70 Iou &)wNis N&uwpDEI: . dum & audacem , non tamen:proinde reliquo corpote calentem... Sic videmus comidie:(ur re! liqua exempla prztereamus) homines plures je: corecalido, cerebrovero frieido przditos-, & & cónverfo'; at itiirà 4'non' liceat, (iidem: homo qai reliquas córpotis venas turgenizes obtinet; eastamen quz ini;capite & cerebro funt ex(ic- addit Galenüs , ut inteimperamenti exceffus in uno membro, exceffüs oppofitiin reliquis cau- fa fir & imbecillitas ; aut üniüs'róbür aliorum firmitate aut imbecillitate compenfetür.— 44(p(, — Quando igitur Hippocrates (ut oppofito ar- dun gumento ftisfaciamus ) ex oculorum coloré aut vocis pracilitate tótiüs colligit temperiem , recipi poteft, quafi eain corporis totius aquali temperatura exploraverit, in qua uniüs pártis indicia in reliquis locum habent. ' Vel iritelligi etam illa poteft do&trina quando ilia in toto corpore figha. ad idem oftendendura: concur- ruht. $i enim; verbi gratia , adíunt indicia ca- loris in toto; atque ets Jungitur vocis magni- tüdo'cum pe&oris amplitudine ; evidens ex his &nis calor totius corporis oftenditür./Owod fi: militer de: cerebri aliarumque partiüm. com s EF plexione [Y cB AUC O LoO0fG x I gi plexione cum: I" — ssunperii ehig a E EL. de tm? 5 r1 "E "| uo WR € ^; Qui longis, i imó arinuis ib hune. "inn Os &c nares fufficumi àdfueverünt, di&um volumus, hanc fuffumigationeni ipfis minus rioceres Con; ped fuetudo enim est acquifititia quadam natura, wii. tefte Galeno z:de- motu muíc. &i2;de tempe- — ^ ram. - vel uialiiiabie — habituséxeré- iie libus dengo d iHi ippotrarica n viis jjrea- Blarióm: Ferrum IHortevarvit; con(auetuda quami deteriores fintbidley minuti tamen: indi omiale afficiiint«eft ergo ad fugtorum nfas fiofeepiendsue.. Verifümum hoc axioma. GC extra omnem. contradicentiz t :in'omhibus enim confuctis;-ut confuc- va, infuctis minus noxia: ób confuerudineni c- nim j;ctiam ea .quz deteriora funt, longoufu na- turz familiaria: redduntur, ac proinde minime noxia; quod namque nature familiare.eft, i in- noxium eíse folet. "Tantum veró confueudo valet;ut ab illa tum in fervanda: valetudine tum án curandis morbis magnam fit-fumere indica- tionem; nec mülto quam à natura inferiorem; ADU ut 7 Ion& Nuts NgANDRI ut Hippocrates & Galenus multis in locis infi- nuatunt. etenim, cum infuetis femper natura gaudeat; (ut 'o&tavo methodi adfirmat Galenus) conftat , id cui fe quispiam adfueverit perpetuo . effe fervandum : à confuetudine enim perinde atqueà natura & atate fimilium indicatio fu- mitur. Quum itaque fervandam Íemper con- fuetudinem: Hippocrates & .Galenus adíirma- tint ; quanti fit periculi à confueto , praefertini longa annorum ferie confirmato ( quale.hic eft ex Tabaco per os naresve fuffumigium) defcif- cere; illudque in contrarium máütare prafertim fi repente aut immodice id fiat , perípe&tum hinc omnibus liquido arbitramur: unde etiam Celfus lib. .c.3.- Perviclitatur €9. qui (omel: €9 qui bit die cibum incontinenter contra con[uetudinem affumit iem : neque ex nimio labore (abitum otium , neque ex: mimio otio: fabitus labor. [ine gravi noxa eit. C'aumigitur hanc ex Tabaco fuffumigationem intermittere quis meditatur; non temere nec fubito mutanda confuetudo, ut quz naturz fere vim zquet. Proinde hoc tamo adfueti facilé eum ferunt 5 contra gra- viter qui preter confuetudinem euni hauriunt. Hzc efficit ut falubria non folum nobis ufui : Áint, T: & $7x: C o 10:6 1:29] 79". fint , fced' que alioqui (nifi adfueta cffentyeffenc:| detertida fütura y falibriá evadant "Fantz pozo tenti arque viriüni hanc denique fcimus effe, : utnon folum adfumptorum malignitatein ipfa fuperet;fed(quod magismiremur)ipfam veneno-. rum perniciem vincat; ut quz venenofitate fua. fpoliet. fic de puella napello nutrita legimus; quac e paulatim: adfüeta coufaett pro alimento, Gálciiu: eed j fimpl. cap. 18. anus cujusdam. Athenieníis me- *7 minit, qua ab exigua cicuta p portione : ifpicata: ei ame feifim prógrediendureffécinubeaimoxic in HERAS dou gna copia véfceretur. Leginius depuelaquadam. ^^ 1 1n Colonia Agrippina qua in trimatu parictibus e attepetet arancás venatura quas: NOràtety 'eoque cibi genere oble&ata infigniter aleretur .& Me- riim. thridates Ponti rex quotidie füumens venenum "7*7 confüctudine fibi cam fimiliaréreddidit;ücquüm fibi morteui inferre vellet fütmmpro viro y nén ien manus Pompei venirez , c toxicum ibno- pis po ji: Profecit poto Mirbeidares pri qeneno, "t gr | «Foxica ne poffent facon: Joceve "7 750: aan Sléidanuslib.g Autoreít; Papam Clemenzem: NI diuturno ftomachi vitio 'füblatum 3^ quum:vt« &us ratiótiem füafore Medico: Curdó: mütaffery K jam 7&4 IlouawmmriscNEaxND ET jam fenex. Sed quid multain re qua cottidianis confirmatür exemplis ? videmus eos; qui phar. maàcis: purgantibüs fepius utuntur majori ac ve- hementiori medicamenti ftimulo indigere quum. à mitioribus , quibus àntea irritabangur, mini-. main deinde-commotionem perfentiant; expe- rimentoque confefto- comperimus ; frequenti .. clyfteriorum:ufutn alvum fuiimmetorem qua-, "ffi ftupeícere, nec aliis cedere prxfidiis,üt Albano: mew» duci evenit, cui fine enemate non refpondebat pax. li. alvusg nam fui quafi oblita-natura rotum feme . dicinzc familiari concrederac.. - Plura de affuctu- . dinis robore qui volet, legat quz de T hrafia & Eudemo Chiomemorig xeliquit T heophraftus. "libró riono dehiftoria plantarum capite decimo ocavo... : j | | coh. C Sedadvittütes Tabacixedeamns. In Cephalza. viri à plechora-medicamentofius - nihil quàm folio- | rum füccus aqua vice dilutus naribus attractus; aut fumus pertraje&torium orc exceptus, vel ari-, da folia mafticata.. Confett euam ftrepton cx foliis ficcis naribus indendum ;id mire caputal- cai, |EVat. fuccus quoque naribus forbeatur. Sedab. his metus fit fi luc venerea tacta fucrit matcria morbifica; hoc enim non effet semen dndere * »! -.- led -4 £ ru t'"Yaxcm AUC o:L 9v. nue1 y fcd nafüm potius abícindere & oculis pericula iotentate: idcircorinoculislabefa&tatis pax fitab érthisigi" Segaituriicuponi oon 25 2! 10265 | . Elixir phlegmagogon € capite per modum ,;,, apophlegmatiimi: YEssa6o eI OUI vi FIG phlegma- 75 $8 Magift magnete juo (05m. 1004 gie füccimbana 3j . 200 she ovilbdpenddUs US CLOBRIOISHL (FP Extra&. Euphorbij. ana gt. v. 5: 3) ^SuccdNicodanz3ij | ^^ mem [523 Hellebori':8s:-7— HnDIl:fesup ema Aquz inajoran. 3ilij-/c 505005 H CN digerantur vzfe claufo dum uniantur. indies a- gitentur. in ufü gut fcx ore detineantur. Refert Monardes vidiffe fe-quendam acerbo vewe? capitis doloredefunétum, multis fruftrà medica- ri n mentis adhibitis, cui quum Tabacifi uu Uus bus przbuifsetexcipiendum; inhumerosvermi- — culosdelabente mucco permiítos excuffiffe.Idem & fibi obtigiffe Renealmusteftatur. 2005002 e "In Stermutationem nihil promptius quàm Ni- 27 cotianz pulvisnaribus inflatus... Valde fternuta premere. mentum (uthoc obiteraddamus) capiu confert ; p Bi1O0.&! vaporibusrepleto;ctzffis mucc: gin fid- ^. 'doex primis venuiculi cerebris, &crafforum ex- e K 2 pe&to- 76 IomaNmrso NE&NDÉI N*. pe&orationem promovendo. ;.Sed non teme- rc. funt: cienda fternutamenta. ,..àcc; antequam evacuaris, & non priusquam. mitificationi ftu- ,,;; dium fuum natura-dederit , maxime: in. ccre- msi bri Íymptomartis catharroicis;.&; cataphoricis. ox. Sunt etiam qui in-choc-eafü: Nicotianz pülve- . ri alia aromata , ut rorismarini , caryophyllo- rum , majoranz , aut falvie;pulverem admi- ums LE Ícent..v To &ne icio deucT. S qug, — 9edabíq;difficultate heic pizeteriri non potefl; - Pat»e- quz eft: Utrum ftermutaméutum capiti incutiat $or^- nocumentum? Pro negativa parte argumencum eft. St(ternuratio caput laderet ob violentam & agitantem concu(lionem id.efficeret. Atqui hac 22 Watonehaütquaqüatà poteftnocerecapiti. ergo Stemita- adfertum eftcontrarium. Probatur Minor. $7ez- Wut 3 siis i nutamentummotus eft adexpul/tonem eorum qua aput molestant;ic docét Galen. 5. de locis i a. edes, &2.deSymptomat.cauff.cap.4, 5.& 7. Aphorifm. sens. COmment. jj... Quum enim natura omnibus & poing firigulis partibus fenfum indiderit ad noxia per- je. — Cipienda, & facultatem ad eadem excuticnda; €x quz contractoni apiz funt fe contrahendo €oniriftantia & moleftantia expellunt, & excu- dunt, ut in rigore contingit,in quoomnia mem- M ud "E! : bra -— * poaae» "AUC o Loo eO 77 bta fentientia ad humorem projiciendum, fefe affatim contrahentia totius corporis tremorem efficiunt. at vero ad eas corporis partes quz ob fui duritiem contrahi conftringique nequeunt, €ujtismodi afpcrarum. pulmonis: arteriaruui bronchia, & capitis canales, per quas cerebrum repurgatur, alium expurgationis modum mi- rabilem Natura machinaca elt, validam fcilicet confertimque factam a£ris emiffionem., qua is egrediens moleftantem humorem fecum de- portaret. Fitaerishzc emiffio fternutamento. atqui (ternutamentum quamvis violenter con- cutiens , morbis etiam: acutifimis, in quibus €nput aut per-eflencam aur per confenfum la-- ditur; cft perutile, 'ut Hippocrates Galenusque ognoft- 49. atque, ut ipfe Galenus 'ait loco pr £citato ; "pulmonis expurgatiorem fummopete juvat. Ergo fternutatio tantum eft ut cerebrum Izdat , bt eius potius repurga- tionem utiliter promoveat.. Scd pro altera parte eft ZFgineta li lib. 1 cap. 46, edocens; Sternutamentum 1n humoribus ' crudis circa caput contentis nihil cond cere : Huic difficultaui pensis Sternutamen- &ial K 5 ta.mor- E Pars al- £r4. Detifio fic. Fade Tru- borem &a- fligans. 78 IouauNISs NrgANDKErI ta morbis qui thoracis aut pulmonis non fun valde prodeffe exoncrando caput ,..&; bonum quiddam oftendere;quatenus virtutis robur prz Íe ferant, licet non femper fint utilia, fed tunc tantummodo :quum | morbus. majori cauffx committentis parte vacuata jam declinaverit, üt monuit Paulus loco citato. Alijsenim tem- poribus quum. adhuc corpus humoribus reple- tum eft, non parum periculi ex eorundem hu- morum commotione,, & ad caput tractione, fternutantibus impendet... at vero debito tem- pore excitata non folum caput levant , fed et- iam pulmonis ipfius repurgationem promo- .. vent, eo modo quem ipfe docet Galenus Cap. y. lib. 2. de fymptom. cauff. ubiinter alia inquit; Sternutationes (ft tamen ex catharro non fiant) maximum. remedium. capitis babitu repleti ftnt». Sed ad vires Pet pergamus. Oleum Tabaci inlitum faciei ruborem caftigat. idipfum facit & ipfa herba in vino oligophoro co&a, & inter duo tenuia linteola interbaftata impofita. Succus& fpiffamétum idem pracftant, quibus addatur unguenti quid rofacei rhodofta- Smatemixti. prius tamen purgetur patiens pil- . lulis capitalibus, ut Aurds, &c. —- T"x 4x C o:r/0:65 4 79^ Ipfa hetbain vino cocta malignas T'ineas feli- rij p citer fanat, ed purgata prius bile illa melancho- 7^ lefcente ne: novus materi fynathrismus fiat. Oleum cius idem przftar, ut & aqua, quac fin- gulari i in hoc cafu eft remedio; etiam ipía herba uita & impofita. ' Quod fi fanics cflluxeric, ufu erit rem recipit: : | Genef gjsresiuo 111136095190 I0 ar 'OAuripigmend zj- Qj Core cmolie putrefidie BE 5 SJSCexficCat;; ) 625002 cU Maftichis,ana zij . redigantur omnia in pua: temifimum.. : cribell átosddde ^5 21500 813545 : | | Succi Tabaci 15 s. - Olei AMA 81. "UUCerz, | ( Terebinth. ana z5. fiat unguentum f. a. quo ungatur caput quod priuslixivio ex Tabaci farmentisfa&oabluatur. Terrz Cimoliz putrefactz & ex(iccatz.] C;- moliam «vel fullenum terram ( noftris XAolbtts- aetbt/ 3DaftD-attbt ). oa /zdito vitreato , €5. triplum aut amplius etiam aquaínde tunc Ad I adhibe, nibilque amnino movendo coque. 4qua Hifferia. $o- IlounaxNis NrANDRI aqua ubi pe[[mm ivverit, humor leviter excoletur. dolibus ficcata iterum teratur Antérdiu, adjecta. aqua, ut vve[pere confidat. eA ntelucanzs colo ex- cernatur , €9 demum in fole , ff fieri potefl, trita digeratur in pastillos. 1s1]05-5ed ai lue Huc refereniduni exemplum quod citat Ac- gidius Everhardus ex Monard. Matrona qux ,..curam gerebat filiz cujusdam equitis Hifpalen- Ad Liche- nes. Capità pediculos €B:CADS, fis non immemor quz (zpius de Tabaco multis audientibus przdicaveram, puellam fü fidei ac cuftodia concreditam. ( cui caput veluti tinca quadam impetiginofa-foedum erat, cuique Ego & alijnon parvam curamfruftra adhibueramus) - Nicotiana à Me petita curare adgreffa cft. nec operam lufit, Nam quum fcabiem Nicotianz folijs afpere adco perfticuiffet, , ut pra dolore, aliquotiens eodem die puclla animo linquete- tür ; poftridie nihil. eius dolores aut clamores morata eandem curationein repetiit, donec dc- cidentibus paullatim fquammis puclla fanata fit." quanquam dum adverteret Íquammas dc-- cidere, paullo mitius caput eius fricuerit. | — Adlichenes quoquc-íuccus.cam fpiffamen-. s: valde cíb'effigasi: sexes ane ate Eundem fuccum mifce cum femine ftaphidis : ! | agriz, voco P Rl 8: agris, ac adipe füillo excipe; ung | om je: inde pedieulos: exkatmiaaabis- : Elegans eftecia m hoc | ar Cocul Indiz: FB- Seminis Nicotianz ^ ^ (^U) Staphidisagr. anii - tufa rer otia in ceulumqu -*7 (^ dnducatüt capiti. : IT 4n Phehyriaf etiam commendatur femen fta phidis agriaz coctum: ex — iur Nico- dian. erani hoc , quod accipit ^ " ers Seminis (taphidis agriz zj | PAL d vivi exftinài cum Gliva s 3 es Olei Tabacini ERU f ^s O frliD oniosg ca mda qs ed ES j 39 HAS qpilflcd) « grioA 11) u.J Argen vivi exftinéti càm íiiva]. P Ó2 tur [ct incorporatur argentum vivum bec modo, eLccipe argenti *9rvi q. «y. €9 mortario metallic impone », diuti[si imcque Cum piflilloferreo agita cum pauca bominis jeuni temperat [aliua , "vel pauca axung:a porcina (fo malis) aut oleo aliquo pro libitu , donec nulla appaveast féinrilla.- fic- gue: exflintlom vel d, "Molutum comiftere pote- — refeigeratum -— niet igi ques " 82 logaxNis NEANDKEI etiam. exploratiflimum. «ft hoc. Cocules India: vel pifcatorióg accipe, hosmilce cum fucco. Ni- cotianz & fuillo adipe excipe. Pr ^ Porrigini (que & Furfuratio &. Men di- "b^ itur ) quum à toto. corpore.curfum fuum in caput flectit icherofus fuccus, medicina fiat ejusmodi. Layetur capus. decocto Nicotianz herbz , rad ;gxylaparh.. flosum melilot. furtu- | Dhrditetenéd exceprorum .. Loto ficcatoque T [pongia capiti iadtricetur aqua Nicotianasin qua falis ejusdem paxtieula difloluta fuerit;. vel un- ^^ gatur oleo-amygdalino-, & ovorum fucco, Ni- 5... COtiane miftis,aut: fiat; inlitus ex; unguinc Ta- »* bacino cum oleo in quo folia.eius funt infolata ;. abluto prius capite decocto ejusdem... Adhores Curantur Achores-fücco Peti;& Favus ei- pmo demreniédio cedic (cd purgaris prius fuccis llis E: i zer falfis.Sc nitrofis, humoribusque hunc foerum : -o coe -Nobilis-Heuroius: accipies dili sity ov ceret hypaticgne «noua oues . juniperini is elis e : e lareribus ana ziij... : hiis Mas immacera xancidas-nuces contuías, — - . & femen Nicotianz ,. myrrham, flphan. fu- liginem. furi a gngenipia, Nixumo ,, lychargy- £12 X CTUA 7A 6 G7 6 ier0A 3j rüm , & dum abftergendum és quid: L2 ru iuge U21 JM ei E GHIA OS H aea citt S dentibis deidsieeié mire MAN cft. Et quoniam fxpius falis Peti in hoc libello fic nientio; deis conficie&idi S» áliquothte Bontdés. 210. I egIoyT (pg od Collige Nicotianam coclo fudo, exüre in foco ab omni forde "fcopis repurgato (2i; prius Mir "pon trà tuere ; uscue, majorem Sali ias iminieenm poftea i in fa&ili aquam huic àni dài cineti cha rani limpidatmiqu ie füpcifunde, | acl ni; dt id. quot koras efferaeícà dmove;. dert éffun- de inaliud vasuri refidéar;reli&tis £ecibüs. tan- Dentes. dealban Li r1 Salis ex Tabaco extraben- di primus modus. dem per pannum. lincüm trátifige s E ^qüod E cransactum erit igni redde paücoruni cdrbo- ^. num, quo exhalet aqua. '. Sal in t ühep E phérum fübfideat. ^ , Alius modus. Nicotianam ficcam com- bure. cineribus aquam adfünde, coqué fpacio fesquihora . qua cffüfa noóvant. aqtani: icecdim iofer idque totíeris dm fiporém dqàa exüit. Lh Hinc Secundus modus. 84. LonawwNais NrzANDRI Hinc aquam. per cilicium depura ,. vel vafc in- clinato effluat, & lento igne exhauriatur. ..... reda! «Alius modus; Herbam Peti ante, ut diximüs, "* ' ficcatam in fitili operculo. fuo claufam pone —. &kurelongoau: valido igne donec in cincremal- biffimum redigatur. hic enim color perfedia ^» ca cinadonis fiznum eft. Poftea in aqua pluvia sons fae in;vafe vitrcato cflerucícat cinerum pleno 7735 lecace einegum ('inguam) cribatorum . Bulliat ^ lgitur u:que ad confumptionem. quarrz partis aque. e ub(dar deinde aliquo tempore». cffun- gatur in aliud vas vitxeum a/nplum forma con- cava, in quodimmittas linguas<ri novi puri- que; per qu:s (ratione vacui non dabilis) aícen- Set Aqua cTua, falfa, defcenderquc in.alia vafa recipientia. Ubi ceílaveiit filiratio, cvapora il- lam igne fuaviin vafc vitrcos & Sal xeftabir in fando clazupmfincerimque....... | . Mius modus. |. Collize Petum, tere viride, deftilla aquam pet alembi:cum. ; calcina fzces vaíc cláufo igne mediocrt. quousque in cine- rem ficcum. vertantur ; fi: que ignis cautió ne Amaterla privecur propria dá radicali humi- E & Quar suodus. ditate, jux hon poflet amplius nifi vitrifica- | "Hm. ele fu(ionear. | Aquam redde fuz 301 31 c 5 0 MEN CF aAsBOA!C OL 05G tfo AQ 8r materiz. inbuma in fimo vel balneo dies ali- quot. :effunde ut füpra cave ne fzcesturben-... tur; deinde filtra. poftrémo .evapora:. filtra- in. tionem.. Nos ex cineribus quibus aqua eftextractaex — rclictis item unguenti Tabacini Éccibus,falem extrahimus. ^ Chryftallini quoque lapides ex hac planta eli- ciuntur, eiufdem cum fle- poteftatis. Tabacum Lapli ag. tufum in cucurbita vitrea digere per dies quin- ne. decim:in fimo.- Deftilla, uc cineres; ficcencur in fundo. Tufis;his. adfundecaquam leftillatim.ad digitos quaruot. -niacera in bálneo per diesocto. deítillando ignem. per- gradus; quousque nulli prodeant fpiritus. 'ex diftillato: fepára phlegma. inerem relictum calcina lento 1gne/pet diesali- quot. Calcem imbibe phlegmate quod abftraxe- ras. Putrefacin balneo. In fuffa&one oculorum e leg ins Pilinr oi cft. od fi (purgato priushumore peccanre) fumum Peu? ben wu Lepius accipiat oculus eger, & fanusinterim,(ne, in eum irruat materia ) claudatur; oculusquefre- quenter ocfypo madente ab aqua cus ipid ab- ftergatur. TRA -Succuscum pauco mcelle crim intiths adegn ; rum ANS. . 86 LóusawNiso NsgawNmDÉI lil rim cicatrices, quz plerümque ulcera fequi fo- diettrices lent;praclare facit;addendo aliquid myrrha: vel eme. Ciochari chiyftaliiniIdem facic Aqua cjus ftillaciz oalyus D» qu & in difcutiendisoculorum maculis mi- »u.. Yifüce valet; fi — ca ablpaneitr y ded (gemit fóvendus oculus. »5c: : c a Rhyas quot curatur pulvere Tabaci focis catun adpofito. In o ui ctiam epipho- p ai- »- fis(quos Celfus pituitacci ürfum feuimpetum,vul- — gusautem medicorum Lacrumam vocat)fingu- | lare remedium eft herbz ficcatz. in: nares'attrac &io;& fumi | ejus per cannulam exceptio : plures novimus quiex adfiduo pituiczz fluxu. Jopz incürterant , priftino: oculorum fp'endori hoc rémiedio foiffe reéftitiitos, — ante remez diis;fed fruftrà ufi ürpatis, quum n conclamatz fer- mevifionis effent. /..- | Yijs «i£. Saccus fi cottidie maie lot hkarie "die. riimh- (eatur per fe; áut cum vino; calieines delet, & y» vifus aciem reftituit in quocunque,cujusviszta- tts homine übi pituita redundat. Quosdam pro- pe decrepitos fenes quorum membrana ocula- res inarefactz. nullum lumen recipiebant ufu Tabaeiex confilionoftro inito vifum recuperatle — (cdfüerunt hi fenes robuftiffimi .: de- Do bilibus JE Gut Kt o1 uo f 8d 87 bilibus enim-fenibus- Nicotiane fünium: planc 7777 interdicimus; aridi enim plztiquefunt & longa j;; uris die Ulorum humidum | quod ad- vifum non ío- Pip) lum; fed & ad yitam à'Natura inditum fuerat, ^ exfpiravit, ut & Galenus:docér & late: unl d libro de marcore cap. 5 ..taxans eos qui humidos .-—« adferebant, idemque:docet; décauff. Íymptom. C. 3. & 1. de fanit; tuend.c. 3; ideo etiam corpo- ra ficca (qualia fenum plerumque fünt) fimile cerebrum ut plaridium:dbtinent., ism e- habent capita, &Cexc POE. recs pridsm Galenusdocetlib.art.med.cap. 2o. Ac proinde dcbilibus fenibus: abaci fumus pla-- ne non eftpratícubendus. ;«5:0: 57 MERE Sisbint velolei ctul CUOr Surditati teinpafes rame pet (fi katéria igi c mx. cs E ; ' me conveniunt. fumus etiameodemin cafu me- : ;renchyta auribus in iniit bace obtura. : | In dolore Autium à a gets aut à addis TN rinm que: humore, materia craffa; pituitofa,digeratur Syrupo-Tabacino, particulatiterauteniécapite per fternutatorium: vehi caputpurgiam €'eineri- bus.Peti €Vacüctur. : UtEBleospislb x92 2335 &í5sHr Quod Aurivns wn. 88 TouANNIS NEANDRI Quod fi Aures ulcere (intobfeff, accipe | 'SucciNicotianz zj Tutiz 5j; inftilla tepide. : In tinnitu vero Aurium commendatur quod re- cipit | SucciNicotianx polygani ana zs Tuuz sj ! inde auribus. $1 vero vermes Auribus irrepíerit & Sulphuris — Talcis, ana 5j SucciNicotianz q.f.ut fiant trochifci, horum unus folvatur aqua Peti & imittatur au- ribus. Foctori narium ob ulcera inveterata & pari- ter corrofiva confert idem fuccuslana vel xylino exceptus &cimmiffus. f etg 5i Polypus nares infeftaverit, Nicotianam le- viter tritam maloadponito, naribusque fumum haurito. triduo quatriduove polypus excidet, & ubi exciderit,dics tamen aliquot continuato,do- nec radices ejus(int perfanatz. Feliciffimus pra- &icus Felix Platerus fumum folummodo Pei eia | affecta TY auW*9Xx4o:z00vG YI 89 affecta polypo nare excipere jubet. Hiftoriam sifori«. adfert doctiffimus Monardes. Q uendam,inquit, novinarium ulcere laborantem,é quo fanies rba- nabat non fine contagij fufpicione. Meo con- filio inftillavit foliorum "Tabaci fuccum. : à fecunda inftillatione, multi: vermes cxcide- runt', deinde pauciores , & poft aliquot dies fanatum. eft ulcus : fed'gux erofa erant non re- ftituta. | L,asbooi o1 In Lethargo przparetur materia (fi preparari Lethat- um pra- poteft) cum Syrupo Tabacino; de Beton!ca, & paria Stoechade cum aquis vel decodiseorum:& eua- ;, euctur caput fteriutatório ex Peti pulvere; hoc énim Bocin malo fanitatem przeclare promovet: verum id continüo facienidum non efquippe vi- res laborant; & adhuc magis caput repletur. Er- rhinum fiacexfoliis Nicotianz ficcatis, naribus folij pa£teindita. Apophlegmatifmi quoq; , quo- niamheiclocum precipue habent,remedio erunt noninutili. mafticetur ipfa herba , aux involuta linceolo manducetur, vel in pulverem verfa con- venientialiquo liquore excipiatur , acin trochif- pugan- e. Cosredigatur; vcl folus Tabaci fuccushic prode- — rit. hi capitis muccacines parant. C uodfi diutur- n& malum,ad dropacem furgendü,preclare enim ciues M mate- Vertiginis €A! 4li10. Mure torium ex eifdem. Si caputpurgium velis ex di- . -». Coqueintbij aceti. calidum impone capici. - "LI IomaNmwrs.NzgamwDpKi materiam refolvit; & fopitam Nature vim exfti- mulat:fiat Empláftrum ex pice, Tabaci pulvere, & Euphorbiof.à. extendatur in ovilla pelle. an- ne etiam füfhitus Tabaci hos excitaret? : Experientifsimus Heurnius Lethargicis prz- fcribit: -—Thuriszs.- BS | | » Theriace 2j |! non3niBa€coolaur IBS Fol. Nicotian.pj. Sulphuris parum, 2f Aquz vitz cochlear... ^ (1152 (ais30C Vertiginis malum fià pituita capite congeíta & flatu obortum fuerit, curetur fternutamento ex Tabaci pulveres hoc riaturz vim exftimulat , va- pores evacuatac reprimit materiamque pituito- fam incidit & attenuat;. A. ftomacho pituita lenta referto (i:obvenetit.,. paretur. cum. Sera- pio Tabacino , & inlinatur ventriculi regio O- Ico eius; Siin ipfo capitehalitus procrectur qui finus infarcit , errhinis & apophlegmatifmis ex eiufdem foliis incumbendum; vcl fiat maftica- Yetgin. Veris concinnatum , 2». fol. betonicz : falvic i ^ FEanes ACOLOG:!:4A. " 5 falvie-- | -BEOGODES [Mi pjoranae:: & 9r0118:02 : Micodaxoa ana Mj. | ord. iridis z s. ^térantur omnia fimul , fuperfundendo .. . dcinde vini alb. .giiij.exprimaturfuccus,- & fiat Sapiens. | 5i pillulas iilis, ton. : .( Catapttia 3 ees LN hier ss n. TTORID : "Diagalangrus- BHEIEGIG C DODIRETURDO ana35s. iren rye kar cdi : disp ow -agnicaftiana sj. peces - i loch rad. cichorei fiant: catapo tia pino DM endio Íu- Pendopoftamoram: pill: iij.velhas, 1 x». Pill. hierz picrz Gal. aggrcgat. Agarici trochifcat ana " jt Syrupi Tabacini q. f. fiant pilule,.. fümat quum à ventriculo I ibas: mobilis cere- E: fpiritüs turbant. ; e ÁÀ ; Singulari edam PORE eft: Hr iet dad Oris «em emen- Mz affectum ^"^ ^ 92 lonaNN1s NEgANDE: affe&tum quem noftri £xcfytur-buyrk/ dicunt , (i frequenti collutione abluatur. aqua Nicotia- nz Ítillatitia ; quod cpetienita frequens com- prose pilus 44: D o&iflimus D; Pavvius p.m. » prefetibeba pil- — iults quz capiunt Caftorei fübtiliffime dide. 5 iij Theriacez opt. q. ad incorporandum;, : fiat maffaque malaxeturSyrupo Tabacino: forma catapotia parva cx fi Ing. 5 j.. Nxmr: fumatpill.unam tnanejejuno ftomacho. roji; i Ad Tonfillarui ulceraoptime facit fuccus aqua «e» mellismeracioredilutus,quibuscaninum ftercus E". mifcecumcinetibusex nidohirundinis. ro -: Inoris ulcuículisqua: Aphthas vel La&ucimi- na vocamus, infigni-remcedio erit , fi füccuscum melle decoquatir: aut faccharo,decoctoque osíc- pius colluatur. Velhocquod habec Aluminisufti Thurisana5j.. balauftior. gallar. ana 3 ij... Syrupi Nicotiane q. f... | 3 nire [^ casu maligno ced e um. tur, vel Peri. ficca. | |YdcoxemAU€ o9 GoN 93 ficcadcindecuri pulvereNicotane:quodfima- ...... dignitasadfaeiit;adde;quid-alimipis:flyeroma- ^ 7 ligna &exulceratie pattes inputredinemabcant, infignis eft fuccus. Nicotianz. &, pimipinellz cum faccharo aut melle. Si fiftulamifecit arro- gis« - Á d d^ finia., fio abluatur decocto: Nicotianz & aluminis. — A marcria frigida fi; Gingiva dolet , detineatur Fes ai in ore acetum 1n: quo Pei; folia decocta fint. 5. placans e » D ra aca 234 . » . ulcera vel eius pulvere-aqua vitz fubacto Gingiva 1n- 5, fricetur. Quod fi i Icus:adíit; malignum adhi- e». beatürzaquic Tabaei-^6um decocto rofarum.: poftea Petr pulvisiinfpergaruk e. wes Succus póndeie duarum:unciarum inte rpo- Epilepticie: : . ed : . ES füiccus con- laris. vicibus fumptusiveliementer fupra; atque sim. infra aquamiatquc fpituitara purgat". ddeoque i Epilepticos íatar fiomalui antiquatum.non —— "fuerit. quod expctientia Nobisin pluribus com- pertum. atteftamur. lapó rise . Folia fub. cinere fervido calefa&ta regionique pen venticuliadmota,quotiens opus fuerit repeten- do,crapulam: nimiamque repletionem. arcent". Eadem ratio eftpulverisfoliorumexíiccatorum, -fi, quantum indice & pollice comprehenderis — . - €ochleari uno autaltero.aqua vitz, antequam .. - : "lectum ingrediaris, admifoeas. 00057 E 94 Lounak&Ni$ NxxNpbErI Raum 0s loj palatum; aut ralis faucium pars slceribus LEX rs m, CÁtéAütülcéréfi'occupaea ; «ol- laci gitgarismate ubdrecipiz; 33 erroil EERIZ Sas. pcena insüa abit - H 527 Diainót R O1R»OoZl 1505 "" fofan ana cts 205€ | qur4, "an RECHT top Aqui Be edi j: Buy E hy Gj ;Subliur. gj. büllsiei in afi vitreo: donec diffolucum. fic (a blimatum.. deindeab'ienefemoto vafe permit- tendum tefricerari ac facesfüb(idere,. Defz- «ata aqua fervetur ufionii iio ""Ranula qua:à pituita eft ; aperiatur fcalpello utririque in parte dextra & (iniftra, quo humor (ovi albumini non ab(imilis) exeat"... Fricetur poftea Sale Tabacino & gallis immaturis, cum- queovialbumine pulvis Nicotianz in linimenti "fotmam redieatur ; & obducatur Ranula...ex- piat poftea zger& cum deco&o.foliorum Ta- "i os fpe colluat, vel fumum forbeat.. Bentium - Cum aceto decocta déntique dolenti. adpli- Ii de cata hidüm: 'efti in odontalgia; remedium... pitui- tam enim folvit eius jue fobolem ; nempe.dolo- - ^ * ££ IH -- rem, (E a$B;k Kf 0; )01G E A1 95. rem; placat: .CCommog oret baci fumo auribus infu sbisduas; Popabaen poftea obturamus. Huc referendum qt Tabaci.inhot adfedtu;viribus refers docilimus ide Heurnius:4n fua; ad. praxin; metho ans heic ponam. Quum ante annum vehementer Hifleria.. ex dente laborarem Nicotianam ex. qua. decoxi adje&is chamameli foribus: s sépidi huius de- co&ti cochlear ore tenebam ,;txfpaiebanm. , ac idem agebam horis dualiuss deler.s tefcebav. poftridrequuui ex móre piex hoirult in fubur- batriis'acceflilem; inclinatoque capite graminis quid evellerem, liquorcrociflayedinem referens copiofe é naribus miserie jNieotianz odo- rem refe: ens, aGommas dentiuni: dolor evanuit. cd bei que euam Mallerus i in — fuis Aqu ol sedie poefeniieaqtani ad dearum dolorem, eed quz accipio SN ICLOM Eom Philop. e M c AMOR E - Corr. rad. . papav. C S35THÓÜD A pl Rad. pyrethr.- i Fol. Nicotianz Piperislong. : | : oo ccs emihyofcyam. aps : ^ Opij Thebaic. 5s.- macc- A bran- 96. Io&nNNis NgAWDRI miacéréntür omnia fpacio 24 horar. in 1j s. fpiéiéase riii deinde: — & aqua te- deatürih óreji : UB L. Braicoedle ; (qui tumor eft in: faucibus etis cüf ssi ) optime confert: gat- duce gre qui fecipit ^ "Ad Affh- na. Radrpyredis agros coousodats: -3b Sucd pétficariz , vel: B3 ESI5do ei 98 P. — rápélla £y cle - INlcóttana z ijo o -Tud Ospiséh im owe iren omnim, - | elctps ]osquo — ^" comimifceantür. Vel. LH is mumise 3j. iov» obo 5 3 orci TüBask gi Bdifén 4 3loiq 105 3i eren US sed TM 19 :S)51 re : siae) misitbt4. ""Lhqubris: Miginis ydg canfeclione liquor M umla lege € wmercetani pharmacopaam dogma- ticor. veiiitut. de Chym.operat. cap. 25. In Aíthmate Syrupi Nicotianz uncia adde liquiritiz pulverizatze fcriptulum: vel fumat z- ger cottidie femidrachmam pulveris pulmonis vulpis cum Syrupo Peti & pauco methridatico. his enim opuseft ut pulmo robur ducat. atce- nuant hzc aperiunt & flatus difcudiunt. — . T AR A € O;L,0.G E Ae 97. . Incraffa quoque mareria magno funt fnlatio éithidia exfucco. Nicotiang, Probavtiameftpo- tio theriacz ex aqua Nicouianz deftillata.......^ Celeberrimi nominisac recolen da:memoriz do&iffimus practicus Iohannes. Heurnius prz- 4 Ícribit popups ad Afthma protbe peuticon que accipit ; ot rs TE | ; ieotidna:; ydg Mi z 3c els gift — — -Q2 slt. 1 E -ie) ioxY .Capill. peu "4 | i Scabiof. viae 2itor dolub .odis Ficuumilice::o.) aclifisq Daá&yl. pingv;anaN. x-.? Fonugr. — 2151151 Rad. apij, & "roro foeniculana$s» | Ses, snibis c f —ÓÓ -. feenicul... T8s (uti 3! urtic.ana $5.; ime: ireos 21) — /glycynh.a 3.) 1 coquantur in " iiij aqua usque ad, tertiam, TU adjecto melle & faccharo.fiat FSpspuss mta. 1 Ve EC ^ g8- L6 8 £d SO NL aoo Y bis díe, oce Memes s duóautttia , diat e TABaeG Syrupum. t doótit fimus Aügeniüs 133051 - TM ib dineoq- fol. Beti;: LUIS CS i52 Ui 2g euimuofheetyagl irai c bcd ! ^ OPERE optime cóctds, de Maribel "' 1ambendo cum mulfa dilutal facta €x; idecoóbio- ne hordei, fasc aeraneigduas haus Syrupi & quatuor mulíz. | y H 4ias- ^ AliusSyrupus magiséspedtorans s — R;. rad. pe ses ulla lsadberarun vino albo, dulci, horis dede, farfar. -. «igtiüio ulmonar. tq. bs l. fácutég. '- 290] Calamenth atia M j. folium unurté oam Tabaci, liquirit/raf 2 j nd fem, urtic. E2021. bs a— Y — "oqüántürin imul. — addendo Oleo (5E: sB ic Weg :99 y. Sytiptafetipt gáij OL. fulph. kem coSed 3]. mifce pro Eclegmate. Oli fulphuris ] ;Z fzt-per artemo.. Sulphur Jvioum puloeratum immi[cetur pani [emicocto e ? furno extracto y reponiturque danec perfecte coquatur s postea exprimitur terculari. exit faccus vubicundus. | Vel fac lixsotum forte ex. calce, ut os'vum innatet. coque ex gefaphur. ps quedinem abftrabeo. Commendatur etíam fümmopere ah aliqui- pibe bus folus pulvis Nicotianz drachma: pondere Pella cum decode aliquo pectorali per dies PRI CX- mate. hibitus.. d "s tnis alius Syrupusà e eto. ofitus.. : reset qpqeit en sineiim. ug Hydromelitis fi fi mpl. LI Erg. in quibus macera per duos desve dies adi ignem in B. M. Alia Syri 2E 14 .Fol .Hyffop. . "Polycich:" - Adiant. | Ho Tufhilag. - : : Bx i | /Stschados, e SRIUE ci: :gni UN doli dy, id. zip N P bugick ióoc Lonua«Nri$ NrEANDR! bugloff. ana vi d i-is bombac.s3 iu: 10 /"uftdce' card. bened. "and , Fol. Senz 3i ij | | Sohpariei recent. trochifeat. ii Cinnamomi, SAM Yaryephilion ana3j' : dci fortiter exprimantur digerantur denuo t "e | ad perfectam. fecum depurationem: in 1b.j s. . Colatürz adde Sacchari t$ j s. coque in Syru- pum. Dofis$js. vcl àij ad fummum. | Vinum in Vinum quoque pro fanando Aíthmate ab iain Y Horatio Augenio viro probatiffimo quo pater led. eius felici cum fucceffu femper ufus eft, heic ad ducitur. Habet. Vini melicrati ib x, Pulveris fol. Tabaci exficc. 2 ; s. Rad, polypod, minutifl. concif. 3 iij helenij remoto meditullio 3 iiij maccerentur hor. 8. poftea. colentur pcr mani- cam Hipp. vocatam, -confervetur in loco fri- Lens Pontus 3 vj pio vice fingulis dicbus E horis Huxvs4 c o'nr-0 619A. 101 horis ante. prandium quinque. poterit ettam antele&iintroitüm exhiberi: ^ 7075 770 Aliud é Peto fimplex: Syrupum Querce- 4i» 5- tani. YARpHs . : &..$ucci Tabaciibu. Hydromcel.fimpl i5 j Oxymelit. fimpl. ziii. omnibus fimul mixtis in matracio vitreo capa- ci fiat digcftio in B. M. per z vel 5 dies, interea temporis craffior fedimenti po:tio in fundo va- fis apparebit: tunc perinclinattonem magnain- duftria; ne turbida fiatmateria, feparabis purum ab impuro , hoc eft ; craffum illud. fedimen- tum à claro & pellucido liquore. quo iterum in nova digeftione pofito, in ceteris progredic- ris ut fupra, donec materia ab omni fxculentia depurata fuerit. addepoftea Sacchariibij, & in Syrupiconfiftentiam decoque. Nota. Succus T abaci opus babet perexquifita Caui. £5 ingemiofa digeflione », qua fola fere omnium | rerum corrctiiones , dulcorationes , €9 contem- perationes. perficiuntur, ac omnesacres ,. mal- £ni,ac ventnata , qualitates fecernuntur ac tolluntur. Cujusrei evidens babemus teítimo- axiumin Helleboro, T ithymale,€9 Efula minor:s 3 /5 Te louawwmi1s NEzANDEI dn quibus pev banc[olam rationem varia ac cele- berrtma concinnantur vemedia . Hoc in[uper in q abaci [ncco manifecsleevincitur , qui licet po- tens fit in provocando vomitu, €9 1m corpore tam fuperne quam inferne pertimbandosdigeff ionis ta- men interventu in: Syrüpum.: alit. praitantifíi- mum adver[us omnes affedius eAsibmaticos , in quibus pulmonum bronchia pituita eraff a ac vi[ct- da adeo. infarciuntur materia, ut intercepta ve- fpivatione [uffocattonzs periculum immineat ... In quaca[m S yrupus bic T abacinus vite praparatut £9. adminifratus mira: praffat .. Cerebrumin[(a. per acatharris (wt diximus) fioe fluxionibus (c- vofis-ac frigidze liberat pfssi- ^ Dof[isejus ei dimidiumcochlearetantum s ubi U^ — damen a principio [amma opus esi circumpectio- ne y postea vero dafis augenda erit. Praterquam quod pectus mirifice eoacuat per QWoUx Ot Do pat per inferiora quoque potenter educit. ee Alius Syrupus officinisvulgaris. diei. ^^ XSucci Tabacinidepurati tbiij Sacchari clarificati 1bj s. » been PP yruporum compofitionibus bacnbtes circa va- f*« Nunquam fucci im "va[e aveo y fanneo,aut ex Ga Tu orichalce '"I a» Xx€oreocra 10$ erichalto-confecto pro biduana refidentia adfer- vari; fed vel in lapideo , aut faltem testaveo "vi- treAtoyalioquin fiatim ArHginem fapiumt HOXAI- que mpgentem eontrabunt. : 'Ceratum etiam pedtori admoveri: poterit [ ps A quod humoris intus« multit mi- matics. nuat; frigiditatem attemperet;eraffitiem tenuct, & eradi tatern devincat;: j — 233 nd eap fil Zachariz. Costi UR E143 ids [bs pinpeiinsipemiri ic E rici bns idrcepperb. Hol55dq rigidi cem ol.de cippaxib. | | 4 nitiioort olgardino routier juqr 2s biu ap ipolut ? afiigodaL licia us 183g pulveris Nicosana. M - as "ama "t p BAM mne i145 usgebx: gc 10 3baglis f Iov . 1:910 I caua Pip A iecit in lineob ams magnitudinis ditoits;, adpliceturtoti pe&toris regioni. | ; Afthmatcis etiam opitülacur Áqua diicogiat lien. necum Aqua Euphrafiz cottidie jejunoftóma- €ho pota, utexpertus cft Dn. Iarnacus Rupelle vubetrnaror (quem Nicotius habebat regis. Ca- thólici-confiliorum ac negotiorum conícium) quem in primis huiüsherbz: participern effe vo- luit .. 104. louaNNIS NeANDRKI luit. Hic ergo regiis epulis una cum Legatoac- cumbens A(thmaticum fe hoc modo omnino cutafle adfirmavit. | | | Aegrtos nonnullos Afthmate vexatos , fcribit .. Monardes; ex India Occidentali aut Peruana rc- gione redeuntes, obíervavi folia: viridia man- dentes, & fuccum inde promanantem forben- tcs ad. purulentas materias expellendas : qui li- cet inebriarentur, plurimam tamen inde utili- tatem fenfiffe adparebat; quum ad pus, tum ad pituitam pectori inhzrentem educendam. wi. Fumus quoque Tabacinus per fiftulam excc- fi» ptus Afthmati mirum confert in modum. Sed 24 heicapotelefma-obiici poteft; Quicquid caput replet, eius ufus in omnibus affe&ibus cathar- ?«:. ».- Y0fls prohibetur. Atqui Afthma fzpiflimeà ca- £"^?""- pitis.catharro proficifcitur , vel fi aliunde oria- tur; faltem ex capitisgravedine & deftillationi- ,., Dusfemperaugetur & incrementum fumit. Ergo i. INicotianz fumus Afthmauicis vitandus. Part. aie- ^ Pro altera; parte argamentüm eft validiffi- »» mum. Quicquid ícindit, attenuat , calefacit, S pe&us expurgat ;: id Afthmaticis magnopere «onfert » Hic fumus habet magnatR calefacien- di; fcindendi, & attenuandi poteftatem, pedto- risque T XB A6 ovcr:0:«6 t: AJ roj risque repurgandi vim. Ih mdp con- venientiffimus merito cenferidebet;: (005002: Hzc difficultas facile amovebitur, fi aou multum intereffe- fpedare confi iderareque teme pus conftituens paroxy ímos:Afthmaticos 'Gcin- tervalla eorum... Si enim anhelofus infültusia- ftat; fumus Nicotianz eft periculofus , utpote caput replens; ac deftillauiones: promovens;^ Si vero declinatio paroxyími dpi c&ctur; quando iam humor qui d i i i fitie:exfcreart nequit , neque nüva- fluxiohil imminenus timor fupereft fumo Tabacino extenuari Aui ad Mn eelrnmtnemi deer debes. Is bin T - Iterum infetüsit x5 (diiit: inr Poit 4 E Lr mus quatenus exficcans &- abforbens i in cura» tione Afthmauis fit fucipiendus 2^ 5.2005 V : Pio'negativa parteareumentum eit; Tuffus Part.ues enim potenter exficcans; qualis Tabacieít;Afth pret maticis nequaquam: convenit, utc multis EHups — 0 pocratis Galenique bs evidenter fatus apparet. Ergo talis fumus; vcl tale fi ubfumigium in cura- done Afthmatis.non eftpizícribendum;:) gir t : Sed proaltera parte funz-Mcfud, óc disnei): Pers | vin: graviffimi 5 przdictam / fuffümigationem ^ inge O - ad "c pr i2 ul Craí- Refenf. 106 lonuxwwzIiso NeaxauwDKE: ad.ánvéteratutà Afthniá debellándum. e e ftrenuum remedium comm $. - kd argumentüm igitur oppofit itum dicimis: : (nffumiginm iftudlicet non parvam adítringen- divite fortiatutj renuiotesramen fui; pártes tan- tüm in fumum refolutas emittere; quibus atte- nua: eimagis Ghabfumere, quàm incidere confpi- cunrur, INecobítat éxficcans vis. ac potens tià; non: enim - pülmonis. bronchiis hümoribus adhuc refertis; eft ufurpandum, t ut diximusalibi, Ícdán.intervallis anptummodo quando transacta przcedentis: patoxysmi. declinatione , & pluri- ma. facientis materiz morbum parte-repurgatas minima quzdam ipfius portioadhzrefcensmór- , dicus, & cxpectorantinaturz non icis refic- Cari abíumique poftulat. max, V Cnimus id Anginamin quacavendumà (uff ees: migio Tabaci, quamvis concitato: pituita rlicu- Taba, c. Mate, concedi quidem poffet, Íed'nonituto: eme- quur. ticis enim eft;ur diximus ante, hoc:eft;:vorifie cus& y omit [xp ! 1s diftentiohe ac przfo- catione peremit, inquit t Colins Aurelianus Idcir- co magna [a ; pL AE tive beo aklfiAli. tant, cayendiim soi maxime ne à nica" 4 DE uens d 'ioiibesie ahud á ^ func exhibenda; Miticos! enim in iheuma i itri- SY aum AC ors sal — 1057 fluens materia fauces riget. Cumprimis ab hoc cautio fit ubi peftifera. Angina id vitià eft; ham illa'humectam vim penitus Yefor- "ess midat. In principio Anginz pituitofz levibus gs pi- adhuc querclis adfecto epa d fuirer adhi- € "- betur quod aceipit 7^ 7 Fol. Tábaci exficcat: | Summitat. calamenth. 5c : rubi ana Mj... . Paffular. cüm arilis daidcuf ij ^SDaéylor No 0 Rofar. rubr. — ^ idus i 3 I £1535102 Hotdei integr. atia py VIG -"Baccar: mytcih: 5j p bbiup (BE ars ipu Liquiie "xf. 4Hj/^ 4r EE i fiat dicoóo adi a : -Celatittat adde S» Nicotiàan:2ij * : Diamor.2j ^ E Disi, 3v. DA. fcefiad gargarifma. quod fi adfectus: us naturam- declinaverit fchir- 4»t»« fihim rofam , adjicies in fine 5ynapi; Mytrham,& fi- quid re- milia.In quo etiam cáfü gárparisttduis loco po- 2nd» teris pulverem cenuiffimum "abaci; Sinapios& a | O 2 piperis 108: LouxumN1s NgpANDEÉI piperis.ana ,:in parcem. adfeCtam infufflando transmittere. «^ ow . Quodfi fchirrus ad füppurationem undis gine fup- nam fiathuncin modum. MIU. is so Re paffular. perpurgat.a "n pulveris Nicotianz 3iij. Caricarunipinguium paria iai Sem. althez,& ..- Lolij ana 5j Lithofpermat. 31j faz deco&tioin hydroracl. eolaturam tepidam ad gargarizandum praebe. -— St vero poft puris evacuationem putrilagino- 4»... fum. quiddam & fordidum pra. (e ferat ulcus. [5o Gargarifma exhibeatur fequens. ! &:. Nüucum cupreff. contuf. par. j. Rad. atiftolochiz long. i) ireos Florent. dec Fol.Nicotian. Agrimon. pA. SEES Polyuich. à àna Mj. Ve "Luüpin;contuf.. Nee Den | - bs a4] 35 fmsd Rofar. rubr. rm ri d f. : "5 amisum o6 oop[;;Flordelana Biss, cuim ^on aer E »5iqeni; Myse Mb: d: 3 : E eH QU WO TTANM AT i E TaàsaAcorosriá I09. fiat decoctio in hydromel. ad:5j.Colature adde. — ^ ! — Syr. Tabacin. | depraffio ana i. - Quod fi exterius refolvere opus fit; cape Topic. im | Olei Tabacini 3j ! eif chamazmel 3 s. Unguent. dialth. $11j Pulveris nidi hirund. 3 j.. on eBngb omen Pulveris nidihirundinis] Comburendi- quidem birundines modum docet. Me[ue qui talze. est. Oportet eas birundines primo decollari , ut fan- guis cavum fuat [uper alas ap(arum : deinde pul- veriz,tur (upereas (alomittatur posteain olla vi- irea flvidtiorificycooperiaturE9 figilletur (apien- tie luto , utque dum adurantur , €9 [ervetur ci- nu. Hacex Luminari mari. Galenus quoque comburendi modum ponit . [militer habet Ioban- nes Serapion. Pofleriores eró Medici non [oum birundinis cineres féd totum quod, ipfius nidum eum plumis ac fimo fu[um,€9 1m aqua-oinodq, co- efi ac per (ctacemm transmiffumin ufum traxere. Adtuflim etiam antiquam ac difficilem mire — * prodeft fumus Peti per os & nares hauftus. Sunt zw. Je A a tamen Dificul- t4. Part. ne- gat. «r- gum. | HO. IlogANNIS; NEANDRI 4d eppef. vefp. - tamen qui ádferere non vereantur tuffim rauce- dinemque hoc fumo potius cauflari (reficcando nimirum, ut objiciünt, &c qua inatteria eft mem- branam exafperando ) quam demoliri ; in me- dium .adferentes locum Galeni lib. de. cauff. morb. cap. 7. ubi fumumguttür exafperarc, tuf- fimque excitare tradit; & inter alias huius fym- ptomatis cauffas ponit, recrementa fuliginofaac fumofa ad pulmones delata , 1pfiusque arteria- rum cavitates offendentia , non fecus ac fumus easdem cavitates fübiens, difficilis & anxie refpi- rationis irritamentüm exiftere,. — Ee Pro altera parte refpondetur, tuffim ab hu- moribusut plurimumoriri pituitofis afperas pul- monis arterias obítruentibus, qui quidem inci- fione, attenuatione, & abfumptione indigent. He'cautem ómnia Tabacifumum praftare poffe fatis in confeffó eft, habet enim tenuem aliqua- tenus fubftantiam & qualitatem igneam, quum ex fubftantia ipfiüs a&rea & in naturam fumi rc- ductà gencretur. unde tahtum abeffe convinci- tur, ut T abaci fuffumigium tuffiminferre poflit, ut potius ighea fua 'fübftantia extenuánte &. ab- ka fumente qualitate illius cauffam- extérminet : ^: Quedconfirmatur ex "d-vicenüa 10.3. traQ. 1. cap. | TUE BAV o X75 60 fi Càp: 4. übi Jjet , craffam "ifc idamugue mue: YA «oetereim AR belofamome veipirandi difficult: tatem producentem; aljsque vesatdijs non ceden- tem. berbarum Mbit fa fitu pope. de- . nolivi. II Edo qii Vtlitem hanc direc dicimus, fumum , quum ex rei quz comburitüt terreftiicraffaque parte. oboriatur, acremquc infpifatiduti incraf- ét; natuteqüe térreftrie part ciperi faciat, tuí- (im ex fe excitare ; ac proin. do huius- modi fymptomata ritulttith üreéric , ab omni fuffumigiorum genere : ferner effeábftinendum tanquam à- promptiffimo cüffis is^ fufcitabulo. Quandotamen tuffi&ridipáto stfüs non inftat, fed caufla vifcida ac dena ity fáéijspülmon um contenta mágisurgeat quaai ipfüm fym ptoma, fuique éxtentiattó em Confimipti ionémqu €bo E: ftulec, tunc füffitibus ex igricá natüra cóntt tibus (qualis Tabaci et nort ere: TN cem adfert poffe, . ^ ca Si vifcidum ac — ;püs i iiie Con- tentuth fir, incóquatur Tabacum: fero la&is; hóc] pus abfterget S adelitum difponic. idem Gcit& Syrüpus: Do&dfenàs Fleütritus fuffi- num cius cum ungula caballita; »ttide, ue ADDE ve - »wyutot Decifio:- diffic. Vifa ida Fomtt- Oxyinel Tabag. Hi IoHANNIS NzANDRI vel fulphure commendat, . Ad eundem etiam ufum & faciliorem materierum. tcíolutionem, maxime fi flaruofum quid pratervaluetit , pro- derit fomentum quod accipit Flor. chamam. .,, melilot. . Sem. sspnugses oi Eigünm..o: s; | .. :Malv.cum et quantum pro indigen tia ies Rad, lilior. inito LM althez ana $ij. .- di "e - Herb Tabac. Mj. " 5 abfinth.. à ftat :on abrotan. ana Ms... -Flerfambuc.pj. bulliant in vino & m ana. di ; Pxoderit. ctiam oleum Tabaci inlitum. ; Oxymel pe&torale à & Tabaco polychreflon à in nidi sd ventriculi, touufque corporis pravo- rum humorüm füburram ex nautic ado, deícri- -——— Jas ouitosdilumis Quercetanus. — ^r ^J. Fol. Nicotan. ad folem exfi CCat. K pul- t] nabi i ine Nctifator. nodul o incluf. li ipeo sis. Fei Kad -iridis fic. & in calcolos mus 3k. SS .;;; Polypod. .. SID'Orfl 1 iov - e Tarkcoroork —— dg liquirit. I 1 Sem. carthari- copi ana "n Spice riard. 030^ 103920505 Epithyin. 39 .2i2igo1bDyd. 2 I qnd oH yffop. 3Y 520930F 201010] .131 Menth. anaMj.- orsftdt»b us . ny anifi re 4d b! dan 3!(151 31 iCFgenicul:- 5c ij 2ifidiexilvi ons Card bencdió. ana giij. BE CUDdEd iios Flor.tuffilag. icri? edi» quive (35 iu * e bugloff. anapj. '''tOtria PrEIDT9ID FolSenzzuy. ..: | -Agaric.trochifcat. in sodiosinduf -Nucismofchat; - ^ 0c av Caryophyll. - E p iE "Cimnamom.ana3ld.6 5| 05071 625) Contundantur & macerenter rper din in accti paffulati & fambucini ana t ij; deinde co- quantur, exprimantur, & clarificentur, adden- do mellisoptime defpumati 15 j s. coquantur de- nuo ad bonam confiftentiam... Vfu poftulante przbecochlearia aliquot: pe fe;vel cum decocto aliquo. pedoralt. ^5 Aliud Mel Tabacln uni. iim plex. n; Fo- 2 Lea I14. lomamNrs$2NrEANDRI &. Foliorum Tabaci £ s. Aqüzplanragin.ibj$. — — coquantur lento igne: colatur adde - Mellis optimi 5 v j. iuvd Phthyficis, hydropicis, & dyfentericis con- fert. pituitofos fuccos & ventriculo. fübducit. tufli, deftillationibus in fauces & 'gravedini uti- le remedium; fed biliofis bellurxindixie. A" Mirabilis juvamenti. eft fumus; Phthyficis pbyfis, hauftus (nifi tamen malum fuerit antiquatum.) isi 5- ut & Syrupus cius fimplex ;utredinem enim, ut ^. di&umy,in pulmonibus exíiccat;&:eorum ulcera confolidat. Singulis dicbus fumatur in mulra quantitate. Refert Clariffirius D. Heurnius ta- bidos quosdam hoc ferapio multos conftitutos. Videtur Nobis hominibus noftris Syrupus ex fucco Tabaci in hifce rcgionibus nati utilior quam ex maceratis ficcis ex India allatis foliis: compertum enim Nobis eft; talem Syrupum exrecentibus noftratibus Nicotianz folijs con- ES fe&um quosdam à Phthyfi ptopemoduimrevo- p iy. Cafle. Si Serapion velis.compofitum c.50&» Carn. cancror. fluviadl. | limacum in aqua Peti co&ar.- Pinearumiundat, —— — : : Pifta- Taskcortocri E S — Syst it WHQAOY OS AMRCHY AME. ains mygdal. dale AXES uH ROT SI ois ular. bung PII S S | oem quatu. frigid. en ana $5. Tabaci M j.. 3 Hyfsop. M s. Sem. foenicul. uiu —'Glycirrh. ana$ia : coquantur in aqua pluviali, cies faccharo - fiat Syrupus. Aliud ex Péto ad. Phthyfin Sera-- pium videapud V Veckerum.Herba quoque ipfa absque ulla nocumenti füfpicione in pulverem redacta eclegmatis ad mifceri , deco&tisque. huic malo convenientibus iini iiu addi poterit". Ubi vero ad ulceris adglutinationem Veniens Paso dum, eam molirinon oportet, nifi exada quan- 7» - ra adglu-- tum poterit deterfione praevia. e. g. i an m. Conferv.rofar. | m capill. Vener.ana 3 'Pulv. Nicotian. eiu Sy fiph. ana 9j. ocn: rupe Boli Armen. praeparat. 5j- idi E Nicotian: i f. | i21 | 2 ! Dem vers bii Te JST. abaci folii fibus " addunt quidam, dd ut fa- "6 lomwamxmmirsoNzgANSRI Cat». — MP fumus eo fortius in ulcera AgAt / ied modnur esto talz, ne, dum festinamus famando, agrum perdamus. Os quoque fxpe. irrigetur Syru- po Nicotianz cui infit fulphuris flos, vcl pul- vis Haly contra Tabem »..| Mel pulvisi pulmonis. vulpis. o2 M aozivi- mw.» —Abinitio ad facilitandumi fpututa admovca- d; ja tur pe&ori Em plaftriquzdam form am olliffima 4i facli- €x butyro recente cüm pauca hordei. & feminis -— Jini farina; addito pulveris Nicotianz plufculo. qnum vero fepurgaruni ulcus coníalidari.po» ftulabit; Oleum myrrhinum-thoraci àdm OVca- tur Fabaci pulvere mixtum. 66 5 pia. ."Inrerjcienda heic quz(tio; Utrum Tabaci fu- po; ,,. Imus (ut fupra docuinius) convehiens fic Phthy- i65 licis? quippe quum calcfaciat & ficcet morbi- st ficis cauflis eft adnumerandus.. : Atqui Phthyfis | abfumptionem exficcationemque. pre fe fert cum hectica quadam caliditate conjunctam... Ergo fumus ex Tabaco illius cautioni.conducce- : Ienequit.immo;tantum abeftuz profit; uteciam magnopere noceat, Drdfo Refpondemus: In indicationum.contraria- dificul, dues UM Xt : rum concurfu ad cam qua magis ürger, & à imalo defumitur;juxta preceptum Galeni, mime J CE AUBOA C Oc. Lo0£56€ 1 AD n7 curantis confilium debere dirigi, reliquis tamen non negle&is. Undefiin Tabe febris he&icz vincat indicatio, utpote qua ad extremam ma- ciem ac marasmodem conditioner. egrotan- tem perduxerit, nullum jam curationis modum in re defperata effe perquirendum . quinimo f taliter adfe&to fumus Tabaci prafcriberetur, ce- leriusquidem interiret: XQuumvero confumptio adeo magna noneft,urFabem confirmatam pol- liceatur,ulcusautem pulmonum magnum ac for- didiim ipfam certó portendat ; tunc ulccris, tan- quam cauffz, indicationem preponendam.. Quum autem ulcus omne, quatenus ulcus, ex- ficcationem:requirat; fumum 'Tabaci merito,ut fingularc remedium , commendari; ] ! Sequitur Pet ad pe&oris: & pul- Sul/enm- monum ulcera. trttopehut no ad ulcera : "x . s Soo petens dee p. Nicotianzàíordibus purgat.ib lj. — pumen..- huic quam recentiffima & lota adfunde quin- t& cffenciae vini malvaticitb vj. digere per men- fem vafe claufo; ut tingaturrubro. tunc exprime. fortiter. In expreffo. macera per diesviginu. Glycyrrhizae: 4 EIS Sem. anifi, ana 2s. . Cionamomizj ... $775. Ic T st E Macis. n8 louaNN1IisS NEzANDRI Macis. : Zingiberis ana 2s, . Caryophyll. 5j. Rad. helenij. | - fymph. maj. anasij. Coriandri. Calam.arom. Galangz ana 3 iij. . Nucis myrift. ; v. Carn. dadyl ziiij. hzc concidantur minutim.. illa pulverizentur. Macera per dies xx in fuperiore extra&to vafe claufo. tandem expreffum ferva. Q uum uti velis adde Sacchari candi ad placitum : vel hoc ex- Uh 8: Sacchari alb. pulverizat.tb j. Aceti füllaticij ij. - : Digere fuper cineribus calidis per horas fex. de- inde adfunde aqux vitz rectificatz tantum , ut digitis duobus cxfüperer. digere donec coletur. Tin&ura effufa adfunde aquam novam, idque repete donec ceffet tingere. Spiritum vini bal- neo fepara. Effentiam circula [cum aqua rofa- Cea. Aliud Balfamum. fimplex. | 3 R. Fol. T -mator:o:e:s-i iig .. & Fol. Nicotianz q. voles, in mor- SHE tario contufis: exprime fuccum rejedis fpiffa- ous mentis : expreffum fuccum cum aqua olei oli- varum portione in phiala vitrea Soli expone quat diutiflime, quz diligenter obturata fit ce- ra gummata, & membrana folida colligata. aut fi mavis fifte illam in lebete bullientis aqua ple- no five in balneo Marix , vel reconde in ventre feu fimo equino, ibidemque relinque totos dies quadringenta renovato interdum fimo. Hiíce exactis reperies in phiala balfamum non mino- ris energiz ad omnia quam ipfius Nicotianz quinta effentia. De diverfimodis balfamorum compofitionibus pott. agemus ubi cheirurgica attigerimus. T Sivero Quintam efsentiam clicere velis, quo- z«ratum niam eius hic facta mentio , confectionem ejus pre adponemus. Conficiturautem fic. fat. &;. Herbz Tabaci 15j. Aquz cjufdem 1b x. ad focum in ampulla macera dies viginti: po- ftea per fetaceum cola. Colaturam perfiltriim- pofitam partem defülla in vitrum angufli oris. liquorem defüllatum teftz inditum tenui linteo. tefta obdu&o evapora; margini quod adherefcit Ícmpet 1o IouaNNIS NeANDRI femper abfterge, & cum fidente fucco id remif- ce. Exhauriatur foco tenui, & quum ad iuftum craísamentum fuerit deventum, recondatur, 4isw- . Alius modus. Petum ficcatum in pulverem redige, cui adfunde vini fpiritum eacopia, utdi- gitos tres vcl quatuor fuperemineat. macera in balneo, vel fole,»vel igne, vel fimo equino, dies tres. vinum effunde.adfunde aliud. tandem fepa- ra fpiritum vini deftillatione dum in fundo mel lea craffities tefideat; Reli&tis interdum cineri- bus tritis exhauftus liquor. fxpius adfunditur, iterumque maceratur ac deftillatur, inde & falem & oleum eliciunt. pvfsc4.:. Daturcum peculiari jundum decoc&tura aps fs. usque ad 5s, in catapotiis períe, aut medica- mentis aliis mixtum , mane jejuno ftomacho. . $uaviter propinatur & fine tzdio officium fuum ' peragit. Aftbmaticis & tufficulofis exhibeatür cum oxymelite fquillitico compofito,oxymelle helleborato,&c. wu, — 960 cAuté eccbylomatis utendum , longe egim validi (uo fungantur munere» , quam illa res unde dimanarunt , nam babena cra[faimen- t1 exuta jam [unt , €9' idcirco multo «validiores "res [birazto : lIlorumque 3s non minorzs eff ; ! ; anergeis, rE ASB RICO LOO .G BÀ. 321 energia, upiAtirtincia etat tota Yum fua falitantia vrafstorà exlabita. ;) 3531 rains ms1olob en Simili modo poterit etiam fuccus Peu.(qui. sueora- eft veluti fanguis totius plantzfincerus) per. di- d Mee geítionem;inípiflaris -dum: mellis: characterem /fpjffandw. induat. Coletur frcqueifibuéos coaguletur. fitin- fpiffatio] lento calóre. . Suntquifaccharüm adji- ciunt; fedhebefcit faculcss fpiflati.-A liquid. qui- dem aluminisaddi poffet facilioris m»Esoe Ó CO- loris lucidiorisgrátta. In prefenti ufu dcípumc- surlenroigrfé ;aviqyalbo clarus reddatur, Quod Cad fi ovi albumen non rectéc larificat, librae adde cemdu, lactis acidrcochlearium GGpermanicam;irajidés — e depuratum poftca; fhcicharums. fiv. xelis, adjces. Phiola poftea oris apgufti. £ncipiar ut, oleum (u- adirrar perfundatus, ur fr pacium. duorum digitorum &- ^ quet, ita ;perennabit; nec ab; acre. alteszabicur. :- In Peripncumonia vcl inflammatione pul- segre - monum, pendente à materia | pituitofa confert Pape, ils Syrupus Poeti; & puluiscius exhibitus cut vino - oligophoro; cgrcgie enim maturat, & potenter educit fpu:amina. Sedlinguaetiam derinendum rprzebe.Sal ojus; velpulveregü cum dwecagi né £e- aminis pfyllij in paftillos redactum: E horaciquog; E adponantur cálidaswavfpiflóméusIs1ce- 23 S A tant, 112 JonkwmEts?^oNgANDRI tianze, & cooperiatur pe&us lanis ijfdem imbue tis, dolorem enim fedanr, & tumores facientis hümorisréfolvànt. 7: 77000500 os 77 Cumptrimis in boc affe&u provocanda fali- Cmvt. satio eft: Peri pneumonia enim ex:qua nihil ex- cernitut, eft periculofiffima; quamvis Rhafes Autorfit 4. contin. Pleurididem faluberrimam quandoque -carerefputo ob materiz paucitatem & benigmtatem, quz facile infenfibiliter à ca- lore-nativo diffoluitur ac. diffipatur : . Sed hoc » mon contingit abfque periculo in Peripncuiuo- nia,licet quandoquePleuritidem ob matcriz (ut diximus) paucitatem & benignitatem fputi re- je&tionon cOconiitétür:inP rip umonia eni . munquam fit refolutio marerizs fupereft igitür Sy. fu ut per Íputum rejiciatur, quod commodius fic- ws. linequitquam ufu Syrupi auc fumi Tabacini, Pewwae- Vacuant cnim ac revellunt potenter hümorcs, "4^ idqueabfque turbacione, nam folallenitione ac leni edu&ione opus füum perficiunr A As inul- lum magis (alutiterum cít Peripyeumonis epi- phenomenon , ac expectatio , inflammatus €nim pulmo humiditateni quandam éffündicin Ípacia fua interna quz arteriz funt bronchia;e 'expe&orando eftauferénda. i510 0855 iai? eRUEH 6 RV MI S E ; ZI oam co L:0:G: p 123 Necminoris ehergiz paftilli eruit hi féquenz- tes .230 ,030] w. Seminis Nicotanz ij. . . : Sinapeosti].. m onus Staphidis agria, Cubebarum, rcd Nigella ana ji Zinziber. condit. 8j. nq Maftiches z 5j — | Melisq.f.- fiant paftilli ania. se panno raro concludantur. : T vel hoc Eleduarium. s. Conferva Tabacinz 5 T 2152 U1 [I1 "Salviz jc (0220 Z9 1D 51 DO» ^ Diamofci dulcis si i&H eitbinoq 5 ^Thetiaca Vct 149 "noboid ^ Diambrze5j. OIfiuior. bal, BHuEd Syrupi Tabacini q. C jb eia - "fat Elé&üarunm molle f xa 925 ams -. Guttulas aliquot rob delimonibus, aut vitrioli. . Quiin thorace vulnerati fucrunt, ubi ex fü. impe niei inter thoracem & pulmones: colle&rone s Empyema fuccedit, praeclare ad falutem facit Q 2 de- íz4. AlomaNE&ErsoNEANBRI decoctum Nicotiànz.cum pulegio, péaffto, ui | fopo, &c. Hyffopi dee Praflij am Mig? 92.19 dixe N exhi fem. frigid. mi - QIE6G 9» MM m" DUE id5 i Ficuum 3 5 iij. 103n5l MJ 205 O1 . Paflular. ab b acibis perpusgàr;: jj coquantur ex deco&o Nicotianze & cum melle ac penidijs at Syrupus.. accipiat; eger 3 iij. Proderit etiam... fagiyis , pec, ;zrajetoriun hauftus , fed iiiplo horis ise, ne pran- — dium, ne Ke NI difficnlas Regen yMEI venit, Utrum ns: Vinpyicis? Dro negativa qui- p parte argumentum eft ,. Ex(iccantia om- wm nia adfttingunt ac retinent. Arqui. adftringen-- » tia-valde nocent ijs quibus ex, pedore aut pul- eps Educa Lopas cít, ut Galenus ait 11. -95 F) .-- MI. s ÜYE cw»B aVC o Lw0ra x a1 1215. meth: cap 71: "ergo- fumus exficcans- ( qualis Peti-eft): Empyicis convenire nequit: praefer- tim quod Galénus ipfe: fimplocap: 22::de- mes dicamentis ureticis verba faciens dicit, talia. qui exficcant effe inimicampeótóri-his verbis :: 2Va2 prater alia €9' reddendis-ex: pelore puioone- que ex[creationibus: incommoda [unt deficcan- - tiA: opofCunt enin €9 p (acnetdo quiderm nox fir» ED quod: euiam;docuerac in cápite pra:cedente; Er o5 Ert: z vitanda O£flcil £6536183 bg 019v tr: upaoue t (Proratteta- parce für -Audores: grraviflimi Pars alter.. quos. fequicur. Asorroes: 7-:colleGt.:dicens :-vi- Gun esficcapceax cffe adcocEmpyi icis:necefta- Hans süchancob rem xoti Em-« JAvabi Bien: ut Minis uerentar,transihiene. rt9'Snt «"imsbbs1 sp - Huic difficultati refpi vue omni ex- 77^ ficcantia & adftringentia effe inimica pedtori;fed eà- tantummodo quae. :wehememruus talia fut. ca ciimijqua leviter : 'adftringunt: tantunmxabéft ur - pectori noccant, ut ipfi. potius efficacitériauxi- lientur; Quamvis igitur Peri. fumusad thoracis phlegmonas demuicendas acper fputunireput- gádas opümusfit;ac proindetálisin Empyemate ?uüpzrtdo Q 5 ad: Li 16 lou xn NN1So ÀINg xN.p t ad faciliorem; puris expectorationem comparari deberet: nibilominustamen: eft quiddanáaliud in hoc cafa quoditeficcationem defideret, neni- pe magna copiofaque puris collüàvies,quam bre- vimodis:omnibus abfumere & re(iccare opor- te5 antequam diuttus retenta pulnioneinexulce- tet; atque incurabilem Phthyfin ingenerct. quod quidem debita. efficacia. admodum: ac:modcra- uone przftabit Peti:fuffumigatio, qüippe quz magnam: puris copiam infenfibiliter-bíumet nunquam vero ad tantam immoderantiaí perz '^ venite/potcrit; ait fiécitatis -excreationem. ínhi- bentis vi tagis noceat, quam ej ufdém materie abfumentis-ratiane profit, nifi quando pus in thotace:contentum: eft adeo biliofum & acré; ut timor fit ne:ex cali.füffitu. acrius malignius- . que reddatur, tunc enim ex Alexandri. fenten- ua librz:cap.z humédtanü & rcfrigerantia naa- xime conveniunt it sisds28 AIME. 77 - Dicimusergo:leviter adítringentia thoracis "LU if dttbus nom-nodeare: nàm & ex Galeni do- &rina.8 fimpl. amara ipfum efficaciter abfter- gent, àc repurgant;. quorum maxima pars ad- ftri&torium quid poffidete confpicitur. quz cauf- fa eft ob quam in hoc adfc&u, nifi puris acredo 2n pae ou febrisque a CEFowsa€orneesrdl 9 febrisque ma gnitudo refticerint; cálida reficcan- üumque partium ac.tenuium:; ànedicamenta propinare non-veremur; ut fcilicet incifum at- renuatumque pus pulmonpgm; fübítantiam faci- ltus penetrare, : actuflbrepurgare valeat. Ad Galeni vero-locum ex:y fimpl, dicimus, 4 ise illum ibi loqui de thoracis adfe&tibus inflamma- toriis, quibüs'licet uretica-.m medicamenta nimis poe & — non conveniant , conve- &iinà colligitur. tuncenim omnisacrimonia xit caliditas paris! lentore'ac:humiditace retünditur, EYE quis i Tuffi ubrà: vafis aálicujüs-corro- Hewoptif fione malum eft quod peffimunmr omen) fan- fiin ruf. € em exfeieat; utatur Syrupo: Tabaciro fim- plici cum Syrupo myraüllorum, hi: enim orgaf- mum fanguinis infringunt. luvantiuseritfifo- ..—..; ris fotiait? Nicotanz peóori admoveatur vcl fuffitus ex ea fiant. Hem prarftabit Aqua cjus ftillaticia càm quali aceti acerrimi: portone,fi .. d in eo madefacta Le tuppt: Si bert & omni üllegote pta utatur Cg.; ^^ binrn Rz. p Queflio . ho ^ n$ . louswwi9 NsAaNDÉI -f :eood51 qiifarim: faba. : ODUJi gectrt 55 pz &1í1 Cusen dn (ut nsa a/prriii Jc rini 1 . melon; evt rm dosi Ingtjn:z Mails pc acce aT JIH E5023 cives Nonne - is rionisq *h uer iFarin;hbord; fitie furf &vj. : seen tedollisiistib à 3b IBpOi Id unill um iia 2 cocoa enccyon 'p aiios ve ;diatragacanth: frig.sij-. 5] t£3&15G171517)& y9Q9no oxymellitide (mpl. miíce. ME JT 21 eil idi 2U| (H2 icfiat looch.;- jv 3Sipix:c d Muccago feminis cydoniorum ]. Semen cydanio- vum parum.aut leviter quajJatum comm;ttatur per noctem aquk convenienti tepore.» y enul[um [inteo coletur €9:exprimatur . Signum perfecta . emacerattonze erit, quum 4qua macerata non AW- plius Aqua; fed "ifcofitatus int ut. ovi allumind idaam retinuerit, aut palo plus. - Rurfuraincidit quzftio. Utrum fumus Kabul cir hauftus (ut sica. «ft Haemoptoicis con- ferat? jig Pro negativa partc gemon $a. in Metas nih luni: duazis3ilabs c4 it £lossmil 3. PriauemicbóQuidquid Haopcylli induces re — ejusdem auxilium. :£lienequis; Jiaudro 25 ^ Omnia (42473 AC 0r EL :0:G: v À. 119 Omniaexficcantia hanc adfe&tion& inferte fo- leht;Ergoomne ficcás Haemoproicis eft vitandid. Secundum eft: Sanguinis rejedio omnimo: — dam quietem requirit refpuitque motum quem- piam,cum primis pocos) ex fententia Galeni; Celfi, & aliorum... *- vero füumus:;hic inii quum pe ed - kxeftones pe&toris refcné va dei i Novem id concutit: ! - —— wt o T - £f art L8 APR PN Ergo fumus hic ficci m pariens eft fugiendus Hamoptoicis. - ajinnesbronejes E m Sed. pro — parte « omnes. mes pugnam: 7 Pe L probatifsimi Autores... huic igitur difficultatis : prop: litisque. fimul argumentis sicura fumum quidem admodum ficcum tufles mo- vete; - rvealae hic EU. Rte [C a c dr. "9 * E^ Wu conterresficenim ht 1 i er A ape rientem, fanguinemque fundentem atque etiam infignem frigiditatem immodice cogentemsva- faque frangentem, ac tuffes excitancem pariter vitamus , & absque nocumento moderatiffima exficcatione Huentis cruoris fervorem. & i — tum compceícimus ac debellamus. In Ventriculi imbecillitate, ubr pituizà in yantial vitio eft; folium. T'abaeiaater duas. fyndones aud. e Gil5Q R inter- 1 1 Folia T4- baci, ut i6 losmawwrs NgANDRI interbaftatum: everfum: regioni ftomacht: cali- dum i imponatur, quoticns opus erit repetendo, In quo etiam tam puerorum quam grandiorum affectu Indica mulieres ;; ut fcribit: Monardes, valde foliacom ilericidiic :/ ventre enim inferiore oleo prius lucernarum inuncto, foliisque fubci- neribüs calefactis, altero ventriculi regioni, alte- ro tergóris, qua ventriculum fpectat; pofitis, cas concoquunt & alvum emolliunt, ee o- pusintiovando ac repetendo.. 21 Suntquiquovisannitempore sini receh* quovis a a»- tíüm fervandorum hanc tradant rationem. Folia ni tempore recentia viridia i in vafculum olivarum oleo. plenum i im- rd pf. füitte. quum vero utendum erit; oleum cffunda- Cerat ad ^ seu E tut, foliisque tenui linteo exterfíisutitor ut recen- tibus. Defe&u tamen viridium utendum crit deficcatis& ferventi cineri fuppofitis ac napthz aqua confperfis. tantundem effeceris reficcato- rüm foliorum pulvere ; admixtis iis quas hifce morbis convenientia funt.: In Veniriculi & Lienis ob(tru&ionibus doctif- (imus Aquapendens commendat Ceratum quod " deenfieitür ex duabus partibus ammoniaci aceto ' diffloluti &c una fucci Tabaci, dimidia refinz pi- ni& hoebinds cum fücco cbuli, una de cap- paribus DqaxkB3uC o 5:0.G r À. 13l . paribus & cere novz q.f. ad émplaftri feuceta- ti formam adipifcendam,;: quod remedium fé Autore probatum innuit. bon (rod In flagnato aliquo ceram ad liquandum tnje- Gam levi igni adpones: qua liquata vefinam pi- ní à fordibus purgatam €9 colatam cum terebin- thina pariter ut liquefGat immittes . quibus liqua- tis €9 abigneamotis 69 parumrefrigeratisammo- miacum jearfim désfaluaturs quo perádto fiat de- Epl. epi- eheirefis. co&io donec fpifitudinem melleám acquirat, née — s vafis fundo adbareat, quod quidem vera mixtta. ni (quaoulgo [ncorporatio appellatur) inditum erit. 4 ufer Ab gne ne vepentino notgarum verum contatiuelabatur. poficaiterum igni forti ad co- uendum appones[uccosd, I abaci, E bull de cap- urib M Ji rs I; Dae C ROECUM MEN MM bir Ceratumd, finges. d mmoniati praterea diffola- Ammonia- eum ut dis- tionem propter Pharmaceuticaartzz Yénd-'o[os bei fva. adponemut.Contu[um aliquantuluconjcein mo- dicumacetum per totam noctem,€9 eliquatum per facci ex tenus linteo faciumivalato:voquaturiterü. |... donec abfumatur.bumidum Ab acetacontracium; non aute naturalehumidum; ita ut aviditate im- modicam ad[equatur. Flor una qui notarit facile eizritomniafermegummata pra[cvipta — . T " R 2 . i AosmxuwmRIS NogiwpRti : In codem càfu decoquantur folia cum aceto; : in tali deco&ionc Ípongia infufa Spleni fuper- ponatur. Quod fi materia: eft feruentior; teme ^: perandum ab ufu aceti , nigra namquc furfum educit; i inquit Hippocrates; we folus fas dd jocino- s vin & huinida intemperie ub ibl T « wá borawe trinfecus adhibenda funt fomenta fiam eXxoleà, T: jno:ac:chamanielirioaut abfya« petens. hino: parata. Admodum etiam oofetet - m. unguenti pepe T NU SUUS SS Oletr Tabacini gigs ies MI ES t WWSS" Abífv nth. S.5tt^.* ix E. X i. av e RC Es me seo ud d -Ligni Aloesi « iim eqq wants sd - Rofar:rub:ana 34j- S e me Ro »ycMafkiahes: ous os assi peat Od RE Wi ES vla S spicae anagBj- RU coo RR tNSROU ESI ROBES. MEUS RN ^ 1 ! formetur i unguen tum: Aun. socle Dh az fioe lignum, €9. (bicam ti, nf. novigyyo contundes, aqua rofacca; nepdrs fubii- Lor effiaat, ad[pergendos cumque fere «uel ommna. extant aee va[as addess st. (iul cum ein IAPIDTWO, (D1G4, 3 e Lots ligno perfecte peream |! FOE C 60:4 € à i tur: quibit feniifsimo cribro transmi[ris cevam iR frr ento 'edperies, ena DaliaFa nxose olea addes, €9' post maflichen 1n pollinem veda- &um , unguentumque [A efformabir.^ «2 — 4Egidius quoque EverhaidüsNicotianam ad omnes Hepats adfectus prodéffe refert, fi cum fumo terra deftilletüf; iraitamén ut minor fumi terra quam Nicotianz quantitas faüiiatur. Renumdolotes ex'flatüj^aütfrigida craflaque | reo materia, mitigantur fomento dod fiabec. bis ü?Radbaleiee 3j nsionmoo ito 9 OU VR NTSOHaB NEN RN mawseeru TU (0 fame P Calamenci om XM OBS ASQ) Seta OT Orga ata NES: mi ESSEN CO TYAS Am Pfigpie oq sb wes ioexO 3 wea TAY nuorzac un. YARN vi. SANE mili folis, at : aS OU (GUSfoRMi yo 210071 si3a5rraqxoe ment aevo petrofel.ana3s. ——— "inpba cO Flor. chamzm:i! : 2768 1.101 melilot. fambuc.anapj ^^ fiat decoctio in tribus aqux Nicotianz partibus & una vinis fpongia aut philtro'éxceptisutere — , pu, . In Pleuritidemaxime convenicSyrüpus Nico- reir. za R dang "UM EM - 4&5 2 5&4 — losa4NNIS NrANDRI tang. cum aqua hordei vel deco&to paffularum, myxorum, & fimilium pe&oralium.. Si unctio- nem velis. i wsda gine e Hil a redde said &;.. Olei Nicotian. 2 ij... ), iB Anas lbs eiiras HH oon -..oOcfipi, vel eius loco. Axungiz gallin. ace RE ao ncuo BnEDoY I aisip sid !.jpmngvedin. anat-ana 3i... vedi &IOSEB b o:5cmot vtrniboisier itio sid om | conficiantur (imul ad ignem. UU "Pinguedinem anatis igni admaove fpatula [i- gnea femper mo'vendo mox ceram conciam ; qut- bus omnibus liquatis (olutirque ab igne depones, €? Creci pulverem addess pofi olea; tandem «fi- pum admi[cebis € unguentum ad, u[um conf- cies. e£iAOi [itffl *oww, .—— Etiam experientia Nobis compertum quod PP». accipit E | Fol. Tabaci M iij. patietar. malva sdrnas 5: -. Violar. rg gcn p «90575 5:552»branch: urfin. ana Mj. lini - Dp s evedmp ny ' lini ana 3 je IL 20d Model: ; 20:35 210] Florum ibairanidl ana pk fiat deco&tio in decet libris aqua ad cadfüct ptiohem partis tetti." in colatura maceretur Ípongia & adplicetur lateri. Iterumoritur Quzftio. "Utrum oleuph; ün- Difi.- eventaac liuimenta conveniant Pleuritidi? «^^ "^ Pro negativa parte arguriefita quidem funt dn - tria. Primum eft Hippocratis 2.acut. ubi ex pro- sw. ;. feffo: omnid 'rópica Pleuritidi-accómmodanda videtur percürtiffé; Olea tamea. & unguenta prater mifi;$quód non fcciffet 8 ea huic mph ni utilia fore cognoviffet...:: 3&3 "Séecundüt eft ;: aitcOleu Écyf EN -. 2. Argi. motum calerém- eorum éxacuit, ac lzdere na- tum eft ommnés: que ex pura bile fünt fluxiones, quemadmodum & fanguineas licetnon adeo manifefte , ut docet Galenus 2. fimpl. cap. 21. Atqui Pleutitis frequentiffime fit ex bile , frc- quenter ex fanguine; raro aütem ex humoribus alijs. ergo & frequentiffime faltem. Oleum. Pleuricidi s Run asper ac d cen vitan- dumeft? ^» H . Tertium eft, quia Oléuris tesi » sine goapm. 5A fubítan- Li 16 Iou &mN1$ NEANDRI fubftantiz ex Gal. x, (impl. cap. 14. ac proinde poros obftruit & occludit. Atgajeondenfantia Pleuritidi rarefa&ionem & diícuffionem poftu- lanti fummopereadverfantur;, Ergo oleum la- teri Pleuritico osque nocumento so adplicar non poteft. Paahe. Scd pro altera parte unanimes ^w hn: pro- "^ '" bos Aütores praxin edocentes , qui. olea &z,un- ! guénta pro fedando Pleuritico dolorc commen- dant. Dui Quare (ies ita "nu Aleum &o omnia ipfum di. recipientia Pleuritidi. non nocere immo ei ma- guopere conferre anodyna. quadam & laxante 44s. qua pollent facultate. Quod fi Hippocrates o- ^'^. - leofa fübticuit non proinde ànobis admitti non debent : artis enim inventoribus & primis ex- us multum quidem debemus,non quod omnia. penitus nosdocuerint, fed quia plurima inveniendi nobis iter monftrarunt; qui propter- ea infand fuper humeris gigands merito com- paramur. Eshac pro folutione primi. Aisne. Adfecundum dicimus, Oleum: externis Ery- /"* — pclatibusadmotum evidenter nocere ; non ta- men fic de i internis , qua immediate. contin- SUPE RO dd Él. ie a n POUUWE P7, ge YE car. qe etT OPNDERCETMETPUEM ES 4112 £I: rsjidgó i d -—RiihJ idi] P GASBARKECO jb O:G.1.1 97 :;Adrettium dicimus, Oleum fuo lentore:fzon- as n: per quidem poros occludere; nihilominusta- P" men qiando aquz mifcetur- hydrelzon BEN Lou quod & laxendi ;apetiendi ac penewandibaut mediocrem cflicaciam: nanciícitur: quando vero aliis medicamentis incoquitir aut immi- Ícetur,eorum facultates facile recipit. quus que ex fe tempera:um fit, ideoque ceterorum medi- camentorum nuncupetur materia apud Gale- num 2. fimpl. 22. fi.chamomillse, anethi ;& fi- milium qualitates ebibat ,;Cutem penerrationc notabili farefaciet :; Immo oleum ipfum fua la- xante emollienteq; virtute aliorum medicamen- torum:ratefacientóm at digerenrem facultatem augebicaitGalenusipfe docet 7.pergenera cap.5. Quibusplane cunctis ropicis Pleuricidis auxiliis id commodi eft, facillimequed; quovis incerto eciam toti lateri adplicari poffe; codem docente Autore 5. de loc. cap.4. Hzc Vafciis Gakellus. In Syncope (quam Caelius A urclianuszliique a plures ex Latinis Cardiacam,vocang: »oquum ^. | homo proftratus à viribus jager., fumu:n Ped ipfius naribus inflare eft. peruute. fed jam à 5yn- cope paullulum expedito, (fivifcida recremen-«« ys tashanc illi vim inculeciat;) Oxysael.cius (impl. 5... -0fl:A ia S k po c * 58 IouAWNNIS^NEANDRI - v^ propinibi Skcwnsdique Pei. aceto: Us "miiftá adfperges: (S19b0l520 20108 matein AdStrürnas & quosvis tumores ORUM ligo: enjl a exeettensett Emplatrum quod accipit E Sücci INicdtiándi Ibo! nis ) 115 iioi * Abfynth. Ponit: yu dil Y pt "OU byjeiic: 3.1211 2516 1150305,74759l -ibsrn ilte supo bro aes £19501153 y» x5 ED ^Sambucini ána5 j s. 'Urt ruote» isi. abfyath. potit. n3aj. «AS: e ram EIE m: 9 ? Pinsel vel Sym pli UE &: sup (iati iif : E 'Scrophular. maj: Matthiol. ana: Mj m o0 ^ocilialbi 3j 331311 (epit Sio! £x ballianefiniat oninia. 3. TAS TE MNIE conm- fuimptionén: in*váfe aneó: movendo fcmper euni fparulu li&mea neu mrantuf.cdeind ulári B eu iy^ . * s E exprimántüer laua iti5d dis ibormos bi »055Gete flavar Sij 1 oos! | e ied cul sAdipishirc/ o7: i ei 201 ab 3103 ps TUSBIRH PETS T inrup) 3do94qv5 «d Y: ORUM thügsneo P982 eis T E | / "yt 2güdrisaeutlqt AR fiat emplaft. t áo" 5 not entuix Conlolidanivuri aliSemépas. x. Aifto- T Ask 4 £: 9. L9 Gt, —- B2. ;. Ariftoloch. long. 5ij. -.- Myrrhz 3 58$ UE t ior. : p^ ; ; Mumiz-31). «c^ ls T ooi ) qii: 55Men -poft D EcEahen adde; ur Nicotianz, Sieg EX ciusdeg analis, X nts - d $ lidiesiuve andy sy ete «formetur unguentum. T: ^k ^ Folia pd pra loeo "fümporequ Memini legi debent, 9. lavari: deinde inctdi es jn mórta- "10 lapideo. piftillo Tigseo cóntundi $ poff-"vino forti Tulliant ad tertiam. tolenturs £9 inde feb. ffántia herbarum alyiciatue: tum fuccos probe depuratas E olza indes. quibiit peractis ceram in partes: Sedis. AT uA líaiua- bis, qua vpisa vemvvebis €8 T erebin- tinam infundes. 9 uibur it qavatis pal-óerves ff tmplicium prafcriptorum f mal el per f ulve- riz,ALOYHYH EX AYIIS profe ripto projicies. ofan- dum tamen, ff mplicra dum taruntur *v1mo máde- facienda && adspergerdd eJfe;nt apa vet Á- nues vant[cat (n auras. . Sequitur C - Seuiis, 153: dE: g. Salis Tabacint $5; «5,5457. ; ja — i cina j "uu Strumas. 140 lIoBjywNNP?S'NEFARDA:T Lytharg. $55 300/ /056t0D1A Aqu.rofar. $i. *co0ngv mifce cum Oleo Tabacino, & pánnis'in eo ma-. pleantur. 190 1551 Tracfetur Lethargyris optime leviratus €9 Embheire-. AgIfetur unacum oleo 1 abactpo Jpacio viij bera- fs. rum ur nutiatuy j eodwatnrque lento igne [pa- Iul lignea emper ducendo ad mcllaginem .( €9 quia advefoloendum apotlemata frigida,€9 mo'- lificandas durities adhibetur calide nutrics ) nt plázide L'ytbaeeyeimm foloatur : faldemum T a- bacinwin probe levigatum admi[cebis, 69aauam "/"* .Militueiduxquidam&lium fi unmquemsStru- mis aut crophulis mifere adflictum in Gallias ab'egare decreverat, quod id morbi genustolos . Gallia reges atta. curare poffe vul £go pei fua- fumeflct). Dn. Nicotio ficit, qui & in hoc Ni- €otiana fux vircs periclitatus, diebus poft pau- is juvenem. Scrophulisomnibus liberavit. - swap. — Egregium hoc eft quod fequitur id cancrofo »4s iij. ulcete quod à noanullis Mentagra , vulgo Noli HU TIO.7 HBHIUjbDSC » * Kr eem metangcere dicitur, ^'^ / nin EXVTNUA Rz. Cerufz 5j s. VIDEOS enge e s $ü Plumbi T:A4.B A.C/O £0 G.T-A, 1. 14 - Plumbi ufti & lot. 51ij. -: Antmon.lot,sij. | Pompholyg. 51uj. Caphurz. ** Aluminis; an2.5j....- -Lapid, hear. 21j. Corallij utriusque ana 5j. Olei Nicotianz z j. - Succi fempetvivi.zj. | | Nicotian. q. f. rec M fiat linimentum.in mortrareo plumbeo. .....—..— Plumbi ufti & loci] Ju frcfile vitreatum (2€ znden- inter arendum quid adbareat ) accipito,€9 furnof* fnforio, ubi ffÁnt carbones. accenfi adpone.: 1dque frctils carbonibus ardentibus undique circumda, in eoque quantum. plumbi uoluertr impone, ,€9 liquasquodifico fiet... Prius tamen bis aut terin aceto forti[simo plumbum exflinguatur ..Líqua- to p'umbo ignis augeatur €9. ferrea [patula [emper agitetur,paulatim alateribus vafis [pamam det- ctendoquonig, totumin[pumam deveneritmibilg, e plunibo uflo adha(erit .Spumam autemillam qua lati cina eft 4n diclo furno ianem augédo circu- circa concoques, donec colorem retineat alzum ci- trinati permixtum .Pofea accipe cinerum plumbi * i. es [n i$ louaNNié6 [NANDRI tali modo uftum jillmaue in mavtario marmoreo defuper parum. aqua plucoralip obl: vo(arum af- fundendo aliquot borés piftillo ligsieo "el (patula lignea agitato donec aqua [it fateulenta vel tur- bida, quam dejicies in quoddam fitfile, €$' aliam aquam iterum affundes ,€9 ut: prius trAGAbzs €9. movebis (emper agians tuvbidam ae feculentam dejiciendo in (upra dictum fi&ileu[mi fhturam,€9 aliam in mortarium itidem infundendos atque hac toties repetes donec pavs fabtilior plumbi u9h Bue. juPS vefidet in fondo moriarg rejicta- alfumptiá fit ewm pradicha agua effufa * erafiqor is. tur tanquam plumbi excrementum nullinsqueo efficcis T wne tota pars fubtilior plumhi ufi; gua cum agua ad[nmpta fuerat quie(cat quout- queclava «oideatur ac fincera 69. plumbum uftum 1» fundo fictilis vefideat, quod fub dio [ccabze, fic- catum ufioni fer-vabis.Bofcius. 770 . Antimoni) loti] Ezantitatem quam coles ntimornj accipito 69 in pollinem tenuiffimum veducito:(preffat autem femineum , fplendidifer- mum,nitidum,in confraciu unciuo[um, terra £o vtalcularum expers) deinde in fictile amplum non plumbatum^conjicito ^ Tum demum caybombin ABfU; adealeinandum caute exyonito , quoad E e ; ix corpuj- Dn Ew BWCOoLO0 GI 14 corpu[cula illa qua emicanit fplendorem feum a- mi[erint , oaparque fulphurts omnzu ceffacverit , fatorque obfoleverit 4teydum tamen ]hatula «rea movendo s -Stíbjum.autem an calcem con- «verfum-[ubalbicami cineres: fadciem-contrabet.. T unc 21ij j/Pius calceus i politmern vediges: €9: 12 vini albi vetera 23) 1n factali cooperto trsum CUEDCHS 'raruna. [pacio macerabis s. €. snfhfione: peradia koiyium esvaporabur: paullatim. fuper cineres cait- dos ad -Stibij ficcationem. ficcatum Itidem. 1m 5ij Jachis mulieris pariter macerabits€9. lac fesperet- uerés calidos von[umes ..G on[umpto lacte .€9; fic- cato 'fHibio : aliud. lac adfnndes .€9-. iterum fei-. ium macerabis eodem-igne ad. con[umptionem dacfis: confimpto -lacfe, €9: defiscatum fhsbium nóoics "vel decies in aquis "partibus ffillatitia AQl/e ^COnvenientis femper -abpizienda Aquam €9. Aliam JAillatitram : anno vendo: 1m . mortario lapideo: blues. edtque.» hoc modo. fbium u- Du Boys. ^ ;Emplaftrum ad Mentagram. ocupom. Vifciherbz Tabacig vi, i'ofrt 203 5c Succrchehidonig zvj. 5: 09 Reíinz abiegnae ib s. | ^ * ftum 65: ablutum ficcatumqueinu[um recondes. . Olei 144. lTouawNNIS NeawDRI e ^ "Olei Tabacini t5j. | Té«h — Avr uno fac Emplaftr.£a.- .: AS sd "Sal Peti eofdem effe&us habet; fed priusquam "* adhibeasulcusvino oligophoro lavato , corpus purgato; fanguiniemque, fi opus, mittito, dita 'édlàm conveniente obferváta. 78707007 Spifam--— Idem. & fpiffamentum pizftare docuit ex- U^ A Spetienria::' Iuveni^ cuidam malarum | alteram Hei. -ulcus-foedum: depafcebát: ac^ difficile, ; quod & ipíam nafi cartilaginem jam-invaferac... Pri- mus'taque herba huius periculum fecic, .fpif- fümentis: fuccoque-ülceri- admotis: iricredibile fei levamen fentiit atque adjumentüm: quod ubi per^affeclam fuum quendam ulcerofi affinem, 'refcivic Dn. Nicotius, juvenem ad fe vocavit;at- que fervata per octiduum eadem medendi tatio- ne; ipfam Noli mecangere delevit ftirpitus. Intc- ipie q4imxeto dti Im facir,identi ] m égrám ad Portugalliz regis medicum primarium aman- dabat; ut is medendi ordinem exploratet s. qui anie o&tiduo poftà Legato accerfitus, & ulcetofifá- ciem contemplatus Noli me ta ngere exftindtum suns ac prorfusémortuum palamadfeveravitquod& li. dc ias. resipfaclariusdocuit;juvene nullas penitus mali 4.^^^- reliquias pofteafentiente; —.- t Arthri- T Bk cCOlL0GIA 14$ Arthriticis in morbis maximam vim ad effectio- ilice, nis curationem habet fumus Pceti per fiftulam fem ra- hauftus , maximopere enim poteft ad diathefin Ao corrigendum quz foetum illum generat. Novi- mus qui adfiduo huius fumi ufu totum fefe; ab hacce tyrannide vendicavit. Datur & pulvis e- jus cum deco&o ligni Guajacijhocenimintegris Ícíe viribusad artus trajicit . Similiter affumirur & pulvis inftar errhini , qui etiamidolorem mi- tigat. fed per plures menfes hujus ufüs conti- nuandus. falis item 9j fingulis dicbus fumpti fummopere profunt. Si linimenturà malis com- poíxum Dlsd onnsbos. 3 Fol.chamzpyth. gj. - Rad:pyrethtis. Y de i ugiiiso Tux urx A Serpentariz ana &ij. Salis Nicotianz, & Ammoniaci ana 5js. Picis zii. bM Olei Nicotianz 2i. : Vini ardenuis z j. contundenda contundantur, & cum liquidis ad ignem in linimenti- formam: uniantur ;- pone fuper locum juncturaium 5. cui deinde füper- n E T pone di iu lLognamNmNIS oNEANDRI pone v Jum. innouetur puasind ocli- T E BI: 5 duis; iod 158 ? ó s : gie ^ Ex valde diseriodiiatn etiam: y dia ut laria f '" matur munda &mérgatur i in oleo Tabacino & pauco aceti; hinc pe rode — c cmd ipe lzíam detineatur; HIE pip. i03 irinntaqpode Empl fira in Ari ide fan Anbr. queicquants. ,.distien zone brsoudtiti 5. "Eherebinth. | Refinz, ana ibs. : 360 Dmm ^d Eythargyr. giljaisii est .zübnpin "TAfROD 2ÉRIf Salis Nicocdanz: RE 2199€ " — ana ;i- coqiuiead confiftentiam, addendo Poecew foenigrzci.': Axungiz gallin.ana Z8. Q: ei Tabacini- 'giij. . Wfiateemplafttum. 1. a. Mucillag. foenugraci] Muccaginem ut. con- - fictas fic eft operandum . Semen fanugraci ex- quifrte eliges, fed cavve contras, quia absque» contritione muccaginem "ifco[am dimit cumu- pied reddet: macera, ut [i eminir. cydoniorum. diftum efl: Vor Yum: quat - ; Nec NUM erit, ft pars ejus aliqua frigido 10 JBAYIBOYE T A5 AC O6 L'oVdte wOI i47 marmovi «velut in decliroi impofita indi É5 cro fe defláari tunc votru àc pevfekta coctiómin ba bz indiéium . peracta maceratiorie ior quemdo pe fe exprimatur: do Sequitur aliud pro Authricde: Agi Evcrh: d kb eU OE Hg, Race ü | Bdellij. : E'emni ana ds diffolvancur. f a. in aceto, & fub ideis adde. : 5Ílh Lee £ E Fol: ut puli Yiticreiliccat i Olei chamemel. EH ) ; ene 'q t | óHO:15xX! "fat empladtum £4) » zT tpe. ns i MS Ert pan "nx A ipd — "Tacamahacze..' le T ar -7 Aliud Em- ds lan t0 wu plaf. pre "Catànnz andit 33 iani s 21 ioidtursy ^" diffolvantur f. a. in vino & mo: dico accti fortiflimi, poftea sidada: " Pulvéris Nicotianz 8v TUM 3 ^ Olettilier xiusbid 15g o10q*1 raobsl sricio cor Tease ARE gv 3j ocpeirig I5. cigieh ute o ti il30203020231 ftl uito | fiat Empiaewint f x oben &M os 3 icos V D Dites folia manducare; fed.jeiuno:. -.... "rit, E 12:212 " 38A. "wd. BNMR E " ju RGINA É SOME. ^ ^ ; vetuftioris) quantum vis ; repurga a calyculis & 148 lounawwass NgANDRI^ dicos doloresfoliis cufis& admotis fedatos.Aqua quoque füillacicia Peti totius corporis partés.pla- canturdolitantes. . Secretum eriam quorundam in Podagra remedium eft fumum cottidie hau- "X £x " 731i JD3C Poteris etiam fingulis diebus intetcalaribusjc- | Rad. pyreihrkoz i502 5 0:555 Staphidis agtiz. Zingiberis ana Dij... (5 355 abaciin pollinem zeda&t. 2j. 5s Qetandibtunisu ids totC . fant paftilli parvi... E 9.2 4r- Sequitur Oleum. ad Aithritidem perelixationenz extractum. B: Seminis T abaci permaturi& anniculi(non fordib?,tunde in mortario, €oque in aheno aqua fufüciente, primum lenirer, poftea impenfius, ut Ípuma innatet;quá fepara in vitru m feorfim.Col- locain tepore per biduum velitriduü doncc fpu- na evanefcens Oleum przbear, Si non apparct Oleum, recocuencü cft Íemenurprius. Aliter. Macera femeénPeti in aqua per triduum,indies novendo bisin fartagineaddito momentoaque c. | ne UR TUs$ü'eoLbdiaDl ss Be rantar fénina; edefac i & per't tórculat ca'i- dü exprimc. digero loco CRido; & ab atia fc para. Ex feminibus herbz 'Tabaei cxprimituróleum; Ícilicet ex libra ternz uncia proveniunt;quo di-: ros podagrecrüciatuslévavimus: Portà lib: nog. n." 'Ahud Oleum exfoliis. Folia Tabaci cogtieex. aqua ad pültem - imprime €óchleate ferfeum a oleum cunt aqua excipe. aprica: innacansoledm [egrega per pennam. $1 aquofam. nimishürmidi- is Oleasi d E a dici (MT m Olei. ut e Jf elis n »9X9 95 tatem fecum. rapuericolenim;cot trigeshóe injecto-- à ew pane tofto; hicáaquam bibit. fi eutca igni dnjeca hon ftrepit,fed lammefcit, didus ét: aqua ^ Aliud pro Arthriticis & Podaericis Oleum No- bis tomiühicàvie kóneftüs perhiuntánuscs vit, & inartefua peritiffimus Chiriftianus Portetus, pharm acopoeus Leydenfis is primarius; ;hofpesno- Alind ol.. ftertoto jam quadrientióhóRerandts; quod ille .- anno yejsoryoviae 1592 .Heidelberesz à Clariff.Do- Gif D .Pofthio;apud fereniffimos Ele&ores Pala- tinos. quum 1n Vivis effet; Aichiatro digniffimó acceperat. Petifolia céquein óleo communi ad confumptionem. déin/co!a. adde ranasvivetites aelumbticos terrefttes: "Dura addendo in fine fpiritus'vinrq £^ 9059 9 Tubo : e.g. sg fol "Fiet ibj. coque in -fi&pO2 T; Ot. ut IosnaNN1S NzANDRI- - Ol communjibij;ad MM «. Rapasaivehres N,xiji o —! Mob. 1 ios i Lumbricor. tcrreftr S i iij.-coque uc;in Bre add. No Áutg- hi ina. MOI DS pRESHRNADRGdk- nu «ti: xidil xs 155iligl b qni Rana viventes], p.917 Coni rds ACI- Dus piénda. quumGalenus lib.7. de. campof. medicam. demam foc], aen. cAD..2.£9 reliqua, medici in AcQptt DATA mos disseas potisun elegerint. roget fi mon habeatur qu494 mayores rane, (quatip[e Galenus rubetas ruocat) Ed fop-qUA LA pA] uli luus, E9, aq uas Jezohibus degunt fe unt x2 Atcipirtds: & Jicer qua. va frutetus, fepehu., 68 rubau. dxgnnt,videnntur veicienda,quia lethifera SIGN fon. £5. venenata. dAxta ADiefcortdas . Hentem s | quia tamen, heic de n "dicamento externo non (n2 terno Ait ur,, nihil prohibet: ftcundam Galeni mentem. eas digo, | Bifteria, 1T: ; Dolorem quidam fe encxin pededexaro (cotie- bat circa malleolum'cum leviter: apparente tu- morc, quo & priüs bis terve laborarat , & quia tunc melius habuerat ex ufü cataplasmatis quod - tünc temporis ei pracíctipferam.,, quum dolor fumme urgeret, nec ambulare poffet, rogabat an ite e disitidentomaque es ipeeionpé Medulla panis pártes. Md id arinz -— PHI E. e 40 coquan- r2 MuR MC:01. 9 $.IoM 1l coqu co AES contur lanti r. adde E fis Mus greiosc mornary P PNIS ID cataplásma,... | quum HER bis terve adplicaffet. dolor. coepit mi- nui; maxime yero quum folia Nicotianz majo- sisparum conquaffara adplicaffet., quod. plu:i- mum laudabat: caque füb finem contufa cum fucco: ad On cbat., unde tumor. fubigsio color- que cyanuit., Plasenug... coo «oio Folia Peu: ficca L dentibus ait atria Jeviter ed Sudarifu. latim. ue magnam. fadoris.copiam cic Bn enam , ub ittm «eps SSTTR erelas —-— - morb unm ie mama een eoeiud oim fa & melancholica. exfi Iccandi & emendandi pe- pirdifi. SUR iare energia fit. anon » Jaque PRTRCe! chorder pem : peer senos ad umen in- quigamenzs liberet, & ad natura fymmeuriaim 1cvocet, profua per os maligna | pituita fcizxhog | emoliiat ac. refolyat.; » dolores. fiigidos miuget, Icnes, I "-— A 3d E Et L "Pf. 7 Nonquidem imusinficias, in morbo Venerco 5 7^ fümüm hunc (fi humorestamen non longeà na- . va fymmetria recefferunt) pituitofüm fuccum ifi louaANNIS^-NEANDRI renes, & foedam Hepatis intemperieti quam di- vina vishematofis ipius Hepatiscontraxit;eluat; (frequentius editi hae contage nobilis hzc fan- guinis officinafolet adfici; oritur enim plerum- que'malüm hot ob Venetis ufüm; in quo; tàtio- ü&motas& caloris; pori illis'pártis reclidun- tar;uc lues hec promptum habeatin Iecurtran- fitam (quatnvis hdenón fitperpetuum JEx hifce Igitur memoratis commütit?multorüni décréto ftatuicur, nidorem iftum coeleftis inftar prothe- rapeutici (fidiis placet) hanc propemodumluem potle éxónerare ; & faiiliarérà effe theriacam contra venenatam hanc & diabolicam fcabiem. purgationidifponendo; ac vias referando,utilicer . háuriri poffe; nifi nimia fua caliditate noceret au- gendo calorem luis ,Dicimus praterea va porem hunc ficcitatefua ftrenue putredinem corrigere, fuiquc tenuitate attenüaie ac penetrate: mate- riam morbificari capitisregione conceptam c- meudare. infüperetiarn alibi diximus; propriam 11 ineffe& peculiarem vacuandirationiem peros Ípuendo, & nonnunquam per fudorcs fundendo E & li- TABACOLOGIA:.' 1j3 & liquandonon folum pituiram;fed etiam ipía- rum partium folidarum fubftantiam , ut'ex:his pravarum materierum: faburram eliciat atque expurget, dolores frigidos mitiget;per ventrem &c os,exaccidenti nimiram;deturbando malignam illam mephitim ; eaque ratione locinori & reli- quis locis adfectis proficuum aliquodammodo exiftcré. con(tatenim communi fermeomnium medicorum decreto, humorum attenuatione , refolutione, & excretione per infenfilem habi- tum id beneficium corpori & partibus putri hac labe infectis, id poffe praftari: Interea tamen ex crebra hac fubfitione;nimis vim fuam exferente, graviora poffunt gigni fymptomata ; quare non omnino tutus eric hujus fubfumigij ufus uni- cuique atari, loco, & tempori, nec felici femper cum fucceffu procedit in omnibus conftitutio- nibus;aliquibus enim peífima eft ac lethalis fet- - me taliscuratio,ut macilentis,temperaturz cali- dx & (iccz &c-infupereciam humori melaocho- lico contrariari quadantenus videtur,exficcando nimirum, unde tandera fuccus fit contümax & nó facilecedit; hinc Plato in Timzxo adferit, mor- bos omnes mcelancholicos rerminos fdos certos — 2 quosantequá perveniant, (ime- V dicamentis Ad lum- brices. 154. louauNNuisS NEANDRI dicamentis irtitentur ; acerbiorcs fieri ; craffa e- nimilla putida huius materici compages fatis te- nax,necapta femper e(t in vaporesrefolvi,&in fu- dores transcolari. quare vaporem hunc non fem» per coricedimus. 1n hacce venenofa conftitutio- n6; fed primo huius morbiacceffu;ubi nobihota vifceragermen hocmorbofumnondum penitus conceperunt; hunc füffitum aliquo modo pra- fcribimus.- Cautio ad(it, ne Hepar nobileillud viícus,ficalida intemperie xftuet, penitus accen- datur,unde magnacalamitas poffetoriri;& feges Ípargi multis morbis, hic enim pats e(t tanta au- &oritate,ut eiusoficio vita nequeat carere ...]d- circo nó omnibus, nec femperad hoc reraedium confugiendum nifi facta decenti prius purgatio- ne & ven fectione adhibita , fuademus. » Syrupus cius ;drachmz quantitate fumptus lumbricos ventrisque tineasexpellit. etiam umx bilico folium tritum imponendum, &alvusene- mate ex lacte vel aqua mul(acluenda. 1ewmal- .. Pulveremeiuspondete 5s. cum vino aut aqua &ulo remed, foe niculiaut faxfragic Calculo renum(dummo- doinduritiem lapideam non commigravit)con- ducere, experientia fibi compertum fcribit do- &utfimus Mercatus,additque aqua cius ftillaticia IsPhbE E. mirum Ta 4COLOGIW aif mirum in modum ab iisdem affectibus fe vidiffe liberatos.-fed in: glutinis formam: concteverat lapis, hoc eft, nondumadj — ritiérà ob: duruerat. L^ dati: de Iisdem quoque adfectibus conveniens ef re- medium fi folia (ub cineribus calefiant; & quam calide fieri poteft, dolenti loco adplicentur. Cly- fteribus etiam ad hanc rem facientibus commo- deinjicientur;& fomenta tionibusem pun rifque perutilitermifcebuntur. —— - Folia Pei foeminz inclyfterum: decoaionibus 4d lbjfen- adhibita mire profuncad Dyfenteriam 101: Up w. In Colica quoqucà flatu; forinfecus v tne fóR (uio; de- lium calidifsimeadmotumiprodetit etiàm pulvis "7 cius drachma pondere ante lecti ingreffum fum- ptus;facta priusdecentipurgatione. ——- Succusquoque Nicotianz farina tri icici Horde; aut orobi;exceptus, emplaftrique: modo- adnio- tus,efficacirer juvat: Ip(à quoque folia la&ti prius incocta adplicataq; egregie dolore compefcunt. lliaci gus uedolorescorumufu füblevantur. — 25e. Aqua theriacalis dolores placans : p. Tab. Diacodij 5s. Cn 207122; Aque Nicotianzé zij; ^ EH | Spiritus unii eol 20d 21 V a Ai -L$6 lomaNNi1S NEANDRI Aqua Theriacalis ana 3i]. | - i; mifec. & erumpente füdore operam ei det perhoram unanivelaltertam. .. ^... Tenefmusá flatu inter inteftinorum tunicas inclufo xemovebitur cl yfteribus ex Oleo Tabaci- noinjectis; «7 JAcoegditsnis de mloiirmut viridb- -. | In Uterino dolore funt quiadplicant umbili- ""»"- cofolia (ub eineribus calefa&ta, uncto prius loco | dolsnte Cleoinquo fuccusfoliorum bullierit. In Uteri procidenua. lohannes Colerüs Olai , myuha& Spiritus Tetebinthinz ana guttulas ^: quztuorcuniaqua ftiilauua Iabaciin aurora vel ante paítum per. horas tres.exhibitas commen- dat, & xgritudinem hanc efficaciter removere tradit. iDsroniifSsl asp "sb xcnülosesb 2:1 Spes. — in Suff»catione etiam à mátrice folia probe nic o», ad ignem calcfacta & umbilico utcrique regioni ipolita valde commendantur; ctiam hoc: mu- lier in fede componatut;ignitabulo- cui Tabaci fufhmen ineft fella fuppofito, & in fcllam cala- mus imponatur: tanta:vero longitudo: calami hit, ut fiftulaaptatacalàmo fellam excedat: hzc hiftula matricis ori ad nOoveda,quo nidor uterum ferat. fuffitus hicin finu inferne acceptus no- bile hoc vicus revocat; & byftericis valde pro- | : : | dett. *Tenosmus, 4^ TABACOLOGIA«.! fs7 deft.Cautio fumma adfit, nc ingravidatis mulic- ribus tales fuffitus fubdantur, conceptum enim femen corrumpunt ; ideointer $9g4x2. medica- menta (quz proprieca funt qua foetum ex utero abigunt,& femenin faccundoillo natura horto contentum ad internecionem cogunt). fuffitus numerantur. Vthocetiam hicextra lineam di- cam, cavendum e(t ne fuffumigia prícribamus hyftcricis Cephalaleizobnoxiis. Hoc etiam in cafu poterit Tabaci pulvis naribus infufflari, ut fternutamentuminvitetquod valde ad hanc rem facit. Caterum hocquod de fumo heic exhibe- mus remedium Indicis. mulieribus adeo familia- readíerit Monardes, ut & eade caufa Tabac fo- lia.diligenteradíervenr,& magni faciant. Cautio adfit in tali adfc&tu,nefolia ejus mandenda exhi- beantur; miramenim vim habent matricis ad fe pelliciendi. Vr mulier facile pariat laudatur Aqua Peti 7r «e duarum unciarum pondere pota,hac partum ac- ccleraofaci.queut abíque dolore foetum exclu- dat mater. fidum & probum remedium. Inter Aquzduca medicamina nullum zque goce valet ad exhauftionem ac. nobilis "T abaci aqua Jew. 4- füllaticia jcjuno ventre bisin die pota;duabus fci- E V 53 licet Cautio, 78 louaNNis NEANDRI licet ante prandium & totidem ante coenam ho- ris: hecaquaomnem Hydropem curat que arte medicá curari poteft; ut liberatotum exempla à nobis obfervata atteftantur; dceftillatur autem ficcum vino przmaceratum. Mirabilem quoque in hoccafu füffüumigiim Peti vitá habere non eft .. quoddubitandum. sn yin His adiungamus quod clariff. Dodonzus re- jen. — cenfet. Succo, inquit Peri epoto quatuor aut quinque unciarum pondere alvum vehetnenter fupra infraque turbatam, longum deinde & pro- fundum fübfequutum fomnum b amico obfer- vatumaécepimus. füitautem is qui adfumpfit homo rufticus, fortis, mediz aatis, hydro pe la- borans, quifomno expergefactus cibum potum- que poftulavit, ac deinceps bene habuit. Fbea- — ldemnarravitíe Aqua ex foliis Peti ftillaticia Posom rufticos multosfebre liberaffe paullo ante accet- PH. . fionem propinara. | Hifei,;. . Cuidam Senatori febricitanti Anno 1611. . quum poft venam fc&tam & purgationem non [cem ceffaret febris, propinavi in initio paroxyími Íe- mite Quentem hauftum. | tertiana ' : $t . dnef^ | hoi, 208 25 &.Aqusefoliót. citri; E28 335N né PDOPEMEBIIO 5206 ^ UTTabaeianazj. 4L $1213 ud : » - narcot. TABACOLOGIA. 159 'u22* rsdilarcot 5]. | | mifce. "Superindormivit & fudavitcirca finem paro- xyfmiadmodum; Quum denuo inftaret pato- xyfmus, iterum bibit,dormivit;fudavit & à febre liberatus eft integre. | | Fabrum ferrarium in. eadem plateaidem re- Hifteis. medium quod. alter illi. laudarat petentem THEE mili ratione. eodem tempore fanavi. Platerus. Aliud exemplum videapud eundem inobfeivat. ib.R59.97;. 828p 655 oo0s : Huc quoque referendum quod Leonhar- dus Fioravantus in obfervationibusfuis phyfi- cis Ícriprum reliquit, Sumpfi, inquit, Nico- tianam cum radice & femine, omnia in mor- tario tundenda curavi: folia pendebant uncias Lii. condidit putrificanda in fimo equino die- bus triginta, atque ne putreícerent falis pluf- culum adjeci cum aquz vitz unciis ex. tum diftillai juffi in balneo Matiz. ad omnis hu- miditatis extradionem. ; utque melius fervari poffet , addidi tantum. Olei fulphuris, ut jam faporacefceret. Hae Vero compoftitione diver- fimodis in morbis& accidentibus ufus fum.. fe- bricitantes quocunque tandem febris genere; -— 160 IoHaNNis NEANDRI haufta cochlearis menfura, valetudinem recupe- perabant. Hzc ille. Hujus etiamloci eft quod fummus & excellens ille Pra&icus D. Iohannes Heurnius (quem alte- rum JEfculapiumjure appello, nec unquam (ine multa honoris przfatione nominandum ceníeo) in fuo deFebribuslibro fcriptum reliquit: Her- ante paro- xy[mum pot«tum ? Aqua b- dragega. ba(inquic)Nicotiana cum floribus deftillatur;fz- cesredduntur aque. Hac aqua datur in paro- xyfmoante Quartanam. — Aliam ad Hydropem Aquam prazícribit VYct- kerus,quz accipit, , A Eupatotij Endivix Scolopendr. ana Mj. Nicotianz herb. Miij. Flor. Ireos noftrat. Sambuc. ana pj. Rad. afparag. api]. — fraxini. rubie.- tormentüllz. acori ana zs. Ebuli, prd [reos T. A B:ÁjC O E.0:Q R 4l EC Ircos noftrat.anasj. Sem. cucurbit;: (0: melonum. citrullorum, cucumeris. endiviz Ícariolz. : la&ucz. portulaca. ! halicacabiaria. sie upouspostHi Cort. tamarind. - CfH EIE cappar. ana as. Sambuci. b: Bo -Ebuliana zij. Hepat. lupinzgip 2u2254 25 202061 Ventric. gallin. fcu Beirut Squill. 5s. t DOID : Acinórum fambuc. Mij. Cantharid. 3j. Succiherbz Nicotian Ib]. Aquz flor. fambuc. . Ireos, Rad. Ebuli. | Cort. Sambuc. ana ib s. 1CCU 4o ceti zy fixabs cistiagsbidtmsupá X Mellis 162 Ios »N NIS gend Mellisgitij;::5o5 60:5 Cinnam:el. lur Spice Indice si Contundenda contundáhbtur bene, mifceantur ac macerentur per horas: sibsiidein cineribus igneperquam lento defüillentur Aqu addatut!ciis-: Salis AbíyntH.55. . datur cottidie 3]s,vcl 1j mane : jeiuno ftomacho. Hac quoque. triyciropicorura vinum dilui poteft. Etiamin Aíciteà Caufafrigidaytotus venter fo- liis Peti priusfub:cinerib lefactis obducatur, & fumus per cannulam vel fiftulam attrahatur. Hrs Ad confumendum:& te(iccandum lhymos pic m in fede ac pudendo; (ubi nulla:condylomata ad-- funt inflammara j: cgttgir- ^ ge linimentuim quod capit dilisdimdinigije Amianthr hp. Tee. ; 41 jSquammizeis; Sandaracz ana 5j. fingula per fe terito, & cum: ides ad ftrigmen- titiam tedacta crafficiem inlifito, ac filamenta imponito. . Aquanfülióamadexfüspandumcarunculam 2iils in invefice oftio nifcénciih habetdodliimus Au. | ite ua ffü- 14 ad "—— !51 ioi "ELT wi: nf: i e ; -Aluminisrochz güj.: Henot iom t Aquarumrofatz. vefice ofio ! najfcentem. plantag. ana: gi 99g: Succi rofat;; ooi. i250. iq plantag. : portulace ana s Nicotianz;ilJ. Album. ovor.N.xv. mifceanturomnia & pofito in a- lembico aqua ftilleturin duplici vafe lento igne & fine fumo — in eie: vitreo — tutad ufum; /Á oYiotlo 181815 - AdHzmortrhóides m ult facit inimplaübum. Henur- bd . « Thbodescu- a. x bti i931. Hel- s i3 83951 bain » Pingrcdinisanas..- striobsO erus ai grafientts Ed ; Teprimns | * ge ana 3]8.:15^ 10 t6 8d 20: sh sp. Foenugrzc.ana 3ijs 555.6 Ciner. Peu 5iij:- Olei eiufdem 5 s: Cera flav.q: fo 3tVd.lo confic;unguent Í. a. : Ano etiam excipit vaporeui clevarum à dc- eHpo» Xi cocto 164, IouaNmNt:S NEANDRIC .. co&toecjusin vinoremediü eft n6 contemnendá. 4ic^. AdGangrenasáfrigoreortas fuccusinftillatus gna, .. hune reise eR esr cm 3x ee ^s &foliatritaimpofiraniirevalent. poterit addi có- ' fe&ionis methridaticzeaut.Scordij parum. Fre- quenti experimento obfervatühabemus quod re- cipit fucci Nicotianz.. Syr.érofisficc. ana zij. Aquaz ardentiszj. Pulveris ScordiJ. Aloes. myrrha ana 3. ' joifeut; maifee fa. & | v «s adplicetur parti laboranti. |». QuodfiadJiciatur cineris Nicotiane ss efficacius "77 éfi&i& quotienszger curabitur AquaPceti pars at- fe&aerit abluenda. eid oui In cura Oedematis evacuetur peccans& redun- - *w* dans humor Serapio Tabacino &: de betonica ^ ana.przparetur Iulapio fequenti, 2;. Rad. api]. petrofel. foenicul.anazs.. Fol. Nicotian. Mij. - betoniez. faturegiz ana Mj. Á To: coquan- T a:3A:€ Ó V 0«G $A« ) 16, coquantur cum hydromcelite. capiat fingulis matutinis 2iij pro dofi. Purgato humore purgetur zcger potione qua re- cipit Fol. fena 5iiJ. Sem. carth. 5ij. Agar.trochiícat. s. fiatdecoctio prodofi. adde Diaphoen. 51j. .- Syrupi Nicotian. 3js. '- fiat potus. capiat. Pari veroadfe&tz adplicabis ^ Succi Nicotianz z1iij. Syr. rofar.ficc. 2 j. Aqua vitz zj. Pulveris aloes. Scordij. myrrha ana 5]. mifce. adplicetur parti. Emplaítrum ad Lupum. Ad Lupum R;. Virid.atris ziij. emplafirit Olei Nicorian. 3iiij. Terebinthinz 2ij. Cerzq. f. coque in Cerotum. adde Bdelii colat. 2ij. far Empl.f.a. ; X3 Potio 166. losuawwris Ngawp&ir- Potio ad Fiítulas Ad Fifla- : Micckaeed : la. Prio, 3. Aqua Nicotianz tb j. | — Centaur..-« : Confolid. aur. ana 3 iij. .Parthenionis 5 i11. 28 3521605difs impone Rheubarb. cl. Mannz Calabr. cm Spermatis Cetiana 3 jJ. huius optime commoti fingulis vicibus mane vefperique,bibatur:cochlear unum; mox inde vini cochlearia tria. His patiunculis mundifice- tur interne Fiftula; & fanabitur absque empla- ftro extrinfecus pofito. -Si:tamen quid fuper ponere fit animus, non incommodum erit em- : plaftrum fimplex ex Peto. | Aime. — Emplaftrum ad Herniam aquofam, vel tu- niam Em- : : : "r —: * : plafrum. morofam. iioDLgo&.90 — R. Sem. cydonior. i7 Nicoan. 3 iiij. : — farincfabar. 155. | ooi E1501. nOlepTaBacini- Xij. "1 1v. *linetse etilt A... 2 VA Ces MER S55 6" Terebinthin. 2 ij. Ex Vin: JOEY TX coLr0ciLE E Vini & | Aceti q. f. fiat écighdirum f a. Nonnullos Oxalidem, Nicotianam ; & Rutam ren a- vino immácerate calido per horam, & adjecto ^" citriorum fucco propinarein Pefte, doc affinis Heurnius Auror.eft. Non exiguiemolumentires eflet, fi aer, quihac mluein Corruptelam abiit, & internecinum hominibus venenum contraxit, Tabaci nidore perfufus caftigari poffet , &hoc modo venenata ifta miafmata & 1 inquinamenta fagari; quomodo diabolus Tobiani jocinoris fu- mo propellebatur. Sic legimus Hippocratem herbis lignisquie odotatis P unguentis focis ar- dentibus Athenas pefteliberaffe;abfum ptis miaí- matis foedati a&ris quzex JEgypto acceperat. Ea propter ab AthenicRfibus magnis initiatus fuit mylteriiscum filio Theffálo,& aurea corona pu- blicedonatus. Et Ácron Agripentinus Peftem . vitioaétis lon ge lateque etaffanem ftructis igni- bus cxftinxit. meminit eius fa&i Plutarchus li- bro deIfide& Ofiride. Aetius quoque & | Pau- ,,,,, j,, lus eius meminerunt. ,fedad fcopum. fiia inferio- Vino drachma duz fucci exhibitz horarum, ja. decem fpacio vim conciliánt per fuperiora pur- .. gandi ' Pe[lilen- tem bubo. nem difcu- tiens, 168 IounaNNIS NEgANDRI gandi& inferiora, & idcirco in haclue multum conferunttalia,in qua cathardüca vulgaria exitio funtcertifhmo. | E AdBuboncm etiam peftiferum, quü ad pepaímü plenum ventíi eft,quidam accipiunt folia Nico- tianc, Oxalidis& Rutz. hzc triplici papyro invo-. luunt, coquuntfbb cineribus cum vino. impo- nunt, & liquidam partembibunt. Si cataplaíma malis —— E. Herbz Tabaci Mij. plantag. Api]. . Pimpinella. Senecionis.ana Mj. coquantur omnia fimul ad confumptionem aquz. adde Mellis rofar, zij. Terebinth.lot. zj. Farinz hord. q. f. | fiat Caplaftama. Si Lavamen- tum defideras. - R&. A pij. Plantag. Pimpinell. Senecion. ana Mj. x | 3x - Tabaci TABACOLOGIA: 169 Tabaci Mij. contundátur folia; exprimatur fuccus, quem depura. adde, : Mellis rofat. 3 ij. 'Terebinth. lot. 4 s; Farinz hord. 8j. | mifce, fiat Lavamentum. Etià in curaCarbunculi peftilentis,poftquam fca- rificatus probefucrit,iza ut fanguinis ichor ema- narit,ficcentur in partem attracti humores fucco Tabacino,cum pauco füblimato: mifce cum vi- telis ovorum;co8tis adde Theriacam,Q uampri- mum vero Carbunculus elucefcit, admove ipfi cauterij loco.folia Nicotianz , rutz , acacetoízes chariz involve triplici; füb cineribus conde. co- &a tere cum theriaca,velcoepa cocta,imponc. Hieronymus Aquapendens lib.r. dc Tumorib. sopra prater natur;cap.20.fe exedentes Herpetes tefta- ima. tur curafle; quo ad totum corpus ex fero caprillo ra felii- expurgatione; fepe autem cum Salfzxparillz de- T MS coctione. partes affectas aquis thermalibus D. Petri lavabat, ultimo iJs felici cum fucceflu fc- quens admovebat Cerotum. gj. Succi Tabaci 5 ii]. Cerz citrinz $ 1j. Bic Y . Refinz 170 . louauNrsS NEesANDRI Refina pini 2s. therebinth. 2j. Olei myrthin. q. f. pro formando Ce: e rato molli 4iyem. — Yerrucis collendis profuerit fuccum Nicotia« «. — nzcum fpiffamentis adplicare , facta primum fcalpcllo quodam ad fanguinem apertione : vcl e unguine Tabacino adfectum locum inungito. o^". hoccompertumfcimus. Idem fortaffis cenfen- | dum erit, inquit Acgid. Everhard. de Clavis qui: pedum articulis innaícuntur. niosde t (i415; Aquacius ad digitis fponte delapfos ungues erre loco affecto infufa aut fubinde panno petiove: ""5. excepta atqucadmota, mire confert... ? AdCirms, ...SUuCCUs quoque cum aceto Squillitico ad Ciro- nes multum cfficax cft. Idem cenfendum de oleo: Tor MESES DIES: | 4iPews. Expertum remedium eft, fi pedes aliquoties vi- 7... fidibus Penifoliis fricentur, vel Em plaftrumeius. adplicetur, Perniones exulceratos cgregie curari, immifsis prius pedibus in aquamquecalidifsima fit cui falis pauxillum inieceris. Vel ungantur ! emplaftro no(tro ad Perniones : felici experimen- amplafri toa Nobisexplorato. accipit autem, | 4d Pernio- Succi Nicotianz 5j. aet, z: " Olei "CTABACOLOGIA:* PLA Olei eiufdem, Cera nova, | Refinz pini ana ij. Olei hy perici 2j. : bulliant igne lento horis tribus. colaturz adde Tercbinth. Venet. zi. redige fa.ad (pifsicudiné unguenti. $AA7. có- b Recentibus vulneribus impofita folia fangui- 7t ^ nem fiftunt,eaqueglutinant:qua majufcula (i s fint, vino priuscluantur, coniunctisque vulac-/^ rum labris fuccus foliorum infpergendus. Sunt qui dgoudevroe x, ddaxekruc Peti Oleo rs, utantur in uulnerum conglutinatione (ut. "vidi- mus ) fed pzffimes olea euim "vulnera femper dif- jungant ac confolidationem prohibent: quare in vulneribus ab oleaginofís €9. olers prov[am a'ffi- Pulvis ejus fi mifceatur cum aqua Solani vel 44 4»'- 205 Vau o. ^ a. Plantaginis,&madidis linteolis tepidc adplicetur -omnisgencrisambufta (anat, cadem vis eft fpif- i4 ] Ee famenu, Habes Unguentum Noftrum ad am- ,,,,, exc UoC Up ub: ad 4mbt- ff^ m Cort. Sambnc. £j. Succiivicotian, 5 - T4 Caepa- Roforia, . 170 IlounaNNIsS NszANDRI Caparum.ana$js. ^ Ol. rofac. 2 ij. Thuris pulverizat. 5]. Therebinth. q. f.. " fiat nutritum, vel fuccis coctione priüsabfumptis, addita cera, fiat unguentum. Compotor quidani vittum quod manu tenc- bat cerevifia plenum, dum fervare vultin tegrum, in ignem concidit, manum fibi amburens. - Ibi mulierculz conlatis coníilijs poft. horam unam atque alteram lutum adplicant, quo nihil adeo dolor levatus eft,ut nec interdiu nec no&uquic- tem capere potuerit. Animi itaque ac doloris impatiens, matronam quandam confülit, quam Nicotianz vires probe noffe aliquotiens audi- verat. ]lla ambuftionis oras pulvere adfpergens dolori opem ferre tentabat, fed toto triduo pa- rum proficiens. — Quum porro graviffume di- "vexaretur , doloris impatientia defperans ager hinc auxilij quidpiam exfpectandum; clam fub- inde matronz obmurmurabat quod herbz vires [uo in corio periclitaretur, jubebatque omnino lenientia pharmaca adhiberi:. quibus quum aihildum dolor mitefceret, revertitur; edere er Oo TABÁCOLOGIA. - 175 obteftans, ut qua primum coeperat medendi ra- tione pergeret. Ila vero propietate fua morem gerente , adfperfo pulvereintra triduum agrum curavit. Ácg. Ev. Sequuntur Balfama; quorum primum cft Qu uercetani quod accipit - Viíci herba Peu Flor. kie verbafc. ana M iJ. Pomotum ulmi z iij. Acinorum populi arb. iiij. Spiritus vini 1b s.: digeraaturinfimo cquino vel i in hypocaufto ca. jídoi in vafe vitreo oprimeclaufo per menfem.de- inde exprimantur, & colentur.adde Thuris, Maftichis, Myrrhzana 1j. Sanguih: dracon. z s.. Mumisz 5 v]. Terebinth. 155,7. jh Benzoini $ j. Beacne fimul in pellicano o&o dicrum ipee Balfamuss farcatici. 174. louaNNis NgANDRI cio, deinde moderato calore deftilletur vini fpi- ritus, & in fundo remanebit Balfamus Sarcoti- cus preciofus. Aliud i Aliud. 3i Nicotianz Mij. Agrimoniz M j. Flor. hyperic. M.1j. Confol. maj. M. s. RC Lufbricorum perpurg.num.centum. Terebinth. 15; miíce,, & expone foli pico duorum men- fium. ur c Alitid balfztiür id capitis vulnera przeftan- 5 »umea tiflimum. -— OR. Balfami fülphuris $j- : ex retebinie cum ol.laur. 5 5. Ol. de betonica 5s Balfíami ZErís 5 ij. Olei argent. 5j. Extract Aloes 5j. . Hor. facchari SucciTabaciniana s vj. digere ad unionem. Aisdia f. — Aliud. m. Olei ZEris; - * Martis ana $15 Dum Aloes. M Butyri ; FfABACOLOGIA.: 175 Butyriarfenici ana 5j. Balfami fulphuris. ... de mumiaana 5 ij. SucciSymphiu | JNicotianz ana 5 iij. cum bal lfamo (piffo cera Feegag qutt in confift. form. Libavius. . Aliud Elyxir Pm glutinans. .- Exin. — Eflentia facchari nuttiatur balfamo mumiaz "zie | —— m -.therebinth. | TCU cera ana. -- quens eiit dliquid Balfami de Aloc cum rheubarb, Succ. Nicorian.& Symph.q. fad confiltentiam viíci, Aliud com M rdi nisi Aliud balf. . Nicotianz viridis ES, M. vj. O.. hyperic. 5 vj. amygdal. amar. 5 ij. c fem.papav.alb.recent. Galbani puri ana 5j s. 'Thuris maífcul. Maftich. Terebint. Venet.ana 2]. Acruginis 31j. V | Cerxz 176 lonaNN1$ NgANDRI Cerealbz parum. — | 4Erugo,ol. amysdal. €9 pay. fi^ finem adden- da. Seo antiquimsseo prefRamtius.V alet Adom. nia 1n quavis corporte parte-vulnera ,eorundem- que f'uxum calidebnpofitum probibez. Lisoribui, percu[sisyex alto prolapfrsyanvilia- tur.Sanguinis erumas diffolvit,69 ad mamnilla- ;OYWM, manuum, e9 pedum ulcera cf! efficax . Caa- caroin fio Ad/it ne temere quidpiam buiusmodi Palfamts ie iCIDIATU I nervo[arum pracipue partium «ul- neribus, 2. 050 | np fp- Pec plaftrum Oppodeltoch, feu ftipticum, No- dium. rum. &. Lythargof5j.- : | Succi Nicotian. Oleieiufdemana tb jj, elV MV. got Ceize tb s.c i | -€oqüantürin Cerotum. adde . Thuris. | —Maftich. - - .Msrth. ana$j. : Ciner. Tabac. $iiJ. | commifceantur, adjicc. . pinfe manibus,extrahendo cum "cC am- , T.45:A4.€ 0 10:8 1:45 ] 177 ..- Camphorz zs ex óleo Tabacino; Lathargyrium in alcool redatium cum Qo Enc: T abactno fnfficienti temporis fpacio nutriatar . o tum. Peti (nccum» indes , €9 coques donecnul-— la (uper[it humiditas -. poft Ceram concifam ut lique(cat, immittes. €9' igne lento coques; [pa- tulaque (emper agitando tamdiu bulliat, donec fuper lapidem pofitum in mellis quaft. compagi- mem abeat. quo pacto T bur, IMbyrrbam», Ma- Tauchen 89 T abaci cinerem. tenulffime fengula per fe levigata , cribratay ac ponderata ordine pnmi[cebzs 3 paulo. poft Campboram una cum pauco oleo*I abacinoyvel alio pro lubitu,vel cum pauca aqua an mortario tum pisfillo calido«dif- folstam».. denique Müniums.. Hac methodo Emplafirum | artificiofé.. confectum» | habebas . "Poterit etiam Vnum; poftquam Lethargyrus coctus elt , inci , vur[utque.o €oqui nt. vubedi- nem acquirat. Emplasirum. ducatur vero Mi- nium prius. [mper -porphyria quonrque optimam lavigationem adeptum fit: , ad[bergaturque.o d. quore — quo facilius in pulverem tenuif- fimum abeat. Cautia. adfit ,. me. fpectes fupra dile continuatim , [dd intervalo quodam competenti rmimittantur y neque praterea. pra- ue Z dicit 178 IouawNNi1S NgANDRI. dicli pulveres calido injiciantur, ne in grumas eleuape care 1oo2ts. S eve Bec Fontaciho 115. n cooros Bt Lytharg, praeparat... | Lap: calam. praepar. ana 1b j. Olei Tabaciib;. ester EE DEL e eed. m E MS TM ". éucciperíicariz ibj. us Pabad Ibi RECON Dyrbargyrium fubtilifSime puloeriz,atum €9. praeparatum cumoleo*T Abacino 69 feeccie minime defacatis , in caldarto diffempevetur, fiatque deca- CHo lenta donec lytbareyrium ad E mplafiri con- fiffentiam devveniat, nec "vafis fundo adbareat . Poffhac Ab igne fepones €9' Cevam minutim inci- fam quam primum addes , aua lI'quata T erelbin- thinam indes; €9 itevum ab igne remooebis. ubi oqnia ferme fririda [ant,lapidem Calaminarem admifcebis agitando douec in unum corpus omnia posi fuerint .. poft fatiges , €. magdalias TERT NSéén SR VAS T.4&5A.COLOGrfIA 179 5^. Maftiches, e Thuns, Myrrhz, jn ^S Opopanacis, xa | a dt Serapini, | | | AÁmmoniaci, yaktita SEP S TR Bdellij, pre paratot. prius&cinaceto cGo&torum ana $j. | Olei Nicotianzeib j. Sstitpot ; orbis» Cerrtantündems 5s ad Lapid. calam 3b s. ^ pu | coque in Cerotum. pinfe ut fupra. ..... . Nota.AMMacerendo dif[folvantur gummata cum vr, 4 a nojfuccoyuel decocta Petis deinde reliqui pulFotres. qunosd. mifceanturcitraignem.lLapis Gatam, €5 btharg-. | PL idis. iine ^nsen1i1ca 4d$aAGasg/02 doc fF7475 4 * " im pulveremcomminuanturspofiremotnyucte terebintbina a cera remi[cetur. LAthargyros cum. oleo 1 Abacino primo coquitur Ad juffam E npla- ffriconfiffentiam.Decoétiis vera (ucc jam con- fumptisgmmittantur Cera €9 gummata (ne vim emplaklicam coctione amittant) cum T erebintb. Galeno maxime Emplafirs farmam perficere ut- detur Lytbargyrium: .ubj:no fandism quad auri F, SUPUPEUESSON, de BT PTT argenteivenuftatem fuperetAnSmplafirs ; Tubs o bs WWE - que 180 Ilonawu1s NzANDRI . quecompofitionibus boc notes : IN'ger colov Éim- | plaffrir conciliatur ex pice 69 reftnaynigerrimus ex bitumines ex cevu[a albus sex minto ruber: ex a- ragineaut ari (quamma «virida. INicotiana quoque recens per [e cum aliqua praguedineredigitur in unguentum -oulnerarium, quodoleo cera fHllatitio conditur. | | Ali&d-ünguentuminetvinum.: Lumbrici ter- reftres vino purgati contundantur cum medulla E nucis Indicz , femine momordicz,juglandium nucleis,croco,& vini fpiritu.inclufa facculo feta- cco exprimantur. adde oleum myrrhinum & Ta- . bacinuta. Si Emplaftrum velis;adijcetacamaba- carr & Oleum li jui CONPSS RA. S, anthalíanm uni Pe- ruvianum cum fucco-Tabacino ; fietque gla- tinatorium nervoforüm Balfamum. Sequuntur unguenta ad vulnera, ulcera for- dida,cancrum,fcrophulas, manuum fiffuras, fca- biem,maculas exigne perhyemem cótractas,& c: &. Fol. Nicotianz ib ij. Axungiz porcin. recent, vel SAU diligenter lota 1b j, hetba trita per noctem macere:ur in vino rubro: manc bulliat igne lento: cum axungia ad vini confumptionem; cola exprimendo. URS DEN SMS tM 1 addc CD 4 pA^c Oo Lo eras 181 adde BSucci Nicotianz ib s, Reíinz abiegnz $ iiij. — coquantur ad fucci confumptionem , addendo wies. circa finem. : rio à fe re- gw : .. fermato Rad. ariftoloch. rotund. pulverizat. 5 1j. r« sens ifé Cerz nov q.f. | yen jo | fiac unguentum. f.a, reimbi- Si Ceratum malis augeatur pondus cera. Ali- UM qui etiam qui exficcare magis volunt, & confo- lidare, addunt | : —— Mumiz Succinti ana 3 lij. A xungiz porcin. &c.] Modus axungiam prapa- Axun. randi hic eff. [n largtori aqua frigidi[ssma copia, bere Iunicis exemptis convenit psnguedines confricart, deinde firmiter expreffas ficcari, [ubindeque alia recenti Aqua lavari €9 exficcari ut prius. bacque ablutio debet teraut quater repeti;[emper abjictem- doagquamt9 aliaminnowvando,donec ultima aqua conspiciatur fincera €5' nitida. Deinde eas oporte- bitin minuti[simas partes divideret va[e duplics liquefacere [patula lignea aliquotiens agitádo: elr- quatas colotransfunderein aquá donec frigefcant: . Qui? refrigeratis aqua lente £9. guttatiminicien- da&9 in idé vas aliainfundenda,ut leviter iterum e 43 elnan- 182 IouANNIS NEzANDR! eluantur,unde manu comprimi debent quo faci- | tns faculentum. "virus pe[[um. eat .. Post. bac in . pilam fpongia nitida. madefaciam transfundan- tur y ubi coire ceperint ve[identes in. imo fordes ces eximantur. — Sunt qui in eAxungia prepara- |. ione €9. ablutione (Alem im aquam zonjiciunta, posfea iterum in alta aqua fine (ale ablununt , id- que faciunt ut mutetur odor axungia 9. infipida remaneat. l:Nonnulli dum eas recondunt iterum aliquid (Alis aut [aecbari ([ecumdumautoritatem Iuminarzs majorzs in decriptione unguenti pecto- valz ) admi(cént, ue putre[cant aut vancida fiant. Aliud. |. Szbi hircini 3 ij. * ^S aya sich eere a4). Olei malorum aureorum 3j. "1 Tabacini .. ij. gx cts sulphuris tru. [i$ j. ll o5 5o uedalisane 3) «o 7o Succi Nicotianz js. Ga dEeafiabees miícc f. a. ..e.. Foltor. T abaci bene contuf. tb j s. * Oleiveteris ib j. Refinz Colophon. aut vulgaris, Cerznovz ana 5 iij. T abaci folia loco temporeá, convenienti ut €9 (uo. Le pere Tam i"c ouo 6t 183 perius monuimue, legi debent, deindeincidi €9' in mortario lapideo pistillo ligneo conttindi. *Post- bac in ini rubri quam optimi €$' odoriferi ( eo quod vulneribus €9' ulceribus magts comventtyquo Hippocrates in libro de vulneribus €9 fracturis frequeater utitur , €9 Galenm: 7 libr. fecund. gen. in coctione berbarum Emplaffra ingredientiwm ) quantitate fafficienti 4d partrs tertiaconfumptio- nem decoqui : qua quum decocfa fuerint parum-. per infundi permitte, ut tota facultas cum vino in quo decocía fuerint , remaneat. SDeinde ad. buc calida colentur ma[faque berba TT abaci abji- ciatur. Incolatum Ceram minutim inci[am ad- jictes €9 amnacum decoctione contoques igne lento fpatula adfidue movendo ad bumidi vel colat. con[umptianem, qua bmmniditate exhauffa Refr- — nam confractam, ut Ique[cat, ""Ctoaddes : qua b. quata €9' ab gne femota,Oleum admi[cebrs. tano — dem adjicies T evebinthina Cypria iij. 69 rurfum E per tres unius bora quadrantes bullianto , ite- B4 rum mi[cendo , tandem» exprimantur ac f. X: u^ A -"Vümurhifce Vnguentis ad fcabiem, ut dixi- mus, & capitis cumprimis tincam, ad ulcera quoque & vulnera tam recentia quam antiqua, ARw C5 ad in 1334. logaNNIS NgANDRI: ad inflammationes & furunculos,adufta,& mor- phezam. Aliqui (addunt Norimbergenfes) ad tela & globulos extrahendos quoque ufurpant. . Aliud. | Allisd. | y. Gere: | | » Refinz ? 24$ Olei commun. ib iij. eI. cuu | Succi T abacinitb iij. usque ad con- fumpt. fucc. adde Terebinth. 1b j. | miíce. eis «iw e/Accipe foliorum 'I abaci recentium eam quan- titatem ex qua pofize fucci libras novem babere. 4n mortario lapideo pistillo ligneo tundes : dein- de fortiter (uccum intorguendo extrabes. Flujtt fucci non. defacati accipies libr. nosvem , unaque E cumCera minutim conct(ain lebetem Conjicies» £9 dun. igne lento concoques ad bumidi con[umptionem n- dum ex novem libris tres remaneanto. d unc — telige ad zefinam confrattam injicies,€9 concoques ad al- uus, [trm bumidi peremptionem: deinde colalts , ut R- ft aliquid. fuerit arenofitatir in. ve[ina aufera- tur : pofiea "I erebinthinam diffolve omnia fimul Jpatula lignea movendo... 1 andem oleum addes, E Hs i To €9 igni TaBACorocrA. 18; €5 igni lento € levi , ne nigrefcat aut uratur, ad crafiitiem juftam concoques;E9 ufioni e[ercvabis. Cerotum ex Tabaco. E... .Sueci Peti maris 5 iij, Cerz citrinz 5 iij; Refinipini$js. —— Terebinth. 3j. Pulveris Ariftoch. rotund. 5j s. Olei myrthin. q. f. ad for- mandum Cerotum. $us Aliud, z. Fol. Tabaci tb j. ! s Aliud. Axungia fuil lae infülfie, prarparat. Íbs, Cola. exprime. Coque i in vafe duplici donec aquo(itate confampta ià fpiffitudinem. Mpioum ti redigatur. lacobus Gohorius. SS s Aliud. -— " C ind. &. Folior. Nicodasefh $5: n Succi eiusdem, Olei commun. ana ib j, infunde, & cola. adde Cera, Picis alb. ana 3 iiij, Terebinth. 1j, miíce. - | . Folia AG 1cottAna quum juftam magnitudi- ve mcr Aa gem * STIOGCU Aliud, 186 lonaNN1S NEANDRI | nem fuerint ad(equnta legantur , €9' 4 (ordibus purgata in mortavio lapideo tundantur ..— poft octo dierum [pacio una cum vini rubri fufficien-. ti quantitate ad macerandum pone». Sequenti vero die ad. media parta con[umbptionem Igne lento concoque [patula Aliquotiens. ducendo. | "Deinde Oleum cum [ucco depurato decocto adji- CIEs s rar(urque omnia COqites, donec totum qi- num evaporatum €9' aqueus humor berba in va- porem vefolutus fuerit , ut prins (patula inter ^ coquendum ma'vendo." pofita probe ptr faccum canna'inum .torquendo calide Cbrppes. Ex. preffioni- vero Ceram drvifam fruflillatim inij- cies, ljquátam ab'igne depones. mox Picem 4l- Lam quam tenu'ffime , pulverizatam permifce- bz. Vltimo T erebinthinam addes, totumque [wtactum ad ufum récondes. s Aliud. Iohannis du Boys. .5,:&& Fol. abfinth. noftri vulgar, eem . folani hortenfis, porculace fativze , Caprifolij, Millcfolij, Polygonij mars, —— : $e. : Sem- Aq A'mÁcouvojsrs:. -. C187 Sempervivi minoris floribus alb. Plantaginis majoris, Sempervivi majoris, Betonicz, Verbenz; Rad. rubiz major. ana M. iij. Fol. apij M. v. pimpinel. Flor. hyperici. Fol. Galiopfi s 1d eft; Urtice fortidisi Centaurij minoris fümmitates, Fol. Pilofellz, iet chelidoniz ana Mj s. roftii porcini. --e Symphiu peuzi ana Mi dec - Rad: Symphiti major. 3 v. | piftent turherbzx & radices. bulliant una cum Succi Tabaci herba tb ij, Olei communis veter. 1b 1x, lig ad confümptionem humiditatis herbarum, tunc colentur. adde Cerz citrinz tbij, Sepi Caprini, 35r: Refine pw ana xij. 2) 188 loHaANN1S NEANDRI Terebinthin. communis Z ix. «: mifce fiatunguentum., Secundum «veram colleditonem , nempe quum tempus opportunum erit ,. berba recentes legan- Iur, nitide men[urateque Ancidantur | ordi- ne», E9 im mortario: lapideo "uehementi[sime tundautur. — Deinde in fittili flrids ovis bene cooperto cum quantitate Olei pradicía €9 face 4 abacini [pacto unius diei, ut infundan&ur, len- to igne fosebis. | [nfufione peracta eodem igne ad totius bumidi. aquei berbarum £9 fucci | a- bacini confamptionem coques : quo bumido con- - fumpto panno cannabino maxime rudi , calide «. fotum "velociter extorquebis: calatum igni pra- diélo una cum Cera confratía £9' fero caprino, — Ht lique[cant, adpones ; paullo post Refinam pa- o. riter dioi[am [patula ducendo... Hg liquatis €. ab igne depofitze T1 erebinthinam addes. — Hoc ifaque modo mundificationg boc V. nguentum | arte erit parátum, quod ad ufum fervaba. Au- : Lem €9' Septembri menfe confici delet , eo quod. Aud. oc tempore berba maxime vigent. itid. i dinis: Cera nova, Us — n *. ^ «51 i ORA Picis, &. Succi Nicotianz tb p ' TABACOLOGIA:. 189 Picis, Refinz, ana 2 ijj, Olei hyperici z J, communis z iij, Coquantur omnia usque ad fucci confum- ptionem. deinde adde Pig Th Terebintha Venet. z iij, Cola, & refetva | | ufioni. In vafe eram fruftillatim dvvi[am una cum Olei 9'yxe- gni lei ad liquandum expones:qualiquata Refimam "^ eg Picem confratt am injtcies ut. fimul fundantur . Tum ab igne fepone,eg Latium ^T erebintbinam infun- e. Poflrezio deparatum Peti (uocum contunge, eg commixtis omnibus coque» ad ideam V nguen- n. Stenums perfecta coéhtonzs tale erit .— LAcciptas aliquid de decocfo cum. [patula lenea od baculo, eg inüciatur im carbones accen[os , fi firepitum nullum emittit cotfum erit; fi «uero emittit, non fatis erit. Tunc ab ieneo fepone eg. calide lmteolo tenti. eo forti probe exprimendo percola , eg infrigidari [f- nito. dend:o im va[e optime, turato 1n ufum ftra. | Depuratiofucci. l'abacum concifum con- Pepratie tunde in mortario. tufo adijce buccellam bu- eig ÁÀa 3 tyri : 7 e 190 louaNNIS NEANDRI tyri vel alius pinguedinis. contere donec non appareat. Submittatur alia portio, & immifcea- tur donec herbam totam pinguedo cepit. fiat maceratio biduana,que tamen urgente neceffita- tc omitti poteft. Poftea coquatur in lebete ad humidi aquofi abfumptionem. Ubi refrixit me- dioctiterper colum exprimatur fuccus cum pin- guedine. | olumin Carifhmusvir & Medicus doGiffimusD. T heo- »àr.. dorus Zvyingerus p. m. ex feminibus Tabaci contufis & per triduum in aqua cjufdem planta, velfimplicis, maceratis in loco tepido, & deinde expreflis parabat Oleum quod cum olco Tere- binthinz plurimum commendabat in vulneri- bus & ulceribus, Eft quoque vulnerarium in a- pifi.urii duftis & Inflammatis utile. Norimbergenfes. Sed scii dicit Hippocratesde Vlceribus fe&. 6. Oleum & fet amit quzcunque mollitudinem & olei, vim haben: "^ A medicamenta,ulceribus minime conferunt, &c. habent enim vim emolliendi & humeéctandi. at vulnera ipfa maxima indigent ficcatione , ergo caro mollis, humida , & fanguinolenta nihil commodi percipit ex oleofis, (edomnia in com- moda. & idcirco in vulnerum curationibus jux- ta Hippocratis, Galeni, & aliorum do&trinam non Tfanxcornocl4e! 19t non funt admittenda. Refpondemus,Hippocra- 5,5. tem,quum dicit Olcum nocumenti magis quam auxilij conferre vulneribus, intelligendum effe denociva olcofosum vi;quo ad regiam vulncrum fanationem, non autem quo ad doloris miuga- tionem, ratione enim mitigationis doloris con- venit oleum , quamvis rationc. adglurinationis non conveniat. Nervi quidem punctura Hl rom lam poftulat regenerationem fubíftantiz, & fatis «v per-.- eft fi prohibeamus acrimoniam fanici,cx qua vel ons minima dolores, convulfiones , inflammationes /^erve : Lp vero pun- & millealia nafcuntur fymptomata. Dicit Fal- a pojr. lopius, Oleum diucius ac fzpius incalefa&um, [ rccipit &: acquitit ex. liac crebra incalefacuone vim ficcandi, & hoc per longum fit ufum. Di- cendum ergo quod Oleum non fit remedium vülacris, fed potius. prafervativum auxilium ad- verfus iniminentia fymptomara , ut Galenus 6. method.capit.2 teftatur. Sed prolixitati parcen- tcs lectorem qui, quz de oleoforum in hoc cafu, " ut& in aliis non abfimilibus, ufu;plura Ícire defi- derat ad Galen. libr, de fimpl. medicain. facult. rclegam us. Elegans etiam eft unguentum farcoticum Aiad ws- o : 7 i. guentum : G ucrcetant. ! farcoticum.. i Pabii. : Rr S uc- 192 IlouaNNis NrzANDRI &, Succi Tabaci tb j. Terebinth. £v. Ol. hyperic. compof. 3 viij. Vini albi generofiff. b s. digerantur per dies octo. poft decoquantur ad — confumptionem vini. tum adde | Colophoniz, Cerz ana z1iij. Mumiz, Carabes ana 51]. liqucfiant ad ignem. & fu. zwbér. — duccum T abaci cum olo byperici in lebete igm ". — lentoexcoque ad fucci con[umptionem [patula adf- due movendo. demde Ceramyeg Colophoniam fru] i latim drvi[a, ut lique[cant, inijcito: quibus lquatis [e- beteya ab igue fepones eg Mumiam cum. Carale [e- paratim tritam eg levigatam, [emper [path agt- tando, ut probe » commi[ceantur , contjcies s 1js optt- me commixtis [ubises, eoutque dum omnia. [unt 1e corporata eg* confe[a, ita ut alterum ab. altero [ecer- ui minime pofüt. bac methodo unguentum (ecundum artem babebts . s d oL Aliud unguentum ad Capitis vulnera. dic R:. Succi pervincae, | | » —confo- T. 4B. k C on 9;G.r: I93 Confolid. maj. ana 5v, Nicótianse 3 viij, Serpentariz, Plantaginis ana 8 iij, Olei Nicotianz ibj, ^: coque ad formam Unguenti, addc Viícilumbricorum 35, Medulle bovis crur. 2iij; .Mumixz 4iij, Cere... $iij, | fiat Unguentum f. a. Debent Lumbriciterrena exinaniri face» » ut fupra docuimus, €9 aqua fontana ter aut qua- tery(cinper abuicicudo aquam €9 aliam innovando, leister ablmi,ut terreffreitas auferatur. Cum jam praparati €$ coéticum oleo INscotianafuexint)Bo- ir nedullam (eparatim indes,poff Mumiam.qui- b; jam concocízs €9 con[umptis,flatim [uccos imjt- cies,€9 ad borum con[umptionem coques. "Posi- hac Ceram minutiminci[am immittes, £9. V n- geentum conficies.. | off emm Medullz cruris bovis.] Collizenda fant offa enne vecentia cruris bovvtr in fine affatis €9. plenilunto, pre fut : 2 : Aa s . colligenda ne eis fanguinis aliqua. infit fuperfluitas quan- 5 ny quam alj neglecto collectionis. tempore , genus , ia exere- ore) 4t at en. — 194. IlouaNN1s NrANDRI «tatem,€9. colorem, magis ob[errvent : plurimum enim intereffe quo celo, qua regione, nata, aut e- ducata s [itae 4tem vetula, juwvenca , aut adaul- t4:quo itidem [it colore (nam ex eo temperaturam licet conjicere?) fulvo feilicetynigro, an albo, exiffa- — Sunt autem offa frangenda ad medullam £üH : x: " exraio babendam ( poteff enim extrabi medulla ex [bina S. H"- qua durior E9 ficcior eff quam alia) quam purga- bis a fanguine (aperfluo (ff adfit) €9 in aqua fri- gida E9' limpida ter aut quater lavvabis, aquam femper mutando. Deinde ponatur 1n fictili fene aqua (nb dio, ut liquefiat, vel in vafe duplici aut cineribus calidis €9' quod liquatum erit , fenfim linteolo transcolando e m inva Aliud , optimeá, cooperiatur,E9 uni (Cr-vetur in locotem- ms. perate frigido. Sicque ad huims exemplum omnes Alia medulla praparari poterunt... Ahüd. Aliud. E. Flor. eris, Croci Martis, Salis fufi, ana 3j, Succi parthenionis, pervincz ana $ iJ, Olei Nicotianz tb ij. Terebinth. 1b j.- : Cera dT ASURA'€ 0jk 0:G. y A. A39f coque ad fpiflitudinem corpoream, & confice Unguentum fecundum methodum, quamin varijs hifce unguentorum compofitio- nibus tibi propoíuimus. iftis enim modis fi dili- gens inftiteris, dubium non eft; quin omnes Em- plaftrorum & Unguentorum formulas facillime expedias. E : -— Hor. zris]- Flos erz fitt quum as 1n fornace ror. ari quatum, €9 in vas praparatum diffunditur, iu. antequam plane concreverit , €9 frigida infper- fione», dum adbuc calet vapor , elevatur , qui lamina ferrea vel plumbea adbareus, ( qua ovi- fteio vafis imponitur) facile à frigore coalefcit: E9 "veterum €9 nectericorum «verus eH flos arzs. Croci Martis]. Bz/chbafis, qui Servttor appel- «wani latur , Crocum ferri parare docet ex limatura penes ^ ferri, decies, vel amplius, incande[Gente im lamina moin. ferrea ("vino exf'incia limatura , fi placet) donec — ' ut fubrilifüma pars velinguatur, quamvis fola du Bbz -— 196 IouA NNI1S NgANDRI tranfeat.. Vel. Bacilli ferrei aqua fal faconfper- guntur, quo pacto ab ancborze marinis colligi fo- Salis fufi prepar, let ' Crocus infiffems: detergetur uel abraditur. JN connunquam dem (lo temi utuntur , €9 quo puriusferrum, eo pulchrior Crocus abffhatz.- Salis fufi ) zzodzr conficiendi bic et. Salir in ignis feridor tollitur per tostionem vel fufionem, unde Sal fu[um appellatur . Soloitur in vino al- Z7 filtratur usque ad clarum. coaeulatur. Coa- gulatum 1n. cAfino «vel vafe teifaceo. operto ad Agnem funditur fortiter: fufam effunditur in co- Potio yal- WeTATIA. num vel ffiulam; aut canalem feforium. fffud. eff Salfufum.. 2 | - « Sequuntur potiones vulnerariz. .. &&. Herbar. Nicotianz M vj, Serpentariz, Confolid. aui. : bosse, JP Cyclaminis, Chelidon. maj. ana. M j, S oeecid . Agrineniz M. E .. Omnia bene purgata pone.in vinum recens, addito panis fimilaginei tantundem, & permitte fic. digeri in fimo equino .calidiffimo, in veíica " AT T pr ccr CERT Tu d X aL: JJ undo& tertio. VM ur mn CS Ta t Pape Ly : 1 SS eon cd : Sumit- Tam se 6 ox o'c-rat 197 Sumitut mane vefperifque hauftus ejus unicus cum admixtione falis Peti. | Alia potio DOE Ia A. .Rad. Ariftoloch. TIN Calamiaromat. 5 : "Mun ean m Spermatis Cetiaj.. unaisDno: dgiiele.... .. . faponariz,. e Conf pai ana Mij. e . Nicotiane Mvj. . Meis -— TT. Vini q.f. "paci | ...,£9que ea ordine diac : Pulvis fodicaioneseumans. casi qum miPirfüs | - ' "^ dicationts Ee Thuris, - 54555515295 59105 anis, fia Máfticeszo: dr Qo ab gf V ; Iq. &5r0 Miche 2245 it'5 .op£gr gbnsdsd | Corall. albico2 15751: "rubr.ana 5j. : poup! | A does hepat. je ; ioc elis lassen 5ij: OXonoo I'utUstoui mnes: Ui2210£ ; Oleum Peri Vulneribus infillacim cum tliüre; Cia alumine, xXel Sale cjus , ca depürgát; & ad cica- 7/7 eia eur Bb; du à fx £s t» "m Vd MN ) À 198 louaNNIS NEANDRI tricem perducit. idem ejus decodtum przftat pro fotu, vel lotione adhibitum, $wi( ^ Recentia vulnera, nifi juíto fint profundiora, eee biduo perfanantur foliorum fucco & fpiffamen- "i tis. Quod fi in przceps profundum fit vulnus, abluatur vino, & fafcia ex predictis madefada, abluatur. Profuerit etíam ad curationis com- pendium vulnus cüm intus, tum foris, co- dem fucco abluere , fedata prius inflamma- | tionc. üfmi. Nonita multo poftquam Ulyxiponx inno- tuiffec Legato hac Panacea , coquorum cius quidam pollicem ferme totum fibi abfciderat. Oeconomus confeftim ad Nicotianam confu- ^*- git, quaaliquotiens vulneriadplicata,coquusin- Ne«. tegre dextroque Acfculapio feliciter fanatus eft. Vicus cumprimis in hoc; ut & inaliis, cafu, eft habenda ratio, cui, fi opus, accedat idonea pur- gatio, ut haut femel compertum exftitit. $4& ve; — Salquoque Peti àdomnia maligna ulcera im- Mende . ponito; fana faciet fine dolore: fed priusquam ». ^ imponcs, lavato ulcus calida; ldem Sal erit in hoc adfe&u innoxium mincralium corrofivo- £V "Nobilis quidam, pater unius e. INicotij pedis 213 we c0 [equis - RIA wi a. - "Ts: C NA ". TABACOLOGIA 199 fequis, audita Nicotianz fama, Ulyxiponam vc- nit. Depafcebatei vero crus alterum invetera- tum ulcus totum Jam biennium. Iscumkher- bam praícripta ab ipfo Legato fibi rationc per diesdecem aut duodecim adhibuiffet, dextre fa- natusdomum rediit. ^ 0^ k Ad ulcera Luis venerez fordida Iulius Palma- ,,,,,,. rius inopufculode morbis contagiofiscommen- / vev- datquodíequitur. —.— | led — &;. Hordei integri pij. Nicotiang, ^ ^ Eupatorij, Plantaginis, Morfus gallinz, Rofar. rubr.ana Mj. decoquito in aquz tbiiij ad libras tres, & per- colato: ! adde ^ Mellis rofat. Syr. é rofis ficc. ana $1ij. Aluminis ufti, Calchant. uft. ana 55. miífce. f. a. Ulcera praterea; Gangranasque fuccus inftil- id latus, & folia trita impofita, curant & adcicatri- P aie cem perducunt (ut dictum cft fuperius ) - jananz.. * modo se 200 louawmris NegANDRI modo in homitibus, fed ctiam in animalibus,ut ipfadocuitexperientia:-Nanv per univcríam In- dian frequentia ulcera vaccas, boves, & aliaani- maliainfcftant,quaz facile ob (ummam regionis humiditatem putréfcunt.& vermibus fcatent, quibus folebant infpergere fublimatum melio- o. Bbusremediis deftituti.-.Sed quum magno ift- ^ Inievzneat; plerumque. quod vulnctibus infper- ^ gebatur pluris conftabat, quam animal, quod curabatur, potuiffetaeftimari. Quare Tabaci fa- cultates in hominibus experti,illiusetiam ufum ad putrida, foetida, vermibusque fcatentiaani- malium ulcera tranftulerunt, atque adeo com. pererunt,fuccum inftillatum non modo vermes necare,fed etiam ulcera mundare , deinde ad ci- catricém perducere ; ideoque Indi Tabaci folia femper circumferunt. 4àwüs — Succum,aut fpiffamenta, aut viride folium "" exfricatione madentemfi quis manibus,autcor- poris locoex urticx contractu adufto adplicave- rit,confeftim Ixfionis doloremamotum ac pror- fus fublatumfíentict. | Aeg. Everhardus. 4iwefs . dem fuccus rabidorum canum morf(ibus rc- e medium pra(tat, 6 (tatim,vel quadrantem hora - -—. poft inflictum vulnus, exhibeatur. pu oBoNP- — E: t Ad E T^BACOLOGrIgA 201 - Ad perimendum glires murefque herba ipfa in sve gi aqua decoquitur, quamquum guftaverint paulo Pet poft moriuntur. Colerus, Herbam ipfam Cimi- Civies ces necare fi fponda ea defricentur, Autoreft Oli- "^ varius Serius. 00D EHE TODOS uno 2 Pulmones marini, vulgo Pilei cryftallint pel- sus lucidi/fi caía narantium fcrotum tetigerint ; in: 77,275 tolerabilidoloreexcruciant:fucco Labaciperl- — nito dolor fedatur,& citiffimetollitur. Bapufta Pou$- 7 UTILITIES x : * Folia & fuccum cum fpiffamentus malum in iu» c equis ferpens inftarfublimatcurare noftra expe- pnecita rientia didicimus. - "Tollit& Equorum tbiisinnafcentes poros fi- vecallos. iumenta clirzcllariaà farcinis attrita aut gravius lxa,etiafi vulnusaut ulcera incancrum vergantfuccoaut fpi(famentis adhibitis , vel ex- ficcatz herbz pulvere,citra ullam alterius medi- camenti opem ita perfanantur, ut ab itinere in- cce pto hautopus fitab(ftere. . ! : Hactenus de Tabaci m2joris- latifoli fpecie di- ctum fuit, duarum reliquarum vires neutiquam in ufum à Nobis tradu&z, aut fingulatiteres- — ploratz (unt. Crediderim tamen facultates ca- rum, viresquecasdem effc, p Nicotiana: nd * C lI5; "Nt, Kpilogus. Hotat.in 101 lounANNxS NEANDEK lis, feu majoris anguftifoliz,Hoc obfervandum; quod radix primz huius Ípecici nulla fui parte à medicis, (quod fciam) in ufum adfumitur. Hzc funt, Amice Le&tor,quz fubcifivis horis, & tantifper dum àgravioribus negotiis rcípirare licuit,de Tabaco commentati fumus;& breviter, quoad compendij ratio tulit, fcriptis mandavi- mus. Hec citra arrogantiam tibi vereadfirmare aufim, bonam. Me propofitorum remediorum partem ufu & experientia exploratum habere. Tu fi longale&ione plura feledioraq; obíervaris,. his noftris thecis inferas,ut inde, quum:ufus exi- | gio faciliori negotio evoces. Multa iis adjicipotle non diffitemur, multaque,n ec imprudenter, Nos. practeriifle comperies ;. nec indecorum Varro putavit períc&to fpicilegio fpicam reliquiffe. Si quzdam dicta funr,qua doctiorum ungue cor- rc&tu digna videbuntur, quoniam quandog, bonus dormitat Homerus; adcaftigationem vocabimus more Ícilicet 224g- norum virorum (ut de Hippocrate ait Celfuslib. 8. cap. 4.) €9 fiduciam magnarum rerum baten- tium:Le'via euim ingenia,quia nibil babent,nibil fibi detrabunt. Magno ingenio multaque nibilo- minus babituro, convenit etiam [implex «oeri er- rorat TaA5ACOLOGIA 265 vorz confeffio, pracipue in eo ministerio quad uti- litatzis cauffa pofferis traditur,me qui dectpiantur cademratione,qua quis ante tff deceptus. Etiam maeni ed utores qua dixerunt non [ent perfecta, (ut monet Quinrilianus lib. 10.) 247 €9 /abun- tur aliquando €9 oneri cedunt; ANumirum omnes fallumurneque eff quisquam, D uem non in Aliqua ve videre fuffznum | Poffis. Suns cuique attributus eft error. Tc igitur, Le&or candide, obíecramus & ob- teítamur, Noftram ut eadem rationc Opellam hanc expendas, qua Tuam Ipfe à Nobis aliisque obfervar velles; meminerisque una mecum, quod veri amatorem folidzque do&rinz cupi- dum decet , i£ ar 9, un muxocbarrás... Sinon infeliciter (quod optamus) hac alea ceciderit, non tam maligna huius agelli fors eft , ut ni- mia defrugatione inanitus nihil praterea. pro- mittat, Tu interim bene vale & fruere, ac can- dide fave laboribus pro Te fufceptis. FINI:;. s c s THRE vi 254. THRENODIA: NICOTIA NE. ít) Do: abd. a [5] Regina dia Herba diu, vergentibus boris Ui edutumni | flos noti y odong frondis bonore. Eri ammos, foliorum larga meorum, : J lorum ficco fevos medicata dolores — Vulueris, e cUarióf; tantupi non Witegra, morbos; Heu mifera, bei, trador crudis innoxia flammis; * "Atque bofizs obleifo meos prob fata! quid boceff, Quod Jen morie nica tnorior ; mec mí mea mater. Tellus bafce oculos claudir ; fed flamma perurezs Me totam ab[uamit Solo nunc nota Yabaci Nomine; Recina nomeg, "9TEEUAE, Nicod .. Aut Sana: eds San&te (jam facra ez del oen. Mie: o. |: je in ae hen, tantum que fervor, ut urar ! pire icai us ds ced potini. o) L Rd Eo irem ria: inf ja 9 eptis; Ortus euim efE laudi Nofftis ex offibus Vita: EECAEID Petuni Genius, qui quamdiu poffidet arcem Hamane meni, tamdiu vgttohis egena, Seria feponens nil mani cogitat Wnquam ; Sed Nofzris adfixa rogis, fuligine tetra | Ara eno HYCADS FOU. im mepbitim : Due 20$ Cue non de Noffro produt?a cadavere tantum, Sed de ne[éto queis fucit c? fraude recenti, Efffcit, ut proprij pereat Mibi gratia odora Gratia fed maneat modo fubafva, carere, 4e Quauequeunt, quicunque favum fuligint buie | c Guflarunt ; nam [fc cum famis fafcimat egros, i V/t morbo gaudere fuo cvideautur ; (9? optent ow Usque frui fumo, pretextu [Pve catfarrhi | A 9» Srve alio AdJetfus quum mens uon fanalaboret, 070 ; Et Mibi det penas, uam fumus gloria prima, ... Et defiderium; fed mí laerumabile fumme. —— (0 Hfe Tepra reliquis VVingandecauva wiiffri, — . Teque Tabaco rear facio : tum quisquis in Orbe -—.. Occiduo füper es qui Nosíram fubvebis berbam, «9 Ut pa[cas fumo fatuos : Te devovet idem — Jsfe Meus Genius, Tibi ze fuper ulla quietis — Hora ffet ; fed Francus, Iber, Britto, a/gue Batavus, — — pB : Dum lucrofa Tibi fingunt commercia; tandem Servili tua colla jugo fabmittere quaerant : — Etmerito: nam cvos fumofe tegmine mercis ; Sic dementafhit populos, ut Martia cerda 00 Nunc fumos folum [pirent : tum munere cueííro. Om in boc facli noffri confiiit boneffas ; — — Flamt cineres, ut inulta [Duant, fumofaque vutteut. 38 VosA(ix, Europa, gentesque Libyftidos orz, | Crudehtate levi quia facra illuditi berbe, Et nidore meo gaudetis, folvite penas €c3 Hes - ; 206 Has Mibi, quod nunquam ceffabunt triflja bella, Et quod nullus amor populos nec fadera jungeat : Sed Vos tamdudum [équar atri ignibus abfens, Quamdudum inter Vos plus Noffri pul'veris bautfus €t cineris, Herba quam faccus, bonoris babebit. "Barbaries terri [uccedet; prifflina cvirtus Exilio fé fponte fuo muliabzt amaro: Nec Vos ante fao dignabitur Illa vevifa «Quam Bona Mens, Noffros tandem miferata labores, Humano generi gratiffima Diva redibit. Tunc Mea flrps cultis fecure crefcet in bortis, . Et Me non ignis fed Fati finiet hora: Tunc bominis, demum mucos cineresque peroft, Non feutina magis, putrisque cloaca, (erebrum, Nec fumi, velut ante fuit, domus atque caminus, — Sed Rationis erit fedes : im feque veverfus Ceu pofiliminio tra&fabit feria Mundus. Erudito 107 Erudito Viro: - « D. IOHANNI NEANDRO Germano, Philofopho atque Medico non é multis ingenuam T AB A C 1 vir- tutem ufumque dod edifferenti & enucleanti.. . y Pur novus bic Batavis exfarzens fedibss bofpes, Ned Quircvir odoriferis "Batavum faffitibus orbem * Tmbuit, immenfum vacen[arus odoribus orbem? Tune NE ANDER f$ e$? quimunctoto orbemephitim Voluere odoriferam, Clumque imrvoluere fGmas ? Europa populis, sp[ifque [Hapentibus 1ndis ; | Qui fibi ture cvolunt Stirpis plantaria Sacre Deberi? facinus pulcfrum me iudice , Plante: Gangetice indigenas Indos , omne[que docere Terrarum indigenas coivtutem ufumque, potentu: Stirpis eS anreolas dotes 22 lumini oras Ferre! opus invidia expofttum! non Inda, nec ipfa Serica gens potuit | Septem fabie&a trioni Gens nunquam aufa nefas! qua infanum Stirpia odoro: Hlaltui mdulget, que gens quam diu balitus erret Ore, bunc nare legit. Tibi Scriptori Herba mereuti Santa datur, fruftrà Nemaufenfi ila parenti : :Xec "Regiua tuo de nomine poftera dicent E Secula, € incafitm peregrini cuocibus ; ila,- - gct uL 208 Voce uova lufiris labentibus illa Nx AN DR 1 Herba per omnigenas mundi "uulzabitur P777 E 'Et gerit, geus Indaqu idem Sacra femina terri Seraque committunt, rigat C? gens Mexica , verum Germano incrementa trabit cultore Ng AN DRO, Ingenua, c7: nova, dofla, orbique ignota priort. Vnde bonor c laudes c9* leto gloria vultu "Rara NE ANDRE tus ultra Garamantes €9 Indos Te vecíura, novum faffuros Stirpi alumuun, Cultoremque, patremque tuum ; cui | plurima ee Laurea ferta pavat, cui cens perplurima Plante Haud timet mduleere, Herba "virtute reteftd Ux Germaná , virtute tua: quá baud fanior Herba —— La H'efperijs iam uota, Eoeque agmtagenti. Mate iflac virtute, cui gens Indica Plante —— Fumiuome fa[ces ultró cum gente '"Batava Jam deferre ardet, cui geus predottior orbit ccimit y en meritos iam nunc gratantur bonores effica s gens, Affeque ingens, Europaque, C2 omui | Delicias fenfmra tuas tellure . marique - Abs te dofía. Sed beus! f fufftu plerium ocellos Prefirinxifee putas? ftomachum e moufe — Hoc "virtutis ve folet à virtute dolere Inidie "yis vica ! ifldc tu made triumpba! honoris ergo Ícripfi .H. DEiMaNHomnsTIVSs M. AD LECTOREM. v! Icuti unum hoc (benigne Le&tor) deditiffima egi- mus opera, ut hzc Noftra qualiacunque nitidiffi- ma prodirent ac caftigatiffima: ita & lerio advigi- lavimus, ut ita prodirent, nc quid jure defiderare poffes. Sequenres igitur hafce literas ab Amicis aliquando ad Nos fcriptas huic materiz adnectere opera precium vifum fuit; idque hoc fub prztex- tu & ratione,quodin illis quzdam reperiantur lu- ce digna & cognitione ctiam aliorum. habebis in Tabacologia haccelocum ubi plurima ex ijs loces. Interim officium hoc Noftrum vel excufa, vel, quod malim, ama. Ego te; & falve. Dd 2If piden oe Clariffimo Dofifimonue Pro — l. D.IOHANNI NEANDRO Philofopho & Medico S. SN) teras tuas, C. lariffime Domine N. eander,acce- vA pt, € quibus intellexi , te Tabacologiam tuam e» SUC) judicium de quibufdam que nuper. prefens "em "eb "ibi dixeras , expeílare : conabor itaque pro viribus breviter de ijs meam opinionem indicare. Tres bujus herbe fpecies sn borto meo babeo; "Prima eff , quam D. Car. Scholijs Cluffus "Petum Latifolum appellat: Altera, quam Idem "Pe- incap.is. eum. anguflifolium nominat : Tertia , quam ferà omnes vei —— Hlerbarie fcriptores [ub nomine Fí'yoféyami Lutei defcripfe- runt. Habui preterea ante quatuor,cvel quinque anuos prio- ri [Deciei alterum genus , cujus folia eque. longa fed dimidio angu[liora erant, folia futs proceffibus caules etiam amptette- bantur. [ed perijt sla plauta byeme antequam [emen mature- fceret. Secundee vero fpecies alterum genus memini me evidiffe ante triginta anuos Lugduni "Batavorum in borto dotfiffimi &$ bumani [fini viri Iob. ab Hogelanden , cujus effesem exhi- bet SM. Lobelius nomine Tabaci minimi. Omnes bas fpecies Obfes. exiflimo nobis primum ex Americá delatas , nec ante illarum pog st regionum detectionem bifce regionibus cogmtas, nfi fortaffe tertia fpecies cogmta fuerit. Tabaci nomen ab Hifpani bec berba inditum efl, nam eAmericauis Piciclt, Brafibanis Pe- - Dd a tum, 21Z cum, Incolis Ff, rfpaniole Infile Perebecenuc vocatur. fed isa aliqui Europei "viri nobiles, berba bujus infr, fenes vires &Xperti, cveterum "Regum, eo "Reginardmexemplo, à nomiue fto banc berbam deuominarunt , ut fec momen corum cum ber- Lá quotanua venafrendo tmmortale redderetur. Ad Gallos primum detulit loaz. Nacozitus Regius aliquando in Lufrta- uiá Orator, qui eam à fuo uomine Nicotianam appellavit, C quia "Regina dederat etiam amounuliá Herba Regina edel de -gocata eft. Italis , ut teflatur Andr. Cafalpinut T'ornabona EE Se uomimatur quod Nicola: Toruaboni, Ant: jfnitis,ó ad "Regem Circa an- Galle Legati, operá Liran[miffa [Fz.. Anglis quis primum ejus num MD» 5/473 imon[Trarverit 11210r0:fafpicor tameu adeos detuliffe Fran. LxxXv; to efeum Draeck fecundum orbis ferrari DEMENS Adéccid, Apud noffrates berba diucoznitafi tamen baurien P38- 25* d fomnum perinfandibula, "vel contorta filia, ut "Petrus Pe- na defcribit , nunquam cvideram ante.annum cirater 1390. Cum Lugduni Batavorum Medicine operam darem , tum primum auimad'verti fdudiofos Anglos, c? Gallos fuit fte- gentes, quos cum imitari vellemyut ejus herba vires experirem; excitavit mibi magnam commotionem alvi, €8 "ventriculi , tantamque tem ulpa: ffve vertiginem , ut. proximum fal. erum arripere coactus fuerim s uon diu tamen duravit. De | formá (7 viribus Tabacisabil Jeribam quia autores jam cita- sod: t, tum. ueoterici botanici fer? omnes fatis banc berbam ejuf- ncHiftor, que admirabiles cvirtates defcripferust x. appellant. Pana- dere ccam, Sanafan&am, c? Herbam fán&ara. Paulus: Re- 5 nealimus fines beneo, cues indidit. Utta— 2153. - Ut tamen brevitertue queflioni fatishacere pofi s dico ma exifhmare banc berbam calidam e: ficca efte, €5 inter vali depurgantia referendam , nullamque venenatam qualitatem babere : cautà tamen, nec nifé im vobuttir corporibus ejus foto — .. C0 , antt mfufo Ad purgatianes molieudas utenda n:l demque iu 5b judico de pulvere naribus indeudo, € defumo erepertubulos — fiéliles bauriendo z'exiffimo enim ijs po[fe fappleri ^vices errbz- norum , masticatoriorum, e$ apopblegmatifmorum :- quibut spedici [apà, 88 spagno cum fecceffs oltm utebantur , bodieque —— — uonrarà utuntur. Flas tamen facultates, €$ pituite eduttto- uem aon ad Calidam, év fccam temperiem , fed ad occultam | proprietatem re[erendaa cenfzo. Nec coudetus seibs cuerifun- lefumnum Tabaci ad ipfam Cerebri fabflantiam , multo minus ad ejus 'avernas, (eu ventriculos poffe perventre, fed exiflimo virtute ttedicamenti pituitam cerebro per pel'yim t9 -glan- dulam pituitarian attrabi,quemad modum ferrum à magnete trabitur. $i de occulta medicamentorum facultate plura de- pe aba. fideras,confule iucomparabilem Feraelium €$ Iob. Langmm, x cauf. alofque medicos. Multa adhuc 12 verum natura abdita la- T P ; tent , quorutm cau[as perfpicaciffimi Philofophi, medici nul- Epitt. lá ratioue alJequi queunt. C nicum ejus rei exemplum tibt pro- pue | poso, cujtr ca ujam ex te quaro, €$ an apud aliquem idoneum autorem ed de ve quicquam legerti, — lndidi aliquando oculo egri collyrium quod inter cetera alogn babebat: ille peuo post ; dicebat, jam inutattm eíl guedicamentum , ez aloe additum: : faporem enim ejua percipio y ego ju[fi ut guttam oculo meo in- fiillarzt, €$ paulo poft faporem aloés in palato percepi. Demde ^ ^' E | Dd s ut cer- es x ES Lm d 314 ut certior effer, confeci ('ollyrium e Aloes dr. f €9 ag. rofa- cte dr: jj. tepida miffit ut alo? diffobreretur : 7. ufi gurtam in- füilari oculo meo, &* intva bore [pacium tam perfetfe ejus fa- Libo, erem percepi, ac ff lingue mfhillafem. Carpi tunc primum at- deufa — tentins confiderare fententiam Galen, qui dicit effe foramina c CP. oculorum angulus eirca nafum, per que medicamenta ocula- ria plerumque à saultis ex[puuntur,aut emunguntur. quem ee Lib, , 4, ?/Ine reprebendu Realdus Columbus, qui dicit) fibi id bate- —;ndo "7 experiri minime licuiffe. Ego quinon folum 2 drverfis offe ma. erus id ustellexi, fed etiam im meipfo expertus fum, fentio cum sep Galeno medicamentorum [apores po[fe peuetrare ab oculis ad palatum: cum tamen nullum manifeflum meatum in Jetftoni-. | bus tam prryatis quam publicis invenire potuerim , cum Co- lumbo dicerem,talem meatum mon imvenini : fed exiflimarem potins coires t5» fapores medicamentorum occultá aliquá vi oculorum membranas €$ clandulas lachrymales penetrare. Sed ut ad Tabacum redeam : funt qui berbam bane , e precipue ejus fumum existimant effe. eAlexipbarmacum five autidotum coutra luem cveneream : med opinione lon 8 a fcopo aberrant : nullum euin meliorem precautions modum a lue Ia inveniri poffe exis£imo, quam evitare Venerem € ejes Epift. Lad pediffequas , nec adire Lupanaria , t$ Crypta, ubi ejus facra Corynth, celeóraztur. | 1/2: everà qui dono Caffitaris deffituuntur con- xo 7. fulerem uti remedio, quod «Apoffols Pauls in medium con- Bis Cin; felit Cujus remedi imnfütutorem effe "Deum Omnipotentem A A generi bumani creatorem attt declarat Mofes." Sed js qui bumana imbeallitate lapff hauc luem contraxerunt , potius : ANM C »&8 : Guajaci- Pu | al Guajaciquam Tabaci ufum vecommendarem.Sufficient becde. T'abaci laudibus , faperefd ut. calamum. "vertam in ejus "vitu- peratores : boc tamen obteffor , me nolle patrocinari js , qui bac berba , aut ejus fumo abutuntur , quique ffue ulla nece[fi- tate , omnifere tempore , «9 bora bauriunt : bos comparare poffemus. belluonibus qui f£ putaut ad f£fuges confumendum natos,quidue quo plus bibunt €$ eduut,eo magis putant fe firi- re €5 efurire, aver[anturque fobrietatem, eque ac illi qui pica €? malacia laborant , potiones medicas qua ejus morbum cu- vare po[fent. Qui banc berbam -vituperant dicunt,ideo dam- nandam quod apud "Barbaros proveniat , € ab Hiffano- Tum mancipijs primum inventa Gs wfürpata fit : tum quod ejus fumus ingratum odorem , e?» faporem relinquat , utentes teomnlentos veddat,e9 Cevebrum corrumpat: (ontra bos cona- bor exemplis demoufirare,non folum medicos iffiufmodi rebus qua apud Barbaros proveniunt aut etiam amari, irati fa- poris, fatidis e$ funo frequenter uti: fed etiam multos bomi- nes exotica medicamenta cilit quotidie pro condimenti irn- mifcere. eAn illi qui ideo damnandum exiflimant quia apud Barbaros proventat uou confrderant etiam [accarum , Zinxi- ber, Piper, Cinnamomum , nuces myriflicas €$ innumera alia aromata apud eafdem gentes provenire? quorum tamen tan- tus ubique eff ufus, imo fepiffime abufus, ut cibus , evel potus "yix fnavvis iudicetur, cui nibil ifforum admixtum [it : "Ut in- terim taceam de Rbabarbaro tam utili medicamentoyquod gon folum nomen a Barbaria traxit , fed cujus planta zulkbi in Chrifliano orbe provenit , quamvis mennulli Lapatbum es tuudi- dE. " tundifolium, cuelalias plantas perperam eo nomine appellant. Qumur frmiliter in medicamenti Laferpitio, ffve afa fatida quod apud "Barbaros etiam provenit tantoque fatore mares ferit y ut inde Germanis a-eufels £Yieck / id eff Stercae daemonum. appelletur : vibilomimus tamen per totam fere Ja- diam uon folum pro medicamento, fed etiain pro optimo cotidi- amento cibis imifcetur, proque Deorum cibo babetur cui teter- Arom. fumus bic fucctte admixtus efl : cujus lepidam hiftoriam ve- | mins Fert Garcias ab. Elorto./ Flinc videre potes coerum effe boc ep.s. Adagium : uot bomines tot fententia : uos pro medicamento T" ntunur,Plhnus interdum noxtam putat , Indi pro eAmbrofra, JD. 22. . : : D o «apa. Lufftant pro cacadamonum Cibo, Germani pro ejufdem Oleto: babent.5i Diogenes celebris ille C ynieus P bilofopbys (t7 quia Gracus illorum judicio minime "Barbarnr) revrvifceret , (au- PI os exciperet diceretá;nec nobiá facebaro, Zizrsibere, tc. ec Indis affa fatida,, pra coudimentis opis effe , f'afftcere, fuo : exemplo , lupinos pro cibo , €$ aquam , "vizi loco , poffe freim cena fedare,demique dolium faum omuibus adificijs referret. Fl ujus cede con- fentegttam approbaret, Luciana qui Timochi Pbilofopbo di- deno c Novera Te bec omuia , genus, libertatem, progenito- res aute lymen veliuquere, quum in buin[cmodi fervitutem te- maet ip [in addicens im edes tugrederis, | iquidem libertas tibi Comes. "e 7 ec ufarit ; C7. co paulo pof. E "que adeone fe "7 ipr- "i, aut bolerum agrefftum tenuit penuria? [aue adeo tibi des fuerunt fautes frigida MIATATHTOS AQUA , WE Der defperationem ad iéta devenires:. dc. Sed quid bis ámmororcum Greci ipfi fateagtur.[zfe OHIBS AVEIMIHILAg Pa TUR diféiplinas à Barba- | | 74 dc . * : 217 vis accepilfe, €6 medicinam ab Zgyptijs ( quos iB etiam Bar- aros appellant ) didiciffe : qui etiam fatentur ton pauca ab animalibus ijs movflrata fufJe: ut pena fékfionem ab Flippo- potamo bellna Nile clyfmatum ufum ab Ibide a've,praterea multas herbarum -uires ab animalibus tmyentas. Sunt qui preflantiffimam banc berbam odio profequuntur, €$ qui fumum calumutantur, cum tamen medici fepiffirme non Ioh. Lan- gius lib.z. Epiftol. medic. Epift. 2. fotum rerum odoratarum fimo , fed etiam fetidarum zudoreo- | magno cum Jacceffa ad f)mptomata mitigatida, €9 morbos cu- randos utantur : "Diofcorides entm fcribit , Tuffilaginu fola fícca incenfa, frecas tuffes, eo» im difficultate fpiritus , non mfi velta cervice fpirantes fanare, im quem ufum biantes fumum ore excipitimt y €9 zranfolutiuut. Et Plinins : de T uffilagine: bujus aride cum radice fumus per barundinem bauffus , e devoratus , veterem fanare dicitur tu[/im. Nibil taque novi eflad depellendos morbos fumum naribus excipere aut ore Lanu- Lib. 5.cap 12,5 Lib. 26. ' rire : fed cum Latiniper arundinem,Gract,ut quidam Diofco- cap.6. ridus interbretes cvolunt, per infundibulum , eAericani per comryoluta folia, fumos baurire confueti fuerint , laudanda profeé£à eff eAuglorum folertia,qui frétiles tubulos (ff modo il- lorum boc ineutum eft e$ mon "Barbarorum) ad fumum bau- rendum aptiffimos imveuerunt . eAligui omnino damnaanz- dam banc berbam exiflimant , quia ejus fumus temulentiam excitat : fed ballucinantur. meo judicio : cum 45 moderate fmptür, precipite js qui affueti Juat, aulam fem ulentiam fa- ciat; tum ettam ideo, quod levior bac fft Qo CUu di Cutlat ur quam illa que à evino contrabitur. ; | » ^ Ee "ig 218 Casos Rugidiffimi iffiufmodi cemfores deberent. potins ( exemplum cos eMabumeti fecuti omnem visi ufum bomunibus wterdicere s Cap.31. ' verf. 3o. Ales. ab Alex.lib. 3.Cap. i1. dierum ^ Genial quia multe cades, fcortationes,€$ adulteria ab ebrijs commit- . tatur. TMultoprofeéfo mitius cum ludait egit Mofes iorum Legislator , qui. quant ipfé feripférat -No£-primunm vitis plantatorem, cum de vino ins bibiffet y parum cuerecunde , uel nudum dormifse, t Lot cum coimum libiffee, inebriatum cum duabus filiabus inceflum. commifife : tamen ceinum aut », potum ipebriantem folummodo 1uterdicit Jacerdotibus quum : ingreffuri effent feutorium conventus ,e5. Nazarau.Et quáam- yis [acra [eriptura inulcis ia locis ebrietatem abominetur : gi- bhilominus tamea ,cuumum laudat ,. dicitque quod latifizat Deum £8 bomines. Tauquam "vita eft vinim bominibus f£ — moderate illud [amatur. Quenam vita. efl bomini qui de[li- tuitur imo? creatum enim eft ad latitiam bomusibus,. Exel- tationem cordis, Letitiamque animi efficit vigum potum ten- pefteve quod fati eft. "Plurima praterea exempla & Medicis, "Philofophi ,€5 "Poet adferre po[[em .ad. demonfirandum illos viatnfam (propter paucorum abu[um ) in totom. món-com- demuajfe.Sed ipfaexperientia fatis docet uullam efte regionem cii natura vinum deuegavitycujus incole non aliunde viaum accerjant , aut [altem ipfrmet aliquod. faccedaneum. à. feu- uento, aut. alijs berbit , cel femunbus. conficiaut... Tur- c , €6 Arabum atque Indorum maxima, pars qui &Ma- braertà dogmata [eqututur; Opia "vini loco mwutur , non [ü- lum ad exbilaraudum, lafftudimem ex. laboribus anipnique fastidia tollendum , Jed etiam ad. incbriandum.;. adeoque E V i ^ v f LIED Hif 2119 Jefe Opio affuefaciunt,ut fene vite periculo defaefceve nequeant: eujus ei memorabilia exempla babes apud Chrislo borum 4 l'offa t$ Garciam ab Horto ^ Quid itaqtie admiran- dum eff quod monnulh T abaci fumum tam liberaliter fa- —. Hift, Arom. mant, babeantque pre praclaro omu luiius , ac máavorit an- Simpl. tidoro in fuit periculofffonit stineribue , quemadmodum Me- nelaus, €8 Helena vinum Nepentbes quid Ig yptiorutm Ré ( gina , ipfos. couficeve docuerat, cum tempeflatibiis: eo e ke effent : cmm ili Opiüm pulla coloris En i leitet n »a idi tate , dnt faports gratitudine ^ ve | À tum , quod omnes Medici timo ore , non folum 1 SP "matcoti- ea frye Jlupefacientia ; ; fed etiam reter'penenáta med, Hp. t4 recenfent : €H )H42 He cUIX p4uca grana tapur alis peédicas mentis corref£a , «S mft [umma mere[fi ftate urgente exbi- bere atident , 4 gin ad ive nd A eo ut ille refert, ets ad Di nés dieci uokidie: fus: mant. ORCM M ^ ET ES Cs vinsts 2r 151 EC - edd poffremam | IuAm- iios ess attinet Jéslicet 4n D. Pawyviva uryenenit: igran erefpuen «(2 fumo Taba ci contraGlàmi y s cevebro cadaveri fé bet urkTu Te à Dó D: "Rapbelengia intellexiffe: ilicis. y ego- plane donorot Gli boc affrinsré poffiur y me jum 774 Delphis apud Ba- tavos: drverfa cadavera: publice ym tbeaivo feaafP , pofiea. quim bic sf C wl porius: abu fn) ) Tahasi LLLA adeo dieu à T efe fa ] 2:20 cA e CEP Ma i ul" T ONE x T T 34. tj aget o (01 à v vVPEUPITP VETE jo JO CAO Hift, cap. —— 220 ges celeberrimus fuerat;quietiam poft acceptam mortis fenten- iei tnnt bora, cria e litoribus pro fum 720,u£; ee ipd Faheci CM sixieip in illit ta- ! p D. € tibi fem £ uon. qua pic pieni rn - obiter feribendaduxi. Tu ff quid babes de Tabaci ruinibus,pro- propria experientia € ufa comprobatum , rogo ue fa pprimas, fed ii attis utilitatem promeas -nec te imoyeat Phaij autoritat, qui omia exotica t$ compo[rta medicamenta. damnat : mul- toque nu5 Caton €$ cveterum Romanorum rigiditas , qui 01a€5 Medicos €9- Phnlofo Gpbos Urbe pellebant, deterreat: ars. £241 2200 babet i Iuiicos nii ignorantes. Propter morbos Me- diciua inventa efh, egrotormm miferia , €$ dolores fepe intole- valiles, fassus ut ruedicorum — blaz- dium; és fecere ? ivge torum, noffre patrie, COgit 7205 eXoL CH uti : fé dcur uou utemur fi modo id faciamus tempeffrye, do caute , vs ufum agrotoruim : idque cum gratia- tup. aéliont: confdetantes. Deuantam illa, quam bac in ufum bominum. creáftes vlumque evolufft , st y 4t non omuia ferret om- nuielus, ut ita numi alterint ope indigens, mutuus amor per comnertia coleretur s... faliciffinumque illam aflimo, qui bii ontibeus Dei douits tam ad mutritionem corporió, guam ad fa- nitatis - coufervationem , e$ morborum curatioyem «reati C tenpekitve 6. temperate ubi novit ; faxit "Dens ut 20s inter Pieueeenqeein: MIB meo. aonne bo-. OS ESS P em. D4 .22I Jpitem tnum Chriffianum Porretuns.Serib/A Delplit apud Ba- ta'vos mene Oobri anuo 16 2. 1. UE Tibiaddi&iffimus - GvILHELMVS. DE MzARA, . Medicus apud Delphenfes ordinarius. C larif Dothif. Viro P-IOHANNI NEANDRO, T Bremenfi , Gvir. vander Maza Hagienlis S. P. D. NS OE Efponfum tuum ad poftremas meas li- Mio UN e €) teras, quibus Tec ad infpectionem Ana- K52) tomicz noftra fectionis invitabam , ut 23925 6) in (ubjecto Philocapni iftius furis ve&i- Fete TR cularij, quod tunc prz manibus habe- bam , praíens proprijs oculis infpiceres , quid judi- candum fit de illa queftione ; an in Cerebro cadave- rum fumifuügorum aliqua fuligines , aut crufta nigra, inveniantur, die 12. menfis Decembris anni 1 6 2 1. ac- cepi. Scribis Te propter alias occupationes non poffe adeffe, & petis ut Te de eventu certiorem taciam. Addisctiam te intellexiffe D. Pauvvium PM. aliquan- E ; Ec 1 doíub- 112 ! : do fübje&um ad anatomen adhibuiffe , cuius olfadtus plane ac omnino erat deperditus ; idque quoniam ne veftigia quidem mammillarium apparebant. procef- fuum,quodipfam prz immodico Tabaci hauftuin di- &o corpore accidiffe non inanibus collizebatur con- Jecturis. Ego ut ingenue dicam quod fentio: Non exiltimo vitia, five natura ertores, qua medici inter morbos conformationis numcgant, five fint in defe- —7 . &u,five in exceífa , aut etiam in (itu partium, debere referri ad ufum Tabaci , aut aliorum medicamento- ,£um;Si enimin illo fubjc&to. deperditus erat olfactus, 25: mirum ?cum.procefTus mammnillares olfactus in- rumentadecílenr. — Scribit Realdus Columbus, fe LibXv. infpexiffe, & diffeciffe Lazarum Vitrivorum , qui dete dum viveret nullo prorfus guftu praeditus erat , dc- Anatome VOrabatque infipida, amara, dulcia, acria, falfa, pinguia co vitrum; laxa; lutum, carbones, &c. invenitque quar- |. tamconjugationem nervoruni, qua guftus gratia in alijshominibus producta efl; in co neque ad pálatum; neque ad linguam reptare, fed ad occipitium.. Diflz- ciego publice anno 16: 4. menfe decenibri Piratam natione Britannum in cujus inteftino tenui, Heonap- pellato, inveni appendicem, five proceffum fex tranf- veríos pollices longum ; quilatitudine five capacitate ipfum inteítinum uperabat, diftans a fine Iejuni; five ilei principio, quatuor pedum longitudine, qualem D antea (C DE no VOLES OE aul * 223 antea nunquam videram : prkterca futura fagittalis in cranionon apparebat, fed in utroque latere in oflibus Íyncipitis foramen aderat, perqua proceffus dura: me- ningis prodeuntes ipfam meningem fuftinebant que- madmodaum in alijs per fururas facere folent. Deinde -meníe Martio 1615. iterum publice fccui mulierem - ferme fcxagenariam propter adulterium inccftuofum ftrangulatam » in qua inveni, venis porte fpilleneticis juxta fplenem duas elandulas adnatas, unam nucis ju- . $ * o b! B . glandis magnitudine, alteram paulo minorem cjuf- BAS dem fubltantiz & coloris cum liene: tum quod magis admirandum,in interiori parte dextra dura meningis, verfus proceffum falciformem , (qui dextram par- tem cercbri à finiftra dirimit ) adnata .erant fex of- ficula lata, & compreffa, quorum nonnulla 4. alia $. aut 6. prominentias .cufpidum. acicularum inftar acutas habebant,qua tenuem meningem compunxce- rant ut apparebatex ulcufculis,& fanie ibidem exiften- tibusadeo ut dubitandum non fit quin (fi mulier que fcmper dolore capitis laboraverat diutius vixiflet ) gra- viora lymptomaza fuperveniflent. Non tamen verifi- mile mihi videtur illa officula c fumo Tabaci nata fui- fc; uti & illa foramina vcl obliteratio futura fagittalis inBritannoillo. Refers etiam, Te intellexiffe, Doct.Pau- vvium P. M. in primis fuis Anatomicis adminiftratio- nibus, luvené fecuifferobuftum ac caterafanifimum; cujus cerebrum plane. crar obfitum atris fuliginibus, cauíam ? 1214 caufam ejus rei D. PauyfÁo indaganti , & ad maniam aut alium capitis adfectum id accidens refcrenti, refponfum ab ijs qui Tuvenem illum noverant non valetudinarium eum unquam fuiffe aut fontico morbo laborafle, fed affiduo Tabaciufu ita adíuc- cum ut raro dieculam intermitteret quin auram illam fuliginofam hauriret: hinc non temere fufpicabatur D. Pauyvftus congeriem illam fuliginum in cerebrica- vitatibus fa&am. Ego quamvis ca de re valde dubi- tem ob rationes nuper ad te fcriptas ; tamen fi re vcra inventum fit cerebrum nigricans, potius ad morbum, quam ad fumum referendum exiftimo. Confirmat meam opinionem quod fcribis Roterodami in Capi- te Architabaccarij fufpenfi nullam corruptclam aut fu- liginem inventam fuiffe. Tum potiffimum quod jam multos fumifugos diffecuerim tam publice,quam pri- vatim, in quibus omnibus nunquam aliquid invenire potui,quod ullam velleviffimam fuliginis, aut nigre- dinis notam vel fufpicionem pra bere poffet : cum ra- men certo certius conftet hunc, qucm jam menfe De- cembri proxime elapío fecui, adhuc fumum Tabaci haufiffe ipfa mortis hora , id cft poftquam lententia mortis ipfi prelecta effet, quemadmodum ctiam fece- rat gibber ille de quo nuper tibi Ícripfi. Examinavi & perfcrutatus fum in illis omnes cerebri partes, du- &us, ventriculos, proceffus mammillares, glandém & pelvim pituitatiam , nihilque tale inveni quod mea LOILILAS . : con- 22, " concepta opinione dimovere poffet, Quamvis ergo abufum Tabaci minime laudare poffim,tamen modc- ratum cjus uftm;iáterdumillisqui pituitofifunt;praz- - cipue ijs qui ejus fumo fcfe affucfecerunt, commendo ad pituite é cerebo edu&tionem , nullam inde noxam metuens, ipíe autem non utor; idqüe quia fatis pro- Ípera fanitate ( Deo propitiante ) hactenus ufus fue- rim : & bis ante multos annos expertus fim , fünum iftam mihi magnam commotionem & temulenriam aliquam efficere... Ad refponfum Tuum: quod attinet de penetratione oculariorum medicamentorum, fcri- bis extra omnem dubitationem effe quod inveniantur foramina in cranijs.circana(um in oculorum: angulis: hoc equidem vidiin omnibus noftris fceletis , fed illa Íunt in fücuris, quibus officalum illud, quod Colum- busfecundum maxillae fuperioris nominat,cum.Cra- nij oflibus conjungitur; per qua venasarteriz,& ner- vitranfeunt.. Sed loquor de membranis quibus offi- culum. illud tegitur, ibi-enim nullum : manifeftum meatum inveniri dico cum Columbo. | Vale- V. C. : Raptim Delphis apud Batavos. Rf $. De- 226 $. Doftiffime A Dp NEANDER. ! Ccepi Tabacologiam Tuam quam tran[puiffli : | -: ut Nen rm RS) OM ^. | mibi typrs propediem evulsandam.: "Petit üt KL aperiam Tibi quid deT abaci erymius fentian s UO 9) paucis fcribam quid mibi videatur: igitur ad FGUSGORIASYS norPenclaturas quod attinet,bec babe.O nof: ma f£» Onofmio ZEginete qualis frt berba mibi mou liquet. Scio 4 plerifque Ozofma cvocart Anchufe feve Bugloffi fpeciem, fed.an ea cverum fit Onofma coeterum , necne , eque mibi ac ulis incertum : Certi enim quid de veterum autorum nomimi- bus, qua ili berbis tribuunt; velle pronunciare , effet clara in- famue nostre confeffio , aut [altem iznavie ipforum. ( veterum inquam) ins officiofa excu[atia , qui berbarum notes accu-. rate defcribere aut neglexerunt,aut pofferis imrviderunt. uod autem Guilandinus Onofma nominet forta[fis accidit eó, quod quifpiam ambitiofus botanicur [emen aliquod exoticum tran[- mitteus Patavium, febedule [ua Onofmatis nomen adfcripfes rit pel quod ipfe femen illad Onofmatis effe putárit , vel tale "videri "voluerit 5 ut fant. quidam "Botamici ridicule novorum nominum aut faltem [pecwforum amantiffrmis €8 fe pro impe- riti babitum iri putant, ff vulgari vocabulo utantur. "Potefí freri, Onofma ditium fietfe ab odore affnino , qualem in Cyuo- gloffa quidam percipiunt , qualemque im Tabaco tam "viridi quàm ficco ejmque fumo etiam animad'erterere fe dicunt : fed | : nom ^ -— 217 gonvingantur ideo Tabaci amatores ; afeni enim non in India Jólum, fed etiam in Italiá Siciliaque gratum quemdam acmo- fho perfémilem. odorem naribut. quorundam bominum non prorfus inelegantium ad/pirant, — :9uicquit. fit , fufficit addi- diffe libro Tuo Tabacum apud quofdam Onofrna AEgineta 'vo- cari : rationes ipforum addere aut smquirere mon eft neceffe nec oput plura. "verba facere deve incertá. — Nicotiane nomen effe Tabac aut Toback zec adferesdum puto , nec negandum. "nrver[ale effe toti Imdie Occidentali vix potefl , quum tot in eá [fnt idiomata, (Tedo quibufdam Infalarum. Occidemtalium locis Petun *vocari,quod vocabulum apud Gallos bodie adhuc ffequeuti efl in ufu: Fieri autem poteft in Infula que Tabafco, Tavafco aut Tabacco dicitur , banc berbam Petun, Picielt, aut Perebecenuc vocari : i2 alijs autem regionibus , que à T'abacco Infula banc ipfam petunt, ab Infule nomine appellari Tabacum : 4wo modo Malvafia Infele. eo» "vini nomen eft apud Italos; cujus vea plura paffrra exemplares varias locorum ad[umere uomenclaturam. Sed be funt. conjeiiura duntaxat ; nec ijs folidà aut. pertinaciter flandum :. Hoc folam adffruo, poftquam bifce e$ alijs regionibus Tabaci zemen aut Yoba- ci zz valuit,nou temere ab eo recedendum; multo minus Blen- nochoidis zomez, aut et ftmile vocabulum aliquod recipien- dum; euju[modi plurima do£liffimus *Renealmus, leet proprie, ingeniofe e» appoftte , frugit : nam olimmecumCl. C. luffo T. alijs, nou uecefiavia vi[a fuit illa nova nominum impofitio:de- plorandum enim uobis magis , memoriam noffram non feff- / minibus addifcendi e» fermiter tenendi Ff.a quam cere Jam UH 1H * 1 quam fatagetidum y ue bovbas identidem Vabtizirui; ef ya , * . vois anim Rl perfe ^byribnik. spo titulo vondecorepus : cum. enim Jamsrus Déus éntium fammam copiam creárit , nos ua-. misa imultiplicare minime opus e[[e judicamus. .— VA ale; e. : fave; ecelle wvevuvn, ec. "4 Tuo. WABOPORUY GECDY exsO SUA ww i Iufto Raphclengio. M. . ' : « EL: f & " ' [ . i t^ . 1 ES 5h i . d . " V s EM dris d t R » t ed Y * NOD UN co s - - $25 X DE hv " ' c TA " VA YX i 0S WX MSenaRS T - - v « " " * " " ibid enisi gendzt Qoiatiliót Vo, D.IOHANNI NEANDRO, Bremano , Philofopho , &. Medico: 3€ Itteras tuas, vir eximie, recepi, quibus e rogas, & ex me qu ut an, & quo- ^ modo Tabaci fumus ad ipfam cerebri 3 fubftantiam pervenire , itemque nimio UT hujus fuffumigij ufu crufta quzdam ni- gra in capite generari queat, & ad alia nonnulla qua- fica tibi referiberem: ad qua hzc, qua fequuntur; re- ipondeo. Foliorum: Tabaci ficcatorum " accenfo- rumque fumum ore, aut natibus hauftum exceptum- que non tantiim ad utrumque cerebri omentum; fet utramque cerebri menyngem quantaquanta eftquo- f. quo- 219 p £r A c a A igi aM te : £x juovorfum; m intra totám illam inügnerin fibiqüe. co: ntinsatam :cávitatét:cercbri: fubftantia: intusinfculptám , atque exactioris doó&trinz gratia áb Anatomicisjn quatuor ventriculos divifam, quineti« am;in ipfum cerobri-corpus:atque fubftantiam uni: vcríam, id eft in poros. meatüufque cjusinfenfiles ; pe- netrare affirmo. | Affirmationis mez veritatem atque neeeflitaténd fequentibus argumentis conficioyatqué demonfto; Eorum. primum eft viarum per quas ex oris, & narium;capacitate in pracdicta.loca motu lo- cali tranferatur, obvia praíentia, numerofitas; com- inoditas, procliviras atque facilitas : quas vias figilla- tim.ordinerecenfebo. Inter has primo loco occur- runt arpla; patentiffima, ac femper hiantia illa duo oblonga faucibus feu ori interiori;& naribus commü- nià, ofliculoiquodatm tenero ac fragili; quod interíli- tij nomine diligentiores Anáramici defcripferunt, à Íeinvicem diffepta, per. qug fumus Tabaci tum ex ote ad; oflis fphénoidis feu turieiformis bafim; & in nares; tum viciflim contra à naribus ad predicti ofsis bafip, & in os transfluere nullo negotio potcft. Hac foramina in:qüdlibet: capite ad anatomen adhibito differris palati, fuperioris maxillz; ac narium ofsiculis ita manifcfte in fenfus incurrunt, imo & ijfdem non difíc&is per filum.zneum ,:autferreum incurvatum; & modo fier nares: inris capacitatem; odo. vero contra per. oS in nares ufque, fine ullo obftaculo du- mis Ff 3 é&tum 8 d 230 &um atque raj ctum ita liquido plc | '/dc de- przhenduntur, ucenallus reftec deijs dubitandi locas. Quamobrem ad reliquas: vias progredior , ducto ab ijs,quaex ore ad cerebrum, eju(que membranas ten- dunt; exordio. ]gitur fumus ex fumante Tabaci fi- ftula ore exfactus, ut veluti gradatim: ad predictas partes aícendat, principio ad Ofsis Cuneiformis ba- fin jam citatam pervadit; partim per przdi&tailla duo; nt jam: monui, pateritifsima foramin 2, partim per of- ficulorum palati faturas , & innumera exiliaque , ad. . Ícníum- tamen manifcftifsime confpicua,foraminula; quz fingula inve(tianzur renuifsima originem à craf- fiore illa, quz palatum 'inveflic ; fimiliterque veluti perforata eft, trahente membranula.. Non eft profe- Go.ceelum (tu. octava coeli fphaera denfius ftellis fixis obfita, quam offa palati ejufmodi exiguis , rotundis; Íparíis, ac veluti conftellantibusf inulis funt per- tuía, atque infignita; à qua potifsimum horum fora- minulorum cum: fyderibus cocleftibus fimilitudine Palatum Latinis Oris coelum, Grzcis eov appellatur. Pet hzc foraminula, per quz pituitam cerebri ab offe cunciformi.in. palatum fuperne: delabentem quori- die, przíertim lingua palatum fugentes, in os permea- re Íentimus, etiam fumus Tabaci ex ore penetrat, & ad oscunciforme afcendit. [Interim etiam minime fi- lentio prztereundum e(Ie cenfeo infigne illud atque atis amplum rotund que palato in ante- C333 F 24 I10I1. £t tiori parte juxta dentes inciforios plerumque excifum, per quod, ut lingue extremitate palatum. fugentibus nobis dictum ac factum pituita prolicitur, ira quo- que contrario du&u fumus abaci ad idcm os cu- neiforme przdiétum effertur atque attollitur. Quo fimulac ventum c(t, non hicfiftitur fumus, fed ftatim. aliasin promptu reperit vias, per quas& ad duram cerebri menyngem, & ad glandulam pituitariam ac- cedat. Nam; ut alias brevitatis caufa vias omittam, primum cranijos illud cunciformedecem potiflimum manifeflis, ac notabilis magnitudinis foraminibus eft pertufum; per quz etiam pituitofum cerebri excre- mentüm e glandula pituitaria derivatur,quorum qua- tüorad minimum in-oculorum orbitas, reliqua pars * pracipue in fauces, & palato , ac naribus communem amplitudinem fpectat,é qua duo funt fatis am plaque (nii quod. etiam infigniores caroridum arteriarum ramos intra ctanium intromittant ) picuitz € glandu- la pituitaria derivata in fubjectum palatum, fauces,ac nates defluxui ex: profeffo potiflimum funt deftinata, In foramina fex palatum, ac fauces refpicientia ftatim proxime & immediate, in quatuor vero reliqua oculi utriufqueorbitam fpe&tantia non nifialijs quatuor in- ignibus foraminibus ab utraq; o;bita in palatum per- dingentibus , ipfaque orbita utraque mediantibus pe- netrat.Vcprimum vero perhacc decem offi fphenoidis £. : JPSSTES ] -. x m. sisi il earso ien i T9195 10T3312 ^*13111€ 1 CIL . DAT J* ii d DI MJ fw x WICaT DOR adex- Igs3 ad extimam durz matris cerebri füperficiem appellit, '& quoquoverfam medio intercandem: fuüperficiem, "& cránij offa fpacia déerrknsfarfumrad bregma ufque "evolat atque átcollitur,, verumetiam glandulam pi- ^tüiraridm attirigens , pet ejufdem poros , meatus, ac ái a, ara fponigiótitatém, per quam illzindefinenter pi- manife 'tüitam fuam" eractar ; infenfibilem ejus cavitatem,. fam gli- hinéque perinfütdibuli manifeftiffimam fiftulofita- "etes , temin cerebri ventriculos fe infinaat, é quibus dein- civiaiem de fiiediatitibus poris cquoqaoverfum in univerfam novi c. CetebtPniolenrad éxtimiám ufque füperficiem , & te- lenus i, Hue tüetiyngem ejus penétrac atque effertur. - Nec ?. dc uz defant haud infimi niomiriis Anaromici; qui affevera- pani Féandent; médiani offis fphenoidis partem ; quae fel- lum ab i- lam equin àm glandüle pituitariz fedem efformat, a- nitio. liquando faltem non intus modo cávernofam aut fo- raminulentam (ed extus; quoque utraque füperficie tam fu petiore,quam inferiore crebris foraminulis;cti- bri inftar, effe pertufàm ; per qua'etiam foraminu- 135:& deinde'per fütüras ;; quibas: narium. interfti- tio vicinis óffibus committitur , pituitofum excre- mentám exglandulz pituitariz bafi in fübje&tum pa- latum" fenfim ac pedetentim tranfcoletur atque de- fille; híque; quocanique tandem jüre ac merito, munire fe nituntur etiam authoritate Galeni lib. 9. de ufu part. cap. 3. ld in quotcunque fubje&is verum éfb in totidem etiam prócüldubio vice verfa per eaf- X355 dem 233 dem futuras, & foraminula fumus Tabaci palato ad glandulx predicte bafin ipfam ufque penetrave- rit;. Nunc ad vias, per quas é naribus interioribus ad cerebrum, ejufque ventriculos, & mem branas iter eft, me accingo: inter quas primo loco occurrunt. nume- rofa illa oflis ethmoidis five cribriformis exigua fora- mina, qux omnia & fingula tenuiflimis productioni- bus partim piz matris, qua papillares cerebri procef- fus fuperne officulo predicto ad latera ctiftz galli in- cumbentes cingit, partim durz matris fuperiorem of- ficuli fuperficiem regentis involvuntur; qux produ- &iones deinde cum membrana nares. interius fuccin- gente continuantur, undc mirus ille narium interio- rum cum cerebri membranis , ipfoque cerebro;con- fenfus. ex quo etiam titillatis, aut acrimonia lacefsitis naribus ftatim fternutare cogimur. Per hacc olsis jam di&i foramina, five per has filtulofas membraneas productiones ceu canaliculos pae ut necefsitatis tcropore pituitz, Ípiritui, ac uliginibus cereffus, & omni tempore aeri, atque odoribus ingreffus; fic quo- ue fumo Tabaci e naribus ad papillares proceífus datur aditus; perquos deinde mediantibus certis ipfo- rum meatibus,qui ctiam pra:dictis materiebus ingref- fum, cgreflumve exhibent, in nervorum odoratorio- ram manifeltam penetrat fiftulofitatem , (Sunt enim nervi odoratorij revera intus concavi, & fiftulofi.adco quidem infigniter, & manifcíle, ut vel ftylus medio- Gg cris 254. | cris in canalem ipforum inferi pofsit, (ut non femel hifce oculis vidi, & hifce manibus pericalum feci) per camque liberrimo impetu in cerebri ventriculos om- nes, atque ex his per univerfam cerebri fübftantiam ad circumferentiam ufque, & ad tenuem ejus men yngem | pervadit. Atque hoc primum cft argumentum à vijs petitum:fecundum argumentum fuppeditabunt prin- cipia & cauíz, quz hunc fumi ex ore, & naribus in fu- periores partes przdictas motum efficiunt. Inter has caufas primum fibi locum vendicat cerebri propria refpiratio, & a(fiduus ac indefinens ille reciprocus fy- ftoles ac diaftoles motus , quo univería cerebri moles viciflim modo fe attolit, ac dilàtat, modo deprimit, atque conftringit; atquc in diaftole quidem fpiritum vitalem € carotidibus arterijs plexum choroidem con- Ítituentibus, a&rem vero ambientem cum odoribus, ac proinde etiam neceffario una fumum Tabaci é na- ribus per os ethmoides; papillares proceffus, ac ner- vos.odoratorios, forte etiam quodammodo e palato pe oflis caneiformis foramina jam enarrata, glandu- am pituirariam, & intandibulum,in fe attrahit & al- licit: in fyftole vero tum fpiritum animalem , in fpi- nalem medullam & nervos diftiibuit , tum füligines atque excrementa cerebri, unaque etiam. fumum Ta- baci per palatum , nares, aliofque meatus excludit. Secundo loco eft capitis, & cerebri ipfius fitus, atque conformatio: Eftenim non tantum in faítigio, quo | omnes 23; omnes fumi , atque vapores naturaliter recta afcen- dunt & evolant, perpendiculariter reliquo corpori ve- luti operculum fuperne im poficum ; fed etiam figura ventricofa, rotunda, intus cava, infernc tantum per- forata, reliquis partibus undique caeca , ac plane cu- curbitulari,przditum, cujus beneficio inftar cucurbi- tulz medica flamma calfa&z ut fumos, & vapores ex univeríi corporis partibus inferioribss,etiam remotif- fimis, fic quoque facillime fumum Tabaci € locis vi- cinifsimis in fe rapit, attrahit, atque recondit. | Tertio accedit natura, motus , atque fubftantia ipfius fumi praedii, qui propria fua: indole levifsimus; infita vi perpendiculariter furfum in cerebrum afcendit; & a- crimonia, vi aperiendi, ac penetrandi, & fubftantiz Achats, Ícu tenuitate partium przditus , facilli- mequá datá vià etiam per anguftifsimos quoíq; mea- tus in cerebrum , ejufque omenta pervadit. Habes argumenta, quibus fümum Tabaciad membranas ce- rebri, & in ipfum cerebrum univerfum penetrare, de- monftratum exiftimo : Ex quibus etiam modus, quo couíque perveniat, ita manifefte ac clare: perfpicitur, ut nihil deco fuperaddendum opere precium exifti- mem. Quod vero rumorem efle narras, teflari Ana- tomicos , nigram ex concretis fordibus cruftam non femel repertam fuiffein mortuis , qui. dum viverent nimio Tabaci füffümigio gavift fuerant ; deque ea re quid Íentiam poftulas; refpondeo quod neque teme- 28 Gg 2 re huic p rc huic fam affentiri, neque pertinaciter contradice- re auí1m, utpote cujus veritas experientia, & fenfuum fide potius, quam rationc exploretur... Hoc affirmare aufim, quominus aliquando id fiat nullam effe ratio- nenrquz reclamer. | 'Triplici enim ratione, & cauía poflibile effe judico , ut aíffiduo in ufu hujus fuffumi- gij verfancibus crufta aliqua nigra przter naturam in capite generetur. Primum enim ft in aliqua 6 parti- -bus capitis ijs, ad quas ftmum Tabaci pervenire :pof- fe oftendimus, magna copia cacochymiz pituitofz, call, lentz, ac vifcidz colligatur, ac diutina mora, vique medicamenri tenuióribus eius portionibus ex- hauítis ac diffipatis crafliores fuo lentore ac tenacitate parti velut adglutinata retincantur , quid mirum fi paulatim in cruftam quandam excoquantur atque in- darefcant?Et quod (iintereatem poris dum hocfitho- moille inde definenter, & immodice Tabaci utatur fuf- fumigio , quod affiduo ad nafcentem illam cruftam appellat; quid mirum ab atro illo, atque uliginofo fumoconcreícentem illam cruftam fimili colore atro üngi atque infici? Teftari poffum, mc in diffecto ca- pite; medio inter duram menyngem, & totam cranij bafin fpatio, duram ejufmodi, concretam , & ficcam cruftam, cranij offibus tenaciter adhzrefcentem , al- bam tamen, deprchendiffe : actalem fzpius noftro fxculo in infigniter lue venerea laborantibus ex viru- lenta materia huc proitrufa in codem loco concrefcc- re ex- 137 re experientia habeo compertiffimum : quod fi pra- dictus homo, aut alius quilibet ita affectus interea temporis materiam hanc Tabaco frequentiflime, & immodice fuffumigaffet, quid, quao, facilius materia cadem quam atrorem feu nigredinem fumi cjus con- trahere potuilfet?Secundum,ut ut fumus Tabaci qua- litate ficcus (it, quia tamen fübftantiz ac confiftentia unc&uofum,pinguem,lentum,ac facile concreícentem liumorem in fe obtinet, ficri pofTe exiítimo, ut ex eo denfe, ac crebro furfum aícendente temporis diutur- nitatc à cerebri, & reliquarum partium frigore, fcu re- miffo calore materia quedam atra; pinguis, & uligino- fa concrefcat, & fuo lentore partibusadharefcat,quae deinde indefinente fumi ejufdem appulfu , & appofi- tionc accrementum accipiens, tractu temporis obdu- rcfcat, atque cruftofum veluti corpusconítituar.I dem enim etiam exignis acceníi fumo quotidie in focis & J. famarijs noftrisaccidere videmus:atq; interdum haud ita multo aliterrem fe habere merito quis cxiftimet in ij, quibus hypochondriace melancholiz gravi ac diuturnz,melancholia primaria ac partinax Íuccedit. Tertium impoffibile non effe exiftimo,ut a fumi hujus acrimonia,& ficcandi vicerebri,aut capitis pars aliqua, in quam przcipue falvis adhuc viribus penetrat;atque incutfionem facit , ita exficcetur, arida fiat, tabefcat, - corrugetur, atque indurefcat , ut exterior ejus fuperf- cics refpectu relique fubftantia cruftofa vcluti appa- deb m | Gg 3 reat. 238 | rcat. Ita enimin quodam, qui vivus neminem fibi in Tabaci ufu parem exítare haud, ut focij atteftaban- tur, immerito gloriatus fuerat, poft fupplicium diffe- ko papillarcs cerebri proceffus cum nervorum odora- toriorum extremitate prorfus defuiffe, ita ut ne vefti- gium quidem eorum reliquum effet , hifce oculis unà cum multis mcorum zqualium confpeximus. Caufa hujus defe&us a fpc&antium do&tioribus in vim fumi Tabacini omnia ficcandi , exhauriendi, arefaciendi, extenuandi, corrugandi, ac proinde marcore quodam coníumendiconferebatur. Sic etiam veré,extremé,& deploratifsime hacticorum cutis;ficum fani ac fücco pleni hominis cute comparctur, cruftz potius univer- Ío corpori inductz quàm genuinz cutis Ípeciem prae fc ferre videbitur : Et in ardentifsimis febribus mem- brana linguam exterius involvens interdum ita ficca, arida, Ícabra, rugofa, ac dura perfentitur, ut cruffa po- tius lingua inducta, quam vera membrana effe appa- reat: Et quia ipfe fumus Tabaci infigniter nigricat, eundem íuo indefinenter recenti contactu atque con- tagione prz dictam cerebri , aut capitis particulam in- ficereac denigrare poffe, docet;ut alia omittam,cadem febribus ardenti(fimis laborantium lingua,quam fzpe a fumis , & vaporibus febrilibus , exuflis , fzculentis, & nigricantibuse corpore inferiorein eam exhalanti- businfigniter nigtefcere confpicimus.Q uod praterea cx Te audio,codem apud vulgum rumorccircumferri, fumo N. -— : : : 239 fumo Tabaci vim exficeandi nullam, aut cxigtiam,in- efle, & eundem in cerebro in meram aquam , unde erat; concrefcere, atque reverti: ac quemcunque hu- morem Tabaci fuffumigio utentibus ftatim per os, & & nares,defluere, atque expurgari videmus , eum ex ipfo fumo folo condenfato materiam & originem fuam habere; praterea eundem. fümum veram mali- gnitatem ac venenofitatem, frequenter mortiferam, obtinere,adco ut & virus, & peftis,& tartarei fumi no- men audiat; hxc omnia mihi quidem non faris arri- dent; nam fumum Tabaci per fe humcectare,aut me- re aqucam qualitatem obtinere,ipfo fenfa & experien- tià abundé refellitur; pugnatquetcum eodem rumore cx diametro, quem eidem fumo adu(tam , & foedam acrimoniam , itemque un&uofitarem quandam, & pinguedinem attribuere mihi narras. Cercebrum me- tropolim , & fontem effe ejufmodi pituitoforum aquoforumque humorum, quales Tabaci fumo uten- tibus excernuntur, plufquam notiffimum eft. Iam ve- ró fi fumus ipfe, & folus materiaeft corum humorum, .qui per palatum, & nares defluunt, cur, quao, ijdem humores non perinde ut fumus ipfe nigricant?cureá- dem acrimonià , caterifque qualitatibus ijfdem non : excellunt? cur fubftantiz unctuofitatem, & pinguedi- nem , quz aliquando igne accendi poffit, non obti- nent? Cur exccrnuntur copià feu quantitateita enor- miter majori, quam cft ipfa quantitas feu copiacarum T abaci $; P 240 Tabaci partium, quacumque in fumum , qui hauri- tur, refolvuntur? [neffe fateor Tabaci fumo vim quan- dam multis adverfam, à qua natura recte inftituta, be- proque temperata merito abhorret: fed eandem vere malignam, venenatam,ac dcleteriam non efletot mil- lia hominum tamque fepe , ac diu Tabaci fumo fine ullo veneni figno aut fympromateutentes pleno orc clamabunt. Hzc paucula, rudia, informia, Vir Orna- tiíme, nilotico calamo feftinanter ad Tefcribere per otium |icuit; quz tu polito, fagaci, ac limatiffimo ju- dicio Tuo dijudices, altius perpendas,atque expolias; & fi in illis mica falis, fruere, & Vale. |. . | T. V. adprompta fervitia paratifs. KE/ÍADRIANVS FAréXENS VRGIVS Med. ; FINIS. ; s a DE TABACI DELECTF , CORRECTIO- NE, 4C SOPHISTICATIONE., ( X Vodcommune eft omnibus medicamentis, utalijslo- cis, alijfve temporibus, maiore minoreve folertia colle- €ta, recondita, cuftodita, preparata prarftantiora aut viliora habeantur;idem & Nicotianz contingere fciendum eft. Sed cum de loco ac tempore, quantum ad ipfius herbx culcuram collectionemque attinere putabamus ; diligentius etiam de praeparatione ipía, utpote in qua cardorei veríatur;fuo loco à nobis a&um fit, füpereffe videturillud folummodo, ut ex «quibus regionibus ad nos potiffimum traní(vchatur Nicotia- na fuperioribus addamus; quo Tabaci delectus aliquis et- iam fecundum regiones ipfas haberi poffit. Quare cum non omnis ferat omnia tellus, cum hic fcgetes, illic veniant feli- «ius uvz, ut ille ait, alijs item locis rectius przpararifoleant medicamenta, vel minus fophiflicari ac vitiari mercatorum perfidia, quis dubitet in ipfo etiam Tabaco multos ineffe bonitatis, ut fic dixerim, gradus? Adferrur ad nos ex vtra- que India, tum Orientali, rum Occidentali, ex Infulis & continenti, ex Hilpania fimiliter, quin & noftris in regioni- : ibus provenits tranfvehitur hinc tumin alias Orbisregiones, tum potiffimum Conftantinopolim, atque in diuerfos Tur- cici Imperij tridtus.. Indicem (uo loco defcripfimus multa- rum, ac fereomnium Tabaci differentiaram apud Merca- tores, Dequibus cantum mihi non fümam, ut pronunciare aufim, quodnam primo, fecundo, tertiove gradu collocan- dum fir. Sufficiat alijs viam aperijffe, fi qui forte curiofius in cam rem volüerintiucumbere, Hoc tantam addam, Vir. Ks. bs . * | o r * T3 ; * ^ or- j ginienfis Tabaci genus illud optimum iudicari, quod cor- , js à Ses F. rupto vocabulonoftrates Virinum feu Varinium, appellant; etfi errore nominis inducanzur ut exiftimenr Virinum aliud ; 1 Hh cíle 4 24L effe à Virginienfi vel nobiliorem faltem eius fpeciem, cum ré ipfa idem fit Virinum ac Virginienfe, nequc ab eo differat ni(i fola nominisab Anglis opinor derivata corruptionc, Licet au- tem & artisbeneficio Nicotianam emendare. Solent nonnulli piper , aliaque calida evanido addere Tabaco , quo fiat acrius; fed hcc partim infulfa & ruftica videtur pteparatio partim c- infmodi ut per cam tantum facultatibus ipfius genuinis dece- dat, quantum accedit acrimoniz. Omitto & alias eius farinz praparationes: unam fübnectam faciamque publici iuris quae Ipibin non exigua conftitit moleítia, ut cius compes fierem. R. Muriz fimonum Accti vini an. Ib jf. Syrupi convenient. ib. f. Folior. Tabac. diffolut. 5 Hk . €oquantur ad dimid!as. : in colaturam calentem, atque etiamnum fervor proximam: Tabacum immittatur, & mox Iufculi huius ca: vis eft, ut non, modo optime. notz "Tabacum nulla ratione vi- - tiet, (ed & illudi |porisrerum edacis iniurias is prarferuet. .Fithac pra parationc, ut per integros. annos incorruptum fcrvetur: fed & cadem evanida Nicotianzt : vis quali revocatur, renovaturque, & reftituitur in. priftinumz Naturz fuz ftatum: adeo quidem ut ficoufque procefferit Ta baci carruptio vt incendium continere recafet; quod fit cum ex- ireme vitiatum fuerit hoc artificio emendari poffir, & Capno- philis non exigua fieri fraus. Scd ne ad fucum faciendum, ac per^diam cauponcs invitare alicui videar, non hercle hoc arti- ficium, nifi in aurem, & Grzce tibi dixero. Dgee vio excede luo dexox] an £796 eu Qa. docet; B. X9u ec alu T TaCaxey qe T ad £uCame. Hactibi ferva: in his quz fequuntur eleganti quidem & venuftatis meo iudicio aliquid ineft ; periculi au- tem nihil fi pablicentur. Quz quoniam verbis uti par eft dc- fcribi vix poffunt, curiofo Le&ori fatisfacere voluimus tribus hifce tabellis, in quibus omnia ad vivum exprimuntur. | : Rae s o | NOT £ ii 243. NOTA AD PRIMAM" TA B.E LEE AM. * T^ Xbiber tibi, Candide Le&tor, bec tabella formas tubu- AL lorum aliquot, quales Apud Indos creberrimi funt ufa: etfi non diffitemur 12 tantis regionum Indicarum |patjs , tot locorum, crvitatum, capitum ac proinde €8 Jententiarum dif-- ffidijs magnam fane varietatem bic illic obfervari : €8 ab bis ipfés multum differre alios , potiffimum ij5 locis quibus luxus delicieque €& divitis. "Perficarum nationum propinquiores contagio fui morum Wnplicitatem vvitiarunt. Sed de bis poft- modum dixero. nunc quod pre manibus e$t aggrediar , e quid febi velint tres illi totidem diflinéli literis tubi, breui an- aotatiuncula declarabo. A. "Primus ergo ea e(l longitudine ac propemodum for- ma, qu (7 apud nos pajfam ufurpatur, materia tamen unul- £um à noffratibus diuerfa. Ex lapide quippe , cui color cvi- ridi , ex que c? pocula , alia diuerff generis vafa fabrefa- ciunt, ta de caufa quod *yim. ei tribuant venena refisten- di. Porro partit eue anterioris dimidium ex rubro confía- tun eft ere. B. Secundus quem exbibet litera. B. multo quidem 4uaior, longitudine equat brachium "virile : lyguea ex mate- ries artificio tornatili dedolata,cuius in extremo apice Ai thio- pat vefdet effigiata [culptura. Ipfa theca ne "videlicet accen- ? Tabaco ledatur, imtrin[ecus oblita atque iucruffata , nefcio quo genere plumbaguns.$ ed co extrinfecus tum ad ignis vim | Hb z gontui- 244 nonnibil, opinor, retundendam, tum ad tuli ipfius conferva- zionem [rnuofus ille flexus , qui thecam mox excipit , redimi- enlo plumbeo ceu catbena torquatus. C.. Tertius ffmiliter ex ligno compattus, ffmiliterque tbe- ca intus adverfus incendium premunita , fed boc maxime in—- tercedit diferimimas, qued [uperior uno, toque continua ligno conflabat: bic autem ex duobus invicem coniunthi , commif- fura iuxta ipfam thecam redimiculo ex lamina erit rubri con- tela. Thecam "yero ipfam confcendit feréque ampleétitur ca - niculus, cut e" torques tttdem ex ere.— Ceterum. longitudo buius fecundum etiam fuperabat. | NE NOT E 2 | 214 NOTZE AD SECVNDAM - : TABELLZA:M. Í m cuero tuborum "Perfrcorum effigiem, atque utendi mo- dum cuerbo uno atque altero explicemus..— "Perfarum e« qim fere propria eff, «7: mobilibus plebeifque ufttatiffima bac Nicotiane fugenda atio. Tubos ditiores ex auro evel argen- to, paupertores à flanuo fibi coucinnant.. Sunt autem getmi- Ui femper, eaque forma comiuntti, quam 1n tabella expre[Jam "vides: quibis fe utuntur,ut js inlavenam demiffis aqua femi- pé»xam refrizeratum Tabaci fumum ore trabaut ommi pror- Jtt acrimonia retufa. — Lagenam igitur acapiunt. cvrtream, qua, contineat "verbi gratia libras tres liquoris : ei infundunt aque clare ds pura circiter libram unam, "vel paulo amplins, quo jDatij ahquid relinquatur ad [umum Talaci recipiendum € flabulaudum; immiffo per orificium utroque tubo: uuo vi- delicet Tabacum continente , altero per quem fumus.eifdem alhciatur ; quorum ilius extremitas tautum d fundo ipfrus vafrs diffat , quantum buius aquam ipfam füpereminet: fu- pereminet autem latitudine uniius quaff pol'cis.-ua ut clario- - fa frant, mon inutile fuerit ffngula accuratius delineare , at- que ob oculos. Letfort proponere. | A. Hac theca eff ac tubus, quem vides ad fundum fe- re tque pertiugere, quo per aquam traufeat , corrigaturque fami Tabacimi acrimonia, priufquam urs cedat bumana. : B. Tubus alter efl ori inferendue, per quem fumum ad- - ducat priori coptiquus. ac infeparalilis , tantoque brevier, 243 quanto par eft, ut aquam ad ditti pollicis latitudinem fuper- emineat. E * C. Patella eft orbicularit palma unius macnitudime, ad exciptendos à theca fi qui forte prolabautur ab accenfo Ta- baco carbunculos, €8 fcuptillas. aues D. Cochlain orificium lagene ftriatim in[erenda. £ara «vero oportet fortiter adzgi sntror[um , quo do» omms agri in- troitus precladatur , 66 omnis probibeatur incluff fumi eya- poratio. | E. Operculum cochleatim dedolatmm , quod 2 flanue cozflare falet. F. Hicapparet quo modo à [agentibus fumus Tabadi- nus per aquam allciatur: "Deorfum videlicet violento motu agitur, atque & fundo va[cs per bullas erumpit fuga vpacui s ut. "Philofophi loquuntur. Nec euim natura ullum fuflinet ya-- euum ia boc muadi theatro confiflere. —.G. Hoc fjatium efl, quo fumus colligitur; unde c per - £ubum bauritur praeparatus €$ edulcoratus aque beneficio. N OT JE "hi dM lar S NS Y NNUS 251 NOT.£ AD TERTIAM TI ADBELLAM * Adem efi borum inffrumentorum utendi ratio, que fu- ML periorum ; forma tamen -dryera, pauloque commodior. Tubus ille, quo fumus bauritur aliquante longior ; eo fine ut | fetlieet per banc orifecij fii ab igne. diflantiam fugentem calo- — meminus affciat.. Interea non negaverim traéiu ipfo, €$ mo- TA diuturniore ipfam quoque acrimoniam. quadamtenus re- zundi.Sunt €9 alia quadam ftruéiure buius arcaua,que fub- aebfu litera declarantur. A. Inhbanc fpatij cavitatem confertim ingeruntur Ta- - bad exftccata folia. B. "Pars bec inferior in thecan fubieBli tubi inferenda uehi y eique ad medi protuberantis vedimiculum fortiter co- ÀZPE 00 as . QC. Hac illa theca eff, ac pars faperior tubi , in cuius ca- -yitateg: [ummam frc inferenda efl pa[culi T abacum continen- 4s perforata portio, ut latera tamen cs" continentia &$ coz- zenta exiguo imterflitto feparentur. — D. "erro ee tubus tpfe, eo» fubietfa va[culo patella eo —— dagena operculum, quod litera. D. infreuitum ef , eidem la- o gena feriatim copulantur. | z «Denique etiam in boc inffrumentorum genere co- É* «bleam que orifiqum lagene ambit ex flanno conficiutit. | Ingeniofus e ille modus eff , quo pifcatores cma Janta- nam €9 Jacatram utuntur, Hi quoties payigationi Jefe c * c— 2a 44 2 emgunt, à 142^ cingunt, quod iguem ua'vtgro circumferre inconfültum omm- zo 'yideatur , bac vatione fibi profpiciunt.. eArundinem accai- pnt cavam , eamque cra[fffimam , iu quam addutium Ta- baci fumum balitu immtttunt , atque 2 vefligio, magna au- zem folertia, difiam arundinem ffc obturant, ut ne muimum quidem fumi. eius expirare "valeat. Hinc aperto foramne, quoties €$ quantum libuerit accipiunt , labore picationss de- j*tigan. * Tee : m. e e | 5f -NDICYLVS ERRATORVM. | Pod Typegrapborum incuria feri per abfentiam folet , & Le- lor bete etiam facfum,menda ut pluresincurrerenty quas dum gravioribus negotjs diffringimur;promftum Nobis non fuit emen- dare: heic igitur eae duntaxat exhibemms qua, perfunétorie quaft, paginas binc inde ver[antibus occurrerunt inffaptores. OrtUgraphiee ratio non ubique ea habita,quam ipfe in meo autographo AM furparam, dum typothete fe[finant nimis: quod lite esfi videtur quam ut ma- peri debuerit, propter morofrtatem tamen aliquorum volui me[cius — 4 elles, Cateta fi qua à Nobis minus obferuatas Tibi forfan oc- .. &urrentyeas ad Tuam deferimts [pangiam feu pumicem. Quis epim Lyncei adeo velperfpicax efl, cui interdum aliquid non effugiat? Tue ergo humanitayis eriz,bumanos iffos, quas indice boc collectim ies apu lapfus corricere , fque conser ionofcere.. Teitur fic emenda. : d 3s.l e adfimilari. pag. philspüe: lege phi- ro hunc Hor. ep. ;. Lib.z. 256 pag. a12.lin.1 pag. 215. lin. 4. pro robu&tis, lege macula, quas aut incuria fudit, bumana parum cavit natura. iterum have, & labore Noftro fruere. € So datmen, vvat hy feyd', hem vaftelijckgheloofde. Dat die Tabact veracht, van (innen is berooft: dA AC SR ER Luis L TS EM STPPP NER: IE CTTONET T Fem —CCTahiks Lof en Lasioring Ách DAOd6:13 1 jo Wit D. IOANNES NEANDER: o" : 5 ak bai e eudooloris JA | Leina(oomen vint by Arios&befchreven; ^^ 70555 o0 | Heeft Ganeloen van Menrz een wronder kruyt gegeven, (C NVelck Mofes cerften hadt: en Malosér inden mondt : Ghedarichhiel, fo lang hy hem by"tvolck bevondt): 7:57 Wacr mede hy herten (in van fyn aenhoordersroofde; ^ NEANDER, ghy hebt fülckeen kruydt, datisghevvis; ^* Oftick feg dat Tabac£ van fülcker Küaehton ich 754 3000 9 Ghemerck dàt die'Talacbéerft biochtin defelandem /^ ^ Der menfchen herffens haeft gheftelthecfe na fyn handen: Hy heeft daer met ghemaeckt dat Pmeette volck gelooft P 4 T WORT MEM : Al wortet: H3 i9 4X. Mach fyn*ou s kennis meeft sel fchotsyen en verlaten. ^ Het Hollaudfcb ünlij ck volck acht nietmeet vuyl of quaet Te fpouwen van Talatf, waer dattetticoffftàet 70 Het cyndt vaà alle doen; het flot van allefpreccken, ^ Is nu by groot en kleyn, een pijp Tabac£ t'ontfteecken: Een diefe ftommeling een anderovergeeft, |^ En roocktals Caezs deed; die achtmen eerft beleefr. . Hoe dit kcuydt eettijes hiet, kan ick niet sel geweten, - Ten fy dacz'Catanance, off Dvving-kriydt was gheheten: Mits dattet noodich fchijnt; en doet de meníchen dwang, En datment nooder derft dau lecker fpijs oft dranck. — Het fclve (chijnt my ooék uutot fyalóf e dwingent "^ - wl Ick fprac laeftmael een woort, dochnicttot T4/acbs chant, Dit kreydt is al te goet, Pi jJammer datment brant; Terftont d wong my Ta£ac£ dat ick hem moett gsbruycken; 72e Mits datick, waerickging, Tabaces roock quam te ruycken, Ift gcen Dvovizg- &ruydt,dat ons fo fcer aen fich ghewent, Dat dieteen wijl ontbeert, den£t dat hy is gefchent? ' Hetkort derijcke hun uijc doet d'arme hun werc verfaymé Lact geen geltin debors,laet op.de borft geen tluymen: Het laet de wijíe als geck, de gecke wijs van fchijn; Denuchter dronckeh, en nucheer die droncken zijn: - Het kan de moede leen wel fonder fpijs vetftercken, So wonder is dit kruydt, en ftrijdende in fyn wercken. Den Mabmetaen ftclt ooc fyn opiues aen een kant, 4*5 Enncemtdit Dvingend-kruydz oock vlytich in de hant. W'ou dc peft maer een poos uyt die ghewecften blijven;, Sy fouden dat wel licht den Taback toe gaen íchrijven, Doch niet heel fonder reen, hy fuyvertfo de lochr,. Dat voor dea Zabacés coock vliedc al hec vuylgedrocht. Vrecít niet datu voortacn cenighen ftanck (al krincken; - Nu ftael en meft-hoop niet dan nae 74fac£ en ftincken: Om dat Za/ac£ veriraecht den fcherpen geylen geeft, Ghelooftmen dat Talack de Pocken oock gheneeft. Den kloecken 7ad/aen fal Betle laten varen, f9 Denckick,alleen genocgt met defe Tabacks blarenz . Tant-bruyd, V Form en Layfpoer, eu alTriakel-hruyz, Die vluchten al ghelijck voor den Ta£ac£ clant uyt. Men fiet nu inden croeg veel min wijn oftbier (chincken Dan certyts : menfit dacr mecft om Tabac ce drincken; 500 fober maeckt dit kruydt de Menfchen over al, : . Datnuin roock alleen is alle hun wel geval:.. * Taback maeckt nu een nieuw gheflacht van Algemiffen, | . ' Dat vry al wat meer weet dan d'ou Atfch-blafers wiftenz Sy blaeíden hun goet wech,meteen kroes oftgelas; ^ iss oc | | | . Dees Dem cüuenmn EREMCD-- uae & e Dees houdentby den roock, alft a1 brocht is tot afch: 79 78 Nietalleen d'4poreeck falvoortaen niet meer doghen (ant Tabeces rtoock verdemptnu alle d'ander droghen; Men bruyck: 7absct allom, om worden weer ghetont, £Sy datons fic&equelt, fy datmen isghewont) Maer Tabacé maeckt onnut der Medicijne fcholen: . De jeught hocft maer u Boeck, Ta/ac£, en heete kolen, Taback dwrong u welecrft rot fchryven: maer die macht D'winghtuwen lcfer oock dat hy u boeck foo acht; t'IÁs u gheleertheyt niet allcen, die dat kan maken; Maer dan& dit Dvvingend-£ruyt dat niemant u derft laken, Demofbenes, en felfs Cicero (oet befpraeckt, Eu hebbent methun kunft niet half fo wel ghemaeckt, Sy precéten mennichmacl vergecfs al voorden doven: Maer wat ghy fegt oft fchrijft, t'volck moec u wel geloven. Koft ick Taback alfo ghebruycken, ick fou w oock, Nu ghy lofen gheloof hebt door des Tabac£s roock, Met dit kruydt inden mont allom mijn gading halen, En dan met roock, in ftec van bare gelt, beralen. loosT van RAYELINGEN.