x Ad, / 


Kl ed 


k é Î DrÀ i ld RES, RE.” Three ES 
N ' 4 Be 
5 IN N } BE Maetki? C. 
, í / ‘ od Ks 
[As \ $ ed 
n Nn he Prof: 
% 41 Kn NA 
Ee . ERE ME f 
E Mede í ‘ pr tf eN 
id NN Ik 
5) in 
ke » 
, { Eh \ 
d Î J 
N 
' « be TR 
ki : 
ww, 4 
\ : NS 


NATUURLYKE HISTORIE 
O EF | 
UITVOERIGE BESCHRIVING 
| DER 


DIEREN ; PLANTEN 


E N 


MINERAALEN, 


Volgens het SAMENSTEL van den Heer 


LINNE U of 


Met naauwkeurige Afbeeldingen. 
EERSTE DEELS, ZESTIENDE STUK. 


Ee KOORE NS 


Ee AMSTERDAM; 
By de ERven van F. HOUTTUIN. 
MEDE GL XXL 


CH 
83 


Wég 
ifs INHOUD vaN Dit STÜK. 


ZESDE ABENLIND 


XLVL Hoor sr. Befchryving an ’t Ge- 
flagt der PAPIEREN NAUTILUSSEN 
\ of Doekenkuiven „waat in de Smal- 
kielde zo wel als de Breedkielde, en 
de Rystenbry-Nautilusfen , zoge. 
Haamd , begreepen 4yn. Bladz. é 


XLVII Hoorosr. Befchryving van ’t Gee 
flagt der NAUTILUSSEN , die men oök: 
Coquiljes noemt ; tot welker de Rleis 
ne Ammons-Hoorentjes, in ’t Zeé- 
Zand ontdekt , betrokken zyn. min YU 


XLVIIL HooFpsr: Befthryving van t Ge- 
flagt der Tooren, oudtyds Wellen 
genaamd , waar onder de Rollen be- 
greepen Zyn. mn 43 


_KLIX. Hoorpsr. Befchtyving vin ’» Ge- 
flagt der PoRSELEINHOORENs, óók 
Kliphoorens én fomtyds Klipkou- 
fen genóemd wordende, saar ander 
die men Kauris rytelt of Guinee- 
fche Munt, _— BI 


L. Hoorpsr. Befthryving van 't Ge- 
flagt der BLAASHOORENs, dus wee 
gens de Geftälté en de dinte ván dé | 
Schaal getyteld. mem 1ÍO 
1 2 Eke 


ad 


LI. Hoorpsr. Befchryving van ’t Gee 
flagt der VOLUUTEN, ’t welk, bee 
halve de Dadels en dergelyken, ook 
eenigen, die men. anders Rotshoo- 
rens noemt „ en de KEPER, be- | 
yat. Bladz. 136 


LIL, Hoorpsr. Befchryving van ’t Ge= 

flagt der KiNkHOORENs , waar on-= 

der de Belhoorens , Kasketten , Be- 

zoars, Harpen , Pennen betrokken 

“ zyn5 zo wel als de Hollandfche Wul- 
ken en dergelijken. mm 137 


LI. Hoorpsr. Befslryving > van ’t Gee 
flagt der VLEUGELHOORENs, waar 
onder de Krabben en dergelyken, en 
de eigentlyke Vlerkhoorens, als ook 
de Gevleugelde Pennen, gelyjk de 
Basterd-Zeetonnen, enz. begreepen 


UN. mn DAE 


edele Hoor pst. Befchryving van ’t Ge- 
… flagt der STEKELHOORENs ; waar 
onder , behalve de Spin- en Snippe:- 
koppen, de Krulhoorens , Padden, 
Oliekoeken., Voethoorens ‚ Bedde- 
tyken, Agaate en andere Peerhoo* 
rens, de Spillen, Snuitpennen en 
dergelyken , zjn &huis gebragt. mmm 074 


LV. Hoorpsr. Befchryving van ’t Ge- 
flagt der TorLEN, tot welken de 
Zonvehoorens, Zee-Tonnen en de 


eigentlyke Pennen of Penhoorens, 


zyn betrokken. 359 


LVL 


hd k 
LVL, Hoorpsr. Befchryving van t Ge. 
flagt der MAANHOORENS, die men 
ook Rondrhonden zou kunnen noe- 
men, en waar onder dus de Wen- 
teltrappen en de Trommelfchroe- 
ven begreepen zyn. Bladz. 358 


LVIIL Hoorpsr. Befchryving van’t Gee 
flagt der SLAKHOORENs, gemeenlyk 
zogenaamd en dergelyken, die byna 
altemaal op ’t drooge, of In de Zoete 
Wateren, lvuisyesten. mn 408 


LVIIL Hoorpsr. Befchryving van ’t Ge- 
flagt der NERIETEN , of Halve- 
maan Hoorens , waar onder de Eijer- 
doijers begreepen zyn, | mmm 477 


LIX: Hoorpsr. Befchryving van't Ge- 
flagt der ZEE-OÔREN. me SCD 


LX. Hoorpst. Befchryving van ’t Ge- 
flagt der PATELLEN , Schilden, 
Kapjes en dergelyken. —_— SII 


LXI. Hoorpsr. Befchryving van ’t Gee 
flagt der TANDHOORENs , dat de 


Olyphants-Tanden en Wolfstanden 
bevat. amoemen € 


LXIl. Hoorpsr. Befchryving van ’t Ge: 
flagt der WorMBUIZEN, waar on. 
der ook de Neptunus-Schaft is t’huis 

gebragt. | samm SSË 


Edina 


"a LXI. 


LX. Hoorpsr. Befchryving van *t Ge. jk 
flaget der ZeEE-HoOUTwORMEN , ook 
sel Paalwormen en Kokerwormea 
of. Boorwormen genaamd , om dat 
zy de Paalen of ander. Hout, en de 
Huid der Schepen in Zout Water, 
doorknaagen. — Bladz, 580 


LXIV. Hoorpst. Befthtyving van 't Gee 
flagt der ZANDKOKERS , wier Die- 
ren een Soort vân Zee- Duizend: 
beenen zy. mmm 607 


Dn 


AANWYZING DER PLAATEN, 


en der Bladzyderi, 
alwaar de Figrüúren aangehiaald of befchreeven worden. 


Praar CXX. Afbeelding der Tooren, | 
—__ PORSELEINHOORENS , E1Ze tegen over Bladz. 49 


Fig. 1. Speldéwetks-Fóot mét bet Dier 
daar n. Bi 45 
Sa 2. Porfeleinhoorén met bant 
_ Mantel bewonden A ,enbet 
Dier uit dezelve, B. bl, 85 
De Oostindifche Zee-Luis 
of Luisje inNatuurbyke groöta 
te D, en vérgroot syndé met 


bet Dier, C. bl. 115 
ws j, De zogenaamde ZiczakeDa- 


del met baar Dier, bl, 1A4 


Fig. 4. Een zeer aartig gemarmerd 
ee Voluutje, bet Tuffertje ir 


naamd., dx 4Q 
_— 5e De regte Mufiekhooren, me / 
bet Dier, —_ bl, 166 . 


PLaaT CXXI. Afbeelding van de Te- 
PELBAK, zogenaamd, _ degen over Bladz. 179 


Fig. 1, Een Gekroonde Moesjes- 
Tepelbak „ met het Dier 


daar in. bl, 180. 
=— 2, Het Dier uit een grooter Te. 
__pelbak. ibid, 


Praar CXXII. Afbeelding van Bere 
HOOREN, WULxeN, enz. 103 


Fig. 1 Een Geknobbelde Belhoo- 
ren met bet Dier daar in. bl, I94 

ee Ze Kinkhooren-Eijeren van Su- 
riname, bl, 221 

e= 324 Een Zeeuwfche Wulkhoo- 

ren, met bet Dier, van de 
eene en gndere zyde. bl, 229 


Praat CXXIIL Afbeelding van KROON” 


Pig. Le Een k Kraonhooren met de 
zogenaamde Purperflak. bl, 262 

2, Een fraay gebandeerde 
bruinbonte Krulhooren. bl, 285 

3, Een effen ronde Spil mer 


het Dier. bl, 3rx 
m4. Een zeer fraay gebandeer- 
de Snuitpen. bl, 334 


Praar CXXIVe 


PraarT CXXIV. Afbeelding van Tore 8 
LEN, SLAKHOORENS, @nZe tegen over Bladz, 341 


Fig, ze Een geknobbelde Tol of 
o Pieramied met baar Dier. bl, 342 
—_— 2, Een Nerietagtige Maan- 
__ hooren; dito, bl, 361 

3: Een Europifche Wentel 
| trap met baar Slakje. bl. 3or 
mamma 4, De Jongwerpende Rivier- 

Slakhooren met baar Dier. bl, 439 
5,6. Een Franfch Zee-Oor 

met bet Dier, vande Rug-= 

zyde en van de Onderzyde 

befcbouwd, bl, 5o2 
7,8. Een Europifche Patel- 

le met het Dier, van boven 

en van ter zyde, bl. 513 


Paar CXXV. Afbeelding van Worm: 


BUISJES, EnZe an SSI 
Fig. 1. De Olyphants- Tand met 

bet Dier daar in. bl, sst 
== 2, Een zogenaamd Hoornflane 

getje, dito, bl. 571 
— 3. Een zeer fraaije Neptunus= 

Schaft. bl. 578 


emmen 4e Een Zee-Hout-Worm of 
Scheeps-Boorworme bl. 595 
mm 5, Het Dier van fommige Zand- 
kokers of Wormbuisjes. bl, 609 
mmm 6, Een Koker- Worm, de 
Goudtand genaamd, van de — 
Kaap, in zyn Koker. bl. 623 
mam 7, De zelfde buiten zynKoker. bl. 624 


BESCHRYVING 
DER 


D ER R EN. 


MEC OE WIGGER 
ZESDE AFDEELING 
ALVE "HOOFDSTUK. 


Befchryving van ’t Geflagt der PAPIEREN 

‚…_NAUTILUSSEN of Doekenhuiven , waar 
in de Smalkielde zo wel als de Breedkielde; 
en de Rystenbry- Nautilusfen , zogenaamd 
begreepen zyn, 


MN ss e Doubletten of Tweekleppige 
El SDE esp SChulpdieren in ’t naastvoorgaande 

„ee Stuk befchreeven hebbende , ko* 
3 Gehe NS men wy thans tot de befchou- 
wing der Eenkleppige , wier ledige Huisjes men 
gewoonlyk HoorENs noemt. Het Tooneel 
wordt onder dezelven geopend door deeze 
Stukken, wegens hunne brooschheid kostbaa- 
ter dan zeldzaam , welke om die reden den 
naam voeren van PAPiEREN NAUrILUs- 
SEN. Wat de oirfprong der. benaaming van 
Nautilusfen zy , zullen wy in ’ volgende 
Hoofdftuk zien, 


Á 


Ees 


1. DEELe XVI. STUK, 


/ 


Pe) BESCHRYLVING VAN 
kj) 


VL Eene omwonden of gedraaide , Vliezig duns 
Ee ne Schaal , die niet alleen uit één Stuk bes 
Hoorn. flaat, maar ook flegts een enkele holligheid 
STUK. beeft, zonder vefdeelingen ; maakt de Ken- 
kenner merken uit van dit Geflaget. Men kan ’er 

byvoegen, dat het Schulpdier een Polypus iss 
Soorten, Twee Soorten zyn in hetzelve, door LIin- 

__N&USs, opgetekend, als volgt. 


CCLXXL _ (271) Papieren Nautilus, dier de Kiel eeni- 


Argonauta Ne 
Argo, germaate getand heeft. 

Doeken- i KD, 

huife Veele Eeuwen „ reeds , is deeze Soort be- 


kend geweest, ARISTOTELES , immers, 
die lang voor ’s Heilands Geboorte leefde, 
{preekt ’er breedvoerig vari, en geen wonders 
alzo men ze aan de Oevers van de Middelland- 
fche Zee, zo wel als in de Indiën, en moog- 
lyk overal in de Oceaan van de warme Lugt- 
ftreeken, aantreft, Dit is de eerfte der twee 

/ Soor- 


(271) Argonauta Carinâ fubdentatÂ. Sy/7, Nat. XII. Gen. 
317, M. L. U. 548. N. 548. Naurilus. BELL. Aq. T. 580, 
Nautilus five Nauplius. BONANN. Recr.lI. fe, 13. Listr. 
Conch. 4 Naut. T. 3, 4. Nautilus tenuis, RuMePH Mus, 

‚_ 'T. 18. f. A. B. N. IT, 4, Cymbium, GUAERTH Zet. T: 

skep €. A;,B, C. Nautilus Papyraceus. ARGEN v: 

) ne T. 5» (5)e f. A, B, C. Nautilus, OEEAR. Mus, 

6OLT. 3d..f. Ae Baes. Adriat, II. T. 5. f 29. SEB. 

Plus. 1. T; Ede Êf. 4 , 12. Nautilus fülcatus. KLEIN 

Oftrac. T. L f. 3. Cyimbiuut, TESSIN, Epift. 1. N. 28. 
KNORKs Verzam, LD, BL 2 IVe D, Pl, He 


GA 
5 : 


TE 


me 


2 


DE PapiEtEnNn NAuritüssEn, 8 


Soorteri van Nautilusfen by ArisTörèLEss vi 
die getuige ; dat de Schaal, van fommigen ;Arprats 
het Ey der Polypus gênoemd wetdt. Men goor: 
zal dit zodanig begrypen moeten; dat dezel-sruxs 
ves als een Dop; het Schulpdier , ’t welk een 
Polypus is , omvat en in zelfftandigheid veel 
gelvke raar de Eijerfchdalen. Gedagte Schaal 
vergelykt de Vader der Wysgeeren by êene 
Mancelfchulp ; uitgenomen dac zy hol is en 
dat het Dier er niet zo aan kleeft, Digt aan 
Land, voegt hy ‘er by, aast zy gemeenlyk s 

en wordt dan dikwils van de Baaren. op den 
Oever gefineeten , zo dat de Vifch uit de 
Schaal geflingert wordt en men dezelve ledig 

bp den Oever vinde; 5, Het Dier is; hiet 

ss de gewoone Polypus ; Zegt ATHENZEUS; 

;s maâr Een Dier dat naar de Polypusfer 

ss zweemt, wat de Krullen aangaat ; hebbende 

een Korst om zyne Rug, met welker Hol- 
ligheid nederwaards gekeerd het uit de diep- 
te dêr Zee opftygt; en dan zig omkeetende 
zeilt: Het fteekt; haamelyk , twee Krullen 

‚„ boven uit ; waar tusfchen zeker dun Vlies 
gezien wordt ‚ naar dat gene gelyketide zi 

* welk de Vingeren der Pooten van de 
Zwemvogelen famenbindt : twee anderen laat 

het in't Water neder , om zig te beftuu- 

4, tefis maar, Wanneer het iets tot zig ziet 
komen, dan trekt het ylings de Pooten in ; 
sen; de Schulp met Water gevuld zytide 4 

& daat het naar de diepte” 


gi DS 0 IEA Loe 
E Dii. XVI STOK, 


35 


â BESCHRYVING vANR 


VL. __ Zodanig is de befchryving der Ouden van 
SLVL diet Schulpdier, welke in de voornaamf{te om= 
Hoorp- ftandigheden bevestigd wordt door -Rumruarus, 
STUK, _ die echter met eenig onderfcheid daar van 

fpreekt, zeggende: ‚‚ men bevindt, dat dee- 
»‚ ze Vifch , zeilende, het meefte van zyn 
‚, Lighaam in ’t agterfte van de Schulp bergt, 
„, houdende alleenlyk twee van zyne Baarden, 
5 als Roers, daar buiten om te ftuuren : maar, 
als ‘er geen Wind is , zo brengt hy alle 
zyne Baarden buiten , laatende de Voorftes 
ven weder zakken , en dan roeit hy. Als hy 
eenig: gevaar of onraad befpeurt, dan trekt 
hy al zyn Vleefch binnen boord , keerende 
het Agterfteven om hoog, zo dat het Bootje 
„‚ Water fchept en te gronde gaat.” Dit moet 
Natuurlyk volgen uit de verzwaaring van het 
breedfte gedeelte der Schaal, door het gewigt 
van den Polypus; terwyl in tegendeel , doorde . 
Armen voorwaards uit te fteeken, het Agter- 
fteven, Natuurlyker wyze , opgeheven moet 
worden ; zo dat de breede dunne Rand een 
foort van Zeil maakt : zonder dat men om ’% 
“behulp van ’ gedagte Vliesje behoeft te den- 
ken, 'twelk RumePHius in de Oostindifchen 
niet vernomen hadt. Hy getuigt, echter, 
dat ‘dezelven fomtyds fneller” zeilen dan een 
Schip; 't welk aan haare ligtheid is toe te 
fchryven. f 
Naamste: _ Wy zien dan hier uit, om welke reden dee. * 


1 î N 
CAL ze Hoorens of Schulpdieren van fommigert 
Zei: 


32 


DE PAPIEREN NAUTILUSSEN. 5 


Zeilers geheten worden, en in ’e Hoogduitfch VI. 
Fahrkuttel of Schiffkuttel; doch men gebruikt Apen: 
in ’t algemeen den naam van Nautilus, of es 
volgens den Franfchen tongval , Nautile, De srux, 
Grieken noemden haar ook MNauplios en Pom- 
pilos volgens Prinrus. In ’t Icaliaans geeft 
men er ook wel den naam aan van Polpo Mos- 
cardino of Moscarolo volgens BoNANNi, die 
’er de woonplaats van ftelt in de Adriatifche 
Zee, ,, daar hem de Visfchers , zegt hy, on- 
„der de Zeekatten , by de Klippen aan den 
„, Oever vinden,waar hy dikwils gaat aazen. 
s‚ Zyne Schaal is byna zo dun als Papier ; 
», doorfchynende, broofch en Sneeuw-wit; 
‚‚ een Scheepje of Schuitje affchetzende , dat 
s, uit drie deelen beftaat, twee Zyden , naame* 
s lyk, en een Kiel, waar de Buisagtige Strece 
s‚ pens overal getrokken , in uitloopen , en dezel- 
‚„ vel'andswyz’ oneffen maaken , zynde die door 
;, eene geele of bruine Kleur onderfcheiden”, 
Men vangt dit Schepzel niet alleen in de 
Adriatifche Zee of Golf van Venetie , maar 
bovendien aan de Eilanden Sicilie , Sardinie, 
Corfica, Minorca, en anderen in de Midde- 
Jandíche Zee, zegt JARGENVILLE, en hier 
door agt hy de echtheid der Afbeelding beves- 
tigd te zyn, welke daar van door Doktor 
Rurscu gegeven is. Het uitgefpannen Zeil, 
daar in, echter, komt ten opzigt van de groot- 
te verdagt voor, en ik weet niet wie de me- 
nigvuldige Ooggetuigen zyn, die de Papieren 
Ä 3 Naur» 


1. DEEL. XVI, STUK, 


VI 


Arperu 


XLVI, 
Hoorp 
STUKe 


Her Diere 


6 BESCHRYVING YAN 


Nautilus hebben zien Zeil maaken, zo Lig- 
NEUS zegt (*). Evenwel is ’t niet te den- 
ken, dat het Dier flegts, gelyk de Kluizenaar, 
in een vreemde Schulp of Hoorn huisveste; 
hoe zeer hetzelve ook van de andere Schulp- 
dieren verfchitle. Wy geeven ‘er , volgens ge= 
daten RvrscH, deeze veleheaiik van , die 
wy met het onze, dat wy in Vogt hebben ; 
vergelyken;, zegt TARGENVILLE, 

s> De Kop is taamelyk groot , met twee hel- 
‚> dere Oogen voorzien. Het heeft agt Pooten 
s‚ of Beenen van een week Vleesch, welke men 
‚> Baarden noemt, Zyzyn dikker aan het end, dat 
» by het Lighaam komt, en hebben een dun 
»> Vlies, dat ze aan malkanderen verbindt „gelyk 
9, men ziet aan de Pooten der Eenden. Deeze 
„> Baarden , van Zilveragtige Kleur ‚met Wrat- 
» ten op de zyden, zyn plat als Belse en 
33 dienen het Dier om te zwemmen, Het 
s, fchynt , dat hetzelve roeit met zyne Lap- 
„, pen en Baarden , en dat het zyne Schulp bee 
p {tuurt als een Boot of Sloep. De zes Baar 
‚ den van vooren zyn kort, wit, en vol met 
3 Wratten, even als die der andere Zeekatten. 
‚, Het. 


(*) Nif tot teftes nobis obftringerent , qui propriis oculis 
viderunt Argonautam velificantem, Syf?. Nat, pe EIGle JON- 
sT owus perquam confufe defcribit fpecies ‘Nautilorum, ree 
coquens fabulam de Nautilo Velificante , quam explofit RUM- 
PHIUs, KLEIN Ofrac. p. 4, RumePnHius heeft wel 
het Zeil maaken, doch niet het vaaren of zeilen van de Naue 
gilgs ontkend, 


4 


DE PariEREN NAUTILUSSEN. 7 


»s Het fpreidet dezelven als eene Roos uit, VI. 
> onder ’t zwemmen : de twee andere Baar- Ei 
> den, van agteren , die langer zyn, hangen aren 
» in de Zee, om tot Roer te dienen voor zy- STUK, 
> ne Schulp; welke hy met zyne Hefboo- 
‚- men van vooren opligt , om ’er den Wind 
ss in te ontvangen, Wanneer het dood ftil 
ss is, gaat hy aan ’t roeijen, laat zyne Hef. 
‚‚ boomen neder , en doet alle zyne Baarden 
… Uitkomen, Eenig gevaar vreezende , trekt 
‚> het Dier zyn Vleefch en alle de Baarden in; 
„op dat zyn Schuitje Water fcheppen moge 
„, en dus te gronde gaan. Dikwils pompt het 
„> en werpt Water uit zyne Schulp , dikwils 
‚> verlaat heet dezelve, die dan op de Zee 
‚o dryft „tot dat zy tegen de Rotfen verbryzeld 
5 worde (*)”. 

Fier worden, al wederom „ geene Oog- ge- 
tuigenisfen bygebragt , en de befchryving fchynt 
van RumrPurus ontleend en wat opgefmukt 
tezyn. Het Dier, dat ik onder deezen naam 
gekogt heb , is langer van Lyf, en de Oogen 
zyn daar in, op ver naa, zo blykbaar niet , 
als in de gedagte Afbeelding. Het is, over ’% 
geheel, bruiner dan de andere Polypusfen , en 
de Armen zyn in hetzelve, za wel als in die, 
volkomen van elkander afgezonderd , zonder 
eenig tusfchenkomend en famenvoegend Vlies. 

Twee 


(*) Canchyliogie, IL, Partie p‚, 30 
| A 4 


IE. DEEL, XVI. STUK. 


Ld 


8 BESCHRYVING VAN. 


VI. Twee Armen zyn inderdaad langer dan de 
ÄFDEEL. k ki 
xv, overigen, doch dit zyn de agterfte of de meest 
Hoorp- ruggelings geplaatfte niet , maar de genen die 
&TUK. daar aan volgen. Welke de Hef boomen zyn; 
daar dARGENvILLE van fpreekt, en wat het 
Steunpunt tot derzelver werking „om de Schulp 
zodanig op te ligten , dat de Wind in het 
breedfte end , als in een Zeil, kan gevangen 
worden, verftaa ik niet,en geloof veeleer ‚dat 
zulks door de verandering van het middelpunt 
der zwaarte, wegens de overhelling van het 
Lighaam des Diers , of van deszelfs Armen, 
als gezegd is, veroorzaakt worde. 
Bret Dier Wat de Afbeelding van de Hooren , met het 
ei Dier daarin, aangaat, dezelve fchynt reeds 
van oude afkomst te zyn. In ’t Werk van 
ALDROVvVANDUs, naamelyk, komt de zelfde 
Figuur voor, welke d'ARGENVILLE in ’% 
midden van zyne Plaat geeft , en daar van 
{preekt die Autheur aldus, „De Schaal van 
, de Nautilus heeft BerLoNius met die 
‚‚ van RoNpeLETIUs overeenkomftig afge- 
‚> beeld , en den daar in begreepen Polypus 
‚, met alle de Baarden uitfteekende, die veel 
‚, langer zyn, wel driemaal en daar boven, 
> dan RoNperLErTius dezelven vertoonts 
„> zodanig dat drie derzelven wederzyds ge- 
„, kruld neergelaten , twee fchuins opgeregt 
, worden , zonder eenig tusfchenkomend Vlies. 
s> Dat Vlies, naamelyk, heeft hy als een Zeil, 
z> aan het vlakke end der Schaal, of het Voor- 


Îles 


DE PAPIEREN NAUTILUSSEN, je) 


s» fteven , overend geplaatst. OprpraNus Vie 
> Zegt, dat twee Pooten worden opgeregt, rvi. 
„‚ en tusfchen dezelven een dun Vlies, als een Hoorp- 
„‚ Zeil: twee nedergelaten , aan ieder zyde,TUKe 
„) die naar Stuurriemen gelyken : maar de Af- 

‚‚ beelding van BELLONIUS, en die welken 

» de Dierbefchryver (*) uit Engeland ontvan- 

„> gen heeft, zo wel als de myne, laat ’er we- 

3, derzyds drie neder. Zy fchynen echter 

„‚ meer te gelyken naar roey=dan {tuur - Rie- 

> men. PriNrus alleen fchryft, dat deeze 
 Vifch zyne Staart in ’t midden als een Roer 

s gebruikt ; of hy dat regt heeft weet ik 

‚, niet: want in de. Polypus is geen Deel be» 

„, kend , dat den naam van Staart voeren of 

„, dus buiten de Schaal uitgelaten zou kunnen 

> worden” (+). 

Een zelfde flag van Dier, als by Rumenrus verfchit 
in de Ryftenbry-Nautilus afgebeeld is, komt en 
by anderen voor, in de Smalkielde Papieren 
Nautilus, Schoon , naamelyk , LiNN&us 
alle de Dunfchaalige , Eenhuizige Nautilusfen 
tot ééne enkele Soort heeft t'huis gebragt, 
kennen wy nogtans daar van drie weezentlyk 
verfchillende , die altemaal wel den naam voe- 
ren mogen van Papieren Nautilusfen of Doe- 
kenhuiven ‚ doch byzondere Kenmerken heb- 
| ben, 

(*) Zoögraphus zegt hy. Men meent, dat hier door dz 
Oude GESNERUS verftaan worde. 

(Ì) De Teftaceis, Libr, Ill, Cap. S. 


Ä 5 
1. DEEL: XVIe STUK, 


VL 
Ärperrr 
XLVI, 
Hoorp. 
STUKe 


Smalpee 


To BESCHRYVING VAN 


ben 5 waaraan menze, ’t zy klein of groot 
zynde, duidelyk onderfcheidt. Daar zyn naa- 
melyk Smalgekielde , Breedgekielde en Rysten= 


_bry-Nautilusfen, Ik zal van elk in ’t byzonder 


fpreeken. £ 

De Smal gekielde of Smalkielde. fchynt de ge- 
ne te zyn , welke de Ouden gekend hebben. 
Dus, naamelyk, luide de befchryving van 
BErLON;sus , welke ALDROVANDUS 
naauwkeurig noemt. , De Schaal fchyat uic 
ss drie Stukken te beftaan, te weeten de Zy- 
») den en Kiel, daar zy doch maar enkeld en 
eenvoudig is , zynde de twee Zyden door 
„> de Kiel vereenigd. Zy heeft doorgaans niet 
> meer grootte, dan dat menze met de beide 
», Handen omvatten kan , en de breedte laat 
s Zig befpapnen met den Duim en middelften 
+, Vinger, Haar dikte van Wand gaat die van 
…, Parkement niet te boven, en zy hebben 
„> Streepen overlangs, die haar aan den Rand 
„> gekarteld maaken , als waren zy met T'and- 
„‚ jes ingefneeden. De Opening, door welke 


af 


«s de Nautilus gevoed wordt en uit de Schaal 


„, komt „is groot. De Schaal is broofch , Melk- 
> wit, glanzig en inalle opzigten naar een rond 
> Scheepje gelykende”’, Die is het ook welke 
BONANNr afbeeldt. KrrriN merkt aan,dat 
deeze nog door fcherpe of ftompe Ooren te 
hebben, verfchillen , en hy onderfcheidt dus 
die van BoNANNI van die gene , welke 
RumrpHius afgebeeld heeft , met fcherpe 

| Oo: 


pe PAPIEREN NAUTILUSSEN. Ir 


Ooren, Want LisTer hadt de zodanigen VL. 
ge-Oord geheeten, die by het middelpunt der A 
Windingen een dikkere’ Eeltagtige Zoom heb- zoorn- 
ben, eenigermaate gelykende naar eens Men-srux 
fchen Oor. Dit hebben de Smalkielde by uit- 
neemendheid , gelyk de Afbeeldingen aantoo- 
nen ‚ inzonderheid die, waar menze van de 
grootfte Soort vindt afgetekend (*), Zy ko- 
men niet alleen van vyf tot zeven Duimen 
of een Span lang woor, gelyk Rumrurus 
zegt, maar ook fomtyds van een Voet en 
daar boven. Die, welke GuarTurrerr heeft 
doen af beelden , ter langte van tien en ter 
breedte van zes Duimen , is een ongemeen 
‚ Stuk, zullende waarfchynlyk dat Exemplaar 
zyn, daar in de Aantekeningen op Rumepurus 
van gefproken wordt, als zig bevindende in 
het Kabinet van den Groot Hertog van Flo- 
rence. Men vindt ook kleinen van maar twee 
of drie Duimen lang. De Kleur is wit of eeni- 
germaate uit den groenen geelagtig in frisfche 
Nautilusfen van deezen aart, die in het mid- 
den, aan de gedagte Ooren of Maantjes, dik- 
wils Purperrood zyn : maar de Tanden of Pun- 
ten aan den omtrek hebben zy, in ’t alge. 
meen , donker bruin of zwartagtig. Hoe groo- 
ter en frisfcher , hoe kostbaarder deeze Hoo- 

rens 


(*) Zie GUAL TH, Zeftar. T. IL f, A. SEB. Aah, III, 
PL. 84, f‚, 5 RuMPH Rar. Pl, 18,f, A. ARGEN Ve 
Cosch. Bl. 5. f. A. KNORB, Verzam, Ie De Pl, 2, ze 


1, DEEL. XVI, STUK, 


VL 
ÁrpreL, 
Hoorp- 
STUK. 


12 BEsSCHRYVING VAN 


rens zyn, en dit ís niet te verwonderen, alzo 
men in Oostindie voor zulken, daar agt Muts 
jes of een Zeeuwfche Kan Water in gaat , zo 
RumrPHrus aanmerkt , wel negen Ryksdaale 


ders betaald heeft. 


Breed 
gerugde, 


‚ Dat flag van Nautilusfen, welke men , om 
dat zy veel breeder gekield zyn, breed gerugde 
of breed gekielde, anders ook wel Breedrugger 
tytelt , verfchilt bovendien van de voorgaan- 
de daar in, dat zy de Opening wyder heeft, 
en dat de Sleuven en Buisagtige Verheffingen , 
die van het midden naar den omtrek loopen , 
breederen verder van elkander geplaatst zyn, 
zo wel als de Fanden aan den Omtrek, wel- 
ken deeze Soort veel ftomper heeft, gelyk de 
Afbeeldingen aantoonen (*).… Zy valt, op 
ver naa, zo groot niet; weshalven RumrPHius 
deeze ook de Kleine, noemt van de Papieren 
Nautilusfen. Die by hem afgebeeld voor: 
komt is evenwel nog taamelyk groot, als heb« 
bende meer dan drie Duimen langte Door- 
gaans vallen deeze Breedruggen nog kleiner en 
fomtyds niet langer dan een Duim. „, De 
‚‚ Kleur is doffer en geelagtiger , of vuil 
‚‚ Hoornkleurig en als berookt: de Tandjes, 
s, aan den omtrek van de Schaal, zyn mede 
s> Zwart: doch zy is naar evenredigheid veel 
dike 

(*) Zie GUALTH. Teflar, T. 12, f, Ce SEB. Kab, IX, 
Pi. 84. f, 912, RUMPH. Rar, Ple 18e f. B. ARGENVe 


Conch. Pl, 5e fo B, KNORR WVerzau, I. D. Ple ge fe ze 
Iv. De Pl ri, DTe 


Jij 


DE PAPIEREN NAUTILUSSEN. 13 


„ dikker dan de voorgaande, Evenwel ont- VL. 
‚, houdt zig daarin, zo Rumenrus fchryft, iin 
„ een zelfde Soort van Vifch of Dier, dat zy- Hoorn: 
_»‚ ne Baarden ook op de zelfde manier EEn STUK, 

‚> doch meer roeijende dan zeilende gevonden 

> wordt , inzonderheid onder Bladen en Dryf- 

‚, hout zig verbergende. Anders onthoudt hy 

zig meest op den Grond en komt fomtyds 

> ook in de Vischfuiken ; weshalve men dee- 

» Ze Soort meer ziet dan de voorgaande”. 

Ten opzigt van het Dier brengt die Autheur, De Eijer 
als Ooggetuige ‚ nog deeze Waarneemingen °°° 
te berde. Hy hadt zodanigen, versch uit Zee 
gebragt zynde, gehad, die aanftonds ftierven, 
al deed men ze in Water : des het bedenkelyk 
voorkomt , of die Schulpdier , fchoon aan zy- 
ne Schaal geen blykbaare aanhechting hebben 
de, ook wel buiten dezelve kan leeven. Ten 
uiterfte ongeloof baar is het zeggen van Prre 
NIius, dat dit Dier zyne Hooren by wyien 
verlaaten zou, om op ’t Land te loopen. Hy 
hadt Eijeren in deszelfs Buik gevonden , zyn- 
de ronde witte Korrels ,als een Klomp famen- 
hangende, waarvan ieder boven op een zwart 
Stipje hadt, alseen Oog. Dit gelyket wel wat 
naar de Eijertros der Zee-Katten *. De Die= * Zfe het 
ven, zo wel van de Smal gekielde als van dan 
Breedruggen , hebben ook dergelyke zwarte 
Sneb, naar een Pappegaay’s Bek gelykende, 
als de andere Polypusfen f , die diep onder}: t Zelfde 

‘et Vleefch verborgen legt. „, Op den bodem bl. 358 


yvan 
I. DEEL, XVI, STUX, 


i4 BescaurvyviNG vaN 


VE, van de Schulp vindt men een Klontje Ei: 
ÁrDeEL. © . 5 | 
xLVi, 5» jers of Kuit, van gedaante of Kleur als an. 
Hoorp- 5, dere Visch-Kuit; omgeven met een dur 
STUK. _, Vliesje, Al is de geheele Sehaal niet groo- 
5, ter dan een Vinger, zo hebben zy doch een 

»» Eijerftok , als een Kusfen op de Kiel leg- 

ss gende”, | 

ET De Rystenbry- Nautilus fehynt-aati Rum- 
fen; PHrus niet bekend geweest te zyn , hoewel 
men de Afbeeldingen daar van, in zyn Werk; 

door den Uitgeever en Aantekerfaar , gelyk 

veele anderen; ingevoegd vindt C*). Die ech 
ter , welke men daar heeft , zyn niet van de” 

de groocften : zo min als die van Guar- 
THIERI, welke nog geen vyf Duimen in 

langte haalt. De Afbeelding , in ’t Werk van 
SEBA, heeft de langte van negën Duimen, 
Stukken van die grootte zyn ongemeen zeld= 

zaam en zeer kostbaar, want dit fläg var 
Nautilusfen wordt thans by de Liefhebbers 

het allerhoogfte gewaardeerd. Zy verfchillen 

mider van de Breedruggen, dan van de Smal- 
gekielde, doordien zy de Kiel taamelyk breed 
hebben, en de Kleur is, zelfs itt groote Stuk- 

ken , Melkwit , met bruine Punten aan den 
Omtrek:; De Buisagtige verheffingen tusfchen 

de Sleuven, die van ’t middelpunt naar den 
Omtrek loopen, even als in de andere Papie- 

ren 


(*) RumrH. Anb. Rar, Pl. 18, Nir, 253; 4. Zie 
sok GÜALTHIER: FT, ia, f, B, SEBA, Kabe Pl, 84 É, 4e 


pi PAPIEREN NAUTFILUSSEN, 15 


fen Nautilusfen, zyn hier als van binten met Vl 
een Stift uitgedruke, ’c welk de Oppervlakte ENE 
van buiten bezet maakt met Knobbeltjes ; die Hoorp. 
naar Koorntjes gelyken , en zulks , met de STUK. 
Kleur gepaard ; geeft ’er die zonderlinge , doch 

niet ongepaste, benaäaming aan. Deeze Knob- 
beltjes zyn , regelmaatig , als op Cirkels ge- 
plaatst, die langs de Winding uitloopen. De 
Opening gaapt, in myn Exemplaat , dat vier 

en een half Duim lang is, wel twee Duimep; 

en in een Smal gekielde van vyf Duimen mer- 

kelyk minder: waar uit men het verfchil van 

dikte kan opmaaken; Ook zyn de Rystenbry- 
Nautilusfen ronder van Omtrek ; en hebben de 
ttedagte Ooren of Maantjes zo zigtbaar niet. 


(272) Papieren Nautilus; die de Kiel rimpe- CCLxx11 
Argonauta 


lig en zonder Punijes heeft. Comliln, 

Kleintjes 
Egn zeer klein Hoorntje , dat naauwlyks de 
grootte van een Zandje heeft, in de Middel. 
landfche Zee voorkomende ; is door LiNNAus 
tot de ‘Tweede Soort van dit Geflagt gefchikt, 
GuaALTHIERI noemt het, gelyk de anderen, 
Cymbium, waar vaù de bynaam af komftig is, 
Ik weet niet , waarom hy niet liever dat on- 
gemeen raare Stuk , ’t welk de Heet Lvon- 
NET alleen meende te bezitten, by d'ARcEN- 
VIL- 


(272) Argonauta Carinâ rugofâ muticâ, Sy/t, Nat. XII 
GUALTAH. Zefl, T. 12. fs De | 


Ee DEEL, XVI. STUKa 


VI. 
JÄFDEEL, 
X LVL, 


16 BESCHRYVING vAN 


VILLE op de eerfte Supplement-Plaat , Letter 
B, vertoond, tot eene nieuwe Soort gemaakt 


Hoorp- heeft. Hetzelve immers , behoort , volgens 


&TUK,. 


Naame 


dien Autheur, volftrekt tot de Papieren Nau- 
tilusfen , en wordt , wegens zyne ontzaglyke 
dunte en doorfchynendheid , MNautile vitré , dat 
is Glazen Nautilus , geheten. De Geftalte, 
echter , zweemt meer naar die der Kapjes of 
Patellen „en het heeft een omgekrulden Top, 
gelyk fommigen onder dezelven, doch het is 


als plat gekneepen , geheel vol Ringswyze 


plooijen , met den Mond evenwydig, en heeft 
een geknobbelde Kiel. Dat Stuk , ’ welk op 
de Plaat van Rumrrius, in N, 5 , is afge- 
beeld, zou ook als een byfoort mogen aange- 
merkt worden van de Papieren Nautilusfen. 


RNATE GEAN GE lt aff 
SLUIT OO DST U K., 


Befchryving van 't Geflagt der NauriLus- 
SEN, die men ook Coquiljes noemt; tot sel- 
ken de kleine Ammons-Hoorentjes, in * Zee- 
Zand ontdekt , betrokken zyn. 


D* de benaaming Nautilus , zò wel als 
__Nautikos , gelyk de oude Grieken deeze 
Hoorens tytelden, als ook ’c woord Nauplios , 
dat fommigen gebruiken , van de Geftalte, 
die eenigermaate naar een Vaartuig, Naus, 
gelykt, afkomftig zy, is zeer natuurlyk te be=, 

sry 


WEN UP TEHUSSEN: 17 


grypen. Eenigen, echter, fchynen te den- VL 
ken , dat het eerstgemelde woord zynen oir- ke | 
fprong van ’t Grieksch woord Navris, in ’tgoorp- 
Latyn Nauta , zou hebben , alzo zy ’er densruxe 
naam van Schippers aan geeven,en ze dus van 
die van ’ voorgaande Geflagt , welke zy Zei- 
lers noemen , tragten te onderfcheiden : daar, 
doch, deeze niet minder Zeilers zyn dan die, 
en de naam van Schippertje past op geen van 
beiden. De Ouden fchynen ze ook Pompilos 
geheeten te hebben, dat een naam is, die aan 
zekere Visfchen , welke de Schepen , op hun- 
ne Reístogten in de Oceaan , dikwils vergezel- 
len, gegeven wordt f. De gewoonlykfte; zie net 
naam, echter, is Naurrirus, dien menin de 7, koro» 
meefte Taalen van Europa overgenomen heeft. 

De Kenmerken beftaan in eene Schaal die kenmer= 
Eenkleppig is en veele Hokjes heeft, welk“ 
ke met doorboorde Middelfchotten van elkan- 
der afgezonderd zyn. Voor het overige komt 
de Hooren, in uitwendige Geftaite , veel met 
die van het voorgaande Geflagt overeen. 

Het tegenwoordige bevat, volgens den Rid- soorten, 
der LiNN@us, zeventien Soorten , doordien 
hy ’er alle de Verfcheidenheden van die kleine 
Hoorntjes , naar de Verfteende Ammonse 
Hoorens gelykende , welke men , federt eenige 
Jaaren.in het Zand der Oeveren van de Mid- 
_dellandfche Zee ontdekt hadt, en zelfs zoda- 
nigen, die byna regt zyn, in begreepen heeft, 


B 1. Spí- 


1. DEEL: XVI, STUK. 


VL, 
ArpreL. 
XLV II. 
Hoorp- 
STUK. 


CCLXXI IIe 
Nautilus 
Pompiliuse 
Paarle- 
moer=Nau- 
tilus. 


18 BESCHRYVING VAN 
1. Spiraale , die rondagtig zyn. 


(273) Nautilus, met de. Schaa) fpiraal , de 
‚Opening Hartvormig , de Windingen 
aan elkander gevoegd , flomp en ef- 


„fen. 


_Deeze Kenmerken behooren tot de gewoone 
Nautilusfen , die men dikwils, in onderfchei- 
ding van de voorgaande , Nautilus crasfus of 
dikke Nautilus noemt ; dewyldeezede Wanden 
veel dikker heeft. Men geeft 'er ook wel den 
naam van Coguilje aan: een woord dát van de 
Franfchen ontleend is , en Schulp betekent: 
zullende by uitneemendheid op deeze Hooren 
toegepast zyn. Men plagtze , in ’t Neer 
duitsch , ook Paarlemoer - Hooren te noemen; 
alzo zy van binnen fchoon Paarlemoer is , en 
van buiten fraay gepaarlemoerd kan worden: 
doch, nu men zulks aan verfcheiderley Hoo- 
| | rens, 


(273) Nautilus Teftà fpirali , aperturâ Cordarâ , Antfra&ibus 
contiguis obtufis levibus.  Sy/?, Nat, XII: Gen, 318. M. L, 
U. 549. Ne, 149 Cochlea Margaritifera, ROND..Ag 2% Ps 
97. Nautilus alter, BELEON, Ag, T.382 JONsT, 49, T 10 
fe 1, 2, 7e Nauulus major crasfus. RUM PH.-Rarit, Te 
17. f. A, B, C. BONANN, Reer. 1, T. 1,2. GUALT He 
Tft, Te 17, 19. ARGENV. Canth. Te 8 KE, EL PET, 
Amb, Te 3. f. 7. Gaze T, 99, fe De EREYN Polyth 14e 
KLEIN, Offrac. TT, Ie f, 1, 2 SEB. Kabe ML To 84 fo 
I= Se KNORRe Werzame I, De Pl de Pl, 2e fe 3e IVe De 


Pl, 22, 


pe NAUTILUSSEN, 19 


rens, ook die niet minder groot zyn, gelykde VL. _ 
Knobbelhoorens , weet te doen, behoort men, an 
tot onderfcheiding , veeleer den naam te ge- Hoorn. 
bruiken van Paarlemoer- Nautilus , of enkel strux. 
dien van Nautilus, In plaats van Schippers of 
Schippertjes, zou ik ze liever Stuurlieden hee- 
ten. Waar van de bynaam Pompilius ontleend 
Zys is uit het voorgaande blykbaar. 
De Ouden hebben van deeze, als van de Eigen- 
s „ fcnappen, 

tweede Soort van Nautilusfen ‚ gewag gemaakt. 
De zelfde Eigenfchappen, van te vaaren, ja 
van te zeilen , worden ‘er, even als aan de 
Papieren Nautilusfen , aan toegefchreeven. De- 
wyl zy byna alleen in de Indiën voorkomen, 
zo is RKumr rus hier de eenigfte Getuige, 
die ons verhaalt, dat men deeze Nautilusfen, 
na een Storm, als het Stil Weer wordt, om- 
ftreeks de Molukfe Eilanden, en zelfs by Ja- 
va, by croppen op het Water ziet dryven, 
zynde waarfchynlyk door ’t geweld der Gol- 
ven van den Grond opgeligts waar uit hy be= 
fluit , dat deeze Schulpdieren aldaar ook troeps= 
wyze leeven. Ik vind echter, daar omtrent, 
die bedenking, of de Grond der Zee wel zo 
gelyk en vlak is, dat niet deeze Dieren zig 
aldaar, by een Storm, tusfchen Rotfen , Stee- 
nen, Klippen en Zeegewas, zouden verbergen 
kunnen. Mooglyk zullen zy alsdan eenige 
verfrisfching zoeken, tegen de troebelheid van j 
het Water, of enkel naar boven gaan om eens 

B 2 | Adem 


Is DEEL, XVI, STUK, 


VL 
AFDcEL. 


20 BES eHR VIN GC: v KN 


Adem te fcheppen , volgens de manier van 


xj vi, fpreeken. > Dit dryven, (immers, zegt hy], 


Hoorp- 
STUK, 


‚» duurt niet lang : want alle de Baarden ine 
ss trekkende keert hy zyn Bootje om, en gaat 
‚> weer te Gronde. De ledige Schaalen , in 
» tegendeel, vindt men dikwils dryven of op 
„ het Strand leggen : want dit weerlooze 
> Dier, geen Dekzel hebbende, is een prooy 
, voor Krabben, Haaijen en Kaaimans: wes- 
» halve men de Schaal aan de kanten meest 
+, geknaagd vindt, en , dewyl het Dier niet 
», vast hangt aan de Schaal , kunnen zy het- 
‚‚ zelve ligt daar uit trekken , en laaten de 
», ledige Schaal dryven. De Jonge Schepzels 
, van deeze Naucilus, nog niet grooter dan 
> een Schelling zynde, zyn fchoon Paarle- 


se» moerverwig van buiten en van binnen; zo 


> dat de ruige Schaal eerst door den tyd daar 


‘> over heen groeit, beginnende van het voor- 


Het Dier, 


> fte end, of van het Bootje af.” 

Van het gedagte Dier kan ik geen klaarder 
denkbeeld geeven , dan het gene ons-door 
RumeHius is medegedeeld. Hy merkt aan, 
dat hetzelve ook tot de Polypusfen of Veel- 
voeten behoort, doch eene Geftalte heeft, 
die eenigermaate gefaczoeneerd ís naar de 
Schaal , welke het bewoont. Het moet.ze= 
kerlyk meer gelyken naar de overige Schulpe 
dieren, alzo het insgelyks een Staartje heeft, 
waar mede het aan of omtrent de Spil der 
Windingen vastgehechtis, gaande als een Pees 

door 


DE NAurTILEUSSEN, er 


door alle de Kamertjes heen, Dat gedeelte VI. 
van het Dier, ’t welk uitwendig zig vertoont, On. 
en den Voet uitmaakt , daar hetzelve mede Hoorn 
voortkruipt, gelyk de Slakken, is meest vlak , STUK. 
Kraakbeenagtig en gerimpeld, ziende uit den 
rosfen. of licht bruinen , met eenige zwartagti- 
ge Plekken: „, het onderfte deel, ’t welk tegen 
», de Kiel aan legt, en in ’t gaan het bovenfte 
5s wordt, is mede Kraakbeenig , doch weeker 
s» dan het voorige en met veele Wratten be- 
» zet. Tusfchea beiden, aan ’ voorfte deel, 
s‚ Ziet men een Klomp, van ontelbaare Voes 
tjes ‚ met verfcheide Lappen boven elkan- 
der, en ter wederzyde den Mond bedekken- 
de ; zynde ieder Lap gefatzoeneerd als de 
Hand van een Kind. Van deeze Lappen, 
nu, verdeelt de grootfte en buitenfte zig in 
twintig Vingeren of Voetjes, die ieder een 
halven Vinger lang en een Stroohalm dik „ 
rond, glad en zonder die Napjes zyn, wel- 
ke men aan de Armen van de Polypusfen 
ziet: ook loopen zy aan ’t end breed uit, 
‚> gelyk het blad van een Riem. Hier onder 
s, legt het tweede en derde Lapje of Handje, 
dat in zestien Vingeren verdeeld is, en daar 
», Onder fteeds kleinere en met kortere Vingers, 
„ tot op den Mond. Alle deeze Vingers kan 
‚‚ het Dier intrekken en uitfteeken naar belie- 
s ven: zy dienen hetzelve niet alleen voor 
„ Voeten in het kruipen , maar ook voor Han- 

Big ‚a den, 


23 


I, DEEL, XVI. STUK, 


VI. 


Arpeer. 


29 BESCHRYVING VAN 


> den, om zyn Aas aan te vatteh en naar den 


xXLvij,’> Mond te brengen. De Mond of Bek gelykt 


Hoorp. 
‚STUK, 


‚‚ naar die der andere Zeekatten, zynde haakig 
»> krom, Beenig hard, blaauwagtig zwart; en 
‚ van agteren met een Kring van wit, taay 
» Vleefch omgeven: doch deeze Bek is door 
»> tenige andere Velletjes en door de gezegde 
> Lappen geheel bedekt , zo dat men niets 
», daar van zien kan, eer men die van elkander 
ss trekt. De Oogen, die zeer groot zyn , en 
> als Navels zig vertoonen , ftaan op zyde, 


“ doch hebben in plaats van Appel een Gat, 


s En zyn van binnen gevuld met zwart bruin 
‚> Bloed. Van het agterfte des Lyfs gaat door 
‚… alle de Gaatjes der Befchotten, tot aan het 
> middelpunt , een dunne Pees , die ligt af- 
…… breekt. Onder de Snuit heeft het Dier een 
> halfronde Pyp, gelyk de andere Zeekatten” „ 
enz. | | 
Deeze befchryving van dit Schulpdier komt 
my niet zo duifter of verward voor, als dezel- 
ve door fommigen aangemerkt wordt (*), en 
D'ARGENVILLE doet den gezegden Autheur 
groot onregt, wanneer hy te kennen geeft, 
dat hy het een Polypus met agt Armen genoemd 
zou hebben, even als dat der Papieren Nauti- 
lusfen: als cok, dat hy een andere Afbeelding 
beloofd heeft, die nimmer aan ’ licht gegeven 
is 
(*) Partis Animalis moltis deferiptio et delineatio in Mufeo 


Amboinico confufe funt et vix intelligtbiles, BREYN de 
Folyshalamiis, pe 16, 


DE NAUTILUSSEN, 23 


is (*). Dat de Figuur ’t zoekgeraaktzy, wel- vr. 
ke door Letters opgehelderd werde; (gelyk APDELE. 
de Uitgeever meldt ;) heeft Ru mpurus niet eik Get 
kunnen helpen, wiens befchryving zeer welsrux, 
verftaanbaar is, en ‚niet ftrydende met de Af- 
beelding , in zyn Werk van den Vifch uit 
deeze Hoorens gegeven. 

De Schaal belangende is minder zwaarig=De Schaale 
heid. BrrEyN wil de Afbeelding vandezelve;, 
in de Amboinfche Rariteitkamer, nog wel laa- 
ten-gelden„ doch merkt aan, dat in de door- 
gezaagde, die aldaar voorkomt , het Pypje of 
Spuitje ontbreekt, ’t welk door alle de Ka- 
mertjes gaats welk gebrek in de Afbeelding 
van HooKE, anderszins genoegzaam naauw- 
keurig, ook op te merken viel, en dat hadt 
hy verbeterd , door eene met de uiterfte vlyt 
uitgewerkte Figuur. In dezelve, ’t is waar, 
komt zulk een doorloopend Pypje voor , dac 
ooefchynelyk zeer fraay uiet de Herfenen daar 
in gebragt fchynt te zyn: want ik geloof niet 
dat men ooit zodanig iets in een doorgezaag- 
de Nautilus gezien heeft; ten ware het een 
overblyfzel mogte zyn van de gedagte Pecs, 
na dat het Dier kort te vooren was afgerukt 

uit 


(*) Animal qui Phabite est une Polype a huit Pieds, ce 
qui convient au fecond Nautile Papyracé , mais nullement ala 
Masfe informe, qu'il donne a ce premier Nautile, Ru M- 
PHIUS promet une autre figure, qu?il n'a jamais donnée, 
Conche 2 Part, p. 27, 28 

| B 4 


I. DEEL. XVIe STUKe 


or DESCHRIVINGV vR 


VE git de Schaal. Dat ’er zodanig een Pypje zyn 
Arprer. , 
xLvit, zoude ftryde volftrekt tegen het gebruik, dat 
Hoorp- men toefchryft aan de gemelde Kamertjes. 
sn In een doorgezaagde Paartemoer - Nautilus , 
Kamertjes naamelyk , openbaart zig de inwendige Struc-= 
tuur , en hoe zeer dezelve van die van byna 
alle andere Hceorens, en inzonderheid van de 
Papieren Nautilusfen , verfchille. De groote 
Holligheid , die men het Boatje noemt, in 
welke het Lighaam des Diers huisvest, is aan 
haar bodem met een Gat doorboord , ’t welk 
doorloopt in een Kamertje , dat wederom, 
door een dergelyk Gat, gemeenfchap heeft 
met een volgend Kamertje, dit met een vol- 
gende, en zo voort, met al kleiner en kleiner 
Kamertjes, tot aan het Middelpunt of den Spil 
van de Hooren. Deeze Kamertjes zyn van 
elkander gefcheiden door dwarfe Middelfchot- 
ten , die zeer krom zyn en uitwaards fchep- 
pende ftaan, aan alle kanten, uitgenomen het 
gedagte Gat, volmaakt geflooten. Sommigen 
hebben veertig, vyftig en meer Kamertjes 
daar in geteld , doch RumrPgúrius noemtze, 
te regt, ontelbaar: want de binnenfte, aan den 
Spil, naauwlyks te onderfcheiden zyn, zo we- 
gens de kleinte, als de broofchheid der Wan- 
den. De Uitgeever van zyn Werk fchynt vast 
te ftellen, dat deeze Hokjes nu en dan gevuld 
worden door het Vlcezige van het Dier, niet- 
tegenftaande het korte Pypje, dat in de Mide 
delfchotten binnenwaards uitpuilt, doch op ver 
naa 


SDE NAUTILUS S EN. 23 


naa niet aan het andere raakt, voor aan pas op 
de dikte van een Naald en agter pas de wyd= xrvi, 
te hadt , dat ’er een fyn Haairtje door kon, Hoorp: 
D'ARGEN VILLE wist ‘er de Punt van de°TUÉ 
allerdunfte Els naauwlyks door heen te bren- 

gen, en daarom kwam dat denkbeeld hem by- 

na ongeloofbaar voor (*). 

In zulke echter, van myne Nautilusfen , die ret spuïe 
van aanmerkelyke grootte zyn , vind ik dit? 
Pypje geenszins zo naauw en dun. Het heeft, 
in de genen, die een half Voer groot zyn; 5 
by ’t inkomen ten minfte de wydte van een 
gewoone Pennefchaft , en inwaards loopt het 
in een Pypje uit, dat een taamelyk wyde Ope- 
ning heeft: des het niet ongeloof baar voors 
komt , dat de Pees van het Dier, daar door 
heen loopende , zig eenigermaate kan uitzet- 
ten , en dus, op de een of andere manier , 
gelegenheid geeven, dat de voornoemde Hokjes 
dienen tot deszelfs beweeging, om op te fty- 
gen en neder te daalen in het Water , gelyk 
de Zwemblaas aan de Visfchen. ’t Zy gedag- 
te Hokjes ledig zyn of met Lugt gevuld; on- 
derftellende dat gedagte Pees zig in dezelven 
Blaasagtig kan uitzetten door eene Warterige 
opzwelling , zo was de reden gevonden van 
het daalen deezer Schulpdieren naar de Diep. 
te. Die Konftige Toeftel , immers, fchynt 
een dergelyk gebruik waarfchynlyk te maaken. 


De- 
(*) Conchyl, I--Parts Pe 199%, 


Bs 
Ll DEEL, XVI. STUK, 


VL. 
AFDEELe 
XLVI, 
Hoor p- 
STUKe 


Gepaarlen 
moerde 
Nautiluse 


/ 
26 BESCHRYVING VAN 


Dezelve , evenwel , moet daar toe niet vol- 
ftrekt noodig zyn, als t'eenemaal ontbreeken- 
de in de Papieren Nautilusfen. 

De Schaal gelykt eenigermaate naar die der 
Slakhoorens , doch de Windingen verheffen 
zig niet in een Top : zy loopen inwaards en 
verbergen zig binnen de Mond-opening, die 
een aanzienlyke wydte heeft: zo dat men, in 
groote Nautilusfen , er gemakkelyk den Vuist 
in fteeken kan. Op haar plat zyn zy van 
beide zyden eveneens gefatzoeneerd; zodanig 
dat men geen verfchil vindt tusfchen de twee 
helften van een regt in ’t midden, dwars door 
de Kamertjes, doorgezaagde Nautilus. Van 
buiten heeft de Schaal eene Kalkagtige Korst, 
die geelagtig wit is en zig polyíten laat. Men 
ontdekt 'er , overal, de tekenen van aan- 
groeijing aan. Daar de holte van het zoge- 
naamde Bootje eindigt , en verder naar het 
opperfte van de Krul, is zy overdwars fierlyk 
getekend met breede roodagtige of rosfe Stree- 
pen , die Golfagtig loopen. De andere helft 
der Krul, naar binnen ziende, is zwart. / 

Van binnen is de geheele Hooren Paarle- 
moer , en wordt zodanig ook van buiten door 
het afhaalen van de Korst, als wanneer men 
‘er den naam aan geeft van Gepaarlemoerde 
Nautilus, Het Paarlemoer echter van de 
Hokjes overtreft dat van de Mond - opening 
of van het Bootje , en wordt wederom van 
dat der uitwendige Schaal, behoorlyk fchoon 

| en 


‚ 


DE NAUTILUSSEN, 27 


en glad gemaakt zynde, overtroffen. Daaris VL 
een enkele Zilverglans : hier fpeelen de KLV 
Kleuren van den Regenboog met oneindige ver- Hoorn-. 
fcheidenheden, boven alle verbeelding. De STUK, 
Konst, daar by komende, maakt door gravee. 
ren, af= en uitfnyden, van deeze Hoorens on- 
verbeeldelyk fraaije Stukken , die aan onkundigen 
meer behaagen , dan het loutere voortbreng- 
zel der Natuur. Verfcheide zodanigen vindt 
men by SEra afgebeeld. 

Deeze Hoorens , die men dan te regt Paarle- Genavelde; 
moer- Nautilusfen noemt , zyn niet eenerley. 
De gewoonen zyn, gelyk RuMePnIiUs zegt, 
van vooren naar agteren omtrent zes en zeven 
Duimen lang, hebbende het voorfte deel , dat 
het Bootje maakt, vier of vyf dwarfe Vingeren 
breed. Zy vallen thans nog grooter. Van dit 
flag, die aan de Navel of in ’t middelpunt ge- 
flooten zyn, zonder eenige zigtbaare draaijen, 
komen ‘er ook kleinere voor, van dergelyke 
Kleur en met dergelyke dwars-ftreepen , die 
veel meer van de Oppervlakte beflaan : maar 
behalve deeze vindt men ’er, die in ’t middel- 
punt een rond, doorloopend, Gaarje hebben , 
dat in de gewoonen volftrekt ontbreekt, De 
zodanigen zyn ’er van één en anderhalf tot twee 
en drie Duimen breed. De kleine gepaarlemoer- 
de van een Duimen minder grootte , die Ru Me 
Prius zegt de Jongen te zyn , welke de buiten= 
Korst nog niet gekreegen hebben , zyn ook dik« 

wils 
IJ, DEEL, XVI, STUKe 


28 BESCHRYVING VAN 


ll wils met zulk een Gaatje voorzien. Aan de 
XLVIj,Zodanigen geeft D'ARGENVILLE den naam 
Hoorp- van Umbiliqués, dat is Genavelde Nautilusfen. 
STe Of het de Jongen ook van de volgende zyn, 
zou men mogen twyfelen. 
Porec _ De Autheuren, naamelyk, in *t algemeen, 
tus, __fchynen tot nog toe die Soort of Verfcheidene 
heid van de grove Nautilusfen niet gekend te 
hebben , welke wy onderfcheiden door den 
naam van Perfpeêtief - Nautilus. Dezelve komt 
met de gewoone overeen ,-ten opzigt van de 
uitwendige Geftalte, de Korst en Kleur, de 
eigenfchap van zig te laaten Paarlemoeren, en 
valt mede zeer groot: doch in ’t middelpunt 
heeft dezelve eene ronde neerdrukking , alwaar 
de binnenfte draaijen, als in Perfpeftief , zig 
vertoonen , hebbende in ’t midden een doorloo- 
pend rond Gaatje, dat echter in fommigenont- 
breekt. Van zodanig eene , die gepaarlemoerd 
was, doch aan ’t Mondftuk merkelyk afgefnee- , 
den, vinden wy in ’t Vierde Deel der Verza- 
meling van gekleurde Hoorens en Schulpen door 
Knorr, op de Twee-en-twintigfte Plaat, een 
zeer fchoone Afbeelding (*). 
Gebruike Thans moet ik nog kortelyk van derzelver 
gebruik fpreeken. Sommigen geeven aan dit 
Geflagt van Nautilusfen den naam van Porft- 


leinhoorens , als een voornaam gedeelte uitmaa- 
kende 


(*) Dit flag van Nantilusfen bevestigt het denkbeeld, dt 
ter van de Ammons-Hoorens , die men in zo verbaazende 
grootte Verfteend aantreft, ook Natuurlyke zyne 


„DE NAUTILUSSEN 29 el 


kende van de Stoffe, waar van de Chineezen VI. 
het Porfelein bakken. ’ Is zeker, dat zy zulks “vr vj, 
van zekere Aarde doen, die in de Grond ge- Hoor« 
vonden wordt, en beftaan zoude uit vergaane STUK. 
Schaalen van Schulpdieren. De Nautilusfen 
kunnen, wegens haar Paarlemoer, aan deeze 
Aarde misfchien die Glasagtige eigenfchap by- 
zetten, welke het Chineefche Porfelein het on- 
ze doet overtreffen. Haar Paarlemoer is ook 
de oirzaak , dat menze Paarldraagende Schulpen 
genoemd heeft, fchoon ’er geen Paarlen in 
groeijen. In de Indiën wordt de Schaal ge- 
bruikt, om fchoone Drinkvaten daar van te 
vormen, en ten dien einde met Goud of Zilver 
beflagen en op een Voetje gezet: doch men 
kiest daar toe de fchoonften uit, en die geene 
Gaatjes hebben, welke ‘er door Zee-Pokken in 
gemaakt worden, zo RumrPurus aanmerkt. 
De buitenfte Korst wordt ’er met eenig zuur 
Vogt, of flap fterk Water, afgehaald, en ver« 
der weet men ’er veelerley fraaije figuuren in 
en op te {nyden, als gemeld is. Dit gefchiedt 
ook hier te Lande, maar de Índiaanen , de moei- 
te van fchoon maaken niet willende doen, íny- 
den den onderften Bodem zodanig uit , dat ’er 
een groote Lepel of Schuitje van wordt, daar 
zy dan gebruik van maaken om een foort van 
Bry uit te eeten, Papeda genaamd, en naar de- 
zelve noemen zy de Nautilus gemeenlyk Bia 
Papeda , dat is Papeda- Schulp. Voorts wor- 

Í den ; 

Te DEEL: XVIe STUKe 


30 BESCHRYVING VAN 


VL den,door deeze Hoorens aan ftukken te fnydens 
ArpeeL: ’ 
xv, allerley fnuifteryén daar van gemaakt. Het 
Hoorn. Vleefch van het Dier kan men tot Spyze ge- 


STUK bruiken, even als dat van andere Zeekatten. 


cerxxrve (274) Nautilus, die de Schaal fpiraal heeft 
An de Opening naauw en regt, de Gieren 
Spoors degen elkander aan gevoegd, met yere 


heven Leedjes. 


Deeze en de twee: volgende Soorten zyn 
van die kleine Hoorentjes , welke de Heer 
PraNecus in ’t Zee- Zand aan den Oever 
van het Napelfche, by Rimini , ontdekt heeft , 
en welke men federt als een bewys der be- 
ftaanlykheid van de: Natuurlyke Ammons- 
Hoorens aanmerkt. Zy verfchillen , naame: 
Iyk, van de Paarlemoer - Nautilusfen daar in, 
dat haare verdeelingen of hokjes van buiten 
zigtbaar zyn ; even als dit plaats heeft in de 
‘Verfteende Ammons Hoorens, Doch verfchil- 
len zy ook zelf aanmerkelyk in Geftalte. 

Deeze voert den bynaam van Calcar , dat 
is Spoor, om dat ’er aan den omtrek van fom- 
migen een foort van Punten zyn. Eenigen 
onder dezelven kwamen hem ruim zo groot 
voor als Linzen-Zaad. In zes Oncen ven het 

Zee- 


pn 


(274) Nautilus Testâ {pirali, Aperturà lineari , Anfraêtibus 
contiguis, Geniculis elevatis. Syst, Nate XII, PL ANC. Conche 
Pe 12 T. Ief. 3, 4 GUALTH, Zest. Te 19e f. C‚ B 
LEDER Me Mficrgscop. T. 8, fec, de 


Eúpre: Noatu TOIULUS S BN. Sí 


Zee- Zand werden door hem meer dan vyf-_ VE 
honderd van die Hoorentjes gevonden. Hy te a 
oordeelde dat zy meer tot de Ammons- Hoo- Hooens! 
rens thuis te brengen waren, dan tot de Nau- STUK, 
tilusfen. Men kan de Afbeeldingen derzelven 

zeer vergroot by GUALTHIERI, en gekleurd 


by LepeRMULLER befchouwen. 


(275) Nautilus, die de Schaal fpiraal Hefti; COLEXV. 
3 . ° tits 
de Opening half - Hartvormig ‚ de Gie- rispus. 

ren tegen elkander aan gevoegd „ met Korrelige. 


gekartelde Leedjes. 


GUALTHIERIs, die zodanig een Hooren- 
tje, dat een weinig afgezaagd is, in Plaat ge- » 
bragt heeft, om te toonen, dat het weezente 
lyk Hokjes en een Spuitje of Pypje, door de= 
zelven gaande, bezit, merkt aan, dat Zy zo 
klein zyn, dat drie-en-dertig naauwlyks een 
Grein weegen, PraNcus houdeze voor de 
allerfraaiften , die door hem in ’t Zee- Zand 
gevonden waren, en men hadtze ‘er, op ver 
naa, zo menigvuldig niet in als de voorgaan 
de Soort , hoewel hy ’er doch over de hon- 
derddertig uit zes Oncen kreeg. Volgens de 
Afbeelding van LEDERMULLER zou men 

even- 


(275) Nautilus Testâ fpirali, Aperturà femi-Cordatâà , An= 
fra&ibus contiguis , Geniculis crenatis. Syste Nat. Xll. PLANCs 
Conch. p, 10. Tel.fs2. GUALTH. Test. T.19, f, A» De 
GINANNe Adr. T, Id. f, Ilze LEDER Me Mdicroscop. Te 
8. f. b. 

L. DEEL. XVI, STUKe 


32 BESCHRYVING VAN 


VL evenwel niet zeggen, dat deeze Soort de fraaíe 
a fte is van de gedagte Hoorentjes. Ook komt 
Hoorp. Zy gemeenlyk met een afgebroken Mondftuk 
STUK. voor. De Kleur is geel, Het is zeer fraay, 

zegt hy , wegens de volmaakt ronde Figuur 
die het heeft, en de zeer fyne infnydingen ; 
welke een weinig geftreept zyn , en Straals- 
wyze van het Middelpunt, dat een uitpuilen- 
de Navel is, voortkomen: doch dat het ge- 
kruld zou zyn of krullende, vind ik in de be- 
fchryving niet. 


CELXXVIe (276) Nautilus, die de Schaal fpiraal heeft 
Nautilus Í p 4 
Beccariis a de Opening dwars ovaal, de Gieren te= 
RT gen elkander aan gevoegd en Knoopig 


Hooren, / dns 
met de Leedjes ingefneeden. 


Dit flag vaù Ammons-Hoorentjes is, vol- 
gens Prancus „ het allergemeenfte in ’t Zee- 
Zand van Rimini, en zo menigvuldig, dat hy 
‘er , in zes Oncen van hetzelve, zesduizend 
en zevenhonderd geteld heeft. Het gelykt 
ook allermeest naar de Verfteende Ammons 
Hoorens, zo dat Brccarius van hetzelve, 
uit het Werk van Marsietr, onder den 

| naam 


(276) Nautilus Testâ fpivali, Aperturâ obovatà , Anfraêtibus 
Contiguis torulofis , Geniculis infculptis. Syste Nat. XI. 
PLANC, Conch. p‚ 8. T‚r.f. 1e GUALTHe Zest, T. 10, 
fs H‚ H‚ L GINANNe Adriat, o. T. 14e f IiIe LE 
DER M, Microscope 16, Te 8, f. a & T. 4e fe be 


ik 


pr NaurriLusSSE Ns es 


hHaam van de echte Ammons- Hooren van Rimti- À VI. À 
ni, in de Verhandelingen der Maatíchappye ik 
van Bononie, heeft gewag gemaakt. PLAN- Hoorn. 
Eus heeft zodanige Hoorentjes evenwel ook STUK 
aan de Oevers van andere gedeelten van het 
Napelfche, eù zelfs van het Venetidanfche 
Gebied ; doch zo menigvuldig niet , in het 
Zee-Zand-aangetroffen, Zy hebben een hel- 

dere Paatlemoer- Kleur, de grootften zyn als 

een Geerstkorreltje , en de ligtheid îs zo groot, 

dat men ‘er honderddertig noodig heeft, om 

ten Tatwe=Graantje op te weegen. Dáät zy 
inwendig in Kamertjes verdeeld zyn, blykt uit 

de Afbeelding van Gvarruierr. In de 
Gebergten omftreeks Rimini komt dit zelfde 

flag van Ámmôns-Hootentjes zo menigvuldid 
Verfteend voor , dat PLANCUS in ieder On: 

ce ‘van het Zand meer dan duizend ftuks 

vofidt 5 ’E welk eens zo veel was, dan men 

‘er in het geele Zand vdn alle Bergen , rondom 
Bononie , aantreft, 


€277) Nautilus, die de Schaal fbpiraal heeft, ceussvrrs 
j 2) Nautilus 
de Opening naamw en regt; de Gieren „agoru E 

tegen elkander aan gevoegd , famenge. Rimpelige; 


drukt, met een dikken Rand, 
Ín de Zuidelyke Oceaan heeft D. Brun- 
NI 


\ É 1 ' { 1 f : - ‚ 
( 277) Nautilus Testà fpirali, Apertu:â lineari , Anfraibus 
ontiguis , compresfis , incrasfato-marginatis, Syss, Nat, X1Ë; 


bs DEEB. XVI STUK, 


4 BESCHRYVING VAN 


A VL, _NicHeE deeze waargenomen , die ook zeer klei 
XLVILis van ftuk en wir van Kleur „met dwarfe Rim- 
Hoorn: pels door de Middelfchotten veroirzaakt 5 ’ 


STUK. welk ’er den bynaam aan geeft. 


ceLxxvnl, (278) Nautilus, die de Schaal fpiraal heeft 5 


Nautilus 


Unkiüca. de Opening famengedrukt naauw en 
ee regt „ de Gieren tegen elkander aange 
Cn voegd en famengedrukt ‚ met eenen inge= 


drukten Navel, 


Van dergelyke kleinte als de voorgemelden 
is dit Hoorentje , ’* welk PrLANcus in ’c 
Zand aan den Zee- Oever by Livorno hadt ge« 
vonden , zynde door hem, op de laatfte Plaat 
in ’t Werk van F. CorLUMNA over de Plane 
ten , afgebeeld en Sneeuw wit van Kleur. 


eeuxxixe (279) Nautilus, die de Schaal fpiraal heeft, 


Se de Opening rond, de Gieren van elkans 
Posthoo- der afgefcheiden en Rolrond, 
tentje, 


In 


(278) Nautilus Testà fpirali , ApetturÂ compres{o lineari , 
Anfra@ibus contiguis compresfis , Umbilico concavo. Syst, 
Nat, Xlle COLUMN. Phytob, 1, T. 38. fs E. 

(279) Nautilus Testà fpirali, Aperturà orbiculari, Anfrac- 
tibus disjun@tis Cylindricis, M‚ Le U, 549e Ne 150, SW AMs 
MERDe Bibl, Nat. T. 7. f. 72 8. BONANNe Mus. Kirs 
cher, I. f. 59, List, Conch, 4. Naut. Te 1. f. interior, AR- 
GEN Ve Conchyl, Pl, 5. fe G. GUALTH. Zest. T, 19. fe Es 
RumrPH, Aar, T. 20, f. Te BREYN Polythal, 21e f, 2e 
KLEIN Offrac, Tete f, 6. KNORR WVerzam, I. De Pleo 24 


£ 
de 6e 


De NAUrriùüssEnN 3 


Ín Oostindie vindt men deeze Soort, dieei- Vi. 

Bendlyk den naam voert van Posthoorentjes Et 
Hetzelve is klein ten opzigt van de Nautilus- Hoorn. 
fen , doch zeer groot in vergelyking met de sTuxs 
voorgaande: Het beftaat uit eenige losfe Gie- 
ten. die ‘er de gedaante van een Ramshooren 
aan geeven ; en her geheele Hoorentje heeft 
op ’t hoogst omtrent dé breedte vaneen Duim, 
De Gieren zyn van een gefcheiden tot het 
binnenfte tipje toe, daar men een klein Knopje 
aan ziet als een Paareltje of als een Neet van 
een Luis; zegt RuMpPurus. De buiteùfte 
heeft de dikte van een dunne Pennefchaft, 
doch het Mondftuk is doorgaans afgebroken 3 
om dat deeze Hoorentjes ; met hetzelve aan 
de Klippen vast gezoogen; daar van afgerukt 
worden door het geweld der Zee: zo dat men 
dezelven niet dan na een Storm in de ruigte 
op den Oever vindt. In het voorfte Kamer- 
tje huisvesten zy een Slymetig Dier, dat aan 
de Klippen hangt met een dunnen en {mallen 
Doorn ; die door het Beest en de eerfte Gaas 
tjes gaat, volgens dien zelfden Autheur. Zy 
komen aan de Oevers van fommige Westindi- 
{che Eilanden, volgens ’t getuigenis var 
Weoopwarp ; ook overvloedig voor. Of het 
een Slak-gelykend Diertje zy ; dat dezelven 
bewoont, of van het Geflagt der Zeekatten ; 
wordt niet gemeld. 

De Hokjes of Kamertjes ; waar in deeze 

| C a Hoo: 
E Deels XVIe STUK, 


Vi. 
ÁFDert. 


36 BESCHRYvVENd: vArK 


Hoorentjes verdeeld zyn, wier Scheidwander 


xLvij Zig vitwendig zeer duidelyk vertoonen, heb= 
Hoorp ben ook een zogenaamd Spuitje door dezelven 


8TUKes 


heen gaande, Dit is ontwyfelbaar , dewyl 
men een taamelyk groot Gaatje gewaar wordt 
in de fchoon Paartemoere holte van den buis 
tenten Scheidwand , hoe dikwils ook deeze 
Hoorentjes afgebroken worden. GvALTHIë- 
Rr vertoont dit geheele Buisje3 doch, wans 
neer hy zegt, dat hetzelve niet afgebroken is, 
gelykin de Nautilusfen , gaande Schaalagtig ge= 
heel door (*) , dan beftrydt hy de Waarnecee 
mingen van SWAMMERDAM, die zeer duis 
delyk afbeeldt, hoe ieder Vakje zyn byzon= 
der Pypje heeft, ’t welk in het Mondje van 
hee volgende ingenomen wordt, en dus een 
Schakel uitmaakt wan Pypjes Cf): Niet min- 
der heeft D'ARGENVILLE misgetast, als hy 
aanmerkt, dat men deeze Posthoorentjes , wee 
gens het gedagte Pypje of Spuitje, niet toc 
de Ammons - Hoorens behoorde te betrekken , 
maar tot de Nautilusfen (J.): want het is ze= 
ker, dat het gedagte Pypje, zo wel als de Ka- 
mertjes, tot de Ammons - Hoorens behoort ($)). 


(80) 


(*) Notandum , qüod Tubulus hic totus est Testáceus, te 
tes, fine ullâ admisfâ inrerruptione &ec, Loc, citato, 

(}) Bybel der Naruure. Tab. Vi 1, £. zo, 

(J) Ce ne font donc pas des Cornes d'Ammon, qui n'ont 
jamais ce Syphon, Conche Ie Parte pe 202, 

(6) Ziet, onder anderen, BERTRAND Diltionn, Orton 
dogigue Pp, 154 


DE NAUTILUSSEN. 37 


„{280) Nautilus , die de Schaal regt heeft VL 


D . . id à\ Pi e 
met de Tipomgedraaid Spiraal, de Gie- Paans 
ren tegen elkander aan gevoegd. Hoorp. 

STUK. 


Dit verfchilt van hee Hoorentje by Livor- te 
Nautijus 

no gevonden, dat den bynaam van Genaveld seniruus, 
voert , door een regt-uit loopend Mondítuk. Heg 


Het behoort mede onder die kleine Hooren- 
tjes van het Zee- Zand. 


IT. Langwerpige, die nagenoeg regt zyn. 


(281) Nautilus , die de Schaal een weinig ceLxxxr. 


Nuutilus 
krom geboogen, omtrent regt heeft ‚met obtiguus. 
de Leedjes Scheef geftreept. Kromme, 


In de Middellandfche Zee, onder de Hoo- 
rentjes van het Zee- Zand, komt deeze Soort 
voor, die ongevaar de grootte van een Slaa- 
Zaadje heeft, zynde wit van Kleur. Die van 
LEDERMULLER, op zyne Vierde Plaat , Let- 
ter o, Ps naar deeze gelykende, waren zwart. 


(282) Nautilus , die de Schaal regt en byna cersaxn. 


Nautilus 
Rol- Raphanise 


{280) Nautilus TestÂ retâ, Apice incurvato-fpirali, Anfrac- de 
tibus contiguis |. Syst, Nat. Xil, Semi-Lituns, COLUMN, Mostert. 
Phytobase U. T. 33, f De 

(281) Nautilus Testà re&to-fub-arcuatà, Articulis oblique 
ftriatis, GUALTH. Zest, T. 19 f, N- 

(282) Nautilus Testà re@&à fubcylindricâ, Articulis torofis, 

Striis elevatis duodenis, Siphone centrali regulari. Syst, Nate 
Xlle LEDER Me Aficre Te 4e f. Xx, posterior 
C 3 


Le DEEL, xv STUKe 


83 BESCHRYVING VAN 


VL Rolrond heeft , de Leedjes gezwollen, 
6 met twaalf verheven Streepen en een 
HoorDS regelmaatig Spuitje in ’t middelpunt. 
STUK, 


In de Middellandfche Zee komt deeze voor , 
volgens den vermaarden Heer ALrLron. Zy 
heeft de Schaal een Nagel lang en derhalve 
is zy onder de kleine Hoorentjes een van de 
grootften. Van de volgende verfchilt zy door 
‘t getal van Streepen , door de grootte , de 
regelmaatigheid van het Spuitje, en dat zy 
weinig dunner is aan het end, zegt LiNNAUS, 


eerxmarr, (283) Nautilus , die de Scliaal regt en vere 


Nautil | \ 
Re __ dunnende heeft , de Leedjes gezwollen, 
AAE met zestien verheven Streepen , en een 
Zaadje, zydelings fcheef Spuitje. 


Van deeze getuigt PrANcus, dat zy vols 
komen gelykt naar de Zaadpeul van het Ra- 
phaniftrum of Rapiftrum der Kruidkundigen, 
t welk anderen wilde Mostert heeten. De 
Natuurlyke grootte is als die der naast voor. 
gaande, Men vindt ’er , zo hy aanmerkt, 
Verfcheidenheden van, die ftomper aan ’*t end 
Zyn, en fommigen met zodanige Knoopswyze 
Leedjes, als het Riet heeft, 


(234) 


(283) Nautilus Testâ re&à attenuatÂ , Articulis torofis , 
Striis elevatis fedenis, Siphone fublarerali obliquo. Syst, Nar, 
XI, PLANG, Conch. Te Ie fe 6, GUALTH. Tests T. 19e 
f. L, Me. LEDER Me Microsc. Te 8, fe f et Te 4e fe x3 
priare, 


DE NAUTILUSSEN, 39 
d 


Wi Caei) Nautilus, die de Schaal regt en lang- 
On. 


werpig Eyrond heeft, de Leedjes ge- <1vm, 
zwollen „ met agt afgebroken verhevene Hoorp- 


Streepen en het Spuitje fcheef geplaatst, STUK. 
CCLXXXIVe 
In de Middellandfche Zee heeft de Heer N24 
Doktor KarunrEr dit flag van Hoorentjes Koorntjee 
waargenomen ‚ die zeer klein zyn, gelyk de 
voorgaande en mooglyk eerder als eene Vers 
{cheidenheid aan te merken, dan als ecne by- 


zondere Soort. 


(285) Nautilus, die de Schaal regt en lange couxxxv, 


werpig Eyrond heeft , met de Leedjes p°45 
gezwollen , glad. Radys- 
Zaadje, 


Veel zeldzaamer is dit flag van Hoorentjes 
aan gedagten Heer Prancus in het Zee- Zand 
voorgekomen. Hy vondt 'er naauwlyks drie 
of vier in de zes Oncen, terwyl daar in wel 
negenhonderd waren van de voorgaande Soort. 
Door ’t Mikroskoop gezien drukt deeze vol. 
ftrekt de gedaante der Peultjes van Radys- 
Zaad uit. LEDERMULLER vondtze geel of 
Roozerood van Kleur, 

(286) 


(284) Nautilus Testà reà ovaro-oblongâ, Articulis torofis, 
Striis elevatis oCtonis interruptis , Siphone obliquo. Syst. Nat, 
Xlle 

(285} Nautilus Testà re@tâ oblongosavatâ, Articulis torofis 
EIBis. te PLANCe. Conch, 14, To Ie fw s- LEDER Me 
Mier. T. 8. fee k FT. gef. rs 5, 

C 4 


Ì, DEEL. XVI, STUKe 


40 BESCHRYVING VAN 


VL (286) Nautilus, die de Schaal regt heeft , de 

ee Leedjes geftreept , met effeng Ringetjes 
4 . 

Hoorp- aan de Gelgdingen. 
STUKe 
eeraxzvr. (287) Nautilus , die de Schaal regt en effen 
Pesa: heeft, de Leedjes Rolrond, ver van el- 
Gn, kander em famengevoegd doar dunnere 
SCLREVIJ, Cylindrifche Stukken. 
Sipunculus 
SPUICes in 


Deeze worden van GUALTHIERIs zo wel 
als de voorgaande uit zyn Werk aangehaalde 
Hoorentjes , L, M , N 3; Orthoceras mint- 
mum getyteld. Zy waren hem door den Heer 
PraNcus medegedeeld , die dezelven in ’ 
aangefpoelde Zee- Zand , by Rimini, gevonden 
hadt. Deeze laatfte hadt hy gekreegen van 


den Heer TARrGioNr, Hoogleeraar in de 


Genees- en Kruidkunde, zynde dit Hoorntje 
door denzelven ontdekt in een Rotsje van Zee- 
Gewasfen,uit de Zee omftrecks Sicilie opgehaald. 
De Spuit van hetzelve , zegt hy , is geheel 
Schulpagtig en onafgebroken , zonder eenige 
oogfchynelyke gemeenfchap te hebben met de 
Kamertjes. Voor %t overige moet men het 
Voorwerp, by hem afgebeeld , befchouwen, 


(288) 


(286) Nautilus Testâ re%â , Articulis ftriatis, Geniculis le- 
vibus elevatis. GUALTH. Zest, T. 19. f. O. 
(287) Nautilus Testâ re@â levi, Articulis cylindricis re= 
motis , Geniculis attenuatis cylindricis j. GUALTH, Test, 


Blote Kos, 


DE NAUTILUSSEN. 41 


‚{258) Nautilus , die de Schaal regi en plat VL 


met Geledingen , aan de ééne zyde gee ÄFDEEL, 


rand heeft „ met het Spuitje zydelings a 


FD- 
geplaaist, STUK. 
| CCLXXXVITe 
Dit niet minder kleine en zonderlinge Voor e/s 


f / ‚ Legumen, 
werp wordt, uit overeenkomst van de inwendi- Erwren- 


ge Geftalte met de anderen, door PrLANCU gelij 
tot de Ammons-Hoorens betrokken , fchoon 

het meer de gedaante heeft van een Scheede of 
Erwten- Peul. Men vindt de zodanigen , zegt 

hy; in het aanfpoelzel der Zee, aan de Kusten 

van Italie, zeer menigvuldig. 


(289) Nautilus , die de Schaal regt heeft, eenn 
met de Windingen Kielswyze geftreept, Destil 


Orthoses 
T'4Sa 
Tot deeze laatíte Soort in het Geflagt der. 
Nautilusfen betrekt LiNNsmus het Origineel 
van die Verfteende Zaaken, in de Bergen van 
Sweeden zo menigvuldig voorkomende, welke 
men Orthokeratieten noemt. Tot heden toe is 


het eigentlyk Origineel derzelven ce vergeeffch 
Se 


(238) Nautilus Testâ retâ compresfâà articulatà, hinc mare 
ginatà , Siphone laterali. PLANG, Con. 8. T. 1. fe 7, 
GUALTH. Zest, T, 19. f.P, LEDERM. Mier, T. 8. £. g, 
(289) Nautilus Testâ reétà, AnfraCtibus carinato ftriatise Tea 
Oel. 140. Nautilusretus Mus, Tesfin, 86. Alveolus. ScHEUCHZ. 
Helv, 7. fe 3. Diluv. 938, GMEL, AÉF, Petrop, Vol. 3. po 
246, GRONOV, Lap, 75e 

Cs 


E Ee DEFL, XVI, STUK. 


VI, 
ArFpceL. 
XLVIL, 
Hoorp- 
STUK. 


Naam, 


42 BESCHRYVING vAN 


gezogt, Men heeft het zelfs in de Zee, aan 
de Kusten van dat Ryk, niee kunnen opfpooe 
ren ‚ groot noch klein. Ondertusfehen vindt 
men ze aldaar van die grootte, dat de Ridder 
dezelven aanmerkt als de langften onder de hem 
bekende Delfftoffen, Het ftaac derhalve daar 
in gelyk met de Verfteende Ammons - Hoorens, 
waar van men wel dergelyke. doch de juifte. 
Origineelen nog nier aangetroffen heeft, die 
vermoedelyk in het diepfte van den Oceaan zig 
verborgen houden ík zal daar van, in ’ vere 
volg, nader moeten fpreeken. 


XLVIIL HOOFDSTUK. 


Befchryving van ’t Geflagtder T ooTEN, oud- 
tyds Wellen genaamd, waar onder de Rollen 
begreepen zjn. 


Oe den naam van Conus worden in die 
Geflagt die Hoorens voorgefteld , welke 
wy Tooren of Wellen noemen. De oirfprong 
der laatfte benaaming, die tegenwoordig wei- 
nig in gebruik is, vind ik klaarder dan die van — 
de eerfte,. Door eene Welle wordt niet alleen 
eene Bron, maar ook een Draaykolk betekend , 
en dit komt overeen met de figuur van zulk 
flag van Hoorens. Zy plagten onder de Tuit- 

hoo= 


(ee x 


NR 
id 
6 


’ | pe TooTEN. 43 


ij 


hoorens begreepen te worden (*), en‚omdat VL. 
zy in haar geheel als cen Tuir van een Kan of zr vijr 
Pot uitimaaken, zal menze waarfchynlyk T'oo- Hoorn- 
TEN genoemd hebben. De Kegelagtige Ge- STUK 
ftalte deedt 'er oudtyds den naam aan geeven 

van Trochus en van Voluta, waar door men te- 
genwoordig andere Geflagten verftaat. De 
Franfchen noemenze , om dat zy naar een Pe- 
perhuis gelyken , in ’t algemeen Corners, en de 
Duitfchers Tuten. GuarTHIiEri geeft ’er 

den tytel van Cochlee Conoidee of Kegelagtige 
Hoorens aan, die zeer eigen is, en aan de Rol- 

len , die ook in dit Geflagt begreepen zyn, 

dien van Cochlee Cylindroidee, of Cylinderagti- 

ge Hoorens. Op beiden heeft BoNaNNr den 

naam van Cylindrus toegepast, welke zo min 

eigen is, als die van Rhombus, dien 'er fom- 

migen in gemeenfchap met de Bakken aan heb- 

ben gegeven. ADANsoN begrypt de Tooten 

en Rollen, altemaal , onder den naam van Rou- 

leau, in ’t Latyn Strombus. 

Door Tooten , dan , verftaan wy zekere kenmer. 
Hoorens, die door haare omwinding eene Kes ken. 
gelagtige figuur formeeren, en dus op gelyke 
manier „ byna, als men een tuk Papier tot een 
Peperhuis draait, gefatzoeneerd zyn. Zy zyn - 
derhalve aan ’t eene end breed en rond; aan ’t 
andere loopen zy fmal en Tuitsgewyze uit. 

Het breedfte end vertoont zig in veelen nage- 
noeg 

(*) Ia VINCENT, Kabinet, bladze 44, 

I. DEEL. XVI, STUK. 


1 


44 BESCHRYVING VAN 


VI. noeg als de Ornamenten van de Kapiteelen der 
vj ylaaren in de Bouwkonst, die men Voluuten 
Hoorp. Boemt. De Opening is naauw en regt, zonder 
STUK. eenige Tandjes of oneffenheden, zig over de 

geheele langte van de Hooren uicftrekkende, 
wier Oppervlakte „ tusfchen het breedfte en 
duníte end, zig fierlyk laat polyften , en met 
een ongemeene verfcheidenheid van Tekening 
niet alleen, maar ook van Koleuren praalt. 
soorten, __ LiNNsmeus heeft dit Geflagt in vier Afdee- 
lingen onderfcheiden. De eerfte bevat de ei- 
gentlyke Tooten, die aan ’ breedfte end, ’ 
welk eigentlyk de Grondfteun is, als geknot of 
ftomp afgefneeden zyn „en hier van heeft hy ze- 
ven: de tweede behelst de genen die aan den 
Grondíteun rondagtiger zyn, en hier van telt 
hy zestien: de derde die dunner en langer zyn ;, 
gemeenlyk onder de Rolagtige of Rollen bee 
greepen; waar van agt: de vierde die Buikiger 
zyn, waar van vier, en dus begrypt dit Ge- 
flagt, in ’t geheel , vyfendertig Soorten. 


Bo ale TIE 


I. Die geknot zyn of ftomp aan ’t breed- 
fte end. 


cexe. _ (eoo) Toot, die de Schaal Kegelvormig en 


Conus 


Mlarmta bruin 
hedge A „A A . . hd 

‚ Bate- (290) Conus Test Contcâ fuse , maculis ovatis albis , 
Toot. Spire Anfraêtibus canaliculatis, Syst, Nat. XII, Gene 319. Me. 


L. U. 550, N. I5fe OLEAR, Mus, T. Si. f. 2, BONAN Ne 
Keer, 


De TooTEN, 45 


bruin heeft met witte ovaale Vlakken, 


VI, 


FDEELS 


, de Gieren van de Kroon Geutswyze uit- Xrv IL, 


gehold. | Hooras 
is STUK, 


Deeze plagten weleer den naàrn van Marmers 
hoorens te voeren; om dat zy zo fraay gemar- 
merd zyn. De gedaante der witte Viakken 
geeft 'er den naam van Harte- Tooten aan. Men 
vindt ‘er van deeze Kleur, die bruin geban- 


deerd zyn, en, wanneer de zodanigen tevens 


hooger getopt zynen dus de Geftalte der Admie 
raalen hebben, dan noemt menze Schouts hy Nagt. 
Men vindt van deeze Harte- Tooten ook , die 
geclagtig zyn van Grond , en de zodanigen 
zyn in de meefte agting. Van de bruine kunnen 
echter ook dergelyken, door Konst, gemaakt 
worden. Derhalve onderfcheidt menze in gee- 
le. en bruine Harte- Tooten. Ook komen ’er 
voor, die met Korreltjes bezet en dus gegranu= 
leerd zyn; hoedanig eene VaLENTyN heeft 
afgebeeld , die daar door ruuw was als Sagryn= 
Leder. Men vindt het Stompe end dikwils met 
Knobbeltjes , als ’t ware gekroond. , 

In Oostindie geeft men aan deeze Tooten den 


naam 


Reer. MI, fe 123. RUMPH, Rarit. Te 32.f. N. & Na fe 
GUALTH. Zest, T. ze. f.D. ARGENV. Couch. T. Isa 
(12) f, O. PET, Gaz. To 47. f. Ito SEB. Kab. 1IL T. 47e 
f. T-4. & T. 46. fe I-4 REGENF Conch. 20, T. 5e fe 530 
KNoRR Perzuin, I, De Pl, 7e fe 4e Ple 15. f° 2e IV, Di 
Pl KAREL Te 

1. DEEL, XVI STUK. 


46 BESCHRYVYVING Vv AN 


VL naam van Ringhoorens, om dat men die ovér- 
XLVIL ‘dwars doorzaagt tot Ringen ; welke dan vari 
Hoorp- de Europeaanen , zo wel als vande Ínboorlingen 5 
STUK, aan de Vinseren gedragen worden , tot fieraad; 
en dikwils met Goud beflagen: Deeze Tooten 
worden ‚beter daar toe geagt dat anderen, 

ret Dier. Het Dier aangaande , deszelfs Vleefch legt 
bloot in de Mond, behalve aan den bovenften 
hoek; alwaar het een kleine Nagel heeft, die 
gekleurd is met geele en zwarte Streepen. By 
de Snuit fteeken zy een fmalle Tong ui: , met 
geel of.licht rood gezoomd,; Zy zyn omge- 
ven met een dun Vliesje, ’t welk daar aan vast 
houdt, en ten eerften moet afgefchraapt wor- 
den. Haar Melicera is een rondagtig Klontje 
van dikke Draaden , als verward Zeilgaren , 
wit, rood en Kraakbeenagtig, zynde, zo wel 
als het geheele Dier, goed om te eeten. De 
meeften en mooiften vindt men in de Ulias- 
fers , en eenige weinigen op Hitoe en klein 
Ceram. 

Rumrurus getuigt verder ; dat deeze, zo 
wel als de andere Tooten , wanneer menze 
uit Zee haalt, met een Wolagtige Slymierige 
Huid bekleed zyn; doch welke ligtelyk daar 
afgefchraapt kan worden. Ook hebben deeze 
Hoorens geen Dekzel tot fluiting , maar het 
Dier trekt zig zo ver binnenwaards, dat men 
‘er niets van kan zien; en is, voor ’t overige, 
door de naauwte der Mond-opening genoeg= 
zaam befchut tegen uiterlyk geweld, Het is 
een Slak, (Coor) 


DN 


DE ToOooTEN. 47 


(291) Toot, die de Schaal witagtig heeft , 

| met blaauwagvige Banden in de langte 
en Streepswyze Ringen overdwars, die 
door wit en bruin zyn afgebroken. 


Schoon deeze in ’t Werk van Rumenrus 
ook voorkomt , kan men daar doch niet uit 
vastftellen, dat het een Oostindifche zy; alzo 
de Uitgeever ‘er deeze Hoorens ingevoegd 
heeft, onder den naam van Kroonhoorens; doch 
dewyl ’er andere Kroonhoorens zyn, is’ bee 
ter , deeze te noemen Ároon- Tooten , dat is 
Gekroonde Tooten, om dat zy gemeenlyk 
met Knobbeltjes, op de Gieren, aan ’t dikfte 
end gekroond zyn en fomtyds als gepaarld of’ 
met Paarlen verfierd, Zy zyn thans, niet on« 
gemeen groot zynde, van weinig waarde, 


(292) Toot , die de Schaal Kegelvormig en 
wit heeft , met bruine Stippen, 
| Die 

(291) Conus Testà albidà, Fasciis longitudinalibus lividis, 
Cingulisque linearibus albo fuscoque articulatis, M. Le. U. 
550, Ne 152 Kroonhoorn. RuMPH. Rar, T, 34 f. Hs Is 
GUAL TH, Tel. Te aasf, A, Corona Imperialis. ARGEN vo 
Conch. T. 15, (12) fe Fe REGENFE, Conch. 12, Te 3e fe 350 
KNORR Perzam, IL. D. Pl, Ire f, 2. 

(292) Conus Testâ Conicâà albâ, punêtis fuscis, Me L. MU 
55I. Ne 153, BONANN, Recr. III, Te 363» 132, Voluta 
Mnficaliss RumPH. Rar, T, 31. f D, GUALTHe Zest, 
Taz. f. F. T. 2e f. O, Ge ARGENV. Conch, T.15. (I2)s 
f. Le REGEN EF, Cinch, 12e Te 3e fe 29 & Te 4e fa 460 
KNORR Verzam. Ie De PL, 16, f, 3, Pl, 17, fe 4, IlIs Do 
Pl, 3: fia) enz, 

E. DEEL. XVI, STUKe 


VL 
AFDEEL. 
CEVA 
Hoorp-» 
STUK. 


CCXCI. 
Conus 
Imperialis, 
Kroon. 


CCXCII, 
Conus 
Litteratuss 
Tyger. 
Toot, 


â BesecuRyeiNe var 


VL Die Hoorens, welke Rumruruê Volubd 
an Muficalis , dat is Muzyknooten- of Letters 
Hoorp: Jooten tytelt , worden hier verward met de 
STUK. Tyger- Tooten, Zülke van de laatften, welke 
men Witte noemt, hebben dikwils Letterag- 
tige Karakters onder de Stippen verfpreid; die 
in eenigen rond of ovaal, in anderen byna 


dige verfcheïdenheid heerfcht in deëze Vlak- 
ken; gelyk LíNNdmus dit zelf aantekent, 
zeggende; dat fommigen bruine Stippen hebs 
‚ben, die byna gelyk van figuur zyn , zonder 
geele Banden ; anderen met twee 5 anderen 
met drie geele Banden; fómmigen zyn boven- 
dien ook bruin gevlakt; ten vyfde flag heeft 
de geele Banden E€n Vierkante Stippen ; een 
zesde is wit met roodè Vlakkén , die veelal 
famenvloeijen; een zevende is wit met paarfch- 
agtige Vlakken en Stippen; Hier fchynen dér- 
halve de Italiaanfche Vloeren, Moesjes-Too= 
ten en verfcheide auderen, die den Top 
platagtig hebben, ook gemeend te zyn. Zy 
komen ùit Oostindie. 


&exeni. (e93) Toot, die de Schaal Kegelvormig en 


Conus 


Generaliss 8 lans 

Spelde» 

EET (293) Conus TestÂ ConicÂ nitidà, Spirâ planâ muricatâ, 
oot, 


Anftaétibus canaliculatis. Syst, Nac, Xl. Lr ST. Conch. T, 
276. f. 35, RUMPH. Rar. T. 33, fe Y. GUALTH. Zeste 
T. 20. f, G. ARGENV. Conche T. Iso (12) fe FT. REGENFS 
Conchs T. 6e f. 65, PET. Gaz, Te 27, É; 11e KNORR Verzanrg 
Es D, Pl, 7e f© 3e III, De Bla 17e fe4s 53 Dle 19e fe 3e 4 


vierkant zvn, als Mufteknooten. Een onein= 


' 
i 
& 
| 
Â 


PLAAT CXX. 


Ik | 


| alu 


T.C. Pils fect 


DE Tooren: 49 


glanzig heeft, het breedfte end plat en 
gefpitst , met de Gieren Geutswyze uit 
gehold. 


_ Wegens de Golfswyze Tekening op de witte 
Banden noemt men deeze Speldewerks - Kusfen 
bf Speldewerks- Toot; in ’t Franfch Flamboyan- 
te of Vlammende; alzo zig op dezelve als 
Vlammetjes, uit de Donkere Banden voortkoe 
mende, vertoonen. De Grondkleur wordt van 
D'AKGENVILLE Purper of paarfch gerioemd ; 
GUALETHIERt zegt Saffraankleurigs Ru ms 
parvus bruin, en anderen noemenze de gebande 
Olyve- Toot, als ware zy Olyfkleurig. Roest- 
kleurig of geel, met een fchoonen Glans ; zegt 
Linnmùs. Volgens de genen, die ik” er van 
heb, verandert de Kleur van roodagtig bruin 
tot bruinagtig geel, en de Vlammertjesop de wit- 
te Banden zyn mét de Gr ondkleur overeenkom= 
Îtig. Het fpitfe Topje, in ’t midden van 
breedfte end, onderfcheidt deeze Toóten van 
‚_deanderen. Zy komen uit Oostindie, In het 
Kabinet def Koningin ván Swêcderi ontbrak, 
dat zeldzaam is, deeze Soort. 


VL 
AFDEEt. 
XEVIII: 
Hoorpn- 
STU Is 


Wy geeven ‘erde Afbeelding vari; met het Diep Het Diers 


), C£X. 


Jr 
daar in, wolgens D'ARGENVILLE. Aan de Fig, 14 


Punt van de Toot komt een ronde Hals uit, 
met een gehoornden Kop ; die veel naar een 
Slakken Ld gelykt; doch de Oogen ftaan 
Hier, als cwee uitpuilende zwarte Stippén ; élk 


| ie D aan 
1 DEEE, XVIe STUK, 


VI. 
Ärveer. 
NTV ELL 
Hoorp= 
STUK, 


CCXCIV. 
Conus 
Virgo. 
Mena:ste 
Toote 


/ 
52 BESCHRILVING NAAN 


aan een zyde van een Hoorntje, en de Bek ig 
een rond Gaatje midden op ’tbreede van den 
Kop (*). Uit de langwerpige Opening van 
de Toot komt een breede Lap te voorfchyn;, 
die voor Voet verftrekt, en een klein ovaal 
Plaatje, dat Hoornagtig is, aan het ééne End 
heeft. Dit kan maar een klein gedeelte van, 
de Opening fluiten. Boven den Hals vertoont 
zig een Geutswys’ deel , dat naar de andere zyde 
helt , en beftaat uit een famenvouwing van 
het Vleesagtig deel , ’t welk in fommige an- 
dere Hoorens tot omwinding ftrekt, derhalve 
de Mantel genaamd, 


(204) Toot, die de Schaal Kegelvormig heeft 
en zonder Tekening, aan de Tip blaauw: 
ati | 


RumrPuIius noemt deeze, wegens de geel- 
agtige Kleur, Kaarsjes, dach defraaiften zyn 
geheel cffen en fchoon wit, ’t welk ’er de 
zonderlinge benaaming aan geeft van Mennifte 
Toot. Die van deeze Gezindheid, naamelyk, 


Zyn; 


(*) Volgens ADANSON puilen de Oopgen niet uit , en ftaan 
digter aan *t end van de Hooventjes , die ook zo ípirs niet 
zyn. De Bek is een gefronfelde Opening , een weinig beneden 
‘rt end van den Kop. Daar kan wel eenig verfchil zyn in het 
Dier van byzondere Tooten, … 

C294) Conus Testâ ConicÀ nitidâ, Bafi coerulescente. M, L. 
U. Ssst. Ns 154: Cereola, Rum Pr, Rar. Te 3Iojfe E‚ RE: 
GENE, Conch, T, Bf 19, GUAL TH. Test, T: 20, f B 
KNORR Verzam, Ille De Pl, 22, É, Ie 


VOE oi, … 


DE Toor N. st 


| yn, van ouds, wegeris hunne zuiverheid van, VL. 
__Gewaad, met weinig of geen overtollige Sie- EE 
raaden, berugt. Gemeenlyk; echter; blinkt Hoorp- 
‘er eenig geel in door ; doch met geele Ban-STUK. 
den of Bingen „ of met roode Vlakken , ziet 
men ze zelden; Haar algemeene Kenmerk 

Bs: is, dat Zy het Mond - end Violetkleur of Pure 
peragtig blaauw hebben. De Top loopt Ke. 
gelagtig , zonder Sleuven of Knobbeltjes Ly 

vallen zeer groot. ik heb ’er een, van zee 

Duim lang en vier Duim bteed. Dat men ze 

in de Afrikaanfche Oceaan vindt is niet on- 
imooglyk , doch die van RumrPuius zyn in 


Oostindie waargenomen; 


(295) Toot, die de Schaal Kegelvormig en ccxcr‚ 
glad heeft, aan de Tip bruin , het breed. Corus Cas 


UN Pilaneuss 
fte end eenigermaate verheven. Kaas- 


Toots 
Van deeze komen veele Verfcheidenheden 
teh opzigt van de Grondkleur voor. Men heeft 
‘er die Grasgroen zyn; en de zodanigen , 
die 


(295) Conus TestÂ ConicÂ glabrä, Bafffuscà, Spirà converâ, 

d, M. Li U, 552, Ne°15s B. GUALTH. Zest. T. 20. f. £ 

ye Voluta fasciata fecunda RUMPH, Rar. Te 33e f, Xs 

GUALTH, Test, Te 22e fe M. BONAN N Reer. IL T, 139, 

, ARGENV, Conche Te 15 (12) f. K. OLFEAR. Muse T. 31. 

6,5. SEB. Kab. Ile T. 42e fi 23— 25e REGENE. Conch, 

T.7, à BONANN. Reer. Ill. T. 361, SEB, Kab, IN, Te 

Az. f. 294 305 32, 28, 354 KNORR Verzam, Ie De Pl, Zé 
BOG PL 15f, 3, Vi Di Pl. 16. fe aa 

Do 


Kk DEÉL. XVI, STUG 


VL 


ss BESCHRYvING vAR 


Orde die men Groene - Kaas Tooten noemt, hebben 
XLvIl eigentlyk den naam aan deeze Soort gegeven: 


Hoorp- 
STUKe 


CCXCVL 
Conus 
Miles. 
Arkanse 
Garen. 


Anderen wyken van ’t Groen af en worden al- 
lengs bleeker of geelagtig Groen , tot bleekgeel 
toe. Eindelyk komen ’er ook voor , die bruin- 
agtig geel, en dus aan de Kleur niet van de 
Speldewerks - Tooten te onderfcheiden zyn. De 
Geftalte maakt een genoegzaam verfchil. De 
Speldewerks- Tooten zyn ten minfte eens zo 
lang als breed : deeze Kaas- Tooten maar an- 
derhalfmaal, Zy hebben drie witte Banden „ 
en deeze maar twee, die met bruine Vlakjes 
geboord zyn, De Tip van de Kaas- Tooten 
is bruin ,en het breede end loopt allengs verhe- 
ven op, zonder zulk een fpits Puntje, dat uic 
een Vlakte opryst. als de Speldewerks - Tooten 
hebben. In het groeri zyn deeze Kaas - Tooten ook 
geringd met bruine Stippen, en de Grondkleur ; 
* zy groen of geel, loopt naar het midden van 


den Top opwaards, Men krygtze uit Oosts 
indie. 


(296) Toot, die de Schaal Kegelyormig en 
ruww heeft, aan het Mond-end bruin, 
met den Top verheven. 


Dit is de Voluta flofa van RuMrúrus; 
wel= 


{296) Conus TestÂ ConicÂ rudi , Bafi fuscâ, Spirâ convexâ, 
Syst. Nat. Xlle, RUMPH. Ran T, 38. f‚ We Pfendo-Archia 
thalastus. ÁRGEN Vv. Conch. T. 55, (12) f. Le SEB. Mus, 


SII, T. 42 f. 23, 24, 25e KNORR Ferzam, Ie De Bl, 15% 
6 dy UL B, Pl. Is f, Je 


vE ToorTEN. eG 


welke die Autheur een plompe Wel noemt, , HE. 
met een rondagtig Hoofd en ftompe kanten, XLVIIL 
zynde het Lyf getekend met fyne rosfe Ader. Hoorp- 
tjes, als of het bruin Arakans Garen was, en STUÉ 
bovendien met eenige breede Banden van ge- 
mengelde Kleur. De Franífchen noemenze 

Naveis , volgens D'ARGENVILLE. Her is 

een onedele Hooren zegt LIiNN&EUs; en 

daarom heeft hy ’er mooglyk den bynaam van 

Miles aan gegeven; doch men achtze ten min- 

ite zo veel als de Kaas- Tooten, die hy Capi- 


‚ zaneys tytelt. Zy komt uit Oostindie. 


II. Die Peeragtig en aan’ den Top gerond 
__zyn, anderhalfmaal zo lang als breed, 


(207) Toot , die de Schaal geel heeft s met CCXCvir, 


° Conus 
bruin- Purperagtige Streepen , welke py, n 
Tukkig ZYN, overlangs. Moril je, 


Hier zouden , volgens de aangehaalde Af. 
beelding van BoNANNri, die Tootjes fchy- 
nen bedoeld te worden , welke men Moriljes 
noemt3 doch, dewyl Linneus zegt, dat zy 
zeer zeldzaam en kostbaar zyn, moet ik daar 
grootelyks aan twyfelen, 


(293) 


€297) Conus Testâ flavâ , lineis fusco-purpureis longitudina= 
libus ramofis, M‚, L. U. 552. Ne 156. BoNAN Ne Recr. Te 
3332 KNORR Werzam. III, D. Ple 4, f, 2e 
D 3 


S BESCH RPPVIEN SG TA 


VL (298) Toot, die den Grondfleun TUUW geftip- 


Arprel. 


XLVIIL peld heeft. 
Hoorp: 
STUK. Dit geeft de Ridder op als een Kenmerk 


coxcval der Ádmîraalen ‚ waar van hy in ’t Kabinet 
Ammiralis, der Koningin van Sweeden verfcheidene voor 
Admiraal, zig hade. In deszelfs befchryvinge verklaart 
zyn Ed, zulks nader, zeggende; „ de Schaal 
s, is Kegelagtig verhevenrond en Peervormig, 
> glanzig , ‘geel met een witten Rand; heb- 
„‚ bende den Grondfteun ruuw door dwarfe 
s> Streepjes, die uit verheven Stippen beftaan. 
‚Zy loopt aan den Top Kegelagtig uit”, 
Hy telt de volgende Verfcheidenheden daar 
van op: &. De Schaal Vleefchkieurig met witte 
Banden; de middelfte breeder en wit, met een 
Arm, die Tegelroad is, zwart en wit gevlakt. 
B. De Schaal Tegelrood , met fcherpagtige witte 
Vlakken: drie Banden met naauwlyks zigtbaa- 
re Lyntjes Netswyze doorweven; de middel- 
fte met een gewrichten Gordel. y, De Schaal 
bruin ‘Fegelrood , met witte Vlakken van ver- 
fchillende grootte, en met vier Netswys’ door- 
wevene geele banden omgord , waar van de 

eer- 


(298) Conus 'Testà Bafi punttatoefcaDbrâ, M. Le U. 553. N, 
157. Summus. B. RUMPHe Muse T, 34e fe B. ARGENVe 
Conchb. Farl5e tE) Neb ET, Gaz, T, 28. f. 4, male, SEB, 
Jus. HIT 48.6 4o 59 6e Ordinariuse 7e RUMPH Aus, 
T. 34. f. C. KNORR Verzam, IV. Pl. gh fe Occidentalis, 
& RUMPH. Jfus T, 34 f. D. Cedo nulli, €, SE Be Ms, 
Ille T. 48 f, 3. KNORR Verzaa:, VI. D. Pl Ie 


DE ToorEN, 55 


eerfte by den Rand van % Top-end, de twee- 


de laager geplaatst, de derde in ’t midden en ATDEEL. 


‚breeder is, wordende door een Tegelroode; 


ftreep ‚ met wit afgebroken , in tweeën verdeeld; srux, 


de, vierde. aan het dunfte end van de Toot. 
De eerfte zou de Opper-Admiraal ; de tweede 
de gewoone en de derde de Westindifche Ade 
miraal zyn. | 

In de laatfte Uitgaave van het Samenftel der 
Natuur maakt LiNNmaus de volgende onder. 
fcheiding. De Opper-Admiraal, zegt hy , heeft 
de Schaal Roestkieurig met daar op verfpreide 
witte Vlakken, en vier geele zeer fyn Netse 
wyze geftreepte Banden, den derden met een 
wicten gevlakten Riem: de gewoone Admiraal, 
de Schaal Tegelrood, met fcherpe witte Vlake 
ken , en drie wicte eenigermaate Netswyze 
Banden , den middelften met een gewrichten 
Riem: de, Wesvindifche, de Schaal Tegelrood 
en wit gevlakt , met vier geele Netswyze 
Banden, hebbende een gewrichten Riem: De 
Cedo null Toot, de Schaal legelrood met wit- 
te Vlakken en drie Gordels , den bovenften 
famengefteld , altemaal geftippeld, 


Die Riem, den middelften geelagtigen Band oppere 
in tweeën verdeelende, en dus denzelven tot Acmial. 


twee Banden maakende, waar van de Toot ‘er 
dan vier heeft , wordt voor het onderfchei- 
dend Kenmerk der Opper - Admiraalen gehou- 
den, welke thans nog het meefte in achting 
Da on- 

L DEEL. XVL STUK. 


VL 


AFDEEL: 


„ós VII, 
Hoor p- 
STUKs 


Admixaale 


e6 BESCHRYVING VAN 


onder de Admiraalen zyn. De Grondkleur is 
geelagtig bruin , met wat bruiner gevlamde 
Streepen, en doorzaaid met helder witte Plek« 
jes; die der Banden is geelagtig „, met een zeer 
fyn Netswys’ geweefzel van Streepjes, dat 
men naauwlyks zonder Vergrootglas kan zien. 
Dit flag, zo wel als het volgende, komt uit 
Oostindie en fchynt alleenlyk, wegens de zeld» 
zaamheid, aan Rumrgius onbekend te zyn 
geweest. VALENTYN telt ’er verfcheidene 
op, die door de Liefhebbers, in Holland, 
ten zynen tyde bezeten werden. Men vindt- 
ze, als hier onder, afgebeeld (*). 

Die Tooten, welke van dergelyke Kleur en 
Geftalte zyn, doch den gedagten Riem misfen, 
en dus maar drie of twee Banden hebben „ 
noemt men Admiraalen. Deeze vallen zo groot 
als de voorgaanden, en nagenoeg van de zelf- 
de Kleur , wordende ook weinig minder ge- 
waardeerd. Voor de gene, die by Rum- 
Prius afgetekend ftaat, werdt eertyds vrug- 
teloos vyfhonderd Guldens gebooden, zo de 
Aantekenaar meldt. ‘Tegenwoordig zyn zy 
wel nog in veel agting, doch op ver naa zo- 
danig niet ; dat de Admiraalen, gelyk LinNaus 
zegt, thans de kostbaarften zouden zyn onder 
de Hoorens en Schulpen Ct). | 

Be- 

(*) RuMPH. Rar. T, 34. f. Be ARGENV. Conch. Te 
15. (ta) fe Ne SEB: Rab. IL, T. 48. fi 4,5,6. KNORR 
Yerzam, 1, De Pl, 8. f. 2e 


(+) Individuis horum dives est Mufeum, qui pretio ante» 
cellunt omnia Conchylia, Mus, Louifa Ulrica, pe 553e 


DE ToOooTEN. $7 


Behalve deeze Oostindifche, hebben wy ook VL 
Westindifche Admiraalen, die in veel minder Sn 
agting zyn. Hier van ípreekt LINNZUs in Hoorn. 
de derde plaats , en zegt, dat zy de Schaal STUK. 
Tegelrood met. witte Vlakken hebben, en vier Westindie 
geele Banden , Netswyze doorweven, bene- miraal, 
vens een gewrichten Riem, Zy zouden dan 
byna niets van de Opper-Admiraalen verfchil- 
len. Ik merk aan, dat deeze dikwilshet Tops 
“end gekroond hebben met kleine Knobbeltjes 
C£) , het welk ik in de anderen niet waarneem. 
Voorts verfchillen zy ongemeen van die in 
waarde en op zig zelf in Kleur. | 

Daar is een Toot, die alle de voorgaande Cedo Nul 
in zeldzaamheid overtreft. Men noemtze bek 
wegens haar uitneemende Schoonheid, Cedo 
Nulli, dat is Ik wyk voor geene. Een Exem- 
plaar, uit de Zuidzee afkomftig, is in ’t Kabi- 
net geweest van wylen den Auditeur ne LA 
FAILLE, wien 'er duizend Guldens voor gee 
booden waren, zomen verhaalt. Naderhand, 
deszelfs Liefhebberyën verkogt zynde, is het 
in handen gekomen van den kundigen Heer 
LyvoNNeET. Anderen, evenwel, getuigen „dat 
deeze Toot, uit het Kabinet van den Heer 
DE LA FAILLE, in ’t jaar 1732 in ‘'s Hage 
geveild, door een Koopman zoude gekogt zyn 
ten pryZe van zo2o Franfche Livres, voor 
den Koning van Portugal, in wiens Kabinet 

Dis ONZ 

(*) Zie KNoRR Verzane V‚ De Ple 24, 25e fo 5 & Vlo 
D. Pl. 1, fe 2, enz, 

Ì, DEEL, SVL, STUKs 


58 BESCHRYVING VAN 


VL zy zig zou bevinden (*). Hoet zy , naar 
SPE die Stuk zouden de Afbeeldingen, by Srsá 
Hoorn. €en D'ÁRGENVILLE, gemaakt zyn (tf). Zie 
PUK hier deszelfs befchryving, volgens den laatste 

genoemden Autheur. 
„> Het ís een groote Toot, die tanhén geel 
ss Agtigen Rok van één gefcheiden heeft door 
s» vier Banden , waar van de laagfte en middel- 
s, fte door verfcheide onregelmaatige witte 
s, Marmeringen afgeperkt zyn5 de twee ande- 
ren gevuld met: vier Koordjes van witte 
Stippen, en de laagtte heeft ‘er maar drie, 
„‚ die geheel vereenigd zyn. De Top begint 
s met een Band, van dergelyke onregelmaati- 
s, ge witte Tekeningen, even als de Band van 
9» ‘Et midden. Daar boven zyn agt ronde Snoe= 
> ren, gefpikkeld met witte Vlakken, die ein- 
digen aan een Knopje van die zelfde Kleur.” 
De befchryving in 't Werk van Sen A isdui- 
fter. Volgens dezelve „ isde Kouleur Grond- 
wit, met een breden Bandt, die hoog Ci- 
> troengeel is, daar vier Snoertjes, als grote 
en kleine Pareltjes, over heen geregen zyn, 
„, deels Parelachtig , rood , lichtblaauw en 
3 Oranjeverwig , zo van boven over ’t Lyf 
als naar beneden. Over het Lyf is dit Schep- 
zele zo vreemd gebeeld, en met hoog Oranje- 

s> geel, 


53 


52 


99 


(*) Catral, raifinné de Coguillese p. 19, Zie KLEIN Offrac. 
pe Zo 

({) Sr. Kabe Ille Ple 48 f. 3e ARGENVe Suppl, Te Te 
Lett, He 


DE ToaorTEN. Nl 


»» geel, lichtblaauw en rood, uitgemonftert, ‚VI 
‚ dat het niet wel te befchryven is. Het Top- srvi 
, Einde is mede uitermaten fchoon gemar- Hoorn- 
, mert.” De Latynfche Vercaaler heeft dit STUKe 
zo begreepen , dat de gezegde breede Band 
Spiraal of Slangswyze om de Toot zou loopen, 
en dat in die Band zulk een Toeftel zoude zyn 
van verfcheiderley Kleuren (*). 

De Gekleurde Afrekening , van dit raare 
Stuk, door een voornaam Konftenaar gemaakt , 
die ik thans in handen heb, is veel meer met 
de befchryving van D'ARGENVILLE overeen- 
komttig. De Grondkleur , over de geheele 
Toot, is Oranjekleurig geel, met wit uitgemon- 
fterd. Men kan ’er, behalve de Gieren van 
den Top, vier Banden in waarneemen, van 
welken de bovenfte, of digtíte aan den Rand , 
vier Snoeren heeft, die wit gepaarld zyn: hier 
aan volgt een andere Band, die breeder is, uit 
onregelmaatige Tekeningen famengetteld , de 
derde Band heeft twee Snoeren als Paärlen, 
en de vierde aan de Punt beftaat wederom uit 
Tekeningen, die wat verward zyn. Men zal 
de Kopy van gedagte Tekening vinden in ’ 
Werk van Knorr ,over de Hoorens en Schul- 
pen (f). | (299) 


(*) Ex albo perfundata lato cingitur vinculo, faturate ci- 
ino, quatuor funiculis, colligataram veluti Margaritarum , 
majorum et minorum , apparatu conftantibus ex rubro, Aran- 
tio 8 dilute ceruleo , Margaritarumque colore piâis , distin&o, 
a Capite fpiratim verfus inferiora circumflexo, 

(Ì) KNORR Perzam, VI, De EL 1. f‚ 1, 

l. DEEL, XVL, STUK | 


Eo BeEsSCHRYVING vaAN 


VL (299) Toot , die de Schaal Tegelrood heeft 


Arpcer. 


XLVIII, met witte Wlakken en vier ongevlaktg 
Hoorp- geele Banden, den tweeden hoekig ver- 
STUK. deeld, 

CCXCIX, 

Conus 


Ficarius. Wat eïgentlyk de Pice-Admiraal zy, is men 
Miete het onder de Liefhebbers niet eens. Die by 
__Rumrrrvs, Letter EF, wordt afgebeeld, zegt 
men daar de regte te zyn van dien naam; be- 
fchryvende dezelve als een zeer ongemeene 

‚ Hooren, hoog bruin van Kleur en wit gevlakt, 
hebbende een witten Band, met fyner bruine 
Aderen, die ‘er in ’t midden door heen loopen, 

en zeer hoog getopt zynde. Dezelve komt in 

’t geheel niet overeen met die van D'ARGENe 
VILLE, hier aangehaald, welke men gemeen- 

lyk een Admiraal noemt, hebbende de Perken, 
tusfchen de Banden , gemarmerd met witte 
Vlakken op een geelen Grond, en de Banden 
zonder Riempje in ’t midden: maar, voegt hy 

‘er by, », die de Hollanders ice - Admiraal 

9, noemen , is verfchillende. „Zy heeft een 

» witten Grond, met lange als van één ge- 

‚‚ fcheurde Vlakken, diedonkerrood zyn , en een 

‚> geftipte Streep omtrent het midden, gely= 

‚> kerwys in de Admiraal.” Het verfchil in 

8 de Tekening tusfchen deeze, daar meer op ge- 
let 


(299) Conus Testà TestaceÂ albo maculatÂ , Fasciis quatuo 
flavis immaculatis , fecundà angulo divifà. Syf. Nat, XII. 
Archithalasfus fecunduse ARGEN Ve Conche Te 151 (tz) fe He 
KNORR Verzam Ve De Pl, 24 f, 4e 


pre ToorTEN: 6x 


fet wordt dan in andere Tooten, en de waar. VI. 


dy, welke iedereen de zynen hoogst doet fchat- Ee ed 
ten, zal dit Gefchil wel eeuwig maaken, Hodri 
- STUK. 


(goo) Toot; die de Schaal Kegelyormig effen _ccc. 

en glad heeft, met de Gieren aan den a 

Basterd. 

Top flomp en befchreeven. pienter 

Deeze is geel en wit gevlakt met dwarfe 
Streepen, die zeer talryk zyn , uit wit en 
bruin famengewricht, zegt LinNaus. Hy 
wist de plaats der afkomst niet. Die, welke 
men Steen - Admiraalen noemt, zouden , met ee- 
nige verandering , hier geplaatst kunnen worden. 


(3ox) Toot, die de Schaal Rolagtig effen en ee 


Onus 
glad heeft. Nobilis, 
zn 


artée 
De Franfchen noemen alle Eise Tobteniee 


de Luipaard of Tyger , onder welken de 
Geele of bruin.geele zeer gëagt zyn, en hoo- 
ger getopt dan de gewoone Harte - Tooten. 
De Schaal van deeze is zeer glanzig , geel, 
met Streepen van donkere Stippen en witte 
Vlakken daar op verfpreid, zegt LiNNeus. 


(302) 


(300) Conus Testâ Conicâ levi glabra, Spire AnfraGtibus 
obtufis fcriptis, Syst, Nat, Xll, KNORR Verzam, VI. D. Fl, 
Ee f, 5, 

(zor) Conus Testâ fubeylindricâ levi glabrf, M, Ls, U, 554 
Ne. 158 Tigris lutea, ARGENV. Conch, E, 15. (12) f, M 
KNORR WVerzam. IV, D, Pl, 17. fe te 

Te DRELs XVIe STUK, 


6 BESCHRYVING VAN 


VL (5oe) Toot, die de Schaal omgord heeft met 


zien fmaile Streepen , welke uit wit en brit 
Hoos _famengewricht zyn, 
STUK. 


cceu. Dat men , volgens den gewoonen Spreek- 

Conus 4 

Genuanus, tant , in ’t Werk van Rumrnrius deeze 

Pasen. Hoorn een Geneefche Toot genoemd heeft, zal 
onzen Ridder aan de woonplaats hebben doen 
twyfelen, Men heeft daar mede gemeend een 
Guineefche 5 als zynde dezelve van de Kust 
van Guinée afkomftig. In ’ Franfch geeft 
men den naam van Mile de Papillon aan de 
fraaiften , wier Banden als de Wieken van 
fommige Kapellen ge-oogd zyn. ‘Tusfchende 
breedere Streepen , die dezelve omvangen, 
zvn fmallere geplaatst en de Grond is geel- 
agtig Roozekleurig bont. In fchoonheid vol- 
gen deeze Tooten aan de Admiraalen ; gelden= 
de wel eens tot vyftig, zestig Guldens. Zy 
komen ook uit Oostindie. 


eccir.- (303) Toot, die de Schaal aan de Tip wite 
Conus gerand en geftreept, de Gieren van het 


Giaucus, 
She ftompe Top end tegen elkander aange 
ai voegd heef bs 

De 


(302) Conus Test cingulis linearibus, albo fuscoque artieu= 
latis, M‚, Le Us 554, N- 159, Geneefche Toot, RumPH, 
Rar. T. 34. f. Ge BONAN Ne, Recre Ill, T. 5374 SEBe Muses 
IH. T. 44e fe 1°5 & T. 48 fc 1,2; 5. Ala Papilionis, AR= 
GENV. Oonch. T. 15. f. V. KNORR Werzan, II, De Pl, I, fo Te 

(303) Conus Testâ Bafi emarginatâ flriatâ, Spire ineumis An« 
fra@ibus contiguis. Me L. U, 555, N. 160, RU MPH, Rars 
T, 33. f, GG, KNORR Verzam, Ill, D, El, 27e fé 24 Se 


pe Tooren 63 


_ Pe reden der benaaming is blykbaar uit de VL, 
Afchgraauw blaauwagtige Kleur, met Stree- EE 
pen, de foot omvangende, die uit Stippen Hoorp= 
beftaan, waar van ‘er twintig of dertig in de srus. 
langte zyn, volgens het Exemplaar, dat zig 

in ’t Kabinet bevondt van de Koningin van 
Sweeden. De Schaal is Eyvormig , weinig 

langer dan dik en heeft de grootte omrrent 

van een Pruim. RumrPnrius geeft ’er den 

naam van Boterwegje van Boero aan, wegens 

de plaats der afkomst in Oostindie. 


(304) Toot, die de Schaal bultig, bruin. ccerv‚ 
blaauwagtig gewolkt en fpits , aan de Canes 


ĳ Monachus. 
Tip geftreept heeft. Schildpad. 


Tost, 
Volgens de Kenmerken wordt hier de Schilde 
pad- Toot bedoeld, hoedanig eene ook die van 
BOoNANNI ís, dus genaamd zynde wegens de 
Wolkagtige Tekening en Vlakken. Die, wela 
ke Rumrnrius Graauwe Munniken of Oude 
Wyven noemt, zyn hier van verfchillende, 


(gos) Toot, die de Schaal Afchgraauwagtig eccv. 
en met langwerpige Stippen omgord heeft. pal hi 
lan Gradäwa 
Menaike 
(804) Conus Testà gibbâ fusco-cerulescente-nebulatâ , acutà, 
Bali friatâ. M. Le U. 555, N. TÓr, BONANNe Reèr, IIIe Te 
126, Capucinus five Anicula, RUMPH, Aar. T. 33, f‚, CC, 
REGENFE. Cozch, Te Io. fe 63, KNORR Werzam, III. De 
BIG Ei 2. VD. Ple 18, £, 4e 
(305) conus Testâ cinerascente, punâtis oblongis cinââ, 
Me 
Is DEEL. XVI, STUG. 


é BeseunrzyviNe vAR 


VL Van deeze Soort zyn ’er verfcheidene, die 
EVE van fommigen ook Eikenhouts- Tooten ge: 


Hoorp- noemd worden: 


STUK. ark pes | 

cccvr. (306) Toot, die de Schaal Eyvormig heeft 
Rofan aan de Tip rimpelig en Doornagtig 
Asiche. ruuw „ van boven Keg gevang yerhe= 
pocfter 

of Agaate venrond. 

Toot. 


De aangehaalde Afbeeldingen verfchillen 
grootelyks. Die, welke Rumrrius As/che- 
poester noemt, zyn over * geheele Lyf donker 
Afchgraauw , glad en blinkende, doch hier en 
‘daar met een zwart Plekje getekend. Zy ge: 
Iyken van Kleur wel wat naar de Geplekte 
Katjes, waar van wy in ’t vervolg zullen fpree- 
ken, maar zyn veel ronder aan den Top. Die 
van PARGENVILLE is Tootagtiger en heeft 
twee witte Banden. Die van GUALTHIERI 
is zeer fraay donker ; zwart, ros, blaauwag- 
tig en wit gewolkt. Hoe zal men dit te fa- 
men brengen; en begrypen, dat deeze Toot 
vit Afrika komt, volgens LINNA us? 


Kd 


(307) 

M. L, U, 556. N, 162, Minimus, ARGENV. Conch. T. 15: 
(ie) £, A. KNORR Verzam. III, D. PL, 16. f. 3, 

(306) Cunus Testâ ovatì,; Bafi rugofo muricatoque fcabrâ 

$pirà conico-tonvezâe Ms Le Us s56. N, 163, Voluta cinerea, 

RUMPHe Rar, T, 32e fs R‚ GUAL TE, Zest. Te 25e f. Ro 


ARGENV. Conche Te 15e (12) f. DD, KNORD Verzam, IE 
PD: Pie Ï2, pe de 


De TT ooTEN: | bs 


(397) Toot, die de Schaal Eyvormig en Wit ne et 
heeft , met Netswyze geele Banden. _ XLvIIL 
Hoorp- 

Dit is een zeer raar T'ootje ; dat nimmersTUk. 
groot en zelden een Duim lang valt, zynde CCNI 


nnws 


taamelyk dik naar de langte en rondagtig van Afercators 
boven. Het heeft de Schaal van grootte als ge” ae 
een Beuke- Noot, wit met twee Ben. die 
breed, geel en Netswyze gevlogten zyn, de 

eene in ’t midden , de andere by den Top; 

zegt LiNNmaus, Dat Hoorentje , ’t welk 
ApANrsonN onder den naam van Tilin be- 
fchryft , hier aangehaald, is in Geftalte zeer 
verfchillende, Dat gene, ’t welk BONANNI 
Cylindroides noemt, van eene lichte Goudgee» 

le Kleur, met roode Schubben verfierd , kan 
immers ook hier geen plaats vinden. De Af- 
beelding van D'ARGENVILLE drukt de wees 
zentlyke Geftalte uiet , van dit Net- Tootje , 

’t welk men ook by K Norr zeer fraay ver- 

toond vindt, doch met vier Banden. 


C 308) Toot, die de Schaal aan de Tip eent- ccevrtr, 
On Ks 

gers Berulinuss 
Botere 
(307) Conus Testà ovatâ albâ Fasciis reticulatis flavis, Me L, Toot, 


U. 557. Ne 164 ARGEN V. Conch, Te Is. (12) f. P. BOe 
NANN Reer. HIK f 136. LisT. Conch, T, 758. f. 3. & 
T. 788, f‚ 41. ADANS, Seneg, T. 6efe ZN ORR Verzane 
BORDER ref, 4. 
(308) Conus Testâ Bafi fubemarginatà rugofÂ , Spirâ planiuse 
culâ mucronatâ, M, L. Us 557. N. 169, GWALTH, Tests 
E de 
IE. DEEL. XVI, STUK. | 


66 BESCHRYVING VAN 


kde germaate wuitgerand en rimpelig heeft, | 
XEVIIL den Top platagtig en gefpitst. | 
Hoorp- Rn 

STUK. Zodanig zyn de Kenmerken der Boter=Tooten, 


of Boterweggen van Rumrnius, dus wegens 
de geelagtige Kleur genaamd, die van ApDAN- 
soN met de Tygertooten, Guineefche en Bas- 
terd- Guineefche , Lettertooten en anderen, ’ 
zy wit , roodagtig of bleekgeel van Grond, 
altemaal als Verfcheidenheden tot één Geflagt 
betrokken worden; indien zy maar, op deeze 
of gene manier, geftipt, geplekt of getygerd 
zyn. De Toot moet, bovendien , flegts den 
Top platagtig, met een klein Puntje in ’ 
midden hebben , en dergelyken vondt hy aan 
de Kust van Senegal toc zes en zeven Dui- 
men lang. De Basterd-Amadis- Tooten zou: 
den dan hier toe ook kunnen worden t’huis 
gebragt: doch de Oostindifche, Boter - Tooten 
zyn blykbaarlyk van de Basterd -Guineefche 
en Letter- Tooten verfchillende. Over *t ge- 
heele Lyf zyn zy geel als Boter , met zwar- 
te of bruine Stipjes, die op ryen ftaan, en 
Ringswyze de Toot omgorden: maar aan den 
Top hebben zy breede Aders of Streepen. 
Zelden komen deeze Tooten, die zeer groot 
vallen , volgens RumruHius geheel gaaf 

voor; 


T. 21, f. Bs OLFAR. Mus. T. 32. f, 3e RUMPH, Rare 
f.C, SEB. Kah, II. T. 45. f. 197, 105 IIe KNORR Per- 
Sm, IN D.Pl rr, fo 3e VU. D. Pl. 5. £, 2: Pl. Gok, So dk 
IV, D.Pl, 26, f‚ ze Vo D. Fl. 22, fez. Ple 24e É, 5. 


DT 0 OT EN. 67 


voor, hebbende doorgaans Streepen of leely-  VÍ 
ke Naaden. Men vindt nog een kleiner Soort, BR: 

: A V us 
daar de Karakters, zegt hy, ordentlykop ftaan ; goorp- 
gelyk in de Mufiekhooren, STUK. 


(3ce9) Toot , die de Schaal aan de Tip uit- ccarxe 


j d 7 er Co 1 
gerand en rimpelig heeft, aan den Top Fso stnus 
gefbitst en de Gieren platagtig. Jh 

ROULts= 
Toots 


Deeze, die RuMerius afbeeldt, is de reg= 
te Eikenhouts- Toot. Hy zegt, dat dezelve 
kort is en breed van hoofd, bruin, en met 
zwartagtige Draaden, als Zeilgaren , bewon- 
den. De langte , naamelyk , overtreft de breed« 
te zo veel niet als in de voorgaande Tooten, 
Zy zyn niet gemeen, en die witte Banden 
hebben worden hoog gewaardeerd; doch vees 
len doopen ook de Geele Tappen, welke deeze 
rondgaande Draaden niet hebben, mer den 
zelfden naam, De afkomst is uit Oostindie. 


(31o) Foot, die de Schaal Eyvormig en wit occx, 


heeft „ Conus 
eeft Hebrauss 


Ó 0 ER À An „ Loerene 
(309) Conus Testâ bafi emarginatà , rugofâ, Spirâ acumi- Muick, 


natâ, Anfraftibus planiusculis M., Le U. 598. N, 166. Voluta 
Filiscin@&â. RuMPH, Rare T. 3ï. f. Ve REGEN EF Conch. 
T. io, 6,47. KNORR Verzam, III. D. Pl, 1. £, 3: Pli Ie 
fi oe V. D. Pl. 25. fs 2e 

(310) Conus Testà ovatâ albâ;, Fasciis nigris ex maculis 
ftansverfis, M, Le Ue 558. Ns 167, LIS. Conch. T. 779. fa 
85, 26 BONANN, Reer, UL fe 129. Mufica Rusticorunt. 
KRuMPH, Rure T. 33e f. BB, GUALTH. Zisé, Te afs fs 
E 2 T. 


hk DEEL. XVI, STUK. 


65 BESCHRYVING VAN 


VL. “heeft, met dwarfe Banden van zwarte 

FDEEL 

XLVIIL Vlakken. 

Hoorn. | 

STUK, ÄDANSON maakt hier van een byzondere 
jk Soort , die echter ook de Moriljes , voorge- 


meld, fchynt te bevatten. [Dus komen zy dan 
voor aan de Kust van Afrika; doch waren 
omftreeks Senegal niet gemeen. Hy noemtze 
Coupet , en merkt aan , dat dezelve fomtyds 
wit , fomtyds Vleefchkleurig zyn , doorfnee- 
den van breede Banden, die naar het zwarte 
of naar het roode trekken. Deeze Banden, 
zegt hy , zyn gemeenlyk zodanig verdeeld , 
dat zy vierkante Plekjes formeeren, die naar 
grove Mufieknooten gelyken, en hier van komt 
de gewoone naam van Zoeren- Mufiek; doch 
in ’t Franfch noemt menzel’Hebraique , als of 
deeze Vlakjes Hebreeufche Letteren affchet- 
ften. Dit is echter zeer ver gezogt. Die wy 
hebben zyn uit Oostindie, en door de gemeen- 
heid in weinig agting. | 


ecex. (311) Toot, die de Schaal aan de Tip uitge 
ConusStera 
eus Mus- rand 
CATUIMs k f 
vliegen- T. Q: Hebraica ARGENV. Couch Te 15, (12) f,. G. PET. 


Scheet. Gaze 99e f. I2, SE Be Mus. Ill, T. 47. fe 28, 29, ADANSe 
Senez Ie T. 6e Éf. 5e KNORR Verzam. Ill. D. Pl. 6. fe 2, 
(s1r) Conus Testâà bafi emarginatâ ftriatâ, Spire Anfrattie 
bus canaliculatis, M Le, U, 559 N, 168. Voluta Arenata, 
\ RUMPH, Rur, Te 33e f. Z, AA: GUALTHe Zest. Te 
25. f‚ N‚,O, P. Bombyx, ARCE Nv, Conch, T. Is, (12) 
f,S. PET, Gaz, T, 75e f, Ie REGENFe Couch, Te 7e fe Za 
SEB, Mus. IIL. T. 55e f, Ie KNORR Verzam, 1, De El, 7e 
f. 5. Ve De Pl, 90 fo 6e VIe De Plo 16, fo 4o 


MeT 00 TEN 69 


rand en geftreept heeft, de Gieren aan VL. _ 
den Top met Sleuven. XIV 
Hoor p= 
De Liefhebbers maaken onderfcheid tus-STUK, 

fchen Muggen-, Vliegen-, en Vlooije-Scheeten; 

van welken Rumrurus de twee eerften be- 

grypt onder den naam van Voluta Arenata, 

dat is zo veel als met Zand befprengde Toot, 

wegens de fyne Stipjes , waar mede zy be- 

zaaid zyn, welke de laatstgemelden wat groo- 

ter en als Vlakjes hebben. D'ARGENVILLE 

noemt de eerften la Moire, dat is Moor, een 

Stof dus genaamd. De gedaante der Vlakjes, 

dan , maakt het onderfcheid, Men vindt eche 

ter van dezelven niet alleen met zwarte maar 

ook met roode Stipjes, en Vlakken uit de fa= 

menloopende Stipjes beftaande. 

(312) Toot, die de Schaal langwerpig en ge- ECCXIL 

doornd, aan den Top gekroond en {pits Paas. 
heeft. Heer 


Tot deeze Soort , die de laatfte is der ei- 
gentlyke Tooten , zal ik al de genen t’huis 
brengen , welke men Leeuwebekken of Klim- 
mende Leeuwen , ja ook fommigen die men, 
wegens de wonderlyke figuuren daar op voor- 

ko- 


(312) Conus Testà elongatà muricatâ, Spira coronatÂ acutÂ, 
M. L. U, 559. Ne 169, ARGENV. Conch. T, 15. (12) f. Re 
KNORR Verzam, IL. De, Pl. 1. f. 5, 6, 7e Vl. De Pl r, 

E 3 

L, DEEL: XVI. STUKe 


„o BESCHRYVYING VAN 


VL komende, Spookjes tytelt; en begrypen deeze 
nr altemaal , ’t zy meer of minder aan de gedagte 
Hoor Kenmerken voldoende , onder den naam van 
STUK. Leewwve- Tooten. Men vindt, naamelyk, ap 

de meeften iets , dat naar de Geftalte zweemt, 
die in de Wapenkunde aan een Leeuw gegeven 
wordt, Sommigen zyn met Knobbeltjes ges 
kroond, anderen glad, eenigen zeer fpits van 
Top , eenigen gebandeerd, en weelen gegra= 
nuleerd ; en dus voldoen zy aan den Latyn- 
fchen bynaam van varius, dat is verfchillende. 
De Grondkleur is, in ’t algemeen, wit , de 
Vlakken zyn meer of minder hoog of bruinag- 
tig rood, ja fomtyds uit den geelen bruin, Men 
dient de Afbeeldingen na te zien om wan de 
Tekening deezer ‘Tooten, die in allen byna 
verfchillende is, te oordeelen. 


3. Die langwerpig zyn, aan den Top ge- 
rond, ten minfte tweemaal zo lang als 
breed. 


RrO, BL Boot 


(373) Toot, die de Schaal met verhevene 


CCCXIIL, 

anse gladde Streepen , aan de. Tip higcunde, 
C . 

Net-Aol. rig heeft. 


Van dela wier woonplaats niet gemeld 
wordt, 


(313) Conus Tesrà Striis convexis levibus, bafi cerulescente. 
Syste Nas. XI, KNORR Verzam, V. De Plo zie É. 5, 


\ 


DET ooTEN. 71 


wordt, is de Schaal geel, met witte Vlakken VI. 
Netswys’ doorweven. Zy heeft twee fterker ST. 
gekleurde Banden, met grootere witte Vlak- Hoorp- 
ken! De Streepen zyn flaauw , zegt LinNzeus. STEE 
In ’t Vyfde Deel van Knorr vertoont zig een 
geftreepte Oranje Nec- Rol, die hier mede ee- 

nige overeenkomst heeft, 


(q14) Toot, die de Schaal Rolrondagtig rood cockiv. 


en ongewapend , door geknobbelde Siree- GPr4n 
pen ruuw heeft. zelle. 
Gegranu= 


EE 
De Nederduitfche naam is van Rumeius Ku no 

afkomftig, die getuigt, dat men deeze Soort °°°“ 

meest vindt aân de Oevers van ’t Eilandje Nus- 

fatello, tot de Molukkes behoorende, in Oost- 

indie. Hier van de Latynfche bynaam. Zy 

zyn gevoord, geribd, en hebben fomtyds zware 

te Stippen met geele Vlakken , fomtyds geele 

Stippen, fomtyds zyn zy Bfaideie geel, fome 

tyds hoog geel of Oranjekleurig. 


(315) Toot, die de Schaal ruuw en ongewa= ccorv. 
pend heeft met gladde gevoorde Streepen. ConusGra= 


nulatus. 


$ Dee- Gegranus 
leerde 


(314) Conus Testà fubeylindrica rubrâ inermi , Striis tuber. Katje. 
culatis fcabrâ. Syst. Nat, Xil. Terebellum granularum, 
RumrPH. Rar, T. 33. f. E‚ E. LisT. Conche 4: f. 10e Co 
6, T, 3. f, 2 GUALTH. Zeff. T. o5ef. Le ARGENVe 
Conch, Te 16s (13) f. P. KNORR Zerzaime Ile De Pl, 4e fe 
Ts De Pl19 f. 4e 

(3rs) Conus Testà feabrà inermi, Striis fulcatis levibus. Mo 

E 4 Oe 

I, DEEL. XVI, STUK, 


VI 
AFDrEL, 
XLVIIL 
Hoorp. 
STUK. 


72 BESCHRYVING VAN 


Deeze onderfcheidt zig van de voorgaande, 
doordien zy minder langwerpig is, hebben- 
de een byzondere figuur, daar men, volgens 
RumrPHrus, den naam van Katje aan geeft 


in de Liefhebbery van Hoorens en Schulpen, 


CGCCXVL. 
Conus 
Arauf:ge 
Eus. 
Oranje- 
Admiraals 


Dat deeze over ’t Lyf bezet zyn met Steke- 
lige Korreltjes , zo wel als de voorgaande, 
doet dezelven Gegranuleerd noemen. Zy heb- 
ben dikwils een of twee witte Banden, en zyn 
geheel hoog geel, rood of Oranjekleur. De 
genen , die men Landkaarten-Tootjes noemt , 
fchynen hier t’huis te behooren. LINNAUSs 
ftelt de woonplaats in de Afrikaanfche Oceaan. 


(316) Toot, die de Schaal Roozekleurig wit 
gebandeerd heeft , met de Gieren aan 
den Top Geutswyze.- 


Deeze fpant de kroon onder de Tooten in 
t algemeen en eigent zig den hoogften rang 
onder de Admiraalen, de Cedo MNulli alleenlyk 
uitgezonderd. Voor eenige Jaaren was zy ZO 
ongemeen „ dat de Aantekenaar op RUMprHIus 

meldt , 


L. U. 560, N, 170. Valuta granulata. RUMPH. Aar, T. 32e 
£,.T. GuarLTH. Feste Te 25e f, H. KNORR Verzam, 1. 
De:Pl sf 4. PI O4 MENE Ve D. Pl174 fe, De 

(316) Conus Testâ incarnatâ levi Fasciis aibidis , Anfraêtuum 
fummis canaliculatis, Syst, Nat, XU, Oranje- Admiraal, 
RUMPH, Rar, T,34ef. A, PET. Amb, T, 7. fe 7. SEB. 
Kab, Ill. T. 48e fe 7, VALENTe Ab. Ne 102 KNORR 
Verzam, 1, De Pl, Bef, 3 V, D Pl, 24e fe Ie 


DE ToorTEN. 73 


melde , hoe die van den Heer Burgemeefter VL 
p'Acqurr te Delft de eenigfte ware, hem En 
diestyds bekend. Dezelve is op de Verkoo- hoorn- 
ping der Nalaatenfchap van dien Heer verkogt STUÉ- 
voor tagtig Guldens, zo VALENTYN verhaalt; 
door wien echter reeds twintig opgeteld wor- 
den , die ten zynen tyde in handen van de 
Liefhebbers hier te Lande waren, buiten en 
behalve verfcheidene van deeze fchoone Hoo- 
rens, welken de Heer Gouverneur vAN DER 
STEL, op Amboina , nagelaten hadt. Zelf 
bezat hy ’er drie, waar van hy de Afbeeldin- ' 
gen geeft. Niettemin is en blyft het nog een 
kostbaar Stuk, geldende, die hoog van Kleur 
zyn, tegenwoordig nog wel honderd Guldens. 
Somtyds is zy met Oranjekleurige Banden ver- 
fierd, en dic heeft 'er den naam aan gegeven, 
fchoon zy in Geftalte merkelyk verfchilt van 
de andere Admiraalen (*). | 

Thans kennen wy een dergelyk flag van westin- 
Tootjes of Rolletjes, daar men, om dat zy dicke 
uit de Westindiën komen, den naam aan geeft 
van Westindifche Oranje - Admiraalen. Zy zyn 
overdwars fterk gevoord of geribd en vallen 
doorgaans bleek Roozekleur, doch fommigen 

zyn 


(*) Op de Plaat van SEBA , daar de Oranje-Admiraal voors 
komt, zyn, gelyk ook op veele anderen, de Tooten niet 
alleen ’tonderfte boven, ’t welk een verkiezing is, maar 
met de Opening verkeerd, dat is links in plaats van regts, 
afgebeeld, 


4 BEseanvvaaer Maa 


A W L_ zyn ’er, die, in hoogheid van rood of Orafijz- 
Bend geel > 08 fraaifte Oostindifche tarten, hoeda- 
Hoorp- °nig eene in ’*t Werk van KNorr, benevens 


STUK, den Oranje-Admiraal, is afgebeeld (+). 


CCCxvII. (317) Toot, die de Schaal byna Rolrond met 


Conus 


Dazas, overlang.fe Banden heeft ‚ welke wit ge 
Tm flippeld zyn. 


Deeze gelyken naar langwerpige Tooten, 
zynde Kegelvormig met een fpits Puntje , 
over ’t Lyf, en zelfs aan, den. Top, zwart of 
Loodkleurig gefpikkeld, met breede Plekken, 
die geel of bruinagtig zyn , in de langte ge- 
ftrekt. De aangehaalde ven SEnA en Guar- 
THIERI hebben geen overeenkomst met die 


van RuMmrPnius. In de befchryving van het, 


Kabinet der Koningin van Sweeden zyn op 
deeze Soort de Afbeeldingen van den Oranje- 
Admiraal , dien men aldaar niet hadt , aan: 
gehaald. 


ecexvir, (318) Toot, die de Schaal langwerpig Ey- 


Conus beans 
Striatuse. vor 


Wolkhoo« bs 
EÈlte (*) KNORR Verzan, V. De Pl, 24, f. 2. Zie ook III. De 


Pl, 6. fe Se 
(317) Conus Testâ fubeylindricà, Fasciis longitudinalibus 
albo punêtatis. M, L, U. 560, N. 171, Voluta maculofa, 


RuMPH, Rhr, T. 32 f, Q: GUALTHe Zest. Te 20e fe 


EF? SEB. Kab. III. Te 44e fe 27e KNORR Verzam, VI, De 
Pl. 16, f, 5 
(318) Conus Testâ ovato-oblongâ gibbâ nebulofâ , Striis 


fenuisfimis parallelis fuscis, M, L, U, 561, N. 172, Voluta 
Ti. 


EN 


DE T ooTEN. 75 


vormig „ gebult en gewolkt heeft, met _ VL 


zeer fyne bruine Streepjes, aan elkan- LEL: 
der evenwydig. Hoorp- 
‚ STUK. 


Schoon Rumrnrus deeze Voluta Tigerina 
of Tygers noemt, geeven wy ’er echter den 
naam van Walken aan. Zy verfchilt , naa- 
melyk, in Geftalte zeer van de Tooten’. en 
haare Wolkagtige Tekening maakt die be. 
naaming eigen. Door haaren Vleefchkleurigen 
Grond neemt deeze Hooren den naam aan van 
VEcorchée, zegt D'ARGENVILLE, datis van 
Gevilde, Op deezen Grond heeft zy groote 
bruine Vlakken, daar men wonderlyke Figuu- 
ren van kan maaken, en is, over ’t geheel, 
flaauwtjes geftreept. Zy valt in da en 
aan de Kust van Afrika, 


(319) Toot , » die de Schaal met geele Stree- cooxrx. 


Conus 


Spelde 
Tigerina, RuMP He Rar, T, st. f. F. Lisr. Conch. T. ses 


fe 7. & T. 760 f, 6. GUALTH. Test. T. 26. £, De Ar. Hooren, 
GEN Vv, Conch. Te, 16. (13) f. C‚ Per, Gaz. T. 08, f. 9e 
REGENF, Couch. 38.f, 16, SEB. Kabe III, T, 42 fs 10, 
ADANS. Sene 1, T. 6, f. 2, KNORR Verzame I, De Pl, 18. 
DE EL 12, fee Pl arb rs Plretefi4. 

(319) Conus Testà Venis reticulatis luteis, Maculis Iuteis 
fuscisque, M, L, U, sÓI, N, 173. RUMPH, Rar, T. 32. f, 
OP, GUALTH. Zest, T, 25e f‚, X, AA BON ANN, 
Reer. III, T, 135. Pannus Aureus, ARGEN Vv. Conch. T, 16, 
(3) £. D, 1, REGENFE. Couch. 26. T, 6.f. 62. SER, Kabe. 
IL. T. md Io, II, 16, 17. KNORR Verzam, I, De Pl, 
TRED DRL 1, fors 2, Ill, D. PL Teef, re 

I, DEEL. XVI, STUK, 


6 BESCHRYVING VAN 


MI. … pen Netswyze geaderd heeft, en bezet 
CT viik. met geele en bruine Wlakken, 
Hoorp: à 
STUKe De zodanigen , als hier aangehaald zyn, 


noemt men, in ’t algemeen, wegens het fyne 
Geweefzel dat de Schaal bedekt, Speldewerks- 
Hoorens , en , wanneer zy geel of Oranjekleu- 
rig zyn, Goudlaken/e of Korhoenders , volgens 
RumreHius , die er den naam van Voluta 
Pennata aan geeft : want zy zyn over ’t ge- 
heele Lyf , zegt hy, gefchilderd met geele 
Veeren , die zwarte Randjes hebben , fchier 
gelyk de Veeren van een Korkoeo. Dan 
Spreekt hy van Zilverlaken/e, die wat kleinder 
en fmalder zyn, en van een derde Soort, die 
geheel bruin zyn, en doodfch van Kleur. 
Beiden hebben zy een {mallen Mond, en kun: 
nen een Tongetje uitfteeken, waar mede zy 
iemand kwetzen kunnen, die haar onvoorzig- 
tig aangrypt. Dit Bonasuk is wit en rood 
gezoomd , met een klein Doorentje. Hoewel 
ZV dos gevangen worden en gegeten, 
houdt menze doch niet onverdagt van Venyn, 
zo die Autheur getuigt. Zy vallen mede aan 
de Molukkifche Eilanden. Van de Franfchen 
worden zy Drap d'Or en Drap d'Argent, of 
ook, naar de verfchillende Kleur, Drap Oran- 
gé genaamd. | 


ccexx. (320) Toot, die de Schaal Netswyze geaderd 
Conus 

Aulieus, heeft 
ln (320) Conus Test Venis reticulatis, Fasciisque longirudie 


ua 


X 


DE ToorEN. 77 


heeft en overlangs bezet mel a VL 
. FDEEL, 
ne bruine Banden. XLVIIL 
Hoorpe 


Hier worden de gedagte bruine bedoeld on- srux, 


der de Speldewerks- Tooten, die men deswe- 
gen Bruinetten tytelt, in ’t Franfch Brunettes. 
Dat zy flegts eene Verfcheidenheid van de 
voorgaande Soort zyn , gelyk LiNN«Us 
vermoedt, is klaar, De zogenaamde Zilver- 
lakenfe kunnen hier toe betrokken worden, 
om dat zy in ’t geheel geen Geel hebben. 
Men vindt ook overdwars gebandeerde Bruie 
netten. Sommigen zyn met bruine Vlakken 
als gemarmerd. Eenigen zelfs worden Dui- 
zendfchoonen getyteld. De afkomst is insge. 
lyks uit Oostindie ; doch men agtze niet veel, 


wegens haare menigvuldigheid, uitgenomen de 


zogenaamde Gloria Maris, die veel langwere 
piger is dan de gedagte Rollen. 


4. Die Bak-agtig zyn , dat is Buikig en 
wyder van Mond, klinkende als men 
ze op een Tafel werpt. 


(321) Loot, die de Schaal blaauwagtig, geel coexx:. 
Ë 


-OnUS 


86° Speëlram, 


nalibus fuscis interruptis, M‚ Le U. 562. N. 174, BONANN. 
Reer, III, Te 133: GUALTH. Test. T: 25 f, Ze V, Are 
GENV. Conch. T, 16 (13) f. Ge REGEN Fe Conch, T. 8. fo 
25e SEH. Kab, III, T. 43. fe 1, 2,4, 5. & T, az. f 18, 
14, Is. KNORR Verzam, IL, De Pl, 5e £, 3, III, D. PL 1e 
f, Se PL 18, fore 

(321) conus Testâ carulescente favo-nebulol4 , Punâis 


… Striise 
I, DEEL, XVI. STUK. Sr 


Spook jes 


VI, 

‚ ÄFDFEL. 
XECVHT, 
HooFD=» 
STUKe 


CCCXXIL. 


Conus 
brllatus, 
Wolke 
hakje * 


78 BESCHRFVING VEN 


gewolkt heeft, met geelagtig witte Stip- 
pen en Streepen, 


Van de Spookjes zegt RuMPHIUS, dat zy 
van Geftalte naar de Katjes of ook naar de 
Bruinetten gelyken , doch ronder zyn aan de 
kanten van ’t Hoofd, hebbende niettemin een 
fcherp Spitsje daar boven op, van Kleur als 
de Botertooten , met eenige fchraale en hak- 
kelige Karakters, die naar misfelyke Gedrog- 
ten gelyken. Daar is een aanmerkelyk ver- 
fchil in de Hoorens van deezen naam , gelyk 
ik reeds opgemerkt heb. Volgens de onder- 
deeling van dit Geflagt moeten zy Bak-agtiger 
zyn, dan de Rollen. 


322) Toot, die de Schaal geel, met wit ge- 
volkt heeft. 


Deeze zyn nog wyder van Mond en Blaas- 
agtiger dan de voorgaande. Men noemtze 
Wolkbakjes , om dat zy over ’t geheel fterk 
gewolkt zyn. Men heeft ‘er, die Agaate 
Wolkhakjes getyteld worden , zynde uit den gee- 

len 


Striisque albo-luteis. M,‚, L. U, 562 N. 175, RUMPH, Rar. 
T.32. fe S. GUALTH, Zest.T. 25e f.S, REGENF. Conche 
T, 2. £, 20. KNORR Verzam. II. D. Pl. 8. f. 4: Ille De 
Ïl. 18, f. se Vlo De Pl. 17. fe 2e 

(322) Conus Testâ flavâ albo-nebulofâ, M. L‚ U, 563. Ne 1760 
GUALTH. Test. T. zóef. C‚ KNORR Verzam, Vo D. Pl, 
Sefa 3e Pl, Ief, 4e Pl, 254 fe 5e 


DE TooreEN, 79 


En groen- en blaauwagtig, met een paarfchen VL 
Mond, en anderen, die men Oranje Wolkbakjes EVT. 
noemt, zynde zeer fchoon geel en Oranje-Hoorp- 
kleurig met witte Vlakken. Die, welke menstTux. 
Admiraalen van de Wolkjes noemt, zyn blaauw- 

agtig van Grond , en fchynen hier toe te be- 


hooren. 


(323) Toot, die de Schaal langwerpig, 8e eccexxur. 


bulten glad heeft, met eene wyde Mond- Teis pe 


opening. Tulp, 


Die uiet RumPurus worden aangehaald , 
noemt men Agaat-Tooten , doch dit zyn de ge- 
pen niet die van de Franfchen la Tulipe, dat is 
de Tulp, genoemd worden. Het een en andere 
ziet op de fraaije mengeling van Kleuren op 
deeze Hoorens , welke ‘er een byzondere fchoon- 
heid aan geeft. De Mond-opening is veel wy- 
der en de Geftalte verfchilt van die der gewoo- 
ne Tooten. 


(324) Toot, die de Schaal langwerpig , bul-ecexxuv. 
tio g Conus Geon 
Sgraphus. 
(323) Conus Testâ oblongâ gibbâ levi, aperturÂ dehiscen- Kn 
te, Syst. Nat, XIl. RUMPH, Rar. Te 33efe K‚ Le AR- 
GEN Ve Conche T. 16e (13) f‚ Be REGEN, Conch, 8. T. 2 
fe20. SEB. Kabe Ill. T, 42. fe 16e KNORR Werzam, IL, De 
Bl 3rfr3e UIe-De Pl, 12. f. 4: V. De Ple 200 -fe-I, Ze 
(324) Conus Testâ oblongâ gibbâ coronatâ , aperturâà dehis- 
cente, Syste, Nate XII, BONAN Ne, Recre Ille Te 319e Nubee 
cula, RumPH, Rar, T, 31. f,G, GUALTH, Zest, To 260 
f, E‚ Brocart de Soie, A'RGEN Ve Conch, T, 16, (13) fs Ao 


Nu- 
IL. DEELe XVI, STUXe 


VL. 
AFDEEL. 
XLVIII, 
Hoorp. 
STUK. 


go BESCHRYVING VAN 


tig en gekroond „ met een wyde Mond- 
opening heeft. 


Deeze, zeer veel gelykende naar de laatst- 
gemelde, hebben tot haar Kenmerk, dat de 
Gieren aan den Top met kleine Knobbeltjes ge- 
zoomd zyn , en daarom worden zy Ágaate Kroon- 
bakken genoemd. Haare Tekening is van een 
zo fyn geweefzel en zo fierlyk, dat menze, 
in ’t Franfch, den naam geeft van Brocard de 
Soie, om dat zy naar een Zyden Stoffe , die 
men Brokaard heet, zweemen. Krein fchynt 
deeze te verwarren met de voorgaande Soort : 
zo ook ADANSON, wiens Afbeelding zeer van 
de Geftalte der Kroonbakken verfchilt. Ik zou 
daarom naast denken, dat de Tulp der Fran- 


_fchen aan de Kust van Afrika of ook inde West- 


indiën voorkome, en deeze Agaate Kroonbak 
in Oostindie. Men vindtze van aanmerkelyke 
grootte. Ik heb ’er van tusfchen de vier en 
vyf Duimen lang. Doorgaans vallen zy rood- 
agtig bruin, doch fomtyds ook , gelyk ik ’er 
Eén heb, wit met geele Plekken. 


XLIX. HOOFD. 


Nubecula: Tulipa Gallorum, KLEIN Offrac, pe 76. Te 5e 
f‚. oo. LisT. Conch. 4e S. 10, Ce 7e Te 3e f. 2e PET. Gazo 
T. 98, f. 8, ADANS. Senez. 1. T. 6, f. 8, SEB, Kab. IIIe 
Te 42, fe 1, 2,3) 4s KNORR Perzam, aks D, Pl, ars 
fzo Vl, D, Pl, 17, fo 3 


DE PORSELEINHOORENS Er 
ssssssstssssss 
XLIX. HOOFDSTUK: 


le EL. 
XEIX, 

Hoor p- 

STUK. 


Befchryving vant Geflagt der PORSELEIN- 


HOORENS; ook Kliphoorens en fomtyds Klip- 
koufen genoemd wordende, waar onder die men 
Kauris tyrelt of Guineefche Munr, 


Os: den algemeenen naam van Por ser Naam. 


LEINHOORENS, in ’t Franfch Porcelai 
nes, begrypen wy de genen, die het Geflagt 
van Cyprea, volgens onzen Ridder, uitmaa- 
ken. De gedagte benaaming is wel toepasfe. 
lyk op het “Porfelein, dat in China gebakken 
en ons toegebr agt wordt met de Oostindifche 
Schepen: (dewyl deeze. Hoorens den Glans en 
Tekening van hetzelve trotfeeren ‚en toonen 
dat de Natuur nog de grootfte. Werkmeefter 
js;) maar zy is van een geheel anderen, oir= 
fprong. Men noemtze, in °t Latyn, Porcella= 
1e, in navolging vande Grieken , die ze Choi- 
rine noemden , van ’t woord Bhoohee 8 dat in 
’t Latyn Porcus een Varken of Zeng, maat 
ook de Vulva betekende, naar welke zy van 
onderen, iets gelyken. Hierom geeft Lin- 
Naus 'er den naam van Cypraa, ae 
is als Venus- Hooren of Concha Venerea, aan, 


in navolging van ÁDANsoN, die zegt, dat 


de Franfchen haar Pucelages , dat is Maag - 
dommerjes » tytelen, en ze he van andere Por- 


FE En 


Ts VEEL. XVI SUI 


TEK 
Hoorp- 
STUK. 


ij 
Uirzaak 
van den 
Glans. 


0) BESCHRYVvVING VAR 


koufen geheten; Men noemtze, bovendien , 
Likhoofentjes ; dewyl men met dezelven het 
Linnen éen Glans kan geeven, zo wel alsmet 
een Lekfteen, Dat zy Porcellane genoemd 
zouden zyn , om dat de Chineezen van Con- 
Chyliën de Aarde tot het Porfelein bereiden ; 
gelyk GEsSNERUS wils is gantfch ongerymd 
en te ver gezogt. | 
De eladheid , welke aan de Porfeleinhoos 
rens, boven veele anderen , Natuurlyken zon- 
der Polyfting eigen is, moet een byzondere 
reden hebben. Zy blinken, uit Zee komende, 
reeds als een Spiegel, zegt Rumrrius ; doch 
verliezen, nog verfch zynde, wederom ligte- 
yk deezen Glans; ja men heeft veel moeite , 
omm haar denzelven niet te doen. verliezen. 
Zo de Schaal maar effen buiten ’t Zand uit- 
fteekt, met het leevende Dier daar in, wordt 
zy in dat gedeelte doodfch ; maar by nagt ko- 
men zy uit het Zand en hängen aan de Klip- 
pen, zegt RumrPHius, Ook moet het Dier 
daar niet in fterven; want al begraaft menze, 
raaken zy haaren Glans kwyt; en vooral , wan- 
neer men ze laat leggen in de open Lugt. Zy 
krygen dus eene doodbleeke Kleur, die onder 
de buiteníte gladde Schaal doorblinkt. Het 
s is, volgens dien Autbeur, de beste manief 
> om de Schaal glanzig te houden, dat men 


» de verfch uit Zee komende Hoorens in Wa- 
… ter 
33. 


DE PORSELEINHOORENS 83 


Ee ‚ter doe 5 % welk zo heet is, en niet hee- VL 
5 ter ‚ dan dat het Dier moet fterven: dan Kn 
EE haalt men ‘er hetzelve met Haakjes uic, zo Hoorn. 
veel men kan , en legt de Schaal, met het sTUx. 
> overige ;… op eêne Schaduwagtige plaats, 

‚ daar geen Regen of Zonnefchyn de Hoo- 

rens kan bereiken , laatende ‘er dus het 
overgebleeven Vleefch door de Mieren uït- 

3, eeten. Men moetze in geen verfch Water 
leggen, zo lang iets van het Vleefch daar 

in is: want maar ééne Nagt daar in leggen- 

de zouden ze verbleeken : zelfs moet het 
doode Bloed van de eene aan de andere niet 
raaken , waar door ze insgelyks bederven. 

„, Om het tweede of derde Jaar moet men ze 

3 te drinken geeven „ dat is de Hoorens een 

3 halven Dag in zout Water leggen , dan mee 

» verfch Water uitfpoelen en. droogenzein de 

5, Zonnefchyn”. 

Dus is dan, baarblykelyk, de oirfprong van pe Maite 
deezen Glânis; dien de meefte andere Hoorens “le 
door het polyften ook verkrygen , afhanglyk 
van dat Lymige Vogt, ’t welk uit het Dier, 
door de Opening van de Schaal, Zweet; en 
tevens tot aangroeijinge {trekt van dezelve *, * zie % 
De Heer Doktor Martinit, te Berlyn, en, 
fpreekt in zyn nieuw Conchyliën- Werk al. enz. 
dus. „De oirzaak, dat de Potfeleinhoorens 

s haaren fynen Bad in de Zee behouden 
. kunnen, zonder van de fcherpe Lighaamer 
F 2 js fchas 


r DEEL: XVIe STUK, 


VI. 
Arpveer. 


- 


8i BESCHRYVING VAN 


ss fchade te lyden, onder welken zy her eù 


xLIx, »» derwaards worden gefmeeten, is inde ftruc- 
Hoorp=. ‚; tuur van het Dier te zoeken, ’t welk, zo 


STUK, 


ss dikwils het voortkruipt, zyn geheele Huis 
»> in zynen grooten Mantel bewindt, en des- 
zelfs gladde Oppervlakte, daar door , voor 
s, alle befchadigingen in veiligheid ftelt” (#). - 
Zyn- Ed. zal in ’t Werk van ADANsoN ge- 
lezen hebben, dat het Dier van deeze Hoo- 
rens een zo grooten Mantel heeft, dat het 
denzelven , daar buiten komende „, gebruiken 
kan; en weezentlyk gebruikt, om zyn geheele 
Schaal te bewinden; doch fcliynt niet opge” 
merkt te hebber, hoe, volgens dien zelfden 
Heer, gedagte Mantel, als het Dier zig we- 
der intrekt in de Schaal, zeer vaardig tevens 
ingetrokken wordt ; des die Mantel niet die- 
nen kan , óú de Hoorens, in-de Zee van de 
eene plaats naar de andere gefmeeten worden- 
de , voor ftooting of afvyling te befchutten : 
aangezien dan ‘altoos, zo dit gebeurt, het Dier 
binnen zyne Schaal zig verbotgen houdt. Bo- 
verdien zou het vry ‘wat meer van ftooten 
aan zja Lighaam te lyden hebben, dan aan 
de harde’ Schaal, Wilde zyn Ed. befluiten, 
dat dit oïöwinden met den Mantel de reden 
zy, dat de Porfelein- Hoorens geen Vliezig 
bekleedzel of Korftig aangroeizel van vreem- 

de 


C*) Meues Spftematifch Concholiën- kabinet, Neuremie 
borg, 1769, Ie. Theil, S, 303e 


N 


DE PORSELEINHOORENS 85 


de Lighaamen en Zee + Wormpjes hebben, ge- ee 
Iyk veele andere Hoorens en Schulpen , zo id 
zouden wy het gereedelyk kunnen toeftem- Hoorn- 
men ; doch voor de afflyting is die Mantel STöKe 
niet in {taat dezelven te befchucten. Voeg 

hier by , dat de Oppervlakte zo hard is, dat 

‘er naauwlyks eenige fcherpe Lighaamen vat 

op hebben of die zonder breeken kunnen bee 
fchadigen, 

Hoe het Dier der Porfeleinhoorens de gehee- Het Dier, 
le Schaal met zynen Mantel omwinde, zodanig rj, CA» 
zelfs, dat de ééne Lap, op de Rug, over de 
andere heen {laat , is in Fig. a, op onze CX Xíte 
Plaac, by Letter A, uit ApANsonN, vertoond, 
gelyk zyn Ed. dit zelf, nu weinige Jaaren ge- 
leeden, «aan de Kust van Afrika, by Senegal 
in die Soort, welke men Slangekoppen noemt, 
heeft waargenomen. By Letter B ziet men, 
volgens hem, het geheele Dier ,. buiten de 
Schaal, van onderen: waar in het Eyronde de 
_Omtrek van den Mantel is, en het. Tongagti- 
ge, dat voorwaards ftomp is en agterwaards, 
puntig uitloopt, de Voet, waar op het Dier 
voortkruipt. Aan deezen Voet wordt men een 
groot getal kleine Groefjes gewaar , die den- 
zelven van onderen oneffen maaken, en dus 
bekwaamer om zig vast te houden aan de 
gladde Rotfen of Klippen, langs welken dee= 
ze Schulpdieren kruipen, als voorheen gezegd 
is. Verder vertoont Letter C, uit D'ARGEN- 

He VIL: 


Ie DEEL, XVI. STUK 


VL. 
_ÂFDEELe : 
KLIK, 
Hoor p- 
STUKe 


86 BESCHRYVING VAN 


VILLE, een Kliphoorentje met het Dier daar 
in; zynde van de Soort der genen , die men 
Zee- Luizen noemt, doch Oranje- kleurig, met 
zes. bruine Vlakken. By D ziet men % zelve 
in. Natuurlyke grootte. Hier uit blykt, hoe 
veel het door een Mikroskoop vergroot zy , 
om het te duidelyker onder ‘t Oog te bren: 
gen. Zyne befchryving daar van luidt aldus. 
‚> Het kruipt op een Matras volgens de ma= 
se mier: def Slakken, Deeze Matras of Voet 
> loopt aan de ééne zyde uit in een Punt, 
» die, gelyk de geheele Omtrek, gerimpeld 
> of geplooid is. “Het andere End vertoont 
; Eenen taamelyk langen Hals, zeer afge- 
5 fcheiden van den Voet, met een Kop, die 
> twee zeer fpitfe Hoornen uitgeeft , welke 
» een Boog maaken. Op derzelver midden 
s Zyn de twee Oogen geplaatst, die, als ge- 
„> woonlyk, naar twee zwarte Stippen gely- 
„, ken, van taamelyke grootte, De Bek, bo- 
s, ven op den Kop, is niet groot, en maakt 
„, Een. klein rond Gaatje. Zy is aan beïde zy- 
s, den voorzien met Tanden, waar van vyf- 
», Entwintig aan de regter , en flegts een-en- 
5 twintig aan de dlinkerzyde ftaan : welke 
‚> Tanden tot verweering dienen aan het Dier, 
9 dat geen Dekzeltje of Luikje heeft”, Hier 
blykt het dat hy de Tanden meent, die er 
wederzyds aan de Opening van de Schaal zyn ; 
doch, zo die tot verweering noodig waren 5 
waar heeft dan het Dier der Tooten en Rol- 
| len 


DE PORSELEINHOORENS. 87 


Jen zyne befchutting. Het overige vande be- Vl, 

fchryving is niet minder verward, en van den Kn 

gedagten Mantel fpreekt hy in * geheel niet, oorp- 

Zouden die van deeze Soort denzelven niet STUK. 

hebben, of zou dezelve door het Dier in een 

Geeftig Vogt te dooden ook ingekrompen zyn; 

of zou menze mooglyk als iets tegennatuure 

Iyks daar af gefchraapt hebben, om het Hoo- 

rentje te kunnen vertoonen? bic zyn beden- 

kingen. Het was voor hem te Pondichery naar 

% leeven afgebeeld , alwaar de langte maar 

zeven Liniën was en vyftien wanneer het Dier 

zig geheel uitfpreidde in Zee - Water, 

Onder de Inlanders , in Oostindie , wordt Gebruik. 

aangemerkt en het is by hun een Stelregel, 

zegt RumeHrtus, dat van alle die Hoorentjes , 

welke zeer glad en blinkende zyn , het Vleefch, 

de Vifch , Slak of Dier , zo men ’t noemen 

wil , tot de Kost niet deugt , dewyl hetzelve, 

gegeten zynde, eene worging in de Keel aan- 

brengt, welke den Menfch doet fterven, in- 

dien hy niet fpoedig een Tegengift gebruike, 

Derhalve wordt dan ook dit Schulpdier , daar 

te Lande, niet dan van arme Luiden, die uit 

nooddruft hun Lyf daar aan waagen, fomtyds 

gegeten. Aan de Kusten van Europa vallen 

weinige Porfeleinhoorens of Klipkoufen , die 

van aanmerkelyke grootte zyn. 

De Kenmerken, nu, van dit Geflagt , beftaan kenmer- 

in eene Schaal die eenkleppig en omwonden of“? 

Bratt oan rf 


Te DEEL. XV L “STUK. 


VL 
Per EELe 
LIXe 
Hb De 

STOK. 


Saartene 


88 'BESCHREVINGANKN 5 


famengerold, doch eenigermaate Eyvormig is 
en glad of effen, ftomp. De Opening, aan de 
beide Enden gaapende, loopt langs de geheele 
Hooren, aan den onderkant. Zy is naauw en 
fmal , regt uit geftrekt, en wederzyds mer 
veele Tandjes gewapend. Men vindt echter, 
onder de Porfeleinhoorens , zo RumrPHrius 
aanmerkt , ook zogenaamde Wiyfjes , die de 


Lip enkeld, fcherp en niet omgekruld of ge- 


tand hebben. Dit zal een gebrek van volwas- 
fenheid zyn: want hy tekent wel uitdrukkelyk 
aan, dat men in deezen niet denken moet op 
een verfchil van Sexe , maar het flests aanmer= 
ken als de gewoone manier van fpreeken, vol- 
gens welke de genen, die dunst en gladst zyn, 
voor de Wyfjes gehouden worden van deeze 
Hoorens. Hel | 

Dit Geflagt behelst vierenveertig Soorten, 
in vier Afdeelingen, waar van de eerfte de ge- 
nen bevat, die Gefpitst zyn; de tweede de zo- 
danigen, die Stomp zyn; de derde die Gena- 
veld en de vierde de genen die Gerand zyn. ; 
of eenen breeden Ränd hebben. 


Ì, Die een Spits hebben, 


CECXXVe (325) Forfeleinhooren , » die de Schaal eenie 


Lin yp Ld 
Fxanthe- 
zal 

AV itte 
Mazelen, 


ger= 

(â2s) Cyprag, Testà Abarth FerrugineÂ maculis pal- 

lidis rotundis adfperfà , lineÂ longitadinali fubramofâ. Syst. 

Nat, Xll, Gen. 320, PET. Gaz. T, 96. fe 6e RE GEN En 

Conch. T. Io. fe 33, SEB. Muse lil. Te 76.f, 16, 18, KNORR 
Verzam, LD, Ple 5e 6 3, 4e IL D, Pl. 24. fe 20 


RENT 


/ 


pr PoRrsSELEINHOORENS, 89 


germaate Spiraal getopt, Roestkleurig Vl 
met bleeke ronde Vlakken befprengd, en Er 
met eene Takkige Streep overlangs heeft. Hoorn- 
STUK, 
Deeze gelykt naar de volgende in Geftalre, 
maar is uit den zwarten of rosfen Roestkleu- 
rig, met een overlangfe regte Streep, die een 
of twee Takken heeft ; voor’t overige befprengd 
met breede bleeke Vlakken3 van onderen bleek 
en ongevlakt, Zy heeft een blykbaar uirpui- 
lend gedraaid sne zegt LiINNaUS, Het 
fchynt dat hier de enkelde Argusfen of de zo- 
genaamde Witte Mazelen , thuis behooren. 


( 326) Porfeleinhooren , die de Schaal eeni- cecxxvr, 
germaate Spiraal getopt , met Karak- eb 
ters befchreeven , en met een Takkige Kaaphoos 


Ene 
Streep overlangs heeft, 


De Tekening op deeze Hooren vertoont, als 
t ware, een Land- en Zee- Kaart; weshalve 
men ’er, in ’c Franfch, den naam aan geeft 
van Carte Geographigue. Men ziet ’er als eene 
Meetkonttige verdeeling van Landeryën op; 
door welken een breede Rien of Zee-Boezem, 


met 


(326) Cyprea TestÂ fubturbinatâ , Chara@teribus infcriptà, 
Lineâ longitudinali ramof (â, Me Le Us 565. Ne 179. Porcellana 
Montofa. RUMPH, Ran 'E. 38. f, B, Carte Geographigue, 
ARGENV, Couch. T. at, f. B, PET IV. Gaz, Te 96, fo 6e 
Amb, T. 16, fe 2e KNORR Verzam, Ie Do Ple 26e f, 3e 

F s | 


IL. DEEL, XVI. StTuK, 


90 BESCHRYvVING Vv AN 


VL. met verfcheide Inhammen, loopt , die als dooe 
AEDES Kaapen of Voorgeb Ikander gefchei- 
XLIX. pen of Voorgebergten van elkander gefchei 
Hoofp- den worden. restte noemen wy ze de Kaap- 
STUK. hooren of de Kaap. Rumruius wil, dar daar 
op veele Hoeken en Heuvels met rosfe Stree- 
pen taan, als of men van verre een Bergagtig 
Land zag, en noemt ze, deswegen, Porcella- 
na Montofa, Ik heb ’er, die veel duidelyker 
een Inham van de Zee en Kaapen vertoonen, 
dan de gewoone Kaaphoorens. Aan den Rand 
zyn zy eenigszins Roozekleurig. 'Deeze Hoo- 
ren was, in Oostindie zelfs, niet zeer gemeen. 


eeexxvn, (327) Porfeleinhooren , die de Schaal eeni- 
ss germaate Spiraal getopt, met Karakters 


ien befchreeven heeft , en met een enkelde 
Etters, ee 
Streep overlangs getekend. 


Men noemt deeze, volgens Rumrunrius, 
Letterhoorentjes of Arabifche Hoorentjes en fom- 
migen ook wel Mufiekhoorentjes „, wegens de Te- 
kening met bruine Streepen, die op veelerley 
wyzen afgebroken zyn; zo dat zy zig als Arae 
bifche of andere vreemde Letteren vertoonen: 

en 


(327) Cyprea Testâ fubturbinatÂ ‚ Charaâerfbus in(criptà , 
Maculâ longitudinali fimplici. M‚ Le U. 566, Ne 180, Porcel« 
lana litterata five Arabica, RU MPHe Rar,T. 38, f. M. BAR* 
REL. Rar. T, 1325, f. 20: GUALTH, Zest. T. 16e f. Ve 
LIisT. Oonch, 4,8 0, Coo. Te Ie f. Ta SEB ab, lede Zon 

' f‚ 3, KNORR Verzam, Ille De Pl, 12, £, 2, Vie De Pl, 20e 
ae 


PE PoRSELEINHOORENS. Or 


en fomtyds de Mufieknooten eenigermaate af. VI, 
fchetzen. Van ’t eene toc het andere End Ee 
loopt, over de Hooren , een bleeke of ongete. Hoorp- 
kende Streep. Zy hebben de kanten gezwol- STUK. 
Ten, blaauwagtig en met ronde zwartagtige 
Vlakken , zynde van onderen paarfchagtig 
blaauw. Zeer groot vallen zy niet. Men 
vindtze in Oost- en Westindie. | - 


(323) Porfeleinhooren , die- de Schaal eend- ccessvran. 
germaate Spiraal getopt en Rolrondag- Al 
‚tig, met Oogjes befprengd heeft, van Dubbelde 


Arcus. 
onderen met vier br wine Vlakken. 6 


De bruine Plekjes, in ’c midden wit, zig als 
Oogen vertoonende, waar mede de Oppervlak- 
te van deeze Hooren bezaaid is, geeven ’er den 
naam van Argus, en wel van dubbelde Argus 
aa, in onderfcheiding van fommigen der Zout- 
korrels of witte Mazelen, die met dergelyke 
ronde Plekjes praalen, welke byna geheel wit 
zyn, en dan ook wel Argus geheten worden. 
Het gedraaide Spitsje, echter, dat tot deeze 
Afdeeling behoort en by GUALTHIERI ee« 

fi nigse 

(328) Cypraa Testà fubturbinatÂ, fubeglindricâ , adfpelà 
Ocellis ; fubtus Maculis quatuor fuscis, M. LU. 567. Ne 181, 
BONAN Ne Recrs II, T. 263. BARR, Rar, Te 13250 f, 25. 
Argus, RUMPH. Rar, Te 39. f, De GUALTH, Zeste Te 
16. f T, Argus magnuse ARGEN Ve Conch, T, at. (15) £, Do 
LIST. Conch. 4, Se 9.C. 6. T. 9. PET. Gaz, T, 97. f. 6. 


REGEN Fe. Conch, 20e Te-5e fs 57. KNORR Verzane Ille 
es De BERNE: fe 5e 


Í. DEEL: XV le STUK, 


9 BESCHRYVING VAN 
VL nigszins voorkomt, vind ik i Ä reus 
aoe, PE mt, vind ik in myne Argusfen 
XLIX, hiet. Zy komen zekerlyk uic Oostindie, 
Hoorp- | 


STUK. (329) Porfeleinhooren , die de Schaal ftomp 
CCCXXIX, , 5 le hed 
Ba en eenigermaate Rulrond leeft, met de 
Testudi. Enden neergedrukt., 

Hard. \ 

Karete 


hooren, De zo bekende Schildpad- of Karethooren 
heeft ook dat Puntje altoos zo blykbaar niet, 
als hetzelve by-Rumeuiys is vertoond, ja 
het ontbreekt fomwylen t'eenemaal, Men 
noemt deeze Hooren dus, wegens haare Kleur 
en Tekening; die haar naar Karet van Schild. 
padden gelyken doet, en zy plagt onder de 
raarften van dit Geflagt te behooren, zynde 
ten minfte van de grootften en langwerpig {ten 
onder de Porfelein- of Kliphoorens. Zy valt 
in-de Perfifche Zeeboezem, zegt LiNN&us. 


CCCXXX.. (930) Porfeleinhooren , die de Schaal eeni- 


Lahn germaate Spiraal getopt, bultig , blacuw- 
ria. Qz= 
Wyd-Oog,; 5 


(329) Cypraa Testâ obtufâ fabeylindricâ , extremitatibus 
depresfis. M. L. U. 567, N, 182. Li ST, Conch. 4, Se EN E. 
5. Te 6e ‘Testudinaria. RUMPH, Rar, T. 38e f, C‚ PE Te 
Amb. Te 8. £ 7d 8. LusT. Conche 4e Se 10. C.‚ 8 T. te Hac 
Larva est. KNORR Verzam. IVSD..Pl27e fte 

(330) Cypraa Testà fubturbinatâ gibbâ, livido testaceoque 
macularÂâ, utrinque marginatÂ , fubtus planâ, Sy. Nat, XIl, 
GUALTH. Zest. T, 15. f, S, T. COLUM Ne Ag. Te 69e 
fr, 2e Per, Gaz Te 96. 6 7, 3. BARREL loon Te 
132t, fe 23. & T. 1322. 6e 4e ADANS, Senez. Ie T. 5e Ée Ta 
A, KNORR Verzam, Ile D. Plo 27. 6 5e 


Dr PoRSELEINHOORENS Oî 


agtig en Tegelrood gevlakt heeft, we- 
derzyds Bend. van onderen plat, 


De reden van dien zonderlingen bynaam; 


feleinhoorens, is in de eeríte opflag zo blyk- 
baar niet. Het fchynt dat zyn Ed. de genen 
bedoele, die wy Wyd.Oogen noemen onder de 
Slangekoppen , dewyl zy met groote ronde 
bleeke Vlakken in het bruin of zwartagtige 
getekend zyn. Zy hebben een breeden blaauw- 
agtig zwartenzoom; en die Kleur hêerfcht ook 


VE 
\FDEETs 
XLIX. 
Hoorp- 
STUK. 


welken LiNNmus geeft aan dit flag van Por-_ 


aan de vlakke onderzyde. De Rug is zeer 


bultig verheven. Het fchynt de aangehaalde 
van ADANSON niet te kunnen zyri;» 


(331) Porfeleinhooren , die de Schaal eeni- ocexxxr. 


germaate Spiraal getopt, bleek, met 


Cyp r&ú 
Curneola. 


Vileefchkleurige Banden, aan den Mond gea 


4 volet heeft, 


Zekere Porfeleinhoorens voeren, wegens de 
Geftalte , den naam van Mollen, en deeze 
worden door de Kleur ónderfcheiden. Dus is 
die van deeze Soort een Roodagtige, die van 
de volgende een Graauwe, en die van de ders 
de Soort een Geele Mol, Allen zyn zy met 

/ bree. 


(381) Cyprea TestÂ fubturbinatÂ pallidä Fasciis incarnatis , 
Orte violaceo, M‚- L, U, 568, Na 183. Carneola, RUuMPH„ 


Rar, T. 38. f‚ K. PT, Gaz, T, 80. 6 3, KNORR Verzans 


VESCD HPL az! Cor, 
Te DEEL. XVIe STUK 


A BESCHRYVING WAN 


VL breede Streepen, van eene verfchillende Kleur, 
SLIK overdwars gebandeerd. Men vinde ook witte 
Hoorp- Mollen, die alleenlyk bruin gezoomd zyn. Zy 


sTÚK. komen uiet Oostindie, 


eccxuxrr. (332) Porfeleinhooren, die de Schaal Spiraal 


Elbe ene _ gevopt, Afchgraauw „ met bruine Ban- 
Graauwe, den heeft. 


‚ Van deeze getuist LiNNdzuss dat zy eens 
zo groot is dan de voorgaande Soort, hebben- 
de ook het gedraaide Topje grooter en duides 
Iyker , dan de anderen. Van onderen is zy met 
flaauwe Oogjes getekend. De Tanden van de 
Opening zyn bruin. 


cees. (333) Porfeleinhooren , die de Schaal eenis 


Te | sermaate «Spiraal getopt en Rolrondag= 
Geele Mol, tig, Tegelrood met bleeke Banden heeft 5 


zynde van onderen dikker en bruin. 


Deeze, die by my het Spiraale Topje blyk- 
baa- 


(332) Cyprea Testâ eurbinatâ cinereâ Fasciis fuscis. Syst. 
Nat. XII, BONANN., Reer, IL, T. 266, ARGENVe Couch, 
ef, 21, (18) f. Ge SEB, Kab, II, T. 76, f. 5e KNoRrr 
Verzams, Ile D. Pl, 24 fe 3, | 

(333) Cyprea Testà fubturbinacâ fubeylindricâ ; testaceÂà Fas= 
eis pallidis, fubtus iricrasfatâ fuscà, M‚ L. U, 568, N, 168, 
Talpa RUMPH, Rar, T. 38, f. I, GUALTHs Test. T, 16, 
£‚ N, ARGENVs Conch. Te 21, (18) f, H. PET, Amb, Te 

‚16, fr, LIST, Conche 4e 9.9. Co4e Te 3, fo 2, BARRELe 

Rar, T, 1325, fe 19: REGENFe Coach, Te, los f, 374 KNORE 

Verzam, Ie De Rl, 27, fe 22 Je 


mn 


Z Z 


be PoRSELEINHOORËNS. 98 


baarer heeft dan de voorgaande , noemen wy vi. 
de geele Mol. Haar geele Oppervlakte is Arveer. 
met vier breede bruinagtige Banden uitgemone, XL 


ug 8 OOFD= 
fterd. Zy is zeer glanzig, en wordt van deme, 


Inlanders veel tot het gladmaaken der Pifang- : 


bladeren, daar zy ‘Tabaksrolletjes van maa-= 


ken, gebezigd, hebbende voor ’t overige ook 
de Geftalte van een Mol. 


(334) Porfeleinhooren , die de Schaal eeni- coomarve 
germaate Spiraal getopt, aan de Zyden OE 


met een dikke Korst, op de Rug Wiolet fee. 


/ Gewolkte 
heeft. pa 
Kliphooe 
Daar zyn eenige Porfeleinhoorens, die de" 
Rug paarfchagtig blaauw of Violet hebben , 


dewyl het fterk Water aan derzelver Schaal 


zodanige Kteur geeft. Zou ook die Kleur aan 


dat Exemplaar, van grootte als een Duiven- 
Ey; ’t welk Linneus tot deeze bepaaling 
der Kenmerken aanleiding gegeven heeft, op 


„dergelyke manier bygezet zyn? De aangehaal. 


de immers, van Rumrurus voerende den naam 
van Gewolkte Agaate Kliphooren, isopde Rug 
niet zo gekleurd, 


— (335) Porfeleinhooren „ die de Schaal eeni- cecxxxvs 


Cypraa 
BT e zirida, 


(334) Cypraa Testà fubrurbinatà , lateribus gibbis cortica- he 


tis, Dorfo Violaceo, M‚ Ls U, s69e N. 185, RUMPH, Rar, 

T. 39. f, Q. PET, Gaz. T, 32, fe zoe LIST. Conch. 4, Se 

9e C. 3. T. 4e f, 3. KNORR Verzam, V.D, Pl. 28, £. 5, 
(335) Cyprea Testà fubturbinatÂ luridâ {ubfasciatà, extree 
L. DEEL. XVI, STUKs heren am itas 


VL 
ÂFDEELe 
HOOFD. 
STUKe 


96 BrsCHRryvINeG VAN 


germaûte Spiraal getopt heeft „ Muité 
yaal met twee flaauwe Banden, de En- 
den geel met twee zwarte Vlakken. 


De Kleur van deeze, is , volgens Guar- 
THIERI, glanzig bruin; volgens D'ARGEN- 
VILLE grysagtig. Hy noemtze la Souris, dat 
is de Muis, dewyl zy ook als twee Oogen 
aan het end heeft, die zig helder vertoonen. 
ADANSON merkt aan, dat zy van onderen 
witagtig is, van boven Muisvaal en aan de En- 
den roodagtig ‚, met twee zwarte Stippen. Men 
vindtze , volgens BONANNI, veel, aan de 


Kust van Napels en Sicilie, alwaâr zy Porcelet. 


ta getyteld wordt; 


4 - 


ED Porfeleinhooren , die de Schaal eeni- 


Cy; nr44 
Waorelli; 
Kivits. 

Hootens 


germaate Spiraal getopt heeft met ge el. 
agtige Stippen, en de Enden br win ge- 
vlakt , met eene rosfe Mond-ópening. 


De Vlakkigheid , naar die der Kivits-Eijered 
gelykende, heeft den bynaam gegeven aan dee: 
ze Soort , die ook maar de grootte van eert 
Duiven-Ey of daaromtrent hadt, în het Ekem- 
plaar van de Koningin van Sweeden, 


(337) 


mitaeibus lueris nierosbilnaculatis, Syst, Nat. XII. Guarra, 
Zest, T, 13. f. Ie BONANN, Recr. III, Te 251Ie Sourise ARe 
GENV, Conch, T, or. (13) f. C‚ ADANSe Screg.1. T.5ef. D. 

(336) Cypraa Testà fubturbinatÂ maculatà punétis lutescen= 
tibus „ Extremitatibus fusco-maculatis, Fauce rufâ, M‚ L, US 
562. N, 186, PET, Gaz, Te 95. fe 19, KNORR Firzams 
EV, De Blox £, 6, 


De PORSELEINHOORENS. 97 


£337) Porfeleinhooren , die de Schaal eerü- ‚AAR 


DEEL. 
germaate Spiraal getopt heeft en wit b, EL Je 
met Elsagtige Tani; dies. Hoos. 

STUKe 


Deeze Soort’, in het Sweedfche Exemplaar CCCxKzV Ie 
flegts de grootte hebbende van een Mosfchen- ,,)2”“® 
Eytje , behoort zekerlyk onder de kieinften scherp. 


van dic Geflagt. Men zal ze by ’t Speculás 
tie-Goed moeten opzoeken; 


(338) Potfefeinhooten, die de Schaal Spiraal econ li, 


getopt , Eyvormig , graauwagtig too e zn 
gegolfd en flaauw gebandeerd heeft. …_ Duníchaat, 


Deeze is veel grooter, ja overtreft de #roots 
te van een gemeen Hoender-Ey , doch te- 
vens zeer broofch of dunner van Schaal dan 
de meefte overigen 3; weshalve men ’er den 
naam van Dunfchaal aat toege-eigend heeft, 
In Geftalte zweemt zy anders veel naar de 
gewoone Getygerde Kliphooreris , doch heeft 
haar afkomst uit de Middeltandfche Zee. 


IL Stompe, die geen blykbaare Spits hebe 


| ben. | 
Be: (539) 


(537) Cyprea TestÂ fubturbinatâ albâ, Deuticulis fubutae 
tis. M‚L. U. 570, N. 187, 

(358) Cypraa Testà turbinatÂ ovafâ glaucÂ , Testaceo-undatâ 
fubfasciatd, M, L. U, $7o, Ne 188. ROND, Ag. IIs ps 102, 
GUAL TH, Test, T, 16, £, Q. KNORR Verzam, VI; De 
PRISE L, 2, 

G 

L DEEL: XVI, STüx, 


98 BESCHRYVING VAN 


ha (339) Porfeleinhooren, die de Schaal var 


KE yooren flomp, driekantig met een Bult 
HoorD- heeft , van agteren flompagtig. 
ST UKe 


ceexsxix. By Rumeumrùs komen deeze voor; onder 
in den naam van Kieine Slangekoppen. Van on- 
Serpentis, deren zyn zy witagtig of bleek, aan de rans 
Buikje. den blaauwagtig, ende Rug is ten deele be- 
dekt met eenen zwart bruinen Zoom, op ’t 
midden met ronde witte Plekjes in ’ bruin 
bezaaid. Wy geeven ’er daarom den naam 
van Mooren- Buikjes aan. Die van LisTER 
was van het Eiland Mauritius afkomtftig. Zy 
vallen ook aan de Kust van Afrika en op de 


Molukkes in Oostindie. 


ceexr, (340) Porfeleinhooren , die de Schaal van 


Cypraa 4 É k ; 
pn ib en ftomp, PE met gn 
nie heeft , van agteren platagtis Scherp s 
Slangekops Äj 8 P St / Ps 


van onderen zwart. 
Dee- 


(339) Cyprea Testâ obtufâ triquetro-gibbâ, postice obtu- 
fiusculâ, M. Le Ue 571 N, 189, BONANN,. Recr, III, Te 
258. ROND. Ag, IL. pe 103, fe 3. Caput Serpentis minus. 
RuMPH, Rar. Te 38. f.F. PET. Gaze T. 96, f. 9, Abe 
T. 12e fe-7e LisT. Conche 4e S, 9. GC. GT. 72 GUALTHe 
Test. T. 15. f: O. ADANS, Senez. Ia Te Safe 5e KNORR 
Werzam, IV. D. Ple 9. fe 3e 

(340) Cypraa Testà obtutà triquetro-gibhâ , postice edn 
fo-acutâ, fubtus nigrà. M. Le Ue 571. N. 190, BONAN N, 
Recre, 1 f, 261, Caput Serpentis majus: RU MPH, Rars Te 
38. f. E‚, Pär. Gaz, Te 96, fs 8. Lrs Te Conche 4 Se Je Cé 
6e Te 3, KNORR Werzam, I, De Pl, 13. fe Is 2e Nn Ds 
Pl, ale fs 5s 


Di PoRSELEINHOORENS. ó9 


_Deeze zyn veel grooter dan de voorgaan- . VL 
de, ja van de grootften in dit Geflagt , eù HRE 
boven dea Zoom, die bruinagtig Muisvaal is ; Hoorp. 
met witagtige , getaande en roode Vlakjes in STUK- 
% zwarte gefprenkeld. Zy komen op de zelf- 

de plaatfen s ten minfte ín Oostindie , voor. 

Men geeft, ‘er, niet oneigen;, den naam van 


Slangekop aan, 


(341) Porfeleinhooren ‚ die de Schaal van ccexun 
vooren flomp heeft, blaauwagtig bruin, en 
met witte lakken. El 

Twee Duimeù lang vallen, volgens R ù M- 

Prius; die Kliphoorens, welke men Zoutkor- 
felijes tytelt, om dat zy als geheel befprengd 
zyn met witte Vlakken. Zy zyn aan de Stran- 
den van Amboina gemeen en daatom in wei= 
hig agting. Van onderen , zegt hy , zynze 
toodagtig, doch befterven meest bleekgeel. 


(342) Porfeleinhooren , die de Schaal inge. ceexiur; 
drukt G07ea 


(3a:) Cypráa Test obtulk lividÂ maculis albis. M. L, U. Kaai. 


572, Ne 191, LIisT, Conch, 4e S. 9 C‚4e Te Bef. 2. Bor Kliphoo= 
NANN, RecrelIL f. 2540 PET. Caz, T. Boef, 2, RUM PH, ECLS 
Rar, T, 38. £L. KNORR Werzam, Vle D, Ple zoe f, 3, 

(342) Cypraa Testà obtufd rerufà gibbâ cinereâ , Fasciâ 
tongitudinali fuscÂ , Denticulis nigricantibus, M, L. Ue 572, 
N. 192 RuMPH, Rar, Te 39. fe Se LIST. Conch. 4e Sé 
9 C, Is T, 2 ARGENV, Conch. Te 21. (19) fo E? SEBS 
Kah. Us T, 26, f, 335 34e KNORR Werzam, Ills De Pis 
2 fs Je te 

| G 2 


1, DEEL. XVI STUK 


oo BESCHRYVING VAN 


VL drukt flomp, bultig , Afchgraauw heeft; 
he met een bruinen Band overlangs, de 
Höoros U Tanden zwartagtig. 
STUKe 


Deeze Kliphooren voert den fiaam van Kar: 
vhageenfche , om dat zy van Carthagena her- 
waards was gezonden. „Zy is over ’t geheel 
graauw geplekt , en heeft op ’t midden, by 
de bruine Streep , eenige blaauwe Vlakkens 
"Thans is zy niet zo ongemeeri. zij 


ceexvirr. (343) Porfeleinhooren , die de Schaal flomp 


Cypra Â 
Tris. en Eyvormig, van agteren flomp , van 
Zwart Gee met ar 

erkerde, yooren rond , met eene geelagtig roode 


aub overlangs heeft, 


Dit zyn de genen, die men gemeenlyk Klip- 
koufen noemt, volgens Rumeruius; doch wy 
geeven ’er den naam van Getygerde Kliphoorens 
aan. 3, Op eenen witten Grond , naamelyk , 
5; zyn zy digt gefpikkeld met zwarte Drup- 
s> pels, daar andere kleinere, btuine en geele 

» onder loopen. Langs de Rug. gaat een Goud- 
Ss geele 


(543) Cyprea Testâ obtulâ ovatd , póstice obtafá , ánticé 
totundatâ, lineâ longitudinali testaceà. M‚ L„ U. 573. N. 193e 
BONANN, Reer, Ïlle fe 231 , 232 Porcelland guttata, 
RuMmPH, Rar. T. 33 f. A, GUALTH, Zeste T. I4e Fe 
I, H‚L,G, List. Conch. 4. 809. Ges. T, Ie PET, Gaz. 
T. 96. f. 37, BARRe Rar, T. 1325. f. 23. & T, 1326. F. 4e 
KNORR Perzam Ie De Plc 26e £ ze IV, De EL, 13, fe Ho 
YE, De Bl, 21 f, As 


Dr PoORSELEINHOORENS. Yot 


s> geele Streep, die echter niet inallen plaats, VI. 
„ heeft. Hoe eenpaarig de zwarte. Druppels’ sch ix. 
ss Zyn ‚ hoe raarder menze houdt. De BuikHoorp- 
s> is niet zeer plat, doch niettemin zo vlak „STUX. 
> dat de Hoorens daar op leggen kunnen, 

zeer wit en blinkende. Van het Dier ziet 


33 
men niets dan een dunne Lap, die byna 


23 
> eveneens gefpikkeld is als de Schaal, te 
s» weeten met zwarte , bruine en geelagtige , 


+, ronde Vlakjes , daar witte Korreltjes op 
zitten , en beneden fteekt het een korte — 
‚Tong uit, waar. aan twee korte Hoorentjes 
metde Oogen zyn. Die men voor de 
Wyfjes van deeze Kliphoorens houdt, zyn 
dun en ligt van Schaal , krygende fchier 
haar volkomen grootte, eer zy de Lip om- 
krullen, die fecherp en’ dun is als Parkement, 
Deeze hebben de Schaal fraay getekend met 
zwart, blaauw en geel, en, hoe meer blaauw 
„ hier onder loopt, hoe raarder zy zyn”, 

Tot deeze laatíten behooren de bruin Gety- Bruin Ge- 
gerde Kliphoorens , aan welken de gedagte S=“ 
Ruggeftreep meest ontbreekt, Zodanig eene 
is het, die DARGENVILLE afbêkidt „en waar 
van hy zegt, dat dezelve, op eenen witten 
Grond , met eene zeer zagte Kleur gefpikkeld 
is: weshalve menze Tygervellen noemt. Men 
telt ze met regt onder de grootften van dit 
Geflagt, vallende wel een Vuist groot: doch 
zyn taamelyk gemeen. Niet alleen in Oostin- 

G 3 die, 


33 


33 


„3 


hf DEEL, XVI. STUK 


zoe BESCHRYYVING v AN 


VI. die, maar in de Roode Zee vallen zy over- 
ten vloedig, zo BoNANNi aanmerkt, wordende 
Hoorn. door de Kooplieden in Egypte overgebragt, 
STUK, alwaar men ’er, tot het polyíten van Stoffen 

en Papier, gebruik van maakt. Hy fchyne de 
bruin of geel getygerde te bedoelen. Men 

_ vindt ’er ook, die ronde zwarte Vlakken heb» 
ben op een geelen Grond, en groenagtige met 
bruine Vlakken. 


ccextrve (344) Porfeleinhooren „ die de Schaal langs 
C D ; i 1 . e . 

Dek werpig Eyrond, met bruine Stippen en 
Mamelens een geelagtige Streep , van agteren fcherp- 


agtig en aan den Mond ros heeft. 


Door deeze Kenmerken wordt een kleiner 
{lag van Getygerde Kliphoorens aangeweezen, : 
die men, wegens de gedaante der Vlakken, 
niet oneigen, Mazelen noemt, en een andere 
Soort , welke de Vlakken rood heeft , Roode 
Mazelen. By Rumrnrus komen Zy ‚ hoe. 
wel niet aangehaald zynde ; Plaat 38, Letter 
P, O, beiden voor. Men vindtze in Oostin- 
die, en de laarften zyn niet gemeen, 


(345) 


(:44) Cypraa Testâ oblongo-ovatà , punétis fuscis lineâque 
flavescente, postice acutiusculâ, Ore rafoe Me Le U. 573. Ne 
194e GUALTH. Zest. T, 14, f. a, C, De LIST. Conche 

‚Ge S, 9e Cs aa T, 9e fe In PET, Gaze Te 97 fe 17e KNORR 
graan, VIe D, Bl 23e fe 6978 


DE PoRrRsSELEINHOORENS. 103 


€345) Porfeleinhooren , die de Schaal Slomp. 


en Rolrondagtig heeft, aan de Enden gone 
geel, Hoorp» 
; STUK, 


'Deeze heeten abellen, naar eene Kleur van CCCXLV. 
dien naam, tusfchen wit, geel en bleekrood, nd 
hoedanige zy hebben, en fomtyds met eenige Hevelle. 
fyne zwarte Streepjes overlangs getekend ; 
fomtyds geheel wie doch altoos aan de Enden 
Oiaekteur zyn. Zy komen aan de Eilanden 
Mauritius en Madagascar voor , zegt LINNZEUs , 
en vallen zeer klein. 


NI. Die een Navel hebben of genaveld zyn. 


(346) Porfeleinhooren , die de Schaal gend- coexuvr. 


veld „ van onderen bruin , van boven daj 
witagtig heeft, Blaauw. 
ALLIJCe 


De. aangehaalde van Rumrarus voeren den 
naam van blaauwe Slangehoofdjes , als in Ge- 
ftalte veel met de zogenaamde Slangekoppen, 
of liever met de Mooren Buikjes overeenko- 

men- 


(345) Cyprea Testâ obtufà fubcylindricâ , extremiratibus 
Îuteise Me Tue Us 574» Ne 195. Ifabella, RUMPH, Rar. Te 
39, f. G, ARGENV, Conch, T, 21e (18) Éf, P, PET, Amb, 
16. f. 16. Gaz, T, 97. fs 16. LusT, Couch. 4e S, Je Ce Zo 
T.2.f. 2, KNORR Perzame IV, D. Pl, 9e f, 5e 

(346) Cypraa Testà umbilicatâ fubtus fuscà fupra albidâ. 
M, zuk U, 574. Ne 196, BOMANN, Recr, III. T. 255. Pore 
cellana coerulea, RUMPH, Rar. T. 38, £, G, GUALTHe 
Zere, EN. 

G 4 


I, DEEL. XVI, STUK, 


104 BESCHRYVING VAN 


rede mende. By het voor-End hebben zy, zo wel 
xuix als de volgende, in plaats van Spitsje eene ins 
Hoorp- drukking , gelyk een Navel , welke haar dan 
FIDE. Genaveld maakt. De Schaal heeft de grootte 
van een Duim; zy is van onderen zwartagtig » 

van boven wit of Amethystkleur met twee 


geelagtige Banden. Zy vallen in Oostindie. 


CCEXLvIIe (341) bir msn die de Schaal gena- 


Are eld heeft , met zeer fyne geelagtige 
4 5 ad 

Zen Dies Streepjes 9 doorgaans Jamenloos 
Verborgee 

ne, __ pende, 


Dit Porfeleintje, niet grooter dan de zogen 
naamde Ezeltjes of Pisfebedden , is door f. 
Lorca waargenomen. Het heeft de Schaal 
glad en Loodkleurig, met een of twee bleeke 
Hatiden ‚ van onderen wit en ongevlakt, 4 


S 


ceextvirie « (348) Porfeleinhooren , die de Schaal: gena- 


hen veld heeft, met de binnenfte Lip aan 
Beknopte, ieder End gerond, 


Deeze is kleiner dan een Duiven-Ey , broofch 
van Schaal, langwerpig, Eyvormig, roodag- 
tig, met twee Streepswyze witte Banden. 


(349) 


(347) Cyprea Testâ uimbilicatà , lineis ttansverfis fubtilisfie 
mis flavescentibus, pasfim cenourrentibus, Syst. Nat. Xlle | 

(348) Cyprea Testâ umbilicatà, Labio interiore utrâque exe 
tremitate zotundato, M, L. U 575 N. 197e RL 


hd 


vig ú lon ae A deld 108 


Ji dz Por feleinhooren , die de Schaal gena- … VL 
» FDEEL 
veld heeft, van onderen geel met bruine XLIXs ’ 


Stippen , aan de Enden twee bruine Hoorp- 
Vlakken hebbende. 7 STUK. 


Á ECCXL IX. 
5 -yprla 
Deeze heeft maar de grootte van een Mos- AEN 


fchen-Eytje. Zy is van onderen geel met zwar- Gegolfde, 

te Stippen, ván boven witagtig met bleeke 
_Golfswyze Streepjes; van agteren uitpuilende 

en wederzyds bruin, 


(359) Porfeleinhooren , die de Schaal gena- cecu; 


eld . van boven blaawmwaectie an de Cypreá 
k, e 5 ed q Rens 


Enden met twee bruine Vlakken heeft. Zwaluw: 


Zy is niet grooter dan de voorgaande Soort, 
Van deeze vier Soorten wist LINNaus de 
woonplaats niet, 


(351) Porfeleinhooren , die de Schaal gena- ccerr. 


veld Cyprea 
Afellus, 


(349) Cypraa Testà umbilicatâ , ubtus luteÂ Punêtis fascis, Ezeltjes 
Extremitatibus Maâculis duabus fuseis, M‚, Le. Ue s7s. N. 198, 
BoNANN, Reer. III, T, 242. Concha Veneris undatim de= 
pittâ. LisT. Conch, 4. S,9, C. 5, Te 1e fs Ie PET, Gaz, Te 
ize 6, 7. SEB. Kah, III. Te 15e f, 19, 2, b,:C,d KNORR 
Werzam. Vie De Pl, 17. fe 5e 

(350) Cypraa Testà umbilicatâ, fupra cerulescente, extre- 

__mitatibus Macalis duabus fuscis, M, Ls Ue 576, N, 199, PET, 
Gaz, Te 30, f, 3, 

(351) Cypreaa Testà umbilicatà albâà, Fasciis tribus fuscis. 
M. L. Ue 57x- N. 200, BONANNe Recr, III f, 236, BA R- 
RELe Rare, Te 1326 fe 27, Afellus, RUMPH: Aar, T. 359, 


G 5 £, Ms 
1. DEEL. XVle STUK 


VL veld heeft en wit , met drie bruine Bans 

ÂFDEELe den. | # 

XLIX, ia 

Hoorp- 

&TUKe Deeze zeer bekende Porfeleintjes voeren den 
naam van Ezeltjes, om dat zy over de Rug 
drie breede bruine Streepen hebben, even als 
of ’er drie Zakken op een Ezel gelegd waren , 
of liever, even of 'er twee witte Zakken lagen 
op de Rug van een zwarten Ezel; gelyk Ru m- 
PHIUSs fchynt te willen. Die overeenkomst, 
echter, is zeer ver gezogt, en ik geloof, dat 
haar naam veeleer afkomftig zy van een Kaap- 
fen Ezel, die op dergelyke manier geftreept 
is, of van Pisfebedden , in 'c Latyn Afelli, naar 
welken zy in grootte byna gelyken. Hoe ’t zy, 
men kan ze by *t Pond koopen , wegens haare 
menigvuldigheid. Zy onthouden zig aan de Mal- 
divifche Eilanden , zegt LINN&Ug, 

GECLIL (352) Porfeleinhooren , die de Schaal gena= 

ard veld en met een gebyke roodagtige Vlak 

neen heeft. 


106 BESCHRYVING VA NR 


Deeze is nagenoeg van grootte als de voore 
gaanden. 
IV, 


f. Me ARGENVs Conch. T. zt. {18)É, T. GUALTHs Test, 
T.15. MP ET. Gaz. Te 97, f, 11e eline Oe Te TO, 


‘LIST. Conche 4, So 9, CeÓe Te 3. fa 2e ADANSe Serge Te 


T, 5+f,H, KNORR Verzame IV, De Pl, 25e fe 3e 
(352) Cypraa Testà umbilicarà Maculâ Testaceâ zqualíe 
Me. L. U. 527, N, 202, 


PE PORSELEINHOORENS, 107 


IV, Die een breeden Zoom hebben, of , VE 
ik | en Arprers 
gerand zyn. XLIX. 
Hoorp- 

(353) Porfeleinhooren „ die de Schaal gena-srux. 
veld en gerand geel heeft , met ronde Se 


É k r&a 
witte St ippen, \ Öbrara: 


Harlekyn» 
__ Een Porfeleintje , dat de gedagte Kenmer- 

ken hadt, gaf aanleiding tot deeze Soort; 
waar toe ook de zogenaamde Harlekyn fchynt 
te behooren. Het wordt van DARGEN VIL- 
LE de kleine Argus getyteld. 


(854) Porfeleinhooren , die de Schaal met een Ccermvs 


Knobbeligen Rand en witagtig heeft. SULA 


Guinee. 


Deeze , die men Gwineefche Munt neemt ee, 


hebben haaren naam daar van, dat zy, aan 
de 


(353) Cypraa Testâ umbilicat marginatâ luteâ, Punétis 
rotundis albis. M. L: U, 577, Ne. 201. Argus minor, Ä Re 
GEN VY. Conch. Te. ar. (18) Éf, Xe PET, Gaz Te, Go, f, K: an 
T. 8. fe 32 LISTe Conch,4.8.9. Cobo Te Zoef 2, REGEN FE, 
Cinch. T. Iz. f, 74» KNORR Verzam, II. D, Pl, 16. f‚ 1e Wit 
geplekte Agaate Kliphooren. RUMPH, Aar. Pl. 39, f. Re 

(354) Cypraa Testâ marginato-nodofâ albidâ, M‚,L. U. 578, 
N. 203, BONANN Reer. Ille £, 253, BARREL: Rar, Te 
1326, f. 26, Moneta Nigritarum, LisT. Conch, 4e Se 9, C. 8e 
Te 1. f, 3, 4e Thoraciumn vulgare five Cauricium, RU MP He 
Rar, T. 39 f.C, GUAL TH. Zest, Te 14. f, 4, 5e Mone 
noïie de Guindee ARGENV, Couch. Te, 21e (18) 6. K. PET, 
Amb, T, 16, f. 14, Gaz. T, 97e £, 8, KNORR Verzar, IVe 
Des eds Ea, | 


Te DELL» XVI, STUK, 


108 DBESCHRYVING VAN 


Vl. de Kust van Afrika menigvuldig vallende, al+ 
ÂTDEEL. f î . 
XLix, daar door Vrouwlieden worden gevifcht, die 
Hoorp. ze dan afwasfchen , fchoon maaken en uitzoc- 
STUK, ken, waar na zy voor Geld gangbaar zyn. 
Het is de-eenigfte Muntfpecie aan een gedeel- 
te dier Kust, en wel in ’t Ryk van Kongo; 
hebbende die Visfchery meest plaats omtrent 


de Stad Loanda , welke de Hoofdftad is van, 


Angola : doch zy maaken eenig verfchil daar 
in, en het zyn anderen , die men in *t Gebied 
der Portugeezen aan de Kust van Afrika ge- 
bruikt, verfchillende van die Hoorentjes , wel- 
ke aan de eigentlyke Kust van Guinéa voor 
Geld worden uitgegeven, en aldaar met Sche: 
pen aangebragt. Of dit nu de genen zyn, 
die men onder den naam van Mannetjes van 
de Wyfjes afzonderce , en minder agt aan de 
Kust van Kongo, volgens BONANNI, zou ik 
niet durven bepaalen: dan alleen, dat die van 
deeze Soort de regte zogenaamde Guinèefche 
Munt zyn, overeenkomftig met de genen, 
welke jaarlyks in menigte aan de Maldivifche 
Eilanden, in de Índifehe Oceaan, gevifcht, 
en van daar, by geheele Schcepslaadingen , 
naar Bengale en Siam gevoerd worden, om 
voor de Indiaanen tot eene Geldfpecie te ftrek- 
ken. “Doch het fchynt dat nog andere Hoo- 
rentjes ook daar toe gebruikt worden. Met 
deeze Soort wordt de gemeene geelagtige 
Kauris , die men hier te lande, by ’ Pond, 
voor weinig Prys kan koopen , bedoeld. Dee 

zelve 


Ds PorsELEINHOORENS, 109 


gelve valt ook, zo LinNmus aanmerkt, in Vh 


je de Middellandíche Zee, 6 den uitloop van Arpeery 


XLIX, 
de Nyl. Hoorp- 


(355) Porfeleinhooren , die de Schaal gerand eeey. 
1 ] Cypraa 
en de Rug met een geelen Ring omgora 


Ânn aiwss 


Zonderling is ’t,‚ dat LiNN&ùs hier, waar- 
fchynlyk door verhaafting , van Thoracium quar- 
tum gemaakt heeft Thoractum gruadratum, *t 
welk een geheel onovereerikomítig denkbeeld 
geeft van deeze Hoorentjes. RuMrHius zegt, 
wy noemenze Thoracia, dat is Borst{tukjes , 
om dät zy zeer wel gelyken haar eën Bofst- 
{tuk van een Wapen, en deeze is van dezele 
ven zyne vierde Soort. Het komt my voor, 
dat de Kaurisfen in ’t algemeen meest naar 
zekere Borstfchilden van de oude Wapenrus= 
ting gelyken (*). Aan deeze Soott geeft men 
den naam van Blaauwe Kauris, om dat zy op 
de Rug, binnen den geelen Kring , eeniger- 


_ maate blaauwagtig of Loodkleurig zyn5 doch 


dee- 


(355) cypraa Testà marginatà, Dotfo annulo flavo cire 
cumdato. M‚ Le U. 578, Ne 204. ROND, Zest, 2e p. 103, fe 
4. Thoraciùm quadratum, RumPH, Rar, T. 39 f. De 
GUALTH. Zesta Ide f, IT, 2, PET. Gaz. Te Óe fe 84 
KNORR Verzam. IV, D, Pl, 9. £. 42 Pl. 16, fe 4e 

(*) Porcellana Thoracica, ita vocatur,-quia haud multum 
abfimilis est munimento illo Fertreo, quo Petus in Bello te- 
gitur et [quod] Thorax vocatur, GUAL TH, ad Tab, 14, 


I. DEEL XVI. STUK. 


io BeEseunrtvvine ván 


„VL deeze Kleur verbleekt door den tyd, en daù 
iere wordenze over ’t geheel Afchgraauw , hoeda- 
Hoorp- nigen ik vind dat aan de Kust van Kongo; irt 
STUK. Afrika; meest gewild zyn. In deeze is de 
Rug zo duidelyk niet van den Rand, als door 
den gezegden Oranjekleurigen Kring „ Onder- 
fcheiden. Men maakt dezelve fomtyds, zo 
wel in de voorgaande als in deeze Soort ; doof 
Konst paarfchagtig blaauw of Violetkleurig , 
als wanneer men ‘er, te regt, den naam aan 
geeven kan van Blaauwe Kauris; Deeze zyn 
op Amboina gemeen, maar de regte Kaurisfen 
niet, zegt RUMPHIUS, voegende daar by; 
dat de Chineezen 'er „ tot Medicyn, gebruik 
van maaken, | 


Eecivi. (356) Porfeleinhooren „ die de Schaal heeft 


Gd met eenen ongelyk knobbeligen Rand 4 
an a hit en bruin geftippeld, de Rug Tegel- 


foodagtie gewolkt, 


Zodanig eene vind ik onder myne Kauriss 
fen, doch de Mazelen van Rumerrus fchy- 
nen, zo min als de aangehaalde van Guars 
THIERi, hier toe becrekkelyk te zyn. 


Eccrvin. (357) Porfeleinhooren , dis de Schaal met ee 


sen af ge 
Wit. Oogjee 
(356) Cypraa Testà margine gibbo inequali; albido fusco= 
punêato, Dorfo nebulato-Testaceo. Syst, Nat, Xl, RUMPHé 
Rar, T. 39. f. Pe GUALTHe Zest, T, 15e fe X, 
(357) oden Test derofo-marginarà flavà alboepunêtatâ ; 
Lats. 


PN Pors ELEINHOORENS, Fit 


gfornidgden Rand ; «op * midden geel Vi. 
met witte Stippen, aan de Zyden met 
een bruinagtige Vlak heeft, Hors: 
Deeze noemt RuMrnius Wit-Oogjeswaar 
van de reden blykbaar is. Men vindtze aan 
% Eiland Mauritius, thans VIe de France , en 
aan dat de VAscenfion , volgens LINNAUss 
De grootte was als een Duiven-Ey. De breeds 


Îten zyn de mooiften. 


(358) Porfeleinhooten, die de Schaal met een ceer.vrrt, 


afgeknaagden Rand heeft, op de Rug A. 


geelagtig is met witte Stippen, aan de Brand. 
Zyden met flaauwe bruine Plekjes hier en 
en daar verfpreid, 


Deeze hadt, in *t Koninglyk Sweedfche Ka. 
binet , flegts de grootte van een Mosfchen- 
Eytje: zynde van boven en van onderen geel, 
doch aan de Enden wit. Ik geef 'er den naam 
van Brandvlakje aan, die fomtyds ook wel aan 
de voorgaande Soort gegeven wordt. 


(359) Porfeleinhooren , die de Schaal een ecertwe 


ke Cypraa 
wet Jpurca, 


_ Tateribus Maculâ fubfuscâ, Syst, Nat, XI, Thorzcium ocula- hin 
tums RUMPH, Rare Te 39. fs A, GUALTH, Zeste T,I5. haven 
f, H. LisT. Conche 4e Sa 9e C. 6. T. Zoef, Te PET: Gaz. Te 
97, fe 19. KNORR Verzam, Vlo D, Pl, 20, f, 4. 

(358) Cypraa Testà derofo- marginatà fiavescente albo puncs 
tatà ; Lateribus Punttis fuscis obfoletis fubfparfis, M. IL. U, 
$8ïe N. 209 

(359) Cypraa Test fubmarginatâ lutescente , lutea isrorati, 
Lateribus fusco punâatis, Syste Nat, X1Le 
_ Is DEEL, XVI, STUs 


VI, 
ArFpezt. 
XLIX, 
Hoorps 
STUKe 


| \ | 
112 ,BESCHRYVING VAN 
weinig gerand, geelagtig » met geel be. 


daawwd , aan de Zyden bruin geftippeld 
heeft. 


Deeze, uit de Middellandfche Zee, heeft 
‘de Schaal Eyvormig, glad, geelagtig; met 
bleekere of donkerer Vlakken digt befpreùgd 5 
den Rand van boven gekarteld, bruin van 
Kleur ; de binnenfte Lip van agteren met de 
Tip omgeboogen. Zulks is eigen aan deezë 
Soort, zegt LinNNmus, die verder aanmerkt, 
dat de Schaal van deeze fomtyds oùgèvlakt 
en blaauwagtig doorfchynende voorkomt, zon- 
der Tanden, en niettemin if volkorhen groot- 


te: waar uit blykt , zegt zyn Ed., dat die 


& 


CCCLXs 


Cy prââ 
frolida, 
Draaken- 
hoofdje, 


ze 


van deeze Soort haaren cuden Rok afwerpen. 


Zodanigen zullen de Wyfjes zyn, daar Rum- 


pEius van fpreekt. Wy noemenze, derhal- 
ve, Geelsmetje, | 


C360) Porfeleinhooren , die de Schaal gerand 
en Afchgraauw heeft , met een bruin- 
roode vierkante Vlak. | 


Volgens de Afbeelding van D'ARGENvIL= 
LE, hier aangehaald , moet deeze het Drad- 


kenhoofdje zyn van Rumrnrius: want de ge- 
zegde Vlak ondergaat veelerley veranderin- 
| | gens 

(360) C ypr4a TestÂ marginatà cinereÂ, Testaceo Quadrato 


variegatâ. M. Le U» 580 N. 207. ARGENV, Couch, T, 21. 
(13) f. Y, Par. Gaz, T, 97. fe 19, BEAR Rat. Te 39, LE 


, 


Ei 


Dr PORSELEINHOORENS i1$ 
gen, en beeldt nu eens ’t één, dan het an: , VL, k 
: > 5 FDEELò 
der, uit, en fomtyds zyn er, in plaats van “yrrx, 
ééne; verfcheide roodagtige Vlakken op. Zy Hoorp- 
vallen weinig g grooter dan een Mosfchen-Eytje, STUK 


(361) Porfeleinhooren, die de Schaal gerand cceuxr; 
en driekantig gebult heeft , met witte BX. | 
Stippen, van agteren witgeknaagd , van Kakkerlak: 


onderen ongevlakt geel, 


Deeze fchynen näast te gelyken naár die ; 
welken Rumpmrus Kakkerlakje noemt, zynde 
ruim Een Lid van een Vinger lang en hoog 
gebult, op de Rug vol rosfe, zwarte en hoog 
gecle Spikkeltjes , waar EETL eenig blaauw 
loopt: doch deeze Spikkeltjes zyn een groote 
verandering onderhevig, en fomtyds beflaat 
het bruin byna de geheele Rug. 


(362) Porfeleinhooren „ die de Schaal eent- CECLEIs 
germaate gerand en geel heeft, met Ollijaa. 
zwarte Oogjes. Sratretjes 


De Schaal is kenbaar aan zwarte Oogjes met 
een 


(361) Cypraa Testà marginatâ, triquetro gibbâ albo punc- 
tatÂ , postice erofà, fubtus flavÂ immaculatâ, M.L, Ue 569; Ns 
206. KNORR Verzam, VL, D, Pl, 14, f. 6, Zo 

(362) Cyprea Testà fubmarginatÂ luteà, Ocellis nigris, M 
Le U. 580. N. zo, List. Conch. IV. S, 0. T. 696. f; ad. 
BONANN. Recre Ill, T. 247. PRT, Gaz, T. 9% f, 3 
KNORR Verzam. IV, De Ple 24e f. 55 

HB 


Ee DEEL, XVI 8TUE. 


ii BESCHRYVING vaN! 


„VL. een blecken Kring omgeven , op een geele 

ALI Schyf ; zegt LiNNmus, in de befchryving 

Hoorp- van ’t Kabinet der Koningin van Sweeden. 

STUK Hy geeft ‘er de grootte van een Mosfchene 
Eytje aan. Myn Exemplaar heeft wel eenige 
zwarte wit geringde ‚doch meest witte Oogjes , 
op de geele Rug. Die van BoNANNI, wel- 
ke hier aangehaald wordt, zoude een der al- 
lerfraaiften zyn onder de Kaurisfen, gaande 
voor Geld op een der Philippynfche Eylan- 
den. „ Het binnenfte deel, zegt hy , daar zy 
» famengedrukt en vlak is, vertoont zig ros 
„> of uiet den rosfen Kastanje-bruin : doch 
3, opwaards naar de Rug toe is zy ten deelë 
ss Violet, ten deele blaauwagtig bruin ge- 
‚, kleurd , en daar tusfchen verfierd met Melk- 
s witte en Goudkleurige Sterretjes.” Zal men 
dan , (fchoon hier veeleer de voorgaande fchynt 
bedoeld te worden ,) dien naam, by Rum- 
pHIUS gebruikt , wel ten onregte op deeze 
Soort toepasfen ? 


éc&rzur. (363) Porfeleinhoorn , die de Schaal gerand 


Cyorea ) ä / 
Pie | en _eenigermaate Wioletkleurig heeft ; 
Gaatjes. amet witte Stippen. 


Deeze was van dergelyke kleinte, en haare 
woonplaats kende onze Ridder zo min, als die 
van de drie naastvoorgaande Soorten. 


(364) 


(362) Cyprea Test marginatÂ fubviolaceÂ albo-punêtat?s 
Ms; L. U, 581. N, sto, 


DE PoRSELEINHOORENS. 115 


< 


(364) Porfeleinhooren ‚ die de Schaal gerend vr, 
heeft en met Sleufjes overdwars. EEn 


"eer Boôr 
Diss js ’ allerkleinfte Hoorentje, zegt Rib ener: : 


PHIUS, fchier van alle Geflagten, in ’t gemeen ceeuxav, 
niet veel grooter dan een dikke verte Luis » Pld 
fommigen als Weegluizen: waar van het den’ Luisje, 
naam heeft van ° Luisje, Sommigen, even- 
wel , bereiken de grootte, zo hy aanmerkt, 
van een Hazelnoot 3 Zy Zyn zo wit niet als 
de kleine, doch opde zelfde manier met Voor- 
tjes overdwars en op de Rug een overlangfe 
Sleuf. ADANSsoN vondt ze, aan de Kust 
van Senegal, niet meer dan een derde Duims 
lang en een vierde Duims breed, Eyrond. en 
dus ook engevaar zo dik als breed , maar ge- 
heel Sneeuw-wit, zonder eenige Vlakken , die 
in de Oostindifchen zo zigtbaar zyn, B uit 
die van Pondichery , door D'ARGENVILLE 
opgegeven, en anderen blykt. Zie de Natuur- 
lyke en vergroote Afbeelding , van hem over- 
genomen, in Fig. a, op onze Honderdtwin- 
tigfte Plaat. In Oostindie komen evenwel ook 

f wite 
_ (364) Cypraa Testà marginatÂ, transverfim fulcatà. M. E: 
U, 532 N, 2tr, LISTe Conch. IV, S. Ja C7, Te Ia Angle 
RAAKT fe 117, Pediculus, RE Rar, T. 39, f, Pe 
GUALTH, Zes, T, Iago fe. P. & FT, 15. f, P, Re, Poux de 
Mer, ARGEN V, Conch, T. 21, (18) fe Le Bk Amb, Te 
16. f, 22, BARRe Rar, T. 1326, f. 28, ADA NS, Sentge 
Le Te 5, f.8, GINANN, Adriat, ll, T, 13e £-109e KNORR 
Verzam, VI, De Pl 17, f. ó. 

H 2 


L DEEL. XVI, STUK, 


EIO „BESECEHRIVING RR 


Yl witte voor, gelyk‘RumrPnius meldt; zo 
Ae wel als aan de Kust van Engeland , volgens 
Boorp, LISTER, die de grootte vergelykt by een Paare 
STUE. _deboontje , doch fommigen waren eenigszins 

roodagtig of met rosfe Vlakken. Men vindte 
ze, zegt hy, overvloedig by Hartlepool , en 
zy worden aldaar Nuns, dat is Nonnetjes , ge- 
heten. Men vindtze ookin de Westindiën „ 
op Jamaika en Barbados , met een overlangfe 
Sleuf op de Rug; doch de Europifchen , zegt 
LinNzus, in ’t algemeen, hebben deeze Sleuf 
niet. Zy komen, zo ’t fchynt, niet aan de 
Kust van Sweeden of Noorwegen voor. De 
dwarfe Groefjes zyn een byzonder Kenmerk 
van deeze Soort. Ik heb zulke Luisjes, van 
twee derden Duims lang em een half Duim 
breed. 


CCCLIY, (365) Porfeleinhooren , die de Schaal weders 
vprea 


pd zyds gerand, met een klein Snuitje en 
enen gerimpeld heeft , van boven met Knob- 


beltjes geftippeld. 


Deeze noemt men Rystkorrels , om dat zy 
over- 


(365) Eypraa Testà utrinque marginatâ {ubroftratâ rugoft, 
fupra punétatà Tuberculis, M‚ L. U, 5824 N, 212, Nux Avel- 
lana granulata, RUMPH, Rar,T, 39,f, I. GUALTH, Zeste 
T, 14e f. S, la petite Verole, ARGEN v. Conch, T, ar, (18) 
f‚ V, Pr r, Amb, T, 16. f, 11 & Gaz, T. 97. fe 12e LISTe- 
Conch. IV. S- 9. C, 8, Te 2, f, Je SEB. Kab, III, Te 55. fo 
20e KNORR Verzam, IV. D. PL, 17, f, 7e 


vl 


DE PORSELEINHOORENS, 117 


overal met uitfteekende Korreltjes bezet zyn, vr. 
inzonderheid op de Rug, en aan de Zyden Arpzrer.. 
geftreept. Haar Kleur is wit of een weinig Rd 
roodagtig , welke de fraayíten zyn; de PARE Er 
byna een Duimbreed: doch men vindt ’er ook 

als een Vingerlid, zo Rumrprrus getuigt, 

die blaauüwagtit zyn. Zy vallen veel op de 
Eilandjes, Nusfatello genaamd of de drie Ge-« 
broeders , leggende voor den Westhoek van 


_ groot Amboina , op een fynen witten Zand- 


ftrand. Deeze worden, derhalve , Nusf/atellana 
granulata van hem getyteld. D'ÄRGENVIL- 
Le geeft ‘er den naam van Könderpokjes aan. 


(366) Porfeleinhooren , die de Schaal eeni- ceerxvr. 
zi sa E Cyprea 

germaate Snuîtig , met verheven Stippen s}sprten, 
zonder Streepen en aan de Enden geel Pisfebed, 


heeft. 


Deeze zvn kleiner dan de voorgaande en een 
weinig Snuitiger, bruin van Kleur met Zand- 


_ agtige Stipjes, wordende van D'ARGENVILLE 


Cloporte , dat is Pisfebed, geheten. 


(367) Porfeleinhooren, die de Schaal weder- cecrxvun 
Cypréa 
2) dsc Cicercula, 
‘tKorreiige 
(366) Cyprea Testâ fubroftratà , Punâis elevatis fine Striis, Knopje, 
extremitatibus luteis, M‚, L. U, 583. N, 213. ARGEN Ve 
Conch, T, ar. (18) £, Se KNORR Verzam, IV.D. Pl. 16. 6, 2, 
(367) Cypraa Testà utrinque roftratâ, adfperfâ Punêis eles 
vatis, RUMPH, Rar, Te 39. f. K‚. GUALTH, Zet, Te 


14e fe, 
ade 


IL. DEEL, XVIe STUG, dd 


pied 'BESCHRL VIN GIVA NN 
L ie ú ; : è " Á « 


Ar zyds Snuitie met verhevene Stippen 
FDEEFe 3 j 4 4 0 ei 
KLIX, befprengd heeft. | 
Hoorp- kh Á 

srux. Van grootte als een Erwt of Paardeboontje_ 


zyn deeze , die RumPHius onder den naa am 
van ’t Korrelige Knopje voor ftelt, om dat zy, 


even als de Rystkorrels ‚ met een menigte van 
Stipjes bezet zyn, Dat van GUALTHIERI 
was een weinig Purperagtig , aande beide Enden 


mer Saffraankleur getekend. Van deeze Soort 


ftelt LIN NamUSs de afkomst uit de Middel- 


landfel ie Zee, doch ik kanze naauwlyks van 


de voorgaande onderfcheiden, 


EECLEVIT Te C 368) Porfeleinhooren , die de Schaal weder- 


Cypraa: …… 

Chobadas. ie zj A, en grtn heeft. 

ie Gladde 

nel Dit is het Gladde Knopje van Rumrurus, 


dat fomtyds geelagtig voorkomt en fomtyds 
wit, gelykende, als de Enden afgefleeten zyn , 
naar kleine Knoopjes: Men vindtze in Oost- 
indie, A wt ahd OEENSDEN 


ee HOOFD. 


(see) Cypraa 'Testà utrinque Roftratà levi, M. L, U. 5834 
N. 274. Globalus, RUMPE. Rar, T, 39. f Le GUA LTH, 


Fost. Ts 14. fs M, PET. Amb. Te 16. Én Oo. & Gaz, dr 97 
Fl 34; BARRELs Raar, Te 5326, É.- Ste OR en à 


ÚL, D, a! ale hi 4d 


NE 


o% 


_ftaan in eene eenkleppige , Spiraal gedraaide! 


De BrMASHOOREN S 119, 


SSS SE „ii, 
JE 

ME OOEDS EU Ks Hoor p- 
STUKe 


Befchryving van ’t Geflagt der BrLAASHOO- 
RENS, dus wegens de Geftalie en de dunte 
van de Schaal getyteld. 


% aerd Bulla, dat Linna us hier tot Naam, 
| een Geflagtnaam gebruikt, wordt ge. 
meenlyk voor eene Waterbel, dat is voor cen. 
Bobbel of Blaasje, dat de Lugt, in ’t Water 
dringende, door omkleeding van zekere taaije. 


‚Stoffen veroirzaakt, genomen: doch ook op 


andere Blaasagtig gezwollen dingen toegepast. 
Het komt derhalve vry wel overeen met de 
benaaming van BLAASHOORENS, die men 
anders aan de Belhoorens en dergelyken geeft, 
welke hier tot het Geflagt der Kinkhoorens. 
thuis gebragt zyn. 

De Kenmerken der Blaashoorens , dan, be- Kenmere 
ken. 
Schaal, die uitwendig geene Stekels noch Pun- 
ten heeft: met de Opening vernaauwende, 
langwerpig, overlangs geftrekt, van onderen 
piet ingefneeden; de Spil fcheef ftaande en on- 


getand. Het Dier is een Slak, gelyk in de 


voorigen. 

Drie-en-twintig Soorten behelst die Geflagt, Soorten. 
waar onder verfcheidene, die men anders ook 
gewoon is tot de Blaashoorens te betrekken. 


Bd (369) 
5 DEEL XVI, STUKe 


zo BESCHRYVING VAN 


vr. 569) Blaashooren, die de Schaal Eyvormig 
AFDEEL. flomp met twee Snuiten, en de Lip ge- 
Hóós: tand heeft, | 
STUKe 


ccerxie.  Deeze verfchillen van de andere Porfeleins 
0%, _hoorens, daar in, dat zy de Opening krom en 
OD alleen maar de buitenfte Lip getand hebben, 
ere die aan beide Enden uitfteekt. Voor ’t ove- 
el rige doet haare Geftalte en Kleur, ja ook de 
grootte ; dezelven veel naar Eend-Eijeren ge- 

Iyken, en daarom noemt menze, in't F ranfch, 
POeuf , in navolging van RUMPHIUS, die 

haar Ovum geheten hadt, dat is een Ey. Wy 

geeven ’er den naam van Wiste Porfeleinhooren 

aan. Zy zyn, over ‘t geheel, zuiver Sneeuw- 

wit en glanzig , behalve dat de dikke Lip, 

aan fommigen , geelagtig of vuilwit IS el 

van binnen is de Schaal Violet, doch het Dier, 

zo veel zig daar van uitwendig vertoont , Pek- 
zwart, gelyk hetzelve ook in een zwarten 

Inkt verfmele , zegt RuMmruius. Hy ge- 

tuigt, verder, dat deeze Eij ijeren in groote ag- 

ting zyn by het wilde Bergvolk ‚ op Ceram, 
wordende als een Eerteken gedragen van der- 

zelver ftrydbaarfte Mannen of Voorvegters, 

| Aan 

(369) Bulla Testä ovatà obtufe fubbiroftri ‚ Labro dentata. 

Syst, Nat, XII, Gene Sel, M. L‚U, 534, N- 215, BONANNe 

Keer, TILT, 252° Ovum. RU MPH, Rar.T.38.f, Q LisT, 

Cinch: IV, Seo C,9: Tref. 4e GOAETH. Teite To Te 

£, A. POeuf. ARGENV. Conch. T. at, (18) f. A. PE Te Gaze 

T, 074 £, 7e Amb, T, 8, 66, KNORR Verzame VL De Pl, 3 33. £, te 


@ 


DE BrLAASHOORENS. rear 


fn de Stranden van dat Eiland vallen zy ook, VL 
meest, en van de genen, die komen te bree- ie en 
ken , worden de Stukjes tot ingelegd Werk HoorD- 
op de Schilden gebezigd. Van deeze, zo wel STUK 
als van andere Porfeleinhoorens, gelyk gemeld 

is, vindt men ’er die Wyfjes genoemd wor- 

den , zynde dunner van Schaal , met de Lip 
enkeld, fcherp en niet omgekruld. LiNN«us 

merkt deeze Soort als een middelflag tusfchen 

de Porfelein- en Blaashoorens aan , kunnende , 

om dat de Spil of binnenfte Lip ongetand is, 

niet tot het voorgaande Geflagt betrokken 
worden, | 


(370) Blaashooren, die de Schaal twee=Snui-cocuxx, 
Ball 
tig, met de Snuiten lang „ gefbreept „ijs, 
en fpits heeft. Weeverse 
Spoele 


‘et Latynfche Woord Volva betekent een 
Weevers- Spoel , en deezen naam geeft men, in 
‘ct Nederduitfch , aan de zeldzaame en kost- 
baare Conchyliën, die deeze Soort uicmaaken. 
Van dezelven hebben fommigen een dikke an 
deren een dunne Lip, en deeze laat{ten fchynt 
LinNaus alhier te bedoelen, hoewel hy ze 
meest daar door van de volgende onderfcheide, 


dat 


{370) Bulla Testà biroftri, Rostris elongatis ftriatis acutis. 
M. L. U, 584, Ne 2160 LIST. Conch. IV.S.9, Ce 9 T. ta 
f‚ 1. SEB. Mus. lil, Te 55. fe 13— 16. Navette de Tisterand, 


ARGENV. Couch, Te 21, (18) f, Ie KNORR Verzam, Vlo 
D. Pl, nde fs Ie 
Hs 


I. DEEL. XVIe STUK, 


rea BEsSCHRYVING VAS 


VL dat zy de Snuiten geftreept heeft, en zoude 
Renn deeze uit de Westindiën afkomftig zyn. De 
Hoorp- Geftalte is als een Kievits- -Ey , met lange 
STUK. Punten. 


gcerxxr. (371) Blaashooren , die de Schaal twee. Snuie 
ulr4 


biroflris, tig heeft, met den Rand uitwaards ver- 
Oostindi- Ì j 
ie k dikt, de Snuiten lang en effen. 


Deeze Oostindifche gelykt naar de voor- 
gaande , doch is kleiner, van grootte als een 
Boereboon , fmaller, effen en Vleefchkleurig 
wit. De Snuiten zyn egaal, effen, byna zo 
lang als de Buik is van de Schaal, fchuins ge- 
knot, de eene een weinig opgewipt. De Rand 
is uitwaards in de langte verdikt. De Spleet 
verbreedt zig een weinig, naar de Snuit op- 
klimmende. Hier fchynt die fchoone Weeverse 
Spoel bedoeld te worden , welke in ’ Vyfde 
Deel van KNorr, op de Eerfte Plaat, uit 
het Kabinet van den Heer WILLEM vAN 
per MeEuren, in Plaat gebragt is, en met 
leevendige Kleuren afgetekend. 


ecerzarr. (372) Blaashooren, die de Schaal langwerpig 
Balla 


Spelta, En 


Jolie (371) Bulla Testà biroftri, Margne extus incrasfato, Ro- 
fizis elongatis levibus, Syst. Nat. XIl, KNORR Verzam, 
Ve Dii Plosr, fears Sen 

(372) Bella Tes:â oblongÂ, utrinque obtufiuscula aquali , 
Eabro arcûato , Margine intus incrasfato, Syst, Nat, Xil. 
GuarL TH. Test, T, Is. f. 4e PET. Gaz, T. 66. f, 1, 3, 
GINANNe, Adriat. UI, T. 13, f, 95. BARREL, Jeon, 31 


32, 35e KNORR Werzam. Vl D. El, oo. f, Ge 


DE BLAASHOORENS 123 


en wederzyds gelyk heeft, fbompastigmet VL 


. . F 

een Boogswyze Lip, welke inwaards ver- ig 

de Peen a È … 

dikt is. Hoorp: 
STUK. 


Blykbaar is ’, dat hier die kleine Hooren- 
tjes bedoeld worden , wier Geftalte meer naar 
die van een mss Schietfpoel gelyke, dan 
die der grooten zo even gemeld. Zy worden 
daarom te regt Weeversfpoeltjes geheten , hoe- 
wel menze ook by dat Koorn, ’t welk Spelt 
genoemd wordt , kan vergelyken. Sommigen. 
geeven ’er ook wel , niet oneigen, den naam 
van Fokje of Fukje aan. Zy vallen zelden lan- 
ger dan een Duim, en hebben aande Tip van 
de Spil een klein Tandje, zegt LINNAUS, 
dat ik echter in de mynen niet waarneem. 
Uit de Middellandfche Zee zouden deeze af= 
komftig Zyn. 


(373) Blaashooren, die de Schaal overdwars eserxxurs; 


Bill 
gehoekt eef, met een uitpuilende Bee= jn 
ni e S J Î Witte 

ge Stip aan ieder End Db. 


Die, welke Rum PpHIUsS Witte Jamboezen 
noemt, hier aangehaald , noemen de Franfchen 
Bosfues ‚ om dat zy tevens gebult zyn. Zy 

| zyn 
(373) Bulla Testà transverfeangula:Â, autÂ uerinque Punto 
Osfeo, M. Le U, 585 N, 217, Jambos alba. Ru murH, Rar, 
Te 38e f‚ H, LisrT Conche Ve S, Ken C. De EE 2e fi Ze 
GUAL TH, Zest, T, 16. f. F, ARGENV. Conch, T. ore 
CEB) T M, PET, Gaze Ts 99, f, oe. Ainb. T. Tó.Uf, 08, 
SEB, Kab, IL FT. 55. f. 17, KNORR Perzam. IV. De Pl, 26, f. 7 

Te DEEL: XVI, STUK. 


12, BESCHRYVING VAN 


VL. zyn geheel wit, gelyk zeker flag van witte 
un E wilde Water-Jamboezen, zegt die Autheur, 
Hoorp- en by de Enden ziet men een bleekwit Kor- 
STUK. reltje, in een Kringetje (taande, als een inge- 
| vatte Paarl, en daarby een ligtrood Plekje , 

't welk door den tyd verbleekt. Zy komen 


uit Oostindie en zyn niet gemeen. 


ecerxarve (374) Blaashooren , die de Schaal gehvekt 


ene heeft , met een verheven Gordel. 

Hoogrug- í 

EN Van deeze, die men Hoogruggetjes tytelt, 
zyn ’er geheel witte en geelagtige , welke laat- 
ften, volgens BoONANNI, gemeen voorkomen 
aan de Stranden van Brazil. Zy zyn aan de 
ronde uitpuiling, die haar een Ringswyze Bult 
ap de Rug maakt, kenbaar, 

ecerxxve (375) Blaashooren, die de Schaal rond , door- 

Bull 8 

aen Jehiynende, overdwars eenigermaate ge 

Blaasje, hd flreept ; 


(374) Belia Testà angulatà , Cingalo elevato. M. L, Ue 
585. Ne 218, COLUMN. Purp, 29. Te 30e fe 5. LIST, Conch. 
IV. S. 9. Ce 9. T. IT. f, 2, 3, BONANNe Reer. 1. T, 249, 
339. GUALTHe Test, T. 15e f, 3, ARGENV. Conch. T, 
21. (18) f, Q. PET. Gaz. T, 15, f, 5, SEB, Kab, Ill, T. 
ss. f. 18, KNORR Verzam, I, De Pl. 14. f‚ 3, 4 óN 

(375) Bulla Testâ rotundatâ pellucidâ transverfm fubfiziatâ, 
utrinque umbilicatâe M. L‚ U, 586. N, 219, BONANN. Recr, 
Ill. Te 4, Bulla, RUMPH, Rare. Te 27, f. He LIST. Concha 
IV, S,9. C. to. T. I.f, ulte GUALTH, Zest, T, 13. f. GGe 
ARGENV COomch. Te 20e (17) f, Qe SE B, JZus. Ille Te 
38e f. 45. KNORR Verzam, VIe De Pl, 58. f. 2, 3 


Dr BLAASHOORENS 125 


flreept „ en aan beide Enden genaveld VL 
heeft. Ene 


: | Hoorn- 
Zo eenigen, zyn deeze met regt onder de sryx, 


Blaashoorens betrokken , dewyl zy de Schaal 
by uitftek dun en doorfchynende als een Blaasje 
en geheel wit hebben, met den Mond zeer 
wyd gaapende , en zo ligt zyn , dat men ze 
‚gemakkelyk van de Hand kan wegblaazen. 
Zy vallen in Oostindie. Men noemtze, ge- 
meenlyk , Witte Kievits. Eijeren. 


(376) Blaashooren, die de Schaal rondagtig , ceeuzevr. 

doorfchynende , overdwars eenigermaate iben 

geftreept en geheel gaapende heeft. u 
Deeze, aan de Kaap der Goede Hope waar- 
genomen, zegt LINNEUSs, gelykt zeer naar 
de voorgaande, en is van vooren ook gena- 
veld , maar gaapt dermaate , dat de geheele 
inwendige Oppervlakte byna zigtbaar is, uit- 
genomen een kleine omkrulling van de binnen- 
fte Lip, aan ’t voor-Eind. Zou het, vraagt 
hy, een loutere Verfcheidenheid zyn? Die 
men Kaneelwafelen noemt , fchynen hier toe 


te behooren; 


(377) Blaashooren , die de Schaal gerond stean, 


if door pi zn 


(376) Bulla Testâ fubrotundâ pellucidà , transverfim fubftriae ee 


tÀ , tota hians, Sy/?. Nar, XIl. GUALTH, Zest, T, 13. fs E‚Es 
(377) Bulla Testâ rotundatÂ pellucidà , longitudinaliter {abe 
firiatà , Vertice umbilicato, Syst, Nar, XII, GUALT He Test, 
T. 13e f. DD, 
5, DEEL, XVI, STUK, 


16 BESsSCHRYVING' vaN 


f VL doorfchynende ‚ overlangs‘ eenigermaate 
a gefbreept heeft, aan den Top genaveld, 
Hoorp- Res aut AE Cr rn Ö 

STUK. Deeze, uit de Middellandfche Zee , komt 


dikwils voor, ter grootte van een kleine Erwt, 
zegt Linneus. De Schaal is ongemeen dun 
en teder in de mynen;, en gelykt wel naar een 
Water - Belletje. 


ceeLzavi, (373) Blaashooren, die de Schaal gerond heeft 
Hib 


Arspulla, en ondoorfchynende, aan den Top genas= 


Deeze Soort begrypt, in ’t algemeen, de 
zogenaamde Kievits - Eijeren , die ongemeen ver- 
fchillende zyn van Kleur. Men heeft ’er 
graauwagtig, geel, blaauw ; fommigen fchoon 
paarfch, anderen Roozekleur of witagtig met 
bruine Stippen; ja eenigen vallen in ’t groene. 
Dus kan men zeggen , dat deeze Hoorentjes 

‚__byna allerley Kleur hebben. De grootte overe 
treft zelden die van een Kievits- Ey, doch is 
wel minder, > tot die van éen Erwt toe, Zy 

ko- 
(373) Balla Testà rotundatà opacà , Vertice umbilicato. M. 
L. U, 586, Ne 220, BONANN. Aecre III, T, 3, LIST. Coach, 
IV, S. 9. C, 10, T, t. f. penult, Blaasjee RUMPH, Rar, T. 
27. f‚, G. GREW, Mus, T. 9 f, 7, 3, PET, Gaz. T. 5o, 
f‚ 18e & T.99.f. 14e COLUMN. Ag. T, 69. f. 3. BARR. 
deon. Te 1326. f, 37. ADANS, Seneg, T. Ie fe2e SFB. Se 
III. T, 38. f. 34-44. REGEN E. Conch. oo. T. Sf. 58. 


T. 8, fi 21e KNOKR Werzam, u. D, Pl. 8 8. ge IT. Vv. je n. 
57e 6 6: VL, D; Pl, ale f, 2, 


N 


DE BLAASHOORENS 127 


komen in Westindie zo wel als in Oostindie, VL 
en ook, volgens ApANsoN, aan de Kust van Â? kaf 
Merien? voor. De Schaal is van binnen wel Hoorp- 
witagtig‘, doch niet geheel ondoorfchynende, STUK _ 
Van fommigen worden zy Nuces marine, dat 

is Zeenooten , van de Franfchen Gondoles of 
Bootjes getyteld. | 


(379) Blaashooren , die de Schaal fcheef Ey- CECLXXIL 
rondagtig , langwerpig „ overdwars ge- rn B 
flreept , aan den Top eenigermaate ges Houtkleus: 


naveld heeft. be 


In het Kabinet van den Heer T EssIN be- 
vondt zig deeze, die omtrent de Geftalte hadt 
van een Kievits-Ey , doch naar de Tip ver- 
fmallende, en minder genaveld was, van Kleur 
byna als Hout; van binnen wit en met een 
bogtige Spil; zo dat men ‘er, byna tot aan 
den Top toe, kon inkyken. De Kleur van 
Hout is zeer onbepaald. 


(380) Blaashooren , die de Schaal gerond ,ecerxxx. 


zeer glad, doorfchynende heeft, met gee ros 


krulde Streepen en den Top (tomb. Stomp 
ë P P fi p ee 


(379) Bulla Testà obovatâ oblongiusculâ transverfe ftriatâ, 
Vertice fub-umbiliceto, Syst. Nat, X1l. List. Conchs Te 7140 
E71. KNORR Verzen IV. De, Pl, 23, 27. fe 1? 

(380) Bulia Testâà rotundatà glaberrimâ pellucidÂâ lineis 
crispatÂ, Spirâ retufà, M‚, L. Us 587. N. 221, GUALTH. 
Test. T. 13e f. FF. ARGENV, Conch, Te 200 EO le 
SEB, Kah. III, T. 38. f. 146-150, 

Ee DFEL. XVIe STUK, 


108 BEsCHRYVING VAM 


„ab De Franfchen noemen deeze la petite Gons 
okee dole raijée. Zy is by uicftek dun en ligt, mee 
Hoorp- eenige bruine Bandjes op onregelmaatige af- 
STUK. _ftanden daar om heen loopende , op een gees. 
len Grond, zegt D'ARGENVILLE. De aan- 
gehaalde van GUALTHIERI heeft roodagtige 
en zwarte Streepen overdwars, wordende in 
de befchryving van ’t Kabinet der Koninginne 


van Sweeden tot de volgende Soort berrokken. 


cecraxxr. (381) Blaashooren , die de Schaal rondagtig 
ptn heeft , met een verheven fbompen Top en 
Rood- Vleefchkleurige Banden, 


bandje. 

Uit de befchryving van ’t gedagte Kabiner 
blykt, dat dit Exemplaar wit van Kleur was 
met donkerer Spiraale Banden, tusfchen wel- 
ken beurtlings een witte en Vleefchkleur plaats 
hadt. De grootte wordt niet gemeld. Het 
was uit Oostindie afkomftig. 


ecerxsarie (332) Blaashooren , die de Schaal Knodsag- 


Bulla 


Ficus, tig 
Spaanfche 
Yyg 381) Bulla Testà fubrotundâ ; Spirâ etevatâ obtufâ , Fasciis 


incarnatiss Ms Li, U. 587, Ne 222. 

(392) Bulla Testâ obovaro-clavatâ reticulatosftriatà , Caudâ 
exfertâ, Spirâ obliteratâ. Syst, Nat. XlIe Murex Ficus. M, 
L, Ue 637. Ne 314. LASTe Conch, IV. Se 10, C. 8, Ts 2 fo 
3. RONANN. Reer. III, Ts 15e Ficus. RUMPH. Rar, T, 
27, f. K‚, PET. Amb, T,6.fe9. GUALTHE. Test, T. 264 
£, I, M. ARGENV, Coxch. Te 20. (17) f. O. KLEIN Offrac. 
Ts 5, f‚, 93. SEB. Kab, Ills Te 68, fe IeGe KNORR Vere 
BAN, Le De Pl, IGe f, 4 HI, D, Pl, 23% f, Te 


\ 


BÉ BrAASHOORENS 129 
id tis fcheef Eyrond heeft'en Netswyze 4 VE 
“ gefdreept, met éen witgeflrekte Staart, IR 


de Gieren aon den Top niet verheven. Hoorn: 
STUK. 


Zodanige Hootens noëmt mieh de Spaan/che 
Pyg of enkel Vyg, ook wel een Luit, zegt 
RumrHrus, en fommigen geeven ‘er den naam 
van Peerhooren dan. Meh zièt ligt, dat alle 
die benaamingen eenige overeenkomst met de 
Geftalte hebben, hoewel mier den naám van 
Peer thans aan andere Hoorens geeft, die dui- 
delyker getopt zyn. Rumrnrus fchynt geen 
andere gekend té hebben , dan die dönkergraauw 
òf Aardverwig van Kleût wâren, byna rimpe- 
lig of ruig, zonder Glans, en , hoewel dit laate 
fte waar 1, Zo hebben wy ze thans doch niet 
alleen fchoon en zuiver wit; maar-ook op éen 
geelagtigen Grond fraay roodagtig geftippeld 
en geplekt ; des men deeze ondet de ffaaije 
Hoorens rekent. BoNANN1r geeft ’er eene 
Wynagtige of Vleefchkléur aan, met bruinag- 
tige Vlakken. Zy zyn zeer dun van Schaal en 
van binnen donkerpaarfchkleurig Daar zyn 
‚ook Getakte, linkfe en regtfe Vygen, doch die 
behooren tot een ander Geflagt. 


(333) Blaashooren, die de Schaal Bolrondag: ceerd, 
ti 
sE 
(893) Balla TestÂ zona iin. fabûtriaed , Caudâ 
Eur: và, Spirà exquiieÂs Syst. Nat, XII. Murex Rt M. Ls 
638, N. zf5s Rapa. RUMPE, Rar. Te a f.F. PET, 
1 Ab, 


Is DEEL. XVI. STUK, 


\ 


139 DBESCHRYVINCG VAN 


Vi. tig en eenigermaate gefbreept heeft; met” 
Ärpcel, de Staart krom , en een gedraaiden Tops 
Ld 
Hoorp. | 
Re Sommigen hebben deeze wel de Raap gety= 


teld, doch het is eigentlyk, gelyk Rumeutus 
zegt , een Knol, Knolhooren of Knolletje : 
(wy hebben andere Raapen;) of , gelyk p’A r- 
GENVILLE zegt, le Radis, dat is de Radys; 
waar van dit Hoorentje zeer wel de Geftalte 
uiedrukt. Het valt niet zeer groot. Sommie 
gen noemen het , wegensde dunte van de Schaal; 
de Papieren Knol. Ik heb ’er twee, diefchoon 
geel zyn. Men vindt ook lang Geftaarte en 
Getakte Knolletjes, tot een ander Geflagt be- 
hoorende, De Knollen vallen in Oostindie ; 
doch zeldzaam. LINNeus hadt deeze, zo 
wel als de Vygen , voorheen tot de Rotshoorens 
betrokken. Ik heb zyne aanhaalingen uit S e= 
BA, hier, te regt gebragt. 


ceerxxarve (384) Blaashooren, die de Schaal Rolrond 


_ Bulla Ca 
maliculatas 
Rolronde, 


heeft en de Gieren aan den Top uits 
gehold. 


De Schaal van deeze is Tegelrood , niet blees 
ke Kleur gewolkt. Ik geef 'er, wegens de by- 
Zons 


Amb. T.9g. f, 8, GuALTH. Test, T, 26e fe H. Radis. AR- 
GENV: Conch, Te 20. (17) f.K KLEIN Offrac. T. 4. fg — 
80, SEB. Kab. UL T. 38 fe 13eo4 & T, 68,f, 7, Be KNORR 
Verzam. 1e De Ple 19. É. 5, 

(38+) Bulia Testâ Cylindricâ, Spire Anfratibus canalicite 
Tatis, Me L. Ue 588, No 2240 


bE BLAASHOOREN St 
_Köndere Geftalte ; den naam van Rolronde Bläas- Vi 
hooren aan , die eigener is dan Gefleufde. Ank 


} Hoor. 
(385) Blaashooren , die de Schual langwetpig STUKe 


Tolrond en effen heefts aan de Tip eê- ccerzian: 


nigermaate gefdreept ; de Naaden gen ej 
karteld; edn 


tige. 

De Schaal van deeze, die de grootte van 
een Eikel heeft, is witagtig geel, van maak- 
zel als een Toot, naauwlyks geftreept; dan 
aan de Tip, met eenige geftippelde Streepen: 
den Top heeft zy Kegelagtig; hälf zo lang 
als het Lighaäam: de Gieren dun; over élkan- 
der leggende , aan den Rand als met Stippert 
gekarteld. De Tip is uitgerand. De Spil 
heeft vyf of zes Plooijen. De Lip is ftoimp: 
de woonplaats onbekend, 


(336) Blaashooren , die de Schaal Eyvormig seccistn 
doorfehynende , links heeft miet een flaau- hik 
wen Top, de Opening havaweipig ovaal, Paarltjes 


In Sweeden is deed gevonden op het K zuid; 
dat in de Meiren onder Water groeit, Zy is 
zo groot niet als een Gerstkoorntje ; en zo 

broofch ; 


_ (335) Éulla Testà cblongo- tarbinatÂ levis Bai fabftriat 
Suturis erenulatis. Syst. Nat, XII. 
(386) Balla TestÂ ovatÂ pellucidà contrariÂ ; spirÂ obfoleëâs 
AperturÂ ovato oblongâ, Faun, Suec, 2160, lie Westgoth. 490 
Iz 
EL DÉEL. XVI STO, 


133 BESCHRYVING váäN 


VL. broofch, dat met ze naauwlyks kan behande? 
Hr ent ‚ ongemeen ftomp van Punt, van Kleu? 
Hoorp- geelagtig. In Westgothland werdt zy, op hef 
STUK. Ruiterskruid, in grooté menigte aangetroffen, 

zynde in Geftalte, Grootte en Helderheid , de 
Paarlen gelyk : des kan men ze het Paarlije 
noemen, 


ceersznviig (387) Blaashooren, die de Schaal. Eyvormig 
riad, doorfehynende, links heeft met een uits 
Mos-Bel puilende Top; de pe da Lancetswyze 
letjee Över 


Deeze, van grootte als ecn Haverkoorntjes 
doch dikker, en van dergelyke Kleur, kwam 
op vogtig Mos voor. Zy zo wel als de voors 
gaande zyn de eerften onder de Hoorentjes ; 
die LiNnNseus als Sweedfch Ingelanden op= 
gegeven heeft, 


ceerzervnr (388) Blaashooren „ die de Schaal Rolrond 


Bulla Tee, el 5 
shetland: heeft, aan den Top Blsvormig gedraaid, 
Kuiperse aan de Tip als dwars afgefneeden, 
Boors 


Die is de eigentlyke Kuipers - Boor ; volgens 
Ru Ms 


(337) Billa Testâ ovatâ pellucidâ contrariÂ , Spirä promí= 
nente, Aperturà ovato=lanceolatâ, Faun, Succ, 2159. 

(3$s) Buila Testâ Cylindricâ, Spirâ fubulatà Baf truncata, 
M. L. U, 564. N. 178. BONANN, Aecr, ILT, 57. LIST. 
Conch, ÌV. S 10. Ce 6. T, 1. Terebellum, RuUMPH. Rarg 
T. zoe f. S PET. Amb. T. 13e fe 24. ARGENV, Couch. Er 
Táp Cri) f.Ge KNORR Verzan, IIs B. PL, 4 f‚ Ay 55 


wor 


\ 


De BrLAASHOORENS 233 


RUMPHIUS, door wien dezelve onder de VL 


Pennen geteld wordt, naar welken zy, inder- 


daad , meer gelyke , dan naar de Blaashoo- Hoorp- 
rens ; doch onze Ridder heeft haar , wegens STUK: 


de dunte van de Schaal, zo ’t fchynt, hier 
thuis gebragt. Zy zyn zeer lang en fmal, 
loopende aan ‘t onder- End breed uit, en ge= 
iyken dus naar een Kuipers- Boor. Men zou 
dit Indifch Hoorentje Zee- Haver kunnen noe- 
men, (zegt BowANNi,) wegens de Geftalte, 
welke Water- Riet of een opgerold Boomblad 
uitdrukt. De meefte zyn vaal of ligtbruin 
met zwarte Streepen en Adertjes, fommigen 
met zwarte Stipjes 3 men vindt ’er ook fpiers 
witte, zegt RuUMPHrus, en voegt 'er by, 
dat zy dun zyn en ligt van Schaal, kunnende 
uit het Water fpringen , als of zy uit een 
Boog gefchooten werden. De afkomst is uit 
Oostindie. 


(389) Blaashooren , die de Schaal Eyvormig cecrnmens, 
heeft , de Gieren aan den Top flaauw , » D 
met een fpits Puntje, de Opening van ee 100te 


agieren breeder , de Spil geflingerd, 


Deeze is t, waar van LiNNaus vermoedt, 
dat zy een onvolgroeid Masker kon zyn van 
die 

(389) Bella Testà ovatà, Spirà oblitcratÂ Apice prominus 


lo» Aperturà pip dilatatiore , Columellâ tortâ. Syst 
| Nat, Xi L, 
ES 


Il, DEFL, XVI. STUK, 


134 BrSCHRYVING VAN 


„VL die Kliphooren ‚ waar aan ik den naam van 
GREDEEES Geelfimetje gegeven heb. De afkomst is uit 


Hoorp. de Middellandfche Zee; de grootte als die van 
STUK. een Eikel en daar boven, 


SeCxC. (390) Blaashooren , die de Schaal eeniger- 


Virgina, ______wmaate getoorend , met de Spil gekno 
Viege f en Bloedkleurig heeft, 


Zekere Hoorens, van middelmaatige groote 
te , voorheen tot de Kinkhoorens t'huis ge= 
bragt „ betrekt Linneus thans tot deeze 
Soort. Zy behooren tot de Tophoorens, om 
dat zy hoog en taamelyk fpits getopt zyn: 
men noemtze ook wel Belflakken in ’ algee 
meen, doch aan de genen, die fraay van Tee 
kening zyn, wordt de naam van Prinfe Vlag 
gegeven. Het Rood, Wit en Blaauw, naas 
melyk, op dezelven, by Banden van een ge- 
fcheiden , vertoont eenigermaate de Kleuren 
van een Prinfe Vlag. Anderen, die een groo- 
ter verfcheidenheid van Kleuren, en dus niet 
alleen blaauwe , roode en witte, maar ook 

gee- 

(35e) Buila Testà fubturritâ ere&a , Columellâ trancatâ 
Sanguincâ. Syst, Nat. XI, Buccinum Virgineum. M. L, U. 
Gta, Ne 267, BONANN, Reer, II. T. 66. List. Conche 
T. 12, Per. Gaz, Te 22, f. 7e GUALTHe Zeste T, Of, An 
ARGENV. Conch. T. 14. (rij fe N‚, KLEIN Offre T,7.'f, 
116, SRB. Kah. Ille Te 40. f. 38, 39. REGENF. Conche T: 
Io. f, 46, 6, GUALTH. Zest, T, 6e f. C. ARGEN Ve 
Conch. Te I4« (11) f. M. SEB. Kab, Ille Ts 39. f. 62- 74e 
EN ORR Verzam, 5, D. Pl, 405 £, 7 £ D, Bl, 25. f. 4 


DE BLAASHOORENS. 135 


geele en groene Banden hebben, zynde zeer VL 
fierlyk getekend; noemen wy Staaten-Vlagge- “Tre 
tjes. Beiden hebben zy het onderíte van de Art 
Spil, inde Mond-opening, eenigermaate Bloede STUK. 
kleurig of Roozekleurig rood, en worden der- 

halve flegts aangemerkt als Verfcheidenheden 

van deeze Soort , die deswegen den bynaam 

‚wan Firginea voert, Zy vallen in de Rivieren 

van Afrika, zo LiNNAus aanmerkt, 


(391) Blaashooren, die de Schaal Eyvormig cccxer, 
heeft, met de fcheef ovaale Opening en Bin. 
den Top Bloedkleurig, de Spil geln0in Eee 

Men geeft hier den naam van Franfche Bel 

hooren of St. Malofche Hooren, (gelyk KueEin 
zegt,) niet om die reden aan, dat zy aan de 
Franfche Kust vallen zouden ; maar, om dat 
menze uit Vrankryk eerst in Holland gebragt 
heeft. De afkomst deezer Hoorens is eigent- 
yk van de Westindifche Eilanden. Zy wor- 
den Belhoorens getyteld , wegens de Belvor-. 
mige Geftalte en de dunte der Schaal, Som- 

migen 


(391) Bulla Testà ovatà, Aperturâ obovatâ Apiceque fane 
guineis, Columellâ truncatà, M. L, U, 589. N. 225. Buccie 
num exoticum, CoLUMN. Aguat. T, 16, L1ST Conch. Te 
579: BONANN, Aecr, III, T. 192, GUAL TH. Zest, Te 
45. f, Be AKGENV. Conch, T, 13, f. E. KLEIN Offrac, 
T. 3. f. 6o. PET. Gaze Te 44. f‚ 7, SEB. Kah, IIIe T. 71e 
f, Tes, 99. ADANS, Seneg. kene, fa L. KNORR Verzam, 
IV, De, Pile hl fs Ie Í 

Ì4 


1, DEEL. XVI. STUK, 


VI. 
AFDEEL. 
Û. 
Hoorp- 

STUK, 


Naam, 


136 BESCHRYYING vAn 


migen brengen ze tot de Kinkhoorens thuis 7 
daar. Zy, in de eerfte opflag, zeer naar gely- 
ken ) doch haare Spil loopt nederwaards niet 
uit en vertoont zig als geknot zynde. Zy is 
Roozekleurig , gelykerwys de Top in de bo- 
venfte Gieren, Voorts is de overige Oppere 
vlakte van de Hooren, op eenen Melkwitten 
Grond. met Golfswyze Streepen overlangs ge- 
marmerd , die in fommigen bruinpaarfch met 
ros been ‚ in anderen Pompadoerkleurig 
zyn, in fommigen blaauw, LiNNdseus tekent 
eene Ver fcheidenheid van deeze Hoorens aan, 
die Loodkleurig is, met bruine gegolfde Stree- 
pen overlangs, en van binnen witagtig. Zou 
hy hier mede ook de Kaapft Ezels bedoelen ? 
Ly vallen groot. 


SISSI IIS 
LL HOO FD 1 Us 


Befthryving van ’t Geflagt der VoruureEn, 


’t welk, behalve de Dadels en dergelyken, ook 
eenigen, die men anders Rotshooréns noemt : 
en de Tepelbakken bevat, 


e Latynfche Geflagtnaam, Zoluta, in ’ 

Franích Volute , wordt gemeenlyk aan de 
Tooten gegeven , om dat derzelver Gieren, 
aan den Top ‚ naar de Voluuten van fommige 
Kapiteelen, inde Bouwkonst, gelyken, Hier, 
nogthans „18 die benaaming , met meer reden, 


eK ge: 


pe VorLuUTEN. 137 


cbruikt tot onderfcheiding van zodanige Hoo- VL 
rens, die de Spil geplooid hebben. De zoge- A en 
naamde Dadels maaken derhalve een voornaae ee 
me figuur in dit Geflagt. STUK. 

_ De Kenmerken der Vor uurEnN beftaan in kenmer 
gene Eenkleppige fpiraale Schaal „, wier Opening Fer 
zonder Staart en taamelyk wyd uitloopende is. 
Zy hebben de Spil geplooid , als wy gezegd 
hebben ‚ doch zyn niet Gevleugeld noch Ges 
naveld, 

LiNN& us maakt in dit Geflagt vyf Afdeee sooren 
lingen. De eerfte is van de genen diede Ope= 
ning geheel, dat is niet ingefneeden, hebben: 
de tweede bevat de genen, die Rolrondagtig 
zyn met de Opening uitgerand: de derde, die 
Eyrondagtig zyn met dergelyke Opening, end 
__uitloopende: de vierde die Spilrondagtig ; de 
vyfde die Buikig zyn, gelyk de Tepelbakken. 
Dus behelst die Geflagt in 't geheel zes-en-veer- 
tig Soorten van Hoorens. 


Ï. Met de Opening niet ingefneeden. 


(392) Volaut, die de Schaal vernaauwd , ovaal ecexerr. 


„Voluta 
lang Auris 


(392) Voluta Testà coarâatÂ ovali-oblongâ , Spirâ rugofä „bidas-oor. 
Columellâ bidentatÂ. Syst. Nat. XII. Gen. 322, M, Le U 589, 

N. 226. BONANN:. Kirche III. T, 412 LIST. Conche T, 

32. fe 3o, Auris Midz, RuMmPim, Rar, T. 35: É, HH. 
GUALTH, Test. T. 55e £, G. Oreille de Midas, ARGEN va 

Conch. Te 13, (19) f. G, KLEIN Offr. T, 7e f. 122, SE Bo 

Kab. ILT, zr. 6 6, 22,21. KNORR Verzams VL, De 

2l, 25. É. 1, | 

: 1e 


Ts DEEL, XVI, STUK, 


138 BESCHRYVING VAN 


vI. langwerpig, den Top gerimpeld , de Spil 
iin tweetandig heeft. 
HOOFD. 
STUK, 


Deeze worden, wegens de Geftalte, die vry 


wat naar een Ezels- Oor gelykt, Midas - Ooren 


geheten. Men weet dat Koning Midas , wee 
gens Zyn grooten Rykdom en klein Verftand be- 
rugt, door Apollo, volgens de Fabel - Hiftoe 
rie, de Ooren dermaate vervormd werden, dat 
hy den naam kreeg van Ezels- Oor; om dat hy 
aan Pan, in een Wedfpel van ’t Mufiek, zot- 
telyk den Prys hadt toegeweezen. Derhalve 
noemt men deeze Hooren, leenfpreukig , Mi- 
das in plaats van Ezels- Oor Zy valt caame= 
lyk groot , en komt niet in Zee voor , maar in 
brakke Moerasfige Sagoe- Bosfchen, of in dere 
gelyke Slykerige Rivieren op ’t Eiland Ceram, 
in Oostindie, volgens Rumrnius, die getuigt, 
dat het Schulpdier, uit dezelven, goed is om 
te eeten en tot Spyze veel gezogt wordt van 
de Indiaanen. Hy noemtze, derhalve, Slyk- 
rol, en brengtze onder de Tooten t’huis. Hy 
geeft ’er de langte van vier Duimen, de breed- 
te van ruim twee Vingeren aan. Zo groot ziet 
men ze zelden, De Kleur, zegt hy, is Aard- 
verwig, in de Mond Oranje , met een dikke 
Lip. Haare Kleur is geheel bruin, wanneer zy 


uit Zee komt, zegt WARGENVILLE, doch 


fchoon gemaakt zynde trekt dezelve naar Agaat, 
GUALTHIERI zegt, dat zy uit den witten 
Rooskleurig is, maar aan de Enden iets blaauw- 

age 


SDE POLVOTEN _ 159 


âgtigs heeft. Volgens den aart der Rivierhoo- VL. 
rens komen onder de Midas-Ooren zo wel AFDE. 


linkfe als regtíe voor (*). Hiborss 
f STUK. 
(393) Voluut , die de Schaal vernaauwd lang- ceexerrr, 
… __werpig, aanden Top glad „ de Spil drie- 
tandig heeft. Toverhoe- 
f rentjee 


In de befchryving van ’t Koninglyk Sweed- 
fche Kabinet, merkt LinN us aan, datdec= 
ze de gedaante heeft van ’t Midas- Oor, maar 
naauwer , teerder is en geheel glad. Het blykt, 
aan de Tanden, dat zyn Ed. onze Toverlooren= 
tjes bedoele, die doch merkelyk breeder zyn 

dan 


(*) Als men een Hooren voor zig houdt , met den Top 
opwaards en de Opening van zig af, dan loopen de Gieren van 
onderen naar de regterhand, en de Lip is aan de flinkérhand, 
Zodanige Hoorens, gelyk meest alle Zeehoorens zyn, noemt 
men regtfes de genen, daar het tegendeel plaats heeft flinkfes « 
Houdt men de Opening naar zig toe, dan is dezelve in de 
eerstgemelden aan de regtethand , in de laastgemelden aan de 
flinkerhand geplaatst, gelyk in de Afbeelding van het Midase 
Oor by RUMPHIUS, dat derhalve een linkfe Hooren is One 
gelukkig wordt hier zelden op gelet door fommige Tlaat{nye 
ders, die, in de Liefhebbery onkundig , denken , dat dit een 
en °t zelfde is, en, om de Tekening niet te bederven, dezele 
ve, volgens gewoonte, op de gewafchte Plaat doortrekken , 
en dus namaaken , ‘t welk dan omgekeerde Afdrukken vere 
“pirzaakt, Om die reden zyn de meefte Spiraale Hoorens ‚ by 
RumPHrus en SEBA, verkeerd, dat is links in plaats 
van repts verbeeld, 

(393) Woluta Testà coartatâ oblongâ, Spirâ levi, Colue 
mellâ tridentatâ, M, L, U, 590 Ne 226, KNORR Varzar, 
VED, Pl 10. 9,3. 

Je DEEL, XVL STUGe 


142 BESCHRYVING VAN 


VI. dan de Midas- Ooren , bruinplekkig op een 
Baere geelagtigen Grond, en veel kleiner vallen; zyne 
Hoorp- de zekerlyk een byzondere Soort. Waarfchyn- 
stTUK. Iyk komen zy uit Westindie, 


eeexerv. (394) Voluut, die de Schaal vernaauwd Éy- 
sl rond en eenigermaate geftreept , met een 


Gedraaide, fpitsagtigen verheven Top, de Spil met 
ééne Plooy heeft. 


De Schaal van deeze is roodagtig met witte 
Banden, zegt LiINNAUS, 


ceexev, (395) Voluut , die de Schraal vernaauwd „lang 


nd werpig Eyrond , ondoorfchynende , ge- 
1 Cite N . 

pikfchaa- frreept „ met een fpitsagtigen verheven 
lige. __ Top, de Spil eenigermaate geplooid heeft. 


Van deeze is de Schaal met wit en graauw 
overlangs geftreept, De aangehaalde van Bo- 
NANNI was een witte zeldzaame Turbo, de 
figuur uitdrukkende van die Hoorens, welken — 
veelen van de Spaanfche Natie Garagoi heeten. 
Volgens de befchryving van * Kabinet der Ko. 
pingin van Sweeden, heeft deeze Soort twee 
Plooijen onder aan de Spil. 

(395) 

(394) Polura TestÂ coarttatÂ ovatâ fubftriatÂ, SpirÂ elevacâ 
acutiusculâ , Columellâ uniplicatâ, Syst. Nat, XIL, KNORR 
Werzam, VL D. Pl, 19e É. 4e 

(395) Voluta TestÂ coaratâ ochlongo-ovarÂ opacàâ ftriatâ , 
Spira elevatÂ acutiusculâ, Columellâ fubplicatà, M‚, L. U, 590, 
N. 228. BONAN Ne Rees. II. fe 143, 


DE VoOLUUTEN, 1áë 


(396) Voluut, die de Schaal vernaauwd Ey- VE 
rond-Cylindrifch heeft , met een flompag- EE 
tigen verheven Top, de Spb met vyf ed’, 


Plooijen. STUK, 
é GECXCVIJ 
…„Deeze is Loodkleurig, met flaauwe; bleeke 4445 
Banden overdwars3 komende uit Afrika, zegt Gefireepte. 
Linneus, De aangehaalde van GUAL+ 
PHIERI is wit. Zou hy ook de volgende be- 


doelen , die Lioodkleurig was met rosfe Streepjes ? 


(597) Voluut, die de Schaal vernaauwd en ecexer: 
glad heeft, met een flompagtigen Top; Ei “ta 
D Opening wederzyds getand, Kolfy- 


boonie, 
Deeze moet dan naar de Porfeleinhoorentjes 
gelyken. Zy heeft de Geftalte van een Toot, 
zegt LiNNmEUS, maar de Opening is van ag 
teren verbaauwd. Of de Kleur , dan de Groot- 
te, dan de Figuur, haar den bynaam geeve; is 
my duifter. 


II, Rolrondagtige , met de Opening uït- 


gerand, 
(398) Voluut, die de Schaal uitgerand; Cy-eccxevrirs 
lin p2 
A 


(396) Volsta Testà coaratà eelde » Spicà fuhee gelo, 


jevatà obtufiusculâ , Columellâ quinque-plicatá, M, L. U, 5954 
Ni 220, GUALTHe Zest, T. os. fB. 
€392) Voluta Test coarâatâ levi, Spicâ obtufà, Aperturà 
Htinque dentatÂ, Syst. Nate XI. 
(398) Palura TestÂ emarginarÂ Cylindroide levi, Spire bafî 
eblie 


Es DEEL. XVI, STUR, 


VL 
ÁFDEEL, 
Ll. 
Hoorp= 

STUK: 


ia2 BEsSCHRYVING va 


binderagtig en glad, met weinig of geen 
Grondfleun aan den Top, de Lip int 


midden flomp, de Spil ws geftreept 
heeft, 


In deeze Afdeeling zyn de Dadels, die men 
in ’t Franfch Olives noemt , begreepen; Zy 
voeten dien naam wegens de Figuur , welke 
veel gelykt naar een Dadel of Olyf, Men on- 
derfcheidtze, wederom, ten deele naar de Ge- 
ftalte; ten deele naar de Kleur en ook naar 
de plaats der afkomst. Dué worden die van 
deeze Soort Porto Bello Dadels of enkel Porto 


„ Bello’s genoemd; om dat zy eerst van daar in 


Europa gebragt zyn. Zy komen echter inss 
gelyks uit andere deelen van de Westindiën 
en daarom noemtze thans ook wel Porto Ric 
Dadels, in ’ Franfch Rouleau de Panama. De 
Oostindifche. Porfier- Dadels worden ’er fom- 
tyds mede verward , gelyk LiNNus hier 
gedaan heeft, en dié gaf aanleiding tot der 
Latynfchen byraam. Zyn Ed. geeft ‘er, waar- 
fchynlyk uit BoNANNr, de woonplaats it 
Brafil aan ; doch ik geloof niet; dat die Au. 
theur zulks in ’t byzonder gemeend hebbe ten 

op= 
obliteratâ, Labro medio retuo , Golumellâ obligae firiatà, 
M. Le U. 592 N, 230. List. Conche T. 727. BONANNs 
Reer. Ille fs 1420 RUMPH, Rar. T. 39e f; 1. GUALT He 
Test. T. 24e f, O;Ps Porphyre, ARGE NV, Conch, T, 16 
(13) fj K. REGENF. Conche 8, Te a £ I5, KNORK Vers 
zam, le D, Pl, 15e fe To 


zie Shia x ef Li 
fi P, 


be VoruürTEn. 143 


öpzigt van deeze Soort. De Schaal, zegt on- Vi. 
ze Ridder, valt viermaal zo groot als in de Arprei, 
volgende, Waarfchynlyk zal hy op de Lig- noorp- 
haamelyke dikte het Oog hebben; Zy issruxe 
Vleefchkleurig, voegt hy ’'er by, met Tegel- 

toode Streepen, die hoekswyze aan elkander 
gefchakeld zyn, in de gedaante van eene Le 
gerplaats of Kampement. De gemelde Da- 

dels komen, volgens zyn Ed; zo naa aan de 
anderen ‚ dat hy ze liever als eene Verfchei= 
denheid aanmerken zou, dan als byzondere 
Soorten. ’t Is wonder, dat hy van de Vio- 
let-blaauwe Kleur aan de Opening en aan 

den Top, die onder aan den Mond zo blyk- 

baar is, geen melding maakt. 

(399) Voluut, die de Schaal uitgerand Cy-ccexerz. 
Vinderagtig en glad heeft , met een ome Auel, 
geboogen Rand aan den Top, de Spil Dadel 
fchuîns geftreept. 


Hier komen de Dadels in 't algemeen in 
aanmerking, welken men in ’t Franfch Olives, 
dat 


(599) Voluta TestÂ emarginacâ Cylindroide levi, Spire bafi 
teflexâ; Columellâ oblique ftriatà, M. L, U, 593. N. 231, 
LI1sTe, Conche 718, fe 2e Cylinder. RUMPH, Rar, T. 39e 
f. 2535 45 Se BONANN. Reer. III, T. I4t, GUAL TH. 
Test. T. 23. f. A-Ne ARGENV, Conch. T. 16. (13) f. N,Q ‚Re 
REGEN V. Conche 2 Te Ie fez. SEB. Rab. IL, T. 53. fe 
AN, KNORR Werzam, IIs D. Pl zo, fs 6, 7: Pl. 12 fe 
152 en 5e DIE, De Ple 2e f, 394 Pl 27. f, 2 Ve De Bl. 4e 
Fe TReNBlet Tes fe 14:20 Pl, 1Oefe TI: Pl, 26, fe 55 43 DL, 27e 
fs 4y 5: DL, 28, fe 6, Vie De Pl, 23e fe 5e 

Is DEEL, XVI, STUKe 


ia DBESCHRYVING VAN 


VL dat is Olyven , als gemeld is, en ook wef 
Arpeel. Rouleaúr of Cylindres, dat ís Rollen, noemt 4 
Heers. wegens derzelver Cylindrifche Géftane: Som- 
STUK, migen vallen zeer fmal en dun, en fpits van’ 

Top, gelyk de Slwikdadels , anderen kort en 
dik , die men in ’t Franfích ‘Olives de Vafe ; 
dat is Vaas-Dadels , tytelt: de meeften zyn 
eenigermaate Eyvormig. Dit zyn de voor- 
naamfte verfchillen van Geftalte , doch in de 
Kleur heerfcht een oneindige verfeheidenheid, 
Men vindt ’er niet alleen die geheel wit; 
zwart; geel, groen en bruin zyn, maar met 
veelerley Tekeningen en gemengelde Kleurens 
als ook geftreepte , gevlakte, geftippelde en 
gebandeerde. Hier uit fpruiten de benaamin® 
gen van Agaate, Satyne, Eikenhouts, Spinne- 
weefs , Siczak en Letter - Dadels „ zo geban- 
deerd, als ongebandeerd, Zelfs is de Deke- 
ning op fommigen zo aartig, dat men die 
Prince Begraafenis tytelt. Zy allen zyn onder 
deeze Soort begreepen. De laatstgemelden 
hebben den’ voorrang in waarde. Zy Komess 
altemaal uit Oostindie. 
Het Dière Van het Dier ; dat in de Dadels huisvest 
ze Bn geef ík in Fig. 3, op Plaact CXX., de Af- 
beelding volgens D'ÄRGENVILLE, de ech- 
ter weinig daar van zegt, Hy merkt aán, 
dat hetzelve veel overeenkomst-heeft met het, 
Dier der Tooten, doch het Dekzeltje af 
Schulpluikje is nog kleinder en dus in geen van 
beiden bekwaam om de Opening te fluiten, 
ges 


lmeDt Votuuten:- 145 


Belk dit plaats heeft in de Tollen; Maart 
hoorens en dergelyken. De Voet, daar het 
Op loopt, zegt hy, is bykans zo lang als de 
Hooreri ; wanneer het loopen wil komt dezel. 
ve aan de Zyde uit, en bedekt op andere ty- 
den een gedeelte van de Hoorten. Die Lap 
Vleefch, in onze Figuur dus vertoond, is het 
gene de Heer ApANsoN de Mantel noemt ; 
welke in dezelven niet gelyk in de Kliphoo- 
rens de geheele Schaal , maar alleenlyk een 
gedeelte daar van omkleedt. Het Pypje; daar 
evens zig vertoonende, moet dat gene zyn; 
’t welk door de Plooijen van den Mantel ge- 
formeerd wordt ; niet dat gene, ’t welk fomtyds 
dit den Bek voortkomt en tot Snuit of Zuiger 
dient, hier niet zigtbaar. Van den Kop , Hoor- 
ren en Oogen, is reeds gefproken. RuMPrius 
merkt aan, dat het Vleefch der Dadelen, die 
hy Cylinders tytelt, zo min als dat der Pors 
feleinhoorens , eetbaar of bekwaam tot Spy- 
Ze Zy. 


(490) Voluut, die de Schaal uitgerand Cy- 
linderagtig en glad, aan den Top fpits 
Uil- 


(400) Voluta Testâ emarginatà Cylindroide levi , Spirâ 
prominente margine unico, Columellá oblique ftriatâ, Me Le 
U. 594. N, 232e RU MPH. Rar, T. 39, f. 6,7 Per. Gai, 
T. 59: £. 8 BONANN. Recre III. T, 369. BARRe Tcons 
T322ef, 17, ADANSs Seneg, IT. 4. fe7. KNORR Vérzans 
Ile D, Ple 19, f, 3e Vls De El, 23, fo 40 

K 


E DEEL. XVI, STUK, 


VL 
KFDEELs 
LE, 
Hoorp- 
STUKe 


CEC: 
Voluta 
Ispidulas 
Spits gee 
topte, 


VL 
ÁFDEELe 
LL 
Hoorp- 

STUK, 


16 BEsCHuRkrvinNe VAR 


uitpuilende met éénen Rand, de Spit 
fchuins geflreept heeft. 


Hier onder zyn; volgens de aanhaaling van 


_Rumrnrus, die Dadeltjes begreepen , welke 


men Blaauwe Druppen en die men Glimmertjes 
noemt. Zodanig eene hadt BoNANN1 ’er van 
den Brafilfchen Oever gekreegen , die Afche= 


graauw wit was met twee vaale Banden. Die 


van A DANsoN, Girol genaamd, aan de Kust 
van Senegal vallende, hadt fomtyds twee gee- 
le Banden. Men vindtze ook die geel zyn 


met zwarte Banden of geheel zwart en geel 


met blaauwe of zwarte Stippen, om van meer 
andere Verfcheidenheden niet te fpreeken. Ik 
oordeel dat deeze Dadeltjes minder van de 
gewoonen verfchillen , dan deeze van de Porto 
Bello Dadels. Linneus merktze alle drie 
naauwlyks voor byzondere Soorten aan. 


IL Eyvormige of fcheef Eyronde, met 


de Opening wyd uitloonegde en uits 


gerand. 


In deeze Afdeeling begrypt LINNwus ze- 
ker flag van Hoorentjes, die ADANson Por. 
felaines noemt Zy gelyken, inderdaad , vry 
veel naar Porfelein , en. ik oordeel dat de af= 
leiding des naams van dat Chineefche Aarde- 
werk eigener is, dan daar var, dat zy even 
als de Pisfebedden of rage famenge- 

rold 


DE VOLUUTEN: t47 


fold voorkomen , gelyk CoEuMmNa wil (Cs VL 

Inderdaad zulks is te algemeen En heeft te in 

weinig overeenkomst. Deeze Hoorentjeë kan Hoorn: 

men als een iniddelflag tusfchen de Kliphoo- sTure 

rens of Kauris van ’t voorgaande Hoofdftuk ; 

de Tooten en de Dadels ; aanmerken. Zy ver- 

fchillen van de eerften doordien zy niet Zoda- 

nig getand zyn, van de tweeden doordien zy 

Een geplooide Spil hebben, en komen dus het 

naafte aan de Dadels , ‘waar van men ze al- 

leenlyk door de Eyvormige Geftaite en door 

de breede Lip onderfcheidt. Hierom zyn zy; 

met reden, nevens dezelven in dit Geflage 

geplaatst, 

(gort) Voluut ; die de Schaal fcheef Eyrond eccer; 

en glad heeft , kruislings geftreept en, Dat. 
Stomp de Spil met zes Plooijen, Varkentja 


Deeze Soort, in Indie huisvestende, heeft 
de Schaal wit en Vleefchkleurig bont, de Lip 
naauwlyks gekarteld ; de Plooijen van de Spil 
grootelyks famengedrukt. De aangehaalde van 
GuauLrTHiErr heeft de Schaal wicagtig ; met 
paarfche of rosagtig geele Streepen en Stippen 
getekend en geftraald. oils 

(402) 


(*) Has Porcellanas appellant, quia in f© Porcelliù modo) 
tonglobantur, „Aguat. Pp. 67, 

(4ö1) Poluta Test obovatÂ levi decusfatim ftriatÂ obtufà 4 
Columellâ replies, Syst, Nat, XII, GUALTH, Zeit, Ts 


288 fs Pe ; d 
K a 
Is DEEL. XVI, STUK, 


148 BDESCHRYVING vVÁN 


VL _ (402) Voluut, die de Schaal eenigermaate uit- 
ÁrpzrL. 


Hi gerand , fcheef Eyrond en wit heeft ; 
Hoorb- met de draaïjen aan den Top zigtbaar 
6TUK. door een geel Streepje, de Spil fchuins 
CCCCII, | 
geo gefrees 
Miliaria. | | 
Geerst- ’ 1 7e 
te Deeze, in de Middellandfche Zee gemeen, 


gelykt naar de volgende , doch is kleiner , 
zeer glad, en heeft aan den Top een geel 
Streepje. 


eceent. (403) Volaut, die de Schaal niet ingefneeden, 


dai fcheef Eyrond en wit, met de draaijen 
Ringerje, aan den Top zeer flaauw en de Spil 


Jchuins geflreept heeft. 


Van deeze, die in China valt, worden Afm- 
ringen en andere Kleinodiën gefabriceerd , zegt 
LINNAUS, 


GCC. (4c4) Voluut , die de Schaal uitgerand Ey- 
Perfiala. | vore 
Perliaantje, 
(402) Woluta Testà fubemarginatâà , obovatâ albâ, Spirâ 
obliteratÂ flaveolâ , Golumellâ oblique ftriatâ,-Sysr, Nat. Ko 
BARRe Jeon. 30. | 
(403) Voluta Testâ integrÂ obovatâ albâ, Spirâ obliterat? 
albâ , Columel!Â oblique ftriatÂ. Syst, Nat, X1L, 
(404) Vvluta Testà emarginatà ovatÂ Irvi, Spirâ retufos 
ambilicatÂ , Columellá feptemplicatâ, Labro marginato crenato, 
Syst, Nate Xll. PET. Gaz, T, 8, f. 2, BARRÈL, Jcone 
1326, Ne 33, GUALTH, Zest. T. 08, f, C‚,D3E. #. PET, 
Gaz, T, 8, f, 1Ó. BONANNe Recr, Ill, T, 238, male; 
GUALTH, Test, T, 28, Éf. B ADANS, Senez, Ie Te 4e fo 4 
KNRoRR Verzam, Vle De, Ple 21. fe 6e 


pe VoLUUTEN. 149 


vormig heeft en glad, aan den Top flomp 
genayeld , de Spil met zeven Plooijen, 


VI ® 


ÁFDEELS 


de Lip gezoomd en gekarteld, Hoor: _ 


Deeze zyn bekender dan de drie voorgaan- 
de Soorten. Ik heb ’er zo wel die geftippeld 
met roode Vlakjes, als die geftreept zyn met 
fmalle roode Bandjes. Zy zyn met de Afe 
beeldingen van GUALTHIERI overeenkom- 
ftig. ADANSON vondt dergelyken aan de 
Kust van Kaap Verde en in de Klippen by ’ 
Eiland Goeree, aan de Kust van Afrika. Hy 
noemtze Bobi, en zegt dat de Streepen fom- 
tyds geel, fomtyds rood zyn. De grootften 
haalen een Duim in langte , en de helft in 
breedte. Zy- zyn zeer Eyvormig. Haaren 
bynaam Perficula hebben zy van PE TIvERr 
gekreegen , en dezelve is buiten twyfel van 
Buccinum Perficum, gelyk LisrTer ze noemt, 
afkomtftig. Ik heeg er daarom den naam 
van Perfiaantje aan. 


(gos) Voluut, die de Schaal niet ingefheeden ceccv, 


heeft, langwerpig Eyrond, den Top ver 
heven, de Spil met vier Plaoijen. J 


Voluta 


pallida, 


uffertje, 


Deeze Soort verdient, en wegens de bleeke Pl. CXx, 


Grond- 


405) Volta Test integrâ oblongo-ovatâ, Spirâ clevarÂ, 
Columellâ quadriplicarA, M, EL, U. 588,N. 223, LIST, Conche 
Te 714, f, 70e Ae ADANS, Senege Ie Te 4e fo 3e KNORR 
Verzam. V. D. Pl, HERDE 

K 3 


ke DREL. XVIe STUKe 


"5 4, 


150 BESCHRYYING VAN 


VI. Grondkieur ‚en wegens de Schilderagtige Te- 
Spr kening, waar mede fommigen verfierd zyn, te 
Hoorp- regt den naam van Juffertje. Men kan over 
STUK. _ de fraaiheid uit onze Afbeelding Fig. 4, oor- 
deel vellen, De aangehaalde van A DANSoON 
waren fomtyds wit of fchoon Agaat, fomtyds 
Vleefchkleurig. Hy vondtze aan ei Eiland 
Goeree menigvuldi, 


GOCSN. (406) Voluut , die de Schaal eenigermaate 
otut 

Pela witgerand heeft , eneen weinig geplooid, 

ae den Top uitpuilende , de Spil met vier 


Plooijen » de Lip gerand en gekarteld. 


Volgens de aangehaalde Afbeelding van GU- 
ALTHIERI , is deeze Afchgraauwagtig van 
Kleur , met Stippen , die op ryën geplaatst 
zyn ‚ zeer fraay getekend. | 


eeeevir. (407) Voluut. die de Schaal in *t minfte niet 
Voluta oai 


Glabella. __ingefneeden , Eyvormig en glad heeft, 
Gladdert jes den Top gepolst s de Spil met vier 
| | Plooï- 


(406) Woluta Testâ Mubemarginatà ovatà levi fubplicatâ, 
Spirà prominente, Columellâ quadriplicatâ , Labro marginatoe 
crenulato, Syst, Nat, XII, GUALTH, Test, T T. 29, f. Q. 
KNORR Verzam. IV, D. Pl, 17. f. 6e 

(407) Koluta ‘TestÀ i integerrimà ovatà levi, Spirâ levigatä , 
Columellâ quadriplicatà, Labro gibbo marginato denticulato, 
M. L. U, 574 N, 2534 GUALTH, Test, T. 23 f‚ L‚, Boe 


NANNe Reer, III. f. 326. KLEIN Oflr. T, 5 f, 92. ADANse_ 


Senez. T, 4e £, 2 KNORR Verzam, IV, D. Pl, ar. f, 2, 3e 


5e oe 


DE VoLUUTEN. Ist 
Plooijen, de Lip bulrig , gerand en met VE 
E 
Tandjes voorzien. here ’ 
Hoorpe 


De aangehaalde van BoNANNI, uit Brafil STUXe 


afkomftig, hadt eene Kaftanje- Kleur: die van 


Guarrnierr was Vleefchkleurig: die van 


Krern Golfswyze geplekt, en deeze laatfte 
fchynt my eer tot de Juffertjes te behooren. 
ADANSsSON, deeze by uirneemendheid la Por- 


felaine noemende, zegt dat de Kleur in fommi=’ 
gen rosagig is, in anderen Kaftanje-bruin of. 


helder Agaat ; met witte Plekjes doorzaaid „ 
en omgord met drie breede vaale of roodagtig 
bruine Banden, Men vondtze aan ’t Eiland 
Goeree, tusfchen de Klippen , menigvuldig en 
altoos fchoon gepolyst, ’t welk deeze Soort 
met de meefte voorgemelde Soorten, allen vol. 
gens LINNEUS uit Afrika afkomftig, zo wel 
als met de Kaurisfen gemeen heeft. Zyn Ed, 
zegt, dat deeze overal met een dikken Rand 
gezoomd isen zo wel voorkomt zonder als met 
Tandjes. ADANsoN getuigt, dat de Tandjes 
in de Lip fomtyds naauwlyks te onderfcheiden 
zyn. Ik heb’er van, die Vleefchkleurig zyn met 
witte Vlakjes en roodagtige Banden, in welken 
de gedagte Zoom niet geheel rond loopt , zo min 
als dit in de Afbeeldingen van ADANSsON te 
befpeuren is, maar alleen plaats heeft aan de 
uitfteekende Lip. Ik heb witte en geelagtige, 
daar die Zoom in rond loopt. 

K a | (408) 


1 DEEL. XVI, STUKe 


152 BESCHRYVING VAN 


VL. (408) Voluut , die de Schaal Eyrond, kruis 


ia dad lings eenigermaate gefleufd, de Lip van 
Hoorp- binnen geftreept en de Spil aan ’t end 
SER als met een Gaatje heeft. 

ceCev Ile | d 


Voluta 


Reriedara. Deeze heeft ongevaar de grootte van een 
Roaften Pruim, is geel af geel bont van buiten, mer 
„de Opening wit, de Lip van binnen met Sleu- 

ven en de Spil met eenige dubbelde Plooijen, 
hebbende de Staart kort en omtrent doorboord. 


ECECIX: C409) Voluut » die de Schaal uitgerand, Eye 


Ee en vormig , gefvreepl 5 met een flompe Spits, 
ria, de Spil getand en grof „ de Lip bultig 
Koopwaat, 


en gekarteld heeft. 


cceex. (410) Voluut, die de Schaal uitgerand, Ey= 


sent vormig, gladagtig , de Spits uitpuilen- 
Boertje, de, de Spil getand en grof heeft, met 


een bultige Lip die gekarteld is. 
BEN (411) 


(408) Woluta TestA ovatÂ , decusfatim, fubfulcatâ , Labro in- 
terne ftriato , Columellâ breton. Syst. Nat. XII. AR- 
GEN VYV, Conche, Te 20. (37) f‚ Me KNORR Verzam. Va 
D. Pl, 19. fo 7. 

(409) Voluta Testâ emarginatà ovatâ flriatâ , Spirâ obtufatâ, 
Columellâ retufÂ dentatâ , Labro gibbo denticulato, S Syst. Nat, 
Xil. PET, Gaz. T, os fs 4e GUALTH, Test, T. 43. £‚ La 
KNORR Werzam, IV. D, Pl, 12, f, 5: VL, D, Pl, 16, fe 6, 
Ze Ple 18, fe 3e 

(41o) Voluta TestÂ emarginatÂ ovatà leviusculà , SpirÂ prae 
minulâ , Columellâ retu{Â denticulatÂ ; Labro gibbodenticulato, 
Syst. Nat, Xlls GUALT Ee Me. TARL Gs He ADANS3 
Seneg. Ie T, 9,f, 28. KNORR Werzam, Vlo De Pl, 18e £, 4 


DE VorUUTEN. 153 


df 


1) Voluut, die de Schaal niet uitgerand, 
Eyvormig , gladagtig heeft, aan de Tip 
gefdreept „ met een uitpuilende Spits en 

K ftompe. Lip, de-Spil met vier plooijen. 
Niettegenftaande deeze allen, volgens LIiN- 
Naus, in de Middellandfche Zee huisvesten, 


fchynen my doch door de aangehaalde , en vol- 


gens de opgegeven Kenmerken, zekere Oost- 
indifche  Hoorentjes bedoeld te worden , die 
men onder ’t Speculatie-Goed plaatst. Zy 
hebben ongevaar de grootte van een Erwt; 
en , hoewel plomp en dik van Schaal, over- 
treffen zy doch in fraaiheid veele anderen, 
door haare fchoone Tekening en Kleuren. De 
Grond ziet veelal uit den rosfen of geelagtig 
bruinen : fommigen zyn overdwars geftreept3 
anderen gevlakt of geftippeld , ja men vindt 
‘er onder ; die byna zwart zyn; met witte 
Streepen overlangs, gelyk Linnaus aangaane 
de deeze laatfte Soort, welke doch de Geftal= 
te der twee voorgaande hadt, aantekent. De 
aangehaalden, ondertusfchen, van BONANN[ 
en GUALTHIERI, verfchillen grootelyks , 
vân elkander niet alleen , maar ook van de 
twee anderen. 


(412) 


= 


VI. 
Ar erin 


nere 
STUK, 


CCCCXI, 
Voluta 
Paupera 
ER : 
Arm 
Wyfjes 


(arr) Poluta Testà integrà ovatâ levtusculâ Bafi ftriatâ , Spie 


tÂ prominulâ, Columellâ quzdriplicatâ, Labro obtufato, Bo 
NANN, Beer. III, T. so, GUALTH, Zeste T,54e fe Lo 
K NORR Verzam. IV, D, Pl. 26, £ 5. 


K 5 


IL. DEEL. XVI, STUK 
/ 


154 BESCHRYVING VAN. 


VL. (412) Voluut, die de Schaal eenigermaate 


eran uitgerand , Eyvormig en een weinig ge- 
Hoorps flreept heeft ; aan den Top iets gekare 
eend teld , met de Spil glad, de Lip bultig 
aoe: en getand, 

Mendicato. 

Bedelzare — De grootte van deeze is afs een Turkfe 
jee Boon, zegt Linneus, Ik geloof dat hy die 


kleine meent, welke wy Princesfe- Boontjes 
noemen : want anders komt het met de Af- 
beeldingen niet overeen. De Kleur, zegt hy, 
is zwart met drie geele Banden. Zy vallen 
ook bruin met witte Banden. Dit Hoorentje 
heeft noch de Spil, noch de Lip getand Ik 
vind het niet minder fraay dan de drie voor- 
gaande. en kan derhalve die ee Bye 
naamen niet billyken, 


\ 

eecexmurm (413) Voluut, die de Schaal niet ingefneeden, 

7 Ju se, Le „ye \ 

hard Eyvormig , geplooid en kruislings gee 
lata. Sfleufd heeft; de Spil met drie Plooijen, . 
Ben eeni- 
hiedee 


Car2) Poluta. Testà. fubemarginatâ ovatâ fubftriatâ, Spirâ 
fubgranulatâ , Columeliâ levi, Labro gibbo denticulato. Bos 
NANN, Reer. III, T. 50, Pr T, Gaz, T, 11. f‚ 5. GUALTH, 
Test, T, 52 f, E‚ KNORR Verzam, IV, D. Pl. 16, f. 3, 

(413) Voluta Testâ integrà ovatà plicatà , decusfätim reticue 


latâ , ColumellÂ triplicatà , fubumbilicatà , produêtiusculâ, 


Syst. Nat. X!!. Murex fcabriusculus, Syst, Nat. X. p. 75te 
N. 473 GUAL TH, Test. T,43.f.B,C, D,E. A DANSe 
Seneg. 1. T. 8e f. 16, SEB. Kabe III, T, 49. É. 45, 46, 480 
KNORR Verzam, IV, De Ple 6, fe 5e 


DE VOLUUTEN, 155 


_ genigermaüte genaveld en wat witflee- VL 
adh | ___ ÄFDEELe, 
KENAE. LI. 

Hoorpe 


Deeze heeft de grootte van een Hazelnootsrux, 


en valt ook wel wat grooter, De Kleur is 
wit, met twee rosagtige Banden, en de Top 
vry fpits,. Het fchynt als eene middelfoort 
tusfchen de Voluuten en Rotshoorens uit te 
maaken. Het valt aan de Kust van Afrika, 
of in de Afrikaanfche Oceaan , volgens LIN- 
N AUS. : 


IV. Die Spilrondagtig zyn. 


. De Hoorens van deeze Afdeeling verfchil- 
len van die der naastvoorgaande daar in, dat 
Zy naar onderen, zo wel als naar boven , aane 
merkelyk verdunnen, gelyk men die duidelyk 
ziet in de Bandpennen , de Paufekroonen , Mu- 
fiekhoorens, Vaazen en anderen ,die altemaal, 
wegens de geplooide Spil, toe dit Geflagt be- 
trokken zyn. Deeze Geftalte, nu, maakt de 
Hoorens van deeze Afdeeling meer of min 
Spilrondagtig. 


Cara) Voluut , die de Schaal naauwlyks in» ceeexu. 
O4 14 


gefneeden , langwerpig , effen; den Top Tringa, 


(ara) Poluta Testâ integriusculà oblongâ levi , Spirâ pro= 
minente, detrità, Columellâ triplicata, Labro introrfam fube 
dentaro, Syst, Nat, XIL. CUALTH. Zeste T, 43, f, Be 
ADANS, Seneg, Ie T, 9, fe 27 


IL. DEEL, XVI, STUKe 


VL 
ÂFDEELe 
LL 
Hoorp: 

STUK. 


156 BRrRSCHRYVING VAN 


witpuilende en ofgefleeten, de Spil met 
drie Plooijen heeft, en de Lip inwaards 
een weinig getand. 


Deeze , uit de Middellandfche Zee , heeft de 
Schaal glanzig , geel en wit gewolkts zege 
Linneus: de Top was in allen, die hy gee 
zien hadt, afgefleeten: de buitenfte Lip geenss 
zins gerand, en in ’t midden wel inwaards uir» 
puilende , dach.zo veel niet als in de voor- 
gaande Soorten, 


CCCCXY, (415) Voluut, die de Schaal een weinig Uit- 


Poluta 
Corniculas 
Kraaitje, 


gerand „ langwerpig, glad en Hoorn- 
kleurig heeft; den Top fpits, de Spil 
met vier Plooijen, de Lip gelyk en on« 
getand. \ A0 


Deeze, uit de Middellandfche Zee, naar de 
voorgaande veel gelykende , was effen bleek 
graauw en fomtyds ook geheel zwart „ waar 
van de bynaam. Zy vallen beiden van.groor- 
te als een Erwt, 


(416) Voluut , die de Schaal niet ingefnee- 


CCCEXVI4 
Voluta 

Pro. den. mästoorends geplooid „ overdwars ge- 
Maagde fereept , 


(ars) Woluta ‘TestÂ fubemarginatÂ oblongâ levi Corneâ, 
SpüÂ longiusculà , Columellà quadriplicata , Labro zquali 
muticoe Syste Nate XII, GUAL TH. 7est, T, 45. f. Ne 

Ca16) Voluta Testà integrÂ TurritÂ plicatÂ, transverfeque 
ftriatt , Columellâ triplicatÂ perforatâ, Syse. Nat, XiL 


De VoruuTtTE Ne 157 


fhreept „ de Spil met drie Plooijen en vz, 


met een Gaatje heeft, ed 


Hoorp- 
Deeze, door SPrENGLER waargenomen, ptn 


heeft de langte van een Duim, en tien Gie= 
ten , ieder met twee Banden, den onderften 
wit , den bovenften geel, zynde de Gieren 
van elkander gefcheiden door eene Bloedkleu- 
rige Streep. Zy heeft een lange Staart, byna 
gelyk fommige Pennen, die doorboord is. 


(417) Voluut, die de Schaal uitgerand , Spil- cecesvri, 
é . Voluta 
rondagtig „ geftreept , overdwars gerim- sabriculas 


peld, de Spil met vier Plooijen en door- Ruuwe 
Penhoo= 


boord heeft, met een gekartelde Lip. ren. 


Deeze , zo wel als de volgende, komt uit 
Oostindie. Men geeft ’er den naam aan van 
ruuwe Penhooren, 


(418) Voluut, die de Schaal naauwlyks uits cceexvuar, 


e . Ve 
gerand, Spilrondagtig en overdwars ge- ep 


rimpeld heeft, de Spil met vier Plooijen Seribde. 


en de Lip gekarteld, 
Dee- 


C4r7) Voluta Testà emarginatà Fufiformi flriacâ transverfim 
fugofà , Columellâ quadriplicatâ perforatà, Labro crenulatos 
Syst, Nat, XII, Buccinum fcabriusculum, Syst, Nat, X. pe 
740. Ne aio. GUAETHe Zest. T, 53. fe D, vel T, 48 fc Oo 
KNORR Perzam. Ill. D. Pl, 27. É, 3 

(+18) Poluta Testà integriuscalà, Fufiformi, transverfim 
rugofâ, Columellâ quadriplicatâ , Labro crenulato, Syst, Nate 
Xl. GUALTH, Zest, Te 54e fo Ge KNORB Verzame IV, 
D. Fl. rr, £, 5, 

Ee DEEL, ZVL, STUKe 


158 BESCHRYViNG VAN 


VI, Deeze is aah de voorgaande gelyk; maat 
AÁrpeet. {maller , langer en doorgaans met Rood gevlakt. 
Hoen: Zy heeft de Staart zonder Gaatje: de Lip om- 
stuk. gekromd en gekarteld met ronde Knobbeltjes, 

zegt LINNZEUS, 


eceexix, (419) Voluut, die de Schaal uitgerand, Spil- 


Akon agtig overlangs gevoord en overdwars j 
alen geftreept heeft , de Spil met vier Elaojen 
Ene 
Vlag Pen, en de Lip effen: 


De aangehaalde Penhooren van GuArrnír: 
RI, mêt zeer fyne Streepjes geruit; was uit 
den rosfen, wit en blaauwagtige , Streepswy- 
ze gebandeerd, en fomtyds met Saffraankleu- 
tige Stippen getekend. Veeltyds vinde men 
ze ook met roode Stippen Bandanjze gepoin= 
tilleerd en deswegen geeft men ‘er dan den 
aam van Staaten-Vlag Pen aan. Rumenius 
getuigt ; dat de ééne Soort van zyne Turricus 
la granulata lichtgraauw is; de andere , zegt 
hy, heeft eenige Banden, van roode , zwarte 
en blaauwe Korrels ; als of het Beeehnan 

waren , gelyk menze ook wel noemt: 


(420) 
(érg) Voluta Testh emarginatÂ Fufiformüi longitudinalitet 
fulcarâ transverfe ftriatâ „Columeliâ quadriplicata , Labro levi, 
Syst, Nat. Xie PET. Gaz. Te 4 f. 5, Turricula granulata, 
RüMPH, Rat, T, 29, f, Vs GUAL TH. Test, T, 53 fe Fe 
REGENE. Cveh. fo, T, te f. 5. STB. Kah, II, T, 49: 
fe IE I2e KNORR Werzam, IV, De PL 1, fe 45 


De Votuuren. 159 


(420) Voluut, die de Schaal uitgerand Spil- VL 
agrig rond en glad, de Gieren aan den Er za 
Top Plooiswys’ gefireept , en de Spil met Hoorn- 
vier Plooijen heeft. STUKe 
| | CCCCXX, 
Thans komen wy tot de zogenaamde Band- grint 
pennen, waar van deeze Soort, door rond en ne 
glad te zyn , van de gewoone Bandpennen 
aanmerkelyk verfchilt. Ik heb ’er geen ande- 
re, dan die donker Kastanje bruin zyn, met 
witagtige Banden, gelyk het Exemplaar, dat 
zig bevondt in het Kabinet van de Koningin 
van Sweeden. Aan den Top zyn zy eeniger« 
maate gekarteld en geplooid, 


(421) Voluut, die de Schaal eenigermaate uite ceert, 


gerand, Spilagtig rond en glad heefs, iig 
de Spil met drie Plooijen, Ronde 
ZVrarte. 


De onderfte Plooy is, inde mynen, zo duie 
fter , dat men naauwlyks onderfcheiden kan , 
‚of deeze ronde Bandpennen drie of vier Piooijen 
hebben. De Kleur fchynt ook aan verandee 
tingen onderhevig te zyn , die dezelve meer 

naaf 


(azo) Volsta Testà emarginatà FuGiformi tersti levi, Spira 
Anfra&tibus plicato-ftratis, Columellâ fubquadriplicatà, Me 
L. U, 595- N. 234 GUALTH, TZest T. 53e f, E‚ SE Be 
Hab. II. ET, 49 f. ar, 22. KNORR Werzam, V.D, Pl, 
zont 4e | 
(421) Polita Testà (ubemarginatÂ Fufiformi tereti leviy 
Columellâ rriplicatä. Syse, Nart, Xll, SEB, Kab. III, T, 49e 
fe. ary 2% KNORR Verzarn Ve D, Pl, 19e fs Se | 
E, DEELe XVIe STUMKe 


1óo BESCHRYVING-väü 


VL, naar ’t bruine of naar ’t zwarte doen hellen; 
Aber, Myne zwarten evenwel zyn geel gebandeerd ; 


Hoor. en fchynen dus van de voorgaande EEN te 
stTuK. verfchillen, 


ceeessir (432) Voluut, die de Schaal witgerand ‚Spil- 
Wolara d p / Lp d h 
Palpreuká, rondagtig eenigermaate gehoekt doch on= 
Hoek: ges gewapend , de Spil met vier Plooijen 
heeft , zynde aan de Lip van binnen, 
en aan het Lyf overdwars , gefdreept. 


Onder den naam van Turricule of Tooren» 
tjes fpreekt Rumrarus van een byzonder flag 
van Buccina, langwerpig , onder en boven toes 
gefpitst, met een dikke Schaal, gevoord , ges 
plooid of gekarteld , en van veelerley Kleu- 
ren. Hier door verftaat hy dé gewoone Band= 
pennen, die in verfcheidenheid van Kleur by= 
na alle Hoorens overtreffen. Men vindtze wit 
van Grond met groene, geele en zwarte Ban- 
den : men vwindtze Oranjekleurig of geel met 
bruine of ook met witte en zwarte Banden, 
en zulks met oneindige veranderingen in de 
fterkte en faauwheid van de Kleuren. De Band- 
pennen komen altemaal uit Oostindie. 


€423) 

(42) Voluta Testâ emarginatà »Fufiformi fabangulatÂâ i inermis 

tansverfim friatà, Columellâ quadriplic atà , Fauce ftriatà, 

Nl. L, U. 593. N, 235. Turcicula. RumrPa, Rar. Te 29. fe 

R. GUALTH, Zeste, T. 54, f. B, Ce Pure Gaz. T, 56s 

f.r, ARGENV. Conch. T, 12, (9) f‚ V. KNORR Verzam 
ZEE. D, Pi 15, fe 2, Ve De Pl 10, fe 3: Pl, 19e fe 43 Se 


DEAVOLEDUDU TEN. 1óï 


(423) Voluut, die de Schaal witgerand Spil, 


rondagtig en gehoekt „ de voorfte hoeken 
eenigermaate gedoornd, de Spil met vier 
Plooifen en de Lip van binnen glad heeft. 


Dat alle de genen, die fterker geplooid en 5 


geknobbeld zyn onder de Pandpennen, ook de 
Lip, in tegenftelling van de anderen, aan de 
binnenzyde glad zouden hebben, kan ik in de 
mynen, die ik ’er meer dan twintig heb, niet 
ontdekken. In eenigen is de uitwendige Lip 
van binnen glad, in anderen eenigszins gerim- 
peld of geribd, Kumrrrius zegt van zyn 
Geplooide Toorentjes, dat dezelven dikker van 
Lyf en Schaal, meest graauw zyn , met uitftee- 
kende Plooijen als Ruggen en overdwars ge. 
voord, zo dat zy zig rimpelig en rauw vertoo- 
nen. Onder mvne Bandpennen heb ik ’er, van 
die Geftalte en fraay gekleurd, gelykende zeer 
naar de gene, welke by D'ARGENVILLE le 
Minarets heet , naar haaren Top, die als de 
foorentjes van de Moskeën der Turken, dus 
genaamd , met fraaije Verdiepingen praalt. 


(424) 


(425) Voluta TestÂ emarginatâ Fufiformi angulatà , Angulis 
anticis fubfpinofis , Columellâ quadriplicatâ , Labro levi, M. 
L; U. 596, N, 236, BONANN, Recr, IIEe T, 65, Turricula 
plicata. RUMPH, Rar, T, 29, f, 5. GUALTH. Test, Te 
$4, f FE, ARGENV, Conth, T. 12. (9) f Q. SEB, Kah, 
III. T. 49, f. 23, 24. KNORR Verzam, IE, De Pl 15, fe 5 3 
6, III. De Pl. 27, f, 4 VI, D. Pl, 12, fe 5, 


L 


E. DEEL. XVIe STUK, 


ÁrFpe Wens 
EEDn 
Hoorps 

STUK, 


CCCCKXI IIe 
Valuta 
Plicarids - 
eknobs 
helde 
Bandpene 


vl. 
ÄFDEELs 
DG 
Hoor p« 

STUK, 
CCCCXX IVE 
Voluta 
Pertufa, 


Monniks: 
Kap, 


162 Bescûrxvvine vai 


(424) Voluur, die de Schaal uitgerand Spil. 
rondagtig „ gefbreept met ingedrukte Srips _ 
peny de Lip getand heeft en de Spil 
met vyf Plooijen. 


Tot deeze Soort behootfen ; in de eerfte 
plaats, die Hoorens, welke men, wegens de 
bruinheid , Monniken of liever Monnikskappen 
noemt , en ander flag van Basterd- Bisfchiops- 
Myters 5 gelyk die met kleine bruine Vlakjes 
op een witten Grond, en zelfs de gene, die 


by Rumrurus, Letter T , onder de Band- 


pennen afgebeeld is , met den naam van Tur- 
ricúla Filis cinta, zynde, als ’t ware, met 
Yzerdraadjes omflingerd en geel gebandeerd, 
op een witten Grond. In deeze allen, die in 
geftalte naar de volgende gelyken , heeft de 
Spil vyf Plooijen en de Lip is getand. Men 
vindtze by Knorr afgebeeld. Buiten twyfel 
behooren hier toe die kleinere en gevoorde 
Bisfchops- Myters, welke RuMmrurus zegt, 
dat men brandige Paufekroonen tytelt „ om dat 


zy Brandverwig zyn. 


(425) 


(+24) Voluta Testà emarginatà Fufiformi’ , ftriatâ Punêtis 
pertufis, Labro denticulato, Columellâ quintuplicatâ, M. Le 
U, 596, Ne 237. GUALTHe Zest, T. 54e f H. SEB, Kabe. 
II. T. 5o, f, 28, 47, 48. KNORR Verzam, II, De Ple 3e 
f. s: Pl, 4, f, 6, IV. De Ple zie fo 12e’ 35 Pl. 28, f3, Vele 


Pl. 1Se fe 8, Pl, ig. f, 6 


DE VOLUUTEN. 163 


Edas ) Voluut ‚ die d Schaal witgerand en 
Spilrondagtig glad heeft, de Lip getand 


VI; 


Arpzerì 
EL. 


en de Spil met vier Plooijen. Hoorn. 


; STUK. 
Deze zyn algemeen bekend onder den HAM ese 


van Bisfchops-Myters ‚en, niettegenttaande haa- Kn 


re fchoone Kleur, wegens de Oranje Vlakken 
die haar ed „ door de enten 
in weinig agting. Men noemtze ook wel 
Oranje; Pennen ; doch dit is oneigen, dewyl 
er eigenclyke roode of Oranjekleurige Pennen 
ZyD. Zeldzaam komen zy Citroenkleurig voor; 
maar dikwils zyn de Vlakken rood. BoNAN- 
NI ZEgt, dat ze Vuurkleurig zyn op een wit= 
ten Grond, en getuigt, dat de Franfchen ’er 
den naam van la Plume aan geeven, wegens 
eenige overeenkomst met de Pluim van eenen 
Struisvogel. Dit is zonderling, zo wel als 
dat dezelve, gelyk hy zegt, meer dan de vol- 
gende geagt zou zyn. LINNeUus wil ze legts 
als eene Verfcheidenheid daar van aanmerken, 
Zy vallen wel vyf Duimen lang en anderhalf 
Duim dik. 

(426) 
(425) Voluta Testâ emarginatà Fufifsrmi levi, Labro dentie 
culato , Golumellâ quadriplicatà, M‚ Le U 597, N, 238. Epise 
copalis, BONANN, Recr, Ill, f. 120, Bisfchops- Myter, 
RUMPH. Rare T. 29 £, K. GUALTH. Zest. Te 5% £,-Ge 
ARGENV. Couch, T, 12e (9) f. C‚ REGEN Fa Conch, 128 
T.s, f, 33. KNORR Verzam, Ie De Pl, 6 be 


L 2 


A Wo XVL STUK. 


a Epis= 


zonalis 
Bisfchops= 


Mytere 


VI. 
ÂFDEEL. 
LL 
Hoorp- 

STUK. 


CCCCXXV I. 


Voluta 
Mitra 
Papalis, 
Paufe= 
kroon, 


164 BESCHRYVING VAN 


(426) Voluut , die de Schaal uitgerand , de 
Gieren met ‘Tandjes gekroond , en de 
Spil met vyf Plooijen heeft. 


Dus zyn , blykbaarlyk, de Kenmerken der 
groote Paufekroonen, die ik bezit, van by de 
gier Duimen lang en vyf vierden Duims dik , 
in welken zig de vyfde Plooy zeer duidelyk 
openbaart. In de kleintjes is dezelve ook ee- 
pigermaate zigtbaar. Allen , die men Paufe= 
kroonen noemt, zyn aande Gieren met Tandjes 
bezet, en dit geeft ‘er eenigermaate de Ge- 
ftalte aan van de driedubbeld gekroonde My- 
ter of Muts , welke den Paus, by plegtige 
gelegenheden , op ’t Hoofd gezet wordt. Hier 
van noemen de Franfchen deeze Hooren Ja 
Thiare. Zy is, op eene geheel andere manier , 
met bruinroode Stippen bezaaid: de kleintjes 
zyn dikwils rood gevlakt op een witten en 
fomtyds op een geelen Grond , zodanig, dat 
het Geel als Rivierswyze loopt. Ik heb ook 
een Paufekroontje, van anderhalf Duim lang, 
dat Citroengeel gebandeerd is , gevoord mee 
ingedrukte Stippen , en verfierd met bruine 

Koord. 


(426) Voluta Test emarginatà Fufiformi levi, Anfra&ibus 
denticulatis , Columel!â quintuplicatà, Papalis, LIST, Conche 
T. 839, f. 67. Turbo Thiara. BONANNe Reer, III, T. 119e 
Paufekroon. RuMmPH. Rar. T, agf, I. GUALTH, Test. 
T. 53 f. T, Ls ARGENY- Conch, Te 12, (9) Éf. E‚ REe 
GENF, Couch, Ter. f. 1. SEBe Kah, Ille Te 5le fe 154 
37 KNORR Verzame Ie De Pl, 6e fo Ie IV, De Pl, 28. fe zo 


DE VOLUUTEN., 165 


Koordjes. Om kort te gaan , de gezegde 
Tandjes aan den Top maaken een duidelyk en 
onderfcheidend Kenmerk uit van deeze Soort. 


VI, 
FDEELe 
Ee 
Hoorp- 


Aangaande het Dier zo wel van de Paufe- sTux. 


kroonen, als van de Bisfchops-Myters, die 
beiden uiet Oostindie afkomftig zyn, getuigt 
Rumeunryus, dat hetzelve hard, taay, wit en 
Slymerig is van Vleefch, verbergende in zyn 
Snuit, die fomtyds alseen T'ongetje uithangt, 
een klein Beentje ais een Doorn , waar mede 
het een Venynige fteek kan geeven, wanneer 
men de Hooren met het leevende Dier in de 
Hand houdt, Gekookt zynde gegeten, brengt 
het een doodelyke worging aan , des het tot 
de Kost weinig gebruikt wordt, dan van Are 
me Lieden, die ze met minder nadeel op Ko- 
len gebraden zynde eeten, en dan verduuwen 
kunnen. 


(427) Voluut , die de Schaal uitgerand en 
Spilrondagtig , de Gieren met flompe 
Doornen bezet heeft, de Spil met agt 
Plootjen , de Lip glad en taamelyk dik 

| Die 


(427) Volata Test emarginatÂ Fufiformi, Anfratibus Spi- 
nis obtufis,- Columel'â o&oplicatâ „ Labro ievi crasusculoe 
M.L. U. 597. Ne 239, BONANN. Recr. III Te 296, 2970 
OLEAR, Aus, T. 30. f 4,7. SEB. Kah. UI T. 5. £.7-196 
GUALTH. Test. T. 28. f, X, Z, la Mufique, ARGEN Ve 
Conch. T. 17, (14) f. F. KNORR Werzam, 1. D. Ple 230 
Cmr. D.. Dle 15, fe A's 5e ILL, De Pl, t2. f, Is VL, De, Bl, 


23e £, Ie 
L3 
1, DEEL. XVI, STUK, 


Het Diere 


CECEXXV 1 Te 
Voluta 
Muficae 
Mutieke 
hoeren. 


VL. 


_ 


166 BEsCcHuRYvVING VAN 


Die Hoorens, welke wy Mufiekhoorens noe- 


Arperr, men , zyn kenbaar aan eene Tekening 5 naar 


Hier: 
$TUKe 


Het Dier, 
Pl.-CXXe 
Fig. 5. 


Mufiekpapier met Nooten gelykende. Men 
vindt ’er in welken ’ een en andere zeer ree 
gelmaatig plaats heeft, De evenwydige Lyn- 
tjes, die twee Banden maaken om de Hooren; 
met’ vierkante Blokjes, ‚ als Nooten, daar bo- 
ven en onder, en tusfchen beïden een reeks 
van Stippen, die eenigermaate naar de Woor- 
den van ’ Mufiek gelyken; dit alles ftrookt 
taamelyk met de benaaming. De zodanigen 
zyn vry dik; doch daar komen ook Hoorens 
voor , die men Mufiekhoorens noemen kan, 
BEEN zy langer en hooger getopt zyn, en 

nkelde vindt men met een breeden bruinen 
Band. Dat deeze altoos de Spil met agt Plooijen 
hebben „ ‚durf ik niet verzekeren, hoewel zy 
er doch naby komen en de Lip is altoos dik. 


De knobbelagtige Punten aan de Gieren zyn, 
doorgaans ftomp, en die langwer pige zyn zeer | 


tek geknobbeld. 
Van de regte Mufiekhooren , die uit de 
Westindiën komt , geeven wy op Plaat CXX, 
in Fig. 5, de Afbeelding met het Dier daar 
in, volgens P'ARGENvILLE. Deeze Heer 
heeft , wel is waar , een ander flag van Hoo- 
ren, naar eene Vaas gelykende, tot een voor- 
beeld gefteld, doch bedoelt niettemin ook dee- 
ze. Het fchynt (zegt hy,) dat het Dier 
> van de Rotshoorens een zelfde zy als dat 
»» der Dadelen en Tooten, Die (welke hy 
HE | „> dan 


DE VOLUUTEN. 167 


Ei 


„> dan afbeeldt ,) genaveld en bezet zynde met 4 VL 
v> dikke Knobbels, is bedekt met een taame- Kaar 
ss lyk dikke witte Korst, welke de verfchei- Hoorp. 
„de Schemeringen verbergt van de verfchil. STUKe 
», lende Kleuren , die haaren Rok verfieren. 
2» Zodanig eene is, by voorbeeld, de fchoone 
s‚ Mufiekhooren, De Grondfteun, op welke 
s> hy kruipt, is Vleezig, en zyn Mantel, zig 
> omkrommende by het komen uit de Schaal , 
formeert een Buis die ver uitfpringt. ’t Ge« 
ne dit Schulpdier byzonders heeft, is zyn 
‚> Kop en Hals, welke by uitftek dik zyns 
de Oogen naar zulks. geproportioneerd , en 
»> zodanig verheven , dat zy meer dan een 
s, Lyn uitpuilen, De Hoorentjes zyn aangee 
hecht op de Ribben van-een Koord, die 
> een foort van verheven en gezwollen Zoom 
maakt, in zyne geheele uitgeftrekcheid. Aan 
s> Andere Schulpdieren zyn deeze Ribben * *Aoorntjes 
s> doorgaans Puntig: hier zyn zy rond, plat- ae 
»s neuzig, en veel dikker aan haar Enden dan willen. 
s, by den oirfprong van haar aanhechting, 
„, Niets gelykt beter naar den Stamper van 
‚, ten Vyzel. De Snuit van dit Schulpdier 
maakt een halven Cirkel, die getand is, en 
het bovenfte wordt ingenomen door een 
zeer wyden Mond, in zyn omtrek ruuw 
zynde als Sagryn. Aan het onderfte van de 
Laag ziet men een langwerpig Dekzeltje;, 
dat eveneens geplaatst is als in de Rollen 

L 4 2» en 


Pe 


le DEEL. XVI. STUKe 


168 DESCHRYVING WAN 


VL. „jen Toten; Het: Vleefch ‘vanndie Schuip- 
[stier is Vuil Wit, naar het Afchgraauwe 


Hoorp- , trekkende.” 
STUKe 


cecexzvnm, (423) Voluut , die de Schaal witgerand en 

Voluta ; : , à r 

Wespertilio, Spilrondagtig ; de Gieren met Jcherpe 

Vleermuis, Doornen , de Spil met vier Plooijen heeft 
en een gladde Lip. 


De fcherpheid der Doornen niet alleen en 
het getal der Plooijen, die in deeze Soort veel 
fchuinfer loopen, maar de geheele houding en 
Geftalte onderfcheidt die Boorens , welke men 
Vleermuizen „ Wespertiljes of Varkens- Snuiten 
noemt , genoegzaam van de Muziekhoorens 
voorgemeld. Zy hebben , bovendien, een zon- 
derlinge Tekening, eenigermaate gelykende 
naar de Wieken der Vleermuizen , welke ‘er 
den eerstgemelden naam aan geeft, en haar 
genoegzaam afzondert van de voorgaande en 
volgende Soort, Varkens-Snuiten kunnen zy 
zo eigen niet genoemd worden , om dat die 
gedaante van haaren Top, waar van zulks af. 
geleid is, ook plaats heeft in de gewoone en 

| wil. 

(428) Voluta Testâ emarginatÂ Faffoumi, Anfratibus Spie 
nis acutis, Columeliâ quadriplicatà, Labio levi. M. Le U 


59% N. 240 BONANN: Aecr, III T, T. 294 Vespertilio, 
RuMPH, Rar. Te32f. H. GUALTH. est, T, 23. £, Ga 
Murex Caracoides. RoND. Jest, 78 SrB. Keb. II. T. 57e 
£, 5. & T, 67. f 13=25e KNORR Verzanm, 1. D, Pi; 23p 
£ zel. D. PL 6, f‚ 4e | 


DE VOLUUTE Ne 169 


„wilde Mufiekhoorens.- De Lighaamsgeftalte vr. 
is, in ’t algemeen, langwerpiger dan in dezel- ÁFprer 
ven ; zodanig dat een Vespertilje ongevaar goorn. 
tweemaal, en een Mufiekhooren maar ander-stTux, 
halfmaal , de langte van de dikte heeft. 

BoNANNI vergelykt de Punten, die deeze 
_Hooren op de Gieren aan den Top heeft, by 
Raavenbekken, en ’t is zeker, dat zy ‘er in 
eenigen naar gelyken, doch in anderen zyn zy 
niet krom noch fpits. Dit maakt een aanmer- 
kelyke verfcheidenheid in deeze Hoorens , 
waar van men de voorbeelden ziet in de Af- 
beeldingen F, G, Ï, M;,S, V, by Guar- 
THIERI , die altemaal tot deeze Soort, en 
niet tot de volgende behooren , alwaar zy ver- 
keerdelyk door LiNNaus aangehaald zyn. 
RumeHius geeft 'er een bleekwicte , fom- 
tyks lichtroode Kleur aan, met zwarte Plek- 
ken en Wateren getekend. Ik hebze wit met 
eene geele, Vleefchkleurig met eene rosfe , 
Olyfkleurig met eene donkerbruine Tekening ; 
om van andere verfcheidenheden niet op te 
haalen. Zy zyn, getuigt hy, in Oostindie op 
alle Stranden gemeen , en worden zeer opge- 
zogt tot Spyze van de Amboineezen , die 
fmaak hebben in het Kraakbeenagtige Vleefch. 
De Boetonders leggenze de Kinderen in ’ 
flaapen onder ’t Hoofd, op dat zy voor nagt- 
fchrikken en droomen bevryd mogen zyn, en 
heetenze , derhalve, in hunne Faal, Droom- 

Ls hooe 
le DEEL: XVI, STUK, 


io BEsCHRYVING VAN 


VI. hoorentjes. ‚Men vindt, zegt die Autheur 
AFDE Pe „ verder, dikwils aan de Klippen, daar deeze 
Hoorp=! 33 Hbôkeis zig onthouden , een Frosje van 
STUK. _, witte, hoekige Eijeren, doorfchynende als 

> Ys, die met fmalle Halzen aan elkander 
hangen en dus naar de- Eijeren van de Zee. 
‚„ kat eenigermaate zweemen. Men houdt die 
voor ge Eijeren van deeze Hoorens en zy 
doen niet tot de Voortteeling , gelyk alle 
9, Melicera van Hoorntjes niets anders zyn : 

») dan een overvloed van Neering.” 
De Eijer. De duifterheid van dit laatfte wordt door 
jes Me Rumraruvs vervolgens opgehelderd , wan- 
neer hy, bladz. 107 , zegt. „, Melicera of 
„, Favago is als een Eijerftok of Spinzel (Sa- 
livatio) van fommige Hoorentjes , ’ welk 
zy als een ‘overtollig Voedzel op zekeren 
tyd des Jaars, en gemeenlyk by de veran- 
dering der Mousfonnen, uitwerpen. ’% Ís) 
niet van eenerley gedaante. Het eerfte is 
’t uitwerpzel of de Eijerftok van de zoge- 
naamde Vleermuizen. Dit is fraay van aan= 
zien, hebbende de gedaante van een kleine 
tros Druiven, uit witte Befiën, ter grootte 
van Kruisbefiën , of kleinder , beftaande , 
die als Kryftal doorfchynende zyn, en rond: 
agtig met twee of drie Ruggen , alle met 
fmalle Halzen aan malkander hangende. Als 
menze opent of in ftukken fnydt, komt ’er 
een Weyagtig Vogt uit, doch, in de Zon 
‚ gelegd zynde, droogen zy uic, en worden 
| » de 


39) 


23 


we 
\. 


De VOLUUTEN ijt 


‚ de Erwten- chillen gelyk. Men vindtze VI. 

Ä aan ’ voornoemde Hoorentjes Vleefch han- ÁFDEEL. 
EE gen en fomtyds op kleine Steenen aangeplakt, Hoorne 
‚ Een Tros Druiven verbeeldende. De andere srux. 
» Soort is een Spinzel of Klompje als van wit- 

» te En dunne Draadjes of Touwtjes, dat uic- 

» geworpen wordt van de Harte- Tooten en 

e dergelyken; doch dit doet, zegt hy, tot de 

‚, Voortteeling niets, zynde maar een overtol- 

> lig uitwerpzel; ten minfte zo veel tot nog 

> toe bekend is, Deeze laatfte Soort is fom- 

2 tyds wit, fomtyds lichtrood , Kraakbeenag:- 
STEE, Bekokt zynde, boa om te eeten. 

‚ Prinrus noemt zodanige Hoorentjes, die 

‚ ditSpinzel uitwerpen , Melicembales , daar men 

‚‚ voor leezen moet Meliceribales, en fchryft 

;, zulks de Buccina en Purpure toe; doch haar 

‚ Melicerum vergelykt hy by Schillen van Ci- 

„, ceren , ’t welk overeenkomt met de eerfte 
MIBDOLEE | 

Zoude niet dit laatfte een foort van Hom, 

en ’t andere de Kuit kunnen zyn van de Dieren, 

daar deeze Hoorens toe behooren. Ten minfte 

blykt de verfchillendheid van die uitwerpzels , 

waar van men in ’t Werk van KNorr, als 

cok op onze Plaat CXV , in ’t voorgaande 

Stuk geplaatst, de Afbeeldingen kan befchou- 

wen. Ongemeen is de berfte. Soort van Meli 

cerumn 


(*) Zie Verzameling var gekleurde Hoerens en Schulpen, IV. 
Deel , Pl, 19e 
Te DEEL, XVI. STUK. 


172 BESCHRYVING VAN 


Vi. cerwm met het Eijernest van onze Wulken, al- 


Neer daar befchreeven , overeenkomftig (*). 


Hoorp- | f 

STUK. (429) Voluut, die de Schaal witgerand Spil- 
eccoux rondagtig „ de Gieren met fcherpagtige 
B Donrnen, de Spil met vyf dikke en drie 
Wilde of Oni 

halt flaauwe P-ooijen heeft. 

Mufiek, 


Veel meer is deeze ‚die men de Wilde of 
Boeren-Miuifiek noemt, in agting , dan de regte 
Maufiekhooren. ‘Zy overtreft dezelve ook aan- 
merkelyk in grootte, komende tot een half Voer 
lang en over de drie Duimen breed voor , hoe- 
danige Stukken dan zeer kostbaar zyn. Ik heb 
‘er een van omtrent vier Duimen lang en over 
de twee Duimen breed. Ten opzigt van de 
Geftalte komt deeze meer overeen met de Mu- 
fiekhoorens, en ten opzigt van de Punten met 
de Vespertiljes, naar welken ook de Tekening, 
fomwylen , meer gelykt. Doorgaans, echter , 
heeft zy iets dat naar Mufiekpapier- en Zang- 
nooten zweemt, doch zeer wild {taande ; waar 

van 


(*) Zie over deeze Eijernesten in ’t algemeen , het XV, 
ST ux, bladz, 12-17. 

(429) Voluta Testâ emarginatâ Fufiform! , Anfratibus Spie 
nis fubacutis, Columellâ Plicis quinque validioribus tribusque 
obfoletis, Syst, Nate, XIJ, BONANN, Recr, IIL. T. 203e 
RUMPH, Aar. T, 32. fel, GUALTH, Zest. T, 28. f. I, 
M, V, G, F. Bois Veiné. AKGEN Vv. Conch, T. 17. (14) 
f‚, De SEB. Kaub: III. T. 57. £, 1-6. & 64.fis, Óe KNORR 
Parzam. Ie De Rl ade KE, 2e. VED. Ple Tse tn. In 


‚JR 


DEN LUVUREEN: 0, 175 


van de Nederduitfche naam. De Franfchen VL. 
geeven ’er dien aan, van Bois Veinte , dat is on 
Ge-aderd Hout. BoNANNr, van deeze Hoo- Hoorp- 
ren fpreekende, zegt. „, De Murex, die Coche STUK. 
„, lea Hebrea van fommigen getytelt wordt, 

9, is uitmuntende door Bloedkleurige of Aard 

> agtige Vlakken , die als Karakters, naar 

‚ believen over een witten. Goudkleurigen 

es Grond verfpreid zynde, dikwils Hebreeuw- 

„, fche Letteren affchetfen.” Dit's dan de res 

den van den Latynfchen bynaam. Rumeuigs 

heeft ze als een Soort van Vespertiljes of Vleer- 
muizen aangemerkt, en waarfchynlyk zullen 

zy ook onder die raare Varkens-Snuiten van 
VALENTYN, by deeze en gene Liefhebbers 
gevonden, betrokken zyn. De afkomst is uit 
Oostindie, 


(430) Voluut, die de Schaal weinig uitgerand cecexxx, 


en Tolagtig heeft met Kegelagtige byna a 


regtopfbaande Doornen , de bovenften tse 
A g , ws Morgens 
grooists de Spil met vier Plooijen. far, 


De naam van Morgenftar behoort aan zekere 
| Hoo- 


(430) voluta Testà integriusculâ turbinatâ , Spinis Conicis 
ere@tiusculis, fuperioribus majoribus: Columell4 quadriplicatâ, 
Syst. Nat. XII, Murex turbinellus. Me, L. U. 634. N, 307, 
BONANNe Recre III. f, 373e Verrucofa fecunda, RUMPH, 
Rar, T.24. f. Be GUALTH, Zest. T. 26rf.L. ARGENVS 
Conchs T. 17. (14) f. P, SEB, Kub, Te 49. f. 76, 77, & T, 
Go. f. 8 REGENE. Conch, 8, T. 2. f, 18e KNORR Were 
zan. II, De Pl, 2. f, 25 Pl, 13 fo 23 3e 

I, DEEL, XVI. STUKe 


iz4 BESCHRYVING vAn 
VL Hoorens; ; die gelyken naar zekér oud Krygsgee 
zaan reedfchap van deezen naam , dat in een rondag- 
Hoorv- tige Bol of Knods met fcherpe Puntén beftaat. 
STUK. Die Hoorens van deezen aart, welke {tomp ge= 
punt zyn, noemt men derhalve liever Getakte 
Waazen of Swirzers-Broeken. Romer Ius be- 
trekeze onder de Pimpeltjes , als naar zekere ge- 
knobbelde Glaasjes , van deezen naam, daar 


men wel Brandewyn uit plagt te drinken, ge- 


lykende, en in ’t Latyn noemt hy ze Casfides 
Verrucofe of Wrattige Kasketjes. Men kan uit 
dit alles de Geftalte opmaaken, als men aan- 
merkt, dat de Westindifche veel fcherper en 
fommigen zelfs kromme Punten hebben , in 
welken ik ook maar drie Plooijen aan de Spil 
waarneem. Voor het overige kan men de Af. 
beeldingen nazien. 


Eeecmre (431) Voluut A die de Schaal Kegelvormig 


esch rimpelig, geknobbeld „ en de Spil met 
Vaas, wier Plooijen heeft. 


Hier worden zekerlyk de zogenaamde Vaazen 
bedoeld, die zeer eigen dus genaamd zyn, de- 


wyl zy volmaakt naar een Vaas gelyken. Men 


vindtze by BoNANNI beter, dan by p’A Re 


GENVILLE, afgebeeld. De eerstgemelde 
zegt, 


(431) Voluta Testà ConicÂ zugofà nodofà , Golamellä qua- 


driplicatá , Murex Capitellum, Me L, U, 635. N. 506. A Re 


GEN V, Conche T. 13e (15) É£, Ke BoNAN Ne Reer, ur. Ee 


28e KNORR Verzam, VinDe Plig5e Land, 


bnp Motuót ts 178 


Zegt, dat zy wit zyn met roode Vlakken,doch VI. 
de mynen zyn geheel wit, en van boven taa- ÄFPEEL 
A > . 
melyk plat; met een klein Spitsje. Zy hebben Hoor” 
drie dikke en twee flaauwe Plooijen aan de Spil, sTUK. 


La 


PI 
al, 


C432) Voluut, die de Schaal Eyvormig Spits, ECCCRERI Fo 
met van elkander wykende Doornen , de %*® 


Cerans:cas 

ei Spil byna met vof Plooijen heeft, en 
Dit laatfte komt zeer wel overeen met de 
fezegde Vaazen; doch deeze hebben geen 
Doornen. Ik verftaa ’er, derhalve , de Getakte 
Waazren door; die eenigen Switzers- Broeken 
noemen of Morgenftarren: want deeze benaa= 
mingen, als gezegd is, loôpen door malkander. 
Ik heb ’er van deezen aart, die wit of Vleefch- 
kleurig wit zyn ‚met niet meer dan drie Plaoijen 
aan de Spil, gelykerwys de Westindifche Mor- 
genftarren, voorgemeld, Zy kunnen evenwel 
geenszins tot de volgende Soort betrokken wore 
den. De Morgenftarren moeten fcherpe Pun- 
ten hebben; de Switzerfche Broeken moeten 
Overlangs geplooid zyn; de overigen van dit 
flag zyn Vaazen of Getakte Vaazen. De aane 
86 


(432} Voluta TestÂ ovatÂ acutÂ Spinis divergentibus, Coe 
lumel!â fubquinque-plicatà. Murex Ceramicus. M, L, U, 634 
N. 308. BONAN Ne, Reer, Ille f. 368, Verrucofa Ceramica, 
RúmePuH, Rar. T. oa. f, A & TT. 49 f. L. GUALT HS 
Test, T. 55, f. D. ARGENV. Couch. T. 18. (is) fe E‚ 
KNORR Verzam, Il, D. Pl, ze fe 3e Vie De Bl, 35e fo 2 


Te DEEL, XVI. STUIe 


196 BESCHRYWVINGRRN 


VL. gehaalde van RuMmPHrius komen voor op de 
Arpeel, Zuidkust van ’t Eiland Ceram , en daar van 
Hoorps heeft deeze Soort den Latynfchen bynaam. Hy 
STUK, merktze als de grootíte Soort van Pimpeltjes 

aan, hebbende een uitfteekende Top en op de 
Gieren zeven uitfteekende Knobbels als ftompe 


Doornen , die tot aan den Top vervolgen; dan 


{taan ‘er nog andere mindere op de Rug, en 
daar tusfchen zyn Plooijen: des men deeze, te 
regt Getakte Siwitzers- Broeken noemen mag. De 
Schaal is van buiten doodfch, Aardverwig en 


aan de Knobbels zwart : voorts zeer dik en 


hard, als of het een knobbelige Steen ware. 
Aan den Mond zynze vuilwit, en het Dier fluit 
denzelven met een langwerpig Luikje of Na- 
geltje, dat men in de Reukwerken gebruiken 
kan. Diet hebben zy met de twee voorgaande 
Soorten, en met het Geflagt der zogenaamde 
Purperhoorens , welke Rumrurus Murices 
tytelt , gemeen. 


ceeemuarn, (433) Voluut, die de Schaal Eyrond en eeni- 


nd germaate geftaart, met de Gieren aan 
Peer den Top gefdreept, de Spits langwer- 
pig en zeer glad, de Spil met drie Plooijen 

heeft. 
Men 


(433) Woluta Testâ obovatÂ fubcaudatä, Spire Anfra@tibus 
ftriatis , Apice produto glaberrimo , Columellâ triplicatâ, 
RuMmPH, Rar. Te 36. f, 7, GUALTHe Zest, T, 460 fe Co 
KNORR Verzame VI, De Ple 37, fs Ie 


ni | 
wr Der VOLU-ÚTE NS A or, 


‚ Men vindt, onder de Conchyliën, Agaate … VL 
Peeren, Gebraade en Gedroogde, als ook Ge- En Ù 
takte Peeren , gelyk wy vervolgens zien zul- Hoorn: 
Ek len. Dus worden Hoorens genoemd van eene STUK. 
er Peeragtige gedaante , met dergelyke veraride= 
ringen. REE dr R vondt in Tranduebar 
een Hooren, die dé Schaal Peeragtig hadt éù 
Golfswyze beft eept, met bleeke Stippen ge- 
bandeerd zynde: den Top Cylindrifch aan den 
Grondfteùn hoekig hebbende, zeer glad en 
ftomp : de Staart uitgeftrekt, wyd open en 
niet uitgefneeden. Deêeze omftandigheden en 
de drie Plooijen aan de Spil, doen hier zeke- 
te Hoorens thuis brengen, die men geknobbel- 
de Peeren kan noemen , omze van de anderen 
te onderfcheiden, of enkel Peeren ; om’ dat de 
aangehaalde Afbeeldingen ván RuMPHIUS 
en GUALTHIERI, anders niet (trooken zou= 
den. Ik heb een kleine, die geheel wit is, 
én , uitgenomen de Knobbels. die hy heeft, 
zeer met dat Laphoorentje van den’ eêrsrge- 
meiden ovéreenkomtftig. ik heb een groote, 
van een half Voet lang en by de drie Duimen 
dik. die bleek geelagtig is van Kleur Deeze 
“ fchynen hier t’huis gebragt te moeten worden. 


(434) Voluut „ die de Schaal Eyrondagtig en ek 
oi 4 


effen Lapponie 2, 
Lapfche 
€434) Volata Testâ obovatÂ levi, Spirâ acuminatÂ, Ventre Laphooe 


ditatato, RuMör. Rar, T. 13e. NM Si. STö. Rab. UI, Tens 
57. fe 25, 26e KNORR Verzam, VI. D. Pl, IIe fe 30 


M 


1 DEEL. XVI, STUK, 


vl. 
ÄFDEELS 

‚LL 
Hoorp- 

STUK. 


18 BsCumryviNG vAN 


effen, den Tôp gefpitst en ket af yere 
breed heeft. 


Deeze wordt, gemeenlyk, Laplandfthe Lap. 
hooren geheten ; of liever Lapfche geplekte Lap* — 
hooren. De Aantekenaar op Rumrnrus zegt, 
dat het Exemplaar , door hem daar ingevoegd 
zynde het eenigfte toen bekend „ aan den Heer 
DE Jone uit Lapland was toegezonden. In 
dat Geval zou de eerstgemelde naam niet on- 
Ëigen zyn; doch Srra hadt ’er een uit Oostin= 
die gekreegen en Linneus ftelt de woonplaats 
in de Westindiën: des het beter is, den laatst- 
gemelden naam te gebruiken. By Rumrnrius 
vindt men ook een Westindifche afgebeeld, 
met weinig Kleur. De andere was geelagtieg 
wit met zwarte Stippels en Vlakken, De my- 
ne is met bruine Stippen en Oranjekleurige 
Vlakken: getekend op een Vleefchkleurigen 
Grond. Die van Sera hade den Mond van’ 
binnen geel en vol ‘Tanden. Meent men hier 
de drie of vier Plooijen mede „ die aan de Spil 
zitten „ dan is het een zeer zonderlinge uit- 
drukking „ in ’t minfte niet toepasfelyk op’ 
deeze Hooren, die een breede gladde Lip en” 
de Spil voor ’t overige glad heeft” Zy be- 
vordt zig niet in het Kabinet van de Konin: 
gin van Sweeden. 


V. Die Buikig zyn of Bakagtig, 
35) 


wier hann 


Ô 
ai $ 
“ 
’ N 
KME 5 pe 
‘ 
= 
} 
c B 
pe ' ie 
d 
4 - hj 
" 
LN, 
/ ae 
’ 
en! Mvef. 
D Hen 
’ Rn? 
4 „el » i N 
) B (A d 
/ 
ì (Ì AM 
Ke PES ETA 
« 
4 k 
Ì AEEA 
fi Ï vr, 
jn NoE en is 
{ f í ú 


ee 


PLAAT CXXI. 


el hin 


DE VorLUDTEN, 179 


€: 5) Voluut , dië de Schaal lkatmd en vi 
Buikig „ den Top gekroond heeft met De 


gewelfde Doornen, een Tepelswyze Punt Hoorn- 
daar vusfchen en de Spil met vier STUKe 
Re gecer, 
Je Voluta 
â Lthiopica, 


‚Dat de: genen ; die men Kroon- Tepelbakken Keo 
noemt s hier bedoeld worden, is uit de aan- nt 
gehaalde Afbeeldingen blykbaar. D'ARGEN- 
viLmE noemt deeze la Couronne d’ Ethiopie , 
of de Ethiopifche Kroon; waarfchynlyk, om 
dat dezelve ook voorkotnt aan de Kusten van 
Ethiopie. Rumenius verhaalt, dat deeze 
Hoorens niet op Amboina , maar aan de Eis 
landen ten Zuidoosten, inzonderheid op Key, 
vallen. Hy maakt daar mede een aanvang van 
zyne Voluuten , waar door hy de. Tooten en 
dergelyken verftaat. BoONANNI fpreeke van 
zodanig eene, die Marmeragtig wit van Kleur 
was ; met twee Banden van Kastanje - bruine 
of. Violetkleurige Vlakken , en zyne Afbeel- 
ding toont, dat hy de Moesjes - Tepelbakken 
meent, die fomtyds ook gekroond zyn, gelyk 

men 


(435) Volwra TestÀ emarginatÂ ventricofd „ Spitâ coronatâ 
Spinis fornicatis , apice Papillari, Columellâ qaadriplicatâ, M. 
ki ‚Us 598, ‚Ne gat. Latina, BONAN Ne Reer, III, f, TI, 
RuMPH, Ran T. 31 £, A, B: GUAL TH Test. T, 29e 
5 Hs I, SEB, Jab, UI, T. 65. Arroridsrroere. de Te 66, 
£,3,:9, 105 6, „1 3» 15e Couronne d'Ethiopie, ARGENVe 
Conch. Te 20, (17) foBs KNORR Verzam, Ul, De Pl, 40 fs 
Te Ve De Ple 3e f, ro 

hid Miet 


I, DEEL. XVI, STUK, 


VL 


AFDreL. 


LE 
Hoorpr 
ETUKe 


Het Dier, 
Pl. CXXI, 


Fig. Ï 3 zis 


150 BESCHRYEVING VAN Be 
Dm 


men dit in ’t Werk van Sera kan befchau= 
wen. De mynen, zo wel Gekroonde bruin= 
roode met bleeker Banden , als de Moesjese _ 
Tepelbakken ‚ die geelagtig zyn met bruine’ 
Vlakken , hebben aan de Spil niet meer dan — 
drie Plooijen. 

Om dat deeze Hoorers van aanmerkelyke 
grootte vallen, zo is het Dier derzelven oole 
zwaarlyvig. De Heer W. van DER Mr ve 
LEN , wiens Kabinet met heerlyke Stukken ; 
in veele opzigten , praalt, zodanige Dieren 
bezittende, zo wel in als buiten de Hooren „ 
heeft my dezelven tot de Afbeelding geleend, 
Op Plaat CXXI, derhalve, ziet menin Fig. 1, 
een gekroonde Moesje Tepel ‚ met het Dier 
daar in. Dusopenbaart zig alleen deszelfs Voet „ 
en ’t blykt 5 dat deeze Dieren geen Dekzel- 
tje of Schulpluikje, of zogenaamde Venus- 
Navel , hebben. In Fig, a, vertoonen wy 
het Dier uit een grooter Tepelbak , waar door 
zig behalve gedagten Voet, en daar boven, 
de Kop laat zie van de Slak „ met zyne kor- 
te Hoorntjes en Oogen, van boven geftreept „ 
van onderen een dikke Snuit of Zuiger uitgee« 
vende. Agter den Kop is een puntig Deel, 
en ter zyden vertoont zig een bont göftreept 
Vingertje „ dat eene Sleufswyze holte heeft „ 
en afkomt van den Mantel, die hier ingetrok- 
ken is, en, volgens ADANSoN, ook flegts den! 
binnen-Wand van de Schaal bekleedt, zonder 
daar buiten uit te komen: doch de Voet van 

dis: 


ed 


DE VOLUUTEN. 181 


dit Scktulpdief, zegt hy, is zo groot, dat, als VL 
dezelve uitgebreid is, de Bonen dab 5 Tan 
een vierdedeel daar wan bedekt. Hy is den Hoorpe 
_eèns zo breed en de helft langer dan de Hoo« STUKe 
ren: maar in nieuwgeboorenen blyft de Voet 
… binnen de Schaal. Het Vleefch van dit Dier, 
voegt hy ’er by, is bruin, naar ’t zwarte 
trekkende 3 doch in deeze Voorwerpen graauw- 
agtig: de Oogjes zeer klein en zwart en naar 
evenredigheid zo groot noch blykbaar niet ; 
als in andere Schulpdieren, 


de 


(436) Voluut , die de Schaal witgerand ef cceexsuvr, 
Buikig, den Top met Gieren heeft, die „°!%2 


Cymbiums 


Geutswyze uitgehold zyn en gerand, Janne 
rULKe 


met eene [niet] Tepelswyze Punt , de 
Spil met twee Plooijen, 


belde de aangehaalde Eelde het te- 
gendeel fchynen aan te duiden, blykt niette« 
min uit de befchryving van dat Exemplaar, 
't welk zig in *t Kabinet van haare Koninglyk 
Sweedfche Majefteit bevondt , dat hier de 
| On: 


(436) Wolsta TestÂ emarginatà Ventricofä, Spixâ Anfrai« 

bus canaliculato-marginatis, Apice [non] Papillari, Columellâ 

‚biplicatâe, M. Le Us 599, N, 242e Cochlea altera magna; 

COLUMN, Parp, 29, T, 30, f. 3e BONANNe Reer. 1IL £. 

6, GUALTH, Test. Te 2o.f, Be SEB. Kab. T. Os.f, 5, 

6. &T. 66.f, 5, 19. ADANS. Sen. I. T, 3, f.2, KNORA 
Werzame ll, De Pl, zoe f, IT: Vo De Pl, 28 f, 2e 

M 3 


1, DEEL, XVI, STUKe 


VL, 


ArpeeL. 


Ll 
Hoorp= 
STUK, 


132 BESCHRYYING vaN 


Ongerepelde Tepelbakken, waar onde dok die 
men PFakoba- Kruikjes noemt , bedoeld worden: 
Derhalvé is dan ook die Aantekening van 
LinNaus, de Navel zonder Tepel, verkeerdes 

lyk by de voorgaande Soort ‘geplaatst. De 
Jakoba-Kruikjes ,‘ weet mens ‘zyn lang eù 
fmal , deeze hebben aan de Spil fomtyds drie; 
en die andere Bakken, hoedanigen ik ’er heb 
van Zeven’ Duim lang en vyf Duim breed; 

hebben drie of vier Plooijen.» ‘Daar tegen ko» 
men wederom getepelde voor, met de Gieren 
Sleufagtig , die’ maar twee Plooijen hebben, 
Het getal der Plooijen fchynt my, derhalve; 
veranderlyk te zyn, en niet genoegzaam tot 
onderícheiding der Soorten van Tepelbakken. 
Ondertusfchen zullen tot deeze Soort moog: 
lyk die groote behooren, van één of ander= 
halven Voet lang, waar van de Indiaanen , zo 
hy aanmerkt, gebruik maaken’ tot HEIDENEN 
om hunne Schüiten van Water te ontledigen ; 
of ook daar Kommen en Bakken van maaken, 
bm it te ceten en te drinken. De Chinees 
Zen, zegt hy, noemen deeze Hooren Ongle;, 
dat is Konings- Hooren, en weeten van ders 
zelver binnenfte deel aartige Lepels te formee: 


‘ren, zeer bekwaam zyndé, voor iemand die 


links is, om ’er mede te eeten. Ik heb ‘er zoe 
danigen, gemaakt van Moesjes - Tepelbakken. » 
die zeer groot moeten zyn geweest. Sommige 


bonte, die men Agaate Tepelbakken 1 noemt 2 
behooren tot deeze Soort. 


(437) 


En | 

d pr VorvurEs 109 
437) Voluut , die de Schaal witgerand en _ VL 

__Buikig, aan den Top gladagtig , met een Pi 
Tepelswyze Punt » de Spil met vierdoorp- 

kt Plooijen heeft. STUK, 

Td | bep | ceeexxxv1e 

ej Voluta 


_ Die, welke Arprovanpus afbeeldt, on-0// 
… der den naam van de Perfiaanfche Schulp, enTepelbak, 
die van DARGENVILLE, fchynen beiden eer 
te behogren tot de voorgaande Soort. ‘sok is 
deeze of dergelyke by de Ouden wel Concha 
Perfica genoemd geweest, maar de Franfchen 
geeven dien naam thans aan de Rudolphusfen of 
Metaalhoorens, en noemen de Tepelbak Tonne 
a mamelog. Die van Gvarrureri heeft, 
volgens de Afbeelding , wel is waar, vier 
Plooijen , doch ik heb ‘er zodanigen met twee 
Plooijen aan de Spil. Die van BoNaANNi, zeer 
gemeen in Oostindie , kwam , aan de Philippyn- 
fche Eilanden, wel driehonderd Ponden zwaar 
voor, en werdt derhalve aldaar insgelyks tot 
allerley Kook-Gereedfchap en Vaarwerk ge- 
bruikt. Wat zal men zeggen van zulk een ver- 
baazende zwaarte ? De aangehaalde van KrEIN 
voert 
(437) Poluta Testà emarginatà Ventricofd ‚ Spirâ levigatâ, 
apice Papillari > Columellâ quadriplicatâ, M.L, U, 509. N, 
243, Concha Perfica, ALDROV. Ex/ang. 560, COLUMN 
Ag. T. 69. £. 4, 6. Lis. Conch, T.Zogef, 1, BONAN Ne 
Recre UI f. 2. GUALTH, Test, Te 29. f, As ARGENV. 
‘Cunche T, zoe (17) fe G. KLEIN Offrac, T. 5, f, 97. ADANS, 


„Senes. JS It Se £. ea KNORR Verzan. Vs DePl, Zo + 1: 
VI. D. Pl, 3. fs 2e 


M 4 


TI. DEEL. AVL. STUK. 


ND, 
AFDEEL. 
ELS 
HGOFD- 
STUK, 


14 BESCHRYVING VAN 


voert den naam van Cymbium Ibericum, en dit 


hade LINNus toegepast op de voorgaande 
Soart:, zeggende . ‚ Habitat in Mari Iberico, 
Van waar zulk een verwarring ? 

Jaarlyks, in de Maand April , worden zo veel 


Tepelbakken’ ‚ door ofgeftuime Zee, aan ‘de - 
Kusc van Afrika, by Kaap Vérde. op Strand 


gefmeetenh , dat de Oever ’er fomtyds als ge- 
heel mede bedekt ‘is. De Negers noemen de- 
zelven Yet. Men vindt ’er twee Soorten van, 
de eene ronder of Büikiger, de andere byna 
Cylindrifch. Beiden valien zy tot omtrent een 
Voet lang en de laacfte wel daar boven, zynde 
tweemaal zo lang als dik. De eerstgemelde, 
die tot deeze Soòrt behooren zoude, is it 


_volwasfenheid, zegt ApANson, ván negen 


tot tien Duimen lang, op zeven ‘of ágt Dui- 
men breedte. Van buiten is de Kleur vaal, 
fomtyds met witte Vlakken gemarmerd: van 
binnen is de Schaal wit, en ongemeen glinfte= 
rende. De Tepelswyze Top zit in eene hol- 
ligheid , van de eerfte Gier gemaakt , zynde 
zeer fcherp van Rund’, Zy hébben een zeer 
wyde ovaale Opening, wier buitenfte of regrer 
Lip fcherp gerand is, en de andere binnenfte 


of flinker Lip vier Tanden heeft dat eigent- | 


yk de Plaoijen zyn van de Spil, 4 meermaalea 
gemeld. 


‚, De Verfcheidenheden (zegt EN \, die men 
s in verfchil'ende Exemplaaren van deeze 
» Hoorens waar neemt, hangen af van derzel= 

‚> ver 


\ 


„4 


& 


Ô 


DE VorUUTEN, 185 


s‚ ver Ouderdom. De Jongen zyn doorgaans 
ys een weinig langer: haare breedte is de helft 
9, minder dan de langte: de Top is platagtig: 
» die der middelbaaren is gerond ; maar de tus- 


vl 
ie re, 
LI 


Hoorpe 
STUKe, 


, fchenruimte, die tot affcheiding ftrekt van — 


> de eer!te Gier, is fchuins uitgehold. In de 
s Ouden, in tegendeel, is de Top platagtig of 
9) trekt een weinig naar binnen , en de cusfchen- 
9, Fuimte der Gieren aan den Top is platagtig 
>» of Horizontaal. Men ziet doorgaans niet 
„> meer dan drie of vier T'anden aan de {linker 
>, Lip van de Opening, doch ik heb een mid= 
2 delbaare van grootte, die uitzondering hier 
5 in en maakt, als hebbende vyf zeer duidely» 
„, ke Tanden.” 


“> Schoon ik deeze Schulpdieren nooit ge=Voortteee 


> paard heb kunnen betrappen , is ’t doch te 
» vermoeden dat zy Hermaphrodieten zyn, 
», Aangezien ik leevende Jongen gevonden heb 
2 in ’t Lighaam van de meeften, inzonderheid 
» geduurende de Maanden April en Mey. 
» De overeenkomst, die ’er is tusfchen dit 
9 Schulpdier en eenige anderen, welken Her- 
» maphrodieten van dit flag zyn. zou verder 
” myn denkbeeld bevestigen kunnen (*). 

« 9 Maar , 


(*) Te vooren hadt hy verzekerd , dat men Mannetjes en 
Wyfjes, afzonderlyk , vondt onder de Tepelbakken. Dans 
des uns le Sexe est distinguê ; on voit des individus Mâles et des 
öndividus Femelles ; consme dans le Ter, la Pourpre ‚la Toùpic, 
Se, Dans les autres le Sexe est veuni Cr ceux-si font appelles 

M 5 Hes» 

I. DEEL, XV STUK 


ling. 


186 BESCHRYVING VAN 


Vl , Maar, ’t geen ik met grooter zekerheid kan 
en ik ‚ vastftellen, is. dat het Jongwerpende zy, en 
Hoorp- . 5 dat deszelfs Jongen, ter wereld komende, 
STUK. _ Schaalen draagen die reeds de langte van een 

‚> Duim hebben. Ik heb ’er maar vier of vyf 
>» gevonden in ieder Dier, dat misfchien dezele 
'‚s ven, geduurende de eerfte Maanden, zoogt. 
2 ’t Geen my reden geeft om dit te denken ; is, 
„» dat ik 'er verfcheidene gezien heb , die haare 
» vyf jongen droegen in de Plooijen var haa- 
s> ren Voet, fchoon dezelven reeds eene Schaal 
>, hadden van anderhalf Duim lang, 
Gebruik. „Zie daar Jongen van eene verbaazende 
»> grootte voor een Schulpdier , en men kan 
> begrypen , dat de Ouden, die dezelven 
5 voortgebragt hebben , ook van eene aan- 
55 merkelyk ke grootte moeten zyn. Dus ziet 
65 men Zer, die tot zeven en agt Ponden wee- 
5, gen. Haar Vleefch, vooral dat van den 
> Voet, is Lederagtig en zeer hard, doch- 
> ftrekt niettemin tot een groote tjes fteu- 
5 ning voor de bewooners van de Kust, die 
ss dezekwen, als zy overvloedig zyn, rooken 
„, of in de Zon droogen , om ‘er, in tyden 
», van ‘gebrek , gebruik van te maaken tot 
9, hunne Spyze. Zy verkoopenze ook wel , 
„, met en benevens hunnen gedroogden Vifch, 


») aan 


Hermaphrodites, pe 57e Een wonderhaare onftandvastigheid in 
die Autheur, Zie 't voorgaande Stuk van deeze Natuurlyke 
Historie ; bladz, 6, enz. 


En _e 
EE 
5 En we 


Ld 
DE MOLDUUTEN, MT, 


ús aan ’t Volk dat Landwaards in woont, die VL. 


| FDEELe 
5, ze als Stokvifch weeken en kooken in wá: | bn 


3 
55 ter met Re, of Geerst, en daar van met Hoorp. 
s) Smaak eeten.” Van de andere Soort, wier STUKe’ 
Schaal Cylindrifch of Rolrond en Vleefchkleu- 

rig is, hee Dier witagtig, zegt A DANSONs 
wordt. geen gebruik toet Spyze gemaakt; maar 

de Negers bedienen zig van de Schaal tot het 

putten of fcheppen van Water. 


ge Hoorns trog 


BEDE van ’t Geflagt der KiNKrooe 
‘RENS, waar onder de Belhoorens, Kasket- 
ten ‚ Bezoars , Harpen, Pennen betrokken 
zyns zo wel als de Hollandfche Wulken ez , dere 
elken, | 


De Hoorens, welke in *t Latyn Buccina ges Naam, 
+ noemd worden, in ’t Franfch Bueccins, _ ” 
noemt ien in ’% Nederduitfch KinkKHoo- 
RENS. De Latynfche naam betekent een 
Trompet of Oorlogs - Bazuin ; dochde Hoorens, 
welke daar allermeest naar gelyken, zyn door 
LiNNus tot het Geflagt der Murices betrok- 
ken, of liever, hy heeft dezelven verdeeld in 
de volgende Geflagten. Cok hebben de meefte 
SRE haar met dezelven verward : Prr- 


NI Us 
Ï. DEEL: XVI, STUXe 


VL. 
ArDEeL, 

LIL 
Hoorp- 
STUK. 


Kenmer- 
ken, 


Soorten, 


hd 
188 BESCHRYVING VAN 


nrIus begrypt de Rotshoorens , Kinkhoorens 
en Purperhoorens, altemaal onder den Griek- 
fchen naam van Cerix. Den Nederduitfchen 
naam van Kinkhooren kunnen de meeten met 
regt voeren, om dat zy genen Krulswyze ge= - 
draaiden Top hebben. 

De Kenmerken vau dit Geflagt beftaan in ee« 
ne Eenkleppige Spiraale Schaal, die bultig is, 
en eene Ovaale Opening heeft, uitloopende in 
een Sleufje of ftompe holligheid aan de regter 
zyde van den Mond. Zy hebben gen botte 
Staart en de binnenfte Lip of Spil ongeplooid. 
Het is een Slak. 

In dit Geflagt komen een-en-vyftig Soorten 
voor, die in agt Afdeelingen onderfcheiden zyn, 
De eerfte bevat de genen, die het Lyf rond en 
dun gefchaald hebben, waar onder de Belhoo- 
rens en dergelyken: de tweede, die naar Kas- 
ketten gelyken : de derde, die men Bezoars 
noemt, en anderen: de vierde zodanigen, die 
de Spil bezet hebben met een Eeltagtigen 
Zoom: de vyfde, daar de Spil als afgefchraapt 
en plat is, gelyk in de Harpen: de zesde die 
de Schaal zeer glad en als Vertig: de zevende 
die dezelve Hoekig of gerimpeld hebben, en 
de agtfte de genen, die men gemeenlyk Pen- 
nen, Marlpriemen, enz. noemt, pl, 


1. Die Flefchagtig opgeblazen rond Zyn s 
met eene dunne , halfdoorfchynende A 
broofche Schaal. 


(438) 


bu KiINKHOORRENS #89 
N 
C438) Kinkhooren , dié de Schaal rondagtig 
heeft, omgord met flompe Sleuven, die 
door een verheven Streepje onderfcheiden Hoorp- 
zyn, en de Opening ongetand, STUK, 
ln 4 4 Ie: | hi ___ CCCCXKXVIE 
Deeze wordt by de Ínlanders Ajuinfchil ge- ok 
noemd wegens haare figuur en de dunte der Ajuinfchil. 
Schaal , volgens RuMrPHius, die als Parke- 
ment is en bruinagtig geel. Hoe wyd ook de 
Mond zy, legt het Dier doch in deeze en de 
volgende, zo hy getuigt, even als in de Te« 
pelbakken , geheel bloot en zonder dekzel 
waar uit dan blykt, dat die Dekzelen , Venus- 
Navels of Schulpluikjes, niet aam alle Schulp- 
dieren noodig zyn , tot derzelver befchutting. 
Deeze Soort valt in Oostindie. 


Sn 


(439) Kinkhooren, die de Schaal fcheef Ey- ceeesxiz, 


rond , opgeblazen , omgord heeft Met Galea, 
Sleen » die van vooren dubbeld zyn „Pelhooren, 
en de Opening ongetand, 


Tot deeze Soort behooren de gewoone Bel 
hooe 


(438) Buccinum Testà fubrotunda, cin@&à Sulcis obtufis, 
Lineolâ elevdtÂ interftin&is, Aperrurâ edentulâ, Syst, Nar, 
Kie Gens 323: PET. Gaz. T, 09. fo rr. RÚMPiÈ, Rar, 
T.27,f. D?GUALTH, Fest, T, 44, 6. T. KNORR Vere 
Zam, V.D, Pl, 12. fe Ie 

(439) Buccinum Testâ obovatâ inflatâ, cintâ Sulcis antice 
geminatis, AperturÂ edentulâ, Sysz, Nat. Xile BoNANMN 
Reer, INT. 183. GUALT He Zest, Te 42e Pe Ae 


Ee DEEL, XVI, STUK, 


U) 5 4 ke < 3 7 « Fi tes 


190 BESCHEYYVING vaAnN 


AVL hooters , J die van Kleur roodagtig bruin zijnd 
ae en haar afkomst hebben uit de Middellandfche 
Hoorp- Zee. Zy vallen wel zo groot, hoedanigen ik 
STUK. ‘er heb, als een Kinderen Hoofd. Die, wel» 

_ke Gebande Ajuinfchil heet by Rumrvurus, 


fchynt hier toe te behooren. 


eceexr. (440) Kinkhooren, die de Schaal Eyrond ôpe 


kan geblazen, eenigermaate. gefleufd en met 
Patrys. _ Wit gegolfd, de Opening Tandeloos 


heeft. 


De Tekening van de Schaal, die als met 
Penneveertjes is verfierd, en dus wit en bruin 
gefpikkeld , geeft ‘er niet oneigen den naam 
aan van Patfyshooren of Patrys ; als veel ge- 
Iykende naar de Pluimagie van dien bekenden, 
Vogel. De breede platte Ribben, tusfchen de 
Sleuven, zyn dus zeer aartig in fommigen ge- 
marmerd. De Patryzen zyn hedendaags , ge- 
Iyk de Belhoorens, vry gémeen en niet kost- 
baar, . Veelen hebben den Top paarfchagtig. 


Sierlyk blinkt de gedagte Marmering, door de 
dun- 


(449) Buccinum Testâ ovatâ inflatÂ fubfiricatâ alboque undue. 
latâ, Aperturâ edentulâ, M‚ L‚ U, 6oo, N, 244, Casfida Nes 
ritoides minor variegata, COLUMN. Ag. Te 69, f, 5. Bos 
NANN, Recre HIL. f, IQr, LIST, Conch, Ts 899, fe 19e 

_Cochlea Pennatae-RuMPH, Rar. Te 27: f. C, GUALT Ho 

Test, T. stef, Fe Perdrix. ARGEN Ve Conche T. zo. (17) fo 
Ae ADANS. Seng, LT. 7, f, 5e SEB, Kabel, Te 68, fs Te 
KNORK Verzam, Is De Pl, 8 fe 1, 


DE KINENOORENS. | di 


BE 0 


nen tegen ’ Licht befchouwt. As DANSON ; Arpa 
die deeze Hooren Tefun genoemd heeft , vondt- Hoorde 


ge aan de Kust van Afrika wel tot zes Dui-sTuss 


men lang. Dat zy in Oostindie vallen blykt 
ùit Rumr HIUS. LiNnNaus ftelt de woon 
plaats aan de Kusten' van Amerika. 


(ea) Kink! hooren , dië de Schaal Eyrond met coeexure 
flompe Sleuven omgord en de Opening per 


Pomun:, 


getand heeft. Diklip, 


Deeze noemt men, zegt Rumruius de 
Diklippige Oliehooren. Dat zy dik van Lip zy 
js uit de Afbeeldingen blykbaar: doch de Gee 
tande Mond onderfcheidt haar ten voornaame 
fte. Bovendien is zy ook fterk geribd en ge* 
plekt met geelagtige Vlakken op eenen blee- 
Ken Grond. De afkomst is uit Oostindie, al- 
waar men de Belhoorens veel gebruikt om de 
Olie, wanneer die van de Kokos- Nooten ge= 
kookt wordt, af te fcheppen, en daarom aan 
deeze Hoorens den naam van Oliehoorens geeft: 


doch dezelve hehaoorr eigentlyk tat de volgénde 
Soor t‚die oe valt en eene dunne Lip heeft. 


(442) 


(aar) Buccinum TestÀ ovatÂ cin@tâ Sulcis obtufis, Aperturft 
dentatâ, M. L. U. 600, N, 245. BARREL, Jeon, I325e f‚ 
12e Cochlea ftriata altera, RuMmPH. Rars Te 27. f. Be 
GUALTH, Testa. Te Sle- fe C. ARGEN:Ve Conche Te, 20n 
(17) f.L, KNORR Verzam, VIe De Pl, 23e fe 24 


L DEEL, XVIe STUKs 


{oa BeEsCHRYVING vaN 


VI (442) Kinkhooren , die de Schaal Eyrond 3 


an omgord met flompe Sleuven , die ver varf 
Hoorp- ‘êlkander af zyn, en de Staart uitfteeken- 
STUK. de heeft. 

CCCCXL Ile 


Buccinum 


Deum - Dat onze Ridder hier van-Stompe Sleuver 
Rheden fpreekt is zeer oneigen: want hy verftaat daar 4 
zekerlyk , de ronde Ribben door , die deeze 
Belhoorens zo kenbaar omgordens dat men’er 
den praam aan geeft van Geribde Belhooren. 
Deeze Ribben zyn zeer regelmaatig met geel: 
agtig bruine Plekken getekend: des menze ook 
wel Geplekte Belhooren tytelt. Hoewel Zy groot 
vallen, verdiende doch de tweede Söort van 
dit Geflagt beter den Latynfchen byúaam van 
Dolium, dat is een Vat of Ton. Gemeenlyk 
zyn zy maar een Vuist groot; Zegt Rumraius, 
die aanmerkt, dat de Aniboineezeù ’er het ge= 
dagte gebruik van maaken om de Klappus - Olie 
af te fcheppen. ’t Is hierom ook ve.der zon: 
derling , dat LiNnNeus de woonplaats ftelt 
in de Siciliaanfche en Afrikaanfche Wateren; 
BoNANNI, ’t is waar, geeft een dergelyke 
Sp 
(442) Baccirum Testà ovatâ cinétÂ Sulcis obtufis remstis » 
Caudà prominulâ, M, L, U, 6or. N. 246. Cochlea rugofas 
ROND, Zeste 106. Cochlea flriara five Olcaria. RUMPH, 
Rar, T. 27. f, A, CALCEOL. Jlus Jo Te4ie BONAN Ne 
Reer. Ille f. 17, 25e GUAL TH. Zest. T- 89 fe E. ARe 
GENv. Conch, T, 20. (17) f, C+ List. Conche T. 899, fe 
Te SEB. Kah. Ul, T, 70. f. 14. KT 68. f.9e ADAN 52 
Seneg, Ie TsZe £,6e KNORR Verzam, II, De Pl So fo 4e 


PLAAT CXXII. 


Penns À mt 


T CXXH. 


DE KINKHOORENS 193 


Pp, Lit de Zee van Sicilie, doch van de ane Vl 
dere melde hy uitdrukkelyk, dat hy dezelve en 
uit Oostindie gekreegen hadt. Waarom dan Hoorp. 
dat Gewest, van waar de regte Belhoorens sTuKs 
_ van deezen aart áfkomtftig zyn, verzweegen? 
Kan dit. zo wel als het zo even gemelde ten 
opzigt van de Patryzen, een misflag zyn, of 
moet men ’t als een opzettelyke verfchikking 
aanmerken 2 
Nog grooter tègen(trydidheid kómt ons, ten — 

opzigt van deeze Hoorens, voor, RuMPHrus 
zegt: …, het Dier daar in heeft geen Dekzel, 
‚s» maar legt bloot gelyk andere Slakken.” Dit 
heb ik reeds, uit hem, ook ten opzigt van 
de Ajuinfchillén gemeld. ADANSON, if te« 
gendeel, die dergelyke Belhoorens ook aan de 
Kust van Senegal waarnam , en ze Minjac 
noemit nâar den Malabaarfchen naam, van den 
gezegden Autheur opgegeven; telt dezelven 
onder de Gedekzelde * Hy zegt dit wel van * Opere. 
deeze in * byzonder niët, maar hy betrektze “* 
tot de Purperhoorens , waar van het Dier ; 
(zegt hy) een dun Kraakbeenig , halfmaans- 
wys’ Dekzeltje heeft, dat de Opening taames 
Iyk fluie, wanneer hetzelve zig in de Schaal 
verbergt , en op de Lyst worden de Minjac 
en Téfan, dat is deeze Bel- en de Patryshoos 
rens, beiden, onder de genen die Dekzeltjes 
hebben geplaatst : ja hv geeft 'er, ’ geen zon- 
Cere is, een Elliptifch of Ovaal Dekzeirje , 

N dat 

L DEEL, XVI, Stur, 


194 BB 'S-CHCROW VIN GA WAN 


VI. dat Hoornagtig is, aan, Ik ben niet in ftaat ; 


en om deeze tegenftrydigheden op te helderen , 


. Hoorn. alzo ik het Dier niet heb van deeze Hoorens. 
STUK. 


eeeexrrir. (443) Kinkhooren , die de Schaal met vier 


kind ryên van Knobbels omgord en de Staart 
Echinopho« iN 

rum, “_ witfteekende heeft. 

Geknob- 

belde Bel- 


hooren, Deeze is in ’t Werk van RümePurus bye 

Ein il gevoegd „ en heeft haar afkomst uit de Mid 

dellandfche Zee, zo LiNNaus aanmerkt, 

Dit is ook blykbaar uit BoNANNI, die zegt» 

dat zy aldaar dikwils tot Spyze wordt werza- 

meld, hebbende dan eene Tufagtige of Muis- 

vaale Kleur, doch die , welke RoNpere- 

rrus Echinophora tytelt, zegt hy, was wit 

van Kleur en zeldzaam. D'ARGENVILLE 

merkt aan, dat de algemeene Kleur vaal is. 

van deeze Geknobbelde Belhoorens, uitgenomen, 

dat zy den Mond wit hebben. De Afbeel- 

ding van deeze Hooren met het Dier, op Pl. 

CXXIL, Fig. r , is van hem ontleend, doch 

de duifterheid der befchryving belet my, die 

te gebruiken. Men vindt ’er die geel van 

Kleur zyn. Dat zy de Staart niet opgewipt 
hebben, onderfcheidt ze van de 

Ka s- 


(443) Buccinum TestÂ Cingulis quatuor tuberenlofis ‚ Caudâ 
prominente. M. Le U, 6ofe N, 247, BONANN, Recr, Ille 
f, 19, 18, KUMPH, Rar. T, 27. f, To ARGENVe Conche 
T. 20 (17) f. Pe GINANN, Adre Ie Te 5. f, 43: SE Be 
Kab, III, T. 68. f. 18, KNORR Verzanm, Je De Pl, 17e foie 


bE KiNkHOORENS. 195 


Ks MS oke Bord: BN vt 
NEN Arprer. 

il. Die Helmagtig zyn met een kort om- zen 
ol Stg en DEE Sen, COLG Ober: 

geboogen Staartje en den Mond getand; srux. 


(444) Kinkhooren, die de Schaal van vooren cecexr.rvs 
f WS A ene Buccinum 
eenigermaate geplooid en kruislings Ze- piicarum. 
flreept heeft , met de Opening getand Geplooide 


Kasket. 
en de Staart omgekromd. 


Deeze behoort onder de Kasketten , en wordt 
dus van BoNANNI befchreeven. Zy vertoont 
zig aan de ééne Zyde als overlangs geftreept 
zynde; en met Saffraankleurige Vlakken, die 
in de gedaante van een Kruis geplaatst zyn 4 ge= 
tekend; even als een Zyden Kleed, met Gou- 
de Bloemen doorweven: aan de andere Zyde 
ziet men een naauwen Mond , hebbende de 
beide Lippen wit en getand, ’t welk by de 
bruine Kleuft , daar het inwendige mede bes 
fiet is, fterk affteeke. Bovendien is zy, van 
den Top tot aan de Tip, omgord met een 
wit Zoompje, dat door rosfe Streepjes overe 
dwars verdeeld is. Over ’t geheel fchynt zy 
als met een wit Kleed, dat mer Gouddraad 

doore 


(444) Baccinum Testâ antice fubplicatÂ , decusfatim {ubftria- 
ta; Aperturâ dentatÂ, Caudâ recurvâ; BONANN: Reer, IIIe 
f, 156. GUALTHe Zest. T, 40, fs C‚ Casqua. ARGEN Vé 
Conch, Ff. 18. (15) f. D? SEB, Kab, Ile Te 73e fe 19, 
KNORR Werzam, IV. D. Pl. 4, É‚ Te 


Na 


I. DEEL XVIe STUK, 


106 DESCHRYVING VAR 


yi, doorweven is, overtoogen te zyn, en wordt 
Árpeer. derhalve, van de Franfchen, Zilver-Laken ges 


LI. 
ko tyteld. 
STUKe fi © 
eecexzy. (445) Kinkhooren , die de Schaal Tolrond ; 
Buccinum met Kuiltjes geflippeld en gekroond , de 
pe diced Opening geland en de Staart omges 
Kasket, . kromd heeft. 


Tot deeze Soort behooren de Gebreide Kas- 
ketten, dus genaamd, om dat de Oppervlakte 
zig als Breiwerk vertoont , doordien zy ge. 
heel met Küiltjes bezet is. Van dit flag ko- 

men ’er voor die zeer fraay zyn, van wegen 
haare witagtige Kleur, met Geel gewolkt en 
met Saffraankleurige Vlakken, zodanig dat zy 
byna die van de voorgaande Str evenaaren. 
In de kleinen heeft dit byzonder plaäts ;, die 


ook eenigermdate gehöornd zyn, doch groote 


wordende, gelyk ik er heb van negen Duimen 
lang en zes Duimen breed aan den Mond, dan 
hebben zy zo groote Hoornen , dat menze ; 
deswegen „ tiet onaartig , Os/ekóppen noemt. 
Men geeft 'er ook wel den naam van Storm- 
hoed aans die eigentlyk het woord Kasket vers 
duitfcht, 


(445) Buccinum Testà turbinatâ , Scrobicutis punêtatâ core- 
natà, Aperturà dentatà , Caudâ recurvâ. M‚ L. U, 6o2. No 
249, Murex Triangularis, RoND. Test, 2 77, BON ANN. 
Recr. IIIf, 155. RUMPH, Rar, T, 234 A,Ne re GUALT He 
Test. T, 40. f. De SEB, Kabe, III. Te 73. fe 72 33 175 18e 
KNORR Werzam, IIL D. Pl, 2e fe Te 


DE KINKHOORENS 197 


duitfcht. BoNANNI zegt, dat de Schaal van VI 
deeze Turbo alle anderen in grootte overtreft. ÁFDEELS 
Die hy afbeeldde was wit, mert drie Saffraan- Hoorp- 
kleurig en Goudgeel gegolfde Bandjes. Men sruxe 
vindtze , voegt hy ’er by , fomtyds wic, Wvn- 
agtig, ros en Amethystkleurig gemengeld;, 
hebbende bovendien , op de uitfteekende en 
omgeflagene Lip, vyf Merken, die haar ten 
hoogfte verfieren, 

Dit is de eerfte Soort der Stormhoeden by 
RumPuHius, die aanmerkt, dat deeze Hoo- 
rens in de jongheid veel meer ftompe Hoo- 
rentjes hebben , dan oud wordende. Dat in 
dezelven de aangroeijing tevens door aanzet- 
_ tinge gefchiedt, telkens van een halven Gier; 
zegt hy, is blykbaar , wanneer men dezelven 
aan ftukken flaat. Dan ziet men aan de bin= 
nenfte Gieren kleine overblyfzels van de oude 
Lippen, welke aan den Top altoos duidelyk 
waar te neemen zyn. In de kleinfte gebreide 
Kasketjes evenwel, die geen twee Duimen 
lang zyn, vind ik de drie zogenaamde tekens 
van aangroeijing aan den Top zo wel als in 
de Osfekoppen, en in deeze zyn de Zoompjes 
naar. evenredigheid dikker dan in de kleine. 
Kan men dic daar mede overeenbrengen, dat 
het overblyfjes der oude Lippen zouden zyn? 
Groeit dan een onnut Deel nog verder aan ? 

Men vindtze, zegt die Autheur, dikwils met 
Rn begroeid en dood in dat gedeelte, ’t 

N 3 welk 


IE, DEEL. XVI, STUBe 


VI. 
AFDEEL. 
LIL 
Hoorp- 

STUK. 


CCCEXLVI, 
Buccinuus 
rufunm, 
Roede 
Kaskct, 


198 BESCHRYVING VAN 


welk boven het Zand heeft uitgeftoken. Zy 
komen voor op vlakke Zandige Stranden , in 
de Liasferfche Eilanden, inzonderheid op Oma 
voor Haroeko. De Inlanders leggenze zo 
geheel op Kolen, braaden ze en flaan de 
Schaal aan ftukken, om het Vleefch daar uit 
te haalen, ’t welk van hun gegeten wordt. 
Hy geeft ’er de Maleitfche en Ambonfche 
naamen van op. Hoe kan LiNN&us dan de 
woonplaats ftellen in Amerika? 


(446) Kinkhooren, die de Schaal kruislings 
geftreept heeft; met Knobbelige Gor- 
dels , die door eene dubbelde Streep van 
een gefcheiden zyn; de Opening getand 
en de Staart omgekromd, | 


De roode Stormhoed wordt deeze by Rum- 
pH?us getyteld. Zy is tevens geknobbeld, 
en dit maakt dat fommigen-haar ook wel de 
Geknobbelde Kasket heeten. Dit is een raar 
flag , zegt hy, dat weinig gevonden wordt, 
vallende kleiner dan de voorgaande en naauw- 
Iyks twee Vuiften groot. De Schaal is, be- 

| halve 


(446) Buccinum Testâ decusfatim friarâ, Cingulis nodofis 
interftintis Lineâ geminâ, Aperturä dentatà , Candâ recurvâ. 
M. L. U, 603 N. 250, Casfida rubra, RUMPH, Rar. T. 25e 
f, B, BARREL. Rér, 1325, f, 29e GUALTH. Test, Te 
40, f. F. REGEN Conch. T. Ize f, 69, SE He Kad, Ille 
T. 73. fs 2-6, 9e KNORR Werzam, II, De Pl 9 É£. zz 


IV, De Pl, te 


S DE KINKHOORENS, 199 


halve de ronde Knobbeltjes, met korte Groe- VL 
ven en Ribben verfierd, die als de Veders van di 
een Hoen gefehilderd zyn. Men vindt van dee- ene 
ze die bruinrood van boven, als ook die Roo. STUK. 
zerood zyn; doch de Mond is, aïtoos, gelyk 

raauw en bloedig Vleefch of geelagtig vlam- 
mende, en het Vleefch van ’t Dier trekt ook 

naar het roode, Men vindtze, zegt hy , weinig, 

en zy worden van de Maleijers veel gezogt om 

‘er Armringen van te maaken, Dus blykt dat 

de woonplaats van deeze Soort ook is in Oost- 


indie. 


(447) Kinkhooren , die de Schaal met tweecceeruvm, 
ryën van Knobbels omgord en de Staart ied 


omgekromd heeft, Gekaob- 
JELAE 


dt en 
Hier worden die Westindifche Kasketten be. tE 


doeld, welke men Bonte zou kunnen noemen; 
in vergelyking met’de voorgaande Soort. Op 
eenen witten Grond zyn zy zeer fraay met 
bruin, geel en paarfchagtig blaauw , in veeler- 
ley verheffingen en verflaauwingen, met aller= 
ley Golfswyze bogten, gefchakeerd, Derge- 
Iyken zyn het, daar Pater Labac van fpreekt 
onder den naam van Lambis of Casque, en waar 
van de Slak, zo hy aanmerkt, een niet onaan- 

3 genaas 

(447) Buccinum Testâ cingulis duobus tubereulofis , Caudâ 


tecurvâe Me. L. U. 602, N. 248, LABAT, Jfine 5 Pp. 2620 
GUALTH, Zest, T, 41, KNORR Verzam, III, D, PL, 10, 


T Is Ze 
: N 4 
Te. DEEL. XVI, STUKe 


7 VL. 
FDEEL: 
ain 
Hoorp- 
STUK, 


eceCx LvIIl, 


Buccinum 


200 BESCHRYVING VA N- 


genaame Spyze is, wanneer zy wel toegemaak€ 
wordt , op de Westindifche Eilanden. Haar 
Vleefeh, zegt hy, is blank en hard, en har= 
der naar maate de Hooren grooter is, moetene 
de lang gekookt worden , eer zy bekwaam tot 
de Verteering is. Zy zyn echter vet en.goed, 
van Smaak. Het eerfte Water, daar. zy in ge- 
kookt zyn, wordt gemeenlyk weggeworpen ; 
dan kookt menze in ander Water gaar, en, na 
dat zy daar uit genomen en uitgedroopen zyn, 
fnydt menze open, om den Darm uit te haa 
len. Vervolgens wordt dit Schulpdier in Schys 
ven gefneeden , dan met Boter en Speceryën 
geftoofd en met een zuure Eijer-Saus gegeten. 
Van de Hocrens, die men aan ftukken geflagen 
heeft, of daar het Dier met een Haakje uicge- 
haald is, kan een zeer goede Kalk gebrand 
worden; doch dezelve vereifcht een geweldig 
Vuur. Men vindt in alle Hoorens byna een 
half Glas vol Water. Zy vallen van tien tot 
vyftien Duimen lang, cn van tien tot twaalf 
Ponden zwaar, 


(448) Kinkhooren, die de Schaal een weinig 


Edel geplooid en gekroond heeft; de Opening 


Gevlamde 
Kasket, 


getand. en de Staart o: nge kromde 


Deeze moet , volgens de befchryving van 
$ E 
1E 


(443) Buccinum Test fubplicatâà fubeoronatâ , Aperturà 
dentatd, Caudâ recurvà, M. L. U, 603, N. o5r. BO NANN, 
Recre 1, f, 161, RU MPH, Aar. T. 23, Ne 2e 


DE KiNKHOORE NS 20ï 


% Koninglyk Sweedfche Kabinet, van de Roo-_ VL 


de daar. door onderfeheiden worden , dat zy Anken 
geen Knobbels heeft dan aan den tíals alleen, Bens 
Die uit het Werk van Rumertmius, hier aan- sTUKe 
gehaald, hadt de Oppervlakte fraay bruin ge= 
vlamd en weinig geknobbeld , zynde zeer onge= 

meen. BoNANNI zegt, dat de zyne van de 
Franífchen een Beurs genoemd wordt , *t welk 
mpoglyk ap de rimpelagtige Plooijen zal zien ; 

die onder aan den ‘Fop zig bevinden, en op de 
Buikige rondheid van de Schaal. Zy was 
Vleefchkleurig, , zegt hy , met Goudkleur 
Weormswyze doorweven : doch de Merken aan 

de Lip waren zwartagtig. 


BB ZO Ar RS 


(449) Kinkhooren , die de Schaal Eyvormig CECEKLIKs 
| sela … Buccmuns 
kruislings geftreept en glad, met ver- Testiculus, 
hevene Streepen overlangs, de Opening Geplekte 


Bezoare 
getand heeft en de Staart omgekromd, 


De juifte affcheiding der Kasketten en Be- 
zoars nog niet bepaald zynde, wordt deeze van 
__fom- 


(449) Buccinum TestÂ obovatâ decusfatim ftriatÂ tevigatâ , 
Seriis elevatis lengitudinalibus, Aperturâ dentatâ, Caudâ ree 
curvâ, M. L. U, 604: N, 252, BONANNe, Recr. III, £, 162, 
KumPH. Rear, T. 23, fe 3e GUAL TH, Test, T. 59, É, Co 
SFB, Kab, III. Te 72, fe 17920, KT. 73e. 19520, KNORR 
Werzam. Ill, D. Pl, 8, f, 2. & IV, D. Blo 6, fe Ie | 

Ns 


Y. DEEL, XVI, STUK, 


VL 
ArpeeL. 
LI, 
Hoorp- 

STUKe 


CCCCL, 


Buccinuns 


decusfatum, 
Gelchubde 


Bezoat, 


2292 BESCHRYYING-VAN 


fommigen een Kasket , van anderen een Bezoar 
getyteld. Men kanze , wegens de rondheid , 
dus eigenst noemen, en hierom geeft Linneus 
‘er. den bynaam van Testikel aan. BaNANNi 
zegt, dat zy de figuur van een Ey uicdrukt 
en als met Goud Laken bekleed is, dat met 
Purper fchynt doorweven te zyn. Zekere brui- 
ne Plekken, hier en daar over deeze Hooren 
verfpreid „ geeven ’er den naam aan van Ge- 
piekte Bezoar, | 


(450) Kinkhooren , die de Schaal kruislings 
geftreept heeft met vierkante Schubbes 
tjes , de Opening getand „ de Staart 
omgekromd. | 


Deeze behoord onder de Gezoomde Bezoars, 
en men noemtze wel Dubbeld Zoompje, om dat 
zy aan ieder zyde een Zoom heeft. De Spil 
heeft eenige uicfteekende Stippen, en de bui- 
tenfte Lip is van binnen getand. Wy noemen- 
ze de Gefchubde , dewyl de Oppervlakte als 
bezet is met Schubberjes, dat geen plaats in 
de anderen heeft. Men vindtze wit en bruinag- 
tig , ook Loodkleurig, hoedanigen BoNANNr 
van het Strand van Portugal gekreegen hadt. 

Zy 


(aso) Buccinum Testà decusfatim ftriatâ levigatÂ , Squamue 
lis quadratis, Apcrturà denratâ, Caudâ recurvâ, M, Le Ue 
Go4, N. 253: Buccinum parvum, RONDEL, Zest, 83e f, Te 
BONANN, Reer. II, fe 157, GUALTH. Zeste T, 40, fo 
B, KNORR Verzam, Ile De, Pl, 10, £e 33 4e . 


DE KINKHOORENS 205 


Zy vallen zeer klein, LinNzus ftelt de VL. 


woonplaats in de Afrikaanfche Oceaan. AE, 
| . B Hoorne 
(451) Kinkhooren, die de Schaal een weinig sTux. 


geftreept , met vier ryën van vierkante CCCCL1, 


4 . Í , B . 

Vlakken omringd , de Opening getand prij, 

heeft en de Staart omgekromd. Geruite 
PR, Bezoate 


Rumegrus noemt deeze Beddekens , om dat 
de Plekken op dezelve als de Bedjes en Paden 
in een Tuin gefchikt zyn. De regelmaatig- 
heid van derzelver Tekening , inderdaad, is 
verwonderlyk, Veelen noemenze echter maar 
Geplekte Bezoar , dat eene te algemeene be- 
naaming is: de Franfchen truité of gefpikkeld 
als een Forel, dat ook niet ftrookt. Ik geef 
‘er den naam aan van Geruite Dezoar, om dat 
die Plekken zig als donkere Ruiten vertoonen. 
De Schaal is, in de meeften , overlangs flaauw 
geftreept, Sommigen hebben de Plekken bruin 
op een blaauwagtigen 3 ‘anderen Goudgeel op 
eenen witten Grond. De Top is zeer fcherp 
„gedraaid: de Spil met kleine Plooitjes bezet: 
de Lip van binnen getand , van buiten ge- 

| | zoomd, 
(451) Buccinum 'Testâ {ubftriatâ , Macutis quadratis quadri- 
fariam cintâ, Aperturâ dentarâ, Caudâ recurvâ, M‚ L. Us 
Gos. Ne 254: BONAN Ne Recr, LI, f‚ 15qe Arcola. RUMPH, 
Kar. Te 25. fo Ie Be GUALTH. Zest,.T, 39. fo H‚, Ge 
ARGENV, Concp, Te 18, (15) f,I. KLEIN Offrac, T. 6, 
f, 102; SEB. Kab.lL T. 70, f, 7-9e KNORR Pérzaan Ills 
DP, Pl. dif, 5, 

1. DEEL: ÄVIe STUK, 


VL 
ÂrDecl, 
$ 
Ee: 
es: 


® 


GECCLII, 
Buccinum 
Erinaceuss 
Gedoorn.= 
die, 


204 BESCHRYVING VAN 


zoomd , en aan de Spil hebben zy nog een 
dergelyken Zoom. Zy komen uit Oostindie, 
en uit de Middellandfche Zee, ‘ 


MI, Helmagtige met een kort opgewipt 
Staartje ; die de Lip van binnen on- 
getand , van agteren uitwaards ge- 
Hide hebben, 


(452) Kinkhooren, die de Schaal eenigermaa- 
te geplooid heeft en met Tepels gekroond, 
de Lip van agteren, gedoornd. 


De Doornen zyn vry groot en zigtbaar aan 
het agter: of onder-end van deeze Hooren, 
die men derhalve te regt de Gedoornde Bezoar 
kan noemen. Ik heb ’er die fraay geel over- 
langs geftreept en gebandeerd zyn, met eenen 
breeden Zoom, welke fierlyk bruin geplekt. 
is, aan haare Lip. Het Top-end is aartig 
met Tepeltjes gekroond. Doch, dewyl LIN- 
Naus Afbeeldingen hier. toe betrekt ‚ die 
de Lip niet gedoornd hebben , zo zou menze 
ook de Getepelde kunnen noemen. Zy valt 
in de Westindiën en in de Middellandfche Zee. 


(453) 


(452) Buccinum ‘Testâ fubplicatâ, Papillis coronatâ, Labro 
postice muricato, M‚ Le U. Gos, N. 255, RUMPH, Rare 
T. 25, Ne 7: GUALTH. Zest, T. 39, fe. I, De ARGEN Ve 
Conch. T. 17, (14) £.\G, SEB, Kabe III. Te 53e fo Tiel, 
KNORR Werzam, VI, D. El. Ire f, 3. 4 


Ki + 


be KinénooERNE obs 


(45 3) Kinkhooten, die de Schaal glad en gd VL 


Teépels gekroond, de Lip vanagteren ge- hs te 
doornd heeft. | Hoorp. 
| STUK. 
Dé rondheid van de Schaal , waar doôr dee- En 
UEC LIE 


ze aanmerkelyk van de voorgaande , die lang- „rescur. 
werpig is, verfchilt, kon hier tot eën duide- Sn 
Iyker Kenmerk van onderfcheiding bygevoegd 
zyn. Het zyn de gewoone gladde Bezoars , 
welken men ook wel Graawwe of Afch= 
graauwe noemt, fomtyds naar den blaauwen, 
{omtyds naar den vaalen trekkende, zo Rum- 
putus aanmerkt. Zy vallen wel een Vuist 
groot, gelyk ik ze heb, doch deeze zyn zeld- 
zaam. Men vindtze ook. met een dubbelen 
Zoom, waar uit de aangroeijing by toezettin- 
ge, of aanvoeginge van een nieuwe Lip aan 
den ouden Mond, volgens dien Autheur, blyk- 
“baar is, Zonderling is ’t, dàt men in deeze 
Bezoars maar ééne Zoom aan den Top, niet 
drie , gelyk in de Kasketten, waarneemt. Van 
haare Eijerftokken eù Voortteeling is reeds 
gefproken *. Men noemtze in ’t Maleitfch * xv, 
Bia bewang, om dat het gekookte Vleefch een ,° He 
weinig naar Look ruikt, en die er vcel van 
eeten 


(453) Buccinum Testà levi Papillisque coronatÂ , Labro pos= 
tice muricato, M, EL. U. 6o6. Ne 256, Casfis cinerea levis 
RuMPH, Rar. T. 25. f, A. GUALTHe, Zeste Te 40e fe An 
SEB. Kab, 1E. Te-71. f 113 123 13316, KNORR Verzam, 
TNA RL 28, fe Fo 


Fo DEEL. XVI. STUKs 


îoë BiüscHRYVING 4 AN 


VI. eeten krygen ’er een ftinkend Zweet var. Íú 
Be: de Ambonfche Inham worden zy veel ge- 
Hoorp-. vonden: 

STUK. | : 
cecerive (454) Kinkhooren, die de Schaal zonder on- 


Buccinum 


Vibes. __effenheden en de Lip van agieren ge= 
Gladde 
Bezoars doornd heeft. 


Onder de genen, die aangeliaald zyn „is het 
zogenaamde dubbelde Zoompje. De Latynfche 
benaaming fchynt meer te zien op de Striems- 
wyze Streepen , welken fommigen van deeze 
Hoorens overlangs hebben. Sommigen even- 
wel hebben die niet,en de aangehaalde Afbeel- 
ding van BoNANNI was getepeld of geplooid. 
Ook zou deeze Bezoat , om naat de voot: 
gaande volmaakt te gelyken , (uitgenomen daf 
zy kleiner was en aan den T'op niet Stekelig)s 
ook Kloottond van Geftalte moeten zyn C*), 
se welk zelden plaats heeft in de Zoompjes. 
LinNdus zelf zegt van Eyrond. Ik vind 

derhalve de meening duifter, 


(455) 


(454) Büccinum Testâ levi totf, Labro postice muricato, 
M, L, Ue 606, N. 257, BONANN, Recr, UL Te roze 
Fimbridta levis. RUMPH. Raar. Te 25e f. Es Nibe On 
Guar TH. Zest. Te 59e fe L,F. ARGENV. Conch, Te 
17. (ra) f, H. SEB. Kab. UI T. 55. f. 3-7; REGEN E. 
Conch, Te 10, f. 40, KNORR Verzans, III. D. Pl. 8 f. 3. 

(*) Testa facies & omnia Buccini glauct , fed minors 
nec muricatas ovata, undique levis; rarius cinéta antice no= 
dis obliteratis, Z4us, Le Ulrica, Ps 606, 


\ 


DK ari HOORBE N S&G do) 


(455) Kinkhooren ‚ die de Schaal overal met VL 


Knobbeltjes bezet, en de Lip van agte- hee 
fen gedoornd heeft, Hoorp: 
| STUK. 
Van de Bezoars hier afftappende gaan wy GECCLY, 
UuCCH wis 


over tot andere Hoorentjes , die in Kenmer- papiue 
ken aan dezelven naderen. Deeze wordenenprs: 
Royftenbry-Hoorentjes genoemd, om dat zy met Hoorntje, 
een menigte van fyne Knobbeltjes , die naar 
Rystkorreltjes gelyken , bezet zyn. Zekere 
Tandjes wordt men aan de Lip van den Mond 
‚gewaar, zegt D'ARGENVILLE, en de Punt 

is een weinig Roozekleurig. Dit laatfte neem 

ik wel in de mynen waar, doch niet het eer- 

te. De Kleur is witagtig geel met vaale 
Vlakken, de langte anderhalf Duim. Zy ko= 


men uit Oostindie, 


(456) Kinkhooren , die de Schaal effen, de SECCLVA, 


Á Buccinum 
Lip van agteren gedoornd heeft en de Glans. 
Spil En Moeders 
pil met twee Tandjes, vlakje, 


Deeze , wegens de groote Vuurkleurige 
Vlak- 


(455) Buccinum TestÂ undique tuberculatâ , Labro postica 
Muricato. Me, L, U. 6e7, N, 258, Buccinum granulatum ro- 
tundume RuUMmPu., Aar. T. 29, f. M, ARGENV, Conche 
T. 12, (9) f. I, SEB, Kab. ill. T, 49e f, 578 58, 59e 
KNOREB Verzam. Il. D. Pl, 27, £, 9e 

(456) Buccinum Testà levi, Labro postice muricato, Labioe 
que interiore bidentato. M‚, L. U, 607. Ne 259. RUMPHs 
Rar, T, 29. f, P, SEB. Kab. IIe T, 39ef, 564 573 605 
KNORR Perzame III, De Pl, 54 f. 5e 

Ke DEEL XVIe STUKa 


508 BESCHRLEVING var 


„Vl Vlakken;, daar op voorkomende, het Moeder- 
Dn vlakje gewaamd; is als mer zeer fyne roodag- 
Hoor. tige Draadjes omwonden ; en wordt daarom, 
STUK. van Rumrnius, Buccinum lineatum geheten. 
In haar Vleefch heeft zy mede, zegt hy, dat 
Venynig Doorntje , gelyk de Paufekroonens 
‘waar voor men zig wagten moet , om zig 
daar dan niet te kwetzen. De afkomst is uit 
Oostindie, en zy valt grootef dan de voor- 
gaande. 8 


IV. Die aan de Spil ds een omgeflagen 
_ Lip, van dikke Eelt, hebben. 
( 
geeervrik (457) Kinkhooren , die de Schaal geplooid 


Buccinum 5 . L ik 
nn heeft er met, Tepels gekroond, de bins 
Kofferhoo- nenfte Lip platagtig uitgebreid en bultigs 
zentje, 


RumrHIius zegt, dat men deeze Hooren- 
tjes in ’t Maleitfch Koffer - Hoorentjer noemt , 
om dat de Maleijers dezelven weeten te ge- 
bruiken tot verfiering van zekere Strooijen 
Koftertjes.  Hterom geeft hy ’er den Latyn- 
fchen naam Arcularia aan. Het is, zegt hy, 
een klein Slakhoorentje, zo groot als de Na- 
gel van een Duim , met eén fpits Hòofd als 

cen 


(457) Buccinum Testâ plicatÂ Papillisque coronatà, Labie … 
interiore explanato gibbo. M, Le Us 608. Ne 260 Arcularia 
major, RumPH, Rar, T, 27. f. M, GUÂLTH, Zeste T 44e 
f, R‚ O, ARGENV. Conch. Te 17e (14) fe Co SER, Kabn 
Ull, Te 53e fe 323 33. KNORR Verzame VI, D.Ploza fe3a 


» 


Bet, Kor H,O OREN Ss, 208 


een Turbo, op de Rug geplooid , en aan de tea 


kanten van den omloop gekarteld , dik van LIL, 
Schaal en vuil wit of geelagtig van Kleur, Hoorp? 
De Mond is final, met een dikke Lip, waar STEE 
aan fcherpe Tandjes ftaan en geflooten met 

een dun geel Dekzeltje, 


(458) Kinkhooren , die de Schaal bultig en Sed 


fclhuins geftreept , de binnenfte Lip pe zi ne 
agvig uitgebreid en bultig heeft. Bruintie. 


Sommigen noemen die van-deeze Soort Brui- 
ne, en de voorgaande Witte Basterd Rivier 
Pauftkroonen. Ik noem ze derhalve, volgens 
den Latynfchen bynaam, Bruintje. Zy zyn 
de helft kleinder , zegt LiNNmus, dan die 
van de voorgaande Soort, Roestkleurig , met 
fchuine Streepen in de langte en overdwars 
een witten Band. Ik heb ’er doch van de 
witte Oostindifche die weinig grooter dan dee- 
ze zyn , wier afkomst is uit de Middelland- 
fiche Zee, 


(459) Kinkhooren, die de Schaal bultig ent cecerrx., 


UeCinurs 


effen gibbofulums 
Bocheltje, 


(453) Buccinum Testà gibbâ oblique flriatâ, Labio interios 
ze explanato gibbo, Syst, Nat, XII, LiST, Conch, T, 970s 
£. 25, 26e GUALTH, Zoest. Te 44, £, M‚ Ne ADAN Sa 
Steg, 1, T, 8 f‚ 11, KNORR Verzam, VIe D, Pl èo. Ff, 4,54 

(459) Buccinum Testâ gibbâ levi , Labio interiore explanato 
gibbo, GUALTHe Zest, T. 44e f‚ Le SEB, Kab, Ill, To 
53e fe 46e KNORR Werzam, Vl. De Ple 22 f, 6o 

I, DEBLe XVI. STUK. 


aio DBESCERYYVING VAN 


' VL efen heeft, met de binnenfte Lip plat 
AFDEEls f ij à 

LI agiig witgebreid en bultig, 

Hoorp- Ë 
STUK, GuarrTuirrr zegt, dat deeze Hoorentjes - 


de Kleur uiet den bruinen witagtig , de beide 
Lippen uitgebreid, gezoomd en Saffraankleu- 
rig hebben: de Opening wit. Ik neem dit al- 
les in de mynen , die van grootte als een Paar= 
deboon zyn, waar, doch de Bult of Bochel;, 
op de Rug, is blaauwagtig. 


CCCCLX, (460) Kinkhooren , die de Schaal effen, Ole 


Buccinuns 


mentabnlde der wordende gerimpeld heeft , met een 
get witfteekende Tops de binnenfte Lip ee- 


nigermaate plat uitgebreid, 


Deeze , zo wel als de voorgaande en vol- 
gende Soort, uit de Middellandfche Zee af. 
komftig, heeft de Schaal dun, effen, bleek; 
de Gieren aan den bovenften Rand flaauw wit 
en ros: den Top, met de Gieren zeer onder- 
fcheidelyk , van langte als het Lyf. Ouder 
wordende krygt zy Rimpels in de langte, 
wordt Afchgraauw en ondoorfchynende. De 
binnenfte Lip ftrekt zig voorwaards dikag- 
tig uit. 


sccerxr. (461) Kinkhooren , die de Schaal verheven- 


_ Buccinum 


Neriteum,s rond 
Nerietag= 7 fi d zand 
zige. (460) Buccinum TestÂ levi, adultiore rugofâ , Spirâ exfertâ, 


Labio interiore fab-explanato. GUALTH. Zest, Te 44 fe Be 
(a61) Buccinum TestÀ convexâ obtu{â levi , Labio interiore 
explanato gibbo obfoleto, GUALT He» Zeste Te Ge fe C3 Ie 


BDE KINKHOOREN SS QI 


„/ 


rond ftomp en effen, met de binnenfte 


Lip platagtig uitgebreid en flaauw ge- sort Le 
bult heeft. En 
STUKe 


De Schaal van deeze heeft de grootte van 
een Erwt, de gedaante van een Neriet, ver- 
fchillende alleen , doordien de Opening van 
agteren uitgerand is. Zy is byna Kogelrond, 
ftomp, effen, bleek van Kleur, maar de bo- 
venfte Naad , langs de Gieren , onderfcheide 
zig door eene Wormsw yze paarfchagtige Streep. 
Van onderen ís zy platagtig, wit en bultig, 


_V. Die de Spil platagtig, als afgefchraapt, 
hebben. 


(462) Kinkhooren, die de Schaal met gelyke eeeersrr, 


Bucci 218 


Ribben overlangs, die ver van elkander Harpe 
gefcheiden en gefbitst zyn, de Spil glad } Davids 
heeft. Pe 


Men noemt deeze, wegens de Ribben, die 
‘er over heen loopen , en wegens de geheele 
Ges 


(462) Buccinum Testà Varicibus equalibus longitudinalibus 
distingtis mucronatis, Columellâ levigatâe M_ L, U. 609. Ne 
261. BONAN Ne Aecr, III. f, 185. LIST, Conch, T. 9924 
fe 55e PET, Gaz, T, 48, f. 13. Harpa. KRUMPH., Rar, Te 
elfs TL, Me GUALTH. Zeste 'T, 29e f. CD, E, Ge 
Harpa nobilis, ARGENV, Conch, Te 20, (17) f. D, REe 
GENE. Conch, T. 2e fe IA. KLEIN Offrac, To Oef. 1054 
SEB. Kab, II, T. 7o. f. 10, KNORR Werzans Ie De Pl, oa 
É 3. IL, D. Pl'\e, Ela: PL, 19e fers 4e 


O2 


I: DEEL, XVI, STUG. 


si DESCHRYVING VAN 


VL Gettalte, de Harp of Davids Harp, en fommiz 
antie gen ook wel Edele en Maagde- Harpen. Zy 
Hoorp- plagten voor Rariteiten gehouden te worden , 
STUK. en toen gaven de Liefhebbers ’er ook wel den 

naam van Zmouretjes aan, De Malcijers noem. 
denze Bia Sarasfa , naar de mooije gebloemde 
Kleedjes van deezen naam, zegt RumPHius. 
’t Zyn, inderdaad , zeer fraaije Hoorens, maar 
door de gemeenheid worden zy thans weinig 
geteld; hoewel men ze doch niet nalaat, in 
haare Verfcheidenheden , een plaats te vergun- 
nen in de Kabinetten. 

Men vindt Harpen die een halven Vuist 
groot , en die kleinder zyn, tot zeer klein toe. 
De Kleur van fommigen is bleekrood, van ee- 
nigen bruinrood of graauw , en de zodanigen, 
die dan met roode Vlakken fchoon verfierd 
zyn, noemt men Chry/antlien. Doorgaans zyn 
de Ribben Vleefchkleurig en de tusfchenruim- 
ten wat bruinder, met witte of bleeke Slinge- 
ringen. Die fchoon rood zyn, en kleinder, 
als met Blommetjes getekend, de Ribben met 
zwarte dwarsftreepjes en een foort van Tandjes 
aan de Lip, noemt men Edele Harpen , zegt 
Rumruius, die ook van een kleine langwer« 

_pige Soort fpreekt , welke graauw is met witte 
Ribben, en dit zyn de Maagde- Harpen. Van 
binnen, aan de Spil, hebben deeze laatften dat 
zwartagtig bruine niet, ’t welk zo uitfteekt in 
de anderen, 

Her Dien Gedagte Autheur zegt, dat het Dier der Har- 

per 


Dr KINKHOORENS. 213 


pen voor fchadelyk gehouden wordt. Hetzel- Vl, 
ve heeft veel Kraakbeenig Vleefch, dat aartig "Pr 
gefchilderd is met lichtbruin en geel , en boven Hoorn 
op met Sterretjes getekend. Voorts heeft dicSTUx. 
Schulpdier, van vooren, een Stuk Vleefch, 

zo groot, dat het niet wel in de Schaal kan, 

't welk zy kùnnen loslaaten en wegwerpen: 

doch wat daar uit groeije is onbekend, Immers 

men vindt ‘er veelen , die dit Stuk niet hebben, 

en, wanneer men ’t zelve van de anderen af- 
rukt, komen daar onder eenige witte Korrels 

te voorfchyn , als of het Eijers waren. In de 
Maand Mey, met het begin van den Regen. 
Mousfon, worden de meeften gevangen of ge« 
vifcht in Zee, en dan vindt men ook de gezeg- 

de Klomp, van het Dier afgevallen, als een 

Hart gefatzoeneerd, en met Gouden Sterretjes 
vof Blommetjes getekend, doch aan die zyde, 
welke tegen het Dier aan gezeten heeft, plat, 
witagtig, met paarfche Vlakken als Mazelen. 

Op deszelfs Vleefch, dat in ’t eerfte witagtig 

is, komen allengs ook dergelyke Bloemen en _ 
Streepen: maar dit Vleefch ís altoos weeker of 
zagter dan de gezegde Klomp. 


(463) Kinkhooren, die de Schaal met gelykecccerxur, 
e . 7 Buctinyn 

Ribben overlangs, digt aan elkander rsr. 

en gefpitst aynde, de Spil glad heeft, Gesibde, 


Dee- 


(463) Buccinum Testà Varicibus equalibus, longitudinalie 
hus. confertis mucronátis , Columellâ lavigacâ, Syste Nate XII, 
| 2 


L, DEEL, XVI, STUK. 


org BRSCHRLVINGHVAN 


EOCNE. Deeze wordt, door LiNNAUus, als eene 
ern mooglyke Verfclieidenheid van de llarpen voors 
„… HoorD-= gefteld. 

STUKe s 
eceerxiv, (464) Kinkhooren, die de Schaal ruuw heeft, 
pan met een gekartelde. Lip en de Spil, plat. 
Rudol. 


Pe Uit de aangehaalde Afbeeldingen blykt, dat 
hier bedoeld worden de Rudolphusfen of Me- 
taalhoorens ‚ die men in ’e Franfch Conque Per- 
figue , dat is Perfiaanfche Schulp , rytelt. Men 
maakt evenwel nog eenig onderfcheid tusfchen 
die beiden. De Me ilhenee zyn fchoon 
glanzig met zwarte Streepen, die met wit af- 
gebroken zyn, langs de Gieren omgord: de 

Rudolphusfen zyn ruuw of enkel geribd, ge- 
Iyk die in die, welke men onlangs van de 
Magellaanfche Eilanden gekteegen heeft „ bye 
zonder blykt. Deeze laatften noemen. wy, 
wegens een Tand, dien zy by de Mond-ope- 
ning om laag hebben , Getande Rudolplus/en, 
Zy zyn bruin van Kleur en wit getopt. 


eecerxv, (465) Kinkhooren , die de Schaal gedoornd 


_ Buccinum he 
Patulums gt, 
Wyd- ĳ A 
mond, (464) Buccinum Testâ fcabrâ, Labro ctenulato, Columellâ 


planâ, M. Le, U, 609. N. 262. GREWe Muse T. Oef. 5, 6, 
Cochlea patula, RUMPH, Rear. T, 27, f, E‚ GUALT He 
Test, T. 5Ie f. L, Concha Perfica, ARGENVe Conch, Te 20e 
(17) f, E‚ SEB, Kab. IL T, 70, É, 10:16, KNORR Vere 

zam. IN. Ds Pli'2, £, 5, IV, De Pl So, f, 1, 
(465) Buccinum Testà muricatâ, Labro extus crcnato, Con 
lumel 


DE, KINK HOOR ENG 215 


heeft, de Lip uitwaards getand , de 
Spil Zeisfenagtig. 


Te regt onderfcheidt Linneus deeze, 
die men Wydmond noemt , van de voorgaande: 
want, dat die haare Knobbels door ’t afflypen 
verlooren zouden hebben , gelyk p'ARrRGEN-= 


VL. 
FDEEL, 
LH. 
Hoorn- 
STUK. 


VILLE zegt, is beuzeltaal. De Geftalte vere. 


fchilt te veel, en, al zyn de Knobbels, gelyk 
ik ’er heb , in deeze Wydmonden afgeflees 
pen, verfchillen dezelven doch grootelyks van 
de Rudolphusfen. A nanNsonN merkt aan, dat 
zy in de jongheid van buiten bruin Violet, 
en in de Ouderdom bruin en groen gemengeld 
zyn , hebbende de flinker Lip, of de Spil, 
vaal , en de regter Lip van binnen Violet. 
Het Dier trekt naar den Violetten en deszelfs 
Dekzel is byna eens zo kort als de Opening 
van de Schaal, Deeze Soort, die hy tot de 
Purperhoorens betrekt, was aan de Kust van 
Afrika vry zeldzaam. LiNNmeus ftelt de 

woonplaats in Amerika. 
Die deeze Hoorens wel befchouwt , moet 
bekennen , dat zy te regt Wydmonden ge. 
| naamd 


lumellâ falcatâ, M. Le Ue 610, N. 263. GUAL TH. Zoest, Te 
si f. D, E‚ Morum, ARGE NV, Couch, T, 20, (17) GEL 
BONANN. Zeer, Ille f, 368, LrsT. Couch, T. 980. f, 49e 
ADANS, Senere Ie Te 7e fo 3e KNORR Werzame VI, De 


Pilsen fire 
O4 


Te DEEL. XVIs STUKe 


VI. 
ÄrFDEEL. 
ik 
‚ Hoorp= 
STUK 


_ ECECLXVI. 
Buccinuns 
hemafles 
ide 

Rood- 
waond, 


216  BESCHRYVING VAN 


naamd zyn, als zynde , gelyk RuMmrprrus 
zegt, byna niets dan een gaapende Mond, 
met weinige Gieren fchielyk toeloopende; de 
Schaal dik en Steenhard, doch by den Mond 
dun en kartelig. Schoon zyne Afbeelding cen 


‘ongeknobbelde Hooren voorftelt , maakt hy 


doch gewag van eene andere Soort, die veel 
kleiner en bultiger, graauw en Kalkagtig was. 
Deeze Wydmonden hebben, volgens Ap AN- 
SON, wanneer menze aan ’t Strand vindt, een 
zo dikke Korst, dat menze veelcer zou aan- 
zien voor Zce-Ooren, 


(466) Kinkhooren, die de Schaal eenigermaa- 
te gedoornd heeft, de Lip van binnen 
geftreept , de Spil platagtig, de Mond- 
opening roodagtig geel, 


Deeze , in de Europifche Oceaan huisves- 
tende, heeft de Schaal Eyrond, rauw, langs 
de Gieren met een dubbelen Band van ek 
beltjes omgord. De Mond-opening is Saf- 
fraangeel , de Lip van binnen gekarreld en ge- 
ítreept, zegt LiNN&us. Zekere Hoorentjes, 
naar de Rudolphusfen gelykende, die van bui- 
ten Oranjekleurige Banden hebben, waar in de 


Knobbels ftaan , fchynen hier toe te behoo- 
rene 


(467) 
(466) Buecinum TestÂ fuomuricata , Labro intus friato,, 


Columella planiuscula , Fauce fulvâ, Syst. Nat, XI. GUALTH, 
Tiss, To sle fs Ao KNORR Verzam. IV, Do Pl sof. 4 


DE KINKHOOREN Ss, 217 


(467) Kinkhooren, die de Schaal Eyrond _ VL 
Jpits, geftreept en effen, de Spil plat- rn 
agtis heeft. Honen: 

STUK» 
Dat LisTEr getuigt, hoe de Schaal van cecerxvi re 

dit Schulpdier alle anderen , naar de grootte 7 spits. 
gerekend , in dikte en zwaarte ver te boven Stecntje. 
gaat , billykt genoegzaam de Nederduicfche 
benaaming van Steentje, welke ik hier, in na- 
volging van den Latvnfchen bynaaim Lapillus, 
gebruikt heb. De grootfte langte , naamelyk, 
van dit Hoorentje, is, volgens hem, maar 
anderhalf Duim, en de Omtrek, op het dik. 
fte, naauwlyks twee Duimen. Het heeft de 
Srreepen een weinig uitpuilende, des men hee 
niet wel effen kan noemen: ja het is, zo hy 
getuigt, zelfs een weinig oneffen of ruuw op 
% gevoel, ten minfte aan den Top. Dit hadt 
eene witagtige, doch het andere, dat wat klei- 
ner was, eene uit den witten groenagtige 
Kleur. Beiden werden zy overvloedig gevon= 
den op de Klippige Stranden aan de Kust van 
Engeland. Hy hadt deeze Kinkhoorens, in ’c 
begin van Juny , wanneer de Klippen door de 
Ebbe droog geworden waren, des morgens, 
dikwils gepaard gevonden. Zy kunnen daar- 

| om, 


(467) Buccinum Testà ovatÂ acutâ friarâ levi, Columelià 
planiusculâe Faun, Suec, 2167, Mem, Acad. Paris, 17IE, Pa 
199. T- Gsf, 5» 7e ADANS, Senez, Ie Te 7ofe 4e LIS Ta 
Angl, 159. Te 3 6 5, 6. 

Os 


EL. DEE Le XVI. STUK « Ü 


vis 
ÄFDEEL, 

LI. 
Hoorp- 
STUK: 


Purper. 
verw uit 
Kinkhoo. 
EENS. 


eië BESCHRYZVING VAN 


om, niettemin, Hermaphrodieten zyn, zo wel 
als de Aardflakken. 

Even die zelfde Paaring hadt LrsTEr ook 
in de Alykruiken waargenomen, welke aan de 
Engelfche Stranden niet minder menigvuldig 
waren. Dat deeze, evenwel, niet veel naar 
deeze Hoorentjes gelyken, is uit de befchry- 
ving blykbaar aan allen „ die ooit Alykruiken 
gezien en behandeld hebben. LiNNeEUs 
niettemin, getuigt, dat dit Hoorentje met de 
Alykruiken overeenkomt in gedaante , plaats, 
grootte en zelfftandigheid (*). Waarom bee 
trekt zyn Ed. die dan, mag men verder vraa- 
gen, tot een ander Geflagt; of deeze niet tot 
het zeifde Geflagt als de Alykruiken, en tot 
eene zelfde Soort ? Men vindtze , zegt hy, 
veel in de Wester- Oceaan , eetende doode 
Visfchen in de Netten of Fuiken, en dikwils 
zodanig met Kley bedekt zynde, dat men de 
Gieren naauwlyks kan onderfcheiden. 

Dat ’er een foort van Purperverw uit dee- 
ze of dergelyke Kinkhoorens te haalen zy, 
heeft de Heer RrEAUMUR, aan de Kust van 
Vrankryk , waargenomen. „ De grootfte 
‚‚ Schaalen van de Soort van Buccinum , die 

2 SC 

(*) Turbini laterali convenic facie, loco , magnitudine , 
confiftentiâ, Syst. Nat, Xll. pe, 1203, Ik heb gezogt naar 
Turbo lateralis , eer ik begreep, dat het Turbo littoreus moest 
zyn, die (bl, 1232) vergeleeken wordt met de Turbo littora= 
tis van den Heer BASTER, dat wederom een Drukfeil is 


moetende zyn, Turbo Littoreus of Littoralis, Gelukkig dat 
de Drukpers hier niee van gemaakt heeft Zurbo Literatuse 


DESKINKHOORENS 219 


gemeen is op onze Stranden, zegt hy, VL 

hebben de langte van twaalf of dertien Ly* ea 

„, nen, [dat iets meer is dan een Duim ,} en Hoorp- 

„, de dikte van zeven of agt Lynen, daar zy STUE 

3 dikst zyn. Zy zyn even als de Slakhoo- 

z, rens der Tuinen gedraaid, doch wat lang- 

> werpiger van Schaal. De grootte komt 

, Overeen met het gene PrriNrus getuigt 

2, van zyn Buccinum , dat hy een kleinere 

…, Concha noemt; aanmerkende , dat zy aan 

„, den rand der Opening gekarteld zyn , ’t 

welk ook in de onzen plaats heeft. Haare 

„…… uitwendige Oppervlakte is doorgaans uit- 

gegroefd; dan eenigen hebben, behalve de 

„> Overlangfe , nog Voortjes overdwars. De 

Kleur is zeer verfchillende. Men vinde ’er 

die wit en die bruin zyn: in anderen zyn 

„ Streepen van Goudkleur, die langs de Gie- 

„‚ ren loopen op bruine of witte Gronden.” 
Prinivs hade reeds opgemerkt, dat er, be- 

halve de Purperhoorens, die van de Purper- 

verw haaren naam hadden , ook Kinkhoorens 

waren, die’ zulk eene Kleur uitleverden. Van 

de manier fpreekende, op welke men die Verw 

bekwam, verhaalt hy , dat men de Hooren kneus- 

de, en dan, eenige brokjes van de Schaal weg- 

neemende, een Ader in ’t gezigt kreeg, die 

een geelagtig Vogt, als Etter , bevatte. Dit 

was het Vogt dat tot Purperverwen diende; 

doch men nam gewoonlyk de moeite niet, om 


zulk 
I. DEEL. XVI. STUKs 


\ 


220 BESCHRYVING VAN 


VI. zulk een Ader op te zoeken: men ftampteflegts 
AFDEEL. de Hoorens met het Dier „en lietze dan in Wa- 
Hoorn. ter, met eenig Zout, verfcheide Dagen, in een 
stuk. Tinnen Bekken op ’t Vuur ftaan. Dit diende 

voornaamelyk om deeze Verwftof te zuiveren: 
en de Heer ReaAuMmur heeft bevonden , 
dat het Vogt der Kinkhoorens veel fchielyker 
de Purperkleur aanneemt, ja dat het zelfs kan 
dienen om Stoffen paarfch te verwen, voor dar 
hert die Kleur aangenomen heeft. 
Brei By geval maakte hy daaromtrent een nadere 
Bijen. Ontdekking. Deeze Kinkhoorens zag hy door« 
gaans verzameld rondom Steenen , of onder 
zekere Boogen van Zand, welken de Zee ge- 
formeerd hadt door het onderfte Zand weg te 
fleepen , en het bovenfte alleen over te laaten, 
dat door oude Wormbuisjes famengehecht was : 
ja, zy waren ’er fomwylen zo menigvuldig, 
dat menze by Handen vol kon opraapen: hy 
wierdt tevens gewaar, dat deeze Steenen be- 
dekt waren met zekere langwerpig ronde Kor- 
reltjes, weinig meer dan een twaalfde Duims 
lang , die een geelagtig wit Vogt inhielden. 
Zulks deede hem denken, of dit ook niet wel 
een Purperverwend Vogt mogt zyn, en hy 
drukte eenigen van deeze Korreltjes of Blaasjes 
op zyne Lobben uit, die er flegts een weinig 
door bemorst fcheenen te worden ; maar, na ver- 
loop van een half Kwartier Uurs, hadden zy, 
op die plaatfen, een fchoone Purperkleur aan- 
genomen. Vervolgeas koos hy andere Blaasjes 


git s 


DE KiNKHOOREN S sor 
2 

dit , en herhaalde de Proefneeming, die niet, VL 
minder Ylaagde. In twee of drie Minuuten SPEEL 
nam zyn Lywaat een fchoone Purperkleur aan, Hoorp- 
die zelfs ftand hieldt , tegen ’t wasfchen metsTuK. 
Zeewater. Op een groote menigte van deeze 
Korreltjes, welken hy met zig genomen hadt, 
gelukte het in zyne Kamer niet $ de open Lugt 
was noodig tot die verandering van Kleur, 

Zyn grootfte nieuwsgierigheid was, nu, om. 
te weeten , welke Blaasjes dit mogten zyn. 
De Visfchers zeiden wel, dat het Zaad was 
van Wier of Zee-Ruys maar hy hieldtze, in 
tegendeel , voor Eijertjes, en giste, doch zon- 
der eenig blyk, dat het Bijertjes waren van 
die Soort van Kinkhoorens, welke zig zo me- 
nigvuldig daaromftreeks verzamelden, of dat 
het Eijertjes waren van eenig ander Zeefchep- 
zel, op welken de Kinkhoorensaasden. In die 
onzekerheid gaf hy ’er den naam van Purper- 
Eijeren aan. Op een anderen Reistogt, in de 
Zomer, naar de Kust van Poitou, vondt hy 
‘er geenen van, om dat zy niet dan in de Na- 
_ Herfst verfchynen: doch by ’t aankomen van 
den Winter zyn ze 'er zo menigvuldig , dat één 
Man , in weinig Uuren, meer dan een Sche- 
pel van dezelven zou kunnen verzamelen. 

Hier ter plaatfe zal ik eenig gewag maakenxinkhoo- 
van zekere Eyvormige Lighaamen, die, zoignEie- 
men my gezegd heeft, in Suriname gevonden? CXxI 

r: zi Fig, a. 
en aldaar Kinkhooren-Eijeren genoemd worden. 


Zy 
_ Te DEEL: XVL, STUKs 


233 DESCHRYVING VAN 


VL Zy bevinden zig in de Verzameling van den 
kin Heer BRANDT, Koopman in Droogeryën, en 
Hoorn. daar uit is my de Afbeelding medegedeeld; 
STUK. zie PL CXXII, Fig. oe. Die nog geflooten 

zyn hebben eene Eyronde of liever Ovaale 
Geftalte , als aan beide Enden even ftomp 
zynde , en fchynen eenig Vogt te bevatten. 
Een derzelven is geopend, en daar uit blykt 
de ongemeene dunte van de Schaal, die een 
geftreept Hoorentje bevat, welks Schaal 
niet minder dun en teder zig vertoont. ’t Valc 
moeielyk te bepaalen , tot welke Soort van 
dit Geflagt hetzelve behoore, 


(468) Kinkhooren , die de Schaal Eyrond 


eCCCLEV Ul. 
Buccinum °, | ‘ 
Baris Jbüis en witermaate glad heeft, de Spil 
duiuse ; eenigszins geplooid en platagtig. 
Smaragd. 


Dice Hoorentje wordt onder de Maanhoo- 
rens geteld, door D'ARGENvILLE, die zegt, 
dat het gegroefd is en groenagtig Paarlemoer, 
hebbende den Top zeer fchoon verfchietend 
groen; weshalve men ’er den naam van ZEme- 
raude, dat is Smaragd, aan geeft. De Mond, 
zegt hy, is getand; eene byzonderheid onder 
de Maanhoorens. In de aangehaalde Afbeel- 
dingen van SenA wordt wel van Streepjes 

‘ langs 


(468) Buzcinum Testà ovatà acutÂ glaberrimà, Columellâ 
fubplicatâ'planiusculâ, M, L. U. 67o. N. 264 Smaragdus mie 
ROE, ARGENVe Conch, Te 9e (6) Éf, Pe SED, Kabe, Il, Te 
54e fe 143 153 16, 


DE KINKHOORENS. 228 


langs de Gieren, maar van geen groene Kleur VL 
gefproken, zo min als in de befchryving van “Tr” 
t Kabinet der Koningin van Sweeden, alwaar Hoorn. 
dit Hoorentje de grootte van het uiterfte Duim-STUKe 
lid hadt: des men het wel Smaragd mag hee. 


ten. De woonplaats was LinNaus onbekend. 


VI. Die glad zyn en niet tot de voor- 
gaande behooren. 


(469) Kinkhooren, die de Schaaleffen heeft, cccear, 
de Gieren met een plat Kanaal van el. spirarmn, 
kander gefcheiden, de Spil afgebroken Sevoord 


Bultje 
en met een Gat doorboord. ik 


De knobbelagtigheid van de Rug en de diee 
pe infnyding aan den bovenkant der platte 
Gieren, geeven aan deeze den naam van Ge- 
woorde Bultjes. Sommigen, wel is waar, heb- 
benze tot de Kasketten thuis gebragt, gelyk 
D'ARGENVILLE dezelven tot de Belhoorens 
betrekt 3 doch geen van beiden heeft eenige 
eigenfchap. Men vindt een aanmerkelyk ver- 

fchil 

(4609) Buccinum Testà levi, Anfraétibus Canali plano dis- 
tinâtis, Columellâ abruptâà perforatâ, M‚ L, U Gri. N, 265e 
COLUMN. Purp, 15, T. 16: f, 2, BONANNe Recre IL fo 
370 en 70, RUMPH, Rar. T, 49, f. C‚,D, GUALTHe 
Test, T, 5te f, Be Contabulata, ARGENV. Couch. Te 204 
(17) £,N‚, REGEN F. Couch, T. 10. f, 41e SEB, Kabe Ulo 


Ee 73e fe 21-26, KNORR Perzam, Ile De Pl, 6. fo 5e Ills 
D. Pl, Je fi de 


IL, DEEL. XVL STUK, 


24 BESCHRYVING VAN 


yr, fchil in de Vlakken, die in eenigen als Slangss 
ArperL. wyze loopen , in anderen vierkante Plekjes 
LIL formeeren; en , zo zy die Oranjekleurig of 
ae hoogbruin hebben , dan is deeze Hooren in 
taamelyke agting. Zy komt uit de Middels 
landfche Zee, zegt LiNNEUS. 


eceerxx,— (470) Kinkhooren, die de Schaal witermaate 


re glad heeft, met de Gieren naauwlyks 

Senb onderfcheiden , den Grondfteun van on- 
uiperse \ 8 

boor. deren Buisagtig verlangd, 


Sommigen noemen deeze de Zfabelle, andes 
ren de Geele, doch de eigenfte benaaming is 
de Gladde Kuipersboor. Van onderen, naamee 
Iyk , zweemt deeze Hooren niet kwaalyk naar 

‚zulk een Werktuig en komt daar in met de 
andere Kuipersbooren, die wegens de gefteld- 
heid van de Schaal tot de Blaashoorens bez 

* zie trokken zyn *, overeen: doch in de Geftalte 
Dladz,132, Gerfchilt zy veel daar van, gelyk uit de Af- 
beelding van GuArTHIERI blykt,. De ande- 

re Afbeeldingen duiden andere Hoorens aans 

Men kan ‘er ook wel, wanneer zy hoogkleu- 

rig ÌÍs, den naam van Oranje Kuipersboor 

aan 


(4zo) Buccinum Testà glaberrimì, Anfra@tibus obfoletis, 
infimo Bafi fubcanaliculato produto, M. L. U. Gír, N. 066. 
BONANN. Reer, III. fe 149. male, LisT, Conch. T, 982, 
GUALTH, Zest, Te 43, f, T. ARGENV. Conch, Te 124 
(9) £. G. prior, Dipfacus. KLEIN Offrac, 37. T, 2, fo474 
KNORR Werzam, Ile De Pl 16, É. 42 5e Vo De Ple 18, £, 3e 


Dr KINKHOORENS. aas 


CR 
âan geeven, Gemeenlyk vertoonen zy zig zo VI. 


glad, of zy met Boter gefineerd waren, De AEDERL. 


afkomst is vit Westindie. Hoorn. 


STUK, 
ND) Kinkhooren ; _die de Schaal Eyrond Ln li 


glad en zwart heeft, aan den Top uit- Buccinum 


geknaagd, de Spil by uitflek glad (+). prerof en ze 


Boon, 
_By de Waterleiding wah Sevilie in Spanje 
is dit Schulpdier ontdekt door den Heet Arr- 
STROEM. Het heeft de Schaal van grootte 
byna als een Boon , geheel zwart en ruuw ; 
den Top Wormfteekig kes een en als af= 
gebecten. 


VIL Die hoekig zyn en niet reeds be- 
fchreeven. 


(472) Kinkhooren 5 die de Schaal Eyrond ceccLser. 
UC: 

_ heeft, Ordfnn 

Boere zn 


(471) Blan TestÂ ovatâ levi atd, spirÂ cariofà , Go- IE 
DE id 


lumeliâ glaberrimâ, Syst. Nat. XII, 

(*) ‘et Gene LiNN mus hier en elders Columella noemt 
heet ADANSON de Slinker Lip in de Hootens, verbeeks Ee 
de zig. die met den Top nederwaards voor zig te hebe 
ben: des anderen hetzelve de regter Lip noemen. Our deeze 
verwarring te ontgaan , en de eenvoudigheid te betragten 3 
noem ik het de Spil, en, ’t gene de Franíchen Clavicule heee 

ten, den Zvp van de Hooren, 

(472) Buccinum Testà ovarà, fris EEn s elevatis glae 
bris, Vertre obtufe quinquangulari, Labro intus ftriato, M, 
L. U. 612, Ne 268. Buccinum Undolum, RuMPH, Aar, 
T, 29, f. O, ARGENV, Conch. T, 12, (9) f. N, KLEIN 
Oftrac. T. 3.f. 61, SEB. Kab. III, T, 52 fe 26, KNORR 
Verzan. 1, D. PL, 140 É 45:50 Ille D, Pl, 14u £ 5e 

Lid 


IT. DEEL, XVI. STuäe 


ön6 BESCHRYVING v ÁnN 


VI, heeft , met gladde verhevene dwarfë 
Gira Streepen , het Lyf flomp vyfhoekig , de 
Hoorp. Lip van binnen geftreept. 

STUKe 


Een zonderlinge naam is die van Boeren 
Fongen, of Batavifche Boeren Jongen , voor 
een ooren. Rumrrmius hadt dezelve ge- 
noemd Buccinum Undofum , dat is Gegolfde 
Kinkhooren; zeggende, , het is een kort bul- 
„tig Hoorentje , een Lid van een Vinger 
„lang, dik van Schaal , met vyf Ruggen 
2 dwars over de Gieren, Verbedaenae eenige 
s, Zeebaaren, en langs de Gieren fcherp ge- 
s> voorend, aan den Mond met fcherpe Tand- 
„jes. De Ruggen zyn zwart of Brandver- 
s> wig; het overige is vaal, Een tweede Soort 
> is meest rond zonder Baaren , doch mede 
„s gevoorend en bezet met eene Wolagtig- 
> heid, die daar vast aan kleeft. Een derde 
‚> beftaat meest uit een groote ronde Gier, 
» agter met een kort rond Staartje, dun van 
», Schaal , en omgeeven met veele Ribben, 
‚> als Draaden daar om gebonden, Deeze ís 
> zelden te vinden , maar de twee eerfíten 
> Zyn gemeen.” 


ceeerxzeime (473) Kinkhooren ‚ die de Schaal rondagtig 
Buccinum 
Bezoar. 86 


t $ A A . 
ee (473) Buccinum Testâ fubrotundâ rugofâ , AnfraCtibus are 


tice lamellatis, Columellâ perforatÂ, Syst, Nat, Xll, AR- 
GEN V. Couch. T. 18, (15) f. G. RUMPH, Rare T. 23e É. 
D. KNORR Verzam, III, D. Pl. 7. £ 3e Ve De Pl, 4» fs 24 
VL. De Ple’Z4e fe 23 Ple 35e fe 3e 


De KiNKHOORE NS, 297 


gerimpeld „ de Gieren van vooren met VI. 
Plaatjes „ en de Spil met een doorloo- OEE 
pend Gat heeft. Heep. 


STUK 
Hier fchynt LinNaus in ’t algemeen die 


Hoorens te verftaan „ welke men MVoote Moskaas 
ten noemt 3 doch waarom dezelven Bezoar 3 
daar zy geen de minfte gelykenis naar heb- 
ben, getyreld ? De eenigfte, welke hy aan- 
haalt, is een byzonder raare Soort, veel gee 
Iykende naar de Stekelige Kasket van Bd 
PHIius, die zelfs op Amboina zeldzaam was. 
Van deeze heb ik ‘er die geelagtig wit zyn en 
veel hooger getopt dan de gewoone Noote 
Moskaaten , onder welken men ’er heeft die 
wit, die zwartagtig bruin, en die Kaneelkieu- 
rig zyn. Deeze drie Soorten zyn ook in my- 
ne Verzameling. Waarfchynlyk komen zy uit 
Westindie. 


(474) Kinkhooren, die de Schaal effen en ee- caecus. 
e ze sci NZ 
nigermaate geftreept , langwerpig Ey- bn 


rond heeft , met de onderfbe Gier eeni- Ee viesberg: 
germaate gekield. if 


In de Noorder Oceaan, tot aan Spitsbergen 
toe, onthoudt zig deeze, volgens MARTIN, 
en heeft daar van den naam. De Schaal is 
dik, 

(474) Buccinsm TestÂ levi, fubftriatâ , ovatosoblongd , Aus 


fraîtu infimo fubcarinato, Faan, Suec, 2162, 


Pa 
FE. DEEL. XVI, STUK, 


208 BESCHRYVING VAN 


VE 
AFDEEL: 
LI. 
Hoorp. 

STUK. 


CECCLXXV . 
Buccinuns 

Undatuns 
Wulk, 


dik ,. van grootte als het uiterfte Lid def 
Duims , bleek , langs de Gieren heen flaauw 
geftreept , gefpitst , van boven Kegelvormig. 
De onderfte of grootfte Gier is eenigermaate 
gekield, doch deeze Kiel verdwynt in de ver- 
dere Gieren, opwaards, daar zy de Naad of: 
Voeg van wordt. Van onderen is de Schaal 
bultig uitgerand , hebbende de Opening, ovaal, 
de Lip dik; wyd gaapende met opleggende 
Streepen. „…# 


(475) Kinkhooren , die de Schaal langwer- 
Pigs ruuw , overdwars geflreept , de 
Gieren gekromd veelhoekig heeft. 


Dat de Hoorens van onze Stranden, die 
men Wulken noemt, van verfchillende grootte 
zyn » is blykbaar. Men vindt ‘er minder dan 
twee Duimen en over de drie Duimen lang, 
Dus bepaalt LisTER de grootte en ik heb ’er 
ook zodanigen + maar in de Noordzee vallen 
Wuiken „ die grooter zyn; gelyk hy ‘er een 
afbeeldt van vyf Duimen op ’c minfte lang, 
in ’t Engelfch Wielke genaamd , hoedanigen’ 
by Scarborough gevifcht werden in diepe Zee. 
Deeze zyn echter niet met zodanige Gegolf- 

de 


(425) Buccinum Testâ oblongâ rudi transverfim ftriatÂ, An- 
fraétibus curvato-multangulis, Faun. Sate, 2163, BONANNe 
Recr, III, Te 189 190, LisT. Angle 156, T,3e f,2, SE Hô 


Kal, Il 5 A 394 5 78, 79 3 80, KN ORR Verzam, IV, De 
PL, 19 f, Ee 


/ 
, 


De KINKHOORENS. 299 


de Streepen op de Schaal voorzien als deklei- VL 


Kd F 
nere, daar men in Zeeland, in ’€ midden van Ä ea a 


de Zomer, gebruik van maakt tot Spyze. Hoorne 
Sommigen, die daar Liefhebbers van zyn, ee- STUKe 
tenze met Azyn en Peper , inzonderheid het Wuite 
agterfte deel , dat zagt is, en in maak veel 
overeenkomst heeft met de zogenaamde Drek 

of Herfens van gekookte Kreeften, fchryft 

my de Heer BasTEn. 

Gaarn een Afbeelding willende geeven van Het Dier. 
dit inlandfche Schulpdier , zo heeft my zyn an 
Ed. , op myn verzoek, eenige frisfche Wul= 
ken toegezonden. Inmiddels was reeds de Af- 
beelding, Praar CXXIL Fig. 3, 45 naar een 
fraay geprepareerd Voorwerp, her welk my 
de Heer JurrAANs, voornaam Apotheker 
te Utrecht, gunftig in liqueur hadt toegefchikt, 
vervaardigd. Hier in vertoont zig de rimpeli« 
ge Geftalte van de Hooren, uit welker Ope- 
ning de Voet en Kop voorkomt van het Dier, 
met nog een ander Deel, opwaards uicftee- 


kende. De Voet heeft aan zig, van onderen, 


hangen, het ovaale Dekzeltje , en is zeer fa- 
mengefronfeld van boven, alwaar zig de Kop 
van de Slak , met zyne Hòorntjes en Oogen 
voordoet, hebbende agter zig een Geutswyze 
Punt of Vingertje , en boven zig de kromte 
van een plat Zeisfenvormig Lighaamsdeel , dat 
met een klein Klaauwtje is voorzien. De 
Kleur van, dit geheele Voorwerp i is bleek geel. 

P 3 Ó ag- 

IL, DEEL, XVIe STUK 


VL, 
ÁFDEEL. 
Lil 
Hoor D: 

STUK. 


Wulk. 


230 BESCHRYVING VAN 


agtig „ doch aan het Dier zyn eenige zwarte 
Vv lakes » volgens ’t gene de Afbeeldingen aan- 
wyzen. 

De gedagte frisfche Wulken heb ik, in al- 
le deeze opzigten, nader onderzogt. De Kleur 
van de Hoorens was, met eenige verandering; 
pa dat menze van de uitwendige ruige Korst 
hadt fchoon gemaakt, bruinagtig , en in fom- 
migen zelfs roodagtig geel, Het Dier vere 
toonde zig, wanneer het uitgehaald werdt, 
zuiver Melkwit, zonder Vlakjes of Stippen ; 
doch , die eenige Uuren ín de open Lugt las 
gen, na dat zy uit de Schaal gehaald waren, 
wierden ‚ door bederf , wel haast geel, ja 
Oranjekleurig. Het Dekzeltje was bruinagtig 
graauw, De Voet was in allen eveneens; zo 
ook de Kop, met zyne Hoorntjes en zwarte 
Oogjes , gelyk in de Afbeelding: maar in de 
Slak van ééne der twaalf Wulken, die ik on- 
derzogt , kwam onder den Kop een Vleefch- 
kleurig Deel te voorfchyn, van dikte als een 
Schryfpen en wel een half Duim uitfteekende 5 
waar van ik onder andere Koppen geen het 
minfte fpoor , en zelfs naauwlyks een Ope- 
ning „ tot uitlaating van zulk een Deel, kon 
waarneemen. De Mantel, die het Dier als 
een Scheede omkleedt, in de gedagte Afbeel. 
dingen niet zigtbaar , was in alle de Wulken 
duidelyk , doch het platte bogtige opwaards 
uitfteekende Deel, dat tegen het Lighaam aan 


gekromd en als geklemd was binnen de Hoo- 


ren , 


De KINKHOOREN S, ast 


ren, vond ik flegts in zes van de gedagte, VL 
Waulken. Deszelfs gebruik en de reden van“ DL 
dit verfchil te onderzoeken, laat ik over voor Hoorn- 
de genen, die gelegenheid hebben tot het be-STUE. 
komen en behandelen van levendige Dieren 7% 
van deezen aart. Vermoedelyk zal het laatst- 
gemelde Deel tot de Paaring dienen, en dan 
kon het van gebruik zyn om elkander vast te 
houden, of eenige Kitteling te veroirzaaken 
fchoon zy ook Hermaphrodieten waren. 

Aangaande de Voortteeling van deeze Schulp- Eijeinest, 
dieren zyn wy thans genoegzaam verzekerd. 
Onze zeer geleerde Vrind , de Heer Do&tor . 
BASsSTER, te Zirikzee, heeft voor verfchei- 
de Jaaren reeds bekend gemaakt, dat die zo- 
genaamde Druiftrosfen, welke men aan onze 
Zeeftranden vindt , de Eijernesten zyn der 
Wulken. Zyn Ed. befchryft uitvoerig , hoe 
dezelven uit een menigte van Blaasjes famen= 
‚gefteld zyn; hoe het toegaat met de uitwers 
ping van deeze Nesten, en met het uitkomen 
der Jongen; als hebbende dit naauwkeurig nas 
gegaan (%). Een groot Bijernest van deezen 
aart is ook door den Heer NozEMAN bee 
fchreeven en in Plaat gebragt (+) : hebbende 
zyn Eerw. aangemerkt, dat ‘er, volgens zy- 
ne rekening, over de vierduizend Blaasjes in 

was 


(*) Natuurkundige Uitfpanningen, I, D, bladz, 42e 
(f) Uirgezogte Verhandelingen, 1, Deel. 1757. Pl, VIe p. 4650 
P 4 


Ie DEEL, XVI, STUK. 


232 BESCHRYVING VAN 


VE waren, ieder voor ’t minfte dertig. jonge 
| et Wulkjes bevattende: des men zou mogen den- 
Heorp- ken, dat zulk een Eijernest meer dan honderd 
STUE, duizend Jongen inhieldt. Dit zo zynde , zou 
Wilk. men een verbaazende Voortteeling in deeze 


Schepzels moeten onderítellen. Hy befluit 


vice de grootte van dit Eijernest, dat het bui= 


ten de Wulk, in Zee, merkelyk moet toe* 
neemen; doch de Heer BAsTER heeft zulks 
veel begrypelyker verklaard. 
‚… Het Dier, (zegt zyn Ed, ‚) moetende zyn 
‚> Bijers leggen „ begeeft zig op of tegen een 
‚> Steen, en legt eerst twintig, veertig of zes- 
„ tig Blaasjes ; een Dag vier of vyf nader- 
„s hand, een diergelyk getal op of naast de- 


zen; een Dag of vyf daar naa al wederom 


»» andere , tot het alle zyne Kijers uitgelegt 
„s heeft: deze Eijers, zagt en (lymig zynde;, 
„, kieeven op en ‘aan elkander, gelyk de eer= 
„sifte aans den Steen, en zetten zig ook nader- 
5, hand wat uit en worden grooter” (*). 
Groote Onzen Vrind verzogt hebbende om eenige 
Walk, opheldering ten aanzien van het gene door 
zyn Ed. gezegd was van de groote Zee-Wul. 
ken, daar hy het EERDERE nevens dat der ge« 
woone 


(*) De Heer ELL is heeft in zyn Werk over de Korale 
Iynen ‚ dat in ’ jaar 1755 te Londen uitgegeven is , reeds 
de Eiperfchap verklaard van deeze Eijernesten , dic hy Zee 
Vafche Ballen noemt, om dat de Zeelieden ’er als Zeepbal« 


len gebruik van maaken, tot het wasfchen hunner Handen. 
‚Zie p. 84e 


A 


DE KiNKHoOOoORENS 233 


woone Strand-Wulken , ook van afgebeeld 

hade , zendt my de Schaal van een groote. sor. 
Deeze is volkomen met die van LIisTER,Hoorp- 
welke Linneus niet aangehaald heeft „over “TUR. 
eenkomfttig , uitgenomen , dat die van Lrs- 7 
TER, Op gedagte Plaat, even als ik van veele 
Plaaten in Seres en RuMPHIus aangemerkc 
heb, zekerlyk door toedoen van den Plaat- 
{nyder , links zyn verbeeld, Zy ftrookt ook 

met die Afbeelding van BoNANNI, welke 

hier mede aangehaald is , zo veel de Opper- 
vlakte aangaat, welke geene gegolfde Rime 

pels heeft, gelyk de andere, en flegts als met 

fyne radlee, nevens elkander langs de 
Gieren loopende, is overtoogen. Deeze groo- 

te of Zee-Wulk is door LINNZUs, gelyk 

wy zien zullen, in het volgende Geflagt en wel 
onder de Spillen, geplaatst. 

_ Onder de drooge Waulken komen ’er voor 

die. geheel blaauw zyn, Men vindt zodanigen 

aan onze Stranden ‚ inzonderheid aan die van 

t Eiland Ameland; naar ’t gene in de Hoog- 
duitfche befchryving van ’t Werk van Knorr, 
alwaar zulk eene op Plaat IK IE Vier. 

de Deel, vertoond is, gezegd wordt. Gedag- 

te Eierche Wulkhoorens, niet regt gezuiverd, 
eenige Dagen in Water hebbende laaten leg- 
gen, waren die ook ten deele blaauw gewot- 

den. Den Heer Doktor BasTrr derhalve 

hier over raadpleegende, fchryft zyn Ed. 


Ps | my 
Te DEEL XVI: STIKo 


234 BESCHRYUVING VAN 


VL my in deeze Maand Augustus, des jaars 1771: 
AsDerr. Ik heb nooit kleine levendige Wulken ge- 
Hoorp- »> Zien, dan graauwagtig of vuilwit van Kleur, 
STUK. „ Zyn zy blaauw of geel geworden, zo is 

2» Zulks by toeval van bederf, verrotting enz. 
> gebeurd,” 


cceerxevte (476) Kinkhooren, die de Schaal langwerpig 


Bue 15 LA . 
eng Eyrond „ overdwars geftreept en in de 
rom, KE langte rimpelig heeft, met de Opening 
vEroo hal 5 : 

de. getand. 


Die zou de Kinkhooren zyn, daar de Ouden 
de Purperverw uit haalden, volgens Coru m- 
NA. A DANSON verzekert, dat de gene, die 
hy aan de Kust van Senegal vondt, Covet gee 
naamd , volmaakt met die der Middellandfche 
Zee overeenkomftig waren. Deeze laacfte 
noemt BoNANNI een Turbo, die met Golfs- 
wyze Gieren verlangd en ruuw is door dwarfe 
Kartelingen , zo dat dezelve met een gefron- 
zeld Lywaat fchynt bekleed te zyn: zynde 
meest veelkleurig, fomtyds wit of Elpebeenag- 
tig , fomtyds zwartagtig of uit den groenen 
ziende. Volgens ApaANsoN valt deeze Kinke 

hoo- 


{476} Buctinum Testà ovato-oblongâ transverlim ftriatâ, 
longitudinaliter rugofà, Aperturâ dentatà, Syse, Nat. XII, 
GUAL TH, Zest, Te 44 f. C\, D, E‚ BONANN, Aecr, 
II. f. 62e LISTe Conche T. 96e fo 21, PET. Gaz. T. 640 
fe 8. & T, 75e Ff. 4e Mem, Acad, Paris. 1710. p. 463. T. Tos 
{ 13,8 1711. p. 199. Te 6. f, Je ADANS, Seneg, Ie T, 8e 
f‚ 9 KNORR Werzan, II, D. Dl, 27e f, 3 2 


DE KiNKHOOREN 8 235 


hooren, die men wel de Geroofterde mag noe. VL _ 
men , omtrent een Duim lang en een half Duim id 
breed. Zyne Afbeelding maakt dezelve zeer Hoorne 
fpies getopt , en verfchilt ten dien opzigte aan. “TUEe 
merkelyk met de Geftalte , zo als zy door 
REAUMUR is vertoond. Van de Kaap der 

Goede Hope komen zekere Hoorentjes , die 

naar de laatften zeer gelyken, alzo zy met dik 
Netwerk bevlogten zyn, en veelal bleek Vleefche 
kleurig; doch ik weet niet of deeze een Pure 
per-Slakje bevatten, en 't verfchil van de eerst= 
gemelden, met die aan de Kust van Vrankryk , 

waar van wy bevoorens Ípraken *, fchynt niet * zie 
groot te zyn. Linneus geeft ’er flegts dePitder 21% 
grootte aan vaneen Hazelnoot, en zegt, dat, 
volgens K anreRr, het daar in woonende Dier 


een Triton zy. 


(477) Kinkhooren , die de Schaal langwerpig ceeerxsvins 
: 5 Buecin 
Eyrond en glanzig , in de langte Beede 
bandeerd met ruuwe Streepen , en de Slanzige. 
Lip van binnen eenigermaate getand 


heeft. 


Deeze , ook uit de Middellandfche Zee af= 
komftig, verwisfelt zeer in Kleur en Banden , 
zynde dikwils omringd met een zwarten Gor- 

| dels 


(477) Buccinum Testâ ovato-oblongâ , nitidà „ fasciatâ lone 
gitudinaliter ffriago-rugofÂ , Labro intus fubdentato, Syst, Nat, 
Kil. GUALTH, Zest, Te 52e f. G, KNORR Verzam, Ve 
Di Bl, "on fe 92 

L DEEL, XVI, STUK, 


236 BESCHRYVING VAN 


VL del; en de Lip aan de Spil is in ’t minfte niek 
AFDEEL. 


Li, emgeplooid. 
Hoorp- 
STUK. (478) Kinkhooren , die de Schaal. langwerpig 
eeeeLxxvut Eyrond heeft en glanzis , met bruin ge- 
Buccinun ) 8 sl 5 
pies garen, | flreept, effen, de Opening met ééne Lip 
Gladde, en ongetand, 


Uit de Middellandfche Zee was insgelyks 
deeze , die naar de voorgaande zeer geleek, 
doch bleeker was en flaauw gevlakt met donke- 
rer Streepen. Zy verfchilde daar van, door de 
Opening geenszins getand en de Spil zonder 
Lip tehebben. Ook waren de Gieren geenszins 
geplooid, 


VIL Die Pieramidaal zyn, glad en effen, 
Elsvormig, genaamd 


DNG Ne BN 


Rumrurus begrypt de volgende onder den 
naam van Strombî, dat is, zegt hy, Naalden 
of Pennen. De naam van Naalden zou eigener 
zyn, om dat zy altemaal, compleet zynde; 
een fpicfe Punt hebben ; doch de naam van 
PENNEN is in algemeen gebruik. Om dat 
de meesten als een Schroef gedraaid zyn, noe 
men de Franfchen haar is, dat is Schroeven. 

(479) 

(473) Buccinum Testâ ovato-oblongf nitidà fusco-ftriatà lege 


Vi, Aperturâ edentulà unilabia:á, Syst, Nat, XII, GUAL T He 
SOS Te 52e fe Be 


DE KINKHOORENS 227 


7 edad VI. 
€479) Kinkhooren „ die de Schaal getoorend er 
en eenigermaate Spilagtig heeft, mel Li, 
de Gieren effen; onverdeeld en niet in- Hoörp- 


STUK, 
gefneeden, 
CCCCLXXIX, 


_ Buccinum 


Deeze merkt die Autheur aan als de groot- ga 
Îte in het Geflage der Pennen. Zo hy de Lig- Maripriem. 
haamelyke grootte en dikte gemeend heeft, 
kan het waar zyn; doch men vinde ander flag 
van Pennen „ van weinig minder of zelfs meet 
langte, en de Trommelfchroeven vallen maog- 

Ivk wel zo groot en zwaar. Hy zegt dat dé 
Marlpriemen, die hy ook Elzen noemt, op ’t 
mêefte een Hand lang zyn. Zo hy een Hand 
overlangs meent, dan zou het bykomen; doch 
een dwarfe Hand of Handbreed overtreffen 
zy zeer veel. Zy hebben , aan ’ Mond-end, 
eene aanzienlyke dikte en zwaarte. De Gronde 
kleur is als Yvoor ‚en ieder Winding heeft 
tweederley flag van Plekken, die in ’t ronde 
om de Hooren loopen; grootere en kleinere , 
beiden op ryën geplaatst , gelyk BoNANNI 
te regt aanmerkt, die ‘er byvoegt „ dat de 
Franfchen deeze Hooren de Verrekyker noe- 

mene 


(479) Buccinum Test Turrità fubfufiformi, Anfraétibus lee 
vibus indivifis integerrimis. M, Le U, 613, N. 269, BONA NNe 
Recr. II, f. 317. Strombus, RUMPHe ar. T, 30. f, AC 
GUALTH,. Zest. Te 56e f, TI, ARGENV, Conch, Ts 14, 
(ri) £, A, SEB, Kab. Ille T. 56, £e6, KNORR Perzam, 
IDE PL, 2386, 253, 


E. DEF XVIe STUKe 


63% BRrSCHRYVING VAN 


VL. mene Gedagte Plekken zyn in eenige Marl- 
Tij priemen zwartagtig blaauwsbruin, in anderen 


Hoorp= toodagtig;s doch veeltyds legt ’er als een wit= 


€TUKe. 


agtig Vlies over heen. „, Het Dier (zegt 
> RuMPrIus) is wit , zeer hard en taay van 
2 Vleefch, onbekwaam tot eeten ; het fluit 
„, zynen Mond met een dun klein Dekzeltje 
» ’t gene het Dier echter kwaalyk bedekt: in 
> zyn Vleefch zit een Venynig Beentje , 
> welks Steek voor doodelyk gehouden wordt3 
s gelyk het ook groote Pyn verwekt , als 
>, men zig aan den fcherpen Mond der Schaal, 
„> Of aan derzelver Punt, bezeert.” 


eceerxxx. (430) Kinkhooren, die de Schaal getoorends 


Buccinum 
Subulatum, 


Tygerpen, 


Elsvormig , effen „ onverdeeld en nies 
ingefneeden heeft. 


Deeze zou, met meer regt, den naam van 
Els voeren mogen 5 dewyl zy veel dunner is 
en zig dus ook veel puntiger vertoont. Wy 
noemenze, echter , Tygerpen, wegens de Vlak- 
ken waar mede zy getygerd is. Men vindt 
roode en zwarte Tygerpennen , en de Wit 
Geplekte Pen, die gemeenlyk uit den rooden 
ziet, of zelfs geheel rood valt, by RuMmeuius 

de 


(430) Buccinum Testâ Turritâ Subulatâ levi indivifâ inte- 
serrimâ. Syst, Nat, Xl. BONANNe Recr. UI, T, 118, 
RumrPH, Rar, T. 30, f, B, De ARGENV, Conche T, 143 
(11) f, Xe SEB, Kab. ll, Te 56, fe II) 16, KNORR Vére 
zam, Ie, De Pl, 23. fe 4e 


DE KiNnKHoOORENS, 239 


de Vierde, hoort zekerlyk hier meer thuis, VL 
dan by de voorgaande Soort, alwaar zy door A 
den Ridder was geplaatst. De Tygerpennen Hoorps 
vallen ook wel een half Voetlang. Zy komen STUK. 


insgelyks uit Oostindie. 


(481) Kinkhooren; die de Schaal getoorend , secersasr. 
en de Gieren în tweeën gefneeden, aan Crensla- 
den Rand gekarteld heeft. ore 

de Pens 

Deeze noemt men de Gekartelde Pen , om 

dat zy aan den rand der Gieren een foort van 
Stompe Tandjes heeft. Men vindtze ook by 
RumrPnrius, onder den naam van Gekartel« 
de Naalde , zynde lichtbruin van Kleur, en 
langs de Gieren met dunne Streepen verfierd, 
LiNNAUs, niettemin, ftelt de woonplaats 


in de Afrikaanfche Zee. 


(482) Kinkhooren , die de Schaal getoorend Ede, 
UCE UN KID 


heeft , de Gieren in tweeën verdeeld, Hetfiesm. 

Ar Ingeknee. 
met den bovenjten Rand famengedrukt oa ven. 
verdund, 


Dee- 


(481) Buccinum Testâ Turritâ , An fraétibus bifidis , Margine 
ctenatis. Syst, Nate XII, M,‚, L, U. 613, N. 270. GUALTH, 
Zeste Te, 57, fe Le ARGENV, Conche Te 14e (1)É,Yo SE Be 
Kabe Ill, T, 56. f. 35, KNORR Verzam, Ie De Pl, 3. fe 7e 

(482) Buccinum Testà Turritâ , Anfratibus bifidis » Margine 
faperiore compresfo=attenuato, Syst, Nat, XII, GUAL TH, 


Test, T. 56, f, C‚ SER. Kab, 1lle Te 56e fe 2Ie KNORR 
Verzam, Te, De Pl, 23 f, Sa 


L DEEL, XVI, STUK; 


240 BESCHRYVING VAN 


‚VL ‚  Deeze verfchilt van de gene, die Omwon- 
On den Pen by RumPrus geryteld wordt, door- 
Hoorp- dien de Rand der Gieren zig als Jngekneepen 
STUE. vertoont. LiNN&us geeft ’er de zelfde wWoon- 


plaats aân. 


ccecrzsxmt (433) Kinkhooren „ die de Schaal getoorend 


“Buccinum 


Dn en eenigermaate geflreept heeft , mei de 
eet Naad der Gieren dubbeld en gekarteld. 


Dit is een korte dikke Pen, volgens de af. 
beelding van Krein; witagtig van Kleur, 
hebbende als een dubbelen Koord „ tot affchei- 
ding der Gierén. 

eecerzenv (484) Kinkhooren , die de Schaal getoorend 


Buccinum 


Strigilae _ heeft, de Gieren in tweeën verdeeld en 
de fchuins geftreept. 
Pen. _ : 
eecerxxnve _ (485) Kinkhooren , die de Schaal getoorend 
nf aj heeft, de Gieten in tweeën verdeeld en 
ÈUmMe seflreept. 

(486) 


( 433) Buccinum TestÂâ Turritâ fubftriatà ; Suturâ Anfratuum 
duplici crenulatâ, Syst, Net, XII, KLEIN Offrac, T, 7. f,rzre 
(434) Buccinum Testâà Turutâ, Anfra@ibus bifidis oblique 
Ariatis. M‚ L, U. 614, Ne 27 ts Strombus granulatus, Rum er He 
Rar, T. 30e f.lI, BoNANN, Recre Illef, 10, GUALT He 
Test, Te 57. f‚, O, ARGEN V. Conche Te 144 (ri) f‚ Ro 
(485) Buccinum TestÂ Turrità , Anfraêtibus bipartitis fiziaties 
M. Le Us 614, Ne 272, BONANNe Reer, III, f. 110, GUALTH, 
Test, Te 57e fe No KNORR Verzaun, Vlo De Pl, 24e £, 4e 


DE KiNKHOORENS 24t. 


(486) Kinkhooren, die de Schaal getoorend en VL 
effen heeft, de Gieren onverdeeld, mei Ree 
overlangfe Tegelroode Streepen. Hoorp- 

STUK. 


Deeze drie, regt het tegendeel van de voor- ceeeïaxsvi 
gaande, voeren, wegens haare ongemeene dun- REE) 
te en kleinte , den naam van MWaaldepennen,Fiskenies, 
Rumreuius gaat evenwel wat ver, wanneer 
hy ze by Naai-Naalden vergelykt, De laatfte - 
Soort noemt hy de Piekenier, om dat de me- 
nigvuldige overlangfe Streepjes, daar op, een 
menigte van Pieken verbeelden zouden. Van 
de Naalde-Pennen hebben wy nog andere Vers 


__fcheidenheden. 


(487) Kinkhooren , die de Schaal getoorend ceeeisxnt 
heeft, met de Gieren in tweeën verdeeld ;; Baccinum 


midida 


en effen. tim, 
Omwona 


| den Pen. 
Hier worden alle de genên gemeend, die 
men Omwonden Pennen noemt , mids dat zy 
op de Gieren niet gekarteld zyüù. Men heeft 
‘er van veelerley Kleuren, fommigen rood, 
anderen geel of witagtig, met bruine, rosfe 
of 


(436) Buccinum Test Turritâ levi, Anfratibus integris lie 
neis longitudinalibus testaceis, Syst, Nat, Xl, RUMPH, 
Rare. T, 30. f. Ge ARGEN Ve, Couch, T, 14. LZ, KNORR 
Verzam, VI. De Pl, 240 f‚ 5. 

(487) Buccinum Testà Turritâ, Anfra@ibus bifidis levibus, 
Syst. Nat, XII, SEB, Kah. II. T, 56. £UIG 19, 035 24s 
27, KNORR WVerzam, VI. D, Pl, 18, fe 5, Oe 


Fe DEEL. XVI, STUK. 


dye BESCHRYVING VAN 


VL of zwarte Vlakken , naar ’t gene uit de aart: 
iin gehaalde Afbeeldingen van SrBaA blykt. De 
Hoorp- reden der benaaming is, dat zig de Hooren, 
STUK tusfchen de Gieren ; als met een Bandje of 

Lintje omwonden vertoont. De zodanigen, 
zegt RuMePHIius, zyn de gemeenften onder 
de Pennen, „, Sommigen witagtig met Lood. 
> verwige Plekken en Streepen, eenigen wit 
> met zwarte Stipjes langs den kant der Gies 
s ren 5 eenigen ftomp van Top, gelykende 
„> naar een Zwik of Deuvik, en anderen, we- 
s‚ derom, met rosfe en kromme Streepen, als 
> Of 'er verward Garen op lag.” 


ECcELLEKVIT (488) Kinkhooten 9 die de Schaal getoorend 


Buecinun Ae ler N 
A: heeft ; met de Gieren eenigermaate Hoe- 
Ge kig en drie gedoornde Streepen. 

e FENe 


Deeze , zo wel als de voorgaande Soort, 
volgens LiNNgus, uit Afrika afkomftig, heeft 
de Schaal zwart, bultig aan de Mond-ope- 
ning, en de Gieren dikwils van onderen wit. 


EL We 


AO 
De 
LIIL HOOFD. 


(433) Buccinum TestÂ ‘TurritÂ , Anfra&ibus fubangulatis, 
Striis tribus muricatise Syste Nat, XII, GUALTHe Test, Te 
57e fe De 


hij VLEUCELHOORENS 243 


 essssssssSsssssn wk. 


Ben HOOEDSTUK. 


Befchryving van t Geflagt der VrLruGEr- 


LI, 
Hoorp. 
STUKe 


HOORENS, waar onder de Krabben en derge= 


Iyken, en de eigentbyke Vlerkhoorens, als ook 
de Gevleugelde Pennen , gelyk de Basterd-Zee- 
tonnen, enz. begreepen zjn. 


’ \ \ Joord Strombus , dat van verfcheide 


hedendaagfchen op de Pennen , in ’ 
byzonder, is toegepast , wordt hier door Lin- 
NEUS gebruikt tot een Geflagtnaam voor de 
VLEUGELHOORENS. Het heeft, by de 
Ouden, zo het fchynt, geen bepaalde beteke. 
nis gehad , dan dat het gebruikt werdt voor 


‘Hoorens, die in een gedraaiden Top uitlie- 


pen, gelyk de meeften doen. Welk een Schulp- 
dier PriNtus ’er door begreepen heeft, is 
duifter. Men kon het derhalve onverfchillig 
neemen voor eenig flag van Hootens , doch 
het luidt wat vreemd voor deeze, die anders 
den tytel van dlate voeren. 


Naame 


De Kenmerken , aan dit Geflagt gegeven , Kenmer- 


zyn: dat hetzelve de Schaal eenkleppig, fpi- 
raal gedraaid, op zyde verbreed heeft, en de 
Opening doorgaans met eene uitgebreide Lip, 
uidloopende in een Kanaal aan de flinkerzyde, 
Dus bevindt zig in dezelven het Sleufje of 

Qe. Gaate 


Is DEEL. XVI. STUK, 


KE Na 


Vv]. 
AFDEEL. 

LEL, 
Hoorp- 
STUKs 


Soorten. 


244 BESCHRYVING vAN 


Gaatje aan de andere. zyde van den Mond, 
dan in de Kinkhoorens. 

Dit Geflagt is lang zo/ groot niet als het 
voorgaande. Men vindt ’er negen en-twintig 
Soorten in, die in vier Afdeelingen , waar van 
de laatfte wederom eenige Pennen bevat, zyn 
onderfcheiden,. 


Ì. Gevingerde, wier Lip in lange {malle 
Strooken uitloopt. 


eceeL sex (489) Vleugelhooren , die de Schaal gelo0- 


Strombus 
Fufus. 
Starrepen. 


rend, effen, mét.eene Elsvormige Staart, 
en de Lip getand heeft. 


Hier worden de Starrepennen bedoeld, wiet 
Geflagt moeielyk te bepaalen is, zegt de Rid- 
der: want door haare gladde of effene Schaal 
zyuú zy volftrekt afgefneeden van de Stekelhoo- 
rens, en de regte Staart doetze van deeze ook 
een weinig afwyken, daar zy door de Getande 
Lip, echter, mede overeenkomftig zyn. Men 
vindt ’er tweederley , gelyk uit de aangehaalde 
Afbeeldingen van SEBA blykt; naamelyk die 
dunner zyn met eene lange, en die dikker zyn 
met eene kortere Staart, De laatften , waar 


van 


(489) Strombus Testâ Turritâ levi, Caudâ füabulatâ , Labro 
dentato. Syst. Nat, XII. Gen. 324, Murex Fufus, M, Le Ue 
638, N. 316, BONANN, Recre II, fs I21, Fufum, A Re 
GEN V. Conch, T. 13. Cio) f, D, KLEIN Offrac. T, 4e É, 
ISEB, Kab, NWT, 56,16, E ‚ 2, 3e KNORR Verzanie 
Ve D, Pleo 6, 7 


and 
hs 


DE VLEUGELHOORENS, 245 


van ik eene in ’ Werk van KNorr heb ge, VIe 
bragt, zyn de ongemeenften : : Zy vallen vry | LI 
groot en zwaar , met eene dikke Schaal, bruin Honig 
geel van Kleur. In ’t kruipen fteekt die Schulp-STUK. 
dier de zogenaamde Staart van de Hooren voor 

uit, en fleept den Top agter zig, gelyk ge- 

meen is aan alle Hoorens. De afkomst is uit 
Amerika. 


(49o) Vleugelhooren, die de Lip der Schaal GCCGRG. 
met vier regie Pingeren gepalmd en de ad 
Mond-opening effen heeft. | en 

Van fommigen worden deeze, die nooit groot 

vallen , Scorpiventjes , van anderen Duivelsklaauw- 
tjes geheten. Men kanze ook Pyfvingertjes 
noemen , om dat zy, met den Top, doorgaans 
vyf uitfteekende Punten maaken: doch, om al- 
le verwarring te ontgaan , met de volgende 
Soorten, noem ik dezelven Vogelpootjes. Bo- 
NANNI merkt aan, dat menze aan de Oevers 
van Europa, in de Middellandíche Zee, vindt. 
Hy hadt ’er , die wat dunner van Schaal waren; 
de Lip naar de Vlerk van een Vledermuis gely- 


kens 


(ago) Strombus Testa Labro tetradactylo, palmato, Digitis 
angulato, Fauce levi, Be, Suec, or64. M.L. U Ói5, Ne 
273, ROND, Zest, 92. f. 2. BONANNe Zeer IL f, 
85, 37, List. Conch, T- zi f, mine GUALTHe, Zest. 
Te 53e fe B, C, Ae ARGENV. Conch, T 17e (14) f. Me 
SEB, Kab, Ull, T, 62, f. 17, GENANNe Adr, IK Tere 
fe 58060, KNORR Perzam, MI. De Bl, 70 fo 4e 

vak 


LL DEEL, XVIe STUK, 


246  BESCHRYVING HEN 


VI. kende, van de Kust van Portugal, by Lisfa 
ht bon, bekomen. Zy onthouden zig ‚ volgens 
Hoorp: LINNAUus, ook in de Zee van Noorwegen en 
stTuxK. in de Westindiën. 


cceexer. (491) Vleugelhooren, die de Lip der Schaal 


Stromb 
Eden: met zes kronume Vingeren en de Staart 
Mantshaane Haakswyze omgekromd heeft. 


Dat hier de Bootshaak of Duivelsklaauw be- 
doeld worde, is uit de Kenmerken blykbaar , 
niettegenftaande men, verkeerdelyk, ook de 
Witte Krab van Guar rnrerr aangehaald 
vindt. Dezelve, immers, heeft de Vingers, 
en vooral de Staart, zodanig niet, dat men die 
krom mag noemen. Daar is ook een misflag , in 
de aanhaalingen van BoNANNr en van SEBA, 
hier door my verbeterd. | 

Van deeze maakt Rumerrus de eerfte Soort 
van zyne Vleugelhoorens , die hy aanmerkt naar 
de Kinkhooren te gelyken door haaren Top; 
en naar de Tooten of Voluuten door haar Lig- 
haam, dat langwerpig is, met een langen fmal- 
len Mond. Tot een byzonder Kenmerk van 
dit Geflagt ftrekt, volgens hem, dat het Dier 

der 


(aor) Strombus Tester Labro hexadaylos Digitis curvis , 
Candâ recurvatâ. M. L, U, Órse Ne274. BELLON, A7. 4224 
BARREL. Rar, 1327, f, E, BONAN Ne Recr, Ille É. 314, 
sis, Harpago. RUMPH, Rar. T,35ef, A, B, SEB, Kab, 
NI, Te 82, f, Is 2, GUALTH, Test, T. 35, f.A, B & Te 
36. f. B. KNORR PVerzam. I, De Pl, 27, fe Is Ie De, Pie 
GE PA 


DE VLEUGELHOORENS. 247 


der Vleugelhoorens een lang Beentje draagt, , Vh _ 
van Kleur en zelfftandigheid naar de Onyx ma- at 
rina, die men dikwils Blatta Byzantina noemt, Hoorp- 
en welke in de Indiën tot Reukwerken gebezigd STUK. 
wordt „, gelykende ; aan de buitenzyde met 
fcherpe Tandjes als een Zaag. Dit Beentje is 
van onderen fpits, en van boven zit het vast 
aan een hard Vleefch, en gelykt dus naar een 
Handje, waar mede het Dier niet alleen zynen 
Gang vervordert , van plaats tot plaats zig 
voortpalmende , maar ook hetzelve als een 
Zwaard gebruikt, om daar mede te {chermen, 
en al het gene hem tegen is weg te ftooten. 

Men kan begrypen, dat deeze werking van 
groot geweld moet zyn in de Bootshaaken , 
die ongemeen groot vallen. Hy rekentze voor 
de grootíten. onder de Vleugelhoorens; zynde 
een Hand of een Span lang , wanneer men de 
Takken mede rekent. Ik heb ’er één, die ik 
op ver naa niet kan befpannen; als hebbende 
dezelve, van het end der kromme Staart tot 
aan het end der bovenfte Punt, de langte van 
een Rynlandfchen Vaer, Het Lighaam is vyf 
Duimen lang en heeft dus een aanzienlyke 
Mond-Opening , zeer fchoon Vleefchkleurig 
rood. Niettegenftaande zulks fchiet dezelve, 
wat het Lighaam aangaat, nog te kort, wan- 
neer men haar by fommige andere Vleugel. , 
Vlerk- of Liphoorens vergelykt. De Takken 
zyn hol, tot inneeming van de byhangzels, 
Q4 die 


_ Je DEELe XVIe STUKe 


VL 
AEDEEL. 

Lul. 
Hoorp- 
&TUKe 


048 BESCHRYVING VAN 

die ‘er aan de Lap zyn van het Dier, welke 
men in de Mond ziet; zynde week, dun, uit 
den groenen en witten gefchakeerd. Op Ban- 
da, en in de Zuidoofter-Eilanden , zegt hy; 
wordt het Diertor de Kost gezogr: men braadt 


_hetzelve in de omgekeerde Hoorn op Kolen, 


Wyfje. 


“* Bl 88 


EN {Gps 


en de Schaal wordt vervolgens, om het daar 
uit te krygen, in ftukken geflagen. 

Behalve de lang Getakte , die men Manne- 
tjes noemt, zyn ‘er ook weinig Getakte of 
Wijfjes Bootshaaken , zogenaamd. Het zal 
daar mede, gelyk wy hier voor * ten opzigt 
van de Porfeleinhoorens gezien hebben, gele- 
gen zyn : dat men zulks, naamelyk, flegts 
voor een benaaming en niet voor een wee- 
zentlyk verfchil van Sexe moet aanzien. Het 
Wyfje is dunner van Schaal, en inzonderheid 
van Lip, hebbende maar eenige korte Pun- 
ten 3 doch, wat het Lighaam bélangt, kome 
hetzelve met de Mannetjes overeen. | 

Men heeft ook zogenaamde Stompen, die in 
‘t geheel zonder Takken en byna zonder Lip 
zyn; hebbende maar een dunnen, Zaagswyzen 
en als afgebrokenen Rand aan den Mond. Der- 
zelver Lighaam loopt fpitfer toe, en ’t Hoofd 
is vry breed. Zy zyn anders, op de zelfde 
manier ‚ met bruine Vlakjes en Stippen ver- 
fierd , als de gewoone Getakte Bootshaaken , 
in welken , wanneer zy oud worden, de hol- 
ligheid der Takken byna verdwynt ,-zo die 
zelfde Autheur aantekent. De fraaiften van 
dee- 


Ds 


pr VLEUGELHOORENS. 249 


‘deeze Soort , zegt hy, worden in de Banda- VL 


{che Eilanden gevonden. Lt 


OOFD» 


(492) Vleugelhooren , die de Lip der chan STUKe 

met zeven Knobbelige Vingeren heeft, cccexeiï, 

saar van de agterfle de ele is. Ea 

Podagra= 

Gelyk de voorgaande in grootte, zo munt Si 
deeze Soort in kleinte wit; dermaate, dat 
Rumreurtus haar voorftelt als de kleinfte van 
hee Geflag: der Vleugelhoorens. Hy noemt- 
ze Cornuta nodofa, in ’t Nederduicfch Podagra 
of de Scorpioen, wegens haare lange kromme 
Staart. Aan de Knobbelige Takken en Rug 
> zyn deeze kenbaar , en worden dus genaamd, 
offchoon zy de Staart zeer kort hebben, ge- 
lyk uit die van GuALTHIERI blyke. Haar 
Mond is van binnen paarfchagtig bruin, met 
verheven witte Ribben ter wederzyden , die 
de Lippen zeer oneffen maaken, waar van men 
iets weinigs in de Bootshaaken en niets in de 
Krabben befpeurt. Voorts hebben zy den 
Rand van de Lip Oranjekleurig, en zodanig is 
de geheele Mond-opening gekleurd in zekere 
Vlieugelhoorens van byna de zelfde grootte en 


Ges 


(492) Strombus Teste Labro heptada&tylo, Digitis nodafis, 
postico longisfimo, M. Le U, 61ó, Ne 275, Cornuta nodofa, 
RumePH, Rar. FT, 36. f.K. GUALTHe Test. Te 36. É, C, 
Scorpio, ARGEN V. Conch, T. 17, (14) 6 B. BONAN Ne 
Reere II, f, 113. KNORR Verzam, U, D, Pl, 3, É, 33 
VDE BIA, fa 3e 

O3 


1, DEEL. XVI, STUK, hee 


250 BESCHRYVING VAR 


VL. Geftalte, doch die de Vingeren geheel zonder 
MEDAEL. Knobbels hebben, de Staart en voorfte Vin- 
Mors. ger zeer krom en lang; zo dat de af{tand der 
STUKe Punten wel vyf Duimen, en de langte van ’t 

Lyf niet meer dan twee Duimen is. Deeze 
mogen tot onderfcheiding de Scorpioen genoemd 
werden, terwyl die anderen den naam behou- 
den van Podagra- Kreeft. Zy Zyn inderdaad 
wat Kreeftagtig, en hebben de Takken, wier 
getal zeven is, naar evenredigheid langer dan 


de voorgaande Soort, 


(493) Vleugelhooren , die de Lip der Schaal 


CCCERCT Te , 
ders met zeven byna regie Vingeren , en de 
LAMS 

Krab, Keel zonder oneffenheden heeft. 


Zeer overeenkom{tig zyn deeze Kenmerken , 
met die Vleugelhoorens, welke men in ’ Net 
derduitfch Krabben , in ’t Franfch Araignées 
of Spinnekoppen tytelt. RumePnius geeft 
‘er , zo wel als de voorgaande en volgende 
Soort „ den naam aan van Coruuta , om dat 
Zy, als ’c ware, gehoornd zyn. In getal van 
uitfteekende Vingeren of Takken komen zy 

met 


(493) Strombus Teste Labro heptada@ylo, Digitis reCtius« 
culis, Fauce levi, M‚'L, U, 617, N. 276, Aporrhais, ROND. 
Test, 79, fe ZI, BARREL: Aar, 1326, fe 7, Cornüta, 
RUuMPH, Rar. T. 35, 36, f. E‚,F‚,G, He GUALTH, 
Test. T. 55, fe C‚ T, 36, f, A, Lambis, ARGEN V, Conche 
Te 17, (14) f E‚ REGEN Fe. Couch. 16. Te4ef, 45, KNORR 
Verzam, IE. D. Pl, 28, fo 1: EIL, D, PL, 7e fo Ke 


zat 


pr VLEUGELHOORENS. 251 


_met de Podagra-Kreeften en Scorpioenen over- VL 
een. Op de Rug hebben zy twee of drie rn 
{malle Knobbels, en zyn bovendien overdwars Hoorp. 
geribd. Men vindt ’'er Wyfjes en StompensTU& _ 
of Stompjes van, even als van de Bootshaa- 

ken. Van eenigen is de Kleur witagtig , met 

rosfe, bruine en zwartagtige Plekken; dat de 
kleinften en fraaiften zyn. Men noemtze Bonte 
Krabben, In anderen is de Kleur van buiten 

geel en deeze vallen grooter, wordende door 
afhaaling gemaakt tot Witte Krabben. Deeze 

vallen wel zo groot van Lyf als de Bootshaa-= 

ken, dik en plomp van Schaal, doch zyn zeer 

kort getakt en veel zeldzaamer. 

Het Dier der Krabben verdeelt zig in Lap- 

pen, om de gedagte Pooten te vullen, maar 

by de Snuit fteekt het een lang Vingertje uit, 

dat rond en ftyf is, met een Kloofje in ’t 
Voorhoofd , zynde de Mond van 't Dier, en 

hier agter {taan twee Hoorentjes met ronde 

harde Oogen, gelyk de Krabben hebben. Zy 
worden mede} tot de Kost gezogt en zyn op 

alle Stranden, in Oostindie, gemeen. 


(494) Vleugelhooren, die de Lip der Schaal scecrerve 


mbus 
met Milpedia. 
Duiz end. 


| 5 beene 
(494) Strombus Teste Labro decada@tylo, Digitis inflexis , 


Fauce fubftriatâ, Dorfo gibbere compresfo, M, Le U, 618, N, 
277, BONAN Ne Aecr, III, f, zi. LIST, Conch, T, 868, 
£. 23. & 369, f, 24, Cornuta millepeda, RUMPH, Rar. Te 
56. £ 1. Millepeda, ARGENVe, Conch, Te 18e (15) f Be 

1: DEEL, XVI, STUK, he 


VL 
AFDEELe 
7 EI. 
HOOFD. 


STUKe 


252 DESCHRYVING:VWAN 


met tien geboogen Wingeren, de Keel 


eenigermaate geftreept heeft, en de Rug 
met een famengedrukte Bult. 


De Duizendbeen » Cornuta millepeda , zegt 
RuMmePHiUs, is platter dan de Krabben, op 
de Rug vaal en digt gefpikkeld , met rosfe 


“Streepen. De Lip verdeelt zig in tien en 


en fomtyds in elf korte Takken, die allen naar 
agteren , dat is naar ’t Top-end, gekromd zyn; 
dewyl het Top-end, wanneer het Schulpdier 
voortgaat, in deeze zo wel als in alle andere 
Hoorens , agter naa fleept. Dus was deeze 
kromming der Takken noodig , om het Dier 
in zyne voortgang niet te verhinderen, en zy 
kan bedenkelyk dienen, om hetzelve vast 
te houden tegen den Stroom of flag van ’c 
Water. Aan de Snuit en Top zyn de langfte 
Takken : op de Rug heeft het veele Knob- 
beltjes, en de Lippen zyn, van binnen, mooy 
gefchilderd met witte en roode Streepen. Die 


van D'ÁRGENVILLE is een Wyfje , of an» 


volmaakte Duizendbeen. 


IL. Die fmal gevleugeld zyn. 


dan. (495) Vleugelhooren , die de Lip der Schaal 


Strombus 
Lentigino= 


Jus. 


Sproetje. 


van, 


(495) Strombus Teste Labro antice trilobo incrasfato , Dorfo 
Verrucofo coronato , Caudâà obtufâ, M. Le U. 619. Ne 278, 
Turbo Autritus, RONDe Zest. 91e BONANN: Reer, IIe É, 
300, BARREL, Rar. 1326. f£, 4 & 1327, f‚ 5, Lentiginofa, 

RUMPH, 


48 


pre VLEUGCGELHOORENS, 253 


wan vooren dikker en met drie Kwab- VL 
ben, de Rug als met Wratten gekroond kn 
en de Szaart foomp heeft. Be, 
| STUKs 
Deeze Hooren voert haaren naam naar de 


gefchapenheid der uitwendige Oppervlakte , 
welke Ringswyze als met een menigte van 
Sproeten fchynt bezet te zyn. Anderen gee« 
ven ’er ook wel den naam van Kikvorfchen aan, 
-of die men dus noemt verfchillen weinig van de 
Sproetjes. Men heeft ’'er dun en dik gelipte 
onder, doch zy vallen niet groot. Sommigen 
hebben den Mond geel of rood, eenigen; die 
zeer raar zyn, Zwart: men vindt ‘er met gee- 
le en met bruine Plekken; doch de meeften zyn 
witagtig. De Schaal is, zo wel by ’t Top- 
end, als by ’t Mondftuk, ingekeept , en van 
boven met eenige groote Knobbels gekroond. 
LinNaus merkt aan, dat het dekzel van. 
deeze Sproetjes de Blatta Byzantina zoude zyn5 
doch ik vind geen reden , om hem zulks toe te 
{temmen ; aangezien Rumrurius, die het be- 
hoorde te weeten , dat Reukwerk toefchryft 
aan de Krulhoorens. 


(406) Vleugelhooren , die de Schaal heeft eccexevre 
Strombus 
MET Gallus. 


Wyzer 
RuMmPH. Rar, T, 37. {,Q. GUAL TH. Zeste T. 32. f, A, 


ARGENV, Couch, T. 18, f. C, SEB. Kabe III, T, 62, £, 11, 
KNORR Verzame II, D, Pl, 13 fe 2: Pl 26. f, 2, 3, 
(496) Strombus Teste Labro dilatato , antice mucronato 


/ lom» 
IE. DEEL. XVI, STUKs 


os BESCHRYVING VAN 


VL met eene uitgebreide Lip, welke van 
en vooren een zeer lange Spits heeft: de 
aber. Rug gekroond, de Staart regt. 

STUK. 


Aan deeze wordt , wegens haare lang uitftee- . 
kende Punt, de naam van Wyxer gegeven, en 
“ is zeker dat RuMmePnrus de zodanigen be- 
doelt, wanneer hy van Pugiles, Schermers of 
Wyzers fpreekt ; die de Vinger bykans zo lang 
als ’* Lyf hebben; offchoon de Afbeelding van 
de volgende Soort aldaar is aangehaald ; die ei. 
gentlyk maar past op zyne tweede Soort. Men 
vindt ook Wyzers die onvolmaakt zyn, heb- 
bende dien Vinger niet of maar kort, en de zo- 
danigen worden ook wel Vlerk- of Liphoorens 
geheten. 

Dat deeze Schulpdieren Schermers van hem 
genoemd worden, komt daar van daan , dat zy 
het Zwaardje, waar van hier voor op de Boots- 
haaken gefproken is, gebruiken om daar mede 
te fchermen, en, ’t zy men zulks alleenlyk als 
een Natuurlyk gebruik, dat zy ’'er van maaken, 
gelyk gemeld is, aan te merken hebbe: het is 
van die uitwerking, dat , zo menze in een Scho= 
tel legt, die met andere Hoorentjes gevuld is, 
weinigen daar van by haar blyven, wordende 
de meeften door dit fchermen weggeruimd. 


(497) 


longisfmo, Dorfo coronato, Caudà ret, M‚ L, U. 619, Ne 
279. BONANNe Reer, III, fs 309, 310e RUMPH, Rar. 
T.37.f.s, GUAL TH. Test, Te 32. f, M‚, SEB, Kab, IIIe 
Te Oz. fe 1, 2e KNORR Werzarme IVe Do Pl. I2e fe Te 


EE VLEUGELHOORENS 255 


(407) Vleugelhooren, die de Lip der Schaal VI. 
wan vooren gefpitst , de Rug gedoornd Arperi. 


LI, 
heeft , en eene regtopftaande scherpe Hoorp- 
wtaart. STUKe 

ECCCECVI Ie 


Dit is de gedagte tweede Soort van Rum 42% 


Auris 


PHIUS, welke dus van hem tot de Wyzers be- # He 
trokken wordt, daar zy doch aanmerkelyk van haantjes 
verfchilt. Wy noemenze ’t Kemphaantje, dat 
van haar fchermen afkomftig zal zyn. Kleiner 
vallen zy dan de voorgaande Soort en komen 
nader aan de Sproeten of Kikvorfchen , waar 
mede zy wel eens verward worden; alzo de 
Kleur fomtyds veel naar die Dieren zweemt, 
Grappig is ’t, dat LiNNaus ’er den bynaam 
aan geeft van Auris Diane, en zulks op reke- 
ning van D'ARGENVILLE te boek ftelt, die 
alleen gezegd hadt, dat menze noemt Oreille 
d'Ane , ’t welk betekent Ezels- Oor, Heeft 
Diana, de Jagtgodin, dan Ezels-Ooren gehad? 
Ik vind zulks van dezelve nergens aangetekend, 
noch befchreeven. 

Deeze Kemphaantjes, zo wel als de Wyzers 
en Sproeten, vallen in Oostindie, en zyn al- 


daar 


(497) Strombus Teste Labro antice mucronato, Dorfo mu= 
ricato, Caudâ ereétâà acutâ, M, L. U. G2o, N, 280, Pugiles, 
RUMPH. Rar, T, 37. £,R, GUALTH. Test, T. 32. f, He 
Auris Diane, ARGEN Ve Couch. T, 17, (14) f, OQ, KLE IN 
Oftrac, T. 6. f, 106, SEB, Kub. UI, T- 61e f, I= 45 & Ta 
62, f. 13e KNORR Verzam, IIe De Pl, 15e fe 13 2e 


Te DEEL. XVIe STUKe 


LIL 


256 BESCHRYVING vAn 


daar gemeen aan alle Stranden der Ambonfche 
Eilanden, wordende van de Inlanders gege- 


Hoorp- ten} doch zy hebben dit gemeen, dat zy alle 


STUK 


de genen, die ‘er veel van eeten, het Zweet 
doen ftinken als een Bok. 


ceeexevrire (498) Vleugelhooren, die de Schaal met ee- 


Strombus 
Pugilis, 
Vleefch- 
hooren. 


ne voorwaards witfleekende geronde glad- 
de Lip heeft; den Top aan de Gieren 
gedoornd ; de Staart flomp met drie 
Kwabben. 


Die van deeze Soort worden in ’t algemeen 
Vleefchhoorens genoemd , om dat haar Kleur 
meer of min trekt naar die van Vleefch. Ge- 
meenlyk, nogthans, zyn zy hooger rood, geel 
of zelfs Oranjekleur, en van agteren, by den 
Mond , zo bruinrood , dat menze, grappig, 
Gebrande Billen , ja fommigen zelfs Zwart ge- 
brande Billen tytelt. Ik vind geen reden, om 
den naam van Pugiles, of Schermers, op dee- 
ze in ’t byzonder toe te pasfen. De Keel is 
rood ‚ de Schaal Saffraankleurig , zegt Lin- 
Naus. Die heeft wel in eenigen , doch op 
ver naa niet in allen plaats. Zy zyn Goudkleur 

of 


(498) Strombus Teste Labro antice prominente rotundato 


levi, Spirâ {pinofâ, Caudâ trilobâ obtufâ, M.L. Ue 620, Ne ° 


28ïe LIST, Conch, Ts 906, fe 264 BONANNe Reer, uil, Es 
299: GUALTH: Zest. T. 32e f. B, ARGENV. Conche Te 
18, (15) f, A. KLEIN Offrac, Ts 6. f, 108, KNORR Vers 


4 Zig L. D. P}. OA É Es II, D. Ple 16e Ás Ï. 


st T 


DE VLEUGELHOORENS. 257 


of wit van buiten zegt BoNANNr, van bin=-, VL _ 
ÄFDEELs 


nen Sneeuwwit, met Rooze- of Vüurkleur Lul 


fchitterende. De afkomst is uit Westindie. Hoorp- 
STEE 


(499) Vleugelhooren, die de Schaal met ee- cocexerra 
ne witfteekende Lip, de Rug gerand en Sone 


Fe AIV 


efen Staart onverdeeld heeft, Ls, 
f de Staa À | Vlerkhoo= 

f k A Ie ; …__… Téfe 
Hier kunnen gevoeglyk die, welke de Lip 
als een aangehecht Vlierkje hebben , deswe-= 
gen Vlerkhoorens genaamd, thuis gebragt wore 
den. 


(5oo) Vleugelhooren , die de Schaal met een D. 
witfleekende Lip, de Rug effen heeft, virnares. 


ieren Serond en evaal. Loehoen- 
dk 8 ie fche Hoos 
YCile 


Sommigen noemen deeze Lahoenhoorens ‚doch 
dit is zo min eigen als Loelaeneefche 3; want 
RumrPnius meldt uitdrukkelyk , dat menze 
in ’t Neerduitfch „Loehoneefche Hoorentjes 


noemt , in ’t Latyn Luhwane , en daarom is 


het te denken , wanneer hy verder zegt: 
3 men 


(499) Strombus Teste Labro. prominulo, Doro marginato 


jevi, Caudâ integrà. Syst, Nat, XIl, KNORR Verzam, 


MI De Pl, rr. fr, 

(soo) Strombus Teste Labro prominulo, Dorfo levi, Ans 
fratibus rotundatis equalibus, M‚ L, Ue 621, N. 282, Luhuas 
na. RUMP He Rar, Tref. S, ARGEN Ve Conch, Te 1e 


(14) f, Ne SEB, Kab, II. T. Gie fs zo, 21, & T, 62. fa 


31, 32, KNORR Verzame II, D. Ile 13. fe 43 Vo De Plo 
16e fs Be 
R 


1, DEEL, XVI, STUK, 


253 BESCHRZVING VAR 


VI. „, men vindt ze veel op allerhande Strandeù , 
use ‚, doch nergens zo veel als op het Land van 
Hoorp. +, Loekoe , waar van zy den naam draagen”: 
STUK, dat zulks een Drukfeil zal zyn , en dat hee 

moet zyn, het Land van ZLohoe. Ondertus- 
fchen is ’t blykbaar; dat hy, door allerhande 
Stranden , hier flegts die van Oostindie , of 
van de Ambonfche Eilanden, verftaat. Zy 
gelyken veel naar de Tooten, haar Lip is 
zeer klein , en van binnen rood, ’t welkze 
kenbaar maakt en van anderen onderfcheidt. 
Ook hebben zy het algemeene Kenmerk van 
de Vleugelhoorens, te weeten, een ronde Keep 
in de Lip, omtrent de Snuit, Zy vallen niet 
veel meer dan een halven Vinger lang en zyn 
in weinig agting. 


DI. (sor) Vleugelhooren, die de Schaal met een 
Ee . witfteekende Lip, de Rug effen heeft, 
Kanaritje. de Gieren Bultig en ongelijk, 


Deeze Hoorens voeren den naam van Ka- 
naritjes , zegt RuMmPHIius, om dat zy veel 
naar een gefchilde Kanary gelyken. Men be- 
rigt my, dat dit een Oostindifche Vrugt is, als 
een Ockernoot, hebbende een harde Schaal. In 

groot- 


(sor) Strombus Testa Labro prominulo, Dorfo levi, An- 
fraGtibus gibbofis inequalibus. M, TL, U, 62te Ne 283, Cana- 
riume RUMPHe Aar, T. 37, £ V. BONANNe, Recr, IIIe 
f. 150, SEB. Kab, Ill. T, 61. £‚ 53. KNORR Verzam, Ile 
De Pl, 14. fe 35 Ille D, Pl, 130 fo 5e 


\ 


DE VLEUGELHOORENS, 250. 


grootte verfchillen zy weinig van de voor- VL 
gaande Soort; doch zy zyn zo regelmaatig zn 
niec van Geftalte en hebben de onderfte Zy- ooro» 
de placagtig zo LiNNeus aanmerkt , doch ’t srux. 
gene BoNANNI veel beter befchryit 3 wan- 

neer hy zegt: ;, zy zyn in ’t wydfte deel des 

>, Lighaams zodanig gezwollen, dat zy als de 

> Borst van een Duif, die te broeden zit, 

s> vertoonen”, Inderdaad, dit is zeer blyk- 

baar in veele Kanaritjes. Sommigen hebben 

den Mond wit , anderen zwatt , en deeze 
noemt men Zwartmonden. De uitwendige Op- 
pervlakte is in eenigen gebandeerd , in eenigen 
gebloemd of Golfswyze getekend: ja zy zyn, 

in ’t algemeen; fraaijer gekleurd dan de Loe. 
hoenfe Hoorentjes , hoewel flegts met ros- 
agtig of bruin geel op een witten Grond. Men 
vindt ‘er ook , doch zelden, die geheel wit 
Zyn. », Zy zyn mede Schermers, en, als het 

> regte Dier daar uit is, groeit 'er een Kreef= 

ss tje in of Cwman (*), doch daar in van an- 

…> dere Cumans verfchillende , dat hy geen zo 

s» groote Schaar heeft , waar mede hy de 

+, Deur van zyn Huis fluiten kan, gelyk de 

2» Cumans van de Aliekruiken”. 


(5o2) 


(*) Cumae is de Maleitfche naam wan de Soldagrjes of 
Kluizenaars , ook Kreeftflakken genaamd% die in het Der- 
tiende STukK van deeze Natuurlyhe Historie, bladze 361 3 
enz. befchreeven zyn. 


Rae 


Ts DEEL, ZVIe STUK ® 


vL 
AFDEEL. 

LI. 
„Hoorp- 
STUKe 


DI. 
Strombús 
Oniscus. 


Pisteb ed, 


DI. 
sStrombus 
Lucifer. 
Kameel= 
Hooren, 


260 BESEHRYVING vAN 


(5o2) Vleugelhooren, die de Schaal Eyrond- 
agtig met Knobbelige Gordels , de Spits 
Elsvormig en efjen heeft, 


De Schaal is van grootte als een Hazel- 
noot, en heeft drie Knobbelige Gordels, zyn- 
de overlangs ook bezet met Knobbeltjes. De 
Kleur is bleek, met zwarte of bruinagtige 
Vlakken; doch aan de Opening wit, die lang 
en fmal is, met eene gladde Spil: de Top 
ftomp. 


III. Die breed gevleugeld zyn. 


(503) Vleüugelkooren, die de Schaal van voo- 
ren met eene ronde niet ingefneeden Lip, 
het Lyf dubbeld geftreept, de Gieren 
gekield , met de bovenfte Kmobbeltjes 
klein heeft. 


De 


(3o2) Strombus Festà obovatà Cingulis nodofis, Muctone 


fubulato levi, Syst, Nut. XII. An GUALTH, Zèst. T. 22e 
Ll SEB. Kah. Ile Ty 55e fe 23e Age KNORR Verzam, 
IV. D. Pl, 12. f. 4 

(505; Strombus Feste Lahro antice rotundato integra, Vens 
tre dapliciter ftriato, SpirÂ carinacâà, Tuberculis fuperioribus 
minutis, Syst, Nat, Xll, BoNAN Ne Recr, Ille T, 503, 304» 
BARREL. Rare T. 1327. f, 7 RUMPH, Aar, T. 49, fe 
M. ARGEN Vv. Conich, T. (7. (14) fe I, KLEIN Offrac, Te 


4. f.35. SEB, Kab, III, Te Ó2, fe 38, 39e GUALTHe Zeste 


T. 55. f, B. KNORR Werzam, IIIe De Bl, 16, fe 4: Ve Di 
Bl, Je t, ss Pl, 16 fi 4e 


PLAAT CXXIII. 


T CXXII. 


“ 


DE VLEUGELHOORENS. 961 


De Latynfche bynaam; van Morgenftar ont- Boeg 
TDEELe 
iet op deeze maar op een andere | ie 


jeend, past I 
Soort van Hoorens, die lange fcherpe Punten Hoorn- 
hebben, en welke men oudtyds de Bonte Tak-Sfe% 
Hooren noemde *, Deeze plagt de Fran/che 
„Horen geheten te worden , doch hedendaags 
betrekt menze tot de Kameelhoorens, dus we- 
gens de Geknobbelde Gieren genaamd , die ’er 
fomtyds als een bultige Rug aan geeven. Ben 
der aangehaalden van BoNaNNr heet , vol- 
gens VALENTYN , de graauwe Westindifche 
Moor of Mefties. Deeze fchynt een onvol- 
groeide te zyn. Men vindt Franfche Hoorens 
of Kameelhoorens, die byna als een Kaapfe 
Ezel geftreept, die roodagtig gemarmerd, die 
geel geplekt en bruin geftippeld zyn, op een 
witten Grond en meer andere verfcheidenheden. 
LiNnNeus fchynt tusfchen deeze en de vol- 
gende weinig meer onderfcheid te ftellen, dan 
dat zy de Schaal dunner en niet met zulke gro- 
ve Punten gekroond heeft, | 


re 


bla de De 


de 


(508) Vleugelhooren , die. de Schaal met ee1 ne, Div, 


EFO BUS 
ZEEF G? SAS 


Kroo pil NO» 
(so4) Strombus Teste Labro rotundato maximo, Coranata zen, 


Ventre Spirâque Spinis Conicis patentibus, Syst. Nat, Xi, 
BoONANN, Aecr. AU, T. 321, 507: GUALT He Zeste 33e 
f, A. Murex, Marmoreus, ‘RoN, Pisc. 76: COLUMNe 
wAguat, T, bo. f‚ 5. Conchylium, GESN, Aguat. 340, Ma- 
rex Marmoreus, ALDR, Ex/ang, Lus T, Conch. T, 860, fe 17) 
18e & T, 882. f, 4e OLEAR. MZuss T, 32. f. 5. 2 GHALTH. 
Test. 54. f, Me KNORR Merzan Il, D. Bl 29e fe 1; Ille 
D.BEirZe fs Te 
« R 3 


IE. DEELe XVI. STUKe J 


“ 


962 BESCHRYVING v AN 


VL zeer groote ronde Lip , aan ’t Lyf en 
ÁFTGErL 5 
LONT. aan den Top met Kegelvormige gaapen- 
Hoorpe de Punten gekroond heeft. 


STUK, 

In ’t Kabinet van de Koningin van Sweeden 
bevondt zig, det te verwonderen is, noch dee- 
ze noch de voorgaande Soort; des ook de Ken- 
merken meest uit Afbeeldingen fchynen opge- 
maakt te zyn, inzonderheid ten opzigt van 
deeze laatífte, wanneer daar van gezegd wordt, 
dat zy een zeer groote ronde Lip heeft. In de 
aangehaalde is dit niet blykbaar, en die, welke 
fommigen ook Getakte Switzers- Broeken noe= 
men , hebben de Lip gantfch niet groot. Zelfs 
fchynen die, welke men Roozekleurige Vleugela 
hoorens heet , tot deeze Soort betrekkelyk te 
Zyn, hebbende zo wel Knobbels op het Lyf 
als aan de Gieren, ’t gene ik in de eerstgemel- 
den niet waarneem. De Kleur van binnen is 
levendiger en fchoonder Purperrood, naar dat 
‘er het Dier frisfcher is uitgehaald. Ik heb zo- 
danig een Kroonhooren van een Voet lang , met 
tien Verdiepingen of ryën van Knobbeltjes-toc 
aan den Top. In deeze is de Lip niet rond en 
fteekt maar weinig uit, 

Het Dier — AÂDANSsSON merkt aan, dat de Jonge Vleu- 
1 XXL gelhoorens in ’ geheel geen Lip hebben en Tol- 
j rondagtig zyn 3 weshalve zy door de Autheu- 
ren , verkeerdelyk , tot onderfcheide Geflagten 

zyn betrokken. Een dergelyke Hooren fchynt 

die te zyn, waar van de Afbeelding op PLAAT 
CXXIII, 


ET 


DE VLEUGELHOORENS 263 


CXXIII, met het Dier daar in, uit myne Ver- 4 VL 
zameling is gegeven. Dezelve heeft eene fchoo- TT 
ne Appelbloefem-Kleur, doch de Punten zyn Hoorne 
meest wit, en de grootfte, gelyk hierduidelyk STUÉe 
blykt , nog onvolgroeid. Ook heeft dezelve 
de Lip zeer dun. Men zou ze een onvolmaak. 
te Laphooren kunnen noemen. Zy gelykt veel 
naar de Murex Marmoreus van RoNDELETIUS, 
welke voor de Purperhooren der Ouden gehou- 
den wordt. Het Dier, dat dan de Purperflak 
zou zyn, komt grootelyks overeen met de bes 
{chryving, welke ons RuMrPHrus geeft van 
de Slakken, die in de Vleugelhoorens zig ont- 
houden, en in ’t byzonder met het Dier der 
zogenaamde Krabben *, Want, fchoon dee- * zie 
ze Slak zig niet in Lappen verdeelt „om de hol. *i42+7 
ligheden der Takken te vullen, fteekt zy doch 
een lang Vingertje uit, dat van boven gekloofd, 
is, om tot Mond te verftrekken , en daar agter 
{taan twee Hoorentjes mct ronde harde Oogen 
aan ’t end, hebbende ieder, bovendien, een 
foort van Klaauwtje. Van agteren is een der- 
gelyk deel , als in de Wulken, j 

Wel allerduidelykst vertoont zig, in deeze peszalfs 
Afbeelding , het Zwaardje, daar de Vleugel © viande. 
hoorens mede fchermen, van het welke reeds 
verfcheide maalen gefproken is. Wy hebben 
gezien, dat fommige Hoorens zulk een Dek« 
zeltje of Luikje in ’t geheel niet; dat anderen 
hetzelve zeer klein en rond; anderen , wederom, 

RK 4 g100= 


T. DEEL. XVI, STUKe 


VI, 
Arpret. 


LEI, 
Hoorp- 


STUKe 


064 BESCHRYVING WAN 


grooter en ovaal hebben. In deeze is het dun 
en Vliezig of Kraakbeenig; doch in anderen is 
het hard, dik en rond, bi zo groot als de 
Opening, gelyk in de Knobbelhoorens en-der- 
gelyke Rondmonden;, wordende alsdan Maans- 
Oogen of-Venus Navels geheten. Hier, in de 
Vleugelhoorens , is het van middelmaatige dik- 
te, glanzig bruin van Kleur en eenigermaate 
naar de langwerpigheid van de Opening ges 
fchikt , zynde aan ’t ééne End rond; aan ’t ans 
dere fpits. Dit geeft ’er nagenoeg de figuur 
van een Zwaardje aan, en men begrypt, uit de 
plaatzing, gemakkelyk, dae de Slak, door de 
beweeging van haaren Arm, daar mede kan 
Schermen ‚ gélyk Rumremius het uitdrukt, 
Mooglyk gebruiken zy dit Zwaardje ook wel 
om zig voort te haalen: want dat gedeelte , 
de Voet genaamd, %t welk in de Tepelbakken 
en Wulken, op de voorgaande Plaatén afge. 
beeld , zo groot en blykbaâr is , maakt hier 
zeer weinige Vertooning. kid 
Tot meerder opheldering zal ik melden „ 
wat ADpANsoN zegt van het Dekzeltje van 
de Perperhooren te Senegal gevonden, dië hy 
Kalan noemt, en overeenkomftig agt te zyn 
met de gedagte Murex en Conchylium van 
RoNDELETIus en met de Purpura der Ou- 
den. , Het is op het agterfte End van den 
‚> Voet gehecht , en houdt ’er maar aan met 
ss niet meer dan een vierde deel van zyne 
aA sJRBLe, en met cén van zyne Randen , den 
2» Vere 


ved Sn AMA 


DE VLEUGELHOORENS. 265 


‚ verhevenronden naamelyk. Het is Ovaal-. VL 
s agtig, rond aan ’t bovenfte en dikfte, {pits MEUL Á 
»» aan het andere End, drie of viermaal lan- Hoorpe 
‚„ ger dan breed, zwartagtig bruin, glad op STUX 
ss de buitenfte Oppervlakte, en van de flin« 
„, ker haar de regterhand neergaande een wei- 
3 Mig krom. Terwyl de Voet van het Dier 
s, uit de Schaal komt, draait dezelve zig zo= 
5, danig om, dat de Punt van het Dekzeltje, 
> welke zig om laag bevondt , terwyl het 
„, Dier daar in beflooten was, naar om hoog 
de ZIET: ven het ronde End, in tegendeel, naar 
Bam laag.” NEN 
Dit Dekzéeltje werdt van de Ouden Unguis, 
Nagel of Welriekende Nagel geheten, en 
deswegen noemen de Tcaliaanen nog deeze 
Hoorens Ogniella. Het verfchilt van de Ovaa- 
le Dekzels der eigentlyke Purperhoorens , in 
de Apotheeken Blatta Byzantina genaamd , wel 
in figuur, doch komt in gebruik en eigenfchap- 
pen daar mede overeen. ADANSON merkt 
aan, dat de Slak van zyne Kalan een Vogt uits 
geeft, ’t welk tot Verwen zou kunnen dienen : 
gelyk, zegt hy, de meefte Purperhoorens 
doen (*). | | ea 


(sos) Vleugelhooren, die de Schaal. met een „Dv 


rombus 
gr Ooh mes. 
C) Senes, pe 14e Laphooren. 
(so5) Strombus Teste Labro rotundato mâximo , Ventre 
inermi, Spirâ fubnodofâ, M‚ L, U, 622. N. 284» Alara lata, 
RUM PH, Rar, Te 36, Ar SED. Kabe UI, Te 63, f1; 2 
Rs 
le DEEL, XVI, STUK, f 


266 BESCHRYVING vAn 


VI groote ronde Lipheeft, het Lyf ongewa- 
AT pend, den Top eenigermaaie geknobbeld, 
Hoorp- Á 
STUKe De zodanigen noemt men Laphoorens , die 


ook ontzaglyk groot vallen, komende, zo wel 
als de twee voorgaande, uit Westindie. De- 
zelven zyn meer of minder fterk gekroond. 
Men heeft ’er die de Lip zeer dik hebben, 
deswegen Diklippen genaamd. In fommigen, 
wederom, is de Lip als om den Top gefla- 
gen, zo dat de ‘op daar als ingedooken {chynt 
te zyn, en dit is de Oostindifche , welke 
Rumreurus vertoont, zynde deeze nog in 
de meefte agting. | | 


Dv. _ (506) Vleugelhooren , die de Schaal met een 


Re . ld 
pies e geronde korte Lip, het Lnyf effen, den 
Bezaântje, Top wat Knobbelig heeft. 


Als men deeze met de Punt om laag houdt, 
gelykenze wel naareen Bezaantje, zegt Ru Mm- 
PHIUS , en zulks geeft ‘er den naam aan. 
Het Dier heeft, zo wel in deeze als in de 
volgende, ook een Zwaardje , waar mede het 
fchermt. De Kleur ís op de Rug geelagtig, 
van binnen Melkwit. De Gieren zyn bezet 
met Knobbeltjes , die allengs verkleinen tot 

aan 


(506) Strombus Teste Labro rotundato brevi , Ventre levi, 
Spirà fubnodofâ, Me Le U, 622, N. 285, BARKEL: Rare 
1727. fi 2, Epidromis, RUMPH, Rare T, 56, f. M. SEB, 
Kab. III, T. 62. fo 21, KNORR Verzânm, Vl. De Pl, 33, fe Ze 


DE VLEUGELHOORENS. 267 * 


aan den Top. Zy vallen in Oostindie, zo Pd 4 
& 
wel als de twee volgende Soorten. Lie 


Hoorps 
(5o7) Vleugelhooren , die de Schaal Hart- STUKe 
vormig heeft, met eene geronde, korte, Dik 


rombus 
ftompe Lip, en den Top zonder Knob- Canariuns, 
- Duiijee 
beltjes. 


De Hoorentjes van deeze Geftalte worden 
Dwifjes, en fomtyds ook wel Bultjes genoemd. 
Zy zyn korter dan de voorgaande, doorgaans 
maar een Vingerlid lang , en zeer dik van 
Schaal, inzonderheid aan de Lip. Op de Rug 
hebben zy een aanzienlyke Bult, De Kleur 
is bruinder geel, verfierd met Slangwyze roo- 
de Streepjes , die als van den Top naar de 
Punt loopen. De Lip is fomtyds wat Lood- 
kleurig. De Schaal vertoont zig glad en als 
met Ver befmeerd, volgens de aanmerking 
van LINNZEUS, 

(508) Vleugelhooren, die de Schaal gerond en „ek 


kort Vittatus. 

Opgeroid 

(5o7) Strombus Testà fabcordatâ, Labro rotundato brevi Bezaantje, 
retufo, Spirâque levi. M, L, U, 623, N, 287. BONAN Na 
Reer. UL £, 146, PET. Gaz. Te 98ef, 11, RUMPH, Rar, 
T. 36. f..N. GUALTH, Zest, T, 32. f,N, Le ARGEN Ve 
Conche Te 17. (14) if Qs KLEIN Offrac, T, 4e f‚ 73. SE Be 
Kab, UL. Te óz, f, 28; 29, 243 25e KNORR Verzam, Ie 

DuPl, 18. £,-5, 

(508) Strombus Testâà Labro rotundato brevi , Ventre levi 5 
Spire elongate Anfractibus Suturâ elevatâ distinétis, M. L, 


U, 
TE, DEELe XVL, STUK, 


56 AB E'SCHRL Vv ING WAN 


VL kort heeft , het Lyf effen , de Gieren 
ne yan de verlangde Spits onder fcheiden 
Hoorps door een verhevene Naad, 

STUK. | 
Ha Deeze, veel fmaller van Lip zynde en lan- 
ger van Top, voert den naam van het Opge- 
rolde Bezaantje. Men vindt de zodanigen zeld- 
zaam. Zy zyn rosagtig van Kleur. Somtyds 
is de Schaal effen , fomtyds eenigermaate ge- 
plooid; doch alioes langwerpig, 
IX, (509) Vleugelhooren, die de Schaal met eene 
fj gn ronde flompe Lip, het Lyf effen heeft, 
a met vier bleeke Streepswyz’ geftippelde 


Gordels. 


De Latynfche bynaam zegt Gegordelde. Het 
is, volgens RuMmrPHIius, een breede Kanary, 
dus genaamd , om dat zy veel uitgebreider. 
Lip heeft dan de gewoone Kanaritjes, reeds 
befchreeven. Volgens Linus is de Schaal 
eften , roodagtig , hebbende de Rug eeniger- 
maate gekield en omgord met twee Paar wit 

5e 


U, 6:23, N, 237, Epidromis lengior, Ru MPH, Rar, T. 56, 
f, O, ARGEN V. Conch. T. 12. (9) £,F. PET. Gaz, T 95. 
f, 12. SEB, Kabe II, T. 62ef, 18, 19, zo & Te 79 fe Ie 
KNORR Verzan, Ile De Pl, 20, f 2. 

(509) Strombus Testâ Labro rotundato retufo, Ventre levi, 
Cingulis quatuor pallidis linearipunâatis, RUMPH, Aar. 
T, 37. f. Xe GUALTH, Test. T, 33e f, Be ARGENVe 
Conch, Te 13e (IO) fe Ce SE Be A T, Gre f, 1540 Te Gad 
‚ 


Ee 20e 


pf 


geftippelde Streepen: de Gieren zyn gelineept 


— 


DE VEEUGELHOOREN s 269 


met een gekarteld Randje: de buitenfte Lip Arde 


is van binnen met Groefjes, zo wel als de Hoorp. 
Spil by de Punt, vertoonende zig gelyk een STUK. 
omgeflagen Lip. 


" DX. 
_(5ro) B deee die de Schaal met eene „DX: 


verdunde „ onverdeelde en eenigermaate Spirofus, 
Gedoorne 


geplooide Lip heeft, gekroond met fcher- qe. 
pe Doornen , langs den rand der Gieren, 


Deeze kome zelden voor, dan onder de Ver- 
fteende Zaaken. De Geftalte is als die van een 
Vespertilje of Varkens-Snuit, maar zy heeft de 


Tip niet uitgerand, noch de Spil geplooid. 


Paarfchiagtige, evenwydige Streepjes , die zeer 
talryk zyn, omringen de witagtige Schaal, 


welke van vooren hoekig ís en met zeer fcher= 


pe Doornen gekroond. Verwonderlyk is ’, 
dat de Kleuren ftand houden in een Schaal, 
onder de Delfftoffen , zegt LINN Us. 


(511) Vleugelhooren , die de Schaal heeft _ Dxt. 


Strombus 
MEL Fisfurellas 
Gefplee. 
(sto) Strombus Test Labro attenuato integto fubplicato , ten& 
Coronato Spinis acutis , Spirà aculeatâ, Syst. Nat, XII, 
GUALTH, Zest, T. 55, Éf E‚ ARGEN v. Conch. T. 33, 


(29) f. ro, PET. Gaz, Te 78, f. 11. Conus Spinofus, Systa 


Nat, Xe Ps 715, N, 271e 


(5xr) Strombus Test Labro continuato in Carinam fisaris 
longitudinalem. &yst, Nat. XII. Mirray ARGENV, Conch, 
T. 33 (29) Lin, ze Ne, 6, PET, Gaze T, 73e É, 73 8 


Te DEEL, XVA, Sure 


VL. 
AFDEELe 

LIL, 
Hoorp. 
STUK, 


DX1le 
Strombus 
Urceuse 
Gebulte 
Kanarye 


oo BrscHrvvinG vAN 


met een Lip, welke in cen gefbleetene 
Kiel overlangs uitloopt. 


Deeze komen ook Verfteend voor; doch in 
Oostindie zou de Natuurlyke Schaal gevonden 
zyn, welke de grootte en geftalte hadt van een 
gewoon Wenteltrapje, en wit was van Kleur, 
met de Opening langwerpig , hebbende de bui- 
tenfte Lip een weinig verbreed „ de binnenfte 
aan de Spil gegroeid. De Opening loopt, van 
tusfchen deeze Lippen, over de zyde van de 
Schaal, in een gefpleeten Kiel uit, welke om- 
gekromd is over den Top der Hooren. Zy 
heeft een korte regte Staart, door haare uit- 
holling weinig van de Lip verfchillende. 


(512) Vleugelhooren, die de Schaal met eene 
perdunde, korte, flompe, geftreepte Lip, 
het Lyf en den Top Knobbelig geplooid, 
de Opening met twee Lippen en zonder 
Tandjes heeft. ad 


‚ De aangehaalde van Ru MPHIUS voert den 
peam van de Gebulte Kanary, om dat zy naar 
de Kanaritjes veel gelykt, doch de Rug bezet 
heeft met verfcheide Buitjes. Het Lyf is, in- 

ZOIl- 


(512) Strombus Testà Labro attenuato ; retufo „ brevì , ftriae 
to, Ventre Spirâque plicato-nodofis , Aperturâ bilabiatâ inermi, 
M, Ls U. 624, N, 289 Canarium latum, RUMPH, Rar' Te 
37.f,T. PET, Gaz, T. 98« fe 19e GUALTH. Test. T, 32 
£, G. SEBe Kab. Ille T. 6 fs 28, 29 ê T. 92 É, 45 s 
Als 47e 


en Nd 


DE VirucEtLHooRENS ê7t 


gonderheid aan de onderzyde; fterk geplooid: VL. 
de Kleur bruiner dan die der gewoone Hoorens ken 
van deezén naam: de Grootte verfchilt wei- Hoorn. 


nig. Men brengt deeze ook uit Oostindie. srux. 


(513) Vleugelhooren , die de Schaal met eene DXIII, 


Strombu 


verdunde , korte, getande Lip, het Lyf pentarss. 
en den Top geplooid heeft. | Gerande. 


Dit zal mooglyk eene Verfcheidenheid zyn 
van de naastvoorgaande Soort. 


IV. Die getoorend zyn en zeer lang ge= 
topt. 


(514) Vleugelhooren, die de Schaal getoorend, Dxiv. 
langwerpig ovaal en geknobbeld heeft adt 
met eene verdikte Lip. tael 

‚ belde Pen- 

In de Middellandfche Zee wordt deeze ge- hooren. 


‘vonden. Haar Schaal is ruuw, als met Kalk 


beftreeken, hebbende de Gieren met ryën van 
uitfteekende Hoornagtige punten, De Lip is 
wegens de Naad als bultig : de Opening ovaal: 
de ek zeer kort en omgekromd, 


(515) 


{s13) Strombus Testà Labro attenuato brevi dentato, Vene 


tre Spiràque plicatis, Syst, Nat. XIl. 


(sr4) Strombus Testà Tarritâ ovato-oblongâ tuberculatâ, 
Labro incrasfato, Syst, Nat, XI, KNoRR Werzanm, Ve D, 
Pl, 22, fe 5e 


1, DEEL, XVI, STUK. 


272 BESCHRYVING VAN 


VL (sis) Vleugelhooren , die de Schaal getoorend 
AFDEEL, 


EU, en gladagtig „ met de Lip van ageren 
Hoorpe los heeft. 
STUKe 5 | WEER" 
DXV. Wegens de Lip noemt men deeze Basterd Zee- 
Strombus 


Paluftris. tonnen; en onderfcheidtze dus van de gewoone 

Beesron, Zee“ Tonnen, zo genaamd, dié in ’t vervolg 
onder de Tollen voorkomen. Rumruius 
geeft ’er den naam aan van Strombus Paluftris , 
Om dat zy zig veel onthouden in de Moerasfi- 
ge Sagoe-Bosfchen , wordende van de Indiaánen 
tot Spyze opgezogt. Men vindtze veel, zegt 
hy, op Ceram en Boero of Celebes; doch op 
Amboina zyn ze onbekend. Zy zyn zwartag- 
tig bruin van Kleur ; en hebbén gemeenlyk den 
top een weinig afgebroken. 


pxvr. (516) Vleugelhooren, die de Schaal getoorend 


edt en effen, met de Lip van voren en van 
Zwarte © agteren los heeft, 

Vleugele 

Pen, 


De aangehaalde van RuMrurus worde Slak- 
ke-Pen genoemt, en heeft de gewoone Geftalte 
van de Pennen, doch is dik van Schaal, met 
een kleine Keep aan den Hoek van den Mond; 

van 


(515) Strombus Testâ TurricÂ levinsculâ , Labro postice 
foluto, Ru MPH, Rar, T, 30, f. Q. SEB, Kab. III, T. 50, 
fe 13, 14 , 17, 18. KNORR Verzame III. De Pl, 18e fe En 

(516) Stromhus Testâ Turritâ levi, Labro antice posticeque 
foluto. Ms Le U. 624, N. 289, RUMPH, RareTe 30 fe Ke 
KNORR Verzaim, V.D. Ple 13, f, êe 


A 


DE VTEGGELHOOREN SS.’ 273 
vän Kleur glad zwart of donkerbruin. Dezelve „VL 
walt mede aan Moerasfige Rivieren , by de Wor- ad 
tels der Boomen, en is ook goed om te eeten. Hoorn. 

STUK. 

(517) Vleugelhooren , die de Schaal getoorend  DXVT- 

en eenigermaate Hoekig , met Knobbelen sviaus, 


‚ / et Gt ids Gedoorng 
gedoornd heeft, de Lip van vooren los. 5. pen, 


De Schaal is effen , doch heeft de Gieren 
bezet met een ry van Kegelvormige fcherpe 
Doorens. De Kleur is blaauwagtig met Roests 
kleurige Vlakken: de Opening langwerpig 3 
van onderen niet vernaauwd: de Lip, boven 
aan „ door een Keepje van de Gieren afge- 
fcheiden, Men vondtze in ’t Kabinet van haa- 
re Koninglyk Sweedfche Majefteit, 


‚LIV, HOOF De 
(517) Strombus Testà Turritâ fubangulatâ NodofosSpinofà ; 
Labro antice folutoe Me, L. U+ 625. N. 2900 


S 


Tl. DEEL, XVI. STUK. 


Narme 


$f4 DESCHIZVING WAR 
LEV. HOOFDSTUK 


Befëhryving van ’t Geftagt der STeKerHOO- 
RENS5 waar onder , behalve de Spin- en Snip- 
pekoppen , de Krulhoorens, Padden, Olie- 
koeken, Voethoorens, Beddetyken, Agaate 
en andere Peerhoorens, de Spillen , Snuitpen- 
nen en dergelyken, begreepen zyn. 


% | Debels woord Murex ‚ van ouds her, 
een fcherp gepunt Werktuig, en wel 

in ’t byzonder een Voet-Angel of Minkyzer 
betekend hebbende, werdt ook , by overdragt, 
voor de fcherpe punten van Rotfen en Steen- 
klippen genomen; des men Muricatus , in ’ 
algemeen „ voor Gedoorend of met fcherpe 
Punten bezet, gebruikt. Hier uit blykt dan ; 
dat alle die Hoorens , welke van deezen aart 
zyn , te regt kunnen begreepen worden on- 
der den Geflagtnaam van Murex , zeggende 
zo veel als STEKELHOORENS. Men heeft 
nogthans goedgevonden , dezefven met het 
woord Rotshoorens, dat veel onduidelyker is, 
doch waar van de afleiding ook uit het ge- 
zegde blyke, te beftempelen. In *t Franfch 
noemt men dergelyke Hoorens Murex of Ro- 
ehers; Romrurius merkt zyne Murices als 
getakte Doornagtige Kaskettenaan, hebbende 
iets gemeen met de Casfis en Buccinum ; dat 
IS 5 


\ Á % 


DE STEKELHOORENS. 875 


is, met de Kasket en Kinkhooren. p'ArceN- , Vi 
VILLE brengt hier zelfs de Bezoars en ande- Di an 
ren thuis, die in ’t geheel niet gedoornd zyn. Hoord- 
Zyn Geflagts- Kenmerk der Aurices of Rots- STUK 
hoorens is, dat zy de Mond-opening naauw 

en getand hebben: zo dae hy ’erook de Krab= 

ben en andere Vleugelhoorens onder begrypt. 

By anderen wordt dit Geflagt als voor een 

Hok of Hoek gehouden, daar men inwerpt, ’ 

gene men elders niet weet te plaatzen. ADANe 

SON maakt, in tegendeel, de Murices tot een 
gedeelte van ’t Geflagt der Perperhoorens, 

als hebbende veel overeenkomst ten opzigt van 

het Dier; dat in deeze, zo wel als in de zo- 
genaamde Purpura, een Purperkleurend Vogt 
uitwerpt. De Ouden hebben zulks aan de 
Murex toegefchreeven (*) , en Pater Pru- 
MIER merkt aan, dat men dezelve, in Amee 

rika , ; le Pisfeur noemt , wegens het vaardig 
uicwerpen van haat Purpervogt. 

De Kenmerken van dit Geflagt ; volgens entiche 
LINNZUS, zyn; dat het de Schaal eenklep- kere 
pig, fpiraal, en ruuw van Oppervlakte heeft 
door Vliezige Naaden : de Opening uitloopende 
in een onverdeeld Kanaal ,’t welk regt is of een 
weinig opklimmende: hec Dier; als in de voo- 
tigen, een Slak. 

Zes Afdeelingen zyn, door Hem; indit Ge- soorten; 
| flage 

(*) Tyrioque ardebat Murice Lana, VIRG, Bneid, Liber, 44 

Sa 


I. DEEL, XVI STUIÉ. 


vl. 
AFDEEL. 

LIV. 
Hoorp- 
STUK. ° 


DXV Ike 
Alurex 
Hauftel. 
lum. 

‚ Snippê- 
kop. 


236 BESCHRYVING Va ff 


flagt gemaakt , waar van de Eerfte die Hoos 
rens bevat, welke gedoornd zyn, met een uit- 
fteekende Staart, gelyk de Spinnekoppen , enz: 
de Tweede de genen die met Krullen zyn ver- 
fierd, gelyk de Krul: en Purperhoorens: de 
Derde zodanigen, die als met Wratten bezet 
zyn, gelyk de Padden, Olykoeken, enz: de 
Vierde die geen Staart hebben en eenigermaa- 
te gedoornd zyn, gelyk de Beddetyken, enz: 
de Vyfde; die een Staart hebben en niet ge- 
doornd zyn, gelyk de meefte Spillen: de Zese 
de die een zeer kort Staartje hebben, gelyk 
de Snuitpennen enz. ’t Getal der Soorten is 
derhaïive , in dit uitgebreide Geflagt , zeer 
groot „ naamelyk een-en-zestig. 


L Die Gedoornd zyn, met een -uit{tee- 
kende Stdart. 


(518) Stekelhooren, die de Schaal Eyrond en 
geknobbeld heeft , met eene lange Elss 
wyze regie gedoornde Staart, 


Onder zyne getakte en Doornagtige Kasket- 
ten ftelt RuMmrPurus deeze voor, by den naam 
Her van 


(518) Jurex Testâ ovatà Tuberculatà, Caudâ elonpat& 
Subulatâ re@&â muricatâ, M, L. U. 626. N, 291. Syst, Nat, 
XII, Gen, 325, BONANN. Reer, III f, 268, Hauftellum; 
RUMPHe Rar.Te 26, f, F‚, GUALTHe Zoest. T, 30, f, E. * 
la Becasfe, ARGENV, Conch, T. 19, (16) f, Be KLEIN 
Oftrac. T. 4, £, BL ST B, Kab. Ti 78e Ee 5, Os KNOEM 
Verzam, Je, D, Pl, 12e fo 2 5 3e 


DIE STEKELHOORENS. 277 


wan Hauftellum, in ’t Neerduitfch een Schep- VI 
pertje. Van dit Werktuig, inderdaad , drain 
deeze Hooren de Geftalte niet minder uit , Hooev- 
dan van een Snippekop, gelyk men ze gemeen- sTUxe 
Iyk tytelt. Anderen noemenze ook wel Snip- 
pebekken ; doch dit kan eigentlyk maar op de 
Steel: of Staart zien. De Franfche naam is 

la Becasfe of Courli. Zy beftaat uit een rond 
Lighaam, dat een ronde Mond-opening heeft, 
welke uitloopt in een Kanaal of Sleuf van de 
Staart, die in fommigen wel drie- of viermaal 

zo lang als ’t Lyf is, en boven een weinig 
gedoornd. De Hooren heeft dikke Naaden, 
dwars over de Gieren heen , en is , op een 
geelagtigen Grond, doorgaans met zwarte en 
Rooze-roode Vlakken en Knobbeltjes uitgemons= 
fterd. : Zy heeft ook den Mond paarfch of 
blaauwagtig Roozekleur. De afkomst is uit 
Oostindie. “BoNANNI, evenwel , hadt ver: 
ftaan ; dat de zyne in de Roode Zee geboo- 

ren was. Van de Getakte en Gedoornde zal 

ik ftraks: fpreeken. 


(519) Stekelhooren , die de Schaal Eyrond px. 
| not durex 
met Trikuluse 
Ss innekons 
(s19) Mfurex Testâ ovatâ Spinis Setaceis trfariis, Caudá À | 


elongatà Subulatà, re@&â, fimiliter Spinofà, M, L. U. 6264 
N, 292, Purpura clavata. COLUMN, Ag, Te, 60. fs 6e 
OLEAR. Mus. T. 30. fire Lis T, Conche, Te 902, fe: 22e 
Hyftrik marina, BoNANNe Recr, MI. f. 269, Tribulus, 
RUMPH. Rar, Te 26, f, G. Ne 3, GUALTHe Jett, T, 
NS) 3 ole 

1. DEEL. XVI, STUK: 


278 BESCHRYVING VAN 


VL met drie ryën van Dorflelagtige Door- 
OE nen 5 de Staart lang , Elsvormig regt 
Hoorp- en insgelijks gedoornd heeft. 


STUK. 
Re Spinnekop is de algemeen bekende naam van 
deeze Hoorens 3 dech men onderfcheidtze in 
enkelde en dubbelde Spinnekoppen. De eerst- 
gemelden hebben de Takken , die aan *e end 
fcherp als Dootens zyn, enkeld, kort en on- 
gelyk ; de laatstgemelden hebben die lang, 
evenwydig en egaal, nagenoeg als de Tanden 
van ecne fyne en op drie ryën gefchikt, 
De eerften zyn gemeen; de laacften zeldzaam 
en kostbaar, inzonderheid, wanneer men die 
ongefchonden aantreft. De Geftalte verfchiit, 
voor ’t overige , nict zeer veel van die der 
Snippekoppen. De Hooren beftaat uit een 
rondagtig Lighaam , met een ronden Mond, 
en een lange byna regte Staart, die itgehold 
is. Het Dier heeft, zo wel als in de voor= 
gaande en volgende Soorten , een Ovaal dek. 
elis ‚ dat tot Reukwerk wordt gebezigd. 
Het Neetekannmetje of de dubbelde Spinnekop 
valt te Napels, volgens BoNANNI. | 


DXX. (520) Stekelhooren , die de Schaal rondagtig. 
pa heeft; 


Cornututs 
Getakte 
Snippekop,ST- f. A‚,D, ARGENV, Conch, T, 19, (16) f. A. SEB 


Kab, lil. T, 78. fe 1-4. KNORR Verzam 1. D. Blo ite fo 

35de Ve De Ple 20E, 1, 
(520) Mfurex Testâ fubrotundâ , Spinis Subulatis obliquis 
cin, Caudâ elongatà , Subulatâ re&â , Spinis fparâs, M. Le 
U, 


ak 


mm 


DE STEKELHOORENS. 2979 


heeft, omringd met fcheeve Elswyze 
Doornen , de Staart lang, Elsvormig, 
regt, met Stekels hier en daar, 


Deeze kan men eigentlyk de Getakte Snip- 
pekop noemen , om dat zy de Doornen veel 
langer dan de volgende heeft , zodanig , dac 
Zy als naar Osfehoornen gelyken, en hier van 
de Latynfche bynaam, Op de aangehaalde 
Plaat van SerBA is zy wel afgebeeld, doch 
duidelyker op die van GuarTnrieri, Die 
van ADANSsON, welke hy Bolin noemt, aan 
de Afrikaanfche Kust voorkomende, behoort 
baarblykelyk niet tot deeze maar tot de vol- 
gende Soort, niettegenftaande BoNANNI ge- 
tuigt , dat de zyne, mert lange Stekels, ge- 
bragt was uit de Zee van Afrika. Van bin- 
nen was deeze, in de Mond, Roozcekleurig, 
van buiten of geheel wit, of bleek, hooger 
geel en Purper gemengeld. Wy hebbenze geel« 
agtig en ook bleek biaauw. 


(521) Stekelhooren , die de Schaal Eyrond- 
agtig 


vi. 

FDEEL, 

LIV, 
Hocorp- 
STUK, 


DRATs 
Murex 
Brandaris: 
Gedoornde 


U. 627. N, 293, Purpura cornuta, COLUMN. dg. T, 6o. Snippekops 


f. 3. Per. Gaz, T. 68e f, 12, RUMPH. Rar, T. 26. £, 5, 
GUALTH, Zest, T, 30. f, D, D. BON ANN, Recr, IIe 
f, 283e KIRCH, Jfus. T, Gor. f. 21, ADANS, Seneg. Te Te 
8. f, 20, SEB. Mah. lIL T, 780667, 8, 9e KNORR Verzan. 

Vi De Pli 17e fe 1. 
(521) Murex Testà fubovatà Spinis rettis cin&a, Candâ 
medioeri Subulatà retâ, Spinisque oblique circumcatâ, Syst, 
AVâte 


Ee DEEL. XVIe STUKs 


Ki 2 


230 BESCHRYVING VAR 


Nl agtig heeft , „met regte Doornen, dè 
GR Staart middelmaatig , Elsyormig regt; 
Hoorp- met Doornen fchwîns omgeven, 
6TUKe 


Deeze kan men, tot onderfcheiding , met 
regt de Gedoornde Snippekop noemen. Zy ver- 
fchilt, volgens Linneus, door twee of drie 
ryën van Elsvormige Doornen om het Lyf te 
hebben, of twee ryén van Kegelagtige Door- 
nen. De eerst aangehaalde van BONANNI, 
zynde de laatstgemelde , was van het Afri- 
kaanfe Strand en rond van Lyf; de andere uit 
de Middellandfche Zee 5 die van GiNANNI 
uit de Adriatifche of Golf van Venetie. Dee- 
ze was wit van Kleur : de eerstgemelde Been= 
agtig , wordende in de Spaanfche Zee fomtyds 
bruin gevonden, en zeldzaam zwartagtig 
blaauw , zo BONAN Nr meldt, 


pxxr, (522) Stekelhooren, die de Schaal Eyrond 

errans f heeft 

Hoog. 

Maart. Nat. XII, Murex Purpura. ROND, Zest, 64, BoNAN Ne Recrs 
f.a8r. (y) 282, (B) RumrPs. Rar.T, 26.f. 4. (y) 
GUALTH, Zest, T. 30, fe F. (2) REGEN Fe Conch. 20, 
T. 6, £. 67, PET. Gaz. T.'68.f, 12e GINANN. Adr, IN, 
Te 8 f. ÓI, 62. KNORR Verzam. IL. D. Pl. 18, f, 1, 2: 
Pl, 29. fi 4; 5e 

(sao) Murex Testà ovarÂ nodofd, anterius Spinis ciné&tà, 
Caudâ breviore truncatâ perforatâ, Me. Le U, 627, Ne, 294e 
COLUMN. Purp. T, 13, f, Te BONANNe Reef, III. f, 
274) 2773 271, GUALTH: Test, Te 3Te f, Ce ARGEN Vs 
Conch, Te. 19, f.G.? KLEIN Oflrac,T.6.f Toa. KNORR 
Verzam, Ille De Pl 9. £ 1: El Isi reiV Ds Perel 
4: PL 19. £, 6. 


X 
DE:STEKELHOOREN S. 281 


heeft. en knobbelig , van vooren met VL 
Doornen omringd, de Staart korter, nw 
geknot en doorboord. \__ Hoorp- 


2 STUKe 
Volgens de aangehaalde Afbeeldingen moe- 
ten hier de Purper- en Brandhoorens , zo wel 
als die men Hoogftaarten noemt, en mooglyk 
ook anderen, inzonderheid de Ongetakte brui- 
„ne Krulhoorens , die de Mond-opening geel 
hebben, t’huis gebragt worden; zynde dezel- 
ven uit de Middellandfche Zee, en uit de 
Westindiën, afkomftig. In deeze allen is de 
Staart kort, dik, en meer of min opgewipt, 
doch de Hoogftaarten hebben zulks by uitnee- 
mendheid , en zyn ook met dikker fterker 
Doornen aan den rand van de grootfte Gier 
bezet. Het fchynt my toe, dat ’er een aan- 
merkelyk verfchil tusfchen de één en ande: 
re Zy. 


IL. Die de Naaden met Gebladerde Tak- 
ken verfierd hebben, welken men ge- 
meenlyk noemt 


PURPERHOORENS, 


Naauwlyks zal men iets vinden , dat in de 
oude tyd vermaarder geweest en hedendaags 
onbekender is, dan de Purpura. Doch hoe k 
vermaard ook die Verw was en in hoe veel 
S 5 | ag- 
I. DEEL, XVI, STUK 


282 BE SIC HER Y V ING 1VDA M 


VL agting de Stoffen , daar mede gekleurd (*) , 


og ct is blykbaar dat de Ouden zelf zig ten op- 


Hoorp. zigt van de Schulpdieren , welke dezelve uite 


STUK. leverden, in groote onzekerheid bevonden, 
Sommigen hebben de Conchylium „ Murex en 
Buccinum ‚als altemaal dergelyke Verw uitgeee 
vende, met de Purpura verward of ten min- 
fte niet behoorlyk onderfcheiden, Anderen 
neemen doch Murex en Purpura voor een en 
*t zelfde, als heiden met Stekels voorzien 
zynde. ARIisTOTELEs verhaalt, dat men in 
de Noordelyke Wereldsdeelen zwarte , in de 
Zuidelyke grootendeels roode Purperhoorens 
heeft. Istrporus fchreef, dat de Verw, die 
van de zwartagtige Purperhooren in Spanje 
gemaakt werdt, Roestkleurig ware. „, Ik heb 
„> wel roode Purperhoorens en zwarte, doch 
«, zeldzaam mogen zien, (zegt ALDROVAN- 
5 DUS,) maar ontelbaare zodanigen als Ro n- 
…, DELE TIUS afbeeldt, zeggende: Onze Pur- 
„> perhooren is van grootte als een Ey (ik 
s, Ontken niet, dat zy elders veel grooter 
> voorkome :) zy heeft de Schaal rimpelig, 
‚> ruuw , Afchgraauw en fomtyds geelagtig „ 
‚‚ fomtyds uit den groenen graauwagtig, van 

gs binnen geel. Zy is met Knodsagtige Door- 
„) HEN, 


(*) Cum Regia Circi converum gradibus veneratur Pure 
pura vulgus, CLAUDIANuUs, Non illum Populi fasces 
mon Purpura Regum, VIRGILIUS, Vestem Purpurcam 
teneris Mecanatibus aptam, JUVENALISe, 


PE STEKPLHOOR EN S. 283 


„ nen, die in orde gefchikt zyn , gewapend; VL 

» weshalve Prinrus haar Clavata genoemd 6 Ein 

„heeft. Van deeze Doornen zyn de eerften Hoor- 

„, klein; de middelften veel langer , en zysTuze 

3 maaken ongevear zeven ryën tot aan den 

> Top. De Snuit is lang, als een Pypje uit- 

», gehold , waar door men zig verbeeldt dat 

s Zy de Tong uitfteeken. Daar voor is een 

», rond Gat , met geen Dekzeltje geflooten. 

‚> Hier uit blykt, hoe ver van de waarheid 

‚‚ de Aftekeningen van de Purperhooren by 

‚… anderen zyn, waar van fommigen de Snuit, 

9, Anderen den Top hebben weg gelaaten. 

„ Het Vleefch van binnen, of het Dier, komt 

, met dat der andere Hoorens overeen”. 
BerrLoNrus fchryfc aldus. „, De Schaal De Par 
‚der Purperhoorens zou volkomen naar een Pf 

‚‚ Slakhooren gelyken; indien zy niet geknodst 

„was, en aan de zyde een Kanaal, daar het 

‚ Dier zyn Tong uitfteekt, hadde. Het ver- 

Ee heft zyne Hoorens gelyk de Slakken , en 

z, kruipt op de zelfde manier, zig den Weg 

… Wyzende met die Hoorens. Het heeft een 

> Tong, uit een Buisagtig Pypje aan de zy- 

> de voortloopende, welke aan dat Eeltagti- 

> ge deel kleeft; waar mede het Vleefch ge- 

vas hecht wordt aan de Schaal. Dit Vleefch;, 

nu. is zekere.fterke witte. bpier,.- aan tit 

9, midden van de Schaal verbonden; waar door 

35; de Purperflak, als door behulp van zeker 

| | „> aan: 
ET DEEL, XVI. STUKe 


284 BESCHRYYVING WAAN 


VL „aangeboren Dekzel, tegen het open Vleefch 
GADE. > Overgefteld , zeer lang buiten ’t Water 


Hoorp. »> leeft: want het behoudt dus het gefchepte 
STUKe _ > Zeewater, waar door het verfcheide Dagen 
» gekoefterd en gevoed wordt. Het. heeft 
„> den Kop Kraakbeenig en hard: den Bek in 
‚> dat gedeelte, daar het aan de Klippen me- 
0e kleeft ‚ met een rond Gät doorboord , 
waar mede het de Steenen aflikt, en 
„> het opgezoogene in de Maag doorlaat. Ik 
„> heb, door de Ontleeding van dit Dier, in 
»> het Buisje , waar door het zyne Tong uit- 
s» fteekt , twee Gaarjes gevonden , die naar 
ss verfchillende deelen des Lighaams gaan, 
s, zo dat zy tot aan de Kieuwen kwamen, 
(waar van hy zes in het bultige gedeelte des 
Lighaams, overdwars, onder een groote Pees- 
agtige Spier leggende vertoont : doch ‚Ro n- 
DpELETIUS berispt hem daar in te regt, alzo 


de Schulpdieren geene Kieuwen hebben.) 


‚, Wat laager is de Maag en een rondagtig 
‚, Hart, benevens de Lever, taay als Lym. 
‚, Dit Ingewand heeft ArrsTorTELEs Pa- 
ss Paver geheten, aan welks zyde zig een Pur- 
‚, perkleurige Slym vertoont , daar men ecer- 


9, tyds mede verwde , doch welke uit het 


‚s frisfche Dier aanftonds gehaald moet’ wor- 
„ den, dewyl zy door ’t fterven. geheel ver- 
s, dwynt. Ook vindt men ze.niet dan in Pur- 
‚> perhoorens van middelmaatige grootte, om- 
»» trent als die van een Ey, en dan wordt- 

« re 


4 


e 


nn, 


DE STEKELHOORENS 285 


3 ze nog fomtyds in ’ geheel niet gevon-, VL 

PR ÄFDEEL, 
23 s f LIV, 
De Afbeeldingen, welke D'ÂRGENVILLE Hoorp. 


geeft van het Dier der Purperhoorens , waren STUK. 
te onvolkomen, om die hier te gebruiken. Ook 

is het Dier derzelven , zegt hy , zeer gelyk aan 

dat van de Rots: én Kinkhoorens; ’c welk dan 
zulks onnoodig maakte. ApANsoN fchynt 

‘er geen ander onderfcheid in te ftellèn, dan , 
dat in fommigen de Oogen net in ’t midden van 

de langte der Hoornen , in anderen war laager ; 

in anderen , wederom , wat hooger geplaatst 
zyn. Hy begrypt de Belhoorens , Kinkhoo- 
rens, Rots- of Stekelhoorens en de Purperhoo- 
‘rens, in een zelfde Geflagt. BoNANNI doet 

ons, met de gedagte befchryving overeenkom- 

ftig zien , dat de Krulhoorens en dergelyken - 
behooren tot het Geflagt der Purperhoorens; 
waar toe dan ook gemeenlyk, hedendaags, alle 

die rond van Lighaam en van Mond zyn, met 
Knobbels , Takken of Stekels bezet , en dus 
zelfs de Spin- en Snippekoppen, betrokken 
worden. 


(523) Stekelhooren ‚ die de Schaal met drie Dxxui. 
Bures 

s 1 ën ramofissa 
(523) Murex Testâ trifariam frondofâ , Spirâ contiguê;, 
Caudâ truncatâ. M, Le U. 628, N, 295, COLUMNe «4e 
T. 6o, BONANN, Beer, Ille f, 275, 276. Murex ramofus, 
JumPH, Rar, T, 26, A‚N, 1, GUAL TH, Zest, T, 39, 
f, A, & Te 37e fs G, Hy, 1, D, Le Purpura ramofa, A R- 
GEN Y; 

IT DEEL, XVI. STUKe 


286 BESCHRYVING VAN 


‚VL ryön van Krullen, den Top daar tegen 
at er aan en de Staart geknot heeft. 

Hoorp- de vd 

srux. By RumrPHius maakt deeze de eerfte Soort 


Krulhoo- Uit, van de genen, die hy Getäkte Kaskerten 
Pl exxur noemt; doch wy geeven haar, in ’t algemeen } 
Fig. à den naam van Krulhoorens , wegens de menigvul- 
„dige Krulagtige Takken, waar mede zy bezet 
zyn. Die Autheur merkt de ryën van deeze Krul- 
len aan ;als overblyfzels van nieuwe aängrocijin= 
gen, willende dat het Dier zig t’elkens een der- 
de van den Omloop vergroote, Dus wordt men; 
in de gewoone. Krulhoorens, altoos drie volle 
ryén gewaar van Krullen , en drie Snuitjes , 
welke in de Staart uicloopen. Ik heb ’er doch 
zeer fraaije bruin gebandeerde, met vyf volle 
ryön van deeze Krullen, en zodanig eene heb 
ik, om de zeldzaamheid en tevens om te too- 
nen, dat dit geen regt Kenmerk tot onderfchei- 
ding der Krulhoorens van de Brandarisfen is, 
hier in Plaat doen brengen. 
Onder de genen, die uit BONANNI aange- 
haald zyn, is de laatfte , volgens VALEN- 
TYN, de groote rosfe en geele Brandaris. De 
eerfte, uiet den Perfifchen Zeeboezem , ís door 
zyne fteile Takken van de Oostindifche onder- 
fchei- 


GENV, Conch, T, 19. (16) f‚ C‚ E‚ KLEIN Ôffrac, T. 4. 
f, 3e REGENFe, Conch, Te I.f,6, SEB, Kah, Ille T, 17 
f, 1, 23 7. KNORR Verzam. Ie D. Pl. 25. fe 1, 25 PL 
26, fr PENS Pl, 30, £f‚ 43 5e Ile De Pl 9% A 8; 8e Ve DE 
Pl. IE, £ Io VI. D, Ple goe fa 65 Ze 


DES TEKELHOOREN ss. ob 


fcheiden. Deeze vallen wit of geel, en fom- . VL 
tyds van grootte als een Kinderen - Hoofd, 7 DV 
Men noemtze, in ’t Franfch Chausfetrape , Ci- Hoorp- 
chorée of Cheval de Frife, naar dat de Punten STUÉ- 
meer of min gekruld zyn. Daar komen ook 
witte of geelagtige voor, mec Vleefchkleurige 
Takken , die raar zyn; genaamd Argyn/e 
Krulhoorens. Voorts heeft men ’er kleinere, 
die graauw en bont zyn, als ook zodanigen, 
die men Hartehoorens noemt, zynde de kost- 
baarften. Men vindt deeze zelden langer dan 
een Pink. 
De Krulhoorens zyn rond van Lyf, dat , be- 
„halve de gedagte Takken, geribd is en mer 
kleine Knobbeltjes bezet ;‚ van boven Tolag- 
tig getopt , van onderen een dikke kromme 
Staart hebbende, welke zig als geknot ver- 
toont. De Takken hebben geen gemeenfchap 
met het binnenfte van de Hooren, die van 
binnen wit of blaauwagtig , glad en blinkende 
is als Porfelein, aan den Mond bleek rood of 
Vleefchkleurig. | 
Van het Dier vind ik niets gemeld; WAAr- Blatea Bys 
fchynlyk zal het niet veel van de in onze Fig, Zeina of 
1. afgebeelde Purperflak verfchillen. Het is ai 
inzonderheid aanmerkelyk wegens zyn Dekzel. 
tje , dat de regte Blatta Byzantina der Apo- 
theeken is, Deeze Schulpluikjes zyn ook wel 
ovaal , doch aan ’t end zo puntig niet, als de 
Zwaardjes van de Vleugelhoorens. Zy moe: 


ten ; 
IL, DEEL. XVI, STumxs 


NL. 
ÄFDEEL. 
UV. 
Hoorp- 
STUÚKe 


DXXIV. 
Murex 
Scurpioe 
Doodje. 


583 BEsCHRYLVING VAN 


ten , gelyk blykbaar is, in dikte en grootte 
ongemeen verfchillen, naar de grootte van de 
Hoorens. Veelen komen ‘er voor, die in 
prootte naar een Schelling of Rylsdaalder gee 
Iyken en een Stroobreed dik zyn. In Indië 
wordt deeze Blatta, die men ook Onyx Ma- 
rina en Unguis odoratus, dât is Zee-Nagel of 
ruikende Nagel noemt, onder de Reukwerken 
gebruikt, welken zy, fchoon op zig zelf niet 
aangenaam zynde, een byzondere kragt byzet. 
ELrmervy merkt de Reuk van deeze Drooge- 
ry , wanneer menze verbrandt, als een goed 
Middel tegén de Opftyging aän. Alle de Krul- 
hoorens hebben dergelyke Dekzelfjes , doch 
die van de kleinen, welke dikwils niet groo- 
ter dan eens Menfchen Nagel zyn , worden 


voor de aangenaamften tot Reukwerk gehou= 


den. 
(524) Stekelhooren , die de Schaal met vier 
ryën van Krullen, den Top geknopt , de 
Staart geknot heeft. 


Dice Hoorentje is van de Kruúlhoorens aan= 
merkelyk verfchillende „doordien het de Gic= 
ren van zyn Top niet tegen het Lyf aan, 

maar 


(524) Murex Test quadrifariam frondofâ, Spirà capitatâ, 
Caudâ truncarâ. M, L. U. 628, N, 296, Scorpid. RU MP Ha 
Rar. T. 26, f. D. GUAL TH. 7est. T,37, ,MCAR GEN ve 
Conch, T. 19, (16) f, D. SEB, Kabe ll, T. 77e f. 13-16. 
VAL, Ambe fe 36, 374 KNORR Verzame Il, De Rlo ief, 4 5e 


_ 


8 


DE STEKELHOORE Ns 289 


maar als tot een ronde Knop daar van afge- VL 
fcheiden heeft. Ook zyn de Takken eigent- SRE 
Iyk niet gekruld, maar loopen breed uit, des Hoorp- 
het nader overeenkomt met de Harcehooren-STUKe 
tjes. Deeze Takken worden dus by de Poo- 

ten van een Pad vergeleeken. Rumrnius 
noemt hetzelve ’t Scorpioentje en daar van is de 
Latynfche bynaam ontleend, doch wy geeven 

het den naam van Doodje. Daar zyn witte, 
bruine of donkergraauwe en zwarte Doodjes; 
fommigen breeder, fommigen fcherper getakt, 

en aflen zeldzaam. Men heeft onlangs meer 

dan zestig Guldens zien geeven , voor een 
stoot , ongemeen fraay, breed gevleugeld en 
dubbeld getakt bruin Doodje. Zy komen uit 


Oostindie. 


(525) Stekelhooren , die de Schaal met vyf _Dxxv, 
ryën van gefronzelde Takken, de Gie-sanariús, 
ren tegen 't Lyf aan en de Staart kort Brandaris. 


heeft. 


Dewyl LiNN&us hier de Prandarisfen vere 
{taat , zo is het zonderling, dat hy dien naam 
gegeven heeft aan de Gedoornde Snippekop« 

pen. 


(525) Murex Testà quinguefariam frondofà, Spirâ contiguâ, 
Caudâ abbreviatd, M. L. U. 629, N. 297. Murex minor, 
RUMPH, Rare T, 26.f, C‚N, 2e ARGEN Ve Conche T, 19e 
(16) fe F‚ SEB, Kab, II T, 77, f, 4) S) 6, REGENF. 
Conch. IL, Te 1e f, 6. & T. Oef, 26, KNORR Verzam, Il, 
De. Pl. 7, fe 49 53 Ve De Bl, 4e fo Te 

Et 


FE. DEEL, XVI, STUKe 


LIV. 
Hoorp= 
STUK. 


soo BESCHRYVING VAN 


pen. De aangehaalde van D'ÁRGENVILLE; 
immers, voert den naam van la Róties en bee 
hoort, zo wel als die van Letter H, Ja Brulée 
genaamd ‚ tot de Brandarisfen. Wy hebben 
reeds opgemerkt, dat het getal van de ryën 
der Takken niet genoegzaam is, om dezels 
ven van de Krulhoorens te onderfcheiden. 
Daar is zekere byzondere gedaante, meest bes 
ftaande in het fteil opftaan en de puntigheid 
der Takken , die de Brandarisfen kenbaar maakte 
Men heeft ’er ook, die dubbelde genoemd 
worden. Die van D'ÄRGENVILLE, Letter 
F, hadt zes ryën van Takken. Sommigen zyn 
wit van Grond en bruin getakt ; anderen ge: 
heel zwart, en deeze zyn de gemeentten, 
Sommigen hebben den Mond blaauw „ ande- 
ren Purperagtig. Voorts zyn zy, ten opzigt 
van de Geftalte, niet gemakkelyk van de Krul- 


_hoorens te onderfcheiden, tot welken de aan- 


DEXVI. 


Murex 


gehaalde Afbeeldingen van SEBA behooren. 
Zy komen ook uit Oostindie. 


(526) Stekelhooren , die de Schaal veelvou- 


Bek die Krulagtig gedoornd „ de Gieren met 


Granaate 
Appel. 


flompe Puntjes gekroond heeft en de 
Staart kort. 


De 


(326) Murex Test multiferiam fubfrondofo-fpinofà , Spire 
Anftagtibus retufo-coronatis , Caudâ abbreviatäâ. Syst. Nat, XII. 
GuALTH, Zest, T. 49. f. He KNORR Perzam, IVe Dy 
Ple 30e f. a: VI, De Bl*'23, £6° 3e 


DE STEKELHOORENS. 20t 


De aangehaalde van GuArTHiert heeft, VL 
weinig dae maar de Kralhoorens gelykt. Hy Ev 
noemt het een groote Kinkhooren, en de Af- Hoor: 
beelding is zeer klein. Hy merkt aan, datSTUK 
het de Oppervlakte Netswyze oneffen heeft, 
door uitpuilende Streepen , en wit is van Kiki 
Ik heb een bruingeel Hoorentje van dien aart, 
dat ronder is en hier fchynt thuis te hooren. 
Doch niet ongevoeglyk kunnen wy tot deeze 
Soort betrekken , die voor weinige Jaaren aan 
de Magellaanfche Eilanden opgevifchte Hoo- 
rens, welke de Franfchen Buccins Feuilletées 
getyteld hebben, by fommigen thans de Gra- 
naat-Appel genaamd. Zy zyn rond van Ge- 
ftalte, met een donker paarfchen Mond, van 
buiten groenagtig Afchgraauw, en hebben de 
Oppervlakte Netswyze bezet met verheven 
Plooijen , die meer of min Bladeragtig zyn. 

By geen Aucheuren vindt men ze geboekt of 


afgebeeld. | 
IL Die Wrattig zyn , met dikke ronde 


Naden. 
(527) Stekelhooren , die de Schaal ruuw heeft „DXXVIL, 
met Ra 
Pad, 


(527) Murex TestÂ Varicibus oppolitis compresfis fcabrá, 
Cingulis muricatis, Aperturâ fub-edentulâ ovatà, M, L. Us 
629. N, 298, BONANN, Recr, IT. f‚ 182, PE TIV, Gaze 
T. 100, fe 12e RUMPH. Rar, T, 24, f. G. GUALTH, 
Test, T. 49, Éf. In ARGENV. Conch. T, ra. (9) Í.P, Re 
SEB, Kabe II, T, 6o fe 13-20, REGEN Fe Conche. T, Óo 
564. KNORR Verzare IL D,. Pl, 13, £,6,7: IIIe De Bl, 7, fo 54 


4 hj’ 


aon BESCHRYVING VAN 


haden met Knobbelige Naaden tegen elkander 
LIV. over en gedoornde Gordels; de Opening 

Hoorp- ovaal en byna Tandeloos. 

STUK. 


Men noemt deeze Padden , Paddetjes of Pad- 
dehoorens , wegens de Wrattige Knobbeltjes op 
de Rug, en dat de Geftalte eenigermaate 
zweemt naar die van een Pad, Men vindt 
‘er die Vleefchkleurig wit, die vaal en die 
bruin zyn: ook fterk gedoornde en zelfs die 
men Getakte Padden noemt. Sommigen zya, 
op een graauwen Grond , met ryén bezet als 
van witte Pareltjes, ’t welk dezelven groote- 
Iyks verfiert. Haare platheid onderfcheidtze 
genoegzaam van de Kinkhoorens, tot welken 
zy gemeenlyk betrokken worden , zo wel als 
van de andere Soorten van dit Geflagt. Zy 
vallen aan de Stranden van Amboina. 


pxxvur. (528) Stekelhooren, die de Schaal met dikke 


rde Naaden van aan één gefchakelde Knob- 
Vorfchen= beltjes , met ronde Srippen gebandeerd 
Pops 


heeft, de Opening rond en Tandeloos. 


Zekere kleine Hoorentjes, die in Geftalte 
veel naar de Padden gelyken, doch naauwlyks 
de Grootte hebben van een Hazelnoot, wore 

den 


(529) Murex Testà Varicibus oppofitis continuatis, Punâis 
tuberculofis fasciatâ, Aperturà edentulâ orbiculari, Syst. Nat, 
Xll, SEB. Jab, Ill, Te 60, fs 25-27, KNORR Veérzame 
Vl, De Pl, 25e f, 5, Go 


BE STEEELHOORENS. 593 


den hier , niet onaartig „ voorgefteld by den VL 
naam van Gyrinus, dat is Vorfchen-Pop. * Is En 
een geheel ander flag , dan die by Rumenrus Hoorp, 
Kikvorfch heeten , met een hoog opgewipt STUK. 
Staartje. Dit hebben deeze niet. De Kleur 

is witagtig met zwarte, bruine of geele Ban- 

den van dubbelde Stippen , over elke Win- 

ding één. Zy onthouden zig in de Middel- 
landfche Zee, zegt LINNAUS. 


(529) Stekelhooren , die de Schaal met de DXXIX. 
dikke „Naaden omtrent tegen elkander Gn 
over „ bultig met Knee heeft , die Oliekocks 

k-___…_ spederom overlangs geknobbeld zyn , de 


Opening Tandeloos. 


Van ideeze zyn wits en geelkleurige en ook 
fchoon roode, die een Vuurigen glans in de 
Mond hebben. Van Rumrurus worden dee: 
ze laatften djax, en de wit geknobbelde Hec- 
tur getyteld; want de Indiaanen fteeken ze uit 
bygeloof onder den Gordel, en verbeelden zig 
dan byna onkwetsbaar in ’t Gevegt te zyn. 
Men kan dit vergelykea by de Hollandfche 

fpreek- 


(s29) Murex Testâ Varicibus fuboppofitis, gibbofä tuherie 
bus longitudinaliter tubereulofis, Aperturâ edentulâ. M, L, Ue 
630, N. 299, ROND Zest, o, Pe St, GUALTHe Test. Bie 
50, f, D, Hetor, RUMPaH, Rear. T, 28, f. C. Ajax. 
RUMPH, Rar, T, 28, £. D, KNORR WVerzam, IL, D. PL 
28, f, I, 

ge 
5, DEEL, XVI, STUK, Ë 


204 BESCHRYVING VAN 


_ VL fpreekwys, van iemand een Hart onder den 
ATDEER Riem te ftecken. Die fterk geknobbeld zyn 
Hoorp- en groot, worden dubbelde, de anderen en- 
dn kelde Oliekoeken genoemd. Hier van komen 
’er voor, die meer dan een Vuist groot Zyn. 
Zo zy zwarte Vlakken op de Knobbels heb- 
ben , dat doch zeldzaam gebeurt , dan heet 
men ze Oliekoeken met Rofynen, en anderen, 
die deeze Vlakjes kleiner hebben „ met Koren» 
ten. Deeze benaaming heeft dam overeen- 
komst met de Geftalte. Zy vallen in Oost- 


indie, 


DXXX, __ (530) Stekelhooren , die de Schaal met een 
Re menigte van byna beurtlingfe Naaden 
En geknobbeld, de Rug van agteren zonder 
0 Knobbels en gefireept, de Opening Fan: 


deloos heeft. 


De aangehaalde Afbeeldingen zyn hier zo 
fchrikkelyk verfchillende , dat ik naauwlyks 
begrypen kan, welke Hooren LinN aus bee 
doele: doch zyn Ed. heeft ApANsoN in dee- 
zen nagevolgd, die ook de twee gedagte Af- 

beel. 


(530) Murex Testà Varicibus (ubalternis numerofo-tubercu= 
latâ, Dorfo ‘postice mutico ftriato, Aperturâ edentulâ, Syst, 
Nat, XII ROND, Zest, 2, p. 88, COLUMN. Aguat, Te 
53, BONANN, Recre IIe fe 239, 1050 LIST Conche Te 
932. f, 27, 319 32e ADANS, Senege lo Te 3e fe 12, SE Ba 
Kab, III, Te 5te fe 295 Jie RUMPH, Rar, T. 49. fo Hi 
GUALTH, Test, T. 50, fs A, KNORR Verzam, VLD. PL 
In f; oi 


DENS TEKEL HOOR E NS — 295 


beeldingen van BoNANNr aanhaalt, waar VL 
van de eene, volgens VALENTYN, een Voct- ed 
hooren is, de andere, en wel de eerfte, een Hoorve 
vreemde Soort van Oliekoeken , met een Ee EE- STUKe 
de Lip en met groote dwars-Ribben , hem on- 
bekend , fchoon uit Indie afkomftig. Ik geef 

‘er, derhalve, den naam van Marshooren aan , 

die ook wel aan de Oliekoeken gegeven wordt. 

De aangehaalde, immers, uit Rumrpurtus;, 
welke I moet zyn, niet H, is een ongemeene 
Oliekoek-Hooren getyteld. ADANson betrekt 

tot zyne Vojet, de Buccinum van Ronperr- 
Tius, welke die Autheur le Cor de Mer noemt 3 

dat is de Zee-Blaashoorn; gelyk men zegt Cor 

de Chasfe, dat is Jagthooren. Hy getuigt ’er 

van, dat zy, wat de uitwendige gedaante aan- 
belangt , ongemeen verfchillende is , naar de 
grootte, Men vindt ’er, die in de volwas- 
fenheid agt Duimen, en anderen , die maar één 
Duim lang zyn. Het Haairige Vlies, dat haar 
bekleedt, raaken zy dan geheel kwyt. Lrn- 
Naus {telt de woonplaats in de Zuidelyke 
deelen van Europa, in de edn en 
Afrikaanfche Zee. 


(531) Stekelhooren , die de Schaal met dikke pxxxr. 
Naa- Mfurex 
Femora!e, 
Voethooe 
(531) Mfurex TestÂ Varicibus decusfatis trigonâ rugofâ,ren, 


antiee nodulefà , Aperturâ edentulâ , antice transverfä. M, Le 
U, 680, N, 309, GREW, Mus. Te il, fe 7 9 Se L Ja Ì ST, Conch. 
Tie4, T, 


Ie DEEL, XVL STUK, 


206 BEsSCHRYVING VAN 


VL Naaden kruislings gerimpeld, driehoe= 
in kig , van vooren Knobbelagtig heeft; 
Hoorp. met de Opening Tandeloos, yvan vooren 
STUK, dwarse — 


Die Hooren, welke wy thans de Poethooren 
noemen, om dat zy als op het platte van den 
Voet nederlegt , heeft VALENTYN de Var- 
kens-Bek getyteld: doch dit is hedendaags niet 
in gebruik: wy hebben andere Varkens-Snuiten. 
De aangehaalde van D'ARGENVILLE isgeen 
regte Voethooren : men betrektze tot de Ge- 
braade Peeren. Ik twyfel , of men van die 
van Rumenius dit ook niet mag zeggen. 
De afgebeelde by BoNANNIen GUALTHIE- 
Rr zyn regte Voethoorens , meest aan haare 
Mond-Opening kenbaar en aan de dik geknob- 
belde N aaden. De Kleur is bruinagtig ros, 


pxxxit. (532) Stekelhooren , de de Schaal met een 


sn ___enkelde dikke Naad , met Knobbels ge- 
Velhooren, hoekt en rimpelig , de Opening gevand 
en de Spil met een Gaatje doorboord heeft. 

De 


T. 941, BONANNe Recre III, f, 200. Murex Saxatilis, 
RumPH, Rar. T. 26, f£.B, GUALTHe Zest, T. sof Ce 
ARGENV, Conch, T. 13e (lo) f, Be REGEN FE. Conch. 6e 
T. 2,£, zi, SEB, Kab, Ille T, 63, fe 7, 8, KNORR Vern 
zam, IV. D, PL, 16, £ 1. | 

(532) Murex Testà Varice folitarië , Nodis anpulatis fubrue 
golâ, Aperturâ dentatâ, Columellâ perfotatâ. Syst, Nat. xil, 
BED, Kab, ll, T, 49, fe 72e’ 


DE STEKELHOORE NS 297 


De Latynfche geeft aanleiding tot den Ne-. VE _ 
derduitfchen bynaam. Mooglyk zal dezelve LIV 
afkomftig zyn van dat ruige Vlies, ’t welk Hoorp® 
veelen der naastvoorgaande en volgende Hoo- STUK. 
rens omkleedt. Deeze is wit en van grootte 
als een Ockernoot, en heeft maar ééne Naad 
tegen de Lip over. De Staart is taamelyk 
Jang. 


(533) Stekelhooren , die de Schaal door ge- Dxxxur. 
kruifte dikke Naaden hoekig heeft, de {4 


Knoopen overlangs geknobbeld , de Staart Gebraden 
. Cele 
net Bogten, de Opening getand, ï 


Hier toe behoort de Gebraden Peer van 
RumeHrus, en die van D'ARGENVILLE, 
byLetterB, zo wel als Letter M. Wegens de 
Geftalte worden zy dus genoemd en verfchil- 
len door den getanden Mond kenbaarst van 
de Voethoorens, aan welker figuur fommigen 
nabykomen: des men ze dikwils met elkande- 
ren verwart. 


(534) Stekelhooren , die de Schaal met gekruie pk 


€ Pileare, 
Gedroogde 


ei e 5 ho REE 
(553) Murex TestÂ Varicibus deeusfatis angulatâ , Nodis ets 


longitudinaliter tuberculofis, Caudâ flexuofâ , AperturÂ denta- 
tâ, M. L. U, 631, N. 301, RuMPH. Rar, T. 26. f. B? 
ARGENV, Coche T. 13, (ro) £. M? KNORR Verzam, 
Ms Ds Pl. f. 2, 3: VLDs Pli DOF zj 
…_ (534) Murex Testâ Varicibus decusfatis fabnodofierugofä , 
Ei 0E, Ae Ar __Aper- 
IL. DEEL, XVL, STUKe 


298 BESCHRYVING VAN 


‚NL fie Naaden knobbelagtig gerimpeld heeft, 
ien de Opening getand, de Staart eeniger- 
Hoorp- maate opgewipt. 

STUK, 


Hier fchynen die thuis gebragt te moeten 
worden, welken men Gedroogde Peeren noemt ; 
doch het is moeielyk deeze van de voorgaan- 
de en volgende naauwkeurig te onderfcheiden. 
Ook zyn de aangehaalde Afbeeldingen van 
SrBA geenszins overeenkomftig. Deeze Hoo- 
rens vindt men, volgens LiNN&us, in de 
Middellandfche Zee. 


DEXXV. (#35) Stekelhooren , die de Schaal met dikke 


Mlurex 


mes. ___Naaden , Eyrond „ overdwars gegroefd 
enk en knobbelig , met eene lange bogtige 


Elsvormige Staart heeft. 


Deeze zou eigentlyk meest naar een Peer 
gelyken 5 weshalve ’er ook, niet ongevoeglyk, 
de Latynfche bynaam aan gegeven is; doch 
het fchynt my toe , dat de genen , die men 
Leeuwenkoppen noemt, om dat zy zo dik van 

Top 


Aperturâ dentatâ, Caudâ fubeadfcendente, Syst, Nat. XII. 
GUALTH. Zest. T, 49. f. G. SEB. Kah. II T, 57 fs 
29, 3I3 23, 24e KNORR Verzam, VerDuP lueke 

{535) Murex Testâà Varicofd ovatÂ , transverfim fulcatâ no- 
dofâ, Caudâ longiore flexuofà fubulatâ, Syst, Nar, Xll. Pve — 
rum exficcatum, RUMPH, Rar, T. 06. f, E22 GUALTH.- 
Test. T. 37, fe F‚ ARGENV. Cunthb, T. 13. (10) f, Oe 
REGENEF, Couch. Te 5e fe 50e KNORR Verzam, II, De 
Eis Ze 6 23 3e 


DE STEKELHOORENS 099 


Top zyn, hier thuis behooren. De aange- VL 
haalde Afbeeldingen, ten minfte , duiden de Kn 
zulken aan. Zy vallen zeer fchoon Vuurkleu- Hoor. 
rig rood , doch men vindt ’er ook die geelsTux, 
en witagtig zyn. 


536) Stekelboor en, die de Schaal met dikke Ph 
__kruislingfe Nanden , flomp met knobbe- Rubecutan 
ke: lige Rimpels , het Zak gelyk, de Ope. eg dilf 
ning getand heeft. | 


t Zyn deeze, die men Livrey-Hoorens tys 
telt wegens de fchakeering der Kleuren , die 
zig als een Livrey vertoonen. Men vindtze 
rood met geele en geel met witte : ook bruin= 
agtig met zwarte Banden, en de Oppervlakte 
is egaal bezaaid met fyne Pukkeltjes. De dik- 
ke Naaden, die kruislings geplaatst zyn, maa- 
ken deeze Hoorentjes , die niet groot val- 
len, kenbaar, | 


(537) Stekelhooren, die de Schaal met dikke nxxxvrs.: 
e- Murex 
BE“ Scrobila. 
ZOf's 
» (536) Murex Testâ Varicibus decusfatis, obtufâ rugis noda- Dogzer. 


fis, Ventre zquali, Aperturà dentatâe M, L. U. 631. N, 302, Zander, 
ARGENVe Couch. T- 12, £. K‚ GUALTH, Test. T, 49, f, 12 
SEB, Kab, III. Te 40, f, Ies, KNORR Verzam, I, De Pl, 
Mt MIDNR su fi2 13, 

(537) Hurex Testâ Varicibus fcrobiculatis fub-oppofitis , 
levigatà, Aperturd dentard, Syst, Nat. Xil, GUALTH. Zeste 
T, 49, f. B, SEB, Kab, III. T, 60, f, 13, 15% List. Concha 
T. 939e fe 34, 39. PET, Gaz. T. roo. f. 12 ADANS. Sen, 
Ll, T, 8, f, 13, KNORR. Perzam, IUI. D.El, 9 fs 5e 


TI, DEEL, XVI, STUK, 


sco BESCHRYZVING VAN 


VI. gegroefde Naaden , byna tegen elkander 
ene over , gladagtig heeft, en de Opening 
Hoorp- getand, 

STUK. 


Volgens de Kenmerken fchynen hier de Hoo- 


rens, die men Doggerzanders noemt, te behoo- 


ren , hoewel zy van de aangehaalde Afbeel- 


dingen verfchillen. LinNmus ftelt de woone 
plaats in de Middellandfche Zee. Die van 
ADANSON, Jabik genaamd, aan de Kust van 
Afrika waargenomen, was vaal , fomtyds om- 
ringd met twee bruine of Violette Banden. 
Hy merkt in ’t byzonder aan, dat het Vlies, 
« welk deeze Hooren omkleede ‚ geen Haai- 
righeid hadt. Men neemt het tegendeel daar 
van waar in de Doggerzanders, die, als men 
ze uit Zee krygt, zeer Haairig Zyn. - 


peer, (538) Stekelhoeren, die de Schaal met byna 


vhs tegenoverflaande Naaden, Netswyze gee 

zis groefd , met knobbelige Vilakken , de 

NEOP, Spil byna Tandeloos heeft en de Staart 
opgewipt. 


In het Distelhoorentje van RumePHius, 
dat hier aangehaald is, zyn deeze Kenmerken 
niet 


(538) Murex Testà Varicibus fub.oppofitis reticulatà , Ma- 
culis tuberculatis, Columellâ fubedentulà , Candâ ad{cenden- 
te. M, L. U. 632. N, 303: RUMPHe Rar, Te 29e f, Ne 
BONANN, Rer, III f, 193. GUVALTH. Fest. T. 49, f. 
M. KNORR Werzam, VI. De Pl, 24. fo 6e Ile D. PL, 27e f. 3e 


\ kJ 


DE STEKELHOORENS. 301 


_ niet te vinden. Het komt ook geenszins over- , VL _ 
een met de aangehaalde Afbeelding van Guar- À Liv. 
THIERI. Die van BoNANNt, welke V a- Hoorpa 
LENTYN een vreemd Soort van Trompet STUKe 
noemt, voldoet aan den bynaam, als de Opper- 

‘vlakte Netswys hebbende, en den Mond, die 

rond is, zo hy aanmerkt , met een dikken Zoom. 
_LiNNmus ftelt de woonplaats in Karolina. 


(539) Stekelhooren , die de Naaden en de Dxxxix. 
Lippen van de Schaal uitgebreid Vlie- Was 
zig heeft , zynde bultig en Netswyze el 
geknobbeld , met eene hoekige Opening Á 


en hoog opgewipte Staart. 


_Deeze noemt men wel Oreiljes, met een 
Franfchen naam, dat zo veel zegt als Oorhoo- 
vens, doch de gewoonlyke is Grimace of Gri- 
mas- Hooren „ afgeleid van de zonderlinge fi- 
guur, welke de Opening maakt, als ware het 
een fcheef getrokken Mond. Haairige Ooren 
worden zy genoemd by RuMmrPrrus, om dat 
Zy ‚ uit Zee komende , over ’t geheele Lyf, 

doch 


(539) Murex Testâ Varice Labiisque dilatato- membranaceis 
gibbofâ , reticulato-tuberculatâ , AperturÂ finuofâ , Caudà 
eretâ. M‚ Le U, 632. N. 304, BONAN Ne, Reer, III, É 279 
280, Auris hirfuta, Ru MPH, Rar. Te 24e f. Fe PT, Gaz, 
Te 74, fe 9, vel Te. 99, fe 10. GUAL TH. Zest, T. 37 fo 
B, E‚ la Grimace, ARGENV. Conch. T, 12e (9) f Ho 
SEB, Kab, 1IL T. 60. ft, 6, 7, KNORR Perzarm, III, De 
Pls 3. £. 5e 


Je DEEL, XVI, STUK, 


VI, 


FEDEELe 


EEV, 
Hoorp- 
STUK. 


DXL. 
Murex 
Ricinus, 


Moerbey, 


302 BESCHRYVING väânN 


doch voornaamelyk op de Rug, met ftyve 
Haairtjes bekleed zyn, gelykerwys de Doggere 
zanders. De Hooren is, van binnen en van 
buiten, ongemeen Knobbelig. Zy hebben den 
Mond witagtig en glad , en de Oppervlakte; 
wanneer zy fchoon gemaakt zyn, voor een ge= 
deelte uit den geelen bruinagtig ros, ’t welk 
haar niet onaanzienlyk maakt. De afkomst is 
uit Oostindie, 


IV. Die Staarteloos zyn En eenigermaate 
gedoornd, 


(540) Stekelhooren , die de Schaal zonder 
Staart , Eyrondagtig met Elsvormige 
Doornen 5 de Opening en Lip getand 
heeft. | 


De aangehaalde Afbeeldingen zyn in’t geheel 
niet toepasfelyk op deeze Soort, wyzende dat 
flag aan , die men Geelmonden noemen kan met 
RumreHrus, én welke grootelyks van dereg: 
te Moerbeijen , die de Mond-opening Violet 
hebben en wederzyds getand; verfchillen. Dat 
de Mond- Opening doorgaans geel en fom- 
tyds doch zelden Violet zou zyn, gelyk Lin- 
Naus in de befchryving van ’t Kabinet der 

Ko- 


(540) Murex Testà ecaudatà obovatâ , Spinis fabulatis 
Aperturâ dentatâ, Labro dentato, M‚, L‚ Ur 633. N, 305. Os 
luteum, RumrPHe Aar, Te 24, f, E‚, GUALT He Zest, To 
28 f‚ N‚ SEB, it III, T. 60, f, 573 393 4% KNORE 
Verzame Is DePle 25, fs 52 Ge 


DE STEEELHOÒORENS, 503 


Koningin van Sweeden zegt , kan ik ten opzigt Helt 
van deeze zelfde Soort niet toeftemmen. Hier Tv” 
gecuigt zyn Ed. billyk , in * algemeen , de Hoorn. 
Keel is Violet, en zegt, dat dit Hoorentje uit TUE. 


Oostindie afkomftig is. 


(541) Stekelhooren , die de Schaal zonder DXLL 


Staart, Eyrondagtig met Kegelvormige Modus, 
Doornen , de Lip kering > de Spil glad gam 
en gekleurd heeft. | 


Deeze noem ik, wegens de Roozekleurige 
of rondagtige Mond-opening , en wegens de 
uitwendige gedaante, Braamboos. Men vindt 
van die Vrugt geele en roode, gelyk bekend is. 
Dit Hoorentje is van huiten geelagtig , geknob- 
beld, met fcherpe Doornen. Waarfchynlyk 
zal het uit Westindie afkomftig zyn. 


(542) Stekelhooren , die de Schaal zonder Dxun, 
reis 


Staart, Eyrondagtig , met verfcheide rn 
ryên van Knobbeltjes , de Lip hoekig #% 


en de Spil byna vlak heeft, Meenen 


De. 


(541) Murex Testâ ecaudatâ obovatâ „ Spinis Conicis, Las 
bro dentato, Columellâ levi coloratÂ, M, Le U. 635. Ne 309e 
KNORR Verzam, Vl. De Pl, 24, f, 7, 

(542) Murex Testà ecandatà nodofâ plurimis ordinibus, Las 
bro angulato , Columellâ planiusculâ, Syst. Nat. XII. Nerita 
modofa, Syst, Nat, Ke P. 727. N, 628. BoNANNe Reer. III, 
fe 1739 1740 LIST, Conch. T, Bog. f. 13, GUALT He, Zeste 
T, 66. f. B, B, KLEIN Oflrac, 17, T. Eufo 300 KNORR 
Werzam, IV, Ds Pl. 6. f, 5, 

IE. DEEL, XVI. STUK, 


LIV, 
Hoorp» 
STUKe 


= 


DXLITe 
Murex 
Hyfirixe 
Getakte. 


DXLIVe 
Alurex 
Mancinel- 
Las 
Geele 
Moerbeye 


804 BESCHRYVING vAù 


Dewyl ’er witte Moerbeijen zyn, zo is deeze 
benaaming niet oneigen voor die van deeze 
Soort , welke men gemeenlyk Moerbeijen noemt. 
Zy zyn geheel witagtig , met twee of drie 
zwarte Plekjes aan de Spil, zo GUALTHIERI 
aanmerkt. Onder de aangehaalde van BoNAN- 
NI wyst de eerfte Afbeelding de regte Moer- 
bey aan, hier voor befchreeven ; en de andere 
is deeze Soort,die hy getuigt of wit of Vleefch- 
kleurig voor te komen. De grootte is, gelyk 
die der voorgaande , byna als de eigentlyke 
Moerbeijen of Braamboozen. 


(543) Stekelhooren , die dé Schaal zonder 
Staart, Eyrondagtig met fcherpe Door- 
nen, de Opening wyd en Tandelocs 
heeft. 


Hier fchynen , eigentlyk, die men Getakte 


Moerbeijen noemt, bedoeld te worden, waar 


aan men ook wel den naam kan geeven van 
Braamboozen. Rumrmrus.heeftze onder de 


Pimpeltjes geteld gehad, De afkomst is uit 
Oostindie. 


(544) Stekelhooren „ die de Schaal zonder 


NN 


Sraart;, 


(543) Murex TestÀ ecaudatâ fubovatâ , Spinis acutis, Aper- 
turâ edentulâ repandâ, M‚ L. U, 635, Ne 310, Herisfon blanc. 
ARGEN Vv. Couch. T, 17e (14) fs Ae SEB, Kab, Ill, Te 60e 
f, 38, 

(544) Murex Testâ ecaudatâ ovatâ , Spinis obfoletis, Apére 


turà edentul4, Columellâ transverfim ftriatâ, M, L, U, 636 
Ne 


br STEKELHOORENS. SOS 


Staart, Eyrondagtig met flaauwe a 
5 nen , de Opening Tandeloos heeft , 
Spil overdwars geftreept. 


Hier behooren eigentlyk de Geelmonden van 
Rumrarus, die men ook wel Geele Moerbetjen 
noemt, om dat zy van binnen en van buiten 
geelagtig zyn; doch met roode Knobbeltjes 
aan den Top en dergelyke Streepjes in de 


vi 
FDEE le 
LIv: 
GET 
STUK 


Keel : aan de Spil ontdek ik dezelven in de: 


mynen niet, 


(545) Stekelhooren f die de Schaal zonder De 


DXLVe 


Staart ‚ Eyrondagtig , gefbreept met Hiba 


ier ryën van Doornen, de Opening 
overdwars geftreept heeft, 


Volgens de Afbeelditigen fchynt LiNN ze us 
hier zo wel zodanige Hoorens, die voorheeri 
onder den naam van Getakte Noote-Moskaat 
opgegeven zyn , te bedoelen , als de genen; 
welken Rumemtus voorftelt onder den naam 

van 


N. Bil RUMPH, Rar, T, 24, f, 5, ARGENV, Conche 
T. zo, (17) f, H‚ KNORR Verzam, IIe D. Pl, 29. f, 65 
IV, De Pl; 264 f‚ 2, . 

(545) Murex TestÀ ecaudatÂ ovatÂ, friacÂ, quadrifariam 
fubfpinofà, Aperturà transverfim ftriatâ, M. L, U. 636, Ne 
Slz. Pimnpeltjes van Banda, Rumrte Rar, Te 24e f. 4e 
GUALTH. Test, T. 31, f, Fo ARGENV. Conch. Te 17, 
{14) £.L. KLEIN Offrac. T, Jef, 112 REGEN FE, Conakd 
32, T, 13e fs 32, KNORR Werzams IIe De Rha ae f, Je 


Î, DreL. XVÉ srum. 


LaNUN?. 


Pimpeltjes 


306 BESCHRYVING VAN 


VL ván Pimpelijes, afgeleid van zekere ouderwets 
Hanen fe geknobbelde Brandewyn-Glaasjes. Hier 
Hoorps mede komen eenigen, die men Getakte Schild- 
STUK. padftaart of Beddetyk tytelt, ook niet kwaalyk 

overeen. De Schaal is van buiten doodfch , 
zegt hy , Aardverwig en aan de Knobbels 
zwart $ voorts zeer dik en hard , als of het een 
Knobbelige Steen was: aan den Mond zynze 
vuil wit, en het Dier fluit denzelven met een 
langwerpige Unguis , donker Honigkleur en 
tot Reukwerk eenigszins dienende, Zulks heeft 
in de meefte Hoorens van dic Geflagt plaats. 
… Men vindtze aan Cerams Zuidkust „ daar de 
Stranden vol kleine zwarte Steenen zyn. Die 
men getakte Moerbeijen noemt, zyn by hem 
de Pimpeltjes van Banda; want ieder Eiland 
van dezelven , zo hy aanmerkt „ byna byzon- 
dere heeft. | 


DXLVIe (546) Stekelhooren, die de Schaal zonder 


Mures 


Senticofusà Staart , eenigermaate getoorend, oyer- 
Distelhoo- langs geribd en overdwars getralied 
rentie, 


heeft, met de Opening gefvreept. 


De Distelhoorentjes , die wegens de onge= 
meene Stekeligheid deezen naam voeren, zyn 
hier 


(546) Afurex Testà ecaudatâ fubturritâ , longitudinaliter 
eostatà , transverfim cancellat&, Apertürà ftriata, Syst. Nate 
XII, BONANN, Rer, III f. 35. GUALTHe Test. T, 5le 
f. G,I. ARGENV. Couch, T, 12, (9) fe O, SEE, Kabe Ta 
AJ. Le 45540, 47e KNORR Verzam, IVe De Blo 23e feta Se 


DE STERELHOORE NS. 307 


hier befchreeven. Het is verkeerdelyk, gelyk vl 
ik aangemerkt heb, hier voor aangehaald. B o- Ale 
NANNI getuigt, dat zy in de Adriatifche Zee Hoorp- 
voorkomen: doch ’t is zeker , dat menze ook STUK 
jn Oostindie vindt. De Kleur is in fommigen 
bleeker, in anderen fterker bruin. Ook fchy= 

nen fommigen, indien men de aangehaalde Af: 
beeldingen gadeflaat, veel flaauwer gedoornd 


te zyn, dan anderen. : 


(547) Stekelhooren , die de Schaal zonder SD 
Staart, Eyrondagtig > met de eenige Melongena. 
Gier gedoorend, den Top een weinig yer- Bedderjke 
heven en de Opening effen heeft. 


De gelykenis, welke deeze Hoorens hebben 
naar de Staart van een Schildpad , heeft ’er 
den naam van Schildpad-Staart aan doen gee. 
ven ; doch hedendaags noemt men ze meest 
Bedderyken, om dat de Oppervlakte dergelyke 
Streepen heeft. Men vindt ’er die met drie 
of vier ryën van fterke Doornen op de groot- 
fte Gier gewapend zyn: men vinde ’er met 
minder en in ’ geheel zonder Doornen. Van 

fom» 


(547) Murex Testà ecaudatâ obovatÂ glaucît, Anfra@u fuba 
fpinofo, SpirÂ prominulâ, Aperturà levi, M.L. U, 637. N 
313, BON ANNe Reer, MI fe 295, 186, RuUMPH, Rar, Te 
24e f. 2, 3. GUALTHe Zeste T, 26, fe F, ARGENVe Conche 
Kann, (15) f, H‚, REGENE, ‘Conch, 20. Te. Sef. 49 & Te 
Toe f, 36, SER, Kabe III, T, 72. f, 198 KNORR Verzam, 
Ie De Ple 17e f. 5; IE. De Pl, To, f‚ Te | 

V 2 


Ee DEEL, XVI, STUK, 


/ d A 


908  BRSCHRYVIING WAH 


VL. fommigen wordenze met de Noote Moskaaten 
Liv, Verward ; van anderen met de Hoogftaarten. 
Hoorpe Zy hebben de Kleur bruin , naar ’t blaauwe 
STUK. trekkende, door ’t afhaalen van het buitenfte 
Vlies, dat deeze Hoorens, even als de mees 
ften van dit Geflagt, wanneer zy uit Zee ko- 
men, omkleede, Men krygtze uit de Weste 

indiën. 


V. Dieeen lange , Elsvormige , regte Staart 
hebben en ongedoornd zyn, genaamd 


SAP L EUT, THEO KND 


De naam van SPILtLEN is wel hedendaags 
voor geen Geflagtnaam in gebruik. Men plaatst- 
ze onder de Kinkhoorens , in navolging van 
DARGENVILLE., ADANSON betrektze tot 
de Purperhoorens, die een Blaasagtig uitgezet 
Kanaal hebben. Var anderen, evenwel, fchy- 


nen zy als een byzonder Geflagt voorgefteld 


“ziet te zyn *, en, als men aanmerkt, hoe zeer de 
aen Geftalte van fommigen verfchilt van die der 
Kinkhoorens , zou ’er mooglyk , zo wel als 

van de Pennen , een byzonder Geflagt van 
kunnen gemaakt zyn; te meer nu men zo vee- 

Je Soorten heeft van Spillen. De Latynfche 

naam is Fufus, de Franfche Fufvau. Men vers 

ftaat 'er zodanige Hoorens door, die in ’t mid- 

den dik zyn en over.’t geheel Cylindrifch 

rond , doch naar de beide Enden afloopende 

of tot in eene byna fpitfe Punt wederzyds 

ver- 


- de 5 


DE STEKELHOO RENS. 309 


verdunnende, of , wil men liever , die van Geftal- VI, 
te als een Spinrok zyn. Dus behooren jer TENEE 
dan ook de Gebandeerde Mooren, Agaate Pee: Hoorn. 
ren en veele anderen onder, welke door Lin=srux, 
NAUS tot deeze Afdeeling zyn t'huis gebragt, 

De meeften hebben iets , dat haar naar de 
Stekelhoorens doet gelyken. 


(548) Stekelhooren , die de Schaal zonder DXLVIML, 


k Murex 
Staart, eenigermaate geplooid, Eyrond, Cariofuse 
He … Wormga- 
gefpitst , aan den Top Wormfteekig.ige. 
heeft. 


Deeze fchynt by tusfchen-invoeging hier 
geplaatst te zyn. Zy is in eene Warerleiding , 
by Sevilie in Spanje, door den Heer Arr- 
STROEM waargenomen. De grootte was als 
die van een Boon; de Kleur Afchgraauw ;, 
doorfchynende, | 


(549) Stekelhooren, die de Schaal getoorend, nxurx, 


met fcherpe gevlakte Gordels en een de 
e a e 
regte Staart heefts de Lip gefpleeten. ie 


Babylonf® 
De noon 
(548) Mlurex Testâ ecaudarà fubplicatf ovatì, acuminatà, 
Apice cariofo, Syst, Nat, XII, 
(549) Murex Testà TurritÂ, Cingulis acutis maculatis > rec= 
to=Caudatâ , Labro fisfo, M. L. U, 639, N. 317, LIsT, Concha 
T. 917, f, 11e Turris Babylonica, RumPH, Rare T, 29. fo 
L, GUALTHe Zest, T, 5L. fo NN, la Tour de Babel, Alte 
GEN Ve, Couch. T. 12, (9) f. Me REGENE. Conch, T. 1, fa 
©. SER. Kab, III, T. 79. fig. later, KNORR Verzam, IVe 
D. Pl, 13, f, 2 
Vv A 


E, DEEL: XVI, STuR, 


Vi. 


ArFDErt. 


LIV. 
Hoorp- 
STUK 


310 BESCHRYVING VAN 


De zonderlinge naam, van Babylon/e Tooress, 
is door Rumrmius reeds aan deeze Spilagti- 
ge Hooren gegeven. Zy loopt met veele 
Gieren naar den Top fpits toe, als de Pen- 
nen, en is langs dezelven diep gevoord ; heb- 
bende den Grond wit met zwärte vierkante 
Vlakjes, op ryén ftaande, welke als de Gaten 
in een Tooren affchetzen. Een byzonder. Ken- 
merk is, die Keep of uit{nyding boven in den 
hoek van de Mond-opening , door welke de Lip 
zig dan gefcheurd vertoont. Het Dekzel is een 
zwartbruin Nageltje. Men vindtze zelden lan- 
ger dan een Pink; het Staartje mede gerekend ; 
dat Sleufswyze van den Mond afloopt. De af= 


komst i is uit Oostindie. 


DL 
Murex 


Favanicuss 
Jawzanfche 


Spil, 


(550) Stekelhooren, die de Schaal getoorend 
heeft met ongevlakte knobbelige Gordels, 
de Lip door eene Keep afgefcheiden. 


Zeer veel gelykt deeze naar de voorgaande, 
uitgenomen de Kleur, als ongevlakt wit zyn- 
de, en de Gieren eenigermaate geftreept heb- 
bende , die met een Kiel omringd of knobbelig 
zyn of gehoekt. De Lipis by den Grondfteun 
gefpleeten , maar met een breedere ftompere 
infnyding. Sommigen hebben de Staart kor- 
ter, anderen langer. Zekere NOORDGREEN 
nam deeze op Java waar. — | 

(s51) 


(350) Murese Test Turtritâ Cingulis nodofis immacalatis , 
Labro Sinu {eparato, Syste Nat, Xlle - 


DE STEKELHOORENS, SII 


(351) Stekelhooren , die de Schaal getoorend,, VES 
hope FDEELe 
mét eene byna regie Staart , flreepig „| iv, 
knobbelig „ gekield heeft , de Lip ge-Hoorp- 


karteld. STUKe 
DLL 


Hier fchynen, in de eerfte plaats, de zo- Gi 

genaamde Franfche Spillen, en vervolgens ook rn 
die genen bedoeld te worden , welke men; 
wegens de ongemeene langte en dunte van de 
Staart, ten opzigt van het Lyf, Tabakspypen 
noemt. Zy vallen wel tot cen Voet lang , 
en zyn aan de Enden bruin of zwartagtig , 
gelyk RumrPHrus aanmerkt. Zodanigen heb 
ik ’er van vyf en gewoone Franfche Spillen 
van tien Duim lang, byna drie Duim op ’ 
dikfte , met negen Gieren tot aan den Top. 
Deeze zyn geheel Sneeuwwit en fterk geknobe 
beld. Anderen zyn ros en geelagtig bont, 
anderen bruin en van binnen geelagtig , behoo- 
vende altemaal tot deeze Soort, 

Van de Spillen heeft men zo wel West- als Het Dier, 
Oostindifche , en daar komen onder dezelven Dn 

{_ voor, die rond zyn en niet geknobbeld op de 
Gies 


(551) Murex Testà TurritÂ, fubretosCaudatâ, flriati-na- 
dofâ carinatâ , Labro crenulatoe M. Le U. 639, N, 317. Boa 
NANN, Reer, III, T, 360, Fufus, RUMPHe Rar, T. 29. 
f.F. GUALTH, Zest, T. 52e fe L. ARGENVe Conch. Te 
12e (9) f, De KLEIN Offrac. T, 4. f. 78. REGENFe 
Conch, Te 12e f, 62. SEB, Kab, III, Te 79. fe Gentralise 
KNORR Werzanm, III, D. Pl. 5.£, 1: Pl, 14: É, Te 

Va ‚ 


Ie DEEL. XVI, STUKs 


si BESCHRIYVING VAN 


VL. Gieren, hoedanig eene door D'ARGENVILLE 
kt fchynt bedoeld te worden mec de Afbeelding, 
Hoorn: welke hy van het Dier der Spillen geeft ; 
STUK. onder den naam van Buccinum. Deeze Af: 

beelding is hier overgenomen in Fig. 3, doch, 
wat de Hooren belangt , naar een der mynen 
verbeterd, 

> Geen Dier, zegt hy, komt menig vuldis 
2 ger uit zyne Schâal. Zyn witte Mantel; 
„, bezaaid met zwarte Stippèn, ftrekt zig aans 
>, merkelyk verder uit dan de Punt van de 
»‚ Schaal , zo dat hy plooijen ‘en golvingen 
‚> maakt. In ’t midden van deezen Mantel 
s, komt een rond Lighaam uit, ’t welk zig 
‚> gaat inplanten in een witte, gezwollene; 
4 en wederzyds verlangde Plaat , die den Voct 
5 maakt van het Dièr; maar op herzelve 
s> kruipt. Aan ’t ééne End van deezen Voet 
ss is de Kop, welks Oogen klein zyn , de 
„> Hoorntjes dun, kort en zeer fyn, de Snuit 
so dik gezwollen en taamelyk lang, aan wel- 
9 ker 'Ehd men een gedeelte’ van den Bek ont- 
s, dekt. Het Dekzeltje, aan ’t andere End, 
ss is langwerpig en geftraald”. 

> Het Dier heeft eene byzondere Eigen- 
35 fchap. In plaats van, gelyk de meefte 
E Schulpdieren , op de gantfche uitgeftrekte 
5 heid van zynen Voet voort te kruipen , rust 
5 het doorgaans alleenlyk op de agterfte helft, 
s> terwyl de vaorfte opgeligt wordt, en geen 
35 Grond raakt, Dus draagt de geheele Zwaare 


DE STEKELHOORENS 918 


» te van zyne Schaal niet dan op een Punt,, Vi 
„het welke, uit aanmerking van de grootte “Div 
„> en ’t gewigt van deszelfs Lighaam, niet ge- Hoorp- 
„, hoegzaam is, om het altoos in een behoor STUKe 
» lyk Evenwigt te houden, Deeze omftan- 

„ digheid maakt hetzelye het omvallen ondere 

hevig: maar het fchynt’ niet dat de wry- 

55 vingen, die het dus in zyn loop ondergaan 

> moet, ‘erongemak aan toebrengen: het her- 

„, vat, in plaats van deswegen in zyne Schaal 

, te kruipen , zyn voorgaande postuur om. 

„ zynen gang te vervolgen” 


(552) Stekelhooren, die de Schaal breed ges DUI, 
ftaart heeft en zwart met een witten pn 
Band, de Gieren eenigermaate knobbe- Geban- 
lig gerand, de Spil met rimpels. Moor» 


Om dat byna alle de Hoorens, van dee- 
ze Soort, zeer affteekende Banden hebben , 
noemt men ze thans’ gemeenlyk Gebandeer- 
le, en wegens de Kleur Mooren , doch die 
Kleur is byna nooit geheel zwart: men vindt 
Per zelfs die rosagtig vaal zvn en ook een en- 

kele 


(552) Murex T&tÂ patulo-Caudatâ nigrâ Fasciâ albâ , Spire 
Anfra&tibus fubnodofis, Columellâ rugofà, M‚ Le U. 640. Ni 
319, BONANNe Recr, III, T, 357. REGENF, Conche Te 
Il, fe Ól, ADANSe, Seneg. T, 9. f, 31, SEB, ab. IIIe T. 
88, f, omnes & T, 52, f, s»6, KNORR Verzan, Ie D, 
PL, zoef. 1: IL. D. Pl, 6, f, 2e og 


Ys 
I, DEEL. XVI. STUKa 


VL 
ArDEEL. 
_ LEW, 
Hoorp- 
STUK. 


sia BESCHRYVING VAN 


kele witte Moor. Daarom is evenwel die be. 
naaming niet minder toepasfelyk. ADANSON, 
die deeze Hoorens overvloedig aan de Kust 
van Senegal vondt, noemt dezelven Nivar „ 
en betrekt daar toe , doch ten onregte , de 
Hooren van Letter A, op de Negende Plaat 
van p'ArRGENviLLe, De Afbeelding van 
BoNANNI is naauwkeurig, om de regte West- 
indifche of Kurasfaufche Moor, gelyk VA- 
LENTYN dezelve tytelt, uit te drukken. Hy 
fpreekt 'er dus van. 

5, De bruine Huid van een Moor wordt 
» nage-aapt door deeze Hooren , die met twee 
s, Banden omgord is, waar van de eene twee- 
„maal zo breed als de andere. Beiden loos 
ss pen zy langs de Gieren heen, en worden 
«> langs hoe fmaller , hoe meer zy den hoo- 
ss gen Top naderen , waar de zeven Win- 
5) dingen van de Schaal, opwaards, in-eindí- 
9 gen. Zy behoort tot het Geflage der Tur- 
> bines, Een heeft een zeer naauwen , hoewel 
ss Overlangs uitgerekten Mond, Van den 
>> Grondfteun tot aan den Top is zy in de 
5) langte gerimpeld, met zeer fyne Groefjes 
9) overdwars”, 

Ik kan ‘er byvoegen , dat , gelykerwys in 
Kleur, zo ook in grootte, deeze Hoorens on- 
gemeen verfchillen. Ik heb ’er van minder dan 
drie Duimen en van byna zes Duimen lang. 
Ook zyn de Banden in fommigen geclagtig, ja 
byna Oranjekleurig,. 

(553) 


\ 


DE OTEKELHOOREN s 913 


(553) Stekelhooren , die de Schaal breed ge= 


an 
Jlaart heeft, de Gieren van boven plat. Try, 


Hoorp- 
De platheid der Gieren niet alleen, tot aan srux, 


den Top, maar de langheid van de Staart, pui. 
onderfcheidt deeze Oostindifche Hooren Beute 
noegzaam van de Mooren. Zy is zeer juiste 
by D'ARGENVILLE, op de zo even gemelde Ù 
Letter, afgebeeld, en komt volmaakt met de 
aangehaalde by Sena overeen. Zy is ros of 
roodagtig van Kleur en niet gemeen. Wy mo- 
gen ’er den naam van Zndiaan aan geeven. Ik 
heb ’er één, van meer dan vier Duimen langte, 


(554) Stekelhooren „ die de Schaal geftaard PAG 
heeft en de Gieren aan den Top verhee An 
Lang gSe 
venrond met een Puntje, pra. 
k Knol. 
In Tranquebar is deeze door SPRENGLE'R 
waargenomen. Zy heeft het Lyf van onde- 
ren Buikig , van boven verhevenrond , met 
een ftomp Puntje aan den Top uitfteekende 
de Gieren aan de bovenkant fcherp gerand z 
de Staart Rolrond en naar ’t Lyf toe niet 
vere 
(553) Murex Testâ patulo-Caudatâ, Spire AnftaGibus (u- 
pra planise Me Le U, 640. Ne 320, ARGEN Ve Conch. T, 123 
(9) f. Ae SEB, Kab. Ill, T, 57. fe 27» 23, KNORR Vere 
Zan, VIe D. Ple 26e É, 1, 
(554) Murex Testâ CaudatÂ, Spire mucronate Anfractibus 
fupra convexis. Syst, Naz XI, KNORR Werzams Vl, D, El, 
24, É. 3. k | 


1. DEEL: XVI, STUK 


qi6 BESCHRYVING vAN. 


VI. verbreedende, maar met een dwarfe kréuk aan 
Arperle de Spil. Dit alles komt met de Lang geftaar- 
Hoor: te Knolletjes overeen. 

STUKes 


DLV, (555) Stekelhooren, die de Schaal breed ges 


pik Jlaart heeft, de Gieren boven aan door 
latus, een Geutje afgezonderd, 

Raap | | | 

Deeze verfchillen niet alleen door het zeer 

kennelyke Sleufje of Geutje , dat de Gieren 

van de Spil afzondert , maar ook door de 

grootte , van de voorgaande. Men noemtze 

Raapen ‚ vaar van zy de Geftalte immer zo wel 

uitdrukken, als de voorgaande Soort die der 

* zie Knollen of Papieren Knollen *. De eerst aan= 


bladz, 130: gehaalde Afbeelding ftelt de Geftalte van dee- 
ze Hoorens onverbeterlyk voor. Als een by- 
Soort brengt LiNNeus hier , onder den naam 
van Granum, en onder de Kenmerken van 
Stekelhooren , die de Schaal half-Klootrond, glad, 
doorfliynende , met een regie Tregterswyze Staart, 
den Top Tepelagvig heeft, de jonge kleine Hoo- 
rentjes ter baan, waar van Errrs de afbeel- 
ding met het Eijernest geeft, welke door den 
Heer BAsTER is overgenomen en door my 
tzie’txv,befchreeven }: doch ’t is blykbaar, uitde ne- 
be MeT | | 
biadz, 18, vens: 
(555) Murex Testà patulo-Caudatâ, Spire AnfraCtibus {upra 
Canaliculo distinCtis, M‚, L. U. 641. Ne321, GUALTH, Zeste 
47. f, A, SEB. Kab, III. T, 68, f, 22, ELLIS Corall, 85, 
T. 33: f. a,b, BAsTER Uitfpann, I, D, Pl, 6. fe 23 Es 
KNORR Verzam, V‚ De Ple or. fe 24 


De STEKELHOORENS. 317 


vensgevoegde Afbeelding van ’t Hoorentje door VI 
Lister, dat het een foort van Vygen zyn,“ Piv 
wordende door hem genoemd Flefch- of Am- Hoorn. 
pul-agtige Kinkhooren. Zo dit de oude vanstuzs 
die Jongen in Natuurlyke grootte is, dan be- 

reiken zy nagenoeg de langte van een Pink 

en komen dus nader aan de voorgaande Soort. 

Die, welke men Getakte noemt of Gedoornde 
Raapen, zyn misfchien tot deeze Soort betreke 


kelyk, 


(556) Stekelhooren, die de Schaal Tregterse DLV, 
vys” geftaart heeft , en den Top met heee 
Doornen gekroond, Gêtakte 

| Vyg. 

Zonderling is ’t, dat LinNaus die, gelyk 

uiet de befchryving van ’t Kabinet der Konin- 

ginne vah Sweeden biykt , een Getakte Vys 

gehad heeft , dezelve kon gelyk ftellen met de 

Trompet van Aru by RumrPrmrius gemeld: als 

waar van zy, volgens de opgegevene Geftal= 

te, grootelyks verfchillen. Niet minder ono= 

vereenkomftig is die Hooren, welke BoNAnN-« 

Nr afbeeldt, en eene Aroeefche Trompet fchynt 

te zyn, met de Getakte Vygen. Deeze Kink- 

hooten, aamelyk , beftaat als uit twee met. 

de 


(556) Afurex Test patulo-CaudatÂ, SpirÂ Spinofo-coronas 
tì, M, L, U. 64I, Ne 322 Buccinum Aruanum, RUMP He 
Rar, Te 28, fe A, GUAL TH. Test, Te 47e f. B. BONANN, 
Beer, III. T, 1Or, KNORR Werzam, Vle De El 27, f, zo 


15 DEEL, XVI, STUK 


Aië BESCHRYVING vAn 


‚VL de Grondfteunen tegen elkander aan gevoegde 

iten Tollen; zo BoNANNr aanmerkt, en is wel 

Hoorn- overdwars geftreept , doch niet geknobbeld 3 

STUÉ, ten minfte niet gedoornd of getakt. Rum- 
Prius merktze aan, alsde grootfte en plomp- 
fte van allen, die hy kende; zynde zwaar en 
dik van Schaal, ruim anderhalf Voet lang en 
een Span hoog; met weinige Gieren en een 
korte Staart. Zy was over ’t geheele Lighaam 
Schilferig of geborften, wit en zonder Glans; 
doch haar Ony# of Dekzeltje werdt geteld 
onder de beste Reukwerken; De Getakte Vy- 
gen vallen ook wel groot en ruuw van Schaal, 
maar zyn van een geheel andere Geftalte, gee 
_Jyk de Afbeeldingen van GUALTHIERI aan- 
toonen. Ik heb ’er één van zes Duimen lang 
en drie Duimen breed, met eene Mond-ope- 
ning van anderhalf Duim wydte, en by de vyf 
Duimen langte , die geheel Oranjekleurig is. 
Ik heb een kleine, van anderhalf Duim lang 4 
die fierlyk in de langte blaauwagtig bruin ge- 
ftreept is en overdwars een breeden witten 
Band heeft. Dit heeft ook meer of min in 
de grootere plaats. Deeze Hoorens zyn nog 
ongemeen, en taamelyk hoog getopt , loopen- 
de de Doornswyze Takken opwaards , langs 
de Gieren, naar den Top. 


DVI (557) Stekelhooren , die de Schaal Trogiers: 


Mu rex 
perverfus, wys 
Linkfe $ 
Vvge (557) Adurex Testâ patulo repandoque Caudatâ, Spirà con= 


trariâ fubcoronatâ, M, L, U. 642e Ne 323, GUALTH. 7e5fs 
WW. 30, £, Be Unique, ARGENV, Conch, Te 18, (15) £. Fa 


DE STEKELHOORENS, gig 


ys en wyd gaapende geftaart d links VL 


j J Arpeer, 
gedraaid en eenigermaate gekroond heeft, drs B 


A | zat Hoorn. 
Deeze maaken een aanmerkelyke byzondet- sruz. 


heid uit onder de Hoorens., Men noemt ze 
PUnique, dat is de Eenige, zegt D'ArceNs 
VILLE, om dat haar Mond, tegengewoonlyk; 
van de regter naar de flinkerzyde gedraaid is „en 
zy heeft haaren Top zo laag en plat; als de 
Staart lang en puntig is. Veel platter, inder- 
daad , is de Top in deeze dan in de voorgaande 
Soort, en naauwlyks getakt of gedoornd, Lrs- 
TER fchreef , dat deeze Vyg de eenigfte was ; 
Onder de Zee-Hoorens, hem bekend, die de 
Gieren van de regter naar de {linkerhand om- # 7: 
loopende * hadden. bladz, 159, 
Deeze kundige Heer moet dan de Offerhooren ofer. 

‚niet gekend hebben, van welke, zo wy wee-k°%enr 
ten, ook linkfe zyn, en reeds lang bekend zyn 
geweest, doch ongemeen zeldzaam. Omtrent 
de Paarlvisfchery van Toetecoryn , aan de 
Kust van Ceylon , worden veelen van deeze 
Hoorens gevangen , zo VALENTYN meldt, 
die de Inlanders aan ftukken {nyden tot Arm- 
en Duim-Ringen, gebruikende de laatften tot 
het fchieten met de Boog; welke Ringen witter 
en fchoonder dan het beste Yvoor zyn. Onder 
deeze nu, komt, mooglyk om de honderd Jaa= 
xen eens, een Konings- Hooren voor, die van 
Geltalte wel eveneens is, doch anders om ge- 

… dradids 

bh DEEL, XVIe STUKa 


520 BESCHRIVING VAN 


VI. draaid, èn van buiten groen; vari binnen rood 
Re, gekleurd, By de Jentieven plagt deeze linkfe 
Hoorp. Sjanko, (want zo noemen zy dezelven ,) in zo 
STUK. veel agting te zyn, dat men ’er eenige honderd 

Ryksdaalders voor gaf, en de Koning van Gol- 
conda werdt oudtyds, toen dit een Ryk op zig 
zelve was, daar uit gezalfd. De regtfe of ge- 
woone Offerhooren , die VALEN TYN zelfs 
niet bezat, is ook niet gemeen. Zy behoort; 
wegens de geplooide Spil aan de Mond-opening;s 
tot de Voluuten, en moest in de befchryving 
van die Soort, welke LinNeùus Peer noemt 
ba rn d ‚ gemeld zyn, alwaar zy uit GUALTHIER ï 
is aangehaald , zeggende die Autheur daar van, 
dat het een Hooren is van volmaakte of wel 
geproportioneerde Geftalte. Zy vallen Sneeuw. 
wit en ongemeen dik van Schaal; zo dat men 
“er niet alleen een fchoonen Glans aan geeft , 
door ’t polyften, maar zy laaten zig ook , op 
den Draaybank en met den Beitel, zeer fraay 
bewerken en verfieren. 


‘prvim. (558) Stekelhooren, die de Schaal Tregters= 


bel ys’ geftaart heeft en langwerpig > mét 
Zee-Wulks agt ronde Gieren. 


De Zee- Wulk van onze Stroomen, daar wy 

« zie reeds van gefproken hebben *, wordt hier be- 
bladue23®s doeld. Zy gelyke wel eenigermaate naar de 
ge= 

(858) Murex TestÂ patulo-Caudatâà oblongâ , Anftatibus Ê 

odo teretibus, Faun, Succ, 3165, GUAL T He Teste Te 4Ó, fiEs 


tld hs vulde ede 
LN \ 


/ 
DE STEKELHOORENS. 321 


gewoûne Straúd:Wulken , doch is veel hooger VI. 
getopt en ronder van Des des ook VArEN- LV. 
TYN haar, met de benaaming van Knolhoò- Hoorn: 
ren, fchynt te bedoelen, die hy zegt te val- STUK: 
len op het Doggerzand: want de zogenaamde 
Doggerzanders hebben gantfch geene Knolrorie 

de Geftalte. Geen agt Gieren , evenwel ; 

heem ik in de myne waar, 


(559) Stekelhooren;, die de Schadl Tregters- DLIE, 
ys eenigermaate geftaart . langwerpig; En 
met agt Gieren heeft en twee verheven Naieen 
Streepen. | 


‚_ Deeze noem ik, om dat zy in de Noorder 
Oceaan, én by Ysland zelf, zig onthoudt, de 
Noordfche Wulk, Het zou die zelfde zyn, 
welke LrsTER afbeeldt, met zeven Gieren. 
Agt heeft ’er die, waar LiNNmus de Af- 
beelding van geeft i in zyn Westgothifche Reis- 
togt, merkende haar als de allergrootfte der 
aldaar vallende Conchyliën , en tevens als de 
zeldzaamfte ‚ aan. 


(560) Stekelhooren ‚ die de Schaal EN , DLX, 


lang- Te 
Triton. 


(559) Murex Testâ patulo fub-Caudatâ oblongÂ, Anfractie 
bus oéto: lineis duabus elevatis, Faun, Suec, 2166, Je VV esta 
goth, T. sf. 8. Lisr, Angl, T. 3. fs E 

(560) Murex TestÂ Ventricofä oblongà levi, Anfra&ibus 
xÓtúndatis , Aperturâ dentatà, Caudà brevi, M, Lo Us Gat 
Xx NM. 
I. DEEL, XVIe STUK, | 


VL. 
AFDEELs 
LIV 
Hoorpe 

STUKe 


33ë BESCHRYVING VAN 


langwerpig, effen, met fonde Gieren, 
de Opening getand heeft, en eene kör- 
te Staart. 

Zeer bekend , en thans ook zeer gemeen, 
zyn deeze, die men Tritons of Trompethoo- 
ters noemt , komende uit de beide Indiën. 
De Oostindifche zyn langwerpiger en zo Buis 
kig of dik van Lyf niet als de Westindifche ; 
doch veel fraaijer gekleurd. Het byzondere 
Kenmerk van de Tritons is, dat haare Gieren 
door knobbelige Naaden van elkander afge= 
fcheiden zyn. De Tekening gelykt naar die 
van bruine Penneveeren op eenen geelagtis 
witten Grond of liever naar die van Turkfích 
Papier, zegt Rumrmrus, Van binnen is de 
Mond of Keel fchoon Oranjekleurig in de 
Oostindifche , die den Top Vleefchkleurig 


paarfch hebben en de Spil aartig bruin en wit 


bont geftreept. Dat zy ongemeen groot val- 
ten blyke, dewyl ik ’er heb van ver over den 


Voet lang; met tien Gieren, en eene Mond= 


opening van zeven Duimen in -de langte en 
vyf Duimen in de breedte: des men begrypt , 
dat de zodanigen een Onyx kunnen uitleve. 


ten; van grootte als een geheele platte Hand, 


Het 


N, 324. Buccinum. Ronp, Test, 81, Buccinum Tritonise 
RÚMPH, Rear, Te23, f, B. GUALTH. Test, Te 48e f, Av 
Sen, Kab, UI, T., 81, f, omnes, KNORR Verzam, Ile De 
Rl 16, £.2y 3e Ve De PL, 50 fe re 


\ 
DE STEKELHOORENS. 323 


Het Dier heeft een grof fterk Vleefch, zegt 
Rt UMPHIUS, ter ditte van een Arm 8 rimpe- Ke 


lig als de Hals van een Schildpad , bruin en Hoor. 
tos gefpikkeld , waar aan vast is een langwer- STUK. 


pig Schild vyf Duimen lang. drie Duimen 
breed, en cen Mesrug dik, ’ welk de Onyx 
is, zo even gemeld, Van zodanige Tritons 
echter, heb ik He ane ja kleintjes van 
naauwlyks een Vinger lang 

In Oostindie, zelfs; plagten deeze Hoorens 
onder de Rariteiten geteld te worden: op Am- 
boina vonde men ze weinig: zy kwamen meest 
uit de Zuüidooster Eilandef, onthoudende zig 
diep in Zee. De Alphoreezen van Ceram ge- 
bruikenze tot hunne Trompetten , maakende 
in de middelfte Kring een Gat, waar door zy 
blaazen, om de Negers by een te roepen, en 
dergelyke Hoornen. Trompetcen worden ook 
by de Tartaaren, in Afrika, en in de West- 
indiën gebruikt , om dat derzelver Geluid zig 
veel verder uittrekt, dan dat van Boks- of 
Ramshoorens. De Oorlogs- Trompet of Ba- 
zuin der Ouden (*) zal waarfchynlyk uit een 
dergelyke Hooren beftaan hebben. 


{ 561) Stekelhooren „ die de Schaal Buikig, DLX 
lang-; apex 


(*) Buccina jam priscos cogebat ad arma Ouirites, zn 
(561) Murex Testà Ventricofà oblongà levi, Anfraibus 
ratundatis SpirÂ Ariacâ, Apercurâ levi, Caudâ brevie Syst, 
Nat. X XI, BONANN, Recr, nt. T. 49: GUALTH, Test. 

Te 52E Ts K NORT. Verzam, Ile D. Plo 3e 


X a 


1. DEEL: XVI, STUG 


Ee: 


4 


VI. 
AFDEELe 

IV. 
HoorFn-= 
STUK, 


DLXIL, 
Afurex 
Tulipa, 
Agaate 
Peers 


Bi SDESCHRYVING: EAN 


| langwerpig, effen, met ronde Gieren 3 
d. Spit geftreept , de Opening ongetand 
heeft , met eene korte Staart. 


De aangehaalde van BoNANNiI ís, volgens 
VALENTYN, een Gremoe-Hooren. De Schaal 
heeft de grootte van een Hazelnoot , zegt 
LiNNmus, en is uit den Zeegroenen blaauw= 
agtig , met graauwe gegolfde Banden over- 
langs en enkele Naaden. Zy valt in de Mid- 
dellandíche Zee, 


(562) Stekelhooren , die de Schaal Buikig , 

langwerpig, ejen, de Gieren rond met 
eene dubbele Naad, de Opening met 
ééne Plooy , de Staart Tregterswyze en 
geftreept heeft. 


Schoon VaLENTYN de aangehaalde van 
BoNANN1 een korte dikke, hem onbekende, 
Trompet noemt, is het doch niet onwaar- 
fchynlyk, dat dezelve die Hooren verbeeldt, 
daar wy den naam aan geeven van Asaate Peer. 
Zy heeft een zeer regelmaatige en fraaije Ge- 

flal. 


(562: Murex Test Ventricofà oblongâ levi, Anfraêibus 
sotundatis SututÂ geminatâ, Aperturâ uniplicatâ, Caudâ pz= 
tulâ ftriarâ, Syst, Nat, XII, BONANN. Recr, III T, 197, 
Lrsr. Conch. T. git, RUMPHe Rar, T.49.fe He GUALTH. 
Test. T. 46, Ge Ac ARGENVe Conch, Te 13e fe Ke REGENFe 
Conch, T. 9 f. 35.SEB. Kabe Ill. T, 7Te fe 23-3le KNORE 
Verzanis Ve De Fl 18, f, 5e VIe De Pl. 39e fs Ko 


DE STEEELHOORENS 32$ 
) 


ftalte , niet kwaalyk naar die van een Peer Be 
gelykende en de verfcheidenheid van Kleuren “ Tv, 
is ongemeen groot. Men vindt ‘er, die, ge. Hoorpe 
lyk D'ARGENVILLE zegt, door eene gehabt kek 
ne marmering, van bruin op een witten Grond, 

de Kleuren van de Tulpen naarbootzen; doch, 

gelyk men onder de Tulpen veelen met een 
enkele» Kleur vindt, zo komen onder deez 

Hoorens ook geele,' rosfe, en bruine voor, 

in veelerley trappen van verhooging of ver- 
_faauwing, De Tekening der gemarmerde over- 

treft alles in deeze Agaate Peeren , wanneer 

zy gepolyst zyn. Dus kan men de Naams-’ 
reden ligtelyk bevroeden. Anderen noemenze 

ook wel Gebande Agaat-Hoorens , wegens de 
zwarte Streepjes , waar mede fommigen omgord 

zyn: doch die benaaming is wa: algemeen. Zy 

vallen wel een half Voet lang en koien uit 
Westindie, 


(563) Stekelhooren, die de Schaal langwer- „D DUTIL 
pig en geftaart heeft , met veele Vlie- en 


tuss 


zige plooijen overlangs. Geplooide 
Schroef, 


„In Geftalte en Grootte komt deeze naby 
aan de gemeene of Scheveninger Wenteltrap- 
jes, maar heeft een klein Staartje. In de 
Lee, 

(363) Murex Testâ oblongÂ Caudatâ, Plicis longitudinalis 


bus fabmembranaceis Culcatâ, Syst, Nat. XIl, KLEIN Offrac. 


Tena 6z. \ 
X 3 | 
Ie DEBL, XVI, STUK. 


326 BESCHRYVING VAN 


del Zee, aanide Kusten van Ysland, heeft men 
Je riv. Ze gevonden. 
Hoorp- 


STUK. (564) Stekelhooren , die de Schaal Eyrond 


DEK met gene Tregterswyze Staart, de Gie- 
JUUNEN 

Dolartume TEN MET eenige VET heyene flompe Gors 
Bordêse 

Trappen. dels heeft. 


Hier fchynen die Hoorentjes , welken. men 
gemeenlyk Hordes abpgn noemt, als mede de 
basterd - Bordes - Trappen bedoeld te worden. 
De eerften zyn witagtig, de anderen rosagtig 
geel van Kleur. De grootte is omtrent als die 
van eene Moskaat - Noot of grooter in de laats 
ften. Zy hebben een Gaarje in de Spil. Die 
van BoNANNI kwam van de Kust van Por- 
tugal. 


DLXV. (565) Stekel hooren ‚ die de Schaal langwer- 


EA pie ruww met de Randen der Gieren 

a ___ plat , den Top knobbelig , de Opee 

de ning Tandeloos heeft en een opgewipie 
Staart. — 

In 


(564) Murex Testâ patulo-Caudatâovatâ, Anfraftibus Cine 
gulis aliquot elevatis obtufis, Syst. Nat, Xll, BONANN, 
Recr. IL f, 3474 KNORR Verzam. Ue D, Pl, 24 É Zet 
D. PL Tete VEL a 5, 

(565} Murex Testâà oblongâ mmdi, Anfraftuum marginibus 
complanatis, Apice tuberculofo, Aperturt edentulâ, Caudâ 
adicendente, Syst, Nat, XIl. Fosfilis, Jt, VWestgotsh, pe 200, 
T. 5. fe 6, GUALTE, Test, T. 46. f, Fe LIST. Anghe 157. 


Te Jefe 4e KNORR Perzame Vie De Pl, 33. f. 3e 
l 2 


PE STEKELHOORENS, 327 


In de Bergen van Westgothland worden een, VL 
menigte van deeze Hoorentjes, onder andere sed 
Conchyliën, uitgegraven, Deeze Schulpber- Hoorp- 
gen leggen, op veele plaatfen, wel een Kwar-STUK: 
tier gaans van de Zee, op ’t Vaste Laad. 
Onder de Aardkorst, die zelden meer dan cen 
half Voet dik is, komt een Bedding voor van 
Conchyliën, twee of drie Vademen diep, en 
daar onder legt een zuivere Kley. Deeze Bed- 
ding. beflaat dikwils een uitgeftrektheid van 
verfcheide Snaphaanfchooten. De Schaalen, 
die men daar vindt, zyn geheel rein, wit en 
onveranderd , alleenlyk met eenig Zand en 
Gruis, gelyk zy door de Zee opgeworpen wors 
den, vermengd. *t Zyn meest zodanige Hooe 
rens en Schulpen , als aan de Stranden van 
Noorwegen en Sweeden in de Noordzee, aan 
de Kusten van Engeland, Holland en Vranke 
ryk, voorkomen. Men gebruikt deze Schaa« 
len, die eenigermaate verkalkt zyn , om de 
Vloeren, Muuren, en Wanden „door wryving 
af fchuuring , te witten : ook brengt menze 
op de Wegen, om den Grond vast te maa-= 
ken; doch wel het voornaamfte is, dat zy diee 
nen tot het branden van Kalk, die echter zo 
beftendig niet is in de open Lugt, als andere 
Kalk. De Lederbereiders maaken ’er het mee- 
fte gebruik van, om het Haair van de Huiden 
af te laaten byten. 

Roca een Hoorentje, door LiNNAus 
DT | afge. 


Te DEEL, XVI. STUK. 


VI. 
ÄFpreL. 
LIV. 
Hoorp- 

STUK. 


DLXVI, 
Murex 
Lignariúse 
Houtag- 
tige, 


528 BrscurtviNe VAN 


afgebeeld , ís merkelyk verfchillende van die 
van LrisTER, by Scarborough verzameld; 
welke agt Gieren op ’t minfte hadden, en het 
andere maar vyf (*). Dit was zeer grof en 
die Engelfche fyn geftreept ; ook veel gedron- 
gener van Lyf en minder fpits. Het Snebagtig 
Staartje , dat zy beiden hebben, vind ik naauw- 
Iyks in de Afbeelding van GUALTHIERI, 
waar in de platheid van den Rand der Gieren 
zig duidelyk openbaart. Ik heb ‘er zodanigen, 
die geheel wit en die bruinagtig zyn. De zy* 
nen waren met bruine Stippen en Golven getee 
kend op een witten Grond: zy hadden de Monde 
opening wit, doch de Keel zwartagtig of don- 
kerbruin. De aangehaalde van Lis TER, even- 
wel, wordt door nem ook daar mede verge: 
ieeken, | | | 


(566) Stekelhooren, die de Schraal langwer- 
pig ruuw, de Gieren flomp geknobbeld, 
de Opening ongetand heeft , met eene 
korte byna regte Staart. he 


Deeze, zo wel als de voorgaande, aan de 
tee Kus- 


(*) Cochlea Spiris quinque utrinque en Striis acutis 
imbricatis, It, Westgoth. Hoogd, p‚ 230. 

(566) Murex Testâ oblongâ rudi , Anfraftibus obtufe nodofis 
Aperturâ edentulâ, Caudâ brevi reétiusculâ. &yst. Nat, XII, 
BONANNe, Recr.1IL, T, 32e GUALTH, Zest. T. 52,f,SÌ 
Sen Ka. Ille T 52e f 4. KNORR Perzam, Vl. De Pl, 
27. fe 3o 


\ 


PESTEKELNHOOREN S. 925 


( Kusten der Zuidelyke deelen van Europa , VL 
voorkomende, heeft naauwlyks de langte van itn 

“gen Vinger, mer effene Gieren, en eene en- Hoorn: 
kelde ry van ftompe Knobbeltjes. De Kleur, STUK. 


mooglyk , geeft ‘er den bynaam aan. 


(567) Stekelhooren, die de Schaal langwer- DE 


pig en flomp gehoekt, de Gieren eeniger- Trape- 
maate geknobbeld en de Opening getand Ì”: 


stompe 
heeft, met een kortere regie Staart. Spil, 


Die van deeze Soort worden Stompe Spillen 
geheten, om dat zy de Staart veel korter heb= 
ben dan de Franfche Spillen. Sommigen heb- 
ben dezelve zo kort, dat zy, met Staart en 
Top , in doorfnyding nagenoeg de gedaante uits 
drukken van zulk een Scheefzydige Ruit, als 
men Trapezium noemt. Sommigen tytelt men 
Stompe Landfpillen, om dat zy met dubbelde 
fyne Streepjes, die bruine Bandjes om de Hoo- 
ren formeeren , getekend zyn. Zodanig is die 
van BONANNI, welke VALENTYN noemt 
de Groote Basterd- Purpura, uit den Golf van 


Pere 


{567) Murex Testá oblongà obtufe angulatÂ , Anfraâibus 
fubnodofis, Aperturâ dentatà , Caudâ breviore reâA, M. L, U, 
643. Ns 325. BONAN Ne Recr, III f, 287. Pfeudo-Purpura. 
RMP ms Raar Te 296 E &:T, 49 fe Ke GUALTHe 

Test, T. 46. f. B, ARGEN V- Conch, Te 13e (IO) É£.F, H > 
KNORR Verzam Ml, De Pl 15, fe 32 IVe De Pl, 20° fo 5 
Vv, De Pl, Io f‚ 4: VI. D, Pl, 15, É, 5e 

Ek Xx 5 


‘KE. DEEL, XVI, STUK, 


339 BESCHRYVING VAN 


VL Perfie, In ’t Franfch heet menze le Tapis of 
enh, la Robe de Perfe, om dat zy de Kleuren van 
Hoorp- EEN Perfiaanfch Kleed naarbootst. Zodanig 
STUK. eene is ook die van GuaLTHIER1 , en de 

aangehaalde op de Negenenveertigfte Plaat, 
in ’* Werk van RumrPuius; die aldaar de 
Gebande Knobbelhooren geheten wordt ; doch 
Rumrmrus hadt de Oostindifche, die fterk. 
geknobbeld is, de Basterd-Purperflak getyteld. 
Hiy fpreekt ‘er dus van. 


Basterd >, Deeze noem ik zoo, om dat zy eenigs= 
Sh 9 zins de gedaante van de Purperflak uit de 


Middeliandfche Zee , en van binnen een 
rood Bloedig Vleefch heeft, gelyk.men aan 
„, geen andere Slakken ziet, doch of daar uit 
„een rood Sap te haalen zy, waar mede men 
zou kunnen verwen, is nog niet onderzoegt. 
De langte is vyf of zes Duimen. Van voo= 
ren is de Hooren uitgefpitst met veele Gie- 
‚> ren en van agteren met eene taamelyk dun- 
s, ne Snuit, De randen der bovenfte Gieren 
zyn met Knobbelen bezet , fomrtyds als 
ftompe Doornen: het overige van de Schaal 
s» is effen donkergraauw of Aardverwig, zon- 
z, der Glans, Als men het bovenfte Vliesje 
ss affchraapt , ’t welk niet gemakkelyk ge- 
fchiedt , dan is de Schaal wit, met zwart- 
agtige Draaden overdwars. De Rand van 
den Mond is dun, met fcherpe Tanden 
> Zaagswyze bezet: daar tegenover is hy glad 
s En purperverwig: de binnenfte Vlakte met 
s) dun- 


93 


53 


23 
33 
3) 


23 


2 


53 


DE STEKELHOORENS 33E 


3 dunne Ribbetjes gevoord. Het Dier, daar VL 
sin, is hard en rood als raauw Vleefch, “Try. 
s goed om te eeten. Het draagt op den Kop Hoorns 
5) Eeen langwerpig Schildje ‚ dat een Lid van Tuse 
„een Vinger lang is en krom als de Klaauw i 
„ van een Beest, net fluitende op den Mond, 

‚‚ van buiten vuilgraauw en effen, aan de bin- 

‚> nenzyde donkerbruin en wat gerimpeld,” 


Dit Dekzel wordt van de Inlanders voor de 


beste Onyx marina gehouden, en Unam Cass 
turi „ dat is Onyx Mofchata genoemd ; doch 
zy hade de minfte Geur niet van Moskeljaat , 
en hy zoude de Unguis van de Trampet van 
Aru boven deeze verkiezen, 

Onder de Kinkboorens, naamelvk, zyn de 
Spillen thuis gebragt door Rumrarus, die 
aanmerkt, dat men deeze taamelyk veel in de 
Amboinfche Inham vindt. Zy komenby Troe- 
pen voor den dag „doch flegts in zekere Maan- 
dens en vertrekken dan wederom naar de 
Diepte. Die men voor Rariteiten bewaaren 
wil ‚ zegt hy, moet het gedagte Vliesje niec 
worden afgehaald, dewyl de Oppervlakte zig 
dan altoos ruuw vertoont. | 

Van dergelyke ftompe Bandfpillen heb ik ’er 
die Oranjekleurig zyn van Grond, fterk ge« 
knobbeld , en met Kasranjebruine Streepjes 
fierlyk gebandeerd. Deeze zyn aan * Staart- 
end zeer ftomp , doch hebben een hoogen 
Top. Een andere Soort is langs de Gieren met 

| brui- 

1, DERL. XVI, STUK. k 


232 DESCHRYVING vAn 


VL. bruine Sleuven en witte Ribbetjes fraay gete- 


LFDEEL, 4 
ij Liy, kend, zynde ongemeen fterk en ais over de 


Hoorp- gebeele langte van de Hooren geknobbeld, met 
STUK. diepe Groeven tusfchen de Knobbels in. De 
plaats der afkomst is my onbekend, 


DLAVIII, (568) Stekelhooren, die de Schaal langwer= 


Ure? e Á „if 

on pig heeft ‚met geplooide en geflreepte 

ge Gieren, die Knobbelagtig gekield zyn; 

SEL CLe 

tandches de Opening ongerand en een korte 
Sraart. 


Deeze, uit de Middellandfche Zee , heeft 
dit byzonders, dar de bovenkant der Gieren 
bruinrood is, de onderkant wit, VALENTYN 
zegt, dat de aangehaalde van BoNANNI een 
foort van lange Gnemoe: Hoerens waren , hem 
onbekend. BoNANNr zelf getuigt, dat zy 
veel voor komen in de Zee van Syracufà, 
zynde wegens haar maakzel en de verfcheis 
denheid van Kleuren vermaard. Ieder Gier, 
naamelyk , fchynt uit twee ftukken van een 


Schaal te be{taan, waar van het eene wit, 


is, het andere uit den rosfen Purperagtig. 


puxix. (569) Stekelhooren, die de Schaal langwere 


Murex Sg 
Craticulan Pig 2 
EUSo A A . e . . . 

Hoekige, (568) Murex Testà oblongi, AnfraRibus ftriatis plicatis, 


tuberculofo-carinatis , Aperturâ edentulâ, Caudâ brevi. Syst, 
Nat, XIL BONANN, Recr. II1 É. 80. 

(569) Murex Testâ oblongâ, Anfraftibus Ford plica- 
tis tzansverfim reticulatis , Aperturâ denta:â, Caudâ brevi, 
Syst, Nat, Xil, Turbe angulatus, ROND, Zest, 8 


DE STEKELHOORENS. 333 


pig, de Gieren rond, geplooid, Our ae he 
divars Netswyze gefireept heeft , met Tiv, 
een getande Opening en eene korte Hoorps 
Sraart. on 


Hier wordt de Hoekige Turbo van RoNpe- 
LETIUS, aangehaald , uit dè Middellandíche 
Zee. De Schaal , met verhevene Streepen 
langs de Gieren, is witagtig van Kleur, heb- 
bende de Hoeken rosagtig, de Opening van 
binnen geftreept. 


(570) Stekelhooren, die de Schaal byna on- DUxK. 
geftaart , Spilrondagtig , effen, en bleek ag ie 

van Kleur heeft, met verfcheiderley Geftreeptes 

overlangfe bruine Streepen; de Lip ge= 


tand. 


Deeze, ook in de Middellandfche Zee voor- 
komende , is weinig grooter dan een Garftee 
koorentje , overal effen, langwerpig, naauw= 
Iyks geftäart, bleek witagtig , bevlekt met 
overlangfe kromme bruinagtig zwarte Strees 
Pens ; 


VL Die Getoorend zyn en Elsvormig met 
een zeer kort Staartjes 


(szi) 


(570) Muresxe Testà fub=ecgudatÂ Fufifotmi levi pallidâ „ 
Striis fuscis longitudinalibus variis, Labio deutato, Sys 
Nat, X11, 

le DEEL, XV, STUKs 


334 BESCHRYVING VAN 


de Ld (571) Stekelhooren, die de Schaal getoorend; 


BIV. de Gieren aan de bovenzyde geplooid, 
Hoor: en een opgewipte Staart heeft, de Spil 
waht van binnen met een Plooy. | 
DLXXL. 5 
Alurex NG er AE: 

Onder de Maalden of Pennen komen ’er 


Hertagus 

Snuitpen, voor, die aan de Mond-opening een klein 

ene Snuitje of Tuitje hebben, ’t welk zig als een 
Staartje vertoont, en zodanig opgewipt is, 
dat het byna dwars ftaat. Deeze noemt men, 
om die reden, Suuitpennen, Rumerrius en 
VaLENTYN heeten dezelven Tutjes. « Zy 
vallen omtrent van langte als een Vinger en 
zyn taamelyk dik , fommigen op de Gieren 
naar weinig, anderen Knobbelagtig ingefnee= 
den en als gekarteld. Men vindtze, gemeen- 
Iyk „ wie van Kleur, of geelagtig , ja bruingeel 
en fomtyds met geele Streepen, of met rosfe 
en bruine Ringen , gelyk die van onze Af- 
beelding Fig, 4, zeer fierlyk gebandeerd, 
Deeze is echter , op den Rand der Gieren, 
zeer weinig ingefneeden. 


DEXXIL, (572) Stekelhoorèn, die de Schaal gêtoorend 


Murex 

Aluco, heeft; 
Basterd. ; ; A 

Paule. (571) Murex Testâà turritÂ , Anfraltibus fuperne plicatis, 


Kroon, Caudà adfcendente, Columellâ intus plicatâ. Syse, Nat. XIl, 
BONANNe, Reer, Ul. f. 84 Strombus Caudatus albus, 
RumPH, Rar. Iooe T. 30e f. K‚ PET, Gaz. Tei5óe fe 44 
ARGENV. Conch, Te 14: Ci) f. P GUALTHe Zeste Te 
s7.f De KNORR Verzam, Ille De EL zoef. 3e Vo De El, 
15, f. 6: VL. D, Pl, 40 £. 4, 5e 

(572) Murex TestÂ tumitâ, Anfra@ibus tuberculatis firià 
mie 


DÉ STEKELNOORENS, 335 


heeft , de Gieren geknobbeld , met een 
Doornige flreep op ’t midden „ de Spil 


VI, 
Arperrs 
LIV. 


met ééne plooy en de Staart opgewipt. Hoorn. 


Gedoornde Tuitjes worden deeze genoemd 
van VALENTYNs, doch wy geeven ’er den 
naam van Basterd-Paufekroonen aan, en de 
Franfchen heetenze Chenilles , dat is Rupfen. 
Hoe zeer ook deeze Binnen uit malkane 
der loopen; hebben zy allen doch eenige bee 
trekking. Dies welke de Franfchen Chenilles 
noemen ; om dat zy als zekere Rupfen gete- 
kend zyn, heeten wy Basterd- Paufekroonen', 
dewyl zy naar de echte Paufekroonen veel gee 
Iyken , en die andere ; welke hier ook thuis 
gebragt zyn, noemen wy, tot onderfcheiding, 
Westindijche Basterd - Paufekroonen ; of Tuxise 
Doornen Spillen: want zy; door haare Knob- 
belagtigheid , veel naar een Taxis Boomftam 
gelyken. Deeze beiden , hoewel door Line 
N EUS tot ééne Soort betrokken, zyn echter 
grootelyks verfchillende, Ik begryp de reden 
van den Latynfchen bynaam niet; noch ook; 
hoe hy de woonplaats {tellen kan in de Mid- 
dellandfche Zee. 

(573) 


mediä Spìnofâ, Columellâ uniplicetf, Caudâ adftendente, 
M. Ls Us 643, Ne 326, BO NANN, Reer, II, f, 69 3 33e 
Strombus angulofus, RUMPH, Rear, Te 3 f. O, Ne 
GUALT He Zest. Te 57. f. G, A, Cheuille, ARGENV. 
Conch. T, 34: (11) Éf. H,‚ sen. Kab, IL, T, 51 É, 25e 
KNORR Werzam, III, D, Pla 16, f, 5: Ie De Pl, 16. £, 4e 


5, DEEL. XVI, STUK, \ 


STUKo 


836 BrscHrRzviNe vaN 


„VT: (573) Stekelhooren, die de Schaal getoorend 
ÄFDEEL. 


LIV heeft, met de Gieren door Tandjes gar 
Hoorp- de bovenfte Streep gekarveld. 
STUK. 


DrxxU  Deeze, die naar de laatstgemelden veel ge- 

Guscatss. Îyken , noemt men Getakte Bezaanknooper. 

Seakte Doorgaans vallen zy bruin, en fomtyds zyn 

knoop. ze geel geban. deerd langs de Gieren. Zeer 
dikwils komen zy aan de Puntjes der Takken 
of aan den Top ; door af{lyting van de bui- 
tenfte Korst. eenigszins witagtig voor. De 
afkomst is uit de Middellandíche Zee , zegt 
LINNAUS, 


bixxive. (574) Stekelhooren, die ì Schaal getoorend 


orslijd, en de Gieren van boven met een dikken 
Boden Gordel gezoomd heeft, de Staart kort. 
€, 


Deeze , zig in het Kabinet van den Heer 
GYLLENBORG bevindende, hadt de Schaal 
wit en maar weinig overlangs geftreept, doch | 
de Gieren met een dikken, ftompen , Zoom ge= 
gordeld en den Top geplooid. 


PEREVe (575) Stekelhooren, die de Schaal gevoorend, 
furex 

Radalds de 
Raspe f no | ê . aas 
(573) Murex Testà turritÂ > Anfracibus crenulatis, firià 


fuperiore denticulatà, Syst, Nat. XI. GUAL TH. NL 
z6. f, H‚ ARGE NV, Conche. Te 14e CIIJ E &, KNoRK 
Werzam. II, De Pl. 26e f, 4, 5e f 

(574) Murex Testà turrità , Anfraftibus fuperne Zonâ toru= 
lofâ , Caudâ brevi. Syst. Nat, Xl, 

(575) Murex Testà turritâ, Anfraftibus tuberculatis , ftriis 
duplici ferie punêatise Syst. Naf, Xll. GÜALT He Zéste Ë 
“B, fo Fs 5 


den ” r é 
B O* / hd 
Ee & \ 


DE STEKELHOORENS. 837 


de Gieren geknobbeld heeft en gelireep? 
met eene dubbelde ry van Stippen. Aen 
Hoorp- 
Deeze, uit de Afrikaanfche Zee, heeft desrur, 
Schaal roodagtig, van onderen {tomp, de 
Stippen der Gieren dikwils wit getopt, en de 
Schaal zo oneffen , dat ’er de bynaam var 
Rasp aan gegeven wordt, 


€576) Stekelhooren, die de Schaal getoorend DLXXvIs 


urex 


heeft , de Gieren met Sleuven , over- sper. 
dwars geftreept en gedoornd, de Staart} in 


opgewi Pt. 


Uit de Bogt van Guinée was deêze afkom- 
ftig, hebbende de Schaal Melkwit , Elsvor- 
mig, met twaalf of veertien overlangfe Sleu- 
ven en korte Doorentjes aan den Mond : de 


SPiL platagtig en met ééne Plooy. 


(577) Stekelhooren, die de Schaal getoorend prxswit; 
k Murex 


en kruislings bezaaid heeft met Knob- Gin. 
beltjes, de Staart fpits en opgewipt, ARNE 
lt Pen it 
De 
(5 76) Murex TestÂ tritÂ„ Anfratibus tulcatis fransverfiun 
friatis muricatis, Caudâ adfvendente. Syste Nat. XII, 
(577) Murex Testà turritâ , Tuberculis decusfatim adfper. 
{, Caudâ acutâ adfcendente, Syst, Nat, Xll. BONANNe 
Récre III, £‚, 81, Strombus Caudatus angulofus. Rum PHe Rar, 
T. 30e f. Le ARGENVe Conche T, 14, (rx) f.K, KLEEN 
Oftrac. T. 7.£, 139, KNORR Perzame VI: De, Ple 26, fs 3e 


X 


Ì. DEEL. XVÍ, STUK: 


358 BESCHRYVING VAN 


VL _ De aangehaalde Afbeelding van BoNANNt 
an fchynt de volgende te moeten zyn, naamelyk 
Hoorp. N. 82, zynde een foort van Gedoornde Tuit- 
STUK: jes, volges VALENTYN: want N, 8r, met 

N. tao van KrLrEiN overeenkomftig ; is een 
geribde Gnemoe-Hooren. De Knobbelpen van 
R umruius is aanmerkelyk van die van D'Ar- 
GEN VILLE verfchillende , en heeft de Knob- 
beltjes zodanig niet in ’t kruis geplaatst, Die 
ik van deezen aart heb zyn witagtig Vleefch- 
kleur en hebben op den bovenkant van ieder 
Gier een ry van groote , en daar tusfchen 
drie ryën van kleine Knobbeltjes. Zy zyn 
naauwlyks een halven Vinger lang ‚ en gely- 
ken veel naar de Basterd« Paufekroonen; Nog 
kleineren heb ik, die zwart zyn. Beiden zyn 
zy uit de Westindiën afkomftig. 


(579) Stekelhooren, die de Schaal getoorend 


DLXEXVLI!, 


Her heeft „ de Gieren overlangs met Plooyag- 
VECOLLATUSo Je \ 
Geknotte, tige Sleuven, aan den. Top geknot, 


In het Kabinet van den Kamerheer ne GEER 
bevondt zig deeze , die naar een geknotte Top= 
flak geleek , maar de Schaal aan den Grond. 
fteun uitgerand hadt, zynde de bovenfte Rand 
dun van de Gieren , die overlangs geftreept wa- 

ren met Geutswyze Plooijen, en zwarte don- 
kere Sleuven daar tusfchen. Zy heeft den Top 

geknot en de Opening, ovaalagtig. 
LV. HOOFD: 

(578) Murexe Testâ turritâ , Anfratibus longieudinaliter 
plicatasfuleatis , Apice decollato, Syst, Nate XlL, 


Men heeft er maar zesentwintig in gebragt , 


be Torten 550 
Ssssssssssssss A5 
Lr be 
Be HOOFDSTUK. BE 


Befchryving van 't Geflagt der ToLLEN, 
waaronder de Beanondarens ‚ Zee-Tonnen en 
de eigentlyke Pennen of Penhoorens, begree- 
Pen zyn. 


Zeeniee Hoorens, die van eene Kegelvor- Naam; 
mige Geftalte zyn , en dus naar zeker 
Werktuig van ’t Kinderfpel , dat men een Tol 


noemt , gelyken; voeren, in ’ algemeen , den 
naam van ToOLLEN. Men noemtze; in ’% 


Franfch, om die zelfde reden, Sabots, en in 
* Latyn Trocht. Deeze benaamingen zyn by 
de meefte Autheuren in gebruik. 

De Schaal is Spiraal gedraaid en loopt van Kenmêr- 
tenen breeden Grondfteun allengs opwaards ,“®* 
met byna regte Zyden, tot aan den Top, die 
wel niet fcherp is, doch taamelyk fpics in de 
meeften. Zy hebben eene vierkantagtig ‚ge- 
ronde Opening, die als door neerdrukking 
vernaauwd is en de Spil ftaat fcheef. Het 
Dier is een Slak. 

Dit Geflagt bevat niet zeer veele Soorten. gobin: 
welke in drie Afdeelingen onderfcheiden zyn, 
waar van de Ferfte de genen bevac, die de 
Spil met een Gat doorboord hebben5 de T'wee- 
de de genen die digt zyn, en de derde de €i- 


| Ya gente 
1, DEEL: XVvL STUK 


240 BESCHRYVING VAN 


Vl gentlyke Pennen of Penhoorens , als-met de 


Aue: gedagte Kenmerken overeenkomende, 
Hoorp- 
STUK. IL, Genavelde met een doorboorde Spil. 


puxxix, (579) Tol, die de Schaal Kegelvormig , glade 
en agtig, en eenigermaate genaveld heeft. 
Bagyns 
een Zonderling is de benaaming , die men aan 
dit flag van Tollen geeft, en niettemin eeni- 
germaate overeenkomftig met de Geftalte, in- 
zonderheid in de genen , die de ééne Gier als 
op de andere leggende en de onderfte veel bree- 
der of grooter van omtrek hebben, dan de 
evenredigheid vordert in eene wel gefarzoe- 
neerde Pieramied, gelyk fommigen van deeze 
Soort ook wel genoemd worden, De Bagyne- 
_Drollen vallen wel een Handbreed hoog , en 
niet ander breed van Voetftuk. Men heeft 
er ook die veel kleiner zyn. De Schaal is 
‚ zwaarwigtig, niet zeer fpits aan den Top, en 
aan de Zyden met gegolfde Streepen „ of Báa- 
ren, in fommigen wit en rood, in anderen 
wit, rood, bruin en groen, gemarmerd. Som- 
migen „ eu die aan den Top byna ongefchon= 
é den 
(579) Trochus Testà conicâ leviusculâ fabumbilicatâ, Syst. 
Nat. Xl. OLEAR, Mus, T.29sf.5. BONANNe Recr, III. 
5 roze RUMPHe Rar, T. dte fe A, GUALTH, Zeit. T, 
59.f. B, C, ARGENV, Conche, Te IIa (8) fe C‚ REGENF, 
EConch, Te 4e fe 42e KNORR Perzams. Ie De Pl, 12, f« 1, Ike 
B. Pl, Sef, 1: Plo6, be 1: IVe De Pl. 28e fo Is za 


PLAAT CXXIV. 


IN 


a wed 


- 


AT CXXIV. 


Pi 


WL 


in 


pe ToOLLEN 4E 


den zyn , neemen een ongemeen fchoonen, VL 
Glans door ’c polyften aan, In de meeften zyn En 
de Gieren , aan den Top, merkelyk geknob- Hoorn. 
beld. De, Mond ís heerlyk Paarlemoerkleur ,stux. 
en de geheele Hooren laat zig van buiten Paars 
lemoeren. D'ARGENVILLE zegt, dat men 
dezelve Bouton de la Chine noemt, ’t welk 
mooglyk zien zal op de kleine Drolletjese 

De afkomst is uit Oostindie, 


(580) Tol, die de Schaal Kegelvormig en ge- en 
knobbeld heeft ‚ met een fcheeven Na- en 
e bi ) Ú zoo b „ Getakte 
al „ de binnenfte Lip flaauw tweekwab Bild 
big. | 


t 


Uit de Kenmerken is af te leiden, Yat hier 
de Getakte Pieramieden bedoeld worden, wel- 
ke men dus noemt, om dat zy aan alle de 
Gieren, en inzonderheid aan de onderfte, mec 
Fakagtige Knobbels bezet zyn. In de aange- 
haalde Afbeeldingen van BONANNIen GUAL- 
THIERI is het gezegde blykbaar. Ik heb 
‘er zodanig eene, van drie Vingeren breed en ° 
hoog. De aangehaalde van KumrHrus be- 

) hoo- 


(530) Frochus Testà ConicÂ tuberculatÂ, Umbilico oblie 
quo, Labio interiore obfolete bilobo, M. L‚ U. 644. Ne 3274 
BONANNe Recr, 1e f, 96. Trachus maaculofus, RUMPHe 
Manna zie fe DB 4/9. GUALTHe’ Zes, TeOis f. Ee 
ARGENY, Conch. Te Ii, f. C, KNORR Verzaus I, De PL, 
15 Ff, 4: IVe BL, 4e fa 5e 


1 DEEL, XVI, STUK. 


342 BESCHRYVING:VAN. 


VI, hooren tot de voorgaande Soort, welke Lr xe 
Arp. Naus niet van naby fchynt gekend te heb. 
Hoorp= ben , alzo alleenlyk deeze zig bevondt in het 
STUK. Kabinet van de Koningin van Sweeden. De 

kleintjes, die gegranuleerd zyn, hebben wees ° 
zentlyk Tandjes aan de Spil, welke in de Ge- 
takte Pieramieden ontbreeken. Men vindt ’er 
die geel, Vleefchkleurig, groen en rood, en 

op veelerley wyzen gemengeld Zyn. 
HetDier. Tot deeze of dergelyken moet het Dier bee 
Pie lW hooren van onze Afbeelding Praar CXXIV; 
U Fig. 1 die uit het Werk van D'ARGENVIL- 
LE is ontleend. Want, fchoon die Autheur 
meldt ; dat het de Platmondige Slakhooren 
zyn ite ‚ die men in Bretagne Sorciére of 
Tovenaar noemt , blykt echter uit zyne aan- 
gehaalde Figuur S, Plaat 8, genoegzaam, dat 
dezelve een andere zy. Hier heeft hy een 
weezentlyke gegranuleerde Tol of Pieramied 
doen aftekenen, waar van het Dier volkomen 
met dat der drie volgende Geflagten overeen- 
komftig i is, uitgenomen de Kleur en Grootte. 
‚, Deszelfs Vleefch, zegt hy, vuilwit en naat 
s 't geele trekkende , wordt ingenomen van 
2 een donkerbruine Zak of Beurs, met ee- 
», nen bruinen Mond. Het heeft groote zwar- 
» te Oogen, in de gewoonlyke plaatzing, en 
>> Hoorntjes van de zelfde Kleur, die in de 
» geheele breedte door eem bruine Streep ges 
5 fneeden zyn, ’t welk dezelven dik maakg 
29 en zeer {tomp van Punt, | 
| „ Drie 


DE TOLLEN, 343 


ss Drie byzonderheden komen inditSchulp- VE. 
> dier voor. De eerfte beftaat in een klein Ere 
‚ Vleezig Tongetje, dat vast en gegolfd is, Heten. 
, van eene witagtige Kleur. Het fchynt aan= STUKe 
‚‚ gehecht te zyn en af te komen van den bo- 
‚dem der Beurs , voegende zig langs den 
> Hals. Het vertoont zig niet, dan door een 
s, gedeelte van de Schaal weg te breeken , 
„> gelyk hier is gefchied. De tweede byzon- 
» derheid beftaat daar in, dat de Vleezige 
», Grondfteun , waar op het kruipt, in zyn 
> omtrek een foort van Zoom heeft , famen- 
» gefteld uit kleine Sagrynagtige Stippen , die 
, bruin zyn, en dus als een Galon formee= 
> ren. Zyn Dekzel maakt het derde onder- 
s, fcheid, Dit is dunner dan inde anderen en 
9, zeer glanzig. Volmaakt rond zynde, fchync 
‚‚ het een ovaale Opening niet volftrekt te 
;‚ kunnen fluiten ; maar het buigt zig om en 
> voegt zig dus gemakkelyk aan de Wanden 
> Van de Schaal. | 

‚‚ Het voordeel , welk dit Platmondige 
‚‚ Schulpdier boven de beide volgende heeft , 
ss is, door de Geftalte van de Schaal en de 
s, evenredigheid van den Voet tot de zwaar- 
„> te van zyn Lighaam, het omvallen niet zo- 
3 danig onderhevig te zyn, wanneer het op 
‚> fteile plaatfen kruipt: terwyl de anderen 
‚> door de overtreffende zwaarte van hunne 
„, Schaal, weinig ge-evenredigd met de kragt en 
Y4 | 8» rote 


Î 


Il, DEEL. XVI. STUKe 


844 BESEnHaRYvINe vAN 


VL. so grootte van den Voet, ligt omver tuimelen, 
in » zig kwetzen en kneuzen; eer Zy zig, door 
Höorn- s> het intrekken van hunnen Kop en Hoor- 
STUK. ‚nen binnen de hollighéid van de Schaal, 

3) daar voor hebben kunnen beveiligen. Dic 
> heb ik, met myn eigen Oogen, verfcheide 
», maalen gezien en waargenomen”, 


DLEKXI, (581) Tol, die de Schaal verhevenrond , flomps 


Trochus a 
Perfpeltie gerand heeft, met eenen doörtiobrden ges 
vas. kartelden Navel, 

Perfpe tief 


Hocrene 
Ln De zonderlinge gedaante van den Navel, 
wiens Opening allengs verkleinende inwaards 
loopt, tot aan den Top, geeft den naam van 
Perfpelbief -Hooren aan deeze, Om dat haare 
Banden: als in Graaden verdeeld zyn , noemt 
men ze , in ’ Eranfch, niet alleen Escalier 
of Wenteltrap , maar ook le Cadran, dat is 
de Zonnewyzer. In netheid van Tekening en 
Trekken is deeze Hooren , hoewel thans gee 
meen „ een Pronkfítuk onder de Conchyliën. 
Haare breedte is vry grooter dan de hoogte. 

’t Is 


d 531) Trachus Testâ convexâ obtnfà marginatâ ; Umbilica 
pervio crenulato, M. L. Ue 646, N, 329: GRE we. Mus Te 
IIe f, 3) 4e LIST, Conch,1V.S, 8-C.3. Teoï,2. BONANN3 
Reer, 1, fe 27, 28. Umbilicata, RUMPH. Rar, T. 27. 
f. Le PET. Amba Te 2e fe l4e GUALT Ee Tete Te Gai ie 
O. Solarium, ARGENV, Conch. T.11. (8) É.M. REGENE' 
Éonch, 26. T. 6. f, 61. SEB. Kabe lil. T. gorfa 1, 2, 134 
I43 283 Als 42 KNORR Verzam, I, De Pl, zae bo I3 20 


PE TOLLENS 845 


% Is geene Land- maar eene Zee-Slak ; enn VE 
bende haar afkomst uit Oostindie , maar te="TPeEke 
vens veel by Alexandrie gevonden wordende , Hoorn. 
zo LiNNZUus meldt, STUKe 


(5392) Tol, die de Schaal genaveld verheven= DLXXXIte 


rond, de Spil met twee Tanden „ de bride 
/ . Wervel. 
Navel gekarteld heeft, ee 


Deeze heeft de Geftalte van de Perfpettief= 
kooren, doch is kleiner en ongekield , en niet 
in ’t ronde fcherp gehoekt; effen, bont van 
Kleur, met de Opening rondagtig; de agter= 
fte Lip uitloopende in een {tompen rimpeligen 
Hoek, Zy heeft den Navel met een ftompen ( 
Hoek omringd, en is mooglyk een loutere 
Verfcheidenheid van de voorgaande Soort , 
maar viermaal zo klein, geel en niet door- 
fchynende, met den Omtrek naauwlyks ge« 
rand en de Oppervlakte effen , zegt LiNNZus. 
Zy onthoudt zig, volgens hem, in de Mid- 
dellandfche dee 


(583) Tol, die de Schaal genaveld verheven- praxxurs 
rond, met Streepen van Heltagtige Stip. Trochus 


Cruciatus, 


pen en de Spil met één Tandje heeft. Kruishoo- 
} Yen, 
[ Dee. 


(582) Trochus Testâ umbilicatÂ convexâ ‚ Columellâ bidene 
tatâ , Umbilico crenulato, M, Ie U, 646, N. 330. | 
(553) Trochus 'Testâà umbilicatÂ convexâ „, Striis callofoa 
Jas ‚ Columellâ unidentard, Syste Nat, Xi 
kl 


Is DEEL, XVI, STUK, 


1 


<46 BESCHRYVING VAN 


» 


„VL _ Deeze hadt de Schaal kleiner dan een Ha- 
ARDEEL zelnoot ‚ Roestkleurig , met vier Witagtige 
Hoorp- Banden overlangs getekend. Deeze Banden 
STUK. zullen waarfchvnlyk het Kruis maaken, naart 

het welke dit Hoorentje den bynáam voert. 


Het was ook uiet de Middellandíche Zee af. 


komítig. 
puxxxiv, (594) Tol, die de Schaal Eyrondagtig ges 
B flreept heeft, met aan elkander gefcha- 
cus, kelde ronde Knobbeltjes, de Spil en Opee 
oen ning gevand, de Navel gekarteld. 
Knoop. 


De oirfprong van den Latynfchen bynaam 
is afkomftig van BoNANNI, die zegt, det 
deeze Hooren , volgens den Autheur vaa t 
Muféum Cospianum, in de Roode Zee gevon- 
den, en van de Visfchers, aldaar, Pirot: 
Slakhooren getyteld wordt. De reden hier van 
zal waarfchynlyk toe te fchryven zyn aan de 
ongemeene fraaiheid, waar mede de keurlyk- 
ften van deeze Soort praalen : dewyl Pharao 
met al zyn kostbaarheden in de Roode Zee 

ver- 


(584) Trochus Testà fubovarâ firiatÂâ, Punêtis concatenatis 
globafis , Columellâ aperturâque dentatâ , Umbilico crenato, 
M. L. U, 647. N. 331e BONANN, Reer. I4Ie p. 3e fe 2220 
Umbilicus varius, RoND, Zest, 104, LIST, Conch, IV, S, 8, 
GC. 4e Te Ie RET. Gaz. ile. 14e fe IO: G UATSE Hi Tests Te 


63. f. B, Bouton de Camille, ARGENV. Conche T, 1e …Î 


(8) f. L, Q. ADANSe Seng. 1, T, 12, f, 2. KNORR Ver, 
LU, Ll, D, Pl, 30 fe 6, IV. De Bl, 26, £ 32 4 


DE TOLLEN. 347. 


verzonk. Zy zyn, op eenen Purperagtig roo VL 
den Grond, als met Paarltjes verfierd, die in Aere 
zwarte Snoertjes ftaan. Deeze Kadee Hoorn- 
naamelyk , vallen niet veel grooter dan de STUKe 
naastvoorgaande Soort. BONANNI hadt, 

evenwel , van een geloofwaardig Man ver- 

ftaan „ dat zy ook kwamen van de Kust van 

Brafil. ApANsoN vondt dergelyken aan die 

van Senegal, in Afrika, Men noemtze in ’ 
Franfch Boutons de Camifole, in ’t Neerduicfch 

Prins Robberts Knoopen. 0 DOON 


(585) Tol, die de Schaal fcheef genaveld DLXXXVe 


verhevyenrond heeft, met de Gieren VAN Magus 
boven flomp geknobbeld. ‚_ Tovenaar, 


Een platagtig Tolletje , dat geknobbeld is 

ep een witten Grond , met Vleefchkleurige 
Vlakken, worde van de Inwooners in Bretag- E 
ne Sorciére geheten , zegt D'ARGENVILLE, 
en daarom voert het den bynaam van Magus, 
dat is Tovenaar. Het is in Geftalte ook eeni- 
germaate Knoopagtig, en onthoudt zig, vol- 
gens LiNNseus, in de Middellandfche Zee. 


(586) Tol, diede Schaal genaveld en geftreept DLXSXVIe 
Troc Us 
heeft, Aes 
et jeo 
(585) Trochus Testà oblique umbilicatâ convexa, Anfraûti- d 
bus fupra obtufe nodulofis, M‚ L. U, 647, N, 332. GUAL T He 
Test, Ti, 64e fe Er ÄARGEN Vv. Conch. ie II, (S)£ S. RE- 
GENE, Couch, 12, T, 3, f, 27. SEB, Kah, II T, 75 
KNORR Verzam, VI. D. Pl, 27, £, Ae 
(586) Trochus TestÂ umbilicatÂ flriatâ, fupra plicatâ, fub- 
L DEEL, XVL STUK. Eus 


848 DBESCHRYVING VAN 


VL heeft, van boven plat en met Plooijen, 
in wan onderen ronder, de Opening ovaal, 
Hoorp- met een Tandje. 

SUE, 


Uit het Kabinet van den Heer TeEssIN 
was deeze ontleend. De Schaal, van grootte 


als die der Prins Robberts Knoopen, is witag- - 


tig, met Purperkleurige Vlakken, en byna van 
geftalte als een Lens: gelnkesde. hierom veel 
naar de Vorm van een Knoop. 


(587) Tol, die de Schaal eenigermaate gena= 


DEKRXXVTe 


Trochas veld Eyrand heeft, met schr Knob= 


„fuyricattus. 


Gedooird, beltj es» 


Dit Hoorentje, de grootte van een Hazel- 
ncot hebbende , witagtig van Kleur en fpits 
getopt, is overal bezet met puntige Knobbel« 
tjes , zo dat het zig, op ’t gevoel, als Ges 
doornd voordoet. Het heeft een klein lang- 
werpig Naveltje. 


(588) Tol, die de Schaal genaveld en-eeniger: 


DLXXXV IIe f 
Trochas maate Eyrond heeft, met beurtling fe 
ed, vyën van groote en kleine Knobbelijes, 
DN, Dee- 


tus convexiore, ApsrturÂ obovatÂ unidentatâ. Syst, Nat XII, 
SEB. Kah. EIL Te 75e 
(537) Trochus Testà {nb-umbilicatâ ovatâ, tuberculis mu- 
ricatis, Me. L, Ue 648. Ne 333, GUALT-He Zest. Te 64 f He 
(533) Zrochus Testà umbilicatà fubrovatà , Sulcis alternis 
majoribus Moniliformibus, M‚ Le U 648N, 3341 ARGEN Vs 
Conch, T, Ii, (8) £.T, KWORR Verzam, UI, D, Pl, 2e f, 4, Se 


bie Wob et.N: «6 - a48 


_ Deeze ‚ die zig in ’c Kabinet van de Konin- , A 
gin van Sweeden bevondt , was van grootte’ Lv.” 


als een Erwt en bruin, De aangehaalde van Hoor: 
D'ARGENVILLE hadt veel meer grootte,  S*%% 


4 9 : \ i / Ae, d dj hs | 
C589) Tol, die de Schaal fcheef genayeld ver- DEXERIK 
hevenrond, de Gieren eenigermaate ge- varius, 


rand heeft. Bonts 


Deeze uit de Middellandfche Zee, met een 
flaauwen Rand omringd, was bleek met Afch- 
graauwagtige Banden. 


(590) Tol, die de Schaal fcheef genaveld Ey- DXC, 
vond de. Gieren rondagtig heeft. rocha 


Cinerariuss 
Afch- 


In de Middellandfche Zee en aan de Kust® 
van Noorwegen komt dit Tolletje voor , dat 
ook geteld wordt onder de Sweedfche Dieren. 
Het heeft de Schaál Afchgraauw , met fchuin= 
fe bleeke Banden. 


e 


(sor) Tol, die de Schaal eenigermaite gena- DXCt. 


TOC 


veld Eyrond heeft , met de laag fte Gier ian 


verder fs en de Navel byna toegeflooten. ee! ie 


De rolletjes 


(589) Trochas Festà oblique umbilicatâ convéxä, Anfractie 
bus fubmarginatis, Syst, Nat, XII, 

(59o} Frochus Testâ oblique umbilicatà ovatà , Anfaâibus 
rotundatis, Faun, Suec. 2567. 

(sor) Trochus Test fab.umbilicatd ovatà ,-Anfraâu inhme 
femotiore ‚; Umbilico fubeonfolidato, Öyst. Nat, Xie 

L. Des, XVI, STUK, 


3 


aso  BESCHRYVING v-A nf 


Ne Schaal van deeze is groen, scbandeerd 
ArpEeL. Met Bloedkleurige: Stippen. Zy onthoudt zig 
_LV. jn de Middellandfche Zee. | 
Hoorb- tree tr | 
STUKe 


P0e (502) Tol, die de Schaal Cylindtifch gena- 
Trochus, ‚welad en Kegelvormig verhevenrond heefts 
Uimbilicae Per K Je 
Adin met de Gier eenigermaate getand. 
Navelflak, | de EE, 
Deeze fchynt veel naar de Perfpeltief-Hoos 
ten te gelyken, die men ook wel Navelflak 
genoemd heeft. De Schaal is gemeenlyk Roest- 
kleurig gewolkt: de afkomst uit de Middel. 
landfche Zee. | 


(593) Tol, die de Séhaal genaveld en Kogele 


DXCITe 
Ks en wormig verheyenrond, de Gieren Doorn- 
Zonna= _gagtig geftraald, de Opening half Hart- 
Lede vormig heeft. 


In die Geflagt begrypt LiNNEùs niet al- 
jeen de Groote Zonnehooren , maar ook de 
kleinen , die men gemeenlyk Spooren noemt, 
in ’t Franfch Eperons. Van deeze laatften zyn 
‘er, volgens Rumenrus, Verhevene als de 

Aly- 


(592) Trochus Testà cylindrico umbilicatà conico-convêéxì 
Anfra@tu fubmarginato. Syst, Nat. Xlle 
(593) Trochus Testà umbilicatà convexo conicâ, Anfraêtibus 
Spinofo-radiatis „ Aperturà femi-cordatâ, Me Le U, 6450 N. 328« 
BoNANNe Recr, Ille f, 366, 367, mala, Zonnehoorten. 
Rumerme Rar. T, 20, f,Ke ARGENV, Conch, T. 9e (6) 
fek. GUALTH, Test. T, 65 f..N, Pe KNORR Verzet, 
LL De Pl, 290 f, 3, 2: VIe D, Pl. 26, 


Rad 


DE FOLLEE N. SSI 


Alykruiken „én Platte, die volmaakt naar het VL 
Radje van een Paardefpoor gelyken. De Groo- ATPEEL 
te Zonnehooten „ hoedanig ééne ik ’er heb van Hoorns 
twee Duimen middellyn , is veel zeldzaamer STUK, 
dan de Spooren of kleine Zonnehoorentjes, 

die veel langer Punten hebben. Men vinde 

ook dergelyk flag van Hoorens, als de groo- 

te; doch zonder “Pimtth en hooger getopt of 
verhevenronder. De Navel-Opening is gantfch 

kleins doch zigtbaar , in dezelven. Zy komen 

Biet Oostindie , en men gebruikt. aldaar het 

Dier tot Spyze. | 


IL. Die de Navel geflootén hebben en 
overend ftaan. 


(594) Tol, die de Schaal niet doorboord zeef DXCIV, 
en Kegelvormig verhevenrond, den Grond. 279% 


Vestiarius. 
Steun met een Heltagtige Bult , de Open Bultflakje, 
ning byna Hartvormig. ’ 


Hier worden die kleine gladde Slakhooren= 
tjes bedoeld, die meestal groenagtig zyn, en 
fommigen fraay Roozekleurig, van grootte als 
de Prins Robberts Knoopen of Roode Meir 
Hoorentjes en ook veel kleinder, Zy komen 
gie Oostindie , doch men vindtze , volgens 

LIN= 


(594) Trochus Test imperforktÂ conico'conveza , Bafi gib= 
bofo.callofâ , Aperturâ fubcordatâ, Syst. Nat, XII, Pe T‚ Gaz, 
| Tmf. 6, GUALTHe Zeste Te 65. £, Eg F, Ge KNORR 
Verzam, VE, De Pl, 22. f, 7e 

E, DEIE, XVI, STUK, 


853 DESCHRYVING Vv ÁN 
_VL LINNAUS; ook in de Middellandfche Zes. 
ArpPEL. Deeze hebben van onderen , aan de Navel, 
* dat Eeltagtige Bultje; weshalve wy ze Bult 


HoorDr 
STUKs _flakjes mogen noemen. 


(sos) Tol, die de Schaal niet doorboord, Ey- 


DXCV, 

Troch Br 0 bi 

He vormig > en eenigermaate geftreept heeft, 
_Tulband, de Spil met een Tandje. 


Die Hoorens; welken wy Turkfche Tulban- 
den heeten , zyn in Geftalte aanmerkelyk van 
de Pieramieden of Bagynedrollen verfchillen- 
de. Zy hebben de Gieren ronder, en meer 
gelykende naar den Wrong van zulk een Hoofd- 
dekzel: zynde ook, op ver naa, niet zo Ípics 
getopt. Van de Soldaaten verfchillen zy, zo 
wel äls van de gemelden, doordien zy de Ne: 
vel digt hebben: Men vindt ’er die laager en 
die hooger getopt zyn; doch gemeenlyk komt 
de hoogte omtrent met de middeliyn der Grond: 
vlakte overeen. Zy laaten zig zeer fchoon 
Pâarlemoeren , en de groene Rok, daaf door 
fchynende ‚ verfraait haar niet weinig. De 
meesten zyn fchuins over de Gieren geftreept 
of geribd , en eenigermaate ; doch anderen , 

en 


(595) Trochus Testâ imperforatà ovatà (ubftriatâ , Columeliá. 
unidentatÂ. M. L. U. 649. Ne 335. LIST, Conch. 4. S. 8e 
Cs 4, T, 3, Labioe RUMPH, Rare Te or: f. E‚, GUALT He 
Test. T. 63 fe D,E,Ge ARGENV. Conch. Te 9. (6) fe 
N.REGENE. Conchs Te 1oe f, 39e KNORR Verzam, I. De 
Pl, zo. f. 6, 7: IVe D, Pl, Ge fe 25 Ve De Pl, 3w fy Ià Pl, 
Ea, fo 33 


pre ToitÉr 255 


en wel de raarften, zo fcherp geknobbeld, 
dat men ’er den naam aan geeft van Getakte 5 


Tulbanden. Het Tandje, aan de Mond-ope- Hoorns 
ning, is altoos zo zigtbaar niet, en ontbreekt STUK: 


ià fommigen, zo wel als in eenigen der Prins 
Robberts Knoopen , die van dergelyke Geftal. 
te zyn, t'eenemaal. Men vindt de Tulban- 
den, volgens LiNN mus, in de Afrikaanfche 
en Oostindifche Zeewateren. Een menigte 
van Tulbandjes, die klein, ja zelfs zeer klein 
zyn, en veelen fierlyk getekend, behooren 
tot deeze Soort, 


(596) Tol, die de Schaal niet doorboord ed pxevr. 


laag getopt heeft , met de Gieren, die 


Trochus 
Tuber, 


éenigermaate gekield zyn, aan den bo- Geknob- 
belde 
ven en onder-Rand Knobbelig. Tulband, 


Zodanige T'ulbanden , die op deeze manier 
geknobbeld zyn, kunnen’ van dè anderen ge- 
voeglyk onderfcheiden worden , te meer die’ 
de Mond-opening „ welke in de voorgemelden’ 
ovaal is, rondagtig hebben. Gepaarlemoerd 
zyn deeze , wegens haare Knobbeltjes , zeer 
fraay , en ongepaarlemoerd , door eene men: 
geling van groen en bruin, niet minder fraay. 

| De 


( 596 ) Trochus TestÂ imperforatà depresfi usculâ, Anfraäibua 
fubcarinatis, Margine fuperiore inferioreque nodulofiss Syste 
Nat, Xlle ARGENV, Conch. T, 11. (8) f Re REGENE,' 
Conche Te 3e f. 27. KNORR Verzam, Ie De Pl, 3 fe 2 

/À 

I, DEEL, XVL STUES 


\ 
354 BESCHRYVING-VAN 


VL, De afkomst fiel. LINNZAUS uit de Middel- 
ASDeRle Jandfche Zee. 


ë LV. Ve 

Hoorp-=; 

STUKe,— €591) Tol, die de Schaal ondoorboord Keedl. 

DXONI og A8UE smet de onderfte Gier eenigers 
HUCHEENEN MEN Mr 

fPrriatus. 1. > „maale hoekig > en de Opening- ovaal 

Geftreept. 5 heeft. ei ‚ 


Van daar was ook dit kleine Tolletje af, 
komftig , dat de Schaal wit hadt met fchuinfe 
zwarte Streepjes overlangs. Dat van Gu are 
THIERI is ongemeen klein. Mooglyk behoo® 
ren ook anderen, die geftreept of gebandeerd 
ayn „tot deeze Soort. 


DXCVUL (598) daal. die de Schaal Mel Kegels 
Trochus - gi 
Eohalasns agvie, effen, de Gieren met een verhe- 


Gefnoerd, wen Streep van één gefcheiden heeft. 


Deeze Kenmerken dienen genoegzaam tot 
onderfcheiding van de voorgaande en volgen= 
de Soort. Zulke gefnoerde komen dikwils 
zeer fraay bont voor. 


(599) 


(597) Trochus Testâ imperforatà Conicà, Anfraêtu infimo' 
fübangulato , Aperturâ obovatâ. Syst, Nat, Xli, GUALTHe 
Teste T. Gr. f. N. KNORR Verzam, III. D. Pl 14, É, 2, 

(503) Trochus TestÂ imperforatâ Conicâ levi, Anfraétibus 
lineâ elevatÂ interftin&tis. Syst. Nat, XI, BONANN, Reers 
In, f. 91, 99, LisT. Angl, 166. T, 3. f. 15, GUALTH, 
Test, Te 61, fa N;, M, KNORR Verzans, IVe De, Pl, 25 65 


eig 
de 


pi TOLLEN 53 


di de Schaal ondoorboord - 
599) Tol, die de Schaal ondoorboor Kegel Plain 


agtig; blaauw en effen heeft, met ge- 
rande Gieren, 


LV, 


Hoorp» 
STUK: 


Deeze Tolletjes vallen fomtyds Loodkleu- DXCIX; 


rig „ fomtyds fchoon Hemelfchblaauw ‚fomtyds 


Trechus 
Sizyphie 


met bruin gewolkt. GeaLsiien noemt ne 
het eene Jujuben- Besfen-Kleur , en daar van Tolletje, 


is de Latynfche bynaam afgeleid. . Hier toe 


evenwel worden ook andere Tolletjes , die 
food en wit zyn; âari de Engelfche Kust voor- 


komende, t'huis gebragt. Datby RumrHius 


was dieet lichtbruin, met een dunnen wit- 
ten ‘Band , als van fyne Paareltjes , omringd. 
Die van Kein hade, in ’t midden van elke 
Gier, een final Zoompje. “Dit ontbreekt we 
derom in het aangehaalde T'olletje van D'AR- 
GENVILLE, ’t welk Vleefchkleurig was, met 
eenige flaauwe Streepen. De afkomst zou 
derhalve zyn van de Europifche Kusten. 


III. Die getoorend zyn met de Navel uits 
puilende, zo dat zy niet overend kun- 
nen ftaan, joen 

(600) 

kij 599) Tridhäs Test imperforatÂ Conicâ lividà levi, An- 
fra@tibus marginatis. Faan, Suec, 2168, M. L. U, 650 Ne 

336. BONANN. Reer. 11, £, 03, RUM P‚H. Rar. T. 21e 

Ede LisTe Angl, 166. T. 3. f. 14. GuÁLr Fest. Ti 

ór. f, B, €. ARGENV. Conch. T, 11. (S)f,N? KLEI N 

Oftr, T, 2 É£. 56, KNORR Verzame mi. D. Eh 1e fd 

VL, D, Pl, jk Ĳ, 5e Aon 

L DEEL, XVIe STUKe 


356 BESCHRYV ING vAn 


40 (6oo) Tol, die de-Schaal niet doorboord, ges 
AFDEELe 


Tin 3 toorend., gefdreept heeft ; met de Spil 
Hoorp. Spiraal uitfteekende, 
STUK. | | 

TRG Aan deeze geeven wy , wegens de Geftalte, 
Trochus 


Telescop. den naam van Zee- Ton. De Franfchen noe 
pien menze, misfchien om dat zy als uit in elkan- 
_ der gefchvoven Leden beftaat „ doorgaans le 
Telescope , dat is de Verrekyker. BoNANNr 
geeft ‘er eene Paarlemoeragtige Kleur aan, 
na ’t afhaalen van de buitenfte Schors. Wy 
hebbenze bruin met geelagtige Banden, en ook 
die geheel bruin, die rosagtig en ten deele-wit 
zyn. De breedte der Leden „ waar zy oog- 
fchynelyk uit beftaan , is zeer verfchillende. 
De grootften vallen ongevaar een Vinger lang, 
en aan ’t dikfte End anderhalf of twee Duim 
breed. Zy zyn volmaakt Kegelvormig, loos 
pende aan ’t andere End fpits toe. Zy komen 

uit Oostindie. 


per.  €6o1) Tol, die de Schaal genaveld, getoarend, 
Trochus: lad 
Dolabra: | 8 


zus, 

Vlaggetje, « (6oo) T'rochus Test imperforatâ TurritÂ flriatâ , Columeli%- 
_ exfertÂ Spirali, M. L, U, 650, N, 357, BONANN, Recr, Ill 
f.-92. LisT, Conch, 4 f, 8. C. 1, Te5e fer, RUMPH, 
Rear. Te ol. fe 12e GUALTH, Test, Te 6O,-f, D,E le 
Telescope. ARGENV, Conch. T. 14» (II) É,B. SEB, Kub, 
II. T, 50, f, 1-12, KNORR Verzam, IIIe D, Ple 22 f‚ 2, 3e 
(601) Trochus Testà umbilicatÂ turritâ glabrâ „ Colamell& 
exfertà recurvato=contortà,.plicatâ, Me Le Ue 651, Ne 338e 
ARGENV, Conche Te 54e (li) £, Le KNORR Verzams Vlo 

D, Pl, 29 f, 2e Ad 


pe Torren 357 
glad heeft, de Spil uitfteekende en krom à VE 
rj omgedraaid met Plooijen, an 


| Hoorps 
Deeze wordt fomtyds geteld onder de Staa-srTux. 
ten Vlaggen, doch zy is daar van aanmerke- 
dyk verfchillende, doordien zy alleenlyk geel , 
ros- en bruinagtige Banden heeft, die echter 
zodanig gefchikt zyn , dat men ‘er den naam 
van Vlaggetje niet aan kan weigeren. De 
Staaten Vlaggen zyn, hier voor, tot ééne 
Soort met de Prinfe Vlaggen betrokken *%, il 
Het is een Land-Slakhoorentje , dat zig in head. 
Afrika onthoudt, volgens LINN Use 
(6o2) Tol, die de Schaal ondoorboord, getoo- _DCu. 
rend en glad heeft „ de Gieren anders En 
om gedraaid, met een dubbelde ry van Verkeerde 


uitgeholde Stippen. 


Dit Tolletje of Pennetje, uit de Middel- 
landfche Zee, is weinig grooter dan een Gar« 
ftekoorntje en byna Hoornagtig van Kleur, 
Het heeft de Opening vierkant, de Spil van 


-onderen uitfteekende en de Randen van de 


Gieren gekarteld, 


(603) Tol, die de Schaal ondoorboord, getoos Dn, 
’ roChus 
rend . Punêfatuse 
Geftippeld 
(602) Frochus Testà imperforatà turritÂ glabrà, Anfra@ibus. ik 
eontrariis ferie duplici excavato punêtatis, Syst. Nat, XII, 
€693) Trochus TestÂ imperforatà turritâ , Anfraêtibus ferie 
triplici pan&orum praminentium, Syse, Nat, Xll, 


48 


hd 


Je DEEL, XVIe STUK, 


558 BESCHRYVING VAN 


AR ne „rend, de Gieren met drie ryën van uit. 
en Baene Stippen heeft. 

Hoorp- 

STUK Dit is weinig grooter, Roestkleurig en heft 


de Opening even als ’t voorgaande, komende 
uit de Zuidelyke deelen van Europa. 


DCIV. 60 Tol , die de Schaal getoorend en on-= 


Trochus D À A 
Srriatelius 7D doorboord heeft „met evenwydige fehuins: 
Geftreepe : agtige Streepen overlangs, 

Fenngee DAR ENE: 


In de Middellandfche Zee onthoude zig, dit 
Pennetje , dat de Schaal ook zeer klein, Els- 
RORE wit heeft, aan den T'op Violetkleurig, 


sssssssesssssss 
LVL HOOFDSTUK. 


Befchryving van *t Geflagt der MAaNmoo- 
RENS, die men ook Rondmonden zou kunnen 
noemen, en waar onder dus de Wenteltrappen 
en de Trommelfchroeven begreepen zyn. 


Kaan. D' Hoporens, welke naar de gewoone Slak- 
An hootens meer of min gelyken , zyn door 
de Franfchen, zeer bekwaamelyk , naar de Ge- 

ftalte der Mone Opening verdeeld geworden. 

Dus 


(sos) Trochus Testà turritâ imperforatâ, seriïs longitudina- 
lbus parallelis obliquatis, $yst. Nar. Xl. 


DE MAANHOORENS 359 


Dus heeft D'ARGENviLre die Geflagten VE 
geformeerd, waar van het eerfte de genen EEE 
bevat, die den Mond rond; het tweede die Hoorn. 
den Mond half rond; het derde die den Mond STUKe 
platagtig of plat gedrukt hebben *, Deeze % Zie 
laatften ‘zyn de Tollen of Navelhogrens van bl. á4 * 
__ons voorgaande Geflagt: de middelften de Net 

‘rieten , verder volgende : de eerften die van 
dit Geflagt, welke men dus gevoeglyk Ronde 
monden zou kunnen heeten. Om dat, nog- 
thans, die benaaming dezelven verwarren zou 
met de Helices of eigentlyke Slakhoorens van 
het naafte Geflagt , en om den gewoonen trant 
te volgen , zo heb ik ’er den gebruikelyken 
naam van MAANHOORENS, die reeds lang 
bekend geweest is, en op de rondheid der 
Mond-Opening ziet, met den Latynfchen naam 
Lunares overeenkomftig, aan gegeven. L-N- 
Naus begryptze onder den naam van Turbo, 
welke van ouds bekend is in de Conchyhën- 
kunde, doch niet te duidelyk van Trochus on= 
derfcheiden ; dewyl dezelve, zo wel als die, 
een Tol betekent, 

De Kenmerken der haer welken ik dankenmere 
Maanhoorens noem, zyn volgens Linneus, 
dat zy de Schaal eenkleppig , Spiraal en fte- 
vig hebben. Dit laatfte onderfcheidtze van 
de Slakhoorens,. De Opening hebben zy niet 
wyd uitloopende , gelyk veelen der: voorgaans, 
de ecrlagten ; 5 niet plat of hoekig, gelyk de 
Z in | „Tol 
Le DEEL: XVI, STUKe 


350 BESCHRYVING VAN 


„VL Tollen ; maar rond en zouder eenige úit{nys 
\ArpreL. 


*LvL ding. 

Hoorp- Zy worden in vyf Afdeelingen onderfchei- 

STUK, den 5 waar van de eerfte de genen bevat die 

Soorten, Nerietagtig zyn: de tweede die geen gaatje in 
t midden van den Grondfteun hebben: de der-= 
de die betzelve al hebben: de vierde die ge- 
tralied zyn , gelyk de zogenaamde Wentel- 


trappen: de vyfde, eindelyk, die men Pennen 


noemt en wel de zodanigen , daar van, als 
wegens de Vleugels, Stekels, Snuitje , of an- 
ders, niet tot de voorige Geflagten betrokken 
Zyn, genaamd Trommelfchroeven. 


J. Nerietagtige ; die de Opening met ee- 
nen Kelomswys’ platten ondoorboor- 
den Rand hebben. 


Dey. (Gos) Maanhooren, die de Sehral rondagtig 
Turbo 


obrafatus, en effen, van boven Buikagtiger en ui- 
deeg termaate flomp heeft , met eenen Ko- 
Kooren. bomswys’ platten Rand, 


Deeze onthoudt zig , volgens LinN zus : 
in de Noorder Oceaan. 


DCVL (606) Maanhooren „ die de Schaal Eyrond 


Turbo 


Neritoides. glad 
Werietag- 
ge (605) Turbo Testà fabrotundâ levi , fuperne Ventricofiore 


obtufisGmâ, margine Columnari plano. Syst. Nat, XIl. 
(606) Turbo TestÂ ovatâ glabrâ obtutiusculâ, margine Cos 
luganari plano, Syst, Nat, Xije GUALTH, Zest, Te 45e fe Es 


Dr MAANHOOREN SS. 261 


D, 
arb glad en flompagtig heeft > met oen et 
FDEELs 
Kolomswys” platten Rand, LVL 
Hoorp. 


Deeze, uit de Middellandfche Zee, gelykt srur, 
zeer naar de gemeten ‚ doch is ongemeen pi cxxiy. 
klein. Men kan ’er, ten opzigt van het Dier, Fz- = 
de Afbeelding Fig. 2, op onze CXXI[Víte 
Plaat, mede vergelyken. 


(607) Maanhooren, die de Schaal byna Ey- pcevi. 1 
rond „ fpits getopt en geftreept heeft, ne 


Eloreus, 


"met eenen Kolomswys’ platten Rand, Aliekruik,! 


Naauwlyks zal men een Hoorentje vinden , 
dat gemeëner is aan onze Kusten, en aan die 
der Noordelyke deelen van Europa, dan dee= 
ze, die men Aliekruiken noemt. LrIsTER 
getuigt, dat dezelven aan de Kusten van En- 
geland , inzonderheid op Klippige Gronden, 
ongemeen veel voorkomen. Zy bedekken, als 
'£ ware , de Oevers v‚n den Ocedan in Swee- 
den. en Nor wegen , en, wanneer Zy hooger 
dan gewoonlyk aan de Rotfen hangen , vere 
beeldt het Landvolk zig, dat ’er een Storm 
uit den Zuiden op handen zy. De Sweeden 
noemenze Kupunge 3 de Engelfche Visfchers, 


by 

(6o7) Turbo Testà fubovatÂ acutâ ftriatâ , Margine Colume_ 
nari plano, Maun, Suec, 2169, It. Westgothe 169, 199. Te 5e 
f, 4. SWAM Me Bibl, Nat, 183. LIST. Anfl, 162. T, Se 


£,9, GUALTH. Test. T. 45. fe G, Turbolittoralis, BAST 
Subse Ile Pp. 110, fe Ie | 


1, DEEL, XVI. STUKe kee e 


362 BESCHRYYVING VAN 


VL by Scarborough, Couvins: in. Vrankryk wore 
SR den dergelyke Zee-Hoorentjes Vignot of Bi- 
Bid gourneau geheten (*). 

STUK. Aan de Oevers van den Wester- Oceaan, 
Aliekruike by Marftrand; vondt LiNNzus, op zynen 
Westgothifchen Reistogt , alle de Steenen daar 
mede zo digt bedekt, dat zy overal op niets 
anders dan dergelyke Hoorentjes traden. , Zy 
3, Zyn niet veel grooter , zegt hy , dan een 
4, Hazelnoot, byna Klootrond , met eene zeer 
9 korte doch tevens fcherpe Punt. De dwarse 
s, ftreepen hebben zy zo vlak , dat men die 
„> naauwlyks. erkennen kan ; zynde daarentes 
9 gen met veele bruinagtige Banden befchil- 
„derd 4 die den Slangtrekkigen draay van de 
‚‚ Schaal volgen ‚ welke van onderen niet 
„‚ doorboord noch genaveld is, Haare Ope- 
» hing is geflooten met een klein dun bruin 
… Dekzeltje , of Zeenaveltje, dat in ’t mid- 
…‚ den een Spiraalvormig teken heeft. De 
‚, Rand , aan de Opening van de Schaal „ is 
s, niet verwyd, doch heeft, als 't ware, een. 
‚, donker Boordzel. Van binnen is de Schaal 
ss bEuinss 
LisTER vondt de Schaal der grootften een 
half Loot zwaar, zynde dezelven iets meer 
dan een Engelfche Duim lang. Hy nam waar, 
dat de Banden , langs de Gieren heen,-in de 
jonge en kleine Kruikjes uitpuilden ; en dus 
| dee= 


(*) Volgens ADANSON Hist, des Coguéll, en Senezak pe 179 


BE-MANANHOORENS 365 


deeze Hoorentjés eenigermaate rauw maak-, VL N 
ten. Die Streepen waren zwartagtig bruin, LVL 
en de tusfchenruimten witagtig.  », De Schaal Hoorp. 
‚‚ heeft diet byzonders, dat de laagfte Randen STUK. 
‚van de Opening een weinig over Zyde val- Aliekruik. 
p len ; ‘anders dan in de meefte overigen , 
s‚ waar zy bynaregthoekig aangevoegd zyn (*»”. 
Dit zal den Kolomswys platten Rand beteke- 
nen , waar van in de Kenmerken gefproken 
wordt. B 

De Heer Doftor BasrTrr heeft Geneste 
keurige Aanmerkingen voorgefteld aangaande “® 
de Zeeuwfche Aliekruiken. „, Het zyn, zegt 
‚> hy, volmaakter Dieren dan de Oesters, 

ss Mosfelen en andere tweefchaalige Schulp- 
> Visfchen; want zy kunnen kruipen waar zy 
ss willen, en hebben twee Oogen om te kun- 
ss nen zien, die by haar niet boven op de 
„‚ Hoorntjes. ftaan , gelyk in de Landflakken, 
‚„ maar een weinig laager op een byzonder 
5 klein ‚ dat op zyde. vast is aan 
‚het groote”. In de Afbeelding, welke 
zyn Ed. van de Aliekruik, met het Dier daar 
in, geeft (}), vind ik deeze kleine Hoorntjes 


6 niet. 


(*) Ulud in hâc Testà fingulare est , Aperture imas Oras 
paulutum per Latus dimicti : aliter quam in alíis plerisque 
fieri folet, ubi ex ad Angulos fere reétos committunturs Hist, 
Arim, Angl, p. 162, dit | fi 

(f) Natuurkundige Uitf fbammingen, IT, Deel, Pl, V. Fig, 5e 
A, noch ook op de zelfde Plaat , ingevoegd in ’t IV, Deel 
der Hollandfche Maatfchappy ‚ bladz, 487, 

Le DEEL, XVI, STUKe 


Pr TR 
| 


364 BESCHRYVING vAN 


VL. niet. Dewyl haare Teeldeelen veel overeen 
iere komst met die der Slakken hebben, zo ftele 
Hoorp-. zyn Ed. waarfchynlyk , dat zy ook Herma- 
STUK. _phrodieten zyn, en op gelyke manier als de 
Aliekruik, Land-Slakken voortteelen : doch de Paaring 

hadt hy nooit kunnen waarneemen. De Heer 
Jussieu heeft aan den Heer ApaANsoN, 

* xv. gelyk wy gezien hebben * , de beide Sexen 
Oad 2, zeer duidelyk onderfcheiden getoond in de 

| Aliekruiken. Het fchynt my toe, dat hy daar. 
mede zeggen wil, dat 'er Marnetjes en Wyf- 
jes onder deeze Schulpdieren zyn. LisTER 
zelfs , die de Paaring van de Aliekruiken, in 
Juny, op het drooge , waargenomen heeft, 
verbeeldde zig, dat één van beiden maar een 
groote Schaft had (%). $ 
Etieleg- De Afbeelding van de Tong, zo als een 
s08° __ Jeevende Aliekruik die uitfteekt, (welke-beter 

zoude zyn dan de Tong derdoode, uit Sw A M- 
MERDAM;) door onzen Vrind op zyne Vyf- 
tiende Plaat beloofd , vind ik nergens. Zyn. 
Ed. heeft de Eijerlegging naauwkeurig nage 
gaan , en bevonden , dat zy de Eytjes niet 
hoops- of tropswyze , maar los nederleiden „ 
zodanig, dat dezelven , door de fchudding van 
het Glas, op den Grond vielen. Deéeze vertoon- 
den zig als fyne doorfchynende Zandkorrel. 
tjes , waar van ieder een graauwagtig Stipje. 
jn ’t midden hadt. Wat moeite, echter, hy. 
| ook 
(*) Coeuntium alteri tantum , mi fallor, infignis Beniss 
Utfupraa 


DE MAANHOORENS 365 


ok aanwendde, het was hem niet gelukt, die 
Eytjes te doen uitkomen, of leevende Jongen 
daar uit voort te krygen. 


_SwAMMERDAM merkt aan,dat deeze Die-STUK. 
ren wel tien of twaalf seen in de open Aliekruik. 


Lugt, buiten het Water, leeven kunnen. Ook 
fchynt het, dat zy niet gaarn altoos daar me- 
de bedekt willen zyn: want hy bevondt, te 
Petten zynde, dat zy, aan de Paalen , dage- 
lyks droog wierden met het afloopende Wa- 
ter. ‘Men vindtze, zegt hy, zeer overvloe- 
dig op de Mosfelbanken. Hy nam ook, zo 
wel als LrisTER, waar, dat de jonge Schaae 
len veel rimpeliger dan de ouden zyn, welke 
tevens in Kleur verfchilden, Ten minfte vondt 
hy ’er die bruinagtig zwart waren, en die ee» 
ne mengeling hadden van groen, afchgraauw, 
paarfch, rood, blaauw, wit en andere Kleu- 
ren. Als iets byzonders merkt hy aan, hoe 
de Schaal van deeze Hoorentjes, aan den Top, 
dikwils doorknaagd wordt van zekere Wormp- 
jes, dat Zee-Duizendbeenen zyn. Hy vondt 
’er zeven in ééne Schaal. Zy zyn zigtbaar „ 
doch zeer klein en dun. Deeze Wormziekte 
oordeelt hy aan die Schulpdieren gemeen te 
zyn; alzo men ’er weinigen vindt, wier Schaal 
niet aan den Top befchadigd, of met eene 
Kalkagcige Stoffe , waar zy in nestelen , be= 
groeid is. Mooglyk zal dit ook de reden zyn, 
dat men de minfte Zee-Hoorens van boven 
gaaf of. Topfchoon aantreft. 


| Het 
E‚ DEEL. XVI, STUKe 


36ó BesctuRgSviNG var 


VL Het Lighaam van die’ Schulpdier ‘agt hy, 
AFDEEL. ij veele opzigten , met dat van de Jongwet- 
Hoorp- pende Slak * overeenkomftig te zyn. Het 
STUK. hadt, ten minfte, den Kop en Bek bynaá even- 
Alikruik, eens ; Als ook de Hoorntjes er Oogen. Al- 
bern leen was de tekéning van de Huid verfchillen- 

*zie de, die uit zwarte Streepen en Vlakjes, wel- 
XV,Srux, ke op een witten Grond geplaatst waren, be- 
"IS frondt. Dit neefnen wy ook waar in de lee- 
vende Aliekruiken; hoewel zy niet allen van 
eene zelfde Kleur zyn. Agter op den Voet 
is het Dekzeltje geplaatst, waar mede dé Slak 
zeer fchielyk de Opening toefluit , wanneer 
Zy , door iets ongewoons gewaar te wordên, 
of fcnielyk iets te zien, genoodzaakt is haar 
Lighaam binnen het Hoorentje in te trekken. 
Ook hadt hy, zeer ld het Gezigt der 
Aliekruiken waargenomen , ’t welk hem niet 
gelukt was in andere Slakken ; fchoon' de Oo- 

j Zie gen, in allen , van eenerley maakzel zyn * 
nek Inwaards ‚ tegen den Rand van de Hoo- 
Sen aan, is een Zoom, in de geheele om- 
„> trck van hee Lighaam geplaatst, die geene 
„ Opening heeft voor de Lugt, gelyk ik (zegt 
„ hy) in andete Soorten van Slakken heb aan - 
„ getekend. Alleenlyk heeft dezelve , in de 
„‚ regter Zyde , twee andere Openingen , de 
» eene om de Uitwerpzelen door te loozen ; 
‚de andere om de Teelleden door uit te 
9» brengen, welke, benevens de gemelden, al- 
„le de uitwendige Lighaamsdeelen in dit Dief 
os Sha h Aar: 


{ 


pn MAANHOORENS 367 


Aangaande de Inwendige deelen fpreekt hy VE. 
als volgt. De Deelen van de Keel en het ee 
Gehemelte zyn alle Bloedrood en Purperagtig Hoor. 
gekleurd. In ’t midden van den Mond ziet STUK. 
men de Tong geplaatst, die in een byzondere Aliekraik. 
holligheid- opgeflooten is, en geheel. buiten sin 
het Lighaam fchynt gebragt te kunnen wore 

den. Deeze verfchilt, in maakzel en: kleur; 
niet veel van die der Zeekatten *: dan daar * zie 
in, dat zy byna twee Duimen leid is, en ek 
binnen ‚de gedagte holligheid als de Veer van 

een Orlogie opgewonden legt , gaande, te ge: 

Iyk met de Keel , onder de Herfenen heen; 

die , agter de deelen van den Mond en het 
Gehemelte geplaatst zynde , aan de Tong als 

tot: een: Katrol dienen, om daar over te pas- 
feeren. Het maakzel van deeze Kraakbeenige 

Tong was zo verwonderlyk, dat hy dezelve 

in geen tien Dagen, by Vergrooting, zou heb= 

ben kunnen uit tekenen; doch aan het uiterfte 

was dezelve van een zagter zelf{tandigheid, 
Nevens de Tong lagen twee Kwylvaten , en 

onder de Keel zag men wederzyds de Zenu- 

wen uit de Herfenen voortkomen , waar van 

de Gezigt-Zenuwen de aanmerkelykften waren. 

Voorts waren de Oogen, Maag en andere In- 
gewanden, meest met die der Slakken over- 
eenkomftig. 

Dat de Aliekruiken tot Spyze dienen is bee Gebruik. 

kend. „, Alle tyden van het Jaar, evenwel, 


: ss WOte 
Es DEEL, XVI, STUK. 


263 BESCHRYVING vAn 


Pal „worden zy niet gegeten , maar alleen vat 
“Lyr, » Paafch tot Pinkfteren , of eenige Dagen 
HoorD- ‚, daar over,  Geduurende dien tyd worden 
pe ss ZY, met geheele Tonnen vol, in de Steden 
Oss gevoerd, en aldaar, na dat zy in Water en 
5, Zout gekookt zyn, by de maat verkogte 
„‚ De Zeelieden , en Menfchen die gewoon 
» zyn hunne Dorst door een ziltig Kostje aan 
4, te prikkelen , eeten dezelven het meefte, 
„, hebbende de manier, om deeze Slakken met 
„‚ een Naald of Speld uit haare Hoorntjes te 
„> haalen „ en dan een frisfchen teug daar «op 
‚te zetten. Wat my belangt , ik vind: in 
„‚ haar Smaak geene aancrekkelykheid; maar 
», wel datze ziltig en ook een weinig garftig 
‚sin de Keel zyn. De Lever alleen is hec 
s, fmaakelykfte : voor ’t overige verfchaffen 
2» Zy flegts een taay en hard Voedzel, dat 
> meer tot verfnapering dan tot Lighaams- 
s Onderhoud gegeten wordt. Ook is haar In= 
> gewand met Kley en Zand vervuld, dat 
‚> tusfchen de Tanden kraakt (*). 


“pcevi (6c8) Maanhooren, die de Schaal genaveld 


naish ze „Eyrondagtig gefpitst, met Streepen van 
ban uitpuilende Stippen omringd heeft en 
ce 
met eenen Jlompagtigen Kolomswyzen. 
Rand, Som: 


(*) SWAMMERDAM Bybel der Natuur, Io, DEK, 
bladz, 180, 

(603) Turho Testà Sinter Ie fubovatÂ , acutá » cin 
Sttiis pungtis eminentibus, margine Columnari-obtufiusculoe’ - 
Syse, Nat, XIL, GUALT He Zese, Te 45e É, Eô 


DE MAANHOORENS: 369 
Sommigen geeven aan deeze , die in de Zui- Bed Bs 
delyke deelen van Eüropa voorkomen, den … LVT, 
naam van Ryftenbry - Hoorentjes, doch, daar Hoorn- 
zyn andere, die deezen naam eigentlyk draa "PE 
gen, gelyk wy gezien hebben. Deeze zyn; 

{pits getopt en van figuur byna als de Alie- 
kruiken, Afchgraauwagtig wit van Kleur, en 


van weinig meer grootte, 


IL. Die dik van had zyn en geen operi 
Aavel hebben, 


(609) 1 Maanhólkén ‚ die de Schaal Eyrond „ DCI 
heeft, met gekruifte Streepen van uit- Cine, 
puilende Strippen. Niecs lois 


Dit is een zeer klein Hootentje , uit de 
Middellandfche Zee, witagtig van Kleur „doch 
met bruine of roode Streepjes langs de Gie- 
ten, in dat aangehaalde Hoorentje van ADaAn- 
SON, Soni genaamd, ’t welk maar de langte 
hadt van een zesde Duims, Mooglyk zal de 
Geftalte naar die van een Weegluis gelyken; 
alzo het ‘er den bynaam van draagt. 


(610) Maanhooren ; die de Schaal ondoor- „Pen 
te boord Paullus; 
Bokjes 
(609) Turbo Testâ eblongo-ovatâ, Striis decusfatis , Punâtis 
eiminentibus, Syst, Nat, XII. GUAL TH, Test, T, 44e fe Xe 
ADANS, Sertg. TI. T. toef. 6, 
(610) Turho Testà imperforatâ ovatâ levi, AperturÂ dntite 
didutâ, Syst, Nat. X1l. 


hN 


Aa 


VL 


AFDEEL. 


LVL 
MHoorp- 
STUK 


Turbo 
Perfonas 
tus, 


ZeesSlak, 


DCXI. 


370 DBESCHRYVING vAn 


boord Eyrond en effen, met de Opening 
van vooren wyder heeft. 


Dit Hoorentje is niet grooter, doch op vers 
fcheide wyzen , met paarfchagtige, bruine; 
witte , Banden, Streepen en Vlakken gete- 
kend; des wy het Bokje noemen. Hert gelyke 
in ’t kleine veel naar de Nasfauwers, De af- 
komst is ook uit de Middellandfche Zee. 


(611) Maanhooren , die de: Schaal ondoor- 
boord „ verhevenrond en effen, met de 
Opening verwyd heeft, 


Volgens de aangehaalde Afbeelding uiet het 
Werk van Rumrurius, worden hier de ge- 
pen bedoeld, die men Zee-Slakken noemt, en 
van welken een ongemeene verfcheidenheid 
ten opzigt van de Kleur is : doch, die zig 
bevondt in het Kabinet der Koningin van 
Sweeden, hadt flegts de grootte van een Ha- 
zelnoot „ was Afchgraauw met bruine Stip= 
pen, taamelyk rond,en naar een Neriet gely- 
kende , met de Mond-opening van binnen Paarie 
kleurig. 


(612) Maanhooren , die de Schaal ondoor- 


sf'urbo Pee boor d, 


Eholatus. 


Masfauwere 


(Órr) Turbo TestÂ impetforatâ convexà levi, Aperturâ die 
duâ&â, M. L. U. 652, N. 339. RUMPH, Rare T. 19, fe Ie 

KNORR Perzam. I, D. Ple 10, f 3, 
(612) Furbo Testà imperforatà ovatÂ lavi nitidâ , Anfraêt- 
bus 


DE MAANHOORENS ázù 


boord, Eyrond, effen en glanzig heeft, VL, 

ÁFDEELe 

met de Gieren aan de bovenkant eeni-” jv, 

germaate gehoekt. __Hoorb: 

STUÉ, 
De Latynfche bynaam van deeze Hoorens , 
is, volgens RumrPurus, afkomftig van een 
Maleitfch Kleedje , genaamd Pethola, of van 
den grooten Slang Oelar Pethola , en hierom 
noemt menze ook wel Petoolheorens. De al- 
gemeene Kleur is fierlyk bruinrood ; doch de- 
zelve trekt, in fommigen, naar hoog of Roo- 
zerood, in anderen naar Leverkleur, in ande- 
ren haar donkerbruin. Op zulk een Grond ; 

nu, zyn zy of enkel met zwatte en witte 
Plekjes getekend , of gebandeerd. De Banden ; 
die er om heen loopen , zyn of groen , of 
bruin met een Borduurwerk , van groene of 
andere Vlakjes en Stippen. Men vindt ’er 
ook, die geele of groene Banden hebben met 
zwarte Vlakjes : men vindt ’er die ; bovene 
dien, fraay gewolkt zyn : om kort te gaan , 
deeze Hoortens munten niet minder uit in vere 
fchefe 


bus furfum fabangulatis. MCT UI 652. N, 340. Cochtus five 
U mbilicus, BELLON, 44, 340, Cochlea petholata, RUMPH. 
Rar. T, 19. fe DN, 5,6,7» Cochlea variegata, ARGEN Vv. 
Conch. T. Je (6 £.Ke KLEIN Offrac, Te 2e f, 51, SEB 
Kab. IH, Ts 74e fe 23-29. REGENE. Conch, T. 8. fe 18, 
& T.9. f. 25 KNORR Verzam I, D. PL 7, f. 4: IL D. 
Be 22. be Ks 2: IL Del. Sf 33 Pleo 23, fe dS Pl. 28. 


ese id 
Âa a 
I. DEEL. XVI, STUKÁ 


VI. 
ÁFDEEL. 

LVL, 
Hoorp- 
STUK. 


DCÁille 
Turbo 
Cochluse 
Groene 
Zilvere 
mond, 


sj BESCHRZVINE VAN 


fcheidenheid dan in fraaiheid van Kleur en Te- 
kening. Of dit de reden zy van den Neder- 
duitfchen naam, kan ik niet verzekeren. De 
Mond is van binnen Paarlemoer , met eenen 
groenagtig geelen zoom. Het Dekzel is een 
van de fchoónfte Venus-Navels, rond van om- 
trek, aan de eene zyde plat en aldaar „, naar ge- 
woonte , met een Navel getekend, aan de ande= 
re zeer verhevenrond , en groenglanzig als een 
Oog. Het Dier is wet hard van Vleefch, taay 
en flymerig „en daarom tot Spyze niet bekwaam. 
Men plagtze zeldzaam te vinden, maar federt 
eenigen tyd zyn zy gemeener geworden. Die, 
evenwel , welke groot en fchoon gekleurd zyn, 
blyven nog in veel agting. De afkomst was 
uit Oostindie, LiNNZ Us ftelt de woonplaats 
aan ’t Eiland Barbados. 


(613) Maanhooren , die de Schaal ondoore 


boord, Eyrond en geftrêept heeft, met 
eene dikkere Streep op de Rug. 


Hoewel veele Hoorens de Mond- opening 
Paarlemoer , en dus Zilverglanzig , hebben, 
zyn ’er doch eenigen, aan welken de benaa- 
ming van Zilvermond, deswegen, by uitftee- 

kend 


(613) Turbo Testâ imperforatà ovatà ftriatà, Striâ unicâ 
Dorfali crasfiore, Syst, Nat. Xl. LISTe Conche Te 584» f‚ 40, 
RumePH, Rar. T. 19. fe 4e ARGENV,. Couch, T, 9e (6) 
f£, Ie REGEN Fe Conch. Te Ief, 12e SEB, Kab, III, Te 74 
£, 20, 21, Ge KNORR Verzam, ID. PL 3, f£.3. 


k pt „r ij ed 
E : / 


DE MAANHOORENS 373 


Kendheid wordt gegeven. Onder deeze iswe. Vl 
derom een aanmerkelyke verfchil, zo ten op- EPB 
zigt van de Kleur, die eenigen fchoon groen, ss 
anderen bont hebben , als ten opzigt van de STUKe 
Oppervlakte der Schaal, welke in fommigen 
alleenlyk geribd of geringd , in anderen door 

dwarfe Streepen als geroofterd is. De laat- 

{ten , die een doorgeboorde of open Navel heb- 

ben , betrekt LiNNmus tot een volgende 
Soort. De eerften zyn gemeenlyk dan groen, 

of worden ook door afhaaling van buiten ge= 
paarlemoerd. Zy zouden het, volgens hem, 

zyn, waar van de Venus-Navel der Apothee= 

ken afkomftig is; een rondagtig gebult Dek- 

zeltje, op zyde geftreept. Hy ftelt de woon- 

plaats in Oostindie, te Alexandria en aan de 

Kust van Ysland. Zy vallen klein en ook wel 

een Vuist groot. 


(614) Maanbooren , die de Schaal ondoor= Dex. 


boord, Eyrondagtig , gerimpeld heeft, ohh 


de Gieren met twee ryên van gewelfde es 
oute 


| Doorentjes omringd hebbende, mond, 
Om 


(614) Turbo Testâ imperforatà fubovatâ tugofâ » Anfractie 
bus bifariam fpinulis fornicatis cinââ. M. L, U. 653, N, 
S4I, RUMPH, Rar, T, 19. f, E‚, GUALTH. Test, T. 62e 
f. He Bouche d'Or, ARGENV, Couch. T, 9 (6) fe De 
KLEIN Offrae, T. 7.f 126, SEB. Kap. lll, T, 74. fe 9, 
10, 1e KNORR Verzam, II, D. Pl, 14, f, 23 Vo D. Plc 
13. fe 3e \ ú 
Aaa 


Il, DEEL. XVI, STUK: 


VL 
AFDEEL, 

"EVL 
Hoorp- 
SEU. 


DCEXV. 
Turbo 
Telium 
Per ficum. 


Pagodee 


874 BESCHRYVING VAN 


Om de zelfde reden wordt deeze de Goudmond 
en ook wel Gloeijende Oven getyteld. Van bin- 
nen naamelyk, heeft zy, zo RumePartus aan» 
merkt „een geelagtig Paarlemoer , waar door zy 
naar een Gloeijende Oven gelykt. In volwase 
fenen is de Keel doorgaans Goudglanzig zegt 
Linneus. De Gloed, inderdaad , van haare 
Mond-opening inwaards , is ongemeen. Van 
buiten is de Schaal , fchoon gemaakt zynde, 
bleek graauwagtig met bruine Plekken en ruuw 
wegens eenige ryën van uitfteekende Schubben, 
die op de Ribben ftaan, zo dat ze byna Steke- 
lig zyn. Zy vallen in Oostindie, 


(615) Maanhooren , die de Schaal ondoor= 

boord, Eyvormig, met flompe nederge- 
drukte Doornen , van onderen getepeld 
heeft. 


Waarom deeze van de volgende afgezonderd 
zy, verftaa ik niet: want, in de befchryving 
van ’c Kabinet der Koningin van Sweeden , wordt 
zy ook Kegelvormig gezegt te zyn en fpits van 
Top. D'ArceENviLLe merkt de zyne als een 
kleinere aan, en mooglyk kon het ook wel een 
jongere zyn. De Geftalte zweemt ruim zo 
veel naar die der Pagoden of Heidenfche Tem- 
pelen. Het Dekzeltje is de roode Venus-Navel 

vol- 


(615) Turbo Testà imperforatâ ovatâ , Spinis obtufis depres- 


fis , fubtus papillofâ, M. L. U, 653. Ne 342, ARGEN Ve 
Couch, Te 1e (3) É. Pe KNORR Zerzam, L, De El, 250 fed 


ra 


wolgens LinN us: doch Rumenrus merkt , VL 


DE MAANHOORE NS 315 


aan „ dat het Schildje der Langleevende Fol a 
len , tot welken deeze behoort , zo wel als Hoorn- 
dat der Bagyne Drollen of Pieramieden en STUK 
dergelyken, als een dun Blikje is, 


(616) Maanhooren , die de Schaal ondoorboord Dexvr, 


Turbo 


7 Kegelagtig, met flompe aan één gefcha: perodus. 


kelde Doornen, van onderen met Tepel- Lansen i 
tjes geftreept heeft. 


De Franfchen noemen deeze Je Toit Chinois, 
Pagode of Cul de Lampe. De beide eerfte naa- 
men hebben betrekking op Heidenfche Tem- 
pelen der Chineezen en Indiaanen: de laatfte 
ziet op het Onderftuk of den Voet van eene 
Kerklamp. Wy geeven ’er den naam van 
Langleevende Tol aan , om dat haar Dier zo 
ongemeen taay van Leven is. Dus noemt 
Rumremrus haar Trochus Papuanus five lone 
gevus. De Papoewen , dat is de Ingezetenen der 
Papoes-Eilanden , zeggen, volgens hem „dat 
het Dier een geheel Jaar zonder Kost of Drank 
kan bewaard worden. Aan die Eilanden vindt 


men ze wel ter grootte van een Ryksdaalder, 
doch 


(616) Turbo Testà imperforatà Conicâ , Spinis obtufis 
goncatenatis, fubtus papillofo ftriatâ, M. L. U. 654. N. 3434 
Trochus Papuanus five longevus, RU MPH, Rar, T, ate f, D, 
GUALTH. Feste Te 62. f. B,C. Pagode, ARGEN Vv, Conch, 
Tir. (3) fe A. KNORR Verzam, Ie D, Pl, de 4 


Aa 4 
I. DEEL, XVe STUK. 


Ld 


816 BESCHRYVINGesVAN 


yi, doch op Amboina komen zy niet grooter dan 
Deet. een kleine Schelling voor. Zy houden zig 
LVL _ niet onder Water op , maar hangen aan de 
Hoorp 
STUK: _ {teile Klippen, daar de Zee tegen aan bruífcht. 
| Het Dier zelf is zeer hard en taay van 


Vleefch , tot Spyze onbekwaam. 


DCXVII, (617) Maanhooren , die de Schaal byna on- 
%werbo * 

Belse doorboord en platagtig , de Gieren ruw; 
$paoze van boven met gewelfaglig Jamenges 


drukte Doornen heeft. 


Die Hooren, welke by Rumrurus Spoor 
gehoemd wordt, is aanmerkelyk van de Zon- 
nehooren verfchillende, en komt volmaakt 
overeen met die van KLEIN, welke hy zegt 
den naam te voeren van Nerita parvulus by 
Lisrer. Hoe kan de Afbeelding H van 
D'ARGENVILLE, Plaat rr (8), welke een 
Zonnehooren is, hier aangehaald zyn en als 
een goede Afbeelding te boek gefteld. Dat 
hier eenige verwarring plaats heeft, blykt , 
doordien op deezen naam , in de befchryving 
van ‘t Kabinet der Koningin van Sweeden ,;, 
niet de gedagre Afbeelding van D'ARGENVIL: 

in 


(617) Turbo Testà fub-imperforatâ depresfà , Anfra@ibus 
fcabris, fupra Spinis fornicato-compresfis, M. L. U. 654. Ne 
344, LISTe Conch, 4. S, 6. T. I, f. 3, 4e Calcare RUMPH, 
Rar. T. 20, KO PEperon, ARGEN Ve Conche T. tre Ce} 
KH. KLEIN Oftrac, T. 1.f. 27, KNORR Perzams IV; 
De Pl, ed el 4: Bl, 6. fe 20 , 


Ee 


pr MAANHOORENS 377 


LE, maar R, Plaat 9 (6), is aangehaald, die VA 
een Re Spoor affchetst. Mooglyk EDER 
komt het van den haam , dewyl de Franfchen Hoorp- 
aan de Zonnehooren dek den naam van Epe. STUKe 
ron geeven , gelyk ik hier voor heb aange- 
merkt, en de kleine Zonnehoorentjes zeer naar 

de Spooren gelyken. Deezelaacften zyn op 
Amboina gemeen. 


„ 


(618) Maanhooren , die de Schaal ondoorboord pexvur, 
Eyrondagtig enen heeft , met de eh 


Gieren van boven rimpelig. —_ - pap 


band. 
Om dat LinNzeus 'er dien bynaam aan 


geeft , noem ik ze ook Gerimpelde Tulband; 
alzo zy, wegens de Geftalte, tot de Tulban- 
den behoort. De Schaal is van boven aartig 
gefronzeld, *t welk aan deeze Hoorens, wan- 
neer zy gepaarlemoerd zyn, een groote fraai- 
heid byzet. Dus waren die der Afbeeldingen 
van GUALTHIERI; doch die van SEBA wa- 
ren maar half gepaarlemoerd : in welk geval 
het groen , tusfchen de Ribbetjes, haar nog 
meer verfiert. Van binnen is de Mond ook 
Zilverkleurig. Zy komen uit Indie. 


(619) 


(618) Turbo Testà imperforatâ {ubovatà ftriatÂ , Anftaêti- 
bus fuperne rugolis. Syst, Nat, Kll. BONANN. Reer, IE, 
Herz GUALTH, Test. Te io3ef. oe H. ST B, Kab. 
UI, T, 74. f. 13, 14e KNORR Verzam, I1L. D, Pl, zo, £. 1, 
AAS 
Ie, DEEL. XVI, STUKe 


AVL 
ÂFDEEL. 
LVL 
Hoorpe 
STUK 


DCXIX,. 
Turbo 
MAT AOP Ae 
ÈRS. 
Slangen- 
Velle 
Hooren, 


378 BESCHRYVING VAN 


(619) Maanhooren, die de Schaal ondoorbvard 
Eyrondagtig en effen ; de Gieren met 
drie ryén van Knobbels gerand heeft, 
de Staart van agteren plat uitgebreid. 


Uit den bynaam blykt, dat Linnaeus hier 
de zogenaamde Slangevelle- Hoorens bedoeld 
heeft , hoewel de Kenmerken met die der 
Knobbelhoorens door elkander loopen. KLEIN 
noeimnt de gene , die van hem aangehaald is, 
het Groote Maans- Oog, het Reuzen- Oor, de 
bonte Knobbelhooren. Die van SeBA en Guar- 
THIERI zyn eigentlyk zadanigen, als wy 
Slangevelle Hoorens noemen. Men vindt van 
deeze, die zo groot als een Vuist zyn. De 
eene Afbeelding van RumeHrus vertoont 
ook een zodanige, de andere een groene Knob- 
belhooren. Deeze beiden worden aldaar te 
famen befchreeven, niet alleen, maar ook met 
de Reuzen-Ooren vermengd, zeggende. 

‚‚ De Schaal is gemaakt van twee dikke 
s, Huiden, waar van de buitenfte graauwag- 
ss tg is, doodsverwig, wat ruig en vol Scheu- 
2» Fen, doch hier en daar geplekt als de Slan- 

2 SEN 5 


(619) Turbo Testâ imperforatà fubovatâ levi, Anfratibus 
trilariam marginato nodulofà , Caudâ postice explanatâ, M. L, 
Ue 655, Ne 345: Cochlea Lunaris major, RU MP He Rar, 
T. 19. f. A‚ B, GUALTH, Zest, Te 64 f‚, A, KLEIN 
Offrac, Te 7. 'f, 124. SEB, Kab, III, T. 74e fe I, 2e REe 
GENE, Conch, 20. T. 5. fe52% KNORR Verzare Il, De Ple 
26, 27e f, I, 


sl Ml 


\ 


DE MAANHOOREN S, 379 


3» gen; met zwart, bruin, en fomtyds ook . VL 
»y Spaanfch groen. Hoe kleiner de Hoorens LVL 
5, Zyn, hoe fraaijer dat ze geplekt en hoe ef. Hoorp- 
s, fener dat ze voorkomen. Men vindt ’er STUK. 
9 ook ganfch graauwe, zonder Plekken, die 

„> men voor flegt agt. De binnenfte Huid is 

„> fchoon Paarlemoer , niet blank, maar de 

„, Kleuren van den Regenboog vertoonen- 

2» de, te weeten, groen, rood en blaauw. Zy 


»» laat zig ook in Schilfers verdeelen , als men 


> de\ Hooren aan ftukken flaat , welke allen 
> de zelfde Kleur behouden. Deeze worden 
> van de Japanders gebruikt, om ‘er de Bloe- 
», men , Starren en andere Sieraaden, in het 
zwarte Lakwerk van Kasfen, Kisten , Kof- 
fers en Doosjes , uit te formeeren, dewyl 
zy fchoonder Kleuren iden dan het op- 
„ regte Paarlemaer.” 


(620) Maanhooren , die de Schraal ondoorboord „pers 
VIDI KT 

en Stomp verhevenrond heeft; de Gie- maricus. 
ren van boven Knobbelig en door een heen 


2OOre: 
Groef van elkander gefcheiden, 


Dit heeft plaats in fommige Knobbelhoorens, 
welke derhalve hier tot een byzondere Soort 
ge- 


(620) Turbo TestÂ imperfaratà convexâ obrufâ , Anfractibus 
fuprà nodofas Canali inrerftingtis, Syst. Nat. XII. ARGENV, 
Conch, T. 11e (8) f..B, KNORR Verzam, Ie De Pl 3. fs 
KERDI D Ee te | | ie 

Je DEEL, XVI, STUK, 


580 BESCHRYVING VAN 


gemaakt zyn. De aangehaalde van D'ARCE N= 


AFDEEL. vir re hadt den Top fchoon Oranjekleurig. 


LVL 
Hoorn- 
STUK. 


De Latynfche bynaam is afkomftig van zee 
kere Cochlea Sarmatica, dus genaamd naar de 
Zee, in welke die zoude gezien zyn. JoN- 
sToN heeft dezelve reeds, wegens de onges 
woone figuur des Lighaams en de Pooten, die 
aan de overige Slakken ontbreeken „ voor fa- 
belagtig gehouden. Ondertusfchen geeft hy 
er de befchryving uit anderen van op ; vol- 
gens welken dezelve een Lighaam heeft van 
grootte als een Ton , met Hoornen als een 
Hert , die oogfchynlyk met Paarlen getopt 


zyn; de Nek dik, Oogen als Vuurvlammen; 


de Neus rond «en met Knevels gelyk aan de 


" Katten; een wyden Bek, waar onder een af- 


gryzelyke Vleefchklomp hangt: vier Beenen, 
met breede kromme Voeten. THEvETUS 
melde, in zyne Cosmographie, dat hy dit Mon- 
fters eens in Deenemarken hadt gezien. Het 
is ook by BoNANNri afgebeeld (*). 


pexx. (621) Maanhooren, die de Schaal ondoorboord 


“Turbo 
Olearius. 
Reuzen. 
Oor. 


en flomp verhevenrond, hoekig, effen 


_ heeft. 


Hier zouden eigentlyk de zogenaamde Reu- 

zene 

(*) Recreat. IL fs 230, 

(621) Turbo Testâ imperforatÂ convexâ obtu(à qngulato las 
vie Syst. Nat, XII RoND, Zest. 96, BONA N Ne Recr, III, 
T.9. GuaLTH. Test. T. 68,f. A. ARGENV. Conch, Te 
ao. (17) f, B, KLEIN Offrac, Te 7e fe 1250 | 


DE MAANHOORENS, 481 


gen-Ooren fchynen bedoeld te worden, aange-, Vis 


zien LiNNzus van de ongemeene grootte 


en zwaarte der Gepaarlemoerde , welken hy Hoorp- 
alleenlyk gezien hadt, gewaagt: doch de aan-STUKe 


gehaalde van D'ARGENVILLE, le Cordon bleu 
genaamd „, is een geheel ander en zeldzaam 
Stuk. Die van BoNANNr wordt een byna 
ongekleurde Petoolhooren genoemd door V a- 
LENTYNs, van grootte als een Soldaat: maar 
die van GUALTHIERI is een regt Gepaarle- 
moerd Reuzen-Oor. Deeze vallen. gelyk wy 
weeten, van grootte als een Kinderen-Hoofd. 
Het Dier , daar in, is naar evenredigheid 
groot, van vooren een hard wit Vleefch heb- 
bende , ‘doch de agterfte Krullen zyn enkel 
Vet , en tusfchen beiden een groote Papaver 
of Zandzak. 


De Knobbelhoorens , in ’t algemeen, wor- Venus- 
den van de Maleijers Maans-Oogen genoemd , navel, 


wegens het ronde, dikke, Steenharde Schild, 
dat het Dier op zynen Kop draagt, en, met 
zyne buitenfte Zyde, als de Volle Maan ver- 
beeldt. Indien alle die van dit Geflagt zulke 
Dekzels hadden, zouden zy dan te tegt 
Maanhoorens genoemd zyn. Het komt fom= 
tyds een Handbreed in middellyn voor, zyn- 
de de grootfte en zwaarfte van alle Zee-Na- 
vels. Het Dier draagt dezelve op zyn Kop; 
doch komt zo ver niet uit de Schaal, dat de 
geheele Navel buiten de Opening zy ; hebben- 

_ de 

L DEEL, XVI. STUK, 


VI. 
Árperr. 
Hoorp-= 
$Tuk. 


383 BESCHRYVING VAN 
de zo veel kragt, dat geen Menfch in ftaaf. 
is; om hetzelve, aan dit Schild gevat zyndes 
uit de Schaal te trekken. 

Deeze Schulpdieren onthouden zig op Stran- 
den, die fteile Klippen hebben , waar de Zee 
fterk tegen aan bruifcht, en zyn derhalve 
moeielyk om naar te duiken, doch als menze 
vindt komen zy altoos by Troepen voor, ge- 
lyk men zegt van de Sjankoos of Offerhoo: 
rens aan de Kust van Koromandel. De In- 
diaanen maaken 'er veel werks van tot Spy- 
ze , kookende dezelven lang in heet Water; 
tot dat het Schild zig opent , en dan wordt 
het agterfte, of Vet, voor * beste gehouden; 
De Koningen van Boeton eigenen zig deeze 


|__Spyze alleen toe 3 weshalve hunne Onderdaa- 


DCXX 1e 
Turbo 
Pica. 
Soldaat, 


nen hun deeze Hoorens als eene Schatting 
brengen. Het Schild wordt, tot glad maaken 
van Linnen, als een Likfteen gebruikt. 


HI. Die dik van Schaal zyn met een open 
Navel, 


(620) Maanhooren, die de Schaal genaveld ; 


(622) Turbo Testâà umbilicatâ Conico-rotundâ levi , Dene 
ticulo umbilicalie M. Le U, 655. N. 346, BONAN Ne Reer, 
Ill, Te 29, 30, RUMPH, Rar, Te 21, f, Ae GUALTHe 
Test, T. 68, f, Be la Pie, ARGENV- Conche T, 11, (8) 
f‚, G, Per. Gaz. T. 70, fe 9. LIST, Conche T. 6400 fo 305 
ADANS, Seneg. 1. Te 12, £, 7, REGENE., Conche T. 6. Éo 
66. & T, It fe 57. KNORR Verzam Ie De Bls ro, fe F5 
Ms De Pls 21, fs 3, 


Ke. 


Ds MAANHOORENS 383 


Kegelagtig rond en effen heeft, meteen VL 
Tandje by de Navel, ER 


Hoorps 
De Kleur moet aan deeze den Franfchen stuz. 


naam van Pie, dat is Aakfter, geeven. Op 
een witten Grond is dezelve met zwarte Stree- 
pen en Vlakken , inzonderheid gepolyst zynde, 
fierlyk uitgemoníterd, Van waar de zonder- 
linge Nederduitfche naam, van Soldaat, af« 
komftig zy, is my onbekend. BoNaANNr 
zegt, dat zy van fommigen de: Tyger gehe- 
ten wordt, en , wanneer men aanmerkt, dat 
de eigentlyke T'ygers niet gevlakt zyn, gelyk 
de Luipaarden, maar geftriemd, of breed ge= 
ftreept , zo is deeze benaaming niet oneigen, 
VALENTYNs; evenwel, noemt dezelve een 
Groote gewaterde fchoone Doijer, die zwart 
van breede dwarsbanden is, op een witten 
Grond. In ’t Franfch noemt menze ook Veu- 
ye, dat is Weduw ; als zynde oogfchyalyk in 
Rouwgewaad. ApANsoN, dieze aan de Kust 
van Afrika, by de Eilanden van Magdaleen , 
overvloedig vondt , geeft ‘er den naam van 
Livon , en de langte van vier Duimen, aan5 
doch ítelt de Grondkleur zwart , met witte 
Vlakken. Dit maakt geen weezenlyk verfchil. 
De Navel , zegt hy, loopt tot aan den Top 
toe door, dat ook in de mynen plaats heeft ; 
doch het dubbelde ftompe Kanaal, daar LIiNe 
NEUS ‚van hen is niet zo blykbaar, Ook 


heeft 
Il. DEEL. XVI, STUISe 


384 BescHuRyviNe vn 


VL heeft de aanhaaling der Bagyne Drol, uit 
Be RuMmPHIUS, geen eigenfchap,. Daar zy ; 
Hoorp- volgens BoNANNt, voorkomt in de Inham 
STUK. van Màlabaf, is het te verwonderen, dat, by 

Onzen Ridder, de woonplaats gefteld wordt 


in de Sardinifche Zee. 


Dcxxijn (623) Maanhooren, die de Schaal eenigermaa- 


ben _ te genaveld, Kegelagtig verhevenrond , ge- 
neus, en heeft , met jeren 
da fEreept en eff ft met de Gieren 


wat uitgegroëfd. 


In de Middellandfche Zée, aan de Oevers 
van Algiers, is deeze door BRANDER waat- 
genomen. Zy heeft de Schaal van grootte als 
een Erwt, Bloedkleurig, verhevenrond, met 
de Gieren ftomp gefleufd , de Navel in eenigen 
al, in anderen geenszins doorboord. 


DCXXIV. _(Ge4) Maanhooren , die de Schaal genaveld ; 


PLAN Eyrondagtig heeft, met verhevene Rib- 

te ben op de Rug, die overdwars geftreept 

LoCrindte \ 

Zilvei= Ze 

snond, ‘ 
De 


(623) Turbo Testà fub-umbilicatà Conico-convexd, ftriatd 
lavi , Anfra&tibus fubfulcatis. Syst, Nat. XII. 

(624) Turbo Testà umbilicatà fubovatà exaratâ lineis dor 
falibus elatioribus- transverfe fttiatis. M. B U. 656, Ne 347. 
Lis, Conche Te, 584, f, 40 RUMPHe Rare T, 1D-f,. 3% 
GUALTH, Zest, T, 64, f. D, Bouche d’ Argent. ARGÈNY. 
Conch, T. 9, (CO) £. F. SEB, Kabe lll, T, 74e fe Ó: REGENFs 
Conch, T, 10, fe 43e KNORR Verzam, 11E, D, Ble 15. £. 54 


| pre MAANHOORENS à85 


De Navel- opening onderfcheidt deeze ge- VI 
noegzaam van de Groene Zilvermond, hier ed 
voor befchreeven, en de zwaare Ribben doen Hooro- 
er te regt den naam van Geribde Zilvermond STUK. 
han geeven , maar of zg genoegzaam van de 
volgende onderfcheiden ware, om ’er twee 
Soorten van te maaken , is zeer twyfelagtig. 

Ik ontdek ter mminfte in de mynen, of in 
de aangehaalde, gedagte dwars-Streepjes, die 
de Ribben oneffen zouden maaken, niet. De 


afkomst is uit [ndie, 


(625) Maanhooren, die de Schaal genaveld , nexxv. 


. . Turbo 
Eyrondagtig heeft met verhevene Rib- harnas 
ben op de Rue, die effen zyn. Lactus, 

ĳ 5 ij ) Bonte Zile 
vermonds 


Deeze kunnen wy dan de Bonte of Geplekte 
Zilvermond noemen, als witagtig groen zynde 
met bruine Vlakken, volgens het Exemplaar ; 
dat zig bevendt in de Verzameling van de 
Koningin var Sweeden. De voorgaande was 
Roestkleurig met witte Streepen overlangs, 
De manier en crap van afhaaling der buitenfte 
Korst maakt veel verandering in deeze Hoo-= 
rens , wier Dekzel overeenkomt met dat van 
de Knobbelhoorens. 

(626) 


(625) Turbo Testà umbilicat fubovatà ; lineis Dorfalibus 
&lacioribus levibus, M, Le U, 656, N, 343. BONANNs Aecrs 
IIi, £, Iro RUMPH. Rar, T. 19. f, 3e ARGENV, Canch, 
Tg, (6) fs A, SEB. Kah. Ills T. 74e fi 3e 

Bb 

Te DEEL, XVI, STUK, 


336 BESECHRYVING VAN 


VL (626) Maanhooren , die de Schaal Stekelig 


Sn genaveld heeft, de Gieren voorzien met 
Hoorp- Takkige Doornen, 
STUK. 


pcxxvi, Deeze plagten weleer Lobbetjes genoemd te 
Bb worden, doch die benaaming geeft men chans 
ie aan anderen , en deeze voeren den naam van 
1* Getakte Dolphynen of Dolfyntjes , want zy val- 
len niet zeer groot. Sommigen zyn zeer lang, 
anderen kort , anderen digt getakt. De Kleur 
is paarfchagtig en de Mond fterk Paarlemoer. 
Haar Dekzel is een rond Schyfje, dun, don- 
kerbruin , van buiten hol met een Kuiltje, van 
binnen uitpuilende 5; de grootften van grootte 
als een Ryksdaalder , de gemeenen als een 
Schelling. Op de aangehaalde Plaat van Sr= 
BA worden veele Verfcheidenheden van deeze 
Hoorentjes , die men aldaar ook Baardmanne- 

tjes noemt, vertoond. 


DCEXVIL (627) Maanhooren , die de Schaal genaveld 
«rED 


diflortus, en 
Geribde 


Dolphya. (626) Turbo Testâ umbilico hispido { Anfraftibus Spinis 
ramofis. M, Le, Ue 657, N. 349, GRE We Mus, T, 11. f. 5, 
6, BONANN, Recr, ITIL f. 3r, Cochlealaciniata. RU MPH, 
Rar, T, zo. f. He PE Te Amb. T,-a.f. 1. GUALTH. Zeste 
T. 68. f, C‚ le Dauphin, ARGENV, Conch, Te 9. (6) f. H. 
SEB, Kab, II. T, 59, f. 12-27: REGENE. Conch, Te 3e 
f. 14e KNORR Verzam, 1, D. Pl. 22, f.4, 5e | „ 

(627) Turbo Testâ umbilicatÂ (ubmucronatâ undique Spinis 
Tevibuse M, L, U, 657, N, 350. LIST. Conche 4. Se 6e Co 
6. Tete f, I, 2 GUALTH, Zeste Te 65e f. D. KNORK 
Perzanm, IVe De Pl, 7of. 2 3 3: El, % fa Ie 


De MAANHOORENS. 387 


en eenigermaate gefpitst , overal bezet VL 
\FDEELs 


heeft met lak Doornen, LVL 
Hoor». 


“OE deeze ; ‚ die byna niet getakt zyn , een sTux, 
enkele Verfcheidenheid van de voorgaande 
Soort uitmaaken, zou men mogen twyfelen. 
Zy komen, zo wel als die, uit Oostindie, en 
deeze zyn het eigentlyk , daar men in ’t Franfch 
ook wel den naam van Lampe de Pagode aan 
geeft, Dewyl de overlangfe Ribben zig in 
dezelven {terker vertoonen, zo noemen wy ze 
Geribde of kort getakte Dolphynen. Zy heb- 
ben een paarfchagtige Kleur , daar wie door 
fpeelt, en zyn van boven dikwils afgefleeten 
Paarlemoer. Dus komt ook de Mond-Opening 
met die der voorgaande Soort overeen. 


IV. Die getralied zyn. 


(628) Maanhooren , die de Schaal platagvig Bed 
heeft met een open Navel , de Gieren crv las, 


E Karcelhoce 
rond, met gekartelde Streepen, SEEN 


De Schaal van deeze , van grootte als een 
Erwt, is ftevig, van boven platagtig verhe- 
venrond , van onderen holrond, met een zeer 
wyden Navel, Zy heeft de Gieren rond; 
overlangs geftreept, en de Streepen gekarteld, 
waar van de naam, 


(628) Turbo Testà Umbilico patente plantusculì ; Anfra@ibus 
teretibus ftriís crenatis, Sys4. Nat, X[l, 
Bb a 
L. DEEL. XVI, STUK. 


683 BESCHRYVING VAN 


VL (629) Maanhooren, die de Schaal genaveld, 
AFDEEL. 


ELVIS langwerpig , flomp heeft, met de Gie- 
Hoorn- ren rond en effen. 
STUK, 


De By de Baden van Pifa, in de zoete Wate- 
urbo d À ki: EN 

Thermalis.ren , is dit Hoorntje gevonden , dat weinig 
Be: grooter dan een Koolzaadje was en wit, met 


rentje, : 5 5 
een ronde Opening en klein Naveltje. 


pcexxx, (630) Maanhooren , die de Sclraal getralied 


Ed heeft en Kegelvormig , met de Gieren 
Ambon- yvan elkander af. 

fche Wena 

teltrap. 


De trapswyze omwindingen geeven aan ee- 
pige Hoorens den naam van Wenteltrappen , en 
onder dezelven fpant de Ambonfche ver de 
kroon. Men geeft ’er deezen naam wegens 
haare afkomst aan ; hoewel die zo zeker niet 
fchynt te zyn , als men wel onverhoeds zou 
denken : des fommigen deeze flegts de Wen- 
teltrap ‚ by uitmuntendheid , tytelen. Voor 
vyftig Jaaren was zy nog zeer zeldzaam: 
men vondt ‘er , gelyk de Aantekenaar op ’ 

Werk 


(629) Turbo Testâà UmbilicatÂ oblongtusculâ obtufâ, An- 
fraGtibus teretibus levibus. Syst, Nat. XII. f 

(630) Turbo Testâ cancellatâ Conicâ, Anfraêtibus distan- 
tibus, M‚ L. U, 658, N. 35Ie Wenteltrape Scalare, Ru MPH, 
Rare. Te4ge fe A. PET. Amb. T, 2. fe 9e GUALTH, Zeste 
T. 10, f, ZZ. Scalata, ARGENV, Conch, T. 14e (11) £. Vo 
KNORR Verzam, IVe De Pl. zo, f. 2,3. Ve De Ple 23e fe 13 
Pl, 24. fe 6 


BE MAANHOORE NS, 389 


Werk van RumrPgrus meldt, maar drie, VL 
zo veel hy wist in Europa, waer van de ee- VL 
ne was in ’t Kabinet van den GrRoorT HER- Hoorp- 
Toeg van foskanen, de andere in dat van denSTUKe 
Heer LA FarLrr, Hoofd- Officier der Stad 
Delft,en de derde ergens in Engeland, zynde 
gekomen uit het Kabinet van den Schilder 
Ovens. Men hadt toen, te vergeefs, vyf- 
honderd Guldens voor zuik een Hooren ge- 
booden. Sedert zyn nog wel eenigen , uit 
Oostindie, overgebragt, doch, die compleet 
zyn, fchoon van Kleur , en ongevaar twee 
Duimen lang, vallen nog zeer kostbaar , om 
dat zy zeldzaam voorkomen , en de meeften 
een Gaatje hebben of ergens befchadigd zyn. 
De witten worden zo veel niet geagt als de 
genen die de Gieren, tusfchen de witte Tra- 
liën of opftaande Zoomen , bruin of roodag- 
tig hebben. De kleinere zyn naar evenredig» 
heid minder, doch niettemin ook kostbaar, en 
zeer duidelyk onderfcheiden van de Europi- 
fche of Scheveninger Wenteltrapjes ; des n’Ar- 
GENVILLE t'onregte aanmerkt, dat de klei= 
nen van weinig waarde ‘zyn en zeer gemeen 
in de Adriatifche Zee (*). Dit zyn de Euro- 
pifche , naast met de Scheveninger overeen- 
| kom: 
(*) Il faut que la Scalata ait plus d'un Pouce de haut pour 
être reputée belle: il n'y a rien de fi commun que les petia 
tes, qui fe trouvent dans le Golfe Adriarique, Conch, Part, 


Le Pe 233, 
Bb 3 
1, DEEL, XVI, STUKe | 


802 DBESCHRYVING MEN 


VL _komftig, gelyk uit de Afbeelding van BoNAN- 
ArDesk Nr blyke (*). | 

Hoorpe De Ambonfche Wenteltrap is in verfcheide 

STUK. opzigten zo duidelyk en weezentlyk van de 

Europifchen verfchillende ‚dat menze’er geens= 

zins volmaakt naar kan zeggen te gelyken ; noch 

ook, met reden, dezelve voor eene Verfchei- 

denheid daar van houden. Behalve de afzon- 

dering der Gieren komt in dezelven een ronde 

Opening voor, daar men door heen kan zien 

tot aan den Top: terwyl de Scheveningers digt 

van Navel zyn. Deeze zyn ook byna dries 

maal zo lang als de breedte is aan ’t díkfte 

End, en de Ambonfche nog niet tweemaal , 

ja fommigen naauwlyks anderhalf maal, Wy 

hebben ‘er hier één zien verkoopen, die twee 

Duim lang was en vyf Kwartier Duims dik , 

met agt Windingen , voor honderd Guldens; 

en een kleinere , die compleeter was , voor 

honderdtagtig Guldens (4). De myne heeft 

nagenoeg die zelfde groocte, Ik heb ’er nog 

ééne , van een Duim lang en omtrent drie 

Kwartier Duims breed. Die van GUALTHIE= 

RI was weinig grooter, doch zeer fpits getopt, 


DEKSEL (631) Maanhooren , die de Schaal getralied, 
Oe on 
„Gemeene | 
Wentel. (*) Reere III. fe ïrre 
tape (f) Verkooping van LEERS, in Mey, Anno 1767, 
(631) Turbo Testà cancellatâ turritâ exumbilicatâ , An- 
fractibus econtiguis levibus Feun, Suec, 2170. M. Le U. 658 
Ne, 352e ROND, Zeste 3% f, Sa Li STe Conche Te 585. fe 
sle 


Br MAANHOORENS. 3991 


toorend en cngenaveld heeft, met de 
Gieren vegen elkander aangevoegd en 


efen. 


De Europifche of Gemeene Wenteltrap is 
op onze Plaat CXXIV, in Fig. 3, met het 
Slakje daar in, afgebeeld, volgens de Figuur, 
welke PrLANCUs daar van aan ’t licht gebragt 


heeft; zeggende, dat aan de Oevers van Ri- 


mini drie Soorten daar van voorkomen: de eee 
ne groenagtig met breeder Ribbetjes ; de an- 
dere witagtig groen met fmaller Ribbetjes 3 
de derde uitermaate klein van Stuk. Hy 
noemtze Turbines Virgati, en merkt aan , dat 
derzelver Dier driehoornig is, en een platag- 
tig Spiraal gedraaid Dekzeltje heeft, gelyken- 
de naar een Ammons-Hoorentje , welken men 
aldaar veel in ’t Zee-Zand vindt , met ande= 
ren van grooter Hoorenflakken. Voorts geeft 


VI, 


ÂFDEEl. 


LVL, 


Hoorp* : 


STUK, 
Pl, CXXIV, 
Fig. 3 


hy berigt, dat dezelven zeker Vleefchkleurig 


Sap bevatten , ’t welk de Vingers en Papier 
met eene fchoone Purperkleur befmet. Dan 

fpreekt hy verder aldus. 
> Weshalve, alzo het hedendaags niet regt 
‚> bekend is, uit welk flag van Conchyliën 
», voornaamentlyk Be Ouden die kostbaare 
‚> Pur- 


BL 'BONANNe Recr, III £‚ zin. GUALTH. Test. T, 59. 


f, H‚ KLEIN Offrac. T, 3. f, 66 PLANG. Conch. T. 5, 
fs 7, 8. GINANN, Adr. II. T. 6. fa 54e KNORR Wefa 
zam, Ie De Pl, zr, f. 5; IV, De Plo2oe fe 4, 53 Oo 
Bb 4 
Ie DEEL, XVI. STUK, | 


Purper. 
kleurig 
Vogt, 


392 BESCHRYVING VAN 


VL. „, Purperverw bereidden, daar de Gewaaden 
Meen s, der Koningen en Grooten mede gekleurd 
Boorp. » werden, en het buiten kyf is, dat in deee 
STUK. __,, ze Konst het Volk van T'yrie en Phenicie, 

> aan de Middellandfche Zee woonagtig, by- 

9, zonder uicmuntte; welke Zee met de onze 

‚, overeenkomt , die ’er , als ’t ware, een Arm 

> van is : zo moeten wy gelooven, dat die 

‚‚ Luiden uit verfcheide Soorten van Kink- 

s> En Slakhoorentjes en andere Conchyliën , 

‚‚ de Purperkleur bereid hebben: niettegen- 

s ftaande de befchryvers der Natuurlyke His- 

> torie hedendaags een byzonder Geflagt van 

‚‚ Hoorens daar door verftaan , van hect wel- 

‚, ke by ons ook verfcheide Soorten zyn 3 ; 

‚‚ gelyk die zeer gemeene, Kromfnuit ge- 

5, naamd 5; welke doch het allerminfte niet van 

… dat vermaarde Sap vertoont. Onze Gis- 

fing wordt daar door niet weinig bevestigd, 

„> dat eertyds ook te Ancona , een Stad ons 

s‚ zeer nabuurig , Purperkleeden geverwd wer- 

„ den, en dat de Inwooners daar in niet min- 

„, der beroemd waren dan de Oude Phenie 

ciers, gelyk uit het Gedigt van Silius Ita= 
> Vicus. blykt (*). Weshalve , aangezich te 
, Ancona byna de zelfde Conchyliën als by 
9, Ons voorkomen, zo is het geloofbaar, ge= 
ss Iyk ik gezegd heb , dat de Ouden uit ver= 
6 Er „ fcheie 


te 
\s 


__(#) Stat fucare colus, nec Sidone vilior Ancon, 
Murice nee Libyco. Libr, Vlile Vers, 437s 


DE MaAANHEHOOREN ss, 393 


ss fcheiderley {lag van Hoorens die Parper- VL 
„ kleur vervaardigd hebben , waar van de dn 
„> Voetftappen nog door my, zeer gelukkig, Hoorp- 
„ in deeze Hoorentjes ontdekt zyn. Ten laat- STUKe 
‚‚ ften moet men in aanmerking neemen , dac 
„, derzelver Sap donkerrood van Kleur is, 
‚… waar uit blykt , dat men het voor de ech- 
»» te Purpura der Ouden houden moet: want 
„> by hun waren de Purpere Gewaaden niet 
, van die zelfde Kleur, als hedendaags de 
> Wiri Purpuravti mede praalen. Deeze onze 
„ Kleur voerde by de Ouden den naam van 
‚, Puniceus of Spadiceus: maar hunne Purpura 
was een donkeragtig Violette met rood ver- 
, mengde Kleur: in welke zin de diepe Zee, 
>, van Homerus , Mare purpureum geheten 
‚> wordt , en deeze Kleur drukt men tegen- 
+ woordig uit, met het Engelfche woord bew 
„of het Franfche bleu, [dat is blaauw of 
‚> donkerblaauw | Wy ontkennen pogthans 
s> niet , dat by de Ouden de Color Coccineus, 
s, die zeer naa komt aan Puniceus, fomtyds 
», voor Purperkleur genomen wordt (*)”. 
Of, nu, dit zelfde Purperkleurige Vogt ook gebruik, 
gevonden worde in het Slakje , dat de Wen. 
teltrapjes van onze Stranden bewoont, is het 
onderzoek van de Liefhebbers der Natuur 
ruim zo waardig, als het opzoeken van de le= 
| | dige 
(%) De Conchis minus notis, Cap. az, 


Bb 5 


L DEEL. XVI, STUK 


VI. 
ArFDeEeL. 

LVI, 
Hoorp- 
STUK. 


394 BESCHRYVING VAN 


dige Hoorentjes , die al vry overvloedig moe- 

ten zyn, aangezien menze , hedendaags, by ’ 

Pond voor een Gülden kan koopen. Zonder. 

ling is ’t, dat dezelven, onder de Gegravene 

Conchyliën, in ons Land, zo zeldzaam voor- 

komen, als de Heer Doêtor BerKHrvy meldt 

C*). Dat de Entalia, in de Apotheeken , ei« 

gentlyk deeze Wenteltrapjes zyn, kan ik niet 

toeftemmen: ten minfte heeft men ‘er anderen 

voor gehouden (}): doch het is wel mooglyk,- 
dat zy daar voor geplaatst worden ín fommiíi- 

ge Winkels en in fommige Simplicie-Kabinet- 
ten 5 terwyl men hedendaags niet twyfelt of 
de kragten , die de Dentalia & Entalia heb- 

ben , komen nagenoeg , “ten minfte wat het 

Unguentuwm Citrinum belangt, met die van an- 

dere Conchyliën overeen. 


pcxxxi. (632) Maanhooren , die de Schaal getralied , 


Turbo 
ambinuwse 
Basterd- 
Wentel 
tape 


getoorend en genaveld, met de Gieren 
zegen elkander aan gevoegd en effen 
heeft. 


In de Middellandfche Zee, zegt LINNzus, 
ko- 


(*) Natuurl, Historie van Holland, II, Deel, bladz. 1106, 

(T) Antalium Tubulus est testaceus, in Mari prognatus , 
Digitum minorem longus, foris ftriatus, intus levis ac concae 
vus, Pisciculus videtur is esfe‚ quem ATHEN Eus Solenem 
nominavit, &c. RENODe de Mat, Medica, Libr. III, Cap. 26. 

(632) Turbo Testà cancellatÂ turritâ Umbilicatà , AnfraCtis 
bus contiguis lgvibuse Syst, Nat, XII, 


Ii 


DEM KANHOORE NS, 395 


komen Hoorentjes voor, die naar delaatstge- VL 
melde Wenteltrapjes zeer gelyken , doch door en 
eens zo veel Vliezige Ribbetjes of Traliën Hoorp. 
verfchillen , hebbende ook de Gieren niet wic STUK. 
maar bleek, met twee of drie Roestkleurige 
Streepen langs de Gieren, en aan den Grond-= 
fteun genaveld zynde. Ik ken zodanigen niet 5 
maar , indien het verfchil alleen beftond in 
de menigvuldigheid der Traliën en de fpits- 
heid van den Top, die in de Scheveninger 
altoos ftomp is; dan zou ik hier de zogenaam= 
de Oostindifche Basterd-Wenteltrapjes t'huis 
brengen; hoedanig één by RumrPurus is af- 
gebeeld , dat niet tot de voorgaande Soort be- 
hoort. Ik heb ‘er van de zelfde grootte en 
geftalte, uitgenomen de verkeerde Tekening , 
links in plaats van regts, welke alle Hoorens 
op die Plaat zeer mismaakt, Onze Schevenin- 
ger hebben , zo wel als de -Ambonfche , dik- 
wils ook maar agt en deeze Basterd- Wentel- 
trapjes zestien of zeventien Vliezige Ribbe- 
tjes, doch zy zyn, zo min als dezelven, ge- 
naveld. 


(633) Maanhooren , die de Schaal eeniger. pexxxuu. 
© 7 5 

maate getralied en getoorend, met de cronarus, 

Gieren tegen elkander aan gevoegd en Qekarrcl- 


van boven gekarteld heeft. 
| (634) 


(633) Turbo Testà fubeancellatâ turritâ , Anfraétibus cone 
tiguis fupra crenatis, M. L. U, 659. N, 353, 


Ie DEEL. XVI STUK, 


396 BESCHRYVING VAN 


VL (634) Maanhooren , die de Schaal getralied 
ÄFDEELe 


LVL en getoorend heeft ‚met verhevene Stree- 
Hoorp- ben, digt aan elkander , overlangs. 
sSTUKe 


DEXXXIV. Deeze, uit de Middellandfche Zee, gelykt 
rd . e . 

Lafteus Veel naar de Wentelrrapjes , maar is kleiner 
Melkwitte dan een Gerftekoorentje , met verhevene, niet 


Vliezige Streepen, en Sneeuw-wit van Kleur. 


pexxxv. (635) Maanhooren , die de Schaal eeniger« 


END, maate getralied, getoorend; de Gieren 
FIALUIUS, 4 
Geftreep- tegen elkander aan gevoegd, met Knob- 


tes 


belige Banden omgordeld heeft. 


Deeze , van weinig meer grootte, kwam 
insgelyks uit de Middellandfche Zee. De Ope- 
ning is niet volkomen rond , maar ovaalagtig 
en van onderen eenigermaate gehoekt. 


/ 


pexxxvi, (636) Maanhooren , die de Schaal getralied, 


Turbo pg 8 5 
Uva. flomp Eyvormig, met de Gieren tegen 
Gebakerd elk- 
Kindje, 


f654) Turbo Testâ cancellatâ turritâ, Striis longitudipalibus 
elevatis confertis, Syst, Nat, Xl, GINAN Ne, Adriat, II, 
Ta,6,£ 552 
(635) Turbo Testâ fubcancellatâ turritâ, Anfra&ibus con- 
tiguis Cingulisque Varicofis interceptis, Syst. Nat. XIL. — 
(636) Turbo Testâ cancellatâ ovatâ obtufâ , Anfraêtibus 
contiguis, Striis longirudinalibus imbricatis, M‚, L, U. 659 Ne 
354, Olivaris ftriata fasciata. PET. Gaz. T, 27. fe 2. Boe 
NANNe Reer, Ille f. 140. GUALTHe Zest. Te 59e fe De 
SEB, Kaó. IL. T. 55e fe 21, N, ah, KNORR Verzans 
VI. D, Els 25, fe 40 | 


‚pE MAANHOORENS 807 


elkander aangevoegd heeft, en Dakpans- VL 
wyze Streepen overlangs. rn 


: Hoorp- 
Men zou deeze Hoorntjes Byekorfjes kun-srux. 


nen noemen of Kinderwiegjes , dewyl fommi- 
gen derzelven naar teen of andere gelyken; 
doch de algemeene naam is Gebakerde Kinder- 
tjes. Zy hebben, inderdaad, ook daar eeniger- 
maate de Geftalte ven, en de Opening is met 
één Tandje gewapend; de Kleur graauwag- 
tig wit; de langte ongevaar een Duim breed. 
Men krygtze uit Westindie, 

(637) Maanhooren , die de Schaal genaveldoexxsn. 
en fpisagtig gerond heeft, met de Gie- aten 
ren rondagtig kruislings geftreept, de Teomige. 
Opening omgeboogen. 


(638) Maanhooren , die de Schaal genaveldoemavnme 
en verhevenrond uitpuilende heeft , met repexus. 
de Gieren rond en cenigermaate Bn 
frreept , de Opening omgeboogen. | 


_Deeze onthoudt zig in de Zuidelyke deelen 
van Europa. 


(639) Maanhooren, die de Schaal langwerpig DS DCKXXIX 


Tur o 


ACOMD Limeira. 


Breed 
(637) Turbo Testâ umbilicatÂ rotundatÂ acutiusculâ; An-gerande 


fraCtibus teretibus decusfaro-ftriatis, A perturâ reflexâ, M, L,M2anhoos 
U. 660. N, 355 A 
(632) Turbo Testà umbilicatâ convexo-prominulâ , Anfractie 
bus teretibus fubftriatis, Aperturâ reflexâ, Syst. Nat, XII, 
(639) Turbo Testâà oblong obtufâ rugofo-ftriatà , Aperturâ 
TL, DEEL: XVI, STUK, limbo 


VL 
AFDEEL, 
LVL 
Hoorpe 
STUKe 


%* Bladz, 


236r 


503 SBESCHRY VINGEN 


_flomp en rimpelig geftreept , de Opening 
met een breeden platten gekartelden 
Rand heeft. 


Dic is een Aard-Slakhooren, op ’t Eiland 
Jamaika voorkomende , daar men by SrLoaA- 
NE en BrowN de Afbeeldingen van vindt. 
LisTer en KrriN hebbenze ook ín Plaat 
gebragt. 


V. Die getoorend zyn als Pennen , of de 
zogenaamde | 


TROMMELSCHROE VEN. 


Alzo de enkele uitwendige Geftalte niet tot 
bepaaling der Geflagten van LiNN&us ge- 
bruikt is, zo heeft hy ook geen byzonder Ges 
flagt gemaakt van de PENNEN, of Penhoo- 
rens, die men in ’t Franfch Vis , dat is Schroe- 
ven, noemt, en waar aan fommigen ook wel 
den naam van Toorentjes plagten te geeven: 
maar dezelven t'huis gebragt in de: Geflagteri 
van Stekel-, Lap-, Kinkhoorens, Tollen en 
Maanhoorens, naar dat zy, om de één of an- 
dere reden , tot deeze Geflagten behoorden. 
Dus hebben wy, onder de Kinkhoorens *; 
reeds van de Pennen gefproken, en agter de 

Vleu- 


limbo ditatato plano crenato, Syst, Nat, XII, LisTe Conche 
T. 26. f. 24e SLOAN, Jam, II, T. 240, fe 12, 13e KLEIN 
Oflrac, T. 3, fe Zie BROWN, Fant, Te AO f, So 


DE MAANHOORENS 399 


Vleugelhoorens Gevleugelde Pennen, agterde VE 
Stekelhoorens Stekelige Pennen befchreeven, APEL 
Het Hoofdftuk van de Tollen is met de genen HoorD- 
die Tolagtig zyn, en dit wordt met de overi- STUK. 
gen , of met de zogenaamde T ROMMEL- 
SCHROEVEN, beflooten. 


(640) Maanhooren, die de Schaal getoorend ie 
heeft „ met de Gieren nederwaards ge- inbricarus, 
Platte 
plooid, Bout, 
Dewyl deeze gemeenlyk bruin bont zyn, zo 
noemt men ze bonte Trommelfchroeven. De 
Gieren zyn plat, leggende als nederwaards over 
elkander, en dit geeft ‘er den bynaam aan. De 
afkomst is, gelyk die van de volgende , uit 
Westindie. 


(641) Maanhooren , die de Schaal getoorend DCXLL, 
heeft, met de Gieren opwaards geplooid. Ei 


replicatus. 
Gladde 


Deeze heeft, in tegendeel, de Gieren zeer ‘ende 
rond , en knobbelagtig, leggende als opwaards 
over elkander. Veelen zyn, gelyk D'Ar Gene 
VILLE zegt, wit met geele Streepen, doch 
men vindt 'er ook die bruin zyn en niet dan 


naar 


(649) Turbo TestÂ turritâ, Anfraibus deorfam imbricatis, 
M, L, U. 660. N. 356, GUALTH, Zest, T, 58, f, E. SEB, 
Kab, II, T. 56, fo 32, KNORR Verzam, VI, D. Ple 25. fe 2 

(641) Turbo Testâ turrità levi „ Anfra@tibus furfum imbtica= 
tis. M, Le Ue 6óle Ne 357: ARGENV, Conch, T, 14e (11) 
f,.E. KNORR Verzam, VI, D, Ple 25e fl 3e 

Te DEEL, XVIe STUKe 


/ 


400 DBESCHRYVING vAN 


Vl. paar de Punt geelagtig. De Gieren zyn geheel 
Asti glad en effen. Men kanze de Gladde ronde ty- 
Hoorp- telen. 

STUK. 


PEXLiL _ (642) Maanhooren, die de Schaal getoorend 
urbo att. rp 
naald heeft met éénen grooten fcherpen kant 
Scherp 5 
Bl aan de Gieren. 
Deeze heeft een fcherpe kant of Rib langs 
de Gieren , en is witagtig geel of bruin van 


Kleur. Zy gelykt zeer veel naar een Schroef. 


DCXLI, (643) Maanhooren , die de Schaal getoorend 
urno 


darplicatuss io heeft, de Gieren met twee fcherpe kan- 
Dubhelde, ten. 


Volgens BoNANNi werdt deeze gevonden 
in de Perfiaanfche Zee-Boezem , doch het fchynt 
de zelfde te zyn, als LrsTER eenige reizen 
kogt van de Visfchers van Scarborough , en 
hem derhalve toefcheen in het diepfte van de 
Noordzee te huisvesten. De Kleur is witagtig 
volgens D'ARGEN VILLE naar geel en rood 

trek- 


(642) Turbo Testâ turritâ, Caricâ unicâ majore acutâ. M, 
L. U. 661. N. 358. BONANN. Recr. UIN. f. hehe 
dn Te ie f, B, KNORR Verzam,. Vl, D, Pl. 1e £5 

‚ 39. f. 

RA Turbo Testâ turritâ, Anfratibus Carinis duabus 
acutis. M. L, U. 662 N. 359. BONANN, Recr. HL f. 
114, LrIsT. Angl, 160, T, 3e fo 7. GU ALTHD JE ke Â 
s3,f. C, ARGENV, Conth, T, 14e Cri) fe C‚ SEB, Kabe 
UI, T. 56. £, 7,8, KNORR Verzam, Ill, D. Pl, 19, f‚ Se 


We MAÁANHOÒORENS. 4òt 


“ffekkende. Zy vallen dik van Schaal en taa- VI. 
bran N FDEEL, 
melyk groot. LVL 
Hoorp- 
(644) Maanhooren, die de Schaal getoorend srux. 
heeft , de Gieren met twee fbompe Rib DcexLw. 


rho 
ben ver van elkander. te 
Flaanw 
5 Geribde, 
De Banden van deeze worden by die, daar 


men het Voecftuk der Pylaaren, in de Korin- 
thifche Bouworde , mede verfiert, door Bo» 
NANNI vergeleeken. Deeze Soort zou, vol- 
gens LiNNmus, in de Zuidelyke deelen van 
Europa Haesen. 


(645) Neten s die de Schaal getoorend DEXLV 


b 
heeft ‚ de Gieren met zes feherpe Ribben, Sn 
Witte 
Trommele 
In Geftalte gelyken deeze , door de rond- schioct, 


heid van haare Gieren, veel naar de Tweede 
Soort van Trommelfchroeven; doch de veele 
Ribben of fcherpe kanten, langs de Gieren 
heen , onderfcheidenze genoegzaam. Dewy! 


zy meestal wit of witagtig voorkomen, noemt 
mei 


(644) Turbo Testà turrità , Anfratibus Carinis duabus obtufis 
distantibus, Syst, Nat, Xll, BoNANN, Reer. III, f, 13e 
(645) Turbo TestÂ turritâ, Anfraltibus Carinis {ex acutis, 
Haun, Suec, 2171, M. Le U. 6G2e N, 3ó0, COLUMN. A44. 
T, 53e fe 2 BONANN, Reer, UL f, 115, RUMPH, Rass 
Te 30, f. Me GUALTH, Zest. T, 58, fo A, ARGEN VS 
Conch, Te 14e (ii; fe De ADANS, Sereg. I, Te 10, fe6, SE Bo 
ab, Kl T, 56,f, 40, KNORR Virzam, Ie Dy Pl, By f, 65 

Cc 


“Í, Deer, XVI. STUK, 


VI. 
ÄFDEEL: 
EVE 
HOOFD- 
. STUK, 


Het Diet, 


402 BEISCHE ZV IN Oje WAN 


men haar de Witte Trommelfchtoef ; alzo dië 
Dubbelde , van de Vierde Soort , gemeenlyk 
bruiner en niet zo wit zyn. Ook geeft men 
aan deeze wel den naam van Enkelde Trom-. 
melfchroef. LiNNaus ftelt de woonplaats 
in de Europifche Oceaan , doch ApANsoN 
vondt dergelyken aan de Kust van Senegal en 
Rumrenrius in Oostindie, alwaar zy aan de 
Kusten van Java en Sumatra grooter den aat 
die. van Amboina voorkwamen. Zodanigen 
heb ik van vier Duim ; doch de Dubbelde 
wel eens zo lang. 

Van dergelyke geeft DARGENVILLE de 
Afbeelding met het Dier, zeggende dat het 
een zeer lange Pen of Schroefhooren is, heb= 
bende zeventien Windingen of Gieren, die 
zeer uitpuilen ef van elkander afgefcheiden 
zyn, met verfeheide zeer diepe Streepen. ge= 
tekend. „, Deeze Pen kruipt op een Vleezi- 
gen Voet, gelykerwys andere Schuipdies 
ren, die zig op een Voet voortfleepen 5 
s> maar deeze Voet, in plaats van rond te 


9 ZyDs is in zyn Omtrek uitgefneeden, en 


‚> het voorfte gedeelte, dat een Kraag draagt, 
5 is dwars afgefneeden met kleine Rimpeltjes, 
9 die zig niet vertoonen ; dan wanneer het 
5, Dier van zyn geheele uicgeftrektheid ges 
s, bruik maakt. Zyn Hals is zeer lang , en 
ss de Kop heeft twee Hoorntjes, die aan.den 
‚> Grondfteun taamelyk dik zyn, doch zeer 
5 dun aan de Enden, Onder aan deeze Hoorn= 

zy tjes 


ed | 5 


Dt MAANHOORENS. 403 


ás tjes ziet men de Oogen , die vry groot zyn, VL 
ep | SO iden eo BREE 
3) als gewoonlyk geplaatst. De Snuit is uit- LVL 
‚5 waards gezoomd met een kleine bruine Hoorp- 
‚; Franje , welke een beurtlingfe beweeging STUK: 
heeft , den Bek bedekkende en dien voor 

alle Toevallen befchuttende, Het Dekzel- 

tje is uitermaate rond, bruin van Kleur en 

„ gepaarlemoerd , vertoonende zig op Zyde 


ss aan den Voet gehecht.” 


(646) Maanhooren „ die de Schaal getoorend DCELVI; 


| Turb 
heeft, de Gieren. platagtig, met zeven garieza. 
flaauwe Streepen. tus. 
Bonte, 


Deeze is wit, volgeüs BONANNi, fet 
toode of rosfe Adertjes. De aangehaalde van 
Sera fchynen weinig van de eerfte Soort van 
Trommelfchroeven , dan door de kleinte , te 
verfchillen. 


(647) Maanhooren k dié de Schaal getoorend D DOXLVIL 


heeft, de Gieren met tien flaauwë Streee Ui dh 
Nagelag= 

Pen. tige, 

Lol 


Deeze, mooglyk wegens de grootte Nagel. 
agtig 


(646) Turbo Testà turritÂ> Anfra@&ibus planiusculis , Striis 
feptem obfoleris, Syst, Nat. XIL. BONANN. Recr. ILL fe 
112. SEB, Kab. Il, T. 56. £, 26, 34) 33 31e KNORR 
Verzam. VI. D. Pl, 16, f, 8, 

(647) Turbo TestÂ turrltâ, Anfra@ibus Stxiis dee exgletis’, 
Syst. Nat, Xi, 


kon ce DA 
Te DEEL, XVI. STUK, 


204 BESCHRYVINGSVA NW 


VL agtig genoemd, onthieldt zig in de Europifche 


ÄFDEEL. 
LVL Oceaan: 


Hoorp- 


STUK: (648) Maanhooren, die de Schaal getoorend 
DEXLVII heeft met een uitpuilend Randje aan 
B de Naad der Gieren, 

nnulatuss 
Geringde, 


Dit uitpuilend Randje, in ° ronde omloo- 
pende , maakt dat het Hoorntje zig als Gé- 
ringd vertoont. Het heeft; volgens GUAL« 
THIERI, naauwlyks de grootte van een Gar- 
fltekoorentje. LaiNNaus hadt hetzelve niet 


gezien. 
perLix, (6409) Maanhooren , die de Schaal getoorend 
Rn ge en doorfcliynende heeft , met de Gieren 
Tweetan* Jinks om gedraaïd; de Naad eenigermaa- 
des: te gekarteld 5 de) Opening van agteren 
dweelandig , 


Een rosagtig bruin Hoorntje wordt hier be- 
doeld , dat de grootte nagenoeg van eeù’ Ha- 
verkoorentje heeft , en tot de Land-Slakken 
behoort, voorkomende in de Zuidelyke dee- 
ien van Europa. 


=d 


(650) 


(648) Turbo Testi turrità, Anfractuum Suturà märginatâ 
prominente j. GUALTHe Zest. T, 58, £. Le 

(649) Turbo Testâ turrità pellucidà, Anfraétibus contrariis, 
Suturâ fubcrenatâ, Aperturâ postice bidentatâ, Syste Nat, XII, 
BONAN Ne Recr, EIL, f, 41. Vergroot. GUALT H, Zeste T. 
4e f, GC, 


Pe MAANHOORENS, 405 


„ (650) Maanhooren ‚ die de Schaal getoorend _ VL 
en doorfchynende heeft , met de Gieren ÁFDEES. 


links om gedraaid ; de Opening Tande- Ed 
“Joos. „STUK, 
| | DCL 
De bynaam past zo wel op de voorgaande 4% 


als op deeze, die van LisTER, in het Land Verkeerde, 
fchap omftreeks Cambridge, dikwils aan de 
Stammen van oude Esfchenboomen was ge:- 
vonden. Hy hadt, tegen ’t End van Maart, - 
veelen derzelven gepaard gezien, doch altoos 
de één grooter dan de andere ; waar uit hy 
befluiten wil , dat zy van verfchillende Sexe 
zyn. Het Hoorntje was geelagtig en zeer 
teer , en wat kleiner doch dikker dan het 
voorgaande; ’t welk door hem als een links 
Hoorntje ook was waargenomen , komende al- 
daar in de Scheuren en holligheden van oude 
Boomen „en aan de Wanden of Muuren om 
de Tuinen voor, 


(Gs1) Maanhooren , die de Schaal Eyvormig, peur. 


ftomp doorfchynende >» met. zes regtfe rs: 
© 


Gieren , de Kine Fandeloos heeft, _Mos- 
Die ea Slakje, 


f6se) Turbo Testâ turrità pellucidâ, Anfraêtibus contrartis, 
AperturÂ edentulâ. Faun, Suecs 2172, LisT, Angl, 124e T 
zene 
(651) Turbo Test ovatá obtufâ pellucidà ‚ Anfraâtibus Senis 
frcundis, Aperturâ edentulà, Faun, Suec. 2173, It. Oe, 99, 
List, Ari, 121, Te 2, £, 6, 
Cc 3 


1. DEEL: XVI, STUKe 


VI, 


AFDEEL. 


en 
STUK. 


DPCLI, 
Turbo 
„Auriscal= 

im. 
Oorlepele 
tje. 


DCL 
Turba * 
politus, 
Likfteene 
tje. 


A6 BESCHRYVING VAN 


Die zelfde Autheur hadt deeze aan oude 
Tuin-Muuren , die met Mos begroeid waren , 
overvloedig in zeker Vlek of Gehugt van ’t 
Land van Lincoln, waargenomen. Het Hoo- 
rentje was naauwlyks half zo groot als een 
Garftekoorntje en groenagtig geel van Kleur. 
In een zeer oude Muur op Oeland vondt Lr n- 
NAE US, door ’t, afbreeken van eenige Steenen, 
dergelyke Slakhoorentjes , die in de Reeren 
zaten, van grootte als Tarwegraan, 


(652) Maanhooren, die de Schaal getoorend, 
wit en zeer glad heeft, de Opening met 
een uitfleekende, platagtige , holronde, 


[lompe Lip. 


Dit is een foort van zeer kleine Pennetjes , 
niet langer dan Haverkoorn en zeer dun, uit 
de Middellandfche Zee of ook uit Westindie, 
De Opening gelykt naar een Oorlepeltje, 


(653) Maanhooren, die de Schaal getoorend 
ondoorboord en witermaate glad heeft; 
met de Opening ovaal, 


In de Middellandfche Zee komt deeze voor, 
zeer 


(652) Turbo Testà turrità albâ levisfimâ, Aperturâ labia 
porreéto , planiusculo , concavo , obtufo, Syst, Nat. XIL, AR- 
GEN Vv. Conche Te 32,(28) f‚ 19? 

C653) Turbo Testâ turritâ imperforatÂ glaberrimâ , Aperut 
ovatà, Syste Nate XII, 


ae 


Dr MAANHOORENS 407 


geer wit en glad, doch niet doorfchynende, VL 
hebbende de Gieren met een fmal uitgehold EVT 
Streepje onderfcheiden. De grootte is als een Hoorpe 


Gerftekoorentje. STUKs 


(654) Maanhooren , die de Schaal platagtig ek 
heeft , de Gieren geringd, met een Kam- Nautileus, 


metje op de Rug. | Se 


Wegens de ronde Mond- Opening fchynt dit 
zonderlinge Posthoorentje, dat men in ftaan- 
de Wateren op een foort van Vyverkruid, 
Ceratophyllon genaamd , ontdekt heeft , hier 
thuis gebragt te zyn. De Schaal is naauw- 
Iyks een twaalfde Duims breed, en op de 
Rug met Punten bezet. LinNaus hadt het, 
te vooren, in tt Geflagt der Nautilusfen ges 
plaatste | 


LVIL HOOF De 


(654) Turbo Testà planiusculÂ , Anfratibus annulatis, 
_Porfo criftatis f. Syst. Nat, XII. Nautilus crifta, Syst. Nate 
Xe ps 709. N. 234, ACF, Helvet, IV. p. zi2e T. 9, fe 234 220 
ROES Jas, III. p. 599. Te 97. fs 7e 
Ces 


1. DEEL, XVI, STUIKs 


ik 
408. BESCHRANVING HAAN 


, Sssssssssssesss 
ED Ë e 
eere OM Sch MP RE DST Hie 


STUK: p 
Befchryving van ’t Geflagt der SLArKHOO® 
RENS, gemeenlyk zogenaamd en dergelyken, 
die byma altemaal op ’t drooge , of în de Zoe- 

te Wateren , huisvesten, 


/ 


aam > ? NA eon Helix , dat LiNNaus hier tot 
een Geflagtnaam gebruikt , is door 
Prrinius voor de Plant genaamd Klimop of 
Aardveil genomen, zo men in de Woorden- 
boeken aangetekend windt. Anders fchynt het , 
by de Latynen, van geen gebruik te zyn ge- 
weest , doch by de Grieken hadt dit zelfde. 
waord veelerley betekenisfen. Men noemde 
dus den binnenften draay van het Oor: men, 
nam het voor gekrulde Haairlokken , voor de 
Klaauwieren van den Wyngaard: om kort te 
gaan voor allerley dingen , die Schroefswyze 
gedraaid waren. Dus worden die Ornamenten 
der Kapitcelen in de Bouwkonst, welke men 
anders Voluuten noemt, ook wel Helices ge- 
tyteld. Met reden dan kon die Woord ge- 
bruikt worden om het Geflagt der Slakhoo= 
rens te beftempelen, die uit een zo zigtbaaren 
Krultrek beftaan : want de Latynfche benaa- 
ming van Cochleù was , gelykerwys de Fran- 
fche Limagon, wat algemeens | 


enmet De Kenmerken, aan dit Geflagt gegeven, 
ken, beftaan in eene Eenkleppige, Spiraale , eeni- 
gere 


& 


DE SLAKHOGORE NS, 409 


germaate doorfchynende Schaal ; die broofch 
is, en eene vernaauwde Opening heeft , van 
binnen Maanswyze of rondagtig , met cen 
ftuk van den Cirkel afgenomen. 

Het heeft zes Afdeelingen ; waar van de 
eerfte de I weefnydende bevat; de tweede de 
Gekielde , dat is met fcher pkantige Gieren; 
de derde de genen die de Gieren rohd heb» 
ben , en genaveld zyn; de vierde zodanigen 
niet doorboord: de vyfde die Getoorend als de 
Topflakken ; de zesde die Eyvormig en ons 
doorboord zyn. De eerfte Afdeeling bevat 
ééne, de tweede, vvftien, de derde zeventien, 
de vierde zeven, de vyfde vyf en. de,‚zesde 
vyftien: dus die Geflagt in ’e geheel zestig 
Soorten, 


L Tweefnydende , met de. Schaal avers 
langs aan beide zyden gehoekt. 


(65 5) Slakhooren , die de Schaal Eyrond en 
eenigermaate tweefnydende , mêt de Opee 
ning getand heeft, 


T wees 

) 

(655) Helix TestÂ ovatÂ fub-ancipiti, Aperturâ dentatà. M$ 
Ee GOSINEN SON LTS Te Conchs US. sa Cls. Ter fe 
1, 2. BONANN. Reér. Ille f. 385, Cochlea Imbriume 
RUMPH. Rar, p, 91, T. 27. 6,1. Par. Gaz, Te 4. fa 10, 
GUALTH, este T. 4, f, S ARGEN Ve Conch, Te 12e 

0 f, T, KLEIN Oftrac, T. If, 23, KNORR Verzam, 
Vie D, PL To: fe ò, 9. 


Ak Ces 


1, DEEL. ÄVI, STUKs 


De 
LEVI. 
Hoorn- 


STUKe 


Soorteie 


DCLV. 
Helix 
Scarabeus, 
Tovenaa: 


AE 
Arpeen. 
LEVI, 
Hoorp: 
STUKe 


/ 


410 BESCHRYVING vAN 


Tweefnydende worden deeze genoemd, om 
dat de Opening aan beide kanten wat fcherp 
is, volgens RumPrrus, die ’er den naam 
van Cochlea Imbrium , dat is Slagregen- Slak, 
aan geeft , als werde zy door zwaare Regens 
voortgebragt. Hy merkt aan , dat menze op 
de Bergen, in Oostindie, aantreft ; hoewel zy 
ook aan den Zeekant, onder verrotte Bladen, 
ftukjes Hout en andere Kuigte voorkomen. 
Het is een platagtige Slak, zegt hy, met een 
fpits Hoofd en een naauwen Mond; van bin- 
nen diep gekarteld en aan de kanten opgewor- 
pen; doodfch van Kleur met donkerbruin be- 
fchilderd, en aan de zyden met breede zwart- 
agtige Streepen, als of het Voeten waren , zo 
dat zy naar een platte Kikvorfch gelyken; 
wordende , niettegenftaande zy gantfch niet 
mooy zyn, van fommigen bewaard, om dat - 
men de gedaante van een Dier met Pooten 
daar uic kan befpeuren. Mooglyk is dit ook 
wel de reden van den naam van Tovenaar , die 
door fommigen aan deeze Hoorentjes, welke 
groot en klein vallen , en van de voor be- 
fchreevene Toverhoorentjes weinig verfchil- 
len, gegeven wordt. Ki 

BoNANNI noemt het uit hem aangehaalde 
‚, een Slakhoorentje, in de Indifche Zee gee 
„, boren en zeer ligt , hebbende draaijen als 
…> een Turbo, doch een Schaal, die men uit 
» twee famengevoegde helften zou zeggen te 
» beftaan, vormende-als de Geftalte van een 

| a „> Aman 


2 isd 


PE SLAKHOORENS 4 


p Aaa Goudgeel van Kleur. Alleenlyk 
dat gedeelte, daar de Opening is, vertoont 


VI. 


ÁFDEEL: 


LVIL. 


» zig van binnen wit, met een verwonderlyk Hoorp- 
2 geftel van Tanden , die als tot haare be-STUK. 


E ‚ fchutting ftrekken.” 


IL Gekielde , met een fcher pen kant aan 
de Gieren. 


(656) Slakhooren , die de Schaal gekield en DCLVvt, 


genaveld , wederzyds verhevenrond, der, 


Helix 


apicidas 


j Steen. 
Opening get and en dwars ovaal heeft. Vasse, 


Op Steenrotfen, in Westgothland, Oeland 
en elders, kwam deeze Slakhooren overvloedig 
voor. Zy hadt de Schaal bont, als een Schild= 
pad ‚ doch het Dier was witagtig, met twee 
zwarte Streepen, welke van de groote Hoor- 


nen af over de Rug liepen. Die van LisTErR 


was drie vierden Duims breed , en bruin van 
Kleur , met een Gaatje in ’t middelpunt der 
Gieren. Het is, zegt hy, een fraaije en aar- 
tige Schaal , welke hy in de Bosfchen van ’ 
Land van Lincoln,’s Winters, onder den Bast 
van oude Boomen , by Zomer in het Kruid, 
menigmaal iew buden hadt, hebbende den ui- 
gerfton Rand der Gieren fcherp. LiNNaus 
merkt 
(656) Helix Testâ Carinatâ UmbilicatÂ, utrinque convexâ, 


AperturÂ marginatâ transverfali ovatà, Faun, Suec, 21744 Me 


Le U. 562e dte Westgoth, 27, LIST, Angl, 126, Te 29 
f, 14e 


1, DEEL. XVI, STUK, 


dra BB GEHRLV ING MAN 


VIE. merkt aan, dat deeze Slakhooren , gelyk de, 


Ren Wormen ’t Hout, den Kalkfteen knaagt. 
Hoorne 

STUKe (657) Slakhovren , die de Schaal eenigermaa- 
DCLVIL ve gekield , genaveld , verhevenrond heeft, 
pu. met de Opening gerand. 
Caprie 
aes Deeze Oostindifche voert den naam van 
Belflak en onthoudt zig aldaar in het Ge- 


boomte. 


erv. (658) Slakhooren, die de Schaal gekield plat- 


AE, agtig, van onderen bultig heeft, met de 
Witagtige. Opening half- Hartvormig. HE 


Op Oeland werdt deeze van LINNmUus, 
doch zeldzaam, tusfchen Steenen gevonden k 
aanmerkelyk door haaren fcherpen Rand. Die 
van GUALTHIERI was klein doch fraay van 
Kleur, wegens een band van rosfe Stippen 
over de Gieren loopende , en dergelyke Vlak- 
ken, op eenen witagtigen Grond, 


pneum. (659) Slakhooren, die de Schaal, eenigermaa- 
Zlelix f bete 
otriatuide 
Geftreeptee €657) Helix Testâ fubcarinatâ , Umbilicatâ, convexâ, Aper: 
tur marginatÂ. M, Le U, 664. N, 363. RUMPH. Rare Te 
27. fe OP ARGEN Ve Conch, Te IIe (8) fs Fe PET, Gaza 
TsiZósfn Ze 
(658) Helix Testà Carinatà UmbilicatÂ planiusculâ , fubtus 
sihbâ, Aperturà femicordatâ. Faun, Succ, 2175. Île Oelande 
65. GUAL TH, Zest, T,3.£.Q KNO RR Verzan, II, De Ple 
16. f, 4» 
(659) Helix Testà fabcarinatâ Umbilicat convezÂ ftriatâ , 
fabtus gibbofiore , Aperturá (ubrotundo-lunatà, Syst, Nat, X1le 


DE SLAKHOORENS, 413 


te gekield heeft en gefbreept , genaveld, VE. 
werhevenrond , doch van onderen bul- Se 
zigst „met de Opening rondagtig Maans- Hooro- 


wyze. STUK: 


Deeze, te Algiers door BRANDER waarges 
nomen, heeft de Schaal graauw en de Gieren 
overdwars geftreept, meteenen wyden Navel. 


(660) Slakhooren die de Schaal eenigermaa- Den 


te hoekig, genaveld, bek Met alzira. 
zes Gieren en de Navel doorboord heeft. Algier. 


Deeze verfchilt, door het getal der Gieren, 
van de naastvoorgaande, die maar vier Gieren 
heeft. De Navel is zeer wyd;, miet een flaau- 
wen hoek der Gieren, niet gaapende, 


(661) Slakhooren, die de Schaal eenigermaa- neuxr, 
Helix 
te gekield, genaveld, verkeerds A rees 
fen heeft, van onderen bultig , met een Da 
che, 
zeer klein Naveltje: de Opentig rond- 


agtie Maanswyze, 


Deeze onthoudt zig in Afrika volgens BrAn- 
DER. Zy heeft de Schaal witagtig, van bo- 


ven Read, van onderen met paarfchag- 
tige 


Kx 
€660) Helik Testà fubangulatâ Umbilicatà convexâ „ Ans 
fraêtibus fenis , Umbilico pervio, Syst, Nat. XII 
€661) Helix Testà fubcarinatâ , Umbilicatâ convexâ levi 
fubtus gibbofà, Umbilico minutisfimo, Apercurà fubrotundoe 
JunatÂ. Syst, Nate XIIe 
5, DEEE, XVIe STUKe 


á4 BESCHRYVING/VAN 


VI. tige Streepen. De voorgaande was door hem - 


zer in Barbarie waargenomen. 

Hoorp- He jk 

STUK. (662) Slakhooren, die de Schaal eenigermaa- 
Per te gekield, plat, genaveld „ van boven 
Bs holrond heeft, met de Opening fchuins 


ovaal en wederzyds fcherp. 


Tot de inlandfche of Europifche Posthoo- 
rentjes zou deeze te betrekken zyn, indien zy 
niet zo plat en fcherp van Rand ware , dat 
menze , deswegen , Planorbis of Schyfje tye 
telt; LrsrTeRr geeft 'er de breedte maar van 
jets meer dan een half Duim, de dikte van 
een agtfte Duims aan, beftaande het Hooren- 
tje uit vier Gieren. Het is bruin van Kleur; 
zo hy aanmerkt, en het Dier zelf zwartagtig 
met twee zeer fyne roode Hoorntjes. In EÉn- 
geland is hec in Rivieren en Staande Wate. 
ren overal gemeen, én, omtrent het midden 
van Mey hadt hy deeze Soort gepaard gezien. 
Men vindtze in de ftille Wateren , Vyvers, 
Slooten , Moerasfer of Meiren en Rivieren 
van Europa. 


(663) 


(662) Helix Testà fubearinatÂ UmbilicatÂ planâ , fupra con- 
cavâ, Apsrturâ oblique ovatÂâ, utrimque acutÂ, Faun. Suec, 
0176, LusT. Angl, 145. Te 2e fe 27, ARGEN Ve Conch, 2e 
T. 138' f. 42, PET, Gaz. T, IO, f, Il, GUALTH, Fess, 
T, 4. £, EE. KLEIN Ofra Te Le fe 8 


rad 


DE SLAKHOORENS. 41 


_ (663) Slakhooren, die de Schaal bean VI. 
gekield en genaveld, verhevenrond 3 van “TRAE 


LVIT, 
onderen plat heef: , met de Opening Hoorn- 
half Hartvormig, STUK. 

DCLXIII; 
Helix cora 


Op de Waterplanten , in de Rivieren en planata, 
Moerasfen van Sweeden, komt dit Hoorentje Ere, 
overvloedig voor. Het is uitermaate klein en 
zeer dun van Schaal, van onderen in ’t mid- 
den een weinig uitgehold. Deeze en de voors 
gaande noemt men wel Ammons-Hoorentjess 


(664) Slakhooren , die de Schaal eenigermaa- peuxvs 
te gekield, ‘ondoorboord „ Verhievenrond de, 


heeft, met de Opening omgeplooid, de nn 
Lip van agteren vierdubbeld, Lampie 


Tot deeze Soort zyn , buiten twyfel, die 
Posthoorn-Slakken betrekkelyk , welken men 
Oostindifche Lampjes noemt, omze van de 
volgende te onderfcheiden. De Mond-Ope= 
ning heeft aartig geplooide Lippen; die dezel- 
ven nog meer naar een Lamp doen gelyken, 
dan de enkele uitwendige Geftalte. De Kleur 
is bruinrood en wit , met eenig geel of ros 


ge 


(663) Helier Test4 deorfum Carinatà Umbilicatà convexâ , 
fubtus planâ, Aperturà femi-cordatâ, Faune Súec, 2177. 

(664) Helix Testâ fabcarinatà imperforatÂ convexâ , Apers 
turâ refupinatâ, Labio postice quadwuplicato, Syst, Nat. XIT, 
BoNANNe Reer, II, f. 330 ARGENV, Couch, Te 32. 
(28) f, 13, KNORR Perzam, Ve Ds Pl, 26, fs 55 6 Ze 

l, DEEL, XVI, STUK, 


dió BESCHRYVING VAN 


\ VL, gemengd, en Bandswyze volgens de Draaijer 
gn gefchikt. Zy vallen wel een Duim of ander- 
Hoorp- half breed, en hebben den Top wat verhe- 
STUK. ven, doch zyn van onderen plat. LINNZUs 
befchryftze uit heet Kabinet van den Heer 
FeEssINs doch betrekt 'er ook cen Europie 
fche toe , welke by D'ARGENVILLE is af= 
gebeeld, Die van BoNANN:1 hadt vier Fan: 


den in de Moònd. 


DCLXV, (665) Slakhooreri 5 die de Schaal gekield en 


Helix ; 
ed ondoorboord , wederzyds verlevenrond 
Rasterd. heeft. 
Lamp, f 


De grootte onderfeheidt deeze van de ge. 
ne ‚ welke Steenbikker getyteld is , genoeg- 
zaam : want dezelve is fomtyds als die van 
het Vlakke der Hand, zegt LINN&us. Wy 
geeven aan deeze Westindifche, naar de voor- 
gaande gelykende , doch de Opening eenvou- 
dig hebbende, den naam van Basterde Lampjes. 
Zy vallen bruin van Kleur en laaten zig heer- 
lyk polyften , als wanneer zy glanzig paarfch- 
kleurig zvn 


CLÍVE. (666) Slakhooren, die de Schaal eenigermaa- 
en 5 
Cornu te 
Militare. 


Karkal, (665) Helix Testâ Carinatâ imperforatâ utrinque cofvexâ, 


M, Le U, 664. N. 364, Lampe antique, ARGE NV. Conche. 
Tri (9) E£,D. KNORR Verzam, IVe De El, sbat 
Ple 23, fe 48 

= (666) Helix Testà fubcarinatÂ imperforatâ convexà , Apet« 
turâ patulo-marginatâ, M‚, L. U, 665. N. 365, GUALTH. 
Test, Te 3 fe Ie KNORR Verzam, Vie D, Pl, 5e fn 2e 


DE SLAKHOORENS gi 


Ze gekield en ondoorboord verhevenrond _ VL 
heeft, met de Opening wyd en gerand, LvIl’ | 
Hoorps 


Deeze worden Karkallen genoemd. Zy zyn sruxs 
geer fraay wit met de Opening vaal of bruin. 
rood , even als of die gefchilderd ware , en 
hebben ze Trompetswyze, waar van de by- 
haam,. 


(667) Slakhooren , die de Schaal gekield en perxvit; 


Helix 
van boven holrond heeft, met eene plat- pons. 
te ovaale Opening. Slangerjes 


Dit is een klein Europifch Posthoorntje, 
dat van LrsTER in fommige Staande Wateren 
of Meiren van Engeland overvloedig werdt 
gevonden. Het was maar een derde Duims 
breed en ongemeen dun; bruin van Kleur met 
vyf Windingen. Dergelyken komen ook voor 
in onze Staande Wateren. 


(668) Slakhooreù , die de Schaal eenigermaa- DEL xv 
te gekield heeft en ondoorboord , Eyvor- ded, 
mig fpîts geftreept. nd 


De Schaal heeft bruine Banden, die ver- 
deeld 


(667) Helix Testà Carinatà, fupra concavâ , Aperturà ovalì 
planâ. Faun, Suee, 2172, LIST, Augl, 145. Te 2. £ 28, 
GUALTH. Zest. T, 4, f. GG, 

(668) Helix Testà fubcarinatÂ, imperforatà, ovatá, aci 
minatà ftriatà, Syse, Nat, XII. 

Dd 


Ie DEEL. XVI. STUK, 


418 BESCHRYVING VAN 


VI. deeld zyn , en op de onderfte Gier een ver- 


AFDEEL, 
Lvij, heven Streep. 


Hoorp- 


stuK.* (669) Slakhooren, die de Schaal gekield, 
DCLXIX wederzijds verhevenrond en Hoornagtig 


Gotrhica, 
beden heeft, met Roestkleurige Banden, 


fche,. 
Deeze onthoudt zig in de Bosfchen van 
Sweeden. 


DCLXE, (670) Slakhooren , die de Schaal gekield en 
ualthe= 


riana, _ondoorboord heeft, platagtig , kruislings 
keen __gefbreept, met de Opening aan beide 


kanten fpits. 


Zo gemeen als de drie voorgaande, zo aar- 
tig en zeldzaam is deeze Posthoorn-Slak, die " 
als nergens anders voorkomende, de Gualthe- 
riaanfche genoemd wordt. Hetis, volgens de 
befchryving , een Zee-Slak , wel anderhalf 
Duim breed , veel naar de Lampjes gelyken- 
de, doch taamelyk dik, witagtig van Kleur, 
en als met Netwerk overtoogen. 


II. Die de Gieren rond hebben en gena= 
veld zyn. 


(671) 


{669) Helix Testâà Carinatà utringue convexà Corneâ, 
Fasciis fubferrugineis. Syst, Nat, XII. 

(670) Helix Testâ Carinatà imperforatÂ depresfà , decusfae 
tim ftriatÂ , Aperturâ utrimque acutâ, Syst, Nat, Xlle 
GUALTH, Test, T, 68, £, Ee 


DE SLAKHOORENS. 819 


(671) Slakhooren , die de Schaal van boven VI. 


genaveld , plat en zwartagrig heeft, “Tyn 
met vier ronde Gieren, Hoorp- 
STUK. 


Deeze worden eigentlyk Posthoorns of Post- neuxxr. 
hoorntjes genoemd, naar dat zy grooter of kleie pad, 
ner vallen. Men heeft ‘er die anderhalf Duim , Europifche 
en ook die naauwlyks een half Duim breed Poor» 
zyn. Zy woonen overvloedig in de Zoete Wa- 
teren, zo van Rivieren als Meiren en Slooten, 
in ons Wereldsdeel. LiNNaus getuigt zulks 
aangaande zyn Vaderland, in de befchryving 
der Sweedfche Dieren. In Vrankryk komen 
zy ook , volgens D'ARGENVILLE, in me- 
nigte voor. De Modder van de Slooten, in 
onze Provintiën, is ’er mede opgevuld; doch 
vermengd met die van de voorgemelde Soort 
welke ik het Slangetje genoemd heb. Deeze, 
zelfs zeer klein zynde , zyn veel dikker, en 
aan den Mond ook een weinig uitgezet , en 
bruin van Kleur. LrsTERr vertoont de Ge- 
ftalte zeer duidelyk en maakt van eene aan- 
merkelyk byzonderheid, aangaande deeze Post- 
hoorentjes, welke ook in die Slangetjes plaats 
heeft , gewag. 

» Lo 


(671) Helix TestÂ fupra Umbilicatâ planâ niericante , Ane 
fratibus quatuor teretibus, Faun. Suec, 2179. M‚ Le Us 665s 
N, 366, LisT. Angl, 143. T. 2, f, 26, Exercit, Il ps 59e 
GUALTH. Zeste Te 4e f. DD, ARGENV, Conche, Te 31e 
(27) f. 8, KNORR Verzam. V. D, Ple 22e fe 6, 


Dd 2 


1 DEEL, XVI, STUK. 


VL, 
ÁFDEEL. 
LVIL, 


STUK, 


Hoogrood 
Vogt. 


goo DESCHRYVING VAN 


> ZO men een Korreltje Zout, een weinig 


> Peper of Gember, in de Opening doet van 
Hoorp. », het Hoorentje , daar het leevende Slakje 


53 
23 


3) 


33 


33 


zig in bevindt, dan fpuwt hetzelve een 
Hoogrood Vogt uit. Of nu dit Vogt uit de 
geheele zelfftandigheid van het Lighaam 
voortkome, gelyk Bloed door een Aderlaa- 
ting , zou men mogen twyfelen; doch het- 
zelve fcheen my zo wel voort te komen 
uit een Hoorntje, dat nevens den Kop af- 
gefneeden was, als uit een Wonde aan het 
Lyf ; hoewel dat flag van Proeven niet ge: 
makkelyk werkftellig te maaken is, zoda- 


nig, dat men zeker zy, of het uiet de Won- - 


de zelf uitbarfte of niet. Waarfchynelyker 
is ’t, dat het of Kwyl zy , omtrent de 
Keel en Maag , of een byzonder Vogt in 
zyn eigen Vat begreepen. Getergd zynde 
geeft het Dier dit Vogt in ’t geheele Jaar, 
zekerlyk in April en September, uit. Men 


‘kan dit Vogt gemakkelyk in groote veel- 


heid vergaderen; mids men een menigte van 
deeze Hoorentjes in een Linnen Zakje doe, 
en. daar een weinig Zouts op fprenge ;: dan 


zal aanftonds dit Hoogroode Vogt rykelyk 


daar afdruipen, Maar, zo men daar een wei- 
nigje Poeijer van Aluin in fprengt , dan zakt 
al het Kleurige naar den Grond, en het 
Vogt wordt helder als Water. Als men, 
op de zelfde wys, met Aluin en Zout, de 


», Proef neemt op het blaauwagtige Vogt » 


„> dat 


Mi rt lik VE, 


DE SLAKHOOREN S 42T 


dat fommige Aardflakken, door Infnyding VL 

s gekwetst zynde, uitgeeven ; zo zakt ’er Tyr 

niets door, maar alles wordt tot een blaauw- Hoorp- 

agtige Lym verhard. Bovéndien kan het STUK. 

s, gekleurde deel, uit het roode Vogt der 

Posthoorentjes , door Vloeypapier worden 

afgefcheiden; doch dan gaat de fchoonheid 

van de Kleur weg , en zy wordt in vuil- 

‚, bruin veranderd. Indien men ‘er Azyn on- 

> der mengt , of Brandewyn , of Loog van 

Potafch, of Pekel, zo raakt ook dat hoog- 

roode Vogt zyne fchoonheid , zo wel als 

door den Aluin, kwyt. Op zig zelf be- 

waart men die mede niet gemakkelyk. Ik 

heb het te vergeefs getragt te doen, in 

‚‚ kleine Flefchjes met een naauwen Hals, 

„, digt geflooten ; maar het veranderde van 

‚‚ Kleur zelfs fchoon ik ‘er Olie op gedaan, 

„of om de Flefchjes Honig gegooten had.” 
Deeze uitlaating van een hoogrood Voet in 

onze Posthoorentjes , is, zo wel als die van 

een Purperkleurig Vogt in de Wenteltrapjes 

het nader onderzoek der Liefhebberen en Na- 

tuurkundigen dubbel waardig. 


22 


(672) Slakhooren , die de Schaal wederzyds verxxua. 
holrond, plat, witagtig „ met vyf ron- Spirorbis 
de Gieren heeft. Dilzaadje, 


(673) 


(672) Helix Testâ utrinque concavâ planâ albidâ, Anfrace 
tibus quinque teretibus. Faun, Suec, 2180, 
\ 
Dd 3 
L DEEL. XVI, STUK, 


42 BRSCHRYVING v AN 


en 4 (673) Slakhooren, die de Schaal eenigermaa- 
ÄrFpreL. 


LVIL te genaveld, plat „ wederzyds gelyk , met 
Hoorp: eene fmalle Boogswyze Opening heeft. 
STUK 


peLxxrl.  Deeze beiden, zeer klein van Stuk, zyn in 

Contorta 

Koolzaad. de Staande Wateren van Sweeden gevonden, 

Jee De laatfte Soort, ter groote van Koolzaad, 
kwam aan de Wortels der Waterplanten voor. 
Het Slakje heeft een zwart Lighaam , met 
lange dunne Hoorntjes. Wanneer het, onder 
Water , uit de Schaal kruipt , dan vertoont 
zig de Schaal , van boven befchouwd zynde , 
als of zy verguld ware, zegt LINNZUS. 


En (674) Slakhooren , die de Schaal genaveld 


hd It Le 
ro, platagtig , met eene ovaale Opening 
Arietise / 
ke heeft. 
hoorn, 


De famengedrukte Zee-Slak van LisTERr 
wordt hier toe betrokken; daar het doch eene 
Rivier-Slak is, volgens Krein, In ’t Werk 
van SErBA noemt menze een Navelhooren, 
die wit is, met ros-geele Banden, of Purper- 
kleurig met zwarte en geele Banden omflingerd. 
Zy is van beide zyden genaveld. Men kanze 
ook een gebandeerde Posthoorn noemen. 


| (675) 


(673) Helix Testâ fub umbilicatà planâ utrinque «quali, 
Aperturâ lineari arcuatà, Feun, Suec, 2181, 

(674) Helix Testâà umbilicatâ planiusculà, Aperturâ ovali. 
M. L. U. 666, N, 367, Cochlea marina compresfa. L1sT. 
Conch. Te, 136- f. go. KLEIN Offrac, Te 1, f, 7. SER. Kab. 
HIL Te 39. £, 14, 15, KNORR Verzanm, Ie De Ple 2 fo 43 5e 


DE SLAKHOORENS: 425 


_ (675) Slakhooren , die de Schaal genaveld, VL 
verhevenrond , Stekelig , doorfchynende Ty 
met vyf Gieren heeft , de Opening rond- Hoorp- 
agtig Maanswyze., ___STUK, 

DCLXXV, 
Op de Boomen en Planten van Sweeden 5; d., 
komt deeze Soort voor , die zeer klein is , Stekelige, 
van Hoornagtige Kleur, met zeer korte dun- 
ne Hlaairtjes, welke haar, als ’t ware, Ste- 


kelig maaken. 


(676) Slakhooren , die de Schaal eenigermaa- DELXXTL 
te genaveld, bolrondagtig, effen, met pultacea 
de Gieren van boven gezwollen, de Noe 
wel omtrent toegedekt, en de Opening 


langwerpig ovaal heeft. 


Dit zyn Zee- Aliekruiken, volgens ’t Werk 
van SEBA, komende uit Oost en Westindie. 
Men noemtze Osf/en- of Kalfs- Oogen , naar 
de byzonderheden, die ’er onder deeze Hoo- 
rens voorkomen , en fommigen naar het één, 
anderen naar het andere, meest doen gelyken. 

De 


(675) Helix Testâ UmbilicatÂ eonvexÂ hispidÂ diaphanâ, 
Anfractibus quinis, Aperturâ fubrotundo:lunatâ, Faun, Succ. 
218ze 

(676) Helix Testà fab.umbilicatà, fubglobofà glabrâ, Ane 
fra&ibus fupra Ventrieofioribus , Umbilico fub-obtetto, Aper- 
turâ ovato-oblongd, M, L. U, 666. N, 368, RumPH, Rer, 
Te, 27, f. Q, GUALTH, Zest, T, te f, Re SEB, Rab, IIIe 
Te, 58, fe I-5e KNORR Verzam, V‚ De Blo 5e fn 2e 

Dd 4 

Ee DEEL, XVI, STUKe 


VI 
ÁrperL. 
LVII. 
Hoorp- 

STUKe 


gl y £eSd lake 


424 BESCHRYVING VAN 


De Kleur is groen , geel en blaauwagtig of 
Purperkleurig „ met de Gieren overdwars ge- 
ftreept en overlangs fmalle bruine Bandjes 
hebbende. 

Hier mede fchynen naast de Slyk- Slakken 
overeen te komen , daar RumrPHrtus van 
fpreekt, als die men op Makasfer graaft uit 
het Slyk der Rystvelden, en op Tombocko uit 
de Slykerige Oevers der Rivieren, alwaar zy 
zo groot worden als een kleine Vuist. Men 
noemtze Sisfo, en zy worden niet alleen, ge- 
kookt zynde, tot Spyze, maar ook haar Dek- 
zel tot Reukwerk gebruikt. Dit Dekzel, van 
de groote Cochlea Lutaria , is langwerpig als 
een ftompe Halve Maan , ter dikte van een 
Mes, van buiten vuilgraauw , van binnen wit- 
agtig als ongepolyst Zilver. Men kanze, 
zegt hy, volgens het Griekfch Pomatie noe- 
men, dat is Dekzel- Slakken, om dat zy, on» 
der de Landflakhoorens, alleen een dik Dek- 
zel hebben. Men vindtze op de Oostindifche 
Eilanden overal in de Slykerige Rystvelden , 
alwaar zy zig, als die uitdroogen, in dedroo- 
ge Slyk verbergen , en daar blyven, tot hee 
Regen-Saizoen wederkomt. In Waterbakken 
gedaan kan menze leevend houden en over Zee 
voeren , gelyk de Romeinen eertyds deeden 
met dergelyke , die voor hun uit Afrika ge- 
haald werden. Zy worden inzonderheid als 
een goed Voedzel voor Koortfige Menfchen , 
en voor de genen, die her begin van de Tee- 

ring 


DE SLAKHOOREN Ss. 425 


ring hebben, aangemerkt. Ook zyn zy, voor _ VL 


de Indiaanen , eene lekkerny. in 


Hoor p- 
(677) Slakhooren „ die de Schaal genaveld , sTuxe 


Eyrondagtig , flomp en wankleurig heeft, oeuxxvn, 

met de Opening rondagtig Maanswyze. Ed 

Wyngaard- 

Niet minder werks wordt van deeze Soort, Bean 

in fommige Landen, tot Spyze gemaakt. Ges- 

NERUs noemde ze Pomatie, om dat zy Vrug- 

ten en Druiven eeten , doch haar gewoone 

Voedzel zyn Moeskruiden. In Duitfchland en 

Vrankryk worden zy gemeenlyk Wyngaard- 

Slakken. genoemd , om dat men ze veel op de 

Weynbergen aantreft , en op: zodanigen als 

deeze hadt de Pastoor ScHAEFFER gedeel- 

telyk zyne Waarneemingen , ten opzigt van 

de weder-aangroeijing van den afgefneeden 

Kop, in ’t werk gefteld , daar ik voorheen 

omftandig berigt van gegeven heb *. * XIV. 
Deeze is ver de grootfte van alle Slakhoo- ind, 166, 

rens in Groot Brittannie , zo LisTrRr aan- €! 

merkt , vallende fomtyds byna zo grovt als 

een middelmaatig Hoender-Ey. De Schaal 


heeft 


(677) Helix Testâ UmbilicatÂ fub ovatâ, obtufâ decolore , 
Aperturâ fubrotundo-lunatâ, Faun, Suec. 2183 BONAN Ne 
Reer. pag. 221, cum fig, Pomatia. GEsN. Ag. 255. Coche 
lea terreftris Gypfo obferata. ALDRov, Ex/ang. 389. LISTs 
Ansl, III, T, 2. fe Ie Sw AMMERD, Bibl, Nat, T. 45 fo 
GUALTH, Test, T. If, A. Pomatia, ARGENV, Conchy 


5 Sze (28) fe re 
Dd s 
1. DEEL. XVIe STUKa 


LVIL. 
Hoorp- 
STUK. 
Wyne 


en 
Plak. 


Kalkagtig 
Dekzeltje. 


ed Gh 


bladz, ad 
ERZe 


426 BESCHRYVING VAN 


heeft eene Afchgraauwe of witagtige Kleur 
en om de Gieren loopen breede bruinagtige 
Banden, die flaauw van Tekening zyn. Zy 
beftaat flegts uit vyf Gieren. De Randen van 
de Opening zyn een weinig omgeflagen, en 
bedekken ten deele de Navel , daar. men een 
Provetje een half Duim diep kan infteeken. 
Die van ScHAEFFER waren fierlyker rood 
en geel gekleurd , en nietlangs de Gieren 
maar overdwars geftreept of gebandeerd. 

’t Geen deeze Soort van de andere Hoorn- 
flakken onderfcheidt, en ’t gene zy byzonder 
heeft, waar van zy ook wel den naam voert , 
is een Kalkagtig Dekzeltje , dat de Opening 
’s Winters fluit. Alle Land -Slakhoorens heb: 
ben dan wel een Dekzeltje , maar het isin dezel- 
ven dun en Vliezig, fluitende op ver naa 
niet zo digt en vast. Omtrent heet begin van 
April, wat vroeger of laater naar * Saizoen , 
wordt het los, en dan ftoot de Slak het weg , 
om de Kost te zoeken; hebbende zig van het 
Najaar tot het Voorjaar’, en dus by de zeven 
Maanden lang, zonder Voedzel of beweeging 
in die Gevangenis opgehouden. 

SwAMMERDAM heeft zynekeurige Ontlee- 
ding in ’t werk gefteld op deeze Wyngaard- 
Slakken. Ik heb van derzelver uit- en inwen- 
dige Lighaamsdeelen, meest met die der naakte 
of Kelder-Slakken overeenkomende, genoeg 
gezegd *, zo wel als van de Paaring, Eijeren, 
Teeldeelen , en wat meer tot de Slakken be- 

hoort. 


DE SLAKHOOREN S, 427 


hoort. Alleenlyk zal ik hier, ten dienfte der VL 
Liefhebberen, die de beweeging der Ingewan- tn 
den in de Slakhoorens mogten willen befchou= Hoorp- 
wen, de Handgreep melden , welke die fchran- STEE. 
dere Natuur-onderzoeker , ten dien einde, heeft ddie 
gebruikt. „ Wanneer men de buitenfte Schaal Sá. 
2, afgenomen heeft, zegt hy , dan komt het 

> weeke Lighaam te voórfchyn, dat de zelf- 

‚, de figuur heeft als de Hooren , doch zagt 

„> En buigzaam is , zonder de minfte hardig- 

‚, heid, Meest alle de Ingewanden vertoo- 

> nen zig door het doorfchynende Vlies, ’c 

9, welke het Lighaam van de Slak bekleedt, 
‚en met veele Vaatjes doorweven is. Het 

‚> wordt zeer ligt gekwetst, en dan loopt het 

„ bleekblaauwe Bloed van de Slak, als cene 

> lymige Vogtigheid , daar uit. Dit komt 

9, daar van daan , dat het gant{che Lighaam, 

‚> overal, met veele Aderen en Slagaderen ge- 

‚, borduurd is, Derhalve , indien men met 

‚) een Schaartje een gedeelte van den Voet 

s, der Slak vaardig affnydt, zal men Straalen 

», Bloeds daar zien uicfpringen. Om de Schaal 

s, Af te ligten moet men een Nyptangetje met 
platte Lippen gebruiken, daar men de Hoo- 

„» ren allengs mede breekt en afknypt, tot dat 

‚‚ men op de plaats komt , waar de Spieren 

‚ haar inplanting hebben. Derzelver Peezen 

ss fcheide men dan met een plat Spadeltje af, 

») en breekt verder de Hooren, tot men digt 

ss aan 


\e 
\” 


\s 


Ie DEEL, XVI, STUK 


428 BRSCHRY VIN OA MAN 
x Î 


ide ‚> aan den Top komt , alwaar zy nog maar 

LVIL » één of twee draaijen heeft; dan volgt het 

Hoorp- 5» Staartje , daar het Lighaam in uicloopt , 

STUK. _, zeer gemakkelyk.” 

Gebruik, _Deeze Slakhoorens zyn het eigentlyk, waar 
van het Dier , van ouds tot heden, in vers 
fcheide deelen van Europa , gegeten wordt. 
Ik heb reeds daar van gewag gemaakt, en 
aangemerkt, hoe zy by de Romeinen gemest 

sro: werden *, In Silezie leezen wy, dat de In- 

bladz.176. gezetenen de Slakhoorens thans nog voeden 
met zekere Planten , om ze vervolgens tot 
Spyze te gebruiken. Ook verftaan wy,.dat 
in zekere Tuinen van Brunswyk de Slakhoo- 
rens, in de Zomer vergaderd, gedaan worden 
in vierkante Greppels of Kuilen , waar van de 
kanten met Hout befchooten zyn en de Ope- 
ning gedekt met fyn Yzerdraadwerk, om dus 
de Slakhoorens te bewaaren tot Voorraad te- 
gen den Winter (*). In de Zuidelyke deelen 
van Vrankryk worden deeze Wyngaard-Slak- 
ken ook genuttigd , en te Parys komen zy, 
in de Vasten , menigvuldig op de Markt. Men 
kooktze in Rivier- Water, en maakt ’er dan, 
met Olie, Zout en Peper, lekkere Geregten 
van , zegt LisTERrs, die ons verhaalt , dat 
het Dier zeer Vleezig en niet onaangenaam is 
van Smaak, komende in de Zuidelyke deelen 
van 


(*) Hist. Nat. des Animaux , par NOBLEVILLE & S 4 
LERNE, Medecins d'Orleans, a Paris 1756, Tom, Ie pe 26. 


DE SLAKHOORENS 429 


van Engeland, doch niet in de Noordelyke VI. _ 
deelen, overvloedig voor. Evin 


Hoorp= 
(678) Slakhooren , die de Schaal genaveldsrux. 
rondagtig en gefpitst heeft „met de Lip nerzxvur 


Helix 


geránd en de Opening ovaal. slauca. 

Koe- Oog, ' 
Deeze kan men , om dat zy eenigermaate 
naar de Osfe- Oogen , voorgemeld gelykt, den 
naam van Koe- Oog geeven. De wyde Navel 
doetze daar grootelyks van verfchillen, De 
Schaal is bleek Vleefchkleurig , met eenige 
bruine Banden, langs de Gieren heen, en de 

Mond-Opening Oranjekleur. 


(679) Slakhooren , die de Schaal genaveld „neuxxax. 
verhevenrond , ftomp geelagtig heeft, HEE 
met een bruinen Band. Navelflake 


Van deeze, die men gemeenlyk doch ten on- 
regte Zee-Slakken noemt, alzo het Westindi= 
fche Landflakken zyn , komen aanmerkelyke 
Verfcheidenheden voor , ten aanzien van de 
Kleur , welke zy , gelyk onze Slakhoorens, 

zeer 


(678) Helix TestÂ Umbilicatâ fubrotundâ acuminatà , Labro 
marginato , Aperturâ ovali, M‚ L, U, 668. N, 369, SEB, Kat, 
III. Te 33e f. 59, 59, KNORR Verzam, Ve D. Pl, 5. f, 5. 

(679) Helix Testà Umbilicatâ convexâ obtufâ flavescente, 
Fasciâ fuscâ, M. L. U, 667. Ne 370, GUAL TH, Test. T, 20 
f.D. ARGENV, Conch, Te 32: (28) f, ro, SEB, Kab, IEI, 
T. 39. f. 1:6, KNORR Werzam, V, D. Pl. ze. f. 7e 


IT, DEEL. XVI, STUKe 


430 BESCHRYVIENG WAR 


‚VL zeer verfchillende hebben. D'ARGENVvILLE 
een noemt die Agaatkleurig, met twee Streepen , 
Hoorp- de eene bruin, de andere wit, langs de Gie- 
STUK. ren. LiNNaus zelf, fchoon de Kenmerken 
dus bepaald hebbende , zegt, dat ’er Lever- 
kleurige voorkomen met een witten Band , witte 
met een geelen, geele met een witten Band, in 
‘et midden paarfchagtig, en geelagtige met een 
witten Band. Men vindt nog meer Verfchei- 
denheden van deeze Navel - Slakken. Zy zyn 
veel laager en vlakker getopt dan de voor- 


gaande. 


(680) Slakhooren , die de Schaal genaveld 


DCENK Ke 


Helix Are verhevenrond en fpits heeft , met de 
nn: Opening rondagtig dubbeld gerand , van 
Slak, vooren uitgerekt. 


Een foort van Slakhoorens, zo fraay geban- 
deerd, geborduurd en gemarmerd , dat p'A r- 
GENVILLE haar la Livrée, dat is Livrey-Slak, 
noemt , komt hier op het Tapyt. LrisTEr 
vondt deeze , in Engeland , meer op vogtige 
Velden , dan in lommerryk Geboomte. Hy 
onderfcheidtze van de gewoone Slakhoorens, 
met reden, ook daarom , dat zy niet met 
dezelven paaren, DP'ÄRGENVILLE merkt 

aan, 


(630) Helix Testâ Umbilicatâ , convexâ „acuminatâ , Apere 
turâ fub-orbiculari bimarginatâ , antice elongatâ, Faux, Suece 
2184. M. Le U, 668. Ne 371, LrisTe Angle 119e Te 2e fe 44 
REGENF. Conch, Ie Ne, 52e ARGENVe Conch, Te 32e 
(28) f, 8, KNORR Verzam, IV, De Ple 27. f. 3e 


bi) dv wl kad zn 
et. de 
{ ’ 


\ DE SLAKHOORENS. 4931 


aan, dat menze in Vrankryk op Heijen en op , Vks 
de Bergen vindt. . Linneus, niettemin , ran 
geeft ’er den naam van Boomflak aan. Zy is Hoorp- 
door de Navel, welke zy, volgens hem, wydSTUKe 
heeft, wel duidelyk van de T'uin-Slakhoorens 
verfchillende ; doch ik word zulks in de Af« 
beelding van ListER niet gewaar, en vind by 

hem ook van den dubbelen Rand geen gewag 
gemaakt. ’t Schynt dat men ’er een omgefla- 


gen Rand door moet begrypen. 


(681) Slakhooren , die de Schaal genaveld, hie 
en platagtig verhevenrond heeft, met an 
eene langwerpige gerande Mond - Ope. Geban- 


' deerde 
MNge Posthoorne 


Deeze behoort onder de Land-Slakken, en 
komt in de Zuidelyke deelen van Europa voor. 
Zy heeft de grootte, ongevaar, van de gewooes 
ne Tuinflak , maar is van boven plat, met 
eene wyde Trompetswyze Mond-opening, en 
de Navel van onderen tot aan den Top toe 
doorboord. De geheele Oppervlakte is zeer 
fchoon glanzig , de Kleur wit of geelagtig, 
met twee breede bruine Banden op de onder- 
fte Gier , waar van de eene over de andere 
Gieren voortloopt naar den Top. Wy noee 

menze 


(631) Helix Testâ UmbilicatÂ convexâ depresfiusculâ , Aper- 
turâ oblongiusculâ marginatâ, Syst, Nat, XII, GUALTH, 
Test, T. 3e fe L, LL, KNORR Verzam. Ve De Pl, ar, 
f, 32 4e 

Ie DEEL. XYke STUEs 


432 BESCHRYVING VAN 


VL menze de Gebandeerde Posthoorn. Van Geftal: 
aon te zweemt zy veel naar de Belflak, hier voor 
Hoorp- befchreeven , doch heeft den Rand der Mbnasoes 


STUK. niet fcherpagtig. 


Gores (682) Slakhooren , die de Schaal genaveld en 


Uugelina, verhevenrond , de Opening rondagtig ; 
a gerand, van boven uitgerekt heeft. 


Hier wordt een Hoorentje bedoeld , dat 
Rumrrius het Slangetje getyteld heeft, doch 
het verdient eigentlyk den naam van Posthoorn, 
en wel van Judifche , tot onderfcheiding , als 
uit Indie afkomtftig zynde. Dat Exemplaar, 
’t welk zig in ’t Kabinet van de Koningin van 
Sweeden bevondt , hadt eene geclagtige Na. 
gelkleur, waar van de bynaam. 


perxexm. (683) Slakhooren, die de Schaal genaveld en 


Heli 
de flomp verheyenrond heeft, met vyf ron 
han de Gieren, een open Navel en de Ope- 
che, 


ning rondagtig. 


Dit is ook een Landflak, uit de Zuidelyke 
dee. 


€682) Helix Test UmbilicatÂ convexâ, Aperturà marginatâ 
fub-orbiculatâ , fupra elongatà. M. L, U 668, N. 372 
RUMPH, Ran T. 27. f, R. Planorbis Indicae PET. Gaz, 
T, Ie f,6. KLEIN Offrac. T. Ie f, Ife 

(633) Helix Testâ Umbilicatâ convexà obrufà , Anfra&ibus 
quinque teretibus , Umbilico patulo ‚ Ap&sturd fuboricataaik 
Syst, Nat. Xl, 8 


DE SrLAKHOORENS 433 


deelen van Europa. Zy heeft de Schaal wit- Vi. 


agtig met éénen bruinen Band: de grootte is “rvi, 
als die van een Hazelnoot. HoorD. 
1oá 2 STUK, 
(684) Slakhooren , die de Schaal genaveld, ‚ Dern, 
ê 
doorboord „ _ftomp sE heels Geant 
Portugece 


met vyf ronde geelagtig witte Gieren, rne, 
en een wyden Navel 


Die ís een taamelyk groote Land -Slakhoo= 
ren, uit de Zuidelyke deelen van Europa, 
wit; zonder Band, maar op de Rug een wei- 
nig geelagtig. De Navel-Opening is zo wyd, 
dat men/alle de draaijen der vyf Gieren, tot 
aan den Top toe, daar in befchouwen kan. 4 
LiNNmUs noemtze de Portugeefche, 


685) Slakhooren , die de Schaal genaveld neuxxxv. 
7 ae 
Eyrond, met drie geftreepte Gieren ; en nen 


de Opening ovaal; aan den Top aan. Gerepelde; 
gegroeid heeft. 


In de Rivieren van Afrika onthieldt zig dee- 
ad, die eenigermaate naar een Neriet geleek, 
maar 


(684) Helix TestÂ Umbilicato=perforatâ convexâ obtufà, 
Anfraêtibus quinque teretibus flavescente-albidis , Umbilico 
pPatulo, Syst, Nat, XlL. GUALTH, Test, Tea f, Te 

(685) Helix Test Umbilicatà ovatÂ, Anfra@tibus tribus ftrid= 
ts „ AperturÂ ovatà , apici adnatàâ, oes Nat, XII, ARGENV, / 
Conch, T. 31e (27) fe Lins 2, Ne 7, nimis mucronata, 

Ee 

Ì DeéL, XVI, Stuit, 


_— 


484 BESCHRYVING vAN 


VL. maar de Opening groot hadt , zynde overdwars 
zn zeer fyn en digt, overlangs wat ruimer ge- 
Hoor». ftreept. De Opening was ovaal, met de bin- 


STUK. nenfte Lip van vooren aan de Gieren gehecht. 


persxavi., (686) Slakhooren, die de Schaal genaveld en 


Pinda) verhevenrond heeft, met vyf ronde Gie- 
Spaanfche, ren , de Navel f'yn-doorboord, de Mond- 


Opening rondagtig. 


De Schaal van deeze ís Hoornkleurig. Zy 
onthoudt zig in de Zuidelyke deelen van Eu- 
ropa. | 


porxexvin (687) Slakhooren, die de Schaal genaveld en 


ĳ 
Ee langwerpig Eyrond heeft, van binnen 
Slykerige. Kleuriger , de MondeOpening ovaalagtig. 


Van deeze is de Woonplaats, zo wel als de 
reden van den bynaam, onbekend. 


IV. Die de Gieren rond hebben en geen 
open Navel. 


rr et (688) Slakhooren, die de Schaal eenigermaa- 
HOEN ie 
opflake 
(636) Helix Testâ Umbilicatâ convexâ , Anfra@&tibus quinque 
teretibus, Umbilico tenui perforato, Aperturâ fuborbiculatâ, 
Syst, Nate XII, 
(687) Helix Testd Umbilicatâ ovato oblongÂ , interne coloe 
ratiore, Aperturâ fubovatâ, Me L. U, 669, N, 373. 
(683) Helix Testà fub-umbilicatd ovato-oblongâ, contrariâ, 
Sulphureâ, M, Te Us 669, Ne 3744 GREWe Jus, T, 10, f‚ 9e 
B@= 


DE SLAKHOORENS 455 


te genaveld , langwerpig Eyrond, dik- 
ils links gedraaid en Zwavelgeel heeft. 


Hier worden de Topflakken bedoeld. Lin- 
Naus, fchoon in de Kenmerken maar van 
Linkfe die geel zyn fpreekende , heeft nog- 
thans Verfcheidenheden daar van gekend: want 
hy verhaalt , in de befchryving van ’t Kabinet 
der Koningin van Sweeden, dat’er ook Regt- 
fe zyn, en dat de Kleur in fommigen geel is; 
in anderen geel met een of twee Purperagti= 
ge Streepen ; in anderen bleek met digte brui- 
ne Banden. De Roozekleurige evenwel, de 
groen- en bruinagtige, en van andere Kleuren, 
fchynen hem niet bekend te zyn geweest. Veel 
hooger is ook dikwils de Kleur dan Zwavel- 


geel, Ik verwonder my , dat hy van de ge= 


vande of omgeboogene Mond-opening en van 
de aangezoomde Schaal niet fpreekt. ’t Is 
een Rivier -Slakhoorn, waar van de linkfe en 
fraay gekleurde nog in veel agting zyn. De 
witte Rand om den Mond is eigen aan deeze 
Hoorens. Sommigen hebben vyf , anderen zes 
Windingen of Gieren. Zo fraay als de Af= 
beeldingen van GUALTHIERI zyn, zo flegt 
zyn die van DARGENVILLE, LINNAUS 

zegt 


BONANNe Recr, III, Te. 116, PET, Gaz. T, 44e fa Ze 


_ GUALTH, Test, Tesef, P, Oe Unique, ARGENV. Conche 


T, 12, (9) f. G. KNORR Verzam, I. De, Pl, 16, 6 5: IVe 
De Pl, 28. £, 45 53 V‚ De Bl, 23e f. 43 5e 
Ee a 


DEEL, XVIe STUKe 


vi. 
ÁFDEEL 
LVII, 
Hoorps 

STUKs 


436 BESCHRYVING vAN 


VI. zegt met reden, dat de Topflakken eeniger= 
AFDEEL. ì 
‚vir, maate genaveld zyn; want zy hebben; by den 
Hoorp- Rand, een klein Navelgaarje. De Afbeelding 


STUK. _ van BoNANNI vertoont de Topflak niet. 


pers. (689) Slakhooren, die de Schaal eenigermaa- 


Ea 4 te ondoorboord, rondagtig , flomp , doors 
AEH 
alle Ì fchynende en zeer broofch heeft , met 
OOLEs 


de Opening agterwaards breeder en de 
Lip uitgerand. j 


Dit is een Zee-Slakhoorentje, dat alom aan 
de Kusten van de oude Wereld, doch byzon- 
derlyk in de Middellandfche Zee voorkomc, 
zegt LINNAUS. BoONANNI verhaalt, dat 
‘er, na een geweldigen Storm, twee aan den 

« Oever van den Kerkelyken Staar, by Rome, 
gevonden waren, die hem zyn Vrind gebragt 
hadt, zynde de eene geel , met een donkere 
Streep over ’t midden van de Gieren, de an- 
dere uiet den bleek Roozekleurige fraay paarfch- 
agtig. Of dit/nu de zelfden zyn, als die by 
Rumrpunius, welken wy Awallebootjes noe- 

men , 


(689) Helix Test fubimperforatÂ , fubrotundà , obtufä, 
diaphanà fragilisfimâ, Aperturâ postice dilatatâ ; Labro emate 
ginato. M, L, U, 670. N. 575: COLUMN Aguat. 23. T. 
22, Purp. Te 135. £, 2, BONANNe, Aecr, IL. T, 5, SLOAN, 
Fam, T. 2e fe 4e ET, 5720 f, 23e RUMPH. Rar,-T, 20, 
5, 2. GUAL TH, Feste T, 64, f, O, Cochlea colore fpeciae 

„for. Phil, Trans. 3ote p. 2051. Cochlear purpurea tenuis 
Ore ampliore, BROWN. Fam, 399 TE, 39e fe Ie KNORR Ven- 
zam, II, D, Pl, 30. f, 23 3e 


_deezen naam hebben, om dat het Dier beftaat 


DE SLAKHOORENS 437 


men , kan ìk niet zeggen. Men wil dat zy an k 


LV II. 
in een Slymige Worm, naar de Kwallen ge- Hoorn. 


Iykende , die met zyn End tot de Opening STUK. 
der Schaal uitfteekt , terwyl dezelve als een 
Bootje op het Water dryft , gelykerwys de 
Nautilusfen. Sommigen hebben ‘er, om die 
reden , den naam van ‘t blaauwe Nautilusje 

aan gegeven. Zelden vallen zy een Duim- 
breed groot. Het Slakje, levendig zynde, ís 

met een Violetkleurige Vogtigheid bekleed, 
welke de Handen, van de genen, die het bes 
handelen , befmet. 


(690) Slakkooren, die de Schaal ondoorboord, ee 
byna Eyvormig , flomp ‚ Hoornagvig dn 
met bruine Banden „ de Opening eeni-J°"Ewer 


î pendeSlak, 
germaate rondagtig heeft. j 


Het eigentlyke Kenmerk van deeze Riviere 
Slakhoorens beftaat daar in, dat zy leevende 
Jongen voortbrengen, en dit geeft ’er den bye 
naam aan. Hier in zyn zy van de meeste an- 
dere Hoorens verfchillende „ die altemaal Eijer- 
ftokken , uit een menigte van Eijertjes famen- 

se- 

C69o) Felix Testà imperforatâ fub-evatÂ, obtufà ,Corneâ, 
Cingulis fuscatis, AperturÂ fub-orbiculari, Faun. Succ, 2185, 
LisT, Angl, 133. T, 2 fe 18, Exerc, IL Pe 19, ET. 2e 
Conch, 2e Te 1260 f. 26, GUALTH. Zeste T. 5 f, Te 
SwAMM. Bibl, T. 9. f, 5-13, SEB. Kab. II, Te 39% :£, 
12: KNORR Verzam, V‚ D. Pl, 17e f. 4e 


Ee 3 


EL, DRELs XVI” STUKe 


433 BESCHRYVING VAN 


VE, gefteld , of Eijertrosfen , of losfe Eijeren , 
En Lsbaaren *. De Oesters en Mosfelen evenwel, 
Hoorns en misfchien ook veele andere Doubletten , 
sTUK. brengen insgelyks levendige Jongen voort 
Janzwer __ SwWAMMERDAM heeft een geheel Vercoog 
pende Slak. Rn : 4 
4 zie ‚ Over dit Schepzel uitgegeven, onder den naam 
Xv.srun, van een Wonderbaarlyke , leevendbaarende , Kris 
Ria, 2e flallyne Slak. De andere Slakken, naamelk, 
Î Da Oevel onderzogt hebbende,’ meende hy derzel. 
ver Eigenfchappen genoegzaam te kennen, 
om daar uit algemeene Regelen op te maa» 
ken; doch aan de Ontleeding van deeze Slak 
komende , ontdekte hy nieuwe Wonderen , 
die hem over de ondoorgrondelyke Wysheid 
van den Schepper deeden verbaasd ftaan. „ Het 
2 is, zegt hy, een Waterflakje, dat men in 
‚, Holland in de Slooten, als ook in Rivieren 
s, En Zoet Water op Steenagtige en Zand- 
9 gronden, menigvuldig vindt. In de Slooten 
ss kruipen dezelven op de Waterplanten en 
s in de Modder, die zy tot haar Voedzel ge. 
s, bruiken , als ook de Kley, daar ik ze de 
» eerfte maal in gevonden heb: waar door zy 
2 zo vuil bekorst worden , dat alle de fraai- 
‚‚ heid van haare Hoorentjes verdwync.” Hier- 
om hadt hy hetzelve naakt afgebeeld, zonder 
Huisje , dat men voorzigtig moet wegbreeken : 
want dit Slakje heeft, gelyk de Purperhoo- 
rens en anderen, een Dekzeltje, aan zyn Voet 
zittende, daar het , zo dra het de minfte bee 
weeging in *t Water verneemt , de Opening 

Zo 


DE SLAKHOORENS \ 439 


zo digt mede toefluit , dat men ’er geen Naald VL 
kan inbrengen, en Ooverzulks niee in ftaat is Aaen 
om het Slakje uit zyn Hoorentje te krygen, Hoorp- 
zonder dat men ’t zelve, van boven, aan ftuk-sTuKe 
ken breekt , met een platten Nyptang, nee. Jenawern 
mende als dan het Slakje, zagtelyk , daar uit. hk 
Dus wordt men gewaar, dat het met zeer. 

fterke Spieren of Peezen gehecht is aan zyn 
Heoorentje. 

Lisrenr, die deeze Soort in ’ eerst a ZEEF DeHoorene 
groote ‚ bruin- of zwartagtige , gebandeerde 
Slakhooren „ getyteld hadt, geeft ’er vervol- 
gens den naam van Groenagtige aan. Moog- 
lyk waren die eerften, als gemeld is, met een 
Korst van Vuiligheid begroeid. Hy vondtze 
ten minfte zo groot als de gewoone Tuinflak= 
ken, dikker van Schaal en langwerpiger, fom- 
tyds anderhalf Duim hoog. In verfcheide Ri. 
vieren , Meiren en Moerasfen, van Engeland, 
waren zy hem overvloedig voorgekomen , aa- 
zende op het Fonteinkruid en andere Water- 
planten. Den Afgang nam by waar, ongemeen 
klein te zyn, van grootte en gedaante als 
Zaad van St. Jans Kruid, die van het Dier, 
even als van de Schaapen en Konynen, by 
veele Keutels agtereen, uitgeworpen werdt, 

De Slak is geelagtig, met bruine Vlakjes Het Dier. 
digt befprenkeld. Zy heeft een breeden plat- en 
ten Voet, waar mede zy , even als de Aard- 
flakken , op den bodem der Rivieren en Wa- 
teren kruipt. Ook gaat zy met dien Voet 

Es fome 

L, DEELe XVLe STUIG, 


440 BESCHRYVING VAN 


VL. fomtyds aan de Oppervlakte van het Water 
er hangen , en zwemt daar. mede, Zy heeft de 
Hoorn- Hoorntjes, op den Kop, niet met Knopjes ; 
STUK. maar fpits, gelyk de Slakken der Zeehoorens , 
Zomgwer- en de Oogen ftaan, even als in fommigen der- 
P EO eeens onder aan de Hoorntjes. Tot den Bek 
geeft Zy een Snuit uit, van taamelyke langte. 
Tanden zyn ’er niet in gevonden. Het Dier 
heeft witagtige Kieuwen, en werpt door zeke. 
te Opening, gelyk de Visfchen , het i ingenomen 
Water uit. 
De Inge Dit nam Lrsrer in deeze Slakken uitwene 
vränden, dig waar, en dezelven openende, door het 
doorfnyden van het Ruggevlies, ontdekte hy 
een Saffraankleurig Tepeltje , dat de uitgang 
was van de Lyfmoeder, waar nevens die van 
den Endeldarm zig vertoonde, veel wyder dan 
de Keel. Dit fchryft hy daar aan toe, dat het 
Dier door enkele zuiging zyn Voedzel nuctigt 5 
hebbende, in tegendeel, een groote Maag , die 
van de Lever t'eenemaal omwonden wordt. 
Als menze in de Winter ontleedt , dan is de 
Maag , zo wel als het Gedarmte, geheel ledig z 
zo dat zy, in dit Jaargety , geen Voedzel fchy- 
nen te gebruiken. Ook wierpen deeze Slakken, 
in Maart uit de Rivier gehaald zynde, en in 
witte Kommetjes gehouden, geen Excremen- 
cen in ’t geheel uit. De Lever, die groenag= 
tig geel is, beflaat de geheele Krul van de 
Hooren. Het Dier heeft een zeer klein Har tje, 
even als de andere Slakken, 


De 


DEYSENEHOOREN S,' AAT 


De Lyfmoeder heeft dit byzonders, datzy Vl 
buiten de Slak geplaatst is en leevende Jon- “rv 
gen bevat. Zy maakt een langwerpigen Zak Hoorp= 
uit „ die byna drie Gieren vult van de Hoo “TUE 

ren. Tegen ’t end van Maart zodanig een EE, 

Lyfmoeder van een gekookte Slak openende , ne rt 
vondt hy daar in vyftien Jonge Slakhoorntjes moeder. 
die geheel los waren, zo van de Liyfmoeder 

als van elkander, en in ’ klein volkomen gee 
leeken naar de oude Slak , hebbende zelfs ce= 

ne hardagtige en gebandeerde Schaal. Voorts f 
bevonden zig daar in nog een menigte van 
Eytjes of onvolmaakte Jongen, In een ande- 

re , die ongekookt was, trof hy wel twintig 
Slakhoorentjes aan , van grootte tusfchen Maan- 

zaad en Peperkorrels. In * begin van April 
bragten zodanige Slakken, in Glazen bewaard 
zynde, twee of drie Jonge H loorentjes voort. 

Op ’t laatst van July ’er eenigen ontleeden- 

de, vondt hy in de Lyfmoeder omtrent dertig 
Slakhoorentjes : maar in ’ begin van Decem- 

ber zulks werkftellig maakende aan een Slak, 

die een half Jaar van hem in Potjes was ge- 
houden , befpeurde hy dat de Lyfmoeder ge- 

heel vol was van kleine Hoorentjes. Zouden 

die die Kryftallyne Bolletjes niet zyn, waar 

mede SwAMMERDAM zeker Ingewand in deeze 
Slakken gevuld vondt ? Hy twyfelde nader- 
hand, o , het gene hy voor de Lyfinoeder 

hadt aangezien ook de Maag ware, en vondt’ 

die Bolletjes, als Zand, ook in de Lyfmoeder. 


Hes De 


E. DEEL. XVI STUKs 


442 BESCHRYVING VAN 


VL De Nederduitfche Leezer kan dit in’t Werk 
Sr van dien fchranderen Natuur-onderzoeker zelf 
Hoorp- nazien, Ík vergezel gedagten Engelfchman, 
STUKe _ die tegen ’t end van Juny, des Jaars 1694, in 
Jorguers vyÊ Rivierflakken van deezen aart, welke ge- 
pende Slag, £ 
De Bier: kookt waren, te famen vonde 33 jongen in de 
fok, Schaal, en 241 nog in ’t Ey begreepen: dat 

is in ieder tusfchen de vyftig en zestig Jongen. 
Hy oordeelt , dat de Winter de tyd der 
Vrugtmaaking in deeze Slakken zy , en de ons 
volmaakte Jongen houdt hy voor eene Overe 
bevrugting. Eindelyk fpreekt hy van den 
Eijerftok als volgt. „, In dit Dier is zeker 
> gevorkt Ingewand, of uit twee Zakken be- 
9, flaande, op de wyze ván de Kuit der Vis» 
ss fchen. Het is fmal en van maatige uitge- 
> ftrektheid, met een uitpuiling in € midden, 
Het legt naast onder de Maag, en deszelfs 
fpitfe deel is aan den bodem van ’t Liyf- 
3, moeder-Zakje gehecht : weshalve ik in ’% 
s‚ vermoeden ben gekomen, dat het gemeen- 
s, fchap met de Lyfmoeder heeft , en dus de 
» Eijerftok zy. Ook wordt myn vermoeden 
> daar door bevestigd, dat dit Deel alleenlyk 
ss in de Wyfjes plaats heeft, en in de Man- 

> netjes t'eenemaal ontbreekt.” | 
verfchil Dit verfchil van Sexe maakt eene andere 
B byzonderheid in deeze Hoornflakken uit, te 
vande aanmerkelyker , om dat men van weinigen 
Wylies maar, dienaangaande, zekerheid heeft *, ,, De 
Ad Mannetjes (zegt LisrTEr) zyn in deeze 

1e * 3 e 

enze sa 


53 


23 


DIE SL WEHOORENS 448 


\ 
)  Rivierflakken door de Lyfmoeder en Teel- 
9, deelen gemakkelyk te onderfcheiden. Bee 
>, geert men, echter, eenig uitwendig Ken- 
‚> merk, zo moet men weeten, dat de Man- 
2 netjes doorgaans kleiner zyn, en dat in de- 
s> zelven het regter Hoorntje eens zo breed 
„s ís als het flinker en in een ftompe Punt uit- 
s loopt. Dus fchynt dan , in dezelven, de 
regter Hoorn, om zo te fpreeken, Manne: 
Iyk, de flinker Vrouwelyk te zyn, en nog- 
thans zyn zy geenszins ziee of 
‘…» van beiderley Sexe. 

zm het Manuetje loopt, fchuins over den 
> Kop en de Schouders heen, een foort van 
> Schaft (Penis) of zeer Vezelagtig Kanaal, 
s» dat vol is van zeker Seffraankleurig Vogt, 
‚, zo dik als Honig , ’t welk een fchoone 
> Verwftof is, wanneer men ’t zelve op Pa- 
9 Pier ftrykt. Zo men deeze Slakhoorens in 
> Wit Porfelein houdt, dan zyn zy gewoon 
s eenige Druppeltjes neder te laaten van dit 
s> gele Vogt, ’t welk de Potten kleurt. Als 
39 ZY > anders, den geheelen Kop met de 
»> Hoornen in eenig Mannetje doorgefneeden 
»» hebt, zo kunt gy, door dat Kanaal zagtjes 
s> te drukken, het Saffraankleurige Vogt op- 
s> waards doen ftygen , en dan zult gy het- 
s> zelve zien uitgaan door den Top van de 
> regter , maar geenszins door dien van de 
» flinker Hoorn, noch door de Snuie; *t welk 
> tot een klaar bewys verftrekt , dat in die 


‚, Hoorn 
1. DEEL. XVIe STUK, 


VL, 
EDEELs 
LVII, 
Hoorn. 
STUK. 


Fong wers 
pende Slak, 


Saffraane 
kleurig 
Vogt, 


444 BESCHRYVING WAN 


VL. Hoorn de Teeldeelen vervat zyn, waar van 
Er „‚’t gezegde Rugkanaal een groot gedeelte 
“Hoorp: 5 is. In de Mannetjes van deeze Rivier- 
STUK, ___ Slakken, bovendien, is digt tegen de Darm- 
EADE ‚Lever een ander Ingewand, ’t welk de 
„‚ draaijen volgt van de Lever. Dit Ingewand 
„ heeft een heldere Goudgeele Kleur, en ik 
„‚ gis dat hetzelve de Hom zy, die in gedag- 
„te Vezelagtige Buis fchynt uitgeftort te 
„ worden. Ja,-in’t midden van Juny dat deel 
‚… in Mannetjes doorfnydende , vloeide daar 
„ op ftaande voet een dik geelagtig Vogt uit, 
„‚ even als uit de Hom der Visfchen, wanneer 
„ die gezwollen is, voortkomt. Dus fchync 
„de dikte van dat Saffraankleurige Vogt, in 
„ het Vezelagtige Kanaal vervat , een groote 

„ overeenkomst daar mede aan te -wyzen,” 
BlaauwLee Zo ziet men dan, dat SWAMMERDAM 
vensvoEle gelyk hadt, wanneer hy zig over de byzondere 
Eigenfchappen van deeze Rivierflakken groo- 
telyks verwonderde. Men kan zyn Vertoog 
dienaangaande nazien, en overweegen of de 
leevende Wormpjes, door hem in deeze Slak- 
ken gezien , ook tot het Mannelyk Zaad be- 
trekking hebben. Leevende Jongen te baaren, 
terwyl de andere Hoorens Eijerleggende zyn, 
is het niet alleen , maar bovendien het verfchil 
van Sexe, daar men die in de andere Slakhoo- 
rens vereenigd vindt, en het uitgeeven van een 
Saffraankleurig Vogt; 't welk dezelven aanmer- 
kelyk maakt, Hier komt nog by, dat uit gee- 
ze 


Si end 
) ’ 


DE SLAKHOORENS A48 


ze Slakken, in ’t midden van den Winter door- ‚ VE 


FDEELe - 
gefneeden, volgens de waarneeming van Lrs- Lv. 


TER, een Levensvogt vloeide, ’t welk fehoon Hoorn- 
blaauw was, byna met den glans van een STUK 
Elementfteen. Ongevaar een Once daar van LE Slk: 
op ’t Vuur zertende ; ftolde het, door een 

zagte kooking, als Eywit , blaauwagtig van 

Kleur. 


(691) Slakhooren, die de Schaal ondoorboord, pexer, 
rondastig, effen , doorfchynendt , geban- rn 
deerd , met de Opening rondagtig Maans Tuinflaks 
wyze heeft. 


Dit laatfte heeft , volgens dien zelfden Aur 
theur, ook plaats in de Twin-Slakken, die door 
een Sneedje, in de Huid gemaakt, een bleek= 
blaauw Vogt uitgeeven, ’t welk ftolt en hard 


„worde in Wvyngeest. Schoon menze in de 


Tuinen aantreft, zyn zy doch in de Bosfchen 
niet ongemeen , ja komen overal voor, daar 
men Geboomte en Groente vindt. In West- 
gothland vondt LiNNeus haar op de Steen= 
rotfen. Aangaande de ongemeene verfcheiden- 
heid van Kleur, die in dezelven plaats heeft, 
is door LisTer opgemerkt, dat zy niet zel- 
den 


(Gor) Helix TFestÂ imperforatà (ubrotundâ ievi, diaphanâ 
fasciatà, Aperturà fubrotundo-LunatÂ, Faun, Suec. 2186. Me 
L. U. 6zo, N, 376, dt, Oele 127, It. Westgoth. O4. LIST, 
Angle 116, Te 2, f, 3 ARGENV, Conche Te Ie N, 53, PET, 
Mus, 5. Ne 14. 

IL, DEEL, XVI, STUK, 


VI. 
ÄrFpreL. 
LVII. 
Hoorp- 

STUK. 


Tuinflake 


Paaring. 


* Ziet 


446 DBESCHRZVING VAN 


den eenkleurig Citroengeel zyn of Afchgraauw 4 
maar dikwils met één, twee, drie of vier en 
meest met vyf bruine Banden getekend. Zy- 
ne naauwkeurige onderfcheidingen ‚ van die 
Tekening, zal ik niet ophaalen ; maar alleen 
aanmerken „ dat ik in de Kleur vry veel vere 
fchil heb waargenomen „ ín byzondere deelen 
van ons Land. In vette Landsdouwen, Kiey- 
gronden en vrugtbaare Boomgaarden vond ik- 
ze grooter, op fchraale Gronden kleiner, en 
in ’t Zand der Duinen ledige Hoorens , byna 
Roozekleur. De Slak zelf is ook op de eerst- 
gemelde plaatfen lyviger en vetter, op de laats- 
ten fchraalder. 

LisrTEr, ondertusfchen, heeft opgemerkt, 
dat dit verfchil van Kleur geen Soortelyk on- 
derfcheid uitmaakt , alzo hy geheel verfchil- 
lende , ja ongebandeerde met de genen die ge= 
bandeerd waren, gepaard vondt, Het zyn de 
eerften, zegt hy, die na den Vorst te voor- 
fchyn komen en gaan kruipen. Zy paaren in 
Mey , doch geenen doen dit, dan die volwase 
fen zyn of van behoorlyke grootte. Haare 
Paaring gefchiedt, dewyl zy Hermaphrodieten 
zyn, op de manier der naakte of Kelderflak- 
ken *% „, Indien gy,met een Pennemes, den 


Blaiz14s'ss geheelen Hals , die buiten de Schaal uitge- 


», ftoken wordt, affnydt, dan zult gy (zegt 
> LisTERr) behalve het begin der Zwelgkeel 
‚> ook de Teeldeelen en den Endeldarm hebe 
s> ben. Dit was de reden, dat by de Romeie 

2, DEN, 


DE SLAKHOORE NS, 44 


… nen de Halzen der Slakken onder de din- VI. 
„gen, die grootelyks tot opwekking van de Er 
… Minnedriften ftrekten, geteld werden. De Hoorn. 
‚ Lyfters hebben ’er grooten Smaak in: zystux. 
‚ pikken de Schaal van onderen met den Bek Twin/ak, 
», door, en haalen ’er het Dier uit.” 

Gelyk onze Tuinflakken, in de uitwendige verfchit _ 
_ Geftalte, van de Wyngaardflakken * verfchil- EN 
len, zo hebben zy ook eenig werfchil in de slakken, 
inwendige deelen. SwAMMERDAM geeft ons en j 
daar van, door vergelykinge van de een met 
de andere , een omftandig Berigt. Egter fchynt 
dit onderfcheid niet van veel belang te zyn, 
doch in de manier van Paaring vondt hy een 
groot verfchil ; „ alzo de Roede (Penis) in 
», de Tuinflakken veel verder omgeftroopt en 
» ge-erigeert wordt; weshalve zy ook aan 
» haar begin mede bezet is met dergelyke 
2, Kliertjes als de Huid. De Paaring duurt 
‚, by haar ook veel langer, dan in de Wyn- 
5 Saard-Slak, en de geheele Roede, tot haar 
>, uiterfte End toe , wordt van de eene Slak 
sin het Lighaam van de andere ontvangen, 
zo die men dan , fomtvds, zeer aartig door 
>) Elkanderen geftrengeld ziet. Het is vere 
 wonderlyk, hoe de Roede van de eene Slak 
zig, om de Roede van de andere Slak om= 
> windende, in derzelver Lyfmoeder inplant 5 
s terwyl haare Lyfmoeder tevens die van de 
„ andere inneemt. Zoo men de Slakken op 
„> dien tyd van elkander trekt, dan ziet men 


25de 
1. DEEL. XVIe STUK 


\ / 


á48 BESCHRYVING VAN 


VL „de wederzydfche Roeden uit de Opening 
rn der Lyfmoeder van ieder Slak te voorfchyn 
Rb ‚„ komen, welke zy dan, inwaards omftroopen- 
STUK. y, de en ‘wonderlyk beweegende , weder bin - 
Tnflaks ‚‚ nen een korten tyd in haar Lighaam trek- 
‚ ken. En, aangezien de beide Slakken haa- 

„re Teeldeelen in de regterzyde van den 

„ Hals hebben , zo fluiten de Koppen , ge- 

, duurende de Paaring, byna kruislings tegen 

‚„ elkander ; waar door ook het Lighaam en 

‚ de Hoorntjes van ieder Slak eene byzonde- 


„‚ re plaatzing hebben.” 


pexeim (692) Slakhooren , die de Schaal ondonrmank 


Helix 

EG rondagtig „ effen „ gebandeerd heeft ;, 
Bofch: met eene langwerpige bruine Opening. 
Slak, . | 


GuvarrTHIErr haalt de tweede Aardflak 
van LisTeEr aan, die ’s Winters huisvest in 
de Scheuren of holle Stammen van oude Boo 
men; doch ’s Zomers het Moes en allerley 
Kruid in de Tuinen vreet, ja de Vrugten zelfs 
niet onbefchadigd laat. Men zou ze derhalve 
zo wel een Tuinflak mogen noemen , als de 
voorgaande Soort en beiden komen zy ook in 
de Bosfchen voor. In'de Boomgaarden is zy 
maar al te gemeen. Ik heb deeze; die veel 

groo. 


(692) Helix Testà imperforatà , fabrotundà , levi , fascia= 
(A; Aperturâ oblongâ fuscâà, Syste Nate Xlle GUALTHS 
Tet Te f, CG, 


br SLARHOORENS 4a49 


grooter zyn dan de gewoone Tuinflakken, « VL 
hier buiten Amfterdam gevonden ; twee daar re 
van tot de Proefneemingen vân SCHEFFER Hoorp- 
gebruikt; en die eenige Weeken met Slaa-bla- srux, 
den gevoed. De uicflag voldeedt my niet ge. Bo/h- 
noeg; om hiet nog eens herhaald te worden.” ** 

LisTERr zegt, dat deeze naauwlyks half 
zo groot is als de Wvyngaard-Slak ; doch dan 
beoogt hy pier de hoogte en breedte , maar 
de Lighaamielyke grootte : want in zyne Áf- 
beeldingen is de evenredigheid omtrent als drie 
tot vier. Ook zyn; noch deeze, hoch de 
voorgaande, altoos net even groot, in haare 
Soort: De Kleur, zegt hy, is bruin of Kas- 
tanje; met eenige breede Banden eu veele 
geelagtige of Afchgraauwe Vlakken als ge= 
marmerd. De Randen der Opening zyn een 
weinig omgeboogen, wanneer de Hooren haa- 
re volkomene grootte bereikt heeft, De Schaal 
heeft vyf Gieren en haare Top puilt weinig 
uit. Het Dier komt met dat der andere T'uin- 
Boom- en Bofch-Slakken nagenoeg overeen. 
> Verfchilt van de voorgemelde Rivierflak- 
ken *, daar in, grootelyks , dat nren ’$ Win-* ptadz, 
ters dók haare Darmen met Vuiligheden ge- #4° 
vuld vindt, die hard zyn, en zekere figuur 
hebben. In ’t end van Mey of in ’t begin 
wan Juny paaren zy, en men kanze, dus ge: 
paard „ opneemen , zonder dat zy elkander los- 
laaten. De Pyltjes van de Roeden, die in 
haar Halzen ingelaten waren , beftonden uit 

F £ eer: 


ÏÌs DEEL. XVI. STUK, 


vi. 
AFDEEL. 
LVIL 
Hoorn. 
STUKe 
Bofch- 

Slak, 


Het Kwyle 


450 DESCERYVING VAR 


een broofche Aardagtige zelfftandigheid, van 
eene fraaije Geftalte, De Eijeren vondt hy, 
in July, in de Tuin , overvloedig onder ’c 


Kruid; zynde taamelyk groot, een weinig fa- 


menhangende, wit, met eene Vliezige zagte 
Schaal... In ’t begin van de Herfst waren de 
Jongen reeds zo groot als Hazelnooten. 
Omtrent het Kwyl, welk deeze en andere 
Slakken zo overvloedig uitwerpen ; dat het - 
den Weg, dien zy gegaan hebben , en dus 
haare verblyfplaats aantoont; nam gezegde 
Heer dit volgende waar. „, Het fchynt een 


‚s ander Vogt, en grootelyks verfchillende te 


> zym van dat gene, ’t welk door een fteek 
s> in ’e€ Lighaam van de Slak , of door eene 
s Infnyding in de Huid gemaakt, uitgelaten 
‚> wordt : want dit laatíte is blaauwagtig en 
„, veel dunner, Dit Vogt, dat zy van zelf 


3 uitfpuuwen, is dikker, taaijer , en een weie 


» nig meer gekleurd , naar ’t geele trekkende; 
ss misfchien van de afgeknaauwde Kruiden it 
‚ de Maag , uit welke het voortkomt , dus 
» geverwd zynde.”’ Van beide die Vogter 
deedt hy in een Flefchje, en fchuddende die 
wekker ondereen, ftolden zy tot een Klomp; 
als van geele Lil. Het blaauwagtige Vogt, 
in tegendeel , op zig zelf alleen even Zo ge- 
fchommeld, ftolde: nimmer. Eenige Slakhoo- 
rens in een Doek gedaan hebbende; beftroois 
de hy die, nu en dan, met een weinig Zouts: 
dus gaven zy wel veel, doch geen ander dat 

taay 


ve 


/ 


DE SLAKHOORENS ‚4st 


taay geelagtig Speekzel, en wederom van dit VI. 
blaauwagtige Vogt tot een gemaakte Wonde nn 
uits „ Hier uit blykt (zegt hy) dat hiet hoog- Hoorn. 
5 roode Vogt van eenige Rivierflakken [gelyk sTUK. 
s‚ van de Posthoorentjes; hief voor befchree= Bi 
ven *,‚] van zelf uitgekwyld , de natuur van « en 
Speekzel heeft, niet van Bloed: daar de Ou- 420. 

5 den geheel aders oordeelden van de Pur: 

„s perverw.” 

„> Laat het blaauwagtige Vogt, [ vaor heen ; Het Bloed, 

5) in de Jongwerpende Slak, het blaauwe ie 
vensvogt genoemd +] doot de sine Bladz, 
van de Huid uitgelaten, in een Lepel, zag- “4% 
s telyk , een weinig op een gloeijende ol 
uitdampen 5 zo verandert hetzelve , byna 
oogenblikkelyk, in een witte Lil, gelyk de 
‚> Wey van Bloed; waar mede het, zo ik 
„s oordeel , een groote overeenkomst heeft. 
Men kan, in het ontleeden van deeze Die= 
‚ren, Ontelbaare Melkaderen , die rondom 
de Darmen loopen, niet anders dan in de 
$, Bloedvoetende Dieren, waarneemen. Uit 
» deeze Chyl; nu, door het Lighaam ver- 
„ fpreid,; zal, door de werking der Íngewan- 
» den, waarfchynlyk „ dit blaauwe Vogt ein- 
» delyk bereid worden: te meer, dewyl her 
‚ loopt door een ander flag van Vaten.” 

Dan fpreekt hy van eenige niet zeer beken= cetruit. 
de Gebruiken, waar toe dit Vogt, en de Slak- 
ken zelf, door de Konftenaars gebezigd wor- 
den, aldus. „, Het eerfte is, dat wy, in ’£ 

Ff gag „5 wit 

1 DEEL, XVI STUK, 


482 BESCHRYVIJNG ov AN 


jr cl ‚> wit maaken van Wafch , te Montpellier 
FD. e 


LVij, »» met eigen Oogen gezien hebben. De Hou- 
Hoorp- ten Vormen beftryken zy met Gekneusde 
STUK. _ „ Slakhoorens , en fteeken die dan in de ge= 
SE sp Ímolten Wafch: dus belet de Etter der 

3, Slakken de al te fterke aankleeving van de 
s, Wafch „ op dat zy, door een zagte Klop- 
s‚ ping op de Vormen; een dun Vliesje van 
‚… Wafch bekomen mogen: terwyl het overi- 
ge van die Konst door lang leggen in de 
s> Zonnefchyn en geduurige befproeijing wordt 
„> volbragt. Het andere Gebruik is in de Beeld- 
> houwery. Neem ongeblufchte Kalk zo veel 
3» gy wilt : meng dat met even veel wit van 
„Ey en Vogt van Slakken , dat door een fteek 
8 „>is uitgelaten , en laat het wryven op een 
> Marmerfteen. Dit wordt gehouden voor 
> Een uitmuntend Middel, om gebroken Stee- 
> nen weder famen te lymen„ alzo het als in 
s een oogenblik vast en hard wordt.” 
peran- __ Van de overige Gebruiken der Slakken en 
Sn Slakhoorens „ zo in ’t algemeen als in ’c by- 
zonder, als mede van de Slakken Steentjes en 
Zoutbeentjes, die ook in fommige Hoornflak- 
ken voorkomen (*), reeds gefproken hebben- 
*ziexiv,de *; zal ik hier nog maar verhaalen wat 
Dade. 1ip, Hook zegt van de Tanden deezer Slakken, 
375, ‚ Uit het bovenfte gedeelte van den Bek heb 


» ik een hard , krom, Beentje genomen , dat 
2 MJ 


(C*) SWAMMERDAM Bybel der Natuur, bladz, 158 


DE SLAKHOORE NS: 453 


my toefcheen gefatzoeneeed te zyn als een VL 

Ô . FDEELe 
ry van Tanden , die op orde in de Kaak rw, 
{taan „ en verdeeld te zyn in verfcheide, klei- Hoorp® 
ne en groote , zwarte Tanden. Het was STUK. 
egter één onverdeeld Beentje , waar mede 
ik deeze Slak zelf Roozebladen zag eeten, 
en daar kleine halfmaanswyze Deeltjes uit« 
fnyden , die van Geftalte waren als een 
Kapitaale Letter C. Het bovenfte gedeel- 
te, nu, van dit Beentje, is veel witter dan 
2 rkse onderfte, ’t welk zwarter is, en meer 
2 uitgefneeden. Het heeft een fcherpen Rand, 
„en negen uitpuilende deelen , als Tanden, 
s; die in het Beentje famengevoegd zyn.” 
Die alles wordt, door een zeer fraaije Afbeel- 
ding, van En Autheur opgehelderd (*). 


Er 


(693) Slakhooren, die de Schaal ondoorboord, DCXCIHT, 


elix 


ovaalagtig ‚ flomp en graauw heeft , sripa. 


Graauwe 
met twee bleeke Banden , de Opening: pronkte 
langwerpig. De 


Dit is een Aardflakhoorn , voorkomende in 
de Zuidelyke deelen van Europa, zegt LIN- 
Naus, en getuigt, dat die van Sweeden drie- 
maal zo klein is als dezelve. Ondertusfchen 
vind ik, dat zonderling is, door hem zyne be- 


| fchry- 
(*) LrsTER Anime Anglia, p 153—116e. 
(693) Helix Testâ imperforatâ fub-ovatÂ obtufi grifeà, 
Fasciis duabus pallidis, Aperturà oblongiusculâ, Syst, Nat, XII, 
GUAEEN. 1e T, Is f, Be 
Ff 3 


IL. DEEL. XVI. STUK, 


454 BESCHRYVING VAN 


VL fchryving der Sweedfche Dieren op deeze 
ADE Soort riet aangehaald. GuALTHIERI geeft 
_Hoorn- ’er den tytel van gewoone rosagtige , geban- 


STUK, deerde, Aardflakhooren aan. 


DCXCIV, | (604) Slakhooten, die de Schaal ondoorboord;, 


Helix Hee 


Baht rondagtig „ Bruin , met eenen witten 
a Band overlangs s-6n dé Opening Pur- 
mond, 


perkleurig heeft. 


Van deeze was de plaats der afkomst onbee 
kend. Zy bevondt zig in ‘t Kabinet der Ko- 
ningin van Sweeden. 


V. Die van figuur als Pennen of getoor 
tend zyn. 


DCKCv, (6o5) Slakhooren, die de Schaal getoorend, 


dccollata, niet doorboord heeft, den Draay als af- 
SekRpils, gebroken geknot , de Opening Scheef. 
ovaal. 


GuvarTHIErI geeft zeer fraaije Afbeel- 
dingen van deeze Hoorentjes, waar van ik 'er 
° éen 5 


(694) Helie Testà imperforatÂâ fubrotundâ fuscâ , Fasciâ 
longitudinali albâ, Aperturâ purpureâ, M. Le U, Ó71, N, 377e 
KNORR Verzam. Is D. Pl. 21e f, 3e 

(695) Belie Test imperforatà turritd , Spirâ mutilatoe 
truncatà , Aperturà obevatà, Me Le U, Ó71e N. 378. BO-« 
NAN Ne Reer, IIe T, 56, PET. Gaze Te 66. f, 1, GUALTE, 
Test, T. 4e LO,P,G. ARGENVs Couch, T, 3e (27) £ 
5. KNORR Verzam, VI, De Pl 32, f, 3e 


aen 


DE SLAKHOORENS 455 


gén, volmaakt mer het eerfte der zynen over- VE 
eenkomftig, gekreegen heb, dat aan de Kus- in 
ten van de Adriatifche de gevonden was, Hoorp- 
BoNANNI zegt van ’t zyne , ’ welk ook vry STUX. 
wel gelykt; dat zy van Elpebeen-Kleur zyn, 

en in de Sponfen huisvesten. P'ARGENVILLE 
getuigt van ‘t zyne, in de Seine gevonden, 

dat het wit en geheel effen is (*). Deeerstge= 


“melde geeft ze op voar Aard-of Land-Hoorene 


tjes. ’t Is zonderling, dat zy, dus geknot , 
haare volkomene Geftalte hebben. Zy zyn on- 
gevaar een Duim lang. 


(696) Slakhooren , die de Schaal getoorend, ‚DER 


(ii niet doorboord, Rolrondagtig , flomp , cvtindrica, 


met vier Gieren en de Opening ovaal en: 
heeft. 


In de Zoete Wateren der Noordelyke deelen 
van Europa treft men dit Hoorentje aan, ’t 
welk de grootte maar heeft van een Rogge- 
Graantje, Hoornagtig bleek zynde van Kleur. 
De Top is rondagtg , zeer ftomp; de Opening 
heeft een omgeflagen Rand. | 


_ (697) Slakhooren id de Schaal eenigermâa- DCXCVII; 
eha 
1e Stagnalis, 


“ or 8 \ AN Dryfhoos 
(*) Toute unie Ge vauze frufde, Die laatfte verftaa ik niet, eh je» 


{696) Helix Testà imperforatÂ eurritÂ fubeylindrie4 obtufd, 
Anfra&ibus quatuor, Aperturà ovali, Syse, Nar, XIl. 

{697) Helix Test fubperforatÂ , fubrurritÂ , Anfratibus 
minque « Aperturà ovatd, Syst. Nar. XII. Tuzbe Stagnalis, 
BASTER Ust/pann, M. pe 8. Ture ks 


« 


456 BESCHRYVING VAN 


VL te getoorend en eenigszins “genaveld 
gt, _ heeft , met vj Gieren, de Opening k 
Hoorp. ovaal. 

STUK. 


Hier wordt dat Hoorentje bedoeld, ’t welk 
de geleerde Heer Doktor BasTrERr in Zeeland 
gevonden , en op zig zelf befchreeven heeft 
onder den naam van het Dryvertje of Dryfhoo« 
ventje. Dien naam geeft zyn Ed. daar met re- 
den aans dewyl het, zelfs in een Glas met 
Water, by het minfte goed Weer , altoos mee 
den Voet om hoog , gaat dryven en zig dus als 
in de Zonnefchyn blakeren. Dir zelfde echter 

heeft ook, volgens LrsTEr (*), in de Jong-, 

x zie werpende Rivier -Slakhoorens plaats*. Zyn Ed. 
blade 1395 fchryft 'er zes dikke Ringen of Draaijingen aan 
hi toe; doch de Heer Linnaus maar vyf: waar- 
fchynlyk om dat ’er ín de Afbeelding niet meer 

telbaar zyn. Het is flegts één of anderhalve 

Lyn lang, en derhalve nog kleiner dan ’t voor- 

gaande. Men vindt het in brakke Wateren, 
amtrent de Stad Zirikzee , menigvuldig, zynde 

de Schaal gemeenlyk met vuil begroeid, doch 

anders wit van Kleur.- Het Slakje heeft de 

Snuit , naar evenredigheid der grootte , wat 

langer dan het Dier der Aliekruiken, en de Oo= 

gen flaan niet op zyde van de Hoorntjes, die 

het heeft, maar ed tegen dezelven aan, gee 

Iyk 

(*) limo vero, ezpanfi Pedis virtute , fummis Aquis fefe 


xcque bene fuspendere folent , ae per medias Aquas natax® 
vn Perque Fundum repere, Exercite dnatong, Ile Pp, 19e 


DE SLAKHOORENS 457 


Ayk ín de Aliekruiken-Slakjes. Dit Dryfhoo- VI 
rentje is niet Rolrondagtig, maar veeleer Tol- een En 
agtig of Pieramidaal, Hoorp- 
ie PND STUK. 

(698) Slakhooren, die de Schaal eenigermaa= vexevar: 

te doorboord en getoorend heeft , met agt Eet 


oëfanas 


Gieren, de Opening rondagtig. Agtdraay, 


Volgens de Afbeelding is deeze nog kleiner 
dan de naastvoorgaande, en niet grooter dan 
een Kanaric-Zaadje, Men vindtze in de. Moe- 
rasagtige plaatfen van Sweeden, ter grootte van 
een Rog gge- -Graantje, Hoornagtig van Kleur, 
Dat van Gua LTHIERI was een Rivierhoo- 
rentje. 


(699) Slakhooren, die de Schaal ondoorboord , pCxCIx. 
Eyvormig ; gefpitst heeft, overdwars ge- zet 
fbreept en bruin, met geele Banden. Grruintje, 


De bynaam moet zekerlyk pulla, niet pella, 
zyn. Op Ysland is dic Hoorentje waargeno- 
men, dat nog kíeiner is, hebbende de grootte 
van Steenzaad *,‚en bruin van Kleur zynde uie * Sers 

Lithofpers , 
den rosfen , met de Gieren overdwars geftreept. „; 
De Opening is half ovaal. 
Vi. 
(698) Helix Testâ fabperforatÂ Turritâ , Anfractibus oto, 


Aperturâ fubrotundâ, Syst, Nare Xlle GUALTH, Zeste Te 
Of DBe 


(699) Helix Testâ imperforatà acuminatà ovatà , transverfe 
AriatÂ , fuscà Fasciis flavis, Syst. Nat, XII, 


FES 


Ie DEEL: XYIe STUKe 


458 DBerEsCHRYVING VAN 


VL VI, Die Eyrondagtig zyn en ongenaveld. 
AFDEEL, se 5 i 
Kad (700) SE Enoar » die de Schaal naauwljks 
STUKe doorboord, langwerpig ovaal en ruuw 

DCC, heeft, met zes Gieren, de Opening fmal 
Paps. Halfmaanswyze. 

Poppêtjee 

peer _ (zer) Slakhooren , die de Schaal niet door- 
ee boord 3 langwerpig ‚Tuup heeft, met 
Barbarye agt Gieren , de Opening rondagtig 
ie: Halfmaanswyze, 


| 


Deeze beiden zyn, in Barbarye, door den 
Heer BRANDER waargenomen. De Schaal 
der laatfte is aan die der andere gelykvormig, 
maar de helft kleiner, dat is, maar weinig 
grooter dan een Gerfte- Koorntje, hebbende 
de Mond-opening , aan den onderkant a dikwils 
omgeven met een graauwen Band. 


pcei. (702) Slakhooren, die de Schaal hosa) 


Be niet doorboord „ de Gieren met Tands- 
Rivier- wyze Stekels bezet heeft. 
Taufe. 
kroons 
toon Wy 


(zoe) Helix Testà fubimperforatÂ ovato.oblongâ rudi , Ans 
fratibus fenis , Aperturà Lunato oblongâ. Syst, Nat, XII, 

(Gor) Helix TestÂ imperforatÂ oblongÂ rudi, Anfra@tibus 
etonis, Aperturä fubrotundo-Lunatà, Syst, Nat. XII. 

(voz) Helix Testâimperfora:â oblongâ, Anfra@ibus fpinofoe 
dentatis, M, L, U. 672, N. 379, Voluta Fluviatilise RU MP He 
Rar. T. 33. f, FF, ARGENVe Conche Te 3Ie (27) É. 6, 
N, 6, 


Ai 


DE SLAKHOORENS. 459 


„Wy hebben, hier voor * , van de zoge- Vh 
naamde Paufekroonen gefproken. De gelyke- rn 
nis van Geftalte en de plaats der afkomst ‚ Hoor. 
geeft aan deeze den mam van Aivier- Paufe- STUK. 
kroontjes: want zy vallen klein. De Kleur is * E 164. 
zwarcagtig bruin, en de Smaak van het Dier 
bitter ; waar van de Latynfche bynaam. In 
Oostindie onthouden zy zig in de Mond van 
diepe Rivieren, volgens RumrrHius, die 
aanmerkt , dat de Doorntjes fomtyds flap zyn, 
fomtyds {tyf en ftomp. Men vindt witte van 
die flag, die zeer raar zyn. Dat van D’ARr- 
GENVILLE, vuilwit van Kleur, fchynt een 
ander te betekenen. | a 


( 203) Slakhooren „ die de Schaal niet door- pee 
boord, Eyvormig met een fpitfen Top, 647 


tagnalis, 


eenigermaate gehackt heeft > met de Open Sri, 


ning ovaal. Slakhooe 
Ien, 


De bynaam geeft te kennen, dat deeze Soort 
zig in Moerasfen, Meiren, Vyvers, en an- 
dere Staande Wateren onthoude. Ik heb ze 
hier, by de Stad, in Slooten rykelyk aange- 
troffen, van anderhalf Duim lang, hebbende, 
gedroogd zyn ‚ Eene ORBSmeEn broofche, 


dun- 


(703) Helix Testà imperforatâ , ovaro=SubularÂ , fabangulatd, 
Aperturà ovatÂ, Faun, Sec, a188, Pum. Alus, 32, Ne 305, 
LisTe Angl. 132. T. a. fe ar Conéh, Ul. T. 123 f, 2. 
GUALTH. Zest, Te 5, fee FRISCH Zaf. VlII, T, 7e ÂZ, 
Helvert, V.p. 283. Ne 4, T. 3e f‚ 25, 26e 

Ie DEEL XVI, STUKe 


460 BESCHRYVING WAN 


VI. dunne, Schaal, die aan de frisfche levendige 
cn geelagtig en doorfchynende was. Dic zelfde 
_Hoorp- merkt GUALTHIERI, in de aangehaalde, 
STUK. aan, die echter veel te {tamp van Top is; 
de om deeze Water-Slakhooren , welke ik de Spit- 
Slabbooren,f? noem , te betekenen. Die van FriscH; 
| genaamd Rivier-Slak, met het fpits toegedraaê- 

7 de Huisje, komt nader met de onze overeen. 

LisrTer vandtze overvloedig in de Zuidelyke 
deelen van Engeland , en fommigen zeer groot. 
Door Ontleeding van het Dier. ontdekte hy, 
dat hetzelve de Maag uit zeer fterke Spieren 
famergefteld hadt, van grootte als een Peper- 
korreltje , en oordeelde zulks eigen te zyn aan 
die Slakken, welke Kruiden vreeten, ’t welk 
uiet de groenagtige Kleur der Excrementen 
blykt, die als Wormpjes zyn gefatzoeneerd. 
Taaring. >) In ’t midden van September „ (zegt hy) 


‚„ vond ik deeze gepaard , en bewaarde ?er 
„eenigen in een wyd Glas; welke toen, 
» door ’t Water zwemmende , haare witte 
„… Teeldeelen uicftaken uit de regterzyde van 
„ den Hals. Om dat Zy de Schaft gelyk in 
‚ de Landflakken hebben, zo. blykt het, dat 
> Zy ook DAD EGOEn zyn (*). Zy paa- 
> ren insgelyks in et Voorjaar , dat wy dikwils 
s, gezien hebben. In ’t voorst van Mey heb- 

„‚ ben 


(*) Penis Glaviculatus est , ut in Cochlcis Terreftribus 
diftum 5 ita has queque Cochleas Fleviatiles Androgynas esfé 
fatis conftat, Exercite Anat, 1, po 52e 

à 


DE SLAKIMOORENS: 45E 


‚„ ben wy in zekere Vyvers, daar deeze Slak- 
„ hoorens overvloedig geweest waren, en 
‚„ weinig anderen gevonden zyn, derzelver 


Vi. 
FDER, 
(LVL. 
HoorD- 


„… Zaad in groote veelheid waargenomen. Het sTUX 


‚, kleefde aan alle Waterplanten, en hadt de 


Spitf? 


… Water= 


‚‚ volgende gedaante. De langte der Klomp- Siakhoorera 


„jes was één of fomtyds twee Duimen, de 
dikte als die van een grootagtige Ganze- 
„Schaft : zynde zeer rond, doch aan beide 
, Enden wat dunner en ftomp 3 als Kryftal 
‚> doorfchynende; vry vast op ’£ gevoel. Wan- 
»> neer gy dit Zaad tusfchen ’t Licht en de 
3, Oogen ftelt , zullen zig daar in, aan Uw 
„, Gezigt, ontelbaare kleine Lidtekentjes, van 
„, Oovaale figuur, openbaaren, die in orde ge. 
3, fehike zyn, en allen, nevens den Rand van 
‚, het Lidtekentje , haare geelagtige Stipjes 
„, hebben. Deeze Slakhoorens geeven, wan- 
3, neer zy met een Naald geftoken of met een 
», Pennemes gefneeden zyn, geen Vogt uit 
„o dat het-Weaters kleurt.” 

FriscH heeft ook zyn gedagten laaten gaan 
over het Schot van deeze Water-Slakken. Hy 
geeft 'er de Afbeelding van, en zegt dat het 
naar een Worstje gelykt , waar in, naar de 
grootte deezer Slakken, van twintig tot over 
de honderd Kogelronde Eytjes vervat zyn. 
‚, De buiteníte Stoffe , om deeze Eijeren, 
„… zegt hy» is diken taay , gelyk Kikvorfchen- 
», Schot: de binnenfte en naafte aan dezelven 
„‚ is helderer en dunner; zo dat ieder Eytje 


55 19’ 
Ee DEELe XVI. STUK, 


462 BESCHRYVING VAN 


YI. » Zig, als de Appel van het Oog in zyn Wit; 


VvE 
AFDEEL. js van buiten vertoont. 


EVIL In ’t Voorjaar verzamelde ik va deeze 


Hoorp- DD B 
stuk. 7» Slakhoorens eenige Paaren, die ik aan el 
Spitfe_ “ 5» Kander hangende, en dus Marinetje en Wyfe 


An „ je, aantrof. Ik woedde dezelven in een wit 
| Suikerglas, in ’t zelfde Rivierwater ; waar 
sin ik ze gevonden had, met een weinig 
… Meel. Na verloop van weinige Dagen lei- 
s) den de Wwyfjes haar Schot tegen ’ Glas 
aan. In Juny kroopen de Slakjes uit hee 
s> zwarte Oog in het dunne Vogt; dat om de- 
j, zelven was, en bewoogen zig eenigen tyd 
‚ in dat Vogt , maar gingen ’s anderen daags den 
5» naaften weg, door de beide Vogten heen, 
5, in ’t Water. Het fchynt als of voor haar; 
js in het Eijerleggen, een opening gelaten zy, 
ss om dus tekunnen doorkruipen. Nadat zy ’er 
5 alle uit waren , bleef doch het Worstje 
ss nog een geheele Maand, in zyn geheel, 
ss aan ’t Glas hangen ; eer het afviel, en al- 
ss lengs in ‘ec Water verfmolt; Ik -kon de 
3 Slakhoorentjes in ’ Glas niet meer zien, 
5 doch ftrooide fomtyds een weinigje Meel 
s, op het Water, en deed ‘er geduurig eenig 
s frifch Water by: waar dôor zy in weinige 
3, Dagen zodanig toenamen, dat menze over. 
5 al zien kon $ zy zwommen aan de Oppers 
ss vlakte van ’t Water en vraten het daar op 
9» leggende Meel. Naar maate de Slak in haar 
»> Huisje gracide , maakte zy cen nieuw aans 
Î | ss VOEZ- 


‚> voegzel aan de Opening van hetzelve, als VL 
9 Een Zoom. Dit doen zy door middel van PAREL 
“ss de taaije Slym, welke zy om en aan zig Hoorn. 
„s hebben ; en daar van formieeren ook desrtux. 
á, Aardflakken, tegen den Winter, een harde Spie 
>, Deur voor haare Huisjes. Het onderfte lanes 
s, deel, of de Punt, blyft, gelyk dezelve by 
> het komen uit het Ey geweest is: zo dát 
+, men daar aan zien kan, hoe groot dit Slak- 
s> hoorntje in ’t eerst ware. Men kan alle 
ss Aanvoegzels , gelyk if de andere Hoorens 
sen Schulpen, van ’t Ey af tot aan den ui- 
s> teríten Wasdom, tellen; doordien zy tel- 
4, kens met een wat dikkere Streep. eindigen, 
s die zig op de Oppervlakte als een Naad 
ss vertoont. Het overige Werk is gantfch. 
5 fyn en doorfchynende ; zo dat men hee 
_, blaauwagtige Slakje duïdelyk in zyn Hoo- 
5» tentje kan zien leggen en zig beweegen. 
5» Ook maaken die witte Naaden het geelag- 
s> tige Hoorentje , zo lang het vogtig blyft ; 
» hiet onaartig.” 
2, Om deeze Slakhoorens in °t leven te hous 
jo den , moet men ze dagelyks, ten miníte 
s, driemaal, frifch Rivierwater geeven; want 
ss door het Meel wordt het Water wel haast 
9, troebel. Ander Voedzel, dar bekwaamer 
3» voor dezelven ware, heb ik nog niet ge- 
»» vonden. Men giet het met voorzigtigheid 
2» af, om de kleine jonge Slakhoorentjes niet 
sj, te verliezen. Wanneer aan den Mond van 
Le DEELs AVI, STUKe ; 


464 BESCHRYVING vaN 


VL „ ’t Huisje wat afbreekt, zo blyfe de Breuk 
Evi „> na verfcheide aanvoegingen nog zigtbaar 
Hoorp- 1» De Slakken laaten , aan de ééne zyde van 
STUK. _…, haar Lyf , als zy tot aan de Oppervlakte 
ae ‚> des Waters opwaards kruipen , om Lugt te 
Slakhooreù.,s fcheppen; eene ronde Opening, waar ber 

s> men ver in ’t£ Huisje inwaards kan zien, 
‚ Dit openen gefchiedt dikwils met een hel- 
5, der Gefnap, gelyk wanneer men de Lippen 

ss met geweld van elkander doet. Zo dra zy 
‚‚ het Water aan dit Gat befpeuren , worde 
„» hetzelve toe , en bygevolg de Lugt inge- 
5 flooten , door middel van welke Lugt zy 
‚… vervolgens weder opwaards ftygen, om het 
s gene op de Oppervlakte des Waters dryft, 
‚‚ en haar tot Voedzel dient ; in te neemen. 
‚ Haare Hoorntjes op dex Kop zyn plat en 
‚, maaken een fpitfen Driehoek : het Lyf is 
» Zraauw met kleine zwarte Vlakken, In Au- 
‚‚ gustus zyn zy my altemaal ; jorg en oud, 
5 afgeltorven: waar tegen ik geen hulpmiddel 
s> heb kunnen uitvinden.” 

Onder de grootften van onze Waterflakhoo= 
rens kan deeze geteld worden, zegt LinNszus, 
Zy heeft geen de minfte Tekening; maar is 
zeer veranderlyk in Kleur. Eenigen hebben 
de Schaal geheel zwart, anderen Afchgraauw, 
anderen witagtig, anderen graauwagtig; doch 
in allen zyn de Gieren met kleine dwarsftreep= 
jes voorzien „ naauwlyks zigtbaar voor het 
bloore Oog: met eene witagtige Vlak hier en 

daar 


CDE SLARHOÓRENS ós 


daar ‚ als werde düs de Jaarlykfe groey aan- VL 
Arpeet, 


Hoorp- 


C 704) Slaktiooren 5 die de Schaal niet door- STUKe 
hoord , Eyvormig met een fpitfen Top, DCC. 


| Spilrond ‚ doorfchynende heeft, de Ope- En 
ning langwerpig ovaal. Broofche, 


Veel minder weet ik by te brengen aan. 
gaande deeze Soort, die in de Moerasfen van 
Sweeden voorkomt ; zynde ongemeen dun en 
broofch vän Schaal. In Geftalte zweemt zy 
veel naar de Tuinflakken ‚ doch is driemaal 
zo klein, 


(705) Slakhooren die id Schaal niet doors DCCVv. 


boord Eyvormig flomp en geel heeft, patris. 
met een ovaale Opening, Rottige, 


| In de Rivieren en Meiren van Sweedeïi 
kwam deeze voor „. die geeler is van Schaal 
dan eenige andere , aldaar gevonden. De Schaal 


was doorfchynende en byna zo dun als een 


Vliesie „ > hebbende een ftompe Punt ‚ en bee 
ftaans 


(zog) Helix ‘TestÂ impêrforatÂ ovato-fubulatâ , tereti, pel- 
Jucidâ , Aperturâ ovatosoblongâ. Faun, Suee, 2187 

Czo5) Helix Testà imperforatâÂ ovatà,obtufà flavâ ‚ Aperturâ 
ovatâ, Faun Suec, 2189, BON. Keer. III, T. 54? 
Tür. Obs. Med, pe 201, LISTe -Axgl, 149, Ts ze fi 2d | 
Conch, Te 123, f© 23e KLE IN Offrac, T, 3% f. Zed 
GUALTH. Zist, Te 5, f. F. 
a) Gg 

1, DEEL: XVIe STUlse 


VL 
Ärpeer, 
LVil, 
Hoorp: 

STUKe 


466 BESCHRYVING v AR 


ftaaride uit drie Gieren, met zeer fyne fchuins 
fe Streepjes. LisrTEr maakt van een derge- 
lyk geelagtig Hoorentje gewag , ruim een half 
Duim lang zynde , met een zeer wyde Ope- 
ning. Dit kwam ín Rivieren van zeer helder 
Water menigvuldig , en ook in ftilftaande Wa. 
teren , in Engeland, miet zeldzaam voor. Het 
is, getuigt hy, een Dier, dat ook buiten ’ 
Water leeven kan: alzo het by Zomer de Rí- 
vieren gaarn verlaat, aazende op ’t Kruid, ja 
de Köosné enden van de Fakken der Wilge. 
boomen beklimmende, 

> Deeze Slakhooren is, zegt Hr via ‚ ZO 
van de Rug- als van de onderzyde , keurlyk 
afgebeeld door den zeer geleerden T ur- 
PIUS „ die daar wan: iets wonderlyks ver- 
> haalt. Een Oude Vrouw , naamelyk , in 
haar negen-en«tagtigfte Jaar gaande , welke 
drie Jaaren lang met ongemeen geduld een 
Steen , die drie Oncen en twee Drachmen 
woog, in haare Waterblaas gedragen hadt, 
raakte denzelven eindelyk zeer gelukkig 
door de Waterloozing kwyt, met twee 
Hoorentjes , die ook van buiten met een 
> Steenige Korst begroeid waren. Voorwaar „ 
> zo veel ik uit de Aftekening kan- oordeelen „ 
5 Zyn deeze volftrekt van onze Hoorentjes 
» geweeft.” De Tekening, evenwel, vere 
fchilt, myns oordeels, grootelyks vân de zy= 
ne, en niet minder de grootte: daar niettemin 


die van KLEIN een namaakzel fchynt-te zyn 
| var 


22 


DE SLARHOORENS 467 


van de aangehaalde van LisTEr, welke door , VI 
onzen Ridder niet goed geoordeeld werdt. on 
Die van BONANNI en GUALTHIERI Zyn Hoorp- 
met deeze laatfle ook zeer overeenkomftig. STUX- 
Ík begryp de reden van den bynaam niet; ten 

ware daar mede op ’t Geval van TurPrus 


ge-oogd mogt Zyn. 


(706) Slakhooreni , die de. Schaal miet door- Deer. 
boord „ eenigermaate langwerpig „ doore Deb 
Jchynend , fpits heeft, en de Opening nen 


ovaal. 


De aangehaalde van GuaLrTrHikri is klein 
en zeer wyd van Mond, hebbende maar drie 
Gieren : deeze in Sweeden gevonden , heeft 
vyf Gieren. De Schaal is zeer dun en teder; 
Zy komt in de Moerasfen van Europa voor. 


(707) Slakhooren , die de Schaal niet door- veevu. 


Helix T: 
boord , Eyrond, flomp, onzuiver, de rara 
Opening omtrent ovaal heeft. _ Gefprierte, 

De 


(ros) Helix Testâ imperforarÂ oblongiusculâ , pellucidà ; 
… acutâ, Aperturà ovatÂe Faur, Succ, 2190, GUALT Hs Test. 
Ts 5: He 

(707) Helix TestÂ imperforatâ ovato obtufâ impurâ „ Apere 
turâ fubovatÂ, Faun, Suec, orgT, BONANN, Reer, II fe 
aol, LIST: Angle 135. Te 2e f 19e Conche 642 f, 33, 34, 
35e KLEIN Offrac, T. 2, É, 53, 54+ ADANS, Seneg, Is 
T. 12e f, Ie KNORR Verzam, Ille De Die Ae fe H 

Gea 


Je. DEÉL. XVI, STURs 


VL 
ÄFDEEL, 
LVIL 
Hoorp- 

STUK, 


468 BESCHRYVING vAn 


De aangehaalde Afbeeldingen zyn hier der. 
maate verfchillende, dat ik uit dezelven niets 
weet op te maaken: te minder; dewyl in de 
befchryving der Sweedfche Dieren gezegd 
wordt , dat deeze Soort viermaal kleiner is 
dan de voorgaande. Die van Krein en Bo- 
NANNI, ondertusfchen , vertoonen zig zò 
groot als de gewoone Tuin-Slakhoorens, naar 
welken zy ook wél wat gelyken. Die van 
Lrisrer hadt maar de grootte van een Paar= 
deboon en was geelagtig van Kleur, hebbende 
vyf Gieren. Men vondrze overvloedig in vee« 
le Rivieren en Staande Wateren. ’t Schynt 
dat de dunne Hoorntjes op den Kop, groote- 
Iyks van die der andere Waterflakken verfchil- 
tende, en naar de Sprieten der Infekten gely- 


kende, ’er den bynaam aan geeven. In de 


Afbeelding van ADANSON zyn deeze zeer 
blykbaar , doch de zyne behoort tot de Tol- 
jen of Maanhvorens ; waar toe ook die van 
GUALTH IERÍ,door hem aangehaald, betrek- 
kelyk zyn, en deeze waren wel fraay getes 
kend (*). 


DCCVI, (708) Slakhooren , die de Schaal niët door. 


Helix Aus 

riculariâa boor e, 
Muizene f 
Oortje, (*) Cochlea Trochiformis lvis albida , maculis interruptis, 


per feriem díspofitis, pullis, aliquando rufis, fignata, & feu 
“ vermiculato gnpdan opere depita, intus s Argentea, Test, T, 


(7085 Heli Testâ impetforatà ovatà obtufâ, Spirà acutà 
brevisfimâ , Aperturâ ampliatâ, aur, Suece 2192n GU ALT Ho 
Tess 


Pad 


boord, Eyvormig , flomp, met eene zeer 
korte fcherpe Spits, en de Opening wyd 
heeft. 


De aangchaalde Afbeeldingen verfchillen 
hier wederom grootelyks. Die van m’Ar- 
GENVILLEs welke goed zou zyn, duidt een 
Hoorentje aan, uit de Marne, dat vaal was 
van Kleur, en wyd van Mond; weshalve het 
Muizen- Oortje geheten wordt. Onder de Meir- 


DE SLAKHOORENS 469 


VI, 
AFDELELe 
LVII, 
Hoorps 
STUKe 


en Kivier-Slakhoorens, in Sweeden, is deeze 


Soort, volgens LinNNaus, de grootíte , en 
zou derhalve grooter moeten zyn dan de Spit- 
fe Water -Slakhooren, hier voor befchreeven 


*, Dit komt met de gezegde Afbeeldingen * Bladz, 


In't allerminfte niet, overeen. De onderite 
en buikiefte Gier was overdwars zeer fyn ge- 
ftreept. Men hadt ’er tweederley in Swee- 
den, beiden van binnen Sneeuw-wit, doch de 
eene ftomper de andere fpitfer getopt; gelyk 
dit ook in de Franfche , by D'ARGENVIL- 
LE, blykbaar is, Volgens de aanmerking van 
den Heer Doktor BERKHEY, zyn deeze 
Muizen- Oortjes van de algemeenften , onder 
de Water- Slakhoorentjes, in, ons Land (*). 
Lrs- 


TR TSufi.F. Laer: Arzt 180: Fe a felo3 Exeros II. 
P:,54, Conche 11. “T.123,' fs 320 ARGENV, Conche Te 3ie 
fe 7, bona. KLEIN Offrac, 54, Te, 3e f‚ 69, AE, miler, 
Napa e0oe Nes. Te 3, fe 27 ,'28. 
(*) Natuurl, Hist. van Holland, Il, Deel, bladz, 11o4e 
G83 


L DEEL. XVIe STUKe 


459 , enz, 


470 BESCHRYVING VAN 


‚VL Lister betrekt de zyne onder de Kinkhog- 
ArDEEL, vens en geeft inzonderheid agt op de Mond- 
Hoorp- Opening, die, daar de geheele Hooren naauw- 
STUK. lyks vyf Kwartier Duims lang is, de iangte 
Ove ongevaar van cen Duim en de breedte van 
1 jets meer dan een half Duimheeft. Het Dier 
zelf is geelagtig, gelyk de Schaal, en heeft 
twee breede, platte, gefpitfte Hoorentjes, 
welke hier den dienst ven Vinnen fchynen te 
verrigten. Aan derzelver Wortels ftaan wee 
derzyds de Oogjes , als zwarte Stippen met 
een Pen gemaakt. Het Vogt, door een Kwet- 
zuur uitgelaten, geeft geen Kleur, | 
HetSchot, Deeze Slakhoorens menigvuldig, in de Rií- 
vieren en Staande Wateren, door geheel Ene 
geland voorkomende, hadt LrstTer, in de- 
Maand April, een groote veelheid van dere 
zelver Schot, aan allerley Waterplanten zit- 
tende, gevonden, dat met kleine bruinagtige 
Oogjes bezet was, gelykerwys het Schot der 
Kikvorfchen. Hy kreeg daar, even als FriscH 
uit dat der Spictfe Water-Slakhoorens, voor- 
gemeld , jonge Slakies uit. Naderhand, dit 
Schot nader onderzoekende, fpreekt hy ’er 
aldus van, 
Delongen. Het ís ongevaar van dikte als een Een- 
y, den-Schaft ; en byna een half Duim lang, 
9» Spilrond , aan de beide Enden wat {pits 5 
» fomtyds regt, fomtyds krom geboogen. In 
‚side Mey. Maand is ’t veel dikker , en dan 
y komen ‘er, zeer duidelyk , kleine’ Hooren- 
’ ak tjes, 


DE SLAKHOORENS, 45 


‚tjes, als Papaver-Zaad, in voor , die ’er In 
beflooten zyn, ja wier Schaal „en derzelver “Tyr 
Geftalte, ligt te onderfcheiden ís met het Hoorp- 
bloote Oog. Na de uitwerping, derhalve, STUK. 

s‚ worden zy in ’ Water: allengs grooter : Gieze 

want , zo men het verfch gefchooten Zazd, aol 

ss ven deeze Slakhoorens, met een Mikros- 

‚> koop befchouwt, dan zal het uit zo veele 

s Slakhoorentjes , die aan elkander hangen „ 

> fchynen te beftaan: als zig, voor ’t bloote 

‚‚ Oog, Wolkjes of Stippen daar in vertoon: 

sz, den. In ’t end van April, wanneer zy reeds 

al haar Zaad gefchooten hebben , is deeze 
Lyfmoeder geheel verdroogd, en daar blyft 

niets over , dan een aanzienlyke Hom, van 

Nieragtige figuur en Vleefchkleurig: ter- 

wyl , niettemin, het beftaan van de Lyf- 
moeder, door haare zwelling in ’t Water, 

waar in menze weekt, genoegzaam blykt. 

> Uit deeze Slakken, naamelyk, doorgefhee- : 

5, den en in Koud Water geweekt zynde , 

‚‚ Ontftaat zo veel Slym, dat men ‘er Draae 

den uit kan trekken tot de langte van een 

Voet „ en dit Vogt moet men voor Lyf- 

», moederlyk houden. De Slak is Hermaphro. 
diet , gelyk die der Spitfe Water.Slakhoo- 
rens , en derhalve kan men de Teeldeelen 
daar mede overeenkomftig agten…” 

‚> Hier zou de Vraag in aanmerking kunnen Reden der 

… komen; waarom deeze Hooven, en die haar P*“ecltiese 

9 gelyken , een zo groote Opening hebben: als 

Gg s5-ooksr. 


33 


a 


B DEEL. XVI STUK, 


472 BESCHRYVING YAN 


VL, „ook, waarom in de meefte Waterflakken 
hennes, geen Dekzelrje plaats heeft, dat gan naauw- 
Hoorp= 19 lyks cene Zee-Slak, zo veel ik weet, ont- 
STUK. _, breekt *2 Ik antwoord, dat de Dekzeltjes 
LEE Ee inzonderheid tot beveili ‚ om niet ge= 
blades 46.19 duurig van fchadelyke Water-Diertjes gee 
EE plaagd te worden, dan deeze Dieren 
26% moeten gegeven zyn. Hier uit kan men 
» Zisfen , dat de Hoorens in Zee veel meer 
s» last ten dien opzigte lyden , dan in Rivie- 
s> ren ‚ wegens de menigte en verderflykheid 
‚> haarer Vyanden. Dat ook dezelven in de 
5) Jongwerpende dienen kunnen , om het Kroost 
» by zig te houden: als ook in fommige an- 
» deren, die van byzondere Sexe zyn, om te 
„> maaken , dat het Wyfje niet ontydig bee 
ss kroopen worde van het Mannetje. 
__, Wat de wyde Opening aangaat: men ziet 
„dat in de genen , die zulk een wyde Ope- 
„ning hebben, de Spil kort, dun is en van 


»» weinig Gieren. In de Patellen heeft, om 


5» die zelfde reden , in ’% geheel geen Spil 
5) Plaats. In die, welke een zeer naauwe 
» Opening hebben , daarentegen 3 gelyk in de 
„» famengedrukte Purperhooren van onze Ri- 


„ vieren, [ welke men Pasthooren noemt, ] 
» is de Draay zeer lang.” 


DeCix. (799) Slakhooren „ die de Schaal niet doore 
Helix "8 

Jeavigaid, boord; 
enn (709) Helix Testà imperfora:Â , obovatÂ , obtufisfmâ, pel 
lacidâ , levisfimâ, Syst, Nat, XIl, KNORR Perzam, Vle De 
Pl. 23, f, 8, Je 


RE SLAKHOORENS. 473 


boord, fcheef Eyrond , uitermaate Stomp, , 
doorfchynende en zeer effen heeft. Aron 
Hoorp- 
Deeze heeft de grootte van een Erwt, issTus, 
doorfchynende zeer glad en glanzig , naauw- 
lyks genaveld , met een groote Maanswyze 
Opening; Hoornkleurig mer flaauwe Streepen 
overlangs en de Lip van binnen wit. Die, 
welke men Geele Westindifche Erwten noemt , 
ook aan onze Kusten voorkomende , fchynen 
byna hier t’huis gebragt te kunnen worden. 


(710) Slakhooren , die de Schaal niet doors DCCX.. 
boord, Eyvormig, gefpitst heeft, met Zan 


verheven Rimpels, de Opening oyaal en Oedse: 
yd. 


Op de Oevers van Gothland, san de Ooste 
„zee, is deeze waargenomen door LiNNA US. 
De Schaal is klein en buikig, met drie of vier 
Gieren , en heeft op ’t midden der bult een 
Naad. Het Slakje, daar in huisvestende , was 

_ Zwart. | 


(711) Slakhooren , die de Schaal miet doore DCCXt, 
Helix Nee 
b oord 9 ritoidea, 


Nerietage 
f71o) Hefix TestÂ imperforatÂ ovatÂ acuminatâ, Rugis ele= tige. 


vatis, Apertuiâ ovatâ ampliatâ, Faun, Succ, 2193e It. Gothe 
land, 261, 
“(zrr) Helix Testà imperforatâ convexà , longitudinaliter 
friatâ, rimâ Umbilicali, Aperturâ rela Me Le U, 672, 
N, 330, GUALTH, Fess, T. 64 £, Ie 

Gs s 


I. DEEL. XVI. STUK. 


474 BESsSCHRYVING VAN 


\ 


VL boord , verlvevenrond „ overlangs geftreept, 
ieden met een Spleetje genaveld „ en de Ope- 
HeorDe ning rondagtig heeft. 

STUEe / 


Deeze kan men, te regt, onder de Oorhooe 
rens betrekken; alzo de Opening zig byra ge- 
Iyk de Opening van een Oor vertoont. Men 
zouze dan ‚ om dat zy dik var Schaalen ge- 
ftreept zyn , de Werietagtige Oorhooren kuns 
nen noemen. De Schaal is wit , doch aan 
den Top, en in de Mond, blaauwagtig. De 
Draay loopt uit in een Beltagtige Stip. Gu- 
ALT HIERr noemtze Neriet met Tepelagtige 
of zeer fyn gekartelde Streepen , zeer netjes 
getralied, platagtig ; met een wyden Mond en 
wit van Kleur. | 


DECzi. (71e) Slakhooren , die de Schaal niet door- 
7 7 . 
papie boord , verhevenrond Eyvormig heeft a 


ei arfchye vibe Lip , de Opening aan den Top 
a Loe haan 


De Schaal is Melkwie » zeer broofch , door- 
fchynende, en gelvkt veel naar die der Zee- 
Ooren , doch is niet doorboord. Tusfchen de 
Slak- en Bieashoorens kan menze in ’t midden 
plaatzen. De afkomst is uit de Middelland. 
(CHENZEE: 


(713) 


(712) Helix TestÂ imperforati, convexo.ovatâ ‚ Labro nul- 
lo 2 Apcr rturâ ad: apicen n usque hiante. Me Le Ue 673 de Ne 38e 


PE SLAKHOORENS 475 


€713) Slakhooren , die de Schaal niet doors VL 
| boord , nedergedrukt platagtig heefo; EEE 
met gegolfde Streepen , de Opening ovaal, Hoorp- 
wydmondig tot aan den Top, STUK. 
PECKI 
Bekender is deeze, die men gemeenlyk Oor 4555, 17° 
ftelp noemt of ’t Melk-napje, wanneer zy wit Oorftelp. 
zyn, Zodanig was die van RumrPurus en 
GUALTHIERI; dochp'ÄRGENVILLE merkt 
aan, dat de Kleur van boven, in ’t algemeen, 
vuil graauw en vaal is. Wy hebbenze blee- 
ker en byna wit. ApANsoN, die deeze on-= 
der den naam van Sigaret opgeeft, fpreekt ’er 
dus van. 
___s, Haar Schulp is niet gepaarlemoerd noch 
» doorboord, gelyk die der Zee-Ooren; maar 
‚> derzelver Opening is byna even zo wyd, 
», doch minder lang. De flinker Lip heeft 
een veel breeder en minder dikken Rand, 
en aan derzelver begin wordt men fomwy- 
„ len: een klein Naveltje gewaar. Zy is ge- 
„… formeerd door vier zeer duidelyke Gieren, 
„die omgeven zyn met een groot getal 
zeer fyne digt geplaatfte Groefjes, welke 
… van 


1) 


22 


23 


(713) Helix TestÂ imperforatÂ , deprasfa.plantusculÂ , Striis 
ändatis, Aperturà ovali dilatatâ usque in Apicem, M. Le Ue 
673. N. 382. PET, Gaze Te 12e fe 4e RUMPH, Rare Te 
49e £. R. GU AL TH, Test Te Óge fe Fe ARGEN Ve Conche 
TE. 7. £,C. List. Conch, Te, 570, fe 21e BONANN. Recre 
475e Ne 4040 KLEIN Offrace T, Zofe 114, ADAN Se Senege 
Te o.f, o, KNORR Verzam, IVe Ds Blo 17e fe Se | 
LI, DEEL. XVL STUK, | 


416 BESCHRYVING VAN 
ik A 


i VL van andere byna onzigtbaare Groefjes over- 
evin = dwars gefheeden worden. De Kleur is fom- 
Hoorp- z» tyds wit, cn fomtyds , zo van binnen als 
STUK. van buiten , vaal, Vaal zynde wordt zy 
gekruist door vyf of zes minder donkere 
‚, Banden. Ik heb deeze Soort, vry over- 
‚‚ vloedig , in hect Zand aan den Mond van 
» de Niger-Stroom gevonden,” anr, 


HECKIV. (714) Slakhooren „ die de Schaal niet ie 


Helix 

Babi boord verhevenrond heeft, met Jamenge- 
WieBalfs drukte Ribben ver van elkander ; de, 
gaantjes d 


Opening halfrond, 


De Schaal van deeze is zeer klein en Ne- 
vietagtig, wit, V verhevenrond. De zydelingfe 
Draay , die ftomp is; wordt geheel omringd 
door zes tot agt fcherpe , verhevene Ribben. 
De Opening js halfrond en dus ook als in de 
Nerieten, maar met de binnenfte Lip omgefla- 
gen. In Jongere heeft een open Navel, doch 
in volwasfene geen Navel in ’t geheel plaats , 
zegt LINNZEUS, Het aangehaalde Hoorentje 
van ADANSON , Pos/ar genaamd , was niet 
meer dan een zesde of een vyfde Duims breed, 
en Melkwit zo wel als het Dier. Niettegen- 
{taande gedagte Rimpels of Ribben, fchynen 
my doch onze Witte Halfmaantjes tot deeze 
Soort te behooren. LVL HOOFD. 


(714) Helix Testà fubeimperforatà convexÂ , Sulcis remoe 
compress ; Aperturô femi-orbiculari, sk Nat, XII, 


15 
KNORR Virzam, L D, Pl, 


ADANs. Senege le Te 13e ws, Ie 
ge £ 6, 7e 


DE NERIET TEN 477 


SISSISISSISSSSSSSes VL 


ArDEEr; 
DN | „LVILÉ, 
EVEL" HOOFDSTUK Hoorp- 


STUK 
Befchryving van ’t Geflagt der NERIETEN; 
of Halvemaan Hoorens, waar onder de Eijer« 
doijers begreepen 29, 


% (gef: weinig bedenken, den Latynfchen Naam. 
| naam Merita door het basterd-woord 
Neriet , dat met het Franfche woord Nerite 
overeenftemt, uit te drukken. Hoewel, naa- 
melyk; fommigen hier, uit hoofde der Half. 
maanswyze Mond-opening , de benaaming van 
Halve Maan Hoorens gebruiken , fchynt doch 
die van Nerieten meer gewettigd te zyn, en 
de Geftalte genoegzaam aan te duiden. Men 
plagtze weleer , altemaal, onder den naam 
van Doijers te begrypen. Ik ontken ook 
niet, dat ’er in diet Geflagt voorkomen; die 
men naauwlyks Nerieten noemen kan 3 maar 
zulks heeft hetzelve gemeen met andere Ge- 
flagten. Ook wil ik zo ver niet gaan , van 
ret de Duitfchers ‘er den naam van Schovim- 
Schnecken „ dat is Dryf-Slakhoorens , aan te 
geeven; uit hoofde, dat de Nerëiden Watere 
Nymphen waren; of ook, om dat zy met de 
Opening om hoog op ’t Water dryven zou- 
den , gelykerwys de Nautilusfen (*), Nog 
# | mine 
(#) Navigant ex his Neritz, prebentesque eoncavam ui 
partem, et alteram Aurz opponentes, per fúmma equerum 
Ie DEEEn XVI, STURe vés 


Ml, 


ÄArFpzeL. 


LVIIL 
Hoorp: 
STUK. 


Kenmere 
keine 


408 BeEsCuRYviING van 


minder behaagt my de benaaming van Vifch- 
Muil, of die van Lip-Hoorens, door de Duit- 
fchers uitgedagt, ziende op de gedaante van 
den Mond. Ook zullen wy op de overtref- 
fende grootte of fchoonheid der Conchyliën, 
die men Nerieten noemt, waar van fommigen 
dit woord insgelyks afleiden (*), niet ftaan 


blyven CH). — 
De Kenmerken van dit Geflagt Zyn , eene 


Spiraale, Bolrondagtige, van onderen eenigs- 


zins platte Schaal, die eene halfronde Ope- 
ning heeft, en de Lip , aan de Spil, dwars 
afgefneeden en platagtig. In de Mond der 
Nerieten , naamelyk, vertoont zig , aan de bin- 
nenzyde, een platte, regte, in fommigen als 
met Tandjes gewapende Lip, die een Kens 
merk van onderfcheiding uidevert. Zy heb- 

| | ben 
velificarie, Prine Hist, Nat, Libr. 9. Cap. 35. Neritas apud 
Ariftotelem Gaza Natices convertit. Natice Piscis a natando 


diétus videtur. ALDRO Va 


(9) Ergo, fiquis Neriten Cochleam a imagnirudine vel pul- 
chritudine, qua alias ejusdem Generis excellat, nominatam 
velit , bene Judicat Zoographus Idem, De Testaceis, Libr, 


III. Cap. 26, 


(T) BONANNI ; van de ongemeene fraaiheid der Nerieten 
fpreekende , hadt niet dezelven in ’t algemeen op ’t Oog ; 
gelyk D'ARGENVILLE zulks verftaan heeft, maar alleenlyk 
een byzondere Soort, die veel voorkomt aan de Oevers van 
Rrafil, by de Indiaanen Caramugio, by de Italiaanen Fraga 


„genaamd , die als met zwarte en roode Bandjes en Snoertjes 


van witte Paarlen , gelykerwys de Prins Robberts-Knoopen, is 
omgeven: Beer, pe 50s ’ 


DE NTENR IE TE No 459 


ben tot haar Dekzel een Halfimaanswys Schild vi 

je, dat aan de gekookten zig niet intrekt , nr 

maar ter zyden afwykt. Hierom worden zy, Hoor: 

van de Amboineezen, Matta Cahettul, dat is STUKe 

van zelf open gaande, geheten, zegt Rum- 

PHIUS, die ze, wegens dit Klepje ; Valvate 

noemt , om dat hetzelve , als een Valdeur; 

de Opening volkomen fluits terwyl de andere 

Hoorens haare Dekzeltjes, die veel kleiner 

dan de Opening zyn, ver moeten intrekken , 

willen zy zig daar mede befchutten voor uie 

terlyk geweld, Men noemtze in ’t Maleitfch 

Bia Tsjonckil , dat is Peuter-Schulp, om dat 

men ’er, wanneer zy gekookt zyn, het Dier, 

dat een Slak is, met een Speld moet uithaa- 

len, gelyk hier te Lande gefchiedt met de 

Aliekruiken. Ae aj 
Drie Afdeelingen zyn in dit Geflagt gemaakt, soorten; 

De eerfte derzelven bevat de genen die Ge: 

haveld zyn, dat is een Opening, als een Na: 

vel, van onderen hebben: de tweede die de- 

zelve niet hebben en eene Ongetande: de der- 

de aan wien de Navel ook ontbreekt , met 

eene Getande Lip. In de eerfte Afdeeling zyn 

vyf, in de tweede zes, en in de derde veer« 

tien: Soorten: zo dat dier Geflagt in ’t geheel 

begrypt vyfentwintig Soorten. 


5. Die genaveld zyn; dat is een Gat by 
de Opening van onderen hebben, 


(715) 


Ï. DEEL» XVI. STUKe 


480 BESCHRYVING VAN 


VL (715) Neriet, die de Schaal genaveld effen; 
zen den Top eenigermaate gefpitsi, de Na- 
Hoorn: wel Knobbelig en in tweeën verdeeld 
STUK: heeft. 

DCCRV, 4, bzin 

Carre, De bynaam is afkomftig van Rumeurus, 
Bisa die deeze Soort Canrena noemt. Hy betrektze 
Klootje, onder de Walyate, en wy geeven ‘er, wegens 
de Knobbelagtigheid van de Navel, den naam 
van Eijerdojer met het Klootje aan. Sommigen 
betrekkenze tot de Slakhoorens; gelyk Bo- 
NANNI; wiens eene Soort, hier aangehaald, 
ros was van. Kleur, met Wafchagtige Stippen 
en witagtige Vlakken; de andere , van den Oe- 
ver by Syracufa, Goudgeel met vaale Stippen, 
en als met een blaauwagtig Vlies overtoogen. 
Die van ADANSON aan de Kust van Senegal 
waargenomen , en Fanel genaamd, was wit van 
Grond, met bruinagtige Stippen diat befpr engd. 
Het dubbelde Klootje , weshalve zy, in % 
Franfch , ook les Testicles genoemd worden, 
maakt het voornaamfte Kenmerk uit van deeze 


Soort. Zy valt ook in Oostindie. 


C716) 


(713) Nerita Testâ umbilicatà levi 5 Spirâ fubmucronatâ, 
Umbilico gibbo bifido, M,‚, L, U: 674; Ne 383. BONANN, 
Reer. T, 224, 223 Valvata, RUMPH, Rar. Te 22. f, Co 
GUALTH, Test, T. 67, fe E, Q;, R‚,S,VyXe ARGENV, 
Conch, T, 10. (7) fs Ce REGENFe Conch. 10, T, 3. f, 54 
ADANs, Seneg. Ie Te 13. fe Se KNORR Verzam, Ille Ds 
BL. a5 f, 43 Pl, 200 £‚ 4e 


Ékt 


de NeRriktien _ 4ër 


(15) Neriet „ die de Schaal senaveld effen SA 

den Top taamelyk Jlomp, de Navel half 

—_geflooten heeft , met eerie bültige Lip 
van twee Kleuren. 


Volgens de aanhaalinben worden hier Ge- 
Îtreepte ‚ Geftippelde Eijerdoiren, of dergely- 
‘ke Hoorentjes bedoeld, zelfs die aan onze 
Stranden en aan de overige Kusten van Eu- 
ropa gemeen zyn. Dit toont. duidelyk de 


VE 
N04 
LV lit, 
Hoorde = 
STUK. 
DCCXVI, 
Nerita 
Zlaucina, 


Geftreepte, 


aangehaalde van LISTER ‚ welke byna rond 


was, op ’t grootfte naauwlyks een Duim lang, 
met vyf Gieren. … Deeze, (zegt hy) is uit 
„5 den witten rosagtig , doch heeft aan het 
» laagte gedeelte, voornaamelyk van de eer- 
s fte en tweede Draay, als eene rosfen Band, 
5 die uit eenige fchieeve rosfe Vlakken be- 
»» Ítaat, en zodanigen zouden ’er veelen kun- 
nen zyn ‚ over ’t geheele bovenfte gedeel- 
ss te: maar van de Kleur, in ’t leevende Dier, 
‚s kan ik niets zeggen, als hebbende alleenlyk 
» Oude Schaalen, die door de beweeging der 
4 Zee fterk afgefleeten waren, daar van ge 
2, (Zien, 


2) 


(716) Nerita Testâ UmbilicatÂ levi, Spit obtufiusculâ „ 
Umbilico femiclaufo , Labio gibbo dicolore, Faun, Suec. 2197» 
Me L. U. 674, N. 584 Valvata levis, KRUMPH. Rar, Te 
22, f. A. GUAL TH, Test T, 67. fa M, P,T, LisT, Anglo 
163. T. suf loe ADANS. _Seneg. I. T. 13, É, 4 KNOREÉ 
Perzam, Ie De Pl. zo, f, 3,4, 5: Vl De BL raf 7e 


Hb 


de DEEL, XVL STUK. 


492 DBESCHRYVING VAN 


Vb … ziens en eenigen daar van, doch zeldzaam, 
ARE aan ’t Strand gevonden.” Die. van ADAN- 
Hoorp- SON. WAS „ZEEL Sady ‚ en met rosfe Streepjes 
STUK. _Golfswyze getekend, Het Slakje was wit en 

hadt een wit Steenagtig Daâkzeltje. De drie 
van GuALTHIERI, hier aangehaald , ver- 
fchillen zeer van elkander , en die van R um- 
purus gelykt naar de één noch de andere. - 


pocxvite (z17) Neriet, die-de Schaal genavelden Bols 


Beg rondagtig heeft „ het Gat van de Nar 
DPirellus, 
Eijerdoijers vel zonder oneffenheden, 


Dit zyn de gewoone Zijerdojers, die men 
doorgaans uic den rosfen Goudgeelagtig, met 
bruiner Band en witte Stippen getekend aan- 
treft. Zy vallen veel grooter dan de groote 
fte Land-Slakhoorens. Men vindt ’er ook die 
Leverkleurig zyn, met witte Banden, of an- 
ders op verfcheide manieren getygerd en ge- 
ftreept. De afkomst is uit Oostindie. 


ei (718) Neriet , die de Schaal. genaveld verhee 
eril4 
Albumen, vene 


Platte, 

(717) Nerita Test Umbilicatà fubglobofdt , Umbilico perfo= 
rato «quali, Syst. Nat. XII, Valvata quinta. RUMPH, Rar. 
T. 2 f.D. KNORR Verzam, I, De Pl, 7e f, 2: Ile D. Pl, 
8,f, 5: Pl. zo. £, 52 Ple ite fe Te 

(718) Nerita Testâà UmbilicatÂ convexâ, Umbilico fubcore 
dato, Lobo explanato, M‚, Le Ue 675 Ne 395. LI ST, Conche 
A, Se 5e C,3. f. IT, 2. Vitellus compresfus, RUMPH, Rar, 
T. 22 £. B, GUALTH, Zest, T, 67. f, A, Be ARGEN Ve 
Conch. T, 10. (7) f. Te REGEN Fe Conch, 20e Te 5e fe 54 

_KNORK Verzam, IV, D, BL, 7. £. 43 5 | 


De NERIETEN. 485 


venrond heeft, de Navel Hartvormig, 
met een vlak uitgebreide Kabe 


De platheid, om welke Roir dru haar 
Vitellus compresfús noemt , onderfcheidt dee- 
ze ten duidelykfte van de andere Eijerdoiren, 
In de andere aangehaalde Afbeeldingen, even- 
wel, is dezelve niet zeer blykbaar, »» Deeze 
> gelykt best naar een leggende Doijer (zegt 
‚‚ RumrHrius,) want hy is platter dan de 
»s voorgaande , plat, Leververwig , zonder 
„> Spikkels, de Mond langagtig fimal, met een 
‚ dun donker bruin Schildje,” Wy hebben- 
ze, die zeer plat zy, en van aanzienlyke 


wend: 
LVIIE, 
Hoorp.- 

STUKs 


stootte, bleeker of bruiner Leverkleurig, De- 


afkomst is uit Oostindie. 


(719) Neriet , die de Schaal genaveld, Ey- 
vormig „ glad heeft , met een gedekte 
Navel , de Opening ovaal, 


Te regt kan deeze Getepelde Kijerdoijer ge- 
heten worden, alzo haar fterk uitpuilende Top 
een 


(719) Nerita Testâ Umbilfats ovatâ glabrä, Umbilico ob= 
teïto, Apexturâ ovatâ. M, L. U, 675, N, 386. Cochlea nivea, 
CoLUMNe, Ag, T, 52, fe ulte LIST, Conch, 4e Se 5. Co 
3. Te Ie fe 33 4» Valvata feptima , albula, Ru mpPH. Rare 
T, 22, f,F. GUALTH,. Zest. T, 67, £. C‚ D, Mammelon 
blanc. ARGENV. Conche Te 10, (7} £. X, SEB, Kab, IIe 
6 89, f. 9, IO, KNORR Verzam, IV. D, Pleo 6, fo 35 43 
Pls 3, fe 4: Vlo De Pl. 400 fe 29 3e 

Hhes 


LL DEEL, ZVL STU Xe 


DCCXIX, 


MNerita 


Mammiilas 


Gerepelde. 


49g BESECHRYVING VAN 


VL. ' 
ÁFDEEL. 
LVIII, 
Hoorp- 

sSTUKe 


een Tepelagtige gedaante heeft. Rumemmus; 
die ze als zyne zevende Valvata ; Klephoo- 
ren, of Albula, dat is Witagtige , befchryft, 
merkt aan , dat dezelve weinig Gieren heeft, 
de Punt wat verheven , met een wyden Mond, 
daar een donker bruin of Honigverwig dekzel 
op zit, dun als een Hoorne blik, De mee 
ften, zegt hy, zyn fpierwit; eenigen hebben 
alleenlyk aan den Mond een zwarte Plek; 
doch anderen zyn ronder, en over ’t geheele 
Lyf Oranjegeel, met dergelyke Dekzels. Wy 
hebben ’er die geheel wit zyn, om die reden 
wel Eijerfchaal getyteld, en die geheel rosag- 
tig geel of Vuurkleurig zyn, als ook bruiner 
en Leverkleurige, altemaal aan de Tepelagtie 
ge uitpuiling van den Top, en aan de lang- 
werpigheid van het Lyf te onderfcheiden. Zy 
voeren. een byzonderen naam by de Amboi- 
neczen „ als meer Vleefeh hebbende dan zy 
bergen kunnen; dewyl de Slak uit de Hoo- 
ren te voorfchyn komt met veel grooter Lig- 
haam, dan de vatbaarheid fchynt te zyn van 
de Hoorén : doch zy kruïpt niettemin telkens 
daar weder in , en fluit de Schaal met het ge- 
zegde bruine Dekzeltje. Sommigen hebben de 
Navel doorboord: by anderen is dezelve dige 
of toegedekt. Voor de woonplaats vind ik 
Barbados en Alexandria aangetekend : doch 
de voornaamfte afkomst is uit Oostindie, 


u 


DE NERIETEN. 435 


IL Die geen Navel- Opening hebben en VL 
Agt AFDEELS 
piet getand zyn. LVL 


Hoorp- 
(720) Netiet , die de Gieren van de Schaal stur. 
met. Doornen gekroond heeft en de Lip- DCCEX, 


Nerita 


pen Tandeloos. Cado 

Rivier- 
Hier wordt een zeer aartig Hoorentje be- Re ij 
doeld , dat men Rivier-Doorntje noemt, vol- 
gens Rumrpuius. Hetzelve is in alle Rivic= 
ren van Amboina gemeen, en plaagt de ge- 
nen zeer, die met bloote Voeten daar in gaan 
baaden. Wat de grootte aan belangt , dezel- - 
ve is als een Erwt: de Kleur bruinagtig of 
bleek groen. De Gieren zyn gekroond mer 
kleine Doorntjes. Het wordt door de Amboi- 
neezen Hehul geheten, 


(za1) Neriet, die de Schaal geribd heeft met B 

gelyke Knobbels , de Lippen Fandeloos. P RAI 

Ruuwee 
De Schaal van deeze is verhevenrond , on- 
gevlakt wit en zeer ruuw ; doordien zy zese 
entwintig Ribben heeft , van uitpuilende Knob- 
beltjes , die van gelyke grootte zyn. Dit 
| doet- 


(720) Nerita Testà Anfiaêtibus coronatis Spinis , Labiis 
edentulis, M. L. U. 676. Nì 387, Valvata {pinofa, RUMPHe 
Rar. Te. 22, f, O. PET. Amb, Tab, 3e fe 4. ARGEN Ve 
Conch, T. To. (7) f‚ Ne 2 

(721) Nerita Testâ fulcatâ tuberculis zqualibus , Labiis 
edentulis, M, Lb, U. 676. Ne 388, 

Hhg 


’L DEEL, XVL, STUK, 


486 BeEsCHRYVING VAN 


VL _doetze naar een Rasp gelyken waat van de 
ArDEEL. 


“LVIIL bynaam. 
Hoorp- 


STUK. 722) Neriet „ die de Schaal met flaauws 
ECE rijk Streepjes heeft en de Lippen Tandeloos. 
áVverzla 
Cornea, 


Dunne Deeze komt van verfchillende Kleuren voor: 
Rn geheel wit of paarfchagtig met witte of rood- 
agtige Banden , of ook zeer fraay geftippeld 
en-gevlakt ; ja fomtyds geheel bruin. Zy heeft 
de Schaal zo dun als Hoorn. De aangehaal« 
de van D'ÄRGENVILLE , die geel van Grond 
was met drie zwart geftipte Banden , fchynt 
veeleer een Eijerdoijer of Maanhooren te Zy. 

Zy komen uit Westindie, 


cera. (723) Neriet, die de Schaal rimpelig heeft 


er:l4 


DEN en de Lippen Tandeloos. 
zilise 
Riviers k 
_ Neer, Tot deeze Soort wordt die van LisrTer 


betrokken , welke'hy noemt , Rivier - Neriet , 
die uit den blaauwen groenagtig met Vlakken 
is, hebbende een rosagtig „, Maanswys en {tee 
kelig Dekzeltje: als ook een andere , met het 
__Dekzeltje Saffraankleurig , en die van Prrr- 
VER, genaamd Klein Netswys bont Nerie- 
tje uit de Theems. Een dergelyke komt voor 
| ha 
(722) Nerita Testà obfolete ftriatÂ , Labiis edentulis, M, 
LE. U. 677. Ne 589 ÁRGEN Ve “Con6bé' Te To, (a) TNB 
KNoRR Verzam, VI, De Pl. 176 f. 8, 
(723) Nerita Testâ rugofâ , lebiis edenrulis. ‘Faun; Sus, 


2194, LIsTe Angl, 136, Te 2e fe 20e Canche IT. pe íe fe 38e 
PET. lus, 67, N, 718: 


DE NERIETEN. 457 


Ú 

da de Rivieren van Sweeden, doch de Opper- Vk 
vlakte met putjes, en van eene blaauwagtige Tvr 
Hoornkleur 5 de Opening byna zo groot als Hiboeb. 
de Schaal, de binnenfte Lip plat, het Dek- STUK. 
zeltje half;ovaal hebbende. 

Volgens LasrTer is deeze Neriet iets lan= 
ger dan een Kwartier Duims , doch niet zo 
breed , hebbende de Schaal , hoe klein ook, 
veel dikker en fterker dan alle andere Riviers 
Hoorens, zeer laag getopt, en maar uit twee 
of drie Draaijen beftaande, De Opening is 
halfrond: het. Dier witagcig , met twee Draad 
wys dunne Hoorntjes. Men vindtze, in En- 
geland , op Steenige Ondiepten in de Rivieren. 


(724) Neriet, die de Schaal effen heeft, den neexx, 

Top ingevreeten , de Lippen Tandeloos. ea | 

Strande 

Deeze Strand-Nerieten, dus genaamd, om “út 
dat zy aan de Oevers van ons Wereldsdeel 
menigvuldig voorkomen, zouden , volgens de 
aangehaalde Afbeeldingen van GuALTHIERI 
maar zeer klein zyn , doch LrisrTreRr merkt 
aan, dat zy ongevaar de grootte hebben van 
een Hazelnoot ,. zynde de Schaal zeer dik en 
zwaar „ Ongevaar een half Duim lang. Som- 
tyds; 
{ 724) Nerita Testà levi, Vertice cariofo , Labiis edenenliss 
Faun, Suec, 2195. It, Oele 261e Liste Angl, 14e T. Jef. Ile 
Conch. Te 4e Se 8e fe 59e PETe Mus, 67, N, 717, GUALT He 

Testy T4e 5, LL. 
Hh 4 


Ĳ 


I. DEEL. XVI. STUKe 


VI. 
Ärpeer. 
EVIL 
Hoorn- 
STUK, 


488 BESCHRYVING VAN 


tyds, zegt deeze Autheur , zyn zy geheel 
geel ; fomtyds fterk naar ’t rosfe trekkende, 
en fomtyds uit den bruinen groenagtig. Op 
glle Steenige Stranden van Engeland , zegt hy, 
komen zy menigvuldig voor. * Hy hadtze, in 
« begin van Juny, nu eens twee geelen, dan 
een geele en bruine, op *t dronge, na ’t af- 
loopen van de Zee, gepaard gezien. 

Niets meldt deeze Autheur van den inge- 
vreten Top, waar van ook GUALTHIERI 
geen gewag gemaakt, en de uit hem aange- 
haalde waren Rivier-Nerieten „ van allerley 
Kleur, ’t welk LINN=Us ook aangaande dee- 
ze Soort getuigt, zeggende dat men een kleie 
nere vindt, in de Zoete Meiren , van de zelfde 
Soort. Die genen , welken hy aan ’t Strand 
van Gothland vondt, waren gedekzeld, en 
het Dier, dat zwart was, gaf twee Borftels 
als Pooten ) aan ieder ZIE uit, 


peexxve (225) Neriet, die de Schaal. gladagtig Hoor- 


Nerita 
Lacuftris 
Meir- 
Nerict, 


nig heeft , met eenen volmaakten Top : 
de Lippen Tandeloos, 


Deeze, wier Schaal gaar de voorgaande wel 
gelykt , doch zeer blykbaar getopt zynde, is 
broofch ‚ zwart met witte Stippen , volgens 
GUALTHIERI 5 door wien dezelve, naauw- 

ike 

(725) Nerita Testâ leviusculâ Corneâ , apice exquifito ; 


Labiis edentulis, Fau Ba, 2196, GUA E TH. Fest, Te 4» 
d MM, 


Dt NERIETEN, 489 


Iyks een Peperkorrel groot, in zekere Bad- ai VL 
wateren was waargenomen. LiNNzus fchynt EVE 
dergelyke gevonden te hebben in Sweed{che Hoorn- 


Meiren. ld 


IL Die ongenaveld zyn met een getan- 
hide, Lap, 


(726) Neriet, die de Schaal effen heeft doch neexzvr. 
gl Ës ] Ide D Nerita 

niet glad, met een uingeholde Draay pijjigera, 

ge: ade side dea Lip effen en nn jongiear 


kerel end 


Deeze heeft haaren bynaam van een zondere 
linge eigenfchap, welke in geen andere Hoo- 
rens , die gedraaid zyn, maar wel ín de Patel- 
len plaats heeft. Op haare Rug is zy dikwils 
bezet met za veele vuilwitte Wratten , als 
Korrels, dat men de Schaal naauwlyks bekene 
nen kan; ’t welk haare Jongen zyn, die daar 
op blyven zitten, en daar aan vast befterven. 
Wanneer men deeze Wratten aan ftukken 
drukt, vindt men reeds een Slymerig Diertje 
daar in. Hierom, dan, wordt zy de Fong- 
draagende Neriet getyteld. De Jongen , wat 
grooter geworden, verlaaten de Schaal van de 
Moer , en kruipen aan de Klippen, Men vindt 


2 


Cf 
(726) Nerita Testà levi rudi, Spiralâ excavaro-oculatâ, 
Labio interiore levi crenulato, Syst, Nat. XII. Valvara decima, 
Baviatilis, five rubella, RUMPH, Rear. Pp, 7ó. T, 220 f, H, ° 
KNORR Verzam. VI. D, Fle 13. £, 3e 
Hh s 


EL, DEFL. XVI, STUK. 


VI. 


490 BESCHRYYVING vAN 


er ook, aan welken deeze Wratten afgewree- 


AFDEEL. ven zyn, nälaatende veele geele Kringetjes , 


LV1D. 
Hoorp- 
SUE, 


die haar dan verfieren. Anderszins is de Schaal 


_ruuw en doodfch, zwartagtig van Kleur, dun 


met eenen wyden Mond , die aan de kanten ros 
is, en daar van obiën’ Zy; in ’t Maleitfch, 
Bia mattacou , dat is Rood-Oog , gecyteld. 
Het Schildje is halfmaanswyze, glad-en blin- 
kende, met een uitfteekend hoekje als een 
Tand. Aan den Mond van groote Rivieren 
komen zy in redelyke overvloed voor; doch 
de regte Roodmondjes groeijen aan harde rosfe, 
Klippen of ook in Kuilen van roodagtige Aar- 
de. Die men in Moerasfige Rivieren vindt heb- 
ben weinig of geen rood aan den Mond, of- 
fchoon zy mede aan harde Steenen zitten „waar 
zy aan kleeven, gelyk de Patellen, doch men 
kanze ‘er gemakkelyker af krygen. ’% Geheel 
Strand op Hitoe, by Amboina, wordt, wegens 
zulke roodagtige Steenen en deeze Hoorentjes, 
Mattacors genoemd. Zy zyn zeer bekwaam tot 
Spyze en zoet van Smaak , wordende deswe-= 
gen cok op de Markt te koop gebragt, en die 
van Moerasfige Rivieren houdt men voor de 
jekkerften. Dit-meldt ons RumrPmrius aan- 
gaande deeze zonderlinge Jongdraagende Ne- 
rieten , welke hy onder den naam van Aliekrûi- 
ken tot de, ongeftreepte Klephoorentjes thuis 
brengt. De aangehaalde van GUALTHIERI 
is een Riv arbre. geel van Mond met een 
zwarte Vlak, en wit van Schaal. 


DE NERIETEN, 491 


(727) Neriet , die de Schaal ejfen , rondag- 
0 PE Melkovit heeft , de Gieren met Arne 
evenwydige zwarte dwars-Streepen. Hoorp- 
ij STUK. 
Een middelflag is deeze tusfchen de zeven ncozzv:rs 
honderd-vierentwintig en dertigfte Soort, zegt Pare 
LiNNmus. Zy is van grootte als de Strand-Peppetiae 
Neriet , met de Lip geheel plat en effentjes 
getand. Zodanige kleintjes heb ik, ondèr het 
Speculatie-Goed , doch dezelven zyn geel van 
Mond, 


(728) Neriet , die de Schaal effen, eròen » DECHvuie 
| de binnenfte Lip vweetandig heeft, Je de 
‘ Tweeians 


In het Kabinet van de Koningin van Swee- Ì8% 


den kwam deeze , de grootte van een Erwt 
hebbende , en, dat zÖnderline is, eenkleurig 
of zwart dé geel voor. ’t Woord groen zal dek 
halve hier, by misvatting , onder de Kenmere 
ken ingevoegd zyn. | 


(729) Neriet, die de Schaal effen, groen; de neexxrs. 


Nerita 


binmenfke Lipi in *t midden gekarteld heeft. vindss. 
Die Groene, 


(727) Nerita Testâ levi fubrotundâ Lateâ, Anfratuum 
Strfis transverfis nigtis parallelis, Syste Nez, XII, | 

(728) Nerita Testâ levi viridi, Labio interiore bidenrato, 
M, Le U, 677. N, 590, 

(729) Nerita Testâ levi viridi , Labio interiore medio cre- 
nulato, Syst, Nar, XII. Nerita minima viridis, BROWNe 
Jam, 399. 


I, DEEL, XVI, STUK, 


VI 


492 DESCHRYVING VAN. 


Die kleine, groene, gladde Nerietjes, wel- 


„Arveet.-ke men ook onder het Speculatie-Goed plaatst, 


„LV! El 
Hoor 
ETE 


DCCEXX, 


Nerita 

de irgineh, 
Rloedige ' 

Tanden, 


worden hier bedoeld. Zy hebben naauwlyks 
de grootte van een Peperkorrel en zyn onge- 
meen dun van Schaal. 


(730) Neriet , die de Schaal efjen, Eyvor- 
mig „ de binnenfte Lip buig. en met 
Tandjes heeft. 


Zo Linneus hier die gene bedoelen mogt, 
welke wy Bloedige Tanden noemen, dan vond 
ik eenige reden voor den Latynfchen bynaam. 
Die ik van deezen aart heb, voldoen nage- 
noeg aan de opgegevene Kenmerken. Zy zyn 
ook met veele Streepen, Zigzagswyze, op ece 
nen witagtigen Grond getekend, byna gelyk 
D'ARGENVILLE meldt, ten opzigt van de - 
aangehaalde , Letter P, Die, daar ik van 
fpreek , is echter by hem, op ketter 'H, af- 
gebeeld , onder den naam van Quenotfe, met 
een Mond vol Tanden. De mynen hebben 
maar twee Tanden aan de binnenfte Lip, die 
als in bloedig T'andvleefch ftaan. Hoe ’t zy, 
de Afbeelding van BoNANNr verfchilt groo- 
telyks , en LiNN aus telt verfcheidenheden 
op van Kleur en Tekening, in deeze Soort: 

als , 


(730) Nerita Testâ levi ovatÂ, Labio interiore gibbo den- 
ticulato, M. L» U. 678. No 391, BONAN Ne Zeer, III. Te 
204. Per. Gaz. T, 11. £, 3. ARGENVe Conch, T, Toe (2) 
£, P. KNORR Verzam. V‚ D, Pl, 3e fe 2 8 


BEN ERUERENS |. 4e 


als; zr. een bruine met witte Banden over-, Vl _ 
dwars: 2, een bruine met witte bogtige dwars- LVL 
Streepjes; 3. een bruine met geele gegolfde Hoorn- 
_dwars-Streepjes: 4. een andere met zwarteSTUK. 
Banden en bleeke Streepjes. De afkomst was 


uit de Middellandfche Zee. 


(731) Neriet, die de Schaal effen, byna zon-Peexxx. 


Ne rità 


der Top; de beide Lippen getand heeft; opoliea. 


Ì Neriëte 
„De aangehaalde van Rumeumrus is rond, 


en dik van Schaal, met een wyden Mond; 
zonder verheven Top , en zeer fraay als met 
Bergjes getekend, Deswegen noemt hy dezel- 
ve Alpina, De Schaal, naamelyk, is naauw- 
Iyks geftreept, maar met zwart aartig gefchil. 
derd, als of het verwarde Takkebosfchen ; 
zegt hy , of cen wild Gebergte ware. De 
Mond heeft een dikke Lip, die aan de kanten 
lichtgeel is. Het Schildje is lichtgraauw ; 
blinkend, Steenhard en gegranuleerd, aan de 
känt met een Tandje. Drie verfcheidenheden, 
daar van, geeft hy op, die altemaal zwartag- 
tig waren: des het verwonderlyk vooorkomt, 
dat Linneus hier Nerieten van zo veelere 


ley 


(731) Nerita Testâ levi, Vertice obliterato , Labiis utrise 
gue dentatis, M. L, U 678. N. 392. BONANNe Reer, III, 
T. zar, Valvata Alpina, RUMPH. Rear. Te 22, fe TI, N. 2, 
GUALTH, Test. T, 66e f‚, G, ARGEN V. Conch. T. zo, (7) 
f, K‚, REGEN, Conch, 16, To 4 fo 43e SLB, Kabe IE, 
Ti 59 fe 1e3e 

I, DEEL, XVI, STUK 


404 BfsecuRrtvine vAn 


VL, ley Kleuren, Afchgraauwe, witte, rosfe , met 
denn donkere , witte of roode Banden, t’huis brengt: 
Hoorp- die veeleer zouden fchynen tot de volgende 


sTUK. _ Soort te behooren, 


peeszite (732) Neriet ‚ die de Schaal gefbreept en de 


Neri 

Sn Lippen getand heeft, de binnenfve plat- 
bannen agtig » gerimpeld, 

Je. 


De aangehaalde noemt RumrPurus Poelo- 
rontjes, om dat zy weinig anders dan op Poe- 
loron en andere Bandafche Eilanden voorko= 
men. Zy zyn op de zelfde manier, zegt hy, 
als de voorigen gefchilderd , doch met één, 
twee of drie , roode Banden. De fraaiften ; 
die wy hebben, zyn op eén witten Grond 
groenagtig gemarmerd , met Roozekleurige Ban- 
den. De Mond-opening vind ik in de mynen; 
wat de buitenfte Lip aangaat, niet, en de bin= 
nenfte maar weinig getand, | 


neesssrit. (733) Nerict, zé de Schaal -geftreept heeft en 


HEtia, de Lippen eenigermaute getand, de bin= 
td nenfte Lip met Knobbeltjes. 
Dee: 


(732) Nerita Testâ flriatâ „ Labiis dentatis interiore planius- 
culo rugofoe M. L, Us 679, N, 393. Valvata fecunda, fasciataa 
RUMPH, Rar, Te 22 fe Ke KNORR Verzam, III, De 
Plc re fe 4e 

(733) Nerita Testà ftriatÂâ, Labis fubdentatis, interiore 
tuberculato, M. L. U. 679, Ne 394e RUMPHe Rare Te 220 
f.N, 3e KNORR Verzam, Vl De Bl. 13e É. 4, / 


EE ri 


DraNERAKETEN a dos 


Deeze , die men eigentlyk Zivart bonte kan , VL 
noemen ‚ hebben den Grond , zo wel als de ne 
Opening , geheel Melkwit ;, met git zwarte Hoorp- 
‚ Vlakken , ’t welk dezelven; hoe gemeen ook STUE. 
zynde, niet onaartig maakt. De Tandjes van 
de Mond-opening zyn niet zeer blykbaar, Zy 
komen ook uit Indie ; maar Linneus fchynt 
zig door fchielykheid vergist te hebben, met 
dezelven voor de Agtfte Soort van Rumremius 
aan te zien, en op Hitoe te plaatzen. 


(724) Neriet , die de Schad georoefd heeft peexexiv. 
en overdwars geftreept ; met de binnen- en 
die Lip getand, ad 

Dertig overlangfe Groeven heeft de Schaal 

van deeze , met zeer fyne dwars-Streepjes. 
De Kleur was, of bleek Afchgraauw met drie 
bruine Banden in de langte,; of roodagtig met 
kromme, of geelagtig met bogtige witte Ban- 
den overdwars. Dit zal aanleiding gegeven, 
hebben tot den bynaam. 


(735) Neriet ;- die de Sehaal gegroefd heeft Pean 
er:l4 
EN plicata. 
Sia hen 
3 - A . A Te e, 
(734) Nerita Testà fulcatà transverfeque ftriatà , Labio 
intériore dentato, M, L, U, 680, N, 395: RUMPHe: Rare 
Ez. f, Ne 6. 
(735) Nerita Test fulcatâ, rabiis dentatis , interiore ros 
tundato, exteriore utingue Dentibus acutis conicis, M‚ Le 
U. 630 N, 396» 


Ie DEEEs XVIe STUFe 


HNE 
ÄFDEEL. 

LV IIs 
Hoorp- 
STUK« 


406 BersturgviNe VAN 


de Lippen getand, de binnenfte fonidag 
tig, de buitenfte wederzyds met Kegel- 
vormig fpitfe Tanden. 


DK 


Deeze Soort, zig in ’t Kabinet der Konin- 
ginne van Sweeden bevindende, was ongevlakt 
wit, en hadt omtrent twintig diepe Groeven, 
De buirenfte Lip hadt ín ’t midden vier platag- 
tige, op ieder zyde een Kegelvormigen groo= 
teren Tand; de binnenfte was verhevenrond; 
overlangs Senmpeld met yle uicfteekende Bb: 
beltjes: de Rand inwaards gerond „ met drie of 
vièr diep ingefneeden Tanden. Ook vonde men 
‘er Verfcheidenheden van, met. kleine bruine 
en eenige roodagtige Vlakjes, over de Ribbe- 
tjes der “Greven verfpreid. 


peexsxvi. €736) Neriet, die de Schaal gegroefd. heeft; 


Nerita 

gros/a. 
Gefpik- 

Kel @ 


en de Lippen getand, de binnenfte rim- 
pelig verhevenrond. 


De aangehaalde van Ru MrPrrus is diep ge= 
voord of ingegroefd, met uitfteekende ronde 
Ribben , zwart van Schaal en Mosagtig „ maar, 
als men ze zuivert, komen ’er witte Streepjes 
op de Ribben voor den dag, waar door ze Ge: 
Jpikkeld worden, doch altyd blyft het zwarte 

meese 

(736) Nerita Testâ falcatà, Labiis dentatis, interiore con- 
väo rugofö, M. Le U. 681, Ne 397, RUMPH, Rare T 22, 


FEN. GÚALTE, Zeste T. 66e £, Vo KNORR Verzam, IIIe 
DRL, 1e, 5e 


DE NERIETE Ne 497 
d. VL 


wid: aas ie aken dat de Ran 
meester. Deeze Groefjes maaken FDEELS 


“der buitenfte Lip ook gekarteld is: de Top rvi, 


fteekt niet uit. Het Schild is zwartagtig , Hoorp- 
aan de buitenzyde met een Tandje. De Am-°TU& 
boïneezen noemenze Kima Ahoesfen , om dat 

de Slak, te veel gegeten, eenige Jeukt of prik- 

keling in de Keel veroirzaakt , en dus lastig 

js voor de genen, die met Hoest bezet zyn. 


(737) Neriet , die de Schaal gegroefd heeft noemd 
met twintig Ribben, de Lippen getand, a 
de binnenfte rimpelig geknobbeld. Kameloijeg 


De naam van Kamelotje , welken Rum: 


‚ PHIius aan zyne derde der Geribde Nerieten 


geeft, is daar van afkomftig , dat zy over- 
dwars gefchilderd zyn met zwarte Golven 5 
doch fommigen, zegt hy, zyn geelagtig ge- 
golfd , in plaats van zwart, Mooglyk zal hier 
de bynaam , Chameleon , van ontleend zyn. 
LiNNeus geeft ‘er twintig Ribben of Groe- 
ven aan, en zo veel tel ik ’er omtrent in een 
Roozekleurige , met zwarte Golven en wit, 
doch, geel getopt , nagenoeg met de aange- 
haalde van D'ARGENVILLE overeenkomen- 

de, 


(237) Nerita Testà fulcatÂ Sulcis viginti, Labiis dentatis, 
interiore rugofo tubercularo. M. IL. U. 601 N, 398, Valvara 
tertia undulata, RumePtú, Rar, T. oa fe Le ARGEN Vo 
Conch, T, 10. (7) f. Q. REGENF, Conche 22, T. 3% fs 
26, KNORR Verzam, V. D. Pl, Kie Eide 

Ti 


p à DEEL, XVI STUKe 


408 DESCHRYVING VAN 


VI. de, en dus ook zeer fraay. Deeze , en de drie 
einen of vier voorgaande , vallen zo groot niet als 
Hoorn. de volgende. De twee laatften komen zeker- 
STUK: _]yk uit Oostindie. In deeze Roozekleurige is 

het Mondje , wegens zyne Tandjes ; aartig te 


befchouwen. 


peexeenrr (138) Neriet, die de Schaal gegroefd heeft 


B met dertig Ribben, de Lippen getand, 
Gegolide. de binnenfte rimpelig geknobbeld. 


Deeze verfchile van de voorgaande, ook, 
doordien haar T'op meer uicfteekt , en door- 
dien zy de Banden breeder heeft, zegt onze 
Ridder , die deswegen haar dan de Gegolfde 
zal genoemd. hebben , welke benaaming zo wel 
op de voorgaande past als op deeze. Ook is 
de Kleur in de myne, die dertig. Ribbetjes 

eeft , byna geheel zwart, met -Golfswyze 
geele Streepen, en zou men ze ; derhalve, 
wel tot de Kamelotjes betrekken mogen. 
De aangehaalde van GUuALTHIERI fchynt 
veel minder geribd te zyn, 


peexszia, (799) Neriet, die de Schaal gegroefd heeft, 
Nerita Ë 
Exuvia, : me 


Wrattige, ; È 2 
(735) Nerita Testâ fulcatà Sulcis triginta, Labiis dentatis, 


interiore rugofo tuberculato. M, L. U. 682, Ne 399, RUMPHe 
Rar. T, 22. f, 4e GUALTH, Zeste T, 66, fe Xe KNORR 
Werzam. VI. D, Pl, 13 fs 2 

(739) Nerita Testà fulcatâ , Labiis dentatis „intertore tubere 
culato. M. L. Ue 682, N, 460. BONANN, Recre III, f‚ 220, 


LIST. Conch, IVe Se. Ie Ce Îe To fe 5e RUMEH, Aare 
Te 


dad 


PE NERIETEN. 499 


met getande Lippen, de binnenfte gee 
knobbeld. 


De en granulata van RumruHius, 
hier aangehaald , is wit van Schaal , maar door- 
gaans met ruige Wratten of Korreltjes bezet, 
welke op ryën ftaan, en cusfchen beiden , 
langs de Gieren, Vooren maaken. Die ruuw- 
heid, zeer aanmerkelyk in deeze Soort, doec 


?er ons den naam van Wrattig ge Neriet aan gee- 


ven. Haare Monde Gnemind- komt volmaakt 
met die van GUALTHIERI Overeen, de Rug- 
zyde met die van BOoNANNI, doch de aan- 


gehaalde van D'ARGENVILLE fchynt tot de 


voorgaande Soort te behooren. Volgens R u m- 
prius zyn ’er nog twee verfcheidenheden 


VI. 
ÁFDEELS 
LVII, 
Hoorpe 
STUK. 


van, aan de Stranden van Amboina gemeen; 


maar de eerfte , zegt hy, wordt zelden gee 
vonden. Tusfchen de Korreltjes of Wratten 
ziet men aan de verfche eenige korte Borftel- 
tjes of Haairtjes; dat er mooglyk den bynaam 
van Exuvia aan heeft doen geeven, 


INZ 


LIX, HOOF D- 


ET. z2e f, M‚, PET, Gaz, T, 100. fe 6, GUALTHe Zest, 
T., 66, f, CC. ARGENV. Couch, T, 19, (7) fe Jo SEBe 
Kab, Ill, Te 59e f, 49e | 

12 


Ie DEEL, XVI, STUKe 


ArFDeeL. 
LIX,. 
Hoorp- 

STUK. 


Naams 


Joao BESCHRYVING VAN 


LIX.. HOOFDSTUK 


Befchryving van ’t Geflagt der ZeE-OOREN. 


hans komen wy tot de ZEE-OOREN, in 

t Franfch Oreilles de Mer genaamd, dat 
van gelyke betekenis is, en waar voor Li n- 
Neus ’*t Griekfche woord Haliotis tot een 
Geflagtnaam gebruikt. Deeze benaaming is 
thans algemeen: des ook de Duitfchers Meer- 
Ohren zeggen, niet Meer-Chreen, gelyk Apan- 


SON, uit LANGIUs, zeer grappig aanhaalt. Dit 


zal een Drukfeil zyn; doch van waar D'ARr- 
GENvILLE het heeft, dat wy Hollanders 
dezelven Stockfiche , of , gelyk het elders 
overgenomen is (*), Szockfifche noemen zou- 
den , kan ik niet begrypen. Geloofbaarer is 
%&, dat menze, op fommige plaatfen van Vrank- 
ryk Ormeau, Ormier of Bourdin noemt. Zo 
de Engelfchen den naam van Mother of Pearl, 
in ’t afgetrokkene, daar aan geeven, flaan Zy 
zekerlyk den bal mis: want deeze Conchyliën 
zyn noch Paarlemoer , noch de regte Paarle. 
moer-Schulpen, en, hoewel ’er dikwils Paar- 
len, Paarlgewasfen of Zaad van Paarlen ; in 
voorkomen , zyn het doch de Paarl-Oesters 
of Mosfelen niet , die men eigentlyk noemen 
kan, Moeders van de Paarlen. Zodanigen, die- 

van 


{%) Diionne des Animaux, Tom, Ill, pe 280 


Î 


DE ZEE-OOREN, zor 


wan binnen zeer glanzig Paarlemoer zyn, wor, VL 
den echter in onze Taal nog wel Paarlemoer- pen 
Schulpen getyteld. Het Paarlemoer is in de- Hbörp- 
zelven {legts een dun Vliesje , dat de Schaal STUK 
van binnen bekleedt, en ten opzigt van den 
weerfchyn, dien het heeft, naast overeenkomt 
met het Paarlemoer van de Knobbelhoorens 
en Reuzen Ooren *. Oudtyds plagt menze, * Zie 
" : É bladz, 3799 
in navolging var ArisTOTELEs, die den 
naam van Aemds eyes gebruikte, Wilde Pa- 
tellen of Greote Parellen te heeten , en zy 
fchynen ook, van hem, met het woord Apor« 
rhais bedoeld te zyn (*). 
„De Kenmerken van de Zee-Ooren zyn zeer kenmer 
blykbaar. De Schaal heeft eenigermaate deren 
figuur van de Schulp van eens Menfchen Oor, 
en heeft op zyde een verborgen Krulletje , dat 
de Draaijen der Hoorens eenigermaate uitdrukt, 
Bovendien is het vlakke der Schaal, overe 
langs, met een reeks van Gaatjes, waar van 
altoos vyf of zes open zyn, doorboord, D’Ar- 
GENVILLE merkt aan, dat het Dier, de 
Schaal wegens zyne vergrooting uitbreidende, 
telkens een nieuw Gaatje aanvoegt en een 
ander fluit. | 

Die zelfde Autheur geeft ons de Afbeelding ret pier, 
van het Dier der Zee-Ooren, zo als hetzelve 

in 


(*) Natices Saxis adherescunt more Patellarum & Apor= 
thaidum, De Hist, Libt, IV, 
li 3 
EL DEEL, XVE STUK, 


so 


AFpEEr. 


bp) BES CHR YVING=Y:A N 


de Schaal zit en langs Steenen of Rotfen 


Ljx, Kruipt, en in een omgekeerd postuur; gelyk 
Hoorp- Wy dit in Fig. 5, 6, op Plaat CXXIV. vere 
STUK. _ toonen. De Zee- Oor, door hem afgebeeld , 


Pl. CXXIV. is 
Ei 5, 6 


3 


23 


93 


een Europifche of Franfche, van de Kus- 


ten van Bretagne. , Men heeft ze anders, 


zegt hy, in Vrankryk niet. Doorgaans zvn 
zy aan de Rotfen gehecht , ftrykens mer de 
Oppervlakte der Zee, en houden ’er zig zo 
vast aan, dat men nog. meer moeite heeft 
om ze ‘er af te krygen , dan tot de Patel- 
len. Op ftaande voet, na-dat menze daar 
af gewrikt heeft, fterfe de Vifch of: Slak, 
maakende flegts , door het uicíteeken van 


‚den Kop en van de Hoorntjes, eenige be- 


weeging. Het Vleefch is geelagtig en ftrekt 
tot Spyze voor de Menfchen. Men wordt 
daar aan een ronden Kop gewaar, benevens 
een Bek die met vier Hoorntjes is voore 
zien ‚ welker twee grootften weinig afftan- 
dig zyn van de twee anderen. De twee 
Oogen, of twee zwarte Stippen, ftaan op. 
den Top der twee kleinfte Hoorntjes. Het 
Dier ontlast zyne Vuiligheid door de Gaten, 
die in de Oppervlakte van de Schaal zyn, en, 
zyne voornaamfte Ingewanden zyn gehuis- 
vest op den rand der Schaal, die inwaards 
uitfpringt. Wanneer de Zee- Oor kruipt, 
fteekt haare Voet ver buiten de Oppervlakte 


‚, van de Schaal uit, welke bekleed is met 
‚) faauw uitgeholde Groefjes, die langs heen 


23 log= 


DE ZEE-OoREN. 503 


5 loopende in den Spiraalen top verdwynen VL 
ss Dit openbaart zig duidelyk in Fig. 5, wir Arnie 
‚> ke de Zee-Oor aan. een ftuk Rots kleevende Hoorp- 
3, voorftelt. In Fig. 6 ziet men dezelve daar STUK. 
ss af genomen en omgekeerd, als wanneer zig 
ss de Voet ingekrompen en het Lighaam gely- 
> kerwys een Zak vertoont. Ook zyn aldus 
s» de vier Hoorentjes , benevens de ingetrok- 
s, ken Kop, nog zigtbaar.” | 

De Zee-Ooren , merkt LiNNAUSs aan s soorten, 
zyn elkander zo gelyk, dat men ze naauwlyks 
door bynaamen onderfcheiden kan. Veele nog= 
thans, ja wel de meeten van zyne zeven op- 
gegevene Soorten, bebben haare blykbaare Ken- 
merken, gelyk wy thans zien zullen. 


(740) Zee-Oor , die de Schaal rondagtig en DEORE, 
abotis 


vederzyds glanzig heeft. Mida. 


Groot hol 
Hier moeten wy die Groote holle Zee-Ooren 290% 


plaatzen , welke van de anderen zo blykbaar 
verfchillende zyn. GuaLTHiEer: geeft ‘er 
een zeer goede, fraaije, Afbeelding van, en 
meldt, dat de Schaal ‚zo wel van binnen als van. 
buiten , blaauw Zilverkleurig is; zo dat de zyne 
dan, vanbuiten, is gepaarlemoerd geweest. Daar 
op doelt zekerlyk onze Ridder in zyne Kenmer- 
ken: doch dit flag van Zee-Ooren heeft Natuurlyk 
de 
(740ì Haliotis Testà fubrotundà, utrinque nitidâ, M. TL. 
U. 683, N. 4or, Syst, Nat, XI, Gens 336, GUAL TE, 
Test, Te 69. f‚ Be | 
| li 4 
IE, DEEL, XVI, STUK, 


04 BESCHRYVING VAN - 


VI. de Schaal zodanig niet. Door Wormgatigheid 
iten valt dezelve doorgaans zo ruuw en leelyk, dac 
Foors. menze moet affchraapen ‚en dan komt het Pàar- 
sTUKe _lemoerWolkagtig en Schilferig „doch met fraaije 

verandering van Kleuren , te voorfchyn. Ik 
heb verfcheide zodanigen, van vyf of zes Duim 
lang en over de vier Duimen breed, wier holte 

£ diepte meer dan anderhalf Duim bedraagt. 
De Wormgatigheid geeft oorzaak tot de groei- 
jing van Paarlen, Zaad van Paarlen of Paarl- 
gewasfen , die zeer menigvuldig en groot voor- 

__ komen in deeze Zee-Ooren. Ik heb ’er zodanig 
één met een Paarlgewas , dat de grootte van 
eens Mans Duim te boven gaat. De Schaal 
van deeze, déerlyk ingevreeten ; waar door 
myn denkbeeld, ten opzigt van de groeijing 

« ziet der Paarlen, nog meer bevestigd wordt * , is 


sn vyf Duim lang, vier Duim unde en byna twee 
ladZe 3609 


Duimen diep, 


peexrr. (241) Zee- Oor, die de Schaal langwerpig 
Haliotis ” 


gubercu rond, met de Rug overdwars gerimpeld 
adat en geknobbeld heeft. 

knobbee he 

lize. an 


(zat) Haliotis Testâ fubovatâ, Dorfo transverfim rupolo, 
tuberculato, Faun, Suec. 2198, Haliotis ftriata rupofa, Fauz, 
Suec, 1326, Auris marina. RoNp. Pisc. 5, BELL, Ag 395. 
Patella major five fera. GESN, Ag. 808 & 807. ALDR. Ex- 
Júng. 551. f 1-3 RUMPH. Aar Te 40. 6, CG, Hebo 

_NANN. Reer, 1, Te IO, IIe LIST. Angle 167, Te 3e fo 
16. Conch, T. 611, f. 2-6, GINANN. Adr. II. T, 3. f 
ADANs. Senez, Ie To 2e Fe Ie KNORR Verzam, I, De Blo 
zo fo 22 Je 


DE ZEE-OOREN 505 


Van de voorgaande Soort zyn de gewoone fl 
Furopifche Zee-Ooren, hoedanigen aan de Fren- iyx. 
fche Kust en elders voorkomen , door de fi- Hoorp- 
guur en gedaante aanmerkelyk verfchillende.*tU& 
Derzelver langte , naamelyk, ftaat tot de 
breedte , als drie tot twee. De uitwendige 
Ribben, die Spiraalswyze naar den Top loo- 
pen, vertoonen zig ook van binnen, en maa- 
ken aldaar het Paarlemoere bekleedzel geribd. 
Uitwendig worden zy van dwarfe Rimpeltjes 
gefneeden, waar door de Schaal wat Knobbe- 

Hen 1e Tain dezelven groeijen ook Paarlen en 
Paarlgewasfen of Zaad van Paarlen. De Rok 
van buiten, fchoon gemaakt zynde, is groen. 
agtig bont met bruinroode en bruine Vlakken; 
doch deeze afgehaald zynde worden zy van 
buiten ook gepaarlemoerd. 

Zie hier wat ADANSON aangaande de ver. 

blyfplaats van dergelyke Zee- Ooren zegt. 
s Alle Rotfen, aan de Kust van Senegal, 
‚‚ voeden eene verbaazende menigte van deee 
‚, ze Schulpdieren, Ik hebze vergeleeken mec 
ss de genen, die op de Kusten van Vrankryk 
„, voortkomen en geen verfchil , noch in de 
„, Schaal , noch in het Dier, dat dezelve be- 
, vat, gevonden. De Smaak is ook de zélf. 
„, de, en de Negers, die aan ’t Strand woo- 
nen, gebruiken ’t zo wel tot Spyze , als 
„‚ de Franífchen van onze Kusten. Zie daar 
, één flag van Schulpdieren , dat wel ver- 

„, fchillende Klimaaten bewoont. Ik hebze 

| li s 


ss aan 
1. DEEL: XVIe STUK, 


VI, 
ArperL. 
LIX. 
Hoorp. 

STUK. 


506 BESCHRYVING VAN. 


| > aan de Kanarifche en Vlaamfche Eilanden 


s> waargenomen: men heeftze ín Sweeden ge- 
» zien: zy bevinden zig dan aan alle Kusten, 
> van de Linie tot den negen en zestigften 
Graad Pools hoogte ; en misfchien nog ver- 
„ der. Moet dit niet doen vermoeden, dat 
’er eene byna gelyke trap van Warmte plaats 
heeft in de Zee , onder zeer verfchillende 
Lugtftreeken @ Deeze gemaatigdheid zou 
misfchien te vinden zyn op zekere Diepte, 
„welke het niet onbillyk was dat de genen, 
die aan de Kust Wonen zig de moeite ga- 

ven te onderzoeken” 
Dat deeze gemaatigdheid op zekere Diese 
in de Zee te vinden zy s is niet eongeloof- 
baar 3; doch dat zy in de Oppervlakte plaats 
zou hebben , aan de Rotfen , waar de Zee- 
Ooren zig onthouden , valt niet ligt te begry= 
en. Ook meldt LiNN mus maar, dat hv ze 
met de Schaalen uit den Wester-Oceaan , aan 
den Oever van Sweeden opgeworpen , hadt ge- 
kreegen (*). Zy moeten aande Engelfche Kust 
vallen , alzo PETIVER ’er onder den naam 
van Engelfche, en Sin BALD, onder dien van 
Schotfche Zee-Oor, van gewagen. LISTER, 
nogthans, fchyntze aldaar niet gevonden te 
hebben : want hy zegt alleenlyk, dat menze 
op de Eilandjes, by Guernsey, dat is aan de 
Kust van Vrankryk , overvloedig vindt, en 
dat 


55 


(*) Habitat in Mari Occidentali , cum Testis ad littora 
zepertis habuimus, Faun. Suec, Ed, IL, pe 534e 


he 


DEGER-O OREN: 5 so 


6 


„dat hy ’er ook op den ltaliaanfchen Oever, VL 
by Pozzoli , hadt verzameld. Mooglyk zul- En ee 
len zy aan de Wester - Kusten en Eilanden foorp- 
van Groot Brittannie, die Klipagtiger Zn 
meer voorkomen, dan aan die van de Noord- 
Zee. 

Lister zegt, dat de langte vier, de breed- 
te byna drie Duimen is, en dat zy dertig Ga- 
ten hebben, waar van in fommigen zes , in 
anderen , en wel in de grootften , zeven altoos 
open zyn. ADANSsON getuigt dat de groot- 
ften van de Zee-Ooren, die hy gezien hadt, 
over de vier Daimen lang waren « twee en 
een Kwartier Duims breed, en ongevaar een 
Duim diep. Hy moet dan die Groote holle , 
van de voorgaande Soort, niet gezien hebben, 
ls welke veel grooter,en dieper valt : of: 
fchoon de gedagte Afbeelding van Guar- 
1 HIERI door hem is aangchaald, En, wat 
de gelykheid van de Senegalfche met de Fran- 
fche of Europifche aangaat, die kan ik niet 
befpeuren: want de zyne hadt drie groote 
Ribben , van buiten , in den Top uitloopen- 
de , en van binnen ook aan diepe Groeven 
zigtbaar ; ’t welk geenszins in de Europifche 
plaats heeft. Voorts was de Kleur van zyne 
Senegalfche Zee-Oor , uitwendig , Vleefchkleu- 
rig rood, fomtyds met eenig wit gemarmerd. 
Het een en andere is blykbaar in die Zee- 
Ooren, welken wy krygen van Guinee of van 
de Afrikaanfche Kust. | 


’ 


(742) 


I, DEEL. XVI, STUKa 


BESCHRYVING VAN 


508 

VL (742) Zee- Oor, die de Schaal ovaal, Roest. 
die kleurig , overdwars gerimpeld en over- 
rroorbS langs geftreept heeft. 
STUK. 
peexLir. (743) Zee- Oor, die de Sehaal ovaal heeft, 
Haliori | B 
eed met Streepen overlangs , de grootften gee 
Rimpelige, knobbeld. 
DCCXLILIs 
Wari . 
Ae (744) Zee- Oor , die de Schaal ovaal heeft, 
Eee met Sireepen overlangs en zeer flaauwe 
Larmoran dwars-Streepen. 
Za, 
Gemar- ' 
merde, Deeze drie fchynen als Verfchcidenheden 


aangemerkt te kunnen worden van Indifche 
Zee-Ooren. Of ’er die Soort, welke p'Ar. 
GENVILLE by Letter D afbeeldt, hebbende 
zeer verheven Rimpels volgens den Draay ;, 
ook onder begreepen zy, zou men mogen 
twyfelen. Deeze is buitendien kenbaar, door 
de vlakheid van de Zyde tegens den Top 
over, welke een ongelyken Rand maakt; door 
de Knobbeligheid van het Paarlemoere be- 
kleedzel inwendig; de platheid van den ande- 
ren Rand en de Kleur van buiten, 5 zynde rood- 
astig 
(742) Haliotis Test ovatâ Ferrugineà , transverfim rugofâ, 
longitudinaliter friatâ, M‚, L. U, 684. N. 403, 
(743) Haliotis TestÂ ovatà, Striis longitudinalibus , majori- 
bus tuberculatis, M. L. U, 634 Ne 404, KNORR Werzame 


Ve D, PI 40: E0031 
C744) Hakiotis Testâ ovalis Striis leebsraditlik. transe 
verfis obfoletis, Me L. U. 685e Ne 4050 ARGEN Ve Conch, Te 


Ze (3) É, Bs KNORR Verzarns, Ie D, Pl, 17e E 43 5e 


DE ZEE-O OREN / sce 


eis of uit ien groenen gemdemerd, Totde VE 
middelfte Soort zou deeze naast te betrekken SEK 
zyn, wegens den ongelyken Rand: maar van Hoorp- 
deeze en de laatfte meldt LinNaus, dat zy STUK 
beiden klein vallen ; daar ik doch van deeze 

heb , meer dan een Handpalm groot. Nog 

vind ik ‘er aanmerkelyk in, dat zy zeven of 

agt Gaten open hebben. Aangaande de Ge- 
marmerde tekent onze Ridder aan, dat dezel. 

ve dertig open Gaten heeft, doch dic fchynt 

een Drukfeil te moeten zyn , ten ware men 

die Gaten opgeboord had, Deeze laatfte zou 

aan de Kust van Afrika, de eerfte van de drie 

in Oostindie zig onthouden, ’* welk p'Ar- 
GENVILLE toefchryft aan de gene , die uit 

hem aangehaald is op de laatfte Soort, 


(745) Zee- Oor , die de Schaal gladagtig,® EE 


otis 

langwerpig „ aan den Rand eenigermaate js 
Lange 

Zeisfinswyze , en de Rug met verheven Zee-Oor, 


Streepen heeft. 


De langte, die in deeze meer dan tweemaal 
de breedte overtreft, doet ’er met regt den 
naam aan geeven van lange Zee Ooren, Som-= 

__ migen 


(745) Haliotis Testâ leviusculâ oblongà , Margine fubfat- 
ento, Dorfo nervis elevatis. M‚ L, U, 685, N,406, Ru MPH, 
Rar. T, 40 fe E‚, F‚:'GUALTH, Test, Te 69, f, D, AR« 
GENV. Conch. T. 7, (3) f° E‚ REGEN F, Conch, To ge £, 20. 
KNORR Verzam, III, D, Pl, 15, f, 1, 


: de DEEL, ZVL STUKs 


b 


Li ol 
HcorDe 
si ‘UK 


BCCXLVI 
Haliotis 


per uv4, 


Rood Zee. 
=_ Oortje, 


so BESCHRYVENG CAN 


… migen noemenze, wel is waar, lange Paarle- 
_moer-Schulpen , doch die benaaming is te al- 
gemeen en heeft weinig eigenfchap Rum-. 
PHIUSs rekent deeze voor de mooifte en groot- 
fte Soort. Zy zyn tevens zeer dun en fyn 
van Schaal, en haar Paarlemoer is ongemeen 
helder Zilverkleurig, niet met een zodanigen 
groenen en purperen weerfchyn, als inde an- 
dere Soorten. Van buiten zyn zy byna ef- 
fen en als een Slangevel bruin gemarmerd, 
Deeze vallen in Oostindie. 


(746) Zee-Oor, die de Schaal ovaal, van 
buiten rood heeft , den Buik met een 


verheven hoek. 


Door den verheven hoek, hier gemeld , ver= 


ftaat onze Ridder dien uitwaards verheven 


“ Zie 


Band, welke nevens de Gaten. heen loopt, en 
Spiraal in den Top eindigt. Zodanig een Band, 
echter , hebben deeze Zee-Ooren aan beide 
zyden van de verheven Rib, waar in de Ga- 
ten ftaan , en draagen dus de eigen Kenmer- 
ken van die Senegalfche of Guineefche, waar 
A DANsoN van fpreekt *, welke van binnen 


bladz. 50Zein het Paarlemoer , aan diepe Sleuven ook 


zeer kenbaar zyn. Dit onderfcheidtze, zo 


wel als de Kleur van buiten, die in fommigen 
Menie- 


(746) Haliotis TestÂ ovatâ rubrâ, Ventre angulo elevato, 
Me Le Ue 636, N, 407. KNORR Verzau, I, De Pla 20, fe Se 


DE ZEE-OOREN. . SII 


Menie-rood is, van alle anderen. Om dat WE 
’er maar kleinen “van hebben, kunnen wy ‘er AFDEELe 
den naam van Rood Zee-Oortje, waeren À 
aan toe-eigenen. Ik vind in de mynen zevensrux, 
open Gaatjes. 

_ Dus hebben wy gezien, dat ‘er vyf wel on- 
derfcheidene Soorten van Zee-Ooren zyn; te 
weeten de Groote. Holle, de Europifche of 

_ Franfche, de breede geribde en de lange fmal- 

le effene Cost-Indifche, benevens de roode 
Guineefche of van de Afrikaanfche Kust. 


ESSE SEI EIS 
LX. :H O-O:F:DS T.U K. 


Befchryving van ’t Geflagt der PATELLEN, 
Schilden, Kapjes en dergelyken, 


e benaaming van Patellen, die het Latyn- naam, 

fche woord Patella uitdrukt , in’t Franfch 

_ Patelles, is in algemeen gebruik , en veel dui 

delyker dan die van Schottels of Schotteltjes, 

gelyk fommigen dit woord verduitfchen. Zo= 

danig Huisraad , immers, is door zyne plat- 

heid kenbaar, welke geenszins in alle, ja moog- 

Iyk wel in de minfte Patellen plaats heeft (*). 
Men 


(*) Patella, reduit eh Francois, fignife un petie Plat; or il 
y a peu de Lepas, dont la Coquille ait cette figure; la plupart 
même s'en eloignent asfez, les unes etant percdes, les autres 
ecailleufës, ou faites en fsteaii® &C, ADANS, S6nez. Ie Pe 260 

Le DEEL. XVI, STUK, 


512 BESCHRYVING VAN 


Vi, Men zoude ze dan veeleer Kommetjes mogen 
EEE, noemen; alzo zy allen meer of min hol zyn, 
Hoorp- En fommigen zeer diep: of Schilden, of Kap. 
STUK. jes, naar welken de meeften meer gelyken dan 

naar Schottels. Ook betekende eigentlyk Pa- 

tella , by de Romeinen , meer een Drink- of 

* zie Offerfchaaltje met eene aanmerkelyke holte *, 
Elden dan een Schotteltje of Tafelbord. De Griek- 
fche naam Lepass welken ’er de Franfchen 

aan geeven, die daar van afkomftig zou 

zyn, dat zy als Schubben aan de Rotfen klee- 

+zie ven, is tot een ander Geflagt gebruikt t. Men. 
on. noemtze in ’ Franfch „ volgens TourNeE- 
FORT, ook wel Oeil de Bouc, dat is Bokken- 

Oog (*); doch, in de befchryving van zyne 
Reize naar de Levant , voeren zy den naam 

van Osfe-Oogen. In Provence noemt menze 
Arapede , in Normandie Berdin of Berlin ; Fanr- 

ble in Poitou en in het Land van Aunis; op 
andere plaatfen Beinicle, zegt D'ÁRrGENvIr- 

LE. Zouden, echter, hier ook de regte Le- 
paden , die men Ganzen-Mosfelen tytelt, en 
anderen , te verftaan zyn. De Venetiaanen 
noemen ze Pantalena, de Engelfchen Limpet- 

fish Cf), de Duitfchers Schusfel- Mufchlen. An- 

dere benaamingen, welke zeer dubbelzinnig 

ZyD;, 


(*) Jem. de L'Acad, Royale des Sc. de Paris , 1700, pe 37. 


Octavo. | 

(tT) Dat Schepzel echter , ’t welk onder den naam van Pa- 
tella of Limpetfish, Phil, Trans. Vol, Le. pe 859, is voorges 
field, fchynt niet tot onze Patellen te behooren, 


De PATELLEN, 513 


zin 5 gelyk die van Alipkleevers , hoe eige VI 

bok , gaa ik voorby ; om dat zy of te alge- nn 

meen zyn, of ten opzigt vän andere Conchy- Hoorp- 

liën in gebruik. STOKe 
De Patellen zyn , om dat zy geen Spiraale kenmere 

Draay hebben , van fomimigen tot de Schul- sn 

pen thuis gebragt geweest. ALDROVANDUS 

rekende , dat de Oppérvlákte van de Rots, 

waar zy zodanig aan vast kleeven door mid- 

del van het Dier , dat menze niet dan met 

een Mes of iets dergelyks daar af kan kry- 

gen, haar tot een wederhelft verftrekte , one 

ze Doublet te maaken, Hoewel dit ver gezogt 

is, zou meùdaar door echter myn voorgeftelde 

denkbeeld, dat zy gevoeglyk tusfchen de Hoo- 

rens en Doubletten geplaatst konden worden *, * xv, 

mogen billyken, Het gemis der Draay , naa-S EP: 

melyk 5; onderfcheidtze van de Hoorens ge« 

noegzaam, en de Eenfchaaligheid van de Dou- 

_bletten. Haar Schaal is, in ’t algemeen ge- 

fproken , meer of min Kegelvormig: voor 

overige ten opzigt van de Oppervlakte , den 

Kand en den Top, zeer verfchillende, Men 

heeft ’er vrel enkelde onder, ik beken ’t, die 

aan den Top wat krom of Spiraal gedraaid 

zyn; maar zulks maakt weinig ten opzigt van 

’ algemeen. 

„Het Dier , dat in de Patellen huisvest , en. zet Diet. 

zig zo vast aan de Rotfen, Klippen en Stec- Fi itt 

nen zuigt, is, zo wel als dat der Zee-Ooren, 

een Slak. Dit blykt uit de naauwkeurige Af- 


| | | Kk beel« 
‘ E DEELs XV STUKs 


VL 


sia BESCHRYVING: waänN 


beelding van hetzelve in de gedagte Reize 


val TourNeErorT naar de Levant, in 
Hoorn. voorfte deezer Eeuw ; en uit de omftandige 


STUKe 


befchryving (**); waar men tevens uit ziet; 
dat het op de Griekfche Eilanden gegeten 
wordt. Behalve de Slak der gewoone Euros 
pifehe Patellen; vertoont hy ook die van een 
andere Soort, welke den Top doorboord heeft; 
Onze Afbeelding Fig. 7, 8, Plaat CXXIV, 
naar de Franfche Patellen verbeterd , is voor 
% overige van DP'ARGENVILLE ontleend; 
doch men kan ‘er maar weinig van het Dier 
in befchouwen; dat hy in een andere Afbeel- 
ding , van onderen , vertoont. Zie hier hoe 
hy daar van fpreekt. 
+, Men vindt het overal aan de Rotfen zite 
> ten, die van de Zee befpoeld worden , en 
5» veel Strandvolk gebruikt het tot zyn ge- 
5» woone Spyze. Het Dier beflaat de hollig- 
ss heid van de Schulp, en, wanneer men die 
s, omkeert , dan legt herzelve van onderen 
‚„ bloot, zonder Dekzel. De Kop heeft eene 
s, Peeragtige figuur, met een Bek, die van 
» Lippen, Kaaken en Tanden voorzien is , 
s aan het Puntigfte gedeelte, De twee Hoor- 
ss nen met twee Zwarte Stippen, welke zyne 
», Oogen zyn , aan derzelver binnenkant ge- 
s plaatst , dienen het om den Grond te bes 
5, voelen , waar het op gaat. Door dit Kas 
| ss naal 
(*) In't 4, Deel, blade, 09, van ’t vertaalde Work, 


DE PATÉELLEN: 515 
33 taal zuigt en drukt het zyn gewoone Voed: A 
5, zel in, dat niet is dan Slyk; kleine Wormp- ArDEEi, 
3, jes benevens een groenagtig Zee-Kruid , dat Hoorn. 
ss men Wier noemt. De Vuiligheden werpt STUK: 
3, het boven den Kop uit door het Aarsgat ; 
‚ dat aan de zyde var de deelen der Voort: 
3, teeling en op een kleinen afftand van dee. 
‚s ze twee Hoornen geplaatst is. Een groot 
> Vleezig deel, in ’t midden, de Voet ge. 
3, naamd ; dient tot zynen voortgang langs 
s, de Rotfen en Klippen. Het heeft eene 
En als beweeging , gelyk de Slakken; 
„ die hetzelve noodig is tot de Ademhaaling 
s, en tot het opzoeken van zyn Aas. Men 
„, ziet het, inderdaad ; zig losmaaken, lig- 
‚, tende zyne Schulp twee of drie Lynen op; 
;, en kruipen op een Soort van Tepel of Vlee: 
j, zigen Voet , donkerer van Kleur dan het 
» overige des Diers. Zyn Mantel is voorzien 
s, met drie ryën van platte Vleezige Draa= 
> den, welke ’er een foort van Franje aan 
ss geeven, in de geheele Omtrek van de Schaal, 
„> waar hect Lighaam met verfcheide Banden 
„» aan gehecht is, De Schaal fluit zo digt 
zaan de Klippen , dat men den tyd dient 
» waar te neemen, wanneer het gaapt, dat 
„, is de Schaal opligt, als gezegd is , om er 
„een Mes of ander fcherp Werktuig tuss 
„, fchen te kunnen fteeken , en het dus daar 
s> af te wrikken. De Voet, daar het op kruipts Lj 
5 vertoont zig AekEN ruuw, doch heeft 


Kk a | 55 Zye 
L Dezr, XVIe STUKe 


sI6 BERGHE CNN 

VL, „ zyne Oppervlakte flegts bezet meteen me: 
en Er, nigte van Slymkliertjes en Waterblaasjes , 
Hoorp- 3, welke beurtlings tot aankleeving dienen, 
STUK. „en tot losmaaking door verdunning van die 
„ Lym.” In Fig. 7. wordt de Schaal vaùi 

boven gezien, met den uirgeftoken Kop er 
Hoornen , en dus in een loopend postuur: in 

Fig. 8, ziet men ze van ter zyde , zo als 
het Dier de Schaal opligt, en daar zyn Kop 
benevens een gedeelte van zyn Lighaam uit- 
brengt, om voort te kruipen; beiden ep ecri 

Steen verbeeld. 

pe schaal, >> Deeze Schulp overtreft, op haar aller- 
55 ‘grootfte ‚ de maat van twee of drie Dui- 
,, men niet. Zy is ovaal van Omtrek en 

„, heeft ondiepe Streepen, met eenige dwarfe 
„ Banden, welke een Kegel formeeren, waar 
„, van het middelpunt niet regt in ’t midden 
„ iS, maar wat nader aan het Kop-end, om- 
„trent op een derde van de langte. Van 
„, binnen is zy glad, met een Kennan 

„ Paarlemoer.” Men heeft Patellen die hoog, 

men heeft ’'er die laag getopt en byna vlak 

zyn. In fommigen is de Omtrek effen rond, 

in anderen fterk getand of diep uitgefneeden. 

De Oppervlakte is in eenigen, van buiten, 

fterk geribd , gebladerd of als met Doornen 

____ _gewapehd. Sommigen en wel de meeften hcb- 
ben den Top ftomp, in eenigen is dezelve als 

© afgefneeden en met een open Gat doorboord: 
eok zyn ’er die aan den Top een kromme’, 

Haaks- 


BDE PATELLE NK Jz 


Haakswyze of gekrulde Pant hebben. De VL 
Kleur aangaande, die is groenagtig , rood, Ee 
bruin , geel; in fommigen met eene onver- Hoorns 
beeldelyke mengeling van Roozekleur , by *TUÉe 
Streepen , Stippen , op alle bedenkelyke wy-= 
zen gemarmerd, 
»_ „Niet minder verfchil heeft, volgensde Waar- Verfshi- 
neemingen van den Heer AnANsoN, plaats 
in de Slakken van verfchillende Patellen. 
» Die Geflagt, (zegt hy,) bevat Dieren, zo 
„> wonderlyk en zo weinig beftendig, zo wel 
sz, in bunne figuur als in hunne Schaal, dat 
5, men het nooit tot een vastftelling zou kun- 
;‚ nen brengen , indien men niet agt gaf op 
‚‚ het famengevoegde van derzelver betrek- 
‚> kingen , en, dat ik het naast aan de Zee= 
, Ooren geplaatst heb, is zo zeer niet om 
‚> dat zy naar dezelven in zekere opzigten ge- 
s, lyken , als om dat ’er geen Schulpdier is; 
», waar mede zy nader overeenkomen. Het 
„… Dier der Patelten heeft fomtyds twee Oo- 
‚> gen en twee Hoorntjes, fomtyds ontbree= 
‚, ken ’er die aan (*): fomtyds zyn deszelfs 
2 Oogen aan den binnenkant der Hoorntjes 
>» geplaatst, fomtyds bevinden zy zig aan 
… derzelver agterzyde. De Schaal is dike 
> Wils geheel, dikwils van boven open, gee 
„> kamerd of Schubagtig.” Hy maakt ‘er dus 
if | | vier 
(*) Te weeten in de Zee =Pisfthedden , Chitons, die hy 
tot de Patellen betrekt, 
Kk 3 | í 


1. DEEL. XVI, STUIKe 


98 BESEHRYVING- VAN 


VL. vier Afdeelingen van, welker laatfte de Zee- 
Meene Pisfebedden, die onder de Veeifchaaligen be- 
Hoorp- trokken zyn *, begrypt (*). 

STUK. Onze Ridaes, ftelt vyf Afdeelingen onder de 

*Zie't Datellen. In de eerfte ftaan , die van binnen 

XV.STUK) 

bladz.38, een foort van Lip hebben, welke ’er als een 

Soorten, Kamertje in maakt; in de tweede die den Om-: 
trek getand; in de derde die den Top fpits en 
omgekromd: s in de vierde die denzelven ftomp 
en geflooten ; in de vyfde die hem met een Gat 
doorboord hebben, waar door het Dier, zo 
fommigen willen, Water fpuit. De eerfte Afs 
deeling heeft vyf, de tweede negen; zo ook 
de derde; de vierde agt, de vyfde vyf Soor- 


ten: des die Geflagt in ’c geheel bevat zesen. 
dertig Soorten. 


1. Die van binnen mer een Lip voorzien 
Zyn. | | 


DBECXLVI, (747) Patelle, die de Schaal geheel en rond- 


Patella 


Esiestris agtig, van buiten doorgebladerd heeft; 
se mei de Lip loodregt aan ’t Gewelf. 
buitjes dr dE | 


Voor deeze is de gebruikelyke naam Vifche 
huif - 


(*) Coguill, de Senegal. p. 26, 

(747) Pateila TestÂ integrà orbiculatÂ extus peifolian , 
Labio fornicali perpendieulari, Syste Nat. Xl, Gen. 331, Me 
L. U. 687, N. 408, RUMPH, Rar. T, 40, f. P, Q PET, 
Amb, T, 16. fs 28. GUALTHe Test, T, 9e f. X, Cabochon. 


ARGEN Vv, Conch. T, 6e (2) f, Ke KNORR Verzarms Vle 
D. Pl, 35e É, 43 5e 


DE PATELLE Ne. 519 


huifjes, om dat zy naar zeker ouderwets Hul- VL _ 
zel of Regenkap der Vifchwyven gelyken. id 
Men heeft daar, ten onregte , Vifchkuifjes van Hoorn. 
gemaakt, ’t welk geene eigenfchap nog bete- STUK. 
kenis heeft. , Orlamjes of Vifchhuiven, (zegt 
… RUMPHIUS op de aangehaalde Afbeeldin= 
»s gen,) zyn vuilwitte Wratjes, met de Tuit 
ss wat overhangende , gelyk de Orlamfche 
s, mitjes der Matroozen of de Huiven der 
2 Vifchwyven. « Binnen hebbenze een rond 
2, Beentje , gelyk een halve Pyp en met de 
5, opene zyde zittenze vast tegen de Klippen.’’ 
Zo de Franfche naam, Cabochon, een Ruiters- 
Kap mogt kunnen betekenen, dan zou ik heb- 
ben kunnen begrypen, van waar de bynaam 
Equestris , die op dit kleine Goedje niet zeer 
toepasfelyk fchynt, afkomftig ware. Ook zie 
ik niet, dat RumrPuius ‘er den naam van 
Lams-Ooren aan geeft , volgens de befchry- 
ving van ’ Kabinet der KoningÎn van Swee: 
den, alwaar men van Cabochon gemaakt heeft 
_Chabachon. 

In dat Kabinet bevonden zig vier Verfchei- 
denheden van deeze Soort, De eene hadt Ho= 
rizontaale Plaatjes over elkander: ik denk, 
gelyk die van Letter S, by D'ARGENVIL- 

LR , hoedanige ik ook heb: de tweede hadt 
dwarfe Rimpels, gelyk die van RumrHiuss 
de derde overlangfe Streepen en was aan den 
Rand getand, als die van GUALTHIERI, 
Fo, Letter X: de vierde overdwars effene 


‘ Kk 4 Stree- 
Te DEEL. XVIe STUK. 


sao BESCHRYVYING VAN 


0 Streepen , gelyk hee Borneofch dun geoord 
Ex Parelletje van Periver. Deze laatften wor- 
Hoorp- den ook wel Sotskapjes of Mutsjes genoemd. 
STUK Zy zyn altemaal klein, dun van Schaal; en 

hebben eenig blyk van de gezegde Lip of 


buisje. sin de Top. 


Se (748) Patelle, die de Schaal geheel, Eyvor- 
Neritoidea, mig, aan den Top eenigermaate Spi= 


Boodlig, raal, de Lip op zyde heeft. 


Een Nerietagtige Patelle , uit het Kabinet 
van de Koningin van Sweeden ; gaf aanleiding 
tot deeze Soort. Dezelve heeft de Schaal 
ruuw ‚ van gtootte als een Kers, en wit. De 
Top is ftomp en vertoont zig eenigszins Spi- 
raal. Van binnen, aan de zyde, heeft, gely- 
kerwys in de Nerieten, een roode Lip nlhats, 
welke de helft van de Schaal , overdwars, in= 
neemt: weshalven ik ze Roodlip noem, 


PEC (749) Patelle , die de Schaal geheel, byna 
tella 


Chinenfise Kegelvormig , effen heeft, met een foort 
Chiínee-’ 
{che Mutse Ade Lipj gd de binnenzyde, 


Schoon 


(248) Patelfa Testâ integrà ovatà, apice (ubfpirali, Labio 
laterali, M. L. U. 688 Ne 409. 

(249) Patella TestA integrâ fubconicâ levi, Labio fublates 
rali, M‚, L, U, 688, N. 410, BoNA NN, Reer, KT 125 
LrsT, Conch. 4e 3e Ie C, 7, f. 3. Bonnet Chinois: AR= 

GENV. Couch, Te 6, (CC) £ F. KNORR Verzam, VL Ds 
El. 22, £, Ts 


DE PATELLEN, sar 


Schoon wy deeze Chineefche Muts noemen, VI, 
om dat zy daar de Gedaante zeer wel van a 
uitdrukt, moet men doch daarom niet den. Hoorn- 
ken, dat zy uiet China afkomftig is. De woon- STUK. 
plaats felt LiNN mus in de Middellandfche 
Zee; maar BoNANNI verzekert, dat men dic 
flag van Kapjes, die naar een Tepel gelyken, 
van binnen en van buiten Melkwit zynde, 
aan de Kanarifche Eilanden vindt. Nooit 
worden zy grooter, zegt hy, dan omtrent een 
Duimbreed ; volgens de maat van zyne Af: 
beeldingen, 


(750) Patelle, die de Schaal geheel en ovaal peer. 
heeft, met den Top omgekromd en van Anand En 
agteren een platte Lip. Nootedop, 


Volgens de aangehaalde Figuur noemt men 
deeze MNootedop, doch de Tekening geeft ’er 
den Latynfchen bynaam aan. :“RumePHius 
zegt , dat zy naar een holle Schulp gelyken, 
en op de Rug als met Hoeuderveertjes zyn 
hefchilderd. De Schaal van *t Exemplaar, 
dat zig hevondt in ’t Kabinet van de Konin= 
gin van Sweeden, was Eyrondagtig verheven- 
rond, met witte Kegelvormige als over elkan- 
der leggende Vlakken, de Oppervlakte met 

blaau- 


(759) Patella Testâ inteprà ovali, Apice recurvo, Labie 
postico plano, M, Ei, ej b 41. RumeH, Aar, To 


40 6 O. Dn 
Kk 5 
I, DEEL, XVI, STUX, 


52e BESCHRYVING VY AN 


VL blaauwe Golfswyze Streepjes overdwars gete- 
ÄTDEEL kend. De Opening heeft aan ‘t End een 
Hoorp- kromme ftompe geele Punt, die voor Top 
STUK. __verftrekt. De holiigheid is wit, en heeft aan 

den Grondfteun een dwarfe nagenoeg, horizons 


taale Lip. 


NE (751) Patelle, die de Schaal geheel en ovaal, 


if reld 
den van agieren Jcheef omgekromd heeft, 
Ponrof. met eene holronde Lip, kk 


Tot deeze Soort behooren zekerlyk die Kap- 
jes, welke wy niet oneigen Pantoffeltjes noe- 
men: want zy hebben nagenoeg de figuur van 
Vrouwen Muilen en de gedagte Lip, waar 
onder, als ’t ware, een Opening om den Voet 
in tefteeken is, maakt de gelykenis nog groo- 
ter. De aangehaalde van PÄRGENVILLE 
drukt ‘er volmaakt de Geftalte van uit, zo 
wel als die van ADANsoN, Sulin genaamd , 
welke deeze Autheur overvloedig vondt aan 
de Klippen van ’t Eiland Goeree , by Kaap 
Verde. „ Het fchynt, zegt hy, dat dezelve 
» 't meefte behaagen heeft in plaatfen , daar 
s> de Zee met het grootfte geweld tegen aan. 
s> bruifcht. Ik ken geen Saqort van Patellen, 

2) wel. 


751) Patella Testà integrâ ovali , postice oblique recurvâ , 
Labie postico concavo, &yst, Nat, XIL LIsT, Conch, Te 545e 
f, 34. ARGENV.- Couch, Te 6. (2) fe N‚ ABANS, Goneg., 
TI, T. 2e fe 8, KNORR Verzam, VIDe Plo-rrsfeisA Pla 


ar. f, Ze 


DE PATELLE NS, 523 


2 welke men meer moeite heeft van de Stee: VL, 
„hen los te maaken : zy kleeft ’er zo vast “Tote 
9» aan, dat men ‘er dikwils brokken afrukt Hoorp- 
» van de Schaal, met het Dier, welks Lig-stux. 
‚ haam grootendeels in het Kamertje gehuis- 
„… vest is. Hetzelve heeft de Hoorntjes geel 
> en de Oogen zwart. Zyn Voet is van on- 
9 deren vuil wit en met een groot getal van 
»» zwarte Stipjes getekend, zynde het overige 
ss van zyn Lighaam Afchgraauw , naar ’t zware 
»‚ te trekkende.” 
‚… Wat de Schaal belangt, die is een Ovaal 
„ Bekken, van vier derden Daims lang, eert 
„ Duim breed, en byna een half Duim diep» 
5 te, Zy is taamelyk dik, van binnen en van 
„… buiten glad, met de Randen zeer fcherp. 
» Zeker middelfehot daar in, evenwydig 
» aan den Grondfteun, doch wat naar binnen 
„ ftaande, bedekt de halve Holligheid, wor- 
> dende van den Voet des Diers, terwyl het 
»‚ voortgaat , t'eenemaal gedekt. Dit middel- 
» fchot, hoewel dun zynde, is zeer hard, 
‚‚ De Kleur van de Schaal is zeer verander- 
‚ lyk$ np eens bruin, nu eens ros, zo in- als 
«> uitwendig: fomwylen groen , met kleine 
„ bruine Stippen. Het grootfte getal heeft 
…, van buiten een witten Grond, doorzaaid 
‚„ met lange Vlakken die roodagtig bruin zyn, 
„en van binnen den Grond wit of Vleefch: 
„ kleurig, zonder eenige mengeling.” 
Deeze Soort, merkt LinNaus aan, ver- 


Bh, ( fchile 
Te DEEL: XVI. STUKe : 


4 BESsSCHRYVING WAN 


Vl. fchilt van de voorgaande , door den Draay of _ 
EX Top op zyde te hebben en eene holronde witte 
Hoorp- Lip. Het cen en andere ís in de mynen zeer 
STUK, __blykbaar , doch ik verwonder my , dat onze 
Ridder de woonplaats aan ’t Eiland Ilva , en 
doorgaans in de Middellandfche Zee, ftelt; 
fpreekende aan den eenen kant niet van ’t ge= 
dagte Biland aan de Kust van Afrika, by Kaap 
Verde, en aan den anderen kant die van G u-= 
ALTHIERI (*), daar dit zekerlyk van afge- 
leid is, tot de naastvolgende Soort betrekken. 
de, en daar den naam van Crepidula of Muiltje 
gan geevende. Hoe ’t zy, die van GÜAL- 
THIERI komt, volgens de Afbeelding, vol- 
maakt met deeze Soort overeen, en de Heer 
AnaNsoN heeft niet alleen dezelve „ maar 
ook die van Rumenius, Nootedop genaamd, 

tot de Soort van zyne Sulin thuis gebragt. 


IL. Die Getand zyn, of den Omtrek ‚ Zan” 
den Rand, met Hoeken hebben. 


PCCLU, (752) Patelle , die de Schaal ovaal, platag ; 
or tig „ effen heeft , met een platte Hib 


Schuitje, yvan ag Leren. 


Ik 


(*) Parclia fruêtura peculiari donata, fatisdepresfa , levis, 
fragilis , pellucida, candidisfima, PETRO MICHEL1O Crepidue 
la dia, ex Infula Ilve, Test. ad Tab, 9. fig. Te 69, He 

(732) Patella Testâ ovali planiusculâ levi , Labio postice 
plano, Me L. U, 689. Ne 412, Crepidula Michalii, GU ALT He 
Test, On T. 69e f. He ADANS, SEH. 5e Te In fo Ie pn 


El 


BE.PAPELL EN 525 


‚ Ik kan deeze Soort; om dat AnANsoN VL 
de aangehaalde in zyn Eerfte Geflagt, dat den Knee 
naam van Cymbiwm of la Gondole voert, ge- Hoorn. 
plaatst heeft ‚, met reden Schuitje heeten. ,, Haar STUK: 
»‚ Schaal, zegt deeze Heer; gelyke ongemeen 
‚naar de Nagel van een’s Menfchen Hand. 
> Ly is ovaal; uitermaate dun, en zeer klein 
4, naar het Lighaam van het Dier te rekenen, 
„ dat -van dezelve naauwlyks half bedekt 
> wordt, zynde op deszelfs agterfte gedeelte 
s aangehecht. Van buiten is zy verheven 4 
„‚ van binnen een weinig hol, byna rond van 
> Omtrek en doorfchynende als een Vifch- 
‚> fchubbetje. Haar langte is omtrent een 
„ half , de breedte een vierde Duims. Men 
„, wordt in dit Dier niets gewaar, dat naar 
5, Kop, Hoorntjes, Oogen, Mantel, gelyk in 
de „andere Hoorenflakken ‚ zweemt. Zyn 
> geheele Lighaam is, eigentlyk gefproken , 
s) niets dan een ftuk Spieragtig taamelyk vast 
in Vleefch. als een halve Rol, die aan de bei- 
sv de Enden rond meen is, van boven 
> verhevenrond, van onderen plat zynde. Het 
2» ftrekt zig, in langte, byna een Duim uit, 
‚sen heeft de breedte van de Schaal. Aan ’% 
„s voorfte End wordt men een groot rond Gat 
‚> gewaar , dat voor Mond verftrekt: op de 
s, zyde is een dergelyke Opening tot Adem- 
>, haaling en Ontlasting. De Voet is alleen 
‚‚ door twee diepe zydelingfe Sleuver van het 
s, overige des Lighaams afgezonderd. Het 


„‚ heeft 
TI, DEEL, XVI STUKe 


$0ó BEsSCHREVING van 


VL. „ heeft eêne vuil witte Kleur, en de Schaal 

A ‚„ trekt een weinig naar Hoorn. Het leeft ii 
Hoorp. » Zeewater , omtrent twee Duimen diep on- 
STUK. 5, der ’t Zand.” 

Die Schuitje verdiende, om zyne zonderling- 
heid , otize aanmerking; alzo LiNN us het- 
zelve, by haame; aangehaald heeft op deeze 
Soort : doch ik kan niet zien, in wat opzigt 
het tot dezelve, of tot deeze Afdeeling, be- 
trekkelyk zy, eb nog minder, hoe het geplaatst 
kome by de gedagte Patelle van GUALTHIERI; 
daar het Hemelsbreedte ván verfchilt. In dat 
Voorwerp ; % welk zig bevondt in het Kabi- 
net der Koninginne van Sweeden ; was de 
Schaal wit, doorfchynende platagtig; van ags 
teren en van onderen met eene Halfmaanswy- 
ze platte Lip, tusfchen welke en de Schaal 
een zeer kleine fcheeve Holligheid plaats hadt, 
De woonplaats wordt doof onzen Ridder ges 
{teld in de Middellandfche Zee, en voornaa- 
melyk aan de Barbaryfche Kust. Hier vind 
ik ook, van Tandjes of Hoeken aan den Om: 
trek van de Schaal ; een diep ftilzwygen. 


peet. (753) Patelle , die de Schaal heeft met ver- 


hand hevene ongelyke Straalen , welke uit- 
Medutas syaards dikker en flomp zyn. 
Hoofd. \ Aan 


(753) Patella Testâ Radiis elevatis inzqualibus ‚ extus 
crasfioribus obtufis. Syst, Nat, XII, RUMPH, Rar. T. 40, 
£.. CG, ARGEN Ve Conch. Te 6, (2) f, Os KNORR Vérzams 
ill, De Pl 30, fe Ze 


DE PRATELE EN. 523 


Aan deeze geeft men, wegens de zonder. VL. 
linge Vertooning, den naam van Medrfa- Hoofd, AFDEEL 
Onder de Zee-Sterten hehben wy ook die bes Hoörn- 
naaming gebruikt gezien, en van derzelver af. sTUK. 
leiding omftandig gefproken *. Niet minder+ ziexrr. 
fchynt dezelve op dit flag van Patellen toe- STU > 
pasfelyk te zyn; doordien men ’er, behalve * dj 
de Schildvormige platte gedaante, en de on- 
gelyke dikke Punten, ook aan den Top twee 
Oogen in wadrneemt, in plaats van één, zo 
D'ARGENVILLE Zegt, en uit zyne Afbeel- 
ding, zo wel als uit die van RumeHrus, blykts 
Hy meldt echter niet, of die Oogen open Ga- 
ten zyn, dan niet: maar zegt, dat deeze Pa- 
telle dit byzonders heeft. Zy komt uit Oost= 
indie en wordt, groot en fraay getekend zyn-= 
de, in veel waarde gehouden. Men heeft ’er 
voor één, dat wit en bruin geribd was, op de 
Verkooping van ’t Kabinet van Leens, in ’% 
jaar 1767, betaald dertig Gulden. 


(754) Patelle , die de Schaal hoekie hee Ë. DCCuIv, 


L AA Patella 
met zeven gekielde lompe Ribben. ‚Sacharing, 


Ronetjes 
De 


(754) Parlla Testì angulatâ, Costis feptenis carinatis ob- 
tuis. M. L. U, 690 N, 413 BONANNe Mirche Ie Te 320 
Liste Corch, IV. Se Te C, 3e Te efo 33 2e RUMPHe Rare 
T. 4o. f. B, PET, Amb, Te 3.f, 3e GUALTHe Test. Je fe 
I, M‚, O. ARGENV, Conche, T, 6. (2) f. M, KLEIN 
Or, T. 8, fs 4e KNORR Werzam, TIL. De Pl, 29. fe 3e 


L. DEEL: XVI, STUK 


VL 


ARVEEl | leid 


hd 
STUK. 


DCCLVe 
Patella 
Barhart, 
Grasjes 


528 BESsSCHRYVINCG VAN 


De Latynfche bynaam fchynt daar van afge- 
te zyn, dat deeze veel naar een Klontje 
Suiker gelyken zoude, Het is een Kapje mét 
zeven Ribben, die aan den Omtrek als een Ster 
formeeren; en daar van wordt zy ook Aftrole- 
pas geheten, doch wy noemenze, om dat zy , 
door haare hoogte, naar fommige hoekige Bo- 
netten gelykt, het Boneije. Zy valt zo groot 
niet als de voorgaande Soort. De Schaal is 
Melkwit, zegt onze Ridder, en hy geeft ’er 
van zeven tot elf fcherpe Straalen aan , met 
zeven kleinere Tanden daar tusfchen, die met 
Roestkleurige Vlakken befprengd, zyn. Hy 
zegt, dat dezelve aan ’t Westindifch Eiland 
Barbados zig onthoudt. 


(755) Patelle , die de Schaal getand heeft, 
met negentien verhevene Gewelfswys’ 8e 
doornde Ribben, 


Dewyl deeze veel naar zekere ruige Mute 


‚fen, die men Grasjes noemt , gelykt, kan men 


er, in vergelyking met de voorgaande, dien 
naam aän geevên. De Scháal is wiragtig geel ; 
verheven , en heeft den Rand naauwlyks uits 
gefneeden, maar fterk getand. 


(756) 
(753) Patella Festà dêntatä, Costis novendecim elevatis, 


fornicatosmuricatis, M. Le U, 69oe Ne 4144 KNORR Vers 
zans. Ve U. Pl, 13e f 5e 


b'e PAPE LDE NS- 529 


(756) Pâtelle , die de Schaal getand , met ver- ï VL 


’ ne , - td FDEEL» 
hevene, hoekige; Geutswyze Sireepen Tx: 
heeft. Hoorp- 

STUKe jd 
Men kan deeze , wegeris de Geftalte en Te- DECLVL, 
kening, met fommigen de Fortres noemen ; of Grarala- 


75. 


het Sterre-Sclrild; want zy verdient den naam poses, 
van Schotel niet , als te hol daar toe zynde. 
In fommigen is de Rand maar wéinigs in ans 
deren zeer fterk , en op een regelmaatige wy- 
ze, getand. Een groote bruine Vlak, die deni 
Top van binnen en van buiten kleurt, maakt 
bovendien een Kenmerk van deeze Kapjes uit. 
Zy zyn op een witten Grond, met zwarte 
hoekige Streepjes, inzonderheid aan den ne 
getygerd en als gevlamd of geborduurd : 
welk haar, hoe gemeen ook zynde, een a 
aanzien geeft; Men vindtze aan de Kusten 
der Zuidelyke deelen van Eutopa, volgens 
LiNNZUs. Zy vallen zeer groot, 


(757) Patelle „ die de Schaal hoekig heeft „ pSSENIT 
met menigvuldige gedoornde Streepen, Granatinss 


Geroomd 


He t Kapje. 


B B TestÂ dentätà „ Striis elevatis, angulatis, im = 
bricatis, M. L. U, Gor. N, ats. Lis. Conch, IV. S, Te :Ce 
ZT Be fer AIG AT Hi Zeste EE Of, Es ARGEN Vs 
Cunch, T, 6. (2). G, REGENF,- Conch, 84 Te ó. fenn. 
KNORR Werzaim, le D, Pl, 3o, f‚ 20 

(757) Patella Testâ angulatâ Striis numerofis mauricatis, M. 
LE. U 691, N, 416, LIST. Conch, IVe Se Te Co 3. Te 2. fe 
3, 4e ARGENV, Conch. Te 6. (2) fa. H‚REGEN Es Cozcf, 

Ll Ü 


Ee DEEL, XVI STux, 


VL 


5go BescHRyviNG WAN 


Het aangehaalde van D'ARGENVILLE wás 


Arvzeer, bruin, hebbende de Streepen met kleine witte 


ì he 
Hoorp- 
STUKe 


Geiehd 
Kapje. 


* Zie 


Puntjes gewapend. Dit is de reden, dat wy 
t zelve Gedoornd Kapje noemen. In het Ka- 
binet van de Koningin van Sweeden was de 
Kleur als Hoorn , gewolkt met bruige Vlak- 
ken, den Top van binnen geelageig ros, glin- 
fterende. Hier noemt onze Ridder het geel 
met witte: Puntjes op de Streepen en ftelt de 
Woonplaats aan de Kusten der Zuidelyke deed 
len van Europa, 

Tot deeze Soort fchynen my naast de Ges 
ribde Patellen te behooren, waar D'ARGENé 
VILLE, by Letter B, een goede. Afbeelding 
van geeft, zeggende dat het groote Streepen 
of Ribben heeft , die vaal zyn en den Om- 
trek getand maaken : maar de Top is geheef 
wit en getepeld. Men noemtze, woegt hy ’er 
by , Bokken-Oog. Of deeze de genen zyn, 
daar TouRNEFORT van ípreekt *, kan ik 


Blade. siteniet verzekeren, Ik heb ’er een, dat geheel 


Magel- 
iaaníche, 


wit is, van dergelyke figuur en grootte, 
Ook zal ik hierde fraaije Kapjes t’huis bren= 
gen, welke wy de Magellaan/che noemen. 
Deeze zyn federt weinige Jaaren bekend gee 
worden , na dat zy door de Franfíchen , aan 
de Eilanden by de Straat van Magellaan, ge- 
vifcht waren. Natuurlyk zyn zy Hoornkleus 
Tig 
Tof zr, KNORR Verzam, IV, D, Pleg, £ 1, 23 Pl, 29e 


£‚ %: Pl, 30e fe Se Ve Ds Ple 8. f,43 5e Ós Pleo IGe fe 29 34 
VL D, Ple 33e f‚ 4e 


br PATÉRLùd ët 


Fig en fterk geribd, doch door afflypen en VL 
AFDEELe 
| polyften worden zy doorfchynende , met een 
Glans van buiten; als of zy bruin gebronst Hebr: 
waren, en van binnen Paarlemoeragtig glinfte- STUKe 
tende, De Top heeft inzonderheid die door-= 
fchynehde Bronskleur. Ik heb ’er van drie 
Duimen fing, twee Duimen breed en omtrent 
een Duim diep: meh vindt Ook kleinere, die 
fierlyk geftreept zyn: zo dat deeze Kapjes in 
fraaiheid byna alle anderen overtreffen, 

In dit opzigt moeten wy , evenwel, ook rooze. 
geen geringe plaats vergunneù aan die Rooze. Kleurig: 
kleurige Kapjes, federt twee Jaaren eerst hier 
gemeen geworden , en waarfchynlyk van de 
Kaap det Goede Hope afkomftig; Dezelve 
kunnen niet nader betrokken worden dan tot 
deeze Soort’, alzo zy den Rand ongelyk heb- 
ben, en geribd zyn, met een geflooten Top: 

De grootflen, die ik daar van heb, zyn drie 
Duim lang , twee Duim breed En één Duim 
diep 5; doch ik heb ’er ook die vlakker zyns 
of laager getopt, en van allerley mindere 
grootte , tot die van een Duim en kleinder. 
Tegen ’c licht gezien vertoonen zy zig van 
binnen wic, met roode en geele Straalen 3 
doch vän buiten heerfcht by dezelveneen on= 
gemeene verfcheidenheid van Kleuren, wel 
meest in die van minder grootte. Het Appel 
bloefem of Roozerood, met wit, geel, bruin 
en andere Kleuren gemengeld; verfraait de 

Ll 2 Tes 

5, DEEL, XVIe STUKS 


Fj2 DESCHRYVINCTWANR 


Vi. Tekening derzelven gu erboskdals en boven 
AFDEELe : 

LX, alle befchryvinge. 
Hoorp- Krk oC denk 
STUK. (758) Patelle , die de Schaal eenigermaate 
DCCLVIEI, gehoekt heeft, met veertien flaauwe hoe- 
Led ken, den Rand verbreed en fcherp. 


vulgata, 
Gemeene 
Faclle,  Afet regt voeren deeze den naam van Ge- 
meene Patellen, alzo zy op alle Kusten van 
Europa, die Rots- of Klipagtig zyn, aan den 
Oceaan, voorkomen. Buiten twyfel zyn het 
deeze, daar D'ARGENVILLE zyùe Afbeel- 
dingen van ontleend heeft, om het Dier det 
Patellen te vertoonen 5 zie Fig. 7 en 3 van 
onze Plaat CXXIV. Men noemtze in Enge- 
land Flither , Limpet of Papshell volgens Lis- 
TER, wiens Afbeelding echter niet al te veel 
overeenkomst fchynt te hebben met de Fran- 
{che Patellen. Hy geeft ’er eene geftreept 
Afchgraauw blaauwagtige of gevlakte en bonte 
Kleur aan. ’t Voornaamfte gebruik van den 
daar in zittende Vifch, by de Engelfche Vise 
fchers is, volgens hem , dat zy dien voor Lok- 
aas aan den Hoek flaan. 
LiNN«us befchryftze aldus en zegt. ,, De 
» Schaal is Kegelvormig , met veertieti vere 
‚, he- 
(753) Patella Testâ (ubangulatÂ, Angulis quatuordecim oh= 
foletis: Margine dilatato-acuto. Faun, Suec.2199, LiST, Angle 
195, Te 5, f. 40, mala, GUALTH. Test, Te 8, fs Le Gra 


NAN Ne Adr, Is Ei, É, 17, KNORR Perzam. Vl. De 
Ble 27e f, 8e 


Li 


DE: P ACTIE LU LIE :Nj 533 


,, hevene en geknobbelde hoeken uitgewerkt, VL. 

\‚, waar tusfchen in even zo veel kleinere ver- dn 

vat zyn. De Top is zeer ftomp, nict in Hoorn. 

„ ’t Middelpunt, maar nader aan het fmalfteSTUKe 

„‚ End: de Rand van onderen zwartagtig met 

‚> witte Tandjes” Dit laatfte neem ik niet 

zodanig in de gemeene Franfche Patellen waar. 

Veeleer. zou ik zeggen , dat die den Rand 

breed hebben , van onderen blaauwagtig met 

witte Streepjes : maar mooglyk behooren zy 

tot de volgende Soort. + | 

(759) Patelle , die de Schaal eenigermaate DCCLIX, 
hoekig witgeknaagd heeft, met menig- Sd, 
vuldige ongelyke Streepen , van ondes Blaauwee 
ren blaauw, | 


Van deeze worde alleenlyk gezegd, dat zy 
zig in de Middellandfche Zee onthoudt. Moog- 
Iyk zullen die, welken TourNerFoRrT op 
de Griekfche Eilanden waarnam , hier thuis 
behooren. 


(260) Patelle, die de Schaal eenigermaate ge- poeLx. 


tand, Kegelvormig met Knobbeltjes nk 
van agteren flomp heeft, lata, 
Geknobe= 


1 
belde 


Dee- Patelle, 


(759) Patella Testà erofo fubangulatà , Striis mumerofis 
inzgualibus, fubtus caruleÂ, Syse, Nat, XIN, 

(760) Patella Testâ fubdentatâ ; Conico-tuberculatâ , postice 
zetufâs M‚, L. U. 692e N, 417% 


ks 


1. DEEL. XVI, STUKe 


$34 BESCHRYVING VAN 


VL _Deeze hadt de Schaal bleek, met witagtige 
Re Knobbeltjes , die op ryën gefchikt waren ; den 
“_Hoorp- Top regt overend: den Rand een weinig gee 
STUK. tand, meest van vooren en van agteren, met 

den aëterften Rand korter en opgewipt: vole 
gens het Exemplaar, dat zig in * Koninglyk 


Sweedfche Kabinet bevondt. 


UL Die den Top fpits en omgekromd 
hebben. 


PECLXI (761) Patelle , ’ die de Schaal niet getand , 


ls Kegelwormig fpits, geftreept, met den 
an Top Haakswyze omgekruld heeft. 
/ | | ; 


Van waar de bynaam Ungarica in deezen 
afkomftig is, begryp ik niet; ten ware het 
op een foort van Kap of Huik, in Hongarye 
gebruikelyk , mogte zien. Wy noemenze, 
wegens de-zonderlinge Geftalte, Zotskap-Pa- 
telle. Die van binnen Appelbloesfem-rood zyn, 
komen zeer zeldzaam voor, De Kleur van 
buiten is geelagtig. Men vindt ’er in de Mid- 
dellandfche Zee, die van binnen wit zyn. 


ceLxIl, (762) Patelle , die de Schaal niet getand, 


atella / 
antiguata. langs 
Verouder- 
de, (761) Patella Testâ integrà , Conico acuminatÂ ftriatâ, 


Vertice haimofo tevoluto, GUALTH, Zest, T.O f, V, w; 
XLEIN Offrac, T, 8 f. 10. GINANNe, Adr, IL, T. 3e 
f, z4e KNORR Verzam. We D, Pl. 16, f. 3. 

(762) Patella TestÂ integrà oblongâ imbricatâ „ Vertice 
po: stico recurvato, Syst, Nat, Xl 


DE PATELLEN, 535 


langwerpig, Dakvanswyze, met denag- VL 
terfben. Rand omgekromd heeft. SDE 
Hoorn. 

Deeze heeft de Schaal Melkwit „ ondoor- STUK, 


fchvnende , de Opening ovaal, zegt LiNNEUs,. 


(763) Patelle , die de Schaal niet getand, Ke-vcerzug « 
gelwormig » gefbreept en eenigermaate shit. 
doorfclrynende heeft, met den Top fen; Sk ze, 


en omgeboogen, 


Deeze heeft den Top maar weinig omge- 
kruld. Die van LrsrTrR was uit Afrika 
afkomftig. Linneus ftelt de woonplaats 
in de Middellandíche Zee. 


(764) Patelle, die de Schraal eenigermaate ge- veerxiv, 
fbreept „ van vooren met drie erts Triarin 
‚den Top agterwaards omgekromd heeft, *2 Disci 

_ De Schaal van deeze is Eyvormig , van 

grootte als een Hazelnoot, wit, van buiten 

geftreept, van vooren drie onderfcheiden Kie. 

len hebbende , die in een Rand uitloopen , 

welke van daar hoekig is. Den Top heeft zy 

krom en van agteren geplaatst. 

(765) 


(753) Patella Test integrÂ Conicâ ftriatâ fubdiaphanâ , 
Vertice reflexo levi, Syst, Nat, Xll, LIST. Conche T.:537e 
fe 17e KLEIN Offrac, T. 8. É, Ie 

(764) Patellg Test {ubfiriatâ, antice tricarinatà, Verti® 
tevoluto, Syst. Nat, Xi, 
Ll 4 
EL, DEEL. XVL STUK, 


B 


„ 


536 BESCHRYVING vAn 


VI, (765) Patelle , die de Schaal niet getand, 


ee | Eyvormig heeft, met eenigermaate Tak- 
SED) kige rimpels , den Top, die een omge- 
STUK.’ boogen Spits heeft 5 Aug in % middel 
DCCLXV,-- punt. 

Patelka 

peëlinata, 


Gekamde, In de Middellandfche Zee woont deeze, 
die de Schaal ondoorfchynende , van binnen 
effen en Schildpadagtig, van buiten met on- 
telbaare Streepjes heeft , die van ongelyke 

langte zyn. 


BECLKVIe (266) celie, die de Schaal niet getand 5 


ee ovaal, verhevenrond , geftreept heeft 5 
Geelagtiges den Top met een omgebogen Spits, bj 
ij den Rand. 


Deeze hadt de grootte van Pompoenen- 
Zaad, en was aan den Top met een rood 


Streepje omringd. Hy is geheel naby den 
Rand geplaatst. De Kleur is geelagtig bruin. 
Men vindtze in Oostindie, | 


DECLXVILe (267) Parelle » die de Schaal niet getand ; 
Patella | lang- 
Unguis, 


eltje, zele s N Ze 
Nageltje (765) Patella Testà integrâ ovatâ, Striis rugofis beam: 


fis , Vertice fubcentrali refleko mucronato, Syst. Nat. Xl, 
(766, Patella Testà integrà ovali convexàâ firiarâ, Vertice 
fabmarginali reflexo mucronato, M, L. Ue 692. _N. 41e 
RUMPH. Rar. T. 40. ft. 
(267) Patella TesÂ integerrimâ oblongâ, margine antico 
retufà, Vertice mucronato carinato. M. Le Ue 693. Ne 419. 
Rum PH, Rare Te 40» £, L, PET. Gaz, T, 22, f, 9, 


DE PATELILEN, | 534 


langwerpig ‚ met den voorften Rand VE. 
_flomp, den Top fpits en gekield heeft. Arpët, 


À Hors: 
Deeze heeft van haare oeh naar e€ns sTUK, 


Menfchen Nagel den bynaam, Men vindtze 
op den Oever van Amboina, in het Zand. 


en LxVv 1 
(268) Patelle, die de Schaal mét een omge- DEELT HTe 


hoogen Top , de ee gekuifd peelt en, Gekuifde, 
gekield, 


Deeze , in het Kabinet van den Heer L ve 
ONNET zig bevindende, heeft de Schaal door- 
fchynende ‚ Kegelvormig omgewonden , famen: 
gedrukt en zeer dun, met talryke dwarfe 
Sleuven, als Ribben. De Rug is gekield met 
een zeer dun dubbeld Vliesje , met Tandjes 
uitgefneeden, De Schaal heeft een bogtige 
Zoom, en de Opening aan de Rug met een 
fcherpen hoek. ’t Gedagte Vliesje, als een 
opftaande Kuif of Kam, geeft ‘er den naam 
aan, 


. 


(769) Patelle , die de Schaal niet getand , ncerxix, 


L 8 

ovaal heeft en Vliezig , den Top met een nt Ha 

omgeboogen, Spits. Patellee 
Dit 


(768) Pazrelfa Testà Vertice vevoluto, Dorfo criftato carinas 
to, Syst, Nat, Xll. — 
(769) Patella TestÂ integerrimâ ovali Membranaceà, Vers 
tice mucronato reflexo, Faun, Suec, 2200, LisTe Angl, ISIe 
E, 2e fe 32e GUALTH, Test, T, 4e fo AAe 


Ll s 


le DEEL. XVI, STUK. 


VI. 


ÄFDEEL. 


Hoorne 
STUKe 


538 DBESCHRYVING VAN 


Dit is een klein Patelletje, dat in de zoete 
Wateren van Europa zig onthoudt, aan de- 
Waterplanten kleevende. LinNaus heeft 
het, in Sweeden, voornaamelyk op het Ruis 
terskruid waargenomen, GUALTHIERI geeft 
een dergelyke Rivier-Patelle , in Italie, op; 
Lisrer befchryft omftandig de zyne in Ene 
geland, alwagr hy ze op Ondiepten in de Ri- 
vieren vondt. De grootften hadden iets meer 
dan een derde Duims langte; de Top was als 
gen Haak geboogen: de Kleur was in de lee- 
vende bruin; doch de ledige Schaaltjes waren 
doorfchynende , dun en uitermaate broofch. 
De Voet van het Dier, dat in dezelven huis- 
veste „ was rond, Vootts fpreekt hy aldus. 
sz In ’t laatst van September heb ik daar van 
het Schot, overvloedig aan de Steenen klee- 
vende , waargenomen. Dit was in kleine 
Bolletjes als Lil verfpreid; kunnende ik 
reeds in ieder Bolletje verfcheide kleine Pa- 
tellen, uit de Geftalte zelve, onderfcheiden 
s> En erkennen. In de Paaring klimt de, eene 
„op den Top van de andere, en blyft ’er op 
» zitten. Op zodanig eene Wz heb ik dies- 
»‚ tyds veelen gepaard gezien.” 


23 


IV. Die gelyk van Rand en digt van bo- 
ven zyn, met den Top niet gefpitst, 


DCCLEX. (770) Patclle, die de Schaal geheel heeft en 


Patelia 
pelluci ida. 
Doerichye 
nende, 


Jcheef 
(770) Patella Testà integerrimnâ, obovatä, gibbâ, pellucie: 
dà, Radiis quatuor czinleis, Syste Nas. Xll. 


DE PATELLEN, | 539 


“feheef ovaal is, bultig, doorfchynende, 
met vier. blaauwe Straalen, 


VL 


ÁFDEELs 


Deeze, in de Middellandfche Zee door den dope 


Heer BRANDER , in Noorwegen door den 
Heer Martin waargenomen, komt in Gee 
ftalte met de naastvoorgaande Zoet Water 
Patelle overeen , maar is grooter en niet ge= 
fpitst ; Loodkleurig „, zeer glad met heldere 
Hemelfchblaauwe Straalen , hebbende aan den 
agterften Rand als een Brauw Topje. 

Hier uit blykt , zo LiNNmus aanmerkc, 
dat de blaauwe Kleur ook, Natuurlyk, plaats 
heeft in de Hoorens. Zyn Ed. hadt evenwel, 
een weinig voorlyker, reeds eene Soort van 
Patellen blaauw genoemd *; om niet te fpree- 
ken van de Kwallebootjes , die Purperagtig 
blaauw zyn f , noch van het Mondftuk der 
Mennifte Tooten, dat ook blaauwagtig is. 
Is bekend, dat men veele Schaalen , door Sterk 
Water, blaauw kan maaken, gelyk men dus 
geheele Tootjes, die fierlyk blaauw zyn, aan- 
treft. Ondertusfchen blyft het zeker, dat de 
regt blaauwe Kleur, van Natuure, onder de 
Hoorens zeldzaamer is dan onder de Schul- 
pen, hoewel men die onder de Mosfelen aan-= 
treft $. Ik heb een Oostindifch Mosfeltje , 


* Zie 
bladz,533e 


A ben 
dz. 436, 


$ Zie 
V.STUIs 


omtrent een Duim lang, van buiten rood,öt, 41, 


dat de Randen van binnen het allerheerlykst 
Hemelfchblaauw heeft, welk men befchouwen 
kan. 


(271) 


I. DEEL. XVI, STUKS 


s40o BESCHRYVING vAN 


VI. (271) Patelle, die de Schaal geheel heeft , en 


ArFnrEELs , 

SEX Eyvormig , effen ; zeer glad, 

HoorD- / f 
STUK, Deeze heeft volkomen de gedaante van een 


Pri “Schild, en de Kleur niet alleen, maar ook de 


Testudina. Tekening, doen haar naar eeneSchilpad- Schaal 
dE gelyken , dach men noemtze, gemeenlyk, Ge- 
schild. zooerd Schild, in ’t Franfch Bouclier de Tortue, 

Zy vallen vry groot en zyn van de fraaiften 


onder de Pacelleh, 


neCLsxte » (772) Patelle » die de. Schaal gehad heeft. 


Patella 

compresfas langwerpig ovaal , fyn geftreept en ef 
eel 

Kapic, fen, met eene famengedrukte Rug. 


De geele Kleur en de diepe Schuitswyze 
holte , doet aan deeze den naam van Geele 
Kapjes toe-eigenen. Zy behooren onder de 
grootften van alle Patellen, zegt LINNZUS, 
en befchryft ’er één, uit hect Kabinet van 
den Heer. Ryksraad I'rssiNn, dat vier Dui- 
men lang, drie Duimen breed en even zo hoog 
was. De mynen zyn-meer famengedrukt. Ik 
heb 'er een, dat omtrent vier Duim lang is, 

en 


(771) Patella TestÂ integerzimâ, ovatâ, levi, glaberrimdâ, 
M.L. U, 693. N. 420, LIST, Conch. IV, S, Io Co 2, Te 2e 
GUALTH, Zest, T, 8. fe B, Bouclier de Tortue, ARGEN Ve 
Conch, T. 6e (2) Fe P. KNORR Verzam, Ie D, Ple 21. É. Ie 

(772) Pasella Testâ integerrimâ ovali oblongâ , ftriatâ , 
kevis Dorfo compresfâ,- Syste Nat. Xlle KNORR Verzans 
Vl, De Ple 28, £, Io = 


DE PATEL' LENS 


en een Kwartier minder dan twee Duimen VL 
breed, anderhaif Duim hoog. De Oppervlak-AArpgEt. 


te is geftreept ‚doch niet ruuw ; de Kleur bruin- en 
agtig geel: de afkomst uit Oostindie. STUK. 


(773) Patelle; die de Schaal geheel heeft, Ke-perxun 

_gelvormig , met vyftig fkompe Streepen, Ruftica. 

Plompes 
Volgens de befchryving van ’t Kabinet der 
Koningin van Sweeden was de Schaal van dee- 
ze grooter dan een Kinderen-Hoofd, des men. 
haar dan wel onder de allergrootfte Patellen 
mag betrekken. Zy ís uitgeploegd met een me- 
nigte van Sleuven, waar tusfchen ftompe Rib«= 
ben zyn, doch heeft niettemin den Rand ge: 
heel. De aangehaalde van GUALTHIERI 
hadt de Streepen gekarteld, en was Aardkleu- 

rig met drie bruine Banden. 


| (774) Patelle, die de Schaal geheel, Eyvor-pneerxarr. 


e B 
mig en flomp heeft , met verheven Stree-pan 
as pen. Bruine, 


De Schaal van deeze heeft den Top zeer 
verheven, byna Kegelvormig; de Kleur is uit 
den 


(773) Patella Testà integerrimâ Conicâ , Striis quinquagin= 
ta obtufis, M‚, L, U. 694. Ne 42ï, LESTe Conch. IV. S, to 
Ge Te KIGUALTH: Zeste. Dede fe Ps Teo EC 

(774) Pazelle Testâ integeriimâ ovatâ obtufà, Striis eleya« 
tis, M. Tu U. 694, N. 422, KNORR Perzam, VIe D, Pl 
28 f, 9, 

Y, DEEL, AVI, STUK, 


zie BesCnRrtvinG vaN 


VL den Afchgraauwen zwartagtig, met ongevaaf 
ater negen-en-dertig, zeer fyne , Draadswyze ; 
Hoorn- Afchgraauwe Straalen. Men vindt doorgaans 


STUK. den Top als met een Band omtingd. 


beet, (775) Patelle; die de Schaal geheel, en gés 
Ean ftreept heeft, den Top eenigermaate ge 
Geteken fpitst en overend ftaande , van binnen 
Ce . aen 
wit , met een Zwarte Hartvormige Vlak; 
die in ’t midden witagtig is. 


În de Middellandfche Zee komt deeze vóór, 
die de Schaai heeft met verhevene effene bruï- 
ne Streepen, van binnen wit, met een bruinen 
gevlakten Rand. 


beeixxvr (776) Patelle, die de Schaal geheel „ ovaal, 
Ee eenigermaate verhevenrond heeft en 


Gekruiste. bruin, met een wit Kruis getekend, 


De Schaal van deeze Soort, niet grooter dan 
een Erwt, is brgin, doch aan den Top bleek, 
en met een Kruis, dat uit gegolfde witte Ban- 
den beftaat , gefchilderd. 


Beel tv1t (777) Patelle, die de Schaal geheel , Kegel. 
Patelta 

Reticulatas vore 
Metswys’ Ee zoek enn 6 

Geaderde, (775) Patella Testâ integrÂ flriatâ, Vertice fhbmucronato 


eretto, intus albâ, Maculà atrÂ Cordatà medio albidâ, Syst, 
Nat, XlIle 

(776) Patella Test integerrimâ ovali fubconvexâ kids, 
Cruce albâ pitâ. M, L, U. 695 Ne 423e 

(777) Patella Testà integrà Conic compresfa, Venofo' 
reticulatâ, Me, Le Ue 695, Ne 424» 


DE PáâTELLEú, 843 


vormig famengedrukt , Netswyze geaderd vi. 


AFDEEts 
heeft, LX. 


H 
Van deeze; ùit de Middellandfche Zee, is run 
de Oppervlakte doorweven met ronde witte 
Vezelen, die Netswyze, Loodregt en water- 


pas, door malkander loopen. 
V. Die aan den Top doorboord zyn. 
(778) Patelle , die de Schaal ovaal, Netswyze peerxzvuin 


atella 
geflreept heeft „met den Top omgekromd, Fisfura. 
5 Geflplees 

en van vooren gefpleeten, Ee 


Deeze is aänmerkelyk wegens eén Streepwys 
Spleetje, dat van den voorften Rand tot het 
midden van de zyde loopt. Het is een klein 
Patelletje, dat aan de Kasten van Engeland; 
volgens LisTER, zeldzaam, doch, volgens 
den Heer BRANDER, overvloediger voor- 
komt by Algiers. 


(779) Patelle, die de Schaal ovaal , buitig ver- goersi; 
hevenrond en Netswyze gefbreept heeft, Bareiie 
met den Top doorboord en den Rand ger Buist, j 


arield. 
Dee. 


(713) Patella TestÀ ovali flsiato-reticulatà , Vertice recife 
vo, antice fisfà, Syst, Nat, XII, LIST. Conche Te 543e f, 23e 
PET, Gaz, Te 75e f, 2. Patella reticulata , exigua alba, Fesa 
furÂ notabili in margine, KLEIN O/A, p‚ 116, 

(779) Patella TestÂ ovali gibbofo convexà „ ftriato.reticula- 
tÂ, Margine crenulato, Vertice perforato. Syst, Nas, Xlle 
PET, Gaz, T, 3, f. 12, KLEIN Of?r, Te 3 fo 3 

I. DEEAe XVI, STUK, 


<44 BESCHRYVING VAN 


vl. Deeze is ; it Geftalte en grootte; aan de 
ArDEEL. voorgaande zeer gelyk , doch heeft de Opening 
Hoorp- Dader aan den agterften Rand. Men vindtze in 
srux. de Middellandfche Zee, volgens BRANDER, 


(780). Patclle ; ; die de Schaal Eyyormig verhès 


DCCLXXX 

Patella yenrond met den Rand inwaards gekar- 
Greca, 

Griek{ches teld en den Top doorboord heeft. 


Hier wordt die Soort van Os/e-Oogen aange- 
haald, welken ToumnerorT op een Griekfch 
Eiland at, en dezelve afbeeldde, hoemende die 
Lepas met den doorboorden Top. Zy heeft de 
Schaal Netswyze geftreept, doch zeer gemeen 

„ van Kleur. Dit getuigt ook AnANsoN van de 
zyne A zeggende dat men, deswegen , gemeen” 
Iyk den naam van Treillis geeft aan de Schaal 
van deeze Soort, Hy noemtze , om dat die by- 
zonderheid aan veele andere Conchyliën ge- 
meen is; liever Gival, en haalt verfcheide Au- 
theuren aan; zelfs PeriveR, die zodanig eene 
aan ’t Eiland Barbados waargenomen hadt. Die 

‚ van LisTEr was aan de Kusten van Jamaika 
gevonden, Dus fchynt het zo wel een Afri- 
kaan- 


(730) Patella Testà ovatâ convexâ, margine introrfum 
crennlato „ Vertice perforato. Syst. Nat, XIL, BONANN, 
Recr, Ie Te 6, TOUR NE Fe Jt Ie pe 94e LISTe Conche Te 
827, f. I, Ze ARGENV, Couch, Te 6, (2) f, Ie KLEIN 
Oftrac, T, S. fs 3, ADANS, Senez. l. T. zef. 7, GUALT Hi 
Test. T. 9 fe N, REGEN F, Conch, VI; Ts 2 f, 23e KNORIE 
Werzait, Ie D, Rl, 30, fe % | 


“ 


Pr BATELLEN. $4$ 
kaanfche en Westindifche te zyn, als eene Eu- VI 
ropifche Patelle. Ken 

De grootften , hier van,door A DANSON aan Hoor 
de Kust van Senegal waargenomen; hadden an-°TUKe 
derhalf Duim langte;, en de helft minder hoog: 
te. „De Kleur (zegt hy) lyde groote ver= 
anderingen. Men heeft ’er witagtige, graau= 
we, bruine: ik bezit zelfs een kleintje dat 
blaauwagtig is, De bruine zyn gemeenlyk 
„ met wit getygerd. De witte liebben door- 
gaans roode Vlakken, hier en daar zonder 
orde verfpreid , maar het is gewoonlyker ; 
haar zeven breede Banden te zien hebben ; 
die bleek graauw zyn, welke zig als Straa- 
len van den Top naar de Randen van de 
Schaal uitftrekken , alwaar zy breeder zyn 
dan by den Top. De Mantel van het Dier 
is niet gefalbalaad, maar alleenlyk gezoomd 
met een ry van dertig kleine Knobbeltjes, 
„welke zig als zo veele witte Stippen vers 
s, toonen. De Kleur van het Dier is bleek- 
wit. Deeze Sooït is vry zeldzaam. Ik 
hebze ; in Mey, aan ’t Eiland Goeree gez 
> vonden.” 


39 


(281) Patelle » die de Schaal Eyvormig, Ëe- peeusirs 
br eept s Patella 


En Nimbofa 
er ; an …, _Geftraaldes 
(78í) Patella Testâ ovarâ ftriatÂ rugofà fuscâ ; Vertice ha 


oblongo perforato, M, Ls U, 696, No 425, LIST. Conche 
IV, S. 1, C. 1e T, 1,2 GUALTH, Test. Te 9e fe P, Q, 
R,‚S, T.ARGENV, Conch. T. 6, (2) £,C, COLUMN. 

M m Azn 


É. DEÈL. XVI. STUKe 


VI. 
ÁFDEEL 

LX, 
Hoorpe 
STUK, 


Eter Diete 


54 BrsenmR?Zvie dax 


flreept. „ gerimpeld, bruin heeft, med 
den Top langwerpig doorboord, 


Tot deeze Soort betrekt LiNnzus de 
Zesde Soort van ApANsoN, Dafan genaamd; 
op welke door dien Heer de gedagte van 
LoOoURNEFORT en van andere Autheuren 
worden aangehaald, welken onze Ridder tot 
de voorgaande Soort betrokken-hadt. De Schaal 
was kleiner dan ín de voorgaande Soort; zeer 
dik , met een ovaale Opening, veel naar een 
Sleutelgat. gelykende, in de Top; Zy hadt 
vyftig Ribben, waar van de helft dikker, de 
helft dunner waren, naar den Omtrek geftrekt. 
Haar Grondkleur was van binnen groenagtig 
wit; van buiten, nu eens wit, dan graauw 3 
dan rood; inzonderheid in de Jonge Schaalen;, 
want die der Ouden waren altoos witagtig , 
zelfs fchoon de Kalkagtige Korst weggeno- 
men werdt; fomtyds- aan den ‘Fop een. weinig, 
rood. 

> De Voet van het Dier, zegt ADANSON; 
», heeft eene byzonderheid , welke ik niet 
s, waargenomen heb in de andere Soorten van 
> dit Geflagt. Deszelfs Randen, zo wel als 
„die van de Sleuf , welke ’er in de geheele 
s, Omtrek plaats heeft; zyn verfierd met ee- 

„ne 
Age 11e T. Io fe 3e BONANN, Beer, Io Ne 3, PET, Gaz, 


T, 3 f. ITs & Te 35, f. 3. GINANN. Adr. II, T. 20 É. 19, 
ADANS, ene Ie Te 34 fe Óe KNORR Verzane IV, EN Pl, 


2e fe 4e 


DE PATELLEN, 547 


3, fe ry van zeer kleine Vezeltjes; digt aan VL 
„ elkander. De Franje, die den Mantel ArD@eL, 
s> ZOOMt ; beftaat alleenlyk uit eene fy van goorn. 

5, Pakkige Vezelen , welke van drie tot vyf sTux. 

‚ Punten hebben. De twee voorfte Enden 
Ki van den Mantel pasfeeren Over den Hals 
j» van ket Dier , om de Opening te bezoo- 
> men , die in de Top van de Schaal is door- 
gebod : zy formeeren , zonder daar buite 
te gaan ; een foort van Kanaal, daar men 
» dikwils Water ziet uitkomen met de Vui- 

„8 & Héhedeh. 

Dus vinden wy dan het derittiéelt van 
fommigen, ten opzigt van dit flag van Pa- 
tellen, aangaande het gebruik der Opee 
ning, bevestigd, Die van BoNANN1 Cy- 
pria getyteld werdt; om dat zy meest voor- 
kwam in de Zee by *t Eiland Cyprus, in de 
Middellandfche Zee, hadt de zelfde Eigen- 
fchap ‚ doch fehynt my fterk geribd en gee 
fleufd te zyn. Hier wordt ook de Kaapfche 
van PeriveER thuis gebragt, en wy moeten 
‘er. nog anderen toe betrekken, die voor wei- 
ige Jaaren eerst ontdekt zyn. 

Die Magellaanfche, heb ik op JE oog , wel- Magel- 
ke de Franfchen; met en benevens de voor- "êtes 
gemelden *, nu zeven of agt Jaaren gelee- * zladz, 
dem, op de Malouines Eilandeft, by de Straat 38, 
van Magellaan, vifchten, vindende daar van 
die zeer groot eh fchoon waren. Deeze mo- 

“gen te regt den naam van Geftraalde voeren , 
Mm a alzof 


33 


ER) 


VL. 


he 


248 BEsCHRYVING vaAù 


alzo zy , op eenen vuilwitten Grond , met 
paarfchagtige, donkerblaauwe of zwarte Ban- 


Hoor den , die als Straalen van den Top naar den 


STUK. 


Rn loopen, verfierd zyn. ’t Getal dec- 
" Straalen in drie zodanige Kapjes, die ik 
tee voor my heb, is veertien of vyftien. 
Zy verbreeden zig Zodanig ‚ dat veelen aan 
den Omtrek een Kwartier Duims breed zyn, 
en het witte , daar tusfchen, heeft ook om- 
trent die breedte. Voorts zyn deeze Kapjes 
zeer dik van Schaal en van binnen wit. De 
Opening in de Top is wel een Kwartier Duims 
lang en half zo breed „ en heeft van binnen 
een byzonderen Zoom. De Geftalte is in fom= 
migen platter, in anderen verhevener. Ik heb 
‘er één , van drie Duim lang en twee Duim 
breed , die een Duim diep is. Deeze vindt 
men in ”* Werk van KNorr afgebeeld. An- 
deren, van de zelfde langte en wat minder 
breedte , zyû maar eén half Duim diep. Zy 
zyn veel zeldzaamer, dan de Geribde én Gee 
bronfte Magellaanfche , met een geflooten Top. 


Beerens (782) Patelle, die Je Schaal Eyrondagtig ge- 


Patella 
Nubecula, 
Gewolkte 
Fatelle, 


rimpeld , wit- met roode Straalen, den 
Top met een ovaale Opening heeft. 


Met deeze Soort befluit LiINN/#EUs zyn 
Ge- 


(752) Patella Testâ fubovatÂ, rugolâ, albâ rubro radiatà „ 
Vertice ovato- perforato, Syste Nat, Xlle q 


DE PA TELLEN 549 


Geflagt van Patellen. Hy geeft ‘er den naam VI 
van Wolkje of Gewolkte aan, en zegt, dat zy in 
van de voorgaande EEE doordien de Hoorp. 
Schaal kleiner, hooger, wit met roode Straa- STUK. 
len is 5 de Opening minder langwerpig en van 

binnen bruin. Zy zou menigvuldig voorko- 

men in de Middellandfche ze 


SISSI SSSSS Ss s: 
Der ES OE DS WU K. 


Befchryving van ’t Geflagt der TANDHOORENSs 
dat de Olyphants-'Canden en Wolfstanden 
beval, 


A” die Schulpdieren , wier bekleedzels Naam. 
fommigen onder dem naam van Pypagti 
ge Kokers , anderen onder dien van Pypen of 
Zee-Pypjes, Tuyaux de Mer, Tubuli Marini, 
begrypen , geeft LINNdZeus den naam van 
Dentalium. Die benaaming is oudtyds in de 
Apotheeken bekend geweest. Men verftondt 
'er eene Schaal door, naar een Tand gelyken- 
de, waar in een Worm huisvestte , die ’er 
fomtyds zyn Kop uitbragt om Aas te zoeken 
of Water in te neemen. Zulke Pypjes had- 
den haare aanhechting op Steenen in de Zee, 
en op de oude Schaalen van Schulpdieren. 
_ Van deeze Tandswyze Geftalte hadden zy 
zekerlyk den naam bekomen. Ik geef derhale 
ve dien van TANDHOORENS aan dic Geflágt. 
Mm 3 De 


Ll, DEEL, XVI. STUK, 


559 BESCHRYYVING vAn 


fi VL De Kenmerken beftaan in eene eenkleppige, 
tu Pypagtige regte Schaal, die niet in Colletjes 
Hoorp- is verdeeld, aan beide Enden open, Het Dier 


STUK. js een Boorworm. 

Kenmer- _ ‘ Getal der Soorten in dit Geflagt is agt, 
Soorten. waar van fommigen in de Europifche, ande- 
| ren in de Indifche Oceaan, of in de Middel. 


landfche Zee, gevonden zyn, als volgt. 


pcelzaxln (783) Tandhooren , die de Schaal tienhoekig 


Dentaliuns ï 4 
Elepban- heeft , eenigermaate krom en geftreept. 
tinum, k dn 
Olyphantse b li 

Tand: Dit Hoorentje wordt gehouden voor het 


regte Dentalium, in 't Franfch Dentale , en 
men noemt het Olyphants-Tand , om dat de 
Geftalte eenigermaate met de kromte en figuur 
daar van overeenkomt; hoewel het nogthans, 
door zyne Ribbetjes en Kleur, grootelyks daar 
van verfchilt. „, De graotften vallen ruim 
>> een middelften Vinger lang, beneden fchaars 
2 een Pink breed, boven fpits, doch zoda- 
s> Dig ‚ dat ’er inn een Opening blyft. Zy 
2 Zyn een weinig gekromd als Bokshoornen 
25 of wat regter als Olyphants-Tanden, zegt 

2 » Rue 


(783) Denzalium Test decem-angulatà, fub-arcuatâ, ftriae 
tf. M, Le U, 699. N. 426. BONANN, Reer, Ie N. 8. 
LisTe Conch. IV, S. 2. fe 3, Olyphants Tand, RUMPH, 
Rar, T. 41, fol. PET, „Amb, T, 16 É. 33. Gaz; Te 13e £, Je 
GUALTH. Zest, T. 10. f, I, Dentale, ARGENV, Conche, 
T.7. (3) f. He GINANN. Adr. ILT, 1 f, 1. KNORR 
Verzam L De. EL 29. É, 3, } 


Wma ne 
DEPRE NIEGAREEN ere a 


had 
VEER nde u we en « af , 


PLAAT CXXV. 


U: Bnnaar 
| LL 


| 


U 


PLAAT CXXV 


‘ne 


S 
S 


TN 
MS 


\ 


NN 


ij 


(u 


ANS 


DE TANDHOORENS, ‘SST 


Rumrnius, en hebben uitfteekende Rib. VL 
ben: de Kleur is groen, aan ’t dunfte Ender 
witagtig. Een tweede Soort is dunner, lan- Hoorn-: 
ger en bleeker groen. In alle zit van bin-STUK 
nen een Slymerig Dier, en, als menze weg 
legt, verfmelt al het Vleefch, dat geen 
‚> Tandjes heeft, maar een rond Mondje, 
9 waar van een Buisje afgaat, daar men cen 
2) Rysje in kan fteeken, Door dit Mondje 
> zuigenze het Slyk en vuile Zand binnen: in 
„> Water gelegd willen zy het niet uitfteeken. 
2s Men vindtze op vlakke Stranden , daar een 
‚, harde Grond en ftille Zee is, fteekende het 
s> dikfte End in ’t Zand en het dunfte daar 
‚‚ buiten uit. Wegens haare kleinheid wor- 
‚‚ den zy van de Inlanders tot Spyze niet ge= 
an: ZOE | 

De Franfche Heer D'ARGENvILLE fpreekt hie 
ven het Dier wat omftandiger, gelyk wy dan sig. 
ook de Afbeelding van hetzelve, in zyn Pypje 
of Kokertje, naar één der mynen verbeterd, 
van hem ontleend hebben : zie onze Plaat 
CXXV, Mig. 1. Hy merkt, in de eerfte plaats, 
aan, dat het Dier zeer los zit in deeze Koker. 
tjes. , Het grootíte deel van deszelfs Lig- 
‚> haam, (zegt hy.) is bedekt met eene witte 
‚‚ Kleur, waar verfcheide kleine Darmvaatjes, 
„‚ die donkergeel zyn, doorblinken, Wanneer 
„> het zig in het Kokertje verbergt, dan trekt 
» het den Kop geheel binnen ; maar, als het 
», denzelven uitfteekt, dan vertoont het zig , 
Mm 4 ss ZE- 


5 


5. DEEL. XVI. STUKe 


VI. 
ÄrDEEL. 
LXL, 
Hoor p- 

STUK. 


552 BESCHRYVING VAN 


92 
32 

32 

7 
9 
23 
„3 


53 


53 


rid 


gelyk in de Afbeelding. Als dan formeert 
zig een Pieramiedaale Knop, die een foort 
van Kap heeft , welke hem omkleedt, ea 
aan ’t End een zeer klein Gaatje , waar 
door het Dier zyn Voedzel inneemt. On- 
der dien Kap ziet men een Zoom , die als 
gefalbalaad is, met zwarte Stippen , doch 
niet buiten de Opening van het Kokertje 
uiefteekt , om ‘er des noods weder in te 
kunnen gaan. Alzo dit Schulpdier byna al- 
toos in *t Zand begraven blyft, in een lood- 
regt postuur , verlangt het zig van de eene 
en andere zyde tot aan de Oppervlakte van 
den Grond, zonder dat de Golven het kun- 
nen verwrikken. Maar, buiten % Zand zig 
bevindende , doet het uit het dunfte End 
van zyne Koker een foort van Voetje uit- 


‚ komen, dat hy in den Grond fteekt, om 


zyne Schaal vast te zetten, en dan breïdt 
hetzelve zig uit, byna als eene Bloemkelk, 
met vyf Punten. Die Lighaamsdeel , dat 
ongevaar een half. Duim breed mag zyn; 
en door het welke, zo het te denken is, 
zyn Voedzel pasfeert , is zeer wit en ver- 
toont zig van buiten in zyne geheele uit- 
geftrektheid niet, dan in zo verre het Dier 
geen volkomen vry gebruik kan maaken van 
zyn Kop. Het Dier heeft geen Dekzeltje, 
en, om zig niettemin voor befchadiging van 
buiten te beveiligen, duikt het zo diep in 
zyn Kokertje, dat men het onmooglyk kan 
bereiken,” DN De- 


pe TANDHOORENS. 583 


Dewyl de Olyphants Tanden, zogenaamd, VL 


in de Europifche Oceaan zo wel als in de he 


difche gevonden worden, zal dit mooglyk door frooep. 
dien Heer zelf waargenomen zyn. STUKe 

(784) Tandhooren, die de Schaal tienhoekig , Deens 
a l 

Û eenigermaale krom en effen heeft. Hierin 
Zwyns- 


De Schaal van deeze, uit Oostindie afkom- "2" 
ftig, is Ímaller of dunner dan die der gewoo- 
ne Olypbants-Tanden , zegt LiNNaUs sen 
wit van Kleur , met dieper Gropven zonder 
Streepen. | 


(785) Tandhooren, die de Schraal met twin- voors 


entaliss 
tig Streepen eenigermaate krom en af= Roode, 


gebroken heeft. 


In de Middellandfche Zee komt deeze voor, 
hebbende de Punt der Schaal zeer {pits en 
rood. | 


(786) Tandhooren , die de Schaal Spilrond „ neerzeavi 


_Entalis, 
EENS witte 


(784) Dentatium Testà decem: angulatÂ fub.arcuatd levi ;, Wolfstand, 


Syste Nat, XIl. 

(785) Dentalium TestÂ vigintieftriatÂ, fub-arcuarà , interrup. 
tÂ, Syst, Nat. Xll, RUM PH. Rar. T. 41. f, 6. 

(286) Dentalivim TestÂâ tereti fub-arcuatâ , continuâ , levi, 
Faun. Suec, 2201, M. Le U. 669e N , 427, BONA NN. Reer, 
I. Ne, 9. LiST, Cunch. IV. S, 2. £3 3, RUMPH, Rar. T, 
Al. f. 5. GINANNe Adr. II. T, 1, £ 2e GUALTHe Test, 
T. 10, fe F‚ Antale. ARGEW Vv. Conche Te 7e (3) fe Go 
KNORR Verzam, I, D. Pls 29. f. 44 


Mm 5 
1. DEEL. XVI. STUK 


VL 
AFDEELs 
LXI. 
Hoorp- 

STUK 


554 BESCHRYVING VAN 


eenigermaate krom , niet afgebroken en 
zonder Streepen heef te 


Deeze noemen wy Witte Wolfstanden. Zy 
zouden de Entalia zyn, die kleiner vallen dan 
de Dentalia , voorgemeld. Zulks fteunt op 
het Berige der Autheuren, fchoon p’ARrGEN- 
viLLE het tegendeel fiche te ftellen (*); 
doch hy overtuigt zig zelven wel dra, zo 
door de Afbeelding, als door de befchryving, 
daar hy van de Wormen, in deeze Kokertjes 
huisvestende, fpreekt (f). Ook hebben fom- 
migen het Entaliwim, alleenlyk door de klein- 
te , van het Dentalium onderfcheiden. In 
Duitfchland vertoonden de Apothekers daar 
voor zekere Pypjes, als Been, wit van Kleur 
en rond, geftreept , ongelyk door een of twee 
dwars-Streepjes , de grootften vier Vinger- 
breedten lang. Zy waren niet geheel regt , 
maar taamelyk geboogen als een Hondstand, 
van eene Schulpagtige zelfftandigheid. Core 
pus zegt, dat het Entalium een Pypagtig 
Schaalig Zee-Schepzel is, van een Vinger lang, 
uitwendig geftreept ($). Zo fchynen dan de 


Olyphants-Tanden, voorgemeld, en wel mis- 
{chien 


(*) PAntale est plus gros que le Dentale , êcc. Conch, Je 


Yarr. Pe 193e 
{T) On a deja dit, qu”il etoit moins gros que le Dentale, 
& c'est la feule difference, qu'on peut y trouver. Canche Il. 


Part. p. 25 
(Ó)ALDROVANDUSs de Test, Libr, MIL Cap‚ Ve de 


Purpura: in guiv, Synone 


pr TANDHOORENS 55% 


fchien verkalkt zynde, hoedanigen ik ’er uit Vie 
Piemont heb, voor de Entalia te zyn gehou- re 
den. Ik heb Verfteende Witte Wolfstandjes, Hoorb- 
van ongevaar een Duim lang, uit den St, Pie-STUK, 
tersberg , by Maaftricht. Ook komen deeze 

onder de Verkalkte Hoorentjes, in Vrankryk, 

voor. 


(787) Tandhooren , die de Schaal Spilrond pcerxxevi 

en eenigermaate Boogswyze krom heeft, Dienen 

doch afgebroken en ondoorfchrynende. klein, 
Deeze was de voorgaande zeer gelyk , maar 
donker Hoornkleurig, en door verfcheide 
dwars-Streepjes als afgebroken. Zy kwam 
voor in de Afrikaanfche Zee; de naastvoor- 
gaande in de Europifche en Indifche; de naa- 
fte op één naa in de Middellandfche Zee. Ik 
geloof dat men deeze drie Soorten, zeer ge- 


voeglyk, tot de Wolfstanden kan betrekken. 


(788) Tandhooren, die de Schaal eeniger- peerswavus 
maate Boogswvze krom heeft , qnafge= EE 
broken; zeer digt bezet met Ringswyze 
Streepen, 


De 


je Dentalium Testi tere fub-arcuatd interruptâ opacâ, 

Syst, Nat. XII. 

€783) Dentalium Test tereti fubearcuatÂ continuâ ; Striis 

Annularibus confertisfimis, Syst. Nat, Xll, GUALTH, Testa 

T. ro, f‚ Fe | Bo ab 
1. DEEL, XVL, STUK, 


„556 BESCHRYVING V'AN 


vr, De aangehaalde van GUALTHIERI was 
ÂrDEEL.een Roozerood Buisje, van ftal- 
LXL grootte en gefta 
Hoorp- t@e als de gewoone Wolfstanden, zogenaamd, 
STUK. en met eenige rondgaande Kringetjes flaauw- 
tjes onderfcheiden. LiNNmus zegt, dat het 
Melkwit en glanzig is, met ontelbaare Rings- 
wyze Streepjes , zeer digt aan elkander. Ik 
heb ’er van deezen aart. 


peerxaur (789) Tandhooren , die de Schaal eeniger= 


Eburneum, 

Eipcbeens, maate Boogswyze krom heeft, onafge- 
broken „ met de Ringetjes ver van el. 
kander. 


. Deeze, zo wel als de voorgaande, uit In- 

die afkomftig, is wit als Elpebeen, en heeft 
ontelbaare verhevenronde. Ringetjes , op gely- 
ke afftanden. | 


Hin iG7a) Tandhooren , die de Schaal Spilrond, 


Zeer byna regiop flaande, glad en zeer klein 
Sin, heeft. 


De Schaal van deeze is zo klein, dat men 
het Geflagt daar van niet dan met een gewa- 
pend Oog kan ontdekken, zegt onze Ridder. 
Ik vind dit echter in de Afbeeldingen van 

PLAN: 


(739) Dentalium Testâ tereti fubarcuatà continu , Annulis 
u, Syst, Nat. XI, 5 
(790) Dentalium Testâ tereti erettiusculâ, levi , minutà, 
Syst, Nat, Xll, BLANC, Conche Te ze fe 2e 


_ 


DET AND HOOR E NS: 887 


Prancus niet. Het kleinfte Hoorentje, der=, VL 
Arpeër, 
zelven, was nog een Kwartier Duims lang, 1xi. 
en met het bloote Oog zeer wel te onder- Hoorp- 
feheiden ; en de grootften in de Adriatifche STUK. 
Zee, inzonderheid aan de Oevers van lftrie, 
gevonden , hadden de langte van drie Kware 
tier Duims , en waren aan 't dikfte End on- 
gevaar zo dik als een vierde van de langte. 
» Verfteend , zegt hy, of in de Natuurlyke 
ss dtdat BE. komt dit Hoorentje byna 
3 op alle Bergen voor, en wordt van fommi- 
‚s ge zeer gemeene Artfen, by ons; als een 
»» uitmuntend Middel tot wegneeming en voor* 
> behoeding van de Keelziekte aangeprtezen; 
2 mids men het, als een Bewaarmiddel, aa 
9, den Hels hangende draage. Van de Au- 
55 theuren wordt hetzelve, gemeenlyk , Denta- 
s lis of Antalis geheten. Altemaal zynze 
3» glad, en niet overlangs uitgegroefd, gelyk 
s» de méeften, die orider de Delfftoffen voore & 
5, komen. Hoedanig de ftruêtuur zy van het 
»> Diertje, dat binnen de Schaal zig onthoudt: 
2» Of het Hoorntjes en een Dekzeltje heeft, 
> gelyk de meefte Hoorens ander de Con- 
> Chyliën; kan ík niet zeggen: want leven« 
ss dig heb ik het nooit gezien.” 
Voorts verhaalt die Autheur, dat in de Ber- 
gen by Rimini dikwils Dentalia voorkomen , 
die de grootften zyn onder alle Conchyliën, 
welken men aldaar aantreft. Een derzelven 
bezat hy , van vier Parysfche Duimen lang, 


mes 
KE DEEL, XVI, STUK, 


VL 


AFDEEL. 


LX. 
Hoorp- 
STUKs 


658 BerseniRtviNe ván 


met eene Mond-Opening van twee derde 

Duims. In de Bergen omftreeks Bononie hadt 
hy zodanigen , toen hy aldaar op de Studie lag 4 
ook gevonden, beftaande, zo wel als veeler- 


ley andere Hoorens, van binnen uit een zeer 


Waem, 


Kenincre 
2ile 


harde glanzige Agaat (*). Schoon hy niet 
meldt, dat dezelven uitgegroefd waren, denk 
ik doch dat deeze van die Hoorentjes, welke 
men Olyphants-T'anden noemt; zullen zyn ges 
weest. 


LXIL HOOFDSTUK. 


Befchryving van ’t Geflagt der Wormeuizen; 
waar onder ook de Neptunus-Schaft is #huis 
gebragt. 


% W oord Serpula van het kruipen (a /er- 
pendo), of van een Slang (Serpens ) 
afgeleid , wordt hier door LiNN&us, niet 
onaartig, tot een Geflagtnaam gebruikt voor 
de WorMBUIZEN of Wormbuisjes, die mer 
ook (TubuligVermieulares) Wormagtige Ko- 
kers, (Wermiculi) Wormen, of Zee-Wormp- 

jes (Wermisfeaux de Mer) tytelt. 
De Kenmerken van dit Geflagt zyn niet tot 
de Wormagtig gedraaide of gekrinkelde Pyp- 
| jess 


(*) De Conchis, ps 25. Cap, 18 j fub titulo, Dentakes fed 
Antales minimi glabri Littoris Arimini, 


\ 
\ 


De Worwiutden sj 


jes die men gemeenlyk door Wormbuisjes VI. 
verftaat, alleen bepaald. Onze Ridder zegt, Erne 
dat zy de Schaal eenkleppig, Pypagtig en aan- HES: 
kleevende hebben; zynde de holte, in vee-STUK. 
len, hier en daar door Verftoppingen afge- 
broken. Het Dier is ook een Boorworm. | 

In dit Geflagt komen zestien Soorten voor, soorten, 


als volgt. 


(zor) Wormbuis, die de Schaal regelmaatig, DCCXCL 
/ / 4 = Serpula 
Eyrond, glad en niet aangehecht heeft. sominatum, 
Zaadje, 
Het aangehaalde van GUALTHIERI is cen 
onregelmaatig gedraaid Weormbuisje, witagtig 
van Kleur , waar in de famenvoegingen der 
Draaijen een langwerpige Opening maaken , 
die naar den Mond der Porfeleinhoorens ge- 
Iykt. Prancus befchryft een zeer klein 
Hoorentje van den Oever van Rimini, dat 
digt in één gedraaid is, zeer wit en &lad, 
uitwendig naar de gedagte Hoorens gelyken= 
de. Dit Hoorentje hadt eene zeer kleine 
Opening aan ’et nd, en was in zyn geheel 
niet grooter dan een Koolzaadje. Dit ver- 
íchilt van de volgende Soorten, doordien het. 
los en vry legt in het Zand der Zee. 


(792) 


(791) Serpula Testâ regulaki, ovali, liberÂ , glabrà, Syst 
Nut, Xl. Gen. 333. PLANC, Gonch, Te, 24 fe 1? GUALTHe 
Kost, Te lof, % í 


Je DEEL: XVIe STUK, 


s6o BESCHRYVING VAN 


(A (792) Wormbuis, die de Schaal regelmaatig 
Ârpren. 


LXI. rond, gelyk en plat heeft. 
Hoorp- 
STUK. Op. de Hoorens en Schulpen, in Zee ge- 


peexCH, vifcht zynde of aan Strand gevonden, komen 

peld dikwils een menigte van witte Stipjes voor, 

Stipje. die men door befchouwing met het Mikros- 
Koop of met een goed Vergrootglas, ontdekt, 
rond gedraaide doch tevens platte Wormbuis- 
jes te zyn. Inzonderheid openbaart zulks, 
wanneer men de Plekjes , daar zy afgegaan 
zyh ‚ naauwkeurig bekykt, als waar op zig 
evenwydige Kringetjes vertoonen. Anders- 
zins, naamelyk; belet het Kalkagtig aangroei. 
zel dezelven te onderfcheiden. Dus zyn dee- 
ze dan ook de blykbaare oirfprong van die 
holle Stipjes, welke men in fommige Verfteen- 
de Conchyliën waarneemt. 


peexerr. (793) Wormbuis. die de Schaal re gelmaatig 


Serpula Spiraal , rondaetig , doorfchynende; met 

Spirillam, SU8 JC) 

Draait jee ronde Gieren , die allengs verkleinen; 
heeft. 


Deeze Soort vindt met op Koráalgewasfen. 
en andere Plantdieren in de Oceaan, zegt 
Lin. 


(792) Serpula Testâ regulari , orbiculatà, planâ, zquali, 
Faun, Suec. 22024 

(793) Serpula TéstÀ refulari Spitali orbiculatâ pellucidâ 
Anfraftibus teretibus fenfimque minoribuse Faun. Suec, 2203’ 
PLANCe Couch, Te Ief.8e GINANN, Adr, II Te Ief, 75 


DE WoRMBOUIZEN. $61 


Linn mus. De aangehaalde van Prancus . Vú 
is een Hoorentje uit het Zee-Zand van Kimi- “rx 
mi, byna van grootte als een Koolzaadje , Hoorz. 
en zeer gelykende naar de Ammons-Hooren= STUK: 
tjes, maat niet gekamerd of in Celletjes vere 
deeld zynde. Van buiten is het, gelyk dezel- 

ven, ook rimpelig en geftreept. Aan Steenen 

en Hout kleevende wordt hetzelve, zò hy 
aanmerkt, byna zo groot als de Nagel van een 
Vinger. Hy meerit , dat deeze van den zelf- 

den aart zyn , als de genen die tot de dikte 

van een Duim groeijen ‚en dus, a dat ’er 

een Marmeren Kop aan gemaakt ís, van fom= 
mige bedriegers voor Verfteende Slangen aan 

‘£ Gemeen vertoond worden. Hier in zal hy 

meer geloof vinden, dan wanneer hy oordeelt 

dat de Wormen , die zo veel fchade aan het 
Paalwerk van onze Dyken hebben toegebragt, 

niet anders zouden zyn dan de genen, die in 
zodanige Wormbuisjes huisvesten. Wy zul- 

len daar van ftraks , in ’t volgende Hoofd. 
ftuk, fpreeken. 


(794) Op, die de Schaal regelmaatig BCCXCLN 
: AN erp A 


Spi- Spirorbis, 
Rond 
(794) Serpula Testâ regulati Spirali orbiculatâ ; Anfraêtibus Wormbuise 
fupra introrfam {abcanaliculatis fenfimque minoribus. Faun, jee 
Succe 2204, Jt, Westgothe pe 170, PETe Gaz, T. 35. f. 8, 
BASTER Uitfpann, I. D. bl, 91, T. ge Ff, 3e PLANG. Conche 
Pp. 18, Ne 3, GUAL'TH, Zest, Te To, f. O, GINANN,s 
Adf, 11. Te 3efs 8e LusTe Conchs IV, S; 3: Te-2e 
| Ns 
Is DEEL: XVle STUMe 


802 BESCHRVYYVIÍNG, VERN 
« 


VL Spiraal rondagtig heeft, met de Gierer 
SEL. van boven inwaards eenigermaate Buis 
Hoorp= agtig gewonden en allengs verkleinendes 


STUK, 


Zeer kleine platagtige Wormbuisjes , maar 
dunner, hadt PrANcus menigvuldig aân hef 
Wier of Zee-Ruy, in de Adriatifche Zee , waar < 
genomen, Deeze zouden echter naauwlyks 
betrokken kùnnen worden tot deeze Soort 4 
indien dezelve driemaal zo groot als de voor= 
gaande is, gelyk Linneus zegt. Aan den 
Zee-Oever van West-Gothland , by Marftrand, 
vondt zyn Ed, het Blaasdraagende Zee-Ruy, 
dat by hoopen op het Strand gefmeeren lag, 
ten deele met een Korstagtig Gewas begroeid, 
ten deele als met witte Korreltjes beftrooid, 
die men by naauwkeurig onderzoek bevond 
een foort van Slakkenhuisjes te zyn. De Schaat 
formeerde een Ring van vier Draaijen; Zy 
wierdt inwaafds fmaller , en bygevolg in ’ 
midden der Oppervlakte wat holrond; dock 
de onderfte zyde ‘was geheel vlak, en aan het 
Blad zodanig vastgegroeid, dat men moeite 
moest aanwenden , om dezelven los te maaken. 

Dergelyke Korftige en Pukkelige begroei- 
zels heb ik ook genoeg aan het Zee-Ruy van 
onze Stranden waargenomen; doch merk die 
niet anders aan „ dan als behoorende tot de 
tweede of derde Soort van dit Geflagt. Zy 
fchynen my- aanmerkelyk te verfchillen van 
die taamelyk groote ronde Wormbuisjes, wel- 

ken 


Dee WokMmMeurzEN. 563 


ken ik aan fommige Hoorens ef Schulpen aan- 
gegroeid vind , nader overeenkomende met die 


VI. 
FDEELe 


LxIL 


van den Heer Doktor Basrer afgebeeld ; goorp- 
welke hier aangehaald zyn. Deeze worden sTux. 


befchreeven als ana mpjes , die in Steenen Ko. 
kertjes huisvesten, welke men, in de gedaan. 
te van Steenagtige Pypjes ; op uit Zee gee 
vifchte Steenen ; Schulpen , Hoorens en ande- 
re dingen, in Zeeland > aantreft, ;, By fom. 
5» mige Soorten ; zegt zyn Ed.; zyn deeze 
5 Kokertjes rond , en als een Krulletje ge 
;, draaid. « De Dier tjes, in dezelven, zyn aan 
», haar Kop fchoon rood of Oranje - Kleur , 
3) hebbende wederzyds twee Pluimpjes; tus- 
s fchen welken zy, één of twee Liniën ver; 
„ een Lid kunnen uitfteeken, dat als een Be- 
s kertje gefatzoeneefd en boven aan den Rand 
„5 met Tandjes bezet is. “De Hals, agtêr den 
„ Kop, is graauwagtig wie, doch het overie 
;> ge van het Lyf Oranjeagtig rood, Het 
‚ heeft aan ieder zyde tien Pooten, op de 
ss wyze der Rupfen.” Dit Diertje fchynt 
derhalve meer naar de Zee-Duizendbeenen 
(Nerëides) te gelyken, dan naar de Boorwors 
men (Terebella ,} hier voor als inwooners van 
de Wormbuizen opgegeven, 


(295) Wormbuis , die de Schaal kruipend, neexer. 


Ex ‚ êriguêirg, 


bogtig en wibe heeft. Serpala 


Drie kaarig 


Warme 
(795) Serpula Testâ repente flexuofA triquetiÂ, Faun, Succ. buisjs, 


| Nn 2 ki dze, 
I. DEEL, XV STUKe 


Vv. 
_ ÄFDEEL. 
LX IL, 
Hoorp- 
STUK. 


564 BESCHKRYVING van 


By Marftrand, aan den Wester. Oceaan, in 
Sweeden , vondt onze Ridder dit flag vart 
Wormbuisjes op de Rug der Zee - Krabben. 
Zy zagen ’er uit, als of witte Wormen krom 
daar op lagen; eh met de Schaal famenge- 
groeid waren; doch; als menenaauwkeurig 
toekeek , waren het Buisjes, van binnen hol 
en dunner aan ’t eene End dan aan het ande- 
re. De Opening was rond; offchoon de Schaal 
driekantig ware, ten minfte aan de bovenzyde 
met een fcherpe Rug. De Heer BasTEr 
vondt deeze driekantige Zee Kokertjes regt of 
maar toevallig met een Bogt , en merkt aan, 
dat het Diertje een weinig van dat der ande- 
ren verfchilde. Ik vind, dat zonderling is, op 
ronde Mantel-Schulpen, dergelyke Wormbuis- 
jes , van niet minder grootte, driekantig en 
Spiraal gedraaid, wit van Kleur; en, op een 
zelfde Schulp, Wormbuisjes, die dikker zyn, 
en volkomen rond, byna regt, of een weinig 
geboogen, zynde Roozekleurig. Hierom zou 
jk denken , dat de gezegde driekantige figuur 
toevallig is, zo wel als de meer of minder. 
bogtigheid en draaijing. LiNNmaus merkt 
aan, dat de driekantige op Schaalen, Steenen, 
aan Schepen en Planten, in de Oceaan , voor- 
komen. AE 

ki (796) 
2206, M‚ Le U, 698. N. 423. Jt, Westgoth. pe 170, GUALTH,- 
Test. Te 10e f. Pe Ephe Nat. Cur, Anne 1727, pe 315, T. Loe 


BASTER Uit/pann, Ie De Dl, 92e Te 9e f,ze KNORR Verzan, 
Y. De Pl, 28, f, da | 


« 


DE WORMEBUIZEN. 565 


(796) Wormbuis , die de Schaal Draadvor- VL 
mig, ruuw , Spilrond en bogtig heeft. ik rg 
Hoorp- 
Dees onthoudt zig, in de Middellandfche sTuxe 
Zee, op de Ham- Doubletten en andere din- pcexevr. 
gen , die aan ’t Strand opgefmeeten worden, ibis, 
door de Baaren. De Schaal is als een dunne Verward. 
Draad op verfcheide manieren geboogen, Afch= 
graauw, en vertoont zig zeer ruuw , wanneer 


menze door ’t Mikroskoop befchouwt, 


(797) Wormbuis, met Haairagvige , aan bon-eeexeun. 


Serpul. 
deltjes vereenigde, Takkig famengerolde Fijierana. 
en Detswys gevlogiene Schaalen, Gevlogten, 


PraNcus vondt in de Adriatifche Zee, 
menigvuldig, zekere Klompen van Haairagtie 
dunne Wormbuisjes, die niet gelyk de voor- 
gaande Spiraal gedraaid waren , maar regtuit 
liepen, en eindigden in Bondeltjes , waar zig 
derzelver Mondjes vertoonden. , Deeze ver- 
> wonderlyke famenhooping van Buisjes, zegt 

s, hys 


(796) Serpula Testà Filiformi {cabrâ tereti BexuoiÂ, Syst, 
Nat. Xll_ 
(797) Serpula Testis Capillaribus fasciculatis ramofo glome. 
ratis cancellatisque, Syst, Nat. XII. Reticulatum tophaceum, 
| RAJ Hist, 1, ps 65e Rete Marinum, Boee. Mus. pe 2284 
CF, 7,f. 2 & T. 2. £ 13e Tubularia filogtana,. PLANC. Concha 
add, ad p‚ 189. SEB. Keb. III, T, roo. f 8, Tubipora, AE, 
Pegropal, Voal. VI, pe 374, Te 16, fs 3e Serpuia Corallifica, 
PALL Zopa. Pe 239, 
Na 3 


Te DEEL, XVI. STUKa f 


566 ikke dd he. VAN 


VL „hy, wordt, wegens derzelver fyoheid en 
Een sb verfcheiderley dooreenvlegtingen , ‚gemeen 
Hoorp- 5 Iyk Filograna geheten. Naderhand bevondt 
STUK. „, hy, dat deeze Buisjes het Aas der Zee- 

» Appelen waren, en nam Diertjes waar, die 
„suit dé Mondjes van deeze Buisjes uit{taken.” 
Filograna zal het zelfde zyn, dat men Fila- 
gramme of Filigrein noemt, zynde een gevlog= 
ten Werk van Goud- of Zilverdraad. Daare 
om wordt deeze famenhooping: van Worm: 
buisjes, door fommige Autheuren, ook onder 
den naam van Zee- Net befchreeven: anderen 
maaken ‘er, een Pypkoraal van , en de Heer 
Parras „ die dezelve Serpula Corallifica noemt, 
is van oordeel, dat de oirfprong der Pypko- 
raalen hier door opgehelderd. worde, 


peexevm (798) Wormbuis , die de Schaal Spilrond, 


Glee} Spiraal gekluwend heeft, den bovenkant 
lata, met drie verheven Rúbben. 
Gekorreld, 


In de Noordzee, op Steenen en Schaalen, 
onthoudt zig deeze, wier Schaaltjes van groote 
te als Korianderzaad, digt aan elkander, maar 
onregelmaatig gedraaid zyn, zegt LINN EUS 


peoxerx. (799) Wormbuis, die de Schaal halfrond, 


ole | rimpelig, gekhuwend en gekield heeft. 
samenge Dee- 


draaid, | 
4 (798) Serpula Testâ tereri fpirali glomeratÂ, Latere fuperio= 
re Sulcis tribus elevatis. Syst. Nat. Xll, 

(799) Serpula Testâ femitereri , rugolâ, glomeratà carinatà, 
Faun, Suec, 2205, M‚, L, U, 69ö. Ne 429, ARGENV. Corel 
Te 29, (4) £. De 


De WoRMBUIZEN 567 


Deeze , die maar de dikte van een dikken VI. 
Draad heeft , welke wonderlyk door,een gedraaid “Tyr 


en geboogen is, komt voor in de Eyropifche Hoorn- 
Oceaan. edi 


… (800) Wormbuis, die de Schaal rond, kruis- Deec. 


Giomera= 


lings gerimpeld en famengekluwend heeft. ‚…, 
Geklu. 


Á wend 
Deeze komt, zo LiNnNeaus aanmerkt, van nnb 


de dikte van een Draad tot die van een gewoo: jes 
ne Schryfpen, voor. GUuALTHIERI heeft 
ter een Klomp van gezien, die drie Palmen dik 
was en vierentwintig Ponden zwaar. Zy valt 
in de Europifche Oceaan. | 

Of deeze drie Soorten van dooreengedraaide 
en gevlogtene, dikwils als famen gekluwende 
Wormbuisjes,-’t zy dan de dikte van een Draad 
of van een Schryfpen hebbende, zo weezent- 
lyk in Soort verfchillen, als onze Ridder de- 
zelven hier voorftelt, heeft zyn bedenken, 
De Heer Rraumur fchynt haare Geftalte als 
toevallig aan te merken, Hy zegt, „ dat zy 
‚… niet alleen de kromte aanneemen van de Lig. 
», haamen, waar aan zy gehecht zyn of vast 
ss kleeven; maar bovendien verfcheide Bogten 
‚‚ maaken , die zo verfchillend van elkander 
3 Zyn, als de verfcheiderley postuuren, wel- 

s» ken 

(Boo) Serpula Testâ eereti decusfato-rugofä glomeratÂ Faun, 
Suge, 2207. M. L‚ U 699, N, 430. GUALTHe, Zest, Te 10, 
£,T., ARGENV. Conch. T, 29. (4) f, Be 

Na 4 


I. DEEL. XVle STUK, 


VL 
ÁFDEELe. 
LXll. 
Hoorn- 
STUK. 


Oirzaak 
der klee= 
ving aan 
Hloorens , 
Schulpen 2 
ERZ, 


868 BESCHRYVING VAN 


s ken een Aardworm, in beweeging zynde, 
3, maakt (*).” Ik oordeel , echter , dat ’er 
meer beftendigheid in de figuur van hagre 
Buisjes zy : zo ziet men de Hoornflangeties, 
voorgemeld , altoos een Kegelagtig gedraaid 
Puntje of Top-end hebben, het welk dezele 
ven kenbaar maakt: doch ten opzigt van dees 
ze drie laatífte Soorten kan de Stelling van 
RraAuMur wel plaats hebben. Dan gaat by 
voort en fpreekt aldus. 
» Om te verklaaren , hoe deeze Schaalige 
‚ Buisjes zig zo naauwkeurig vast lymen op 
„, de Oppervlakte der Lighaamen , waar Zy 
ei aangevoegd zyn, is het genoeg dat men 
s, weete , hoe de aangroeijing der Schaalen 
ss gefchiedt. Dit kunnen wy aanmerken als 
» Een bekende zaak , na de verklaaring door 
9, Ons daar van gegeven, welke wy door zeer 
„, beflisfende Proefneemingen betoogd hebben 
3 Gr. Wy merken het Schulpdier , kort na 
»» zyne Geboorte, of hoe klein het ook zy, 
„als “mett eêne ‘Schaal bedekt aan. Zo dra 
„‚ het begint te groeijen, is het niet meer gee 
„‚ heel door zyne Schaal bedekt, en een klein 
» gedeelte des Lighaams , niet omkleed zynde, 
», komt alsdan dier den Mond van de Schaal 
» uit, Dit gedeelte, nu, geeft een Steenwore 
»» dend 


(*) Mem. de P Acad, Royale aes Sciences , de l'An Ijrr, 
Oâtavo. p. 166, | 
(tf) Mem. de 1709, Ps 477. Quarto. Zie ons XV, STUK ; 
bladze 20, Enz. 


pe WoRrMBUIZEN. s6g 


5 dend Lymig Sap uit, ’t welk verdikkende wr 
een nieuw Stuk Schaal rondom hef Dier ÁrpeeLe 
aanvoegt. Zulks onderfteld zynde, dan is Ee 
het klaar, dat , zo het gedeelte, ’t welk sruz, 
de oude Schaal verlaat, en daar nieuwe 

‚‚ reepen by doet, zig op eenig Lighaam aan 

s> voegt ; (gelyk het doet in de Wormen, 

die geduurig in een kruipende beweeging 
zyn:) ’t is klaar, zeg ik, dat het zelfde 

» Lym; (Ct welk dit gedeelte verfchaft om 

3, deszelfs Deeltjes , die de nieuwe ftrook 
Schaal famenftellen , aan elkander te ver- 

‚> binden, en om dit nieuwe ítuk aan de ou- 

‚> de Schaal te hechten ;) de nieuwe Schaal 

s‚ vast hechten zal aan het Lighaam, dat het 

„, ontbloote deel des Diers aanraakte. Zoda- 

» Dig, dat, indien dit gedeelte in ’t groeijen 
altoos de Oppervlakte van dit Lighaam 
volgt , en daar kromme Lynen op befchryft, 

‚‚ de Schaal in ’t groeijen de zelfde Opper- 

> vlakte insgelyks volgen zal en daar aange- 

„, hecht zyn, in haar geheele uitgeftrektheid, 

Op die manier is het, zonder twyfel, dat 

de Schaalen der Weormbuisjes zig vast ly- 
‚> men aen de verfcheiderley Lighaamen , waar 
> op deeze Wormen zig, kort na hunne Gee 

‚> boorte, bevonden hebben.” 

Dit geftelde van den grooten REaumor 
gaat niet in alle Wormbuizen door. Die ge- 
heel kleine , welke ik Stipjes genoemd heb, 
fchynen als het Spat te zyn of Zaad der groo- 

Nn 5 fi {Ge 


9 
9 


E 


\. 


J3 


2) 


23 


L DEFL. XV], STUXKe 


570 BersSCHRYVING VAN 


VL tere, even als met de Oesters plaats heeft ; 
LX, en dus wordt tot de verlanging van de Buis 
Hoorp- ook eene verdikking vereifcht, welke insge- 
STUK. _Iyks plaats heeft in alle Conchyliën. Zo zul- 
len dan, in *t Leven , de Wormbuisjes ook , 
door de geheele Schaal, een Lymig Vogt uit- 
zweeten , dat eigentlyk niet volkomen hard 
wordt, voor dat zy dood of door % Dier ver= 
laten zyg: ten minfte, (even als, in de aan- 
kleeving van den Voet der Patellen , door 
REAUMUR zelf aangemerkt wordt) voor ver- 
dunning en weekmaaking vatbaar zyn; en dus 
kan het Wormbuisje zig niet alleen in langte, 
maar ook in dikte uitzetten, als mede zig 
verplaatzen , om die Geftalte en Kromte, hun 
eigen, aan te neemen, welke men op zo vee. 
lerley wyzen aantreft. Bovendien kan het 
Levens Vogt zelf, dat de Hoorens en Schul- 
pen , zo lang zy tot het leevende Dier bee 
hooren , uit de Oppervlakte van de Schaal 
Úitgeeven, een voornaame oirzaak van de aan- 

hechting deezer Wormbuisjes zyn (*). 

/ 


DCCCI, Cea Wormbuis, die de Schaal Spilrond en 


Serpula à 
Lumbrica- bog 
lis, \ 
Hoornflan- (*) Vergelyk ons XV. STux, bladz, 27« 

Betje (so1) Serpula Testà tereti flexuolâ , Apice Spirali-acutos 


M, L. U. 699. N. 431, LIST, Conch, IVe S. 3e fe Ie 
RUMPH, Rar, T, 41. N. I, GUALTH,. Zeste T. IO É, Qe 
ARGEN Ve Cwiche Te 29. (4) f, Ie GINANNe Adr Ile 
T. 2 fe I4s KNORR Verzam, IIe D, Ple 13. fe 2: IVe Do « 
PL, 17. fe Ze 


DE WoRrRMBUIZEN. 571 


bogtig ‚ aan het End Spiraal Jbits ge- h VL. 
FDEELs 
draaid heeft. Erik 
Hoorp- 


Gefproken hebbende van die Wormbuisjes, srux. 


welken men zelden dan veelen by elkander 
en ergens aangehecht vindt , gaan wy thans 
over om die te befchouwen, waar van men 
meest enkelde Stukken los aantreft. Hier 
komt, in de eerfte plaats, dat flag van Worme 
buisjes in aanmerking, die men Hoornflangetjes 
noemt „ om dat hun Lighaam als Slangswyze 
gedraaid is, en aan ’t End zodanig, dat het 
als een Hoorn zig vertoont. Dit heeft, dat 
zonderling is, in zeker flag van Wormbuisjes 
en in geene andeten plaats. Zy komen ui 
Oostindie, en zyn doorgaans wat geelagtig 2 
maar ook op andere wyzen, doch altoos eeni= 
vak Slangswyze geboogen. Dus vindt 
men ‘er, die Gekrulde Hoornflangerjes gehe: 
ten worden. Zodanig één is in Fig. oe, op 
onze CXXV. Plaat afgebeeld, om daar in een 
Dier der Wormbuisjes te vertoonen, volgens 
den Heer D'ARGENVILLE, die ‘er dus van 
fpreekt. 


> Het is van Geftalte als een gewoone get pier, 


ss Worm , maar van het eene End tot het 
„Andere in Ringen verdeeld, die van elkan- 
„der afgefcheiden zyn. Zed Kop verbeeldt 
‚„de Knop van een Eikel, en heeft aan zyne 

‚ Punt een ongewaarwordelyk klein Gaatje, 
‘so dat den Mond formeert, die met Hagirtjes 


a) Ole 
Tl, DEEL. XVI, STUK, f À 


PL.CXXY, 
Fig, 2, 


572 BESCHRYVING vAN 


yr, » Omringd is, welke dienen om den Grond te 
ÄrDEEL, 5 betasten. Om zig in te trekken krimpt dic 
| es ‚ Kopje famen, de Haairtjes leggen zig tegen 
stug. _» den Mond aan, het Dier ontlast zig en 
‚ kruipe door dit middel weder in zyn Buisje.” 


pceeem. (Boe) Wormbuis , die de Schaal Spilrond , 


Ee doorfchynende , effen, byna regt en in 
zin, Vakken verdeeld heeft. 
Venus- 


Schaft, 
Onder den naam van Zandpypen tele R vu m- 


PHIiUs zekere Wormbuizen voor, die in Vak- 
ken verdeeld zyn, en fommigen byna regt, 
anderen krom, Derzelver dikte is, zegt hy, 
omtrent als een Vinger , en zy zyn in Vak- 
ken verdeeld ter langte van een Vinger, door 
zekere Middelfchotten , die geen doorgang toe- 
laaten. De Schaal is raim een Stroohalm, fom- 
tyds ook een Penne-Schaft dik, en overdwars 
met Kringen getekend, of met Scheuren, die 
niet doorgaan. Omtrent den Mond zyn zy 
altoos witst en zuiverst , maar by de Staart 
vuil, zwartagtig en begrocid. Men vindt het 
op weinige plaatfen aan onze Oostindifche Ei- 
landen. Volgens de Afbeelding moet het dat 
gene zyn, ’t welk ik onder den naam van 
Venus-Schaft bezit, zynde ongevaar drie vier- 
de van een Voet lang , een Vinger dik, de 

HOL 


(802) Serpula TestÂ tereti diaphanâ levi reêtiusculâ poly= 
thalamiâ. Syst. Nat, XII, Solen Arenarius, RUMPH, Zar, 
We Ale f Es K 


Dt WormeBUuIzZEN 573 


holte aan ’t eene End als een Pennefchaft, aan Vl. 
*t andere drie agtften Duims wyd, en in Vak- eere 
ken van een Vinger langte verdeeld. Van Hoorn. 
buiten is de Kleur vuilwit en geelagtig. Doch STUK: 
deeze Pypen zyn op ver naa niet doorfchy- 

nende. 


(803) Wormbuis, die de Schaal zonder Leede DCCCH?. 


Î f Í . Serpula 
jes, eenigermaate hoekig en van onderen ‘Isvsman 
j lis, 
platagtig heeft. Oste. 
Darme 


In de Kenmerken van deeze Socrt fehynt 
eenige tegenftrydigheid plaats te hebben: des 
omze niet te verwarren met de voorgaande 
Soort , gelyk in de befchryving van ’t Kabi- 
net der Koninginne van Sweeden gefchiedt, 
hier dezelven en de bynaam zyn veranderd. Al- 
daar , naamelyk , blykt ten duidelykfte , dat 
men onze Osfe- Darmen , zogenaamd, op ’c 
Oog heeft, die ook, ik beken ’t, volgens de 
befchryving van Rumruius, flegts toevallig 
van de voorgaande verfchillen zouden. De 
bogtigheid van deeze Zandpypen , merkt hy 
aan, wordt door den tegenítand van Steenen 
en Boomwortelen , dien zy in ’c voortgroeijen 
ontmoeten; veroirzaakt. Zy komen ín Oost- 
indie tot eene aanzienlyke grootte , zo dar 

| fom. 


(803) Serpula Testà articulatà integrâ distin&â fabtus plas 
siiusculâ, M‚ Le U 700. N, 432e BONANN, Reer, Ie T. 20 
fi. C, Be GUALTH. Zeste. Ts 10. fe Ly Ne ARGENV, 
Conche Te 29e (4) fs H, 

I, DEEL, XVIe STUKe 


„VL 
AFDEEL. 

LXIL, 
Hoorpe 
STUK 


Het Diere 


74 BESCHRYVING VAN 


fommige Indiaanen dezelven voor Trompetter 
gebruiken; waar uit dan ook blykt, dat dee- 
ze Osfe-Darmen giet door Middelfchotten ge- 
flooten moeten zyn. Zy zyn; waarfchynlyk; 
gedeelten of Mondftukken van deeze Zandpy- 
pen , van wier manier van groeijing hy het 
volgende verhaalt. | 

… Het breedfte of dikfte deel; dat dunst van 
s, Wanden is, ftaat onder , en is geflooten met 
j> een dunne Schaal, die zeer ligt breekt, waar 
uit men befluit, datze nederwaards groeijen. 
Het fmalfte deel ftaat boven ; alwaar het 
door een feheiding in twee-en is gedeeld; en 
„5 uit ieder Opening gaat een Pyp opwaards, 
wel twee Spannen lang, dewelke een weinig 
boven den Grond komen; kunnende uitgee 
ftoken en weder ingehaald worden ; naar 
believen van het Dier. Uit ieder Pyp hangé 
een klein Stukje Vleefch, waar door hetzele 
ve zvn Voedzel zuigt: doch, als men ‘er by 
komt , trekt het die in ‚en fpuuwt het Water 
wel een Vadem hoog uit. Deeze Pypeù zyn 
zeer broofch en breeken ligt af ; doch groei- 
jen weder aan. Dezelven uit het Zand graa- 
vende , bevindt menze twee of drie Voeten: 
lang, aan ’t voorfte End twee of drie Vin« 
‚‚ gerbreedten middellyns. Daar binnen zit een 
… Slymerige Worm, die door kooken wat hard 
> wordt en bekwaam om te eeten; zynde dan 


ke) | 


’2 


_„ van Smaak als de beste Mosfelen. Voor in 


» de Mond heeft hy twee Beentjes, als een 
5 My: 


De WormBUIZEN. si 


5 Myter tegen elkander fluitende, niet aande vi, 
Schaal maar aan ’t Vleefch vast, ’t welk de Arprete 
„, Tanden zyn, waar mede hy zig den weg goorn. 
„ bereidt om de Schaal voort te zetten. De srux. 
;, Indiaanen plagten ‘er weleer , als Genees= 

„ middelen, of als Tegengiften , een bygeloo- 

‚vig gebruik van te maaken , inzonderheid 

;, tot Behoedmiddelen in hunne Oorlogen onder 

;, elkander.” 


(804) Wormbuis, die de Schaal Spilrondag- DECCIV,. 
tig en eenigermaate Spiraal heeft , met dn 


Ansuing, 
eene overlangfe Spleet , swelke als uit Hoenders 
Leedjes beftaat. Darmen, 


Aangaande. de Oostindifche Wortmbuisjes , 
Solen Anguinus genaamd, vind ik by Rum- 
purus aangemerkt, dat zy de dikte van 
„ eene Pennefchaft op ’t meefte hebben, zyn- 
„‚ de met veele zeldzaame Krullen in één ge- 
;, draaid als een Slang; van buiten wit, wac 
„ hoekig en met Korreltjes bezet, van binnen 
„, met een dergelyk Slymerig Dier , dat ook 
s, Een getand Mytertje voor aan den Mond 
„heeft. Zy groeijen niet in ’ Hout, noch in 

de 

(304) Serpula Testà teretiusculâ fubfpirali, Fisfurâ longieue 
dinati fubarticulatâ, M, Ls Us 701, N, 433, Solen Anguinusa 
RumPH, Rare. T. 41. fs He Vars b, LIST. Conche 1Ve Se 
3e fe. 2. RUMPH. Rar. T, 41. Ne 2, GUALT He Test, To 
10e f, Zo KNORR Verzani, Ie De Rloa9, f, 5: Vlo De Pla 
Zeste '5, 

IJ, DEEE, XVI, SEUKs 


zó BEsdurvvinc vn 


VI. de Grond, maar aan zodanige Klippen , die 
GERE „ vol Kuilen zyn en uitfteekende Knobbels 
Hoorp. »> hebben, daar zig deeze Slangetjes om win- 
STUK. > den, met den Mond zig vast zuigende aan 

> de Klippen.”” Die Khobbeltjes zouden dar 
de gedagte Leedjes vertoonen. By Guar- 
THÉIERI vind ik, ten opzigt van de aange: 
haalde Figuur , alleén van zwarte Stippen mel- 
ding gemaakt. In ’t Exemplaâr van ’t Sweed= 
{che Kabinet wordt gefproken van een naauwe 
Spleet overlangs, doorgaans aan een gefclia- 
keld, en als met Gaatjes doorboord. De groot- 
te is niet alleen zeer verfchillende , maar de 
Buis ook fomtyds hoekig, fomtyâs rond; zo 
LinNeus aanmerkt, 


peeev. _(Îo5) Wormbuis , die de Schaal Spilrond, 


L 3 
he fbits uitloopende , krom en gerimpeld 
zis, heeft. 

Slangepype 


De Heer Errrs heeft, in de van hèm aängee 
haalde Afbeelding, niet bedoeld een byzondère 
Soort van Wormbuizen voor te ftellen. Hy 
fpreekt 'er dus van „Fig. a vertoont één 
> van die Buisagtige Schaal Wormen, welke 
>, men in menigte , op onze Kusten , vindt 
„, vast zitten aan andere Conchyliën, en dik- 

„wils 


(Bo5) Serpula TestÂ tereti Subalatâ , curvatÂ, rugofâ, Syst. 
Nat, XII. ‘Tubus Vermicularis, E LE, Corail, Ts 38 fe zy 
KNORR Werzam, V.D. Pl, 22e f, Te 


bi WorMBUIizen 57 


5 wils ook in Klompen vereenigd, die uit haar VI. 
» eigen Schaalén famengefteld zyn. Fig. S is ge 
» het Dier, dat daar in zyn verblyf houdt en Hoor 
vän het fläg der Duizendbeenen féhynt te stu: 
s, zyn. Het heeft twee Armen, die ieder 

5 voorzien zyn met verfcheide Klaauwen ; aan 

de bovenkanten met Franje bezet, By de 

5 inplanting vän de {linker Arm ziet men 

zig een Figùur verheffen, die naàk een reg- 

„te Ïrompet gelykt, welke den geheelen 
Rand met Tandjes heeft. Aan de andere: 
gs zyde is een klein Buisagtig regt Figuurtje, 
reen weinig gezwollen en naby den Top 
fpits. Het deel, dat in de Schaal beflooten 

is , _gelyke naar een uitgeftrekte Bloedzui- 

ger; maar, het gene de fchoonheid van dit 

‚„ Dier vermeerdert , is, dat zyne Kleur den 

‚‚ volkomen. Glans heeft van het fchoonftè 

3 Scharlaken, dat men zig kan verbeelden.” 

_ Zo dat dit Dier dan danmerkelyk, niet al- 

leen van die van D'ARGENVILLE, maar ook 

van die van RumePuius, fchynt te verfchil- 

len; en waarfchynlyk zou men uit het onder- 
fcheid deezer Dieren, indien zy allen bekend 
waren , beter het verfchil der Wormbufizeá 
opmaaken Kunnen , dan úit derzelver Geftalte 

en Grootte. Hoe ’t zy, tot deeze Soort fchy- 

nen my een Soort van Zwarte Wormbuizen 
berrekkêlyk t@ Zyn, welke men, wegens de 
Geda ante , roet regt Drollen zou kunnen noe- 

men of Wurmdrollen „ van buiten gerimpeld, 

Oo van 


Aa 


Ù DrÉr, XVI STUK, 


578 _BE‚S.C.H;RX-VLNE HAN 


VL van binnen glad en.zo wyd, dat men in de 
ARE Opening van de genen, die ik heb, ordent- 
Hoorp. lyk den Vinger kan infteeken. De plaats, var 


STUK. waar deeze afkomftig zyn, is my. onbekend. 


DCCCVE _ (806) Wormbuis, die de Schaal Spilrond en 


An | regt heeft ‚aan het End geftraald en 
Plan aldaar op de Schyf doorboord met Rols 


ronde Gaatjes. 


rr.cxxv. Deeze Kenmerken zyn niet. zèer duidelyk, 


Pie5 om de regte Geftalte te befchryven van die’ 


Stukken ‚ daar men den naam aan geeft van 
Neptumis- Schaft, Ek zou dezelve liever met 
GUALTHIERI noemen, Zee Buis, die regels 
maatig gedraaid is en naar een, Wortel gelykt „ 

hebbende een foort van Aangeziet met een ver- 
hevenronden Kop, welke gekranst is en met klei 
ne. Gaatjes doorboord; zeer wit en zeldzaai: 


Evenwel valt op die befchryving ook nog: 


wel iets aan te merken. Men maakt van het 
Spleetje , boven. in de Top, geen gewag, dat 


zo blykbaar is, gelyk men in onze Afbeel- 


ding, van een der heerlykfte Neptunus-Schaf: 
ten, in n Pi, 3 Plaat CXXV , befpeurt. p’A Re 
GEN 

(3065) Serpulá Testâ gereti re&tà , extremitate radiatà ; Diss 
co poris cylindricis,- Me L, U. 702, Ne 434 BONANNs 
Kirch, 1e 5 38e, List. Conche IVS. 3e fe 3e RUMP He 
Rar, T. 41, fid, GUALTH, Zest, T, ro, f, M, Pingeau 
de Mer ARGENV, Conch. Te 7. (3) £. G. KNORR Pets 
zan, IV, D, Pl, 28fe T: VI, D. Ple-40, f‚ He 


en 
nn 


De WORMBUIZEN) 879 


bast inst; erheefk!hiër: „inderdaad, de Geftal- VI 


te het naäfte getroffen, wanneer hy ’er aldus OEL 
van fpreekt. | Hina 


„‚ Deeze ZeeiBuis worde fet Zee- Penfeel STUK: 
» genoemd. Haar Kop, inderdaad, is voor= 
5 zien“met eene Kraag ; en met een Eikel, 
„> die doorboord is met kleine Gaatjes, gevuld 
s> met oneindig veele Draadjes, welke taames 
5 Iyk naar de Haairtjes van een Penfeel gely- 
3, ken. Zo dra de Vifch buiten ’t Water is 
, vallen alle zyne Draaden , en gy ziet-als- 
„dan een witte , danfchaalige , holle Buis ; 
die allengs fmaller wordt naar het ééne 
End, formeerende hier en daat eenige Plooi- 
„jen. Alzo zy aan ’ dikfte End met onein= 
dig veel Gaatjes doorboord is, kan menzes 
; zeer wel, de Gieter (1 Arrofoir) noemen, en 
niet, gelyk fommigen gewild hebben, de 
Toorts van Cupido (le Brandon d'Amour), 
zynde een oneigene en aanftootelyke naam.” 
Dic geeft eenig Licht ten opzigt van den 
Worm, die huisvest in deeze Koker, of het 
Dier ; dat LiNNmus zegt tot nog toe ge- 
heel onbekend te zyn. Verwonderlyk is ’, 
dat men by Rumenius een diep ftilzwyzen 
van dit flag van Wormbuizen vindt, daar zy 
doch uit Oostindie afkomftig. zyn. De Af- 
beelding is ’er, door den Uitgeever, ingee 
voegd. VALENTYN bezat reeds drie Neptu- 
nus-. of Venus-Schaften, gelyk hy ze tytelt 
Niettemin zynze, zo ’t fchynt ; in ’t Kabinet 
Ooe van 


DE 


23 


22 


‘Te DEEL. XVIe STUKe 


s3o BESCHRYVING VEN 


van SEBA, dat zo oneindig veele Zeldzaam? 
L. heden bevatte, niet geweest: want in deszelfs 


Hoorp- befchryving, of op de Plaaten, inzonderheid 


Pl. XCII en XCIV „ de Osfe: Darmen en zo 
veele gekrinkelde Wormbuisjes bevattende 4 
komen zy niet voor, Die gene , welke een 
breede Kraag hebben, gelyk die van onze Af- 
beelding , voorgemeld , worden nog in veel 
waarde gehouden. 


LXi HOOEDST UR. 


Befchryving van ’t Geflagt der Zee-Hour- 
WORMEN, ook wel Paalwormen en Kokere 
wormen of Boorwormen genaamd , om dat 
zy de Paalen of ander Hout, en de Huid der 
Schepen, in Zout Water, doorknaagen. 

he zal hét, in de eerfte opflag; 

veelen voorkomen , dit Ongediert, ’t 
welk ons Land, voor omtreút veertig Jaaren, 
in zulk een otigerustheid bragt, dat men het 
als een Plaag des Hemels aantnerkte, onder de 

Conchyliën betrokken „ of een Geflagt beklee= 

dende te zien onder de Hoorens er’ Schulpen. 

Indien’ me „ echter , eenvoudiglyk zig erinnert, 

hoe: met hetzelve Kokerwormen plagt te noe- 

men, om dat zy nooit dan in Kokers leevendé 
gevonden Zyn’, die zy zig in ’t Hout hadden 
gefabriceerd ; zo zal men moetén erkennen; 

dat 


DÉ ZeEeE-HOUTFTWORMEN. S8r 


dat zy nies bekwaamer geplaatst konden wor-, VL 
den, «dan alhier; tusfchen die Wormen , naa- nn 
melyk, welke de Kokers of Buizen, daar zy Hoorpe 
in huisvesten, Schaalswyze hard en byna KalksTUKe 
of Steenagtig, en die Wormen, welke haare 
Scheeden uit Zand of Gruis van Steenen , Schul- 

pen en Aarde famengefteld hebben. De Hou- 

tige Kokers, naamelyk, hoewel niet tot haar 
Lighaam behoorende, fchynen zy zo wel noo= 

dig te hebben tot hun beftaan en leven, als die 

andere Wormen hunne Pypagtige Schaalen of 
Scheeden. Dewyl zy, nogthans, een geheel 
andere Levensmanier hebben, inzonderheid wat 

het maaken van hunne Wooning berreft, dan 

de gedagte Wormbuis-Dieren , en nooit anders 

dan in Hout voorkomen ; zo behoorden zy van 

de anderen, in een byzonder Geflagt, te wor- 

den afgefcheiden. 

Weinigen, die over dit Schepzel gefchree- aam. 
ven hebben , fchynen bedaardelyk hunne ge- 
dagten te hebben laaten gaan , over een be- 
hoorlyke Benaaming. Dit ftuk, dat weezent- 

Iyk het, moeielykfte is , wordt veelal als een 
beuzeling over ’t hoofd gezien. Sommigen 
noemenze eenvoudig Zee- Wormen , anderen 
Houtwormen of Houtvreeters , eenigen Paalwor- 
men. Alle deeze Benaamingen , ziet een op= 
Jettende ligt, zyn veel te algemeen. Daar zyn 
veelerley Zee-Wormen , en deeze kunnen ei- 
gentlyk geen Zee-Wormen genoemd worden ;, 
dewyl menze niet vindt zwerven in de Zee. 

Oo 3 Hout- 


de DEEL, XVI, STUK, 


VI. 
AFDEELe 
E XIII, 


Hoor. 
STUK» 


82 BESCHRYVING VAN 


 Houtwormen en Houtvreeters zyn ’er ook vân 
een geheel anderen aart; zo wel als Koker- 
wormen , gelyk uiet het voorgaande en vol- 
gende Hoofdftuk blyke. Men heeftze dan 
Paalwormen genoemd , en die benaaming zou 
zeer eigen zyn , indien zy geen ander Hout, 
dan Paalen , doorknaagden: dach ’ is bekend; 
dat zy ook groot nadeel doen aan de Huid 
der Schepen en ander Houtwerk in Zee. In 
het vertaaïde Woordenboek van BoMARE 
vind ik, op ’t Artikel der Houtwormen, ge 
wag gemaakt van Wormen, die zig in Zee ont- 
houden , kwaagende en doorboorende de Schepen 
en Dyken; waar van men nader „ als van den 
regten Boorworm „ fpreeken zou. Ik hoopte 
ergens eenig Berigt te vinden van die zondere 
linge Eigenfchappen deezer ‘Zee-Wormen ; doch 
het is voor my, noch op den Tytel van Wor- 
men ‚ noch op eenigen anderen der voorge- 
melden, te vinden geweest. Ook vind ik het 
Artikel van Boorworm in dat Werk niet 3 ’ 
welk de eigentlykfte Vertaaling zou zyn. van 
’t Latynfche Woord Feredo en van ’t Franfche 
Taret, dat de Benaaming is, die men aandee- 
ze Wormen geeft Loorwormen, evenwel ; 
kunnen zy ook niet met regt genoemd wor- 
den , alzo ’er veelerley andere Boorwormen 
zyn. De Aardwormen doorbooren de Aarde, 
de Maaijen hee Vleefch en Kaas; de Wormen 
der Doodgraaver-Torren de Krengen; de Mot- 
wormen veelerley Stoffen ; de Wormen der 

Box; 


De ZeErE-HouTwoRMEN. 583 


Bokken en Hout-Torretjes het drooge Hout, , VL 
enz. Geen Benaaming, derhalve, is my bes LX. 
kwaamer voorgekomen , dan die van ZE E-Hoorp- * 
HourTwoRMEN : waar door aan den eenentTUFe 
kant hunne voornaame Eigenfchap befchree: 

ven wordt, van Houtwormen of Houtboor- 

ders te zyn in Zee-Water ; aan den anderen 

kant hunne Woonplaats bepaald wordt tot 
Hout ; alzo menze , myne weetens, in geen 
andere Stoffen vindt, Waarlyk , indien die 
Benaaming altoos gebruikt, en wel overwooe 

gen was, zou men niet tot de grappige On- 
derftelling zyn gekomen, dat deeze Zee-Wor- 

men de Dyken doorbooren (*). 

By de Romeinen , lees ik, is heet woord oude 
Teredo reeds gebruike voor eenen Worm, die nrc 
’« Hout van Schepen knaagde en doorboorde 
Cf). PLINrus zegt, dat de eigentlyke Peren 
dines niet vernomen worden dan in de Zee, 
dat zy den Kop zeer groot hebben, en met 
de Tanden knaagen ($), TnEorPrnHRASTUS 
was hem ten opzigte van den Worm, dien 
men in ’t Griekfch Tsendar noemde , daar in 
voorgegaag. Voor den aanvang deezer Eeuw, 

«eche 


(%) Zie Earopifibe elen ig XLIII, Stuk, II, De bladz, 
35 7 hd 

(f) Occultà vitiata Teredine Navis, O vip, 

(6) Teredines, Capite ad portionem gravisfimo (Jeg. gran= 
disfimo) rodunt Dentibut, He tantum in Mari (entiuntur, nec 
sliam putant Tevedinem propriedici, Hist, Naf. Libr, XVI, 
Cape 4e j 

Oo 4 

Ie DEEL, XV STUK. 


584 BESCHRYVING VAN 


NL echter, fchynt men niet zeer opmerkzaam te 
ArDeeL. ; 

gxir, Zyn geweest op de Huishouding van dit On: 

#loorp. gediert. In de Werken van VALISNIERI e 

STUK, die in *t jaar 1710 en 1715, te Venetie, uit: 

gegeven zyn, vinde men een Worm, die in 

eenige opzigten naar onze Zee- Houtwormen 

gelyket , doch in anderen wederom daar van 

verfchilt , afgebeeld en befchreeven. Behal- 

ve deezen Europifchen heeft de geleerde Heer 

SLOANE ‚ in zyne Natuurlyke Historie van 

Jamaika > ook van een Westindifchen gewag 

gemaakt. De vermaarde Rumru1iuys geeft, 

in zyn Werk genaamd de Amboinfche Rari- 

teitkamer , insgclyks berigt van zekere Oost- 

indifcbe Wormen; die in ’t Hout booren. 

De Hout- Ik haal dit laatfte alleenlyk aan, om dat 

bek RUMPHIUS, door den geleerden SELLIus, 

PHIUS bygebragt is onder de Autheuren, dié van 

den Zee-Houtworm gehandeld hebben. Want, 

zo men de aangeweezen plaats van. de Am- 

boinfche Raritcitkamer (*) wel inziet, zal ’er 

duidelyk uit blyken , hoe hy door: den ‘Soler 

Lignorum , in ‘t Neerduitfch Boorworm ges 
naamd, een Dier of Schepzel verftgan heeft , 

dat een Schaal van aanmerkelyke dikte, als 
dubbeld Parkement hadt, van buiten fchoon 

wit zynde , met fyne Kringetjes en op ver= 

fcheide manieren door malkanderen gekrin- 

keld , maakende_ een fan van Wormbuisjes, 

van 


{*) Il. Boek, 27 Hoofdft, bladz, 125. 


pE Zer-dourTwoRMEN., 585 


wan dikte als een Tabakspyp, ook dikker en VL 

dunner. >, De grootften van deeze Worm- en 
s‚ buizen, zegt hy , worden een Vinger dik. Hooro= 
2 LY groeijen in rottig Hout , zo van Bog: sTUKe 
„> men, die in de Zee dryven, als van Schee 
»‚ pen, inzonderheid die van inlandfch Hout 
»» gemaakt zyn, welke van deezen Worm zo- 
„, danig doorboord worden , dat zy zinken 
„ meeten; indien men er, door dezelven vlys 
tig met Kalk en eenige Olie te befmeeren, 
„ geen zorg voor draagt. Onder het dryvend 
„> Hout vindt men geheele Boomen met Py- 
s, pen van deeze Wormen opgevuld, die ech- 
„, ter doorgaans ledig zyn , om dat het Dier 
verrot, wanneer het de Schaal niet verder 
„‚ kan voortzetten. Het is een Slymige Worm, 
„die voor in den Mond twee Beentjes als 
‚… een Myter heeft, tegen elkander fluitende”s 
gelyk die der Wormbuizen voorgemeld, 

Deeze hardheid van de Schaal onderfcheidt pe roue: 
den onzen ook van dien van VALISNIE gin eee, 
welke Autheur getuigt, „, dat zy zig een ei-SON» 

»‚ gen Buis maaken of een Kanaal van eene 
»‚ Schulpagtige zelfftandigheid en van Kegel- 
»,” vormige gedaante , aan beide Enden open 
» En zo lang als de Wormen zelf zyn.” Dus 
{chynt ‘er insgelyks die van ApANsoN wat 
van te verfchillen , welke hy Teredo , in ’t 
_Franfch Taret noemt, zynde zeer gemeen in 
de Wortels der Mangles-Boomen , in ’t Franfch 
Mangliers , in ’t Engelfch Mangroves genaamd, 
Oo 5 aan 


1, DEEL. XVI. STUK 


586 BEsCHRYVING VAN 


aan de Oevers der Rivieren Niger en Gam- 
bia, aan de Kust van Afrika by Senegal. Dee- 
ze Boomen, zelf in % Water ftaande of over 
’ Water hangende, laaten Wortels uit haare 
Takken neder, die in ’t Water zakken, en; 
aldaar grond wattende , tot nieuwe Staifen 
worden; zo dat men ze, te Suriname , Duis 
gendbeenen noemt. Zulke Wortels worden; op 
en neer , fomtyds tor twee of drie Voeten, 
maar gemeenlyk zes Duimen boven den Grond, 
en zelden daar onder, van deeze Wormen 


_dogrboord, die hy aldus befchryft (*). 


Zyne 
schaal of 


Pype 


53 


> Hunne Schaal is famengefteld uit vyf 
> zeer ongelyke Stukken , waar van het voor-= 
„> naamfte en grootfte een byna RolrondePyp 
9, is, die alle de anderen omkleedt en ver- 
») bergt. Deeze Pyp is aan de twee Enden 
zodanig doorboord, dat de onderfte Ope- 
„> Ning, welke rond is, twee of driemaal meer 
3 grootte heeft dan de bovenfte , die ovaal 
is en in ’t midden vernaauwd , door twee 
Ribben , welke inwaards uitfpringen. De 
breedte van de Pyp verfchile van drie tot 


33 


23 
33 
33 


ss zes Liniën, en is doorgaans omhoog een 


> Weinig minder dan omlaag; zynde ongevaar 
twintigmaal zo lang. Haare Wanden heb- 
ben, inzonderheid naar beneden toe, wei 
nig dikte; doch zyn ongemeen hard van zelfe 
ss ftandigheid. De uitwendige Oppervlakte is 

„) doors 


33 
33 


£%) Cozuiliagss de Senegal p, 264 


DE Zer HoUTwWORMEN, 587 


» doorgaans glad ‚ om dat zy van het Hout VI, 
iP gefcheiden wordt door eene Soortgelyke LXIIL 
2 Buis, die uitermaate dun is en zeer glim- Hoorv- 
„ mende; welke het Dier te vooren aan het STUK. 
9 Hout gelymd hadt. Somtyds is deeze eer- 
‚ fte Buis niet afgezonderd noch onderfchet- 
Pien van de gene, die het Lighaam van het 
‚ Dier onmiddelyk omkleedt ; en alsdan draagt 
‚ derzelver uitwendige Oppervlakte de in- 
‚ drukzels van de Houtvezelen, tegen welken 
„> Zy was aangevoegd geweest. De plaatzing 
s van deeze Pyp, door my waargenomen; 
‚, was op en neer in overendftaande , en by- 
5 na «waterpas in leggende ftukken Houts , 
„, maar, zy is ’er zodanig ingeftoken , dat, 
> fchoon zy dikwils een weinig bogt heeft, 
„ haar bovenfte nd altoos een weinig buiten 
„, het Hout uitkomt, en met het Water ge- 
»s meenfchap heeft, terwyl hect onderfte End 
s, verborgen blyft in het hart van ’ Hout. 
5 Dit laatfte wordt in Boorwormen, die hun- 
„ne volle grootte bereikt hebben , t'eene- 
‚ maal verftopt door eene Steenige of Schulp- 
» Agtige zelfftandigheid,” | 
ss De vier andere Srukken van de Schaal 9 Tweestuke 
» Zyn twee aan ’t eene, twee aan ’ andere ;e a 
s, End van de Pyp geplaatst. Wanneer men 
s> dezelve opent of met voorzigtigheid breekt, 
5 wordt men, aan haar onderfte End, twee 
‚ kleine Schulpjes gewaar , die zeer iin en 
‚2 vry egaal zyn, volmaakt gelykende naar 


«… [WEG 
Ie DEELe XVIe STUK 


VL 
Arpzer. 
LXIL, 
Hoorp- 

ind 


538 BESCHRYYING VAN 


»„ twee Kleppen van de Pholade en Doublet- 
9 fchulpen. Deeze Kleppen hebben ieder de 
»» gedaante van een Bolftuk, van binnen hol 
pen aan ’t End puntig zynde. Zy fluiten 
»‚ pooit volkomen , laatende aan ieder zyde 
45 Gen taamelyk groote Opening. Haar uic- 
» wendige Oppervlakte is verhevenrond , en 
„in de langte ruuw door vyfentwintig ryën 
s> van Tandjes , taamelyk naar die van een 
‚» Vyl gelykende, door middel van welken hét 
>, Dier zyne Holligheid uitraspt in het Hout. 
‚, Van binnen zyn zy glad, hebbende alleene 
» lyk een dun Uitftekje , dat dient , omzeaan 
» 't Lighaam van het Dier te hechten. Aan 
„ het onderfte End van ieder Klepje wordt 
5 men een kleine uitpuiling gewaar, die voor 
» Top verftrekt. Zy is van onderen uitge= 
„… fneeden „ en voert van binnen twee kleine 
„ Kegelvormige Tanden, die fpits en taame- 
„ Iyk hard zyn, leggende kruislings over el- 

ss kander. Men zou ze als het Scharnier der 

‚> Kleppen kunnen aapmerken ‚ maar men wordt, 
En gn beneden , nog twee anderen gewaar, 
9» die vry lang zyn en krom, byna als die der. 
‚, Pholade; in welke zy , fchoon elkander nooit 
„ raakende , voor Scharnier verftrekken, 


pecklep- Aan ’t bovenfte End van de Pyp vindt 


pen aan de 


Staart, 


‚‚ men de twee laatfte Schaalige Stukken, ge-. 
‚ lykende naar twee taamelyk dikke Paletten, 
„ welke plat zyn ch fomtyds van binnen een 
„ weinig hol, flaauw uiegefneeden of gerond 

s) aan 


BE Zer-HoutrworMeEn. 5% 


3 aán en End, en rustende op een Rolrond VL 
» Steeltje, dat gelyk is aan haare langte. SEXIf 
Deeze Paletten zyn aan de bovenfte Spier Hoorne 
;, van den Mantel aangehecht , waar van ik STUÉe 
js in ’ vervolg zâl fpreeken. Zy wyken af, 

5, wanneer het Dier zyne twee Lugtpypen 

5, uitbrengt, maar; als het die weder intrek 

>, binnen de Schaal ; dan naderen zy elkan- 

„> der , en bedekken dezelven, voegende zig 

3 naauwkeurig genoeg famen, om deeze Lugt- 

> pyper alle gemeenfchap mêt het. Water, 

5, dat buiten is, te beneemen. 

; Het eenigfte deel; dat het Dier buiten pe Lugr-. 
3, zyne Schaal doet komen, zyn twee Lugt. NP Die 
j, pypen in de gedaante van Buizen, en gely- 

j, kende naar die der ‘Fweekleppige Schulpen. 
 Deeze Buizen zyn Rolrond en zeer kort, by 
> hunnen oirfprong met elkander vereenigd , en 
2) Zy komen naauwlyks een twaalfde Duims, dat 
‚, haar geheele langte is, buiten de Schaal. Die 
‚> om laag geplaatst is, of van vooren „ is een 
> weinig grooter dan de andere, en. gezoomd 
s, met drie ryën van Draadjes, welke in ’t ge- 
‚s) heel een getal van veertig uitmaaken, De 
„„eerfte of binnenfte ry beftaat uit negen 
s‚ Draadjes, welke eens zo lang zyn als de an- 
j‚ deren. De bovenfte Buis is eenvoudig en 
j, zonder boord. Zy dient om den Afgang van 
„3 het Dier te loozen en het Water; dat de an. 

» dere Buis op nagenoeg a an tyden in» 

j neemt 


: 
3 


… Wan- 
É DEEL, XVI, STUK, úl 


VL 
ÄFDEEL. 
EXIII, 
Hoorp= 

STUK. 


De Mantel 
En Spieren, 


Het LyF, 
de Maag 
en Voet, 


_ 


soo BEÉSEeHR?TVING VAN 


;; Wanneer men de Schaal van deezer 
‚s Boorworm open breekt, dan ziet men, 
‚s dat de tweë gedagte Pypjes zig, op eenen 
s Afftand twee of drie. maal zo groot ais 
‚ haare’kangte ‚ met den Mantel vereenigen. 
‚, Dit is een foort van Vliezige zeer dunne 
5, Buis, welke, gelyk wy in het Dier der 
„‚ Scheeden gezien hebben „ de uitwendige 
5 deelen van het Lighaam des Diers omkleedt, 
5» Hy is niet aangehecht „ dan by de twee 
s> Enden van de Schaal , mét twee Spieragtie 
5» ge Vliezen, waar van de bovenfte Cirkel- 
s» rond ; een weinig dikker en nauwer is dan 
ss de onderfte; die naar een klein rond Plaat- 
sj» je gelykt ‚ende plaats. bekleedt van het 
s> Ligament der, Doubletten; Deeze Spieren 
5» maaken, datde Mantei zig niet op en nes 
ss der beweegen kan. in-de Schaal , die tot 
s zyne verblyfplaats is beftemd, é 

‚>, In de geheele langte ; tusfchen deeze 
‚s twee Spieren ,, hangt de Mantel los in de 
»; Schaal; en die ùitgeftrektheid kan men voor 
ss het Lighaam.des Diers:neemen:; waar van 
»s de boventte helft dunner; {lap-en grysagtig 
s, of Afchgraauw op zekere plaätfen is; de 
andere helft gezwollen , ‘rond: en witagtigs 
zynde «de Kleur van de Schaal doorgaans 
‚ wits Wegens de doorfchynendheid van den 
Mantel kan men ‘er de Ingewanden , te 
‚ weeten de Maag en Darmbuis , in- zien „ 
waar van de laatfte zig door de agterfte 

‚s Lugt 


39 


h | 
de ZEer-HourworMEN. Soi 


ss Lugtpyp ontlast. Door de onderfte Ope. VE 
AFDEEL. 
js ning van den Mantel, en tusfchen de Klep: ‘1 xii. 
» jes , komt nog een klei, tond „ Vleezig Hoorp- 
j, Deeltje uit, dat overeenkomst meert mec STUK: 
4 den Voet der andere Schulpdieren. Deeze 
sh Voet is Lymerig; zeer week, en van éene 
ss Afchgraauwe Kleur.” 
, Het Schulpdier, daar ik van heb gefpro- 
5) ken, is een: Soort der genen, die hectlouc 
‚ der Schepen doorknaagen „ „en zo veel ver- 
s woeftingen ; in de Zeehavens en aan de Dy- 
5, ken, hebben: veroirzaakt, Het boort tiet 
ss inhet Hout om zig te voeden, gelyk alle 
»s de. Autheuren , die ’er van gefchreeven 
‚ hebben, zig verbeeldden; maar alleen, om 
„ zig daar in te huisvesten; ’t gene door my 
‚ beweezen is in een Vertoog , dat voorlees 
„‚ den Jaar in de Vergadering van de Konings 
> lyke Akademie is geleezen. De manier 
> zelfs , op welke dit Dier het Hout doors 
‚> boort, fchynt niet zo zeer eene uitwerking 
ss. van zyn begrip te zyn, als van een Werk-<- 
$> tuigkonftig Geftel, afhangende van een 
> Natuurlyke beweeging , welke door den in- 
5 Lame en uitgang van het Water , daar het 
$, zyn Voedzel uit hebben moet, wordt vers 
ss Oïrzaakt. - Men kan 'het Vertoog nazien „ 
4, waar in ik dit Werktiielyk Geftel verklaard 
g‚. heb , „en de, verfcheiderley Gevoelens der 
„‚. Autheuren overwoogen , raakende de Eigen- 
s fehappen, WOOrLiehEE 5 Banen, van leer en 


> Ek 
E, DEEL, XVI, STUK, 


59 BESCHRYVING VAN 


VL, „en werken van den Eùropifchen Hout-Boors 
tn ‚ worm , met dien, welken ik te Senegal 
Hoorp- 5» Waargenomen heb; vergeleeken.”” 

STUK. De Kenmerken van den Zee-Houtworm , 

Dn, volgens onzen Ridder, zyn; dat het Dier een 

den Zee- Boorworm is; die twee Kalkagtige, half bol- 

Hour ronde Kaaken heeft, welke van vooren uitge: 
fneeden ‚ van onderen gehoekt zyn: zittende 
in een Spilfonde ‚ bogtige Schaal, welke het 

Hout doordringt. 

Soorten, Dat LiNNZus, door de benigfte Soott i in 
dit Geflagt, den Europifchen Zee- Houtworm 
op ’t Oog heeft, dien hy echter uit de In- 
diën in ons Wereldsdéel agt overgebragt te 
zyn 5 is blykbaar ùit zyne ‘aanhaaling van 
SELLIUs; door wien dat Ongediert wel hee 
uitvoerigfte is befchreeven. Zie hier de Be- 
gaaming, daar aan te geeven, mooglyk in een 
Nieuwe Druk van de befchryving der Sweed- 
fche Dieren. 


Beeevi (807) Zee-Houworm, die eene hogtige Schaat 
a | maakt in het Hout. ‘ 


Scheeps- 
Boorworm, 


In onze Scheeps-Boorwormen of Paalwor- 
men , dan, heeft SeLLIus waargenomen; 
' dat zy binnen de Holligheid 4 door hun in het 

Hout 
(807) Tetedo, Syste Nat, XIIe Gen. 334. Teredo inerd 
Eignum Testâ flexuofâ, Faun. Suec, VALLISN. Nat. Ig 


Te 4 SEL Le de Teredine Marina, Ultraje 1733, Quarte, Ts 
Ee P L áN €, Conch, Pe 17, Ne 2e 


bÉ ZréÉ-HourwoRrmEn. 593 


fout geboord, die niet regt ch ook niet altoos VL 
volgens den Draad van ’t Hout loopt , maar ln 
nagenoeg vän wydte is als de dikte van haar Hoorp- 
Lyf, in een Schaalagtige Koker zitten. Dee-STUK: 
ze Koker is dun en broofch, zo dat men de- 

zelve niet dan by brokken uit het Hout kan 
krygen ; uitgenomen aan het Staart-end, al 

waar zy zo hard en dik van Wanden is, dat 

men ze haauwlyks mét Duim en Vinger dan 
ftukken kan drukker , maâr verder gaat zy 

met dunne Schilfers voort. Zy is niet aan 

het Hout, noch aan het Lyf van den Worm 

vast , maar geheel los en vry, bevattende 
tusfchen zig en den Worm veel Vogtigheid. 

In alle Houtwormen is deeze Schaalagtige 
Koker riet eveneens; in de grootften dikwils 

zeer zwak, week en byna buigzaam; in kleie 

nere en jongere fomtyds zeer ftevig 3; altoos 
eenigermaate uit Ringen beftaande , en gee- 
vende, wanneer ménze onderzoekt, Kenteke= 

nen van eenen Schulpagtigen aart. Zodat zy 

dan, van die der gedagte Hout-Boorwormen 

van RuümrHirus en VALISNIERI, als ook 

van ÂDANSsòN, meest in den trap van hard- 

heid fchynt te verfchilleù. 

PrANcus wil deze Houtwormen tot een Overeen. 
zelfde Soort brengen als de Dieren der ge- AD 
woone Wormbuisjes,; 5» De Boorworm angan lemms 
»s hy) der Schepen, die tot vernieling van de- 

5, zelven ftrekt , gelyk oök van alle Hout, 
> dat wy tot bedwang der Zee-Báaren ges 


dla Pp … bruis 
TE. DEEL. XVI, STUKEs de 


VL 


so BESCHRYVING VAR 


‚‚ bruiken; dien VArtsNiEriue Bruma ty- 


dert ‚> telt, waar van, in de voorgaande Jaaren, 
Hoorn: 3, in de Nederlanden zo veel gerugts gemaakt 


ST UK, 


> werdt, wegens het doorgevreeten Paalwerk 
s, der Dyken; agt ik een zelfde flag. van 
is Wormpjes te zyn. Indien, naamelyk, het 
… Wormpje aan Steenen en hard Hout komt 
ss te kleeven „ dan wordt het wel omwonden 
5, en plat, gelyk men in onze Afbeeldingen 
ziet ; maar, zo het in weeker Hout byt „ 
en daar in dringt, fabriceert het voor zig 
een Schulpagtig Kanaal, Dit verfch, zyndes 
gelyk in de Schepen, wordt het Bruma en: 
Zee-Boorworm geheten; maar lang blyven:* 
„, de, gelyk in rottig Hout, dat op den Grond 
‚ der Zee legt, dan wordt het een Worm „ 
so, meteen wydere en hardere Schaal, Ik heb, 
sy naamelyk , in Planken van’ Schepen, en in’ 
> ander Hout, waargenomen , dat deeze Buiss 
„jes in geen ander opzigt verfchillen , dan: 
„> dat in de Houten „ door langheid van tyd, 
‚, de Buisjes wyder en dikker worden , zo dat, 
> mehze ongebroken daar uit kan haalen , ’ 
s> welk niet gefchieden kan met de Kokertjes: 
„> van de Scheeps Boorwormen.” 

De broofchheid der Kokers van deeze laat- 
ften , naast met die van ons Paalwerk overs 
eenkomende, hadt die Heer in Italie dan ook: 


ondervonden. Voor ’t overige zal , waar« 


fchynlyk ‚ in de aart van fommige Zeewatc- 


Yen: dë voornaame oirzaak {chuilen van de 
harde 


DE ZEE-HoUTWORMEN. $95 


hardheid der Kokers of Buizen, die van deë= VE, 
ze Wormen gemaakt worden. In heete Lan- ODE 
den, immers; is de Zee bekwaamer tot Kalk- Hoorp. 
agtige aangroeijingen; gelyk men dit ziet aan STUK. «+ 
de Zeegewasfen. Ook broeit de Hitte van ’t 
Klimaat het Ongediert kragtig uit; en zee 
hetzelve in zyne Wasdom voort. _“ 

De Geftalte van onzen Paalworm i is Zo om- Geftakte # 

ftandig voorgefteld door gedagten SELLtus; Woe 
de Heeren Roussrrs MaAssvuET, en ândes CKXY» 
ten, ‘wier Werken meestal in 't Nedsrdiiëmk ge 
vertaald zjn (*), dat myn Beftek niet toelaat 
hun na te volgen. Men zoude noodwendig 
hunne Afbeeldingen moeten inzien ; om my 
te begrypen , en dan kan men ook zeer wel 
de eigen Werken van deeze Heeren doorbla« 
deren, en hunne befchryving der Lighaams- 
deelen van den Worm met die van A DAN: 
SON, hier voor woordelyk ingevoegd, verges 
yken. Alleenlyk zal ik uit de Verhandeling 
van den eerstgemelden; over dit Onderwerp; 
zo veel ontleenen , als tot eenige verklaaring 
en begrip kan dienen van onze Afbeelding 
van een dergelyken Worm, welke in Fig. 4 
Praar CXXV, vertoond areas | 

De Zee- Blier heeft eenen Schulpigen 
Kop; uit twee deelen beftaande, die van voos 
ren, onder aan, zodanig uitgefneeden zyn, dac 

zy 

Ei *) Men vindtze opgeteld in de Voorreden van sefurusy 

op de Ae en Negende RBladzyde in O@&ävo, 


Pp 2 
1, DEEL, XVI, STUEe 


506 BESCHRYVING vAn 


vl 
Árpeen. 
EXIII. 
Hoorp- 

STUK. 


zy hem als met eenen Helm gewapend voors 
ftellen, De kanten en punten van deeze dee 
len zyn op het gevoel byzonder fcherp. De 
Hals is Vleezig en taaijer dan het overige des 
Lighaams, ’t welk met een doorfchynende Huid 
omgeven is ; zodanig dat men ’er , met gemak; 
de Ingewanden , als hy leeft , door heen kan zien. 
Aan de regter zyde vertoont zig , in een voor- 
over leggende Worm , kort agter den Hals , 
een zwartagtig Ingewand; in ’t midden van ’t 
Lyf een ander, dat grooter en rood- of ook 
fomwylen geelagtig is; en daar nevens eene 
vuil witte, naar Vet gelykende Stoffe. Daar 
tusfchen loopen twee Pieramiedaale Vaten 3 
waar in zig eene bruine of zwartagtige Stoffe „ 
in de leevende Worm, vry gezwind beweegtg 
Deeze Vaten, naar de Staart toe allengs ver- 
dunnende, verdwynen eindelyk in dergelyk ee« 
ne, naar Vet gelykende, zelfftandigheid, De 
Staart , die ver de groot{íte langte heeft, is: 
wederzyds als met een Streng gefchoord , en 
dus dikker en vaster, dan in het midden, ale 
waar menze eenigermaate ingezakt en flapper 
vindt. Somtyds „echter „komt de geheele Staart 
ledig voor, en gelykt' niets te zyn, dan eene 
Blaas of Zak , met Water opgevuld. Hoe 
meer vastigheid de Staart heeft, hoe meer Zy 
trekt naar ’t bruine, en, hoe dann zy is, 
hoe meer naar eene witagtige Kleur, Haar ui 


terfte End, dat byna Kraakbeenig is, heeft ee- 


ne Vleefchkleur, en is met twee Pypjes voors 
zien » 


DE ZEE-HourTwoRrRME N, 597 


zien, die aan de Enden rood zyn, zeer zelden VI, 

bleek, het eene langer dan het andere, dat ook ÂFDEEL: 
LX, 

veel naauwer Opening heeft. In de leevende Hoorn. 

Worm , maar zagtelyk aangeroerd zynde , trek sTux. 

Ken zy zig zeer vlug in, Ter wederzyde van 

het gedagte End der Staart vertoonen zig de 

twee Schaalagtige Paletten, daar ADANSsoN 

van fpreekt, die op Styltjes ftaan, en voor een 

gedeelte geelagtig , voor ‘t overige Paarle= 

moer-Kleur zyn. Van het kleine Doorntje of 

Haakje, op de Rug van onzen Worm, heb ik. 

nergens gewag gemaakt gevonden, 

Het geheele Lighaam der Zee-Houtwormen Grootes. 

is Slymagtig en heeft een dergelyken Reuk als 
Oesters, Mosfelen en andere uit Zee gehaalde 
Schulpdieren. De grootte verfchilt zeer ; doch, 
ten opzigt van de genen, die in Paalen gevon- 
den zyn, bepaalt zig de dikte, in ’t algemeen 
genomen, omtrent tot die van een T'abakspyp ; 
en de langte tot een halven of geheelen Voet. 
Men heeft, evenwel, van geloofwaardige 
Menfchen hooren verhaalen, dat ’er gevonden 
zyn van twee en drie Voeten lang. Indien de 
zodanigen naar evenredigheid dik zyn geweest ; 
mogen zy wel de dikte gehad hebben van een 
Vinger. 

Niettegenflaande dat dergelyke Wormen, in Nieuwg 
het Houtwerk der Schepen, gelyk wy gezien Fore: 
hebben , reeds lange Jaaren bekend zyn ge- 
weest, inzonderheid in Landen van een hee- 
ter Klimaat ; heeft derzelver verfchrikkelyke 


Pp 3 ite 
1. DEEL. XVle STUK 


VL 


A: FDEEL. 
EN LN, 

Hlóorp- 

STUK, 


593 BESCHRYVING: VAN 


uitwerking op het Paalwerk, datde, Voormyue 
van onze Dyken was in de Vereenigde Neder- 
landen , zig niet dan nu ruim veertig Jaaren geleg» 
den geopenbaart. Uit Zeeland kreeg men daar 
van de eerfte berigten. “Wanneer in de Maans 
den September en Oktober, des jaars 1730, 
eenige Paalen van den Westkappelfchen Dyk, 
door een kleinen Stormwind, omver geflagen 
werden , en ‚ toen men deale van Wor- 
fen doorknaagd vondt, werde verder onder- 
zoek gedaan, en waargenomen , datde meefte 
Paalen en Ryswerken , rondom het Eiland 


° _ Walcheren, van dit Gedierte waren aange- 


tast. In Holland werdt dit kwaad eerst in 
de Nazomer van het volgende Jaar > 17313 
aan het Paalwerk van den zwaaren West= 
friefchen Zeedyk, omtrent Medenblik, ontdekt; 
zynde voorts door cen Storm en hoogen Vloed, 
op Kerstyd van dat Jaar, een- groot. gedeelte 
der Paalen , met Krebbingen en al, wegge- 
rukt: zo dat die van, de Vier Neotdai Kog- 
gen, alleen, meer dan dertigduizend Guldens, 
zo. aan Houtwerk als anders, in en na dien 
Storm , hadden moeten te koste leggen; om 
den Dyk, waar van Westfrieslands behoud af 
hing, voor Doorbraak te bewaaren. Men bee 
vondt vervolgens , wel haast , dat nagenoeg 
al hee Paal- en Houtwerk ah orze Dyken, 
door dit fchadelyk Ongediert, zyne kragt bee 
nomen ware: een Slag, te zwaarder, om dat 
aen er te vooren nooit eenig bedenken op 
__hade 


Dö Ze E-HOUTWOR MEN. 559 , 


hadt gehad! Men verbeeldde zig, in ’t eerst, , VL 
dat de Ouderdom der Paalen mooglyk aanlei- LEEN 
ding hier toe gegeven had ; gelyk men dit in Hoorn- 
rottige Boomen ziet ; maar , hoe ftond men STUKe _ 
verbaasd te kyken, wanneer onder de uitgeflas 
gen Paalen zodanigen gevonden werden, dies 
niet langer dan omtrent zeven of agt Weken 
te vooren, gantfch nieuw, in den Grond ge- 
heid waren, zynde ter hoogte van het dage: 
Ivkích Ty ‘en néderwaards geheel doorboord 
van deeze Wormen. De harde Vorst, van 
December des faars 1732 , nam dit kwaad, 
gelyk veelen gehoopt hadden, in Holland en 
Zeeland geenszins weg. Het openbaarde zig, 
in de Zomer van dat Jaar, ook aan de Dyken 
van de Friefche Kust. Zelfs werde het Hout. 
werk der Havens van Ooftende , en andere 
Zeeplaatfen in Vlaanderen, daar van aanmer- 
kelyk befchadigd. | 

De Paalen van onze Dyken dus- vernield 
zynde , zo zyn dezelven , niet zonder byfter 
zwaare Kosten; eerst op de noodigíte plaats 
fen, en verder alom, met een Steenen Voor- 
muur bezorgd. geworden „ en dus veel beter 
en duurzaamer befchut voor den flag der Zee, 
dan zy te vooren geweest waren: Ondertus- 
fchen was dit Gewormte nog niet uit onze 
Wateren; want men heeft van tyd tot tyd 
bevonden , dat hier en daar Paalen en Hout» 
werk, aän Havens en Hoofden, van dezelven 
doorknaagd werden, In * Jaar 1751 fcheenen 


| Pp 4 zy 
IT, DEEL, XVL, STUKe 


6oo .BESCHRYVING VAN 


VI, zy zig, op nieuws, aan de Noordhollapdfche 
AED. Dyken , in menigte, te openbagren. Op de 
Hbors Schepen vielen zy met niet minder woede 
stuk. ‘ganz zo dat men dezelven., tot heden toe; 

op de een of. andere manier daar voor moet 
beveiligen. | | 
voorttee- De gedagten der Natuurkundigen vielen ten 
ling, __deezen tyde niet alleen op het onderzoek van 
de uitwendige Geftalte en inwendige Deelen 
van den Zee-Houtworm , maar ook op zyne 
Voortteeling ,‚ om de Behoedmiddelen tegen 
deeze Plaag te ontdekken. Geenerley Hout, 
hoe hard ook, mids van Zeewater doorweekt 
zynde , higef van dit Ongediert onaangetast. 
Aan onze Dyken hebben zy de Eiken Paalen, 
en vervolgens ook Greenen en Elzen Hout, 
doorgevreeten. Men zag gan dit Hout van 
buiten niets dan eenige kleine Gaatjes , door 
welken de Staartjes uitftaken der leevende 
Wormen. Zy konden derhalve van die gropt- 
te , als menze binnen de Paalen vondt, niet 
daar in gekroopen zyn. In Zeeland hadt men 
opgemerkt , dat by Zomer zekere Diertjes, 
als Watervlooijen , aan de Paalen kwamen » 
die eenige Kuiltjes daar in fcheenen te maa- 
ken. Men dagt of deeze ook hun Zaad wier- 
pen in zodanige of andere Gaatjes en Scheur-= 
tjes van het Hout „ en dat dan deeze Wor- 
men daar uit geboren werden. Zulk eene 
Voortteeling hadt niets ongerymds in gehad, 
wanneer ’er flegts eenige evenredigheid van 
in Hin _groote 


pe ZrEe-HquUTwWOR MEN, Gar 


grootte ware geweest, tusfchen die Diertjes , Vis 
en de gezegde Wormen, of dat ‘er eenige kscur 
fchyn ware, dat dezelven weder in zodanige Hoorp- 
Diertjes konden veranderen. Maar, dit zosTU& 
niet zynde, verviel deeze Beloakan t'eence 
maal. 

Wylende Heer BELKMEER, diestyds Doke 
tor in de Geneeskande te Enkhuizen, en dus 
op eene plaats, alwaar hy de fchoonfte gele» 
genheid hadt, om dit haatelyk Gedierte te on- 
derzoeken, gaf daar over ook een uitgebreide : 
Verhandeling uit. Hy vondt in het Slym, 
waar de Paalen mede begroeid waren, mer 
het Mikroskoop veele kleine witte Stipjes , 
die hy voor de Eijertjes hieldt van deeze Wor. 
men „ en zodanig Hout, waar aan hy dit waar- 
nam, hadt gemeenlyk ook byna onzigtbaar 
kleine Wormpjes in ‚doch welken het hem zeer 
zelden gelukt was te befchouwen. Voorts hadt 
hy gezien, dat van de Staartjes der Wormen, 
door de kleine Gaatjes , die ‘er menigvuldig 
in de Oppervlakte van het verwormde Hout 
zyn , uitkomende , zig fomtyds dat van den 
eenen Worm met dat van een anderen Worm 
famenvoegde ; waar door die Staartjes niet alleen 
dikker en dunner wierden , maar ook van Kleur 
veranderden. Dit fcheen een duidelyke blyk 
te zyn van hunne Paaring (*), en fchoon zy 

al 
(*) Donal famenvoeging der Staarten heeft de Heer 


RoussEr ook aan een Fregatfchip i in de Haven van Medenblitr, 
zo hy verhaalt , waargenomen, 


GER 


VL 
Árpeer. 
LXXII, 
E Joorpe 
KTUKe 


Voedzel, 


602 BrESCHRYVING VANS 


al Hermaphrodieten waren, gelyk fommiger 
onderftellen, zou doch in dezelven eene der- 
gelyke Paaring , als in de Slakken ‚ kunnen 
plaats hebben, door welke zy elkander wedere 
zyds bevrugtten. Voorts heeft men een me 
nigte van Eijertjes in derzelver Lighaam, ge- 
iyk in dat der Aardwormen , ontdekt, die; 
waarfchynlyk , ín ’t Water uitgeworpen en 
door de Slymigheid der Zee her en derwaards 
gevoerd worden , tot dat zy aande Opper- 
vlakte van het Houtwerk uitgebroeid „ als by- 
na onzigtbaare Wormpjes, door deszelfs Po- 
ren ingang vinden. Maar hoe kunnen onze 
Wormen huisvesten in Openingen en Kanaa- 
len, die gemaakt zyn door zulke byna onzigt= 
baar kleine Wormpjes? Men zou dit aan de 
Kegelvormigheïd van deeze Loopgraaven-kun- 
nen toefchryven , indien zy geduurig voort- 
gingen in het Hout: doch de Staart blyft , als 
gezegd is, in het uitwendige Gaatje: zo dat 
men onderftellen moet, dat de Worm, toen 
hy in ’t Hout boorde, reeds een Kop hadt van 
omtrent die'grootte, als de uitwendige Gaatjes 
zyn, en dat hy die Gaatjes van buiten in het 
Hout geboord heeft: want daar eens binnen 
zynde kan hy zig niet omkeeren of terug gaan. 
De Heer BEL kMerr was van oordeel, dat 
het Hout wel degelyk tot Voedzel ftrekt van 
deeze Wormen; ’t gene de Heer ADANSON, 
als gezegd is, volftrekt ontkent. Zo lang ik 

de reden van dit laatíte niet vernomen heb, 
moet 


De ZrEE-HoUuTworMEN. 653 


goet ik het eerfte toeftemmen, en met gezeg- VR 
den. Doktor het befluie dus opmaaken. Dat iten 
de Worm het Hout, tot vergrooting van zyn Hoor» 
Holligheid, met zynen Schuipagtigen Kop af-sTUK. 
raspt ; is zeker. Dit afgeraspte Hout moet door 
zyn Lighaam pasfeeren; alzo men in de Hol- 
ligheid, buiten om den Worm , niets vindt dan 
ziltig Water. Nu zou het de grootfte on= 
waarfchynlykheid zyn , dat eene Stoffe , tot 
Voeding bekwaam, door het Lighaam van den 
Worm pasfeerde „ zonder dat hy 'er Voedzel 
van trok: te meer , om dat geen ander Aas 
blykbaar is, dat hem daar toe zoude kunnen 
ftrekken. En, dewyl in de Huishouding der 
Natuur niets dan tot zekef Einde gefchiedt „ 
en ten dienfte van het Schepzel; 5 Zo isde Vraag, 
“wat nuttigheid de Zee-Houtworm anders van 
die doorbooringe des Houts zou kunnen heb- 
ben. Waarlyk, indien hy zyn Voedzel uit de 
Zee of uit het Water trekken moest „ dan was 
zyn Staart geheel verkeerdelyk Biron ‚ en de 
opis binnen in het Hout geplaatst. 

=De Almagtige Schepper heeft zig alom van 
Werktuigen voorzien, om de Huishouding der 
Natuur in evenwigt te houden. Op dat het 
tam Gedierte niet, tot elkanders nadeel , te 
veel vermeerderen zoude, zyn ’er Roofdieren : 
op dat‘de Rupfen niet. altoos tot eene Plaag 
zouden ftrekken, zyn ’er Vogeltjes en Wes. 
pen, die daar van zelfs de Poppen en Eytjes 
vernielen. Dus heeft Zyne aanbiddelyke Wys- 


heid 
on DEEL, XVIe STURe 


6o4 BESCHRYVING VAN 


VL, heid fteeds Natuurlyke middelen aan de Hand, 
perte om de onmaatige Voortteeling der Schepzelef 
Hoorp- inte binden. Hy kan hee Menfchdom ftraffen 
„sru&. met allerley Plaagen, zonder dat ’er een Won- 

derwerk gebeurt. Hy kan ons daar van wee 
derom op ’t onvoorzienst ontlasten , zonder dat 
het Menfchelyk Oog de reden of manier, in 
de eerfte opflag, uitvindt. 
wyand der Dit blykt daar in, dat zulk vernielend Onges 
E schout diert, als deeze Zee Hu oonmef Zyn» ook 
zyne Vyanden heeft. Gedagte BELKMEER 
befchryft ons en geeft de Afbeelding van een 
s, Zwemmend en kruipend Dier , dat gevonden 
> wordt in de Gaten door den voorigen Worm 
in het Hout gemaakt, of buiten aan hetzele 
ve. Het oefent zyne Vyandíchap daar tee 
gen op deeze twee manieren. Als het Hout 
van buiten is afgemorteld, dan kruipen zy 
in de Holligheden , door de eigentlyke Hout- 
wormen gemaakt, de Wormen, die daar in 
zyn, aan ftukken fnydende en verpletterende 
met hunne Nypers. Buiten agn het Hout 
‚ zynde, en in deszelfs wydfte Openingen in= 
dringende, kerven en vernielen zy de Staars 
tjes of uiterfte Enden der Houtboorwor= 
men, waar door zy de Voortteeling van dit 
Es nict alleen beletten, maar zelfs 
‚ de Wormen dooden, die dan een leelyken 
„, Stank van zig geeven.” 
_ Uit de Afbeelding en befchryving blykt, dat 
dit een Soort van Zee-Duizendbeenen is „ en 
wel 


33 


33 


3% 


1% 


be Zree-HouTwoRMEN. Co$ 


Wel juist dergelyk Dier; als de Heer Des- vr. 

LANDEs voor den Houtboorenden Worm Ae te 
heeft aangezien (*). De Historiefchryvêr der rroorpe 

Akademie getuigt, immers, dat de Wormen ; srux, 

welken deeze Heer in de Holligheden van het 

doorboorde Hout der Schepen te Brest vondt; 

hun geheele Ligkaam uit Ringen famengefteld 

hadden; en ter wederzyde van het Lyf ontele 

baare Klaauwtjes of Pooten met Haakjes z 

hebbende aan den Kop twee Schulpjes, ieder 

met een Punt als een Boor- of Dril-Yzer ge= 

wapend. ,, Deeze Worm, (zegt hy verder) 

5, gebruikt de verbaazende menigte van zynd 

‚s Pooten of derzelver Haakjes, om zig vast 

j» te krammen aan de Vezels van het Hout, 

> Op dat hy dus, een Steunpunt hebbende; 

», tefterker met zyn Kop zou kunnen werken.” 

Dit ftryde geheel tegen de Geftalte en Levens- 

manier van den waaren Zee-Houtworm, door 

zo veel Autheuren nagegaan. 

Geene nuttigheid van deeze Wormen kun Middelee 
nende aanwyzen, gaa ik over tot de Mid: onredieas. 
delen, die men in ’t werk gefteld heeft, om 
het Houtwerk voor derzelver aanranding tebe- 
fchutten. fot Behoud van dein den Grond ge. 
flagen Paalen heeft men geen voldoenend Middel 
kunnen uitvinden , zyndealles „wat daar omtrent 
in’ werk gefleld werdt, of onnut , of veel te 


kost= 
(*) Hist, de PAcad, Roya des Sciences , de 1720, pe 745 
Oltavo, Nd | 


be Dille XV STU%o 


Pl 


VL 
AFDEEL. 
LX 
Hoorp- 

drTüx. 


áó5 BESCHRYVING VAN 


kostbaar geweest; en het beltryken met Teet 
of Harpuis, als ook het branden van buitens 
met Vuur, bewaarde die flegts eenigen tyd. 
Ik denk, nogthans, dat, indien dezelven in ’é 
Voorjaar en in de Zomer eens ftyf afgeboend 
werden , zulks van geen minder dienst zou 
zyn, dan het fchoon maaken der Schepen, ’t 
welk men tegen de Wormen zo nuttig be: 
vindt. BerkMEER wilde, dat dergelyk Hout- 
werk ; in Zee ftaande ; in de Zomermaanden 
om de twee of drie Weeken ; en ’s Winters 
om de twee of drie Maanden, met Yzeren 
Schraapers zou worden afgefchraapt en dan 
met ftyve Borftels gezuiverd. De Huid der 
Schepen wordt „ wanneer dezelven op zyde 
gekrengd en dus efgefchraapt zyn, met zekere 
Harpuis of Teer , daar Vergiftige Stoffen: in 
gedaan zyn, beftreeken. Bovendien heeft men 
ten uiterfte noodig gevonden , de Schepen ; 
òm die reden; met een dubbelen Huid te voors 
zien; gelyk door den Historiefchryver van de 
Akademie der Weetenfchappen van Parys be-= 
rigt wordt, dat men voor vyftig Jaaren reeds, 
daar tegen , den binnen-Huid der Schepen , wan- 
neer die verfch gekielhaald , fchoon gemaakt 
én geteerd zyn, bezorgde met geftooten Glas 
in Koehaair ; leggende daar dan den buiten= 
Huid, van Greenen Planken, die ongevaar een 
Duim dik zyn, om heen, welke men aanhecht 
met Yzeren Spykers, wier Koppen. byna een 
Duim breed zyn, | B, 
EXIV. HOOFD. 


AE ZAND Re KE Rrk 607 


Arneis 
LXIV. HOOFDSTUK. Hain: 
| | STUKe 
Befchryving van ’t Geflagt der ZaNDKoKeErs , 
wier Dieren een Soort van Lee-Duizendbee- 


nen ZY. 


is Weert Sabella ‚ anders niet bekend in aa! 
de Natuurlyke Historie, is door LiN- 
Naus hier, niet oneigen , tot een Geflagtnaam 
gebruike voor Dieren , die hûnne Wooningen 
van Zand of Steengruis famenftellen (+). 
Sabulum, naamelyk, waar van het afgeleid is 
betekent , in ’t Latyn, Zavel of grof Zand. 
Ik geef ’er, derhalve, in vergelyking met de 
Wormbuizen, den naam van ZANDKOKERS 
aan. 
De 


( *) De Heer ADANSO'N verwérpt de Naamen die van 
eenige betekenis zyn ten opzigt van de Hoorens en Schula 
pen, en heeft voor dezelven , met opzet, nieuwe Naamen, 
die nooit in gebruik waren geweest , gefabriceerd ; niet twya 
felende, of dezelven zouden door de gewoonte gemakkelyker 
worden, dan de oude Naamen, Ik denk dar het lang zal. 
duuren , eer men zyné Verkiezing hier in navolge , en dat hy 
dus niet ligt het genoegen zal hebben, van zyne verwagting 
“in deezen vervuld te zien, Hy geeft van ter zyden een fteek 
aan den Heer LiNN.eus, die echter, myns oordeels ‚ veel 
verfiandiger hier in gehandeld heeft, met niet alleen de Gee 
flagtnaamen , maar ook de Bynaamgn der Soorten, van de 
voornaamfte Hoedanigheden af te leiden, en de genen, die 
in gébruik zyn , zo veel mooglyk te behouden, Zie ADANS, 
Preface des Coguill, p. X1IV-XVh 

K DEEE, XVI, STUK, 


VI. 
AFDEELs ; 
LXIV, 
Hoorb- 
stux. 
Kenme@te 

ken. 


Vorming 
der Zand. 
kokers, 


603 BeSCHRYviNd vänN 


De Kenmerken zyn dus bepaald. ‘t Diet 
is een Zee-Duizendbeen, die den Bek met 
Nypers heeft, en twee dikkere Voêlers agtef 
den Kop. Het huisvest in eene Pypagtige 
Schaál, uit Zandjes famengefteld, welke digt 
gedtongen op het Scheede-Vlies geplaatst zyn. 

Aangaande de manier, op welke deeze Zand- 
buisjes geformeerd worden, geeft RrAuMuR 
de volgende bedenkiagen op. „, Zy woonen 
in het Zand, gelyk de Aardwormen in de 
» Aarde, Het Vogt, dat uit hun Lighaam 
4 Baat „is nretin genoegzaam groote veel- 
ssheid 5 of piet dik genoeg „ om hun eene 
De Schaal te vormen: maar het is Lymig ge- 
s, noeg, om de verfcheiderley Zandkorrelt jes 
„én brokjes Schaal, die hun omringen, aan 
o elkander te Heeren : het doêt den dienst 
„ van een foort van Kalk of Sement, welke 
», de Zandkorreltjes en brokjes van Schulpen 
als zo veele Steentjes famen verbindt. De 
kragt van dit Lymige Vogt is zeer kenbaar 
wanneer de Zee, geduurende haare Ebbe, 
zekere Zandbanken bloot laat , daar zulk 
flag van Wormen huisvesten. Alsdan ver: 
toont de Oppervlakte van deeze Banken een: 
byzondere manier van Stekeligheid. De 
Openingen van de Buisjes, waar in de Wore 
„, men woonen, fteekt een Luyn of halve Lyn 
„; buiten ’t Zand uit, en deeze Buisjes zitten: 

ss digt nevens elkander” Dat deeze Buisjes 


4b veel ùitfteeken , aak hy daar aan toe „ 
der: 


DE ZANDKOEERS, Coa 


at het.Zand ; daar tusfchen, van de Zee is VI, 
weggefpoeld, en merkt aan, dat men er fom- LXIV. 
tyds geheele Klompen van vinde, gelyk hy ’er Hoorp- 
eene afbeeldt ; welke blijkbaarlyk zyn famens STUle 
gefteld uit dergelyke Wormbuisjes, waar van 

men Zer ook fomtyds los op ’t Strand vindt 
leggen , die niet dikker dan een blad Papier 

zyn. Hier uit, en tevens uit de Afbeelding 

van het Dier, in deeze Wormbuisjes huisves- 

tende , fehync hy dat op ’t oog te hebben, 

’e “welk “door den Heer BAxKER, oûder den 

haam van Pypdiertje, is befchreeven, en zo- 

danig, als men het aan de Kust van Engeland 
gevonden hade, afgebeeld (*) 5 zynde op eene 
volgende Soort. van dit Geflagt aangehaald: 

doch het Dier van REAUMUR, met een-dik 

Lyf , een dunne Staart en een platten. Kops 
fchynt weinig te gelyken ‘naar de Zee-Duizend- 

beenen (+). 

Nader komt met dezelvèen dat Dier van fom- geaates 
mige Wormbuisjes overeen , waar van ik de „41 her 
Afbeelding ontleend heb uit hee Werk wan el. Cxxvs 

{ Fis. 5e 
den Heer DARGENvILLEs gelyk die opon- * 
‚ze Plaat CXXV, in Fig. 5; vertoond wordt. 
ss Men zou hetzelve (zegt hy,) voor een 
„3 waare Duizendbeen neemen ; indien het niet 
s» flegts, 


*) zie Nuztig Gebruik van't Hikroskoop ; ; Amfterd, 1756 $ 
Dl 850, PN WG, £'00'4e 
__(t) Zie zyn Vertoog, Mem, de eter mied des Scienèas 


de An 171!, p. 167, 
Qa 


E, DEEL. XVI, STUK» 


VI. 


ÄFDEEL. 


LXIV. 


Hoorp- - 


STUKe 


to BEescuRrRvviNóG wai 


so flegts, van den Kop af te rekenen , ‘tot ecit 
s, derde deel van zyne langte met Pooten was 
‚y voorzien. Aan dat gedeelte telt men vyf- 
ss tien [zeventien] Ringen; die ieder op Zyde 
> een paar Pooten hebben. Het Dier komt 
s, door behulp van deeze Pootjès uit-de Schaal, 
3, daar het ander gedeelte “van zyn. Lyf in 
sx blyft, en zyn Kop vertoont zig, onder de 
s‚ gedaante van een langwerpig Halfmaantjes 
‚‚ voor aan den eerften. Ring. Deeze Kop is 
5 zeer klein, en heeft van onderen een lood* 
5 regt Streepjes dat den Bek maakt; die met 
s verfcheide ryën van Haakswyze- Tanden is 
ss gewapend. Hy is omringd met vier Hoor- 
‚s nen; die van elkander wyken en- elkander 
„ naderen” Dit. zullen’ de gedagte ‚Nypers 
en Voelers Zyn. „ De twee derden van he 
> Lighaam, die niet uit de Pyp komen; zyù 
ss effen en glad; en de Ringen, die hetzelve 
5, famenftellen, zo fyn; dat menze naaúwlyks 
z, kan onderfeheiden. Dit gedeelte, vol van 
» Ringen, is op zyne kanten donker wits het 
> overige is bleekrood „ wordende in-de ge« 
„‚ heele langte doorloopen van een goot Bloed- _ 
3» vat, welks fcherpe Kleur door de Oppet= 
„ vlakte heen fchynr en -dezelve rood maakt, 
<, Het is te vermoeden, dat deeze Wormen 
9 gemakkelyk uit hunne Pypjes komen, om 
9, hun Aaste zoeken: men wordt inhun maak 
ss zel niets gewaar , ’c welk hun zulks zou kuns 
j, den beletten:”:(#). ACLI Ze. 


(*) La Goniyhisige II, Pact, p. 26, 


DE ZANDROKERS. órt 


Zeven Soorten komen in dit Geflagt voor, VL 
waar onder twee uit de Indiën, en ééne van EA 
de Kaáp der Goede Hopes drie uit de Zee Hoorn. 
rondom ons Wereldsdeel afkomftig; Voorts TUE. 
vindt men ’er nog ééne Soort onder, die on- Soorten, 
gemeen klein is, voorkomende in de Staande 
Wateren van Europa. 

(803) Zandkoker, die de Schaal op zie zelf, pocevift, 

los en vr); enkeld , gekromd heeft, be- rd | 
flaande uit glinfterende Linsvormige } aen 


Korrelsjes. 


Deeze, in de Iidiën huisvestende, heeft de 
Schaal Elsvormig , ftemp , taamelyk krom , 
van dikte als een Zwaanen Veder Schaft en 
daat boven 5 famengefteld uit Linsvormig Zaad, 
dae wit en gepolyst is, en van egaale grootte, 


809) Zandkoker, die de Schaal op zig zelf, decent; 
los en vry, enkeld, gekromd heeft, be- Sitar 
Plaande wit bruine Zandagtige Korrel- en 


tjes. 


In de Noorder-Oeeaan ; op diepe plaatfen 
Onthoudt zig deeze ; volgens J. G. Könrc. 
Zy 


(868) Sabella ‘TestA folitariÂ liberÂ Fmplici curvatÀ, Granís 
Lentiformibus nitidis, Syst, Nat. Xl, Gen. 335 Spe Ie | 
(sog; Sabella TestÂ folitariÂ liberá fimplici curvatâ , Geanis 
Árenaceis fuscis, Syst, Nat. Xi, 
| qa 
Ek D5EL, XVI, STUK, 


612 BESCHRYVENG VAN 


4 VE. Zy heeft de Schaal ‘van dikte als een Garzer? 
SEXIV. Veder Schaft, van eene donkere Kleur. Ders 


Hoorp- gelyke Kokertjes , van Zand en Schuipgruis 
STUK. _ famengefteld „ komen ook aan onze Stranden 
voor. 


pEeeck. (810) Zandkoker, die de Schaal op zig zelf; 
pn met haar Grondfleun vastgehecht , en- 


Ruuwe, … … … … keld-en-gekromd heeft ‚uit Sornold be. 
ftaande „welke Siraalagtig ruuw zjn. 


In de Verhandelingen der Keizerlyke Aka- 
demie van Petersburg, op het Jaar 1766, 
komt de Afbeelding van deeze Soort voor „ 
onder den naam van Dentalium , dat boogs- 
wyze krom is en fpongieus, hebbende de Op- 
pervlakte ruuw „wegens: veele digt aan elkan- 
der geplaatfte Knobbeltjes. - Men vinde | het in 
de Amerikaânfche OEE: 


PCCCXI (811) Zandkoker „ zie de Schaal EE 

5 4 

peek | zun shomo%, …… Fak- 

Bloemene AN 

Polypen. (8ro) Sabella TestÂ folitarià Bafi fixÂ , fimplici curvatâ , 
Granis radiato-fcabris, Syst, Nat, XI. Dentalium arcuatum 
fpongiofùm „ Superficie. Tuberculis contiguis exasperatâs AC. 

__Petropol, 1766. ps; 353. Te Je fe 1) 2e 
(811) Sabella Testâ fabramofä fixâ eretâ, Syst, Nat XII. 

Sefpula ringens, Syst, Nat, Xe p, 759, Ne 703. BAKER 
Jlikrosk. T, 13e fe 2, 3: BASTER Uitf/pann, I. De-pe 91e 
T. 9, fe 4. Blumen-Polypen von fusfen Wasfer, SC HA F Ee 
Afonogr, 1755. Abband, von Infelten Te D. Ne VI.PL 1, dà. 
Brachionus tubifex, PALLAS Zuöpbe p. 46. Lyst der Plantdies 
zen bladze 112, 


BE ZANDKOKERS. 613 


Takkig , vast zittende enrestopftaande VL _ 
heeft. — AFDEEEs 
de LXIV, 
\ Hoorpe 
Het Koker-Diertje van den Heer BAsTER, srux. 


hier aangehaald, was, zo wel-als het Pypdier: 
tje van den Heer BAKER , uit Zeewater af. 
komftig, en zy fchynen beiden aanmerkelyk 
te. verfchillen van de Bloemen Polypen van 
Zoet Water, daar de Pastoor SCHEFFER 
zulk eene uitvoerige befchryving en zo fraaije 
Afbeeldingen van geeft, wordende van den 
Heer ParLrLas de Pypmaakende Arm-Polypus 
getyreld. 

Deeze is ongelyk kleiner dan de gemelde 
Koker- en Pyp-Diertjes. ScHarrerer, die 
ze by geval; teïwyl hy zyne Groene Arms 
Polypen nazag, ontdekte, ftelt de langte op 
ongevaar een twaalfde Duims en de dikte als 
die van het fyníte Paardehaair. By naauw- 
keurige befchouwing bleek , dat zy Kegel. 
vormig waren , dunst aan het onderfte End, 
waar op zy ftonden. De Kleur was meeften- 
deels bruinagtig „ doch eenigen trokken ook 


naar ’t geelagtig groene, ja verfcheidene wa- 


ren geheel “wit en half doorfchynende, Wan- 
neer hy het Glas een weinig bewoog, of op 
een andere manier het Water deedt fchomme- 
len , zo bewoogen zig ook deeze Steeltjes 
heen en weder, of op en neer, naar dat zy 
geplaatst waren, en konden ook door de fterk- 

Qas te 

1, DEEL: XVI, STUKe 


614 BESCHRYVYVING vaN 


5 VL, fte fchudding niet los gemaakt worden van 

Ary: hunne Zitplaats. 
Hoorp- __ Herc Mikroskoop hielp den Pastoor wel haase 
re. Uit de onzekerheid, waar in hy zig ten opzigt 
Polypen. van deeze, nooit te vooren door hem geziene 
ha Voorwerpen , bevónde. Hy wierde gewaar, 
dat zyne Steeltjes Kegelagtig ronde, holle 
Pypjes waren , van eene regelmaatige ftruc- 
tuur. De meeften waren enkeld, doch eenigen 
hadden Zytakken , waar van fommigen regte; 
anderen fcheeve hoeken maakten met den 
Hoofdfítam,’ De Pypjes zelf waren gemeen- 
lyk een weinig over den eenen Kant geboogen, 
Haare Oppervlakte beftondt uit eene byna on- 
telbaare menigte van kleine Lighaampjes, die 
zig als ronde Korreltjes vertoonden , zynde 
evenwel zodanig tegen elkander aangevoegd, 
dat ’er geene tusfchenruimte overbleef, Ook 
{cheenen meest alle Pypjes aan *t boven end 
of Mondftuk nog onvoltooid te zyn, en fom- 
migen hadden Knobbeltjes , Ringen of Uit- 
ftekken, waar uit derzelver aangroeijing blyke 

baar was, 

Hoe zonderling , nu , dit maakzel van de 
Kokertjes aan hem voorkwam, niet minder 
_aarig was de Vertooning van het Diertje, 
By de minfte beweeging van hee Water kwam 
iets te voorfchyn, dat blyk van Leven gaf 3 
doch met zo oneindige veranderingen , dat 
men ’er naauwlyks icts van wist te maaken. 
zs Ten minGen moet ik bekennen, (zegt 
2) SCH A Er 


BE LANDKOKERS 6i5 


SCHEFEFEUR,) dat mv tot heden toe geen VI 
‚… Diertje in de Natuur bekend geworden is, se 
t welk zig Zo menigmaal veranderen kan Hoorp- 
sz, Als deeze Soort, en alle oogenblikken cen STUK. 
… andere Geftaite aanneemen en onder dezel- Polet 
os ve zig vertoonen. Men mag daar van uit k 
s de volgende Waarneemingen zelf oordee- 

ps: len? ENE: 

Dikwils zag men alleen maar een foort van Derzelver 
Draaikolk in het Water , aan de Opening van Ii vere 
het Pypje , daar fomwylen iets witagtigs uits toontngene 
puilde ; doch dit laat{te kwam byoa nooit 
tweemaal onder een zelfde Gedaante voor, 

5» Somtyds wierdt men flegts twee kleine 
s) fcherp toeloopende Punten gewaar, die buis 
s, ten de Pyp uitftaken. Dan, wederom, ver- 
‚> toonden zig, in plaats van deeze Punten, 
s> een of twee Roironde Staafjes, als Slakken- 
, hoornen „ doch grootelyks verfchillende in 
s> plaatzing. Den eenen tyd kwamen zy naar 
ss Clkander toe, een anderen tyd ftonden zy 
 evenwydig, een anderen, wederom , wees 
„> ken zy ver van één, en maakten dus byna 
„> de figuur van een V. Ook kwamen de gee 
s, dagte Punten en de Staafjes wel eens ge- 
> zamentlyk te voorfchyn , en zulks met on- 
‚‚ telbäare veranderingen. In plaats van dee- 
‚> ze Punten en Staafjes zag men fomwylen 
sa een doorfchynend, Lilagtig , mismaakt Lig- 
»‚ haam, dat zig als een Vierhoek of fcheeve 
9» Ruit, of rond-Bladerig en ook wel Hartvor- 


Qq 4 s, Mig 


IL. DEEL, XVI STUKa 


Vi 
ÄFDEEL, 
LXIV. 


Hoorp= 


Blsemen- 
Pelypen, \ 


616 BESCHRYVING WAN 


ss Mig. vertoonde. Dit ronde Hartvormige 
‚> Deel zag men dikwils geheel alleen uic de 
‚> Pyp voortkomen , dech het was ook dik- 
s> wils met één of beide de voorgemelde Pun- 
‚> ten en Staafjes, en wel of. maar met deer 
>» zen en genen alleen , of met beiden te ge- 
„lyk , vergezeld. Wanneer zig de Staafjes 
‚‚ of Punten alleen vertoonden , dan ftonden 
3 Zy > ten aanzien van dit mismaakte Lig- 


es baam, links  regts, in ’t midden , op óf 


‚ gevens hetzelve:- doch, als zy. beiden te- 
> genwoordig waren , zo bevonden zig nu 
„> deeze , dan gene, in ‘t midden of aan de 
3» Zyden, nevens of agter elkander, enz. 

…‚ Om kort te gaan, zeer dikwils kwam, in 
9, plaats der Punten en Staafjes, en in plaats 
s> van het eerstgemelde Lilagtige Lighaam, 
ss iets Vliezigs , dat doorfchynend was „te 
s> voorfchyn 3. ziend ’er nu eens. uit als een 
s> reguliere Kogel , dan als een Puntig, dan 
s) als een meer of min rond » wieesdhroid of 
»» gevouwen, en over elkander geflagen Bloe- 
> men-Blad.. En ook deeze Kogel, of dit 
> Blad, ftonden niet alleen links of regts, 
», of in het midden; maar men zag ook, hier 
»‚ en daar, met dezelven teffens de meermaals 
‚> gedagte Punten of Staafjes, ieder alleen of. 
» beiden te gelyk, enkeld of-dubbeld. En, 
3 menigmaal kwamen ’er, twee, drie of meer, 
z> zodanige oogfchynlyk fpic{e of ronde Ploe- 
»‚ menbladen , allengs, uie de Pyp te voors, 

2 fchyn. 


DE ZANDKOKERS 617 


5 fchyn. Nu eens liepen dezelven, altemaal, Minst 
„, boven ; als in-een Punt te famen, en had- sxiv. 
ss den alsdan de Geftalte van een Knop of Hoorp- 
„nog toegeflootene Bloem. Dan eens fton- STEE 
„‚ den de Bladen wat van elkander, en gaven ld 
„, Zer dus de gedaante aan van een opengaan- 
„‚ de Bloemknop. Dan, wederom, vertoon: 
‚den zig alle Bladen volkomen uitgebreid, 
„en. ftelden aldus niets Natuurlyker voor, 
‚‚ dan eene volmaakt ontlookene Bloem, van 
‚‚ drie of vier Blaadjes, waar van ieder ge- 
„> duurig zyn figuur en plaatzing veranderde, 
‚‚ Dewyl , men, eindelyk, hier en daar, in 
„‚ plaats van vier, mâar drie of twee Blaadjes 
z> waarnam, gaf zulks den fchyn van een vere 
„> welkende of afvallende Bloem. 
„> Het maakte, nogthans, de aller-aartigfte 
‚s Vertooning , wanneer boven gemeld wane 
 ftaltig rond, hoekig of Hartvormig Lighaam 
„in 't eerst-geheel alleen uit de Pyp voort- 
‚, kwam. Hetzelve, naamelyk, viel doorgaans 
‚‚ fneller, dan in een oogenblik , tor regelmaa- 
ss tige Bloemblaadjes van één; juist op gely- 
> ke manier , als of eene nog geflootene Ploem 
9 eensklaps open gaan en zig uitbreiden. wil- 
»‚ de. En, wanneer het my gelukte, dat ik 
> verfcheide Pypjes tevens in het Perk van 
_s, myn Vergrootglas had, dan was dit Schouw- 
„, fpel te voortreffelyker, naardien zig aan ie- 
„der Buis alles onder eene verwisfelende en 
‚ verfchillende Gedaante vertoonde, Hier by 
b DEEL, XVI, STUK, 1 Zl 


(\ 


618 BESCHREZVING VAN 


„NVL zal ik nog alleenlyk aanmerken, hoe deeze 

reed „5:20, wonderbaare Geftaltewisfelingen , buiten 

Hoorp- »s twyfel, den anders zo feherpzienden Lrev- 

STUK. , WENHOEK tot het denkbeeld vervoerd kun- 

penne ‚> nen hebben, dat het Diertje zyn Bladen af- 

Cs leiden van dezelven zyn Buis of Wooning 
2» maakte.” 

Hetmaake Dit’s dan de reden, dat Scnarrer dee- 

zel der End 

Pypjes of ze Schepzels Bloemen-Polypen noemt Hy 

Kokerijes. kon niet twyfelen ,„ of het waren Diertjes , 

doch , om zig daarvan nader te verzekeren, 

bragt hy ecnigen, zo van de enkelde als fas 

mengeftelde Pypjes, in een druppeltje zuiver 

Bronwater ‚ onder ’t famengeftelde Mikros- 

koop. Het eerfte, dat hem toen bezig hielde, 

was de nadere befchouwing van het maak- 

gel deezer Pypjes of Kokertjes. Zy hadden 

door de enkelde Vergrooting uit ronde Kor- 

reltjes gefcheenen te beftaan , gelyk zy ook 

van LEEUWENHOEK voor zodanig opgege- 

ven waren; doch thans bevondt hy die Kor- 

reltjes altemaal gelykzydige reguliere Zeshoe- 

ken en dus zeer bekwaam te zyn „ om door 

de famenvoeging cen volmaakt geflooten Wand 

te formeeren. In ’t midden vertoonde zig 

gen wat donkerer Stip, even als men in veel- 

hoekige Zout- of ‘Zandkorreltjes, onder ’t Mis 

kroskoop , dikwils waarneemt. De Kleur was 

bruinroodagtig of geelagtig groen , en alter 

maal waren zy doorfchynende , doch meest 

zen ’t onderfte End, daar het Steeltje ergens 

| op 


DE ZANDKOKERS. 619 


op was aangehecht, en het kwam hem ‚voor, VL 

als of het Diertje zin er door heen zig vere LXIV. 

toonde, _Hoorp- 

Zo dikwils de Pastoor de Pypjes of van on=STUKe 

deren , daar zy vast gezeten hadden , of OP nne 

zyde ergens opende , bleeven 'er de Diertjes . pier, 

nooit lang in, maar verlieten deeze Koker-ties op zig 
zelf be- 

tjes, en dit gaf hem de fchoonfte gelegenheid, Ean ude 

om zig van hunne Gedaante en Beweeging 

te verzekeren. Hoedanig zy zig, door fterke 

Vergrooting , aan hem openbaarden, kan men 

best uit zyne keurige Afbeeldingen opmaaken, 

Ik zal alleen kortelyk melden, dat de Bloem- 

blaadjes thans zig aan den Rand als met on- 

eindig veele Haairtjes bezet vertoonden, die 

zig ongemeen fnel bewoogen; zittende dezel- 

ven aan eene heldere geheel doorfchynende 

Zoom, die met den uiterften Zoom der Kieu- 

wen , in de Kieuwenpooten en getakte Wa- 

tervlooijen door hem waargenomen, veel over. 

eenkomst fcheen te hebben. „, Het overige 

;, deezer oogfchynelyke Bloembladen is halfe 

5 doorfchynende , en men ziet verder niets, 

», dan louter digt tegen elkander aan geplaat- 

» fte fyne Stipjes, die van een menigte fmal- 

jz, le Streepen, Plooijen en Rimpels begeleid 

‚, worden , en welke alle ten deele fcheef 

‚ overdwars, ten deele regt in de langte ne- 

> derwaards , naar het Middelpunt, daar de 

A Bladen aan elkander gevoegd zyn, toeloo® 

2 pen.” 


In 
ET, DEEL. XVI. 5TUGe 


VI, 
Arnrer. 
EMV, 
Hoorp. 
STUK. 
Bloemen 
Psly pen, 


60 DBESCHRYVING VAN 


In de vry in ’t Water zwemmende Dicte 
tjes , wierdt de Heer ScnuarFrer gewaar, 


dat de verecniging der Bloemblaadjes een Kelk 


of Trechter maakte, die in een zeer lange en 
ongemeen dunne Staart uitliep. „, Het Dier= 
2» tje kan dit Deel zes- en meermaalen langer 
s, maaken, dan het uit zig zelve iss het kan 


s dit Deel ook ongemeen klein en kort fae 


»> mentrekken , en, zonder zig zelf in ’ min- 
5 fte te beweegen, de Staart zeer ver en fnel 
> van zig uitfchieten, Daar benevens is het 


o in ftaat , om dit zyn lange Deel , op alle 


23 
weegen. Nu eens wordt hetzelve in ’t ron- 


de te famen gerold; dan laat het Dier die 
„> Staart Slangswyze voortloopen ; dan legt 
‚> het dezelve, twee, drie en viermaal in de 
s, langte , op of nevens elkander , en brengt 
» die verder in zo verfchillende Geftalten , 
s, Plaatzingen en Leggingen , als ’er te be: 
», denken zyn.” Dl ek 

Ik zal niet treeden in de byzonderheden van 
de Huishouding of Levensmanier deezer Bloem- 
Polypen, ten opzigt van het gebruik van der: 
zelver Lighaamsdeelen , door den Pastoor zo 
omftandig nagegaan ; noch in zyne vergely- 
king van dezelven met de zogenaamde Bloes 
men van het Rood Koraal, die dergelyke 
Diertjes zyn: eensdeels om niet te breed uit 
te weiden, en andersdeels,-om dat het in ’% 
naastvolgende Stuk de plaats zal zyn daar van 
te fpreeken. (812) 


53 


sj 


_ 


mooglyke wyzen , te krommen en te be 


DE ZANDKOKE RS! 621 


(812) Zandkoker, die de Schaal famengefbeld VE 


heeft uît menigvuldige Kamertjes, door zeen 
een Gat gemeenfchap hebbende, Hoorns 
STUK 


Onder den naam van Erosie Buisagtig © OEE 
Zandkoraal geeft de Heer Euuis eene fraaijc Pe 
Afbeelding van zekere Klompen „ welke dik- wo8r 
wils , by Stukken van aanzienlyke grootte, 
“aan:de Kust van Engeland , by Jjarmouth , 
omtrent den Peil van Laag Water voorko- 
men ; als ook op den Oever. by Dieppe in 
Vrankryk, van welke laatfte plaats het Stuk, 
waar. van een’ gedeelte door hem vertoond 
wordt, in zyne volle grootte gebragt was. 
aan den Heer. pa CosTA, Lid der Konirgly- 
ke Societeit ‚ die hetzelve aan hem gaf. Het 
was , in zyn, geheel, ongevaar zes Duimen 
lang ; vyf. Duimen breed en drie Duimen dik, 
van eene donkere Zandige Kleur en brooks 
zelfftandigheid, eer ligt dan zwaar, aan alle 
zyden poreus ; doch hier en daar onderfchei- 
den door byzondere Openingen. 

ss Het bovenfte gedeelte der Klomp (zegt 
hy} is van een zeer aartig maakzel. Men 
‚‚ kan het vergelyken by eene menigte van 
„ kleine en wat platagtige Tregtertjes, die 

>, fchuins 


(812) Sabella Testâà compofitâ concameraiionibus numerofig 
Poro communicantibus, Syst, Nar, XII, Tubipora Arenofa, 
Syst. Nat. X. p. 790, Tubularia Arenofa Anglica, ELL rs 
Coralle Angl, Pe go. T, 30e 


Is DEEL, XVI, STUKs 


ED) BEsSCHRYVING vÁN 


‚VL „ fchuins bòven en zo digt aan elkander ge« 
iin „, plaatst Zyn, dât de bovenfte tand van ie- 
Hoorp- », der laagere Tregter verborgen wordt door 
STUK, _… den onderften rand van de gene, die ’er on- 
B de Gn „, middelyk boven is: Zy faaf zo fehuins; 

“dat het Gaatje in de bodem van ieder, ’t 
‚ welk mer de Pyp van den Tregter kan 
‚> noemen, düidelyk in ’ gezigt valt. Deze 
5 Pyp loopt van den bodem des Tregters tot 
> Omtrênt zyn halve diepte in den Steen ; 
‚> doch niet altóos in eene regte Linie voort; 
ss of tot de zelfde diepte „ of vän de zelfde 
; breedte; maar een weinig fcheef of krom, 
En zy is va meer of minder breedte of 
$, diepte ; naâr de grootte van het Diet dat 
> den Tregter bewoont. Men wordt op de 
» méeften van de Holletjës een klein Dekzel- 
ó tje van Zand gewaat , dat waarfchynlyk van 
„> het Dier tot zyne veiligheid en befcherming 
5» daâr op gemadkt wordt, wanneer zy zig 
5 Uit het wyde deel in de Pyp begeeven. 
2» Deeze Pypen komen hier in overeen , dat, 
5 haare bodems digt geflooten zyn. 

ss Het Dier; ‘t welk omtrent een half Duim 
5 lang is, heeft een Kops die uit drie ovaale 
s tyën van platte ftyve Pennetjes, welke eer 
js fchoonen Paarlglans hebben, beftaat, Deeze 
ss Zyn beteeglyk naar deszelfs believen, in 
s verfcheide rigtingen en tot verfchillende 
5 Oogmerken. In dé overlangfe Sleuf, welke 
$) deeze drie ryën verdeelt, is de Mond, naaf 
> wel- 


DE ZANDKOKERS 623 


5, welken de binnenfte afloopt. Ieder ry is 
sin twee deelen verdeeld, én wordt door 


vi 


AFDEELs 
LXIV. 


„ verfchillende Spiefen bewogen. De twee Hoorp- 
s Spieren van de buïtenfte ry vertoonen zigsTuk. 
; Onmiddelyk daar onder, en fchynen in het Zwe 


s, voorfte deël van den Hals ingeplant te zyn. 
„De Pennetjes van deeze ry zyn aan de En- 
„> den haakig, en zodanig in ieder verdeeling 
5 geplaatst, als of zy draaiden om élkandet 
‚ voorwaards te ontmoeten. Aan het boven- 
js fte deel des Lighaams zyn zes aartige Poo- 
s ten; drie wederzyds, van Geftalte als Vin= 
s, nen, en beftaande ieder uit zes Pennetjes , 
5, als Riemen gefatzoeneerd: De kleine Poo*- 
s, tjes, wederzyds tot aan de Staart toe, be- 
zo ftaan uit Kwastjes van kleine fpitfe glinftee 
‚rende Pennetjes. Aan ’£ midden des Lig: 
$5 haams is eén ronde Klomp, die waarfchyn= 
ss Iyk de Lyfmoeder of mied zal zyn van 
5 het Dier,” 


Woritte 


(813) Zandkoker , die de Schaal robrondag=vecexure 


tig … en bne: van dante sei Pen rn 
he oft. | Goudtande 


In de Figuuren 6 en 7, oponze Plaat CXXV, EN rt 


hebben wy de Afbeeldingen overgenomen van 
dik 


(813) Sabella Testâ fubeylindraceÂ , Testaceo a 


Syst. Nat, XI, Teredo Chryfodon, BERG, AG, Stockholm - 


165. p. 228. T, 9 fe 1-34 
fe DEEL, XVI STU» 


ige 6, 


‚ VL 
AFDEEL. 
LXIV. 
Hoorp- 

STUK. 


624 BESCHRYVING vaN 


die fraaije Zee-Schepzeltje „ ’t “welk aam 'e 
Strand van de Kaap der Goede Hope „ door 
een geweldigen Stormwind, was opgefmeeten. 
De eerstgemelde Figuur vertoont’ hetzelve in 


Goudtard, ; zyn Koker zittende „de andere zo als het zig, 


daar uit gehaald , vertoonde, Het heeft den 
naam Chryfodon, zo veel betekenende als Goud- 
tand , van zestien vergulde Tanden „die het we- 
derzyds aan den Kop draagt , bekomen.” In 


Fig. 7 ziet men den Worm van boven, en in 


Fig. 6, wat den Kop betreft , zynde de Staarc 
ingetrokken :, want de Scheede is aan beide 
Enden open. Hier volgt de befchryving van 
dit Schepzel , door den Sides ee nae Ben: 
GIUS. 

ee Zyn L3E. is een vn Tai kt ep 
» rond, week van zelfftandigheid; glad, mec 
‚ een zeer dunne veelkleurige Huid, De Kop 
» is een weinig dikker, vân boven verheven- 
„rond , van-onderen platagtig ; van vooren 
> met een dikke, roode , Haairigheid gekroond ; 


“as van boven witagtig:s op zyde mer Plùimág- 


s tige Kwastjes, die: rood zyn en van langte 
» âls de Kop. Onder de Haairigheid van voo: 
„, ren is een platagtige Lip. Aan de onder{te 


vs Zyde van den tip des Kops ftaan wederzyds 


3, zestien ‘Tanden overend „ die Streepswys’ ; 
;s fpits, eenigermaate krom zyn, van Hoorn. 
» agtige zelfftandigheid , en van eene glanzige 


5» Goudkleur , op ééne ry, aan den Wortel 


„‚ met een zeer tedere Huid bedekt, De bui: 
Ì tens 
53 


DE ZANDKOKERS. 625 


5 tenfte zyn de grootften, ongevaar een zesde VI 
‚ Duims lang ; naar binnen toe worden zy “Ponie 
EN allengs kleiner, met den buitenften kortst ; Hoorn- 
5 in een tegenfirydige rigting. Vier voelkis STUK, 
‚> heeft het Dier op zyde van den Kop , wee 
3» derzyds twee, Elsvormig , op zig zelf ftaan- 
de, week; waar van de bovenften, by de 
„ Tanden, in de met Tandjes gehaairde Lip st 
ingeplant zyn: doch de onderften een weie 

nig boven de Kwastjes uitfteeken. De Rug 

is glad , maar , naast onder den Kop, en 
naar de Staart toe, met een tedere witagtie 

ge Huid geplooid, De Buik is ook glad, 
alleenlyk naar de Staart toe geplooid, De 

zyden des Lighaams, van den Kop tot aan 

de Staart, zyn gedoornd met bondelswyze 
vergulde Tanden, die by den Kop en 

Staart in de Schubswys’ over elkander leg= 

gende Ringen of Leedjes, maar in ’t midden 

s, van het Lyf wyd vaneen;ingeplantzyn. De 
5» Staart is ovaal, zo week niet als het Lyf, 

9 dikker, en van Vleefchagtige Kleur, met wite 

… agtige Streepjes. De Koker, die het Dier 
s befluit, doch daar het los en vry in zits 

sis Kegelvormig, regt, Buisagtig, aan beie 

„ de Enden open, overdwars met afgebroken 
» Streepjes, eenigermaate ruuw , byna zo lang 

s> als het Diertje, van eene Schaalagtige zelf= 

3 ftandigheid als Papier en broofch.” 


BE (814) 


Ts DEEL, XYIe STUK: 


626 BESCHRYVING VAN 


VL (314) Zandkoker , die de Schaal Vliezig s 


en _ regtopflaande en geworteld heeft. 
Hoorn: f 4 
STUK. Een bondel van Pypjes, in Wyngeest over- 


DECCXIV, gebragt van 't Eiland. Maltha, en door den 
Penicillus, Heer COLLINSON, te Londen, aan den Heer 
in ErLtis medegedeeld , heeft aanleiding gege« 
k ven tot de naauwkeurige befchouwing en be 
fchryving van deeze Soort, onder den naam 
van Maltheefch Buisagtig Korallyn, Toen Er- 
Lis deeze Pypen en Dieren uit den Wyn- 
geest nam, wierdt hy een klein Slymig Zakje 
gewaar , waar in de Wortels of eerfte begin= 
zels van verfcheide deezer Pypjes waren in- 
geplant. „ De Pypjes zelf worden (zegt hy) 
s> Allengs dikker naar dat zy in hoogte ryzen, 
„‚ Haare buitenfte Rok beftaart uit Cirkelronde 
2 Streepen van eene Afchkleurige Aardagtige 
s> Stoffe, met verfchillende Schaduwen, digt 
s> aan een gelymd , en de binnenfte Opper- 
» Vlakte, vast vereenigd met de buitenfte, 
s> is gemaakt van eene taaije , Hoornagtige 
‚‚ doorfchynende zelfftandigheid, met eene 
9, zeer gladde Oppervlakte. De holligheid van 
»> de Pypen is volmaakt rond, niettegenftaan- 
‚> de het Dier, dat dezelve bewoont, en van 
| ae nt 
| (314) Sabella Testâ membranaceâ ere@tÂ radicatâ, Syst, Nat, 
XII, Serpula Fenicillus, Syst. Nart, X. p. 788. Ne 702. RoNp, 
Inf. 2, Pe 766 Corallina Tubularia Melitenúis, E LL IS-Coe 
rall, Angl. 92. T. 34. KokerScolopendra, BASTER Uite 
Jpann. Ie De bladze 88, T. 9e fe de 


DE NEP EORE Nn 627 


st Geflagt der Duizendbtenen is, in Geftal- 
te iets of wat naar eene uitgerekte en fa- 


Vl. 


ÁFDEELe 


‚… mengedrukte Bloedzuiger gelykt. Het blykt Hoorpe 


> nenzyde, dat het zig zelf vryelyk kan om- 
draaiien en opheffen , of ook terug wvken 
naar believen , om zyne Prooy te beter te 
‚, kunnen aantasten en zig daar van meefter 
maaken. Deeze Duizendbeen heeft twee 
fraaije en aanzienlyke Armen of Voelers, 
den linker veel grooter dan de regter. Zy 
», Zyn dubbeld gepluimd, gelyk door Vergroo= 
2 ting blykt. Het getal der Pooten, weder- 
zyds, gaat de anderhalf honderd te boven.” 
Aan den Heer Doktor BASTER , te Zirike 
zee, werden in February des Jaars 1759, uic 
de Noordzee , eenige dergelyke Pypjes toeges 
bragt, die bruingraauw Vliezig waren, aan ’ 
Bent End van dikte als een Schryfpen , aan 
*t andere als de Pink , en ongevaar een Voet 
lang. Hier uit, toen zyn Ed. dezelven in een 
Kom, met helder Zeewater, gelegd hadt, 
kwamen wel haast eenige Haairtjes te voor= 
fchyn, die, door den Koker by een gehouden ; 
zig, met denzelven, volmaakt als een Penfeel 
vertoonden. Wanneer, eindelyk, de Kop van 
’ Dier daar uit kwam, zag men duidelyk dat 
het twee Armen waren, of twee Tregterswy- 
ze Kwasten , uit een menigte van Pluimpjes 
famengefteld, die zeer fraay , met een menge- 
ling van hoog of ligter rood en graauw- of 


KR on blaauwe 
Kk DEEL, XVI. STUKe 


\e 
hed 


uit de indrukzels der Pooten, aan de bin=STUK 


VL 
Arpeen. 
LXIV, 
Hoorpes 

STUKe 


68 BrscAüRrLvine vaN 


blaauwagtig wit, gekoleurd waren. Zyn Ed. | 
kon geen onderfcheid in grootte tusfchen de 
Armen van de eene of andere zyde befpeuren. 
De Wormen, uit de Kokers gehaald, waren 
groenagtig op de zyden, en op de Rug, in % 
midden , geelagtig wit, zynde, over de geheêe 
Je langte , in kleine Vierkantjes verdeeld. Het 
Dier hade wederzyds meer dan honderd Poo- 
ten , die aan hetzelve tot kruipen of zwemmen 
dienden. De Kokers waren van buiten zeet 
oneffen, en met Vuil begroeid, doch van bin- 
nen zeer glad, zynde ten minfte een derde lan- 
ger dan het Dier, en van onderen, zo wel als 
van boven, open; doch of die Opening daar 
van daan kwam, dat zy van haar Grondftuk 
afgerukt waren, dan of dezelve hun tot loo-- 
zing der Vuiligheden diende, kon zyn Ed. niet 
verzekeren. Het eerfte , niettemin , kwam 
hem waarfchynlykst voor; alzo het Dier zelf, 


aan het einde van zyne Staart , een Opening 


voor den Afgang fcheen te hebben. Ook wa- 
ten deeze Pypjes door den Visfcher niet ergens 
vast zittende, maar los in Zee dryvende ges 
vonden. 

Linneus geeft aan die Schepzel den naam 
van _Penfeel. Zyn Ed. fchynt, uit het zit- 
ten van de dunfte Enden deezer Pypjes, vol- 


gens de Waarneeming van den Heer ELrrs, 


în cen Slymig Zakje, en misfchien ook wel 
meest uit de Afbeelding , opgemaakt te heb- 
ben, dát deeze Pypjes natuurlyk overend {ton= 

| Vree aad 


De Z ANDKOEERS | en 


den en ergens op geworteld waren. Hierom vi. 
fehynt Zyn Ed. deeze Soort als tot een over- B 
gang gebruikt te hebben 5 uit den Rang der Hoorp- 
Schulpdieren tot dien der Zêegewasftn, wel STUK 
ken ik in ’t volgende STukK van deeze Na- 


tuurlyke Historie zal befchryven. ú 


Alzo deeze Natuurlyke Historie niet alleen tot 
vermaak der Liefhebberen, maar ook tot onderrig- 
ting van minder- kundigen &efehikt is, zo heb ik 
dienftig geoordeeld, de gekleurde Afbeeldingen der 
Verzameling van Hoorens en Schulpen, door Knorr 
begonnen en door zyne Erven vervolgd, waar van 
nu het Derde Deel, in ’tNederduitfch, by de Erven 
van F. HourrTuyN is uitgegeven, op haare plaatfen 
aan te haalen. En, dewyl ’er nog veelen aan ont- 
braken, heb ik, de Schikking en bezorging van het 
verdere Vervolg van dat Werk, met het Vyfde en 
Zesde Deel, my overgelaten zynde, onder het bee 
fchryven van dit en het voorgaande Stuk, dat gee 
brek eenigermaate getragt te verhelpen; waar’ door 
die Verzameling thans een taamelyk compleete Con- 

chyliogie wordt. Dan de. menigte van Voorwerpen 
heeft my gedwongen eenige verandering hier inte 
anaaken; en dus ben ik genoodzaakt de volgende 
verfchikking en vervulling van de Aanhaalingen op 
te geeven; naamelyk | 

Kr 3 In 
Ie DEEL: XVI, STUK, | 


- In het Voorgaande XV, STUK moest uitgelaten zyn; 


OpBladze 217, N. 64, KNORR Verzam, VI, D. Pl. 28. £‚ 2 


268 N. 136, | Pl,28, fe 1, 
336, Ne 205 Pl, 24e f, 4e 
338. N, 207, j Pl, 13e: fe Te 
342, N. 211e Pl, 19, f. Te 
379. N, 24le PL 13.5 Te 


Daar tegen behoorde te ftaan of ingevoegd te zyn, 
in ’t voorgaande XV, STUn. 


Op Bladze 206, N. 47: KNORR Verzam, VIe D, Pl, 58. fe 4e 


a17.N. 64e PL 57. f. 3. 
268. N, 136, Pli 37e fs 
304. N, 1676 Pl, 36, f, 13 2 
336. N, 205, | Pl, 38. £‚ 5 
337, Ne 206. Pl, 346 f. 3e 
361.N. 214, | Pl 13, for, 


In dif XVI, STUK, 


OpBladz. 2 Ne 271e KNon Werzam, VI. De Pl. zie fer 


129, Ne 382e Pl, 27. £ an 
133. N. 359, Plan Eb 
237, Ne 479. SPL 195 fee 
286, N. 523 GEb rolf Og 
394, Ne 632e viele sos f. get 


DR DK FET EN 


XV, STUK , ble 17, Pl, CXV, Moest by ’t. kleine Hoorentje de 
Letter A ftaan. 
bl. 346. reg. 27, Woor rondagtig , Lees roodagtig, 
hl. 406, N. 250, Lees die de Schaal hemelfhblaauw 
geftreept , enz, 
XVI, Srux, bl, 142. reg. 16. Noemtze, Lees. Noemt men zes 
ble 188, reg. 13e Het is, Lees, Het Dier is, 
ble 371, Aante Lees. KNORR Verzel, De Blo Sef. de 
bl, 59zeN, 807, Lees Zee-Houtworm, 


BL ADEW T:ZE R 
Dit eN 
HOORENS ENSCHULPEN. 


De Letter p, voor de getalen , betekent het 
Voyftvende „ en de Letter g het Zeftiende 
Stuk, van deeze Natuurlyke Hiftorie. 


eh A: | Badhoorentie, _< _g.388 

AAS j Bagyne Drel, è q. 349 
ardbey-Doublet. P…233 | Bandpennen, ° q.159 
Aard-Slakhooren, (Graau- Bandf{pillen, qe 329 
we) … E q-453 | Banket-Hammetje. „ P.213 
Adama-Doublet _ « #335 | Banket-Hammetjes. . p.451 
Admiraalen. . qe 54| Barnfteen-Oester.  . D.367 
Acdmiraal.(Weftindifche)g. 57 | Basterd-Admiraal. q Ór 
Agaate Dadel, . _Ge144 Ark, e _p.3IL 
Agaate Kliphooren (Ge- Lamp. ©  _q.416 
wolkte) e q. 95 Paufekroon, q.334 
‘Agaate Kroonbak. "qe 80 — Purperflak. „ g.330 
AgaatePeer, ‚4.324 | —=Wenteltrap. _q 394 


Agaate Toot of Asíche- Zeetonsvuu | 4. 272 

poefter. k qe 64 | Basterde Strik-Doublet. p. 273 
Ajuinfchil ° q. 189 | Beddekens, ; 4.203 
Aliekruik. é g.361 | Beddetyk. : q.307 


Bedelaartje. 154 
Bekkeneeltje. k nn 364 
Belhooren,. ; q.189 
Belhooren, (Geknobb.) g. 194 


Ambonfíche Wenteltrap q. 388 
Ammons Hoorentje.g. 32, 415 
Arabifche Letters ‚qe. 90 


Arabifche Letter-Dou- 
blet. 6 p 265 | Belhooren. (Geribde) q 192 
Arke Noacn DouBLETe Belletje, 8 q. 125 
TEN. A p. 305 j Belflak, 8 q. 412 
Argus. (Enkelde) q. 89 | Bernakel.Schulpen, f£.122 


Bezaantje, 8 q 266 
Bezoar, (Gedoornde) q,204 
mm (Geplekte) q. 20X 
(Geruite) q. 203 


(Dubbelde) q. or 
(Kleine) - q.107 
Arkans Garen Toot q. 52 
‘Arm Wvfje ° q.153 


ANOMILS. . P.363 | — (Gefchubde) q.202 
ê 1- (Gladde) qe 206 

Baardknyper. … ?-185,424 …_… (Graauwe) 4,205 
Babylonfe Tooren, « 4.309 | BEZOARSe 6 q. 20E 


‚ Bacasfan-Doublet. … ?, 206 | BisíchopseMytere q.163 
S BL Aas- 


BLADWYZE 


BLAASHOORENSs q.119 | Dilzaadje, 5 d.aet 
Plaasje. © q.124 | Diftelhoorentje q. 306 
Blaauwe Druppen. q. 146 | Doekenkuif, . qd. 3 
Kauris. 9.109 Kk Doggerzander. q-300 
= Slangehoofdjes. 4,103 [polen ke q:386 
Beli Doublet, _ ?.264 f St. Domingo - Schulp. P. 269 
Bloedje. 5 @ 384 | Doodje, De , _q 288 
Bloedige Tanden. 4.492 | Dooijers. __ _. Q.A77 
Bloemen- -Polypen, 4.612 | DOUBLETTEN. « « D.8r 
Bocheltje. ak q. 209 f Draïtje. Pod 
Boereboon-Doublet. #.195 | Draaken hoofdje. q. 112 
Boeren Jongen. 4,225 | DRIEHOEK-DoOUBLETT. DP. 246 
Boeren Mufiek-Tootje- 4.67 | Driezydig Venus- Hart. p. ze 
Boertje, d qe 152 { Droomhootentjese - q. 169 
Bokje. » ge 369 |. Dryfhoorentje. q. 456 
Bokken-Oog, « 4 530} Duifje, . q. 267 
Bonetje. à 4,527 | Duivelsklaauw, 4.246 
Bonte Mantel. … _ P-332} Duizendheen, & g. eo | 
Boomflak. e qg.430 | Duizendfchoon, q. 
Boontje, ° g.150 | Dunfchaal Kliphoorn, q. wd 
men Groordrch) p,186 E, eN 
Boorworm,. . 4.582 | Eendebek.. P. 200 
Bootshaak. e 9: 246 | Eenden - Mosfel, P-435 
Bordestrappen. g. 326 | Eenden - Schulp. P.rer 
Bofch-Slakhooren;. g. 448 | Eijerdoijers, qe480, 482 
Botet-Toot. ° q. 66 | Eijerftokken of Eijernes- 
Braamboos, e g.303f ten. Pe12,ge17Ë 
Brandaris. s ge280 | Eikel. P. 299 
Brandhooren% 8 _ge281 j Eikenhouts-Dadel, q.1a4 
Brandvlakje. ° q. 111 | Eikenhouts - Toot, q. 67 
Breede Kanary.__< 49-268 | Engelíche Zadel. P.379 
Breed gerugde Nautilus. A 12 j Erwt 0.472 
Bruinete. . . 77 | Erwten: Peultje. | g.AE 
Bruinlip Doublet. . pa 264 | Ezels- Oor. e q. 138 
Bruintje. … 4.209. 4, 457 „Ezeltje. e q: 106 
Bultllakje. 9 dq. 351 | 
CG. Foelie - Doublet, P-300 
Cedo nulli Foot, … 4 57 | Fonteinbak, j P- 289 
Chineefche Muts, … gq.520 | Fortres. f q. 529 
Chitons. . P. 88 Franche Belhoorn, qe 135 
Eyperfe Kat. qe 62 — Hoorn, 4.261 
ie. D. — Patellé, q.532 
Dadels,  …- v 4, 143 Spil, e _g-3IE 
Davids - Harp, q.21r | G. 
Diklip Belhooren, q. 191 | GAAPERSe € P. 147 


RAD WIEZE B 


AGaap= Doubletten, _p.285 | Gladdertje. . 4.150 
BEdabes. ° waa de Tlan Glazen Nautilus, & ae as 
Ganzen -Schulpe ___ P.12o{ Glimmertjes, eq 146 
Gebaarde Noachs = Ark. p. 3e8 | Gloeijende Oven. 0 374 
Gebakerd Kindje. qg.396 { Gloria Maris.  q, 77 
Gebande Ajuinfchil. g,19o | Gnemoe- Hooren. 4.323 
Goudlakenfe Hooren. g. 76 


…_„Gebandeerde Moor. gq 313 
‚ Gebraden Peer, g.297 | Goudmond, p 4.373 
Gebrande Billen, q.256 | Goudtand Kokerworm. g. 623, 
‘Gebreide Kasket, q, 196 | Goude Tong Doublet. p. err 
Gebulte Kanary. q.270 | Graauwe Monnik, q. 63 
Gedoornde Lazarus-Klap. Granaat-Appel. . g.290 
| : P.252 j Grasje. Ts 


5 2 qe $2 
Griekfche A Doublet, p. 265 


efter: P.277, 281 
Griekfche Patelle, q.544 


Nagel-Doublet.p, 228 


é Paardevoet, p.304 | Grimashooren, q. 30x 
Gedroogde Peer, q. 298 ene en Toot, 5 52 
Kaceh.Kapje. g.540 f Gryphiet, . ), 379 
Geele Aardbefie, reke | Guineefche Mosfels _p.426 
== Harte- Toot. g. 61 == Munt. q. 107 
—__— Moerbeye q. Ne | 5 Eert: q. 62 
Omer Tap. ® q. Wi 

Geelsmetje. 8 qg.I12 | Haairige Ooren. q.30E 
Geerftkoorntje. q.148 | Haanekam-Doublet, p. 381 
en Rao | Bama (wb Aa 

ekarte \ ° ‚ (MW Ì 

Ge-oorde Langhals, q. 127 | Halve Maan Hoorens, g. 477 
Geplekte Katje. q. 74 | Ham- DOUBLETTEN,. P.440 
Geplooide Schroef. _ q.325 | Ham- Oefter, e P-369 
Geribde Kapjes. q.530 [| Harlekyn. 6 q, 107 


Harp of Edele Harp. q,212 
Haspel - Doublet. P. 306 
HART - DOUBLETTEN. P.222 
Hartehoorens- q. 287 


Geribde Venus Doublet.p, 223 

Gerimpelde Oude Wyfs 
Doublet. 8 Pe 255 

Geftraaide Patelle. 4.545 


Getakte Bezaanknoop. qg. 336 | Harte » Toot. . de 44 
Lazarus- Klap. p.277 | === (Geele) g. Ór 
Vaazen. q. 174 | Hoenderdarmen, qe 575 
WBe ve q.317 | Holfterfchulpen, P. 44E 


Hoogruggetje, . q. 124 


Getygerde Kliphooren, g. roo 
Hoogftaart, ° q. 230 


Getygerd Schild, 4.540 


Geut - Doublet. P 188 | Hoorens, ° P. 83 
Gevlerkte Vogeltje. P.438 | Hoornflangetje, q.570 
Gevoord Bultje. qg.223 | Hout Mosfel. s jp, 140 
Gieter, 4.579 | Houtwormen, a qe SOE 


Gladde Knopje. qe 3 ad: Hyfteriet, à P. 378 
a gend 


id 


BLAD Wrs 


"ede Kauris. id q. 109 
Indiaan qe 315 | Kemphaantje. . 4255 
Ifabelle Kliphooren. g. 103 | Keverfchulp, . Pp 378 
Tcaliaanfche Vloer. q. 48 | Kievits Ey. e 4q.126 

J. Kikvorfch of Sproetje, q. 253 
Jagers-Mantel. . _ p.329 | Kinderpokjes, q. 117 
edn q.18r | KINKHOORENS. « qe 187 

Jakobs Doublet.. _p. 323 | Kinkhoorn Eijeren. 4.22t 
Jamboes. (Witte) g. 123 | Kivits-Hooren, q. 96 
Javaanfche Spil, q. 310 | Kleef-Oefter, Î Pp. 366 
Jokje of Jukje, . qe 122 | Klephoorens. (Walvate) 4.419 
Jongdraagende Neriet, g. 489 | Klimmende Leeuw Toot. g. 69 
Jongwerpende Slak. _g. 437 | Kliphoorens „ Klipkoufen.g.8I 
Joppe Doublet, 8 325 Klipkleevers’ . q. 513 
Juffertje, q.149 | Knobbelhooren, « 44379 
Juffertje. (Rood) Pe 214 | Knobbelpen, Nl 4.337 
K. Knol. é q.129 

Kaaphooren, PEN Nike | Koe-Oog 0 CR oe 
Kaapfe EZel, …. 4.136 | Kofferhoorntyc. q.208 
Kaarsjes. e. __.qe:50} Koffyhoontje, Ge te 
Kaas-Toot _, q, sr} Kekerwormen. / q. 580 
Kakkerlak Porfeleintje, g.113 j Kokhaan. , p- 236 
Kalfs Oog. 5 qg.423 | Kom- Denen p.285 
Kam DouBLETTEN. p. 310 | Kommetjes. q. SI 


Kam Oefters 3 p.339 | Kompas Doubles. p. 326 
Kamcelhooren q. 260 Konings-Mantel, . p.329 
Kamelotje : g 497 | Koolzaadje; eg. q.422 
Kanaritje- 4 q.258 | Koopwaar. ns qg.152 
Kaneel. Wafel. ‚ 4.125 | Koorntje. qe 39 
Kapjes. ee g. sta | Koraal- Doublet. p. 330 
Karet-Hooren, . q. ge | Korr-DousLerrTen, Pp.24I 
Karkal. Ee q. git Korfje, - : p.313 
Kartelhoorentje. Korkoenders. q. 16 


KarthageenfcheDoublet. RE Korrelige Kopje. e Q.117 


> Kliphooren, À go | Kousjes, À P. 253 
KASKETTEN. qe195 | Kous-DoUBLETTEN, Pp 253 
— (Gcehoornde) q,196 | Kraaitje,  « q. 156 

jr (Gekhopeelde, g.199 Krab. q. 250 
(Geplooide) 4q.195 Kroonbak. (Agaate) q. 79 
(Gevlamde) _q.200 | Kroonhoorn, e … q-26E 
(Roode) q. 198 8 Kroon-Tepelbak, q. 179 

Katje. (EE q. 71 } Kroon-Toot. TE AS 
(Geplekt) . q. 74 | Kruishooren, TSAS 


Katte PoscDoudël p. 331 | Krulboorense . 4256 
Katte-Tong. _« p. 336 | Kuipers-Boor. . q.13 


AR W YE B 


Kuipers.Boor (Gegranu. Marmer-Hoorens, Vik 
ieerde) 4 __q. 71 | Marshoorn. 9'294 
| (Gladde of[fabelle)4.-224 | Mazelen. (Roode) Je 102 
Kwaaker, ° Pp. 260 | — (Witte) q. 88 
Kwallebootje. «4.436 | MedufasHoofd, q. 527 
jo Meir-Neriet: 7.488 
Lampje, 4e 415 | Melknapje ; q. 475 
LandkaartensTootjes. g. 72 | Mennitte Toot q. 50 
‚Lang geftaarte Knol, 4, 315 Meffehecht. p.189 
Langhalzen. è P.m27 | Mefties, ° Je 26I 
Langhals Doubletten, p.139 | Metaalhooren. 1214 
Langleevende Tol q.375 } Midas-Oor. « 4.137 
Laphooren. . q. 266 | Moeder vlakje, . “4.207 
LapfcheLaphooren. 4.178 £ Moerbey, . q. 302 
Laurierblad, ‚_ P339 | ——— (Witte) qe 303 
_— (Gekamd) P. 383 | —— (Geele) q. 3e4 
LAZARUS-KLAPPEN. _ p.276 | Moeras: Patelle, qe 537 
Leeuwe.Toot, « 4. 69 | Moesjes- Tepelbaks q. 179 
Leeuwenkop. _e _4q 298 | Moesjes- Tooten. q. 48 
LEPADEN. »_P: 97 | Mol (Roodagtige) q. 93 
Letter. Dadel. qe 144 | —= (Geele, graauwe) g. 94 
Letter-Doub.(Àrabifche)p.265 Monnikskappen, q.163 
_—— (Xulaneefche) p.2sr f Mooren, q. 313 
Letterhoorentjes. q. 90 | Mooren. Buikje, q. 98 
Letter-Tooten, » _ 4. 48 | Morgenftar; } q. 173 
Likhoorentjes,  « _ q. 82 | Morilje, „ ô q. 53 
Likfteentje. N q. 406 | Mos- Belletje, qe 132 
Linkfe Vyge je q. 318 t Mose Slakje. e q. AOS 
Lip-Doublet, P 267 | Mosfel, j8 D. 408 


Livrey-Hooren- 


ge 299 Mosser - DouBLeTTEN. p. 380 


Loehoenfche Hooren, 7,257 { Mosfel : Paarlen, P. I59 
Luisje. Je 135 f Muggen .Scheet. qJ. 69 
[. Muiltje, ° 4.524 
Maagd: “4.156 y Muis. : qe 95 
Maandoubletten, P. 327 | Muizen - Oortje, q. 469 
MAANHOORENS . 9.358 | Mufiekhooren, 4. 165 
Maans-Oog ofZeeNavelg, 381 | Mufiekhoorentjes, Je 90 
Magellaanfche Kapjes. Myter, e P.112 
54e 530, 547 ba ttNT 
— Mosfel. Pp: 1S5 | Naalden of Perinen, q 236 
Malletje. qd. 341 Naaldepen. e q. 248 
Maltheefche Lazarus- Nagel, (Welriekende) q. 247 , 
Klap. PD 279 OR 265. 287 
Mantels . _ _P.321,332. | Nageltje, 3 q 537 
Marlpriem. 4e 237 _Nagel- Doublet, (Ge- 
S 3 doorn. 


8E AD MEW Zee 


doornde) e p.228 j Paarl- Mosfel, 5 Pp 154 
Nagel - Doublet, (Ge- | Paarl - Oefter b 387 
{chubde) … « p. 232 | Paarlen in Mosfelen* : 559 


Nagelfchulpen, ____?291 in Oefters, _ P+389 
Naflauwer. ° qe 371 „in PoolfcheZa= 
NAUTILUSSEN. «4:10: del E ‚DP 302 


Nautilus - Slakjee q. 407 Í 


in Ham-Dou- 


Navelflak. q- 359,4. 429 blettene : P: 445 
Neetekammetje.. - _ 4°278 f Paarltje. b qe 13I 
grepen - Schaft. q:578 | Pad of Paddeheoren, 4.292 
ERIETEN of Halve Pagode- wid qe 374 
Maantjese . 4. A11 Pantoffeltje. : J.522 
Nethooren- q' 3oo | Papieren Knol. q- 130 
Net- Rol. id q 7o Adel ver USSENs G: 1 
Net- Tootje « _ 4 65 | Papoes- Mosfel, p. 426 
Noachs - Arhe _P.307 | Pappegaais-Beke . __P-375 
Nootedop. : 4.521 | PATELLEN: ° q 51 
Noote Maskaats 4,227 | Patryshooren, q. 199 
Q. p Paufekroon. . 4164 
Oetfter. p.341 | Peêtiniet. k Pe 371 
OrSTER: DoveLETTEN.P. 339 | Peer. ‘4.176 
Oefter - Paarlen, D.389 | (Agaate) 4: 324 
Oferhooren. da | mam (Gebraden) q. 297 
Oliekoeke , 4,293 (Gedroogde) q.298 


Olyphants- Tand, ge. 559 | Peerhooren. . 4,129 
Oorhooren. ge 301 | Penhooren, (Geknob- | 
__ (Nerietag- belde) k 4.271 


tige) ° qe 474 =—— (Ruuwe) 4e 157 
Oorlepeltie, . g.406 | Pennemes. B, P 119 
Oorftelp. 9475 | PENNEN q.236, 271; 
Seal Bezaantjes g. 267 334, 3565398 
Opper - Admiraal. g. 55 | Perfiaantje q.149 
Oranje „ Admiraal, q.73 { Perfpettief - Doublet, 8 294 
Oranje Mantels. Pe 335 | Perfpeétief- Hoorne 4.34 
Oranie- Pennen, g. 163 ban pectiel e Nautilus, 4. 2 
Orthokeratiet, ê gar | Perfpeftiefjc. P. 265 
Offe - Darm. . lj sa Petoolhoorens. q,371 
Offen- Oog. } Peul-Doublet, _p.192 
Oude Wyfs- Maon Pholade, 5 p,402 
‚ten. nt mpeR5t | PHOLADENe.. „Jules lAn. p.128 

P. | | Piekeniere ° qe 24T 
Paalworme . gs8t | Pieramied, (Getakte) q- 34I 
Paardevoets - Doublet- d 293 | Pimpeltjes. 5 qe 174 
Paarlemoer - Nautilus, « 4-18 f Pimpeltje, À q. 305 


ak ad „Schuip. p 384 * Pisfcbgd. qu D00 
e Q= 


Posthoofn.(Europifche)g, 419 


had 


BEAR D WWZ ER. 

E dagra Kreeft, 4.249 y Roodbandje sa ER5 

oelorontje. + 4.494 | Roodimond. Á q.216 
Poffer.Doublettert. p. 315 | RoodmondSlakhooren. g. 454 
Pokken, : p.97, Rovde Meir Hooren: g. 346, 
‘Poolfch Mesjes Pe 197 | 351 
Poolíche Hamer. - Pp. 338 | Roos-Doublet. . Pir 
Poolfche Zadel. p. 361 Ì Roofter. 4 q 152 
Poppetje: q,458-491 Roozekleurige Patellen. id 53I 
Porfier. Dadel, q. 142 f Rots Doublet: Pp. O1 
PorserriN-HoORENS. 4,81 | Rotshoorens. q. 274 
Porfelein. Hoorens: 4:28 | Rudolphus. 4.214 
Porto Bello Dadel, , 4.141 & Ryst-Doublet- P 239 


Ryftenbry-Hoorentje. 4.207 


a (Geband) g,431 | Ryftenbry-Nautilus. q 14 
de (Indifche) g,432 b Rystkorrels, . g.116 
Posthoorentje. d. 34 S. 
Prince begraafnis Dadel. g.144 | Sagryn-Doublets P 204 
Prins Robberts Knoops g. 346 | Satyne Dadel. q. 144 
Prinfe Vlag, 4.134 | ScHEEDEN. | P. 187 
Puist, & q. 543 Scheeffchaalen. P. 203 
Purper-Eijeren. « q° 220 | Scheeps-Boorworm.* 4.5g2 
PURPERHOORENS: »  4,28I | Scherfje- 8 pe ge 
Purperílak, ge 283 | Schermers. q.2 
Eypdlertjer Ae ge 613 Scherpmond Kliphooren. ge Do 
R. | Schilden: , _g. 512 
Raap. « «ge 130, 316 | Schildpad-Hooren. dq. 92 
Radys-Zaadie. q. 39 | Schildpad-Pok- P: IIS 
Rammenas an q- 38 | Schildpad-Staart. q. 307 
Rams-Hooren, q, A22 | Schildpad.Toot … 4e6% 
Rasp. 4,336 | Schippers ofSchippertjes.4. 17 
Rasp Doublet. P» 337 | Schotteltjes: é 4. SII 
Remies, - s P. 216 | Schroefhoorens, zie Pennene 
Reuzen-Oor. 4, 380 | Schubbetje,. So 368 
Ringetje. Ä q. 148 | Schuitje. . 4. sad 
Ringhoorens, q, 46 | ScnuLPDieRen, P. 57 
Rivier.-Doorntje. q. 485 | Schulpluikjes, Pe 45 
Rivier-Mosfel. P.429 | Schulpfteentjes, P. 296 
Rivier-Neriet. q. 486 | Schyfje. «_ P.341.4:A14 
Rivier-Paufekroon qe 459 | Scorpioen, 3 4.250 
Rivierflakhooren, (Jong- Scorpioentje, 4.245. 289 
werpende) q. 437 1 Sery-Oesters eres 
Robbe-T'ong- P 217 | SiczakeDadel. _ , «4. r44 
ROLLEN. Ee k 70 | SLAKHOORENS, q. A08 
Rondmonden: ‚359 | Slangekop, q. 98 
Mood Appeltje. Ean Slangekop Anomie. p, 375 


Slan= 


BL A DWA ZR 


Slangenvelle Hooren. 4.378 | _ ten. ; 4. 195 
. dSlaneepyas.:. q,576 | Strand-Neriet. q. 487 
Slangetje. q.417 | Strandfchulpjes. p. 2195 245 
Slet. A P. 27! } Strik Doublet. Îe 274 
Sluikdadels, : Je 144 | Switzers-Broek. ge 175 
Slyk-Rol. ° q. 138 FE. | à 
S\ykfchulp. e _P. 245 { TANDHOORENs, qe 549 
Slykflakken. de 424 | Taxis doorne Spillen. ge 385 
Smalkielde Nautilus. 4 Io | TELLINEN, wete 2e 
Smaragd. . q. 222 * Tepelbak, q.183 
Snepje- 5 g.155 f Terebratuliet, _ P 375 
Snippekop. ° q. 376 | TOLLEN. q. 339 
_—_—_— == (Gedoornde)g. 230 & Tolletjes. 4. 348, 354 
_—(Getäkte) 4,279 | Toorentjese ge 160 
Snuitpennen. 4. 334 {| Tooren. : ge A2 
Soldaat of Tygere g. 382 tl Topflak, eis 
Spaanfche Vyg. gs 129 | Tovenaar. q° 3473 410 
Speel-Doublet. Pe 262 | Toverhoorentje. g.139 
Speldewerks-Hooren. 4.75 | Fransparant, p. 379 
Speldewerks-Toot, q. 49 | Eregter-Worm, g. 621 
SPILLENe 5 q, 38 | Eriangel, iT vre: 
Spinnekop. Á q. 278 Û riton. j g. 321 
Spinneweefs-Dadel. 4, 144 | TROMMELSCHROEVEN, q, 398 
SpitfeWater-Slakhooren.4.459 | Frompethooren, g. 322 
Spookje. s 4. 17 Tuinflakhoorn, q 445 
Spoor. 5 g.30,3:6{ Tulband, 9.352 
Sprenglers-Schulp. D.2AI (Geknobbelde)g. 353 
Sproetje. js g253 | _—_— (Gerimpelde) 4.377 
Spuitje.. é g. 40 Tulp. sekd 
Staaten Vlag Pen. g. 158 | Tyger-Doublet. p.263 
Staaten Vlaggetjes. 4, 135 | Tygerpen, < 7.238 
Starrepen. q. 244 ‚ Tyger-Toot. «ge 4d 
Starretjes. g. 113 | Tygers-Tong. A, 
Steenbikker. qg. AI A U, 
Steen-Mosfel. p. 402 | Uijen Schil. s _ Pe367 
Steen{chulp. p. 136, Vv. 
Steentje. . g. 217 | Vaas. de 174 
STEKELHOORENS: qg. 274 | Vaasdadels, ge 144 
Sterre-Schild, g. 529 | Vader Noachs Schulpen. p.290 
Stipje. : qg 560 | Varkens Ooren p 382 
Stompen. e ‘__g. 248 | Varkens. Snuit, 4.168 
‚ Stompje. y p. 248 Varkentje, 4 9,147 
Stompe Spil, q. 329 | Velhooren, . 4.296 
Stormhoeden of Kasket Venus-Doublet, (Ge- … * 


Nd 


BrlAD W Y-4 EE R, 


tande) …_ _p. 204 | Wolkbakje, á. 78 
ne (Geribde) pe223 | Wolkhocren. q. 78 
Venus-Hart + Pe225 | Wormbuisje, (Rond) 
Venus-Labaat, P-270 Enz. . 4. 56E 
Venus-Kous. Pe 254 | WORMBUIZEN. q.553 
Venus-Schaft; 4. 572 | Wormdrollen. 4. 577 
Verffchulp, P. 153 } Wulk, s _q.228 
Vice- Admiraal, q,60 | Wulk, (groote) 4.232 
Vifchhuifje: 4e 518 | Wydmond, 4215 
Vlaggetje. «4,357 | Wyd- Oog, 4. 93 
Vleermuis ofVespertilje.g, 168 Wyngaard - Slak. 4.425 
Vleefchhooren. q. 256 | Wvzer. 4.254 
Vlerkhooren. : q.257 KS 
VLEUGELHOORENs. q.243 | Xulaneefche Letters 
Vleugelpen (Zwarte) 4,272 Doublet, P.25r 
Vliegen-Scheet, OEREN 5 x 
Vlooijen - fcheet, g. 69 | Ys- Doublet. P. 336 
Voethooren, 4.296 | Yslandfche Doublet. p.262 
Vogel - Doublet. P.437 Z. 

Vogelpootje. 4.245 | Zaadje, ê 4. 559 
Vôt UUTEN: q.136 | Zaagertje. A P. 215 
Vyg of Vyghoorens 4.129 | Zand- Gaaper. P. 150 
Vyfvingertje. _ Qe245 | LANDKOKERS, q. 6a7 
| W, Zandpypen. 4.872 

_ Waaijer - Doubletten, P.327 | Zee Boon. 4 PD. 299 


Wafel - Yzer. P. 267 
Walvifch- Pok of Luis. p. rur 
Water - Slakhooren 


ZeesEikel, el D. 98 
Zee.Erwt. 8 P. 298 
Zer-HOUTWORMEN. g. 580 


__(Spitfe) 4.459 } Zee Nagel (Blatta By. 
Weegluis. fl q. 369 zantina) PE ei 4.287 
. Weevers. Spoel. g.121 | Zee Navel, ° 4.381 
Weitafch - Doublet, P« 528 ! Zee-Noot. ° P. 297 
Wellen, . Je 42 | ZEE-OOREN. q. 500 
Wenteltrap. (Ambon- Zee. Penfeel. g. 626 
fche) À 4,388 | Zee- Pisfebedden. p. 83 
mn en Gemeene) qe391 | Zee Pok of Zee-Puist. DP. 98 
mmm (Ooftindie Zee Pokje, 6 P. 103 
fche) , q.29s | Zee-Roos, e D. 109 
Wervelhooren, q.345 | Zee-Slak. J. 370. A29 
Wilde of Boeren Mufiek.g.172 | Zee Ton. ° 4. 356 
Winkelhaak - Donblet. p, 360 | Zee-Tuip, ° Pb. 107 
Wit - Oogje, g. 111 | Zee. Wants. Pp. 90 
Witte Porfeleinhooren, 4, 120 | Zee-Wulk, «9,320 
Wolfständ, _ … g554 | Zeilers, : g.S 


Kilverlakenfe Hooren, j. 76 | Zotskap-Doublet: Pe igg 


Zilvermond. 7.372, 385 | Zotskap-Patelle, 4. 538 
Zonnehooren. 4. 350 | Zoutkortels. qe 99 
Zonneftraal, (Blaatriwe) p. 198 | Zwaluw. at á, 105 
—_— (Ceylonfche) ps 205 | Zwarte Boon, 4. 225 
Dan (Roozeroode) p. 199 | Zwynen-Tand. -… q. 553 


Zoompje. (Dubbeld) 
q. 202 206 


De PLAATEN zyn dus ingevoegd: - 
PraarT CXX. tegenover Bladz. 49, 
eer ONE: peen op, 

— CXXIL, _—_— —__ 193. 
_—_ CXXII ee 06L. 


BE Riks GM 


De Erven van, HourTrTuvyN continueeren uit 
te geeven, de 


KEURIGE VERZAMELING 


| Van natuurlyk gekleurde 
HOORENS en SCHULPEN, 
Door wylen. den Heer KNorR begonnen, thans nae 
gezien, vervolgd en aammerkelyk verbeterd; 5 
__ in Quarto. 
Hier van zien nu reeds drie Deelen in ’et Neder- 
duitfch het licht, en de drie volgende Deelen, waar 
mede dezelve beflooten wordt , zyn met alle zorg- 
vuldigheid voorzien van de Afbeeldingen der in de 
voorigen ontbreekende Hoorens en Schulpen, zeer 
natuurlyk naar de Voorwerpen gekleurd; om dus, 
benevens deeze twee Stukken van de Natuurlyke 
Historie gebruikt te kunnen worden , en te famen 
tot eene byna Compleete Conchyliogie te kunner 
trekken, dad 


Zyde van Mosfelen, enz.p. A47 


HATEN Bebi 


« Rk an c} 


RACE) 


Ed 


Bres.