CHRISTOPHORD — À COSTA, MEDICI ecd ET CHE IR Y ESL — — | edromatum e anedicamentorum. An Orientali 7ndia nafcentium | LIBER: LM n1MvA lacis adferessiis que à Do&ote GanRcia pns Onrainhocge- nere (cripta funt: "Caeci CLVSII ATREBATIS xiii Hifpanico fermone Latinnsfatlus,in Epitomen — CIMITAHAL EE quibu|dammotis illefeatus. ie s E CATLPTRRA RoDITIO- caftigatior & auctior. * 4j fs üsi in airs Deo E : ILLVSTRISSIMÓ PRINCIPI. AC. DOMINO D. Wilhelmo: Landgrauio Haf- fiz, Comi in Carzenelnbogen, Diez Zingenhain & Nidda,&c. Carolus Clufius | A. 713 E ante bienniáü, lllu- Pa CHRISTOPHORI ASA COSTA Bur- vodá in f Hilpania Medicilíber, Cis ftrffime Princeps, — - J aromatum & fi mpliciáquoran- E . dam medicamentorum in In. mafcentium hiftoriam comple- EP . Q6. Eum faperiore anno in Bri- o. do auidé percurri dvulitatem - s allaturum. cenfui. lis me E | O&TA mulusanté annisin cog Dot se liberis necnon — fti moet in. Asien hiftoria "i A xis S gs PISTOLA | Hilpanici fermonis ignari fün fi Latinum facerem. Quam fané prouinciam vt füfciperem, im- - pulit me natura , quz fimilium - rerum cognitione mirifice fem- : e oblectata fuit. c4 pud NERVM , cüm totam hifto- tiam cum iisqua GARCIAS. nere commentatus eft, diligen- tiüsconfero,pleraqueferé omni ex illis defümpta effe deprehen . do. Quamobrem & inanemto: x ww. ui (DRDICAIORIA | o9 3 contrahés, ea dumtaxat latio do-- | mauiquzapud GaRciAM non | exfürejut paulo aliter abeode-- | fícübianimaduerti, |. ..— | " IcoNzs praterea , -quas Ad | viuum expreffiffe paffim gloria- | "us, (uis locis infperferat, reieci, | quoniam plané ineptz effent, & |. Dihil minis. quàm legitimas ftir- e E. pes referrent: :vtiexvnicaCaryo-. ——— : phylloram arboris effigie (quam Idcirco intuli, vt cumlegitima, —— Gancrix adie&a ,confe rre : d 2 Lo | &'t)quilibet iudicare p BEDEEUIP —— QvisvspAM. infuper. notis. dee Bonnullacapitaillufraui,vtià — — hoc genere foleo, praertim cüm 5e os E quid fimile, vel etiam diucrfum n c v cd taclargiridignetur. Viennz At réii Bhafirifims: Ww E benignà füfcepruram certo ftatuens- dps : fius nomini confecrare non fu veritus, cüm quód £erawxé ftud fammopere dele&etur,cumvt |t- quod faltem grati mei erga fam animi fpecimen cxftaret, prof fi gulari illa , quame proximé C 1 fellis excepit, humanitate , atque infigni, quà difcedentem prof quutus eft, munificentia. - Dz vw auté opt. max. oro, Vt . Illuftriffime V. C.omnia profp: —- PUN M, D. iE CHRISTOPHORVS //'4 COSTA CHRISTIANO ET | PRYDENII LECTORI ca E Muzs homines fcirede(iderant, — y inquit Philofophus principioMe- s taphyfices . Tanti apud me fuerüt RANA IA JA poderisea verba, beneuolele&or, : cese Mii vt; relicta patria , per varias regio- |. ^ e nes& prouincias, fapientes.& cu-- riofos quzrere inftituerim, à quibus fingulis die- E. busoliquid noui edi(cere poffzm:quemadmodum .. Olim fecerát multi prudentes viri, referéte D.Hie- . Tonymoin Bibliorum przfationead Paulinum. (0 Cv PIpvs itaque fructum aliquem colligen-- . Sexmeislongis peregrinationibus , cura fait , vt. . diuerüsin regionibus & prouinciis, plantarum, E tem ob(eruarem, - uuu TIME .. 4PORRo in Orientali [ndia , in D. Garci camde 4nIs inutilia armngir, Dialogifmorum nan Pofalante , vbi collocurores plerunque di : * -: cipere,& fi fingulas ftirpes integras ad viuum exptie p & extra feptà ferri confueuére. $ed adii i tiatut fed typographi & operarum ( quz iniciui D cprspdem f erieeptm a A 5- ET: CTOREM. ^mi errores paffim occurrunt , quos tametfi Audto | tisexiftimatio & lansipfi tribuendos minimé tate Goa , vbi ille (cripfit , non adeo culiz & expo- litz inueniuntur vt in his regionibus) poriüs neg ligentiz : lectori tamen moleftiam & tedium pa riunt, Aliud praterea libro deeít; quo minis om- nibus numeris abíolutus ceníearur , nimirum pt- Gurz& plantarü, de quibus ogit;cfhgies:quasg uioribus & maioris momenti,vt credibile cft bus occupatus;inferere non potnit. - CzrEnRvM noftris hominibus eum librum sidliam profuturum exiftimabam,fi àd earum rum,quzin eo bonz continentur , notitiam p ducerentur , fübie&is ob eorum oculos exéplis ó pi&uris : neminem autem id facile praftare pole nifi qui eas fuis oculis confpexiffet ; & expertuse fet.Itaque patriz prodcffc cupiens,& in meos pro- ximosamorecompalíus , eum laborem in me dÁere DM Miis mt io additi pium hendere | AD LIEFCTOREM, EN. que áudacia eo maior appareat , quód denonnul- .. liserroribusageteinftituam,qui inter Grecos, Ata - . bes,& Latinos circa plantarum &atomatum cog. .. hitionem commiffifunt,partimeorum negligens —— tia, partim etiam quód illorum medicamentorum. — . natales confpicere non potuerint , fed ex incertis aliorum relationibus dumtaxat exceperit: venia tamen non indignus cenfebor , fi de his, quz meis. oculis confpexs, certiflima & veriffima hoclibro - comprehendere coner. - | /—. famterogo,meam voluntatem, vti decet,excipiass — fs he E Ux T E s CAD IXCTOREM, ——— —— quz ínillis prouinciis , tum etiiin Perfide & CI . Parumregione inueniuntur, hactenus ad viuum non expre(fa , & de quibus parum admodum fcri ^ pum eft,comple&entem: alia item obferuatione digna,quz ribi forfitan magis arridebunt. Ed Fin £ M itaque faciam , in omnibus doctorum. 21 virorum & candidi lectoris cenfurz me fabiiciens, — qui ea dumtaxat qua norunt,aut quz decer,repre- hendere folent. Eos veró quiinvidiz ftimulisagi- - tari contrarium facient;obíecro vr (ampro cala primüm aliquid fcribant quod in lucem prok rant:tum demum enim intelligenr, quanto facilius. . fit carpere, quàm bene Ícribere quod omníiü oct lisexponendumef. Vais. 1 roe. € .€H iniTOPHORT 4-00 sp. a Aromarüm liber. | Ds ALOE, : o OrionvM Alois v(us xr ES & admodum eft ad aluum purgandam in e yc prouincia Malabar ; exbibenturá, fint jtspae ) (kj metu non modà. pueris , fed eiiam gra- proumcia- — idis mulieribus in bunc modum: | ForiomvM vnde tres dnos x: f. «fee alin duabus drachinis cv fttoris falis, lento mi-. OE tá, igne coquuntur donec feruere incipiant , colatur , €0- x ume : Uo faccbari vucia vna , totaá, noie fub diore-- T MT ur ; postridie mane circiter fextam propinant frifi« gs or demi ham aquam ei quem purgare volunt, famneó, ab- 4 dide nere wbent , deambulztionem vero per cubiculum per-.— | Wittunt vi celerius medicamentum operetur: tribus deim- -— (0 dehors ab aqua baufta , quatuor vncias iufeuli gallinacei — . €mnaliquot eranis Maiticis exbibent: pofl boram edit,cie — bibit Vinum dilutum. Porrà augetur vel minuitur dofis fo- à € colaturepro illrum,quiid meduamtium fum--——— Pturi unt matura Qr viribus:neq, miniis f. miliaseslbac —— .. Prgandiratio ( prefertim delicatulis )quim Mamnaaut — — €mme fiftula recens pulpa; quod m 4j dargduosd (— iquaofficinarum medicamenta pra ifo rt | | CirsRvM eodem ordine , quo nos m Europa, fu. d Mehr mei medicamen. exhibere folent, fia 2t D conce[fus fulcitur audkoritate "duicenna, "ette 2j. ie uen telae captita Turcut 4 matusin Ade ss ALONG 1um Perfa e Air " — Nam fi beralior permitteretur pastus, natuiali facultas E edcsec neq remee tardioremó, purgatinnem dicamento , tres vncias iufculi g allmacei "tepidi exb ibe preterea wibil: deinde vt 4liquantulum dormiat pcrmt € paniulum aque vofacea libat etenim à fomno ubfeg commoda purgatio, atque plurimum raborari 4, facultates naturales iufculoillo , fomaío € aqua roja, | mholiretur. -Hic eit vfitatior medicandi modus inter eruditi do ilence: Prouinciarum , qui rationi maxine et Á dices eit:etenim fel foris adhibitum folutiuum eff ritando expultricem facultatem . Carnium. ics na * Alogs porró facultates ex Diofe. & Galeno petet: . quasquidem Auctor decens —— fed non Bepraeddidis, JL ; De orto ft MATE crime n — Slinere nequeant fine manife ilo vite difcrimimeld ipf 2.7 AROMATVM LIBER. ^' 237 : tris biduum nos non fuperuidturos , Cum verb "are — 007 Opiii me babere,refpodit : lllud evga eto vnuütemedium : quo nos,qui Opi efui affacuimus , berari queamassfi fin-. caen Nam : | Ava t fabri autem ier fabri vafa fua vacua (— JAEt y ead, deinde igmi admonere ,vt, Laccalique[cat, po- firemo vj icerari , p Ld t (0. 338 CHRISTOPHORI A COSTA $ (Cwemum — QvicvM vs Cancamum Laccam effe pu tend Pre errae deprebendütur: cim Cancamii gummi, 2o qgnofcen uo : N DE IPC uere es rr qmi. 5 ferfit,Laccaverb fiue comma, fiue [uffments e. Ee inodora percipiatur:quam bodie Lufitam ex India adjer rubram tranflucid m tinduru pracipu? defevuientem é ex ea Officina compefitionem quatdam praeparat, Di cam appellatam) qua, vt certà fecimus n2 gummi,att am ris plantave alicuius gutta eff , fed potiiis Jormicarüa vw (Lercus fauapóve, velut cera apum ,€c. Et paulo pojr. laca sniü- EST verbalia Lacca artificiali, quam infecton MAR si CREE vendunt que ex fece Bra(ilij, Je zinij dicti, et C. Ü-. . Easvím. ve[ultat : qua pitlores pro conficiendo colore rubroobfeuro — a cono orn MR ECAPNURAM — —OTSelee — HABvI tenues admodum frisilli tabellas , cii jj : Feci qua ad evuabztur ex Ca»bura ligno confectas,vit xe (Gm. re(acile deprebendipoterat : nunquam tamen Cápher Es z -exfudabant; at fi manibus tract arentur , felummodo TIER phora odor in eii maior [pirabat. Aba i.a Cwboade — Pon n o Capbura de Burneo cm multo pluri orca. etur praflanri d, fit ('hnenfispa Cates (efi vero mem&. —— püderirgenus virinti vncias pendens) véditer, Cbinenfir 4 Ba. Jem per Baresefló, Bar pbdus circiter fexies ttemas llt pendens.V alet etensm eus,qua ex Burneo aduehiti santum Chinenfis centenelhra. ——— VM itaqueillius tam vile fit pretium , pl | AROMATYM. LIBER. 239. teet. Nam fi. vegui amplitudinem , incolarum frequen- megoi pee: | tiam,politie c gubernauionb excelletiam, c diuitias fpe. Santa. esnullum aliud in vniuez [o erbe eil Impertum quod cum. Chinenfi cüparari po(it .Et baud [cio an quid tam confi - denti fitingeni] vt eorum , qua ifle excellentia , C perpe- —— , iia memoria digna fant , hisloriam ton[cribere adgredi —— audeat , cám omnia longe famam relationes. á, omnem i fuperem. 5i quis tamen partem infimtatiseorum, que in Cifparde — - Chinaob[eruanda funt fcire cupit legat brum quem de ea Cen eui eon(cripfit Reuerendus pater € afpar de Cruce, Dominicanà riz au&or. ordinis monachus. : Vx vero e multa mercibus,qua ex Chinarum regione: (— x aduehuntur paucas perfltringam, (unt argentea Va(adiue- iuiooead. — generis, [umma avte C diligentia elaborata; owmis pra- uchunzur. — — detta ehe. fupeliex , vii leclica , fponda feu lectuli ad : | "rtCumbendum ex argento [culpto diligenter elaborato: maxima quantitas [ericei filu, ferueorumá, pánorum,plu- Eo rimum auram ,mo[cbus, vniones argentum Viuu,4 4g nde — Wium,murrbinavea plurima ,quovü nonnelladuplaefi- —————— | Wantur argentipondere , pleraque ahacim adbumas — Bros nos v(u nece[faria , tum ad luxum (y ornatum, Ego(a- ———— nnde babui binas thecas ex. folido argento cum. omtibus ES itis cbirurgicis toaioribus (y smnoribws, t funt occ eauteria [pecia malle, C ex argento cafecta [047777 EE Wata tanto artificio , quanto ab ies Miedo He Tenefet. Dz MANNA dá ok o ol ViITE t4 RR a e 4 dodi ime ab T Orta defripia funt alind in Ormuz. venale co bitur, ten varias Indie ; mens Ls seda 240 CHRISTOPHORI A COS Eius confet-- «c Jenaiaderalogifotitemmpént: Ca uandirato. pem elo medicamentum fic deprebendi. — Coda. ^ MvriTYMeoviebatur Medicus quidam Br. T nitas. nest eus familiaris degensin cinitate Cochin, atque fut. mé à bonitate cominendabat ,negans pretij viltatem i- minuere eius pr eflanttam vilior idea pretij eftimar niam maior quam reliquoram. generum illus ingenita quantitas. Cim vero compofitum aliquid mili vi fufficari capiillum id in fuis adibus conficere : f re[ciueram omnino Manna. eum carere , panlo vero antt mibi dixerat ex Ormuz. ad ipfum aduebi , paucis tamt in teriefbis diebus maximam illius recentis mibi uem quantitate, cim G biems effet, nulleg, naues. nauigarent. T andem bonus Brachbmanes (accepta à : lentijfide, qubd in. ilis (altem ' prouinciis eum n ' giermannz diturus effem ), faf eft à fe coponiea, quam in gonen- feruarat,ratione, videlicet, Amylum candidum mum , Mannam cuiu[cumque ceneris , fed preferti Calabrina «mulatur , Scanmoneam cr feminis genus! fa dictum, quod ex Bengala aduebitur , quodá, L grano fimile efl. (iniecto mrerdum polline vaduis cuit . paw. —— €Adide laticine,cui mom? D ante)cii Saccbaro pauta : aliqua odorata aqua permi[cebat, folid, exponel i D ipis - MawNA M autem adulterari nibil mirum quan qwe quidem c» lapides Bezabares tanto artifi cioin O: Ye | ánvrbe Cocbis prouincia Malabar vbi Rex de, gantur vt legitimi apparedi fallat4. etiam ma pe coda caen prima faperficie nif SEE AROMATVM IIBER. — 2j; piros capere poffit non quidem illas excauantessfed velitis - felim duobus vtrinque internodiis per mediam fecantes. — Confcendere vero folent fimiles cymbas bini Indi iidue nu- Eius velis di (nam mudos incedere illis in vegionibus moris eft ) fede— ; 1có, finguliin eius extremitatibus ,iandti cruribus, tenen- tesó, fingulis manibus remostrium aut quatuor palmorum longitudinis,quibus cas cymbas impellunt tanta dexterita- fes Vtetiam. aduerfo. rapide, flumine [uma celeritate Wauig are poffint , quemadmodh meis oculis cor[pexiinflu- mine Cranganor, ip quo plurimus eff vus cymbarum eX Crigatot - bac arundine confeclarum, quoniam qui eis vebuntyr, fe. amen. curiores fefe exitlimant à Crocodilis, quosilli Caymanes crocodilt. — Vocant,maeno numero in boc flumine verfari folitis. Nam Cy omaes, - - itn ferocifftmi fint , fapenumeroin naues maiu[culas dr NN minufcmlas impetum facere folent , vt eos j quiill& vebun- . fur,apprebendant . Sh enim aut in flumine aut in litore — ja owinem ouem bubalum, aprunz parcum, ast quodctm- Me (— quetandem aliud animal comprehendere pofint,Hicedes - —— Werant. Indigene autem affirmant nunquam comperum ———— — eljevt eos, qui cymbi ex Mamba confes velumtur,ap- | petant , fed /epenumero con(pectos effe natantes N — vramenpreerirefimenxs, 000000 es DE ErrrmA RA aA (aen — MiwisosnRIvurr, ant £lephantinon modb insi shsoum — Smntebeydis oneribus, cy Mein vas ue irri al fommutandis , (ed etiam in muniis 4s demeffs. Pro-.—— 57 0— RU fureelit fle fsem verre phe. Ves tm omnis fet dentibu quos exertes bá NIS CHRISTOPHOR YA COSTA - femel. iter. confecerunt , via demonstratore amplis epué babent ; tanta (unt memoria prediti. Interdum etiem in. bellum producustu frontem ct pettws armati equori ca- | tapbractorum more , multis appenfis tintinnabulisadpto — £s ($* cingula feu lora, quibus lignea caffella ipfisimpof — ta conitringgntar: C prater milites omni armorum gento— re insiru&os castello inclu[os, finguli peculiarem fuumtt-— orem vebunt y ip(orumd, (annisenfes fiue falcesalligano — tar, quibus boffes feriant c profügent : at fi vulnerentur, — tiviidi Cr furentibus fimiles fefe obuertunt, atque jer . net ordines plerumque perturbant. "d — Priwivs lib. 7. Pipemiureo E memoratu digna refert s 4t n5 nonnulla bis du, — 3 : magüfidedigna. ——— Age ce] Ephes — V vrGAmISs opinioefl in prouincia Malabar,Ele-— du. phantos mutuo fei M onnd Loquutum autem aliquando — Aliquando IH Vrbe Cochin ( queillus prouincia nobilis ciuité di)Mme Miren blico teflimoniocontat boc modo, —.—- | ErrPHas quidam in littore maris vrl vicino E borave folitus, amd, laboribus feffus, domum redire propt 4 mean quiefcerer; Prefettus vexo illius vrbis orabat v. — ore pergeret , atque liburnicam, iam com Ex | Mepeaemcutaeea E Elephantii Pr« Es ——fedius denuo compellare, blandisá, verbis demulcere — 2s Min fuam gratiam faceret, ita enim decere, quadoquoem— dae uitium effet Cbriflianifsimi Regis L pl dit —— fubecduo verba proferens, hoo boo(gue lingua ats | harica ,vülgari cr vfitata in ea provincia à 6 qué d oriundus erat terae edlen rdi : AROMATYVM LIBER. .. 24; tim elphas : cacabariu negligentiiis eparat : veHor cle- phantum obiurgat, C comumeliofis verbis afficit, atque ad cacabarium cum lebete remittit vt diligentius ve[arciat: ss ver de induffria lebetem veparare femulans, vimam au- £etsC elepbantoreddit;qui lebetem promufcide (umens ad — flumen defert, & aqua implet ; quam dum effluere confi- £it magis pertufum effe lebetem intelligit, &* ante tacaba- Tj edesrefert magno barritu intonans : concurrunt Regio- rum negotiorum Prefeclus Cr alij multi: cacabarius,blan- dis verbis veniam ab elepbanto petens , lebetem prob? vepa- Tat ,eió, reHituit : ille vero minimé fidens, inommium con- fpetiu ad flumentedit ,aquamá, haurit ; quam dum videt mon effluere , lebetem oftendens adstantibus, quafi ipfosrei gtf'a rcsles effe cuperet ad velorem fuumvefert.———- | NATVRA gratus eff , beneficiorómque memor, tiecEiephand — . €Uiquam nocet mifi iniuria affetus , aut dum certo morbo amar : torripitur quo velutiin furias agitur quod fimgulis anni Elephankorf olet : tum eni nemini parcunt elepbanti, fed obuiym "925. —— | quemque proterumt; HV LE Log uk s, Acciprr invrbe Goa, in qualegati Regis Lufita- cos vaa. iesquitepid potefhatem oben degerefülentstvmses elepbaris quiiffic ad Regis feruitia alitur, buiufmotimor- bo correptus, vincula € catenas (nam [olent ferreucatens iflringi, ej loco quodam concludi denecmorbobberentur) ————— H - ianua 144 — CHRISTOPHORI A COSTA ——— dit bic Elephas, qui puermm nou necauit , fed agnoutrit fie — lium mulieris effe qua eas ades inbabitabat , quad, iir — aliis domefhicis elepbantis, quatiefcumque iflac tranfient,.— panem aut fruclus dare folita eratznam buinfmodi bos .— alia edulia ante fuas edes venaliaexpontbat,—————— : A L1v D gratitudinis exemplum referam. ]n einjdem. : vrbis foro vagabatur buigfinodi furiu correptus elepbas: Vir. quida eger effugere cupiens,pronus cadit ; elepbas minimi ei nocens promufcide comprehendit, c in [camno quodam — .. deponit. Aicbat bic vir eadem loco,illi ipfi elephantos amte- Dwafrusus quain morbum incideret , magnum quendam fructi lac ncolis appellati(de quo novijerias) fua manu praluiffe (Arv p vrbem Cochin elepbas qnidam buinfmodifu riis agitatus in lacuna quadam barebatad quam ciam for - 00. c ibaceefitffent inopinanter nonnulli pueri , Elepbante cot- so o peto omnes diffugerunt;preter vnum qui iffic perslirit eum accedit Elepbas adblandiens quodammodo , Q* pro* . mujcide demulcens leniter eum corripit, fuod, dorfoimp: | Bit, E per lacunam exfpatiatür, deinde illum reponit que apprebenderat leto velutilerabundus. Cim ea qua ipfi 4 eidrffent puer narraret , multi viri eum comitati funt : jé (o5 procul àlacunavemanentes arbores con[cenderiüt vt £18» — er pjetest quidérerim: Puerum propis accedente — | elepbasvelut anté corripit,dorfod imponit Cy ex[patiatur. ld fapi à pum free epetitum donet idv (quet admodum edoitus fuerat ) elepbantum denso manfuetum — p Pisa o p 3 2 AROMATVM LIBER, 24f : intelligunt ) vili c degeneris e[fe animi ob bin TRE in furias api : deinde certa quedam: medicamenta illic v (i. tata adhibent, Maxima eorum caflig atio efl, grauibus ver - bi ills obiurgare;tametfi interdum anteriores pedes fuble- tare eos iubeant, plantasá, cum hamula feriant » dicentes fefe tos vtà pueros casfigare ob flultitiam. | Ex venerea porri illa fria qua finguli. axis elepbz. tos vexare (olet,ratiocinantur nonulliannuo facio vterum.— ge[lare elephantos feminasmibilenim certi p[orum redio- "Te5 Cr alij gentiles ,diligenter à meinterrogati , de partus tempore proferre potuerunt. Aelianus autem atque alij) fej- quiennio vel bizmo vterum ge(lare- putant. Affirmant vero incole fingulos elepbantos peculiarem habere feminam nec aliit commifceri , imà ne cum fuis quidem enisi ,poil- quam illas evauidas deprebendunt,. GLomn t a auidi fant elephati , cuius caufa i inter- Gloris asi | 2 dummira facinora praflare confpicinntur. Nónneinlitto- 5. | Vevili Goa vicino quidam crepuit medius, dum fme | dnum ancum tormentum bellum fubleuare cupit quo- | 24ó | CHRISTOPHÓRIA COSTA - Mangatt fu. "liens, militem cttm aliis quibu (dam fermonescüferentem ferunt. Sed ( de Elephante, Cr aliis mediamétit que türelatu maiore ex parte,ego v. rem llo ipfis locis,vbi nafcuntur, non fiue libertati C vit | difcrimine collegi quo etiam veris deferibere pofJeP cm — qua boc libro traditur, tum quealiero vole qunm. Arnrvs quidam milesin eadem vrbe Elepbanto fun redloyt iniuria affeciffe vifus eft , quüdilli invia minimà ct- dere volui(fet eam nitmriam vlcifci cupictem rector vetuit. Poft aliquot dies minifleria quadam in littore Mangatt fluminis € quod vrbem Cochin alluit) abfente fuo velot conjicit, promufcide ip um corripit nec corum qui roga" bt vt wiilitem dinsitteret voces moratus aliquoties flute ge merit , (ubinde eum im altum fubleuans, Cr aquam quá : madebat deflueve finens : deinde citm iniuriam fuo tecto illatam probe vltus fibi vifus effet, militem quo compren derat loco denuoin pedes fitit. — cose eo »"QvontaAM porro quidquid bic de £lepbante t4« ditum e&t jinter &a que exquiri patueruut maximi verat eff , alia pratermitto,qua Mattbiolus cx plerique alii fe Jndia in £uropam tranfeebuntur , dodtifimm: Ortamt- gnacura & diligétia commentatu eff: ille quidem ex ale [penes au&ore hiee*.- efto] ipfa 2yriia . Etenim vt ifla ad viuum ipfe depini E Bsmos, cr comitales morbos: atque vt (ummatim die E aperit jmcidit digerit, calefacit, é corroborat. —— " AROMATVM LIBER. quen, colere: dilutiore, C» wninüs ficii , tribus neruis iim. tum: [los candidus, odoris propemodum expers : fructms fi- meffris olea baccis par vire (censinitià deinde vuffefcens, c : vbi plenam maturitatéconequutus eft ,niger atque fplen- decens ( quo tempore colliei debet ) officulum intusconti-————— nens filue(tribus oliuis frmile , fimilíque carne praeditus, ex * qua exflillat oleaginofus quidam liquérfubicrfiett ore ze lauri, (apore acri cum pauxillo amarore coniun- lo :praditus verb eff bic frucw feffiló parte paruo calyce, 3B laore mi que cripo quam fint ilicis calyces. Harum ar- magna eil frequentia in filnis prouincie Malabars E- fanda agir quein 2e laninfula nafcuntur. —— Te cSrTirirATIETIE vs Canzla liquor vitre sut libe Canellzli- rper extractus à prefertur , qui e viridi cortice , pra[er- 2^ —— dimradicum, irurim tncifo edu£&us e[Fsetemm non modo — terroborat e ftomacbi imbecillit c£ , colive dolores ex fri- (0 ida taufa prouenientes lenit;fed vrinam cit, e$ oris adbe- e * litum cXoseudas: viilis ef pretereaiecoris, fplenis, certbri ^ | neruorum egritudinibus , atque in (yncope aff eclibus confert venenis vefi ri alo ant rins : * bum mof menfis mouet , có vier affectibus prodesh, — Vonitiones cobibet , &* appetentiam excitat: MW Mmmm s xt d LA nde D 148 — cnnisrtopnoni A COSTA — | ' Ad eryfipe- commendant, in elate, c inflammarionibuss atqut. oiim FACH ME Sh a aam ecpor ia M vi» — .— Qvonp verb Antonius Mufa Santali Lufitati atto : soo pumfert,redéquidem: fed fallitur, quid Calecutico agro prouenire cenfet , vbi montes afperi cr confragofi eleph i pistigridibus apris , lyncibus regulis ferpentibus, aloritn gue generum feris abidant: plana verà c aveno[a,palmit Coccos fiue Fndicas nuces ferztibis confita:at nulla Sant li arbores. Solebat fan? 6 Calecut celeberrimo olim mpi rio peii: iifuc enim ex reliquis Orictis vegianil onis neris preciofa merces inferebantur , atque Chinenfes tentifimi C» opulenzifumi , qui Indicum illum. Ocean nauigabát mercatores amplae &des(qua etiamnum C nacota appellantur) in quibus fuas merces Cy int |o Santalum é Malaca allatum, repouebant , ifticbah n me quas deinde vendebant, c in alias regiones distribueb ^. Atem Lufitani Calccurium initio appellentes , à Rege (— Waftato Calecitio, Regi Cacbin potentiam tarn Ma dahar Dominum effecerunt , ct cum illo etiam nuni ar ehffimam amiciti fplend: br rerum | —AROMATVM LIBER. 249 — CELEBERRIMA perronunc funt Indie empo-- v via Cocbim & Goa ciuitates, que omnesillas Indias mer- K cestori Europa atque aliis in[uper prouinciis fubmimi[ivat. ; —...* Flaui Sautait felectilfimi librale fragmentum , (vt fcho- Fláui Saetall liisin Garciam commemini , ) mibi liberali muncre dedit nofter Hugo Moreganus, Londinen(is Pharmacopola peri- tifflimus, 1 5^8 1. Eft veró id graue, folidum, nodotum , co- lore intus flauum, odore fuaui cerebrum reficiens, & grato. (apore palatum leniens. 1 'omendat. Plurimifit n Chinarum regione, MoQambique, — —— € pofala y vbinon na[citur : ilii quidem eb frigidam adr x3 (O3jo CHRISTOPHORI A COSTA - « PAdiefüa. — Far ineadem infula Bandaex Macioleum ai melt (Mas, eso Cmendatum in neruoriaffedibus c» alii frigide morbis: is pa — — Errcirva (texuuce mo[cbata trita, calefatta, — "mochau . C" prelo expreffa, liquor admiodií [nauis c? vnilis iy nerut- — Re&vi rum frigida affzctibus stboracem etiam C» pulinont leri 9 ^ idndeclariorem vocem veddu jimpinguat, ei (perma auge Vadamomé. — ARABES ucem ip[1m lauliband, C Seygarap- data, —— pellent. Macim yero Bisbele,c* Besbaca, quod vocabu. lüproprie nucu corticem fig mficat.Per[a arborem Drach. nuncupant,Turca Agache: Maci autem oleum. Arabtiué iGeuli(ami , Perfis Geuzi erugaant , Turci Geozi ; Id. e Cet N — fo —— fertmvero Um com ; | | -AROMATYM LIBER, 2j1 £otdis effigie , colore flauo, (spore vero amygdale , aut nu- ele per(icorum malorum ,tenut C? caudida tunica tectum, quod vefica quadam ex tenuifumis duabus fimuliundiis c sran[parentibus membranis conslante includtur:ea au- 0 tem vefica in medio folio nafciur Alii. magvitudine not. 2 diffumili , (ed cufpide obtufiore , C circa pediculum angue — fliore,colore mediointer vubrum € fuluum, naquali , c mulris fibris à pediculo ad extremitatem vecl linea ductis, erifpo C rugofo , haud ab [milis illi que in- Vino nafcitur, paulo tamen latior Cr planior, : Svcco lackea radita eff bac arlar vti Merw, fadi- bos €etá, babet Iiciperfimiles , magnas ctajfas , inlatum e profundum diffa (as, v cortice tettas cva[fosalpero, (cabra y. - duroá, , cinereo foris colore ,interis albo c? Ladleo fucco, 3 dm receiis efl, flaue[czte autem dum ficca efl | € admodum adflringente: & licet fncew ille cuim uode s dion nontiübil mordicet;breui tamen cuame [cit bac velut An[enfibilis mordicatio. Areno[a-& bumida loca amat. i teliquas fer? plantas circumuafcentesenecat..—————- e . . Nous valgate buius arboris apud. Dime d - Atbore de las camaras , e Arbore fan&to, betells. AE TEE "hor dy (entera, C Arbor (anita: abindigems Chriflia- — tii Arbore de(ancto Thome, ideffarbor D. Thoma, — € Mactuyre: : à Medicis Brachinenis Macre, apudquas fummoin precio. dierborüceaitete. — m 0 00 0. ADICIS e ripmmir Ae e Radidscor- —— (— lile acido mixto omnis gencrü dyfenterias i LM A fcfe comma - dic cum Bracbme- &axia crt 2j33 CHRISTOPHORI A COSTA dum fi neceffitas vrgeat opium admifcentroborandi medi. camenti cau[a x folent verb etiam Arabes cuwfcunque ge neris alá proflauia opio nuce mo[chata admixta curatt,.— Aüvomims — Hvivsitem radi vfus falutaris creditur ad vo» do, Peen- spitus compe[cendos , cy ventriculum roborandum ; aum aqua Mentbe c maflicespulueve. pap GEGEN Rocarvs Bracbmenes quidam medicus mibifa- miliaris vir, probus Jboniiudici Cr magna exiffimationt Cina s; dpudomnescwitatis S; Crucis regni Cocbin incolas (um Cruci. — gentiles tum Lufitanos, quid illius fideli opera fapins vj Mane, — effent , vt bona fide exponeret idi corticis,qaem Macte. vocant, facultates, in bac verba refpondit :: Si vas Lujan | . bunc corticem probe noffetis , multo pluris illum faceret quàm Piper : fed quoniam istic in Lufitania eius faculta- — tes ignoratis idcirca contemmitis. Puluis,qu£ in omms £t neris alui profluuio ex oxygala propinare foleos ex boc etre fice, de quo pevcontaris coflatus eff .£uw magna quanta t£ tibi oslendere domi poffem , quam in Bengala * lap? fiim miffarm , Sitne verb inutile medicamentum tuipfes coc 0 quillum effectus plerumque conjpexisi iudiare potes. — e 0 Hvywecornicemetiaoffendirbizotomocudalogue — (genus quoddam bominsith efl circum[ovancotum, quip" — regrinádo penitentia agere fefe profitentur inillisregiom- — bus)petiió, vt quid effet (taxnetfi probe noffem )fignificaet:— Te[pondit ille , eum (equerer , cuius avboris cortex efehe demonftraturum ,oftenditá, arborem quam ante (cinerams . € addidit, Apud noftros bomines appellatur Cura antea : : maciré níftufa garul, boc eff , 4 acre ab Angelis offé fum bominibus adipforüi (alutem . Subiunvit infaper ifm "a— dicis apad ipfos v [um e[fe in compe[cendis vomiribus, altido — Profluuiis fitendis , pluá, pollere buius radicis portuneüv— | lam: , quam magnam quantitatem corticis Myrobaumi vum aut Areca , camá, prefTantiorem ee Cova Malin rice, de quo proximz dicemus . Referebat praterea, uium Togue, 025. 2 AMROMATYM-LTBER 5 eo — fiufkum omnis generis lumbricos in bumano corpore-ma-.—. que adbuc ignotum :meciuiffe autem Macin c muc mof- m Garrswvs fimplicimn lib. feptumo Macerz aduebi Mer ee t : it ex India, c e effentia pleraque frigida C tereffri, Gacno, .— jd deferipta ar S up cs 3 eHR STOPHORIA COSTA —— Pelodema- |OMOENIME verD DOS onere debet quod. Diofcoridéf und ex Barbaria Macerem aduebi afferat , quem. Pliniw &Gaiem | Galenus ex India deferri fcribunt : idem enim illis accidife Queemaros poteft sn boc snedicamzto, quod in Cinnamomo c Caffit, | vt (quoniam ex peregrinis c?- longinquis regionibus 4dut- cts berentar ) eorum natales non fuerimt probé cogniti, — . Wdmfüg |. ArprtfAmé Ptolemaeus Quedzin Indo fiuuio infula: Ineoinula Vrbs fita eff qua Bavbaria dicitur sex qua facile ciportaba- bednasi. "f Materiel quid afferretut ex Arabia eo maris finu qui n. — — à Barbariainfula Barbaricu appellatur . Cui fu fjragatut - —. $Strabo,Omnia, inquit, quein India proueniunt,ea fciliett genisquin efufivum. vergit faibterie ari E Maers c Macri differentia Auicineptob f gm *" cognita , quippe qui Macim odorata nucis xe - tía. €ap. 256. c» Macerem radicis corticem - dep | tulo Talisfat defcripfit. Now ignotaetiam fuit Serapio quies avoit Ifscb, Macini effe nucis odorata operimentum dixit, i Sa ab eo cuius Diofcorides meminit , quippe qui rferiprum - | , Tiguri Maerem effe ligni corticem fiue corium. : Pe iem Haeret LrovsT ftque Madm C Maceretn diferreintet E qualitate, (abflaviia figura, planta,c* regione, quantt- - quidem Macer radici arboris cortex im Malabar sait | Pe. Macis uerb nucis Mo[cbate operimenth ,im o, oo fmbimrer fe difitis. Tametfi Monachi qui in. Mefüen com» ERN ssec Práeipferwets mares tcn: AROMATVM LIBER. — — 3yggp c5, ame Ds Conv Em 771330 locis,preter memoratam arborem nafcum.- —— i due alie arbores plurimum inter fe differentes, fed qua o0 Wifdem facultatibus cum fuperiore fim predize, piss H An v M prior (de qua hoc capite agemu vocatur ip Corn vais Malibar Curodapala, & Curo;is Canarin Coru ; 4 Pa Brachbmenis Cura. Doa seo m E — Es'tverb bec arbor pumile malo aurce fimilis, cui etia UnMM. perfidia babet folia, fed qua medii neruum traffioré ba^ py leat aliisoio aut nou im latera excurrentibus : flos luteus. eff adoris fer? expers x radicis cortex diluto virote praeditus eff leui (7 tentii,qui fi frzgatur aut vulneretur multo la« Ceo [ucco manat iZtiore e magis vifcido quam quiex fu-— .Operiore fluit,ouffn infipido,amaritudinis am alui? par- —— We, frigidus e ficcus,plus tame ficcitatis qua frigiduatis x Pcia quesréint Medici illius prouincia etis cofltuüt, ' | Ou VS virentis corticis fucco licet admodkimgrato, Eesconica — we plurimi vius incole cim Eos tá Chriflianiob adgi. enm. | Yados quos prabet effe&dus in omni genere profiuuj, cümin.— teria tip dizrrboea cr dyfenteria équacuq. caufa pro- | mu eM bibendofers 00 ( Want.Vtentur etia eo ficco veluti- iore :jed priorbcortez — 0 —lngeprefat. ren tes pum MD: zu mne" | — Conrzicis in puluerem triti vncias olfo, ammeo$, Coricie d.i - MM vCrriandri fice y cumini sigri nonnibiltofforam e im 6ciendisa- — Piluerem redaHloyii fingulorum dracbmas tres ,corticum ^ — 0 — Myrobalanorum Cepulorü drachmas feptem , butyrivae- — uit . NPMUD [liti vncias Quas, lacis acidiquantum fatueflad 0 Pifstresiffos excipiendum fumunt,. 3n diffillat unde oos itis? ur)aut vulgarem(vt maxi. — * — -— j$5 CHRISTOPHORI1 A COSTA d. (po o dmi nece itas vrgeat, trochifcés de charabe vel de Letto - : ma terra admi[cent) femelin die,vel bis, fi opus fit illico o tem post eius [umptionem , oriz.am cum oxygalaexbilert folent.Clysteres etiam €x eo confecti pra[evtim fub noctem — LicsrT verà bic liquor admodum commendalilà ft, | long? tamen preflantior et Maceris cortex viridu , liat. à maltoingratior, c fumptudffiilior. — 0000 , facuhacs, — " T ILLIS etid hec eff radix feu cü Orizedecodo fum . pta. fiue inuntla aduer (us bamorrboides c ani (cifurat. —Wüans S FOL1ORVM eincumTamnarindorum liis deco" CU" — dGorumvapotecruta tumentia vtiliter fouentur : ipfodn |. emn decoo madentes pani commodi in zympanite ap- vi UEROWAYVNCTEPEN,-— — | qui fuperiores nouit , £4 haudquaquam vtetur in alui pro- fluuii, at in curando dumtaxat omnis generis eryfizelate, € eo préfertim quod & mera bile ortum eit ; etenim inficni Virtute aduer [is bung morbum pollere depreben[um esi. TrzRITVRé(F maceratur buius plante truncis fine Tadix oriz.a decot?o (Canje vocdt). t boris quiejcere canje. finitut vt acefiat bac aqua » eryfipelas deinde eainttgitur, — * Vibendaá, propimatur Jufficiente quantitate bis in die P uU -EApzn ratione prebetur vadix , oriz.e decotto ma. : tata quiiecoris inflzmatione laborat, c febrium a1- — riu: addito autem [ucc foliorum Tamarindi mométo, — TVülnerum labia circumquaque iungi (olent , ad inflama Wlationes probibendas c» bumorum defluxus cobibendes, — QvonutAM rer) illi in prouinciis multo maiore gs THMHAIe bot tertium cenus quat fei ttdum Coru si- : OMim crftintlecovtunti. 1 x o s ve ciis Yübros; qui deinde cole ch fscatinigrumcol-—— — Tem Cntrabupt : nafcumtnr ficus" modo ff. mprn- — Üivelwiwimendum, ^00 1 d e cures vise aD AC Lrvn. Ardihu, Ps, QTià Caranf ^ iebnUenbti gl iHitwit, calidos ce — Bicosordine tertio alij dumtaxat fecundo. eene — tonceCionem iusant , ripas cieng , aluum eum cobibent ocu. vae. — 23$ CHRISTOPHORI A COSTA CARYOPHYL ARBOR. di. 9 Cre Om EAT ye tige |-AROMATVM Listk. 355 e quamm dracbmarum pondere ex ladie funpti vene- rem exfhimulant. * Caput de Caryophyllis Latió ain rion conffitueram, quandoquidem picraque omniaex Garcie ab Orta hiftoria — Aromai (vti feré reliqua, de quibus hicauctor hoc volumi- ne agit) dcfürpta fint. Quoniá veró prater reliquorum ati- i &orum, qui Caryophyliorüm hifforiá defcripierür, fenten- | tiam,cosex ramis inter folia,ficuü modo, naíci aíferit;ipfius - vcrba lectori proponenda cenfüi , vc animadvertere queat quàm parum fidei interdum huic auctori fit adhibendum, — qui veriatis affertorem fe glofiatur,& plantas ad viunim ex-- pieffiffe atfcrit, cüm tamé »pfius icones nullius ftirpis viuam . efhgicem den us prafertim earum quas bactcnus nobis |. viderelicuic ; C hyllorurà certé legitimam iconem in ant irs Gái hi oria exhibui, - - cie ir ito(quales mulri Antuerpiam adac i genti & perito pictore expreifam. Vidi? infuperhocannoi«$r. — Caryophyllora t. ramos dodrátales & pedales(iccosà FRAN- — €isco pRACKE pauclero Anglo ( qe Voluerfiai orbem. : t)ex Moluccis fuperiore Septembridelae - (— Vos:(ed omnesexirema parte fructus proferebanr fuis fcfta- —. €i autbacillis inhzrentes, eo quem in noftra icone exhibur- —— - * mus modo. [llam tamen quam nofter Au&torexpreffit, hoe - d ditio ETE d vt ftudio los aped Amy gts Ds PIPERE. uet i Ptpsa mr | fire qued ob amararem wegligitar. » -Donu£srTic1i ron gue hede- Dis : ve modo avboribus, quas hancifa pote[, drumusluen" m | (0 do:modis per interualla pr edita; ad quos folia na[citur Be- UN Fxhegpr ia. Him Aq! o 0 redii : istinc fpdema uftu linguam velhcante. 20 CHRISTOPHORIA COSTA d . Rent fiinores vero triginta . Radix pujlla est , € fumma ees tellure fibras agit. Ut cer ctc cM EM Wigmm& — SvMMA autem fimilitudo eft plantarum qua. mi- Alum. — erum piper proferunt Cr album: albi tamen foliatenuiora — C molliora videtur: eius etiam fra&us magis aromaticu, — Nignfolo- mieliorisó, fapori quàm nigri. Huius vero foliorum mullus.— ga 5 effv[us apudilliusregionisincolas :-[ed nigri piperis folia. | dumtaxat expetuntur in coli doloribus aliis, omnibus alui. egricudinibu € frigida caufa prouenientibus: eaoleo Cot- 6i fiue Nucis Indice priiis inunéta, deinde calefacta, fupra. aluum adbibentur magnoeffeu. — 707070 Mufund — PoRRo feritur Piperis planta boc modo : armen. UU gumeius feuvamuiuxta pragrádem qualemcumque ar- — dorem aut palum defaditur, atque bubulum ftercus &* geres cum aquain[perountur : infra annum deinde fud | feraesisquóque vetuflior eft plata, eo feracior, quippe qua . «dipfiw arboris , ct maritata eff , faffigium fefe circum- ^. moluendo fcandere foleat.—— C GET quandoquidem omnia er Garcia tribuitfacultateslibenteradieci, —— Er EE |» AROMATVM LIBER. 261. — tudine, minim? tamen rotundum, fcd oblongum oti oalli. tiacei exigui modo exteriore cortice adimaoduin vir£te,dum (0 Gens eil vbi maturuit.admodum flauo , vtlongé fpe» — - Gantibus veluti dactyli fiue palmule matura appareant; . materia molli &j tomento[a conslat bic cortex,continetá, X anclufum fru&um caffanee grandioris magnitudine,altera parte fimiliter feffilem candidum, durum rubri venis ple» num,quem incolaedunt. m . — Ev adbuc virentem fub avena condere [olent , Yt gus eontec: melior gtatiorà, efui fiat: vulgo autem ediit cum foliis Be- undi aio . tele: confiingunt etiam, folig, exponunt c ficcant, (tum ; Checani appellant) eod, plurimum vtuntur tum in cibo, Ciecani; —— tut inlotionibus adfPringentibus: Cy cortice, fcuinuolucro . dentesrepurgant. PE eme . — € v w vero adeb fungofa buius arboris [it materia, frz- Fra&u dif. gitur difficulter: idcirco virga duorum digitorum craffitu- zi o dine ex bac arboreparata Crocodilum ciminaqua tum visgeexhao — . nterra facile retinere potefl , fi per eius fauces tran unit. 2050:c patio .. Mtur (bac etenimratione illos vemari folet) vt fepe cafpexi, coddosve« Ds PaáruA INDICA. —— — Foe Y | PnaArr A efl bec arbor, C vePlaynec adimodum valmz 1ndi- ^ erafa, prafertm in fafigio s nam abinfimo ad fummus ^ ott Darach Perfevocant,ardies Siger. lorem Agach,frucum Coxladi:: - | 262 CHRISTOPHORI /A'CosTA » JaMulzde -— Exbac arbore ex infulis de Nalediua fabricantt ! - Nalediea, ttessatque clauis malis, velis rudentibus,aliiiá; ermasiene Dono: ei nece(f aris ofüruuntur : inffrudhaiam, mercibus exe. dei arbore conflatis onerantur, oleo,vino, eceto,fact nigro. fructibus aqua, y ardzte aqua vulgo vocata. Exilla- eitaip[a exfltruntur edes ci fuis tabulatis atis firmato, — Ol. ein[iem ramis(quos Ola dicunt) contegunt imbricum vi- €enam imbres cümodé arcent, Ex [dem ramis teta come. parant ad tegendaa bieme naues,qua. in portumi dedu renulco deindein terram trabustur. Eos | Hae Rara R V M porro Palmari duo genera confhitui (s grnés, & Cuum etenim Sut copenda gratia delygunt ,eaeft s So, — — Jeti pinum mufftm, que ignibus decocta m liqwertttarfit Quaa. — vino[imilem ,tmcolis Otraca appellatum ; alterum fft uum gerendorum caufa adfernant, MDGSNESUE ipae ,Suzc!i- — CorrtrerTvwm ver) Surainbunc modum: 4li- conem quem à rami cerebro vicinievem pradidit duorum p. isi bngitudinem relinquétes,ad quem vafcula ampla,orirta- Calons — en angufHillis Caloins nuneupataycolligant:per bu Tainit precifum exflillat arbor Sutam sam. memoratam; A utet Fu NE AROMATVM LIBER. 265. (gens antequam uigrá colorem coutrabat , tener C» can —ooduans eft editurá, ci (ale,vel fine (ale, vel ci aceto c pi-. pereinterdum atque guftu eff Cinata:cimm verbiam non-- nibilinduraricapit , Cardui caput fapit . Medolla crtici ; : adberens tenera y dulci eft cótinetá, multa aquam lim» . pidam,(uauem; uec faftidium aut nau[eam fua dulcedine (2 panentemsque vulgoin folis ardoribusbibitur, Frequéseff. Huius aque (—— buius aque (ub dio vefrigerate, atq, etiam lag vfus ad. & ira, erus iecoris venumá, nimios calores, purulenteá, mate- Tit per virgam excretionem : refrgeratur verà bac aqua in fua nuce viridi Lana appellata x diu conferPatur , nans. 19to anno inueniuntur ife nuces virides , quarum non : Balle interdum tres aut quatuor libras fiue pintas aqua fa Pos T QVAMiZ indurata eff bec mix durioremá, Eiusnus; "4m Contraxit remanet in concagitate impida qzi- * dem aqua, at non ade) dulcis vt prior; nucem pnMenvocant — (— Malshares Eleui. In annotinis nucibus mutatur bac aqua sexi. -— Wirotundam quandam [ubflantiam , maliinftar Cami 0 i dam, bongio[am cj leuem;(apore dulci. — — - m — Ba deue trita cy prob? foleexficcata: editurizcumpi- — | — Fe quadam genere ficcato exinfulude Nalebua adu» — 8, fimili fer? bubulis carmbus fumo indurati, Corna- Comalaz — : - lama(a appellant , bonfomque condimentum efl ad bibens 999^ ( , MEDVLLA nucis recentis tenera alba Cv dulcis, ziasnuca - Jüla editur ab incolis, aut cii Vagve, boc eff Saccharo 2 Su- eias & com confecto vel cii Auela,pulmento ex Oriz.ain Aqti4 CO Aula. eadem medal Lac confisus Amygdalma fmi, —— litur ,illed, perin in vu eft, atq, notru Vane / - 364 CHRISTOPHORI- A COSTA —— Huusnuis — VV LGO (creditur, (f experientia comprobatume]r wed 0 frequentiorz buius nucis v(um lübricos generare: cui mor « - Mie bo totius prouincie Malabar incole admodum obnoxi funt. obo EXT £n NO ilo. primoá, cortice. fiue. operimento. Conidyri- ct affo , foris leui , intusverà tomentofo dum reficcatus e$t. se fiunt rudztes C aliyfunesnantici, vti im Hifpania ex fpar- Cayo. 49.Tomentumillud Malabares Cayro vocat,magnapud z. — €05 P[ui:nam quoniam aqua marina non corrumpitur jr pantur eo omnis generi naues ; itaque illis populis vum prebet lanaycli fluparum uni, farti, ———00- 7o CE feceundonigroá, & duro cortice, qui à noftri Coco Xu — dinutur, abincolis veró Xateta fiunt (cutelle C? alia vaja . patoriain tenuiorum v (um. Fiunt etia ex eovsulato car" oc danes auti fabris vriles quiin illi prouinciis periti cr indue 20 usu fini nee admodü (amptuof vepeviuntur. Sol£t enit fuut ——.— epificiwm preclamantes compita circuire, fecum deferentes | vrétolum malleolum y C duo cala, canned, tubulum pal- . uari longitudine manu tenentes,quo focum incendunt . lj bn edes admi fi, vafatss auto Cr argento confu po earum, qui ipfoseuocarunt avbitrio. 000. Bue. o Favmsexbuiw Palmefoli petafi maiores Cr mi- vu, —— WOres,ad Solis atdares f imbres avcendosidoney: rexuntut etiam ftoree C alia pleraque. NUR | Coccvipmb dp Nas oguninta di 200omádb à plebe fed 2 Regibus &* Principibus viris nt in amm SX 7. LUEKOXMATYM LIBBRe M Amibà morbis , in quos (and memini multos incidere, qui ex iis poculis bibere falitierà Et licet omnem diligentiam | ; vesc mam a tamen obferuate potui, fimilia pocu- aud | la aliquem ex morbis curare, ad quos vtilia effe eredüturz potis igitur arbitror tantalaudem obtinui[fe à de ire opi- : : tione. Nonnulli ex buinfmodi va[culis bibere foliti , mibi - ffirmarunt fefe experientia didiciffe iecur incendi ,venes.— Moxam contrabere, Cy calculum generari: nibilominus ta- meumaguum eft eorum pretium, longeó, pluris astiman- tur iis locis vbi inueniuntur , quam aliis procul snde diffi- |o Srrnaminterdum eiu[inodi nuces nude , neque atro aut «— M«ngentoexornata gute qent aut ampliiis aurcisium- . Bisaflimanter. Nic R10 autem, nitidior jIengior maierd, eft hic Qoi difceme à Cocco có- | Coccus quam alie nuces Cocci communi, — ——— mun, J Ds MyRoBALANIS. MekorALANORYE —ÓMRÀ Mya | - weferberibu € regionibus nafcentia. * inis M NE. | CrimR rN A qued Medica Aritiqui , dplebeau- Cima. —— thi Arare nuncupantur nafcuntur arbore mediocri ma« MEL . EMBrIjCA, di Andes nimii zh efl feri fimilia fed paulo crafüiora babent. s - "Inbticón v M, qtt ab incolis Kezanuait apt Vos Rouanades eriam folis funt fimili. ———— * Brerrzntca rotunda funt , incolisa, G ru. sa amt elitam j enira Inueniantur bet WMEHMEMMPR — 4m Mala mios panda daban ec dBeun - " v j^ eni riii fent verb omnium arbore; Pruti magnitudine , fa ri. bw ramis magisó, in orbem digefti preduta, an ES nif ISTOPHORI A COSTA. E — dine, multu rami pradite, C7 foltslardvmivam prahen-. E — quibus condimeutüfit (Salfam vacant) perinde atque e. . «enflat, quorum quatuor interiora alba funt C eraftota, — referunt C arborem eiu[dem cum alii effe Dz TAMARINDIS, Us VNT Tanarindi fructus elegantis c afpeciu pi- &bra arboris, Caflanea aut Ceratiorum arboru ; tibus, materie folida admodii:foliafilicis femina (qua Hio — [pani Helecho, Cantabri Arittora appellant )fohis perfi rd milia dilute viventia, valdeelez anta, gut acido, gr atodos 2i petrofelino : flores candidi, aurea Mali floribus admodum finiles forma exteriore , cr odore : attamen octonis foliit — $selut Mali aurze : florum folia, quatuor verb exterioratto —— muior 4, C bina ex bis eleganti neruovadiata:t medioflo- — re quatuor ena(cuntur (Lamina corniculormodo inflexa, — — candida C tenuia. Fructus admodum fumilu eft Cerati, — * [otis virefceus inirib detude per ficcitatem cinereus, con- reete ula retunda eai dere modo aut dani ii ; "AROMATYM- LIBER. 267 . T luis Cini pituito[os e melancbolicos tumores, E (. VocArT vk bicfruduim Canarin Chincha,offi- Vaianoz- (—, fMlavtr) Chinchato,in Malabar Puli, Cin Gu arat 7. . Ambilize/frabes, Per[a, Tw Tamarindi dei a (5 ula Abesarborem Siget Tamerindi. — — : RAEFERV NTVR qui in locis pontanis ii. Septentrioni obuerfis na cuntur: vfu veri compertum e butus avboris vwbram (ub ea dormientibus non minismo- ume nam efe quam arboris inglandis. | Tome * Tamarindorü fractus c defcriptio verior sm Giriam CORTE S eefpicirur: cuius legitimam effieiem pereex doctiffimis ——— — E ij obteruatiooibus, vnà cum ipfius arboris (eminc re- MEE E ns natg rudimento. m e : "Ds crasstA $0LbYtfIVA, — e ^M VLTA Cafta foluriua nafciturin Cayro, ép: Dem E ri/que Alia prouinciis tum Ovienialus tum Occidua Indi&. s, y. & luitoUá, Prafertur tamen qua ex Orientali delata eff , quéá, locis : Ad Septentrionem magis vergenibus. majdtur. — is ». AMYrGDAL.E magnitudinem equat felis mali. TE Pe fici milibus eff nonnunquam angufHioribu, lhispt- 000 ferm ficcioribus nata, floribus lateohs aut fta i Agra : odoris: quibus decduis fuccedunt filiqua oblonga, Es virere predite dum recentes [unt , pras mariae ni. : &rtdinem breuiconequuntur, —— $3 xdi A , TA NT A efl eim oneedeieris ren DE v aduebunt dried qi : vow za: lu mowTiBvs D: vincia Malibu (quio ci ma | pie donati (amus à - &ela,peritu medicus Per[a,illud vocabulum equis 268 cnHRI —€— IA COSTA - Brachinenes, arberem Bahoo, c£ Bauasvocaut: GuzA- zatenjes Gramala: Malabarenjes Códaca: Arabes, Per. t, G Turca Hiarxamber : afferebat tamen mibi Cog ficum.co legitimum Arabicum eft Gazatfalus., Fons illinitur medulla eryfipelate tentatis e in- | flammationibus Ynualuit v[as tota India exbibendi delica«. tulis mulieribus C pueris cafiam [olutiuam adhuc virene tem jostuum conditam , ad vncism vnam bono ames : farint Tolis ant fimilium pueris: ionata fono litz,ea integra plerumque abiicete confueuerunt, quemad modum I»2lans, Sorbus, Rhus,Ceratia,&c. — - Huiusarboris ramulocum fuis floribus & foliis Cuci, t & C-dri fructu, aliisq varij generis feminibus ante biennium. idodiff mo. diligentiffimoque viro D. Ber^ nardo Paludano,qui ex Syriaca, Ape Acgypuacaq. fua. Apnpiniiooeependene prem Mut. ANACARDIO.. J—AROMATYM LIBER. - - eins cim calce mixti v[ume(e ad obignandos panwos ». Eco fane vidi bunc frudum viridem , & permultos — dies (ale C aqua conditum, Oliuarum Hifpamcammmos — —-— —.. da, venalemin foro proponi , c edinon (olim quidem,fed —— : — exitande appetentia caufa code oria admifceri , vti fo- : lent fruum Mangas vocatum 4liosá, TOME Maie genes € acides, altas minime, NOoNNvLLI in deficcatoextimü certicem demit, | eamá, membranam qua medulla tegitur , deinde medul- lam edunt ad libends appetitum irritandum.£goverà ér.— Virentem conditum , e ficcati medullam degu[Iaui : fcd neutro modo mibi delicatus videtur. Ilud porrà certifi- owuminde mum ,oleutm id quod inter corticem &. nucleum contint- Tur, admodum cauflicumeffe G venenofum,—— i ^^ Tora tanen pros Melo, Mia fae cat Coin de fliá vice. Si quis inflillet im putridum C cauum dentem, os ipfum vrit,frangitá, ef corrumpit facile. Calce addita ad . lembycinos pannos obfignandos, 6 alias ves tna- tandas vtuntur: esenim notam aie frmiter ipii, y : nulla lorione eximi queat. cue. Sorzwr interdum Indi nonnulli bunc frudti cuffi HE - euleli infixum candele atdentiimpanere , quii, dum vri- rd A relie Dti. ignsfinilsqufi — 00 — fulminaeiciat dinerforum colaratn ,ead,rationerulori- 000 iieri eat eae d Lorca iritus co and AL / Commento miferos dtm ilt tes torefponfaiis qiipfos enfant pro fas arbitrio V» v ye va Mirwün sagi v M minateres t : loquuntur, Ce cum mora pondereá, vejponácni jiu. EE z in 27» CHAISTOPHORI. 4 coss. Ew - Ds caivs, Ma ALYM Pumicam magnitudine, aquat. vs abor falium ems dilutiis viret, C carnofum eft- flos candide, milis fer? Mali auree flori, fed pluribus folus con[Vans, net ajo. adeb odoratus. Prabet bac abor fru&kum Cajuvnlgoap- (oe gellatum;qui quoniam boni faporu eff c7 ventriculo ytilit E ab omnibus multum afiimatur. f Eis fu&s Esr autem bic (ru&us, magni mali inflar, valiefu- TT sus er odoratus , intu [bongio[us cf fucciplenas fme vlia— poo grani , guflu (ubduley, nonmbil tamen fauces coarttante,— -— — Sedduplicem babet codem auno ortum bac vationzz mate — re dd ie uei M vg PM UM Du sim bio- RU eine n ips equiutus aep tem,qued à col;ve flauo aut vufo E vterque color in mali confpicitur ) C odore deprebenditur: maturo fr. nberet mbilomimw faba illa,C cum ipfo colligitur. — : Has vilicu. Briramromva viem prabet bu frudus eu. rains , 4ut fine vino:nam prater [aporis gratiam, vtilis admodum cempertus e(t m ventriculs debilitate gtibus, € appetentie deieitu.. Quivero bis auxi! E - egent, priisim aqua notmibil maceratum edunt. — Nou EEUU | P | S.Crucis Regri ininyenttur. — 00 L^" Mirari ric viv dsspiepiegeir ien E ET . sieur dicum Me cisieRs Lo XUL Brafilian mmore ford in vía bra or malum , mem qui; án Fernanbucho,div vixerunt intellexi, ,&in »-— j AROMATVM L!53K.5 — 47& : Bien Cochin recéns faiffe illatü, & propterea plenum. eius víürn nondum iunoruiffe. Certé quotquot hactenus de 2 38g firrpibus [ndiz Orientalis fcripferunt , nufqvam eius me-— miaerunt,nec ipfe quidem D.GaRCIAS AB ORT Ap» r - paucosante annos Aromatum hiftoriam. rame De sricA NARDL — . Ds Pifovenenoquod Lacuna commentarii erii 6 tp. l.1. Diofcorid Jéribtt ex NasdoIndicafierine D. Ortà ———— ynquam (umma diligentia exquirens,necego,tametfipla- tintas de co percontatus fim , in India intellcere potum, ; | PasseNTISS IMVM quod apud bos eff venen, s, sta. . Yetstut Bichode Ormuz , id eff, porcine aurae c e . qti fimilis Scinco eff , de qua c tins exiiofifimo veneno, "^ — A— '€ diabolica arte qua bominesexflinguere folzt, veferemus —— inlibro Animalium, Secundum locum obtinet Manga Fufrie quainfriüs Tertium quod ? Tigridi pilis fir: ec : Deinde quod 2 planta quad lactea fucco plena, io eam RET | gna nafcitur quantitas in prouincia Malalar. Sedi Na- 0 Pete fovmobinet. 2 us D ge —» Drs Scmosewo. - AD D vete serian emifes :QEMEES Si quis veró quz ab Amaro Lufirano pmaorefls ey * habere eL a Visi MACC arci. 'iofc.c | Dr Cosso.- ix ATE idelieu epar eei e z d em las icfobucicias, d * À cota antem ex Diofc,& Gal.adiccit, lias bic f Xs éexcaljatoria. vrinam dt, | xem q* 0 E Rc. a2 emRiprORaOXI * cosTA. las ex aqua ci» melle illitas emedat, borroribus ex te febrium accefüones , y neruorum refolutionibus obli tur. Additur in antidota Cr malagiata. —00— Pn RHARARBARO Rhaburbart RHABARDBARVM fingulare medicamenti, 4 e dignumá, veneratione apud omne humanum genus in ine .* . ttriore Chinarum regione dumtaxat prouenit vtide inr. Cana vis, Utm Cantan ( mobilifümum totius illius prouincie porti. porus& — enyporigi vbi Lufitani babitant. ,Jexportatur,& inde naut- emporium. ps in Indjag aducbitur . Aliastem via ex eadem interi prouincia Chinarum camely deferunt per Tastanam. | Fzbeque in. Ormuz., c inde in Perfam, Aralid, E sandriam endepoftes vniuer[a Esmropa comnuricatur. 1a non ej adeb. cario fum , c prefertur illi quod nauibus Indiam importatur , eo quod magna ex parte co 7 — [t facile enim inifla per mare vectione vítiatur. —— Hac funt que de Rhabarbari natalibus : | —Ó Oria cuminfini fa diligentia, mec ege 3e Esse quipotumu. ——— T x: nodlas. C WO verb nonnulli (eribunt ,- iuste; giont E dated Rhabarbarum macerare deinde [uccum exprimere, | ibormidun ad folz depurato,trochifcos. parare foleamt, Printipt ci por eer bu ince radices es uctát C — arbitror , quod nonnulli gentiles mertatorts - faetet e oefiet (v facia orruptione s -méve teredo,qua id erodere folet , innafcatur ) aquam fiere tepidam adfundant , deinde lineis m bacillis aut filo eraiciant , Ce exfice Lue L^ CKMKOMATYM- LIBRE. —2/3 |. f labarum, fanái affirmabat addebat, rbabarbarü in quo . em(piceretur foramen, quo traiectum pependiffet , ea va - [ tiene praeparatum fuiffe, at ideo non improbart, neque af- fujam «quam mulum de ipfius viribus detraxfe.— : : T" rà PX r Ds Rapi:ics CHiNZX —— -. V ocam vn bocexcllens medicamenti in Cbina- gadiós chi: x nim regione Lampatan,in Decan Lampaos, in Cana- e i 3 -. RihBonti, ab Arabibus, Perfis, & Turci Chophchina. zia. unl |. — Naseir v 8 abundantifimt in Cbinarum vegio- Eiusaanles — | inuenitur tamen etiam in Malabar, Cocbin, Cranga- — — vo Wer, Coulan, Tanorsc aliislocis, : m nl $ —— PLANTA ebimultitenubu [pinofisque (armentis gs, ae; XE (o predita, fmilaci afpera non abfimilibus , quorum maxima ptio. — .. Bünimum manus digitum craffitie tion fuperant, folia — - Blautaginis latifolia magnitudine: radices pugnum non-————— .. Bunquam equant, interdum minores funt, folide, graues, ——— . tende interdum eiiam rube[centes, Cr multe fepenu-—— Oo fimulcoberentes, - ích cs c gbie e Ru IU Pivntmvs efl buius radicis vfus in omnibuTacolams —— Oriétalis Indis prouinciis ad varios morbos: quin adebin- ——— Boxia cen(etur vt ez [umentibus, tametfinulldvidm sae Tiont obferuent, ed liber? carnibus er pi[csbus vefeatur,ni- | ilinckmodi adferre credatar. Vulgarstamequein Chio — arl Indie prouinciis cbferuatur, jum&h buiusadicde- 0 98i fuerudoeft, vt radicis vncia vnasaddituradisi Ap — tabu drachmis decoquatur lo igne C finefuma indes — : — quos decemi fictivitriato adferudt, fumunt,fnguls e M TéCelis decoctum, quoniam facilé corrumpitur mec ———— -MHTA diem ad[eruari poteft .. Eius vero tepi meni fus 274. : cHR ISTOPHORI ^ COSTA Prraiíavez en c beret D P natüg ant fingulis dicbus mane cy vefperi duas eius -dicisin puluerem vedacte drachinas ex vino, aut ipfe t4- dicis detoido felici facce [Ju biberefolent.... ] Chazapa — ORGANIS etiamex bacradice recenti, aqua eli- *— éitur , delicatioribus admodum familiaru: attamen G a . Alia magna quantitas ab[uuitur, quoniam ill plurimum fiunt 89 modoin morbis a D.Orta enumeratis fed etiam. àn bemicrania in herniis bumoralibus c7 ventofis in calli coss efte Cor penis calla eorumá, viceribus: venert etiam ad- t excitarécreditur; decoBum tamen ipfa ffillatitia. R adicis con- aqua preftantins eft. Optime AER TAdix fet P s tonfratfa snupluatur. | 1 Dx Cnoco Iupico. i owd tad c METORX laticraa, babet Crocs) "e oli Wu. — quim Orchu Serapias dicta, colore foliorum Salla € ,dilu- : — tioratamency tenuicra;caulem babet e foliis fumul imple catis, C fefe mutuo amplexantibussconftantem: Du foris Zingiberi fimilem, intus croceam. Mu (. €weum. — PRTER nomina ab Ortaenumerata, apti Ut dietam Curcam dicitar, apud Turcos Saroth - Drs GALANGA. : mee Dvrr » x eff Gali clama ous Pu — ka. ^ miügvalde nece(favwim , Feu Pharmacopo p ficos perptuà babeant. im Pd VNA ninos Ór odit opa, quavis TUATO. - marum regione in [ndi aduebitur rini — defertur, calis Lauandon dida, xd Aut ERA maior, HE m AROMATVM IIBER. 275. plior facundire prafertim flo: folia babet orciiái Diof- - €er.hib. 3. defcripta fimilia, longiora tamen & lattora,fu- 2 pem faturatiis inferne dilutius virentia: cauletti ex folto- | tum inuolucris conTantem, vtiin Ovi bidii generibus: flo .o vmcandidum modorum: femen exigui, negledum : v4-- —. dicem fecundum caput cra (fam. & bulvofam , reliqua ex | pure Zingiberi fimilem, fed maiorem omes nice capi- Tula balule vegte modo, preferentem, —— SsRiTVA radict, que mirum i in modum fefe pro- pagat. e 7 ÀPPELLATVR à ('anarinis & Bracbmeriiqui- bu maximo eff in v(u cim in hominam tum iuwentcrum Worby, quíd, eam ordinarie ctm Oriz.a , velpifalw, vel — in aceranis edtmt) Caccharu, ab Arabibus Wc pido Noninava in laua Lancuaxjin Malabar Cua. | Anto aytem vulgari eft apud Malalarenfts buius Eins vfac&e | : radicis vfus , vt non modo in medendi morbis. eam vfur- ' 2 (0 pets fedin farinam eti conuertant ex qua Cocci feu mto — —— rta fit, veletiam ex carnis excre[c | 6i Indica latte, nonnunquá Sura,dutlagraexcepta, (eto —— tum quoddam panis genus Put Nov - E » doloribus , veri affe iuleL one frei d P diopa]henoin morbo meam cu fcaram esperanto e (0 fiue ob bumnores cvaffos C pituitofos, flatífve aut avemulas — Mvreteribus aut collo vefice. conge]Ias vrina di | aut meatibus nata. Prebent verà edendum bun panem, St — deinde bauflum Nimpa ( que ie sin. Ma e Dum concedunt ; ininguimibus vero fupráque. pubem C coll ub | A »folia Nymphee decottain aqua C m macerata xn ds Tipo. phcant. dixo o 4 — ia (cindant, ead, vitufoliis fimilia reddant: cor | dutegra tamen initio neruoó, predita per logitudimem ex^ currente , C" quinque aut fex venis in latera vergentibus .. ter fe diffonilia,vt minim? ein planta folia ejfe videam 7 tur. Tantam vero babet boc lignum cum colubro fe ilittt- 0 dinem,vt quini norit aut de die viderir, fi ad Luna [pe 276 CHRISTOPHORI A COSTA ; pa officinz vtütur, legitima eft Galágd maiorzerenim eiuf radices multo maiorem (imilitudinem habent cum Iridis, - quàm cum Afphodeli aut Zingiberisradicibus.Ercertéom- — nino mihi perfuadeo , Galangam noftram maiorem lridis - genus effe , huic forté fimilequod in mea Pannonicarum — fürpium hiftoria pimumeft.nibil tamen ftatuo. — 75 —— Ds 116N0 cortvERINO . .— Bua fliresin Malabar inseritur plurimum dif--— fimiles càm formatum na[cendi modo,vno tamé eodemó, — nomine nuncupata , Lignum Colubrinum , quód fimgula — mirum in modum vtiles fint aduer fus colubrorum morfut. Pntomn nafütur bedere modo , colore Dracunculi maiorü fiue Serpétarie: folia illi (unt Bryenia fere fimilia; fucce(fu temporis accedit exigua foramina, que paulatim €um foliis incrementum (umunt donec tandem omnim fo- enim interdum in eadem [rpe foliaintegra , alia exiguis nonulla matoribus foraminibus pradita, omniad, adeo m-. dorem noitu con[piciat vinum colubrum effe exi. L0 cenfetur preflantifimum. semedmm .H CE 7 4 mROMATYM:;EIBRRS-5 — dM (dn agrüs tendunt , magna ex parte circumferre folent boc lignum ( (unt enim inea provincia multe vipert ,Vatiad, — ferpentum genera ) aiuntá, folo eins odore ferpentes fuga- —— Ta ff, dum colubros venantur y illos attingere boc ligno queant ilico rumpi C» exflingui. EX*SEXT- 3 , ALTER A admodum breuis est C tenuis triad, [o-. Alvccius hi- —— lummodo folia babet mollia, leuia, faturatius viz£tta:flo- *77^- Yen aut fructum non con[pexi , nec quenquam inueniqui fe vidiffe affeveret: vadix oblüga Cv tenuis eff mmimodigis — to minor, binc inde nonnunquam extuberans , c [umma — — tellure ferpens: exterior eiu cortex valdetenus eft & &i- | (1278 €CHRISTOPHORI A COSTA «liam; partt fefe proripere fi quis ante ferpentes proiceret. . PsRvrirrsenam cenfetur. iis quibus anbelitus d orevitiato aut dentibus corrupti fetetmidi eem tet tnn) mandant,dentiumá, caumgeflent..— Eiusmaales. | PnovswmirT locibpbumidi, éviter. fepe: pe fertim vero » fecun dim illas qua Apgelins * ne nec praculà mari, iampicca DOINVENITVR dicto Gelobtini ligni gemu in. sai Mcsqe infos prnsincia vafis arboris siegiimdints "m libre'agemus. : .* Neutrum horum ligni telalitini generum cam Ga! c1 AE ligno. colubrino conuenire facilé animadueitet 3 EU viriufque DARE ne us diligenter conferet. ^ A | 4 Quz arbot fit Angelín , edoceri non potui ; licer dili x ptores Hu punte & Lufiranis [cifcitatus fim : atque 1plo« am plerique exiftimant peculiarem illius rt icu: nn Seres. ignotam ;. LU mirum e a ! sese LIGNO "dcn oddidi pho IsvsiNITYR im Moluccis avbor quati d dakdns. Malicetonee magnitudine, cius folia Malua »uly. | P ——— i funt fimilia. ; frudus vero aucllanis, Jed winor Sg , €etice nigricante. s - SERITVR coliturd, in bortis diligenter nec — facileinuenias: tanti enim ab incolis eflmatar , vt pe ct rines ne ad eiss quidem confpeium admitt O"ex392. [INCOLE Panaua appellant. Cim verb ifie * iine gubernaret pradentiffenus, animo[ fri inus Ludouicus de T ayde y ipfius nomine bsc 4 —— felt, quoniam ille primis nobu eiminfig uit "Mccidit enim, vi i no'ilu quidam Lufitanus de Lima: vocatus dum jn Molucci ver[are WOUR UNT URIERTNT Vy XEM CMETTPOEREEC NETS | (Mire eratia venale defertur. Huius pa | dca decidunt opita € [lu 2s que st audiat dedi, does "f pid His d edit, à: Pfrigidacaput perfundatur. GHAR MAE nfime Peismfli, AROMATYVM LIBER. . ram Ps 19 eripuct rudi uri camobtulitPro- — , Tüibonarum rerum e$ naturae fecretorum ffudififimo, asi zi tanquam medicamentum valde nece(farium , cognttáque digmim, c? nost ria bominibus bactenus inauditum. 4nno | autem fexagefuno primo (upra millefunum Cy quingen-. tefimumi interrogans me Prorex,an aliquid de bac arbore. inaudiffem, aliquot ein facultates tctuls quas ab aliis didi- ciffem, conquerens arborem nondum licuiffevidere ; ttum. Mlle eius quod babebat fragmento rie donauit , imperansvt: €um indicio c ratione experirer , nec ylus vitam pericli-. tarer , deinde rerum fucceffum illi fignificarem : quodme - siburum recepi. Eiuitaque ligm periculum feci, cüm im. agris quorum curam babebam in aofocomsis,tum . | n variis marbis quiin longa nauigatione plerutique ovis. filent dum in.Lufitaniam redirem ; partim adiutw facul-. Maium relationibus quas intellexeram C» viendi methodo; partimii que Nobilisillein Moluccisdidicerat. 0.0000 Itu v s femeniam amvideram,mibi don Madisma 4tits capiendum: etenim eo in aucupiis viuntursen modb o sscap in illa regione, fed tid im multis India proxincis, ad quat, e codd mixtum auibus (lueflribus exponunt: que deguftaty ' 2 antequam ills auxilii praeberi poffit, quod eit, Megulato ex f'mguuntur.. Nvv c ad[alubrem hineheinati ca Pwscuits paullum. d UT uet o UA RIM A RE appofit: "m ixTRO dfnitomaimn ex VEPLE Iren Jo,cius palueris apta quan- e 170 cHRISTOPHORI A COSTA —— Eius pulue- Jorum(qui ferpentes pileati appellantur, Cj admodum màs. e fant) aliorum, fimilium affidum aut ferpeutum mor. 200 000 fus, bibitur bic puluis exc aqua yp[isá, morfibwinfbergitur. — Eadem ratione prebent in vulneribus qua. à fagutistoxis — o ilitis fata funt , quibusillius regionis incole plurimum ytuntur, » PvrvsREM verbex boc lignofibi. parant ii LE pelle marine canicule cofeita aut tenui aliqua ferrea lima. Rosvsriss1Mo cuique dimidius eius [erupulus | O€xaqualimpidatepida aut ro(acea,aut galinarsminfiulo tepente,[ummo mane datur (cena autem diei precedenis parca e|[e debet) euacuat enim omnes bumores , prefertim era[fos lentos, C melancbolicos:cüwenit quartanis diutur mis, febribus cXtinuis, iliacis colicitd, doloribus: flati elropi[i arenulis reni calculis,vrine difficult atibus, es | mia colerice paffioni ,aliirH, morbis, veluti articulorum &* m tibiarum imeteratis doloribus, fcyrrbis e fcrofulu. Omo— | «Di generis lumbricos necat, c appetentiam deiecta reup- — — sat: fi nimia fiat euactatio, bibat eger dimidii cyatPló.— Canja,hoc eff. decocti orit, aut auicula comedat, fubith ce[[abit, quod fam? multa laude dignum efl pauciió, medi gamentis vulgare, vt in poteftate fir Caxja. fane Copifis capitis doloribus, bemifrania, apoplexia auri timtim (00 Mnartbritide, ventriculi fy vieriaffothibu dr atbmatt.. em fidensill plurimum , fapius in diuer[is naturi locis feliciter v fas [m , d finevlla mol: UB X DAWOMATYM-LIBEEGSO- 239 Ws molli parere donec cibum [amerent cy in nonnullá vo- —Oomtun excitare vifus eff :. fed biliofis bunc puluerem non- nunquam dedi (yrupo acetofo aut carambola condita exce- (0 put s aut in catapotia cum [accharo ro[ato efformatum. ExnistwNpvsef[unmo mane,neque cibus aut (— potus concedendus donec purgati fmt. quantum neceffa- vium videtur: tum demum cyatbus sufculi gallinavum te- pididatur, dimidiad, aut integra bora poft cócediur pul» lus gallinaceus, c paululum vini aqua bene diluti: deinde — toto illo die potu abfHinet ad cenam v [que , que parca erit, € facilu concochonis . Sub[equéti die [umitur [aecharum tofatum cum'aqua bugloffiaut borraginis, aut £ommuni, atque inücitur clyfter ad aluum eluendam. —» Sors verointerdum in nonnullis ani pruritum é o. xcmiationem itdsquicaitibu (ed paucis ad- | modum)bemorrboides. : m «B &c funt que de bacligno Panaa confpesi ecin- * t Nunc verb inillis regionibus savtdcun. Hj ffimatio, vt fine metu tn snultis morbis fupra enu- Wert vfurpent. Ego biillud (ump[iim coli dolore, be RUE E | micrania mibió (alutare efe d ehendi. E siena ie era iuge infignes facultates incole plurimi faciant ,illasd, quantum im ipfis eft , celare. — ms[ludeant, que proculdubio [zg? plures fumtquàmquas — ; vt s nouimus, (perandum eft temporis (quad omniareuelat) d E fuceeffa reliquarii, qua nobis adbucizmota [unt ,n»titia * rs UR easi, in libro, quem pra mambus ba Dr rideau rg ir i tad po ellexerimu. eit T Mia MORINGA, ou: 282 CHRISTOPHORIA COSTA — — — lisefi,vt facillime cim ipfe frutex, tit rami confringanttr: — folia faturatiis viret , vinidió, (unt coloris, [aporis verb fos.— lori napi: feudis ferr pedalem raphanicrafirie , oco ans — gulis infignitum, colore dilutiore inter viride c7 tinereum, — 35tus candidum medullofuw,. Gr incetareceptaeuladie — finum , quibus continetur rotunda femima £ruo finslia, — virentia C" admodiü tenera, (ed (apore quàm folia acriore;-—— Editar bic fructus ciécarnib? c. coctus,aut alio modoparátu, — Emsósk C khbvivs arboris radix Fucornu (o lapillis Bezar.— * wires fupplet ,verad, tberiaca ef qua valgoimcolavtuniut.— cim aduer [us omis generis venenati mor(us fespentium.— maximé noxiora, vulgo Calebras de Capillodiorum, aliormque infedorum,éy virulentorum animalium,cum.— — dntro fumpta;tum forisapplicata. 1n colerica quam vocat. (o pafione fomgularisefficacia efe deprebendi .. Mifcetur re- mediis melancholicos bumores purgatibus: cr proba neta. eit Elepbantiafi laborantibus, q vxpeus es ue 0, imuov(u fanari perbibent, Xiusnaule. -ABVNDE Rna[citurvaris Indiclirit s fedps fermim (0 teta progincia Malabar fecundum flumen Mangate , vhi admodum luxuriat, multosd, (ruclus profert,qui vulga n fero venduntur perinde atque fabe in Hifpania. - Nommd. :AmaBrsQTura Mensis Po Te Soci me Gatto Turiaa.- Dx LAPIDE BBZAR. Eis / hasrhet in alteralibro, (qué De idripe o fenpétibus, € atibus, quain India inueniizur fcribe e amus) de omnibus gemis. Lipidibusá, quiim medici - yeniunt, fimus atturi:placuit tam boc libro lapidis Beza Piesi ru Dari ena hip eae j | AROMATVM LIBER. zd (OINvENITVR bi lapis varie magnitudinis , for. Lapis We: mo, Cr diuerfi coloris : nz funt qui dumtaxat dimitiam I3 em drachmam , (unt eiz qui duodecim C quindeam drach- Was pendaat,quales ego confpexi; vonnullid; adbuc maio- ——— (o Péreperini ferunt : funt pretereavotundivrtauellane alg ^0 .—' blongierés oui forma aut columelle;altj triangulares, alg - fefiles vna paste , ev gibbi altera, vti caftanee: poffremó mountilli funt coloris ex viridi nigricantis, aly maliinfami Colorem referunt, alij ob fcuriores funt alij dilutilts virent, C uonmulli eriam flisefc unt KA, M z: Gru tm AT V n iflelapisinvérriculis animaliii bir- Eiusnatates; . €ofere fimilili, arietis pregrandis magnitudine colore vu- fosvticerui propemiodit agili, C" acutifimi auditus, à Per- : Jis P22& appellato, quod variis Indis prouinciis, viiin fro- Pazan. "Biontorio Cómorim,c nonnulla Malacelocitsrüeriemim —— 000 Perfact Corafone in[ulud que à Vacca cognemZadepte — — d - funt inuenitur fimiliter in Occidétali India, referZte Petro. um LU de O[ma in epiflola qua ad D;Monardiconferipfit. P. —. V-r verb differiit figura Cv colore bi lapides, fic etiatziasvase:— nonibil pódere ér fubfl antia variant: eteuimem(dé ma-vs dioe — £hitudinis videas , alios aliis leuioves , alios alirfolidiores, ^ pluribus, ant paucioribus tunicis praditos, nnullosetiam Vf], ad centrii continuos ,aliquosinquorümeditulio pul — Misquidd veperitur , aliosin quibw aliquid berbeficefi-— . ile plurimosin quorü centropaleolztenuem folummodo . Wutnias, circa quam lapidemeffrmari quidamputam, 0 EEUU "es AFERVNTVR dutem Orientalesatq,om- — ibus*Perfici antecellunt.Suyt quiseferentibusmonnul, buius lapidis puluere vtuntur fingulis quindecin umigremnam T. | Xiffinamtes co medicamenro partes corpori vitales ,ge- Put ed Btntonüd membraroborari. 50000055 vf 244 CHRISTOPHORIA COSTA — — - des contineant , folo con(peciu poffint iudicare, aiuttá, ea. animalia, quorum ventriculu maiores Lipides latent mi. niis mobilia agilisve effe, c I£ta fubtriffiad; apparere» terdum etiam exflincla animalia inueniri, in querum "e €eptaculis lapides grandes fint. 4 Huslapi- |Ponmo borum —€— tanta eft aflimatio qu SE ds prrtan- eentiles y indigenas, vt dicere foleant: Licet Deuomnia — | in bominum vtilitatem creavit, damnum tamen quodam —— modo effe, eum lapidem in alium v [um conuertere, quam Principum c nobili lemmate progenitorum, quandoque — dein inplebis v (um, lapidis Bez.ar loco , radicem Meine E eeritide qua (uperiore capite. —— 5 Ds AnsonE TRI STI cen circuitu, vt Pruni -— ,ntq, tam nsi: venis predi | fingulorü foliorum fede najcuur pediculus quind, capi M fumma fui parte [uflinens, que quatuor foliolis [ubrortt »- dis conflant , quorum medio quinó, flores exiliunt candi" dli, elegantes , Aurea mali floribus magnitudine. efigua parestenuiores tamen, elegantiores, Gr odoratiorts, it - Clemagicad rubrum quam ad fusum colorem tendentt, . quoiilli regionibus edulia tingiit , quem " nos vulgo fit croco: fructus magnitudine lupinieff,virel id ordi effigie, per medium fecundhm longitudinem fedus | €ontinens in vtraque parte quoddam veceptaculum. in: x ENT magnitudine (feminis Cerati) fiue Sili- quascoi fien rcmoscbum terum, e | " AROMATVM LIBER. 23g e NecaATv Rn bec arber in Cenarin Parizataco, s Nomend&- — Malayo Singadi , in Decan Pul, ab Arabibu Guart ,4 7^ 7 — Perjis & Turcis Gul. iri E R. s eff profecto eb(eruatione dieniffima , corfbicere oàor. — banc elegantiffimam arborem node pulcerrimis fuauifi- —.—— ^ mtá, olentibus floribu onuftam c£ bilarem; & fimul at- que à Solis vadiu ilufhratur non mod flores omnesin ter- Tam abicere , fed totam arborem cum fnis folis quodam modo marcdam apparere. es , Ins R omnes fan? quos vnqua odoratus (um Éores ullum meo iudicio memini cum boc comparandum pra— fextim izizio dum quis repente locum ingredituv vbi bac av- : ber ei confita - nam poftquam manu contadii (uut , exi- p s — Qus Cr euanidw eff odor. | | | Inptcsw a iflos flores cor veficere cenfent , fed Floxivirsq--— amatiufculi funt: nam vecenter ex arbore collectos , c in. 2: — o tibideeufaui , cj nonnullam amaritudinem (emper de- prebendi, Gentiles etiam medici eius (emen inter medica WBienta cor reficientia recen[ent. Wo Me - Mvrzrr1 Proreges , tribuni , atque. alipriuatibane — án Lufitapiam transferre voluerit , fedirritoco-—— matu, Nouietiam quo(dam qui femen commodo tempore. collem Cy maturum, vafculisfigulinavitvatisatg; be-————0— ! neobturatus , item argenteis, pyxidibwdue ignei in Lufi- v EE taniam detulerunt , ibiá, cum omnicura C diligentia fe-—.—— utrant. fed nunquammafcivolut. 000000 — Iw Malabar autem cf Goa, locifquevicimis cum tan- Haficlitare natur , vt quilibet vai in terram death Dg NEGYNDO .. —- D v & asbores multis Indie locit pte aS6 cnunuisroPHoRr A |: ufa. — TPuüod-- | EARYM prior mas cenfetur cf» a Canarimis Vara ! i Niganda appellataz ,. Amygásle magnitudine , folii fu- wa. ——— perni virentibus, inferne lanugmofis e bir uti , foliorum Salute sinodo in ambitu ferratis , que procul afpuietibus Sambuci foliis fimillima videntur. EA Rumes ALTERA Negundo femina nuncupata, aut Nor. — anenclamuas, Chila d Lofitanis, vul;o in Canarin N yergundi dicitur: — in Balagate Sambali,in Malabar Noche: vtraquever — tam mas quàm femina Arabibus, Perfis, ef Decan incolii Bache vocatur, T arcis Ayt.£a1e magnitudine qua pnr a[ju git folia verà babet ampliora, rotundiorad,, nequeim ainbitu ferrata, folis Populi albe perquam fimiia, —— — VrRivsQvE generis folia Saluiam odore C fa-- (oos puereferumdesuflata tamen magis amara (y acria des NATL E prehéduntur : in plurimis foliis parte auev[a jummomant. (0 nbarens conficitur [uma quadam candida,qua ncdeex o Mlisemanat. Vtriufque flos cinerei coloris eft, plurimumo, — aub Rorifmarini florem accedit. Virin[q, fructu ad um fimilis eff piperi nigro , acri gu[hu quidem , fed minime Vrentis vti. Piper,at Zingiberi propemodum pari. — s o ARBOREM Bederate calidam faciunt , C fe —O Faculaws, FoLt A,flores fructu citufe,aut in aqua. c. jn oleo fria, viliter imponitur omnibus doloribus ex qtt- 3e ung, cau(a prouenientibus:pre[ertim vero in av cuir pec dolaribus ex frigida cau[a natis atq, in 1umoribu ét — tufionibus mirabiles prebet effeiIus, Vlceribus eriam vi fft folia trita imponuntur, felici (ucce[fu, q andequt DH erit eoruin tmateria digerunt aq, emundant c ad acatr eoe | gerducunt modo corpus no Q- PERUNE UE DYBIR.. 287 pud ila; Negando folis floress e frncius vilia ef adi ia- MABÍAIR CORCEDUMTI , VE ef qui contrarium p petfuadera dete | OSaxeturgapidibus obruture fint. »—OssrErArICI Bvs eis quailiDayas voci Dope epprimé tiotaeshbec arbor, —— H A DEO fequens eii buius arboris vfus bsc. Humo iniliüregioilus vr vt nifiDeusprecifosvamiosmaltipliifg- ——— tura renafzi fueret,is diu fuiffent confumpta arbores,aut Ce maximi preti) nunc effent: Sed quo magis precidun- ur cci €o felicius venafcuntur, perpet und fro onse viser, "Ds wriMw5o, ÁLYA eil abormedioi in vfu admodum comida t te Chriffians c Gentilibus, reliquid, earü à Indie pro Nomendae - — Minciarum incolis sara tamen adpodum: »fed qui Jit qug one o. mifaunt Nimbo appellant, Malabarenfes Depole. — o cM aon VT VD UN Eeff fraxiniscuiprocul aficien- Nibo ae. * Spent videtur:folia vtring viridia funt nec ab 4l- bor ito. T Tetra parte incana lanugine pubefcut »inambitu [errata 6 no UCTOBAA: vam mmultis foliis mu Mere —OMMILeXIO VÉ albis, oltolit confl antibut. inint- SS. dio Heini, Lo. a air n a dit refertiibas: fruuselé pericoli foni fabluteus, cor- Eee j qm tenui preditus nafciturd, ex vamulori ali. ade SHv Av s arboris folia niónibil manica fal 46, ; trita Cf cum (ucco limonum impofita. vulneribus for- Finliate, h- (00H85 , cuniculofis. callofisá, cum miu ciniskmetae rem | s qum, enim ,emundant arcotica funt. | x Pricem perducupt,. Foliorum irem fuccus perutilis ei fue eet m Pros fumptus folus ant ex vino,atit aqua aut galime ifa m Britan set d boe eade. is. | 288 cHRISTOPHORI A COSTA — — nis incolis prafertim Malabar prouincie, quoniam lut cis Valde fumt obnoxij . Magnus est etiam eorum vfu. florum € frudu in articulorü doloribus temi e - brorum debilitate, Cr apoffematibu. 1 Fimolsm — Orr itemex eius frudu exprefti magnus vas à in non do- mertorum doloribu :quovuluera, neruorum puntutanGr : coniractiones cufant Malabarenfes. Ds IA C A, Iac; natales, N- ASCITVR arbor i in vonnullis Tela ifla fi ; düm aquas que licet nulum medicum víum prabeat pro- pier amplitudinem tamen, fructu elegantiamyninime ; pretermittenda eit. 2 Emspome- EAM Malabarenfes laca , Guzaraten[es Papas, eame. — C onarini Panafu , irabes Panax c Iaca os : Perfe mutato p. inf. Fanax. a Fesdíai — VASTA eff arbor ful palmari mplinduir | pio. dita,dilut? virentibus, nero cra[[o €» duro per m mem excurrente; malum fert mon e germinibus aut [olt- |o qm fede, quemadmodum alia arbores , ed ex ipfo trunco : — mmaioribusd, vamis nafcens longum ,crafjum, ob[curiis Vie rens,era[fo durod, corticetetum vndique velutiadaman- —— dum cufpidibus (apto, qua in [imam breuem viridem , nt^ — groáj, aculeo preditam definunt , admodum fimilem Du- . tionis fpina , [ed minim? AcUL a aut pungentem) Jmiuitari videatur. — ds Hon v x frudutm minimus eff maxima cucir te amplitudine, atq, etiam maior, prafertim in. Mala"; "vhi prafantiores na(cuntur: nam quiin Goa prout ads minores d peiores (unt atque magis infipidi, Cin want 200 omi eft bic fructus bonum odorem fpirat, eiud, dua E rentias conffitusnt: Vnam Barca 4j | RES Less alteram ? Papa ut t Gir pcm : zt C3. 5 AROMATYM: &rbak,- E hu apprebendas , digitis cedit. Preftantifimi verb fru&us pretium quadraginta marauedis uon excedit, boc eff pans. |. loplusregali ( a(lellano, Per longitudinem fec bifructuss. jo Hnricandidi er den(a carne prediti apparent,ac velutiim.— | Gapfulas aut receptacula diuif? , plema ca[laneis longioris. — ]p bee eraforibu quam [int dactyli fiue palmuleycinerea. — tUuinicateci , ci intus allis cafl aneati vul; arium modo, - guitu terreftri cy afero , fi virides edantur, multosá, fla. Tus generdribusz at fi vti Ehifpanica ca[lanea affentur, gue. fiu (apido Cr venerem excitantibw , ob quam folam rens. - Blebsfrequentiiis vti folet.Sunt autem fengula ba caftanea pulpa flaue(cente C aliquantulum lentainuolute,cÀ pul- pam Daurionis nonnibil referente , tametfi ab eo differat: - , grati [aporis eff pre[ertim quain laca Baca copnotminas TA continetur optimi Melonis pulpa admodum fimilis:du- giu, faculo T& lamen concoctionis eit, &x admodum grauat ventricu- n HP. (— lam: atque, vt illarum prouinciarum medici 4innt,fiin .. Miiticulo corrumpatur , noxios c venenofos bumores * (0 Stherat: quique frequentius boc frutfuve[cumtur Je Umiidat. sci uae M o o — S FRvervsein Malacealeo grati fiurh oM Duis 290 CHRISTOPHORI A COSTA X folida,crafo cinereoá, cortice tea multis vamislux 1 € copiofum fru&tum prabens: flores babet ex albo nonni- hil flne centes folia dumidij palini lmjirudine ,dusrum aut amplius digitorum latitudine , in ambitu tenuiter fe [ru Gs scu AROMATVM-LIBER. ^ 29; o groptereavaria dastilliepirbeta , Memini videre quedam. .— Bpigrammata ab eleganti Poétain laudem eim cüfcripta: — que(fi bic locus ferret vt ad[criberentur ) mon dubito quis (decori plurimum effent placitura, — TIU TONS EA TaNrA tamen eft buius (ruchus in Malata abun-vrciom ue — dantia, vt finguli tionpluris quam quatuor marattedis ye. lümatio. neant pra(ertim inenfibus lunio, Iulio, Augwflotmam —— reliqui pretium intenditur pro bominum atlürio. RE e ut |» ADMIRATIOÓNE porrà digna efl Betele ctm Eius mira ct : brc fructu antipatbia qua profecto tanta est vt fi quisin pone: v. . Bauem, Durionibu plenam,edé[ve aut concamerationem bacs. ^ vhi adferuemtur aliquot Betele folia vépohat, corTUHpati- tur & putreftant omnes Et fi cuiex Durionum immodi-- £0 eu ventriculus inflammetur C grauetuv »folio Betele fipra ventriculum &mpofito , abiti mirigatur inflamma- fio, twnorá, tollitur. Et fi à Durionum eju ingerantur ali. — quet Betele folia ,n e noxam [entier quatumui mul-. mult emt 292 CHRISTOPHORIA COSTA ; : mus centenis aut ducentenis ficubus onuftus con[Jiciatut: Eivada | Hosin diuer (as [pecies difftinguunt Lufitani prouinciam. ges ancolentes:nam Cenorius appellat qui admodunt] tut, leues longiufculi , gratíque [sporis [ant , efr odoratiores:— Chincapanoes ver qui virefcunt nonribil, longioteso, — (o funtiiduectiam grati faporis. Laudantur preterea quim — Cyfala nafcuntur, 4etbiopibus Inninga dicli, amd munde — Leoiriau vM autnomen apud Arabes QPers.— fat (vt 2praflante medico Per(ain Ormuz. nato intellexi) eff Mous , non autem Mufa aut Amufa t arboris yer. — Daracht Mous.Reliqua nomina ex GARcYA petenda, — Eius arboris SEMEL dumtaxat [eritur bec arbor náex eim tae gie dice aliz ena[cütur:fingule ver vnicum (quemadmodum retuli) fruiuum ramum geflant , qui, dum maturi funt, ' refcinditur plantamd ipfam (ponte exficcari finunt ,t quam in poflerum inutMem; aut amputant in demeflico- rum £lepbantorum pabulum. 000000000 No y v P LI d'asta dit menn plicentur folia. florumá, thyr um pipere, q ingibererecen ti, allio,fale, ef aceto n tren s modoedunt. Folia Verb quoniam amplifma,mollia, frigidad, funt fub" 5 flernere ad accumbendum in atu (olt : mbu[ismon- — . unquam imponunt . Ruellius buius fructui memimex — 4norit. ine ate T beophraffi & Strabonis, EE E Nemo mcoiudicio accutatiü ic flirpem deferp» — quàm Ouiedusfob Platani bomine. Eiorhilorim Latio - mam fecimus, & choliisinfecundum G A & c 1 AE li cap.de Mufainfernimus, ^ Mag c uh c DEO XAWO AC OUTRE Renisti- . VASTA bece[f arbor.c mulrisramis predita, &ius vfür, " edes LIBER« - doris, eJ ; € quando mon eft corruptus, duracitis per, is (qua à carne firmiore flauaj, Melocotonea vulgo - appellantur)pre [fat , NEU T multis prouinciis nafcitur , vti à in Madar, Goa Natales; Quzarate, Balagate, Bengala, Pegu, Malaca, alind, In- die locis,e in Ormuz. ,vbireliqui precellit, , Nou tn AT v & Mangas,in Canarin Ambo, a Nemencaz Perfis &» Turcis Amba:permaretá, in arbore ab Aprilis —— Nouembrem v[a, interdum , pro locorum natura Cr itu. .EpirvR Jess iin f 4ut fine Vito, gius u&us 4ut vino maceratus, Conditur etiam [accbaro vt commo- «dcn re dius adferuari poffit, t9, interdum cultello aperitur, & in pnayes ru ens meditullin zin ;iber recens, allia, finapi, (al, cum oleo racio. € aceto infperguntur, vt vel cum oriza edant, veloliua- : ruin conditarum modo.Saliunt etiam c spesa in farum venalem proferunt. Fntoipvs (y bumidu efl ,tamet(i vulgu Cali- Facilis, | conflituat y € multas mordicationes in eorum , qui — Yefeuntur ,ventrituloparere afjrmet . Quin crindigena medici calidum faciunt , Cv vitupesant , dicentes ferpigi- mem eryfipelas bibiofas febres,pbleemomas c fcabiem ge- nerare. Q uod forte accidit ab eius im ventriculo corruptio- — ne Jed ea iewpote quo awemirur vidi propterim- — Awrikeaw prod wapou fe fe : gente eft, C eapars que officulo vicimiar eft, à maturus dulcis C» fapidus eft . P d quaque tomento , aut duris fibris tyan[uesfm Gr oliqu£ — | excurrentibus operto tegitur nucleus lougiu [culus € era(- A Mns mre did p Es eren u amaro dum crudus det mes | n ,COne ^ 224 — CHRISTOPHORI|A COSTA | IwuVvENIT VA etiam buius genus fine officulo, Mageül- AlIVvpemgenufluefre reperitar Mágas brauas. t eee nuncupatum , 4deà prafentis veneni , v indigena illo (d 2 I muto perimant: tm (i quis paululum ederitjilico moro Tinsfacula- rv: interdum oleum adnifcent ad exacuendam eius vit, tes. , s; PEST ; " vt, celeriorem pernicie adferat : fed quocumque tandem — modo (umptum , adeb celeriter perimit , vt badenus nul. o dum fit repertum antidotum ad llus vim compe[cendam, -Diluté viret, aliquantulum (Medet, lacteo fucco abun- |. dat,paucaó, carne pradiweeff, nam cva[fo cortice folum. — c medointegitur oficulum predurum. C. cartilagintum, — .. Cotonditamen inali magnitudmeefl.. 00s Nase, — PR vuiueram prouinciam Malabar p piost hec arbor, domeffica [oae fatiua minor, breuiribud, C5 craffioribus foliis. Pueri bis fruclibus , autegtum tal" — riam loco, fefe mutuo peterecunjueuerun. 5050 2i ! AROMATVM- IBEX ; — enufle.vti mater;queintra annuum fpatium cal . Eins radix carduo eduli perqua familis eft, fed c foli non fent difpavia tametfi ad Ananas filuejtris folia magis ac - cedant. D'ulgo Ananas vocant: :Canarim vero A Cv vw primimin Indiam illatus eft bie frudus ,fin- guid decem ducatisaut paulo amplius eslimati Junt :nunc verb propter abundamiam ( tametfi neg; y fapore neq, odo Te primis cedant) vix duobus regalibus Castellanis veneit.— HacrNvs inmediciv[um non efl veceptus fed. folummodo ob (aperis gvatiam commendatur. Calidus cf Env. humidu eft eduurá, macexatus in vinoyvti Perfició ci malo- £otoneum ,cr facilis eft concoGtionis, nimius tam£ eius v[us inflammationes parit, quemadmodii Duriones Malacjes S1 medius (ecetur , € partes denuo coniungantur, vuiuntur vti cucumeres s perfoffus verà cultello y fiin vule. nere vuius diei aut noctis (patio cultellus. relinquatur nue- Wietur tota ea pars, quá in vulnere befu,abjumpta. — — * Coníüule noftras annotationesin 1 fibchromacum, Ct pite de Mangas. - " EI Ds ANANAS. SEDVESTATO. 5 "296 cCHRISTOPHOÓRIA COSTA — ex borum (ingulis [ica prodit Arundinis (pice non abfimi- li. fed craffior compattior, ey elegziior,odore Cedri.E ra- mis dependent fruikus Ananas brauo,id eff, Ananas fil sieffres dicti, quoniam cum dome[ficis noumullam babeant Mitudineu, Melonis magnitudine, colori vubrielegan- — Ti Gr oculos oblect fti toti m partes diuifi, quemadmodum — Cupreffimi (lobili, feu nuces exficcate , fed tubezculi for ebfiti, vt procul f[pectantibus magni pinei ftrobili apparet, orte CaPiTVv uteneriora folia feuflores cvudieduntur, — (o earduesá, fapinnt, fed exiguum alimentum prajent. —— : FRvcrTVs (quem pau degufflant)[apore vicum, fuaui praeditus ef , adftrictionus tamen auffera , € palate Hh, | panum grate, particeps. ' es ' Svcetplenaefftotaplanta ci fui radicibu. Hun — vel octo vucie ex [accbaro fummo mané fumpta prá-— fentifmum certiffmumá, cefentur effe remedii adurfu— fecoris Cy renum calores, venum vlcera purulentas vrina, — €? penis excoriationem : nam magna ex parteposi tet-— |OVILEM etiamin diabete effeferunt: atmonjum — — AnaAsnzsadmodum laudant aduer[us eo[dem mo. vodamiS , qi: | ins Som o eryfipelat ; & Queura vocant,quemadmodum Decan;Perfa Ananafa,c* Angali:florem (qui caputil- lud foliorum odoratum eff ) Arabes Chuxtaid , Pere — Pixcoxbuith dicont: Tureioefhignota, ———— PU mig eabsaeipesine i -—L a E uM RI een xepsli ^CARCAPVLI Malabaribus , Garcapuli Can- CNN AR. SONS |OAROMATVM LIBER: . — 527 —— (—OBibu abinuicem yt in Malo aureo) tenti, leui, Cr plen- ——— .— denticortice telum, non admodum ficca,colorepallido,at — vbi maturuit aureo: gu(fu admodum austero, fed quadam. —— Adsl riclione grato, ENS * or Eo vtunturin cibis , magnaá, apud incolas illiseff simsvta; - *o— dawn curationibus:fedinter omnes,queexperientiacom- probate (unt primas obtinet profluujj aluicuiu/cunquege- —— nerit conffriclio, in iis prefertim qus nimio veneris v(a boc | Wialum contraxerunt: editur vero aut ipfe fructus matu- 785 aut eius fuccus cum oxygala fumitur , aut illius exfic- | 4tipuluis : cumoxygalaautem mixtus. Cv coHa oriz.a, |o mmriiceappetitum deieGum veuocát. Vilis etiam esl eius (0 fuccus, Cr exficcati puluis, inoculorum caliginibus c fuf - 0 fifionibus. Familiaris eft fructus puluis,obfletricibus,puer- — -— | peris enim éxbibere folent ad pellendas [ecundas , c ad.— | Purgationes, atq, lactis vbertatem pra[landa, tuetiam o — | ^àjacilitandum partum magnavtaiunteficacia, ————— (. /$vcevs eiu cum aliisplantis mixtus vnguimio- | Ti digiti pedis imponitur eodem latere quo qui aut caligis net , aut fuffufionis initium in oculo babet , vtilemá, efe | , TRANssERTVR bic fruu ficu ex Malaber | ..— Ds cARAMBOLAS. ur o Ur LM Re | dt à Fnavervs quem Malabares C» Lufitani. ^. CHRISTOPHORIA COSTA longw flauefcens , atqueveluti in quatuor partes diui fus , fulei illis paulo altius impre(fis magnam gratiam: à dentia: io mediculio contiez. [emsna tenera ap - o o «ditate palato grata. dE Eins vías. M vr víaeff in medina & in Pow "ma : turum exbibent sn itliofrs febribus; faccharo coudumm, — fprupi acetofi loco prebent , Canarini eins fucco, cum alis medscameti t(Lc nafcentibus coliyrta parare [olt ad ocu. lorum nubecula: tolendas- Obffetric£ (quailis Daya: citur ) vid: fruGu ficco (v in puluerem contrito ; & fois Betele vtentein ad feundinas à partu expellendas ; id : noná, mortuum educendum. (Ev s etiam muria conditi frequens ei »u, E pod quiso appetentiam exditet, Dac pU Co ME IAMEDRS s p S - Aozws dindidefratiel miobafedu Cd Es tiam, faauemá; odorem ér faporem , tum etiam ob eiusin. ec medicma v[um,dignus eft cuims bifloriam bic apponam. 2 "fambosbi- ARBOR ver) un bum frathim prelo! "muri Deo Ap: cognomen accepit cid, p nec gne : Bees cesser ter irm á m -^AROM kTXM. LIBE ac: 9t. c gua — dumrotundà ,ofüculiquod pe dee diea s fie leue, C cadida bir[utad, membrana tectitygsn licet fu-.—. 3 : periori bonitate cedat, dignus tamen eff delicatifumorum. -———— | Ham bominum palato ; veriu(q. odor (uauiffimam rofam E vefert. Frigidus &* humidus eff , & admodit tener; cortice , adeü tenpi c molli tectus ,vt cultello auferri man queat... | AÀ cT fuas vadies terreiifigit bac arbor , C posl. — quartum annum fit fructifera: frucium (epiuseodeman-—-——05— wo perficit, c nunquam fineflore aut fructuconficitur, —— - €miidem rami floribus, fructu viridi &. maturo femper | fert onufti (inc, decidentibusd, quotidie floribus (fic vt veg ——. làmrübro coloretintum quandaq . videatur) noti fubna-. 0o fetta, fru&usá, alij primüm ena[cantar alij mature(cat, 4dlijiam maturi coligantur. Succuffa arbore maturifacile f * decidunt:compreheni Ó vero rami ad fructus colligendos fe de i o ling ab arbore reuellüiur. Ante selqiiseilps: initiomena es z (0 fetdi folent atqueinterdin.. Rapt — MaraAsAats Seil M boli vocant Lufitani iflic habitantes lambos , Aral Tupha see ten] Alma:Lufitamiar- —— (X lerem lambeiro 4 X ios E Hy vs wee meri cortice integitur celeri obi (—— feriein[dem cum Lemifci cortice : folia. zirbuto fimilia m E. pie. eco ipie ba dr id whwuCodu- — 00 T CHRISTOPHORI A cosTA Teak Ds i1 ANGOMAS, : noce Arrvs eff fructu Iangomas nuncupatis p detópic. frr) milis colore , Cr immaturis prunis fapore : quibu & CR arborem fimile babet, ( fed fpinis Me ) é fulia e e 4 — Nanales, NasciTVvR cüm jpontein agris, Ce filu : fedin. E i. bortis etiam colitur. "a 2 Vus. FnRvcrvs licet maturus digitis priüs emolievdur s ef antequam edi poftit : attamen adfiridtionem illz haud 7 emnequaquam adbuc deponit: €aó, mee T ta deban c AA .Ds MALIS INDICIS, Ere - MalorüIn- - eU ies efE arbor inultis foliis ef furibu gralités 2 rr ME NMD- » copiofo fructu: folia minus rotunda funt mal folio, — 00 o, Aameifiea emulentur : fuperne faturate virent, inferne — £andicant é pube[cunt vti Saluia folia guftuadfiringeno — te: flores exigui , candidi, quinque foliolis conflamtes, imt" — dori: fructus iiubis feu zàz y phis fimiles alij alis maior — €» (uauiores ,munquam vero tam probé maturefcentes v x co feruari queant, cria liat itr on NE | phase perpetui nontübil adshriclionis vetinZtes: ynde col- | minime petori viiles effe quemadmodii zi ypha Eemnz- ^ Huc arjorinomenef! in Canata Bot , in Decet. -- Bet, c in Malayo Vids Vefitnes — dela India,ideft mala 7ndita. - -- AROMATVM IIBER. $j6t Wa , dilatiüs virentia , ( multisvenis elaborata , quaillis | magnam gratiam addum::flores exiguos candidos, frucus Juglandis nucis magnitudine dilutius virentes , € cortice quám illa leuiore : odoris grauis & gufIus acerbi dum ad- buc vireut , coloris verà (lauiin maturis,gvatioris odoris, € gujIw grata aciditate commendalilis, medullam con-.— * tinentes cartilagino(am c duram , € duris neruis oblique intertextis con[lantem. - - Hanc arborem epeléte Canarini Ambare, frit- Nomenca- Gsm Ambares, Perfe Ambereth, Turci Harb , Lu pu tani Ambares, quemadmodum Canariti. PnorprER frudu gratam aciditatem eum Om- € | Bhaci feu agrefla loco cibis admifcent : maturum ex (ale € aceto edunt ,excitat enim edendi appetitum . Indi ad- Ber [us biliofos humores vtilem effe perbibent. - 35 ALE (aceto conditus diu epit On oc AE DATVRA.. TURRIM NE | ÜPacra-fow büjleuagesrg; Feste Ere quentiis vruntur, primo loco defcribemus: eiu enim adeà graeza- Vulgaris efl vus, vt pauce (int meretrices sque inter fua muc iUnd non recondant m— » MATRE -— lima, verim m. vai Xnhj E : 7i EA | EU qot leui quá Hi pani Correguela miden e I em rre d " ag LAN | veda Mid á mw e - el baufit diuvelur mente alienatus remanet aut vides, eiulans, aut dormiés,plerumq, eizatiesquiid - fhones cOfert o colloqui, babiti plan fit iwmewor, p | quá ad [e v vedüt. Sunt verb nónulle adeb exercitate m 302^ CHRISTOPHORI' A CosTA. ui amar:radicem albam,rapbani edore,queá, , fee - € Turcos Datula, apud Lufitanos D. Datura c! la But Meditorum iflic degentium , legitimam meo | trend Multa ani eius vei exépla, qua vel ego ipfe vidi,ve 4l Ez secum vnu emper. t T admoueatur y flernutamenta ciet (itus COHEX THU amaricat minis tamen edqui canlem e ramos ambit NasciTVR vnbrofisloci,c» fecunitm aqua Non w buic plate in Malabar eff V nimáta caya, in Canara Datiro, apud Arabes Marana , apttd Per dora,bec efl , faceta. LirtRATI geram vaqqur-h etiam ——— pee Pei oes clem ie vec de tertio, € aut alia que magis arridet materia, prabeani vi fpondens, vt interdit etiam (ana mente praditi e[fe cr tametfi mentis non [it cdpos, med, eii agnofcat, € ci quo Jt medicameto exlnbédo,id, fic tperare norit, vt ad: €a54, quot velint boras quibus id propinant meme at iui, buc adducere po[fem ; fed cum ad ré mbi irrenda effe duxiillud joli addam, nen AROMATVM LIBER. - 303. es Ponno f adeorum,qui boc femen bauferütcuram vies vam, — ' euocetur Hifpani medici , medicamenta vomitii cittia ex.- bibet vt quidquidin saeua bsfit reiiciant ; acres dede | elyfLeres mictiit ad euacuandai,fortesá, ligaturas adbibem «d diuertendii , tum etiam cucurbitulas adponunt ,G- ve- na fecant. Gries vero media c eun (Ó— | * tne ramas mdr un ri end feri er Put fasi) sacepetio facit uenenum piperh opti E tudine magna [an efficacia ad. MaipeummE 0, : er rs un mem : doe NurMe- — thellaeft Stiramo- niz fru- €&us. "Tat»la, 204 CHRISTOPHORÍ A COSTA E aqua terunt in marmore , quo pictores (uos colores teréré — folet. deinde catapotia efformant, à quibus exbibent quan- tum commodum videtur. D e e M z A eff cum aliis plerique opinio vt nu£ Metbel.— lam Stramonia fruum effe credam qui per omuia fimilio — lu eft fru&ui D aturazatque fi nonnibil ab eo fert, ido — corum varietati adferibendum cenfeo. E 4 * Quantumex Daturz prima defcriptione colligereli- — cet, cadem eft cam Turcorum; qui Cóftantinopoli viuunt, Tatsla, cuius vfusilis perquam familiarisc; — — — ., —— Necaabluderc ab ea videtur illud Stramoniz genuscuiu$ — Yemen Oeniponte ex Sermi Arcbiducis Ferdinandi aula — Viennam Auftriz primüm delatum & Nobiiibus ibarronis annor $ 9 ;.communicatum,fequente anno 1n mulrotum przíertim eo quod vulgo pedem an(erínum appeilant fed j Á AROMATYM- IIBRH.S (( Cof Ds BANGYE *a ie E: ANCGVE fimile fere eff Cannabi , cnius | Disfonid. psi | db 3.meminit. Caulem babet quirique palmerumligitn- dine,quadrangulum colore dilutis virente,frattu contu - | Pacem nec adeo concanum , vt cannabinus caulis jesus. «000 - emtexud minüs quàm.illim in fila duluci poteff : : folia cans ; domo fuperni virétia, inferne mi ana lanugine pubefcen- fas gufu. terreftri cr injipido — cansalino — meque deo candidum ;. d Np femine ef folis oven vt valori. Eius vilitas "reveneréa i fiant tum ad excitandam cibruppetentiamz;— Ft ex boc Bángue compofitio vulgaris admodum Compofiio, - - nins regionibus , ad varios effejàu: etenim m.gnates ; - (militis praefecti , vt laborum obliti fecuritts ci beris e — Aermiant , fenrinis € foliorum in puluerem redattorum, ^d quantum videtur; fumunt jillid, addunt Arecam [iue auel- P, lanam Indic am viridem, C» opij nonnibil pro a1 : vue eie diu deuorant: eee pas oci : Nibil afinit tis babere cum Camali licet. ill admedun Jtmilis (it , quandoquide auctore Diofcoride loco fuprà di-- : E Cannabis calida C» ficca eft, v genituram exfhnguit. | , Dre 1TVR Arabibus Axis; ;Perfis, Decan,c "iu arii regioni incolis Bague ; Fu iieri 396 CHRISTOPHORI A COSTA ; Ds nH£&ERBA VIVA. "uoa d Hebzvue NomNvrLIS AMfieloc. plentaquedzinzenitur, seneedtr wulte Herba viua nuncupata , à circumforaneisillu,lo- — gues appellati , Herba amoris ,ab Arabibus C Turis — Suluc,c 4 Perfis Suluque. ua p Rchito. — ExievAMbabetradicem,? qua fepraterram exi-- " luat odo vamuliduos digitos ligi, folin vtring, in ordinem . dige[lis Cr imer fe vefbondentibus onu[Hi , que plurimiüad Eruitenella folia acceduut, uec diffunilia funt foliis prioris — Polypodij cuiusiconem Lacuna exhibet lib.4. cap. 87. fud longe tenuiora, C» vtrinq. leuia c" graioviroreoculospa- — feentia, vti Tamarindorü falia: & medio radici capite exi- « iust pedunculi (nan caule caret) quatuar , finguli fuum florem (uflinentes luum, afpeGiu pulcberrinium minori-— 4 us Caryphy less fimilem, [ed fine odore... gea Nxso ——— Nascirvn.caliduez bumidulocite — 0 axua 5 AD 50 miraeff buius platule natura, vt ez Dum4na.— 2o. Hio ajfequi nequeat. Na cum maxim? viret,gratifimad, — ef afpetu, fi quis illam epprebedere cupiat,ilico folia ctn- — trabit , atque (ab tenuesramulos vecondit ; fi veroappre- : beudat, (ubito aded imarcida con(picitur, vt exficcariputetz— fed quad maiore admiratione digni eft, fi manüretrabat, — Mico [7 nitorem recuperat , C7 toties marce[citautreue — ve[cit quoties comprebé lttur, aut manus ab earetrabiture — | Mna auttrelatam ef], "Philofopbüquendzin M" — Vabar, dum nimis curias? buius plata natura oberuare ctt pit,amentem e[fe reddud. P lanta ego con[pexi, amd, cum dno cefpitesipfam minim? contingem "dui, d inlatum | |, quendam tran[luli,ybi permzjii; at Fatuum minime vidi, — . InrsRROGATI4 menonnuliindigenemedid, — Ped. ep aliquas iu plontefaculiates pereas habent sie. — oo. dam, in vum medicum adbiberent , affrmarunt vilem — | v *(fe ad virgines corruptas in integrum ( frerederefaseft) | 53 | AROMATYM LIBER. jo «eati. Gentilis medicus &» pro earegione fata do(tu,cum — «deb cupidum. cogno[cendi buius berbe f acultares cobfji- - teret, att, vnaim je edochurum adeb comperta cf certa,ve teruicé propignore deponeret , míific fe babere comperi- vem. Nepe vt illi cuiu[pia mulieris, qualifrung, etiz fatus, — momen modo indicase , (eeffecturia vt illa im omnibus mibi : ebfequeretur, dummodo ex ipfius prafcripto berba vterer. - Sed condition£ re[pui im ve tam illicita , Nibil igitur aliud - pest diligentem inquifitionem de hac planta intelligere pà- Ati, quam apud Gétiles , prefertim verà Brachmnenes (7a. -farinos C» loguesin magna aflimatione effe. A Qvopa v diemibi accidit plantas conquirenti nom procul à flumine Mangate,vt Gentiléquendz humi feden- VÉ C verba quedam obmurmurant£ , tanqua oraret, fort -Son[picert quem cim edpellaffem, nibil re(poudit fed meo Iiterpreti,quemcomite daxeram ymanu dumtaxat innuit: ib boring intelligens, celeriter fe e inde provipuit,med, fé» aris edereiuffit, inquiens Gentileillum incantator£: ' cuiuf. da ilius vegtonis Capitanei qu£ Caymal appellat, c fortes iiceve (upra gris crea ipfom pLnta folo ad bomivis ngituding, reci- Tarió, queda concepta verba, C ex[pectari primam auem aut ré animatam quaifta plantam pretergrederetur dum verba okmurmur aret, cuius (anguine (fi comprehendi pof- fet)perluenda effet, fin miniis alterius eiujdem [peciei,tdG, €um multis ceremoniis , quas pratermito , cum indigna. — fiut ve fériptis mandentur. Confpexi deindeiffam plantam. fiecem inter fupellethslem mulieri profftatapudiitia, —— ^. 5 Eaeffe vidztur quam Gorcias libro Aromarum defcri- — ont NU TCU IUE gor CHRISTOPHORI A COSTA : : perpe dern elegati virore predito,nec admodiive-. 2 tüdo;per interualla exiguw C pungétibus (panis obfito, foliis fuperuribu baud abfimilu?, frlicu femina foliis minorib?,— Nznilcs. Gavnptr bumidis e petrofis:c& Herba mimoía nuncupatur , quoniam manu admota fenefctt (ed marce[- €t inanu vero vemota prifsnum virorem "met ; fed nm adeo celeriervtiprior. —— LE Waun; ^ ^ NATVRAM babet plurimum ab Arbore rff dif- : ferentem: nam fingulis notibus Sole occidente (enefit t | "fiécatur quodammodo, fic vt cont abuife videatur: oriente — vero Sole vigorem denuo recipit; quantod, Sol magis fer- | — viret,totoá, die folia ad Solem comurtit. .— Olor&k &-.. O pon E Gfapore eff Glycyrebiz.a: vuloj, abin- — c. digeni fala mamduntu aduer to fom, ad eitu repa : (Vies — gandum,r vocem clariorem:renum etiam dolor iepdar e lis effe cenfetuv e recentia vulnera glutinat.. : Quibuseum ,. * Multis notishzc planta cóuenit cü Fonogrecof -— plantiscon. rag, fiue Polygalo Cordi,& Glycyrrhiza Giuc(tri ; . Uchiat. flculus folia & radices deguítata G'ycytrhizáapiunt: nam - eiusfolia nc&u in'erdamc contrahuntur(quod in multisle- guminaceis plantis vfu venit ) at fpiniscarer caulis, nifi pro. fpinis fumere libeat tenues illas & mucronatas appendices, 3 ed foliorum alatorum inbzrentes, ; | MESI PINEIS NVCLEIS MALVCANIS. Pinerünu. — AtITVR in bortis quibufdam pem ciorum de- iy porpulli folus [ponte na[cituv Arbor magnitudine P)T " csrius folia inferne diluta vivre predita funt, fuper aus — TE faturo, admodum teriella e ini: qued per p vert * hire Ed e lin, | veiica ari, iind cn quibu f AT . AROMATVM-LI BER. do- s pes. Sciaticam, & vrina difficultatem: feu propinamt tum galline iu[culo ad educédos putridos, lentos ,cra[fG[a, C5 frigidos bumores , cf a[lbmaticos curandos , aduerfus | quem morbum plurivii cómendant , & frequenter vtun- . tur. Ex aqua trito impetigines inunéle, primum tam di lig&ter confricata c abrafe; probe € breui temporis fpa- tio curantur : (ed admodum vrunt,vt experientia didici... . lMpnos a etiammulieres illarutn prouinciarum, fais maritisparii eque , quatuor grana for nucleos eden- dos prabent, ví cosinterimant. '"Vvtco appellatur bic frudiwm Pi&ones de Melndóy Fivdus no- boc e[f pine nucle Malucani quod iflie frequétes fimt ar- 7esclauna, bores bunc fructum ferztes multusó, c familiaris admo- | foin vfus in purgationibus : 4 Canarinis Gepalu : Ds CHARAMEIS. | Be 1 v s arboris duo [unt genera; Vnum. Mefili m- Duo grnem. Plitwdine foliis Pyro fimibl? dilute virztbus radij — anis fimili admodü flauo,elegaterin multos angulos defi- ^ 7^ Bentes(1pore omphacij,ér grata aciditate. , quem vel im- , WBaturum vel maturum vel fale. vondiüvulgarieredunt. 0 /—COÁLTERVM fenus eiufd£ eft. magnitudinis » faliad, Ari Alirius hie: e habe Mal vise fitu veró Loro - E Rime sae j F. Me airs rep qur valemtepemmpur. ——000 £t per alui Gy vomitum . -Quàd fi ummos ia fub equatur. aed. uactkatio, Cavabolas fructum vnum ynumvirdéedut,welaee- — 0 Canari Dersetien ui re unir) DL bow) à CERISTOPHOR Tt ACOSTA — 1 € jfiprofluuium mon ceffat agris caput frigida abluumt. —— Maacwv s ef hori Charameis y[us iilis prouin-— dinér ad orexim cienda,edere folet immaturos maturas,. d falitos vel fale Cr aceto conditos,vt anté dixisaut alisedus — lis, quibus acidutatem conciliare volunt , admifcent. 3 Momemdi — VOCAWTYTEK in Canara, Decan , Arazaauali; — pr MK Vulgo Charameis; Arabibus, Perfis cj Turcis, Adicto | Ds HERBA MALVCANA. — — HebzMs- - DvoRv M auttrikcubitorum longi 4i cua Sesakecenn nonnungua etiam locis vierieiins jr . miüdi,quing, cubitos fuperas, eleganti virerepredita,cau- — letenui tenero. yiBnibil cBcauo imbecillo, c» , nifivtilfumi- — mum perguli fuftineatur umi fefe difandente, quemade— modum bedera; & multos ramos [bargzie, qui [fubinde ra- "m - dices agunt vt Métba C» Meli iffophyllen;adeoó, ferpunt, ". «plena fola , vel ramus tranfpofitus, breui tempori fp. , fnagnum locum occupet: fela babe tenela b molia it | «inbita ferrata, magnitudine c forma Sambuci foli | fpondentia : florem croceum Chamemeli flori admodii fis . milem,paulo tamen maiorz. Toto anno viret C» luxutiat. : . Nomenela-: .V v LGo nuncupatur Remedium pauperum , f de-— Piece sena Chirurgerum ; Conerni Brangata araduaap- 1 ass (Piawid ei quefore et rcr zx: T (OMS FREQVENTER vluntorcim in Maluco (vede. d ims primam originem traxiffe creditur , quódislic a 2-1 i—-— Mecano seem nc p ! in omnibus Indiepronincis im quibu diligenter caliir, Gr E. |... — inpretiobabetur,neciniuria, . x deine. d "roro dais huius planta foliaim oleo, eam A ax ——— CrAin[pifan » vnguenti modo : mirifice curat idvn-— guentum omni generis vlcera etg nn Ix E ENCRORER i OAROMATYM LIBER. p" — -— |: ALIA ef praterea buius Hirpis vtende vatio,— Eius Miakuins enim caulem c ramos fuperiore cortice denudant, cr fu- as," 44" munt membranzillam tenuem que media eft intev exte rior corticem Cr catlem, quad, facile, vtiim cannabi, ve«. sellitur : eam oleo nucis Indica madent£,ipfius plante fo liis inuoluunt ,C (ub cineriwi calidis recondunt : vbi inca- luerit f emollita (uerit conterunt,c* recentibus eructisd, Vulneribusimponunt fen grandia fint, feu minora: e pan- .— €&diebus non ine admiratione conglntinant ab[g, vlla in- ( fammarione aut apoftemate: lenit enim dolorem, E fontis —— mid, fluxum cobibet;breuiter,nullo alio medicamento ad— (. libuoomnino ad cicatricem perducit:fingulare etia perbi- bent efferemediii adaer fas neruori punchiones C vulnera, : EonpzEM preterea modo adbibetut in. apoflemate vises vari. (— eptrto ademundandum carnem generandum ,ey adcica- tric£perducendum : item ininueteratis viceribus efe cuni. «ulofis ,in quibus ea folummodo trita interdum apponitur. c ePos&eo quoniam iffa semedia bum pléntacertifos — a (unt, vulgariter iis vtunturin vniuer[is illi prouinciós, (— Crmagna babet in effimatione:multi preterea aj, quine —— denauigant, vnguentit ex hac berba ci oleo Cf cera cje- here : — pcs tantam fiduciam in eo collocan- tyi, cum s tes , quafi omnia Cbirurgica e npud fe haberent: veda conc itag, quacunque occafione in quac Bruzgerum operATe- cus. quiripoffet ,. [ubità ad vnguemum rU tic eU Die Ver mssssc miens Ds sARGAGO. gn. CHRIST- A cosrA, AROM.IINE co giin ambitu admodit i (erratis colore fubrufo,u[tu infipi-- do, fiue infenfibii mordu atione pradito,qui potis ex aqua. falíugme cütrattus quam ipfi plantainnarus videatur. Ad. — Jingulorü folrii exortusimbaret femé rotundi vii granum piperis vani € vacut;tenutcorallio albo, interd aut£co-.— ralio rubro &* albo omnino elaborati, teneri admodü dl — prnim ex aqua ednaturs y dui f exficcari finatur, fed. propter tenutat£ admodi fragile, (al[a aquapleni. Nulla: - radix in bac planta cüficuur ed fola rupiura vefigia ep- potent , aig, in profundo areno[cá, mari alueo nafci, te- : nuet, radwes obtinere credibile eft , tametfi ninuliopin£- f | Turrapido aquarii,que ex multis infulizin Oceaviinfiit, curfu ifta berbam enel c fimultrabi. Cum cam opinio-— - mem pertinaciter tueretur matuclerw illius nani qua Vebeo.— — bars fabortad, effet inter navigandum boc mare malatias — quanti acies eculorü extédi potuit jd vndiq, iffa pláta cv. te tell vidimus, demifisd, vónullis junioribus nautis quietam. — berba à naui propelleret , aquzá, repurgatent,aperté oh — fpeximus eiu berbe glomos famulimplexos ex altomari.— ES emerzeutes, vbidemiffa bolide nullus fundus 1tari potuit. — Emi" Hec plentaaceto [ale condita eiufdem eperieft (00s. nm Cribmo.fine feniculo marino, 6$ in eius penuria fuo. —— mipoffet , tum etiam Capparum loca. d nauigantilus Tafftillam recenter à mari fumptam capris igna: in --— He Vebebanus obici e auide (anevefcebamtur. .- 007 Peculuss. Nvrras rin facaltates comperi, ed quidam ? TM firà nautis vrina dificult te boram, er arenulas raffóf- . Quebumores eüciens erudam eam c colam forti edit, T. vocrqusintaá iim Palat x dies affirmant mibi — A1 e " vts RIMPRLICIHMMe MEDICAMENTORVM. EX NOVO ORBE DELA- |." TORVM, QVORVM IN MEDICINA vSsvsS- EST, HISTORIA; Hifyanico fermone duobus libris defcripta à D.NicoraAo MoNaRptIs, Hifpalenfi Medico; Rubdowi dewsedh in vnum volumen contracta jn- fuper annotationibus iconiburd, affabre depictis illu- firataà CA oro Css to fla T. Tiavra EDITIO,AVCTIOR ET CA- ee potrema An&toris recognitione. E CIEN SIMPLICIYM ^ M MEDICAMENTORVM | "EX NOVO ORBE DELATO- RVM,QVORYM IN MEDICINA sVSVS. EST , HISTORIA. Copal & Anime, n. Vo refinarum genera multum [fimilia UN ex Hifpania noua adferuntur , quorum V onum Copalvocatur, alter Aime. D CopaALr re[ina eff admodum can- Cevst- Q ida, C lucida, C tran[parens magni — baud diftum: ibus: [atis odorata, fed nen perinde vt Anime. n X primo. Refoluit ac emollit,ob partes quas babet aqueas. ANIME arboris eff lacryma feu vefina,alba ad Thu- A mee : qué /— eoPAL ET ANIME | ., Wtpote quod ? fositibus in ip(emari manat, Bituminis me ; - dota, ari expofitum [Latin cogitur défatur,vt con" E licere licere baci , e aliis maris purgamentis , quiim — : fragmentis illis conficitur. Vnde eorum error colligitur, — Bmcimum qui Populi lacrymam aut Pinieffe putarunt. Hermolaus eyma, | Barbarus vir declifinius, ait Anime Orientale colligi vis — — einis locis pago, in quo Tbus ein, Cab ille pie | mine, Anmie vocati. gt Aime Ame Nov a Hifpania Anime colligitur ex arboribis mes noch —— diptrig magnitudihis yulneratis , non aliter. uim tin - «ut Mafliche. eut Asmefa — Hyrvs vfuef in plerifque , fed capitis proferim ue cath — epis à frigiditate prowenientibus, ctr defluxionibus pur-.— gationes sfubjequentibus,c ubiculis per biemew (etenim ae—. rem purgat ) & capitisoperimentts , dormire fub no&em. volentibus | [uffitis, quinetiam-tpfa capite , deae 00 0 e benieraua laberant; nam caputroborat. E » MisceTVR emplasiris ée Ceratis, vli t grafts. C frigidos bumores,flatusd, refoluere opus est. Thurs vi — eem fupylet,cum in fuffitibus, tum in iam didis, Cerebrum — Eu voborat emplaftri: modo adbibitum,atq.etiam ipfumven-.— — griulum reliquá[G, partes nevuo(as , Cerati moda tertia : 800 0, s parte cera admifta;atque fic gestum diutius, C fubinde. d — 7 senouatum frigiditatem & quacunque corporis parte elicit. — eH fine gud) EHINBENE AEST : fum. J Xolocheppal ivocari ituno B m vxo prz ftantius ,. Copiun : vitis sanc m tim coact: met sg ^ Y - TACAMARACA- !si7 : fcitut Gummi eu Refina; Thürifioftro fimilis , fisaditons Kn to 3 Roribus fiagmentis,quo iftie vuinrur vti nos Thur. - | . "Tacatmahaca. - T . Cp op EFERTVYRiemex Nova Hffania alid Qumwi & fei Refine genus, ab Indis Tacamahaca vocatum , quod russe: Woihen Hifpomi vetingevumt . "Collgitur vulnerata atbore, *- magia vr Populus, admodum odorata » C8ius Lett ler eff, Paonia feminis modo. PrvnriMvs buiu vfu ef apud Inda , yeeferim Tacamsha. in timorum omni genere: n4 ees mirabiliter re[oluit; ma. cx fiam turat, C tollit, vri etiam ownes dolores ab butsoribus fi gui e flarulentis prouenientes. | Coromns ef Galbani(nec defunt qui id effepurzt) vhguibus albis,vti Ammoniail, odore graui, 419€ etit fa- poreita vt prunis iniecta, C naribus admota, Phulieres vte- ti foffocatione laborantes ilico liberet . Vinbico exipls[tri modo impofita vterum fuo loco retinet : m répred - mulieribus eft familiaris,vtab e maxima ex patte matur, quandoquidz efficacia experiantur ip/ra fre, cmm vieri deni LÀ uffocationibus, tum in roborando atieres ambarii c nio [chi addunt. ^ tust. adre[oluzdos € roll£dos onmes dores | bilita.£rafdz eft eficacia im tameribu frg it,marurat, cr ab[umit ilico, N ids 1 ter Eee ilbarve auferri nifi o pers. i ,, ExPe n 1M EN TO (Obiprobat um ei ixiones reprimere, linteo excep *. 4UTEPI AMT £422 ,4d q quam fit defluxio, adpofita : Hs citer imei xum in oct? Era TUN | 317 PfaACAMAHACA — Empa&rum — Ex t4, Styracittertia parte, ( Ambari momento ft. — Bomachicá, ew ola ri (lomacho lógé vtiliffmi: [iquicéil roborata pu — petitii ciet concoctionem inuat e flatus difcutit. £odémo- do cerebroimpo[ita ei roborat, cà doloresaufert. Magn& — eff efficacia, in doloribus coxenudicis, c omm articulorum —— morbo,pre(ertim fi ab bumorib? frigidus aut mixti proge-— niat: quonia preter refoluendi facultate etia ad flrictionit .— particeps cff qua de caua mir in modum partesvoborat, — s. $ OL A iunclurarum aut neruorüi vulneribus impo — -fitasea curat i na fLatim fuppurat ci [pefmum probtbet. €go tertia parte cera admi[ceo , quonia faciliusinducitur, — Im fumma,ade celebris eft eius v(us,vt plebs ad qua- lemcuma, dolorem aliud remedium mon norit , modo non. — | fint inflammationes admodum calida: fed &r in bis admo- — dum vtilis efl, in morli declinatipne , ad di[cutiendumi qui — ^ 0 fapererat, bumorem.Calida efl initio terttj gradus mule — , dfi riclionis particeps, C ficcainfecundo. E sc Mr EE UN. a Ex Centinenti parteinteriore, per Carthaginem & 1 yi AIR A WA. o dnflaxio, Taworprisnstetatsilifuuit Mdnbtndpno rum jrigidorum aut mixtorum fiflit: ad quo(uis neruorum € cerebri dolores valde vtiles:Vulnerad gecztia,ueruorum pteferám e iuncturati, nullo alio admixto snedicamento fasat - Defluxionesim oculos & aliae partes reprimit;poue - aures atq, temporibus impofita. Excedit fecundum «alors peti, Colligitur vii (upersozes vulueratis arboribus. -- SE pex eadem ? Carthagitie oui regni presiucis,ala- - 44d nai eff CaraxA quadam. purior , & ( Tyfl all modo cix:6352- lompida fuperiore multo praflautior, ettet. de o0 Oleum Cicinum. GirrISsc o, fioue Hip anie prouincia; ointw ci- quor quidam adfertur,cui, oleum ficu infetnali Fifpaná Olzum &cus - Women indiderunt ea quàd ex arbore cüm fractu tusn folis, 06922n- fimili Ricino, fed in majorem altirudine , sbfob ylerta- Tem,excrefiente,elitur. ^ ^ EAnptM verbratione boc oleum Indi —' Qleor ei- decuit Diw(c lib. -L.(ap. 20. boc eff, contu [o femine, deinde 1 MM: in aqua cocto, poftremim oleoinnatante cochlearibus | es H«c eliciendorum eleorum ratio pace 6 A pon fuiierieiu, fr MA Gà s viriburpaletitfadelel elütiexperien- « Jt vibiriatjes atum — diaytim in bis regionibus, Omnes tmorbos ab bumoribu frigidi wenientes (anat,omnes tumores diffoluit, ft d, difcurit, — prefertim vétris, eamá, ob cau[am non moda in Ana[arca Pre ed im omnibus kydrapiisgeneciusfi rire ilirun- do, aliquot gutta vino aut alia liquore comodo excepta. ur , etenim aquas enacuat,quod etiam mmorenoxa — ecitchferibuinehun. Ventriculum frigida humoribus E flatibu DMEDAPI oloriba d eiteto tibus plerümque ifeftosilltuexpuvgat. " C'zIDv M elliniio terty gradus , £; * CODO SE. Eg M dM 6t 20 SI » RiciNVs AMERICYS. T H — BITVMEN ET AMBARVM, $21 ile,nigrum tamen!& non maculofuzn vt illud, mirifica (vt aiunt) purgand: facultate mani diei etiamfi dimid;acantüm vnius g gra- ni pars fiümatur ,valenter fupetne & inferne purgasé referebar qni mie hi ,& Curcasiftic a^ incolis vocati. . kr quandoquidem ia ticini mentionem ipci4imus, videre memi - Ridum Hifpinias peragrarem , circa Malacam, & Calpen ad fretum ^. Hereuleum,aliisque maritimis Baticz locis ,Ric'ni Aue craffitudi« nc humana , altitudine verótrium hominum , muliis przgrandibus ^ famisbrachiatas inftar- aliarum arborom:hi rami. multis cnim abnis duratarbor) tertio aut quarto quoque anno putari dee Exactifh e fané conueniebát Diofcot -defcripiioni. Refert etiam Bellonius lib. 1, - Obíeruar.cap.18. magnzsin Cretainfüla R cini arbores fe ob(cruaffe, M vno bis fimilis fitca arborqua Curcas Americocum profer, pla- h£ igaoro,cüfn qui indc fructum atcvliffe: arboris fotmam defcribe- tc aon poff. t, & ficcum,qualem hicezhibeo dumuaxazvidenmm,. 4 Bitumen. ; In Cubainueniumtur fontes iuxta littus maris, Bitg- Biumen; menuigrum picis inslar emittentes,grauis odori,quo Indi — — dnmopbu frigidis vtitur. Hifpanis ferui picandu nauibus, .— guia picinauali fimili et, (ed (euo admislo , vt meliàsin- 1 — ducipoffit. Veterum Naphtbam e[fe puto cuius duosfontes Naphtha, ! : Babylone inueniri Po[idouius vefert,alba cf nigra. » di — — Nos bec Bitumine vtimur in vteri morbi quod eum. Bituminis - n faficüimelbastAarilm simetom ds. stlaiudium, " m 4 IRAM EM OH RUNI I tei S Ed m : v N c mittit Me Flnda nid à prouincia Ambar gi Qe. Ambar quod vocant Grifeum,idá, inlittus eiectum in- *9- es uenittr à Canaueral ad promontorium v[que D.. gie P tc A. eil circa eius ortginz opinio : fed veriftmum. € efl, Bituminis genus effe ex fonibusin alto mari manans, "^ « Pow iri expofitumyillicodenf[atur,rt folent plerady, qua. marinis aquis tenella c mollia unt , at. aqua exea Pis durantur,vt Corallium ,Succinum. ed P : Sorvs sime Serbi c iti "Grecos ei —— "unt , ni prd ner E ar id effe quod à Fé nfin. | Ambarnon eü fperma Baicenz. Cofune cámnexu fu laqueus cymba ingreditur merca * execatulis vicinior fabu infilit C laqueo vofirum induit. : — acu refpirare volenti ummii quor repeterevecefecfts — xm (Lacerti fiue Crocodili genus e[l binos , c triginta pedes 1 : tne niat formidelo[a eft ifla venatio : fed adeo 321 AM BARYM. INDE camuelirur corum opinio, qui Balenarem fer. ma effe a ferunt, ex eo decepti, quàd mterdum tm Balenas rum veniriculu inueuiatur, qua dud aperia nunquam deuorant, alymentum efeexifymamtes. VenvMefl,meo tepore Balenacirca Canaritsyquat fortunatas in [alas putant, captá, in quainuenta (unt plus — quam quatuor Ambari arroue [ ponderis pud m genus quod 2.5 libras pendet ]fiue centena libra: pofiea ta- ved meninfinitas Balenas cum (uis catulis ime fecerunt, dd et mibil AAmbaritn eu inuentum ett. 24 Stp cr quiex Florida aduentiit referit Balenainile x. mari ver[ari:quas tameifi cui (uis catulis necarimtmmeuo — gri Amb: a repente. Ios catulosporrà Americani [umma dextenitatein bunc modii capere (olet. Süpto longo & forts € Balene ci jus catulis Aduenienti obuia prag Jlico sd fenttens catulus iu alrü fe. mergit ynà cum . canoip[um amplexante ( [ummi eiDuim matatores fam ; Amcricani,diug.in aqua perfiflere queunt) Baleneautem— interea Americanus per eius nares [iue meatwi illos ve[pirat, cunei vel paxillü acuminari p. agno adigit, vt mi mim excuti pofüir: demde uxato fune [ud cymha confit E dens illum (obiequitur,donec ob(irucu meatibu re[piras. 2 Te nequiens, f focetur c m terra eticiatur, 1ucunda (ant, : j C ales [unti(fi Americam ,vt etiam. Caymane— x ) feroc fimum ommum , genicimét iet AMBARVM; — 333 | dens iik fridu im alimentum cedens, aliud quam fan- guam C carnem generate poft, — - c Orta a deed eff , vt nonnibil ad vuledimem Ambadide- tendat album non equ? bonum, nigrum deterrimum, — 9 -ExcarirAci T ,refoluit,roborat,quecumque tan | dem, modo applicetur:mam calidiefl temperameri c fici, dii pingueline quada, qua emolliendi (acultate pradita esi, Vm a funt Ambari facultates:nam cum oleo flo- Ambarifas — cultates, ES Tum nali Arantij fiue A[fyrà in calente mortario permix- Ium, ynguentimodo capitiilitum jillius dolorem leuaty cerebrum roborat C neruos , € findos qui infarli funt E humores re(oluit : ad eadem "efficax, emplaftri modo cum E Miscms cata afidu? geflatum. Et vs folius,aut cu mo[cbo € ligno aloés permixti, zm Mata cereimum 19-oratur , memoria augetur , fpiritus | Viger Cr cordis vires reficinntur : ideoá, in pefli coniagiis | SDns odor adprimz vilae; nec minis bis qui frigidis de- vexantur , conuepit , ficapitistegmina,atqua — etiam cubiculum vi dormiunt, per biemem eo. ur. Maxi: M E prodeft fenibus , quodillorü fpiritus ve- : getetscor € cerebri roboret,Cr craffos lentosá, bumores, quibus plurimum abundát,extenuet fiue cibis indatur fi- sit vestes fuffistur fiue cerebro cordud, regioni applicetur, — fine. vino,quo fibi faciem €» manw abluunt permi[ceatur. -Scosni magnet ,galbanod, mifcetur, € emplaffyi Seminkenkist mot quiin MEN | 5214 KM EN YM, ; Tur, C emplafhyum vmbilico pe[Jum vteri colo nm : psrgatistamen priisvtidecet. —— : Emplaürm —E x eo, alyptamo[ibata , C f'yrace fie impleffrem x exambar. (rufi forma. quod ftomacbo adpofitum ipfum deloribte le— €aupoua Prat excalfacit. Ex eadem maja fata pilule, ma- ali, ni fumpta, flaus difc utiunt,concoclionem wuant , Cr ap- petentiam excitant : idem praslat ex vino sdeiferé man fampta bec maffa. CTaaTvM anbar C» cera lutea excepti , erdis ré A gini vtilifim? imponitur , ad fedandos dolores à flstilu à eret ier cati[a (modà calida non fit )prouementes.——— EADEM ratione qua fenibus, melancholialaboran- — ribur eriam conuenit , € pavalyticis fi eo atit eius mixiA — —o füffiantur , aut cerebrum , toráque [pina eo inungantur:— ercnim Ambar pre cateris "medicamehtié meruos (o cte (o brumroborat. Quinetiam epilepticis fumus illis, naris — exceptus, conuemt, fiquidem illos excitat, 6, fi afán id 4 lop pse tam facili, "e tam vehementer eo Ww 4 0 cori, : ^Itrvp admis tione digni, quil simem Sali feri E /, Ambatine- lrssi gei Ambar odoretur antequam vinum bibat, eum —— - sinis ferriifi verb inüciaturvino maximi mehiart. E "Liquid-ambar & eiusoleam. — 1 — RESINA quam Liquid-ambar, c oleofum quide-— ^w uod oleum de Liquid-ambar, vocamus, ad nus ex id | Hifpania noua adferuntur , vtrumq, odora pr ' es fertim oleum quod delicatiorii C [uauioris v, diri, cEpiam- ERST i tais dfi ue i $m | ribus vafl« magnitudinis pulchris C» ramofis , cuins folia. : OQeek C bederatei familia funt , Ocogal ME | levy ID AMBAR,ET rIvs OLEVM.325 aérisodor , adeb vt. Hifpani primum eà appellentes ,iihie aromata na[i, atque adeo eas. wremarijor don exiftimarent. RE " Dad TANTA itatein Hiffaniam ertur B epar, nt. Medo AME € doliiseoim- "o pletiseovtenim bic vimus in (uffittbus.odoramentis, pae (0 fhilis,styracis liquida loco,cuims edor proxim? ad bunc ac- Gtáit : ade) autem validus esl,vt celari,etiam fuffuibue non adduum , non poft , C totas ades fi eins fit copia, atque ; Adel plateas fuo odore smpleat. "a Privgaiwvsinmediinailiu vu : napé dije sud. am- tolorat,refolait auodimi eff. Cerebrum per feilluum, 2t acuna- 35 eias arom atibus admixtum, roborat. , € — |. Umat,omnigenosá, dolores à cau[afri: idasempla i — o snpofitum mitigat. entriculo adprime vtile, flomacbii — 0 Anilar adbibitum: etenim ip[um goketet,(encoDuntto ie - E I4 digerit oneoquit, C» appetentiam excitat, 005 - j (Cv Styraci, Ambari c Mofc memZip istum. emplaftri. confiftétia, c [cuti forma (uper altam extenso — (o fam,omribus predictis morbus maxime prodest,ee d, emo — Blafriobinfgnesfacmltatesin bas vrbe auti. ense. E ite Jecundi gradus bunnidumin primo, — : .Ex nrc ing pipertmi 3256 (OO HATÉRWYWOUC 5:7 03 flyracem ex India inferre mon perinde bonam , quoniam — matantem colligunt, venduntá, prolegitimo,——— 0 : E 1v s arboripampini e [ummitates in fafticulor. : collec vefhibus c? fPragulis ab [ndisinferürur odori gra — E tia in eumá, vfum Hifpanis etiamvendunt.- -—00— E t: Balfamum, á Lavparrsstu vs illeliquor,quibexcelentes— € mirabiles effeu, Balíamum, ad veri Balfawi(quod.— uerme "Aegypto na[cebatur imitationem , nuncupatur,im Hi- — - [pania noua elicitur ex arbore Punica malo maiore , cuiu — folia, vrtice fimilia. ferrata C tenuia funt Indi Xilo[ Ge . mora Zilo]vocam. — inju cmi Ralüraiez- COFüT aut£duobus modis. Vno,multiincifuri vulnerdo — plex cau du- t9 arboris cortice,qui tenuis e[I, ? quibus liquor emanatyt- —— Ee nax,[ubalbidus, OR OROR e yrfoifimas fub Ee Ahcà. — "panca auatitate vt ad nos non inferatur. Altero,Indirado — modu familiariin elicitdis fuccis ex quauis arbore. Ramos — atque etiam truncos arboris affulatim: qj minutim conti- zs fos,in leberem ampli fimum iciunt , multa defuperad- — fufa aquacbulliumt omnia c feruent quani rüefepto— Vantigne fublato.frice[cere finunt ci conchylisoleum fum —— Doo pernatans colligunt. d ver eft quod in bai regionesinte- — bitur,£r quo vulgo vtimur colore ex nigro rubente.BMorit — doin fuauifim. V afculis argzteis, vitre, ftanneu, aur fictilibus E |—OEDu medicina buius vfus veceptus eff ni noperrimi, fed. » flatim eo feri tempore quo Hifpania mona wobupatefatta— eft: mamcüm Hifpani Indos (ua vulnera hoc fucco gluti- . "mare animaduerterei t.illos fl'zrimimitaricaperunt. —— — mde — CVM primiminH bewinfe BALSAMYM. — 3217 diedkalne dr Romam primüm delativncia cen- tum ducatis venut:poslca,tanta quantitateilata,vile(ce- . Ye cepit, Cr etiam gratis quodammodo dari , vt folet in re-. rum abundantia fiuevaritate plerumquecontingere. Nam «im magno veniret ,omnes eius virtutes admivabaniur. 4tque requirebant : poslquam vero imminutum ei pre». - tium ,nà s(limatur, càm tamenidem Bal(amum fit quod fuit cüm centum ducatis vncia venderetur, — — - Er fane licet mbil aliud nobisintuliffent Indie, quam boc mirabile Bal/amum , Hifpanorum tamen labor vn illis inuefHg andis noninutili exiflimandus efl :etenimiz mul- tis annu periit id B.l[amii quod in Aegypto nafa folebat, tiec v(quam gentium ampliüsinuenitur:idcirconobi Deus opt.max illius loco Bal/amum noua Hifpania dedit, quod queo iudicio inferiusnon eff. 2degyptiaco , fi miralsles eius effectu cr vuilitates confideremus, VT R (EAR LAM verà in medicam vfam recipitur E sam aut interiis a[[umitur ,amt exteriusinducitur jen pete Sicimericloniagich adpifcemr. darvs direttive dini Inerdsaf ticiviile efi G vefice doloribussmenfes etiam éiet,vi ep 7 ptf modo (ubditum. Eius quatuor aut quinque guttule vi- : d no aut aqua vofacea in cocbleari excepta, m | foin guttur imn[fillata. fic vt lingua non contingant (nam | Balm (apor diutius in ore bares forfitam naujea etiam z Itseret nesunlis (anó cibi appetentid deiecit) veteres ffo ; | 'macbi dolores finiunt ,ip[um roborant, colremá, cóm.en- dant C anbelitum. Locinori prodeft, obstruGiones aperit, atqueiuuentam con(eruat. Magna exiflimationi vir si- - biprobenotus, Vect ae Sin ra n rp pi : 3 idm e PNE dem s. 322 NATSAMYVM; 1. Jinteum daGReddiietiq nd: LTatetisiiie — &odes difcutit Cr ab(umit : quamlibet corporis partem t0« 2 borat- Capit litum cerebrum reficit & fouet omnemá, — humorem noxii ab[umendo, dolores tollit. Paralyticis fuco — currit,cerebro,ceruice;[pina, € ea parte queparalyfrtene — tata eft inunclis.eadem ratione ad omnes neruorum mor» bos $ cotracliones vtile est. Stomacboilltum, eum robo-.— — z4t,concodionem iutiat, Cr flatibw obfiructionibwd, libto — zat , ficuti C» lienem, quem etiam emollit. Nepbruidem, — mec non vétriculi. dolores à cau(a frioida aut flatibusortos, — validum loco dolenti impofitum fedat : idem Malen calido inditum ficó, adpofutum. Vrinam ciet & expellit il-— — litum.Summe laudatur in articulorum doloribus prefer- — imcoxendicum, Mab duritiem && Minim di : fiduum difeutiat..——.—— sChimeis ^ ChHEIRVRGICIS prmsdivimditun Yell —Wendnum. €[H: € quia moleftum effet omnia enumerare ,eiusiudida — ECC relinquo , quiillo vtetur , vt id fcilicet aliis medicamenti — commfceat, qu& ad rem vtilia e(fe iudicabit. Uulgare fau 5 nadmodum efl eoim recentibus vulneribus vtinam flatim— illa fime fappuratione- glutinat ,quinetiam inii vtile , vli.— eontufio adglutinationem impedit;quüd flatim digerat, C — seliqua pra[Het que ad vulneris v[que. glutinationemnt-— — «e[faria (unt , vt non absre- Pauperuni cbeiravgia cenferi r Lear: ead, de caua pauce (unt in bac vrbe edes, — & mon feruetur Bal(amum. Neruorum, iuncturarumá, Yul-— (merapre veiqui miedicamentà ad cicatricem perdntit.- ^ | Oarallionemá, probibet . Capitis vulperacurat mod erao ium ille(um fit:(ic etiam omnia recentia vulnera in qua-. : pres age siniibenfiupliin seu Te j ut CH j Imuetaee eta 2d Ah BALSAMVM. | — 319 reif utintut , fs ter aut quater id remedium repetatur. | Gv 5T V efl acuto , C aliquamulum amaro ; vnde colligere licet, adstridioni perticas — calidi id dium tow gradu. 0 M E ^ Nune tpi elei magna qu quantitate inferri capit Balfamum incifis arboribus extractum iis fi- Palamum milibus quein noua Hifpania na[cuntur , vbi Balfamum 5^ » pee : . decalione colligitur. Sunt autem ee arbores vale sagni- borsifo. — -. Tudinis Cr ad radicem v(que ramoje, duplici fepta cortice, v» : alterocra[fo Suberini modo, altera tenui , interno, mate-. riem arboris ampletente, Ex co quod inter vtrumque cor^ ticem teft [pacio,incifione Bal[amum educitur, alba limpi- | lacryma fuauiffimi odoris quiinfignes faculta- - tes flatim prodit . £t certum e(l illius guttulam potiorem: — effe , alterius quod decoctione extrabitur avroua, boc. 9. 25 libra tametfi miracule[os eius viderimweffedus, 0. — Hvivs fuchu (qui penes me eR exigua pro arboris Ajanifa. magnitudine : etenim cicerü aut pif grano maior hon eft, às : amari i guftus aliquantulum ,inclufus extrema] iqguaan-o : £ula digitum longa , alba, e fimplicis regalis Hifpanic.— 3 irexapstajulekk funis clieptkidiuu FS es : emque Werner e. cq S lororu eram liie ua fue P qm ogni. x : excipi, fd ase mast malen T : erede "m nib tai que Bene T - . 328 RESINA CARTHAGINENSIS. €» flstnlenta progenitos mitigat . Ctiluitem ef flomachi — dag tdt aureas st eene * 8o albo, vt in Bal(aino edocuimus. : |» Refina Cacthaginenfis. | Ke&mCa- N vmc etiam nobis mitit Cartbago noui orbi pte- want 5^ Sinrisvefisam quandam purifmam Cr odoranfemam, — cukaus. — abicona aut Terebintbina Veneta multo pra[latiorem. nf. x . dem facultatibus (eu maioribus praditam , quam [it felea difma Terebinthima. | Experientia docuit, ytilbtevinih — neruorum articulorum pedumá, vulneribus, antiquis — vlceribus: magno etiam commgdo , ca elota inier seatrona fibi faciem oblinunt. — | Tabaco. L. -PiAwTA Tabaco antiquitusin vjufuit Indis Hi- | fprniepre[etimnoua accolis;ad vulnera curdda. Paucos (— ante annosim Hifpanias delata,magu adornandos ortos, — quám ob eiu facultates : nunc vero wn Quem 7 3 coco o facultates quàm propterelegantiam, ——- (m Pih. —— NoMzN legitimum apud [ndos eff Piciel: m — $ pee Tabsco sonus Hifpani ills inditum , (— xs eius nominis vbi frequenti(ima na[citur. : — Tibscohi- "Mac A alntudime afurgit ér interdum malum. ES C A ffriam, quam Limone vocat equat ,caule- reo mulis — 5. coo pregrandibus ramis brachiato: :folo mali A(fyria fer? , ed j (0 mpliere;veluti O xylapatbi,colore viridi dulutore, & alo — e quantulum bisfuto,vtitora plataef Florem fert inum e OW eniro fuulon Vedespinisqupeut "d | grisquibu continetur femen valde exigui, care ex inte d "reo nigricante , Radix craffaeft c mulufida, & lignoíto — intus crocea c amara , qua facile cortice fuo. - 2s ,, liquatamen [cute pradim feum moles, rAwsm. ^ oh pnt tha PS S qr widis prej des E Ru n "n €, ; - perescim veri prodüt, à fiera emis d ; dibw parietes plautanda adeoruni ornatum: fquidewtore —— modo. ^ For10RmvM damtaxeteft v[u ( tameii eor de- [s quidam femine vtantur)ead, vtaffernaripofsimt,file — —— tralecta in vmbra fupenduntur & (iccantur ydrindéawt tegris aut in puluerem tritis,ptuntur. — "CarrnaA d ficcaeft in [ecundo graduitaquecal- —— facit, refoluit, mundificat ef aliquantulum adftringit, yt — — —— facultatibus iudicare licebit. ForrA buinsplante.calefacba Cr impofita, prefens - Tibaco fa in deer C Hemicrania funt eei / morb ex « een | caufa frigida aut flatibus ortus fit ; (pius vero funt. p : dedi UU unir ceo caput oleo npdi rtg erantij priis inungant . Idem remedium rigidis ceruicibus fine Tetanoviileeft , e erisseme M pr ettet t n2 . TABACO. talef acta , aut lieu pannus [ucco foliorum cdeuteistijs * : Ghue fing ulis diebus fuperirpantda.Foliorum defectu, pues Wi communi ynguento obslru&liones aperiente excipitur, — € pars obflructa,aut tumore affecta, din mungaur.-—— Cmdm. | IND 14 mulieres valde commendat in puerorum, boveni-— (P etiam. erandiorum [Lomachi cruditatibus: nam ventre » inferioreprius inücto oleo lucernarit, cr foliis fab cineribus calefachis altero vetriculivegioni,altero tergoiqua vüári- culte (peckat.po[itiieas concoquunt , C alui emollunt , fi. | quoties opus erit renouentur. Latas (5 teretesvétristinedà — expeliu foluori (uceus cum [accbaro coctus, c depsratus, | panca quantitate (umptus : vmbilio tamen eriam impo- à mendum folum trium, Cr aluus deinde clyflere eluendus. — Lr ANzprnmiricis 6r fltuentidooriu [oa fab - cineribus vt ant? c dlef aa, € quam caliat fieri potei m pofita,magni adferunt leuamen d£ remedii,quotiesopub — enit, vepetendo, Cómodé etiam clyfleribus imuctentursatdy : etiam foment ationibus c eniplaftris admi[elumtur.: : I fuffocationibss vteri, folia probe calfadia, c? vm-.— E lilico,vteriá regiom impofita, prefens adferit remedium. | ( qubd fi( vi fut terdum animi deliqnium (ub(equatur.fuo — x mue illarii naribw obüciatur, ilico liberabitur:quodreme- — Aii Indicis mulieribus adco vulqareeff,vteadécanjaTao — "n baci folia diligéter ad(eruzt Gr magnifacat. Sunt vero qui x. e ederatavmíslico priis admouent, deinde folii fuperimpao — Oen pit. Maxim? auté conferunt aut. Tacamabaca,aut oleum: — ^. deLiquid: ambar,aut Bal(amum aut Carazia, aut exit. — — emnibus empla[Hri cüflans,c eee (east Js sous VLOR V M doloribus arme em m. TABACO. Por c PrenNrO0N£S pe p E SUEE LE — te fohis fricentur, deinde pedes c manus aquésalida vum | Jale abluantur experientia docuit, ———— — VENENIS, toxico perniciofifimo , quo Canni- Tasaco ale- bales [uas (agutae illiniit refiffere, paucu abbync anmu ex. e pert uti nonnul: nam anté,jublmatum vulneribwsine ———07 [pergere folebant . T oxici autem vires infingere bac atio- nt Jewerunt Hifpari.— Cownriciz vt quidam (omibalesin uis cymbi Occifec: » D.loannem de portu dite natigarent , Indorum, atq, [eeridus etiam Hifpanorum (fi quos veper:ffent ) telis [usi venevatu à íusveneng. — onficiendorum cau[a. EQ appellentes, Indos € menuullos | Hijpanos conficumt, plero(que autem vulueratt:cim vero fublimato carerent, à quodam Indo edocti (umt, vt Tabacá — fuccum exp effum fuis vulneuibus imponerent, c» ip[ade- inde folia trita:fedari (unt slico dolores Det beneficio c» ea (0 fynpromata qua buiu [modi venena fubfequifolent,vené- — '— mum (aperatum, vulnera demde curata. Ex eo.feliu buius. eem. plante aduev[us venena vtü captum efe. RexipíeCatboli- ——— €W, eius vires experiri volens , canivulnus. MOL aS : guiture e toxico,quo venatores vtuntur. .— peslfoliorum T abaci fuccum [atu copuse infi UT. Lsirenp Pv cn ligan: Tech tfm 2 * | 334 TABACoO. ; "NET ERA vlcera, Qangrena[que füccu infine, e € folia tritaimpo[ita deterget, curant, cr ad cicamiiem perducunt , purgato videlicet priis corpore ex mediicon- E filio, Ce miftone etiam (anguinis fi nece|faria fit, fatiazde- e imde obferuata,qua conuenit, victus ratione. : A»imdium | Pom o non modb in bominibus ein fmodivlcera. (a vigcribus. Á tAre [ed etiam in animalibus ip(a experientia docuit: nam. — per vuiner(am Indiam frequentia vlcera vaccat boues, &— 4lia ammalia infefldt qua facile ob regionis bumiditatem extremam putre[cunt c vermibus (catent: quibus folebat — infpergere ublimatum ,melioribus remediis de[fituri : fed.— cum magno iffic veneat, plerumq. qued vlceribw inffer-. . getatur , pluris conflabat , quam animal curandum 4ili- Soecle | — Indis mars potuiffet: [taque T abaci facultatesin bomimibutexe — perti, illius etia v(um ad putrida ,fetida, vermibud, [cao — sentia animalium vlcera tranfIulerunt , atque adc tom- — perenunt, (fuccum eiu inflillarum mon modo vermesnetd- — re )fed etiam vlcera mundare, deinde ad cicatricem perdus 7 eere: prodeít etiam iumentorum iibi E f ET vlcus;fed qua ero aerat non reflituta.illiusetiam.— fols impetigines, Cy capitis (cabies vtiliter confricantur. — m H 4 c eft celebrata illa Indicis (acerdotibus platas qua — vti folebant ad re(ponfa danda . Etenim apud Indos mori x | erat, Sacerdotes de bellorum euentu aliq, magni momtt — — Megotiis con(ulere. Con[ultus (acerdos. ifs plata folia ft E [e , AL té pur etes MUR zn TABACO. c^ gg megotium cum demone contuliffe , & vefbonfa dabat am- —hgsasvt,vteumque euentus [uccederent illis [acil per- fsaderet.fic fe predixijfeseod, moda barbargsillos bomines "i édecpiebant. ———— Lom in eie Carkn vM vals etiam Indorum eum fumum ptr os C nares recipit ammi gratia , cim infomna videre — interdum, (y extra fe quafirapi cupit, tum etiam de (uo- yum negotiorum euentu ,ex in[omnis que apparuerint pronunciaturum . Nam vt impoflor eff. diabolus , berba —— Yumó, facultates nouit illos buius vives edocuit quo appa- - entibus ein (dem in[omniis ,mi[eris bominibus imponat. - - Ar nen eff recens plantas quadam imueniri qua. manducata ,aut intr a[Jumpta , vanas (ecies cf inagis mesobuer (ari faciant. Siquidem Diofc-cap.de Solano ma- Solanum tico, feu furiofo, eius radicem drachma pidere ex vino po. fetiowm, tat v facere fpecies vanas imaginesó, non iniucundas cb- | Mer[ari feribit , (ed duplicatum eius sodum adtres víque . dies,mentis alienationem afferre quadruplicatum ixteri-- »e - TABA-CO. X Phlafoxé Vsvs efietiam Tabaci apud Indos, [ami fide dame ** dande gratia boc modo. Conchyliaquadam cocblearüflue— uiatilium vrunt, deinde atterunt calcis modo;buus € fo» — liorum T abaci equas partes umiit, manduntá,, donecex — ytrifque ma(fa quadam fiat , quam in pilulas pifo maiores -— eonfingunt atque in vmbra ficcatas in vfum reponit.Fa-- dem Quri iter per deferta, vli neque cibum , neque potum in- senturos feputant, barum pilularii fecum delatari vnam inter labruminferius Cr dentesveponentes , eiusliquorem affidue forbent qua ab(umpta, aliam reponunt, atq, item. — aliam , donec peregrinationem triduanam interdum ,4u— quatriduanam ,ab[oluant : iL ad, ratione toto illo tempore — neque famem fibi maleflam e(fe,neque fitim afferunt:cu- — ius cau [am effe puto , quod forbentes affidué pilulasilas, etiam bumores pittüto[os € cerebro eliciunt qui vds in ventriculum demiff , naturale eiu calorem. bumedat, | «fed ab eo tandem abjumuntur , aliorum ciborum defectus yr in multis animalibus ob[eruare licet , qua tota hieme — soo fie latibulis fe continent fine alicuius alimenticopia , quá — calor naturali occupatus eit in pinguedine abjumenoty — "I PRTVM LATITOLIVM. - QUT Thy, - p e ERES TVM. ANGVSTIFOLIVM. 338 Maa un "x43 "terdum cubirali longicodine, pedalíque dine fine pediculo cau- 3 amplec&tenze.1d altius affurgit, & Bos ordine per ramulorum i » .Bitudinem illi nafcizur, diluti T , Alterum paulo minore - ... titfolio,Solano, quod B-ilam donant volgo v vecant , fimili; fed acu- | "tiere tere longóque; pzdiculo ramis inhzrens : flores. haic veluu | pervni- fataratioresaliquanto, Viriuíque radix liznóta.eft 8c 2| 389 Riv RA i iig Nam vnu Vela LE eft(olio, in- perum ges - ncra duo, . Ld brecoaprpirereeiike rna e ale in noftris hortis ters. 7 .tiaquzdam & dubia fpecies náta, (upetioribus paullo humilior,cuiug ba,vtin priore;cauls ampic&tuntur fed multo anguítiora, eiáin- TOU QUE foliorum amplicadihem: foribus ramé faturatids magis: E milludzmulagur ..- Fronr r «alios 3 tegionibüs unio & lulio, femen » Septem $5 4 3 -NASCIIVYVA oma silo, ir beeim fri dl aorio- tem perducen;, fci dinde ferit,nec opus habe alia fatione.Si ca- men ferznda- d sus 2ut Septembri id fiar, ;quopiam femen exi- » gaum diuiiífi ne (ub tera latec antequam gom: :& Manio aut Bade tudiofiequa [olia eas recibut aut m yrbra fcc, dc IG x viec actiq ia, arida mali tonexanaicicalon, jiem, i1 thenes wEPN.S ; Eid cum fubcellu "flics auxili fai. 5t ELA aoniam - $v&T quifolia Lekieerifeenk eet * Natale; —. Contrayer- 340 HERBA IDTEIST. ÍNRANTIS- ^ pani famulw, nomine Ioanni Infante, à que €— : . denominata eff. d fiehio. — ExiGVvA eff planta, folis Oxalidi, aliquantulm aus villofis fiue bifidis. ( PFaukaes — VIRIDIS ramen[a aut trita, valreribuá,i impe-- fita, fanguinem fiflit,ead conglutinat Nerworum alia- rumó, partium vulnera digerit , C mundat , ó demum — «d cicatricem perduxit . lidem viribus pollet ficca inpalli- — mem redatia, ES yuluera carne Mee podine prefertur. unco E fes um | Radices venenis aduetfantél. ' Radisyene- Ex Chartis prouincia Perüana, radices qu vites, uebuntur Iridi radicibus yalde miles, fei nimres, efe culnei folij odore, — - HisPANIInd inblint Contrajerua 4 2 uas pellant, quafi dicas alexiphaymacum , quontd earum pe sis ex albo vino (umptus, adugv(us omne venenum,cuiu[- — cunque tandem fit generis, praf[entifimum ef remedium, (vno fublimato excepto, quod fola lacis potiont t tur) vomitione illud reicere faciens , aui pev faderes eua . €uahs . Sed & amatoria pocula , eo puluere banfsduià | S xem ferunt. /Dentris etiam animalia pellit. Tempe. | (GVST A A radix erematici quiddam [apit i tie , mentum, rennen aropde Qd sapie p ^ HRS Guayacan. | : Fac a ex Occidentali India deferuvtr lude 1 erbe celebratifima , quorum in Medicina rais à infignes reperte (unt, vt nunquam auditum [tt tam mos" — rabie morbos vhi alin edicamentis [anatos]u [epem- : s i GVAYA CAN. T we ER irem open , vtip(a ex XORN UT HR 4nno- qum vía comprobatum e[L. GvrAvACAN,aànofhi l licum ditum, Gusyacan, abundanter na[citue in Infula $. Dominici , que. fuit pri- (— Ba noui orbis ab Hifpanis occupata : cuins v [us primim hac satione nobis innotuit. ... Mascus doloribus morbi Gallici qu ab Inda ma- Locrveme: liere contraxerat) Hifpanus quidam torquebatur:eius fa-'* mulu Indus , in ilaprouincia Medicum agens , aquam Guayaci propinauit qua man (olim magnis illis cruciatibus » liberauit, fed priflina fanitati eum re[lituit . buius exem- — plo, plurimi alij Hi mili morbo infecli, curati (unt. — Eiu morbicura Hifpali [latim euulgata e[F , ab bis quiex .. tain(ularedierunt;binc per totam Hi inde -. Vüiner(um orbem,quem bac (cabiesoccuparat. Et certé in (« INE loc movBa curando , nullum eff medicamentum eo pra-c — 7 flantius aut certius: mam fi,vt ss vele cu yip [vd - fis tempure iita aqua propinetur ,certiffimi eft atem eam adferri nec recidiuam pati qui fi- s pur Sel poen cam gon daas : bv uri t ti dm nar. »- ifaaco falis hona (6200 Velo quod Neepii el Leere " GYAYACAN: x e Hifpanis eifecttdiseo beh Italos & Germanos ferpfit boc malum poffremb etiam. a A ues € fic per vniuer[um orbem, — INn1T10 Bürfcnévita ril mre] Hifp eni E Hem diímimora G allis contagidt veniffe morbum Gallici nun-.— Morbus — (Uparumt;Galli contrà, Neapoli fe confecutos cfe puxates e Neapolitanum vocarüt; Germani,ex Hifpanorum conto — $cabie Hi- bernio banc mà ade manalJe videntes, Scahem Bi x ell iS dici ; ADOS reu. fatiem &. nffuno nomine cim inde prima fit buiws mali origo, intet à; eds: primarios tamen eius tatis Medicos, Varid opiniones fue- . écorigine runt de buius morbi caufa C. origine . Nonnulis ex cibis morbi Gal« lici corruptis, fuccum, melancbolicum é adaftum gemeran- — (o c dibus , quibus in fumma verum wopia exercitus vefet folet, — - quales funt plante filueflves , olera,radices, caro afinina, — equina originem fumpf ffe exiffimabant: Alij fiderum Sa-— » turni Ó* Martis coniunétionibus accepti ferebant ; jtm E ob caufam varia nomina indiderütt ; vti Lepre, Licbenum, Mentagra. Spbaceli, Elephantiafis:c cum certam morbi - : qualitatem affequi non poffent (nouum morbum. efeigno- — fantes) ad pradictorum morborum à Veteribus ipa irt E vut genui aliquod reduoere conabavitur. — " espaces. - ^CETERYM vr dioffaurireneetar Caoyu. E - — . ean emen ef! Indicum , fed per vniev(um orbemeognie — Js edit | epuufohn iem IPMR M : [S etti apre aeta nommibus appellantes, Sus recette AP ME bireei : LE Pli litat ie Ueterbu ior m mi d E : ict ma- Drs "hoc ligno multimulta feripfere s atiende ; E. Lee i Cede as n | GYAYACAN.. 343 eil décident folis exiguis ó recs da luteo,quem fub fequitur fructus rotundus , folidus , femina in (e continens . Mefpili inodo. Frequens in [ula fancti Dominici. —— TOmEAXY D eius genus in infula S Ieanuis de portu diti-. Gosyacan — tejbuic vicina, poftea reperti e ii eft fuperiri fere [mile , fed £z pt —— minus omnino, C» propemodis fine matrice, odoratius c? .— Amarins (aperiore ; quoreliclo., buius munc v[useft , Cr ob.— .. mirandoseffectus Lignum lan kam nuncupatur ,nec. boom - alsre,quandoqnidem (ipfa experientia tefle ) altero pra- (0o flantin est: attamen virin(que (aculta ites (unt infionesim ., €urando morbo Gallico , atque adeb viriufque comundim «^ aut feparatim propinatur aqta,cim ad morbum iam die t- Guin,tum ad alios plero(que bac ratione. * Lio imisutim conci[i, ant indeitowi dona Coipoeiie &m , corticis eiu [dem ligni contofi vncie. dua. in fex: aqua, 9*99- coüum. 7 ie Maipo ipia. s ieu eiie oo Dari — !gera ! imei j Ue He denen Sum jtgcintlquen, quddecodumfmt, ——— 58 wd sete 7d tetro wet Celia eis ot Es 344 -— 6GVYAYACAN. E Qe —— comederit, ieciereinecicue drin ioi MM: rf ; viet fudabit ut dualis boris Cr à (udore vti fuperismü- — dabitur: vna poft (udorem bora,de iü(dem pais, amygda- — — lü , & pane b;[cocto canabit , 6 ex aqua s (misti z ». Serualitur hic ordo quindecim diebus prioribus, wifi vires — nimium collabantur , quia eo ca(u,etid prater fupradicta, —— pullus gallinaceus [fus concedetur. Domin robuflu qui —— extremam illam vitu vationem ferre nequeunt , nouem —— dies define quibu elapfis , pullus exiguus affus fimiliter ^— er ade) tenui eft valetudinevtpre- — diam eres rationem nullo modo ferre pofit ab. —— | dnitio pullus aallinaceus exiguus illi dabitur, cibi quantitas — tem fein augendo. Elapfis quindecim diebus , decimo — decem drachmis pulpe caffe fiflula per — 7 eflrimr Trai fof eut dio fimili medicamento,Cy eo die — genuiorem aquam fiue fecunda decoclionis, bibet. Decimo- —— feptimo die ad priorem ordinem redibit, fumetá, mant ér— yefperi aquam prioris decodlionis, fudabit ,eademá, victu —— satione vtetur , nifi quod pulli loco dimidiam galimam a[- 2 e fam edere poterit, € fab finem diete, aliquantulum plus » -. eamá, vitu ratione in vigefimum v[que diem produet, — EI o, quoiempere per énbiealam vafitus, CF lene milies de E embulere poterit. stipe emar rin rri : / suh aterdturliceiqU atque. illa aqua nen eft ud | preitantius vlum remedium Puit pret luem. -— | pee GYAYACAN. ' 34r — elimorbi vefica ch enum, doloribus iumdhurerims,omni- lw morbis ab bumoribus frigidis c. flatibus procedentibus, € diuturnis , quibus inutilia fuerunt. ordinaria medica- E NÜK« referri wrbum Gallicum (ubfequantur. oo P usn t oV hoc liguo varia medicamenta facilit,. Guayaei fe- je drinta illa ferapium, quad (an admodum efficax eft : as pium. meo iudicio buim ligni v[um nemo vtiliorem experietur, », | quam fuperius defciipta ratione , (ine vllius alterius medi — €amenti admixtione . Dentes etiam confirmat € deal- c batbec aqua.fi fepius cá colluantur.. Calidum c ficum .— eilin fecundo grada. *ÓHisPANICYM eremplr habet, teagam bro cef tfeg - a: , quorum fin uidarum m li bras eo tres & vncias Contunent em cüm vhaacum ,cam meníuram aptis quàm pet minded veterüm | rp ics :ui, quorum fex veterum congium confi ue libras x. Pus low incommodé: "e m — , cuius Theustàs lib. Singularium ugue verius] dion fara, Hruowabi d — 346 6o OWENS yir ilafrà Dotinw Francifcu de Mendoca redit ,ma--— gnam quandam radicem &* alias paruulas mibi deest bat C percótabatur ap eas no[fem. C bis radices jefed admodum recentes C integras yrefpséc oam. Tum illz,Sa- né recentes (unt nam ipfe eas ia Hifpania noua collegi: ne — fiquidem breui videli etiam — . Id facile mibiper- quam Mirde Rege conuenire de Aromiatum. eopiaiu ifenia inducenda,que iam ip[e in Hifpania noo - Wa ferere C colevsecapi[fet. Vidi p NM Cbineté dices recentifomes inde deleta. aM Chin» hi- - Es autem China, Arundmis maiori ric fmila, PAS nicae: alba interdum rubejcens,foris rubra.Optima. - efirecens, ponderis filias pinguis , non carioja á feet. | Ppida. : np "Nasctr v nin Clins Orientali India prouintit 5 |o 0 Soytie atque Sericatia finitima, maritimülocs,arundio — — wc. 8i anut viue pal(iris modo. —— Ere: Sorivs ica do fw apnd tubos ad c | x firiles morbos apud quos magnoin pretioeff, Propimaiut— eius aquain dtuturnis (y acutis morbis, febribus prafettims, ; etenim fudores pronocat , cuis rei gratia multi amantur.— zt . Triginta [unt circiter anni , quod Lufitani primm in bat tdeegdt regionesillam intulerint, preclara de eus facu Te- x qe phis ce maxime Lue : ChRYRE - . cR 347^ ts BR eATO;vfdedt; corpare , collocatus eger loco Aque Chi wprico C conueniente , ieitnns dita aqua caltde decem. cete —Oyncáas bautiet;duaé boras aut paulodiutius fudabit :fudo- fe deinde abfer[o, indufium C limeamipamidi c£ ca lefactis mutabit ; deindein lectuloduas aut ireiberar] 4m durabitspoftea veffitus, calide [e in c : neque aer neque frigus permeahé qéoindalgh C lepi- dis collsquiis fe oblectans. Circiter vndecimam , iius — pulum codum , aut galline quartam partem cum pauco : falé edet , initio, prandij cy stboiu[culi epoto: pro bellariis €arnescotoneorü adponentur:potus erit fimilis aqua, quam leiunus [umpfit quia decocti tantummodo vnnm genus eff. |—O A fumptoiufculo, vas anllis emundatas , aut pruna pa(fa fimeofüculis Gr panis bene cocti erusla, bifcctHámve initio —o prandy edere poterit, Si interdiu bibere volet, eadem aqua. €um con[erua aliqua propinetür . Oto pof? M: uu m denuo ingrediatur , alias decem «que vucias quam 2 ee €alide poterit bibat duas boras fudetsfudore deterfo, imdu-' fiim € lintea sis muet, Ll bera caret ami - egent nuo bu T s Madvig cnni Chers per antu é erets —€— fue | ate iced 343 LEO f REM A. : mores (chirrbofos difrutiensarticulorum dolorem foluens, € quaitcumq, podagram , (ed.coxédices pra[ertim £UtAs, Inueteratos capitis dolores mitigat, C [lomachs : defluxio- sies omnes ej rbeumati(mos fiflit , bontim colorem cond- liat icerum [oluit, Cy omnem bepatis intemperiem emen- dat,ad quam valde celebratur, Paralyfin c» omnes nerue- yum morbos (anat ,atq. ve[fice: enterocelis vtilu, quia bu- sierem,vnde generantur ab[umit frigidis omnibu morbis € melancbolicis conuenit, ventriculum roborat,Cy omnes fitu di[cutit.Febribus diuturnis, quotidiani, C* erTaticis prodeft (udovi infigni prouocatione,qua etiamjn pelilen- ! tibus febribus vtilem quidam arbitrantur. Chinztem- | S1IccA eflin fecundo gradu cum exiguo calere,idd, Neunk deprehendere licet ex eo , quod aqua, cim Guayaci , tum garga-panilla calefacit , C fiim excitat , bec neque fitim . &iet neque calori alicuius indicium relinquit. Nobile pro- . «uldubio medicamentum , quod in predic morbi adme-. dum efficax expertu (um. — . Dz China Orientali , quz (an? aliter deferibitut à Garcialib f« a eap. 38. qui plura volet , confulateius & Chriftophorià Cofta A1 o^ /— matum hiítoriam,quam ante aliquot annos Latinam fecimus, - e QOEM Carga parilla. gum Post Chinam , garga- parilla cuius v [us buic vrl. He primum ab binc circiter viginti amnis innotefcere capit, ex. | Bs Hifpania noua buc tra[lataef, quoniam ea Indis propra- flanti medicamento erat ad multos variesá, morbos. —..— PrawTAmultiradicibus nitens duos cubitos aut e0. Mho- amplius longis, calore cinereo dilutiere,qua interdum t4. emn 77, arn as eruere volet ,ei profunda TÉ s CARGA. PARILILA. — 349 - Dr IGITVR higrivr, recens non carica fralim scu dele." €ontuinax,queá, a[[ulatim frangitur, C pondera[a:nam 9^ que cariem fenfit c dum frangitur pr plueralentae, inn- tili existimatur, - Cvw eam Hifpani primim | viderunt , carce- péril Nomini Nominis momen indiderunt.propter cognitionem,quam cum noftra oco. args parilla (que fmilax ajpera eft) babet. Certimofira- vr Hifpania TV ertt Am mac edit.attá bancquein Woidérai inuenitur. Guifa iufpily ghé f- ("Be acrimonia uec eius aqua, bordeaceá [apidior eft." Lowscs aliaerat eus vtende ratiocum primi in medicinam vecepta eft, quàm » nunc eff-tum enim Indorum — €oti[uerudo ob(eruabatur quz in fitis morbis curadis vfur- fra folent ad ques den nnt maxime reperiebatur z uli deli GA E Z-PARILLJE ira apa" "- m. LEY i1 Hbatur do- paandz xs Beconininoin mucaginem quandam refolueretur , LE I pecdesin ski oeudicuis re vio ir i d fatis capacem cyatbum calidum mane bauriebanr. linde — 8 feaité pe erant Wb dari vararon peli Ms 4- Qui4 fi interdiu fiti vreeret, idem mucor illu potus. *rat-Sub vocem, miii il adn uriebat, sque tantund£ tempori t manà fudahun. Hic rior Maren item cadumer pfe arga-] d 3j0 — CARGCA-PARILLA, Sato fidili coquuntur lentoigne,e prunis incenfo, dde. — tuor fextariorum con(umiptionem , eadem ratione yt in. — — EE Guayaco diximu:refrigerantur,colantur, cr fitilivitra- — to reconduntur « Eadem deinde carga illo ipfo füiüiagua —— pleno maceratur aliquantulum feruet, frigida colatur, e dd coo fidhili vitrato affernatut. p Tos. PvnGATVs,rt deet, 4ger, £r calidocubicnlofe ^ T continens , man? decem vncias prioris Carga. parillz aqua. Y bauriet;fudabit duas beras; fudore detev[o, indufilt cy Im-.— teamina mutalit,vt im Guayaci potione didum e(l... 1dem fubnodem, odo pof prandium boris(nsm [ubvndecmam — prandelst)facier : pof fudorem vuas pa([as,amygdalt, &.— (2 panembi[iodü canabit, c» de fecunda aqua bibet Quin —— » — decim diebus butic ordine abferuabit , nifiumbecille fuerint — ires , tunc enim conceditur vus carnium exigui pulliaffi — fenfim quantitatem augendo.Letlo fe continebit ad miri- S snum nouem diebu: prioribus. » teliquis in cubiculo fedelit, «ut deambulabit frigus aérem fugiens. Decimoqdinto EAE ^. purgabitur leni aliquo medicamento, atq, etiam tgefmo —— uo die,ninnia ea ob[eraando quein Guajaci decotio [umendo — (oos c gnarrauimu Sed etiam poft merfomem dum eani L idu a esee ; menda ratio , cuius praparanda modos fecretiores etiam — expertus (um, quos bic recen [ere ni. pigebit,ne quideorum. — | queermittamusqua ad (aram parillipertinent,quam- — 3 melicemtum ef, tiv us facltutesma- v: "mimeedebamtn. 0 id x o lAM amus eft fextus ci vicefmus , d $yrupum — €onjeci,non modb in bac vrbe, fed tota Hifpsnialau an 2i, equi ian gin SAe rise am ( Medicorum oper fus fiet atque Guayadi dechum 775 | aliéque medicamenta jumpfiffet » deiechifimii tamenerat €». Ped ET GARGCA-PAR ILLA. ; 6 am aquam baurit idem woctu facit dormiturus. Cibwft | doni fucci, potus illa aqua fimplex, vino ab[Hineat. Vtilie ef "whicpuluis in lue venerea;alisá, morbis ab eaoriundu: we€.— non [cabiem purulentam € [anio[am , in manibus c " | dibus tnirifice fanat,bac ratione: Pawuvé- PvncArVS ager, eriam(fivecefitas vrgeat non Eos purgatus.puluerem modo predicto fumet.fimplicemillam.— — Jumet , c rimis qua in boc morbo 4 i falfapituitd, — j, bumere nata,pedes C manus occupare folent, Fas. oesqe een rofacea fimpliore dilute plu- o amula illinet ,deinde emplaffrum Gulielmi feruentis vulgo RT appellarum, aut palmeii » pino fericeo tenuiter inductum, . emnibus locis quibus illa fucrit [ublimati aqua fmplicior, imponet . Singulis diebus repetetur , c» quindecim dierum [patio perfectiffan? curabitur, nec aliis medicamenti opus — eritzab/lergit enim carn£ genevat,C* ad cicatrice perducit, Hon tam frequens eft aqua garga- .parille vfus. modo preditlo,vt in omni morborum genere (umatur fiut. in defluxionibus, flatibus, vteriá, morbi [rigidis, fue alis . quibufcumque , modi non fint acuti ; aut iis febris acce[-- eec feris ideoó, non ssimore copamulris às a(ferua "s - Ggibarmon Gum (implex. quam aqt g.Certum— - Musaqua j/€. gamen bis qui calida bepatis prajertim mempeielin | : E E borant non cVaenire: nimium etenim excalfacit:fed ven- (00 ay ttitulos frigidos fouet, Cv flatus wirft fent elut em ee quesiti dis det tres aquas jLas- o vías ficqués, / GARGCA-PARILLA. | 'quoniam pro more babent vt «mani , quos fuis idolisofferant dicentes optima quaque eis . efferri debere, bominem autem nibil preflantius mbil ma- 7 [o geneceffarium dentibubabere, 7 -——00—- | Et vs fluminis aqua admodum [alubris , e multos ere | Worbos curare dicitur jiflad, ob cau(am plu(quam fexcen- vri. .o0 Umiliaribusillue concurritur ab [ndi c Hifpanis, qui —— multoties ea aqua fe abluendo,C* magnam eius quantitas tem (epius bauriendo man? , plurimum vrine excernunt, € valde fudant , c con(equeter morbis liberantur eodem feré modo bac aqua vtentes quo in balneis Luctibus, Pu« teolanis C» fonte illo celebri apud Leodios fieri folet. Svr quiput£tab buius fluminis aqua cargam- pa- cere Gus- rillam facultates (uas mutuari. Coldfe eft ex cinereo ti- lodora ^ (— gricante , thaioribusd, Cr craffioribus fadicibus conflat, 2 e (— quàmqueex Honduras adfertur, ind, interdumtamlon- ——— — ghyrt aliitudine bumana fodicáh (it antequzermipofint, ^00 — Derrex verbeiw exbibenderatio apndilos obfer eae exti: Watür . Prior , quaIndi c nunc vtuntur , c abinitio vfi "52 Pot funt bac eft carga-parilla vadices, quot opus erit [umen- e: 'teieruo ilotstevureTepargant,eoricemfifiecofmras 00 ogge ARCA-PARTLLA, greeehi- ALTER Adisconueniet qui mbecilliores futt, "uf Pindrrtdo Periorem [ine manifeflo vite dicrimine,ferre poffent-gara — - 2o ga panileneruo (uo liberate Gr ,vt fuperiis, yuintpid | | | fitca fits demde contu[e, quatuor vncie, pluréfve aut pau- £iores (nam bic nullus ponderis aut men[ure v [us ) modio — aqua fextaviis ad dymidias dec oquuntur,ex eaaqua quan — - gum po[Junt femel aut pluries bsbunt in ledulo deindefe — componunt ad (udorew prouocandi qui tametfiadeb ves — bemens non fit ,vt fupersor eopio[us tameneff mutata ve- fiespullum edunt,c eade aqna (nam vno die coclura ab- fumitur )cüminprádio, tum in cena illis potus eff ab are. € frigore fibi cauentzrepetitum per quindecim aut viginti oco ut boc medicamentum omnes morbos (anat nb fine ma coi gna omnium admimatione prater febrem aut morbes atti- In qeibós , 105, quibu carga decoctum exbiberi mon folet. Iflicme- — pc qe queinitio diets neque in media neq, [ub finem fefe pur- bieda — gar,vtinosfacimm. (nam c medic : mediaméiacom- s. . pofitaillis defunt) fed mulierculavii dumtaxat opera "e :s zs tur ,quailli buius decoctum pro arbitrio exhibent. lrrvp verbobferuatione diqnamin bae curatum, quid olusvadicis cortex ,neruo exempto, in v[ueft (efi-.— 00005 o axenim ille,neruuainutilis imb operationem ,nifieximdo — s mursmpediens. ) eod, munc eorum exemplum feruuio : * lo corticein DUHC modum vti foleo.. khe dis inna i —o$uepe | Qvarvon corticis garga-parile lota. ynaes 9 T opa. o&o aque [extariis vigintiquatuor bovarii (pario macerts. SETOM deinde ad dimidias decoquo: quod ficalorz m agro metus ordei mundatidimidid vnciam inter decoquendii adiicio — €rinmagno calore , vulgaris aque loco , cichorti fil tium liquore cii ordeo ub[lituo . Hec aqua: OMA PETS Ke e o s CARGCA-PAR TLLA; —. 4fj —Ofedatit, C citins ceri á, [anabitur . 1aque hane nouam fumenda garca-parilla rationem maxime vilem fore pu- Vosfaciliusq, e breuiore tempore curandos agros. ——— Et vs qnzad fluuium Guaiaquil & in Puna infula nafcitur care ' €a- patillz mentionem facit Pettus Cieca patte. prima Chronici Pe- tuàui, capite r4. alteríque nafcenti pleriíque Iadiz regicnibus prz- ferc: eminicitem capite füpcriote de illa rationc denies in facrificiis 1l. ^ «ALIAM addit Fragofes eius préparandz rationem , quz eft: atoz- parillz libravna bislota, bene contufa, & minutim concifa,in Catapotié dccem & fex aquz (exxariis toro triduo macetatur , deindelento igne 6X 62142; Coquitut víq. ad integram fere confüumptioné, hoceft, vt accrabulum feu (cuxella eius deeo&i folum temancat:garca ftatim exempta przlo , imponitur, fuccüiq. exprimitur ad vncias duasaut eo amplius etiam .- fi ex eo quod (üperfüit deco&o quantitas augeri debeat. Lentoigni ord Amponicur ; vbi feruere ccrperix , pulueris aloés optirnz vnciz dux, myrrhz felc&z, nueis ponticz magnitudine,croci momentum ( fant "qui igni alos pufillum addant capitis roborandi cau(a ) iniiciuntag & continué aguantur,donec amyli craífitiemn contrahant: ex ea maf- facarapoua formantur. Ex hisduo fingulis decem prioribus diebus (— Qeuoratida dantur,& fingula reliquis vigind , fub b ndeci . Do&u.Si veró inueceratu fit morbus,& ager validus, tria fingalis de- €cm prioribus diebus, bina fübfequendibus decern fingula reliquis fü» -.füipoterunr. Dimidia gallina exa in aqua(cui falis & ctoci momen- ars in caena Pouus crit aqua catoz fimplex.Surgant hora decima,cu- Ditum eantanre folit occafum .— lftiscarapotiis gtauiffimos dolores, 3s 02 $SSS AP RA $955 z Jymptomata que buiu(modi febres fequi folent: iint bus igirur aliis remedia , à quibufdam , qui remaneant, Galla de buius Ligmi facultatibus moniti o vfi fe Gr cocos c fanitati veflitati. | Pauame, Dicir v & bac Arbor Indus Dinan: Galla ( quos Saas — mirati [unt Hifpani) nefcio quam ob cau/am,Saílatras. - Lem ARBOR efmagna,Pini mediocris magnitudme Ge fona, — forma (cametfi minoresimueniantur) vnico trunco nude, rami in cacumine expanfis, vt Pinus repurgata: cortice, quem integit tenuis cinerea quadam pella , ex cinereo ni- gricante,guita aliquantulum acri, (ed aromatico,nontibil 4d famniculi [aparem tendente , odorato ,itavt pauca cius —— quantitas cubiculum (uo odore impleat: materie trunci ramorum alba ad cinereum colorem tendenie , non aromatic (aperié Cr odoris , vti certex : folio ficulseoim. - angulos definente mouello veri folio pyri folium emulantey fed quad veffigia angulorii babeat, jiu virente, boc eff, foliis nouellis,bi qua decidunt, femper fuccedentibus,colo- | ge viridi obfcuriare odorato, prafertim fificum fit:anfl- — vem fructümve ferat, adbuc incompertum: radicibus nun&— eraffu nunc tenuibus,pro arborum magnitudine ,leuibus, — fed etit lgum pin Piet E : fis, vt facile euellà poffint; quod fere commune ef omnibus — arboribus Indicis ( imà referunt Hifpanicas arbores ei dte ie latas, freriles fieri, mfi im (umma terra pangantur) cortex : raá;ci fjrmiits inbaret cinereus , p[iud, arboris. cort —— zd ee temer to , ideoá, radicis decocium odoratius X —— - A aptius ejf € ab Hifpanis iffic v(urpatur ; pu * : Med ; Nascirv na amaiims e loi cemperato4 - diemticiHoni idi wmidis,vtin para — pubus S. Helena. & S. Matibai; nam alibi p : $ASSATR'A'S. E ur necimmeritb n adeb odoratus efl e acris buius ar.- loris atque Canelle tortex , &t eofdem effectu prabet eine deodum,ques Camlls. 0099005 On uiv M optima eflvadiz , deimde rami , tertio Delc&um 200 truncus, (ed cortex omnibus prafertur. Eam ob caufahi ra dix minima omniii quantitate datur, rami maiore,trun- €us duplicato vadis pondere: eligendum: autem lgnum - qued vitra annuum fpatium n0 fit ve[e&bum aut quàm fieri - Dhfit recennffonum , atque fuum corticem vetinens: nam quod boc caret vile &inualidum effecenfent..—-— 38 $SASSATRAS, xe rione ( finguli emim peculiarem, nullo deleGia feruato, co-. quendi modum referunt magnum. [cvupulum inücimt. eum bis quisllo vti cupiunt , tum medic qui prefcribere debent. Dicam igitur quid agere foleam..——— pit -OnssRVvATO efritéperamento, proillius vatio- me aqud paro,ex minore ligni quátitate, Cy minps devoid biliofis maiore quatitate maguá, decotlam pituitofis [ati guineis medio mado: marborá fimiliter qualitates exptdas, qued nifi fiat , quin multyerrores im huim aqua v[u cómit- gantur fieri n) poteft. Nemo etenim exiflimet.[umpta (ime. — methodo iffa aqua, (anitaté,ad quz a[pirat cü/ecuumm, — fed magni ponis damni [ibi paritur : it;g, meo confilio perite medicus prius adeundus , qui coquenda ac adminis 205 ffranda aqua ratione edoceat . Nà C$ temporü quo exbie —— ^ — benda.Cr regionis, ci téperamenti egrorii, atq, viri sp[o- vi babenda eff ratio : qua qui no abferuant, (abinde in.vitá - diferimzincidiit. Ut nobili cidz Matrona contigit ctiol — | guofda vteri movbos,cir intemperi admodü (rigida, Sa[Ja- frac vum confului, illius, fumendi ration£ pra fcripfi: fed €i citius fe conualitura arbitraretuy , fi auchaligniquatio — pate aqua diutius quaindicauerz decoqueretz illius aliquot. xd dier v (uin td vebemente febrz incidit, vt nómodo aquam. » intevdicere,fed etiam fanguinis mifione quinquies repete. zs te neceffe fuerit, necid [ine vita ipfi periculo,Cr meawao— snenti infami nota.Sanitati tamc reflityta dennó aquam — OT ifto S " SU Ls re REAPNE ES SASSATRAS — | $9 : Ec ef feci dqua, qu£ ordinari potus loco erit, — (00. Drv p ver obferuandum eft, plus aut minu l in decodlinemi iniici viribus C» teperamento epaticitp- . kratis: etenim eninore quantitate y ( mniscoda propi- | matur bac aqua liliofis, quàm puuitofís, vtiam dixi . Sed rius vias. —. Yulgariter media [éxtarij pars aqua tepida fumitur mane, deinde (udatur, Cr veflis mutatur; nec qui quáeorum qu hoc medicamentum fump]erit, leto fe continere cogitur. Prandium fit media gallina a[faciü aliquot vuis paf , cr emygdali, y aucllanis tofu w:cama [it € coferuis cóuenien- tibus morbo qui curatur,pótu (ecunda aqua.Singnlari cx- perimeto didici boc decocti ,vt dixi,propinati,vuliffimum. —— Müfuiffe,quipedes & manwsex podagra fie contortos ba- * ant, vt. fie vti non pojfent. Ad lu£it£ venerea non minis |. "Wie quàm Gua t aut Chine deco, Lignt fragmétum E Mwn e qui dolet, ef iffic retenti dolore (edat. —. "Ponno quitam exquifita vicus ratione vti nollZt, Aquz pari - equam fimplicem bac vatione decoquant . Ligni a(fulatim cx auoslia, confrachs (emuncia,pláfve aut minus, pro cdtionibu iam | .— enumeratis, in ex aque fextariis ad dgmidias coquitur, ea (— quain tendum cim in prandio, tum in cana & inter - (0 4m. dsssbienr ici osos ao ci -- E ants NDS nca vis MIELE II16NVM- AROMATICVM. LN ,ÉRAN autem ez aibufculz tronco ( quia tenela ) ex vitid: ni Molle hife- . s gea: multis cófpe:fo veluti maculis cinereis; folia pennata vt fia- ra. Xini,(cd multó m.nota, ex viridi nigricantia fétrau, & füb extremum «3 HU ar abs rbuículis teuu A la&co fucco, eoquelento & vi- ES & o:0tato manabant, & ip(a folia iri/a feniculi odorem red /-— ebaur, guftata adftringeatis facultazis noanthi habere videbantur, Frau: ex quo nata (unt,piperis fece magn:tudine, oleagino(o s,pel- licala rubefcenre tectus, raccmatim coharens,vt ex eius icone, quam ad viuum depingi tam terr poris caragiinus , conípicete licet: Borem dod. habeitignoramus,íed quibufdam au&oribus minutus eft, viti mi ^H AE € atbór abundanter nafcitur in eintaltibal & locisplanis eim jaiz regionis , vtrefzrunc omnes qui Occidenralium tndiarum. lefcnpiioner dederunt : fed Pettus. Ci iega maxime , qui eius deieri- . püonem hac inodo cáp. 11 :. prima partis Chronici dac: Toro hoctrz&uconípiciunrut magna quzdam, X etiam. - olle hifte- UZ at^otes,quas Molle: app-llint incolz:folia habent minuta, iaalia facaieuli, cortice adeó commenda:a , vt eiusdeco&o crutum edd ^ & inflaiones (amma cum vül.tatc foueanzur : ex ramulis fani den- . tifcalpiavüilifima, Ex huius fru&u cum 2qua deco&o, pro co&urz S modo,fit aut vinum,fiue. patio admodum bona,aut acea. auumel: Mollevin&, - ^tantóque in pretio apad Indos funt bz ar^ores , vt quibufdamlocis : a5 coüf:cracai fuis Idolis habeant, Adduncnonnulli,eius atboris fo- Fieübdate. ; deco&um doloribus ex frigida caufa ortis auxilio effe, gam- ; .. Piiverd cius,quo.1 Msnnz modo candidum cft, Mac idbiatss a Bee ocdlofum abitergere, ^ z Li s Ligeu ntetomstiphie 4 EI BRNARDINVS de Bargos, Divrustspsic id. "n | €um Sulpbure infrà defcribendo mibi offendi Ligni cuiu[* pta. zi : dam fr » Ligno fancta quod ex infula D. Igau- maticum. | roe dnd erts cmd: só2 LAPIS NEPHRITICVS.' remreda&lo,cor Cr ventriculus voborari, veliquad, viem-. : bra f(oueri po[fent C. aromatum ex Malucciü infulb, Ara- biaque,y Perfide v(que petitorum vices fupplere.Sed ms eccu[andi qui. 45 diligentitis non inquirimus C inueiliga- mus,càm (bonte montibus lociud, incultis najcantur. Ligaumad renum affediones & x vrinz incommoda. ^ ^— Lignum Ne. Non t setiam mitiit noua Hipania Lipseuedim z imi, a[fJum c enode , materie Pyri , cuius v(u iam diu. — in bis regionibus d renum | vitia, C vrina dif. debo é incommoda. PR terii MM Ium eft , eius aquam in. Jecoris C Liens vileme[fe.Fitautem bacvarione, ——— e Ang — DigNVM ec Mm dM 2 x ma C limpidiffima aqua fontana maceratur , atque inea relinquitur donec aqua à bibentibus abfumpta fit. Dimidia — bora poft inietum lignum,aqua caruleum dilurioremco- lorem coutrabit ,qui fenfim iméditur pro temporis diutur-— mitate , tametfi lignum candidum fit: ceruleum ideo dict, — . quoniam adalteratur alio ligno fimili , quod aquam eroita. : colore inficit ne quis fallatur, — - Hac aqua aftdat vruntir,ea vinis diit, de miras —Ohilesexperikius effectus, [ine vlla bumoviü iómorone ned — epus eft alia victus ratione quá teperata: «quaeenm it zn nà magisimmutatur ligni niefone,quam fipyraefer, : SUMA matri alis & ficci eff in primo gr LapisN "Lars ines | Hifan Pate Super I "s dioi vm TADvE 1TV n variis aee | LAPIS TIBVRONVM.- sib . eppen [as geflare folebant , aduer [us Nepbritidir, aut fl o- Facukates; — amachidolotes, tn quibus morbis valde commendatüy . Sed | €ius precipua laus e$t ad Nephriticos dolores: » tum ad cal. culum expellendum,C* arenulas. 1 Nostru1s mibi notus vnum babet, ii sels comparandum vidignam euim brachio geslans, tanta a1e— mul«rié quantitate lberatur;vt, metuens ne noxia fittan- ta techo interdum illum deponat, nullumá, tui amplitis calculum eicit . Sed dolore premente denuo eum ge[lane,. ffatim leuatur aut minuitut dolor ,multarü arenularum, atque eriam calculorum expulfione . £a etiam occulta fa- . &ultate pradirus eéb, vt ab eiu[miodi dolore priest gie : Tus srenum calorem mitigande. Dvé1ssa Bejarter breui t£poris interuali Ne- phriticis doloribus affücta, armillam ex to lapide fibi cüfe- GE , quam perpetuo geílat z ex illo tempore ( qui leéthe - Wium (upevat)eodolore nunquamvexata esl. -—- Ar 11 mulif(en(erunt idem leuamen,eamd, les fos magno in pretio (unt buiu [modi lapides , nec, vtiinia. tib, tam facile adquiri poffunt y quod foli earum prouincia Tum Reguli && Domini eos poffideant, nec immerito ^im éttábnipiilafotilarum facilitas... 5 vo Res Uso Lapis Tibirosum:-- 5 | s mari Indico ferreis. Vasco irr Tio Tiburoa : Tones didi maximi, validis puguacifmi seh "trud. | [peiin;qui cum lupis marinis affidue praclantur.. 0e IN eorum capiteterni aut quaterni lapides , isiets yu Tbw | dum plures inueniuntur,ex parte concaui, valde albi, ma- rom. ^ ni ponderofiá, (vt. mEPER HA IU iden -— 364 LAPIS CAYMANVM, TisvRONYM meminetunt,quotquor OccidentalisTàdie bie ftor. pe ro: fed intet eos Sontaci ip hiítoria Mcyitina mitáds | Manati pl- s AN ^ Ti pii cft noftro orbi iacognino m Vit ri - eis. ^ tinpari in eius capite mit E d rb enit tisidé vales, H 1 c pifcis occiditur interea dum betbas in littore depa! rH etiam retibus capi , Ea ra'ione par terrorccfilfe E glas Catamarexi qué 26. -annisinlacu:quo sae cavinadeóq. domitum euaffle , & Érociá depot fi v vt de manu d- bf cap: tex, X inclamato .oa.ine Máto, quod Magmci wear peirreptafí: cibi fum: L fu& egreffum fuiffe, & in cdes z lacü remeafíe intercüg. homines & pucros €x vpa partc acusi ieegac peine meififfe, ita vcIndis usdiepadaim, ^ 7. LapisCaymanum. — — 3 -Ex Nomine Dei, Cartbagine, aliad, continentis orit, lapidesimevdum adferuntur calculis fluuiatibws | fnm Cbesica quiin ventriculis pregrandium Lacertorum (Ca x | )inueniuntur tanta interdum quantitate, »tma- gnum corbem explere queát: cuius veró rei gratia,ictr- tumyoccupandóne ventriculo, ne fit inanis an faburra lo-- €o,vti naues ad illasin Mdibbbeii pid NEM I E Bein rapi dra adios] e "n. seno farris equi 4 x LÀPIS SANGYINALIS. — éj | |». Hoslapidescolligunt Indi & Hifpani , ató, adeo fibi L«pidis Cay- 0 femant, ad quartana tollendam vrile remedium:fiquidem AE (o iniexeutemporibu vtring, allg ati,in quartanarii paro-- xy[mo,illas tollere , aut earücalorem manifefto infringere mraduntur , Bueum lapide temporibus cuiu[ilzpuelle,qua quartana laborat adbibui; Crcerté febris calor£ nonibil ve- | mififfe animaduertisan vero febrem omnino tollet ignoro. VE. CEUuem salt du s us netter ro ipt . Ctocodilorum memineruntjinterquos Petrus Ciega füb finem capi- Us, COrum oua , atquectiam carnes vrgente fame cum aliis fe edifle a(l-rit circa Panamam,cüm eam regionem primüm occupaff-nt.Go» IngensLa- Baracap.137. ibidem occi(um, qui 100. pedes longitudine zquaet, c.r ma In cuius ventriculo muiucalculireperiünt, — .. gnimdo, o. 5. 00 HpisSanguinalis. — 5. -—L4*r Sanguinalis, ex noua Hifpania delatus , I4- Lapi an- — iili genuit , varij coloris , fedobfcuriori , maculu feu s puncta dilindhw[anguinea, — 0 ice (OO Ex hulapidibus Indi quafdam cordium formas, ma- . —VALET 4d fiuxum fanguinis marium,men ium, ba- Eius facul- morrboidumvulnerum,ac ovi. Lapidem aqua frigidain- "9 —— . | PrRsvAsv M babent Indi imb firmifimecredüut, — itid, verum efe, experieua probatum ef Vl fluit, modo carnem comingat. Vidimus eite n u eei - pide confeos indito centia? getanda: nec nn sini. MU D PEMEN Ls eitape s. IE "dee E a T (02 c'OTTIOG Y NY ma 5s ; x wert. AARMADILIQ. — 367 Pius - Armadillo. IE RIT S — Nw c excentinenti babemus officulum caudepere- grim animal , quod velutiteffis quibu(dam tetus integs- . durpedum tenus, cuius gratia Armadillo vocant. Hifpa - ^rmadillo, -thquafi cataphradum aut armatum dicas, Lu|itami En- Encubera- cuberrado. ess dd cH . Esr porcelli magnitudine, cuiroffrum fimile babet, DcGxipio, €atidaoblonga, Cr cra[fa, Lacerti modo.Sub terra viuit, vt Talpa, C tewa fefe (uffentare creditur , quod foris nibil €dere con[Diciatur. : | - ON s facultas confiftit in caude officulo, cuiss in Fido, 7. tenuifymum puluerem vedadli pilula , confecta magnitu- dine capiti acicule,stque auri indita, dolorem ew jedare, € rmnitum etiam,cum exigua fatditate coniuntum,cu- Mure traditur . Certé dolorem fedari multa experientia — *€omprobatumeft, — "MsMt Wiz Rem Prancitcus Gomrara idi Mexicana hifloria ia eaperio Mexicano,animal imuenitur fcle non maius , roftro porcelli, —— te&a. (ant » auriculis foris emineptibus , eámque ob caufam Hifpani ia tum,aut cataphra&um appellant, indi Aiocochilijid eft, Cuni- Aiotocht]i, HE rn e elicudilisiedbeicur qpud-Goenmp MOD occae. rd PAdie ad quadtupedua. hifloram, Roa mec : d E SANGYIS DRACONIS. | matura fabricatus,vt à peritifsmoaltquo artifice ? marmo. re (culptu videatur, collo oblongo,ore biante d borrida,cauda oblonga,cf pedibus con[picui. 70s SasguisDra- A B eo fructu denominatione proculdubio fumpft e r^ eem cbor. cry eins laerymasqua ex illa per incifiont legitur,quam ex Carthagine Peruana felectiffumam aduebunt:vndeves — terum Cp multorum recentiorum infatia. deprebenditur, — qui, quid effet (anguis Draconis et fi mac ommimoignorarunt. ———— $ Daenis — MAGNA effarbor , cortice i fer temi, Ó qi facil Müor. — jpcidi pote: vulnerata, liquor ille effluit quem, Sagui- i; nem Draconisin lacryma , dicunt , ab eo differens quem. — Sanguinem in pane vocant, quodin panes (eu maja ues jd kis cogatur quemadmodum refimain Caflella, .— Faczhaes — V TERQV E liguorintrà. sumptus, atui profani fiflit fic etiam ventri ilius, aut clyfteribu nduus. San»— guinem vndequaque manantem reprimit , Capitis deflu- n xiones, nein partes inferiores delabatur, probibet eius pul» — tuis capitis verticiinfper(us: vulneravecentia glutinat,gtn-— ^ ginas à putrefadlione liberat , dentes abis, Eum €olor PsCboribus maximeexpetitus.————- "T&M PERATVS €i /& pud carries LM E M 1 N E ante paucos annos nobis à Francifco de Hollebe egis Hifpaniarum Hortulano diligentiffimo, mflos fuiffe q: oíd a OBrgonal, ro tque jsnomine, ex quibusterrz commiffis iffi: nonnclli p xvi Y d:ecunr Bruxelle pud C. V, Dn. loannem de Baiíot, virum do8iffi mum & rci hetbariz p-riisimum, Erant fere foliis viridibus , peroias rubris ( qualiain grandi arbore antz nouem ancos : Olyfipon confpexi (ed fubfequens hiems abBulir. Fru& as is erat C: rafij magnisudiae auc OxymirGnzs, r rotundus , cenui péf'e con cusa RN a fablaxa,ofícu. conipiciebarug qualis eft ia fro&ta Rufe : ad E erus lis,ned E p ixi m referebat , ver rotundi etat & lzuis , &, vrdixi,cotus o Arboti m icO'oris eoncremum f esi c efr Sur: 'us, rbori:, quam: O!yüpone obíeruaui , & in cuinscorticc ge (0. (FRYCIYS DYSENTERICVS 19 —— Jé kc ;cQumadpsedEe und 6I A Dasar nili idem £ pi[copus Gummi genus (cu- Gummiad — -— iu arborem mon poterat de[cribere ) ex: eodem continen sj Pogram.— ^ delatum,quo fe podagrici iftc purgant in bunc modum. /— o Irrivs gummi fragmentum nucis pontice magni- Faculunes, tudine;ffillatitio aque liquore notem integram macerat E. poflridie mane percolant , & exprimunt , eam aquam ad duas vncias hauriunt , neque quidquam ci. [umunt ante meridiem :eo medicamento fine mole[Hia purgatur bumor, qui podagratn creat. IusiPipDvM eff Cinodorum. Calidum videtur in , Primo grad; 4 : 2. c0. alspdsfentiiens s — 560 - ... Hiseauvs quidam adole(cens mibiignotusattt- feu&asen litex Quitofructum,qui,vt ex eiw fragmentis (quealte- SP fa parte leuja erant, € luteo coloresaltera verb,afperta o — admodum rubra, feu ex rubro nigricantia) conücere liceo — ^ — lat,magna quadam arbore natus videbatur.Dumilleme- —— . €um de variis vebus ageret , venitad mevicinus ,medica- mentum curaturus filie, quam dyenteria mifer? affüicta- ri dicebat. tlico adolefcs, Eat inquit, curabo:ad vicinum . profiifcitur , fragmentorum lorum tenui fim? tritorum. puluerem ex ftillatitio calicum rofar liquote,eo die puelle timá [iffi corpit fluxus ita vt breni puella fani arma 000 — fiEemadeifienz, tametfdiligemerreqafumim mme — Tan pi reip tamerequrqut v iefruétu, eut qua arborenafeetwmferepiti, (— Paorrnz vonsorlspragandem arem, folis corende - ordis effigie mullo fruGu , £nucortex digitierafiudint es, 70 i dyo CGCASSÍA $OLYTIVÁ. — — &an , vti Gentiana amarus , manifeff e adfiringens , grati Qus Pemen feu aromatic cuu(damodorupariwepi. qw Mona Vhpsi Pu Mundi hi quM tur aduerfus omnis generis alui profluuta, buius puluerem — &racbma pondere , aut paulo amplius maue propinantes— £x aqua conueniente,aut cra[fo vino rubro. Ter aut qua ter id remedium vepetitur , ob[eruaturá, in reliquis victus *atio.que buiu [modi morboneceffariaest...— 0-7 E1v s corticis fragm£to donatus fam ante paucos dies, — xac Insvta Diurk Dominici c7 Ioinide Portudis — g, adeo d ce fRYCTYVS- CHOLAGOGYS. 37r —— dpfavtiur: (nguinz purgat .Vtilis im omui imorberi gene- (0 fefed maxime ren, cr vrine,dual? boris ante canz fum - pta. Dejluxionibus prode[l duabus à leui cea boris, Q uoti- —— dianusei vus efl ad pecBoris cr lateri vitia, eclesmasu mo ^ do. Cuuenit febri ardorib? ,C fiim exjlieguit.Affidum il-— liusv(us ante radii aut cen2,caleuli generatione probibet, — «Fon t s cum amygdalarum dulcium oleo iita gráo S ties pulmonum € renum dolores mitigat. Dosis pulpa eius eft dece drachmarü, ad fe[quiunciam vfque; non exepta ver,quatuor vnciarum. Lenit,refoluit, fanguimem depurat , c eua lila, calorem infringit. Hu- mnida ejf in prime gradu,ad calorem, fed mitem tendens. — 00 Yn iflisinfulis primm coli cop pit poftquam i in no- : os potestazem venerunt, — | ON e i isi um im: : ML np E Di qutm . Frué&tuscholagogus. - Ex maritiniis Nicaragua & Nata( Suo dial x. HS arbi continenti imuelirer in Hifpaniam meduamentige- mm im d n iei prefertim.— .. Fnvervs eff arbori cuiu, uiuflem vale; cabane ft- end milis fed calyce leui,non,vt illarusecbinatozeo calyce fru- eoacuams, —— 3s fa Jie fia pekossie snae (- tice, feo quadrati. part : diumim- — tears rtm demdeamierepita. 00 » Epi:iTvR fefe attena t a, o ptusfi fccus , eins puluis ex vino aut galine iufculo fumi- . Wrrdatur etiam toftus pt minàs purget: quocumquetan- : Meri seri s t7 gat ,objertis ee ld veri min "- Ct E opret 1 undi » | 371 AVETLLANAZ PVRGATRICEP — — .. » . Auellanz purgatrices. SV M Aulo —— Novo orbeprimüm inuento , infula diui Domitii — PEUT — quoddam genw Auellana mifit qua e Indifamiliaritet .— purgabant, Poffea Hifpani neceffitate compulfi, illisetiam — purgare fe caperüt ,no [ine vite difcrimine, Colore & for-.— Audlauar& JHaffüffris Auellanis fimiles (unt , putamine tenti , coloris Wutora. — fb adicei triangularesmedullainteriore alba €» dulci fic vt | multi dulcedine illecli, decepti fint. pda E Beamagü. MrpriconvM vulgueai Ben magnum vorat «b parat, , (Pam Benefi duorum generum ) Paruum autem cieru.— magnitudine eff, Cr ex eo Itali odoratum illud epi ton g de "Ben nuncupant conficit quo fibi cefariem & barbam 200 dnungunt deliciarum gratia. - S dd Fauuts — VArLIDISSIME fititatu e bil£fuperne tt^ 220 fernt purgant, Nonnulli tamen earl vebementid a(fatione — anfingebant Coli doloribus pre[ens funt remedium flatu — ' difcutiunt, C clyfleribus iniecke mediocriter enacuant.—— Dos t's eff àdimidiadrachmaad drachmam vnam? — fed ajfande (unt. Calidi funt temperamtiimtio terti gra- duc füsfomde. .—— 71. 7 — | 0 NYVCLEI PINEI CATHARTICI, 373 (o €z:erüm Auellanam hanc , cuiàs iconem bic exhibeo , lenius & - - mollis contegit cotrex,partim ex cinereo candicans, partim nigricans: . hunc fequitur patamé minis folidum quàm in vulgaribus. Av ellapis; id nucleum continet Auclianz magnitudine,candidum, folidü, A uele lanz vulgaris aut ilignez glandis fapote,tenui membrana obáu&um. Integra nux altera patte feffiliseft, & coniunctim bipz naíci viden- tür,vi interdum caítanez. — — : per i ... Nudleipinei cathartici. »-— "CTRaAuwswirTAT etiamnoua Hifpania Pineo— Piveinuclei vum nucleorum genus ,quo 7ndi fe purgabant:quos imita P» funt plurimibarum regionum. . : . Nosrn rs pineui nucleis fimiles funt , na[centesin Peeciptio firobilu magnis, quales (unt Mayzá (pica mutica: mollieri putamine Cr nigriore quam nol rirotugdiyntws albi, pin- &ues, e guftu dulces. | — — BirBM pituitam, c aqua validiffn? purgant: cr Faculiatas, — licet Auellani mitiores , attamen vomitum cient , atque -— ventrem (ubducunt, Affiyneque tam valeutez , neque cum — Mantis torfionibus purgant. Dantur in diututnis votbis, peculiari quadam facultate craffos bumnores expellum.— — QuxiN y e ant fex triti Co vino diuti datur pro gia — Nit robore, preparato priis contienientibus Syrupi humore , . qnieuacuandu e(l, Cr ob(eruatayqua decer victui rarione, Etenim qui eia vietur jill ob(eruare oportet qua ab bis ob-. — pum tsnicula exterior illas per medium inter[ecante, qua — je 7:374 ^ FABLE PVRGATRICES,. : Sumendi DaArvR bicpsluis vino, aut (accharoexceptus, 4d.— rx. — (corbleare vnum deinde bauflus vim fumitur. D. Faukae, — APvD Indosboc medicamentum «celebre eft ob fu .— mendi facilitatem: nam [ime moleffia bilem, pituitam, &— era[fos humores , multo lenis C facilius quam fuperwra j mediamentapurgant. 7 ridi DawrvR infebribus diuturnis Qr inportumi ,in.— «oli doloribus, C articulorum morbis. F.A Dosis efloaffatarum (quod (m in boc,tumin pra" — cedentibus obferuandum esl , torrerienim fingulapreflat) — à quaternario numero ad (enarium , pluritmve aut pao — ciorum,pro egriyirib, - Carip a in fecundo.ficceinprimo: ue Fabarü vulgaribus fimiliá quz vomitü ciér,& alu valenter porgát, — meminit Ferdinádus Lopez de Caftagneda ca, 78.1i.7 Indice Ht de (— Geile nlsici pcd qu te pisgetua tolto autoode "d Med gosemmcr Mpdrcigepi one euer MAE d 75 PHASEOLVS BRASILIANVS. ER [o TUA RS Ps Wt A | : d ^ R : | ci L1 j - Nvs K - n -— -" ium | genus vulgati noftrati s FAB/SS PVRGATRICES. — 377 yetà latitudine aut ampliore , ex vnolatete aliquantulü cauto; qua vi- delicet hilus e(fz folet, & filiquz,inqua cótinetur,adhatet:cortex du- gus & lignofus,[zuis,ex rubo nigricans:quod intus continetur album , Grmum, & in duas peas natura fe&ilc,vx funt omnia phaíeolacea:ía- . pote primüm quali (unt omnia fere legumina, (ed ilico linguam mor- dicante,& acri :quo fit(ni fallor)vt purgandi facultate praeditus, — . Nafcitur in infula D:ui Thomz di&a, & cordis effigie, quale vulgo pingi folet,imitatur:idcirco à quibu(d& Cor Diui Thomz nücupa:ur, Eius obiter meminit Pettus Cieca patre prima Chronicicap. 1124. - . Akerphafeolo vulgari haud similit eft, (cd minor , deufior, nie gricans, & hilo prominente, & renis formam minime tcfcrente. .. Cüm Olyfipone efT:m , donatus fum Phafeoli genere ex. Brafilia Amtricz prouinciz delato,admodi recéti;pollicari latitudine,craffo, colore roftícéc, magno hilo, & parte exttema veluii (efsili, Eiufr;odi quatuor autquinque fingulis filiquis przgrandibus continentur , qui Iccéces & viréces adhuc rufi & impofiti bubones venereos curare di- , tütur:flore «raditur ex raro pallefcéte: ego dumcaxat iunioré plátan vidi mihi femine natá, qua foliis Pba(eolo vulgati fcre (imilis erat;nifs quód minora crant, & auería parte hirfuta, praeíettim teneriora folia, C extremi caules cenui mollique lanugine faluefcente obfiri.Brafilia- ni Macouna vocant: fimiles plane, & colore, qui ex cinetco candicans €ft,dumtazar differentes, ex Africz Maurirania dclatos vidi, — : Vidictiam non procul Olyfipone in monaftzrio quodam Phafeoli - i adeó (imile,vt nofttum putarem: pergulasiftio — M it opere topiario,flore purpurco;at filiqua. fcabra funr, breuig- tes, & duplo latiores quàm notti vulgaris: fru&us eft cxiguus pif vul- » ; dre a seed paite filiquz adharet , quae : iani cem eflc audiui, € Lufitanis ilic habi-- 32$ LAC rixiRINICH "n o0 OIN omnibus continentis ovis lacteus quidem pee E aui, Cittir ex arbufculis Malorum (irilitudime , Indi Pinipi- - nichi vocant : é cuiu ramis vecifis la£ieus butnor illico ERE emanat , aliquantulum den(us, & vifcofus , cuius tes aut. . Temlkaes. quatuor gutta fumpta , ares per aluum porgastii- 2 lem c aquas, | E BrBirvR exvimo,autdeficcati puluis deglatitur — cM quantitate propter vimiam vebementiam.—————— Iriv p autem peculiare babet, quid fi quisillo fum- p culum , vinum aut aliud quid i iniitiat » Juliro cim e pe itur. ej ceffat. E : Sywrro aliquo ex (apertoribus medicementisputa. £ rr gi stibus fomno abstinendum est , c eaob[eruanda , eee : e ( dbbiguipgit aquel melcamentum [emper i | : EZ vs. egi Vcbpnvitev (OuN1A amenmerata medicamenta valida funt e perniciofa , quibu vti defitum eft, aducito Mecloacam, cuius v (us minim? periculofus eft. Ad ip um enim, tquam — Ad medicamentum preftantifimum , confugerunt 1 non | ET oetacscemm etiam mnlerm isla: De bert 2 : aciuii — vis lids: | — M ECHOACAN sess IRI US. d hes * TI imn veperta,in prouincia Mechoacan dida, quadragintá — — miliaribus (upra Mexico, quam deuicit. Ferdinandus cae - (jam igo T er d Esr terrier Meam Ea m" ixl m JMBCHOACANM, PE E t monzulle auri vena deteguntur. Temperatis & fes. E lic aer fl'irpes producit (alutiferai, Ci ad varios motbosvti- : essinus vei gratia ante Hifpanorum aduentum, vicinieó omar onfluebant , )t. À fuis egritudinibus liberarentur . Fertilis "LMSES tiom eff regio, C" frumenti, ferina. frudiuum feraxz mul. : dta) babet featurimuses , ac inbis nonnullas aque dulcis pi-.— o fitm abundautiam prebentes. Qa de caufa inquilini fa-. tiizves,agiliaves .coloréque magit florido vicinis, Eat PRiMAnrA ribseimpronincia incolit Chinci- Chincicta : . €ila dicitur , Hifpani totius Prouinci& nomine Mechoa- «potiua. an appellant , quam ferri, fiue folee equinainslar ambit — — j lacus aqua dulcis , valde pifcofus s celebre est emporium, propter argenti venas, qua totailaregione frequentes, — P. Av to poitoccupatam à noslra prouinciam , mif E Francifcani monachi. qui fuii ordinis monaflerium illic ex- | —O ffruxeruut: borum nónzlh paulo pos (vtinalioorbe,omul- — 0. Cum ab Hifpanico aére difcrepante) in morbos inciderunt, —— Per — equorum nunevoipfe etiam Profetdus, Guardianum ap- : con -Haic ara erat amicitia cum Caconcintotius — Alius Prouincia regulo; S dep seca Ed Roe iones cipul weniger ic z bun: forté remedium egritudini adbibiturum.. Granmid | Guardian, qui aliorum medicorum preemtiadefltutus, ———— "illom adducit abet venit, morboá, obferuatofigmificatfuo.—— , Domino, monachum caraturit, modà cuiu(dzvadicupul- - erem [umere velit, quem daturw e(t Guardianus [a uis , €upidus,puluerem ex madico vino bibit, crime maleta fs — dopurgatur, vt magnam (entiret eo die. 'WAIIEH , latus. (tim [dfe 5, donec plenam [anitarem confeqaere- ELLE |. MECHOACAN. etm omniu ,qui (ump[erunt commodo é» admiratione. Ttag, — breui temporu (Patio per vniuer (am illam prouinciam ce-— lebri fada efl bac. vadix , cr e Rbabarbari Indicimomen. — inditum:tandenrin Perudnum etiam regnum yreliquatá, — tous orbis prouincias , illius v (us inductus , neglectis ceteris —— "fnedicamentis,tanta confidenria,vt,ea fumptayertamfi-— ! MECHOACAN. un periere anuo, praterid quod ciaibu veudiderat, plu quam : — millelibras exteris Rhabarbari Indici nomine E mam omuibus adeb familiare , vt nullus fit viculus , inque (— eiusvíus non requiratur , paugham iuti(fnni omniumá, preslantifimi medicamenti,cüm nullum Medicum (quod . emnibus gratifmum e5i) confulere opus fit. td. Su ps bosquié noua Hifpania redeunt , prafértim -. verb quiin Mecboacan fuerunt, interrogaui de ffirpis for- (. maquam bac vadix profert: fedillud dumtaxatinteligere — | potui,ex vrbe Colima quadraginta milliaribus vlrra Me- Colima, | cboacan adferri radices fieccaó Cf repurgatas , illas Hsfpa- Wosemere , Gy in Bifpaniom vüttere : tanta eft omnium negligenia,que[tus verà fummum fludium, — —— 7 MAGN A fan? reprebe[ione dizni fumus, quüd,quan- dequidz in noua Hifpania tot fnpes, cr alia maximi mo. menti medicamenta inueniantur, nemo tamenyeldeferi-.— bn, velformam c» facultates percontetur , vt cum. noftris — . €onferri queant, Nam fiim animum iuducerent, vt inqui-- .. rent e& explorarent tot medicaméta que abInduim fuis —— — Tiangez fiue foris venduntur magnaindefequereturvti-—— s B in cüm ipfi Indi eorum facultates mn celent y fed cele- rent & commnicent: contrà plerumque moitri ianeg- — »vel fi quarunda css apio d ui, eset E Gere teque earum effisiem indicare cupiunt, WES cCONNM definenti porrà ligenter eiftari de hac aC 5 14, quidam, qui nuper admodum ex ea prouincia aduene- rr rmfic ardt eae mutat EE - quesnaui qua ferebatur adue. ynn[imemagnacwa t 00 fellicitudine , iins ffi E: wide. ' Lem quam spud feo Orbsairin hac vrbe wenechesalre, Eee : ingenri etiim rs tend audiens atq. ilico. ad me- i | pnafteri i doliopl. tam min ctc MECHOACAN;' | MUR OARGHAR LANE Md beEp ris er : te craffa, vitis alba (eu Biyonis modo,vt non defuerint qui — — eandem plantam effe putarent,aut (altem eicongeneremz fed multuih differunt nam Bryonis radiz, c viridis, tum — : ficcaadmodum acru esi: Modest veai pe c id | acrimonia. Celligitur Octobri, | (0 7ÀDYERYTYR radix magnit fragm enti eepr- * «o wispartim in taleas concifis, torni manu cena Ml : 200 femim vlrita eruatur neo panna picao eu ema aiit : dloinucluta, - ut ig —DErrIGENDA recen, ;allicans , exteriore parte. notnibil flue (cens: improbatur candida , nigras « caefa, fnepésgum faciunt qui illam in puluerem € committam — - ad[eruant , quoniam facile exbalat € etus vis. infringi- - dr iprefias ardet cm E dendi ec i t (—— muedicamenta :: imoilla purgati, vobu[hores veddunts : Jn jniefem an ies ma s EPI umeft s zt WE mtem, fii € efficacius optratur s qum . €um alio quoi Mera * dengà preffontis e quod ex noua Hiper adferri fuo "rois flos quafi mali aurea, quinque foliis contlans maiori. ; —obe ,fubfufci cloris,écuius vinbilico protuberat cay fine : veficula quedam asellane magnitudine , membrana con ^ flans tenui, albicante, que in duas cellulae tenüfümapeli. /— .— C eula fecretas diuiditur , c^ in (ingulis binagrana , éiceris—— $ exicui magnitudine, colore per maturitatem vigo.gufg —— ——— infipido continebantur , que molli & fpongiofa terra exce- ds o prascommodé nafcuntur, | : E x buius radice fit conferta varij generis , Cydanie- (.. crea zs yum modo , (ed etiam Gelatina ex faccharo c illius fucco, Condias . quain deliciis efe poffunt : nam vt radix el infipida facilà — x Jacchargm recipit quocumque tandem modo paretur, X MotzsrA nonet buius radicis (amptio, quia nul- —COBurmali faporis eff particeps,ideoó, omni tempore,omniá, — — etti ptieris , fenibus, alisá, quicatera medicamentase- —— [Duunt,viilis eff, cum beniené é [ine molefispurget.-——— E. ,. CR Assos ,vifridos, putridosá, bumores, VtTAHIO, vacantes; — bilem ("aquas educit: [ec i vétriculilienismorbostol- —— lit, C eavundz partium obféruliones aperitjdeogueegris — . "udinibusinde prouenientibus /pydropi jerovtilu :inuete- EET. - fatos capitis dolores curat , cerebrum eir neruosexpurgat, 00 ephaleesepilepfie, frumis,articulorum.oli, e remüdos —— cx loribus opitulatur : veteres defluxiones fiflit:vteri WE | . quiplerumque ex frigidis bumoribus aut flatibus gen He Turgufi veteri , aff bonari , cf reliquis pectori vitis, anti. E Pent . Quisfebribus C" lue venetea vekatiscüuenit,repetito,quo- ——— 4-5 344 MECHOACAN. ( gatopriis corpore ferapisclyfleribus,aut fanguinis sni ue — Puls. iter cotu(epuluis vino albo maceratus, aut aqua fariculis ne, C diata, pro mediciiuduio;[electioris buius radicis k- * anifi , aut cinnamomi ( fi quis vinum mon fert;quod etiam — commod? diluipoterit, ji quia dilutum cupit , ftsllatitio ine - .. Dofaejus, tybi buglofiis vel fcariola liquore ) [ummo mane propina tur dimidia drachma ponderepueris vnius dracbuna utu£- : nibus & adolefcentibus , duarum verà dracbmarum vir — e» mulieribus, Necinutiliter datur ex fyrupi ro[atimouem infufionum duabus vnciis aut violarum fief em an, vemifcetur ei fapiusex iu[culo fumitur . Dimidia po fumpiuim boc medicamentum bora (omnus conceditur E ( rajertim qui vomitibus obnoxij funt; fed breuis:nam puta — mito fubleuatos reprimet.Fatta purgatione datur iue ——— dum, C paulopbéi cibus , qualis bis dari [olet qui fefe pur (0 gant Peratfa prandio, neque fmnoindulgestnequem ^ - ante canam,qua leuis erit , & rerum boni (uci. Posiri - eluat corpus medicamento aliquo , C con[erua qua vpxwcPawaed panmunquem ex eodd puluere excepto Elee spada Chuariorofato Me[ue catapotia cariandri fucci gari incipienti,nec fomnus,nec cibus, nec potus content, — Sx vero qui bunc puluerem , vel aliud quoduis laxant medicamentum fumpf[erit , fibi à vomitu metuit , Vtat8 — eoquod (epius expertus (um vemedio videlicet , ilic oáfum- - pto medicamento, aliumen oui affum c adbuc talidi di E gitisQ, attritum lineo panno varo muoluat , € in modum colliget, quem guttur orifidoimponet, & iffic vetinebit, donec medicamentum laxare incipiat etenim ni mad) vo* mitum probibebit , fed etiam fumos C vapores 4 mene viatur : deinceps in victu Cy reliquus rebus neceffarii fft gerat vt decet. it. MIS d ér citius opu fuum peragante : manu autein eft. Medi," aut eius qui : MASEoARAR na m : ie $0 Eu as : Mirrimr deli Prominteriem AD e AT /— endem quo Nicaragua tractu e|! , alid Mechaacan [Ed fileeftrius , quod grauia Symptomata extat, vt vomitus - immodicos , tormina , C alui proflunia , quam ob cau[ain Scammonea nuncupatur : fed nemo ( periculo femelfadto) vtitur. Simile eft a alteri citm folio, tum farmenti tum. "a- dice , (d per omnia minoribus: 6 ip(a etiam radix acrima - mia nontibil babet. Vnde clariffime liquet , quantum mo" menti adferat loci varietas ad buius radicis facultates, . Miffa (unt nobis ex PneHus antc prucos 2nnos duo feminis Me- n genera , vnum breui calyculo fiue filiqua , (cmincQque nigro, qualee(t. Scammonij aut Conuoluoii maioris: Aiverum cblongiore- aliquantum calyculo , riii rufo , & quàm fuperius longiore ce« nerioreQue. Vcriafque filiqua inteziore lanuginofa eft. x vrriuíque aire per uüt nobis, & aliquor aliis rci herbatig ^ .. ftudiofi, plantz , quas fabísquentis biertis inizia foftulit. Prodibant monij aut conuoluoli raedo,, deinde mu!ts fatmencis proxima - g*damenta fcandcbant & ample&binear : folis Conuoluolimaio- ' ris, (ed tenerioribns, & colore magis fulue(zente: radix pollicatem vel maiorem. craffitiem i iam erat (4 Negat [oan. Fragofus, Regis. Catholici Medicus , iufculo autalia — - . €ibo inie&o Mechozcan vim purgatiuam (iiti aut infingi "i- E experientia id fe obferuaffz ait, eandemque noftri Au&toris i in ini iopinionem reprobat. - A EE rrerilace Petrus bind. i ici din Péruand desea in prouincia Rad . radices digiti crafficudine inter arbores , dianim ifiagmenci bra ac scc chülilongitudine duobusaquz extariis j p:r nodem mac : fc aliquo, maiorem aquz pattem ea no&c abfumi.. PM re fepttuig. aqua,qai tres vacía: (ampferit, adzó benign? putzandum,& ine mo^ deftia,vci (i Rhabarbaro purgatuseffzc, & -Éabquodespericalum Rei Ar mpua Actes qui fumpfetunt, commodo. - zu PRÉ oe a Toro Continents tradu in quo Nat4, i X € etiam in Nouoregno, magnus eft víui Piperiscuiu(dsm. — F re quod. maiori acrimonia praditumeft Orientali, — Eesicir eycus aude MER INT qu d 38e ^*yTPPER: — h * E m ^ AJArTa-uinfdam planta fructus ee oblógui,. m EO — crafttie quidem funiculi , at dimidy pedis longi- tudme, con[l ans veluti multis granulis circa pe» à diculum oblongum continuo C comtumülo ordine .— Ei defui, feninisplanegimimedosqubu adem (A ptis. pediculus nudus con[pidtur. Recens viridis : XC eff,fole maturefcit £v uigrefcit.Calidum efttere— tiogradu. — De n YA "^e ^ «M "a Án — 2 Le jr Y Wy, d VM LT N s c pratermittendam eft Piper ex Indiü : 2 noffrumi[Jum quandoquidem non modo in me. 3 r B : - E 3 $ - * T i & A i" LM — — lefacitá, c roborat partesinternas. Caliditati 6$ fice (— inquareferigradupattepi. 3 aum NA EL * PCR ANYM. , PSICVM BRASILI ex 1211 CAPSICV : ; 5À o APS E » UN Ud 1 UN a s : A. * S F AN ) E de X» r Ex ^D e : ES 22» MIX 7 7 Rr 1 «u : OCrvADILYAD SE eultreg | iecur ss pa faciunt : CE Y tiin vía. Sed & leiequodamierOlyüpaneo. ia ood cap gesurabicrasl d [ vbi maturuit , rabro , continente multa femina arredi S eefviinidn minii quang vt fauce: aliquot dies ftatum. Floret & fta&um fetttoto Autumno, & in pier ao 'eionibus etiam hieme. T li vecant Pimíenta de Brefil , hoceft, Piper . Braül'anum , inqua prouincia abuadanter nafci , nakeliclistin vía efe inclligo, eL rur in pe mm aiiis per initia viridi ; deinde : nigricante, :| J ra *. Ceuadilla. à aser a funt ad me cum aliquot aliis plantis ex | — Bijpanianoua , feminacuiu(dam plante Ceuadilla istic Cezadtts. vocate ideft, Hordeolum, à fimilitudine quam cum nofiro — bordeo babet. in (pica C vaginulis,quibw [emen includitur , fed minus eo. , lini femine neutiquam maius , crlonghalis — | facultatibus praeditum. €tenim niiquem auditum efl plan. Facikan, tam aliquam adeb vrente. e caufficavipradtamsfu,vt ——— 5 vii cauterium nece[[arium e[f in gangvani Cy putridu im- ctp puríque viceribus,eofdem prabeat effectus, quos non modo | » fedignis etiam preffave pofet:etenim vermes. — án vlceribus necat , putridáque vlcera expurgat puluieius .— éruecsr cipere si iam rs rst : . magnitudine, adhibitis praferuatiuis , quein ia modi: : medii v (urpari folent .Mtaque,chm eius facultatesinfrin, ve volunt , puluerem [Hlatitio rofarum aut plantagini: quore excipiunt , lnumá, aut ellychuium. eointiniIum vl - cenbus e boreci id : deinde farcotita medicae menta adhibentur, procheirur idochi - e .- EADEM. ratione kei ut Leod 2 d feffantur. U. | CatliD VM eii boc, L i pr /|— — AD ERTSIPELAS. $ulphue Quirenfe, 3: "Salpharviuum. Cru ER. v M rrIET nba Quito protiticia astitit i i viuum pre[fantiffimum vt vitrum tranflacidum,colereato — gi purifimni, cuius fesqmentum pufillum lucerna admotunt, odorem maximum. fulphuriseisculatur- fumo viridiper- - mittum ; fed antcquam incendatur nullum Sulpburirodos — ui prabet, Ergitur iffic ex veni , proximis auri fodiniz— itaque non fine caufa Chymifle aiunt Argentum viuum dte vieffe materiam fulpbur vero fermam..—.-: x: H v t v s puluis vino diffolutu, per aliquat des fa- ze eie vefpere illius ( purgato prits corpore ) iuflammationes — curat. Scabiem tollit rofaceo oleo mixtus. Drackma ponde- — | te ctim oui latao [umptus, celidoloribus ,nepbritidi, neruos — 2 Sulphur Ni- dea Nostris ille qui Piperlongum mibideditim inti : pos defeviptum fium Wi er n a ARA : Coo 0o ate accarfitu venam [ecare, y lineos pannos. rajések , rímq. cBtractionibus cr itera Wüeft: calidum rcm 5 efl bo: falphur faymo exceffa. Ex Nicaragua aliud Sulpluri genus s aduehitut colori Ux - dinarei, denfunn, minime trap [parens , Slime — —— s VOR S AdEry(pelas. falani aquis madztes faciesimpomiinfri. Iico pate: QUA pou euo oae. erm am. pott : cAREIó-dANCTÓ zT oinir airpinpácficepei os de(pu — uríus decoquunt , doncc ad ee — aut pid gusSiet - cmi M ce * —.— Cadofonüo. ET A NTE triennium ex operi irae delata eb Eee radix Carlofan&o a iin ipfi feralis, Carlo E - &ko. : ges predicant. - idikos Taco sapis; deri nula o | illis sore; quibus ficareat, bumi (pargwur e diffanditur feliaerim Lupulo fimailia,colvre viridi. fedob(curioré,odore grauicneque floremsneque frucum fert. Radix cra[fa capi te el ex quo alie radices oriuntur digiti maiora craffitudi- | mescolorecandicante: cortex qui facile [eparatur, cuique — vfus eff odore aromatico,guflu amaro, um quadam acri- monia: neruus radicis cortice folitus multis quafi filu—. : Meiste niiwicetlsmrimiiinm wipes em icti vr RIED ?"NascrTVR temperxti fimi ptstincia Meebnsten Nae — x Ici floseue riim feo sque umido Sedo d €ainitio fecundi gradus. Raptcrs miahéss ebpadii. tempore tom- Falaak i ; mandacatus , multam pituitam , alié(que bumores ex ca- eC icit , e&mque ob cau[am rbeumati[(mos , capitis do- 3 leves c defünxiones curat z inmounallaetiam vowatu mulo — SE . tam bilem (£r pituitam 2 flomacbo expellens , fed ilius — Es detotum maxim? , -€uius gratia ventriculum noxiis buo. c acea : moribu bera isquerioran cpugeitotienition T5 e cde - RADIXS.HELEN A. | n liberat ,men[éfque prouocat , C flatu dte : so gatovidelicet ipsraun d & aluo ( dut eo remediovte- tur) exequi partibus Liquidambar £7 rper tbssinundia. Con pis affellibus , iis prefertimquiex vteri ifm. | -r pathiaotiuntuy , auxilia ef eiu puluis , vt ante femp «uit illius decoctum boc modo preparatum: Cadofnto Kapicis minutim conci(e draclnna due. inribu T 4qua fextariis coquuntur ad dimidtas , corticis ciiin puls uerem redacti drachma quatuor pulutri Canelle drachm4 dua flatim iniüciuntur , ac denuo feruent , deinde colantut. [lins decoóii fex vucia fingulis diebus nane addito jet. pepe perrete tamenpriüs,vtdecet,corpote. ———— —Hvsc Pulserem, c» ecoBhum novoulin mark Ga ici affetlibus , atqueetiam Epilep(ia commendant. 4d — terum experiri: non admodum. uece[fe e$t. , quid multi ds - dliis ad eum morbum remediis abundemus. -dlterius peo — s miculam faciam inii quivigefimum quintum etatis 48-.— cca rr. MN gondaio exufilte s same E pilepjuem in acuit " : po Pug verifimile. : ;4 Radix S. Helena. Rb. 4E x portu S. I quinoa tein, risetabret qualem ang fed nodo[e admodum.] E licaricraffttudine, foris nigra, intus alba, (apore aromattét» — . Galange fert fimili. Refedtis hisnodis € perforatis , fm 2o precatoria pharule quas milites Hifpani c 1ndi de collo Tl Mibi Lr perge ane vm i one durió, & quaficernci fnt. Planta ramos fuos per terr fend Na scirvi ns hand zai aan ES - Tub] iv spsinbcind vino bauffus, inventriculi dolori- : lus, vrina. difficultatibus, Ce nephritide commendatur. : -. N« ex deíctiprione Uu PANNI MMen Reta E TRETEN pu p Eu .-. Guacatane. : 2 Es | M FSS$A soli ef ex Wjcicceenociioei gandicans. ( [ed fineradice) Indis Guacatane MEIVUD AL, Cscatta, no[fro Polio montano baud abfimilis , nist. ; T 2A florem aut femen proferat, ignoro. — CA » bemorrboides commendatur bac vatione: EíttTacultsug, : , planta decocto ex vino (i calor abfit) alioquiex aqua, ba- Smorrboides abluuntur deinde bland fi tantur, pofmodum — eifdem planta puluere imferguntur. ^Daoronts exfrigore c flatibus ortosin quacunque. - €arporis parte fedat fi locus refina priusinunctustenuiffimo — — buius puluere in[pergatur , C pannus limeus fupetimpoua - ur: nam ilico adbercbit Cerati tnodo , aecinir ambe — tur nifi dolore mitigato. t 4 pape Exvs puluis leuibus vulneribus impofitus. iiia : : Pares 3 inguinam amant indecens Md" ener. po. y Mss. iem ant ad me aliquot diesinie [eis 2: 4 2 "wine, vestre a aput ca Lippe e Cp aia " aw — s $PISÍOLA De GE*tt A preterea alia medicamentain Indismoftü.— e Occidemlóm inteniuntur , infignibus facultatibus predi | ^o Cnasquacum tempore(vt iis vti peftmus) invete[cent:vtew — eorum qua batlenus allata fuerunt, vtilitatibus colligere li-— -— eet,quandoquidem infiniti morbi, qu alioquiinewahlesyi debantut , borum v[u curati funt. " —- Qva omniames dilizentie accepta ferre oportet T prima buius mea bifloria parti , que per vriser[umorbeys — admodum celebris fuit,ob medicamentorum, qua i ta can" T tinentur , defcriptionem. E. — JE vtomnesintelligant quàm viilià meu bic liber fate. * rit y fabiücere bic libet Epistolam ad me firiptam ex Perude — na víque regione , à nobili quodam viro , ante duosmenfesz— (5 etemm ex eorum qua in illade(cripfi le&ione , insentiunt — — — imPeru lapides Bezaares, Orientalibus baud mferiotes wie —— ribus: de quibus, Deo volente, in tertia parte agemus. Epiftola ad D. Nicolaum Monatdis. Now dubium eff, Clarifime Dotiar, quin roumi vie ; dunt suinscilatee, femperá, militiam in bares — (00 gionibu fecutum y ad te fcribere de iis qua. ad facultatem — (0o Weftram pertinent, Verüm animi mei erga eruditos vi viros. (oo gropenfio (in quorum numero te cenfeo, cim ex librituile (0 Hlóne, quem de Medicamenris in bus regionibus na (centi? (— —eerumá, facultatibus euulgafli , tum ob laudem quam eo DE. paie confana o) feci erm igno ba adt d (0 pim. Etenim (atis commendare mon | yiilita — quam bic attulit tuu ifle bber , €um exillo: D S eoe qua medicamenti vtendum fi , ev ] imcvero exti lvi lone plerique 4 marit ,q xat ferant. — n * . FoRMAM animalis, ex quo lapis Bezar extrabitur, Asivallapi: 896 BPISTOLA magno babent in pretio, c in Idolerum fuum del ri fuaas — qué Guacas yocant , cum alii quibu/que pretiofifimis 5 efferre folent ,veluti auro , argento , gemniss , monilibuly — animalibus , pueri. : : »AmimalDe- Irirvp autem admiratione non caret , bec nad x aps pertotas las Indias non reperiri , preterquam in monti-.— dmfousPe- busiffis Regni Peruani. Nam egoomuia Mexicanavegna, — Hber, 0^" emnes Peruánas prouiticias Cr regna , prouincias C infu. — las Marazon , Fleridam , C multas praterea Occidentas — lium [ndierum regiones. peragraui ; attamen nufquam bac animalia confpexi » quàm in folis buius regni Peru.— — puntbu. —— Ar aulae ^7 Eco quapotui dibrentia ab Indis amicis de borum la- i x pidum facultatibusi inqutrens , intr? [umptos , aut he * pofitos mirifice venenis C toxicis vefiflere intellexi cordi — co affectibus auxiliari, tineas ventrisexpellere , & eorum pu | - serem vulneribus fagittarii toxico illitarum viiifimiin- : Jpergi. In fumma,biuc lapidem alexipharmacum efe perni^— cigfiffimiillius toxiciquo (agittas fuas illinunt , ad fefe mue | tto conficiendos, atqueetiam nos Hifpanos , quorum ple que poit vehementes cruciatus Cv furores mortui fant, nal" - asctilsinci idi: tametfi in fublimato vulneri füblimatum prode * : P Vue Wee animaliigirur quod primm [eceimus, bur Cv mem lapides exemimus, qui Wonep euis dae ite — dentur ex falutiferarum illarum berbarum are iun — kurfülamillam congeruntur. Secuimus c alia buius a — Tisanimalia, qua confeceramus ,in quibus onmibus. ipi meum imuenimu, plures aut pauciores,pro atimalium atate : .Osssn YVANDVM Ted mimi AD D. NICOLAYM. MONARDis. HR : depa/cuntur fic etiam lapides eorum, tametfi vtiles, ile vi ribus non pollent , quibus ij pradii funt qui ab 4himalie bus in montanis degentibus eruuntur. ———— Cor P1M Vs iitvti to ordine quem. in tuo libro do euifli , c? aduerfus eofüem etiam morbos , in quibus f mandi mirabiles eorum effectus experti (umys , quoslon - gum effet tecenfere. Que omnia tibi accepta referre de- aeos modi Hifpani , (ed etiam vniues fus orbis. Quan tum 4d me attinet , vt aliquam animi gratitudinem cften- - dampro beneficio accepto , operd loanniü Antoni Cordi, . - digitis mercatoris , duodecim ex ii lapidibus witto : fieà peruenenerint , eosin multis morbis experiri licebit. Eiuf- dem operá an illos acceperu mili fi ighificare poteris, c e4, que voles in tuam gratam faciam, i inert, quida m] -o fum obferuantifimus.. N v uc capfulam accipies in qua Pbafccli genu d Phaftolus — — hies,quod Martij initio tantummodo ferendum erit, ne gore ledatur. Planta eff faba fimilis,minor timen frudium án filiquis ferens. Semi buiu (modi fructus ( fabas virides fa- pium ) cum (ale manducati , valide bilem , meditcniter. pecie i aun. [Spine eis vino (umpti : fed cibum paratum babere conuenit; y eia fi ralio fim ns- ceffe fit , urgent, cibo fampi earum. oer k d e e. E E infringetur. [Ex Hifganiis miffum fiit inp. Maximiliano I1. dede Vi aue (— Siz , anno antequam nobis adimeretur , Phaíeoli genus, colore Ma- - tonnz (imili ,(-d platicrelongiorcque fotma , &ilononadmodum " hc wd » Huienomenadícriprum erat Haba de India, id eft, Piet ; x ri€ id erit quod hoc loco ab Ané&ore defcribitur. ] : [s | Aeg mi | PiANTAM eiiam aee Zctraim ija "mE : OE —. COP TSTOLA 55 5 | mibu vitis: Denominationem awe fempfit bec plstasqu mibi fniliaris eus v fus. fit, C aliis vt v tantur co nat: cius facultates sme docuit quidam Indus. in ffirpius uitione admodum ver atus. Ade Mole eim — Faverv item arboracuufdam , que folummote - m Rd in bac protintia na fcitur Ilicis smagvitudine,cortice Cerr onem - : P3 4 E 2. s com EE dícibee — eg ylopu fimili, folis fraxini. Magnis viribuspollet:nam cere videt — pn etus puluis vulneribus infpey fus, ea mundat,deinde ts nem generat, Cr perfect curat. Dentes eodem puluerefri- cati [Habliuntur , gingiua ab(cedentes [manttr. Foliorüte 0 V EXeinfrudu alutiferz admodum potignem Indie. sooo fidum. Eum iffic ferie " na[civelim : na tibi deleatio (oos dferret,ob eas quibus pradita antipium curandum dedi , admodum vulgari , Yt qu ariter vefcantur , magnitudine Afyrij mali , nct (. AD D. NICOLAVM MONAR fr de, ——— , dut corvodensaliud medicamentum fompffe.—-——000— . In vrbe Poflo,vlialiquot anni vixi,omnis generis mor- visa ta-.— s Indus quidam curabat folo cuiu/dam plante fucco artu- fuincosfu- ow C parti affecto illito, Acovos deinde flraguliegregi te- ans, gebat ad (udürem prauoc adum: fudor e partibwsilitisema- — - mans,merus (anguis erat,queim lineis panis abffersebat;atq, ita in curatione pergebat, donec atis fadaffeputaret,optimze —— interea cibi eos alens.Eo remedio multi morbi deplerazi cti- rabantur , imoegriiuniores Cr vobufHores ab eius vfufieri Videbatur. Sed neq, precio, nea, precibus meque minu vn- quam efficere potuimus vt eam planta nolis demouffraret, - An son quadam bic invenitur materie Pongio[a, 6X Aborvenec qua di nunquam ignem ffruent tametfi quiilis morta Mat aiu ericuli minitetur: aiunt enim,quotquet ad eius flammam — fiueignem accedunt, aut quos folummodo fumus pertingit, din re venerea impotentesfieri. — Ys "d - Tvaron es inpeliu dr cruribus ex igidi btm- esie ribus orti bfc curantur berba quadam Centella numctpa- eias tacula- a: fiquidem ea trita , tumoribusd, impofita jilicopuBulas — excitate quibus multus bumor effiui denec tumor omnino. refeluarur. SepibrifFaseuacuationeiinter Indos feri c ^s (ANNO 158. in vrle D. Ltd queeffin prouincia. . €hile, quidam Indi captwi füra: fibi amputarumt, ér eas —dffas pre fame,ederunt,c (qued mirabiledidu)cuin/dem — |n. RNEURT ed d s 406 . *isTtOIÍIA. .. E Annd. ^ ne, mulla feritate metuendi, uec cuiquam nocentes, Arahi Bufones — malicitrij magnitudine , admodum viruléti. Buffonesplu Hipanicis non minores , quos Indi affatos edunt , vt C pie rá[que alias immunditias. ; 2er PaoxrMis baic continenti infali y tam multi, Valurs. — fantid, vultüres üneniuntur, vt pecudes deuorent, ob euo.— ffodum qui "Aethiopes funt plerumque,negligentioth, ——— V N A verb res mein aduirationem rapit , vaccat in montibus educatas, fi in plana deducaiity omes emori» EfE mibi amicas qui trecentas vaccasim plana traduxerat,illa. liquanto tempere niil depa[centes paulatim defecerunt, yt ne vna quidemintra. voen[em eiyiua velicla fit : omnes. autem trementes C tabe[centes mofiebantur. Adfevebant efl, quàd in planitie illa , qua oco dumtaxat miliaribus ad monies v que patet, in longitudinem vero plus mille m? ribus porrigitur, nunquam pluerit yin sentibus upemt - - macü inuenife ait aduer [us perricio[uim. B AD D. NICOLAVM XoARDIS, 0 tos fiquidem. Hifpanos trucidarumt , quos tamen Uiaptos. negant. éxcirte tame efi if siaciLeliives am quitan diespriusmacerentur. ——— . Nas cir vm autem eadem regione, vlifit toxicum; . € (tametfi credam aliis etiam locu inueniri) voluit Deus €o loco remedium patefacere, vnde perniciesadfertur. — x Meminitctiam Gomara hift.general.cap.71. Hctbz cuiufdam In. dino cuius radicis fuccus al:xi;harmacum fit peftileniis & puni, - eiofi illius tox c :quoipfifagittasilinunt] - H 4s c omnia eo [eripfi vt cofideres apud te; quàm wul- t& planta bis fimiles in noffris 7ndis na[cantur , qua nobis , Agnete (unt quoniam Indi neque eas neque earum faculta: tes nobis patefacere volunt , etiamfi mos morientes videant, . &ut in carcerem coniiciantam : quid fi quedam ex pradilis, -. € alienonnulle nobis innotueriit, al Indicis mulieribus eas. — edoci (umus qua Hijpantz libidinis gratia, fe demain: tes,omtiia que [cimt aperiunt. c OMEXY M prolixior effenolo adipiril eddie fola ad. te peruentura s quan fete Moor E Poelcirresalede ftit iio. aliara plantarum , cf anis — : malium, y de aliis rebus bsc na[éentibus, qua tibideleta- — — tionem adferent , qui ! v scalp od E. feels Wierienbul nt, pisse med ; (Paride ofnsér 2 EA METSI iibi inte quibas adosedodi v $ yr rosea onaoe a inm E E a | quetamen perueniebat , plantas, avbores animalia fedi, — Peruügnus ab Orientali :fer, . € alia preterea nature miracula inquirebat, ex quibus (esc — EAD. ; i: ue ida. S — sy itus ik ce Huc ne A Geiicia Tulipa miffai iugi. - - Flos Solis, " Flores flos [upero quàd vnu omues amplitudine crelegantia alto ——— — ANecnon flpi »qualá, Solis almi — . Semper fuf icio, €quorá, lumen: Dignum à Sole mibi dedere nomen - Qui Matbaónia fedent cathedra, 1 Sed qua vis mibi, quie fit pore[Lat, : —. Baudnotum [atis efl adbuc (dem. — 4nlatis tameninterim viretis ec SIE nite tiae (am. x Caffia. - j 2 Necfüt p ppotrati, nec Cafíta nota Galeno, 0 VHUmidicum dria Adsunt: — — Effeanobilibus medicina aptiffima ventrem . Leniter euacuans: calidad, indullapodagre — se ed e MNMMh dolertsa- e (Oo Tow illitum leuat: p EM acidum guflantigrata faporem, ———— Et valet ardentes purgando euincere febres. — * : Lapis Bezoar. io PE Triffibu baud tanthm efi lapis iffe medela venenis noc Verüm C pe[liferas depellit corpore febres. a ^ Tacehmabaca: — 7v Indomitam lenit fi Tacamabaca podagram, | Et omne corporispatbos, Aon ego pratulerim quas venditat India gemmas, -— rabumá, gaqis omnibus. Sh REN Nati quis diuitiis validos non preferat anm ed | mites RM Hoc fertur ex Hif ania — d NONI: 2 : Nona nouum ecce Bal(amume, ee a acta 2 e e/Egyptio baud minw potens . Odorenam (uauifumo Nares CAputá, recreal, wu | Morbi(d, prodeft frig fida Infirma firmans ree Idem dolores corporis. — x: Hsseesrdas DNE i E^ : Cruenta fanat vülnera. Gr pue m ia INDEX ALPHABETICVS IN LIBRVM DE SIMPLICIBVS medicamentis ex Occidentali India delaiis, quorum in Medicina v[us cft: darse Ni« ..colao Mofardis ES Cacbücu'is medetur Tabaeo- j "n fisci c - 2. Pagina 167 Alexipharmacum eft Tabaco 333 Ambarum collquatum jt; Ambargrifeü 511 e(t Bitum£. ib, noneítfpermaBalenz — 32: eius dele&us & facultates 313 Emplaftrum ex co ^. inebriat ibid, Ael lapidé Bezar gignés 55« 315,116. ; pow 400 Atborveneteos. flimulos domaus . r Aximadillo 467 — | Arüiculorum dolori Tabaco p imb dirum,& ch 312. 5 p n i : "Charabe, & cius na:ales Agemeerer rebns nci : pos aei C act CS €argaparilla,& eiushiftoria 348 eis dele&us,nominis occafio, X — apud Indo: ra- 349 Áhieia przparandz fatio , & vtendz modus ibid, garq2 fyrupus, & viédi ratio; qs gatqz puluis, & veendirario 351 351. ' gitg t aqua T vnde inf-ratur * dbid. eius hiitoria, & exhibendz ra- ent is Vide SESREMAPOURK: EXCAFROUE accen vei : : tales, & ficnlcines Carapotia pro fsrilibus - Cent:ila.& eiusfacultates.— HS China 344 eushiftoria, na- vales, vía, & zparandrà* — x ». 346 aqua Ching fümien-— dad —— INDEX Encubertido. 367 m d m radeon, & earum ci poctraltlen Meis fear Iodudy tier u Quito in Spes SE LR EI. 334 336 P anri 341,342. tiushi4 ftoria 3n. eius deco &um at- . Naphtha - | Ro ddl. iier benl- $5 QN Sabi Cajon ; Ld | E "ipii ies /36« Viper 385. eius -€— exhibendi e ra anie LLL LE ignem facrvm. 5 Mecontiit dife« ptatio de oti | nemorbiGalici — — — e Mole, eius hiftoria,natales cultates M: rbus Gallicus : N:apolitanus ; E am Nephittidi Tabaco prodeft 5;z.— Nicotiana i316 — Nuclei Pinei tue eorum. deícriptio facules 375 — JR oo EL AM E 1jo op ME 314 vie fufocationi Tabaco pro- - deft 189 5 icm .recétibus medetur 335