5 id 8 Ee da EN has | 5 NATUURKUNDIG TIJDSCHRIFT VOOR NEDERLANDSCH-INDIË UITGEGEVEN DOOR DE KONINKLIJKE NATUURKUNDIGE VEREENIGING IN NEDERL.-INDIË ONDER REDACTIE VAN DEEL L XI. TIENDE SERIE, DEEL V. WELTEVREDEN AMSTERDAM BOEKHANDEL VISSER & Co. | P. ROEM Jz2r 1902. pi KOT WE Od BE a de OE SS HT ENT DE K EN 4, IBRARY OF 8 vj er R w-Gibson:invSilin “. (p- NATUURKUNDIG TIJDSCHRIFT VOOR NEDERLANDSCH-INDIËE. NATUURKUNDIG TIJDSCHRIFT VOOR NEDERLANDSCH-INDIE UITGEGEVEN DOOR DE KONINKLIJKE NATUURKUNDIGE VEREENIGING IN NEDERL.-INDIË ONDER REDACTIE VAN TIENDE SERIE. DEEL V. WELTEVREDEN AMSTERDAM BOEKHANDEL VISSER & Co. P. ROEM Jzn. 6902: FEB 24 1931 he Uisnagy tanmes, INHOUD VAN DEEL LX. BrLApz. Naamlijst der Leden van de Kon. Natuurk. de in Nederl.- Jadië, op 1- Maart 1901. . … . 5 À 8 Is Lijst van Vereenigingen en Bendorsonandn. met En â Koi: Natuurk. Vereeniging in betrekking staat . . … … …. Dik Verslag omtrent de werkzaamheden en den toestand der Kon. Natuurk. Vereeniging in Nederl.-Indië, over het jaar 1900 . äl. De Seismen der Philippijnen: door EF. pe MONTESSUS DE BALLORE. 40. Uitkomsten van Meteorologisch Waarnemingen in Nederl.-Indië, gedurende het jaar 1899. Verzameld door het Kon. Magnetisch en Meteorologisch Observatorium te Batavia … ok De Eekhoorns van Billiton; door Dr. A. G, VORDERMAN … … … 112. Notiz über die dysphotische Flora eines Süsswassersees in Java, EERS HA KOORDEBS ze nn ae a are 1: BursOrnissJavas. voneM.B:-G:“BARTEDS à … ara ae 129, Total Solar Eclipse, May 18, 1901; Magnetie Observations at Batavia and Karang Sago (Sumatra), by Dr. W. vAN BEMMELEN. 173. Vulkanische verschijnselen en aardbevingen in den Oost-Indischen Archipel, waargenomen gedurende het jaar 1900; verzameld door het Kon. Magnetisch en Meteorologisch Observatorium te Batavia 195. Eenige aanvullingen en verbeteringen van mijn Verslag eener botanische dienstreis door de Minahasa (N. O. Celebes); door Pr. S- H. KooRrRDERS .. Ee RE RK Notulen van de vergaderingen den Tart Natuurk. Vereeniging in NEnerl.-Iuite, pedarende. 1901, 75 ae ate A62, Bijlage No. 1. Verslag der Directeuren der Gebonwen uit de Besturen der N. I. Mij. v N. en L. en der Kon. Natuurk. Vereeniging in Nederl.-Indië, over 1900 300. Bijlage No. 2. De Mnutatie-theorie van Prof. Huco pr VRIES; door Drs H- DIT IEENK. WILLINK GS %o oa … BOX Bijlage No. 3, De verdubbeling der lijnen, in het spectrum van de chromospheer en in het flitsspectrum; door Made Je A MUULER" 4 Ao ae an SOR de hanne EL ek S, NATUURKUNDIG TIJDSCHRIFT NEDERLANDSCH-INDIË. _ Aret. DAE MANI-IAAOEK HI OMI VUEIEMR EE Wel eN a | ) BEIMAVAEES S7 Ss ie Ì É\ Ek | R me ë # „UAGERTEMA HRUUAT RTE ast MAOS A WJ h HAPETV JHONAHAHOE Î | 5 BP: : j | | roer NE NATUURKUNDIG TIDSGHRLE NEDERLANDSCH-INDIE UITGEGEVEN DOOR DE KONINKLIJKE NATUURKUNDIGE VEREENIGING IN NEDERL.-INDIE ONDER REDACTIE VAN DEEL LXI. EERSTE AFLEVERING. TIENDE SERIE. DEEL V. Aflevering f. | WELTEVREDEN, | AMSTERDAM , | BOEKHANDEL VISSER & CO. | P. ROEM Jzn WOP Toe MN mand Fn > U nl n En t hd B ' * a 8 8 ee ald Ber k ú \ \ EN kad ‘ Ne | | à 8 d } J0 H Ll \ Í | kt ' f eN à 7 p t : ' ‘ Ì 8 z # E , * var " en » € Ld ë \ . * k e r NAAMLIJST DER LEDEN VAN DE KONINKLIJKE NATUURKUNDIGE VEREENIGING IN NEDERLANDSCH-INDIË, op 1 Maart 1901. in nd Beschermvrouw HARE MAJESTEIT DE KONINGIN DER NEDERLANDEN. Dagteekening van oprichting: 19 Juli 1850. OPRICHTERS. Dr. P. Bleeker, j 1878; Dr. J. H. Croockewit Hz., + 1880; Oomes De Groot, + 1896; P. J. Maier, + 1878; P. Baron Melvill van Carnbée, + 1856; Dr. C. M. Schwaner, f 1851; BERDE A. Smits, tr 1852; Dr. C. Swaving, + 1881. HONORAIRE LEDEN. Datum van benoeming. 1 W. E. Versteeg, Amsterdam, 18 Mei 1866. 2 F. ’s Jacob, ’s Gravenhage, 29 Juli 1881. 3 H. L. Janssen van Raay, Haarlem, 20 April 1882. 4 P. van Dijk, ’s Gravenhage, BEN 1885. 5 Dr. C. L. v. d. Burg, Laag Soeren, 18 Februari 1886. 6 Mr. W. C. Baron van Goltstein van Oldenaller, den Haag, 16 October 1890. 1 Jod. Heringa, Utrecht, 14 Juni 1894. 8 Dr. A. W. Nieuwenhuis, 9 September 1897. LXI. Ik ee A Ie BESTURENDE LEDEN. J. J. A. Muller, Voorzitter, Prof. Dr. M. Treub, Ondervoorzitter, Dr. J. George van Deventer, Secr, Dr. W. van Bemmelen, Redacteur, J. W. van Eek, Penningmeester, A. P. Melchior, Dir. der Gebouwen, Dr. A. G. Vorderman, Dr. S. Figee, Dr. R. D. M. Verbeek, Drs Jt B. Kloos, J. Berman, Dr. P. van Romburgh, Dr. G. Grijns, Dr. Charles M. van Deventer, Dr. H. Onnen, A. C. Zeeman, Dr. J. C. Koningsberger, Dr. H. D. Tjeenk Willink, Datum van benoeming. 6 18 12 8 13 11 20 8 9 13 Juni December Januari September Augustus Juni April November December Juli Juni Februari Mei September Februari Juni Augustus September CORRESPONDEERENDE LEDEN IN NEDERLAND. Maximum-aantal 30. Dr. A. W. van Hasselt, ’s Graven- hage, Dr. C. A. J. A. Oudemans, Arnhem, Dr. J. Bosscha, Haarlem, Dr. N. W. P. Rauwenhoff, Utrecht, Dr. H. G. van de Sande Bakhuyzen, Leiden, Dr. J. A. C. Oudemans, Utrecht, Dr. C. Ritsema, Leiden, Dr. H. C. Dibbits, Utrecht, Dr. Th. H. Mac Gillavry, Leiden, 2 Dr. Th. Place, Amsterdam, 28 15 21 21 21 17 k7 1898. 1884, 1893. 1898. 1896. 1896. 1878. 1884. 1884. 1886. 1889. 1801. 1897. 1897: LD 1899. 1900. 1900. Datum van benoeming. Februari Juni December , ’ September .. , 20 Mei 1856. 1858. 1872. 1872. 1872. 1875. 1875. 1880. 1880. 1880. 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 OO OO AD TE 0 NO ie ie OO EE En Datum van benoeming. 1880. 1885. 1883. 1884. 1886. 1886. 1886. 1887. 1889. 1889. 1893. 1894. 1895. 1896. 1896. 1897. 1898. 1898. 1865. 1872. 1873. 1876. 1878. 1880. 1884. 1886. 1886. Dr. E. v. Rijckevorsel, Rotterdam, 20 Mei P. C. T. Snellen, Rotterclam, WAE Otto Finsch, Leiden, 10 Juli Dr. A. A. W. Hukrecht, Utrecht, 20 November Dr. H. Wefers Bettink, Utrecht, 9 September Dr. P. P. C. Hoek, den Helder, 9 Á F. W. van Eeden, Haarlem, ge) hi Dr. C. A. Pekelharing, Utrecht, 11 Augustus Dr. Max Weber, Amsterdam, 23 Met Dr. A. Wichmann, Utrecht, DRA ss Dr. K. Martin, Leiden, 9 Februari Dr. C. Ph. Sluiter, Amsterdam, 12 April Mr. M. C. Piepers, ’s Gravenhage, 13 Juni Dr. J. F. van Bemmelen, ’s Graven- hage, 12 Maart DrMS E.T: J. Dubois, Amsterdam, 12 — 5, Dr. KE. A. F.C. Went, Utrecht, 20 Mei Dr.J. D. van der Waals, Amsterdam, 8 September Dr. M. Greshoff, Haarlem, 13 October CORRESPONDEERENDE LEDEN IN HET BUITENLAND. Maximum-aantal 30. Datum van benoeming. O. von Struve, Karlsruhe, 28 Januari Beccari, Florence, 15 Juni A. Russell Wallace, Londen, 20 December A. le Jolis, Cherbourg, 16 ik A. B. Meijer, Dresden, 18 Mei Tommaso Salvadori, Turijn, Des John Milne, Shide, Isle of Wight, 20 November J. H. Kloos, Brunswijk, 9 September Wilhelm Blasius, Brunswijk, 9 IJ Alexander Woeikof, St. Petersburg, 11 Augustus S. P. Langley, Washington, D.C. 8 Maart Hermann Graf zu Solms Laubach, Straatsburg, 12 Juli 1887. 18558. 1888. Elien Datum van benoeming. 13 Julius Hann, Weenen, 11 October 14 K. Goebel, München, 23 Mei 15 E. Selenka, München, 12 Februari 16 E. Haeckel, Jena, 11 Januari 17 Dr.G. A. F. Molengraaff, Amsterdam, 12 Maart 18 F. Montessus de Ballore, Vannes, 20 Mei 19 G. Haberlandt, Graz, 2075 20 J. Wiesner, Weenen, Ue 21 W. Schimper, Basel, 20 22 J. Massart, Brussel, 20 es 23 H. Kükenthal, Jena, Its 24 R. Remon, Jena. Omen 25 Antonio Berlese, Portici, 10 Augustus 26 J. H. van ’t Hoff, Charlottenburg, 14 December 1888. 1889. sa: 1894. 1896. 1897. 1897. 1897, 1897. 1897. 1897. 1897. 18399: 1899. Gewone Leden in Nederlandsch-Indië. oo Do £ bl 12 ten spoedigste aan den Secretaris mede te deelen; ook wordt kennisgeving verzocht, wanneer men in Indië van woonplaats ver- andert, of Indië verlaat. zet H. H. Austen, Geneesheer, Medan Dr. Mr. N. Adriani, Afgev. v/h. Dr. C. Alers, R. Anema, Tandarts, Beds “Arends, Directeur (Deli), BB Weltevreden, J. H. Abendanon, Dorecteur 0. E. & N., Weltevreden, Jed. Bijbel- gen., Mapane bij Gorontalo, H. F. E. L. Aschhoff, Koopman, Weltevreden, vol, Weltevreden, E. van Assen, Resident v. Amboina, Amboina, Mr. M. L. Andrée Wiltens, Lid R. v. J., Weltevreden, mj A. M. J. Bolsius, Civ. Geneesheer, Tasik Malaja, Dr. W. Burck, Wetensch. Adwvis. Coffiecult., (m. v.) Haarlem, G. D. Birnie, Tabakspl., Djember, Men wordt dringend verzocht onjuistheden in deze lijst Datum van benoeming. 31 Augustus 18 Februari 10 „ 10 Augustus 8 Februari 1 Januari 14 Februari 16 December 16 Februari 9 December 1896. 1897. 1898. 1899. 1900. 1901: 1901. 1901. 1501 1876. 1882. 1886. 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 2 — 30 en Datum van benoeming. J. Berman, Hoofdinsp. P. en T., Weltevreden, 17 Februari A. F. Bouman, Koopman, Ambon, 12 J. Bley, Admanist., Kendal, 14 W. H. Bogaardt, Znsp. P. en T., Soerabaja, 23 Dr. W. G. Boorsma, Chef Pharm. Lab. 4° Afd. Plantentuin, Buitenzorg, 23 Dr.J. L. A. Brandes, Ambt. v/d. beoef. v. Ind. talen, Weltevreden, 13 Dr. J. van Breda de Haan, Chef Se Afd. Plantentuin, Buitenzorg, 12 Dr. A. van Bijlert, Amsterdam, 12 P. M. L. de Bruijn Prince, Resident, Kedoe, 8 J. J. Brutel de la Rivière, Comm. Bibl. Plantentuin, Buitenzorg, 10 P. J. Bertel, Ing. B. O. W, 2 kl, Hazerswoude bij Leiden, 10 Dr. W. van Bemmelen, Tijd. Ond. Dir. Kon. M. en M. Obs, Weltevreden, 8 S. J. W. van Buuren, Makelaar, Weltevreden, 9 W. H. Bethbeder, Stud. afd. B G. W. HI, Weltevreden, 18 Jhr. E. T. T. H. van Benthem van den Bergh, Resident, Bandoeng, 18 M. E. G. Bartels, Adm. Pangerango, Pasir Datar, Halte Tjisaätsl2 A. A. Brandt, Zng. Allgem. El. Ges., Soerabaja, 9 Dr. P. A. Boorsma, Leeraar Dokter- Djawa School, Weltevreden, 8 Juni Januari Augustus October December Oetober Februari September Februari Juni , October November Februari 1887. 1890. 1892. 1892, 1892. 1892. 1895. 1895. 1896. 1898. 1898. 1898. 1899. 1899. 1899. 1899; 1899. 1900. 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 en A. E. J. Bruinsma, Hoofd-Insp. Boschw., Weltevreden, J. J. Bischoff, Pesident v. Batavia, Weltevreden, H. J. M. Baumann, Dir. Dept. v. Fin., Weltevreden, J. S. van Braam, Houtvester, Ked i- won, Blora, Aere. H.C. P, de Bruijn, Li.-Gen., Weltevreden, Mr. G. J. A. van Berckel, Raadsh. H. G., Weltevreden, CL Ch. G. Cramer, Civ. Geneesheer, Sidhoardjo, H. M. la Chapelle, Lid Alg. Rekenk., Weltevreden, Concordia (Bibliotheek Societeit), Weltevreden, Ds. A. S. Carpentier Alting, Pred4- kant, Weltevreden, J. K. J. Chambry, Part. Geneesheer, Mr. J. A. van der Chijs, Landsarch. Weltevreden, en Dr. W. Dominicus, Civ. Geneesheer, Weltevreden, RDineer, Chef N. T Est. Mij, Weltevreden, Dr. D. P. F. Driessen, Veearts, Weltevreden, M. van Delden, Dr. Landb. Ondg., Soekaboemi, Datum van benoeming. 12 April 9 Augustus 9 je 1 Januari IA te 14 Februari 17 Februari 0 Mn 9 Maart 8 bb 21 April 18 Maart Teen 14 Juli C 3 „ 1900. 1900. 1900. 1901. TOO 1601. 1887. 1898. 1898. 1899. 1900. 1900. 1880. 1880. 1887. 1891. ir Th. F. A. Delprat, Hoofd-Ing. 8.8, Padang, Dr. J. George van Deventer, Leeraar G. W. III, Weltevreden, Dr. Charles M. van Deventer, Leeraar G. W. HIT, Weltevreden, ) M.J. Doppenberg, Leergar G. W. LLT, Weltevreden, Mr. H. K. J. van Deinse, Secr. Dept. v. Justitie, Weltevreden, A. J. M. A. Ridder van der Does de Bije, Ond. Insp. Bebaken. etc, Weltevreden, M.- H. Damme, Ady. Img.S.8.; Bandoeng, J. K. F. de Does, Veearts, Weltevreden, Es. J. P. Ermeling, Gep. Gen.-Majoor, Buitenzorg, ; H. A. Engelken, Admondstr., Solo, J. W. van Eek, Ond. Der. fabr. Opinumregie, Weltevreden, Dr. L. J. Eilerts de Haan, Off. van Gez. 1° kl., (met verlof), J. J. K. Enthoven, Chef Topogr. Dienst, Weltevreden, ) J. A. A. vander Ent, Contr. B. B., Weltevreden, E. A. C. F. von Essen, Hoofd-Ing. B. 0. W., Weltevreden, OE Dr. S. Figee, wd. Dir. Kon. M. en M. Obs., Weltevreden, Datum van benoeming. 9 Juli 1891. 10 November 1892. 9 September 1897. 13 October _ 1898. 18 Juni 1899. IS 1899. 8 Maart 1900. 10 Januari 1901. 21 April 1876. 8 Augustus 1889, 14 November 1895. DMD 1896. 13 April 1899. 18 Mei 1899. 18 Juni 1899. 21 April 1884. 63 64 65 66 rien A.C. J. Fournier, Hoofdonderwijzer, Kendal. J. Fürth. Admenistr., Bandoeng, H. Faber, Mil. Apotheker 1° kl, Weltevreden. J. J. Frölich. Hoofdcommies Fin, Weltevreden, CT. D. J. Guykens, Makelaar, Sema- rang. K. E. C. Groen, Controleur 1° kl, Amboina. Dr. G. Grijns, Ond. Der. Bact. Lab, Weltevreden. Dr. J. Godefroy, Geneesheer, Weltevreden, de. van vennep, Áss.-Resident, Pamekasan. Dr. L. Gorodiski, Fandarts, Weltevreden. L. J. Ginjoolen. Zmsp. Paketvaart, Weltevreden. Ed. Hoogere Burgerschool, (Bibliotheek). Soerabaja, * W. Baron van Heeckeren. Rie C. Advoe. en Proec., Semarang, S. P. Ham. Houtvester, Weltevreden. P. J. Hijmans van Anrvooy, Lijfarts v.Z. H. den Soesoehoenan v. Solo. te Solo, 16 q 9 1 13 „December. 3 April November 2 April Maart Mei Augustus Februari Maart November Januari Mei Augustus December Datum van benoeming. 1588. 1893. 1899. 1900. 1882. 1889, 1896. 1898. He A 1599. 1901 1885. 1887. 1887, 18858, 04 De J. Haak. Directeur Opiumfabrick, . Weltevreden, Jhr. L. Th. Hora Siccama, Zud R. v. Indië, Weltevreden, J. Hoek, Apotheker, Bandoeng, Mr. J. J. F. van Hamel, Vice-Pres. H.G.v. N. L., Weltevreden, Mr. A. C. J. Helfrich, Zeaadsheer H.G. v. N. I., (m. v.) Leiden, Dr. A. Halbertsma. Off. v. Gez. 1° kl., Pontuamak: Jhr. Mr. C.H. „J.van „Haetten:, Advocaat, Weltevreden. E. M. L. van der Horst. Mil. Apoth. 2e kl., Soerabaja, A. Hissink, Hoofd- Ag. Daendelsd Co. Weltevreden. A. Ch. van der Hout, Chef Peet d Co Weltevreden. 3 C. 0. Heuvelink. Di. Gasfabriek, Weltevreden. P. B. Haag. Zendeling-Leeraar, Weltevreden. G. W. W. C. Baron van Hoëvell, Gour. r. Celebes en Ond., Makassar, Z. Exec. J. B. van Heutsz, Lt.-Gen.. Koeta Radja, Dr. J.de “Haan, Dor: Bact. Path. Lab. Weltevreden. Dr. FE. W. T. Hunger, Botanicus Se Afd. 's Lands Plantentuin. Buitenzorg. Theo. R. Haassmann, Dir. Ind. Hand. Comp. Weltevreden. Datum van benoeming. 10 Oetober 13 Januari 13 October PN — Maart 18 Mei 18 Juni 13 Juh 10 Augustus 11 Januari 12 April 9 Augustus 1 Januari l ) 1895. 1898, 1898. 1899. 1899. 1899. 1899. 18998. 1899. 1519. 1899. 1899. 1900. 1900. 1900. 1901. 1901. Js 5, 100 Lol 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 EN Je Mej. Charlotte Jacobs, Apothekeres. Weltevreden, W. P. S. Jansen, Inspecteur 2e kl. P. en T., Weltevreden, J. P. Jannette Walen, Derecteur N. L. Esc. Mij, Weltevreden, FE. de Jong, Administreur, Poerwokerto, E. F. Jochim. Adj.-Zmsp. Opinumregie, Weltevreden. D. de Jongh Hzn., Hoofd-Ingenveur Chef Mijnw., Weltevreden, A. M. Joekes, wd.-Gouv. S. W. K., Padang, Es Dr. J. P. Kloos, Geneesheer, Weltevreden, E. J. Kerkhoven, Pheeplanter, Pirbadak A. K. J. Kaffer, Ontv. In- en Uitv. rechten, Soekaboemi, Dr. S. H. Koorders, Chef 7e Afd. 's Lands Pl. twin, Buitenzorg, W. Kessler, Admavstr., Garoet, Ko Mo An, Koopman, Djogjacarta, B. Kersjes, Gep. Ing. 1’ kl. B. O. W., Zeddam. M. Koperberg. Zng. Mijnw. 1° kl, Menado, P. Koefoed. Cv. Geneesheer, Soerabaja, £ E. H. van Kooten, Znmgenieur 2° kl. B. 0. W., Weltevreden. Jed es e ©} 23 Datum van benoeming. ) Juni September Maart April December April September April November Februari September Maart Mei 1886. 1887. 1890. 1895. 1896. 1900. 1900. 1870. 1876. 1877. 1885. 1856. 1887. 1887. 1888. 1888. 1859. 116 126 Ee A. E. Kerkhoven. Admunsstrateur. Bandoeng. 14 October C. A. Kroesen. Ressdent Z. en O. Afl. v. Borneo, Bandjermasin. E. M. Kal, Adj.-Insp. P. en T., Weltevreden, 5 Dr. J. €. Koningsberger, Landbouw- Zoöloog “s Lands Plantentuin, Buitenzorg. J. D. Kobus, Hoofd- Red. Archief Javrasuiker- Industrie, Pasoeroean. 7 W. de Kempenaer, Koffieplanter, Malang. Dr.° J.G. „Kramers, Chef 9e-Afd; 's Lands PI. twn, Buitenzorg. 9 H. J. Krugers, Contr. 2 kl. B. B., J KE 5 12 { — q Saleyer, 14 E. L. Kruseman, Adj.-Adv. Koffie- cultuur, Weltevreden. 18 Dr. Z. Kamerling, Botanist Proefst., Kagok, Tegal, 11 J. de Koning Knijff. mg. Mijnw. Lel; Aar). J. F. van Kesteren, Gep. Kapt. Inf., Weltevreden, N. J. Kollewijn. Znsp. Boschw., Salatiga. A. R. Kuipers. Adminsstr. Bolang, 8 12 l Buitenzorg, 10 ae P. Landberg Jr. Chef Handelshuis, Weltevreden. 17 Datum van benoeming. - Juli Maart November December Januari April Mei Januari Maart April Jannari Maart "1888. 1891 1593. 1894. 1895. 1596. 1897: 1897. 1899, 1900. 1900. 1900. 1901. 1901. 1876, en Mr. S. J. Lagerwey, Dir. Justitie, Weltevreden. 3 K.H. van Leijen, Onderwijzer 3° kl, Weltevreden, J. Ch. Lapp. Admomistr., Bandoeng. M. Lüder, Adiminsstr.. Soerakarta. Dr. J. P. Lotsy, Kruidk. bjd. Gouv. Aima-Ond., Gm. v.) Dordrecht. Lim A Ne, Zout. Pitul. der Climeezen, Muntok. N. EL. Levensverz.- en Lijfrente-Mij.. Batavia. Lange. Pesident van NEA F. Banjoemas, Banjoemas, 5 A. Limburg, Dir”. School v. dochters v. Hoofden, Tomohon. 136 Dr. S. Lykles, Geneesh. Dir. Hulp- krankz. Gest, Soerabaja. 137 J. KF. Langenbergh, Off. v. Gez. 2 kl, Weltevreden, 138 Mej. E. van Loon, Der’. H. B. S.v. M., Weltevreden, RORE be bash, Zug. N. I. El. Mij, Weltevreden. 140 G. C. W. Langenbergh, Chef Rathkamp d Co., Weltevreden. NA. 141 W.J. M. Michielsen, Lud R.v. Indië, Weltevreden. 142 R. Edwards van Muven. Apotheker, Padang, 143 J, P. Moquette, Adm. Kremboeng, Sidhoardjo, 144 A. Mulder. Perkender, Banda. 13 1 — 8 8 12 Nn hd April Mei AA Juli September Maart Juli Augustus Februari Maart April Mei Augustus Ap ril Januari April Datum van benoeming. 1889. 1889. 1892. 1895: 1897. 1898. 1876. KS 1899. 1900. 1900. 1900. 1909. 1900. 1876. 1878, 1880. 1881, 145 146 147 148 149 150 155 159 160 161 SS P. C. van Motman, Landheer, Buitenzorg. A. C. O. Meine, Apoth., Semarang, Dr. L. Martin, Arts, Langkat (Sumatra). F.J. L. Mersen Senn van Basel, Administrateur, Indramajoe, A. P. Melchior. Hoofd-Ing. B. O. W.. Weltevreden, Mr. C. Mulock Houwer, Lid Raad van Indië, Weltevreden. J. J. A. Muller, May. Gen. Staf, Weltevreden. Dr. E. C. J. Mohr, Tijd. Chem. 82 Afd. 's Lands Pl. twin, Buitenzorg. J. B, -de Meyier,- Dor. B. O0 Wi, Weltevreden, J. W. Mesman. Resident rv. Cheribon, Cheribon. A. Th. E. Morel. Apotheker, Weltevreden, : > K. KF. G. Muschter, Derecter N. l. Telef.-Mij., Weltevreden, 7 EF, de Meyier, Off. van Gez, 2° kl., Meester-Cornelis, 0. Netscher, Zusp. Fimanciën, Semarang, J. Nuhout van der Veen. Hoofd- Ing. B. 0. W., Weltevreden, Dr. A. W. Nanninga, Ads. 23° Afd. sE, Plet Buitenzorg, Mr. C. B. Nederburgh, Alg. Secr., Buitenzorg, 16 5) 14 12 _— mn, _ ND 12 15 12 Datum van benoeming. October December April Augustus Maart Juni Augustus April Mei Juni September 2 October ) Januari Juli April November April 1884. 1556. 1887. 1559. 1896. 1896. 1896. 1898. 185990. 1509. 1899: 1599. 1901. 1888. 1899. 1899. 1900. 173 174 175 176 — 15 — Dr. A. H. Nijland, Der. Parc- Vacc., Weltevreden, Mr. B. Nijman, Maadsheer H. G., Weltevreden. D. H. Nije, Secr. Loge, Weltevreden, R. J. H. Neumann, Ref. Dept. Fin, Weltevreden, Se B FE. P. Obertop, Zng. Sp. Myj., Klaten. T. Ottolander. Admiristr. Pantjoer, Sitoebondo. G. A. F. J. Oosthout. Ass.-Plesident, Ambarawa. P. A. Ouwens. Gep. Maj. Inf., Soekaboemi, M. F. Onnen, Leeraar H. B. S., Soerabaja. O0. A. Oettinger. Photograaf, Weltevreden. S. B. J. Onnen. Dir. El. Tram-Mij. Weltevreden. Dr. H. Onnen. Dir. Gymn. W. LUI, Weltevreden, Je: Dr. H. C. Prinsen Geerligs, Der. Proefstation, Tegal. : WEJ. van Putten, Off: Gee, 2°kl, Sambas (W. K. v. Borneo), N. J. C. van Polanen Petel, Gep. Kapt. Inf., Buitenzorg, |l 16 8 ND \D TC 18 Datum van benoeming. April Augustus Januari Maart Februari Mei Juli December Januari Februari Juli Februari Mei 1900. 1900. 1900. 1901. 1892. 1895. 1899. 178 179 190 KL EUN an A. D. J. Penn, Zuitenant- Kolonel Commandt. der Schutterij, Weltevreden, Louis E. Papelard, Stadsgeneesheer, Weltevreden. Dr. J. B. C. Persenaire, Off. v. Gez. 1° kl, Weltevreden. „Ee. JO Ribbers, Jg. WIB OMS Sidhoardjo, Dr. P. van Romburgh, Chef 5° Afd. 's Lands Plantentuin, Buitenzorg, 2 G. Chr. Renardel de la Valette, Administr., Malang, Dr. M. Raciborski, Dr. Ed. Rose, P. J. Roosegaarde Bisschop, Handelsempl., Weltevreden, Th. A. M. Ruys, Hoofd- Inspecteur Spoorwegdienst d Stoomw., Weltevreden, 7 C.R.S. Ritsema van Eek, Moutvester, Banjoemas, C. Rogge, Predik., Weltevreden, L. van Rijn. Empl. Suikerf. Tjomal, Pekalongan, == Dr. J. P. van der Stok, Der. Kon. Magn. en Met. Obs., (m. v.) Utrecht, J. Schülein. Civiel Geneesheer, Cheribon, Datum van benoeming. 8 Maart 12 April 12 28 Juli 13 Maart 11 Mei 10 November 8 Februari 12 April 12 Juli 1 Januari 1 14 Februari 16 Juni 9 Maart 1900. 1900. 1900. 1877. 1890. 1893. 1898. 1900. 1900. 1900. 1901. 1901. 1901. 192 193 208 R. H. J. Spanjaard, Gep. Hoofd- Insp. Stoomwezen, Weltevreden, Z. Exe. L. Swart, Gep. Luit.-Gen., den Haag, Mr. J. Schoutendorp, Lands Advocaat, Weltevreden, J. A. Schuurman, Hoofd- Ing. Mijnw., Muntok, J. Ch. van Schouwenburg, Adsp. Houtvester, Bandoeng, A. Sijthoff, Jmg. 2e kl.-B. 0. W., Semarang, J. van der Steichel, Lichtopz. 2° kl, Oedjong-Soengei, Bramei, (Sumatra's W.K), J.J. Smith, Adj.-Hort. Plantentuin, Buitenzorg, Z. Exec. FK. J. Stokhuijzen, Vice-Admiraal, Weltevreden, P. F. Sijthoff, Resident, Semarang, F. T. Schröder, Der. Apoth. 1° kl., Weltevreden, J. J. Stieltjes, Ang. Spoorwegen, Weltevreden, Dr. J. H. Simon Thomas, Geneesh. Krankz. Gest., Buitenzorg, H. A. van der Steenstraten, Resident 0. K. Sumatra, Medan, Dr. J. A. N. Swaters, Chef Rathkamp d& Co., Weltevreden, J. FE. Scheltema, Red. Bat. NIld., Weltevreden, Es Prof. Dr. M. Treub, Der. 's Lands - Plantentuin, Buitenzorg, LXT. 12 E 16 Datum van benoeming. September 1889. April Juni Februari December Februari Mei Juni Juli November Februari April Augustus Januari December 1896. 1896. 1897. 1897. 1898. 1598. 1898. KS99: 1899. 1899. 1899, 1900. 1960. 1900. 1901. 1680. ME 209 210 211 212 213 218 219 220 221 222 223 J.K. E. Triebart, Ing. 1° kl. B. 0. W., Bandoeng, Dr. J. Th. Terburgh, Off. v. Gez. 1° kl, Willem 1, Dr. H. D. Tjeenk Willink, Leeraar Gymn. W. HI, Weltevreden, Dr. W. R. Tromp de Haas, Ambt. ’s Lands Pl. twin, Buitenzorg, B eer Dr. H. W.C. Utermöhlen, Off. v. Gez. 1° kl, Koeta-Radja, Ne Dr. A. G. Vorderman, Znsp. Burg. Gen. Dienst, Weltevreden, Dr. R. D. M. Verbeek, Hoofd-Ing. Mijnw., Buitenzorg, Vereeniging van Djokjasche Land- huurders, Djokjacarta, P. A. M. Vermeulen, Znsp. Len U. R., (met verlof), Dr. E. C. de Vries, Leeraar H. B. S., Semarang, Dr. Th. Valeton, Krwidk. # Afd. ’s Lands Pl. twin, Buitenzorg, Jhr. W. C. J. Versluys, Admindstr., Djember, H. R. de Vries, Dir. N. I. Lev. Mij., Weltevreden, Dr. H. C. van den Vrijhoeff, Off. v. Gez. 2° kl, Weltevreden, J. Vijzelaaar, Resident Timor en O., Koepang, Datum van benoeming. 18 Juni 1899. 18. 1899. 12 Juli 1900. 1 Januari 1901. 17 Januari 1889, 16 April 1873. 16 December 1880. 9 Maart 1887. 11 Juli 1889. 14 Juni _ 1894. 12 December 1895. 8 a 1898. 9 Februari 1899. 10 Augustus 1899. 10 Mei 1900. Datum van benoeming. 224 L. P. J. Vermeulen, Leeraar Giymn. W. UI, Weltevreden, 9 Augustus 1900. ENA 225 F. D. Warnecke, Koopman, Semarang, 17 Februari 1881. 226 C. W. Weys, Ing. 1° kl. B. O0. W., Soerabaja, 11 Juli 1889. 227 J. A. van ’t Wout Hofland, Administrateur, Tjibeber, 9 … 1891. 228 A.A. de Wolff, Kantoorchef Pen T., Pamekasan, 18 Februari 1897. 229 H. J. Wigman, Hortulanaus ’s Lands Plantentuin, Buitenzorg, 10 5 1898. 230 W. Witsen Elias, Administrateur, Malang, 9 Maart 1899, 231 W.C. B. Wintgens, Havenmeester, Singaradja (Boeleleng), 13 April 1899, 232 R. P. O0. D. Wijnmalen, Hoofd-Ing. S. S., Weltevreden, 21 September 1899. 233 G. G. Wren, wd.-Chef Eng. Tel. Kantoor, Weltevreden, 9 November 1899. 234 Dr. A. C. Wittenrood, Arts, Weltevreden, 12 April 1900. 235 A.J.G.A. Wiemans, Secr. 0. Ken N., Weltevreden, 12 „ 1900. ZE 236 Dr. L. Zehntner, Proefstation, Kagok, Tegal, 10 September 1896. 237 Prof. Dr. A. Zimmermann, Krwidk. 8e Afd. ’s Lands Plantentuin, Buitenzorg, 10 December 1899. wd == Datum van benoeming. 2 238 A. C. Zeeman, Znsp. Bebakng.etc., Weltevreden, 18 Juni 1899. 939 Mr. H. B. P. van der Zwaan, Lid H. G., Weltevreden, 10 Mei 1900. GEWONE LEDEN BUITEN NEDERLANDSCH-INDIË. 1 Dr. C. Eijkman, Hoogleeraar, Utrecht, 8 November 1887. 2 Dr. Asajiro Oka, Hoogleeraar, Yamagucho (Japan). 10 September 1896. LIJST VAN VEREENIGINGEN EN GENOOTSCHAPPEN, Oe IW or ets al Go De 16. 17. MET WELKE DE KONINKLIJKE NATUUR- KUNDIGE VEREENIGING IN BETREKKING STAAT. 1. Nederlandsch-Indië. Algemeene Secretarie (afd. Statistiek). Weltevreden. Archief Java-Suiker-Industrie. Soerabaja. Bataviaasch Genootschap van Kunsten en Wetenschappen. Weltevreden. Bibliotheek K. N. V., Buitenzorg. Departement van Onderwijs, Eeredienst en Nijverheid, Weltevreden. Gymnasium Willem IL (Bibliotheek), Weltevreden. Kaiserlich Deutsches General-Konsulat, Weltevreden. 8. Koninklijk Instituut van Ingenieurs. Afdeeling Neder- landsch-Indië, Weltevreden. Koninklijk Magnetisch en Meteorologisch Observatorium, Weltevreden. 's Lands Plantentuin (Bibliotheek), Buitenzorg. Militair Hospitaal (Bibliotheek), Weltevreden. Mijnwezen in Nederlandsch-Oost-Indië (Bibliotheek), Weltevreden. Nederlandsch-Indische Maatschappij van Nijverheid en Weltevreden. Proefstation „Oost-Java’’, Pasoeroean. Proefstation voor Suikerriet in West-Java „„Kagok”, Pekalongan. Scheikundig Laboratorium (Bibliotheek), Weltevreden. Topographisch Bureau, Weltevreden. 18. ke Vereeniging tot Bevordering der Geneeskundige Weten- schappen in Nederlandsch-Indië, Weltevreden. Vereeniging tot Bevordering van Veeartsenijkunde in Nederlandseh-Indië, Weltevreden. 2. Nederland. Koninklijk Aardrijkskundig Genootschap in Nederland. Amsterdam. Koninklijke Akademie van Wetenschappen, Amsterdam. Koninklijk Zoölogisch Genootschap „Natura Artis Magistra”’, Amsterdam. Natuurkundig Genootschap „tot Nut en Genoegen”. Arnhem. Polytechnische School, Delft. Indisch Genootschap, ’s Gravenhage. Koninklijk Instituut van Ingenieurs, ‘s Gravenhage. Koninklijk Instituut voor de Taal-, Land- en Volkenkunde van Nederlandsch-Indië, ’s Gravenhage. Natuurkundig Genootschap, Groningen. Universiteit, Groningen. Hollandsche Maatschappij der Wetenschappen, Haarlem. Nederlandsche Maatschappij ter Bevordering van Nijver- heid, Haarlem. Teyler’s Genootschap, Haarlem. Nederlandsche Dierkundige Vereeniging, Leiden. ’s Rijks Geologisch-Mineralogisch Museum, Leiden. ’s Rijks Herbarium, Leiden. Sterrenwacht, Leiden. Universiteit, Leiden. Bataafsch Genootschap van Proefondervindelijke Wijs- begeerte, Rotterdam. Leeskabinet, Rotterdam. Nederlandsche Entomologische Vereeniging, Rotterdam. Koninkl. Nederl. Meteorologisch Instituut, Utrecht. Provinciaal Utrechtsch Genootschap van Kunsten en Wetenschappen, Utrecht. ON DS DO IF Oe Oo DO EN Ee _— _— 12. en ee ne 16. 17. 18. 3. België. Académie royale de médecine de Belgique, Brussel. Académie royale des sciences, des lettres et des beaux-arts de Belgique, Brussel. Etat indépendant du Congo. Département à l'Intérieur, Musée, Brussel. Musée royal d'histoire naturelle de Belgique, Brussel. Sociêté entomologique de Belgique, Brussel. Société royale malacologique de Belgique, Brussel. Société géologique de Belgique, Luik. Sociêté royale des sciences, Luik. 4. Duitschland. Archiv für Naturgeschichte, Berlijn. Kaiserliches Gesundheitsamt, Berlijn. Königliche Akademie der Wissenschaften, Berlijn. Königliche Bibliothek, Berlijn. Deutsche Physikalische Gesellschaft, Berlijn. Redaection der Meteorologischen Zeitschrift, Berlijn. Naturwissenschaflicher Verein, Bremen. Verein für Naturwissenschaft, Brunswijk. Verein für Naturkunde, Cassel. Verein für Erdkunde und verwandte Wissenschaften, Darmstadt. Naturwissenschaftliche Gesellschaft „Isis”, Dresden. Verein für Erdkunde, Dresden. Naturwissenschaftlicher Verein, Elberfeld. Physikalisch-Medicinische Societät, Erlangen. Frankfurter Verein für Geographie und Statistik, Frank- fort a/M. (Stadt-Bibliothek). Senckenbergische Naturforschende Gesellschaft, Frank- fort a/M. Naturwissenschaftlicher Verein des Regierungs-Bezirks, Frankfort a/O0. Naturforschende Gesellschaft, Freiburg i/B. jn de) . be Io be Io Ge Do Lo NS Q al, 43. en Ge DO md 5 a e de) Dl pend . in Ober-Hessische Gesellschaft für Natur- und Heilkunde, Giessen. Königliche Gesellschaft der Wissenschaften, Göttingen. tedaktion von Petermann’s Mitteilungen. Gotha. Geographische Gesellschaft. Greifswald. Kaiserliche Leopoldino-Carolinische Deutsche Akademie der Naturforscher, Halle a/S. (Bureau). Verein tür Erdkunde. Halle a/S. Verein für Naturwissenschattliche Unterhaltung, Ham- burg. Wetterauische Gesellschaft für die gesammte Naturkunde. Hanau. Naturhistorische Gesellschaft, Hannover. Medicinisch-Naturwissenschaftliche Gesellschaft. Jena. Universitäts Bibliothek. Jena. Naturwissenschaftlicher Verein für Schleswig-Holstein. Kiel. Physikalisch-Ökonomische Gesellschaft. Koningsber- gen. Fürstlich Jablonowskische Gesellschaft, Leipzig. Königlich Sächsische Gesellschaft der Wissenschaften, Leipzig. Naturforschende Gesellschaft, Leipzig. Verein für Erdkunde. Metz. Geographische Gesellschaft und Naturhistorisches Museum, Lübeck. Verein für Erdkunde, Metz. Universitäts-Bibliothek der Königlich Bayerischen Aka- demie der Wissenschaften in München, München. Naturhistorische Gesellschaft, Nürnberg. Offenbacher Verein für Naturkunde, Offenbach a/M. Botanischer Verein „Irmischia” für das Nördliche Thü- ringen, Sondershausen. Verein für Vaterländische Naturkunde in Württemberg. Stuttgart. Nassauïscher Verein für Naturkunde, Wiesbaden. be er O5 NT ot eek: 1 Ge 5. Engeland. Cambridge Philosophical Society, Cambridge. Roval Physical Society of Edinburgh, Edinburgh. Royal Ssciety of Edinburgh, Edinburgh. Liverpool Biological Society. Liverpool. British Association tor the Advancement of Science. Londen. Linnean Society, Londen. Meteorological Ofice, Londen. Roval Astronomical Society, Londen. Royal Society of Londen, Lond-n. Zoological Society (Librarian), Londen. Manchester Literary and Philosophical Society. Man- chester. 6. Frankrijk. Société linnéenne du Nord de la France, Amiens. Société d'étude des sciences naturelles, Béziers. Société des sciences physiques et naturelles, Bordeaux. Société des sciences naturelles, Cherburg. Académie des sciences et arts de Dyon, Dyon. Faculté des sciences de Marseille, Marseille. Société des sciences de Nancy, Nancy. Société des sciences naturelles de VOuest de la France, Nantes. Feuille des jeunes naturalistes, Parijs. Institut de France, Académie des sciences. Parijs. Musée d'histoire naturelle, Parijs. Société académiqne indo-chinoise de France, Parijs. Société astronomique de France, Parijs. Société géologique de France, Parijs. Société philomatique, Parijs. Société zoologique de France, Parijs. Redaction de la Revue Biologigue du Nord de la France, Rijssel. | NN nd . e 7. Italië. Museo civico di Storia naturale di Genova, Genua. Reale Accademia delle scienze e belle lettere, Napels. Stazione Zoologica, Napels. Rivista di Patologia Vegetale (Prof. Antonio Berlese)., Pottact: Direzione del Cosmos, di Guide Cora, Rome. Reale Accademia dei Lincei, Rome. Reale Comitato geologico d'Italia, Rome. Regio Osservatorio, Turijn. Reale Accademia delle Scienze, Turijn. S. Luxemburg. Institut royal Grand-Ducal de Luxembourg, Seiences naturelles et mathématiques, Luxemburg. 9. Oostenrijk—Hongarije. Societas Historico-Naturalis Croatica, Agram (Zagreb). Gesellschaft zur Verbreitung wissenschaftlicher Kennt- nisse, Baden (bei Wien). Direktion der Gewerbesehule, Bistritz, (Zevenbergen). Naturwissenschaftlicher Verein für Steiermark, Gratz. Kön. Böhmische Gesellschaft der Wissenschaften, Praag. Verein für Vaterländische Naturkunde, Pressburg. Naturwissenschaftlicher Verein des Trenesêner Comitates, Trenesén. Museo Civico di Storio naturale, Triest. Kais. Akademie der Wissenschaften, Weenen. Kön. Kais. Geologische Reichsanstalt, Weenen. Kön. Kais. Naturhistorisches Hofmuseum, Weenen. Kön. Kais. Zoologisch-Botanische Gesellschaft, Weenen. Ornithologischer Verein, Weenen. Verein zur Verbreitung naturwissenschaftlicher Kennt- nisse an der Universität, Weenen. 10. Portugal. Accademia reale das Ciencias, Lissabon. 11. Rusland. Naturforscher Gesellschaft der Universität, Dorpat. Administration de I Industrie en Finlande, Helsingtfors. Commission Géologique de la Finlande, Helsingfors. Université de Helsingfors, Helsingtors. Sociêté des Naturalistes, Kiew. Société Impéêriale des Naturalistes, Moskou. Club Alpin de Crimée, Odessa. Sociêté des Naturalistes de la Nouvelle Russie, Odessa. Académie Impériale des sciences, St. Petersburg. Comité géologique (Institut des Mines), St. Petersburg. Jardin botanique Lmpérial de St. Petersbourg, St. Peters- burg. Physikalisches Central-Observatorium, St. Petersburg. 12. Spanje. Real Academia de Ciencias, Madrid. 13. Zwitserland. Naturforschende Gesellschaft, Bazel. Naturforschende Gesellschaft, Bern. Schweizerische Gesellschaft für die gesammten Natur- wissenschaften, Bern. Société de physique et d'histoire naturelle, Genève. Naturforschende Gesellschaft, Zürich. 14. Zweden, Noorwegen en Denemarken. Bergens Museum, Bergen. Biblivthéque de YUniversité Royale de Norvège, Christiania. Videnskabs-Selskab, Christiania. Göteborgs Kungl. \Vetenskaps- och Vitterhetssamhälle, Gothenburg. Kongelige Danske Videnskabernes Selskab, Kopenhagen. Naturhistorisk Forening, Kopenhagen. Dt den O7 LD _ _l 16. 19. 20. LS md he Ie Lund’s Universitet, Lund. Stavanger Museum, Stavanger. Entomologiska Föreningen Stockholm. Stokholm. Institut Royal géologique de Suède, Stok holm. Kongelige Svenska Vetenskaps Akademien, Stokholm. Kongl. Universitet, Upsala. 15. Noord-Amerika. American Academy of Arts and Sciences, Boston, Mass. Boston Society of Natural History, Boston, Mass. Buffalo Society of Natural Science, Butfalo, Mass. Harvard College, Cambridge, Mass. Field Columbian Museum, Chicago, II. Indiana Academy of Science, Indianopolis, Ind. University of Kansas, Lawrence. Agricultural Experiment-Station, University of Nebraska, Lincoln. Wisconsin Academy of Sciences, Arts and Letters, Madison, Wis. Tutts College, Massachusetts. Meriden Scientific Association, Meriden, Conn. Connecticut Academy of Arts and Sciences, New Haven. New Orleans Academy of Sciences, New Orleans. American Museum of Natural History, New-York. New-York Academy of Sciences Columbia University, New-York City. Rochester Academy of Science, Rochester, New-York. Geological Survey of Canada, Ottawa. Academy of Natural Sciences of Philadelphia, Phila- delphia. Pa. American Philosophical Society, Philadelphia. Pa. Journal of comp. Medicine and Surgery, Philadelphia: Wagner Free Institute of Sciences, Philadelphia, Pa. American Association for the Advancement of Science, North Andover, Mass. (Care of the University of Cincinnati, Cincinnaty, Ohio). Go heo gn Sn OT OEE . Essex Institute, Essex, Salem, Mass. 24. Academy of Sciences, San Francisco, Cal. Missouri Botanical Garden, St. Louis. Illinois State Laboratory of Natural History, Urbana. Anthropological Society of Washington, Washington. D.C. Signal Service, Washington, D.C. Smithsonian Institution, Washineton, D. C. U. S. Geological Survey, Washington, D.C. 16. Zuid-Amerika. Instituto Geografica Argentino, Buenos Aires. Sociedad Cientifica Alemana, Santiago, Chili. Academia nacional de eienecias de la Republica Argentina, Cordova. Museo nacional de Montevideo, Montevideo. Observatoire Impérial de Rio de Janeiro, Rio de Janeiro. 14. Britsch-Indië. Asiatic Society of Bengal, Calcutta. Geological Survey of India, Calcutta. Royal Botanie Garden, Calcutta. 18. Japan. Deutsche Gesellschaft für Natur- und Völkerkunde Ost- Asiens, Tokyo. Science College, Imperial University, Tokyo. Seismological Society of Japan, Tokyo. Zoological Society of Japan, Tokyo. 19. Australië. Royal Society of South Australia, Adelaide. Royal Geographical Society of Australasia; Queensland Branch, Brisbane. Royal Society of Queensland, Brisbane. Geological Society of Australia, Melbourne. Royal Society of Victoria, Melbourne. Australasian Association for the Advancement of Science, Sydney. Australian Museum, Sydney. Exchange Board, Publie Library, Sydney. Linnean Society of New South Wales, Sydney. New South Wales Chamber of Mines, Sydney. Royal Geographical Society of Australia; New South Wales Branch, Sydney. 12. Royal Society of New South Wales, Sydney. 14. Colonial Museum and Geological Survey, Departement, Wellington. New Zealand Institute, Wellington. 20. Afrika. South African Museum, Kaapstad. 21. Amerikaansch-Indië. Observatorio, Manila. (Manila Central Observatory). VERSLAG OMTRENT DE WERKZAAMHEDEN EN DEN TOESTAND DER KONINKLIJKE NATUURKUNDIGE VEREENIGING IN NEDERLANDSCH-INDIË, over het jaar 1900. ee Wederom vervul ik de taak, mij opgelegd in Artikel 5 onzer Wetten, om verslag uit te brengen omtrent de werk- zaamheden en den toestand onzer Vereeniging over het afgeloopen jaar. Personalia. Omtrent de veranderingen, die de samen- stelling van het bestuur onderging, valt het volgende mede te deelen. Wegens verlaten van Batavia traden af als bestuursleden de Heeren Dr. W. Burek en J. C. G. VERDAM, wegens bedanken voor het lidmaatschap der Vereeniging de Heer A. G. HOEKSTRA. Wij hadden het overlijden te betreuren van het besturend lid Dr. J. G. BoerrLaar, die op een botanische reis naar de Molukken te Ternate aan de wetenschap ontviel. In de laatste aflevering van deel LX van ons tijdschrift. die eerstdaags het licht ziet, zal een levensbericht betreffende den overledene verschijnen van de hand van onzen Onder- voorzitter, met wien hij zoovele jaren samenwerkte, en die zeker meer dan iemand anders in staat is de verdiensten van dien zoo bescheiden geleerde in het licht te stellen. Tot besturende leden werden benoemd de gewone leden Dr. J. C. KONINGSBERGER en Dr. H. D. TurENK WiILLINK. Onze Vereeniging verloor door den dood het honorair lid Mr. J. Loupor en het correspondeerend lid Dr. J. W. GUNNING. Het aantal gewone leden toonde weder een vermeerdering; terwijl het op 1 Januari 1900 204 bedroeg, was het op 31 December 1900 tot 222 gestegen. Toch had de vermeer- dering veel grooter kunnen zijn, wanneer allen tot wien het Bestuur zich in den loop van het jaar gewend heeft met het verzoek om tot het lidmaatschap toe te treden, op grond van de maatschappelijke positie door hen ingenomen of van de wetenschappelijke betrekking door hen bekleed, aan dat verzoek gevolg hadden gegeven. Financiën. Wanneer de rekeningen over het afgeloopen jaar allen zullen zijn ontvangen, zal eerst kunnen worden nagegaan in hoeverre de werkelijke inkomsten en uitgaven overeenkomen met de bedragen uitgetrokken op de begrooting, die voor 1900 voor de eerste maal werd vastgesteld, en tevens een zuiver beeld worden verkregen van den finan- cieelen toestand der Vereeniging. Voorloopig kan alleen worden medegedeeld, dat het kassaldo van den Penning- meester op 1 Januari ongeveer f 8400.—, en op 31 December ongeveer f 8000.— bedroeg. Het is hier de plaats een woord van dank te brengen aan den Heer BERMAN, die in 1900 voor het laatst de functiën van penningmeester heeft vervuld, voor de nauwgezette wijze waarop bij gedurende elf jaren zich van zijn taak heeft gekweten, en steeds heeft weten te zorgen, dat het even- wicht tusschen inkomsten en uitgaven bewaard bleef. Daardoor is onze Vereeniging, niettegenstaande de vermindering van het ledental in de aan 1899 voorafgaande jaren, nog is het De bezit van een, zij het ook niet groot kapitaal en in staat bij voorkomende gelegenheden ook financieelen steun te ver- leenen voor wetenschappelijke doeleinden. Gebouwen. Naar aanleiding van een aanvraag betreffen- de eventueelen verkoop van het gebouw, gemeenschappelijk eigendom onzer Vereeniging en der N. L. Maatschappij van Nijverheid en Landbouw, werd door een commissie uit beide besturen de kwestie van eventueelen verkoop overwogen; eenstemmig kwam men tot het besluit dat die verkoop niet in het belang der Vereenigingen zoude zijn, waarmede de besturen zich vereenigden, zoodat den aangelegenheid voor- loopig wel niet meer aan de orde zal komen. Verder werd omtrent het gemeenschappelijk gebruik van het gebouw een regeling getroffen, en werden maatregelen beraamd om het bezit meer productief te maken. Als gevolg hiervan werd een kamer is het gebouw met vrij gebruik der vergaderzaal, afgestaan aan de Afdeeling Nederlandsch- Indië van Kon. Instituut van Ingenieurs tegen betaling eener som van f 500.— ’sjaars. De kamer, die sedert eenige jaren, kosteloos, werd gebruikt door de English Library, was in het begin van 1900 door die Vereeniging weder ontruimd. Eindelijk werden maatregelen getroffen voor de zoo nood- zakelijke restauratie van het gebouw, waarvoor elke der beide Vereenigingen f 500.— ’s jaars disponibel stelt, zoodat geleidelijk alle gewenschte verbeteringen zullen kunnen worden aangebracht. De uitvoering daarvan werd opgedragen aan een der bestuursleden als Directeur der gebouwen, gemeenschappelijk met den titularis van het bestuur der Maatschappij van N. en L. Museum. Voor de laatste maal zal in dit verslag van het Museum gewag kunnen worden gemaakt, daar in den loop van 1900 tot de opruiming werd besloten. Alles wat nog waarde had werd afgestaan aan ’s Lands Plantentuin te Buitenzorg, het Gymnasium Willem II en aan eenige LXI. 3k en beoefenaars der natuurwetenschappen, en het onbruikbare vernietigd. Alleen de Conchyliën verzameling blijft het eigendom der Vereeniging. De Heer OuweNs te Soekaboemi houdt zich nog steeds bezig met het determineeren, in orde brengen en aanvullen der verzameling, die in bruikleen zal worden gegeven aan het op te richten Zoölogisch Museum van ’s Lands Plantentuin te Buitenzorg. Bibliotheek. Omtrent de bibliotheek valt te vermelden, dat in 1900 aan 15 personen niet te Buitenzorg woonachtig, op hun verzoek boeken werden toegezonden, terwijl aldaar in het belang van verschillende onderzoekingen, de boekerij veel werd geraadpleegd. De toestand der boekerij gaat steeds vooruit; 312 deelen werden op eenvoudige manier ingebonden. Tijdschrift. Van deel LX van het Tijdschrift, dat gedrukt werd bij de naamlooze vennootschap „BOEKHANDEL Visser & C°” alhier, verschenen drie afleveringen, terwijl de vierde en laatste ter perse is. Het bevat de jaarlijksch bijdragen betreffende vulkanische verschijnselen en aardbevingen en die betreffende meteo- rologische waarnemingen; verder bijdragen van Dr. Vor- DERMAN over Java-vogels, van Dr. Koorpers over de Boomflora van Java en Notizen über die Phanerogamen Pflanzen von Java door denzelfden. Het kina-verslag wordt in dit deel niet meer aangetroffen. De omstandigheid, dat een groot deel van den inhoud werd ingenomen door mededeelingen van zuiver economisch belang, staten en tabellen zonder wetenschappelijke strekking en de hooge kosten der publicatie, ook wegens het groot aantal verlangde overdrukken, gaven aanleiding tot een gedachten- wisseling met den Directeur den Gouvernements-kina- onderneming, aan wien de gerezen bezwaren werden mede- gedeeld. met verzoek om eenige bekorting. Dit laatste werd door hem echter onmogelijk geacht zonder het verslag een groot deel van zijn waarde te doen verliezen. Het verslag is thans verschenen bij de Landsdrukkerij. Zooals van zelf spreekt blijft ons tijdschrift steeds beschikbaar voor publicatie van alle zuiver wetenschappelijke mededeelingen de kinacultuur betreffende. Het aantal genootschappen en instellingen waaraan het tijdschrift, in ruil met hunne edita wordt toegezonden, bedroeg op 31 December 224 tegen 223 op 1 Januari 1900. Vergaderingen. Op de in Februari gehouden Alge- meene Vergadering, die slechts door enkele leden, allen tot het Bestuur behoorende, werd bezocht, werd een wijziging aangenomen van Art. 24 onzer Wetten. De bestuursvergaderingen werden, behalve in Juni, gere- geld maandelijks gehouden; daarin kwamen de gewone admi- nistratieve aangelegenheden ter tafel en werden eenige malen mededeelingen gedaan van wetenschappelijken aard. Verder werd een concept vastgesteld betreffende een noodzakelijk geworden algemeene wijziging der Wetten, dat heden avond aan de goedkeuring der leden zal worden onderworpen. Den 19der Juli had een algemeene feestelijke bijeenkomst plaats ter viering van het vijftig-jarig bestaan onzer Vereeniging, die door een groot aantal leden met hunne dames werd bijgewoond, terwijl de N. 1. Maatschappij van Nijverheid en Landbouw, de Geneeskundige Vereeniging en de Afdeeling Nederlandsch-Indië van het Kon. Instituut van Ingenieurs waren vertegenwoordigd en andere zuster- vereenigingen schriftelijk van hunne belangstelling hadden doen blijken. Onze Secretaris gaf dien avond een overzicht van de geschiedenis der Vereeniging in de verloopen halve eeuw. Bij allen, die toen tegenwoordig waren, is de her- innering zeker nog levendig aan de aangename uren in gezellig samenzijn doorgebracht. Populaire voordrachten. Door gewone of bestuursleden der Vereeniging werden in het afgeloopen jaar geen populair —_136 =—= wetenschappelijke voordrachten gehouden, maar tweemalen hadden wij het voorrecht correspondeerende leden, tijdelijk in Nederlandsch-Indië vertoevende, als sprekers te zien optreden. In de maand Maart deed Prof. Max WeBER eenige mede- deelingen betreffende de Sthoga-expeditie, zoodat wij uit den mond van den leider dier expeditie zelf het voornaamste mochten vernemen omtrent de resultaten, die het zoo belangrijk diepzee onderzoek in het oostelijk deel van den Indischen Archipel heeft opgeleverd. Nu onlangs, in December, mochten wij een geleerde zien optreden die gerekend wordt onder de coryphaeën der wetenschap, ERNsT HAECKEL uit Jena, die in de Duitsche taal een voordracht hield over de eencellige organismen, met wier studie hij zich hoofdzakelijk heeft bezig gehouden. Een overzicht zijner mededeelingen van de hand van Dr. F. W. T. Hunraer wordt opgenomen in de vierde aflevering van deel LX van het tijdschrift. Nederlandsche Zoneclips-Expeditie. Talrijk waren de bemoeiingen onzer Vereeniging, in het belang van de voorbe- reiding der waarneming van de totale zonsverduistering van 18 Mei 1901 door een Nederlandsche expeditie. Vooreerst wendde het Bestuur zich tot de Regeering met het verzoek de eventueel op de begrooting van 1901 uit te trekken post van / 10.000.— voor wetenschappelijk reizen te willen bestemmen als bijdrage in de kosten der expeditie, welk verzoek ondersteund werd door het Indisch Comité voor Wetenschappelijke Onderzoekingen, en waarop een toezegging in gunstigen zin werd ontvangen. Verder stond de Regeering op verzoek van het Bestuur reis en verblijfkosten voor rekening van den lande toe aan de leden der eclipscommissie uit het Bestuur, wanneer deze zich in het belang der voorbereiding op reis zouden begeven. Dien ten gevolge bezocht die commissie in Mei de Singkep- laut-eilanden (Residentie Riouw) en in September Sumatra's en Westkust. Het resultaat dier reizen was dat een punt aan de kust van Stwmatra, ongeveer 5 kilometer benoorden Painan op korten afstand van de ecentrale-lijn, als observatie-plaats voor de expeditie werd gekozen. Die keuze hield ook verband met de resultaten der Meteor- ologische Waarnemingen langs de strook der totaliteit, welke door de zorg de eommissie waren uitgevoerd. Die resultaten benevens eenige inlichtingen, van belang voor de keuze eener observatie-plaats werden na verkregen machtiging der Regeering in de Engelsche taal bij de Landsdrukkerij in het licht gegeven ten behoeve van vreemde astronomen, die de Kelips in Nederlandsch- Indië wenschten waar te nemen. Dit werkje is ter verspreiding aan tal van wetenschappelijke instellingen toegezonden. De Vereeniging werd verder door de Regeering in staat gesteld om te voldoen aan het verzoek der Eclipscommissie in Nederland, om te mogen beschikken over een groot aantal topographische kaarten, betrekking hebbende op landstreken, over welke de totaliteits-strook loopt, ten behoeve van vreemde astronomen. Een groote hoeveelheid kaarten werd door de Regeering kosteloos afgestaan en is naar Nederland gezonden. Eindelijk werd nog aan de Regeering een verzoek gericht om vrijdom van invoerrechten voor de door de Eelips- expedities mede te brengen goederen. Die vrijdom werd wel niet verleend, omdat de Gouverneur-Generaal daartoe geen bevoegdheid heeft, maar toezegging werd gedaan, dat aan de expedities alle mogelijke faciliteiten zullen worden verleend, en geen rechten zullen worden geheven van goederen, die weer voor uitvoer bestemd zijn, zoodat het beoogde doel practisch geheel is bereikt. Dankbaar moet worden erkend, dat in zake der voorbe- reiding zoowel van de Regeering als van gewestelijke en plaatselijke autoriteiten steeds de meeste welwillendheid en medewerking werd ondervonden. Behalve hare hulp bij de voorbereiding verleend onze Ee Vereeniging ook nog directen steun aan de Nederlandsche expeditie door toezegging eener som van f 1000—, als bijdrage in de kosten. Hiermede is het belangrijkste medegedeeld betreffende den toestand en de werkzaamheden der Vereeniging in het laatste jaar der negentiende eeuw. Mijn taak als verslaggever is dus afgeloopen. Ik eindig met den wensch dat in de nieuw aangebroken eeuw onze Vereeniging steeds in bloei en kracht moge toe- nemen. Houde zij gelijken tred met den vooruitgang der natuurwetenschappen zelve, dan behoeft er zeker geen vrees te bestaan voor de toekomst. Hoe groot toeh de vlucht moge zijn, die de beoefening der natuurwetenschap in de verloopen eeuw heeft genomen, zoo is er niets dat aanleiding geeft te veronderstellen, dat vooreerst een culminatie punt zal worden bereikt. Im tegendeel, in alle takken dier wetenschap heerscht rustelooze bedrijvigheid en streven naar verdere volmaking, en groote dingen, nieuwe denkbeelden, betere inzichten in het wezen van vele nog onverklaarde verschijnselen, mogen wij verwachten van de twintigste eeuw ! MULLER. Batavia, Februari 1901. NVNUHE ‘0061 Keniged ‘VIAVLvVH GEEST / || 66 EEOFI J | veeed De ee arte AUS Woe > uaaNOYgss Ppnoy.Lopuo Bog leon «IT ‘0061 TYWIAT “HQ do OPIeS | TOT J 1 * “** úepuelpeg BO eBees Ben se ee * UegsOysSuruur | \__£100A UaABHJM op UI AMS cprleer “|: © © © * “uoagsym ouoIZI00OAUD |EEE6O |" uoyguppsplg ueA door O8!6 juoddeyosuazo rr ‘A otuopery ‘UOM | C/ [6 VUT STEL | GEen ee ee te HOOruepmeIpPer £ Uolapa0d-sLlejuoAUr UBA TOONT A EE 18594 Pen ee HEt oo ELIES PGN Eik "deyosjozossoor Jo UVA UNIO | cPEI9LT - … * … *yasuMopPesIA UAJSOYUD | OGSI OE LAAC TD Te A et ne op yiniqes Joy 100A SurpoodrA SunyorpteA ‘uomnoges Pnoytopug | — EEE T kl Ne hen Cn eet MISANMOH BIE) ‚vIgg “|: © © * vopurojop eylioddegos ‚Jop uoduruuedinny ep Ur Joopue puroreop ox: U U ol [eapueVy -Uazo AM opUor[tYIS.LoA 1OOA UAABDHN | FOSSIL dl “_-_* “Uopjes opdojeq ULA 9JUIH L8IG9T le ee ee eee eee emmesnm | —vIeg *j-ueporg mep uederplig oyosy{neer ROzodge se vete Wears el DODE eze TUA wTIPAN OE) JOY UEAGSIPISGES 84l09T:T ul en SU ONE le IFS sl ME OET Lenue f 1 opIes ‘NHA VS.LID 'NALSDNVALNO gm ‘0067 UVVr LAH U4AO DCE EB OMEN VEA NE DNIN HNE DE SEISMEN DER PHILIPPIJNEN DOOR F. pr MoONTESSUS DE BALLORE, Majoor der Artillerie. De Philippijnen zijn onderhevig aan menigvuldige en zeer rampspoedige aardbevingen. Sedert de ontdekking (1521) en de kolonisatie dezer eilanden door de Spanjaarden heeft men daar zeer talrijke noodlottige aardbevingen, zoowel als groote vulkanische uitbarstingen, ondervonden. De beschrij- ving van de epicentra der sehuddingen in dit land zal dus zeer leerrijk zijn. In 1865 hebben de Jezuïten een meteorologisch en seismisch observatorium te Manila gesticht, waarvan de achtereenvol- gende bestuurders zich zeer beijverd hebben om de seismische waarnemingen in de Philippijnen uit te breiden. De talrijke zendingen van de Jezuïten in deze eilanden hebben tallooze mededeelingen over de in ieder van deze opgeteekende aardschokken verschaft, en sedert 1889 heeft men deze verschijnselen in het meteorologische Bulletin” van dit observatorium regelmatig gepubliceerd. Seismische kaarten zijn, wanneer het noodig was daar bijgevoegd. Sadera y Maso heeft de waarnemingen van 1865 tot 1889 afzonderlijk gepubliceerd, en de geschiedenis van de vroegere aardbe- vingen geschreven. Ten gevolge van dit alles, is het zeker dat men, ten opzichte van de aardbevingen, de Philippijnen zeer wel onderricht is, en dat verdere waarnemingen deze monografie niet veel verbeteren zullen. De seismische beschrijving van deze eilanden is reeds in STN „La Penisula Iberica Sismica y sus colonias”’, Madrid 1894, door mij gegeven, maar het gebrek aan genoegzame bouw- stoffen deed mij besluiten haar te hernieuwen. Men heeft deze eilanden in 14 seismische gewesten, waar- van men 4246 aardschokken en 224 epicentra kent, verdeeld, zooals in de volgende tabel overzichtelijk is samengesteld. Hier in beteekent: =de gemiddelde jaarlijksche menigvuldigheid van de aardbevingen. s—=de seismiciteit, uitgedrukt in kilometers. E af 5 Waarne- S Nos. SEISMISCHE GEWESTEN. 8 EE mings- ) ent a rS tijdvak. Km. A u I Noordoostelijk Mindanao. …. … 26 970 | 1875—1897 26,85 28,7 II Het schiereiland Zumbounga en ’t ed Bulan. NI 7 352 | 1877—1*97 16,52 32,7 — Oostelijk Mindanao an vip RES ARN — — 31,31 35,5 HI De rivier Grande de Gugayan. … … … | 81 487 | 1880—1897 24,05 39,4 — | Noordelijk Luzon (III+4V). ....l— | —= == 31,98 41,4 — Luzon noordelijk van de landengte van Atimonan (III + IV HV). .... — — == 52,67 42,2 == Centraal Luzon . …. … oak e BNO 839 | 1865—1897 20,69 43,5 — Luzon (ILL + IV + V + vn Ge Oe — — 67,18 45,3 — Mindanao (L + II+ VH +IX) ll — — == 51,97 45,6 TV: Afdeelingen Zlocos en de rivier Agno .| 34 272 | 1866 —1897 7,93 46,9 VI Afdeelingen Camarines …. … aen el 513 | 1865— 1897 14,51 55,0 — Philipijnen en Mindanao (1 tot XD) Ni — — 135,66 59,6 VII | Zuidoostelijk Mindanao . ..... 6 125 | 1870— 1897 4,66 61,1 — De eilanden meer eigendommelijk zoo- genoemde de Philipijnen (ILL + IV + V VEER D e n e — 83,69 | _ 66,9 VII | Burius, Masbate, Sumar en Leyte . … | 16 293 | 1867— 1897 9,51 99,4 IX Centraal Mindanao … … 10 117 | 1877—1897 ce de bi a end — De Bisuyas-eilanden (V mr sik Xt XD. — — — 16ste, xX Mindoro, Cuyos en Culamianes … … … … 6 95 | 1865— 1897 3,45 | 121,7 XI Romblon, Panuy, Negros, Cebu en Boole wert ri OE 17 129 | 1867—1897 3,55 160,5 XII Soeloe- en Tuwi- Taui- Enden EES 2 9 —— — — XIII | Puluwan (— Puragua) en Balubac . il 1 — == as SEV Pale (— Palaos) eilanden …. ….…. 1 1 — —— — — Onvolkomen bepaalde. 7 43 — — — 14 Totaal. . . . .[ 224 | 4246 — 135,66 — Ate — 1. Noordoostelijk Mindanao. 970 aardbevingen; 26 epicentra. ì (1875—1897) — 26,85; s—28.7 Km. Dit gewest bestaat uit het bekken van de rivier Agusan, en de oostelijke kust van Mindanao noordelijk van Kaap Sanco. Zijn grenzen zijn: westelijk — de waterscheiding van den Bagacay hoek tot den berg Hoagusan; zuidelijk — de keten van hoogten, welke te Kaap Sanco eindigt. Bovendien bevat dit gewest de eilanden Camiguin, Dinagat, Siargao en Bucas. Van den vulkaan Camiguin hebben zeer talrijke aardschokken in 1871—1872 plaats gehad, maar zij zijn niet van voldoende aanbelang geweest om de seismiciteit te berekenen. De onbestendigste deelen van dit gewest zijn het bovendal van de rivier de Agusan, de oostelijke helling van het schiereiland Surigao, en eindelijk het beneden- en het middeldal van de zelfde stroom. 1 Camigwin (vulkaan). | 339 [14 Guinaguitan. 3 2| Surigao. 311 |15| Placer. 3 3| Hilong (Zuidoostelijke 16| Bislig. 2 flank van den berg). 65/17 / Bunuan. 2 4\ Tandag (== Tando). 6218| Jingook (—Gingoog).| 2 5\ Taganaan. 39 19 | Mindanao __ (Noord- 6| Palacogon. 38 || oostelijke kust).| 2 7 Veruela. 34/20, Dapuan. 1 8| Butuan. 23121 | Ginatuan (eiland). 1 9 Jativa. 1122 Isidro (San). 1 LO Gigaquit. 9123 Mainit (meer van —).| 1 LL Agusan (het bovendal 24| Mindanao (Oostelijke van den stroom).| 7 kust). 1 12 Agusan (dal van den 25| Nonoc (eiland Dina- stroom). 6 gat.) 1 13) Sargao (eiland). 5126} Sapao. 1 es — HH. Schiereiland Zamboanga en ’teiland Basilan. 352 aardbevingen; 7 epicentra. OST 18) 16,52; s—= 321 Km: Dit gewest wordt door de landengte van Misamis begrensd. Zamboanga en Isabela de Basilan, of de Basilan-engte, en de omstreken van den berg Malindang zijn de onbesten- digste gedeelten. 1 Zsabela de Basilan. {158 5 Malindang (berg). 3 2| Zamboanga. 142 | 6, Flechas (hoek). 2 3) Dapitan. 39 | 7| Zamboanga (schier-| 2 Al Misamis. 6 eiland). — Oostelijk Mindanao (L + VII). i=—=3131; s—835.5 Km. — II. De rivier Grande de Cagayan. 487 aardbevingen; 31 epicentra. i (1880—1897) — 24,05; s—= 39.4 Km. Dit gewest bestaat uit het bekken van de rivier Grande de Cagayan, uit de noordoostelijke kust van Luzon noor- delijk van de golf van Dingalan, en uit de Baboyanes- en Batanes-eilanden. Zijn grenzen zijn de kust Cordillera van kaap Mayradra tot den Caravallo westelijk, en de Carabellito — en Caravallo hoogten van Baler tot den berg Sangara bij de golf van Dingalan zuidelijk. De onbesten- digste deelen van dit gewest zijn het bovendal van de rivier de Magat of de omstreken van Bayombong, het benedendal van de rivier Grande de Llagan tot Aparri, en eindelijk de oostelijke flank van de Cordillera tusschen de bergen Parsan en Bontoc, of het bovendal van de rivier de Chico. 1) Bambang. 254 18| Carig. 3 2| Principe (El —, afd.).| 38 19, Mambufwi (berg). 3 3 Bayombong. 32/20, Nacsiping. 3 4\ Aparri. 24 \21/ Alcala. 2 5 Tuguegarao. 22122, Casiguran, 2 6! Dupar (— Dupac). 18123! Dicapulao (10 Km. 7, Isabela (afdeeling). 16, \ noordwestelijkvan—)| 2 8, Bontoc (—= Saltan). 8 (24, Grande (het beneden- 9 Lallo (—= Nueva Sego- | dal van den stroom). | 2 | via). 8 25\ Hagan. 2 10! Aldan. 726| Cruz (Sa). 1 11) Noordoostelijk Luzon.) 727\ Grande (dal van den 12, Parsan (berg). 7 | stroom).| 1 13) Vizcaya (Nueva afd.).| 728) Pantabangan. 1 14 Caravallo (berg). 429 Tumanini. 1 15, Baler. 4 30\ Vaqueros(Bontocafd.)| 1 16, Cagayan. 3 |31| In zee (30 Km. noord- 17, Batanes (eilanden). 3 | westelijk van Apari)| 1 — Noordelijk Luzon (LI + V). (38 SSN — Luzon noordelijk van de landengte van Alimonan (LI + IV + V). JHT es 42 Ka — Centraal Luzon. 839 aardbevingen en 46 epicentra. { (1865-1897) — 20,69; s—= 43.5 Km. Noordelijk grenst dit gewest aan het derde. Zijne noordelijke grens wordt verder vervolgd van den bere Caravallo tot de golf van Zingayen door de waterscheiding tusschen de rivieren de Pampanga en de Agno, en door de noordelijke helft van de Sierra Zambales van den berg Zba tot de bovengenoemde golf. Zuidelijk eindigt het bij de landengte van Atimonan. Daar Manila eene groote en oude hoofdstad is, heeft men aan deze stad talrijke aardschokken, waarvan we de oorzaak inderdaad ver af gelegen was, toegeschreven. De onbestendigste deelen van dit gewest zijn de omstreken van het meer Morong en van den vulkaan Taal, de afdeeling Betangas, en het noordelijke deel van de afdeeling Tayabas, de westelijke helling van de Sierra Zambales het bovendal van de rivier de Balinag rondom Carranglan, en eindelijk delta van de rivier de Pampanga. de © OO IDR TN EB 0 DO en en NO mi OO DO DO DO en en en ee NO me OO Ô OO AH ma Manila. Morong. Taal (vulkaan). Zambales (afdeeling). Batangas. Centraal Luzon. Bolinao (hoek). Batangas (afdeeling). Casatad. Lba. Carranglan. Corregidor (eiland). Banahao (== Mahay- hay, berg). Isidro (San). Laguna (afdeeling). Lipa. Maqwiling (vulkaan). Santiago (hoek). Bacolor. Bulacan. Cruz (Santa). Mariqwina. — Luzon (III + IV + V + VI). OE Kok 488 SCE LK er er 23 >| Manila (baai van —). Pampanga (delta van de rivier). Agno. Batataan (afdeeling). Cabanatuan. Centraal Luzon (kust van —). Maricaban (eiland). Sampanga (afd). Alaminos _ (Laguna afdeeling). Balanga. Cabangan. Calamba. Ecija (Nueva — afd). Hermita (La —, bij Manila). Marigondon. Mauban. Paleros. In zee (tusschen den) hoek van Santiago het eiland Maricaban)., s=—=45.3 Km. — Mindanao (1 + HI + VIT + IX). 101 ie == 4b6 Kam. ee a mk de de ML —V. Llocos afdeelingen en de rivier de Agno. 272 aardbevingen; 34 epicentra. i (1866—1897) —= 7,93; s—=46.9 Km. Zeer talrijke centra van schudding vertoonen zich langs en bovenal in het beneden bekken van de rivier Agno, dat waarschijnlijk het onbestendigste gedeelte is. kust, Vigan (= Villa Fer- nandind). Laoag. Santo Tomas. Abra (afdeeling). Noordel. Zlocos (afd) Zuidelijke Zlocos (afdeeling). ‚ Bangued. ‚Benguet. ‚Lingayen. | Zlocos (afdeelingen). Lepanto (afdeeling). Pangasinan (afd). Tarlac. Tayan. Binorongan (Lepanto afdeeling). Fernando (San) Union == Pindangan). Tugayen. Union (afdeeling). 513 aardbevingen; i (1865—1897) = 14,51; 53 47 24 | 21 + 4 19 Camarines afdeelingen. In zee (30 of Km. WNW. van den hoek Bogeador). van de rivier. Agno (dal Badog. Baoang. Malaya. Maria (Santa). Aringay. 5, Bacarra. Cayan. | Candon. ‚ Dagupan. Levang. Salima. Pasuguin. ‚Rosales. ‚In zee (in het mid- den van de lijn van den hoek van Bolinao tot San Fernando). 21 epicentra. s— 55.0 Km. EN te do LS ee ee ee el et DO Dit gewest omvat ook de aanliggende Mabat-, Polillo-, Ca laguas-, Catanduanes- en Marindugue-eilanden, die in nn seismisch opzicht zeer bestendig zijn. De omstreken van den vulkaan Mayon of Albay, de noordelijke helling van de gebergten of de noordelijke kust, en het dal van de rivier de Vicor zijn de onbestendigste gedeelte. 1 Tabaco. 168 11| Zsarog (vulkaan). 6 2| Albay. 112 (12\ Tayabas (afdeeling). 6 3| Nueva Caceres 13! Bondog (Kaap). 5 == Naga).| 60/14/ Libmanan. 4 4| Camarines (afd). 4015 Zriga (Zuidelijke Ca- 5| Albay of Mayon (vul- marines).| 3 kaan). 36/16) Pasacao. 2 6| Guinayangan. 23 17) Labo. 1 7) Daet. 16 /18\ Patnonagan (eiland). 1 8| Noordelijke Camarines 19, Polillo (eiland). 1 (afdeeling). 13//20/ Sorsogon. 1 9 Zuidelijke Camarimes (21! In zee (bij den ingang (afdeeling). 8 van de baai van 10| Atimonan. 6 Sorsogon).| 1 — De Philippijnen en Mindanao (I tot XI). i= 135,66; s— 59.6 Km. — VII. Zuidoostelijk Mindanao. 125 aardbevingen; 6 epicentra. 1 (1870—1897) = 4,66; s—=61.l Km. Dit gewest wordt ten noorden begrensd door het eerste en ten westen door de bergketen, die, over den vulkaan Apo van den berg Moagusan tot de kaap Zimaca (Panguitan) bij den vulkaan Sanguil loopt. De omstreken van den Apo bij Davao en het schiereiland van den hoek San Agustin zijn de onbestendigste streken. 1, Davao. 691 4l Apo (vulkaan). bn 2| Agustin (schiereiland | 5| Binugao (— Darm). 1 van kaap San —).| 48 6) Cateel. 1 3, Mats. 4 we Se — De meer eigendommelijk zoogenoemde Philippijnen (LI + IV + V + VIII + X + XI). i=—= 83,69; s—= 66.9 Km. — VIII. Burias, Masbate, Samar en Leyte. 293 aardbevingen; 16 epicentra. i (1867—1897) = 9,51; s—=994 Km. De groep van de eilanden Burias, Ticao en Masbate verder de noordelijke kust van het eiland Samar, en eindelijk de omstreken van de engte van Jwanico tusschen Samar en Leyte, zijn de onbestendigste gedeelten. 1 Picao (eiland). 100 | 9| Samar (eiland). 11 2, Masbate (eiland). 32 (10 Juanico (engte). 10 3| Calbayog. 28 (11 Burias (eiland). 6 4| Laoang (—= Laguan). | 28 \12 Baliquatro (hoek). 1 5 Gamay. 22 (13/ Capul (eiland). ï 6\ Barugo. 20 \14| Catbalongan. 1 7) Aslum (berg). 19 /15/ Mercedes (eiland Sa- 8 Leyte (eiland). 12 | mar). 1 (16 Tacloban. 1 —_ IX. Centraal Mindanao. 117 aardbevingen; 10 epicentra. i (1877—1897) = 4,14; s= 1111 Km. Dit gewest, westelijk begrensd door de landengte van Misamis, grenst oostelijk aan het eerste en het zevende gewest. Bij gebrek aan berichten over het binnenland is de seismi- citeit (111,1) zeer onzeker. De delta van de rivier Grande de Mindanao en de kust van Lligan zijn de onbestendigste deelen. 1, Cottabato. | 73l 6! Apo (50 Km. westelijk! 2 2, Ligan (— Haya). | BO van den vulkaan).| 2 3, Pamontaca. 9 7 Sarangand (golf van). 1 4A\ Polloc. 5 8 Balingasag. 1 5| Cagayan. 3 9 Supangan. 1 | 10) Tagaloan. 1 — De Bisayas eilanden (VIII + X + XI). {== 16,51; s—=119.7 Km. —X. De eilanden Mindoro, Cuyos en Calamianes. 95 aardbevingen; 6 epicentra. ì (1865—1897) = 3,45; s=—=121.7 Km. Het eenige onbestendige deel van dit gewest is de noor- delijke kust van eiland Mindoro, waar vooral menigvuldige aardschokken, inderdaad uitgaande van centraal Luzon, inzonderheid van de afdeeling Batangas en van den vulkaan Taal, gevoeld worden. 1! Calapan. | 44 || 4| Cuyos (eilanden). | 4 2. Mindoro (eiland). | 40! 5l Mamburao. 2 3| Boac (— Baco). | 4} 6 Polac. | 1 — XI. De eilanden omblon, Panay, Negros, Cebu en Bohol. 129 aardbevingen; 17 epicentra. i (1867—1897) —= 3,55; s=160.5 Km. De onbestendigheid vertoont zich bovenal rondom de engte van Zloilo, tusschen de eilanden Panay en Nogros, en over de westelijke kust van Panay. 1) Hoïlo. 40 | 10! Panay (eitand). 5 2| Antique. 18 11) Cebu. 3 3| Romblon (eiland). 16/12 Negros (eiland). 3 4\ Bacolot. 7 (13 Antique (afdeeling). 2 5 Cebu (eiland). 7 14) Canloon (— Malaspi- 6| Pinachiuyan (berg). 7 na, vulkaan). 1 7 Carlote (Granja mo-! (15 Bantayan (eiland). 1 delo).| 6 /16\ Calivo. 1 8| Bohol (eiland). 517, Dumalag. 1 9) Capiz. 5 Ten gevolge van het gemis aan berichten, heeft men de seismiciteit van de volgende gewesten niet kunnen berekenen. LXI. Ak — XII. Soeloe- en Tawi-Tawi-eilanden. 9 aardbevingen; 2 epicentra. Daar worden menigvuldige aardbevingen van Zamboanga en van het eiland Basilan gevoeld. 1| Soeloe(—Jolo-eiland). 8| 2 Doelang-Doelang. | 1 —_ XII. Palawan (—= Paragua) en Balabac-eilanden. Over deze eilanden Balabac. 1 aardbeving. (heerscht volledige on- — XIII. Palaos-of Palew-eilanden. | wetendheid. 1 aardbeving. Bovendien kent men 43 aardbevingen en 7 epicentra, die onvolkomen bepaald zijn. Vannes, 1 November 1900. ik == oc hs = LO Schaal |: (0000000. Ee I l \ \ =DE SEISMICITEIT PHILIPPIJNEN DOOR FE DE MONTESSUS DE BALLORE Majoor der Artillerie Schaal 13000000. OVERZICHTSKAART Schaal |-[0000000, UITKOMSTEN VAN METEOROLOGISCHE WAARNEMINGEN IN NEDERLANDSCH-INDIË gedurende het jaar 1899. VERZAMELD DOOR HET KON. MAGNETISCH EN METEOROLOGISCH OBSERVATORIUM TE EN en Regenwaarnemingen 1899. Aantal regendagen. Hoeveelheid regen. Ligging der plaatsen. Grootste dagelijksche hoeveelheid. UR iN - REGENWAARNEMINGEN. AANTAL REGENDAGEN. = a SE =| 22 1899. SI SlElal ll. ZEE 8 (aar ISIS Els Elsje SIE lS CS D SN re A= KEN IE | bjamlaigdialinsisigd \inieoial® Serang. . ve 28 17 912 7 6) A7 SS Oek: ot eten 21/20 71101 9 9) 8/13 | 12 13 A BOMS Ear 22/15/11/18/11/18| 8/14 | A1 | TO Padarintjang. ......|23/|14j1l| 7/18) 6) 4A{ 6) Sf LO Oedjoengtiboe.. „.[22/15'15| 8|16|14A| 5| 6/11 OL BARdEDlan®. ns dt hu 29|21/17/13|14/18| 712) 11) 13 LON Rangkasbetoeng . .... 19/16/ 6) 9/10/10}--5/°8| Sj OTE Goenoeng Kentjana. ..f26/21|17| 6| 6| 9) Al 5{ 8/13 9 (26 Bodjongmanik.. ...../22/19/17! 91/18/19) 4l 81 8/18 Moentjang.. .......|25/22| 7,17/16|10|, 7 9 820 LEME 28/23|14 19/14/17 | 9|11/13 [211118 | 198 RAT A eten ed 24112) 91 -3| 3 7 1 8 6 Gi Parigi. ......s..22|17| 6| Binswiisl 31 6 Senn Bmger KadoBl …: 4-64 at 20/12/11) 7) 5| 8 3 6} 5 On eon en ne 16 |11| 6[NW| 5 9 Al Al 5 ZG BOEdIMATAr Ae en 20/17 /11| 8 BINWINW| 3-6) bee Tjipoetat.........I23|14| 71 9 61 61 3 7 6 ON Landhuis Tjiomas. ...f27}19 {11/17/1611 |: 6/10 9 | 20 TON Dramaga .........|25|16/12/|22|13| 8/ 5/10 9/20 LA Ee 21/23|10/14/12/12| 6) 9/10 16 EG | Parakansalak. ….. …. 28/21 | 18 21/18|17| 7| 8|15\23|20|26| 222 Tjisalak. .….......|25| 21/15/2115 | 13/02) 4 PL Sanoedin.........129/22|19| 20/17: 18| Af Al 6/21 LO RAandkallan: . zee 25/22/15/20/16/15| 4| 21 6/21 LN ALA Ar ns bee ae 15|/12/11/15/14/ 15 2} If 4 Tt Ond. Wilhelmina. .. . .f 24/23/16 | 21/16/17) 5| 41/10/25 260 000 Wirhoeneoen. sam 26/17/11/14/15/16| 5 6/10 18 20E Pasirsalain se 0 tenir s 26123|15|14/ 12/15) 3) 2 6 bite Wnidadapse en 16/22/13 /15/10\18| 6| 7|13|23|16 | 25 | 184 Goenoeng Tjempaka. ..f19|/17/13|/15|18/15| 4|l 3{ 91816123 | 170 REGENWAARNEMINGEN. HOEVEELHEID REGEN IN MILLIMETERS. == = > rl 2 2 EE nj reen [CE WE Jaar. DE EE els 8 Re SII ie els la 263 | 418 102| 120 aoe 18 120 29 63! 186) 265 1800 ba9 | 272 99 \ 139| 102 210 Sar Z0Ar Gr 1572143 619 2684 bol 153, 216, 185) 186 65 205 o)5 et Ge AS 0 ZAO ed IS 2963 BP Soor 153, 100/ 204 156 914381 KAA 168: 198: 721 3401 BN b0e 220 155) 212 180| 67) 52 252) 169 153| 367 3865 en 140 208 164) 196 101) 204| 227 | 253 | 200 493 2992 403 355| 145 263 96 | 169 74 224 254 296} 134) 244: 2657 EES 409, 325, 325) 212| 48 98 210! 318| 146! 380 SO Ban 356 177 99 | 345 | 276 55 12: 127 438 34 507 2994 HES 110 395 173) 129 | 262 98 Oerol 309-313 5456 629 | 449 | 135 | 444| 246 | 319 | 136 165| 2461 660| 190| 483 4102 Bear 95 58 29| 139 46671 6356765 A84 1460 996 | 390 (OA NW | 134). 35, 143 213 132 34 | 208 Sa 228, 108), 96| 45) 39/ 59) 104| 111) 36) 471 2016 352| 338| 80| Nw Qae 108: br 164276240392 212\ 278 | 167) 107 28 NW | Nw afijn #61 EIS 3 202 Sate 281 153) 175 Gere S ip OAN AAR ES ZOT PO AULT 1991 385 | 416 | 56 421| 471| 247 | 124| 262) 260} 756 | 298| 438 4134 332| 438 203| 515 | 413| 225| 68| 186| 382| 516 | 486 | 246 4010 342 316 18-4061 250 300 167 | 177 265/:348| 131 287 3067. 324| 305 196| 251 347| 273) A49 104| 140| 320| 253 | 647 3209 276 | 206/ 113/ 302 166| 184| 25| 49) 68} 417, 244 | 830 2880 E89 139) 163, 229) 11) 47| 67) 339| 125} 541 2367 RSS 185 249 | 140| 153| 42|\ 38| 96| 392 239 | 977 3416 323 204| 189) 262| 192| 288 15 29 68 9341 230537 2678 DUT P985 240 265, 234) 155 33| 40| 143) 458) 358| 652 3530 480 298 | 172| 270 Ce Le) 59 89| 163 | 266) 417) 769 3208 386 | 246| 231 188\ 308| 345| 49 aj 160268 2 638 3011 143 | 250| 205) 241 | 327 | 459 Bat 44. 5161258 r 2631550 ang EIS83 | 223/ 191! 349 334| 72 45| 174) 282) 196| 907 3100 Ee REGENWAARNEMINGEN. AANTAL REGENDAGEN. EET slee 1899. SIE Jel ZI en EIS SAE Es ZIS S8 SIAISI 5 5 5 5 Jaar. =| 2 a Ze Za SO Sels 3e > ie) z D as — © e=) = = 5 5) es el EIA SSS |Z 8 420| 331| 167| 253| 204| 311| 98| 73| 235| 396| 265| 510 3263 497\ 326| 222| 320| 176| 392| 20| 22 62| 221| 396| 979 3633 393| 313 | 281 | 180 334| 301| 46! 54| 161| 338| 294| 755 3450 159| 90| 134| 238| 80| 155| 28| 187 190| 174| 310| 251 1996 983 | 342| 178| 346| 162| 279\| 33| 91| GO! 199| 232| 338 2543 179\ 249 | 151| 252\ 126{ 359 | 32| 73| 1931 359 | 409| 333 2715 120\ 95 76| 82| 124| 245| 86| 9I91| 165| 204| 398| 286 1972 m5 138| 86| 250 69| 202| 12| 109| 9 158 319 245 1799 MEA AAL 200 -114\ 132| 25| 181) 135| 262| 264| 302 2194 434 | 397| 265| 348| 178| 219| 27| 36| G61| 220| 184, 501 2870 149 | 196| 172 238\| 57| 338| 65| 96\ 160| 261| 299 | 286 2316 626 | 703| 381 | 386| 167! 309| 54| 26| 250| 168| 252| 672 3994 56| 55| 133| 202| 398 207| 196\ 165| 234\ 91| 332| 66| 83| 227| 214| 325| 305 2445 395 | 540| 221-| 332| 140| 271 | 35| 87| 196| 345 | 235 | 348 3145 423 | 470| 249 | 190| 42| 238| 66| 206! 250| 165| 429 | 208 2936 128| 204| 166| 241 | 71| 224| 126| 108| 218| 161| 218| 258 2123 TAS 204| 140| 314\ 72| 267| 118| 149 | 237| 223| 258 | 300 2440 186| 454| 477| 219 | 106\ 242| 96| 168| 214| 165| 290[ 391 3008 930\ 343 | 236| 248 | 63| 189| 49| 116\ 178| 71| 240| 276 2239 BAO STe 261, 194| 20! 203| 50|- 93| 164| 99| 200} 233 2049 209 | 334 190[ 65 5l 85| 60 0! 72| 42| 261| 254 1577 BEB 389 | 327| 110| 10|\ 261 36|\ S81| 87| 61} 117| 203 1968 4A09\ 374! 331 | 121 Dj 163 „5406 Bb 8AI 218) 89 2009 243 | 342| 212| 96 6| 139| 40| 83) 112| 48) 178 | 169 1668 85| 25| 139| 148 GMA 62 AD Rt A SL 947 BER TO2 d4l | 87| 22) 148| 140 | 25| 58| 80} 109| 338 2427 530 70 17 Sede Ale 694 Öl Ta Tat 32E 1655 290| 401 | 146 | 450| 160| 297| 55| 105| 144! 490 | 779 | 410 3727 914| 294| 189! 289| 103| 318| 76| 137| 188| 271| 340 | 360 2779 en REGENWAARNEMINGEN. AANTAL REGENDAGEN. ln RRRS 1899. SLEE al ES Sen ISISIAIEIEIEIZIE SSS / SjAlsiI > E eh) Se 2 ed CARRER BEN 85 277 47‘ 330 3 39 | 102 161 | 296 | 253 3033 804| 600| 335 377 | 300 59 163./ 2321817 | 593: 935 5983 502422 463| 261) 244 40 62 "123" 65276911 BEZ 4642 EERS 210 136 231 87 6 17 40\ 203 | 162 640 2529 434| 223| 134 Su 167 KON 2 24) 214 339 | 482 2439 449 | 201 \ 20C (eV ORE $ ] 137 | 183) 404 2018 106/1153| 700 | 865| 739 | 282| Nw | Nw | 794| 340, 631 538 367 452) 348| 185) NW,‚| NW | NW | 272) 565} 703 494\ 317| 386) 325 | 172 54| 61| 108{ 351 | 459 | 604 5818 bak 187, 469\ 31) 361 O\- 76| 72/ 330-436 | 489 3395 5 7 ) 58) 273) 645 4239 510| 461 | 352 386/ 214, 55 377 | 328 | 642 3738 l 5 6D 9609) 265| 152/ 309 3 BEE 209. 51) 215| 1 | 216} 254| 550 2607 #59 190, 160, 37) 159 1 | 0200 1042 2140 415 298| 228) 102/\ 308| 34) 24|\ 68| 210) 237 630 3054 2| 16| 262| 121| 451| 1856 456 | 423| 344[ 116 458| 2 32 4| 214/| 330 | 597 da 576| 434| 169 | SOf 292| 1: 6 “3316 |P 262 527 S8T6T 556| 174) 266 B EA 21| 12| 291| 111| 666| 2703 OOP 227 248 11) 331 0} 30 ‘14[ 276) 130} 777f - 3009 233 \ 146 | 195 0.153 373| 222| 103) 2| 385| 16| 55 44| 111| 129| 481| 2229 492 133| 266| 1| 143| 20| 6| 1| 72|-85| 460| 2034 Red 93 243 -25| 290 - Of} 11{ 22) 214| 104} 510 2179 AAI | 141) 196| O{ 215 Or Aj 01210} 126) 599 2197 966 148 222 Ol 339 21 44\ 54| 254| 98| 456 2275 Been BONA 172): O| 416 10) 35| 84| 212 114| 466} — 2492 BUERZ 241, Or100|) 3 15: 20/ 112) 61| 642 — 2381 216 | 155| 230| 14| 295| - 0\ Al 36| 173| 48| 545| 2138 533 | 209) 336 7| 287| O| 23| 46/| 321| 266| 646| 3191 1536 | 231 524|- 11! 163| 10| O| 27| 258| 175} 6651 _ 3079 REGENWAARNEMINGEN. AANTAL REGENDAGEN. ARR Be EERE ee sia El 1899. SIE Ela Lel. 2 88 Sj SISIEIE SIE PASS SIEIEISIaISIEslelSlsla Kedoenggoepit. . . ……:|25/25/13/13| 1/13) Ol 4 | 4 TO ETEmNBEn 27E ste 18/17) 9 6} Of 8| Of 5|- 3 TZ KON Wadaslintang. … … zer: 23 |/21/11/13| 4/13 1| 2 6 1417 nn NAD AEN ti nk 18/17/12f 9) 112) Of 4-3) ZOE BAERT te on eed ve 14/16/12) 8) Of 7| -0)-31-2j SAL SAAD benne led 22\22[16/11/- 5115| 1 4) 2 11 13 Pan Penoenggalan ...... 20/20/15|12| 3/12| 1| 5| 4/13 /11|28| 139 Keboernen. Jus «hese 12/14/| 8) 9} O|1l| Op 3-2 SIS Petanahan .…. . ... ..f23/23|14|14| 2/16 14 81 8 13 0 EATANOANJAT Wp. men a 20/19/13/12| Al) 1 3) 6) Tipt Kedoeng Wringin ....f23/18/16/13| 2/15 \wolwol 55/17/13 | 24 KOORD Deli mes 25/25 |14|15|, 1/18| 3) 6| 7 18 | To NAO BESLEN a var nene 24 | 25 12/11) 2/15 2| 3) Gl EET 18/18/12) 9| 112 1 6) 3 SPS Bedeeolan: ……. So. 21/20 [11|10| 1|13| 1) 5) 3| SOR Pesoetjen. ........423/18|12|12| 0/12) Ol 41 6) On AN@ROSODO ese itn. Se 26/ 23/19/21 14/18| 5| 912 22/17 24210 Koetowinangoen. .... 20/19} 711 0Of13| Of 6) 6} Td RAW eN orde ade 24/19/13/12| 1/15| 3-6) 3 Zee TETE EE 21/19| 6|24| 5|13| 3 9|10|16|18122| 166 KEO HORO 5 its te 8) 9) 512 0112 1 5 6) AP Poerwogondo. ...... 25/23/15 |14/| 4/15 |.3 | 11 | 10} 17 PAR GR VE TT EE 26/21/13 /12| 1/15/ 2| 6) 6/16 1 BMO ieper eh le 18/20| 8) 8| OlAkf 2} Of} 3 SA Broeno..........f23|19/ 18/11) 2/44) 2 4 jd 4 RER en nt be 251/22|/17/15| 8/12) 2| 4) 1 Md AS AEN DE 14/21) 9) If 3112) 2 Of) Lj Or rn BAARS AN Ere sarriee 271251 25/18| 7/16/ 4| 9) 9 IL Zn „Ge RAE 22/25/17/13| 5/13} Ol 6) 3| STO MOLA: 4 Ae et 241 24| 18116} 714! 2) 7-3 | A1 TOA REGENWAARNEMINGEN. HOEVEELHEID REGEN IN MILLIMETERS. B, £ @ 5 @ zt = = 2 a > e= BS DE Fi 3 eN _ . =>) Pe = el 3 DE En LE Lt BE SE 8 pi el eb) Ke — sed el e=) > el) > ‚> D 5 Ea Bel eel = 5 has! zn e) Zi e) | 345 | 348| 168 | 201 2 186 Or 15) 47 :140 118 356 1926 238 | 340 108) 130 0 222 O| 65| 39| 194{ 134| 473 1943 862| 764 460| 362| 107) 479/| 16f 10| 45) 404} 530| 986 5025 Bar 447 76) 144) 29) 370 O| 88) 64\ 129| 106) 517 2265 439 | 394| 309 | 306 Of 239 O| 12) 21, 126| 257) 624 2727 D| 262, 264| 837 3811 7 272 286| 729 3612 1| 105) 215 | 453 2188 83 |- 135 | 174| 656 2599 31| 34| 63} 232) 543 2359 328 | 418 289 | 320| 15/ 268| wo | wo 57| 175! 279 | 869 283 | 549 | 141) 275 4\ 127 4\.94| 55) 87) 229| 583 2431 312 513| 151) 346\ 23 240 Si SS TOEN 8310225: AU 2880 223 | 505! 108 119/| 17) 240 3| 84| 47} 136} 150! 584 2216 337 | 407 128 | 140 3 | 224 2 Ar 29 140} 155 425 2017 332| 444 | 141 | 237 0| 234 Ot AU tr 78 270 50592383 392| 537| 376| 311\ 223| 211| 189 | 29| 73| 336| 417| 690| 3784 243 | 406 | 191 | 107 Ol 279 0! 102| 73| 115| 154| 630| 2300 Ke zo ts 451 2330 151| 495| 34| 423| 149| 516| 37\ 128| 92| 172| 244| 545| 2986 gol 222, 89 335 0} 250 ge Sb e* 30 22070 23500 2 7 OT eld LTA 95% O7 3099 286} 344| 97| 121 Be 281 2| 64| 45| 190) 105) 514 2059 240| 322 S87{ 166 0) 240 29 Of 12 292} 75 471 1934 BRS 109, 212) 17\ 183 0 "67 15 23-140 -351 1662 243) 375) 126) 178| 571 112| 16) 63| 25| 46) 95) 318 1654 A Augustus. September. | ‚November. | October. 1 REGENWAARNEMINGEN. AANTAL REGENDAGEN. en | 8 | 1599. SER Se ee S | als slals|S BREMER EIER - rt AR 22 | 23. AAN Gi DAA EBT MAOSpabit EA ti rk 18:21} CE Iep A Sr Gorane Garene.-:, 2. 1322. 4e Si ed daa 2 Bomproef 22024 AS 1 2e Sd Eee sere KOR ED lS MADEN hr AEN on € 1904 | 14a Oije Aups BOeUHARO AE eier 1427 | 13 LO NW Oi 2 ROTBEND Sasrateh alt wend E60: 6 Ea Nw 0 IOP Ahin U zet EED Oije De TOA 40 REARDROR EL dar deet upt 18-6107 LO: Si 0 BEE Rep rrd 12 EB AAO UO Br NDERdOP Ket ir LAS AAT BO eed GE ne meen LSO ATA AE A ee 2 Nerambe „btn ams os 19 1903101 2 Oke ETE ARNE NEN Koe TOTO PID Kahbemmngl „5 05 26 Pal pg 6 pr tOpdDepl DISPEOSO. krat se EOS eb Oase Oi ezen Maseane bee its 6 2522 17119 2 LE AN Bme eha olt 21122 W5y A2 Ge B NEGESrEt rb. ie 20 | 2048 A31 20E Etablissemént. (2)_74 … 17 [104 174) Sips 2 dd 0 Oh ERO EEE 18 12%} 13% 17 A2 Adje # Baemman. KL ats odes 20 BE EN ES SI KEMI See Wonosalam),: ez. 7% 215526 „Obie See Draacedjo ks AS is LBO s jl A se Aan Pe Et AP REE: 20/25 de 6102 eri VE te Ee NE 16|19/13|16| 3|10| 0 ETAWAE ES voer 4 Geh Bt ete 13) 21/1 1 84e BOEPBrAN:. htt AE vortk7 (Bij Oe ON TE DDO ot be IE Ko R 1640 1 Duf O ted RR 0 Oe U mi OO DN LO pe de ll OO ee ee U — ie DO OO bo OT OP OO ge al A AO OP REGENWAARNEMINGEN. HOEVEELHEID REGEN IN MILLIMETERS. es zi el) 5 En je | z ' EZ ie Me 3 = Es | AE . - 8 S | 5 5 Jaar. SEREN RCH KENNEN: Ee Sleen l|eSl|Al|& 191 409) 104) 1253 11 65 il 49 15 25 1301159 1282 El 320 Ba 163 20 124 ee 0 40 69 236 5 PAS 239 157 95 2 87 kak: 30 0 2 130: 166 INE 178 | 323 95 Dl TE 1520) 8 16 0 57 He IKS 1140 AS 193, 197 111-256 4 62 5 115} 961 294 1831 SE 430), 210, 189 telg 535 0 A0) 0 U 88 253 1839 142 \ 3461 199, 254 Nw | 229 28 56 48 S7 | NW | NW 230| 217| 199 | 203 | Nw 51 0 32 0 29 14: 512 194\ 190, 161 61 20 84 0 : 1 ON EL ed (0) 1192 318| 518) 294 269 0 161 0 62 5 12 159 | 508 2566 Er 282 282| 180 0} 167 39 52 3 10 47 \ 596 1935 Et 306 295 Oi 0 1O1 18 s4 0 0! 109 | 361 1496 306 | 484 B 213 9, 219, 19 86 rar ANC IA Eg 1846 367| 502 100) 394 6| 185 0 166 26 26 | 209 | 218 2199 955 | 549 | 209 \ 256 40 221 St 1487 50 72 151) 400 2381 146, 817 | 615 506| 301 | 418 7 12 Nw | 602 73211461 253 | 470 h6\ 151 Op 2u: 6 167 24 3312121345 1928 361 | 560[| 550 387 96 314 26 28 55) 98 | DOI BT, 3048 BOS Pr 420) 3231 127 ASR ON 31 deels 5 91, 661 253 2056 210 439 190 | 289 24 170 2 89 Bl 214 205 | 621 2618 603 2931 201| 112 OR B 0 220 dr A perl 455 AT 57 203| 341| 219 349| 48 139) 130} 339) 253, 479 2868 296 | 688 | 158| 175 16 81 5) 23 12 22 ONE 1789 4920 | 574! 142| 255 OE 1E) 0 BA ere 12 1591503 2296 298 479 123 173 4 35 24 41 0 O| 30 206 14153 389 | 535 290 108 B 97 0 40 0 2 49 | 503 2044 52) 694| 398) 259 70 | 140 Oi 266 13 17\ 103 { 608 2920 Daal 654 197| 172 28 160 35 139 22 0 58 | 487 2271 BOB AI2 71) 133 Ol Ale 142 0 0! 103{ 197 1378 241 | 455 221) 780 30 Ì DI 18 SE IES 5158 2288 er Dee REGENWAARNEMINGEN. AANTAL REGENDAGEN. ZIE KAREN 1899. SIS Elasl.lal SS Sn = IS CS EE = el El fe) 0) Ell > © sl Sr AS Se OON Sja dje lsSs iS Ce SINSDSATI es et take 10|12/. 9) 61 Of 6|-0f 3} 2 OE DIBERE zt en 18 5,13) 9 O| 6| 2f 4 3 MOEMPAALTI Per zet 17/19 114) 9) 2 7) 1 4) Tj OO ET 16/19 13| 9) 2 9 1 7 2 Boeloelawang. ...... 16/22/15| 5| 1) 7) O| 4| Of 8 S 20m Pontjokoesoemo ..... 18/16/17) 4; 1| 7/ Ol 5 Of) SG Nad rele vl dE 17/17/18 7| 1) 9 Ol 3 0 A RORTEN the An 15!20/16|-7| 11 5) O0! 4{ 2 OEE SET Ne Nd 15/17/18| Of 1} O0) Of Al. 2) Ge Gandansleer tnv. 10 7/14) 6/ 1{ 5) 0) 3} Or Se ROR EE nf 17/20/15 bj O0) 4) Ii 6| 3 IS AR BNELMER ol ree A Ere 16/20/13 /11{ 1/ 3) Li 5 Of Ge Magoewane. ....... 14/17 | 11) 4} 2 2) 1 4} Of DO KEpandIEn Ht rs et 17/21/1121 7 1y 8) Of 4l Tj Sr Soemberpoetjong. .... 11/18 | 8/ 3) 1| 4 Or 3) Or Ge Bipenekoep. tn rr 19/24/1311 3) 6| 0) 5 0} ON OTE A 13/22) 14|14|-3| 9) Oj S|-T| Op Soetodragaän: 2. 16/16/17| 4| Al 5 0 3 Ope BSUPAREN A le ett eas 10/23 |12| 6 O|11| O| 3| Ol} OVO EEM ent ve 11/13/13 9) 21 9) Of 2 Op A BEAM IE vnA £ 17) 20/10| 5-0} 8) O| 11 Or Oe BAMAOEN DF ee sn 13/19/13 5) 2|10j 4l 6, 6) Te EEL eeN es 14/18|.9| 9| 4112 5 6) 3 LA Prenggalek. sti. 17/20 |14| 6/-2{ 9 Of 8 4 TOO Toeloengagoeng ..... 12/20|14| 4/-1/10| 2) 3| 1 TE LO oe 9/19/10|11| 2/10 1) 5) Sr TZ EDE ORE 15/11/10) 6) 1) 7 Of 2/ 0) ZE Waâtes.. .........l12| 91 41 6) 1) 6) Of 2) O0) Se Geditge .vtneeM 15/21|14| 9| O| 8| 1} 4l O{ 3 de 102: Bendjeng., bon VE es 6114 7) 7 Ol 3) Of 51 Op Op == U REGENWAARNEMINGEN. HOEVEELHEID REGEN IN MILLIMETERS. = 4 B 2 OL EREENRKANNE: 145 | 338! 329 59 0 53 0 105 ens 6 rr 199 187 0 65 24\ 67 303 | 255 | 190| 135 13 O4 9 49 2926 | 344 92 | 180 U 23 9\ 53 art 261) 133 36 14\ 134 0 59 397| 251, 325 18 14: 84 0, 62 158/| 166 112 63 15 | 135 Ono ö 260 247 | 219 45 Ddl 17 0 5 231, 288 457 0 14 u 0 18 143 \ 164|\ 291 | 103 25) 43 On MS MSN 207 127 25 0 DD 5 29 Bins 139 78 Ui 455 1l| 53 enal 2 191 46 82 49 5 2m ir 380 157 66 38 | 106 0! 152 al, 170 147 45\ 132 Ol 108 445| 545 | 204 14 40 113 Onl 483 | 535 | 246 180 17 15 0 41 239 359, 214 214 77 34 0 If 249 | 483| 257 114 0 149 0 77 0 234 217 63 | 15 | 337 Oi 114 258| 378 158 35 0 60 0 26 wek “277 123 32 33 | 206 41 85 248 | 456 130| 131 50 214 6 335| 188| 255\ 111 72 27 196 Or 127 251 | 424 118 20 3| 196 2 42 136 288 63! 222 42 154 17 95 264| 120| 105{ 123 13) 113 0 133 307| 119! 160{ 156 kon25 0 89 167| 287| 189 136 0! 112 8 49 84\ 264 661 114 0 26 0 136 5 de 2 8 5 5 5 Jaar: % 5) e=) ef) 99) @ Zi A 37| 771 122| 600 1865 40| 128| 271 | 663 2232 24| 85| 116| 533 1729 33| 112| 131/ 315 1525 0| 80| 150 | 487 1628 0! 62{ 156 | 650 2019 Ore Ae 1924 1242 6\ 35| 252| 519 1658 14\ 86| 213| 659 1980 0| 84| 198! 575 1692 31| 53| 138[ 278 1073 0! 129| 77| 338 1389 0! 155| 157 | 479 1914 Al 46! 192| 560 1974 0 38! 170| 518 1981 0| 113| 284| 491 2421 2| 104! 120| 482 2285 O0! 96| 84| 244 1578 0! 55\ 50| 297 1731 Ole Bl 451 95% 1547 O| 79) 240| 241 1475 24| 68| 256! 212 1538 95 | 102| 281 | 284 2332 19 S88{ 1201 140 1343 3| 35| 72| 229 1395 14 | 139| 154| 348 1672 0! 33| 49| 526 1479 O0! 28| 50| 449 1495 0 3| 21| 287 1339 0 ij 5| 362 1057 REGENWAARNEMINGEN. AANTAL REGENDAGEN. zeke ne | 5 le AES 1899. B ens lS IS SU GE: EISISIE EEZ PAS ® SE IE NE 5) ee SEIEIIKEISSLKee Kerels Eon ank: 6| 9} 5 7} Of Af 0 Af TOE EEE TOR eer eet 8|/15| 6| 9} Of 4 Of 2 OO BeOS OE Feen arten 12/16) 7| 9) 1 6) 1 JOO EA nent rn AN Se 11/19 /14/ 10) 4| 7) 1 4 Ln TE nh erde een 14/18/12 7) 3) 5) Of Al Orne Wonosalams “Aten 21/26 91151 5 71 0 5 Le Modjowarno. ....... 13/17| 4) 6-1 2 1 3 TA Dijemam dst ee Bee 9/22| 9) 5 1 3) 1 4 2 DAG TOER AN en de KE 18/19 | 714) 2 6) 2 21 OO MOHIOBAR eg Eene at 22/22/17) 9 Of 5| Of 3 OTO Madoleerbo li, an seks 9/15) 6f 3) Of 3} Of 2) LO ETD Re, 101 5) 5|10| O0} 5| 0) 3) TA iej rd ES 17/14, 8) 9| 0) 7) 0 5 OE BES KOMO Event on See 17/20/12 /A1| 2) 8j Ol Al TOP IE MOAPT JOE tm: 15/21) 9 81 Or14A| O4 5 | Orr Í Í Soerabaia (Simpang) ..f 15 "20 | LL 6 Bene Bee 4\24f 103 ET nen A ee eed 20/1914 8 ae. li eeh 15/14/18) 7 11 8 3) 5 A DE EN end AN 21/22/1310) 2-8) 3) 94 IO WO ae Me che. 17/18 |12| 8| O| 5| 2} 6 Ol OSE | | | | | | | Eet ener lO| 9| 6) 6) O| 6) 0} 3 Op OPEN Dajoe. ..........|22| 21115) 9! 1 Or 013 2 DRU Ee en en l4A\14A| 4\ 5) O|12/-0j 1) O| OTO BEE ND le 16/17/1710! 2) 7) Ll) 2 On EN eg Ee 14 | 18 | 10\ 4l 2} 4f Ol 31 Or | A | N Kerdi Hen allee al geedit ele NE ORMOTEd TO Eee nn 20/20/12 8f O| 8) 2 5 Or OP OOBOEN M ene A I8:|14\ 9) 5) O0) 3) Or 51 ILO tot ee ek 21/20/1213) 2/1 2| 6f 1 Af Tee SOS” EN zenne DEORE ite DEE 71 3 Si Pasóeroean tek Ee |17)18/12| 4| O/12| O| 11 OTO REGENWAARNEMINGEN. HOEVEELHEID REGEN IN MILLIMETERS. ‚Februari. Januari. Maart. Jaar. “September. | October ‚November. ede | ij | ‘Augustus. | Mei Juni. Juli A SSA Zit BO Atok OTA 362 NOOR 1) 19| 26| 21\ 85\ 347| 1404 36 3E Oi BA wtOuk €60) FA26 MOE dale 33 | 135 0} 54j 19) 112) 159-393 2296 ORE Si Ab AB O9) 54 A68 1257 8’ 84l: 13: 34 6| 10} 88} 200 1102 dS BK ZE 0 0! 30| 206 1414 Ol 34 Ór 51 0 Ol 12| 203 1779 0|- 36 0} 65 6 O| 57) 386 1239 Ok 5 OA 8 120 73 40E 1279 Ol 47 0 20 0 3) 63} 308 1446 1 Sl Oije SS2RC veld Op 74) 435 1664 0 165 0 65 0) 0 Of NW 2 203 Si GA 0 Onee Ai AO 1585 WO 29236 Als 68 “16 0| 66 395 2940 s6 rp 10e TO 05 5 0} 40) 335 2176 O| 147) 28 192 0 0} 28| 407 2030 0| 125 0} 60 0 0 0| 153 Qu9 Ai U Orle L Of 40[ 641 2547 267 Oi 0 0 0 0, 183 1106 10 | 125 2 282) 14 O4 101) 578 2197 8| 74 0! 26 Ook 12 10534 1488 Oi 165 pe AA 3d 0 0 2| 504 1506 Qi d8 Oi Ae elo 125 ALS OZ 1965 1E ee SCA ee SEN dE 4| 75) 137| 494 2694 20 | 109 5 38) 14|\ 18) 43) 482 1208 Oi 196 0 1 0 0 3| 157 957 REGENWAARNEMINGEN. AANTAL REGENDAGEN. om IN B sl NS 1899. S|S| El SIS Se z Ze) = ES ol 5 end 20 2 S > () zz eb) Zl © z 5 = D 5) = D Sllalaäidiajsis|gdienleolalA oem panel Lenn 20/27/20/10| Of 9) 3/ 6 Oj OR Bandi. Jen ee An 17/21/15) 8) Of 8) 1j Aj Or Op BEU ETRA 9/10| 7 1 Of Al O) 2) Of OERS Neoelne JePe 18/12) 7) 3| 1 8/ 0} 1) Of Of Proefstation Oost-Java .J17/18/12) 5| 1/10 O0) 2 0 Obe Soember Tjoeling ....|17}19; 15/11) 6/12) 51417 | LOON Wronsih Ano. oe, … 4 17/26/238| 9) 2/11 Oy 7 TA BEekOrame LLS 40Ls 17/21/22/|10| 4/10 1/10| 61 TZ Sn IGalspakar 50, Mus nd 19/24/18 /12| 6| 8| 11 MH | IS Soember Boontjis. . . . .f13/21/16/10/10|/12| 6|15/13/18/11|18{ 168 Ban bwanpnett. Ah. 1 15/20/20 |1l| 3) 8) Aj 7 Lj SEON Wanokbjo: bt es 1719 |18| 6| Al 8| 0| 7) 4d OOR Tempoor Sarie. ..... 12/21)17| 8/ 3/ 9 OO) 6) Aj SO ON omesekantn® „ie 16/19/18/17| 7/10) 5/14 | 14 | TONE ETD Une PP ER 16/15) 9) 5| 11 3 2 2 Or On Badgarakantant a 5d 20/17/18) 4} 2) 2) 2 Lj 0 1E UT ANNEN DEE 17/18| 9 6INW| 3INW| 5 Of Gr Datapool nes send 9) 5 5) 3| 1} 4} Uy Of OL SN Gading Koelon. ..... 14/18 |11| 9 2 9 A 3 O0 Le Banjoeanjar Kidoel. ..}f15/12| 3| 4| Of 4| O0) O0) Of Of BEEN MAD ee ee 16/12|11,10| 2/7) O0) 1) OTO KrOehlL bol 4d 19/20/14 |12| 2 6) 0 2) 1 SE REEN ve Ek 12/14/11) 91 31 6) 1) Of Lj OS Kertosoeko'.”;t. st 204 22/20!17/12! 2 5 Ol 3) OO! A Kedaton. heete ERN 0% 17/19/16/12| 7INW| 5 9) O| Sho Boborolt st. Wid er er Nd 19 | 18 INWINWINWINWINW| O0} O| O0 INWINW Gading Wetan. ..... 19/19/13) 8| 3 6 2 2 2 TN Anet Dino ss. ME 2 14/19 12/10) 5j 6| 1 O0) Oj SLS Pandanlaras.. . .....f20/21|11| 4) 1 6) Op 2 Of Weekoens.. LA Elbe id 10/15 /12| 6| 2| 7) O| 4| Of Om ES We 80 Oi eG 0 0 Oleg 867 187 Ong 0 0 8| 149 947 REGENWAARNEMINGEN. HOEVEELHEID REGEN IN MILLIMETERS. rel £ 5 D @» zE = 5 = Ef 2 5 5 SIS | Za ee Jaar = E Re We es 12 ee D a == D =| 5 — D 5) e=) el) eel lS Ile lel la 925| 481 | 163| 175 Or 180 1oyeit3 0 0 db. 621 2048 Bij 947 199 785) O| 249 9 69 0 0 20 783 2098 tr 163, 155 19 Ol 174 0 3 0 0 5 236 966 22 2 ) 9 5 58 2749 272 | 430| 334| 116| 73} 198 Oi 60 2| 152| 419 | 805 2861 244 | 344| 253| 94| 55| 147 4\ 134) 35| 219| 239| 573 2341 228 | 257 | 252| 86| 48| 63 5 149| 89) 320 329| 394 2220 170/ 315| 193/| 164| 109{ 71|\ 22 203} 265| 593| 380 | 456 2941 ERAAN 251, 122) 25|' 61 4\ 105 2 41! 258) 451 1774 Ber 2d 265) 46, 37| 157 O| 85/ 14| 208| 339| 670 2330 275 | 335|\ 253) 59| 62| 158 0 89|\ 24 223| 379| 492 2349 E68 306 201) 146 | 08| 58) 22|/ 212) 193| 559) 353! 458 2744 281 | 253 123/| 84|\ 14| 28 ON 0 0O| 40} 164 998 BSO 196, 100 17, 64 6| 24 0 2e 29 pelbI 1273 359 400\ 71| 116 Nw 41 | Nw 10 Or LOO “GEN AD BENEL 72, 125), 10, 76 12 0 058 <38: 159 1235 280/ 351, 118) 114 8| 95 Hin ODD 28 SA 1344 401 266| 38| 155 Oi 58 0 0 0 Ot O3 2E 1292 REGENWAARNEMINGEN. AANTAL REGENDAGEN. E dE Ëd == > al 22 1899. EE ede. 218 88 | B | Jaar. Sel SrEl elsia? Seen S | © — AREN RN En SE SRA mnl diel Loemadjang. …......f17/23/13/12| 2/10) 0) 6/05 Gn | 18 | 119 ROGER A ENAME nl 19/19/13 /11| 2} 6), 21 5 Of AG MEDED aM Lek 2 16/24/13 |14| 5|-6) 514 1 | brt nnn Eempeht. „iP tet 11 9/10| 8| 3/12) Of 5 5 A BA et se B ef 8/15| 8\ 7} Of 7 Or 61 Ar Ae PSP. MRE nike Ml ZA 65) (15/13: 3| 6| 2/10) 6) MAR Goepalik att Alie 4 11/20/12) 6/ 4\ 7 O[11) 7) TGE Randoeagoeng ...... 9/13) 9110) 2/10) 1) 7 OO AO Pjeneserone st. „64 20/23/18; 8/ 3/10| 1 8/ 2 TO KalrBamtjer 4 be 14/20/16/13| 4/10) 3|{ 9) 4 15 TO me ARS CHOWO AA ENT Se 7 19/25 /18/17 10/12) 7/15 13 (Ar aliarde EA 01e 15/24/20 7 4l 6, 5 Sj 5 Sen Kamen Gloeenit.liu 7e 12/22/19/19 12/11/10) 17 [13 | TS PamdnAroem ss 0 21/20/15! 91 Of 5 1 5) 2 ONO Kajoemaas -......./20/25/|18/12| 1-5) 0 Aj 1 Oe Soember Pandan.. 19/16/19/19j 4/15 Al 8| 4| 13/23 PASEN OPETE SA AE DE 15 8| 7 6| 2} 3| 4l 6-0 ZO Waij TEN Aen 14 14/18) 8| 9 12/14! 8101191415 | 155 AN ed OT AR 14/12) 6/ 6) 3/ 7} 9 8/15 | LA nero tn (MD 1 21/15/14 14|14) 8| 4) 8/11 17/1516 f 157 Siborongborong 14\ 4410| 4f O0} Of 3 6 {Nw 1205 Batang Baros... ....N17|14|14|18/16| 9/17/17| 18/19/2025 (20% Ed EE eN € 20/22/20/22|19 [12/16/18 | 13/25/21 /26 | 23% Gadoeng Batoe... …. .f 21/24/19 |21/21| 8|22|17|23 | 28 (24/30 | 258 Boeloe Estate ...... Il) 5) 7|II|11| 6| 6} 11/14 | 20000 BOE. LM pl EE 10/11/13/13/12/12|f 6/10} 11 | 20 ENEN Two Rivers... ......|15| 9|11/12|14 13) 7/15 | 14 TT Bekrger: ar Ted ME 0 17/11} 9/13/12/16| 5117) 6 | 220 Gadind Estate: …: 17| 8/19/20/15| 8|11| 8/12 20 PERZEN Del Moedas'er MDD 14j 9| I9)11|14|10|10/|15 115 | 14} 19 [15 | 155 en REGEN WAARNEMINGEN. HOEVEELHEID REGEN IN MILLIMETERS. | ie, AEN Oe ES ; > B lS SNE |E |= SME idee 2 s 5 5 Jaar. 5 as) a, @ | S => ET © 5 ES ee alt kel JS 2 = 214| 268) 106 70 10 78 Ol 182 28 71 49 | 451 1527 b37, 442| 135| 213 69 41 5 95 0 68 5l | 488 2070 199 {| 376 85 96 DI 15 hO 295 AST SIA S4A 2363 160\ 288{\ 192 90 8 167 0 95 40 O3 TO AO 1368 103 237 44\ 118 0 89 0 193 Di 59 59 | 428 1367 204| 370{\ 191) 108 4D EG ne) ON TELS Leste 7E) 1792 Ier 461 | 124| 106 29 47 ONO SAONE EOD 2246 9267! 449 | 135) 154 43 | 184 6! 110 0 96 | 206! 399 2049 DON I6 328 124) 123 97 2 96 Su EO 121 586 23503 BSL 305| 231/ 324| 167 | 139 Oe 10{\ 453 | 499 | 454 3083 306 811) 255 ZOT 62| 133 bile 3451 225 697 ALO 460 3862 108 | 432\ 350 [| 389 86 81 40 94 33| 247 | 169 282 Jnek Er 392 222 349 | 105 O1 SONS ON es ON A 2530 NSA 2761 213 0 29 all AOL Jel: 0 0! 379 1750 340 468) 271 200 2) 35 0 67 2 0 10 414 1809 453 292 2381 353 54\ 189 17 | 148 20| 368| 637} 450 3219 269 94 209 52 21 4-4 20 Dl 0 14 88 244 1106 169 {| 115! 126 93 So TOU Ot Obot 2 Snel 06 1540 288 | 176 38 99 83 DON ESN MESA GONE 98| 118 1796 DEN oS 1821 137 211 bl oon LOST OD rees ONO 1834 389 88 | 164 170 0 0 70\ 155 Nw | 195 | 161 96 DOh | 126, 205| 293 353| 101, 182| 376, 4631 297, 312| 450 3453 ONS 249 | 463 285) 121 191-208) 235| 380 375| 533 3743 BOE 201 325 217, 302 642510 SOON BTS 402 mb brl 3670 223 G4 50 KD! 93 69e KLO Ae 1551324355 | Kol 1890 213, 120 236| 159 241! 160 93| 233| 291 | 466 | 348 | 343 2903 9298 OON 178 126) 350/ 105| 140) 321 | 240 475 | 360| 241 29924 925 144| 155 309) 345 | 422 53| 590 256 | 481 515 190 3785 243 167) 233 | 279 | 208 Ane 5 87 250 dev Ode st Si 2289 169 | 58 SAE 120) AA): 62: 1047 19L| 154 .239| 3201 148 1770 EN Te REGENWAARNEMINGEN. AANTAL REGENDAGEN. | MRE Af LE BE ._— _i N= ze A EERE ZI Slag 1899. SII IS da (22/25 | & |Jaar. SNS 3 BT — SON | 5 ee 5) lk =| El asl ab) 25 Ae e=) m3 > | © KD) ‚e eb} SIA ISIC Pad. Oelak Tanding.. A es) ho $ 2 Minion dje eat dar 1611/65 12) 17-| 12 Tote Mijn 3 Djeboes ). ...|14| 1|14|14|14 {15 |12| 8| 9/19 |15(20| 155 „ 3 Blinjoe Ì)....|17| 1/13|15|21|18|15|10| 10/16/17 |20| 178 Baenser Liat Dern! 13) 1/18/14/18/12| 7| 9 | 15) TOZO Metawene: Bette; Miactt 13) 1/12/12/10| 9) 8) 74 9) TA Pangkal Pinang ij) ...f1l| 6/18/15 11/14 | 14) 7 12 JON Soengerslan Pe „ts 23/16/23|16| 8/15/14/13|19 | 19/20 24210 KO EE RE 15 | 81/19/12 7) 8 IT | 11 | TI TONEN Biboalte A 15E Ws 12|11l22| 9|15|17|10) 7| 1 AZS Pangkal Pinang II !). .f13| 5/20|/18|/10|13/10| 8/12 | 11 {20 faite SO 27126 24/20/22 17 [11/16/15/28/|26/27 | 259 Batoe 'Mandr.. … 4. 25/19/17/16|14| 8) 1| 4| Api BENE kane Tnv 20/21/19/18/23|12| 3/10/13| 23 | 24 FAS A EU OE AAS 27-/16/23/17/16/18) 5) 5| 3 Tor TA KE 21 1212182220 | 10111 INWINWINWINW MEAN B tend 15\ 8/ 9|1l) 913) Or 2} 2 OER 1) Het opgegeven aantal regendagen voor de stations op Banka is te klein, daar des Zondags niet wordt waargenomen. REGENWAARNEMINGEN. HOEVEELHEID REGEN IN MILLIMETERS. 5 = = 2 5 KE de) Gal las e ad , REE SE | ee de ee Bus 5 5 Jaar. 5 | @ 2 SE 5 5 == he 07) © Ze NE A6 315) 245 406 | (931-185 LON 2SG NR Tir 240 TO Dld 3056 182| 62, 402) 189| 150 169 182120 GON 200 1 174 392 2411 408 NRS 265) 338| 329 1461 1401 163) 182-327 | 550 3073 509 256 129 300, 238} 151/- 153 156 199 | 285 393 2775 279 BRS 211 272 1051 154, 127, 212 166-288) 369 2347 338 ze 334 | 280 | LO A76 187 2001285) AE 2680 BSO 321, 315, 176| 190, 171| 104, 225 98, 282 360 2578 DEED 305 421 8 be 21e kk AO ASN 2792 NET 70 178\ 53 112 12| 135} 245) 149 | 369 | 192 1960 Wer sss 110) 298/ 184) 157| 68| 156) 195| 231) 280 2204 BENNE S6 364 328| 184 198) 180/ 122) 204| 120) 321) 319 Dalen Eb 276: 307 542, 128/ 111, 155 | 140/ 530) 276 | 471 3735 565 228 300| 311, 194, 140 de “65u TON |R 253 KS A45 2751 Bant 2al 266 224) 352 136 57 159 | 140 409) 295 | 300 2824 He 6OA 652 398 323 2661 162 12 28 | 400| 430 355 4451 BULO | 128 131 367) 466 55 67 | NW | NW | NW | NW 145 | 194 214| 186 226 | 100 O| 100 49 29 5 1 1415 Mer. 6k EN en LIGGING DER PLAATSEN. Hoogte | boven N s 4 Ee 1899. zee in | Residentie. Afdeeling. Bijzonderheden. Meters. BEFANE Ae. re dee Bantam. Serang. Soekalaba. ..... 255 5 Pandeglang. 4 ET OTE EN 289 É En Padärintjang.: 100 5 si KEES E Be Irrigatiewerken Oedjoengteboe . . . 436 ee s Noord Baie Pandeglang. .... 252 s & E ; p Rangkasbetoeng . . 15 Lebak. Stroomgebied der Goenoeng Kent jana 276 5 # rivieren: Tjibanten, Bodjongmanik. . .. 106 7 7, Danoe, Tjioedjoeng Moentjang.. ..-. 140 \à en Tjidoerian. Miipanass.s rde «15 185 , à Rijst- en Koffie Line os ROCE 4 5 Serang. cultures. [EA SE EAR Red 30 en zi Anjer Kidoel. ... 3 5 Anjer. ZIT Et RER 19 Re Ee Soedimara.. .... 20 | Batavia. |Mr. Cornelis. Liberiakoffie. Wipoetat, 1. 4. 50 á ‚ Buitenzorg. 4 Landhuis Tjiomas . 257 5 | EE Diverse Cultures. BPA ea pede 220 5 | za Koffie. PMASINSAe ne Je zen 0) dn | € Koffie, Thee en Rijst. Parakansalak. . . . 606 | Preanger. | Soekaboemi. | Thee en Koffie. alat 2 at. 659 se Thee, Koffie en Kina. Bandedin.” „as 500 oe Liberiakoffie. Eanskalkan 07 600 a | 5 Thee, Koffie en Kina. TAP ENT 650 a o7 Thee: Ondern. Wilhelmina 600 5 ie En MOEN SOer zn 300 5 De jb LSLCS ANA > „0, oe alt 942 4 5 Assamthee, Javakoffie Rnd te Ad 1050 g Tjiandjoer. Thee en Kina. Goenoeng Tjempaka 1009 Thee en Koffie. ,) GROOTSTE HOEVEELHEID REGEN IN 24 UUR. re £ 2 D z | Re 5 > E = se = 2 EE D D = 2 as = = =| plan op 24 == = > z D as — ® ms; z = 5 5) © D 5 E el het Zi 5 5 Td 0) S Z, a) Br 183 35 24 9 74 jÔ 80 23 25 60 54 65 46 Ik 30 25 48 25 49 17 32 54\ 89 86 88 37 35 36 21 7 34 25 36 51 99 100 | 157 37 36 49 57 50 65 66 55 50 | 143 140 120 35 45 40 22 28 22 45 30 25 48 55 84 26 48 62 37 38 | 103 71 47 49 93 46 55 48 78 21 8525 66 66 | 120 52 44 125 | 100 ZO 100 100 45 25 53 51 40 35 42 64 50 20 30 50 46 | 39 16 36 50 16 67 89 60 35 | 107 30 46 76 22 32 51 82 42 Ken 107 29 98 90 68 25 52 50 (19 58 69 62 51 24 40 23 46 4. 66 34 22 29 42 55 65 il 35 | NW 39 18 63.128 80 10:| «112 83 | 94 49 37 36 ZAL 30 28 81 62 12 92 45 80 19 | Nw 25 25 Zal 13 ai 58 | 124 78 38 33 43 32 15 | NW | NW 16 36 39 28 52 63 54 70 78 92 48 55 16 25 65 35 43 71 99 23 52 81 57 48 63 69 \ 105 94 | 106 66 | 106 GO 111 15 52 22 55 | 105 94 98 45 44 33 34 87 80 70 65 65 67 60 68 80 40 59 40 Zar il Di 79 26 40 25 47 55 [59 41 31 20 68 33 46 15 34 14 57 47 180 32 20 44 21 36 60 jl 40 25 57 20 82 61 51 50 31 19 20 21 32 44 47 67 | 190 46 46 53 44 47 | 100 12 29 3u 81 65 85 69 57 50 42 30 31 28 36 37 65 61 108 71 75 49 65 12 61 16 49 55 | 109 98, 180 57 46 54 52 68 55 or 29 47 59 51 95 32 49 59 43 | 121) 147\ 36 29 95 67 35 70 20 35 68 38 | 116 | 152 35 28 75 46 60 | 115 a BANE LIGGING DER PLAATSEN. | Hoogte boven S ; Be 1899. | zee jn | Residentie. | Afdeeling. Bijzonderheden. | Meters. Getehi EN. Tete 7 + 1125) Preanger. | Tjiandjoer. Thee. Mastanan RE 400 he ee Liberia- en Javakoffie. Boenga Meloer. .. 1000 Ee De Thee. jskalonen. erf, 500 a ke Ondern. Friesland. 1039 a Bandoeng. Koffie. Pansledjar:. tt ae OU Ee 5 Liberia- en Javakoffie. Ploembönr. . ot. … E Tjiandjoer. NBE DANE: ss Aser. 1526 A Bandoeng. Kina. Passir Lembangan. 600 N sh Liberia- en Javakoffie. Malabande: ln 1550 ok EN Thee. | 4 Goen. Soesoeroeh. . 400 en De 5 | Tjempaka Warna. . 1270 Le Soekap.kollot, Koffie en Kina. Santosa ITL 2. + 1650 E Tjitjaleneka. Assamthee. \ Goenoeng Hedjo. . 500 | Krawang. | Drangdan. \Liberia- en Javakoffie. | Kandang Sapi. . . … 60 En : Thee en Peper: k f Tegalwaroe. …. .. 217 5 Tegalwaroe. Ale Meere? 270 5 5 Elened Mtr Se. 270 De Poerwakarta. Mtlanekap.… 400: 73 4 Pasir Carolina .. …/ 70 Îe e P, Bawoeanti bt 23 zh Krawang. \|Írrigatie-opnemingen. Ajkam pelt, Ald 30 5, Tegalwaroe. ) | WEAR TA 22 de Krawang. Stroomgebied der Sgemedangan. . | 5 5 Tegalwaroe. Tjitaroem. E BEFAWANEN. 20 5) n Krawang. 8 ì Rengasdeneklok . . 8 5 a d Pisang Sambo. ... 5 se 5D Í Tjabangboengin / En ee Hi ONES jers 800 Ee Poerwakarta. Stroomgeb. der Tjikao. $ Drangdan ts Aeid 510 wil 5 ee nn Î 4 x GROOTSTE HOEVEELHEID REGEN IN 24 UUR. É 5 + Es ! E 5 2 E E NEEN RKM 40 87 28 43 48 84 26 29 75 84 52 73 95 51 66 63 61 3 8 ker 13 60 53 | 182 50 50 51 28 86 58 16 41 37 80 58 | 122 30 15 30 32 30 50 8 ABZ 53 38 S1 46 44A| 96| 45 80 26 | 42 15 \ 43 21 37 28 61 22 46| 45 60 | 42 67 11 261 105| 42 89 zi 3C | 30 38 18 AA 56 64| 25 58 57 | 68 68 85 21 58 54 | 22| A49 4 39 33 52 7 34 35 38 zi 50 | 40 31 9 84 51 41 58 54 44A| A44| 88 54 | 42 52 8 17 20 35 33 60 20 | 66 88 68 kr 98 54 | A47 68 50 | 43 81 Ke. O1 50 62 33 62 25 26 39 56 70 | 100 39 19 28 31 60 29 33 | 40| 46 35 70 31 48 | 96 32 52 65 50 | 100 35 62| 43 | 100 25 56| 47 | 1201 83 54 69 99 98| 42 14 | 86 37 87 | 148 98 Wave 18 65 85 70 23 38 75 35 76 45 60 38 31 76 56 55 20 76 70 67 83 55| 94\ 67 39 | 103 | 105 65 35 78 66 84| 127| 90 89 65 B 100| 45 65 | 42 A7 30 36 95 25| 101| 47 30 | 102 83 33 15 39 31 36 | 120 3: AS te 50 51 35 34 5 26 45 0| 45 30 | 100 70 40 70 50 25 10 56 30 30 60 30 68 62 E25 90 |- 48 5 80 54 35 | 43 21 96 70 41 | 126\ 40 32 3 56 20 27 65 | 13 89 61 30 10 37 55 3 30 50 30 25 30 15 | 58 80 180 60 25 12 39 | 130 25 20° Abi AO pedo 73 | 175 31 13 3 25 7 32 49 8 50 50 Bae 130 41 71 38 78 16 21 40 | 82 90 70 24 \ 78 607 1 78 26 90 38 49 | 146) 32 64 | 80 ee LIGGING DER PLAATSEN. Hoogte boven 8 A É on 18599. zee jn | Residentie. | Afdeeling. Bijzonderheden. | Meters. Basawahan:. ster. 170 | Krawang. \Poerwakarta. \ Poerwakarta. . . .. 84 28 E Str. geb. der Tjikao. Bn ke. 27 f NAS et 650 pn 5 Mjempalkas. nt. 90 Es 5 | Stroomgebied der Wibennë. ee . 100 nn es Tjikerang-Noengali. Waroengkadoe . . . fi A Lemah Abang. ... 11 ne Krawang. |Str. geb. der Tjiopak. Tjipeundeuj. .... en à > Sen Mjilamajas. en > 3 53 5 MEN 5 BOebande wee 2 126 a Pamanoekan- Kamaroeng: rd … is l en Pamanoekan. . ... 8 e Tjiassem- Pasir Boengoer... 47 5 landen. Wangoenredjo.. . 94 ke Dn Tenger Agoene... 564 d, # Padie, Koffie, Suiker, Panaroeban . .... 942 ie zi ‚Noten, Muskaat, AN LAGEOT EH Se 1100 EE 5 Vanille, Djatihout. Satieredj0. … …i. … 565 ee Kasso Malang. . .. 518 4 De Boeka Negara ... 1162 on 5 Djagernaik.. A. 628 5 5 BONE JOSARIE 13e, 754 pe En Poetamatt... ls. 10 | Cheribon. | Indramajoe SEE SI: 5 en Madja- lengka. Bodjong Banteng. . 20 7 wi Rambatan Mi: 3 El Ed Djoentinjoewat.. .… 2 El nk Lemahpoetí (Tjarennang) 1093 B Madjalengka. Thee. WBobendn. ze. « d a GROOTSTE HOEVEELHEID REGEN IN 24 UUR. ME: RE ES | Ee = Dee en s a 5 =| el 5 5 En 5 D D | © 8 I= v SE 5 SiS 5 5 5 Eu z a Z 5 = et 07) e) Zi = ga 130 57 53 52 50 33 5l\ 163 Bd 12 39 58 85 55 27 45 52 18 50 95 65 50 55 3 105 61 48 40 83 48 68 115 55 65 55 56 | 130 50 | 105 44 \ 145 60 {| 160 et ded 59 55 61 118 69 45 50 47 41 68 | 130 53 72 68 60 | 110 35 55 105 61 38 bu 136 69 64 67 ae) 95 18 63 20 53 49 41 70 15 29 42 103 | 192 of 75 45 43 50 80 54 13 43 Sn 45 76 70 90 48 46 30 20 45 66 95 46 81 92 53 44 47 72 57 84 70 25 38 67 60 38 48 NW 14 | 200 0 32 54 40 Ai SL 42 | 183 20 143 28 50 13 18 43 25 53 60 Gl 122 41 19110 37 25 46 27 7 37 62 oi 126 51 44 De 47 16 25 20 46 40 Nw/| 100, 100 20 53 129 125 40 94 54 69 34 621 103 86: A7 48 54 89 30 81 54 61 18 60 60 115 82 47 37 95 52, 102 93 64 92 70 13 5) 98 83 Nw | 110 52 64 48 96 31 63 7 7 6 | 8 26 Pi) 58 91 79 30 32 CE A O0 50 KEN 70 83 | 114) Nw 74 | NW 84 B 56 83 57 52 53 104 | 166 56 73 30 88 br 157 65 | 119 55 59 64 88 48 38 2 63 19 sf 5 4 56 ril Baan 17 larf 28 0 61 bà 59 NW NW NW NW q3 34 | 108 jb 15 53 4 70 32 15 (40) 87 42 146 20 78 ge) 49 30 12 18 37 50 53 45 23 Jit 46 41 76 15 14 15-26 30 128 53 80 65 42 49 88 9 AO AO 49 75 108 15 20 20 68 66 ARE LIGGING DER PLAATSEN. Hoogte | boven Ls 3 : PE 1899. zee in | Residentie. Afdeeling. Bijzonderheden. Meters. | Haten Vast AE Cheribon. \Madjalengka. Pakoembahan. ... ss 55 Watoekoempoel.. .‚+ 415 Tegal. Pamalang. (Stroomgebied T'jiomal. Belie. ALL. + 755 & 5 z 5 BoelaSan.. 4: : En “450 B zi ne 5 NEOS OD ode a + 436 : b nä Karandsarn 11.95 eid val 5 De ES en Boelaken: .".;0i sE ed) pe ds 5 Randoedongkal. . . 215 en a B 5 Kedjendkt Ad. 155 oe e de Waloeh. Waroëpting...bt. « ‚5 298 X 35 2 d- Stpedang, ns. ze, 250 NN „3 hô Tjiomal. Bantarbolang. . .. 88 N E 5 4 Pedagoeng. 1 …. sE 0 5 5 Ee nt Soekowatie ..... 27 ni 2 - z Bangas.ot.-lMMl.s. jd! 459 4 5 Dn k Soengapan...:.. 2 5 5 EN Waloeh. Kebandaran Af …… 20 df Ef Ee Tjiomal. Stuw in de Gent. riv. 38 | Pekalongan. | Pekalongan. ze 5 Petaroekan ..... 8 Tegal. Pemalang. (Vlakte v. Noord Tegal. Tegal. Dimoendts. kille 4 630 tE A Stroomgeb. Ramboet. Djatinegara. .... 208 ” nn Ee 1 NEAJAN Ae bART. 100 5 ES ss Tjatjaban. Oiperot. …. „An 30 s Ne re Ramboet. Djambanwaroe.. .. wen 5 p a 5 E Soeradadis… vats. … 2 5 a Vlakte v. Noord Tegal. Bemal LAER 4 ke 5e Jon De Lebaksioe. . …….. 135 e bf Str. Tjatjaban en Gong Kalibakoeng. …… . ‚Jt 315 5 8 Stroomgebied Gong. Bodjornens. … Ak » » zen …6A0 m je an 8 EE GROOTSTE HOEVEELHEID REGEN IN 24 UUR. OE sue IE Ee > 5 z EE is Ep = E E 2 = en 3 a. en) = == = en in EREN EENES ú 34 }7/ 68 89 jl 75 77 137 | 140 85 56 9 49 60 5 28 41 53 54 135 | 228 85 54 72 66 60 86 52. JO 50 78 116 | 163 95 42 82 50 FB ALO 90 94 76-18 195 100/ 113 67 38 73 5 13 48 32 63 | 193 123 154 60 41 65 râl 70 20 36 ni 71 ' 122 183 \ 124 70 86 31 99 47 19 14 ni, TSnkstto8 154 \ 127 | 122 51 59 62 18 38 14 46 56 62 78 110 67 76 16 68 8 10 27 13 64 84 118 131 75 42 42 58 33 22 43 40 rr Hos 108 120 59 Sil 69 32 20 26 66 59 42 84 62 59 58 38 60 50 3 28 58 44 61 18 70 75 46 0 44 14 11 6 48 36 61 91 58 50 47 31 28 6 24 36 48 19 104 Ws AT 198 \ 167 gg 59 31 40 35 40 45 65 108 56 29 24 34 18 16 17 36 21 14 28 96 42 41 47 56 25 31 20 30 23 91: 3m 152 46 81 32 23 48 32 2 48 30 31 57 150 171 41 60 29 50 75 32 63 49 19 48 208 | 232 126 78 42 87 10 41 11 36 21 | 125 96 83 61 54 35 41 11 39 9 20 43 56 74 17 63 38 20 | 65 25 | 68 23 27 44 zi 54 65 56 52 28 26 13 8 10 28 26 68 69 | 165 38 38 24 | 43 11 82 10 te 28 | 104 GE 63 32| 36 68 barkerat Mk se 2 6 Belbareerd BRE 78, 26 122 76| 10| 23 2. TO), „bres 50 73 | 113 38 36 | 70 dl 22 14 39 40 46 BNNENI25 | 100 111 54 \ 62 13 43 43 20 30 98 238 | 150 122 67 A0 kar 29 Dl 1 43 69 | 165 de LIGGING DER PLAATSEN. Hoogte | boven 3 ; 8 E 1899. zee in | Residentie. | Afdeeling. Bijzonderheden. Meters. Boemidjawa..... + 900 Tegal. Brebes. | Stroomgebied Gong. Diedje Ads ae + 544 ee En an Pemali. Balapoelang. .. .. 100 5 si „ Gong. Marsasarl. ots. 61 es . B Pemali. NORG ten. vei 40 ie 5 ES ds Eondjon&. … ass se sn B 5 ef SONNET: Pe 25 in 5 De is MEANESIST. stan dr 55 e Ee ien l Wleboets:. nk … 5 el 14630 En ne ke Ee leir Klantjeng …. |t 1320 5 is EE EA Pavoejanesan..s. it 380 7 5 en 7 Boemidj0ë. zet + 140 zj 5 hi 6 Pangebatan. .…... de 108 5 e ie E INISDerOE sn nad ln 86 Ee ss En Babakan. Bantarkawoeng. . ./+ 80 e ee 5 Pemali. ITE AE EE 08 5 Ee 4 5 Bantarsarl. tse + 250 5 2 5 ze Sad apr krt 30 7 EE Ee Babakan. Sindangheula. ... 110 3 is „ Keboejoetan. ambon. att. 28 5 4 5 D Nanggoeng ..... 25 5 ie „ __ Dengellok. Padakaton. . 10 ge Be Vlakte v. Noord Tegal. Koebangwaroe. 2 en se PRD Ee Kramat (Losari) . 6 5 Ee, zn d Brebes. 5 ’ 1 ’ ’ ’ Sigoegoer. ..... 975 | Pekalongan. \ Pekalongan. | Irrigatie-opnemingen. Baninearan AA: 480 De 5 Genteng-rivier. Kandang Serang . . 270 De 7 » Stuwdam Genteng . 36 5 5 5» Drin ORE 605 5 ee 1 EO ee GROOTSTE HOEVEELHEID REGEN IN 24 UUR. == 5 ® he 5 D Be ENEN EE ME EES SENS ENE oM ANN 133 | 130 53 39 53 41 33 11 37 33 55 72 103 \ 152 97 18 22 66 16 9 14 19 47 94 62 62! 99 22 51 93 37 2 8 Sil 45 45 85 86 | 106 87 29 78 65 s1 22 31 32 89 59| 102 | 123 53 25 61 89 15 19 36 29 51 28 | 104 85 94 52 45 28 4 12 8 19 52 113 49 73 27 30 23 7 1 18 45 30! 84 50| 117 134 73 48 64 1d Bil 22 25 48 80 87 \ 100 108 55 70 28 26 48 28 57 57 75 | 141 90 30 20 37 10 8 36 50 56 71 Be 120-147 82 22 64 6 0 18 | 145 | 113 74 40 ? 67 77 55 | 102 5 56 27 41 43 91 49 120 95 | ‘99 53 40 0 60 30 87 40 60 91 | 105! 112, 120 32 56 68 88 71 15 36 65 lS 187 86 76 38 51 0 75 25 55| 102| 212 47 | 168 RO SLO 28 54 5 5 13 54 39 41 ? ? 68 61 57 ? 7 16 51 ? 63 64 146 54 58 56 70 67 9 16 fi) 14 | 106 | 106 114 | 116 91 75 42 65 39 30 | 106 10 95 55 92 75 76 43 42 71 12 jj 1) 23 39 | 132 65 99 83 23 4 52 8 14 10 33 22| 14 109 41 60 107 16 49 40 8 22 25 36 | 103 78 49 58 10 Lr 4 18 1 4 24 29 83 42 56 41 18 15-50 13 6 3 29 6, 95 126 39 55 12 38 | 60 0 7 12 5 10 66 Ssi 127 55 32 59 | 19 32 4 32 57 81 68 160 | 120 | 155 70 65 30 20 15 20 26 30 90 195 108! 105 74 ddr 6d 5 14 36 37 62 57 152 46 81 32 A3 A8 32 2 48 30 31 57 200 |\ 160 75 | 150 AO Tir 15 20 70 50 65 | 100 rss LIGGING DER PLAATSEN. Hoogte | boven 5 k N Ee 1899. zee jn | Residentie. , Afdeeling. | Bijzonderheden. } Meters. Ben: RR Si. 25 \ Pekalongan. , Pekalongan. nao Sragie-rivier. EEEN: ts ” zb e Eni ee rd 16 7 „b ES Karanganjar. .... 80 ke e EA Petoeng Kriono. .. ds B … Sengkarang-rivier. Lebakbarang ... . | Dn ij NE Koewassen .. ...…| be 5 „ _Sragie-rivier. BNB Er 5 rave 164 9 5 „ _Sengkarang. WEpaelan.., 18 ge 5 Ee Kemasan ......| DE he 5 Vlakte v. Pekalongan. Oeloedjami. .... 4 A J Wiradessa. ..... + 8 5 Pekalongan. .... 3 5 3 BOEWArAN 7 s 1 EO OE 5 Ee En Soekoredjo.. .... Semarang. Kendal. | 1170 es e Thee. Djatikalangan. .. . 300 ke g Liberia-Koffie. aranetoër, bn Semarang. \Irr.-opn. O.-Semarang. ROEL ezen Pe | 5 Demak. „on (Sean BEnekol® 11 tirs | 5 De UR ORE | Sn Ke 5 ending. 400 4 5 D A EE AE se pn 3 BOdOne „ne ze je EN EAA Ä ë E Krasak | fl 55 Groengoengan. . . …/ es 5 î ) Djati Ne Ben Sd Ma | 9 .. PE Á EE wang) tl zel A, nj ze | GROOTSTE HOEVEELHEID REGEN IN 24 UUR. te k \ u @D en bel Sen A) | = En e, Es Se 5 E je e= 8 en | é 5 5 5 5 E Ee ee LES SNS 15 ME ea Se adem Ol 8 129 86 hair «03 84 bj 0 28 52 60 45 67 121 sl 43 55 67 55 al 102 58 70 83 130 80 59 5 | 73 53 SI 5 32 54 49 | 103 116 Ti) 45 63 45 61 41 21 24 37 82 49 134 132| 101 84 64 47 36 28 46 50 50 61 131 104 96 | 141 45 38 19 ij. NW 68 d4er 109 NW NW NW NW 34 18 B 52 46 32 74 54 96 | 134 54 (2 34 50 25 40 40 48 41 6e 131 66 51 28 56 12 8 20 | 45 29 45 (41 129 69 42 55 58 12 7 lg 20) 26 41 | 193 7 74 51 9 43 18 üT NW 12 5 5 80 122 sl 60 NW 39 21 28 3 33 en 16 40 [19 84 44 68 2 Sa 60 38 18 65 70 58 134 85 46 24 28 56 22 NW 39 20 36 Ill A28. 127 40 58 kat 135 Di 76 NW S9 18 46 54 37 48 90 196 \ 113 | 163 57 53 62 ad 35 19 62 39 85 48 57 57 93 58 55 9 18 153 34 35 76 184 | 112 12 93 14 48 48 78 72 82 28 64 64 64 140 66 15 18 26 21 67 62 47 87 5 5 136 70 60 0 69 25 50 150 50 712 55 165 93 40 80 (4 Bi: 7 16 91 64 122 48 130 | 110 40 40 15 75 25 40 30 42 90 60 153 Tb 32 59 15 52 10 Di 65 28. 100 70 158 157 46 53 58 44 0 25 50 23 86 49 79 58 50 Tk 25 19 6 Di 51 30 65 95 187 ge A15. 110 25 100 10 65 6 EL 35 45 57 45 40 80 10 50 10 50 6 Zi 20 40 115 68 40 93 49 45 40 33 44 25 44 95 110! 50 42 ' 106 20 20 16 62 40 56 45 59 U EE LIGGING DER PLAATSEN. kN | Hoogte boven À 8 f Ù 1899. _ | zee jn | Residentie. | Afdeeling. |_ Bijzonderheden. | Meters. Botosiman. ..... | Semarang. Demak. Irr.-opn. Serang. SONO. oe 2 ne B, Gadjah. ....... gs Ke 4 ORSBOEL Eeen zE ns B 4 vg TEE Le PEN Ô Ee 2 Di rl ES 4 Pontjowati: 5. d sn ek Bemak Di BS EE G: Ee Banekalan... … …… et KA 7 NES 50e 1 De 8 Beboelk. sE ke n ge Bepobt AE. ss si Gompeng . JR en ie 4 Penoenggalan. . .. 4e e jd EDE se een se H Ss Karanganjar. . ae 5 hs Djoengsemi. ze a ne BOEMDO ER pet en ES 0 Wedoro .. Ln 45 zi GTi Te NRR Banjoemas. ‚ Banjoemas. Irrigatie-opnemingen Madjenane . is 58 Serajoe-rivier. Soepijoeh . .. je a 4 Widoropajoeng . ds at | 5 Karangkobar . . ne Bandjar- 8, Negara. | Bandjarnegara .. ds Ee te Wonodadí. 0 je E5 55 Poerworedjo. .. . … he Banjoemas. 5 Poerbolinggo . | 3 Poerbolinggo. t4 Bobotsari . s | ze a À E E: - On GROOTSTE HOEVEELHEID REGEN IN 24 UUR. a E g 2 5 2 3 EE | A A ENE = ar) CS 2 D z 5 > D 5) es) le) Ss Ey Z Bet = 5 5 De 07) © Z A EO Bd 95 47 55 | 53} 56 | 69 17 ST oa BRNRON “27 | 63 | 861 55| 75 | - 32| 55| 18| 34 35 137 \ 100\ 36{ 100| 32| A40| 50 Ze AOL en 40e aren N03 30 75 | 28| 24 SIET OUt BRON 3 76 | 100 30 76 20 7 25 31 50 34 44 80 KRB 50 27 38| 30 0 6 6 12 | 16 1848 BORE 50 50 45 5 5 ROn 15 | 55 MENO A2 7516) 19-18 -22| 78 34) 27465 BROD 37 | 85 57| BI OA SEN 55 | 25| 32 70 NRB 35 72 -48| 41 14 Bin zr es dd za REEN 75 0 871 -20|_ 56 30 TAI BHA OZ BNN 67 | 86” 33| 44|. 60 A48 68 BI. OU les4t RORE 42 | 165 24| 48 20| 25 45| 60| 162 +49 BRO 25-55 715 | 20 Aer KO ADs el D GEN GAAN BBG 59 71 | 26| 46 Bel Er rs AA 23 | Er peek BA be 165 34| 52 ZB l sA0 SO er SR ler A AL NE 40 95| 37-19) 5 don Ade 37} ATi ARRA 102 | 54| 92| 40 0 2 Kl SAE BEU ORN OB 107 \ 63{ 45| 30 4 5 err vAn 19 70 BORAD 60) 50 0 60 8| 45| 102| 65 75 | 54 40 | 120| 46 35 | 0 72 0 15. 60) 1021 :8blual26 NGE 28-50 37| 83 | Ad | “3 124 | 66| 47 | 100 BERNKSD | 68. 60 60|" 32 844130 730: „OSE ED 45 53 A 70, 0 60 0 20 20 35 18 100 NMS Gl 67-601 31 21 6| 36| 83| 55 79 BBS 76 76 | _54|- 92 3 EN 21 04 ABO NER BEURS 169 - 95 | 46| -82|- 35 B 32 94 GA A6 | 62| 45| S87| 16| 62 OP > 20-385). + 38 ost A Al 58 BE66 7 Gb 52 Al AB 40E | 55 SDA EE O1. 62 38/56 56 13 | -6A ITI TTR A ed LIGGING DER PLAATSEN. verg Hoogte boven 5 3 À 1899. zee in | Residentie. Afdeeling. Bijzonderheden. Meters. Boekatedja ..... Banjoemas. | Banjoemas. | Irrigatie-opnemingen jateoong. SE Poerwokerto. Serajoe-rivier. Bantarwaroe. . . . . 5 Banjoemas. 5 Banjoemas. ..... | A Ee e Poerwokerto. a Poerwokerto. Ee Adjibarang ..... ad se oe Djatilawang. .... dt 55 AED en Aen wd Bagelen. Wonosobo. Waarnemingen op Pagentan. li ni eg Past van den Weten- Pedjawaran sd p schappelijken Advi- seur voor de Koffie- OMANAJASN re es ” cultures. BABOEPAN: 720 4 À Irrigatie-opnemingen Kedondong ..... 647 Kedoe. Magelang. in Zuid-Bagelen. Metabobdas. „na: 156 | Bagelen. |Poerworedjo. Banjoeasin. ..... Voet geb. iS 45 0 Kedoengpoetri.. . 86 e pe w Kalibawang. .... 580 5 Wonosobo. | 5 BEWIND zee eh 420 Dn 5 a Kedongkebo. . ... 62 5 Poerworedjo. 2 Kaligessing. .... Voet geb. A 5 & Iesobogd „td 6 ik Koetoardjo. 5 Sawangan. ..... 60 3 ds en Koetoardjo. . „……— . … 15 sp en n Banjoe Oerip. ...| 22 A Poerworedjo. ) ELEN 3 en Koetoardjo. k Poerwodadi. .... 12 en is | ks | ROROEkR ser. 0 7, 20 De re Á, Kalimeneng. .... 20 is , 4 Somogede. ..... Voet geb. A ís ae Sokogelap. . hi E me Ö | | | | | as GROOTSTE HOEVEELHEID REGEN IN 24 UUR. == ae} gm = En Ef © ed eh) LE RE EE A A =O RE Ez | zi Dat zi 5 5 Dae 7 ©) Z A 09062 43 24| 63 5 EE A 0 10 NE NA EN) MENE BAS 54 6T| 57) 49 | 64| 59) 142 118-120 ERO 12010981 “ON 167 AO 86 TOT 70 80 95| 80| 29| 175 7 APS GBI SDA EREN AN EN B 60 76 8E 3030 FONS SOOrh re EN) SAB eG 69 B 31 132 14|- 80 Os 4661 40 TONES 78 I0l/ 68\ 55 Oi 56 B SBE 104 2 AR 73 N76 IT 65-84 58 ATI NW NW Tone 18 47 Te 99 84 | 106 29 NV NW NW 38 63 ie BER A01 82} 66 |. -28| 25 BAE oe BAS “<4B 2008 91 BETON E66 DT 381 30 11e 225 | U 7 72 7185 IDO 68 66 43 | 59| 20| 17 OM dd VO) 88 77 40 21 nu ler, See LOI 45 BEL 35 27. 28 7 1 o\ 136| 20 46 NEN 55 25 69.1 15 AL 20-781 32 74 48% 29 30 0 | -36 ONE ON B AN U: OO MNN Z2 OO 43e 10220. 19 B Be A AGE ME G8 0 281 2301 +57 13 6 Bn Tonke 184 90 82| 40| 69 BAL ABB Ae 4\ 189 | 28| 138 BEM 75: 67 8175 Ökkt 716 8| 123| 53| 144 Be 47% 22 on ISA ve de BABE BEB B AR 59 | 38, 60 A 30 kels 5 A ee Lo MR 56 82: 26 86|- 25| 72 0 5B|\ 11\ 176\ 62 94 68 | 28| 45 Ol 53 O2 714 O\ 169, 45 97 35 | 34\| 62 GABA A4 42e 2E 1E SLE 62| 40| 47 0 105 5 | 28 Ba 1250130 60 69 | _29| 60 GL 2 7 8 278, 2 eld 53| 49|\ 62 BE LEM 0 4E AEN 2EDOA A 97 65 | 40| 79 4A\ 62 Ol 10-21) 200 60 80 Z8 901-116 BaO LOE Ont tIDE ND. A0 70 eN LIGGING DER PLAATSEN. Hoogte boven f he, d he 1899. zee jn | Residentie. Afdeeling. Bijzonderheden. Meters. Kedoenggoepit . .. 18 | Bagelen. | Koetoardjo. | Irrigatie-opnemingen Premboen . . 4 Á ks Keboemen. in Zuid-Bagelen. Wadaslintang. . . .| Gebergte 5 Wonosobo. re Ze OENE je) en Keboemen. En Je TEN A Voet geb. e zn 5 Sadang. . ME 2 ka 50 5 Penoenggalan. . .. 147 N Karanganjar. Jo keehoemen. … 21 ns Keboemen. 4 Petanahan. . rd Karanganjar. 4 Karanganjar. . 12 Ks 6e ke Kedoeng Wringin Gebergte % 5 ö SDOREN. 700 17 À 0 ef Kretek OAT ARTE be Kad ant IRE | 36 ‚Db | bk] , BANEN Eea et 7 e À 5 Bedegolan. .. 21 se 4 A Pesoetjen ..... 13 5 3 En Wonosobo. .. 840 | # Ledok. . Koetowinangoen Ae 11 £ 5 + NVW te ARS, 7 4 5 js Tjilatjap. Aan zee\ Banjoemas. | Tjilatjap. EN Rogodono. 3 £ ne 5 Poerwogondo ... 2 Bagelen. |Karanganjar. A Remboen. . 7 | r Keboemen. 7 Winong . 37 ke Koetoardjo. ER Broeno. . 250 a Wonosobo. âs KEE DU NE 450 id À Tabak en Indigo. Ketandan . .. | 211 | Soerakarta. Klaten. | Irr.-opn. afd. Magetan Sarangan 1285 Madioen. Magetan. en Ponorogo. Nitihan E B rl Magetan.. ...…. 361 s pn ne Mdd ea 5 en GROOTSTE HOEVEELHEID REGEN IN 24 UUR. DE, = 5 2 EE En tE e= EA AN Slee lella le 39 38 70 46 2 65 0 6 492 79 32 62 47 63 23 66 0 50 0 24 55 30 140 78 69 112 55 43 | 145 16 5 Dt 1701 ALD elk 40 60 Zi 37 De 7 0 68 57 31 29 170 100 51 62 65 0 70 0 5 13 47 50 | 157 BZ 76 96 31 80 15 Ber 18 87 95 79 83 70 80 96 7 80 | 4 38 10 D4 89 112 Al 80 30 63 0 60 0 30 41 35 68 | 153 70 | 126 38 46 38 60 3 29 30 27 41 154 35 vi 24 125 10 55 1 30 21 14 16 17 A 44 | 118 46 80 8 TE wol WD 39 48 50 | 210 54 D4 43 | 109 4 23 2 72 30 0) 62\ 143 64 96 Dl | 145 21 51 ii 26 47 17 30 186 40 | 110 25 60 17 48 3 40 34 43 38{ 115 De 165 43 55 3 56 2 9 20 90 35 98 42 77 37 55 0 56 0 9 30 18 80 | 150 53 73 73 39 40 43 | 149 15 18 AT, la 81 85}: 121 82 30 0 85 0 72 29 47 | 271-224 62 64 24 50 9 87 4 17 52 73 43 | 156 5 Me 1e 7, 17 52| 134 {| 123 24 52 24 40 66 89 64 58 31 75 0 58 2 17 47 15 52 215 51 64 91.21 A 45 3 56 43 25 84 195 EBD 16| 55 Eil ns02 1 24| 26| 100) 17 164 32 44 25 55 0 60 27 0 5 | 226 19 79 74 85 55 90 8 160 10 9 2 29 21 60 BAR 106|, 90|. 25 52 15) 10 2|.79| 8598 61 52 73 66 13 53 18 0 22 9 12 87 72 47 \ 166 51 DON A8 10 78 16 28 28 25 38 | 49 25,1 95 6 96 0| 48 8 20 | 30 75 52 43 39 62 28 48 15 29 ME 7 27 50 == 100 — LIGGING DER PLAATSEN. 1899. Bedjosart. nt Maospati. . Pl Gorang Gareng. .. BPUDrOBD E.E rl Eet nl A | NEEN | Saedhonot...s Toeloeng:. .. Nerambe::. nn. keurden. akte. Kalibening. . .... | POgOrorn:. ntt. Mapelang „rset. | MEAN. hes edet Neoesriës. 5 Etablissement (?). . Patjet Bagongan Wonosalam Djatiredjo eier fle-Mel Stol fier „le aes she, „ej e. Velma sa ‘va Patjet detaket.. …… OREWASNE:. toe Ao. Poegeran Batoe ada As le ke a ie REN NS inr BAT DE ere pe Ke Wwidkid, de Hoogte | boven EN Zea Residentie. Meters. 130 Madioen. 105 15 700 67 384 Kedoe. 555 Kediri. si 500 RS 670 | Soerabaja. 515 4 525 125 0 950 e 720 877 Afdeeling. Bijzonderheden. Ponorogo. \Irr.-opn. afd. Magetan ke en Ponorogo. 5 Madioen. bp} 5 k Opnemingen op last van den Weten- Ae schappelijken Advi- Ngawi. (seur voor de Koffie- ” cultures. 2 , Magelang. | Irr-opn. Str. Ello-riv. Blitar. . ‘Kótfe „u Malang. d Modjokerto. | Opn. op last Wet. Adv. Koffiecult. Koffie, Cacao, Tabak. 2 EE) 1 1 7 | ’ Pasoeroean. ‚Malang. Irr.-opn. afd. Brantas. < tk A atd ee eis JEN GROOTSTE HOEVEELHEID REGEN en IN 24 UUR. £ EE 2 AK A NT 2 5 5 > ls : 2 E 5 | 8 E EE S= gd 52. 30 34 5 15 1 18 12 14 39 33 39 42 27 41 9 52 4 72 0 12 26 59 41 52 37 36 2 87 10 11 0 10 | 35 52 26 | 66 26 20 0 38 5 10 0 52| 43 52 53 63 36 63 11 gg 4 Zilk 5 13 { 31 48 112 72 55 87 al 43 | 0) 62 0 39 31 36 30 17 63 15 (ANW AB, 25 40 30 | 25 | NW NW SOBO 64, 130 NW| 14) Of 32 Of LES ENG BN 57.20 20 420 6 1 81 60 petbd 82 | 83 73 61 0 78 | 0 36 5 8| 55 62 60 38 65 30 0 gal 30 49 3 10 15 96 23 52 90 20 0 40 18 63 0 O\ 49 51 65 56 23 69 9 69 16 35 3 NMR 58 93 EE 251-207 3 60 0 76 2 10/85 hade 48 | 100 45 76 28 95 18 76 50| 25 98 68 123 120 97 | 125 54 95 7 7|_ Nw 62 94 { 115 65 | 125 32 43 Gr 118 6 97 | 13 21 80 65 44\ MO 102 70 44 | 104 7 12 17 48 | 74 63 41 za 9 37 38 | 48 14 g 45 aAsn 26 46 59 | 103 40 72 SA 1 32 1 | 64 45 94 400 110 40 40 3 20 (0e CD) 6 60 40 | 148 26 20 32 52 63 78 30 45 23 40 38 60 41 \ 130 78 36 13 26 g 20 Bij 2 21 40 7A | 83 56 55 10 61 0 24 19 42 30 | 50 35 61 8 52 4415 24 25 ) 0 25 40 12 94 77 36 35 40 0 16 0 Drees 65 78 | 98| 98 57 64 56 0 82 EN ee A 2E 72 56 | 135 42 52 10 Gios 5 52 10 | Ole 530 71 87 | 84| 55) 40 OER 00 45 Of-e0,) 7 452 63 | 83 45 15 Ct 2 B 1 13 ES 21638 71 — 102 — LIGGING DER PLAATSEN. Hoogte boven 4 f Ì De 1899. zee in | Residentie. Afdeeling. Bijzonderheden. Meters. SMOsan . lkkl. | 480 | Pasoeroean. | Malang. | Irrigatie-opnemingen Bjaboenss AD. 550 ze afd. Brantas. UBE PAND ris vlee: « | 600 | 5 MERAN ea ae zel 450 | Boeloelawang. . . … 397 Pontjokoesoemo. . . 860 VEA € GAME 510 E RREDENEE ien. ij A BamoGtantd. „ns. 400 k d Gondanglegi. . . an Ee 4 Ee A EE OP 635 1 RVE ee ee BS 460 n Ee é Magoewarno. .. .. 450 4 hj ó Kepandjen. ..... | 335 jk 4 Soemberpoetjoeng. …| 300 if Tjoengkoep ..... k ke AND EEL0E eA| 300 Kediri. Blitar. ph Soetodjajaän. . . .. 125 ; IJ BRA Re a 170 4 e BEENDAUES.. Le, 128 En 54 Ka Dai) BE. 100 ok Nerowo. id Bandoeng. ..-..| 88 £ 5 E BEWAREN, 5 a 120 5 Trenggalek. s, Trenggalek ..... 110 g eh Toeloeng Agoeng. . 90 Ngrowo. sb BOMLATES 5 a ent | 570 8 a Á KORAN AS De 120 5 Kediri. Pe BES HIN GAN 225 | & E 5 EC ie EN CEE 60 | „9 . « Gendjens .. 2. 700, 18 Berbek. 5 GROOTSTE HOEVEELHEID REGEN IN 24 E 5 El Ee = ES 5 Ei Be | Be 151 |: 13 Beel “61 43 B 30 42| 39 MOR 21 31 Re -23| 13 BE 50 10 17 15 BN 31 16 MNI Se 61 0 BEROAR 42 | 30 Bk A7 68 10 B8 43| 23| 30 B 35 16 BER 38 32 100 | _55| 39| 101 I58| 83 40| 18 MEN 85 71 40| 75| 44l 126 OR c8| 65 A 61 11 BER 41 9 Me 48 25 15 BANS 331 55 B 28 35 BEP 43 16 49| 72| 18| 80 46| 29| 28| 41 SNE 65 60 B 54 45 Al! 49| 50\ 34 — 103 — UUR. | E = rd == gE k = 2 rs D © NS ene Epen AP NO A 20 0 40 32 id 30 4 22 20 32 35 32 3 90 11 9 18 24 23 25 78 10 q Si: 5 38 26 58 65 0 31 0 31 78 95 21 0 25 0 14 | 40 122 45 0 515) 0 q 46 50) 7 0 20 4 14, 133 73 0 0 dell te) 29 150 68 29 0 49 0 40 \ 150 85 13 5 18 26 21 24 38 24 1 27 0 68 28 40 25 5 58 0 86 84 54 38 0 69 der LA), 22E 68 0 bb (8 292 87 Qg 46 0 50 0 34 q9 GS 34 Ospu C 18 2| 42/46/99 18 0 q 0 33 43 89 49 01738 Or 19 30 en 136 0 83 0 30 18 67 15 0 26 0 29 | 145 51 54 18 33 15 16 108 36 38 3 198 46 34 145 46 62 0 89 Oker 132 46 33 43 jj 39 3 13 20 35 80 157 ik 10 55 47 65 23 0 108 0 30 34 143 55 0 46 0 20 18 146 40 8 36 0 33 5l HO 23 0 49 0 0 5 43 2 LIGGING DER PLAATSEN, Hoogte boven É : ; ie 1899. an Residentie. | Afdeeling. Bijzonderheden. Meters. Neandjoek. . .….. 60 Kediri. Berbek. Irrigatie-opnemingen MEOS DE RAT 65 5 si afd. Brantas. Kertosono...... 46 2 ed 3 WREE ER ef: 155 g Kediri. nd Ngantang. ..... 626 | Pasoeroean. Malang. be Wonosalam ... .. 525 | Soerabaja. | Modjokerto. 5 Modjowarno. . 52 8 Djombang. u Djombanger tl 40 ee à st akiredjdet. …t. « 125 9 ds 2 Reh Eget nend. 670 RA 55 d Modjosari. ..... | 30 de Djombang. Sj Modjokerto ..... 20 | A Modjokerto. st Kaboeh 155 data 50 N Sidhoardjo. E emlaeikiSt Lbs 35 s5 5 bi Henekong:. … zu. 20 ze Soerabaja. 5 Sidhoardjo. ..... 5 | e a 5 Soerabaja (Simpang) 7 | 5 Bangil. 3e MBSA Ln Is | 400 \ Pasoeroean. ze BNEen. wl et 620 d Ee 5 De 5 ah 5 RAB al il 198 SE is gj empol tk LO 5 Ar EEN SO | 500 n ne é Bekatraksi. ‚| 20 ze 5 e KANANE RBA, 490 EN je Es BEM A 2 330 | E Ee 5 Wonoredjo. .. ... | 70 n 5 Hostoer Ur. die 7 990 x Pasoeroean. Nn Poespo. . 640 kj ze p WEBA Ar Ans | 1780 EE 4 6 / Ld Er enn vante cad tr Eee Ann GROOTSTE HOEVEELHEID REGEN IN 24 UUR. SS | a AREN RE 5 5 — ze ee = 5 2 = = nl Ee | een Se 31 58 31 75 0 75 0 46 3 0 Aln 38 | 63 25 38 0 25 0 51 0 0 4 45 49 46 39 39 2 20 2 30 0 0 15, 101 34 29 40 70 8 20 1 8 17 g 3285 113 60 58 48 19 20 0 16 0 46 65 | 48 74A| 83\ 56 55 Tos 2-6 ON: 191 v Aert ZO td A8 pr AT 65 50 q Ll 3 7 42 70 18 80 45 | 63 57 32 Bk) 13 3 3 0 35 43 35 61 81 52 4 15 24 25 0 ij) 25-12: 40 112 94 me 37 35 40 0 16 0 2 18 65 56 65 76 16 0 26 0 38 0 0 Tar 80 Be 23, 51 Oee 0) 39 6 Opende 58 | 98 28 22 0 24 fi) 29 8 16 40 | 50 49 28 | 80\ 96 0 17 0 8 0 8 26e TR 35 81 63 48 Ë 17 OG A5 17 0) 35 | NE | 12 68 fd 42 OA 80 0 28 c 0 Onl NW 61 63 27 19 23 | 53 7e wad 0 0 35 | 115 34 | ‘91 53 85 | 148 95 67 59 29 | 70 16 64 11 0 16 |- 65 USD 175 53) 32) 47 Bal dl 5 0} 28. +74 53 | 42 165\ 50 Oase ee 0 OAN AARS 28 89 32 84 0 41 (0) 43 0 0 0 29 115 59 Bb 487 95 59 0 36 3 | 0 9 | 65 Ben Gl 49 50 0 54 Gi. 10 (ON ER 0 pred 67 68 95 26 8 55 2 93 ft) 0 73 | 104 NE 580 AT Olst) Op 13 102 42 54A| 47 38 0 55 12 15 0 0 2, 119 70 35 58 25 Ol 45 0 31 15 | Sy 9 68 74 \ 100 83 63 Et 80 g 38 4\ 45| 50 -53 55 58 0) 0 8 86 3 11 Spb 89 ER ae LIGGING DER PLAATSEN. ‚ Hoogte 1899 ‚boven Resi oe | k De 6 ps esidentie. | Afdeeling. Bijzonderheden. | Meters. Pasoeroean ..... 5, Pasoeroean. Pasoeroean. | lrrigatie-opnemingen Loembang. ..... 370 | Ee sk afd. Brantas. BRIAN. Ae 600 5 eN ENDE tb 10 5 e te Neoeling: «3. 10 Ee 8 D Proefst. Oost-Java.| + 5 | e  Suikerriet. Soember Tjoeling.. 450 | 4 Malang Koffie. Wringin Anom. ..f+ 1100) â 5 Soekorame. . 530 En ee DS EU 570 Ee 5 5 Soember Boontjis. . 400 Ei 5 5 Wimahwanor. 1 js: 350 sö 5 Ì nn OV 500 pe 5 Koffie, Cacao en Padi. Tempoersarie .. .. 600 et ie | Koffie. Wonosekar ..... 570 is 5 an RENIER be 7: 4 \ Probolinggo.' Kraksaän. | Irrigatie-opnemingen Basaran: nb Ein, 0 5 is nd Pekalen-rivier. NRRROARR ET det ed 70 7 ie ze Djatiampok ..... 25 5 5 ze Gending Koelon . . 180 ve Er & Banjoeanjar Kidoel. 25 Ie 4 5 BARAlEn Sd 94 ge 5 5 MEROEENE EEn ven À ò 35 LI EE REED AD 5 5 tn Kertosoeko ..... 5 ye é TEN A ks e is ee OV ie ee En 4 | 2 Gading Wetan... je hs ee Aer Dmgin 4 …, 5 8 5 Bändan”Laras: 5. a sb 65 Laks GROOTSTE HOEVEELHEID REGEN IN 24 UUR. md Ef = En en zo 2 „2 | — | B EERE ENEN: als Lesl Lel A Zil 56 58! 56 0 108 0 1 0 0 3 41 45 55 25 50 0 50 8 58 0 0 30 60 83 56 46 26 0 60 9 54 0 0 20 {| 103 55 35 70 19 0 50 0 2 0 0 3 43 155 36 61 Tek 22 30 0 16 0 0 0 48 32 60 4.9 52 19 86 0 qi 0 0 8 28 57 40 54 70 25 10 13 53 48 161 168 128 60 51 75 O2 Ti 59 0 29 2 aM 150 108 45 50 39 35 49 53 4 46 15 95 LI 108 41 5 62 36 16 2 4 54 27 jk 154 68 B 38 cal 46 17 B vee 88 100 TEI Le 64 50 36 44. 15 36 4 62 D 12 146 58 47 43 47 15 17 89 0 35 152 81 157 103 62 61 50 zi 50 66 0 39 13 78 | 210 90 43 49 54 63 29 11 7 100 D7 129 115 105 67 52 24 oi 14: 19 4 5 0 0 16 45 80 65 70 79 12 60 5 24 0 2 18 25 81 108 30 52 NW 32 NW 4. 0 32 34 35 85 125 65 65 10 67 12 0 () 3 1 30 7 | 49 40 Da 4 19 5 20 0 24 15 46 15 76 15 15 0 25 0 0 0 (8 30 80 102 89 49 30 10 33 0 8 0 44 23 28 95 71 102 147 15 Di 0 17 9 33 15 95 60 60 75 50 45 40 5 5 Dese) 30 60 77 75 ie 113 85 22 0 15} 0 36 39 78 180 99 87 57 47 NW 15 50 (8) 53 48 91 85 144 NW |. NW NW N W NW 0 0 0 NW NW 70 166 30 64 35 24 3 27 15 57 15 67 63 54 80 115 60 45 2 0 0 60 34 78 (21 46 16 12 39 Di 0 6 | 0 16 19 80 — 108 LIGGING DER PLAATSEN. Hoogte ‚_ boven % : S : re 1899. | zee in | Residentie. | Afdeeling. Bijzonderheden. Meters. Teekoeng ..... Kraksaän. | Loemadjang.) Waarnemingen op Loemadjang. ... pe Past van den Weten- PROBEREN e tn. | EN schappelijken Advi- BNO en | se Hi seur voor de Koffie- Pompei: …. 4. | 5 pi cultures. EC UAE Le id PsrlanBs | 5 Er Gyetjialit „0: . | en P 3 Randoe Agoeng . …/ 4 A Djenggrong. ....…| 4 Kali Bantjer ..../ 400 Koffie. Alas BOwo. 0, : | 760 Es Ee 4 Walibarden: 17 | 390, _Besoeki. (Banjoewangi. Js Taman Gloega... 600 js Java-koffie. Taman Aroem.... 1250 4 Panaroekan. Koffie. Kajoemaas. . EAN 1060 i De Soember Pandan. … 300 5 Djember. ö SRE Aran E05 1 el 251 5 Bondowoso. Suiker. War larmac. „sun | 100 | Lampongs. | Ommelanden Koffie-Lib.en Arabica. Waij Raad te 62 Telok Betong, Koffie. DAgoe: Bola … weet) 900 | Tapanoeli. Toba. Siborong Borong . …/ 1150 B há Batang Baros. . | 1400 Pad. Bovenl.| XIll en IX Kota. k NDR | 720 | 5 PA 5 Gadoeng Batoe. | 1000 Tanah Datar. k olgers „ts. + 4 O.K. Sumatra, Bedagei. Tabak en Kaoetschoek Bekioen. ... De Bov. Langkat, Tabak en Koffie. Bimboen. 4. 300 in Deli. Tabak. Two Rivers. . ? RAIN ast! ‚») 5 Riouw en O0. 11 ‚_Indragiri. bj | Gambir en Koffie. ar en GROOTSTE HOEVEELHEID REGEN IN 24 UUR. ee en ENE 2 E RR EE Ea BENEL SENS en 0 ae Rr ea IS 54 47 39 44 23 ai 0 45 0 24 25 | 69 52 50 21 21 6 2 0 79 10 29 23 |- 90 110 75 24 40 57 13 3 7 fi) 18 24 92 34 38 14 18 4 46 24 88 46 92 117 45 3 64 | 102 29 5 41 0 37 13 |- 3 53 31 21 40 13 53 0 30 fi) 88 15 17 23 | -HI3 A 66 67 36 38 70 10 85 5 26\ 90 \ 38 53 71 39 39 8 12 0 69 33 35 s4| 90 05 30 39). 39| 35 6| 42 OA RVA BEREN EN Eero 91 51 63 | 32 2 32 Dil AO te BON EEN 120 63 85 160 / 135 50 4 49 5 65 70 45 50 | 158 47 8 20 32 32| 125 70| 180 172 50 25 60 66 | 169 67 37 20 48 14 130 64 57 35 46 47 95 52 55 10 | 139 31 59 56 40 50 45 35 47 0 IJ 2 48 10 0 0 67 42 49 49 43 2 16 0 29 2 0 6 70 185 64 40 | 158 50 33 8 55 10 | 100} 103 50 51 24 75 14 14 18 15 46 0 12 38 50 43 19 25 35 23 38 26 45 | 46 24 23 42 158 60 9 36 54 17 55 86 74 50 36 30 58 36 34 49 59 23 25 55 19 35 40 31 60 50 26 80 0 0 45 50 NW 30 40 25 61 35 57 41 66 23 23 79 74 | 99 78 49 46 48 30 62 53 26 33 58 63 47 58 71 65 43 95 49 57 19 33 59 gl 60 56 80 53 47 20 76 28 28 53 51 41 78 | 107 38 52 50 55 46 91 88 SLO IE Se 59 | 111 68 BN 4 3264 56 34 75) 9: 63 Toi 8 80 32 54 32 58 | 24 47 75 44 | 101 69 | 100 105 zak 50 42 BON 27 45 30 50 23 45 37 EB LIGGING DER PLAATSEN. re Zer. s, Le. dd vid ‚ Hoogte |_ boven ' E 3 ee | 1899. | zee in | Residentie. | Afdeeling. Bijzonderheden. | Meters. ) Deli Moeda. .... | 3 O.K. Sumatra, Serdang. (Tabak en Kaoetschoek Pad. Oelak Tanding Palembang. \Sindangstrek ht nT EE Banka. Mijn 3 Djeboes !) . 20 jn BSMDROE sE) on Lenn oek 8 Soengei Liat !) . . …/ 12 er Merawane }) ll 6 $ Opnemingen Pangkal Pinane D 12 4, ten behoeve der Soengei Slan !). 5 Tinwinning. : EAD ER: 5 z | shoboalt Us: Aen. | 5 5e Pangkal Pinang [1 }) 12 es Sakong REEDE | 140 (W.A. Borneo.) Sambas. Batoe Mandi... Ie 40 (Z. en 0. Amoentai. Bengkajang. ... 91 W.A. Sambas. Bojong.. ......| Menado. \ Minahassa. Koffie. ZEN Ee Amboina. Ceram. WOE oee | Ternate. Groot Obi. 1) De opgegeven juist, daar des Zondags grootste hoeveelheid niet wordt waargenomen. voor de stations op Banka is niet geheel GROOTSTE HOEVEELHEID REGEN IN 24 UUR. INS Ji Boh en ee a | | NE e= EO ETEN Vee e= DE ea Sekule BE —_EEARKAN ENEN: Sik enen MN SE ELBE AlËE LEE # 33 20 35 35 27 33 37 45 49 481173 1 46 88 52 36 52 38\ 95 32 61 A7 AOS ID WD 48 26 85 50 57 48 53 43 32 63 60 140 LH 1 44 57 94 | 48 21 42 58 28 | 106| 87 136 6 65 31 51 64 39 42 35 45 STM 85 2 33 70 74 24 78 39 51 Br org 115 4 85 71 88 39 91 65 | 108 20 46 64 56 | 65 59 54 34 | 45 BA 42 58 31 47| 65 46 | 48 54 | 97 A4 51 28 251 74 | 45 64 | 38 49 Bar "93 49 37 27 23 25 72 39 54 | 55 47 20 69 30 \ 102 38 60 50 34 | 47 52| 42 64 50 56 61 40 43 57 53 45 36 51 58 93 83 71 54 | 99 51 29 41 45 67 62| 91 64| 40\ 66 52 45 55 7 34 | 40 62 39 | 64 81 75 43 37 69 29 31 83 95 100 80 | 40 ROB tO 102 86 62 46 | 110 22 13 | 94| 114 | 108 66 45 28 29 62 | 198 17 15 | NW! NW|{ NW| NW 26 | 47 56 85 | 115 22 0) 70 25 6» :45 1 <26 DE EEKHOORNS VAN BILLITON DOOR Dr. Al G. VORDERMAN. Tot de Indische knaagdieren die door hunne levenswijze het meest in het oog vallen behooren voorzeker de eekhoorns Zij houden zich meestal op in het bladerengewelf van hooge boomen, zijn des daags voortdurend in beweging tot het zoeken van voedsel dat uit vruchten bestaat en bouwen hunne nesten in boomkruinen of wel ín holle boomstammen. Door vogeljagers worden zij spoedig opgemerkt, te meer nog daar zij aan hunne geluiden te hooren zijn. Van daar dat ik, gedurende mijne excursie op het eiland Billiton in 1888, vele exemplaren machtig werd van de eekhoorns die daar in de bosschen worden aangetroffen. Dit materiaal werd door den Directeur van het Rijks Museum van Natuurlijke Historie te Leiden Dr. F. A. JENTINCK met de meeste bereidwilligheid gedetermineerd. Gedurende mijn verblijf op het eiland, waarvan het Westelijke, Zuidelijke en Oostelijke deel bezocht werd, heb ik slechts vijf soorten leeren kennen, waarvan de beschrij- ving hier volgt. 1°. Sciurus albiceps DesMarest. De toepai bilalang der Billitoneezen. Komt zoowel op Billiton als op het vlak daarbij gelegen eiland Mendanan voor en is vrij algemeen. Het is een prachtig dier, waarvan de huid zeker door bontwerkers gezocht zal zijn en dat niet weinig bijdraagt om de bosschen te verlevendigen. En De bovendeelen, schouders en de buitenvlakten van vóór- en achterpooten zijn donkerbruin, het donkerst in den nek en op het midden van den rug. De flanken zijn meer rosachtig bruin, terwijl de buitenvlakte der huid van de ledematen geleidelijk in vosbruin overgaat. Uitgezonderd de haren der laatstgenoemde deelen, doen de overige zich fijn gespikkeld voor, doordien hun onderste gedeelte donker gekleurd is en op het uiteinde één of meerdere helder. bruine gedeelten met donkere afwisselen. De kleur der onderdeelen is vrij egaal intens kaneelbruin en scherp afgescheiden van die der bovendeelen. Aan de binnenvlakte der pooten en terzijde van den buik trekt zij echter in het vosbruine. Ook terzijde van den hals komt deze lichtbruine kleur voor, daarbij tot achter de ooren reikende. De haren van den bovenkop zijn donkergrijs met witte uit- einden. Op het voorhoofd, om het oog, op de ooren en wangen predomineert witachtig grijs, terwijl de kin een ros- achtige tint bezit. De neus is zwart even als de stevige snorharen die terzijde van dit oogaam, of op de wangen ontspringen. Iris zwart. De staart die bijzonder lang is maakt het sieraad van het dier uit en is langharig donker-kastanje-bruin, bij het zwart at. Ook zijne ondervlakte bezit die kleur, doch daar ter plaatse is zij onderbroken door eene overlangsche mediaan streep van helderkaneelbruine korte haren. Deze streep reikt bijna tot aan het uiteinde en gaat daar geleidelijk in bruinzwart voor, terwijl te dier plaatse ook de lengte der haren geleidelijk toeneemt. De naakte huid der handpalmen en voetzolen is donker vleeschkleurig. De lengte van het lichaam bedraagt 34, en die van den staart 50 cM., terwijl de langste snorharen 7.4 cM. zijn. 20 Sciurus notatus Bopp. Deze soort wordt behalve op Billiton ook aangetroffen op LXT. Sk me EM Bangka, Borneo, Malakka en Sumatra, zoomede in Siam en in China. Op Jara schijnt zij te ontbreken. Het diertje verschilt aanmerkelijk in grootte met de voor- eraande soort en komt overeen met den javaanschen badjing. De bovendeelen en de buitenvlakten der pooten zijn donkergekleurd en fijn bespikkeld, doordien de haren bruin- zwart zijn en nabij hun uiteinde voor een klein gedeelte okergeel. Ook de staart heeft deze kleurschakeering. doch hier neemt het okergeel soms een rosachtige tint aan, vooral langs de ondervlakte en nabij het uiteinde van het orgaan. De ondervlakte van het lichaam, den hals en de binnenvlakte der ledematen bezitten een egale zacht getinte vosroode kleur, die terzijde van den romp gescheiden is van de kleur der bovendeelen door een zwarte streep. Aangezien het geelachtige gedeelte der haren van de bovendeelen naast die streep predomineert, zoo doet het zich voor alsof de zwarte streep aan de rugzijde begrensd is door eene lichtere geelgrijze. De zijden van het gelaat vormen in kleur een geleidelijken overgang tusschen die der boven- en onderdeelen. De ooglid- randen zijn rosachtig en de naakte huid der handpalmen en voetzolen is donkervleeschkleurig. Ik verkreeg slechts één exemplaar en wel te Lilangan. De totale lengte bedroeg 43 cM.‚ waarvan de staart 21 cM. innam. De langste snorharen waren 6 cM. 30 Sciurus soricinus WaArErn. Deze soort kan men gevoegelijk het dwerg-eekhoorntje van Billiton noemen, daar zij niet grooter is dan een muis. De Billitoneezen noemen haar toepai pilis. Te Lilangan verkreeg ik drie exemplaren. De vacht van het diertje is van boven en ter zijde donker geelgrijs, fijn OT Dn bespikkeld, doordien de fijne donkere haartjes aan hun uit- einde een lichte geelerijze kleur hebben en het donker van de basis doodschemert. De nek is lichter getint en op den kop zijn de uiteinden der haartjes rosachtig, zoodat deze kleur te dier plaatse voorheerscht. De staartharen zijn aan hunne basis rosachtig, daarop volgt een gedeelte dat zwart gekleurd is terwijl zij in wit- achtige punten eindigen. Van onderen is het eekhoorntje effen rosachtig okergeel. De vrij groote ooren zijn pikzwart. Aan de punt van den neus ontspringt eene isabellakleurige streep die met eene naar boven gerichte bocht onder het oog verloopt onder het oor doorgaat om ter zijde van den hals te eindigen. Ter plaatse van de wangen wordt die streep, zoowel van boven als van onderen, door een smal zwart boordsel begrensd. Boven het zwarte uitpuilende oog is nog een okergeel superciliair streepje en achter het oor eene kleine zwarte driehoekige vlek. Een den pasgeschoten individueën had de volgende af- metingen : Van den neus tot het achterhoofd . . … 2.7 cM: Van het achterhoofd tot den oorsprong van den staat ze Ee Staart (tot de punten der uiterste haren) . . 80 „ Breedte van de thorax ter hoogte der schouders. 2.0 „ Lengte der voorpooten van den elleboog tot het uiteinde 3.4 „„ Afstand van de knie tot het hielgewricht . . 2.6 „ Afstand van dit gewricht tot het uiteinde der toonen 26 „ 4°. Sciurus prevostii Desu. De bonte driekleurige eekhoorn, hierboven genoemd, is oorspronkelijk afkomstig uit Swmatra (Palembang), doch op Mendanau ingevoerd en daar vrij veelvuldig voorkomende. NE De soort ontbreekt op het hoofdeiland, ten minste mijne jagers troffen haar nergens aan, behalve ter hoofdplaats Tandjong Pandan, waar eenige individus, die van Mendanau aangebracht zijn, uit hunne gevangenschap ontsnapt zijnde in de boomen op de erven der stad ronddwalen. Vermoedelijk is deze eekhoorn na van uit Palembang te Mendanau te zijn ingevoerd aldaar verwilderd, anders toch laat zich het feit moeielijk verklaren, dat deze soort op het hoofd- eiland Billiton niet wordt aangetroffen. Beide eilanden zijn van ééne formatie en onderling door een smalle ondiepe zeestraat gescheiden. De Palembangsche driekleurige eekhoorns zijn nog altijd een artikel van uitvoer. Op Java zijn zij als kooi-eekhoorn zeer gewild, zoowel bij Europeanen als bij Chineezen. De laatste beschouwen ze als geluk aanbrengend. Alle bovendeelen zoomede de staart bezitten eene fraai glanzende zwarte kleur. Dit zwart strekt zich ter zijde van het voorhoofd uit tot de oogstreek en den bovenkant van de zijden van den hals, terwijl het op de flanken van het roodbruin der onderdeelen gescheiden is door eene witte streep die achter den oksel begint, daar vrij smal is en allengs breeder wordend zich naar achteren uitstrekt tot en met de buiten- zijde der dijen. Is deze streep ter hoogte van de borstkas scherp gescheiden van de zwarte vacht, zoo gaat haar kleur langs den buik aan hare bovenste grens meer geleidelijk in het zwart over, daar de zwarte haren op die plaats witte uiteinden bezitten. De kin en zijden van den neus zijn witachtig. Deze tint gaat naar achteren geleidelijk in donkergrijs over, dat de zijden van het gelaat en van den hals inneemt. De schouderstreek is okerkleurig, welke kleur geleidelijk in het roodbruin der voorpooten overgaat. Ook de onderdeelen, gelijk hierboven reeds aangestipt is, vertoonen een sterk uitgedrukte roodbruine kleur, die zich tot den binnenkant der dijen, de seheenen en de achterpooten uitstrekt. Langs zon de flanken is de witte streep van het rood der onderdeelen gescheiden door eene overlangsche rij zwarte haren die enkel aan hun uiteinde roodbruin zijn. Handpalmen, voetzolen en nagels zwartachtig. Iris zwart. ENBLe vanskop. em FOM ex, evene rn le EM: Mutten van densstaarbinim sv tert ur eed, De langste snorharen zijn . .… … ebr Te Tandjong-Ajer lantjoer bij den aen de wntianan schoten mijne jagers verscheidene individuen. i 5°. Sciuropterus vordermanni JerTINCK. Te Batoe penjoe langs de Oostkust van Billiton bracht men mij een pas gedood, vliegend dwergeekhoorntje, dat bij het omkappen van eene boom uit een holte te voorschijn was gekomen en, daar het nieuw voor de wetenschap bleek te zijn, door Dr. JeNrTiNeK naar den ontdekker genoemd werd. De plaatselijke naam is Kepoel. Het bezit ter weêrszijden van het lichaam eene vlies- achtige behaarde uitbreiding der huid, die in gespannen staat als valscherm dient zooals bij de andere vliegende eekhoorns. Dit vlies reikt van de polsen tot aan de enkels. Ter hoogte van de voorpooten is het het breedst. De haren der vacht zijn op de bovendeelen zwart gekleurd met bruingele uiteinden. Op het valscherm, waarvan de randen zwart zijn. zijn zij kort en zijdeachtig. De streek rondom het oog is zwart. De zijden van den hals en de wangen isabellageel. Aan de onderzijde is het diertje wit, met een lichte isabellatint op den romp en een grijsachtige op het valscherm: De staart is bruinachtig en bijzonder fraai. Aangezien de zijdelings ingeplante haren onder een scherpen hoek, ten opzichte der beide zijden, uiteenwijken, zoo krijgt het geheel den vorm van een bruine veder met lichten rand, hetgeen vooral aan de onderzijde goed uitkomt. td ies Afmetingen : Afstand van den neus tot het begin van den staart Afstand van den neus tot den nek . Staartlengte. Staartbreedte DEE ELAN Grootste breedte van het valscherm bij uitge- strekte voorpooten Smalst gedeelte van het valscherm nabij de knieën Lengte der achterpooten Breedte van den romp. Soekaboemi, 18 Mei 1901. 10.8 3.0 10.2 3.0 19.0 1.2 5.5 2.0 NEO IE: 20 ÜBER DIE dysphotische Flora eines Süsswassersees in Java VON Det EL ICOORDERS: „Die Flora der aphotischen Region ist nicht bekannt; jedenfalls ist sie sehr ärmlich,” schreibt Scrimper }) im Jahre 1898. Und es kann hieran zugefügt werden, dass über die dysphotisehe Süsswasser-Flora der Tropen bisjetzt in der Literatur nichts erwähnt ist. Desshalb wird es nützlich sein hier einiges mitzutheilen über Beobachtungen, welche ich in dem Süsswassersee von Ngebel über die dysphotische Flora gemacht habe. Dieser Süsswassersee, auf welcher sich meine Beobach- tungen beziehen, liegt auf dem Westhang des Wi/is-Gebirges in der Provinz Madiun in Mitten-Java auf ungefähr 800 Meter Meereshöhe bei dem Dorfe Ngebel. Der Ngebel-See had 1 Kilometer Durehmesser von Ost nach West und 1!/, Kilometer von Nord nach Süd, folglich eine Oberfläche von 1.39 Kwadrat-Kilometer. Der Rand des Sees ist an der Südseite geöffnet und der Ausfluss findet hier statt. Im Juli 1887 wurde die Tiefe des Ngebel-Sees von Dr. R. D. M. VerBreeK gemessen. Er erhielt als die grösste Tiefe 46 Meter in der Nähe der Mitte des Sees und fand den Boden ziemlich flach. *) 1) SenimmPer, Pflanzengeographie auf physiologischer Grundlage, p. 849. 2) VERBEEK en FeENNEMA, Geologische Beschrijving van Java, 1 p. 245. — 120 — Als ich im Monat November 1900 den Ngebel-See besuchte. erhielt ich als Maximal-Tiefe von 47 Meter und fand an zahlreichen Stellen eine Tiete von 39 und bis 45 Meter, und ziemlich nahe am Südufer noch über 20 Meter. Aus den Tiefen von 39—47 Meter des Ngebel-Sees holte ich mittelst eines einfachen Apparates kleine Bodenproben herauf. Diese von der Oberfläche dieses 39—47 M. tiefen Seebodens erhaltenen Proben waren makroskopisch und mikroskopisch alle sehr gleichartig. Makroskopisch war es ausnahmslos ein schwarzer, sich etwas schleimig anfühlender geruchloser Schlamm, in welchem man beim Feinreiben zwischen den Fingern meist nur wenig kleine Gesteinspartikelchen fühlen konnte. Mikroskopisch lieferte die Beobachtung dieses (aus 39—47 Meter Tiefe heraufgeholten) Schlammes Folgendes: Bei durchfallendem Licht und in nicht zu dünner Schicht ausgebreitet war es eine bräunliche, homogene, in Floeken vertheilte Haupt-Masse, in welcher Gesteinspartikelchen zerstreut lagen. Bei Ausbreitung in sehr dünner Schicht und bei Beobachtung mit starken Vergrösserungen war die Farbe der bei sehr schwacher Vergrösserung noch homogenen Haupt-Masse (mit Ausnahme der häufig gelbbräunlichen Gesteinspartikelchen) sehr blass-gelblich-grau. Und diese bei schwacher Vergrösserung noch scheinbar homogene schleimige Hauptmasse des Schlammes zeigt sich bei stärker Vergrösserung fast vollständig organischer Natur und hauptsächlich bestehend aus Diatomeen, sowie aus Coccen- und Stäbchen-Bacterien. Die Protozoa waren hier nur durch eine relatif geringe Zahl (lebender) Amoeben representirt und die übrigen Gruppen des Thierreiches nur durch vereinzelte Spongillen-Kieselskelet- Nadeln. Die höheren Pflanzen waren in diesem Schlamme nur durch todte oder halbverfaulte und von Bacterien dicht umgebene und angegriffene Fragmenten vertreten. Und die lebenden pflanzlichen Organismen waren hier ohne Ausnahme Bacil- nl ken lariaceae und Schizomycetes, zwar vorwiegend nur eine Diatomeen-Species nämlich eine hyaline, sehr schmale und lange Form von Synedra acus Kurtz. Systematisch und physiognomisch war diese Tietenflora (aus-39 M. 47 M.) scharf verschieden von derjenigen, welche in demselben See in geringer Tiete (z. B. oberhalb 5 Meter Tiefe) gefunden wird. Von den zur Zeit meines Aufenthaltes (November 1900) auf dem Ngebel-See geselliglebenden Plankton-algen fand sich nur eine einzige Species, nämlich die für Java neue Botryo- coccus Braunii, b) nur ein einziges Mal und schon ganz todt, in dem abyssalen Schlamm. Die überigen von mir in dem Ngebel-See beobachteten Plankton-Algen fanden sich nie in dem abyssalen Bodenschlamm des Sees. Dieses war auch der Fall mit den zahlreichen nahe der Oberfläche in dem See lebenden Schizophyta und Muphyceae. Characteristisch für alle Organismen, welche in den grössten von mir untersuchten Tiefen des Ngebel-Sees leben, ist das vollständige Fehlen reingrüner Chromatophoren und für diese Diatomeen auffallende Endochrom-Armuth. Die hier geselliglebende und die Hauptflora bildende Form der genannten Synedra acus hat nur so wenige und so äus- serst kleine, bräunliche Chromatophoren, dass kaum an kräftig assimilatorischer Thätigkeit gedacht werden kann. Diese Armuth deutet eher auf saprophytische Lebensweise. Diese Tiefenform der Synedra acus ist aussergewöhnlich durch- scheinend, und mit Ausnabme der genannten Endochrom- Körnchen vollständig farblos. Die schleimartigen Gallertmassen dieser geselliglebenden Synedra sind blassgelblich oder blassbräunlich. Innerhalb 1) In einem Artikel im Journal de Botanique von 1896 sagt Cropar, das Madme. WeEBER-— VAN Bosse ihm mitgetheilt habe, dass Botrgococcus Braunii in Sumatra von ihr beobachtet worden ist. Für Java war jedoch das Vorkommen dieser von mir bei Ngebel massenhaft beobachtete (und auch gesammelte) Plankton-alge bisher noch nicht bekannt. \ sE er diesen Gallertmassen liegen häufig zahlreiche Coccen- und Stäbchen-Bacterien. Auf Grund vorläufiger, mit Hülfe der „Flora }) von Buitenzorg)’ (WiLDeMANN's Essai d'une flore algologique de Java) Bestimmung folgt hier eine kurze Uebersicht über die Pflanzlichen (lebenden) Organismen, welche in 39 Meter bis 47 Meter Tiefe in der Ngebel-See von mir gefunden worden sind. Diese Synedra bildet den Hauptbestandtheil dieses Schlam- mes. Sie lebt in Colonien mit reichlichem Gallertlager. 1. Synedra acus ? Kuetz. — Wenn man diesen Schlamm auf Platina verbrennt, bleibt eine graue Diatomeen-Erde zurück, welke hauptsächlich aus dieser Diatomee besteht. Die Schalen sind meist bis 156 «x lang und bis 5 w breit in der Mitte und 2 z breit am Ende. Die in WiLDEMANN le. citirten Abbildungen dieser Synedra (sowie der Varietät delicatissima GRruN.) fehlen leider in der Bibliothek des Botanischen Gartens in Bwitenzorg und eben- falls die Beschreibung der sehr verwannten Synedra tenuis var. subtilis Leup.-Forrm. (WILDEMANN le. p. 270). Daher bleibt die obige Bestimmung noch unsicher. Zwischen diesen Colonien von Synedra acus Kurtz. (und ? der var. delicatissima GRUN.) finden sich mehr oder weniger vereinzelt folgende freilebende Diatomeen: 2, Denticula elegans Kurtz. — Diese äusserst zierliche Species ist hier nicht selten. 3. _Amphora ovalis Kuverrz., findet sich zwar nie in Colonien, kommt hier jedoch in ziemlich zahlreichen Individuen vor. 4. Niteschia Palea ? W. Sm. — Sehr selten. 5. Sceptroneis erinacea ScHürr. — Selten. 6. _Mastogloia spec. — Selten. 7. Navicula ? spec. — Nicht selten. 8. Paralia sulcata Curve var. radiata ? GrUN. == Gallionella alior). — Sehr selten. 1 De WiLDEMANN, Essai d'une flore algologique de Java, dans: Flore de Buitenzorg, publié par le Jardin botanique de l'état, Leiden 1900. sad sr g. Coeeconeis placentula ? ErreNB. — Ein von mit gemes- senes Exemplar war 24 g lang und nur 3 x dick. — Nur sehr wenige Individuen gefunden. 10. Suriraya splendida Kurtz. — Diese ausserordentlich schön-gebaute Diatomee war seitdem JuNGHUHN dieselbe vor dreiviertel Jahrhundert auf Java sammelte, nicht auf dieser Insel zurückgefunden. Ein von mir gemessenes Exemplar war 210 « lang und 77 « breit. Nur einige wenige Exem- plare von mir gesehen. 11. Melosira spee. — Nicht selten. 12. Homoeocladia Martiana Ag. — Sehr selten. 13. Mragillaria spec. — Selten. 14. Colonien von farblosen Coccaceae und Bacteriaceae, besonders innerhalb und in der Nähe von Fragmenten todter Pflanzen oder Thiere, welche zu Boden gesunken sind. Die Zahl der Diatomeen-Species in dem Tiefenschlamm der Ngebel-See wird bei wiederholter Untersuchung zweifellos ansehnlich vermehrt werden können. Untersuchungsmaterial dieser in Entstehung begriffenen Diatomeen-Erde stelle ich gerne andern Forschern zur Verfügung. Ueber das Vorkommen von Diatomeen-Erde auf Java habe ich in der mir zugänglichen Literatur (auch nicht in VERBEEK en FENNEMA’s Geol. Java) nichts finden können. Erwähnung verdient hier, zum Vergleich mit obiger Diato- meen Liste, was Dr. L. VuvcekK !) neuerdings aus den nach- gelassenen Papieren SUrINGAR’s publizirt hat über die Arten einer fossielen Diatomeen-Erde bei Renkum in Holland. Diese Erde wurde entdeekt von N. C. Koker, eingesandt von J. D. KoBus und untersucht von SURINGAR und KiNKER. Die Hauptmasse dieser fossilen Erde bestand aus Melosira granu- lata Prrrscu., während ausserdem noch etwa 68 Diatomeen- Species (und zahlreiche Varietäten) in derselben gefunden wurden. 1) Dr. L. VuyvcK: Over een nieuw ontdekte laag van diatomeen-aarde in Nederland, in het Kruidkundig Archief van 1900, 3e serie, 2e deel, de stuk, p. 65. — 124 — Die Mächtigkeit des Diatomeen-Schlammes auf dem 39—47 M. tiefen Boden der Ngebel-See ist von mir nicht gemessen: Die Kenntniss derselben wäre wichtig in geologischer Hinsicht: Denn bekanntlich bilden fossile Diatomeen besonders in quartären und tertiairen Ablagerungen mächtige und aus- gedehnte Anhäufungen von Bergmehl, Kieselgubr, Tripel, Diatomeen-Erde, u. s. w.‚ wie alle die verschiedenen Arten des Auftretens heissen. In der Literatur findet sich, wie gesagt, nichts über die dysphotische Süsswasser-flora der Tropen. Nur über Europa finden sich über diesen Gegenstand einige Angaben. Diese lasse ich zum Vergleich mit meinen in Java gemachten Beobachtungen über dieses limnetische Florengebiet im Aus- zuge hier folgen. Scummeer &) unterscheidet im Wasser drei Lichtregionen, und zwar: 1. die photische oder helle Region, in welcher die Lichtintensität für die normale Entwickelung von Makro- phyten genügt; 2. die dysphotische oder dämmerige Region in welcher die meisten Makrophyten nur kümmerlich oder gar nicht mehr gedeihen, während gewisse genügsame assi— milirende Mikrophyten (namentlich Diatomaceen) noch fort- kommen und 3. die aphothische oder dunkele Region, in welcher nur noch nicht-assimilirende Organismen existiren können. Entsprechend der ungleichen Trübung der Gewässer durch suspendirte Theilehen liegen die Grenzen der Regionen in den Einzelfällen sehr ungleich tief z. B. zwischen 5 und 30 M. für die Grenze der photischen und dysphotischen Region. Durch Exposition photographischer Platten fanden For %) und Sarasin Folgendes: 1. In dem Genfer-See zeigten photographische Platten, welche 10 Minuten am Mittag in 237 Meter Tiefe exponirt waren, keine Lichtwirkung, während auf 170 Meter Tiefe noch Lichtwirkung constatirt werden 1) 1. e.p. 818. 2) For et Sarasin, Pénétration de la lumière du jour dans les eaux du lac de Genève et dans celles de la Mediterranée — Mémoires de la soc. phys. et d'hist. natur. de Genève, 1887. T. XXIX. — 125 — konnte und dieselbe auf 120 Meter noch ziemlich stark war. 2. Im Mittelmeer wurde am Mittag an einem hellen Tag für die Lichtgrenze 400 Meter Tiefe gefunden. Durch directe Beobachtung mittelst einer Edison’schen Glühlampe fand man in einem Schweizer-See (im Lac Léman dass die Grenze des diffusen Lichtes dort 60—90 M. beträgt, während dort für die Grenze der sogenannten „vision nette” 25—40 Meter gefunden wurde. Weil nun während meiner Untersuchung der Ngebel-See das Wasser derselben durch sehr reichliches Auftreten von rothen und blau-grünen Plankton- und Hemiplankton-Mikro- phyten ausserordentlich trübe war, liegt die von mir unter- suchte Tienfenflora zweifellos in ScrimPEr’s dysphotischer Region und kann die dort in 40 Meter (und mehr) Tiefe lebende Flora nur so äusserst wenig diffuses Licht empfangen, dass nur äusserst genügsam-assimilirende, sowie parasitisch oder saprophytisch lebende Mikrophyten dort noch fortkommen können. Das Wenige, welches überhaupt (und zwar nur ausserhalb der Tropen) über die Zusammensetzung und den Character des hier behandelten Florengebietes bekannt ist, findet sich folgenderweise kritisch zusammengefasst in Schimper's Pflan- zengeographie (im Jahre 1898). Die dysphotische Region des Benthos der Süsswasserseen besitzt in der Regel nur eine Mikrophyten Vegetation, bestehend aus Bacillariaceen, Oscillarieen und Beggiatoen ; aus- nahmweise zeigen sich Grünalgen (Scenedesmus, Pediastrum) und Peridineen (im Züricher-See bei 60—90 M. nach Imnor) und nur einmal ist eine höhere Pflanze gefunden worden, nämlich Phamnium alopecurum var. Lemani im Genfer-See bei ungefähr 60 M. Tiefe, durch Foren. Einige Arten scheinen echte Tiefenbewohner oder „„dysphothische Gewächse” zu sein; doeh sind die physiologischen Eigenschaften, welche solche Lebensweise veranlassen, nicht bekannt. In den grössten untersuchten Tiefen der Boden-See (160 M. und 240 M.) zeigte sich der Schlamm vegetationslos bis auf einige en te Exemplare der Diatomee Cymatopleura Solea BrEB. Immerhin zeigt dieser Befund, dass noch in solchen Tiefen die Existenz an das Licht gebundener Organismen möglich ist. Die dysphotische Flora von dem Genfer-See dürfte etwas reicher sein, da Fore von einem organischen Filze, in welchem Diatomeen herrschen, berichtet. Die von ScHimPeR erwähnte Specialliteratur über diese dysphotische Flora fehlt leider in der Bibliothek von ’s Lands Plantentuin in Bwitenzorg. Und ich sehe mich daher genöthigt mich auf das oben Citirte zu beschränken. Nur sei noch mitgetheilt, das WaArMiNG (1886) in seiner Pflanzengeographie darauf hinweist, wie wenig noch über dieses von ihm „abyssale Vegetation’, genanntes Pflanzenleben, bekannt ist. WarmMiNG sagt, dass sich in diesen grossen Tiefen wahrscheinlich ein reiches anaerobes Bacterien- leben finden wird. Meine Untersuchung hat nun ergeben, dass der Boden des Ngebel-Sees in 39 bis 47 Meter Tiefe bedeckt ist mit einem schleimigen organischen Filze, in welchem Bacillaria- ceae resp. Diatomeen (besonders eine gesellig lebende Species) und in zweiter Linie auch Schizomycetes (nur Colonien von Coccaceae und Bacteriaceae) vorherschen. Peridineen und Grün-algen, sowie Beggiatoaceae und Oscillarieen, sowie Repre- sentanten aus den Phanerogamen, welche ja anderwärts in der dysphotischen Region (in Europa) vereinzelt beobachtet worden sind, fehlten in allen von mir aus der beschriebenen Tiefe untersuchten Schlammproben, trotzdem dieselben in dem Ngebel-See sich wohl in der photischen Region, (und zwar besonders oberhalb 5 Meter Tiefe) finden. Die von mir bei Ngebel beobachtete dysphotische Süsswasser- Flora bestand also ausnahmslos aus: Bacillariaceae und Schizomycetes und zwar vorwiegend aus Ersteren. Buitenzorg, 24 Januar 1901. < rt rk Reeder — 127 — NACHSCHRIFT. Nachdem obige Zeilen schon geschrieben waren, sah ich folgende sehr recente Publication über farblose Diatomeen: BeNecKE, W. Ueber farblose Diatomeen der Kieler Föhrde. Jahrbücher f. wiss. Botanik von Pfeffer und Strassburger. Bd. 31. — 1900. BENECKE unterscheidet zwei Arten farbloser, die Kieler Föhrde bewohnende, Diatomeën und zwar zwei von ihm ausführlich beschriebene und abgebildete Species von Niteschia. Leider stand die Specialliteratur, welche BeNECKE citirt mir bis jetzt nicht zur Verfügung. Daher beschräncke ich mich hier diese Literatur zu citiren: Karsten, G. Die Diatomeen der Kieler Bucht. Wiss. Meeresuntersuch. herausg. v. d. Comm. 2. Untersuch. d. Deutschen Meere, ete. Abth. Kiel, N. F. Bd. 4. — 1899. ENGLER, A. Die Beggiatoa-Vegetation des weissen oder todten Grundes in der Kieler Bucht. Wiss. Meeresuntersuch. 1892. Provacek, S. Synedra hyalina, eine apochlorotische Bacil- lariacee. Oest. botan. Zeitschr. 1900. Ferner möchte ich hier bemerken, dass obige „„Notiz über die dysphotische Flora eines Süsswassersees in Java” ohne diese Nachschrift publizirt worden ist in der Zeitschrift: Nederl. Krwidkundig Archief 3° Ser. IL. 2° st. Seite 531—539. Leider wurde bei der in Holland ausgeführten Druckproben- correctur das Geschlecht des Wortes „See? in meiner Notiz von dem Correetor umgeändert und weiblich genommen, anstatt männlich, wie das Wort in meiner Handschrift stand. Daher steht dort z. B. ‚über die dysphotische Flora einer Süsswassersee anstatt eines Süsswassersees”. Auch an allen anderen Stellen hat man bei der in Holland ausgeführten —128. — Druekproben-correetur denselben, das Verständniss erschwe- rende Fehler gemacht. Gerade desshalb ist das Verständniss ja schwierig geworden durch diese ohne mich vorgenommene Umänderung, weil das männliche (deutsche) Wort See in holländischer Sprache meer (== Süsswassersee) bedeutet, während das weibliche deutscheWort See in holländischer Sprache die Bedeutung zee (— deutsch: das Meer) hat. Also gerade umgekehrte Bedeutung. Daher ist es mir sehr angenehm, dass es mir jetzt gestattet ist in der Zeitschrift des Königl. Naturwiss. Vereins von Niederl.-Indië (Natuurk. Tijdschrift van Ned.-Indië) meine im Kruidk, Archief publizirte Notiz über den See von Ngebel ohne den Druckfehler für das Wort See wieder abzudrucken. Für diese mir gebotene Gelegenheit sage ich hier der Redaction von dieser Zeitschrift meinen Dank. Re EE Buitenzorg, 5 Aug. 1901. ZUR ORNIS JAVAS. Mit Nachstehendem beabsichtige ich einen kleinen Beitrag zur Kenntnis der Verbreitung der Vögel Javas zu liefern, soweit ich solche bisher durch eine von mir seit einigen Jahren angelegte Sammlung javanischer Vögel kennen gelernt habe. | Von allen in nachfolgender Liste genannten Arten befindet sich wenigstens ein Exemplar, von den meisten aber bereits mehrere, in der Barrers — ter Meulenschen Naturalien- sammlung in Amsterdam, Heerengracht 248. In der Hoffnung späteren Sammlern von Java-Vögeln eincn Dienst zu beweisen, habe ich bei den Arten, wo mir dies möglich war, die Jahreszeit angegeben, in welcher ich die- selben in gutem Gefieder erhielt. Von den Arten, welche als Brutvögel genannt sind, kamen entweder die Kier oder kaum flügge gewordene Junge in meinen Besitz. Bei Zusammenstellung der Liste habe ich das Systematische Verzeichnis der Java-vögel des Herrn Dr. VORDERMAN gefolgt, welches im Theil LX erste Ablieferung Natuurkundig Tijdschrift voor Nederlandsch-Indië erschienen ist. In diesem Verzeichnis hat Herr Dr. VORDERMAN soviel wie möglich bei jeder Art, die über dieselbe bereits bestehende Litteratur angegeben, weshalb ich derartige Angaben, um Wiederholung zu vermeiden, in meiner Liste nicht mehr machte, sondern hinter jeder Art die Nummer bemerkte, welche dieselbe in dem genannten Verzeichnis trägt. Auf Wunsch des Herrn Dr. VORDERMAN sind in der nach- stehenden Liste einige Veränderungen, welehe in dem durch LXI. gk en diesen Herrn erschienenen systematischen Verzeichnisse vor- zunehmen sind, bekannt gemacht. Zum Schlusse ist es mir eine angenehme Pflicht, auch an dieser Stelle den Herren Dr. O. Finscu, Abteilungsvorstand am Reichsmuseum für Naturgeschichte in Leiden und Dr. A. G. VORDERMAN, Inspecteur van den Burgerlijk Geneeskundigen Dienst op Java en Madoera, meinen aufrichtigsten Dank für die grosse Bereitwilligkeit auszusprechen, mit welcher diese Herren mir stets bei dem Bestimmen von weniger bekannten Arten sowohl, als auch bei der Beschaffung der nötigen Litteratur behülflich gewesen sind. M. E. G. BARTELS. Pasir Datar Halte Tjisaät — Preanger Java. ‚ im September 1901. RAPAGES. IL. NOCTUAE. AOP 1. Ketupa javanensis, Less. Nord. 1. Im District Palaboehan und Tjiheulang Brutvogel. — In den ersten Monaten des Jahres gut im Gefieder. 2. Bubo orientalis, Horsr. Ward 2, Ein &' erhielt ich aus dem District Palaboehan auf einer Höhe von 1000 Fuss. — Im August gut im Gefieder. 3. Scops lempiji, Horst. Nord: a. Im District Palaboehan und Tjiheulang Brutvogel, welcher hauptsächlich in den niedriger gelegenen Gegenden vor- kommt. — Anfang und Ende des Jahres gut im Gefieder. B. STRIGES. 4. Strix flammea, L. 2 javanica, Gm. Varde: Im District Palaboehan Brutvogel. — Im August 1900 erhielt ich ein Pärchen am Pangerango (Höhe 2500 Fuss), welches in gutem Gefieder war. ACCIPITRES. A. FALCONES. 5. Falco papuanus, M. & Wiron. Vord. 10. Man trifft diese Art in der Preanger meistens auf Höhen von 3000 Fuss und darüber an. — In den niedrigeren Gegenden habe ich dieselbe nur hin und wieder während der Regenzeit gesehen. — Mitte und Ende des Jahres gut im Gefieder. LJA 6. Gerchneis occidentalis. M. & Wiar. Vord. 11. Auf einer Höhe von 2500 bis über 3000 Fuss ist dieser Falk in der West-Preanger eine ziemlich regelmässige Er- scheinung, während man ihn in den niedrigeren Gegenden nur sehr selten sieht. — In Kediri dagegen traf ich ihn mehrfach anf geringen Höhen an. — Er mausert gegen Ende des Jahres. == 7. Microhierax fringillarius, Drar. Vord. 12. Im District Palaboehan Brutvogel. — Im Anfang des Jahres gut im Gefieder. B. AQUILAE. 8. Neopus malayensis, Trum. … Vordials Brutvogel im District Palaboehan, wo er an geeigneten Orten sowohl im Gebirge, als auch in den niedrigeren Ge- genden ziemlich häufig vorkommt, ebenso wie im District Tjiheulang. — In den ersten Monaten des Jahres gut im Gefieder. 9. Haliastur intermedius. Gur. Vord. 16. Brutvogel im District Zyitjoeroeg und Tjiheulang. — In Kediri ziemlich häufiger Brutvogel. — Bei Soerabaya kommt diese Art besonders häufig vor. — Auf Höhen über 3000 Fuss sieht man dieselbe nur zeitweise. — Sie ist in den ersten Monaten des Jahres gut im Gefieder. C. ASTURES. 10. Spizaëtus limnaëtus, Horsr. Vord. 18. Diese Art fand ich sowohl am Seestrande der Südwest- küste Javas, als auch auf 3000 Fuss Höhe, und zwar überall ziemlich häufig. — Ein Nest erhielt ich am Pangerango (Höhe 2500 Fuss). — Mitte des Jahres gut im Gefieder. =— 133 — 11. Lophotriorchis kieneri, Gerorr. Vord. 19. Im Distriet Palaboehan und Zjiheulang hin und wieder wahrgenommen. — Ein Exemplar im Jugendkleide erhielt ich vom Salak-gebirge. — Gegen Ende des Jahres im Pracht- kleide. 12. Astur trivirgatus, Trum. Vord. 20. Diese Art findet man das ganze Jahr hindurch in waldigen Gegenden des Districtes Palaboehan und Tjiheulang, — und zwar am häufigsten auf einer Höhe zwischen 1000 und 3000 Fuss. — Ende des Jahres gut im Gefieder. 13. Astur soloënsis, Lr. Vord. 21. Im District Palaboehan und Tjiheulang habe ich diese Art nur während der Regenzeit wahrgenommen, dann aber ziemlich häufig. — In den ersten Monaten des Jahres bekam ich dieselbe meist in gutem Gefieder. 14. Accipiter virgatus, Temm. | Vord. 22. Diese Art habe ich viel weniger in der West-Preanger angetroffen, wie die vorige. — Ein junges @ schoss ich im Weichbilde der Stadt Soerabaya. — Ein altes 5 im Mai, sowie ein altes Q im December geschossen, waren beide gut im Gefieder. D. BUTEONES, 15. Spilornis bacha, Daun. Vord. 24. Im District Palaboehan und Tjiheulang an geeigneten Orten eine alltägliche Erscheinung, sowohl im Tieflande, als auch in den höher gelegenen Gegenden. — Offene mit Wald um- gebene Gelände werden besonders als Aufenthaltsort bevor- zugt. — In der Mitte des Jahres gut im Gefieder. — 134 — E. MILVI. 16. Elanus hypoleucus, GouLp. Vord. 25. Diesen Vogel, welehen man in der West-Preanger im Gebirge nur selten vnd dann auch nur im offenen Gelände sieht, trifft man in der Regenzeit ziemlich häufig in den ausgestreekten nassen Reisfeldern zwischen Zjisaät und Tjitjoeroeg an. — Ein Exemplar bekam ich bei Soerabaya aus dem Gebiete der Fischteiche. — In den letzten Monaten des Jahres gut im Gefieder. F. PERNIS. 17. Pernis ptilonorhynchus, Teuu. Vord. 26. Nur selten im District Palaboehan wahrgenommen. — In der Mitte des Jahres gut im Gefieder. AVES INSESSORES. L-ISPIDAE, A. ALCEDINKS. 18. Pelargopsis leucocephala, Gu. var. fraseri, SHARPE. Vord. 27. An der Mündung des Zjiletoe (West-Preanger) ziemlich häufig. — In Kediri erhielt ich 2 Exemplare. 19. Alcedo euryzona, Teum. Vord. 29. Ein Paar mit Jungen erhielt ich am Pangerango auf einer Höhe vom 3000 Fuss, wo es an einem Gebirgsflusse genistet hatte. — Beide Alten haben ein breites blaues Brustband, ebenso die Jungen, welche überhaupt, mit Ausnahme, dass alle Farben ein wenig blasser sind, vollständig den alten Vögeln gleichen. — In den ersten Monaten des Jahres gut im Gefieder. — 135 — 20. Alcedo meninting, Homrsr. oleNWordit30, An geeigneten Orten im District Palaboehan und Tjiheulang überall vorkommend, ebenso, häufig bei Soerabaya und in Kediri. — In Gegenden höher wie 2000 Fuss habe ich ihn nur selten gefunden. — In den ersten und letzten Monaten des Jahres gut im Gefieder. 21. Alcedo beryllina, Vrerur. Vord. 31. Hin und wieder im District Palaboehan und Tjiheulang auf einer Höhe von 1000—1600 Fuss wahrgenommen. — Sehr häufig bei Soerabaya, auch in Kediri in den ebenen Gegenden nicht selten. — Er bevorzugt zu seinem Autent- haltsorte Teiche und andere ruhige Gewässer. 22. Ceyx innominata, SALvap. Word. 32. Im District Palaboehan an Flussmündungen, deren Ufer mit Wald bestanden sind, nicht selten. — In Kediri fand ieh ihn hin und wieder an ruhigen mit Wald umgebenen kleinen Gewässern.— In Gebirgsgegenden habe ich ihn bisher nie gefunden. — In den ersten Monaten des Jahres gut im Gefieder. 23. Garcineutes pulchellus, Homrsr. Vord. 33. Ein & erhielt ich im District Palaboehan von den Aus- läufern des Halimoen-Gebirges. — Dieses Exemplar wurde im Februar geschossen und befand sich in gutem Gefieder. 24. Halcyon chloris, Bopp. Vord. 35. Ein im District Palaboehan vom Seestrande bis zum Ge- birge überall häufig vorkommender Vogel. — Am Pangerango im offenen Gelände ebenfalls nicht selten. — Als Brutvogel fand ich ihn im District Palaboehan auf einer Höhe von 1600 Fuss. — In Kediri, sowie bei Soerabaya an allen ge- eigneten Orten häufig wahrgenommen. — Gegen Mitte des Jahres gut im Gefieder. — 136 — 25. Halcyon sanctus, Vic. & Horsr. Vord. 36. Bisher nur bei Soerabaya gefunden, wo diese Art ziemlich häufig vorkommt. — Mitte des Jahres gut im Gefieder. 26. Halcyon cyaniventris, Vrern. Vord. 37. In der West-Preanger in der Nähe von Gewässern, sowohl im Tieflande, als auch in den höher gelegenen Gegenden bis zu 3000 Fuss verschiedentlich wahrgenommen. Im District Palaboehan fand ich ihn auf einer Höhe von 1600 Fuss als Brutvogel. Hin und wieder bei Soerabaya und in Kediri angetroffen. In den ersten Monaten des Jahres befindet sich diese Art im Prachtkleide. B. MEROPIDAE. 26. Melithophagus leschenaulti, Vrrrr. Vord. 38. Im District Palaboehan und Tjiheulang als Brutvogel bis auf eine Höhe von 3000 Fuss gefunden. — Im allgemeinen ist er in genannten Gegenden nicht häufig, und habe ich ihn im Gebirge nur zeitweise angetroffen. — Er ist in den ersten Monaten des Jahres im Prachtkleide. 28. Merops sumatranus, RArFrL. Vord. 39. Bisher nur in der Umgegend von Palaboehan an der Wijnkoops- baai wahrgenommen. — In der Mitte des Jahres gut im Gefieder. 29. Merops philippinus, L. Vord. 40. Nur zeitweise im District Palaboehan, dann aber ziemlich häufig vorkommend. — In höher gelegenen Gegenden habe ich ihn bisher nie gefunden. Bei Soerabaya und in Kediri kommt er ziemlich häufig vor. In der Mitte des Jahres gut im Gefieder. mt PBT — C. CORACIDAE. 30. Eurystomus orientalis, L. Vord. 41. Im District Palaboehan und Tjiheulang auf Höhen zwischen 1600 und 3000 Fuss öfters wahrgenommen.— In den ersten Monaten des Jahres gut im Gefieder. D. BUCEROTIDAE. 31. Buceros sylvestris, Vremr. Vord. 42. In den Küstenwäldern der Wijnkoopsbaai nicht selten. — Hin und wieder auf dem Goenoeng Missighit bei Tjiboengoer vorkommend. 32. Anthracoceros convexus, Temm. Vord. 43. In den Küstenwäldern der Wijnkoopsbaai eine häufige Erscheinung. — In Kediri erhielt ich ein Exemplar dieser Art. 33. Rhytidoceros undulatus, Snaw. Vord. 44. In den Küstenwäldern der Wijnkoopsbaai häufig. — Ver- einzelnd in den Wäldern am Pangerango und Goenoeng Endoet auf einer Höhe von 3000 Fuss sowie am Goenoeng Missighit bei Zjiboengoer auf einer Höhe von 1000 Fuss. SCANSORES. A. PSITTACI. 34. Paleornis alexandri, L. Vord. 45. Auf Höhen bis zu 2000 Fuss im District Palaboehan ein häufiger Vogel, der sich gern in der Nähe der Dörfer aufhält. — In den ebenen Gegenden in Kediri gemein. — Auf Höhen von 3000 Fuss habe-ich ihn nur zeitweise wahrgenommen. — Er is in den letzten Monaten des Jahres im Prachtkleide. = 138 — 35. Loriculus pusillus, G. R. GraAv. Vord. 46. In der Umgebung der Wijnkoopsbaai, ebenso wie bei Tjiboengoer ziemlich häufig. — Am Goenoeng Hndoet, sowie am Pangerango auf einer Höhe von 3000 Fuss nicht selten. — Diese Art ist in der Mitte des Jahres gut im Gefieder, PICIDAE. A. PICL 36. Gecinus vittatus, Vrerr. Vord. 48. Im District Palaboehan, aber nirgends häufig wahrgenom- men. — In den letzten Monaten des Jahres gut im Gefieder. 37. Gecinus puniceus, Homrsr. Vord. 49. Im District Palaboehan nicht selten, und einmal daselbst als Brutvogel auf einer Höhe von 1600 Fuss gefunden. — Hin und wieder auf Höhen von 3000 Fuss am Pangerango und Goenoeng Endoet angetroffen. — In den ersten Monaten des Jahres gut im Gefieder. 38. Chrysophlegma mentale, Trum. Vord. 51. Hin und wieder im District Palaboehan und einmal auf einer Höhe von 3000 Fuss am Pangerango wahrgenommen. — In der Mitte des Jahres gut im Gefieder. 39. Dendrocopus analis, Horsr. Vord. 52. Im District Palaboehan und Tjiheulang bis auf Höhen von 3000 Fuss überall vorkommend, ebenso wie in den niedrigeren Gegenden in Kediri und bei Soerabaya. — In den ersten Monaten des Jahres gut im Gefieder. 40. Jyngipicus auritus, Evr. Vord. 53. Bei Tjiboengoer auf einer Höhe von 1000 Fuss nicht selten. — Ende des Jahres gut im Gefieder. — 139 — 41. Micropternus brachyurus, Vrerr. Vord. 55. Im District Palaboehan hin und wieder angetroffen, einmal am Goenoeng Endoet auf einer Höhe von 3000 Fuss. — Im Anfang des Jahres gut im Gefieder. 42. Chrysocolaptes validus, Teuu. Vord. 58. Im District Palaboehan auf einer Höhe von 1600 und am Pangerango aut einer Höhe von 3000 Fuss angetroffen. — In der Mitte des Jahres gut im Gefieder. 43. Hemicercus concretus, Trum. Vord. 59. Im District Palaboehan auf einer Höhe von 1600 Fuss mehrfach wahrgenommen, ebenso wie am Pangerango auf einer Höhe von 3000 Fuss. — In den ersten Monaten des Jahres gut im Gefieder. 44. Hemilophus pulverulentus, Teuu. Vord. 60. Bisher nur einmal im District Palaboehan auf einer Höhe von 1600 Fuss aangetroffen. — In der Mitte des Jahres gut im Gefieder. 45. Thriponax javensis, Honsr. Vord. 61. Einmal ein & im District Palaboehan auf einer Höhe von 1600 Fuss erhalten. B. PICUMI. 46. Sasia abnormis, Temu. Vord. ? Diese Art, welche bisher noch nicht mit Sicherheit von Java nachgewiesen war, fand ich zuerst auf einer Höhe von 1800 Fuss am 27sten Februar 1898 im District Palaboehan. — Sie kommt auch vor in den Küstenwäldern der Wijnkoopsbaai und auf einer Höhe von 3000 Fuss am Pangerango. — In der Mitte des Jahres gut im Gefieder. Aj ve C. BUCCONES. 47. Chotorhe caorvina, Trum. Vord. 62. Am Goenoeng Endoet und Pangerango auf einer Höhe von 3000 Fuss überall vorkommend. — In niedrigeren Gegenden habe ich diese Art bisher nie wahrgenommen. — In der Mitte des Jahres gut im Gefieder. 48. Chotorhea javensis, Horsr. Vord. 63. Im District Palaboehan auf einer Höhe von 1600 bis 2000 Fuss nicht selten. — In höher gelegenen Gegenden bisher nie angetroffen. — In den ersten Monaten des Jahres gut im Gefieder. 49. Cyanops armillaris, Trum. Vord. 64. Am Goenoeng Endoet und Pangerango auf einer Höhe von 3000 Fuss häutig. — In niedrigeren Gegenden bisher nie gefunden — In der Mitte des Jahres gut im Gefieder. 50. Cyanops lineata, Vierr. Vord. 65. Im District Palaboehan und Tyjiheulang bis auf Höhen von 2500 Fuss überall in waldigen Gegenden vorkommend. — In der Mitte des Jahres gut im Gefieder. 51. Xantholaëma australis, Homrsr. Vord. 66. Bei Palaboehan und am Goenoeng Missighit bei Tjiboengoer als Brutvogel wahrgenommen.— In den ersten Monaten des Jahres gut im Gefieder. 52. Xantholaëma rosea, Dum. Vord. 67. Im District Palaboehan und Tjiheulang bis auf Höhen von 2500 Fuss ziemlich häufige, ebenso in Kediri und bei Soera- baya. — Auf Höhen von 3000 Fuss habe ich ihn nur zeit- weise gesehen. — 14 — D. TROGONES. 53. Harpactes oreskios, Temu. Vord. 68. Im District Palaboehan hauptsächlich in der Nähe von Bambuswäldern wahrgenommen.— In höher gelegenen Ge- genden habe ich diese Art nur selten angetroffen. — Im April gut im Gefieder. 54. Hapalarpactes reinwardti, T'emu. Vord. 69. Am Goenoeng Endoet und Pangerango auf einer Höhe von 3000 Fuss nicht selten vorkommend. — In niedrigeren Ge- genden habe ich diese Art bisher noch nicht gefunden. — Gegen die Mitte des Jahres ist sie gut im Gefieder. — Im Gegensatz zu der vorigen ist sie sehr wenig scheu. E. CUCULIDAE. A. CUCULL 55. Surniculus lugubris, Horsr. Vord:71 Bisher erhielt ich ihn nur einmal am Pangerango aut einer Höhe von 2800 Fuss und ein Exemplar aus der Umgegend von Buitenzorg. — Im April gut im Gefieder. 56. Chalcoecyx xanthorhynchus, Horsr. Vord. 80. Ein Paar dieser Art erhielt ich im District Palaboehan aut einer Höhe von 1600 Fuss. — Es ist im März geschossen und gut im Gefieder. 57. Chalcoccyx basalis, Horsr. Vord. 81. Nicht selten auf Indigofeldern in Kediri angetroffen. — Gegen Ende des Jahres gut im Gefieder. 58. Eudynamis honorata, L. Vord. 83. In der Umgegend von Soerabaya erhielt ich 2 Exemplare dieser Art. — Im District Palaboehan auf einer Höhe von 1600 Fuss mehrfach wahrgenommen.— Gegen Ende und Anfang des Jahres gut im Gefieder. — 142 — B. CENTROPI. 59. Centropus sinensis, Stern. Vord. 84. Im District Palaboehan aut Höhen zwischen 1600 und 3000 Fuss überall an geeigneten Orten vorkommend. — Gegen Ende des Jahres gut im Gefieder. 60. Centropus purpureus, SHeLLEIJ. Vord. 85. Nicht selten bei Soerabaya und in Kediri. — Gegen Ende des Jahres gut im Gefieder. 61. Centropus javanicus, Dumonxt. Vord. 86. Im District Palaboehan und Tjiheulang bis auf Höhen von 3000 Fuss an geeigneten Orten ziemlich häufig. — Gegen Ende des Jahres gut im Gefieder. C. PHOENICOPHAEI. 62. Zanclostomus javanicus, Horsr. Vord. 87. Im Distriet Palaboehan auf einer Höhe von 1600 Fuss und in den Küstenwäldern der Wijnkoopsbaai verschiedentlich wahrgenommen. — Gegen Ende des Jahres gut im Gefieder. 63. Rhirococcyx curvirostris, SHaw. Vord. 88. In bewaldeten Gegenden des Districtes Palaboehan überall vorkommend. — Bei Tjiboengoer ziemlich häufig. — Auf einer Höhe von 3000 Fuss am Pangerango nur vereinzelnd wahr- genommen. — In der Mitte des Jahres gut im Gefieder. CHELIDONES. A. CAPRIMULGI. 64. Caprimulgus macrurus, Horsr. Vord. 89. Im District Palaboehan in den niedrigeren Gegenden nicht selten. — Auf Höhen von 3000 Fuss nur vereinzelnd ange- troffen. — In der Mitte des Jahres gut im Gefieder. — 143 — 65. Caprimulgus affinis, Horsr. Vord. 90. Häufig bei Soerabaya. — Hin und wieder in Kediri in der Nähe von Zuekerrohrfeldern gefunden. — An der Wijnkoops- baai nicht selten. 66. Caprimulgus jotaka, Mürr. & Scnreo. Vord. — Diese Art, welche noch nicht mit in der Liste des Herrn Dr. VORDERMAN als Java-vogel aufgenommen wurde, erhielt ich in einem schönen Exemplare (5) aut einer Höhe von 3000 Fuss am Pangerango. — Aller Wahrscheinlichkeit nach befand sich dieser Vogel aut dem Durchzuge. 67. Batrachostomus javensis, Horsr. Vord. 91. Ein sich im Prachtkleide befindendes 5 wurde mir im November 1900 aus dem District Djampang lebend gebracht. B. CYPSELI. 68. Micropus pacificus, Larn. Vord. 93. Im Anfang October am Pangerango auf einer Höhe von 3000 Fuss häufig. — lm October geschossene Stücke waren gut im Gefieder. 69. Tachornis infumata, Scuar. Vord. 94. Im District Palaboehan und Tjiheulang bis auf Höhen von 3000 Fuss häufig. — Im Anfang des Jahres gut im Gefieder. 70. Collocalia fuciphaga, Trurr. Vord. 95. Im District Palaboehan und am Pangerango nur zeitweise wahrgenommen. — Gegen Mitte des Jahres gut im Gefieder. 71. GCollocalia linchi, Horsr. Vord. 96. Im Distriet Palaboehan und Tjiheulang bis auf Höhen von 3000 Fuss überall häufig, ebenso bei Soerabaya und in Kediri. — Im Anfang des Jahres gut im Gefieder. — 144 — 72. Macropteryx longipennis, Rar. Vord. 97. Im District Palaboehan und Tjiheulang bis auf Höhen von 3000 Fuss nicht selten. — In Kediri Brutvogel. — Bei Soera- baya öfters wahrgenommen. — Gegen Mitte des Jahres gut im Gefieder. C. HIRUNDINES. 73. Hirundo gutturalis, Scor. Vord. 98. In den letzten und ersten Monaten des Jahres im District Palaboehan und Tjiheulang bis auf Höhen von 3000 Fuss überall häufig wahrgenommen. — Gegen Mitte des Jahres gut im Gefieder. 74. Hirundo javanica, SParru. Vord. 99. Im District Palaboehan und Tjiheulang überall angetroffen. — Ihr Nest sieht man fast an allen Plantagegebäuden. — Im Anfang des Jahres gut im Gefieder. 75. Hirundo striolata, Borr. Vord. 100. Im District Palaboehan und Tjiheulang Brutvogel bis auf Höhen von 3000 Fuss; aber nur in solchen Gegenden, wo sich die Erde zur Anlage ihres geräumigen Nestes eignet. 76. Chelidon dasypus, Br. Vord. —. Diese Art, welche in der Liste des Herrn Dr. VORDERMAN noch nicht als Java-vogel genannt wurde, trifft man Anfang October am Paungerango auf einer Höhe von 3000 Fuss an. — Nach einem kurzen Aufenthalte verschwindet sie von dort wieder, um im April; aber auch nur für kurze Zeit zurück- zukehren. — Im April geschossene Exemplare waren alle mehr oder weniger in der Mauser. — 145 — AVES GERTHIAE. A. NECTARINIDAE. A. NECTARINIAE. 77. Aethopyga eximia, Homrsr. Vord. 102. Auf 3000 Fuss Höhe am Pungerango Brutvogel. — Gegen Anfang und Ende des Jahres gut im Gefieder. In der Liste des Herrn Dr. VORDERMAN wurde „dethopyga eximia VORDERMAN Salak-vogels Nat. Tijds. v. Ned.-Indië XLV p. 326” irrthümlich unter Aethopyga siparaja (RAFFL.) ange- geben. — Der von genanntem Herrn beschriebene Vogel ist Aethopyga eximia, Horsr. 78. Aethopyga siparaja, Rarrr. Vord. 103. Bisher erhielt ich diese Art nur aus der Umgegend von Buitenzorg. — Im Mai geschossene Exemplare waren gut im Gefieder. 79. Aethopyga mystacalis, Trum. Vord. 104. Im District Palaboehan und Tjiheulang bis aut eine Höhe von 3000 Fuss eine ziemlich allgemein vorkommende Art. — Mitte des Jahres gut im Gefieder. 80. Cinnyris hasselti, Trum. Vord. 105. Bisher erhielt iech nur aus der Umgegend von Buitenzorg Exemplare dieser Art. — Anfang Mai gut im Gefieder. Sl. Cinnyris pectoralis, Horsr. Vord. 106. Im District Palaboehan und Tjiheulang bis aut eine Höhe von 3000 Fuss nicht selten als Brutvogel angetroffen. — Im Anfang des Jahres gut im Gefieder. LXT. 10k RD =e 82. Arachnothera longirostris, Larn. Vord. 108. Auf Höhen von 1600 bis 3000 Fuss im District Pala- boehan und am Pargerango nicht selten.— Verschiedent- lich in Kediri aangetroffen. — Anfang des Jahres gut im Gefieder. 83. Arachnothera affinis, Housr. Vord. 109. Im District Palaboehan und am Pangerango aut Höhen von 1000 bis 3000 Foss nicht selten. — Gegen Ende und Anfang des Jahres gut im Gefieder. 84. Arachnothera armata, Mürr. & ScuHrar. Vord. —. Diese Art, welche noch nicht in der Liste des Herrn Dr. VORDERMAN als Java-vogel aufgenommen wurde, kommt am Pangerango auf einer Höhe von 3000 Fuss vor, ist aber viel seltener wie die beiden erstgenannten Arachnothera arten. 85. Anthothreptes phoenicotis, Trum. Vord. 110. Ziemlich häufig fand ich diese Art in einigen Küsten- wäldern der Winkoopsbaai, und auch verschiedentlich auf einer Höhe von 1600 Fuss im District Palaboehan. — Am Pangerango auf einer Höhe von 3000 Fuss kommt sie nur sehr vereinzelnd vor. — Gegen Ende des Jahres gut im Gefieder. 7 86. Anthothreptes malaccensis, Gu. Vord. 111. Von der Wijnkoopsbaai bis auf eine Höhe von 1800 Fuss kommt diese Art im District Palaboehan nicht selten vor, auch in Kediri ist sie eine alltägliche Erscheinung. — Man findet diesen Honigsauger hauptsächlich in der Nähe von den Dörfern der Kingeborenen.— Im Anfang des Jahres gut im Gefieder. KET TN 5 — 147 — B. DICAEI. 87. Dicaeum flammeum, SPARRM. Mordetl2, In den bewohnten Gegenden des Districtes Palaboehan und Pjiheulang, sowie in Kediri und bei Soerabaya häutfig. — Im Anfang des Jahres gut im Gefieder. 88. Dicaeum sanguinolentum, Trum. Vord. 114. Am Pangerango und Goenoeng HEndoet auf einer Höhe von 3000 Fuss nicht selten. — In der Mitte des Jahres gut im Gefieder. 89. Dicaeum trigonostigma, Scor. Mords-2. Diesen Vogel, welcher bisher noch nicht mit Sicherheit von Java nachgewiesen war, fand ich im District Palaboehan sowohl in den Küstenwäldern der Wijnkoopsbaai, als auch auf Höhen von 2000 Fuss; aber nirgends häufig. — Am Pangerango auf einer Höhe von 3000 Fuss nur hin und wieder vorkommend. — Anfang des Jahres gut im Gefieder. 90. Prionochilus percussus, Temu. Vord. 116. Im District Palaboehan aut einer Höhe von 1600 und am Pangerango auf einer Höhe von 3000 Fuss vorkommend; aber nirgends häufig. — Anfang des Jahres gut im Gefieder. B. PHYLLORNIDAE. 91. Chloropsis nigricollis, Vrer.r. Vord. 118. In den Laubwäldern des Districtes Palaboehan und am Pangerango bis auf eine Höhe von 3000 Fuss nicht selten. — Anfang des Jahres gut im Gefieder. C. ZOSTEROPIDAE. 92. Zosterops aureiventer, Hume. Vord. 119. Im District Palaboehan in den niedrigeren Gegenden nicht selten, auch hin und wieder am Pangerango aut einer Höhe von 3000 Fuss aangetroffen. — Anfang des Jahres gut im Gefieder. — 148 — 93. Zosterops melanura, Trum. Vord. 121. Im District Palaboehan auf einer Höhe von 1000, sowie am Pangerango aut einer Höhe von 3000 Fuss ziemlich all- gemein vorkommend. — Im Anfang des Jahres gut im Gefieder. 94. Zosterops fallax, SHarrr. Vord. 123. Am Pangerango auf einer Höhe von 3000 Fuss nicht selten. — Im Anfang des Jahres gut im Gefieder. Der von Herrn Dr. VORDERMAN als Zosterops javanica, HorsrF. „Java-Vogels IL Nat. Tijds. v. Ned.-Indië LIX p. 212” ange- gebene Vogel, ist Zosterops fallax, SHARPE. FORMICARIAE. A. TROGLODYTES. 95. Pnoepyga rufa, SHARPE. Vord. 125. Am Pangerango auf einer Höhe von 3000 Fuss Brutvogel. — Anfang und Ende des Jahres gut im Gefieder, B. LIOTRICHES. 96. Oligura superciliaris, S. Mürr. Vord. 126. Diese Art fand ich einmal aut einer Höhe von 3800 Fuss am Goenoeng Endoet. — Am Pangerango ist sie auf einer Höhe von 3000 Fuss nicht selten. — Die sehr versteckte Lebensweise dieses Vogels ist wohl die Ursache, dass er bisher nur wenig bekannt geworden ist, wer indessen seinen Gesang, den er fleissig hören lässt kennt, kann ihn mit Leichtigkeit auffinden. Cr PIETEARS 97. Eucichla eyanura, Bopp. Vord. 128. Im District Palaboehan auf einer Höhe von 1000 bis 1600 Fuss Brutvogel. — Am Pangeranzo aut einer Höhe von 3000 Fuss erhielt ich nur einmal ein Exemplar. — Mitte des Jahres gut im Gefieder. en D. TIMELIAE. 98. Timelia pileata, Horsr. Vord. 129. Im District Palaboehan und Tjiheulang bis auf eine Höhe von 2500 Fuss nicht selten.— In Kediri öfters wahrgenom- men. — Mitte des Jahres gut im Gefieder. 99. Stachyris thoracica, Trum. Vord. 130. Am Goenoeng Endoet und Pangerango aut einer Höhe von 3000 Fuss nicht selten. — Im District Palaboehan auf einer Höhe von 1600 Fuss angetroffen. — Anfang des Jahres gut im Gefieder. 100. Turdinus epilepidotus, Tremm. Vord. 133. Am Pangerango auf einer Höhe von 3000 Fuss Brut- vogel. — Ende des Jahres gut im Gefieder. 101. Turdinus sepiarius, Horsr. Vord. 134 und 135. In der Nähe der Wijnkoopsbaai und auch am Pangerango auf einer Höhe von 3000 Fuss Brutvogel. — Gegen Mitte des Jahres gut im Gefieder. 102. Brachypteryx leucophrys, Teuu. Vord. 138. Am Pangerango auf einer Höhe von 3000 Fuss Brut- vogel. — Anfang und Ende des Jahres gut im Gefieder. Brachypteryx sepiaria, Horsr. VORDERMAN Salak-Vogels Nat. Tijds. v. Ned.-Indië XIV p. 335 ist nicht Turdinus sepiarius, Horsr. wie in der Liste des Herrn Dr. VORDERMAN unter Nr, 134 angegeben, sondern Brachypterye leucophrys, TrmM. 103. Notodela diana, Less. Vord. 139 und 136. Am Pangerango auf einer Höhe von 3000 Fuss Brut- vogel. — Anfang des Jahres gut im Gefieder. Der in der Liste des Herrn Dr. VORDERMAN als Brachypterya salaccensis, Vorp. unter N". 136 angegebene Vogel ist das Q von Notodela diana, Less. een 104. Cyanoderma melanothorax, Trum. Vord. 140. Am Pangerango auf einer Höhe von 3000 Fuss Brut- vogel. — Gegen Ende und Anfang des Jahres gut im Gefieder. 105. Drymocataphus capistratus, Temu. Vord. 141. In der Umgebung der Wijnkoopsbaai haufig. — Am Pange- rango auf einer Höhe von 2800 Fuss bisher nur einmal angetroffen. — In der Mitte des Jahres gut im Gefieder. 106. Alcippe solitaria, Car. Vord. 147. Am Pangerango auf einer Höhe von 3000 Fuss ziemlich häufiger Brutvogel. — Im Anfang des Jahres gut im Gefieder. E. GARRULACES. 107. Garrulax rufifrons, Less. Vord. 148. Am Goenoeng Endoet und Pangerango auf einer Höhe von 3000 bis 3500 Fuss nicht selten. — Anfang und Ende des Jahres gut im Gefieder. F. POMATORHINI. 108. Pomatorhinus montanus, Horsr. Vord. 149. * Am Pangerango auf einer Höhe von 3000 Fuss ziemlich häufiger Brutvogel. — Anfang und Ende des Jahres gut im Gefieder. G. PRIONOPIDAE. 109. Cochoa azurea, TeEmM. Vord. 150. Am Pangerango auf einer Höhe von 3000 Fuss hin und wieder vorkommend. — Mitte des Jahres gut im Gefieder. 110. Tephrodornis virgatus, Trum. Vord. 151. Ein Exemplar dieser Art erhielt ich aus der Umgegend der Wijnkoopsbaat. Te Tr PETE dn 111. Hemipus obscurus, Horsr. Vord, 152. Im District Palaboehan und Tjiheulang auf Höhen von 1600 bis 3000 Fuss nicht selten, auch in Kediri hin und wieder wahrgenommen. — Gegen Mitte des Jahres gut im Gefieder. 112. Platylophus galericulatus, Cuv. Vord. 153. Im District Palaboehan auf einer Höhe von 1000 bis 1800 Fuss verschiedentlich angetroffen. — Am Pangerango auf einer Höhe von 3000 Fuss selten. A. SYLVIAE. B. CALAMODYTAE. 113. Megalurus palustris, Horsr. _ we Verd. 155. Im District Palaboehan und Fyjiheulang bis auf Höhen von 3000 Fuss überall an geeigneten Orten vorkommend, ebenso in Kediri und bei Soerabaya. — Anfang des Jahres gut im Gefieder. 114. Prinia familiaris, Homrsr. Vord. 159. Im District Palaboehan und Tyiheulang bis auf Höhen von 2800 Fuss an geeigneten Orten nicht selten. 115. Prinia polychroa, Temu. Vord. 160. Im District Palaboehan und Tjiheulang an geeigneten Orten bis auf Höhen von 2800 Fuss ziemlich häufig. 116. Gistieola cisticola, Trum. Vord. 161. In den Reisfeldern des Districtes Tjiheulang und Tjimahi bis auf eine Höhe von 2500 Fuss nicht selten. wok 5: men Die Nummern 114, 115 und 116 bekommt man nur sehr selten in gutem Gefieder. — Die beste Zeit um sie zu sammeln ist im Anfang des Jahres, aber auch dann findet man noch häufig Exemplare, denen einige Schwanz-oder Flügeldeck- federn fehlen, sowie solche, die noch ziemlich stark mausern. C. ORTHOMIL. 117. Orthotomus sepium, Horsr. Vord. 164. Im District Palaboehan und Tjiheulang bis auf eine Höhe von 2500 Fuss an geeigneten Orten nicht selten. — Im Anfang des Jahres gut im Gefieder. 118. Orthothomus cineraceus, BLyrn. Vord. —. Diese Art, welche in der Liste des Herrn Dr. VORDERMAN noch nicht als Java-vogel angegeben wurde, kommt nicht selten bei Soerabaya vor. 119. Phyllergates cucullatus, Teuu. Vord. 165. Am Pangerango auf einer Höhe von 3000 Fuss vorkom- mend. — Im Anfang des Jahres gut im Gefieder. Dr ANTHE 120. Anthus rufulus, Vreim. Vord. 166. Im District Palaboehan auf einer Höhe von 1000 Fuss auf Viehweiden vorkommend. — Gegen Mitte des Jahres gut im Gefieder. E. MOTACILLAE. 121. Motacilla melanope, Parr. Vord. 167. Am Pangerango gegen Ende und Anfang des Jahres regel- mässig vorkommend. — Der Vogel trägt in der Zeit sein Winterkleid. 122. Motacilla flava, L. Vord. 168. Im District Tjiheulang und Palaboehan gegen Ende und Anfang des Jahres vorkommend.— Auch diese Art trägt dann ihr Winterkleid. hand sint ER onde ne sibd F. HENICURL. 123. Henicurus leschenaulti, Vrerr. Vord. 169. Im District Palaboehan und Tyjiheulang von der Wijnkoops- baai bis aut Höhen von 3000 Fuss an allen Flüssen, in denen sich viel Steingerölle befindet, vorkommend. — Gegen Ende des Jahres gut im Gefieder. 124. Hydrocichla velatus, Temu. Vord. 170. Im District Palaboehan auf einer Höhe von 1000 Fuss an Flússen mit Steingerölle öfters wahrgenommen, ebenso am Goenoeng Endoet und Pangerango auf einer Höhe von 3000 Fuss. — Ende des Jahres gut im Gefieder. G. TURDIDAE. 125. Copsichus musicus, RaArrr. Vord. 171. Im District Palaboehan und Tyjiheulang bis auf eine Höhe von 2500 Fuss vorkommend, ebenso ziemlich häufig bei Soerabaya und in Kediri. — Anfang des Jahres gut im Gefieder. 126. Copsichus amoenus, Horsr. Vord. 172. Ein Exemplar erhielt ich in Kediri. — Im Mai gut im Gefieder. 127. Zoöthera andromedae, Trmm. Vord. 175. Am Pangerango auf einer Höhe von 3000 Fuss seltener Brutvogel. — Gegen Ende des Jahres gut im Gefieder. 128. Geocichla rubecula, GouLp. Vord. 177. Im District Palaboehan auf einer Höhe von 1000 Fuss wiederholt wahrgenommen. — Am Pangerango auf einer Höhe von 3000 Fuss selten. — Anfang des Jahres gut im Gefieder. 129. Geocichla sibirica, Parr. Vord. 178. In den letzten und ersten Monaten des Jahres kommt diese Drossel ziemlich häufig auf einer Höhe von 3000 Fuss am Pangerango vor. — In den letzten Monaten des Jahres gut im Gefieder. H. MYIOPHONEI. 130. Myiophoneus flavirostris, Horsr. Vord. 183. Am Goenoeng Endoet auf einer Höhe von 3500 Fuss verschie- dentlich wahrgenommen. — Am Pangerango selten. — Gegen Ende des Jahres gut im Gefieder. 131. Myiophoneus cyaneus, Horsr. Vord. 184. Am Pangerango auf einer Höhe von 3000 Fuss an feuchten Stellen im Urwalde nicht selten vorkommend. — Anfang des Jahres gut im Gefieder. L. IXODINAE. 132. Aegithina scapularis, Horsr. Vord. 185. Im District Palaboehan und Tjiheulang bis auf Höhen von 2500 Fuss nicht selten. — Anfang des Jahres gut im Gefieder. 133. Hemixus viresceus, Trum. Vord. 186. Am Goenoeng Endoet und Pangerango auf einer Höhe von 3000 Fuss häufig. — Am Pangerango als Brutvogel gefunden. — Gegen Ende des Jahres gut im Gefieder. 134. Criniger gularis, Honsr. Vord. 189. Im District Palaboehan aut einer Höhe von 1600 Fuss nicht selten, ebenso am Pangerango aut einer Höhe von 3000 Fuss. — Anfang des Jahres gut im Gefieder. 135. Trachycomus ochrocephalus, Ga. Vord. 190. Im District Palaboehan an geeigneten Orten von der Wijnkoopsbaai bis auf 1800 Fuss Höhe überall vorkommend. — Am Pangerango hin und wieder auf einer Höhe von 2800 Fuss wahrgenommen. — Gegen Ende des Jahres gut im Gefieder. 136. Pyenonotus aurigaster, Viel. Vord. 191. Im District Palaboehan und Tjiheulang bis auf Höhen von 3000 Fuss ein häufiger Brutvogel, ebenso sehr häufig in Kediri und bei Soerabaya. — Gegen Mitte des Jahres gut im Gefieder. makel Ne 137. Pycnonotus bimaculatus, Horsr. Vord. 192. Am Pangerango aut einer Höhe von 3000 Fuss häufiger Brutvogel. — Am Goenoeng Hndoet aut einer Höhe von 3500 Fuss nicht selten. — Gegen Ende des Jahres gut im Gefieder. 138. Pycnonotus analis, Homrsr. Word» 193: Im District Palaboehan und Tyiheulang bis auf eine Höhe von 3000 Fuss ziemlich allgemein vorkommend.— Gegen Ende des Jahres gut im Gefieder. 139. Pycnonotus simplex, Less. Vord. 195. Einmal erhielt ich ein Exemplar dieser Art aus dem District Palaboehan auf einer Höhe von 1000 Fuss. 140. Rubigula dispar, Homrsr. Vord. 196. Im District Palaboehan bis auf eine Höhe von 1600 Fuss an geeigneten Orten überall vorkommend. — Am Pangerango auf einer Höhe von 3000 Fuss traf ich diese Art nur zeit- weise an. MUSCICAPIDAE. A. MUSCICAPAE. 141. Alseonax latirostris, Rarur. Vord. 199, Ende und Anfang des Jahres öfters im Distriet Palaboehan und Zjiheulang bis auf eine Höhe von 3000 Fuss wahrge- nommen. — Im Anfang des Jahres gut im Gefieder. 142. Pratincola caprata, L. Vord. 200. Im District Palaboehan an geeigneten Orten nicht selten. — Am Pangerango auf einer Höhe von 3000 Fuss Brutvogel. — Mitte des Jahres gut im Gefieder. — 156 — 143. Erythromyias dumetoria, War. Vord. 201. Verschiedentlieh am Pangerango aut einer Höhe von 3000 Fuss wahrgenommen. — Gegen Mitte des Jahres gut im Gefieder. Erythromyias muelleri, VORDERMAN Salak-Vogels Nat. Tijds. v. Ned.-Indië XLV p. 359 ist Poliomyias luteola, Parr. 144. Poliomyias luteola, Parr. Vord. 202. Gegen Ende und Anfang des Jahres am Pangerango auf einer Höhe von 3000 Fuss vorkommend. — Anfang des Jahres gut im Gefieder. 145. Muscicapula melanoleuca, Horsr. Vord. 204. Am Pangerango auf einer Höhe von 3000 Fuss vorkom- mend. — Gegen Mitte des Jahres gut im Gefieder. 146. Muscicapula hyperythra, BLyrn. Vord. 205. Am Pangerango aut einer Höhe von 3000 Fuss Brutvogel. — Gegen Mitte des Jahres gut im Gefieder. 147. Hypothymis occipitalis, Vic. Vord. 206. In den Küstenwäldern der Wijnkoopsbaai und im District Palaboehan bis aut eine Höhe von 1600 Fuss hin und wieder wahrgenommen. — Ein Exemplar erhielt ich in Kediri. — Gegen Mitte des Jahres gut im Gefieder. 148. Rhipidurä phoenicura, Muerr. & Scuarea. Vord. 207. Am Pangerango auf einer Höhe von 3000 Fuss ziemlich häufig. — Anfang des Jahres gut im Gefieder. 149. Rhipidura javanica, SPARRM. Vord. 208. Im District Palaboehan und Tjiheulang bis auf eine Höhe von 2500 Fuss nicht selten, ebenso in Kediri und bei Soerabaya. — Gegen Mitte des Jahres gat im Gefieder. — 157 — 150. Neomyias euryura, S. Muerr. Vord. 209. Am Pangerango aut einer Höhe von 3000 Fuss öfters wahrgenommen. — Anfang des Jahres gut im Gefieder. 151. Culicicapa ceylonensis, Swans. Vord. 213. Am Pangerango auf einer Höhe von 3000 Fuss nicht selten. — Anfang des Jahres gnt im Gefieder. 152. Gryptolopha schwaneri, Bryrn. Vord. 214. Einmal erhielt ich ein Exemplar dieser Art am Pangerango auf einer Höhe von 3000 Fuss. 153. Gryptolopha trivirgata, Srrickr. Vord. 215. Am Pangerango auf einer Höhe von 3000 Fuss nicht selten. — Anfang des Jahres gut im Gefieder. 154. Cryptolopha grammiceps, Verr. Vord. 216. Am Pangerango auf einer Höhe von 3000 Fuss mehrfach wahrgenommen. — Anfang des Jahres gut im Gefieder. 155. Stoparola indigo, Horsr. Vord. 217. Am Goenoeng Endoet und Pangerango auf einer Höhe von 3000 Fuss ziemlich häufiger Brutvogel. — Anfang des Jahres gut im Gefieder. 156. Siphia unicolor, Buyrn. Vord. 218. Bisher erhielt ich von dieser Art nur ein Pärchen und zwar am Pangerango aut einer Höhe von 3000 Fuss. — Mitte des Jahres gut im Gefieder. 157. Siphia banyumas, Horsr. Vord. 220. Im District Palaboehan und Tjiheulang bis auf eine Höhe von 2700 Fuss an geeigneten Orten nicht selten. — Gegen Ende des Jahres gut im Gefieder. — 158 — B. CAMPOPHAGIDAE. 158. Artamides larvatus, S. Mueur. Vord. 223. Am Goenoeng Endoet und Pangerango auf einer Höhe von 3000 Fuss mehrfach wahrgenommen. — Mitte des Jahres gut im Gefieder. 159. Graucalus javensis, Horsr. Vord. 224. Im District Palaboehan und Tjiheulang aut Höhen von 1600 bis 2000 Fuss mehrfach wahrgenommen.— Hin und wieder am Pangerango aut einer Höhe von 3000 Fuss. — Mitte des Jahres gut im Gefieder. 160. Pericrocotus exsul, War. Vord. 225. Im District Palaboehan auf einer Höhe von 1000 bis 2000 Fuss ziemlich häufig. — Am Pangerango aut einer Höhe von 2800 Fuss nur hin und wieder angetroffen. — Anfang des Jahres gut im Gefieder. 161. Pericrocotus peregrinus, L. Vord. 226. Im District Palaboehan und Tjiheulang bis auf eine Höhe von 2500 Fuss ziemlich häufige, auch in Kediri öfters wahr- genommen. — Anfang des Jahres gut im Gefieder. 162, Pericrocotus miniatus, Temu. Vorden Am Pangerango auf einer Höhe von 3000 Fuss nicht selten. — Diese Art sah ich bisher noch niemals in niedri- geren Gegenden. — Ende des Jahres gut im Gefieder. 163. Lalage terat, Bopp. Vord. 228. Ein im District Palaboehan ziemlich häufiger Brutvogel, den ich ausserdem auch in Kediri und bei Soerabaya, sowie am Pangerango auf einer Höhe von 3000 Fuss öfters wahr- genommen habe. — Mitte des Jahres gut im Gefieder. end a AD 164. Lalage fimbriata, Trum. Vord. 229. Am Pangerango auf einer Höhe von 3000 Fuss verschie- dentlich wahrgenommen. — Mitte des Jahres gut im Gefieder- C. DICRURIDAE. 165. Buchanga longa, Br. Vord. 230. Im District Palaboehan und Tjiheulang bis auf eine Höhe von 2500 Fuss nicht selten. — Am Pangerango aut einer Höhe von 3000 Fuss nur vereinzelnd vorkommend. — Häufig in Kediri und bei Soerabaya. — Mitte des Jahres gut im Gefieder. 166. Buchanga cinera, Horsr. Vord. 231. Ein im District Palaboehan und Tjiheulang bis auf Höhen von 3000 Fuss häufig vorkommender Brutvogel. — Ende und Anfang des Jahres gut im Gefieder. 167. Bhringa remifer, Temu. Vord. 232. Am Pangerango auf einer Höhe von 3000 Fuss Brut- vogel. — Anfang des Jahres gut im Gefieder. 168. Dissemurus paradiseus, L. var. platurus, Vieru. Vord. 233. In einigen Küstenwäldern der Wijnkoopsbaai ziemlich häufig. In waldigen Gegenden des Districtes Pataboehan bis auf eine Höhe von 1800 Fuss öfters wahrgenommen. — Anfang des Jahres gut im Gefieder. D. ARTAMIDAE. 169. Artamus lencogaster, Var. Vord. 234. Im District Palaboehan und Tjiheulang bis auf eine Höhe von 3000 Fuss ziemlich häufig, ebenso in Kediri. — Anfang des Jahres gut im Gefieder, — 160 — E. EURYLAEMIDAE. 170. Eurylaemus javanicus, Horsr. Vord. 235. Ein g dieser Art erhielt ich aus dem District Palaboehan (Höhe 1600 Fuss), sowie ein Pärchen am Pangerango auf einer Höhe von 3000 Fuss. — Ende des Jahres gut im Gefieder. LANIIDAE. 171, Ptererythrius flaviscapis, Trum. Vord. 236. Am Pangerango auf einer Höhe von 3200 Fuss hin und wieder vorkommend. — Anfang des Jahres gut im Gefieder. 172. Ptererythrius aenobarbus, Trum. Vord. 237. Am Pangerango auf einer Höhe von 3000 Fuss öfters wahrgenommen. — Anfang des Jahres gut im Gefieder. 173. Laniellus leucogrammicus, Swarns. Vord. 239. Am Pangerango auf einer Höhe von 3000 Fuss ziemlich häufiger Brutvogel. — Anfang des Jahres gut im Gefieder. 174. Lanius bentet, Horsr. Vord. 240. Im District Palaboehan und Tjiheulang häufiger Brutvogel, ebenso in Kediri und im offenen Gelände am Pangerango auf einer Höhe von 3000 Fuss. — Anfang des Jahres gut im Gefieder. 175. Lanius superciliosus, Lurn. Vord. 242. Ein & im Prachtkleide erhielt ich im April 1900 am Pangerango aut einer Höhe von 2600 Fuss. — Dieser Vogel befand sich aller Wahrscheinlichkeit nach auf dem Durchzuge. 176. Lanius trigrinus, Drar. Vord. 243. Einmal erhielt ich ein 3 im Übergangskleide auf einer Höhe von 3000 Fuss am Pangerango. — Dieses Exemplar, welches im October geschossen wurde befand sich gut im Gefieder, == K6l: — PARIDAE, 177. Parus cinereus, Bonn. & VreiLL. Vord. 244. Im District Palaboehan nicht selten. — Am Pangerango aut einer Höhe von 3000 Fuss Brutvogel. — Im Anfang des Jahres gut im Gefieder. 178. Psaltria exilis, Trum. Vord. 245. Am Pangerango auf einer Höhe von 3000 Fuss ziemlich häufig. — Mitte des Jahres gut im Gefieder. SITTINAE. 179. Sitta azurea, Less. Vord. 246. Am Pangerango aut einer Höhe von 3000 Fuss nicht selten. — Im Anfang des Jahres gut im Gefieder. 180. Sitta frontalis, Swarns. Vord. 247. Im District Palaboehan von den Küstenwäldern der Wijn- koopsbaai bis auf eine Höhe von 2000 Fuss nicht selten. — Hin und wieder auch im District Tjiheulang auf einer Höhe von 2000 Fuss wahrgenommen. — Mitte des Jahres gut im Gefieder. CORACIIDAE. A. ORIOLIDAE. 181. Oriolus maculatus, Vrer.r. Vord. 248. Im Distriet Palaboehan und Tjiheulang, sowie in Kediri häufig. — Am Pangerango auf einer Höhe von 3000 Fuss Brutvogel. — Anfang und Ende des Jahres gut im Gefieder. 182. Oriolus xanthonotus, Horsr. Vord. 249. Hin und wieder im District Palaboehan auf einer Höhe von 1600 Fuss angetroffen. Im Anfang des Jahres gut im Gefieder. LXI, ik — 162 — 183. Oriolus cruentus, Waar. Vord. 250. Am Pangerango auf einer Höhe von 3000 Fuss Brut- vogel. — Im Anfang des Jahres gut im Gefieder. B. CORVIDAE. 184, Corone macrorhyncha, Waar. Vord. 251. Im District Palaboehan und Tjiheulang bis auf eine Höhe von 2200 Fuss öfters wahrgenommen. — In Kediri und bei Soerabaya nicht selten.— Am Pangerango auf einer Höhe von 3000 Fuss nur hin und wieder vorkommend. — Mitte des Jahres gut im Gefieder. 185. Corone enca, Horsr. Vord. 252. Im District Palaboehan auf Höhen von 1600 Fuss öfters wahrgenommen. — Am Pangerango auf einer Höhe von 3000 Fuss nicht selten. — Im Anfang des Jahres gut im Gefieder. 186. Crypsirhina varians, Larn. Vord. 253. In Kediri nicht selten, ebenso bei Soerabaya. — Im District Palaboehan hauptsächlich in den niedrigeren Gegenden vor- kommend. — Mitte bis Ende des Jahres gut im Gefieder. 187. Cissa thalassina, TrmM. Vord. 254. Am Goenoeng Endoet, sowie am Pangerango auf einer Höhe von 3000 Fuss nicht selten.— Gegen Ende und Anfang des Jahres gut im Gefieder. STURNIDAE. A. STURNI. 188. Sturnopastor jalla, Hoesr. Vord. 255. Im District Palaboehan und Tjiheulang bis auf eine Höhe von 3000 Fuss Brutvogel. — Häufig in Kediri und bei Soe- rabaya, — Ende des Jahres gut im Gefieder, — 163 — 189. Sturnia sturnina, Parr. Vord. 256. Diese Art habe ich bisher nur in den letzten Monaten des Jahres im District Palaboehan wahrgenommen. — Man trifft sie dann auf einer Höhe von 1000 Fuss in sehr grossen Schwärmen an. — Im November geschossene Exemplare waren gut im Gefieder. 190. Graculapica melanoptera, Borr. Vord. 257. Hin und wieder in Kediri und bei Soerabaya wahrgenom- men. — Mitte des Jahres gut im Gefieder. 191. Acridotheres javanicus, Cas. Vord. 258. Ein im District Palaboehan und Tyjiheulang ùberall häufig vorkommender Brutvogel. — In Kediri und bei Soerabaya ebenfalls häufig. — Mitte des Jahres gut im Gefieder. 192. Maïnatus javanensis, Osp. Vord. 259. Im District Palaboehan auf Höhen von 1000 und 1600 Fuss hin und wieder wahrgenommen.— In einigen Küstenwäldern der Wijnkoopsbaai nicht selten. — Mitte des Jahres gut im Gefieder. 193. Calornis chalybea, Hors. Vord. 260. Im District Palaboehan und Tjiheulang bis auf eine Höhe von 2800 Fuss an geeigneten Orten überall vorkommend. — In Kediri und bei Soerabaya nur selten angetroffen. — Anfang des Jahres gut im Gefieder. PASSERES. B. PLOCEIDAE. 194. Sporaeginthus amandava, L. Vord. 262, Im District Tjiheulang auf einer Höhe von 2500 Fuss hin und wieder wahrgenommen.— In Kediri und bei Soerabaya nicht selten, — Ende und Anfang des Jahres gut im Gefieder. 195. Munia oryzivora, L. Vord. 263. Im District Palaboehan und Zjiheulang hauptsächlich in den niedrigeren Gegenden häufiger Brutvogel. — Sehr häufig in Kediri und bei Soerabaya. — Ende und Anfang des Jahres gut im Gefieder. 196. Munia ferruginosa, SPArrm. Vord. 264. Hin und wieder in den Reisfeldern bei Tjisadt angetroffen. — Ende des Jahres gut im Gefieder. 197. Munia maja, L. Vord. 265. Im District Palaboehan und Tjiheulang bis auf Höhen von 2800 Fuss Brutvogel. — Ende und Anfang des Jahres gut im Gefieder. 198. Munia nisoria. Teuu. Vord. 267. Im District Palaboehan und Tjiheulang bis auf Höhen von 2500 Fuss nicht selten. — Häufig bei Soerabaya und in Kediri. — Ende des Jahres gut im Gefieder. 199. Uroloncha leucogastroïdes, Horsr. & Moore. Vord. 268. Im District Palaboehan und Tjiheulang bis auf Höhen von 3000 Fuss häufiger Brutvogel. — Anfang des Jahres gut im Gefieder. 200. Erythrura prasina, SPARRM. Vord. 266. Zur Zeit der Reisernte trifft man diese Art in den Reis- feldern bei Zjisaät in grossen Schwärmen an.— Junge Exemplare erhielt ich am Pangerango aut einer Höhe von 3000 Fuss. — Hin und wieder trifft man bei diesen Vögeln eine Farbenvarietät, bei welcher der Bauch und Schwanz nicht roth sondern goldgelb gefärbt sind. — Ende des Jahres gut im Gefieder. On eK amer er AA — 165 — 201. Chlorura hyperythra, Rercup. Vord. 270. Am Pangerango auf einer Höhe von 3000 Fuss Brutvogel. — Die Jungen unterscheiden sich von den alten Vögeln durch blassere Färbune des Gefieders, ferner fehlt denselben der blaue Stirnfleck und ist der Schnabel nicht schwarz, sondern goldgelb mit dunkelbrauner Spitze. — Anfang und Ende des Jahres gut im Gefieder. ALAUDIDAE. 202. Mirafra javanica, Homrsr. Vord. 274. Im District Palaboehan hin und wieder in den niedrigeren Gegenden wahrgenommen. — In Kediri nicht selten. — Mitte des Jahres gut im Gefieder. COLUMBIDAE. A. TRERONIDAE. 203. Sphenocercus oxyurus, Remw. Vord. 275. Am Pangerango auf einer Höhe von 3000 Fuss ver- schiedentlich wahrgenommen.— Ende des Jahres gut im Gefieder. 204. Osmotreron griseicauda, Gravy. Vord. 278. Im District Palaboehan von der Wijnkoopsbaai bis aut Höhen von 1600 Fuss nicht selten. — Anfang des Jahres gut im Gefieder. 205. Osmotreron vernans, L. Vord. 279. Im District Palaboehan auf einer Höhe von 1000 Fuss ziemlich häufig. — In den ersten Monaten des Jahres gut im Gefieder. MDD B. PTILOPIDAE. 206. Ptilopus roseicollis, Wacr. Vord. 281. Am Goenoeng Endoet und Pangerango auf einer Höhe von 3000 Fuss ziemlich häufig. — Mitte des Jahres gut im Gefieder. 207. Ptilopus melanocephalus, Fors. Vord. 282. Im District Palaboehan von der Wijnkoopsbaai bis auf Höhen von 1800 Fuss nicht selten. — Anfang des Jahres gut im Gefieder. C. CARPOPHAGIDAE. 208. Carpophaga lacerunulata, 'T'emu. Vord. 285. Am Goenoeng Endoet auf einer Höhe von 3500 Fuss nicht selten. — Am Pangerango auf einer Höhe von 3000 Fuss Brutvogel. — Im District Palaboehan habe ich diese Art zeit- weise auf einer Höhe von 1600 Fuss wahrgenommen. — Mitte des Jahres gut im Gefieder. E. MACROPYGIAE. 209. Macropygia leptogrammica, Teuu. Vord. 289. Am Pangerongo auf einer Höhe von 3000 Fuss ziemlich häufiger Brutvogel. — Ende des Jahres gut im Gefieder. 210. Macropygia emiliana, Bo. Vord. 290. Im District Palaboehan und Tjiheulang von der Wijnkoops- baai bis aut Höhen von 2800 Fuss ziemlich häufig. — Ende des Jahres gut im Gefieder. 211. Macropygia ruficeps, Trum. Vord.-291. Am Goenoeng Endoet und Pangerango anf einer Höhe von 3000 Fuss ziemlich häufig. — Ende des Jahres gut im Gefieder. — 167 — F. TURTURIDAE. 212. Geopelia striata, L. Vord. 294. Im District Palaboehan und Tjiheulang bis auf eine Höhe von 2500 Fuss ziemlich häufig. — In Kediri häufiger Brut- vogel. — Anfang des Jahres gut im Gefieder. GALLINIDAE. A. PERDICIDAE. 213. Arboricola javanica, Gu. Vord. 297. Am Goenoeng Endoet und Pangerango uf einer Höhe von 3000 Fuss häufig. — Im District Palaboehan aut einer Höhe von 1600 Fuss mehrfach wahrgenommen.— Ende des Jahres gut im Gefieder. B. GALLINACEAE. 214. Gallus ferrugineus, Larn. Vord. 300. Im District Palaboehan und Tjiheulang von der Wijnkoops- baai bis auf eine Höhe von 3000 Fuss nicht selten. — Ende des Jahres gut im Gefieder. 215. Gallus varius, Sraw. Vord. 301. Im District Palaboehan und Tjiheulang von der Wijnkoops- baai bis auf eine Höhe von 3000 Fuss ziemlich häufig. — Anfang des Jahres gut im Gefieder. C. PAVONES. 216. Pavo muticus, L. Vord. 302. In der Umgegend der Zandbaai nicht selten. — Mitte des Jahres gut im Gefieder. D. TURNICAE. 217. Turnix pugnax, Trum. Vord. 303. Im District Palaboehan und Tjiheulang von der Wijnkoops- baai bis auf Höhen von 3000 Fuss ziemlich häufiger Brut- vogel. — Ende des Jahres gut im Gefieder. Tr DE GRALLAE. I. HERODIAE. A. ARDEIDAE. A: ARDEA. 218. Phoyx manillensis, SHARPE. Vord. 306. Hin und wieder in Kediri und bei Soerabaya wahrgenom- men. B. EGRETTAE. 219. Garzetta nigripes, Teuu. Vord. 307. Sehr häufige bei Soerabaya auch in Kediri nicht selten. — Anfang des Jahres gut im Gefieder. 220. Herodiäs alba, L. Vord. 308. Hin und wieder bei Soerabaya wahrgenommen. — Anfang des Jahres gut im Gefieder. D. ARDEOLAE. 221. Ardeola speciosa, Homrsr. Vord. 312. Hävfig in Kediri, ebenfalls bei Soerabaya. — Im District Palaboehan hin und wieder in den niedrigeren Gegenden wahrgenommen. — Anfang des Jahres gut im Gefieder. E. ARDETTAE. 222. Ardetta sinensis, Gu. Vord. 314. Im District Palaboehan in den niedrigeren Gegenden gegen Ende und Anfang des Jahres mehrfach wahrgenommen. — In der Regenzeit bei Soerabaya ziemlich häufig. — Ende des Jahres gut im Gefieder. cet De 223. Ardetta cinnamomea, Ga. Vord. 315. In den nassen Reisfeldern des Districtes Palaboehan und Tjiheulang ziemlich häufig. — In Kediri und bei Soerabaya habe ich diese Art auch verschiedentlich wahrgenommen. — Ende des Jahres gut im Gefieder. 224. Butorides javanica, Horsr. Vord. 316. Bei Soerabaya ziemlich häufig. — Ende des Jahres gut im Gefieder. FE BOTER 225. Gorsachius melanolophus, Rarrr. Vord. 318. Ein lebendes Exemplar dieser Art wurde mir aus dem District Palabochan aangebracht. — Es war im December ge- fangen und befand sich in gutem Gefieder. G. NYCTICORACES. 226. Nycticorax griseus, L. Vord. 319. An einigen Flussmündungen bei Soerabaya ziemlich häufig. — Anfang des Jahres gut im Gefieder. SCOLOPACIDAE. A. SCOLOPACES. 227. Gallinago stenura, Br. Vord. 326. Im District Palaboehan und Tyiheulang während der Regen- zeit ziemlich häufig. — Man trifft sie dann in den nassen Reisfeldern, sowie auf Viehweiden an. C. TRINGAE. 228. Limonites ruficollis, Parr. Vord. 335. Bei Soerabaya während der Regenzeit verschiedentlich wahrgenommen. — Ende des Jahres gut im Gefieder. — 170 — E. TOTANI. 229. Tringoïdes hypoleucus, L. Vord. 345. Im District Palaboehan und Tjiheulang während der Regen- zeit in den nassen Reisfeldern (solange der Reis noch nicht hoch ist) und an den Ufern der Flüsse eine häufige Erschei- nung. — Ende des Jahres gut im Gefieder. G. RECURVIROSTRES. 230. Himantopus leucocephalus, GouLp. Vord. 352. Einmal in der Umgegend von Soerabaya während der Regenzeit wahrgenommen.— Ende des Jahres gut im Ge- fieder. CURSORES. C. CHARADRIL. 231. Charadrius domminicus, P. L. S. Mürr. Vord. 357. Während der Regenzeit bei Soerabaya häufig. — Ende des Jahres gut im Gefieder. 232. Aegialites ruficapillus, Temu. Vord. 362. Während der Regenzeit verschiedentlich bei Soerabaya wahrgenommen. — Ende des Jahres gut im Gefieder. RALLIDAE. B. RALLI. 233. Hypotaenidia striata, L. Vord. 369. Bei Soerabaya und in den nassen Reisfeldern bei Zyisaät verschiedentlich wahrgenommen. — Ende des Jahres gut im Gefieder. maik. men hoe er dr AE AT nl tE vete En 234. Limnobaenus fuscus, L. Vord. 372. In den nassen Reisfeldern bei Zjisaät zeitweise ziemlich häufig. — Ende des Jahres gut im Gefieder. C. PORZANAE. 235. Poliolimnas einercus, Vrieir. Vord. 374. Hin und wieder in den nassen Reisfeldern bei Tjisact vorkommend. — Ende des Jahres gut im Gefieder. D. GALLINULAE. 236. Amaurornis phoenicura, Forsr. Vord. 375. In sumpfigen Gegenden des Districtes Pataboehan ziemlich häufig, ebenso in Kediri und bei Soerabaya. — Am Pangerango auf einer Höhe von 3000 Fuss sah ich diese Art bisher nur einmal. — Mitte des Jahres gut im Gefieder. 237. Gallicrex cinerea, Gu. Vord. 377. Während der Regenzeit in den niedrigeren Gegenden des Districtes Palaboehan verschiedentlich wahrgenommen.— An- fang des Jahres gut im Gefieder. NATATORES. ANSERINAE. B. ANATIDAE. 238. Nettion gibberifrons, Mürr. Vord. 385. Ein @ dieser Art erhielt ich bei Soerabaya, es war im December geschossen und befand sich in gutem Gefieder. Te Dre PELECANIDAE. B. GRACULI. 239. Phalacrocorax javanicus, Horsr. Vord. 391. Ziemlich häufig bei Soerabaya. — Mitte des Jahres gut im Gefieder. NACHSCHRIFT. Die in der vorstehenden Liste genannten Districte: Pala- boehan, Tjiheulaug, Tjitjoeroeg und Djampang grenzen an einander, und liegen im westlichen Theile der Residenz Preanger-Regentschappen. Sie werden im Westen und Norden begrenzt durch einen Theil der Vulkankette, welche ihren Anfang hat bei der Sundastrasse und sich hinzieht bis an die Balistrasse im Osten-Javas. Dieser Theil besteht aus den folgenden Bergen: Halimoen, Endoet, Perbaktie, Salak und Gedeh, von welch letzterem der Pangerango einen Theil ausmacht. Die Wijnkoopsbaai liegt im Südwesten des Disrictes Pala- boehan. Einen Theil derselben bildet die Zandbaai, in welche der Zjiletoe mündet. Tjisaät, Tjimahi und Tjiboengoer sind Ortschaften in den obengenannten Districten. Bei Zjiboengoer liegt der Goenoeng (Berg) Missighit, nicht zu verwechseln mit dem Berge glei- chen Namens bei Madjamendala, ebenfalls in der Preanger gelegen. Buitenzorg ist die durch ihren berühmten Planten- twin wohlbekannte Stadt in der Residenz Batavia. In Kediri, Ost-Java, wurde unweit der Hauptstadt dieser Residenz gesammelt, ebenso wie bei der gleichfalls in Ost-Java gele- genen Stadt Soerabaya, M. E. G. BARTELS, TOTAL SOLAR ECLIPSE May 18, 1901 Magnetic Observations at Batavia and Karang Sago (Sumatra) BY W. VAN BEMMELEN. During the Sun-eclipse of May 28 1900 Dr. L. A. BAUER organised in the United States of North- America observations as to the deeclination and horizontal intensity, which, in connection with the registration of the vertical intensity at Toronto, led to the probable result that the eclipse caused in the atmosphere a phenomenon to be compared to a pole following the central shade on its way through our atmosphere and attracting the north-end of the needle. }) The insufficient number of stations of observation, the scan- tiness of the presumed influence in comparison with the ever to be expected irregular oscillations in the terrestrial magnetic force were, in consideration of the importance of a possible existence of that influence, sufficient occasion for BAUER to make a general appeal for a closer observation on May 18t® SR On behalf of the Batavia Observatory observations were made in the eclipse-camp at Karang Sago (Sumatra), while at Batavia observations were made possible, the Batavia Electric Car Company stopping its traffic in compliance with a request made by the Direction of the Observatory. 1) Cf, Terrestrial Magnetism. V, 4. er At Karang Sago photographie self-registering instruments for declination and horizontal intensity had been mounted, likewise a declino-variometer for visual observation. A vario- meter for the vertical intensity, which would have required a very sensitive magnetic balance, was not available. The photographie instruments with the registering apparatus had been mounted on a large pillar in a bamboo hut with thick, lieht-tight walls; the intensity-instrument having moreover been protected from quick and large variations of temperature by woodeotton and eloths. The visual declinometer had been set up in another hut, and allowed the declination te be read with accuracy to two seconds of arc; a few hours before eclipse-time, however, the thread gave way, and the stretching of a new one entirely spoiled the observation. For the Hor.-Int. an old MeyersrerN-unifilar with a thick copperbox was made use of, in which a cylindrical magnet had been suspended by new-silverwire (length 43 em.) and brought in a perpendicular direction at the magnetic meridian by torsion only. A thermometer had been located in the magnetbox. The declinometer was an old LaAMmorT variation-apparatus with a magnet consisting of three lamellae (78 XxX 6 mm.) attached to a cocoon-thread 45 centimeter long. The benzine-lamps for both the instruments were also placed on the broad pillartop-surface, the ray of light retur- ning from the declination-instrument being reflected by a mirror in the direction of the registering-cylinder. The photographic paper had been wound on a revolving- cylinder RrcHarp-pattern. Two cylinders — one with revolving-time of six hours, the other of twenty-four — were employed by turns, being intro- duced into a wooden case, in the front-wall of which was a eylinder-lense. A mirror separately set up threw a base-line on the paper. NA et The testing at Batavia compared with the records of ApiE's magnetograph. supplied the following result tor the secale-value of the Hor. Int.-instrument: Lemm == 0.89 (Jan: 22—23, 1901). For influence of temperature, L found: Extreme temp. 27.°30 and 31.°62: 4.6 mm. per 1° C. March 9—10. Extreme temp. 26.85 and 32.56: 6.6 mm. per 1° C. March 12—13. As to the last determination is to be given a double weight, we get: 5.9 mm.-per 1° C. At Karang Sago the scale-value was determined by alter- nately placing a deflector-magnet at equal distances from the H. and D. magnets perpendieularly on each of the two magnets. Result: bn. == 10 May 6. The influence of temperature was determined by heating the hut with numerous lamps; the variation of the H. F. being determined from the Batavia-magnetogram. Result: 5.0 mm. per 1° C May 19—20. The measuring of the distance: Cylinder-mirror gave the following value for the declinogram: 1] mm. == 1. 10. The thermometer of the H.-instrument was read at irregular hours, the readings, however, gave sufficient information about the daily variation of temperature. May ’ij” 13 14 15 16 17 Mean Loe. time. Reading. | 7h 25m 27,°34 6 25 42 6 45 07, f6 27 40 \7 40 68 6 29 24 im: 10 6 42 74 6 38 02 6 48 27.31 — 176 — Loe. time. Reading. Gele T ID 10 0 Je 28. 00 27 . 10) Loe. time. Reading.| Loc. time. Reading. Loc. time. Reading. 12% 11 45 11 10 om 27.,°92 27. 76 27. 27. 27. zj 16 £ 90, 4 6 | 41 50m 28,°22 29. 22 28. 16 28. 40 27. 45 28. 27 71570 280924 14 50 28. 28. 30 46 27. 29. 00 28. 50 28. 28. % 0 8 8 6 6 8 7 7 7 28. Acecordingly the increase ot temperature is only about one seventh of that of the open air and the maximum. is not reached until late in the evening: the efficacy of protec- ting the H.-instrument from sudden and large temperature changes has thus been proved. For establishing the normal daily oscillation of H and D at Karang Sago, the records for the period May 9—17 were available. After elimination of one day with disturbance (May 10) and one with failed registration (May 12), the reading of the magnetograms gives the following hourly values uncor- rected, only the mean values having been corrected. Hourly values (relative) of the Horizontal Intensity and Deelination at Karang Sago unecorrected for temperature: Unity 7 —0.00001 C. G. S. Loeal time May 9 iP Ho 14 15 16 17 Mean Temp, corr. Corr. mean. Local time May 9 11 12 13 14 15 16 17 Mean Horizontal Intensity. BRE 9E | TOn | 1ln | Noon | IE | /2k 3h 4h 5h Gh SO 10.4 19.5 22.1} 99.1 17.1) 7.7 "0.613A 21.939: Bl - 8.7 13.9 15.2| 18.9) 15.4| 17.0 84-221 9.31 151 27.9 45| 5.1 13.9) 15.1) 12.3) 9.6 5.0— 3.7 114-139 =29.6|- 1.2 14) 4.9} 11.6) 144) 11.9) 64 3.5 4.6/-11.6 35.1) 0.1 10.2 245| 25.7 17.7) 9.1- 7.2|-10.2/-14.4—20.7 —34.4\— 7.0| 18.4 25.4) 21.6) 16.1| 15.3) 4.6/-14.4/-21.3/— 24.1 —18.8| 4.9) 20.7) 27.2) 31.2) 22.1) 6.1-10.2-19.1/-27.5'-36.1 —31.2— 0.9 12.7) 19.0 20.9) 16.4 11.0/ 1.1- 9.5/-16.6-23.0 EO 28 2 2.6 A Oli "06 HOE KET BD =28.2 1.9| 15.3) 20.1 21.0| 15.8| 10.0— 0.3/-11.2/-18.7/-25.4 Declination. OE | 10B jj TAB) Noon y 1B) 2E poke FEAE IDE [6E O6 0/0 4060100 OEL 0 AO A O4 10 0.7 1.3- 0.7 0.6- 08-— 0.6) O2} OA 10 14 OO: 071,00 1:00 023 OA 07e 00 ED HCE Dn DN BeOS 0 Ge AS 1550 Al Oel 0-6 Ales TO b0l- 0.2|- 0.3- 1.3- 1.5 1.0-— 0.3} 0.6 1.0} 1.0 “0.8 EE 210 — 0.3 0:2- 011! -0:0| <03 Ll. 0:81 06 0.3 O.A— 0.4 0.0— O1) Ol 0.8) 0.0 04 0.0| 0.3 0.75 —0.441—0.54/—0.76 —0.89/—0.56 —0.18\ 0.28, 0.64/ 0.81 0.94 A striking feature is the great daily oscillation in the Hor.-Int., amounting to nearly the double of that at Bataria. It has not been possible to trace this difference to any instrumental cause, on which account it is to be assumed as really existing. | During the period May 9—17 the 24 hour-cylinder was LXI. 12k — ME registering by day and the 6 hour-cylinder at night; besides, on May 18 the 6 hour-cylinder was introduced during eclipse-time. For tbe Horizontal Int. the change from one registration to the other proceeded without any difference. The eye-observation of the second variation-apparatus had to procure the correction of transition, but on account of the failure of that observation, the determination of this correction was impossible as well. The thermometer at the H.-instrument was only read before and after eclipse-time on May 18“; this trifling uncertainty about the variation ot temperature was, however, amply made up for by the advantage of the magnetograph remaining wholy undisturbed. The temperatures read are: May 18, rn DRA 26.°29 7-26 26. 18 10 49 26. 70 Ae Sap mn. 27. 20 4 39 27. 54 8 0 27. 54 With these readings a very plausible graphic-curve of the presumable temperature-variation can be drawn, from which curve the temperatures below have been tabulated. In an astronomical camp the time was of course known with more than sufficient accuracy; moreover a time-signal being given on May 18" both at the beginning and the end of the registration on the 6 hour-eylinder, and also at 2.33 p.m. With respect to the Hor.-Int. the magnetogram shows a clear and well-defined curve permitting an easy reading to tenths of millimeters. The curve for the Deeclin- ation was somewhat less distinct, but, considering its great smoothness, the tenths of millimeters could by careful reading be estimated with sufficient accuracy. In the following table the variations dH and HdD are given in absolute units: H being taken to be = 0.367. The zero-point has been chosen arbitrarily. Lt aai A — MI — Values (relative) of the Components of the Horizontal Force observed at Karang Sago: May 15. 1901. Unity 7 —=0.00001 C. G. S. Time of | Tempe- Time of | Tempe- Green- | ie dH HdD Green- | ze dH HaD wich. | magnet. wich. \magnet. | AR15P |26.°74| 39.1| 13.5 |a"22e 26.94 26.4| 10.7 18 lan 382 Laak AA BE HEA ed 07 21 A6 STO dT 24 94 | 25.814 10.7 24 Wier STAAT} 25 94| 25.5| 10.7 27 18:85:50 14.7 1-26 | 95 26.2) 10.7 30 80|- 35,0| 14.7 | 27 95| 25.0| 10.7 33 81) 349| 14.7 28, Sb 2E IUD 36 SSL. Trek 29 95| 24.3) 11.2 39 Sl ad.3) 147 kk 30 95|- 23.8| 11.2 42 841 38.6 | 14:2 3d 060 a ELD 45 Mona. le -13.b a BA ier A6 A33 112 48 86:14 32,2, 13.5 33 96| 23.1, 11.2 51 Sansa! 135 Be pen AG 148:0 LO 5d 88 al3 190 4p db 96\ 22.8) 10.7 57 89-313}: 12.4 Vree 006 SAT 3.5 eld 90-301 119 Rr 97.1 22.6 5 3 EIND OE DEAN CD ONE RE En 30e eh 9 je A7 ap 5 EG Gi 30:01 IEP 40 | A AN 9.5 12 RRD Lorp Aids A O7 A6! A5 15 OEueasror nh Tikes AAr ie 08 et ALAN EB MER 03 271 r 10.77 | 43 98} Ale «88 B WD 26.8 107 kh Aver n IE 21.2 88 BR 003 BRT 10.7 45 98| 212 88 21 | 94| 26,5| 10.7 | 46 98| 214 88 fB Time of | Tempe- | Time of Tempe, | Green- |E | AH | HAD |Greer-| | AH | HUD wich. {magnct. | wich. ‚magnet. | | el wo RA en 5ha7m |26.°98| 21.5, 8.8 |6r18r (27°02| 19.8| 17.1 48 98) ARN el 03, 19.8| 188 4000) € OB M1,B LOD 24 03 | 19.5 an 50 | 98-2181 90 27 04! 19.6| 183 Gill 99 21.8 9.9 30 04 19.9 18.9 52 | 99| 219 [12 33 04 | 20.11 20 Bj dek D0 1 ZBO 119 36 05 20.0! 20.1 54 99 Party 112 39 05 | 20-100 Bat) 99-90 13 42 05| 20.2 21.3 56 RD TD ALA 15 06\ 20.5| 21.3 57197 00! 220 CAT AS 06 | 21.1| 218 58 00! 22.0| 13.0 51 07| 214| 21.8 59 00! 22.0| 13.0 54 07| 216| 224 6 0 00 22.0! 13,5 57 08: 21.9| 224 1 001 SLB «485 7 0 08 220| 218 2 00| 216| 13.7 3 08\ 21.4} 218 3 00| 214| 13.7 6 09| 21.2| 20.6 BEN: TOO LLN NSE 9 10| 21.2| 20.6 5 Oor eD10 1 FRS 12 IL) 21:20) ZE 6 00{\ 20.9 15.4 En: de of 11 | 21.41 208 7 00| 20.8| 15.4 18 12| 21.8| 20.6 8 OE 2070 154 BE 12! 218| 20.1 9 OL/ 20:5j 15.4 Be 13) 222 194 10 ol 20.3 15.9 27 14 22.3 "165 11 O1 | .20.1| 15.9 30 14 | 22.5| 18.3 12 sf “OE 11901 MBO 33 | 15 223 13 Ol} 19.9| 15.9 36 16 | 22.2| 171 14 O1| 19.9| 15.9 391 16 2 15 On 400 | ETET 17) 212 16 02 vds OLTA 45 18| 209| 165 17 ORT IDB ALTE 48 19 | 20.7! - 15.9 ETE 2 | | Time of | Tempe- Time of | Tempe, Green- | SC) ar \ HAD [Green AH HUD wieh. \magnet. wich. | mag net. gie [27,°20\ 20.5| 15.9 [S*51* (27°34{ 119 15.9 Bels 20.2: 20.5 -13.5- |- 54 35 1453 In 1447 ai DORE 1D IDE 36 11.04 185 BDE 21-201 13.5 0 37 | -10.4/ 124 BRK 22 19,6.» 1355 Santee ONT sld 6 | 23| 194| 159 Bâcnla 2BDhiee Ot atlaeh BSL -18.8) 150 OO CL CE ND ES EN 2 TST Eeden lr ale AL Lit Bip ded Ber 26 1182) 174 | 15 42) 861-120 B 47 17e) 171 18 43.00 83 100 21 Oe VER ER AN NO 4 ENTS POD 24 BBL PEET. A4 Bl. «73% 4 100 27 28| 16.6|. 18.3 | 27 AE kr 75 He LORD MN 420-159) 183 | 30 | A7l -68| 10.0 33 29| 154| 18.3 | 33 A8 | _5.6| 10.0 86 =| 30| 146| 194 | 36 49| _ 40} 10.0 39 zin dh LS br ADE 50| _3.3| 10.0 42 A kale ike 07 Te of VAR Bear LAT 1D 45 BD et Tele 45 volke WIB Ie 49 Ted erde 2 48 DA ne AT ABE lers Beim tk lar led Batavia. The Electric Car Company at Batavia stopped traffic from from 11.30 a.m.— 2.30 p.m., during which time two well- trained Javanese assistants read the variation-apparatus WiLp- pattern. In regular succession each of the three instruments was read every thirty seconds. Owing to a misunderstanding however the thermometers were not read. Apie's magnetograph registered undisturbedly; the new and: very sensitive thermographs. with which both bifilar ne mr ARB and balance were recently supplied, give full information about the variation of the temperature. for which reason the eve- readings of WiLp's instruments have been reduced to the readings of the magnetograms. The registration of the magn- etograph before and after eeclipse-time, although more or less disturbed by the Electric Car, admit ot a rough reading. The normal variation tor the Hor.-Int. and Deel. has been made up from the readings of the magnetograms in the same manner as at Karang Sago. From the readings of the Wirp’s instruments the values ot H. and D. on the full minutes Greenwich time have been gra- phically interpolated from the readings of WirLp's instruments. WiLp's balance having no sufficient sensitiveness, only the registration ot the magnetograph-balance has been made avaible. The scale-values were: Wirp’s Variation-apparatus. Apie’'s Magnetograph. EN Ci hd H. 1 mm.=b3 D. A0 D. MEN V. Od In the tables following H. has been taken to be 0.367. The magnetograms of May 1901 cannot be used for the normal movement of the vertical intensity, owing to the great disturbances produced by the Electric Car; in stead ot May of this sun-spot minimum 1900—1901, May of the preceding minimum viz. May 1887 was chosen. Mean (relative) hourly values of the magnetie components at Batavia: Unity 9 =—0.00001 C. G. S. Batavia time. | 8h | 9h | 10%/ ILF|Noon| Ik | 2b | ZA Bk REN Oe Bs | May 9—17, 1901 _dH [28.6 31.8| 39.8 43.5 38.2 20.2 21.7 12.7/ 4.3 0.5) 00 2 3 Ee HdD [13.5 23.1) 27.7 27.6 22.1 15.8 8.9) 44 0.0| 3.2| 19 us ee { May 1887 dv| 7.3 48) 1.5! 00 15 15 3.6 6.71 12.5! 19.5/ 22.8 == WO Values (relative) of the magnetic components observed at Batavia: May 18, 1901. Unity 7 == 0.00001 C. G. S. Time of | Time of | Green- | _dH HdD dV Green- | _dH HaD dv wich. | wich. | Be 108 17.6| 14,1 |AP41® | 26.6 | 24.9 30 16.8 | 21.3| 13.8 | 42 25.9 | 24,9 0 DE 237: 19:8 43 2541 BAST 30 26.9 | 26.1 9.2 44 25.1 \ 24.3 3,0 30.1 | 29.8 6.5 | 45 24.5 30 31.7 | 28.6 5.2 46 24.2| 23.5 4-0 3010 NS GD ASAT 24.2| 23.1 23 29.7 | 28.9 48 23.8 23.0 24 29.3 | 28.9 49 23.5| 22.6 25 28.8 | 28.9 50 220 OAD “ea 26 28.2| 28.9 51 22.0 | 21.8 BO 2/8 28,9 52 | 218| 215 28 27.6 | 28.7 53 21.8 21.3 29 28.0 | 28.5 54 240 All 30 A80 285 76 | 55 219 21.0 31 28.0 | 27.5 56 28.0! 210 32 doe 27 57 B send 33 di A 273 58 210 A20 34 27.7 | 26.9 59 20.6 | 21.0 35 27.9 | 26.2 5h 0 198 LO. 7.8 BE nb 1 19.5 | 21.0 d, 37 27.3 | 24.9 2 19.5 |: 21.0 38 26.8 | 24.9 3 19.5 | 21.0 39 26.7 | 24.9 4 19.6 | 20.8 40 26.7-|-. 24.9. 8.0 5 19.6 | 205 198 5 ZE | Time of Time of Green- dH HdD dV Green- dH HAD dv wich. wich. 5h 6e | 19.5| 20.5 5h37m | 14.7| 17.0 7 19.2\ 20.2 38 14.5 | 17.0 8 18.8 | 20.0 39 14.2 | 17.0 9 18.6 | 20.9 40 14.1 | 17.0| 10.5 10 18.3 | 19.6 78 41 140} a TEEN 11 18.1 | 19.3 42 1311 > 1 12 27-7190 43 13.4| 17.0 13 173 489 44 13,2) 470 14 17:23 | 188 45 13.2 |- 170 15 17.3 | 18.7 46 1321.) AE 16 172 BT 47 132:| 17:00 17 17.2| 188! 48 13.0 | 17.0 18 16.9 | 18.4 49 12:8.|_ „1701008 19 16.8| 184 50 12.7 | 17.0| 10.5 20 16.6 | 18.6| 8.7 51 12.4| 17.0 21 16.6 | 17.7 52 12.1 | 17.0 29 16.6 | 17.4 53 11.8 | 16.9 23 16.5 | 17.4 54 11.2| 16.7 24 KoL 174 55 11.0 | 16.6 25 16 | 174 56 11.0 166 26 15.5| 17.2 57 11.1 | 16.6 27 15:31, 17.0 58 11.0 | 16.6 28 152 470 59 10.9 | 16.6 29 15.3) 17.0 Gh Om | 10.8/| 16.6) 118 30 15.2| 17.0| 10.0 ï 10.9 | 16.6 31 15.2| 17.0 2 10.9 | 16.6 32 15.2| 17.0 3 10.9 | 16.6 33 15.3 | 17.0 4 10.7 | 15.9 5 6 7 34 ol TAL 170 10.2| 15.4 35 149) 117,0 10.0| 15.4 36 14.9 | 17.0 9.9| 15.2! = 185 == Time of Time of . Breen |. dH | HAD dr) Ereen| dE HAD av wich. wich. 6 gm 9.9 | 15.0 6h39m | 10.2 9.2 | 9 GEO ALO 40 10.2 9.1 | 12.0 10 9.8| 149| 12.5 41 10.3 9.1 vt 9.9 | 14.7 42 10.3 9.1 12 0.7 | 14.7 43 10.4 9.1 13 0.7 140 44 10,4 9.1 14 B 13.7 45 10.3 0.1 15 9.5| 13.5 46 10.2 8.9 | 16 9.2| 13.5 47 10.5 8.6 17 9.3| 13.5 48 10.6 8.3 18 9.3| 13.5 49 10.6 8.0 19 9.4\ 13.5 50 VOEG N= An 20 9.4| 13.3| 13.9 51 10.6 7.6 21 Gn 13.1 52 10.4 Dn 22 Or 13.1 53 10.2 ad 23 9.6| 13.1 54 9.8 7.3 24 Bg 131 55 9.8 dek 25 10.5 13.1 56 9.8 rl 26 Oelen 14 57 9.9 6.8! B 9.7 13.1 58 Eke ET. 28 9.9 12,8 59 10.0 6.5 29 10.2) 12.5 Zn Or 9.9 6.4| 10.8 30 t0,4, 124) 13.7 1 10.1 6.3 31 10.6 | 11.7 2 10.1 6.2 32 10.6 | 11.0 3 10.1 6.0 33 10.7. -10:9 7 eN A 505 5.7 34 10.7 | 10.3 5 9.9 5.6 | 35 10.6 9.8 6 9.4 5.6 36 10.4 9.8 7 9.0 5.6 | 37 10.2| 9.6 8 8.9| 5.6 38 10.1 9.4 B 189 5.6 55 == Time of, | | Time of Green- | AE | :HÄD | AV Green | dE! HAD wich. : wich. 7h10nl 89| 54A| 91 | 721 8.9 5.1 el 9.0 52 22 89 5.1 12 9.0| 54 30 arl bol an 13 9.1 5.6 80 5.4 | 10.0 14 9.1 5.6 30 |— 9.3 7.8 | FE 15 9.0| 5.6 9-0 |=126[ <91 ARB 16 8.8 54 30 |—16.3| 10.3| 28.9 17 8D Oele 10 0 211 | 48:90 | 340 18 8.8 51 30 |—-19.5 | 15.2| 35.1 19 8.8 5.1 11 0 |=16.3| ‘16:41 GRS 20 8.8 5.1 8.4 On the plate the trace of the horizontal vector for Karang Sago on May 18*, 1901 and that for the period May 9—17 (scale 1 mm. — 0.2 7) is inscribed (fig. 1). Fig. 2% gives the same for Batavia on the same scale and fig. 2% on a scale of 1 mm. —= 1 y. Fig. 3 gives the oscillation of the vertical intensity at Batavia on May 18'* and mean oscillation for May of the minimum sun-spot year 1887. Fincly the mean May-vectordiagram for the period 1883— 1899 for Batavia has been inserted as figure 4. Let us first submit these figures to a closer examination. The average curve deseribed by the extremity of the horizontal vector at Karang Sago and at Batavia, deduced from the period May 9—17, fairly corresponds with that according to the May-diagram 1883-1899 but for the fact that at Karang Sago the maximum morning-elongation was not reached before 5.18 Gr. t. The magnetogram for Karang Sago for May 18'* shows that this maximum elongation was reached at about 4.0 Gr. t- ant iel enn on the given date, while at 5.18 the descent had already set in. the movement of the needle slightly defleeting from the normal course later on in the day too. Kor this reason it is for the present impossible to state what the undisturbed course would have been. Two ways of building up a hypothesis on this are open: either two points lying on two rather undisturbed parts may be conneeted with each other — (2 casu those for 4.30 and 4.0 are the most expedient tor this purpose — or the mean curve may be shoved parallel to itself in such a wav that the point for 5.18 shall coïncide with the corresponding one for 5.18 of the course for Mav I8®. If, however. there is an eclipse-disturbance. we have to fear that the one at 5.18, ie. half an hour before the time of totality. will have made itself felt alreadv. For Butaria the difficulty is of less importance; for here the curve between 4.30 and 5.30 is pretty parallel to the mean one (9—17 May), aud it is obvious that the thing to do is to make the points for 4.53 (12.0 Bat. t…) coïncide. It will then appear that the points for 8.0 again fall close to each other. which all the more supports our hypothesis. With respect to the Karang Sugo vector-curve of May 18'*, the first thing that strikes us. is the movement towards the west after 5.18 and its castward change of direction at 5.45. in consequence of which a loop is formed. The secondary turning-points fur horizontal intensity at 5h 45" declination at oh 45e (totality at Ker. Sago 5h 3844") are obvious on the magnetogram. After this the movement towards the east continues, in consequence of which a much larger loop is formed, in which the direction of motion is reversed, the maximum eastern elongation being reached at 6.55. From 8.0 to 8.30 the movement is pretty normal, but after this another deflection towards the west sets in. =D The eurve for Batavia, where the middle ot the eclipse occurred at 6.0, has a regular course till 5.30, after which, however, a decidedly western deflection with increased depression of H shows itself, changing a short time after 6.0 into an eastward movement with increase of H and stopping at 7,15. It will be noticed that the curve at 5.45, i.e at the very moment when the striking loop movement alluded to above took place, is quite smooth, whereas it-shows a slight irregularity at 6.15. (Vide table). The first hypothesis made in order to explain these irreg- ularities is, that the westward movement and first loop at Karang Sago as well as the movement towards. the west at Batavia were caused by the eclipse; that afterwards, however, a common disturbance set in bringing about the second loop at Karang Sago and the eastward deflection at- Batavia. Looking at the variation-curve for the vertical intensity at Batavia on May 18** together with the normal one (May 1887), we see that the course is «a. normal one till 5.10, after which time a decided defleetion occurs, following which in the direction indicated by the broken line, we first get an incrcase until 6.20, then a decrease until 7.35, and further an inerease again. According to our first inns the diein increase may be aseribed to the eclipse, the strong decrease to the second disturbance. From the American observations of 1900 Baver concludes that some magnetic phenomenon, attracting the north-end of the need- le and following the central shadow, traversed the atmosphere. Let us imagine this phenomenon to be connected with a height H above the surface of the earth and to be above some point at a-distance X from the station of observation. The horizontal component of the attracting force will then be Gras a + 9% and, when approaching from-a distance oo, this component == E — 1 will first increase, show a maximum when H == NX, decrease after that and become zero when NX = 0. ijs vertical component will reach a maximum when X == At the beginning, the behaviour of the ren cOMm- ponent at Karang Sago fully agrees with this hypothesis. The first maximum has reached at 5.45, ie. four minutes after the middle of totality. The distance at which the magnetie phenomenon Bloes the central shade, is not known. Considering, however, that Herm CrayroN |) has found + 500 miles = + 15 minutes of time for the metcorological disturbance, we may in this case agree upon a smaller distance, as a matter of course; some few minutes will certainly come nearer the truth. As a minimum we find 4 minutes here. The rate of velocity of the central shade across Sumatra being 32 K.M. per minute, we find for H == 226, 271 and 317 K.M. resp. with a lagging of 5, 6 and 7 minutes. | The vertical component, decreasing in the United Se where the north-pole is dipping, must have increased in Sumatra where the south-pole is dipping, which is confirmed by the observations at Batavia. It is to be regretted that the variations for the vertical force at Karang Sago are wanting, because they might probably have recorded the moment of the crossing of the magnetic phenomenon. As a counterpart to the first hypothesis, drawn up in order to explain the variations of the magnetic force at Karang Sago and Batavia, it is possible to make another, in which the influence of the eclipse is assumed to have worked long afterwards and to have produced the second large loop at Karang Sago as also the eastward hump at Batavia. A close study of the material gathered by the different observing stations over the whole earth, will perhaps render it possible to decide between the two hypotheses. 1) H. Herm Crayron, The eclipse cyelone and the diurnal eyelones. Annals of’ the Astr. Obs. Harvard College. Vol. XVIII p. 1. == HS Observations during former eclipses. Not before the observation of an influence during several eclipses it will be possible to solve the problem in hand. In view of the rareness of total eclipses, it is therefore of importance to take into consideration former observations as well. For this verv reason I venture to call attention to a paper by the first director of the Batavia Observatory Dr. P. A. BerGsma „Magnetische waarnemingen gedurende de zons- verduistering van 12 Dee. 1871. Natuurkundig Tijdschrift voor Nederlandsch-Indië 1873”. To begin with, Dr. BERGSMA mentions all that has been observed in comneetion with the question under consideration, and from this historical compilation it appears that everything done before 1870 may be safely dismissed without further notice. In 1870 series of observations of the declination were made in /faly (solar-eclipse of 22 Dec. 1870). viz. at Terra- nova, (Sicily, totality), Naples, Home, Livorno, Florence, Bologna and Moncalieri. Mr. DramirLa—Mürrer, the organizer and observer at Terranova, laid down his reports in the C. &. LXXII pag. 575 and 1230, while he published the observations in full in a paper entitled: Melisse totale del sole del 22 Dec. 1870. Osservazioni meteoriche ev _magnetiche esequite in Terranova di Sicilia. Relazione di D. EK. Dramirva— Mürren e Lucciano Serra. Milano, R. TrEves 1872. DiaMiLLA—MürLLeR was of opinion that he had observed a verv pronounced in- Huence, but in a sharp criticism BERGSMA proves: firstly, that DraMmirra—Mürurer made the observations in a super- ficial way and interpreted them with a biassed mind, secondly; that by mistake the scale-value for Terranova was counted double. In 1871 BerGsMA made some observations of the declination Batavia and at Buitenzorg, and afcer a scrupulous examination was led to the conclusion that the Italian observations no nm more than those in Java proved the declination of the needle to be influenced by the solar-eclipse. Below are found the declination values at Terranova (with corrected scale-value) as western deviations from the most eastern reading for that place, observed at 9.30 a.m.…. together with the deviations from the normal values at Bataria and Buitenzorg, both during eelipse-time. The beginning of the eclipse at Zerranova oceurred at 0.41, the totalitv at 1.57, the end at 3.18 (loc. time). At Buitenzorg these moments were respectively 9.6, 10.29!/, and 0.5. Variations of Western Declination observed at Zerranovra (Sicilia), on Dee. 22, 1870. Oh oml 4221 1e om) 4/22! 1n36r| 3/31"! 10 | 422 | 3 | 422 ats ad 2015 2 | b|4 5 38 | 331 | 30 | 455 | 6 l4 5 39 | 321 | 31 | 455 TOA EIN 40 | 3 21 40 [515 | 8 | 440 | ONE 4l | 529 | 9 [422 | 3 1321 | 42 | 542 10 |4 8 | 44 | 3 21 43 [6 19 12 | 3 41 45 | 315 44 | 636 | 14 | 422 | 46 | 3 21 46 17 9 15 | 422 | 47 | 331 | Lt 18 | 415 | 48 | 331 | 48 | 656 19 | 415 | 49 | 3 48 49 | 6 56 20 | 348 50 | 3 41 50 | 6 49 | 23 \ 3 48 52 | 3 28 51 | 6 36 | 26 | 348 | 53 1315 | 526 2 | 27 | 348 | 54 | 315 | 54 | 556 || 28 | 348 | 55 | 315 | 55 | 455 | 20 ‚3 48 58 | 254 | 67 | 428.) 30 348 59 3u | 58 | 422 | 33 | 348 | 2 0321 59 | 4 22 | 35 | 348 | | oe ae Es. 1 is gh gm 3121! gh gm) 5/29 gn3ogml 4/55! 3 | 4 22 | 19 [529 | 40 | 422 | 4|A22 | 20 | 522 | 50 | 415 | 54 20 Zie B Bl | 415 | 6 | 422 22 | 522 | 55 | 415 | 74 49 23 | 529 || 3 O|455 | 8, 428 24 | 5 29 [07/51 9428 25 | 536 | 20 | 529 | 10 | 435 | 26 | 5 49 253 16 2 It { 438 || 27 | 549 | 30 | 515 | 12 | 438 | 28 | 549 | 35 | 529 | 13 | 455 | 29 | 6 2 || 40 | 455 | 14 | 4655 | 30 | 559 | 50 | 455 | EN ME 34 | 522 | 4 0455 | 16 | 542 | Ae 17 (529 | 36 | 512 || | Deviations of the normal values of the Declination observed on Dees. 12471871: Batavia. |_ sk ge Lok 11} 12% 0 007 E 0/93 E 014 W 0/29 W 057 E 5 0.07 0.93 0.00 0.43 0.65 10 0.36 0.86 0.07 0.36 0.79 15 0.43 0.57 0.14 E 0.14 0.14 20 0.72 0.50 0.22 0.22 1.01 25 0.86 0.57 0.36 0.14 1.08 30 1522 0.43 0.22 Old 1.08 35 1.15 0.29 0.22 W 0.07 E 1.15 40) 1.08 0.07 0.453 0.22 1,32 45 0.86 0.00 0.50 0:07 1.08 50 0.93 0.00 0.50 0.36 1,36 55 1:15 0.07 W 0.50 0.36 1.36 — 193 — Buitenzorg. sh Gh Lok Lb 128 0 0 32E 1/02 E 032 W 0/06 W 102 E 5 0219 1.02 0.00 0.00 E02 10 0.45 0.89 0.06 E 0.06 E 109 EIN ORB 0.17 0.26 0.06 1.38 20 0.70 0.64 0.32 0.38 1.34 25 0.89 0.70 0.57 0.45 1.40 30 1.40 0.45 0.57 0.38 1.34 35 1.21 0.26 O2 0.38 1.28 40 eb 0.26 0.06 W 0.51 1528 45 1.02 0:13 0.06 0.70 1.34 50 1.02 0.00 0.06 0.77 1.40 55 1.15 0.19 W Wm Ke 0.70 1.47 At Terranova the day of the eclipse was not magnetieally quiet. After the first contact the needle moved towards the west, but after a quarter of an hour the movement shoved towards the east and the maximum eastern defleetion was reached a few minutes before the time of totality. After- wards the needle moved towards the west, performed another movement towards the east. finally occupving a western maximum at the last contact. During eclipse-time at Batavia and Buitenzorg the needle performed a movement of about one minute and a half ot arc towards the west, which was, however, interrupted by à partial retrogression towards the east, lasting from half an hour before the middle of the eclipse to half an hour atter. The transition from the movement towards the east to a movement towards the west took place a few minutes before the middle. Consequently it can scarcely be avoided to eonclude that in Sicilia m 1870 and in Java in 1871 during the eclipse a movement of the needle was observed, the reverse of the which was observed at Karang Sago and at Batavia in 1901. Batavia, August 1901. LXT. 13k Vectordiagrams (H.F. ) Batavia A AA May 18,1901 EE Bae AD veh 7t5 Fig.3. Fig. |. ke R E iK Vertical Force / een Vectordiagram (HE) *, TE Karang -Sago EL ij …… May 18,1901 ts May 1887 ", A NS AN Oh zh gh a* Bh gh zh gh gh s0h ah j2h 13h | es 4h 5 Vectordiagram (H.F.) E Batavia Re] May 1883-’99 VULKANISCHE VERSCHIJNSELEN EN AARDBEVINGEN IN DEN OosT-INDISCHEN ARCHIPEL waargenomen gedurende het jaar 1900 VERZAMELD DOOR HET Koninklijk Magnetisch en Meteorologisch Observatorium te Batavia. A. VULKANISCHE VERSCHIJNSELEN. De berichten over het jaar 1900 wijzen op een geringe verhoogde werking der vulkanen Dempo op Sumatra, Gedel en Smeroe op Java, Rendjani op Lombok en van den vulkaan van Ternate. 1. Vulkaan Dempo. «. Op 4 Juni des namiddags ongeveer 2 uur werd door de geheele streek der Pasimah Oeloe Manna van de zijde van den Dempo een knal als een kanonschot gehoord, waarna een hooge rookkolom uit den berg opsteeg, die, na den top gedurende een paar uren geheel te hebben omhuld, door den toen heerschenden Westenwind in Oostelijke richting wegdreef. (G. R. 17931/00). b. Volgens bericht uit Zulang Padang was den 26sten en 27sten October de Dempo in werking; den 27Sten ongeveer 3 uur ’s namiddags stak in de geheele onderafdeeling Ampat- Lawang een hevige wind op, vooral in Margas Semidang en bn Pasemah Aerkroh. Overal lanes de wegen waaiden vele boomen om, en de daken van huizen en bruggen werden beschadigd. In Doesoen Nandjoegan en Marga Aerkroh stortten alle huizen in en vielen alle klapperboomen om. (G. R. 25467/00). IL. Vulkaan Gedeh. Voor de verhoogde werking van den Gedeh zij naar het verslag omtrent de Soefahoemi-aardbeving hierachter bewezen. II. Vulkaan Smeroe. De vulkaan vertoonde in de laatste dagen van Maart verhoogde werking. Den 29sten Maart omstreeks 7 uur ’s morgens werd te Pempeh, afdeeling Loemadjang, residentie Probolinggo een lichte aschregen waargenomen. Den 11% April wordt bericht, dat de vulkaan vrij hevig werkt; aanhoudend worden dikke rookwolken uitgestooten, terwijl de uitbarstingen van een dof gerommel vergezeld gaan. De lava vloeit in Zuidelijke richting. Op de erfpacht- perceelen vallen lichte aschregens. IV. Vulkaan Pendjani. In den avond van den 30ste November om kwart voor negen begon op Lombok een aschregen te vallen, welke eerst in den nacht van den Ist" op den 2ter December ophield en afkomstig was uit den krater van het Rendjant- gebergte, die ook daarna nog teekenen van verhoogde vulkanische werkzaamheid bleef vertoonen door het uitstooten van zware rookkolommen. Het water van eenige der op dat gebergte ontspringende rivieren werd in dienzelfden tijd sterk troebel. Volgens onderzoek van Dr. R. D. M. VERBEEK is de asch bazaltisch en bevat: veldspaat (plagioklaas), augiet (donker- groen), olivien (lichtgroen) en magnetiet. Het kiezelzuur- gehalte was 51.5 °%/%. Ee EEDE Te reeet nan nen aen a A aha ok en — 197 — V. Vulkaan van Zernate. De vulkaan vertoonde in de maand Mei eenige verhoogde werking maar was begin Juni weer tot rust gekomen. B. AARDBEVINGEN. Door de goede zorgen van den Resident van Zernate heeft de aardbevingsdienst een uitbreiding gekregen; maan- delijksche berichten toch worden nu ontvangen van de plaatsen : Pernate _ KEiland Zernate. Sanana Eiland Soela Besi. Batjan Batjan. Windessi Nieuw-Guinea. 2 19 Patani „ Halmaheira. Manokwari „ 4 Galela de nf Fak-fak ze Kientong de Celebes. Nadere regeling van den aardbevingsdienst wacht nog op de instructiën der in wording zijnde Internationale Seismische Vereeniging. Onder de talrijke bewegingen van den bodem gedurende het jaar 1900 zijn de zware aardbevingen van Kepahiang op 6 Januari en van Soekaboemt den 14° Januari verreweg de belangrijkste. Een afzonderlijk verslag over deze laatste aardbeving volgt hierachter. — 198 — A Residentie of Berichtgever. Waarnemingsplaats, Gouvernement en Eiland. Aardbevingsberichten over Januari 1900. De tijdelijke posthouder Galela. Ternate, Halmaheira. R. H. Kleijn. Soekaboemi. Preanger-Reg., Java. J. de Koning Knijff. (Soekaboemi. Preanger-Reg., Java. G. R. 2292/1900, Mokko-Mokko. Benkoelen, Sumatra. W. L. Landman. Noordwachter. Batavia, Noordw. G. R. 734/1900, Kepahiang. Palembang, Sumatra. G. R. 734/1900. Palembang. Palembang, Sumatra. G. R. 1053/1900. Telok-Betong. Lampongsche Dis- ‚ 667/1900. W. K. Landman. Observatorium R. H. Kleijn, H. van Meerten. Resident. De tijdelijke posthonder. J. de Koning Knijff. Muntok. Noordwachter. Weltevreden. Soekaboemi. Buitenzorg. Soekaboemi. Galela. Soekaboemi. tricten, Sumatra. Banka, Banka. Batavia, Noordw. Batavia, Java. Batavia, Java. Preanger-Reg., Java. Preanger-Reg., Java. Ternate, Halmaheira. Preanger-Reg., Java. Datum. Or ot 6 _ Uur. | Loeale tijd. 7u ? 12u 13u 45m 19u 55m dd + 2 DE 2u Om Ju 15m Ju 5m 2u 6m 14s 16u44m50s gu 12u 30m 16u Jom Tijds- ‚verschil ‚met Ba- tavia. Duur. Minuten| Seconden. | 4-8), NBG 6) > + 6 | Eenige EEE EEE 120 ot 0 1 0 2-3 — 84 4 ONE — 199 — C D E An Bijkomende verschijnselen Mr: Intensiteit Ee Richting. en en aard der beweging. D opmerkingen. ZW—_NO Horizontaal; zachte, trillende be- weging. eenen Zes schokken, waarvan één te 11u hevig. neen Een vrij hevige schok en twee kleinere. NZ. Eenige lichte schokken. W—0. Alle richtingen. NZ ZO_NW W—_0 WN. Verticaal (?). ZO—NW. Zware aardbeving. Vrij hevige horizontale aardbeving. Vrij hevige schok. Twee kort op elkander volgende schokken. Vrij hevig. Vrij sterk. Twee zwakke schokken. Twee snel op elkander volgende he- vige stooten. Verticale aardschudding. Horizontaal; zachte, trillende be- weging. Twee flinke verticale schokken. Ook te Tebing Tinggi hevig. Gepaard met onderaardsch gerommel, en gevolgd door drie geringe stooten in richting NO—ZW; vele huizen ingestort. Eén inlandsch fuselier gedood, één gewond. Schade te Tebing Tinggi + f 5000. Ook waargenomen te Soekadana (richting O—W) Kota Agoeng en Manggala (richting NO—ZW) Aanvang volgens Ehlert’s drieslinger 2u 6m 118, Ook opgeteekend door de seismografen Ewing en Agamemnone en den magnetograaf. Lampen in trillende beweging, doch zonder slingering; schokken dus waarschijnlijk ver- ticaal. Seismogr.-Milne, Batavia, aanv. = 16u 41m,0 B.T. Te 22u 30m nog twee kleinere schokken. De Gedeh stoot ’s nachts rookwolken uit. 00 Berichtgever. A Waarnemingsplaats. Residentie of Gouvernement en Eiland. B Tijds- E | Uur. verschil, Duur. = met Ba- + tavia. e=) an) Locale tijd. Minuten, Seconden. Aardbevingsberichten over Januari 1900 (Vervolg). J. de Koning Knijff, G. R. 2293/1900. A. Limburg. J. de Koning Knijff. Soekaboemi. Loeboe Lintang. Tomohon. Soekaboemi. De tijdelijke posthouder. Galela. Resident. J. de Koning Kuijff. J. de Koning Knijff. K. A. R. Bosscha. J. de Koning Knijtf. J. de Koning Knijtf. K. A. R. Bosscha. Resident. J. de Koning Knijff. K. A. R. Bosscha. Resident. G. R. 1984/1900. J. de Koning Knijff. Soekaboemi. Soekaboemi. Soekaboemi. Malabar. ‘Soekaboemi. Soekaboemi. Malabar. Soekaboemi. Soekaboemi. Malabar. Tjidamar, Djamp. W. Madjaleneka. Soekaboemi. DNIN ror x Preanger-Reg., Java. Benkoelen, Sumatra. Menado, Celebes. Preanger-Reg., Java. Ternate, Halmaheira. Preanger-Reg., Java. Preanger-Reg., Java. Preanger-Reg., Java. Preanger-Reg., Java. Preanger-Reg., Java. Preanger-Reg., Java. Preanger-Reg., Java. Preanger-Reg., Java. Preanger-Reg., Java. Preanger-Reg., Java. Preanger-Reg., Java. Cheribon, Java. ‘Preanger-Reg., Java. 6 15u Oi 8) 22u zn 3 3) ju- 150 IS 8) 4u Oes SEN 10 3u 15m |— 84 5 10 2u 15m ol se 10 gu 30m Oil dee Ui OM ER abra 11 lAu- Sm Sn 12 (ON Be 15 [2u Sm Ot re 12u JOm 13u 45m ij l4Au-5OQm le Se En 16u OQ Pr 15 20u 130 IZZ SN 14 ju 45m 0 1 14 gu Onl zu 15m 0 In Tu 50m Ol 14 7u 20m Is ASN ls Ml EEEN 30 JA jt 11U 30m |= 6 14 23u 20m 0} 1019 — 201 — RK 0 D E Eet? | Bijkomende verschijnselen Intensiteit Richting. en en aard der beweging. Ô opmerkingen. NEN Een flinke verticale schok. De Gedeh was duidelijk zichtbaar en daarbo- ven verhief zich uit den krater een donkere rookwolk. ‚Mr. R‚ H. Kleijn nam nog een zwakken stoot |__waar. ? Lichte schokken. | En Licht: verticaal. En Een kleine verticale schok. Mr. R. H. Kleijn nam nog twee zwakke schokken waar. W—0. NO—ZW. EW, Horizontaal; zware golvende schok- | Tegelijkertijd werd ook een zeebeving waargeno- ken. men, Een vrij hevige verticale schok. | Seismogr.-Milne, Batavia. aanv. — 2u 28m,3 BT. Een kleine verticale schok. Eenige zwakke schokken. Licht. | Eenige zwakke schokken. | Flink, verticaal. . .… Zwak se Twee flinke, „ ‘Tusschen 14u 50m en 16u Om verscheidene kleine schokken. Zwak DS Licht. Vrij hevige verticale aardschud- ding. Een flinke en een zwakke schok. Flink, horizontaal. Vrij flink, verticaal. | Seismogr.-Milne, Batavia, aanv. — 7u 11.1 BT. Tamelijk. Horizontaal. | Zeer hevige. ‚Dit is de hoofdschok waardoor de verwoestingen zijn aangericht. Zie verslag hierachter. Seismogr.-Milne, Batavia, aanv.—=23u 21.0 B.T. — 202 — A B Residentie of Á Tijds- Berichtgever. Waarnemingsplaats. Gouvernement Var. verschil, Duur. — 9 | 3 rat E met Ba- ii Eiland 5 r / : taviad. 4 en Eiland. Locale tijd. | | 5 Minuten, Seconden. | Aardbevingsberichten Jaxuari 1900 (Vervolg). : G. R. 1776/1900. Rangkas-Betoeng. |Bantam, Java. 1A |F 23u 30m |H 2 30 & H. van Meerten. Buitenzorg. Batavia, Java. 14 23u 25m ON K. A. R. Bosscha. Malabar. Preanger-Reg,, Java.) 14 23u 30m |— If Resident. District Tjipoetri. |Preanger-Reg., Java.) 14 15u 3m 22 2 8 Resident. Waroengkondang. [Preanger-Reg., Java. 14 23u 20m Ork Resident. District Tjikondang./Preanger-Reg., Java.) 14 23u 20m |, 9 fen | Resident. Soemedang. Preanger-Reg.. Java.) 14 23u 30m | A G. R. 1636/1900. Poerwakarta. Krawang, Java. 14 23u Wm |— 3 fn ti J. de Koning Knijff. [Soekaboemi. Preanger-Reg., Java.) 15 1u 30m 0 3u 10m 0 de H. Bik. Batoe Toelis. Batavia, Java. lb 4u 0 J. de Koning Knijff. |Soekaboemi. Preanger-Reg., Java.) 15 4u 30m 0 4u 50m su 40m 14u {7u Halte-chef. Batoe Toelis. Batavia, Java. 15 23u 40m 0 leen “ nin E EN Venn te U ER ee | inert gn ke C D E fe Bijkomende verschijnselen Intensiteit Richting. en en aard der beweging. : Ee opmerkingen. ZN. Schokken. Ook waargenomen te Serang, Anjer-kidoel en Laboean Bantam. EE eenen enenteenndeedvesdeeeneedeen Lampen in trillende, niet slingerende beweging. De van: Flink. eenst seeden df: Beschadigd: Controleurswoning te Patjet en districtsgevangenis. ni Beschadigd: koffie-inkoopspakhuis Lampegan, woning haltechef, gedeelte der heerendienst- wegen. Op den 14den en 15den zijn 18 schokken waar- genomen. EE ereenennehenanensernntnskien Beschadigd: halte gebouw Tjibeber, koffiepak- NZ en W—0. DW: Twee vrij hevige horizontale schokken. Zeer flink, Flink. Kleine aardbeving, Flink. ” Zwak. huis Soekanegara, steenkolenloods, goederen loods en waterreservoir staatsspoorwegen, Ook waargenomen in de Pamanoekan en Tjias- semlanden. De Gedeh vertoonde in geringe mate verhoogde werking (Zie bijlage). Seismogr.-Milne, Batavia, aanv. — 1u33m 6 B.T. Daarna voortdurend kleinere schokken, terwijl de grond steeds in trilling bleef, Daartusschen voortdurend kleine schokken en trillingen. Zes flinke verticale schokken, daarna diverse kleinere, mn A B Residentie of Tijds- Berichtgever. Waarnemingsplaats., _ Gouvernement = ur, eg Duur. 5 tavia. en Eiland. a | Loeale tijd. Minuten) Seconden. Aardbevingsberichten over Januari 1900 (Vervolg). „de Koning Knijtf. „de Koning Knijff. ‚ H. Kleijn. de Koning Knijff. ‚H, Kleijn. .R. 3111/1900. p= . H. Kleijn. . H. Kleijn. ‚ H. Kleijn. „ Limbarg. ‚ Veen. R. H. Kleijn. R. H. Kleijn. R. H. Kleijn. R. H. Kleijn. JW D Resident. K. A. R. Bosscha. G. R. 2893/1900. G. R. 3411/1900. Soekaboemi. Soekaboemi. Soebaboemi. Soekaboemi. Soekaboemi. Lais en Mokko- Mokko. Soekaboemi. Soekaboemi. Soekaboemi. Tomohon. Kele-Londej. Soekaboemi. Soekaboemi. Soekaboemi. Soekaboemi. Manondjaja. Malabar. Tjiamis. Banjoemas. E. A. Genie-Officier in\Gombong. de 2de Milit. afdeeling. K. A. R. Bosscha. Malabar. Preanger-Reg., Java. Preanger-Reg., Java. Preanger-Reg ‚Java. Preanger-Reg., Java. Preanger-Reg., Java. Benkoelen, Sumatra. Preanger-Reg., Java. Preanger-Reg., Java. Preanger-Reg., Java. Menado, Celebes. Menado, Celebes. Preanger-Reg., Java. Preanger-Reg., Java. Preanger-Reg., Java. Praanger-Reg., Java. Preanger-Reg., Java. Preanger-Reg., Java. Cheribon, Java. Banjoemas, Java. Bagelen, Java. Preanger-Reg., Java.) : 16 ii 18 19 20 21 wije ko bo DO NO DO DO DO LO HO LO LO OO OO OO ml FT pa OP OP OP IN 28 28 Su 14u 15m — 205 — C D E hijg Bijkomende verschijnselen 2 DK Intensiteit. Richting. en en aard der beweging. | 4 | opmerkingen. ed Flink, verticaal. Eeen. E ; DE Klein, Ee Daartusschen verscheidene kleinere schokken. Mr. B. H. Kleijn, nam S schokken waar. wennnetennennnnnnnseenenn: Klein. Mr. R. H. Kleijn, nam S schokken waar. edes Middelmatig sterk, RORE bee reeet Acht zwakke schokken. Ene sans deed ene: Lichte schok. Mr.R.H. Kleijn, nam nog een zwakke schok waar. eveneens Twee schokken. ZN. Lichte horizontale schok. Deze aardbeving werd ook gevoeld (zie G. R. 3225/1900) in de afdeelingen Seloema en Kauer, gepaard met meerdere schokken. In de afdeeling Kauer was de richting NW-—Z0. Ook op de hoofdplaats Benkoelen zijn op dien datum en dat uur schokken van aardbeving gevoeld. Seismogr.-Milne, Batavia, aanv. = SU 43m 8 BT, eeen. Twee schokken. Benet Twee schokken. ene Twee schokken. Bena nennen Vrij sterke verticale schuddingen. ZO_NW Vrij sterk. ten neten Vier schokken. An Zeven „ nn Drie g Meens Eén schok. NO-—ZW Lichte horizontale schokken. Seismogr.-Milne, Batavia, aanv, — 13u 6m 3 B.T. Ee Tamelijk. Es : En pe 5 O—W. Eenige lichte aardschokken. & 5 5 5 W_—0. Lichte aardschokken. 4 pe À 5 NW-—20. Horizontaal. ; 5 5 RE Licht. Door middel van de kwik-seismograaf van __Lepsius waargenomen. ken Berichtgever. Waarnemingsplaats. A Residentie of Gouvernement en Eiland. Datum. Uur. | Locale tijd. Tijds- verschil met, Ba- tavia. Duur. Minuten) Seconden. Aardbevingsberichten over Januari 1900 (Vervolg). vannesa vere vl K. A. R. Bosscha. ‘Malabar. [Preanger-Reg., Java.l 28 2lu 50m R. H. Kleijn. Soekaboemi. (Preanger-Reg., Java.l 29 | K. A, R. Bosscha. Malabar. \Preanger-Reg., Java.) 29 12u 55m R. H. Kleijn, Soekaboemi. Preanger-Reg., Java.) 80 |... R. H. Kleijn. Soekaboemi. Preanger-Reg., Java. 81 |. G. R. 3489/1900. Afdeeling Ngrowo. (Kediri, Java. 31 4u 30m Aardbevingsberichten over Februari 1900. R. H Kleijn. Soekaboemi. Preanger-Reg., Java) Lj. R. H. Kleijn. Soekaboemi. Preanger-Reg.,Java., òj-e R. H. Kleijn. Soekaboemi. Preanger-Reg., Java. + ER G. R. 4927/1900. Eiland Saparoea. _ |Amboira, Saparoea. | 4 13u Observatorium wachter.|Weltevreden. Batavia, Java. 5| Su 22m 385 R. H. Kleijn. Soekaboemi. Preanger-Reg., Java.) Öl Resident. Tjiandjoer. Preanger-Reg., Java.) 5 8u 20m K. A. R. Bosscha Malabar. Preanger-Reg., Java.) 5 gu 56m Resident. Manondjaja. Preanger-Reg., Java.) 5 su 30m Resident. Soemedang. Preanger-Reg., Java.) ò gu G. R. 3837/1900. Afdeeling Galoeh. (Cheribon, Java. 5 gu 30m R. H. Kleijn. Soekaboemi. Preanger-Reg., Java.) 6 ERS Resident. Tjiandjoer. Preanger-Reg., Java.) 6 20u Resident. Tjiandjoer. Preanger-Reg., Java.) 6 20u 45m G. R. 3838/1900. Poerwakarta. Krawang, Java. 6 20u 30m J. de Koning Knijff. (Soekaboemi. Preanger-Reg.,Java.l 7 |. T. Ottolander. Pantjoer. Besoeki, Java. 8 10u G. R. 5429/1900. Ampenan. Bali en Lombok, ij) 15u 50m Lombok. R. H. Kleijn. Soekaboemi. Preanger-Reg.. Java.j 10 Jou R. H. Kleijn. Soekaboemi. Preanger-Reg., Java.) 11 gu 50m R. H. Kleijn. Soekaboemi. Preanger-Reg., Java.| 12 7u 15m at U nes C D E Pril Bijkomende verschijnselen an Intensiteit Richting. en en aard der beweging. } opmerkingen. En | Licht. En ‚Één schok. | BEN Rn | Licht. ERLE El 0. ‚Één schok. NN Twee schokken. ren ARN | Licht, horizontaal. Br. el Twee schokken. MEE: Één schok. Ze ONNA E NZ. Korte doch vrij hevige horizontale schok. NNW—220. | Zwak. Seismogr.-Milne, Batavia, aanv. —8u 23m 0 B.T. MEE rn Twee schokken. EEN Lichte schokken en trillingen. ENE Zwaar. —N. Lichte horizontale schokken. Z Vrij hevige horizontale schok. edn Eenige lichte schokken. AE _ | Drie schokken. EN Verticaal. Eeen. Verticale schok. ME a. Lichte trilling. | ete: Kleine schok. (In jaren had er geen aardbeving in deze treek plaats gehad. nk Eenige lichte schokken. Seismogr.-Milne, Batavia, aanv. 15u 8m 5 B.T. aen Verticaal. Te AUS Berichtgever. Waarnemingsplaats. A Residentie of Gouvernement en Eiland. = =| + =| A Uur. Locale tijd. Tijds- verschil met Ba- tavia. Duar. Minuten) Seconden. Aardbevingsberichten over Februari 1900 (Vervolg). ‚ H. Kleijn. A. van Balen. . H. Kleijn. G. R. 5540/1900. H. Veen. A. Limburg. G. R. 5232/1900. ENE G. R. 5206/1900. Observatorium wachter. Gehe G. RB. 5207/1900. 5207/1900. „ 5232/1900. 5579/1900. ‚ Kleijn. R. 5251/1900. G. R. 5579/1900. R H Kleijn. 6630/1900. . Kleijn. „ Kleijn. . 5428/1900. .„ 6796/1900. 5578/1900. R. Bosscha. Eiland Lombok. Koeningan, Bali en Lombok, Cheribon, Java. Bali. Lombok. KO DO WO HO KO KO WO OU Ot jn jn Ee je ee Soekaboemi. Preanger-Reg.. Java.) 12 Windessi. Ternate, N.-Guinea. Soekaboemi. Preanger-Reg., Java. Muntok. Banka, Banka. Kele-Londe;. Menado, Celebes. ‘Tomohon. Menado, Celebes. Lemapoetih en ___\Cheribon, Java. Werasari. Koempang, Malim-\Bantam, Java. ping, Laboean en Tjarita. Weltevreden. Batavia, Java. Tjilimoes. Cheribon, Java. Koeningan. Cheribon, Java. Lemapoetih en Cheribon, Java. Werasari. Kawali. Cheribon, Java. Malabar. Preanger-Reg., Java. Soekaboemi. Preanger-Reg., Java. Koeningan. Cheribon, Java. Rantjah. Cheribon, Java. Telaga. Cheribon, Java. Soekaboemi. Preanger-Reg., Java. Manna. Benkoelen. Sumatra. Soekaboemi. Preanger-Reg., Java. ‘Soekaboemi. Preanger-Reg., Java, Singaradja. Bali en Lombok, 16u 15m 20u 49m 2u 15u 5m Su 30m 10u 15m 11u 18u 18u 12m 305 21u 30m 22u 25m en 22u 51m 32m 22u 30m 50m 30m 23u 50m 10m 50m 45m 20m — 209 — C D E er Bijkomende verschijnselen ANT Intensiteit Richting. en en aard der beweging. opmerkingen. Ee Verticaal. EE ntenenneemerneeentennenentencden: Breedte van Windessi 2030’ Z, NZ. Vrij hevig (verticaal). | 2 Enkele lichte schokken. In bijna alle afdeelingen van Banka gevoeld. NZ Vrij sterk. AEN Lichte schokken. ee en Licht. EN eerennkenntentenn enen Seismogr.-Milne, Batavia, aanv. —1Su12m8 BT, En Zeer zwak. ' s 5 RN Lichte aardtrilling:. à 4 Ee Twee vrij sterk verticale aard- schokken. REE end Licht. EE EN NZ. Vrij hevig (verticaal). Te 1u 28m van den 24sten een onderaardsche ‚_dreuning. EE et Vrij hevige schok. ‚De opgegeven tijd was: 16u 23m Batavia-tijd. Elen. Licht. | ES eten. 5 | NZ Zachte schok, verticaal. | een Lichte verticale schokken. N-—4. Zacht. | Ee Trilling. | Korte doffe slag. ZO NW. Lichte schok, | | O—W. Horizontaal. | NZ. Licht. |De opgegeven tijd was: 17u 13m Batavia-tijd. LXT. 1Ak ER — 210 — nn A B | Residentie of | Tijds- Berichtgever. Waarnemingsplaats., _ Gouvernement Ee Uur. be Duur. jl tavia. en Eiland. A | Loeale tijd. | Minuten) Seconden. Aardbevingsberichten over Maart 1900. R. H. Kleijn. Soekaboemi. ‘Preanger-Reg. Java. | 2 Ou 30m | 0 4 G. R. 9299/1900, Baä. (Timor, Roti. | Bids — 65 2 E. J. Kerkhoven. Sinagar. Preanger-Reg., Java. 8 2u 10m OA ESE Resident. Tjiandjoer. Preanger-Reg.‚Java., 8| 2u Re Resident. \Tjiblagoeng. Preanger-Reg., Java. 8 2u — 2 15 R. H. Kleijn. Soekaboemi. Preanger-Reg.. Java. 9 ju 30m 0 A5 K. A. R. Bosscha. Malabar. Pre:nger-Ree.. Java! 3) ju SRD R. H. Kleijn. Soekaboemi. Preanger-Reg., Java! 10 3u 15m Oe G. R. 7093/1900, Saleier. Celebes en Onderh, 10 2u — 55 2 Saleier. Resident. Sindangbarang. Preanger-Reg., Java. 13 2u 50m |— 1 90 K. A. R. Bosscha. Malabar. Preanger-Reg., Java, 15 17u [IM G. R. 6631/1900. Padane Oelak Palembang, Sumatra. 14 6u 30m JF 16 Tanding. | R. H. Kleijn. Soekaboemi. Preanger-Reg., Java. 16 22u 15m 0 1 R. H. Kleijn. Soekaboemi. Preanger-Ree., Java! 16 23u 55m OT E. J. Kerkhoven. Sinagar. Preanger-Reg., Java: 16 23u 37m Oden R. H. Kleijn. Soekaboemi. en 17 20u 22m 0 3 G. R. 7144/1900. Soekaboemi, Preanger-Reg., Java. 22 j4u 48m | 0 |2 en 5— K. A. R. Bosscha. (Malabar. Presnger-Reg., Java. 24 13u K. A. R. Bosscha, Malabar. Preanger-Reg., Java.) 26 In AW Aardbevingsberichten over April 1900. G. R. 11021/1900. Eiland Wetter. \Amboina, Wetter. 2| vooravond '— 79 |__ns G. R. 8083/1900. Soekaboemi. \Preanger-Reg ‚Java. 5 3u 5m 0, 5à6 | 12u [4m 0| 5à6 G. R. 9320/1990. Kota Agoeng. Lamp. Districten, 5 12u FS G, R. 10148/1900, Banding Agoeng, Sumatra. Palembang, Sumatra. 3 22u 2U 30m + 11 Enkele mk C D E B Bijkomende verschijnselen Ee Intensiteit Richting. en en aard der beweging. 4 opmerkingen. NZ. Hevig. NZ Vrij hevige horizontale aardschok- ken. rn Licht. IER en Eben. Flink verticaal. NN Flink. NZ. Korte (verticale) schok. O—W. Licht. en en Licht. EE EE le Horizontaal. NZ Licht. NZ Hevig (verticaal). TOME Licht. NZ. Horizontaal. nea Twee, vrij hevige, onmiddellijk op , elkander volgende, verticale schokken. Ee Licht. NO -ZW Lichte horizontale schokken. Et Lichte verticale aardschuddingen. EE er eh sE K ‚Seismogr.-Milne, Batavia, aanv. — 12u 4m 3 BT. NRE een Vrij hevig. |Ook te Moeara-Doea gevoeld, ? (Ook te Moeara-Doea werd om dien tijd een lichte trilling gevoeld. A Residentie of B Tijds- Berichtgever. Waarnemingsplaats.) Gouvernement | & verschil Duur. 5 tavia. en Eiland. A | Locale tijd. Minuten, Seconden. Aardbevingsberichten over April 1900 (Vervolg). G. R. 9680/1900, Saparoea. Amboina, Saparoea. | 4 10u 30M JSS UE G. R 9680/1900. Saparoea. Amboina, Saparoea. | 4 19u 30m |— 88 |……………d K. A. R. Bosscha. Malabar. Preanger-Reg. Java. 5 gu 30m |— 3 lamel G. R. 11021/1900, Eiland Wetter. Amboina, Wetter. 5| vooravond |— 79 | A. Limburg. Tomohon. Menado, Celebes. 5 23u 30m |— 72 |l G. R. 10148/1900. Padang Oelak Palembang, Sumatra.) 5 23u 15m AL KONT Tanding. R. H. Kleijn. Soekaboemi. Preanger-Reg., Java.) 6| 21u 20m 0 2 G. R. 9423/1900. Bima. Celebes en Onderh} 9 + 2u — 48 8 Flores. Resident. Tasikmalaja. Preanger-Reg., Java.) 13 Lu — De Waler R. H. Kleijn. Soekaboemi. Preanger-Reg., Java.) 18 2u 10m 0 45 K. A. R. Bosscha. Malabar. Preanger-Reg.,Java.| 13 2u 10m |— 3 | Resident. Manondjaja. Preanger-Reg.,Java.| 13 gu — 6 10 G. R. 9825/1900. Afdeeling Galoeh. |Cheribon, Java. 13 gu 10m — 6 | Enkele K. A. R. Bosscha. Malabar. Preanger-Reg., Java.) 17 Ou WM |= Sp Resident. Manondjaja. Preanger-Reg., Java.) 17 Ou 30m |— 6 | Enkele G. R. 9825/1900. Afdeeling Galoeh. |Cheribon, Java. 17 Ou 30m |— 6 | Enkele Resident. Mangoenredja. Preanger-Reg., Java.) 17 Ë — 5 | Enkele K. A. R. Bosscha. Malabar. Preanger-Reg., Java.) 17 l4u 45m |— Son J. A. van Balen. Windessi. Ternate, N.-Guinea. | 18 gu Bim [—110 14 J. A. van Balen. Windessi. Ternate, N.-Guinea. | 19 15u 11m |—110 1/s K. A. R, Bosscha. Malabar. Preanger-Reg., Java. 20 20u Pm | Bl G. R. 10337/1900, Afdeeling Galoeh. {Cheribon, Java. 20 20u 36m |— 6, Eenige G. R. 10526/1900. Eiland Lombok. Bali en Lombok, 21 5u 20m — 38 | + 60 Lombok. G. R. 11788/1900, Bima. Celebes en Onderh. 21 6u 45m — 48 6 Soembawa. G. R, 10147/1900. Manna. Benkoelen, Sumatra. 21 12u 30m [+ 16 | Enkele Posthouder. Galela. Ternate, Halmaheira.| 23 7u 55m |— 84 150 J. A. van Balen, Windessi. Ternate, N.-Guinea. 24 | 15u 17m —110 Ile == 213 — C D E eN Bijkomende verschijnselen LENN Intensiteit Richting. en en aard der beweging. opmerkingen. NW-—Z0. Twee lichte horizontale schokken. NW-—Z0. Licht, horizontaal. NR. Licht, NO0—ZW. Lichte horizontale schokken. NZ. Horizontaal, gevolgd door lang- durige trillingen. DE ld Horizontaal. NZ. Één horizontale schok. ZN. Vrij hevige schok. EEEN Horizontaal. N-Z. Vrij belangrijke (verticale) schok. EE Flink. een Vrij hevig. AE Ee Tamelijk. ME Set. Horizontaal. WE et Vrij hevig. AEN Verticaal. EN Licht. ? Zwak. AREN Licht. Seismogr.-Milne, Batavia, aanv. =20u21m 7 BT. 2 1 kE| 1 Tijdsopgave 20u 30m met bijvoeging: Bata- viasche tijd. DEE ate ele 3 B EE NZ. Eenige horizontale schokken. ZN. Hevige horizontale schok. Ë Lichte horizontale schokken. | ZN. Zware horizontale schuddingen. Ë _ Zwak. _— Blk — A | B Residentie of | Tijds- Berichtgever. Waarnemingsplaats., Gouvernement | à Uur. Wa Duur. | 5 tavia. en Eiland. 2 | Loeale tijd. Minuten/ Seconden. Aardbevingsberichten over April 1900 (Vervolg). Commandant H. M. Essang. Menado, Karakelong| 25 7u 30m |— 80 240 Flottieljest. „Ceram”’. (Talaur-eil.). Controleur, Laboeha. Ternate, Batjan. 25 7u 44m |— 83 60 A. Limburg. Tomohon. Menado, Celebes. 25 Tu 30m |— 72 | > 300 Gewestelijk Secretaris. (Ternate. Ternate, Ternate. | 25 7u 28m |— 83 8 G. R. 13826/1900. Memboro. Timor, Soemba. 26 1u — 51 1 5u — Bl il J. A. van Balen. __ {Windessi, _ [Ternate, N.-Guinea. | 28 | 3u 32m 110 | is Aardbevingsberichten over Mei 1900. R. H. Kleijn. Soekaboemi. Preanger-Reg., Java.) ? ? 0: [2 G. R 11358/1900. Tontoli. Celebes en Onderh. It 3u — 57 | 3-en 10 Celebes. De Posthouder van Kientong (Kentong). Ternate, Celebes. 1 3u 57m — 64 30 Banggay. A. Limburg. Tomohon. Menado, Celebes. 1 ju — 713 5. De Posthouder van Kientong. ‘Ternate, Celebes. 2 5u 30m |— 64 |__n Banggay. De Posthouder van Kientong. Ternate, Celebes, 2 23u 21m |— 64 12 D) 7 Banggay. A C D E Ren Bijkomende verschijnselen Intensiteit Richting. en en aard der beweging. ° ie opmerkingen. ZO_-NW. Hevige, voortdurend aanhoudende | Aan den wal gevoeld, ter reede werd hiervan horizontale aardschokken. niets bemerkt. Seismogr.-Milne, Batavia, aanv. —6u 24m 8 B.T. ? Zacht draaiende langdurige bewe- 2 4 5 DS ging. Hanglampen volgden een draaiende bewe- ging. Een slingeruurwerk hangende in de richting O—W., stond stil, een dito in de richting N-—Z. hangende, bleef doorloopen. O—W. Horizontaal, gevolgd door verti- | Seismogr.-Milne, Batavia, aanv, — 6u 24m 8 B.T. cale trillingen. W_—_0 Horizontaal lichte trilling. 45 2 2 sk Niets bijzonders waar te nemen. De vulkaan was rustig. NW-—Z0, Matig sterke horizontale schok. NW-—Z0 se $ ee f Ee dee er a id ea en 8 ? Van 29 April_—5 Mei verschillende zeer zwakke schuddingen, o. a. drie op één dag. O=W. 2 achtereenvolgende schokken. De | Seismogr.-Milne, Batavia, aanv. —6u 24m 8 B.T. eerste licht, de tweede sterk. | OW. Zeer hevig, horizontaal. Een padischuur ingestort In de kampong Poesoeki een aardscheur met diepte van eenige dM. Seismogr.-Milne, Batavia, aanv. — 2u50m 5 BT. NZ Horizontaal. ae en 5 5 EN Lichte trilling. O—W. Licht, horizontaal. — 216 — me A B Residentie of Tijds- Berichtgever. hk! Gouvernement zi Uur. re Duur. 2 F tavia. | en Eiland. A | Locale tijd. | Minuten) Seconden. Aardbevingsberichten over Mei 1900 (Vervolg). De Posthouder van ÍKientong. Ternate, Celebes. 4 2lu 18m |— 64 10 Banggay. A. Limburg. Tomohon. Menado, Celebes. 4 1u 30m AT G. R. 11787/1900, de Bril. Celebes en Onderh. 7 su — 49 Ei 3 de Bril. R H. Kleijn. Soekaboemi. Preanger-Reg., Java.) 7 12u OA ee J. E. van Cleef. Soerabaia Oedjong. (Soerabaia, Java. 8 ga 30m |— Ml G. R. 11279/1900. Tosari. Pasoeroean, Java. 8 8u 10m |— 24 |F 8 G. R. 12068/1900. Besoeki, Sitoebondo,Besoeki, Java. Sj 8u 15m — 28 | zeer kort Bondowoso en ____Djember. T. Ottolander. Pantjoer. Besoeki, Java. 8 su — 28 |+ 10ied G. R. 11359/1900. Pamekasan. Madoera, Madoera. | 8 Su 40m |— 27 10 K. A. R. Bosscha. Malabar. Preanger-Reg., Java.) 8 l4u 6m | Se K. A. R. Bosscha. Malabar. Preanger-Reg.. Java.) 8 15u 44m |— 3 ln R. H. Kleijn. Soekaboemi. Preanger-Reg., Java. 1Ì 22u 10m 0 56 De Posthouder van Kientong. Ternate, Celebes. | 16 gu 5m — 64 10 Banggay. De tijd. Posthouder. _ |Sanana. Ternate, Soela-Besi.| 17 23u 45m, |— 77 |F 2 G. R. 13099/1900. Tontoli. Celebes en Onderh..,| 17 |1540m of 3uOM— 57 5. Celebes.) 18 2 De tijd. Posthouder. Sanana. Ternate, Soela-Besi.| 18 5u 25m |—- 77 1 G. R. 13098/1900. Donggala. Celebes en Onderh..| 18 {| vooravond — 52 2 Celebes, K. A. R. Bosscha. Malabar. Preanger-Reg., Java.| 21 15u 44m |— 3 — 217 — C D E ne Bijkomende verschijnselen Intensiteit. Richting. en en aard der beweging. \ i opmerkingen. O—W. Lichte horizontale schok. oe en Liche verticaal. OW. Eenige korte schokken van zee- beving. Ee Kort, zeer hevig, verticaal. Gepaard met hevig onderaardsch gerommel en het geluid van een geweldige onderaardsehe uitbarsting. In Tjiandjoer, noch op den Gedeh gevoeld. OW. Drie vrij snel op elkaar volgende | De richting O—W. was goed waar te nemen stooten. aan een gevulden open waterbak, met recht- hoek als horizontale doorsnede, waarvan de langste as in O—W. richting staat. Seismogr.-Milne, Batavia, aanv. = 8u 16m 5 BT, O—W. Horizontaal. g 5 5 N ? Lichte schok. k 5 5 Ee Twee kleine aardschokken. pe S 5 5 ZN. Twee achtereenvolgende vrij zware SN in kn Dn schokken. Eeen Licht. ed 5 O—W. Hevig (verticaal). O—W. Vrij hevige horizontale schok. ZW —_N0. Horizontale schokken, NO0-—ZW. 8 achtereenvolgende schokken. en Één horizontale schok. ZO_NW. Licht. — 218 — A B Residentie of Tijds- Berichtgever. Waarnemingsplaats., _ Gouvernement = Uur. verschil) _Duar. = met Ba- 8 Rd tavia. | en Eiland. SQ | Loeale tijd. | [Minuten| Seconden, Aardbevingsberichten over Mei 1900 (Vervolg). J. A. van Balen. Windessi. Ternate, N.-Guinea. | 21 nanacht _|—1 10 ? G. R. 15435/1900. Mokko-Mokko. Benkoelen, Sumatra. 28 gu 55m Aen Resident. Afdeel. Soekapoera- |Preanger-Reg., Java. 30 10u 15m |— 5 2 Kolot. K. A. R. Bosscha. Malabar. Preanger-Reg., Java. 50 10u 200 fe Resident. Bodjongbitoeng Preanger-Reg. Java.l 81 6u 30m |— 1 4 15 (Tjiaadjoer). K. A. R. Bosscha. Malabar. Preanger-Reg., Java. 31 Gu 36m. | IEN Aardbevingsberichten over Juni 1900. G. R. 16988/1900. Babaoe. Timor en Onderh, | 1 ? — 68 4 Timor. | G. R. 16389/1900. Toeal. Amboina, Key- 2 8u —_104 | eilanden. G. R 14532/1900. Bintoehan. Benkoelen, Sumatra. 2 1su T Hi G. R. 13539/1900. Manna. Benkoelen, Sumatra.) 2 18u 16 18 J. A. van Balen. Windessi. Ternate, N.-Guinea. | 4 5u 28m [—110 1/4 G. R. 13539/1900. senkoelen. Benkoelen, Sumatra.) 6 19u 30m |+ 16 4à5 A. Limburg. Tomohon, Menado, Celebes. 12 16u 30m |— 72 | G. R. 14531/1900. Bintoehan. Benkoelen, Sumatra.| 12 18u 45m |+ 14 | Eenige R. H. Kleijn. Soekaboemi, Preanger-Reg.. Java.) 12 20u 35m 0 1—2 Resident. District Tjikalong. |Preanger-Reg., Java.) 13 17u 15m |— 2 5 G. R. 14531/1900. Benkoelen. Benkoelen, Sumatra.| 15 2u Fr 16e G. R. 15119/1909. Bandar. Palembang, Sumatra.) 15 + 2u + 13 | Eenige G. R. 14531/1900. Bintoehan. Benkoelen, Sumatra.) 15 2u 30m |+ 14 | Eenige K. A. R. Bosscha. Malabar, Preanger-Reg., Java.) 17 lu 46M 1 SA K. A. R. Bosscha. ‘Malabar. Preanger-Reg., Java. 18 23u 42m |— 3 | Te K. A. R. Bosscha, ‘Malabar. Preanger-Reg., Java. 19 12u 15m |— 3 EE A. Limburg. _ \Tomohon., Menado, Celebes. 19 19u 30m |— 72 | EE — 219 — C D E En Bijkomende verschijnselen Intensiteit Richting. en en aard der beweging. É opmerkingen. ? NZ. Lichte horizontale schok. ? Horizontaal. EE Licht. W—0, en el NZ Licht. O—W. Korte achtereenvolgende lichte horizontale schokken. NW-—2Z0 Lichte horizontale schok. es Eenige zeer lichte verticale schokken. ? Eed Vrij hevige verticale schok. Ook gevoeld te Laïs, Manna, Bintoehan en Loeboe-Lintang. Ee Eet, verticaal. NW—Z0. Lichte schokken. Ook te Manna gevoeld. EE Kort, maar krachtig. W—0 Rn Verticale schok. Ook te Laïs, Manna en Loeboe-Lintang waar- genomen. Seismogr -Milne, Batavia, aanv, — 24 13m 0 BT. ? Vrij hevige aardschok, 5 Ee ú pe â NW-—20. Lichte schokken. ú 5 ph jr 5 En Licht. Seismogr.-Milne, Batavia, aanv. — 1u 40m 2 B.T. Ee 5 OEE. 5 Seismogr.-Milne, Batavia, aanv. — 12u 18m0 BT. NW—20. Licht, horizontaal. — 220 — A B Residentie of | Tijds- Berichtgever. Waarnemingsplaats.) Gouvernement ä Uur verschil Duur. _ 2 tavia. en Eiland. E Locale tijd. Minuten, Seconden. Aardbevingsberichten over Juni 1900 (Vervolg). G. R. 17896/1900. Donggala. Celebes en Onderh. 26 10u — 52 2 Celebes. G. R. 18654/1900. Masarete. Amboina, Boeroe. _|27 t- 10u — 78 de 2 G. R. 17450/1900. ‚Praja. Bali en Lombok, 29 18u 47m | BBN Lombok. G. R. 15566/1900. Tjiamis. Cheribon, Java. 29 22u 6m — 6 2 Aardbevingsberichten over Juli 1900. R. H. Kleijn. Soekaboemi. Preanger-Reg., Java.) 1 2u 22m 0 34 G. R. 17906/1900, Eiland Babber. Amboina, Babber. 1 ju35m — 92 4 R. H. Kleijn. Soekaboemi. Preanger-Reg., Java. 8 gu 20m 0 84 Resident. Bodjongglopong: (Preanger-Reg., Java.) 8 su 25m 0 3 (Soekaboemi). K. A. R. Bosscha. Malabar. Preanger-Reg., Java.) 8 8u21m — B [a R. H. Kleijn. Soekaboemi. Preanger-Reg., Java. 11 2u 35m 0 8 K. A. R. Bosscha. Malabar. Preanger-Reg., Java.) 11 6u 25m OMME R. H. Kleijn. ‘Soekaboemi. Preanger-Reg., Java.) 12 16u 5m |— 3 20 E. J. Kerkhoven. Sinagar. Preanger-Reg., Java. 12 16u 4m Oil sE Resident. Tjiandjoer. Preanger-Reg., Java.| 12 16u 5m A Resident. Bandoeng. (Preanger-Reg., Java. 12 16u 5m |— Bl K. A. R. Bosscha. Malabar. Preanger-Reg., Java.) 12 16u 8 [SR G. R. 16761/1900. Poerwakarta. Krawang, Java. 12 16u 15m —- 3 | Enkele G. R. 17084/1900. Tjiamis. Cheribon, Java. 12 16u — 6 | Enkele R. H. Kleijn. Soekaboemi. Preanger-Reg., Java.| 13 lu Sm 0 8 Jat. Nieuwsblad. Buitenzorg. Batavia, Java. 18 16u 10m 0 5 K. A. R. Bosscha. ‚Malabar. Preanger-Reg., Java.) 16 19u 20m |— Zen R. H. Kleijn. Soekaboemi. Preanger-Reg., Javu.l 20 ou 55m On Gewestelijke Secretaris, Ternate. Ternate, Ternate. |21 8u 7m — 88 5 gu 20m, IEN 8 13u. Om MEE 4 13u 280 Mn 5 14u 39m PE en Zi 17u 8m B == AB C D E EE Bijkomende verschijnselen RES Intensiteit Richting. en en aard der beweging. 5 opmerkingen. NZ Lichte horizontale schokken. O—W. Hevige horizontale schok. W—_0 Twee opvolgende horizontale schokken. ZW_—_N0. Lichte aardbeving. (Vermeld als 10u Batavia-tijd). NZ. Vrij flink (verticaal). O—W. Hevige horizontale schok. nf Horizontaal. NO -ZW We. Tamelijk. NZ. Verticaal. Eee Licht. N-—Z Horizontale schudding. Seismogr.-Milne, Batavia, aanv. = 16u2m 5 BT. RE eet. Vrij sterke aardbeving. Ô 5 : Ee Verticaal. 5 3 T NEE Ee e 5 5 Ellie Zeer hevig. pi NZ. Licht. a , 5 5 NO ” ) ” ” NZ. Flinke, korte verticale schok. ZN. Sterke aardbeving. ES en Licht. ee | en nn Door anderen gevoeld. Mi). Verticaal hevige schokken. Niets bijzonders waar te nemen. De vulkaan „ ” Hi} ” Was rustig. „ ” bh »” ” „” „ , ” be bel bh „ ” ” ” nt A B Residentie of | Tijds- Berichtgever. Waarnemingsplaats., Gouvernement zl Uur. dn Duur. 8 5 tavia. en Eiland. A Locale tijd. Minuten) Seconden. Aardbevingsberichten over Juli 1900 (Vervolg). Gewestelijke Secretaris./Ternatc. Ternate, Ternate. |22 7u 30m |— 83 4 13u 10m 6 15u 5m 8 17u Om 4 19u 5m 7 20u 30m B) R. H. Kleijn. Soekaboemi. Preanger-Reg., Java.) 22 18u 55m 0 45 Resident. Tjiandjoer. Preanger-Reg., Java. 22 19u 3m | Ì 1 Gewestelijke Secretaris. Ternate. Ternate, Ternate. [24 lu 4m |— 83 13 Atjeh-Verslag. Segli, Kota-Radja |Atjeh en Onderh, {24| ’smiddags |+ 46 |______… en Poeloe-Raja. Sumatra. E. J. Kerkhoven. Sinagar. Preanger-Reg., Java.) 25 igu 2m Ot Controleur. Laboeha. Ternate, Batjan. 28 gu 44m |— 83 2 J. A. van Balen. Windessi. Ternate, N.-Guinea.|29 | ‘snachts |—110 É 30 J. A. van Balen. Windessi. Ternate, N.-Guinea. | 30 17u 6m —110 ils R. H. Kleijn. Soekaboemi. Benkoelen, Sumatra.) 30 Isu 45m O len J. A. van Balen. Windessi. Ternate, N.-Guinea. | 31 14u 41m |—110 14 R. H. Kleijn. ___‘Soekaboemi. __ (Preanger-Reg., Java. 31! 21u 15m 0 E:: Aardbevingsberichten over Augustus 1900. G. R. 19245/1900. Manna. Benkoelen, Snmatra.| 7 Lu ot 16 2 G. R. 19732/1900. Tontoli. Celebes en Onderh. 8 20u 30m |— 57 1 Celebes, K. A. R. Bosscha. Malabar. Preanger-Reg., Java.) 12 22u 23m | B fn Resident. Mangoenredja. Preanger-Reg., Java. 12 gin 25m — 5 2à3 Resident. Manondjaja. Preanger-Reg., Java. 12 22u 30m |— 6 B, Resident. Tasikmalaja. Preanger-Reg., Java. 12 22n 30m |— 6 | Eenige H. P. Lautenbach. Singkel. Sumatra's Westkust, 17 10u 25m |H- 36 | Sumatra. mi, C D E BET: Bijkomende verschijnselen Re Intensiteit. Richting. en en aard der beweging. f opmerkingen. W—_0 Verticaal, hevige schokken. ” bil „ ” bil NZ Hevige (verticale) schok. Velen vluchtten op straat. EE eee Verticaal. WO Verticaal hevige schokken. eee Eenige lichte schokken van aard- beving. Ee Licht. En: Verticaal, zeer zachte schok. ? ? Zwak. Ee Lichte trilling. Hevig onderaardsch gebrom. 9 NZ Flink (verticaal), De Gedeh rookt sinds twee dagen niet meer. An Lichte verticale schokken. N0—ZW Licht. ee Tamelijk. Een Tweelichte snel op elkaar volgende verticale schokken. O—W. Lichte verticale schokken. Verticaal. Lichte schok. A Berichtgever. Waarnemingsplaats. A Residentie of Gouvernement en Eiland. - Uur. EE 4 5, Aardbevingsberichten over Augustus 1900 (Vervolg). | Locale tijd. B Tijds- verschil met Ba- tavia. Duur. Minuten| Seconden. G. R, 19740/1900, Benkoelen. Benkoeclen, Sumatra.| 19 3u 30m |+ 16 (2) G. R. 20572/1900. Residentie ‚Palembang, Sumatra. 20 3u 30m + Palembang. G. R. 20913/1900. Manna. Benkoelen, Sumatra. 20 3u 30m |+ 16 K. A. R, Bosscha. Malabar. Preanger-Reg., Java.) 20 3u 42m | Bl K. A. R. Bosscha. Malabar. Preanger-Reg.,Java.| 20 gu 40m | B G. R. 20572/1900. Palembang. Palembang, Sumatra. 23 Ou 30m + 8 H. P. Lautenbach. Singkel. Sumatra's Westkust, 23 Au 30m IJ 36 | Snmatra. R. H. Kleijn. Soekaboemi. Preanger-Reg., Java.| 23 19u [1m J. A. van Balen, Windessi. Ternate, N.-Guinea. | 28 22u 31m —110 G. R. 20839/1900, Goenoeng Soegih. (Lamp. Districten, |28 ? TO Sumatra. 29 G. R. 22111/1900, Moeara Doea, Palembang, Sumatra, 29 Ou 30m. |J TON Banding Agoeng. J. A. van Balen. |Windessi. Ternate, N.-Guinea. | 30 6u 16m —110 Aardbevingsberichten over September 1900. Gr" R. 22394/1900. (Bima. Celebes en Onderh. 5 7u 50m |— 48 Soembawa. . A. R. Bosscha. Malabar. Preanger-Reg., Java.) 7 20u 30m | 3 fn . À. R. Bosscha. Malabar. Preanger-Reg., Java.) 7 21u 52 | SN ‚ P. van Broekhuyzen. Argasari. Preanger-Reg., Java. 7 2{u 30m 22u 15m 23u 30m 24u 6m ke C D E en Bijkomende verschijnselen Ak Intensiteit Richting. en en aard der beweging. ki opmerkingen. ? Horizontale schokken. |Ook te Bintoehan waargenomen, richting NW-—Z0. (Met het oog op de twee volgende berichten is aan te nemen, dat deze datam opgave onjuist is en 20 Augustus moet luiden). ? Twee schokken, De schokken waren te Moeara Doea en te Tebing Tinggi het sterkst. Seismogr.-Milne, Batavia, aanv. == 3u 40m 1 BT. OE Vrij belangrijke verticale schok- Ne ia A ken. MEE Tamelijk. 5 Sn NS 7 EER …| Licht. Seismogr.-Milne, Batavia, aanv. — 10u3m 53 BT. a EN De sehok werd 15 minuten later gevolgd door een zeer lichte trilling. EE en elachte- schok. eten Hevige verticale schok. 8 Me Ook in Soekadana gevoeld, maar richting N—Z. ? Eenige schokken. Seismogr.-Milne, Batavia, aanv. —=0u 57m 2 B.T. ? NZ Lichte horizontale schok. EN Licht RE Zware schok. eeens Licht. re 5 ED . Zware schok. =D — Berichtgever. Waarnemingsplaats. A Residentie of Gouvernement en Eiland. = == led + 5 A Uur. | Locale tijd. Tijds- verschil met Ba- tavia. Minuten, Seconden. | Duur. Aardbevingsberichten over September 1900 (Vervolg). K. A. R. Bosscha, H. Veen. Controleur van Batjan. A. Limburg. + R. 23316/1900. G. R. 22112/1900. Eerstaanw. Genie-Offic., 2e Mil. afdeeling. G. R. 22112/1900. 1. Niedermever. Posthouder. G. R. 22878/1900. G. R. 23241/1900. Resident. R. H. Kleijn. Malabar. Kele-Londej. Laboeha. Tomohon. Manna. Ambarawa. Willem I. Ambarawa. Herbertshöhe. Galela. Benkoelen. Pandjaloe. Afdeel. Soekapoera- Padang. Padang. Soekaboemi. Kolot. Preanger-Reg., Java. Menado, Celebes. Ternate, Batjan. Menado. Semarang, Java. Semarang, Java. Semarang, Java. Bismarek-Archipel, Benkoelen, Cheribon, Java. Gouv. Sumatra's Gouv. Sumatra's Benkoelen, Sumatra. Nieuw-Pommeren. Ternate, Halmaheira. Sumatra. Preanger-Reg., Java. Westkust, Sumatra. Westkust, Sumatra. Preanger-Reg., Java. 5u 18m 19u 30m igu 15m 19u 30m —j- 6u 30m P ? ? 3u gu 5m 8u 20m 13u 5m j4u Om —ij 23u Om ou om {9u 4jm 2u 45m 4u 55m 6u 45m BE a 10 à 20 NE 10 — 192 — 227 — C D E É 0, Bijkomende verschijnselen 2e Intensiteit Richting. en en aard der beweging. 5 opmerkingen. EE. Licht. N=W. Vrij sterke aardbeving, met Seismogr.-Milne, Batavia, aanv. —= 18u 28m 0 BT. draaiende beweging. W_—0. Zeer zachte schok. Niet juist waar te nemen 2% NO—ZW. AW—NO. W—0. Langdurige horizontale trillingen. Zeer hiehte horizontale schokken. Verscheidene schokken, bb bb} ie i Horizontaal, vrij hevig. Verscheidene schokken. Hettie. Minder heftig. Lichte horizontale schok. Lichte verticale schok. Liehte horizontale schok. Eenige lichte, snel op elkaar vol- gende schokken. Vrij hevige verticale schok. Verticale schok. Lichte trilling. Hevige verticale schok. Geen schade toegebracht aan de gebouwen. Bericht van kapitein L, Niedermeyer van het ss. „Stettin, Noordduitsche Lloyd. Tot 9u werden aan boord 4 stooten bemerkt. Het water liep af en waar eerst 40 voet was gelood, werd na den schok maar 19 voet gevonden. Het water steeg en viel tot 10u30m, Aan land werden 30 bevingen waargenomen: vele voorwerpen in huizen braken, de huizen zelf werden niet beschadied. Seismogr.-Milne, Batavia, aanv, —5u 10m 1 B.T. Gevolgd door lichte trilling van den bodem. Gepaard met onderaardsch geluid. A Berichtgever. Waarnemingsplaats. A Residentie of Gouvernement en Eiland. 5 I= 5 [=) A | Uur. Loeale tijd. | B Tijds- verschil met Ba- tavia. Duur. ‚Minuten Seconden. Aardbevingsberichten over September 1900 (Vervolg). R. H. Kleijn. Soekaboemi Preanger-Reg., Java.l 28 6u 50m 0 Resident. Onderdistrict Preanger-Reg., Java.) 29 6a 45m |— 2 Tjempaka. Aardbevingsberichten over October 1900. G. R. 23958/1900. Benkoelen. Benkoelen, Sumatra. 4]+ 5u +16 EEEN K. A. R. Bosscha. Malabar. Preanger-Reg., Java.) 4 22u 34m | Bnn Controleur van Noord |\Doreh- en Wandam-/Ternate, N.-Guinea. | S 7u — 110 Nieuw-Guinea. menbaai. J. A. van Balen. Windessi. Ternate, N.-Guinea. | 8 6u 3m [—110 |F 15 6u 53m En Tu 3m sa Su 13m + 4 gu 18m + 3 12u 53m mit 16u 48m dif J. A. van Balen. Windessi. Ternate, N.-Guinea. | 11 20u 27m |—110 EE ö J. A. van Balen. Windessi, Ternate, N.-Guinea. | 13 12u 46m |—110 t- 2 J. A. van Balen. Windessi. Ternate, N.-Guinea. | 14 20u 16m —110 + 8 G. R. 25677/1900. Banda-eilanden. Amboina, Banda. 19 13u 20m |— 93 | 1 â 21u 55m là K. A. R. Bosscha. Malabar. Preanger-Reg., Java.| 21 21u 10m |— Jelen Resident. Afdeel. Soekapoera- (Preanger-Reg., Java! 21 21u Kolot. G. R. 25581/1900. Eiland Amboina. Amboina, Amboina. | 24 |+ 19u G. R. 27177/1900. \Adaoet. Amboina, Tenimber-, 24 17u 10m eilanden. E Bijkomende verschijnselen en opmerkingen. In de Wandammenbaai ging de aardbeving tevens met een zeebeving gepaard, die bij de kampong Napan een vloedgolf deed ontstaan, waarbij 5 menschen om het leven kwamen en één huis werd opgenomen en op een heuvel Schade overigens gering. Seismogr.-Milne, Batavia, aanv. =4u 17m 0 B.T. 1 EE rh) 2 Vergezeld van zeebeving en vloedgolf, die hier echter geen schade veroorzaakte. In den laatsten tijd herhaaldelijk lichte hori- zontale schokken waargenomen, waarvan de duur en de richting niet met juistheid kon 3 — 229 — C D Intensiteit. Richting. en aard der beweging. NZ. Zwak. ME). Lichte, vermoedelijk horizontale schok. EE aen. Vrij hevige verticale schok. NE Licht. En geworpen. ZN. Golvend. ‚nr zl zh, ’1 21 bk bh kh zl kh kh | kh » Beving. bh ze) 1 Eeen. Vrij hevige verticale schokken. "oke EE] 1 1 Ek} worden vastgesteld. Ee Tamelijk. NZ. Eenige lichte, snel op elkander volgende schokken, 0 Éen hevige horizontale schok. O—W. Lichte horizontale schokken. A Residentie of d U Tijds- D Berichtgever. Waarnemingsplaats., Gouvernement is HEEE Mig en uur. à z tavia. en Eiland. A | Loeale tijd. Minuten) Seconden. Aardbevingsberichten over October 1900 (Vervolg). G. R. 26675/1900, Loeboe Lintang. Benkoelen, Sumatra.) 28 |+ 9u + 16] G. R 26232/1900. zien Benkoelen, Sumatra. 28 gu 30m |+ 16 G. R. 25467/1900. Aerkroh. Palembang, Sumatra. 28 ? + 4 Controleur van Batjan. Laboeha. Ternate, Batjan. 29 | ‚ 1t 40m |— 83 lof 13u 40m Aardbevingsberichten over November 1900. G. R. 27178/1900. Tontoli. Celebes en Onderh, 2 23u 35m |— 31 | Celebes. | K. A. R. Bosscha. Malabar. Preanger-Reg., Java. 3 170 49 BRE H. P. J. Broekhuijzen. (Argasari. Preanger-Reg., Java.) 5 17u 30m: JAE Resident. jempaka. Preanger-Reg., Java. 3 17u 45m a | Rr G. R. 27427/1900. Moeara Doen. Palembang, Sumatra.) 94 Su 30m + 10 | tn Resident, Soekapoerakolot. Preanger-Reg., Java. 10 10u 48m |— 5 | Ï G. R. 27177/1900 Amboina. Amboina, Amboina. | 10 23u 45m — 86 j +. R. 223/1901 Tontoli. Celebes en Onderh. 14 13u 40m |— 57 | î Celebes. R H. Kleijn. Soekaboemi. Preanger-Reg., Java.) 17 5u 10m 0 5u 13m Jr Observatorium. Weltevreden. Batavia. Java. 22 {10u 49m 25sec OQ FE Resident. Buitenzorg. Batavia, Java. 22E 1u 0 ige Resident. Soekaboemi. Preanger-Reg., Java.) 22 Lou 55m On Resident. Tjiandjoer. Preanger-Reg., Java.) 22 10u 52m |— 1 | K. A. R. Bosscha. Malabar. Preanger-Reg., Java. 22 iu Om Sn | G, R. 28616/1900. Poerwakarta. Krawang, Java. 22 10u 50m Jr 8 la Posthouder. Galela. Ternate, Halmaheira. 24 7u 10m |— 84 3 | G. R. 25467/1900, Marga Aerkroh. Palembang, Sumatra} 28 |... + 4 Ee G. R. 28102/1900. Afdeeling Lebak. [Bantam, Java. NNS FA | Posthouder. Galela. Ternate, Halmaheira.) 28 10u 40m — 84 . i Ek Laatste dagen der maand, Tr C Richting: D Intensiteit en aard der beweging. Lichte schok. Lichte verticale schokken, Hevige schok. Zeer zachte schok. E Bijkomende verschijnselen en opmerkingen. Uitbarsting van den vulkaan Dempo. NO-—ZW. Lichte schok. Zwaar. Vrij sterke schok. Eenige schokken voorafgegaan door een zachte trilling. Lichte schok. volgende schokken. Horizontale schok. Vrij hevige schok. Vrij hevige (verticale) schok. Zachte trilling. Zeer zwak. Eenige verticale schobken aard- beving. Horizontaal. Horizontale schok. Zwaar. Twee lichte kort op elkander vol- gende aardschokken. ‚ Horizontaal. Hevig. Lichte schokken. Horizontaal. Eenige lichte snel op elkander Gepaard met onderaardsch gerommel. Seismogr.-Milne, Batavia, aanv. — 10u 49m 3 BT. A A B Residentie of | Tijds- Berichtgever. Waarnemingsplaats. Gouvernement = Uur. been: Duur. 5 tavia. en Eiland. A | Locale tijd. Minuten, Seconden. Aardbevingsberichten over December 1900. K. A. R. Bosscha. Malabar. Preanger-Reg., Java. oi lu 43%, | DSN Assistent-Resident. Poerworedjo. Bagelen, Java. Dr — 13 ? De tijd. Posthouder. Galela. Ternate, Halmaheira.| 15 jlu 30m |— 84 20 De tijd. Posthouder Galela. Ternate, Halmaheira., 15 20u 35m |— 84 20 R. H. Kleijn. Soekaboemi. Preanger-Reg., Java./15?, 18u 30m ONEENS Resident. Sindangbarang. Preanger-Reg., Java.) 17 10u 30m |— 1 Ine Resident, Manondjaja. Preanger-Reg., Java.) 20 15u 30m |— 6 2 G. R. 70/1901. Tjiamis, Pendjaloe. |Cheribon, Java. 20 15u 30m |—- 6 3 @ R. H. Kleijn, Soekaboemi. Preanger-Reg., Java.) 20 16u 20m 0 34 | K. A. R. Bosscha. Malabar. Preanger-Reg., Java.) 20 16u 16m |— 3 [oa | K. A. R. Bosscha. Malabar. Preanger-Reg., Java.) 20 16u 30m |= So | Resident. Manondjaja, Preanger-Reg., Java.) 20 16u 30m |— 6 5 | Resident. Tasikmalaja. Preanger-Reg., Java.| 20 16u 30m |— 6 3 | Resident. Tjempaka. Preanger-Reg., Java.) 20 | 16u 20m |— 2 fn | E. A. Genie-Officier \Babakan. Banjoemas, Java. 20! 17u — 10 Jas | v/d. 2e Mil. Afdeel. | G. R. 69/1901. Banda-eilanden, Ambona, Banda-eil. | 23 | 12u 30m |— 93 2 De tijd. Posthouder. _|\Galela. Ternate, Halmaheira., 23 14u 15m |— 84 6 | | K. A. R. Bosscha. Malabar. Preanger-Reg., Java.) 23 14u 25m | B ad C D E en Ttarsiteik Bijkomende verschijnselen Richting. ze en aard der beweging. j jf opmerkingen. NE le. Zeer lang; tamelijk. ? Lichte aardbeving. ZW_—_NO0 Horizontaal. kh be en Zwak. Volgens mededeeling van anderen. NZ. 3 lichte schokken. O—W. Lichte horizontale schokken. NW —240 E schok. O—W. Zwakke horizontale beweging, die | Seismogr.-Milne, Batavia, aanv. —= 16u 18m 6 B.T. plotseling met een schok een einde nam. SPN eneen Flink. 8 5 e n _ Tamelijk. À D Ee E OEE. Vrij hevige horizontale schokken. 5 ek 7 O—W. Lichte verticale schok. ES 5 É N-—Z Eenige vrij hevige schokken. A pe E 8 W—_0 Horizontaal. à 5 a Er Vrij hevige verticale schokken. W-—0,. Twee op elkaar volgende golvende bewegingen. Horizontaal. Licht. Seismogr.-Milne, Batavia, aanv. — 14u 29m 8 BT, DE AARDBEVING TE SOEKABOEMI oP 14 Januari 1900 EN de begeleidende verschijnselen. Dadelijk na de aardbeving is door den Hoofd-Ingenieur van het Mijnwezen Dr. R. D. M. VERBEEK een onderzoek in loco ingesteld; van het door hem openbaar gemaakte officieele verslag volgt hieronder het eerste gedeelte: KORT VERSLAG over de aardbeving te Soekaboemi (Preanger-Regentschappen) op 14 Januari 1900 door Dr. R. D. M. VERBEEK. Sedert de eerste dagen van dit jaar verkeert de bodem te Soekaboemi en omstreken in beweging. De eerste duidelijk merkbare schok had plaats 5 Januari te 12 uur des middags, bestaande in een vrij sterken vertikalen stoot, gevolgd door twee kleinere. Sommige inwoners van Soekaboemi beweren echter reeds den 4%" Januari eene beweging waar- genomen te hebben. Den ten Januari werden aldaar geen schokken gevoeld, en het is wel der vermelding waard, dat juist op dien dag in het naburige Buitenzorg twee aardbevingen werden waar- genomen, de eerste eene zacht golvende beweging in den vroegen morgen van dien dag te 2u 6* (’s nachts), die in verband staat met de op hetzelfde tijdstip plaats gehad hebbende vrij zware aardbeving in de binnenlanden van etn len Palembang (Lahat, enz.), de tweede een korte, maar sterke, vertikale stomp te 4u 44* ’s namiddags, waardoor overal groote hoeveelheden kalk van de muren vielen; deze laatste is van zóó localen aard geweest, dat zelfs de zeer fijne instrumenten op het magnetisch en meteorologisch Observa- torium te Batavia niet dan een zeer zwakke beving hebben geregistreerd. Sedert den 78e volgden te Soekaboemi dagelijks eenige korte, vertikale stooten, die eerst den 13%" in aantal toc- namen, totdat den 14%" Januari te 11% 20* des avonds een belangrijke stoot volgde, die door de geheele Preanger- Regentschappen en Bantam, en ook te Buitenzorg en te Batavia is gevoeld. Het terrein, dat door deze aardbeving het sterkst is getroffen, vormt een sector of driehoek op de Zuidhelling van den vulkaan Gede. met den Gede-krater als noordelijkste punt, de spoorbaan van Karung tengah tot aan Tyibeber ongeveer als zuidelijke grens, terwijl het terrein ten westen begrensd wordt door eene lijn, die de onderneming Pasir Datar met den Gede-top, en ten oosten door eene lijn, die Tyibeber met denzelfden top verbindt. Wat buiten het aldus omschreven terrein ligt, heeft van de aardbeving niet, of niet noemenswaard te lijden gehad. Te Soekaboemi is de schade het grootst geweest, niet zoozeer doordat de schok hier heviger dan elders was, maar omdat zich hier de meeste steenen gebouwen bevonden, die het bij aardbevingen altijd het zwaarst te verantwoorden hebben. De woningen van bilik, uitgezonderd natuurlijk de oude en bouwvallige, hebben zich goed gehouden. Den 16ter te Soekaboemi aangekomen met den topograaf bij het mijnwezen W. van peN Bos, vond ik hier den mijn- ingenieur J. DE KoNiNG KNurr, die eenigen tijd aldaar wegens ziekte had doorgebracht; hij stelde zich voor het onderzoek dadelijk beschikbaar, zoodat door ons drieën in betrekkelijk korten tijd een groot aantal gegevens over de aardbeving verkregen werden. Uit ons onderzoek is in hoofdzaak het volgende gebleken. ah ole, Er zijn twee soorten van stooten te onderscheiden, die eene geheel verschillende richting bezitten. De eerste soort stooten ging uit van den Gede-top, de schokken werden dus in eene N., NO. of N.W. richting waargenomen, al naarmate de getroffen plaatsen Z., Z.W. of Z.O. van den bergtop liggen. Van de talrijke waarne- mingen over deze stooten neem ik alleen de volgende, als de beste en meest overtuigende, over. Te Pasir Datar, gelegen ten opzichte van den Gede-krater in de richting 242° (+ W.Z.W.), werd in het huis van den administrateur, welks front van 79°—259° gericht is, waar- genomen, dat de onderleggers op de neuten verschoven waren, en het meest in de richting van 79° naar 259°; een kast viel in de richting naar 259°, een brandkast naar 79°, dus daartegen in. Van een tafel werd een vrijstaand toilet- spiegeltje afgeworpen, ongeveer 1 meter ver, en in de richting van 236° naar 56°, dus ongeveer juist naar den Gede toe; deze laatste waarneming was zeer nauwkeurig, daar het lichaam vrij stond; bij de verschuiving van balken en onderleggers moet men altijd in aanmerking nemen, dat zij verbonden zijn, en zich dus niet geheel vrij bewegen kunnen; daardoor verplaatsen zij zich gewoonlijk evenwijdig aan een van de wanden van het huis, en hetzelfde is met vallende kasten het geval, daar zij meestal tegen een der wanden geleund zijn. Van een buffet, staande in de richting 349°——169°, zijn de glazen afgevallen in de richting van 79°, dus weder ongeveer naar den Gede toe. In het administrateurshuis te Perbawati, dat zuiver Z_—N. staat, en ten opzichte van den Gede-krater in eene richting van 205° (+ Z.Z.W.) ligt, was een kast omgevallen in de richting naar Zuid, en een geldkist in de richting naar Noord. In de woning van den Chineeschen mandoer waren de stijlen, op steenen neuten staande, verschoven in de richting van 21°, dus naar N.N.O., dat is juist naar den Gede toe. In het station te Soekaboemi (+ Z. van den Gede) zijn mT de flesschen uit een open drankrek van den buffethouder naar Zuid gevallen. In de toko Beng (een steenen huis) te Soekaboemi, waren de muren gescheurd; een stijl was op de neut verplaatst in de richting 190°; de balklaag, loopende in de richting ge—189°, rustte op de zijmuren, en duidelijk was te zien, dat deze muren losgewerkt waren en voorover leunden in de richting 9°, dat is dus naar den Gede-top toe. In de kampoeng Soekaradja, aan den grooten weg van Soekaboemi naar Tyiandjoer, Zuid van den Gede, zijn van het steenen woonhuis hij den 2dee rijstpelmolen (de 2e, komende van Soekaboemi) de balken, liggende van 2° naar 182°, in de richting 182° in de zijmuren gedrongen. In den molen is een gedeelte van den buitenmuur omgevallen, in de richting van 12°, en drie binnenmuren zijn in dezelfde richting gevallen, één geheel, de twee andere gedeeltelijk. In de kampoeneg Pjiroempoet (N.O. van Soekaradja), ook ten Z. van den Gede gelegen, zijn de balken van een houten huis op neuten tegen de steenen trap ingedrongen in de richting van 5°. In de volgende 3 kampoengs, op weg naar Tjiandjoer, Tjimangkok, Tjisatong en Gekbrong, was niets van ver- woesting te bespeuren, zelfs geen dakpan was van de inlandsche huisjes gevallen, ofschoon juist deze 3 plaatsen, van al de kampoengs tusschen Soekaboemi en Tjiandjoer, het dichtst bij den Gede-top liggen. De voet van het naburige Kantjana-gebergte, dat uit vaste brecciën bestaat, is in deze kampoengs stellig onder de dunne vulkanische bedekking aanwezig, waardoor de grond onder die kampoengs minder bewegelijk is. Verder op weg naar Pyiandjoer was de verwoesting uiterst gering; in de kampoeng Zjipadang der desa Bangbajang waren de muren van de steenen gevangenis een weinig gescheurd, maar geen enkele der oude steenen pilaartjes langs den weg was beschadigd. In de kampoeng 7jidjoho was niets van beschadiging te vinden. en Ook te Zyilakoe, ten Zuiden van Tpiandjoer, is de uit- werking van de aardbeving gering geweest; de muren in het huis van den haltechef waren zeer weinig gescheurd. Op de Koffieonderneming Pasir Kelapa, op weg van Tji- lakoe naar Tjibeber, liggende in de richting 311° (bijna Z.0.) van den Gede-top, zijn in het huis van den administrateur de frontmuren van bilik, loopende in de richting 335°—155°, samengedrukt, het behangsel was losgeraakt en vertoonde plooien, terwijl dit bij de loodrecht daarop loopende muren niet het geval was. Het loket was op de schrijftafel ver- schoven in de richting 335° naar 155°. Eindelijk is tusschen Soekaboemi en de halte Gandasoeli de spoorbaan (Z. van den Gede) beschadigd; de opgehooede gedeelten waren met de rails verplaatst en naar Zuid uit- geweken. Uit al deze gegevens blijkt voldoende, dat de beweging van den Gede uitging, de verplaatsing der hier vermelde voorwerpen heeft plaats gehad òf naar dien berg toe, òf van den berg af, maar niet loodrecht daarop. De tweede soort stooten heeft eene geheel andere richting, namelijk meerendeels van 290° naar 110°, dus + van W.‚N.W.——0.Z.0., en het zijn juist deze stooten, die te Soekaboemi de grootste schade hebben aangericht. Ter verklaring van dit zeer merkwaardige feit moet in herinnering gebracht worden, dat een weinig ten zuiden van de spoorbaan, van af Aurang tengah langs Tjisaüt, Soekaboemi en Gan- dasoeli tot aan Tyrbeber eene zoogenaamde verwerping loopt, dat is een scheur of breukvlak in de aardkorst, waarlangs eene verplaatsing der aangrenzende deelen heeft plaats gehad. De zandsteenlagen van den Goenoeng Walat achter Karang Tengah zijn afgesneden, het gebergte eindigt daar aan de noordzijde plotseling met steilen wand, het ten noorden daarvan vroeger aanwezige terrein is in de diepte verdwenen en is nu bedekt door uitwerpselen van den Pangrango en van den Gede. Deze verwerpingen (N°. III en N°. VII) zijn met eene roode lijn aangegeven op de geologische kaart a van Java door VERBEEK en FENNEMA, blad B IT en B III, en wij zullen zien, dat de beweging overal evenwijdig aan die lijn heeft plaats gehad. In de halte (van steen) te Karang tengah waren alleen eenige scheurtjes in de muren bemerkbaar. De muren van het haltegebouw te Zyisact zijn zóó sterk gescheurd, dat het gebouw afgebroken moet worden. In de woning van den haltechef was een kast in de richting van 100° gevallen (de richting van de verwerping is hier 103°). Te Soekaboemi zijn alle steenen huizen sterk beschadigd, voornamelijk het huis van Dr. vAN TrijN bij Selabatoe, het steenen bijgebouw van de apotheek (het hoofdgebouw is van bilik en heett weinig geleden), de gevangenis, de woning van den Assistent- Resident en verscheidene steenen woningen in de Chineesche wijk en elders. Aan de verplaatsing en afbrokkeling der muren, de richting waarin houten stijlen van een rijtuigloods scheef stonden, krassen van een ijzeren ledikant op den cementvloer, en andere gegevens, was te zien, dat de richting van den stoot hier tusschen 100° en 120° lag (de richting der verwerping is hier gemiddeld 110°). Bij sommige ge- bouwen scheen bovendien nog een schok in NZ. richting werkzaam geweest te zijn, hetgeen, na het bovenvermelde over den Gede-stoot, niet te verwonderen is. In het Victoria- hôtel is de waterketel op het fornuis heen en weêr gewrikt in de richting 120°, alleen het metselwerk van dat fornuis was een weinig gescheurd. Dit is de eenige beschadiging, die aan dit van bilik opgetrokken gebouw was waar te nemen. In al de genoemde steenen gebouwen, maar ook in een tal van bilik-woningen, is veel glas- en aardewerk en zijn spiegels, schilderijen en beelden gebroken, zoodat de schade vrij belangrijk is. Te Gandasoeli zijn het haltegebouw en de woning van den haltechef zwaar gescheurd, de richting van den stoot was hier niet zeer duidelijk, ongeveer van W.—0. De halte Tjireungas heeft weinig en de halte Lumpegan nagenoeg niet geleden, evenmin de tunnel tusschen die plaatsen, alleen — 240 — het pleisterwerk had een barst bekomen. De grond is hier vast en bestaat hoofdzakelijk uit harde brececielagen. De halte Zyibeber, die op lossen, alluvialen grond staat, is zwaar beschadigd, de muren van het haltegebouw waren zoo sterk gescheurd, dat zij onmiddellijk afgebroken moesten worden. De stoot was hier ongeveer in de richting van de spoorbaan, (217° naar 37°), maar met afwijking naar N.O. Er was hier weder duidelijk merkbaar, dat de ondergrond een grooten invloed heeft op de uitwerking van aardschokken. De woning van den haltechef namelijk, die slechts + 40 M. van de halte verwijderd is, heeft nagenoeg niets geleden; men heeft hier voor de plaatsing van dit gebouw een heuveltje, bestaande uit harde brecciën, afgegraven, zoodat de woning op harden grond staat. In de woning van den onderopzichter HARTMAN, ongeveer 400 M. ten N.O. van de halte Zjibeber aan de spoorbaan gelegen, is het loket op een schrijftafel, die in de richting van de baan stond, 40 eM. verschoven naar + N.O0., zoodat de richting hier 45° tot 50° heeft bedragen. (De verwerping loopt hier naar + 60°). Een wagon (leege houtwagen) is hier uit de rails gezet, hetgeen tevens op een vertikalen stoot wijst. Merkwaardig is nog, dat den 15%" Januari te 14 30° voormiddag, dus 2 uren na den hoofdstoot, weder een flinke schok plaats had, en dat toen de richting der beweging door den mijningenieur DE Koning Koijrr en Dr. VORSTMAN, die zich in de Chineesche kamp bevonden, zeer duidelijk is waargenomen. Zij konden aan de huizen en de daken zien, dat de beweging plaats vond ongeveer in de richting van den grooten weg, dat is + 110”. Van Tjisaüt tot aan Tyibeber zijn dus die 2% soort stooten overal evenwijdig geweest aan het bovengenoemde breukvlak, en er bestaat dus tusschen die stooten en de verwerping blijkbaar een verband. Het zou kunnen zijn, dat door den stoot, uitgaande van den Gede, tegen dit vlak, in het vlak zelf trillingen ontstonden, die zich tot aan de oppervlakte als golvende aardbevingen voortplantten; maar ik betwijtel, ee of deze secundaire trillingen wel zoo sterk, en zelfs sterker dan de hootdstoot geweest kunnen zijn. Daarom meen ik, dat de beweging veroorzaakt is door eene kleine verplaatsing van een gedeelte der aardkorst langs de meergenoemde scheur, met andere woorden, dat zij behoort tot de zoo- genaamde tektonische aardbevingen, dat zijn dezulke, die in verband staan met den bouw der aardkorst. Dat de eerste aanleiding tot die beweging van den Gede zou zijn uitgegaan, acht ik zelfs niet eens waarschijnlijk, omdat de tusschen 5 en 13 Januari voorafgaande stooten alle te Soelraboemt als vertikale schokken vermeld worden, hetgeen wijst op een bewegingscentrum beneden Soekaboemi, en niet op een verafgelegen punt, zooals de Gede-top. Eerst den 14ter des morgens te 7% 15* had de eerste horizontale (golvende) aardbeving plaats, waarvan echter helaas de richting niet schijnt waargenomen te zijn. Ik stel mij dus de opeenvolging der gebeurtenissen zoo voor, dat de beweging begon met kleine verplaatsingen langs het breukvlak; over de oorzaak van deze en dergelijke bewegingen kan men wel allerlei onderstellingen maken, maar weet men met zekerheid niets. Tengevolge van die bewegingen, die culmineerden in den stoot van 14 Januari, des avonds te 11% 20", had een geringe aandrang van gassen en wellicht ook van lava in den Gede naar den krater plaats, die zich niet uitte in eene eruptie, maar alleen in een schok, ongeveer uitgaande van de plaats, waar de krater ligt. Tegelijkertijd had eene sterkere beweging langs de scheur plaats, en ondervonden de plaatsen aan de spoorbaan daardoor schokken evenwijdig aan die scheur. Deze laatste stooten duren volgens berichten uit Soekaboemi? nog steeds voort, zij worden echter niet sterker en ook niet menigvuldiger, zoodat het te voorzien is, dat de bodem lang- zamerhand tot rust zal komen. Zoolang de grond echter niet volkomen rustig is, is het altijd mogelijk dat er nog sterkere stooten zullen volgen. Of dit al of niet het geval zal zijn, is nooit met zekerheid te voorspellen, LXI, 16k — 242 — Dat de Gede bij deze aardbeving niet de hoofdrol heeft gespeeld, blijkt ook hieruit, dat de plaatsen-aan de Noord- en Oostzijde van den berg, de Gouvernementstuin Zyibodas, Sindanglaja, Tjipanas, Patjet en Tjiandjoer, den schok wel voelden, maar geenerlei schade ondervonden. Het centrum der beweging lag blijkbaar aan den zuidkant van den berg. Maar voor alle zekerheid heb ik den top van den Gede door den topograaf vaN DEN Bos toch laten bezoeken en opmeten, om te zien, of de krater ook eene verhoogde werking vertoonde, en om de vorm van het werkzame punt te kunnen vergelijken met onze opneming van 1886 (Bijlage blad XVII der geologische kaart van Java, Fig. 71). Niets bijzonders was bemerkbaar, de krater stootte toen de gewone stoom- wolken uit, en dit deed hij ook bij tusschenpoozen vóór en na de aardbeving van 14 Januari. Van eene verstopping van den krater kan dus ook geen sprake zijn. Daarna bezocht hij de 4. W. buitenhelling van den berg, een weinig beneden den kraterrand. Op de steile helling liet daar eene gewone grondafstorting, die reeds lang vóór de aardbeving bestond, maar die in den laatsten tijd, door een paar nieuwe afstortingen aan de N. en N.W. zijde, van Soekaboemi meer zichtbaar geworden is. Een nieuwe krater, zelfs een nieuwe put, bestaat hier niet; evenmin was hier iets hoegenaamd te ontdekken van ontwijkenden stoom of rook. Door opmeting werd gevonden, dat het middelste gedeelte van den bovenrand der afstorting 2780 M. boven zee ligt, in de richting 280° van het signaal (2962 M.) op den Gede-rand, en 580 M. daarvan verwijderd. De aardbeving te Soekaboemi, die tot de middelmatig sterke behoort, biedt ons een merkwaardig voorbeeld van eene gemengde vulkanische en tektonische aardbeweging. Ook hier is weder, evenals bij de aardbeving te Ambon, gebleken, hoezeer het oprichten van steenen gebouwen in een aan aardschokken onderhevige land af te keuren is. Wel is waar is te Soekaboemi geen enkel huis en zelfs geen == BD enkele muur omgevallen, maar de muren zijn toch zoodanig gescheurd, dat ze grootendeels afgebroken moeten worden, en zij zouden bij een slechts weinig heviger stoot ongetwijfeld groote ongelukken veroorzaakt hebben. De muren van den rijstpelmolen te Soekarudja zijn de eenige, die werkelijk omgevallen zijn. Menschenlevens zijn bij deze aardbeving niet te betreuren. De halte-gebouwen te Zyisacit, Gandasoeli en Tjibeber zullen alle drie afgebroken moeten worden; het zal doelmatig zijn. ze door houten gebouwen te vervangen. Tot zóó ver het verslag van Dr. VERBEEK. Onafhankelijk van den Heer pe KoNinG Krijrr is ook op- teekening van de bevingen gehouden, door Mr. R. H. KrriJN te Soekaboemi die na verzoek de welwillendheid heeft gehad ons gedurende een jaar, d.w.z. totdat de nabevingen geheel opgehouden hadden, zijn nauwkeurige waarnemingen toete- zenden. Het onderstaande overzicht is samengesteld uit de berichten van beide Heeren, waarbij valt op te merken dat de gebruikte intensiteits-schalen een kenmerkend onderscheid vertoonen. Dit laatste was te verwachten, daar hier geen meting, maar personeele opvatting in het spel was. De schattingen van den Heer KreriN, zijn over ’t algemeen een paar graden sterker dan die van den Heer pr Korting KNirr. In onder- staand overzicht zijn de schattingen van den Heer DE KONING Krijrr gebruikt, als van beide waarnemers over dezelfde beving berichten waren, terwijl zijn schattingen alle tusschen haakjes zijn gezet. Het brommen van den Gedeh en de knallen zijn door andere personen over ’t algemeen niet dan zwak gehoord. | ‚ Aantal | | etma- ee len Ver-|_ aantal Graad ies Knallen oopen | van Richting. en 1900. | | sinds | schokken. : dl = : 4 | _hoofd- hevigheid. vulkanische verschijnselen. | Reno Jan EE EN | hevig verticaal 5 Oeren flink 5 {1 | (vrij hevig) 6 bu Sne Ke Á (zwak) 6 |— Sif 2 zwak ri Er Í 2 (flink) ’ ê | 2 (zwak) Daarna stoot de Gedeh ‘snachts rookwolken uit. A nr fel (flink) Donkere rookwolk op den Gedeh. | 5 \1 zwak hr ha Er (zwak) ge B Bees "8 (zwak) 10 |— 4l/s{ 1 (zwak) | En U |— 3!/s| (32) (zeer zwak) | 12 |— 2!/,l (32) (zeer zwak) | 4 (flink) En Onderaardsch gerommel. WB AO 2 (zwak) 5 | 4) (zeer zwak) | | 1 1| 1. zwak) Sn net: | 1 (flink) horizontaal Ll | (vrij flink) verticaal Hoofdbeving gevolgd door voortdurende kleine bevingen. l | (zeer flink) | horizontaal |; (flink) | 15 | +U, (219 | (fl nk) verticaal | Ek (zwak) 107, (zeer zwak) 2 (flink) a KON ole B ed (zwak) | 5 | zeer zwak Jn | 1 (zwak) 17 | 2V, | 84 1 midd. sterk) | 6 zwak — 245 — | Graad Knallen Aantal | Rpke schokken. bard ne ai hevigheid. vulkanische verschijnselen. 8 zeer zwak | 2 1 (zwak) \ 1 | (zeer zwak) 2 flink 2 ’ | 2 , 2 5 4 ’) 7 2 5 ,) 1 1 1 1 1 5 2 IE 2 EE) 1 h) l ’ 2 IE 3 IE | 1 (zeer zwak) | 1 verticaal 1 (zwak) 5 2 Lb, | Hevige knal. Hevig gebrom van den Gedeh. di vrij hevig |(N—Z) vertic. ‚Veel gebrom van den Gedeh. 1 vrij hevig |\(N—Z)vertic.| Doffe, korte, zware knal. 1 zwak 5 ee Zware knal. jl zwak NZ | trilling Trilling door een doffe, korte zware knal veroorzaakt. | Aantal ‚_etma- = ed len ver-| santa Graad Le, Knallen — 1900. Ei ‚ schokken. hk RIGE Ee li hevigheid, vulkanische verschijnselen. ‚schok. | Mrt. 2 | A6 vrij hevig NZ glare flink | rake zwak Zwaar gebrom van den Gedeh. 10 BAI, | 2: DE ae. - 1 flink | verticaal 5 z 7 PED Ae l 1 551/, Verhees hed zwak NZ _ [Zwaar gebrom van den Gedeh. ate kel hevig (NZ) vertic. EEE zwak UI 22 | 66î/,| 2 hevig April 6 | 61 1 zwak NZ B Sas 1 vrij flink NSZ EN ek : Gebrom van den Gedeh. Mei K 1 |1061/,| (2?) zeer zwak 2 | 1071/s IE ” B liostsan 5 4 | 1091/, si Dh Bel, D 6 1111/s „ LE) k el ALE zeer hevig verticaal | Knal en onderaardsch gerommel 10 Gebrom van den Gedeh. ble ot tn ed hevig (O—W) vertic.| REN É Juni 12 |1481/, | 1 flink verticaal 5 zn pe Juli 1 sl OTE vrij flink [(N—Z) vertic. | Si ATA): A zwak NZ | 13 AVO pr flink (N—Z) vertic. ; … f 1 | zeer zwak 5 2 20 |186/| 2 WE zwak verticaal | 21 |187%/, Gebrom van den Gedeh. 22 1ASSL zijd hevig | 30 | 1961/, | Geen rook uit den Gedeh; gebrom. Aantal | etma- | Dh len ver-|- 4 antal Graad haf | Knallen 1900. Eed. sehokken. vale Richting. D Ee Boord. hevigheid. vulkanische verschijnselen. schok. Juli 30 | 196!/, 1 lichte trilling Onderaardsch gebrom. BL 1971, 1 flink (NZ) vertic. Aug. 23 | 220!/, 1 hevig ek, Sept | 1 | lichte trilling 28 |256!/,1 3 3 1 hevig (N—Z) vertic.| Voorafgegaan door onderaardsch d| 1 zwak gebrom. Nov 15 |303!/, Zware, bovengrondsche, doffe kr 1 vrij hevi slag. 17 (305'/a.| 2 1 Ae triline 8 bp 310!/, j} hevig Dec. 15? | 333!/, 1 zeer zwak Jan. At 1376!/, 1 flink (N—Z) vertic. In deze samenstelling komen niet voor drie aardbevingen te Soekaboemi gevoeld, maar van vreemden oorsprong; nl. die van den 3de April, den 12ter Juli en den 20sten December. In enkele gevallen is het juiste aantal der bevingen niet waargenomen. Ter wille van de hieronder volgende bewer- king is dan een aantal aangenomen. Die aantallen zijn tusschen haakjes geplaatst en van een vraagteeken voorzien. f Wanneer men een graphische voorstelling van het aantal schokken opmaakt, valt het dadelijk op, dat de voorschokken geen-, de naschokken wel een regelmatige afneming in veelvuldigheid vertoonen. Wanneer men het gemiddeld aantal aardbevingen in een periode van p dagen in jaren zonder hevige aardbevingen te Soekaboemi gelijk A stelt en het aantal perioden van p AE dagen sinds den hoofdschok gelijk # en het aantal voorgekomen aardbevingen gedurende een periode gelijk y, dan wijst de graphische voorstelling op het bestaan van een betrekking (rz + a) (y — A Hb) = CC. Voor == is y= A derhalve is bo: Daar lokale aardbevingen te Soekaboemi in de laatste jaren niet zijn voorgekomen en die van vreemden oorsprong in bovenstaande samenstelling niet zijn opgenomen, kunnen wij A —=o stellen. De formule wordt dan: ye ra)=C0. en wanneer we de constanten volgens de methode der kleinste quadraten willen oplossen, worden de normaal-vergelijkingen a [ys] — C Wy] — [24°] a [y]—n C=— [zy]. Voor y is gekozen de veelvuldigheid per dag berekend, derhalve 1 stoot op 1 dag geeft y= 1; 3 stooten gedurende 20 dagen geeft y = 0.15. De waarden voor y onmiddelijk na de hoofdstoot zijn te onzeker en dus niet gebruikt; en verder is voor het tijdperk, voor welk de gemiddelde is berekend een steeds grooter aantal dagen genomen. De vereffening is dan geschied met onderstaande waarden: AN A Kn 8 lr LO STO 0.55 3 5 — 1.5 140 0.025 — 0.135 6.5 2 — 1.2 170 0.15 0.07 10 3.3 1.2 190 0.25 0.13 14 ln Sd 220 0.025 — 0.075 18 1:25 0.05 250 0.15 0.06 30 0.65 — 0.05 | 280 0.05 _— 0.03 50 0.35 — 0.05 | 330 0.05, — nik 70 0.25 — 0 15 360 0.025 — 0.035 9 Qed en voor de formule is gevonden: Eer y (rx + 0.38) = 22.0. De formule geldt, zooals de verschillen A tusschen de berekende en waargenomen y aantoonen, vrij goed voor het uitsterven der nabevingen, maar minder goed voor de eerste dagen na den hoofdschok. De groote onzekerheid wat als één aardbeving te rekenen is en de groote verscheidenheid in den aard der bevingen is zonder twijfel daarvan de hoofdoorzaak. AANHANGSEL. Aardbevingen te Tomohon (Minahassa) waargenomen door den Heer A. LamBura, Directeur der School voor dochters van Inlandsche hoofden, gedurende het jaar 1899. Datum. da - 12 ee 05 Febr. 5 Maart 3 Mei 21 Juni 25 Juli Ì 3e 28 0 30 Aug: 10 2: Dn 17 Sept. 30 Uur. 3u 45m | 22.0 Richting. N--Z N W--Z0, Duur. eenige seconden, Aard der beweging. ‘één schok. licht, horizontaal. licht, verticale schokken. verticale trillingen. lichte trillingen. verticale schok. verticale schokken. lichte trilling. ‚verticale trilling. horizontale schudding. vrij sterke verticale aardbe- ving. sterke verticale schokken. EENIGE AANVULLINGEN EN VERBETERINGEN VAN mijn *) Verslag eener botanische dienstreis door de Minahasa (N. 0. Celebes) DOOR Dr. S. H. KoorDeRs. Na het afdrukken van mijn Celebes-reisverslag is het mij gebleken, dat bij herhaling op de drukkerij verzuimd is geworden om alle door mij in de laatste drukproeven ge- maakte correcties behoorlijk ook alle aan te brengen in de z.g. „schoone” afdrukken. Daardoor zijn er nog zeer vele drukfouten in mijn Celebes-boek gebleven. En daaronder eenige zeer hinderlijke drukfouten. Ik wil als voorbeeld slechts wijzen op bladzijde XXI der inleiding regel 1 en 2 onderaan. Aldaar staat (in 1898 sprekende van een in 1859 door TEIJSMANN en DE VRIESE gemaakte reis) afgedrukt: „Bijna alle op die reis in Celebes verzamelde planten liggen thans in 44.3 nog op bearbeiding te wachten,” terwijl behoorde afgedrukt te zijn „Bijna alle op die reis in Celebes verza- melde planten liggen thans in H. H. B. nog op bearbeiding te wachten”. Inplaats van de op de drukproef door mij geplaatste, duidelijk geschrevene letters H. H. B. (ter verkorting van *) Verslag eener botanische dienstreis door de Minahasa tevens eerste overzicht der flora van N. 0. Celebes uit een wetenschappelijk en prak- tisch oogpunt (Met 10 kaarten en 3 platen) door Dr. S. H. KooRDERS; in Mededeelingen uit ’s Lands Plantentuin te Buitenzorg No. XIX, — Batavia G. Kourr & CO, 1898. En Herbarium Horti Bogoriensis) is door den letterzetter der drukkerij te Batavia afgedrukt: 44.3 met het voor lezer en auteur onaangename resultaat, dat de zin geheel en al onverstaanbaar wordt. Evenwel, behalve deze op de drukkerij gemaakte druk- fouten, zijn er ook nog een groot aantal drukfouten in mijn afgedrukt verslag overgebleven, welke hetzij door mij, hetzij door anderen, die met de gedeeltelijke drukproefcorrectie belast waren, over het hoofd gezien waren geworden. Een gedeelte dezer drukfouten is ingeslopen als gevolg van de omstandigheid, dat ik mij voor het copieeren van den tekst en het opmaken van den alphabetischen index met inlandsehe schrijvers heb moeten behelpen. Tenslotte zij hier vermeld, dat een gedeelte van den tekst (speciaal een gedeelte van mijne reisbeschrijving) zelfs geheel en al buiten mij om in Zndië is afgedrukt geworden, terwijl ik mij voor studie in Meuropa bevond. En dat de voortgang van dat buiten mij om afdrukken van mijn ge- deeltelijk in Zmdië achtergelaten handschrift eerst een einde nam, toen ik uit Muropa (Duwstschland) een depêche naar Indië zond luidende: „druckunreif”. Eerst daarna hield het drukken op totdat ik in Zndië teruggekeerd was en het restant van het handschrift persklaar gemaakt had. Deze toelichtingen meen ik verplicht te zijn, om thans te publiceeren, nu ik onlangs in publieke geschriften o. a. over de schrijf- en drukfouten van mijn „Celebes-verslag’” ben aangevallen geworden (o. a. door Dr. HaLLIER). Temeer zie ik mij hiertoe thans verplicht na dezen aanval 0. a. op de drukfouten in mijn „verslag”’, aangezien andere personen door hunne geheel belangelooze medewerking voor de determinatie van eenige der door mij gepubliceerde soor- ten hun goeden naam aan mijne publicatie verbonden hebben en dientengevolge wellicht, maar geheel ten onrechte, (door den lezer van mijne publicatie) de conclusie getrokken zoude kunnen worden als zouden die medewerkers (o. a. Dr. HALLIER) ook deel hebben aan die drukfouten, waarop o.a. in de recente kritieken van Dr. HaLLiER en Prof. Dr. WARBURG gedoeld wordt. En ik stel er prijs op hier onder de aandacht van den lezer te brengen, dat geen der op pag. 254 en 255 in mijne Celebes-publicatie speciaal met name genoemde in Europa wonende medewerkers in de gelegenheid gesteld werd om persoonlijk de drukfouten in het door hun geschreven gedeelte te kunnen verbeteren, waardoor de schuld voor de in mijn verslag onveranderd gebleven schrijf- en drukfouten geheel en al aan mij en aan de drukkerij geweten moet worden en miet aan mijne in Europa wonende medewerkers van mijn Celebes-verslag. In Dwitschland: Prot. Dr. A. ENGLER (Araceae en Anacardiaceae); Prof. Dr. O. WArBurG (Myristica- ceae); Dr. Urine (Dioscorea); Prof. Dr. RADLKOFER (1 soort van de fam. der Sapindaceae); Sir Prof. Dr. DrerricH BRANDIS (L soort van Shorea); Dr. H. HaLLrer (alle soorten der Con- volvulaceae, benevens de soorten der geslachten Hemigraphis en Peristrophe der Acanthaceae en van Elatostemma (Urti- caceae) en Clematis (Ranunculaceae). In Engeland: BENNETT (2 soorten van Potamogeton); J. S. GAMBLE (5 soorten van Bam- busaceae); Dr. O. Srapr (alle Graminea een een paar soorten van andere families); N. B. BrOwN (eenige Asclepiadaceae) ; HrERN (5 soorten van Ebenaceae); C. B. CLARKE (eenige Cyperaceae en alle Acanthaceae met uitzondering van Hemigraphis en Peristrophe); Baker (Liycopodiaceae). In Frankrijk: Dr. PrerRE (4 soorten van Sapotaceae). In Zwitserland: Prof. Dr. Cas. De CANDOLLE (Piperaceae); Dr. Carrsr (alle soorten der Filiees). In Nederland en Nederlandsch-Indië: Dr. J. VALCKENIER SURINGAR te Leiden (een groot aantal Cyperaccae). Te Buitenzorg: wijlen Dr. J. G. BOERLAGE (bijna alle Anonaceae en bovendien samen met mij nog één soort der Euphorbiaceae); J. J. SMrrmH (voorloopige determinaties van alle Orchidaceae); Dr. Tu. VaLeroN (3 soorten van Olacaceae en bovendien samen met mij nog één soort van Elaeocarpus en van Diospyros). Hieronder laat ik thans eenige „verbeteringen”’ volgen en voor eenige zinstorende drukfouten, waarop (ten deele door anderen) mijne aandacht gevestigd werd. En voeg ik hier tevens eenige „aanvullingen en zakelijke verbeteringen” bij, grootendeels met behulp van recente (na mijn verslag) na Augustus 1898 verschenen literatuur. AANVULLINGEN EN VERBETERINGEN, Inleiding p. X regel 6 v. b. staat: 184, lees: 1840. *) p. XVIII regel 9 v. 0. staat: hiervorengenoemde zal, naar mij de auteur mededeelde, lees: hiervorengenoemde tijdschrift zal, naar mij de auteur (Dr. Curist te Basel) mededeelde. p. XXI regel 16 v. hb. staat: Amboinum fees: Amboinam. p. XXI regel 6—1 v. 0. staat: „De eerste reis TYsMANN, Beknopt verslag eener botanische sienstreis 1877 naar Celebes en onderhoorigheden in N. T. v. N. IL. DL 27 geschiedde met den hollandschen botanicus Prof. W. H. pt Vriese en diens secretaris Servatius, van October 1859 tot Juni 1860, de laatste reis naar Zuid-Celebes door T. aileen. Bijna alle op die reis in Celebes verzamelde planten liggen thans in 44.5 nog op bearbeiding te wachten”. Echter lees: De eerste reis van TEIJSMANN [Beknopt verslag eener botanische dienstreis naar Celebes en onderhoorigheden in Natuurk. Tijdschr. v. N. IL. (1877) DI. 27] geschiedde met den hollandschen botanicus Servatius van October 1859 tot Juni 1860; de laatste reis naar Zuid-Celebes door TeyrsMaNN alleen. Bijna alle op die reis in Celebes verzamelde planten liggen thans in H. H. B. nog op bearbeiding te wachten. “*) meds regel 10 v. b. staat: Dr. P. F. SARASIN lees: Dr. P. en F. SARASIN. p. 33 regel 18 v. b. staat: „Dem, lees: „Deur” p. 67 regel 3 v. o. staat: Kickxia Valetonii lees: Kickxia Wigmanni. *) De nummers achter p. (—= pagina) zijn de bladzijden in mijn Celebes- reisverslag van 1898, **) Zie ook de toelichting hierboven op bladz. 250 en 251, — 254 — p. 105 (Klimaat) zie ook Dr. N. P. VAN DER STOK in Natuurkundig Tijdschrift van Nederlandsch-Indië Deel 59 1899) p. 44—71. p. 253 regel 4 v. b. staat: „„geograpisch”’ lees: „„geographisch”’. p. 253 regel 3 v. 0. staat: „„phanerogamorum”’, lees: ‚„pha- nerogamarum’”’. GYMNOSPERMAE. CYCADACEAE. p. 262: zie WARBURG in WARBURG, Monsunia, Band I (1900) p. 178—179, Tafel VI fig. 1, Tafel VII fig. f. CONIFERAE. p. 263—264 (Agathis): zie: WarBura in WARBURG Mon- sunia, Band 1 (1900) p. 185. p. 264 (Podocarpus): zie: WarBura in WarBuRG Mon- sunia, Bd. I (1900) p. 191—193. p. 264 regel 19 en 18 v. o. staat: M. lees: m. M. (zie ook WARBURG |. c.). p. 264 regel 13 v. 0. staat: Podocarpus ? Blumei ENpL. lees: Podocarpus spec. En voeg bij: Nauw verwant aan Podocarpus bracteata BL. GNETACEAE. Pp. 265—266 (Gnetum): zie: WarBurG in WaRBURG, Mon- sunia, Band 1 (1900) p. 195 —197. MONOCOTYLEDONES. PANDANACEAE. p. 266—269: zie: WARBURG’s Monographie der Pandana- ceae in ENGLER, Pflanzenreich 3. Heft (December 1900). GRAMINAE. p. 276 regel 7. v. b. staat: Crus GaLu lees: Crus Galli. p. 276 regel 4 v. o. staat: Paspalum lees: Panicum. rt id CYPERACEAE. p. 282—286 (Cyperaceae) zie ook Dr. J. VALCKENIER SURINGAR, Het geslacht Cyperus in den Maleischen Archipel (1898). p. 294 regel 16 v. b. staat: ‚‚N° 353” lees: „Deze Corypha Gebanga is de soort N°. 353 van”. ARACEAE. p. 299 — 305: zie: ENGLER in Botanische Jahrbücher für Systematik, Pflanzengeschichte und Pflanzengeographie, Bd. 25 (1898) p. 1—28. — Harrier in Bulletin de Pherbier Bois- sier 22° série, Tome I, N°. 7 (1901) p. 673. ORCHIDACEAE. p. 321—326: Aanvulling door Rorre in Kew door nieuwe determinatie en beschrijving van 18 nieuwe soorten, welke in mijn verslag met de herbariumnummers en de voorloopige determinaties van den Heer J. Smrrn JF. te Buitenzorg genoemd zijn; zie Rorrr in Kew-Bulletin of miscellaneous information N°, 151—152 (July and August 1899) p. 126—132. MUSACEAE. p. 313 (Heliconia) zie: K. ScHuMANN, Monographie der Musaceae in ENGLER, Pflanzenreich 1. Heft (1900) p. 11 und 36. p. 313 (Musa) zie: K. SCHUMANN |. e. p. 13—28. ZINGIBERACEAE. p. 317 zie ook: Riprrey, The Seitamineae of the Malay Peninsula, in Journal Asiatic Society, Straits Branch (July 1899) p. 85—184, en K. SCHUMANN, Monographie der Zin- giberaceae von Malaisien und Papuasien in ENGLER’s Bota- nische Jahrbücher Bd. 27 (1900) p. 259—350, mit Tafel HVL. mn DICOTYLEDONES. RANUNCULACEAE. p. 327 regel 5 v. b., staat: 2 glycinoides DC. lees: volgens Dr. Harrier f. [in Bulletin de Yherbier Boissier 2*° serie, Tome IT N°. 7 (1901)| z glycinoides O. Kunrtze. Aan het slot der Ranunculaceae bij te voegen: Clematis Vitalba L. var. mollissima HArLter f. in Celebes bij Loka ver- zameld door de Heeren Dr. P. en F. Sarasin. Deze Clematis noemt Dr. HALLIER l. ec. p. 674. Hier verdient het nog de aandacht, dat de door Dr. HALLIER in het geciteerde Bull. herb. Boissier op p. 673 bij Clematis overgenomene, maar in een noot onderaan die bladzijde juist door hem gecorrigeerde schrijffout, haar ontstaan te danken heeft aan het feit. dat Dr. Harrier hier eene herbarium- aanteekening van een mijner inlandsche helpers gecopieerd en gepubliceerd heeft, zonder mij daarvan vooraf kennis te geven en zonder mij vooraf te vragen of tegen de onveran- derde publicatie dier aanteekeningen van mijn zijde be- zwaar bestond. Dit bleek mij door onderzoek van de thans in het her- barium van ’s Lands Plantentuin berustende anthentieke etiketten en aanteekeningen. Want de door Dr. HALLIER L ec. achter mijn naam (achter mijn herbariumnummer 18539 (2) tusschen aanhalingsteekens geplaatste woorden zijn blijkbaar afgeschreven van eene etikette, die „iet door mij door een paraaf gewaarmerkt werd en die ook niet door wij geschreven werd, maar door een mijner inlandsche helpers, en wel door den eersten der twee inlandsehe beambten welke met name op p. 254 (regel 5 van boven) in mijn „Celebes-Verslag” genoemd worden. Hoewel dit feit op zichzelf, zeer onbelangrijk is heb ik het feit hier gereleveerd, in de hoop in den vervolge te voorkomen, dat door anderen buiten mij om en toch op mijn naam door inlanders geschrevene onuitgegevene herbarium- aanteekeningen gepubliceerd worden, welke zich bevinden eden bij de door mij of op mijne aanwijzing door inlanders in den Maleischen Archipel verzamelde herbariumspecimina. Vele van deze door inlanders — meest op reis — geschre- vene en niet door mij gewaarmerkte herbariumaanteekeningen zijn niet betrouwbaar. En ik acht het mijn plicht vak- genooten, die bij de door mij verzamelde herbariumspecimina, hetzij van Java, hetzij van elders dergelijke niet door mj geparafeerde aanteekeningen van inlanders vinden, te waar- schuwen tegen het letterlijk publiceeren ervan en in elk geval hen uittenoodigen om dan bij het buiten mij om citeeren en publiceeren anders dan bij het citeeren van mijn herbarium- nummer niet mijn nadam te noemen — telkens wanneer mijne herbarium-aanteekeningen en etiketten niet door mij eigen- handig geschreven of eigenhandig door mij gewaarmerkt zijn. MELIACEAE. p. 389 (Reinwardtioderdron), zie ook: Harms in ENGLER- PrANTL Nat. Pfl., Ergänzungsheft I (1900) p. 37. ANACARDIACEAE. p. 410 (Koordersiodendron) zie ook: ENGLER in ENGLER- PRANTL Nat. Pfl. Ergän-zungsheft IT (1900) p. 39. LEGUMINOSAE. p. 446 (Wallaceodendron) zie ook: Harms in ENGLER-PRANTL Nat. Pfl. Ergänzungsheft 1 (1900) p. 30. CONVOLVULACEAE. p. 542 regel 15 v. hb. staat: martiniensis (Croisy) HALLIER f. lees: martinicensis CHorsy. p. 542 regel 15 v. o. voeg bij achter Harrier f.: 7 farinacea Harrier É. in Bulletin herb. Boiss. V. (1897) p. 818. p. 542 regel 12 v. 0. staat: Wieur lees: WALKER ARNOTT. p. 542 regel 9 v. 0. staat: Ipomoea alba Ls. var. pubescens CHorsy, dees: Calonyction bona nox Bos. subvar. pubescens Harrier f. in Bull. herb. Boiss. V. (1897) p. 1037. LXT. 17k me p. 542 regel 3 v. o. staat: Por., lees volgens Hauer (in Bull. herb. Boiss. (30 Juin 1901) p. 675: LAMARK. — Volgens den Index Kewensis zoude, evenwel ten onrechte Porr. (en niet LAMARCK) de auteur zijn. p. 543 regel 5 v. o. staat: Rorn. (en wel oveereenkomstig den Index Kewensis) lees: (volgens Haruier in Bull. herb. Boiss. 30 Juin 1901 pag. 675.): Sweet. Deze laatste auteurs- naam dateert volgens HALLIER |. c. van het jaar 1818 en de auteursnaam RorH. van 1821 dus van later datum. p. 544 regel 4 v. b. staat: „soms? 10 M. hoog” lees: „soms 10 Meter en meer lang.” Zn voeg Mierachter bij: „Volgens Dr. Harrier (in Bulletin 2*° série, Tome IT, 30 Juin 1901 p. 675) behooren de door mij in N. O. Celebes verzamelde exemplaren van Ipomoea pes capraealle tot de bijna kosmopolitische varieteit emarginata HALLIER f. p. 544 regel 6 v. b. staat: „Klimplant” voeg hierochter bij: het woord klimplant is hier (zooals trouwens m. i. uit de volgende bijvoeging van de waargenomen groeiplaats en uit den soortnaam reeds blijkt) in den ruimsten zin van het woord genomen. Terwijl toch de lengte der planten dikwijls vele Meters bedraagt, verheffen de stengels zich zelden hooger dan één Meter in verticale richting boven het opper- vlak van het moeras of den waterspiegel, waarover de plant heenkruipt. Ipomoea reptans is dan ook geen klimplant in den engeren zin van het woord. Vergelijk ook de aanmerking van Dr. Harrier in Bulletin herb. Boiss. 30 Juin 1901 pag. 675; dáár staat: „Ipomoea reptans Poir ist keine Kletterpflanze, sondern ein kriechendes Sumpf- und Wassergewächs mit hohlen Stengeln;” hetgeen inderdaad een juistere omschrij- ving omvat dan ik |. c. p. 544 voor deze Convolvulaecee gaf. p. 544 regel 6 v. hb. voeg bij achter Haruer f.”: var. orientalis Harrier f. (zie Bull. herb. Boiss. 30 Juin 1901 p. 675). p. 545 regel 12 v. b. staat: „Operculina peltata” lees: „Merremia nymphaecifolia Harrier f.”’ En voeg aan het slot dezer soort het volgende bij: ‚„Operculina peltata HALLIER f. en hat vierklappige Kapseln und ist also, da Convolvulus peltatus L. sich durch etwas kleinere weisse Blumen unterscheidet, als Merremia nymphaeifolia HArLiER f. in Verslag plantent. Buitenzorg 1895 (Batavia 1896) p. 127 zu bezeichnen.” (Haruier f. in Bulletin herb. Boiss. 30 Juin 1901 p. 675). p. 546 regel 12 v. b. staat: „„Ipomoea longiflora R. Br.” lees: „„Ipomoea trichosperma Br. var.” Zn voeg bij: In Bul- letin herb. Boiss. 30 Juin 1901 p. 675 geeft Dr. Harrier de volgende verbetering op zijne door mij p. 546 geciteerde determinatie: „‚„Ipomoea longiflora HALLiER f. in Verslag ('s Lands Plantentuin) Buitenzorg 1895 (1896) p. 130 quoad pl. celeb, non R. Br, ist L. trichosperma Br. var. — L. longiflora R. Br. ist eine nah verwandte noch nicht genügend bekannte Barb (HaALLieR f. le c.). Zie ook de opmerking hieronder aan het slot der Acantha- eeae naar aanleiding van correcties en aanvullingen van soorten, die door Dr. H. Harrier gedetermineerd worden. SYMPLOCOCEAE (STYRACEAE). p. 526 (Symplocos) zie: BRAND, Monographie der Sym- plococeae in ENGrER, Pflanrenreich 6 Heft (November 1901) p. 40. Niet juist is, hetgeen BRAND l.c. p. 40 over het geslacht Symplocos voor Celebes zegt, namelijk dat het herbariumspeeimen WaARrBURG No. 16894 het eenige op Celebes verzamelde Symplocos-herbarium zoude zijn, want ook in het botanisch Museum van ’s Lands Plantentuin was reeds in 1895 herbarium van Symplocos van Celebes aanwezig (zie o. a. mijn Verslag Celebes 1898 p. 526). En vermelding verdient hier, dat een der drie door mij in N. Celebes verzamelde Symplocos-herbarium-specimina, namelijk Kps. 18094 2 vruchtdragend is, terwijl het eenige door BRAND |. c. onderzochte Celebes-exemplaar steriel was. ACANTHACEAE. p. 554 regel 12 v. hb. staat Harrier lees: Harrier alleen de geslachten Hemigraphis en Peristrophe. en ied p. 555 regel 14 v. o.: staat: Borneensis, lees: buruensis. p. 555 regel 12 v. 0.: staat: Borneo, lees: Boeroe. p. 555 regel 8 v. 0.: staat: Hemigraphis primulifolia K. ScHuM? lees: Hemigraphis reptans K. ScHum. var. primulifolia HALLIER É. p. 555 regel 3 v. 0.: staat: rapifera, lees: napifera en voeg bij: synoniem met Ruellia napifera ZoLL. p. 556 regel 5 v. b.: staat: ANDERSON ENGLER, lees: ANDERSON En voeg bij: Volgens Dr. Harrter in Bulletin de PHerbier Boissier (30 Juin 1901) p. 676 behoorende tot Hemigraphis prostrata Harrier f.‚ welke 0. a. op p. 55% van mijn Verslag genoemd wordt en door Dr. Harrier beschreven is in Nova Acta Kais. Lieop. Carol. Akad. Naturf. 1897 Bd. 70 N°% 3). p. 556 regel 4 v. 0: voeg bij: Karodo-aloes, een der in de Minahasa voor Peristrophe tinctoria Nees gebezigde inlandsche namen, beteekent „de kleine karodo,” omdat aloes klein of fijn beteekent. Dr. Harrier geeft in Bull. herb. Boiss. VI (1898) p. 348 ten onrechte op, dat Karodo == „zart, fein”’ zoude zijn, maar verbetert in Bull. Herb. Bois. (30 Juin 1901) p. 676 zijne vergissing, die blijkbaar voortgevloeid is door het door Dr. Harrier buiten mij om copieeren en publiceeren van eene in het door mij verzamelde herbarium liggende, door een inlander (niet door mij) geschrevene potlood-aan- teekening, luidende „„karodo = aloes” in plaats van ‚„Karodo — aloes”. Zie o. a. mijn „verslag”’ (1898) p. 556 regel 8 v. 0, waar de laatste juiste schrijfwijze reeds door mij gepu- bliceerd werd, p. 557 regel 7 v. b. staat: cophostachyoides Harrier, lees: lophostachyoides Nees. p. 557 regel 9 v. o.: staat: HALLIER n. sp., lees: HALLIER. p. 557 regel 1 v. o.: staat: primulifolia HALLIER var. nova. lees: var. primulifolia HALLIER. De bovenstaande verbeteringen der Acanthaceae zijn bijna alle ontleend aan: HarLierR in Bull. Herb. Boiss. (30 Juin 1901) pag. 675-676, welke auteur de liberaliteit had om mij reeds lang vóór zijne publiceering bijna al deze en vele overige en verbeteringen (o.a. der Convolvulaceae) toetezenden met ver- zoek tot publicatie. Dit laatste beloofde ik. En thans is het mij bijzonder aangenaam om, hoewel later dan gewenscht was, door publicatie der belangrijkste verbeteringen van Dr. Harrier mij onder dankbetuiging van mijne belofte tegenover hem te kwijten. MONIMIACEAE. p. 572 (Kibara) zie: PerKiNs und GiLa, Monographie der Monimiaceae in ENGLER, Pflanzenreich. 4 Heft (Juni 1901). URTICACEAE. p. 596 regel 2 v. b. staat: „Mrq.” lees: „HASsK.”’ en voeg bij: In Bulletin herb. Boiss. 30 Juin 1901 p. 676 deelt Dr. Harrier het volgende mede: „Der älteste Autor für Elatostema rostratum ist HAsskARL, aber nicht MiqveL, wie KooRrDERS dem Kew-Index entnommen haben mag, wo HASSKARL’s Name fälschlich als Synonym von Pellionia elatostemoides (== E. sinuatum Hassk.) behandelt wird” (HALLIER 1. c.)— Inderdaad is de bedoelde auteursnaam door mij aan den Index Kewensis ontleend. CUPULIFERAE. p. 615 zie ook: Orro vor SEEMEN, Einiges über die Cupuliferen des Malayischen Archipels in ENarer’s Botanische Jahrbücher, Bd. 27 (1900) p. 16. CRYPTOGAMAE VASCULARES. p. 621 regel 10 v. o.: deze regel moet geheel vervallen. Deze determinatie was niet van Dr. Curisr. p. 617—622: zie Dr. Carisr en Dr. WARBURG in WARBURG Monsunia, Band 1. (1900) p. 54—136, Tafel II, III und IV, en ook CHrisr in de Annales du Jardin botanique de Bui- tenzorg (1898) p. 73—186 und Tafel. XIIT—XVII; voorts In GIESENHAGEN’s Monographie der Gattung Niphobolus (1901) Ard Op, pag: 213. en. 215. SH Buitenzorg, 31 December 1901. NOTULEN ó) VAN DE NEE Cree Een tee DER KONINKLIJKE NATUURKUNDIGE VEREENIGING IN NEDERLANDSCH-INDIËE gedurende 1901. Bestuursvergadering op Donderdag 10 Januari 1901. Aanwezig de Heeren: Maj. Murrer (Voorz.), Dr. vaN BEMMELEN, Dr. TJEENK, WiLLINK, Dr. VORDERMAN, BERMAN, Dr. NieuwenNnHuis (Eerelid), MELCHIOR, VAN HEEK, Dr. VAN DEVENTER (Secr), Dr. Cn. M. VAN DEVENTER, Dr. GRIJNS, Dr. ONNEN en VAN STEEDEN (gast). Afwezig met kennisgeving de Heeren: Dr. FiGEE en Dr. Kroos. De Voorzitter richt een woord van welkom tot Dr. Nrev- WENHUIS na zijn behouden terugkeer van zijn tocht door Centraal-Borneo. 1) Naar aanleiding van een in 1899 genomen besluit worden de minder belangrijke punten niet meer in de gedrukte Notulen opgenomen. Vandaar de sprongen in de nummers. Secr. AIN 1. Leden. Tot Leden der Vereeniging worden benoemd de Heeren: Treo R. HAASSMANN, Dir. Ind. Hand. Comp., Weltevreden ; J. F. ScneureMA, Red. Bat. Nieuwsblad, $ R. J. H. NeEuMmANN, Ref. Dep. van Financiën, ee Be Gs Arens, Dir Off, van. Gez. 1° kl, De J. K. F. pe Does, Veearts, 5 F. pe Meivier, Off. van Gezondheid 2° kl., Mr.-Cornelis; E. vaN AsseN, Resident van Amboina, Amboina; A. R. Kuipers, Administrateur Bolang, Buitenzorg. 2. Dr. Vorderman. Komt ter tafel een schrijven van Dr. VORDERMAN, waarin hij het Bestuur der K. N. V. dank zegt voor de hem door het Bestuur aangeboden gelukwen- schen met zijne benoeming tot Doctor h. ce. der Utrechtsche Universiteit. 4. Ned. Natuur-en Geneeskundig Congres. Naar aanleiding van een schrijven van den Secretaris is van Jhr. GEVERS VAN ENpeGeEEsT de medeeling ontvangen, dat in onze bibliotheek voorhanden zijn de verslagen van de eerste 5 Congressen. De ontbrekende zijn door den Secretaris aangevraagd, terwijl om geregelde toezending verzocht is. 5. Ruiling edita. Door „the Carnegie Museum” te Pittsburgh en door de „Ornithologischer Verein” te München werd aanvrage om ruiling van edita gedaan. De laatste publicatiën van deze Vereenigingen worden gesteld in handen van Dr. VoRDERMAN om dienaangaande advies uit te brengen. 6. Hamer. De Voorzitter deelt mede, dat hij in de vorige maand van den Heer DiNGeRr een teleeram had ontvangen, dat de voorgenomen uitreiking van den Presidentshamer, door de MÈ. van N. en L. aan de K. N. V. bij het 50-jarig jubileum toegedacht, wegens afwezigheid van den Heer DINGER niet op den avond van Prof. HaerckerL’s voordracht heeft kunnen plaats grijpen. EE 7. Verlichting. Naar aanleiding van de ingekomen mis- sives der Directeuren van de Gasfabriek en van de N. L. Electr. Mi. brengt de Secretaris een door hem opgemaakte begrooting van de beide verlichtingswijzen ter tafel, waaruit blijkt, dat deze zeer weinig in prijs zullen verschillen. Na eenige discussie tusschen verschillende Leden wordt besloten dat de Heeren MELCHIOR, MULLER en VAN DEVENTER (J. G.) als Commissie met de Mi. van Nijverheid in overleg zullen treden en verder deze zaak afwikkelen. 8. Stoelen. Hetzelfde zal geschieden met een voorstel van den Heer Murrer omtrent het geleidelijk aanschaffen van cen 150-tal stoelen, te gebruiken bij eventueele voordrachten. 9. Financiën. De Voorzitter verzoekt den Heeren vaN DeEverTeR (Cr. M.) en TurENK WiLLiNK de rekening en verantwoording van den Penningmeester te willen nazien; welke moeite die Heeren op zich nemen. 10. Verslag Gebouwen. De Voorzitter leest voor het door de Directeuren der Gebouwen uitgebracht verslag over 1900, waaruit blijkt, dat voor f 64.50 was besteed aan het Hoofdgebouw en voor f 408. — aan de beide paviljoens, zoo- dat van de toegestane 500 gulden ongebruikt is gebleven f 27.50. Voor bijzonderheden wordt naar de Bijlage verwezen. De Voorzitter zegt den Directeur der Gebouwen dank voor de door hem verrichte werkzaamheden en uit den wensch, dat dit jaar nu het Hoofdgebouw eens flink onderhanden zal worden genomen. (Zie Bijlage N°. 1). 11. Adresshuch der lebenden Plysiker und Mathematiker. De Voorzitter stelt voor een prospectus, dit adresboek be- treffend, bij de Bestuursleden te laten circuleeren. 13. Huishoudelijk Reglement. In behandeling komt het Concept Huishoudelijk Reglement. Wegens het gevorderde uur wordt dit niet ten einde gebracht. 14. Voordracht Dr. Nieuwenhuis. De Voorzitter geeft thans het woord aan Dr. NieuweNHuis, die een helder over- zicht geeft van zijn laatsten 2!/s-jarigen onderzoekingstocht door Centraal-Borneo. Na. afloop zegt de Voorzitter namens de K. N. V. den spreker dank voor zijn belanrijke voordracht. Bestuursvergadering op Donderdag 14 Februari 1901. Aanwezig de Heeren: Maj. Murrer (Voorz.), Dr. VAN BEMMELEN, Dr. FiGEE, Dr. GRIJNS, Dr. TJEENK WiLLINK, Dr. Kroos, Dr. J. G. VAN DEVENTER (Secr), Dr. Cr. M. vaN DEVENTER, VAN EEK en MELCHIOR. Na de goedkeuring der Januari-notulen, brengt de Heer TIEENK WiILLINK verslag uit over des Penningmeesters beheer gedurende 1900 en zegt dat alles keurig in orde was. Nadat de Voorzitter de Heeren TJEENK WiILLINK en Cu. M. VAN DEVENTER voor hunne bemoeiingen heeft bedankt, wordt de rekening en verantwoording goedgekeurd. De Voorzitter spreekt eenige welmeenende woorden van dank over het 11-jarig financiëel beheer van den Heer BERMAN, (afwezig) en stelt voor hem te dechargeeren. Goedgekeurd. 1. Leden. Voor het lidmaatschap wordt bedankt door den Heer: H. J. HARDEMAN en als nieuwe Leeden worden aangenomen de Heeren: Mr. M. L. AnprkE WinteNs, Lid R, v. J., Weltevreden; Mr. G. J. A. VAN BeERCKEL, Raadsheer H. G., 5 L. vaN Rijn, Empl. Suikerfabriek Tjomal, Pekalongan. 2. Verzoek om afl. 1 DI. 60, Komt ter tafel een dienst- nota N° 3 dd, 17 Januari 1901 van het bureau der Algemeene Secretarie te Batavia, waarin namens het Ministerie van Koloniën — 266 — verzocht wordt om een exemplaar van afl. 1, Deel 60. Zal worden gezonden. 3. Zon-eclips. Voor kennisgeving wordt aangenomen het Gouv. Besluit N°. 10 dd. 22 Januari 1901, waarbij machtiging wordt verleend tot uitbetaling van 10000 gulden aan het Bestuur der K. N. V. als bijdrage in de kosten der Neder- landsche Expeditie tot waarneming hier te lande van de Zon-eclips van 18 Mei 1901. Het geld is reeds door den Voorzitter als Chef der Expeditie in ontvangst genomen. 4. Boekwerken. Missive N°. 117 dd. Januari 1901 van den WS, [sten Gouv. Secretaris ter aanbieding van een exemplaar van: Dr. J. G. BoERLAGE, Handleiding tot de kennis der Flora van (NF (3Pe- DIE 1“ Stald. Missive dd. 11 Januari 1901 van den Archivaris der Alge- meene Secretarie ter aanbieding van een exemplaar van: Verslag der bij het Kon. Magn. en Met. Obs. te Batavia gedane waarnemingen betreffende het jaar 1899. Missive N° 160/45 van den Chet v/d. Topogr. Dienst, ter aanbieding van een exemplaar van Blad 18, Schaal 1:80000 v. d. Chromolithogr. graadafd. bladen van Sumatra. 6. Zon-eclips. Dankbetuiging van den Voorzitter der Nederlandsche Commissie van voorbereiding der Eelips-waar- nemingen in 1901 voor de ontvangst van 30 exemplaren van verschillende kaarten. 7. Ruiling edita. Ken verzoek van de Societas Historico- Naturalis Croatica te Agram om ruiling van edita wordt goedgekeurd. De 12 laatste deelen zullen gezonden worden. 10. Vitrines. Komt ter tafel een schrijven van den Secre- taris der MÌ. van N. en L. dd. 30 Januari 1901, waarin hij verzoekt, dat het lokaal N°, 4 ontlast worde van de twee groote vitrines en kasten, aldaar tijdelijk geplaatst. De Voorzitter deelt mede, dat aan den Heer TREUB in = A6 December 1900 door den Secretaris betreffende den inhoud van die vitrines geschreven is (Il,g9); dat hetzelfde daarna particulier door hemzelven is geschied, doch dat nog op geen van beide brieven antwoord is ingekomen. Wordt besloten aan den Heer TRrEuB om antwoord te telegrafeeren en zoo de Plantentuin niemand kan zenden, dan zal de K. N. V. de naturaliën inpakken. De Heer ToeeNK WicLiNK verklaart zich bereid hierop toe- zicht te houden. Aan de Mi. van N. zal worden geantwoord, dat de zaal zoo spoedig mogelijk zal worden ontruimd. 13. Voordracht. De Heer Murver deelt mede, dat hij op 28 Februari a.s. zijn voordracht over den physischen toestand der zon hoopt te houden. Besloten wordt de zaal electrisch te verlichten, zoodat men ook met electrisch licht kan projecteeren. 14. Hamer. De Heer Murrer zal aan de Heer DINGER vragen of de hamer op 28 Februari kan uitgereikt worden. 16. Boekwerk. De Heer Frierr vraagt inlichting omtrent het groote werk die Vögel von Celebes. De Secretaris zal een onderzoek instellen. 17. Poggendorff's Annalen. De Secretaris vestigt de aan- dacht op een in de Maart vergadering van 1900 genomen besluit betreffende de vraag, welke tijdschriften in Buitenzorg zullen kunnen gemist worden. 18. Commissie-Periodieken. De Voorzitter benoemt tot Leden dezer Commissie de Heeren FrGrr, GRIJNS en zichzelf. Besloten wordt de boekenlijst niet meer in het Tijdschrift op te nemen, doch in 1902 een 2% Supplement-Catalogus uit te geven. 20. Voordracht. De Heer vaN BEMMELEN houdt een voor- dracht over de aardbeving van Soekaboemi en de gevolgen, waarvoor we naar het Aardbevingsverslag verwijzen. RS Bestuursvergadering op Donderdag 14 Maart 1901. Aanwezig de Heeren: Maj. Murrer (Voorz.), vAN EEK, Dr. TueeNK WirLiNK, Dr. VAN BEMMELEN, BERMAN, MELCHIOR en Dr. J. G. vAN DEVENTER (Secr.). Afwezig met kennisgeving: Dr. Cu. M. vaN DEVENTER. De Voorzitter, de vergadering openend met den nieuwen hamer, van de MÌ. van Nijverheid en Landbouw ten geschenke ontvangen bij het 50-jarig bestaan der K. N. V. en door den Heer J. Dixeer, Vice-Voorz. dier M'. „plechtig uitgereikt op den 2gsten Februari, zegt te hopen, dat deze hamer steeds het symbool moge zijn van de goede verstandhouding tusschen de beide Vereenigingen. Applaus. Naar aanleiding van de Februari-notulen deelt de Voor- zitter mede, dat wat N°. 10 (Vitrines) betreft, de Heer TREUB verzocht heeft, dat wij de Naturaliën in kisten zouden pakken, voor rekening van den Plantentuin, en voorloopig bewaren. Hieraan is reeds gevolg gegeven. Wat verder N°. 16 betreft, merkt de Secretaris op, dat uit Dl. 58 blijkt, dat de firma R. FRIEDLÄNDER & SOHN, 4 Juni 1896, de kosten van The Birds of Celebes ontvangen heeft en 2 Deelen aan de K. N. V. heeft atgezonden. 1. Leden. Wegens overlijden wordt van de Ledenlijst afgevoerd de Heer: H. Fager te Weltevreden ; terwijl tot Leden worden benoemd de Heeren: J. Kroos, Handelsemployé, Weltevreden ; J. W. vaN Dik, Werktuigkundige b/d. fabriek der Opiumregie, Weltevreden; R. J. A. RAEDT VAN OLDENBARNEVELDT, 1° Luit. der Inf., D mn R. A. Merurr, Chef-Werktuigkundige Paketv., Weltevreden ; F. L. Isasca, Makelaar, jk J. C. vAn DEN Bert, Kapt. Inf., 5 Mr. P. R. HoorwereG, Advoc. en Procureur, Weltevreden en Mej. T. Ziusrra, Hoofd 1° M. S. B., Weltevreden. 2. Vice-Voorzitter. Van den Heer TrevB is bericht ont- vangen, dat hij zijne benoeming tot Vice-Voorzitter aanneemt. 3. Zon-eclips. Missive N°. 2322/D dd. 18 Februari 1901 van den Directeur der B. O. W., waarin wordt medegedeeld, dat hij door tusschenkomst van den Directeur van O. E. en N. aan de Regeering heeft voorgesteld: 1%. den Instrumentmaker OHLENROTH aan de Zon-eclips expeditie toe te voegen en 2e, de benoodigde werktuigen en gereedschappen uit de werkplaatsen der S. S. te Padang aan de expeditie kosteloos in bruikleen te verstrekken. Gouvernements Besluit N°, 9 dd. 23 Februari 1901, waarbij bovengenoemde voorstellen worden goedgekeurd. Verder deelt de Voorzitter mede, dat bij schrijven N°. [o47 dd. 21 Februari 1901 aan den Gouverneur-Generaal door het dagelijksch Bestuur der K. N. V. is medegedeeld, dat de volgende vreemde Expedities en Astronomen Zudië zullen bezoeken: 1. Expeditie van het U. S. Naval Observatory te Washington (Prof. SKINNER); 2. Expeditie der John Hopkins University, te Baltimore (de Heer JEWELL); Prof. BARNARD van Yerkes Observatory, bij Chicago; 4, Prof. BURCKHALTER van Chabot Observatory, Oakland (Californië); 5. De Heeren NewarL uit Cambridge en Dyson uit Greenwich; 6. Expeditie van het Solar Physics Observatory, South- Kensington, Londen, (Leider nog niet bekend): 7. Graaf DE LA BEAUME PLUVINEL uit Paris; 3. De Heer Leo BRENNER van de Manora Sternwarte te Lussin-Piccolo (Oostenrijk); ee AN 9. Een Russisch Astronoom, te zenden door de Akademie van Wetenschappen te Sf. Petersburg; 10. Een Expeditie van het St. Xaviers College, te Calcutta (Pater CH. CLIPPELEIN S. J.); 11. Prof. Topp, Amherst City, Massachusets; 12. Arex. B. Dixon, Darlington (Engeland). 4. Tienjarig Register en Jubileum. Bij schrijven van 28 Januari 1901 deelt het Eerelid en oud Vice-Voorzitter JANSEN VAN Raai mede, dat hij gaarne aan ons verzoek zal voldoen om een tienjarig Register (DL. 51—60) samen te stellen. Verder meldt de Heer JANSEN VAN RAAIJ: ‚In de rede, door Dr. J. GEORGE VAN DEVENTER uitge- sproken bij de feestelijke herdenking van het 50-jarig bestaan der Vereeniging wordt gewaagd van de door haar in 1861 en 1862 gehuurde huizen, onder bijvoeging, dat de redenaar niet heeft kunnen ontdekken, waar die huizen stonden. Omtrent het in 1861 gehuurde huis kan ik inlichting geven. Het stond op Noordwijk, naast de bekende schoenwinkel van ComBer (thans verdwenen) ongeveer tegenover het Java-Hotel. Het is vroeger bewoond geweest door den mede-oprichter der Vereeniging, P. Baron MELVILL VAN CARNBÉE en later is er, naar ik verneem een Café francais in geweest. Waar het huis van Dr. ONNeEN zich bevond is mij niet bekend, omdat ik met verlof in Europa was toen de boven- woning daarvan in gebruik was. Ik vermoed echter, dat het de tegenwoordige toko van VAN ARCKEN, nabij de Gang Secretarie is geweest.” 5. Ingekomen Boekwerken. Ten geschenke ontvangen van de MÙ. t/b. v/h. Natuurk. Onderzoek der Nederlandsche Koloniën 2 ex. van: Dr. A. W. NieuwenNHuis. In Centraal-Borneo. DL. 1/2. 6. Oude Jaargangen. Bij schrijven van 28 Februari 1901 biedt de Heer S. J. Meijer bij zijn bedanken voor het lid- maatschap de Deelen 51—60 van het Tijdschrift der Ver- eeniging aan. Zij zijn reeds ontvangen en hem zal dank worden betuigd. A 9. Nederlandsch Natuur- en Geneeskundig Congres. Komt ter tafel een schrijven dd. 24 Januari Il. van den Algemeenen Secretaris van het 8st® Congres, waarin wordt medegedeeld, dat aan de K. N. V. gezonden zullen worden de Handelingen van het 64° en 74° Congres. Wordt op voorstel van den Heer vaN Eek besloten, dat de Secretaris voor rekening der K. N. V. Lid van het Congres zal worden. 10. Ruiling edita. Wordt besloten de Section für Natur- kunde des Österr. Touristen-Club te Weenen te plaatsen op de lijst der Vereenigingen, waarmede de K.N. V. in betrek- king staat. Hetzelfde besluit wordt genomen betreffende het Augustana College, Rock Island. LI. 13. Dr. Kohlbrugge. Betreffende de schedels der Tenim- berezen (zie Notulen Dec. N°. 8), komt ter tafel een schrijven van Dr. K. dd. 25 Januari, ter begeleiding van een dito van den Directeur van het Ethnographisch Museum te Leiden met bijbehoorende stukken voor cognossement enz. Aan Dr. K. zal worden geantwoord, dat van den Resident van Amboina nog geen bericht is ingekomen. 14. Rekening M. Nijhoff en Gebr. v. d. Post. Ingekomen is de rekening van M. Nijnorr over Juli—December 1900 groot f 244.62. Door den Secretaris was om een meer ge- specifieeerde opgave gevraagd. Een rekening van GEBR. VAN DER Posr te Utrecht groot f_ 19.44 door den Secretaris naar Bwitenzorg opgezonden ter verificatie en van daar als accoord terugontvangen, is daarna in handen gesteld van den Thesaurier ter afdoening. 16. Verkoop gedeelte achtererf. De Voorzitter deelt mede, dat van de Directeuren der Gebouwen het advies is binnen- gekomen om afwijzend te beschikken op het verzoek des Heeren TuierBacH tot verkoop van een gedeelte van het — 272 — achtererf en van de Mi. v. N. een schrijven van gelijke strekking. Wordt besloten aan den Heer TuierBacH te schrijven, dat aan zijn verzoek geen gevolg kan worden gegeven. 17. Mleetrisch licht. De Voorzitter zegt, dat de betreffende Commissie (Notulen Januari N°. 7) met de Mi v. Nijverheid tot het volgende besluit is gekomen. In de kleine zaal blijft gas, evenzoo in de voorgalerij, maar in de groote zaal komt electrisch licht. Blijkens schrijven (14 Maart) van den Directeur der Mö. zouden de kosten bedragen 10 gulden per keer, benevens f 1.20 per verbruiksuur en voor de projectie-lamp f 0.80 per verbruiksuur. Besloten wordt de afwikkeling dezer zaak aan het dage- lijksch Bestuur over te laten. 18. Stoelen. Wordt besloten tot het geleidelijk aanschaffen (2 jaar) van 96 stoelen in vereeniging met de Mij. v. N. De kosten worden geraamd op 72 gulden voor elke Ver- eeniging. 20. Vertrek Melchior. De Heer Merrcmior, door zijn be- noeming tot Hoofd-Ingenieur, overgeplaatst naar Semarang, vraagt thans het woord, om met leedwezen zijn ontslag te nemen, als Lid van ons Bestuur; de avonden, hier door- gebracht, zullen steeds bij hem in aangename herinnering blijven; hij hoopt dan ook, als hij wellicht over een paar jaar in Batavia zal teruggeplaatst zijn, op grond van het reglement, weer zitting in het Bestuur te zullen nemen. De Voorzitter betuigt namens de Leden zijn spijt over het noodzakelijk vertrek van den Heer Mercmior, die de Bestuurs- vergaderingen steeds trouw bezocht en wien we dank zijn verschuldigd voor den ijver, waarmede hij het Directeurschap der Gebouwen steeds heeft waargenomen. Hij hoopt, dat wij allen bij den Heer M. in vriendelijk aandenken zullen blijven en dat wij hem later weer in ons midden terug zullen mogen zien. an LN oe Bestuursvergadering op Donderdag u April 1901. Aanwezig de Heeren: Prof. TreuB (W& Voorzitter), Dr. VAN BEMMELEN, Dr. J. G. VAN DEVENTER (Secr.), Dr. TJEENK WILLINK en Dr. Cu. M. VAN DEVENTER. 1. Leden. Voor het Lidmaatschap wordt bedankt door den Heer: Tu. A. M. Ruis te Weltevreden en tot nieuwe Leeden worden benoemd: de Heer E. S. pE Jore, Dir. Eigen Hulp, Weltevreden en Mej. M. S. v. p. WirLiGEN, Leerares H. B. S. voor Meisje, Weltevreden. 4. Zon-eclips. Komt ter tafel een schrijven N°. 891 dd. 26 Maart 1. van den ster Gouv. Secretaris, waarin aan onzen Voorzitter wordt gevraagd of hem iets bekend is betreffende de komst van twee Japansche geleerden, ter waarneming van de Zon-eclips en of het gewenscht is, om telegrafisch inlichtingen in te winnen, omtrent het gedeelte van Sumatra, waar zij hunne waarnemingen denken te doen. Deze brief is onmiddellijk door den Secretaris in handen gesteld van Dr. Frierr, Lid der Zon-eclips Commissie. Daarop is door den Secretaris aan den 1! Gouv. Secretaris, den 27ster Maart geantwoord, dat het inwinnen van telegrafische inlichtingen hoogstwaarschijnlijk geen doel zal treffen, daar de bedoelde Japansche geleerden hun reis reeds zullen hebben aanvaard. Bovendien is aan de Universiteit te Tokyo gezonden een exemplaar van de brochure „„Infor- mations for observing parties etc”, terwijl de Commissie voor de Zon-eclips bedoelde Heeren bij aankomst te Batavia, des- verlangd, alle gewenschte inlichtingen zal kunnen verschaffen. De Heer TreuB deelt ten slotte mede, dat bedoelde Heeren hem langs particulieren weg zijn aanbevolen. LXI. 18k he 5. Nieuwe Statuten. Van de Regeering is terug ontvangen ons request dd. 5 Maart 1901 met de begeleidende nieuwe Statuten, vergezeld van een schrijven van den Directeur van Justitie, benevens 2 renvooien van den Gouvernements- Secretaris dd. 7 Maart en van den Resident van Batavia dd. 18 Maart. Deze terugzending is geschied om twee veranderingen aan te brengen; een betreffende den duur der Vereeniging en een betreffende de ontbinding der K. N. V. Wegens de afwezigheid van den Heer MurLeR wordt op voorstel van den Secretaris besloten deze zaak aan te houden tot de terugkomst van den Voorzitter. 6. Boekwerken. Missive N°. 998 dd. 6 April 1901 van den 1Ster Gouvernements Secretaris ter aanbieding van een exemplaar van: Dr. K. Martin, Beiträge zur Geologie Ost-Asiens und Australsens, Dl. VI. St. 3—4. Kennisgeving. 7. Tijdschriften Hoofdbureau P. en T. Van den Hoofd- Inspecteur is een schrijven N°. 1057 dd. 26 Maart Il. inge- komen, waarin enkele boekwerken aan de K.N. V. ten geschenke worden aangeboden. Door den Secretaris is 27 Maart dit schrijven gezonden aan den Heer TreuB met verzoek te willen opgeven, welke boekwerken voor onze Bibliotheek bruikbaar zijn. Hierop kwam den 30Ster Maart antwoord met de mededeeling, dat voor de Bibliotheek der K. N. V. alleen bruikbaar zijn: Tijdschrift voor N. en L., Jg. 1861/66. Natuurkundig Tijdschrift voor N. L, Dl. 24—25, 27—31 en Jg. 1862/5, 1867/8 en 1870. Poggendorff’s Annalen der Ph. u. Ch., Register Band 91—120, Ergänzungsband 5. Aan den Heer BERMAN zal in dien geest geschreven worden. den 8. Blectrisch licht. Een schrijven van den Heer Korrnars ALTES N°. 196/4 dd. 18 Maart Il, waarin geen verdere vermin- dering der kosten kan worden toegestaan, zal worden beant- woord met de mededeeling, dat wij de voorwaarden, vermeld in des Directeurs schrijven dd. 14 Maart, aannemen. Betreffende deze zelfde zaak komt ter tafel een schrijven van den Secretaris der N. IL. Mä. v. N. en L. dd. 2 April Il, waarin die Mi. accoord gaat met de voorstellen der K.N. V. n.l.: 1°. In de kleine vergaderzaal blijft gasgloeilicht 20, In de voorgalerij worden aangebracht 2 drielichts- kronen met gasgloeilicht. 3°. Bij gebruik der groote zaal wordt deze, met de voor- galerij, electrisch verlicht. In hetzelfde schrijven wordt medegedeeld, dat het voorstel onzerzijds, betreffende het aanschaffen van 96 stoelen is aangenomen. 9. Mineralen. De Secretaris deelt mede, dat door hem bij schrijven N°. Ill9s dd. 6 April aan den Directeur van O0. E. en N. is gevraagd of de op te richten H. B. S. 3-jarige Cursus, ook ten geschenke zou willen ontvangen de collectie Mineralen van het opgeheven Museum der K. N. V. Bestuursvergadering op Donderdag u Juli 1901. Aanwezig de Heeren: Maj. Murrer (Voorz.), Dr. GRIJNS, VAN EEK, Dr. Cn. M. VAN DEVENTER, Dr. J. G. VAN DEVENTER (Seer.), Dr. Kroos, Dr. ONNEN, Dr. TJEENK WiILLINK, Dr. VAN BEMMELEN, Dr. Fraer en BERMAN; verder Kapt. DE ROCHEMONT als gast en de gewone Lieden De Dors en S. J. ONNEN. Nadat de Voorzitter met een enkel woord den Heer pr RoocHeMmonNrT en de gewone Lieden welkom heeft geheeten worden de Notulen gelezen en goedgekeurd. — 16 — 1. Leden. Voor het Lidmaatschap wordt bedankt door de Heeren: Dr. R. D. M. VerBEEK, te Buitenzorg; Treo. R. HAASSMANN, „ Weltevreden; Z. Exe. L. SwaRr, „ den Haag: Dr. C. EIJKMAN, „ Utrecht; K. H. VAN LEIEN, „ Weltevreden; H. H. AUSTEN, „ Medan: Jhr. L. Tg. Hora Siccama, „ Weltevreden ; en wegens overlijden van de Ledenlijst afgevoerd de Correspondeerende Leden: F. W. vAN EEDEN, te Haarlem: Ja Kroos: „… Brunswijk. Namens de vergadering wordt door den Voorzitter aan Dr. Kroos, ter vergadering aanwezig, deelneming betuigd met het overlijden van zijn broeder, terwijl de mededeeling der Commissie van het Kol. Museum te Haarlem, betreffende het overlijden van den Heer F. W. vaN EEDEN, met een schrijven van deelneming zal worden beantwoord. Tot nieuwe Leeden worden benoemd de Heeren: M. G. Hoekstra, Dir. H. B. S. 3-jarige Cursus en Technicum, Weltevreden; J. F, A. Poor, Leeraar Gymn. W. UI, 5, Dr. A. J. PRANGE, Leeraar H. B. S., Soerabaja en H. Apam, Administrateur Panjairan, Tjibeber. Verder worden met algemeene stemmen tot Bestuursleden benoemd de Heeren: E. A. C. F. von Essen, te Weltevreden; M. G. Hoekstra, E ra J. A. SCHUURMAN, is 5 en J. DE HAAN, 4 D 2. Boekwerken. Missive N°. 1907 dd. 4 Juli 1901 van den IS" Gouv. Secretaris ter aanbieding van 2 afleveringen der Publications of the Karthquake Investigation Committee. Missive N°. 7364k dd. 17 Juni 1901 van den Directeur pn nl en van 0. E en N. ter aanbieding van een exemplaar van het Register op de Jaargangen 1882—1899 van het Jaarboek van het Mijnwezen in N. L. Missive N°. 552/45 dd. 17 Juni 1901 namens den Chef van den Topographischen Dienst ter aanbieding van een exemplaar der Overzichtskaart van Atjeh en Onderhoorigheden, Schaal 1: 500000. Een schrijven N°. 1763 dd. 23 Mei 1901 van den Hoofd- Inspecteur, Chef van den P. en T. Dienst ter aanbieding van een collectie Deelen van: het Tijdschrift van Nijverheid en Landbouw; het Natuurkundig Tijdschrift van Nederlandsch-Indië en Poggendorff’s Annalen der Physik und Chemie is reeds door den Secretaris met een dankbetuiging be- antwoord. 3. Zon-eclips. Missive N°. 1057 dd. 11 April 1901 van den 1Ster Gouv. Secretaris ter mededeeling, dat de Russische Academie van Wetenschappen den Heer Dorrrcn belast heeft met de waarneming op Sumatra van de totale Zons- verduistering van 18 Mei 1901. Van den Chef der Nederlandsche Zon-eclips Expeditie, Maj. Murrer, was bij het Bestuur der K. N. V. den 18den Mei Ll. onderstaand telegram ontvangen: „Wegens bewolking is waarneming Zon-eclips slechts voor een deel gelukt.” Kennisgeving. 4. Tijdschrift. Een schrijven van den Heer J. A. SCHUURMAN, Hoofd-Ingenieur bij het Mijnwezen, dd. 7 Mei 1901 ter aanbieding van eenige Deelen van ons Tijdschrift is reeds door den Secretaris met een dankbetuiging beantwoord. 6. M. Nijhoff. Komt ter tafel een schrijven van den Heer M. Nijnorr te ’s Gravenhage, dd. 26 Maart 1901 ter aanbieding van een verbeterde rekening over het 2% half- jaar 1900. == AUB Deze rekening wordt gesteld in handen van den Penning- meester ter afdoening. 8. Schedels, enz. van Tenimberezen. Naar aanleiding van een schrijven onzerzijds N°. IIlsg dd. 19 December 1900 aan den Resident van Amboina (zie Notulen Dec. 1900 N°, 8) is van dezen ingekomen een missive N°, 2662 dd. 13 Juni 1901 met begeleidend Rapport van den Controleur vaN LIER, waaruit blijkt dat op ethnologische gronden niet aan het verzoek van Dr. KOHLBRUGGE zal kunnen worden voldaan. De Resident zal echter op zijn reis naar de Zuid-Molukken, in het laatst van dit jaar, de zaak nog eens persoonlijk onderzoeken. Aan den Resident zal dank worden betuigd en Dr. KOHLBRUGGE in kennis worden gesteld van beide missives. 9. Register. In de maand Mei was door den Secretaris van den Heer JANSSEN VAN Raai te Haarlem ontvangen een schrijven dd. 4 April 1901, waarin hij o.a. vraagt of het Register (zie Notulen Dec. 1900 N°. 9) in Zndië of in Holland moet gedrukt worden. Voorloopig is reeds door den Secretaris 5 Mei geantwoord, dat hij de zaak in de Juli-vergadering ter sprake zal brengen en thans wordt besloten, dat het drukken in Holland zal geschieden, terwijl de verdere afwikkeling dezer zaak aan het Dagelijksch Bestuur zal worden overgelaten. 10. Ned. Bureau v.d. Internationaten Catalogus. Voor kennisgeving wordt aangenomen een rondschrijven van den Directeur van dit Bureau, waarbij wordt aangeboden een: „Lijst van Tijdschriften en Genootschapswerken, welke in Nederland of Nederlandsch-Indië verschijnen met de voor den Internationalen Catalogus te gebruiken afkortingen”. De gevraagde geregelde toezending van ons Tijdschrift vindt men minder noodig, daar het in Holland bij tal van wetenschappelijke instellingen aanwezig is. ad en nn me 1. Annales de UV Ecole Polytechnique. Een rondschrijven van den „Conseil de Direction de IEecole Polytechnique” dd. April 1901, waarin de staking van genoemde Annalen wordt meegedeeld, wordt voor kennisgeving aangenomen. 13. Mieuwe Statuten. De brief van den Directeur van Justitie, in de vorige vergadering aangehouden (zie Notulen April N°. 5), komt thans ter tafel. De Voorzitter zegt, dat er aanmerking is gemaakt op Artikel 18 en op het ontbreken van een bepaling omtrent den duur der Vereeniging. De gewenschte verandering in Art. 18 kan gemakkelijk worden aangebracht, doch wat opgeven van een bepaalden duur der Vereeniging betreft, hiertegen hebben verschillende Leden bezwaar. Op voorstel van den Heer ONNEN wordt besloten, dat men ondershands informeeren zal en de Redactie van het ver- langde artikel aan het Dagelijksch Bestuur zal overlaten. De Voorzitter stelt voor om dan deze maand nog een Algemeene Vergadering te beleggen en op dienzelfden avond in een Bestuursvergadering het Huishoudelijk Reglement verder te behandelen. Aangenomen. 15. Bibliotheek. De Heer ToreNK WinLiNK vestigt de aandacht op het incompleet zijn van het „Archief van het Museum voor N. en H.” te Leiden. (Notes from the Roval Zoölogieal Museum of the Netherlands at Leyden). Wordt besloten completeering aan te vragen. 16. Zon-eclips. De Heeren MurLer en FraeE geven een hoogst belangrijk verslag van de waarnemingen der Zon- eclips op 18 Mei 1901 te Painan in het kamp der Ned. Zon-eclips Expeditie. De eerste geeft een beschrijving van het kamp, laat tal van photogrammen zien, zoowel van het Personeel, als van de genomen waarnemingen en licht verschillende instrumenten en waarnemingen toe, De tweede bespreekt de Meteorologische en Magnetische Observatiën en laat een paar door hem vervaardigde electro- skopen zien, die door bijna volkomen isoleering uitmunten. Ten slotte toont hij de ingekomen rapporten over door belangstellende leeken gedane waarnemingen, zoowel in, als buiten den centralen strook, waarvan uitmunt het rapport van de Heeren Boers c.s. te Blinjoe (Banka). Nadat aan beide sprekers de dank der Vergadering is betuigd, sluit Voorzitter de Vergadering. Buitengewone Bestuursvergadering op Donderdag 25 Juli 1901. Aanwezig de Heeren: Maj. MULLER (Voorz), voN EsSsEN, Dr. Cu. M. VAN DEVENTER, Dr. TJjEENK WirLiNK, Dr. VAN BEMMELEN, SCHUURMAN, VAN EEK en Dr. J. G. VAN DEVENTER (Secr.). Afwezig met kennisgeving de Heeren: Dr. Kroos, Dr. GRIJNS en DE HAAN. De Voorzitter heet de nieuwe Bestuursleden vor EssEN en SCHUURMAN welkom en stelt voor om den Heer vor EssEN te benoemen tot Directeur der Gebouwen, welke benoeming deze aanneemt. 1. Leden. Voor het Lidmaatschap wordt bedankt door den Heer: J. J. BriscHorr te Weltevreden, terwijl tot Lid wordt benoemd de Heer: R. Sax, Technoloog te Pasoeroean. 2, Bestuursleden. Komen ter tafel 4 brieven van de Heeren VON ESSEN, DE HAAN, HOEKSTRA en SCHUURMAN, dat zij hunne benoeming tot Bestuurslid aannemen. Kennisgeving. == MBL — 3. Boekwerken. Missive N°. 10397/A dd. 12 Juli 1901 van den Directeur der B. O. W. ter aanbieding van een exemplaar van den nieuwen Catalogus der Bibliotheek van het Departement der B. O0. W. Kennisgeving. 4. Statuten. Missive N°. 7871® dd. 18 Juli 1901 van den Resident van Batavia met verzoek om bericht, naar aanleiding van een schrijven onzerzijds N°. IV,, dd. 30 Juni 1. betreffende de Statutenverandering. Is reeds door den Secretaris beantwoord. 6. Huishoudelijk Reglement. De Voorzitter brengt thans in discussie de artikelen van het vervolg van het Huishou- delijk Reglement. De meeste artikelen worden zonder discussie goedgekeurd. Na aanneming van Art. 29 luidende: „Het toezicht op de Bibliotheek is opgedragen aan een Commissie, bestaande uit drie Bestuursleden, van welke er minstens één te Buitenzorg moet zijn gevestigd. „De Commissie voor de Bibliotheek doet aan het Bestuur voorstellen, betreffende het aanschaffen van boekwerken en het abonnement op tijdschriften”. Wordt besloten hiervan aan Prof. TreuB mededeeling te doen. Bij Art. 31 stelt Dr. J. G. VAN DEVENTER voor om een alinea bij te voegen, betreffende het houden van populair weten- schappelijke voordrachten, waarvoor hij gaarne een zeker honorarium zag toegekend. Hij vindt hierin steun bij Dr. TueeNK WinLiNk; het resultaat der discussie, waaraan alle Leden deelnemen, is dat besloten wordt omtrent dit punt niets in het Huishoudelijk Reglement op te nemen, doch bij wijze van proef gedurende een jaar voor elke voordracht een bedrag van 50 gulden aan den spreker uit te keeren. Nadat alle artikelen behandeld zijn, sluit de Voorzitter de Vergadering. — 282 — Bestuursvergadering op Donderdag 22 Augustus 1901. Aanwezig de Heeren: SCHUURMAN, Dr. VORDERMAN, Dr. VAN BEMMELEN, Maj. Muurer (Voorz.), Dr. FrGrr, HoeKsTRA, Dr. J. G. VAN DEVENTER (Secr.), VON ESSEN, VAN EEK, Dr. ONNEN en Dr. TeENK WILLINK. Afwezig met kennisgeving de Heeren: Dr. Kroos, DE HAAN, Dr. Cn. M. vaN DEVENTER, Dr. GRIJNS en Dr. TreuB. De Voorzitter heet het nieuw gekozen Bestuurslid M. G. HoekKsTRA welkom na zijn terugkeer uit Europa. 1. Vergaderingen. Naar aanleiding van een ontvangen schrijven dd. 20 Aug. ll. van de Heeren GRIJNS, DE HAAN en Kroos, waarin zij verzoeken de Vergaderingen der K. N. V. niet op den 44e" Donderdag der maand te houden, wegens het samenvallen met de Vergadering der Vereeniging t. b.d. Gen. Wetenschappen, deelt de Voorzitter mede, dat in Juli en Augustus van onze gewoonte om den 2%" Donderdag te vergaderen is afgeweken door den wensch om het Huis- houdelijk Reglement afgehandeld te krijgen. Voortaan zal weer op den gewonen dag vergaderd worden. 2. Nieuwe Leden. Tot Lid der Vereeniging worden benoemd de Heeren: Dr. N. pe Haan, Particulier Geneesheer, te Weltevreden; M. H. H. BerrraMs, Leeraar H. B. S., te Semarang en J. C. ParM, Majoor-Intendant, te Weltevreden. 3. Boekwerken. Missive N°. 11913/D dd. 9 Augustus 1901 van den Directeur der B. O. W. ter aanbieding van een exemplaar van het verslag over de B. O. W. in Ned.-Indië over het jaar 1899. Kennisgeving. 4. Nijhoff. Ingekomen is de rekening van MARTINUS NIJHOFF over het 1° halfjaar 1901. Deze is door den Secretaris MO gezonden aan Jhr. GEVERS VAN ENDEGERST ter verifieering en zal na accoord bevinding in handen worden gesteld van den Penningmeester. 9. Apterygoten. In een schrijven dd. 15 Juli 1901 vraagt de Heer Dr. KArL ABSOLON, Zoöloog te Praag om hem behulpzaam te zijn in het verschaffen van exemplaren van Apterygoten. Wordt besloten dit verzoek te stellen in handen van Dr. KONINGSBERGER te Buitenzorg. 10. Huishoudelijk Reglement. Het in de vorige Vergadering artikelsgewijs aangenomen Huishoudelijk Reglement, is bij alle Bestuursleden in rondlezing geweest; het wordt thans in zijn geheel met algemeene stemmen aangenomen. 11. Voordrachten in de Bestuursvergadering. De Heer TueENK WirLiNkK vraagt of de gewone Leden ook kennis krijgen van te houden voordrachten in gewone Bestuursvergaderingen. De Voorzitter antwoordt, dat dit niet het geval is en dat adverteeren te kostbaar is, terwijl ook meermalen die voor- drachten een meer huishoudelijk karakter dragen. De Heer ONNEN verdedigt zijne meening, dat adverteeren noodzakelijk is. Op voorstel van den Secretaris wordt besloten een middel- weg in te slaan en bij voorkomende gelegenheden een entrefilet in het Bat. Nieuwsblad en Java-bode te zien geplaatst te krijgen, wanneer de spreker dat wenschelijk vindt. 13. Portretten van gewezen Voorzitters. Besloten wordt om te trachten een collectie tot stand te brengen van portretten groot formaat van de gewezen Voorzitters der K. N. V. 15. Populair wetenschappelijke voordracht. De Heer J. G. VAN DEVENTER stelt voor om Dr. SCHOUTEN, werkzaam aan den Plantentuin, en schrijver van een dissertatie over een nieuwe methode om reineculturen van bakterien te kweeken, uit te noodigen tot het houden eener populair wetenschap- pelijke voordracht, Aangenomen. re 16. Voordracht Dr. van Bemmelen. Dr. VAN BEMMELEN houdt hierna een voordracht over Eelips-magnetisme in het algemeen en de gedane waarnemingen in het eclips-kamp te Karang Sago in het bijzonder, welke voordracht met veel belangstelling gevolgd wordt. Nadat spreker eenige opmerkingen van de Heeren ONNEN en DIEENK WirLiNK heeft beantwoord, dankt de Voorzitter den Heer VAN BEMMELEN voor zijn interessante voordracht en sluit de Vergadering. Bestuursvergadering op Donderdag 12 September 1901. Aanwezig de Heeren: Maj. Murrer (Voorz), Dr. Cu. M. VAN DEVENTER, Dr. J. G. VAN DEVENTER (Secr.), DE HAAN, Dr. GRIJNS, SCHUURMAN, BERMAN, VAN Eek, Dr. KrOOs, Dr. Ficer, Dr. VAN BEMMELEN, Dr. ONNEN, Dr, TJEENK WILLINK, HoeKsTRA, de gewone Leden DE Does, Poor, DOPPENBERG en de Heer Pas. Afwezig met kennisgeving: Prof. TreuB en de Heer vor EssEN. 1. Leden. Voor hun Lidmaatschap wordt bedankt door de Heeren: J. E. pr MEIJER, Mr. J. J. F. vaN HAMEL en F. T. ScHRÖDER; terwijl tot Lid worden benoemd de Heeren: B. J. Pas, Adjunct-Inspecteur P. en T., Weltevreden en H. F. Rorr, Directeur Doctor-Djawa School, Weltevreden ; aan welken laatste kennis gegeven zal worden, dat hij volgens de bestaande bepalingen weder zitting neemt als Bestuurslid. 3. Consulaat U. S. A. Van den Noord-Amerikaanschen Consul is ontvangen een schrijven N°. 345 dd. 26 Augustus — 285 — 1901, waarin de K. N. V. verzocht wordt hare hulp te verleenen aan twee Amerikaansche reizigers, Dr. HELLER en Mr. Harrison, wat betreft het huren van eenige geschikte Inlanders om hen op hunne reizen te vergezellen. Door den Secretaris was geantwoord, dat de Consul het beste zou doen zich te wenden tot den Directeur van ’s Lands Plantentuin te Buitenzorg. 4. Populair wetenschappelijke voordracht. Van Dr. SCHOUTEN (zie Notulen Augustus N° 15) is bij schrijven van 27 Augustus ll. bericht ontvangen, dat hij gaarne aan de uit- noodiging van het Bestuur zal voldoen en òf op 20 òf op 27 November a.s. een voordracht in de K. N. V. zal houden getiteld: Men en ander over de Bakteriën. Door het Dagelijksch Bestuur is aan Dr. SCHOUTEN voor- gesteld den datum voorloopig op 27 November te bepalen. 5. Conchyliën. In antwoord op een schrijven onzerzijds, deelt de Heer Ouwens te Soekaboemi mede (24 Augustus 1901), dat thans 6 kisten, ieder inhoudende 5 bakken met 40 vakken ter verzending naar Buitenzorg gereed zijn. Kennisgeving. 7. Voordracht Dr.J. G. van Deventer. Deze, behandelende wissel- en draaistroomen en toegelicht door eenige proeven, werd met veel belangstelling gevolgd; na afloop werd aan spreker door den Voorzitter dank gezegd en de Vergadering gesloten. (Van deze voordracht komt geen overzicht voor in de Bijlagen wegens het groot aantal figuren, dat noodig zou zijn). Bestuursvergaderingen op Donderdag 10 October 1901. Aanwezig de Heeren: Maj. Murter (Voorz.), BERMAN, Dr. J. G. VAN DEVENTER (Secr), VAN EEK, HOEKSTRA, Dr. GRIJNS, RP DE HAAN, RoLL, Dr. ONNEN en Dr. TurENK WaLiNk benevens de gewone Leden pr Does en DOPPENBERG. Afwezig met kennisgeving: Dr. Cu. M. vaN DEVENTER, SCHUURMAN en Dr. VORDERMAN. 1. Leden. Voor het Lidmaatschap wordt bedankt door den Heer: J. P. ERMELING, te Bwitenzorg; terwijl wegens overlijden worden afgevoerd de Kere-Leden: F. ’s JacopB, te ’s Gravenhage en Mr. W. C. Baron vAN GOLTSTEIN VAN OLDENALLER, te ’s Gravenhage. Tot Lid worden benoemd de Heeren: Hoofd-Administrateur der Billiton MÌ., te Tandjong Pandan; C. M. Preyre Mz., Administr. b/d. Kon. Ned. Mi. tot Expl. van Petroleumbronnen in N. LL, Samarinda en A. A. DE Joran, Hootd-Inspecteur der Opiumregie, Weltevreden. 3. Statuten. Voor kennisgeving wordt aangenomen het Besluit van den Gouverneur-Generaal (Staatsblad N°. 326) dd. 30 Augustus 1901, waarbij de nieuwe Statuten der K. N. V. worden goedgekeurd. De Voorzitter deelt mede, dat de Statuten en het Huis- houdelijk Reglement ter perse zijn. 4. _Boekwerken. Missive N°. 2901 dd. 2 October 1901 van den 1*ter Gouvts. Secretaris, ter aanbieding van de Publications of the Karthquake Investigation Committee, te Tokyo afl. 1/4. Kennisgeving. 5. Subsidie Gouvernement. Missive N°. 12327” dd. 7 Oct. 1901 van den WEC Directeur van O. E. en N. behelzende de vraag of de K. N. V. werkelijk behoefte heeft aan de jaarlijksche subsidie van 2000 gulden in het jaar 1903, Toestemmend beantwoord. == Hef 6. Deelen Tijdschrift. Wordt voorgelezen een schrijven dd. 24 September Ll. van Dr. Frarr, waarbij aan de K.N. V. worden teruggezonden 15 Deelen van ons Tijdschrift, die in 1900 ter Parijsche Tentoonstelling gezonden zijn. De Secretaris deelt mede, dat één Deel verloren is geraakt. 9. Puiling edita. De Ohio Agricultural Experiment Station te Wooster, Ohio, vraagt bij schrijven dd. 22 Februari 1901 ruiling van edita aan. De beslissing wordt aan het Dagelijksch Bestuur over- gelaten. 11. Niet-betalende Leden. De Heer vaN Erk wenscht te weten, hoe hij met eenige Leden moet doen, die sedert een paar jaar hunne contributie weigeren te betalen. De Voorzitter verzoekt den Heer vaN Eek in de November- vergadering een volledige lijst mede te deelen en stelt voor dan een definitieve beslissing te nemen op grond van het nieuwe Huishoudelijk Reglement. 12. Nederl. Zon-Eelips Erpeditie. De Voorzitter biedt der Vereeniging aan een lithographische reproductie van een photogram, voorstellende het personeel der Nederlandsche Zon-Eelips Expeditie in 1901. 14. Voordracht Dr. Tjeenk Willink. Deze houdt een voordracht over „De mutatie-theorie van pr Vries”, die met belangstelling wordt gevolgd ; na eenige diseussie tusschen ver- schillende Leeden wordt aan spreker door den Voorzitter dank betuigd voor zijn interressante voordracht. (Zie Bijl. N°. 2). 15. Mededeeling Dr. J. G. van Deventer. Met een paar woorden verklaart hij, waarom in de door hem gehouden voordracht over wissel- en draaistroomen de proef magneet door de ijzeren versterking van den Ring van Tesla steeds werd aangetrokken in plaats van afwisselend aangetrokken en afgestooten te worden. Daarna brengt hij onder de aandacht een zonderlinge op- —. 288 — vatting van de Wet van Archimedes, door hem gevonden in de Mei-Notulen van 1869. Ten slotte laat hij een proef zien ter illustratie van de Kinetische Gastheorie, die zeer de aandacht trekt. Bestuursvergadering op Donderdag 14 December 1901. Aanwezig de Heeren: Maj. Murrer (Voorz.), Dr. VAN BEMMELEN, HOEKSTRA, DE HAAN, VON ESSEN, VAN EEK, BERMAN, Dr. vaN DEVENTER (Secr.), Dr. FiGeE, Dr. ONNEN en Dr. GRIJNS alsmede de gewone Leden pr Dors en DopPPENBERG en de Heer HELLEMANS. Afwezig met kennisgeving de Heeren: Dr. Kroos en Rorr. 1. Leden. Voor hun Lidmaatschap wordt bedankt door de Heeren: J. J. STIELTJES, te Weltevreden ; J. A. A. VAN DER ENT, „ Soekaboemi; J. CH. SCHOUWENBURG, _ „ Bandoeng en J. F. LANGENBERGH, … Weltevreden; terwijl het Correspondeerend Lid W. ScnimpeR te Basel, wegens overlijden wordt afgevoerd en tot nieuwe Leden worden benoemd de Heeren: Dr. C. J. NeeB, Particulier Geneesheer, te Palembang en Cu. R. BAKHUIZEN VAN DEN BRINK, Resident van Batavia, te Weltevreden. 2. Brief van H. M. de Koningin. Voor kennisgeving wordt aangenomen een schrijven dd. 4 October 1901 van Hoogst- derzelver particulieren Secretaris, waarin dank wordt betuigd voor de ontvangst van Deel 60 van ons Tijdschrift. 3. Boekwerken. Missive N°. 35752® dd. 2 November 1901 van den Directeur van B. B., ter aanbieding van een exemplaar me mms van: Aantooning van de hoeveelheden door eigenaren van Landbouw-ondernemingen in N. IL. in 1898 geteelde producten. Kennisgeving. 4, Schedels enz. van Tenimberezen. Komt ter tafel missive N°. 4894 dd. 26 October Ll. van den Resident van Amboina, dat hij te Lamdesar alle moeite heeft aangewend om een compleet menschengeraamte machtig te worden, doch dat alleen een skelet van een slaaf kan worden afgestaan. Aan Dr. KoHLBRUGGE, zal een afschrift van deze missive worden toegezonden. 5. Register op DI. 51—60. Voor kennisgeving wordt aan- genomen een schrijven van het Eerelid der K. N. V., JANSSEN VAN Raai te Haarlem, waarin wordt medegedeeld, dat de firma M. Nimorr het drukken van dit Register op zich genomen heeft. 6. _Rwuiling edita met ’s Rijks Museum van N. H. te Leiden. Naar aanleiding van een schrijven dd. 11 September 1901 van den Directeur van dit Museum, waarin deze geen ruiling van edita zegt te wenschen, daar ons Tijdschrift reeds in de Universiteits- bibliotheek voorhanden is, wordt besloten aan den Gouverneur- Generaal te verzoeken, het daarheen te willen leiden, dat onze Vereeniging de Notes from the Royal Zoological Museum geregeld moge ontvangen. 7. Portretten Voorzitters. Van den Heer Dr. C. L. VAN DER Bure Eerelid der K.N. V. te Laag Soeren is bij schrijven van 5 October 1901 het bericht ontvangen, dat hij gaarne bereid is om voor onze vergaderzaal zijn portret af te staan, dat met de mail van 13 October uit Holland verzonden is. Kennisgeving. 6. Redevoering 5O-jarig bestaan. Hierin wordt (zie Dl. 60 blz 297) medegedeeld, dat de plaats van het huis, waar de K. N. V. in 1862 haar zetel had opgeslagen, niet was op te geven. LXI. 19k == Ak Hieromtrent heeft de Heer JANSSEN VAN Raai (zie Notulen Maart 1901 N°. 3) reeds eenige inlichting gegeven, die be- vestigd wordt door de volgende mededeeling van Dr. vAN DER Bure in het onder N®. 7 vermeld schrijven. Hij zegt nl: „In Uw redevoering bij het 50-jarig bestaan der Vereeni- ging vind ik op blz. 297, dat het huis van Dr. ONNEN niet terug te vinden was. Ik heb daar nog vergaderingen bij- gewoond. Het was het derde huis — meen ik — rechts van Gang Patjenongan op Noordwijk. Misschien het tweede of vierde; maar er zijn daar niet veel huizen met twee ver- diepingen, dus zal het wel terug te vinden zijn.” Uit deze opgave blijkt dus onbetwistbaar, dat de K.N. V. is 1862 gehuisvest was op de bovenverdieping van het gebouw, thans door Onderlinge Hulp in gebruik. 13. Begrooting voor 1902. Deze wordt na een paar kleine veranderingen goedgekeurd; zij bedraagt in ontvangst en uitgaaf f 6450. —. (Zie blz. 299). 14. Zon-eclips. De Heer Murter deelt mede, dat hij bericht heeft ontvangen, dat de resultaten, ondanks den ongunstigen toestand der lucht toeh nog zijn meegevallen. Op de ontwikkelde photogrammen van het Flash-spectrum js toch voor het eerst waargenomen, dat alle sikkelvormige lijnen dubbel zijn, wat een bevestiging is der theorie van Prof. Juus, betreffende anomale dispersie op het zon’s oppervlak. Spreker hoopt in de volgende Vergadering hierover uit- voeriger mededeelingen te doen. 15. Voordracht J. de Haan. Op onderhoudende wijze deelt de Heer pe Haar tal van bijzonderheden mede over de Cholera in het algemeen en over de thans heerschende epidemie in N.L. in het bijzonder. Een preeparaat van komma-bacillen had hij voor de Leden ter bezichtiging gesteld. Na verschillende vragen van sommige Lieden te hebben beantwoord, wordt spreker door den Voorzitter dank gezegd El em voor zijn interessante voordracht, er den wensch bijvoegende, dat de andere Heeren van het Geneeskundig Laboratorium het voorbeeld van den Heer pe HAAN mogen volgen. (Een meer uitvoerig verslag van deze voordracht zal in het volgende deel verschijnen). Bestuursvergadering op Donderdag 12 November 1301. Aanwezig de Heeren: Maj. Murrer (Voorz.), Dr. J. G. VAN DEVENTER (Secr.), VAN EEK, DE HAAN, Dr. VAN BEMMELEN, Rorr, Dr. FiceE, HOEKSTRA, Dr. ONNEN, benevens de Leden DE Does en DopPENBERG en de geintroduceerden HAKKEN, W. PALM en J. PALM. Afwezig met kennisgeving de Heeren: ScHuuRrMaN, Dr. Kroos, von Essen, Dr. TueENK Wirrink en Dr. Cn. M. VAN DEVENTER. 1. Leden. Voor het Lidmaatschap wordt bedankt door den Heer: Jhr. W. C. J. VersLuis, te Djember en wegens niet betaling der contributie van de Ledenlijst afgevoerd de Heeren: A. M. J. Borsius, te Tasikmalaja en Dr. L. Marti, woonplaats onbekend. Met ingang van 1 Januari 1902 worden tot nieuwe Leden benoemd de Heeren: J.A. F. vaN DEN Houre Winrems, Apotheker, te Weltevreden. L. J. HoockAMER, Mil. Paardenarts 1°kl., „ 5 Tr. J. pE GRAVE, Kantoorchef N.I. Telef.-Mi., „ 4 J. Douwes, Militair-Apotheker 1° klasse, sn R. J. BroekKHorr, Handelsemployé, Fn e 3. Boekwerken. Missive N°. 17949/S dd. 27 November 1901 van den Directeur der B. O. W., ter aanbieding van een exemplaar der Statistiek van het vervoer op de Spoor- en Stoomtramwegen in N., Il. over 1900, AO Missive N°. 385674 dd. 30 November 1901 van den Direc- teur van B. B., ter aanbieding van een exemplaar van Aantooning van de hoeveelheden door eigenaren van Landbouw- ondernemingen in N. 1. in 1898 geteelde producten. Missive dd. 15 November 1901 van de Algemeene Secretarie, ter aanbieding van een exemplaar van de Resultaten der Mag- netische Waarnemingen aan het Kon. Magnetisch en Meteorologisch Observatorium te Weltevreden over het tijdvak 18821899. (Vol. 22 Pt. 2). | Kennisgeving. 4. Portretten Voorzitters. In een schrijven dd. 22 October 11. deelt het Eerelid der K. N. V. JANSSEN VAN RAA, te Haarlem mede, dat hij ons gaarne zijn portret zenden zal, terwijl hij zich ook de moeite heeft gegeven, zich in ver- binding te stellen met Mevrouw de Wed. Dr. BerGsMA (den Haag) en met een zoon van Dr. CROOCKEWIT. Ook deelt hij nog eenige bijzonderheden mede over de familiebetrekkingen van de oprichters P. J. Mater en Dr. C. M. SCHWANER. Zal met een brief van dankbetuiging beantwoord worden. 5. Register op Dl. 51—60. Hetzelfde zal geschieden met een brief van denzelfden dd. 4 November Il., waarin hij mededeelt, dat het Register afgedrukt is. 6. Portretten Voorzitters. Naar aanleiding van N°. 4 was door den Secretaris geschreven aan den Heer J. A. C. MArEr, Dir. Off. van Gez. 1° kl. te Weltevreden; bij schrijven van 20 November Il. moest deze tot zijn spijt mededeelen, dat hij voor het oogenblik niet aan ons verzoek kan voldoen. Wat Dr. ScHwarNeEr betreft, had de Secretaris zich gewend tot den Resident van Batavia om in de Registers van den Burgerlijken Stand, misschien een spoor te vinden van Dr. ScHwarNer’s betrekkingen. De Secretaris van Batavia antwoordde hierop 2 December 1901 met een uittreksel van den Burgerlijken Stand, betref- Ae fende het huwelijk van Dr. ScHwANER op 1 November 1850 en zijn overlijden op 30 Maart 1851. Vermoedelijk is zijn weduwe (AGNES CLEMENTINE CAROLINE HANCKE) in datzelfde jaar naar Europa vertrokken. 7. Oude Deelen Tijdschrift. In een schrijven dd. 27 Nov. 1901 deelt Dr. L. ZEHNTNER te Salatiga mede, dat hij 45 verschillende Jaargangen zou wenschen te ontvangen. Wat 44 van deze betreft kon gevolg worden gegeven; van DL. 32 was nog slechts 1 exemplaar aanwezig, dat volgens vroeger genomen besluit, niet verkocht mag worden. Er zal nu bij Martinus Nijnorr geinformeerd worden of daar nog oude Deelen voorhanden zijn. De Secretaris merkt op, dat hij dit reeds vroeger gedaan heeft (25 Mei 1899), en het antwoord ontving, dat de Heer Nijmorr, wegens verbouwing, dit thans niet kon mededeelen. Verder is er nooit iets van gehoord. 8. Slecht brocheeren van Dl. 60. Van Dr. GRESHOFF, van den Verein für Erdkunde en van de Kon. Univ. Bibl. te Upsula waren klachten ingekomen over het ontbreken of dubbel voorkomen van enkele vellen in DL. 60. Een onderzoek van den Secretaris bracht aan het licht, dat van den hier aanwezigen voorraad 6 deelen en 3 afl. foutief waren. Deze zijn aan BOEKHANDEL VISSER & C°. terug- gezonden ter verbetering, maar nog niet terugontvangen. 9. Graphische Voorstellingen. Op een verzoek van Dr. Z. KAMERLING te Pekalongan (19 November 1901) of een ver- handelingetje over Graphische Voorstellingen in het Tijdschrift zou kunnen worden opgenomen, had de Redacteur om nadere inlichtingen gevraagd, wat tijd van inzending en grootte der platen betreft. Hierop was nog geen antwoord ingekomen. 10. Standbeeld voor Auguste Comte. Een uitnoodiging van de Commissie tot geldelijken steun wordt voor kennisgeving aangenomen. ns 11. Verkiezing functionarissen. De Voorzitter deelt mede, dat hij van Prof. TreuB bericht heeft gekregen, dat hij wegens drukke bezigheden niet meer voor een benoeming tot Onder-Voorzitter in aanmerking wenscht te komen. De Secretaris meent de Leden er op te moeten wijzen, dat hij in October 1902 naar Holland hoopt te vertrekken. De uitslag van de stemming is dat herkozen worden: tot; Voorzitter. … … ron te AMare Moren „ Secretaris . . … > …— « Drid..G. VAN Derma „ Redacteur. . . … … … Dr. W. VAN Beuman „ Penningmeester . : . …. J. W. vAN EEK; „ Directeur der Gebouwen. …. E.A. C. FK. von Essen. Bij de verkiezing van een Onder-Voorzitter bleek het, dat een herstemming moest plaats hebben tusschen de Heeren FiGrE en ONNEN, waarvan het resultaat was dat de Heer ONNEN werd gekozen. Al de gekozenen waren aanwezig behalve de Heer vor Essen; zij namen hun benoeming aan en aan den laatsten zal bericht worden gezonden. 12. Commissies. De Voorzitter benoemt tot: Leden der Financieele Commissie: de Heeren BERMAN, VAN Eek en zichzelf. Leden der Bibliotheek-Commissie: Dr. KONINGSBERGER, Dr. Fiaer en Dr. GrijNs. De Heer TreuB had verzocht niet meer in aanmerking te komen. De aanwezigen namen hun benoeming aan en aan de afwezigen (BERMAN, KONINGSBERGER en GRIJNS) zal schriftelijk kennis gegeven worden. 13. Belegging kapitaal. De Penningmeester zegt, dat de 7500 gulden, die in kas is, zeer nadeelig zijn belegd nl, 2000 gulden op de Postspaarbank (2,4 °/,), 4000 gulden op de Spaarbank (4 °/) en 500 gulden in Giro-rekening bij de Escompto-Mij. (2 °%/) en stelt voor een betere belegging te doen plaats hebben. vh Nrs Op voorstel van den Voorzitter wordt besloten de Finan- cieele Commissie te machtigen, deze zaak tot een oplossing te brengen. 14. Populair wetenschappelijke voordrachten. De Heer Murrer vestigt er de aandacht op, dat de voordracht van Dr. ScHoureN zoo slecht bezocht was en meent, dat het wenschelijk is, dat voortaan de Leden te Batavia Convocatie- briefjes zullen ontvangen. De Secretaris betwijfelt of dit middel helpen zal en con- stateert, dat bij vroegere voordrachten, zonder convocatie- briefjes, het bezoek voldoende was. De vergadering vindt het toeh wenschelijk de proef te nemen. 15. Brockhaus’ Eneyelopedie. De Secretaris deelt mede, dat hij in Dl. 44 de mededeeling gevonden had, dat de K.N. V, in 1884 van den Boekhandelaar Kroon te Batavia Brockhaus’ Eneyclopeedie ten geschenke heeft ontvangen. Daar dit werk niet in den Catalogus voorkomt zou hij gaarne willen weten of een der andere Leeden kan mede- deelen, waar dit werk gebleven is. Daar niemand eenige inlichting kan geven, wordt besloten bij Prof. Suumrer te Amsterdam te informeeren. Zoo merkt de Secretaris verder op, dat in 1887 een zuur- stofzak met toebehooren, benevens een bord is aangeschaft. Het bord is aanwezig, doch de zak niet. De Heer Frcee deelt mede, dat die zak zich op het Observatorium bevindt. Besloten wordt dit voorwerp op den inventaris bij te schrijven en den Heer Fricer een ontvangbewijs te laten teekenen. 16. Register. De Voorzitter deelt mede, dat de beide Registers op Dl. 1—30 opgebruikt zijn. Voordat men tot herdruk overgaat zal men trachten door mededeeling op den omslag van het Tijdschrift exemplaren van Leden terug te krijgen. — 296 — 17. Portretten Voorzitters. Van het Eerelid Dr. C. L. VAN DER Bure te Laag-Soeren is een groot portret ontvangen, dat helaas in zwaar geschonden toestand bij den Secretaris bezorgd is; het was door water beschadigd en totaal bedorven. Aan het Hoofdbureau der P. en T. is om schadevergoeding gevraagd, doch op het schrijven onzerzijds dd. 28 November is nog geen antwoord ontvangen. Aan den Heer vaN DER BurG zal verzocht worden voor rekening der K. N. V. een nieuwen afdruk te laten maken en dezen in blik te laten verzenden. 18. Tijdschrift. De Redacteur deelt mede, dat hij van de firma BOEKHANDEL VissER & C°. het bericht heeft ontvangen, dat zij het Tijdschrift onmogelijk voor den bestaanden prijs kunnen leveren, en dat zij 35 gulden per vel verzoeken. De prijs is dan nog lager dan die, welke de firma Korrr & C°. verlangde. Het zou voor de K. N. V. ongeveer 100 gulden per jaar verschil opleveren. Wordt besloten de firma BOEKHANDEL VISSER & C@. te wijzen op de bepalingen van het contract, zoodat de prijs- verhooging eerst met Dl. 62 zou ingaan. 19. Commissie tot nazien der Rekening en Verantwoording van den Penningmeester. De Voorzitter noodigt de Heeren RorL en pe HAAN uit om zich met deze taak te willen be- lasten; genoemde Heeren verklaren zich gaarne bereid. 20. Voordracht Maj. Muller. Nadat de Voorzitter het presidium tijdelijk aan den nieuwbenoemden Onder-Voorzitter heeft overgedragen houdt hij de aangekondigde voordracht over de dubbele lijnen van het chromospheer en het flits- spectrum. Met de meeste belangstelling volgen de aanwezigen de duidelijke voordracht (zie Bijlage N°. 3) en toen dan ook de Onder-Voorzitter den spreker dank zeide, voor de heldere uiteenzetting van zulk een moeilijk onderwerp, droegen deze woorden de volleinstemming der aanwezigen weg. haal a Algemeene Vergadering op Donderdag 14 Februari 1901. Aanwezig de Heeren: Maj. Murrer (Voorz.), Dr. VAN BEMMELEN, Dr. GRIJNS, Dr. TjreNK WirLiNK, Dr. Kroos, Dr. J. G. VAN DEVENTER (Secr), Dr. Cr. M. VAN DEVENTER, VAN ErK en MELCHIOR. Nadat de Notulen van de vorige Algemeene Vergadering zijn goedgekeurd, leest de Voorzitter het jaarverslag over 1900 voor, dat tot geen opmerkingen aanleiding geeft. _ Ten slotte wordt het Concept der nieuwe Statuten met algemeene stemmen aangenomen; de goedkeuring der Regee- ring zal worden gevraagd. _De Voorzitter sluit de Algemeene Vergadering. — A98 — Buitengewone Algemeene Vergadering op Donderdag 25 Juli 1901. Aanwezig de Bestuursleden Maj. Muruer (Voorz.), vor Essen, Dr. TJEENK WiILLINK, Dr. VAN BEMMELEN, SCHUURMAN en Dr. J. G. VAN DEVENTER (Secr.); gewone Leden zijn niet opgekomen. De Voorzitter deelt de reden mede, waarom deze verga- dering belegd is en stelt voor Art. 1 der Statuten aldus te lezen: Het doel der K. N.V. in N. IL, den 194e2 Juli 1850 opgericht voor onbepaalden tijd, is enz. en Art. 18 2% alinea aldus: Bij het besluit wordt tevens bepaald, hoedanig met inachtneming van Art. 1665 van het Burgerlijk Wetboek met de eigendommen der Vereeniging zal worden gehandeld. Met algemeene stemmen worden deze veranderingen goedgekeurd, de aldus gewijzigde Statuten zullen aan den Resident worden opgezonden. Niets meer aan de orde zijnde, sluit de Voorzitter de Vergadering. 0 DO ot 6. B UO NS sen BEGROOTING VOOR 1902. «d. Inkomsten. Gonwernements subsidië. … …-…— …… …: f 2000 Bantebuuessder leden. vr me aoe, 2520 Rente van belegde gelden . U ERD Aandeel huurpenningen Kon. Inst. v. In- genieurs EA NER Oker ads ale 0 ZOE Aandeel verhuur Paviljoen. …. … … 1200.— Terug te ontvangen van de Ned. Ind. Maatsch. van Nijverheid en Landbouw: a. verlichting en kleine onkosten f____30.— Bashediendenloom” … art s16B nn 198 Wenschullende’ ontvangsten: „alde at ief SA Totaal der ontvangsten. … f 6450. b. Uitgaven. 1. Bibliotheek. Tijdschriften en boekwerken .… f 1000.— RURISOnk bee tee es 200 Brandassurantie …… … … cr 15 Drukken Vervolg-Catalogus . „ 100.— Verschillende uitgaven …. … … 5-40. Pr en II. Tijdschrift. Koelage redacteur. … …—…… . f 240.— Drukloon, tekst en platen. . „ 1400.— Bppedutieskostän” >. wert DOES Nederlandsch Centraalbureau. „100. Wersehallende witeaven … : . * 20. Drukken 10-jarig register . . „ 200.— Transporteere. … . f _3525.— nd Transport. … . f 3525.— HI. Wetenschappelijke doeleinden. 12. van der Waalsfonds. . . . f 25.— *13. Subsidies voor wetenschappe- lijke doeleinden …. . . . …. „ 300.— „ 325.— IV. Vergaderingen en bijeenkomsten. 14. Onkosten Bestuurs- en Alge- meene Vergaderingen . . . f 75. *15. Populair Wetenschappelijke Voordrachten … vut ASO STD V. Gebouwen en Verlichting. 16. Onderhoud en herstellingen …. f_ 500.— 17. Aandeel. verponding. „> rt 18. Verlichting en kleine uitgaven „60. „ "655. VL Secretariaat. 19. Toelage Secretaris. … …. … . f 600. 20. Schrijfbehoeften, porto’s, enz. „ 110.— 21. Aandeel telefoon . . … 7 60 A VII. Financiën. 29, _Inwingskostben.. an tee „ 250. VIII. Bedienden. 23. Loon van mandoer en tuinjongen . … … 336.— LX. Onvoorziene uitgaven. *24, Onvoorziene uitgaven. …— … en Totaal der uitgaven . . f 6450— Over de bedragen, uitgetrokken bij de Artikelen *1, “13, #15 en “24, mag alleen worden beschikt na verkregen mach- tiging van het Bestuur (H. R. Art. 19). Te sn BijLacE N°, 1. (Not. Bestuursv. 10 Jan. 1901). VERSLAG DER Directeuren der Gebouwen uit de Besturen der N. |. Maatschappij voor Nijverheid en Landbouw en der Koninklijke Natuurkun- dige Vereeniging in Nederlandsch-Indië over 1900, Het verslag loopt slechts over het 2t° halfjaar, aangezien eerst met ingang 1 Juli een bedrag van f 250.— per kwartaal tot onze beschikking werd gesteld. Toch zijn eenige in de maand Juni, terwijl de bewoner van het Westelijk paviljoen afwezig was, aan dit paviljoen verrichte werkzaamheden ten laste van genoemd bedrag gebracht. 1. De zooeven bedoelde werkzaamheden bestonden in: het verrichten van eenige herstellingen aan de dakbedek- king en een zakgoot tot het wegnemen van lekkages in een der kamers en in de voorgalerij, het doen van herstellingen aan hang- en sluitwerk en het behoorlijk beweegbaar maken van een paar deuren, die ten- gevolge van kleine zettingen van het gebouw sleepten, en het witten van het geheele paviljoen met bijgebouw. De uitgaven voor een en ander hebben blijkens de over- gelegde kwitantie N°. 1 bedragen f 64.50. 2. In October, terwijl het Oostelijk paviljoen tengevolge van het vertrek van den Heer vor ENpe onbewoond was, werden hieraan belangrijke verbeteringen aangebracht. Krachtens een speciale door ons van de beide Besturen ontvangen machtiging werden de roode tegelvloeren in 2 slaapkamers vervangen door cement-tegelvloeren. PO UN en De kosten hiervan hebben blijkens kwitantie N°, 2 bedragen CO Verder werden herstellingen uitgevoerd aan: den vloer der galerij langs het bijgebouw, den overloop naar het hoofdgebouw, de gemetselde goten langs het gebouw, naar den put en naar den stal, den stal, het fornuis, de kozijnen der badkamer; werden de plafonds van de voorgalerij en van 2 kamers benevens een paar ramen en deuren geverfd en werd het geheele paviljoen met bijgebouw gewit. Een en ander heeft blijkens de kwitantie N°. 2 gekost ee 3. In November, toen het westelijk paviljoen door eenen nieuwen bewoner zou worden betrokken, werd dit geheel geverfd; de plafonds éénmaal, de deuren en vensters 2 malen. De kosten hiervan konden niet uit de overgebleven fondsen worden bestreden en zullen dus eerst in 1901 worden verre- kend. Toch hebben wij ten gerieve van den nieuwen huurder gemeend, het verven niet tot dit jaar te mogen uitstellen. Het bovenstaande samenvattende blijkt, dat door ons is uitgegeven: volgens kwitantie N°. 1 f 64.50 kh) ’ LE) 2 1 408 f_ 472.50 ontvangen werd „ 500.— reste je 27.00 welk saldo op de rekening van het volgend jaar wordt overgebracht. Batavia, 31 December 1900. H. R. DE VRIES. A. P. MELCHIOR. BiracE N°. 2. VERSLAG VAN DE MEDEDEELING OVER DE MUTATIE-THEORIE VAN Prof. Hueco Dr VRIES. In de leer van DARrwiN moeten streng uit elkander gehouden worden de theorie van de gemeenschapplijke afstamming van alle dieren en planten en die, welke de verklaring van deze verwantschap van alle organismen tracht te geven. Terwijl de gemeenschappelijke oorsprong bijna zonder uitzondering aangenomen wordt, bestaat aangaande de vraag naar het hoe en waarom, naar de verklaring van die bloedverwantschap, verschil van meening. Darwin heeft die verklaring gezocht in het groot aantal individuën, die voortdurend in een onderlingen strijd zijn, en in het voorkomen van geringe afwijkingen bij de af- stammelingen van eenzelfde soort. In dezen strijd om ’t bestaan zal het best toegeruste organisme in leven blijven, terwijl het minderwaardige te gronde gaat. De afstammelingen van zulk een overlevend organisme zullen onderling en ook met den stamvorm verschillen ver- toonen, al zijn deze verschillen ook zeer gering. Hier heeft wederom het individu, dat een voordeel heeft boven het andere, de meeste kans om te blijven leven en nakomelingen voort te brengen, welke die bepaalde voordeelige eigenschap eveneens bezitten. Enkele der nakomelingen zullen die eigenschap zelfs nog beter kunnen vertoonen dan de stam- vorm. Generatie na generatie worden de kleine afwijkingen — 304 — van den oorspronkelijken vorm opgehoopt, zoodat ten slotte door die langzame geregelde variatie organismen ontstaan, die duidelijk van het oorspronkelijke type afwijken en dus tot een nieuwe soort behooren. Bij nog verdere opeenstapeling van verschillen zullen ten laatste afzonderlijke geslachten, families, orden enz. gevormd worden. Darwin was er volstrekt niet onkundig van, dat bij de afstammelingen van een individu, behalve geringe afwijkingen, plotseling ook groote verschillen kunnen voorkomen. In land- en tuinbouw waren vele dergelijke gevallen bekend en Darwin gaf de mogelijkheid aan, dat dergelijke „schoksgewijze veranderingen” of „sprongvariaties” — in de natuur plaats vindende — nieuwe soorten zouden vormen. Hij heeft echter aan dit punt zeer weinig aandacht geschonken. In land- en tuinbouw verkrijgt men op twee wijzen nieuwe varieteiten en rassen. De eerste methode werkt langzaam òf doormiddel van kruising, waardoor individuën kunnen ontstaan met goede eigenschappen, die door de nakomelingen worden overgeërfd, òf wel door middel van nauwgezette en aanhoudende keuze in één bepaalde richting ter verkrijging van de opvolgende generaties. Terwijl bij de kruising de nieuw verworven eigenschappen meer of minder standvastig kunnen zijn, is dit bij selectie van de voortplantingsindividuën niet het geval, zoodat zulk een „veredeld” ras nooit onafhankelijk wordt van dat in- grijpen bij de vermenigvuldiging. Het ras is niet „zaadvast.” Bij het zoeken naar eene verklaring van de verwantschap der soorten heeft men nu te veel gelet op de mogelijkheid om door selectie veredelde rassen te krijgen, terwijl het niet onafhankelijk worden van kunstmatige selectie te veel op den achtergrond werd gehouden. De tweede methode, waardoor nieuwe rassen in den land- en tuinbouw verkregen worden, is die door middel van het a St a 4 mln afzonderen en voort laten teelen van een plotseling ontstane afwijking van den gewonen vorm. Herhaaldelijk zijn nieuwe soorten op een dergelijke wijze, dus door z.g. sprongvariatie, ontstaan, zooals van granen enz. bekend is. Toen door de onderzoekingen van GALTON en QUETELET de langzame variabiliteit binnen bepaalde grenzen terug- gebracht was, was de verklaringswijze van het ontstaan der soorten, door Darwin gegeven niet meer te handhaven. Volgens QvereLer en GALTON toch varieeren de soorten alle min of meer, maar de veranderingen zijn beperkt en kunnen nooit een bepaalde grens overschrijden, terwijl bij de plant steeds de neiging blijft bestaan om weer tot het oorspronklijke type terug te keeren. Elke soort zou dus zijn type onveranderlijk behouden en slechts geringe, niet standvastige afwijkingen naar de eene of andere richting zouden voorkomen. Alleen plotseling te voorschijn gekomene grootere afwij- kingen zouden standvastig zijn, en hierdoor zou de oorspron- kelijke soort het aanzijn aan eene nieuwe kunnen schenken. De eigenschappen van een soort schommelen om een bepaald midden. Wel kunnen zij tijdelijk onder invloeden van buiten in een bepaalde richting sterk afwijken, maar steeds keeren zij, zoodra die invloeden ophouden te werken naar het midden terug. Dergelijke afwijkingen zijn dus niet „gefixeerd”; er is geen „zaadvaste” nieuwe soort ontstaan. Door de proefnemingen van pe VRIES is gebleken, welk een groote waarde de „sprongvariatiën” of liever gezegd de ‚„mutatiën”’ — dit laatste woord werd in het begin ook door Darwin gebezigd — voor het ontstaan van nieuwe soorten hebben. Volgens pe Vries toch zouden de nieuwe soorten door anutatie gevormd worden. Het vermogen om te muteeren — „mutabel”” zijn — komt bij een soort na bepaalde perioden voor terwijl die mutatie-tijd slechts van korten duur zou zijn. LXI. 20Ok a Na vele vergeefsche pogingen gelukte het pr Vries een plant — Oenothera Lamarchiana—te vinden, die in een mutatie- periode verkeerde. In 1886 werden 9 planten van Oenothera Lamarckiana door pe Vries uit het wild naar den hortus te Amsterdam overgebracht, terwijl tevens in dat jaar zaad werd verzameld. Reeds in 1887 werd verkregen, wat gezocht was geworden, want onder de opgekweekte planten waren er drie, die gelijkelijk in dezelfde richting afweken. Zij onderscheidden zich door breedere, meer ronde en rondtoppige bladeren, dikke gezwollen bloemknoppen en kleine vrucht. De stengel was klein, zwak, veelal slap en gebogen. De helmknoppen waren niet in staat vruchtbaar stuifmeel voort, te brengen. De plant was dus zuiver vrouwelijk. Zij werd Oenothera lata geheeten en als een nieuwe soort aangemerkt. In 1888 werden 15000 planten opgekweekt, waaronder 5 exemplaren Oenothera lata en 5 exemplaren O. nanellu gevonden werden; deze laatste zoo geheeten, omdat de planten een dwergachtige gedaante hadden. De hoogte bedroeg slechts een paar decimeter, terwijl de moederplant 1!/s—2 M. hoog wordt. Beide vormen, zoowel O. lata als O. nanella, bleken bij uitzaaiingen „zaadvast” te zijn, en werden dus volkomen terecht als nieuwe soorten beschouwd. Door ondervinding geleerd, was pe Veres later in staat om reeds aan zeer jeugdige planten te zien, of hij met een afwijkend exemplaar te doen had. Hierdoor werd het noode- Joos opkweeken van het groot aantal planten vermeden, terwijl tevens de afwijkende vormen op jeugdigen leeftijd afgezonderd konden worden. Het zaaisel van 1895 leverde 14000 planten, waaronder 7 nieuwe soorten voorkwamen, te weten 60 exemplaren van 0. nanella, 73 ex. O. lata, 176 ex. O. oblonga, 8 ex. 0. rubrinervis (te herkennen aan de roode nerven) 15 ex. 0. albidas (zeer zwak, stierven vóór den bloeitijd, maar in latere jaren werd er zaad van gewonnen en bleek ook deze soort zaadvast), 1 ex. 0. scintillans (glanzige, smalle, donkergroene bladeren) ee en 1 ex. O. gigas (groote bloemtros, dikke en zeer sterk bebladerde stengel). In 1896 werden onder 8000 planten 377 afwijkende exem- plaren aangetroffen behoorende tot 6 soorten en wel de zes eerste van de vormen voor 1895 opgenoemd. In 1897 kwamen onder 1800 individuën 58 afwijkende vormen voor, verdeeld over dezelfde 6 soorten als in 1896. De jaren 1898 en 1899 gaven respectievelijk onder 3000 en 1700 exemplaren 20 en 28 afwijkende individuen tot 2 en 4 nieuwe soorten behoorende. Niet alleen keerden dus de nieuwe soorten geregeld elk jaar zuiver terug, maar zij bleken zelve ook zaadvast te zijn en tevens mutaties te vertoonen; zoo gaf b.v. het zaaisel van 0. nanella 3 exemplaren O. oblongo. De nieuwe soorten gaven bastaarden met O0. Lamarchiand. Ook in ’t wild werden door pr VrrES nieuwe soorten, door mutaties ontstaan, aangetroffen. Herhaaldelijk werden nog andere nieuwe soorten dan de opgenoemde verkregen, dic echter òf niet bloeiden òf steriel waren òf tengevolge van haar zwakte vóór het bloeien stierven. Door deze proefnemingen is het dus gebleken, dat het ontstaan van nieuwe soorten voor waarneming vatbaar is, en dat soorten door mutaties gevormd worden. De nieuwe vormen vertoonen zoowel nuttige, schadelijke als onverschil- lige afwijkingen van het moedertype, en zelfs zoodanige waardoor de nieuwe vorm niet in staat is te blijven leven. Er komt dus een groote verscheidenheid van vormen voor, waarbij het van de omstandigheden afhangt of de nieuwe soort zal blijven bestaan dan wel wederom zal verdwijnen. De natuur doet een keuze onder die groote verscheiden- heid van nieuwe soorten. De mutatie-theorie leert dat nieuwe soorten, door mutatie ontstaan, dadelijk zaadvast zijn. De opgetreden veranderingen zijn dikwijls gering, maar kunnen zich tegelijk in alle deelen van de plant voordoen. Niet voortdurend, maar na bepaalde perioden zou een soort — 308 — door mutaties nieuwe vormen kunnen doen ontstaan; en de tijd dat een plant mutabel is, wordt door pr Vries kort gesteld. Om de hoeveel jaren een mutatie-periode voorkomt is nu nog niet te bepalen. De Vries heeft aangegeven in welke richting ook hiervan eene oplossing gezocht kan worden. Door enkele geologische en morphologische gegevens komt hij er toe om een schatting te wagen, waarbij dan om de 4000 jaren een mutatie-periode in het leven van een soort zou optreden. De biologische ouderdom van de aarde op 24000000 jaren stellende — volgens Lorp KeELVIN — zouden er dus 6000 mutatie-perioden geweest zijn. Deze getallen zijn vol- doende om begrijpelijk te maken, dat de nu levende soorten noeg dezelfde karaktertrekken kunnen hebben, als gedurende het rijk der Pharao's, zoodat het onveranderd zijn van de plantensoorten, die in de graven van Lgypte gevonden zijn, begrijpelijk wordt. Tevens zijn er voldoende mutatie-perioden geweest om uit het ongevormde protoplasma de hoogste vormen te doen ont- staan, daar toch bij een mutatie vele eigenschappen gelijktijdig verandering kunnen ondergaan. Dr. H. D. TJEENK WILLINK. DE VERDUBBELING DER LIJNEN IN HET SPECTRUM VAN DE CHROMOSPHEER EN IN HET FLITSSPECTRUM. In de vergadering der Kon. Akademie van Wetenschap- pen te Amsterdam van 24 Februari 1900 (}) vestigde de Hoogleeraar H. W. Juris er de aandacht op, dat eenige verschijnselen, waargenomen op het zonsoppervlak, even goed kunnen worden toegeschreven aan anomale dispersie van de gloeiende gassen der zonsatmospheer, als aan de oorzaken, die tot dusverre voor hun verklaring worden aangenomen. Tot deze gevolgtrekking was hij gekomen na herhaling der proeven van H. BECQUEREL omtrent de anomale dispersie van gloeienden natriumdamp. Voordat hierop nader wordt ingegaan, zal het dienstig zijn in korte woorden te herinneren aan de belangrijkste ver- schijnselen der lichtbreking en te verklaren, wat men bedoelt met anomale dispersie. Volgens de algemeen aangenomen, door HuyceNs opgestelde hypothese, wordt het licht teweeggebracht door de trillingen eener middenstof, die de geheele wereldruimte vervult en die men den lichtaether noemt. De trillingen planten zich in het luchtledige door dien aether voort met een snelheid van 300000 kilometers per secunde, zoodat een lichtstraal slechts 500 secunden noodig heeft, om de 150 millioen kilo- meters te doorloopen, die de aarde gemiddeld van de zon verwijderd is. Het aantal trillingen, dat een aetherdeeltje per secunde volbrengt, kan zeer verschillend zijn, en naar dit aantal (5) Versl. Afd. Natuurkunde, Dl. VIII, 1890—1891, p. 510. On worden de lichtstralen van elkaar onderscheiden; voor de uiterst zichtbare stralen bedragen die aantallen 395 en 750 biljoen. Daarmede hangt samen de golflengte, dat is de weg door het licht afgelegd in den tijdduur van één trilling. Noemt men de snelheid van het licht, die voor alle stralen hetzelfde is, WV, het aantal trillingen per secunde ” en de golflengte >, dan is dus es n Daar » zeer groot is, is » zeer klein; men de drukt golflengte daarom meestal uit in tienmillioenste deelen van millimeters of zoogenaamde Angströmsche eenheden; voor alle zichtbare stralen is de golflengte gelegen tusschen 7600 en 4000 van die eenheden. Physiologisch onderscheiden de lichtstralen van verschillende golflengte, die het oog treffen, zich door de kleur, die zij te voorschijn roepen: de stralen met de kleinste golflengte brengen den indruk te weeg van violet, verder achtereen- volgens van blauw, groen, geel en oranje, eindelijk die met de grootste golflengte van rood. Ook stralen met grooter en kleiner golflengte komen in den aether voor, maar deze maken geen indruk op het oog; zij worden de ultra-roode en de ultra-violette stralen genoemd. Alleen in het luchtledige en in middenstotfen van constante dichtheid is de voortplanting van het licht rechtlijnig; gaat een lichtstraal over in een middenstof van andere dichtheid, dan wordt hij gebroken. De breking wordt beheerscht door de bekende wetten van SNELLIUS: de invallende en de gebroken lichtstraal liggen in een plat vlak met de loodlijn op het scheidingsvlak en tusschen de sinussen der hoeken, die beide stralen met de loodlijn maken, bestaat een constante verhou- ding, afhangende van de middenstoffen, die men den brekings- index noemt. Voor stralen van verschillende golflengte heeft de brekingsindex een verschillende waarde; voor twee bepaalde middenstoffen, b.v. lucht en glas behoort dus bij elke golf- lengte ook een bepaalde brekingsindex. at lg Daar een lichtstraal bij beweging in tegengestelden zin volkomen denzelfden weg doorloopt, zal, wanneer een licht- straal door een glasplaat gaat, die door twee evenwijdige platte vlakken begrensd wordt, de uit het glas in de lucht tredende straal evenwijdig loopen met de straal, die er aan de andere zijde uit de lucht is binnen getreden; de straal heeft echter een verschuiving ondergaan, afhan- gende van de dikte der glasplaat en van den brekings- index. Maakt het vlak, waardoor de lichtstraal naar buiten treedt, een hoek met het vlak, waardoor de straal naar binnen is getreden, dan is de uit het glas tredende straal niet meer evenwijdig met de oorspronkelijke richting en zegt men dat er breking plaats heeft door een prisma; de hoek, die beide vlakken met elkaar maken, noemt men dan den brekenden hoek, de lijn volgens welke zij elkaar, in werke- lijkheid of in gedachte uitgebreid, snijden de brekende ribbe. De afwijking, die de lichtstraal hierbij ondergaat, hangt af van den brekenden hoek van het prisma en bovendien van den brekingsindex, die zelf verband houdt met de golflengte. Wanneer dus een bundel onderling evenwijdige lichtstralen van verschillende golflengten op een prisma valt, dan zullen die stralen het in verschillende richtingen verlaten; met behulp van het prisma is men dus in staat om de lichtstralen van verschillende golf- lengten van elkaar te scheiden. De stralen worden door het prisma uiteengespreid; dit verschijnsel noemt men kleur- schifting of dispersie: deze is des te sterker naarmate de brekingsindices voor de verschillende stralen meer uiteen- loopen; bij verschillende stoffen onderscheidt men daarom verschillend dispersievermogen. Bij de meeste stoffen neemt de brekingsindex toe, wanneer de golflengte afneemt; dit is ook het geval met glas;de roode stralen verkrijgen dus, wanneer zij door een glasprisma worden gebroken, een geringer afwijking van de oorspronkelijke richting dan de violette. Het bedrag der dispersie is echter — 312 — niet evenredig met het verschil in golflengte van twee stralen, maar de violette stralen worden door glas naar verhouding veel sterker uiteengespreid dan de roode; een eenvoudige wet bestaat hiervoor niet. Wanneer men een evenwijdige lichtbundel, die door een nauwe spleet is gegaan, zijn weg laat nemen door een glazen prisma, welks brekende ribbe evenwijdig loopt met de spleet, en de gebroken stralen in het oog laat treden, dan neemt men evenveel beelden van de spleet waar, als er lichtstralen van verschillende breekbaarheid in den licht- bundel aanwezig zijn; deze loopen allen evenwijdig met de brekende ribbe en vertoonen zich in verschillende kleuren, overeenkomende met de golflengte. Bestaat de bundel uit wit licht, zooals wordt uitgestraald door een hevig gloeiend vast of vloeibaar lichaam, dus komen lichtralen van iedere mogelijke breekbaarheid voor en vloeien de beelden der spleet in elkaar; er ontstaat dus een band, waarvan de breedte gelijk is aan de lengte der spleet en waarvan de lengte afhangt van de dispersie; deze vertoont alle kleuren opvolgend en in elkaar overgaand en wordt een continu spectrum genoemd. Is het licht afkomstig van een gloeiend gas van geringe dichtheid, dan zijn daarin slechts stralen van bepaalde breekbaarheid aanwezig, er wordt dus geen continu spectrum gevormd, maar men neemt een aantal verschillend gekleurde beelden der spleet waar; deze zijn lijnvormig en daarom noemt men het spectrum een lijnen- spectrum; elk gas wordt door zijn bepaalde lijnen gekarak- teriseerd. Laat men de dichtheid van het gloeiende gas toenemen, dan verbreeden de lijnen zich meer en meer, er ontstaat een banden-spectrum; bij verdere toeneming der dichtheid vloeien ook deze in elkaar en er ontstaat eindelijk een continu spectrum. Al deze spectra worden emissie-spectra genoemd. Strijkt wit licht van groote intensiteit, voordat het op de spleet valt, door een flauw gloeiend gas, dan worden daarin een aantal stralen geabsorbeerd, en wel, zooals lln Kirenmorr heeft ontdekt, juist die, welke zelve door het gloeiend gas worden uitgezonden. De helderheid der spleet- beelden gevormd door stralen, die het gas zelf uitzendt, is veel geringer dan die der beelden, welke door ieder der niet geabsorbeerde stralen worden gevormd; het continu spectrum door deze laatste teweeg gebracht wordt dus onderbroken door zeer flauw lichtende lijnen, die wegens het contrast donker tegen het continu spectrum afsteken: zoo- genaamde absorptie-lijnen. Is de dichtheid van het gas groot in de absorbeerende laag, dan worden die donkere lijnen verbreed en treden absorptie-banden op, die ook worden waargenomen, wanneer men het wit licht door gekleurde vaste of vloeibare middenstoffen heeft laten gaan. Dergelijke spectra noemt men absorptie-spectra; hiertoe behoort het zonnespeectrum, waarin vele duizende donkere lijnen voor- komen, die allen overeenkomen met stralen van bepaalde golflengte; de het meest is het oog vallende zijn door FRAUNHOFER, die ze ontdekte, door letters aangewezen. Zij toonen de aanwezigheid van bepaalde stoffen in de atmospheer der zon; zoo komen b.v. twee donkere lijnen, D, en Do, volkomen overeen met de twee gele lijnen, die in het emissie- spectrum van gloeienden natriumdamp vormen, waaruit blijkt dat deze stof in de atmospheer der zon aanwezig moet zijn. Met een enkel prisma zijn de bijzonderheden in het spectrum niet waar te nemen, omdat de dispersie door te gering is: ook beziet men de spleet niet direct door het prisma, maar bezigt spectroscopen, bestaande uit een samenstel van lenzen en prisma's, waardoor het spectrum veel duidelijker kan worden waargenomen; voor het verklaren der beginselen is de eenvoudige methode echter geheel voldoende. Wanneer men in plaats van door een spleet de lichtstralen laat vallen door een fijne opening, dan gaat de band over in een gekleurde lichtende lijn, loodrecht staande op de brekende ribbe van het prisma. Beschouwt men die lijn door een tweede glazen prisma, zoodanig voor het oog gehouden, dat de brekende ribbe evenwijdig met de lijn loopt — d14 — en dus de brekende ribbe van het eerste prisma loodrecht kruist, dan zullen de stralen afkomstig van verschillende punten der lijn verschillende afwijking ondergaan, af- hangende van hun breekbaarheid. Het waargenomen beeld is dus een min of meer gebogen lijn, die een helling ver- toont ten opzichte van de brekende ribbe van het tweede prisma; het violette deel der lijn zal meer afwijken dan het roode. Het verschil der breking van verschillend ge- kleurde stralen wordt door deze proef der gekruiste prisma’s zeer aanschouwelijk voorgesteld (+). Bij een aantal stoffen vertoonen de verschijnselen der lichtbreking door prisma's afwijkingen van de hierboven beschrevene. Zoo worden b.v. door een prisma van jodium- damp de roode lichtstralen sterker gebroken dan de violette. Bij andere stoffen is het verband tusschen golflengte en breekbaarheid zeer ingewikkeld, b.v. bij een prisma gevormd door een fuchsine-oplossing; de groene lichtstralen worden hierin geheel geabsorbeerd; de blauwe stralen worden het minst, de violette sterker gebroken, daarop volgt een donkere band en eindelijk in een tweede deel van het spectrum de roode, oranje en gele stralen, welke laatste het sterkst worden gebroken; het gevormde spectrum is dus geheel verschillend van het normale. Deze verschijnselen worden samengevat onder den naam van anomale dispersie: om deze nader bestudeeren is de methode der gekruiste prisma’s bijzonder geschikt. Men kan daarbij aannemen, dat het tweede prisma bestaat uit de anomaal-dispergeerende stof; neemt men daarvoor jodium- damp, die in een hol glazen prisma is opgesloten, dan zal de waargenomen lijn een helling vertoonen tegengesteld aan die bij glas, daar het roode deel der lijn sterker afwijkt dan het violette. Bezigt men een fuchsine-oplossing in een dergelijk prisma, dan zal de waargenomen lijn uit twee (1) In werkelijkheid wordt bij de proef der gekruiste prisma's een gewoon spleetspectrum gebezigd; de verklaring der verschijnselen is echter eenvondiger voor een lijnvormig spectrum. Te takken bestaan, beide in denzelfden zin hellende met betrek- king tot de brekende ribbe, de eene tak van rood tot geel, de tweede van- blauw tot violet. Bij het onderzoek der anomale dispersie van natrium- damp pasten BeCQUEREL en Jurrius de methode der gekruiste prisma’s toe; het witte licht werd geleverd door een boog- lamp; het eerste prisma werd gevormd door een vlam van prismatische gedaante, waarin natrium werd vervluchtigd, als tweede prisma diende een spectroscoop. Het is niet noodig hieromtrent in nadere bijzonderheden te treden; uit de proeven is gemakkelijk of te leiden, welke verandering een lijnvormig, normaal spectrum door een tweede prisma van gloeienden natriumdamp moet vertoonen. De dan waargenomen lijn bestaat uit drie takken; de eerste tak van rood tot geel en de derde van geel tot violet zijn over hun grootste lengte rechtlijnig en loopen nagenoeg evenwijdig met de brekende ribbe. Op twee dicht bij elkaar gelegen plaatsen, juist overeenkomende met die der emissie-lijnen D, en D, van den natriumdamp, wijken beide takken belangrijk af van de rechte lijn, evenals de kleine, tweede tak in het geel, tusschen de plaatsen der emissie-lijnen in; aan weerszijden van ieder der emissie- lijnen heeft de afwijking plaats in tegengestelden zin. In de nabijheid van elk der emissie-lijnen worden dus stralen met iets grootere en iets kleinere golflengte zeer sterk gebroken, maar in tegengestelden zin, terwijl stralen met andere golflengten slechts zeer geringe breking ondergaan. Juus kon bij zijn proef constateeren, dat de sterk gebroken stralen nog tot in de onmiddellijke nabijheid van de plaats der emissie-lijnen waren waar te nemen, hetgeen BECQUEREL niet gezien had. Uit dit verschijnsel maakt Jurrius deze gevolgtrekkingen: 1°. Wanneer licht uitgezonden door een lichtbron, die een continu speetrum geeft, een ruimte doorloopt, waarin natrium- damp opgelijkmatig verdeeld is, zoodat hij als prisma kan werken, dan zullen stralen, wier golflengte slechts weinig verschilt van die der D-lijnen, veel sterker van richting veranderen dan de overige, en wel des te meer, naarmate . — 316 — het verschil der golflengten kleiner is. Die stralen verlaten den damp dus in een richting, afwijkende van die der invallende stralen en gelijken bedriegelijk veel op de door den natriumdamp zelf uitgezonden stralen, hoewel zij van een andere bron afkomstig zijn. Im die richting zal een flauw gloeiende damp dus een belder licht kunnen vertoonen, evenals of hij zich in hevige gloeiing bevond. 2°, Wanneer men licht, dat een met flauw gloeienden natriumdamp gevulde ruimte nagenoeg rechtlijnig heeft door- loopen, door een prisma beschouwt, dan kunnen zich ter plaatse van de D-lijnen donkere banden vertoonen, die veel op absorptie-banden gelijken, doch daardoor worden veroorzaakt, dat de ontbrekende stralen ter zijde zijn uitgeweken en dus het prisma niet bereiken. Uitgaande van de veronderstelling dat niet alleen natrium- damp deze eigenschap bezit, maar dat gloeiende gassen in het algemeen anomale dispersie vertoonen voor stralen, slechts weinig in golflengte verschillende van die, welke zij zelf uitzenden, paste Jurmus de beide gevolgtrekkingen toe op een aantal verschijnselen op en in de nabijheid van het zonsoppervlak en kon hij zeer aannemelijke verklaringen daarvan geven. Zijn theorie vond dadelijk bijval bij EBERT te Miimchen (*) en Woop te Madisson (*), die de proef- nemingen ook herhaalden; Woop bevond daarbij, dat voor gloeienden natriumdamp de brekingsindex der stralen van rood tot geel grooter, die der stralen van geel tot violet kleiner is dan 1. Eenige bestrijding vond de theorie bij Wirsine (®), die voor gloeiende calciumdamp en waterstof geen anomale dispersie had kunnen constateeren en nog enkele bezwaren opperde. Op bijzonderheden betreffende de verschijnselen aan het zonsoppervlak kan hier niet worden ingegaan; alleen moet worden vermeld, dat volgens de theorie van Juurus de lijnen in (1) Astr, Nachr. 3708. (2) Phil, Magazine, May 1901, p. 551. (8) Astr, Nachr, 3735. ed ee het spectrum der chromospheer, dat is de laag van gloeiende gassen, die het zichtbare zonsoppervlak, de photospheer, omgeven, behalve door het eigen licht dier gassen ook kunnen worden veroorzaakt door in die gassen abnormaal gebroken, wit photospheer-licht. Hetzelfde is ook het geval met de stralen, die het zoogenaamde flitsspreetrum vormen, dat bij een totale zonsverduistering wordt waargenomen even na het tweede en vóór het derde contact, als de photos- pheer door de maan bedekt is, maar de onmiddellijk daaraan grenzende lagen der chromospheer zichtbaar zijn; de groote helderheid der lijnen van flitsspectrum wordt hierdoor vol- komen verklaard. Een zeer sterk bewijs voor de juistheid zijner theorie, heeft Juus zelf gevonden in de photogrammen van het flits- spectrum vervaardigd door den Hoogleeraar A. A. NIJLAND met de prisma-camera van Cooke, bij gelegenheid der zon- eclips van 18 Mei 1901. Dit instrument bestaat uit een dubbel prisma, ter vergrooting der dispersie, en een photographische camera, waarmede het speetrum direct kan worden gephotografeerd; de van de zon af- komstige stralen werden daarin geworpen door middel van een siderostaat, een door een uurwerk bewogen spiegel. Daarmede zijn eenige oogenblikken voor het derde contact het chro- mospheer- en het flitsspectrum opgenomen. Beide zijn emissie- spectra, doch daar het licht uitzendende voorwerp hier geen lijnvormige spleet is, maar het sikkelvormig deel der chro- mospheer, dat niet door de maan bedekt wordt, bestaat het spectrum zelf ook uit sikkels, dus gebogen lijnen, die in het midden breeder zijn en aan de einden smal uitloopen. Op het vervaardigde photogram, waarop onder elkaar een vijftal achtereenvolgens opgenomen spectra voorkomen, blijken nu al de sikkels dubbel te zijn; met behulp der theorie van Jurres is dit verschijnsel als volgt te verklaren. In de echromospheer zullen de dichtheid en de vorm der steeds in beweging zijnde gasmassa’s op zeer ongeregel- matige wijze afwisselen. Twee van verschillende punten — 318 — der photospheer afkomstige stralenbundels, die op korten afstand van elkaar door die gasmassa zijn gestreken en daarbij anomale breking hebben ondergaan, zoodanig dat zij gezamenlijk het oog van een waarnemer op het aard- oppervlak treffen, schijnen voor dezen uit een zelfde punt der chromospheer te komen; voor een afstand van 720 K. M. op het zonsoppervlak is de hoek tusschen beide stralen toeh nog slechts 1. Zij kunnen echter op hun verschillende wegen door de gasmassa juist tegengestelde werking hebben ondervonden, zoodat de eene bundel de stralen bevat, wier golflengte geringer, de andere die, wier golflengte grooter is dan die der emissie-lijn van het gas. Wegens de onregelmatige verdeeling dier massa zal men zelfs moeten verwachten, dat elke stralenbundel, die het oog treft, in het algemeen uit beide soorten van stralen is samengesteld. Neemt men die stralen door een prisma waar, dan worden zij weder gescheiden; was de chromospheer-sikkel op zich zelf zuiver lijnvormig en bevatte hij van elke soort stralen slechts die van één bepaalde breekbaarheid, dan zou de sikkel in het spectrum zich dubbel vertoonen en bestaan uit twee cirkelboogjes op zeer korten afstand van elkaar. Daar de chromospheer-sikkel een zekere breedte heeft en de helderheid daarin afneemt naarmate men deelen beschouwt, die verder van de photospheer zijn verwijderd, en daar verder in elke bundel stralen voorkomen van verschillende golflengte, het meest van die, welke weinig van de golflengte der emissielijnen verschilt, is de lichtverdeeling in den waar- genomen sikkel zeer ingewikkeld. Jurrus heeft deze nage- gaan, en komt tot het resultaat, dat, afziende van het eigenlicht, twee sikkels zullen worden gevormd, die beiden nabij het midden het helderst zijn, terwijl het licht zoowel naar de holle als naar de bolle zijde zacht uitvloeit; deze vallen gedeeltelijk over elkaar, zoodat ook in de tusschen- ruimte Jicht aanwezig is. Welke van beide sikkels het helderst is, hangt af van de intensiteit der beide stralen- groepen met betrekking tot elkaar; de erootste helderheid IE kan in den dubbelen sikkel dus zoowel dichter bij den hollen als bij den bollen kant worden aangetroffen, terwijl een sikkel alleen gevormd door het eigen licht, het helderst zou zijn aan den hollen kant en daar scherp begrensd. Met iedere emissielijn zal een dergelijke dubbele sikkel kunnen overeenkomen en allerlei onregelmatigheden in de lichtverdeeling kunnen bij deze voor komen; ook bij vroegere gelegenheden heeft men dit laatste wel opgemerkt, maar een duidelijke verdubbeling van alle lijnen was tot dusverre nimmer geconstateerd. Met zorg is nagegaan of het verschijnsel niet aan andere oorzaken, schuilende in het instrument of in den siderostaat, moest worden geweten, maar niets is kunnen worden ge- vonden, waaraan de verdubbeling der lijnen ook zou kunnen worden toegeschreven; er bestaat dus geen reden om te twijfelen, dat men werkelijk met een eigenschap van het chromospheerlicht te doen heeft. Voor de leden der Nederlandsche Zoneclips-Expeditie is het een groote voldoening, dat deze, niettegenstaande de ongunstige omstandigheden op 18 Mei 1901, toch kan wijzen op een zoo belangrijk resultaat als met de prisma-camera is verkregen; zooals Prof. Jurrius opmerkt, is dit zeker in de eerste plaats te danken aan de zorg, waarmede Prof. NIJLAND zijne waarnemingen heeft voorbereid en uitgevoerd. Voor Prof. Jurius in het bijzonder moet die voldoening des te grooter zijn, omdat de juistheid van de door hem ruim een jaar van te voren ontwikkelde theorie op zoo overtuigende wijze wordt bevestigd. NASOCHER TET: Bij het ter perse gaan dezer mededeeling ontvang ik het voorloopig rapport (}) der Engelsche Expeditie, die te Ajer Karoe, nabij Swwah Loentoh, de eclips van 18 Mei 1901 (1) Proceedings of the Royal Society, Vol. 69 p. 209. iden heeft waargenomen. Op bladz. 232 vermeldt de Heer NEwaALL omtrent de photogrammen vervaardigd met de „Photographic Objeetive-grating Camera” het volgende: „Many of the cres- „cents are bright throughout their whole length, many are „reversed. in the middle; some of the bright crescents are „accompanied by dark erescents on either side; others have „the dark crescent only on one side or the other; all „varieties seem to be represented.” De cursief gedrukte woorden wijzen er op, dat dit photogram de verdubbeling van een aantal sikkels duidelijk vertoont. Maart 1902. M. URN 6 AT > ns WIS pd VEND DANA BERICHTEN. Aan hen, die daarin ter completeering belang stellen, kan het volgende worden medegedeeld: van Deel I van het Natuurkundig Tijdschrift is niets meer voorhanden. En oe draft 1,2, 5ren.6. 5 „ MT ad, 1, 4, 6 en "7, pe „ IV-—XV zijn eenige complete Deelen aanwezig. zn ne vk af. 1,2, 3D en 6. Kd „ XVII eenige complete Deelen. Ee „ XVIII niets. e „ XIX eenige complete Deelen. K „ XX afl. 4, 5 en 6. ». mn XXI-XXII eenige complete Deelen. ie … XXIII afl. 1, 2 en 3. en „ XXIV afl. 5 en 6. - „ XXV_—XXXVI eenige complete Deelen. 5 „ XXXVII niets. 4 „ XXXVIII-—XXXIX eenige complete Deelen. n: „ XL afl. 2 en 3. ze „ XLI-LIX eenige complete Deelen. Voor verdere inlichtingen wende men zich tot den Secretaris, Dr. J. G. VAN DEVENTER. Weltevreden, 15 April 1901. Dr. O0, E‚ Imnor (Windisch, Aargau, Schweiz) verzoekt om toe- zending van vertegenwoordigers van de volgende diergroepen ;- Pseudo- scorpionidea, Collembola, Poduridae en Lepismidae. Het toegezondene wordt geprepareerd teruggezonden en doubletten desgewenscht ingeruild voor vertegenwoordigers van de Zwitsersche fauna. Verzamelaars van Mollascen en Schelpen kunnen zieh voor ruiling van exemplaren wenden tot de Heeren HeNRy SurER te Christchurch, Nieuw-Zeeland en E. DURAND te Parijs: (Zie blz. 479 van Deel LV). E. Brunerrr (352 Strand, Londen) wenscht Diptera van Java, te ruilen tegen Diptera, Coleoptera en Lepidoptera van Engeland. Tr zn Er re P: Pe