EN 
— 
* 


4 


1 PE er emer 


Un 


Al KT Na 


W . dl of 
9 * * 
1 wi * 
1 . IN 


1 


Nie 
14 a 


NLEY VEE fo 
NVBR EDT 
g Anders dee 


e «h 
_ … | Ì ĳ DN Bs n STEN 
k > 2 9302 
he . 
0 N ki & 4 * 
* 7 A * 9 . 
8 A kek EE 8 * 
4 71 74 N N N 
B: 
1 EER A 5 1 
1 ee de rf 
n can € 
3 
1 — 
“ik 
1 
1 . 
\ N 5 


5 DR mi PEN NW . a 
By Michiel Colijn, Berit r op t iBater 
22 de Oude Bub int uys-Boeck. 


1 5 2 2. 
1 —. 


Extract 70 de P rivileges. 4 l 


0 
0 


W 
2 
L- 
1 
A 


g 0 Nl. 


8 2 dat by woor den tijt van acht Jaren naeſt. comende, al. 


Pene van verbeurte vande na-ghedruckte Exemplaren, ende daer-en-boven vande ſom. 
ane van fes hondertCarolus guldens, appliceren een derdendeel daer van zor 6440 wan 
den officier die de Calengie doen ſal, het tweede derdendeel tot behoef vanden Carmen, 
Ende het reſterende derdendeel tot behoef vanden voor ſchreven Michiel Colijn, alles 
breeder blijckende by de Briewen wan Otroy daer van verleent, fijnde gheteeckene 


1 sn Nicolaes vander Bouchorſt vt. 
11 * 


Ende not rg ke ger 11 unte ee TOE and 
| Ter Oꝛdonnantie bande Hooch-ghemelte 
_ Beeven Staten Senerael 


KEA G 


C. Aerffens, 


DESCRIP TIO 


INDIA 
OCCIDEN TALIS 


zn GEE) 
Antonium de 


Herrera Regium 
eN 


Indiarum et Casdellæ 
Historiographum 


Wu. e sk, 


— 


ab (t 1160 201 1 
ur 1 e 


Ie, 15 nb 
arr Breg gofof B, 


De Edele / Achtbare / leer Wijte 


ende vooꝛſienige Heeren / de Gecommitteerde led 
den der Admiralitept / Keliderende tot Amſterdam. 


Jonc ler F vederich van Baer, Heere tot Slanghenberch, &c. 
Aelbrecht Heere van Schaghen, Burc horn, ere. 

Nicolaes V Vouter{z… Burgermeester tot Haerlem. 0 

V Villem Harmont, out Schepen en Vroetfchap tot Leyden, 
Adriaen Pieterfz . Rap, out Schepen ende Vroetfchap tot Amſterdam. 
Jacob de Vry, out Schepen enVroetfthap binnen der Goude, 

Theunis Ianſ . Burgermeester tot Edam, 

Ian Adriaenfz , Zoggaert, out Schepen ende Raedt der Stadt Middelburch, 
Jacob Lieftinck , Vroetfchap tot PVsrecht, 

Looft Jongheſtal. 

Dirck Nykerch, Burgermeefler. tot Zwol, 

D. Hendrich Storm, Raedt ende Advocaet F ifcael, 

Jacob Laurenfz „ Secretarius. 


Smenfeht Michiet Cotijp maer Soor gat᷑ude 
pꝛeſentatie fimee die nſite / eluck ende 


Saticheydt= 0 


S Cxkpreſenteere V. E. met hoochfereeitiëdicheys, het 
En vierde deel van den Aerdt-Cloot, niet foo wijdt ende 


Je Kk defi begrijp van Caerten, ende corte befchrij jvinge van 
Dalle ende yeghelijcke plaetſen t ſamen ghetoghen, ende 
verpatet is: op dat V. E. haer gemoet, twelck met veele 
S ende ghewichtige ſaecken befich is, altemet verluſtigen 
met een Reyſe door die Landen, waerin de materie van 
1 Wai giericheyt ende begeerlij cheyt i is begraven en beſloten. Daer zijn 
voorwaer veele dingen, die V. E. tot een naerder onderſoeck van’t Americaen. 
ſche Ryck, ende’tefen defer Hiftorie connen noodighen. VVant beneffens 
datter nieten is, twelck Regenten ende voornementlij cke perſoonen beter. 
betaemit, dan de kenniſſe van de werelt, waer in fy in eere verheven fijns, 
Heerfthappye voeren, na Rijcxdom trachten, Oorloghen, ende tgantſche 
menſchelijcke geflachit woelt, ende niet onbetaenilijcker can zijn, dan geen, 
wetenfchap te hebbén van die Landen, over welcke te ghebieden niet min 
profijtelijck als heerlijck ſoude zijn: 100 durve ick daer: en boven ſegghen, 
datter deſe Republijcque, in de welcke V. E. ſoo notable dienſten doen, niet, 
weynich, aen gheleghen i is, dat V. E. ſeeckere ende volle kenniſſe van deſe 
Nieuwe VVerelt, mitſgaders van de Steden, Sterckten, Havens, Rivieren, 
ende Volekeren ; daer 1 ih zijnde, becomen. Nas“ at ſoo veele ‘treffelijcke 
feyten binnen ende bliy ten Lants, te Lande ende t te Water, geluckelij ck fijn, 
uytghetecht, na dat de Spangjaerts by nae uyt de Moluckſche Eylanden zijn, 
ghedreven, nac dat de weghen vant ‘Noorden ende de Tartariſche Zee zijn 
beſocht, hebt ghy oock ten laetſten beraedeflaecht , een voet, inde Nieuwe, 
Werelt te ſetten. Men heeft tot allen tijden geoordeelt,dat het de beſte wij- 
fe van Oorloghen was, den Vyandt niet alleen op onfen eyghen bodem en- 
de ontrent onfe cuſten te verwachten: maer hem oock in fijne Rijcken, daer 
hy fonder ſorghe of vreeſe is, nae ’texempel der Romeynen, te beſtoocken. 
Het is kenlijck, dat Hannibal door defen treeck uyt Italien weder in Africa is 
ghedreven, Ende dit weten oock de Medecijns, die, wanneer ’trechter been 


n eenich 


Livius 
xx. 


eenich letſel heeft, het andere altemet wijſſeli jck ſnijden, om den Vyandt 
der gheſontheyt van de crancke plaetſe af te locken. Maer ſulcx ſal met min- 
der voortganck ende voorſpoet gheſchieden, ten fy ſaecke V. E. wel ende 
grondelijck verſtaen, welcke den wech zy, die daer toe leydt, waermen onſe 
ingheſetene beft planten ſal, wat profijt daer uyt voor den handel can ont- 
ſtaen, ende hoe alles ſeeckerlijck can worden int werck gheſtelt. Livius prijſt 
dit in Hannibal, dat hem alle de ghelegentheden vande anden, niet min als fijne 
eyghene bekent waren, waerom hy oock beveelt dat men der Vanden heyr, de ſi. 
tuatie der plaetſen, ende den aerdt van't Landt verſpiede ende door fie, Maer dit 
alles canmen niet beter comen te weten, dan door de Geogtaphiſche be- 
fchrijvinghe, dewelcke ons voor ooghen ſtelt, felfs die plaetſen, die wy noyt 

hebben geſien, ende den leſer, al blyft hy ſchoon te huys, door de geheele we- 

relt, ende de alderveerſte oorden van Landt ende Zee, met een gheluckighe 

ende ſeer gheneuchlijcke ſeylagie ſijns ghemoets om voert ende leydt. Tot 
dien eynde heb ick beſtaen V. E. toe te brenghen, den aldernetſten ſchrij ver 


van Meñ-Indien, Antonio de Herrera Spangjaert, den welcke ick andere talen 


heb doen ſpreecken. Een Autheur, die, zijnde vereert geweeſt met den Tij- 
tul van des Conincx Hiſtory- ſchrijver, ende tot in't binnenſte der ſecreten 

van den Raedt van Indien toegelaten, deſe Hiſtorie met groote trouwe ende 
waerheyt, maer weynich tot voordeel van ſijne Natie, ſchijnt uytghegeven te 
hebben. Dit gaet ſeecker, dat niemant de palen ende ſcheydingen der Provin- 
cien, ende de groote van de ſelve, de Zee- cuſten, Capen, Eylanden, der Re- 
vieren vloeden, cromten, gaten ende uytgangen, de gelegentheyt ende breed- 
te vande Meeren, ende ſtaende wateren, de ghedaente van ſoo veel Steden, 
Schanſe n, Vlecken, Dorpen, Havens, Reeden, en eyndelijck, de natuere van 
de Landen in't beſonder, watſe voortbrenghen, ofte niet, met meerder vlijt 
ende duydelijcker beſchreven heeft. In dien hier uyt eenich profijt can ont- 
ſtaen voor onſe Republijcque, indien dit werck V. E. can dienen in V. E. 
treffelijck voor nemen, ſo fal het my niet berouwen, dat icker fo veele moey- 
ten ende coſten om heb gedaen. Ghy ſult hier claerlijck fien, Mijn Heeren, 
hoe wijdt ende breedt de macht van uwen Vyandt ſich uyt breydt, die niet te 
vreden zijnde met een deel van Europa, Aſia ende Africa, deſe gheheele 
Nieuwe Werelt by fijne Croonen heeft ghevoecht: Ende hoe groot fijne 
fchatten ende macht ten Oorloghe van daer gheworden zijn, heeft de Chri- 
ſtenheyt bevonden ende geproeft, dewelcke ſchier aen alle hoecken bevoch- 
ten is door fijne wapenen, ende nu (Godt betert) in veele plaetſen buckt on- 

der tAmericaenſche gout. Ick en verhale dit niet om V. E. herten te ont- 

roeren, maer op dat V. E. der voorgaende dapperheyt indachtich zijnde, met 
een volftandighe cloeckmoedicheyt, onder ’tbeleydt van den gheluckighen 
Prince van Oraengien, tgewelt van dien {eer machtigen Vyandt tegen ſtaen, 

ſtuyten ende breecken, want by aldien ghy hem overwint, ſo ſal den lof van 
de victorie ſoo veel te heerlijcker zijn, hoe veel te machtigher den vyandt is, 
waer teghens ghy hebt te ſtrijden gehadt. De Almogende Godt, de Behou- 
der van onſe Vaderlandt, wille V. E. de victorie verleenen: Maer waer de vi- 

ctorie behoort ende mach vercreghen worden, ſal dit Boeck aenwijſen, het 
welcke ick V. E. bidde foo gunſtelijck te ontfanghen, als het comt van ſulck 
eene, welckers wenſch ende bede is, dat de Heere ende Regierder van al, mil - 
delijck ende rijckelijck geve, alles, wat tot V. E‚ ende deſer Landen welva- 

ren ſtrecken can. 


à Voor-rede des Autheurs, 


Hen Paulum de Laguna, Licentiaet, Prefident van 
dien Opperften Raedt van Indien. 
han de Ovando Licentiaet, Voorfaet van uwe E. de welc- 
FB ke Prefident ſijnde, het Ampt van Hiftori-Schrijver van d In- 
L diens eerft heeft opgherecht „ met groote naerſticheyt ende 
arbeyt by-een-ghebracht, alle de ftucken acten ende monu- 
menten, die tot deſe ſae cke mochten dienen, ende tot ontdec- 
Ekinghe van Landen, Steden, ende Plaiitinge van volcke ſtreck- 
tenz niet alleen uyt Spaengien, maer occk nyt Weſt-Indien 
g ſelfs; op dat alſoò de feyten; die by de Spgengjaerden in de 
nieuwe Werelt uytgherecht zijn „ met dies tè meerder waer- 
ä heyt ende lot beſchreven mochten worden. Maer na fijn over- 
lijden ist ghebeurt, dat door verſuym van andere, de beſchrijvinghe van die Hiſtorie 
eenighe laren is blijven fteecken. Maer als ghy tot het Ampt ende de Weerdicheyt 
van Prefident verhieven zijt, hebt ghy gheoordeelt ; datter niet onbehoorlicker was, 
dan dat ſulcke treffelicke daden door ſtilſwijgen ſouden begraven worden; mits dien 
doch de Hiftorie de Schilderijen foo verre overtreft „hóe veel de ziele weerdigher 
is, als tlichaem: ende hebt daerom alle moeyte, vernuft ende i er enen ghe- 
wendet, dat dees Hiſtorie mocht voltrocken wordén:Daer-enitbofên, ſoo ist Cock 
door V. E. gheſchiet, dat een goede gagie gheordinęert is geworden voor den Hiſto- 
ri-Schrijver, op dat de ſelve aldus door den prickel van ſulck tractement ende lof op- 
gheweckt ſijnde, dat heerlick ende gewichtich Ampt met meerder vlijt mocht uyt- 
Voeren, Soo comt dan V. E. voornemelick toe de eere van deſe Hiftorie „als 
den danck, die V. E. ſehuldich ſijn, alle de ghene „welckefs voor-Ouderen lof ende 
daden mét uytghedruckte namen in deſe Hiftorie orden uytghecondigbet. Want 
opinie van lohannes Baptiſta Ramuſius is barbariſch ende gant{ch, onrechtveerdich: 
die hem niet en heeft gheſchaemt te ſchrijven in't derde Boeck van ſyne Zee-vaerten; 
dat het ydel ende beſpottelick is, dat de Schrijvers vai d Indiſche faecken foo beſich 
fijn, om de namen ende tVaderlandt, van de ghene, die door loffelicke daden in die 
. i eroëmt zijn gheweeft, aen te teeckenen ende te verhalen. Voorwaer die 
menſch ontdeckt hier mede de ſieckte van fijne nijdicheyt ende fijne quaetwillicheyt 
teghens de Coninghen ende Natie van Spaengien. Want het voörbaenifte ooghe- 
merck der Hiftorie is, den ghenen, die wel hebben ghédâen, met prijs ende tof te ver- 
eeren, ende daerenteghen ſulcke, die het qualick aenſtellen, met die {chande „dierzy 
verdienen, te brantmercken; ende ſulex den Nacomelinghen tot cn exempel ; het 
welcke nochtans niet can gheſchieden, by al dien de meeninghe-van-Baprifta plaetſe 
comt te houden. Maer V. E. oordeelt anders ende beter, ende ſal derlralven de Spaené 
ſche Natie, die om deſe oorſaecke rondelick bekent, V, E. eeùwighe danickbaerheyg 
fchuldich ze ſijn, gheenſins lijden, dat uwer E. ghedachteniſſe ende prijs t eenighen 
tijde come te vervallen. De almoghende Godt willé V. E. behoeden. Ghegheyen te 


Valladolit, den 15. October, Anno i 6% t. — — 


4 p 5 R 4 — enn ERS — ͤ—ͤ— 2 
dulomus de Herrera. 
4 Cé _ nnee ed el £ 


— — CE 
— — gens * 


— — ea — hl 


Catalogus bande indien ende Journal 
in deſen begrepen. 


V. fal. Indien. 3 dan Antoni de Herrera, 
ende Pedro de Ord de Ce vallus. 


Voyage van 1525 le Maire, door de Strate le Maire. 


Van Capireyn Don Ioan de More, zen de Strate le Maire. Pe, 


dhe Belatien van die geene die de Sante 
Magellanes hebben Shepacleert. ö 


„ec inan de Magellanes, Anno 1520. 


755 Don Iutieres Carvaial, 


3. Langhs de Zuydt Zee, door Capiteyn Ladrillevo. 
0 Don Fray Garcia, Iofre de Loayfa. 1525. 

Sr. Franciſco Draeck, 1377. 

TLanghs de Zuyt Zee Pech Sarmiento, afghevaren van Li 


215185 ma. 1579. 


Thomas Candiſch. 1587. 
De tweede van Thomas Candifch. 159 1 
Van laques Mahu ende Symon de Cordes. 1598. 
4 8 Van Olivier van n Noort, | 159, 


me Udtabulaer vande Zale bande Epanden, 


“ Moyfes. 
| zb 


Salamonis. 11 55 
Cocos Eyla 1 
ae Guinea. 


cart. Bladt. 
14. duft — 2. en — 5. 


alte waer naer men pe Carien vla gelen. 0 | 


— —— — 46.— 47. 
en PDN — 5 0 
— ——ͤ— ue n mn 81. 
— . —ͤ—— 68.— 69. 


wee men ee 9 inde 
Auſtr. che Pavigatie 
15 fat fien HOI 
A. 
EE 


. mat 4 dh 


Ì 26.27. 


— 4. — 65. 


‘ 


| Fol. . 
Belthꝛijvinge bande Eylanden/ 


En tvaſte Zandt in de Oceaenſche Zee) 
Diemen noemt WEST-INDIEN, 


Door 


. ANTONIO ban HERRERA, 


Groot Chꝛonijck· Schꝛijver van de 
Indiens, en Caſtilien. 


Zeeg : en in die contte hebben de ve Soaens 
Spaengjaerts alle andere Marien berate Has 
des Werelts overtrekt: want als mn gorie 
in Caſtilien en Leon regeerden de — annhee 
Dooꝛluchtige Catholijcke Conin⸗ Scheren. 
ghen Ferdinandus de bijfde/ en fijn 
Bꝛouwe Ilabelle, de alderwijſte en 
vailjantſte Coninginne. En in 
Portegael D. Iohan de tweede / ghe⸗ 

naemt de Pellicaen, die d eeuwighe 
gheheugeniſle altoos ſal weerdich 

zijn. Don Chtiſtoffel Colon, d'eer⸗ 

ſte Admirael van weſt· Indien, ghe⸗ 

leeft hebbende veel saver / en ghe⸗ 

trout in Milpanien / met de raedt 

van Martijn van Bohemen, Poꝛtu⸗ 

gijs / ghebooꝛtich van het Eylandt 

Fayal, berniaert Aſtrologus, en een 
byſonder ooꝛdelaer / en andere daer 

hy mede comnumireerde / heeft het 
beginne ghegheven van D'ontdee= 
kinghe des Landts / datmen heden 
reeckent het vierendeel des We⸗ 

relts / tgrootſte van allen. En ne⸗ 

mende fijn cours derwaerts daer 

de Son onder gaet / varende af van 

Palos, een Stadt van de Graef van Palo: em, 
Miranda, op de Cuſte van Andalu- be zaef bn 
fier; ſenlde foo langh Door d 0. 

i ceaen, dat hn vont dit groote Lant / 

zijinde in meeninghe dat de WMe⸗ het welcke dooꝛ het midden gheſne⸗ 

relt niet meer en hiel dan de ghe⸗ den woꝛt bande quinoctiael: en 
noenide Deelen / met de ſelfde niet tgaet foo feet. Zund · waerts / dat 

te bꝛeden zijnde / begaben haer tot het conit tot op tweenvijktich gra⸗ 

de tonſte van nauigeren / en tot de den en een half: ende loo verde 
bindinghe van groote Schepen / die Nooꝛt· waert dat het ons ſchunlt 
maetkende alſoo dat zu condẽ ver⸗ onder den Polo Arctied, ſonder te 


Het I. Capittel. 


Van de toedeylinghe, en deelin- 
ghe wan de Weſt- Indiens. 


E ͤomgang 
des Aertbodems 
beſtaet in dꝛie 
B hondert en tle⸗ 
I tich graden / die 

2 I ghebꝛocht zün⸗ 
Ade tot Cattili- 
aenſche Bijlen / maeckender ſes 
dunſent en dꝛie hondert: bn den 
Omgangh des Aerdtrijer / ver⸗ 
ſtaetmen oock tefkens de Tee / Dez 
ſe twee Elementen maerken een 
Cloot / wiens aen weder · ſijden nez 
derdalende vlackte / ten deele is de 
Aerde / en ten Deele de Tee. De 
Ouden hebben ghedeplt het Aert⸗ 
rijck in dꝛie deelen / en hebben ghe⸗ 
gheven een yder lin naem. Bet 
eerſte noemden zu Europam, tmee⸗ 
ſte boven andere ghepꝛeſen. Het 
tweede was Aſia, het grootſte van 
d andere / begrijpende in hem het 
groote Rijck van China. Het der⸗ 
de deel is Africa. De Menſchen 


Dragen de tracht van de Golvẽ des | weten het ennde. 
Miu Zak: De 


Fol. 2. 


De groothent van dit vierde deel 
heeft de Menſchen ghebꝛacht in 
groote verwonderinghe / wiens be⸗ 
ſchꝛijvinghe wp hier lullen ver⸗ 
handelen / onder de naem van En⸗ 
landen / en het vaſte Lant / van den 
Oceaen, om te weſen omringt van 
die Tee / en gheleghen int Welten: 


en die zijn ghemeenlick ghenoemt 


Weſt· Indien, en de nieuwe Werelt / 
en begrepen in de demarcatie of toe⸗ 


denlinghe van de Coninghen van 


Caſtilien, en van Leon, twelck is 
een Hemifpherium en de helft van 
de Merelt van 180. graden / begoſt 
te tellen van beweſtẽ / van eẽ Zupt 


bar de waar en Noazt· ln / die Loopt Dao? 35. okt 
wgpetoopt, 40. graden der lengte / beweſten den 


graet lijn / en dat zu niet meer en 
CQaſtiliaenſthe leguenꝭtwelck gehou⸗ 


Boemen telt 
de grade ba 


de langte . 


Meridiaen van Toledo, welcke gaet 
ober den mont van de Rivier Ma- 
ranjon, en booꝛ het Oaſterdeel over 
de Stadt Malacca, alſoo dat bn we⸗ 
ghen van 20. leguas op een graet / 
Dele demarcatie oberdweers van 
D'eene tot d ander lijde dꝛie dunlent 
en negen hondert Caſtiliaenſche le⸗ 
guas / elck ghereeckent op dꝛie dun⸗ 


fent Paſſen / van vijf Caſtiliaenſche 


Roe Voeten: t welck men lent dat 


fouden zijn ſes hondert Italiaen⸗ 


ſche Můlen / van t Ooſten / tot het 
Welten / twelck het Zee-Dolck 
noemt Ooſt en Voelt / en die tellin⸗ 


ghe van twintich leguas boor een 
graet / is confoꝛm met die van Pro- 
lomæo, en dock het gheuoelen van 
hele curieuſe lundẽ. Andere hebben 


hedicht darter: tleventich Moor: 


che oft Italiaenſche mij len in een 


Belchꝛijvinghe 
der hoochten zijn die / diemẽ neemt 
en telt van de Polo af die ſeecker 


zijn / om dat het een Valt punt is / 


twelck is het Wit daer naer ghe⸗ 


ſchoten wert met de welcke men 
alhier aenwij linge lal doen in deſe 
belchꝛijvinghe. 


Baer is ontdeckt en befeplt van Darter ont 
het Nooꝛden tot het Zupden/ van ſenitis. 


de so. graden Nooꝛdelicke bꝛeete / 
tot de 53. Tundelicke / twelck zijn 
dunſent / neghen hondert en ſeven⸗ 
en tleventich leguen lants / twelck 
dit vaſte landt hout in lengte. En 
al waert op fyn bꝛeetſte is hout het 
dunſent dꝛie hondert / en op fijn 
minſte tot achthien / twelck is het 
ſmalſte van Nombre de Dios. of 
Porto belo, tot Panama, dooꝛ welcke 
natunꝛlick dit Lant ghedeylt wert / 
latende bp naeſt de be daer van 
int Nooꝛden / en d ander helft in het 
Tunden / twelck zijn de twee dee⸗ 
len van die demarcatie. Het derde 
Deel zijn de Eplanden / en het vaſte 


Lant twelck bp Ooſten van Ma- 


lacca ig / waer over de linie van de 
denlinghe is gaende / tulſchen de 
Croonen van Caſtilien, en Portu- 
gael, die een Deel maecken van Ooft- 
Indien, ten velpecte van Caſtilien, 
werden zn ghenoemt Indien vant 
weſten, ghelijckmen lien can in de 


alghemeene Caerte die hier naer 


volge. 


En omde ontdeckinge van alle veter 


deſe Landen / unt de welche dele 
Coninckrijcken ghetrocken heb⸗ 
ben foo groote rijckdommen / men 


kinge van de 
Sepl- Diet. 


moet dien roeſchꝛüven den Sepl- 

maecken dan lebenthit en een half | Steen / wiens wonderlicke cratht 

in die tijden is ontdeckt dooꝛ Pon 

den wert de helte tellinghge. Anthonio Oſſorio Ridder van Val- 

De graden der lenghten / tweltk ladolid ende was t'ghene dat de 

die zijn diemẽ telt langs den Equi · Senl · Steen het ler mede denlde 
noctizeh gaende van het Ooſten na ern hektigher arnkreckende tracht“ „ 
Welten / over het nudden van het dan iy ſolfs heeft / nademael dat een ororio ont: 
ront / en de Cloot der Aerden / en ler ghevoecht aen de tant van de aun u 
heektmen (ao wel niet tonnen waer Steen daer hn op lun ſtertkſte is S. 
nemen / om datmen in de Hemel lal oplichten meer ghewichts Nlers 
gheen batt teecken en heeft: graden als hn ſelfs weecht. an 


F 


1 


ee 
Ber ted btn? wt 


HRN Siete Se 


7 


CIA 


No 


QQ eee 
90 0 
N * 


E 


4 


DES CRIPCION 


Dre we 


2 —4 8 9 


74⁰ 


* 


Entre los dos Meridianos 


'TROPICO DE CAPRICORNO 


Enna 


— 
s 


TA 


a 


‚y descubrimaito 


contiene la 


Je 


NV IAOd ordt 2 VNId VI die ONVIODIEW 


ete 


que compete alas Cas tellanas. 4 N 


al a 


enen —— — entre 8 


— 


2 4 


2 — en ms 2 — ne ud 3 — 8 * — a — — — —— —— an 4 
3 2 — Dl 9 
/ Padi dee deedeetee enekele Ee EEL EEE EET TTT 
en 18 Ek 1 


di 


an oroyouv waa Ad ONVIADIN 


def 
* 
8 


A 
OCI DENTAL I 


EE te EN * A: 
Rn bre Pv per heen 5 


— 


. 
14 
d 
5 


1 * 


8 RAE „ns 4 95 175 1 5 5 1 g 
1 . * vg 8 ne 
* l 


* 


van Y laden 


wijſe dat een Seyl-Steen die niet 
meer weecht dan twee ponden en 
ten vierendeel / en Geeft de natuer⸗ 

licke cracht niet om meer op te 
lichten dan les oncen ghewichts / 
in mijn pꝛeſentie heeft opghelicht 
veerthien pont lers: deſe cracht 
Geeft de Senl-Steen van Bilpa⸗ 
nien niet. Vooꝛwaer tis een laecke 
die de Philoſophen wel wat bez 
dencken gheeft. 


Hier moet comen de Caerte, 


Num. 1. N 


Het 1. Capittel. 
Vande Reyſe naer Indien. 


f Ar del Norte wort genaêt 
M die Zee welche int Goſtẽ / 
en Mar de] Sur, die welche 

int Weſtẽ is: Van deſe Mar del Sur 
woꝛden befpoelt de Landen van 
nien Spangien / en Peru, en van de 
Mar del Norte, die Landẽ die ZTupt⸗ 
waert van Braſil nae de Strate toe 
zijn gheleghen / en vooꝛnament lick 
die Nooꝛt · waert van Braſil na Ca- 
ſtilien henen / en andere Nooꝛder 
Deelen zijn gheleghen / welelte Teen 
Daer naer haer berdeplen in andere 
minder Golven / ende in alles heb⸗ 
ben dele Teen vier vooꝛnamelicke 
Daer zu nabigatien of vaer- waters. Die 


dun on de eerſte en de outſte is / die van Catti- 


T1 


Moda. lien ten vaſte Landt / en op nieu 
Spangien gaet. De tweede is die 
van Caſtilien na de Rio de la Plata, 


en na de Straet van Magallanes is 
gaende. De derde is die van de 


Cuſten van nieu Hiſpanien / van 


Guatamala, en Panama, naer Peru, 


Chili, en de Straet is gaende; 


Ende de laetſte ende alder ⸗nieu⸗ 


fte is die van nieu Spangien / op 
de Eplanden bant Weſten / en de 
handelinghe van China is gaen⸗ 
de / ghelückmen lien can in de nez 
venſtaende Caerte. 0 


Fols. 


De eerſte navigatie / om datſe aan re 
meeſt bevaren wert / is ghenoemt 
Carrera de las Indias, Wert in tween 
ghedeelt / dieene is op de Haven 
van S. lan de Vlva in nieu Span⸗ 
gien. Tot welcke plaetle toe van 
Sevilien fepltmen bn naeſt dunſent 
en leben · hondert leguen / in twee 


Maenden en een half: en d an⸗ 


dere Naer Nombre de Dios, en d'an⸗ 
der na Porto Belo, twelck is int 
Rick datmen het Vaſte lant noët/ 
van 1400. leguen / in twee langhe 
Maenden / en die bende loopt men 
met een courſe tot datmen conit 
tot de Enlanden van de Nooꝛt 
Tee / van San Lucar de Barrameda, N 
van wiens barra men niet mach 1 ban 
alloopen ſonder Pilote die kundich 
is op de Rille / goede. wint heb⸗ 
bende / en waſſent Water / en dach⸗ 
licht / ol Lanteern licht om te ſien 
de mercken op de dꝛempel. 0 

De tijden om dele navigatien te 
beginnen zijn verlchenden. Nae 
nieu Spangien de Winter over 
welende van het begin van Apꝛil / 
tot dat Man vooꝛ bn is / en later 
niet / om datmen niet en comt aen Gp, wer ie 
d Enlanden van de Nooꝛt. Tee / aaſtgaden 
nae Auguſto / als de Nooꝛde Win ⸗ 
den domineren / en de Vracanen, bez 
ginnen / twelck ſijn onweders van 
de ſchermutlinghen van de con⸗ 
trarie Winden. En nae het valte 
landt / lentmen de reyſe aen / al eer: 
de Winter aenvangt / den gant⸗ 
ſchen Auguſto en September / om 
datmen can comen te Porto belo na 
November / als wanneer om het 
beginnen vande Nooꝛde Winden 
de ſelkde Coſte wennich ongbefont 
is. Nm un 113 | 
„Dan 8. Lucar gaet men om de 
Canarien aen te Doen / twelck (ir 
bn naeſt twee hondert en vüjftich 
leguen ſenlens / in acht of thien Da: 
ghen dooꝛ den Golfe de las Veguas, 
die in de Winter dangereus is om 
de onweders / en als zu de Haven 


van anne trijghen / ſul⸗ 


2 4 len 


Fol 


len zu dien inloopen / ok anders 
gaen zu op Gomera, twelt het vaſte 
plant is van dien. 

Van Canarien gaet men op la 
Deſſeada, dat cen Eylant is op Lijf 
thien graden / of een weynich meer 
gheleghen / oft op la Dominica, tot 
welcke plaetfe toe ſtellen zy ſeven 
hondert leguen / dooꝛ de groote 
Tee / diemen de Oceaen heet / en 
Daer wert vertoekt LIJF en twintich 
daghen / een wennich meer / van 
welcke plaetſe men niet can we⸗ 
derkeeren / om datter oꝛdinariſſche 


Wat de Bi- Briſen loopen / die de wederkeerin⸗ 


ſen zin. 


ghe contrarn zijn. De Briſen zijn 
Winden / die alle de vooꝛ verhaelde 
Ooſtelicke winden met haer quar⸗ 
tier⸗ſtreecken begrijpen / en zijn 
foo oꝛdinaris en vaſt / om dat de 
Melle beweginghe van de eerſte bez 
roeringhe met hem wech voert het 
Element van de Locht / ghelijck 
als het doet de andere bobenſte Or- 
bes: en alſoo de locht volcht altoos 
de beweginge van den dach / gaen⸗ 
de van het OGoſten in het Welten, 
ſonder immermeer te veranderen: 


en de crachtighe beweginghe van 


de Hocht treckt dock mede na hem 
de dampen / en exhalatien die haer 
unt de Tee opgheven / en daerom 
iſt dat de Wint van de Briſe unt 


den Ooſten loopt / loo gheſtadich 


in die quartieren. Dele vonage van 
Canarien tot S. Domingo, dede al⸗ 
dereerſt int Jaer 15 14. Pedrarias 
Davila, Diemen noemde den Gentil, 


Belchꝛzijvinghe kc 
Tant Efpangola , De Bloot van nien 
Hilpanien / om ververſchinghe te 


nemen / en dat zu haer daer lanck 
onderhout / is d ooꝛſaecke / dat zu 
aldaer becomt de Vracanes van Cu- 
ba, en van Nueva Eſpania. Men nett 
oock ververſchinghe van Water / 
op het Enlandt van Guadalupa, en 
alhier maecken zu haer ghereet tot 
de vonagie. | 
De Vlote van nieu Bifpanien 
gaet den Caep van Santanton, aen⸗ 
doende / de welcke is in het untter⸗ 
ſte ende Weſtelickſte Deel van het 
Eplant Cuba, van welcke plaetſe 
men ſeylt bp naeſt bijf hondert le⸗ 
guen / in twintich daghen oꝛdina⸗ 
ris / int gheſicht van S. Ian de Porto 
Rico, en van Eſpaignola, tot twee 
mijlen van de Haven van S. Do- 
mingo, loopende lanct de Cuſte om 
de punte van Nizao, en tuſſchen de 
Eplanden van Cuba, en lamayca, 
gaetmen met toelicht op de Clip⸗ 
pen diemen noemt de lardines, ek⸗ 
ken int midden legghen van de 
Cuſte van Cuba, al waer veel Sche⸗ 
pen verloꝛen zijn / pallerende daer 
naer int ghelichte van t Enlandt 
ban Pinos, en de Caep de corrien- 
tes twaelt leguas van de Caep van 
Santanton, van welcke plaetſe zijn 
twee pallagien naer de Haven van 
Vera cruz, bende ban thien oftwaelt 


daghen / de eene Diemen noemt als 
binnen dooꝛ / van twee hondert en 
vijftich leguas. Inde Somer-tijt- 


van Map af tot September / als 


of den Speelder / als hu met een Wanneer gheen Nooꝛde Winden 


1 


Armade gint vooꝛ Gouberneur / en waenen / die de traverſen / of Win⸗ 
Capitepn Generael van het Wijck den dwars op de Wal zin / op de 
van Caſtilien de foro, datmen nu Culte van lucatan, al waer men 
tbaſte Lant noemt / met welcke vooꝛ bn palfeert / en de ander die 


ſich leer verghelijckt de vaerte die 
tot noch toe derwaerts wert ghe⸗ 


bꝛunckt. | | | 
Om datter gheboden is / dat⸗ 


men noemt van bunten vooꝛ de tijt 
van de Winter / bn naeſt van twee 
hondert en tachtentich leguas / een 
ee wernichnieer gener in De hooch: .. 
men gheen verwateringhe / noch ke / ende de beſte navigatie nae de pimabe 1e 


hout halen lal in de Deſſeada en in Haven van S. Ian de Viva, is lancr e 


t anton, tot Ss. 


S. Domingo, foo gaet van Daer na te loopen de Culte van Florida en o ee, 


Ocoa, ſijnde een Haven in het En⸗ de vlackten van Almeria om van 


gheene 


Dur. De ghene die gaen nae de Hon 
durasen Gua duras en Guatemala, gaen in ghelel⸗ 


tem 


landt heen / al waer de Briſen nae 


ghentich leguen / vier of les daghen 


om aen te ſoecken de Cabo van de 


van VVeſt. Indien. Fol. 9. 
gheene Winden opghehouden té | Honduras, om u die me 1 in 
werden om de Haven van S. lan de Guatemala. creed 
Vlra aen te doen / em Daer van bo: wad hk badk 5 pt 0 
ven BD int te weſen. 2 Hr m 

De Vloten die te vont: gin⸗ 
ghen van la Dominica, en nu gaen 


Het 111. Capi. 
2 . in. 


toe / tot waer toe ontrent vier Gon: | e van Weſt. Indien. 
dert leguen wechs van vijkthien 
daghen tijdts / die gaen om Carta- E weder comſte van de ln. — 
gena aen te Doen lancr het vaſte 1 dien naer Hiſpanien en can om maer Ca: 
men niet dot / dooꝛ die wet ug wech. 

Diemen geromt is / en daerom moet 
men grooter hoochte nemen / „ig 
pende bunten de Tropicos, om te 
loecken de toele Winden die unt 
de Nooꝛden waenen / tomende tla⸗ 
men te voeghen alle de Vloten / in 
de Haven van Havana, int nidden 
ban Junius / om te varen naer Ca. 
ſtihien boo de Winter / om dat de 
Ooſte wint van vooꝛen tomt / en 
de dweers Wint in de canael is / en 
de Zupde-wint is oock de dwers - 
Wint op de Culte / van de Cabo Ss. 
Vincente tot aen Sint Lucar. Di 
Bloot van't batte lant vertreckt (ame be 
fepleng / verkennende de pant van May van Portobelo’, als wanneer ten afzaen, 
Catina, ende van de Canarien tot de Robꝛde Winden ophouden / en fen teren 
Cartagena is bi en * er keert weder nae Cartagena, om te 
0 vergaderen tghene men fal aklen⸗ 
den / als (Silber en tout van 
het nieuwe Wijck van N en 
dock om te mijden de Culte van 
Veragua, en de unt wateringhe van 
Nicarahua, int de welcke men qua⸗ 
lick can comen loo men daer in ge⸗ 
dꝛeben Wot van de Brifen, en de 
periculeule teghenſtroomen / die op 
de paſſagie zijn. 

Van Cartagena gatt men om aen Pace heren 


dat de Dioté 
te doen de Cabo de Santanton, — ee 
Weſterſche van Cuba, bn naeſt gare. 
twee hondert Aiiten / zijnde een 
renſe van thien daghen / met op⸗ 
merck van de ondiepten / die daer 
zijn in die wech. Servana en Serra 


bp gheſtadich en contrarꝝ de cours 
ſijn / en de Tupt Meſtſche in de 
Somer / en de Nooꝛde - Winden 
in de Winter / die dwers op de wal 
waeren. Men Berker de wech by de 
Cabo de la Vela, die tuſſchen S. Mar- 
tha en Venezuela is / en bn de Cabo 
del Aquia, ontrent Cartagena, al 
waer men ontladet de Coopman⸗ 
ſchappen die gaen lullen nae het 
nieuwe Kück / en de welcke die naer 
Peru ſullen gaen / werden ghevoert 
in Portobelo , tot welcke plaetſe 
van Cartagena ok/ ʒijn bn naeſt ene: | 


ſchap met die van nieu Hilpanien / 
tot de Cabo van Tiburon, het al 
der Weſtelickſte van Eſpagnola, 
van waer loopende laney het Ep | 
lant ban lamayca, lance de Nooꝛt- 
zijde/ tot de punt van Negrillo, het 
untterſte van dien / comen zu upt 


Cameron / het beginſel van de golfe, 
en de Pꝛovincie van de Honduras, 
ban waer men gaet om te havenen 
in Truxillo, 15. leguen int Weſten / 
aen de Cabo, alwaer dat de Coop⸗ 
maulchappen gheloſt werden die 
Daer blijven ſullen / en de reſte gaet nilla, en Quitatvenjo, ende van de 

vooꝛt tot de haven de Carallos ge Cabo de Santanton tot Havana, zijn 

naemt / okt tot de ſoete Golfe Dulce, ontrent vijftich leguen. Gock me⸗ 

bn de wal laney van de golfe de de los gaen de Schepen die ban de wah 


van de Hone 
3211 3 4 El 3 g Hon duz du. 


Fol.. 
Honduras comen om de Caep van 


Santanton te verkenne. 
De Vloten van nieu Hiſpanien 


Manneer de 
Hloten van 
nieu iſpa · 
nien vertrec⸗ 
ven. 


foo langhe als de Nooꝛde Win⸗ 
den waeyen / die dienen tot de om: 
wederkeer naer Havana, een wen⸗ 


tot aen de Sonda, diemen las Tor- 
tugas noemt / tot welcke plaetſe gez 
feplt woꝛt bp naeſt dꝛie hondert le⸗ 
guen in vijtchien dagen. De Sche⸗ 
van bepade pen van S. Martha en Venezuela, om 
heen Veren MOET Caſtiljen te gaen loopen unt 
tulſchen Cuba, en Eſpagnola, om te 
verkennen de Cabo ban S. Nicolas, 

in het Weſterſche Deel van dat En⸗ 

landt / van waer af Dooz t midden 

van de Eplanden de los Lucayos, 
gaenſe om te nemen de loop van 

de Vloten / dan comen zu te ver⸗ 

kennen de Cabo van Santanton, en 

van daer tot Avana, om de Roo⸗ 

vers te ſchouwen. af 

ban Hans Vooꝛts van Havana na Caſtilien, 
naer caſilie. Weſende de Mont van de Canac] 
van Bahama untgheloopen / de welc⸗ 

ke eerſt van allen beſeylt is van 

de Piloot Antonis de Alaminos int 
jar 1519. foo ſenltmen over de 


golfe diemẽ noemt Mar del Norte of 


de Sargas · Ter / bn naeſt negen hon⸗ 
dert of dunſent leguen / or meer / met 
cen, ſenlinghe ban bij en twintich 
ok dertich daghen / met oꝛdinariſe 
Winden / op tweederlepe courſen / 
Deene in de Somer / wat meer in 
hoochte / tot op de acht en dertich 
ofte neghen en dertich graden te 


omen / op welcke hoochte de Azo= 


res ofte Vlaemſche Eylanden leg⸗ 
hen. De andere in de Winter o 
minder hoochte / dooꝛ ooꝛſaecke van 
de reghen · bunen die op die ſtreeck 


altoos vallen / daerom werter ghe⸗ 


loopen tot neghen en dertich gra⸗ 


den / en niet hoogher / op welcke 


Me vopage 
van de Ep⸗ 


hoochte het Eplant van S. Maria, 


lanen fats, ken van de Vlaemlche Eplanden 
gheleghen is / en een graet hoogher 
looptmen om Tercera te treffen / al van coude / om datſe foo hoo 


zorts , 
Lucar, 


vertrecken int beginne van Men / 


Belchꝛijvinghe 

waer altoos de Vlooten dergade⸗ 
ren om ververſſchinghe te nemen / 
ſonder toelaten dat pemandt aen 
Landt gae / en van die Enlanden 
van d Azores tot Sint Lucar de Bar- 
rameda, ſtellen de Schippers diie 
| | hondert leguen te ſenlen in bz 
nich bet in de hoochte climmende chi | 
tich / om de bele Ooſtelicke Win⸗ 


en daghen / en andere in der⸗ 


den / die in die Golfe van de Azo- 
res domineren / van waer men feple 
tot datmen valt op de Cuſten van 
Poꝛtugal / en palleren de Cabo van 
Sint Vincent, en vooꝛts int ghe⸗ 
ſicht bande Cuſte / tot de haben van 


S. Lucar. N N 


De ſenlinghe van Caſtilien nat 


Rio de Plata, tot welcke plaetſe toe 


zijn ſeſthien hondert leguen / en tot 
de Straet van Magallanes, bn de 


twee Duplent/ heeft meer tijts van 


nooden / dan de wijdte van de wech 
fchijne te verenſſchen / om dat het 
noodich is te comen in die Pꝛovin⸗ 
cien in haer Somer / welck is van 
September vooꝛ· waert:men mach 
niet untloopen unt Caſtilien, in 
ſulcke tijden dat men de Aquino 
ctiael in Junio / ot Auguſto ſoude 


moeten paſſeren / als aldaer bele en 
groote ſtilten regneren / en daerom 
blijftmen vijk Maenden op de ren⸗ 
ſe / Diemen can Doen in twee of dꝛie / 


ſoomen van Sevilien at renſt in Au⸗ 


guſto of eerder / en raeckende in de 
Canarien Daer Tunen en Nooꝛde 
Winden regneren / tot acht 
neghen graden / over gheen lijde 
van de Æquinoctiael, van waer dan 


of 


eenighe gaen Welt aen / om te 
verkennen de Cabo van S. Augu- 


p ſtijn in Braſil, en daer naer in t'ghe⸗ 
licht van t Landt tot de Rio de la 
Plata, en de Straet. Andere zijn 
gheloopen tot de acht graden toe / 
recht midden dooꝛ de Tee / Sunt 
aen nae de Straet toe / al iſt dat⸗ 


ter wepnich hebben connen dooꝛ 


comen / vooꝛ datter De Somer ten 
epnde liep / die ſeer toꝛt is / en vol 


om het 


De vopagie 
naer Rio de 
la Plata, 


ch leyt / 


* 


S 

. N * AN W 4 1 * N 
vir * JN . 745 \ E. r Kor 2 FA 
* rn dek 


En 


_ 


ER 
. 
8 2 


* 


\ 


a 


8 - 1 4 4 0 * 
8 2 ze t 2 — Ka} * aen . 5 2 p 8 1 — n 


— 


1 


ed 


ar 


DESCRIPCION DE LAS 


INDIAS DEL NORTE 


2 


S/ R 


„ 
e 


{ 


pdr 


—— 


„ RR * 
% 3 
5 


2 8 in 5 
r 


7 „ . a g Mr. 5 
1 een 3 7 „ ie * 4 
„C dai tt +5 oe CARE 
A he ‘ } 8 . Ee. 
* Lb 1 10 
Nr . 773 
CHER raad nr 7 
I. odd 0 ee 
Ld 


Vas; Kn Aen 


* 


. 
2 


2 — ＋ 5 
„ e 
** 


4 . e 
n 18 ik p N. Mer 
RNN, 8 
„ P 


1 


. 


b 3 N 1 * . S 
“kik 5 7 hie 


1 15 Ne / 
2 . 4 2 * . 888 0 1 7 
4 N . 1 * 9 
* „ 
— — t 9 5 
* A \ — 
14 
* * 
* A de 4 
| 8 


ban /Veft-Indien. Frolze 


om het welcke deſe navigatie ſoo Majo en Junio als De Briſen Win⸗ 
ſwaer is. den minſt zijn / en met de twee dun⸗ 
®e naviga: De nabigatie van de Sunt · Tee ſent leguen die dele wech moghen 
Zwoe-ze, is ghedaen bp de Wal lantx / en om hebben / wert verlooꝛen vier Maen⸗ 
dat de Suyde Winden daer leer den tijts. v 
continuel waepen / en De oꝛdinari⸗ 2 f 
ſche loop ſtroomen van de Stract / 
Saab ent, nae het Nooꝛden. De (eplinghe 
nade Stadt han Panama, nae de Cuidad de los 
Baden. Reyes, plachj te dumen twee Maen⸗ 
den / en de wedercomiſte minder dan 
dertich daghen / en van ghelijcken 
van de Cuidad de los Reyes, tot 
Chile, van waer men nae Panama 
feplt negen hondert leguas in min⸗ 
der tijdt dan in twee Maenden / 
zijnder van nooden acht om der⸗ 
waerts te gaen / welcke nu cogter 18 
danſe plach te fijn / om dat t Tee⸗ 
waert loopende / ghevonden wer⸗ 
den beter Winden bu de rens die⸗ 
nende. 
mg nan. De navigatie nae de Eulanden 
nen. De Gant Weſten / Moluccen en Filippi- 
nen, vanCaſtilien af dooꝛ de Straet 
van Magallanes, is van vier dun⸗ 
fent leguen / en oock om Datfe loo 
lang is / als dock om de warich⸗ 
hent van dodꝛ de Straet van Ma- 


Het IV. Capittel. 
Van do Indiens int Noorden. 


Hedenlt hebbende natunz⸗ 
lick in twee deelen de Weſt⸗ 
Indiens; doo? den hals / ot 
{matte van Portobelo tot Panama, 
ſtellende dene int Rooꝛden / en 
d andere int Sunden / daerom (ul: 
len wn die noemen / Indiens bant 
Nooꝛden / en van; t Sunden. De 
Coninghen van Caſtilien, en van 
Leon; mt advijs van de hooghen 
Kaet van de Indiens, hebben ghe⸗ 
oꝛdineert dat in elcke deele loude 
zijn een Vite · Rop / met de Hoven / Aisne 
Sasa Tanden gd loen arend 
ie Daer louden opgerecht woꝛden Be 
En eerſkelick lalmen handelen ban ve ber dou 
de Indiens Bant Noolden / de Welc: peat 
ke nien 80 lepnlick noemt Nova dope n. 


gallanes te tomen hout men die boo? Eſpania, ent dat de kerſte ontder⸗ (ie — 5 
leer [waer om die te palferen: en kers / die gheweeſt zijn Ian de Gy. 

van nova Hiſpauia ober de Weſter⸗ alva, en 30 n met pellen, niet en 

ſche Tee / die in de Sundt . Ter is / hadden lande Hun⸗ 

plach ghedaen te woꝛden die vaert ê ere 


van unt dr Haven genaenit de Na: | 
tividad, ap de Culte va Nova Hiſpa- 
nia, nu ter tijt wert in ghedaen van 
de Haven van Acapulco, en loo 
vooꝛts tot de Moluccos, en Filippi- 
nas, ſtellende de loop ontrent 1600. 


van Dead en al ier von 

In die / met vol dat getleet was 0 

meer ghetivilileert / 1 8 105 Waerom het 
Nueva Fſpant normden. linie — 
te boven gaet de 995 dee 10 0 a 
Indien in weyd en DACON der m in 8 
ot oo leguen / die gheſenſt woꝛ⸗ heektet ôntallieke 2 L 7 van ivanen. 
den in twee Maenden / okt in ter Beelen / van alderlene looꝛten / en 

ende een half / vertreckenve in de overtrekt bock in Lantbouwinghe / 
Maent van November / welcker en Brut daer valt geen Win 

tijt de meeſte noot van ſtilten heelt / | ne de 1 niet 

en de wedercomfte naer Nora Hiſ. ti Woꝛden / en de reghen in 

pania Dupat veel langher / om dat⸗ Jun en Kuguſto die niet tot laet 


men niet tan wedertomt / die werh te den van Bar- 2 
diemen ghegaen is / loo is het woo?’ 0 eee groote Wen . 
dich datmen loopt tot neghen en din en ſchoone bogen wexin⸗ 


are graden / en vertrecken op ghe / ene zu t heele Jaer groen 
| zijn / 


Jol Belchꝛijvinahe f 
zijn / en bloenende met beel toelte / al hoe wel zu vꝛuchtbaer zijn van 
met groote Bolſchen / dat Waran⸗ Wenden / en van gheboomten / ſoo 
den zijn/ heel dick / en ghelloten / en en zijn zu t niet van zadt van Catti- 1 
in de vlacte zijn groote Menꝛen / en nen, noch van Terwe / noch Garſt / 
Moꝛalſchen: daer woꝛt Bꝛoot noch Wijn / Olijven / nochtans heftet 
Wijn gheteelt om dat de veelhent veel groot en cleen Dee vãntoenen / 
der ghebꝛeecken van het Lant niet Peerden / Verckens en Schapen / 
toe laet die te winnen / noch te rij⸗ en vooꝛ haer pꝛincipale neeringge 
pen: De Revieren hebben ten mee · fijn Hunden / en Suncker die daer 
(ten Deele Gout. Ploride, Nicaragua, veel is / ende al hoe wel in de meeſte 
en Gua · emala zijn bp-naelt van die ban dien Gout is / foo en wert het 
ſelfde manier / als meeſt alle gader: niet W | 
daer int particulier op fijn plaets 

ping. ie Van verhaelt Cal werden / en in de 

geha i volghende Caerte ſal gheſten woz- 
binnen feec- den / het deſtrict van deſe Indiens 


kere een 


begrepen, oan: t en 


8 he VI. Capittel. 
„ an het Eylant F Hagel, 


en van Cuba. 


ms V. seh 


Pap het Aeſtrit van de Au- 
diemie van S. „Domingo . 


et Hol van het Eplandt 
KE qpagnola dat in ‚tijde / en 
14 1 plactfe het eerſte is⸗ om dat 
ber haet ac Caſtilien is / heeft in ſijn 

e naer ef 550. 


| Et Eylant van Efpagnol, 
H hebben de ingeboꝛenen gez 


noemt Ayti, en Quiſqueya, 
twelck beterckende rouwichent oft 
groot Lant / haer fatſoen is als de 
Meerne van een Caſtanie / het lept 
op neghenthien graden en een hall / 
Polus hoochte / t heeft in ſijn om⸗ 
vanck ontrent vier hondert leguen / 
weynich meer / en recht hem int 
bꝛeet Ooſt en Welt bp-cang hon⸗ 
dert vijktich / en Nooꝛden en Sup⸗ 
ene dertich tot tleſtich / al waer 
het op (ijn bꝛeeſt is; tis ſeer vꝛucht⸗ 
baer van Suyckerẽ / Ver / en Vuca, 
e van welckes Woꝛtelen men de Ca- 
zabi maeckt / dat het bꝛoot was van 
de Angheboꝛenen / ten heeft. gheen 
Manz noch Terwe / al hoe wel het 
* nu begint die te gheven in de bin⸗ 
„ 44 Floride, 55 le de Eplanden nenſte / en de coutſte Deelen. Tis 
van de Moort-Zee/ 3 zander rück van Coper Mijnen / en andere 
ober de hondert namen hebben / en Metalen / en van Gout · Apꝛen / al 
wel les hondert ſoa cleene als groo · ilt dat zu wepnich daer unt getroc⸗ 
te / en die g hene die aen de Culte | ken Woet / dooꝛ kaulte van werck⸗ 
Kij et valte Landt zijn / men lieden. beeft bien Dorpen van 
chippers tavento ofte, jz | Caftilianen 
den Winter en dandere de Barlo De Stadt ban 8. Domingo, qhe⸗ Peng. 
vento, of boden wints. aun leghen aen de Tee / op de Sundt· 
rantent van allen is gh k zijde / aen de cant van de Revier 
vor e bprtermaken warmen Ozama, ſal legghen op * 
p neghen⸗ 


Wrs 


114417 


be 1. de 7 n / de he ekke 5 
t Gouvern van Venezuela, en 
oñm de na Un bene de Pꝛovincien 
van nieu Andalu 15 „Guayana, en 


Toeg 3 
2 We N. 


pet tels 


3 del cue se 2 de los Lucayos 
Ein 


* F 2 
Vll de li mar A dna 


— — dd 


Cuba Namayca Lu gpanola San ſuan 
— 4 2 


+ Baracoa t Seuilla 4 Úlzerbe 1 Clarvecibo 
2 prdelprincipe 2 Ouſtan 2 hyguer 2 Gultanilla 
3 Batamo 3 Mehlla 3 Santiago 3 Golfo de S. Gern 
Sangſpimu 4 Fd. xanta „ ede lanlata at aps 
N. sr A Cuayamo 5 monte xpi . f 

6 el cotuy p 


7 la concepcton 


8 puerto Real 


NORTE 


de Cancro 


4 99 1 4 S Barthol. ome 


85 5 8 de 


ee at- 2 
rd be ge 


. * marga! dante 
todos Sane 8 * Loln tit 
mA 


2 
e. War DA 


* 


DESCRIPTION DEL DESTRICTO 
DEL AVDIENCIA DELA ESPANOLA 


NN *. * 9 
5 . N 1 E 
aad Pp *. nne. Nan Bak Mi 


„a 


en, 


neghenthien en een half graden / en 
t ſeventich inde langte Weſtwaert / 
van de Sunt-Mooꝛt lijn va Toledo, 
van waer tot Defe toe ſal hebben in 
een rechte linie 1247. leguen / daer 


ſullen zijn meer dan fes hondert 
Boꝛghers. In deſe Stadt vefideert 


het ok / Gfficiers van het into⸗ 


men / en de Conincklicke ſchatkiſt: 


een Munte / en de Cathedꝛale Bert: 
ke / en het Aerts· Bildom heeft tot 
Suffraganen De Billchoppen van de 


Conceptie de la Vega, Dat veree⸗ 


nicht is met die van Santo Do- 


mingo. Die van S. lan, Cuba, Vene- 


zuela, en d Abdije van lamayca, en 
in de Stadt zijn Clooſters / van 
Dominicanen / Franciſcanen / onſe 
L. Vꝛouwe ter gratien Bꝛoeders / 
en andere twee van Nonnen. Een 


Collegie daer Gꝛammatita geleert 


woꝛt / vier dunſent peſen te renten 


hebbende / en een Gaſt; uns / met 


twintich dunſent: De Haven die 
groot. is / en bequaem Loor veel 
Schepen / is op de Mont van de 


Revier Oꝛama, en heeft in het We⸗ 


ſten de Stadt / de welcke fondeerde 


int Jaer 1494. de Admirael Don. 


Bartholome Colon, in het Ooſter 


deel / beter en in ghelonder plaetle / 


en de groote Commandeur van Al. 


cantara, Nicolaes de Ovando, ſijnde 
Gouverneur van Eſpagnola int jaer. 


1 5 2. heeftſe verſet daer zu nu 


ſtaet / aen de ander ſüde van de Wez 


bier int Ooſten / dooꝛ occaſie dat 
de Stad viel dooꝛ een groote Aert⸗ 
bevinggge. 


Seo De Stadt van Salvaleon de V. 


n 


We Stadt 


otuy ten 
Bran, 


guey, acht en twintich leguen van 
S. Domingo int Ooſten / van het 
Aerts· Bildom is bebolekt van de 


Capitenn luan de Eſquirel. 


van Wieſt-Indien. 


hebben 


Fol.. 
van S. Domingo, int Nooꝛden / heb⸗ d 
bende in fijn Comatca eel collexo. cu. 
Rodrigo Mexia, de Trillo populeer⸗ 5 ld, 


de dien. ls en dude 
De Stadt van Azua in Compo- Brant be. 


ſtella, aen de Supt-zijde/ bier en 
twintich leguen van S. Domingo, 
int Weſtt / en in ſijn Comarca heb⸗ 
bende veel ingenios van Suncker 
Molens / is ghepopuleert gheweeſt 
dooꝛ de Admirael Dervo Velazquez, 
en noemde het Com poſtella, om een 
Commandeur Gallego, die een erfe⸗ 
niſſe hadde in die plaetle / en Azua is 
de naem van het Doꝛpien / dat die 
Indianen àldaer hieldt / de eerſte die 
in de Indiens Suyncker-Rieden ge⸗ Juda 
bꝛocht hebben / en die begonnen Harder: bebe 
te benekiceren hebben gheweeſt A- 
tienca, en een Bachiller Velloſa. 
De Stadt Laguana, die men 
noemt Santa Maria del Puerto, om 
dat zn lent in de Weſterſche Cutter 
van het Eplant vijftich oft tleſtich 
leguen van S. Domingo, bn naeſt 
tuſſchen het Moorden en Welten, 
populeerde de groote Commandeur 


booze 


=d 


De Stadt 
Yaguana, 


‚Nicolaes de Ovando; >: 7e 
De Stadt van de Conception 12 conceps 
qe la Vega, in het Wijck van Guari- 
noix, de welcke fondeerde de eerſte 
Admirael Don Chriſtoval Colon, 
ontrent de welcke hy de groote a⸗ 

tallie won van de Vega Real, is 
twintich leguen van S. Domingo 

int Nooꝛt - Ooſten / in de welcke 
een Catledrale Kercke is / al hoe wel 

zn gheen Pꝛelaet heeft / om dat zu 

haer gheunieert heeft met de ert 

ke van S. Domingo. Daer is een ge pelbz 
Clooſter van Religieulen Fran⸗ . Sr 
tiſtaners / al waer is het hout van un 
het Cruns / dat de Indianen niet 

tonnen bꝛanden / afhouwẽ / 


noch af ſlaen / 


De Stadt Zeybo, twintich le⸗ twelck groote mira⸗ 
gues van S. Pomingo int Goſten / Helen heeft ghedaen. 
nae het Eylant de la Saone; popu⸗ Sant lago de los Cavalle ros, thien al 
leerde ooch de Capitenn lan de Ef. leguen van de Stadt de la Vega, 
quivel, in de tijde van Nicolaes de recht int Nooꝛt Ooſten / is eerſt 


OrandldPꝛ. tern Caſteel geweeſt / rwelek maeck⸗ 
De Stadt Goꝛuy . leſt hen leguen tede de erte de Lan 
45814 


den 


— 


Fol 1e. Belchꝛijvingge 
den bande Cazique Guanaconel, om ben te niet ghebꝛacht Geeft / we⸗ 
de ſeeckerhent van la Vega, en om | fende ghevanghen in een Schip 
te hanthaven het Foꝛt de la Mada- | met twee paren clunſters: en is op 
lena, dat bier leguen daer af was. de Culte van t Sunden / welcke de 
De Babe De Haven ghenaemt de Plata, Admirael noemdede / de Cuſte of 


ban PLta,. 


op de Nooꝛt. Cuſte vuf en dertich Maven van Braſil. . 
at tot veertich leguen van S. Do- De Stadt Bonao, dicht bn Cotny, bas abt 


mingo, populeerde de groote Com⸗ 
mandeur van Alcantara int Jaer 
150. ghenaemt Nicolaes de Ovan- 
do, op dat dies te ghemackelickter 
ſauden moghen handelen de Sche⸗ 
nen van Caſtilien, en omi niet te leg⸗ 
hen berdet dan thien leguen van 
de groote Vega, al waer ten andere 
tijden gheſtaen heelt de Stadt Sant 
lago, en ban de Conception is die 
As entwaelf leguen van de tijcke 
Münen van Cibao; en was be⸗ 
hoozende tot het Vildom van la 
Vega, Dele Haben de Plata is ghele⸗ 
chen op een wemnich meer dan zo. 
graden. | 

Montechtilto De Stadt Montechriſto „ den de 
MNooꝛt · Cuſte / veerthien leguen int 
Weſten van de Haben de Plata, en 
veertich vau S. Domingo, is on⸗ 

der het Bildom van Vega, 'theeft 
een goede Havẽ / en ern Soutpanne 
daer in / Nicolaes de Ovando heeft 

— Van auts was op dat Enlant 
ilabella een de Stadt V ſabella, die ontvolckt is; 
ten. welcke fondeerde de eerlte Adi 
rael int Jaer 1493. De Stadt 
La Verapaz im Verapaz in Naragua, dit fon⸗ 
deerde Diego Velazquez int Jaer 

450 zu Int t'ſelfde Laer is oock 
salvariers. hebulcłt Salvatierra da la Zabana, e 
twelck beteeckent vlarkte / en velt dere Die zu noemen Puerto hermoſo, 
mn de Indiſche tale / en die Pꝛovin⸗ de ſchoone Maven / twee leguas 
rie is ſlecht en black. Dock wiert eermen comt tot Ocao Azua de Ha⸗ 
bevolckt tulſchen de twee machti⸗ ven / en een Doꝛp 24. leguen ober 

che eieren Neyba en Yaqui, de gheen lde van Ocao la Calongia, 

ta Maga Stadt van S. Ian de la Maguana, int een pumt bꝛeet over de 30. leguen / 
midden van het Eplandt / al waer recht tegen over van de Enlanden 

nu noch ſtaet de Rercke / en hier Boaca, en Altobelo, vijf leguen van 
regeerde Caonabo, de welcke vingh de Cuſte / en de Beatados, Yaquimo 
Alonzo de Ojeda, de ſelfde bebolck⸗ bncans 74. meer Weſtwaert / en A 

Villanewa, BEDE Villaneuva de Vaquimo, boben baque, een Eylant ontrent de Cabo 
de Haven al waer Ojeda, hem ſel⸗Tiburon, het al 9 

ö 1 Eſpa · 


dien oock bevolckt is dooꝛ de eerſte 

Admirael / al waer hu maecktede 

eerſt een Foꝛt om de ſeeckerhendt 

van de Mijnen / die de eerſte wa⸗ 

ren die men vont in dat Enlandt. | 

De Stadt Buenaventura, acht le- BE Stadt 

Auen van S. Domingo, int Mooꝛdt / 

en Lares van Guahaba, twelck be⸗ 

volcktede Nicolaes de Ovando, we⸗ 

ſende Commandeur te Lares. Soo 

ſeer bloendede dit Enlant dat daer 

in waren veerthien dunſent Caſti- egg g. 

lianen, meeſt Edellieden / en de ont⸗ timen mz- 

deckinghen / en bevolckinghen vnn 

andere deelen / die daer naer volch⸗ 

den ontvolcktedent / om dat van 

dit / en van Cuba unttrock de gant⸗ 

ſche ſubſtantie / na de nieuwe Lan⸗ f 

den / die zu ginghen ſoecken. 
Dehavens / en de Keen / Capen / aner van 

en Punten die meeſt notabel zijn / dn Lan. 

en de Eplanden die behooꝛen aen 

de Culte ban dit Eylant / zijn op de 

Culte bn Sunden de punte van Ni⸗ 

20, 1o-leguen ban S. Domingo, int 

Welten, De Haven van Ocao ban 

Domingo 18. ſeguen / is een ‘bape 

Daer Ancker-gront is / en de Vloten 

ververſchinge nemen die naer nien 

Hiſpanien gaen / als zu niet antke⸗ 

ren in de inwijck van Zepezepin, 

Die Daer dichte bn is / oft in d an⸗ 


van Vesta Indien. 


Eſpagnola. De Nabaza 10. leguen 
t Tee Welt ten Ooſten / van de 
Caep, en Cabo Royo twaelf leguen 
van Daer Nooꝛtwaert. De Roques, 
ok de drie gebroeders Eylandekens 
ontrent de Cuſte die wedercompt 
naer' t Ooſten. Caymito een ander 
Eylandeken tulſchen die / en Gua- 
nabo een ander Eylandt van acht 
leguen bꝛeet in de inwijck van Va- 


guana. De Haben / en Cabo van S. 


Nicolaes, de alder · Meſterſche van 
het Enlant Nooꝛt waerts / wat voꝛ⸗ 
der is de Haven van de Moſquitos, 
at de Nooꝛder Cuſte / en 20. leguen 
vooꝛder de Habt Val parayſo, of van 
de Conception / Sunden en Nooꝛ⸗ 
den / met de Lortuga ten Enlandt 
ontrent de Cuſte vi leguen bꝛeet. 
Porto Reael 12. leguen na t Weſten 
van Montechrifto, welck is eenst foo 
veel / of weynich meer van lfabella, 
en is van de Haven de Plata andere 
12. leguen. Cabo Frances, en Cabo 
van Cabron, in de wedertomiſte die 
langs de Culte loopt na t Ooſten / 
Booz de Golfe van Semana die bin⸗ 
nen het Kant loopt 5. ot 6. leguen / 


lick dat het een Eplan 


is te noemen Fernandina, nae fijn 
Vader / is begoft te beſenlen in het 
Jaer 1508. De Capitepn Seba. 
ſtiaen van Ocampo, dooꝛ lat van 
Nicolaes de Ovancio, om dat hut 
tot dit᷑ tijt toe niet en heeft tonnen 
innemen om te gelooven gantſche⸗ 
as / is 
int Jaer van 15 11. het Eplande 
dooꝛgereyſt de Admirael Diego Vo- 
lazquez met dꝛie hondert Cattilia- 
nen, dooꝛ laſt van De tweede Admi⸗ 
rael / om dat te bebꝛedighen twee 
hondert en dertich leguen pnt van 
de Cabo Sant Anton af / tot aen de 
punte Mayzi, ober Lande te gaen / 
al hoe wel het ten aenſien van Son, 
en ten aenlien bande Zee / ſoo veel 
bꝛeette niet en heeft / het zun van 
de Capo de Cruzes tot de Haben 
Manati 45. leguen / en ſtracx begint 
het te ſmallen / en tgaet tot de laet⸗ 
ſte Cabo, oft Weſterſche punt / al 
waer het (mal is 12. legut / wennich 


meer / oft min van Matamano tot A- 


vana, ſin gelegentheyt is binnen de 
Tropico Cancri, van de 20. tot de 2 1. 
gradẽ / bn naeſt is het gantſche lant 
black / met bele Foꝛeeſten / en dicke 


Fol · u 


tot welcke plaetle toe was het Doꝛp 
fie Doreen ban Santa Cruz, en in dekevier van 


Bollchen / van de Ooſtlicke punte 
Legen df. Samana, was de eerſte renſe dat Sp 


ban Mayci, dertich leguen heeft het 


abn. namen Wapenen teghen de In⸗ 
gheboꝛenen van d'Indien, om dat zp 
ſochten ghewelt te doen aen den 

eerſten Admirael / Cabo del Engàno, 
het alder · weſtlickſte van het En⸗ 
lant / al waer de Cuſte wederkeert 
van het Supden nae het Weſten / 
int welcr beginſel is de Saona, het 
Enlant dat de Vloten verkennen 
als zu vertrecken / twelt wat verder 
fs gheleghen van S. Domingo, dan 
van de Cabo del Engano. Een an⸗ 
der Eylandeken iller noch op dele 
Cuſte datmen noemt S. Catalina: 
Alle de namen die . — zijn / 
zijn gheſtelt gheweeſt van de eerſte 
Admirael. 

Het Enlant Cuba, dat eerſt ghe⸗ 

naemt was luana, nae de Vader / 


Don Iuan, en Daer naer gheboden van allop is. 


leer hooghe Berghen / en oock zijn⸗ 
fe int midden / en zy ſtrecken haer 
Nooꝛtwaert / en tot den Dupden 
beeft het ſchoone Revieren met veel 
Vilch. Aen de Supe-lijde heektet 
die Enlandekens die de eerſte Am⸗ 
mirael noemdede / de Bogaert van 
de Coninginne / en de andere aen 
de Nooꝛt - ſijde / de welcke Diego 
Volazques noemdede des Conincr 
Bogaert. De Boomen zijn van 
veelderhande verſchendentheden / 
en wilde Wijngaerden / loo dick als 
een menſche / het en gheekt gheen 
Tarwe / noch zaden van Cattilien, 
dan groote overbloet van Dee / het 
heeft groote Mijnen van Cooper / 
en van Gout / en men vint het in 
de Kebiertẽ / al hoe wel het ſeer leech 


B 2 Don 


Fol. 72. 


De Stadt 


Santiago. 


Don Diego Velaz z bevolck⸗ 
tede terſt de Stadt San go, op de 
Supt Cuſte veertich leguen van 
de Cabo van Tiburon, die in Eſpa- 


gnola ig / en lepe twee leguen van 


de Tee / dicht bn een Haven van de 
beſte in de Werelt / in ſeeckerhent 
en groote. De Stadt heeft eertijts 
twee duplent Inwoonders gehadt / 
nu zijnder wepnich / met een Lun⸗ 
tenant Gouverneur / al hier lit de 
Cathredael Capellaen van S. Do- 
mingo, en een Clooſter van Keli⸗ 
gioſe Franciſcaners. | 
bac. De Stede Baracoa, is een Vlecke / 
bet om Ooſt / van het Eylant van 
Cuba, op de Nooꝛdelicker Cuſte / 
tleſtich leguen van de Stadt Sant- 
jago, bn cans int Ooſt Nooꝛt-Oo⸗ 
ten / dat oock is gheweeſt een bez 
volckinge van den Admirael Diego 
Velazquez. — a 
De Stadt Bayamo, dien oock 
kondeerde Diego Velazquez, twin⸗ 
tich leguen van Sintjago int Nooꝛt⸗ 
Weſtwaert / is het geſontſte Vleck⸗ 
jen van het Eplant / en een open 
Aertrijck / en van goede Difpofitie, 
De Stadt en de Haven del Prin. 
cipe, op de Nooꝛt - Cuſte / bn cans 
veertich leguen van Santjago, ten 
Nooꝛt-Meſten. 


Bayamo, 


puerto del 
Principe. 


Sant iſpiritue. 


Haven aen de Sunt · lijde / tullchen 

de Trinitad, en de cayo de Baſco, 

Porcallo de Figueroa, bp cang so. 

leguen van Santjago, bevolckinghe 
van Diego Velazquez, —_ 

De Stadt en Haven van Sinte 
Chriftoffel del Abana, op de Nooꝛt- 
Cuft / by naeſt recht over Florida, 
op 22. graden en een halt hoochte / 
van meer dan 600. Inwoonders / al 
waer de Gouverneur fijn ſitplaetſe 
beeft / en de Conincklicke Officie 
ren. De Haven is te verwonderen 
over fijn groote / en ſeeckerheydt / 
bnſonderlick nae dat de Coninck 
Philips de tweede / de Vroede toe⸗ 
ghenaemt / ſont Maſſe de Campo, 
Ian de Texeda, en Baptiſta Antoneli, 


El Abana, 


De Stadt ban Santiſpiritus, een 


Belchꝛzijvinghe 


dat zu dien ſouden foꝛtifieren / op 
dat zu aldaer ſouden t'ſamen ver⸗ 
gaderen de Vloten van Indien, om 
behouden in Caftilientecomé. Wen 
noemde die eerſt / de Haven van 
Carenjas: bn Diego Velazquez is 


gefondeert deſe Stadt / en alle d an⸗ 


dere die in dit Eylandt zijn / met 

de hulpe van Pater Bartholomæi it, it vere 
de las Caſas, (Die Daer naer is ghe⸗ biede Spa 
weeft een Beligieus Dominicacn, epe be 
en Billchop van Chiapa) ghebout. bever: 
De Pavens / Capen, en Punten gatens a 
van de Cuſte van Cuba, en de by punten ban 


de Cuftei 
legghende Eplanden boben de bad, 
vooꝛ · verhaelde die meeſt zijn op de 
Sunt - Cuſten / als de Stadt ban 
Santjago op twintich graden / en 
vijf en twintich leguen Weſtelick. 
De Santifpiritus, Cabo de Cruz 12. 
leguen vooꝛder / en de Bogaerden 
van de Coninginne / welck is een 
groote ondiepte en dꝛoochten. De 
Haven van de Trinitad op een en 
twintich graden ontrent dertich 
leguen van Cabo de Cruz, en thien 
meer Meſt-waerts / de golfe van 
Xagua , een groote vertreck met ee⸗ 
nighe Eplanden int midden / en 
voꝛder de twee Bꝛoeders twee En⸗ 
landen int beginne van de groote 
ondiepte der Eylanden / en dꝛooch⸗ 
ten / die zy noemen Camarco, tuſ⸗ 
ſchen de Cuſte / en het Enlandt 
ban Pinos, dat thien leguen lanck 
is / en (eben bꝛeet / twaelk leguen 
van de Cabo de Corrientes, die an⸗ 
dere oock (oo verde / is van San An- 
ton, het alder · Weſtelickſte van dat 
Enlant. | | 

Op de Mooet- Culte is de Ha⸗ Wem. 
ven van Abana, en dertich leguen de nde ban 
naert Ooſten de Haven van Ma- 
tangas, alwaer een bevolckinghe gez 
weeſt is / en twas genoemt Matan- 
cas, om dat de Indianen aldaer 
doot ſloeghen eenighe Caſtilianen / 
die in haer Canoen / beneden de 
plaetſe vã verſeeckeringe die wech⸗ 
boerden aen d ander lide / en een 
alleẽ ſalbeerde hem / en twee 1 

f Ee wen / 


van Veſt- Indien. Fol.. 
die zu ten tüt hielden by haer. toe / en het Welterdeel is bevolckt 
2833 — bn lan de Eſquivel Ridder van Sc. 
Vucanaca, zun vijftich leguen / tot vilien. Melilla dat op de Nooꝛt- 
de lardin del Rey, dat een ondiepte Cuſt / veerthien leguen van Sevil- 
is van Enlandekens / en reeden / en lien nae t Ooſten leut. Oriftan, ou 
tot het epnde van het Eplant Oba. de Sunt· Cuſte / na het Welt ennde 
haba acht leguen oog de Haven del 14. leguen van Sevilien , het welck 
Principe, vier of ſes van Hernando bevolckinghen zin van! Atelan- 
Alonſo, en Ooſtwaert van dien / ſes tado Franciſco de Garay, die daer ge⸗ 
jeguen. Cubana twelt is een punte. gouverneert heeft. En bande Stad 
De Haven van Varocha, bn naeſt de la Vega, ban het welcke de Ad⸗ 
twintich leguen / boor de punte van miraels Heeren van dit Eplant de 
2 Mayzi, het alder Meſtelickſte / van tüjtelen van Hertogen hebben ghe⸗ 
Cauba, en Puerto, of de Golfe Eſeon- nomen; noch van andere twee bez 
dida, hn de Cabo Royo, op de Sunt- volckinghen in eenighe Caerten 
Cuſte / bn naeſt twintich leguen akghetenckent hebbe ick geen ken⸗ 
van de Haven de Pa omas welcke mile. f 
is bn naeſt thien van die van Sant. Daer is op de Cult van dit Ey⸗ abend Las 


pen / en puntẽ 


jago. landt de punte van Morauta, de ban Melina. 
alder -Ooſtlickſte van die aen de 
— | Nooꝛt· Cuſte / thien leguen nae het 
Wetten / de Haven van lanta, en 10. 
Het VII. Capittel. vooꝛwaerts 7 Haven van Melilla, 
. al waer ſegghen zy dat aenquam 
Van de Eylanden, van la. de terſte Adm irael / en noemde die 
slan, los Lucagos, en les Santa gloria, als hn weder quam 

Caßubales. 


verloꝛen van Veragua, en alhier gez 

viel de munterije van los Porras de 

Sevilla; en het was de eerſte Boꝛ⸗ 
gherlijcke Ooꝛloghe van Indien. 

Thien leguen verder is de Haven u de r. 
van Sevilien, boog de punte van De fe. 
Negrillo, van waer de Culte weder⸗ gre ver de 
keert tot Cabo de Falcon, ontrent de 
Oriſtan, en gaet Sunt · waert / tot | 
de Haben van Guayano : en 5. lez 

guen van deſe Culte fijn las Hor- 

migas een vif dat periculeus is / en 

7. leguen zijn las Vivoras, Eylande⸗ 

kens belloten met rifken / en int g 
Sunden van dien is la Serrana, en 


Et Eplant lamayca is foo 
H overvloedich van lijftocht / 
den boetfel / dat het gheeft 
groote pꝛobiſie van Cattoen - Doet / 
Peerden / Verckens / en Cazabi, vooꝛ 

de nieuwe ontdeckinghe noemde 

het de eerſke Admirael Santjago, als 

hu het ontdecktede / en Deerlte die 

Daer ghegaen is om te bevolcken / 
is gheweeſt Capitenn lan de Ef 
quivel, int Jaer 1509. dooꝛ oꝛdꝛe 

van de tweede Admirael Don Die- 
go Colon, het lent op ſeventhien en 
een half graden hoochte / het mid⸗ een Eplandeken omeinghelt met 

den van dien / en twintich leguen Clippẽ / met andere 4. oft 5. ontrent 

van Cuba Suntwaerts / en dock haer / en int Nooꝛt-Weſten van 

foo veel van Eſpagnola recht Meſt haer / is la Serranilla, en int Welten 

waerts / het heeft hondert vijktich de Roncador een ander Clippe / en 

leguen int omfeplen van Ooſt nae by cans int Sunt - Meſten van San- 

Wet hout het so. en inde bꝛeete / tandros, een Eplant omcingelt met 

Sad twintich leguen / t heeft in hem dꝛie Clippen / Supden en oorden, 
dite Cees. Steden. Sevilla: al waer het Col | Nombre de Dios, b naeſt 40. Mij⸗ 
bere, legiael reſideert / na de Nooꝛt · Cuſte len daer van / en ontrent van Daer 


B 3 een 


Fol. 74. 


een ander ghenaemt Santa Catalina, 

de Caymanes recht int Weſten / van 
Iamayca, 25. leguen van Negrillo, 

twelck ſijn twee Enlandekens / fes 

leguen deen van d ander legghen⸗ 

de / en de Gꝛoote Cayman een ander 
Eylandt van 7. leguen lanck / 15. 

van de Cay manes Meſtwaert / en op 

De Nooꝛt · Cuſte / tuſſchen Cuba en 
Eſpagnola, is een ander Clippe / die 

1 men noenit Abreio- Jo. ö 

Sean Pet Eplandt van Sint Ian de 
ruetia Rice. Puerto Rico, dat de Indianen noem: 
den Borriquen, van twaelf tot 15. 

leguen van Eſpagnola, ten Ooſten 

is 45. leguen lanck van Ooſt nae 

Welt / en van Nooꝛden ten Sup: 

den / van twintich tot dertich / is 


ſeer vꝛuchtbaer van t'ghene dat El 


pagnola gheeft / ſdo van Manz / van 
Iuca, en van Gout- Mint: de locht 
is daer goet / en by naeſt in een 
doen t gantſche jaer / behalbẽ in De⸗ 
tember en Januario / dat het weer 
verandert: daer in zijn dꝛie Doꝛ⸗ 
pen van Caſtilianen, met een Gou⸗ 
bernement / en een Bildom. Dit 
Eplant te verkennen is gegaen de 
Adelantado lan Ponce de Leon, int 
Jaer 150 s. weſende Gouverneur / 
in de Pꝛobincie Vguey, vooꝛ Nico- 
las de Ovando, in Eſpagnola, en 


quam weder int Jaer 15 10. door 


laſt van de Coninck om het te be⸗ 


volcken. 
De Stadt 5. 


ſterſche deel / op achthien graden 
hoochte / en wat meer / en ſy wert 
ghenoemt die Puerto Rico, om de 
treffelickhent van fn Haven. Al 
Daer fit de Billchop / en de Gou⸗ 
verneur / en de Olkicieren van des 
Conincr incomen / en is ſuffragaen 

Arrecibo. Van S. Domingo, Arrecibo lept der⸗ 
tich leguen ten Welten van Puerto 
Rico. De Stadt Guadjanilla, of S. 
German el nuevo, op de Cuſte die 
nae tWeſten liet / dꝛie en dertich 
leguen van Porto Rico ten Tunt⸗ 
Welten, 


Belchzijvinghe 


Daer was van outs in dit Eylãt 
een ander Doꝛp / dat genott werde 
Guanica, aen de Sunt · ſijde / tenn⸗ 


de van dien / al waer nu is eenhabẽ 


van de Moſquitos, die leer goet is/ 
van waer zu verſet is op een ander 
plaetſe / op de WMeſt· Cuſte / Diemen 
noemt El, Aguada, met de naem van 
Sotomayor: in dit Eylandt is een 
rije van een gheberchte / die dat int 
midden dooꝛ deylt / van Bolt nae 
Meſt / tot de Zee toe / en de Comarca 
van S. Germain, en hier vintmen de 
Boom Tabernaculo, die et wit hers 
gheekt / ghelijck als Anime, en dient 
om Schepen mede te bꝛeuwen / en 
om te ſtoocken / en is oock mediti⸗ 
nael om coude unt te trecken / en 
Wonden te gheneſen. 

Daer zijn wennich Havens in 


Nooꝛtſe Cult ſeer vunl is vã Clip⸗ 
pen / en Bancken: die daer zin / 
zijn Ooſtwaert van S. lan, De Rez 
vier Luyſa, en die diemen noemt Ca- 
noba, en la Cabeſa, een punte t alder⸗ 
Ooſtelickſte van het Eylandt / on⸗ 
trent de Clippe ghenaemt los Lo- 
quillos, en daer in een Haven / die 
zu noemen S. lago, en dꝛie leguen 
vooꝛder een ander / die zy noemen 


ſte / de ſelfde wech heen Paſſaye, een 
Eplandeken / en int begin van dat 
ten Suntwaert / een ander dat zu 
noemen Boyqui, en wat voꝛder het 
Enlandt Santana, Guaſama is een 
Haven / en daer naer volghen de 
Revieren Neabon, en Xavia, (eg lez 
guen eer men comt aen de Haven 
van Guadianilla, die lent twee le⸗ 
guen Ooſtwaert van de Reviere de 
Moſquitos, in wiens mont is de We: 
viere Diemen noemt Guanica, en (egt 
leguen van die / is de Cabo de Roxo, 
de alder · Weſtelickſte van de Supt 
Cuſte: en Weſtwaert na Eſpagnola 


toe is het Eplandt van Mona, en 


Daer bp Nooꝛden el Monico, en Ze- 

cheo, twee andere Eplandekens. 

De Haven de Pinos, en van Maya- 
gucz, 


Yabucoa, en dꝛie leguen van de Cu⸗ 


De Boom 
TÄbernaculee 


. 
dit Enlandt / om dat de gantſche an. 


van de Cuſt ban de Z 


Mie de Os 
ber gebꝛocht 
— — de 


ban dare 


De Eplandẽ 
los Lucayos. 


van Veſt- Indien. 


guez, en de Bahia ban S. German el 
Viejo, en de Mont van de Revier / 
Guanabo, of la Aguada, en die van 
Guahataca meer vooꝛderwaerts / en 
Daer naer op de Nooꝛt · Cuſte / die 
van Camay, en die van Cibuco, en 
Toa, bu Puerto Rico, en int midden 
Zee ten Dupe 
den / dicht Daer teghen aen de Ha⸗ 
berianas, 4. of 5. Enlandekeng / oock 
vergadert men hier veel Gember / 
twelck een Woꝛtel is als Mee / of 
Salkraen / die de Poꝛtugijlen ghe⸗ 
bꝛocht hebben unt het Ooſten / in 
dit Eylant van Barlovento. 

De Enlanden die benoorden 8. 
Ian, Eſpagnola, en Cuba zijn / daer 


Fols 


bꝛeet / en daer neffengd Guanahani, 


het eerſte Landt twelck ontdeck⸗ 
tede de eerſte Admirael van Indien, 
en noemde het S. Salvador, Yuma 
heeft twuntich leguen / en acht in 
de bꝛeete / op 24. graden en een hall / 
het welck de Admirael Iſabella not̃⸗ 
de / ter eeren van de dooꝛluchrighe 
Coninginne 
partitulier betcherniſter / en die deſe 
ontdeckinghe gaf. lumeto op dꝛie 
en twintich graden / en een halt / 15. 
leguen lanck Nooꝛtwaert van EL 
pagnola. Samana (egen leguen ober 
dweers / tulſchen Jumeto en Gua⸗ 
nima. Trianguſo acht leguen lanck / 


ouwe Iſabella, ſiin 


op 24. graden. Vabaque thien dez 
guen / op twee en twintich en een 
half graden. Mira · porvos, fijn dꝛie 
Enlandekens in een dꝛie houck / 
Nooꝛtlickitte / dat comt tot 27. gra- omcinghelt met dꝛoochten Supt⸗ 
den hoochte / datmen noemt Luca waert van lumeto. Mayaguana, 20. 
yoneque af Vucayoneque, twelck leguen lanck Veen thien bet / op 


van gheenighe bevolckt zijn van 
de Caſtilianen, werden ghenoemt 
de los Lucayos, het eene het alder- 


int Welten heeft Bahama een ander dꝛie en twintich graden. Vnagus 


Maer dat dẽ 
1— 
ama ig. 


Eplant/ op legen twintich graden thien leguen / op tunntich en een 
en een halt / en dertich leguen lane / half. graden. Los Cayces, ten Gps 
en acht bꝛeet / van welcke ſijn naem | lant van zleguen / op een en twin⸗ 


neemt de canael van Bahama, tuf: 
ſchen Florida en de Clippen de Jos 
Nimbres, han waer untſtozten de 
ſtadighe vlaenende ſtroomen van 
de Tee / foo fnel nae het Naoꝛden / 
dat al hoe wel de Wint vooꝛſpoe⸗ 
dich is / nochtans en connen de 
Schepen daer niet in comen / en 
al hoe wel dat in contrarij is / Coo 
loopen zu unt met de Strom. 

De Clippen ban Bimini wWer⸗ 
den alſoo ghenoemt / om een Ey⸗ 
lant dat midden daer in leyt van ss 
leguen lanck; de eerſte Admirael 
die nae Cuba rerſte mael dat hn 
ginck die gaf het die naem / en tis 
het ghene dat lan Ponce van Leon 
boor nam te bevolckeren. Abacoa 
is een ander Eplandt int midden 
van de ghelende dꝛoochten lanek 
twaelf leguen. Cigateo han 25. lez 
guen / Curateo gen ander clennder / 


tich graden en aen t Moorden van 

dit is een ander gengemt Hamana, 

en tandere enen Magarey oh 
be t met dum⸗ 


nan het Gplandt mes boa . oet 
n. S. lan de Puesto 

Rico, Ooſtwaert nae de Cuſte ban 

het vaſte e a e een 

Los Canibales, om beele Caribpn: 

eeterg van Menkchen bleef De Die 

daer in zijn: en nae dat men unt⸗ 


lent in haer tael Ganibal, ig (oo veel wegen g. 
te ſegghen / als een Gevel Menſch / 
om dat zn bac ſülcke waren ghe⸗ 


houden van andere Iadianẽ 't Siin 


allegader Enlanden met pericu⸗ 


leute dꝛoochten / en die naeſte aen 


lent op ſes en twintich graden / oock S. lan legghen / zijn Santa Cruz, int 
Guanin 1leguen lanck / en thien Sunt ; Meſten van S clan, op ſeſtien 


en een 


Folzó. 


en een half graden / en heeft ſeſthien 
leguen / en Saba las Virgenes, twee 


Enlandekens omcingelt met vun⸗ 


len / en noch andere acht ok thien 
Eplanden / van de welcke de groot⸗ 
ſte is dan thien leguen. Virgen gor- 
da, en Lfleos- blancos, int Meſten 
van Virgen gorda. La Anegada is 
feben leguen lanck / op ac 
een half graden / omeinghelt met 
vunlen / ghelijck als Sombrero, oock 
is een Eplandeken ontrent die: En 
dele Eylanden Diemen noemt van 
Barlovente ontdecktdede de eerſte 
Admirael ende int particulier die 
van Santa Cruz en N'andere / had⸗ 
den Loor een coſtunme te gaen ja⸗ 
ghen Menſchen op het Enlandt 
van S. lan, om te teten / en noch he⸗ 
den ten daghe doen die van Domi- 
nii De VDꝛouwen aten zu niet / 
maer hieldenſe Loor Slavinnen. 
Au ſeggẽ zy noch / dat het wennich 
Jaren zijn dat die van Dominica, 
ten Monick ghegheten hebben / en 
dat hn ſende: dat alle die ghene die 
lin vleelch ſouden pꝛoeven: dat zu 
veel tameranganghen ſouden crij⸗ 
ghen / en eenighe louden ſterven / en 


dat zu daerom hebben naergelaten by 


te ster Menſchen vleelch / het moet 


Allee weſen / dm dat in plaets van 
Menſchen / ſonder minder perijc⸗ 


Rel f daen zu Roenen en Peerden / 
om de veelhent die daet is / en Daer 


mede verladen zn hare furie. 


lengte / lent op achthien graden. S. 
Muacten let op ſeventhien en een 
halt / Geeft ſeſthien leguen / omcin⸗ 
gelt met Eplandekens? vn dit lent 
SEúltátius’, S. Bartholomeus, en 8. 
Ckriſtöffel; elck is lanck chien le⸗ 


ue La Berbada ap keuenthien gra⸗ 


den / vmcinghelt met Vuplen / on⸗ 
trent de la Redonda, en de las Nie- 


hthien en 


Belchꝛijvinghe | 


van Guadelupe, bn naeſt ſes leguen: 
het eerſte dat d Admirael Don Chri- 
ſtoval ontdectede / inde twerde vona⸗ 
gie die hn naer Indien Dede / op 14. 
en een halk graden / op welcke aen 
te doen altijdt de VBloten gaen coz 
mende van Canarien. Marigalante, 
de naem van het Schip dat den 
Admirael voerde / vijk leguen ten 
Sunt - Meſten / van de Deſſeada, en 
van de Dominica, op derthien gra⸗ 
den / twaelf leguen lanck / al waer 
de Bloten Water en Mout nemen; 
om dat het goede Reeden heeft / al 
hoe wel met perijckel van de Carì- 
den. Ontrent de Dominica té Sup: 
den is Matinino, Santa Luzia, en los 
Barbudos, de welcke blijven om de 
gaende VDlooten aen de llincker⸗ 
hant / hebben zu die ghenoemt de 
Enlanden van Sotavento, de welt⸗ 
ke behooꝛen tot de Culte van t va⸗ 
ſte Lant / en van dien is het groot: 
ſte / en het meeſte / en het alder Oo⸗ 
ſtelickſte la Trinidad, ontrent twee 


hondert leguen vã Eſpagnola Supe Ertan: Tri- 
den en Nooꝛden met Dominica, bn fart 140. 


naelt tleſtich leguen daer ak / het is 
so, leguen lanck / Ooſt en Meſt / en 
naeſt dertich in de bꝛeete. Int 
Jaer 1498. iſt ontdeckt van de 
Admirael Don Chriſtophor, in de 
derde reyſe die hy Dede nae Indien 
toe / en noemde het la Trinitad, om 
dat hn hebbende veel arbents op de 


| wech / hadde belooft ter eeren Godg 
e, VK OAKgaïtli heut chien leguen in de 


het eerſte Landt dat hi vont dien 
naem te gheven / en ſtracr ſach de 
Boorfghefel die in de Mars liep/ 
dꝛie hoecken Lants / met het welc⸗ 
ke in alder wijſe over een quam de 
naem en de belofte. Doen ontdeck · 
tede hn de Monden van Drago, en 
van de Seirpe ; de Golfe van Paria, 
en al het vaſte Landt tot Cumana 
toe / teghens welck op het alder on- 


tes, vn de Monſerrate, elclt van vijt 
letzuen / op 15. en een half graet. De 
Antigua, en Guadalupe, en Todos delick ghegheven woedt / aen dat 
Santos, ban veerthien tot vijfthien Sunder Peninſul, oft Indien bant 
graden. La Deſſeada dent Oolten | Suyden. Men weer dat dit — 
192 115 an 


rechtveerdichſte hem ſtelde Ameri- govaente 


vñ Ameticùe 


cus Veſpucius, wiens naem onwaer - ved. 


van ZV: eſt-Indien. Fol.. 
lant Trinitad gheen goet Landt is / | velideert/ en het andere twee le- 
al hoe wel het veel Indianen heeft: guen binnen ‘sanders / dat zp 
het heeft 35. leguen van de lengte/ | noemen de Vallene van S. Luzia: 
en andere ſegghen dat het meer het heeft op fijn Culte een goede 
heeft / en 25. in de bꝛeete / het lent Haven en ſtrandt / en bele Oeſterg 
op acht graden / op het alder Oo⸗ van Peerlen / al waer ghecomen is Big den ge 
ſtelickdte deel int Nooꝛden is een de Billchinghe der Peerlen / die te Saß is van 
hoeck die ghendemt wert de la Ga- vooꝛen was in Cubagua, en zu ſeg⸗ dert Magee 
lera, en Noozt waert daer af is een ghen dat de Oelters vloden daer 


Mae rom bat 
zy ſeggen dat 


Eplandeken met Exlandekens de⸗ 
cinghelt / dat men Tabago noemt: 
en aen de Sunt · Cuſte een caep die 
zu noemen Punta Redonda : aen het 
Ooſterſche deel / en de punte del 
Anguilla, int Meſten / en in de Golfe 
ban Paria, de welche die Zee is die 
daer is tulſchen dat Enlant / en het 


af/ om het gheraes van het Ghe⸗ 
ſchut van alle de Schepen die dick: 
wils daer quamen aen dat Enlant 
op de handeling? van de Peerlen / 
die ſeer groot wad. 

Cubagua lent een legue van Mar- 
guarita Ooſt-· waert / theeft niet een 
dꝛoppel Waters / evenwel ſoo was 


Bet Eplant 


Cubagua. 


vaſte Landt / t welck math welen hier ghepopuleert nieu Cadiz, en 
van acht leguen wijtte / maeckt een bꝛochten het Water Leben leguen / 
halbe cromme Circkel / als een van de Revier Cumane. Ten Oo⸗ 

Croon / ende de intomſte van Bet) Een van Cubagua zijn vier Eplan- 
van t Welten is de meeſte engte en dekens dicht aen de Culte die nocẽ⸗ 


— 


meeſte diepte / en twee Eylande⸗ 
kens op het epnde van de Cuſt 
Nooꝛdt- waerts / in het Weſten / 
twelck men noemt de Mont Del 
Drago, en int Nooꝛden S. Vincent, 
en Granade; twee andere Enlan⸗ 
Het Eplant Margarita dat oock 
ghelück als de andere ſijn naem 
ghecreghen heeft van de Admirael 
Don Chriftophol Colon, de alder⸗ 
vaſte pꝛoe ve met de welcke waer 
ghemaeckt woꝛde in wat tijdt het 
was / confufie weſende van die gez 
ne die hem berookden van de eere 
van de ontdeckinghe van het vaſte 
Landt / haer dien toeſchꝛijvende / al 
hoe wel zu de tijden verkeerden. 
Het lent twintich leguen van la 
Trinitad Meſt· waert / en hondert 
tſeventich van Eſpagnola: het is ſeſ⸗ 
thien leguen lanck / van Ooſt en 
Weſt / en eenighe ſegghen twintich / 


en halk foo bꝛeedt: Daer is gheen 


obervloet van Mater / al hoe wel 
het wuchtbaer is van Voer voor 
het Bee. Dae zijn twee Doꝛpen 
op / een dicht bn de ee / dat lent aen 
ten Foꝛt / al waer de Gouverneur 


de de eerſte Admirael los Frayles, 
en Ooſt· waert tuſſchen die en Gra- 
nada, andere vier oft bijf die hn 


achter Cubagua, is een ander Ep⸗ 
landeken dat hn noemde la Tortu- 
ga, ontrent de punte van Araya, en 
van hier dede hu verder ontdeckin⸗ 
ge van Paria, weſende in Eſpagnola, 
met vooꝛnemen te volvoeren de 
ontdeckinghe van dit vaſte Lant / 
en ghelijck als hier naer gheſien 
al woꝛden / is daer naer ghegaen 
tontdecken / en vont de Eplanden 
de los Guanaj os, en ban Daer lanct 
Veragua, tot boozbp Nombre de 
Dios. 

In Margarita zijn de Oflitiers / 
en de Conincklicke Schatkiſte: dit 
Enlant / en dat van Cübagua, leg⸗ 
ghen op elk graden / een weynich 
meer. 


het VIII. Capittel. 


Van Venezuela, de Reviere de 
la Hacha, nieu Andeluxes, la Florida : en 

de inwiſck van vieu Hiſpanien, 1 

C es 


noemde los Teſtigos, en Meſt· waert 


Fol.. Belchꝛijv inghe 


bet ghene is dat overich is van het re- guen Daer van: al maer de Gou⸗ 
fort van das Hof. verneur plach te relideren / en het 
Cathedral is ſuffragaenſchap van 
d' Aerts· Billchop van S. Domingo. 
Eerſt is die Stadt ghebout van lan 
de Ampues, en ſtracx namen in haer 
haere litplaetſe de Perſoonen die 
vooꝛ van weghen / van de Belzaren 
waren / de eerſte is gheweeſt Am- 
brofio Alfinger: zu is foe gheſont / 
en heeft foo goeden Locht datter 
gheen Medicijns van noode zin. 
De tweede plaetle is onſe Lieve ii Hete 
Vꝛouwe van Carvalleda, in de Pꝛo⸗ ed 
bincie van Carracas, bn der Tee 
tachtentich leguen / O oſtwaert van 
Coro, en met een quade Haven. Je 
bevolckt van Don Franciſco Pajar- 
do int Jaer 15 60. die Daer ghe⸗ 
COMEN is van de Margarita af. Sant- ie de 
jago han Leon in de booꝛſende Pꝛo⸗- 
vintie / 7. leguen binnen s Landts / 
en dꝛie van Carvalleda Suntwaert / 
en tleventich van Coro, al waer 
meeſt relideert de Gouverneur in 
Die tijt. Nieu Valentien tſeſtich lez 
guen van Coro, en vijt en twintich 
van Santjago ban Leon, ſeben van 
de Haven van Burbarata, is bevolct 
van Capitenn Villacinda. Het nieuu 
Xerez bp naeſt vijtthien leguen / n⸗ zes 
cans int Supden van nieu Valen: 
eien, en twintich van nieu Segos 
vien, en tleſtich van Coro Supt: 
Welt- waerts / een nieu Doꝛp. Het 
nieu Segovia in de Pꝛobincie van steeri 
Bariquizimito, twintich Mijlen van 
Xerez Sunt - waert / en thien van 
Maracaybo, ban waer het untwa⸗ Tucuyo, en tachtentich van Coro 
tert in de Tee / een Dorp dat zu naer Sunt⸗Weſten / al waer de Ok⸗ 
noemden Venezuela, dat op acht kiciers van de Coninck relideren / 
graden lent / een wennich meer / en en de Gouverneur oft lijn Lupte⸗ 
van hier is de naem ghebleven op nant bp tijden. Is bevolckt bn lan 
pe Sum Vet Lantſchap. Baer pꝛincipaelſte de Villogas int Jaer 15 52. De 
co, plaetſe is de Stadt Coro, die de Stadt van Tucuyo vermaert / on rue; 
Indianen noemen Coriana, diemen dat aldaer doot ghellaghen is de 
nu ghemeynlick noemt Venezuela, Tyan Lope de Aguirre, lent thien 
zn lent op elf graden hoochte / en leguen Sunt· Weſt⸗ waert van Se. 
neghen en tleventich en een derde⸗ govia, vijk en tachtentich van Coro, 
drel / van de Supt-Mooꝛt-Lijn van is een bevolckinghe van Capi⸗ 
Toledo, dupſent en vijf hondert lez | tenn Carvajal. Truxillo a onſe rail 


&oubermes Et gouvernement van Ve⸗ 
eh rk, H nezuela ſchept ſijn Limi⸗ 
f ten op de Cuſte van t vaſte 
lant / int Ooſten / met nieu Anda- 
luzia: van waer af tot de Revier de 
la Hacha, en het Gouvernement 
van S. Marta, met twelcke het hem 
voecht int Weſten / heektet hondert 
en dertich leguen / en Landt-waert 
in by naeſt tachtentich / tot de lant⸗ 
palen van het nieuwe Wijck van 
Granaden. Daer zijn in dat Landt 
veel teeckenen van Gout / dat comt 
tot twee en twintich en een half ca⸗ 
raet / tis het aldervꝛuchtbaerſte van 
Tarwe / daerom gheeft het oock 
twee Ooghſten int Jaer / en het 
overvloedichſte van alle looꝛtẽ van 
Vet / cleyn en groote / men treckt 
unt die Provincie veel Meels / Bil⸗ 
tunt / Kaes Speck / en veel Lijn⸗ 
waet van Cattoen: en in de Haven 
van Guayra, in de Pꝛovintie van 
Caracas werden veel Olſt Huyden 
gheladen / en ſarſa parilla. Daer zijn 
in die Pꝛovintie acht Dorpen van 
Caſtil ianen, en zu werden ghenoemt 
Versa hn met de naem van Venezuela, om 
noemt werf. Dat alg de Belzares Duntſchen Waz 
ren in deſe Pꝛovincie om te gou⸗ 
verneren int Jaer 15 2 8. om het 
Arctooꝛt dat zu maeckteden met de 
Mepler / eenden zy het te bevolc⸗ 
ken op een Kotſe / en ſteylte die Daer 
is in de Mont van de Mepꝛ van 


van VV ef luden. 


| Fol . 
L. Vꝛouwe vande bꝛede / inde Pꝛo⸗ hoochten die vooꝛtept zn. 
vincie van Cuycas, Um. naeſt tach? De Havens Capen (en Pun⸗ Peen oon: 
tentich leguen / bu tans tẽ Suyden / ten van de Cuſte van dit Gouver⸗ bet Bouwer: 


recht van Coro, wat naer't Goſten nement / en die bn-legghende bn r 


toe / en 25. van Tucuyo recht Welt- 
waert. 

Dit Landt is ontdeckt int Jaer 
15 49. weſende daer Gouverneur 
de Licentiaet Toloſa, de Contador 
Vallejo, en int Jaer 15 5 9. is Tru- 
xillo bevolckt van de Capitepn 
Diego Garcia de Paredes; en daer 


behooꝛen tot dat Gouvernement 


meer dan hondert duplent tribu⸗ 


Boebanich taireſe Indianen, en Daer in Worden 


die Indianen 


teburane niet begrepen die minder zijn dan 


den zun. 


achthien Jaren / en over de vijktich / 
om dat de hooghe Kaedt van In- 
dien ſoꝛghe dꝛaecht / dat in gheen 
Beele van deſe Werelt / ſulcke Tri⸗ 
bunt gheben : en om dat zy alle Daz 
ee Waſſen en verminderen in 

ale / en can men niet pꝛecijs 
fegaben / of punruelick hoe veel 
daer zijn. 


Dee Dit Men ban Maracaybo, welt⸗ 


ke de Spaengjaerts van onſe liebe 
Vꝛouwe notmen / is foet Water / 
loopt veertich leguen Lantwaerts 
in / van de Nee al / het is thien le | weyn 
guen bꝛeet / en tachtentich in de 
omloop / met veel Boꝛpen op lijn 
Seber / aen lijn ennde come inloo⸗ 
pen een Revier die valt unt het 
nieuwe Wijck van Granaden, dooꝛ 
de welcke / en oock dooꝛ de Menz 
varen de Coopmanſchappen die 
zn lenden na hebt nieuwe Rick van 
Caſtilien, en andere deelen: Ee⸗ 
moe Ingeboꝛenen van dit den) 

even in Barbocas, ghemaeckt heb⸗ 
me haer Hupen! in de Boomen 


int Water / en o Be Keviers cant / 
45 den oor 
ſpꝛonck van kun naem Venezuela, 


van waer oo 


ſenlende nat eenighe deelen van 
die Men / ſietmen gheen Lande: 
daer tomen in haer andere groote 
Atvieren / en zu Watett unt in 


Tee en is een halk legue inde mont rael geet 


haer / zijn int Weſten / Marcapana, la 
Vrchila, een Eplandt teghen over 
de Revier Oynare, been ander die 
men noemt Roca de los Iſleos, en 
daer naer Cabo de la Cordera, en 
4 Haven Flechado, en die van Sar- 
nas: en teghen over het Enlandt 
de Aves, vooꝛ de Burburata, een won⸗ 
derlicke Haven / den welcke popu⸗ 
leerde de Wicentiaet Toloſa, ende 
is de plaets van de ontladinghe 
boog de goederen Die gaen nae het 
nieuwe Rück / en de Provincien 
van Peru, en daer naer golfo Triſte, 
en in het Rooꝛden van Bonayre, 
een Eplant van thien leguen lant / 
en acht bꝛeet / en daer naer punte 
Seca, en te ober Curacao, en 
meer voozwaerts Curacaute, 14, 
leguen lanck / teghen ober Cabo 
van 8. Roman „Sunt waert van 
het Enlandt van Aruba. S. Roman 
loopt 7 leguen in de Tee / is 
twaelk! aat an Coto, de Indias 
nen no aguana, Dar fcheele — 
weynich aen df 157 een Eplant / het 
them int ronde 25. leguen / en 
melt in vlach lant / met een Berch 
bp naeſt Pd idden / die hem verde 
eewaert latt lien. Ber is int 
begintel v 1 5 Golfe bä Venezuela 
Ber tab tanael van de Men 
van Märâcaybo, en in de inganck 
vã die de Revier Mitare, en int We⸗ 
ſten los Monges, dꝛie Eplatibekerig 
dicht bn de punte / en de taep HACo- 
quibogoa, al waer men alleenlick in 
gantſch Indien vint ghewicht / en 
tout. Steen vooꝛ het Gout: en daer 
nae Bahia honda en de Portete, en de 
Cabo de la Vela, die alſoo ghenoemt 
werde van de Capitenn Alonſo de 
Ojeda, als hp daer ginck de eerſte 
hr h Americo Veſpucio, lanck 
dat de eerſte Admi⸗ 
ede die Cuſte / die op 


Wijde / en Diet in is de Rotſe en twaelk 5 * ten weynich 


* 


— ————— 


5 


„ 


Fol. 20, Belchꝛijvinghe | 
meer / en is van de Cabo de la Vela, rado, in het Supdtr-detl van dit 
tot de Revier de la Hacha achthien Gouvernement / waer in valt bn 
leguen / londer eenighe Steen in de Cuſte / de Pꝛovintie van Mara- 
alle die / noch Water / londer het | capana, in de Lantpalen van Vene- 
Reghenwater. Dit Gouvernement zuela, van waer af bevolckt waren 
bleef verdeſtrueert van de tijdt af | de Monden van Santa Te, in welck 
der Duntſchen / om dat zu het niet gebunzſchap is de Morre ban Vna- 
begheerden te bevolcken / niet an⸗ re, en dat eyndicht er groote Men 
ders dan om te bevlijten / om Sla⸗ met veel Viſch / en Sout / en de In. 
ven te maecken / en het Lant t'ontz | dianen diemen noemt van - Perito, 
blooten van Vꝛuchten. twintich leguen binnen s Landts / 

Be Beurre Gerltelick is de Revier la Hacha, en De Indianen Palenques, alſoo ghe⸗ 

onle Liebe Vꝛouwe de las Nievas noemt om de Staquetten daer zu 
ghenoemt / en Daer naer de los Re- haer mede koꝛtikieren / en het Lant⸗ 
medios, Dicht bp de ⁊te / tulſchen Ichap van Cumana, Suden en 
Venezuela, n S. Martha Goſtwaert Nooꝛden met de Margarita, al waer 
dertich leguen daer van / en tleſtich ern Dorp is van Caſtilianen, dat 
van Coro Melt waert / Sunden en ghenoemt wert het nieu Cordoua, 
Nooꝛden met de Cabo de la Vela, dat ghetondeert is bu de Capitenn 
met acht leguen begrijps / tullchen Gonſalvo de Ocampo; als hn was 
Venezuela, en S. Martha, ſonder ghecomen om te caſtigeren de In- 
monſter van Gout / wert ghegou⸗ dianen ban Cumaua, om de verwoe⸗ 
verneert doo Alcaldes, aengeknocht ſtinghe ban het Claoſter der Reli⸗ 
aen het Hok ban Eſpagnola, en int gieulen Franciltanen: en int Oo⸗ 
Gheeſtelick / ilt behoozende onder ten van het Eplant Trinitad, en de 


4 van de Trinitad, 
ere van Paria, of Oro: 


Mieu Anda- 


gur ien. 


ndert leguen Post waert“ en ban Cuíco,ban maer hy loopt Dup: 
dork foo verl Suden en Nooꝛden lent en vijk hondert. leguen / of 
Lants - waerts in / waer in haer be⸗ meer / maeckende Lijn keeringhen 
llupten de Indianen Omagues, en onder doo de Linie E quinoctigel, 
Omigas, met de Pꝛobintien v Do- dac Landen die feex bebolckt 2 
8 al hoe 


van Veſt-Indien. Fol, er. 


al hoe wel dat zu noch niet wel ont⸗ Solker / en de Bergh van de golſe 
deckt zijn / tot dat zu haer ontladet van Cariaco bleef int midden open / 

in de Nooꝛt Tee / wiens Mont is all oopende heektet een groote ope⸗ 
bꝛeet vijftich leguen / en int vooꝛſte ninghe ghemaecktt / Daer vielen bez 

zoo. van de Mont opwaerts / zijn | lEDuplen/ daer ſtierven bele lieden 

veel bevolcktede Eplanden en 80. verſtickt zijnde en verſchꝛickt / en 

ok hondert leguen bet om Welt bevanghen van de Aertbevinghe. 
lent de Kevier Maranjon, bn cang De Margarita een legue van Cuba- De Marg 
in die Dalen Doo? welcke paſleert | zua, is het alder gheruſtelickſte Ep- 

de Linie van de akdeplinghe tul⸗ landt / het is g de Li⸗ 
ſchen Cattilien en Portugael, en ig centiaet Marcelo de Villalobos: 

ſoo groote / en periculeule Keviere / De Pꝛovincie en tGouverne⸗ 

dat hn heeft vijktien leguen wijtte ment van Floride, nae - bupꝛſchap ronie, 
in de Mont / en lijn Dloet conit van het Hor van E Sander nae de 


van unt het Suden / en de Pꝛio⸗ bepalingk van het Gouvernement 
vincien van Brafil, en Daer werdt | van Peromelendez, ig al dat datz 
ghelent dat lijn beginſel is bene⸗ ter is van de Revier de las Palmas, 
den Popayan, ende de Jurildictie de welt ak met het Souverne⸗ 
van het nieuwe Rijck van Gra- ment van Panuco, in nien Hiſpa- 
naden. nien; in de Jurildictie van het Dof 
Fase Seven leguen van Cumana let van Mexcico,, de welcke is bn de 
ba, het Eplant van Cubagua, al waer | Tropico, op twintich en twer gra⸗ 
gheweet is ghelijck ghelent is Gek |Den / toe de pute van Balla) oe 
nieuwe Cadiz , t welck ontvolckt welcke comt te legghen ap ach 
werde om de faulte die daer viel int perrtich graden en een dei int 
villchen van de Peerlen: dit En⸗ welcke zijn twaelk hondert acht en 
lant en Geeft niet een dꝛoppel Wa⸗ vijktich leguen Cults / en van dat 
ters datmen conde dꝛincken / noch tot dꝛit en tlebentich graden hooeh⸗ 
Boomen / noch Ghedierten / om rd te Poott-waerts/ langs de Culte 
het gantlch Salpetrich is / behal⸗ en te 1 0 al het ghene dat ont: 
ven die Verckens die de navel heb⸗ deckt is. Dit is ghecuſtet / en ont⸗ 
ben op de Kuggraet en kenighe derkt / van de Revier de las Palmaz, 
Conjnen / en hebbende loo geooté tot de punte van S. Helena, en de 
bevolckinghe ginggen zu eben mel Aebier Tordan , twelck zun foo ber! 
feven leguen tot aen de Revier Cu- geen hondert leguen: tis vaſt 
mana om Mater / al hoe wel dat de t van een goet climaet / bꝛucht⸗ 
opinie was dat het Wolcken in de baer / en in werk deelen leer bevolct / 
Ooghen maeckte. Op deſe Kez gelijck als die weten die erwaerts 
vier of Cufte ilt ghebeurt int Jaer Zinghen met Hernándo de Soto, in 
dunſent bijf hondert en dertich / op de Jaren van 1 5 36. en 1 53 7. en 
den eerſten September / met ſchoon noch meer. En lan Pardo inghe⸗ 
weder dat de Zee gherelen is vner | bozer van Cuenca, is te lande ghe⸗ 
Vademẽ van ſijn oꝛdinariſe hooch⸗ gaen van Florida, tot in hieu Spaen: 
te / én loopende ober het Landt he: gien, in min dan in twee Jaren / 
Sende une gontt het te ſchudden / en het Foꝛt e 116 het aldernaeſte arn Europa, 
fer op ve viel twelck ghebout was doo op; van de Landen van Indien, én van 
bare ward, dze van het Hof van Spaengien / de Baye van S. Ioſeph, de weltke ig 
un jare 1539 jan Capitepn Iacomo de Caſtellon, ta arhtentich leguen ban, Panuco, ig 
en de Ne peen opende hem op 14 dock bn de (ar en ontneckt! tot Terra 
plaetlen / daer unt ae nova tot men int parti⸗ 
ter en [wart als tint / en hals chef Fforde g, is Die 
punte 


Fol. 2. 


punte die Sunden en Nooꝛden in 
Tee unt ſchiet / teghen het Eylant 
Cuba ober van hondert leguẽ lant / 
en 25. bꝛeet Ooſt en Meſt / en wan⸗ 
neer het veel is / ſoo iſt dertich le⸗ 
gen. Het is ontdeckt by Ian Ponce 
de Leon, int Jaer 15 f 2. op den 
dach ban Paellchen van de opſtan⸗ 
dinghe / en hu noemde het Florida 
om die ooꝛſaerr wille / en Daer naer 
quam hn wederom int Jaer een en 
twintich / en hp vertrock ghequetſt 
tot Cuba; al waer hy ſtierk / tghe⸗ 


Beſchꝛijvinghe 


den / van dꝛie en twintich of vier en 
twintich leguen die dele Martyres 
int langhe hebben / wiens beginfel 
aen t Weſt eynde men noemt de 
Punte van de Martyres, ende int 
Ooſten / het Hooft van de Martyres, 
en alhier is een Eplant ban 14. le⸗ 
guen lanck / en feex lmal / ſijn punte 
het eerſte aent batte Lant int Oo: 
ſten / lent op 24. graden / en een hal⸗ 
be / al waer een Doꝛp van de Catti- 
lianen bevolckt is dat niet is blij ven 
dupꝛen / en Nooꝛt-waert / nae bp 


derben rucht ſegghende dat hu een Fon: 
belieben zan te nm ſocijte / ok de Revier / welck de 
maechtede. Indianen, ſenden de Ouden die haer 


recht over de Revier Ays, en bet 
Nooꝛt · waert lent op acht en twin⸗ 
tich graden de punte van Canja- 


Baer in wielſchen / jonck te maec⸗ 
ken. Deſe Pꝛovintie is met de Ca- 
ſtiliaenſche ghetemperthent gelijck, 
en zu bonden Daer veel Vꝛuchten / 
en tichijnt dat het bequaem is tot 
Vte / en Terwe: ten heeft gheen. 


veral, en bet vooꝛts de Revier van 
de Moſquites, of Mugghen / vooꝛ de 
Revier de la Matan ca, die alſoo ghe⸗ 
noemt is om dat Petro Melendez, 
aldaer aengbetvoften heeft / de Caz 
picepn lan Ribao, en fijn Frangoy- 


Gout / ten ſchijnt oock niet dat die Len, en De punte van S. Auguſtijn, op 


Indianen het Rennen / en noch foo, 
weynich het Silver / al hoe wel dat 
Daer ghelien zijn ghevonden ghe⸗ 
weelt te hebben op de culte callen 
ban Barren, en gelt / en gheen werck 
Daer van te hebben / al hoe wel Her- 
pâfido de Soto in het binnenſte van 
de groote Revier / vont de grootſte 


quantitept van Peerlen. 


bm. Daer zijn in die Pꝛovintie niet 


meer dan twee Foꝛten / met Bat: 
niloenen / beyde op de Cute die nat 
het Oolten tiet het eene is genaemt 
S: Matheus dp de pmte ban S kle⸗ 
era, hn tang hondert leguen van 
Havana, en het ander van S. Augu⸗ 
fijn, dat het 


dat het een goede Haben heekt / en 
dat het ete bide is bn de Canael 
van e is bt 8 50. lez 

los Martyxes, twelck veel 
bevolcktede Eplandekens zijn / die 


1 


güen van 10s Martyres, t 


neghen en twintich graden / en dꝛie 
vierendeel / en van Daer zo. leguen 
is de Revier van S. Matheus, Ban 
waer keert de Cuſte nae t Nooꝛt- 
Nooꝛt-Ooſten / altemael met Enz 
landen en Bapen lancr de Culte 
tot de Cabo of punte van S. Helena, 
die op twee en dertich graden en 


een half lent / die haer ontdecktede 
bn ghevalle int Jaer 15 20. 

An alle de velte van de Cute / die dag 
Daer is van de punte van S. Helena, sot de bac 
vooꝛbn Terra nova, en Bacallaos, tot 


terra de labrador t welck comt en 
loopt boven de hoochte van En⸗ 
ghelandt / en is gheen Dop / noch 


pincipaelſte is / om Souvernement van de Cattilianen, 


a wel op verſchenden tijden / en 
verſchenden Natien het ont⸗ 
deckt / en befenlt is en t is bekent 
daͤtter zijn over de dunſent leguen 
weechs Lant ſonder Gout! en hoe 


bn malcanderen legghen aen de 
punte van Fofida,al matt het meelt 
nadert 1 Sr van Cuba, 
een legtië OP ken Tegruie en ben half? 
en minder den van d ander / met 
ten vpe ban dꝛoochten inet Mon⸗ 


meer hoochte / hoe minder in deucht 
en min bewaonlick. theeft veel 
en en Havens / welcke om 
dat zy niet ſeer bekent noch ghefre⸗ 
quenteert zijn / werter gheen ghe⸗ 
wach meer af ghemaeckt van de 
Kevier 


Ean alan >. 


1 
— 
La 

. 


2 
Lie 
bel 


7 Nin 
en 1 Bl 
1 1 * 4 
5 ee ie 1 
1 | * 
* 5 
75 1 
— * 


0 


N 


* 


grad 
3 0 


Gouernagiõ de Pamuco 


| | | d t „ 
Santiago de los Valles Luis de 
° © 


anuc © 
6 © 


. 
| 
N 


Pr 


DESCRIPCION DEL DES TRICTO 
DEL AVDIENCIA DE NVEVA ESPANA || 
2 4 


* 0 En ke 2 reet k re 
Ek * * 5 
ge l 


5 

11 enn 

N 
W. * 


« 


BAREN 
LAA er, 


van Pet -Indie en. 


Rivier de los Gamos, anders ghe⸗ 


Sucht Haeimt van S. Maria, dit (eer groot 


5. Maria. 


is / en periculeus / bn naeſt int nud⸗ 
den van de Cuſte / tulſchen de Ba- 
callaos, han waer ten Lande in⸗ 
waerts inloopt naer't WMeſten / de 
groote Revier Ochelaga, die de vꝛet⸗ 
delinghen op verſchenden repſen 
beenie hebben / meenende te bin⸗ 
den een Door-ganck al hier naer 
nieu Hiſpagnien. En ap de Cuſte 
van Florida die nae t Weſten ſiet / 
zijn de Tortugas, ſeven of acht Ep⸗ 

landekens bn malcanderen / en ten 
Nooꝛden van de punte de los Mar- 

tyres is la Muſpa d het vatte landt / 
en meer Nooꝛt · waerts derthien lez 
guen / is de Bahia de Carlos, wiens 
andere naent is lan Ponce de Leon, 


en noch loo veel verder de Ballia de 


Tampa dꝛie en dertich leguen van 


ter ghern n 


van Hernando de Soto, en eerſtelirk 
aen Eranſciſco de Gatay, en van het 
volck van dit 
heeft hn verſtaen dat 
arm 1 gan 
bolck en hoe wel daer in 
fijn veel 125 en Havens / 292 
nentie af ghemaeckt om 
niet wel beke 


dat nt zijn. De 


Golfe hekkt twee opening hen / doo 


dene chmen de loop Stroomen 
leer 1 lijd tullchen Yu- 
catan en ende gaen om uit te 
loopen met meerder acht tulz 
ſchen het ſelkde Eplandt van Cu- 
ba, en de punte van Florida, en loo⸗ 
pende iiigerken her Canal van Ba- 
hama, die neenit DE naem van bee 
GEER EAS: 4 | 


De Tocobaga; anders ghenoemt dei 


Spiritu Santo, of de Mervelo, op ne⸗ 


ber! a xt Epi 


ant int particulier / 
cn 
ocht / en het 


Fol. 23e 


gen en twintich graden en een ha , 
hoochte / al waer engbenclick 5 2 an de 2 van 7 | 
ginteghentdatmen Florida noemt. emen 

Veel hebben ghemeent / dat aen dit 


Deel van Florida, nae het Lant van 
labrador was te binden een Straet 
daer hem vermengden de Nooꝛt 
en Sunt · Ter / ſegghende / ghelijck 
het bevonden was int Sunden / 
dat het oock foo moeſt welen int 
Nooꝛden / maer de ondervindinghe 
bewijſt dat int Sunden geen ſtraet 
en is / of ten minſten tſtaet noch in 
twijkel / en int Nooꝛden tot nu toe 
noch / al hoe wel veel het hebben 
verſocht / Coo en iſt niet ghevonden / 


€ de Audi 1 bi 

dat ghekondeert is in In 

dien, is dit van Nova Hifpa- 
nia, en fijn eerſte Pꝛelident was 
(onder loo veel die haer ghepꝛelen⸗ 
teert om dit Tant te gou: 
verneren. ) Nunjo de Guzman, Rid⸗ 
der van Guadalajara, en om dat hu 
niet ghevonden werde volcomene 
beende is een ander 
nieu ghebiet toeghelchickt / en vooꝛ 
Pꝛelident van dit / is ghecomen 


en die meelt daer in ghedaen heekt / 

is gheweelt de Adelantado Pedro 
Melendez, om eenighe tonjecturen. 

2 DS gantiche Eufté van dat deel 
nin. llae t Meſten / tot het Gouverne⸗ 
ment van Panuco, dat over de diie 
‚hondert leguen is / wert ghendemt 

de Golfe ban nieu Hiſpanien, in 

de welcke gheen bevolckinghe is 

van de Catt ilianen:s al hoe Wel het 
ghegheven is tot het Gouberne⸗ 

ment van 


Don Sebaſtiaen Ramirez, VAN Fuen- Don sebaris 
leal dit van Oydot, van de Can: order ban” 
cellecië van Granada Die Pꝛelident stern 
ghewoꝛden is bant Dof van S. Do. e. 
mingo, en Bilſchop van de Stadt 
Conception de la Vega, een perſoon 
van groote det deucht en 
reputatie. y sad fijn laſt het 
Gouvernement / en ultitie / en 
de dilpolitie van des Unit in⸗ 
comen / latende de Wapenen tot 
Panfilo de Natvaez, en laſt van Marques del Valle, * oꝛ⸗ 

ze te 


Fol z. 

| Dee te tommuniceren / met de Pꝛe⸗ 
lident t ghene dat Daer aen hinck 

en onder haer⸗-lieden was altoos 
Ser it groote gheinepnſthap. In het re⸗ 
Don sebaft fo2t ban Dat Hot / ter eender (ijden 
ember Her en wert niet elloten t hene dat⸗ 
men gemeenlick noemt nieu Spacn- 

gien, en ter ander fijde werter meer 

in begrepen / om dat nieu, Galicen, 

dat een Hok is op Lijn ſelks / een Deel 

is van nien Spaengien. De Pꝛo⸗ 

bincie lucatan, die niet is een Deel 

Bart nieu Spaenglen, balt in de Ju⸗ 
rildittie van dit (elfde Hol / twelck 

als nu hedenldaechs is / ſtreckt int 

lanck Goſt en Weſt / bn naeſt „oo. 

leguen / van het alder · Goſtelickſte 

van Tucatan, al waert hem paelt met 

het Hof van nien Salizien, en Sup: 

den en Nooꝛden by tans twee hon⸗ 

dert leguen / van het ennde van het 
Gouvernement van Panuco, tot de 

Zee van t Sunden / latende de ope⸗ 

ne Limiten van het Nooꝛ . derdeel / 

‘Wiens: principale Pꝛovincien zijn 

het Aerts . Bildom van Mexico, de 
Bildommen van Mechoacam, en 

die de los Angeles, of Tlaſcala, en 

die van Guaxaca, en die van Chiapa, 

en de Gouvernementen Pa- 

nuco, en Vucatan, met die van Ta- 


baſco, en boo? ghebunꝛſchap of tſa⸗ 


men-handeling de Eplanden Phi- 
lippinen, en dakvoꝛderinghe van 
de Zee · vaert naer China. Het nieu 
Spaengien is van de beſte Pꝛovin⸗ 


Velchꝛijvinghe 


dert dertich leguen / en in bꝛeete ach⸗ 
thien: weicke het heeft langs de 
Cuſte van de Supt-Zee tot cleſtieij 


leguen s Lant - waert in / waer in 


haer bellunten de Pꝛouiucien van 
Mexico, en in Nobꝛt ·Ooſten van 
die Lateotlal pa, Meztitlan, Xilotepe- 
que, en Panuco, twütſt ghelegene / 
ende int Meſtẽ Matalzingo ontrent 


„Mexico en Cultepeque het alderver⸗ 


fte ver ſchendẽ / en Ooſt· waert Tez- 
cuco dicht aen Mexico, en int Sunt⸗ 
Weſten Chalco, ontrent die van 
Mexico, en Sunt-waert Baer af 
Suichimilco het rerſte / en Daer naer 
Tlaluc ; en tuſſchen Supden en 
Sunt - Weſt Coyxca, en Acapulco 
t verſte gheleghene Sunt · waert. 
In allen deſe en zijn maer 4. Doꝛ⸗ 
pen van Caſtilianen, al hoe wel Dat: 
ter in Mexico zijn beel Caſtilianen 
woonende in de plaetſe van d'ln- 
dianen. p nôemden Mexico ban 
outs Tenoxtitlan, lept op neghen⸗ 
thien graden en een helkt hoochte / 
en hondert dꝛie graden der lengte / 
van de Sunt - Noot · Lijn van To- age 2 
ledo, van waer het ſal af weſen met wu. 
een rechte linie 1740. leguen / t welt 
zijn acht uren Sons / het lept mid⸗ 
den van twee groote Menzen die 
et omcinghelen / de eene is van 
Water / om dat lun gront is 
van Salpeter / de andere is ſoet / en 
met Dis / die afwatert in de Soute / 
elek van 5. leguen bꝛeet / en acht 


tien van de nieuwe Werelt / en het lanck / en bende van dꝛie en dertich 


alder bewoonlickſte / in goede ghe⸗ 
temperthent / overvloet en vꝛucht⸗ 
baerheydt van Terwe / Manz / en 
Vee / en andere meerder dinghen 
boo? het Menſchelicke leben / bez 
halben Olie / en Wijn / en al hoe 
wel datter Gout is in vele deelen 
van haer / ſoo is het Silver noch⸗ 
tans ghemeender / van twelcke het 
Geeft veel ſchoone Mijnen. 
Abena, Het Aerts Bildom van Mexico 
Nele, balt tulſchen de los Angelos, en Me- 
choacan, t 'ſal moghen houden in 
lanckte Zupden en Rooꝛden hon⸗ 


leguen omringh. Ty conten in de 
Stadt door dꝛie weghen van een 
half legue bꝛeet / en daer zijn binnen 
4. dunſent Boꝛghers Caſtilianen, en 
dertich dunſent Hunſen van India- 
nen, ok meer / in de bier oude quar⸗ 
tieren / in de welcke de Stadt ghe⸗ 
Deelt was / in de tijdt van het Pep: 
dendom / die wn heden noemen / 
S. Ian, Santa Maria la redonda, Sint 
Paulo, en S. Sebaſtiaen: en Tlatelulco 
is het pꝛintipael quartier / dat wn 
noemen Sant lago. In Mexico re⸗ 
ſideert het ol / en 9 die 

aer 


van Vfl, Fol. . 


datr perlideert / en Drie Schouten | Clooſters van Frantiſtaners Do⸗ 

van't Hof / de Officiers van Co⸗ minitaners / Auguſtiners / een lee: 

ninex incomen / en de ghelt ktiſte: ringen van Gheeſtelicken en Pꝛie⸗ 

en t giet-Huns is aldaer en een | (ers / om het Catholücke Ohelook 

ander van de Munte / eä het Aerts- te onderwijfen aen de Indianen, 
Billcho ppelick Metropolitaenſchap, zijnder onder ghetal behalven 
tweick heekt voor luffraganen de de Vaders de Jeſunten / en Ree 
Bilſchoppen van Tlaſcala, Guaxaca, ligieuſen Die lodn hebben. Oock 
Mechocan, nieu Galicien, Chiapa, reſideert in Mexico de heylighe In⸗ 
Iucatan, Guatemala, Verapaz, en De quilitie / van de welcke men daer 
Philippinen: en twas Don Her- [naer ſal ſpꝛeecken. 

nando Cortés die de groott Rerck Op de Cuſte die aen dit Aerts- Ng 
daer fondeerde / en (Eelde vooꝛ van Bildom grenſt aen de Supt Tee / L 
de Calommen eenighe Beelden en de Pꝛovincie van Acapulco, daer 

van Steenen diemen noch heden is de goede Haven Acapulco, op 17. 

ſiet / en met groote haeſte voꝛdert 


graden hoochte / (eg leguen van de 
fijn kabꝛijck de Billchop / Pꝛelſident Revier de los Yopes, al waer hem 
en Gouverneur va nieu Hitpanien, 


voecht het Aerts. VBildom met het 
Don Sebaftiaen Ramirez van Fuen- Bifdom van Tlaſcala, en ande⸗ 
leal, welende de eerſte Billchop re acht legues / meer Well waerts 
van Mexico, Frater lan de Zuma- is de Revier van Citala, en andere 
garra Religieus Frantiſcaner / leer 


vier die van Milta: op de Nooꝛt · 
deuchdelick! en van goet leben / in⸗ Cute is die / die bale in het Gou⸗ 
gheboꝛen van Durango, in de heer⸗ 


vernement van Tanuco. In de Ju⸗ Ed 
liclthent van bied wetende oock vifoiceie van dat Dof zijn de Wij: ib 
de eerſte Aerts Billchop. nen van Pachuca, 14. leguen ban 
In Mexico zijn Clooſters van Mexico’, en die van Tafco twee en 
| Vominitanen / Frantilſcanen / Au⸗ twintich: die van Yfmiquilpo die 
guſtijners / Jeſunten / Carmeliten / zijn van Loot twee en twintich. 
dnſe L. Vꝛoume ter gratien / Var⸗ Die van Talpujava vier en twin⸗ 
revoeters / en Trinitarios / thien tich: die van Temazcaltepeque acte 
Clooſters van Nonnen / ern Col⸗ el ben 7 
legie van Jong Indianen , 1. Halk⸗ © 


Bekeerde jondaerg / en van die 
die weder ae zin / en de \ömania: leben van e Die 
Búiverficep wat curieuſelick van Achichica achthien. Die van 
granen dgeleken werden de de Stadt de los Angelos, en die 
fchappen: met andere Col⸗ van Gautla, ok Zumatlan, en S. Lo- 
legien / en Sit. Buplen Ven Daer | uys de la Paz, en in allen ſullen meer 
lullen zijn ontrent de dꝛie dunfent dan tkn ent Caſtilianen zijn die 
Caſtilianen die Daer woonen in de wei 1 boden. haer 
buyꝛten van de Indianen, en Ver en die alle van Silver 
Stallinghen / en En zinin A 11 155 ten / die loo ghelent 
de verhaelde Pꝛovincien twee ot is / en hebben te be⸗ 
dert so. Doꝛpen van abd ‚Be 5 dat de Indianen nemende 
hondert en so, Hoofden ban de exempel van haer louden leben po⸗ 
Leere / en in die / en Daer ontrent les 1 En de eerſte die met 
eek: Bet: Stallingen / meer dan een wonderlijcke contte / en wijl⸗ 
300. duyſent Indianen Tributark⸗ | inbꝛochtede de onderwijſin⸗ 
n en Meet dem Bandert en 30. hen en b dhe die gheweelt * 


2 


. 
1 se 


Fol Beſchziſvinghghe 
is het alder ſterekſte middel / tot de men op een andere naem notmt de 
onderhoudinghe van de Mijnen / los Angeles, tullchen het Acrts Bil⸗ 

bor sie Was de booꝛſende Pꝛeſident Don dom van Mexico, en het Biſdom 

bange Sebaſtiaen Romirez ban Fuenleal, van Guaxaca, is ban hondert leguen 
en uſtitutie DE boꝛſpꝛonck en tkondament van en meer in langte / dan de Dupt- 

Mont. de welbaert van defe Ricken. Cute tot de Noozt· Cuſte / en tuſ⸗ 

VerSouber. De Pꝛahintie Panuco Nooꝛzt- (chen die grenfen van het Aerts⸗ 

banudo. Waert van Mexico, gouberneerde Bildom / en die van Guaxaca taclj⸗ 
Nunjo de Guzman, hout ; o.leguen tentich / en oock Coo veel in bꝛeete 
in de bꝛeette / en in de langte / en op de Cuſte van de Nooꝛt Tee / en 
daer naer werde het gheincoꝛpo⸗ niet meer dau achthien / of twin⸗ 
reert met de Jurildictie van het tich op de Sunt⸗ Zee. Ten heeft 
Hok van Mexico. Het Lant dat na in alles niet meer dan dꝛie Doꝛpen 
nieu Spaengien fiet is het beſte / o⸗ Caltilianen, twelck zijn de Stadt 
verbloedich in Lijktocht / en met ok Doep de los Angeles, twee en 
tenich Gout. Het ghene dat nae twintich leguen van Mexico Ooſt. 
Florida luopt is ellendich / van waer waert / een weynich bungende naer 
tot dat het comt tot fyn grenſen / t Sunden / ban dupſent en bf hon⸗ 
heeft meer dan 5. hondert leguen. dert Boꝛghers in vier quartitren. 
Dat goubernement heekt dꝛie Doze | Daer is het grootſte Schoutſchap⸗ 

en van Caſtilianen: Panuco op een al waer reſideert de Cathedrael ſuf- 
ennich meer dan dꝛie en twintieh fragaen van de Aerts · Biſſchop van 
graden / en met een ander naem Mexico, met de Clooſters van de 
ghenoemt de Stadt van Sint Ste- | Dominicanen / Franciſcaners / en 
ven del puerto, dien houdede Gon | Auguſtiners / en een van Nonnen 
ſalves van Sandoval, Hoog oꝛdꝛe van en een Collegie van meer dan 500. 
Marquis Don feinen Kanes „als Kinderen van dindianen, om die 
zy waren am teghen telgen kran- tonderwijſen met thien dunſent 
cifeo de Garay, en te bebiedighen de Peſen te renten / twelck kondeerde 
Iadianen ban Chila, int Jatr 1528. 
en lent vijf en tleſtich leguen van 
Mexico Nooꝛt-Mooꝛt·Moſt· waert / 
Acht leguen van de Tee / dicht aen 
een Revier die d inganck is ban de 
Haven. Tis W Schout⸗ 
ſchap / een peobilie hoor de Bice⸗ 
ron uan nieu Hiſpanien. De Stadt 
van Santjago de los Valles, bijf en 
twintich leguen van Panuco Weſt⸗ 
waert: De Stadt S:Louys van 
baue 


Tampico, acht ken 


atccoꝛdeert hadde dien te maecken 
in Tlafcala, liet het nae om de India- 
nen niet te diſcommoderen / en haer 
niet te vaechen in haer erfgoederen / 
om dat hu veel lettede int generael 
op het welvaren van d lndianen, en 
int particulier op die van Ilaſcala, 
GE zut wel verdient hadde aen 
e Í 


nar t Noot Dal ht bn de de Conincklicke Croon, 
Tee en al hoe wel op de Cute van Men boudede een Stadt op de 
dit Goubernement Peel Revieren Lantpale van Cholula, ban waer 


zijn / en eenighe Rerden / tot de Ne⸗ quamen 25 Dupfent Mannen van 
Hier de Jas, Palmas toe / foo. zijnſe Ooꝛloghe / en ſetteden haer neder 
ebenthel niet bekent in de Coffe in een blackte dien noemde, Cuer- 
van nien kliſpanien, dan 1 laxcoapa bu een Vallene die zu noe⸗ 
de Kelder van Panuco, en lin Ha⸗ men Atliſco, op de cant van een 
ven / die niet heel gaet is. c(lenn Revier / die int er vier Berch 
ge Bian Het Bildom van Tlaſcala, dat] voozt comt / al waer ghewonnen 
wert / 


de Billchop Don Sebaſtiaen Rami- B. 5,4 


Don Schbafli= 


vez, dit font om te fonderen deſe zer arne de 


Stad de Licentiaet Salmeron Rech- Siet 
ter van t Hof / en al hoe wel hyghe⸗ 


WEL Tarwe Win / en alle Vꝛuch⸗ ontdecktede int jaer 1518, en Dekan: 
tt van Cattilien, Suncker en Blas / bꝛijcke van t Hooft die begoſt is va 
en al Tuyn vꝛuchten / om dat het er de Vice Ron Don Antohio de Men- 
getempert Tant is / meer warm als doſa:is 5. leguen van de mant vã de 
cont al hoe wel de Tarwe van de Keuiere de qa Veracruz i tullehen de 
naeſte landen aen de Stadt hooger Euſtt euihet elepne Gmandeken 
vooꝛt come : en een wennich berder twelt inde wijtte bn cant ſal bebe 
van Tlatcila , ſpꝛumten Fontennen té legue / omeingelt met Reeven / en 
van de welcke ten Revier tant die loo lerghe / dat de Stroomen het 
loopende tullchen de Stadt de los decken teghrn over ur de mont des 
Angeles, en Cholula, gatt ſwacrlick / Urviers van Salam de Ylva: Men 
een onder Viſch / loopt bn de Pꝛo⸗ Const in deſe Revier door wee ca⸗ 
bvintien van Mecheocan, en loopt in nalen / dis meeſt ghebꝛunckt wert is 
| de Sunt· Tete by Zacarùla sen Daer die die de rummſte is / gen de andere 
zijn foo veel Crocodillẽ / dat zy heb⸗ noemen de taunael Galega, die heel 
ben ontvolckt eenighe plartlen. diepten heeft/ en daer meeren zn de 
e. In Tlaſcala Mooꝛtwaert van los Schepen aen een Ran / meer dan 
Angeles, t welkle lent wennich meer ban 400. Poeten met Ainghen ban: 
dan op zo. graden hoochte / al waer Metael / en als de Nooꝛde Noinden 
de Cathedrale Nercke was / tot dat ſtijf waepen! foo leggen zy niet Cees: 
het int jaer 150. veranderde in een leecker. La Veracruz let op wat 
Dop. De 1. Biſſchop was Broer meer als 18, graden / en alhier plach 
Iohan Garces, en was in de Vallene te gefchieden de ontladinge van de 
Baan ur: Arlifco,Die hem unt ſtrect inde bꝛee⸗ Vloten / en vertoekden . of; maen⸗ 
io. tt bn naeſt een en een halk legue / al den int ontlaſten / om dat het lent 
waer nimmermeer de Tarwe be⸗ 5. leguen van S. Ian de Vlva, datcram 
| Vieſt / en zu vergaderen Daer boen doen zu het nu in het Deel van Buy- 
nens gn- 200000. hanegen, en daer zijn meer | tron, twelck lept van de Haven van rde e. 
Coen. Dan 1000. Caſtilianen die haer ver⸗ S. Ian de Vlva bp naeſt acht hort- tel in Boe 
ſtaen op deſen bou / en 7:leguên van dert pallet / en t' wert gheeyndicht 
de Stadt Ooſtwaerts / is de Valene in een Maent en een halt / en men 
See be, rt han Ocumba, en in de Pꝛovintie noemt het Buytron, om ten Herber⸗ 
van Tepeaca, fandeerde de Marquys Ihe die alhier ſtont / van een ghe⸗ 
de Valle een Doꝛp van Caſtilianen, naemt Buytron, en hn ginck bevolc⸗ 
die ghenoemt wert Segura, en in de ken een plaetle / in deſe plaets. 
ee nere Valene van S. Paulus mogen weſen In dit Bildom zijn twee hon⸗ 
mentale andere 1300. Caſtiliaẽſche Boꝛgers / dert Doꝛpen van tretfelicke Ind. 
in ofſteden / en Bee Schueren / die nen, en dunlent Onderſaten / alde N 
foo ſeer vermeerderen / datter een wel datter zijn twee hondert 55: 
was Die dooꝛ twee Open quammer dunſent Tributairiſe Indianen , in 
te hebben veertich Dupfent. 36. denlingen bande onder wijſinge 
De tant De Stadt van Veracruz, lancer van de Gheeſtelicken / en 0. Cloo⸗ 
ten wech is oo. leguen van Mexico, ſters van Dominicant᷑ / Frantiſta- 
en lancr een ander 65. in is et quar⸗ nen / Auguſtiners en op de Cuſte die 
tier van een legue van de Tee / heeft af dat Bildom grenſt af de Moozt- 
meer dan 1200. Caſtiliaenſche Boꝛ⸗ Tee / is de Revier van Alvarado, al 
gers / daer is Zes Conintx Schatca⸗ waer haer voegen de lantpalen van 
mer / en t Huns ban Contractien. hen Siſdũ vã Guaxaca, en de KRebier Bevieren en 
De Haven wert ghenoemt S. lan de ban Almeria, dicht bu die van S. Ian N. un- 
Mea, een naem die ghegeven is van de Vlva, al waer was bevolckt de 
de Capitenn lan de Gryalva, die hem Stadt van Medellin van Andries 
sq D 2 van 


— — ů — 


Fol. 


die macht opnam om de Marquis 
te ontblooten van het Gouverne⸗ 
ment van nien Hiſpanien, en de Fa- 


tor Salazar, en de Veedor Peralmia- 


dez, hebbent ontvolckt. De Revier 


van Almeria, heeft ſijn ooꝛſpꝛonck 


in de groote Cordillera, in de Pꝛo⸗ 
vincien van de Totonaques, en Mi- 
cantle, en hn gaet tuſſchen de ghe⸗ 
berchten om hem op de Nooꝛt Zee 
te begheven / en tegen over die Wez 
vier is het Eylant de Sacrificios, het 
welcke oock fijn naem ghegheven 
is van de Capitenn lan de Gryalva, 
ende de Revier Zempoala tẽ Nooꝛ⸗ 
den van Veracruz, en wat hoogher 
die van S. Peeter, en S. Pau o, die int 
ſelkde gheberchte ſpꝛunt / en die van 
de Cazoner, en Tuſpa, en Tamiagua, 
ontrent het Gouvernement van 
Panuco. 


10 Het X. Capittel. 

Van de Biſdommen van Gua- 
aca, Mechoacan, en ſucatan. en van 
„de Provincie van Tabaſeo. welck oock 

is van de meeſt verbaclde iuriſdictie. 


7 


— 1 ret Biſdom van Guaxaca, 
daes. wert alfoo ghenoemt / om 


de Pꝛovincie al waer het in 
lept: en Antequera is de Stadt / al 
waer relideert het Cathedral, in het 
Bildom de los Angeles, en Bil⸗ 
dommen van het Hof van Guate 


vinghge 


Beſchꝛij | 
[fera hooch en leege: het hooghe ig 


van Tapia, int Jaer 15 2 2. als de 
Marquis Don Hernando Cortes 
font de vooꝛſende Andries van Ta- 
pia, en Gonzalo de Sandenal, om te 
handelen met Chriſtoval ban Tapia, 


40. Mijlen van Antequera int Me⸗ 
ſten / en het leeghe is meer nae de 
Supt-Zee. De Stadt van Ante: 
quera is eerſt bevolckt van lan Nun- 


quis jez Sedonjo, en Hernando de Bada- 
joa, en daer naer quamen weder die 


te bevolcken het eerſte Hof van Me ⸗ 
xico, wefende daer Nechters allee⸗ 
nich in de Licentiaten lan Ortez. 
van Matuenzo, en Delgadillo, die 
d eerſte was / die alſoo hn was een Sade best 
Man van Granada begonſt te teelen . u 
de ſijde in Mexico, de Cathedrale f 
Rercke die ſeer goet is / begonſt de 
Peelident en Gouverneur de Bil⸗ * 
ſchop Don debaſtiaen Ramirez, het Nane be, 
beginfel van alle het peofijt van een 
dele Ricken: alle de Pilaren ban Sune. 
de Rercke ziin van Marmer van 
een Steen / leer groot / en ſeer dick / 
en de Stadt ſal moghen houwen 
400. Boꝛghers / Caſtiliane. 
Dele Ballene van Guaxaca, van der “be 
waer de Marquis del Valle, fijn der Velen 
naem neemt / begint van het ghe⸗ wia. | 


berchte van Cocola, op de Gꝛenſe 


ban Guaxolotitlan, daer wert ver⸗ 1 
Baert veel Side / Tarwe / en Manz / 
en heeft de Zapoteecſe tale ; theeft 

ghehadt goede Mijnen ban Bout. 

De tontrepe van de Stadt Ante 

quera (ghelijck gheſent is) noemen 

zn Guaxaca, was bebolckt van het 


| bolck van Mexico, twelck was van 


het Garniſoen dooꝛ oꝛden van de 
tweede Motezuma, ende veel Gar⸗ 
nifoenen die de Coningen van Me- 
xico hielden dooꝛ haer gantſche 
Rick / hadden int gemeen de Mexi⸗ 


caenſche tale. De Webier van die 


Stadt loopt onder d Aerde / recht 
ober Cimatlan, en comt weder unt 


mala, het is hondert en twintich lez | twee Wijlen van het gheberchte de 
guen / van Deene Tee tot d ander / Coarlan, en noch twee van Guaxaca, 
lancr de Gꝛenſen van het Bildom en een half Mil van de Stadt 
ban Tlaſcala, en tſeſtich lancx die recht over een ghebercht die int 
ban Chiapa, en hondert bꝛeet lancx Moorden is / maeckt hu een punte 
de Culte van de Supt Tee / en 0. van Setrezuela, en loopt ober een 
lantr het Nooꝛden / waer in haet Arm van de VBallexe / heel black tot 
bellunten de Pꝛobincien van Mi. acht leguen / twelck is de * 
1 l aelde 


— 


van VVeſt- Indien. 


haelde en de ſchoone Vallene van 
Guaxaca, gheruſt / en ghetempert / en 
van ſeer ghelonde lucht / al waer 
overuloedichlick haer vooꝛtgheven 
alderhande ſooꝛten van dinghen / 
en bylonderlick de Vꝛuchten van 
Caſtilien die leer ſmaeckelick zijn. 
Theekt de Pꝛovincie ban Tutepe) 


due int Sunt-Weſten / welcke heeft 


beel Dorpen lancx de Tee · Cult / en 
is meer dan tſeſtich leguen / en die 
van de Revier van Alvarado heckt 
het tullchen Nooꝛden en Maagt, 
Ooſten / en die van de Zapotecus, int 
Nooꝛt-Ooſten van Antequera, en 
Guazacoalco op de Gꝛenlen van Ta- 
baſco, gantſch een vou Landt / en 
even wel rijck van GSout⸗Mijnen / 
dat nochtans weynich untghetror⸗ 
ken wert om de rouhent / daer zun 
Doꝛpen van Caſtilianẽ. De baoꝛ⸗ 
ſende Stadt van Antequera ig 30. 
leguen van Mexico ten Sunt · Go⸗ 
ſten op de Conincklicke wech ban 
Chiapa, en Guatemala, d'eerſte die 


daer inghetrocken is om te bebꝛedi⸗ 


ghen Dele Pꝛovincie / was lan Nun: 
je de Mercado tnt Jaer 152 2: doc 
tommiſlie van Don Hernando Cor: 
tes, ende van daer werde Ooꝛlochl⸗ 


volck ghefonden om te dienen de 


Coninck Quanimoe, tat beſcher⸗ 
minghe van Mexieo, als Don Her- 
nando Cortes dat onderbꝛocht. 


sint Abhen- De Treſoꝛier Alonzo de Eſtrada 


ſus de los Z. 


potecis. 


6 


bevolcktede dien als hy in Mexico 
gouverneerde de Stadt van S. Ali- 
fonſo de los Zapotecas, twintich les 
guen van Antequera, Nooꝛt · Bolt: 
waerts / zu ghenerender met Gout / 
Cattoen eu Manz / t heeft meer dan 
dertich dunſent Tributariſen / In- 
dianen „ het lept tullchen de alder⸗ 
hoochſte Bergen. Santjago de Ne- 
xapa twintich leguen van Ante- 
quera Ooſt Wwaert / op de wech van 


SintTsecb Chiapa, en Guatemala. Dt Stadt 


van Nexspa. 


van Eſpiriiu Santo in de Pꝛovintie 
ban Guazacoalco, op de Culte van 


de Poort Zee / opde Gꝛenſen van 
f Tabafco tnegentich leguen van An- 


9 


1 


tequera bebolcktede Gonzalo ban 
Sandoval, int Jaer van 15 2 2. 3u 
heeft bu cans so, Dorpen van In- 
dianen „cept aen de Oever van de 
Revier / aen het deel van Ciapa: deſe 
Revier begint in her gheberchte de 
los Mixes, en Chontalés, ontrent de 
Tecoanhtepòque, en met de Beecken 
van de Pꝛopintien die on der de Fur 
riſdictie behooꝛen dan Chiapa, ende 
de Chonitales, loopt hu im de Nooꝛt⸗ 
Tee / daer tomen. in Schepen van 
hondert Daten. 
In dat gheheele Bildom is niet 
ten Reviere die gheen Gout bn en 
bꝛengt / en de Indianen leden londer 
nootdꝛukt (oo zy begheeren te ars 
benden / om dat haer niet en ont⸗ 
bꝛeeckt om t eeten / en te cleeden / en 
3p hebben Cacao, een. Bꝛucht als 
de Amandelen / die haer dient tot 
ghelt/en zu maerken Daer Wijn ar / 
en zy eten die ghebꝛaden / en hou: 
dent Hoor een groot onderhout? De 
Landen zijn ghefont/ en 5 
men teelde te voꝛen Sůde dooꝛ hy 
vernukt van de Caſtilianen met de 
Inghebozenen bant Landt / daer 
haet de Indianen mede beholpen / 
om Papier te maecken / vande twee⸗ 
de ſchoꝛſe / en de Caſtilianen hadden 
geplant oo veel van Cattirien, dat⸗ 
ter ontelbaer veel vergadert wert / 


ol. 29. 


en in dien de Indianen beraelden de Lell 


thienden Daer van / en van andere beter. 


dinghen / men louder . Bildom⸗ 
men af tonnen maeckt / om dat die 
niet betalen / dan de Caſtilianen. 
Dat Bildom heeft dꝛie hondert 
en 50. Doꝛpen van de pꝛincipaeiſte 
Indianen, en in die / en in dꝛie hon⸗ 


dert Logementen / meer dan hon⸗ 


dert so. dunſent Tribuntariſe In. 
dianen, en hondert twintich Cloo- 
ſters van Bominitanen / en meet 
van die leeringhen in de Gheeſte⸗ 
lickthendt. De Culte van dit Bil⸗ 


dom / bn de NRooꝛt Tee / begint in 


de Revier ban Alvarado, die unt 
de Bergen de los Zapotecas ſpꝛuxt / 
en van onder andere bele gaet hu 

VV 1 hem 


ol ren 
Bie ener Nein begebeli tot de Pꝛovincie van 
Chinantla, en wederkerrende al 
trunrende ter contrarie de geberch⸗ 

ten van waer hy 9 is / loopt / 

ok balt in de Nodꝛt : Zet / tulſchen 

de Kevier van Gudzeoaleo, ell S. lan 
de Vlra: en Daer is dock de Revier 
Dieter naenit van Angualulco, 
Wiens Motie can dienen Bao? ven 
Haten / en den ghedepide Hote] 
ken punte val ji unt ik be ect 
van het gheberchte van S. Martin, 
bekent ghewoꝛden doo Schepen 
die verloozen zijn op een verlpꝛen⸗ 
dinge van blinde Clippen / en Kee⸗ 
ven die langs de Culte legghen / 
dwars tegens dele over op de Cult 
van de Sunt- Tee / heeft dit B 
dom de Haven van Guatulco, op 15. 
en een half gtadẽ die groot en goet 
is / en daer Heel ghehandelt wert. 
Dele Pꝛobintie Da Guatulco bꝛocht 
e Admixael Pedro de Alvetado on⸗ 

er de ghehooꝛſaemheydt / en hier 
bp is de Hav van Teecoantepeque, 


Belchꝛivinghe 


ess st 


Chtiftoval de Oid: eerſt farde Car 
thedael tot Zinzonza, tot den Jare an. 
e dat zu vertrock tot Patcuaro, 
De Bilſchop Don Bafed de Quiroga 
heekt baer ern Elooſter van Fran⸗ 
ciſtaners / en ten ander van Augu⸗ 
liners! en is 6. leguen ban Mecho- 
can naer t Goten. | 3 
De Minen van Guanaxuato leg⸗ Guanazuste, 
en achtentwintich teguen van 
Hechoacan, Nooꝛt - waerts nae lo: 
Zacatecas, in twelcke moghen welen 
bp naeſt ſes hondert Caſtilianen, in 
twee Kealen diefe houden met haer 
Opper- Schout. Een Ueael is een 
ſit⸗plaetſe / en manier van leben 
55 die ghent die in de Minen ar⸗ 

en 2 ak g 1 . 


1 


die dock redelick is / en het Dop, De Stadt van S. Michiel in de „bia. 


is groot / en daer is groote Viſlche⸗ 

rije van Creekten / en andere Vil⸗ 

ſchen die zu bꝛenghen te Guaxaca, 

en op de Eonincklicke wech Cuyz- 

tatà is een Mijne van ECxiſtal beril. 
Iecoantepeque 18 4, leguen van 
„„ Antequeta, gaende dooꝛ de Bergen 
Pan losChontales, Nixapa, en Mexal- 
Four, 5 5 1 Bildom 
komt / en theekt veel Dorpen onder 

hem aen de Tee Cult. 3 

Be Bloom Het Bildom van Mechoacan, 
— 77 0 it een Pꝛovintie tulſchen 
bet Aerts Bildom van Mexico, en 

et nieu Galicien, hout in de bꝛeet⸗ 

te lange de Cult van de Supt⸗ 
Ter / by naeſt tachtentich leguen / 
en tleſtich binnen-Aandte / met de 
opene Lantpalen inde Noozder⸗ 
Beelen Men bellunt in die de Pꝛo⸗ 
vintien van Zacatula, en ban Co- 
im alle bende op de Culte van dr 
Sunt. Tee. De Stadt vã Mecheo- 
An, okt Pazcuato, gheleghen op een 
Demmel neet dan necenthien gra⸗ 


* 


Brei, 


Pꝛovincie van Mechoacan, 35. le⸗ 
guen van Paz cuaro, Nooꝛt · Got. 
waerts / gheleghen in een rou lant: 
En de Stadt de ja Concecion de Sa- 2 
laya dir ghebout is van Don Martin 
Enrique: duoꝛ laſt n de Dice · Ron / 
int Jaer 137 o. om de wech te ver⸗ 
ſeeckeren van de Chichimecas. De 
Stadt S. Philippe, so. leguen van Pe 
Mechoacan Nooꝛt-· waerts / en 62. 
leguen van Mexico, Nooꝛt · Goſt. 
waerts / met ren Clooſter van Au⸗ 
guſtiner Monicken / in een on⸗ 
bꝛuchtbaer en cout Landt / ghefon⸗ 
Beert om te verleeckeren den werh 


van de Zacatecas. 


De Pꝛovincie / en de Stadt van 


Zaearuta, op de Cute ban de Supt- Pt 


Tre / lent op meer dan achthien 
graden / en 40. leguen van Mechoz- 
can, ten unt. Welten / ontrent de 
Tre / int Jar 15 2 3. ghefondeert 
van lan Rodriges van Villa fuerte 
tin simon van Cuenca, deſe Stadt 
is tneghentich leguen van Mexico, 


De 


Colima, 


Cacao is et: 
gewas als 


ban Weſt- indien. ol. 
De Pꝛobincſe / en de Stadt van loop is meer dan twee hondert so. 
Colima; op ten wennich meer als leguen het heeft in de lanckte glie⸗ 
achthien graden op de Culte van lijckt hem ſtreckt Balten Weſt / bn 
de Sunt ; Tee / en de Gzenlen van [nackt hondert leguen / en ooch foo 
nien Galicien, 30, leguen van Me- veel Nooꝛt en Sunden / van de Cu⸗ 
choacan· Sunt- Welt- waerts / met ſte die nar t Nooꝛden ſiet / tot dien 
ten groot Schoutſchap in een heet deele tor / die het Deel dat hem greſt 


Lant / en vzuchtbaer van Cacao, en met de Pꝛovincien van Guatemala, 


oe dende crnnaffftula, met Gaut / en wel ghe⸗ ban taet het hem ſtrect overdwers 


de India 


vaoꝛ ghelt 


* 


a ſtelt volck. Gonzalo de Sandoval bn naeſt 25 leguen / lun Wocht is 


baer af een forideerde die int Jaer 1 5 2 2. Htt Warme en feer dochtich / en al hoe 


nent de gantſche Laudt van Mechoacan 18 


cola te. 


es 
2 


acan is wel het geen Kevier noch loopende 
het alder vzuchtbaerſte van Tar⸗ Water en heekt / gantich dooꝛgats 
we / en Manz en van alle toozten het Water foo leer hooch weſende 
van Vꝛuchten van Caltiliën,en ban in de Putten / en Coo veel Zee Mol⸗ 
Deen veel Büch het heeft Gꝛain / lelen beneden aen de Steenen die 
Eothenille Eattoen ; en het volck daer zijn / en de Cuſte foo leeghe / 
is vernuftich / en gheneycht cot heeft ghegheven otcalie om te der⸗ 
wer cken. limoeden datter heeft geweeſt t eeni⸗ 
In dit Bildom zijn hondert der⸗ 


Ind | der⸗ her tijt een Ter / tis fect beloten 
thren Dorpen! de 94. zun de pꝛinci⸗ met gheberchte / tgeekt ootk gheen 
Coꝛen / ok zaet van Cattitien, t heekt 
dock gheen Gout / noch eenich an⸗ 


en de Sum liide heekt het veel der Metael van eenige looꝛte / waer 


de Haven dan Navidad. 
Hen gradt llodchte / is 


zem dae epe en wong Nobime 
De nautgatte na de Philippinen tor / indien; het is (eet òberloedie 


Mynen van Coper / in dit relloꝛt / 


dan de werke de Indianên maehen d 


De Provincie, en t Souverne⸗ In dit gouvernement londer dae 


races. ent van Tuesran, twelck die naem ban Tabslco, tweltk met dit ghe⸗ 


Frerch als Capitepm Franeiſeo Her- voecht is / zijn 4. Dorpen ban Ca- 

“Handez het ontdecktede / en f. ſtilianen, en ten Bildom: en die 

De de tos Remedios, als lan de Bözpen zijn kondatien van den eer⸗ 

Inrdecktede Cozumel, mas | (ken Sounerneut of Admirael Don 

erſt ghehouden voor ken Eylatit | Francifeo de Montejo, De Stadt 
om dat het vn naeſt met de Zee is van 5 tent. 9 Sa- La. 

högehce ! km haet minden in 

vincie / mar dicht at de 

Nooꝛt- 


Fol. 32. Beſchꝛijvinghe 
Nooꝛt. Tee / twaelf leguen binnen waſt en daelt meer op die Cult dan 
sk auts. Alhier reſideert den Gou⸗ op een andere eenighe plactfe van 
verneur / de Ofkiciers LA [Conintx de Pꝛovincien van nieu Hitpanicn. 
incomen / en Schat . Riſts / en de De Havens die het heckt / zijn Die Be wn 
Cathedꝛael Suffragaen van Mexi- van Cicla, en Telichaque, Cical, en die Gouveer 
co, met een Clooſter van Franciſ⸗ Cauquil, ein Revier met twee mon: “ver 


vahdelid, pan Valladolid, 31 leguen van Me- 


Opmpechee hen ban S. Franciſco de Campeche, 


caners: zu noemdent la Merida, om 
de groote en dude bouwinghen / die 
theeft/ gelijck Merida ban Caſtilien, 
en t'ig te verwonderen dat zu in 
deſe Pꝛobincie niet weſende eenich 
Metael / conné wercken (oo groote 
Steenen / in de welcke zy bonden 
gegraveert naeckte Menſchen met 
Oo Kinghen / waer unt het thoon⸗ 
de dat het Tempelen gheweeſt wa⸗ 
ren / en dat het Kant gheweeſt heeft 
van groote heerlickhent. De Stadt 


rida, bp cans ten Sunt - Ooſten / 
met een Clooſter van Francilca⸗ 
ners heel coſtelick / en heeft in fijn 
Jurildictie 15. dunſent Tributa⸗ 
riſen Indianen. De Stadt en Ha⸗ 


Tept op twintich graden op de Cu⸗ 
ſte die na nien Spaengien fiet / bp 


den / Campeche op dt Cuſte die natt 
nieu Spaengien ſiet: en in haer de 
Cabo Delgado, van waer de Cuite 
Ooſt· waerts begint te keeren / en 
dicht bp de punte is een Eulande⸗ 
ken / dat zu noemen la Defconacida, 
beſet met Clippen / en int Wetten 
van dat bp naeſt thien, en acht le⸗ 
guen / is een ander dat zu noemen 
II Zarza, en de Triangel, dat dꝛie En- 
landekens zijn / dicht bp ten ander 
Enlandeken / omcingelt met Clip: 
pen / noch ſeſthien leguen van Cabo 
Delgado, Eplanden ban Arenas, en 
de Bermeja, en een ander Eplandt 
zo. leguen van de vooꝛſepde Cacp 
Hooꝛt· waerts / en de Negaillos dzie 
Eplandekens met Clippen befet/ 
int Ooſten van la Bermeja, bn naeſt 
35. leguen / en los Alacranes twintich 
leguen van de Cut Supden en 


naeſt 50. Mijlen van Merida Wett- 
waert bunghende nae t Hunden / 
m heekt een redelcke Haven / al hoe 
el dat die wepnich Diep is om een 
“bape te lijn. Don Franciſco de Mon: 
„tejp die heeft hem lijn naem ghe⸗ 
aman” geben. DE Stadt Salamana De 
„melcke de ſelkde Admirael noemde 


Nooꝛden / met Merida, en Cabo ban 
Cotoche, de Ooſtelic kſte puntt wan 
Yucatan : ban waer loopen 4. Ep⸗ 
landekens die zu noemen de Muge 

tes, dicht bp de Cute / op de welche 

lent het Enlant van Cozumel, ver⸗ u mer, 
maert om de beroemde aenbiddin⸗ Le hate 
ghe van een Beelt dat daer was / al na. 


In Cozume 


Aae kin Vaderlandt. In de Pꝛo⸗ 
“iticten van Bacalar, en Chetemal, 
7o.leguên van Merida Sunden en 
Hoaden dicht but Weten / en 
noch andere 70. van Valladolid, onz 
treit de Culte van de golfe van de 
Honduras. Daer zijn in Defe Pꝛo⸗ 
vintie chien Clooſters van Fran: 


„ 


kilcaner Bꝛoers / en Scholen van 


Gheeſtelickhept. N 
De Cuſte van die gantſche Pꝛo⸗ 
vintie is foo lange / dat in wepnichj 
plaetſen men Anckeren math op 
minder dan op. ok 5. leguen lants / 
en dock Ae en Hauen dan 
bood tlenne Sthepen / en de Zee 


waer alle de lupden van het omlig⸗ 
ghende Lant in Pelgrimagie qua⸗ 
men; het lent 4. leguen in de Tee / 
int begin van de golfe de Honduras, 
by cans Sunden en Nooꝛden met 
Valladolid, en bet die golfe in fijn 3. 
andere Eplandekens met ondiepté 
bn cang op de ſtreeck van het Mep? 
van Bacalal , twelc is binnen Aantg 
dertich leguen van het Mep: ban 
Chetemal, op de Cuſte die beſchil⸗ 
dert is met Enlandẽ / tot Salamanca, 
waer van De eerſte Pantoja, is dicht 
bn een ondiepte die zu naemen Qui · 
taſuenjo, en d ander Zaratã, en d an⸗ 
der Lamanay, en De laetſte LIbob. 
W e VRD VS ede 


— 


DES CRIPCION DEL DESTRICTO DEL 
AVDIENCIA DE LA NVEVA GALICIA 
| 5 | 


7 a „bug 
— ars, 4 “am, 
U, 4 


2 


0 
S. Martin 


Mo 
ls 9 
bn A 
ES Keres 


mb 
58 en, „ts 


Wm, meme, 


KS) 


sda 


Obisgade Ie Mochoacan Audencia de Misco 


8 


REN vh, ee 


CU 
ant 8 

1. 0 V. 
„Ai Asad * 


. 


7 


— 2 — 
—————ů 
90 . 


rea eo. 


van YVeſt· Inden. 
Oe Pꝛovbintie van Tabaſco, die | man het genoemt heeft die het ont⸗ 


onder het Gouvernement van Lu- 
catan hegrepen woꝛt / lent op de Cu⸗ 
(te van De Nooꝛt Tee / in de Golfe 
van nieu Spaengien, ſtretkt hem in 
de lanckte Ooſt en Weſt / by naeſt 
40. leguen ban de Gꝛenſen van Yu- 
eutan, tot die van Goazacoalco, niet 
het welcke hem voecht int Ooſten / 
en oock (oo veel Tunden en Nooꝛ⸗ 
den / van de Nooꝛt Tee / tot de 
Gꝛenſen van Chiapa: het gantſche 
lant is vol Mepꝛen / inhammẽ van 
de Tee / en bꝛoecken / en ooc vaertmẽ 
Daer ober met Barquẽ / en Canoen; 
het is ſeer vochtich / en dꝛooch / en 
daerom ſeer vꝛuchtbaer van voetſel 
vooꝛ Bee van Olen of Roepen / en 
van Manz / en cacao, het welck het 
meeſt pꝛokijt is van de Pꝛovincie / 
in het welcke alleen een Dorp is / 
twelck is Tabaſco, anders genaemt 
de Stadt van onſe Lieve Dꝛouwe 


de la Vitoria, alſoo ghenoemt om de Qui 


oberwinninghe die aldaer hadde 
ban de Indianen Don Hernando 
Cortes, als hn ginck nae nieu Hifpa- 
nien, int Jaer 1 19. Het Tribunt 
dat de Indianen betaelen in dele 
Pꝛovintie / zijn twee dunſent xiqui- 
pilen ban Cacao, en elcke xiquipil is 
acht dunſent Amandelen / en een 
laſt maeckt dꝛie xiquipilen, ok ter- 


bande Pros cios ban het Tribunt. Op de Cu⸗ 
duuic. 


te van de Pꝛovincie behalven de 
andere Revieren / en Mepꝛen / vont 
hu de Mep? van Xicalango, of Co⸗ 
nincklicke Haven / groot en wijt / 
met twee Enlandekens inde mont / 
de Capitenn Louys Marin, was die 
die dooꝛ laſt vã Don Hernando Cor- 
tes, Dele Pꝛovintit in vꝛede bꝛocht. 


Het XI. Capittel. 
Van het R effort behoorende on- 


der het gouvernement vanGuadalajara. 


H Et Reſloꝛt van het gonvernez 
ment van nieu Galicien, of 
van Xaliſco, ghelijck Nunjo de Guz- 


deckt heeft / en Don Hernando Cor- 
tes die het dede te voꝛen in ſijn nat: 
als hy ſont de Capitepn Gonzalo 
de Sandoval, om te bebꝛedighen los 
Colimas, ſtoot met fijn Gꝛenlen aen 
het Gouvernement van nieu Hiſpa- 
nien, ontrent de Haven van Navi- 
dad, en de Mem vanChiapala, gaen⸗ 
De Nooꝛt - Oolt-· waerts al waer het 
int Nooꝛden / en eenſdeels int We⸗ 
ſten / daert noch niet heel is ont⸗ 
deckt: heeft het ſijn Landtpalen 
open / watter meer is int Weſten / 
is gantſch Zee: het ghene dat bez 
volckt is aen Deen lijde of d ander / 
ſal comen op hondert leguen / waer 
in begrepen woꝛden de Pꝛovincien 
van Guadalajara, Xaliſco, los Zaca- 
tecas, Chiametla, Cul iacan, het nieu 


ol. 7. 


Biſcayen, en Cinaloa, en als ghe⸗ 


bunꝛſchap / de ontdeckinghe ban 


de Pꝛovincien van Cibola, en van 


uibira. 


De Locht van de Pꝛovintie / en 


bant omligghende Tant Guadala- ouzausjere: 


jata ig goet / en het Aertrijck is 
bꝛuchtbaer van Tarwe / en van 
Manz / en van andere Saden van 
Caftilien , en veel Mineurs van 
Silver / en Doꝛpen zijnder van de 
Caſtilianen. De Stadt is het Hooft 
van dat Rijck die bevolckt is nan 
Nunjo de Guzman, int Jaer 1531 3 
en noemde dat nae de naem van 
fijn Vaderlant / lent in honvert en 
ſes graden en een half lengte van 
de Sunt en Nooꝛt- Lijn van To. 
ledo, 17 80. leguen repſens / een rech⸗ 
te wech / en op twintich graden en 
een derde · part hoochte / 37. leguen 


van Mexico, tulſthen t Nooꝛden en 


Welten / meelt Weſt· waert. Al⸗ 
daer relideert het Hol / de Gtkitierg 
ban Conincr incomt / en de Schat- 
Kilt / en de Cathedral ſuffragaen ban 
Mexico, van den Jare 15 7 o. dat 
eerſt gheboden was te fondeeren te 
Compoftella : het heeft een Cloo⸗ 


ſter van Frantiſcaners / en ten an⸗ 


der van Auguſtijners / Nun jo de 
2e Guzman 


Fol.. 


Guzman fondeerde oock de Stadt 
blunt del Eſpiritu Santo in Tepiques en de 


. Stadt Santa Maria van de Meyꝛen: 


* 


zn is dertich leguen van Guadala- 
jara 8000 waert / met een Opper- 


Schout / en gebout om te verſeecke⸗ 


A ren teghens de Indianen Chichime- 
| cas, die in de Landen zijn tulſchen 
t Mooꝛden en tGoſten / een Barz 
barilch volck / die gheſpꝛent leben 
opt Belt / ſonder eenighe men⸗ 
ſchelickheyt / en politie / in de Holen / 
en in de Volſchen als wilde Beez 


ſten / onderhoudende haer met de 


Jacht / en wilde Vꝛuchten / zu we⸗ 
ten van gheen Rüijckdom / noch wel⸗ 
lult / zn gaen naeckt / en eenighe bez 
deckt met Bellen van ghedierten / 
haer Wapenen zijn Bogen en Pij⸗ 
len / zu zijn ſterck van Lichaem / 
groote vꝛaten / zu maecken Wijn 
van ſeeckere Woꝛtelẽ / daer zu haer 
in dꝛoncken dꝛincken. 

Xalifco, 


bꝛuchtbaerder van Manz dan Lan 


Schapen / daer zijn geen Peerden: 
t heeft maer een Stadt Compoſtela 
ontrent de Tee / dꝛie en dertich le⸗ 
guen van Guadalajara Meſtwaerts: 
al waer eerſt was het Gouverne⸗ 
ment / en bevolen te kondeeren de 
Cathedrale Hercłke / tot het Jaer cle 
ſtich: wanneer het overghegaen is 
tot Guadalajara om dieper te weſen 
in het reſloꝛt: Daer is een Clooſter 
van Bꝛoers van S. Franciſei Oꝛdꝛe / 
tig oock be volckt gheweeſt van 
Nunjo de Guæ man int Jaer 153 1. 


die twee jaren ginck dooꝛ die Lan⸗ 
dan een e grooteSpaen. 


gien, dooꝛ jalour ſheyt vã Don Her: 
nando Cortes, ſonder dat inde gant⸗ 
ſche tijt men niet van hem vernam 
[Bijnen in haere Juriſdictie. De 


in Mexico. De Stadt de la Purifi- 
cation, ten Sunt⸗Meſten van Gua 


dalajara 30, leguen daer at̃ / ontrent 


de Haven van Navidad, in de Gꝛen⸗ 


Cen van die Jurildittie van dat Hol / 


en van het van Mexico, lent in een 


heet Landt / en (wach / en tot het 
vonde van het Jaer 1531. ontdeck⸗ 


Ee 


Belchꝛijvinghe 


tede Nunjo de Guzman 150 leguen 
Lants lancx de Culte van Naliſco, 

die gheleghen is op wat meer dan 

twee en twintich graden. 

In de Pꝛovintie de los Zacatecas, tes zacate= 
rijck van Mint van Silver / is ge⸗ 
bꝛec hebbende van Water / Terwe / 
en Manz / zijn dꝛie Doꝛpen vanCa⸗ 
ſtilianen, en 4. treffelicke ſuplaetſen 
van Mund / de pꝛincipaelſte zun die 
diemen noemt de los Zacatecas, 40. 
leguen van Guadalajara Mooꝛdt- 
waerts / en so. van Mexico, al waer 
oꝛdinaris ſullen zijn meer dan soo. 
Caftilianen ‚soo. Slaven / dunſent 
Peerden en Mupie / en een Clooſter 
van Franciſcaners / en aldaer reſi⸗ 
deert altosg een van des Conincr. 
Olficieren van Guadalajara. Oock 
zijn in die Pꝛovintie de Mijnẽ van 
Aviño in de Contrenen van los Za- 
catecas, en die vã S. Martin 27. leguen 


van los Zacatecas, Nooꝛt· Goſt· 
De Pꝛouincie van XAlitae is 


bn naeſt 400. r en Xerez 
de la Frontera, zo. leguen van Gua- 
dalajara Maoꝛt· waerts / en 10. ban 

de Mint van Zacatecas, in de wech 
van dien / zijnder andere plaetſen de 
r leggen / daer men geen ghe⸗ 
wach at maeckt / om dat zy ſoo aen⸗ 
merckeng waerdich niet en zijn. De 
Stadt Erena, en de Mijnt genaemt 
del Sombrerete, 25. leguen van Za- 
carecas Poort: Weeſt waerts / dicht 

bn die van S. Martin Nooꝛt-waerts 

en andere die in die Jurildictie zijn. 

De Stad van Nombre de Dios, 68. beg de 
leguen van de Stadt van Guadala- 
jara, en 10. van deMijnt van S. Mar- 
tin, Nooꝛt - waerts met een Clooſter 
van Franciſcaners / is overvloedich 
van Tarwe / en Manz / en goede 


Kerezz 


El Eren? 


Durango; 


Stadt Durango, in de Juril dictie 
van de Mijnen van S. Martin, en de 
Valene van 8. Salvador, S. leguen vã 
Nombre de Dios, is een gefont lant / 
en heeft veelkevierẽ / dooꝛ welckers 


oberſpoelinghe vergaderen zu veel 


Taruws / Manz / en andere onder- 
houdin⸗ 


_ ‘Cinaloa, 


van VVeſt Indien. 


houdinghen / en in haer Jurildictie vincie ontdecktede Don Antonio 


zin de Mijnen van S. Lucas, en ee⸗ 
nige goede Soutpannen. De India- 
nen van dat Wijck waren in bele 
plaetſen in Ooꝛloghe / en de Chichi- 
meceu, en Guachachilen deden veel 
ſchade op de wech van Guadalajara, 
aen die van Zacateca, en die Ooꝛlo⸗ 
ghe was leer coſtelick en heltich / en 
zu nam epnde als Vitce-Ron was 
de Marquis van Villamanrique. De 
Indianen zijn ghedeplt in die Juril⸗ 
dictie in 100. en vier denlinghen. 
De Pꝛovincie van nieu Vizcaya, 
bn naeſt int Nooꝛt · Meſten van los 
Zacatecas, zo. leguen Ban die / is een 
Landt van goede Lijftocht / en veel 
Vees / en goede Mijnẽ van Silber / 
in haer ʒijn die van Hindeheè, Santa 
Barbola, en die ban S. lan en in die is 
de Provincie ban Topia, en in Dele 
ontdeckinghe / en bevolckinge dede 
Franciſco de Ybarra bele dienſtẽ. De 


Nueva Viz- 
caya, 


hiamera, Pꝛobincie van Chiametla, 20. leguẽ 


lanck en bꝛeet / op de Cuſte van de 
Sunt Ter / bn naeſt 0. leguen van 
Xaliſco, heett veelMijnen van Sil⸗ 
ver / en Daer lepe S. Sebaſtiaen, een 
Stadt der Caſtilianen, die eerſt was 
onder het gouvernement van Mexi⸗ 


co, en lent wat hoogher dan op 22. 


ca raden. Culiacan, if een gouverne⸗ 
mét op de Culte vande Sunt . Tee / 
meer Ooſt· waert / en ten Weſtẽ van 


Oniame la, ig een Want leer bꝛucht⸗ 


baer van lijftocht en onſters van 
Bijnen van Siber / van welcke is 
een bebolckte Reael, dat is een ſit⸗ 
plaetſe / die zy noemen dé las Vit- 


SMichiee gines. De Stadt S. Miguel 80. lez 


guen van Compoſtela, tu 100. en 


dꝛie van Guadalajara, is bevolckt bn i 
ten / in de welcke al hoe wel dat⸗ 


Nunjo de Guzman int jaer 153 1. 
De Pꝛovincie van Cinaloa, de 
laettte / en de Nooꝛdelickſte van het 
nieuwe Rüc vã Galicien, 42. leguen 
van Culiacan, 150. ban Guadalajara 
Popat-waert / is bevolckt in een 
plaetſe met Caſtilianen, die genoemt 
wert S. lan van Cinaloa, die niet con⸗ 
de behouden werden. Deſe Pꝛo⸗ 


van Mendoſa, wefende Vite-Ron 
in nieu Hiſpanien, zu lenden datter 
ghelien was een Stadt van Steen 
ghebout met Solders die zu noem⸗ 
den Granada, en dat de Indianen ge⸗ 
weldich vochten / en datter in dit 


lant groote overvloet van victualie 


was. Quibira lept op 40. graden / in 
een ghetempert Landt / en vꝛucht⸗ 


baer. Cibola lent 30. leguen van 


Culiacan, Nooꝛt - waerts / en Quibira 


200. van Cibola Ooſt-· waerts [tig 


al arm volck / en om dat zu gheen 


Cattoen vergaderen / cleeden zu 


haer met Vellen van wilde Dierẽ / 
en Roepen van haer Tant / die een 
hoochte hebben op haer Rugghe⸗ 
Gzaet/ en grooter Hap? aenꝰ t vooꝛ⸗ 
ſte deel / de Hooꝛens zijn tleynder 
dan d' onſe / en in dit Dee beſtaet de 
meeſte Rijckdom van het volck / on 
dat zu haer met de Bellen cleeden / 
en ſchoyen / en maecken cooꝛdtẽ / eten 


tunch van de Beenderen / zy heb⸗ 
ben in deſe Pꝛovincie verſchendene 


canderen handelen. 


talen / ori dat zu weynich met mal⸗ 


lants die unt loopt in de Ter / int 
Weſtlickſte van nien Hiſpanien, tot 


op twee en twintich graden hooch⸗ 


te / van waer zn haer ſtreckt Nooꝛt 
Weſt· waerts / ontrent zoo leguen / 
al hoe wel datter ſeer weynich vol⸗ 
comene kennille is / van de Ha⸗ 
vens / en Eplanden van de Golfe 
van California, die daer is tulſchen 
de vooꝛlende pinte / en de Golfe 
van nieu Spaengien, die lancx daer 
loopt / bu cans naert Nooꝛt-Me⸗ 


ter zin veel Revieren / Capen 
en Punten / en let plaetlen / Coa 
heekt men nothtans gheen par⸗ 
tituliere kentiitfe Daer ak / om dat 
zu niet feet veel dooꝛſocht zijn. 
Int begin dE d inganck van dele 


Golfe ig een Eplandt leer lanck / 
en mal bn ete langs / en ſeer 
2 


dicht 


Fol. . 


Quibira, 


eiboh. 


het Bleeſch en maecken hantwercr 


Culifornia ig een groote punte cen 


Fol. 


dicht daer bn / dat ghenoemt wert 
Guayaval, twelck gaet van De Ke⸗ 


vier van onle Liebe Vꝛouwe / of 


van S. Sebaſtiaen de Bora, tot die van 
Paſcua in Culiacan. Die van de 
Stadt van S. Michiel, wert ghe⸗ 
noemt Ciguatlan, en bet na nieuw 
Spaengien tot / is die van Paſtla, en 
teglhen ober van die is het Eplant 
Deſierta, en daer naer het del Eſpi- 
ritu Santo, en de Haven van Xaliſco, 
en Sunt. waert van de punte van 
California lent het Enlandt Anju- 
„blada, en dat van Sint Tomas, en 
dat van Flores, en een ander da 


men noemt las Monjas. 


Het XII. Capittel. 


a van Gua- 


Us 25e 


Betcheijvingte, 


andere Vꝛuchten / al hoe wel niet 


cout / en hektich: Daer zijn 5. Doz- 


rado, in de Jaren van 1524. en 25. 


rael van die Natie / als hn unt ginc 
ten Ooꝛloch bꝛocht hu een Arent 
tot een Plupm. Het is thooft van 


deert het Hot / leggende op 14. gra⸗ 
den en een half hoochte / en 93. van 


van de welcke het ſal verſchenden 
| zijn op een groote Circkel dupfent 


van de Tee al / het is een Doꝛp met 
ſes hondert Caſtiliaenſche Boꝛgers / 
hier relideren de Officiers van des 
Conintr incomen / en Schat · Riſte / 
het Huns van de gietinghe / en de 
Cathedrael ſuffragaen van Mexico, 


ſchen die Marien die bloetdoꝛſeich 
en wꝛaeckgierich waren. 
De Pꝛovincie / en t Gouverne⸗ 
ment van Guatemala op de Cuſte Su,. 
van de Sunt Tee / in de lanckte 
ſalt bn naeſt fijn 0.leguen/en in de 
bꝛeette Sunden en Nooꝛden der⸗ 
tich: tis een Lant wel getempert / 
vꝛuchtbaer van Manz / van Cat⸗ 
toen / van Tarwe in overvloet / en 


bewaert woꝛden de zaden van t'ee⸗ 
ne Jaer tot het ander: t heeft wen⸗ 
nich Wateren / maer als het regent 
zijnſe ſeer gheweldich van A pꝛil tot 
October toe: de Winden waenen 
Sunden en Nooꝛden / en de Nooꝛ⸗ 
de-Wint en duert niet meer dan 
15. of twintich daghen / en is ſeer 


pen van Caſtilianen, gefondeert van 
de Ade lantado Don Pedro de Alva- 


De Stadt Sant - lago, ban Guate- 
mala, wiens gheleghenthendt men 


noemt Cachequil, t'welck beteec⸗ 
kent een Arent / om dat de Gene⸗ 


het Gouvernement / al waer reli⸗ 
de Sunt⸗Nooꝛt- Lijn van Toledo, 


les hondert 60. leguen / en twaelk 


met een Clooſter van Dominica: 
nen / en een ander van onſe Liebe 
Vꝛouwe ter gratien / en een Galt- 
Huys / en in haer Jurildictie 25. 
dunſent Tributariſe Indianen, deſe 


Stadt is gheleghen in een ſeer lu⸗ 


tige Vallene / met Vꝛuchten van 


verſchenden ſooꝛten / en . 5 
ac 


DESCRIPCION DEL AVDIENCIA 
DE GVATIMALA 


Ì N * 
4 


— 


r 


2 Las Vieiofas 


fraſueno 


* ge | 
. pit ged 


Lev 


1 Lo 
bes 


5 7 5 * * 
4 7 4 4 3 
47 5 1 00 2 7 * 


IN 


van / eft-ddien. 
fact van Lijktochten / en leer de⸗ 


hcact. 
De Stadt van S. Salvador, die in 
de Indiaenfche tale ghenaemt wert 
Cuzcatlan, 40. leguen van S. lago, 
ten Sunt · Ooſten / met cen Cloo⸗ 
ſter van Dominicanen. De Stadt 
La Trinidad, De la Trinidad, die op de Indiaenſche 
8 tale ghenaemt wert Conzonate, ſes 
en twintich leguen van Sant lago, 
Sunt-Weſt waerts / 4. leguen van 
de Haven van Axacutla, tis een 
Opper - Schoutſchap met de titel 
van fijn Majeſteyt / met een Cloo⸗ 
ſter der Dominiranen / in een lantl⸗ 
Douwe die vꝛuchtbaer is van Ca- 
cao, en DE lndianen van die plaetſe/ 
behooꝛen onder de Jurildictie van 
Santjago. ts ren plaetſe van bele 
handelinghe / en lin Haven is een 
aencomſte van de Schepen van Pe- 
ru, en van nieu Spacngien. De 
Ne. Stadt van S. Miguel 62. leguen ban 
Sanijago, en twee en twintich van 
S. Salvador, Sunt-Weſt waerts / 2. 
leguen van de Tee / en de bahia ban 
Fonſeca die haer dient tot een Ha⸗ 
ven / en daer zijn in haer begrijp 
tachtentich Doꝛpen van d'India- 
Kerr, nen. De Stadt Xerez de la Fron- 
tera, genaemt in de Indiaenſche tale 
Chuluteca, op de grenſen van Gua- 
temala ; en Nicaragua, tachtentich 
leguen van Santjago, en twintich 
van S. Miguel Supt-Ooft-waert 
zijn bende een Jurildietie vꝛucht⸗ 
baer van Cattoen / en Manz / daer 
lent ontrent de Stadt Santjago, een 
bꝛandende Berch leer vermaert vã 
Guatemala, en in gantſch Indien 
zunder veel van Dele bꝛandende 
Berghen / maer de vermaertſte zin 
die van Guatemala, die unt gheboꝛ⸗ 
ſten zijn op verſcheyden reylen / vier 
untwerpende Steenen / en allche 
met groote ſchade van t Lant / van 
die van Arequipa en van Tlafcala, 
Quito, en andere in dat Landt zijn 
oock ſtadich vlietende heete Wate⸗ 
ren / en van verſchenden eyghen⸗ 
ſchappen / daer zijn veel Verwen / en 


Salvador. 


— 


| ＋ l.. 
goede ballame die de Caſtilianen 
verkent hebben / ſonder dat van de 
Indianen te leeren / tegens tghene 
eenighe Autheur ſpꝛeeckt: en oock 
liquidambar, anime, copal, en ſuchi- 
copal, en andere Gommen / en Dal: 
dervolcomenſte vochticheden / en de 
ghedierten die den Bezarſteen tee⸗ 
len: men vergadert daer veel Ca- 
cao, dat een groote Wijckdom is; 
tis ef middelbare Boom / de vꝛuch⸗ 
ten zijn als Caſtanien / al hoe wel 
dat zu grooter zijn / zu gheeft bloen⸗ 
ſel ende Vꝛuchten alle Maenden / 
en delgelijer vallender in dat Lant 
de Oꝛangieappeld / de Cacao Boom 
is meerder bꝛunt van de vochtich⸗ 
hent / dan van de Sonne / en daer⸗ 
om woꝛt lijn plante nerghens an⸗ 
ders gheſtelt dan daer ſchadu is. 
De Havens van dat Gouverne⸗ Mees Bou: 


ment / in De Zunt Tee / beljalbeng Revers. 


de verhaelde zin de bapt van Fon- 
ſeca, dicht aen S. Michiel op twaelf 
graden en een halt hoochte. tHeekt 
lijn naem gecregen van Gillis Gon- 
zales Davila, int Jaer 1522. van Wez 
ghen de Billchop loan Rodriges de 
Fonſeca, Pꝛeſident van den Naedt 
van Indien, en binnen in de Bahia 
is een Cplandt datmen noemt Pe- 
tronila, nae des Bilichops Suſterg 
Dochter. De Haven van Acaxutla, 
dicht aen de Trinitad, op 12. graden 
hoochte / is het pꝛintipael van dat 
gauvernemtt vooꝛ nieu Hiſpanien, 
en Piru, en de Baye van Guatemala 
twaelf leguen Daer van / en De Ke⸗ 
vier van Xicalapa 7. leguen van de 
Bahia 74 0 „Nooꝛt waerts 
en raeckt deſe Pꝛovintie gheenighe 
Cuſte / om dat het niet meer dan 4. 
leguen van Zee gaet / tot een plaets 
daermen ontfcheept/ Diemen noemt 
de Haven van de loete Golfe, van 
over gaen de Coopmanſchappen 
die van Caftilien gat / boog de Golfe 
de Honduras, binnen slants met de 
Carovanen, tot Guatemala, en op de 
Conincklicke wech van Mexico is 
het groote Men van Atitlan, van 
E 3 thien 


Fol-. 


Soconuſco, 


Hare Cuſte die op de Sunt-Tee 
lept / begint 7. Mülen van de Wer 
viere van Ayutla, Meſt- waert / en 


thien leguen in de ronte / en 4. in de 


bzeette ſonder gront. 


De Peobincie en het gouverne⸗ 


ment van Soconuſco, het alder · Wez 
ſtelickſte van Guatemala, op de Cu: 
lte van de Sunt Tee / lanck en 


bꝛeet bn naeſt 34. leguen / vꝛucht⸗ 


baer van Cacao, de grootſte hande⸗ 
linghe aldaer / en van al het gheene 
datter gelaent woꝛt / behalven Tar⸗ 
we / ten heekt niet meer dan een 
Doꝛp van Caſtilianen, twelck ghe⸗ 
Neemt wert Gnevetlan, een fondatie 
van Don Pedro de Alvarado, al 


waer nu relideert de Gouverneur. 


dan de Revieren Coatlan „ Capa- 


naercalte, Colatl, Haztatlan, Amati- 


tue, en Quizatatlan. 


Chiapa, 


De Provincie en Bildom van 
Chiapa, is binne Lants tulſchen 


Soconuſco Sunt - waert / en het unt⸗ 
terſte van nieuwe Hiſpanien, Weſt⸗ 
waert: en int Nooꝛden en Ooſten 
tulichen Tabaſco, en la Verapaz lanc 


oft en Belt bp naeſt 40. leguen / 
en bꝛeet eenighe minder / vꝛucht⸗ 
baer van veel Tarwe / en Mapz / en 
andere Saden / en van Dee / behal⸗ 
ven ban Schapen / die der niet veel 


en zin: theekt een Doꝛp van Ca- 


ſtilianen datmen Not Ciudad Real, 
J, leguen van Sant Iago van Gua- 


zu zin Schilder 
2555 wel eenich Ampt dat in 
fonte beltaet / van outs Gebben zp 


* 


281742 
Dunn 


Bolchꝛijvinghe 


gheweeſt van Nicaragua, en de Ca⸗ 


pitenn Diego de Mazariegos, int jaer 
1531. lende deſe Stadt in een Val⸗ 
lene al waerſe nu is / rondt / op een 


wonderlicke gheleghenthendt / op 


achthien graden en een halve / en 
tleſtich leguen van de Nooꝛt Tee 
en oock (oo veel van de Sunt. Tee. 

De Pꝛovincie van la Verapaz, 
dat een naem is ghecheven by de 
Keligieufen van S. Dominici Oꝛz⸗ 


den / om dat zu het bebꝛedicht heb⸗ 


ben met haer Pꝛedicatie / oock is 
ſu gheleghen binnen llants / tuf: 
fchen de Lantpalen van Soconufco, 
Chiapa, Vucatan, Honduras, en Gua- 
temala, dertich leguen dweers over / 
en oock loo veel van Sant jago de 
Guatemala; het Landt (er voch⸗ 
tich / en daer om iſt beter vooꝛ de 
Manz / die Daer walt tweemael int 
Jaer / dan vooꝛ de Tarwe / en Cat⸗ 
toen / en eenighe Cacao, en veel Vo⸗ 
ghelen van die die plunmen geven 
van coleuren / vooꝛ de Schilderijen 
die De Indianen maecken / t welck is 
een neeringhe van Dele Pꝛovincie / 


en de Coninghen van Mexico troc⸗ 


ken dien / en dat was die meeſt 


men ooꝛdeelde Loor groote ſonde 
die Voghelen doot te llaen / dan 


men mochtſe wel ontveederen / oF 


die nemen. In dat Landt is niet 
meer dan een Clooſter van Domi⸗ 
nicaners / met een Doꝛp van India- 
nen, van 17. jonghens die daer zijn / 
al waer de Ingeboꝛenen haer heb⸗ 
ben vergadert / dooꝛ oꝛdꝛe van de 
Religieuſen om haer beter te on⸗ 
derwüſen / om dat zu te vooꝛen leet⸗ 
den herwaerts en wenge als 
Wilden / en nu leven zu als Chꝛiſte⸗ 
nen / en int waerlick Boꝛgherlick. 

In dele Pꝛovintcie en is gheen 
Gouverneur / dan alleen een Op⸗ 
per Schoutſchap / t welck cen pꝛo⸗ 
beido ig ban t Hof. De Reviere 
Zacatula denlt deſe Pꝛobincie van 
Guatemala, van de welcke het hem 
unt ſtreckt tot aen de Golfe dolce, 
* werwaerts 


Verapat, 


gheachte ſaeck die zu hadden / en 


De Dis Ma- 


natus, heeft 
eng 
ot Ozd 


veelgoet. 


Honduras, 


Valladolid. 


van Vet- Indien. 1 
werwaerts gaende om t'ontwate⸗ mayagua, lent op meer dan ſeſthien 


ren alle hare Reviert / dooꝛ welcke / 


en om de grovte vlietinghen der 


Wateren die af-laopen van de 
hhoochſte Kotten / was het Landt 


foo vochtich / dat de Manz verrot⸗ 


graden / en is tleſtich Mijlen van 
Sit lago de Guatemala, Ooſtwaerts / 
en by naeſt 40. ban de Nooꝛt Tee: 
de Gouverneur reſidrert alhier / en 
daer het Cathedral van het Jaer 


tede / maer de ghetemperthendt is 1558. dat het van Truxillo ver⸗ 


ghebetert / nae dat het alghevallen 
is: theft veel Leeuwen / Tygren / 
en Dallen / welcker vleeſch de In- 
dianen eten / al hoe wel het ſoet is 
en mals. tWert ghenoemt Golfe 
dulce om dat dooꝛ de menichte van 
de Revieren die Daer lancr in Tee 
loopen / het Water ſoet is: en daer 
zijn groote Viſſchen / en int byſon⸗ 
der de Manati, die de Tee · Stier is / 
(wemt ſoo ſoetelick / dat al hoe wel 
hn ſeer groot is / ſoo maeckt hy 
gheen ghetier / vliet vooꝛ andere / 
ende gact te gronde / en hu is ku⸗ 
rieus teghens die die hem ſoecken / 
en hu gheeft groote llaghen / fn 
vleeſch is dick als van een Roe. 


dik 


_ 8 d 


Het X III. Capittel. 
en Coflarica, 


EN EPeobincie / en tgouver⸗ 
DD nement van de Honduras, 
1 ſtreckt hem in de lanckte 
Ooſt en Weſt / langs de Foot: 
Cuſte / meer dan 150. leguen / en in 
de bꝛeete van de Tee af tot de lant- 
Palen van Coſtarica, en Guatemala 
ten Deele tachtentich / theeft veel 
gheberchte / en is vꝛuchtbaer van 
Manz / Tarwe / en alderhande ſooꝛ⸗ 
ten van Dee / en eenighe Mijnen 
van Gout en Silver: daer zijn ſes 
Doꝛpen van Caſtilianen; en een 
Bildom / de eerſte Billchop was 
Broeder lan van Talavera, Pꝛieur 
van Prado, van d Oꝛdꝛe van S. le. 
ronimo van Spaengi n. 

De Stadt van Valladolid ; in de 
Indiaenſche tale ghenaemt Co- 


trocken is / daer het aldereerſt was 
en daer is een Cloaſter van onſe 
Liebe Vꝛouwe ter Gzatien. De 


Capiteyn Alonzo de Cazeres bebꝛe⸗ 


dichde dat Lant / unt laſt van Don 
Pedro de-Alvarado, het lent int mid⸗ 
den van twee Teen / en heekt van 
deen tot d ander dꝛie en so, leguen / 
van de Haven de Cavallos op de 
Nooꝛt Tee / tot de Baye van Fon: 
feca, op die bant Suyden / en dien 
wech beſocht de 


ol. 29. 


Ingenieur Baputta 3 — 
van den Bap- 


Antonelli unt laſt van de Coninck / 


ſta Anto- 


om dat zu haer lieten vooꝛſtaen / dat 


over dien wech de handeling lich⸗ 
ter loude vallen van de Nooꝛt / op 
de Supt Tee / en hu bondt datter 


veel ſwarichents in ghelegen was. 


De Stadt Gracias a Dios, der⸗ 


Päde Stabe 


Gracias a 


tich leguen nan Valladolid bn ngeſt?· 


int Welten is bevolckt int Jaer 
Van Honduras, Nicaragua, 


1530, han de Capitepn Gabriel de 
Rojas, om te benef itieren de Öout- 


Minen / die Daer waren / en bondt 


groote rentontren met de Indianen; 
en hebben hem dicke befpeon- 
gen binnen int Foꝛt dat hy hadde / 


nochtans als de Gouverneurs van 


Honduras en Nicaragua hem te hulpe 
niet en quanien / om die paſſie die 
tulſchen haer waren / verliet hn 
het / en int Jaer 153 6. quam de 
Capitenn Gonzalo de Alvarado Wez 
der om te bevolcken die Stad. De 


Stadt S. Pedro 3o. leguen van Co: re een 


mayagua Mooꝛtwaerts wat afwijc⸗ 
kende Welt waert / en elk van de 
Haven de Cavallos, alwaer reſide⸗ 
ren de Offiriers des Con iner / om 
dat de Hav van Cavallos niet goet 
is / al waer vercrüchtmen het del⸗ 
pacho van de Schepen is ghefon: 
deert int jaer 153 6. van den Adelan- 
tado Don Pedro de Alvarado 

De 


id 
N 


Fol. 0. 


nen De Stadt van S. Ian van de Ha⸗ 


De Stadt 
orge, 


ven de Cavüllos , op 15. Graden 
hoochte / elf leguen van S. Pedro, en 
4. ban Coniayagua, is bevolckt van 
de Fattooꝛs der Coopmanſchap⸗ 
pen / en de Swarten / om dat het 
een quade Haven is / al hoe wel het 
een Bape is / zn is even wel goet : zu 
wert ghenoemt de Haven de Ca. 
vallos, om datter eenighe Paerden 
in Tee ghevallen zijn dooꝛ onwe⸗ 
der. De Stadt Truxillo tleſtich le⸗ 
guen van Comayagua Nooꝛt - Got. 
waert / en 40. van de Haben de Ca- 
vallos Ooſt-· waerts / en een van de 
Nooꝛt Tee / Daer heeft de Cathedral 
gheweeſt / zijn Haven wert genaemt 
Ian Gillis, zu is goet / al hoe wel het 
een doode Bane is / en ghelloten / al 


waer eerſtelick de Schepen aenco⸗ 


men die nae Guatemala gaen. Fran- 
ciſco de las Caſas begonſt dien te be⸗ 
volcken int Jaer 1 s 2 4. en om dat 
het al volck was van Eſtremadura 
noemde hu dien Truxillo, en Don 
Hernando Cortes enndighede dien 
te bevolcken / als hn was bp de Y- 
bueras. De Stadt Han S.lorge van 
Olancho; 40, leguen van Comaya- 
gua Oolt · waert / van 40. Boꝛghers / 
en in fijn Jurildictie ſeſthien dun⸗ 
ſent Indianen Tributarilen / en veel 
Gouts / byſonderlick in de Revier 
Guayape, twaelf leguen van dele 
Stadt. Dele Vallene van Olan- 
cho is ſeer luſtich en pꝛofijtelick / 
en men treckter veel Gouts unt: en 
de Gouverneurs van Honduras, en 
Nicaragua bonden op andere tijden 
groote differenten / om dat een pder 
dien begheerde in fijn Jurildittie / 
en daerom waſt dat alhier Gillis 
Gonſalez Davilanam hondert twin⸗ 
tich dupfent peten Gouts van Her- 
nando de Soto, en hn verliet het 
bolck dat hem ghegheven was van 
Pedrarias Davila, tot beſcherminge / 
en hier beſchernide Gabriel de Ro- 
jas den inganck / van Gonzales de 
Sandoval, die hu ſonde Don Her- 
nando Cortes van Truxillo, en alhier 


Belchꝛijvinghe 


ſloeghen doot de Indianen lan de 


Grijalva, een wel vermaert Capiz 
tenn / en noch andere. | 

De Culte ban dele Pꝛovintie 
lent gheheel op de Nooꝛt · Tee / 
de golfe die genoemt wert de Hon- 
duras, dat de heele Tee · Strant is 
tulſchen dele Pꝛovincie / en Vucalan, 
tot waerſe t'ſamen comen met la 
Verapaz, al waer die wert gencenit 
de Golfe van Guanajos, de eerſte 
punte is die van V bueras, alſoo ghe⸗ 
noemt om dat de eerſte vonden veel 
Cabalfen lancr de Tee / die zu not⸗ 
den Ybueras, in het Spaenſch / Mp 
lent op 16. graden Hoochte / dicht 
aen De golfe Dulce, een Haven vooꝛ 
Guatemala, al waer werde bevolckt 
S. Gillis van Buenaviſta, dicht bu de 
Cabo van Tres puntas Ooſt-· waerts 
van de Golfe dulce, en werde ghe⸗ 
fondeert int Jaer 15 2 4. van Gillis 


Gonſalez Davila, en meer Ooſt. 


waert wert ghevonden de Revier 
Piche, en de Revier Baxo, en die van 
Vlva met een ander naem Balaha ma 
boo? de Haven van Cavallos, die op 
Is, graden lept / en Daer naer de 
Kevier / en punte ban la Sal, en el 
Triumfo de la Cruz, een Cabo van 
dꝛie punten / al waer int Jaer 1524. 
bevolcktede Maeſſe de Campo, Chri- 
ſtoval de Olid, de Revier Hulma, 
ok de Xagua, en Nooꝛt · waerts van 
fn Mont het Enlandt van Vitila, 
en Nooꝛt · Goſt· waert Guayava, He- 
len, en Guanaja, en S. Franciſcus 


Sunden en Nooꝛden / met de pun⸗ 


te van Truxillo, dat de Eplanden 
zijn van de Guanajos, de vooꝛſen⸗ 
de punte wert ghenoemt met een 
ander naem Cabo Delgado, of van 
de Honduras, ban waer af tot aen 
Cabo del Camaron, in wiens ghe⸗ 
biet het gaet tot aen lamayca, heef: 
tet derthien Revieren / en op de 
punte ban de Cabo heektet een 
groote ondiepte / meer dan twin⸗ 
tich leguen Tee · waerts in / en int 
midden van haer dicht aen de Cu⸗ 
(le is een groot Enlandt / welck 

zn noe: 


OP n 


e 


* 


MERIDIANO DE LA DE MARCACION 


DESCRIPCION DE LAS 
_YNDIAS DE MEDIODIA 
84 1 7 ô € 


— ̃ ENE DR GE . GE EN 


ES 


NE 
* * 
N 
* 


* 


r 


Leon. 


van VV dle, 


zu noemen de los Baxos, en een an⸗ 
der Nooꝛt · waerts ontrent de Clip⸗ 
pe genaemt San Millan, en ghepal⸗ 
leert zijnde de Clippe / de Baue van 
Cartago : en de Baue Honda, boo; 
de Cabo ban Gracias a Dios die op 
14. raden lent / en een derdendeel / 
en Nooꝛt· waerts daer af dꝛie Ey⸗ 
landekens die zu noemen las Vi- 
cioſas, en Quytaſuenjo, en Ron- 
cador, twee periculeuſe Clippen / 
en ghepaſſeert zijnde de Cabo, de 
golfe van Nicueſa, al waer hu ver⸗ 


looꝛen ginck / int Jaer 15 10. En 


de Kevier van Lare op derthien 
graden / al waer haer t lamen voe⸗ 
ghen de Gouvernementen van de 
Honduras en Nicaragua. 

De Eylanden van los Guanajos, 
die de ghene zijn daer ak verhaelt 
is / ontdecktede de eerſte Admi⸗ 
rael Don Chriſtoval Colon, in't 
Jaer dunſent bijf hondert twee in 
lijn laetſte Bopagie die hn Dede in 
Indien, als hn ontdecktede het va⸗ 


fte Landt / op de Culte van Vera- 


gua, Waer dooꝛ hp bekent woꝛ t om 


dat hu was te Veragua, was aen 
d ander ſijde ontdeckt het nieuwe 


Spaengien. 


De Pꝛovincie en tGouverne⸗ 
— ment van Nicaragua, Ick 

Don Diego Lopez van Salzedo, 
noemde het nieuwe Rijt van Leon, 


Melt waert voecht hem met Gua- 


temala, en Nooꝛt· waerts met Hòn- 


duras, en Sunt- waerts met Cofta- 


rica, is Wan Hondert vijktich leguen 


Ooſt en Welt / en tachtentich Sun⸗ 


den en Nooꝛden. tAs een Vande. 


wuchtbaer van manz / cacao / Cat⸗ 
wer beel Dee onder Terwe / 


en chanel e Det BIE Dazs, 


pen ban Caſtilianen. Leon, van Ni- 
caragua is ban Sant- jago de Gua- 


temala hondert vier leguẽ / bn naeſt 
int Sunt-Goſten / en twaelf van 


de Supt Tee / dicht bu de groote 
Men van Nicaragua : al waer reli⸗ 
drert de Gouverneur / de Coninck⸗ 
licke Officiers / en de Cathedꝛale 


het welcke 


* 
Frol. 
Kerclee / de eerſte Bilſchop was Die 
go de Alvares Oſſorio, theeft 5. Cloo⸗ 
ſters van onſe Lieve Vꝛouwe ter 
Gꝛatien / en in fijn Jurildictie hon⸗ 
dert en twintich dunſent Tribu⸗ 
tairiſe Indianen. De Stadt van 
Granada ſeſthien leguen van Leon, 
de welcke ghelijck ooch Leon fon⸗ 
deerde de Capitenn Franciſco Her- 
nandez, int Jaer 15 2 3. En Gra- 


nada is bp tans int Sunt· Meſten / 
aen de cant van het groote Mem / 


en vier en twintich leguen van de 
Haven Realejo, en noch oock op 
het groote Men / is die ban Lin- 
diri, en die merckelicke bꝛandende 
Berch van Maſſayatan, Het groote 


Men ebt en vloent / theekt veel 


Enlanden / tot aen de Nooꝛt · Tee / 
tot aen de Revier Diemen noemt el 
Defaguadero „theeft veel Bitch/ 
en Canmannen / twee leguen daer 
van daen / en Leben van Granaden 
is een groote bꝛandẽde Berch van 
Mombacho, wiens hoochte groot 
is / en met veel Boomen van veel 
Vꝛuchten / van de welcke de Pꝛo⸗ 
vincie (eer is verſien. Een Pꝛie⸗ 
. end te verſtaen / dat de malle, 
van vier die in loo veel Laren Cone 
der berteeren , handende binnen 
de bꝛandenden Berch van Maffaya, 

ag Gout / hu maecktede met een 
ſeeckere conſte / een Gretel met fun 
keringen om het te Vilſchen / maer 
aleer die etel met de Keten aen t 
vier quamen waren zu ghelmolten 
als Lott. 

„det nieu Segorien twelck mas aan. 
tbegin van de bevolckinghe van 


Pedracias, lept dertich leguen ban 
Leon ooedt-waerts / en oock foo. 


beel ban Granada, oock bp cans int 
Hobrden im wiens Juvilbictie men 
veel Gouts unt haelt. En Iaen een tan.“ 


Stadt derrich legus van de Poort 
Dee / in het ende van het groote 
Men / al waer unt vliet die Wer 


vier die zu noemen Deſaguadero, 

en zu varen met haer Coopman⸗ 

ſchappen Daer dooꝛ met Canoen / 
| ＋ die „ 


Fol. 4. Beſchꝛijvinghe 


die zu bꝛenghen van Nombre de Int Jaer 13 2 9. was bevolckt 
Dios, en nu van Portobelo. De op de Cuſte van Nicaragua, aen de 


El Realejo, Stadt Realejo een legue van de Sunt - lijde / de Stadt Erufclas, en 


Haven van Poſſeſſion, Die zu ghe⸗ Diego Lopez vam Saleedo ontvolck⸗ 
meynlick roemen del Realejo, lent tede dien weder / om dat zu aldaer 


op elk graden en een halbe / en tis hadden ontkanghen Pedro de los 


een van de beſte Hhauens / en van de Rios, Gouwerneur van Caſtilia del 
ſeeckerſte die op die gantſche Cuſte Oro, die ginck om te nemen het 
zijn / in De welcke zu bouwen goe⸗Souvernement van Nicaragua, al 
de Schepen / dooꝛ de berendinghe waer hem hadde gheſtelt de sal ⸗ 
van goet Bout. cedo, en gaf van Honduras af hem 
In dit Gouvernement zijn veel lijn gouvernement. Int jaer 1524. 
Dorpen van Indianen, Daer groo⸗ bevolcktede dien de Capitenn Fran- 
te quantitent van Tributairiſen ciſco Hernandez, in een twijfelach⸗ 
in zijn / en op de Geerten van kighe Straet / en in de gheleghent⸗ 
het Gouvernement / en van Cofta- | bent van Vritina, en aen D'eene (ijz 
rica, en van Nicoya achtenveertich de hadde het de Tee / en aen dan⸗ 
leguen van Granada op de Cuſte der de vlackten / en vooꝛ het derde / 
bart Supden / een recht plegin⸗ het gheberchte van de Minen / en 
ghe / in het welcke / en op het En⸗ in Dele gantlche Werelt / en zijn 
landt van la Chira, dat van ſijn Ju- gheen Indianen meer experter in de 
rildictie is acht leguen in de Tee / Caſtiliaenſche tale / dan die van Ni: 
zijn veel Tributariſen Indianè van caragua. 111. 
de Conincklicke Croon / die te voo⸗ De Peobincie / en tgouverne⸗ 
ren ſtonden onder thok van Pa- ment van Coſtarica, het alder - Oo⸗ 
nama, tot den Jare 1563. dat Cofta- ſtelickſte van de Indien van t Nooꝛ⸗ 
rica gheintoꝛpoꝛeert woꝛde / wiens den / en het ok van Guatemala, 
Gouverneur ſtelde een Stee⸗Hou⸗ ſtreckt hem Ooſt en Voet in de 
der / en de Billchop van Nicaragua | lengte t'neghentich leguen / van de 
een Vicaris, Baer is een redelicke palen van Veragua, tot die van Ni- 
Haven: Op de Cuſte van Dele Pꝛo⸗ caragua, met het welche het hem 


S. 


vintie van de Tee van t Nooꝛden voecht Coo int Nooꝛdt / als int Wez 


Punten en 


Davens van 


die Cuſte. 


beeft het na de Revier Lare, die het ſten: Daer zijn in twee Dorpen: tis 
fehept van de Hondutas at᷑ / die van een groot Landt / met veel Mon⸗ 
Vairepa, booꝛ de Kebier en Haven ſters van Gout / en eenige van Sil⸗ 
van S. Ian, die zu noemen de Defa-| ber. Een van de Doꝛpen is de 
guadero, intt ten grote Revier in Stadt Aranjuez, vijf leguen van 
de Mont / en daer naer eenighe an⸗ de Indianen Chomes, volck ban de 
dere Revieren ghemepn met Coſta · Jurildictie van Nicoya. De Stadt 
rica. Op de Supt-zijde heekt het Cartago veertich leguen van Ni- 
nae die ban Realejo de Haben ban coya, en twintich van de Ter / vn 
S. lago, hoo? die van la Chira, en De naeſt int midden van de Pꝛovintie / 
Haven van Paro , teghen over van twelcke maeckt een Haven / en af 
Nicoya, in die golfe dien zy noemen ſchepinghe op de Culte van de 


de Salinas, vod de punte van San Sunt Dee / en de Nooꝛt Tee / in 


Lazaro, en Cabo de Borica, aten 


| 
ſtarica. 


het welche zijn eenighe Revieren 
tulſchen Nicaragua, en Veragua, ghe⸗ 
mepn met dat Gouvernement / en 
de Bauen van S. Hieronymo, en 
van Caribaco, ontrent de Limiten 


Het 


wiens Goſt · lijde zijn de Eplanden 
van S. Maria, en S. Martha, Cobaya, 
en Sebaco, dicht aen de Tantpa⸗ 

en van Veragua, ghemeer met Co- aribac 
1 van Veraguia. 


Brufelas, 


Aranjues. 
* 


Cartago, 


et AEP 
72 


eren 


— — 
N 

* 

* 

* 1 
2 


mop za 


AA NN N 
‚ 4 Be 
_ a 1 4 
/ 
— 2 * * 


den 


. 
4 ** 1 7 
n 1 
1 k el N 
* * 
4 91 5 
* dd * . 


+ 
„5 A V, 


JL 


5 
8 | 
1 Carlos fo} k 1 $ 
an 0 
k 3 9 
/ * 7 
DESCRIPCION DEL -AVDIENCIA hub 
DE PANAMA « „ 
— 3 — en 
* 
E 
1 * 3 | | 1 
dr ha, Jk, . 1 sld nt a er 5 ee s 


Di . N EL AE ES vt 
NT bp 4 
TEE ER — 4 1 7 * 
1 
4 4 N 7 
* 5 8 
8 1 1 pe 
® + 
* * — 
U 
2 v 
— — — — — cd — 

* — 


bel 
— 


2 

EL | 
0 SS 5 
K EN 3 SAR S N 8 
ER 2 ER . 3 K 8 5 
R * mi: 8 N 

06 MEE - PND | 

9 3 . A 


9 
nobre de Dios 


PE re made 


2 Corrientes De Ja audrencia del Quito 


— — — N 
pr 3 * 
ved 
_ 


4 
2 


7 
1 


vn. 


2 
A 


— 


* 


ief 
PR 


3 
4 zits . 


van VVeft-Indien. Fol. 3. 
Het XI V. Capittel. it midden een groot Velt / dwelck 
. ût is de Pꝛobincie van Collao, al war Beaver 
Van Indien int Suyden. — \onepnbelitke veel Revieren zijn / en wu. 


enen / en groote Wenden onz 


| M 
Et Deel van Indië int Sun⸗ der Bollchen / noch Hout / om de 
H den / onrechtelick ghenoemt onghetenperthent van t Landt / al 
| America, is de heele ontdet⸗ hoe wel dat het ghelont is / en leer 
kinghe van Nombre de Dios af en bevolckt. Sigue achter deſe Pꝛovin⸗ 


Panama ten Supden / waer in — 
floten werden het vaſte Landt / de 

Kicken van Peru; en Peru Chili, 

t welck de lndianen noemen Chille: 

De Pꝛovintcien van de Straet / en 
de Neviere de la Plata; en Braſil; al 
waer z. Hoven zijn / dat Ban Pana: 
ma, ljet nieuwe Rijck van Granada; 
S. Franciſcus de Quito, Lima, los 
Charcas; en elf Gouvernementen / 
een deel van haer Cuſte raeckt aen 
de Nooꝛt Tee / en een at De Sunt· 
Tet / in de welcke ten meeſten Deele 
regeert de Sunden en Sunt-We⸗ 
ſte· Mint / die teghens lijn natuere 
is alhier ſoet / en de groote hitte tẽ⸗ 


pert / waer dooꝛ men can bewoo⸗ 


nen dit Tant / al hoe wel dat het 
nimmer en reghent / noch haghelt / 


behalven in leer clepne diſtantie / 
Les Sale Eli de twee Cordilleras die dooꝛ Dele 


ras 


ſtreet 


e Indien loopen ghelijckelick / hebben 


groot onderſchent / al iſt dat zu zijn 
op eenparige hoochte van de Pool / 
om dat de eene is leer becleet met 


Bolchen / en daer regent het altijt / 


en is heet / de andere is ganſch ſon⸗ 


der gheboomte / en is cout in fijn 


tie van los Charcas, Warm / en van 
groote vꝛuchtbaerhent / met rouwe 
Heuvelen / met groote Wickdom 
van Mijnen. Het katſoen van dit 
Indien ſietmen in de vooꝛgaende 
Caerte. 2 


176 


Het X V. Capittel. 
Van het Reffort. van't Hoff 
van Panamá, 5 b 


7 Et relloꝛt van het Dof van 
H Panama, t'welck eerſt ghe⸗ 
naemt is Caſtilla del Oro, 
en daer naer tvaſte Landt / is leer 
clenn / om dat pꝛintipalick alhier 
reſideert hethhot / om het deſpathee⸗ 
ren van de Vloten / en Coopman⸗ 
ſchappen die gaen en comen naer 
Peru, het heekt in de langhte van 
Ooſt en Weit / bn naeſt tnegentic 


leguen / ban de Giênten van Bet 


Souvernement van Cartagena en 
|Popayan bot aen Cátilfo van Vé: 
tagua, en inde bꝛeette van De Dupt- 


1 8 . * p etn eed chit 
Be Cora. Somer en Winter:defe Cordilleras Tee tot aen de Nooꝛdt Zee gint: 


naeftouvreie Woꝛden anders Andes, of Sierra ge⸗ 
waren ewa naemt / zu hebben leer hooghe Ver⸗ 


ghen: en loopen int gheſichte deen 


van d ander dunſent leguen ) by 
naeſt eenparich. Op het geberchte 
teelen verſchenden ghedierten / en 
in de deelen daer zu haer openen / 
Daer maecken zu Dallepen / daer 
wel te waonen is / ghelijck die van 
Xauxa, Andaguay las, en Vucav. In 
de Andes werden oock gheteelt ver⸗ 
ſchendene Beeſten / en vooꝛbn de 
Stadt van Cuzco gaen deſe cordil 
leras haer verſpꝛenden / en nemende 


waert over de tleſtich leguen / en 
hier benedẽ tot achthien van Nom? 
bre de Deos; of Portobelo , en nae 
Panama, het Landt is generalijck 
gantſch touw van gheberchte / vol 
van Moꝛaſſchen / en ghellooter 
locht met dampen / vochtich en heet / 
en dat is d ooꝛſaecke van veel ſiec⸗ 
te / van Men tot Nobember toe / 
tis een onbꝛuchtbaere Aerde / en 
daer ghebzeecken vele dinghen / om 
dat het niet teelt dan Mapz en wen 
nich / heeft evenwel goede Wen⸗ 
den oor de Roepen / en Vee tee⸗ 
2 lingh. 


Fol. 


Belchꝛijvingge | 
lingh. In dit reſloꝛt van dit of | ín Portobelo, en gaffe dien naem / 
is het gouvernement van Veragua, om datſe gheſonder ſoude fijn / en 


en in dit / en in tighene van Pa. bequamer tot de ladinghe en ont⸗ 
nama zijn de Dorpen die nae vol⸗ ladinge van de Vloten / en om hare 


Fkanama, 


Portobde, 


ghen. ſeeckerheydt / en van de nieuwe 

De Stadt van Panama, op de Stadt van S. Philippe, die aldaer: 
Cuſte bande Supt Tee / dicht daer ghefondeert is / heeft de Ingenieur 
aen / op neghen graden bꝛeette / en Bapritta Antoneli een Caſteelken 


twee en tachtentich langte van de ghemaeckt / en een ander ghedelig⸗ 


Sunt-Nooꝛt - liin van Toledo, van neert Foꝛt aen d ander lijde van 
waer het af lent lancy een rechte de Haven / om dat zu den inganck 
Linie 1560. leguen / tis een Dorp ſouden bewaren. Men bꝛenght de 


met fes hondert Boꝛghers / t mee⸗ 
ſtendeel Coopliedẽ / en handelaers / 
en alhier neffeng het Hol / reſideren 
alhier / de Officiers van [Conincr 
incomen / en de Schat-Iiſte / die 
ſtracx gat na Portobelo, als de Vlo⸗ 
ten Daer zijn / op de deſpaſche van 
dien / oock is hier het Cathedrale faf- 
fragaëfchap van het Aerts · Biſdom 
de los Reyes, en die Clooſters van 
Dominicanen / Frantilcanen / en 
van onſe Lieve Vꝛouwe ter Gꝛa⸗ 
tien. De Haven van de Stadt is 
redelick / dat al hoe wel de Sche⸗ 
pen bu Ebbe op dꝛooch vallen / en 
derhalben in de Somer comen zn 
booꝛ de Kaen / en in de Winter / in 
de Haben van Perico twee leguen 
van de Stadt / Pedrariras Davila be⸗ 
volcktede de plaetle / als hu Gou⸗ 
berneur was van Caſtilien del Oro, 
teghens de wille van de Boꝛghers 
ban het oude S. Maria del Darien, int 
Jaer 15 1 9. en ten wennich Daer 


naer quam aldaer de Cathedrale 


Coopmanſchappen van Portobelo 
tot Panama dooꝛ twee wegen / deene 
ober landt in / met Carouanen, van 
waer het is achthien leguen / van 
minder difficultent dan dooꝛ de 
wech van Nombre de Dios, en d'an⸗ 
der is ober Zee / en de Reviere de 
Chagre, wiens mont is achthien le⸗ 
guen van Portobelo Meſt· waerts / 
op de welcke de Coopmanſchap 
comen / als het Water rijſt tot de 
venta de Cruzes, en ban daer gaen 
3p met Carouanen 5. leguen tot Pa- 
nama toe. 


De Stadt Nata is dertich leguen dan 


van Panama Meſt- waert / op de 
Cuſte van de Sunt Tee / de Ca⸗ 
pitenn Franciſco Compagnon bez 
volcktede dien dooꝛ laſt van Pedra- 
rias, tot den Ooꝛloch met den Cazi- 
que Vrraca. De bevolckinghe van 


Acla begontt te fondeeren de Ca⸗ 


pitenn Gabriel de Rojas, dooꝛ laſt 
ban Pedrarias, opde Culte van de 
Nooꝛt Tee / en den inganck van 


Bercke / en mochte wel beter lit · de golfe van Vraba, teghen ober van 


plaetſe hebben / en ghelonder / en 
gheleghender om redenen van de 
tontractatien van de Sunt · Zee / 
tonder groote afſchendinghe van 
de plaetle / al waer nu deſe Stadt 


19. ae T7110 ii 
De Stadt ban Nombre de Dios, 


is eerſt ghelet int Jaer 15 vo. ban 


Diego de Nicueſa, en daer naer van 


Diego Albitez, Doop laſt van Pedra- 
rias, en die aldereerſt hare Haven 


het plant de Pinos, van het welc⸗ 
ke in teghenwooꝛdt gheen gheheu⸗ 
gheniſle meer at en is / t'ſedert dat 
aldaer ſtierk de vermaerde Capi⸗ 
tenn ( wiens ghedenckeniſſe altoos 
ſal dunꝛen.) De Adelantado Baſco 
Nunjez ban Balvoa, en van ſijn me⸗ 
degheſellen. In de cloove van de 
Berch Almagro, en int beginne van 
de Reviere Chiepo is Gout / en in 
vooꝛgaende tüdẽ trockmender veel 


ontdecktede / is gheweeſt de eerſte unt: in alle de Revieren zijn veel 
Adnurael / en fp is getranſpoꝛteert Capmannen / en leer groot / die de 


eerſte 


5 


* 


van VV Indien: 


eerſte ontdeckers / en bevꝛedighers 

ban het Lant ſtelden / groote moen⸗ 

ten hebben aenghedaen / en aten 
„Een wonder eenighe Menſchen. t Js ghebeurt 
ten Cayman, dat een Man te ſchepe gegaen was 
dicht aen des Conincr Hups in Pa. 
nama, en ten Capman roofde hem 
van het achterſte van t Schip / en 
boerde hem om te eeten op een 
Rotſe / en tghebeurde als hu bez 
gonnen hadde den Man te ſcheu⸗ 
ren midden dooꝛ / dat zu hem ſcho⸗ 
ten met een Noer / en Doodedé hem / 
en 'tdede dit voordeel dat de Men⸗ 
ſclje ſtervende / ontfinck de Sacra⸗ 
menten van de Kercke. 

De Pꝛovincie van Veragua, Die 
op wat meer dan thien graden lent / 
pae lt met Coſtarica, int Weſten / 
ſtreckt hem in de lanckte Ooſt en 
Weſt ʒo.leguen / en in de bꝛeete 25. 


Vetagus. 


Het Landt is Berchachtich / bello⸗ 


ten met dooꝛne Bocht en Strun. 
bellen / ſonder Beemden / Dee Ta⸗ 
ruwe / en Garſt / wennich Maxz / en 
Tunn . Crunderen / nochtans dooꝛ⸗ 
loapen met Gout / en met veel Ae⸗ 
ren daer van / en rijcke Minen in 
de Kevieren en cloven van de Ber⸗ 
glen / en Indianen die in Ooꝛloghe 


den er- zijn. Su heeft de Stadt van La 


Conception 40. leguen van Nombre 


de Dios Meſt waert / al waer reſi⸗ 


deert de Gouverneur / en de Otki⸗ 
tiers die heden gheſtelt werden van 

La Frinida', die van Panama. De Stadt Trini- 
aAad is 6. leguen Goſt - waerts van 
de Conception ober Tee / om dat⸗ 

ment te lande niet gaen can / dicht 

aen de Kevier Belen, 3. leguen van 

saal. de Tte. De Stadt van Santa Fe, 
12. leguen van de Conceptie Sunt- 
waert / met giet Huyſen / en Stee⸗ 
Houwers van de Officiers. De 
Stadt Carlos op de Cuſte van de 
Tee ten Sunden / dicht aen de Tee / 
soleguên van de Stadt van San 
Fe Meſt waerts. Alle de Indianen 
van dit gouvernement zijn in Ooꝛ⸗ 
loghe teghens de Spaengjaerden. 


dern / Ey. Daer is gheen untnemende Ha⸗ 


Carlos. 


Fol. g. 
ven op bende Cuſten foo Sunt als tn van 
Nooꝛden / van dit Gouvernement / dir aſſar. 
en int gantlche relloꝛt van dit Hof: 
theeft defe navolghende Kevieren / 
Havens / en Punten. De Bape 
van Carabaco, of van S. Ieronymo, 
op de Culte van de Nooꝛt . Tee / en 
de Lantpalen ban Veragua, Ooſt- 
waert van haer / en de Revier van 
la Trinidad, en die van de Concep- 
tie, en die van Belen, al Waer de 
eerſte bevolckinghe was die de eer⸗ 
(te Admirael dede int vaſte landt / 
van dele gantſche Werelt int Jaer 
1503. die niet en bleef duyꝛen: en 
vooꝛ de Eſcudo ten Eylandt / en de 
Revier de Chagre, en wat Ooſt⸗- 
waert een legue de Portete, tot waer 
de Admirael ghecomen is ontdec⸗ 
kende int felfde jaer / en de habens 
van Langoſtas twaelf leguen ban 
Nombre de Dios Meſt -: waerts / en 
die van de Gallinas neghen graden / 
en die van Buenaventura ſes / Porto- 
belo . en daer teghen over de En⸗ 
landen de las Miras, en die van de 
Baſtimentos, en twee leguen vooꝛbn 
Nombre de Dios, de Revier van 
Sardinilla, en die van Sardina 4. le⸗ 
guen / en die van Manz / en die van 
Culebras, en die van Franciſco acht 
leguen / en in den inganck van de 
golfe van Vraba, al waer int Jaer 
150. kondeerde de Bachiller Enciſo 
de Stadt van Santa Maria de oude 
del Darien. t Mas die Bachiller En- 
ciſo die Loor gaf datmen in de 
Pꝛovincie Caſtilia del Oro plaetſen 
waren / al waer men het Gout vi⸗ 
(eden met Netten / t welck coꝛagit 
gat aen veel lieden te gaen Haer In- 
dien, int Jaer 15 14. met Pedraria 
Davila, en int 15 1 3. is upt Darien 
ghetrocken de Adelantado, Baſeo 
Nunjez de Balboa, om op te foecken 
de Supt-Zee/die hp oork ontdeck⸗ 
tede. De Punte van het Eplandt 
de Cativa, leut recht vooꝛ de Clip⸗ 
pen van S. Blas; en het Eplant van 
Comagre, en dat van Pinos bet de 
golfe ban Vraba in / en in het bin⸗ 
z nenſte 


Fol #5 


nenſte van dien de Haven van Nil- 
cos, ontrent de Mont van de Ke⸗ 
viere del Darien, die de Limiten 
denlt van dat Hof / en die van het 
Gouvernement / van Cartagena; en 
aldaer is het Culata van Vraba; al 
waer int jaer 15 10. Alonzo de Oje: 
da, S. Sebaſtiaen van Vraba bevolck⸗ 
tede. Deſe golfe lent op atht gra⸗ 
den / en heeft 14. leguen van länchte 
binnen llants-Waerts / en inden in⸗ 
ganck heeft het fes in de bꝛeette / 
en bet vooꝛts 5. en opt ende 4. en 
5. leguen innewaerts / is gheweeſt 
de Stadt van S. Maria de oude del 
Darien. 

Opde Sunt⸗ Tee is de Cabo 8. 
Maria, „en de Punte de Guerra, en 
vooꝛ Panama de golfe van Parita, of 
Paris, al waer Nata is / de Punte van 
Chiame, het Lant van de Cazique 
Chiapes, een vꝛint van Baſco N un- 
je de Balboa, die hem hielp in ſijn 
ontdeckinghe: en vooꝛbn de Haven 


van Panama de Revier Coquira, of Stadt van santa Fe de Bogota Dig SK.. 


Chepo, en die de la Balſa, of de Con- 
gos, in het binnenſte van de golfe 
ban S. Miguel, Supden en Nooꝛden 
van het Eplandt de Perlas, en de 
Punte of Haven de Pinjas, in den 
inganck van de golfe aen de Supt- 
zijde / dwelck is vültich leguen van 
Panama; en twintich dwerg over 
tot Vraba, en de Haven Que mado, 
dicht in de Cabo de Corrientes, op 
vijf graden van de Hoorder pools 
2 


120 . 
010 91 


Het X VI. Capittel. ms 
Vi an bef Reffort Dan het En 


Santa Fe dé Bogota, tele ù 4 hes nieuwe 
nis Granaden. 


Et Betta bent Hof van 
teu Granaden ſtreckt in de 
lanckte Ooſt en Weſt dꝛie 
hondert leguen / en oock Coa veel ten 
Sunden en * twelc hem 


Belchꝛijvinghe 


bellunten de Pꝛovintien van het 
nieuwe Rijck de Gouvernementen 
van S. Marta en Cartagena, en een 
deel van Popayan, en om de ghe⸗ 
en bunꝛſchap de Pꝛovintcien del Po- 
rado, of nieu Eſtremadura: De Pꝛo⸗ 
vintie van het nieuwe Rijt / welck 
is tgene dat het Hok regeert / ſtreckt 

hem int langhe van 't Ooſten int 
Welten 14. leguen / en tachtentich 
in de bꝛeette Dupden en Nooꝛden / 
van ten effen heuvelich Landt / 
meeſtendeel met Vallenen en ghe⸗ 
berchten: van goede Wenden boo? 
alle looꝛten ban Dee / dat Daer in 
abondantie is / en in veel Deelen is 
Tarwe / Manz / en Vꝛuchten van 
Caſtilien, en gemeynlit veel Gouts 
heel fijn en Mijnen van Coper en 
azur / en de Ingeboꝛenen zijn mee⸗ 
ſtendeel ſeer habil / groote hande⸗ 
laers / en cleeden harr met Cattoen. 
De Dorpen die in dit Rück zijn 
van de Caſtilianen zin deſe. De 


ghekondeert is aen de voet van het 
gheberchte Bogota, alſoo ghenoemt 
van de Cazique, Die ghenoemt was 
Bogota, twelck beboltktede de Ade. 
lantado Gonzalo Ximenez de Que- 
fada; en gaf die Stadt dien naem / 
en het Kick / om dat hp een natu⸗ 
reel was van Granada, nochtang 
in de ontdeckinge hadde een deel de 
Adela ntado Belalcazar; en Nicolas 
Federman: ſu lent op 72. graden en 
een half op de langte van de Supt 
en Nooꝛt-Lijn van Toledo, dat 
op een groote Circkel ſal lijn 1440. 
leguen / en 4. graden over deſe ſide 
van de Æquinoctiael. Daer zijn 
meer dan fes hondert Boꝛghers: 
en Daer relideert het Hok / en de 
Officierg van (Conincy intomen / 
en de Schat eite / en het Giethuns 
de Cathedrale Metropolitaen, wiens 
Suffragaen zijn / Popayan, Caragena, 
en S. Marta met een Clooſter van 
Dominicanen / en een ander van 
Frantilcaners / en in fijne Jurilſ⸗ 


dictie meer dan o. dunſent Tribu⸗ 


tairiſe 


Valle de 


E 


Lan de 


2 
apl 


l 


lata 


o Arma 
DZ, 
O San/ch 


„ 
U 


Auæ erna 


Zj 


De Panama 


— — — — 


— 


* « 1 5 
r A En ú Gn ee HN FI 


r 


Ee ans 


1 


, pP ESCRIPCION DEL AVDIENCIA 
r N DEL NVEVO REIN O 88 
8 | 


die organ * 


N 2 4 
e we 


* 
Nr 


mar 


— ied. 
he 


er 


7 — 4 — 


* 
2 
— 


BEL BENE 


wan V Veſt-Indien. .. 

Sieben tairiſe Indianen , en het Men ban | Nooꝛt Welten is ghebout int jaeer 

b Guatavita, dat ern plaetſe van aen⸗ 157 2. van de Capitepn Don Gu- 

biddinghe was van De Indianen, al] tiere de Ovalle in de Pꝛobintie van 

waer het ſegghen is dat zu groote Tunja, Die fijn naem trijcht van 

ſomme Gouts wierpen tot de Ok⸗ lun Cazique; nae bn recht int Moors 

kerhande der Afgoden. den van Bogota tot / en hae bn op de 

sMigel. De Stadt van S. Miguel, in de ſelfde wijſe als is de Stadt van 

ront pet van S. Fe, twaelf leguen Tunja, twee en twintich leguen van Ter. 

Daer af Nooꝛt - waerts / die ghefon⸗ S. Fe, bu cans Nooꝛt. Oolt· waerts / 

deert is om te handelen met de In-| op een Hoghe Berch / om te weten 

dianen Panches ghenaemt / om dat een ſtercke plaetle / hebben zu die 

zn welende van een heet Tant / haer Daer ghemaeckt tot den — 

a quaet dede te gaen nae Santa Fe dat tegens de lndianen. Die bꝛenghen 

Tocayma, cout is. De Stadt Tocayma, 15. le⸗ op van die Stadt twee ndert te 

| guen van Santa Fe Weſt. waerts / Peert / ende is de overvloedichſte 

wat nenghende nat het Nooꝛden / van Lif: tochten van deſe gantiche 

met een Clooſter van Dominta⸗ Juril dittie / en daer wert ghedaen 

nen / werde bevolckt int Jaer 1545. de grootſte Coopmantchap van het 

Doo? de Capitenn Hernando Vane-| gantſche Wijck: het heefteen Cloo⸗ 

gas op de cant van de pꝛincipale ſter van Dominitanen/ en een an⸗ 

Keviere Pati, die haer ontwatert in der van Frantiſtanet: de Capiteyn 

die van Magdalena; hu heeft gheen | Gonzala Xuarez Rondon bebolck⸗ 

Gout / en is de alder wermite / en tede dien / dooꝛ den Adelãtado Gon- 

nachts en valter gheen Douw in. | zalo Ximenez de Pulſada. De Stadt 

In het gantſche Kuck en is gheen van Pamplona tleſtich le ken: het Bait eempienn 

alghemeene tale / en die men meeſt Santa Fe, ten Nooꝛt· O 

verſtaet is die van de Panches. In een Clooſter van e 

De Pꝛobincie van los Muſos en Co- daer wert veel Gouts uptd etror⸗ 

limas, diemen met cen ander name | ken / en t heeft veel Bies: De Lit 

noemt Canapeis, twelck heeft 25. centiget Michiel Diaz de Arm end- 

leguen in de lanckte / en derthien rie, gheboodt dien te konderen. Be 

in de bꝛeette Nooꝛt Ooſt-waerts Stadt van 8. Chriſtoyal 13. leguen . Cn 

van Bogota, een vouw Lant / ghe⸗ van Pampelona ee En *. 

font / bꝛuchtbaer van Wenden / gout de bevolcktt van Capitepm 25 5 

La rAũ. ey eſmerauden / de Stadt Trinidad ciſco van Cacires, otitrent et f f 
zijn twee beuolckinghen / twintich kehap de la Grita, allo 
leguen van S. Pe, ten Nooꝛt-We⸗ om dat de Indianen u 
ſten / de welcke bevoleltede de Ca⸗ de 5 om te 99 15 
pitepn Louys Lanchero, int Jaer tier op 1 big ) 
158 2. als hp ginek ten Ooꝛloghe aen : daer wert pergaedert 
met de Indianen Moſtas, gen loog groot 
volck / en bꝛeeſachtich: en in die Ju. 
riſdictie is de rijcke Mijne van de 
apen — e il 
noch niet bevꝛedicht en zijn / 
de Pꝛobincie van C iaguachi, twelt 
beteeckent C aracoles om datter 
veel zin. | Nn 

12 Palma, De Stadt ban la Palma; in los 


1255 
5 
se 


palen van het Goubernem 
Venétnela, en tnieuwe Ri 

leguen van Pamplona Nooꝛ Bott: 
waerts / is een Se Landt 
van Mijnt van en van 
ruwe. De Stadt vati Belez bertich 


Be 7 M Merida i in a Merida, 


meten es: 


Fol . Belchꝛijvinghe 4 
van Frantiſcaners de Capiteyn vier de la Madalena, bau de dꝛompel 
05 Kimenez Rondon benolt- ban Malambo af in de Furifdictie 

van Cartagena, en de eerſte die ghe⸗ 
ſonden heeft om te ontdecken deſe 
Kevier / was Garcia de Lerma, Gou⸗ 
verneur nan Santa Martha, int Jaer 
15 3 1. Su loopt in de Zee / foo 
bꝛeet / en treffelick / dat als de Sche⸗ 
pen Baer vooꝛbn liepen dat zu in 
perijckel waren / in dien zu daer 
niet verde ak waren / om de lach 
han de Vloet / en bꝛeecken van de 
Tee / heeft een Enlant in de mont 
wert beſenlt meer dan hondert so. 
leguen / en meer dan die hondert 
leguen opwaert is fp onder gront / 
ſy ſpꝛunt boben Popayan ban twee 
Fontepnen / die 40. leguen verſchen⸗ 
den zijn / en haer lamenvoeghende 
maeckenſe een Revier: ſn wert gez 
noemt de ia Madalena, om dat op 
dien dach de mont vande felfde Re⸗ 
vier is ontdeckt op twaelf graden 
hoochte / en les en twintich leguen 
van Carthagena. 

De Pꝛovincie en tgouvernemẽt 
van Santa Marta, op de Cuſte van tu 
vaſte Landt / 70. leguen lanck en 
bꝛeet tulſchen Cartagena, en De Kez 
vier de la Hache: is een Landt 
vꝛuchjtbaer van Manz / en Bata⸗ 


nn 


maer un vallender foo veel niet / 
55 dat daer in te hulpe comt het 
alderhenlichſte Sacrament. des Al⸗ 
taers: Daer is eẽ brandende Berch 
die veel 1 unt werpt. De 
Nu · Stadt van Mariquita van X bague, 
anders ghenaemt S. Sc baſtiaen del 
Oro, 40. leguen van S. Fe Nooꝛt - 
Weit waerts / werde bevolckt int 
Zact 15 5 l. ban de Capitepu pe- 
drofo, in een Velt dicht onder het 
gheberchte: „haer ghetemperthent 
Tage is leer heer. De Stadt Ybague 
dertich leguen van §. Fe, bp naeſt f° 
int Weten / het eerſte Dorp van 
het nieuwe Kick / dat aen Popayan 
paelt de Capiteyn Andreas Lopez 
de Galarza bebolcktede dien int jaer 
1.8 91. dooꝛ laſt van't Hof om te 
„beigseden de kaden die de India- 
deden aen die van Tocayma en 
Ge o, en om te sgh gen wech 
t gou vent van Popayan, 
HEE “Eloi. ban Domini 

5 
A Dt Stat de la 7 5 de los 
R 9 8 so leguen van Santa Pe, 


a n aen tel eſten / is leer rück van tas / veel Gouts en Coper / en ee⸗ 
Liere, inen. de Stadt van S. lan de] nighe Elmeraulden / en andere 
9 —— 50. van Santa Fe Steenen: daer zijn 5. Doꝛpen van 

te e tis een Land Daer Caſtilianen, en veel natureelen / 
ien dat Gouverne⸗ meeſt lunden van DOoploghe. … 


chick de Stadt van Die Stadt van Santa Martha bez 
ede de Adelantado Baftidas, 
aer 15 2 f. dicht aen de Tee / 


anders de Capi⸗ volt 


ee 


11 10 1 5 dooꝛ laſt ban int 


brt Don Miguel Diaz van op on bettet en vier en 

Arf 1 am aj de Indianen t 5 75 

Moxé Date cha ade pan hadden : de 

f 1 van eel ee er rel ide rt de . Saen 
an tnieume Riſck (, Dorpen) en d 

nan siemens, Dan, Po; deten 

Van „Snare Antigch ia, € Ca. ＋ 5 

f 1 ma, A Anzerma, 9 ago, haben. Dit Gouvernement heeft 
n 5. Seb e „Vin, lome ade nn Chi- 
05 10 en 15 Tayrogs twelck beteeckent 
23 1115 haf pen. 17 iens nate en en met reden / om dat 

it Pi 8 de gi e Ver bi ande i is een onepndelick 


quanti⸗ 


van ZV: eff Indien. Fol. 29. 
antitent van verſchenden pe del Ageja; 5 bicht bu Santa Martha, 
— — Steenen van groote et teghen ober den Berch van Bonda, 
ö me / of waerde. en de Revier de Gayra Welt waert. 
Tenerſe. Tenerife; bn de groote Nebiere De Pꝛovincie en tGouverne⸗ 
van la Madalena’, 40. leguen van ment van Cartagena op de Culte Caraser:. 
Santa Martha, bp naeſt ten Supdt- van t vaſte lant / en de Nooꝛt . ee / 
Welten erntdrels te Water / eenl⸗ ſal hem ſtrecken in de lanelite Soft 
Beels te Lande. Franciſco Henri: en Welt / van de Keviere de la 
quez bebolcktede dien / dooꝛ laſt van Madalenay tot de Revier del Da: 
Gonzalvo Perez, dit gouberneerde rien, tachtentich leguen Sunden en 
in Saut Martha, doo: laſt van de Nooꝛden / en oock ſoo veel tot de 
eee Adelamado Lugo. Tamalameque, Lantpalen van t nieuwe Rijck / al 
okt de Stadt de las Palmas, 65. le- hoe wel dat de wech woꝛt ghefept 
guen van Santa Martha ten Sun⸗ meerder te lijn, Het Lant is berch⸗ 
den / en twintich van Tenerife: twee achtich / vol Rotten en Vallepen 
leguen van de groote Revier / werde van hooghe Boomen / reghenach⸗ 
benolckt int Jaer 1361, van Capi⸗ tich / en vochtich / de Daden van 
tenn Barcholome Dalva. De Stadt Caſtilien gheven gheen Zaet unt / 
Los Reyes. Van los Reyes, in de Vallene van | Daer is gheen Taruwe / noch Gout / 
Vpari, vꝛuchtbaer van Manz Lijf. dan in eenighe Contrenen. Daer 
tocht en Dee / en van veel Coper / werden ghemaeckt veel Baren in 
ten Supt Ooſten van Santa Martha | eenighe Berghen van dit Gouver⸗ 
zo. lẽguen daer af/ en dertich ban nement / en aromatique Gommen / 
de Reviere la Hacha, bedolcktede de en andere vochticheden die zu unt 
Capitenn Santana Doo? laſt van de de Boomen trecken / en groote 
Licentiaet Miguel Diaz, en te Bozen. quantitent van Dꝛaecken - Bloet / 
Runa. Wag bevolcltt la Ramada; dat eerſt en een wel rieckende Balſem / en 
ghenaemt wert nieu Salamanca, 40. van groote crachten. 
leguen van Santa Martha, Got. De Stadt van Cartagena is dicht ® £ ere 
waerts / en acht van de Kevier la aen de Tee / twee leguen van de 
Plata, aen de loopende Beecken van Punte de la Canoa int Welten / op 
het gheberchte Nevada, dat in De | chien graden van bꝛeette / en 76. van 
Vallene van V pari leut / al waer ſoo de lanckte dunſent vier hondert tle⸗ 
veel Coper is als ſteen. De Coop⸗ tich leguen van Toledo: ban meer 
manſchappen van dat Gouverne⸗ dan . hondert Boꝛghers / en onder 
ment comen int nieuwe Rijck / vooꝛ die meer dan twee dupſent Vꝛou⸗ 
het Slick van de Stadt / die acht wen. Alhier relideert de Gouver⸗ 
leguen lent van haer over Tee / en neur / d Olfitiers van des Conintr 
vooꝛts twaelk tot de dꝛempel van | incomen/ en de Schat· Riſte / en de 
Melambo, in de groote Revier. Cathedrael Suffragaen van't nieuwe 
Oock lept in dat Gouvernement Rijck / met een Clooſter van Boz 
n Ocanja, twelck bevolcktede int jaer | minitaners en Franciſcaners. Haer 
15 72. de Capitenn Franciſeo Her- gheleghenthent is vlack / en bpcang - 
nandez, en werde eerſt ghenoemt als een Eplandt / teghens t Nooꝛ⸗ 
Santa Ana. Op de Cute van dat den / al daer ontrent de tee / en tig 
Gouvernement is oock de Revier een woeſte Cuſte / en leer ondiep / en 
Buhia, dicht aen Ramada, en die but Landt is een Arm ban de Zee 
van Piras ‚en die van palamino, al die vergadert een Modder / dat een 
waer de Capitenn van die naem Men is die ghenoemt wert de Ca- 
verdꝛonck: en die van Don Diego, napote, die bloent en ebt / met de 
los Ancones de Buriiaca, ende Cabo Zet / en op De ſelkde une: men gaet 
G van 


Fol Belchꝛijvinghe 
van de Stadt opt vaſte Lant / ober Haren out / de welcke voor dat zu 
ten Bꝛugh / en op de manier van | haer vingen doodede met haer Boe 
een gheplavende wech / die ontrent Ihe acht Caſtilianen. 
mach wefen van twee hondert o. De Stadt Sant-Iago van Tolu, , 148 de 
pallen. De Stadt is ghefondeert ſes Milen van de Zee ten Sunt- l. 
ap Sant / daer zin FInhammen | Welten van Cariagena, twaelf le⸗ 

Baer men ſoet Water vindet / doch guen daer af / eenldeels over Tee / 

15 ö t lontijts ongheſont / nochtans om datmen te lande niet tan gaen / 

too ſeer niet als de Cuſte van Nom: en eenſdeels dooꝛ de Modder en 

bre de Dios, om dat de Lochten ten gheberchte / is een ghelont Landt / 

relpect van de Modder plaghen van Vee tee linghe / en Landt · bou⸗ ê 

Ib ten een den nochtans winghe / en Vꝛuchten van Caſti- 2 
it ten meeſten deel ghelont. De lien, twerde bevolckt van de Aden 

Haven is bande beſten van ladien, | lantado Don Pedro de Heredia. De 

al hoe wel de groote Schepen ver⸗ Stadt van Maria twee en dertich E de 

de legghen van de Stadt als zu leguen van Carthagena ten Sup: 

aen comen: therkt in den inganck den / is oock de bevolckinghe van 


een Eylandt als dat van Ekom: 
brera in Carthagena van Caſtilien, 


doch grooter, Waerom fn het nor⸗ 


den oock Cartagena, en het Enlant 
no ende zu van Codego, en Wert nu 
ghenoeimt van Caxex, het ſal zijn 
twee leguen in't lanck / en een wen⸗ 


nich meer als half foo, bꝛett: het 
plach bewoont te zijn van d'Indi- 


aëfche Billchers en theekt gef woa: 
ter. De terſte die Cartagena ſach / 
int Jaer 1502, was Rodrigo de Ba- 

en gee en int Jaer dunlent vijf hon- 


dert vier quam op't Landt lan de 
Ja Cod, en Bondt Louys Guerra, en 
dit waren doer die d Oarlaahe 
be eus de Indianen; | 
Noobaerdich en verkeert / vernielẽde 


nnen te 


Mannen en Dꝛouwen met vergif: 


tige Pulen. Daer naer. quêrAlonzo 


902, Opper⸗Piloot / en Americus 
N e eeni⸗ 
ghe Jaren daer naer / accoꝛdeerde 
Gregorio, Hernandez de Opiedo te 
bevolcken Cagagena, en hn ginck 
lelks niet niede. Int Jatr 153 2. 
gl B Daer- Don, Pedro van Heredia 


a | can 
1 den van Madrid, en hm be- 
e Landt / al hoe wel met 


7 50 Weder / met lan de ja Coſa, 


tte en bebꝛedichde een groot 
arhent / en litt om dat het mas een 
bolliceus Bolck / en daer was een 


Ouwe van bn tans achthien routſte Clippen / als Booz de veel. 


1 


Don Pedro de Heredia int Jaer dup: 
lent vijf hondert vier en dertich. 
e Stadt Santa Cruz de Mopox, 
ſeventich leguen van Carrhagena 
over Tee / en de Revier de la Ma- 


dalena, op wiens cante dat ſy lent / 


en al waer ſy om; loopt bn naeſt 
van de midden des wechs is on⸗ 
gheſont / om dat zu lent tulſchen de 
Moxꝛaſſchen. Een Capitepn van 
Don Pedro de Heredia bebolcktede 
dien int Jaer dunlſent vijf hondert 
vijk en dertich. En int Jaer een 
dunſent vijf hondert neghen. Ba- 
chiller. Enciſo (als gheſent is) bez 
volcktede Santa Maria de oude del 
Darien , die in het ſelfde Gouver⸗ 
nement is: te niet doende de Stadt 


Sinte, Sebaſtiaen de Buena Viſta, 


2 


het Welck bevolckt hadde tlelfde 
e Capitepn Alonto de O- 
jeda, in den inwijck van Vraba, 
en daer naer quam weder om te 
bevolcken Sinte Sebaſtiaen, de Ca⸗ 
pitenn Alonzo de Heredia, booꝛ De 
Adelantado ſijn Bꝛoeder / in een 
clenn Heuvelken / bp cans een half 
legue van de Tee. En int Jaer 
dunſent bijf hondert ſeven en der⸗ 
Licentiaet lan de Vadillo, met een 
goet ghetal Soldaten / en lijdende 
grooten arbeydt / loo op de alder⸗ 


hendt 


ER 
122 


tich quam van Sinte Sebaſtiaen de en 


La Bag anca 


van Wieſt- Indien. 


hendt der Berghen / quam in de 
Stadt Antiochia in het Gouverne- 
ment van Popayan, en hn hadde een 
Soldaet die van Daer quam tot aen 
de Stadt de la Plata, en los Charcas, 
t welck zun dunſent en twee hon- 
dert leguen. 1 

La Barranca van Melambo, twelck 
is een uns al waer men de Sche⸗ 
pen ontlaſt om den Tol wel te Doen 
betalen / is van de Jurildictie van 
Cartagena, dertich leguen Daer af; 
op de cant van de groote Kevier / 
en twintich van Santa Marta, en ſes 
van de Tee / al waer men de Sche⸗ 
pen ontlaſtet / van de Coopman⸗ 
ſchappen / die men boert over Lant 
in't nieuwe Nick / en van de Bar- 
ranca gaen ʒu op de Revier met Caz 
noen. Mat leeger van Mopox loopt 
de Reviere Cauca, in die van Mada · 
lena, die oock fijn ooꝛſpꝛonck neemt 
boven Popayan: en meer nae Car. 
tagena, en Weſt · waert is de ſchoont 
Morro, en de Punte Zamba, en de 
Buhio el Gato, of de Arboleda, en de 
7. Buhios, en de punte van la Ca- 
noa, twee leguen van Cartagena, en 
de punt? van los Vcacos in den in⸗ 
ganck van de Haven / recht tegens 
over het Enlandt van Carex, en de 


punte van la Nao op het vaſte lant: 


aen den anderen clenne inganck 


des Havens / en by cans int Nooꝛ⸗ 


D 


den / is een Enlandeken dat zu noe⸗ 
men Sardina, en op de Cuſte van 
Tolu zijn de Eylanden van Baro, 
die ſes zijn / en in den inganck van 
de golfe de Vraba die ſes die zu noe⸗ 
men die van S. Bernardo, teghens 
ober de Revier Zenu, en meer de 
golfe innewaert is het ſterck 
landt / en la Tortiga. De Haven 
van Zenu is 25. leguen van Carta- 
gena, t' is een groote Baye die fijn 
inganck heeft van; t Ooſten / ſy is 
beplich: hier wert veel Souts ghe⸗ 
maeckt / en heeft lijn naem ghecre⸗ 
ghen van t Doꝛp van Zenu dat op 
de Keviere was. 1 tl al 


nien Eſtremadura, De welcke om de 
nabunꝛſchap behooꝛen tot Get Wel 
ſoꝛt van het Hot van t nieuwe ric / 
ſoo ter Tee als dooꝛ verſchenden 
Deelen Van't Landt / zijn daer in 
getreden vele Capitennen / en heb⸗ 
ben niet becomen de Rijckdommen 
die het gheruchte beloofde. Dele 
Pꝛovincien comen te legghen aen 
d' ander ſijde van de Revier S. lan 
de las Amazonas, anders ghenaemt 
Orellana, dat eenighe met mil ber⸗ 
ſtant willen dat het de Maranjon ſu⸗ 
en alhier is de Oronico, en andere 
groote Revieren / en de Golfe bart 
Paria, de welcke maeckt het batte 
lant / met het Enlandt van la Tri- 
nidad, met de Monden van la Sier- 
pe, en de Drago, wierden alſoo ghe- 
noemt van de eerſte Admirael / al 
waer hy hem in groot perijckel ſach 
dooꝛ het ſtrijden dat aldaer geſchiet 
van de ſoete Waterẽ met de ſouten / 
van het welck te booꝛen geen ken⸗ 
nilſe en was: en al hier begint de 
wallinghe van de Tee leer groot 
te woꝛden tot de Straet van Ma- 
gellanes toe / en gaet alſoo continue⸗ 
rende dooꝛ de gantſthe Culte van 
spe en wa wits em if di 


PRN 


E 1 van Bean 

(welcker naem hem nu wij⸗ 
der unt ſtreckt / als te voꝛen) 
bellunten het gantfche Rijck van 
de Ingas, ofte meer: Als het ghe⸗ 
wonnen werde / werde het ghedenlt 
in twee Gouvernementen / dat van 
Don Franciſco Pizarro, ghenoemt 
nien Caſtilien, ban Quito al / tot 
Cuſco toe / tleſtich leguen beneden 
Chinca, en dat van Don Diego de 
Almagto, genaemt het nieuwe To- 
ledo, twee hondert leguen tot aen 
de Straet toe van Chinca af: welc⸗ 
ke Goubernementen waren ver⸗ 


3 In de Pꝛovincien del Dorado; of ſchenden / tot 2 het Hol de los 


Reyes, 


Jol 


Fol · 5 


Beſchꝛijvinghe 


Reyes, ghefondeert werde / en ver⸗ dat begint van Sinte Franciſco de! 


fien werden met een Vice Ron van 
de Wieken van Peru: in welcke 
Goubernenient haer beſlunten. Het 


Hof van S. Franciſco del Quito, dat 


van Lima, of de los Reyes, het de 

los Char cas, het goubernement van 
Chile, en de Landen vande Straet. 

De Eplandé vansalomon int Wez 

ſten / en om de nabunꝛſchap de Pꝛo⸗ 

vincien van Rio de la Plata, en tge⸗ 

ne dat bn bepalinge begrepen woꝛt 

onder het Gouvernement van de 

Vice Wop: t Sal hem ſtrecken in 

de lanckte Supden en Nooꝛden 

oner dunſent leguen / en Ooſt en 

Meſt / tghene dat ontdeckt is van 

de Sunt · Tee af / tot aen de Nooꝛt⸗ 

te. Door alle de Pꝛovincien van 

De :. cou Peru loopen / de twee Cordilleras, 
den ut daer van gheſent is / gaende Sup: 
Suden. den en Moorden die van die Andes 
van Popayan at / en ſos eenighe wil⸗ 

len van het vaſte lant / en nieu Hif- 

panien af tot datmen comt tot in de 
Straet / en de andere niet loo verre 

van Quito af tot Chile, langs de 
Culte twaelf leguen Daer van inne: 
waerts / wennith minder of meer. 
Beome Tullchen de twee gheberchten 
Piu. gaen de twee weghen / de eene die 
zu noemden de los Yngas, Doo? de 

Andes van Paſto tot Chile toe, dat 

negen hondert leguen in de lanckte 

heeft / en 25. Voeten gheplavent / 


en van 4. tat 4. leguen Hunſen ſeer | 
toſtelick / die zu noemen Tambos, in 
de welcke pꝛoviſie was van eten en 


tleedinge / en alle halve leguen lun⸗ 


den die on de Poſten Londen (om 
te bꝛenghen eenighe adviſen / en oꝛ⸗ 


donnantien van hant tot hant. De 

andere wech ginck dooꝛ tmidden 

van de vlackte / in de lanckte van 

de Cuſte / 25. Doeten bꝛeet / tullchen 

twee Wanden een Vadem hooch. 

Het ſtaet te bedentken / dat niet ver⸗ 

ſtaen meeten werdẽ onder de naem 

pers is bet ban Peru al de Indien tant Sun⸗ 
Sennie im den / om dat ghelijck ghetent is / het 
unden. niet anders en is dan het ghene / 


de ooꝛſaecke waerom 


Quito, dat beneden de middel Lin 
is / en loopt lanckte tot Chile, loo⸗ 
bende bunten de Tropicos, twelck 
al zijn fes hondert leguen / en vuk⸗ 
tich in de bꝛeette / al hoe wel het wijz 
der is tot de Chachapoyas, en is ghe⸗ 
Deelt in dꝛie Deelen ; de vlackten die 
thien leguen in de bꝛeette zun / en 
op ſommighe Steden minder / die 
zin de Cuſten van de Tee. De 
gheberchten die Cullen twintich lez 
guen zijn / en tzijn al hoochten met 
eenighe Vallenen / ende de Andes 
ſullen andere twintich houden / die 
de alderdichſte Bollchen / en Ber⸗ 
ghen zijn / en in loo cleene diſtantie 
bp naeſt o. leguen / even ghelijck 
verſchenden zijnde van de Linie / 
en de Pole: daer is ſoo groote ver⸗ 
ſchendenhendt / dat het in D'eene 
Deele altoos Keghent: en in d an⸗ 
der bpcansg nimmermeer / t welck 
de Cuſte is / en in het derde dat het 
gheberchte is / twelck valt int mid⸗ 
den van de twee untterſten / d eent 
tijde reghent het en d ander tijdt 


niet / om dat het houdet zijn So⸗ 


mer en Winter als in Caſtilien: en 
| et niet vez 
ghent op de Cute / en dat het in de 


Andes reghent / is ghelent int bez 


ginſel van de Hiſtoꝛie. 


Het XVII. Capittel. 
Van het reſſort vant Hof van 
S. Franciſeo del Quito. 


Habe de Jurildir⸗ 


ff tie ban het Hof dat welck 


in Quito reſideert / en paelt 


int Nooꝛden met het van Panama, 
in de Haven van la Buenaventura, 
en int Nooꝛt Ooſten met het nieu⸗ 
we Nijck / en int Suyden met het 
van Lima, ſal moghen ſtrecken in 


de lanckte bn de Culte van t Sun⸗ 


den / twele is al waer het hem meeſt 


unt 


Ì 


DESCRIPCION DEL AVDIENCIA Les 
DEL QVITO 
10 


= 


* 


* * 
« 2 1 
jp vonoipng I 5d 


uk mrd 


En 


I N Los Quixos 
8 © huil 


val 14 Los Pacamoros o Hage de las montanas 

© í 
1 
O 0 
B, Loyola 
Jaen 
Nes Ì 

1 f N 8 


17 


n 


ie 237 75 e 


1 


ven ek head * 
a N Wie ak zn 


Maico, 


van VV: eft-Jndien. 


unt (vecht bn cans twee hondert 


leguen / van de Haven van Buena- 


ventuta, die in de golfe van Panama 


is / of van S. Miguel, de Haven van 
Payta ep de culte van Piru, en van 


daer dweers over tot het untterſte 
van Popayan, meer dan noch twee 
hondert so. leguen / untſonderende 
die opene Limiten aen het Ooſter⸗ 
ſche deel / belluntende daer in dꝛie 
Goubernementen / ſonder die van t 
Hol / welcke zijn Popayã, los Quixos, 
en la Canella, en dat van lan de Sa- 
linas, ban los Pacamoros ; en Gual- 


ſongo, ghedeylt in twee Bildom⸗ 
men 


De Pꝛovbincie en tGouverne⸗ 
ment van Quito, twelck is t'ghene 
dat het Lof regeert / ſal moghen 
ſtreckẽ tachtẽtich leguen in lencte/ 
dicht bn den Equinoctiael na d an⸗ 
der ſijde / en daer in zijn deſe nae⸗ 
volgende Doꝛpen van Caſtilianen. 
Sin Hemel en het Landt al hoe 
wel het onder de Linie is / is bn 
cans ghelijck met die van Caſtilien, 
helder en ſchoon / meer tout dan 
heet / en in ſom ſteden al waer de 
Dneeu het gheheele Jaer dunzt. 
Het reghent daer van October / 
tot Martium toe / dat zu noemen de 
Winter / en in de andere Maenden 
Maentmen en vergadertmen het 
Gꝛas / t welck al hoe wel het niet 
ſeer veel is / dient vooꝛ het Dee van 
Caſtilien t welck Daer veel is / en 
veel Taruwe / en Garſt / en Gout 
op eenige plaetſen / en in dit Lant⸗ 
ſchap leert · men ſeer vꝛeedlament⸗ 


twee en tachtentich van de Sunt 
en Nooꝛt - Lin van Toledo, op een 
groote Circkel dunſent les hondert 
feg en tachtentich leguen Daer af / 
en so. van de Sunt Tee: theeft 
5. hondert Boꝛgers: daer relideert 
het Hof om ſaecken van Jultitie / 
oui dat die van t Gouvernement 
zijn tot laſte van de Biteron. Bel: 
ghelijcr relideren daer oock in die 
Stadt / de Officiers van het inco- 
men / en [CConincx Schat Kiſte / en 
de Cathedꝛale Rercke van het Bil⸗ 
dom / het Suffragaenſthap van 
de Aerts· Billchop van los Reyes: 
dꝛie Clooſters van Dominitaners / 
Franciſcaners / en Merteniers: en 
in haer Jurildictie 37. Dorpen! of 
partijſchappen van Indianen. Gp 
deſe plaetſe al waer Dele Stadt is 
ghekondeert / was een groote Here 
berghe dien de Coninck Topayngi 
boudede / en die verheerlickte lijn 
Soon Guaynacapa, en noemde dien 
Quito, Baer de Stadt lijn naem af 
nam: de Adelantado Sebaſtiaen de 
Belalcazar beholctede dien / weſende 
een Soldaet ban Don Pranciſco Pi- 
zarro, een man die de Coninck ghe⸗ 
trou was / bp laſt van de Adelan- 
tado Don Diego de Almagro, die 
hem nam vooꝛ Gouverneur van 
dele Pꝛovincie / als in haer geenn⸗ 
dicht was de twiſt met den Adc- 
lantado Don Pedro de Alvarado. 


Riobamba lent in de Pꝛobincie sieb, 


van de Purvaes, tis een Landt ghe⸗ 
lück Caftilien, in de getemperthent 
van Gꝛas / Bloemen / en andere 


lick / daer over datter gheen dinek dinghen / Daer is een Dorp van 


is Ban meerder planſier vooꝛ het 
menſchelicke leben / dan luft te heb⸗ 
hen in een geſonde en luſtige locht / 


Herders / tlent 25. leguen tẽ Sunt⸗ 
Weſten ban S. Franciſco del Quito, 


op de wech de los Reyes, in het 


om dat zu gheen Winter hebben | welcke zijn by · naeſt 40. dunſent 


Bie haer quelt met coude / noch So⸗ 
mer die vereert met hitte: De be⸗ 
volckinghen zijn dele. De Stadt 
van S. Franciſco del Quito, al waer 


ghebooꝛen was Athavalpa Renſer 


ban Peru, ſn lent op een halbe graet 
hoochte van de Æquinoctiael, en 


Hoofden van Dee / het meeſte heel 
zijn Schapen / al waer Ingen had · 
den een Conincklicke Herberghe / 
en alhier hadde de Adelantado Be. 
lalcazar ern pꝛokijtelicke Bataille 
met de Indianen, en hy verwonle / 
en in die plaetſe was de vooꝛſende 

& 3 Rrije/ 


Fols” 


Jol. 


ſtrijt / van Don Diego Almagro, en teren die in de Sunt Tee vallen / 


Cuenos. 


Loa. 


Zamora, 


Belchꝛijvinghe 


Don Pedro de Alvarado, en in die van die die in de Noot. Tee bal: 


was eerſtelick gefondeert de Stadt len / De Indianen noemdeſe Zamora: 


van Quito. | | 
De Stadt van Cuenca welcke 
gheboodt te fonderen de Marquis 
van Canjete, weſende Vite Ron 
van Piru, die op een ander naem 
ghenoemt was Bamba, sr. leguen 
van Quito Supt-waerts / is een 
recht- pleginghe vooꝛ een Pꝛoviſie 
van de Vite. Non / met een Clooſter 
van Dominicanen / en andere van 
S. Franciſci Oꝛdꝛe: in hare Juriſ⸗ 
dictie / zijn rijcke Mijnt van Gout / 
eenighe van Silver / en rijck van 
Quicklilver / Coper / Mſer / en de 
Steen Azukre. De Stadt Lora, 
anders ghenaemt la Zarga, tachten⸗ 
tich leguen van de Stadt Quito, 
bn naeſt ten Suydẽ / en dertich van 
Cuenaa, is een recht- pleginghe / een 
pꝛoviſie Loo? de Vite- Ron: zu 
beeft Clooſters van Dominicanen 
en Franciſcaners / tlent op de wech 
die loopt van Cuzco tot Quito, waer 
af het lept tachtentich leguen / in de 
ſchoone Vallene van Cuxibamba, 
tuſſchen twee Revieren: De Ca⸗ 
pitenn Anthonio de Mercadillo fon⸗ 
deerde dien int Jaer 15 4 6. om die 
Ingheboꝛenen te bebꝛedighen die 
ghealtereert waren. 8 
De Stadt Zamora, die zu noe⸗ 
men de los Alcaydes, t neghentich 
leguen van Quito, bn- naeſt ten 


die gheleghenthendt of Contreye 
wert ghenoemt Poroauca, t welck 
beteeckent indianen Ban Ooꝛloch: 
daer wert veel Gouts untghetroc⸗ 
ken / en Daer zijn ghebꝛocht aen Fin 
Majeſtent Geepnen van 12. Pon⸗ 
den / theekt oock ſout· Pannen van 
ſout-Mater. | 

De Stadt van Taen 55. leguen 
van Loxa, en dertich van los Cha- 
chapoyas, fondeerde int Jaer 1540. 
de Capitenn Diego Palomino, in de 
Pꝛovincien van Chuquimayo, in 
die van Chacaynga. De Stadt van 


S. Miguel gan Piura, in de Pꝛovin⸗ s 
tie van Chila, hondert twintich le⸗ 


guen van Quito, bn tans ten Supt- 
Ooſten / en 25. van de Haven van 
Payta, al waer enndighet het reſſoꝛt 
van dat Hof / tis een recht plegin⸗ 
ghe / ſtaende aen de pꝛoviſie van de 
Vice - Non: Het heeft een Clooſter 
van onſe Lieve Vꝛouwe ter Baz 
tien / en al hoe wel het in dit Zande 
niet en reghent / dan met ver won⸗ 
deringhe: foo heeft het goede bez 
douwinghe / waer van het wel Taz 
ruwe gheeft / en Manz / en de Daz 
den en VDꝛuchten van Cattilien. In 
de Jurildictie van Dele Stadt is de 
Haven van Payta, op ;. graden be- 
Sunden de Lune / die goet is / groot 


en veplicij. Al waer inloopen die 


Dupt: Bolten / paſſerende la Cor · | Schepen die van Guatemala gaen 
dillera de Ios Andes, is een recht . | naer Peru. De Marquis Don Fran- 
pleginghe / pꝛoviſie boo? de Vice. ciſco Pizarro fondeerde Dele Stadt 


Kon: theeft ef Clooſter van Fran⸗ 
ciſtaners / Daer wert geen Taruwe 
ghewonnen / om dat het Landt al 
te vochtich is / theeft rijcke Mijnen 


int Jaer 15 3 1. de eerſte van dele 


Coninckrijcken / al waer ghebout 


is de eerſte Rercke ter eeren Godts / 


en de Geplighe Moerder de Room⸗ 


van Gout / in de welcke zp vinden lehe Kercke. De gantſche Pꝛobin⸗ 


Gꝛeynen van bier Ponden ghe⸗ 
wichts / en meer. De Capitemi 
Mercadillo bevolcktede dien int jaer 
15 49. dooꝛ over een cominge met 
de Capiteyn Benavẽte: tlent twin⸗ 
tich leguen van Loxa, ober de Cor: 
dillera, die deylt de loopende Waz 


tie en Jurildictie / van de Dallepen 
de Tumbea, is dꝛooch / en de Co⸗ 
nincklicke wech / van de Ingas gaet 
Door die Valleuen van Piura, tul⸗ 
ſchen gheboomten / en coelten / en 
binnen de pꝛincipale Vallepe Loe: 
chen haer tlamen twee of dꝛie Re⸗ 

vieren: 


. Ken, 


‚Miguel 1 
ura, 


. gm TN 


van VVet- Indien. ola 


vieren; Errſtelick was de Stadt man ap een Vlot van Strop / en 
ghefondeert in Tangazala, nan waer ſtelt de Paſſagier op ſun Heupen 
zn overghelet is om dat het een an⸗ om te paſſeren . In andere plaetſen 
ghelonde Contrepe was / en nu is houden zu een groote. Back van 
die tullchen twee Vallenen / en de een Rowoetde / an de welcke zu ſet⸗ 
gantſthe wech is mat ongheſont / ten de Baggagie / en de Perſao⸗ 
en bn onder dan de ooghen /ioni nen / en de indianen Halt ghemaeckt 
zijnde met een Cooꝛde / gaen al 


Guayaquil, 


de gradte Winden / en ſtoovinghe 
vaude Somer / eu groote vochtiche⸗ 


den van de Muiter ©) 1 
De Stadt ban Sant. Tago: han 
Guayaqtih anders ghenaemmt la Cu- 


10. Mülen van de Tre / int Sunt 


Een Core Welten! ig ef Coꝛregimient ſtaende 
Plaerie vaer verve pꝛauiſie vau de Vitr⸗Mon: 


recht- plegin⸗ 
gbe is / in't 


is ghebout / van de Adelantado Be- 


bolt e lalcgzaf ; n t ghevirl dat de ludia- 


sf 95 4 


nen rebelleerden / en daer ſtowen 


veel Spangjaerden / nt Jaer 1537. 
quant de Capitenn Ftanciſco d O- 


rellama: wederom / die niet volckete 


der de Linie Rquimoctiael woeden 
ghehonden vooꝛ gheſont / boor de 
Franſche Porken / em andere Diet: 
ghelijcke quellinghen : daer gaet 


veel Voler na de Revier / om haer 


Jheſonthendt te trüghen / dooꝛ de 
veelhent van de Moꝛtelen van Sar. 

faparilla, die in die Keuier zün. Vn 
is dock Mo heel groat niet / en die 
in de Supt Tee loopen en zijn Coo 


root niet / als die die haer ontla⸗ 


den in de Nooꝛt . Tee / om dat zy 
loopen doo een cleyne ſpatie / en 
„nochtans zijn ſnelder / en met hae⸗ 
ſtighe neder · vloeninge om het bal: 

len van het gheberchte. De India- 

nen ghebꝛuncken veel pꝛactijcken 
om de Revieren te paſleeren: zu 
houden op eenige plaetſen een Jaz 
bel dwers over de Nevier / en aen 
dien een Coꝛt / en ſtellen in die den 
Paſlagier / en trecken hem alſoo 
ober de UKebier. Op andere We: 
vieren gaet een Indiaenſche Edel⸗ 


ſetten a het is het alder vꝛucht⸗ reis 
baerſte Lant / de Pꝛobintien van Bunigando, Im- 


ſwemmende en trechende als Deer: 


den aen een Coets Maghen: en 
andere dunſent pꝛactijcken / Bhe⸗ 
bꝛuncken zu om de e vieren over 


uta: tſeſtich Mij len van Qaito, en te tamen. De Haeven van die 
Stadt is dic 
Bevier 


t im haer / om dat de 
geet is / dooꝛ de welcke 
op-comen de Coopmamſchappen 


untter Tee / en dan aber ant gaen 


naer Quito. Int Jatr 25 58. po⸗ 
nuleerde de Capitepn Contero, de 
Stadt Caſiro, in de Vallene van 
Viltscwefende Gouuerneur van de 
Rijcken. ban Peru,; de Litentiaet 
Lope Garcia han Caſtxo. vili is in 


dinono, en Gualapa ; de welcke zu 


noemen de Pꝛovincie van de Efme- 


rauden, en hn vertrock na die van 
Guayaquil gen ontdeeltede alle die 
Pꝛovincien / van Paſſao af tot de Re⸗ 
viere van S. lan, die in de Supt⸗ 


Tee valt. 734 1378 
De Stadt van Porto viejo, is bn eue vie. 


cans tachtentich leguen van Sinre 
Franciſoo del Quito, int Meſten / 
doch niet van een effen, Wech: en 
andere vijktich van Sant - Iago de 


Guayaquil, al waer men gaet van 


dito: in hare KRelloꝛt is Pafſao, 
dat de eerſte Haven is van het 
Landt van Piru, en van de Kevier 
Santjago af begint het Gouverne⸗ 
ment van den Marquis Don Fran- 


ciſco Piſarro, en om dat het Lande - 


ſoo dicht bn den Æquinoctiael Liz 
nie is / weſende op een graet / mee⸗ 
nen eenighe dat het onghelont is / 
nochtans op andere plaetſen (oo 
nae by de Linie leektmen met groo⸗ 
te ghelonthendt / vꝛuchtbaerhendt / 


en overvloet van alle Dingen tot 


onderhhoudt van de Menſchen te⸗ 
jp gende 


Fol 406. 


gen de opinie van de Ouden: ende 
oack iſt ſoo dat de lndianen ban dat 


Tant niet lanck en leven / en dat in 


vele van haer wallen ernighe vof 
lachtighe Vꝛatten in het aenlicht / 
en op de Peulen / en andere Deez 
len / en alfoo het een [waer ghe⸗ 
‘Beeck is / miſmaeckt het haer leer / 
rn twoꝛt ghelooft dat het tompt 
van tieeten eenigher Vis. In dat 
VUeſſoꝛt is her Dorp van Manta, al 
ner zn vercreghen hebben groote 
Kiſckdommen binnen 's Tandts / 
nun out vooꝛ leecker dat al hier 


ben ren Mijne is van Elmeraulden / 


mier nulden 


wan die de beſte zijn van Indien, en 


Munten / Ha⸗ 


groenen in Steenen ghelijck Chꝛi⸗ 

ſtal / en zu handelenſe als Mar⸗ 
mer Steen / allencrkens at trer⸗ 
Rende / en voltonende de helft wit / 


de helft groen / gaen zu die rijp 
iecken-/ en trijighen haer volco⸗ 


menthept. De Capiteyn Franciſco 


Pacheco bevoltktede die Stadt int 


Jaer dunſent vof hondert vijf en 


dertich / unt laſt van Don Diego de 


Almagro : theeft veel Indianen ban 
Ooꝛlooch / daer is een Clooſter van 
onſe Wieze Vꝛouwe ter Gzatien: 

d aer wort gheen Taruwe ghewon· 

nen / om dat het daer reghent de 

acht Maenden int Jaer van den 

October vooꝛwaerts / daer zijn ooc 
goede Monſters van Gout. 

Op de Culte van dit Gouber- 


une va vit nement zijn dele navolghende Ha; 


Gouverne⸗ 


ment. 


vens / Enlanden / en Punten. De 
Ancon de Sardinas, booꝛ De Bane 
van Sant - Iago, die lept vijfthien 
leguen van de Punte van Man- 
glares ten Suyden / en ſtracx die 
van Sinte Matheo, en Daer naer de 
Cabo ban Sinte Pranciſco: en daer 
vooꝛbn de Quiximies, vier Kebie- 
ren eer men compt tot Portete, al 
waer de Swerten die haer ſalveer 
den van ten Schip. dat omghe⸗ 
“worpen was / haer hebben ghe 
voecht met De Indianen, en heb. 
ben een Doꝛp ghemaeckt: en de 


Paſſao den Punte of Haven van de Mijneurs van ſcheeps; Peck / 


Belchꝛijvinghe 
Indianen, al waer zu ſegghen dat 
de Linie Æquinoctiael do? doopt, 


ontrent het gheberchte van Quca- 


que, oock de Bape van Cara, die 


boe? de Puerto. Viejo is / een graet 
be- Sunden de Linie / en Lijf le⸗ 


nuen van daer is de Cabo van Sinte 
Laurens, en Daer ontrent is het En- 


landt de Plata, en vooꝛt de Bauens 
van Callo, en Calango, Bong de 
Punte van Sinte Helena, ap twee 


graden hoochte / en de Revier vann 


Tumbez op bier graden / en het 
Enlandt van la Puna, daer on- 


trent / en dat van Sinte Clara, ten 
wennich verder in Zee / en Cabo 
blanco viikthien leguen nan Ium 
bez ten Sunden / en ſtracr de Bun ⸗ 


te van Parina; en Sunt· waert het 
Enlandt van Lobos bier leguen 
van de Haven van Payta booꝛlent / 
en la Silla hoo de Punte van Aguja, 
en de Haven van Tangora. 
De Ingeboꝛenen van dat Lant 
ſegghen / dat in boogleden tijden 
Daer quamen over Tee op Vlot- 
ten / dat zu deel Houten t ſamen 
ghevoecht en ghelloten aen” mal 
canderen / Menſchen loo groot dat 
nan haer Rnyen tot beneden tot / 
waren zn grooter dan andere oz- 
dinariſe Menſchen het gantſche 
Lichaem was / en dat zn maeckte 
den een ſeer Diepe Put op er ſcher 
pe Rotſe / die men noch heden (iet 
met (eer berich en ſoet Water / op 
de Bunte van Sinte Helena, dat 
een werck is van groote berwon- 
deringhe / en om dat zu ghebꝛunck· 
teden grouwelijcke londen / viel 
het Dper unt den Hemel dat haer 
alle-gaeder verbꝛandende / en nu 
binden zu op die plaetſe de alder 
grootſte Beenderen van Menſchẽ / 
en ſtucken van Tanden die veer⸗ 
thien Onten weghen / en in nieu- 
we Hiſpanien, en int Keſſoꝛt van 
Tlaſcala bintmen Beenderen van 
de ſelfde grootte. Daer zijn op de 
Punte van Sint Helena gaeten en 
ſoo 
goet 


den 
ban 8. Hes 
lena, 


van V Veſt- Indien. 


goet dat men daer mede mach ca- 
lafateren / en het comt Boor den 
dach ſeer warm. . 


Det XVIII. Capittel 
Van Popapan, los Quixos, en la 


Cuanela, Pacamoros, en Gualſovgo, tmelcł 
de veste i; van bet reſſort van't Hof 


| van Duito, 
Pop ayâne 
H payan,hondert enzo.leguen 
1 Supden en Nooꝛden van 
de Gꝛenſen van de Pꝛovincie Qui- 
to, onder de Æquinoctiael, tot die 
van Carthagena Nooꝛt-waerts / en 
andere hondert van die van t nieu⸗ 
we Rijck int Ooſten / tot aen de 
Sunt - Tee / in het welcke eenighe 
Doꝛpẽ der Caſtilianen zijn / int deel 
van t Hof van Quito, en het deel 
van t'nieuwe Wijck is een Lande 
dooꝛgaens rou / en ſeer vochtich / en 
daerom heekt het wennich Manz / 
en min Taruwe / en niet veel Bees / 
maer het is rijck van Gout · Mij⸗ 
nen / en Defe navolghende bevolc⸗ 
kinghen zijnder. 


Et gouvernement van Po- 


» Stat De Stadt Popayan lent op twee 
Pora, graden en een half be- Nooꝛden die 


Linie Æquinoctiael, en op acht en 
tſeſtich en een halbe van lanckte / 
dunſent vijf hondert tachtentich lez 
guen van Toledo: al Daer reſideert 
een Luntenant Gouverneur / het 
Cathedꝛael / en een Clooſter van 
onſe Lieve Vꝛouwe ter Gꝛatie. De 
Adelantado Sebaſtiaen de Belalcazar 
bevolctede die Stadt int jaer 1537. 
het Volck van die Pꝛovincien is 
leer berfchepden van dat van Piru, 
om dat het met beter verſtant be⸗ 
gacft is / en in meerder politie leer 
de / en die van dit Gouvernement 
leekden als in carauanen. Het woꝛt 
ghenoemt Popayan, om dat alſoo 
genaemt was de Cazique, die Heer 


ban de Supt Tee / en hooghe Bers 
gen die Ooſt· waerts loopẽ / en acu 
d ander ſijden la Cordillera de los 


Fol. =. 


Andes, en unt bende Deelen ſpꝛun⸗ 


ten bele Nevieren / en een is die van 
Madalena, die inde Nooꝛt Tee hen 
ontwatert / in dit Gouvernement 
is coel en gheſont Volck / en de an⸗ 
dere warm en ſwacßk. 10 
De Stadt Cali lent op 4. graden / 
en twee en twintich leguen van Po: 
payan, en achthien van de Supt- 
Tee / zu is bevolckt int Jaer 1537. 
dooꝛ de Capitepn Miguel Munjoz, 
en eerſtelick Dede dat Sebaſtiaen de 
Belalcazar, in de Doꝛpen die men 
noemt los Gorrones: t is ghelegen 
in een vlacke Vallene / dicht aen de 
Voet van een Bergh / de Locht is 
aldaer heet: aldaer reſideert de 
Gouberneur / en de Officiers van 
het incomen / en CConincx Schac- 
kilte / Daer is een Giet· uns / een 
Clooſter van onſe Liebe Vꝛouwe 
ter Gꝛatie / en ten ander van S. Au- 
guſtijn. De Haben van Buenaven- 
tura lept in haer Jurildictie op dꝛit 
en een halt graden hoochte: al daer 
reſideren eenighe Boꝛghers om te 
ontfangen de Coopmanſchappen. 
De Indianen van Cali zijn van goe⸗ 
de conditie en Goede Chꝛiſtenen: 
haer oude Heer woꝛt ghenaenit Li- 
fupete. De Stadt St. pe van Anti- 
ochia meer dan hondert leguen van 
Popayan ten Nooꝛt· Ooſten / op den 
Oever van de Reviere Cauca, ban 
et reſſoꝛt des Hofs van t nieuwe 
tijck / en t Bildom ban Popayan, 
rijck van Gout· Mijnen en dicht 
bp het Heuvelkẽ Buritaca genaenit / 
om al het Gout dat daer in was / 
t' is bevolckt in een vlackte: De in⸗ 
gheboꝛenen zijn goet Bolck / van 
goede Lichamen / en blanck / en de 
Locht is alſoo dat zu ſlapen bun⸗ 
ten de Hunlen / (onder dat de coelte 
haer pet beſchadicht / daer wert Dee 
gheteelt / en veel Vꝛuchten / en Dit 
ſchen zijnder in de Revieren / en de 


Rodas 


Call. 


Antlochia, 


Daer at: theeft een Deel op de Cuſte Poelen. De Ee 8 Gaſpar de 


1 ol. 


Garamante, 


Arma. 


t. gouvernement en De heerſchappie 


Carnicero , 


PBleefch-Dau 
wer:en moo 


denaer:wꝛee 


Ancerina, 


B. 


Beſchꝛijbinghe 


Rodas btbolcktede dien / dooꝛ laſt Noot. Ooſten / op den Oever van 


van de Adclantado B 
Jaer 1541 | 


De Stadt van Catamanta, tle⸗ dom Lan Popayan, ſonder Ver / noch 
ſtich of tleventich leguen van Po-! Taruwe / leer ghequelt van Don⸗ 


payan ten Nooꝛt Ooſten / dicht aen 
de groote Revier Cauca, van het 
Kelkozt des Hols van het nieuwe 
Rijck / het Gouvernement en Biſ⸗ 
dont van Popayan, is obervloedich 
van Manz / en ander ghezaet / ſon⸗ 
der Tarwe / en met weynich Vee / 
al hoe wel datter veel Verckens 
zijn: men gaet lancrx de Nevier in 
5. of ſes uyꝛen tot Antiochia toe / al 
hoe wel dat het v0. leguen zijn / tis 
om dat het ſtijf boort gaet: tis een 
bevolckinge van de Adelantado Be- 
Eleazar. 8 71 


De Stadt van Sant-jago de Ar- 


4 


ma, heeft bele Gout· Minen / so. 


Mijlen van Popayan, ten Noot. 
Goſten / afwijckende nat Ooſten / 
tis bant ok ban t nieuwe Rick / 


van Popayan , onder Taruwe / en 
geſaet vanCaſtilien, nochtans over⸗ 


bloepende van die van het Landt. 


De Adelantado Belalcazar bevolck⸗ 
tede die Stadt / en hier Bede hu ont⸗ 
hallen de Mariſchal Jorge Robledo, 


En dept ſeſthien leguen van Ancer- 
ma: de ingeboꝛenen zijn loo wꝛeet / 


dat de levendighe zijn het graf van 
de Dooden / om dat hy gefien heelt / 
dat de Man de Vꝛou at / de Bꝛoe⸗ 
der de Suſter / de Soon fijn Dar 
der / en tghebeurde als zu vet ghe⸗ 
maeckt hadden een ghevangen / op 
dien dach als zu hem louden eeten / 
bꝛochten ſu hem vooꝛt met veel ghe⸗ 
lanex / en de Weer. gheboodt / dat een 
Indiaen hem ſoude at rappen elck 
lidt / en al levendich begonnen zu 


hem te eten / en tſedert de bevolckin⸗ 


ghe van Arma hebben zu ghegeten 


meer dan acht duyſent Indianén en 


eenighe Caftitianen hebben geleden 
defe marteliſatie. 
De Stadt van S. Ana bã Ancer- 


ma Bijftich leguen van Popayan ten 


paelen is een Heuvel / unt de 
Naer men 
Sepl-Steen 


‚Daer zijn ontrent de Indianen bint 


| Derlagen. De Capiteyn lorge Ro- 


| Lorenzo de Aldano. Oock zijn die 


elaleazar; int Cauca, van het Hok van't nieuwe 
Nick / t Gouvernement en t Bil⸗ 


bledo fondeerde dien / dooꝛ laſt vun 


Inghebozenen eeters van [Men⸗ 


ſchen Pleeſch zu gaen naeckt / zu 
hebben gheen Beelden / ok eenich 
dinck dat zn aenbidden / in die Ju⸗ 
rildictie zijn goede Gout⸗Mijnen / 
die Locht is warmachtich / en daer 
ballen vele Donderllaghen. 


De Stadt Cartago, 25, leguen 


van Popayan bp naeft ten Nooꝛt; 


Cartago, 


Ooſten / van het Hot / van t nieuwe 


Rijck / t Gouvernement en 't Bil⸗ 
dom van Popayan, ſonder Tarwe 


HRoenen / en Vocken: theekt veel 


Ollen en Daſſen / en Berch-Verc⸗ 


noch ghelaet van Caftihen, is een 
ghetempert Lant en gheſont / van 
wennich Gout: het teghent veel / 
het en teelt gheen ander Wee dan 


gheberchten / daer veel Leeuwen 
gheteelt woꝛden / oock Tyghers / 


keng: theekt eẽ Clooſter van Fran⸗ 


ciſtauers / de. Capitepn lorge Ro- 
bledo bevolcktede dien / en noemde 
het Cartago, om dat alle de bevolc⸗ 
kers waren van Cartagena. N 
De Stadt van Timana veertich 
leguen ban Popayan, ten Supt- 
Ooſten / en tleſtich van Santa Fe de 
Bogota, en 36, van de Pꝛovintien 
del Dorado, al hier is een Lunte⸗ 
nant / Gouverneur / die oock tot ſijn 
laſt heeft S. Sebaſtiaẽ de la Pata. Deſe 


rildictie / om dat zu (od onmenſche⸗ 
lick zijn dat zu in veel plaetſen heb⸗ 
ben openbare Vleelch· Hunſen van 
Menſchen die zu vanghen. tas 


Dallepe de Neyva, en de Locht il⸗ 
er ſeer warm / binnen haer Want- 


welcke men haelt de Seyl. Steen / 


Paezes, 


D l 
van deſe la- 


Indianen vermindert ſeer haer Ju⸗ Aen. 


ghaleghen in het beginſel van de 


Tiwarzs 


e wꝛeerhen 


van VVeft- Indien. 


Paczes, en de Pixaos $ dit dock Cart. 


Di-. 


8. Sebaftiaen 


de la Plata. 


ben zijn. 

De Stadt ban Ghidlajars van 
Buga, rs. leguen van Popayan ten 
Nooꝛt Ooſten / is int Reſſoꝛt van 
het Hof van Quito, en de heerſchap⸗ 
pije van Popavan: 

De Stadt van 8. Sebaſtiaen de la 
Plata, op de Gꝛenſen van dat Gou⸗ 
vernement / 5. leguen van Popayan, 
en dertich van Santa Fe ten S Supt- 
Weſten / onder het Rerckelick ghe⸗ 
biet van Popayan, al waer bele Bijz 
nen van Silver zijn en in haer Juz 
riſdictie 24. denlinghen: tlent dꝛie 
leguen van de Haven van Onda, op 
de groote Revier van la Madalena, 
al waer ontladen zy die van Carta- 
gena comen: zu is bevolckt in de 
blackte / dicht bn de Revier Guali: 
in het Bant zijn veel ſchuddingen / 
en in de Winter iſt meer warm dan 
tout. De Inwoonders die vermin⸗ 
deren / om dat die ghegeten werden 
van de Cariben, die zu noemen van 
Rincon, en hebben openbare Vleel⸗ 
Hunſen daer van / ſonder dat het 


tan gheremedieert woꝛden. Dien 


ö Alenguer. 


Truxillo. 


Stadt bevolcktede de Adelantado 


Belalcazar. 


De Stadt van Almaguer twin⸗ 
tich leguen van Popayan ten Supt- 
Ooſten / is dꝛuchtbaer van Taru⸗ 
we / Manz / en ander gheſaen / en 
Bee / en ‘theeft Gout. De Capi⸗ 
tenn Alonzo ban Fuen- major be⸗ 
volcktede dien / dooꝛ laſt van den 
Litentiaet Brizenjo Gouverneur / 
en Rechter van de relidentie van 
Popayan: tis gheleghen op eenen 
Bergh van Zabana, en haer Locht 
is coel en t Volck gaet ghecleet met 
Rocken van Cattoen. 

St. lan ban Truxillo, en anders 
ghenaemt Yfcance : dertich leguen 


van Popayan, ten Supt-Ooften. 


Madriga!, 


De Stadt van Madrigal, of Cha- 


_panchicr, 35, Ban Popayan bp naeſt 


int Supden/ een rou Lant / en daer 


geeft het de anz tweemael ’gjaers 
in hare Jurildictie / en om de rou⸗ 
hent van t Lande zijn de IAnwoon⸗ 
ders quaet om te bebꝛedighen / en in 
die Stadt / van Agreda, en Alma- 
guer zijn Mijnen van Gout. Agre- 
da anders genaemt Malaga, lent 45. 
leguen van Popayan ten Sundt⸗ 
Welten. 

De Stadt van San de Pafto; 
alfoo ghenoemt / om dat het een 
Landt is vol van WMeydinghe / is 
o. leguen van Popayan bp naeſt ten 
Sunt-Weſten / en noch loo veel 
ban Quito, bu cans ten Nooꝛt-Oo⸗ 
ſten / en een graet van den Zqui- 
noctiael, inde Rerckelick ghebiedt 
van Quito, in een goet Landt / van 
goede ocht overvloedich van 
Manz / en andere Lijktochten / met 
Sout-Mijnen / in ſijn Jurildictie 
24. dunſent Indianẽ onder een com⸗ 
manderie / dat geen Cariben en zijn / 
dan alleen lick quaet van ghelichte / 
vuyl / en llecht / zu en vondender 
gheen Beelden in de tijdt van haer 
Heydenſchap / zn ghelooven dat zu 
nae de doot comen Cullen en leben 
in veel luſtigher plaetlen. De Ke⸗ 
vier die zu noemen de Heete / ghe⸗ 
leghen tulſchen Paſto en Popayan, 
heeft ſeer delitaet Water / en ober 
die Kevier is een Bergh al waer 
Gonſales Pizarro de Bite- Non Blaf- 
co Nunjez Vela holchdede / en tot de 
Revier Angaſmayo, die in die Pꝛo⸗ 
vincie is / quam de Coninck Guay- 


Fol. 59. 


Agre da, 


sint Ian de 
Pafto, 


nacapa. Over de heete Reviere op Pat een 
een Rotſe is een bꝛandende Berghs gen zun 


die een groote quantitent van dam⸗ 
pen unt werpt / en Wpe blaeſt van 
oude rijden at / als de Ingeboꝛenen 
van't Lant ſegghen. De Philolo⸗ 
phen willende verclaren wat de 


bꝛandende Verghen zijn / ſegghen / 


ghelijck als in het Aertrijck plaet⸗ 
ſen zijn die een cracht hebben om 
aen te trecken dampighe toffe / en 
die in Water te veranderen / van 


men gheen Tarwe en vergadert / waer tomen de Fontennen / die al⸗ 
noch gern Dee en teelt / nochtans toog vlieten: alfoo cock zunder 


Dz plaetſen 


Jole: Belchzijvinage N 


plaetſen die aen trecken dꝛooghe 
dampen / en heete / die haer veran⸗ 
deren in Vper / en walmten / en die 
met ghewelt van dien / werpen unt 
dock grove materie / die haer relol⸗ 


die van Zedros,lept op twee graden 
van de Linie / op de welcke lent het 
Enlandt van Gallo, en daer naer de 
Haven van Cruz, en de Punte van 
Manglares, al waer de Cuſte van 


veert in Allche / of in Steen / en dat Quiro begint. | 


zin de brandende Berghen. S. lan 


de Paſtos heeft Clooſters van Do⸗ 


Van het Gouvernement van los 


minicanen / Frantilcanen / en onfe niet meer kennille dan dat het valt 
Liebe Vꝛouwe ter Gzatien: tis unt den Ooſten van de Pꝛovincie 


een cout Landt / met overvloet van 
eten / theeft ingenios ban Suycker / 
en veel Vꝛuchten van het Lant / en 
van Caſtilien: als de Capitepn Lo. 
renzo de Aldana dien bevolcktede 
int Jaer 15 3 9. noemde haet Villa 
vicioſa de Patto: {pp lent 40. leguen 
van de Supt-Zee/ nae het Eylant 

Gorgona toe. 110 F 
Men heekt ontvoleltt / en vermin⸗ 
dert in die Pꝛovincie de Stadt van 
Antioquia, de Stadt van Neyva in 
Neon, de Dallepe van Neyva, twintich le⸗ 
guen van Tumana, en het was om 
de ſtrengichendt van de Indianen 
Paezes, en Pixaos, en om de Manipos, 
in de Wallepe Saldanja, en de Stadt 
van S.. Vincẽte de los Paezes, tſeſtich 
leguen van S. Ian de los Llanos, op 
de Gꝛenlen van Popayan, dien fon⸗ 
deerde Domingo Lozano, en de 
Stadt los Angeles, twee en twin⸗ 
tich leguen van Tocayma, en negen 

van Neyva. q 

desen, De Cuſte die dit Goubernement 
ten van de heeft op De Sunt Tee / van Cabo de 
Saldern Corrientes af die op 5. graden bez 
ment. Moozꝛden de Linie leyt / is de Ke⸗ 
vier van Salinas tuſſchen de Cabo de 


Corrientes, en het Eplandt de las 


Palmas, op 4. graden en een derden⸗ 
deel / en op de Cuſte die is tot la 
Gorgona, leut de Reviere vans. lan, 
onder andere vele / die het Landt 
ſeer Moꝛallich maecken / en teghen 
ober de mont het Eylant Gorgona, 
twee leguen in omganck / al waer 
Don Franciſco Pizarro berlaten was 
van (ijn bolck / met derthien van 
fijn ghefelfchap. De Revier van 
St. Lucar, en die van Nicardo, vooꝛ 


van Quito, en het Deel vã het Sup: 


os Quizes, 


Quixos, en la Cancla , en heeft men: 


tla Canela, 


Den / nae het Gouvernement toe 


van lan de Salinas, Daer in zijn drie 
Dorpen van Caſtilianen, met een 
Gouverneur die de Vice Ron van 
Piru beſtelt / en int Gheeſtelick is 
het vant Bildom ban Quito: het 
Landt is rou / en Berch achtich / 
ſonder Taruwe / en Manz / ſeer 
weynich / met eenighe Boomen die 
ſchijnen van Canzel. Het eerſte 
Doꝛp is Bacza, achthien leguen van 
S.. Franciſco del Quito, bn naeſt ten 


Sunt - Ooſten / al waer reſideert de 


Gouverneur. De Stadt van Ar- 
chidona is twintich leguen Herder 
dan Baeza. De Stadt van Avila ig 
int Nooꝛden van Archidona. 

Het Goubernement en de Pꝛo⸗ 


bincie van Pacamoros, en Ygual- fre pen: Á 
ſongo, of van lan de Salinas, wiens — 


Limiten en Palen zijn hondert le⸗ 
guen / die genomen werden int Go⸗ 
ſten / van daer 20. leguen vooꝛts 
van de Stadt van Zamora, in de 
Cordillera de los Andes, en oock ſoo 
veel Sunden en Nooꝛden / is een 
goet Landt / in Locht en ghetem⸗ 


pertheyt / vooꝛ Taruwe / t'gheſaet / 


en Vee / van vijcke Gout-Mijnen / 
in de welcke zu vinden leer groote 
Geapnen: Daer in zijn 4. Doꝛpen 
van het Bildom van Quito, de 
welcke fondeerde de Capitenn lan 


de Salinas. 


De Stadt van Valladolid op 7, Vedel 


graden hoochte / lent twintich le⸗ 
guen van Loxa ten Supt-Oolten/ 
ober de Cordillera van Piru. De 
Stadt van Loyola, of Cunbinanja 
is ſeſthien leguen Ooſt· waert van 

Valla- 


vele 


. 


* 


ane 
. — Dee 


1 del audiengia del quit 
0 f 
1 
7 
1 
PP de Gaura 
4 5 jen oArnedo 
E Chancay 


DESCRIPCION DEL DESTRIETO 
DEL AVDIENCIA DE LIMA 
1 3 


hs 


7 


(M' 
FN. ir, 
"ROOTS 
. 5 0 * ie As 5 N 
1 N 
4 1 
1 
1 
l N 18 


ago 


del àÀ diedelos Charcas 


van VVeft-Inddien. 


Valladolid. De Stadt van S. lago 
van de gheberchten / is vo. leguen 
van Loyola, bn naeſt int Ooſten / en 
in haer Jurildictie is veel Gouts/ 
en hooch van allon / en (oa veel het 
Gout aen gaet / t'is wennich noo⸗ 
dich te handelen van hare vooꝛtret⸗ 
kelickhent / nae dien het hem hout 


a Ghene wat eyghentlick en 
partitulierlick genoêt w 
Piru, is het reſſoꝛt van t ho 
de los Reyes, en bellunt ſich van 
Suyden en Nooꝛden / van de ſes 
tot (eben graden hoochte be. Sun⸗ 
den de Linie / dat zijn twee hondert 
twintich leguen / al hoe wel zu om 


Fr ol. 0¹ 2 


te reyſen ſtellẽ dꝛie hondert leguen / 
van de Punt e Aguja, ober Payta, al 
waer het hen voecht met het Hof 
van Quito, tot gepafleert hebbende 


op de hoochſte cracht van de We⸗ 
des ms velt, Meu trecktt het unt in die In- 
sour u b diens op dꝛiederlen manieren: de 
a n eerſte is in Pepite, dat zijn gheheele 


ſtucken londer menguighe van an⸗ 
der Metael en die niet van nooden 
hebben datmenle benekicieert dooꝛt 
Vper / en die Gꝛanen zijn oꝛdinan⸗ 
relick als een Neerne van een Ca 
labaſſe, en eenighe reyſen grooter, 
van ſulcken Gout vintmen wepe 
nich / ten reſpecte van de reſte. De 
tweede maniere is in een Steen / 
twelck een Steen is die in de ſelve 
Steen wait / en die Steenen vint⸗ 
men in het Gouvernement van lan 
de Salinas ſeer groot / gantſch dooꝛ⸗ 
loopen met Gout / en eenighe die 
half Gout zijn / het welcke men Lint 
in Putten en Münen / en is leer 
{waer om te arbenden. Het derde 
trecktmen unt het ſtol / en is de mee⸗ 
ſte quantitent / en men bint het in 
Aevieren of plaetſen / al waer ghe⸗ 
paſleert heeft eenich loopende Wa⸗ 
ter / en de Revieren van die Indiens 
hebbent veel / buſonderlick in de 
Rijcken van Chile, van Quito, en 
tnieuwe Rijck van Granaden, en 
in de beginſelen van de ontdeckin⸗ 
ghe warender veel in de Eylanden 
van Barlovento. Het hoochſte Gout 
is dat ban Carabaya in Piru, en dat 
ban Baldivia en Chile, om dat het 
comt tat dꝛie en twintich quilaten, 
en een halve / en noch hoogher. 


Det XIX. Capittel. 


Van bet reſſort van't Hof van 
Los Rees, 


de Stadt en Haven van Arequipa, 
al waer begint die van los Charcas, 
Ooſt en Welt. Het bevolckte van 
dat Dof (al moghen ſtrecken bp- 
naeſt tot oo. leguen / van de Culte 
van de Sunt . Tee Ooſt waert / al 
waer de Limiten open blijven tat 
de Pꝛobincien van de Revier de la 
Plata, en van Braſil, tghene twelck 
is ban de Cordillera af / al waer af 
ghefept is dat het ſtadich reghent / 
tot aen de Tee / noemen zu de vlac⸗ 


groote hoochten van het geberchte 
bedeckt de vlackten / alſoo dat die 
niet toelaten dat de Wint unt het 
Landt blaeſt waerom de Wint unt 
ter Tee regneert / die gheen tegen⸗ 
wint hebbende / dꝛuckt unt de dam⸗ 
pen die haer opgeven / waerom dat 
zu reghen ſouden maecken / foo dat 
de ſluntinghe van het gheberchte 
belet dat de dampen dick werden / 
en de faute van toffe cauleert dat 
in die Cuſte die dampen ſoo dun 
zijn / dat zu niet en maecken dan een 
vochtighe Nevel / die pꝛokijtelick is 


om te temperen het gelaende / t welt 


niet in en heekt ſonder de Nevel / 
dooꝛ al het Mater van bedouwin⸗ 
ghe dat het heeft. Het gantſche 
Lant is ʒant - achtich / behalven de 
Ballepen die Daer zijn by de loo⸗ 
pinghen van de Revieren / die van 
het geberchte neder ſtoꝛten / al waer 
ghewonnen wert door de bedou⸗ 
winghe veel Bꝛoots / Win / Olie / 
Suncker / en het ghelaent / en de 

Ds Bruch 


ten van Piru, in dwelcke het niet en ner engt 


reghent / noch Dondert / om dat de ua uu. 


Fol. 62. 


Ouatterten Vruchten van Caſtilien, en bant 


bun n Landt aldaer: en int hanghen van n 


de Berghen / zijn groote Wenden / 
en teelingen van Dee / en de Locht 
is verſchenden / alſmen can wen⸗ 
ſchen / om dat het hooch cout is / en 
het laghe heet / en de middens deel⸗ 
achtich van de untterſten / nae dat⸗ 


men min ok meer naer haer comt. 


Het Gouvernement van dat Hol / 
en dat van Quito, en los Charcas, is 
tot laſt van de Vice Non. En in 

het relſoꝛt van dit Hof zijn dele na⸗ 
volghende Steden. 


De Stadt De Stadt van los Reyes, ob Li- 


bã los Reyes, 


de die Vallene / die de naem hadde 
van fijn Cazique,en het is de groot⸗ 
fte Ballepe/ en de bꝛeetſte / van alle 
die ghene die Daer zijn van Tumbez 
tot hier toe. Sy is ontrẽt de Suyt⸗ 
Tee / op twaelf graden be Suyden 
de Linie / en twee en tachtentich 
van de Supt- Nooꝛt. Lijn van To- 
ledo, ban waer fp af lent bn naeſt 
Dupfent acht hondert twintich lez 
guen / op een groote Circkel / ly 
heeft meer dan dꝛie dunſent Boꝛ⸗ 
ghers / de Marquis Don Franciſco 
Pizarro fondeerde dien int beginne 
bant Jaer 153 3. om dat hu ver⸗ 
moede dat de Adelantado Don Pe- 
dro de Alvarado ſoude dalen op de 
Culte van de Tee / als hy was met 
Cin henrz-Legher van Guatemala, 
daer- en⸗tullchen dan Don Diego 
Almagro ginck teghen te ſtaen de 
Provincien van Quito, is gheco⸗ 
men in te nemen de Pallagie van 
de Zee. Dicht by de Stadt / aen 
de Ooſt- zijde / loopt een Revier 
van de welcke Water ontkanghen 
alle de Huylen / en haer Thuynen / 
in de welcke excellente Vꝛuchten 
zijn van Caſtilien, en van't Landt 
aldaer / en daer is een van de beſte 
Lochten van de Werelt / midts 


daer gheen Hongherſ - noot is / noch 


Peſte / noch Reghen / noch Don⸗ 
der / noch Daer ballen Donder- 
llaghen / noch Blixem / loo dat de 


ma, om dat ſoo ghenoemt wer⸗ 


Belchꝛihvinghe 


— 7 alroogfehoon ſtaet / en leer ie 


127 n dele Stadt relideert de Vite. 
Ron / en het Conincklicke Hot / een 
Sale van Pꝛovooſten van t Hot / 
de Otfficiers van het incomen / en 
Conincx Sthat-Riſte: De Vper⸗ 
ſchare van de henlighe en alghe⸗ 
meene Inquilitie / die ghekondeert 
werde op de lelkde tijdt als die van 
nieuwe Hifpanien, weſende Inqui⸗ 
ſiteur Generael in die Bijcken / de 
Cardinael Don Diego de Eſpinoſa 
Villchop van Siguenza in die ſaet⸗ 
ke gepꝛotcedeert hebbende met rijpe 
deliberatie / tot vermeerderinghe 
van ons Henlich Catholijcx ghe⸗ 
laof / en Chꝛiſtelicke Religie. Sock 
is in de lelkde Stadt een Vniwerli⸗ 
tent / al waer de wetenſchappen leer 
gheleerdelick gheleſen werden / en 
onderwijſinghen van verſcheyden 
Talen van de Indianen, waer in 
feer neerſtich zin de Paters van 
de Jelunten / om vꝛucht te doen in 
de vertondinghe van het Evange⸗ 
lium. Oock relideert in die Stadt 
de Metropoliraen Aerts-· Billchop / 
wiens Sukfraganen zijn de Bil⸗ 
ſchoppen van Chile, Charcas, Cuzco, 
Quito, Panama, Nicaragua, en de Mez 
viere la Plata: fp heeft deie Parroc⸗ 
chien / en z. Clooſters van de 4. Oꝛ⸗ 
dens en van de Jeſunten / en twee 
van Nonnen. Daer is Callao dat 
haer Haven is / twee leguen daer 
at / groot / ruym / en leer goet / al 
waer groote menichte van Huyſen 
is / een Schout / en een Huys van 
de Advana, een Iercke / en een Cloo⸗ 
ſter van Keligieulen / Dominita⸗ 
ners: alhier heekt men gefien ghe⸗ 
fette woꝛden om te bercoelen het 
Water of de Wijn in Vleſſen / in 
De Tee: waer unt men bellunt dat 
de Oceaen Heeft de tracht om te tein⸗ 
peren en te bercoelen De overma⸗ 
tighe hitte: bele affirmeeren dat in 
die Stadt zijn 12. dunſent Vꝛou⸗ 
wen van alle Patien / en twintich 
dunlent Swerten. 8 
e 


/ 


vanPvatsndien”” 
De Stadt van Arnedo inde Daz 


lepe van Chancai, thien leguen van 
los Reyes, en een halbe van de Tee / 


Fol.. 
en veel Mijnen van Gout / en meer 

dan twintich duplent Tributariſe 
Indianen, de welcke langhe tijdt 


Ardcdo. 


Santa, 


Turk ho, 


Miaflores, 


Ehachapoyas 8 


meteen Clooſter van Dominica⸗ 
ners / rijck van Wijngaerden / fon⸗ 
deerde de Conde van Nicva. De 
Stadt van la Parrilla, of Sauta, om 


moedelick teghenſtonden die Ingas 
om haer vꝛijhendt / nochtans ten 

laetſten bleven zu overwonnen / en 
vele om de meeſte ruſte vã't Lant / 


de Dallepe al waer zu is!; 5. leguen | bꝛochten zijder te Cuſeo, en bevolt⸗ | 
van los Reyes, en 15. van Truxillo | teden een Heuvelken dat zn noe⸗ 


antrent de Tee dicht bn een groote 


men Carniengá. Dat zijn Indianen: 


ſchoone Nevier / met een gorde Ha⸗ die blancker zin / en van beter gra⸗ 
ven / op neghen graden / al waer in tie als alle van gantſch Indien, en 
loopen die Schepen die op de Cu⸗ de Dꝛouwen zijn oock ſchoonder. l 


ſten van Piru lenlen. | 
De Stadt van Truxillo dr de 

Vallene van Chimo, die eerſt bez 

greep Don Diego de Almagro, en 


In dele Pꝛovincie quam de Mari-, 
ſchal Alonzo ban Alvarado, int jaët 
153 6. dooꝛ laſt van den Marquis 
Don Franciſto Pizarro tn bevꝛe⸗ a 


daer naer fondrerde de Marquis dichte dien / en bevolcktede die 
Don Franciſeo Pizarro, int jaer 153 3 bodſende Stadt / in een ſtercke ge⸗ 
heeft veel Mungaerden / en Vꝛuch⸗ leghene plaetle ghenoenit Levanto, 
ten ban Caftilien, en Taruwe: tis en vooꝛts ginck hu vooꝛt tot de 


al bedouwinghe / en een gheſont 
Landt / en heeft groote Oꝛangie- 


Appelen / en teelinghe van Hoen⸗ 
deren: lept op ſeven graden / en een 
halbe / tachtentich leguen van Li- 


ma, dicht aen de Tee / met Cloo⸗ 
ſters van Donunicanen / Frantil⸗ 
tanen / en Sl. Auguſtiners / en een 


ander van onſe Lieve Vꝛouwe ter 
Gzatien / en Conincklicke Otfi⸗ 
tiers / Pꝛoviſien vooꝛ de Vice Non / 


en in ſijn Jurildictie zijn bn naeſt 
vijftich dunlent CTributarile India- 


nen, in twee en veertich denlin⸗ 
ghen. De Haven is twee leguen 


van daer / in een Baye die heel opẽ 
lent / die quaet is / en in de welcke 
weynich veylichent is. 

De Stadt van Miraflores, in de 
Vallene van Zana, is 5. leguen van 
de Stadt van los Reyes; aen het 
Nooꝛder deel / en ontrent de Tec. 


S. lan de la Frontera bp naeſt hon⸗ 
dert twintich leguen van de Stadt 
ban los Reyes, Nooꝛt-Ooſten / heeft 
een Clooſter van onſe Lieve VDꝛou⸗ 
we ter Gꝛatien / ende een ander 


Province van los Guaricas: < 
De Stadt van Sant-lago de 100 s 


Valles, af Moyobamba, meer dan 
hondert leguen van los Reyes, bn 
naeſt Nooꝛt Ooſt-· waerts / en 25. 
van S.. lan de la Frontera, leut in een 
plaetſe die heel regheuachtich is / 
en overvloedieh van Be. 


De Stadt van Leon del Gua- Fon delGud 


nuco, vijf hondert leguen van de 
Stadt van los Reyes int Mooꝛden / 
ontrent de Conincklicke wech van 
los Ingas, Wat afwijckende nat” 
Ooſten / heeft veel Clooſters van 
Dominicanen / Frantiſcanen / en 
van onfe Liebe Vꝛouwe ter Gꝛa⸗ 
tien / en in fijn Jurildittie dertich 
duplent Tribrtarile Indianen. Int 
Jaet 1539. om den Ooꝛloch die de 
Tpꝛan Yllotopa aen Dede die Pꝛo⸗ 
vincie / lont de Marquis Don Fran- 
eiſco Pizarro den Capitenn Gomez 


De Stadt van Chachapoyas, of van Alvarado, die dien fondeerde / 


en daer naer ontvolcktedeſe / en Pe- 
dro Barroſo herboudeſe / en als de 
Bataille van Chupas ghepalleert 
was / de Licentiaet Vaca de Caſtro, 
fonc de Capitepn Pedro de Puelles, 


van Franciſcanẽ / heeft in haer Ju⸗ die untvoerde dat zu accoꝛdeerden. 
cie Taruwe / Maps! en Blas / Sy is gheleghen op een bequame 


plaetſe / 


Fol.. 
plaetle / die ghelont is / overvloedich 
ban Lijktocht / en Vee / theekt Mij⸗ 
nen van Silver / en 'tvolck is leer 
redelick; daer wert veel Taruwe 
ghewonnen / om dat de Indianen 
gheleert hebben goede Arbenders 
te zijn / om dat bp naeſt in de Indiens 
niet en was noch Taruwe / noch 

Saen aa Garlt / noch mixo, noch panizo, noch 

Geers. kenich zaet van het Bꝛoot van Eu- 

ropa, n ʒu conden geen ander ſooꝛ⸗ 

ten ran Gꝛaynen / noch anders dan 
de Wo's telen / van de welcke het 
pꝛinc.pael was de Manz / die ghe⸗ 
bonden wert bn naeſt in gantſch 

Indien : de Ingheboꝛenen hebben⸗ 

der veel af. ghepꝛoekt / en hebbent 

wel ghecreghen op die plaecten al 
aer het vooꝛt quam: om dat het 

Magz ſoo ſterck niet is / en gheeft 


De qualitep⸗ 
ten van DE 


Harz. 


alſulcken ſubſtantie niet als de Ta⸗ 


ruwe / zu is dicker en warmer / en 
maecltt bloet / en Walt op Rieden / 
fp bꝛengt vooꝛt een oft twee Amen 
en eenighe Caſtilianen etenlſe / waer 
niet anders ten beſten is. 

De Stadt van Guamanga, of 
St. Iuan de la Vitoria, tſeſtich leguen 
ban Lima, Sunt-Ooſt-· waert op 
de wech van de Ingas, een Bildom 
van Cuzco, heeft Clooſters van 
Dominicanen / en Frantiſcaners / 
en van onſe Wiebe Dꝛouwe ter 
Gꝛatien / en een van Nonnen / en 
in ſijn Juril dictie meer dan dertich 
Dupfent Indianen dit onder tribunt 
zijn: is ſeer vꝛuchtbaer van Ta 
ruwe / en Wijn / en rijck van Sil. 
ver Mint / de Marquis Don Fran- 
cifco Pizarro fondeerde die Stadt 
int Jaer 1539, eerſtelick ſteldede hy 
dien in een Dorp van die Indianen 
ghenoemt Guamanga, ontrent de 
groote Cordillera de los Andes, en 
nam tot (ijn Luntenant de Capi. 
tenn Franciſco de Cardenas, en Daer 
naer is (p verlettet ter plaetſe waer 
ſy nu is / t welck is een vlackte on · 
trent een cleen gheberchte aen de 
Sunt-zude / ontrent een Beecke 


Guamanga, 


Beſchꝛijvinghe 


de beſte Hunſen van Piru van ſteen / | 


ende Tichelen: fp is gheleghen op 
een geſonde plaetle / dat noch Son / 
noch locht / noch coelte / noch vocht / 
noch wermte haer beſchadicht / daer 
wert ghevonden in haer Jurildictie 
een groot ghebou / twelck de India- 
nen ſegghen dat ghebout hebben 
eenighe witte Luyden / ende ghe⸗ 
baerde / die aldaer quamen Loer 
de Ingas, ſeer verſchenden van het 
fatfoen van dien die de Ingas bou⸗ 
deden: de meeſte Ingeboꝛenen van 
dit Tant zijn de Mitimacs, twelck 
te ſegghen is / de uerplantede / om 
dat De Ingas gebꝛuncteden tot meer 
der verſeeckeringe van haer Rück / 
te trecken unt deene Pꝛovintie het 
Volck daer zu haet niet op en be- 
troudeden / en die te ſenden om te 
leven in een ander. | 97 
Guamanga is tſeſtich leguen van 
Cuzco; en op die wech plach te zijn 
Stier · Jacht in de vlacte van Chu- 
pas, al waer ſloegen Vaca de Cattro, 
en Don Diego de Almagro de Jon- 
ghelinck/en wat vooꝛder op de Co. 
ninclicke wech zijn de edificien van 
Vilcaf in Andabaylas, elf leguen van 
Guamanga, t welck was het middel: 
punt van hetRijck van De Ingas, en 
alhier was de grootelercke van de 
Son / en de Pꝛovintie vã los Anda- 
baylas ig groot van incomſte / heeft 
veel Hupllick Dee / en veel gebou· 
wen / van hier comt men tot de Ke. 
bier van Abancay g. leguen naerder 
Cuzco, al waer de Adelantado Don 
Diego de Almago de Oude / ſloech / 
en nam gebangen Alonzo de Alva- 
rado, de Generael ban Marquis 
Don Francifco Pizarra. 

Dolcht de Kevier van A purima, 
acht leguen van de vooꝛgaende / die 
ſeer groot is / en ſtracr de Bergh 
ban Vilcaconga, al waer de booz- 
ſende Adelantado Almagro won een 
groote Bataille teghens de India- 
nen, eet dat hn Cuzco won / en Daer 
ontrent is De Dallepe van Xaquixa- 


van goet Water: in dele Stadt zijn guana tuſſchen twee Cordilleras ban 


ghe · 


zZuarto, en hem 


de WMünen van Guancabelica, Die 


9 2 — * — 


11 verd Pedro de Valdivia, Ga- 


bries de Roy as, Alonzo de Alvarado, 


plaetſe partituliere mente ſal ghe⸗ 
march weren loech Gonzalo Pi- 
en / en van dele 
Vallene tot de S tadt Cuzco, 
fijn puff leguen: in die! allepe bale, 
veel AAR daer i is veel ei, 


Het X X. Capittel. 
Van't gene dat id 16. van 
her Hof van bos Rees, 


Cht of chien lun ban de 


AS van Guamanga, bn 


cans ten Nooꝛt· Welten zijn 


zu noemen el Aſſiento de Oropeſa, 
al waer oꝛdinaerlick relideren meer 
dan dꝛie hondert Caltilianen; de In- 
dian n benekiceerden die om unt te 
trecken die gheverkde Steenen / om 
haer te ſchilderen / en belmeeren / 


als zu in de tijdt van haer Deden: | 


S 


dom ten Öozloch ginghen / t welck 
is Bermeilloen / en gouvernerende 
in het Piru de Licentiaet Lope Gar- 
cia han Caſtro, int Jaer 1 s 6 6. Een 
Poꝛtugijs ghenaemt Enrique Gar- 
tes, merckende datmen van Ver⸗ 
meilloen treclit het quick Silver / 
Dede een pꝛoeve / en vont het alloo 
te welen. Dit Metacl bꝛachten de 
Romepnen vanCaſtilien in Steen / 
en trocken daer unt het quick Sil⸗ 
ver / en zu hieldent Moos een groo⸗ 
te rhckdom⸗ de Indianen en ken⸗ 
ag niet / en verlochten niet meer 

bee Vermeilloen: het grootſte 
profije dat het quick Silver geeft, 


is te ſunveren het Silver / en ſchoon 2 


te maecken van de Aerde / Loot / 
Caper / daert bn groent / en van de 


e 
andere Metalen / alle die andere 
Ne Tm / Nler / en Loot / 


de welcke op lijn 


en alſoo bꝛengen zu het in Bellen / 
ak Steene Vaten: oatk dient het 
quick. Silver tot andere werckin⸗ 
ghen / en tot Medicijnen: lin 
In de Contrene van Guania Ve. 
lica, ig een Fontenne / de welcke als 
Cp blietet / het Water clontert in een 
witte Rotſteen / van de welcke: zu 
Baer Huyſen bouwen / en foo Men⸗ 
ſchen als Beeſtẽ die unt dien deine: 
ken / ſterven / om dat het Water in 
het Lichaem hem oock in Steen 


0 verandert. In de Baden die zu not⸗ 

men van Inga; ontrent Cuzco, zijn 
twee loop-gaten van Water / d eene 
dicht bp d ander / het eerſte is heet / 
het tweede is cout / ſoo dat ſchijnt 
I datle Godt gheſtelt heeft alhier / om 


te temperen: en int ſelfde ghebiet 
is een Fonteune / die als zy vlietet 
Nei goet en wit Sout: op 
Dele plaetle beginnen haer te ver⸗ 
ſpꝛenen de twee groote Gordilletas) 


openinghe die zu noemen / de Nꝛo⸗ 
vincie van Collao, al waer veel Wez 
vieren zijn / en de groote Reviere 
Titicaca is, en groote Landen / en 
Wenden / en al hoe wel het vlatk 
landt is heeft het de ſelfde hoochte / 
en onghetempertheydt van de ghe⸗ 
berchten / daer werden gheen Bol⸗ 
ſchagien / noch hout gheteelt: het 
Bꝛoot dat Daer. ghegeten woꝛt zijn 
Woꝛtelen / die zu noemen Papas, die 
oock wallen in gantſch Piru, tis 
een ghelont Lant en leer bevolcktt / 
en t welck aen⸗ walt alle daechs: 
heeft veel Deeg van aun 
ſoozten. 

Het Men van Titicsn begrüpt 
tachtentich leguen / en op eenighe 
plaet ſen / iſt tachtentich Vaemen 
diep / en Daer om / en om de Golven 
die haer op gheven als het waent / 
ſchünt eenich bocht te zijn van de 
ee / van de welcke het weſen fat 
ontrent t ſeſtich leguen. In die 
laopen tmaelf eee 


Fol. & 2 


en maecken int midden een groote 


Collao} 


De Mi 


Titicaca, 


gol: 


en vele Brecken / en úpt haer loopt” 


ren Revier / in een ander Men / die 


El Cuzco, 


van de Stadt de los Reyes, ten 


men zu Condeſuyo Weſt· waerts / 


om dat zu gheſien hebben gaten 


vier Deelen des Werelts / de rene dit 


zn noemen los Aulagas, die gheen 
untwateringhe en heeft / nochtans 


van Water / die onder de Aerde 
gaen / om te loopen in Tee / ooꝛdee⸗ 
len zu dat het weſen mach / dat het 
Water van die Mepeen gheopent 
heeft een wech dooꝛ het binnenſte 
van het Aertrijck / tot aen de Tee 
toe: Daer zijn ontrent den omvanck 
van dele groote Men veel Doꝛ⸗ 
pen / en in die zijnder Enlanden / 
en veel ghelaen· inge / en alhier ple⸗ 
ghen de Indianen te bewaren hare 
toſtelickſte dingen / tot meerder ver⸗ 
ſeeckerthent. ö l 
De groote Stadt van Cuzco, 
een Conincklicke lit plaetſe van 
de Ingas, en th ooft van t Rick / en 
nu van de Coninckrijcken van 
Piru, nae de Titel dat het daer 
af dꝛaecht van de Coninghen van 
Caſtilien en Leon, lent op derthien 
graden en een half hoochte / op 7s. 
van de langte / hondert 25. leguen 


Sunt - Ooſten / van meer dan dun⸗ 
ſent Caſtiliaenſche Boꝛghers. De 
Marquis Don Franciſco Pizarro 


kondeerde dien / in heeft acht Pa⸗ 


rochien / en vier Clooſters van de 
vier Oꝛdens / van S. Dominica, 
S. Auguſtino / S. Frãtiſco / en onſe 
Lieve Dꝛouwe ter gratien: en der 
Zefupten / en een ban Monieken: 
alhier relideert de Tathedrael Suffra- 
gaen, bant Aerts Bildom van los 
Reyes daer gaen ban de tijt van de 
Ingas af / vã de Mertt deſes Stadts 
bier Conincklicke weghen / nae de 


zu noemen Chinchaſuyo Mooꝛdt 
waerts / nae de vlackten toe / en de 
Pꝛovincie vã Quito, de andere noe⸗ 


na Tee:de derde Collaoſuyo, Supt- 
waert / en na Chile:de vierde Ooſt⸗ 
waerts / Andeſuyo, die na de Andes 
loopt / en t afgaen van t gheberchte: 


0 

Wasa gna Oe 

gprs mal eel an geene” 
mee 


te luft te hebben in de Mont oꝛdi⸗ 


gheplant / en gheeft clepne Boom: 
keng die zu bouwen en tareſleeren 
en ghevent oochjes als oft pere 


vnn van alle vernijnige gewoꝛrmte 
en bꝛuchtbaer van alſe dingen met 
Duplent loozten van Caſtiliaenſche 
Vꝛuchten / en Cruyden / en welrier⸗ 
kende Bloemen op alle tuden (err 
vermaeckelick. In hare Jurildictie 
lent de Vallene Toyma, en andere / 


die Beel pꝛokijts gheven Door de Co. „e 


ca, en Monſters van Gout Silver / 
quick. Silver / en ſy heeft in hart 
Juriſdictie roooco.contribuerende 
Indianen. In alle die deelen van 
die Indiens hebben de Indian groo- 


naerlick / Woꝛtelen / Looten / of 
Crunden en tghene dat zu meert 
ghebꝛuncken in gantſch Piru, is de 
Coca, om dat zu (ſoo zu ſegghen) 
Wepnich hongher voelen / en haer 
bevinden leer wacker altoos dat ki 
knauwelende / al hoe wel het 
meer ſchijnt een toſtuyme / okt een 
gheerkt ghebꝛeck: deſe Coca wert 


waere / en ghedꝛoocht in Coꝛven / 
bꝛenghent zy te coop / en crijgender 
veel ghelts ak. 
In de Ballepe van Vilcabamba 


S. Francien, 


lent d. Franciſeo de la Vitoria, in An: 


deſuyo, tullchen la Cordillera van 


los Andes, by naeſt twintich leguen 
van Cuſco: aên Ooſten met een 
Gouverneur / fijnde een pꝛoviſie 
van de Vice Noy / t is van het Bil 
dom van Cuzco, in een rouwe Con⸗ 
trepe / en met groote Berghen. 

De Stadt van S*. Iuan del Oro, 
in de Pꝛovintie dan Carabaya tach? 


Oro, 


tentich leguen van Cuzca, ten 


Ooſt Sunt-Ooſten / en dertich 
Ooſt- waerdts van de Men van 
Collao, en twoꝛt ghenoemt del O- 
ro, om datter veel Gouts is in die 
Contrene. 


de la Vice 


f 


8.10 der \ 


De Stadt van Arequipa, is op Arcaarris 


16. graden een wennich meer / en 
130. leguen vã de los Reyes, bn naeſt 
Sunmt- 


Indianen die tontribueren / het is de 


ven / van alle die in Piru zijn: een 


Nettuevingẽ 
die in de ln 
diens geſchie⸗ 
Bert. 


van VV. eſt-Inaien. 


Sunt-Ooſt- waerts / gelijck de Cu⸗ 
(te loopt / en o. van de Stadt van 
Cu co, tis van t Bildom van Cuz- 
co, theefe Clooſters van Domini⸗ 
canen / Franciſcanen / en onſe Lieve 
Vꝛouwe ter Gꝛatien: theeft soooo. 


alder · ghematichſte Locht om te lez 


droote menichte van Wijn werter 
ghewonnen in hare Jurildictie; en 
Tarwe / die Haven is in den in⸗ 
ganck van de Kcviere Chile, die 
loopt dicht aen de Stadt / al waer 
men de Coopmanſchappen ont⸗ 
laſt. | 

Arequipa lent in de Vallene ban 
Quilca, 1a. leguen van de Zee / in 
hare Jurildictie is de Pꝛovincie 
van Condeſuyo, de Doꝛpen van los 
Hubinas, Collaguas, Chiquiguanita, 
en Quimiſtaca, de Marquis Don 
Franciſco Pizarro fondeerde dien int 
Jaer 15 3 4. ſu is de Aertbevin⸗ 
ghen onderwoꝛpen / gelijck bp naeſt 
alle die Indiens, en bnſonderlick die 
aen de Ter leggen: int Jaer 15 82. 
wafer een ſchuddinge die bn naeſt 
om woꝛp die Stadt / en nu waller 
een ander / en een barſtinghe van 
een bꝛandende Bergh van de welc⸗ 
ke zu wonderlicke dinghen vertel⸗ 
len / in't Saer 15 36, Waller een 
ander in de Stadt de los Reyes, den 
neghenſten Julij / die liep hondert 
tleſtich leguen in de lanckte lancr 
de Cute / en vijftich binnens llants 
waerts / zu vupneerde de Stadt / 
wennich volck quam daer int ghe⸗ 
vaer / om dat zu opt Belt liepen / en 
et weynich Daer naer als de lehud⸗ 
dinghe over was / liep de Tee unt 
lin Palen / en ginck opt Bant 14. 
Vademen hooch: noch lulcken an⸗ 


dere beweginghe walter in't vol⸗ 


ghende Jaer in Quito, in de Stadt 
la Paz, int Jaer 158 f. een van de 
alderhoochſte Rotſen nam van be⸗ 
neden wech veel Indianen die Too⸗ 
venaers waren / en de Aerde be⸗ 
weechdede / die hem omwierp cen 


een andere groote Aertbevinghe / 
die nederbeldede gheberchten / en 
Vallepen / loot de Beecken van de 
Kevieren / en trock de Tee unt ſijn 
Limiten eenighe leguen / verwoe⸗ 
ſtede gantſche Doꝛpen / en bꝛocht 
om den hals een groote guantitent 
van Menſchen. De Philoſophen 
ſegghen / dat de Aertbevinge conc comen. 
van de hitte des Sons / en van an- 

dere hemelſche Lichamtẽ / de welcke 
niet alleenlick trecken tot haer de 
exhalatie en dampe van de vlackte 
des Aertrijcx / de welcke nochtãs in 
het binnẽſte van die zijn / die boozt- 
comende baren Winden / en regen / 

en in dien het gebeurt dat de Aerde 
alfoo ghelloten / en dick is / dat de 
uytdampinge can in gheenen Deez 
le vooꝛts-comen / dan beweecht iy 
haer van D'eene Deel tot d' andere / 
dooꝛ de open inghen met groot ghe ; 
welt / ſchickende unt te barſten / en 
vooꝛt te comt als het Bolle · Crunt 
van een Mijne / ſcheurende met foo 
kurieuſen ghewelt / dat de Aerde 
berſt / daert is / en haer opent met 
groote furie den wech om upt te 
gaen / en foo veel hektigher is ſy 
hoe de erhalatie die belloten is / 
grooter is. 

De Stadt van San Miguel de 
la Ribera ſes leguen van de Zee in 
de Vallene van Camana, is hon- 
dert derthien leguen van los Reyes, 
twee en twintich van Arequipa be- 
Sunden de quinoctiael, t'is van 
het Bildom van Cuzco. De Stadt 
Valyerde, in de Dallepe Yca, 35. ede, 
leguen van de Stadt van los 
Reyes, thien leguen / van de Ha- 
ven van Sangalla, is van de Juril⸗ 
dictie van los Reyes, en Dan het 
Aerts - Bildom / hare contrepe is 
vꝛuchtbaer van Taruwe / Mapz / 
en Vꝛuchten / en veel Wijns. 

De Stadt van Canjete, of van 
Guarco, aen de Wallepe / al waerſe Gs. 
lent / is van de los Reyes 25. leguen / 
Sunt · waert / eẽ legue en er halt van 

J 2 de Tee: 


la Ribera, 


7 ol. 67. 


legue en een halk. In Chile was 


Maer dan de 
Nertbevungs 


9 


1 
. de 


* 


U 


Jol. % 


de Tee: haer Contrepe is vꝛucht⸗ 
baer van Bꝛoot dat het befte is van 
dat Rijck / waer van zu Neel maec⸗ 
ken in menichte / om te bꝛenghen 
nae tvaſte landt / eermen comt tot 
Dele Valleye zijnder Valleyen van 
Chilca, en Mala, in Deertte reghent 
het ninunermeer / daer en loopt ger 
Kevier Door / noch Beeck / en men 
dꝛinckter unt Putten / tis vol van 
belaeninghen / en Vꝛuchten / alleen⸗ 
lick dooꝛ de bedauwinghe van den 
Hemel: zu vilſchen veel Sardinen in 
de Tee / en met elck Gꝛayntje van 
Mapz werpen zu der een in een 
vooꝛe / al waer mede zu zaenen een 
of twee Hoolden / met welcke voch⸗ 
tichent wallen zu wel. In de Dal 


lene van Mala was het: al waer bn 


den anderen quamen Don Diego 
van Almagro, en Don Franciſco Pi- 
zarro, en de Pater Bovadilla, van de 
Oꝛdꝛe van onſe Liebe Vꝛouwe ter 
Gꝛatien / als ſcheytſman / lende ter 
neder haer differenten: Een groote 
Revier loopt dooꝛ de Vallene / van 
waer sp hebben veel ververlſchin⸗ 
ghe / vijk leguen vooꝛder / is de Wez 
vier Guarco, in fijn Wallepe alder⸗ 
vꝛuchtbaerſte van alle dinghen / al 
waer de Ingeboꝛenen hebben ghe⸗ 
leden 4. Jaren lanck den Ooꝛloghe 
teghens de Ingas: en om het te be. 
houden hebben zu Doen bevolcken 
een Stadt / en hebben dien genoemt 


Cuzco,en getünmert tot een trium⸗ 
ple ban de victoꝛie / op een Heubel 


een groot Caſteel / dat de Golven 


van de Zee (laen tegens de Trap⸗ 


pen. Ses leguen van Guarco is de 
Vallene van Chincha bermaert / 


vermaeckelick / en leer overvloe⸗ 
dich / al daer is een Clooſter ghe⸗ 


timmert van Religieuſen Domini⸗ 
tanen / in de plaetle van de Kerck 
van de Sonne / die de Indianẽ had⸗ 
den: met het Clooſter de las Vir- 
gines. 8 
Stracx volcht de Vallene van 
Yea, die niet cleyinder is / noch min⸗ 
der obervloedich / en Daer unt comen 


Belchꝛijvinghe 


al de Vallenen / en de Revieren van 
la Naſca: en de pꝛincipaelſte wert 
ghenoemt Caxamalca, al waer er⸗ 
cellente Wijnen gemaeckt werden. 
Men gaet van de Vallenen tot die 
van Hacari, daer zijn Ocanja, Ca- 
mana, en Quilca, dat de Haven is 
van de Stadt van Arequipa „ en 
vooꝛts zijn de Dallepen van Chuli, 
en Tampobolla, en van Deylo, an 
die van Tarapaca, Revieren / en over⸗ 
vloedich met goede Mijnen van 
Silver / en ontrent de Tee. De In- 
dianen van de Eplanden van Lo- 
bos marinos bꝛengen veel Meſt van 
Voghelen over haer Erflanden/ 
met de welcke zp het onvꝛuchtbaer 
lant vꝛuchtbaer maecken. 

Dele naevolghende Eplanden/ 


ban dit Hot / van de Punte van 
Aguja, al waer zu haer voecht met 
die van Quito, op 6. graden hoochte 
be-Supden de Linie. Daer zijn 
twee Eplanden/ die zp noemen Lo- 
bos marinos, op 7. graden: De Eene 
lent . leguen van de Cuſte / en de 
andere meer in Tee: en vooꝛts len» 
ter een ander die zu noemen van 
San Roque, ten Sunt-Ooſten / onz 


trent de Pazcamayo, en booꝛts is de 


Haven van mal Abrigo, tien leguen 
vooꝛ die ban Truxillo, op 7. en een 
half graden: en . leguen van die 
van Guanape, en die van Santa op 
neghen graden / en . leguen van 
Daer Sunt waerts is de Haven 
ban Ferrol, en (eg ban die / is die 
van Cazma, en acht leguen vooꝛ⸗ 
der is die ban Guarmay iu de Mont 
van een Revier / en die Barranca is 
twintich leguen Sunt · waerts / en 
die van Gaura al waer een over⸗ 
vloedighe Sout- Panne is / en die 
obergevaren zijnde / volcht het Ey⸗ 
landt van Lima, in den inganck 
van de Haven van Collao, en twin⸗ 
tich leguen Sunt waerts / is de 
Punte van Guarco, en een Eplant 
van de Lobos Marinos dicht bn die / 
en de Punte van Chica, lent op 15. 

graden / 


Ocanja. 


Haben Ea. 
as benen Dum 
Vanenen, Punten zijn op de Cute fee 


los Reyes, 


r 


ie 


— — 


N . 
1 Aid EN eland 
vaer 
* . 
EN 8 bi 
4 1 
rf 7 Ed 
** 
1 . 
% k 
7 
* 


L 


DESCRIPCION DEL AVDIENCIA — 


DE LOS CHARCAS | 
12 


Full fall. 
hin Pre hike 
se Mor de los cha 


B Arica 


NONRTE 


le] Lapaz 


——— 


7 


— . — ane 


1 0 | 
5 “Sig 2 de la rra 


JEV CVM AN 


IN 


Oo Talatera 


. 7 
o San mine 


— 


0 Santiago 


I 2 N vb, 225 dit 
- e — e 4 


ne 


8 


*. Ra 3 
4 


— 
4 eld 


D ann 


—— 


van Veſt- Indien. 


graden / en dicht bn die lept Naka: | Hof van los Reyes, tot vooꝛbn Po. 


en vaoꝛts lent De Punte vã S. Lau- 
renta, in de Vallene van Quilca, en 
dicht bu de Revier van Arequipa, 
en de Caleta HAN Chulien : en Daer 


nae lent de Revier van Nombre de 


Dios, al waer haer tſamenvoeghen 
lancr de Cuſte de reſloꝛten van 
ok van los Reyes, en van los 
Charcas. sid \ zardoni date 


Het X XI. Capittel. fs n 
Van het reſſort des Hofs de la 


Plata, of de los Charcas, | 


Et Keſſoꝛt nan het Hof 
van los Charcas, t welck 
deult fijn Wantpalen niet 
die van de los Reyes; lent op 17. 
graden en een half be · Sunden de 
Linie: bn de Kevier van Nombre 


toſi, en ſtreckt hem inde lanckte 
Sunden en Nooꝛden / bn cans hon. 
dert so, leguen / en noch foo veel 
Ooſt en Weſt: het Landt is niet 
ſeer vꝛuchtbaer / al it dat het over 
Bloepet van Bee / bnſonderlick in 


het Collao, dat is van de Men van 


Titicaca, tot de Charcas toe / al waer 


de Winter en de Somer fijn heel 


tontrarij ghelijck in Europa: het 


— Landt is vol Vees / en byſonder 


van Schapen / die daer veel zijn / 


en dꝛaghen leer Fijne Wolle. 


In deſe Pꝛovincie zijn 4. Caſti- De terde 


liaenſche Steden / ander een Bil 
dom / welck zijn de Stadt de la Pla- 
ta, dien bevolcktede de Capitenn 
Peranzut̃ez, int Jatr 1583. dooꝛ laſt 
van de Marquis Don Franciſeo Pi- 
rarro, let op 22. graden / lanckte 
van de Sunt· Nooꝛt- Lijn van To- 
ledo, al waer het ſal aflegghen op 
et groote C irckel dunſent oo. tach 


de Dios; en het beginne van de tentich leguen / en op neghenthien 
Men van Coſlao, het ſtreckt hem graden van de bꝛeette hondert 75. 
unt int lanck deie hondert leguen / leguen van Cuꝛco, aen de ſijde banc 
Super of de Polo Antaxtico, bin- 


tot de Ballepe Copiapo, het begin 
van de Pꝛovincie ban Chile, op 28. 
graden hoochte / al hoe wel dat zu 
tellen dat het is 400. leguen ren⸗ 
ſens / en Goſt en Weſt / t ghene is 
tuſſchen de Cuſte van de Supt- 
Tee / en van de Tee van t Poor 
den / of Sunen / welcke reſpondeert 
op de Pꝛovincien van de Nevier de 
la Plata, welcke al hoe wel het t ee⸗ 
nemael niet is ontdeckt / wert ver 
ſtaen / om dat het gantſche Landt 
van dit Hof gheleghen is op veel 
hoochte / meer caut dan warm. 
Het Souvernement van dit Hof 
is tot laſt van de Vite Non van 
Piru, en die Bane Dof van Quito, 
en die van los Reyes: theett twee 
Gouverneurs / en twee Bildom- 
men / die van los Charcas, en Tucu- 
man: De Pꝛobincie van los Char- 
cas, de welcke wert ghenoemt ghe⸗ 
mennlick tghene dat is van waer 
tlich voecht met het Nelloꝛt van t 


nen de Tropicos, in het laetſte ban 
de Zona Torrida. Daer ſullen zijn 
in de Jurildictie van die Stadt in 
Charcaras; dat erfelicke Mo. Steden 
zijn / acht hondert Boꝛghers Catti- 
lianen s t is een ſeer cout Want / dat 
behooꝛde ghetenmpert te weſen / ol 
warm / confoꝛm de hoochte van de 
Pool daer het onder lent. In deſe 
Stadt reſideert het Hol en de Ca- 
tedrale Nercke / en de Clooſters van 
de Dominicanen / Franciſcaners / 
Auguſtiners / en die van onſe Liebe 


Vꝛauwe ter Gꝛatien / en in fijne 


Jurildictie zijn so. dunſent Tribu⸗ 
tariſe Indianen, ghedenlt in neghen 
en twintich denlinghen / tgheelt 
wel de zadt van Caſtilien, en theeft 
Beel Minen van rijck Silver. 


De Stadt van Nueſtra Senjora, N 
de la Paz, anders ghenaemt Pueblo be. 


nuevo, en Chuquiabo, int midden 
van Collao, ioo. leguen van Cuzco, 
43 en tach · 


Fol.. 


ueſtra gem 


ra 


la 


Fol. 70. 


en tachtentich de la Plata; theeft 
Clooſters van Franciſcaners / Au⸗ 


. van onſe Liebe Vꝛou⸗ 


Chicuitu, 


Otopeſa, 


Porto, 


we ter Gꝛatien / met veel Wijns en 
Vtes: ſy is ghekondeert van de 
Capitenn Alonzo de Mendoza, int 
Jaer 1549. als Pꝛeſident was de 
Gouverneur van Piru, de Titen⸗ 
tiaet Pedro de la Gaſca, Biſſchop van 
Siguenga „ die hn Daer naer is ghe⸗ 
weeſt: b henne 
De Pꝛovincie van Chicuito, in 
de Collao, bn naeſt ten Nooꝛt Oo⸗ 
ſten van la Plata, meer dan hondert 
leguen Daer at / is een bevolckinghe 
van De Indianen met ten Caſtiliaen- 
ſche Recht · plegher / van het Bil⸗ 
dom van los Charcas, en ef Clooſter 
van de Dominitaners / ſu heeft veel 
Vees / en is gelegen op de cant van 
Titicaca. Oropeſa, is cen bevolckin⸗ 
ghe van de Vice Ron Don Fran- 


ciſco de Toledo, in de Ballene van g 


Cochabamba, twintich leguen van 


Belchꝛijvinghe 


gheberchten / en dinghen die hooch 


zijn: en t Silver is loo veel ghe⸗ 
weelt / dat unt ghetrocken werde in 
de beginſelen / dat int Jaer 15 49. 
alle Saterdaghen als zu gooten / 
lloegen van 25. tot dertich dunlent 
peſos: Ktalen van bijven. De 
Bergh is llecht / en gelat: de woon⸗ 
plaetſe is dꝛooch / en cout / en ganſch 
onbꝛuchtbaer / die gheen Vꝛucht 
vooꝛtbꝛenght / noch Gꝛaen / noch 
Gꝛas / en om't Silvers wille / iſt 
meeſt bevolckt van gantſch Indien, 
en ſtreckt hem twee leguen int ron⸗ 
de / al waer men vint allerhande 


ſooꝛtt van delicateſſe / en overvloct / 


al hoe wel dat het met de Rarre 
ghevoert wert. De coleur van de 
Aerde des Berghs / treckt nae den 
Rollen / donckerachtich: het kat⸗ 
ſoen is als een Bꝛoot - Sunckers / 
dominerende over de andere Ber⸗ 
hen die daer ontrent ſtaen. De 
hoochte is rou / al hoe wel datmenſe 


de Stadt van la Plata, hare into⸗ te paert gaet / een deque in omgant / 


men van de Taruwe / is haer . — 
oock de Manz / en Dee. 
De keplerlicke Stadt van Po- 
tofſi, op neghenthien graden hooch⸗ 
te / achthien leguen van de Stadt 
la Plata, en bn naeſt acht van de 
Men / van los Aullagas int Ooſten / 


int afkgaen van de Berch van Po- 


roſſi, die nat't Nooꝛt· Ooſten Liet: 
heeft . hondert Hunſen der Caſti- 
lianen, die op de Mijnen letten / en 


der Cooplunden / en 0. dunſent In- 
dianen oꝛdinaris / gaende en comen⸗ 


de op de neeringhe van het Silver / 
en al hoe wel het een Stadt is op 
ſich ſelfs / {oo en heektſe gheen Po⸗ 
litique Rechter / dan dien die van 
de Stadt la Plata: alhier ſittẽ de DF 
ficiers / en de Conincklicke Schat- 
Riſte is hier van de Pꝛovincie / om 
de Mijnen van de Bergh van Po- 
toſſi; die een Caſtiliaen ghenaemt 
Villa- roel, outdecktede / dooꝛ mid⸗ 
del van eenighe Indianen, int Jaer 
1545. en wert ghenoemt Potoſſi, om 
dat de Indianen alſoo noemen die 


en van fijn Punte tot aen de Doet 
falt ſijn een quartier van een legue: 
hx heeft aen alle Deelen ſeer rijcke 
Aderen van Silver / van boven tot 
beneden: en de Haven van Arica, 
van waer de Coopmanſchappen 
gheſonden werden / en het Silver 
dat daer Woet untghetrocken van 
dien Bergh / ſal daer ak ſijn tne⸗ 
3 leguen bp naeſt in't Wez 

Ses leguen van de vooꝛſende 
Bergh / op de wech van de Haben 


nen / van waer wert gheſent dat 
de Ingas unttrocken het meefte deel 
van t Silver dat in de Rerck van 
de Son van Curianche Was / van 
waer de gantſche wech lancr Sil⸗ 
ver untghetrocken wert / en men 

noch unttrecken (al veel Silvers. 
Santa Cruz de la Sierra lent hone 
dert leguen van los Charcas, Ooſt- 
waerts / op de wech al waer men 
gaet van los Charcas, tot Aſſumtion, 
in de 


van Arica, is De Bergh van Porco, De Bund 
een oude plaetle van Silver Mij⸗ 


elit! iber Teurd er Water Montela zi ee a Mexillo- 

| Geer dg wen 8 al hoe wel het bꝛucht nes, 2 5 meer Supt waerts is de 

aer is van Taruwe / Win / en Punte van 10s Farollones, of Morro 

aps: dit Lantſchap houde ghe⸗ 92 0 oo de Bahia, en de Wez 
S. Clara 


— 


binnlchap / met vele Natien van vier / „en bet unt waerts 
ongheloobighe Indianen en veel la quebrada, en de Punte Blanca, en 
van dien hebben haer doen Dod⸗ die quebrada Honda, en de Rebier 
pen / en drerſte die ouder de Inghe⸗ ban Santa Clara, bn naeſt dertich le⸗ 
boꝛenen de devotie (telde / was een guen van de Revier C jago, al 
Caſtiliaenſche Soldaet die onder Waer de Culte van Chile ale 
Baer ginck / uchtende om fijn mil⸗ die esra harcas epndígt 
bꝛuncken / die om dat zu groote bee | De Pꝛovintie en ouberne⸗ 1 
nauthendt hadden van ghebꝛeck ment van Tucaman ; 18 eël binnen 
van Water / haer maecktede een lants / haer relloꝛzt ſkrerkt ban het 
groot runs / en haer wijs maeck⸗ Tandt del Chichas, die onder de 
tede dat zu het aenbaden met devo⸗ Jurildittie zijn wum die beer 
tie / en Water ſouden begheeren / en Stadt van Porofi is ghele 
Godt door fijn barmhertichendt de ſtreecke van de Stadt van Al 
verhooꝛdeſt / en gaf grooten regen / ſumcium, ban de Revier de la Plata 
int Jaer 1 5 6 o. bertrock de Capi⸗ bn naeſt hondert . van de 
tepn Nuffo de Chaves, vã de Stadt Euſt van de Supt-Zee/ grenlende 
van Aſcenſion nae de Revier de la 15 de Pꝛobincie van of ile : 'tI8 
Plata om té ontdecken / en hp quam een ghetempert Tant / middelma⸗ 
te Santa Cruz de la Sierra, ghedaen tich bꝛuchtbaer / en tot nu toe ſon⸗ 
hebben de groote ontdeckinghen; der Mijnen van Silber / en Gout / 
Geeft het volck haer wederom. ghe⸗ daer zijn eenighe Doꝛpen ban Ca- 
woꝛpen / en ſchijnende dat hn was ſtilianẽ in een Bildom / die zijn van 
ontrent die van Piru, was hp in die de Stadt Santjago del Eſtero; die zu 4 same eer 
Stadt van Jos Reyes, al watr Vi⸗ in den beginne noemdeden del Var- 
te. Ron was de Marquis van Can- co, op 28 „graden hoochte / hondert 
jete en met lijn oꝛdꝛe / als Lunte⸗ 85. leguen vã Potoſſi Supt waert / 
nant van fijn Soon Don Garcia de et wennich wijckende Ooſt. waert: 
Mendoza, is wederom ghekeert de al hier relideert de Gouverneur / de 
Capitenn Nufflo de Chaves, omte Otkiciers van het incomen / en de 
bevolcken dien Stadt / al hoe wel Conincklicke Schat · tiſte / en hier 
hy vertrock unt de e de la Pla- iſt Bildom / en de Cathedꝛaele 
ta, tot dien ennde dat hn ſoude ont⸗ Rercke. | 
‚Berken De Pꝛovincien van Dorado. De Stadt van Santa Matis * 
Haben Op de Cuſte van dat Hok / dat Talavera, is 45. leguen van Sant Talirem“ 


— — op 17 graden en een half begint / jago Nooꝛt waert / en 40. van Po- 
toſſi, op feg en twintich graden. 


el. in de Revier de Ja Plata, of Tampo- 
balla, is de Hauen van Fils dicht De Stadt van S. Miguel de Tu- unge, 
by ten Uevier op achthien graden cuman, is acht en twintich leguen 
en een half / en meer Supt · waerts / van Santjago ten Weſten / op bach 
Wer 


7 


en de 
ee niet meer dan een ghellacht in elck 
ig zu zijn int vont beloten niet Di⸗ 

Been als Caerden / en dooꝛne Boor 
men / oni de Oorlog en · die onder 


eerſte die Baer: in quamen waren de 
Capitennen Diego de Rojas, Phi- 


f h daß 
toe ni 


e 


en zn tleyn / am datter 


haer war 
Ken 5 auch Volck dat niet dꝛonc⸗ 


goet Water / en groote Wenden. 


Inde Winter en de Somer zijn de 


tijden als i in Caſtilien: tis een ghe⸗ 
ſont Landt / wel ghetempert / en de 


lippe Gutierraz, en Nicolas de Here- 


dia, en quamen t ontdecken aen die 


zijde van de Revier de la Plata, tot 
N ee van Gaboto. 


143 


e! Be il. Capittel. 


* van chile. 


1 


at Jaer 153 de rk in Toledo 
gemontiheert gheweeſt Don Dic- 
28 € mast om te wefen Goe: 


tzijn cloecke Arben⸗ 


nckt / om dat zu haer daer 
4 / als andere Pac 
ad van de Indiens; in die Pꝛo⸗ 
vincie zijn 7. groote Rebieren / en 
meer dan tachtentich Beecken van 


perneur van twee hondert leguen 
Lants / _ verder dan 


vernemen De pre 
Febe RE 2 5 


= dit Bick z zijn u int Sue van de 
Linie Æquinoctiael, op meer Dupe 
derlicker hoochte / dan het Wijck 
van Piru, en have Pꝛobincien bin⸗ 
nen die Torrida, ban den Æquino- 
ctiael, tot den Tropico van Capri- 
cornio, die loopt dooꝛ ten ontvolck⸗ 
tede plaetſe / die zy noemen Ataca- 
ma, die lept van 23. tot 26. graden / 
en ſtracx begint het Wijck van Chi- 
le, dat de Indianen noemen Chille, 
en boo het bevolckte Lant lent op 
23. graden en dꝛie quart de Revier 
van la Sal, Die bant Ooſten van de 
Cordillera is / ende loopt Welt heen 
na de Tee / dooꝛ een ſeer Diepe Dale 
lepe/ en even wel geeft het ſeer tlaer 
Mater vooꝛ De Peerdẽ om te dꝛint⸗ 
ken / eñ dooꝛ de hitte van de Son⸗ 


ne / Woet het Water ſoo pup? ſaut / 


datment niet en can ghedꝛincken / 
en op de Gevers is een Kevier eet 
datmen in comt in d'eerſte Pꝛovin⸗ 


cie van Chile, twee en twintich fez 


guen lanck / al waer de Xagueyes 
zijn / dat zijn Water Putten / om 


datter gheen ander en is in de 22. 
ſleguen / en dat gantſche Rijck lepe 


Van het ti van het Rijck 


binnen de Zona, Die de Ouden not 
den Deſierta, die ſeer bevolct is van 
witte Indianen, en is gheleghen op 
de Stranden van de Sunt. Tee / 
twelck is de groote Zet / die bello⸗ 
ten wert tullchen dele Cuſte / en die 
van China. k fh 
Vit 


* 


Er | 


* 


CION DE 


DESCRIP 


/ 


E 


We 


PROVINCIA DE CHIL 


* 


3 


es NE, 


7 


es ee 8 N ö fi en A 2 er 15 


1 5 


st * 
e SA 
ps en . 


1 


* fe 

ok 5 

N vi re 
12 4 
* 

d 


K * * 
e 
840 * 
8 e ie 3 
Sir 5 
* NK. N 
jd 5 * 


van Veft-Jndien: 


Dit Gouvernement runm ghe⸗ cecion, en los Confines, en het Im- 


nomen tot de Straet toe / heeft Dijk 


hondert leguen int lang Sunden 


en Nooꝛden / van de Vallepe van 
Copiapo af / van waer zu begint op 
feben en twintich graden / en in de 
bꝛeette Ooſt en Weſt / vande Sunt · 
Tee tot die Nooꝛt-Tee / van vier 
hondert tot 5. hondert leguen lants 
dat noch te bebꝛedighen is / dat hem 
gaet verdunnen / tot dat het ghe⸗ 
keert wert van de Straet tot tne⸗ 
ghentich of hondert leguen. Het 
bevolcktede van dat Gouverne⸗ 
ment ſal zijn dꝛie hondert leguen / 
lancx de Cuſte van de Nooꝛt Tee / 
en de bꝛeette van dat / al zijn twee 
hondert leguen / en minder tot de 
Cordillera van los Andes, die enn⸗ 
dighet ontrent de Straet / en loopt 
dooꝛ dat Rijck ſeer hooch / en by⸗ 
cang altoos bedijckt met Sneeu / 
tis gantſch een black Landt / ten 
miniten ſonder eenighe merckelicke 
rouwichent / behoudens al waer de 
Cordillera van Piru begint / die hem 
begheekt twee of dꝛie leguen lancx 
de Cuſte. ost 
De ghetemperthent en qualitent 
van haer / al hoe wel zu niet en is 
onder eenighe verſchendenhendt / 
om de veranderinge van de hooch⸗ 
ten / in de welcke zy gheheel in ghe⸗ 
leghen is / zu is van het beſte / en 
bewoonlickſte datter in Indien is 
in ghetemperthent / ſtreckende nae 
die van Caſti lie, op welckers hooch⸗ 
te het bu rang contrarie conit te 
legghen / oock in overbloet / en goet⸗ 
hent van Lijftocht / en vꝛuchtbaer⸗ 
hendt van alle dinghen / rijckdom 


perial, ſijnder veel dieder noch Goꝛ⸗ 
loghe voeren. 2 | 
Baer zijn in dat Gouvernement 
elk Dorpen van Caſtilianen, met 
een Gouverneur / gheſubſtitueert 
in de ſaecken van het Gouverne⸗ 
ment bp de Dice Rop / en tho 
ban Piru, naer dat het Hof te niet 
ginck dat in dat Landt was: en 
daer in zijn twee Bildommẽ / Suk⸗ 
fcagaenfchappen van het Aerts - 


Bil dom van los Reyes. 


In het Bildom van Sant-jago se. 


zijn vier Steden. De Stadt van 


Sant- jago in die tijdt de eerſte be⸗ 


volckinghe van Chile, de Capi⸗ 
tepn Pedro de Valdivia fondeerde 
dien / int Jaer duylent vijk hondert 
eenen veertich / lent op vier en der⸗ 
tich gradẽ en een vierendeel hooch⸗ 
te / ſeben en tſeventich van de lang⸗ 
te / dunſent neghen hondert tach⸗ 
tentich leguen van Toledo, op een 
rechte linie / vijkthien leguen van de 
Tee / en thien verder van de Dale 
lene van Chile, dien zu inden be⸗ 
ginne noemden Nue vo- ſtremo. Al 
hier relideert de Cathedꝛale Merc⸗ 
ke / met Clooſters van Dominica⸗ 
nen / Frantiſcaners / en van onfe 
Liebe Dꝛouwe ter Gꝛatien / in een 
Contrene die vꝛuchtbaer is van 
Taruwe / en Win / en andere din⸗ 
ghen / en van leer rijcke Mijnen 
van Gout / en in hare Jurildictie 
zijn meer dan tachtentich dunſent 
Indianen, in ſes en twintich repar⸗ 


titien. Dele Stadt wert ghedient 


met de Haven van Valparayſo, ops 
de Mont van de Revier Topocal- 


ennde van de Cordillera, in de Pꝛo⸗ 


van Mijnen / enghetalen / en ſterck⸗ 
te en wackerhent van de Inghebo⸗ 
renen / want om dat zy altoos foo 
belliceur zijn gheweeſt / zijn zu qua⸗ 
lick te bebꝛedighen gheweeſt / en int 
gheberchte / en aen de lijden van! t 


ma, die dicht Daer bn henen loopt. 

De Capitepn Valdivia bevolck⸗ 
tede dock la Serena, int Jaer dup⸗ 1. seren 
fent vijk hondert vier en veertich / 
dicht bn een goede Haven / het is 
het eerſte Boꝛp van de Caſtilianen, 
in den inganck van Chile tſeſtich 
leguen van de Stadt Sant · jago, b 
cans Nooꝛt waert / wijckende nag 
Welten / dicht aen de Zee in de 

R Ballept 


bintien van Arauco, Tucapel, en de 
Dallene van Puren Lantpalen en 
Juriſdictie tulſchen de Stadt Con- 


1 Villaneuva. 


Ballene van Coquimbo, met Cloo⸗ 
ſters van Frantiſcaners / en van 
onſe L. Vꝛouwe ter Gꝛatien. Ten 
reghent hier niet dan dꝛie oft vier 
mael int jaer / en in de Landen over 
dees lijde van Daer en reghent het 
nümmermeer. De Haven die zu 
noemen van Coquimbo lent op 32. 

graden / is een goede inwück / al 


waer de Schepen van Piru aento⸗ 


men. In de Pꝛovincie van Chu- 
cuito, die aen d ander ſijde van de 
Cordillera de los Andes is / in een 
177 en onbeuchtbaer Landt / zijn 
de Steden van Mendoza, en die 
gistende Dart S.. Iuan de Ia Frontera; welcke 
bepde bevolcktede Don Garcia de 
Mendoza, De Stadt van Men- 
doza, in de Contvepe van Santjago, 
bp naelt 40. leguen / een moenelicke 
wech om het Sneeu dat in de An- 
des ig. De Stadt van &. luan de la 
rontera, lent Sunt : maert van die 
an Aeron 
In het Bildom van 1a Imperial 
zijn leven Steden der Caſtilianen, 
twelck lin / de Stadt van Ja Con- 
cecion, op 35. graden hoochte / tle⸗ 
ventich leguen Sunt - waert van 
Sant. jago dicht by de Zee / Pedro de 
Valdivia bevolcktede dien int Jaer 
Duplent vijk hondert vijktich. UL 
hier relideerden de Gouverneurs / 
tledert dat het Hof verlaten is dat 
aldaer was van den Jare duyſent 
bf hondert ſeven en tleſtich tot 
het Jaer dunſent vijf hondert vier 
en tleventich. Het heeft Clooſters 
van Dominicanen / francifcaners | - 
en van onfe L. Vꝛouwe ter Gꝛa⸗ 


Mendozt, 


Het Biſdom 
van la Impe- 
xial, 


setchatjbinabe 

Daer af die loopt nae de Culte. Sy 
heeft een Cloofter van Dominica- 
nen / en een ander van Frantiſca- 
nen. Aen de Lantpalen van die 
Stadt comen de Indianen die Ooꝛ- 
loch boeren / en de treffelicke Re⸗ 
bier Biobio loopter dooꝛ / en an- 


dere die in die loopen / en de Revier 
Nivequeten. 


Pedro de waldivia bevolcktede de 


Stadt la Imperial int Jaer dunſent 1.1 fen. 


vijk hondert een en vijktich / die op 
neghen en dertich graden hoochte 
lent / neghen en dertich leguen van 
de Concecion, nae De lijde van de 
Straet / dꝛie leguen van de Tee / al 
waer de Cathedral reſideert / met 
een Clooſter van Frantiſcaners / 
en een ander Ban onſe Wiebe Vꝛou; 
we ter Gꝛatien / en in haer begrijp 
heektſe meer dan tachtentich dun 
ſent Indianen, met andere meer die 
noch in Ooꝛloch zijn / in haer 
Landtpalen. De Bevier Cauten 
loopt dicht bp haer heenen / diemen 
bevaeren mach tot aen de Tee / 
al hoe wel de Haven niet goet / noch 


veylich is. De Capitepn Baldi- 


via bevolcktede oock de Stadt Vil- e. 
larica, ſeſthien leguen van la Im- 
perial, bn naeſt ten Supt- Oo- 
ſten / en bp cans vier en veertich 


van de Concecion, dicht bn de Cor- 
dillera Nevada, 
van Franciſcaners / en een ander 
van onſe Lieve Dꝛouwe ter Gꝛa- 


met een Clooſter 


tien int cout Lant / en onvꝛuchtbaer 
van Bꝛoot en Wijn. 

De Stadt Valdivia is twee le⸗ . 
guen van de Tee / en vijktich van 


tien. De Haven van de Stadt is la Concecion, aen De lijde van de 


ten inwijck met belchut van een 
Eylandt. De Stadt Villaneuva de 
los Infantes „of de los Confines, bez 
orn volcktede Don. Garcia de Mendoza, 
de Gouverneur Villagran ghe- 


| Bi datſe ghenoemt toude werden 
de los Confines. Sp leyt ſeſthien 
leguen van Concecion nae de ſijde 


van de Straet / acht leguen van de 


Cordillera de los Andes „ en vier 


Straet. De Capitenn Valdivia bez 
volcktede dien oock / met de Cloo⸗ 
ſters van de Dominicanen / Franz 
ciſcaners / en onſe Wiebe Dꝛoinde 
ter Gꝛatien / in een gheweſte dat 
vꝛuchtbaer is van Tarwe / en Sa⸗ 
den / en op eenighe placefen goede 
Wenden vooꝛ het Dee / en ſonder 
Wijnen. De Coopmanſchappen 
romen booꝛ de Revier ung 
| ie 


ban VVef-Indien. Fol. 
die dicht bu haer heen loopt / en De | een ander Revier / en Coquimbo op 
Haven is in de Mont van die / op twee en derdich graeden / en die 
veertich graden hoochte. ghepalleert zijnde / is die van Ja 
% De Stadt van Oſorno, die Gar- Cigua, in die Revier / en die van 
cia de Mendoza bebolcktede / is tſe⸗ Quintero in de Mont van de Ue⸗ 
ſtich leguen of meer van la Conce-| bier van Concagua, booꝛ die van 
cion, naer De zijde van de Straet / | Sant-jago, of Valparayſo, en die bart 
feben leguen van de Zee. Su heeft | Topocalma, in de Revier van May- 
een Clooſter nan Dominitanen / pa, en ghepalleert zijnde de Wez 
en een ander van Franciſcanen / vier van Maule, is de Haven van 
met een ander van Nonnen / in een la Herradura in de Mondt van de 
cout Landt / ſonder overvloet van Revier Itata, Woo? die van de la 
Lijttocht / maer van veel Goutg / Concecion, in de groote Nebier Bo- 
en in haet begrip zijn twee hon⸗ bio Nooꝛt- waert / is het Eplandt 
dert Duplent Indiaenen in bunz⸗ Santa Maria, recht over de Straet 
ſchappen. van Arauco, en de Haven van Can- 
eh De Stadt van Caſtro werde bee | jete, en het Eplandt van Mocha 
volckt als de Licentiaet Lope Gar: | meer Supt-waett / en de Haven 
cia de Caſtro Gouberneur was van van Cauten, t'welck die is van 
de Rijcken van Piru, de welcke in de Imperial, en Sunt-waert de 
de Indiſche Tale Chilue genaemt ontla-plaets / en de Kevier van 
wert / dat de leſte is Lan de bevolck⸗ Tolten, boor de Haven van Val- 
teden in Chile, in een Eplandt van | divia ; en Die ghepaſleert zünde / 
die die daer zijn in de Mep van comt la punta de la galera, en meer 
Ancud, of Chilue, en dit Archipe- Supt-waert lent de groote Bahia, 
lago lent op dꝛie en veertich graden of Haven van Oſorno, in de Wez 
hoochte / een en veertich leguen vier de las Canoas, en ten Sunden 
be-Supden Oſorno, met een Eloo⸗ | Daer af bp naeſt dertich leguen is 
ſter van Frantiſtaners met twaelk de Mem van los Coranados, de ale 
Bupfent Indianen, in bunzſchap⸗ der- bꝛeetſte Revier van dit Rijck / 
pen / t welck een Eylandt is van en int ennde van dit Rijck is de 
bijftich leguen lanck / en van twee Mep? Ancud. | 
tot neghen bꝛeedt / die de Tee b 
maeckt / met noch andere groote / 
bꝛeeckende het Landt tot aen de 
Cordillera de los Andes. Ag een 
Berghachtich Landt / en Heuves 
lich / Vꝛuchtbaer van Taruwe / en 


Het XXIII. Capittel. 
Van de Provincien van de 


Manz / en Wijnen van Walch / Araes van Magallanes: . 

Gout / op de Stranden / een ſaeczgn kee ós 

die wepnich is ghefien. E pꝛovintien vãde Straet 
22 De Gouverneur Villagran ad van Magallanes woꝛt ghe⸗ 
dane tterde De naem van de Stadt ban . noemt al het ghene dat van 


Canjete, dien Don Garcia ban Men- 
doza bebolcktede / en bebalſe ghe⸗ 
noemt te woꝛden Tucapel, en daer 
naer ontvolckte hn die. In dit 
Jgouvernemẽt dat op twee en twin⸗ 
tich graden lent / is de Haven en 
Revier van Copeago, en acht Sun⸗ 
den van haer / is die van Guaſco, 


de Reviere de la Plata ig tot De 
Supt Tee / van het untterſte ban 
Chile, tot de Straet / twee hondert 
leguen eermen daer toe tomt / van 
twee en veertich of dꝛie en veer⸗ 
tich graden hoochte / tot sz, ofte 
meer / de welcke al hoe wel bn ben⸗ 
de Teen zijn op nnn, 72 0 
2 


Fol. 76 


fen bevaren / en daer Volckeren in 
ghelſien / tot aen De lelfde Strat / en 
is nochtans niet bevꝛedicht / noch 
eenighe populatie ghemaeckt / dan 
die die d Armade nae liet die Diego 
de Valdes bꝛocht in de Mont van 
de Straet / aen de Nooꝛt · lijde / int 
Jaer 18 2. die ghenoemt wert de 
Stadt van S. Philippe, welcke om 
dat zu op ſoo groote hoochte lach / 
en mocht niet behouden werden 
om de groote toude / en daerom is 
die navigatie waer / en periculeus 
om de gheſtadighe tempeeſten / en 
groote Winden die daer altoos 
zijn. 


Belchrijvinghe 


Lazarus, op 52. graden / met les ca⸗ 
nalen ter zijden / die leer bꝛeet en 
lanck in loopen / aen Deen en d'an⸗ 
der zijde / die (eer weynich befeple 
zijn / en een Archipelago van Ey⸗ 
landen / die altoos ghelent woꝛt dat 
zy is aen de Dupt-zijde van de 
Straet / het welcke Don Richardo 
Aquines miſſaeckt / datmen aen die 
Mont van de Straet aen de Supt- 
zijde niet meer en Bindt dan vier 
Eplandekens / en een int midden 
op de manier als een Suycker⸗ 
Bꝛoodt / en dat zy ten minſten ak⸗ 
wijckende zijn ſes leguen van de 


Mont van de Stract / en dat de 


Babes. De Havens Caben / en Punten / Archipelago lept aen een ſijde / en 
nen ban vie Vande Cuſten van deen en d ander hu hout vooꝛ leecker / dat het ghe⸗ 


wee Cuſt Te / tot aen de Straet / al hoe wel ne is dat men ſent / dat het vaſte 


dat zy veel zijn / en eenighe gheteec⸗ 
kent in de Tee- Caerten / nochtans 
en blijckt het niet gheheelick wat 
Revieren datter zijn / noch daer is 
van allen gheen ſeecker verhael. 


Ende de meeſt bekende van de Cu⸗ 


ſte / van Chile af tot aen de Straet 
toe / de welcke loopt van Valdivia 
bn naeſt 100. leguen Woet Supt- 
Weſt / fijn de Caep van S. Andres, 
op 47. graden / van waer de Culte 
wederkeert recht ten Suyden / tat 


de Straet / tot aen de Cabo van 8. 


Roman ; op 48. graden / en ontrent 
het Eplandt van S. Catalina dicht 
bp de groote Bahia, die zu noenien 
de Alcarchofada, en binnen die is de 
Baye van onſe Lieve Vꝛouwe / en 
het Eplandt van S*. Barbora, en wat 
meer voꝛder zijn De Havens van 
Hernangallego op acht en veertich 
graden / en twee derdendeel / en de 
Bane van los Reyes, achtien leguen 
van de Hauen -Hernangallego, en de 
Baye bau S. Iuan, op vijftich gra⸗ 
den en een derdendeel / en de aacbo 
van S.. Franciſco is op 31. al waer 
inloopen eenige canalen int Tant / 


en het Eylant van la Campana. elf 


leguen van S. Franciſeo, dock met 


eenige canalen / die niet innewaerts 


beſenlt on zijn / en de Bane van Sint 


landt is van de Sunt· zijde van de 
Straet / en datter gheen vaſt landt 
en ix. 


De Straet evenwel is ghepal⸗ 85 Sint 8 
ſeert Doo laſt vã de Vite Nop Don . 1 


Pranciſco de Toledo, ban de Sunt- 
zijde / tot aen de Nooꝛt zijde / Pedro 
Sarmiento, en Antonio Pablo Corſo, 
en men weet dat zu is gheleghen 
van twee en vijftich tot dꝛie en vijk⸗ 
tich graden hoochte / al waer haer 
alder · Supt lickſte is opghelegen / 
en dat zu in de langte hout hondert 
thien leguen / tot hondert vijfthien / 
wat min of meer / en in de bꝛeette 
van een tot thien / nont en heektmen 
begonnen te ſeplen van de Supt- 
Tee in de Nooꝛt Tee / en de Roo⸗ 
vers dieſe van t Nooꝛden tot int 
Sunden ghepalleert hebben / heeft 
men nont verſtaen dat zu dooꝛ dien 
wederghekeert hebben. De vooꝛ⸗ 
ſende Richardo Aquines ſent / dat hn 
veel daghen gheloopen heeft doo 
de Straet / en hy beveſticht dat het 
gantſche Landt aen de Supt-lijde 
gheen valt Landt en is / dan alleen 
bele Eplanden / die op ſes en Lijf: 
tich graden loopen / twelck hn conde 
weten / om dat hu liep tot de ghe⸗ 
ſeyde les en vijftich graden / mid⸗ 
den dooꝛ de Eylanden / en 2 | 
ac 


van 222 


bach dat hu niet en ontdecktede dan 
Tee / quam hu wederom om te vol⸗ 


ghen lun cours die Door de Straet 


liep: en dat het niet anders tan we⸗ 
fen / om de verſchendentheden van 
de Vloeden die verooꝛſaeckt wer⸗ 
den / dooꝛ de veelheydt der ingan⸗ 
hen / die Daer zijn tullchen de Ep⸗ 


landen / en dat de bewooninghe van 


dien / is volt van de Nooꝛder⸗ zijde / 
die tot de vooꝛſeyde Enlanden co⸗ 
men / om te onderhouden de Vil⸗ 


ſcherije / en op haer tuden weder⸗ 


keeren nae harr Kant toe / en dat zy 
begreep veel laecken int bylonder / 
niet ghelien te hebben vaſte bevolt⸗ 
kinghe / dan alleenlick eenige Hut⸗ 
kens die de Indianen Baer haeſtelick 
op ſlaen / het ſelfde Cept Franciſco 
Braque, omdat het ghebeurde als 
hu de Straet palleerde / int Jaer 
157 9. dat nae dien hu 
in de Supt Tee wederkeerde / lod⸗ 
pende met Foꝛtupn / tontom Dele 


Archipelago, tot aen de Mont van 


de Nooꝛt Tee / en Door de (elfde 
wech die hu ghelaopen hadde / dede 
hn ſijn navigatie ſonder ſwarieh⸗ 
hent tot in de Sunt See. | 
De bpfonderte Deelen van de 
Straeti in den inganck van't Sup: 


n. den zijn de Cabo Deſſeado, op dꝛie 


en viktich graden en de Canal van 
Todos Santos, twee en twintich lez 
guen van de Mont leer bꝛeet en 
lanck / en die ghepalleert weſende / 
de Habt van la Traycion, en vooꝛts 

een andere groote Canal die lanck 

is / die ten Nooꝛt-Meſten loopt / 
ende la Campana de Roldan een 
groote Rotle int midden van t be. 


gin van een Canal: welcke die naem 
ghegheven is om dat al daer was / 
om die te verkennen / een van de 
mede· gheſellen van Magallanes ghe· 


naemt Roldan, die een Boſſchieter 
was: volcht de Punte van la Pof, 
ſelſion, die vier leguen lent van d 
Cabo de las Virgines in den 1770 

van de Rooꝛt Zee / op Uk. 
del graden en een ak hasch al. 


— 


unt quam 


daer dooꝛ liepen pedro Sármientò, 
en Anton Pablo Corfo Doo? laſt die 
zu treghen om de Straet te ontdec- 
ken / om dat haer gheboden was 
grondich t onderſoecken / ofter veel 
lichtet navigatie was tot de Supt- 

Tte / dan die van Panama: zy ver- 
kenden de twee engten die daer zijn 
aen de Nooꝛt· zijde / en het docht Pe⸗ 
dro Sarmiento dat d'eene (oo nauw 
wag dat zu met gheſchut conde be⸗ 
waert werden / en hp perſuadeerdet 
foo ſeer / dat al hoe wel de Hertoch 
van Alba altoos affirmeetde dat 


het onmoghelick was / daer viucht-- 


teloos gelonden is die Armade van 
Diego Flores, en ten laetſten lach hy 
dat aldaer een ghevaerlick vaer- 
Water is en dat de wallinghe van 
de twee Teen / die int midden van 
de Straet haer t'lamen voegẽ / haer 
vertrecken met ſulcken furie / val- 
lende op eenighe plaetlen meer dan 
tleltich ellen / dat wanneer de Sche 
pen niet en bꝛochten veel Cabels 
om haer te wel te Anckeren / zu en 
fouden die niet connen beleplen / 
finde wel gheballaſt. 
In de 400. Leaven, welckt dat 
zijn op de Culte ban de Mont! van 
1 Straet tot 1575 de bid van la 
ata, die gantſth loopt Nooꝛt· Ooſt 
en Sunt; Welt) lijn de Revier van 
S. llefonſo, twaelf leguen van de 
Cabo de las Virgines, de Revier Gal, 
lego, en de bape van Sant- ago, betr. 
thien leguen van de Revier van 
Santa Cruz, op vijktich graden / en 
aen de Mont is een Eplant dat A 
noemen de los Leones, de 
van S. lulian op neghen en veert 5 
graden / ide Revier van Iuan dein 
rano Supt-Waert van de Eylan⸗ 
den de los Patro op ſeben en beer · 
tich graden / de Renier, Cananor op. 
ijf 9 eertich hect Cabo pan S. Do- 
1 l 5 1 De Cabo de tres bunte 
en 1 Kant de los Humos ap acht en 


| Wach graden. De Punke ban 8. 


Elena, f van S:. Apolonia op ſeven . 
en dertith graden / Boor de Cabo 
M3 blanco, 


ol 7. 


Fol. 


vier de la Plata àen De Supt-zijde. 


Het XXIV, Capittel. 


Vande Prowincien van de Rio 
de la Plata, en van Bra ſſi. 


van Diaz de Solis ontdecktede 
de Webier de la Plata, int Jaer 


gebaftian 1515. en Sebaſtiaen Gaboto Enz 


Gaboto mob 


ee inne Be Ohe ll man, gaende met een Armade 
ins die zy roe Dooꝛ laſt van de Kepler / tot ver⸗ 
per volch van t ghene dat ghebꝛocht 

hadde de Commendadoꝛ Pꝛieſter 


Garcia de Loyaſa tot de Enlanden 


van de Malucos, en het ſcheen dat 
hu tot die niet conde comen / heeft 
hn vooꝛghenomen pet in te nez 
men / dat tot pꝛokijt diende / en is 
Daer inghecomen int Jaer 1529. 
ontdeckende de Revier van la Plata, 
al waer hy was bp cans dꝛie jaren / 
en als hy gheen vervolch en treech 
op het rappoꝛt van t gene hn hadde 
ghevonden / is hu wederghekeert 
in Caſtilien, ghebaren hebbende 
dien belt legnen opwaerts / vont 


Silver by de Indiane van die Con⸗ 


trepen / twelck Defe Indianen bequa⸗ 
men in de Ooꝛlogen die zu hadden 
met die van de Nijcken van Piru, 
en dat Daer af de Revier ghenaemt 
wert de la Plata, om dat die te voꝛen 
ghenoemt werde de Revier Solis. 
Dele Pꝛovincien voegen haer met 
die van Braſil, by de Lienie van de 
afdeplinghe / en zu houden aen geen 
opzt Limiten die ghedetermineert 


zijn / dan allet lancr de Culte die in 


de Nooꝛt Tee valt / en den ingant 
dan de Revier de la Plata, van de 


welcke het Lant lijn naem gherre⸗ 
gen heekt / en de Mont van Die Rez. 


vier ſal legghen by naeſt dupſent 


ſes hondert leguen van de Haven 


van San Lucar de Barrameda. 


Belchꝛijvinghe | f 
blanco, inden inganck van de Ker | Sucker / en alle andere geſaenen / Bede * 
en Dꝛuchten van Cattilien Die tie⸗ ö 


ren daer wel / zu hebben groote 
Wepden vooꝛ alle ſooꝛtẽ van Vee / 
Die leer vermenichvuldicht zijn / en 
bulonderlick de Paerden / en al hoe 
wel het gheweeſt is veel Jaren / ſon⸗ 
der dencken datter Mijnen van 
Gout waren / of van Silver / en nu 
hebben zu Monſters van die ghe⸗ 
vonden / en van Coper / en Nler / en 
een van de Steẽ Ametiſte leer vol⸗ 
comen. Alle Dele Pꝛovincien zijn 
van een Gouvernement / met de 
Conincklicke Tijtel / gheſuboꝛdi⸗ 


neert om de nabupeichept aen den 


Vite Ron van Piru, met een Bil⸗ 
dom in de welcke dꝛie Doꝛpen van 
Caſtilianen zijn / en een groote me⸗ 
nichte van Ingeboꝛenen met groo⸗ 
te Lichamen / en wel gheconditio⸗ 
neert: De plaetſen zijn deſe. De 
Stadt van onſe Liebe Vꝛouwe del 


Aſſumcion, de eerfte bevolckinghe / a At= 


en thhooft van die Pꝛovintie / lept 
op 25. graden en een halt hoochte: 
de Capitenn Iuan de Salazar fon⸗ 
deerde dien / dooꝛ laſt van de Gou⸗ 
verneur Don Pedro de Mendoza, ha⸗ 
re plaetſe werde eerſt ghenoemt 
Gurambare, Braſil lent aen de rech⸗ 
terhant twee hondert tachtentich 
leguen Daer at / en in die Jurildictie 
heeft het tachtentich leguen tot Ci- 
vidareael, dat de Indianen Guayræ 
noemen / en aen de zijde van Piru, 
die Ooſt en Meſt lent / heeft het vier 
hondert so. leguen de Stadt van la 
Plata, en op twee hondert tachten⸗ 
tich / de Stadt van Santa Cruz de la 
Sierra, de welcke Nuflo de Chaves 
bevolcktede aen de Sunt - zijde / die 
nae de Straet van Magallanes ig: 
theekt leer groote en rijcke Lan⸗ 
den / en de Stadt lept dꝛie hondert 
leguen van de Mont vande Revier 
de la Plata, ghefondeert dicht bn de 
Rebier Paraguay, aen de Ooſt-zijde / 


f rrameda. met 4oo. Caſtiliaenſche Boꝛghers / 
end, Alle deſe Pꝛovincien zijn leer 
dr den . buchtbaet van Terwe / Wijn / en 
tien OU vid HR g . ; 


en meer Dan dꝛie Duplent Kinderen. 
van die int Lant gheboꝛen zijn / die 


— — 


ee, Jel en 3 * CN: AES 
7 * dd Mi tel 


N N 1 
* N U a 
1 7 
f * 
de pe N * 4 . 
$ 5 0 N 
N Li 
J * 
1 zr 
ì N 22 
rif, As 7 je | 
TN f . 5 
if, „ — 1 1 
5 * N J N 
* 1 — 185 ve 
è * — 5 N 


donk „ 1 
wedr zet ze ihk Orhan ore 
1 r. 1 . zine zer: N . 7 8 * 0 
à pen a hek te od 


E22 zaet «mit vo inie ' 
East 3 F 


® t * ER 1 4 p 
_ _ 8 nn 


M b g 2 r 


idd mt 


* 
Cn 


— E 8 4 — 4 


— 


NEE LE EE B p f EE Ne —— 


2 


BN au wican 
te Sanchiu 


re er 


v del afaluco V Philiypi 1. de los Ladrenes 
1 _Terrenata t_Alindarao + La inglefs 
Noro 2 achat 2 Oft 0, Beta 
3 Moul 3 Tandaya 3 Mahao 
ge Ef 1 
s Buglas S Chemechea 
€ Cubu 6 Han o/ Pagan 
1 Abuyo 7 Oramagán 
& Matan 8 Guagân 
9 Bohol 9 Nein 
10 San quan 10 Saeyan 
„ Manila n volid 
dos h 
OP 5 fuan 
ernabe 
yi de marhres S. Bartholome 
2 5 La poblada 
he EE ns * 5 4 
he dj N gura fue tio 
8 Linea Cguinoccial 
Sdu 
S 1 76 Ca n go 
7 e qe Volcanes pn cf Ae stam 
4 mee 
ns 
. 
ARE SE: 
3 
> B 
= 3 
* 


dt 
| 
in 
1100 
1 
. 
1 
1 
| 
K 
. 
u 
| 
30 || 
h 
Î 
1 
| 
U 
— 
2 
| 
| 
2 
| 
1 
| 
1 


20 


———— 


* 
* 
4 pe 


— 


— 
n 


—— 


See 


— 


14 
8 


Buenos ayres 


van VVeft-Andien. 


zu noemen meftizos : in deſe Stadt | omcingbelende het gantfche Lant 
reſideert de Gouverneur / en Co⸗ tot de Webier Maranjon, en de Cor- 


nit 
dral, die zu noemen het Bildom 
van la Plata, Suffragaen van de 
Aerts· Bilſchop van los Reyes, en 
in ſijn Jurildictie zijn meer dan 
vier hondert duplent Indianen, die 
welcke beginnen te vermeerderen. 


Ciudadeel, De Stadt Ciudadreal anders gez 


naemt Ontiveros, bebolct dooꝛ Rui- 
diaz de Melgarejo, lent tachtentich 
leguen van Aſſumcion ten Nooꝛt- 
Ooſten nae het Landt van Braſil: 
dicht bn de Revier Parana, tis in een 
goet gheweſt van Lijktocht / en van 
Wijngaerden / en van veel goet 
Copers / en een goet ghetal India- 
nen die oock (eer vermenichvuldi⸗ 
ghen: in de Revier Parana dicht by 
Ciudadreal, is een groot Mater - val 
dat gheen Menſch heekt connen op 
twee hondert pallen daer bn comen 
om het groot gheruys / ende Jebel 
ban het Water / en lancr de Nevier 
met gheen Canoas / of Barke / op 
een legue / om dat de Furie van t 
Water haer ſoude omwerpt / twelc 
tomt dooꝛ de atval / welcke (al zijn 
nan twee hondert Vademen / ſtenl 
afgefneden Rotle / en is alloo nau / 
en het Water loopt ſoo dicht op 
malcander / dat het ſchijnt / dat het 
ſnelder vliecht als een Pijl unt een 
Boghe. 

Buenos ayres is een Stadt die 
van outs ontvolckt werde / ontrent 
ter plaetſe waer ſy Daer nae is ghe⸗ 
plant / in de Pꝛovincie van los Mo- 
rocotes op de Otvers van de Ke⸗ 
vier de la Plata, in een vꝛuchtbaer 
Lant / en al waer alle de Vꝛuchten 
van Caſtilien wel groenen / de Gou⸗ 
verneur Don Pedro de Mendoza bez 
volcktede dien int Jaer 1535. welc⸗ 
ke dede ontdecken / als Gaboto daer 


e Otficiers / en de Cathe- dilleras van de Wijcken van Piru, 


het gantſche Lant black is behou⸗ 
dens eenighe clepne Berchjens. 
Op de Cuſte van die Pꝛovincien 
van het Lant van Braſil at / tot de 
Revier van la Plata zijn bekent vijf 
ok ſes redelicke Havens: De Ha⸗ 
ven van S*. Vincente op dꝛie en der⸗ 
tich graden hoochte / recht over het 
Eplant Buenabrigo, dooꝛ het welcke 
de Linie van de akdeylinghe / en ſes 
leguen Sunt-waert is de Revier 
Vbay, en de Haven / en het Eplant 
van la Cananea op 35. graden / en 
vooꝛts de Revier de la Barca, booz 
de Haven van de Bape / ok de Wee 
vier van S. Franciſco, en het Eplant 
van Santa Catalina, anders genaemt 
Puerto de Vera, of Puerto de Pa os, 


Fol.. 


Dabens en 
unten ban 
dis Cuſie. 


en die van Don Rodrigo twintich 


leguen Sunt· waert / van Santa Ca- 
talina, een Enlant 29.gradẽ en meer 
Supt waert / . leguẽ is Puerto cer- 
rado, en vijftichRiopoblado, en oock 
ſoo veel van die Bahiaonda, en de 
Revier Tiraqueri lept op twee en 
dertich graden en een hall vooꝛ de 
Cabo ban Santa Maria, die op vijf en 
dertich graden leyt / in den inganck 
van de Kevier de la Plata. 5 

Dele Revier wert ghenoemt in 
de Indiſche Tale Paranaguazu, en 
ghemeenlick Parana, heeft haren in⸗ 
ganck ok Mont op de Tee van het 


Supden van de vijf en dertich gra⸗ 


den / tot; . graden hoochte / tuſſchen 
de Caben van S. Maria, en Cabo 
blanco, die van D'eene Mont tot 
d ander Cal hebben dertich leguen / 
en van Daer binnewaerts noch 10. 
leguen in de bꝛeette / met veel En⸗ 
landen int midden / en veel Kevie⸗ 
ren leer groot / en trekkelick / die Daer 
in loopen van het Ooſten en tWe⸗ 


van heeft afghelaten. Dit Lant is ſten / tot de Haven de los Reyes, 


dooꝛgaens effen / om dat behalben 
de Cordilleras, die aen de Cuſte van 


welck een groote Mepyꝛ is / die zu 
noemẽ de los Narayes, wepnich min 


de Zee ʒijn / vie twintich leguen ſul⸗ dan dꝛie hondert leguen van Delice 


len zijn tot Braſil, vooꝛts loopende / vier de la Plata, al waer veel 


Revie⸗ 
ren in 


Fol 40. 


Een 


en ghebal 
bá Capitepn 


de Beecken van los Andes, ok zu 
moeten fijn van de Revieren die 
untloopen unt de Pꝛovincien van 
las Charcas, en Cuzco, die nae het 
Nooꝛden loopen / al waer een an⸗ 
der bocht in loopt in de vooꝛſende 
Mep? / die ooplaeche ghegheben 
heekt te dencken dat Dieke ier hem 
menght met die van S*. Iuan de las 
Amazonas, en andere ſegghen dat 
hy ſpꝛunt van de Nep? del Dorado, 
die vijftich dach · reylens lept van 
die van los Xarayes , al hoe wel dat⸗ 
ter meningen zijn datter geen Po- 
rado en is. ne 

Als de Capitenn Salazar om de 


3 Boot van Pedro de Mendoza regeer⸗ 


her. 


de in die Pꝛonintien / int jaer 1545. 
quam bp nacht een Tygher als een 
Caſtiliaen was in fijn Camer met 
ſijn hz unſbꝛou / in de buntenſte lijde / 
en gal de Man een lach / waer me⸗ 
de hp hem doot lloech / en hn wert 
wech ghevoert / en ghegheten in een 
Kiet-Boſch. De Capitepn Salazar 
ginck unt in de dagheraet om te 
loecken den Tygher met so. Sol⸗ 
daten / en gaende Door een Bolch 
ſchende hy alleen af dooꝛ een wech / 
en ontdeckende den Tygher / als hp 
was verſcheurende liep hu teghens 
hem aen / en op de tijdt dat hu op⸗ 
heftede fijn hant om hem te llaen / 
ſchoot de Capitepn ſijn oer los / 
en ſchoot den Coeghel in het Hert 
van de Tygher / dat hy doot viel. 
Een kent van et groot gemoet / van 
groote conlideratie / en dexteritent. 


Het XXV. Capittel. 


Van de Provincien ent Lant 
van Braſil. 


7 Lant en de Pꝛovincien vã 
| Brafil op de Cuſte van de 
Nooꝛt Tee en t vaſte lant / 


werden ghenoemt / al tghene dat dꝛie dunſent dꝛie hondert Wagen 
| ullen 


Beſchꝛijvinghe 


ren inloopen / de welcke comen van 


‘(ten tot het Weſten / en vier hondert 


dit Lant is de Cazabi, die zu Lan 


valt ten Ooſten van de Linie / of 
Meridiaen van de afdeplinghe/ van 
neghen en twintich graden lanckte 
van de Supt en Nooꝛt-Lijn van 
Toledo, tot neghen en dertich / dat 
zijn twee hondert leguen vã : t Oo⸗ 


o. Suynden en Nooꝛden / van twee 
graden hoochte be-Supden/ over 
de Cabo van Humos, tot 25. ober 
het @plant van Buenabrigo, en van 
de eerſte bevolckinghe / tot de laetſte 
van Brafil ſijnt dꝛie hondert vijftich 
leguen. | | 
Vincent Yanjez Pinzon ontdeck⸗ intens Yann 


fez Pinxon, 


tede eerſt dit Lant Door't bevel van aer ane, 
de Catholijcke Coninghen / en dener 
ſtratx Daer naer Diego de Lepe, int bon leg 
Jaer 1 soo. en ſes Maenden daer ?! 
naer berbiel bn gheval daer op fe. 
ralvarez Cabral, gaende met et Poꝛ⸗ 
tugaelfche Armade naer Indien, de 
welche om te mijden de Culte van 
Guinea, foo verde hem in Zee bez 
gat᷑ / dat hn dit Lande vont / en hn 
noemde het Santa Cruz, om dat hn 
het op dien dach ontdecktede / het 
is al heel warm / inde Winter en in 
De Somer / en t'is ſeer reghenach⸗ 
tich / en omcinghelt met veel Bolz 
ſchen / en Miſten / heel onghelont / 
en bol van cruppende feninighe 
ghedierten / vꝛuchtbaer van Wen⸗ 
den vooꝛ t Bee / en niet van Taru⸗ 
we / noch Manz / daer zun veel 
Monſters van Silver en SGout / 
nochtans al hoe wel de Poꝛtugijſen 
gheen pꝛofijt achten de Mijnen te 
benikicieren / nochtans zijn zijder. 
Het pꝛintipael onderhout van 


Yuca maecken / en de grootſte Coop. 
manſchap is de Suncker / en Cat- 
toen / en Bꝛalilien out / dat cock 
tghene is dat het De naem gheghe⸗ 
ben heeft: inde gantſche Pꝛovin⸗ 
cie fijnder neghen Gouvernemen⸗ 
ten / die zu Capitennſchappen noe⸗ 
men / en in die zijn 17. Doꝛpen van 
Poꝛtugijſen / in de welcke by naeſt 


van eft-Indien. 


Cullen zijn / en een groote menichte 
van Indianen die cloeck ten Ooꝛ⸗ 
loch zijn / die de Poꝛtugijſen gheen 
plaetſe ghegheven hebben om te 
bevolcken anders dan op de Cuz 
de op welcke veel Revieren zijn / 
en plaetlen dier men ak. ſſchepen 
mach en veel Havens die (eer ven- 


lich zijn / in de welcke connen in- 


Bevolckinge 
bande Bꝛaſi⸗ 
Arche Cuſte. 


loopen alderhande Schepen hoe 
groot datſe oock zijn. 

De bevolckinghe van het eerſte 
Capiteynſchap / en het alderoutſte 
is Tamaraca, de tweede is Pernam- 
buco, Dijf leguen van Tamaraca, 
Sunt-waert op de hoochte van 


acht graden / en Daer is een uns 


van de Compaignie van leſus: 
het Derde is / van Todos los San- 
tos hondert leguen van Pernam- 
buco, op derthien graden / en al- 
hier reſideert de Gouverneur / en 
de Billchop / en de Auditeur Ge- 
nerael van de gantſche Cuſte / 
theekt dock een Collegie van de 
Compaignie van leſus, het vierde 
Capiteynſchap van los Iſleos, lept 


dertich leguen van de Bahia de to- 


dos los ſantos, op beerthien graden / 
en Drie derdendeelen / theekt een 
Hups van de Compaignie van le- 
fus : In dat Capiteynſchap wert 
gebonden een Boom van de Weélc- 
ke ghetrocken wert coſtelicke Bal⸗ 
fem. Het Capiteynſchap van Por- 
toſeguro lent dertich leguen van los 
Iſleos op ſeſthien gradẽ en een hall / 
‘theeft dꝛie bevolckinghen / en een 
Hups van de Compaignie van le- 
fus. Het Capitepnfchap van del 
Eſpiritu ſanto vijftich leguen ban 
Puertoſeguro leut op twintich gra⸗ 
den / zu winnender veel Bꝛalilien- 
Hont / en theeft een Huns van de 
Conipaignie. Het Capitepnſchap 
van de Revier van Genero lent op 
t'ſeſtich leguen / en van Espiritu 
Santo op dꝛie en twintich graden 


en een derdendeel / met een Huys 


van de Vaders van de Compai- 


bender haer mede verrijckt. 


wen zu veel Bꝛalilien Hout. De 
Revier is ſeer ſchoon / met ſchoo⸗ 
ne en pꝛokjtelicke Oevers. Het 
alder leſte Capitepnſchap is 8. 
Vicents tſeſtich leguen van de ee 
vier van Genero op vier en twin⸗ 
tich graden / theekt een Foꝛte⸗ 
velle op een Eplandt tot beſcher⸗ 
nunghe teghen de Indianen en de 
Boovers / en een Collegie van de 
vooꝛſende Vaders / die groot pꝛo⸗ 
kijt ghedaen hebben in de bevolc⸗ 
kinghe van dat Landt / en bekee⸗ 
ringhe van de Indianen , en in haer 
Vꝛijhendt. Het Dee is Daer over⸗ 
vloedich / en Daer is dock groote 
opboedinghe van Verckens / en 
Hoenderen / zy crijghender veel 
ambar, dat de Zee unt werpt met 
onweder als de Wateren haer be- 
weghen / en veel Perſoonen heb⸗ 
De 
Somer-tijdt iſſer van Septem⸗ 
ber tot Febꝛuario toe) en de Win⸗ 
ter van Martio / tot Auguſto. De 
daghen zijn bp naeſt foo lanck als 
de machten / alleenlick een une 
wallen zu en verminderenſe. In 
de Winter- tijdt loopt de Windt 
altoos Sunden en Sunt - Ooſt / 
in de Somer Nooꝛt Ooſt / en Ooft- 
Nooꝛt Ooſt. 


Acht of thien pꝛincipaelſte Ha⸗ er ike 


Bens lijnder lancr deſe gantſche 
Cuſte. Daer is de Rebier van 
Santo Domingo, en van las Virtu- 
des, ten Nooꝛt-Goſten van Per- 
nambuco, en Tamaraca, dat ten En⸗ 
landt is / ghelijck als ghelent is / 
de eerſte bevolckinghen / en vooꝛ 
de Cabo ban San Auguſtin, die op 
neghen graden lent. De Revier 
van San Francifco op thien graden 
en een halk / die groot is / en treffe⸗ 
lick. De Baye van Todos Santos 
dꝛie leguen bꝛeet / en derthien lanck 
binnen s landts tat San Salvador 
toe. De Revier en Haven Trena- 
do al waer de Schepen inloopen 
die op deſe reys gaen. Oock is 


ante/ en in Bare Jurildictie hou - hier de Nevier 4 md op der⸗ 


thien 


ol. 2. 


Fol. G. 


chien en een halk graden. De Rez 
vier van las Cuentas, ok van San 
Auguſtin op veerthien graden en 
een halk: en de Kevier ban las Vir- 
gines op ſeſthien graden: Puerto- 
feguro op 17. graden. De Revier la 
Parayva op 20. ontrent die van San- 
ti-ſpiritus, de Revier Genero, on⸗ 
trent San Sebaſtian, en GBoffie op 
23. graden / bôoz San Vincente. 


Het X XVI. Capittel. 
Van: ghene men noemt Indien 
want Westen , t° welck zijn de E landen 
van de S pecerien , Filippinen, de Cute 

Dan Chi na lapos, en los e. 
I de Eplanden/ en tvaſte landt 
belloten binnen de afdeplin- 
ghe van de Croon van Caftilien, en 
van Leon, in het Weſterſche Deel 
van de vooꝛnoemde afdenlinghe / 
wiens Linie gheluck ghefent blut / 
paſſeert dooꝛ het ander Deel van de 
Werelt / over de Stadt van Ma- 
laca, van waer af Ooſt⸗ waert / en 
nae Nueva Eſpania, ig een Groote 
l sen van onepndelicke groote en 
clepne Eplanden / en veel ſtucken 
van Cuſten / en vaſt landt / die ghe⸗ 
Benlt worden in d Eplanden van 
Specerie, of los Malucos, d Eylan⸗ 
den van Filipinas, de Culte van la 
China, de Eplanden van los Le- 
quios, en Iapones, it Cuſte van No- 
va Guinea, de Eylanden van Sala. 
mon, en die van los Ladroncs. Het 
temperament van alle die Eylau⸗ 


Ndien gant Weſten / zijn alle 


den / en Landen int generael is 


vochtich / en matich warm / vꝛucht⸗ 
baer van Luktocht / en ghedierten / 
met tenich Gout / dan llechte alloy / 
daer is gantſch geen Silver / veel 
Was / en tvolck is verſchenden coe⸗ 
leuren / en oꝛdinaris als Indianen, 
onder haer zijn eenighe Wit / eeni⸗ 
ode ſwart gheberkt. 


Belchehvinghe 


De Eplanden van de Speterie de cam 
die enghentlick foo ghenoemt wer⸗ 
den / om dat daer uptghetrocken 
wert alle de Peper / Naghelen / Ca⸗ 
neel / Gember / Note Mulcaet / en 
Maltic die in Europa berteert wer⸗ 
den / $iju veel int ghetal / al hoe wel 


de pꝛintipaelſte Daer van 5. in ghe⸗ 


tale zijn en cleyn / onder de E quino- 
ctiael, op 194. graden van de Sunt⸗ 
Nooꝛzt-Lijn van Toledo, beſlo- 


ten in het onderpant / dit dede de 
Kepler Carolus de vijfde / aen de 

Coninck van Portugael voc: dꝛie 
hondert vikich dunlent Ducaten. 
Dele zijn Ternate van acht of nez 
ghen leguen int vont / met een Dac 
ven die zu noemen Talamgame, en 


daer regeerde Corala, die ſich de 


naem gaf vooꝛ een Vallal van de 
Coninck van Caſtilien, als de 
Schepen die overbleven / van de 
Armade van Magallanes die pz 
landen vonden: Het Eplandt bal 
Tidore lent een legue be. Tunden 
Terrenate, heeft thien leguen int 
ronde: dat van Matil, of Moutier 
is vier leguen int vondt / en lept 
recht onder de Æquinoctiael: En 
Maquian lent dꝛie leguen Supdt- 
waerts / en Geeft leven leguen in 
de ronte / en chien leguen ten Sun 
den van Batan, of Baquian / bã twin 
tich leguen int ront: In Tidore re- 
geerde Almanzor, die oock lende 
dat hp een Dafal was Lan de Co- 
ninck ban Caſtilien, die / en oock 
Corala hebben gheſchꝛeven / en ghe · 
ſonden hare Bꝛieven met Iuan Se- 
baſtian del Cano, ingheboꝛen van 
de Stadt van Giltarca in de Pꝛo⸗ 
vincie van Guipuzcoa, de welcke 
gaende van Tidore int Jaer een 
dupfent vijk hondert twee en twin 
tich / verviel opt Eplaut van Zama- 
tia, en tomende ontrent de 42. gradẽ 
van de Polo Antertico, ghebꝛocht in 
het Eplant van Santjago ban Cabo- 
verde en van Daer te Sevilia met 
het Schip Vitoria, verlleten heb. 
bende 7. Maenden tijdts wennich 
min 


banspecerië, 


Gìlolos 


Ambon, 


eln hebben een Sterckte in Terra- 


van VVefl- Indien. 


min int comen van Tidor af. Pa- 


tian ig het vufde Eplandt van de 
ſelkde manier als d'andere / twas 
bewoont van Mooꝛen en oock van 
Hendenen / die niet en wiſten van 
de onſterffelickhendt des ziels / en 
als het Schip quam van d Ar⸗ 
made van Garcia de Loyaſa, re⸗ 
geerde in Tidore Rajami out ſijn⸗ 
de derthien Jaren / en van nieus 
gaf hu hem tot ghehooꝛſaemhent 
des Coninck van Caſtilien, deſghe⸗ 
lier aock de Coninck van Gilolo, 
die ghenoemt wierde Sultan Ab- 
derra menjami, en zy beveſtichde⸗ 
den met eede. 

Gilolo is een Eylant van onder 
de Linie vier leguen verſchenden 
van de vooꝛſende / theft twee hon⸗ 
dert leguen int ronde / londer Spe⸗ 
terie. Det Eplant van Ambon; op 
dꝛie graden en een halve ten Sup: 
den / van het Eylandt ban Gilolo, 
ſonder Specerie. De Enlanden 
van Bandan legghen op vier gra⸗ 
den hoochte be-Supden de Linie / 
al waer bergadert wert de Note 

caet / en maas. Ende het Bur- 
ro, dat beweſten Ambon lent / en 
Timor een ander Eylandt / ten 
Sunt · Weſten van Ban dan by naeſt 
hondert leguen londer Speterien⸗ 
maer Kück van Sandalhout, Zein: 
da leut vijftich leguen van Timor 
ten Nooꝛt · Meſten / heeft veertich 
leguen int vande / leer oberbloe- 
dich van Peper / en het Eylandt 
Celebes, dat ſeer groot is ende Bor- 
ney major, ontrent de Straet van 
Malaca, dat ſich gheeft tuſſchen het 
het valte Landt / en Zamatia, dat 
zu van outs ghenoemt hebben Tra- 
pobana : en meer groote Eulan⸗ 
den / en cleene / die aen de Dupt- 
züjde zijn / ontrent lava mayor en 
menor, en (ut Nooꝛden Hoor de 
Cute van China. De Poꝛtugij⸗ 


nate, en een ander in de Stadt 
van Malacca, in den mee e van 
de e 


De Philippijnfche Eylandẽ / zijn 
een Archipelago 
groote @planden / fonder andere 
meer cleene die bu een legghen in 
de langte van twee hondert leguen 
Sunden en Nooꝛden / ende hon- 


Fol.. 


DepPbilippi⸗ 


o, van dertich of 40. 0. 


dert in de enghte tullchen nueva EL 


ſpania, en de golfo van Vengala „en 


zijn bn naeſt duyſent ſeven hondert 


leguen van de Haven van de Navi, 
dad in nueva Eſpania, ban fes tot 
15. okt ſeſthien graden hoochte be⸗ 


Nooꝛden de Linie / van redelick 
bemperament en vꝛuchtbaer van 
Lijftocht / bnſonderling van Rus / 
en eenich echt Gout m eenighe 
deelen / en in eenige Eylanden zun 
Boomen van Caneel / en lange Pe⸗ 
per. De Ingheboꝛenen zijn van 


goede taille / en in eenige Eylanden 


zin Swerten / en die int middelſte 
van t lant waonen zun witter dan 
die ghene die aen de Tee cant zijn: 


theekt goede Habent / en hout vooꝛ 


de Schepen. De naemen van 
de vooznaemſte Eplanden zin 
Mindanag, dat het grootſte is; 
en 't Supdelickſte hondert leguen 
in de lanckte / en dꝛie hondert in 
de ronte / tis een rouw Lant / maer 
overvloedich van Manz / Was / 
Rijs / Gember / en eenich Caneel / 


en Mijnen van Gout / met ſchoo⸗ 


ne Havens / en Keen, Het Eylant 


van Buenas ſenjales, en Si. Iuan, 
dicht bn Mindanao aent Ooſten is 


20. leguen lanck Suyden en Nooꝛ⸗ 


den. Behol thien leguen nae Min⸗ 
danao aen de Nooꝛt züde neghen⸗ 
thien leguen lanck. 


Mindanzas 


Het Eplande van Buglas, olte na gage 


van Negros ban die die in haer 
zijn / int midden van de Archipe- 
lago Weſt · waert / is van veertich 
leguen lanck Sunden en Nooꝛden / 
en veerthien in de bꝛeete / en op fijn 
Cult. heeft het eenighe Peerlen. 
Het Eplant van Zubu int midden 
van allen van dertich leguen in de 


lanelkte Sunden en Nooꝛden / heeft 
feen Dozy. van Cattilianeny dat zu 


1 2 noemen 


Fol d. 
noemen de Stadt van leſus, aen de 
Ooft-zijde met een goede Haven / 
londer eenighe andere die int Ep⸗ 
lant zin. De Capitenn Hernando 
de Magallanes ontdecktede dat Ey⸗ 
lant / int Jaer 15 20. en de Coninck 
gaft hem doen vooꝛ ef Vallael van 
de Croon van Caſtilien; en te voo⸗ 
ren ontdecktede hn de Eplanden 
Die hu noenide van las Velaſlatinas, 
am dat zu ſeylden in haet Schepen 
met Deplen van Bielen van palme 
op de Latijnſche maniere. En van 

ene u Zabou liep Magallanes met de Co⸗ 

waer Berni. Wiek / om te beooꝛloghen de Co⸗ 
lesdoct aber Nint van Matan, in een Eplandeken 
flags DOE dieljt bn Zabou, aen de Sunt zijde / 
al waer om dat zy waren ovberma⸗ 
tich ſterck / en moedich / lloeghen zy 
hem doot: en de Caſtilianen haer 
vonagie vervolghende in vervolch 
van de Enlanden van Speeerie / 
ontdeckteden Quepindo, en Puluan, 
en Burney; dat een groot Euxlandt 
is / en rück / en overvloedende van 
Rijs / Suycker / Genten / Verckens / 
Cameelen: daer is ghebꝛeck van 
Taruwe / Elels / en Schapen: het 
brenght Gember / en Campher / 
Mmpꝛzabolanen / en andere dꝛoogen. 
Alvaro de Saavadera ontdecktede 
dock de Philippinas, en nam van die 
de belittinghe int Jaer 15 27. booꝛ 
de Croone van Caſtilien, die dooꝛ 
laſt van de Marquis van Valle liep 
unt de Haven van Civarlanejo in 
neuva Eſpanja, int bervolch van de 
Eplanden van Specerije / en par⸗ 
ticulierlick was hu in Mindanao, en 
die untloop en is niet ghedaen bun⸗ 

ten pꝛopooſt. 
Wederkeerende tot de oꝛdꝛe van 


las Filipinas, volcht de vooꝛhaelde 


Bebi, Abuyo, of Babay dertith leguen in 
de lanckte Hunden en Hooꝛden / en 
thien in de bꝛeette / inde welcke goe⸗ 
de Mijnen zijn / en oock Peerlen 

rande. ap de Cuſte. Tandayala ig het ver⸗ 
maertſte van allen / twelck om dat 
het was het aldereerſte dat ontdect 
werde / werde het genoentit Filipina, 


Belchzijvingge | 
batt twelcke alle haer naem trij⸗ 
ghen tot aheheughenitte vande on? 
winlicke Coninck Don Felipe de 


tweede / toeghenaemt De Vroede: 
theeft o. leguen Nooꝛt waert / en 


Ooſt· waert en ooꝛt Nooꝛt·Ooſt· 
waert / en Hunt Supt-Meſt· waert / 


en twaelk leguen in de bꝛeette / op 
eenige plaetfen meerder / met goede 
Havens en Keen. Maſbat een mid⸗ 
delbaer Enlandt Weſt- waert van 
Tandaya, ſeſthien leguen lanck. Pa- 
nay 40. leguen lantk / en 15. bꝛeet. 
Mindoro, 25. leguen lanck Supden 
en Nooꝛdt᷑ / en half foo bꝛeet / t heeft 
Peper / en Mijnen van Gout. Het 
Eylant van Luzon, genaemt nueva 
Caſtilla, ſoo groot / of grooter dan 
Mindanao, het alder-Mooꝛt - lickſte 


Maf bat; 
Panay: 


Mindoro, 


Luzon; 


van De Filipinas,ín het welcke is be⸗ 


volckt Manila, een Stadt van de 
Caſtilianen, met een tijtel van tret᷑⸗ 
kelick: al waer de Gouverneur re⸗ 
lideert / en de Officiers van t inco⸗ 
men en Conincr Schat· Kilt / en de 
Cathedral t Landt is bꝛuchtbaer 
van lijktocht / met veel Gout - Mij⸗ 
nen: de Haven van de Stadt is 
quaet / ende fijn heele gheneringhe 
ſtaet op de groote handelinghe met 
die van China, die Vaten van por- 
celana bꝛenghen / Doeck / gheverkde 
lijden / en andere Cramerien / Luzon 


ſal ſtrecken inde lanckte twee hon⸗ 


dert leguen / en het is ſeer bꝛeet. 

In alle die Enlanden zijn veel 
Mahumetiſten / al waer zy gheco⸗ 
men zijn dooꝛ Ooſt. Indien, en heb⸗ 
ben lichtelic in de blinde Heydenen 
gheplant haer mis ghelook. De 


Capitenn Magallanes ontdecktede 


dele Eplanden / alſoo gheſept is 
int Jaer 15 20. gaende met een 
Vloot van weghen de Croone van 
Caſtilien, om te ſoetken de Eylan⸗ 
den van de Malucos, en nam de be⸗ 
ſittinghe van haer / en Daer naer 


volbꝛocht die tontdecken Miguel 


Lopez van Legazpi, int Jaer 1564. 
met een Armade die upt nueva EG 


ſpanja, met nam / dooꝛ laſt van de 


Vite 


° De Pꝛobin⸗ 


van pap. Jaden. 


Vite Kop Don Luis de Velaſco, 
twoꝛt gheooꝛdeelt van de Eylan⸗ 
den / dat zu loopen tot elf hondert / 
tullchen groote en clépnen/ zu moe. 
ten bevzedicht zijn weynich meer 
dan 40. en bekeert meer dan een 
Millioen van Menſchen tot het 


Catholijcke gheloove / met groote 


toſten van de Conincklicke Croon / 
fonder eenich profijt tot nu toe ge- 
hadt te hebben van dat Lant / dat 
elck KReligieur die derwaerts ghe- 
ſtiert is geweeſt / coſtede tot de Dup- 
fent Ducaten / die ghene die tot nu 
bouwen dien Wijngaert met de al- 
dergrootſte vꝛucht bande zielen zin 
de Ueligieuſen / als Dominicaners / 
Francilcaners / Barrevoeters / Au- 
guſtmers / en van de Compaignie 
van letus, en van die Eplanden ak / 
heektmen begonnen een bit te wer. 
pen in de Mont van de Mahome 
tiſten / die lancr de Cuſt van Aſien 
ginghen / allenckens untſtreckende 
dooꝛ die / en andere Eplanden / en 
dock tot die van China; en lapan. 

De Poꝛtugüjſen louden al lanck 
verloꝛen hebben die Eplariden van 
Molucken, indien de Cattilianen van 
de Pꝛovincien van de Filipinen die 
niet en hadden gheholpen / en bn 
(tant ghedaen verſcheyden vepfen 
op veelderhande manieren. 

Nu heeftmen veel helderer ken- 
nille van China, dooꝛ de onderhan 


_ banen delinghe van de Filipinas, en haer 


rijckdom / en vꝛuchtbaerhent wert 
bekent / en de machtighe Rijcken 
van de Werelt / en van Manila ſal 
zijn tot de Culte van China ; oo. le- 

guen / acht dagen ſeylens: de Cuſte 
van dat Landt loopt bycans ten 
Nooꝛt Ooſten / meer dan 7oo. le 

guen/ van een en twintich tot twee 
en twintich graden / van de bꝛeette 
bn Nooꝛden om hooch / en daer 
woꝛt ghemeent dat dwers dooꝛ het 
Landt is een vonagie van 5. of fes 
Maenden / tot dat het paelt tegens 
Tartarien : het gantſche Landt is 
gol groote Steden / met veel Doz- 


pen / en politück volck / en altoos 
waéckende op hare befchermkmae/ 
al hoe wel onbequaem te Ooꝛloch / 
en de Culte is ſeer bevolckt met 
treffelicke Revieren / en goede Ha. 
vens / ſtretckt hem unt Suyden en 
Nooꝛden / van 17. tot so. graden / 
en Ooſt en Welt bellaet het twer 


en twintich. De Stadt Paquin, al 


waer de Coninck fijn Mok houdt / 
lent op 48. graden van onſe Pool, | 
twert ghedenlt i in 15. Pꝛovintien / 
ſes die aen de Tee legghen / en ne. 
ghen die binnen lants zijn / en zu 
zijn gedenlt dien van d ander niet 
een gheberchte ghelijck de Pirineen 
lijn / en daer zijn niet dan twee paf: 
ſagien / doop de welche zu tot mal 
canderen tomen. 


Tomas Perez Ambaſſadeür van Dertien 


de Coninck van Poꝛtugael / ver- 
toetde op de wech van Cantan tot 
Nanqui 3. Maenden / altoos vepfen- 
de Nooꝛt. waerts: en tot de groot. 
bent van dit KRijck / voerht hem oor 
de ꝛuchtbaerhent van het Landt / 
die [eer beel is / watr tor oock dient 
de veelhent der Revieren die 10 
baer zijn / en die het bevochtigl hen / 
dooꝛ het welcke Get lehijnt te zijn 
een vermaeckelick koꝛelt / ol blonen⸗ 
de Bogaert / en de overvloet ver 
dubbelt hem op veelderhande ma⸗ 
nieren / om dat de Coninghen niet 
toe laten eenich bederk / maer dat 
het aen alle tanten bewatert wert / 
fnijdende groote Bergen / en llech⸗ 
tende groote Vallepen / datter 
nerghens gheen warmte en ont 
bꝛeecke / om dat by naeſt het gant⸗ 
fche Lant lept onder de Lonatem- 
perata, ootk gheen vochte om de 
ſachtichendt van de natuere des 
Landts / en dooꝛzt vernukt van de 
gBentehen vermenichkuldicht het 
allelins / welende allegader belich 
om te vermeerderen / iller niet een 
palme lants ſonder pꝛofijt. 


Daer woꝛt vertelt onder andere enen: 


notabele dinghen / dat te Cantan een 
groot ghetal van Blinden is / die 
1 3 Arben. 


Fol. 


= TPE 


Fol Sé 


kle dk Wa 


PR 


can en verboden lijnde unt het rijck 
te vertrecken onder verlol / t welck 
oock niet toeghelaten wert / dan tot 
een ghelimiteerde tijt / is nootlaec⸗ 
kelick dat gheſtadelick de pꝛopa⸗ 
gatie wallende / t'getal van t bolck 
ſonder ennde is / bnſonderlick alſoo 
zu Bao? leecker houden „datter in 
plaetle ban les Perſoonen die daer 
ſterben / leven gheboꝛen werden / 
Baer is oock lulcken luyverhendt 
van lochte / dat haer niet en heucht / 
datter een algemeene Jelte is ghe⸗ 
Weelt / en met alle dele welſtanden 


Behben zu oock hare lwaricheden / 


om datter Aertbevinghen vooꝛval⸗ 
len / die heele Steden omwaꝑpen / 


het Lant verwoeſten / en de oude 


Revieren ſtoppen / en andere weder 
ontdecken / llechten oock hooghe 
gheberchten / met groote ongeluck 

van dat volk. 

Int Jaer 155 o. boꝛſt unt het 
binnenſte van t Aertrijck lulcken 
ober bloet van Water / dat een [paz 


Wtbarſtinge 
van Mater 
in China. 


tie ba tleſtich leguen gantſch inun⸗ 


hd 


deerde / en deſtrueerde 7. Steden 
We jare. Jurildictien. Soo veel 
ler ban het vaſte lant van China. 
Lancx de gantſche Cut heeft het 
menichte van Eplanden / die mee⸗ 


ſtendeel ons onbekent ʒijn / ontrent 
de Stadt Nauqui is de Cabo de 
planden van Aveniga, 


Lampo.De $ 
Abarda,Sumbur, Lanqui, en die van 
Cayailos, van de welcke men gheen 
leckere kenftilte en heekt. Booz 
bn palleerende de Stadt van Chin. 
cheo dept, Lamao, en mien ſiet een 
graat ghetal van Eylanden onz 
trent de Keede van Cantan, de ver⸗ 
maertſte zijn Lantao, Macao, Ve- 
maga , al waer de Haven is van 
Lano, Lanrpacao, Sancoan, in Welc⸗ 
Ke alle de Coninck van China gar⸗ 
niloen hout te Water en te Lande / 
behalben in Lam pacao, dat niet bez 


1 


Mac ao, 


7 


can, hebben de Poꝛtugetlen een bez 


5 Velchzijvinghe 
Arbeyden tick in dghene wat hu 


An Macao, anders ghenaemt Ma- 


volckinghe / en de Chineſen Wes 


tende de cracht van de Poꝛtugee⸗ 
len / en de fabeur die zu hebben van 


de Caſtilianẽ die inde Filipinas zijn / 


connenfe niet wel verdꝛagen / maer 


de Poꝛtugeeſen loeckenle te be⸗ 


ſchermen / om dat haer veel ghele⸗ 
ghen is aen den handel van China. 
Sancon lent dertich leguen van 
Cantan, al waer dickwils de oꝛ⸗ 
tugeelen te lande gegaen zijn / daer 
is gheen Eplandt van China van 
grooter impoꝛtantie dan Anjam, in 
de Mont van de Golfe van Cau- 
chinchina 5. leguen van het valte 
lant / en hondert en tachtentich van 
de Filipinas, en t' is ſoo groot / dat 
gheſeyt woꝛt dat het dertich ſterck⸗ 
ten heekt / Daer is een Villcherije 


van elepn Peerlen / het is overvloe⸗ 


dich van Victualie / en van veele 
Vzuchten / onder het Gouverne⸗ 
ment van Cantan, en is het pꝛinti- 
pael deel van China, de Inghebo⸗ 


Sancone, 


tenen zijn grove Lunden / en boer⸗ 


AFDE ran er deken: 4 5 
Japon, twelck zijn veel verſchen⸗ 
dene Eplanden met cleene inham⸗ 
men des Tees / ghedeylt in dꝛie en 
dertich Rücken / wiens hookt is de 
Stadt Meaco, leut verſchendelick 
van China, en zy tellen ban het Ey⸗ 
Tant Goto in Japon, tot Liampo in 
China tſeſtich leguen / t'welck het 
aldernaeſte is: De laponeſen mo⸗ 


leſteren ſeer de Chinceſen, meer met 


Nooverijen / en Mooꝛderijen / dan 
met opꝛechte Ooꝛloch / om dat la. 
pon ghedeplt lijnde in verſchenden 
Eylanden / en in verſchendẽ Pꝛin⸗ 
cen / connen zy gheen Ooꝛloch boe: 
ren teghens die van China, dan 
met lwacke crachten / zy zijn bez 
quamer ten Ooꝛloch en moedigher 
dan de Chinecſen 't Landt is ghe⸗ 
tempert / vꝛuchtbaer van t ghelaen⸗ 
de / en Vee / en ghevoghelt van Eu- 
ropa, theekt Mijnen ban ler / en 
ban Metael / de Jngheboꝛenen zijn 
lanck / moedich en cloeck tot ar⸗ 
bent, De Eplanden legghen op 

ane 


lapone 


De gelegent- 
bept van de 
Iaponca, den 
b'ander (PDE 


Les Lequias. 


ve nl dE 
9 


bij en dertich graden hoochte / een van China, tot de twee 


weynich meer of min / te ghelijcken 
met de diſtantie van elclk Eplant: 
De laponeſen en verſtaen niet de 
Chineſen, dan dooꝛ gheſchꝛift / om 
dat het ghelijcke Figueren zijn / ok 
Letteren int gheheel / en al hoe wel 
zu het lelkde beteeckenen / loo en 
hebben zu de (elfde namen niet / om 
dat zu dienen alleen om te beteec⸗ 
kenen de laecken en niet De wooꝛ⸗ 
den / ghelijck het is met de gheta⸗ 
len van Arithmetica / ghelijck in 
dien ick ſtelle 9. een Franlſman / 
Caſtiliaen, een Enghellman ſalt 
verſtaen / dat het 9. beteeckent / 
nochtans een peder noemt het op 
fijn manier. ea 
Aen dander (ide grenſen de la- 
poneſen met de Filipinen, ban waer 
zu handelinghe hebben met haer / 
en het gheeft grooten yver de Va⸗ 


ders van de Jeſunten / die in De bez | 
keeringhe vant Volck van de Co⸗ 


ninckrijcken arbepden / al waer zu 
oock notable Vꝛucht ghedaen heb⸗ 
ben / dooz twelcke die Eplanden 
leer ver maert zijn dooꝛ de Werelt / 
en dooꝛ de comſte van de Ambaſla⸗ 


deurs van dat nieuwe Chꝛiſten⸗ 


dom tot den Paus en de Coninck 


lick als de natuer haer geſtelt heeft 
in een afghefonderde gheleghent⸗ 
Bent van de reſte van het Aertrijck / 
loo zijn oock de Lunden van dat 
Lantſchap in coſtumuen verſchen⸗ 
den van andere Natien / int Jaer 
1592. Nobunanga, die hem dede 
noenf Kepler van lapon, beſpꝛong 
met acht hondert Schepen / en 
en twee hondert dunlent Mannen / 
een ſeecker Pꝛovincie dat tributa⸗ 
ris was Ban China, en hp won het. 

Van het Eplandt van Simo, 
t welck het ghene is / dat de groote 
heckt van lapon, ſtreckt hem tul⸗ 
ſchen tOoſten en tNodꝛden een 
Cordillera van clenne Eplandekẽs / 
die zu noemen los Lequios, en zu 
loopen haer / ſtreckende tot de Culte 


thien af twintich leguen / ontrent 
de Culte van lapon noemen zut Le- 


Felipe de tweede De Vroede / en ghe⸗ 


— 


| grootſte / 
van de welcke elck ern is van vik⸗ 


quiomayor, en de andere twee dock 
groot / maer foo niet / die op het eun⸗ 
de zin van de Cordillera, noemen 
zu Lequiomenor : eenighe zijn bez 
volckt met een wel ghediſponeert 
Volck / dat wit is / met goede poli⸗ 
tie / wel ghecleet / tot d Ooꝛloch bez 
quaem / van goede reden / zu zijn 
overvloedigher van Gout dan an⸗ 
dere van die Tee / en niet minder 
van Dittualie / Frunten / en van 
goet Water: dicht bn Lequiome- 
nor lent het Enlant Hermoſa, dat 
de ſelfde hoedanicheden heeft, ee⸗ 
nighe ſegghen dat het foo groot is 
als Sicilien. 


Het x x VII. Capittel. 
Van t nienwvve Gainea, de E ye 
landen van Salomon, en de Ladrones, 


mes smelcke eyndighet t. ghene aat zij 
noemen Indica van i Weten, 


Ne Cuſte van neuva Guinea, Nie cut. 
| begint hondert leguen int 


Ooſten / van het Eylandt 
van Gilolo, op een graet hoochte / 
weynich meer / van D'ander zijde 
van de Æquinoctiael, van waer Mp 
haer gaet untſtreckẽde Ooſt waert / 
tot dꝛie hondert leguen / tot dat het 
loopt tot 5. of fes graden: loo dat⸗ 
men ghetwijfelt heeft tot nu toe / of 
het Eplant is of vaſt lant: om dat 
het loo verre is afgheleghen: in ſon 
groote vonagie van hem te mogen 
voeghen met het laut van de Ep⸗ 
landen van Salomon, of de Pꝛo⸗ 
vincien van de Straet van Ma- 


gallanes, aen de Sunt - zijde / maer 
die twijfel blijft afghedaen / dooz 


het ghene dat die beveſtighen / die 
gheloopen hebben aen de Supt- 
zijde van de Straet Magallanes, 85 

het 


he Fol. . 


Fol- C. 


het alseen vaſt lant is / dan alleen 
Eylanden / en dat ſtracx Daer volcht 
een runme Tee / en onder die die 
het beveuighen / is Don Ricardo 
Aquines, Enghelſchen Ridder / die 
45. daghen gheweeſt is onder de 
felfde Enlanden. 

Van de Zee af ſchijnt het Lant 
van De Cult van Guinea goet / en 
die Ingheboꝛentn die ghelien zijn 
gheweeſt / zin glummende Swar⸗ 
ten / op de Cuſte zijn veel Eplan⸗ 
den / met ſchoone Keen en Hadens / 
van de welcke gheen particuliere 
kennille is / om datle weynich bez 
varen is: diemen vint in eenighe 
Caerten / zijn El Aguada het Go⸗ 
ſtelickſte / . leguen van het eerſte 
landt / dat een graet be · Suyden de 
Linie lent: en achthien verder is 
de Haven Sant-jago, en het Eplant 
van los Creſpos, van ſeſtien leguen 
lanck dicht by de Cuſte / recht ober 
de Haven van San Andres veertich 
leguen van die van Sant-jago, en 
meer nae tOoſten is de Revier de 
las Virgines, en de Vallena een En⸗ 
landeken vooꝛ de Bevier van San 
Aguſtin, die bncans welen (al so, 
leguen van de Haven van San An- 
dres, en ontrent die is de Revier 
ban San Pedro, en San Pablo, booꝛ 
de Haven van San leronimo, en een 
Eylandeken iller ontrent de Pun- 
taſalida, veertich leguen van San 
Aguſtin, dat zu noemen de Buena- 
paz, en meer voꝛder Daer af is Abri- 
go en Malagente, twee Eplandez 
kens / en de Bahia van San Nicolas 
so leguen van Puntaſalida, en onz 
der andere Eplanden iller een met 


wit volck / en de la Madre de Dios 


vooꝛ de Buenavaya, en die van la 
Natividad de nueſtra Senjora De laet- 
fte van het ontdeclite / en by naeſt 
Nooꝛt- waerts af van dit / is Cay- 
mana, ten Eplandt dat bunten in 
de Tee lent / onder andere die ſon⸗ 
der ghetal zijn. 

De Sunt · Cuſte is noch niet bez 
kent: de eerſte die het nueva Guinea 


Belchꝛijvinghe 


ontdecktede was Alvaro de Saave- 
dra berlooꝛen gaende met veel on⸗ 
weders / wederkeerende van Nueva 
Elſpanja, als int Jaer 1527. de Mar⸗ 
quis del Valle hem font / dat hp in 
dat Deel oude ſoecken de Eplan⸗ 
den van de Specerie. 


De Eplanden van Salamon die de Cela? 


bäSalamen, | 


acht hondert leguen zijn van Piru, 
hebben dien naem ghecregen dooꝛ 
de meenmghe die men beeft van 
haer Rijckdommen / de welcke zu 
ſpecialick noemen van 't Weſten / 
om dat zy vallen by Weſtẽ de Pꝛo⸗ 
vincien van Piru, van waer Alvaro 
de Mendoza dede de ontdeckinghe 
van haer / dooꝛ laſt van de Liten⸗ 
tiaet Lope Garcia de Caſtro, ſijn 
Reef Gouverneur wetende van de 
Coninckrijcken van Piru, int Jaer 
15 67. Een jonghen ghenaemt 
Trejo was d'eerſte die eerſt ſach het 
lant van die planden / die in een 
Mars van een Schip was / zu leg⸗ 
ghen van (eben tot twaelf graden 
hoochte be-Dupden de ZEquino- 
êiael, bp naeſt dupfent vijf hon⸗ 
dert leguen van de Stadt de los 
Reyes: ſijn veel int ghetal / en in 
groote / en achthien zijnder de pꝛin⸗ 
cipaelſte / eenighe van dꝛie hondert 
leguen int ront / en twee van twee 
hondert / en van hondert / en van 
vijftich / en van wat noch minder / 
ſonder veel die niet heel om gelenlt 
en zijn. Zp ſegghen dat (p ſouden 
connen zijn een valt landt / met de 
Cuſte van het nueva Guinea, en de 
Landen die noch t'ontdecken zijn 
aen de Weft zijde van de Straet: 
alle de Eplanden ſchijnen te zijn 
wel ghetempert / en bewoonlick / 
vꝛuchtbaer van lijktocht / en Ver / 
daer werden in ghevonden eenighe 
Vꝛuchten als die van Cattilicn, 
Verckens / Hoenderẽ by menichte / 
Inwoonders van lichte werte co⸗ 
leur / eenighe zin blanck / en rol⸗ 
achtich / en geelachtich / twelck een 
argument is dat zu valt zijn met 
de Landen ban aieu Guinea, maer 
Bod? 


Tſabella, 


dene weg ü dre terit noem 
den van Salamon en zu ſegghen 

bel, ban acht tot neghen graden bock dar het andere louden connen 

tele van hondert vijk⸗ zijn Die een Wepnich aen geen lijde 

chief ontdeckt sijn op de ſtrecken van 

ee ee ene bed 


27 zelf LEY noibf.l Ho f 
De Elanden van los Ladrones, We Eplande 


van los La- 


San Chliſto- 
val. 


Ban Fabio. 


ront / tullchen de Atreguada, en Die 
van Sant jago ten Sunden van Ma- 


laita van hondert leguen int ront / 
en Supt-Ooft-waert Daer af is 


San Chriftoval, foo groot als tbooꝛ⸗ 


gaende / en Santa Ana, en Santa Ca- 


talyna, twee clepme Enlandekens / 
dicht bn die: Daer lent oock Nom- 
verſcheyden van d' andere vijktich 
leguen / op ſeven graden hoochte / 


en op de lelve hoochte Nooꝛt · waert 


ban Santa Vſabel, zijn de Clippen 
die zu normen la Candelaria. 
Daer is in de Vopagie die ghe⸗ 
daen wert van Piru ak, nae de En⸗ 
landen van Salamon, ten Eplandt 
dat zy noemen van San Pablo op de 


van los Ladrones, vijf o 


is een Cordillera ban ſeſthien En⸗ mones. 


landekens by een / die Sunden en 


MNooꝛden loopen / met het midden 


ban de Culte van Guinea, van 12. 


graden / tot ſeventhien be Nooꝛden 


de Linie / ok meer / niet verre van 


de Filipinas Ooſt- waert / het gant⸗ 
che Landt is onvꝛuchtbaer / en el⸗ 
lendich / ſonder Dee / londer Me⸗ 
tael / weynich Lijftochts / bevolckt 
van arme Lupden / die wel diſpooſt 
zijn / en ſeer gheneghen tot ſteelen / 
ae tot wech nemens toe de Spijſc⸗ 
kers van de Schepen / die tot haer 
comen / daerom noemdele Magal-⸗ 
‚| lanes los Ladrones, int Jaer 15 2 . 
als hy tot haet quam / gaende in 
vervolch van de Specerien: haer 


naemen zijn la Ingleſa, het Nooꝛt · 
lickſte / en achter dat Ota Mao, Che- 


mechoa, Gregua, Agan of Pagan, 


Oramagan, Guguan, Chareguan, Na- 
tan, Sac pan, Bota, Volia. Onder 


die Filipine Eplanden zijnder an⸗ 


dere achthit of twintich die zu noe⸗ 


men de los Reyes, Atzipielago, ot zor Reyes; 


d Eplanden van Coral, en los lar- 
dines, een andere quantitent van 
Eplanden : Daer is oock Pialogo, 


| San Vilan , ten ander Eylant dicht 
bre de Dios ten clepn@plandeken/ / 


Eplandevan 
Soral, 


bn de lardines, en tghene van los 


Matalotes, en dat van Arracifes, en 


van S. Iuan, of de Palmas, ontrent 
de Malucos „en aent 1 

| les Exlan⸗ 
dekens dicht bn een die zu noemen 
Volcanes, al waet veel Cochinilla 


is / en Malpelo een ander clenn Cn: 


landeken / daer kijne Cinaloes is / een 
aen d Ooſt ſijde van los Ladrones 
zun 


Volcanes, 


Malpelo, 


Fol.. 


Martin, 
S,Pablo, 


Bet voozne⸗ 
mt der twee 
&oningpen, 


Belchzijvingge 


zijn de dos Hermanas, twee Eplan⸗ Gheeſtelick gouvernement / en het 
bars lome. dekens op thien graden / en San Bar. 


tolome op 14. en meer / van nueva 
Eſpania de Clippen Miracomovas, 
Quiteſvenjo, of Catanoduermas en 
ontrent die het Eylant van Martin, 


en San Pablo, et ander Eplandeken 


met Clippen / en la Poblada het Oo⸗ 
ſterlickſte nae nueva Eſpania toe / int 
jaer 15 2 7. was oock int Eplandt 
van los Ladrones Alvaro de Saave- 
dera, wederkeerende vande Eplan⸗ 
den van Speceria. na nueva Eſpania. 


Het X XVIII. Capittel 
Van de Hoochfte Raet van In. 


dien, en het gheeïtelicke Gouvernement, 


en de Conincklicke de ol be md van 


de Kercke, 
D van Caſtilien, en van Leon 

booꝛtvarende in haer oude 
en Chꝛiſtelicke Godtvꝛuchticheyt / 


ſtracx nat dat haer ontdeckt waren 


dele nieuwe Landen / en ghevoecht 
by de ſchoone Monarchie, hebben 


E Catholijcke Coninghen 


tijdelick / en de reſte die waerdich 
is om te weten / Doo? het welcke 
men lal verſtaen de oꝛdꝛe van die 
Monarchie met alle moghelicke 
coꝛthent. 


De eerſte racche die dele Godt: Saunen 


bꝛuchtighe Coninghen belaſt en 
bevolen hebben de eerſte ontdete 
ken / en van hant tot hant belaſt 
zijn gheweeſt de reſte van de ont⸗ 
deckers / en Gouverneurs van die 
nieuwe Werelt / met beel ſtrickte 
oꝛdonnantien was / dat zu beloꝛch⸗ 
den / dat het volt dat zu daer bꝛoch⸗ 
ten / met een Chꝛiſtelick leven / en 
met haer goede coultupmen foodaz 
nighen exempel gaven De Indianen, 
dat zijſe noodigen louden om haer 


naer te volghen / en die aen haer 
verbonden: eerſt ingaende / con⸗ 


foꝛm de Evangeliſche Wet / dat 
dien de Keligieulen ſouden Pꝛedic⸗ 
ken om dat meer met loetichent van 
dien / dan met ghewelt en gheram⸗ 
mel van Wapenen de aengheno⸗ 
men werde / en dat de gherech⸗ 
tichept bedient werde met lulcken 
indulgentie aen allen / dat zu meelt 
gheacht / en ghereſpecteert werde. 


zn beſoꝛcht in die te planten / en te 
conlenteren de Catholijcke Reli⸗ 
gie / en de tijdelicke politie / met foo 
grooten loꝛghe en atcooꝛt van de 
alderwijſte Mannen van Die Kijc⸗ 


Alles was wallende / als de volc⸗ „Boeber — 
keren haer ginghen vermeerderen Fee 
op alfulcke maniere / dat zu met den Cioofters en 


pber van de dienſt Godts / en wel- aden u 


ken / dat met de ontdeckinghen / 
oock wieſſen de Coophandelingen / 
hebben zy ghefoꝛmeert een particu⸗ 
lieren Kaet / met een Pꝛelident / en 
Raetllieden / dat zp haer niet ſou⸗ 
den becommeren in andere dingen 
met meerder neerſticheyt / ten dien⸗ 
ſte Godts onſes Heere / en tgoet 


vaert der Menſchen / quamen tot 
dien eynde / dat men heden vindt 
ghefondeert in die gantſche Wee 


relt / tledert dat die Croon beſeten 


is / datmen Daer naer gheſien beeft, 


Dijf Aerts- Bildommen / 27. Bil⸗ 


dommen / twee treffelicke VDniver⸗ 
ſitenten / al waer met groote ghe⸗ 
leertheyt gheleſen woꝛden alle we⸗ 


ve Bab Gouvernement van die Werelt: en tenſchappen / meer dan 400. Cloo⸗ 
om datmen Daer naer mentie Cal ſters van Religieuſen / Dominita⸗ 
maecken van die perſoonen / die ners / Frantilcaners / Auguſtiners / 

van den beginne af ghearbept en onſe Liebe Vꝛou ter Gꝛatien / en 
ghedient hebben in den opperſten van Jelunten / met eenighe Cloo⸗ 

Kaet van de Indiens, die die is die ſters van Nonnen / en Collegien / 
gheleden heeft foo grooten laſt tot onenndelicke veel Gaſt· Hunſen / en 

nu toe; Cal eerſt geſent woꝛden het Bꝛoederſchappen / Er oe 
beſoꝛchde 


van VVef- Indien: 


beloꝛchde beneficien / die zu noe⸗ 
men dotrinas, om te leeren de aen⸗ 
comende Chꝛiſtenen / en de Her⸗ 
miten / en Boetdoenders die ſon⸗ 
der ghetal zijn. Al het welcke bez 
gonnen is tot coſten van die Croo⸗ 
ne / en noch heden vooꝛt gaet / al 
iſt datter niet gevonden wert / daer 
de coften mede geboetet werden. In 
effect die Catholijcke Godtvꝛuch⸗ 
tichent / gaet deen deucht tot dan · 
der / dooꝛ de barmhertichent Gods / 
bermeerende met lulcke eerbiedic⸗ 
hent en eere Godts / dat in gheen 
deel van de Chꝛiſtenhent gearbent 
wert met meerder accozt en coꝛage / 
Doormiddel van de hoochſte Raet 
Hof der Ear ban de Indien, waer unt beſloten 
e a, wert / dat Daer toe de groote reme⸗ 
n Pau. die ig gheweeſt / de toelatinghe / die 
de henlighe Apoſtoliſche Romeyn⸗ 
ſche Stoel dede aen de Croone van 
Caſtilien en Leon, van de Kercke- 
licke beſcherminghe des nieuwen 
Werelt / in de welcke Bode onſe 


Heere / als die alleen is die ſiet / en 


Booz berent alle toecomende din⸗ 
ghen / heeft gedaen een dinck weer⸗ 
dich line groothent / en daer naer 


ghe / dat ſoo het ghegouverneert 
ware gheweeſt op een andere ma⸗ 
niere / dat het onmoghelick hadde 
gheweeſt / dat de laecken ſouden 
vooꝛtghegaen hebben met allulc 
ken Harmonie / en eenſtemmichent / 
foo egual / als van Keligie / gherech . 
tichendt / en Gouvernement met 
groote ghehooꝛſaemhent / en ruſte. 


Doe dat de De Kerckelicke beſcherminghe 
beesie wert gheregeert op de lelkde ma⸗ 


Ee. nier als int Rick van Granaden, 
de Catholijcke Coninghen peefen- 
terende de Paus alleenlic de Aertl· 
Biſſchoppen / en Biſſchoppen / om 
dat zu ſouden ontkanghen van ſijn 
handen die Pꝛelaetſchappen / en het 

delpaceeren van (ijn Bullẽ / altoos 
beſtellende dat het perſoont ſouden 
zijn van eẽ religieur levt / en groote 
geleerthept. De reſterẽde digniten 


heeft ghechoont de ondervindin⸗ 


tũſumeert wert in haer fabzüc / met 


Fol 91. 
tẽ / en benekicien fijn pꝛovilien vooꝛ 
den Coninck / met den hoochſten 
Kaet van Indien, en zu en gaen 
niet naer Koómen om Bullen / en 
haer renten beſtaen in de thienden 
en eerſt glhewallen / die van de Ca- 
ſtiliaenſche bebolckers comen: om 
dat int meeſte Deel van deſe Indien, 
de Angheboꝛenen die thienden niet 
en betalen / en al waer die thienden 
ontbꝛeecken / vervult die het Co 
nincx intomen: nopende de thien 
den en eerſte ghewallen / hoe die 
betaelt moeten werden / zijnder vele 
oꝛdonnantien / en Regiſters ghe. 
maeckt / confoꝛni met de Left van 
de Kijcken van herwaerts or er / 
om dat zu weſende haer teelinge / en 
tolonie / is recht dat zu volgen hart 
ghebꝛupcken en toſtunmen. En al 
hoe wel de Coningt van Caſtilien, 
en Leon, zijn Meeſters van de tien 
den dooꝛ d A poſtoliſche toetalinge / 
ende die ſouden moghen nemen tot 
haer / vallende al waer 't ontbꝛeect / 
met het gene dat op andere plaetſẽ 
overich is / ſos werden die nochtans” 
gelaten aẽ de Pꝛelaten / enkercken / 
vooꝛſiende van ſijn Coninclick in 
comen / met mildichent van foo veel 
Catholicke Pꝛinct / op alle noo: la- 


kelickheden van de arme lerclien / 


gevende elc een dat opgebout werde 
van nieus het grootſte deeldat ghe-· 
et Beecker / er Clocke / en ed Autaer. 
Sp dat die untdenlinighe Van dome en 
het ghene dat pꝛocedrert van de be eie 
thienden / en van t ghene dat con⸗ den. 
ſumeert woꝛt van het Conincklicke 
intomen / tot het onderhouden van 

de Pꝛelaetſche weerdicheden / en 
Canoniſnen van de Cathedꝛalen 


en de ghebeneficieerden Paſtooꝛen / 
en Perſoonen die beloigneren inde 
Godts dienſt / en int onderwijlen 
van de Indianen, dat het nitt vꝛucht 
gheſchiede / en confoꝛm met de heu⸗ 
liche intentie van de Coninghen / 
heeft de hooghe Raet veel goede oꝛ⸗ 
dinaͤntien ghemaet 


Kt. Eerſtelick 
M 2 dat 


7 01.92 ’ 


Deebolch, 


can ſchenden van die: ſoo is gheoꝛ | 
donneert / dat de Dire Mon / Au⸗ 


dat alle de vooꝛleyde Perloonẽ ſul⸗ 
len zun van ghewoonte / en van 
een goet leken / en bnlonderlick die 
die haet begheven ſullen tot de on⸗ 
derwilinghen / eerſt geeramineert 
ſinde in ſtuck van de Letteren / en 
vooꝛts in de Indiſche tale / om dat 
het weynich fal te bedunden heb⸗ 
ben dat de leer jonghers haeree⸗ 
{ter niet en verſtaen / en dat zu ſta⸗ 
dich bu woonen / en dat gheen Pa⸗ 
ſtooꝛ of Leeraer mach hebben twee 
benikicien / en oß dat die ghene die 
van Dele deelen (uilen naer Indien 
Caen / beft ſullen onderſocht zin / iſt 
aheboden / dat gheen Clerck ver⸗ 
trecken ſoude londer conſent van 
fijn Pꝛelaet / en van de Toninck/ 
en (oo aldaer een ghevonden ſal 
woꝛden londer dat beſcheydt / dat 
hn ſtract ſal wederom ghelonden 
werden naer Caſtilien. 
En om datmen beter verſtae de 
manier me dat ghegouverneert 
woꝛt de Conincklitke beſchermin⸗ 
Ohe / nae dien het behooꝛt tot die 
Croont᷑ om die ontdeckt te hebben / 
en vertreghen dele nieuwe Werelt / 
en gebout / en daer in begifticht van 
Conincx incomen / loo veel Rerc⸗ 
ken / en Clooſters / als dooꝛ de Apo · 
ſtolijcke toelatinghe / ſonder dat om 
gheen ooꝛſaecx wille het vooꝛſende 
Patroonſchap / noch eenighe Deele 
van dien / noch Doof coſtunme / noch 
pꝛelcriptie / noch andere tijtel hem 


dientien / Gouverneurs / en Coꝛri⸗ 
gadoꝛs ſoꝛghe moeten vooꝛ dꝛagen / 
op de ſtraffẽ die de overtreders ver 
dienen. Eerſtelick dat niet ingeſtelt 
wert tenighe Cathedꝛale Rercke / 
noch Parochiale / noch Clooſter / 


Belchꝛijvingge 

laet / om open te welen de reſteeren. 
de pꝛobenden of ablent zijn meer 
dan acht Maenden / ten zu dat het 


ſal zun om een legitime voꝛlaerke. 
De vooꝛſende Pꝛelaet foo langhe 
als de Coninck fal pꝛeſenteren / ver⸗ 
kieſt tot vervullinghe van de vier 


Gheeſtelicken / boven die die nooz- 


fien waren / reſidenten / van de meeſt 
bequaemſte die haer Cullen pꝛeſen⸗ 
teren / londer dat lulcke pꝛoviſie zu 
in de Tijtel de welcke lunt: Si non 
ad nutum amobile, met de welcke zu 
gheen litplaetle ſouden hebben in 
de Chooꝛe / noch ſtemme in de Con 
liſtoꝛie. Dat gheen Pꝛelaet mach 
maecken eenighe Canoniſcke in- 
ſtitutie / noch pollellie gheven van 
eenighe pꝛobende / of benekitie / ſon 
der Conincklicke pꝛeſentatie / en in 
ſulcken ghevalle dat zu ſonder ver: 
treck de pꝛovilie gheven / en gebie: 
den te ontkanghen met de Vꝛuch⸗ 
ten. Dat in alle dignitenten / en 
pꝛebenden / de geleerden Fullen ghe- 
peefereert woꝛden / boven dien die 
het niet en ſullen zijn / en die die 
ghedient hebben in de Cathedꝛale 
Kercken. Van Caſtilien, en meeſt ge: 


effent ſullen zin in de dienſt van 


het Chooꝛ / boven die die daer in 
niet gedient hebben. Dat ten min. 


Cathedꝛale Kercke / een gepꝛomo⸗ 
beërt Juriſt en een Theologant / 


die het palpitum hebhe / met het 
verbont welcke in die Wijchen heb. 


ben de Canonijcken / Doctoꝛen / 


Meeſters / en andere geleerde Theo. 
loganten / om te leſen de henlighe 
Schꝛikt: ok een ander Juriſt / of 
Theologant tot het Canonijcſchap 
van Penitentien / confoꝛm met de 


Decreten ban het heplighe Con- 


noch Holpitael / noch Hercke van | cilium van Trenten. Dat alle an⸗ 
belofte ſonder conlent van de Co dere benekicien / Paſtooꝛſchappen / 
ninck. Dat alle in de Cathedꝛale ſimpele / waerlicke en Oheeſtlicke / 
Bercken niet en ſullen hebben bier en alle Rerckelicke dienſten die va · 
gebenekicieerde relidenten / verſien ceren lullen / ok van nieus te verſien 
Doo? de Conincklitke pꝛeſentatie / Cullen zin / op dat het ghedaen 
en Canonicke pꝛoviſie van de Pꝛe⸗ werde met de minſte wan 

4 bk Cbt en 


ſten impens werde vooꝛ elcke 
0 


van / 7 efl=ladien. 


en de Coninckliclie befcheeminght 


verſien Fullen zijn / dit het meet 


behouden werde / is het gheboden wel verdient hebben / en die meeſt 


dat het ghedaen werde op Dele na⸗ 
volghende maniere. 
Dat bacetende eenighe van de 


boven verhaelde benekitien / of offie 


tien / de Pꝛelaet ghebiet dat men 
ſtellen Cai Billetten / met een bez 
Hooꝛlicke tijt / en die ghene die aen⸗ 
tomen om haer Booz td ſtellen te 
examinert / en geinkoꝛmeert zijnde 
van haer coſtummen / dat hu noeme / 
twee die de helte zijn / en de Dice- 
Non / het Hof / of de Gouverneur 
van de Pꝛovincie / verkꝛeſt een / en 
ſtiert de electie aen de Pꝛelaet / om 
dat hn de pꝛovilie doe / en de colla⸗ 


tie en de Canonicke inſtitutie / bn 


Piobiſie van 


e pꝛobendẽ 
èn ucueficic. 


weghen van commiſlie / en niet op 
een Tutel van ghedunꝛich / maer 
niet alſulcke / als wanneer de Co⸗ 
hinek de peefentatie Cal doen / en in 
die untgedꝛutt lal ſijn / dat de colla: 
tie Cal geſchieden onder een gedup⸗ 
righe tijtel: De Canonücke inſtitu⸗ 
tie ſal de lattſte weſen inde Titel / 
en niet in commillie / en dat de gene 
die ghepꝛeſenteert zijn vooꝛ de Co⸗ 
ninck / altoos ſullen ghepꝛekerert 
zijn boo? haer Miniſterg. 

Dat in de reparatieri / en plaet⸗ 


belich zun gheweeſt in de bekeerin⸗ 
ghe van De Indianen ; en bedienin⸗ 
qhe vande Sacramenten / en Die 
belt ſullen connen de Indiſche tale / 
ſullen gepꝛekereert zijn boven dan 
dere. Dat die gheen die ſullen co⸗ 
men of gheſonden werden aen fijn 
Majeſtent / dat hu pꝛeſenteert tot 
eenighe dignitept / ampt / ok bene⸗ 
ficie / laet h tompareren vooꝛ de 
Miniſters van de Pꝛovincis / en 
verclarende fijn peritie van de in- 
formatie de genere ; Bꝛieben / Co⸗ 
ſtumen / en lufficientie / en anders 
laet het de Miniſter doen van fijn 
officie / en op lijn duncken laet hn 
het lenden / en dat dock die pꝛeten⸗ 
deert / neme appꝛobatie van fún 
Pꝛelaet / om dat londer al dele 
doens / en lullen die gheen die coz 
men niet torghelaten woꝛden: 

Dat niemandt tan vercrüghen 
twee benekicien ot dignitenten in 
een Rerck / ok in verſthendene. Dat 
niet tomparerende de ghepꝛelen⸗ 
teerde / binnen den beſtemden tijt 
in de pꝛelentatie Loor de Pꝛelaet / 
van gheender waerde Tal lijn : en 
datter gheen Canonijcke inſtellin⸗ 


ſen van Indien, en andere deelen / al ghe mach re werden; 


waer men gheen beneficie hebben 
ſal / om dat te kiefen/ of een manier 


om te ſtellen dien die de Satramen⸗ 


ten bediene / laet de Pꝛelatt beſoꝛgẽ 
datter een zu Die Daer onderwiife 
met de leeringhe ſtellende een Bil⸗ 
let / en geinfoꝛmeert zijnde van Lijn 
bequaemhent / en goethent dat hp 


ber XXIX. Capurel. 
va an het Gheestelicke Chi 


ncment van der overledenen: gocde- 
ren: 5: Dende Serra 


fende de nominatie aen de Co⸗ 


nincklickt Dienaers / op dat zu pꝛe⸗ 
lenteren een van de twee ghenoem⸗ 
de / en foo der maer een is / en dooꝛ 
tracht van alſulcke pꝛeſentatie / laet 
de Pꝛelaet de pꝛoviſie maecken / 
gheende inſtructie hoe dat hu be⸗ 


hot te leeren / en ghebiedende het 


tontkanghen met de pꝛokijten. Dat 
in de pꝛelentatien van alle de dig⸗ 
nitenten / officien / en benekitien / 


Abus 


e relle van het verhaelde f 
is de pꝛoviſie / dat niet ghe⸗ 
conlenteert wert / dat gheen 
die een Pꝛebende heeft / in de Caz 
thedꝛale Rercken / gheniete de ren⸗ 
ten van dien / Coo hule niet en heeft 
bedient / en by ghewoont / en dat 
de beneficien van die Indiaenen, 
niet moghen welen / Paſtooꝛſchap⸗ 
pen nl en dat 
M 3 in de 


Jol. 5 


Fol 9. 


Aaſt vã bou: 
wingen van 
Gaſthrpſen. 


in de nieuwe ontdeckinghen / en 
bevolckinghen die ghedaen lullen 
woeden / ſtracx ghefondeert werde 
een Gaſthuns vooꝛ de Armen / en 
met cranckheden beladen / die niet 
beſmettelick en zijn / t'welck ghe⸗ 
bout (al woꝛden dicht bp de Rerck / 
en tot een belloten plaetſe van de 


Siecken van beſmettelicke qualẽ / 


lalder ghebout werden / het Gaſt⸗ 
huns / in een plaetfe / daer gheen 
ſchadelicke Wint doot waenende / 
quetſe de reſt van de bevolckinghe / 
en dat het ghebout wert op een Lerz 
hevene plaetſe Cal het belt welen. 
En om dat de Coninck gheinkoꝛ⸗ 
meert zünde / dat de goederen van 
De Perſoonen / die in die plaetfen 
tomen te ſterven / niet becomen en 
werden foo gheheelick als zu mo⸗ 
hen / ende loo ghereet in handen 
ban de Erkgenamen / by teſtament / 
of ab inteſtato, om ſoodanighe ghe⸗ 
ſtoꝛvenen / om bele ooꝛſaecken: van 
het welcke groote ſchaede quam 
boor de Erkghenaemen / en dat 
de teſtamenten niet volbꝛocht en 
woꝛden: om t'welck te remedie⸗ 
ren / wert vooꝛſien / dat wat Catti- 
liaen die coomen ſal tot eenighe 
Stadt / of plaetſe van die deelen / 
dat hy hem pꝛeſenteere vooꝛ de 


en en. Schzijver van de Kaet: al waer 
goeveren der de naem Lal gheregiſtreert woꝛden / 


ver ſtozvene. 


en oock de toenaem van allulcken / 
en van waer hp gheboꝛen is / om 
dat als hu quame te ſterden / men 
mach weten waer te binden fullen 
wefen die van hem lullen hebben 
te erven. Dat de oꝛdinarile Juti- 
tie / met de oute Gouverneur / en 
de Schꝛijver van de Wast loꝛghe 
dꝛaghen van de goederen van de 
Verloonen die comen te ſterven / 
en dat zyſe opeen Inventaris (tel- 
len / boo? de Schzüver en ghetun. 
ghen / en de ſchulden die hu ſchul · 
dich is / en wat hy hadde in Gout / 
Silper / Quick Silver / en andere 
dinghen: en datment vercoope / en 


Belchꝛijvinghe 


tels / die die dꝛie boden verhaelde 
ſullen hebben. Dat de goederen 
vertocht werden in een openbare 
opveplinghe / met trouw van die 
Schꝛijver / die nootlaeckelick lijn. 
de tot beſcherminghe van die vooꝛ· 
ſende goederen / hem ſtelle als 
Pꝛocuratoꝛ. Dat de vooꝛſende Ju⸗ 
ſtitie reeckeninghe neme van alle 
die ghene die laſt hebben van der 
verſtoꝛvenen goederen / en dat zu 
vercrijghen at veerdinghe ſonder 
beletſel van Appel / en dat legghen 
in de Kilt van de dꝛie Sleutels. 
Dat hebbende het teſtament van 
de aflijvighe al waer hi gheſtoꝛ⸗ 
ven zu / en daer de Erkghenamen 
of executeurs al Daer waren / ſal de 
Juſtitie gantſch haer daer niet me⸗ 
de bemoeyen / en het goet niet nee 
men / nemende alleenlick de ken⸗ 
niſſe / wie die zijn die Erkghena⸗ 
men ſullen weſen van de verſtoz⸗ 
bene, Dat de vooꝛlſeyde Juſtitien / 
Regenten / en Schꝛijvers lenden 
ſullen aen het Buys van Contrac⸗ 
tien van Sevilien, al het ghene dat 
zn ſullen becomen / van de goederen 
des afgheſtoꝛvene / verclarende ſijn 
naem en toenaem / en woonplaetſe 
van elck afgheſtoꝛvene / met de co⸗ 
pie van den Inventaris van Lijn 
goederen / op dat zu gheghe ven 
werde fijn Erkghenamen / op de 
oꝛden / die des aengaende / gheghe⸗ 
ven is. Dat int nemen van de teec- 
keninghe / van die ghene die qhe- 
houden hebben die goederen ban 
den algheſtoꝛvenen / gelonden wer⸗ 
den aen den hoochſten Raet van 
Indien, met feer particuliere helder- 
hent / en reden van alles. Dat de 
Juſtitien haer Doen inkoꝛmeeren 
met ſoꝛghe / (oo de houders van die 
goederen der afgheſtoꝛvenen heb⸗ 
ben ghedaen eenich bedꝛoch / of 
ſchade aen de goederen die zu in 
haer macht ghehadt hebben / en fen- 
den aen de Kaet reden Daer ak. 


| Dat de befitterg reeckeninghe ghe⸗ 
in ren Riſte legghe met die Sleu⸗ 


ben met retompenſe / die vooꝛlende 
Julie 


pe TP TNA 


banVVeft-Andien. 
Zultieie. Datter alle Jaer reecke⸗ haer Vꝛouwen / en dat zy niet we⸗ 


ninghe ghegheven / en ghethoont 


derkeeren ſouden nae de Indiens 


werde aen den Gouverneur van't onder haer / of met batte bewij⸗ 


Bant de memoꝛie van de afgheſtoꝛ⸗ 


venen die dat Jaer gheweeſt zijn / 


en van haer goederen die zu had⸗ 
den / op dat die gheſonden werde 
naer Sevilien; en datſe ghegheven 
woꝛde hare Erfghenamen / en de 
teſtamenten vervult werden / en in 
die goede reeckeninghe zu / en vez 
den / die behooꝛt ghebꝛunckt te woꝛ⸗ 


den. Dat in elck Hof een rechte zu 


van de goederen der akgheſtoꝛve⸗ 
nen / een van de Kechters / ſuccede⸗ 
rende d een nae d' ander / van de 
aldernieuſte / tot de alder · outſte elck 
op fijn tijt die fijn Comnuſſariſſen 
fal ſenden / laner het reſſoꝛt om reec⸗ 
keninghe te nemen / van die ghene 
dieſe hebben / en (oo Daer in ſlok⸗ 
fichent is / dat de Kechters belaſt 
werde de onderſoeekinghe te doen, 
en dat zu die opnemen / en oock te 
waren als het haeſt is. 5 


Don de ge De Catholijcke Coningen ghe 


inkoꝛmeert zijnde dat in de Indien 
waren vele ghetroude Caſtilianen, 
die welcke leefden akghelchenden 
van hare Drouwen / Door welcke 
boven de offenſie die Godt den 
Heere daer mede aenghedaen wert / 
volghen groote inconvenienten in 
de bevolckinghe van die Landen / 
om dat aldaer gheen vaſte woon⸗ 
plaetſe hebbende / daer niet ghe⸗ 
dupꝛichlick en bleven / noch en 
trachtender om daer bouwen / plan⸗ 
ten / te teelen / te zaenen / noch an⸗ 
dere dinghen te doen / die de goede 
bevolckers pleghen te doen / waer 


dooꝛ de Dorpen niet en vermeer⸗ 
deren als behooꝛt / alſt weſen ſoude 


foo zu leefden met haer Vꝛouwen / 


en Sonen / en opꝛechte Boꝛghers / 


willende het boven gheſende reme⸗ 
dieren / hebben gheboden / dat alle 


en wat Perſoonen datter ghevon⸗ 


den werden / dat ghetrout Cullen 


zijn / oft belookt in dele Kijcken / 


ſinghen dat zy doot zijn. De felfde 


oꝛdze werde ghegheven Doo? alle 
de Kijcken / van de nieuwe We⸗ 
relt / en zu is op verſchenden ren⸗ 
fen vervattet / en gheboden datſe 
gheexecuteert ſoude werden met 
lware ſtraffen. 


Vooꝛtgaende banden jare 1000. Dan het ben. 


vier hondert twee en tnegeẽtich / int 
welcke begonnen werde de ontdec⸗ 
kinge van die Werelt / in het Ghee⸗ 
ſtelick Gouvernement op de wech 


te bꝛenghen en te ſtabilieren / ghe⸗ 


lijck ghefien is gheweeſt met de 
aldergrootſte perfectie / en ghedup- 
richent van dien. De Catholijcke 
Coninck Don Philips de tweede / 
genaemt de Vroede, merckende dat 
onder de groete weldaden die de 
Indianen hebben ontfanghen / het 
grootſte is gheweeſt haerlieder ver 


lichtinghe om te ontkanghen de 


Evangeliſche Leere / en die haer 
al vooꝛtgaende heeft untgheſtrecktt / 
en ghelet ſijnde oock op de ſingu⸗ 
lieve gratie die Godt ghebꝛunckt 
heeft nevens haer door fijn bacm- 
bertichept / dat hu haer ghegheven 
heeft / de kennille van ons heylich 
Catholijck gheloove / en dat het 
noodich was ſonderlinghe ſoꝛghe 
te dꝛaghen / op de behoudinge van 
de devotie / en reputatie van de Ca- 
ſtilianen bevolckers / en bevꝛedi⸗ 
ghers / die met oo groote moepte 
verſoꝛcht hebben de vermeerderin⸗ 
ghe van de Keligie / en de gront- 
legginge van het Catholijcke qhe- 
loobe ín welclte deelen zu ghedaen 
hebben als ghetrouwe / en Catho- 
lijcke Chꝛiſtenen / en goede ghena; 
tureerde / en opꝛechte Cattilianen, 
en ghelien hebbende / dat die die 
bunten de ghehooꝛſaemheydt van 
het Catholijcke gheloove / en de 
Apoſtolicke Roomſche Rercke lijn / 
obſtinaet en hertneckich zijn / in 


dat zu herwaerts overcomen om haer dwaelinghen / en ketterijen / 


alte os 


Fol. g. 


Fold. 


getrouwe Chuſtenen / arbendende 
dit te bꝛengen tot haer valſche opi⸗ 
nien / ſtroenende verſchendene ver⸗ 


bodene Borken / nae het welcke 
grote ſchade is ghevoicht in onfe 


Henlighe egte / en hebbende leer 


Roede cxperientie / dat de beſte mid⸗ 


del om vooꝛtte tomen deſe qualen / 
beſtaet int wechnemen van De com⸗ 
municatie met de ketterlche Per⸗ 
ſoonen / ſtraffende hare dwalingen / 
coufoꝛm met de diſpotie van de hen⸗ 
lighe Canones / en de Metten van 
die Rijcken / de welcke dooꝛ die 


heylige middel. Door de Goddelicke 


barmhertichent bewaert lullen lijn 
van die alderſimiſte belmettinghe / 


en Daer wert gehoopt / dat zu vooꝛts 
bewaert ſullen werden / dat diewWe⸗ 
relt ſulcken ſchade niet en crijghe / 
al waer de bebolckers van die Bijc⸗ 


Ken / ghegheven hebben foo goeden 
exempel van de Chniſtelickhent / en 
de Jnghebozenen haer niet bekeert 
tot dwaelende leeringhen van de 
Retteren. Het heekt goet ghedocht 
lijn Majeſtept / met toeſtemminghe 


van de Cardinael Don Diego de 
Eſpinoſa, Biſſchop van Siguenza, 
Generael Inquiliteur in die Rijc⸗ 


ken / een Man van groote wijſhent / 
en van vele en rare deuchden by 
naeſt waer dooꝛ verkieſinge is ghe⸗ 
ſchiet vã ſijn perſoon / dat hu ſoude 
helnen dꝛagẽ den laſt van foo groo⸗ 
te Kicken / en Signoꝛien / ende de 


Kaden van de heplighe en alghe-| „ 


meent Inquilitie / en vã het hooch · 
{te bande Iadiens, dat in Mexico bez 
hoefde gheplant te woeden een Hol 
van het hephahe Olkicie / vooꝛ de 
Kücken van neuva Eſpania, en de 
velt van de Indiens int Nooꝛden / en 
een ander in de Stadt de los Reyes, 
vooꝛ de Kijcken van Piru, en haren 
aenhanck / die zu noemen het In- 
dien int Supden / met de authoꝛi⸗ 
tent die de Hoben van deſe Rijt 
ken / by de welcke niet nu bekent 
werden De laecken Lande Indianen, 


Belchꝛijvinghe 


altoos bebliten cin te verlenden de 


dan alleen der Caſtilianen, en mf: 
dere Natien die gevonden werden 
in die Indiens, en met De welcke 
ſouden comen de Appellen tot de 
hoochſte Raet / die in dat Hok velit 


deert / ghelijck ghedaen wert in 
Spangien, en tot vervullinghe dan 


dien / heeft int jaer 1570. de Conint 


Don Philippe de twerde / ghenoenit 


de Vroede, ern generale macht ghe⸗ 
geben in de Stadt ban Madril, op 
den ſeſthiendẽ Auguſto dat de Apo- 
ſtoliſche Inquiliteurs / die genoemt 
loude werden alg doen / en vooꝛt- 
aens teghens de Heretijtque trou· 
doof hent / en akval / en dat de Offi⸗ 
ciers / en nootſaeckelicke Dienaers 
van dit beplich Ampt / gheboden 
wert haer neder te ſetten in de Ste 
den van Mexico, en de los Reyes, 
dat zu oefkenen ende ghebꝛuncken 
ſullen haer Ampten / en Coninck- 
Weke pꝛovilien: tot het welcke / Don 
Martin Enriquez, en Don Franciſco 
de Toledo Vite - Rops / en generale 


Eſpania, en ban Piru, en De Hoven 
en Juſtitien / en Gouverneurs / en 
andere wat Perſoont dat het zijn / 
ſullen bethoonen alle hulp en gunt 
dit henlighe Officio, en ſullen ghe· 
noemt werden Inquiliteurs / en 
Officiers / ghelijck op ſijn rech 
te plaetſe beter af (al ghehandelt 


het XX X. Capittel. 


Van de forme des Gouwerne- 
ments van de hoochſte Raet van de In- 
diens, en van de inſettingbe der Ho. 
ven, en Conincklicke Cancelerien in die 
Contre en. 


Ele Catholijcke Coningen aas tet oe, 
hebben wijtelick inghetkelt . 


den hoochſten Kaet van de 


Indiens, op dat zu haer ſouden hel: 
pen dꝛagen ſoo grooten laſt als het 


Sou- 


Capitepnê indeKijcken van Nueva 


van PVeſt-Indien. 


Gouvernement is van die Werelt: 


en die Kaet beſtaet in een Pꝛeſi⸗ 
dent / en acht of meer Kaetllieden / 
nae dat de nootlaeckelicheyt eyſch⸗ 
tede / met cen Filcael / Secretariſen / 
Schzu vers van de Camers / Pꝛe⸗ 
lateurs / en andere Okkiciers / een 
Camer van reeckeningen / al waer 
ghehouden wert de reeckeninghe 
van sConincx incomen van die 
plaetſen / en op dat vooꝛtghegaen 
loude woꝛden / conkoꝛm de veghel 
en oꝛdꝛe hebben gheoꝛdonneert / 
eerſtelick dat die Kaet vergadere 
dꝛie uyꝛen alle darchs ſmoꝛghens / 
en twee uyꝛen t lavonts / dꝛie Daz 
ghen in de weecke / alſt gheen hen⸗ 
lighe dach is / en dat de pꝛoviſien 
gheſtelt werden / die betaelt Cullen 
werden in die Wijcken / nochtans 
dat die ghene die daer waren in de 
Indiens, ſouden vercrijghen de Co⸗ 
nincklicke patente / en dat zu in die 
plaetſe nemen ſouden de opperſte 
Recht ⸗pleginghe / en louden mo⸗ 
ghen Wetten maecken / en Oꝛdon⸗ 
nantien (ien en eramineren alle ſta⸗ 
tuten / conſtitutien van Pꝛelaten / 
Capittels / en Conventen der Ke⸗ 
ligien / en van de Vice Koys / Ho⸗ 
ben en Kaden / en dat zy in de In- 
diens, en in die Kijcken / en in faecz 
ken dies aengaende / ghehooꝛſaemt 
kouden zijn: Dat het Gouverne⸗ 
nent ban de Indiens zu / als het van 
deſe Ricken / en dat meer int par⸗ 
ticulier / dan in eenighe andere 
laecken beſoingneren de Naet in 
ſaecken van t Gouvernement / en 
dat de Pꝛoceſlen gheremitteert aen 
die ban de Conincklicke Naet / ſul⸗ 
len comen gheven haer ſtemmen 
aen die van de Indiens, en dat zu 
ban die twee ſtemmen lententie 
gheven op. de Pꝛoceſſen minder 
dan van Lijf hondert pelen : dat de 
tweede ſupplicatie zu van thien 
dunſent peſen. Datter niet bekent 


met een Wet die zu noemen van 

Mechelen, om datſe aldaer ghe⸗ 

maeckt is / dat die comen tot den 

hoochſten Kaet. De oꝛdꝛe Diemen 

houden Cal in de infoꝛmatien van 

De bedieninghen / dat de gantſche 

Naet die lie / en int ſtuck van de bez 

looninghe gheſchiede tghene dat 

de meeſte deel lal determineeren / en 

dat in die ʒu de ſupplicatie / en dat 
gheen geexpedieerde de Derde reyle 

gheſien werde / en dat in laecken 
met alle coꝛthent gereſolveert wer⸗ 

de / dat de laſten ghegunt werden 

dien dieſe beft verdient hebben / en 

datle niet ghegheven werden die 

verbondenen / ok vꝛienden van de 

Maet: en dat die niet en lullen co⸗ 

men Sollicieteurs / noch Pꝛocu⸗ 

reurs zijn / en dat in de pꝛoviſien 

van de Officien geen loon tulſchen 

tome: en dat die van de Waet geen 

Indianen bp berdeplinghe en heb⸗ 

ben / en die ophouden in hare Hup: 

ſen / om dat zu in die die binden 

ſouden die negotieren / als zu niet 

te raet en gaen / en dat in alles qhee 

wacht werde het ſecreet ghedenlt / 

en boven al / dat de Kaet londer⸗ 

lingh ſoꝛghe dꝛaghen van de bekee⸗ 

ringhe en goede onderwijſinge der 

Indianen, en van het Gheeſtelick 

gouvernement / en dat van ſes hon⸗ 

dert dunſent Maravidilen neder⸗ 

waert / come het Appel tot de Kaet / 

dat gheappelleert can werden van 

de ſententien in de vijk ghevallen 

van de natupelicke doot / of beroo⸗ 

vinghe van leden / ok andere licha⸗ 
melicke ſtratfe openbaere beſchae⸗ 
minghe of pijninghe / en dat de ap- 
pellen ſullen comen tot de raet / met 
andere vele en pꝛijſelicke Oꝛdon· 
nantien / die om de coꝛthent naghe ; 
ghelaten woꝛden. 


Dat de Pꝛelident wzzlende ghje- Puuh ue 
leert een ſtemme bee fn de laec- u 


ken van gouvernemẽt / van gundte / 


wort reparatie van Indiens, in dien van bedanckinghen / viſien en reli⸗ 


deelẽ / dan alleen de geſubſtancieer⸗ 


de Pꝛotellen in de Hoben / conkoꝛm hu mach meer * fijn 


dentien / en niet in plenten / op dat 
tot het gon - 
vernement 


Fol. /. 


Fol d. 


vernement van de Kart / en niet ge⸗ 
leert ſijnde / Laet hy gheen emme 
hebben / behalven in ſaecken van 
gunſte / Gauvernemente / en bez 
Dauckinghe / en dat hy can de Kaet 


ver gaderen in fijn huns / en dat hn 


gheheugheniſle houde van de nez 
gotien / en dat die van De Kaet haer 
niet accompagneeten met de nego⸗ 
tianten / en daerom (chijnt het een 
nootlgeckelicke laecke te fijn dat 
hn ghealliſteert zu met een Filcael 
in de Kaet / datter gheboden wert 
dat hy het ſelfde lalaris hebbe dat 
de Naetlheeren hebben / en dat ghe⸗ 
levert werden de deſpactos van het 
Officio, dat hy forghe dꝛaghe om 
te weten hoe dat vervult werden de 
pꝛoviſie Door de Indien, dat hem 
ghegeven werden de Papieren die 
noodich zijn tot ſijn Ampt / dat hy 
deviſien fie / al eer de Kaet die fiet : 
dat hu een Boeck hebbe in de welc⸗ 
ke de capitulatien ſtaen / die ghe⸗ 
nomen (allen werden met de Co⸗ 
ninck / een ander in de welcke des 
Fiſtaels plepten Cullen ſtaen / dat 
hu de pleyten niet untſtelle / dat ijn 
begheerten / of die haer teghens die 
ſullen ſtellen gheadmitteert woꝛ⸗ 
den / loo het de Kaet ſal believen: 
dat hn Boeck houde / van het ghene 
dat ghedepelcheert ſal werden van 
de ſaecken / dat hn ſoꝛghe dꝛaghe te 
weten welcke Ofkiciers / nalaten te 
lenden de relatie alle Jaeren aen 
de Kaet. | | 
Gheoꝛdonneert lijnde het ghene 


Heben ban Dat de Watt aengaet / t welck het 


Haoft is van dat gouvernement / 
met andere vele Oꝛdonnantien / die 
niet verhaelt werden om de coꝛt⸗ 
hent wille moeten gheoꝛdonneert 
werden in alle de Pꝛobincien van 
Indien, de ſaecken van Juſtitie / 
gelijck als de nodtlaeckelickhent 
enſcht / en de Catholijcke Conin⸗ 
ghen betaemt / tot het ghemeene 
beſte van die nieuwe Werelt / op 
dat haer Onderlaten die Juſtitie 
ſullen begheeren / te beverijghen/ 


Belchzijvinghe b 


voerende de dienſt Godts onles 
Heeres / welſtant ende pꝛokijt / en 
ſoulagement Bande vooꝛlepde On⸗ 
derlaken / en tot vꝛede / en gheruſt⸗ 
hent van de volckeren / ghelijck de 
Coninck aen Godt is verbonden / 
en aen haer / om te vervullen met 
haer het Ampt dat hy op der Aer⸗ 
den dꝛaecht: heeft gheaccoꝛdeert 
Hoven te ſtellen / en Conincklicke 
Cantelerij / die ghefept zijn datter 
in Indien zijn / met de ſtatunten ende 
oꝛdonnantien die ghegheven zun / 
op dat de Dienaers haer ampt ſou⸗ 
den doen / en de gherechticheyt / of 
Juſtitie wel bedient zu / en dat de 
luden becomen de benekicie die 
van haer ghepꝛetendeert wort. 

Het rerſte Hof dat ghefondeert 
woꝛde / was in de Stadt van Santo 
Domingo, in het Eplandt Efpag- 
nola met ten geleerde Pꝛelident / al 
hoe wel dat hy nu om d Obꝛlochs 
wille een Soldaet is / met de titel 
van Capitepn General / en vier 
Kechters / die Roeden dꝛaghen / als 
Alcaldes, en dꝛaghen kennis van 
het Boꝛgherlick / en terimineel / in 
ſtaet van Appel / en in de eerſte inz 
ſtantie in ſaecken bant Hof: en 
het gouvernement met lijn deſtrict 
is bevolen de Pꝛelident alleen die 
nu is Antonio Oſorio. 


Het tweede Hok is ghekondeert dale 
in de Stadt van Mexico „in nueva 


Eſpania: de eerſte Pꝛeſident die daer 
Was / was Nunjo de Guzman, hn 
hadde gheen aenſien. a 
In dat tweede Dof was boor Pꝛe. 
(dent de Biſſchop D. Sebaſtiaen Ra- 
mirez, die doen was in het Hot van 
Eſpagnola en hadde het gouverne⸗ 
ment van die Ricken / en de hooch- 
te authoꝛitept / en liet de faeckert 
in goede ſtant / met het ghene dat 
Daer toe behooꝛt / en de Juſtitie / 
ghelijck die teghenwooꝛdelick is: 
De Pꝛelident van dit Dof is de Vi⸗ 
te- Ron die nu is de Conde van 
Monterrey, heeft acht Raetſheeren / 
die kennille dꝛaghen van . 
ijt 


Het Hof dan 


Pauama. 


van VV. eft-Jndien: 


lucke laecken / en in Appel van die 
baut gouvernement twelck de Die 
ce - Roꝝ pꝛovideert: theeft dꝛie Pꝛo⸗ 
vooſten Ban Hals · laecken die Roe: 
den dꝛaghen / en kennille dꝛaghen 
van criminele laeclien / en twee Fil⸗ 
calen / een van in het Boꝛgherlick / 


d' ander in Get crimineel en werden 


vooꝛſien de recht -pleginghen die 
niet bewaert worden Loor de Co⸗ 
winch’ en de andere ofEicien/ en be⸗ 
Bulpinghen van oncoſten in quiz 
teeven / en vacatien int reloꝛt van 
dat Dof van Mexico, en in dat van 
neuva Galicia. 9 

Het derde Dof was dat van Pa- 
nama, in't vaſte lant / dat die naem 
ghegheven woede / om dat het het 
eerſte deel was / werwaerts van de 
Eylanden quamen de Caſtilianen 
om te bevolcken / en ghelijck haer 
ghemeen ſegghen was van gaen en 
comen van het vaſte lant / al hoe wel 
zn andere Pꝛovincien op het Latte 
lant vonden / van die Werelt / be⸗ 


hielt defe Pꝛovincie dien naem / 


verlieſende dien van Caſtilia del 
Oro, dat de Coninghen gheboden 
hadden dat het genoemt ſoude woꝛ⸗ 
den / en alſoo de ſaecken van Piru 
waren / in vermeerderinghe int jaer 
dunſent vijk hondert twee en veer⸗ 
tich. Iſt ghelien dat dit Hok ver⸗ 
trocken is / nae de Stadt de los 
Reyes, al waer de Vice Non / die nu 
is Don Louys de Velaſco, heeft tot 
lun laſt het gouvernement van dat 
reſloꝛt / en van de Hoven van los 
Charcas, en van Quito. 


deert in de nabuerighe Pꝛobintie / 
en ſchijnende dat het niet noodich 
was / verliep het / en int Jaer Dupe 
ſent vijk hondert tleventich wer⸗ 
dender wederghekeert om te kon⸗ 
deren in de Stadt Sant - jago, Van't 
Wijck van Guatemala, Daer ig een 
Pꝛelident / t welck is de Doctor 
Criado van Cattilla , vier Kaets- 
Heeren met Roeden / en een Fiſcael / 
die kennis dꝛaghen van het Boꝛ⸗ 
gherlick en terimineel / in Appel / 
en in de eerſte inſtantie: in ſaecken 
van't Hof / heeft de Pꝛeſident al⸗ 
leen het Gouvernement / en tbe⸗ 
geben van de Indiens: hn beſchickt 
de recht · pleginghen / en andere tij⸗ 
delicke Officien. 


Het vijkde Bok werde ghekon⸗ ver vorvan 


nuevo Reyno 


deert in de Stadt van Santa Fe de 
Bogata, in het nuevo Reyno de Gra- 
nada, met een Pꝛelident / die nu is 
de Doctoꝛ Franciſco de Sande, vier 
Kaets- Heeren met Roeden / en een 
Fiſtael met de ſelkde authoꝛitent 
als de vooꝛgaende. 


Vet leſte Dof werde gheſtelt in Bet Bofvan 
de Stadt van Guadalajara, van het len. 


nieuwe Wijck van Galicien, met 
een Regent / en dꝛie groote Pꝛovoo⸗ 
ſten / en deſpacheerden langhen tijt 
fonder Seghel / en Kegiſter / en de 
negotien walſende werder het Dez 
qhel ghegheven / en tegiſter / en 
Daer werde een Pꝛelident gheſtelt / 
die nu is de Doctoꝛ Sant-jago de 
Vera, en dꝛie Raets Heeren met de 
Noede / en een Fiſcael / en de Bite 
Wop van nueva Efpania heeft het 


Fol. oo. 


a _ Daer zin in dat Hok van los 
Reyes acht Raetſheeren / dꝛie Pꝛo⸗ 
vooſten van t Hot / twee Fiſcalen / 


gouvernement. 
Het ſevende Dof werde ghekon⸗ Ber Dof van 
deert in de Stadt 8. Franciſeo del * 


met de (elfde oꝛdꝛe als in Mexico, 
en de Vice-Bon reſideert in de 
Stadt van los Reyes, en is Pꝛeſi⸗ 
dent in dat Hof / en he ſalt fijn in 
d andere twee / als hy Daer (al co⸗ 
nien / beghevende alle de deylin⸗ 
ghen van de Indiens, die in die rel⸗ 
ſoꝛten van die open ſtaen. 


DetBofban Det Vierde Hof werde ghekon⸗ 


Quito, van de Pꝛobincien van Pi- 
ru, al waer oock ten Regent was / 
en hooghe Pꝛovooſten / ſonder Dee 
ghel / en Daer naer werde het ok 
belet met een Pꝛelident dat nu is 
de Licentiaet Miguel de Vvarra, met 
dꝛie Rechters met de Roede / en een 
Fiſcael met de elfde macht als die 
van Guadalajara die ghevende het 
N 2 gouver⸗ 


Fol. oo. | Belchꝛijvinghe 8 


gouvernement / en de reſte de Vi⸗ 
ce Ron van Piru, als boven ghe⸗ 
leyt is. a 

Debofvan Met atchtſte Dof is van de Stadt 
de la Plata, in de Pꝛovincie van los 
Charcas, met een Kegent / en groo⸗ 
te Pꝛobooſten / en Daer naer wer⸗ 
der ten Pꝛeſident gheſtelt / en vier 
Bechters met Koeden/ een Filtcael / 
een Seghel / en een Regiſter / nu is 
Pꝛelident de Wicentiaet Cepeda, 
met relervatie van de Pꝛoviſie van 
beghevinghen / en de reſte tot de 

Vice -Mon van Piru. Iek, 
peperoan Het neghende Hok is dat ghekon⸗ 
* deert is in de Stadt van Panama, 
a met een Pꝛelident / met een Man⸗ 
telt en een Kapier / om Ooꝛlochs 
ſaecken wille / die nu is Don Alonſo 
de Sotomayor, met de Tijtel Capi⸗ 
tepn generael van het vaſte lant / 
heeft Drie Kechters met Koeden / 
die kenniſſe dꝛaghen op de Appel⸗ 
len van Boꝛgherlicke queſtien / en 


van het Gheeltelick / en het We⸗ 


reltlick van die deelen / ſonder te let⸗ 


ten op coſten / of arbent: en elck Hof 


is conform het ghebꝛuyck van deft 
Wijchen / van Schꝛyvers ter Ca⸗ 
meren / Relateurs / Dooꝛwaerders / 
Sargeanten / en Officiers die noo⸗ 
dich zijn. | 


Bet XX XI. Capittel. 


Vande ſaccl die voor fië vvor=… 


den in de hobeliſte Raet van de Indiens, 
met Raet van de Coninghen. 


E harmonie / en tatcooꝛt 
1D van dele groote Bonarche/ 
is alfulcr/ dat elck Dienaer 
authoꝛitent ghegheven is die ghe⸗ 
noechſaem is naer reden van ſtaet / 
als nae de reputatie van de Julie 
tie ghedocht heeft te betamen / be- 


van criminelen / en ter eerſter in⸗ houdende Loor de hooghe Ober- 
ſtantie van queſtien bant Hot / hu bent tghene dat 3 wert 


heekt alleen het gouvernement. 
Beebofban In de Stadt van Sant-jago van 
de Pꝛovintie van Chile werde ghe⸗ 
kondeert het thiende ok / en om 
dat het ſcheen dat het niet noodich 
was / loo verliep het / en Daer werde 
beſtelt een Gouverneur die aen de 

Vice - Non van Piru hinck. 

Hiebe. d: In de Stadt van Manila, in de 
Filipinas Was een Hot / en het ver⸗ 
dween / om dat het ſcheen dat het 
niet noodich was / tis weynich ja⸗ 
ren gheleden / dat wederghekeert 
woꝛde om dat te herbouwen met 
een Capitenn Generael / welck is 
Don Pedro de Acunja, die Pꝛeſi⸗ 
dent is / en vier Kechters / en een 


Filcael / met de felfde authoꝛitent 


als de andere Hoven / om dat de 
Catholijcke Coninghen van Catti- 
lien met het advijs van de hooghe 
Kaet van Indien, beſoꝛghen altoos 
met een opꝛecht en rechtveerdich 


herte tghene dat bequaem is tot 


behoudeniſle / en vermeerderinghe 


nootfaechelick te (ijn tot hare au- 
thoꝛitent / daerom vooꝛ de Vice 
Wons / en Pꝛelidenten / op dat zu 
ſouden voldoen die ghene diet wel 
verdient hebben / en zu meerder ge- 
reſpecteert louden zijn / zijn haet 
untgheſondert Officien die zu con- 


nen pꝛovideren / en dinghen daer zu 


in tonnen vꝛientſchap doen / en tot 
pꝛoviſie van de Conincklicke Per- 
ſoon / met raet van den hoochſten 
Waet van Indien zijn geblenen Dele 
navolghende Officien. 


Int Coninckrijck van Chile De gouber 


een Gouverneur / en een Lieute- 


nant die gheleert is / met macht te de aient 


tommanderen over d’Indianen: een 
andere in Tucaman, met de ſelkde 
macht: een ander vooꝛ de Pꝛobin- 
cien van del rio de ia Plata, vooꝛ 
Popayan, Santa Marta, Cartagena, 
en Veragua, met fijn Gouverneur 
een yghelick met de lelkde macht. 
In de Pꝛovintien van Nicaragua, 
en Coſtarica ten. In het Eplant 

van 


De enn. 


e 
eert. 


van VPeſt Indien. 


van Cuba een Souberneur / een 
Capiteun generael die in de Stadt 
van S. Chriftoval gel Avana reli⸗ 
deert / daer ʒin meer gouvernemen⸗ 
ten van het Eplandt van S. Iuan, 
van Puertorico, Venezuela, Soco- 
nufco , Yucaan; Cozumel, en 1 
balco, die tlamen een gouverne⸗ 
ment maecken met de authoꝛiteyt 
van d' Indianen te begheven. t Sijn 
oock beghebinghen van fijn Ma⸗ 
jeſtept / die ban Honduras, het Ep 
lant Margarita, la Florida, la nueva 
Vizcaya, el Dorado, los del nuevo 
Reyno de Leon, en die ban Pacamo- 
ros; Yguallongo, die (jn ghedup: 
vende het leven en het lelfde in de 
Pꝛovincien van Choco, Quixos, ent 
la Canela, de Enlanden van Sala- 


mon, Santa Cruz de la Sierra, en het 


laerlte is / dat ban nieu Andaluſta.- 
Bock werden dele navolghen⸗ 
pe recht · pleginghen ghepꝛovideert 
van de Cominck. Te Cuzco, de 
Stadt 950 la Plata, en de litplaetle 
van de Mijnen van Pötoffi, en de 
Pꝛovincie van Chicaito, de Andes 
van Cuꝛco, de Stadt van Truxillo, 
Atequi pa, Sant-jago ban Guayaquil, 
Guamanga,; de Stadt van la Paz, 
Chiquiabo, S.. Iuan de la Frontera, 
Leon de Guanuco, puerto Viejo, Za- 
mora, de bevolckinghe van de Mi- 
nas 8 los Zacatecas, in nueva Gali- 
cia, Cuenca, Loxa, Tunia, de Stadt 
van Mexico, de Stadt van los 
Reyes, de Pꝛovincie van Nicoya. 
De alder grootſte Pꝛovooſt - ſchap⸗ 
pen zijn die van de Stadt van Sal- 
vador, van de Pꝛovincie van Gua- 
temala, en het binnenſte van het 


Enlandt Eſpagnola, Nombre de 


Dios, de Stadt van Chuluteca, de 
Provincie ban Chiapa , Zapotitlan, 


de Stadt van Nara, Santa Maria de 


la Vitoria in Tabaſco, en de grootſte 
Drurwaerder⸗-ſchappen zijn die / 
in de Stadt van S. Domingo in 
Mexico, in Guadalajaro, Sant: jago 
de Guatemala, Panama, Santa Pe ;de 
Bogota, S.. Franciſco del Quito, 14 


ciudad de los Reyes, ! la Plata. In di 
vooꝛhaelde Steden is in elck ren 


ten groote Deurwaerder die een 
ſtem heeft in de Kaet als Regent / 
en de vooꝛnoemde Vieutenanten / 
tot ghebzunck van Gijn Ampt / en 
in elck Hok is een ander groote 
Beurwaerder met macht om te 
noemen twer andere Lieutenant. 


In het gouvernement van {EC oz 
nintr intomen werden verlien van 
ſijn Majeſtept: met advijs van 
den hoochſten Kaet van die van 
Indien, veel Officiers / ff aittoꝛs / 
Treloꝛiers / Keeckenmeeſters / en 


SComnuſlarillen / die alle Boꝛghe 
ſtellen in Caſtilien, 
van goede en tronwe bedieninghe / 
en om dat deſe nieuwe republijcke 
alfoo vooꝛt ginck in vermeerde⸗ 
ringhe / heeft het gheliekt te ver⸗ 
vullen / tot dienſt van Gode / en 
des Coniner dien meer te ver⸗ 


en in Indien; 


edelen en tauthoꝛileeren / met het 
ſtellen van twee Vite-MNoys / een 
in nueva Eſpania, en een ander in 
de Rijcken van Piru, op dat zy in 
de naem van de C oninck gouver⸗ 
neren / en pꝛovideren (ouden de 
kaecken die conterneeren tot den 


dienſt Godts / en des Conintx / en 


tot bekeeringhe en onder wijſaighe 
van de Indianen , foo oock tot on⸗ 
derhoudinghe / gheduerichent / bes 
volckinghe / en veredelinghe van 
de vooꝛleyde Rijcken / twelck de 
ondervindinghe Geeft ghethoont / 
dat betamelick en bondich is ghe⸗ 
weelt / welcke Vice Royen gheghe⸗ 
ven woꝛden leer particuliere in⸗ 
ſtructien van het vooꝛhaelde / en 
op dat zu in beſcherminghe ſouden 
houden het henlich Officium van 
d Inquilitie / en met haer ſtertcke 
macht ſouden belchutten en be⸗ 
ſechermen / om dat het is conkoꝛm / 
ern naeckten dwangh / en de lun. 
vere / en ware bewaringhe van de 
Gheeſtelicke en Wereltlicke ſtaet / 
t Welck is de beſte en alder waer 
rachtichſte ka” vi ſtaet / 8 
mer 


Fol. Tot. 


| Fol.. 


Wat de Di⸗ 
re Nopen en 
Nechterg 
verboden 
Wert. 


meet conkoꝛm met de Evanghe⸗ 
e ca me ale | 
Oock wert de Vice Roys / en 
de Kichters gheboden / dat zu geen 
enghen Dupfen en Cullen hebben / 
dat zy niet handelen noch contrac- 
teren / noch ghedient werden van 
de Indianen, dat zu gheen bouwe. 
rijen Gouden) noch dat zu haer niet 
beroepen op annaden / ok ontdec- 
kinghen dat zy gheen giften of 
gaben ontkanghen van eenige per 
ſoon / noch ghereet ghelt / noch ee- 
nighe eetbaere Waren / noch ad. 
Boeeren / noch gheen goemanſchap 
atunemen. Dat gheen geleert Man 
mach advoceren / al fijn Vader / 
Swagher / ſchoon⸗Bꝛoeder / Co. 
lijn / of Soon / Kaets Heer zu. Dat 
gheen Vice No / Pꝛelident / Kaetl 
Heer / Pꝛovooſt van crimineel / Fil- 
cael / noch haer Sonen mogen trou⸗ 
wen in Indien. Dat gheen Gou⸗ 
verneur / Recht plegher / noch haer 
Lieutenanten mogen Erk beuren / 
noch Hunſen hebben / noch hande 
len in haer. Jurildittie. Dat men 
niet mach verhupꝛen Dooꝛwaer⸗ 
der ⸗ſchappẽ / noch Pꝛovooſt· ſchap · 
pen van de ghevanc keniſle / noch 
andere Ampten. Dat gheen Gou- 
verneur / Recht pleger / noch hooch 
Pꝛovooſt / ghed mende de tijt van 
fijn offitie / mach trouwen in het 
relloꝛt van fijn Jurildictie. Dat 
gheen Raets Heer zu gheſtelt vooꝛ 
recht ⸗plegher: en dat De vooꝛſende 
Kaets Heeren / en Pꝛovooſten geen 
laſt dꝛaghen van t ghene zu te Doen 
hebben in abfentie van hare Offi⸗ 
cien: dat de Officien van Juſtitie 
niet gepꝛobideert werden / aen haer 
Sonen / ok Dochters-Mans / of 
ſchoon-Bꝛoeders / ok Swaghers 
ban de Pꝛelidenten / Kaets Hee⸗ 
ren Fiſcalen / noch aen de Oflficiers 
van ’tDof/ of van de Ontkanghers 
van sConincx incomen / veel min 
aen haer Dienaers / of die aen haer 
verboden zin: en tlelkde wert de 
Vite Rons gheboden. En dat nie · 


Belchꝛijvinghe 


mant van de booefende bedienaers 
Cal moghen op-legghen eenighe 
Sthattighe ok andere dinghen / 
noch dat hy ghedient werde van 
de Indianen, ten zu die betalende. 
Dat gheen Advotaet / Schꝛü ver / 
noch Relateur woone int huys van 
de Raets Heer / of Pꝛovooſt en dat 
de Plenters niet dienen de Rech- 
ters. Dat de Kaets Heeren van 
Panama, niet naer laten te verghe- 
ſelſchappen de Cooplieden / en geen 
plaetſe gheven die ghene die hare 
Dꝛouwen accompagneeren. En 
dat gheen Naets Heeren van alle 
de Hoven / houden veel communi- 
catie met de Pleyters / Advocaten / 
Pꝛocuceurs / en dat in binnenſte 
van't Dof niet ghegaen wert / tot 
ondertrou / begravinghe / of tcou- 


winghen / ten zu dat het een noot= 


faeckelicke ſaecke zn / en dat zu geen 
Hunſloeckinghe op de Borger mo- 
ghen doen op eenighe laecke. Dat 
zn haer niet ſtellen in ſaecken van 
de Kepublijcke / dat oock gheen 
Naets Heer / noch eenich ander be⸗ 
Dienaer van 't of Daer twee Ok 
kicien hebbe. En vooꝛts (oo in an · 
dere vele Oꝛdonnantien en goede 
Wetten / die al zijn ſtreckende tot 
gee adminiſtratie van de Ju⸗ 
itie. 


tt XX XII. Capittel. 


Vervolch van het goede Gou- 
wernement van Indien. K 


Loo deſe Catholijcke Co⸗ 

A ninghen niet hebben naer- 
gelaten eenich dinck twelck 

zn niet vooꝛſichtelick vooꝛſien heb · 
ben dat conkoꝛm was haer plicht: 
De eerſte laecke die zu gheboden 
haer Bice-Roys / en alle be Die; 
naers int alghemeen / en particu- 
lier is / het goet trattement van de 
Indianen, en haer behoudinghe / en 
de vete 


van Velden. 


de vervullinghe van die oꝛdonnan⸗ 
tien die zu Daer op ghemaeckt heb⸗ 
ben om te ſtraffen met groote ſtren⸗ 
gicheyt de obertreders / en alloo de 
Indianen leeren de Caſtiliaenſche po⸗ 
litie / en hae: beclath tonnen doen / 
en weten in wat ſaecken haet over⸗ 
laſt gheſchiet / om haer grooter ſo⸗ 
lagement iller vooꝛlien / datter geen 
plaetſe zu / in de welcke in de pley⸗ 
ten tullchen de Indianen en haer oꝛ⸗ 
dinariſe Pꝛoceſlen vallen / en dat zy 
oock niet lanck fijn / ghelijck het 
plach te ghebeuren dooꝛ de bool⸗ 
hent van eenighe Advoraten / en 
Pꝛocureurs: dan alleen dat zu ſom. 
mierlick Cullen gedetermineert lin / 
houdende Gare ghebꝛuycken en coz 


ſtunmen / niet lijnde kennelick on⸗ 
bande nor Techtveerdich / en dat zu Door alle 
che tat moghelicke manieren verſien wer⸗ 


den met ef goede en core deſpachie 
van dien. En ghebeurende datmen 
wilt dat in de untlegginghe van de 
Indiaenſche talen eenich bedꝛoch 
was om alles vooꝛ te tomen / wort 
Bheogdonneert / dat die untleggin⸗ 


ghe ghedaen worde dooꝛ twee unt⸗ 


legghers / om gheen vergaderinghe 
te maecken op de uptlegginghe van 
het Indiſch: en dat te vooꝛen eer zy 
ontkanghen fulten zijn tot het ghe⸗ 
bꝛuyck van het Ampt / dat haer af 
ghenomen werde de eet van trou⸗ 
we bedieninghe / en dat zy niet ne⸗ 
men lullen eenighe giften van de 
pleptende Indianen, noch van an⸗ 
dere die het lullen connen welen. 
Dat zy alliſteren ſullen de actoꝛ⸗ 
den / de Hoven / en de viliten van 
de ghevanckenille. Dat zy de In- 
dianen niet verhooꝛen in haer hung 
dan die ghene die zu vooꝛ't Hoff 
bꝛenghen. Dat de untlegghers 
geen Sollicitateurs of Pꝛocureurs 
van de Indianen ſullen zijn / dat zu 
van haer niet begheeren. En tot 
het grootſte vooꝛdeel van haer is 
beſtelt / dat de Fiſcael vande hooch⸗ 
ſten Waet van Indien, zu beſcher⸗ 
mer van de Indianen , en haet Dez 


kendere in haer plenten / en begeere 
in de Kaet alle het ghene dat noo⸗ 
dich is / tot haer leere / behoudinghe / 
en politijck leven / in nu zunder 
Pꝛotecteurs ghecoſen / in de Ruc⸗ 
ken van Pira, en nueva Eſpania, met 
nieuwe oꝛdonnantien / tot haer beft 
krraictemen tet wer 
Daer is oock gheboden / dat 
Schoolen gheſtelt woꝛden van de 
Caſtiliaenſche tale / dat de Indianen 
die leeren / en dat zu het doen van 
Joncr ak / en dat gheen vagabondt 
Caſtiliaen leere / noch zu in de Doꝛ⸗ 
en van de Indianen, en Daêt dock 
binnen en come: loo contrarie ghe⸗ 
ſchiet / lullen de Vice Roys / en Boe 
ven alle neerſtichendt Doen unt te 
roepen alſulcke unt het Laut / die 
afſchepenende naer Cattilien; en 
dat de Meſtizen en oe en ſul⸗ 
len zijn te dienen en te leeren de 
dienſten. Bock ilt gheoꝛdonneert 
alle Pꝛelaten / als oock alle Vite⸗ 
Kops Hovẽ / Gouverneurs / Recht 
pleghers / en alle andere hoedani⸗ 
ghe Jultitien het zijn 6 dat zu fonz 
derlinghe ſoꝛghe lullen dꝛaghen / 
dat zu haer devoir Doen om vooꝛ te 
comen / dat ophouden die verſtoo⸗ 


ringhe die zu onſen Heere aenghe- 


daen hebben / int trouwen van de 
jonghe Kinderen by de Indianen: 
fonder aenſien van ouderdom / dat 
een Cazique niet meer dan et Vꝛou 
trouwen ſal / al hoe wel zu anghe- 


loovich zu: te beletten dat aller een 


Cazique ſterft / dat zu dan een an 
der Doet llaen / om die te begraben 
met dien / en andere allulcke grou · 
welicke mil bꝛuncken. Dat de In- 
dianen toeghelaten werde dat zu 
moghen doen dat zu willen / als 
vꝛije Perſoonen / en bip van alle 
ſooꝛten van arbent / al hoe wel dat 
beſtelt moet werden dat zy arben⸗ 
den / en niet ledich zijn: en dat zu 
vꝛijhent hebben te dilponeren van 
haer intomen / bꝛenghende eerſte⸗ 
lick in de openbare unt Koep der · 
tich daghen haer Erkgoederen De en 
er 


Fol.. 


7 ol. o. 


Datter geen 
Slapè fulien 


Belchꝛtjvinghe 


haer roerende goederen neghen da⸗ tert of ooꝛlaecke het zn. 


ghen / Daer de Juſtitie teghenwooꝛ⸗ 
dich is. Dat die Landen die blij- 


ven Fullen van de afgheſtoꝛvene In- ter macht ghegeven de Vice Kops 


dianen ab inteſtato, ſullen blijven 
bn de Dorpen van de welcke zy 


ghebupzen zijn: Dat zu vꝛijelick 


Fullen haer Coophandel dꝛijven / en 
haer vercoopen haere Coopman- 
ſchappen. Dat haer goede ghe⸗ 
baupeken en coſtupmen ghepꝛelen 
werden. Dat zu moghen lenden 
in de Rijcken Indiſche Pꝛocureurs 


En alfoo boben al noodich is 
De ruſt ban de Kepublücque / wer 


— 


Pꝛelidenten en Gouverneurs / en 


andere Juſtitien / dat zu moghen 


unt de Indiens woꝛpen / en uyt het 
Lant dꝛijven die Perſoonen die 
haer ſullen ſchijnen onruſtich / en 
die nae Dele Wijchen toe te lenden / 
ooꝛdeelende dat het alfoo noodich 
is om de ruſt van haer / nochtans 
dat het niet en zu dooꝛ haet of paf- 


boor dꝛie Jaren, Dat de veliden- fie / noch om dierghelijcke andere 
tien vercondicht werdẽ in de plaet · redene. En op datter renighe toom 
len van De Indianen, om te ſien of zy in die overſte / wert haer ghebo· 
eenighe begheeren het recht te epf- | den dat zu niemant beletten het 


ſchen. Dat in elck Indiſch Doꝛp 
zu een Gaſthuns / met nootſaecke 
licke pꝛoviſie. 

In het ſtuck vande Indiſche Sla. 
ven / was in den beginne van de 
ontdeckinghen verſchendene mee- 
ninghen en oꝛdonnantien / gouver- 
nerende conform loo de ſtaet van 
laecken eyſchtede / nochtans nae 
dat als Pꝛelident van nueva Hif- 
pania quam de Biſſchop Don Se- 

baſtiaen Ramirez werde abſolun- 
telick ontllaghen dat ghebꝛuyck / 
niet belettende dat oude dat de In- 
dianen hadden / d een den ander tot 
Slaven te maecken: dat zy oock 
van haer niet moghen gecocht woꝛ⸗ 
den / noch die ontkanghen / dat oock 
gheen Perloon mach bꝛenghen in 
defe Ricken eenich Indiaen onder 
de Tijtel van Slack / al hoe wel 
dat hn ghenomen wert in de recht⸗ 
veerdighen Ooꝛloch: en daer op 
zijn ghegheven Coo ſtricte Wetten / 
en oꝛdonnantien / die puntuelick 
Cullen ghehouden werden / en oock 
Datter niet Cullen zijn in gheenen 
Deele van Indien Indiſche Sla⸗ 
ven / al waer het loo dat zy waren 
van bunten de toedeplinghe van 
Caſtilien en Leon. En om meer 
booꝛ te comen dit inconvenient / ilt 
verboden de Indianen in deſe Con- 
trenen te bꝛenghen / onder wat pꝛe⸗ 


ſchꝛijven aen de Coninck / of aen 
ſijn Kaet / ok aen andere Perſoo. 


nen / tghene zu willen ſullen / dat 
zu gheen Packetten nemen / noch 
eenighe Bꝛieven op ſware ſtraften / 
en dat zule toelaten gaen en coz 
men Doort gantſche lant tot die 
ghene die zu lullen begeeren / ſchic⸗ 
kende datter weghen en Bꝛuggen 
ghemaeckt worden op Die plaetſe 
daerſe niet en zijn. n 
Soo veel die ſaecken van d Ooꝛ- 
loghe aen gaet / iſt oock beſchickt 


met groote ſoꝛghe / op dat de Vice- 
Kops ſouden tonnen zijn in groo⸗ 
ter authoꝛitent / Dat haer gheghe⸗ 


ven werde macht om wacht te hou⸗ 
den te boet en te Paert: te maerc⸗ 
ken Giet · hunſen van Artillerije / 
en Coeghels / en Ammunitie-Bun⸗ 
len / bolck te lichten / Schepen t ar⸗ 
meeren / en foꝛtikicatien te maec⸗ 
ken / en de relte te vooꝛſien / dat 
noodich is tot die Rijcken: en 
ghelijckmen moet vooꝛ comen de 
overlaſten der Soldaten / ſoo wel 
opꝰt lant / als ter Tee / en die ghene 
die op de Vlooten gaen / is ghe⸗ 
oꝛdonneert wien dat de ſtraffe van 
dien ſal toebehooꝛen / om unt te 
boeren de competentien van dit 
Recht. ; 

Al hoe wel gheſeyt is hoe het 


d 


gantſche gouvernement van dele D 


Werelt 


tie op de on- 


Bet aba 


Oꝛdornan⸗ 
ruſtige mens 
chen. 


e caitacta 


van VVeft-Indien. 


Werelt hangt aen den hooghen en 
Conincklicken NRaet van Indien, 
die haer relidentie heeft ontrent de 
Conincklicke Perloon / nochtans 
alſoo noodich is / dat de erecutien 
van die plaetſen coꝛreſpondentie 
houden met die / en oock datter hier 
zijn Die verſoꝛghen om telkectue⸗ 
ren tghene dat behooꝛt tot conferz 
vatie van t ghene aldaer / is noo⸗ 
dich gheweeſt te (ellen in Sevil- 
lien een Conincklick Dups van 
hare cantractatie / al waer loꝛghe 
ghedꝛagen wert boog alle de Coop⸗ 
handelinghe van Indien, en dat⸗ 
men der niet anders in belich zy / 
dan op de beſtellinghe van dien 
handel / en dies aengaende. Son⸗ 
der dat gheen perſoon / noch Juſti⸗ 
tie / hem menghe onder de laecken 
die die negotien aen gaen van In- 
dien, en het is in der daet een Vier⸗ 
ſchaer van groote authoꝛitent / in 
de welcke een Pꝛelident is / dat nu 
is Don Barnardino Delgadillo de 
Avellaneda, een Keeckenmeeſter / 
een Treloꝛier / een Factooꝛ / dꝛie 
gheleerde Rechters / een Filcael / 
een Relateur / et Pꝛovooſt / Schꝛij⸗ 
vers / cen Deurwaerder / een Can⸗ 
telier / en andere Okkiriers. In de 
Enlanden van Tenerife, en la Pal- 
ma fullen geſtelt werden twee ghe⸗ 
leerde Kechters / die zu Conincx 
Officieren noemẽ / ot Rechters van 
De Regiſters / om dat zu Doen hou⸗ 
den de Oꝛdonnantien die gheghe⸗ 
Ben zijn vooꝛ het cargazon, en Kez 
giſters van die Eylanden / en bez 
feplinghe van dat vaer-Waeter. 
Het Huys van Contratacion heeft 
hare inſtructie / en oꝛdonnantien / 
hoe dat het ghegouverneert Cal 
woꝛden / en oeffenen hare Juril⸗ 
dictie / en de gheleerde Kechters 
weten oock van Baer. ghebꝛunck 
en oeffeninghe / houdende in het 
opſien van De Plenten tullchen 
partien / de oꝛdinantie die ghehou⸗ 
den wert in de oben van Valla- 
dolid, en Granada, en daerom is de 


* 


particuliere ſoꝛge van de Officiers 
van dat Huys op het deſpacheeren 
van de Vloten en Armaden / dat 
zu unt - loopen op verſcheyden tij⸗ 
den / dat zu daer in beloigneeren 
met de aldermeeſte neerſticheyt / en 
te ontkanghen die ghene die daer 
comen/ en legghen in verſeecke⸗ 
ringhe het Gout / t Silver / Peer⸗ 
len en andere dinghen die comen / 
met onderſcheyt van ghewicht / en 
Wet : laſt ghevende van al tghene 
dat meeſt in Weerde is / en reden / 
en om pꝛoviſien te doen van de 
Vlooten en Armaden. Soo goede 
oꝛdonnantien zijnder ghegheven / 
op dat de Dienaers niet en ſouden 
te bunten gaen en de Onderdanen 
gheen warichent en crijgghen / dat 
alles palleere heel conform de inz 
tentie van de Godtbꝛuchtighe en 
Catholijcke Coninghen / met hulp 
van de groote neerſtichendt van de 
hoochſte Watt van Indian. 


Fol. ay. 


En om dat alfoo ſeer vermeer⸗ e 


dert zijn de negotien van Indien, van de 4 


dat de hoochſte Raet die niet can 
deſpacheeren met een coethept die 
bequaem is tot het goede gouver⸗ 
nement van dien Werelt / en tot 
dienſt van de negotianten / met ſoꝛ⸗ 
ghe van de Pꝛeſident / en den hoo⸗ 
ghe Waet : ſoo heekt de Coninck 
Don Eilippe de Derde onſe Heere / 
navolghende fijn Catholijcke en 
Godtvꝛuchtighe vooꝛgangherg / tot 
grooter welvaren van ſijn Valla⸗ 
len / ingheſtelt een Camer-Kaet/ al 


waer beveſticht en ghedelpacheert 


werden alle negotien van Ghee⸗ 
ſtelicke pꝛovilien / en wereltlicke 


gratien / en dancken: en bovẽ dien / 


hebben zu ingheſtelt twee Salen / 
al waer op ſeeckere daghen ghe⸗ 
handelt ſal worden van materie 
van Ooꝛloch / met de Pꝛelident / en 
dꝛie Kaets lieden van Indien, en 
twee of dꝛie van de Waet van Ooꝛ⸗ 
loch / en op andere daghen / van de 
handel van des Conincx incomen / 
bu de Pꝛelident en Kaets- Heeren 

0 van 


JFol-10%. 
8 van Indien, en twee van de Kaet 
ban Conintr incomen / en de Fil⸗ 
cael / en de Secretaris van de Wet 
van Indien, noemênde ten Pꝛeli- 
dent Die ghene die haer lal ghe- 

18 lieven. 1 
Sama En alſoo de Catholiſcke Co- 
vernreemder Hin Aben altijt ſoꝛghe ghedꝛaghen 
banspangië Hebben om wel te Doen de lieden 
van die Werelt / oplettende dat de 
verbꝛeypdinghe van het Deplighe 
Evangelium / in geenen Wijfe booz- 
ſpoediger ſoude tonnen vooꝛtgaen 
dan Boo? hare handen / noch ſtrec⸗ 
ken tot haer behoudinghe / en om 
de conqueſteerders / en bevolckers 
van die deelen te voldoen / nae dien 
zn allegader lijn fijne Onderlaten / 


Beſchzijvinghe van Ye -Indien. 


en Ingeboꝛenen van deſe Wijchen, 


hebben zu verclaert bp haer Co- 


nincklicke pꝛovilien / ghegeven int 
jaer dunſent vit hondert twintich / 
in Valladolid, en int jaer duyſent 
vijk hondert dꝛie en twintich in 
Pamplona, dat hare Majeſtenten 
noch eenighe van hare Erkghena⸗ 
men / te gheenen tijdt ſullen ver⸗ 
vꝛeemden van de Conincklijcke 
Creon van Caftilien en Leon, de 
Eplanden en Pꝛovincien van In- 
dien, noch Doꝛpen / noch eenich 
deel van dien / en hebben dat 
oock belooft en gheſeyt 

met haer Co- 

nincklijcke 

… Woorden. - 


De Pu 


Secretariſen en Ff ifcalen Die tot den dach van 


heden toe hebben ghedient en dienen / in de hoo⸗ 
ghe en Conincklicke Raet van Indien, ban 
de rerſte eg af. 


PRESID 


Van Rodriguez, 
rvã Fonſeca, Broe- 


laejos, Aerts-Bif. 
ſchop van Ro- 

ſano, en Biſſchop 
K van Burgos, we- 
fende Deecken van Sevilien, gouver- 
neerde hyt ghene dat aen ginck tot 
defpache van de Vloten, en d'Arma- 


den van Indien, tot dat de Catho- 


lijcke Coninck, Ferdinand de vijfde, 


hem riep dat hy in ſijn Hof prefide- | 


ren ſoude op de negotien van Indien, 

en hy dede dat tot dat de Keyfer quam 

te regeeren, die geboodt dat de Doc- 
tor Mercurino Gatinara ; ſijn groote 

Cancellier ſuperintendent ſoude fijn 

van alle ſijn Raden, en door fijn. hant 

Binghen alle de deſpachen, en quam 
in alle die vergaderinghen, die daer 
ghehouden werden. 

Prieſter Garcia de Loayſa S0 
van de ardre van 8“. Domingo, 
confeſſeur van de Keyſet, Biſſchop 
van Oſma, die Aerts- Biſſchop was 
van Sevillien, en Cardinael- 

Don Garcia Manrique, Graef van O- 
ſorno, die tot hulp quam van Se- 
vilien, en preſideerde ſoo lang tot 
dat de Cardinael 1 van 
Roomen. o 

Don Lowijs Hurtado de Meetidezá, 
Marquiz de Mondejar die daer 
naer Conincklicke Preſident is ge- 


wceſt, en Raet van de hooge Raet 


van Caſtilier. 2 

De Licentiaet Bon Franciſco Tello 
de Sandoval, die geweeſt hebbende: 
van de Raet van Indien worde 


der van de Heer 
de Coca, en A- 2 


EN T ＋ N. 


Prefident vande Coninclicke Can · 
cCellerie van Granada, en daer naer 
quam hy t te preſideren in de Raet 
van Indien. 78 
De Licentidet Don Tuan Satmienio 

was oock van de Raet van Indien, 

en daer naer quam hy te preſideren 
in de Coninclicke Cancellerie van 

Granada, van waer hy weder quam 

om te weſen Preſident, van de Co- 
nincklicke en hooghe Raedt van 

HRE 
Louys Quixada Heer van Villagarcia, 

en van de Crijchs-Raet. 

De Licentiaet Iuan van Obando, van 
den hooghen Raet, en de heyliglie 


en generale Inquiſitie, prefideerde 


in de Raedt van Indien, en Co- 
nincx incomen. 

De Licentiaet Dor Andie de Pa- 
dilla, van de Conincklicke en hoo- 
ghe Raet van Gaftilien , ds Preſi- 
dent van de Raet der Orderen, en 
’ daer naer itt Hooge Räet, van Indie, 

Dé Licentidet Herdandö de Vega, en 
Fonſeca, ginck van den hoogheh 

NRaet van de Heyli 55 el generale 
Inquifitie t tot de Raet van des Co- 
ninex incomen, en van dien, tot de 

Conincklicke e en hooghe Raet van 
Indien. (017 g 

De Licentiaet Don Pedto Moya, de 

Contreras, de cetſte If güïfiveur 

ie’ te Mexico Was, om te ſtellen in 
die Stadt het’ heylige Officinm, was 
Aerts- Biſlchoß van die Stadt en 

Prefident ván den hooghen. Raedt 

van Indien: 

De Licentiaet Paulo de Lagu na, ginck 
van de Conincklicke en hooghe 

Riaet van Caſtilien, en van de hey- 

O 2 lighe. 


Fol. 7o⸗. 


Pe Bꝛelidenten / Matt, heeren, 


Fol. 706. 


lighe en generale Inquilitie, om te 


‚pref deren in de Raedt van ‘sCo-|_ 


nincx ineomen, en hare Vierſcha- 
ren, en daer naer voor Preſident 

van de hooghe Raet van Indien, 
en in ſijn tijt begon de Coninck. 


licke Raet, die ghenoemt werde, 


de la Camara, 


_ Raêéts-Heeren, 


0 ren, a 
De Licentiset Louys Zapata. 


De Licentiaet Moxica. 
De Doctor Santjago. f 


De Doctor Palacios Rubios. 

De Doctor Gonzalo Maldonado, die 
Biſſchop was vã de Stadt Rodrigo. 

De Meefter Louys Wache van 
Canaria. 


De Doctor Aguirre, iig b 
De Doctor Mora, bitte van ba- 


dajoz. 
De Doctor l 


ö oh 


111 


ria, Abt van Iamaycà. 


Mofiur de Laffao van 0 de Ract. des! 


Keyl greg en Ract yan Stact. 


De Door} Beltran; 


„De Doctor Galindeg Van S. 
De Door Bersal, 


De Licentiaet Pedro N 
De Licentiaet Rodrigo de la Cone. 
De Licentidet Montoya. Be 
De Licentiaęt Mercado, 1 
De Lie ntiagt Juan, de Nag 


De Lickntiaet Xuageg de Carvajal, 


De Licentiaet Alvaro, 00 Loayſa. 


De Licentiaet Greg 
De Licentiaet Don 

van Sandoval. 4 
De Licentiaet Tuan 88 Imeron. 


510 Lopez, 
anale, Tello, 


De Doctor Herná, erez,de lakuente. 


* 


2 


De Licentiaet Birvieſca. : D. 


De 8. Pedro vi de Angle- 


De Doctor . de Ribade- 
neyra. ze 

De Licentiaet Gutierne Lopez. 

De Licentiaet Don luan Sarmiento. 

De Doctor Iuan Vazquez Arze. 


De Licentiaet Villagomez. 
De Licentiaet Martin Ruyz Agreda. 


De Licẽtiaet Lope Garcia de Caſtro. 


De Licentiaet Xarava, 


De Licentiaet Valderrama. 


I] De Licentiaet Don Gomez Zapa 

De Doctor Franciſco Hernandez 6 

a Etnando de Vega, Heer van 

H “Grajal, die « was groot Cõ- 
‚ mandeur van Leon, en 

Preſident van de Raet van de Or- 

De Licẽtlaet Don Hernado de a 

De Licentiaet luan Tom 

De Doctor Villafanje. 

De Licentiaet Botello Maldonado. 

|De Licentiaet Otalora. 

De Licẽtiaet Diego Gaſca de hus: 

De Licentiaet Gamboa. 

Pe Doctor Gomez de S 

De Licentiaet Eſpadero. 

be Licẽtiaet Don Diego de Zuniga, 

De Licentiaet Lopez de Satria, 

De Licentiaet Enao, 

De Poctor Lope de Bayllo. 


Liebama. edi 9 


De Licentiaet Munjoz. — 


De Doctor Louys de Molina. 2 N 
De Licentiaet Antonio de 8 


De Licentiaet Gedeon de Ynojofa, 


van de Ridderfchap van Samas; 
De Licentiaet Villafanje. alle 
be Doctor Antonio Gonzalez. 
Pe Licentiact, Garcia de Padilla ; jen 
van de Ridderfchap van Calatrava. 


De Licentiaet Franciſco Balcazar, q 


De Licentiaet Medina de Sarauz, 


De Licetiaet Don Loys de Mercado. 


De Doctor Pedro Gutierrez Flores. 
De Licentiaet! Pedro Diaz van Tu- 


Cy dan. 


De ea Benito Rodriguez. val- 


todano- 


de Licentiaet Aut 4 de 


QI 


Toledo, en de la Camara. 


De Door. Don Rodrigo Zapata. 7 
De Ligentiact Pedro Bava van Soto- 
De Licentiaet 9 re;Velazquez. | 


mayor, 


De Licentiaet Molina ide Metin, 


van de Ridderfchap van Santjago, 


en de la bene van 


deſe Hiſtorie. 


De Licentiaet Diego . 


De Li- 


De Licttiaet Alonſo perea de Salazar. | 


De Licentiaet Conzalo de Aponte, 
en de la Camara. 8 
De Licentiaet Don Iuan de Ocen, 


van de Ridderſchap van Calatraa. 5 


Jol. 1% 


De Commandeur Fräeifco de Erato, 
‘Antonio de Eraſo. 
De Commandeur luan de Aer 


De Licentiaet Hern e Saavedra: * 1 N 75 

De Ficentidt Bm fs . mente 1 allt. | 

Ortiz. gd al 

De Licentiaet Eugehio'var Zalazä f E LicëriaecFrancifeo de Ver- 

De Licentiaer Don - 1 Sas. 7 
De Licentiaet Prado 1 Ì 


Maldonado. 
De Lieentiae-Aadiesrè ih: 5 
De Licẽtiaet Benavẽte de Benavides. 
* Licentiaet Roque van Villagutie. 
ne Chumazero. aL ot 


231 4 AE 2 * Ju. 4 


3 en vaer 


** Scorstarifn. 
ied a % H- nav 122913 + 


Van Goloma: ner 182090 
Miguel Perez de Almazan! 0 
Gaſpar de Gricio :. 


77 


| De Licendaet Martin Ruyz Agreda, 


De Doctor F rancifco Hernänden de 
En Liebanas , fit 


De Licentiaet . de Viloa. 
De Licentiaet Gamboa ,. 
De Licentiaet Lopez de Sarria. 
De Licentiaet Scipion Antolinez, 


De Licentiaet Negron. 55 

De Doctor Valenzuela, 

De Doctor Marcos Caros 

Alois Benito Rodidguez Val 
todano o. 


De Camenden Lope deGonchiltës: De. Licenriae Alonſo Penez de Súla- 
Franciſeo de los Gobosy 2 Com- 
mandeut van Leon 
Twan deSamane. n NV ol 
92 pad 27 lans e 2128. 


71 


De eee . 


Zar. * 12 
be Eaceriaet Roque deVillaguigme 


when ben nod 


daD D nr uli f 


| ce e e. nueva “oa 


242 


12 1 


Be es Louys. Ponce, Wen 
„Huyfe van deno Hertoch Darcos, 
Rechter van de Reſidentia, met 
macht om aen te nemen het Goù- |. 


4 vernement 3 en om ſijn flijven, 


Vas in die plactſa gheſtelt zijn 
Lieutenant de Licentiaet Marcos 
de e Aal Ingheboren van de 


Elpahis, en Piru. EEn 
artsen dh Nueva Eau. iosbivorgsd 
‘Gouverneur „hooge! 


Rectver,en., Cabin 
Generael. ine oC | 


ie 2031 


Stade apa e en om dat 905 doot 
yolchde binnen twee Maenden; 
ſubſtitueerde hy imfijn dingen de 


Treſoxier, Alonſo de Eſtrada in- 


gebotẽ vande Ciudad Realten ge- 
weten ſijnde de doodt van Lauys 
Ponce in Caſtilien, werde, ver- 
fien dat Marcos de guilas gouvsre 

2 Wend ven in ſijn abfentie Alonſo 
de Eſtrada „ tot dat het Hof goet 


„vondt / met ordię dat daer in pre- 


fideren ſoude Nuno de Guaman, 
„Ridder van * Gouvert 


neut. 


Toll 1¹⁰ 


neur van Panueo, ter tijdt toe dat- 


ter een Preſident quam, en om 


dat het hetaemt te verlaeten die 


Rechters, werdender andere ghe- | — 
ſonden in fijn plaetſe, en voor/-/ 
Prefident in het generale gene: ar 

nement van nueva Eſpania quam 


Don Sebaſtian Ramirez de Fuen- 
leal, Biſſchop van Santo Domin- 
go, en de la Concecion, die Pre- 
ſident was van het Hof van Santo 
Domingo een wijs Man: en die 
vb nae veel digniteyten ſtierf in Ca- 
ſtilien Biſſchop van Cuenca, en 
nu wert het ghege ven op een nieu 
de Marquys Don Hernando Cor- 
tes de laſt van het generael Capi- 
teynfchap’, óp dat hy gouverneere 
de faecken van den Oorloghe, met 
het believen van Don Sebaſtiaen 
Ramirez. 
De eerſte die de tijtel adde van Vi 
ce- Roy of Capiteyn Generael van 


neuva Eſpania was, Don Antonio 


de Mendoza, e van de Mar- 

quys van Mondejar. 

Don Louys de Velaſco, Ridder van 
het Huys van de Conneftabel van 

Caſtilien. 

Don Galen qe Peralta, Marais de 
Falces. 

Don Marti Ea de Almanla, 
Broeder van de Marquiz de Alca- 


ninck. 


Don Lorenzo Xuarez de. Mendes 1 


Graef van Corunja, die ſtierf we- 


fende gheprovideert om te gaen > 


naer Piru, en om fijn doot, gou- 
roaferfiedrde dderentuſſcien Don Pe- 


dr Moya de Contreras Aerts.Bif 05 


ab fehop van Mexico. moin 


g Marquiz de Villa mamtique, 
Broeder van den Herrsch van 
Bejar. 00 
Don Louys de Velaſco, Soch, van de] 
ocrſchteven Don Louys de Ve- 
daſeo, die ginck te gouverneeren 
deR jcken van Piru, al waer thy tee 
"glen woördicki'is, vo: : 


n air hak — fonſces, 
Gun 


1 * es ï ALE 


Graef van Monterey die heden 


21 regeer ta 


Inde Ricken van Pira 


On Francifco Pizarro Mar- 
I quiz de los Charcas, Gou- 
verneur, hooghe hultidier, 

en Capiteyn Generael. 

De Licentiaet Vaca de Caſtro van het 
Ridderſchap van Santjago, van de 
hooghe Raet van Caſtilien, crecch 
de tj tel van Gouverneur Gene. 
„tat per 


Blaſco Nunjez Vela, Ridder van A- 


vila, was d'eerfte die de Tijtel 
creech van Vice-R oy, en Capiteyn 
Generael van de Rijcken van Piru. 
De Licentiaet Diebo de la Gaſca, van 
de Raet van de heylighe en gene- 
rale Inquiſitie, creech de tijtel van 


VPreſident van het nieuwe Hof, dat 


gheſonden werde nae de Stadt van 
los Reyes, en van Gouverneur Ge- 
nerael, met macht te gheven het 
gouvernement van de Wapenen 
aen die diet hem beliefde: de 


5 


Biſſchop van Siguenga ſtierf, en 
ſijn begraeffeniſſe ‚ En “tropheen 
Verden ghefien in Madalena van 
nizes, Hofmeefter van de Cor 1 


Valladolid, en om fijn abfentie 
bleef het gouvernement by het 
Hof van los Reyes. 

De tweede die de tijtel creech van 
Vice-Roy, en Capiteyn Generael 
was Don Antonio de Mendoza, 
die de Rijcken van Nueva Eſpania 
gouverneerde. 


Don Andres Hurtado de Mendoza, 
Don Alvare Manrique dà: Zuni |“ 


Marquiz de Canjete. 
Don Diego de Zuniga, en Velaſco, 
Graef van Nieva. 
De Licentiact Lope Carel de Ca. 
ſtro, van de Conincklicke en hoo- 
gie Raet van Indien, creech de 
tijeel van Preſident, en ae 
neur Generacl. 
Don Franciſco de Toledo, Broeder 
van de Grief van Oropeſa, Hof- 
meefter 


Fenn! . 


meeſter van de Conincæ. 
Don Martin Enriquez, van de laſt 
van nueva Eſpanla, ginck hy te 
gouverneren de Rijcken van Piru. 
Don Garcia de Mendoza Marquiz 
van Canjete. 
Don Louys de Velaſco, van de laſt 


Fol.. 


van nueva Eſpania ginck nae de 
Rijcken van Piru, al waer hy nu 
is: en door oorſaecke, foo het 
werck hem laet aenſien, is geſchict 
als Vice-Roy, en Capiteyn Gene- 
rael van die Rijcken Don Iuan Pa- 
checo, Hertoch van Eſcalona. 


| vu fokt de le 
* n 5 Is En 
Ee cote ee DONEER 
N l 29 EM 


8 ki HT, 1 I 


e 


Là 
4 0 inten 
1 


Eyghentli icke Beſchryvinghe 


VVESTINDIEN: 
Hot die Landen en Pꝛo vintien ghe⸗ 


leghen zijn / op wat maniere datmen die dooꝛ veplen (al: 
Ende wat Kuckdommen van gout en lilver elcke 
plaetſe begriipt: Ghedaen 


2 Van 
Pedro Ordonnez, de Cevallos; 
PRIESTER. 
Die de Landen met groote neerſtichent dooꝛreyſt en beſichticht heeft. 


2 . 


En Mithiel Colin / Boetkverkooper op pt Water / in $ puys- bock. 
Anno 1621. 


e 


Ed masten 


* 
— 
* 


* 5 
k 0 8 
N 
Û 
1 al 
1 
* — 75 
7 
5 
* 0 1 
. 
3 pkb 
5 5 


— 
9 
„ 1 
p 4 
„ 
ee; 
1d pe a 
15 7 
7 \ 
4 nl 
4 1 
/ j 
6 1 
1 
1 1 
4 IJ 4 
ij 
5 
J 
\ 5 
LR 
1 
/ Í 5 
* 
9 „ 
„* 
„ N 
. 
N 


ROSS 
* 2 | 


* N 


Eyghentlijcke beſchryvinge 


van VVeſt-Indien. 


Hoc die Landen en Provin- 
tien gelegen zijn, op vvat maniere, 
datmen die door reyſen ſal: En vvat 
rijckdommen van goudt en ſilver 
eleke plaetſe begrijpt. 


Ado Daer gheen 
ONS onredelijcker Dick 
De ve is dan de ondanck 
W baerheyt / en by alle 
Philoſophen / ja alle 
naetuerlijcke ver⸗ 
ſtanden miſpꝛelen wert / Coo ilt dat 
ick Pedro de Ordonnez van natue⸗ 
ren altoos dien ghehaet hebbe / en 
noch niet en beminne / en ic danck⸗ 
baerhent toonen wil aen mijn evẽ 
naeſten / vooꝛ die ghenade die mn 
Godt bewelen heeft in mijn renle 
dooꝛ de gantſche Werelt / en wil de 
kenniſſe van dien aen alle menſchẽ 
mededeelen: bnſonderlijcken van 
Weſt-Indien; die derwaerts wil 
replen Cal hier op moeten letten / 
dat de Haven van San Lucar de 
Barrameda, lent van de Stadt Ca- 
diz vijf leguen: Van een van Dele 
twee Havens loopẽ de Vlooten en 
Galeoenen unt / nae de VVeſt-In- 
diens, en de Eplanden van Santo 
Domingo, en Havana, en Cuba, en ſo 
vooꝛts. Sy legghen op de hoochte 
van 37. graden. De Eylanden van 
Canarien legghen van hier twee 
hondert en dertich leguen / op de 
Paſcaerte zund· weſtwaert : (p ple⸗ 
gen op de renſe te verlunmen acht 
oft thien daghen. De ee is leer 
ontſtumich om fijn grouſaemheyt 
en windt / waer dooꝛ hu meer hem 


er ene ontſettet dan andere. En ooc wert 
ban las Ye ghenoemt / dat het gheen golfe en 


Suas. 


is / die van las Yeguas. Het zijn ſeven 


Elanden / Groot Canarien, Teneri- 


fe, Gomera, Hierro, la Palma, Lange- 
rotte, en Fuerteventura. En alhoe⸗ 
wel het Groot Canarien ghenoemt 


wert / daerom ilt geen grooter Cp: 
lant / maer het hooft van alle d an 
dere. Tenerife ig het grootſte. De 
dꝛie van dien zijn Scigneurien: La 
Gomera is eê Graefſchap: en Lan- 
carotte en Fuerte - ventura zun een 
ander Graekſchap: De vier ſtaen 
onder de Coning. In Groot Cana- 
rien is het Hof en de Gouverneur / 


fol. 3. | 


en de Capitenn Generael van de & Ertan. 
vier: En de Bilſchop van alle de an. 


| febene. Eenighe van die zijn leer 
bꝛuchtbaer / en het meeſte is Tene- 


rife · Sy legghen op acht en twin⸗ 


tich graden ſchaers. Sy wierden 
in vooꝛtuden ghenoemt las Fortu- 
nadas. 


In dat Eplant is een Berch / die 


gheſien werdt tſeventich leguen in 


de Tee / en ooc is het het eerſte datz 
ter ghelien wert: en wert genoemt 
Pico de Tereue : n is het gantſche 
Jaer wit beſnetut: Men heeft dꝛie 
of vier daghen van noode om boz 
ben te comen / alwaer een kleene 
plaetſe is / van waer geſien werden 
de andere Eylanden / die ſeer kleyn 
ſchynen / alhoewel datter een Cie 
lant (oo groot is als dit / twelck is 
del Hierro. Mt dit Landt treckt⸗ 
men al de lolffer Diemen weet / en 
hooꝛt de Hertogẽ van Maqueda toe. 

In het Eplandt del Hierro ghe⸗ 


Een boom 


die nopt ge⸗ 
ſien 18. 


naemt / alhoewel het ſoo groot is / 


lo heeft het geen water: Alleenlijck 
is daer een boom niet bekent / noch 
geſien in andere Deelé van de Wez 
velt. Boven dien is oꝛdinaris een 
wolck / twelck een ooꝛlaecke is dat 
hare bladeré altoos groen zijn / die 
cleen en bꝛeet zijn / en diſtilleeren lo 
veel waters / datter ghenoech is 


boog alle de Inwoonders van dit 


Eplant / twelck een oꝛdinaris Mi · 
rakel is. Aen de rechter hant van 
die Cplanden zijnder andere / die ly 
noemẽ die van San Borondon: Een 


wonderlijcke ſaecke dat ly bp tp ber ug, 


den gheſien woꝛden / en lunden die 
vergaen waren op verſchendẽ ty⸗ 
den zijnder op 2 en . 

2 e 


kel. 


Fol4: 


Eyghentlijcke Befchryvinghe 


fe focht/ en bondemente niet. Het Vꝛouwen / en dat (pfe nu niet eten / 
moet een groot ſetreet zijn / alleen | om datter eenighe met de Indiaen- 
lick ghelaten vooꝛ Godt / Diele ſal che ghetrout zijn / en andere met 
ontdecken tzijnder tijdt. Sy ſeg· de Spaenſche / en dat ſy Sonen ge⸗ 
ghen dat het een vꝛuchtbaer Lant | teelt hebben / en dat (p eenige vꝛou⸗ 
is / en dat de lundẽ Chꝛiſtenen zijn. wen Chꝛiſtenen ghemaeckt had⸗ 

Alle deſe ſeven Eplanden zijn den / en noch andere / en dat het een 
ſeer obervloedich / waer Booz de lichte ſaeck oude zijn haer allega⸗ 


lijftocht aldaer beter coop is / als in 
Spaengien / en ooc de Spaenjaer⸗ 
den / en Guancha van het Landt le⸗ 
ven wꝛeedelijck. Daer zijn ontal⸗ 


der te bekeeren. Alhoewel ick het 
mn laet vooꝛſtat / dat onſe Catho- 
lijcke Coningtẽ het niet en dot / na. 
dien het licht ſoude zijn om die te 


lijcke veel Cameelen / en Supcker. bevolcken / of dat ſy ghebieden lou- 


Van hier voeren Wp ak in de Vloo⸗ 
te die vooꝛ de Generael Franciſco 
de Noba, en de Admirael Don Fran- 
ciſco de Valverde ginck / en Wp ſeyl⸗ 
den op de lelkde ſtreeck / leben en 
twintich dagen / en la Deſeada wer⸗ 
de ontdeckt / dat van Groot Cana- 
rien acht · hondert en dertich legu⸗ 
en allent / en die / en andere veele die 
hier ʒijn / legghen op vijfthien gra⸗ 
den. La Dominica, en Matalina, en 
andere zijn van de Indianẽ beboltt / 
die Wp noemden Caribes of Gimar- 
rones, een bolck dat menſche vlees 
et / en oock om op 't Lant te ſpꝛin⸗ 
gen wachteden haer de onſe / lchie · 
tende veel ſtucken los op het boſch 
dat op't geberchte lach / en de Sol⸗ 


den datmenſe al ombꝛenghen ſou- 
de / op dat alhier eenich ketters 
bpandt niet ontfangen werde / als 

gheſchiet is in Florida: En dat hy 
hier hem koꝛtikieere / dat groote 
ſchade Conde welen: En welende 
in Ooꝛloge / dat fp ſouden beſcher⸗ 
men haer Landt van die. Yn lepe 
de dat het een langhe tijdt ghele· 
den was / dat (p aleen Pꝛieſters 
noch Vꝛouwen ghegeten hadden. 
De Vꝛouwen / om dat ly begheer 
den pꝛofijt met haer te doen / om 
ſtercke Sonen van haer te krn⸗ 
ghen: En de Pꝛieſters / om dat (p- 
der een ghegeten hadden / en als lu 
aten / wollen en boꝛſten al die gee⸗ 
ne die van hem ghegeten hadden. 


daten van de Watht lpꝛongẽ unt / Van de Eplanden werter ghe⸗ en 
om dat als ſy niet op haer hoede ſenlt in acht óf thien daghen tot DE in de mai: 
waren / namen (ple wech. Wp lie ⸗ Stadt Cartagena, een Haven / al⸗ 
pen nae Matalino, en Daer viel vooꝛ waer de Galioenen / en de Vlooten 
een notable ſaecke / dat wp bonden van het balte Landt vergaderen / 

in een bocht een groote lloot / en in het Hookt van de regeeringhe die 


die twee Slangen dick / datmen t 
niet can vertellen / londer groote 
berwonderinghe : En (chietende 


Daer is van beele Pꝛobintien van 
Indien, t Is een ſtadt ban groote 
trafijcq en toophandel / om de beel- 


met de Moſquetten om die te Doo: hent van de Schepen die bp haer 


den / waren de blaſinghen die ſy 


vergaderen / en om het nieuwe 


maeckten (oo groot / dat ſu de Ep: Wijck van Granaden. theeft onder 
landen verſchꝛickteden / en veel In- hem de Stadt Mompox, en die ban 


dianen hielpen oock / en twas noo: 
dich dat als (p vergaderden / datz 
men alle de ſtucken alſchoot. Een 
Man / ſijnde een Spaenjaert / die 
op in bꝛede ghemoetende / vertelde 
ons / dat in dit Eylant / en in dan⸗ 
dere veel Spaenjaerts waren / en 


Tenerife, en die van Tolu Spaen- 
jaerden: het plach oock te heerſchẽ 
ober de Steden van Maria, en die 
van la Conception, die van Santja- 
go de los Cavalleros, die ontvolckt 
wierden / om dat De Indianen revol- 
teerdẽ / en de Spaenjaerden Doot- 

lloegen 


De groote 
Wirer la 
Madalena. 


van Mieſt 


lloeghen om quaedt regiment dat 
Cp haer aendeden. 

t Is bande Eplanden van Do- 
minica tot Cartagena, meer dan dꝛie 
hondert leguen weechs: Al eer dat 
in komen aen de mondt van de 
groote Rigter vã la Madalena wach⸗ 
ten (p haer van die meer dan dꝛie 
leguen t Teewaert / en daer werdt 
gevoelt de (nelle vloet die hem op: 
geeft / en men heefter geſien dat de 
Schepen groote ryſinghen doen / 
en daer werde gheſendt / dat meer 
dan twee leguen t Trewaert / hem 
fet ſoot water vergadert heeft. 
Dit gouvernement Cal hem ſtrec⸗ 
ken meer dan tweehondert leguen 
in de bꝛeette / en in de vante ontrent 
de vijk hondert t Heekt een groot 
Landt om te conqueſteren / en tal⸗ 
der rijckſte / en een onepndelijck 
volck tot aen de gheberchten toe 
vã Tolu, Ilrava, en Carquana, en an⸗ 
dere nieuwe Pꝛovintien / het alder; 
rijckſte Landt van goudt. In de 
Stadt van Tolu, (ijn Bergen van 


Zaun vã heele leguen / die allegader boomen 


Balſeu. 


zijn van de alder richtte Balſem. 
De Indianen zijn ſeer onderwoꝛpẽ 
en peofptelijck boor haer Over⸗ 
heeren. De Indianen hebben de 


_ [adt Mompox in / die gheven vooꝛ 


tribunt ſpyſe / en de Canoen die de 
Indiaen heeft / twelck de Overſte 
Sjaerlijcrx waerdich is / (onder pet 
wat te gheven van zün huys / wijf: 
tich ducatẽ bep. De Carares van de 
groote Ribier wierpen haer op / en 
begaven haer op de wegh / in de 
Wibier recht over de Tamalame, dat 
een ſtadt van de Spaenjaerts is / 
van het gouvernement van Santa 
Marta, het waren Onderlaten van 
Mompox. Om te varen op Dele 
groote Wibier / voeghen haer t ſa⸗ 
mt de Canoen van de Spaenſche 
Cooplieden / en met haer langhe 
Piſtolen palfeeren (p de wegh van 
Armadilla. Su hebben groote 
ſchade ghedaen in de Canoen al⸗ 
leen / en dit Conincklijck Hot / en 


t gouvernement van Cartagena: 


Fol. 


| Baer nu it haer belet / foo dat⸗ 


men ſonder vꝛeele veplt. 


Relaes van de Provintien van 
Santa Maria, van het nieuvve Rijck 


van Granada, van het gouverne- 


ment van Popayan, en het Reſort 
van Ruito, met zijn Biſdommen. 
A is / dat de vonagie of wegh 
om een tour te doen om de 
Werelt / niet noodich is om te gaen 
nae Cartagena van de Indiens, om 
dat de rechte wegh is van de las 


Dominicas „tn om dat ick ghekor 
men ben in mijnen rens dooꝛ die 
wegh / en mijn tour genomen heb⸗ 
he doo Piru, fal oock vooztgaen 


met mijn relaes / reeckenſchap ger 
vende van laecken. En ghelijck 


Thoewel het de waerhendt 


ick gheſendt hebbe ban het Gou: 


vernement / en t Bildom van Car- 
tagena, ſal ick van de reſte ſpꝛeken / 
hoe ick die rende. Van Cartagena 
ginck ick nat het Gouvernement 
van Santa Martha, t welcke het 


Hooft is ende alhier in die Stadt / 


is eenen Gouverneur en een Bil⸗ 
kchop: Dat een is van de Lijf Ste⸗ 


den. Santa Marta, Salamanca, la Ra- sane marz 
mada, dat bp naeſt al bu een is / de 


Vallepe van IIpar, en Tamalame- 
que. 
de Steden / alwaer de pꝛincipaelſte 
Boꝛgerien zun van de Swarten / 
die de peerlen villchen: Ende la 
Ramada zijn. haer Logementen. 
t Is een van de grootſte Rijck⸗ 


Salamanca ende Ramada zijn 


dommen van de Wereldt / om dat⸗ 


ter Jaren zijn / datter gheviſcht 
werden eenen grooten quantitept 
van Ducaten aen peerlen: de welc⸗ 
ke (p vilſchẽ op Dele manier / als ic 
nu lal ſeggen. De Swarten gaen 
in haer Canoen / de welcke zijn ee⸗ 
nen ſooꝛte van Barcken / ende alle 
van eenen Roffe, ende ſu hebben 

A3 haer 


roll. 


haer Capiteynſchap. Het zijn duyc⸗ 
kers die gewoꝛpẽ woꝛden in twa⸗ 
ter / en gaen tot op de gront van de 
Zee en ly nemẽ eenige lacken / die 
blalen lu op / en vollen die met De: 
ſters / en met die ſpꝛinghen ly in de 
Landen / en daer openen ſy die Oe⸗ 
ſters / onder de welcke zijn peerlen 
die in groote waerde plegen te lyn / 
en dan keeren (ple wederom / om 
die weder int water te worpen : 
Daer zijn groote Dunckers die 
veel Dieper in de zee GeWorpe woꝛ⸗ 
pen die zijn die / die meeſt den adem 
in houden / en de beſte peerlen vil⸗ 
ſchen. Ick ſegge wederom dat het 
een groote rijckdom is / Cole verſe⸗ 
kert werdt. Doen was alhier de 
Maerſchalck / een groot Spaenſch 
Soldaet / Commandeur vã de In⸗ 
Diens / en de Beer Billchop Don 
Sebaſtiaen de Oquendo die in een 
Jaer unt trocken hondert duylent 
ducaten aen peerlen. 
Dat gouvernement heeft een 
groote quantitent van de Indiens, 
Conder conqueſteren / en de alder⸗ 
ſterckſte Natien van alle de India. 
nen, dat Taironas zijn / en zijn foo 
Krachtich als die van Chile, een 
bolck daermẽ op betrouwk mach. 
Dat Bil dom heeft in de ronte met 
het Mey de Maracoibo meer dan 
les hondert leguenn. 
Het nieu Wijck van Granada, is 
een Aertl . hildom / het Hooft is de 
ſtadt van Santa Fé de Bogota: theeft 
een hol / eñ lijn reloꝛt is dat geheele 
Hups / en de gouvernementen van 
Cartagena, Santa Maita, en Fopaja, en 
het coꝛreginuent va Tunia, en tan: 
der van Mariquita, en tgouverne⸗ 
ment van los Muſos, Tis een ſtadt 
die leer wel verlien is van bꝛoodt / 
bleeſch en vꝛuchten: De wijn comt 
van Spagnien: in heekt lilver (en 
groote quantitent gouts / als ghe⸗ 
lent ſal werden in lijn ſteden. Het 
gouvernement van los Muſos heeft 
Van de kl· t Wee ſtedẽ / die van Muſo van waer 
neden. getrocken werden alle de ſyne CL: 


Taironas, 


t Mieuwe 
Nick van 
Granada, 


__Eyghentlijcke Befchryvighe 


meraudẽ die dooꝛ de gantſche Wez 
velt geſien werden / en oock die ban 
de vier hoecken van de Werelt ko⸗ 
men / maer van hier komen de be⸗ 
(te / en meer dan in Die Drie andere 
deelen / twelck zijn de Eplandẽ van 
van Ceilan, en Sumatria, en Vicipuri 
van Cochincina. Sy is in groote 
eſtime / derhalven fo ly vergeleken 
werdt met een groote en leer kune 
gheltſe veel. Daer is een Notle loo 
groot / die niet geeyndicht fel woz: 
den lo lang de Werelt ſtaet / alhoe⸗ 
wel ſy thienmael ſo veel voltx had⸗ 
den / ſo het ghedaen maske zijn van 
de Swarten / midts dat daer ghe⸗ 
bꝛeck is van de Inwoonderen. Het 
vijrde deel Coude zijn Majeſtent eẽ 
groote ſonime ghelden. Hier vont 
een Indiaen van een Commandeur 
een vermaerde Steen / die is die 
gheleyt is in het Coffer van het al⸗ 
der- heylichſte Sacrament van t 
Eſcurial, die dien gaf de Coninck 
Don Philippe de tweede / en de vꝛou⸗ 
we Pꝛinceſſe Clara Eugenia vã Au- 
ftria zijn docheer / diele gheſonden 
werde te pꝛelenteren: En als zune 
Majeſteyt vꝛaechde Watte gelooft 
werde / konden alle de Juweliers 
dien op gheen pꝛijs ſtellen / en ſeker 
tis de beſte van de Wereldt / en hy 
gaf hem fijn vꝛnhendt / en hy dede 
hem andere belooninghen. 


De andere Stadt is die van la 


Palma, van waer uptgbetrocken 


werdt een groote quantitept van 


Pita, van alderhande flach. Defe aan 
Stadt is gheleghen in de rechtple⸗ arne 
ginghe van Tunia, die ſeer goet iss. 
Sp houden boo? eenen treffelijck 
dinck de Vellinghen van aerde / de 
welcke ghemaeckt zijnde / en gela⸗ 
ten zijnde datter een Winter vooꝛ⸗ 
bp gaet diele van boten bereghent De Stadt 
en glat maeckt / int enndighen van 
het regenen dooꝛ de vlackte / zijnfe 
lo ſterck datter niet een ſpucker in 
en kan / en oock met klepne oncoz 
(ten heeftfe vermaerde gebouwen. 
De ſtadt van Velez, Die van Pam- 
plona, 


plona, Ocanja Merida, la Grita, die vã 
Santjago, de Steden van S. Chriſto- 
ral, en Leyva, en de ſtadt van de ha⸗ 
ven van Ocan ja, dat is al goet lant! 
en in vele deelen van dien werter 
gout untghetrocken / en in de velte 
gheven de Indianen deeckens tot 
tribunt / en (p begeven haer tot de 
lapingt vande Overheerde / en opt 
Vee / dat in groote quantitext is. 
Dat zijn Overheerde die twintich 
dunſent Olten hebben / en noch (oo 
we ſtadt tel van kleen Dee. De recht ple⸗ 
Mage ginge van Mariquita, heeft de ſtadt 
nemen ban Tocaima, en dit ban Ybaguc, la 
Alber. Santa Agueda, alwaer groote Mij⸗ 
nen van lilver zijn / al het gene dat 
in Nuevo Regno is / dat werdt hier 
untghetrocken. In de Stadt van 
An Honni, los Remedios, en die ban Zaragofa, 
goï,balt trecktmen een groote quantitept 
EE van goudt unt / om datter troupen 
van Swarten zijn in groote quan⸗ 
titepdt / om dat die meer zijn dan 
veerthien duyſent / die tgoudt upt- 
trecken: twelck een laeck is / Daer 
ober verwondert wert. t heekt de 
haren van Onca, de welcke is die 
alwaer al de Canoen en Fregaten 
vergaderen / die opcomen van Car- 
tagena lanca, de groote Wibier van 
Madalena, en nedercomt foo groote 
guantitept van Tiftocht / van 
Meel / hammen / kalen / Conler⸗ 
ven / Conkitupꝛen / en Pita, en Deer: 
kens / Kabels / Nederbaſen / Tou: 
wen / Barbeelen / en Omvanckſels 
van bupté laſten / Silver en Gout / 


van pv eft-Indsen. 


Fol. 
fo wit volck / dat ick niet en lach eee 

nich ſo blant als dat. In dat gant⸗ 

ſche Wijck zijn de meeſte Doꝛpen 

van de Indianen, een legue / of twee 
verſchenden: ſo dat wp om datter 

foo veel Indianen waren / die Dlie⸗ lesben 
ghen noemdeden. in | 

Het gouvernement van Popay- 

an, heeft De ſtadt die het Hooft is; 

theekt die van Paſto, die van Alma- 
gue, Neiva, Calocoto, Cali, Buga, To- beenement 
to, Carthago, Ancerma, Arma, Cara- a. 
manta, Mocoa: In alle de Dorpen 

van dat gouvernement lalder upt⸗ 
getrocken woꝛdẽ de grootſte quan; 

titept van gout. Daer zijn wep⸗ 

nich Indianen die het uyt trecken / 

daer zijn oock gheen Swarten / in⸗ 
dien ſy die hadden / daer loude tien⸗ 

mael oo veel untghetrocken woz: 

den. En indien zijn Majeſtent (al 
ghebieden / dat (p ſouden vergade⸗ 

ren in dit gouvernement / en in dat 

van Antiochien, twelck ick ſtracks 

lal legghen: Ses of acht duyſent 
Swarten / ende dat haer betrout 

mocht woꝛden in elck Doꝛp / nae 

ware gherechtichent die behooꝛde / 

het (oude leer peofptelijck fijn. Dat 
Vildom van Popajan, heeft oock 

lelfs een ander gouvernement van 

Santa Fé de Antioquia, twelck paelt sanca Fe Bé 
aen ten ſude van het / en met het 


coꝛreginuent van Marequita, en met 


bet gouvernemenc van Cartagena. 
De ſtadt vã Antioquia heeft die vã 
Rodas, en die van San luan, Tis een 
ſeer berchachtich Lant / en daer is 


en Elmeraldt / die een groote ſchat veel in te bevolcken: theekt veel 


waerdich zijn / en als lu wederker⸗ 
ren nemen ſu mede Wijn / en al de 
reſte dat ban Spaengien tomt: in 


gouts / en ghebꝛeck van volck dat 
Daer is van Popayan: Bet Biſdom 
lal hem ſtrecken verder dan vier⸗ 


fo groote menichte / dat het (p vooꝛ | hondert leguen int rondt, 


dat gantſche Rijck in fijn Steden / 
ghehouden op hondert duyſent / en 
twee hondert duyſent ducaten. 

De ſtadt van Santa Fe, is (ſo ge- 
fept is het Hooft: Sp heeft twee 
andere ſteden / twelck zijn die van 
Suma paz, en San luan ban los Ilanos. 
In die ſtadt is een generatie van 


Santa Ee dt 
Bogota. 


De groote Pꝛovintie van San 
Franciſco del Ruito, het meeſte Deel 
van t Tant is (eer goet / om dat dit 
van Quito ig / dat het is van de 
grootheden van de Werelt. De ge- 

temperthent is / als die in Spangien Bet ait 

in Semptember / het gatſche jaer / Lane 

en alle de daghen zijn gelle des 
g mot 


Laęꝑuarſon- 
go. 


Tol. 8. 


Eyghentlj icke Befchryvinghe 
ſmoꝛghens begintmen te ſeſlen / en Roe vier en twint ich / een ghelubt 


eyundighen lavondts teſelſen. De Vercken heel vet / oock fo veel / ein 


pꝛincipale ſtadt is / San Franciſco del 
Quito, alwaer het Conincklijck 
Hof 18 / en een Politijcke Rechter / 
en een Biſſchop:t Heeft de gouver⸗ 
nementen / en coꝛreginuenten die 
ick Cal ſegghen. De gouvernemen⸗ 


tt van Salinas, die anders genaemt 


werden Yaguarfongo, zijn Hooft is 
Santjago de las Montanjas, Vallado- 
lid, Zamora, en Sanja ,'theeft veel 
gouts: het gouvernement van Lo- 
ja heeft de Stadt / en die van Piura, 
en Puerto de Santa. Het gouverne⸗ 
ment van los Quijos, de ſtadt van 
Baeſa, die van Avila, dit van Archi- 
dona, die van Sevella del oro, en die 
van Loxibaros, het coꝛreginuent ba 
Guayaquil, de Stadt los Puertos de 
Manta, la Puna, de ſtadt van Puerto 
viejo. In la Puna ig een groote Ri⸗ | 
vier / grooter dan die van la Mada- 
lena, langs welck opvaert alle de 
vracht die van Spaengien gaet 
naer Panama, en van haer na Gua. 
yaquil, en nae Quito, en nae alle vez 
ſterende gouvernementẽ / en recht · 
pleginghen / die in groote quanti⸗ 
tent ʒijn / en van daer komt goudt 
af / en lilver / en ſpyſe / en andere din⸗ 
ghen / als gheleyt is van tnieuwe 
Kick / met het welcke het traki⸗ 
queert / en groote rijckdom krijcht. 
De recht pleginghe van Merica 
van de Wibier Bamba, de ſtadt van 
Villar don Pardo. De recht- plegin⸗ 
ghe van Cuenca, dat een Stadt is. 
De recht pleginghe van de Stadt 
van Tecunga, en andere bele recht- 
pleginghen int ghetal / van doꝛpen 
der lodianen, elck een van twintich 
of dertich doꝛptẽ / die eer veel waer⸗ 
dich zijn / en alwaer veele Spaen: 
jaerden rijck Worden. 

In de doꝛpen van de Indianen, 
hebbender veele Spaenjaerts bez 
volckt / met groote riſckdommen 
vã het Velt / Hove en Vee / groot en 
cleen / in groote quantitent / en noch 
ghelt een Schaep vier realen / een 


„ 


— nd — 
—— — „5763 :::: 8 


Gente twee en dertich / een jongh 
Paert ſeſthien / een Muyl om te 
vellen vooꝛ thien: En daer wer⸗ 
dender foo veel ghellaghen / dat in 
Otobalo een recht- pleginge van de 
Indianen hem een Spaenjaert ob⸗ 
ligeerde / dat hy daer alle Jaers 
(oude berenden leſthien duplent / 
en ' tblees wert daer verloꝛen gela⸗ 
ten int Belt. t heeft groote beren⸗ 
dinghen van Lakenen / Rerlapen / 
Sajettẽ / Catelongnien / Sargien / 
en ly ghelden een redelijcke prijs. 
Van dele Pꝛovintie werden ghe⸗ 
bꝛocht groote dach wercken / van 
al het ghene dat geſent is te Lima, 
in Cuſco, en Charcas, ghelt alles ſeer 
weynich / om de groote veelhendt 
die daer is: Acht bꝛooden van een 
pont werden ghegheven boor een 
reael / een Hinne gheldt oock ſoo 
veel / en een Capoen / twee Cony⸗ 
nen / en oock dꝛie en ghelden niet 
meer dan een reael / en andere din⸗ 
ghen zijn ſo goet koop / alleen twee 
houden haer waerde / twelck is de 
Spaenſche wijn / die van de Pꝛo⸗ 
vintie van Lima komt / ghelt acht 
realen een quartillo / ende die van 
Spaengien komt twaelf ; Bet an⸗ 
der dat op een hooghe pꝛijs blijke, 
zijn de Ezels / om datter een plach 
te ghelden duyſent en vijkhondert 
peſos / ſoo hn geet is: om de groote 
quantitent van de Merryen die 
Daer ig. En oock ſegghen ſy oꝛdi⸗ 
naerlijck: Wat is het dierſte te 
Quito? en daer wert geantwooꝛt: 
De Ezels. 


— ( — 


Van de Biſdommen, en Pro- 
vintien van Liina, Cuzco, en Char- 
cas, ende de reſterende Provintien 
van Piru. 


Iru heeft veel Pꝛovintien in 
hem / en ee nighe lo groot / dat 

in Kijcken ſoudt tonnen zijn / 

en oock wert het gehouden / en ge⸗ 
noemt 


* 0 ze, 
van Mat- Indien. . Fol. = 
noenit ban de Stadt Patto af / tot mel is gedient / dit derwaerts gaen 
Chile toe / al Piru, ghelijckmen ſent Vice. roys die ſod heplighe en goede 
vã Spaengien / dat het in hem be · Chꝛiſtenen zijn / als Don Lovvijs vie 
unt veele Klicken: En wp oock de Velaſco, van de welcke ick te 
gheſent hebben in het vooꝛgaende | Lozen veel af ghelſendt hebbe / dat⸗ 
Capittel vã de Pꝛobintien en Bil- men ſoude kannen van zijn leben 
damm van San Franciſco del Qai- ſchꝛuben / een groot trattaaet. en 
to. En om vooꝛt te gaen / ſegh ick / Don Fernando de Torres, en Portu- re 
dat het Hooft van gantſch Piru, is gal, Graef van Villar, Don Pardo, tes en ber. 
Large de ſtadt ban los Reyes, anders ghe- ingheboꝛen van laen, welck bets 
Faun doof aemt Lima. t Heeft de Vicero / en maert huys / en foo oudt ghellacht 
bin, het is een van de vermaerde char komt ak / dooꝛ een rechte linie van 
gers die onſe Coninck pꝛovideert / de Coningen van Portugael: Bock 
het meeſte dat hy hout / is / dat hu hielt oock foo goedt recht tot die 
pꝛobideert de Commiſſien van Ia. Rijcken en Dominien: Dock is 
dien, van Quito, tot Chile, Tantien Daer een van de vooꝛnoemde een 
en Boers: recht. plegingen en gou- | gheweeſt / die een groot Chꝛiſten 
vernementen / bedieningen van ge was wis en wetende) en een trou 
meenſchappen van de Indiens, en Vallael van zijn Coninck welen⸗ 
van de werckinghen / belchermin · de / abandonneerde hp zijn recht op 
ghen van de Indiens, en andere offi | sijne Majeſteyt de Coninck Phi⸗ 
tien van groote Pꝛovooſt : ſchap⸗ lips / ende hy ſende wuſſelijck / dat 
pen / en Schꝛnvers / en Rethters / als hu belitten ſoude die Rijcken 
en Eminentien / Benekitien / Cura⸗ ban Poꝛtugael / dat hy die aban⸗ 
teurſchappen / en Capellaenſchap⸗ donneren loude aen eenen wylen 
pẽ / het Goꝛlochſ . volck fo ter Zee / en Catholijcken Coninck. Ende 
als te Lande. Dan de Generael om dat ick op een ander plaetſe 
vã d Armade / d Aimmirael / de Ca⸗ ſegghen mach van de grootheden 
pitennen / en vooꝛts alle de Offi⸗ van ſoo grooten Ridder / ſal ick die 
tiers en Soldaten / en alle de amp⸗ nu naelaten / vervolghende mijn 
ten van de Galtoenen die het ſil⸗ Hiſtoꝛie. 
ver afbꝛenghen / de Generael vnn De Stadt Lima, heeft enen 
de Galepen / en van de andere DE| Lertl· Bilſchop / d Inquiſitie / het 
ficiers / de Generael van Callao, Hof / de Cancellerne / ende de Coza 
Capitepnen / en andere Offitiers / regidoꝛ / die aldaer altoos eenen 
twelck al een groot werck is / en groot Widder is: leeft een Vni⸗ 
op alles pꝛovideert hy / en hp geeft verſiteyt, ende ſoo vermaert alg ſy 
de Indiens van de Mijnen / dat de publijck is / ende ick gheef gheloof 
grootſte ſaeck is / van waer wel datmen heeft hoezen ſegghen van 
wat te ſegghen was / en oock ghe⸗ de alder grootſte gheleerden / oock 
noech op te letten / Coo de Vice · roys Theologanten / alg oock van ant 
Teer begheerich waren. Alhoewel dere kacultenten / dat het eene is 
Dooꝛ de bermhertichepdt van de ban de goederen die de Wereldt 
Heer / bycans alle de meeſte Pꝛin⸗ (heden heeft, een 
ten die Daer gaen / zijn goede Chꝛi⸗ Dele Stadt heeft eenen nota⸗ maer -n 
ſtenen: En foo Daer pemant is die bel dinck / datter nerghens gheen take! 
zin handen gheleent heeft om te nen dack is / alhoewel datter ber 
vervullen zin Malen met Baren . maerde ghebouwen zijn / om dat 
lilbers ſtracx weten het de Catho⸗ het niet noodich is / ende dit is de 
lujcke Coningen / en ln remedieren reden / dat het nopt en reghent. 
Het. En de Majeſtent van den Dez t Is eenen Stadt * de don 
7701 | | é 


Fol. 


O. 


C 


W 


lte rijckdom van de Werelt. Dat de Vlooten / en nu de Galerenen / 
Aertl bildom Geeft de ſtadt Trux · die gheladen komen met luver / en 


Eyghentlijcke Beſchryvinghe 


illo in de vlackten: theelt Chaca- hier blijckt eene groothendt / en 


Dan bet 
guick filber 


De ſtadt 
van Cuzeo, 


8 


Las Char- 
chas, en Po- 
tefi, 


Potoſi de 
Aroolſte 
vyjckdont 
han be Me⸗ 
velt. 


poyas,Guancavalica, van waer uptz 
ghetrocken woꝛt alle het quicklil⸗ 
lilver dat noodich is boo? de Mij 
nen van Potoſi, dat eꝭ groote rijck⸗ 
dom is. Guamanja twelck maken 
fp oock er Hooft van het Bil dom / 
en gevent andere ſteden / en doꝛpen 
van de Spaenjaerden die naebu⸗ 
rich zijn / en veel vlecken van natu” 
vele Indianen, 

Het Bildom van Cuzco is nu 
het beſte van Piru, die vermaerde 
Stadt heeft een dinck / twelcke al⸗ 
hoewel het niet leer groot is / iſt een 
rijck dinck / om de groote vꝛutht⸗ 
baerheyt van Landen en Pꝛovin⸗ 
tien die het heeft. Sn denlen oock 
nu van dat Bildom een ander / dat 
zijn Hookt Arequiqua is. t Selkde 
Geeft oock andere ſteden / en doꝛ⸗ 
pen van Spaenjaerden / en vlec⸗ 
ken van naturele nagebupzen / dez 
welcke als (p gedeplt woꝛden / als 
ghefepdt is / van die dꝛie Bildom⸗ 
men / van Truxillo, Guamanga, en 
Ari quipa, van Lima, Cuzco, en Qui- 
to, hebben (p allegader ghenoech⸗ 
lame renten. | 

Las Charcas is nu een Mertf-bir- 
dom / en tplach te welen een Bil⸗ 
dom / het is het rickſte vande We⸗ 
reldt / en tis een Aertl· bildom gez 
maeckt / en daer ſullen twee Bil⸗ 
dommen van ghemaeckt woꝛden / 
van die van la Paz, en ban die van 
Sierra: en dat van la Paz is ſo goet / 
en van ſo groote rente / dat het om 
fijn beterlchap de Aertl billchop 
van Santo Domingo beranderen 
ſoude. In las Charcas is een Cor 
nincklijck Hok / twelck vergadert 
van Cuzco af / tot Chile toe / en de 
Wibier de la Plata, dat een oneyn⸗ 
delijck ſtuck Landts bellaet. 

Van hier tot Potoſi ilt achthien 
leguen / het welcke het monſtreuſte 
dinck ter Mereldt is. Wt dele 
Berch werden ghevult alle Jaren 


wonder van de Sodtlijcke booze 
ſienichent / dat Godt gheſtelt heeft 
boven den Berch een wolck / die 


altoog daer bn is / en werdt geſien owa 
op fchoone daghen / veel leguen Pper re: 


ban hier. ts (oo veel te ſlegghen: 
Hier is de rijckdom. De Berch is 
op de manier van een bꝛoodt ſupc⸗ 
ker / en ſo hooch dat die op zijn top 
fal klimmen / waer op men kan 
klimmen / ſal dꝛie leguen gaen: y 
is ſeer koudt / aen de boet lendt de 
Stadt Potoſi, Daer oꝛdinaerlijck 
zijn twintich duplit Spaemaerts: 
Acht ok thien duplent Vꝛouwen / 
ende (oo veel Swarten / en Swar⸗ 
tinnen; en meer dan vier hondert 
Duplent Indianen, t Js een heel 
groot ſtuck / dat ghenoemt kan 
werden / een ghecoꝛte Werelt: Een 
Landt dat in hem niet en heeft om 
mineralen te zijn: Ses leguen in 
de ronte ilſer gheen gras / en Dat: 
ter is / is verbꝛandt / tis ſo vetl / tge⸗ 
ne dat daer in koꝛnt / dat het plach 
te ghelden teenige reyſen / fo wepe 
nich / als in het Landt daer ban ſy 
het bꝛenghen . Men heelter gelien 
op een dach twaelt of ſeſthien rea⸗ 
len / een hanega meels / en ſtracks 
een ander hondert realen / ende op 
een ander stracks wederkeeren / te 
ghelden als het eerſte; en aack ilt 
van de meeſte laecken / tghebꝛeck 
van thout / en plach te ghelden bn 
tpden dat het te verwonderen is / 
en op andere tpden ilt leer goedt 
koop. | 
Daer zijn reyſen / dat aleer dat 
(p die aengaen / Doen ſy haer unt⸗ 


— 


vaert / ende ſegghen hare Miſſen / 


ghelijck of ſy ſterven ſouden / om 
dat tyden weynich wederkeeren. 
Alhoewel datt er een groot Ghe⸗ 
bodt is / dat de Szaek van Vil- 


lar naecktede / dat alle de Indi- 


anen die begheerden te woonen 
in Potoſi, dat ſu daer woonen 
| ſouden / 


realen / en bij s nachts / alhoewel 
dat het in de Minen / nadien in ſo 


chile, en 
Baer Biſ⸗ 
domen 


wan V- s. 
bung u en ban drehend en 
van dat Tandt ig terchachneh en de 


ſouden / en daghelijcr winnen vier 


Diep zijn / altijdt nacht is / en met 
licht ghewꝛocht werdt met Dele 
vlijdt / ende met het ghene dat (p 
ſteelen / ilt ſoo bebolckt / en die at: 
benden met 
telijck wꝛochten Daer ſouden loo 
veel Indianen niet ſterven / maer die 
verre zijn; en niet willen gaen / ſtel⸗ 
len andere vooꝛ haer / betalende dit 
dien reael en een half vooꝛ elcken 
dach / naer het welcke (p haet ver · 
loſſen van fo exceſſiven arbent / en 
oncoſten van tgaen en wederkee⸗ 
ren / en op dat men niet loude op: 
houden unt te trecken elcke Jaer 
to veel (verg, twelck moet welen 
acht of thien Millioenen / twelck 
gheeft Interelt de Coꝛone van 
Spaengien van fo veel quinten / en 
foo veel rechts van de Coopman: 
ſchappen wert het gheſommeert / 
welck een groote laeck is. Van 


welt: Dat ſp fot: 


daer wert in ſteeckt / alhorwel di 
het is van veel lijktochts / en mid⸗ 
delmatich Nick / en van trakijck 
in kleedinge des aertrijtx / van tat 
toen / deeckeng / en kleere der vꝛou / 
wen / als boven en beneden rock⸗ 
jens / die haer kleedinghe zin / en de 
krapſte ſluners / dat riemẽ zijn / dart 

Mp haer mede goꝛden. theeft Mij⸗ 
nen van goudt / die moepelijck zijn 
om te bearbepden. 


Van de Reyfe nae de Eylan⸗ 
den van Cuba, hare befchryvinge, 
en de reſte tot Acapulco, en het 
beginne van de Zuyd zee: 


Then was, als ghelept 
J/lis/ in de twee vooꝛgaende 
5 Capittelen / dooꝛ dit Kant 


twelck een groote ooꝛtake is ghe⸗ van Piru, tot Chile toe / en weder⸗ 


weelt Don Fernando de Tortes, en 
Portugal, een Soon van de edele en 
treſtelucke ſtadt van laen. 

Inde Pꝛovintie van Chile zijn 


gekeert zijnde tot de Pꝛovintie vã 
uito, van waer ick reuldede om 
weder te komen in Spaengien / 
guam ick te Cartagena, van waer ic 


twee Bildommen / dat van Chile, te ſchepe ginck / om te loopen oß de 


en van Santjago : Bet Landt is het Cabo San Anton, alwaer ick {chips ⸗ 


vꝛuchtbaerſte van alle diemen inde bꝛeuck lede / ghelijck gheleydt is 15 


Werelt weet / na dien de vꝛuchten 
van Spaengien die in die zijn / loo 
groot zijn / dat fp die andere te ba: 
ven gaen. RENT 
Dat gantlche Lant / én de Pꝛo⸗ 
vintie heeft foo veel Mijnen van 
goudt / datmer unt ſoude Konnen 
trecken een groote ſonunt / lo zune 
Majeſtent geboodt te winnen die 
gantſche generatie van de ſtercke 
Indianen van Arauco, die ſoo veel 
quaets doet / en gedat heelt / twelck 
licht omdoen (oude zin. t Soude 
van groote conlideratien zijn / en 
ick foude wel konnen ſegghen de 


dooꝛſaken / maer ick ſal die ſegghen 
op sijn plaets. threftt twee andere 


Bildommen / die fp noemen van 


de Hiſtoꝛie in zijn plaets. Daer na 
ben ick gewrelt in Cuba, én Webers 
kteerende tot de Eplanden Deleada, 
Matalino, en Dominica, han waer 
ick bertrock nae Cartagena, ſegůht 
ick / dat Coo als aen D'éene zyde als 
dander veel Eplanden zijn / van 


de welcke ick dart naer kal ſpieer⸗ 


ken: En om Dat ick gecomen waß 
tot die van Cuba, en in zijn Bere 
maerde Haven / dle de belte is van 


de Werelt / la dien de ſchenen daer pet sian 
binnen lügghen Dip van alle biſlco 2 


van de Zee / en ban vnanden: om 
dattet een 1751 is inden inganck / 
dat ghenaemt wert el Morro, ſo ick 
meene / en dock leggẽ de grote Ca 
pitennken Holdate / dat het bande 
Ba heißt 


vel. fr. 


* 


2908 
29 


Fol. 123 


beſte is Diemen binden tan / om de 
aroett gelegêthept / en alle daechs 
gaen ſu wercken aen de Bolwerc ; 
ken / en het gheſchut te planten / en 
aen de Landt zude is een gracht / 
die voltont zijnde / met dꝛiehondert 
Man van binnen / en lijftocht / om 
dat het water heeft al dat het noo⸗ 
dich heeft) ilt niet moghelijck dat 
het gewonnen wozde. Dit Eylant 
is tweehondert en vijfentwintich 
leguen lang / en bꝛeet (een en Der: 
tich. theekt een Bildom / daer Cu- 
ba het Hookt af is. Daer is een 
Gouverneur / en een Capitenn ge: 
nerael / die relideert in de ſtadt van 
San Chriſtoffel de la Havana, om dat 
het de grootſte is / en alwaer tot het 
vertreck de Dlooten vergaderen 
ban nieu Spaengien / en int we⸗ 
derkeeren alle de Vlooten en Gaz 
lioenen / en al dat van nien Spaen⸗ 
gien komt / wert alhier in de Have 
gebꝛocht / in een ſterck huys / dat op 
het Foꝛt van Morro is / als Gout / 
Silber / Cochinille / Quicklilver / en 
de Galioenen die tot Cartagena toe 


loopen / en Puerto Velo, aen het bar |- 


ſte ant: int wederkeeren ontkan⸗ 
ghen fp dat al / en met de rijckdom 
die ſu bꝛengen / komẽ Cp in Spaen⸗ 
gien. Het is het aldervꝛuchtbaer⸗ 
fte Eplandt van vꝛuchten van dat 
Tant / van Mays / en andere Woz: 
telen / en van Meelen / en andere 
dinghen die van bunten komen. 
Baer is veel houts / ſeer fun gu⸗ 
achapil / dat in twater niet en ver⸗ 
derkt / en haer ſpijckers zijn beter 
als van yler / om dat het hem ber: 
eenitht / en gheen water en treckt. 
Daer is veel Koenen vlees / maer 
ſn werden ghellagen alleen om het 
vel. Baer zijn veel gelubde Vere 
kens / en tvlees is ſeer excellent / na⸗ 
dien het oock de krancken ghege⸗ 
ven woꝛt. ain jk: 
De Cabo van S, Anton, lendt op 
Het Ambar. f Wintich graden / en la Havana o 
dꝛie en twintich lanck / die Zee il 
ſer onenndelijcke menichte van 


De vijcks 
dom is in 
Moro. 


Mnepen 


Eyghentlijcke Befchryvinghe 


Walvillchen / en men placht daer 
te binden een groote quantitent 
van Ambar, twelck (p ſegghen te 


Het Eplant Puertorico lent van pet æniant 
la Dominica pijfentwintich leguen / 
op achthien graden. t Is lanck 
veertich leguen / en bꝛeet twintich / 

en inde ronte meer dan hondert en 
bijttich.tHeeft veel Bees / Suncker 

en Oꝛangie boomt / Citroenen / en 
Limoenen van alderhande ſooꝛte. 

Men lanter tarwe / en alle dinghen 

van Spaengien / en daer is groote 
quantitent van gout / ende daer is 
niemant die het unt : treckt / twelck 

een kaute is van alle de reſterende 
Enlanden / die ghebleven zijn ſon⸗ 

der ingeboꝛent / daerder een groote 
menichte was als (p ontdect wier⸗ 

den / en loo fp legghen alleen den 
azem van de Spaenſchen doodt 
haer / en ick ſegghe / dat het quaedt 
tractement / en exceſſiwe ar bent om 

het gout tſelkde doen: twelck blijc⸗ 

ken lal met ten erempel. 

Een Cazique oft Conincksken es notara 
van een van die Eplanden weten⸗ . 
de dat daer de Spaenjaerts qua⸗ 

men / vergaderde al zijn volck / en 
leerde haer een pꝛactitque / ſeggen · 

de: dat de God der Spaenjaerden 

was het goudt / en dat (n oock dat 
ſouden vergaderen / en werpent 

in de Rivier / ghelijck p oock het 
wierpen in de Havana, dit Conincy- 

ken Hatvey, die alſo genoemt wer⸗ 


de / Dede lweeren al zijn volch / dat 


alhoewel dat fp allegader ſterven 
ſouden / dat ſu niet ſegghen ſouden 
dat ſn het hadden / nadien ſy om te 
vindẽ haer God haddẽ uptgeroept 
alle de Ingeboꝛenẽ van Altim, dat 
het Eplant ban Santo Domingo is. 
Het Enlandt van Puerrorico heeft 
vier Steden en een Billchop / daer 
wert veel gembers vergadert / tis 


t eenemael een Voomgaert; tlent 


van Santo Domingo ban punt tot per ena 
punt twaelk leguen / en van Hauen Beriss: 
* tot 


Domiuzo. 


van Ve- laden. 


tot Haven tachtentich. Die van 
Santo Domingo is ſeer groot / lendt 
op achtien graden; het was het 
eerſte Landt dat ontdeckt werde 
inde gantlche Indiens, en oock heb⸗ 


punte van Sananton, werter een 
rechte wegh geloopen / tot datmen 
ontdeckt het Eplandt van Cam- 


Fol. 13. 


peche, twelck lent ontrent het va - Penne 


ſte Landt / tis dꝛiehondert leguen 


ben fp het ghenoemt Eípagnola, en int ronde / alle de Ingeboꝛenen zijn 


ban haer is ontdeckt gewoꝛden er nu Chꝛiſtenen: Daer is een 


il⸗ 


fo groote Werelt: t As vꝛuchtbaer dom en Gouverneur / tis het alder⸗ 


in dingen van taertrijck / het beer 


bꝛuchtbaerſte Tandt / na weynich 


als Ollen iſſer overdadich / daer is dagen wert ontdeckt / en men tomt 
gheen Jugebozen ghebleven / ende tot San luan de Lua, twelck De Waz san nun dg 
daer ware 4 Millioenen menſchẽ / ven is ban Nieu Hilpanien / daer 


theeft vele Kiwieren / en leer groot / 
en is meer dan les hondert leguen 
int ronde / en de andere reſterende 
Kivieren zijn met gout / ſu ſegghen 
datter ghevonden werden ſtucken 
foo fijn / dat het niet noodich was 
dat (pgegoten wierden / en weech⸗ 
den meer dan dꝛie dunſent ducatt: 
Daer is ontallijck veel ſoet riedt / 
waer af veel ſuyckers ghemaeckt 
wert: daer is gember / en Callia-fi- 
ftola, veel Dees dat hap? heeft; (oo 
Dat Eplant volck hadde / daer ſou · 
de veel gouts untghetrocken wer⸗ 
den / en oock peerlen. et bꝛoot van 
t Lant is Luca, dat wp noemt Ca- 
zavij, daer wert bꝛoodt ghebꝛocht 
van het vaſte Landt / van het gou⸗ 
vernement van Venezuela, tis een 
warm Landt / en oock ilt goet vooꝛ 
de Swarten / twelck het volck is 
dat nu ſlaeft in dat Enlandt / al⸗ 
waer nu wel zijn twintich dupſent 
in ghetale. In de Stadt van Santo 
Domingo is ten Aertl billchop / en 
een Conincklijck hok. In die Dee 
zijn Waluiſſchen / en d aldergroot⸗ 
ſte Tee · honden. Van hier werdt 
ontdeckt in 2. dagen van t Eplant 


zijn veel Buple lien in / en Daer zijn 
oock Piloten / die de ſchepẽ inbꝛen · 
ghen: t heeft cen vermaerde Har 
ven in zee. Het Lant daer binnen 


dae 


We Stade 
ban Verg 


is de Stadt Vera-cruz, alwaer nu. 


al de handelinghe is / alhoewel het 
een heet Eplandt is: Van daer is 
de Haven nae de groote ſtadt van 


Merico die met een rechte tptel Sr ae; 
mach ghenoemt werden de groote rico. 


ſtadt / nadiẽ ſy veel grooter is dan 
Sevilla, ſy heeft dertich dunſent 
Spaengiaerts / en meer vꝛouwen / 
en twee -hondert duplent indiane, 
en meer Indiaenſche Douwen / en 
twintich dupſent Swarten. Het 
is het Hooft van alle die untghe⸗ 
beende Kijcken / alwaer een Aectí- 
biſſchop is / de Vice. roy, en het Cos 
nincklijck hot / d Inquilitie en veel 
vermaerde Conventen en KRerckẽ / 
als in de bylonderſte Stadt van 
de Wereldt: haer ghetempertheyt 
en overvloet ig als in Piru (als ghe⸗ 
fent is) het Landt is ſo bermaert / 
en de Ingeboꝛenẽ lo leerlaem / dat 
ick eenighe partitularitepten leg⸗ 
ghen ſal. 


Het eerſte is / dat ſy groote eere De mann 
aen dor de Pꝛieſters / ooch de Mo⸗ denne. 


Het eplant van Navaza, een klenn Eylant op e 7 de natuere. 
nicken / en die in eenige oꝛdꝛe zijn / 


Basel- 17. graden / en dicht bn dat is het 
Enlandt van Lamaica: Men moet 


ſoꝛghe dꝛaghen te veplen van dat 
Enlandt op tuden / om datter on: 
enndelijcke veel ſtoꝛmen van con: 
trarie winden zijn / en bncans op 
de ſtreeck is het vooꝛſeyde Eplant 
van Cuba, of Havana, ſoo het nu gez 


twelck ghelchiet alter veel voltx 
vergaert / en ſu de klocken hooꝛen 
kleppen / al eer dat lu vergaderen / 
en men lach van D eene hoeck tot 
d ander loopen de Jongers / en ee⸗ 
nige Indianen, en makt een Cruns / 
en in de pꝛoleſſien leſende de gebe⸗ 


noemt werdt / en antdeckende de den / komt (p als bnkans het volck 


B 3 upt⸗ 


Fol. 14. Eyshentljicke Beſchryvinghe 0 
untgaet / llaen in haer Goofden nez) Sn maken de lchoonſte beelden pe wen 
der / ſegghende: Ghelookt ſu onſe Ban plupmen / dat van eenige die drmm 
Heere Jelus Chꝛiſtus / en zijn ghe⸗ van Baer zijn ghekomen / ghelien 
benedyde Moeder Santa Maria. So waren dingen die leer delitaet wa⸗ 


ſent de Pꝛieſter inder eeuwichept / 
en ſy ſegghen / Amen. En oock ac: 
compagnerẽ Tp hem tot de Rerck / 
alwaer ln bidden / en dienen hem 
in al tghene dat hu begheert / en ſp 


ren / fa dat fp haer vernurt toonen? 
oock van de plupmen van klepne 
vogeltjes maken (p een beeldt van 
een rolecrancken / met al zijn wijk 
miſterien ſos kleen / dat ſu om te 


heben groote aelmoellen / datter lehilderen loudẽ een fchoone ſchil⸗ 
renlen ziin dat het volck my gaf derne weſen / en ſy maken andere 


Booz de Miſlen hondert ducaten: aenlichten / en lichamen / en cleedin⸗ 
En van al dat was dooꝛſake die ghen geheel perfect / dat ſo men het 


groote Chꝛiſten Don Martin Cor- niet gheſien hadde / men ſoude het 


tes, Marquiz del Valle, die in dat 
gantſche Landt ghebiedt hadde: 
Van die extelente / en groote Sol: 
daet Chꝛiſti wert ghelent / dat als 
Br teghen quam een Pꝛieſter die 
ſquaedt of goet was / bleef hy ſtaen 
op de ſtraet / en decktede hem niet 
vooꝛ dat hy Hoor bn was / en alte: 
met ginck hy te voet / en vattede de 
knie / en kuſtede hem de handt / en 
hem nabolghdẽde dos de Ingebo⸗ 
renen / de welcke legghen / dat na⸗ 
dien de onſtertkelijcke Viceroy dat 
Dede (dien iu alſo noemden om zijn 
groote macht) dat niet veel en is / 
Boen (p dat: En vooꝛwaer tis een 
wonderlijck dinck te hoozen ban 
de Ingheboꝛenen van dat Landt / 
die dinghen die haer booꝛouders 
ontkanghen hebben dooꝛ traditie / 
ban de groothedẽ van dele groot⸗ 
moedighe en Alder chꝛiſtelijckſte 
Prince: En tis te (ien als (p eenige 
dinghen Been / loo ſu ghebꝛaecht 
werden / wie haer dat geleert heeft? 
ſegghen (p;De groote Capitenn 
Martijn Cortez heeft het allo gebo⸗ 
den / en alhoewel eenighe Viceroys 
hebben willen akdoen eenighe din: 
Aben ſo hebben ſy niet gekonnen / 
om dat het van die waren / die die 
goëde Marquiz hadde gheboden / 
pnrticulierlijck fo als het was van 
te komen tot de dienſt van de Pꝛie⸗ 
ſters in de Rercken / of te verteeren 


niet konnen ghelooven. 


Het nieu Spaengien is een leer 3 


groot Landt / vant ghene dat ont: 
deckt is / en daer wert gheſent / dat⸗ 
ter noch t ontdecken is les mael fa: 
veel / nadien in onle tijt de Antonio 
Eſpe jo, ᷑t᷑ vermaert Capiteyn / ont⸗ 
decktede vikthien Pꝛovintien / die 
loo beel Landts hebben / als twee 
Spaingens: Hy bondt Baer polis 
tijck bolck/en groote bevolckingẽ / 
met hunſen van ſteen / van dꝛie ol 
vier hoochten / en hn maeckteder 
eenighe op bnſondere plaetſen / om 
bolck t ontdecken / en met alle die 
beeft hy ontdeckt chien Pꝛovin · 
tien / van welcke eenighe foo groet 
zijn / als heel Spaengien / haer na⸗ 
men zijn / Merico, Muchoacan, Nue- 
vagalicia, Nuevabiſcaya, en Guadia- 
na, Honduras, Guatimala, Campeche, 
Chiapa, Guayaca, n onder die zijns 
der andere elf / en het Nuevo · Meri- 
co, en Nueva-fráncia, de welcke (oo 
daer God mede ghedient is / ſullen 
bebolckt werden van de Spaen⸗ 
jaerden / als oock al de reſte zijn. 
Daer zijn dꝛie Conincklijcke Hos 
ben / en Gouverneurs / en Coꝛregi⸗ 
dooꝛs / al Spaenjaerts / en in andes 
re doꝛpen zijn grdote Pꝛovooſten / 
en in de doꝛpen van de Indianen 
zijn groote Pꝛovooſtẽ in de reſſoꝛ⸗ 
ten: ts al meeſt gheſont Landt / 
om dat het ſoo getempert is / d ooꝛ⸗ 


haet welvaren in de koſtelijckhept lake is het reghenen oꝛdinaerlijck 


van de Rercken. 


in de Maende van lunio, lulio, Au- 


guſto, 


Groote 
quantitept 
ban ſyde. 


van Ve eft-Indien. 


guſto, en Septembre, en daer loopt 


altoos een moiſſon van een winde⸗ 


ken foo koel dat al iſt dat de Son 


ſchijnt / en het in et ſerr heet Lant 


is / ſoo werter gheen hette gevoelt / 
en de nachten zijn koudt / om haer 


enghene ooꝛſake / om dat de Son 


ontbꝛeeckt / en om het moillon. 
Het is het alder rijckſte Landt 
van gout en lilver / om dat het veel 
Minen heert / en van Coch innille: 
Daer werdt een groote quantitent 
poe ghewꝛocht / van China getroc⸗ 
ken: Die Spaemaerden dos groo⸗ 
ten handel / en trakiqueeren van 
deene plaets tot d ander / bꝛengen⸗ 
de van elex wat datter ghebꝛeeckt / 
en ' eghene dat overlchiet boeven ſy 
op een ander / waer ban (p rijck 
woꝛden in koꝛten tijdt: Dock in 
dit Lant / als mede in Piru, om dat 
de winſten groot zijn / is de vertee⸗ 
ringhe groot: De eetbare waer is 
goet koop:en boven al dat het een 
volck is van groote waerhendt / en 


dat deen d ander groote trouwe 


hout / men heeft ghelien dat hier 


menſchen fzer boog quamen / ja als 


Mooꝛdenaers / en hier ſoo veran⸗ 


Derden / dat lu niet alleen niet en 
ſtalen / om dat het niet ghebꝛunckt 


wert in dit Tandt / maer een grou⸗ 
wel daer al kreghen in den hooch⸗ 
ſten gratt. Dit is te verſtaen van 
de Spaenjaerden / die haer altoos 


logeeren by de Indianen, als Con- 


queſteerders / en nemen wech tge⸗ 


ne ly hebben / alhoewel ly lells dat 


gheven van loutere vꝛeele / dat foo 
fp het niet en gef. dat in het eben: 
wel quiteren moeten / en alfoo ſoet⸗ 
ken fp bꝛientſchap te winnen met 
haer middelen. Ick lal een caſum 
vertellen / die palleerde tulſchen et 
Cacique, genaemt Don Gabriel van 
Carabajal, gan Carangue, twelck 


et doꝛp is van Otabalo. n bꝛaech⸗ 
de in de tegenwooꝛdicheyt van de 


Guardiaen vã dat doꝛp / en ban mp, 
en andere perſoonen / Pꝛieſters en 
Leecken / de C apitenn Pedro de Lo- 


| Fol. 15. 
melin. Signoꝛ / in de grootſte ſte⸗ cen vracep 
den en Pꝛodintien die gheconque⸗ ee 
ſteert zijn in de Werelt / hoe lanck 
deurde de pilleringe? y antwooꝛ⸗ 
Dede / Cacique, in elcke Stadt nae 
dat (p groot was / duerdeſe acht of 
thien dagen: So keert hu weder⸗ 


ſom te ſegghen. Heeft het ſo wen⸗ 


nich tijdts aldaer gheduerte Wat 
is een plonderinghe van acht ol 
thien daghen / onder de ellendighe 
Indianen? oe langhe ſal dan dups 
ren het bnwoonen / meer dan hon⸗ 
dert Jaren / vꝛeeſe ick. 

In dat Landt is loo veel Vees / 
dat leer goede lmaeck heeft / datter 
een perſoon is die ſlaet thien dun⸗ 


lent Enck Vees / van Stien: en ooc 
fo veel van Vocken / alleenlijck om 


de hunden te ſtieren naer Spaen- 
gien / en daer is veel Landts toe / en 
ſtadich groene weyde. Daer is 


veel Spaenſche Tarwe / en Mapz / 


en Vꝛuchten / die van Spaengien 


hier ghebꝛacht zijn / als van een 
Landt / alwaer ſy heel ſmakelijck 


zijn, Daer is een boom / genoemt wean 
Maguey, of Cabuya, fe pꝛokutelijck / 
dat ick ghelien hebbe daer at ma⸗ 
ken / dinghen die te verwonderen 
waren / als Wijn / Wijn, Bonich / 
Garen / Deckſels / en dat ghenaept 
wierdẽ met de punten van de Bla⸗ 
dert / Touwen / Cabels / Coulens / 
en dat het bpcang dient in alles in 
een huys tot nootdꝛuftige dingen / 
als tot Heften / Takels / en Garen / 
om alles vaſt te makenʒ en de bla⸗ 
deren tot tithelen / en andere din⸗ 
ghen van de Medicynen / datmen 
ghelien heeft merckelijcke turen / 
met de kroppen doen. En daer⸗ 
om ſoude konnen gemaeckt woꝛ⸗ 
den van de groote dingen van dat 
Rijck van Nueraeſpanja, een hiſto⸗ 
rie lo groot / als de grootſte die tot 
heden toe ghedꝛuckt 18: Ick lal't 
nemen dat het onmogeluck is dat⸗ 
ment al ſegghen kan / meeſtendeel 
al / fo het van mijn Miſtoꝛie niet en 
is / enndighende met het ghene / dat 
| van 


Fol. 16. 


Eyghentljicke Befcheyvinghe 


van de toate Stadt Merico, tot vooꝛ ſuffraganen de VBillchoppen 


aen de 


aten van Acapulco. zijn | van Cuzco, Quito, Panama, twee 


t'neghentich leguen Landts / al be: | van Chile, en Nicaragua. 


belckt en vꝛedich / en tis een Ha; 


Twee leguen van Lima, eenen 


ven in de Tund- zee ghelijck als Landt ſeer black / lendt de Haven 


San luan de Lua ig / in de Nooꝛt.zee / 
op 15. graden. 


Beſchryvinghe van het Rijck 
Piru, tvaſte Landt Chili, en ande 
re Provintien. N 


ES Stadt de los Reyes; an⸗ 
1D ders ghenaemt Lima, lepdt 
f op 12. graden van de linie: 
t Js de pꝛincipaelſte van het Rijck 
van Piru, alwaer het Dof is / om 
dat in haer is de lit · plaetſe van de 
Vice· roy, en hier is gefondeert des 
Conintx Kaet / en d Inquiſitie / en 
Metropolijt Rercke / en d Vniverſi- 
teyt. De Vice roy is de Pꝛediſent 
van dit Hof / Gouverneur en Caz 
pitenn Generael van haer reſſoꝛt / 
en van de Hoven van las Charcas, 
en van Quito, en alles foo veel als 
raett tot het gonvernement / d ooꝛ⸗ 
loge / en de helooninghen. theelt 
veertich Duplent ducaten tot (ala: 
ris / en loo beele de Ooꝛloghe aen: 
gaet / en dat Daer toe hooꝛt / amen 
de Dienaers / ende Conincklijcke 
Oflkitiers / werden betaelt unt de 
ſchatkiſt van zone Majeſtent Don 

In het Hof / en Cantellerne van 
Lima, zijn Rechters / Pꝛovooſten 
van thol / twee Fiſcalen / een groo⸗ 
te Deur - waerder / en Okficiers / een 
Vierſchaer van de groote Keecke 
meeſters / ende een ander van Co⸗ 
nincklijcke Officiers Rechters: eẽ 
ander raeckende aen de Cruzada, 
nan waer een Commilaris is / die 
genoemt wert vã die van Spaen⸗ 
gien / die pꝛovideert andere in alle 
die Bildommen / quiterende de ju” 
rildictie aen de Oꝛdinariſche: Het 
reſſoꝛt van het Hof van Lima be⸗ 
llaet dꝛiehondert leguen / en heeft 


ſten dach / alhoewel met 


ban Callao, dat de pꝛintipaelſte is 
van de Zund zee / alwaer de Vicc- 
roys ghevonden werden om te Dez 
paſcherẽ de Vlooten met de ſchat / 
die in Saengien komt / en in ande⸗ 
re otcaſien van Ooꝛloghen / en (ez 
tourſen: Hier komen tfamen veel 
ſchepen van alle Contrenen van 
de Zupd-zee / en de rrakijck / han⸗ 
delinge / en commercie is Daer groot, 

In de Stadt de la Plata, van de 
de Pꝛobintie van Charcas, is het 
Hol / en de Cancellerpe/ alwaer de 
Pꝛediſent is / ende de Kechters / die 
oock Pꝛobooſten zijn van thot / 
Fiſcael / en Coninclijcke Okliciers: 
Alhier is de Cathedrale Hercke } 
met een Aertſ - billchop / Deecken / 
en t Capittel. Van Charcas tot Li- 
ma toe / zijn dziehondert leguen. 
Om dat het Bildom van los Char- 
cas tijck en groot (oude zin / en dat 
het renten loude hebben van der⸗ 
tich dupſent peſos, en meer / heeft 
zune Majeſtent dat ghedeylt / met 
conſent en welghevallen van den 
Paus / daer af makende dꝛie Bil⸗ 
dommen / las Charcas, Chuquiago, en 
Santacruz de la Sierra, dock deplende 
de renten op dele maniere / dat die 
van Charcas, hem contenteere met 
vijfthien / die ban Chuquiaco met 
thien / en die van Santa · cruz de la 
Sierra, met die overighe Lijf. De 


Ban de ha⸗ 


ben Callao, 


Ban de N 
Stadt dels 
lata. 


tutel van het Aertl⸗bildom is die pant 


van Charcas ghegheven / ende vooꝛ 


Suffraganen, Chuquiago, Santacruz ©“ 


de la Sierra, el Tecuman, tnel rio dt 
la Plata. a Telt 

De Stadt Potofi lept achthien 
leguen van de Seadt de la Plata, 
alwaer de groote Berch lendt / die 
de gantſche Werelt met ſilber ver⸗ 
bult heeft/ en van waer men het 
noch heden treckt / als op den eer⸗ 
grooter 
arbeyt / 


bermaerdé 
Stadt Pos 


oſi 


van PVefte luden. J0l. 17. 
arbendt / om dat het Metael meer cas, leydt de Stadt van Sanfelipe de w. m 
is in het Center van t aertrick / Auſttia. ſu hadde Mijnen van gout: rag 
tot tweehondert ſtadien min ofte in de tijdt van Inga, de welche ge⸗ 
meer. Potoſi is die plaets van het heneficeert zijn in les Jaren in de ⸗ 
meeſte bolck van 't Rick / oock len Deele / met de hulpe / kaveur / en 
van de Spaenjaerden / als Inghe⸗ vernuft van Don Emanuel de Ca. 
boꝛenen. De Indianen gingen der⸗ ſtro, en Padilla, Rechter DA las Char: 
waerts té voꝛen ſonder loon / ende cas, dat hu nu is te Lima, ende hn 
als met ghewelt om te wercken in heekt untghetrocken een groote 
die Minen / van veertich / t leſtich / quantitent van ſilver dat ghegaen 
tachtentich / hondert mylẽ weechs / is tot verminderinghe Lende mer 
oock van hondert ende vijftith / eenich vertreck doo? ghebzeck van 
min of meer / maer nadien dat de quicklilwer / twelck het pꝛintipael 
Wat guets bermaerde Bonde del Villar, Don fondament is / om het: Alger van 
bab ut - Pardo oꝛdineerde de bꝛnhent / ende het metael te trecken . Andere leg⸗ 
Ta aenwas van de betalinghe van de ghen / dat die ghene die dele laecke 
5 Indianen; is alles met winſt vooꝛt⸗ ſoude voꝛderen / ende favohileren / 
ghegaen / als gheſeydt ſal woꝛden / gaven de Indianen niet boo den 
als wn zijn vermaert leben be⸗ arbendt ende het benifiveren van 
ſchꝛyven. ba 15 de Mijnen / ende d lngenios, ende 
Het goedt voꝛdel van tlilber / en dat iu dat deden om Poroſi te bes 
om dat het daer veel is / enſcht dat houden dat het niet foude ont? 
de wateren van den Hemel vꝛoech volckt werden / om vat de rück! 
beginnen / van Rarſtijt / want met dom van Orúro onruſtede leer die 
der mee die malen los ingenios de Meta- van Potoſtt. 
in gedt len: Op die tijdt gaet naer Potoſi De Stadt Guacavelica in de N 
de Pꝛelident van las Charcas, ot een rildictie van Lima, van waer de des. 
Rechter om hulp te gheven aen rijcke Mijnen zijn van quick lil⸗ 
tghene te malen is / en tot het goet ver / ende daer t oock met menichte 
advijs met De lndianen, om dat de van daen ghehaelt is / meer dan 
Maent ban Febꝛario ende Mar⸗ acht Dupfent quintalen int Jaer: 
tio / dat is / als het ſilber neder⸗ge⸗ Van eenighe in dien deele is het 
bꝛacht werdt van Potoſi naet Li- ghefaelt / om datter eenighe Bers 
ma. iſt goedt deſpicheren / twelck ghen inghevallen waren / dat ver⸗ 
beſtaet in twee dinghen: tEerſte | blinde den arbeydt / ende heeft het 
in de wateren / twelck ick nu ge⸗gantſch Piru in groote ſoꝛghe ghe⸗ 


* 


ſendt hebbe) het tweede in het ſtelt. | 1 
quickſilver / om dat dooz haer toe⸗ De Márquiz ban Monteſclaros 
doen veel lilver untgetrockẽ wert / (fende een Coa al ghemeene ende 
ende londer dat iller veel minder. [foo wichtighe ſchade / quam het te 
Eenighe reylen iſt laet ghelaten / hulpe al eet hy int gouvernement 
dooꝛ faute van tghene dat gheſent quam / ende was aen de voozſende 
is / ende met groote nrerſtichent iſt Mijnen / ende met de neerſticheydt 
ghebꝛocht over Landt ende Zee / die hy dede / heeft hu den arbendt 
ende tis gepaſſeert de Haven van verbetert / ende daer werdt uyt⸗ 
Arica, tot Callao de Lima, ende van ghetrocken met hoope / dat het 
hier de andere tepfe / nae Panama, | wederom komen kal tot het oudt 
ende van Panama tot Puerto belo, weſen. N 
alwaer de Galioenen legghen van De Stadt van San Franciſco de Paid 
ſune Maſeſtent. Quito. is onder de linie Eguinocti- 
In de Pꝛobintie van los Char- ael, is feet — unt⸗ 


nemen⸗ 


Fol, 18% Eyghentlijcke Beſehryvinghe 
nemende getempertheyt / lent van zijn veel gaudt en lilver Mijnen: 
Lima dꝛiehondert leguen: In haer t Is ten Tant daer tgoet koop is / 
is ghekondeert een Canteillarie / en van gorde ghetemperthendt / en 
met een Pꝛelident / ende Bechters / in de Pꝛovintie van los Muſos zijn 
die oock Pꝛobooſten zijn van het de Minen van Elneraulden, theeft 
ok / de Fiſcal / een groote Beurs Boog Sutfraganen de Biſſchoppen wiebe 
waerder / en Conincklucke Ofte | van Bopayan, Cartagena, en Santa de Staus 
ners / theft een Cathedrale Keres | Marta. Ve Stadt bevolcktede en cert sue 
keen Biſſchop / een Deechen) (Ear canqueſteerdede / met het gautſche bea 
nittel / met een Collegie dat een de · nieuwe Nijck nan Granada, de Arc- 
mianum is: aer reſſoꝛt van thof lantado Don Gonzalo Nimenez, de 
Brecht hem unt tweehondert en Quoſada, Ingebaꝛen van Granado. 
dleſtich leguen: Ontrent de Stadt In het Ruck van Tierra firme, 
zijn veele bꝛandende Bergen / van is de Stadt van Panama, alwaer 
ſneeu en vner: Men weet van geen de Cancellerye is / en de Pꝛelident 
hongher in dat Landt / waer Boog is Gauverneur / en Capitepn Ge⸗ 
leer vermeerdert werdt de genera: | nevael. t Deeft Nechters dat Pꝛo⸗ 
ne van de Ingeboꝛenen / waer toe voaſten van t Hat zijn / ende Fil⸗ 
heeft de meeſte vꝛucht ghegheven cal / ende Conincklucke Ofliciers: 
de pꝛedicatie van het hepitghe E⸗ t Heekteen Cathedꝛale lercke / een 
uangelium. ä Viſſchap en Deecken / ent Capit⸗ 
santa ke de In de Stadt van Santafe de Bo: | tel /t Landt is ſeer heet ende voch⸗ 
Lege. Zota, van t nienwe Wijck van Gra · tich. De Tund -- zee ſlaet daer te⸗ 
nada, is een Cancellerpe / alwaer de ghens arn / ende tis van waer de 
Pꝛedilent Gouverneur is / en Ca: | Vlooten komen met de ſchat van 
pitenn Generael / die de hant hout | Piru, van waerſe afſcheept / ende 
den de recompenſen / t gouberner werdt te Portobelo ghebꝛocht / als 
ment / en de Juſtitie. Daer zijn waer de Galioenen zijn / achthien 
dock Rechters / tzijn Pꝛovooſten leguen zünder tullchen de Zupd- 
han t hot / een Filcael / een groote zee / ende de Nooꝛt:zee / de llimſte 
Deurwaerder / ende Olliciers / een wegh van de Wereldt / ende van 


Me tropolijt Rercke / een Aertſ bil⸗ 
ſchop / een Deecken / en tCapittel. 
Is een particulier Clima, twelck 
inbꝛengt differenten / en diſſentien 
onder de Hoolden / en in dertich of 
meer Jaren in dat deel / en werden 
Cp niet gheſien in het Hot / ol bp de 
Viſiateurg / ten ſy doot / ghehoept / 
en met ſchandael / en in al die tijdt 
heeft de Waet geoꝛdonneert / datter 
onderſoeck gedaen werde van dat 
Hot / ſendende der waerts veel per⸗ 
loonen / en hebben het niet verkre⸗ 
ghen / om de voozleyde mooꝛden en 
gevanckeniſſen. Sy heelt in haer 
reſſoꝛt de groote Wibier van la Ma. 
dalena, van waer iy nederwaerts 
baren nae Cartagena, en doo die 
komen op de Coopmanſchappen / 
en andere dinghen: In haer relloꝛt 


Puerto Belo loopen de Galioenen 
nae Cartagena, ende ban hier doen 
ſn haer Vonagie nae de Havana, 
vooꝛt nat Spaengien. 


De Stadt van Cartagena 18 int van cage 


na 


k 


Kijck van Tierra firme, het is het 
eerſte Landt van de Indiens, al⸗ 
waer de Galioent᷑ die ban Spaen⸗ 
gien komen havenen / ende al waer 
eenCdeels fp ontladen de Coop⸗ 
manſchappen Die fp bꝛengen / oock 


vooꝛ Dele Stadt / als boog het nieu⸗ 


we Rijck van Granada, die ghe⸗ 
bꝛocht werden tot de groote Kr 
vier van la Madalena, Daer is een 
Gouverneur / ende Capitenn Ge⸗ 


nerael / met Arijchl· volck / en Gar⸗ 
niloen tot wacht van de Stadt: 


Een Cathedꝛale kercke / een Bil⸗ 
lehop / ende Deecken / ende Capi, 
tel / 


zen de 
ggeleghents 
hept albacrs 


tel / Rechters / Conincklijcke Ofki⸗ 
tiers. Het Tandt is bevolckt te 
Chile toe / dunſent en tweehondert 
leguen. 0 123 U PEERS, ga 
an . Yet Enlandt van Havang n- de / de bebolckinghen de verande⸗ 
ders ghenoemt Santſage de Gabi, orb ben ip verſchoont ve⸗ 
is dꝛiehondert leguẽ gebot theekt le verſtooz abe van onfen Heere 
een Gouverntur een Capfteyn Het Rick ba Chne e feet bedtre 
Generael / Coninckliſcke Offitie- en feer operploedich 7 bie Span! 
ren / Crijchſ volet; en Garniloen / jaerder zijnder niet beel i ten rel! 
ſtercke Caſtelen. Daer is een Ca pecte ban de Inciaben die in contra: 
thedꝛale Rercke / een Billchopſeen rude Hertogen van viykthien Jas: 
Deecken / en tCapitel. In deſe thien Jaren in die Cönkkepe lo gen 
Water van la Havana Romen de oeffent zijn nls de Blgeuſſche Sol 
Galeoe nen / en Vlooten / en Schee daten / en handelen haer Lancie en 
pen van gantſeh Ladſen; om haer Kapier als ten Späenfaert! Sn 
te victualieren / en te talakatreren / | 
um har vonagie van hier te doen nen / en Bert de Half achten die 
naet Spaengien / tis een reyſe van met haer oberghegien waren / en 
twee Maenden / min ol meer / ſon⸗ hebben een groote hop Paerden / 
deraen Tandt te doen / dan als ſn en in zen EIqqaadron Billen in ſes ot 
op Tergera verballen Rouen ſn om acht dupſent Mannen te Paert. 
dat op te Boen, en dickwils loo pen Baer is een Pꝛelident van tof, 
fp dat vooꝛ ibn / ende verkennen de Gouverneur is den Capiteun 
Spaengien. Dertich leguen van Senerael / en Uechters / en Conine⸗ 


ile van PPef Ind; a 1 | Flug 
en in berloop van veele Laren en! 
onde het niet geremedikert wods: 
den! tot dat het God ghelieft heeft) 
24 datter die veſelutie genomen wibra 


hile. 


dne! t 
Tt gaa) 


werden gheholpen niet alle wapes 


®e cancer la Havana „begint de Caneel van lijcke Sfficiers/ het meeſte is aah 
nn Bahama, en zijn groote ſtraomen / tot den Goꝛloch gebꝛocht: therſt 


ſeer periruleus / in dien het daer in twee Bildommen een in de Stadt 

de wint is / aen d ander ſyde js het van Santjags en d ander in la Con⸗ 

Landt van Florida, alwaer een ception; het volck dat ghebꝛocht 
Souverneur is / en bolck van Ooꝛ- werdt tot hulp ſjaerlijcx na Chili, 
logge. gat onwulich en gedwongen / om 

der mant In het Eplandt ban Santo Do. dat ſy gheen vꝛnhendt Gebben om 
estar mingo, ghenaemt la Eſpagnola, ig weder te keeren als ſu willen / en 
een Cantellerne / die Pꝛeſident is | haer wert bock geen Litentie ghe⸗ 
Gouverneur / en Capitenn Gene geven / en hebben gheleden groote 

rael / en tvolck int Garnuoen / en noot / ſoo beel aengaet de betalin⸗ 
LCa.aſtelen. Daer zun Kechters die gen en behulpen / en Lant is ſeer 
Bꝛovooſten van ‘hof zun / Co⸗ arm / en in waſſen niet veel / melt 
nmincklijcke Ottficiers / ende andere die daer dienẽ zijn Vlamingen / om 
Dienaers. Daer is een Metropo⸗ dat de moenten die in lnden on⸗ 

Wist Rertke met een Aertl biſſchap / enndelijck ſy / en oock rkiſico, (fa 


Deecken / en tCapittel : theelt vooꝛ zijn beront / en daer is qualijck te 


Sufftaganen, aen de Bilſchoppen eten / en noch flimmer onderhou⸗ 
van la Havana, Puertorico, en Venc- dinghe / maer veelhent van vnan⸗ 
auela, tis een warm Want / en van den / en minder beſtherminge: Het 
alle hoecken berooft van de Inge⸗ paelt aen de Tupd zee / ende de 
boꝛenen / ſu werden ghedient van | Stract van Magellanes, ende als eer 
Swarten De Engelſchen en Fla⸗ nighe Roovers getomen zijn dooz 
mingen plaghen te gaen rantſon⸗ de Stract (het welcke is met groot 
neren het volck van het Gplandt/ KRiſieo, ende moente / * 
C2 uee 


Fol. 20. Eyghentlijcke Belchryviaghe 


veel voler / en ſchepen / om de moen⸗ van de Keulen / van waer daer veel 

ten en veranderinghen van luch⸗ gheſien zin. 

ten) is dat van Chile, en ban het Pꝛovbintie van Sanraaruz Saase: ur, 
eerſte Want dat u verkennen / hier de la Sierra, is een Gouverneur / en 
ballen lu naer Piru. Als de vnan⸗ eee r een 
den daer incomen / als 8 gemaecckt / een van de dꝛie . 
uptghellookt / en in dilozdze / dooꝛ ban de 0 an las Charcas, 
ente en tis op de Frontieren van de Indien 
macken van de ſtraet / gat ſy vooꝛ⸗ van Oozloge / deene sijn genoemt 
voets / roouende die h 55 moet u Enna s ban 


1 . en 1015 e spde pane cor: 
emen te De Vilſch. 

noc met ghegaen / en elt 

elbe ië nie e bock de Cathedꝛale Rercke niet 

2 12 0 1 ten arm He rr 


| payan, dat duschen Uwe is, ende | 
tmieuwe Bijck van Granaden, is 


Van Rio de 
Plata, en bu- 


cncs a ay res, 


ie Deel. met de wier Dela Plata, 
en Buenos ayres. 


De Pꝛovintie van be Bibier bã 


la Plata, anders ghenaemt Buenos 
ayres, heeft een Gouverneur / en een 
Capiteyn General / een Carhedra- 


eẽ Gouverneur / en Capitenn Gez 
nerael / een Cathedꝛale Nercke / een 
Bilſchop / het Lant heett Minen 
van goudt / en weynich Ingeboꝛe⸗ 
nen: t Lept op de Frontieren van 
de Indiens ban eee Pi- 


taos noemen. 
je Rercke / et Billchop / en Coninc⸗ nia 

lijcke Officiers. De Haven van deli 
Rio, de la Plata, is in de Nooꝛt zee / 
alwaer veel ſchepen komen van 
Liſboa, ende ban Braſil: van Liſboa 
wert leer goede vopagie ghedaen / 
en ſeer koꝛt / en om niet te diſcom⸗ 
moderen de cours van de Indiens, 


Relacs van generale gaecken, | 


fonder te handelen . int baut. 
culier. N 


N de Indem zün twee Aepu- Peſpaen⸗ 
werter gheen Litentie ghegheven blucken / die dene regeeren Gijn ihr. 
boo? de Schepen en Coopman: | leer ſtrydich teghens dandere. 
ſchappen. Van Rio de la Plata tot Det eerſte is / die ban de Spaen⸗ 
Potoli, en las Charcas, zijn bierhon · jaerts / de welcke ghebꝛuncken het 
dert leguen / paelt aen: Chile te | goet politijck gouurrnement van 
Landt; en van dien Haven werter Spaengien / en iu betommert᷑ haer 
gheleylt dooꝛ de ſtraet van Magal · in de bedieninghe / en tbenificeren 
lanes, om dat aen de zude van de van haer incomen / en opvoedin⸗ 
Noozt.- zee is die Uivier / veel groo: ghen / en bouwinghen / waer toe 
ter dan de Nilus, en aen dander helpt de dienſt en arbendt van de 
zude is de Zuyd. zee / en het eerſte Ingeletenen / om dat de Spaen⸗ 
vaſte Landt is Chile: Bock is aen jaerts in de Indiens, niet en ploer 
d ander kant het Landt dat de gen / noch en mijnen / als in Spaen⸗ 
graet n dat is het Landt gien / vooꝛ al nemen in hoog en. te 

a ienen 


van VVeft-Indsen. Fol. 21. 
dienen in die Indiens, alwaerſy ge⸗ is het getal der talen oneyndelijck. 
handelt werden als Widderg / o De lindianen zijn een Hecht volt / Panne 
edellieden / en nauwelijckx lalder van kleene couragie / weynich aen⸗ Aube pn. 
ghevonden werden een Lackeye / liens / en actijkhent / noch ellendiger — 
ofc Spaenſche Magie / die Cal kon⸗ als de Joden / tis wonder dat (met 
nen pretenteren eenige tvettetijcke dinck wel doen, In eenighe din⸗ 
perſanagie / dan alleen de Vice · roy, ghen toonen (pn Baer / als int cele⸗ 

um het ampt dat hu heeft. Sn beeren van Sacraments dach / van 
werden geappliceert bn Cooplie⸗ Paeſſchen / en Sint lans dach / met 
den en Handelaerg / en om te hou⸗ | groote wackerhendt ban danſen / 
den winckels van dingen om teten / mulijt en pꝛoteſſien / en in de Kete 
en van kleꝛderen van Cattilien „en | ken gebꝛupcken ſy alle die dingen / 
van t Tant / en om te handelen / en om het feet meer te lolemniſeren. 
contratterẽ onder de ingeboꝛenen / Op de heplighe Donderdach Bie 
of om te welen Overſte van d in⸗ den lu generalijck gheraſtijt / in 
comens / en quartieren der Solda⸗ onderhouden wel haer Ghebꝛoe⸗ 
ten / en in de gout en lulver Minnen / derlchappen / en op den dach van 
en in dingenios, en de reben van reeckeninghe doen ly een al ghe⸗ 
die aenleydinghe is / dat als haer meene bekentemiſe / van loo veel 
ghenegenthent / en molmatie haer goets lu in haer huylen en velden 
daer toe bꝛengt / dat ſn haer berrije⸗ hebben: Sy begraben hate doode 
ken / kerren ſu weder naer Spaen · mer Otkerhandt en Witten. Daer⸗ 
gien / met haer incomen / dan wer⸗ entegen hebben (p daer andere / die 
den ſy geappliceert tot de ollicien ſeer pꝛejudiciabel zijn. 
en bedieninghen / die dan oock de Int generael zijn ſp leer vernul⸗ war pace 
meette commoditept hebben om eich / logenachtich / en dat het Arn: ri 
veel te winnen. men ſte is / dat (p ſeer gebꝛeckelijck zijn 
Ab, De tweede Republijcke is van int dꝛincken / en haer vol te ſuppẽ / 
de ingefe. “DE Indianen, de welcke ontkanghen londer dat boog ſchade te houden / 
tenen. hebben met goede kenteeckenen de het welcke lx beſtellen dat ſy ver⸗ 
pꝛeditatie / en onderwulinghe van gaderen in hepmelijcke plaetſen / 
her heylighe Euangelium / en met alwaer ip blyven een dach / twee / 
devotie en perfetkthept in de Rere⸗ dꝛie / en een weeck / jac oock meer / 
ken haer begeven / om onderwelen etende en dꝛinckende overdadiger 
te zijn / en gheleert / en tot al het dat dan de Duntlchen / bn haer hou⸗ 
de Gods · dienſt argaet / maer meer dende haer Oꝛouwen / ende Doch⸗ 
in deene Province als in d ander / ters / op dat ſy ſouden bꝛengen pet 
dooꝛ de ſoꝛghe van de Bilſchop / en om te eten / of te dꝛincken / en op 
goede Dienaers / bequaem tot de haet tijt naer haer huplen ſouden 
pꝛeditatie / in de moederlijcke talk. gaen / en alfo fp hier dach en nacht 
Enalhoewel datter in dat Rijck zijn / en verlieſen al haer oozdeel / 
eene alghemeene is / dat de tale ban | vervallen (p in groote ſonden / en 
de Inga is / die Conint was van die het is het ghene / daer die van de 
Rijcken / als onder ons de Latijn: Juſtitie die meeſte moepten om 
ſche taleʒ ſoo ilt dat die Leeraers doen om te remedieren / om dat het 
niet alleen dien behooꝛen te weten / gheſchiet op die voet / als de Moo⸗ 
als oock de moederlijcke tale van ren haer bancketten houden / alloo 
elcke plaetſe / om te moghen biech · oock op de ſelfde manier / zijn fu 
ten / on dienſt te doen: En alfooder veel daghen met maltanderen / lin⸗ 
alſulcke Pꝛovintien en Lande veel ghende en danſende / en ſeggen dat 
zijn / en lo verre ghelegen van een / het ghebeden 1 die ſy er haer 
| 3 goden 


Fol. 22. Eyghentljicke Beſchryvinghe 
dooden doen / en ick ſegghe dat het het eerſte leben van de perloon / die 
5 0 ſchandelijcke Offerhanden zijn / de deylinghe van de Indiens bela: 
die (p aen Daer lebende lichamen tet woꝛt / en het tweede is van zijn 
doen / waer mede (ple bederben / en Soon aft grootſte Dochter / die 4 
makenſe gherect tot alle ſieckten / daer in ſuctedeert / en tod Daer geen 
als gheſent is V ꝛouwe is / nadit dat die twee lez 
wa kerne Allo de Indianen haer ottuperen bens vervult zim / keere het weder 
unt het ſta⸗ Inet eten en dꝛincken / en applique⸗ tot (one Majeſtent / en de beſittinge 
guorteren ren ſu haer niet tot den arbendt / werdt ghenomen op zijn naem / en 
Bande hoo dat het een enndt heeft / en de wert ghelent in zin Conincklucke 
noot haer dꝛingt / of tot dat (p zijn ſchat kiſt / tot datter er ander per⸗ 
ghedꝛeven / en gheparſt van hare! foon gecommandeert werdt / ende 
Oberſten. Wat ampten ok kon⸗ dat raeckt de Viceroy, inal het gez 
ſten dat iu ghehzuncken / doen (p ne dat in zijn reſſooꝛt vateert / en 
er groote vernuktichent / oock het aen andere Gouverneurs / en Gez 
klen / en tſchꝛyven / maer men heeft nerale Capitepnen in hare juril⸗ 
het haer niet toeghelaten te leeren. dictien / ſo her niet en is / dat ſ dooꝛ 
Onder de Indianen zijn bele ſcha⸗ de Katt getommandeert woꝛden / 
delijcke menlchen / als Halt. lach · het welcke komt te booꝛen de toe⸗ 
ten en Swarten / en Mulaten / om lendinghe van impoꝛtantie / met 
het quaet tractement datmẽ haer Cedullen van verlocck / met het 
doet / en alhoewel het verboden is / welcke de Vice ron / ende de Gou⸗ 
zünder die al haer leben lanck verneur niet en konnen dilpone⸗ 
haer qualijck Cullen tracteren. fen van die taelendinghe / om dat 
Deteibut … De Indianen zijn verbonden te het verſocht is. Sijn Majeſtent 
wen beta betalen aen haer Overſte / sjaer⸗ en de Naet doen vꝛientlchap Loor 
n. lijcx een ſeecker tribunt van ſilver / eenighe levens meer / aen de So⸗ 
rockloen i en andere dinghen con⸗ nen en de kleynen van de ghecon⸗ 
foꝛm met den tackx al die oven queſteerden / daer in gebꝛupckende 
hebben: En de helft dienen / dat is hare goedertierentheyt. | 
twee Maenden in tjaer / in de per⸗ De contractatien en winningen vande 
Lonele diẽſt / in Culche Contrene als van de Coꝛregidooꝛs / onder de In: en en n- 
het Hoklal oꝛdonneren / ſo wel der dianen zijn (eer dapper verboden / en. 


— — 
7 7 


Hergun⸗ 


als d ander betaelt van zijn ach⸗ 


om dat Mp fo tontrari en ſchadelijck 


thien Jaren ak tot vijftich / om dat zijn vooꝛ haer bekeeringe en leere / 


ſy te voꝛen / en Daer naer niet ver⸗ 
bonden zijn. De Commandeur 
Erect die rente / of tribunt / dat hem 
Ahegeven wert vooꝛ twee levens / 
tot vergheldinge van zijn Dienten, 
met laſt / dat hn haer moet onder⸗ 
houden in de Leer / en betalen den 
Leeraer zijn loon / en den Coꝛrigi⸗ 
daoꝛ zijn lalarls en de thienden in 
de Kerck / dat alles gheoꝛdonneert 
en verclaert is bn de Heeren / op de 
tatx die daer ghege ben woꝛt. 

De Indiens werden gecomman⸗ 


nne mien der rt voz twee lebens / om dat op 


die manier geaccoꝛdeert wert met maeckt / en Oꝛdonnantien / die (p 
verwe DE Onder / en Daer werdt verſtaen vooz alle dingen belweeren / te onz 


taaz twee 
leveus / wa 


om dat ſy oꝛdinaerlijt haer becom⸗ 
meren met kleeden te maken / en in 
andere wercken en arbenden cp: 
ghentlijck vooꝛ de Coꝛregidooꝛs / 
miſlende de tijt om te maken haet 
werckẽ / en incomens/ om haer tri⸗ 
bunt te betalen / dat een ooꝛſake is / 
dat ſu vlieden / en abſenteren haer 
van hare Doꝛpen / en komen te bez 
laſten die / in de welcke ſy blyven / 
niet alleenlijck in de perſonele ar⸗ 
bepdt / dan oock om te betalen de 
tribupt vooꝛ de abſentẽ. De Naet / 
en de Viteroys hebbe Metten ge⸗ 


derhou⸗ 


van Vieſt-Indn. Fol. 23. 
derhouden / en na te komen. Ofticiers / als tot aenwas van het 
Deneus Het is ef oꝛdinantie van de Ho: Kuch, en die gene die daer in Woo: 
Bavsoor. ben / dat alle s Laerg een Rechter nen: Hier in wert niet gedaen vnn 
* unt · treckt te berſoeckẽ zijn relloꝛt / deuchdeluckte Gheeſteincke lieden / 

om te beſoecken de deylingen van en oock waerlijcker / om dat (p niet 

de Indianen, en lien hoe (p getareert en handelen noch haer becomme⸗ 
zijn / en wat tribunten (p betalen / ren in eerlücke bedieninghen / daer 
en okly meer ok min konnen beta⸗ (p wel wat ſouden verdienen / als 
len / tonfoꝛm met de natuerlücke | (p wilden verbonden zin. 
en ſells gepeactifeerde vꝛuchten die De Maieſtent heeft gheoꝛdon⸗ n , 
in hebben / en oock om t extuſeren neert / dat die perſoonen van de In- baccint 
een alghemeene gravamen , dat De diens, eenighe pꝛelentie Cullen Geb-vacs. °°” 


Half le 
alf- 5 
— 


levendighe niet en betalen vooꝛ de ben / die ſullen eyſſchen in de Boz 
dooden / de ablenten / en Die belet ven / en doen haer bewijs met cita⸗ 
zijn / en ouden vooꝛ jonghers / dock tie van de Fiſcael / van haer bere 
om afte Doen De gravamina die ſi dienſten / qualitenten / en dienſten / 
hebben over de Spaenjaerts / en en dat het Hof infoꝛmere van haer 


om te verſtaen hoe fp onderwelen 
zijn / en gheleert / en hoe hare open⸗ 
bare londen gheſtraft zijn. De Vi- 
ceroy om tgouvernement plach te 
lenden perloonen die de wercken 
viſiteren / en de ghemeenſchappen / 
en om dat de Ingeboꝛenen fouden 
ontlaſt woꝛdt. En tot het Hot van 
Quito ſendt de Marquiz han Mon- 
tes clatos, Don Diego, Vaca de Vega, 
ten perſoon van voldoeninghe en 
verſtant in alles. 2 

t Js een laecke om op te letten / 
het groot getal van de Hall lach: 
ten / kinderk van de Spaenjaerts / 
en de Indifche Vꝛouwen / die in dat 
Ladt loopen als Vagebonden / een 
verloꝛẽ hoop / die hem niet begeeft 
om te dienen / noch oock om eenige 
Machanique ampten aen te batten. 
Padien de ledichent is de Moerder 
van alle ghebꝛeken / ſoude het een 


ampt ſecreteluck / met die perſoo⸗ 
nen / die haer ſchynen fullen van de 
meeſte qualitent en trouwe. te ʒijn / 
om te weten de dienſtẽ van de per⸗ 
ſoonen / of (p ghedient hebben hare 


Majeſtent in eenighe occaſie / met 
het welck conkoꝛm zijnde / lendet 


het Hot / dat het ſecreet en belloten 
blube in de RNaedt / van de beloo⸗ 
ninghe / die ghedaen moet werden 
aen allulcke perſoonen / die het be⸗ 
hooꝛt / dan beradet de Raedt met 
lijn Majeſtent / op de maniere als 
blijckt. Die ghene die van Indien 
komen in Spaengien / hebben pꝛe⸗ 
tenſien / (p veplen over Landt ende 
Ter / dꝛie dunſent leguen / vele ver⸗ 
anderinghen van lacht hebbende / 
met een groot riſieo van het leven / 
en met exceſlive oncoſten van haer 
middelen. 


Het Contillum te Lima gehou Per 55, 
laecke weſen Daer veel aengelegen den / int Jaer iss. in de derde actie / as. 


is / dat ſn ghedwongen waren dat int tweentwintichſte Capittel / dat 


fp wercktedẽ / en dat ſy haer bega⸗ 
bt / of inde bouwerye / of in publijc⸗ 
ke ampten te dot / om dat (p hooꝛts 


gheconkirmeert is bn zijn Beplit⸗ 
hendt / en zijn Majeſtent gheboden 
heeft te executeren / heeft geboden / 


nadien (p in hare bekommeringhe dat alwaer tweehondert Indiſche 
zijn / ouden konnen akghelendet tributarilen Cullen zijn / dat ſu met 
werden van quade inclinatien / die haer Ouders / Sonen en Vꝛou⸗ 


de Bagebonden houden in lo nieu⸗ wen / duyſent zielen zijn / datmen 


we Landen / het ſoude weſen een | Daer ſtelle een Leeraer / ol Pꝛieſter / 


goet gouvernement van de Kepu⸗ 
blijcken te hebben / meer officien en 


en dat werdt volbꝛocht in ecnighe 
Pꝛobintien daer' t ſeer „ 
di⸗ 


— 
7 


Fol. 24. Eyghentljicke Befchryvinghe 
Bale bert, Ondinaerlijtk komen de Pꝛie⸗Canonicken van hondert. Van die 
Wekevers ters van de Indiens, om Keligitu- andere twee deelen / van die vooꝛ⸗ 
waerts oe len mede te nemen / op de koſtẽ ban lende vier / van het gros / weerdich 
a. ſijn Majeſtent / en het is het advijs neghen deelen gemaeckt / die fp no 
van bele Villchoppen / dat de Kaet venos noemen / de twee eerſten bez 
handele met de Daders van de Je⸗ hooꝛen tot zyne Majeſtent / van de 
lunten / datter veel derwaerts gaen | welcke hu plach belooninghen te 
in elcke Vloate / om dat het groote doen aen de Cathedꝛalen tot hare 
arbepders zijn in de wijngaert des wercken: Het neghende deel en de 
Heeren / en van de welche meelt de | helft werdt ghenomen tot de Far 
Billchoppen gheholpen woꝛden / bꝛijck / en d ander neghende Deel en 
in de pꝛedicatie / leeringe / en onder⸗ de helft tot de Hoſpitalen / de vier 
wylinghe van de Ingeboꝛenen / en overighe neghende Deelen werden 
die oock meeſt volghen de Ingebo⸗ ghelmolten int betalen van de Ca⸗ 
renen Spaengiaerts / in Sermoe⸗ pellanen van de Cathedꝛale Rerc⸗ 
nen / in Biechten / om den yver met ke / in de Sacriſtie, Muſiciens, Orge- 
de welcke Mp haer appliceven tot De liſten, Dienaers / en Knechten van 
bekeeringe van De Indianen, en tot de Rerck: De overighe werden ge⸗ 
de onder wyſinghe / en opvoedinge appliteert tot de Frabꝛijck / al dit 
van de Sonen van de Spaengi⸗ wert betaelt naer de Oꝛdonnantie 
aerts / en met de lichtichent dat ſu ban de Biſſchoppen. 
de tale leeren / en de overvloedighe Een van de laken die meeſt noor overeen 
vꝛucht die ſy ghedaen hebben / in nich en van impoꝛtantie zijn den pan onver 
alle plaetſen waer ſy zijn. Ick en Ingeboꝛenen / is / datter zijn in het aan 
wil in tegenwooꝛdichent niet unt⸗ pꝛincipael van elck Bildom / Semi | 
Aupten de groote verdienſten Die | narien van der Caciquen Sonen / 
andere reſterende Keligieulen ver⸗ en Ban de pꝛintipaelſte Indianen, 
dienen in haer ampt / van de zielen tot hare natuerlijcke Politie / ende 
tot Gad te bꝛenghen / nadien die ſo ober- natuerlijcke / en tot hare bez 
pꝛokntelijck zijn / en ick gelien heb⸗ keeringe / en hier unt (al untſpꝛun⸗ 
be mannen / die lo voltomen en van ten meerder kenniſle / en liefde van 
foo groote aenſien waren als mo⸗ het heylighe Euangellum: byſon⸗ 
ghelijck was. derlijck lo haer lieder inſtructie en 
Er onderwyſlinghe bevolen werdt de 
l Vaders van de Jeſunten / om dat 
Van de Biſdommen, en an- iꝑ een ſonderlinghe gave hebben 
dere vele ſaken concernerende tot ban onſe Heer tot de dienſt. De 
het gouvernement. fundatie / en tghene dat noodich is 
en Mun tot onderhout / ſoude konnen ko⸗ 
kerrhagebe E Kerckelijcke renten van men van de incomens van de ghe⸗ 
reuten. de Bildommen / de thiendẽ meynſchappen / of van de Caciquen 
— werden int gros gemaeckt! ſells / ſonder dat de middelen van 
en werden in vieren ghedeelt. Het de Coninck noodich zijn / op dat⸗ 
eerſte behooꝛt conform de opꝛech⸗ ter niet ontbꝛeke / of pet wat Daer 
tingen / aen de Bilſchop: Het twee: al verteert werde. 
de / de Deecken en het Capittel / et De Bildommen van Cuzco, Li- ante a1. 
welck ghedeplt wert op de gewen⸗ ma, en Quito zijn ſeer groot / en leg 
de ghewoonte / dat het de Deecken gen leer verde uptgefpeent en ver⸗ 
ontkangt / ten reſpette van hondert chenden / daer zijn ſeer quade we⸗ 
en vhftich / en tot de dignitenten / ghen / dat het onmogheluck is die 
van hondert en dertich / en tot De te gouverneren / en om te gat vooꝛ 
Aue f een 


— — 


van VViftelndien. Fols je 


een Pꝛelaet. Dat van Cuzeo,heeft | (chop van Quito, om dat die lade 
meer dan tweehondert leguen / en lent dꝛiehondert leguen van Lima, 
in de bꝛeete meer dan tleventich | en in haer relloꝛt veel Landts be: 
Dat van Lima noch eens foo veel / fact / en int particulier de gouver⸗ 
dat ban Quito oock ſo veel en meer / nementen en Pꝛovintien van Qui- 
en om dier doꝛlaecke wille / hebben to af tot het vaſte lant toe / en Nuc- 
de Biſſchappen van de Indiens aen vo Reyno, en dat het een ghelont 
sijn Majeſtent gheſchꝛeven / en aen, Lant is / vã goede getemperthent / 
de Kaedt / hoe leer het betaemt dat leer bequaem om te ſtuderẽ / en t ar⸗ 
ſu ghedeylt en geſchenden worden! | benden / ende dat int Kljck alle lijf⸗ 
meeſtendeel die rütk zijn / en elck et tocht alderbeſt te koop is / ende als 
Cal komen te blpben op twintich niet gefondeert en wierdẽ alle we⸗ 
dunſent peſos. En alſo het een ſake tenſchappen / hebbe in begeert ten 
is het gouvernemtt argaende / wil minſten de Grammaticam, de Run⸗ 
it daer op niet blunt / allo dat mijn ſten / en de Theologie / de caſos van 
intent niet en is / dan alleẽ er relaes de conltientie / en de tale van de In: 
te gevẽ van al het gene in die denlẽ. dianen: de welcke met vier of vijf 


Dan de 
thienden. 


Alloo het een Godlijck recht is / Duplent ducaten aen renten / in de 


en gheſtelt / dat alle de Chꝛiſtenen 
thienden betalen van de buchten 
die haer God geeft: van hare bou: 
wingen / en acbepden :'tIg alreede 
een coſtunme in de Indiens, in de 
meeſte Pꝛobintien / en in de Bil⸗ 
dommen te betalen de thienden / of 
de helft van dien / alhoewel (p het 


laten nae haer wille / dat ſoo hooch 


Dan de 
Concilien. 


Dande Vni- 
verſiteyten. 


loopt / als die ghene ſeggen die het 
niet en betalen / om dat het loo een 
Barbariſch volck is / behooꝛtmen 
te ghebieden dat de coſtunme on: 
derhouden werde / en dat in gene: 
ralijck gherreghen woꝛden van de 
Indianen, alſſe ontkanghen werden 
van de Spaenſche / dooꝛ het welcke 
de ſaecken van de Kercke / en de be⸗ 
dieninge van de Godlijcke dienſt / 
gaen (al tot grooter aenwallinghe 
en vermeerderinghe. 

De Provinciale Concilien wer: 
den gecelebreert in Piru, van leben 
tot ſeven Jaren / op welcke de Me⸗ 
tropolijt t ſamẽ roept de Bilſchop⸗ 
pen / en ſn renſen over Kant en Tee 
vier en ſeſhondert leguen / alfulcke 
weghen / daer noch Roetlen noch 
Litjers te pale komen / ſn renſen 
met groott arbent / coſten / en riſico. 

In eenige deelen van de Indiens, 
zijn Vniverfiteyren verſocht ghe⸗ 


Indiens, die ophouden ſouden in die 
Pꝛovintie / ſoude konnẽ onderhou⸗ 
De werdẽ al het gene dat geſent is. 


Ve Viceroy Don Francifco de To. san tert 


kenen / die 
fp habitos 


kreech ozdze van (pne Majeſteyt / ramen. 


ledo, als int Wijck ban Piru was 


in de ghelegentheden van conlide⸗ 
ratien / ſo wel in Pays als in Ooꝛ⸗ 
loge / eenige perſoonen die het ver⸗ 
dienden haer te eeren met teeckenẽ 
of habitos han Be dꝛie ordenen / om 
dat oock die van die ſtedẽ als pꝛin⸗ 
tipaelſte ban Lima, Quito, Cuzco; 
Charcas, La paz, en Potoſi, en ban al- 
le de reſten dat vernolgẽ met haet 
verbinteniſſen / ende de reſte geani⸗ 
meert werdẽ tot de eere om te die⸗ 
nen / en verdienen ſo groote eer / na 
diẽ het ſeecker is / dat de beloonin⸗ 
ghe is een pꝛickel van de deucht. 


Van de Eecleſiaſtique ſtaet / oock man Meens 
iu de Pꝛieſters / als in die / die eenige vangven. 


Oꝛdꝛe hebben zijn vele ende goede 
ſubjecten over al / alwaer ghepꝛofi⸗ 
teert werden veele wetenſchappen 
en deuchdẽ / en alhoewel oꝛdinaer⸗ 


lijck het ſchijnt een rouwe lake / ten 


reſpecte van wetenſchappẽ / in het 
handelt van de Indiens, fo iſt nach 
tans wat groots vooꝛ die gene die 
het niet gefien hebben: t Js ſeker 
datter vele gheleerde lunden zin / 


weeſt / en int bnſonder van de Bil loo op de ſtoel / als 1 de Scholen. 
. an 


Fol, 26. 


a 


Dan Mieu 
Spaengié. 


Han be 
Landt 


licu, 


t 
Me- 


Van de grootheyt, rijckdom, 
en de groote Chriſtelijckheyt van 
nieu Spaengien. 
pop enn nieu nu te hande⸗ 
(Dun ban ne cijckbomigraote 
hendt en Chꝛiſtelijckhendt 

van het Nueva Eſpania, (al het noo- 
dich zijn Dat ict mn untſpꝛepe / meer 


Eyghentlijcke Beſchryvinghe 
ma, reſſoꝛt veel leguen heeft / en bergas 


dert vele Pꝛovintien: Als die zijn 
van Merico, dat het pꝛincipale is / 
Honduras, Campeche, Chiapa, Gua- 
jaca, Mecheocan, Nuevagalicia, Nue- 
va vizcaya, Guadiana, Guatimala, en 
andere veele / die ick om de lanck: 
hendt te plieden niet en verhale / 
maer datſe meeſt alle zijn bevolct / 


dan van Piru, om dat de Angebo⸗ en de alder · bzuchbaerſte / en alles 
tenen zijn van grooter inclinatie / goet koop / ghelijck te voꝛen ghe⸗ 
meer leerſaem en habil, dan die van ſent is. — 


Piru, nadien het ghelien woꝛdt in 
dingen die van daer gebꝛocht woꝛ⸗ 
den / ende laet Booz exempel zijn de 
beelden van plupmen (als gheſeyt 
is) die om de verwonderinge moe⸗ 
ten verwondert werden / en ic ach 
te vooꝛ mn / dat het een werck is 
van smenſchen handen / het is het 
treftelijckſte dinck van allen / om 
datmen van plupmen alleen / fons 
der eenighe verwen daer bpte voe⸗ 
ghen / maken (p aenlichten / en met 
allulcke volcomenthendt / ſoomen t 
int kleen belichticht / men ſouder 
ober verwonderen / en tloude bp: 


In Guarimala is een Coninck: B 
lijck Mot / en haer Pꝛeſident is een cn . 


Gouverntur / en Capitepn Gene: 
rael / en tommandeert over de In- 
dianen, ende de Rechters zijn Pꝛo⸗ 
vooſten van thof: theeft Coninc⸗ 
lijeke Offirieren / een Billchop / en 
tCathedꝛael Deken / en tCapit⸗ 
tel: Ende deſe Pꝛovintie vergadert 
haer relloꝛt en andere / en Landt 
is goet / en alles goet koop / en tlelk⸗ 
de dat Merico is / gelijck oock te vo⸗ 
ren verhaelt is. 


In Galiſco is een Conincklijck wan cb 


Hot / de ſellde die in Guatimala is / 


kans ongeloollijck zijn / alſmen het met een Pꝛeſident / en er Capiteyn 
fiet. Daer naer te ſegghen / dat het Generael die tommandeert / theeft 
fo grooten Landt is / allulcke Kijc⸗ Kechters / die oot Pꝛobooſten van 


ken en Pꝛovintien / en dat ſulcken 
getal van Balck hy geconqueſteert 
heeft met lo wepnich Spaenjaer⸗ 
den / int twelt de vermaerde Pꝛin⸗ 
ce Ferdinant Cortez oock is te ber⸗ 
wonderen / alhoewel zijn groote 
Chꝛiſtelijckhendt / ende nber tot de 
dienſte Gods / en zijns Conintx is 
een bekende lake; dat de Almach · 
tighe hem verlichte met zijn God⸗ 
lijcke wille. En oock legghe ick / 
dat Merico is het ſelfde dat Lima 
is / in alle ſaecken die Daer van ver⸗ 
haelt zijn / alhoewel dat het dꝛie⸗ 
mael grooter ende koſtelijcker is / 
nochtans niet foe rijck. De Dice: 
ron ende t hof gouverneuren haer 


t hof zijn. De Billchop / en Cathe⸗ 
dꝛael / en al die Hove en de reſt van 
de Pꝛovintien zijn als vooꝛſent is. 


De gouberuementé van Lamai- gerpaet ná 
ca, Veragua, en Nicaragua, en andere Besbinren, 


hebben een Gouverneur en Tapie 
tenn Generael / een Conincklijcke 
Kilt / en Officiers / op de manier vã 
het gouvernement van Popayan. 
theeft Minen ten eenen deele vun 
out / die de oꝛdinarile zijn / aen ans 
dere van (ilber, en andere metalen, 
als atgeroert is. Het meu Spaen⸗ 
gien is (oo lanck en fo bevolckt als 
Piru, en bꝛeeder: theeft ontallijcke 
bele Ingeboꝛene Chꝛiſtentẽ / en an⸗ 
dere ontdecktede / die op het point 


relloꝛt / dat leer groot is. theeft zijn van getonqueſteert te woꝛden / 
andere Spaenſche Steden leer ghelijck als het nieu Merico is / en 
goet / als daer is de Stadt van los andere ontallujckheydt van Pꝛo⸗ 
Angelos, ende andere / foo dat haer vintien die geſien en ontdeckt zun / 

De en 


®e Cornu: 
lijcke Gaer 
Lau Indien, 


De Hart 
van Stact. 


Sen Ooi 
loch. 


Van YVeſtlndien. 


en meer dan de helft zijnder gefien 
en ontdeckt. Ick ſegge van de Ker 
dublijcke van de Ingehazenen / het 
kelkde dat van Piru, ende die van de 
Spaenfche/oock het felfde : En in 
Piru, en Nueva Eſpagnia, en in de cer 
ſte wert het gheregeert / gegouver⸗ 
neert / ende onderhouden met (even 
armen / of Wereldtſche tacken / die 
een verboꝛgen lichaem maken / ons 
henlich Catholijt gelaof het Hooft 
zijnde / die Defe zijn: Ooꝛlach / Inco⸗ 
men / t Gouvernement / Juſtitie / 
Vereeringhen / Gratien / en de Co⸗ 
nincklijcke Patronagie. 
In de Coninckliicke Raedt van 
de Indiens werdt int ghemeen ghe⸗ 
handelt / en int bpfander van alle 
die materien die diſtinctelijck ghe⸗ 
deylt zun in de andere Kaden van 
zijn Majeſtept / om dat die in die 
Rijcken van een qualitent zijn / en 
inde Pꝛovintien van Indien, wiens 
kenniſle en deſpacho ghebꝛocht is 
tot die Conincklijcke Matt van de 
Indiens. En oock die Ding? die aen” 
gaen met reden de Kart ban Sraer, 
als zijn de behoudinge / verſekerin⸗ 
ee en vermeerderinge / of aenwas 
an de Indiens, nieuwe tonqueſten / 
nieuwe inſtellingen van Rechten / 
de geduerichent ban renten / en de 
tommanderinghen van de Indiens, 
nemende de manier / en lamen ſit⸗ 
tinghe met de Commandcurs die 
bie hebben die de Lantbouwerne 
aengaet / er particuliere dienſt van 
de lndlanen, twelck een is van de 
alderſwaerſte dinge van dit Rick. 
De beloignes di Ooꝛloch aengaẽ⸗ 
de (Op de welcke eenige onderloo⸗ 
en van De Raet van Ooꝛloge van 
une Majeſtept) om de Hepꝛlegers 
te verſit / Armaden / Garniſoenen / 
Generalen / Admiranten / Maeſtar 
del Campo, Capitennen / en andere 
Officiers / fo wel te Lande / als ter 
Ter / dock Hoog de Conqueſten / als 
dock de Macht nan de Indiens, en 
bare Frontieren / en vaoꝛ de venlic⸗ 
hepdt van de repſen van de Arma⸗ 


wel gheweten hoe vꝛuchtbaer en 
overvloedich het vervolch is / nae 
dien datter uyt de Indiens getrot⸗ 
ken werden alle sJaers thien of 
twaelk Milioenen vooꝛ ſyne Maje⸗ 
ſtent / en particulier in gaut / ſilver / 


rente van ſune Majeſtent die hn in 
Indien heeft / van de welcke hu 
boecken en reeckeninghen Geeft in 
0 Conincklijcke ſchat· kiſte / zijn 


Fol. 27. 


den / en Vlooten van de tocht op 
Indiens, en om te handelen van de 
gheſtadige Oorlogen; die in eenige 
Rijcken altoos gehandelt werden 
met de Ingeletenen / als Daer zijn 
int Rijck va Chili, en het Gouver⸗ 
nement van Santa- cruz de la Sierra, 
met de Indianen: - Mojos en Chiri. 
guanaes, en al het gene dat is over 
de andere ſude van de Cordillera, 
dat noch is om tontdecken en te 
tonqueſteren: in de Pꝛovintie van 
de Eſmerauden, en de Pꝛovintie vã 
Cucumbios, in de Pꝛovmtie van 
Quito, ende in de Indiens, genaemt 
Pixaos, han het goubernement van 
Popayan, en die die genormt werdt 
Cerribes van tnieuwe Wijck van 
Granada, die bnanden die de Zee 


konnen infeſteren / en hate Have: 
nen / met haer Armaden en ſchepk. 


Man het ia 
tome 


De ſtole van het incomen / wert 


rlen / elmerauden / hunden / (upc 
er / cochenille / hout / car ca, gember / 


en andere dingẽ vñ groote valeur. 


De leden in de welcke beſtaet de Bctebert 


van de ren 
tens 


tien op deſe forme, De vijfde van 
tlilver en gout / en de groote gietin⸗ 

ge / de impoſitien of tollen van twee 

ten hondert / de renten van de tri⸗ 
bunten van de Indiens, de vertoch⸗ 

te Ofkieien / de Cruzada, de tribunt 
van het incomen / de quicklilberen / vet gon. 
de anienden van Camara, de negen⸗ 
den han de Ecclefiaftique renten eve 
traozdinaris. In het ſtuck van 
tgouvernemtẽt heeft de Naet groo⸗ 
te becommeringhe en arbendt / om 
dat bpnaeft alle die ſaken die vooꝛ⸗ 
tamen zijn van dien Kotte; (oo wel 
Gheeſtelijck als Wereltlijck / ober 


berneinents 


D 2 welcke 


d | | | NEN 2 
— A ak ih eri Pe 8 N 
Fol. 28. EyghentljickeBefchryvinghe 
welcke dinghen fp oneundelijck te pꝛovideren (om dat de andere d 
ſchꝛn ven / en daer werdt veel tijdts Viteroys aengaen) delgelijcx oat 
verlleten int lien van ſoo veel bꝛie⸗ de Adminiſtratien / en ander Olli⸗ 
ven / en om raet te ſchafken met loo tien van t Kecht / en de Plume / en 
een linguliere ſoꝛghe / met loo veel Conincklijcke Otkiciers / de com⸗ 
Cedullen / Pꝛovilien / en Oꝛdinan⸗ manderien en rentẽ van de Indicos, 
tien die / om datter foo Beel waren die Aertſ bildommen / Billchop⸗ 
heeft het tegen ſpꝛaeck gemaeckt / pen / Deeckens / en Capittelen / ende 
om het welcke de Waer heeft gepꝛe⸗ Pꝛebenden van alle de Cathedꝛale 
tendeert te maken een Retuel / op Mercken: en andere Spaenlche bee 
de boet als in Caſtilien bã de Wet / nekicien / en de Angeboꝛenen / als de 
tẽ / en alhoewel dat N. van Euzinas coſtuyme is in de Kaet / andere ver⸗ 
begint / ſullender vier Boecken ge” eeringhen en behulpingen van on: 
dꝛuckt woꝛden / met meerder tonli⸗ koſten / als daer zijn de habitos van 
deratie / verſtant en vlijt van de Li- | De dꝛie Oꝛdꝛen / van Santjago, Cala. 
centiaet Zorilla, Rechter vã Quiro. trava, en Alcantara, conſulterende 
at , In ſaken van Juſtitie / comen te met lune Majeſtent van de perſou⸗ 
rade de Viliren, en Reſidentien, die nen en verdienſten / in de welcke hy 
de Viteroys tot haet laſt genomen ghedient heeft / en de tptulen van 
hebbẽ / Pꝛelidenten / Kechters / Die⸗ Adelantado, en Maerfchalcken ende 
naers en @fficierg van de oven / andeees. 
en de Gouverneurs Capitennen De laken die de Tonincklüjcke wage 
Generaels / Coꝛregidooꝛs / ende al Patronagie aengaen / werden gez varanagle. 
wat aenraeckt aen sConincx in⸗ handelt en ghedetermineert in de 4 
comen / af Conincklijcke Officiers; | ghelende Raet/ dat zijn Majeſtent 
Factooꝛs / Treſoꝛiers / en Reecken · Patroon ſu van de Indiens, en dat 
meeſters / en die laecken die vooꝛ de hy aenneme de Patronagie / als 
tweede ſupplitcatie komen / ende op Conqueſteerder ban die / en dat de 
t Regiſter van duylent en vijkhon⸗ Brieben en Apoſtolijſckſe Bullen / 
dert en andere Plenten / en ſakẽ die; en alle de Benikicien / en onderwp⸗ 
aengat de gouvernementen / en toe: | lingen die gepꝛovideert werden 
denlingẽ van de Indiens, de welcke in de Indiens, dock in Gheeſtelijcke 
conkoꝛm de Wet vã Mechelen wer⸗ als Wereltlijcke / ſullen moetẽ con⸗ 
den begonnen in de oven / alwaer | form zijn de patronagie / en de kun⸗ 
Cn ghehooꝛt werden by partpen / en deringhen van de Rercken / Clooz 
de hewylingen ontfangen werden / ſteren / Parochien en Gaſthuylen / 
en de lake belloten zijnde / de par?! dat de Billchoppen Edicten lullen 
tuen geciteert ʒijnde / werde de oꝛi⸗ ſtellen / en die haer daer teghen lul⸗ 
ginelen geremitteert aen de Raet) len (ellen / ſullen haer met haer 
alwaer ſu gedetermineert werden / tween pꝛelenterẽ vooꝛ de Natroon / 
conform met de Juſtitie. I dat de Vicerop fal zijn / ol Pꝛeli⸗ 
Sennen of So veel alller gehandelt is / gelt dent /ofte Gouverneur van elcke 
grauen. tot verteringen ok gratien / om dat Pꝛovintie / op dat hy extulere / ende 
in de vooꝛghelende Kaedt werden noeme int eene amobile ad nutum, 
verſien Bicerops / Pꝛelidenten / ende niet in titulo perpetuo, om dat 
Nechters / Pꝛovooſten van tho / dat gherelerveert woꝛdt vooꝛ lune 
Officiers / en alle de Dienaers / en Majeſteyt / en de Naedt / en die de 
Oflitiers van de Boten van de In- | ghenoemde Tytel gegeben werde. 
diens; Gouverneurs / Capitepnen / Laet de Bullen en Bꝛieven in de 
Generaels / en de Coꝛregidodꝛs die Raedt komen / en alle de dofpachos 
in de Raedt ghewente hebben om van Roomen, en laet die niet df 
ht 8 0 ghen 


van Veſt- Indien. Fol. 29. 


ghen ghebꝛuyckt woꝛden in de ln · ok die gantlche Martius dooꝛ. 
diens, ſonder dat (pn gelift zijn Door| De tweede / dat de Vlooten nat 
die booꝛlende Kaet / en later op een het Halte Landt / vooꝛ beſte tijde 
ander manier gheſuppliceert woꝛ⸗ hebbẽ / de Ooſte winden in Janu⸗ 
den / ende laet het niet verbult wer: ario / of ten minſten een Maent te 
den / tot dat zijn Heplichent ghein⸗ bozen eer de Galioenen ak varen 
formeert ſu. | op dat Cp tijdt hebben om haer 
De ens, Op Dat wu dan beflunten dit Cargafapen te verkoopen / ende te 
chen van ons werck / en wederkeerende van vergaderen. 


serie de Indiens, tot ons Spaengien / ſeg⸗ 
ghe ick / dat om te fien bn nae de 
groothept van de Indiens, en is niet 
meer noodich dan te lien het huys 
van de contractie van de Indiens 
in Sevilien, om dat alhier ſal ghe⸗ 
ſien woꝛden hare groothepdt van 
intomen / om dat aldaer een Pꝛeli⸗ 
dent is / een Treſoꝛier / een Keecke ; 
meeſter / een Factooꝛ / Rechters / een 
Fiſcal / die al Kechters en Ofkiciers 
zijn. De Pꝛelident heeft tot zijn 
laſt de Depaſcho ban de Galioené, 
Vlooten en Armaden / en Schepen 
van advyſe die van Indien gaen / 
conforme de oꝛdꝛe die Daer ghege⸗ 
ven woꝛdt / en belet welende / daer 
dꝛaecht een ſoꝛge vooꝛ van De velt; 
tonfoꝛm het genoemde. Daer zijn 
Reecken⸗meeſters van de Aberpe 
en andere Dienaers / en Okkiciers. 


Oaliaenen. Elck Jaer werdender gedeſpa⸗ 


theert ſebẽ of acht Galioenen naer 


De derde / dat de vonagie van 
de Galioenen is / unt te loopen van 
de Barra, van San Lucar, of de Baye 
van Caliz, ende men loopt datmen 
verkent de Eplanden van Canaria, 
en van haer vaertmen tot datmen 


verkent de Eplanden van Domi- 


nica, en Matalino, die Berlaten zijn / 
en Daer eenighe Indianen zijn die 
Goꝛloch voeren / alhier nemen ly 
ververſchinghe van water / ende 
daer werdt vervolcht op het ver⸗ 
volch van het vaſte Landt / tot dat⸗ 
men havent in Cartagena, dat het 
eerſte bevolckte Landt is van het 
vaſte Bandt / en van alhier werdt 
vervolcht de vele van Porto belo, 
en tot de reſterende deelen / ghelijck 
alteede verhaelt is / om dat ick het 
gerepft hebbe / alhoewel met groo⸗ 
te periculen en arbendt / in de welc⸗ 
ke een yder hem ſtelt die reyſt / en 
ober Tee gaet: Maer ban alle die 


tbaſte Landt / met eenige Patachen, heeft mp de Heer verloſt / ghelijck 
om te half de (chat unt de Indiens, ick hem altoos badt demoedelijck 
ſn bꝛenghen een Generael / een Al⸗ Door de middel van zijn alderhen⸗ 


mirant / en Capitennen van voet⸗ 
volck / en van de Tee / en een tertio 
van voet volck / ſonder Bootlghe⸗ 
ſellen / twelck conkoꝛm is nae de 
bracht van elck Galioen / feet wel 
ghewapent / en met gheſchut ver⸗ 
ſoꝛcht 

Ick Aupt mijn diſcours met dꝛie 


kamen adbertentien: De eerſte / dat de be- 


lichſte Cruys / aen twelck ick oꝛdi ; 
naerlijck devoot ben gheweeſt / mn 
berbiudende alle daechs met nieu: 
we gunſt en gratien; in recompen⸗ 
ſe van dien / heeft het my goet ghe⸗ 
docht / niet ondanckbaer zijnde op 
te offeren mijn arbendt; en oock te 
ſchepven een Boeck van zijn tri⸗ 
umphen. Al het welcke bidde ick 


ſte tijdt om t ſenlen van de Galioe⸗ de Heer dat het (p tot zun Heylige 


nen / en bequaemſt om te gaen ende 
weder te keeren is in Febzuario / 


dienſt / en verheffinghe van zijn Ul 
derhenlichſte Naem. 


jb SPIEGHEL 


DER at 


AVSTRALISCHE 
NAVIGATIE 


Soo Sy 


Vit vermaerden ende tloeck⸗ 


moedighen Tee- Heldt / 


JACOB LE MAIRE, 
Prefident ende Overſte over de tue Schepen, d Eendzacht 
ende hooꝛn / nge varen dent lun » bis. 


AMS T ER D AM, 
. 


By Michiel Colijn, Boeck- vercooper op't Water 
by de Oude Wang int huys-Boeck. 


nno 16 2 2, 


rene mere 


——— vee en 


G 


Ac USVEUNOS 


(one Bai ie co e 
CE ALO VLSU PIL 9 At Gel ta los, 
ik 5 


ROM LU VA 


eee ,, 
lc SUA Jacobus Ener ord 1 8 5 


1 
1 
0 1 


1 


4 


_ 
1 
1 
Zi 
* 1 
— — — — — — 2 — 
—— — 
* * Nt 
ed HT k Laa nla Hi eat 
= 


AEN DE DOOR- 


LVCHTIGE GROOT: 
MOGHEN DE ED. HEEREN 
STATEN GENERAEL, En 


Van de Vereenichde Nederlanden. ns uns ebe 


8 E Ambitie ende! bio er chef van gk Coninck 
vz 9 de Groote, doen hy was in de fleur ſijnder 
overwinninghen en Conqueſten, en ſouden hem niet 

connen verſaden, noch te vreden ſtellen, waert by al 
dien dat hy gheweten hadde, datter meerder ghedeelten 
van de Werelt te conqueſteren hadden gheweeſt, als die 
gene die hy ſocht met fijn Wapenen en Crijfch-knech- 

1 een te overwinnen „om te voldoen fijn groote begfieer- 
ten u. Gaby hadde overde gheheele werelt te mioghen domineten : Noch 
oock de cloecke Romeynen, die nae den Con inch. Alexander fijn ghecomen, 
en meerder machts en moghentheyts hebben weten by een te brenghen, als 
de voornoemde Coninck, om alles te dwinghen, en haer te fabjugeren, 
dat eenichfins bekent was, en foude van ghelijcken hun groote begheerte en 
ambitie die zy hadden om te heerſchen en domineren niet hebben connen 
voldoen , indien fy-luyden gheweten hadden’, ghelijck in deſe onſe tijden 
gheopenbaert is, datter noch twee onbekende ghedeelten des V Verelts wa- 
ren gheweeſt, als namentlick het gheheele groote Landt van America, met 
fijn by-legghende Eylanden, dat weynich minder is, als de oude bekende 
VVerelt, ende oock het deel, oft nieuwe werelt van ¶ Auſtralia, noch maer ten 
deele bekent, en met de halpe en ſegleninghe des Heeren eer Tanghe jaren 
door de Navigatie meer en meer tot voordeel en dienfte van, deſe Landen 
bekent ſal werden. 

Maer al ſchoon ghenomen, dat de Coninck Alexander in ſij nen ti ijdt, en 
de Romeynen nae hem, alle goede informatie en wetenſchap vall de twee 
nieuwe ghedeelten van de werelt hadden ghehadt ſoo en was hüin macht 
fulex niet datſe ſouden middel ghehadt hebben de felve te fubé égeren, en 
tonderbrengen, al hoe wel haer macht van Ruyteren en Knechten, als doen 
excedeerde de macht die men nu ter tijt ſoude weten by een te brenghen, 
ende dat mits de voorfchreven twee nieuwe ghedeelten van de Oude Ver, 
relt, door de Zee waren gheſepareert, en dat zy midts dien daer td gheen, 
bequaemheyt van macht en Schepen hadden, om ſulcke sne te 
weghe te brenghen: oock foo heeft Godt de Heere de ontdeckinghe ende 
overwinninghe van de voorfchreven VVerelts-ghedeelten, foo het ſchijnt, 
ghereſerveert voor andere Coninghen en Princen, als ghebleecken heeft, 
dat aen d'eene ſijde de Coninck van Hiſpanien, door de bequaemheyt van ſijn 
Landt, ende Zeevaert, het meeftendeel van America heeft over wonnen, en 
onder fijn ſubjectie ghebracht, en dat aen d ander fijde de Coninghen van 
Portage), maer eenighe conqueſten hebben ghêdaen ; maer niet van fulcke 
gie) 12 impor- 


Pl 


* 


Te 2 eh | 
* * A 
importantie, als e ghene door de Spaenjaere en te weeg heb its 
de Conqueſten van de Portugeeſen meeſt beſlae N 5 
plactſen en Landen inde onder - werelt en. 5 gr bekent 
gheweeſt, ſ ſulcx dat de felve meer voor Ontdeckinghen, s C algen moe: 
ten ghenomen worden, ende mits dien ee! Shelij ckeniſſe en hebben by 


de over winninghe die de Coninck van Hiſpanien in N ghe- 
daen, die in dat deel daer inne te verghelijcken is ter Zee, by Alexander de 
Groote te lande, hebbende hy ( beneffens dat hy in Europa een ſect groot Co- 
ninck is) volcomeliek een nieuwe Werelt a hi die hem ſeer 
groote rijckdom jaerlicx inbrenght tot maintienement van fijn ftaet, als 
yeder een bekent is, welcke ſchatrijcke ghedeelte van de Werelt de Conin- 
ghen van Hiſpanien met cleyne en gheringhe middelen ſijn aenghecomen, 
als fulcx inde eerſte inſtantie, ſoo de Hiſtorien vermelden, vereregſren h 
bende met eens ſeſthien duyfent Ducaten te verſchieten, dat ghe 
de eerſte equipage en toeruſtinghe waer mede Christophorus columbus , 
Indien ontdeckt, ende ten deele ghe wonnen heeft, welcke ſeſthien duyſent 
Ducaten by de Coninginne Iſabella van Caſtilien oock be ſwaerlick in haer. 
Rijcke conden ghevonden worden. Met ſulcke cleyne beginfelen end | 
weynich middelen fijn de Meſi- laden ontdeckt, en yoorts met der tijdt ae 
de Croone van Hiſpanien gheyoecht, en langhe tijdt voor de caïfslianen al. 
leen ghehouden, want de Coninck Ferdinandss van Arragon ; ghetout heb: 


bende Dona bella van Caflilien, alfoo ſy de penninghen tot deſe entreprinſe 


uyt hare middelen alleene, hadde verſchoten, cedeerde alle de Conqueſten 
ende profij ten dleder uyt ſouden refulteren tot behoef ende voordeel vande 
Croone van Caffilien, excluderende daer. uyt fijne vaſſalen cArragoniegen ; en 
andere Onderſaten, ‘waer af contracten en conditien wierden ghemaèckt tot 
contemplatie van de Coninginne Iſabella, welcke conditien gheduyrt heb- 
ben en onderhouden ſijn ghe weeſt dat gheen Aragonnoys, oft Vaſſal van 
de Coninck Ferdinandus in Neſt.- Indien heeft moghen handelen, tot foo langhe 
toe dat de Croonen van Caftilieu, Arragon, en andere Coninckrijcken van 
Spanien door houwelicken en erffeniſſen te ſamen zijn ghevoecht, ſulex dat 
de Inwoonders van Spanien int ghemeen fonder onderſcheydt de beneficien 
trecken van deſe vreemde Vaert. lae ſelfs de Gene voyſen, overmits die in de 
protectie van den Coninck van Hiſpanien fijn, wefende alleene de Onderſa- 
ten van deſe Landen, die mede Vaffalen, van de Coninck van Spaignien 
doen ter tijt zijn, gheweeſt, daer uyt gheſloten. Ende al hoe wel de Ingres 
ſetene van deſe vereenichde Nederlanden in de Zee · vaert alle Natien van 
Europa, jae van de gantſche Werelt (ſondet roem ghefproocken) overtreffen 
en paſſeren in exvarentheyt, induſtrie, en practij cke, om de Zee op alle verde 
en vreemde Paſſagien te bouwen, en te frequenteren, foo is nochtans voor 
defen by niemanden uyt deſe Landen, eenighe nieuwe Paſſagien, Havenen, 
of Landen die ghedenck-waerdich fijn ghevonden of ontdeckt, niet te- 
ghenſtaende vfelfde door verſcheyden perſoonen foo int Noorden. als an- 
derweechs onderleyt is gheweeſt, alle t welcke de Bewint-hebbers van de 
Auſtraelſche Compaignie, uwe Hooch · Moghende onderdanighe Diena- 
ren, in rijpe deliberatie ghenomen hebbende, ende gheencourageert we- 
fende, door den particulieren Octroye by uwe Hooghe Mog. Ed. fijn de 
ſelve beweecht gheweeſt tot eere en reputatie van haer lieve Vaderlant, een 
loflicke Entreprinſe voor te nemen : te weten, om een Paſſagie int Suyden 
te ſoecken, daer door te varen, en voorts de Landen in de Suyt- Zee ghele« 
Shen, en voor deſen onbekent, foo veel doenlick ſoude fijn, aen te doen, en 

frequen- 


Toe- gheningh. 
frequenteren. En hebben dien volghende inden Iare ſeſthien hondert vi ijf. 
thien bin: n de Stede Horn toegheruſt twee Sche pen ghenaemt de Bendracir 
ende Hoorn, daer op ftellende voor Prefident en Opper-Coopman den wel- 
ervarenen, ende gheexperimenteerden laques le taire, die met de ſelfde 
Schepen ſulcken Voyage heeft gedaen, en int Suyden foodanighen facile, be- 
quame, en gantſch dienftighe Paſſagie, die eenighe Mijlen van de Straet 
van Magallanes is diſterende, uytghevonden, ende Landen en Eylanden in- 
de Suyt- Zee ontdeckt heeft, als in deſe fijne Journale vervaettet wort, aen 
welcke Landen alfoo nae alle apparentie t Landt van Auſtralia ſeer groot is, 
jae ſulckx dat het recht wel voor een derde- part van de Werelt mach ghe- 
reeckent worden, onghetwi jfelt tot ſeer groot voordeel defer Landen, tref. 
felicke Coopmanſchap en negotie ſal connen werden gheſtabileert, ende 
Aal by experientie bevonden worden dataen de felve Landen foo wel als 

aentt Landt van america goede profijten ſullen wefen te doen , alfoo veel 
der ſelver Landen op een goet climaet fijn legghende, fulekx dat als nu 
claerlick-onder-vonden is, dat de oude Schrijvers die de Werelt ghedeelt 
hebben in drie deelen, als in Europa, Afia en Africa, feer grovelicken gefailleert 
hebben, en dat de ſelve drie deelen met recht niet meerder als voot een der- 
depart van de Werelt moghen gereeckent worden. «America voot het tweede 
derdendeel, en ¶Auſtralia voor het derde derdendeel, en naer alle apparen- 
tien, en conjecturen, ſoudemen met ſeer goet fondament connen argueren 
en ſtaende houden, dat het ghedeelte van Auffralia het grootſte van de drie 
deelen is, gheconſidereert dat het eerſte en tweede ghedeelte, name lick de 
oude onbekende Werelt, ende America, meeſt beſtaende ſijn van de hoochte 
nederwaerts van Rio de Plata, en Cabo de bona Efperanca, legghende beyde de 
voorſchreven plaetſen ten naeſten by ghereeckent op de hoochte van vijf en 
dertich graden int Suyden, ſonder dat van de voorſchreven hoochte op pas 
ralellicq eenighe Landen int Suyden bekent zijn, als alleen het Lant van de 
Patagones, ſtreckende van Rio de la Plata tot de Straet van Magallanes toe, dat 
feer weynich importeert, en dat gheheel Europa en Afia meeft gheleghen fj 
van 35. graden Noortwaerts tenemen , naer de hoochte van de Straet van 
Gibraltar af, daer uyt men voor ſeecker can beſluyten en infereren dat int 
Suyden noch veel Lants is t'ontdecken, ſijnde niet ghelooflick dat Godt de 
Heere, die volcomen en perfect is, in alle ſijne wercken, de Landen van de 
Werelt alleen ſoude ghefchapen hebben int N orden, en dat int Suyden niet 
dan Zee en Water ſoude weſen te vinden, nademael de Sonne ſijn cracht, 
operatie, en virtuyt doet, en int werck ſtelt, ſoo wel int Suyden als int 
Noorden, ghevende elck ghedeelte fijn tijt en ſayſoen om het Aertrijck te 
ver warmen, en te fruâifieren, ghelijck de Conincklicke Propheet David in 
fijn 89. Pſalm claerlick ſeyt, dat Godt de Heere, t'Noorden en t Suyden heeft 
gheſchapen, ghevende alſoo het Suyden ſoo veel voordeelſen preeminentie 
als het Noorden, ſoo dat daer uyt vaſtelick te preſumeren is; dat het Suyder- 
ghedeelte van de Werelt, hoe wel tot nu toe onbekent, de ſelfde quali teyten 
in ſich ſelven moet hebben als het Noorden, rwelck die vande Auſtrael- 
fche Compaignie, indient de almoghende Godt toelaet, en dat uwe Ho. Mo. 
Ed. het Octroy aen henluvden verleent ſonder eenighe reſtricte ofte limit 
tatie volcomen effect laten ſorteren, in ſeer corte jaren door de nieuwe ont- 
deckte Strate Le Maire, tot eere en reputatie van de gheunieerde Provincien! 
voorder en meerder verhopen uyt te vinden, en ontdecken . Ende al iſt dat 
feeckere invidieuſe en afgunſtighe perſoonen de voorſchreven uytghevon- 
den Strate, gheerne in cleen - achtinghe ſouden * uwe Ho. Mo. Ed. 
2 met 


Rheda Se er 


Toe-eygheningh. | kt 
met daailtre practijquen, ſoecken te impreſſeren, dat de ſelve Sade 
gheen voordeel voor deſe Landen ſoude connen gheven, ſoo vertrouwen 
nochtans de Bewinthebbers voornoemt, dat uwe Ho. Mog. Edna hare wijſe 
di ſeretie wel ſullen connen oordeelen, dat door het uytvin den van de ſelfde 
Paſſagie, de Landen een uytnemende voordeel is gheſelliet, ten reſpecte 
van de trafijcq die daer door al omme int Auſtraelſche Lant, en oock aen 
alle ander Landen aen de Suyt-Zee gheleghen ſal connen werden ge edteven, 

ſijnde waerachtich dat de bequaemheyt ende faciliteyt van de ſelfde Strate 
ſulex is, dat gheene Paſſagien die immermeer int Noorden ontdeckt oft 

uytghevonden ſouden moghen werden, ten regarde van het over: groote 

coude Climaet datmen ſoude moeten paſſeren, noch oock de ſpineuſe ende 

moeyelicke Strate van Magallanes in gheene deelen daer by te verghelijcken 

ſijn, tot welcken eynde de Bewinthebbers goet ghedacht heeft, alhier te de- 

clateren de moeyelicke beſwareniſſen, en ghevaerlickheden dat bejeghent 

ſija, ende die tijdt die gheconſumeerti is by alle die ghene die oyt de Strate 

van Magallanes hebben ghepaſſeert, en cerſtelick {oo veel aengaet Ferdinaudo 

Magellanes ſelve, foo brenghen de Hiſtorien mede, dat hy met een Vloot 

van vijf Schepen uyt Spaignien gheſeylt fijnde ; inden beginne vande Maent 

van April, inden jare 15 zo. gheraeckt is in Porto S.lulisen-, legghende op 
graden beſuyden de Linie Equinoctiael- en dat hy niet eerder door de 
8 . heeft connen paſſeren, en in de Suyt- Zee comen, als op dẽ áchthienfte 
December int tſelfde jaer, ſulex dat de ſelfde Magellanes, den tijt van ontrent 
acht Maenden ende een half befich is gheweeft om uyt Porto S. luliaen door 
de voorſchreven Strate te gheraecken, in de Suyt - Zee: ſijnde de voorſchre- 
ven Magellanes, en die ghene die met hem de voorſchreven Strate hadden 
gheyonden, by de Keyſerlicke Majeſteyt ten hoochſten ghehonoreert en 
gheremunereert, fulcx de Hiſtorien ende de contracten van dien fijn mede- 
brenghende, en fijn van de voorſchreven vijf Schepen; vier op de Reyſe 
vergaen , De tweede die de voorfchreven Strate aenghedaen heeft is ghe- 

weeſt Don lutieres Car vaial, Spaengiaert, die met een Vloote van vier Schepen J 

ghevaren is uyt S paignien, met conſent en licentie van de Hoo. Mog. Key- 
fer Karle „om te paſſeren de Strate van Magallanes, en ghecomen ſijnde voor 
de Mont van de Strate, is daer met ſoodanich on weder en tormenten in de 
Strate overvallen, dat drie van fijn Schepen daer in ghebleven en vergaen 
zijn, met ontrent twee hondert vijftich Mannen daer op ſijnde, en het vier- 
de Schip hebbende twee en tſeſtich daghen beſich gheweeſt, om de voor- 
ſchreyen Straet te paſſeren, is eyntlick met groot verlies van Anckers, en an- 
ders daer door gheraeckt, en ghenootfäeckegheweelt te loopen’ nac Calos de 
Limain Peru, (onder verder te connen ſeylen. Capiteyn Don Alonſo Ladrölles 
Ro, uyt den naemen van weghen Don Garcia de Mendoza Gouverneur van 
chili de derde, die de voorſchreven Strate heeft beſocht, is lancx de Suyt- 
Zee, aen de voorſchreven Strate ghecomen met twee Schepen, een van de- 
welcke door ſtorm en onwederweder is ghiekeert naer Chili, ende het an- 
der met groote moeyte, en travaille is in de vootſchreven Strate ghecomen, 
en heeft foo verre gheſeylt dat hy de Noort- Zee heeft gheſien, en is daer 
naer wederomme ghekeert, hebbende beſich gheweeſt in de ſelfde Strate, 
ontrent drie Maenden, Don Fray Garcia de Loayſa vierde paſſant van de voor- 
ſchreven Strate, is door laſt van de hooch-ghedachte Keyfer , uyt Spaengien 
gheſeylt inden Iare duyſent vijf. hondert vijf en twintich, en is op den ach- 
thienden Ianuarij 15 2 6. ghearriveert inde Strate, a waer hem ſoodanighe 
ſwaricheyt bejegbens is, dat hy door ſtorm eens. daer uyt ghedreven is, en 
is den 


„ 


Toe- eye beningb. 


is den eerſten Iunij daer aen volghende eerſt daer door gheraeckt, achterla. 


tende drie Schepen van fijn Vloote, daer noyt tijdinghe van ghecomen is. 


Fir Franciſco Draeck de vijfde, die defe Straet heeft ghepaſſeert, is uyt Enghe- 


lant ghefeylt met vijf Schepen den vijfthienden November 1 577. en is den 
ſeſten September Anno acht en tfeventich gheraeckt door de Straet in de 
Suyt-Zee, hebbende den tijt van ontrent ſeſthien daghen gheweeſt in de 
voorſeyde Straet, en de ſelfde ghepaſſeert op het geluckichſte van allen, doch 
daer is een Schip van fijn Vlote weder in Enghelant ghekeert, ſonder dattet 
tſelfde de Straet heeft connen paſſeren. Capiteyn Pedro Sarmiento de ſeſte 
die de Strate heeft aenghedaen, is door laft van Don Franciſco de Toledo , Vice- 
roy van Peru, Anno 157 9. met twee Schepen ghevaren nac de voorſchre- 
ven Strate, om &,, Franciſco Draeck te gaen ſoecken, en is een van de beyde 
Schepen ghenootſaeckt gheweeſt wederomme te keeren nac Lima, vervol- 
ghende de voorſchreven Sarmiento fijne Reyſe, en paſſerende de voorſchre- 
ven Strate, ontrent in vijf en veertich daghen, is eyntlick gearriveert te St, Lu- 
car. Sir Thomas Candifb. Enghelſman, ſijnde de ſeyende, is met twee Sche- 


2442 


Strate, en de felve eerſt ghepaſſcert den ſeſten September daer aen volgende, 
be halven dat het Schip de Troume, daer Capiteyn op was Sybold de Weert, ghe- 
nootfaeckt is gheweeft wederomme te keeren , mits de groote ſwaricheden 
hem bejeghent, ende zijn die andere vier Schepen int paſſeren van de voor- 
ſchreven Stratebefich gheweeft den tijt van ontrent vijf Maenden. Olivier 
van Noort de thiende, is van Rotterdam t'feyl ghegaen den derthienden Sep- 
tember, Anno 1598. met vier Schepen en is den 24. October Anno 1599. 
inde voorfchreven Strate ghecomen , de welcke hy ghepaſſeert heeft met 
groote moeyte den 29. Februarij 1600. foo dat hy int paſſeren van de voor- 
ſchreven Strate gheconſumeert heeft den tijt van vier Maenden en vijf dagen, 
De laetſte fijnde Capiteyn lor Spilberghen, is met fes Schepen uyt deſe Lan- 
den gheſeylt den achtſten Auguſti Anno 1 6 14. en voor de voorfchreven 
Strate ghearriveert den 2, Martij 16 1 5. de welcke hy met groote moeyte 

ghepaſ- 


Pm — hs 6 
8 1 


* - beni. 


F 


ghe paſſeert heeft den 6. Meye daer aen volghende, allee elcke voorfchreven. 


moeyelickheden en be ſwareniſſen den ghenen bejeghent die oyt de Strate 


van Magallanes hebben gheſocht te paſſeren, ghecompareert Iijnde, jeghens . 


de facilfteyt ende bequaemheydt vande, voorſchreven ſpatieuſe: en commor 
dieuſe Paſſagie Le Mair, die ontrent acht Mijlen wijt, en feven Mijien lancł 
is, cn door gaens veertich ‚ vijftich „ tſeſtich Vademen diepte i is, hebbende 
dact door de voornoemde. laques le Mair. met het Schip a ‘Eendracht i in een 
dach fonder eenighe beſwaerlickheyt ghepaütert; ende in de volle Suyt-Zee 
ghieeomien is, blij jekt claerlick dat de (elfde Paſſagie in alle deelen, de Paſſa- 
gie van de Strate van Magdllantste prefereren i is, ende dat, mitfdien. de ſelve 
ten regarde van de goede gheleghentheden voordelicker en dienftighetx voor 
deſe Landen i is, als eenige paſſagie, die ter Werelt immermeer uytgevonden fal 
connen worden, te meer nae dien men de ſelve ( foo voorſeyt is) fonder ee 
nighe ghevaerlickheyt can pafleren: en datmen daer door comende, terſtont 
in een gheſont Climaet gheraeckt, ſijnde waerachtich, dat door de ghenade 
Godts, niet een man van het voorſchreven ſchip 4 Eendracht op de uyereyfe 
Sheltorved! is, voor en al cer datſe aen het Laude van lava gheco mien fijn. 
Endealloo de Bewihthebbers voornoeùit valtelick vertrouwen dat de felfde 
paflagie by uwe Hog. Mog. Ed. in ſulcke achtinghe ghenonten {al werden, 
als de felve ten aenſien van de ſituatie ende bequaemheyden! is meriterende: 
Soo hebben de felve de vrijmoedicheyt ghenomen, uwe Ho. Mog. Ed. hare 
Souveraine Overicheden dit Iournael van haren Preſident Îagues. J. Maire ve 
dediceren, en onder der ſelvet protectie int Iicht uyt te gheven ‚demoedelick 
verſoeckende dat uwe Ho, Mog. Ed. den gheringhen arbeyt ghelieve vdor 
aenghenaém te ontfanghen, op dat wy daer door te meerder verootlacckt 
en ghe-eûcourageert moghen worden, om voorts met de hulpe des Heeren; 
de prinei paelfte Landen ende Cuften van e-duffralia onſe lieve Vadetlant tot 
vorderniſſe en welſtant van dien bekent te maecken, ende náet onſe gantſche 
demoedighe en dienftighe A s fallen, . den dae 
l Godt bidden, uwe : 


Doorttighebooch Mogndt / Ed. Ernte acht 5 


bare / Dooꝛſienighe Heeren / te tonkerveren in 1509 
duerighe ghelonthent / en in gheluckkighe en boo; 
ſpoedighe regeeringhe tot s A WSA : * 
Von den 1. Aprit 1 62 2. ER: None 


5 1 vve Ho, Mog, Ed. 42700 abe. 


15 en onderdanighe Dienatren. 5 

ide 0 fl 28h 112% Is 

De Wewinthebbers bande autre 
Sne vand — * ö 5 HS 2e 


dottore 1942 


__Voor-reden aen den goet- 
woillighen Leſer. 


Tſo de Bewint-bebberen van 
de Auſtraelſche oft Duyt- Com- 
paignie vooꝛghenomen hebben in dꝛuck te 
laten untgaen het opꝛecht Oziginael/ en 
autentijcq Journael van Wijlen Saligher 
lacob le Maire j die als Commandeur / op⸗ 
per⸗Hookt / en dock mede Bewint-hebber 
van de ſelne Compaigute ghevaren heeft 
op de Schepen ghenaemt d Eendracht ende 
Hoorn, toegheruſt en akghevaren lijnde 
van de Stadt Hoon / inde Maent van lu 
| Ul 221 nio; Armo 16 1 ;. ende dien volghende den 
2 134. lunij daer aen unt Texel / m Zee ghe⸗ 
loopen / ſos iſt dat de vooꝛſchꝛeven Bewint· hebbers goet ghevonden 
hebben / en noodich gheacht den goet · willighen Hefer Bette dꝛaghen / 
en te waerſchonwen / dat het Journael voor deſen uytghegheven / dooꝛ 
Willem lanfz Boeck bercooper tot Aimſterdam / op den naem van Vil 
lem Cornelis Schouten: Schippet / niet en is het opꝛechte Journael van 
de Reyſe en Wopagte/- maer een onbehooꝛlick vertreghen werck / met li⸗ 
niſtre middelen / en manieren van doen bp een ghevoecht / en verfamelt / 
om allſoo de enghenaers en De Bewint hebbers vande vooꝛſchꝛeven Au⸗ 
ſtraelſche Compaignie die het toecomt ſulck Journael en werck unt te 
gheven / als daer van De beſte kenniſle hebbenor / te berooven en kruſtre⸗ 
| ren / van de eere / reputatie / ende pꝛokütẽ daer aen dependerende / dat haer 
ft alleen en niemant anders toecomt/ miesine lelfde gefabꝛiqqueerde Jour⸗ 
ö nael teghens alle redene en billickheyt / en tontrarie de waerheyt doo: 
Willem lanſa de gere ghegeben wor aen willem Cornelis Schout als bin⸗ 
8 der vande nieuwe Straet le Maire, Daer hu Schouten maer als Schip⸗ 
1 per ghedaren heeft op het Schip de Eendracht, dir nothtans noch inben= 
| teur bande Reyſe is gheweeſt / en noch verl min opt ernighe kennilſe / 
| ofte wetenſchap daer ban heeft ghehadt / als dooꝛ Gijn Millive in dato 
den tweeden November, Anno 16 T8. arn Iſaackle Mair, Vader van de 
overleden Conunandeur in Hoon gheſchꝛeven is blütkende. Immers 
niet voꝛder als hem Daer van ghegeven is dooꝛ den vooꝛſchyrven Com⸗ 
mandenr (onder Wiens commandement hu itont) en de Bewint⸗ heb⸗ 
bers ban de ſelve Compaignit / die hem kenniſle en openmnghe van de 
ſelfde ſaecke hebben ghedaen / meynende ende vaſtehnnk vertrouwende 
1 aen deſen Man ghevonden te hebben een perfoon Ne Capabel en bez 
. qquaem ſoude lijn gheweeſt om ſulclte ware on difficile Rene en Wopa 
. | gie te helpen doen dirigeren / en voꝛderen. Dan hoe zu Daer mede ghea⸗ 
buſcert en bedꝛoghen zijn gheweelt / lar blicken Doop de Deductie en Herz 
hael vande vooꝛſchꝛeven renſe / ſulcr dat n: ich nnen 5 we 
CA rael⸗ 


— u— — — — 
ä * — 


4 


Voor-reden. 
ſtraellche Ëompaignie ten hoochſten hebben te beclaghen van weghen 


het quaet ſutces bande ontdeckinghe ende vindinge van het Rück vat 


lant van Auſtralia inde Sunt Tee gheleghen / waer van de kaute meeſt 
te imputeren is / en te gheven den vooꝛlſchꝛeven Schipper / die dooꝛ ſijn 
ijuaet compoꝛtement / en onbehooꝛlicke Acten / hem tegens den Tomman⸗ 
Deur in alle Deelen heeft gheſtelt / ende de lelve foo qualick ghetrac 
teert en mil handelt / en dat Daer dooꝛ belet is gheweelt / fijn heerlick en 
heroicque deſleyn en vooꝛnemen / tot Lijn, groot hart · leer en leet · welen te 
effectueren en volbꝛenghen: dat onder twijkel met de hulpe ende ſeghe⸗ 
ninghe des Heeren ſoude ghevolcht en gheſuccedeert hadde de 
Schipper hem ghelecondeert en ghealliſteert / als een Schipper met vez 
ren toeſtont / en hem ghequeten en ghedꝛaghen ba | tel andere 
Oficialen hebben gedaen / Vooꝛnamentlick Aris 

Commis op het Schip Hoorn, die naeſt den pet ld 
Deur de meeſte eere ende lot toetomt / als hebbende her 
hedꝛaghen ende gheſocht foo veel in hem is g Peek 


en avancement bande Reyſe / dat den Schipper 5 


Hooꝛn / 
unan⸗ 


de reputatie banden Commandeur / die hem ſoo Man haktich / eerliek en 
vꝛomelick heeft ghedꝛaghen / en Lijn jonck leben daer in heekt gheſeho⸗ 
ten / tot wiens nae-Deel ende dilreputatie hp ſulex hiet en behooꝛde ghe⸗ 
daer te hebben / als wetende een Commandeur / een Amſteldammer in⸗ 
rei die de voltomen eere toetomt van dels Vopagie / en dütder⸗ 
inghe / (ouder datmen de lelve wil gheven aen Willem Cornelis Sehou- 
ten ban Hoon: dieſe in gheen deelen toecomt / noch ghemeriteert heekt / 
datmen ban hem eenich vermaen (oude doen. Imnters niet border als 
d it hn de Reyſe heeft helpen doen / met lulcke ondienſt van de Compai⸗ 
guie / en goede participanten, als hier boor is verhaeſt? ende mdien een 
particulier Schipper hem daerom de rere mach toelthꝛiven / los en iller 
2 11 N niet 


pe ld 


Voor-reden. 


niet ten vanalle het Boots. volck / lelfs tot den Putger tor / die hem niet 
l mog 


mede n roemen als binder bande Straet le Mayre, en ghe⸗ 
inertt de vooꝛſchꝛeven Willem Ianſſen Boeck bertooper reliderende inde 
Stadt van Amſterdam / het vooꝛſchꝛeven Journael / den naem gheeft 
van Willem Corneliſz Schouten : t welck Willem Corneliſa Schouten 
ontkent / en delavoyeert fijn werck te lijn / als by fist miſlive blijckt. 
Vooꝛts ontkennen mede de vooꝛſchꝛeven Auſtraelſche Bewint⸗-heb⸗ 
bers / ſulcx dooꝛ Willem lanten in fijn Vooꝛ reden aen den goetwilli⸗ 
ghen Leler / wert ghelent / als te weten / dat tullchen Iſaac le Maire, 
en Willem Cornelis Schouten, weghen deſe Keyle eenich overlegh ſoude 
fijn ghedaen / hoe men De (elfde beft oude beginnen / en aenlegghen / en 
veel minder / dat dooꝛ hem ſeecker Attooꝛdt ſoude fijn ghelchiet / en aen⸗ 
ghegaen weghen het kurneren Lande Penninghen / als anderſins / we⸗ 
fende deſen Willem Cornelis ſimpelick vooꝛ Schipper aenghenomen / 
fonder dat vooꝛder petg met hem is gheaccoꝛdeert / maer wel waerach⸗ 
tich / dat de vooꝛſchꝛeven Iſaac le Maire, met Pieter en lan Clementſen 
Kies, Mitlſgaders lan lanſſoon Molen. werf t lamen zijn gheatcoꝛdeert / 

en den aenvanck van deſe Dopagie/ hebbende den Schipper ghe⸗ 


bꝛunckt tot voꝛderinghe van het werck / die hem daer inne foo qualick 


heeft ghedꝛaghen en ghequeten / datle hun daer grootelicx over hebben 
te beclaghen: ghelijck in tijt en wijle ſulcx bꝛeeder verclaert en ghededu⸗ 
teert ſal woꝛden: ende op dat de ghewillighe Leler ſoude moghen 
weten en ooꝛdeelen met wat fondament / en in wat maniere de Au⸗ 
@raelfche Compaignie begolt en arnghevanghen ie/ falen hiet naer 
int langhe en bꝛeet erBaen, rer, 


. 2 Extract 


ES GEN 


Erxtratt uyt t Negiſter der Ree 
dolutie bande Pooghe ende Moghende Wee: 
ren Staten Generati der vereenichde Peder⸗ 


é, 


pbitreert. 
u mogen 


en ſullen prejudiceren eenighe voorgaende Octroyen ende Conteſſien van 
hare Ho. Mog. ende mits conditie „by foo verre alſſer twee oft meer Compaignien in 
een Iare falcke Landen ofte Paſſagien winden, dat di ſelve tſamen dit beneficie ende Pri- 
wilegie ſullenghenieten, ende dat de verſchillen die defen aengaende, ofte anderſins val. 
len ſullen, de ſelve ſtaen tot decifie van bare Ho, Mogbeude, 


GENE 


GENERAEL OCTROY 
Voor die gbene die eenighe niewvve Paſſagien, Havenen, 
| Landen oft Plactfen ſullen ontdecken. 


Je Staten Generael vaude WDer- 
eenichde Mederlanden / Allen den genen 
die deſe jeghenwooꝛdighe ſullen (ien oft 
hooꝛen leſen / ſaluyt: DOEN TE W E- 
TEN, Alſoo wp verſtaen / eerlick Dient: 
lick ende pꝛokijtelick vooꝛ dele Landen / 
Dende tot voꝛderinghe Landen welſtant 
van dien / oock tot onderhout van het 
Ter barende bolt te weſen / dat die goede Ingheletenen 
verwerkt ende gheencourageert woꝛden / omme hen te em⸗ 
ploperen ende vercloucken int onderſoecken ende ontdecken 
vande Paſlagien / Havenen / Landen ende Plaetſen / die vooꝛ 
delen niet ontdeckt ofte bevaren zijn geweeſt / eñ by eenighe 
Cooplupden ons openinghe is ghedaen / dat zyluyden doo 
Godes ghenadige hulpe / met diligentie / moeyten / periculen 
ende coſten / hen daer toe lultx verhopen te employeren / dat 
daer van goede vꝛuchten louden ſtaen te verwachten / indien 
onſe beliette ware / hen te ottroyeren / pꝛivilegieren / eñ bege⸗ 
nadigen / dat zy die Paſſagien / havenen / Landen eñ Plaet⸗ 
ſen / by henluyden van nieus te vindẽ ende ontdecken / alleen 
ſouden mogen bevaren / beſeylen ende krequenteren vooꝛ fes 
reyſen in recompenſe van hare coſten / moeyten ende pericu⸗ 
len / Mit interdictie dat niemant / Divectelic ofte indirectelit / 
de ſelve Paſlagien / Havenen / Landen ofte Plaetſen ſoude 
moghen bevaren / beſeylen ofte frequenteren / vooꝛ ende aleer 
die eerſte ontdeckers ofte bevinders der lelver / de boots ſes 
reyſen ſouden hebben volbracht; soo 18, Dat wy de 
vooꝛlʒ ſaecke rijpelick overgewogen hebbende / ende bevin⸗ 
dende als hier voꝛen verhaelt is / het vooꝛlſz vooꝛnemen boot 
den welſtant der vereenichde Landen loffelick / eerlick ende 
dienſtelick: Ende willende het befoucken voor alle ende een 
veghelick vande Ingheletenen deler Landen vꝛy eñ gemeen 
maecken / hebben by delen allen ende een peghelick vanden 
Ingheletenen der vereenichde Pederlanden tot het voorts 
onderſoeck by deſen willen noodigen / ende over ſulcr geot⸗ 
troyeert ende geconſenteert / ottroyeren ende conſenteren by 
delen / dat die ghene die eenighe 11 15 ee eee 
9 ans 


Landen ofte Pláctlen van nu vooꝛtaen (al ontdecken / hy de 


ſelve alleenlick fat bevaren ofte doen bevaren voor vier rey⸗ 


ſen / londer dat vemant anders directelick ofte indirectelick 
de lelve nieuwe ontdeckte ende gevonden Pallagien / Have⸗ 
nen / Landen ofte Plaetſen ſal moghen uptte Uertenichde 
Landen befeplen / bevaten ofte krequenteren / voor dat den 
eerften btvinder ende ontdecker de lelve vier reylen felfs lal 
hebben ghedaen / ofte doen doen / Op pene van confifcatie 


vande Schepen ende goederen Daer mede hier jeghens al 


woꝛden gheattenteert / ende een multte van vijktich duyſent 
Mederlantſche Ducatẽ ten pꝛokkijte vande vodꝛlz Bevinder 
ofte ontdecker: Welverſtaende dat den Bevinder die eerie 
reyle ghedaen hebbende / ghehouden fat wefen binnen veer⸗ 
thien dagen nae fijne inctomſte vande lewe reyle ons te Doen 
pertinent rappoꝛt vande BOO ontdeckingen ende fijn we⸗ 
dervaren / omme t ſelve ghehooꝛt / by ons ghearbitreert ende 
verclaert te woꝛden ( na de ghelegentheyt ende diſtantie) bin · 
nen wat tijdt de vooꝛſz vier reyſen volbꝛacht Cullen moeten 
woꝛden / Behoudelick dat wy by delen niet en verſtaen eeni⸗ 
ghe pꝛejnditie ofte verminderinghe te doen aen onſe vooz⸗ 
gaende Octroyen ende Contellien / Ende loo verre in okte 
omtrẽt een tijt / ofte in een jaer / een ofte meer Compaignien 
ſulcke nieuwe Paſlagien / Landen Havenen ofte Plaetlen 
vinden ende ontdecken / dat de ſelve te ſamen dit ons Ottroy 
ende Pꝛivnegie lullen ghenieten / Ende inghevalle eenighe 
gheſchillen ofte difkerenten delen aengaende ofte aje 


upt dele onſe Conteſſie tommẽ te vijfen ofte ont {tafsier 
de ſelve by ons borden ghedecideert / waer na hem ten pege⸗ 
lick ſal hebben te reguleren. Ende ten eynde deſe onle Con⸗ 
teſlie tot ten veghelijcr keurde mach tommen / hebben vy 
gheoꝛdonneert / dat dele inde Nereenichde Landen ter ghe⸗ 
Woonlicker plaetſen ghepubliccert ende aenghellaghen fat 
woꝛden. Aldus ghedaen ter Gergaderinghe vande Hooch⸗ 
ghemelte Heeren Staten Generael / in s Gꝛaven-Hage den 
ſeven-en⸗twintichſten Martij leſthien hondert ende vrer⸗ 
thien. Was geparapheert 1. van Oldenbarnevelt vt. Onder ſtont / 
Ter Ozdonnantie vande Hooch -ghemeite Beeren Staten 
Generael. Gheteeckent C. Acren. Zijnde Daer op gedꝛuckt 
het Contre Teghel der ſeiver Heeren Staten in rooden 


Maurtts / 


7 


— e 


MEK ME EE dn er a 


Auris Pointe van 


Oꝛangnte / Brave van Mallau- / 
Catzenelcedeghe / Dian / Dietz / ete. War: \ 
quis Sander Vert S Sci ug / Soustentur 5 5 J 
Dapiteyn Sentract dan t Jertochdem day Set- ö 
erlant / W Bande Snatſſe chappip San Hollant ende 

Sectant / DSutph xy / SWeſt- rieſtant / Gorecht 1 
Ey j DseryffecyeNemieact Senaat Bap Weren 
ant / tte. Aq alt Neyſerè/ an SE oningfin/ ofBEuto- | 

kn en/en 2 put icqug / tp S Souserneurs day 
x Safe / „C mincâetickp/, Stxtog donn / Eepußlicquę 9/gouserut men- 
im SReig / dit vels dertoont ſac 660295 9 / ſaluxt/ in Sodt onſey cere/ Wie- 
dende de ſeege⸗ ag aſtt dieuſi LC * B Suniſe Happe / Moo Gy altijt cexſic x 5 Gut ig do 
ouſe Wepufticque gheſhon dg geb ict altem anitae af ucriga dolcterꝑ / ſos d € 
erogfjelick it goed vꝛede kendꝛacht te ſoud g / atx oock DC due niſchap t te pzocuré 
r Sande derſie gheteggent Matig der Mexelt / ace s6eftnde iy Goosbfts Kl 
tot dn ſandt c ende trafique at G6acxt inde „Sextfte Ngfandp 7 Wrosineig 2 
tig / bettet geusgenitze t Say aag te dagſie ane ex ende queer tocut int / 
uyt meae ne / opw 8 die sn tt „acre 


* 


ed 


tey 0 nos / Ende Bay hatr coopt nde / ercoopendt ende zeg 1 erer 7 
nulende nittiſſande fooztey Say Coopmanſchappen / Petterjjen / Diiden/ Spece- ' 4 
rueꝝ / Sſſeſteenten / Peerten / neve aen Ye ſecse onſe Gohepey,getaven heb bende / 


| hike ernog e Sandy / ende day ethiek om ie 


n f 
Pen 


r 


ir ; p faSoziftwen / in faccken “vie sy Begficeen/ ende tot fooranighe tertijctt ende 
Fife icke impꝛeſt Befjoozen/ betodendt ende derſcecterende ze ſetde in onſen Game 


done achten / dat ons “voor Ry tijt cenighe otenfien erde Megſe den om >: gocde 


| 85 dertsoprh ende dertiere atlẽ bunte bop manſchappen / altes eli vgeetof 
nde Magiſt traten ende Eeglerderb) / Vscgeeren oock “vat € ati den Foorſe Yee den 
Sdorcuchig eReyf? erb) / Coningh 1 eſderiegiq⸗ Veincꝑ 7 Seyusciequg / 
Far onderdung ende feder day Hentuf zg / Say onſe egfje endt iy onſy Gamt 
(Sant 5 Haertied g “vaer toe gente sy Hel ende ede i deſg ve laſt ende 
offieie dan onſ Mumlaſ ſadrur ende opßer-Capitefy) ſuttg enoghen aenbicogy 
Y beto ag onft horde tbicte / tiefer ende beghhectre om de ſele le Vienq ui deſe onſe 
and; ende Po dincieꝝ gheciit Goy ied deſey tſetse eto seg ende aen bieden 
bes eſtigeg ende derſceccert g. Widden ende derſoecten Daerommt ach e in't ge- 
neratc / endt yeder cen int byſonꝛtr Bande Coninckrijcken / ofiasenty {Zande 
ende eden / Daer Deſct onſe zooꝛſchꝛcd ry Capiteyn WMayene ofte ff inen Duy- 
trnant gnitte dooꝛſchꝛes cy Ochepen ofte it cen day dien / in Deſe Hare eerdere 
_NEnteepsinfe ſutten aentomey⸗ Dat zytuyden giet alleen amit oniune Ie ſecde ont 
angſßen EndE ont halt n / Giatr doek nit gulpe / fadcur ende ſetours aff ſiſteren / ciide 


Ilen hart Schepen ofte onderdane nx tenighen tiide in oft Landen & ſtaet 
€ cnogten cvmen / dat frisch Bp on6 ertent ſat cb oꝛden qnit tehoorticte Janct. 
fjepdt Endt ere compenſeert (mit alſerte naniert dan vienſte / hulp ende ſter 


„ fiftenti en By ons ontfangßen te votdoen quit gie lijckt re numeratie ecù ſetser / oo? 
alte dingen betaſten ey bet ſirictetic Sey vooꝛnoemtꝝ onſen ttt tie en Capiteꝝg 
Jatob le Map / Vat. hy eie mandty Say Gat ft act /quatitept c onditie ofte ma. 
tie hy ſe / en of fendere / ochte oe ſecge zechrenderhant beſpeingtze / ten awe Gy eerſt 

3 ofte Ruit onrecht Sande ſetse aenghzttaſt ofte gen ofte ffiy volet eenig 
ongſetiice at aghedaen Bart / in Welctzen 96 t dalct 657 fen grict atceenticſ toctateꝝ / 
aer got getaſten “vat ft (mit afte cnacht ende Seren fj ey ꝛæfendeten Salle 
Gwiddeten ge bꝛupcgten / die tot Hare * Ey farte Schepen tj tj ordert y beſcherminge van 
Gio den fin ieghens Sey. genen Sie gate ſotefen te offenderen thoonende Daer innt 

Hare edete aert ende e-Locckfieyt Say hart arie / aengteſien ien trecht day allen Sotcke. 
re ſuteg ante Beenghjt Darmen gets ett nit ghetsdett ach icghhenſtaen / Soſßedaen in 
den Zale in ons fBof Bay oH otlant/op xy viif, May 1610. Itieccsent Mauritius 
de Naffau „aher ſtact ter Sn ie fi ine „ M Wander, fes | 


— enn mn 


ON Aas 990 en i 


25 CC 


t 


2 n N n. odge 15 Fol. 1. 


g fi Ce 


8 * Lg € 7 N \ 


_SPIEGHEL 


rg va ged pg 


SI IR RAL cue 


Vooꝛ den M 


n 


uit. baten enmedloce | 
Anh 50 moedigen Tee- Heldt / | 


IACOB LE MAIRE 


4 ref dent ende Over ſte over de tee Schepen, 4 "Eendracht 
* ende Hoorn, Higbe waren den 14: dur 7201. 


> Calis: dꝛeben met labber coelte lunij. 
N En 5 3 u- dooꝛ de Hoorden met de Ebbe: ver⸗ 
N niſ ek ide 1 ſpꝛaecken een Man van Hoorn, die 
P abont tent zun van ong tidinghe bꝛocht aen de 
S wpmete . Reeders: Snachts hebben wn bn 
delicke int het ghelent dooꝛ de contrarie Wint. 
mt | . 155 Den 17. was de Wine cab al 
1 = contrarie / liepen derhalben in 
rent wer goeden bodstganek. Dung en lettent onder de Caſtee- 
Den rs. was de wint als voꝛen / len. Al hier werde onſe £ Schipper, 
ginghen onfen cours nae De Hook⸗ J illem Schout, eñ Daniel le Majre 
den / met goet weder. Gen Vil⸗ aen Lant ghelet / om nae Doeveren 
ſcher van Zierickzee verſpꝛaecken te gaen / en een Conſtapel te hue⸗ 
wn dien dach / verſtonden dat het ren / t welck gheſchiede / en vulden 
„Veere % gar Oolt Sunt Holt van | ante leegte Daten met Water. 
ons lach? ontrent den Poene. Den 18. continueerde de contra⸗ 
Den 16. ſmoꝛghens hadden Wp rie wint: Onſebreſidet lacob le Mai- 
ſtilte 15 laeghen Duynkercken, en f re, is met ſijnen Wer Daniel 19 
W 2 alle 


* 


5 Fol. 2. 8 


Spieghel der Auſtraliſche Navigatie, 


1615. alle de alliſtenten naer Zantwits gez 


Junius, gaen / om te vernemen nae een 
BE: Scheeps Timmerman / die aldaer 


niet te betomen was: en quamen 
hadden weder aent booꝛt. 


Dien 19. was de Wint Nooꝛt- 


Nooꝛt - Ooſt. L ichteden onſe Anc⸗ 
kers ontrent den middach / en lie⸗ 
pen vooꝛbn Doeveren, en paſſeer⸗ 
den de Singhels: (agen een Vlote 
van veertich Schepen / unt Spaen- 
gien comende met Sout gheladen / 
die ons eenighe Oꝛangie Appelen 
vereerden: wn ginghen met een vez 
delicke vooꝛtganck dit etmael. 
Den 20. was de Wint Weſte⸗ 
lick / derhalven wp bu laghen / en 
ſaghen Berelier: oock verſpꝛaec⸗ 
Ren eẽ Schip dat unt Vrlant quam / 
met een ander van S. Michiel, unt 
de Vlaemſche Eylanden / dien wn 
byſtant deden van eenighe roggen 
Bꝛooden / en andere Pꝛoviſie / als 
Stockvis. | 
Den 21. hadden wu noch den 
p- leggher / en liepen ober en we⸗ 
Der / loo dat Wp niet vervoꝛderde. 
Den 22. was het [elfde weder / 
doch motachtich / en liept in Wicht: 
De Schipper Dede vlijt om een 
Timmerman te hueren / maer con⸗ 
de gheen becomen. 

Ben 24. bleef de Wint Weſte⸗ 
lick. Doen ginck onſe Pꝛelident 
met ſijn alliſtenten / ende de Com⸗ 
mijs van t Jacht Aris Claeſſoon, 
naer Nieuport om een Timmer⸗ 
man / maer tgheviel niet: Daer 
werden van haer - lieden twee clen⸗ 
ne Verckens (cheep ghebꝛocht / om 
vet te maecken / tot Scheeps· pꝛo⸗ 


Fijt. 

Den 25. ſmoꝛghens als de Wint 
goet was / lichteden vn onſe Anc⸗ 
kers / maer bleef niet langhe alfoo: 
epen over en weder tot dat Wp 
in larmuyen ſquamen / ſetten het op 
ſeſthien Badem. 


a 


er 


wn tlenl met goede vooꝛtganck: en 161 5. 


bevonden dat wn onfe Jacht te 


eloet int lenlen waren: liepen t la⸗ 


df vonts vooꝛbu Portlant. 
lavonts nae dat zu haer ververſcht 


Den 27. bleef de Wint als voo· 
ren / waren neffeng Gout ſtert, en 
liepen in Pleymuyen, daer wn het 
ſetteden op leben Badem. Daer 
beguamen wn een Timmerman 
Cornelis Theuniſſoon ban Meden- 
blick, die van Canarien quam. 
Den 28. als onſe Schipper (moz- 
ghens vꝛoech te ſcheep was gheco· 
men / die de gantſche nacht aen 
lant was gheweeſt / lichten wn onfe 
Anckers / en ginghen t ſenl met een 


goede coelte / unt Pleymuyen: lie- 


ten dien dach de Maets het qhe- 
weer eens handelen / en pꝛoeven / 
dat een yder weten oude waer hn 
opgheſtelt was. | 

Ben 29. waren Wp op 38. gra- 
den / de Mint variabel. Belen dach 
hebben wn unt - ghedeelt / aen 55. 
Man / twee hondert en vijk. en · t ſe⸗ 
ventich Walen / vooꝛ de gantſche 
veple. 

Den 1. 2. ende 3, Julij quelden 
ons variable winden / de locht was 
motachtich. i 

Den 4. hadden wu de Wint 
Nooꝛt-Ooſt: ſmiddaechs hadden 
Wp de hoochte van dꝛie en veertich 
graden Lijf en veertich Minuten. 
Dit was de eerſte dach dat wn rãt⸗ 
ſoen untdenlden aen de Maets / 
te weten / vooꝛ elck Man vier pont 
Bꝛoodts / en een half pondt Boter 
8 weecr / om op haer Bꝛoot te ſmee⸗ 
ren / ende een kanne Biers daechs 
van een Minghelen. Tot naerder 
beraet: t ſauonts liep de Wint 
Nooꝛdelijck. | 

Den 5. 6. ende 7. de Wint varia⸗ 
bel / Imiddaechs de hoochte van 
veertich graden vijkthiẽ Minuten. 
Den 8. liep de wint Nooꝛt· Welt: 
Doen waren wp neftens de Barz 
velg : op dien dach overleet op't 


Den 26. als de Wint (moegbheng Jacht de Onder Timmer · man 
Nooꝛt-Mooꝛt - Goſt was / ginghen | Claes Pieterſſoon van Edam: en men 


doopte 


— — 


Iunius. 


Iulius 


— — 
Iulius. 


N Door Zacob le Maire. 
1615. doopte eenighe Bootlgelellen / die te / en harde vooꝛtgant: ſettedẽ onſe 16 15. 
nont de Barrels ghepalleert hadden, | cours Sunden / maer ſnachts Sup: 
De gheltoꝛvene werde te bier uren den ten Welten en Sunt. Sunt⸗ 


nat noene over booꝛt gheſet / en een 
Stuck los gheſchoten. 


Den 9. was de Wint Nooꝛde⸗ 


lick met ſtuve coelte / en bleef al⸗ 
fo twee daghen: (oo dat wn den 
11. (morgens ſaghen Porte Sanâo; 
en Madera 14 
Den 12. ſmoꝛghens ontrent den 
vijven ſaghen wp het Eplant Sal- 
vages, Daer eenighe Villchers op⸗ 
woonen / en lenldent ontrent den 
middach vooꝛbn / met claer weder. 
Pae de Eplanden van Canarien 
toe / Daer laeghen Wp een Schip 
feplen / niet Wetende van waer / 
‘twas Welt van ons. 
Den 13. de Wint Nooꝛt - Golt / 
ons cours Sundelick. Des mog: 


gdhens ſaeghen wn Teneriffa, met 


namen oock De Pijck, lach Welt 
van ons: een Wepnich Daer naer 
ſaghen wp groot Canarien, latende 
tlelkde aen bagbooꝛt legghen / ſenl⸗ 
den tullchen benden Deur / weſende 
de ſpatie ban thien Duntſche Mij⸗ 
len / met een herde coelte. 

Den 14. ſmoꝛghens creghen wp 


de wint van Nooꝛt-Nooꝛt Ooſten / 


met goede vooꝛtganck: onfe hooch⸗ 
te was ſmiddaechs LIJF en twintich 
graden / veertich Minuten / ſoo dat 
wu doen ghepaſſeert waren den 
Tropicum Cancri, die Wint contiz 
nueerde den gantlchen dach. 
Den 15. was het een betoghen 
Locht / waren lmiddaechs op de 
hoochte van twee en twintich gra⸗ 
den veertich Minuten: (oo dat v 
giſteden vi en veertich Mijlen gez 
ſenlt te hebben in vier en twintich 
unꝛen. Boor de middach raeckten 
wy in een ghetemperde hitte / tla⸗ 
vonts was onſe cours / Sunt ten 
Weſten tot den dagheraet toe. 
Den 16. ſmiddaechs hadden wn 
ſchaers 20. gradẽ: dit etmael hadde 
DE Wint van dẽ Nooꝛt - Nooꝛt Oo: 
ſten Nooꝛt · Ooſten / met (ijt coel⸗ 


Weit / om de Wal wat te mijden / 
en te ſchouwen de dꝛoochte van 
Capo Blanco: het Water was heel 
wart / waer unt giſten niet verre 
van lant te fijn / dat Wp nochtang 
niet conden fien / het waepde een 
ſtoꝛm / ſoo dat wn ons Boodt dat 
achter aen lleepte lmoꝛgens als wy 
de bꝛoech · Colt aten / verlooꝛen: en 
Daer was gheen middel om te ſal⸗ 
beren / alſoo het de Tee vol Waz 
ters ghevult hadde / en dꝛeek ach⸗ 
ter unt / eer un het Schip op de 
Lp wierpen. Al hoe wel de Son⸗ 
ne int Zenith hadde / waeyde het 
daghelücx een ſtoꝛm / twelck 1 
hier oꝛdinaris te lijn / als de Son⸗ 
ne hooghe gaet. De Locht was 
foo harich datmen de Sonne nau 
lien conde : Wp vernamen vooꝛ 
middaechs twee Scheepen aen 
ſtuer · Booꝛt van ons / comende van 
Capo Verde, oft Guinea. Men ton⸗ 
de qualick de Sonne penlen om 
de variatie van de Naelde te obſer⸗ 
veeren / niet te min men Gite de 
hoochte van twintich graden der⸗ 
tich Minuten. Tong 
Den 17. dito haddẽ wn de hooch⸗ 


te van leventhien graden / dertich 


Minuten / dit etmael is de cours 
ghecontinueert Supden / de Wint 
vanden Nooꝛt - Nooꝛt-Ooſten: de 
vooꝛleden nacht beſtont het Wa⸗ 
ter te llechten / met mon weder. 
Wp ſaeghen hier daghelücxr veel 
3 Billchen / met leer warm 
Weder. 


Fol. ;: 


3 — 
Iulius, 


Den 18. moꝛghens hadden wu 


calmte / dꝛijvende gins en weder: 
naer de middach de Wint opcoe⸗ 
lende van den Weſten / en Nooꝛt⸗ 
Weſten / coꝛt van t Nooꝛden / liepen 
Sunden / en Sunden ten Solter 
aen / met tamelicken vooꝛtganck: 
en leer warm weder. Het beliefde 
onfe Pꝛeſident lacob le Maire Dez 
fen dach de Kaet te vergaederen 

A 2 en Aris 


Fols. 


1615.1 


Iulius. 


twee en dertich Badem / lant gront / lloupen Enlant. 


Spieghel der Auſtraliſche Navigatie, 


en Aris Claeſſoon, en lan Schout 
Schipper bant Jacht aen bdoꝛt 
tontbieden / om te relolveren naer 
Sierra Liona te loopen / om daer te 
ververſchen / t'welck oock alfoo 
is belloten / en bleven bn ons mid 
daechs op't Noen mael / hadden 
Doen de hoochte van leſthien graet 
wide ef. nnen 
Den ro, hadden lmiddaechs de 
hoochte van vijkthien graden / en 
dit etmael een labber coeltje/ met 
eenighe ſtilte / giften de langte van 
Cabo Verde : twag ſeer heer weder: 
ſaghen veel Steen-kroogdeyben/ 


dat een teecken was niet verde 


bant Lant te ſi m. 
Den 20. [moꝛghens / als de Son 
op ginck / hebben wp het hefet 
onder Cabo Verde, âlfoo wn het 
niet boven conden ſenlen / vervielen 
des middernachts int tweede quar⸗ 
tier / dicht onder tant be- Hooi 
den de Caep; niet londer groot pe⸗ 
rijckel / blonder van het Jacht / on⸗ 
trent de Mont van de Keviere van 
Zenega op 35. baem Waters en het 
groot Schip op acht Daem / gin⸗ 
ghen Welt ten Sunden / lancx de 
Wal. Vinghen hier op de gront 
men Vilch met Hecken: Sock 
aren wp aen het Jachts . booꝛdt / 
om te fien hoe zu gheſtelt waren. 
Den 21. was de Wint Supde⸗ 
lick / lichten onſe Anckerg / en gin⸗ 
ghen tlenl / met weynich coelte / 
maer goet weder: maer ontrent 
den avont treghen wp een Travado | 
met Bender en Blixem ſubijt uyt 
het lant / geduerende anderhalk ure. 


Den 25. dito ſmiddaechs gheen: 6 1 5 


hoochte conden wn becomen / Boo? 
dien Wp dit etmael unt het ghelicht 
van de Capo met variable Win⸗ 
den / en reghen / en betoghen locht 
gheplaecht werden: Nae de mid⸗ 
dach quam de Wint goet / en naer 
veel moepten / alſod ons de ſtroom 
ſeer om de Nooꝛt lettede / te reede 
getomen / op 7. Dadem fant gront. 
Daer ons terſtont veel Swarten 
aen booꝛt quamen / alle vꝛientſchap 
toe legghende / jae alle nootdꝛukt / 
om ong te rekraicheren / twelck wy 
namaels contrarij bevonden. 
Den 24. hebben wp na ons Bier 
en Water ghelien / bevonden groo⸗ 
te leckagie / alſoo de Baten ſonder 
plere Banden waren: maeckten 
vooꝛts ghereetſchap om Water te 
halen. Doen quamen ons eenighe 
Swarten aen Booꝛt / ſeyden ghe⸗ 
fonden te weſen van den Alcayro, 
die ſeer onbeleeft waren / epfchende _ 
Bꝛandewijn / en andere Pioviſien 
in Vlellchen / Vinghen dien dach 
Vilch boor bende Schepen. 
Den 25. quam de Alcayro; (Dat 
is Gouverneur) ghenaemt Gaſpar 
Gonfalvo aen boozt / een Man ne⸗ 
ghenen veertich Jaren out / met een 
Almadia, met vier Mannen / wn de⸗ 
den hem goede tiere / in teten en 
dꝛincken / Daer hp matich in wast 
actoꝛdeerden met heni vooꝛ acht 
Staven plers / loo veel Waters te 
balen als ons beliefde: dötk bez 
dongh hy een Flellche Spaen⸗ 
ſche Wijn vooꝛ fijn Vꝛouwe / fen: 
ghende alloo de maniere te welken. 


Den 22. ſmoꝛghens lichten wu Onſe Pꝛeſident lacob le Maire, 


— 
Iulius. 


ons Ancker / allod de Wint ſterck lpꝛat alderhande Talen met hem / 
was: maer ontrent de Mid dach / [maer ghebꝛoocken. Nac den noe⸗ 
dꝛeven wu gantſch in calmte. De ne quam ons Volck weder aen 
Capo Verde lach ontrent van ons booꝛt / met veel Vilch / die zu met 
dꝛie Mijlen / Bolt aen / ſettent op de Seghen hadden gebangen aent 


die ſeer effen en {choön was om te Den 26. ginck het Water heel 
legghen / wy laghen innewaerts al hol unt der Tee / dock de harde 


leegh duynich Tant / groen en vol Wint / Reghen / Donder / ende 


Bollchagien. Blixem beletteden ons het Water 


balend 


Door Iacob le Maire. in 


Fol.. 


1615. halen) dooꝛ de Barringhe. Vooꝛ | een cleyn Bulleken ; dat was al de 16 1 5. 


lulius. 


om date te vooꝛen unt het Landt r 


re. de middach quam ef vꝛeemt Schip Wider die hu bequam. Tr" 
bn ons op de Reede was een Pluckteden ken Deel Peterlelie de 
Franſman. 

Den 27. itt al quaet weder ghe⸗ 
weet’ t welck hier verooꝛſaeckte 
de ſpꝛingh vande nieuwe Mane: 
ſnachts wert het ſtille / en treghen 
toelte unt den Nooꝛden van t lant: 
haelden dien dach maer twee boots 
Water. Dien dach creghen wp 
weder Swarten aen booꝛt / en ver⸗ 
lochten 1. oft 2. Vlellchen Wijns 
boor haer Alcayro, dat niet mo⸗ 
gelijck was te wengeren. Snachts 
ontrent twee Mulen van ons anc⸗ 
kerde een Schip in Refreſco, liet 
een Pinte Vlagghe vlieg en / be⸗ 
vonden dat het een Kotterdams 
Schip was / van veertich Laſten / 
om op de Cuſt té handelen / en dan 
naer Brafilien te loopen. 2 

Den 2s. hebben de Matroolen 
met onfe twee Boots / fes tochten 
Waters ghehaelt / en vinghen (az 
vonts de Soode / bn ſchoon ghe⸗ 
tempert weder. 

Den zo: leylde onle Pꝛelident 
lacob le Maire, ende lijnen Bꝛoeder 
Daniel le Maire! met de Jacht / nae 
Refreſeo, om eenighe ververſchin⸗ 
abe te becomen van Oarigien én | w 
Limoenen / alſoo aen de Caep niet 
en was: maer Guillam Block de 
Rotterdammer / lende niet ten bez 
ſten te welen / quam derhalven we⸗ 
derom ſonder ver verſchinghe / dat 
ons (eet bedꝛoekde. 

Den zo. waſt eẽ ſtille dach weers / 
met groote hitte: Onfe Pꝛeſident 
die de meeſte ſoꝛge vooꝛ ons Dz ech / 
läcob le Maire, is met éen Fleſch 
Wijns aen Tant ghevaren/ ent den 
Alcayer ghegroet / die hem ſeer fee⸗ 
ſteerde. Hy was van meeninghe 
eenighe grobe Beeten te coopen / 
die daer qualick te becomen zijn / 


wen / en les Kinderen / was een 
Chꝛiſten / leer armelitk ghelogeert. 
En alloo apparent was niet meer 
ververſchinghe te connen beco⸗ 
men / re olveerde hu om het ſtadich 
aen booꝛdt tomen der Swarten / 
ſmoꝛghens bꝛoech tleyl te gaen / al⸗ 
ſoo wy ghereet waren / en al ons 
ater in hadden. 

Den leſten lmoꝛghens“ was de 
Wint unt der Zee: doen quam bn 
ons het Kotterdamſche Schip dat 
in Refreſeo ghele hen hadde / ghe⸗ 
naemt het blieghende Hert: De 
Coopman Block bleef ſmiddaechs 
bite Galt. Dit etmael was het 
fchoort weder / maer des (nachte 
hadden wp een Travado, unt het 
Lant / niet Donder / Blixem / Hes 
ghen / en harde Wint, 

Den 1. Auguſti zijn wn met onle 
twee Schepen : en de Rotterdam: 
mer Man / tlepl gegaen naer Zee / 
met een Nooꝛ Noot Ooſte Wint: 
onfe tours was Sünt Weſt: ſmid⸗ 
daechs nam de KRotterdammer⸗ 
pb lin allchent eri lep lünder 


ii 2 de wint als boozen / met 
redelicke toelte / ſtaecken ober nag 
de Cuſt ban Braſilien: des avonts 
wert het heel ſtil / en dꝛeven den 
gantſchen natht oock in ſtilte. 

DE z. liep de wint Nooꝛt wett! 
met redelicken vooztganck Ee 17 
dien dach ons Bleeß dat wu 


den daer een Pepe dach a 

ververſchinghe / deplende die op 
bepde Schepen / dock de Peterle⸗ 
lie de Mer. geene oet 


moeten ontboden werden: * 
cochte een ſchoone Gapt / om 
Stat ylers: : en vereerde hem met 


àl; 


Iulius. 


Mer. Defen Alcayr hadde 4. Dꝛou⸗ 


Aug 


Cabo Verde beromẽt Aden jk 
alt 


Fol. 6. 


Spieghel der Auſſraliſcbe Navigatie, 


** — 


161 5. Weſt: maeckte een gheweldighe Pꝛelident / met den Naet naer Sier- 16 1 5. 


— 
Auguſti 


vooꝛtganck / met Donder / Neghen / 
en Blirem. Daer naer creghen wp 
calmte. Smiddaechs hadden Wp 
de hoochte van derthien graden. 
Den 5. Inuddaechs de hoochte 

twaelf graden. Dit etmael had⸗ 
den wy de Wint Banden Nooꝛt⸗ 
Weſten / ſchoon weder / met goede 
vooꝛtganck: ſaghen acht daghen 
lanck veel Sthilt-Padden / oock 
ſomtijts Albecore, en Bonniet. 

Den 6. ſmiddaechs de hoochte 
van 103. graden / dit etmael was 
de wint als vooꝛen / ſchoon weder / 
de kimmen betoghen en Dülich / 
Dele Wint bꝛocht beij wat coude 
bn / en was ghetemperder weder. 

Den 7. 8. ende 9. al betooghen 
Locht / dat men gheen hoochte en 
conde peplen : dick wils oock kaec⸗ 
ken en blaeghen met reghen / wy 
lagen dien dach twee Walvilſchen / 
en vinghen den eerſten Bonniet. 

Den 10. was de wint meeſt va⸗ 
riabel. Saghen ſnachts een Cara- 
velle, dat nae Braſilien wilde / ſoch⸗ 
tent te verſpꝛeecken / maer was ons 
ſmoꝛgheus óntfeple dooꝛ ſtilte / dat 
het ons ontroept was. 


Den 11. ſmiddaechs bevonden 


w dns dp de hoochte van neghen 
graden / 45. Minuten. Dit etmael 
meet Wil: Doen beſtont de reghen 
bp te houden / en claer weder te 
Waden. „ „ rn voort aad va 
Den 13. en 14. harden Wint van 
den Supden dier ons / maer ver⸗ 
tierdẽ weynich dooꝛ de grobe Tec / 
dig her Schip kter lingherden. 
Ben 16, peplden wn de hoochte 
leben graden. De wint als vooꝛen / 
de Zee is end al vol Patch. 

Den 17. was de hoochte 74. gra⸗ 
den / dit etmael is de wint wat ghe⸗ 
tim. Delen dach vinghen wn 


legere Borg. 
Ven dig tontinuele pane 

t den Dupden quelden ons foo 
bar mie moghelick was éehighe 
hoochte te winnen / relolbeerde de 


ra Liona t@ loopen / om dat wu ver⸗ 
nioede / dat die Wint wel wat 
mochte aenhouwen: daer en. tul⸗ 


verſchen / om dat de Scheurbupck 
begoſt te domineren: cock veeel 
den wn dat wn langhe onder de 
Linie Aquinoctiael mochten in 
ſtilte dꝛijven. Op den middach 
hadden Wp de hoochte van (eg gra⸗ 
den 52. MinutTen. 
Den 20. Auguſti: hadden ſmid⸗ 
daechs de hoochte van (eben gra⸗ 
den. Dit etmael continueerden wu 
onfe cours: Ooſt ten Sunden / en 
Ooſt aen / om Sierra Liona te bez 
ſenlen: De wint hadden wu Sup: 


den: en veranderinghe van water / 


eggs 
Auguſti 


chen louden wn ons connen ver⸗ 


unt den groenen en (warten. Nar 


den noen laghen wn groote rave⸗ 
linghe van ſtroom / wierpen het 
loot op (eg en dertich Badem ſant⸗ 
gront: feplden alſoo naer lant toe / 
tot dat wn dertich Badem wier: 


pen al llechte gront: boogt loopen⸗ 


de tot middernacht / op twintich 
Dadem / wendent tTeevaert om 
het dꝛooghen / maer ſmoꝛgens ant⸗ 
kerden wp op achthien Wademen: 
en waren aen de Welt cant van de 
Bai xos han S. Anna. | 

Den 21. met Sonnen opganck 
ſaghen wp t Lant van Sierra Lio- 
na: hooch: Nooꝛt Ooſt ten Poor: 
den ban ons / onttent ſes Mijlen 
atnt Supt Goten laghen gheen 
lant vooꝛder loopen / dan wel aent 
Nooꝛden / weſende leegher Landt: 
ſagen oock een Clippe / oft Enlan⸗ 
deken van N 
hoech lant aenlegghen in een keep 


ok neede van t gheberchte / derhal⸗ 


ben ons Ancker lichteden / en met 
cleene coelte Daer op aen hielden / 
dꝛoogende heel gechrgend / ſoo dat 
men dele heele Cult die leer vlack 
loopt mach loden in Ter of bun⸗ 
ten tgheſichte van t lant wel veer⸗ 


thien Mijlen. Wp liepen al over 


de Baixos nan S. Anna, al feplende 
naer 


ban Mabrabomba, teghens 


Auguſti 


Door lacob le Maire, 19 
16 1 f. naer tlant toe / met wennich toelte / ghen lomtijdts wat lantwaerts in / 16 15. 
I (oo Dat wu het niet bn daghe con⸗ 


den aen ſenlen / met de Sonnen onz 


derganck ghelet op Lijf Daden 
ſchaers: het ghetijde ginck hier op 


en neer een Vadem: t 'ſavonts als 
wn Nooꝛt · waert ſenlden dieptent / 
maer Ooft-waert dꝛoochtet: De 
Vloet loopt Sunden en Nooꝛden / 
het eer fchoon weder / en heldere 
locht. ste 
Den 22. ſmoꝛghens Loo? daghe 
begonnen wp weder pꝛeparatie te 
maecken / onfe Schipper boer aen 
t Jacht / ſenlde vooꝛ unt ons te 
waerſchouwen / ſoeckende een bez 
quame reede:liepen naer een Bane 
vooꝛ bn tEplant / en de punten en 


hoecken vanꝛ t batte lant / die Welt | 


en Sunt-Meſt in Tee ſtrecken: 
hebbent alſoo teghens den avont 
gheſet neffens vhoogbe landt / op 
bier Badem ſchaers / ſterck gront / 
tis hier over al ſeer black / hebbent 
hier bn pꝛoviſie ghelet / verhopende 
dat dit de Keede ſoude welen. Den 
Pꝛeſident boer noch dien avont 
aen landt / om naer volck en ver⸗ 


verſchinghe te vernemen / verna⸗ 


men gheen ghewach of teecken van 
volck / dan over al Bolſchagie / dat 
mer niet dooꝛ en conde. Oock foo 
doꝛſten zu haer niet diep int landt 
begheven / lijnde maer recht vooꝛ 
aen ſtrant. 

Den 23. Hoer onſe Boot om te 
diepen / om Dieper water te ſoecken / 
ende met ons Schip daer te let⸗ 
ten. Den Pꝛelident is vooꝛ de mid⸗ 
dach met onfe Boot en twaelk ghe⸗ 
wapende Mannen naer lant ghe⸗ 
varen om volck te vernemen / ver⸗ 
verſchinghe ende water te trijgen / 
roepende naer een ſant· Strant te⸗ 
ghens t hooghe gheberchte / daer 

feer ſchoon water bonden / coz 
mende tulſchen de ſteenen dooꝛ / 


opt Strandt gheloopen / Voorts 


marcerende de Strant Sunt Oolt 
aen / of lancx; laghen over al abon⸗ 
dantie van water aen ſtrant: Gin⸗ 


bevonden het heel onbewoont / niet 
bindende dan Wilt ghediert / van 


Fol. 7. 


Auguſti 


Verckens / Olpphanten / Ollen / 


Bocken / Menz · Catten / en andere / 
bol van Boſſchagie: quamen ten 
laetſten geroent en lagen een mont 
van een Reviere van heel verſch 
water Daer 3. en 2. en 2. Vadem 
was / met half wallende water / 
wel een Mile opwaerts roenende / 
vonden die heel crom / en van ghe⸗ 
lijcke wijtte: het ghevoghelte long 
ſeer lieffelick ; twas aen bende fij- 
den leegh Landt dat de Boomen 
int water hinghen / Daer wp eeni⸗ 
ghe palmiten pluckten : quamen 
t'ſabonts laet weder aen booꝛt. 


Den 24. heeft de Pꝛelident ben⸗ 


de de Boots elck aen een quartier 
gheſonden om te vernemen nae de 
Reviere / en een Eylandt daer de 
Swarten mochten zijn / wel ghe⸗ 
wapent zijnde. Setteden ons ſchip 
op bijf Badem. 

Den 25. ſmoꝛgens / quamen ben⸗ 
de de boots aen booꝛt / hadden noch 
Dopp / noch Menſchen ghevonden / 
maer dieene Boot hadde een Wez 
vier / wel dꝛie oft vier Mijlen op 
gheweeſt meenende het Eylandt te 
vinden / zu ginghen aen lant bn een 
doꝛren Boom heel hooch / en von⸗ 
den Daer een Boomgaert met Up: 
moenen / daer zu wel leven hondert 
mede beachten. De Pꝛelident / vez 
folbeerde nae de Kevier te ſenlen / 
om te pꝛoeven of wn daer in conde / 
om foo veel Lpmoenen te crijghen 
alt moghelick was / Daer tomende / 
bevont datter een dꝛumpel ok on⸗ 
diepte vooꝛ was: hebbent daer ge⸗ 
fet / en alfoo onſe Pꝛelident int 
Jacht was ghetreden / en dat ong 
Schip volchde / is hp met de ſchuyt / 
en Aris Claeſz Coopmã batt jacht 
in de Revier ghevaren / en t Jacht 
gheoꝛdonneert te ſenlen Sundt⸗ 
waert op / al waer wp een leeg 
Caep ſaghen / met twee Enlanden / 
mepnende dat dat de Supt Caep 

was 


Fol. 8. 


161 5. | 
“vou het ſelfde het landt of plaetſe was 
Augutti dat hn daer loude blu ven / ſoo hy 
gheen Weer / met het Eplandt 
vondt / dat hu weder Hoor de Ly⸗ 


Spieghel der Auſtraliſche Navigatie, 


was Daer Candiſch af ſchꝛijtt: ſoo 


moen Revier ſoude comen letten / 
ſoo is t Jacht den vijt en twintich⸗ 


ſten onder ſenl ghegaen / ende den 
es en twintichſten eerſt Daer ghe⸗ 


comen Doge ſtilte en contrarie wint. 
Mdler tijt is de Preſident, met het 
Schuntgen in de Revier ghelenlt 


tot dꝛie plaetſen / daer hu dunlent 
vier hondert Lymoenẽ vont / maer 


met moente / tot de middel toe Doo? 
Pater en Moꝛas ſwemmende: 
twee nachten unt gheweeſt heb⸗ 
bende / eer zy het condé vinden / met 
groote reghen en Doncker, 

Den 2. ſmoꝛghens boeren wy 


weder nae een cleyn Revierken / 


Daer wy meenden roock ghelien te 
hebben / doch vernamen niet / maer 
bonden Patrülen / Oyevaers / Cro⸗ 
todillen / en Schiltpadden: oock 
Oeſters die aen de Tacken van 
Boomen groenden / die int water 
hinghen. } 

Den 28. ſmoꝛghens als wn een 
Neviere hadden ghelien / een Mile 
okt meer beneden de Sunt hoeck / 
Laer ons van verre docht dat een 
Eplaut in lach / hebbẽ wut Jachts 
ſchunt / met Claes Ianſoon, ende den 
Schipper lan Schoute derwaerts 
ghefonden / hopende dat het de 
rechte plaetle loude fijn : Dock 

dat wp gheeren volck loude ſpꝛeec⸗ 
ken. Oock ſonden Wp onſe Bock, 
om te Diepen ende fien of Wop met 
onfe Schepen Daer in conden / om 

Water beneffens het Schip te 


ghen twee Buffels: twas al vlark / 1615. 
datke doo tas nae de Schunt Arzu: 


na {oo dat wp bebonden niet 
tewelen in de rechte Reviere 
Den zo, lichte wn onſe Anc⸗ 
kers / om loo boven of be. Hoorden 
den hoeck van d Enlanden van 
Mabrobomba te comen: de wint 
was Sunden / liepen laner de Cult / 
gquamen aen een hoeck die hem 
Welt in Tee ſtreckte / Daer wut la⸗ 
vonts achter liepen / en ginghen 
Ooſt ten Sunden loo veel wn con⸗ 
den met dit ghetijde aenbꝛenghen / 
alloo het ſtil was / quamen ontrent 
een Mil binnen de Capo, en ſet⸗ 
tent dicht bn lant op vijfthien Va⸗ 


Den o. met de Vloot ginghen | 


wn onder ſeyl / de Wint Sunden / 


loopende een Mile verder / om nae 


de Reviere te ſenlen / dan alfoa ong 
de wint contrarij was / en het Doꝛp 
ſaghen boben opt landt / hebben 
wijt Daer vooꝛ ghelet / laghen het 
verſch water unt de Clippen lpo⸗ 


pen / en tvolck riep ons toe / om 


aen lant te comen / Daer over heeft 
ante Preſident, Aris Claeſſoon Coap⸗ 
man van't Jacht / en Claes Ianſoon 
aen lant ghelonden / wedercomen⸗ 
de bꝛochten de Capitenn bant 
Doꝛp / ende den Tolck Emanuel, 
ende een Swart aen booꝛt om met 
ons te accoꝛderen om water te mo⸗ 
ghen halen: houdende Aris Claeſ- 
ſoon, met den hooch - Bootſman 
aen lant in oſtagie: wy arcoꝛdeer⸗ 
den terſtont mits gevende dꝛie Daz 
demen Lijnwaets en den Tolck 
een Badem boog fijn ſpꝛeecken / ſoo 
dat wp terſtont begonnen water te 


ſcheppen / en de Schepen int verſch halen / en ruylden vooꝛ Craelen en 
water ſchoon ſoude woꝛden / maer Mellen / eenighe Tpmoenen en 
bevonden ondiepten. Soo is w il- Banannens: Daer waren gheen 
lem Corneliſa met onſen Bock aen Hoenderen noch Riß. 
tvaſte lant aen de Supt hoeck te Den zr. [moꝛgens boor den da. 
ghens over de Revier aen lant ghe⸗ ghe / begonnen wp water te halen / 
baren / t'ſlavonts weder comende den gantſchen dach / foo dat wn 
hadde gheen verſch Water beco⸗ alle de Baten vol creghen: midler 
men / noch gheen bolck gheſien / la⸗ tijt hebben Loor Mellen en 95 

| raeltjes 


* 


5 U u Door lacob le maire. 2 | Fol. 5 
161 51 raeltjes gherunlt ontrent twintich onder de wal en de Clippen / maet 15 15. 
Auen dumſent Lymoenen / en over bende | was hier niet leer goet legghen. Soren, 

usul Schepen de Man 125. untghe. Den 2. is een partie van t volck 
deelt: cregen ontrent twee hondert | aen lant ghelet om Palmites / Ly⸗ 


Sepieb. 


tleſtich oft twee hondert Lijken tle· 
ventich vooꝛ een Facka, of Mes / 
en matenſe met een Mandelten. 


Dele dach quamender twee Ca- 


noen van teghens over daer een 


Coninck Faramborey woont / in 


deene was een Conincr Swager / 
en Bꝛoeder / die van hem ghefon- 


den waren / om ons te beſichtighen / 


wat wu bꝛochten / de Coninck ſen. 
de / zu hadden wel Marfil en Gout / 


zu bꝛaechdtẽ naer Lijnwaet / Aſer / 


Coꝛaeltjes / Sout / Copere Bec 


kens / en Retels: ſenden datter bin 


nen veerthien daeghen wel Nijs 
ſoude comen / die noch op't Belt 


ſtont / Su verclaerden oock datter 


bele Weſterſche natten daer quamẽ 
handelen / bpfonder de Engelſchen 
die om root Hout quamen dat daer 
opt gheberchte walt. Een Mijle 
weechs van Dele onſe water⸗-plaet⸗ 
ſe / is een ſeer goede reede / men lent 


op acht Vademen Sant -grondt / 


dan daer gaet een ſeer ſterck ghe⸗ 


tijde / van Ebbe en Vloet / men leut 


Daer bewaert vooꝛ alle Winden / 


untghenomen boot Welt Poozt- 


Welt : en Nooꝛt⸗Meſt / dan het is 
nae by een beloten Haven / datter 


gheen hol water tan gaen / om de 
dꝛoochte die booze de Baye lent / 


sepiẽb. 


daer de Tee op bꝛeeckt. 
Den eerſten Septembꝛis als wy 
ververſcht waren / zijn Wp (mid- 


daechs met de Ebbe alloo het (til 


was en inde wint / untwaerts aen⸗ 


ghedꝛeven / tlavonts weder ghelet / 
ontrẽt een halk Mile bande Supt 
Caep / weſende een Mile voꝛder 
Als daer Wp te vooꝛen laghen / ſet⸗ 
tent boor een clepne Bape / in⸗ 


gaende als een Revier / lijnde⸗ 


ant: gront / daer unt wu ons Jacht 


fette en ſchoon naeckte / met een 


daghelijtr ghetijde / laghen hier op 


7. en s, Vadem Sant ⸗gront / dicht 


moenen / eñ bananeg te ſoecken / of 
Wilt te ſchieten / ok te villchen On⸗ 
fe Pꝛeſident ginck met den Coop- 
man bant Jacht Aris Claeſſoon en⸗ 
de lijnen Bꝛoeder Daniel aen lant / 
alfoo hn meende datter een Dop 
was / om de Capitenn te ſpꝛeecken / 
mits de Negros ons riepen als voo⸗ 


ren: maer vonden niet dan dese 


Hunſkens / het ſcheen een gancich 
Doꝛp geweeſt te hebben maer ver⸗ 
bꝛant / Dele punt was onbekent / 
Wilt / vol Bolſchagie / en Palmi⸗ 


tes / oock eenighe Rijs bonden wn 


bn de hunſkens / met milie / maer 
veel Lymoenen int wilde: gheen 
gedierte dan Papegaenen en Ren⸗ 
gers: ſmiddaechs quam ons volck 
weder en bꝛochten Steenbꝛalems / 
met een Roch / hebbende een ſteert 
ban een Badem lanck / en tfabonts 
bꝛochten zu een Mey Catte / en 
een Antilop die jonck was / in een 
ſtrick ghevanghen / die van de Wil⸗ 
den gheſet was: t was als een clen⸗ 
ne Hinde / en van tfelfde coleur / al⸗ 
leen t Hooft en Hooꝛentjes van een 
ander fatloen; wn tanden hier ooc 
goede dꝛunẽ / indie die wel gebou⸗ 
wet warẽ / ſoude goede Mijn geve. 

Den z. ginck weder een Deel 
van ons volck aen landt / en had⸗ 
den gheweeſt daer onſe Prefident 
gheweeſt hadde daechs te vooꝛen / 
en hadden veel Lymoenen ghevon⸗ 
den / van de welcke zu ern goede 
partie mede bꝛochten / Daer af elck 
hondert en vijktich deylde / en had⸗ 


den te vaoꝛen / 125. boog haer deel. 


En alſoo wu hier onſe dinghen ge⸗ 
daen hadden / en t Schip een wey⸗ 
nich ſchoon ghemaeckt / reſolveerde 
ſmoꝛghens vꝛoech tſenl te gaen 
Den 4. volghende onſe relolutie / 
ginghen met de Ebbe tſenl / unt 
Sierra Liona, met weynich coelte / 
nae middach is de wint gelcher en 
5 oo 


Fol. 10. Spieghel der Auftraliſebe Navigatie, | | 
16 1 fr. foo dat wn over bepde boegen geen wachten / Schoten oock een ſchoot 16 1 3. 
Septeb, vooꝛdeel Dedé : Nooꝛt · waerts Doop | (achts/en ‘twaepde een ſtoꝛm / loo Fe 5. A 
waertz conden boten de Baixos niet renſe was ghefchiet. … 
ſenlen / en vn moſten Welt in Tee | Den 17. bleven wn aen Ancker 
om int vaer- Water tr comen 60. legghen / om het quaet weder. Den 
Mülen van t lant: lieten tlavonts 18. beſtont het te beſadigen / trocken 
t Ancker vallen op veerthien Dar onſe raes weder op / en gingẽ tien / 


dem zant gront: alſoo men hier op 
de Cuſte mach anckeren tot 10.en 
15. Mien / en meer van t lant / lin⸗ 
de leer vlack Dele heele Cuſte / met 
ſlecht water / bevonden dat ons de 
Ebbe Sunt- waerts ſettede / en de 
Vbloet recht naer t lant trock. 
Den 6. 7. en 8. bleven al onder 
Sierra Liona, ſonder te tonnen daer 
ak raecken: vernamen ſtercke ſtroo⸗ 
men / met bele reghens / en Sunde⸗ 


icke winden / alte ⸗ met calmte / alte 


met harde winden / (oo dat wa dic⸗ 
Wils anckerden / dooꝛ't onweder 
ban Donder en Blixem. 
Dien 9.10. 11. en 12. hadden wn 
variable winden / al- te: met onder 
ſenl / al · te met weder aen Ancker / 
op 32. Badem eñ 29. met wepnige 
vbooꝛtganck / lmiddaechs hadden de 
hoochte van g. gradẽ twintich Mi⸗ 
nuten / den Preſident dede het 
gantſche ſcheeps · volck den Artijc⸗ 
kel · Bꝛiek vooꝛlelen. 
Den 13. en 14. bleven by leggen / 
verwachtende andere wint. 
Ven 15. ſmoꝛgens vooꝛ dage zijn 
wu weder onder ſeyl ghegaen / eerſt 
met ſcherpe wint / Daer nae runm⸗ 
deſe: coꝛt na de middach begon het 
weder te waenen van den Weſt⸗ 
Sunt · Weſtẽ / ſoo dat wn den gront 
verlooꝛen / eñ vernamen wederom 
vlieghende Vis: twas de gantſche 
nacht heel caeckich weder. 
Den 16. [moꝛgens met een caec⸗ 
ke wert het ſtille / ſoo dat wn het 
Sunt waerts overwendeden:coꝛts 
daer naer quam daer weder een 
taeck / met groote regen / foo dat wn 
het Jacht niet conden lien / hebbent 
derhalven gelet / om het Jacht in te 


conden Ancher qualick op crij⸗ 


hen / om t grove water / ſoo dat de 


Alliſtenten moſten helpen winden. 
Kelolbeerden half weder nae Sier- 


ra Liona te loopen / alſoo de ſtadige 


Sunde winden ons plaechden / die 
daer gewaent hadden ſeven en acht 
weecken: alſoo de . winter Maen⸗ 
den aldaer Julius / Auguſtus / Sep⸗ 
tember / regen en quaet weder ſub⸗ 
ject zijn. | 

Den 109. Nae de vꝛoech· Colt / 
was de wint Weſtelick / daer nae 
Sunt Mett / foo dat wn relolveer⸗ 
den weder nae Sierra Liona te loo⸗ 
pen / twelt ons wel bedꝛoerde / noch⸗ 
tans belt boog ons was / dooꝛ den 


harden ſtroom die Wp giſteren ach⸗ 


ter middach vernamen / die ons om 
de Sunt ſettede / foo dat wp vꝛeeſ⸗ 
den bp calmte in de Bocht te ver⸗ 
vallen: ſetteden derhalven onfe 
cours na Sierra Liona: tegens den 
avont quam het Jacht by ons / ſen⸗ 
de / dat het een Ancker verlooꝛen 
hadde int lichten / en vijkthien Va⸗ 
dems Tous / (nachts ſtadige regen / 
met variable coelte. 

Den zo. ſmoꝛghens hadden wp 
weder gront op dertich Vademen/ 
Die wint Welt / de cours Ooſt aen / 
met mon weder / en goede vooꝛt⸗ 
ganck: op de middach liep de wint 
Nvoꝛt-Meſt met reghen / coelde 
dicht / ſoo dat wp ter Tee. waert 


lenden / Sunden aen: hadden mid 


daechs de hoochte van acht graden 

dertich Minuten. | 
Tot hetepnde van deſe Maent 
toe / ginghen wp vaſt verſchendene 
tourſen / dooꝛ de berfchepdene win⸗ 
den: hadden oock veel ne 
en 


* 1 63 Ss 


Octob. 


Door ſacab le Maire. 


den den dertichſten (nuúodaechs de / 
den. dat de hooꝛn mt Schip bieef ſteec⸗ 
Den . October hadden wn 75 


hoochte van vf graden. 


ſchendene winden / en courlen: le 
dat het Schip weynich vertierde / 
dooꝛ de llappichent der winde. Dez 


len dach lagẽ wp een Toꝛteldunve / 


en giſter een Meerle met een Cunt / 
bont van Veeren met een langhe 
beck / als een Snippe: oock dꝛie oft 
vier Swaluwen / die eenighe dagen 
bewe Schip hielden: vermoedende 
dat zu vant vaſte lant quamen. 
Den 2. dito: liepen de winden 
variabel / ſlappe coelten / de Locht 
meeſt inclinerende nae het Nooꝛ⸗ 
den: als oock op den derden deſer / 
ſnachts na het Sunden: hebben het 
eerſte quartier in ſtilte ghedꝛeven / 
met mottige Locht / lavonts claer: 
det op / ſnioꝛghens creghen wn een 


kaeck van den Nooꝛt-Meſten / die 
duerde 2. glaſen / daer naer woꝛde 
het ſtil / met betogen Locht / foo dat 


wn heel moepelick woꝛden. 


Den 4. (middaechs hadden de 


hoochte van 4. graden dertich Mi⸗ 
nuten / dit etmael D'eerlte quartier 
dꝛeven wy in ſtilte / met betoghen 
Locht : coꝛts daer naer creghen wu 
een coelte/ van Den Dupt-Supt- 


Welten / en Dupt-Welten: onfen 


cours was Sunt-Sunt-Ooſt / en 
Sunt-Ooſt: daer naer ſcherpte de 
wint / ſoo dat un wenden Welt- 
waerts over / met ſchoone toelte / die 


un in langen niet hadden gehadt. 


Den s.pepldë wu de hoochte van 
4. graden 28. Minuten / haddẽ Sun⸗ 
den wint: de duninghen quamen 
dock van den Sunden heel grok / 
ontrent dien tijdt waller een groot 
ghedommol vooꝛ het Schip / dat die 


ſwammen 7. voett onder het water 


ken / de dicte was niet ongelijck den 
gemeene O lyphants tant / was in⸗ 
ghedꝛeven int hout wel een halbe 


Fol. 3. 
161 5. 


Octob. 8 


voet / en een clenne halbe boet daer. 


bunten / dat met gewelt toꝛt was afz 


gebꝛoockẽ / waer dooꝛ het Teemon⸗ 
(ter Coo gheweldich hadde ghebloet. 


Den 6.7.8. zijn de winden al va⸗ 
riabel gheloopen / met groote ſtilte / 


met gheſtadighe reghen. | 
Den 9. beſtont den dach met llap⸗ 
pe coelte van den Sunt-Weſten / 
en-ghegaen Sunt⸗Sunt⸗Ooſt / 
maer int tweede quartier ſcherpte 
de wint / met veel reghens / en be⸗ 
ont deur te waenen / dat wp onſe 
Marſeyls moſten ſtrijcken. 

Den rc. ſmiddaechs bevondẽ de 
hoochte van . graden: de Zee was 
heel llecht met een eenparige wint / 
fo dat het Schip goede mede hielt: 
bingen dien dach acht Dorados, en 
giſter veel Bonietten : en twee van 
de Matrolen werden in de Loepen 
gheſtelt / om dat zu gheplockhayꝛt 
hadden. | 

Tot den 14. hadden bn naeſt al 
een weder / met groot verdꝛiet / over 
en weder loopende: lagen veel ra⸗ 
veling van ſtroom / tginck ſoo ons 
docht wel ſoo hart vooꝛt als te voo⸗ 
ren / loo dat wp vermoededen / al 
was ons hekeck over de hondert 
Mijlen van Sierra Liona, dat wn 
naerder de Guineeſche Cuſte wa⸗ 
ren als wn meenden / dooꝛ dien wn 
foo veel tlenne Dorado ſaghen./ die 
hier gemeenlick leven: foo dat wn 


lenden dickwils over en weer over / 


oberlenden Weſt.· waert / hopende. 


daer beter winden te becomen / als 


onder waren meenden dat het op wu naerder Brafilien ſouden zijn / 


een Clippe ſtiet / maer bevondẽ bun⸗ 
ten toeliende / dat de Tee was ghe⸗ 


verwet / wilten niet wat dencken: 
maaer als wp in Porto Deſire qua⸗ 


men / bondẽ wp d ooꝛſaecke / die Dele 


alfoo eenige oblervatien tleve ons 
te verſtaen gaven / derhalven reſol⸗ 
beerden foo langhe Welt over te 
loopen als wu ſouden tonnen / foo 
niet Ooſt· waert. Deſe dach vin⸗ 


was / dat een Teemonſter met ſijn ghen wn veel Viſch / foo dat de 


hooꝛne hadde tegens het Schip ge⸗ San ghelpaert worde. 
2 


Den 15. 


Fol. 12. 
161 Se 


Octob. 


Spieghel der Auſtraliſche Navigatie, 
Den 15. Imiddaechs de hoochte der / met reghen vermengt: Sig. 61 „ 
Octob. 


twee graden en vijf en dertich Mi⸗ 
nuten / de wint eee 
al belich met de Villcherije / t welck 

vooꝛdeel gat / alſoo onſe renſe noch 


lanck dueren loude / vonghen defen 


dach vooꝛt gantſche Scheeplvolck 
ſoo beel zu in twee daghen conden 
eten / hier was de Tee loo vol Vis 


dat onle Ooghen ſchemerden. 


Den 16. ſmiddaechs hadden Wp 
de hoochte van een graet / en een 
vierendeel: Iden een eenparighe 
coelte / met ſchoon dꝛooch weder: 
lagen delen dach veel Walvillchen / 


die d'andere verdꝛeven / (oo dat 


maer een Bonit gheſchoten werde. 

De navolghende dagen was het 
al il weder / met llappe coelte / 
ſlechte Tee / loo datter veel Vilch 
ghevanghen werde vooꝛ tijt ver⸗ 
dꝛijff. 

Den zo. nachts palleerden wu 
de Linie Æquinoctiael: alſoo wn 
den een en twintichſten hadden de 
hoochte van dertich Minuten be. 
Sunden de Linie. De wint beſtont 
al-te-met wat te ruymen / dat onfe 
tours viel Sunt - Weſt ten Sundẽ / 
en Supt- Welt. Van daghe ſet⸗ 
teden wp twee Anckers bande bou⸗ 
ale int runm. 

Den 21. hadden wu de hoochte 
van een graet twaelk Minuten be- 
Sunden de Linie: met goede coel⸗ 
te / de Tee beſtont wat grover te 
gaen / en ons docht dat wy Kave⸗ 
ling van ſtroom laghen / tot op den 
vier en twintichſte als verande⸗ 
ringe van wint vooꝛviel unt Ooſt⸗ 
Sunt Ooſt / met een dooꝛgaende 
coelte: de Blinde raeckte aen ſtuc⸗ 
Ken doo? de holle Zee. Onfe bez 
ſteck was be-Welten d Eylanden 
van Don Fernando Loronha, doch 
niet ghelien / noch gheen ghevo⸗ 
gelte vernomen / meenden eben wel 
dat Wp veel Ooſtelicker waren. 

Den 25. hadden de hoochte van 
st raden: Onfe cours en Wint 
als booꝛen: twas caeckachtich we⸗ 


gen dit etmael noch ſchoone coelte: 
Alſoo Wp nu op bijf graden waren / 
hebben wn onle Stier lieden / Al⸗ 
liſtenten / en Officieren verclaect 


dat onſe meeninghe was te varen 


nae Terram Auſtralem, en haerlie⸗ 
den het memoꝛiael van Quiros, dooꝛ 
Claes Ianſoon inde ut vooꝛghele⸗ 


ſen / om te animeeren / ſoo datſe 


groote luſt en couragie daer in cre⸗ 
ghen: de pallagie beviel de Stier. 
leden oock redelick wel / die daer 
ſeer in berblijt waren: cock alle 
het volck die den naem van Terra 
Auftralia niet en conden onthou⸗ 
den / ſchꝛevent met trijt in de Mut⸗ 
len / andere op Bardekensg / eeni⸗ 
ghe in haer Takel-Boecken: hoz 
pende vooꝛ haer reeckeninghe van 
foo een treffelicke reyſe / goet profijt 
te doen. 5 * 
Den 26. ſmiddaechs hadden wy 
de hoochte van ſes graden dertich 
Minuten / hebben dit etmael de 
wint ghehadt van den Sunt Oo⸗ 
ſten / ginghen Sunt aen / nu wier⸗ 
den wn ghewaer dat wp foo We⸗ 
ſtelick niet en waren als ons be⸗ 
teck / en metten ſtroom al Ooſte⸗ 
lick moſten ghedꝛeven zijn / en al⸗ 
ſoo wu nu de Cuſten van Braſilien 
aen booꝛt creghen / giſten dat wu 
nu oock inde ſtroom quamen / die 


om de Supt dees tijdt s Jaers 


loopt. 

Den 27. des middaechs was de 
hoochte van acht graden ſchaers / 
dit etmael is de wint gherunmt / 
en gheweelt banden Ooſten / ſom⸗ 
tijts Ooſt· Nooꝛt Ooſt: ſloeghen 
onfe nieuwe Marſenls en Blin- 
Den aen: Onle Prefident Iacob le 
Maire, was met de Schipper int 
Jacht / om Baer oock bekent te 
maeckẽ werwaerts wp baren fou- 
den / De Officieren in de Cajupt 
ontbiedende / en is hun alle gader 
wel bevallen. | 

Int laetſte van October al Sup- 
delicke Winden / ſaghen geen wad 
noc 


3 Octob. 


twelck is ontrent tleſtich Milen / 


Novèb. 


claer weder. 


Door Jacob le Maire. 
161 5. noch de Capo S. Auguſlijn, Die Wp 


giſten nae bp te fun: Den laetſten 
hadden un de hoochte van 133. 


graden / hadden dit etmael de wi 


Ooſt / met ſchoon claer weder en 
dooꝛgaende coelte. Saghen twee 
oft dꝛie lweert· Villchen / bele Bo. 
nietten, en Albecoren diet Schip 
ſtadich volchden / vn hadden hier 
leer ſchoon blau water / en ſaghen 
daghelijcr unt om lant / en leylen / 
maer te vergheeks: vermoedende 


oock om dat Wp gheen baet van 


ſtroom hadden / dat wu noch een 
goet luck daer af waren: het bleec 
oock upt de Nooꝛt · Ooſteringhe 
van de Naelde van acht graden / 


nae onſe calculatie : Somma wn 
bevonden dat wu het beij al wat 
om den Welten hadden laten gas / 
om runme Winden te crijghen / en 
van de Cult van Guinea te geraec⸗ 
ken: en tis ſeecker / Doen wp onſe 
tours Welt- waerts eerſt overſette⸗ 
den / dat Wp al de lengte van de 
Capo de drie puntas hadden / als wn 
de witte meeukens laghen / en ver⸗ 
anderinghe des waters. Doen 
werde gheraemt ſoo langhe te la⸗ 
ten Welt overſtaen / als den wint 
foude runmen / alſoo eenighe ghe⸗ 
ſchꝛikten ons legghen. Met ons 
beſteck vande Stier - lieden / waren 
al achter dooꝛ het landt van Brafi- 
filien gheſeylt / vooꝛ de mont van 
Moranhou, neffeng Fernando de 
Laronho. N | 
Den 1, Pobember : hadden Wp 
de hoochte van 153. graden / en dit 
etmael den wint ghehadt vanden 
Nooꝛt-Ooſten / ende Nooꝛt - Ooſt 
ten Ooſten: ginghen aen Supden 
en Supden ten Ooſten / met ſchoo⸗ 
nen vooꝛtganck vooꝛ de wint en 


Den 2. (middaechs de hoochte 
van 173, graden / den Wint hadden 
noch van den Nooꝛt Ooſten: de 
Tee ſtadich van achter / Conder dij⸗ 


ninghen van vooꝛen. 7% 
Den z. was de hoochte van nez 


Shenthien graden. Coꝛts nae de 
k middach ſagen Wp een van de Ep: 
unt den Ooſten / en Oolt-Supdt- 


landen van Martin Vaz, te loef: 


tlenn harkelich Eylant / meenden 
dat het Aſcention was / niet ſeer 
hooch / ſaghen eerſt menichte van 
lwarte en grauwe lan van Genten, 
oock eenighe clepne Meeuwen die 
wit waren. Veranderden onfe 
cours / om naer het ander Eylant 
te loopen / en nae de vaſte Cuſt te 
gieren / om wat naerder bp de wal 
in de ſtreeck van de ſtroom te co⸗ 
men / die om de Sunt nu liep / Coa 
wn tEylandt ſaghen ſchooten een 
ſchoot om t Jacht t advijſeren: Dez 
fen dach palleerden wn d·Abrolhos, 
en ſaghen oock dit Exlant / dat wel 
met ons beſteck over een quam. 
Gaben van daghe de Maets dꝛie 
Mutlkens Wijns inde plaetle van 
15. tot een teecken van blijſchap dat 


paſſeert waren. 8 N 
Den 4. Imiddaechs de hoochte 
van twintich graden. Dit etmael 
de Wint ghehadt upt den Nooꝛt⸗ 
Ooſten / en OGoſt- Mooꝛt · Ooſt / onſe 
cours was Supt Welt: twas dun⸗ 
ſterachtich weder / datmen nauw 


llecht / en t begoſt coelder te werdẽ / 
twelck men al over twee oft dꝛie 
daghen conde Boelen: Wp laghen 
oock gheen Vilch meer. 

Den 5. de Wint Nooꝛt-Ooſt: 
onſe cours Sunt . Sunt - Melt / 
twerde duyſterachtich met betoo⸗ 
ghen lucht / den vooꝛleden nacht 
hadden wu regen / en oock van da⸗ 
ghe een dichte vlaghe. Variatie 
elf graden ban Nooꝛt Ooſteringe / 
foo dat ons Sunt-Meſt ten Dup- 
den / was Supt- Welt, 5 

Den 6. ſmiddaechs de hoochte 
van 22. graden / dit etmael was de 
wint Nooꝛdelit / cours Sunt . Melt 
ten Sunden / met goede coelte. 
| B 3 Den 7, 


Fol. 13. 


1 1 
Noveb. 


waert aen backbooꝛt vanſons / een 


Wp die periculeuſe dꝛoochten ghe⸗ 


hoochte conde nemen / tWater 


Fol. 14. Spieghel der Auſtraliſche Navigatie, n 
1615. Den 7. de hoochte van 46. Mt⸗ dat dit de Vlopen okt Tee lunſen 16 1 5. 
Torch. nuten min als de Tropicus Capri waren daer Sybolt de Weert af oven. 
corni, dit etmael calm gheweeſt / de ſchꝛijft: laeghen oock veel Wal⸗ 
wint Supt· Sunt· Welt / met clen⸗ ſchot dꝛijven: Het was ſeer ghe⸗ 
ne vooꝛtgane n. tempert weder: verthoonden eeni⸗ 
ĳ ghe Tonijnen. LEN 


Den 8. fmtddaechs de hoochtte | > 
Den zo. ſmiddaechs de hoochte 
van ſeven en dertich graden / min 


van dꝛie en twintich grade 5. Mi⸗ 
thien Minuten / de wint van den 


nuten / dit etmael de wint van den 
Bolten / met lieffelick weder / en . | 

MeſtNooꝛt-Weſt / onſe tours 
Senlen / hoe wel wu maer twintich | Sunden ten Welten / en Sunt- 


— 


ſlecht water / laghen noch gheen 
okt bijf en twintich Bilt van St. Sc- 
baſtiaens @plaùnt waren. 

Den 9. 10. 11. 12. 13. 14. de Wint 
al unt den Ooſten / en SuntOo⸗ 
ſten / met claer weder / al; te met 
Nooꝛt-Ooſt. | 

Den 15. Imiddaechs de hoochte 
van 32. graden. De Wint unt den 
Noozden / met harde coelte / de 
cours Suyden ten Weſten: Wp 
creghen heden een ſchꝛickelicken 
reghen / waren verwondert dooꝛ 
de ſubnte veranderinge des wints / 
die rontom liep: Coo dat wp inde 
wWint creghen. 

Den 16. 17. 18. dꝛooch helder 
weder / de wint unt den Sunden / 
onle tourſen meeſt Suyt- Meſt / eñ 
Melt ten Sunden: al te met ſtilte / 
hadden lmiddaechs de hoochte van 
vier en dertich graden thien Mi⸗ 


Sunt-Weſt met Hecht water / en 


claer weder / hadden van daghe de 


variatie van ſeſthien grade Nooꝛt⸗ 

Ooſteringhe. | n 
Den 21. hadden un de hoochte 

van 38. graden / dit etmael de wint 


ghehadt van Wet Nooꝛt· Weſt / 


met llappe coelte/ onſe tours Sunt 
Sunt Welt / ginck wel vooꝛt / met 
ſchoon weder / en llecht waeter / 
t welck te vooꝛen ons docht te ver⸗ 
anderen / maer nu weder bꝛuyn 
woꝛde / foo dat wn het Loot wier⸗ 
pen / maer met hondert Vaem bots 
gheen gront. Heden laghen wn 
een tacrken van een Boom met 
bladeren Daer aen dꝛijven / welen⸗ 
de moghelick Croos: en twee wit⸗ 
te Meeukens als Lant Voghelt⸗ 
jens: oock een Schilt Padde heel 
groot / foo dat beneffens het wa⸗ 


nuten / en der Sonnen opganck les ter dat verandert en groen werde / 


graden be Supden t Ooſt / ende 
ondergant be Sunden tWeſt / wel 
veertich graden / is ſeventhien gra⸗ 
den wallende Nooꝛt⸗-Ooſteringhe. 
Meenden dat ons de ſtroom groot 
voꝛdeel ghedaen hadde. 

Den 19. lmiddaechs de hoochte 
van vijk en dertich graden leven en 
twintich Minuten / ſtil weder met 
een cleen labber toeltje / van daghe 
docht ons het water te veranderen / 
te weten hꝛuyn en dicker alſt ghe⸗ 
weelt mas / want laghen veel onz 
tupbergents en grups int water 
als clenne (quallekeng/ met twee 


vooꝛſeeckere teeckenen laghen ban 
niet verre van Landt te lijn / en 
haelt gront te bewerpen. Dele 
Cult is heel vlack / foo dat; men 
gront Geeft termen tLant ſiet / 
foo Olivier van Noort, oock ghe⸗ 
obferbeert heekt: un waren ver- 
wondert van onſe hoochte / maer 
de ſtroom hadde ons om de Sunt 
abefet : en merckteden dat wp fe- 
ven en twintich Mijlen dit etmael 
hadden vertiert. Het begon alhier 
al weder wat warmer te woꝛden. 
Delen avont laghen wy de Mane / 
welende maer leventhien uren out / 


Hogzentjes die leefden / en waren als de Sonne een vierendeel uns 
{oo wit als Criſtal / met een bꝛunn [hadde gheweeſt / om dat het loo 
plackjen aen t Hookt: wu achteden helder weer was / en de kimmen 


claer. 


Door Zacob le Maire. Fol. 15. 
14 61 4 „tlaer,De dungen begonnen ath⸗ Den 25. en 28. ginghen un re⸗ 16 1 161. 
Wencke 


Noveb. ibn lelie Novéb, 
Den 22. fnidd s hadden un nae Turquois blau / meenden der⸗ 

de hoochte van n en derlich halben dat wn verder van lant wa⸗ 
graden 48. Minuten: dit etmael de ren als giſteren: alloo wn nu hoo⸗ 
wint gehadt banden Wet Moozt- | of Sundelicker ngaende / 
Weſten / al te met Nooꝛdelick: de t ant hen oock Weſtelick 19 0 
ke 1 75 à pt Welt: noch al met een bocht wel Sunt⸗! 
fl + ontrent den Noene ten Sunden inde Caerte. 


lepie Poorten. Saghen heden 
veel Croos / en witte Meeukens; 
oock veranderitnigh van water: ſa⸗ 


ghen oock Tonijnen / en een groo⸗ 


ten Bitch met een vinne op de rug⸗ 
ghe / die water unt [pooch als een 
Walviſch. One! Preſident ontboot 
de Schipper en Coopman van t 
Jacht aen booꝛt / hun ghevende het 
journael van Olivier, om de cour⸗ 
fen en t Tant aen te ſdecken / dil⸗ 
tourerende / en conkererende met 
malcanderen. 

Den 23. ſmiddaechs de hoochte 


van een en veertich raden 5. Mi- 


nuten / dit etmael is de wint ghe⸗ 
weeſt unt de Nooꝛdelicker handt / 


met pꝛopere cdelte / met ſchoon we⸗ 
water: Deden had⸗ 


der / ende l 
den um veranderinghe van water / 
leer groen / als in de Nooꝛt . Tee / 
ae en van ſtroom: oock 

Walpillchen. t Werde 
aoe: eben gheſtatueert / dat elck 
Matroos ſoude daechs boostaen 
een mutlkẽ Spaenſche Wijn heb⸗ 
ben / ende ter weeck een Mutl⸗ 
ken Olie / om dat de Boter ende 
195 7 Vong Wijn gheconſumeert 


Den 24. hadden wp op den mid⸗ 


dach de ei van een en veertich 


lick Ian Huyghen ſchijft: ontrent td 
den noene claerdet op / en ſagen eén lig 5 1 
wel doo. ken 


ten veertich Minuten: 
t beviel ons een ſtoꝛm lu⸗ 


bitetiek foo dat men de Marſleyls 1 
qualick conde in crijghen. Doo? dit lick / met 
onweder laghen wp veel groote en Werten 
Oe Meeuwen op het water. . P 


tickten int water ghe 


groote Walbilch bn het Schip. 


en Handen £ 


Den 27. ende 28. Aa u 
den quelden ons / oock al te. met 
een Travade. 

Den 29. Imiddaechs de hoochte 
van vijf en veertich graden min 
thien Minuten: wint en cours va⸗ 
riabel: ſaghen veel Croos dꝛijven: 
dock venige Tee Wolven: tegens 
den avont was het Schip heel nat / 
als oock de Seplen op veel plaet⸗ 

len: een teecken in ons Tant ban 
onweder / dat ons bock haechs daer 
naer aen quam r den No gia. 


50. Badem: On 
man . 
vük en vrertich 


etn te (it 
ijlen bant lant / 
ende over de hondert Bijlen van 


Poxto Del, 

Den 1. 
de hoochte van keben en veertich 
graden net. Dit etmael de Wint 
geha ban 999 licker hant / aen⸗ 
q hegaen Supt- 7 tor deſe 

5 den N en nacht die 
5 opt ghhehadt hadden. 

Den 2. Imiddaechs de hoochte 
ban ach en veertich graden / min 
thien Minuten / die wine Welte- 
ick / int laetſte quartier Nobꝛde⸗ 
1 75 1 lte (ende goede 

jen ded 
ne es uden als T 
195 ler latter het 
nad t / 


van ong, 


Derentier: ſmiddaechs Deceb. 


faut 


Deceb, 


Spieghel, der fruit Navigatie, — 


161 5. ma top en tonden de wal met deſe warmer teder / foo dat op 
Deeb. Ghent winden niet aen booꝛt crij⸗ tei 


en / en raeckteden beneden / dat 


leer verdzietich is / hebbende de Wacpen lijn meet tullchen Nooꝛt 
en Wett / felden van den Ooſten. 


ing beſteck f oblerveerden wn hier / dat 


Cult wat te ſeer e war en 
nat de end Stupema 
8015 en tíel if len. 1920 Porto 
Nite en een en dertich Miflen 
5 t lant / of de Capo die op Defe 
hoochte lent. 

Den 3. en 4. Diverlche touren: 

ſaghen veel ghevogelte / met bleeck 
water: tgheboelen was niet verre 
van lant te zijn. 
Den 4. imiddaechs de hoochte 
van 471. graden: creghen loo harde 
wint / dat de Marſenls in moſten / 
de Zee ginck unter maten hol. Het 
Jacht Hooꝛn / wierp tlavonts gröt / 
op vijf en tleventich Badem: wp 
ſaghen bleeck water / en veel ghe⸗ 
voghelte. 

DE 5. dit etmael de Wint gehadt 
variabel: wp ginghen bp naeft 
Weſtelick t t lant aen booꝛt te 


crijghen: dit was leer ſchoon we⸗ 


der / nochtans (oo tout dat wn ons 
Voeten in de Roy niet conden ver⸗ 
warmen: wp faghen veel teecke⸗ 
nen van t lant / Walvillchẽ / Croos / 


doode Pinguijns / Vleughels van 
doode Voghelen: wierpen gront 
op 64. VDademen / ſeer grau (wert 
zant / tlavonts wierp de Jacht 54. 
Vademen: ſaghen bleeck water: 
die coelte was van den Nooꝛden / 
gingen Welt en Welt Supt-Welt 
aen / ſchoon claer weder: Dele mid: 
dach giſteden de Stierlieden / noch 
ſeſthien Mijlen van lant te welen. 
Den 6. [middaechs de hoochte 
van 47. graden 25. Minuten. Dit 


etmael de wint ghehadt unt den 


winden: Die hier 


| abe 


met den Somer alſt nu hier is allt 


hart begint te Waepen / een ſtijve 
coelte/ oft ſtoꝛm / dat het niet langh 


en duert / comende dickwils ſubijt 
overvallen als een Travade / maer 
dꝛie / vijf oft ſes unzen daer naer / of 
een dach ten lanckſten / iſt al weder 
mon weder / en llecht water: Alt 
hier coelt heeft men veel Meeuwen / 
en ghevoghelte groot en clenn / dan 
alſt ſchoon weder is niet veel. Oli- 
vier van Noort ſach op acht en der⸗ 
tich Vademen lants/en wn hadden 


nu 42. en 43. Vademen: hy ſeylde 


dꝛie daghen Weſtelick naer het 
lant / al gront hebbende / Coa dat 
dele Cuſt leer black loopt / en bun⸗ 
ten ghelicht van lant altijt gront / 
van Rio de la plata: tot Magallanes: 

Van daghe letteden wy onfe cleene 


Sloupe in Schip op / om in Porto 


Defire harſt ghedaen te hebben / 
deen Boot om water / d ander om 


ander ververlichinghe / oock om in 


de langhe daghen om de Sunt te 
raecken / en de Somer te gebꝛupt⸗ 


ken, t Was heden een ſchoon Wez 


* ck⸗ 1615. 
‘nexicheride van de Peceb- 


der / met een claren Hemel. An⸗ Nota 
dere die ons na⸗comen moeten de bene. 


Cult foo niet ſchouwen / maer tlant 
ſtout aenſoecken / londer eenighe 
vꝛeele / gelijck Magellanes, Draeck, 
ende andere ghedaen hebben: en 
unt Porto Deſire gaẽde tlant lancr 
houden. 

Aldus ſenlende Weſt / en Velt 
ten Zupden / met een mone coelte / 


Nooꝛden / ginghen Woet Supt- lagen ontrent Sunt⸗Weſter Son⸗ 


Wett / ten naeſten bn foo hooch als ne het Latte Lant van America, be⸗ 


wn ſenlen conden / wierpen van de Nooꝛden Porto deſire, nac de wal 


moꝛgenſtont grant op vijftich Daz 


ſenlende / wierpen al; te met twin⸗ 
dem: op de middach hadden wp tich / na thien Vademen / eerſt lant / 


twee en veertich en dꝛie en veertich | Daer naer ſinghel: ſenlden tot onz 


Vadem / wit en wart Fant-gront/ | trent een en half Mijl bande wal / 


met cleene ſteentjes: het was heden en lettedent opthien Vademen lin⸗ 


ghel - gront. 


Door Zacob de Maire, 


‚\ 


ef — — 
\ 


N ent ü g \ IN ren c 
N 8 eg Ei . 


Numer 1. 


A. Ste ene haelden. 

B. 11 De en Decrop metde Sthepen in H. Syn de graten vande Patagones op hoo: 
groynt perijckel aen de ee Jh Clippery Baer waren beenen onder van 
Ge e pla, 21 ad bt Pe 2 URI: 


B, Det Gorini Eplardt bar te me l 1 Son arn ied kes Tait 10 ehalſen. 8 
e maecken. — es 3 n hier vele wonde, 
F. erbꝛant ous Hac 


bt, teen van natuere hegroees ende 
3 de „Dlattjed aer wap met veel Nperoone ij alg een Bh 1 
1 N C 


DRE TL 


Fol. 18. | pieghel der Auſtraliſche Navigatie, ie 5 
16 15 hel gront. Vondent geraden dele Terſtont quamen wn een Eylant 16 1 
Peccbꝭ nacht hier te anckeren en niet naer te lien / dat een goet uc i 


k van de Pe. 

Tee te legghen / om te behouwen emertie. Peccb. 
dat un hadden / alloo de ſtroom 
hier leer om de Sunt gaet / jae dat 
int ſetten de betingh roockte bant 
tu / dat foo ſnel te cluſe unt vlooch / 
dat vn het leſchteden / of het ſoude 
ghebꝛant hebben: daer ginck loch 
achter unt / als of het met goede 
coelte ſenlde: acht ende dat het de 
Ebbe is / die unt de Nooꝛt comt. 
De Cut ſtreckt hier Dupden en 
Nooꝛden en ſaghen Nooꝛt Nooꝛt- 
Welt 2. Mul van ons een hoeck 
daert ſcheen ofter een Ban / of een 
inwück tullchen tlant inliep / tuf 
ſchen twee hoecken / die over mal⸗ 
tanderen ſneden / met twee Bergen 
of groote Clippen. Dele Clippen 
van hier onder leyl gafde/en Nooꝛ⸗ 
den ten Weſtẽ / of wel foo Weſtelic 
van ons legghende / ver looꝛen die: 
en ſagen Doen een groot ſtuck van t 
landt / van bunten eenen hoeck / de 
welche ſcheen of het hem bant lant 
affonderde / twelck wn naderhant 
bevonden / alſt Nooꝛden ten We⸗ 
[en / en Nooꝛt-Nooꝛt- Meſt van 
ons lach / een groote ſpacie tulſchen 
de fijnde / foo dat het de plaets 
was Daer Olivier ſchꝛift ghemeent 
te hebben dat het Port Defire Was. 
Ons docht datter et groote ſtroom 
unt moſt ballen / al waer de Ebbe 
of ſtroom unt de Nooꝛt teghens 
crupſte / oft teghens aen (neet / loo 
dat het barnde als oft Clippen wa⸗ 


ren: maer wp bevonden / dat het 


de untval was van den Ebbe / unt 
dien inbocht / dat teghens het an⸗ 
der water aen liep. 

Den 7. [moꝛghens vꝛoech lich⸗ 
teden wy t Ancker / en ſeuldẽ neer⸗ 


Cuſte lach / waer aen wn b 
ten / dat hier de Haven moſt wefen: 
terſtont werden Wp Porto Deſire 
kennende / wetende leegh lant / den 
Nooꝛt hoeck als Witte Clippen / 
Daer wn een Eplandeken van faz 
ghen ligghen / de Haven / inſiende. 
De Nooꝛt-hoeck hoogher lunde / 
als de Sunt-hoeck: hebben dus al 
Sunt Supt-Weſt heen gheleylt / 
en Suyden / met l(choon weder. 
Hadden coꝛts een dꝛoochte verno⸗ 
men daert les oft [eve Badem diep 
was / en de ſtroom daer teghens 
ravelde / Daer wn dꝛoghende hiel⸗ 
den / en treghen terſtont Dieper 
water veerthien Dadem: dit was 
al ſinghel gront / laghen be Sun⸗ 
den Porto Deſire, diep in t landt 
heel hooch hackelich geberchte / ee⸗ 
nich blau / eenich wit ofter ſneeu op 
lach. Wp ſeylden met de Vloet na 
de Haven / en liepen in een gat daer 
veel dꝛoochten en clepne clippighe 
Eulandekens en rutſen waren / ſeer 
nau om in te tomen / en hebbent gez 
ſet / en met de Boots gevaren om 
beter gheleghenthent te ſoecken / 
Die rappoꝛteerden dat wp trechte 
gat of Canael niet in ghefeplt wa⸗ 
ren / dwelck be. Nooꝛden ons lach / 
en waeren in een kille daer men 
nieuwers heen conde / un laghen 
op 4. Vadem. Als men vooꝛ dit 
gat is / (iet ment heel diep inloopen / 
en wijt als een Revier / oft als de 


Uhijn ontrent Schencken-Schans, 


oock diep met hooch water / maer 
met laech water iſt vol Rutſen / foo 
dat het Balt z. Badem op en neer. 
Wu laghen hier al aen de gront / 
en tRoer van't Schip ghelnelt / 


waerts om Porto Deſire de Haven dat het ſoetelick wiechde / hadder 


te ſoecken / met een achter ⸗ vloet / een 
en ten half Mile de Cult lantr / 
was een ſchoon Velt⸗achtich leech 
lant / wit / of het Crijt en Sant wa⸗ 
re: lnachts aen de Sterven Gad: 


den de hoochte van 471. graden: de zoode van diverſche Villchen: 


quaet weder gevallen / wn ſouden't 
quaet genoech gehadt hebben van 


den Ooſt Supt-Ooltë. t Savonts 
quamen de Boots weder van de 
votfighe Enlandekens / beengende 


alg 


16 1 f. als CabelawGullekég/ 
Pcccb. Vis: 0 


k ilch als Carper: mede 
upeter maeten groote Spierinck 
lanck ſeſthien dunmen / daerom 


deſe inwijck noemden de Spierinc⸗ 
ban: oock vette Molſelen: ſnachts 
quam onſe ander Sloep aen booꝛt / 
bꝛenghende hondert vijftich jon⸗ 
ghe Pinguijns / en 2. groote Tee 
Robben / van het Pinguijns-Ep- 
lant / twelck ſtü twee Mijl Zee 
waerts / Ooſt Sunt · Oolt eñ Sunt 
Ooſt ten Ooſten van Porto Deſire 
lent / daer abondantie van Voghe⸗ 
Den s. ſmoꝛghens boor dage, de 
wit Supr- Weſt / liepen Wp unt 
het gat / om vooꝛ het Canael te vact: 
ken: wp lagen na Sonnen opganc 
een grooten roock opgaen / dochten 
dat hef van de Patagones was: oock 
ſaghjen wp veel bonte Bꝛuyn· Vil⸗ 
ſchẽ twat er dooꝛ haer hooft blaſen / 
hadden dwerſe ſteerten / niet onge⸗ 
lick de Bꝛunn-Dillchen die Sebalt 
de weete in fijn Caerte ſtelt.Smid⸗ 
daechs lagen wy noch eens de root 
op gaen van de Inwoonders. Pae 


middach liepen de Haven in van 


Porto Defire bn naeſt tot een Mijl / 
daer wu het letteden / dat was hier 
tullchen ꝛ.ſteenige Clippen Wal⸗ 
len / daer t twintich en Lijf en twin⸗ 
tich Vademen Diep was / al ſtee⸗ 
nen Clip-grondt / foo dat t Anc⸗ 
ker niet wilde houden / en twaen⸗ 
de lijf van den Nooꝛdt· Meſten / 
foo dat wn met ons warp en Daz 
qhelijcx Ancker dooꝛ ginghen / als 
nock het Jacht / en dꝛeven teghens 
de leegher wal: en bevielen met 
de Abbe heel dꝛooch / mits het 
hier 2. en dꝛie Badem op en nez 
der vloept / doch tbeviel op een 
llechte keelelinghe ſteen · gront / heel 


perijckel arhter int rijlen / maer 
Schi ſchoot met een hoet daer at / 
en bialdaer tegh 


Door Farcob le Maire. 
en Schel⸗ het heel vlot / en allod het met batk- 1615. 


— 


booꝛt tegens de wal en ſteent᷑ lach / 
was het aen ſtier · booꝛt ſes / ſeven / 
Vademen diep / foo dat het te⸗ 
ghens heel ſtenle Clippen lach: ſoo 
dat Wp met ſtil water / en Wint ons 
werp Ancker unt bꝛochten / en 
wondent van de wal / en aen twee 
Anckers vaſt gheleyt: t Jacht met 
de Vloet oock vlot raeckende / 
wondent aock van de Wal / maer 
een ſtoꝛm ſoude ons weder aen de 
Wal ghedꝛeven hebben. Sa⸗ 
bonts quam onfe Sloep aen booꝛt 
ende hadde 'sTonincr-Eplande 
ontdeckt / brocht de halve Schunt 
vol Eneren: de Boot van 't Jacht 
bꝛocht veel Voghels / als Not 
Ganfen : hadde oock veel Rob⸗ 
ben vernomen op de Clippen; 
daer was oock goede gheleghent⸗ 
ichn om met den Seeghen te Vil⸗ 
chen. 
Den 9. watt claer Sonne ſchijn 
weder / de Wint Nooꝛt · Weſt / en 
Welt Nooꝛt· Weſt / en laghen op 
leegher wal / en elfen ſteen ⸗gront / 
booꝛt warp· Ancker / en een waer 
Ancker / maer ginghen dooꝛ / ten 
laetſten hielt. De Bloet incomen⸗ 
de / maeckten wn Senl / in de wint 
laverende / tot s Conincx· Eylant / 
maer niet daer achter / daer t Jacht 
wel quam / Ons Preſident ginck 
aen tlelfde Eplandt om te lien 
nat eenighe Bꝛieben oft teeckens 
van Spilberghen, okt andere / maer 
vont niet / dan een Rae van een 
Belaen: twas een runch Eplandt / 
van clenne Boomkens / daer untter 
maten veel Meeuwen in neſtelen / 


Fol. 19. 


Decëb. 


en ontelbaer Eperen / daer wn ſos 


veel creghen als wn begheerden / 
doch waren meeſt al vun. 

Ben 10. font onſe Preſident onſe 
groote Boot / aen de Nooꝛt ſijde 


van'ẽt vaſte lant / om naer water te 


Fol. 20, Spieghel der Auſtraliſehe Navigatis 


161 f. de hondert vk en tleventich water met alle de Allliſtentẽ met de Vloet 161 s. 
Deeen. Voghels / [wart van coleur / met de Revier meer als ti ile * 


Eyeren van differente ſooꝛtẽ groot 
en clenn: noch een Keyger / en een 
Pittoir / Die daer veel waren: wn 
vonden op't groen Voghel⸗Enlant 
teeckens van Hollantſche Sche⸗ 
pen / als ſticken van Potten / en 
erde Deinck-Cannen, Delen a⸗ 
vont raeckte Conincr-Eplant in 
bꝛant / dooꝛ ongheluck van; t Dyer 
gheſtoockt om te warmen / dat ſoo 
ſeer roocktede / datmen vꝛeelde de 
Patagones daer mede wacker te ma⸗ 


Ren. Ons bolck dat aen lant ghe⸗ 


weeſt hadde / vernã niet dan ſpooꝛ 
van ghedierte met ghecloven Clau⸗ 
wen / t gheberchte meeſt ban witte 
lachte ſteen. 1. | 

Den ir, Dede de Prefident de 
Boot weder mannen / en font mede 
Aris Claeſſoon, ende Claes Ianſoon, 
met d alliſtenten / om te gaen nae 
de Baeck aen Tee ſtaende / om al⸗ 
ſoo te becomen teeckenẽ van Sche⸗ 
pen die daer gheweeſt waren / oft 
Bꝛieven: maer twas al vergheeks: 


opwaerts gheroent / gaen 
maels te lande / twee mael aen de 
Nooꝛt · lde / en eens nac de Supt- 
fide / een groot ſtuck weechs by de 
Tee cant lancr over Berch en dal; 
lach wel twee ſchoone Diepe groene 
Vallenen / daer water in was ghe⸗ 
weeft. Olivier en Candiſch ban ſijn 
twee renlen ſegghen datter verſch 
water moet welen aen de Supt- 
lijde / maer wu bonden niet. 
Den 14. is de Prefident, met Aris 
Claeſſoon en twee Aſliſtenten neer⸗ 
waerts nae de Supt - hoeck gheva⸗ 
ren / daer Huydecoper begraben is / 
en na de Put Daer. Cãdiſch af ſchijtt 
maer vonden niet. De Prefident 
meende een Hart te ſchieten / maer 
raeckte niet: ginck in de Sloepe / 
en boeren aen 't groene Voghelen 
Enlant / en bꝛocht ontrent hondert 
Voghelen: ſchoot oock de ſeghen 
en creech 15, Ton Spierinck / ende 
andere ſooꝛtt van Viſch / en bꝛocht⸗ 
ſe aen booꝛt. Na noen boer bp wee 


tg Deth, 


oock hielden de Journalen dat aen der aen de Nooꝛt · ſijde van! t batte 
de Supt.zijde vant vaſte lant foet lant / teghens over het Enlant / daer 
water te becomen was / maer bon: | wn laghen / een weynich ober het 
den niet. * Igheberchte in een groene Vallene / 
Den 12. is de Preſident ſelfs met dede hn een Cupl delven van Lijk 
fin Bꝛoeder Daniel le Maire met De en twintich vort int ronde / en bijk⸗ 
Sloupe aen de Mooꝛt⸗ ſijde van 't thien boeten diep / maer alle elf en 


Eylandt ghevaren / met twintich 
Mulquettiers / en ginck daoꝛ tlant 
i. Mijl / Doop een doꝛre champai⸗ 
Nne londer gheboomte / geen verſch 
water vernemende / dooꝛ de dꝛooch⸗ 


te / un laghen grooten Roock op⸗ 


gaen achter een Berch / al waer 


twaelf voet diep was / begon het 
water Doo? d Aderen van onder / 
en van lijden / unt den Nooꝛden en 
Welten te comen / heel claer / maer 
bꝛack. Be Diar 
Den 15. is de Sloepe weder naer 
tVoghel : Eylandt gheſonden / en 


un volck vermoededen: oock veel bꝛocht twee Ton Spierinck:en tle⸗ 
Wilts als Harten / met ſeer langhe ſtich verſchende ſooꝛten van Voge⸗ 
hallen / ſeer ſchou van ons. Done len: hadden twee Tee⸗ Leeuwen 
den eenighe OGꝛaven van de Pata. gheſlaghen / op een Clippe ſijnde 
gonen op hoage Clippen en Steen · van ſelihien voet lanck / Manz aen 
Kotlen“ daer alſteenen op ghelent den hals lünde wel ern Dingher 
waren / daer waren Beenderen on⸗ lanck / ende op't lijf toꝛt: zu waren 
der van thien en elk voeten lanck. | foo groot als ten jonck eert: men 
Den 13. herft de Preſident weder conſe met een hant · ſpaet nau doot 
de Sloupe doen mannen / ende is llaen / ne he 
771 PD ꝛeele ; 


Door Lacob le Maire. 


16 1 5. bꝛeeſelick en wonder baer om aen te 


Deci: cb. fien / dick van Cop en Hals / vooꝛ 


twee bꝛeede Hand en achter twee / Stucken / daer pder vooꝛ ghevꝛeeſt 


Fol. 27. 
heel in ons ghelicht: ſnachts ginck 16 15. 


het Crunt eerſt aen bꝛant / en de Pech. 


waer mede zy ſnel connen Doort hadde. | 


water wemmen: het Vel is (wart 
en de Hunt lanck veerthien voeten / 
en onghelück dicker als de beſte 
Ollenhunden van Indien, oft in 
Hollant. Het Vleeſch is goet / en 
redelick van lmaeck. Men dolf hier 
een groef of Vooꝛn nae de Put van 
tgheberchte at / om de reghen daer 
in te lenden / en ſoo verſch water te 
trijghen. Gl 
Den ro.heeft het Scheepl-volck 
t water unt de Put ghehaelt / maer 
twas onbequaem dooꝛ de bꝛack⸗ 
hent om te dꝛincken. | 
Den 17. is de Prefident weder 
met het Jachts Boot neerwaerts 
ghevaren / om verſch water te be⸗ 
tomen. Van daghe bꝛochten wy 
ons ſchip Eendracht aen de Mooꝛt- 
ſijde aen de wal / met hooch water / 
bevielen heel dꝛooch / ſoo dat het 
heel ſchoon ghemaeckt woꝛde a 
back booꝛt dien dach. | 
Den 18. is ons Schip Eendracht 
heel ſchoon ghemaeckt: vallende 
met de ſpꝛingh van de nieuwe 
Maen heel dꝛooch / ſoo datmen Daer 
om conde gaen / in Clen gront / met 
wat ſingel / vallende veerthien voet 
waters. Het Jacht ſat op Strant 
op ſingel· gront / maer heel dꝛooch / 
twee Moſquet ſcheuten van ong 
Schip. De runchte daer mede wn 
bꝛandeden haelden wn bant vaſte 
lant / daer oock bequame ſteen is 
tot hallaſ . 
Den 19. nae middach is de Pre. 
ident met de Schipper die ſiecklick 
hadde gheweeſt / nae t Jacht comen 
„ ‚5 7 wandelen / om te ſien hoe het ſchoon 
gahemaeckt woꝛde / vertrocken toꝛts 
r Daer naer / en men beſtont met 
runchte de Back · booꝛts lüde te 
bꝛanden / maer de bꝛant⸗ vattede 
loo hektich inde Cajunt en in het 
Want / dat het bper niet te blut 
ſchen was / en verbꝛande alloo ghe⸗ 


Den 20. is de Preſident, met alle 
de Alliſtenten / aen het verbꝛande 
Jacht ghevaren / en hebben den 
beant gheleſt / ſaghen datter niet 
veel overich was: dat naler / ende 
d leren hoepen werden inde llorp 
geladen / en act Schip Eendracht 
ghebꝛocht / dat nu al van lant was / 
oock het Gheſchut / en d Anckers. 
Bp ſochten ſeer nat het ghelt ach⸗ 
ter op de kiel van t Schip / ooc bup⸗ 
ten int water op de Strant / dan 
toſtent niet vinden / maer twas met 
te ſlach vant Crunt int water ghe⸗ 
ſmeten / Baer unt wp het noch von⸗ 
den / tlavonts ſoeckende lancr de 
Strant / en vonden met het leech⸗ 


ſte Water een clomp ghelmolten 


Silver / dat foo [wart was dat 
Frans Claeſſoon Alliſtent die het 
haelde niet en kende / en ick t lelkde 
kennende / alſoo daer een heele Kez 
ael van achten in ſtack / en vooꝛts 
laeckende met alle man vonden in 
alles vijt en dertich pont Silvers. 
Denar. (morgens na de vꝛoech 
Colt / Is de Preſident met fijn Alli⸗ 
ſtenten weder aen t lant ghevaren / 
maer twater was niet laech ghe⸗ 
noech: maer t ſavonts ontrent dꝛie 
uren / ginel hi weder aen lant en 
vont noch twee pont Silbers. 
Ven 22. noch al aen het wꝛack 
ghelloopt. Bere verleden nacht 
beeft het ſoo gheweldich gewaeyt / 
en duerde deſe gantlehe dach / dat 
de Sloupe die om Vis unt was / 
niet conde aent Schip comen / ende 
de maers bleven ſnachts in de cou⸗ 
de wint en reghen: ſoo dat het veel 
ergher was als een Travade: de 
Bolck banghers moſten aen. 
Den 23, quam de Boodt aen 
booꝛt / met Vis en Voghels ghela⸗ 


den voor tachtentich mannen hon 
dert vüftich Boghels f 
der een vlieghende ſtoꝛm. 


s ftiachts we 


C 3 Den 24. 


Fol. 22. ö g Spieghel der Auſcraliſche Navigatie, N f 
161 5. N 8 55 zijn ee S doende abe mn ter te halen / twelt 161 3. 
Peccb. Gheweet aen tJacht te lloopen / ſeer moepelick was Door oneffen Pr 
DRE Pochten weder nae verſch Water / weghen / met Galen vatekens op Deer. 
maer vonden niet. ]; de ſchouderen: dit water was oock 
Den 25. heeft de Preſident ghe⸗ wit en dick / dooꝛ de Nickvoꝛllchen 
remarqueert dat eenighe Herten / en andere ghedierte: moſten cock 
ende biervoetighe ghedierten / tot wacht unt letten / vooꝛ den aenval 
Dese diberſche renſen over het ghe⸗ der Patagonen. Het waende hier 
ber chte quamen / dwers nevens ons alle daghen ſchꝛickelick. 
Schup / beelde hu hem in dat u Den 29. verhief hen weder de 
Daer quamen om tverſche Water / Wint ſmoꝛgens. De Preſident ginck 
gheluck hn oock bevonden hadde met d' Alliſtenten aen lant / aen de 
aen de Capo de bonne Eſperance, Water - plaetſe / Daer de Matrooſen 
font ſtracx eenich bolck derwaerts het verſch water ſchepteden / die 
die Daer Londen in de Vallenen dꝛoeghen ſoo vlijtich dat het vel 
twee Puten met water / maer Waz | van haer ſchouderen ginck / jae 
ren niet Diep ghenoech / derhalven 75. Galen · vaetjens een half Mijle 
wu die diepte / om meer te crighen. weechs: eenighe waren gheladen 
Den 26. walt ſchoon weder / (oo | met Mulquetten / om niet overval⸗ 
dat de Sloep weder om de Coft len te woꝛden: Dele groeve vol 
unt gint: bꝛocht ontrent twee hon: | waters ſtrectede hen lancx de gant⸗ 
dert Voghels. Smoꝛghens is de | (che Vallene. . n 
Schipper aen landt ghegaen met Den zo. is de Preſident aen lant 
Aris Claeſſoon, om de water - plaet⸗ ghevaren / met onſe Coꝛpoꝛael / Aris 
ſen te viſiteren / en vonden nu abon⸗ Claeſſoon, ende Daniel le Maire en 
dantie: foo dat wp van daghe noch twee Bootſghelellen / om het Loot 
aen booet beachten vier Vaten wa⸗ dat feer onghelien en [wert was te 
ters twelck wit en heel dick was. verlmelten / dat unt de Jacht ghe⸗ 
Den v. ſmoꝛgens / is ons bolck bercht was: en vergoten dien dach 
aen lant ghegaen om water te ha⸗ les hondert ponts Loots / alles in 
len / bꝛochten elk Tonnen water / baren / arbepdende in de hitte / ter 
dat wel dick van Clep was / maer | wijl de andere beſich waren mer 1 
foo ſoet als een Note. Hadden we · water te Galen: De Preſident liet 
der ſulcken ſtoꝛm dat het ſcheen dat van daghe vooꝛ Deere: tele ſien 
de Malt ober booꝛt ſoude gewaent de Caerte van Auſtralia, t welck 
hebben: ſoo dat het bolck flauher⸗ onle Opper Stierman / en hooch ; 
tich woꝛde / dooꝛ ſtadighe onweder: | Bootſman wel behaechde: wn cre⸗ 
t hadde oock fijn lwarichendt om ghen van daghe thien Mater wa⸗ 
met het Schip unt de enge Reviere ters aen boot. 
te tamen / Daer loo quade Ancker Den zr. des ſmoꝛghens walt 
gront was. ſchoon weder: t'volck weder aen 
Den 28. overviel ons foo groote | het water halen; ende een partie 
ſtoꝛm als wn opt hadden ghehadt / aen t Jacht om de velt te berghen. 
foo dat het Schip op twee Anckers Den eerſten Januarius / walt 161 6. 
ligahende / dooꝛ ginck op ſachte ſeer ſchoon weder / loo dat de Sor Inu 
Elen gront / en teghen s Conintr. mer een fraepen aennanck nam: de 
Enlandt dꝛeet / zijnde al ſteen en Maets dꝛoegen vaſt de Daten vol. | 
Clip / foo dat wn met het achter De Presdent hoer aen de Supt- 
Schip aen grant laten: maer als lijde aen een Eylant daer hn meen⸗ 
het water wies / raeckteden daer al de eenich Wilt te ſchieten / maer 
Doo? Godts hulpe. Waren van da⸗ twas te ſchou / ſtack ** pens 
2 


Door lacob le Maire. Fol. 23. 


16 16. en bꝛande dooꝛ de dꝛoochte heel ak. dent met ſijn bolck aen Tafel ſat / 151 6. 
„ — En alſoo het van dagte nieuwe. liet hem de Schipper ontvallen / 
Tanuarij Zaers-Dach/ quamen eenighe van t dat hn wilde naer Ooft-Indien gat᷑ / 
volck / met Trommelen / Trom⸗ dat de Piloot en Claes lanſloon 
petten / en Duytſche Flunten beer, hooꝛden / en op maltanderen lagen / 


de Cajunt / het nicuwe Jaer ſpe⸗ en hp lachte bn hem (elfs / waer 


— — 
— 


lanuarij 


lende / daer vooꝛ zu vereert werden 
met een Canne Wuns / en een p⸗ 


der van de Maets nae de vꝛoech-⸗ 


Cot een Mulken Wijn. 
Den 2. ſaggen wn twee Regen- 
boghen / Daer een vlaghe reghens 


mede hu foo veel te weghe bꝛocht / 


datmen het volck niet en heeft upc 
het hooft connen pꝛaten / van naer 
Ooit- Indien te gaen: oo dat het 
niet ginck nae de wille van de Pre- 
ſident. Ons bolck ſaghen sen de 


naer volchde / ſonden ong volck we⸗ Water -plaetſe dꝛie Struys Vo⸗ 


der aen lant om water. De Preſi- 
dent heeft van daghe de reſte van t 


Loot en Tin ghelmolten / en aen. 


booꝛt ghebꝛacht / alles in baren van 
vi pont / tot ontrent Dupfent vier 
hondert pont Loot / en veertich 
po it Tinne. 

Den z. de vooꝛleden nacht was 
het ſchoon weder / ende het hadde 
ghedout: maer twee upzen nae de 
vꝛoech Colt / verhefte hem de wint 
ſeer cerck / van den Nooꝛt Mooꝛt- 
Ooſten / geduerende tot den avont / 
ſoo dat op goet weder hier gheen 
reeckeninge is te maecken: wy heb⸗ 
ben van dage ons Schip van bun 
ten gheteert: De Preſident heeft 
heden ſijn reſolutie beginnẽ te ſtel⸗ 
len / en verſtont van Aris Claeſſoon, 


dat de Sch pper de ſelkde niet wil⸗ 


de teeckenen / londer reden Daer af 
te gheven: cregen heden (eben Vaz 
ten waters aen boost. 

Den 4. ginghen de Matrooſen 
om onſe oꝛdmar ie pꝛoviſie van Waz 
ter te halen. De Onder Stierman 
om de zoade / die een wonderlicke 


Vilch vinck: hadde een ſteert als 


een Watte / vier groote hꝛeede Vin⸗ 
nen / en een lannt aen de mont met 
perfecte Tanden boven / en ander / 
hu hadde Eneren int lüt / en ſcheen 
een ſooꝛte te weſen van een Hane / 
fonder ſchobben / heel glimmende / 
en vilden hem. 108 


Den 5. heden werdender thien 


Vaten waters aen booꝛt ghebꝛocht 
ſoo groot en cleen. Als de Preſi⸗ 


ghels / (yude de eerſte die gheſien 


waren. 


Den s. 18 de Prefident de Uevier 


opghevaren / om lun ſtreeckinghe 
te ſien / en waer datſe belangde / dan 
daer ſtack op groote ſtoꝛm tot den 
abont toe / dat hn weder keerde, 
Wu waren alle leer verllaghen / 
dooꝛ dit tontinueel on weder / en bez 


ſonder alfoo wp een periruleus er⸗ 


ploict vooꝛ handen hadden. Hee 
den liet de Preſident Claes lanffoon 
leſen fijn inſtructie vãde Raet vooꝛ 
de eerſte renſe: en veroꝛdonneerde 
een Vat ghebꝛandewijn van de 
Coopmanſchap tot pꝛoviſie ban't 


Schip / om in Tee unt te deelen / 


treghen heden twaelk Ton waters 
aen booꝛt. e 
Den 5. ſtelde de Preſident een 
pael op't Enlant / met een Loot / en 
een Blicken bul ken / of Cokerken / 
in t welck was een Bꝛiek / verha⸗ 
lende van ons arrivement aldaer / 
en van onft gantſche renſe. En re⸗ 


ſolbeerde ter gheleghener tijde af te 


dꝛuven / om llaechs te legggen. 
Den s. dꝛeven wn dp Diep met 


de Ebbe / bunten het Eylant / had⸗ 


den bande morgen een ſtijve Bon⸗ 


der vlaghe / en oock reghen: wp ſet⸗ 
tedent terſtont / daer volchde wint 
en regen niet weynich / twelck veel 
de couragie benam om t Sunden 
te palleren / bnſonder als de Schip⸗ 
per ſende / dat het noch dickwils 


Daer ſuer unt ſoude fien: jae lan 


Schouten die een ander hooꝛde t'az 
| nimeeren 


Fol. 24. 


161 6. 


—— — — 


lanuarij 


Spieghel der Auftralifthe Navigatie, 


nimeren Vom dat hu fijn Schip 
verloꝛen hadde / vꝛaechde al; te met / 
of men maltanderen op een Dleel⸗ 
banck wilde bꝛengen: alle die pꝛo⸗ 
pooſten waren verdꝛietich om hoo⸗ 
ren. Dele dach wert niet uyt⸗ 


gherecht om tonweder. 


Den 9. waeyde het weder een 
halbe ſtoꝛm / ſoo dat Wp niet conden 
t'ſeul gaen: lieten de Boot noch 
eens omt laetſte water varen nae 
de middach / en creghen dat aen 
booꝛt. 

Den 10. zijn Wp met een pꝛoper 
coelte / en mon weder tleyl ghegaen / 
maer op de middach quam ons de 
wint teghens unt der Tee: ons 
Boot voer aen Robben Eplandt/ 
en de Sloep aen't Voghels-Ep: 
lant / vinghen veel Vilch / en Boz 
ghelen. via 

Den 12. werde onle Sloep ghe⸗ 


londen naer de Pinguijns Enlandẽ / 
om Pinguijns te halen ende die te 
ſouten / oock om Eneren. De Boot 


ons de Nooꝛde Wint in 
ginghen meeſt aen Dupt Sunt. 
Ooſt / en Supt-Ooſt. | 

Den 16. lieffelick weder: had⸗ 
den lmiddaechs de hoochte van 
vijftich graden / thien Minuten 
min: en maeckten gillinge dat ons 
de ſtroom om de Sunt lettede / oft 
Supt- Weſt naer de Straet Ma- 
gellanis: w ſaghen noch eenighe 
Pinguijns ſoo dat wp niet verre van 
lant waren / en twater heel bꝛunn: 
wp lenden ons mette ſtroom t'gat 
om te dꝛijven be⸗Suyden / om al⸗ 
ſoo de wint ons van t lant van de 
Straet hout / die un geerne ſouden 
verkent hebben. Dꝛeven ſnachts 
in ſtilte. 

Den 17. ſmoꝛgens walt ſtil / liek⸗ 
lick weder / maer ſmiddaechs dooꝛ 
de betoghen lucht gheen hoochte 
ghepaelt. Heden zijn onſe Alli⸗ 
(tenten wat beſchꝛolt om haer del⸗ 
perate pꝛopooſten / die zu gebꝛunck⸗ 
ten van wel te willen naer huns 


voer aen't Robben Enlandt / daerſe varen / met de welcke zy andere de 
ontrent twaelk Tee⸗Wolven met couragie ſeer benamen. 


Muſquetten doot ſchoten. 


Den 18. was de Wint van den 


Den 13. quam onſe Sloep met Sunden: ſagen veel Walvillchen: 
de Pinguijns weder aen booꝛt / die De Prefident achter unt de Galerije 


nachts inde Spierinck. Ban had⸗ 
de gheleghen / waren meeſt bedoꝛ⸗ 


ſiende / ſach de Enlanden van Ze- 
bold de Waert, die hu (telt inde Ma⸗ 


Wint inde Herkſt: 1616. 


lanuarij 


beu / dooꝛ de hitte / maer ſouteden gellaenſche Caert / en laghen on⸗ 
een Otrhooft vol. Saghen oock trent dꝛie Mülen van ons / Dupt- 
dꝛie oft vier Tee monſters / heb⸗ Bolt: en legghen van de Straet 
bende grau Al verwich hap: / met Ooſt Nooꝛt-Goſt / en Welt Sunt⸗ 
langhe Becken / als Crocodillen. Meſt ontrent vijftich Mijlen: wn 
Des na middaechs lenlden wp unt hadden rechts te vooꝛen ghewent / 
Porto. Deſire ; en dooꝛ ſtille wint anders ſouden wu daer bp lancx 
lettedent / maer als die coꝛts daer heen gheloopen hebben / foo wn 
naer wackerde / liepen wut See daer nu boven of be-Weſten liez 
waert. rc pen: ſmiddaechs dooꝛ betoghen 
Den 15. Imoꝛghens hadden wi locht conden gheen hoochte bere: 
Donder en Blixem / met herde lla⸗ men / de Son nochtans hem daer 
gen / en veel Haghel carcken van naer openbarende / bevonden dat 
de Sunt Welten / dat het Schip wn louden gehadt hebben 515, gra⸗ 
op peel plaetſen wit was: contlu⸗ den: en dat de ſtroom ons om de 
deerden int generael dat het Sup: Suppt lettede / tlavonts begont te 
den in equipollentie veel couder is / toelen / namen de Marllenls in: 
alsſhet Nooꝛden: en was met Defe | maer het weder beterde / en lietenle 
Sunden wint veel couder als met de gantſche nacht ſtaen / dooꝛ br 
nm et 


a f n Door lacob le Marr. ins ö Fol. 2 f. 
16 1 6. het tame lick licht was: t was hier Suxt · Weſten / die de vaerdithent 1 5 1 5. 


van't Schip benamen. 


water / de wal Weſtelick / wp ſa⸗ 


den gheen Eplanden moeten Wez 


len / en daer quamen groote dijnin⸗ 
ghen van daen / naer de wint die 


Daer waende / ſmiddaechs hadden 
de hoochte van twee en vyftich gra⸗ 
den / tlavonts maeckten gillinghe 
de hoochte te hebben vande Straet 
ban Magellanes, wn bevonden dat 
al de Bis die un in Porio Deſite 
ghevanghen hadde / ſoo dꝛooch was 
gewoꝛdt᷑ datſe nau te beuckẽ was / 
tat al haer lmaeck verlooꝛen hadde: 
tlavonts begon het wat te coelen 
van den Weſten / loo dat het te 
nacht ſtoꝛmde / leylende met (chaz 
ver -Seuls / nochtans twater niet 
hol / mits het een opperwal was / 
eh. t Schip llingherde ghewel⸗ 
8 


ich. 8 
Den 20. [moꝛghens begon het 
quaet weder te ſtillen / waenende 
met bupen van de Weſtelijcker 
hant / met betoghen locht: laghen 


veel Croos dꝛijven / en Voghels 


Den 21. was het ſmoꝛghens heel 
liefkelick weder / de Wint Sunt⸗ 
Welt, hadden van daghe een Harde 
reghencaeck / doch coꝛt / nae ſtilte / 
lnuddaechs de hoochte van dꝛie en 
vijftich graden ſchaers / is vooꝛts 
den gheheelen dach lchoon weder 


ghebleven. Wp ſtopten van daghe 
een leck boven de knyes / dat heel 
groot was / Daer mede Wp bant 
pompen verloſt waren: Snachts 
conden wu in onfe Copen ons niet 
berwermen: 

Den 22. was het heel Kil weder / 
vertierden niet. N 
Den 23. ſiniddaechs dꝛeven wu 
in ſtilte / en wierpẽ tloot op vijktich 
Badem linghel-gront: inden ach⸗ 
ter noen aengaende Sunden ten 
Welten laghen wp ot het Eulan⸗ 
Dekens en bꝛoecken waren / lette⸗ 
den anfe tours aen Sunt - Ooſt / om 
het Lant mis en boven te loopen: 
ſnachts wierpen wn het Loot op 
veerthien Vadem / onfe Preſident 
llit p dien nacht niet / mits hu in 
groot bedencken was hoe de laeck 
ſoude afloopen / mits hu onver⸗ 
wacht dit lant vernam. 

Den 24. lmoꝛghens ſaghen wn 


die onder twater queeckten / ſonder vooꝛ unt niet dan lant / daer dooꝛ 


twijfel van de Straet van Magalla- 
nes: hadden ſmiddaechs de hooch⸗ 
te van dꝛie en vijftich graden / t we⸗ 
der te begon te claren: twater noch 
al bꝛuyn / blauachtich. Wy hadden 
tfedert un unt Porto Deſire liepen 
vochtighe locht / ſoo dat het alle 
dinck ontliet / Marmelade / Honich / 
het Parckement van de Caerten in 
de Cajunt / Wp waren in groote 
hoope dat ons de ſtroom om de 
Sunt lettede / en dooꝛ t Sunder / 
ot naer het Suyder gat trock / t la⸗ 
vonts de wint unt de Sunt Supt- 
Meſten / lendent Weſt· waert over / 
met ſtil weder / loo dat wn wennich 
vertierden / te meer dat wn leer 
groote Dijninghen creghen unt den 


Sunt Ooſten ten Ooſten aen gina 
ghen / lijnde met de variatie Sunt 
Ooſt / ſoo als het Lant ſtreckte / te 
weten / Sunt · Ooſt ten Ooſten / en 
Supt-Ooft : waer over onſe Prefi- 
dent ſeer verllaghen was / meenen⸗ 
de dat het nae het Caertjen van 
Willem lanſſoon al baſt lant was / 
en alſog hem de Culte niet om de 
Sunt en ontviel / maer leer Ooſte⸗ 
lick ſtrecktede / vꝛeelde hy dat het 
noch meer Ooſtelicker loude ſtrec⸗ 
ken. Want als wp Sunt . Ooſt ten 
Sunden aenginghen / ſaghen noch 
al vooꝛ unt Landt / als Eylanden / 
heel hooch / dat ons docht met Meeuw 
bedeckt te ſijn / maer gheleeck ghe⸗ 
bꝛoocken Kant meeſt. Ten laetſten 

D onlen 


＋ 526. 
16 1 Gen tours noch wat later de wal 
Daze houdende / ſaghen een gat o Ca⸗ 

naet Baer groote ſtroom unt quam / 
— teghens het Tee water leer 
ert het gat quam upt vallen / loo 


lanuari) 


dat het Coo rauelde / en bꝛande te⸗ 
ghens malcanderen / dat ons het 


met eiche Zee t Schip tot de blin⸗ 
de Nee / jae hn nae de geheele boug⸗ 

Spꝛiet onder water viel / dooꝛ dien 

iet water loo teghens malcander 


ſchermde: wa hadden hier gheen 


gront / en twas untnemende Diep 
int Canael: namen de hoochte op 
5. graden ſchaers. Mae den noe⸗ 
ne lieyen wn nae het gat toe / wer⸗ 
Waerts ons oock de Vloet trock / 
maer alſoa het ſtilde / en de Wint 
aus tegen quam / hebbent de nacht 
op. gehouden. 


Den 25. ſmoꝛgens ſijnde ſchoon 
Weder leylden al het Canael in / 


cours Doende eert Sunt / Supt- 
Held / nat Dupden/ en ſaghen aen 
bende ſuden landt dat Berch ach⸗ 
tich en hackelich was: wierpen in 
de Straet een Mile van het lant 
dat aen back booꝛt lach / het Loot 
op vijftich Badem ſchulp en ſteent⸗ 
jens: alſoo met groote vꝛeuchde 
lenlden wn Door de Royale paſſa- 
gie: Godt danckende dat hy eenl⸗ 
declg berleent hadde / nac tghene 
wu loo berlanghe hadden. Daer 
naer wert met ghemeene relolutie 
des Kaets / het Weſtelickſte lant 
ghenaemt Mauritius de Naſſau: en 
het Ooſtelickſte Staten lant. Aude 
Straet lelfs / hadden wu loo har⸗ 
den Groom die in de Nooꝛt Tee 
Viel / dat won dien nauwelick conden 
Daot leplen met top ſeuls coelte/ 
hier wag gheen gront: Sagen hier 
veel Croos Nijvẽ / oock Pinguijns / 
Tee-Robben / en leer groote me⸗ 
nichte van Wal- Villchen foo inde 
Nooꝛt Zee / vooꝛ de pallagie / als 
mede inde pallagie ſelfs ende inde 
Sunt : Lee ſoo dat t een verwonde⸗ 
ringhe was te ſien / oock dat het 
9 int * die moeſte wijc⸗ 


Spieghel def afra Navigatie, 


ken ende tours veran wan ee . 
Opper Stierman herkt boor di Nala, 
page een Cabbehaugevangen. 
Onte Stierman Was gen de ſten⸗ 
ale / lach Supt- Golk en Sunt 
Melt gheen landt. Op Mauritius 
lant ſaghen wn de Suren op lom⸗ 
mighe Berghen legghen / maer op. 
Staten lant Becht ons tenige groen⸗ 
te te lun. Het ſcheen datter aen bene 
de lijden goede Needen waren / en 
Haveng / met al de inwicken en 
bochten en ſtranden van Sant: 
pꝛincipael in Staten lant, al waer 
Nooꝛden af een Eplant ſcheen te 
legghen. Het Kant Mauritius lieg 
Nooꝛt · waerts af ſeer leeg achtich / 
aen de Zunt⸗ſijde Berch achtich. 
Wyt hadden lmiddaechs de hooch⸗ 
te ban vijf en vijktich graden ſes en 
dertich Minuten: ginghen Supt- 
Welt aen: de dijnmghen quamen 
hier van voꝛen / en twater dat giſte⸗ 
ren heel grondich lach / wiert blau. 
Het Staten lant ſaghen wyſtrecken 
aen de Suyt · lijde meeſt Bolt; en 
Mauritius ſtreckte binnen Ooſt ten 
Nooꝛden / en Welt ten Sunden / de 
bꝛeede Sunt en Nooꝛt ontrent 10. 
Mijlen: En ontdeckte lich clant 
Welt op foo verre als men ſien 
mocht : en Staten landt foo verre 
Bolt Supt-Golt op allmen met 
claer Welt dat hooghe Kant oo⸗ 
ghen conde. Coꝛts nae de middach 
wert het mottich weder / met goede 
coelte / de dininghen van vooꝛen / 
vande Sunt Supt Welten / lagen 
int Nooꝛt Welt / en Welt Nooꝛt· 
Welten veel hooch lant / ſchnende 
ghebꝛoocken lant te zijn / dat be⸗ 
Sunden de Straet lent. Teghens 
de nacht liep de wint teghens / met 
holle dijninghen / foo dat un booze 
ſeetker ſtatueerden dat wn nu de 
Supt- 596 beſenlden / en die paſſla⸗ 
gie dao? gheleylt hadden / Die vooꝛ 
alle Wen chen tot nu verboꝛghen 
hadde gheweelt. Hier was groote : 
meuichte Boghelen. * 
Den zó, moꝛghen dont 
de 


ui 


by Iacebſ le Marre wd 
hefet int Zuydao len van de 


— e, ag 
7 4. 


lansen: 


\ 5 
\, d'Evlanden van g 
Barnèvelt x 


Door lacob le Qlaire. 


| Fol. 27 
166. de Weſtt wint / met reghen en Daz 


moſten be· Nooꝛden om. Daer lege 16 1 61 


= ghel / met dijninghen en Tees die 


Ianirij 


ſchꝛickelick waren: De wint begolt 
hem te verheffen / en in ſtoꝛm te 
veranderen / dat het water over't 
chip ſtoꝛtede. Smiddaechs hadden 
de hoochte van 7. graden: en gin⸗ 
ghen Sunt · waert aen / lnachts liez 
pen wp meeſt Weſtwaert. 
Den 27. was het weder wat bez 
daert. Haddẽ ſmiddaechs de hooch: 
te van 6 graden, Sachen hier 
veel Jan van Genten: hadden die 
grootſte coude ban daghe die wn 
opt ghehadt hebben: (nachte een 
pꝛopere coelte / daer naer hektich van 
den Suyt Weſten. 4 
Den 28. [moꝛghens Walt leer 
ſchoon lieflick weder: hadden de 
hoochte van 562. graden / lettende 
onſe cours Welt Sunt-Weſt:maer 
toꝛts daer naer liep de wint Nooꝛ. 
delic / en dꝛeek ons geweldich boort. 
De Prefident was wel 3. of 4. mael 
ſnachts op / ſoꝛgende vooꝛ dꝛoochtt. 
Den 29. was het betogẽ locht / de 
wint Supt Ooſt / lagen lant in Ly 
van ons / Welten Welt ten Sun⸗ 
den: en wat op clarende ſaghen wn 
dat het heel perfecte Eplanden wa⸗ 
ren / leggende ontrent twee Mijlen 
van malcanderen / ok het ghebꝛooc⸗ 
ken lant ware: hebben aengheloekt 
om Daer boven te leylen; de ſtroom 
ſettede ons hier dapper oin de 


Weſt: hadden oock lanckſame dij⸗ 


ninghen unt de Sunt· Weſten / een 
teeckken van volle Ter / twater blij⸗ 


Bende by fijn coleur. Aldus vooꝛ by 


het Latit lenlende gaf het verſchen⸗ 


ghen Nooꝛdẽ af noch z. clenne Ep: Ing 


lanuarij 


landekens ontrent een groete mile 
ban de Nooꝛt en Sunt · lid / en bez 
bonden mertkelick dat ons de 


ſtroom om de Welt littede. Nate 


de middach laghen wn lant Nooꝛt 


Nooꝛt - Weſt / leer hooth / en wit 


van Snecu / en ſaghen twee hoo⸗ 


che / Berghen int Weſten: giſlen⸗ 


de dat daer het hooghe landt ten 
ennde liep alloo wu de eynden ton⸗ 
den ſien / met claer weder: twelck 
onſe Pre ſident tet teren des Stadts 
van Hoorn noemde Capo de Hoorn: 
lach op de hoochte van ſeven en 
vijftich graden / acht en veertich 
Minuten. Om Delen Boeck te 
mijden lenden het Sunt - waert o⸗ 
ver den gantſchen nacht / nae We⸗ 


ſtelic . 


Den zo. waſt de wint Weſtelick / 


ober lancklame dijningen / het wa. 
ter blau / t welck foo groen bꝛuyn 


was bp de Enlandekens giſter / 
dacrom ſtatueerden vaſtelit dat wu 
nu in de Sunt Tee al waren. Had⸗ 


den ſmiddaechs hoochte van 57: 
graden: verlanghende ſeer van de 


Weſtelicke winden / en dijninghen 
ontllaghen te lijn / en van de coude. 
Den z ede Wint unt de Nooꝛ⸗ 
den / ginghen Weſt aen: wp ſagen 


gheen meer lant / tledert wn Capo 
de Hoort hadden verlaten / bebon- 
den lmiddartchs hoochte van ss. 
graden min thien Minuten: en dat 
wn nu in den äernvanck van de 
Sunt Tee waren. Pa den noene 
liep de wint ten Welten. 


denbarnevelt, liepen ten laetſten den heelẽ dach en nacht hadden un 

Sunt Welt conden boven of be. een bn. leggher / maer Cabontg ſtil 

Dußden de Eplanden niet leulen / de het: — is hier terſtont 
2 ont⸗ 


* 


Fol. 28. | Spieghel der Auſtraliſche Navigatie, 


16 1,6, ontſtelt hoe het waept/terftont gaet | Supt-Zee voeren / en de Strate Ma. 16 510 
Ecbruas F de Zee Hemel hooch / en blijft lang gellanes al boven / jae achter had⸗ Pr 
ontſtelt. den. Oock wert bn Generael ad⸗ 
Mee das de wint al Weſte⸗ | vijg vanden bꝛeeden Haer geſtemt / 
lick / maer matigher? ſaghen oock 


dat men de Straet, oft nieuwe dooꝛ⸗ 
de de ſtroom ong om de Welt ſet⸗ tocht tulſchen de Landen Mauritius 
tede. 


aad en Staten Lant / den name gheven 
Den 4. Walt tlaer weder / lmid⸗ loude de Pallage oft Stract le Maire, 
daechs de hoochte van s6-.graden/ 


Doo? wiens cloeckmoedichendt en 
en alloo Wp veranderinge van wa⸗ ſtadighe ſoꝛghe dit treffelick / nz 
ter laghen / wenden Sunt · waerts / ſterffelick werck is belent / en unt 
tlavonts Welt- waerts: (nachts ghevoert: Derhalven t linder ee⸗ 
ginckt vooꝛ de wint / maer crunpt ren heekt de gantſchen Kaet / deſe 
Haer weder Nooꝛt Welt / alſoo de | Acte hier naer volghende / met haer 
rd ord 1 bier meelt ee enghen hant andertteckent. f 
en / en ſelden Oo 8 1 
r 1 — — Ee den name Godes. De De welcke 
hae noen ſtozm / foo dat top al ons is het begin, maecker en 2 5 
tunch molten innemen / en Drijben per van Hemel en Aerde; ende ſon- 
op Godts ghenade. 8 det de weleke niet goets wert ghe= 
Den 7. meenden wn dat Wp de maeckt, begonnen en gheconſer- 
mont ban de Magellaenſche Sttaet veert. Alle goede beginſelen be- 
van ong ontrent Nooꝛt. Welt had: ſtaende by en door Gode, en in ſij - 
den: met reghen / naer ſtilte. nen naem alles moet acavanck ne- 
Den s. en volghende daghen eri ke frans gege 
bele Winden unt den Welten / met a ge rd len 
Haghel Wegen vermengt / en groo⸗ Wee e, Pro 1 
te coude. vnd eli iere 
* Staten byfonder die by de Zee- 
d. W van olg weer vaert beftaen, door middel: van de 
Hoort Hoor „Welt aen: — llecht ſelve haer te doen valeren, en bez, 
thoonen de animoſiteyt van han na · 
water: laghen twee ofc Drie rleene | 
Robben / ph tie, tot welſtant en proffijt van hare: 
118 en erer gillmghe dat Landen, en Ingheſetenen. Sy no- 
ie vande Magellanes ſuamen:had⸗ toix en kennelick aen allen den ghe- 
den Wee e 57. graden vijktich nen, die deſen Inſtrumente ſullen 
ii SNR: en ſouden dertich Miſ⸗ en’, oft hooren leſen, Gluyt, Dat 
en * 3 reren * ondergheſchreven verclarcn. en- 
. de Shetuyshen, dat inde Maent van 
os de ſtroom 3 bart ghecomen Ianuario, Van het teghenwoordich; 
Was. n deſe dach heel warm. laer ſeſthien hondert en ſeſthien nac 
Den zz. cherptede de wint / van Chriſti gheboorte, naer dat wy uyt 
11 handt / ghewent Hollandt van de Stadt Hoorn. waren 
bin un d Ons verwonderde glieſeylt, met onſe twee Schepen, 
v fijnde be Ooft de Straet / d Eendzacht en hoo zn aer op voor. 
nu daghelijcr begonden ſoo goet Preſident is lacob le Maire, ende 
Wh te crijghen / met ſoo llecht schipper Willem Cornelis Schouts, | 
ater / Daer. het ſchꝛüvens van onder de protectie, patenten , en ba- 
d'andere tarte is. Heden is nieren vande’ Edele, ooch Moghen- 
alle het Scheeps volck met dubbel de Heeren Staten Gererael, van de 
Kantſoen bereert gheweeſt / tot een geunicetde Provincien, en lin Prin- 
bzencht-teecken dat wn nu in de celicke Excellentie Mauritius van 


Naſſau: 


Door Lacob le Maire. 


1616. Natlau: 0 Adgnirael van de Belgifche 
jr ‚ Omme te ontdecken de 
* Paffagien; Landen en Eylanden vant 
onbekende Suyder ghedeelte des We- 
relts, in conformiteyt van hun ver- 
gunde Octroyen en Patenten. Dat 
wy haer veel periculen en travaillen 
door Godts ghenade, gevonden, ont- 
deckt, en gheſeylt hebben, door ende 
langs eene nieuwe paſſagie, ons ley- 
dende van de groote Ocean, in de 
Suyt Zee. Te weten by Suyden en 
boven omme de Strate van Magal- 
lanes, ende Eylanden daer annex, en 
dat tot oinder de latitude van 58. gra- 
den „ en neghen en vijftich Minu- 
ten. Al waer wy ondergheſchreven 
ghetuyghen, en verfeeckeren ghe- 
vonden te hebben een heel Royale 
ruyme Zee ; by Suyden de Landen, 
en Eylanden van Amierica, daer door 
by ons ghenoemt de nieuwe Suyt- 
Zee; hebbende int Suyden van: de 
felfde gheen Landt, noch apparentie 
van dien vernomen ; oordeelende 
oock vaftelick door fijne qualitey- 
ten van fich feet wijt en breet te ſtrec- 
ken, en te extenderen: Experimen- 
terende; dat lanckx hier den voor. 
ſchreven Ocean, ende Noort- Zee 
embraſſeert, en ghemeynſchap heeft 
met de ſpalicuſe Suyder- Zee, tot 
faciliteyt vande navigatie. Teſtifice- 
rende oock voor de waerheyt, dat wy 
niet en weten, of oyt ghehoort heb- 
ben dat eenighe Volckeren uyt Eu- 
ropa oft andere deelen des Werelts, 
deſe Paſſagic beſeylt en doorgheva- 
LNE waer door * ten opſien 
ende opmerckinghe van’ ſelve, ones) 
deckende. drie Eylanden, legghende | 
ter fijden afin Zee, ten Suyt-Ooſten 
20 wee Lib 7 heb- 
lant 
9950 


e 1 
ren de eerſte poſſeſſiec en preferentie 
voor, ende in den narie vande voor- 
noemde Edele, Hooch-Moghende| 


nijnen. en 


Fol. 29. 
Heeren Staten, en fijn Princelicke 1616, 
Excellentie, als eerſte ontdeckers, Februa: 
ende beſeylders, volghende d oude g 
uſantie. In teſtimonie en tot verifi- 

catie van alle t'welcke voorſchreven 

is, hebben de ſen onderieeckent. Ac. 

tum int Schip Eendracht. * 


laques le Mai aire. 
VV illem Cornelifs. Ky Ag | 


Ian Dirtiſ. van Hoorn. Opper-Stier- 

man op Hoorn. 

Coen Dirchfs. van Oofterblocker : 
Stierman op Hoorn, 

Claes Pieterfz. van Ooſthuyſen, op. 
per-Piloot, op Eendracht, 

Cornelis Kiverf. van . On 
Haines op Eendracht. 


Ben! 1 pk al dij lich mottich we⸗ 


der / het water blau: laghen eeni⸗ 
ghe Zee. Robbe / maer geen Vilch. 


Den 14. weder miſtich: veel Coe 


zun · Villchen but 


Schip / de hoochte ſmiddaechs 31. 
graden / ſaghen eenich Croos dꝛij⸗ 
ven / t'welck met de ſtroom bant 


Lant molt comen. 


B dad 2 


Den 1 50 continuterden won on⸗ 


fen courdbáde oogt Paort- Ooſtẽ 
met dicke Milt: Smiddaechs de 
hoochte van vüjktich graden / vük⸗ 
tich Mi 100 


inuten. 
Den 17. laghen wp veranderin⸗ 


ghe van water / in bleeck en groen / 
wierpen het Loot / op hondert Va⸗ 
dem gheen gront. 


Den 24. quam ons bn de gene⸗ 


rale Sunde wint / met goedẽ vooꝛt 
ganck / miiddaechs de haochte van 


peertich graden / les en der⸗ 


tich san, foo dat wn dit et⸗ 
e mael d 
den. 
Jan 

witte 


1 
5 wn ong. ghelchut 
boven / en ſettent ter 


had 


Mülen ver 
11 25 hier Jagel 1 veel 


Saab 
denten en grauwe en 
83; alekijten. 


baoꝛt. 
Den 25. 9 de boorde 


Fol. zo. Spieghel der Aufraliſtbe Navigatie, | 

1 616, VAN 42; graden / en ſetteden onfe gront vernemende waren verluft. 16 1 6. 
dj De Preſident relateerde De kenmlle Tro ros 

die hp unt eenighe ſchꝛikten hadde / 


Fcbrug. Bꝛamſenis op/ alfoo wn nu waren 
in een gheruſte Tee. | 


artius 
1 


Martius Den eerſten Martij: fmorghens 


Den 27. continueerde noch de 
ſchoone Supdelicke wint: ſaghen 
een jonghe Robbe bp't Schip / een 
teecken niet verre van lant te (ijn: 
oock eenighe Wal- Vilſchen / of 
Pots hoofden. 

Den 28. ſmiddaechs de hoochte 
van; s. graden acht Minuten. Dez 
fen dach werde van de Preſident in 
volle Kaet belloten / om de victua⸗ 
lie te ſtrecken / ende te ververſchen 
te loopen aen de Eplanden van 
lan Fernando: alſoo ons Bootſvolt 
met de Scheurbunck gequelt was / 
en niet wepnich van de Tee ghe⸗ 
toꝛmenteert was. 

Den 29. continueerde De Sunde 
wint / ſmiddaechs de hoochte van 
35. graden / vijktich Minuten: na⸗ 
men onſe Blinden in om de Ep: 
landen niet vooꝛby te leylen. 


met den dagheraet lach de Onderz 
ſtuerman van de ſtenghe t landt: 
Smiddaechs op de hoochte van 
dꝛie en dertich gradẽ / twee en Lijf: 
tich Minuten / waren Wp een half 
Müle vant Sundeliclilte Eplant: 
wierpen het Loot / hadden gheen 
gront: het Eplant dat ten Supt- 
Welten lent / ghelijckt heel doꝛre / 
ſtenl / Clippich / hier en Daer wat 
groens. Aenfeplende Nooꝛt Noozt- 
Oolt / en Nooꝛt-Ooſt ten Nooꝛ⸗ 
den / ghenaeckten t'lant foo lancr 
ſoo meer / al ſonder gront / lijnde 
ſeer hooch / ſteyl / hackelich lant / 
verleulden den Sundelicken hoeck / 
bant Eylant / daer wp Daer Ooſte⸗ 
lick dooꝛ in Zee laghen / en cregen 
het ander groot Eplande nahe / 
dat boven groen en vol gheboomte 
was: hadden vele variable win⸗ 
den en ſtilte / foo dat wn nat onſen 
wille aen lant niet conden tomen: 
lieten de witte Vlagghe van de 
Compaignie waenen / niet wetende 
waer een Heede was / noch gheen 


* 


maer werde van de Schipper niet 
gheacht / welck ong daer naer 
ſchadelick was : en liende gheen 
inwijcken liet hu de Boot unt ſet⸗ 
ten / font den Onderſtuerman met 
den Onder Coopman na den wal 
bevonden een redelicken inbocht / 
en De diepte dertich en veertich Daz 
dem / [wart lant / dicht onder de 
wal: twee van de Macts liepen 
aen lant / en ſaghen een Niole ban 
verſch water / unt een Vallene cos 
mende in Tee ſtoꝛten / oock veel 
Kobben / Boeken / Genten / ende 
andere viervoetige gedierte: bꝛoch⸗ 
ten de ſoode van chien Croccowa⸗ 
den / en een Bꝛalem aen booꝛt / met 
hoecken opghehaelt / ſaghen oock 
ververſchinghe van Frunt: maer 
wp condẽ ons Schip niet op gront 
bꝛenghen / om t Ancker te werpen / 
lo dooꝛ ſtilte / en ſcherpe wint. Hiel⸗ 
den (nachts bn. | 
Den 2. ſaghen Wp dat wp ſeer 


verre bant Eplant ter Tee · waert 
ghedꝛeven waren Door den room: 
wn dꝛeven den gantſchen dach in 

ſtilte / conden gheen grondt noch 
reede crijghen: en die de reede wil 


befeplen die ghelegen is int Nooꝛ⸗ 
den / in een groene Valleye / moet 
be. Ooſten t Eylant omloopen / co⸗ 
mende unt de Hunt. Smiddaechs 


haddẽ wu de hoochte van 3. gra⸗ 
den. Onſe Boot was aen lant / en 
bꝛocht wederkeerende wel dꝛie hon⸗ 
dert Villchen al met de Hanghel 


ghevanghen / legghende aen de 
dzegghe onder het lant. Ty ſa⸗ 


gen oock veel Bocken / en Genten / 
ros van coleur met Baerden / en 


Hooꝛnen / dock jonghe Capꝛitjens / 


dit Wip niet tonden vanghen / dooꝛ 


de runchte vluchtende. Men lach 
daer oock ſchoone groote Creekten: 
Men ghelookt dat hier de Spaeng⸗ 
jaerts veel Vilch dꝛooghen / die zn 


aen 't vaſte lant vervoeren. 
ils Den ;. 


Door Liub Ir hne. N s 
616. Ben z. l. vande wp dit Mijlen batt de Culte van Peru. 
e te nd dan “Den zo. dito: de Wint Ooſte⸗ —— 

ghewonnen / en wel vier Mil van lick / tagen kenighe witte Pül⸗ 


Jol. 51. 
1 6 16: 
Martius 


et Eylandt waren: reſolbeerden ſtert 
e ſmiddaerhs en kchaers 


derhalben het oet op te douwen / 
en gaen onle tours nae Terram Au- 


Rralem: berlieten alfoa het ſchoont EE 


Tant / alleenlick becomende wat 
waters / en Vilch / legghende op de 
Drie en dertich graden beertich Mi⸗ 
nuten. 

Den 4. ginghen wnonke tours / 
met doude coelte / vanden Sunden / 
ende Supt-Ooften/ met ſchoone 
vooꝛtganck acht en dertich Bijl in 
ken. et mael. 


Den s. was onfe Preſident niet 


en / en veel vliegende Villchen: 


ebenthien en: 

Den 21. Bleek de toelte / met groo⸗ 
te dininghen vanden maehen 
118 8 je Ser: wn 
een Bilch wel 1. in | 9 5 
met een belt oft Sweert vooz 
unt oock wel . Badem lanck / heb⸗ 
bende ſerr groote Binnen op de 
Uugghe / dien renighe de naem gaz 
ven ban Hoorenviſch: Het ginck 
alle daghen ſtijt vooꝛt. 
hadden ſchoone toelte / 


wel: de Schipper was aen de loop: in Den Supt. Soſten cours recht 


niet · te mim lettede de Prefident op Meſt hoochte 


het [werte Wolckjen t welck men 
niet fien en tan / dan als de Sonne 
een wijltje is onder gheweeſt / en 
lach een ander wolckjen aen de 
Pool bleetk wit / natuerlick als een 
licht Drijvende wolckjen. 

en 11. hadden wn moꝛghens 
éen goede coelte / ſmiddaechs de 
hoochte van dꝛie en twintich gra⸗ 
den twaelk Minuten: foo dat wn 
nu vooꝛ de tweede reyſe den Tro. 
picum Cancri paſſeerden: hier cre⸗ 
ghen wn den alghemeenen Goſten 
en Bolt Sunt⸗Ooſte wint / gingen 
Nooꝛt· Weſt aen. 

Den 17. hadden wu de hoochte 
van neghenthien graden / hadden 
ii Bandt vernomen: Doen de 

oochte ghenomen was / heeft de 

reſi dent Doen vergadert de Stier⸗ 
lieden en den Kaet / en relolveerden 
aengheſien wu nu dꝛie etmael Welt 
aen hadden ghegaen / onſe cours 
te veranderen / om aen te leylen opt 
hoochſte Tant van Terre Auſtra 
lis, en ginghen aen de vooꝛgheno⸗ 
men tours. 

Den 19. continueerden wn den 
booꝛſthꝛeven tours / met ſchoon we⸗ 


der hadden ſmiddaechs de hoochte 
edc Nooꝛden en Supden. 


ban 17. graden: foa dat wn giſte⸗ 


den te fijn dꝛie hondert vijktich 


15. graden: waren 
nu vier 1 tſeltichhijlen van 
Peru; verlangden feet naer tlant / 
ſoo dat wy bꝛeelden datter gheen 
Terra Auſtralia wag: bork ſepde de 
Schipper in dien hu hadde ghewe⸗ 
ten datter gheen Holſantich Indien, 

okt Auttralis Terra, aen dees fide 
van Salomons Enlanden gheweeſt 
ware / hy ſoude nopt een Loet int 


Schip gheſet hebben: Een pꝛaet 


die niet en floot, 

Den 31. walt heel ſchoon we⸗ 
der / ſaghen gheen lant / maer beel 
Boghelen: wn waren verwondert 
dat wn het Eplant S. Paulo niet en 
laghen dat op deſe hoochte leggen 


moet: hadden de hoochte van 15. 


graden / hadden noch groote dij⸗ 
ninghen banden Sunden. 


Ben eerſten Apzilis hadden de Aprilis⸗ 


hoochte van vijkthien gtaden acht 
Minuten. 

Den 5. welende Paelchdach: 
een Maent dat wn van het En⸗ 
lant lan Fernando enlden: waren 


nu leven hondert bijf en twintich 
Dupiſche Mijlen van Peru. De 


Scheurbuyck beſtont ſeer onder 
ons te domineren. Bemerckteden 
en afwijckinge / maer de Pael: 


Den 9. hadden noch goede aans 
an 


u 


Fol. 32. 


— 


16 1 6. banden Nooꝛden / onſe cours Welt, 


— 


Aprilis, 


_ Schouten: 


eelt / Bꝛaeder van 


waren ijf op vijkthien graden: ſa⸗ 
ghen van daghe twee cleene Bog 
nietten / en Sterre- Meeuwen met 
menichte Daer wag oö eel ilch 
maer wp wine vanghen 
efen dach averleed lan Cornehifz 


chipper on 


nae dat hy een Maent langh niet 
wel hadde ae Lijn ho Ì 

niet bꝛij fijnde van Scheurbunck. 
Den ro, was de Wint noch rez 
delick / met reghen en caecken: wn 
letteden heden het doode lichaem 
bupten booꝛt / met dꝛoetfenille. Het 
ghebedt voleynt (nde / lach onle 
Barbier landt; liepen dat ſtracr 
lancr oni Ancker gront te binden, 
maer bonden niet. De Sloep wer⸗ 
de ghemiant / en akghelonden / dede 
pock rappoꝛt / datter gheen appa⸗ 
rentie was om te landen Doo? de 
barninghe. Daer naer ginck de 
Hooch - Bootlman naer landt en 
quam ghemackelick daer op / maer 
wederkeerende moſte hem met een 


Tou nac den Boot / van het lant 


int water begheven / en Loo lwem⸗ 
men niet groot perijckel. Vertelde 
datter. gheen: verſch water op het 
lant was / dan wel eenighe plal⸗ 
kens upenemende bitter / die Daer 
mochten gheregent zijn / maer veel 
Bilch onder het lant / veel Meeu⸗ 
wen en ghevogelte dat op de Boo⸗ 
men neſtelde. Dit is het Eylant / 
dat Magallanes heeft belenlt / en by 


hen ghenaemt Deſueutturada, Daer 


af leronimo Benzon ſchꝛijft / een 
clenn Eplant dꝛie Mijlen groot 
int ronde / lijnde ſeer leegh op ſoni⸗ 
mighe plaetlen / loo dat met hooch 
ghetijde t Teewater tot int mid⸗ 
den van 't plant loopt, Dit Ep: 
lant Raet vol Waterkerlle / wal⸗ 
lende aen clenne Boomkkens leer 
litter ban Imaeck / doch leer goet 
booꝛ de Scheurbunck / en de Maets 
bꝛochten een goet deel daer van aen 
booꝛt: het beet als Dꝛagon / het 


Spieghel der Auſtraliſtle Navigatie, | haal | 


a ee 


* 7 5 
maeckte afganck / en ververſchtede 1 


Minuten : en van de Cute van 
Peru negen hondert twintich Mij⸗ 
len. En om dat zu gheſien hadden 
‘aldaer die Spaenſche handen / die 
magher waren noemden. wn het 
onden Enlaut / dat heel binnen 
vol Seetwaters was daor den oo⸗ 
ghen Bloet / un giighen van hier 
Welt aen nae de Epianden van 
Salomon. e eee knar te 
Den 11. de Wint banden Nooꝛt⸗ 
Ooſten / Imiddaechs hadden de 
hoochte net van bijfchien graden: 
ſnachts coelde het dapper aen / un 
bꝛeelden Daer erghens eenighe lee⸗ 
ge Enlanden / als Tiberones moth⸗ 
ten legghen / Daer Mp ſchade van 
ſouden crijghen / maer Godt lof 
Neen. Hi reren isn 52 
„Den 12, heeft de Preſident den 
Opper en onder⸗Stierman hun 
Caerten van Auſtraſia , en Nova 
Guinea ghegheven / om datle unt 
louden moghen lien / en gillinghe 
maecken. 127 
Den 14. een eenparighe coelte 


De 


stere N 
3 


thien Maenden dat wu unt Texel 


thien Maenden / Terram Auſtralem 
louden beleylen:naer middach lach 
Batholomeus Pieters een Alliſtent / 
eenich lant leggende Wet Moozt- 
Welt van ons / ontrent twee Mij⸗ 
len / daer op ſtaende eenich ghe⸗ 
boomte / als de Tuberones, ten groot 
Eylant / maer heel leeghe / foo dat 
wy heel verheucht waren / byſon⸗ 
der de Crancken / om de ververl⸗ 
ſchinghe. Setteden onſe cours der⸗ 
wWaerts Weſtelick aen / om aent 
Nooꝛt - ennde van t landt daer boz 
ven te loopen / en Ancker⸗gront te 
ſoecken. Aldus ſeylende ſaghen een 
Canoa / met vier geele naecte man⸗ 
nen naer ons comen: zu hielden een 
ſtick van t Schip / en riepen en cre⸗ 
ten / hadden loo her ſcheen veel te 
| ſegghen / 


de mont cer. Det lent op de hooch⸗ zr 
te van vifthien graden / buchen AP 


Banden. Bolten. Deden was het | 
lenlden / en wn meenden dat wu in 


61 


1616. ſegghen / maer conden haer ui 
April. nerttaen“ noch zn ons“ Wat WP 
wenck 


haer niet 
teden / riepen / Trompetten 
blieſen / de Witte Vlagge unt Wiertz 
pen / twas al vergheefs. Wy qua⸗ 
men onder het lant / maer wierpen 
gheen gront / liepen t Teewaert: 
Coꝛts hier naer comt weder een 
andere Canoe / riepen en tierden 
als boozen ; maer Daer was nie⸗ 
mant van D'onfe die haer verſtaen 
conde : Met een dijninge biel haer 
Canoe om / maer zy rechteden dien 
met een rallichendt: en alſoo Wp 
niet conden anckeren / reſolbeerden 
wp onſe rens te vervoꝛderen. 
Dit Eplanc is by gillinge twin⸗ 
tich Mijlen int vonde, ſtreckt meet 
Nooꝛt - Ooſt / en Supt-Meſt / lach 
op de hoochte van veerthien gra⸗ 
den vijk en dertich Minuten / linde 
ſeer leeg lant alg de Turberones, 
en vol Cocos Boomen: Daer was 
oock water midden int Eplandt. 
Saghen volck bp het Bolch aen 
de water cant litten / t was uptter⸗ 
maten geel / nae den rooden tret⸗ 
kende / met peck (wert lanck hayꝛ / 
inden Neck opghebonden. De Pre- 
ſident ſach een Man die een wit 
Cleetjen om Cijn middel hadde / die 
in een Pꝛautſen leheptede. 
Den 15. Imoꝛghens / als wn een 
ſtuck ter Zee waren / hielden weder 
nae het Eplandt toe / en hadden 
hoope van Ancker⸗gront / om de 
Witte lant-Strant : maer bonden 
gheen : het bolck ban’t lant wenck⸗ 
tf ons met haer Cleetjens / en groe⸗ 
ne Tacken dat Wp aen lant lou⸗ 
den comen / en het Schip volghen⸗ 
de: De Preſident ſonde ons Sloep 
unt om te diepen / daer · en tullchen 
quam een Canoe at met dꝛie man⸗ 
nen / die met haer te wooꝛt quamen / 
maer condenſe niet verſtaen / en ga⸗ 
venſe Drie Mellen ende wat Co⸗ 
raeltjes / dat haer wel aen (ont, 
n gaven ons volck terſtont de 
llincker Hant / en maeckten vꝛient⸗ 


ſchap met hun / leggende boort aen en Hoenderen ä en laghen 


Door Lácob le Mart. 


booꝛt: ten 


ren / t welck zu deden / maer met 
ſchꝛoom: zu hadden ons veelte ſeg⸗ 
ghen en loeghen en verwonderden 
haer over het aenſchouwen van't 
Schip / dat het foo hooch was / en 
foo hooghe Ceplen / maer overco⸗ 
men wilden zy niet / blijkende met 
haer Pꝛau aen booꝛt leggen:ſchont⸗ 
ken haer te dꝛincken / maer pꝛoek⸗ 
dent qualick / en nae langh wach⸗ 
ten hielden onſe Schael: zu thoon⸗ 
den Datft wel Nler begeerden / had⸗ 


den zp de macht ghehadt / zu ſou⸗ 
den De pfere Spijckers en Bouten 


unt het Schip ghetrocken hebben / 
pꝛocuende over al: (oo dat wp haer 
twee oft dꝛie Spijckers gaven / daer 
zn blijt om waren: wp gaven haer 
Bꝛoot en Raes / twelck zy neder 
lenden. Al Nlerwerck was haer 
gadingh / maer hadden niet boog 
ons. Ey hadden (wart hap? / dat 
eenige op bonden boven opt hooft / 
oft achter in de ecke / zu zijn heel 
bzuun geel van vel / de Vinghers 
al ghepicqueert met werte langhe 
ſtrepen / en oock met Kaderkens / 
en Kupten vol werer: waren vet 
gelat / en ſterck / groot van ſtature / 
en coꝛpulent: platachtige Neuſen / 
gaten in d Ooꝛẽ / daer zu de Spijt⸗ 
kers en Coꝛalen die zy van ons 
creghen in ſteecken: bedeckten al⸗ 
leen De lchamelhent met ten lap⸗ 
ken / oft een fijn Guinees Matjen 
om haer niddel / tullchen de Bee⸗ 
nen dooꝛghehaelt. Zp bleven al 
bn de Sloep / Daer zy gheerne de 
Dꝛegghe untgeſtolen hadden: qua⸗ 
men oock wel in de Galerije / maer 
daelden terſtont weder neder. Ten 
laetſten befloot de Pre ſident datmen 
de Sloep anderwerk loude unt len⸗ 
den om alle gheleghenthept te we⸗ 
tẽ / ſont . Muſquettiers naer lant / 
met Aris Claeſſoon, en Claes Ianſ- 
ſoon, met wat runl goet / alſoo zu te 
verſtaen gaven dat daer Verckens 


veel 


leſten weten haer done r s 16. 
dat zu nae ons Schip fouden va⸗ ri 


— 
Fol. 34e 


ken / mits zu terſtont het bolck aen⸗ 
taſteden / nde lacken ſoeckende naer 
Nler / ende Spijckers / hadden een 
onder de voet / die zy overweldich⸗ 

den / en twee dꝛoeghen zu teghens 
haer danck nae het Bolch / 117 
d onle liende lchoten met dꝛie Mul⸗ 
quetten inden hoop / Doen ſchen⸗ 
denle. En alfoo hier gheen gront 
te crijghen was / gaven het Ey⸗ 
lant de naem van ſonder gront, dat 
rontſom met Palmites Boom was 
belet / en van binnen met fout wa⸗ 
ter vervult: Gheen apparentie van 
bꝛientſchap liende hielden dꝛagen⸗ 
de inden achter ⸗noen / volghende 
onſe tours Welt aen / met ef Sunt / 
Sunt-Ooſten wint / hadden la⸗ 
vonts groote reghen. Het Water 
kiep feet llecht / vermoededen der⸗ 
halben dat hier noch eenich Landt 
moſt ontrent welen ! van d Eylan⸗ 
den van Salomon; oft Terre Au- 
ſtralis: Dit Cplandt lach op 143. 
graden: wu conden niet mercken 
dat het ont van pemandt beſeylt 
was: mits d armoede die Daer was: 
de Vꝛouwen hadden Cleetjes om't 
li van de Buyck tot Beneden de 
knen: ſchenen haer Mans te bez 
kii ben / dat zu loo vou met d onſe 
ghehandelt hadden / daerom wp 
doo? ginghen. 

Den 16. een ure vooꝛ de Sonne / 
lach onſe Schipper weder landt / 
heel leegh / landich / clippich en veel 
gheboomte / maer noch Cocos, noch 
Palmites / docht ons onbewoont. 
Sonden de Sloep om te diepen / 
wierp veertich Vadẽ waters / maer 
niet bequaem om te leggen: D'onfe 
ginghen aen lant / bonden Cuplen 
met varſch water. Bonden oock 
Thunn-Cars / en Ooſt - Indiſche 
Salaet / londer anders: Vulden 
vier Vaten waters / conden niet 
meer crijghen om de barninghe. 
Bꝛachten oock een lack Cars / en 


Spieghel der Aulruliſibe Nvig rie, 


16 1 6. beel Cocos Boomen : aen lant coz 


7 dat de Siecken leer verqnicktede. 1 6 18. 4 
Alis mende conden niet te rechte raec⸗ —— 


Singhen onle cours Voelt e Sunt- 
Wett / met labber weer / en tlennen N 
vooꝛtganck: begheerende op okt 
boven de vijkthien graden te Wez 
ſen / om de Bape van Quiros niet 
vooꝛbn te ſenlen / alſoo Wp vermoe⸗ 
Deden t vaſte lant hier ten Supden 
dicht bp molt weſen. De Preſident 
noemde dit lant / Warerlant, om dat 
Wp wat waters ghecreghen had⸗ 
den / alhier legghende op veerthien 
graden les en veertich Minuten. 

Den 17. faghen wn verſchenden 
lodꝛten van Voghelen met bꝛeede 
vleugelen: foo dat wu leecker wa⸗ 
ren datter landt int Dupden was. 
Gaben van daghe les Mutlkens 
water / ont die Daten die Wp ghe⸗ 
creghen hadden: ons beviel oock 
een goede reghen / die veel waters 
by bꝛocht. f 

Den 18. wat mon ſtil weder / 
llecht water / laghen in de Ly we- 
der leegh lant: lmiddaechs hadden 
wn de hoochte van 15 graden: 
lach ontrent twintich Bijten van 
Waterlant, Sunt-Weſt van ons. 
Sonden terſtont de Boot aen lant / 
bonden niet dan dat bꝛack water 
was / laghen een wilt Menſch loo. 
pen met een Boghe in lijn handt 
aen ſtrant of hu Vilch wilde ſchie· 
ten / groot van ſtature: en d onſe 
gheen gheweer hebbende vertroc. 
ken (tract: als zu op de vaert Wa- 
ren / verthoonden hare ſes Man 
nen op de Strant / die oock tract 
int Bofch wederkeerden. In dit 
Eplandt was foo groote menichte 
van Vlieghen / dat onſe Maets / 
de Boot / de Kiemen / en alles had- 
den belet : jae vloghen ons nae dꝛie 
daghen lanck / tot dat een dappere 
coelte/ haer verdꝛeek: noemden Der- 
halben deft plaetſe. Wet Vlieghen 
Eplant. 

Den 22. hadden dꝛoet weder / met 
een Nooꝛdelicke wint / veel Don- 
ders en Blirems int Supden / gin 


Salact daer wn Moes ak coockten / ghen Welt aen, 


Den 27. 


9 Majus. 


Door Zacob le Maire. 
1616, Den 27. hadden weder Dijnin= hebbende / ſchenen zu of zu vervaert 161 6. 
ghen 


han den Sunden: ons docht 
at be. Sunden ons gheen Landt 
onde welen / of tmoſte verre van 
ons fijn / hadden ſmiddaechs de 
hoochte vijkthien graden vijktich 
Minuten. 
Den 24. de coelte unt de Ooſte⸗ 
licker hande / al- te- met met een 


waren / en hielden van ons of : wy 
ſetteden de Sloup unt / Daer acht 
Mulkettiers in gheſtelt woꝛden / en 
alſoo d' onſe ſaghen dat al de mans 
boven ſtonden en al de Allagaien 
ghereet / ſchoten zu ven Man in 
fyn Rugghe een champ ſchoot / in 
elcke Schouderblat een gat / die 


taeck die reghen bu bꝛocht / daer af ſpꝛonck bunten booꝛt / en noch 15. 


het water werde ghegaert: ſaghen 
veel ghevoghelt. 

Den 2s. ſmiddaechs de hoochte 
rs; graden / de wint al continu⸗ 
eerde vanden Ooſten / cours Welt 
ten Sunden / ſnachts meeſt ſtilte. 
Den eerſten May coelde de 
Ooſtelicke wint mop op: onſe cours 
was Welt ten Sunden: de dijnin⸗ 
ghen unt den Supden begonden te 
llechten. 

Den z. middaechs hadden de 
hoochte van vijkthien gradẽ. Dien 
dach was ons volck meeſt gheſont 
ghewoꝛden / Lande Thuyncoꝛs te 
eten / ſoo dat ſcheen dat de Scheur⸗ 
bunck unt het Schip ghebannen 
was / un laghen d eerſte vijk oft 
ſes Dorados ind Sunt Tee ſchoon 
en groot / met eenighe vlieghende 
Villchen. Dele middach was onle 
reeckeninghe dat wp waren van 
het vaſte Landt van Peru derthien 
hondert Mijlen. 

Den 4.5. 6.7. meeſt al eenẽ wint / 
en cours als vooꝛen. - 

Den s. morgens quam de Son 
claer op: van daghe ſagen wu teec⸗ 
kenen van lant / clepne Tackjens 
ban Boomen / of ghewas londer 
loof: oock fagen een Qual / en veel 
Bonietten boor de Boech. Nae 
de middach lach de Preſident in de 
Galerije ſpeculerende Sunt Weſt 
unt / ſach wat wits blinckende / 
waer over hy de Piloot riep / om t 
lelfde oock te ſiẽ / naerder comende / 


ſagent boor een Depl aen / in Forme 


van een Belaen / en quam recht op 
ons aen unt de Sunt / en wilde nae 
ten ander landt / het onder ſchoot 


of 6. met hem: hun aenſichten eerſt 
(wert maeckende met Allche ok zu 
ter doot ginghen / latende alle de 
Beouwen en Kinderen / met een 
oude Man / die een grijſe Baert 
hadde / en een Jongman int ſcheep⸗ 
ken / die int water meenden haer 
te ſalberen met lwemmen / ter tijt 


p Fol. 35. — 


Majus, 


toe dat wp wech ſouden zijn: Gen 


hadde een Lint in ſijn arm / Daer 
mede hu in't water ſpꝛonck: d onſe 
enterden het Scheepken / en ſtuer⸗ 
dent bolck na ons toe / en t Scheep⸗ 
jen oock aen ons booꝛt / wierpen 
eerſt veel Matjens over booꝛt / en 
Hoenderen / en ſtelden haer niet te 
weer: aen booꝛt comende laghen 
dat het geele Indianen waren / en 
verſtonden gheen van onle Talen / 
wu deden de Mans overcomen en 
dedeſe goet tractement / de Vꝛou⸗ 
wen claechden met traenen / dat 
haer Mans verdꝛoncken waren / 
maer zu hebbenſe Daer naer alle 
weder ghevilcht / alloo zu leer go. 
de lwemmers waren. Gnle Sloep 
treghen noch twee van die ghene 
die bunten booꝛdt gheſpꝛonghen 
waren / teghen den avont lette⸗ 
den wu haer in haer Scheepken / 
bn de Vꝛouwen / die haer loenden. 


Bevonden bp haer eenighe Cocos- 


Noten, Obes-Wortelen, Matjens / 
en Cleederen van Balt / daer In 
de ſchaemte mede deckten. Ty 
ſchenen Tee water te dꝛincken / ga- 
vent haer jonghe Kinderen; die Drie 
in't ghetal waeren / oock eenighe 
de ouder waren. De Preſident ſont 
Aris Claeſſoon met Daniel le Maire, 
met eenighe W eh om de 

2 Vꝛou- 


fol36. | _ Spieghel der Anffralifche Navigatie, 


S 


WED , 
S e. 2 . ,, "en On 


— 
— 


—2 2 


% 


33.7 
2 
ed 


ee 5 


EN = 


| Door facob le Maire. Fol. 37. 
1616. Vꝛouwen te vereeren / diet terſtont lachmen een hooghe Bergh als 1616. 
om den Hals / en op de Boꝛſt hin⸗ LTernate, ooꝛdeelende tlelfde DO Naſus⸗ 


ghen / welende daer mede heel ver⸗ een Eylandt / en lach Sunt· Welt 
blije. Int afgaen laghen wp dat ten Sunden van ons / liepen der⸗ 
een Vꝛouw leer weende om Haer waerts lach ſeven Milt van ons / 
Man / die zu meende verdꝛoncken hadden grove dijninghen van voo⸗ 
te weſen. Tu gaven twee Cacos ren / unt den Dupden / maer con⸗ 
Noten en twee Matjes Aris Claeſ- den het Eplandt by daghe niet bez 
foon boog fijn pꝛeſenten / om dat lenlen. Jae middachs clam de Pre- 
wu haer niet mildoen ſouden: Ty ident aen de ſtenghe / en ontdeckte 
hadden wert han / eenighe los / noch een Eylandt dat ten Suyden 
eenighe wat getrolt / maer wet ghe⸗ | Daer af lach / welende leech achtich 
triſpt. De Vꝛouwen was het hayz en hackelich. Dele twee Eylan⸗ 
toet atgheſneden / foo datmenſe niet den / d'eene groot / ende een cleyn / 
en verkende / dan aen de Boꝛſten. Nooꝛden enDupden legghende coz 
Tn hadden een dꝛollighe katloen men over een met het legghen van 
van een ſcheepjen / met een lolde⸗ Quiros, hopende dat wp de telt oock 
ring op twee beloten Pꝛaukens / loo naer advenant ſouden vinden / 
die anderhalf Vadem van malcan⸗ ende Terram Auſtralem haeſt ſou⸗ 
der quamen / dweers over ghebon⸗ den lien. Coꝛts daer naer laghen 
den met Balcken / en Stocken / en een lenl Nooꝛden van ons / daer 
Daer Plancken over ghelent / Daer naer noch een leyl tullchen bende 
op haddenſe een Hutjen oft Tent⸗Eplanden / meenden dat het Witz 
fen van Matten lancwerpich / daer ſchers waren / alloo zu nachts vier⸗ 
de Dꝛouwen en Kinderen tn wa⸗ den. 5 | 
ren: en ſtierden met Riemen toog) Den 11. moꝛghens / hielden wn 
en achter / die wel dick en grof wa⸗ Supdelick aen boven het Eylant / 
ren. De Maf font int vooꝛſchip / de wint Ooſtelick / wierpen onder 
opeen Dwars hout ghehecht / met tlant op veerthien Vadem gront / 
hookt· Touwen / oock Hadden een ſchoon clepne ſchulp als gruns met 
langhe Spꝛiet beſaens wijle / en lant / Daer over lijnde / creghen fez 
conden wel aen de wint feplen : zu thien / twintich / 25. 26. Badem 
had den ſchoon Tou van differente diepte / loo dat Wp de gront weder 
ſtoffe en Fatfoen ſeer meeſterlick gez verlieten / en t water ſlechter wier⸗ 
maeckt: het boepfel van t barckje / de / t welck teghens het Rif aen⸗ 
was van root Hout / als Suycker⸗ black / dat Nooꝛden af van't Epz 
Riſten: ſoo dat alles aerdich quam / tant lept. Saghen twee Villchers / 
hadden een Dillel van een werte d eene quam dicht by ons Schip / 
Toet Steen / aen een ſtock ghebon⸗ hadde veel te ſegghen / maer conde 
den / die zy niet gheerne millen wil⸗ hem niet verſtaen / noch aen booꝛt 
den: haer Seyl was van Matten / crijghen of locken met Coꝛaeltjes. 
het ſcheen dat zu op de gillinghe Thoonde ons Vilch / die hy in ſijn 
beeren / hebbende gheen Compas) back hadde / wn lieten een gelen 
bp haer. Doen zu van ons ſeyl⸗ Vaetjen af met een Tou / om te 
den ſetteden haer cours Suyt Ooſt grijpen / maer hu bont daer twee 
aen. Cocos Noten inde bolſter aen / met 
Den ro. ſmoꝛghens hadden wu een leer groote vlieghende Vilch: 
llecht water / en een proper coelte en wu haeldenſe naer ons / zu bez 
van Supt ·Ooſt: onfe cours Welt keecken onle Vaetjen / en ginghen 
ten Supden / De Prefident Herz | Daer mede dooꝛ / om het Wer doch⸗ 
moedede giſteren al landt / maer nu ten wn. je den middach * 
| 3 jua⸗ 


Fol. 8. Spieghel der Anftralifzhe Navigatie, | 
15616. quamen Wp by t Eylant daer gront | aen booꝛt / zn wart leer diefachtich / 616. 
Majus. mas / Maoꝛden han t Enlant clepn ſtalen alles wat zu lagen / de Spiſt⸗ Maus 
use fant en ſchulp-grondt / oock wat | kers unt treckende met gheweltt: 
trael gront / laghen aen de Nooꝛt namen de Cogels / oock onſe Coct- 


Nooꝛt Weſt fide / niet verre van 
een hoeck twee Gotelinghen ſchoot 
van't Lant / op fes en twintich Va⸗ 
dem. Twee Villchers quamen unt⸗ 
ter Tee / loopende naer een ander 
Eplandt dat twee Mijlen van het 
ander lach be- Sunden / niet leer 
hooch / maer groot: wilden ons 
gheerne derwaerts hebben / maer 
als zy ſagen dat wp het naeſte Ey⸗ 
landt colen / quamen rontom ons 
Schip. Onle Sloep ginck te die⸗ 
pe / bevont vijfthien / veerthien / 
twaelf Vademen (chulp-gront: wy 
liepen aent eynde van t Eplande 
en ſettedent op Dijken twintichVa⸗ 
dem fant-gront : de Wilden volch⸗ 
den ons nae. Doꝛſten eerſt niet bn 
tomen / daer naer clommen zu wat 
bꝛijmoedigher op het booꝛt: toch 
Doo veel noodẽs quamender twee 
inde Cajupt / dat d andere ſiende / 
quamen alle unt de Canoen boven / 
op de Compaignie / daer Dirck Boe- 
liſ⁊ Alliſtent op de Violons ſpeel⸗ 
de / zu dit hooꝛende / behaechde haer 
wel / leer onder malcanderen lac⸗ 
hende / en ons Volck ghelijck Ma⸗ 
troos leer dꝛollich is beſtont te 
danlen / dat deden zu oock terſtont 
mede: Ty hadden over al lin in / 
foo vertregen wu haer vꝛientſchap: 
wu bedieden haer datle Cocos- No- 
ten, Banannes, Oubas, Verckeng / 
Hoenderen / of anders wat louden 
bꝛengt / dat zu lenden te Cullen dot / 
en kenden alt lelkde / en wiſten te 
ſegghen datſe ghenoech hadden / en 
noch veel meer dingen diele noem⸗ 
den: won pꝛeſenteerden haer Spijc⸗ 
kers en ander goet vooꝛ kruyt van 
ant: zu Hoeren en quamen Wez 
der met wel twee hondert Cocos. 
Noten: daer naer quamender ons 
foo veel aen booꝛt / dat wp niet wi⸗ 
ſten wat doen: zu bonden haer Co- 
cos om de hallen / en lwommen 


jonghen een Mes unt Lijn hande 
dat zu al ſůün Vingheren dooꝛlne⸗ 
den / en ſpꝛonck over booꝛt: Gen 

ander nam een Coperen inckt-C oz 

kerken / unt een Con: D'ander nam 
een Bultlack / Ooꝛcullen / Bolck. 
vangher / en ſpꝛong in Tee. De 
derde was in Conſtapels Camer 
doende / foo datmen met hondert 
ooghen moſt toe ſien. Onſe Sloep 
van lant akroenende / werde van 
thien / twaelf Canoes belet / en na⸗ 
men tdiep-Loot met ghewelt van 
de Stierman / en dꝛeychden d onſe 


met Allegaien / d onſe ſchoten twee 


mael met loog Crunt / Daer zu niet 
op een paſteden: doen ſchootmen 
op de Capitepn in lijn Boꝛſt die 
neder- viel / doen vlooden zu allez 
gader van d onſe af. Dit was meeſt 
al pober volck / londer Coninck of 
Overhookt / waren rontom becleet 
met grove bielen / als Wildemans / 
Haer cieraet was een dꝛantj en om 
den hals / met een root Slacken⸗ 
huyſjen / daer aen ghebonden een 
Dunve / die zu ons wilden vercoo⸗ 
pen: lommighe hadden Perlemoe⸗ 
ders: ſchulpen in plaets van Ma⸗ 
dalien: ſaghen oock een Peerle⸗ 
moeders Arm Kinghen om den 
Arm hebben / boven den Elleboge / 
ghelijck de Inwoonders van Capo 
de bonne Efperance. et ander Ep: 
lant was leer bewoont Huns aen 
Huns / t was over al Cant ſtrant / te⸗ 
ghens de Bolſchagien / tegens den 
avont ſaghen wn veel vierkens / 
denckende dat een pder fijn Colt 
coocktede. Dele JInwoonders wa⸗ 
ren kraene Mannen van lijve / ro⸗ 
bult / londer cleedinghe / dan alleen 
De ſchaemte / het hapꝛ cierden zp 
verſchendelick / deen hadde het aen 
blechten opgebonden / d ander had⸗ 
de hot cierlick ghekrileert / de derde 
was het coꝛt. Tn thoonden 1 
f tconſte 


Cocos Eylandt 
Iſte de cocos 


2 


EN ng 


— 


SAN 


NE 


Ius Sf 


PSE 


6 


— 
ee 


Nurtieto 3. 


Fol. 40. 


— — 


Majus. 


Enlant lent op de hoochte van ſel⸗ 
thien graden thien Minuten. 
Den 12. ſmoꝛghens watt dij lich 
weder / met Neghen⸗vlaghen / loo 
haeſt de reghen ghecelleert was / 
quamender vijk en dertich Canoes 
aen booꝛt / al met Cocos, ſoo dat won 
van daghe wel ſeven hondert Lijf 
tich Cocos Noten ruylden / en met 
die van giſteren wel thien hondert 
met veel Bananas, en Oubas-Worte- 
len: Van dage maeckten wp ten 
merckt met haer / van vijk Cocos- 
Noten boo; een enckel middel-Ma⸗ 
ghel / twee enckele lnoerkens met 
Coꝛalen vooꝛ vijf Cocos: oock ſtel⸗ 
de wp in dat zu ons eerſt het goet 
louden leveren / dan betaelden wn 
haer / oock dat men int epnde bande 
Galerije ſoude ruylen / en not bo⸗ 
ven: dat men oock loo wel bn nacht 
als bn dage molt toeſien / ſoo dat nu 
de Coop handel heel mackelick toe 


ginck / als zu ledich waren / en t ha⸗ 


re hadden / ſpꝛoͤnghen zy van bo⸗ 
ven neder in Tee / als wilde Men⸗ 
ſchen / en lwommen naer haer Caz 
noes: als zu aen quamen doocken 
zu onder de Canoen dooꝛ / om aent 
Schip te comen. Zp weten ons 
Dat de Overſte of Coninck bant 
Lant aen booꝛt (oude comen / die 
ong vereerde een Vercken / een 
Haen / een hinneken / en diet bꝛoch⸗ 
ten begheerden gheen vecompente. 
Een ure Daer naer laghen wu een 


Seml af comen / met een Canoe / 


Daer den Adel in was / met wel vijt 
en dortich Canoen vergelelſchapt / 
en lat int midden / met een groote 
fijne Matte / als een Tente over 
fijn Hooft. Als hu ontrent ons 
Schip quam / dat leer ſolemnelick 
gheſchiede / riep hu dꝛiemael met 
groot gelunt / maer de vierde reyſe / 
riepen zu allegader hem nae. En 
hu bewees ons groote reverentie 
met lijn Handen boort hooft te 
llaen / en tf men in de Neck leg⸗ 
ghende: ſont een aen booꝛt / die een 


N Spieghel der Auſtraliſcße Navigdtie, 
16 1 6. tontteint (wemmen, Dit Cocos: Overſte ſcheen te 


groot fijn Matjen / en een a 
Cleet als Pampier LE 
onfe Galerij met fijn Edelen 
leer coꝛpulent en vet waren: top 
ſchoncken haer Wijn ende Bꝛoot / 
maer ten lmaeckte haer niet: wy 
lieten de Overſte lien een Pꝛinte 
van fijn Excel. Graef Mauritz / 
niet wetende of hp't verſtont: oock 
een Cam en Spieghel daer hu goet 
behaghen in hadde / maer onſe Pre- 
fident gaf hem die niet: maer als 
hn hem (ijn pꝛeſent ghegeven had⸗ 
de / gaf hu hem weder een Vaem 
Lünwaets / een Bijl: twee Bof- 
jens Coꝛalen / dat een van allen 
aenvattede / en ſpꝛonghen daer me⸗ 
de ober booꝛt / en bꝛocht het den Co⸗ 
ninck / die alleen een Matten Cleet⸗ 
jen om't lijk hadde / ontkinckt in 
danck / legghende het in ſijn Neck / 
thooft bunghende / oock op't hooft 
van vijf oft fes Edellieden: wu 
ſchoncken hem daer naer een Mes / 
met een roode Mute / die aen booꝛt 
was die oock commandeerde d an⸗ 
dere te vertrecken / alfoo zu te veel 
waren / ſeggẽde Fanou, en wech wij⸗ 
fende met de Handen / foo dede hyt 
int aentomen de Pꝛauwen achter 
afleggen : Gaven ons te verſtaen 
dat haer Coninck van het ginſte 
Eylant was / en dit fijn Sone / zu 
lenden ons veel dinghen / maer conz 
den niet verſtaen. Dit verſtonden 
Wp dat wu ons Ancker ſoude lich⸗ 
ten / en comen bn haer / Daer was 
alderhande ververſchinghe van 
Verckens / Henntẽ / Roenen / Frunt: 
wp thoonden dat wu eerſt hier mo⸗ 
(ten water halen / dan ſouden un 
comen / alſoo vertrocken zu met lunt 
roepen / ende un met Trommelen / 
en Trompetten / de Deede-Daen 
unt ſteeckende. Ty hadden goede 
ſinne in de Preſidents Riem die ge⸗ 
boꝛduert was / en oock in al het ge⸗ 
ne dat Aſer hadde. Daer was een 
die Dooc onder de kiel bant Schip / 
om de Spijckers unt te halen / maer 
hucre⸗ 


1616. 


—— 


* 


| Door Jacob le Mair. Fol. 47. 
hu treegh ſplinters in de Handt. Het Scheeps volck hadde gheerne 1616. 


De Preſident runlde met haer eez met ghewelt te lant ghevaren maer Tros 


ghe Vilhoecken / dan het Ditch twerde bn de Prclider ende De Naet 
tuch / wilden zu noode vertoopen. afghellaghen. 
t Was ſeer eerbiedich volck / vielen De Overſte die daechs te vooꝛen 
op haer knnen en cuſteden onſe aen 't Schip quam / die pꝛeſenteerde 
Poeten / leer verwondert over ons den Preſident een berucht oft gewas 
Schip. Tu hadden de Bellekens | daer een Woꝛtel aen was / dien hu 
van d Ooꝛe opgelplitſt / en foo lang niet wilde aennemen / en gaffe we⸗ 


getrocken / dat zu ſchier op de ſchou⸗ 
deren hingen / hadden oock al blau⸗ 
we grauwe placken op't lijf / ghe⸗ 
lijck van Bollecrunt gebꝛant. Haer 
hap? was verſchenden / boven de 
mont hadden de knevels ak ghe⸗ 
ſchoꝛen / de Baert onder de Rinne / 
die oock cael was. 


der: maer daechs daer naer bꝛacht 
hy het wederom / ende gaft unt ſun 
Canoa aen Lijn volck / die hem dien 
bꝛochten / en bethoondent datſe goet 
was om te eten / felfs die bijtende 
en ſunghende / maer ſpoghent we⸗ 
der unt / waer uyt hy ſuſpitie nam 


dat zy hein wilden of vergheven / ok 


Den 13. moꝛghens boor Son van innen berocven: alloo men 
laghender al twee Canoen gen lulcke Buchten elders vint. Het 
booꝛt / die d oude voet hielden in de Cplant dat een Mijl van ons lach / 
Coopmanſchap / maer Daer naer gaven un den naem van Verra- 
guamender wel Lijf en veertich met | ders Eylandt om dat den meeſten 


zn Latou heeten / daer in was: en 


Cocos, Bananes, Verckens / Hoen⸗ 
deren: Een Vercken vooꝛ een vijk. 
duym / ruylden in twee uren wel 
ſeven hondert Cocos, en andere 
Waren. Daer naer laghen wan ee⸗ 
nige Canoen van achteren comen / 
en ons dochte dat de Coninck dien 


quamen al om ons Schip / daer wn 
achterdocht in creghen: het pꝛin⸗ 
tipaeſte Depl was gheſchildert met 
een Figuere van een Haen / van co⸗ 
leur ros en grau / dat volchden zy 
allegader / en dat voer dooꝛ de 
Vloot / als oꝛdꝛe ſtellende: als zp 


nu in llachoꝛdꝛe waren / ſoude wy 


ons Ancker lichten / ghelicht heb⸗ 
bende / feplden / doen. quam ons 
aen booꝛt leggen een van haer Ca⸗ 
noen ; met groot ghelunt / of zu ons 
wildẽ verbaren / en wierpen fel met 
Steenen: en wp ſchotẽ twee of dꝛie 
ſchoten / foo dat eenige op de plaets 
bleven legghen / andere lwommen 
deur / met de Vꝛouwen die by haer 


waren. Wu belloten vaſtelick dat 


zu alle haer macht bn een hadden 
ghebꝛacht / mits datter wel thien 
hondert Menſchen bn een waren. 


hoop van't Landt van die plactte 
was ghecomen. — zont 
Den 14. was het duyſter weder: 
allt op · claerde ſaghen wn ten Wez 
ſten een ander Eplant / ſeven Mij⸗ 
len van ons: doch niet loo hooch 
als Cocos. Enlandt / lach dertich 
Milen van het ander: Het ſcheen 
twee Milen lanck te welen Sunt 
en Nooꝛt / op de hoochte van Co- 
cos. Enlandt ſeſthien graden; ſtij / 
als wp onder de Wal quamen / zijn 
terſtont Canotjens naer ons ghe⸗ 
tomen / wel 27. foo dat wp qualick 
conden looden / waeren oock diek⸗ 
achtich / en wilden de Lijn grijpen / 
en t Loot atlnijdẽ / maer wp dꝛeych⸗ 
den haer met Steenen te werpen 
unt de Gaelderije / trocken aen de 
Bouten. Onfe Sloep ginck naer 
lant om te diepen / dien meenden zu 
tovervallen / maer als d'onſe twee 
ſchoten ghedaen hadden / velden 
zu der twee / die inde gront ſtoꝛte⸗ 
den / en quamen niet weder op:doen 
bluchteden zu alle aen lant / en rie⸗ 
pen bou, bou, bou: gheen kennil⸗ 
fe hebbende van t ſchieten. Daer 
quam een Canoe van tt lant die nae 
5 de Doo⸗ 


utlken Spaen: 1 6 7 6. 
vont geen gront / dan met de neers oere 
op de Mal te legghen / welende een Majus, 


weeck Steen-gront / van twintich Albitozet aen een Peerlemoeder 


tot dertich / veertich / vijktich Ba⸗ Hanghel: werde heden belloten bn 


dem. Wp laghen veel Cocos- Boo. de Prefident ende de Waedt We 
men, en veel Hutten: ſaghen het 5 
bolck lanct het Landt loopen / ja DE 1s. quam de Sonne op claer 
bover op het gheberchte: de aerde en liekkelick: hadden den gheheelen 
was (wert aen te ſien / hooꝛden de dach tamelicke coelte van den Wee 
Voghelen bant landt linghen leer ſten en Sunt · Weſtt: maecten reec⸗ 
melodieuſelit k. Dit was een bolck keninghe nu te weten Dupfent vijk 
van fatloen / met het vooꝛgaende: | hondert vijktich mij len ban de Cult 
zu en wiſten niet van Verckens okt van Peru: wn hadden gheen dij⸗ 
Hoenderen / als de Preſident haer ninghen unt eenighe quartieren / 
die noemde in haer Tale wacka en | Dat ons Dede dencken ontrent lant 
omo : ſoo dat w hier niet creghen te lijn / of ten minſten int Suyden 
dan die vier vlieghende Vilſchen van ons: van 't Nooꝛden hadden 
die wy eerſt met haer verrunlden | oock gheen dijninghen ghehadt: 
Booz eenighe bondelkens Coꝛalen / De Pilote comende in de Galerije 
Boen wu noch vꝛienden waren / en lende teghen onle Preſident, dat 
louden oock wel bꝛienden gheble⸗ de Wint Weſt was / wu mochten 
ven hebben / hadden zy het op Hers | wel Nooꝛden aengaen: en ginghen 
tact niet aenghelent: Onſe Prefi- | Sunt· Weſt ten Supden aen: het 
dent hadde gheerne alloo bn ons bebiel onſe Schipper leer wel / en 
groot ghebꝛeck van water was / wilde hem perſuaderen t Noer ter⸗ 
met het Schip aen den Bever ghe⸗ | kont op te Douwen en Nooꝛt aen 


legen / ende met grove Stucken een te gaen / daer op hy ſende / datment 


weynich ghefpeelt / om een clare tot de middach toe foude laeten 
bane te maecken / en dan de Sloep dooꝛſtaen / hoochte ghenomen heb⸗ 
te mannen met Mulquetten / en ſoo bende / Cullen malcanderen wel 
met ghewelt water te Balen / maer | ſpꝛeecken: hy hadde wel ghewilt 


hy werde overſtemt. Dit Eplandt datmen al Weſt aengheſpooꝛt had⸗ 


noemde onfe Preſident de goede hoz de / om het goet ghevoelen dat hu 
pe / om dat Wp allegader ghehoopt | hadde / dat wn noch lant aen Dele 
hadden daer ververllchinge te crij⸗ lijde van Nova Guinea ouden vin⸗ 
ghen / die wu wel ghebꝛeck hadden. den: doch hy werde niet met vꝛede 
Den 15. lmiddaechs hadden de ghelaten / hn motte reſolveren: ſeg⸗ 
hoochte van leſthien graden twaelf ghende / dat hu meende dat wn dun⸗ 
Minuten / de wint Landen Sunt. ſent fes hondert Mijlen louden (epe 
Golten / onſe tours Weſt: Daer wa⸗ len eermen cours foude verande⸗ 
ren eenighe die wel ghewilt had⸗ ren / oft Daer van ſpꝛeecken / dan 
den Nooꝛt-Meſten tours nemen / hu ſach wel twilde niet vallen: 
maer onſe Prefident en vont niet | ſtemde derhalven alfoo de wint niet 
gheraden. langhe Meſtlick loude blijven / ghe⸗ 
Den r. ſmoꝛgens walt ſeer liek⸗ lijck hn ſavonts cock al weder 
felick weder: hadden ſmiddaechs Sunt waepde / dat wp dan Nooꝛt⸗ 
de hoochte van 16. graden runm. Welt ſouden aengaen / recht op't 
Dele dach werdender bp de Prefi- | epnt van Nova Guinea aen / en ſoo 
dent oꝛdꝛe gheſtelt op't water dat ſouden Welt en Nooꝛden bende 
ſeer minderde / en dat een pder ſou⸗ aengaen / en al met eenen wenge 
5 f Ein 


* 


| 1 Door Tacob le Mairé, stine 2: e Fol. 435 
1616. t'ſu dat un wat . al ban dit wit n al vol zi 1 61 6. 
e Beltlicker lijn : in allen ghevalle | cos-Boomen : ontrent den middach 71 
N Maus: o, J wn oock doo ſnuden de laghen veel Canoes van verlchen⸗ aß 


en op derthien graden be · 


Booꝛden de Baue / en foo ſouden 
doen els un ſchuldich waren. 


Daer op ſoo antwooꝛde de Pilote / 


dat wp wel op't midden van Nova 
Guinea fouden vervallen / en foo 


eenige handel plaetle vooꝛbn gaen: 


Daer werde doen in conkoꝛmiteyt 
van reſolutie beſloten Nooꝛden aen 
te gaen tot twaelk en elk graden 
toe / het eerlte Lant het befte om 
Water. Hadden ſnachts veel rez 


en vergaderden ontrent bijf ons di | 
Shen 2 ren: zu bꝛachten niet te coop / dan 


Kitten waters voor t Schip. 
Den 19. lmoighens was het 
claer weder / maer ſtille / nae noen 


coeldet unßt den Supden / cours 


ten Hooꝛden: hadden de hoochte 
van vijkthien graden ſchaers: te⸗ 
ghens den avont laghen wn lant 


int Nooꝛt · Ooſt ten Ooſten van 
ong twee Enlanden / ontrent (ed. 
Mijlen van ans / tſcheen tame⸗ 
lick hooch Landt / Daer inne top. 
al te ſamen ſeer verblijt waeren: 
liepen derwaerts met ſlappe coel⸗ 
te Nooꝛt Bolt aen: nachts had⸗ 


den wn de Wint unt den Hoop: 


den / ginghen al Oolt· waerts ten 


naeſten by aen. 


Den 20. dito / morgend ſaghen 


het Hemde 


den plaetlen / van beyde de Enlan⸗ 


den comen / quamen achter / en ten 


lüde van het Schip wel vier en 
e ee elck dꝛie man / 
en maeckten groot ghetier / t welck 
een teecken van willecome is / wn 
riepen wederom lo lunde als zu / en 
Trompetteden / dan ſchꝛeeuden zu 
weder: twas meeſt een ghedaente 
van Canoes en bolck als aen 't an⸗ 
der lant van goede hope / van coz 
leur / hanꝛ / pꝛopoꝛtie / tale / maer 
ons docht dat zu wat gruliger wa⸗ 


quanien alleen om pꝛientichap te 


len n ppc wat Cozaelts 
jens / en Spijckers / daer zu leer 


blijde mede waren / gaven weder 


twee / dꝛie clepne Wilkens, Dit 


volck was ſeer begeerich en untne⸗ 


mende diefachtich / want clonunen 


bp de ſijde op / quamen onder de 


fide van de Galerije / en namen 


de Preſidents heit dat unt het wa⸗ 
ter opghehaelt welende aen het 


Coùtjen noch ſoo laghe hing dat 


die bande Canoes dat mochten be⸗ 


rencken / de opper · Coopman van t 


4 


Jacht b beweghen dat zu 
ſouden weder gheven / 


maer zu wengerich zünde wierpen 


het Landt / en waeren vꝛij wat hem met eenen nae’ het Hookt / ge⸗ 


ghenadert / maer lach noch wel lück hu in revenge dock met een 


ltijk dꝛie Milen Nooꝛtlijck van ſteen nae haer wier / waer op pes 
ons / en ſaghen een grooten roock mant van t ſchip · volck Conder laſt 


op't grootſte Eplandt: en ſaghen daer toe te hebben / een grof Stuck 


datter twee Enlanden waren / een gheladen leggende op den Canoes 
groot / en een elenn: twas den los ſchoot / Daer worden eenighen 
gantſchen dach ſchoon weder / maer gheraeckt / want die van t Schin 


contrarie Wint / foo dat wp eenighe laeghen bloeden / ende zu 

Tandt quaelick conden rann 

— Nooꝛdt Nooꝛdt· G 
int. 


Den 21. waren wyt Kant wel 
een goet fuck ghenadert / dan wa⸗ jaer quamẽ we e 
ren wel twee ijlen daer noch af: Canoes ons by / en wp lenden datſe 
laeghen dat het leer hooch landt ons Cocos en andere Frupt van t 
was / en vol gheboomte / de Strant | lant halen ſouden: En ſchoncken 


verſten. 
Daer!: 


7 2 ten 


met macht wech ſcheppende wier⸗ 
often pen het Hemde in Zee / foa te ach⸗ 
ten is / dooz Deele van haren Oe 


taer quam weder eenige 


Fol. 44. 


161 6. een vilt Coꝛaeltjes aen haer O ver⸗ 
Ve le / twelck wp niet weten of hy 


Majus 


“ghedaen heeft : alſoo un gheen 
gront hadden, ſetteden onſe Sloep 
niet de hoech-Bootfman en opper- 
Stuerman upt / met acht Mutquetz 
tiers om te diepen / maer vonden 
gheen gront om te anckeren: als 
onſe Stoep vertrock van de wal / 
wildenſe de Sloep beletten / lieten 
de ATagater over thooft waenen / 
en quamen foo na dat zu met knod⸗ 
fen ons volck ſouden ghellaghen 
hebben: Doen gaven d onſe vner / 
met hun Steenſtucken en Mulket⸗ 
ten / ſchotender dꝛie doot / en cre⸗ 
ghen een Canoa / daer een doot 
Man met ſijn been onder den dokt 
vaſt was gheſchoten / en lach met 
het lijk int water / d andere waren 
int water ghelpꝛonghen: daer la⸗ 
ghen oock twee Enodfen in / dooꝛ 
het aendꝛinghen van den hooch. 
Bootfman hp beweecht weſende 
met advijs vanden onder ⸗Stier⸗ 
man / dooꝛ den noot vã water / alſoo 
wn maer een Vat water hadden / 
wiert diẽ nacht het belluyt van den 
Raedt van Hoor op te gaen aen 
Tee / weerhonden ende lijn vooꝛſtel 

jebolcht / van bu te houden dichte 

het lant / om op den dach met de 

loepe by het lant langs te varen / 
ende ghewapender hant water te 
ſoecken. 

Den 22. [moꝛghens ereghen wp 
een llachbough / dat wp vꝛn hooch 
leylden / met een reghen caeck / dat 
wu recht midden van t Eplant aen 
ſtebenden / tot onſen grooten ghe⸗ 
lutk. Deden de Sloep diepen / vont 
so, Badem fant en lehulp⸗gront / 

Daer over wn leer verblij waren / 

mits wn een Kevierken lagen van 

een groote Dallepe Door de Boor 
men Door comt᷑ daert niet en barn⸗ 
de / en (eer goet aencomen was / wn 
ſenlden vooꝛ die tijt de wal loo nae / 
alg goet was / tot dat wn gront 
hadden / tot ontrent vijk en veertich 
Daden. Onſe Sloep die werde 


Spieghel der Auſtraliſche Navigatie, 


nu wat gemijt / befonder alſoo Daer 
een Mulket los ginck onverhoets / 
die ſchꝛick maeckte. Van daghe 
beſtonden Wp te runlen fes hondert 
of (eben hondert Cocos, water / Caz 
laballen / Patattes / en anders meer: 
Daer quamen aen booꝛt eenighe die 
bꝛochten een Woꝛtel Acona, op 
haer Hooft al bunghende / en ſtun⸗ 
pende in de Neck legghende / een 
out man dede eerſt een Oꝛatie / daer 
d' andere int eynde al op ſchꝛeeudẽ / 
maer wu ontkinghenſe niet / doen 
wierpen zy dien in't water / wn ſa⸗ 
ghen wel dacfe dien knauweden / 
maer niet aten / daerom zu dien 
niet weder bꝛochten: wp bedieden 
haer Datfe Cocos, Bonanas, Werc: 
kens eñhoenders / ſouden bꝛengen / 
dat Deden zy oock / en wn gaven 
haer Coꝛaeltjens / en Spijckers. 
Zp bꝛochten de eerſte Verckens 
ghebꝛaden / maer halk ghenoech / en 
ſeer geufich/ mits het hooft bebloet 
was / hadden het Inghewant unt⸗ 
ghetrocken / en gloenende heete ſtee⸗ 
nen van binnen ingheſteecken / en 
met groen Crupt ghevult. Dele 


Steenen waren Daer in ghelent om 


van binnen oock te bꝛaden. Won 
meenden datſe dagelijcr Verckens 
moſten eten / om dat wp Daer veel 
aen lant ſaghen loopen / doch twij⸗ 
felden of dele van den Overſten 
mochten comen / al hoe wel wp die 
betaelden / met een Mes / een ſcheer⸗ 
ken / en eenighe Coꝛaeltjens. Boch 
het ſcheen dat het Derde lebende 
Bercken quam als een ſchenckagie 
ban den Overſten / wetende een 
clenn tamelick Bercken / dat met 
een Canoa alleen / met twee oude 
Mannen van landt afghefonden 

werde / van een plaetſe daer haer 

Belay, dat is des Conintr ſitplaetſe 
was: Zy ſtaeckent van verre op / 
en bondent terſtont aen een touwe 


1616. 
Majuse 


dat wp van de Galerije af lieten / 


foo wn alle het goet van dage had⸗ 
den ghedaen / ſonder dat pemant 
binnen ſcheeps · Booꝛt quam: Wp 

handel⸗ 


161 6. handelden 


Door Lacob le Maire. 2 RLD 
1 — met Dit verentie / het hooft bn naeſt tullchen 


daghe / en betroudeden 


we 


. Daer quam een par⸗ 
tie Vꝛouwen af / met een Pꝛauwe / 
een teecken van vꝛientſchap / be⸗ 
ſaghent Schip / en de Beelden ach⸗ 
ter aen de Gaelderije / met groote 
verwonderinge / ſtaecken haer vin⸗ 
dhers aen het Teer en Peck vanẽt 
Schip / en roockent / tbeviel hun 
wel: wn ſpeelden op Trompetten 
en het Deeltje / dat behaechde haer 
ſeer. Wu londen onſe Boot / en 
Sloep aen lant om te diepẽ / bꝛoch⸗ 
ten tijdinghe datter een ſchoone 
Bay was om te legghen / ſeer Alecht 
en ſtil als in een Haven / bn een Wez 
vierken / ſoo dicht aen landt / dat 
men unt het Schip het bolck ſoude 
tonnen bevꝛijden om water te ha⸗ 
len / en goede Ancker⸗gront. De 
Schipper lende / dat hu nu Terram 
Auſtraliam hadde ghevonden / ſoo 
wel alſt hem beviel / een Revier van 
verſch water / veel Berckens aen 
lant / en anders / dat onſe Maets 
leer wel behaechde. De Schipper 
ſtelde vooꝛ hier vijf Weken te blij⸗ 
ven legghen / en den Sloep op te 
letten: W ruylden ſes groote vlie⸗ 
ghende Villchen / maer zu haddenle 
leer liek / en moſten een Spijcker 
of vifken Coꝛalen vooꝛ een Viſch 
gheven. Creghen oock een Croco- 
vade Boog een groote Spijcker. 
Den 23. coꝛteden wp ons Schip 
aen de wal in de bocht / aen de wa⸗ 
terplaetſe: t volck van t lant ſach⸗ 
men met troupen / meeſt by de Be⸗ 
lay, Daer wel Vijf hondert Men⸗ 
fchen vergaderden / om Kaet te 
houden ſoo het ſcheen / met ſtock⸗ 
jens. De Vꝛouwen ende Kinderen 
vielen in Pꝛaukens en quaemen 
ons Schip belichtighen. De lun⸗ 
den van ander Doꝛpkens quamen 
met Taclijens van Boomen / daer 
witte Baentjens van af waenden / 
tot een vꝛede · teecken / houdende die 
vooꝛ haer looft + andere Deden vez 


de knien bunghende / creghen van 
daghe wel les hondert Cocos. t Sa⸗ 
vonts quam een grijs out man van 
lant / bꝛocht vier Conaſterkens jon⸗ 
ghe Cocos ſonder baſt / die ſchenc⸗ 
kende van weghen den Overſte / 
en niets vooꝛ begheerende. Un noo⸗ 


Tol. 45. 


1616. 


— — — 


Majus: 


dichde ons aen lant te comen / maer 


wn bedieden hem dat wp dat niet 
Deden onder Oſtagiers. Die aen't 
Schip gheweeſt waren / werden 
terſtont omcingelt / om te diſcourre⸗ 
ren van de wonderen die int Schip 
waren. . 5 

Den 24. [moꝛghens ginck Aris 


Claeſſoon, Reynier Symonſoon, en 


den jonghe Cajunt· wachter / alfoo 
in conkoꝛmitent van't ghene wn 
hun giſteren beduyden aen lant: zu 
quamen met vier Oſtagiers oock 
ak / wp dedenſe inde Cajunt dꝛinc⸗ 
ken en eten: het ſchenen leer trek⸗ 
kelicke Perloonen te zijn / van qua⸗ 
litent: hadden twee Donen aen 
booꝛt / die mmede quamen / de ſchoon⸗ 


ſte Jonghelinghen die men vont / 


van Perloon / Goghen / Bap Lijk; 
Leden / en Cao goede contenantien 
dat het wonder was. De onſe gin⸗ 
ghen aen lant / met veel beulelin⸗ 
gen tot pꝛeſenten / als Coꝛaeltjens / 


bꝛant· Spieghels / een glale Ret⸗ 


ting / een roode Mutle: zu hadden 
groote ſin in het Hemt van Aris, 
dat foo wit was / foo dat hn font 
om een Hemt. De Preſident gaf ten 
van ſijn enghen Hemden / lont daer 


by twee Mellen / twee groote Bel⸗ 


len: als Aris aen lant quam / wert 
hu wel ontkanghen. De Coninck 


Bede hem groote reverentie / en ne⸗ 


dꝛichent bewijlende / lach bn rang 
ten half ure met de Handen tla⸗ 
men / D'aenficht teghens d Aerde 


buckende / en ſittende op. haer In⸗ 


diaens, al perplex / bleef foo langhe 


tijt liggen / dat Aris Claeſſoon dock 


die reverentie dede / en moſte hem 
opꝛechten / hp cultede Aris Claeſ- 
foon Voeten / en Handen. Een 

F3 ander 


— 


22 
et 


Spieghel der Auffraifcbe Navigatie, 


Es 


A. 8 Yn twer Coningen malcanderen ont⸗ 
’ moetende met veel wonderlicke Ee 
remote ende verwillecomen. 


B. De ſelfde twee Coninghen ſittende in haer. 


pontificael op twee Matjens neffens mal⸗ 
canberen onder de Belay. 


C. Onſe Tromſlagers en Trompetters jeder 


omt cierlijcrſte ſpel ende tot graat conten⸗ 
tement bande Coninghen. zij 


D. Deſe zun Boert die haer dꝛant van ſeecker 


graẽ Crupt iinaum᷑ / daer zp water op gie: 


Numero 4. 


tẽde / eñ wrnerſẽde / met graote luft dꝛinelẽ⸗ 
E. Syn hare wooninghe die zu met Bladeren 
Han Boo men bedeclien. 
E. 95 den Coning / ende op wat manier hn 
Fheciert is. 
. As des Conincr Adel/het hap? lang ghe⸗ 
vlecht in verſchepde vlechten. 
H. Derthoont hoe dat de Drouwen het Hay; 
coꝛt afgheſchoꝛen dragen. 
I. X. Syn de Inwoonders vant Eplant, 
L, Din Cocos-Boomen. 0 


n Door Latob le Gland. | | EN Fol. 47. 
16 16. ander principal e man die bn hem 125 60 moꝛgens ginc 175 Clacf 16 1 6. 
Maji. at Dede van g elijcken die hunlde oon, Daniel le Maire des reſidents War us: 
nen treet als een kint / hadde wonder 


Bꝛoeder / en Claes lanſz aen landt. 
te ſegghen en te wijſen / hn lende de De Preſident font aen de Larou tot 
Voten van Aris in fijn Neck / dede een pꝛeſent een Coperen Becxken / 
hem op eẽ Matje litten / en ſelfs op met een Mas Coꝛaelen die wit 
d aerde: hem vernederende als een waren / en wat zaet Hoog Radißs / 
Worm. Yy dede hem de pꝛeſenten 


. t welck hem feer aenghenaem was. 
langhen / die hem leer aenghenaem Ons lchuntgen ginck te Villchen / 
waren / ſegghende Awoo, Awoo, 


woo, vbingh een cleyne loode. Die van't 
Sont aen booꝛt dꝛie oft vier janghe lant quaemen met Cocos, maer, 
Berckens. Doen werde oock toe: 


donfe warente nu fat, Daer qua⸗ 
ghelaten water te haelen / loo dat | men eenighe Berche Mannen ons 
bijf Booten vervult werden: als aen boort als Sergianten / die 
nemandt ons belettede / Carte zijn groote anthozitept over d andere 
Dienaers: hu lloech een Vꝛouwe hadden van sConincr weghen / 
datſe qualick conde op ſtaen / laa, maer wp hielden haet niet in oſta⸗ 
kurieus was hn. De Preſident hielt gie / foo dat het nu al vaſte beede 
daer · en · tullchen de Oſtagiers / die was. Een out Man quam met. 
gheerne wech wilden / met ſpelen een ſchoon Bꝛaetverckẽ aen booꝛt / 
ap de Cieter ende Piolons / oock en vereerde ons dat met de ootmoe⸗ 
met danſen / ſchꝛeef haer tale op. | Dichte reverentie ter Werelt / wn 
Vater en · tulſchen quamen veel Ca⸗ vereerden hem weder een Mes / een 
noeg aen booꝛt / en runlden alder⸗ 


Spiſcker / en wat Coꝛalen / hu 
hande Waer: nae ons gillinghe ginck daer mede Doo? wel ghecon⸗ 
warender wel 40. loo met Dꝛou⸗ tenteert. Andere van Adel tot dꝛie / 
wen ende Rinderen gheladen / dat ok vier toe / quamẽ (eet vꝛijmoedich 
het een planſier was te lien: Daer aen booꝛt / met tatrkens Daer bꝛede⸗ 
Clam een achter aen de Tamer / ende Daentjeg in hinghen in de handt / 
nam een Sabel / wn roenden Hent en waren met groen Look van Co: 
nae / maer conden hem niet crijgen / cos. Bladeren om den Hals behan⸗ 
deſen Voghel aen landt comende / ghen: zy lenden haer Aengelichten 
wert hem de Sabel ontnomen / en plat op't Schip neder / de Handen 
Boo? den Coninck aen boort ghe⸗ t lamen in de lchoot van de Prefi- 
londen / en in de Cajunt gebꝛacht / dent legghende / cuſteden fijne Voe⸗ 
dat ons wel beviel / zu wefen aen ten / een langhe wü le niet dervende 
haer hals / meenende foo de Herico, op ſien: ſagen geeren d Oliphants 
dat is de Coninck / den Autheur Tanden: hu liet haer de Moꝛolo⸗ 
geweten hadde / noch (oude hn hem gien / Bellen / Spieghels / Piſtoolen 
tHookt akghelneden hebben. De lien / en gaf haer wat. Naer de 
Coninck hadde gheboden dat wy middach gingen zu weder aen lant / 
eens fouden ſchieten londer ſchade / en bꝛochten den l een pꝛe⸗ 
dat gheſchiede / maer hu was be⸗ lent: Een Tinne Lepel / daer Loor 
beelt / dat hu wee wilde / maer de Coninck ſchonck / een vet Verc⸗ 
Aris Claeſſoon hielt hem / toonende ken: en een Vogel op een ſtockjen / 
dat hn gheen ſchade loude hebben. daer zu veel ak houden / als een 
Smiddaechs lettede wn onle hſta⸗ Dube: ſonden hem weder een 
giers aen lande / ende zu de haere. glaken Ketting / een mas Coꝛalen / 
Van daghe werde het Wancfoen en een Mamerken. 
verbetert. val Den 26. moꝛghens is onſe Pre- 
Den 25. walt een ſchoone dach ſident, met Aris Claeſſoon ne lant - 
gheva⸗ 


5 ol. 46. 


161 6. 


Majus. 


gebaren / mede nemende een Trom⸗ 
petter / en een pꝛelent vooꝛ den Co⸗ 
ninck / een Cloot-Spieghel / wat 
Coꝛalen / wat Gout dꝛaet en Lo⸗ 
vertjes: aen lant comende lach de 
Coninck op de Strant / op de ſtee⸗ 
nen / heel neder gheboghen / de han⸗ 
den t lamen / daenſicht tegen daer⸗ 
de / heel nedꝛich of hi badt / ghelijck 
de Turcken: won Deden hem reve⸗ 
rentie mede / en Deden hem opftaen / 
ginck met ons onder de Belay, om 
den reghen / dede een Matte vooꝛ 
ſpꝛenen / daer hp ons dede op litten: 
hn ginck ſelfs belijden de Matte 
litten / als of hut niet weerdich 
was. De Prefident Dede de Trom. 
petters blaſen / daerſe leer in ver⸗ 
wondert waren: ſegghende Awo, 
awo. Eenighe waren bp naeſt ver⸗ 
vaert / om tgelupt dat het maeckte. 
Hy dede ons een Canaſter met ee⸗ 
nighe Cocos: Noten bꝛenghen / die 
lettede eerſt in lijn hals / en bun⸗ 
ghende tot op der Aerden / lende die 
boog ſijn Voeten / om te eten / alloo 
hy dede. Daer naer quam de on⸗ 


der⸗TConinck by ons / al ſonder 


ſpꝛeecken / al met het Aenlicht naer 
ons toe / eerſt ten lijden unt / met de 
Handen in malcanderen / boog lijn 
Dyghen / dan latende hanghen: 
daer naer liep achter unt / eenighe 
wooꝛden oberlupt / met groote au⸗ 
thoꝛitent / ſpꝛeeckẽde / ſpꝛong hooch 
een lpꝛong / en viel willens op fijn 
naers neder / de voetẽ op fijn Snij⸗ 
ders onder het lijf ſlaende / en dat 
op de Steenen neder / daer naer 
ſpꝛack hu een Oꝛatie / met groote 
ſtatichent boot alle de Omſitters / 
niemant aenliende / dan tghelicht 
naer D'aerde / ok nae den Hemel 
llaende / dat ghedaen lijnde / beſtont 
wat te eten / namentlick van een 
Lymoen / een grove Vꝛucht londer 
ſmaeck / met rimpels van bunten 
ghecronckelt als een Pijn Appel, 
en elck treech foo een op een blade: 
ken / elck dooꝛ den Dienaer vooꝛ 
ghedient lijnde / Daer op dꝛoncken 


Spieghel der Auſtraliſche Navigatie, 


zu ban den dꝛa 
Atona het Sap / d eerſt knau⸗ 
wen / en dan op een hoop legghen / 
walſchen dan haer Handen / en gie⸗ 
ten Daer water op / dan nemenſe een 
bant vol Percy en cleyndent daer 
dooꝛ / Daer van zu elck wat gheven / 
in een bladt van een Boom / dat zu 
weten te bereyden / als een Peper⸗ 
bups. Onſe Preſident ſchonck den 
Coninck een ClootSpieghel / hem 
bediedende dat het de Forme was 
van de Sonne ende Mane / die oock 
ſoo ront en blinckende waren: hu 
Weeg Baer dat zu dien aen de Balck 
van de Belay ſoude hanghen / als zu 


— 


oock Deden. Onfe Maets vinghen 


dien dach twee leltlame Villchen 
leer dick van li / en dick van Cop / 
ſijnde ghevleckt van bovenop het 
Vel als een Sperwer / met witte 
Ooghen op't beupne Vel / hadden 
twee Vleugelen of ſeer groote Dinz 
nen / foo langhe als een Wocche- 
Steert / daer tullchen een ſeer dun⸗ 
ne Steert hinck: was by naeſt het 
fatfoen van een Bleer Mus. 
Ter wijl de Preſident, en Aris 
Claeſſoon bn de Coninghen ſaten / 


Dede hy haer alle eere aen: jae het 


uam {oo verde tot de Preſident, 
en Aris Claeſſoon de Croonen van 


de Coninghen op't Hooft creghen: 


Daer werde onſe Preſident als een 
Jongman die ſulcke eere wel toc 
quam Looe fijn onuntſpꝛeeckelicke 
moente / en ſoꝛghe / die hy int bez 
gin ende untvoerẽ van (oo moepez 
licke renſe ghedaen hadde / ghe⸗ 
croont Coninck van het Enlant / 
en Aris Claeſſoon onder-Coninck. 
Dele Croonen waren ghemaeckt 
van Witte langhe (malle Veders / 

ie boven en onder aent ennde ver⸗ 
ciert waren / met clepne roode en 
groene Veertjens van Perrequiten, 
en Duyven / die bp haer in groot⸗ 
achtinghe zin: mits alle des Co⸗ 
nincr Kaets Lieden / hebben een 
Dupk op een ſtockjen ſittende / bn 


haer / als zu ontrent den Coninck 


zijn: 


NMaj 


k der Woꝛtelen 1616, | 


1 


Door Lacob le Maire. b 


Fol. 49 * 


161 6. zin: Het Dupkken is van boven een Noer / en 't Vierllach / alloo het 16 1 6. 
— mit tot de Vleughels toe / vooꝛts ver ſocht was om eens te (ien / Daer 


0 


ſwert / die Bunck is met roode Deez 


de Coninghen doende waren / hael⸗ 


ober zy haer verwonderden. Ter⸗ 


ren ghefchildert. Ter wijle zu met ſtont maeckteden zu ghereetſchap 


om te eten / daer werde ghebꝛocht 


den Wp al water / om ons op te renſe ſoo groote menichte van Acona, 


te verſien. 

Den 27. boeren eenighe van 
donfe weder aen Landt / met de 
Trompetters om de Coninck met 
blaſen te vereeren / ende om Verc⸗ 
kens / mede nemende alderhande 
Coo pmanſchap / maer conden niet 


trijghen te coop of te ſchenck: mits 8 1 
zn weten dat zule felfs ghebꝛeck Coninck / Daer wp blijdt om Waz 


hadden / trocken haer Buyck in / en 
wilden ſegghen dat wn haer eten 
ſouden unt het Schip bꝛenghen. 
Ontrent den avont vinghen d'onfe 
een ſoode / daer ak zu de Coninck 
eenighe vereerde / Diele al terſtont 
rau op at / met Hooft en Steert / 
en JInghewant / en was hem ſeer 
aenghenaem. Ons volck danſten / 
ſonghen / en ſpeelden met de In⸗ 
woonders inden Mane / zu ſpeelden 
op haer Trommel / en danſten op 
Baer maniere / en d'onle danſteden 
op onſe maniere een vonde Dans ⸗ 


daer zu ſeer om loeghen. Aris Claeſ- 


ſoon ende Claes Ianſſoon ſcherm⸗ 
den teghens malcanderen met het 
gheweer / daer zu leer in verwon⸗ 
dert waren. | 

Den 28. creghen wn noch twee 
Verckens van de Coninck ende 
onder Coninck / maer wp molten 
dien dierder betalen: de Maets wa⸗ 
ren vaſt beſich om t water te halen. 
Heden quam de Latou vant ander 
Enlant bn deſen / om te belien wat 
Wp vooꝛ bolck waren: deſe ſcheen 


met groooter ſupte / en authoꝛi⸗ 


tent / en magnikicentie te comẽ / mits 
hn ban dele gheweldich gheeert 
woꝛde / en twas maer een Sone 
van d' ander Coninck / foo dat Aris 


verveert was / maer werde van hem 


gheanimeert om te blijven om te 
eten. Nae noen ginck de Preſident 


datle ons by naeſt beſchanſteden / 
oock ghebꝛaden Ouſij, en Cocos: 
het ſchijnt dit de maniere te Weten 
dat deene Coninck d' ander (oa 
onthaelt: zy bꝛaecken al de Acona 
aen ſtucken / en maeckteden een 
Dꝛanck daer af/ die zu al int lijk 
dꝛoncken: Daer naer vertrock de 


ren / om dat wp te bꝛijer waren. 
Den 29. arbeydende donle ſte⸗ 
dich int water halen. De Preſident 
liet hem aen lant letten / om het 
gheberchte te lien / en de ander lijde 
van het lant / aen de Tee cant: von⸗ 
den onder weghe des Conincks 
Bꝛoeder alleen littẽ / of hu ons ver⸗ 
wachtede / en ginck met ons / hadde 
ons gheerne beneden ghehouden / 
maer waren daer niet mede ghe⸗ 
dient / loo verre ons int Landt te 
begheven / om datſe dickwils Ooꝛ⸗ 
loghe teghens malcanderen heb⸗ 
ben: int opgaen quam de onder- 
Coninck ons ghevolcht / daer in 
Wp ſeer verblijt waren dat zu ons 
conduiſeerden / dooꝛ den rechten 
wech / vooꝛgaende / ons waerſchou⸗ 


—— ·—— 


Majus. 


wende: ginghen van d'eene Berch 


op d' ander / aen de waterſpꝛonghen 
om te dꝛincken die zy wiſten: daer 
naer lendẽſe ons weder naer ſtrant / 
onder weghe doꝛſt crijghende / clam 
de onder ⸗Coninck ſelfs / met een 
Strick om lijn Voeten om va⸗ 


ſtichent te gheven / clom op de Co- . 


cos- Zoomen, met ſulcken raſlichent 
als een Cat: en plucktede de beſte 
Cocos af / die openende op een ſon⸗ 
derlinghe maniere: ginghen litten 
ruſten in een ſchoone plaetle van t 
Bolch / daer veel ghevoghelte was / 
en dꝛonckẽ vande Cocos ſoo ſmaetc⸗ 


u kelick als opt tot twee toe: Die ſeere 
lelfs aen lane met Lijn Piltool / en vol waren: op tdk een ander 


Eplant 


drol. sos 


161 6. 
Majus. 


plant heel perkeckt / en zu wilden 
dat de Preſident met fijn Piſtool 
Daer naer ſchieten loude / om dat zy 
hacer ſouden bꝛaveeren / mits zu 
Ooꝛloge hadden / en al; te · met over⸗ 
comen / en fchuplen haer in de oz 
len / ſteeckende haer geboomte aen 
beant. Van't gheberchte comende / 
quamen ons de Vꝛouwen te ghe⸗ 
moet / die zu vooꝛ ons Deden dan⸗ 
fen. En alloo het middach was / 
namen wn de onder Con inck met 
ons aen booꝛt om te eten / aen Ta⸗ 
kel ſittende / ſenden wu / dat wp nu 
waters ghenoech hadden / maer dat 
wp noch thien Verckens / Cocos, 
Vbes-Wortels, en wat Matjes van 
Doen hadden / als Wp die hadden 
vercregen / dat Wp dan binnen twee 
daghen louden vertrecken / hy dat 
hooꝛende / creet over-lunde / ende 
kep in de Gaelderije / toe roepende 
die goede tijdinghe fyn volck en: 
mits zu bꝛeelden dat wn al haer 
ſpijſe ſouden op eten / alſoo zu elfs 
niet veel en hadden: Dele onder 
Coninck was ſeer nieus gierich / 
bekeeck alles / onder en boven / ende 
in de Mars climmende / (fende oock 
leer naer het Beelt werck aen de 
Gaelderije. | 
Darrentullchẽ comt lelfs de Co⸗ 
ninck met fijn Adel aen booꝛt / me⸗ 
de bꝛenghende een Vercken / ende 
een Canafter Cocos, die hn pꝛeſen⸗ 
teerde / legghende in lijn hals / buc⸗ 
kende tot den oberloop / lettende het 
vooꝛ De boeten van de Preſident, en 
bleek ſoo boor hem legghen of hy 
hem aen badt: doen hy op ſtont / 
lettede hn de Coninck bp hem ne⸗ 
der op een Cullen / doen Dede de 
Conint dẽ Pre ſident, en Aris Claeſ- 
foon, van fijn Adel t illen en hef: 
ken met groote Ceremonie / boven 
haer hooft / en hieldenfe Cao een 
wüle / doen ſettedenle weder neder / 
met een. treffelicke magnikicentie / 
alſt de Coninck gheboodt. Het 
ſchijnt dat dit een teecken bn haer 
is van groote vꝛuntſchap en eere. 


Spieghel der Auflralifche Navigatie, 


De Prefident le 
junt / en thoonde hem e 
Daer hu niet in doꝛſte ſien: fc 
de Coninck fijn Belle in lijn llaep⸗ 
plaetſe / en twee Meſſen / met noch 
andere beuſelinghen : van daer 
werde hu ghelept inde Combuys / 
en onder int Schip / daer hu alle 
de Stucken dertich in getale lach / 
Dede Daer Booz oock (ijn reverentie: 
oock int runm Daer hp alle de Daz 
ten met waters lach / d Anckers / en 
Ballaſt: Daer naer in Conſtapels. 
Camer / Daer zu alle over verwon⸗ 
Derden. De Preſident ſende / dat hu 
Daer mede Donder en Blixem con⸗ 
de maecken / ghelijck die inde Locht 
domineert / liet hem de Pompe en 
Compas lien / dat alles hem een 
nieuwichent was te ſien. Alles wel 
gheſien hebbende / ginck hu met 
onſe Boot / en onfe Preſident naer 
lant / met foo grooten vꝛeeſe / of hn 
een Godt hadde geweeſt. n eñ de 
Coninck werde upt de boot nae de 
Belay ghedꝛaghen / en onſe Gene⸗ 
rael ginck met hem daer onder ſit⸗ 
tt / tot dat Wp wat aten en dꝛonckẽ: 
Daer naer ginck hu met de onder 
Coninck wandelen / om het Bolch / 
t Lant en d Inwoonders woonin⸗ 
ghen te beſien / en lach de Boeren 
van een Doꝛp dat voꝛder lach danſ⸗ 
len / oock De Vꝛouwen / en jonghe 
Dochters / Daer onfe Matroolen al 
te voꝛen vꝛolick onder waren met 
danlen en ſpeelen. Teghen den 
abont quamenſe allegader weder 
aen booꝛt / ende Daniel le Maire inde 
maneſchijn ginck met een deel van 
donſe Vilſchen / met Aris Claef- 
foon, als zu de ſoode ghevanghen 
hadden ginghen zu bp de Coninck / 
die zu vonden gheaccompaigneert 
van eenighe jonghe Dochters / die 
naeckt vooꝛ hem danſteden / op een 
Conderlingh Inſtrument / als een 
Pompe / en op dat gelunt maeckten 
zu haer ſpꝛongen / dat een luſt was 
om ſien / bn foo een Barbariſche 
Natie: oock d onſe vergaten haer 
| ſelben 


e hem inde Ca⸗16 16. | 
gen Spiegel mana ö 


iemende bꝛolick / dat 
onder Ter · wijle d onſe 
anſten en ſpeelden by den Co⸗ 
ninck / hadden de Inwoonders les 
okt ſeven Villchen ghenomen / dat 
wn de Coninck aen gaven / die Leer 
ontſtelt was / en groote Inquilitie 
dede / llaende twee bande Inwoon⸗ 
ders foo dapper / dat hple bp naeſt 
doot·oech. Ty aten allegader de 
Biſch heel rau op. 
g Den zo. (morgens op de vꝛoech· 
oſt / quam een Canoe aen booꝛt / 
ons Generael bꝛenghende een pꝛe⸗ 
ſent van twee Verckens / en eenige 
Cocos, van de Latou vereert / wn 
gavenſe wat Viſch te eten van onſe 
Takel / die zu met groote per aten / 
en leckebaerden als of zu Bancket 
aten / om dat zu dien rau eten / jae 
quallen: gavenſe elck een Spijc⸗ 
ker / daer zu mede dooꝛ ginghen. 
Daer naer quam veel Frunt van 
den Coninck / om dat hp alde Boe⸗ 
ren ghecommandeert hadde wat 
verſch op te bꝛenghen / teghens ons 
vertreck. Aris Claeſſoon ende Da- 
niel le Maire, de Bꝛoeder van onſe 
Generael / bꝛochten (middaechs den 
onder · Coninck te gaſt / a la portion, 
dien wp treffelick tracteerden. Coꝛt 
Daer naer ſaghen wp den Coninck 
ban het ander Eplant / met al lijn 
Edelen / al met ſchoone Matjens / 
wel ghecleet / en haer Vꝛouwen / 
met eenighe Canoes te water / me⸗ 
de · bꝛengende hun eten van Frun⸗ 
tenz by deſen Con int comende / groe⸗ 
tende malcanderen met dꝛollighe 
Ceremonien / laghen op d' Aerde 
met haer aengelichten / en handen / 
op de Steenen: dan ginghenſe leg⸗ 
ghen teghen het Schip / dan teghen 
de Reviere. Ten laetſten ginghen 
zu bp malcanderen litten / lingende 
haer Adova, en dit was de groote 
Orankay, of opperſte van bende En⸗ 
landen. Onſe Preſident, of Gene- 


Door Tacob le Maire. 


haer Volck te ſien: zu ſetteden hem ter⸗ 
ſtont op een Matjen / Daer ſloech 
bp vier int Crunt / en ontſtack de 
Lont / en Claes lanſſen ſchoot de 


| Fol. 5 1. 
rael, ginck ſelks aen Tant om dit 16 16. 


Maj Us. 


P iſtool at / daer zu over verwonder⸗ 
den: Tu begheerden dat men nae 
de Cocos ſchieten ſouden / dat werde 
ghedaen / dat het Water daer upc 
liep. Die op't Schip ſchoten een 
licht Stuck ak naer landt op het 
gheberchte aen / dat leer balderde / 
3p waren foo ver vaert / dat zy be⸗ 
ſtonden te vluchten: daer naer ſa⸗ 
gen bun dat zu Verckens bꝛochten / 
negen int getale / ende werden ons 
van de Arikis gheſchoncken / met 
haer oude reverentien / en Wp Dez 
Dente terſtont aen booꝛt bꝛenghen: 
wp gaven haer oock Coꝛalen / een 
Bijle / 2. Mellen / Coper Beckeng 
en Ringen: die zy deelden aen die / 
die de Verckeng gebꝛacht hadden. 
Doen beſtonden zu te eten / bꝛochten 
eerſt Moꝛtelen van Acona, en t ge⸗ 
was: en ſettedent de Coningen / de 


Edelen / en Vꝛouwen vooꝛ:oock een 


Deel gebꝛadẽ Verckens / met Cruyt 
ghevult / ſoo datter wel Spijſe was 
boog soo. Menſcht᷑ die ontrent ong 
ſaten:wy creghen oock onfe poꝛtie. 
De lpijſe werde alſoo berent / zu bez 
ſtonden allegader dit Crunt te cau⸗ 
wen / en alſt clenn genoech was / na⸗ 
men zu het unt de Monden / en ver. 
ſameldent in een grosten houten 
Back / verſamelt lijnde / goten zu 
Daer Water op / mengdent en knee⸗ 
dent onder een / en pꝛelenteerdẽt de 
Coningen om te dꝛincken / en oock 
den Adel. Daer werden veel Vbes- 
Wortelen ghegheten: oock ſeſthien 
ghebꝛaden Verckens / ſoo gruplich 
toegemaeckt / dat pfelick om lien is. 
Daer-en tullchen vereerden haer 


onfe Trompetters ende Tromme⸗ 


llagher met het lieftelicke ghelunt 
haerder Inſtrumenten / daer de ne- 
gen hondert vergaderde Menſchen 

groote luſt in hadden. 
Den 31, lmoꝛghens waren wu 
G 2 doende! 


E ol. 2. 
doende om ons Anckers te redden. ea mia Sarandon ghe⸗ 1616. 
Ve Nas de vꝛoech Coſt romien de bep: bout van 2 jan Boomen / Majus, 


161 6.1 
_Majus, 


ten ſes Verekens tot een vereenin⸗ 2 * n / en nau twael n 
ghe / en de Maets verruylden veel — —— . al buc- 


Spieghel der Auſnlicle Navigatie, 


De Coninghen aen booꝛt / en bꝛoch⸗ 


Ouſy, Bananes, en Cocos, ſoo dat elck | kende in- crunpen / het Hunlrat 


Man ſeven Cocos creech. De La. was een Deel dꝛooch Crunt / om 


touw riedt den grooten Coninck {daer op te ruſten / hier en Daer in 


dat hn ſoude het Schip beſien / als ren Hoeck ſtont een Hengel / elders 
zu alle have Ceremonien: en lieden een Cnodle: dat Hunſraet ſaghen 


geablolveert hadden / maer hu doꝛ⸗ 
te het niet beſtaen: Doen nam onſe 


der hant / dat een ſeer fran bequaem 
Man was / leer docil en vꝛiende⸗ 
lick / en lende hem inde Cajunt / 
daer hu hem thaonde de pꝛmte van 
lijn Extcellentie / legahende dat! dat 
onſe Ariki was / heel in't Wapen: 


en Bellen / en de Caert / wees hem l 
ons Lant / lůn Lant ten naeſten bn / 


pꝓꝛehendeerde / hu ſchonrk eick een 
khale Wijns / en Deden beſcheet: OZ 
Van daer lendele inde Gaelderije / ſten 
en foo vooꝛts doort heele Schip: 
haer werde weder vereert / elck een 
bolken Coꝛalen / een Mes / eẽ Cam / 
en wat ſpijckers / maer elcke Edel⸗ 
man een Spücker. Daer was een 
van d Adel die Cuppers Nlerẽ booꝛ 


L van de Bay, hu dat liende 
lloech hem in de Peck / wel dap⸗ 
per / ſoo dat hn van t boven Net 
f molt ſchampen. 


nerael met Aris Claeſſoon aen lant / 
om hem noch eens te wallchen in 


naer ginghen zu nae de Coningen 
toe / om haer te groeten en Adieu te 


Wp in sConincks Lodgit. t Js 
een ſterck Volck / groot van lijve / 
twelck bleeck Daer aen / als onſe 
Generael van het geberchte quam 
en moede was / pꝛeſenteerde de on- 
der Conmck hem op fijn naeckte 
Schouderen te nemen / en loo af 
te dꝛagen / daer wt quaet genoech 
hadden alleen dooꝛ de quaede gan- 
thoonde hem oock een Spieghel / Shen te gaen © Du Waren van co- 
unn Gel / hooveerdich in 
haer gan dat verſchenden was 
Shetiert int baden in krileeren / 
in't plechten ? Eenighe ſcheenen 
oꝛzſtele ien op) t Hooft te hebben/foo_ 
fonte. Met Vꝛou-bolck was 
leelick / met hanghende Boꝛſten: 


Preſident den Grooten Coninck bn 


en ſcheen dat hi daer van wat ap⸗ 


hent niet veel Wetten hadden / loo 
ghemeen was het bp haer de Lp- 
miten ober te treden. By haer 
was gheen Goodts dienſt / leef 
den als Beeſten / hadden gheen 
kennille van Coophandel. Het 
lchijnt dat dit Volck is van D'eer- 
(te Eeuwe / om dat al haer noot⸗ 
dꝛukt hinck aen de Boomen en 
wies / en de Vis die zp vinghen 
aten zy rau. De Generael noem- 
de dele Eplanden ter eeren van de 
Stadt Hoorn, De Hoornfche 
Eylanden, en de Bay, de Eendrachts 
Bay, ter teren van ons Schip. 
Wp verlooꝛen hier een Ancker / 
en ginghen t 'ſeyl / met een Oolt / 


ghetaeckt hadde / van onfe Co⸗ 


Coꝛts daer naer ginck anfe Ge⸗ 
de Reviere / dat hn oock Dede / Daer 


ſeggen / zu ſpꝛenden Matjens vooꝛ 
ons / om op te litten / en als zu ver⸗ 
ſtaen hadden dat wp datelick t'ſenl en Bolt Nooꝛt Ooſte coelte / on. 
wilden / gaven zu ong noch ernighe le tours was Nooꝛden ende Nooꝛ⸗ 
ſchenckagien / en wu haer oock / al⸗ den ten Welten. Onſe plaetſe 
foo ghelenden zu ons aen Strant / daer wn gheleghen hadde / lach 
en chenden ban haer. Dele Men⸗ op veerthien graden / ſes en bit 
ſchen leefden ſeer armelick / in hunl⸗ tich Minuten. fe | 
en 


het ſcheen dat zu van deerbaer⸗ | 


Door facob le Maire, LEN 


7 


G 3 


Fol. 4. 


— ed 


Junius, 


laghen de Hoornſche Eylanden ban 
ons Sunt Sunt · Ooſt:ſmiddaechs 
de hoochte van 13. graden veertich 
Minuten. 

Den 2. ſmoꝛgens quam de Son⸗ 
ne claer op / de Wint van Ooſtelic⸗ 
ker hant: onſe cours was Nooꝛden 
ten Welten: ſmiddaechs hadden de 
hoochte van 12. graden: wn Caz 
ghen noch gheen lant: en de Gene⸗ 
raels ghevoelen was / dat d Eylant 
van goede Hope, en de Hoornſche 
Eylanden, de Eylanden zijn / Diemen 
Salomonis noemt; altijt zu hebben 
goede conformitept met het ſeggen 
Quiros: en t is ſeecker dat hier onz 
trent Auſtralia Terra is: wp ſaghen 
gheen gheboghelt / dan een cleyn 
Lant-Meeuken. 

Den z. ginghen al den ouden 
cours / met eenparighe Wint: (az 
ghen gheen lant / onſe Stierman 
hadde gillinghe ghemaeckt / dat wn 


al verre achter Nova Guinea ſou⸗ 


de welen : maer onſe Generael was 
altijt van contrarie opine: Imid⸗ 
daechs hadden de hoochte van 123. 
graden / begonnen nu Albecoretten 
te ſien. 

Den leſten / ſmoꝛghens quam de 
Sonne claer op / faghen al noch 
gheen Lant / onfe tours was noch 
Nooꝛt Weſt / en de Wint Ooſte⸗ 


lick. Onle Preſident quam in dil⸗ 


cours / en hadde groot achterdent⸗ 
ken met de Schipper en Stier⸗ 
lieden van veel Weſtelicker te we⸗ 
ſen / en Nova Guinea al runm op 
lijde te hebben / waer dooꝛ Wp met 
malcanderen reſolveerdẽ als volcht 
van Nooꝛden aen te gaen / om te 
fien waer wn waren / en foo lan⸗ 
ghe onfe cours te houden / dat ong 
docht dat wp unt den dꝛoom wa- 
ren: loo dat wn op de vꝛoech · Coſt 
Nooꝛdt aen ginghen: Imiddaechs 
hadden de hoochte van elk grae⸗ 
den. 

Den 12. quam de Sonne on⸗ 
slaer op: Delen avont werde reſo⸗ 


| ie Spie ghel der Auſtraliſche Navigasie, 
1616, Den eerſten Junij: ſmoꝛgheng lutie gh 


enomen met de v 


en a had 
cours 1 te ſte f 
renſe te voꝛderen adden mid 

daechs de hoochte van dꝛie graden 
les en veertich Minuten. 

Den 15. ſmoꝛgens cours en wint 
als Bozen / met ſchoone coelte/ en 
grof blau Water / grove dijninghen 
van den Sunt · Ooſten / dat wp leer 
llingherden / ſoo dat wp noch gheen 
befchut hadden van de Supt · Ooſt 
Steert van Nova Guinea, die wn 
behjooꝛden te hebben / als wp daer 
be-Welten waren: ſmiddaechs de 
hoochte van 4. graden. 

Den 1s. de Wint van de Nooꝛde⸗ 
licker hant / onfe tours Welt: wn 
vinghen een Boniet, lagen veel Vo⸗ 
ghelen / en Viſch: ſmiddaechs de 
hoochte van 42. graden. 

Den zo, quam de Piloot t ſa- 
vonts met groote blijdtſchap feq- 
ghen dat hp lant lach: eert Supt- 
waerts van ons / met groote Deu- 
velen en Bergen: en lach al boven 
de . graden: wn dꝛeven den gant· 
ſchen nacht londer Senl / om op't 
lant niet te loopen. N 

Den 21. ſmoꝛghens maeckten 
wn weder Senl / en laghen dat het 
ſeer leegh Bant was: Daer naer la. 
ghen noch meer Eylanden / groot 
en clepn tot ſes toe / ſeer leegh en 
t leyn / met gheboomte. De Prefi- 
dent giſtede dat het Heuvelich lant 
dat wp giſteren laghen / can begin 
ſel was van Nova Guinea: als wn 
nu beter toe laghen / bevonden dat 
het al aen malcanderen vaſt was / 
dooꝛ een leeghe vlacke Strant / op 
eenige plaetſen wat hoochachtich / 
ſijnde als leeghe witte Dupnen:fa- 
gen een Kik alloopen ten Nooꝛden 
en Nooꝛt-Meſt in Tee / daert ſeer 
op barnde / een groot ſtuck in Tee / 
en fepldender be-Nooꝛden om: 
wn ſaeghen van t Eplandt naer 
ong toe comen twee Canoes met 
Volck / daer in wn ſeer verblijt wa- 
ren / hopende verkent te raecken / 

wach 


der 


van 


olle Naet / 1616. 


Tanius. 


Door Lcab le Maire. 


. 61 6. Wachtende haer in / zu hielden al te Mülen / Ooſt en Welt ſtreckende / 161 6. 
. 2 en Dat en dit Eplant ontret Nooꝛt· Welt / j 


Fee loet᷑· waert ban ons / en tiche 
zu vervaert waren / d'eerſte hadde 
vier Man / en d andere ſes / waren 
ghewapent met Bogen en Pijlen: 
wp gavenſe wat Coꝛaeltjens / Daer 
zu ſeer graech naer waren / en ga⸗ 
ven te kennen dat zu die haer O⸗ 
verſte fauden bꝛenghen aen Want, 
Dit volck was al wat beupnder en 
ſwarter / als aen thooꝛnſche En⸗ 
lant: het Hanz geelachtich / haer 
Unevels waren oock akghelneden: 
Onder haer was een out Man met 
een geelen grülen Baert / ſeer dick 
en vet / mede ghebꝛant en ghepic⸗ 
queert oft gheblaut was / ghelijck 
in de voꝛighe Enlanden: zu hadden 
veel Figuerẽ op de Armen en Boꝛ⸗ 
ſten / deckteden oock haer ſchaemte 
met Bladeren ok Baſten / gheen 
Cleetiens. De Canoes en t lchep⸗ 
pen als vooꝛ henen / maer gheen 
Wieden als d andere om te villchẽ: 
De Canoes oock niet foo polijt/ het 
ſcheen datle Stocken hadden in 
plaetſe van Rieden: en hadden een 
ſpꝛaecke met die aen' t Hoornſche 
Enlant / zu bꝛochten gheen ververl⸗ 
ſchinge / al iſt dat het Lant vol Co- 
cos - Boomen ſtont / en kenden Oufij, 
Lieu, Fontij, Povacca: en ſenden 
Ajouta ne ay, dat op haer lant geen 
en was / dan wel veel aen het ander 
tant / dat zu ons welen Weſt aen te 
legghen / Daer den Ariki woonde: 
wn benden hier gheen Ancker 
gront / ſetteden derhalbẽ onſe cours 
Weſt⸗waert. sHiddaechs had⸗ 
den wn de hoochte van vier graden 
47. Minuten. 

Den 22. de Wint continueerde / 
Goſt en Ooſt Sunt Ooſt / met 
ſchoone coelte / wn hadden ſmid⸗ 

4. graden. Ontrent den 
abonne ſaghen wn Wet ten Sun⸗ 
den van ons / ontrent 2. Mile / 


een leegh Enlant / daer wn be 


Moorden om hielen / en tquelde 
ons dat de Landen ſoo leech wa⸗ 
ren: t was van het vooꝛgaende zz, 


6, 


wu ginghen Nooꝛt Weſt ten We: 
en aen / om boven / oft be· Mooꝛden 
om tEnlant te ſeulen / en te ſchou⸗ 
wẽ twee clepne daommelkens Boo⸗ 
men / die ghelijcke water ſtonden / 
loꝛghende vooꝛ dꝛoochte. Dit Ep: 
lant noemde onſe Preſident Marc- 


ben, om de ghelijckenille diet daer 


mede hadde. 

Den 23. ginghen wn den duden 
cours / en laghen eenighe Water 
Slanghen / dat een teecken is van 
lant ghemeenlick. 

Den 24. ſnuddaechs hadden wn 
de hoochte van vier graden vijk en 
twintich Minuten. Coꝛts nae de 
hoochte ghenomen was / lach onle 
Trompetter lant. De Preſident 
ginck lelfs nae boven / ende ſach 
hooch lant boor unt: en warẽ twee 
leeghe / en een hooch Eplant: re⸗ 
folbeerden onſen cours te nemen 
Supt-Welt aen / en laghen dat het 
al hooch lant was / ſtenl opghebickt 
en Clippich daert ſeer tegens barn⸗ 
De. Boven warenle ſchoon / en ek⸗ 
fen int aenſien / leer plapfant met 
veel gheboomte / en untnemende 
veel Cocos-Boomen, maer conden 
op een Mil aen lant geen Ancher- 
gront crijghen. Onſe Prefident 
noemdeſe de Groene Eplanden: int 
vooꝛt ſenlen Deden haer noch clepne 
Eulandekens op / maer lietenſe al⸗ 
foo den avont aenquam: Hielden 
den gantſchen nacht bn / met Sun⸗ 
delicke Wint / tullchen beyde En⸗ 
landen / die vihkthien Mijlen van 
172 — laghen. 

Den 25. lmoꝛghens laghen un 
een hooch Enlant / met eẽ Deel heu⸗ 
velkens / hielden daer boven ten 
Sunden om / en maer toe: terſtont 
daer naer ontdeckte hem int We⸗ 
ſten van ons / heel hooch lchoon 
lant / dat op giſter avant niet ghe⸗ 
ſien en hadden / los dat de Preſi⸗ 
dent reſolheerde derwaerts te hou⸗ 
den: twijfelden ok het de ae 

van 


Fol. 55. 


Fol. 56. 


161 6. 


— —— —— 


Iunius. 


Spieghel der Auſtraliſcle Navigatie, 3 
hande ſnunſteringe / haer toonende 1 6 16. 


van Guinea ſoude zijn / verlatende 
het ander hooch Enlant: dat van 
de Preſident genoemt werde lohan- 
nes Enlant / en lach op de hoochte 
van 41. graden. Smiddaechs Wa: 
ren Wp leer dicht bn de Cuſte / dat 
wp Menſchen op de Strant / ende 
Huyſen ſaghen / maer conden geen 
Ancker⸗gront crijghen : wp lagen 
veel roocx op't gheberchte / en Bol⸗ 
ſchagie / oock Cocos- Boomen ſeer 
plapfant om ſien: un quamen by 
een hoeck Daer Wp dochten Anc⸗ 
ker · gront te welen / en mandẽ onſe 
Sloep ghewapent / om te diepen: 
maer cer de Sloep ak was / ſaghen 
25 een Canoe afcomen nae de 
Sloepe / die hektich nae de Maets 
wierp ende llingherde / oock Flit⸗ 
fen ghebꝛuyckte / maer foo haeſt 
d'onle et ſchoot gat / ginck die dooꝛ. 
De Sloep wederghecomen lijnde / 
ginghen onfe cours / t'bolck bant 
Tant liep en riep ons naer / al gup: 
thende en wenckende met Tacken 
ban Boomen. Hier ſcheen een Ban 
te lijn / en creghen gront dicht onz 
der tlant / op vijktich Badem / fant 
en clenn keelelinghen / ſettent op 
vijf en veertich Vadem: Savonts / 
en bn de Maen quamen twee Caz 


noes om't Schip henghelen / maer 


wu derſtonden haer niet / wn trom⸗ 


melden / tromppetteden / en (peel: 
den op Beckens daer zu goet be⸗ 
haghen in hadden: maer waren 
ſeer bebeeelt ; wp quamen (oo verde 
dat wp haer Coꝛalen thoonden in 
de Mane ſchijn / en wy wierpenſe 
haer toe / derhalven zy lachteden / 
en hadden wonder te Re onder 
malcanderen : men gaf haer oock 
wat ſpijckers Daer zu op haer ma⸗ 
nier ons af danckteden. 

Den 26. quamen ong (morgens 
bꝛoech wel 7. Pꝛauwen aen booꝛt / 
en voeren vaſt rontom / maer had⸗ 
den niet vooꝛ ons / dan Allaganen / 
Steenen / Cnodlen / houte Sweer⸗ 


den / en Slinghers / nochtans ga⸗ 


ven wp haer Cozalen / en al der⸗ 


dat zu ons Verckens / Cocos, Bana- 


nes ſoudt halen: maer zu beckonden .. 


met Slinghers op ons Schip te 
werpen en poghen / foo dat wp met 
een Boeghitnek daer onder (peel- 
den / Doen vergonck haer de coura⸗ 
gie / en ſchepteden allegader wech: 
d' onſe ſetteden ſtratx de Boot unt / 
en vervolchdeden hare Brant / int 


water doot aende / en ſteeckende / 


al die zu conden trijghen: foo datz 
ter wel thien bleven / en dꝛie ghe⸗ 
vanghens creghen / die d onſe aen 
booꝛt beachten om te rantloeneren 
vooꝛ Victualie / maer waren ſeer 
ghequetſt: oock veroverden zy vier 
Pꝛauwen / daer zu eenige van haer 
Mapenen in vonden / en verbꝛan⸗ 
dele. De ghequetſten verbontmen / 
maer deene ſterk (tract. 

De Preſident gheboot na de mid⸗ 
dach dat men de twee ghevangens 
in een ghemande Sloep ſoude let⸗ 
ten / en met haer lancr de Wal va⸗ 
ren / om te tenteeren okt men eeni⸗ 
ghe pꝛoviſie vooꝛ haer conde beco⸗ 
men boort Kantſoen: men ver⸗ 
nam eerſt gheen volck / de vꝛeeſe 


waſſer in: ten laetſten quamender 


dꝛie unt het Boſch op een linghel- 
(trant / en onfe ghevangens riepen 
haer toe: men roende booꝛt op een 


plaetſe Daer een hooch Velt met 


gheſaent graen ſtont / lanck met 


Apꝛen / en Daer quam niemant vooꝛ 


den dach / doen lieten wn den ghe⸗ 
quetſten ghevanghen aen lant loa⸗ 
pen / en men gal hen noch Coꝛaelt⸗ 
jens / een Mes / en Daniel le Maire 
hadde hem een ſtick van een Slaep 
laecken gheſchoncken / om hem te 
willen / alſog hy ſeer bloedede / en 
dat op goet gheloof dat hu Verc⸗- 
keng ſoude bꝛengen: mits wp deſe 
twee op thien Verckens gheſtelt 
hadden: die bp ons bleef was een 
out Man / en werde die tocht niet 
verloſt. Savonts quamen ons bn 
twee Canoen / hebbende een clenn 


Vercken / dat zp Lervuplden : wn 
treghen 


* 


Door Zacob le Maire. Fol. 57. 


16 16. creghhen ooch een excellent Vos 'twas een quaet verradich Volck: 16 1 6. 
| Junius, Bananes. maer met Mulquetten warenſe te Junius 


Dele Natie hadde aen beyde ſij⸗ zede 
den der Neulen / gaten ghebooꝛt / in 
de welelte zu Ringen hadden / vooꝛ⸗ 
waer een ſeltlaem ſpectaeckel. 

Den 27. alſoo het derdepert van 
ons water weder unt was / volden 
wy weder onſe Booten. Heden cre⸗ 
ghen wp een vet Vercken om te 
verrunlen / un gaven daer vooꝛ een 
Becken / wat Coꝛaeltjens / twee 
Spückers. Ih: n 
Den 28. quam ons een groote 
Pꝛauw aen booꝛt / Daer wel eenen 
twintich Man in was / ſijnde ach⸗ 
ter en boog heel hooch / en kraen op⸗ 
gheboeyt / dit bolck was eerſt wat 
ſchou: daer naer quamen naerder / 
beſaghen de Beelden / ende Leeu⸗ 
wen van de Gaelderije met ver⸗ 
wonderinghe. Daer naer quam 
noch een Canoe aen booꝛt / daer in 
een Man hadde een Bos Pinange 
op fijn Hooft bꝛenghende als een 


gheloſt werde / letteden wn hem 
aen lant: wp hooꝛden daer naer 
op de Trommel ſpelen / wn ver⸗ 
11 het was dooꝛ blijt⸗ 


ap. RAS a 
Dele Inwoonders gingen meeſt 


ghepicqueert / dan hadden veel lit⸗ 
teeckens / ootk waren zy niet ghe⸗ 
beant als de vooꝛgaende Enlan⸗ 
ders: van middelbare groote / vet 
en wel ghevoedet / veel dꝛoeghen 
een Calabaſken daer Calck inghe⸗ 
floten was / daerſe Pinang met eten: 


len af te doen / en boven ’thooft in 


beſtont in Allagaien / Slinghers / 
en Cnodlen / en houte Sweerden: 
zn beten als Honden: de ghevan⸗ 
ghens beten in de dokten / jae alle 
de Touwen aen ſtucken: als wn 
ſonder gheweer waren / vielen zu 
ons aent lijf te bijten: in ſomma / 


pꝛeſent. Als onſe ghevanghen niet 


al naeckt / deckten nu de ſchaemte / 
fijn niet of wepnich op't lichaem 


y dedẽ reverentie met haer Mut⸗ 


de hant te houden: Haer gheweer 


temmen. Ons docht dat wp Onilie 
opt Velt laghen / en dat Cocos- 
‚Nooten haer beſte eten was: Wy 
Jhooꝛden Papegaepen roepen / en 
an laghen groene als in Weft-Indien. 
In de nacht lichteden wp ons Anc⸗ 
ker / niet cleyne coelte. 25 

Den 29. ſmoꝛghens waren Wp 
neffeng de Nooꝛt-Weſter houck 
van de Baye, hebbende te nacht met 


ſtilte maer ontrent 11. Mijle ver⸗ 
tiert / de Wine upt den Suyden: 


ſmiddaechs hadden Wp de hoochte 


van 32. graden / gaende lance de 
Wal / Nooꝛt· Weſt ten Weſten: wn 


ſagen dat het een vaſte Culte was / 


en vooz-ſeecker Nova Guinea: de 
Inwoonders zijn ghenaemt Pa- 
poos, meeſt ſwert / ontrent den az 
vont ſaghen wy noch dꝛie hooghe 
Eylanden / die han t groot Eplant 
laghen ſes Mijlen. i 
Den leſten / ſmoꝛghens was die 
Wint variabel: en wn waren nez 
beng de Caep Daer hem tlant ont⸗ 
viel om de Welt / daer naer Nooꝛt⸗ 
lick ſcheen een Baye te weſen. Von 
treghen veel Canoen bant Lant 


ſeer kraen opgheboent / en ſchoont⸗ 


jeg met Beelt · werck untghehou⸗ 


wen / en gheſchildert. Zy bꝛochten 


ons gantſch gheen verberllchinghe 
mede: Deden wel alle teeckenen 
van reverentie in die Handen en 
Mutlen op't hooft legghende / ock 
haer Spietlen eenighe aen ſtuc⸗ 
ken bꝛeetkende / dat zu thoonden 
dat zu ons niet wilden beſchadi⸗ 
ghen / comende heel vꝛijmoedich bn 


ons inde Gaelderije / ende Cajunt. 


Tn deckteden haer ſchaemte met 


Bladekens: wp lieten haer onſe 


Piſtoolen affchieten : zu ginghen 
leer manierlick wech deen d ander 
plaets maeckende: ſonghen eeni⸗ 


ghe Liedekens over Maeltijt in 


teecken van danckbaerheydt / dat 
wn haer Coꝛaeltjens gaven: ſoo 
oberbꝛochten wp den dach leer pai⸗ 

9 ſibelick / 


Fol. 8 


Iunius. 


Spieghel der Auſtraliſche Navigatie, 
1616. libelick / Conderpette (telen. Ty 


ſtoncken leer naer vet of (meer / als 
die aen Capo de bonne Eſperance. 
Haer tale was anders als die gene 
die aen’t vaſte lant / die oock haer 
vnan den waren / zu hadden oock 
veel litteeckens int lik / veel Dez 


_ foam int aenſicht / met camuſe Neu⸗ 


Iulius. 


ſen / groote Lippen / en Monden. 
Ty beſtreecken haer Baerden met 
Calck / en haer Hanz op't Hooft / 
waer mede zu ſeer haer hoobaerdije 
thoonden. Van dit. Volck quam 
niet / al hoe wel Wop haer beweſen 
dat wn wat ghebꝛeck hadden, 

Den eerſten Julij / ſmoꝛgens deez 
ven wy in ſtilte / waren te nacht 
qualick twee Mülen Welt aen ver⸗ 
tiert. Naer de vꝛoech · Coſt quamen 
veel Canoes af/ die un meenden dat 
ons eenighe ververſſchinghe bꝛoch⸗ 
ten / maer hadden wat anders in⸗ 
de ſinne. Zp quamẽ heel ſtout aen / 
en hadden anders niet als Wape⸗ 
nen / thoonende ons die / of Wp 
dat goet wel conden : nu zy bingen 
aen en quetſt eden onſe Monles die 
opt Ancker ſtont in fijn Billen / met 
een Alſegaje / noch een ander on⸗ 
der lin armen: daer op oock alle 
d'andere begonnen aen te vallen / 
met Slinghers en Steenen: doen 
walt onfe beurte / en loolden vier 
grobe Stucken met een Deel Mul⸗ 


meen {oa datter een Dofijn bleef. 


erſtont vervolchde haer onle 
Sloep / en creech een Canoe, daer 
een in doot lach / de andere twee 
bluchteden in t Water / van die 
welcke een werde doot ghellagen / 
B'ander weſende een jonghelinck 
ban achthien jaren / namen zn ghe⸗ 
vanghen: en noemden hem Moy⸗ 
ſes / nae de naem van die ghene die 
ghequetſt was: en oock het Enlant 
daer onder deſe Tragedie was ge⸗ 
ſchiet. De andere Canoen bluch⸗ 
teden alle haers weechs. Smid⸗ 
daechs hadden 21. gradẽ. De Wor: 


Den 2 ſmoꝛghens in ly voor unt 15 1 6. 


Welt van ons ſaghen Wp oock 
hooch lant uptcomen / lunde met 


het untterſte lant van giſtert avont 


al vaſt aen / ſunde tullchen beyden 
een heel ſchoone Bape ofte inwüt / 
al leegh lant: ſoo dat deſe Cuſt met 
bochten unt en in loopt: dat op de 
lijde van ons a lach / gheleeck feer 
de Culte van Guinea, wp hielden 
onſe tours Welt Nooꝛt · Meſt aen / 
naer een Caep Van hoochachtich 
lant / daer achter ſaghen weer leech 
Landt allenglkens ontvallende. 
Smiddaechs de haochte van 35. 
graden / Wp liepen ontrent twee 
Mijlen bunten tlant / en ſaghen 
een groote Berch. 

Den 3. moꝛgens met den daghe 
hadden Wp het hooghe lant op de 
zijde: en ginghen tf vooꝛt: en ſa⸗ 
ghen ſtracx vooꝛt gheen lant weder. 
Had men het ghevoelen van den 
Preſident ghehouden en ghevolcht / 
men ſoude aen. Bagbooꝛt altoog 
tlant ghevolcht hebben / ſoo wel vn 
nacht als bp daghe pet int ghelicht 
hebbende. Ontrent den avont faz 
ghen wn weder Weſt Supt- Woet 
van ons hooch lant. 

Den 4. ſmoꝛghens. Dat hooch 
lant ſaghen wn vol gheboomten 
groen / en gock roock: Ter wijt 
wn alſoo dooꝛ de Eplanden liepen / 


— 


Iulius. 


ſaghen wu aen Stuer- booꝛt vele 


clenne Eplandekens / op de hooch⸗ 
te van twee graden / dertich Mi⸗ 


nuten. My hielden onder een Ey⸗ 


lant om't Ancker te werpen / maer 
de nacht onderliep ons / en hieldent 
by de gantſche nacht / dat ons geen 
vooꝛdeel Dede / Coo dat wn het lant 
niet aen deden / onſe Schipper 
meende dat het Ceram was. 

Den 5. hadden wp veel kaecken 
ende Donder / en Blirem: Varia⸗ 
ble Windẽ / Smiddaechs de hooch⸗ 
te van dꝛie graden / acht Minuten: 
wu bevondt hier tamelicke ſtroom 


telen ban Boomen aten dit volck om de Weſt te gaen. Savonts la⸗ 


in plaetſe van Bꝛoot. 


ghen wn weder ten Weſten van 
ons 


Door Tacob Were N 1 518 Pol. 9. 


1616. ons in li twee leeghe Eplanden / Eylanden / hooch aen de flintker⸗ 16 1 5. 
ï Inc daerom ſenlden wp ſoa hooch als hant Nooꝛt waerts van ons leg- Tors. 
Abs. wn conden / aenloe bende om botsen hen / daer van ons een dochte ton. 
tlant te ſenlen / al Sunt op tot de tinuelick te roocken: lmiddaechs 
— Dan Banda, en dan Weſt lach den Vulcaen ontrent 13. Mijle 
aen. van ons Ooſt ten Nooꝛden. Het 
Den 6. hadden un den heelen water creech hier verſchenden coz 
dach variabel weder / met reghen leuren of wn bp een Revier waren / 
en wint. Smiddaechs bevonden gheel / wit en groen / wn ſaghen hier 
wn de hoochte van vier graden thie dꝛijven veel Houts / Boomen met 
Minuten. Vooꝛ middach ſach A. Moꝛtelen / Tacken van Boomen. 
ris Claeſſoon, lant / een Berch ghe⸗ Dele nacht doꝛſten wn niet ſenlen / 
Wick de Goudenapij in Banda: onſe | en ſaghen dꝛie Vulcanen, deijvende 
Schipper afkirmeerde dat het Ban | om de Weſt. 
da was / maer men bevont coꝛts Den s. ginghen wu Weſtelick 
tontrarij / mits men daer bp wel aen / en waren (nachts ghedꝛeven 
noch dꝛie okt vier ſpitſe Berghen recht boben het leeghe lant / ok wn 
ſach die banden: en derhalven gheſeylt hadden / ſagen weder vooꝛ 
Vulcani Berghen ghenaemt wer⸗ unt een hooch Eylant / en WMeſt uyt 
den. Men vont goet het lant aen lach meer lant / redelick hooch / al 
te doen / daerom oock de heele nacht continuerende / en ginghen loo al 
by hielden vooꝛt / Smiddaechs hadden wn de 
Den. dmoꝛghens / waren wu hoochte van dꝛie graden acht en 
ten goet ſtuck weechs vande Vul- veertich Minuten. Savonts nae 
caen Berch / daer wy naer toe ſenl· den eten / vonden wp op tleventich 
den / meenende Daer boven te ſen⸗Vadem gront / Daer quamen ons 
len / tulſſchen het Eplant en het va⸗ Canoes aen booꝛt / met twaelf man / 
ſte lant deur / doch conden niet / ſeyl⸗ recht achter de Gaelderůe / leer bez 
den beneden om / en hielden Dicht bꝛeeſt zijnde: wu gaven elck wat 
bn lant lancx / en quamen terſtont Craelties / maer hadden gheen ver⸗ 
in Tee / zinde twee okt dꝛie Canoes verllchinghe / het ſcheen dat zu Lee 
naer ons toe / maer waren banghe graech waren naer linné Laecken / 
van ons / riepen ons toe / maer con: Cleedinghe / en roode Mutſen. Dit 
den het niet verſtaen 7: noch oock volck ſcheen heel Barbariſch / dꝛol⸗ 
onfe ghebanghene Moyfes ; nae hp lich van fatſoen: Moyſes conde haer 
“tant comende quamen twaelk Ca: niet verſtaen / en was vooꝛ haet 
noes ontrent ong Schip / in elck bevꝛeeſt / doꝛſt bp haer niet aen 
vier vijk of (eg Man. Dit volck lande gaen : vꝛeeſende moghelick 
ae veel geelder / alſt vooꝛgaende / dat zu hem ſonden eten. thapz 
20 Canoes maren van an: was haer Peck wert: het waren 
der facioen / en um conden gheen rechtt Papoos⸗ e als 
e trijghen / en de In⸗ Apen / om Schip te belien. Ve⸗ 
gheleteiſen bꝛochten gheen verderf banberhies eboarte ban eg 
Eee TE den 45. Minuten. 
len naer een andere leeghe e Ben. was de wint unt de Sun; 
ale we ant af. (eere delicker hant / foo Batt niet achz 
Supt - Meſt van ons ter den hauck in de Baye ger 
| 5 vers 1 lien conden: — ee wolter comen. — 
me We mop. weder en ruy⸗ onfe Sloep om den hoer 
intl laghen weder wer oft — en lantr het Kants 
ie planden lietẽ wel vier clepne ä dien met twee ſteen 


0 


Fol. so. Spieghel der Auſtraliſehe Navigatie, 


16 16. Stucken / en thien Mulquettiers / dach hadden wp al ſtilte: dochten 161 6. 
Jauliuc vont over al goede gront: wn lich⸗ Dat wn Dele ſpꝛing al beroyder we⸗ 
ten ons Ancker / en bonden twee der ſoude ghehadt hebben / maer 
Doꝛpen / terſtont quamen veerthien t 'was al ſchoon weder: (oo dat wn 

Canóes van lant / Daer veel Cocos. al ſoetjes by de Wal langs liepen 

Boomen ſtonden: wn lietent Ant⸗ Welt Mooet- Meſt: ſmoꝛghens fa 

ker vallen op ſes en twintich Daz ghen wy het Landt vooꝛ unt heel 

dem: terſtont quamenſe met Vꝛou⸗ lanck: lmiddaechs de hoochte van 

wen en Kinderen om 't Schip ront: dꝛie graden: lagen veel houts dꝛij⸗ 

ſom te befien/ jae lwangere Vꝛou⸗ ven unt groote Revieren comende / 

wen / twas een teecken van bꝛede: | Daer veel Mollels en Crabben aen 

eenighe hadden. Alleganen / Flit⸗ hingen / gheaccompaigneert met 

len / gheen Slinghers / noch Stee: | lwerte Tee⸗-Voghels: wp ſaghen 

heden veel Villchen van alder⸗ 


nen / noch Cnodlen / zu bꝛochten 
eenighe Cocos, die wn haer akruyl⸗ | hande ſlach / bevondẽ dat wu groot 
booꝛdeel van de Stroom die ons 


den met moente vooꝛ Coꝛaeltjens. 
Snachts hadden wn Donder / Bli⸗ om de Welt lettede hadde / als dele 
gantſche Cuſt langs altoos is. Het 


rem en Reghen. 

Den ro. quamen weder veel men⸗ Blixemde leer alle nachten dooꝛ de 

ſchen aen booꝛt / maer bꝛochten niet daghelijtriche hitte. 

dan veertich oft vijftich Cocos: un Den 13. Noch docht ons dat het 
een dooꝛgaende Cuſte was / met 


ſpꝛaecken van Verckens / die zu bez 
loolden te bꝛenghen / maer quamen veel Bapen en bochten / en Havens: 
al-te-met hooch Lant / ſomtijdts 


nont: het waren recht ſchapẽ men⸗ 
ſchen eters / hebbende een leelicke leegh lant / nachts hadden wy een 
toleur / hadden ſeltlame cieraet om Travadmſm. 5 
den hals / van Mooꝛentjes / ende | Den 24. Teplden wp al lancer het 
Tee ⸗Schulptẽ / en Berckens Tanz | lant: ontrent vier okt vijk Mijlen 
den / haer KRnevels waren akghe⸗ van de Cult: Onſe Preſident had⸗ 
ſchoꝛen: De Vrouwen Voꝛſten de gheerne wat dicht aen gheweeſt 
hinghen tot den Nabel toe / als een om ſijn Caertjen beter te maecken / 
Darm: de Buick ſoo groot als een maer onſe Schipper was leer ver⸗ 
Tonnt / en de Kugh met een Bult / vaert voor tlant. eden ſaghen 
daer zu ern R int op ſetteden: mal⸗ | Wp veel Viſch / en Jan van Gen⸗ 
le Beentjes als Spillen / en arme ten. Nu bevont onſe Piloot wel 
Aepen nenlichten: en alſos zu ons dat het de Welt Cult ban Guinea 
niet en bꝛochten / relolbeerden te was / alſoo hp altoos luſtineerde 
verrenſen. Adat Wp aen’ de Supt-lijde ſoude 
Den 1. Door dage lichteden wu vervallen / ſpꝛack derhalven bele 
het Ancher Leper bimten twee Ey: delperate wooꝛden / wu ſaghen veel 
landen om / een leer hooghe en Paz | groente van verre opt lant. 
det leegh: daer win untrent ten Den 1. faghen wn leegte ſant 
groet :Doip qeu't water ſaghen : Strant / al vol gheboomte / Imid⸗ 
nae middach ſaghen wu weder een duechs hadden wn de hoochte van 
lergh Enlandt voz um legghen / 4 graden: Hier was veranderin⸗ 
darr wn lanonts voz by taeckten ghe van Water / bleetk groen. De 
Men mach hier op lerten / dard ona Maets waren graech om te Diez 
Gumea ſtrett meeſt al Noot. Welt pen / en vonden op beertich Vadem 
ten Meſten viſomtijts war Weſte⸗ gront / en zy ſaghen terſtont twee 
lekker! loritijts wat Hodꝛdelicker? oft die Candes, die nae ons qua⸗ 
Den 12. den heben bd mid men / matt baer was een in / die — 
MANIE S K5 on 


lulius. 


Door Lacob le Maire. 


1 61 6. ons wilde ſchieten / foo ſchoten wn 
Iulius. eerſt met loog Crunt / Daer nae in 
ernſt: op het Schip meendente 
oock dat zu onſe Sloep over vielen / 


en ſchoten twee Gotelinghen ak / 
Deene op Strant / d ander naer het 
Boſch / daer zu met troupen ſton⸗ 
den / en vlooden terſtont wech: en 
alfoo de vꝛeeſe nu int Volck was / 
werde ghereſolveert dat men op 
het clenne Eplandt ſoude landen 
wel ghewapent: foo dat de Schip: 
her ſelfs mede voer / maer als de 
Inwoonders laghen dat zu lan⸗ 
den wilden / vochten zu foo furieus 
en manlick / dat zu met Flitſen 
ſquetſteden veel van d' onſe / jae wel 
ſeſthien: d' onſe ſtonden oock niet 


e Fol. sr. 
verſoeckende met ſijn Canoe on- 1616. 

trent ons / en wierp ons toe een 
Hoet die daechs te Loozen verlo⸗ 
ren was int vechten. Dele In⸗ 


Iulius. 


woonders zijn heel onghecleet. 


Den 17. Zijn wu wat beter in de 


Ban ghecomen om ons Volck te 
bevrijden / die aen lande ſouden 


gaen / oft met haer handelen. Baer 
werde gereſolveert in dien zu booze 


middach niet en a dat men 


des nae middaechs met ghewelt de 
Cocos ſouden Galen. Daer. en. tuſ⸗ 
ſchen quam een ghewapent Man 
at / met een Canoe, en hadde eeni⸗ 
ghe Cocos, die hn boben ſtroom 
werpende / bn ons liet dꝛijven / ten 
laetſten werde hy outer / quam 


onder de Gaelderije / en bont los 


de Coꝛaeltjens die wp aent barn⸗ 


hout valt gemaeckt hadden. Doen 


quamen d andere ooc bn / en bꝛoch⸗ 
ten ons al dat Wp wilden / vooꝛ 


Mellen / verroeſte Spijckers / en 


Coꝛaeltjeng. Zp verrunlden aen 
ons hare Boghen en Pijlen: Tn 
thoonden oock groene Gember / en 
tenidhe geele Woꝛteltjens / ſoo dat 
zn heel met ons wel te vzeden was 
ren. 

Den 18. quamenſe ſmoꝛgheng 
vꝛoech al weder bp ons / Wp had⸗ 
den den gantſchen dach ghenoech 


te doen om te verrunlen:ſoo dat wn 

gen ereghen negen hondert tleſtich Co- 

e de cos: ſmiddaechs quam een Man 
mmet twee Vꝛouwen ons aen booꝛt: 

Ancker 

nden / woonders ong leer behulpich wa⸗ 


en onfe Maets voeren om de ſoode / 
die zu met treghen: daer in die In⸗ 
ren. ziee 

Den 19. Doort verſoeck van de 


Matrooſen om gaen te Villchen 


_ Fokón Spieghel der Auſtraliſche Navigatie, 
16 f 6. bermoedende quaet / maer elt quam verwachten / wn laghen al vieren 16 1 6. 
op dele plaetlen ontrent ons: had⸗ Tan 
den oock veel reghen / Blrem / en 
ghedonder. 

Den 22. lagen wp heel perfect de 
gront: Doen laghen Wp dat het 14. 
Eplanden waren / legghende tas 
melicke ſpatie van een. Wp had⸗ 
den ſmiddaechs de hoochte van een 
graet beſupden: Ons bolck wag 
unt om Viſch / maer vinghen niet 
om de rudlighe Strant / en hadden 
bevonden de Eplandẽ onbewoont / 
der / met twintich Canoen af booꝛt: vol dicht Bolch: legghende acht 
Daer onder oock groote lenl Pꝛau⸗ en twintich Mijl van Moa. Wu 
wen waren: zu waren ſeer graech relolveerden bunten de Eplanden/ 

om ruylen / alfoo wn ghefent had⸗ en be Nooꝛden om te loopen / en 
den dat Wp wilden van daghe wech dan de Cult te loecken / die hier 
feplen/ zu bꝛochten ons veel Cocos, Sunt - Meſt lach / hooch unt ſtrec⸗ 
foo dat een yder wel vijftich Noten] kende. n | 
creech: oock foo veel Bananas als Den 23. lichteden wp ons Anc⸗ 
wn begheerden: zy dꝛonghen op ker ſonder lchade: wn ſenlden boz 
de lijde van 't Schip malcanderen, | ven de Eplanden / lavonts ſaghen 
elck wilde de eerſte zijn / thoonende wn een hoeck / om Daer boven te co⸗ 
Baer Wapenen / haer Spule / al om men / dan t 'was heel clam / en (az 
te runlen / vooz Spickers / en ver⸗ ghen naer ons aftomen negen Ca- 
roeſt goet. Dit bolck was ſoo nieul⸗ noen, groot en cleyn / wat hooch op 
gierichh niet om Schepen te ſien / de Ternataenſche wijſe / de Pꝛauwen 
vermoeden was derhalven dat hier redelick runm / datter een man in 
bele Spaengjaerts gheweeſt wa⸗ litten conde: zu quamen leer ghe⸗ 
ren / alloo wn oock aen de Portey- | Wapent met Flitlen / waren eerſt 
fen mertkt eden. En alfoo de wint wat vervaert / roepende Sano, dan 
gott was / lichteden wn ons Anc⸗ winckende / dan de Cocos op't hooft 
Rer / als wp van alles verſien wa⸗ legghende / zu roeyden ons lang 
ren. Naer middach leylden top naer / met grooten per / en wu dez 
boozbp dꝛie Eplanden die hooch den aqgck teeckenen van bꝛede / tot 
Waren / waren dꝛie Bijl groot / heel datſe aen onſe Galerije quamen / 
groen / vol gheboomte. Wy laghen wn gavenſe wat Cozaeltjeng / zu 
al vooꝛt unt landt / ginghen onſe dtaecken terſtont de handen toe / als 
cours al Welt Nooꝛt-Meſt aen / griſpende naer een groote Schat / 
de wint Ooſt tot Nooꝛden / varia⸗ om dat zu die ſeer achten om den 
bel / met goede coelte. hhals te doen. In een van deſe Ca- 
Ben 2. ſmoꝛghens walt dunſter noen was een Overſte / die als het 
weder / dat wu het lant nauwelick hem niet nae lijn ſin ginck / dede 
konden lien / loo dat het met een alle de andere allegghen / en b⸗ 
Bocht ons lcheen tontvallen. Pae 75 datſe naer ons ſouden Flit⸗ 
noen ſaghen weder landt / Maer al | ſen / date niet begheerden te doen / 
Eplanden / zeden dicht onder een daer over hu gram wert / en lloech 
rien plande: en wierpen lant- dapper fin Slave / die achter hem 
Aront / eh pop vijfthien Va⸗ fat. Du hadde een Letting om ſijn 
112 85 en edel t om den dach te hals / die onder fijn arm doc ginn 

ö MIP “Te: | an 


470 0 


Julius ſoo bꝛijmoedich aen booꝛt / dat Wp 
ons verwonderden / manghelende 
foo veel un begeerden: Ty noem⸗ 
den haer Eylant Moa, en Dat daer 
over lach / lenden zu was Inſou: 
maer het hooghe Eplandt / noem⸗ 
den zu Artimoa, en waren ſoo hae⸗ 
ſtich omte handelen / dat deen d'an⸗ 
der berdꝛongh / meeſt loeckendeCo⸗ 
ralen. 
Den zo. ſmoꝛghens in de daghe⸗ 
raet / quamen de Inwoonders we⸗ 


enmet 
Iulius. 


Door Zacob le Maire. 


een ander looꝛte met langh ghe⸗ 
criſpt hanꝛ: gietende Daer Water 
over / tot een teecken van vꝛede / 
KAinghen dooꝛ de Neulgaten / die 
groen waren: eenighe dooꝛ de Oo⸗ 
ren Parlemoeder Winghen om 
d Armen: eenige hadden Tennen 
Kinghen dooꝛt niddelſchot van de 
Neus: Dele bꝛochten veel Cocos, 
twee bos Banannes, veel ghebzaden 
Viſch / Toeback / een dach van 
Pꝛunmen met (warte gladde Stee: 
nen / dock Meloenen / die wp al 
Hoo? Coꝛalen die zu Oaraija heeten / 
en verbꝛande Mellen tochten. Dit 
volck hadde weder een ander tale 
als die van Moa, oock was het een 
ander Natie / niet foo ſwart / en lan⸗ 
gher van ham / meer nae de Papoos 
treckende: en conden niet de Ooft- 
Indiſche Tale / noch Aru, Kay, Gi- 
lolo, Ternate, of Papoos: wu crez 
ghen ban haer een Marmoeſcop / 
en ein Schotel ſeer grok / met root 
en groen ghelchildert / twas Poꝛ⸗ 
teleyn / daer zy ſeer licht afſchende⸗ 
den / Booz twee riſkens Coꝛalen / 
foo dat onſe mepninghe was dat 
hier wel Spaenſche Schepen ghe⸗ 
lien waren / om dat zu ſoo nieulgie⸗ 
rich niet en waren nae ons Schip, 
het bleeck oock aen geele Indiaen- 
ſche Cozalen / als van Amber, die 
een Vꝛauwe hadde / die de Preſi. 
dent ver handelde van haer / om 
een riſken Coꝛalen. Snachts had⸗ 
den un ſtilte / maer goede vooꝛt⸗ 
gane k door den ſtroom. 
Den 24. (middaechs hebbende 
de hoochte van twintich Minuten / 


Deken legghen / liepen tuſlchen dat 
dooꝛ: (oo dat wp gantſch het Lant 
verlooꝛen / dat de Preſident ſeer ver⸗ 
heuchde / om dat alles nu nae Lijn 
calculatie toe ginck / Wp aten leer 
hertelick van de Viſch / ende het 
Frunt dat ons ghebꝛacht was. Het 
werde heden oock gereſolveert be- 
Sunden de Linie te blijven / om 
foo het moghelick was / tulſchen 
Guinea, ende Gilolo doo te loopen: 
en onſe Schipper meende noch in 
Louua en Conbella te comen / al⸗ 


foo hy meende achter Gilolo te fijn: 


maer De Prefident hadde de beſte 
kennis / datmẽ noch wel wat Cult 
loude hebben / ghelijck wp daechs 
daer naer bevonden. 

Den 25. 26. ſaghen wp aen bag⸗ 
booꝛt veel lant leeg en groot / Supt 
Sunt · Weſt van ons: daer nae Wez 
der wat hooch: lavonts laghen wy 
dat wp (oo aengaende in een Sack 


Fol. 63. 


161 6. ban ghecoloꝛeert baſt / die aerdich pe haddẽ / om in coꝛt bn onſe Lantl⸗ 1616. 
ghemaeckt was. Als wp deſe quijt lunden te camen: un laghen aen Julius. 
waren / quam van een ander hoeck Stierbooꝛt noch een clenn Eplan⸗ 


gefeplt (ouden hebben / daerom gin⸗ 


ghen wp wat Nooꝛdelicker / en liez 


ten die dꝛie Enlanden die wn 


int Nooꝛden laghen / aen Stier 
booꝛt legghen:noemende het groot⸗ 
(Ee lacobs Enlant / om dat het op 
S. Iacobſdach gheſien is gheweeſt. 
De Cult lep noch al Nooꝛdt- 
Weſt / ende Nooꝛt-Meſt ten Wez 
ſten aen. 

Den 27. Imoꝛghens dede hem de 
hooge Cuſte ban Nova Guinea we⸗ 
der op / wn ſenlden Daer 11. Nijl 
ontrent: op eenighe plaetſen was 
het weder leegh: (middaechs hade 
den wu de hoochte van neghen en 


twintich Minuten he-Supden de 


ſenlden vm langs een ſchoon graat | Linie: wp ſouden gheerne eens 
Enlandt / maer dedent niet aen: aent hooghe landt gheſet hebben / 
twas een van de Eylanden die [maer het was te ſtille / en dꝛeven 
bn Nova Guinea laghen / t welck | valt met de ſtroom heen. 

de Prefident ſuſtineerde te vooꝛen: Den 28. ſmoꝛghens walt noch al 
en de Caep, de Caep van goede ho- | ſtil / en un waren verre de Cult on⸗ 
pe: om dat wn nu vooꝛſeecker wa⸗ trent Lijf Mülen: conden noch al 


ren / waer wn leekden / en goede hoz qualick het ennde lien. 


en 29. 


Fol. 64. 


A tich weder / en wu waren nu een 


Iulius 


Auguſt. 


halt Mil van de wal: ſaghen we⸗ 
der veel Croos / en Bladeren dꝛij⸗ 
ven: ontrent de middach werdẽ wy 
al weder clepne Eplanden gewaer / 
die dicht onder de Cult laghen: liez 
pen booꝛt lancx het Lant / dat vol 
gheboomte was / maer onbewoont / 
alloo gheen Canoes af ſuamen. De 
wint was Nooꝛt Nooꝛt. Ooſt / onſe 
cours Weſt ten Suypden: (nachts 
lijnde eenighe Milen van t lant / 
en clave Mane; chijn / voelden wp 
een Aertbevinghe int Schip / maer 
duerde niet lang: nochtans pertur⸗ 
beerde die (oo de Maets dat zy unt 
de Copen ſpꝛonghen / eenige meen⸗ 
den dat wy ſtieten / men wierp het 
Loot / men vont gheen gront. 
Den zo. lmoꝛghens laghen wy 
vooꝛ unt lant / daer nae ſcheen het 
een Eylant te welſen: naerder coz 
mende ſagen Wp loo wel aen back: 
booꝛt als aen ſtier-booꝛt lant: dat 
Wp ghedwongen waren bp te hou⸗ 
den. Dien dach hadden Wp foo 
ſchꝛickelickẽ Donderſllach als opt / 
meenden dat zy ſchaede in ons 
Schip hadde ghedaen / foo beefde 
het / en ſcheen heel dooꝛ de Blixem 
in bꝛant te ſtaen: doen volchde re⸗ 
Ihen / die niet wepnich was. 


Den laetſten: bevonden wy ons 


in een groote bocht / foo dat wp 
rontom belemmert waren met lant; 
ginghen Nooꝛt aen / nat de Ooſte⸗ 
licliſten hoeck van 't lant / om met 
een te lien of Wp tenige Canoes ſou⸗ 
den ſien / de ſtroom / en twater co. 
mende unt Revieren hielden ong 
van de Culte: lavonts wierpen wn 
t Loot / en bonden gront op thien / 
twintich / dertich Badem: Wp fet- 
tedent op twaelf Vadem dicht on- 
der het landt: dat ons docht heel 
woeſt en onbewoont. 
Den eerſten Auguſti: (morgens 
was het gantſch ſtil / foo dat wn 
den gantlchen dach in ſtilte dꝛeven: 


Spieghel der Auſtraliſche Navigatie, 
16 16. Den 29. walt dijſich reghenach⸗ 


om de Welt ſtrecken / met een hoet / 16 16. 


en een clepn hooch Splandt Daer Tugulf. 


van legghen / hopende dat het Haer 
een ennt loude nemen / en dꝛeven 
foo al met de ſtroom lancx de Cult: 
wn lagen oock bele ſchoone Bapen 
en Inwijcken / daer wel te legghen 
was / alſmen pꝛokijt conde Doen, 
Het lant was met Boomen becleet / 
als een Wildernille: wp hadden 
ſmiddaechs ; part graets be· Sun - 
den / nae De Prefidents reeckeninge: 
maer laghen wel Eplanden die be- 
Nooꝛden de Linie laghen / Wp lie- 
ten ſavonts het Ancker vallen / op 
Craele / en ſteenachtighe gront. 
Den 2. [moꝛghens waeren wn 
ghenootlaeckt om t Ancher te trij- 
ghen onder de Steenen van daen: 


un creghen het Tou ongheſchent / 


maer wn lieten de halve hant on- 
der de Clippe. Belen dach ſenlden 
Wp boo? de tweede reyſe Douz de 
Linie / nachts hadden Wp een pꝛo⸗ 
per coelte / van de Supdelicker 
hatt / de ſtroom ſcheen ons om de 
Nooꝛt te trecken, r 


Den 3. was onſe cours ten nat- 


(ten bn Welt: en ſaghen veel En- 
landen aen Bagbooꝛt / coꝛts Daer 
naer quamen wn in groote cabbe- 
linghe van water ſenlende / van heel 
llecht water / in onſtupmich / en fa- 
ghen terſtont dat het een Wik en 
dꝛoochte was / en hadden thien / 
twaell / vijfthien / achthien Badem 
fant-gront: maer alſoo het teghen 
de nacht ginck / wn vonden goet 
hier te letten / en lietent Ancker val 
len op twaelk Badem. Men lach 

fes groote Walbiſſchen: De Preſi- 

dent achtede dit de dꝛoochte te we · 

fen / die in alle Caerten beneden de 

Papoos legghen. De ſtroom Nael- 

de eerſt loopende Sunt · Welt / daer 

nae Nooꝛt· waerts: Daer nae Welt, 
Onſe gillinge was dat wp het lant 

van Nova Guinea gheenndicht had. 

den / als wp Daer lance bn ghelenlt 

twee hondert tachtentich Mijlen. 


en ſaghen Loor uyt lant / heel verre Den 4. Delen dach liepen ke 5 
4 er / 


7 


Linea qu pe tialis 


B 
ö Tropicus 
\ \ 


| N 


N | 
— ne TE 
en 


. — DEI 


9 


— 
0% 3 * KK ˙ Ay ̃ ͤͤ»“l,,. 
5 5 TE 


1 


9 


5 Pk id 5 
ds 8 
WZ 


— —— 


r 
— 


AJ 
— 


N 


C 
J 1 
D 5 ie 
kn 


Ks 
a 8 


* 


18 


* 
2 


Al 


Door Iacob ke Maire. b Fol. 63. 


6. Tee / laghen gheen lant meer: wp niet boven begheven / denckende 16 1 6. 
I Deden ous befte om het leeghe Ep⸗ dat wu bpanden van de Spaen⸗ Iuguff. 


iuſt. 
—— 


lant te beſenlen / maer de Stroom 


verlende ons / hier hadden wn een 
ſchꝛickelicke wint: nachts hielden 
wp bn / om niet op't lant te ſeylen. 
Den p. liepen wp na t'vooꝛnoem⸗ 
de Enlandt / en quament te beſen⸗ 
len: De hoochte was ſmiddaechs 
dertich Minuten be⸗Nooꝛden. On⸗ 
der het lant comende ſaghen veel 
Cocos, ende Palmites- Boomen, toꝛts 
Daer naer quam een Prau vol bolct 
onder het lant / met een witte vꝛede⸗ 
Vaen / die nat ons toe quam / wp 
trompetteden: maer zu vertrocken 
daer naer: terſtont quamender an⸗ 
dere unt die ons aen booꝛt quamen / 
n ſpꝛaecken met haer / Malays, Ter- 
nataens, en Portugees. Typ welen 
ons dat wn be-Supden het lant om 
moſten / eñ niet be- Nooꝛden / en dat 
un in twee daghen wel in Bachian 
tonden fijn, Dele Natie was alg 
Ternatanen, Tydoreſch, kenighe als 
Boeren van Gilolo, altemael geel 
van Hunt / met (wart Ha / gecleet 
met Indifche Cleetjens / Bꝛoecken / 
Pijtgens / en Tulbanden / (eet eer⸗ 
biedich ons groetende / goedẽ dach: 
Tabe Kuan: haer Mutſkens afdoen: 
de op lijn Chꝛiſtens: wp ſaeghen 
oock een met een warte Portugeeſ⸗ 
ſche Vilt / die oock Portugees ſpꝛat: 
zu waren van manieren als die in 
De Molucques Woonen : zu ſenden 
dat zu Mooꝛs waren / en van dage 
Vꝛijdach ſijnde / hielden zu haer 


Sabbath: Ty hadden Toeback, Co- | Welt 


cos, Banannes, Rijſt, Erweten, Boo- 
nen, Verckens, Hoenders, Viſch, en 
bꝛochten het ons: wy ſaghen mede 
Paradijs- Voghels / daer wp haer 
een af runlden. Eenighe dꝛoeghen 
Tinnen-Armringhen / oock ban 
Nvoirs / en geele Ringhen aen de 
Vinghers / veel van onſe llechte 
Maets / meenden dat het Gout 


jaert waren / zu waren leer beghee⸗ 
rich nae Manna, Manna, dat zijn Co⸗ 
ralen / zu ſenden ons mede dat het 
hier quaet leggtyert was. Wt alle 
deſe omſtandicheden ſagen wp wel 
dat wp aen een hoeck van Gilolo 
waren / en dat wp haeſt bp onſe 
bꝛienden louden comen / daer Wp 
goet tracktement vinden ſouden / 
mits ons dit ſcheeps leben begon 
te verdꝛieten. Onle gillinghe was 
dat wp nu de Derde reyſe onder de 
Linie Æquinoctiael waren. 

Den 6. ſmoꝛghens walt tamelick 
goet weder / die van het lant qua⸗ 
men weder met ſommighe Prau- 
wen, om met ons te handelen: 
welck zu oock deden: maer de 
wint kavoꝛabel ſijnde / gingen doo / 
om ons rens te abſolueeren / maeck⸗ 
ten onſen cours / Nooꝛt aen / om 
den hoeck van Gilolo te winnen. 

Den 7. als de dagheraet quam / 
ſaghen wp gheen lant / en de toelte 
continueerde van den Supden: ons 
tours was Nooꝛt aen: ſmiddaechs 
hadden wn reghen / teghens den 
avont claerdet op / en ſaghen hooch 
lant te loekwaert op van ons: gil⸗ 
fende te weſen de 
Gilolo: de hoochte hebbende van 
dꝛie graden be. Nooꝛden: Wp liez 
pen dan beneden lancr / Daer Mo. 
ratay lent / Supt. Meſt van ons. 

Den s. moꝛghens was het dü⸗ 
ſich weder: ons tours Weſt Nooꝛt⸗ 
met hol water / lmiddaechs 
was de hoochte 4. graden: nachts 
was het boos weder / met ſtercke 
wint / en dupſter weder / en veel 
reghens / met Blixem en Donder, 

Den to. ſmiddaechs de hoochte 
was / van dꝛie graden ijk en veer⸗ 
tich Minuten / nachts ſcherptede 
de wint / dat men Sunt Sunt · Ooſt 
moſten ſeplen: Welolbeerden foo 


was. Wp vernamen naderhant in langhe over dele Bough te ſep⸗ 
Soppy dat deſe plaets heetede Maba, len / als wn tonden / om boben Bor- 
en Ticorces ſijn: oock doꝛſten haer nea te ſenlen / en met * erf 

en 


ooꝛt-tant van 


Fal. 66. 


1616. 


—— 
Auguſt. 


näaͤcht in ſtilte. 


ons van ait: 
190 f de wi 10 liep 


den bn Celebes laner te loopen. — 

Den 11. en 12, ſaghen wy weder 
lant / aen de Nooꝛt⸗ hoeck van Gi- 
lolo; al- te. met dꝛeben wn Doo? den 
ſtroom unt het helicht / al te · met 
laghen wy het weder / maer wn 
tondent niet belenlen / hadden hier 
perl Travan 


Spieghel der Auſtraliſche Navigatie, 
goeden Wint : zu hadden eeni- 


992 Vilch en Crabben / die zu ons Teng 
vercochten boog. Coꝛalen: en wa⸗ 
ren van de Sangage ghefonden / om 
te belien wat Bolck wp waeren / 
wp waren hier op de hoochte van 
twee graden leven en veertich Mi⸗ 


nuten be⸗ Nooꝛden de Linie. 
Deu 13. en 14. hadden wy noch 


Den 19. walt ſomerachtich we⸗ 


al de bn, leggher / met veel reghens der lmiddaechs de Wint van de 
Nooꝛdelicker hant (inde / liepen 


en oan: de ktroom was ons hier 
de hartlte vnant. 

Den 15. 11 dden wn kunddaechs 
de hoochte van z. graden be, 


ſien. 


naeſten bp / omtt lant te beſenlen / 
welck wn nauwelick conden beco⸗ 
men: foeckende. grondt / vonden 
gheen: en Wp dꝛeven den gantlche 


Den 18, waren wy boor bp den 
Poort-Goeck van Giloio, en dꝛeven 


met de ſtroom in- waerts. Nae 


noen / quamen dꝛie Pꝛauwen van 
laut naer ons toe / met een vꝛede. 
Vaen / zu 


pr liepen. nae De Ban vooꝛ Sop- 
len dat een Gorp was en goede 


Ancker⸗gront: daer ock cht 
de Pauw ghelegh hen hadde / ontrent 


twee Jaer gheleden / een goet ſtuck 


van t lande was een Rik van ſteen 


gront / hadde chien oft twaelk Va⸗ 
dem Diepte: Daer over lijnde let⸗ 


teder wn het 1 ſes en twintich 

Vadem een ſtuck binnen de Bant. 
Tn ſquamen terſtont over / mits 
zn Ternataens, en Hollandts ghe⸗ 


ooꝛ⸗ 
den / wn en conden Doen gl 195 lant 
* pende ons Nijs / Schilt Madden. 

Den 17. was de wilit babzmid⸗ 
dach Supt Sunt- Oolt / en Sun⸗ 
den / wu wendent Weſt⸗waerts ten 


quamen gen boat (lenden 2 | 
leahenthept van't, 
Dime Melt / en 


wn nae de Ban / en ſetteden op 
twaelf Daden Schulp gront. De 
verberllchinghe aen booꝛt / vercoo⸗ 
Sagu, Poenders en Viſch Loor Cã⸗ 
men / Bellen / Spijckers / daer zu 
wel mede ghedient waren. 
Benzo. waren wn noch al be⸗ 


| lich met verwiſlelen / creghen veel 
Sagu : De Rijs wilden zu alleen 
boor Lijnwaet verruplen. Dez 
ſen dach quam alhier een Corre- 


cor om Wijs van Ternate , die ſen⸗ 
de datter wel ſeventiẽ groote Sche⸗ 
pen in Ternati laghen / te weten 
Hollanders die na Manille wilden. 
Kk trocken hier met onfe Zegen 


| je: nat- volghende daghen ver⸗ 
lachen wp ons noch al van alder⸗ 


als Water: oock van verlthe Vis / 
als Steen Bꝛalems : Banannes, 
Cocos Noten creghen wn in abon⸗ 
dantie. Dit Volck was goet van 
natuer / Vnanden van de Spang⸗ 
jaerts / ſtaende onder het ghebiet 
van de Coninck van Ternati, die 
zn oock vooꝛ haer Souverenn hiel⸗ 
den. ts niette legghen / of te 
ſchꝛüven / hoe groote veranderin 
ohe ende blijſchap het ons ghe⸗ 
weeſt is / te zin in een plaetle 


fint zijn / zy conden wat Malays daer wu foo bü waren: en foo 
fog dat un Haer. hedunden wie wn veel Victualie conden. becommen 
waren / daer in wn en zy leer wa⸗ als wu begheerden / hebbende af- 
ren verblijdt: wn verſtonden oock gheleyt Coo een moenelicke / peritu⸗ 


1616, 
Auguſt. 


Inghelande n quamen terſtont met 


derhande Pꝛoviſie / ſoo van Nijs / 
pij daer ons de In woanders we⸗ 


van haer dat w in twee daghen loole vepte efcheep hebbende vijfen 


in erbat tonden welen / met tachtentich cloecke Mannen / fon- 
der 


7 


1616. 
Augult. 


6 liepen 


af 


Door Tacob le Maire. 


der vooꝛraet bn naeſt / en alle 
Te Deut ten ennde: ſoo dat un God 


c⸗ 


hoochlick danckteden boo. fijn. 
‚FR! 


barmhertichent boo ons. 
„oi 25. alloo wp hier 19 55 
n / ginghen wn tile 
ede van Soppy: ban allt 
vechen 0 
dt van dele 


Tot he 
1 over en wed 
e verlchendent winden abet 


Ben eerſten September en de 

e was de wint meeſt 17 
Oels Wy liepen dicht onder het 
Laar daer veel Tlippen en Steen: 
rotlen van t Landt af waren / hier 
1115 ons de Stroom feet teghens: 
wn liepen achter een hoeck ban 't 
landt dat onbewoont was / en 
ſettedent op veertich Badem / al 
ſthoone gront / onſe Maets waren 


aen fant / vinghen een loode / en⸗ 


de bꝛochten vijktich Cocos aen 
booꝛt: ʒy haddender veel aen lant 
ghegheten. 


met reghen. De Preſident met (ijn 
Boeder Daniel, en de Stierman 
ginghen den landt / clommen op't 


gheberchte / meynendt daer boben 
op te comen / om over te lien / de 


gheleghentheydt van t landt daer 


achter / okter eenige pallagie mochte 
lijn / maer zu conden niet boven coz. 


men / allo t feet wilt en woelt was: 
int nedergaen liepen zu groot pe⸗ 


i 
ae 


üett laghen dooꝛ malcanderen / 


mael hadden gheleghen ö ghequelt 


met variable winden / hebbe tAnc⸗ S= 


ker ghelicht / de Wint linde Weſt 
Poort 23 it dat un de 
| room te laet hadden / om ie 
t De Eplanden / en het v. 
te comen: vn liepen, ier over en 
wed er ober m met 
foo dat un de Lijf, Eylanden 4 


eerſte was ghenaemt Bihoa : 


Fol. 67. 


161 6* 
Septèb. 


te Jant d oo e 
wennich pꝛokijts: 


er⸗ 
et 


tweede daer de Preſident op was 


Doij, het derde Tuacaro, het vierde 
Pou, het vijfde Salangarij „dat is 
geelachtich / en leech / legghende na 
de Cuſt van Gammacanorre. Dit 
zijn de vijk Eplanden van Moro. 
Den z. bleven wp hier een gant⸗ 
ſchen dach legghen / dooꝛ de con⸗ 
trarie wint: Be Villchers voeren 
unt om Viſſchen / bingen wat Cro- 
covade, een ſeer ſchoone Vis / terwijl 
ons volck aen landt was / quamen 
dꝛie Mannen leer ſchielick uyt het 
Bolch vallen / met Schilt en Sa⸗ 


okt zu Daer mede geckteden / okt 
int ernſt was / zu dit ſiende rie⸗ 
pen : Orang Hollanda : dit is: Wy. 
zijn Hollanders, „foo liepen zu ter⸗ 
ſtont aen Strant / en gooten Wa⸗ 


peys / en namen d onle in den arm / 
en lachteden: boeren met d onſe aen 
booꝛt / bꝛochten een gebꝛaden Vis: 
zn quaemen daer van Gammaca- 
norre om Sagu int Boſch te ſoec⸗ 
ken: Zp tonden wepnich Maleps: 


rüjckel van neder ſtoꝛten / als zu wn ſetteden haer weder aen lant / 
een verkeerden wech namen / ende als wn haer vereert hadden / met 
ten laetſten behouden bn ons qua⸗ wat Coꝛaeltjes / belovende Verc⸗ 
men: allſoo Wp belich waren met kens en ander goet te bꝛenghen: 
verſch water te Deir 
mede ok dꝛoncken: Als zu tſcheep Dijlejes van ons / foo zp ſenden. 

omen waren / voeren wy met. Den 
onfe Boot dooꝛ een holle Clippe / het Eplandt Salangarij : wierpen 
„ t water ſkont / als Door een | Ancher tat leventhien Vademen 


bel ſchermutlerende / niet wetende 
Den z. bleven wp alligghen on⸗ 8 
der het lant / hadden cakich weder / 


ter op haer Hookt in teecken van 


den / daer zy Gammacanorre lach doen noch dꝛie 


6. liepen wn teghens over 


| fe / op ſaghen terſtont weder | Cant gront / een Goottelinck ſchoot 
2 cleyn Eylant om den hoeck / van t lant. 


maer roenden nae booꝛt. 


Den 7. deden wn weder nieuwe 


e nae dat wn hier 15, et⸗ blije / fonder pꝛokijt: Imiddaechs 


2 cre 


Fol. 6s. i ppieghel der Aaftralijdle Navigatie, | 
1616. RAE op un een Drau aen bort die geben oee beu oee 1 1616. 
ocht vooꝛ de Capitano een ſoode d landen Toggefongij ſeer Septeb. 
0. Vis: wy ſchoncken hem weder dꝛie naetkt / loo dat wu wel vijf Mij⸗ * 
Mellen / dꝛie Scheerkens / dꝛie bol⸗ len vertierden / delen dach hebben 
Keng Coperdꝛaet / wat Coꝛalen / en de 8 te baet. 


Drie Olper glaeltkens: foo dat de ſmoꝛahens 1 
Bis ons dier quant te ſtaen. Ons fe 14. 1. Ble woar be an 
en Den Toggefongij,en I. di en 


vdket ginck Daer naer Vichen / 

eget foo’ prel Bis als alle de both lenghende tw A8 dülich we⸗ 
4 We Am:? der / al: te : met reghende het: voor 
en 8. 9. 20. IT, hadden wn ton⸗ de middach tlaerdet op / en ſagh en 
tinitle Sunt-Weſten wint / heb⸗ den Berch van Gammacanorre hoz 
bende alle dele daghen dooz ton⸗ 
trarit wmt ende talmte / niet meer 
dan twee Milen gewonnen. Onfe 
Prefl lent inet Aris Claeſſoon, man⸗ 
den de Sloep / en noeren mart Gam- 
macanorre, maer zy quamen Daer 
niet / maer ontrent een Mil oft 
twee Daer bn Hadden gheweeſt: ſoo 
dat ons niet moghelick was Supt- 

aen te loopen naer Ternate. 
Ben 12. de wint noch als Lozen: 
Onſe Schipper Willem Corneliſz. 
Schout, gintk met een welghemon⸗ 
teerde Sloep! nae Ternate, Daer hu 
wel bekent was / en meende eeni⸗ 
ghe ververlichinghe bos? ond te 
becômen: ten lelben daghe lichte⸗ 
den wn weder ons Anclter: maer 
lirtent vallen op vüfthien Vadem 

ſant gront / dat ons leer verdꝛoot. 
Ben 13. voeren onſe Naets om 
te i val bꝛochten ons foo veel 
als um begheerden / als oock 
ie ilde Verckeng / die de Boe⸗ 
ren ban tlaut haer bꝛachten / die 
stook aen boot bꝛochten: en ver⸗ 


Septeb. 


ven unt de polen ene 
le aghen un Ternate en Ti als 
oock het Eylant lrij: aen de Welt 
fijde- hen wn ten hooghe Berch 
Sabubu. 

Den 17. was de wint variabel / 
met tamelicke toelte / deden ons beft 
om Ternate atn booꝛt te trijghen / 
dan comende ‘Loor de bocht van 
Sebou, quam Daer een Schip unt / 
de Morghchfterre van Rotterdam / 
ſijnde ern van Spilberghens Sthe⸗ 
pen / die doen al over een halklaer 
in de Molucces gheweelt Was: in 
dit Schip was de Admirael Verha- 
ghen, en de Gouverneur 7 5 Ianſ- 
foort als oock onſe Schipper / die 
ſoo langh by dit vol hrweelt 
was / en wn quamen delen dach 
bepde vooꝛ Ternate. Varende den 
Commandeur met de Schipper 
terſtont aen landt / alſoo Daer een 
Boot quam Lande Generael om 
haer te halen / t welck doen ter rije 
Laurens Reael (alſbo de Generel 
Gerrit Rey nſt, tot Iacatra oberleden 

en ons dat zu dir betomen was) die ong wel onthaelde / oock 

habden met de Jacht der Honden: de gantfche Raet van Indien, Die 

ge betaeldenfr kot haer epghen | DoËter tijt Daer melt was, Voortg 
hen. en ber „ an 
Ben 14. ade wint unt het lant / Spüberglien d 

mn maerkteden len / en wonnen lin Jacht boor de Mont var t 
1, Mill: dorn n t het Ancker we: | Srract Magellanes ontvoert was / doc 
derke . dat al eer hn daer quam in eier 

1. nat Vrh vier Spirito Sancto veel van 1 0 
wn een pꝛoper toelte / liepen lamer volck verlooꝛen adde. Dat Im 
de Wal / en een goet ſtuck weechs | twee Maenden 1 


bood by dr Bap en ſtenle⸗Berch / heeft in dooꝛtocht van de Stract. 
Daer wu int incomen van Loloda | Dooꝛ zijnde de Cult van n en 
aes a cru 


182 


Door Lab l. aire: An 


Fol 65. 


16 r 6. Peru lancx ghetenlt heekt / een Stadt daer bn waren utoban Ane 1616. 


Septeb. 


en W van. de laut ons Daz 
PER 


bay ghenaemt / gheruineert heeft. twer groote Touwen en andere Te 
Oock dat heni ontmoet waren acht dinghen: tbeliep in alles dunſent 
Spaenſche Schepen / daer van hn dꝛie hondert vüftich Realen van 
de Adnurael / ende Vice-Admirael achten. Soo dat bende partuen 
met noch een ondergebꝛocht heekt / wel ghetontenteert waren. 
met wennich bunts / en verlies vun Alhier bleven wp iegghen noch 
Nin bolck. Sock dat hu Lima, en acht dagen / alfea wn niet claer wa⸗ 
veel Bauen / en Inhammen dooe⸗ ren / om t iſenl te gaen: dock lieten 
ſnuffelt hadde / met gheen pꝛofijt. wn hier vijfthien Man / van ons 
Derhalden lancr de Cuſt van No. volck blij vẽ / met haren vꝛije wille / 
va Hispania, nat de Manillas was alſoo zu het eerſt verlochten / en daer 
overghelteecken en foo vooꝛts nae naer haer verhuerden aen de Ooft- 
het Daderlant gherenſt. Datter Indiſche Compaignie / met goede 
oock chien treffelicke Schepen ge⸗ verbeteringhe van gagie. Vooꝛts 
reet waren / om de Vloote in de Ma · hebben wn hier onle ledige Vaten 
nillas leggende / die op Ternate was ahevult met water: en om dat onſe 
untgherult te beſpꝛinghen. Oock coſt opt Schip meeſt op was / coch⸗ 

met dꝛoekhent hooꝛden wn het deer⸗ ten wn van den Generael / twee laſt 
lick ongheluck van den Adnurael Nijs / Een leggher Azijn : een leg⸗ 
Pieter Bot: hoe hn op Mauritius gez | gher Spaenſche Mun: als oock 
bleven was / en nau de helft van t dꝛie Daten Vlerſch:betalende haer 
bolck. ghelalbeert. Soo dat ans 
lief was te verſtaen de ſtaet en ghe⸗ 
leghenthept van onſe Lantſlieden: 


ons oock deden. 

Den 26. [lmoꝛghens Waren de 
Preſident, en onſe Schipper by den 
Generael t ontbijten / die haer met 
neden abont wierpen wn den gautſcht Naet / een eerlick unt⸗ 

vooꝛ Malege in T ernate; Jelen dede / van achteren volgende / 

op elf Badem ſant.gront. en camende op: de ſtrant / met een 

Onſe eee. Vaendel Soldaten / die in volle 
met den Schipper lierten haer ſtrarr ant garen Date manet har Puget, 
aen lant letten / om bn den Gene⸗ ten afſchoten tot een Adieu. Aen 
rael Laurens Reael, die in Geraerts | hoogt toimende / waſt ſtille / maer on⸗ 
Reynſts tfe gherolen wagte to⸗ trent de middach creghen wp een 
men / en hem haer moepelicke renſe coelte van de Sunderlicker hant / en 
te verhaelen: n trarteerde haer ginghen onder fepl / met den Mor- 
magnifelick daer pꝛeſent waren de ghenſterre van Spilberghen, die wn 


Scpteb. 


naer haer: contentrment / Iheluck 155 


Admirael Steven Verhaghen, en lata veel te cloeck waren int ſenlen / die 


per Ianſſoon Gouberneux van Am- nae Motir wilde. Bp namen over 
bon, t:lauauts ee weder aen Monſieur de Breen, en lan Philippe 


boat. | Lijf-Cchut van den Generael / om 


Beni g. alloa un veel plonde⸗ haer te Bantam te hꝛenghen: De 
ringhe 82 — 1 van het ver⸗ Schipper van de Morgenfterre, ber⸗ 
n 2 Preſident erde enn met wat Aecr - en 


las 1 vaoꝛ bn de Foꝛtreſle der 
Spaenſechen / foo dat zu bn naeſt 
ſouden ons connen geſchoten heb⸗ 

13 ben / 


vier Sa ch 
ook Har een de — 1 boots 


Fol. 70. 


Spieghel der Auffrali ifche Navigatie, 


16 161 ben / hadden un wat naerder ghe⸗ dura Aen booꝛt te crüghen / lane 161 6. 


ed 


Octob. 


Septeb. weeſt: Den ſtroom mede hebben⸗ 
de / en een coeltjen crijghende / qua⸗ 
men un delen dach Boo? bn Pot⸗ 
tebackers Eylant / ghenaemt Palo 
cayalle, dat un ſavonts neffens Moc 


hadden wy al eenparighe coelte. 
Den 11. was de wint / en cours 
als vooꝛen / ſavonts toelde het op / 
van de Ooltelicker handt / en wn 
hadden nae middath op vůkthien 


tir waren nachts lenden wp op Badem gront ghewoꝛpen / by een 
de lanckte van Machiaw. Ait / dat men noemt Pater Noſters, 


Den 28. [moꝛgheng faghen wr 
de Eplanden van Caijo en Gouti- 
ties, en dꝛeben in ſtilte. Nae onfe 
giſſinghe palleerden wn Loor de 
vierde rente de Linie quinoctiacl. 

Den zg ſagen wn Bachiam vooꝛ 
ſteven een leer groot wijt ſtreckent 
Lant / leeachtich / en ſeer flancke⸗ Den 14. waeren wp al voozbn 
rende met veel hoecken en bochten / Madura gheſenit: en ſaghen de Cu⸗ 
oop de middach wart wn neffens ſte van lava: en ſeulden dien dach 
Machiam, al in ſtilte deüvende, ock voozbn Tuban : foo dat Wp veel 
den gantſchen nacht. Villchers vernamẽ met haer Prau- 

Den zo. hadden wn noch Bac wen unt Zet comende. 
hiam aen Stier-booꝛzt / en Gilolo Den 6, hadde wn de coelte unt 
aen backboooꝛt / en ſaghen boor unt het lant: nae middaechs quamen 
eenighe andere clenne Eylanden. wn vooꝛ lapata, ſettende het op s:. 

Den rerſten October laghen wu Badem Ciep-gront / neffeng het 
aen Bagbooꝛt ghebꝛoocken Tant / Schip Hollandia, van Amſterdam, 
met ſommighe Heuvels / wetende) dat hier ghecomen Was om Rijs / en 


dat wn wat te naer wart / en moch⸗ 


en dꝛoochte lien. 

Den 12. en 13 noch de lelkde 
cours en wint: wp laghen delen 
dach / het Eplant van Madura aen 
backbooꝛt van e eln 


ten groene plecken / barninghen / 


Odtob,- 


tSupt-epnde van Gilolo. Daer in Ternate te boeren. Deſen dach 


naer laghen wn een groot Enlant / 
ghenaemt Obij. ververſſchinghe te coopen / alloo de 

Den z. lagen wu het tant Zeram, Beeſten hier genoech en goet coop 
en ſetteden onſe tours Sunt Sunt · waren / als oock de Hoenderẽ / Eye⸗ 
Meſt / om Burro aen boat te trij⸗ 
ghen. 35 jae alle Liſktotht. 

Den: 3 laghen wn de Exlanden Den 17. en 18. was de Wint 
Manipz, Kang Burt. Smiddaechs (nachts unt het lant / en over ⸗ dach 
hadden wn Burro aen Bagbooꝛt / unt ter Zee / wn ververlchten ong 
op 3. graden be·Sunden de Linie. hier trekkelick: van Rijs / Boont⸗ 

Den 4. 5. 6. was de Wint meeſt jes / en ghedꝛaochde Dig en alle 
Sunt · Ooſt / liepen vooꝛby Burro, andere dinghen. 

Cabeſſa Calica, den ſevenſten pafl⸗ Den 22. hadden wi alle one 


ſeerden un Cambona: en waeren Pꝛobilie in / wn verlooꝛen hier een 


nachts niet verre vã Buqueronnes. Ancker / alſoo hier veel Travaden 
Den s. ſmoꝛghens de wint van waexen / die ons het Tou aen [inez 
de Ooftelicker hant / Cabontg pal⸗ ken bꝛack. 
feerden untwee planden die tleen Den 23. ginghen wn rlepl nat 
waren: en oock tleeghe lant van lacatra, wi hadden doen in ons 
Celebes; datr op un Veel vieren Schip bijf levendige Hooꝛn-Ver⸗ 
laghen. ten / om onderweghen te eten. 
Den 9. ſmiddaechs waeren uu Den 28. des avonts ſettedent 
ontrent Marafzar: en ike om Ma. wn nefkens den Kupahen- 1255 


op der 


ren 1 Arack Viſch: 


boer onſe Preſident aen lant / om 


Do oor lacob, le 8 


iu Tol. 71. 
16 1 6. op derthien Vadem tijtide 3 Bi. 


tiacht bes ondergane nun 16 1 5. 


Oor. len ban lacatra. * 17 der ghelladt als donſe: en zu liez 7" 
9 Ben zo. lettedent wy het vob: den die van de Welt. cant / teghens Noveb. 
lacatta, op beerti nen eis n het Ooften waren ghevaren had: 

Daer deie 18 en den ben dach of Sonnen onder 
. ganck meerder ghehadt als un, 
nd Band: | 


Noveb. 


waert aen uyt het Daderlant ghe⸗ 


d 


\ 


rek 


85 
ue te acts dle 


op de na · middach quam oock Lodz 
lacatra de Preſident lan Pieterſen 


Coenen, ei het Schip Bantam 
ghenasmten ir GEE Ii 45 isin 
Dei Sen. vote wn 


boo: lacatra la 
ſident, met de hg van ons 
volck ontboden van de Preſident, 
die met fijn volle Kaet was verga⸗ 
dert / en hy verclaerde aldaer / dat 
n moſten afdaen van al tghene 
Dat wp Daer ghebꝛocht hadden / ſoo 
t Schip en Goet / en dat unt laſt 
van de Ooft-Indifche Compaignie/ 
twelck onfe Preſident niet wel en 
behaechde / en hadde gheerne dele 
actie met vele redenen te niet ghe⸗ 
daen: daer op hem gheantwooꝛt 
werde / dat hy die int gheheel ſoude 
in Hollant binden / Daer men recht 
foude wijfen van t gewelt dat hem 
aenghedaen woꝛde / foo dat hy ghe⸗ 
dwonghen was alles te verlaten: 
en daer werde een goet Inventaris 
af gehouden van t ghene dat over⸗ 
ghelevert woꝛde. Dit was recht op 
Alderheylighen⸗dach / primo No- 
vembris, na onſe tomputatie / en op 
den tweeden dito naer de reecke⸗ 
ninge ones Natie / alſoo un Weſt 


baren waren / en eens den gantſche 
Cloot des Aertrijcr met de Sonne 
omgheſenlt / foo hadden wn een 


| BE 


twelck vier en twintich uren Diffez 


5 e reerde: waren wu derhalven ghe⸗ 
dwonghen onſe reeckeninge te ber⸗ 


anderen van de tijt / en verlooꝛen 


een dach / nalatende den Dijngſ⸗ 


dach / tellende van de Maendach / 
5 nba loo dat ons de 
Beech was van les daghen. 
18 Bonds: alſoo ons Schip rue 
warender ernighe van onſe 
haer verhuerde aldaer: 
iaer onle Preſident, met lijnen 
8 Daniel le Maire ende de 
102 We Weben Gre met noch 
SOhelet op het 
Se gauge nae het Daz 
derlant wi aer Aris Claeſ- 
ſoon, ende Claes Pieterſen Stierman, 
met andere thien van onfe Maets / 
werden beſtelt op het Schip Zee- 
lant: en ginghen tfepl van Bantam, 
den vijfthienden December. 

Den 31. oberleedt Dele werelt de 
couragieuſe en vꝛome Jongelinck / 
aheweeſt hebbende onfe Preſident) 
laques le Maire, wiens lult en dile⸗ 
gentie treffelick heeft ghebleecken 
de gantſche reyſe / om die met groo⸗ 
te eere unt te voeren / en te volbꝛen⸗ 
ghen. 


Den 1. Januarij hadden wy een Januar. 


Nooꝛt-Meſten Mint / met ſtoꝛm / 
en dꝛevben ſonder Seul / maer ſiende 
noch het Schip Zeelant. 

Den 2. dito verloꝛẽ wp van ons 
Doo? den ſtoꝛm het Schip Zeelant, 
maer wp vondẽt Daer naer weder. 

Den 23. ſaghen wp het Eplant 
Mauritius, en den vier en twintich⸗ 
ſten quamẽ wp op de Keede aldaer, 
en hebbenons water op het alder⸗ 
ſpoedichſte ingenomen / ſoo dat un 
den dertichſten claer raeckteden. 


Den 7. Meert: ſenlden wn boe Martij. 


ven de Capo de bonne Eſperance, 
daer 


Fol. 7a. Spieghel der Aaſtraliſche Navigatie, Door Lacob le Maire. 5 
16 1 7. daer wp ſeer over verblijt waren / te van een graet be. Suden de Li⸗ 1617. 


Indar. en ſetteden onſe cours naer het Ep⸗ nie / maer zy condenſe niet ver⸗ Aprili 
“dant S.. Helena ghenaem. kennen. et 9 
Aptilis. Den 1. Apꝛilis vooꝛ de middach / Den 25. ſenlden wn de bijfde. 
| ſaghen wp het Enlandt S.. Helena, mael onder de Linie Aquinoctiacl, 
en daechs daer na / ſettedent Wp het eũ den 29. verſcheen ons de Poogt- 
onder het lant Daer wn met vꝛeucht Sterre / die Wp nu wel twintich 
bonden het Schip Zeelandt, dat Maenden ghemiſt hadden. EE 
verdwaelt was van ons / maer ee Den 2. Julij arriveerden Wop lulij. 
nighe daghen voor ons Daer ghe⸗ met het Schip Amſterdam in Tee- 
arriveert. lande. Hebbende Dele moepelicke 
Den 5. dito. Maer dat um van en verdꝛietighe renſe volbꝛacht / in 
alles ons wel verſien hadden / gin⸗ twee Jaren / en achthien daghen: 
ghen wp bende teal / ende ſaghen nalatende onſen lieven en weerden 
den vijkthienden het Eplandt Al- vꝛiendt den Preſident lacques le 
cenſion. | Maire, die gheerne het epnde van 
Ben 24. werden twee Schepen bele laboꝛeuſe Vente / ghefien 
geſien van de Maets / op de hooch | hadde, nn 


* — 


Pier eyndicht de Aultraliſche Navigatie 
van den Prefidenr Jacques le Maire. 


4 


* 1 
—ͤ — —Ä— 
7 8 VAK * 
—— — eN — sr 

2 — —— | 


1 


2 


— — 


kj 
5 
ö 
Ee 
| 
| 
5 


nae de 
we heda 


lacob le Mau 


va Guinea 


ng van 


NE 


5 n A8 II 


7 


n 


INN 


7 


> Hw 


U 


5 


N 


LE 


5 
7 3 ms 
. -— . . EE , , . §——. ——. —— — ——— — 
B | EE — 
0 
HK . , 
0 


… — 


e 1 2 * W. N 
r Cain Aen a a Ch TA 


Fol. 73. 


R ELA TIE 


Uan de twee Taravellen / die 


den Coninck van Hiſpagnien / inde Maendt van 


October Anno 1618. van Zilbona heeft uyt-geſonden / om 
wontvecken, ende beſiehtighen / het Fretum oft Pallagie Le Maire 
in't Tunden gheleghen / onder conduitte van Capiteyn 
Don Tuan de More, welcke twee Caravellen, weder⸗ 
om in Siville inde maent Auguſtus 1619. zijn 
gekeert / ende Daer van den Coninck 
rappoꝛt van hun weder va⸗ 

ren hebben gedaen. 


> dE Coninck de vooꝛſchꝛeven Caravellen / onder 6 18. 
van Wifpanien bet bewint en commandement van —— 
hebbende ver⸗ de vooꝛlchzeven Capitano Don luan 
KS (aen de ontdec⸗ de More ban Liſſebona gheſeylt / en 
JP dinghe van het is den voozſchꝛeve De More expꝛel⸗ 
Fretum le Maire. ſelit belaſt / dat hn op alles wel ſou⸗ 
dodo die vã Pol: de letten / en goede opmerckinghe 
lante/ om dat daer ban de auhülfen nemen van de booefchzeven palla⸗ 
in Spaengien waren ghegheven / gien en inlonderhent oft Daer mid⸗ 
om Daer van de volcomene perleer⸗ del loude zijn om die te Lupté/ met 
kertheyt en befcheet te hebbẽ / geeft | enige Foꝛten en Caſteelen / op het 
geoꝛdonneert dat van Lif bona ſou· Landt te maken / op welcke konda⸗ 
den toe ghemaeckt woꝛden 2. Ca⸗ ment en dit te vernemen / die vooꝛ⸗ 
ravellen /elt groot welende ontrent | Chzeben Caravellen alleen zin unt 
van hondert lalt / met so. Mannen Abereedet / alfoo de Coninck leker⸗ 
op elcke Carauelle / en voopeg wel liſck witte” en wel gheinkomeert 
becfien met ghelchut / amonitie van was Doo? rappoꝛt dan eenige Pol⸗ 
Ooꝛloghe / en Vibꝛes vooꝛ ontrent landtſche Stier lieden / dat aen de 
twee Jaren / om het lelkde Fretum bindinghe van de pallagie niet en 
oft pallagie te loecken / en te befich | was te twükelen. 
tighen / hebbende daer toe ghekre⸗ Dies niet tegenſtaende den Co⸗ 
ghen unt deſe Landen eenige Hol⸗ ninck daer mede niet gheconten⸗ 
lantſche Stier · lieden / en onder an⸗ teert zijnde / om alle particulari⸗ 
deren een lan de Witte van Amſter · tent en ſekerheydt te weten / op het 
dam. En dien volghende Coo zijn beſlunt van de vooꝛſchꝛeven palla⸗ 
inde maent van Ockob. Anno 1618. gie / heeft eben · wel 1 * adi zoer 
| Cara⸗ 


Relatie vande twee Caravellen, uyt-ghefonden 


1618. Caravellen derwaerts ghelonden / in de lenghde van Leben Mijlen 16 18. 
— de welcke vooꝛlpoedichlick zijn ge⸗ ſtaen ſu ſulcks toe ende al hoe we 


arriveert in Rio de Genero, aen de 
kuſte van Braſilien, al- waer ly zijn 


ververſcht / van water / en luleks 


meer als ln van noode hadden / ende 

van Daer zijn ſy vooꝛts geſenlt nae 
het Fretum oft Paſlagie / ende zijn 
komen te vervallen / een weynich 
beooſten de Strate van Magellanes, al 


waer ontrent het Landt komende 
een groote Ban hebben bevonden 
unt waerts aen / in't Landt loopen⸗ 


van S. leorge. En hebben daer aen 
Lant gheweeit / en Volck ghevon⸗ 


den / leer groote Luyden / een hooft 


langer als de grootſte Lunden / die 

men hier te Lande vint / die haer al⸗ 
le vꝛientſchap bewelen / londer pets 
te mildoen. De Capitano Don luan 
de More, handelde in de vooꝛſchꝛe⸗ 
ven Bap / met De Indianen’, en Verz 
kreegh vooꝛ eenich out Her / eenich 
Gout / ende onder andere een ſtuck 


int t lo Spaenſche mülen / am te 
de / en om te belichtighen zijn fp die 
inghevaren / ghevende die de naem 


dat fp het Fretum hadden ghevon⸗ 
den / en terſtont konden dooꝛ ſen⸗ 
len: ſoo heeft de Capitano Don Juan 
de More; volgende de lalt hem Dooz 
den Coningh ghegheven / het ſelfde 
Fretum vooꝛ- bn ghevaren / vervol⸗ 
ghende het Landt aen d Ooſt - ʒijde 
gheleghen en geleylt Ooſt en Bott 
ten Zupden aen / tot ontrent de 
lenghte oft Longitude le 


ghen / okt Daer noch een andere pal⸗ 
fagte oft daa: tochten waren / on in 
de Nieuwe Tuyd. zee te komen / 
maer gheen ghevonden / dan alleen 
vaſt gheſloten Landt: Judiceren⸗ 
de ende ooꝛdeelende daer dooꝛ / dat 
het vaſte Landt ooſtelick is loopen⸗ 
de / en ſtreckende naer de Capo de 
bonne Eſperance: waer dooꝛ de twee 
Caravellen wederomme ghekeert 
zijn / toch met difkicultent alſoo de 
wint niet wel dienen en wilde naer 
het Fretum, tlelfde Seer lichtelijck 


gouts welende anderhalf Loet lanc ; pallerende / in minder dan eeuen 
van de Swarten / maer hoe wich⸗ dach / ende hem bevindende in de 
tich het was hebben de hollantſche vooꝛſchꝛeven Tund zee / foo heeft 
Stier lieden niet tonnen weten / al⸗ de Capitano bolghende den laſt 1 
fo het de Capitano ſetreet hielt: heb⸗ ghegheven / het vooꝛſchꝛeven La 

ben oock niet konnen vernemen of beggbende beooſten Het boozlchꝛe⸗ 
het felfde Gout daer was gevallen / ven Fretum, dat wy inde Hollandt⸗ 


of wel elders / mits de Capitano den 
handel alleen dꝛeek. 
Mt de vooꝛſchꝛeven Bap ſchen⸗ 


dende / zin de Caravellen gebaren! 


ooſtelick aen het Landt vervolgen⸗ 
de / en tlelfde in't gheſicht houden: 
de / om alſoo die pallagie dies te be⸗ 
ter te vinden / en t ontdecken / en zijn 
alfoo ſenlende Booz de pallagie gez 
komen / hebbende het lelkde palla⸗ 
ge / ot Fretum le Maire, foo bevon⸗ 
den / als de Bewint⸗ hebbers vande 
Auſtraelſche Compaignie, haer taer⸗ 
te dies aengaende hebben unt · ghe⸗ 

gheven: alleen different daer · inne / 
datſe rappoꝛteren dat het Fretum 
niet ſoo bꝛeet en wijt en is / als het 
hier onder is gheteeckent / dan 


ſche Caerte genoemt hebben Staten 
Landt, oock ontrent de dertich mij⸗ 
len belenlt / om te ſien hoe het Lant 
ſtrect / en hebbeu bevonden dat het 
Lant daer veel bꝛeeder was / als aen 
de pallagie / ſonder eenige dooꝛtoch⸗ 
ten / noch openinge te vinden / maer 
wel dooꝛ-gaeng / een hooch / ſteyl / en 
klipachtich Lant / ſoo van bunten 


als van binnen / dat is aen bende 


zijden als Nooꝛweghen. 

De vooꝛſchꝛeven Caravellen keez 
rende wederom Weſtelijck nae het 
Fretum le Maire, zijn het ſelkde boor 
bn gheſeylt / naer dat fp noch in een 
Bap hadden gheweeſt / gheleghen 
op een hoeck vande ſelve paſſagie / 


aen de Zupd-zee: Daer ſn mede volt 


hebben 


om te beſichtighen, het Fretum le Maire. 
161 8. hebben ghevonden / en oock als de 


Jol. 74. 
bande Auſtraelſche Compaignie ge- 16 18. 


9 — 


— Schepen Lande Auſtraclſche Com- 
paignie hebben bernamen (eer groo⸗ 
te menichte van Walbillchen / fo in 
de Nooꝛt zee in de pallagie / als in 
de Tunt zee / foo dat het een ſaecke 
van verwonderinghe was lulcken 
hoop van die gedierten te lien / ſon⸗ 
der dat ſu de Schepen pets milde⸗ 
den. Sunde vooꝛts geſenlt / en gez 
volcht het Landt ſtreckende aen de 
zijde bande Magellanes ſtraet, dooꝛ 
ons ghenaemt Mauritius Eylandt, ſy 
ontdeckeden mede eenighe klepne 
Enlandekens die Wp in onfe caer⸗ 
te ghenoemt hebben Barnevelts Ey- 
landé;en ooc fo vervolgende haren 
tours ghevonden hebben het Capo 
de Hoorn, op dierghelijcke hoochte 
van graden / als die inde Bollant: 
ſche Caerte is gheſtelt / weſende dez 
fe Caep het Suydelickſte Lant dat 
opt inde Weerelt is belenlt. 
Vooꝛts vande ſelfde Capo hebben 
de twee Caravellen haren kours 
vervolcht foo nae het coſterende als 
ſu konden / hebbende altijt het ſelk⸗ 
de perfect int ghefichte ghehouden / 
en op eenighe plaetfen aen Landt 
gheweelt/ Daer ſy over al Volck / als 
te voꝛen verhaelt is hebben gevon⸗ 
den / londer dat ſy hebben konnen 
mercken eenighe dooz-tochten / oft 
paſſagien ſonder unt de Magellaen 
ſche ſtrate, naer de Tuydt· zee / als 
eenighe Enghelſchen / en oock de 
Commandeur speilbergen, met (eer 
Klepn fondament en wetenſchap 
hebben willen unt gheven / en ſeg⸗ 
gen: Dat ban Capo Frouwaert leg⸗ 
ghende ten naeſten bn midde⸗ wege 
van de ſtrate / Daer een gat of Dooz- 
tocht ſoude welen / die na de Zund- 
zee conde loopen / twelck de Span⸗ 
giaerden oock niet ghevonden heb⸗ 
ben, Maer in contrarie alle het 
Lant dat de vooꝛſchꝛeven Magella- 
nes Straet om · tinghelt / was dicht 
en vaſt ghelloten tot een / fo dat het 
enndelicken blijckt dat het een Cp: 


lant is / tghene de Bewint - hebbers 


naempt hebben Mauritius Eylandt, 
want foo daer eenighe dooꝛ : tochten 
waren / en ſoude het gheen Enlant 
weſen. n 4% * 
De twee Caravellen in de zund. 
zee hun bevindende / ſouden gheer⸗ 
ne de culte van Chili befenit hebbẽ / 
indien ſy wel van Vivꝛes hadden 
verſien geweeſt / dan nuts het man⸗ 
quement van het felfde/ en dat in 
plaetſe van ghevictalieert te weſen 
booꝛ twee Jaren / als de Coninck 
hadde geoꝛdineert / qualick Bibꝛes 
hadden vooꝛ thien Maenden / mits 
de Officiers banden Coninck / een 
Deel van de ſelkde vercocht hadden / 
Daer mede haer profijt onbehooꝛlijc 
foeckende/ loo zijn ſy ghenoot laect 
geweeſt / wederomme onder meer 
te onder · ſoecken ) nae ups te ſen⸗ 
len / en alſoo haer de windt diende 


om dooꝛ de Straet wederom te keez 


ren / ende de ſtroom mede hebben⸗ 
de / zijn Dao? de vooꝛſchꝛeven Stra⸗ 
te ſeer vooꝛſpoedelijt unt de Tuyd⸗ 
zee in de Nooꝛt · zee gheraeckt: nac 
dat ſu inde Straet eenighe plaetſen 
hadden belichtet / en bn. ſonder de 
plaetſe Daer eertijts Philippus ſtadt 
gebout was / en dat dooꝛ laſt en bez 
vel van lijne Majeſtent vã Span⸗ 
gien / die de Commandeur dat had⸗ 
de belaſt. Hebben oock inde Straet 
tenighe Boomen gebonden / waer 
van de ſchoꝛſle was van londerlin⸗ 
ghe goeden reuck / en loo ſterck en 
krachtich dat de Peper daer bn geẽ 
comparatie en heett / welcke ſchoꝛl⸗ 
len ſ een deel mede namen / en in 
Seville met groote begeert vertocht 
is ſeſthien Realen het pondt. En 
zijn alſoo de vooꝛſchꝛeven Caravel⸗ 
len van de ſtraet weder in Spaen⸗ 
gien / ſonder eenich ongheluck we⸗ 
der · ghekeert / ende ghearriveert tot 
vooꝛ de ſtadt van Siville, volgende 
den laſt die hun ghegheven was in 
Spangien weder te keeren / en niet 
in Portugael, al- hoe · wel de Capita- 
no Don luan de More berklaerde / 

R 2 dat 


1 6 1 8. dat indien h 


weeſt / niet teghenſtaende de vooꝛ⸗ 
ſchꝛeven laſt / hy niet en ſoude gela⸗ 
ten hebben in Portugael weder te 
keeren. 1 tet id 
De twee vooꝛſchꝛeven Caravel- 
len komende vooꝛ de ſtede van Se- 
ville, op S. Laurents dach, Weſende 
de Patron van het Huns van Bor- 
gondien, hebben met ſeer groote 
triumphe haer Gheſchut los ghe⸗ 
ſchoten / ende een Man gaende op 
de Ran doot ·geſchoten: en van het 
lucces van de reyſe / heeft de Capi; 
tono aen fijn Majeſtent te Liſſebone 
rappoꝛt gedaen / en Daer over heeft 
de Coninck / met raet en advijs van 
lijnen Kaet / ende die van de Con: 
tractatie in Seville gheoꝛdonneert / 
dat men in alle diligentie acht fche- 
pen in Seville ſoude ghereet maken / 
oi langhs de ſelkde paſlagie te ſen⸗ 
den naer de Philippinas, met Solda- 
ten / en Tee · varent volck / en vooꝛts 
met Geſchut / Ammonitie van 
Ooꝛloghe / Tou- werck / en alderlen 


in twee 


Relatie vande twee Caravellen, uyt- gheſonden 


p gheweten hadde / dat Doo? gaens van de lelfde Zuyd zee 
de Coninck te Liſſebone hadde gez 


Maenden de lelkde Landen 
met kloeck en ghelondt Volck kal 
konnen befeplen / ſonder lubjert te 
wefen eenige tijden of lanſoen van 
tjaer / noch dooꝛ eenighe mouſſon 
nes belet zijn de Vopagie te doen. 
Een lake van leer groote aenſien / 
en conlideratie / het Volck ghelont 
en kriſch te bꝛenghen unt Europa, in 


De Philippinas, oft Molucques; in s. 


ok 9. Maenden / londer lubjert te 
wefen eenige tijden / Winde of mou- 
ſonnes, ghelijck: men onderwoꝛpen 
is alſmt De lelfde wil belenlen lance 
de Capo de bonne Eſperance. Dat 
ten regarde van de lelkde daer lancr 
te beſenlẽ get comparatie noch gez 
lijckeniſſe heeft als de ervarenthent 
ons nu ſoo langhe als de vaert ge⸗ 
Duper heeft van Dele Vereenichde 
Pꝛovintien / op De Molucques claer⸗ 
licken aengewelen heeft / en dat ten 
beſten komende de vooꝛſchꝛevẽ ren⸗ 
fen unt Hollant naer de Molucques 
ghemeynlijck dueren 14. vijkthien / 
en ſeſthien Maenden / en dickwils 


2 En) ee 8 
1618. 
—— 


Schips :- behoet / om de Galioenen langher: en met fulcke zwarichent 
toe te ruſten die in de Manilles zijn | ghedaen Worden / dat gemeynlijck 
en ghebout werden / enmoeten die van het Bolt en Soldaten die met 
veet welen / en unt lenlen teghens die Schepen varen / een derde· deel / 
November 1619. ſonder langher jae de helft / en meer ſterven eer dat 
vertreck. ö (p in de ghediſtineerde plaetſe ko⸗ 
Hebben ooc die van Spaengien men: Jae het is ghebeurt dat eení- 
gherelſolveert overmidts de goede ge Schepen veel meer verloꝛen heb · 
gheleghenthent / ende bequaemhent ben / als ghebeurt is bp difkerente 
bande vooꝛſchꝛeven pallagie ſjaer⸗ Vlooten. Tis waerachtich / en tan 
lijcr langhs dien wech die inde Phi niet ontkent woꝛden / dat de Gou⸗ 
_lippinas, ende Molucques te ſecoure⸗ berneur Gerrit Reynſt, unt dele lan⸗ 
ren. Allo de Hollantſche Pilooten / den met ſijne Vloote naer Oolt⸗ 
en onder andere eẽ Pieter Michielſz. Indien: ſeſthien Maenden en dꝛie 
van Catdoelen, Die mede vooꝛ Pi⸗ daghen onder · weghen is gheweeſt / 
loot Majoꝛ / op een van De vooꝛſz. eer hn tot Bantam is ghearriweert / 
acht Schepen (al varen / den Co⸗ men laet ſtaen inde Molucques, heb. 
ninck van Spaengien vaſtelit toe bende verloꝛen meer als het bierde- 
ghefent heekt / ongheluck gheweert / part van fijn Valck. Inſghelijcr 
alle Jaeren van Spaengien inde is de Commandeur Adriaen Wou- 
Philippinas, ende Molucques, te ba- terſz. met ſijn vier Schepen van 
ren / in acht ok neghen Maenden / Mollandt tat Bantam, neghenthien 
midts de winden / en ſtroomen inde en een halk Maent onder weghen 
Tupt zee / Coo favoꝛabel zijn / dat (| gheweelt: hebbende het Schip Vlit- 


ſinghen 


om te befichtighen, het Fretum le Maire. 


zijnde eenich ſcheeps v wert te doen, 


Van ghelijcken de witten en Mwar: 


ten Bep? / zijn oock op de vonagie 


achthien Maenden onder weghen 


gheweeſt / en meer; eer de ſelbe me- 


de tot Bantam zijn gearriweert: eb. 
verloꝛen lom - 


bende deſe Sthepen 
mighe een quart / en een derdendeel 
van haer Volck. De Schepen den 
Arendt ban Zeelandt, de Eendracht 
van Amſteream, de Oraengie boom 
van Hoorn, zijn onder · weghen ge- 
weeft / twacif / derthien ende meer 
Maenden. 

Waer dooꝛ blijckt hoe zwaer de 
vaert be-ooften de Caep is / om de 
Molucques, Amboina, en andere 
plaetſen te beſenlen / in reſpect van 
de nieuwe ghevonden paſlagie / (oo 


areeren. 


ren van twee hondett Mannen die Gemerckt at · men Doo de boog: 
hn op hade en de cefterende ſeven · ſchꝛeven paſlagie / unt Dele Landen 
en. dertich meeft fiec en onbequam varende met bequame faploen in 


ontrent vijk Maenden aen De culte 
van Chili en Peru, en in acht maen · 
den in de Molucques, en Landen 
hier vooꝛ verhaelt ſonder verlies 
van Volck can comen / als gheble ; 


ken heeft dooꝛ het Schip Eendracht 


van de Auſtraelſche Compaignie, 
die Daer ghearriveert is ſonder 


Volck te verlieſen: Daer ter con⸗ 


trarie dickwils de Schepen van de 
Ooſt - Indiſche Compaignie te Ban- 
tam arriberende / bunten het 1 'é 
ſoen noch dꝛie / vier / vijk 99 

den verllijten eer fp hun repfe ton 
nen vervoꝛderen / londer no 
reeckenen dien tijdt / die ſy moet 
tonſumeeren om op de Molucques, 
en andere Landen te — 2 


* 2 


RELATIE 


Fol. 75. 


1618. a. ünghen han de ſelbe Dlote hondert dat Deen bp: dander niet is te com- 16 1 3. 
en dꝛie en- tſeſtich Mannen verlo⸗ p 


— 


— 


PEN ad 
7 NNS _ N 


ett RE I. ee * 


zen alle de Noyagien ghedaen 


nae de Stare ban Maagelanes. nt 


‘ande de Uopagie van EER N AND 0 MAGELLANES: 


Er Arma: 
de wat laet ver⸗ 
trocken gint Dé 
BE tienden Augu⸗ 

ſti 15 1 9. ban 
P Scvilla,guam in 

EENS ACNE, Tenariffa, daer⸗ 
le eelughe daghen vertoekde / van 
daer vertrockſe den 3. October / 

navigeerde vijkthien dagen tot dat⸗ 
fe quam aen de kuſte van Guinea, 


aen Capo Blanco, oft daer ontrent / 


kregen hier ſtilte van twintich da⸗ 
ghen lanck / ten ennde van welcke / 
hadden een maent contrarien wint / 
met toꝛment continuerende haere 


Voxagie / quam den 13. December 


in Porto, Of Rio genero in Braſil, al⸗ 


waer ly haer ververſchteden / den 


27. dito / gingen (p weder t ' ſeyl / loo⸗ 
pende langhs de kuſte. Den 7. Ja⸗ 
nuarij 1520. hadden de hoochte van 
34. raden / quamen in Rio de la Pla. 

ta: alwaer ſy eenighe dagen verſch 
water in namen / den 6. Febꝛuarjj / 
vervolchden haer reyſe / coſtrerende 
vijk daghen een legua / en (hachts s. 
ot 6. leguas van Lant / op 40. gra⸗ 
den bonden een ſchoone Bape Sint 
Mattheus, alwaer fp wilden in- Ko- 
men / om te fien okt een Straet was / 
maer gheen grondt vindende om te 
anckeren / * van daer vooꝛts in 


een ander Baeye fi ghenaemt De los 


landt vol Kobben / en Pmgujns / 
vervolgende vooꝛts haer renſe / qua⸗ 


men in een ſchoone bape De los Tra- 
bayos, bp nooꝛden Port S. Iuhaen, de 


welcke hun bequaem docht om te 
hiberneren / om dat daer te Lande 
de Winter begont te komen / welen⸗ 
Apꝛil / en haddẽ hier groot toꝛment / 


vertrocken van Daer de kuſtẽ lantx / 


quamen den Palm -fondach in Por- 
to S. Iulian op 493 · graden / daer hun 
geet docht te hiberneeren / Cont van 
hier een Schip vooꝛder aen / om een 


Straet ktontdecken / en vant twin⸗ 


tich mijlen verder een ſchoone Wiz 
viere S. Cruz de Mayo, vonden veel 
Villchen en Zee-Wolven / van daer 


willende vooꝛder fepten / quam een 


toꝛment dat het Schip teghen het 
Lant ghebleven is / nu weſende gez 
paſſeert des maenden van de win⸗ 
ter / April, Majo, Iunio, Iulio, Augu- 
ſto: vertrocken den 24. Auguſti, unt 
Porte S. Iulian, en quamen in Rio S. 
Cruz, alwaer (p vertoefden en ver⸗ 
verſchten / noch twee maenden Sep- 
tember en October, ſeulden van hier 
ultimo October, coſtrerende al zunt⸗ 
waert met veel moenten / dooꝛ het 
quaet weder / tot datſe quamen aen 
Capo de las Virginas, den 6. Novem- 


| ber, feplden fp inde Straet / den 27. 


Novem- 


20. 


Patos, vonden aldaer een klenn Ep: sn 


Tweede ende derde Reyſe door de Strate Magellanes. 


1 522. November, in twintich dagen qua⸗ 
k men fp inde Zupd-3ee/ ende namen 


| Fol. 76. 
der Landt te lien: In t laetſte ont⸗ 1522. 
deckten ly twee kleypne Eylande 


haren cours nae Noorden, Met 
groot toꝛment / tot den achthienden 
December, datſe de hoochte hadden 
van 32. graden / ende ginghen van 
daer met goeden windt haren cours 
Nooꝛt · weſt / en Weſt · nooꝛt . welt / 
tot aen de Linie den vier en twin⸗ 
tichſten December hadden ſu De 
hoothte van ſes en · twintich graden 
beſuyden de Linie / hebbende meer 
als dertich dagen genavigeert lon⸗ 


kens / die onbewoont waren / daer 
niet ten beſten was / dieſe noemden 
Defventuradas, Guido ſeght Date 
dꝛie maenden en twintich daghen 
ſenlden ſonder Landt te fien. Anno 
1522. den leſten September is het 
Schip Victoria in Sevilla gekoinen / 
ok in Spaengien ghearriveert: heb⸗ 
bende op de renſe gheweeſt 3. jaren / 
ſes⸗ en twintich daghen. ip 


Vopagie bande Schepen bande 
; Bilſchop van Plalence. 


DON IVTIERES CAR VAIAL. 


25 Stweede Vlo⸗ gebleven Schepen aen Lant / gaen⸗ 


te nae de Stract 
van Magellanes, 
is gheweeſt toe 
gheruſt van de 

Biſſchop van 


n Plaſence: zijnde 
K int ghetal van 
vier Schepen / unt Spaengien t zenl 


ghegaen / nae de Straete / om die te 
paſſeeren / om te gaen na de Moluc- 
ques, alſo de vooꝛſchꝛeven Biſſchop 
daer toe licentie hadde ghekreghen 
van de Kepler / met een leer vooꝛ - 
ſpoedighe windt zijn p ghekomen 
aen De Straet vã Magellanes, alwaer 
komende / ende wetende in-gheva⸗ 
ren twintich mij len / kreghen cen 
ſtercken weſtelijcken wint / foo dat 
dꝛie Schepen teghen het Lant dꝛe⸗ 
ven / aen de Tund· zijde / en geraec⸗ 
ten geheel in ſtucken / ende het vier⸗ 
de Schip dꝛeek wederomme te rug⸗ 
ghe te Tee / twelck als de ſtroom ge⸗ 
paſſeert was / keerden wederom in 
de Strate / ſoeckende fijn Com⸗ 


paignie / en vont veel Volcks vande Jaren gheleden. 


de langhs de ſtrande / maer de ſche· 
pen waren tegen het Lant vergaen: 
het Bolck dat aen Landt was / rie- 
pen tot de ghene die in t Schip wa- 
ren / maer de Capiteyn conlidere· 
rende de kleynheyt van fijn Schip / 
ende de weynige Victualie / vooꝛ ſo 
veel Voltx / wilde bn haet aen Lant 
niet gaen / maer vervoꝛderde lijn 
vepfe en palleerde de Straet / en om 
dat hn alleen was / reſolveerde hy 
niet nae de Molucques te ſeylen / dan 
ſetten lijnen cours naer de kuſten 
van Peru, en de ſtadt Lima / aldaer 
aenkomende is het Schip daer blij- 
ven leggen tot op deſen dach / tot een 
memoꝛie: De Malt daer van ſet⸗ 
tende vooꝛ het Paleys / Molck van 
d' andere dꝛie ſchepen die inde ſtraet 
waren ghebleven tot het ghetal ban 
twee hondert en vijftich Menſchen / 
waer af de Capiteyn genaemt was 
Quiros, zijnde nieuwers ghehooꝛt 
okt vernomen / tot op den dach van 
hunden / weſende ontrent veertich 


De 


De derde Voyagie nude Straet 


1 doch langhs de Zupdt- ee. 


E derde ſen⸗ 
lagie is ghe⸗ 
weeſt om die 
langhes de 


te ontdeckkẽ / 
doo Oꝛdꝛe 
vã DonGar- 
cia de Men- 
doza, Gou⸗ 
verneur van Chili, derwaerts (enz 
dende twee Schepen / met een Ca⸗ 
pitenn Ladrillero, welcke Capitenn 
de lelbe Strate langhs die zijde ge- 


vonden en ghepalleert heeft maer 
en doꝛſt hem niet verſtouten / de 
Strate of de Enghte unt · waertg 
aen te loopen / maer is (oo haeſt als 


Tund zijde hp de Nooꝛdt· Tee verkent hadde / 


wederom te rugghe ghekeert / dooꝛ 
het verbolghen en quaet weder / om 
dies- wille dat de Winter daer al 
begonnen was / en waren naer fijn 
legghen de baren van de Nooꝛt· zee 
hem gemoetende / leer verheven en- 
de ontſtelt / en gantlch wit ſchun⸗ 
mende van wer benhenthert. 


De vierde Voyagie van pan 


Fray Garcia, dofresde Loayfa. Anno y 25, 2 0 | 
| SEE met (es Schepen van Bente: 


5 id 


a N lulio gingen 
hu van S. Lucar, 
es ververſchten int 


Caerle, om voꝛder t ontdecken. 


van de Strate leer veel ben 
op 48. graden: hadden 52. daghen 
in de Strate dooꝛ⸗ gebꝛocht / en ver⸗ 


— ZA Eplandt van S. [lozen haer Patache. Den vijfden 


8 Mattheus, (epe 
lende van daer 
LS den 3. Novem- 
ber, laghen iu 
ben erden December, Braſil op 20. 
graden: hadden van 14. tot 8. la- 
nuarij Beel ſtoꝛm / int intomen van 
de Straet verloꝛen (meen Schip / bn 
Capo Virgine, en quamen den 18. 
dito in de Straet / weder raeckte⸗ 
den lu daer unt / met verleghen we⸗ 
der / en ſuckelden in Rio S. Alephon- 
ſo, ende in Rio en Porto S. Cruz, daer 
eenige abupfen en diloꝛdꝛen waren 
onder 't Volck / gheraeckten den 8. 
April weder in de Straet: Primo 
lunij quamenſe in de Tunt - zee / vin 


dende aen weder · zijdẽ van de mont 


dach dat lu unt de Straet liepen / 
kreghen (peen harde ſtoꝛm daer de 
Schepen van een gheraeckten / en 
verloꝛen de Capitana, die fp nopt 
meer laghen / duerde alſoo vier oft 
vijf daghen / datſe gheen lenl moch⸗ 
ten voeren / kreghen veel waters 
in / vervolghden haer cenfe naer de 
Molucques, en quamen aen in Min- 
danao: Sy vonden aen de Straet 
Magellanes aen de cuſten veel Wal⸗ 
villchen op de ſtrandt / die Daer qhe- 
raeckten Door ſtoꝛm en tempeeſt / 
ende de verbolghen Tee op ſmijt / 
twelc een teecken is van veel quaet 
weder / en hooch vloenent Water / 
bonden oock in Rio de Cruz, VAL 
piden ban verlderlen aert / en eenen 

die 


Neyſe van Sir, Framcifco Draeck nae de Magellaenfcbe Hraer, 


1 a 
ende wel-rietkent 1 


err 4 e 73 


lordt ſtemp met veel rari· doch goet om teten: Segghen me. 
back nack ſeer veel de / dat deen en d ander zijde van 
oudt / de Stract beuggont in. 


10 paste van 


* 


„34597 L 70 


en 13. 
8 F au e fl 
de hu vooꝛ de 
werde Ne unt / met bijt Schepen 
groot en klepn. Den 25. quamen 

fp by Cabo Cantjen in Barbaren, den 

27. quamen fp aen’t Enlant Moga- 
dor, Baer (p hun Pynaſſe op lette· 

den / feplden vooꝛt den zo, Decemb. 

15 78. Den 17. Ianuarij Anno 1578. qua- 
nen ſu aen Capo Blanco, in een Ha· 
ven / en ſchenden van Daer den 22. 

lanuarij, en den 27. bn {la de Majo: 

den 20. quamen (pín Si Tago, en na · 

men het Schip van Mino de Sylva, 

en namen hem mede / om dat hy een 
goet Piloot was / ginghen van hier 

naer het Enlandt Brava, en bulden 
eenighe Daten met verlch Mater / 
namen haren cours van hier naer 
Braſilien, hebbende ontrent de Li. 
nie dꝛie weken liilte / quamen tlant 

van Braſil te ſien den eerſten April, 

op de hoochte van z 3. graden / lon 
der eens Lant te ſien / oft verſch wa- 

tet te nemen / haren cours berbol- 
ghende tot Rio de la Plata, daer in 
in feplden op 53. 54. vadem / ende 

ſchepteden verlſch Water unt de Ki. 
viere netkens Scheeps booꝛt / vooꝛt 


15 08 8 Draak nac de Auel. fraet. 155 al 


* 1 nde 


nl 


e 


. ben! er fp't r Ken bn bo 


mighe Clippen / ligghende boor een 


Ban / op de welcke veel Robbẽ wa⸗ 
ren / en verlieten een Schip of twee 
5 dat ly verbꝛanden / alles Daer untne⸗ 


mende / ende vervolghende haren 
tours met d ander vier Schepen / en 
quamen den 20. Iunij in Baya des las 
Mas, oft Porto S. Iulian op 49. gra- 
den / laghen hier 27. daghen / ber 
verſchende haer: Den 17. Auguſti, 


Fol. 75. 


ginghen in van hier t lenl / liepen | 


nnn de kuſte henen / tot ontrent 
z Mijle weechs van het Landt af / 


sant het is daer al ſchoon en fup- 


ver / van 20. tot 25. Vadem diepte / 
en waren vier oft bijf daghen onder 
wegen tot den mont vande Strate / 
de Wint contrarie zijnde / vertoekden 
eenighe daghen / eer fp Daer in lie 
pen / en begoſten in te gaen met een 
Ooſt Nooꝛt Ooſte wint den 21. Au- 
guſti, den 24. begonnen Cp de ſtraet 
innewaerts aen te loopen / en qua- 
men dien dach aen het Robben En- 
lant: binnen in de Straet welen⸗ 
de / liepen daer dooꝛ nae haren wil / 
londer eenich overlaſt van weder of 


wint / den 6. September, quamen {u 


inde Tunt zee / alwaer (p veel quaet 
weder haddẽ / en malkanderen ver⸗ 
loꝛen / ten epnde van welcke ly haer 
cours Deden Nooꝛtweſt / en Nooꝛ- 


den de kuſte langhs / ververſchende 


aen ſommighe Eplanden / van daer 


ſenlden van hier / ende Deden haren | haer cours nemende met zunde win 
tours vooꝛtaen op tot op 39. gra- den / langhs de wal 4 quamen nae 


Chili, 


Nee van Sir. Franeiſco Draect nae de OM 
Chili, ontrent S. Jago. Den 1 7e Fe. 


damen in voz Aqua. (toaster 
pulco, in Nova Eſpagna, ban Dâtt 


bruarij 1579. 


t'ſenl gaende / quamen op 43. gra⸗ 
den / alwaer (p de locht fo kout von⸗ 
den / dat Mp haer qualijck konden 
verwarmen / van daer 1 4 ſu 
op 38. graden / in ken goede Baͤxe / 

naenit N Albion, in America 
gheleghen. Den 13. October, qua⸗ 


men iy aen eenighe Eplanden / ghe⸗ 


leghen acht graden be · nooꝛden de 
Linie: Den 14. November quamen 
ln inde Molncques, en arriveerden 
in Engelant den 3e ‘November, 1 580. 


en wären ut ghewweelt twee garen, ij t 


10%. Batnden. Start te noteren 
dat iu in ſeven Haenden ende vier 
e Bez (ete 


Ndoꝛt zee / paſlerende de ſtraet 


U 
n van Enghelandt! in ſoecken 


eee, ENE 


aet / nemer e ſijn ce 0 ts 
naer Dups : 1400 ‘komt den rr. No- 
vember weder unt de Straet / in de 
we- 
der in les en-twintieh Daghen en 
Enghe 


ab den ett 0 
e 
beſunden de Straet was gheweeſt / 
ende aldaer van hen gheraeckt. 


De Vite. Bon van Per 
| 9 0 4 un 


trart: en door de Straet in 16. r. 
Daghen. Oock dat M. lohn Win. Fram , Inde vernem | 
ter Ban de Compatguië ban Draeck, | Was incent Panama, m 8 
welende met dander Schepen fe: dat h baar de Straet weder was 
feplt dooꝛ de Strate / en Wetende in gheleplt pin ON 
de wirt / met Wr weder / t 8, 1 8 


44 2 rr r 


1 


eee 8 
ke Te ent sl PE skate — 


| npante . van A Petre Sarmſen⸗ | 


to, Al ghevaren van Line Anno 1579. Wat de 
Strate van Magellanes, om de elfde van De Zupdt- 
sijde te gaen dennen | 


* 


PS 


Nno 1579. ſo Draeck was op 401. graden / alwarr to 
inde Zupd. zee langs nien miet een boozfpoedighe rel! in 
de kulte vã Peru wag min als dertich daghen: 
gheweeſt rooven / ko⸗ zee. waert in om de Tupde w 
N mende dooꝛ de Stra⸗ te ſchouwen: Alhier dan Honden 
te ban Nagellanes, fo fh als in Archi- pelago veel Eplan- 


ua⸗ 


: loc 
den 


heert de Vice · Rop Don Franciſco de den / en Sarmiento argurerde ed de 


Toledo, onimit daer inne te verlien / 
en kennille vande laecke te hebben / on 
twee goede Schepen toe · gherult / de 
welcke van't Callou de Lima, t°3épl 
ginghen den 11. October: den err⸗ 
ſten Novemb. palleerdẽ ly de Lanz 
den Deſventuradas, op 251. graden. 
Het eerſte Landt dat Mm verkenden 


tiid hier 99585 eli! 85 
chten / loopende RE 
den Barpen / Inwijcken / en 
len / klimmende op de hoor 
berchten / en ontdecten berlche 
groote Inganghen / ld n / ris 
Poꝛten / bonden niet als ghebꝛoken 
en gheſcheurde Landen / tellende 
tulſchen 


Fol. 78 
rael / die dooꝛ t onweder verſteecken 15 7 9. 
was / Deden haer unterſte beſte Tee 


Rey ſe van Pedro Sarmiento; nae de Strate van, Magellages, 


15 7 . tuſſthen dit en vijftich graden / meer 
alg s. Eylanden / groot en klenn / 


liepen van hier weder zer · waert in / 


alſoo ſn gheen Straet konden Linz 
den / en kreghen grooten ſtoꝛm ende 
onweder / ſoo dat de Schepen mal⸗ 
Randeren ver loꝛen / en niet weder te 
fien quamen: t ſanderdaechs ghe⸗ 
duerde 25 ghewelt van Windt 
die Dwars op de wal was en ſiende 
de openunge en het tanael int Lant / 
ſaghen dat het meer en meer inne 
waerts aen was ſtreckende / ſchoon 
en diep: waer dooꝛ haer berfeecke- 


rende dat aldaer de Straet was / 


bevonden aen de hoochte des Sons 
519, graden: twelck de rechte hooch⸗ 


te is van de Straet aen de Nooꝛt · 


zijde: in de Tuydt- zer ondeckende 
dagelijer ſeer veel Eplanden / Pooꝛ· 
ten en Kivieren / daer van hy pol⸗ 
fellie nam boor den Coninck ban 


Difpaniëit: Alle de plaetſen noem⸗ 


de hu met verſchenden namen: en 


Porto Vermejo Seſters van de 
Tte / daer· inne waren leer ſchoone 
Peerlen. Doende van hier vooꝛts 
lijn Dopagie inde Strate / vernam 
hy ban de Inwoonders dat Dracck 
aldaer ghepalleert was / en verſpie⸗ 
dende een gelegenthent aen de eng⸗ 
te van de Straet / om die te ſlupten / 
en met Foꝛtereſſen te bewaren / pal⸗ 
ſeerden vooꝛder / en hebben veel tom 
mumitatien / met d Jnwoonders enz 
de Gigantes ghehadt ban de Straet: 
volghens dat · men in Argenſola lez 
fen mach: zijnde alloo met goet we⸗ 
der en ſonder eenighe zwaricheyt de 
Strate heel dooꝛ geloopen / komen⸗ 
de aen de Nooꝛdt · zer int / en nam 
van daer fijn cours na Capo Verde, 
en van Daer met lijn Schip na Hiſ⸗ 
panien: alwaer hy renſde nae het 
Hot / daer hem ſijn Majeſtent groo⸗ 
telijcks begaekde / en Dede op lijn 
berfoec een groote V loot toeruſten / 
onder Diego Plores de Baldez om de 
Straet te fortificeeren. 

Nu keerende tot de Vice Admi⸗ 


waert in te loopen / maer om dat de 
Wint dwars op de wal / en ſeer ghe⸗ 
weldich was waenende / meynden 
fn vooꝛ ghewis dat (p bergaen ſou⸗ 
den hebben / en op de wal gheraeckt 
(alfoo het onweder dꝛie dagen lanck 
duerde) maer tgheviel gantſch con. 
trarie / want bevonden dat het lant 
meer en meer inwaerts / ende Goſt⸗ 
waerder aen was wijckende / het 
onweder ghedaen zijnde / bevonden 
haer op 56. graden / en waren noch 
verre van Lant / ſeer verwondert 
Jjnde. Hackuyt ſchijft datſe in de⸗ 
ſe navigatie oock waren op 58. gra- 
den ghelenlt / bindende be. zupden 
de Straet veel Eplanden / als ooch, 
een ander Straet / dewelcke Acoſta 


ooch affirmeert / ſegghende van een 


ander Mont / of Inkomſte gelegen 
op meerder hoochte / dooꝛ ooꝛſacckt 


| den nar van een leker groot Eplant gelegen 
vondt op lecker plaetſe ghenaemt 


aen de Zunt : mont van de Stract 
aen de Sumpt· zijde / Gent la Campa: 
na. Van hier ſenlde de Vite Ad⸗ 
mirael de Ruſte langhs nae Chili, en 
van daer nae Lima in Peru. | 


— 


Anno 1581. is Doo? de Coninck 
van Hiſpanien ( foo op't verſoecł en 
perſuaſie van Sarmiento, als doo? 
dien den roep was / datter in Enghe⸗ 
tant wederom Schepen nae Magel- 
lanes werden toe · ghemaeckt) na de 
Strate ghefonden Don Diego Flo! 
res de Baldez , met 23. ſenlen / ende 
2500. Mannen / Daer bu ten nieu⸗ 
wen Gouverneur nae Chili met bijk 
hondert Soldaten upt Nederlandt: 
inde Schepen ladende veel mate⸗ 
rialen om een foꝛtreſle te maken in 
de engte bande ſtraet / volgende den 
raedt / ende het advijs / van Sar- 
miento die met dele Schepen oock 
ginck / met-nemende (eer veel Am- 
monitie met veel Volcks / Mannen 
en Vꝛouweu / om de Straet te po- 
puleeren / ende een Colonie te 
maecken / Daer ober dat Dele Sar- 

2 Miento 


lat Eerfte Reyſe van Thomas Candi, naer de Straet e 


md ande 7 a aoe Ha 
8 a eren © _ — 1 * 4 


nb n leid 


gage van 1 Can- 


— raff näre de San enen, 1425 


Erk: 
Ri Ì 
N 
A ADE 
— 
: EN Ke 
2 Ge 
* 


ZA 


Ra En 21. lulij, 18 dom en onweder tot dẽ ln Pl 
van Pleymuyen rij, doen quamen ſp inde Zupt Zee: 
t ſenl gegaf met Zijnde in e e dooꝛ de 
2. Schepen van Straet ghek en kreghen op 
CNE ‘tfebentich ende neghen · en · . ende een halt 
PA Nan e graden / vijf en veertich Leguas ban 
ten Jacht van L ant een zwaren kom / unt den 
W ſtwütich Taſt: Moorden / verlielende een Schip 
Den eet Kugufti quamen in int unt het gelit te dat in groot. perijc⸗ 
ghefichte van Forte Ventura. Den kel was: Den vüjfthienden Meert 
Aigbenden Auguſti quamen (pin quamen (ponder het Eplandt ſint 
Capo Blanco. Den 26. dito qua⸗ Maria. Den vierden Noyember 
men ſn in Sierra L.iona, aldaer ber gaart i ſp aen het Lant ban Cali- 
verſteden / en tardeerden in 15. Daz formias op. 235. graden. Den veer⸗ 
ghen: Den 10. September voeren lp thienden lanuarij 1588. quamen in 
van Ille Verde, ok Madragumba, nat inde Philippines, Den eerſten Mar- 
Brafil. Primo November hadden iy tij, quamen (p in ten Haben bez 
Capo Etio in Braſil, (p ververſteden zupden lava. Major. Den vijfden 
in't Eplandt 8. Sebaſtiaen twintich September quamen fp weder in En- 
daghen: weder diane ſp den 23. ghelandt, op de rens zijne 
November t len den 17. December de vijk en twintich Maenden bijf- 
aquamen [pin ‘Porto deſite. Anno thien Daghen: En waren thien 
1587. den z. lanuatij ſuamen fp aen | Maenden achthien Daghen van⸗ 
Capo de 1 Den leſten lanua- de Straet tot inde Manillas: ende 
zij quamen in in de Straet / en qua⸗ waren van Pleymouth tat in de 
men bn de Spaengiaerts in Porto Straet van Magellanes bijf Spaen: 
Famine, en laghen een en den pe, Waghen. 577 20 
ae Kaen waren h EN 


| 


ee an 


Jol. 79. 


Be tweede ende laetſte Nehle 
van Caudſb natt De Magellanes „ende Zupdt- 
1121 eee r Balm 


— 


En zs. Au- Den 16. Martij quam bn haer de 15 9 2. 
guſti ſenlden Pynaſſe / hoopteden dat de Gene⸗ 
fp van Piey- rael Daer komen ſoude / om dat hn 
muyẽ: Den ſijn terſte renſe Daer: goede verver⸗ 
20. Novem⸗ ſchuighe ghenomen hadde. Den 
6. dito quamen ſn met twee Sche⸗ 
pen in Porto deſire. Den 16. dito 
ve van Sal · quam bn DE hoop de Pynaſſe. Den 
NW) vador, op de 18, quamen ſn alle ⸗gader by een / 
Ruſt va Bra - maer een barcke was weder te rug⸗ 
fil, twaelk leguas aen deſe zijde Capo ghe ghekeert naer Enghelandt. Deu 
Frio; daer Gp van ſtilte belopẽ wier · 20. dito bertrocken in ban daer naer 
den / gheduerende tot den tweeden de Straet. Den 8. April quamen Is 
December; Op dien tüt namen [p aen de Strat / hebbende onder we⸗ 
een Rlenne Barcke / komende unt de Aben gheleden veel groote (opmer; 
Ripiere de la Plata niet Suncker en Den 14. paſſeerden fp dooꝛ de ker 
Hegros. De Schinper vant Barc: ſte Enghte. Den 16. palleerden in 
fen beocht haer aen cen Eylant Pla. de tweede naumte / telende: thien 
zentia, dertich leguas Meſt van Ca: leguaʒ van de cerſte. Den 18. dob· 
po Frio, daer arcibeerden fp den 5. bleerden n Capo Frou. d: leggen- 
December, ſy dom: ſochten en plon⸗ de on deie en. vijftich en een half 
Derden les okt feat Hunſen bewoont graden. Den 21. waren ſu ghe- 
ban Portugeſen Den 11. dito ſenl · naatſaect dooꝛ de Furie van het we⸗ 
den ly van daer: en den 14. quamen der te laapen in een [mal gat 4. le: 


fp. aen S. Sebaſtiaen, van waer ſn 
vertrocken om in te nemen. het ſte⸗ 
deken van de Santos: Den rs; ta: 
vonts anckerden ſp aen de Barre 
van Santos, en ſy quamen s’ander- 
daechs ſmoꝛghens tat de plaetſe: 
namen het Stedeken in / en kregen 
daer veel ververſchinghe met ghe⸗ 
welt / nemende de Inwoonders ge 
vanghen / lluntende die inde Rerck. 
DE 22, lanuarij Anno 150a · bertrac⸗ 
ken {p van de plaetfe : en bꝛandeden 
S. Vineent tot de gront af: Den 24. 
dito ginghen Mp t ' ſenl en ſetteden 


haren cours naer de Straet. Den 


7· Februarij hadden in een: groote 
ſtoꝛm. Den s. Dita was de Vloote 
gheſepareert / dooꝛ de Furie van tem⸗ 
peeſt. De Capiteyn reſolveerde te 
gaen na Porto deſire, op 48. graden. 


guas hande Capo aen de Zunt ʒijde / 
daer ſy hleven tot den bijfthienden 
May, in welcke tijt ſn leden extreme 
koude / en ſtoꝛm / met gheduerighe 
ſneeu / en hongher / leekden bn Mol 
ſelen / Mater en Nrunt van de Tee / 
daer Doo? veel van haer ſtierven. 
Capiteun Candiſch wel wetende dat 
de koude en ſneeu niet langhe due: 
ren konden / hadde geerne vooꝛt ge: 
weeſt / dan meeſt de Compaignie / en 
tVolck wilden dat men een ander 
reys ſoude aenvanghen / ok weder 
nae Braſik laopen / maer fijn reſolu⸗ 
tie was te gaen nae Capo de bonne 
Eſperance, dooꝛ dien datter van al 


les ghebꝛeck was / ende veel ellende 


waren ſuppoꝛterende: y wert ter 
contrarie gheperſuadeert te gaen 


waer Braſil: foo dat fp den 15. May 


1 3 weder 


1 


139 2. W 


er t ſeni gingen: Den achthien⸗ 
den de | 

twilitichſten dito / wetende ontrent 
Porto Deſite, inde nacht ginck de 
Generael een andere kours foo 
mepnden / Daer dooꝛ (p van hem 
verdwaelden / en alfoo fp hem ſan⸗ 


derdaechs niet en ſaghen / waren in 
van meeninghe dat hu gegaen was 


naer Porto Deſite, bindende aen de 
Tundt ʒijde van de Porto gen Put 
met verſch Water. Den ſeſten Au- 
guſti haer Generael niet vernemen⸗ 
de / feplden naer 't Pinguijns-Eylanr, 

leggende beneden Porto Deſite, van 
daer ſetteden fp haer kours weder 
nae de Straet. Den neghenden 
dito hadden Mp groote ſtoꝛm / ſoo dat 
ſy haer ſenlen moſten in nemẽ. Den 
veerthienden waren iy onder eeni⸗ 
nige Eplanden te vooꝛen nont ont⸗ 
deckt / legghende 15. leguas van t 
Lant / Ooſt aen de Nooꝛder ln van 
de Straet / op de welcke (ps ſonden 
ghehleven hebben / en vergaen / ſoo 
de ſtoꝛm niet en hadde ghereſſeert / 
dan de windt Ooſtelijck loopende / 
ſettedẽ ſn haer kours na de Straet: 
Den achthienden dito quamen ln 
by de Capo, met een ſeer dicke milt / 
den ſelben nacht anckerden ſy chien 
leguas van de Capo. Den neghen⸗ 
thienden palleerdẽ (p de eerſte eng⸗ 
te. De tweede enghte den 21. dob⸗ 
bleerden de Capo Frouward. Den 
22. dito anckerden fp in een Diepe 
Canqael / of Arm / Daer (p veel Wil⸗ 

den ſaghen: niet teghenſtaende de 
extreme koude / liepen dele Lunden 
naeckt / en leven in Vollchen ende 
Wildernillen / als Satpꝛs / zijn 
upt · nemende ſterck / ende wierpen 
nae haer met ſteenen / van vier of 
vuf pont / een ongheloovelijcke di⸗ 
ſtantie. Den vier · en · twntichſten 
fenlden ſy van Daer / en quamen 
Idarghs daer nae in Nooꝛd weſter 
Kaetk / oft Canael na de Zundzee. 
Den 25. anckerden (p veerthien lez 
guas ban de Zupd · zee / willende in 
die plaecte hart Generael verwach⸗ 


enſe unt de Straet : Den 


Tweede Reyſe van Thomas Candiſch nae de Strate Magellanes. 
ten / alſoo het daer maer dꝛie leguss 1592 


bert en was ! en hy niet en konde 
palterren ſonder gelien te wozden. 
Hier welende en lijdende: groote 


koude / en de Bictualie op gaende / 


bonden (p goet te gat na de Tund· 
zee / aen't Eylandt S. Maria, in een 
ghetempert Climaet / om vero 
ſehinghe te hebben / ende aldaer d 
Gentrael te verwachten / om dat im 
nootwendich aen dit Enlant moſte 
komen: foo vertrotken (p den der⸗ 
thienden September, en uam dien 
dach in't ghelichte van de Zupdt⸗ 
zee: Den vrerthienden werden in 
wederomme te rugghe ghedꝛeven / 
en quamen in een Arm okt Inganck 
dꝛie mijlen inde Itraet / ſy ſertedent 
van hier weder vooꝛts / en weſende 
acht ofte thien leguas van t Landt / 
quam de wint ſeer furieuſelijck van 
Welt. Nooꝛd· Melt / ſu molten we⸗ 
derom naer de Straet te rugghe / 
Daer ſn weder op de ſelfde plaetſe 
anckerden. Den tweeden October, 
gheraeckten ſn weder in de Zupde- 
zer / bep van alle Landen. De vol⸗ 
ghende nacht begonſt de windt we⸗ 
der ſeer te wapen van Weſt nos zd 
Wett / ſoo langhs foo meer tot ne⸗ 
mende / foo dat fp niet wiſten wat 
kours ſn nemen ſouden / dooꝛ dien 
ſy dooꝛ ghebꝛeck ban Ancker Ton⸗ 
wen haer in de Straet niet en doꝛ⸗ 
Ren weder begheven. Den vier⸗ 
den ende vijkden October, ende toe 
vooꝛts / nam de ſtoꝛm al aen / ſoo dat 
Cp inde unterſte ellende waren: ende 
kreghen veel Waters in / maer den 
elkden October, laghen dt Capo 
Deſirado in Wp van haer twee mij⸗ 
len: welende ſeer verleghen om die 
te doubleeren / dooꝛ dien (p anders 
aren't Lant moſten dꝛijven / geraec⸗ 
kende te met bet naer het Kant toe / 
op een halfmijl van ſtrant gaf haer 
Godt dat fp de Capo doubleerden / 
daer bp langhs vooꝛ over ſenlende / 
tot een Scheeps lengte of wepnich 
meer: Daer van liepen (p in waertg 
de Strate met lulcken Furie — 


Neyſe nae de flraef van Magellanes’, van Iuucs Malu ende Symon de Cordes. 


wint / troom/ en baren / dat (p ſenl⸗ gheweeſt zijnde een · en twintich en 
den vi en · twintich leguas in ſes u⸗ een half Maenden 


ren tijts en wederom quamẽ in een 
Glop ten ancker / en ſoo weder aen 
Pinguijns Eylandt: weſende den 25. 

Octoder. Den ſevt᷑ en · twintichſten 
dito / waren (p weder in de Poot: 

zee vn van de Straet Den der: 
tichſten Od ober waren I beneden 
Porto Defire , aen de Pinguijns Ey- 
landen, loopende in't Porto om te 


159 3. ververſchen: Anno 1593. den der⸗ 
tichſten lanuarij, quamen ſy aen Ila 


‚ Plazen:ia aen de kuſte van Braſil: en 
den elfder lunij ö in wp ve unt. 


Tis Sock waste bede dat Anno 1 595. 
1595. unt Enghelandt gljebaren is 


Capitenn Haukens, Die ghekomen 
is met het Schip Door de Strate 
van Magellanes, Daer zijnde / heeft 
een (eer groote ſtoꝛm ghehadt / en is 
met kracht van Winde zundwaerts 
aen gheloopen tot op 56. graden / 
ſonder eenich valt Landt ghevon⸗ 
den te hebben / maer wel eenighe 


45. daghen navigeerde. 


(stagen onder De welcke hy wel 8 


Voyagie nat de Stract van 


Magellanes, Ban vijt Schepen van Zagues Ma- 


„bw, ende Symon De Cordes, 


Anno 1598. Wen Rot- 


terdam gheſenlt. 


nij unt Goe- 
He. reeſche gat 
an en e'Cepl 


men laet eet 
n een de li⸗ 

k nie quamẽẽ / 
om die ſonder contrarie wint te pal⸗ 
ſeeren: weſende ontrent den leſten 
October, eer dat ſu op 15. graden bez 
ſunden de Linie waren: weſende 
ſtijf vier Maenden / welcken tijdt in 
meeſt met onnoodighe exploicten 
dooꝛ · bꝛachten / als volghen ſal) nu 


5 | 0 
En 27. Iu- iin zu vervallen op de Cute van 


Batbarijen, verre bunten haer gillin⸗ 
ghe / van hier hebben zy haer cours 
gheſet nae het Eplandt van Capo 
Verde, ende tregen den laetſten Au- 
guſti het Enlant S. lago int geſichte / 


daerſe gheerne eenighe Barque of 


ververſchinge becomen hadden / dan 
treghen niet. Primo Septembris iua⸗ 
men zu onder Iſla de Majo, alhier 
gheen Mater noch ververſchinghe 
becomende / ginghen zu lander⸗ 
daechs t ſenl nae S. Iago, al waer zu 
een oft twee Schepen aenghehaelt 
hebben / van haer verſoeckende vooꝛ 
ghelt / met vꝛuntſchap eenighe verz 
verſchinghe / maer niet dan dꝛen⸗ 


Fol. So. 


met een Nooꝛt Ooſte Wint / unt ghementen tot antwooꝛt crijgende / 
Soeree t'ſenl ghegaen linde ende hebben zu met ghewelt een plaets 
onder Engelant comende zijn / doo aen lant inghenomen / Daer naer 
contrarie wint in Duyns gheſet / weder met vꝛuntſthap verloeckende 
tot den vijfchienden lulij, Wederom ververſchinghe / waller niet ten be⸗ 
t ſenl gaende hadden eerſt den tien⸗ ſten als Erunt en Loot / ſoo dat zu 
den Auguſti de hoochte van Capo met ghewelt verwaterden / oock 
S. Vincent, den neghenthienden dito dooꝛ de ongheſonde Tocht / — 

ald aer 


Reyſe nae de ſiraet van Magellanes, wan laguts Mabwende Symon de Cordes. 


Septembris ginghen zu weder onder 
fepl. Den thienden dito verlieten 
zu het Eplant/ den elfſten lin zu in 


I lla brana ghecomen / en daer. heb: 


benſe met groote moente eenich 
verlch Water becomen / al waer zp 
dock niet als vnantſchap en von⸗ 
den: zijn den vijkchienden Septem- 
bris Weder t lenl ghegaen / met een 
Nooꝛt-Ooſten Wint / cours ſetten⸗ 
de Sunt-Ooſt: Den vierentwin⸗ 
tichſten dito / is de Generael ghe⸗ 
bro op Dato; bevonden zu haer 

eel dicht bn lant / op ſes en twin⸗ 


tich Daemen waters: (oo dat zy 


den Lijk en twintichſten dito oꝛdꝛe 
ſtelden op hunne cours / van hier 
at begon het Scheurbunck dapper 
in de Bloot te regneeren. Den nez 


ghen en twuitichſten dito hebben zu 


haer rens neerſtich vervolcht / ha⸗ 


ren tours ſettende Sunt⸗Weſt ten 


Sunden / ende Dupt-Supt-Wett 
tot den vierden October, doen lie⸗ 
pen zu Welt Sunt-Weſt: en den 
felten dito wederom Ooſt Supt- 
Goſt aen. Den acht en twintich⸗ 
ſten hebben zu een ghemeene Bid⸗ 
dach ghehouden / welende op de 
hoochte van rz. graden / befupden 
de Linie. Den tweeden Novembris 


Aſcencion, 


1 59 8. aldaer het volck iech, Den Letten daer is / weder invallende / hebben 159 3. 


raetſaem ghevonden den neghen⸗ 


ſten Decembris van Daer t lenl te 
„gaen nae Annobon: en den ſeſthien⸗ 


den nae middach hebben zy t onder 
het Enlant gheſet / al daer het Doꝛp 
innemende / en met ghewelt ver⸗ 
verlſchende / doch foo is dooꝛ de onz 
gheſonde Locht weder veel met 
heete Cooꝛtſen / en andere Sieckten 
bevangen: het Dcheurbupck was 
ghenefen / maer t ghetal der liecken 
was niet minder: Den tweeden la- 


— 


Naar, 


nuarij Anno 15 9 b. met een Sunt- 1599. 


Sunt. Ooſten wint lijn zy van An- 
nabon t'ſenl ghegaen / nae de Straet 
Maghellanes, haer tours lettende 
Sunt . Weſt. Den twee en twin⸗ 
tichſten op s:. graden / laghen zu 


7 


varende / waren zu op 20. graden / 
de Abrolhos paſſerende / met een 
Nooꝛt-Ooſten Wint / haer cours 
Sunt Weſt ten Sunden Den ne⸗ 
ghenſten Maert vonden zu haer op 


415. graden. Den dꝛie en twintich⸗ 


ſten dito hadden zu twee okt dꝛie da⸗ 


ghen groote Milt. Den acht en 


twintichſten dito de hoochte van 
so; graden / wierpen gront op tlel⸗ 
tich Vadem. Ben neghen en twins 


dooꝛ de ſieckte van't bolck werde tichſten dito de hoochte van vijktich 
gheraetſaem gevonden eenich lant | graden / hadden tachtentich Badem 


aen te ſoecken / om te ververſchen / 
fog dat zu haer cours naer Anno: 
bon hebben gefet Nooꝛt Bolt aen / 
en werden terſtont het Lant ghe⸗ 
waer / veel bunten gillinghe: zu 
meenden hondert / en hondert twin⸗ 


gront / en een gheweldighen ſtoꝛm 
Welt Nooꝛt Weſt. Den dertich⸗ 
ſten en eenendertichſten dito / met 
een Nooꝛdt· Nooꝛt-Meſten Mint / 
liepen zy Welt Nooꝛt- Meſt aen / en 
hadden op leven en tleſtich / en tach⸗ 


tich en meer Mijlen van de Walle tentich Vademen al goede Sant⸗ 


te welen / quamen op de hoochte van 
dꝛie graden be · ſuyden / aen De Cuz 
ſte van Manicongo, en zu liepen van 
hier te lande nae de Caep lopo Gon- 
ſalves, ende de Cult van Guinea, al 
om ververſſchinghe te becomen / die 
niet veel en was / nochtans met het 
weynighe quamen de ſiecken meelt 
wederom op de been / maer dooꝛ de 
quade en ongheſonde Locht die 


gront, Den eerſten April, laghen 
zu ’tlant Nooꝛt· Meſt van haer leg⸗ 
hen / hooch lant / en wierpen gront 
op ſes en dertich Vadem. Den lez 
(ten April quamen zy in de Straet / 
met een Supden Wint / welende 
nu neghen Maenden en negen da⸗ 
ghen / dat zu upt het Maderlandt 
gheſenlt waren / en ſtijf dꝛie Maen⸗ 
den dat zu unt Annabon ghefenlt 

waren. 


* 


ion, den laetſten creghen zu 
de Sonne bover t hookt / en voort 


Rey ſe nae de ſraet van Magellanes, van Iaques Maß ende Symon de Cordes. Fol. 8 1. 


159 8. waren. Nu alſoo dele tijt de Win| Weert volcht den Admirael / die vooꝛ 15 5 8. 
ter ſeer hart aen / quam hadden zu unt was / ter wijlen over quam het 


verſchepden foꝛtunnen en teghen⸗ 
ſpaet / dooꝛt t quatt weder / twelck 
dooꝛ de coude / reghen en hongher 
het bolck leer verlwackte. Zy had: 
den in Dele tijt int vooꝛſte van April 
vijk oft fes daghen goede Ooſt en 
Nooꝛt Ooſte Winden / in welcke 
tijdt zu de Straet (ouden connen 
paſſeeren / maer dooꝛ de ververl⸗ 
ſchinghe bant tvolck / Water en 
Hout haelen / als oock topletten 
van een Sloepe / verſupmden zy 
den wint volcomelijck te ghebꝛuyc⸗ 
ken / ghelijck zu behooꝛden / hebben⸗ 
de van den levenſten tot den twin⸗ 
tichſten Aprilis, redelicke goede 
wint om te paſſeren / den wint daer 
naer veranderende van den Lup: 
den / en Sunt-Weſten / en als zu 
wilden paſſeeren conden niet / alſoo 
de Man. Maent daer in de Winter 
is / met ſeer veel quaet weder ghe⸗ 
nootſaeckt zijnde / in de Straet te 
verwinteren tot den dꝛie en twin⸗ 
tichſten Auguſti , zu laghen in de 
groene Bape met groote armoede / 
op dito ginghen zy weder t leyl / al · 
te · met weder eeng anckerende / tot 
datſe den tweeden Septembris, met 
ten Ooſt Supt ·Ooſte Wint t'fepl 
ginghen / ende den derden ſnachts 
de Straet uptgelenlt / comende met 
mop weder in de Sunt Tee / heb⸗ 
bende nu ontrent les Maenden inz 
de Straet gheweeſt. Den vijkden 
en leſten ginghen zu noch al met 
een Nooꝛt·Ooſten Mint / Velt ten 
Nooꝛden aen. De ſes Schepen / 
waer onder de Sloepe was / noch 
al bn den anderen weſende / tot op 
den ſebenden September, begon het 
ten Top. ſepl te wapen / doch noch 
gheen ſtoꝛm / ſoo dat de Tee die 
Daer (eer haeſt ontſtelt ende verhek⸗ 
te: ſulex dat de twee Schepen / die 
Liefde ende De Trouwe, Daer de 
Weert, ende de Cordes waren / op de 
Lije moſten werpen / om haer boots 


in te ſetten: Ondertulſchen de merman aen’t Jacht / om wederom 


Jacht genaemt de blijde Booiſchap, 

die loefwaert bant Geloove was / 

een ongheluck / t welck een beginſel 

bande verſtropinghe bande Dloote 

was / dat fijn Boug ſpꝛiet / en vooꝛ⸗ 
ſtenghe over booꝛt viel / in perijckel 
mede van de Focke maſt te verlie⸗ 
ſen dooꝛ het gheweldich ſtampen 
bande Tee / waer dooꝛ hu alle de 
Senlen innemende / een ſchoot heeft 
gheſchoten om hulpe. Het welck 
Capitepn de Weert ſiende Heeftet 
oock op de Lije ghewoꝛpen / en ſijn 
Senlen inghenomen om bp hem 
te laten dꝛijven: als oock Dede de 
Trouwe : Ondertuſſchen haddet 
den Admirael laten vooꝛts ſtaen / 

doch De Liefde bn de anderen coz 
men de / nam mede Lijn Seylen in: 
ſoo dat hier de vier Schepen / van 
de bij bu een waren: Coꝛts Daer: 
naer iſſer een dicken Miſt gheval⸗ 
len / foo dat zu malcanderen niet 
fien en conden: doch Foo bleben zu 
den heelen dach loo bp den ande⸗ 
ren dꝛijvende ondertulſchen was 
de Jacht befich om fijn Matten te 
repareren: alſoo dat de diie Sche⸗ 
pen des anderdaechs den achtſten 
September het Jacht met de Sloe⸗ 
pe / de Poſtillon miſten / want zu 
met hun z. Schepen dooꝛ de groo⸗ 
te en (waerte meer nederwaerts gez 
dꝛeven waren: zu dꝛeven dien dach 

noch by et / tot s anderdaechs ſmoꝛ⸗ 
ghens dat de Vice -Admirael de 
Liefdeſ want het niet gheraden was 
langher alſoo dꝛijvende den goe⸗ 
den Wint te verlunmen) een teer⸗ 
ken Dede van ſeyl te maecken / hoz 

pende de twee Jachten vooꝛ unt te 

binden: ghelijck zu oock twee oft 

dꝛie uren Daer naer t'fepl gaende: 
te loekwaert van hun int ghelichte 

creghen / die zu met blitſchap in⸗ 

ghewacht hebben: hopende den 

Admirael mede te vinden. Cordes 

en de Weert leenden elck haer Tim⸗ 


ten 


* 


Reyſe nae de Straet van Miägellanes van Iaques Maßu, en Simon de cord 


— haren groote ſchade en ongheriek / 
want zu die tledert niet weder en 
ſaghen: overmits zu s anderdaechs 
den thienden Septembris de wint 
creghen unt den Nooꝛdt⸗Meſten / 
waer door zu het wenden / en 
Sunt-Weſt aenliepen: alloo de 
Tee Door de Wint haer dapper 
weder begon te verhelfen / Geeft de 
Jacht teghens den avont lijn Sen⸗ 
len wederom inghenomen / als oock 
de Vice - Admirael Dede / vooꝛ unt 
ſijnde / twelck e Gheloove en Trou- 
we ſiende / lietent mede dꝛijven / 
doch alfoot nu Doncker nacht was / 


hadden de Jacht ende de Vice 


Admirael ſenl ghemaeckt / londer 
eenich teecken te doen / immers ſoo 
beel Defe twee nacomende Sche⸗ 


pen ſien okte hooꝛen mochten: al⸗ S 


loo bleef de Trouwe bn het Ghe- 
loof, hopende dat de Liefde ghe⸗ 
waer woꝛdende / dat zu niet ghe⸗ 
volcht werde / mede opt dꝛij ven ſtel⸗ 
len loude / Hier · en · tullchen hiel de 
Storm even dapper aen: licht ghe⸗ 
woꝛden ſijnde en laeghen gheen 
fepl: t welck voor dele twee achter 
ghebleveu Capitepnen een bitter 
verdꝛiet was: maeckte derhalven 
Capitenn de weert een clepn ſenlt⸗ 
jen / ende nae Capitenn Cordes loo⸗ 
pende / om met hem te bellunten / 
dat zu op malcanderen wat lou⸗ 
den pallen / en fonder weder teec⸗ 
kenen gheen Senl te minderen / 
noch meerderen: hebben zy daer 
mede wederom lenl ghemaecltt / ho⸗ 
pende: haer ghelelſchap te achter⸗ 


liep de Wint Supt Oolt ten Bo: 


Cordes booꝛt: Ben felfden 


ſten / foo dat zu nu Nooꝛden ten 
Welten aenvoeren / en des ande⸗ 
ren daechs den Vint Supt-Supt- 
Welt loopende / doen Nooꝛt · Nooꝛt-· 
Ooſt aen. Doch den neghenthien⸗ 


den weder Nooꝛden ten Weſten 


waenende / hieldent ten naeſten bn. 
Ten lelven daghe begon het met 
een Nooꝛt-Nooꝛt · Ooſte Wint foo 
hart te waepen / en foo bꝛeeſelick 
te ſtoꝛmen / dat zu meeſt ſonder 
Senlen dꝛijven moeſten / in groo⸗ 
ten noot van omghewoꝛpen / of de 
lijde inghellaghen te woꝛden / trij⸗ 
ghende veel Waters in / in ſulcker 
voeghen boeren Dele twee Sche⸗ 
pen vier en twintich daghen / in de 
unt Tee / meeſt dzijvende ſon⸗ 


der / oft met wepnich Seyls / over⸗ 
mits de gheweldighe en ghedue⸗ 
righe Stoꝛmen: malcanderen ſom⸗ 


tiſts des moꝛghens millende / doch 
altidts weder vindende / mits zu 
op malcanderen wat beter jelet 
hebben. Tu creghen den vijk en 
twintichſten Septembris weder een 
harde ſtoꝛm unt den Nooꝛden / loo 
dat zyt weder lieten wine / doth 
daechs Daer haet clenn * —.— 
kende / liepen met een 

Wint Nooꝛt : Welt aen / en il ber 
vielen die nacht be- Nooꝛden de 
Straet opt Landt: ſonder dat In 
het (elfde Doo? de donckerheyt ghe⸗ 


lien hadden: bock gheen gillinghe 


Daer op ghemaeckt hebbende / mits 


zu hun daer noch wel 20. mij len al 


halen / ok ter beſtemder plaetle te giſten / en waren heel verbaeſt / 
binden. Dien dach cwelek was haer op de leegher Wal bebin⸗ 
den ſeſthienden Septembris, en de dende / met loo veel Wints / dat 


Wint ten naeſten bn welende / en 
daechs daer naer met een Sunden / 


zu de Mars Seplen niet conden 
voeren / onder tulſchen werden zu 


en Sunden ten Weſten wint / noch het Lant kennende / want zy haer 


al den ſelben cours houdende / ver⸗ 
ballen op 541. graden be · ſunden 
den Mont van de Straet. Ten 
felfoen daghe ſtierk de Schipper 
van de weert, en boer alloo in groo: 


Dele Mijlen boven de Straet be⸗ 
vonden / en dooꝛ den Meſten wint 
gheen middel lünde om van Tant 
af te comen / belloten t'ſamen de 
Straet wederom te kielen / om een 

goede 


1 5 2 8. ken BoechSpꝛiet te rechten tot te dꝛoefheydt 7 met Capitenn de 1598 


2 
Reyíe nae de Straet van Migellanes van Jaques Mabn, en Simon de Cordes. Fol.s 3, | 


159 8. goede Reede te Vinden / bequaem achtſten December overviel har 1598 
— weder en Wint verwachtende: om ſulcken ſtbem als zu opt ghehodzʒt 
bud De Vloot te volgen die twee Maen⸗ hebben / twater hem tot de ſten⸗ o 
den in het Enlandt 8. Maria ſoude ghe toe verheffende / eens een tees! 
wachten: zijn alloo voor de wint | tits de Wint van den Ooſten en 
weder naer de Straet toegheloo⸗ Nooꝛt - Ooſt hebbende / waren zu 
pen / met de Focke lancks het lant onder ſenl / en gheraeckten de Weert 
feplende / mits de Windt unt den en Cordes elck op een verſtheyden 
Nooꝛdt Mooꝛdt. Welten ſeer kel; plaetle ten ancker / Doos de contra⸗ 
lelijck waende: liepen Sunt · Ooſt rie Wint / ſoo dat zu nae den elkden 
ten Supden aen / en quamen te⸗ December malcanderen niet meer 
ghens den avont bu den Supdt- en laeghen / maer de Weert ghe⸗ 
hoeck van de Straet / innewaerts raeckte dooꝛ de Nooꝛt Weſte Wir: 
loopende / om een Weede ok Bane den en ſtoꝛmen / noch meer Straet⸗ 
te ſoetken: zu bevonden dat zu aen waerts in / tot dat hy Olivier ont⸗ 
een feechér Sape teghens de nacht moete den leſthienden December, 
willende bnhouden Door den ſtroom int nudden van de Straet / den 
in een nacht wel ſes oft ſeven Mij⸗ twintichſten dito / met een Supt- 
len te Strate-waert in ghedꝛeven | Oolte wine met den anderen tfenl 
waren / en quamen in een Baue / gaende / quam terſtont de wint Wez 
verwachtende bequaemheydt om derom Weſt Nooꝛt-Welt. Som: 
ban hier wederom inde Tee te ma allo de Weerts Schip heel vunl / 
loopen: zu hadden hier eenighe da⸗ en in twee Jaren niet ſchoon ghe⸗ 
ghen tamelick weder / hoe wel de (maeckt en was / conde niet leplen / 
wint Weſtelick waepende was tot noch Olivier polghen / dooꝛ dien hn 
den laetſten September. Den eer⸗ loo niet laveeren en conde / is der⸗ 
ſten October hadden zu een groote | halben van Olivier verlaten: De 
ſtoꝛm / unt den Nooꝛt-Weſten ten Weert hadde voorts in de Stract f 
Nooꝛden / dat zu Loo dꝛie Anc⸗ bele Foꝛtupnen / en kwaricheden / 
kers legghen moſten / het weder vervallende van d'een inconvenient 
Daer naer wat ſtillende / heopten in het ander / tot dat hu bunten 
altijt dat de Somer beter weder hope zijnde / van bn Cordes te co⸗ 
ſoude inbꝛenghen / maer werden men / ok by de Vloote / niet teghen⸗ 
ſeer gheabuſeert / ende hadden ſtaende de groote diligentie die hn 
noch in twee Maenden Daer naer | Dede / heeft Doo? noots halven en 
nauw eenen dach / om haer Seplen per faulte van eenighe Nooꝛt Oo⸗ 
te dꝛooghen / den veerthienden had⸗ ſte / en Oolte Wint / en Boor ghe⸗ 
den zu Wederom geweldigen ſtoꝛm bꝛeck van alles / de Stratt moez 
unt den Nooꝛt-Meſten / en had⸗ ten verlaten / en nat huns keeren: 
den daghelijcks den eenen ſtoꝛm unt de Straet ſeylende den een en 
op den anderen / met gheweldighe twintichſten Pebruarij : nae dat zu 
Bunen over het gheberchte vallen⸗ daer in neghen Maenden hadden 
de / dat haer gheen Touwen moch⸗ ghelwermt / den vier en twintich⸗ 
ten houden. Sonmma zu verlleten | (en Martij quam hy op de Cult 
hier neghen Maenden tijts / inde van Guinea, en midden Iunio quam 
Straet / onder ont t Seyl van de hp int Goereeſe gat: naer dat hy 
Reede te hebben / om hare tijt / en unt gheweelt hadde ontrent vijk en 
alle abantagie waer te nemen / de twintich Maenden. 
Wint meeſt Welt Nooꝛdt· Weſt Cordes met het Schip de Trou- 
waenende / als oock den derden No-| we, gheraeckte wederom in de 
vember met groote Stoꝛm. Den Sunt · Tee / 9 in Chili, 2 * 
2 * 


Neyſe nae de ffraet van Magellanes van Iaques Malus en Imon de Cdrael. 5 
1598. der lin Compaignie te vinden / to⸗ vinden / is inde Haden van S.Tago, 1398. 
D mende aldaer om ververtſchinghe / de Val Paraye aengbecotnen/ en— 
nam een Siedeken oft Foꝛt in ban gheen vꝛientlchap vindende / math · 
de Spaenjaerden / en plunderde het Leloos zijnde / is in de handen van 
volckjen van Chili, hu gaf de ghe- Fijt vnanden moeten vallen. 
‘Bargen? Chileſen dit Slaven wark De Vice-Admirael de Liefde, 
Vri / waerom de Inwoonders hem daer Schipper op was lacob Quack, 
tot Coninck, wilden op- werpen. en Conunis Melchior vã Santvoort, 
Dan hier gheloopen lantr de Cult / die met het Jacht als vooꝛlchꝛeven 
van Peru, Willende fijn ghelellchap len maerkte / van d ander 2. Sche⸗ 
volghen / nam verſcheyden Sche · pen r Gheloove en Trouwe berſtart· 
pen op de Cuſte van Peru, en van ken / is apparent mede zunt arn ge 
Daer quam hp in de Molucques, In dꝛeven gheweeſt / daer naer noch. 
Tidore Daer de Poꝛtugeeſen met tans is hu mede in Cini gheraeckt / 
verraet hem het Schip akhendich aencomende int Eplandt St. Maria 
maeckten / en den Schipper Swar⸗ om lijn gefelfehap dat daer beſtemt 
te Theun naer Malacca ghevanghen 
ghevoert. ie 
De Jacht van Dirck Gerrits Diez 
fe ghehouden hadde / en den bijt: 
thienden September met de Liefde, 
van die twee Schepen te weten de 
VVeeris, ende Cordes waren af- 
ghedwaelt : foo zu s anderdaechs 
ghewaer wierden / dat het in de 
Wint was / en de V Veert den ſeven· 
thienden op 54. be · ſunden de ſtraet 
verviel: en den neghenthienden er | Schip 
nen gheweldighen Nooꝛdt· Weſte 
wint waenende / datle vier en twin 
tich daghen lanck meeſt ſonder fepl 
dꝛeven / onderwijs len Dicmaelg Weſt 
en Nooꝛt· Meſt lijnde / foo dat de 
VVeert de Straet ghenootfaeckt 
was wederom in te loopen / dooꝛ 
alle deſe rontrarie Winden iſt ap. 
parent dat Dirck Gerritſz die ghe- 
bꝛeck aen Lijn Boech · Spꝛiet / en 
Fockemaſt hadde / loo verre Supt- 
waerts is ghedꝛeven / namelick op Nooꝛt · Weft / ende Wett / ghedꝛeven 
vier en tleſtich graden be · lunden werdende ten Dupden in 4 dagen / 
de Straet op die hoochte welende / lijnde Doen ter tijt ſeer tout / op t le 
lach int Sunden leggen heel hooch | ke redelickẽ wint wederom crjjgen- 
Berchachtich lande, vol Sneeus / de / vervolchde fijn veple na de Cult 
als het Landt van Noozweghen / van Peru, verlieſende dan deen dan 
heel wit bedeckt / en ſtrecktede hem d ander / quam op de Culte. van 
Als ok het nae de Eplanden van Chili op fes en veertich graden / 
Salomon wilde loopen / van hier is daer het beſtempt was malcande⸗ 
hn nae Chili gheloopen / ende het ren te wachten dertich daghen / ach? 
Eplant van S.. Maria miſſende / al tervolghende twelcke foo bleef 
waer hu lijn ghelelſchap mennde te hier legghen acht en W 


De Hoope d' Amirael weſende 
dooꝛ de Straet in de Sunt Tee en 
alleen boo? unt ſenlende / wert ban 
fijn gheſelſchap niet ghevolcht / fou 
doo? het quaet weder / als het on · 
gheluck van t Jacht / en ander arri 
denten / foo dat hn alleen ghebleven 
is: welende dock onderwoꝛpen den 
generalen harden ſtoꝛm van Nooꝛt 


Reyſe van Olivier van Noort. 
ghen / ververllchende / bindende te: en loo ſtelden zu haer tours naer 


het bolck van 't lant goet van na⸗ tEplandt S*. Maria, Daer arn 't va⸗ 
tuere: hier ſettede hu de Sloep op: ſte Tant dꝛie en twintich van haer 
Van hier quam hu tot de Mont bolck doot ghellaghen werden van 
van Baldivia, dooꝛ ſtercke Wint / en de Indianen: en ginghen t laemen 
liep daer niet in / maer nae la Mo- hun cours van S*. Maria Haer Ia- 
cha, daer hu s anderdaechs bondt pan, Daer d Admirael / en Bite Ad⸗ 


het Schip de Licfde, van de Vloo⸗ mirael t ſamen arriveerden. 


Voyage / van Olivier van 


Mort : ghedaen Anno 15 8, met a. Sche⸗ 


En 13 Sep- 
tember: unt 
het Goereſe 
gat geſenlt / 
den 9. Od o- 
ber berbie⸗ 
len op de 


8 2 | Cuſte / be- 
3222 


nooꝛdẽ Ca- 

N po blanco, 
in perijckel op't lant te leplen. Den 
18. dito / op elf graden quam de 
Wint tontrarie / unt den Supt- 
Weſten / den Derden November, was 
de Wint noch Supdelick / en had⸗ 
den van den elkſten October al Meſt 
en Supde Winden / daer mede ghe⸗ 
laveert tot dat zu vervielen opt 
Tant van Guinea op Drie graden 
bier Minuten. Den elkſten Decem- 
ber, quamen zy onder Iſle de Prin- 
1599. cipe: Anno 1599. den e 
A nuarij ſaghen zu Annabon, op dato 
hebben zu haer cours gheſet nae 
Rio lanero, den twaelkden dito bez 
gonnen zy veel ſieck Volck in de 
Vloote te trijghen: den derden Fe. 
bruarij ſaghen zu Brafil, op twins 
tich graden. Den neghenſten dito 
quamen zy in Rio lanero om ber⸗ 


erſten Ja- 


veel Palmites en Mollelen von⸗ 
den: Den twee en twintichſten di⸗ 
to: quamen aent Enlant Sint Se- 
baſtiaen, daer ververſcht hebbende / 
zijn gheleylt nae t Eplandt S. He- 
lena, dan het is haer ghemiſt: Den 
dertichſten dito laeghen zu weder 
Brafilien op twintich graden. Den 
tweeden lunij ſaghen zu t Eplandt 
S. Clara, daer zu nootwendich mo⸗ 
(ten landen / (hebbende maer acht 
of thien ghefonde Mannen) om te 
ververllchen van de Palmiten en 
ſuere Pꝛunmen: zu verbꝛanden hier 
het Schip d Eendracht: den dertich⸗ 
(ten quamen zu weder aen tot S. Se. 
baſtiaen: Den twintichſten Septem- 
ber quamen zu in Porto defire : ber⸗ 
verllchende met Voghelen / Rob- 
ben, Pinguijns, en Eperen / daer 
mede zu ſeer gheſterckt / en meelt 
op de been comende / hebben zy de 
Schepen ſchoon ghemaeckt: en 
zijn op den dertichſten October we⸗ 
der in Tee gheraeckt / den vier⸗ 
den November quamen zy Aen de 
Capo Virgines, en vonden daer het 
water wel leben Badem op en ne⸗ 
der vloenen. Den vijfſten Novem- 
ber ſenlden zu in Straet / nat dat 


verlſchinghe / dan werden met ghe⸗ zn beerthien Maenden / tot hier toe 


welt van lande ghehouden. Den 
ſeſthienden quaemen zy aen twee 


eer t ſoeck ghemaeckt / en wel 


ondert Man verlooꝛen: Den vier 


onbekende Eplandekens / Daer zp! en twintichſten dito quamen iy heel 


M ; in de 


Fol. 23. 


1599. 


* Reyſe van Olivier van Noort. i 
18. in de Stratt / nae dat zu die tot Lijf guſti activeerde hu in de Maes / met 1661. 
m i igel hadden / en elt⸗ een Schip / twaelf daghen min als 

ke repſe doo: tontrarie Wint en dꝛie Laer uptgheweeſt hebbende. 
toom untghedꝛeven waern / doo: W 
de Welt-zijde van de 5 — e se meen vr 
den zy Sebalt De Weert, die wel twin⸗ . 
dich Polen Doo} de Dtraet was ( Ir F ranfoys Draeck, ſeyl⸗ Ness. a 
gheweeſt / en Wederom malt kee⸗ de den ſeſten September 

ren: De Weert was leer verwon⸗ unt de Straet / in de Supt⸗ 

dert over de vettichendt / en glad⸗ Tee / den levenden dito een graet 

dichent van Oliviers Gaſten / die longitude weſende van de Mont 

leer dilpooſt waren / door dien zy van de Straet / creech lulckẽ ſtoꝛm / 

ober al ververſchten en overvloet dat hu wel twee hondert leguas 

van alles gehadt hadden / de Haets Supt waerts van de Mont van⸗ 

van de Weerdt ter tontrarien ſeer de Stract dꝛeek / al waer hn quam 

magher en llap zijnde. Olivier is op vijkthien graden en meer: in de 

met de weert lavonts onder ſenl Haven van een ſeecker Eplant ten 

gghegaen / dan Doo? de onbeleylt⸗ ancker / van waer de Wint van den 
| Sunden tomende / ſettede fijn cours 


hendt / en onghemaniertheyt van 
Be VVeerts Sthip / niet connende heel Nooꝛt · w dert tot op 555 Ura⸗ 
de Capo Mauritio boven ſenlen / of den / aen ſommighe onbewoonde 
laveren / molt te rugghe blijven. Eplanden / Daer hu verſch Water 
Olivier vooꝛt aen. pallſerende / vont en lommighe rrachtighe Crunden 
ſeer variable Stroom / en Ebbe / vant / en loopende een wepnich bozz 
en Plaet. Den neghen en twin: der / quam wed een Bape / daer 
tichſten Februarij, quam hy in de vont hy naeckte Mannen en Vue 
Supt Tee / nae dat hu in de Straet wen / varende in haer Canoen / van 
wel hondert-mael leyl ghemaeckt | Deen Eplant aen d ander om vort⸗ 
hadde / en was ontrent vier Maen⸗ ſel / en zu handelden met hen lulcx 
den in de Strate) daer hn ſeer qua⸗ als zn hadden / vindende aldaer 
lick / en met veel moente doo uam. veel ghevoghelte: bevont mede dat 
Yu vondt veel clepne planden daer / ende oock aen d'untterſte En⸗ 
Gp Capo Deſirado, lancks de Cult landen de Sonne opt minſte acht 
van Chili, legghende den twaelk⸗ graden aen Tropicus Capricorni 
den Meert don Foort Noort-We⸗ fijnde / den Nacht maer lchaers 
ſte ſtoꝛm op les en veertich graden / twee uren lanck was / mercken⸗ 
verlooꝛ hu lijn VBite-Admirael unt de daer by als de Sonne in Ca- 
het ghelichte. Den een en twin⸗ pticorno comt / dat daer gantſch 
tichſten dito quam hu aen la Mo- heen natht is / Draeck wederom 
cha, Daer tamelick ververlthende. hebbende becomen de hoochte van 
Den vijkthienden September, uam de Straet / nam lijn cours Nooꝛt⸗ 
hu in de Straet Manille, wefende waerts en quam den 29. November 
6 Maenden / dat hp unt de Straet in ja Mocha op acht en dertich gra⸗ 
Magellanes was gheſenlt / Anno den; als hu dheldopen hadde van 
160 1. 1601, den ne henden Februarij lenl⸗ t Supden van de Straet achter⸗ 
de hi unt de Straet Balaboam. Den om / tot de hoochte van de Nooꝛt 
vit en twintichſten Aprilis vernam zijde van de Straet / ſonder landt 
hut Lant van Capo de bona Eſpe- te ſien: a 
ranza. Den Wijken twintichſten Au- 


490 


vOcCA- 


5 


YOCABVLAER: 


1 
means} 
17000. 

0 Pt 


Bf Tale van deylandm 


Ee Z Salomonis, 


E En. Tacij, pd 
En: Laua, of loa. 

* e olou. 1 
ö * a won a: daer ta . Dla. 


4. i Lima. Jh b 
Se 4 Hou w 
Thien. Oug efoulas” 
Comtaë boot. Nutifoy. 
— w HFnou, inn 

echten / aen. Backels. 
Een Vꝛouwe. „Herri, 10 
Een Bercken. VVacka. 
Boen of kieché „Oma. 
De wint. Augin. syo | 
Diſch. % Lee ine 


Banannas. dudgy . 
ber “oe ged hek rein: 


zen KT 8 1175 
anale Coco e mauta. re 
der ’ eeen 
Een Hpücker 1 1 
Düben. n, 

1 | atau, 
Overſte. * * 


Aen lant. e 
Soet per. Neal. 
Jaa. peel Uto. * 
Mech: doo. Alick wi. 

Eẽ Woꝛtel ſoo Acoua. 53 
nnz pen 145 
belt op die bal 5 * 

* | 
Tale ban het oer hin. 


Sonne. Las - * 
Mane. Hale. 


9868 
— Tito. 
Der 1 Matte 1 
Tae 
Tonghe. Alello. 
tapen. ande? 
12 inne Ga- Calafou. 
Strat of Keel. Oya. lane! 
gelten. Chou 
Berte. Fata. 
ont. Coloij - . 
us. Eſou. . ei} 18 
Baert. Talaffa. 2“ 
Tanden. Nfoof ite. 
Chap? van t . jad 
ooft, ＋ 171 
Beenen. VVaai. 
Handt en Fatinga. lima 
vbingers. 
ee V Maij nini. 
unc. Tiny. 
Augghe. Toua. 55 
ſchonderg. Teuaume. 5 
Be billen. Mouri. 
N Tama. 
VDochter. Toubou. 
Douwe. Farri. 
Slaapen. Moo). 
— Pipi. 1 
en Pups ok Fare. 
Duas | act ntt 
Steen. Fattou. 
Boom. Talie, of taliei. 
Hout. Lachaai. 
Mer. Hackoumca. 
Cralen. Caſoa. 
Een Schip. Wacha. 
Bercken, Pouacca. 
Een Haen, Moa. 
ne. | uta. 
Keghen. nannte 
Een Bül or Toek gelij. 
Hamer. rn 


Bs | Aer⸗ 


Fol. 24. 


Heide. 
Koper. 
Sit ⸗ſtoel. 


Sn ii K 6 5 
unden. 


1 “ig met een 


Ern ben 
Een Matjen. 
Cocos olie. 
Een Ber 
Wech· ſey n. 
Eet / okt / eet- * 
Baal- op. 
Banannas. 


Obes. woꝛrtelen. a 


Water 
Glie. 
Kees. 
Een Scheer. 
Een binger· rinck. 
Een Tri mel. 
Een — 
Een Bedel. 
Een Mes. 
Bꝛant · ſpiegeltjen 
Cotos bladers. 
Cocos · water. 
Suncker.. 
Balt van Cocos. 
Een lenker vꝛucht. 
Paerlemoeder. 
Een Belle. 
Cancel. 
Een Touwetje. 
Het VBper. 
Een / 
Twee / 
Dꝛie / 
Vier / 
Bijt / 
Ses 
Seven / 
Acht / 
Dine 
Thien. 
Sn konden . 
hoogher als thien 
tellen / wn leerden 


A 2 


Tale van't Cocos-Eylandt. 
Kille. V 


3 loi ol / Bier. Equi, À 
ret, Zontk— Ma. 
D fau. Laet her my lik. Matta m y: 

D'lolò. Daer is niet. we, 
Maoucha. Nern. Ct 4 
Fouläu. Jae. lage bon. 

Tacki, neckl: Dunbe. Loupe, 

»Foudijs Daet is niet Eat CD 
ur meer.. 

Oufi: Sanck. Ain. 185 

VVaij- Een teetken vã * 

Lolo. we M ain 

Poulaca. ad ien. Se g 

Epourl. Baer pickterfel Pelt pe 

Mamnia- oꝑ t lüf. anne 

Naffa. Bꝛillen int Mon. an den 

Leaij äifmoghel danfen. 
neluij. Een Beeſt mer Nite, . 
* Waijfogi. boomer, On ns vake @ 
5 Faſſi. u) * Lolo, eerd 

Leſſi iloa. Klepn Obos. Lalo. 

Aes Ciſaro. Van Pampier Keaſiyxa. 
… Wackis: gheichilderde 8 

Lolo, Kleetjens. 4 

Pourou: Een Os met ras wig 

Falafola; | hoozens. | 

Tiffa, of Teffa. Gen woztel die K Atwa 

Jans I p kauwen / Cava, Be 

aij en haer dꝛant | 2206 7 

VVaffauw. „Af maetken. 

Oumou. Een, chip. * Vvachl. 


Taci, | De namen v an e ron. 
Loua, twer 


Tolou. giers / welen⸗ 8 

Fa; de Edelliedt. 1 
Lima, Tou / van baſt / Caffa. 
Houno- ‘| daer (Mp haer | 

Fitou. kleetjes mede | 
VValous |, binden omt 
wou. | Lijf, 


— Arm · ringhen. Tauwa pou: — 


Vingher. Fatinga, 
EeEen gros ftupt Lolou, 
ſappich. 9 


Ons 


Tale oft ſpraecke van de Cufte van Guinea nova, 


Jol. 55. 


OnsBaoot. Mal. cor Strot of kele, Con Con High. 
Lever. Adde. zoer Riet. Daan. * 
Verckeg lever. Adde puacca. Een Stoel Sou. GEE 
De Coninck, Arikl. n Core. 7 
anke re den upꝛ. Eef. 
es de ind Lant: aen lant. Behoul. 
Vill houck. laoul. 
Tale oft (piarcke van * Paerlemoeder. Corron Tãborin 
Cuſte van Guinca nova. Sonne. P 18 
Mane. Calangh! 
De Coninck, Larie!’ 1 16 Berten. 8 Maemetia. 
Cocos. Noten. Lamas. sh Unodſe van bout. Hereris. 
Gen inne. Coo. Cilleroktartaruge Foun. 
Een Bercken. Tembor. De Kingen die zp: Lacull. 
Bannanas. Tachouner. Aue dooꝛ de Heule 
Doeners Erw; Pafima Coo. er Deage/Lan been. 
ten. anaf | | ipbands tant. Tembron es 
Water. Dan oft Dein, Touwetjes / ok e * 5 
Viſch. „ Hidbaë n Lijntjes. & 
Crabbekens. Cote we De Tee. Taas. 
Betel — . rope Nomboug Ref, 907 — Boute Sweerden. Séel. 
Aerde / of roode Taar. pe 
| — Boa. windt | Aerde al 
aasee, Sant. Con. % 
Pom Keghen. Ous. pels 
Craen. Poutai 2 Een llingher. Simmio Halla. 
Ber. Herees [Een Spiets ban Marcet, | 
Een Mes. Coot. „tte out. 
Rottang. Bouo. Een Allagaij. Rochau An- 
T' hookt. Ea. II;. et bag De Veerẽ at d Al⸗ Tounſiet. 
Neule. Nina. ſegaij. 
Ooꝛen. 1 Wenkchen bloet. Daar aug. 
Tanden. vſang. Verckens bloet. Daar de rembos. 
Vooꝛ-· hoott. Poſſon Aron: Mutſen / die zu Nandikes. J 
anz. Nihouge. dꝛaghen. f 
9⁴ Lin Een Canoa. Takon g 
Poeten. Kekeijns «vu 1 {Roepen dE ſcheppt Gemoe Halbes. 
Boꝛſten. Sou ſou. T gheberehte. Faſſer. 
Armen. Feng nat 12 Ten illet niet. Capte andeſin- 
Tonghe. Hermangh. Une enn gim ne aij. 
Lippen. Tabaing vouling/ 1. Gen. 1. Tika, 
Schouders. Haliyug. 2. Tuer. 2. Roa. 
Bunck. Balang. 3. Die- 3. Tola. 
Kugghe. Baheing. 4. Vier. 7 4 Fatta 
Binger. Cateling liman. 53. Dijf, 5. Lima of li. 
Villen. Poutong. 2 man. 
Slapen. Heim. Is. Ses. 6. Wamma. 
Baert Incam beſſer. 7. Seven. 7. Fita. 
Eten. Nam Nam. s. Acht 3. Wala. 
Dꝛincken. Anda. 9. Beghen. 9. Siwa. 
Rakẽ of Wäg. Paring. 10. Thien. 10. Sangafoula. 


Ern Vꝛucht als ec 


Etat hier comen 
terſtont. 


9. Meghen / 
10. Thien. 
Een Winter 


Tale ende Spraecke van deſe twee Bylariddn. 


Loongh. Knodſe. Micoufa-. 
clepn Cuti Mere Mlaſirim. 
Wachten. Atingäam. IEF be JM oi . n acg 
Een naem van et Tarhar lieuw, 
gevangen man. mik van⸗ ˖ Eylandt 
Ack en kent niet. Kim kabbeling Moo, op twee graden: 
lougtee. daer de Flitzen 
ige 10 ö 42 Wwa ven. 
———— — 2 2. 1D 
Cocos. Ten, 
Spraecke . Er We — — Tandanl. 
SH An Vercken. | Para c- 
Jad. e 10 110 Water. Nanous: GS 
es bont Sagu. Sember. Raaij : 
Bꝛoo Pouhonnori. Viſch. : U Ani. 5 
S dee Carracerreram. Mes. Feoijma. 
Boelten, Sou fous. Don. Aroue. 
Unien. pPou hanking. Cralen. d Saflera, „nr 
Ooghe. Mattanga. Cam ban Been. Marmauw. ie 
Laet ſien. Matta may. . een: 13% wgn 1 
Strot of Kele, Comieconnon. Bꝛoot. Sagu. er 
Tonghe. Caramme. Bꝛoot in Coccken Soome. za B 
aert. Parre wourou. ghebacken. e! 
Neuſe. MWuanſrugo. Cleedjeng van de Maije. 
Bananas, Hiwoundi, Ta- — ido! 


Armbanden. Sabre. 


boun. 


Kirrekir. Pan TLartina. 
Pillen. Bare. hed 
Saler Slapen. Moune n 
Tamas, Birch ſchieten. Iine ani 
Tata. ft; Verckens tants N Sona. KERN 
moe of, ter⸗ Een vier· voetich dae 0 
ſtont. Shediert. air: 
1. 5 — Sonne. Arduio - 
2. Ros n Vijff. MWeer-faut. 
3. Tolou. Heel witte Vogel. Mavi: kackeroua, 
4. Wati, Een geele Woztel: Aou, | Tia 
5. Rima, als Curruma. 
6. Eno. [Witte Coꝛalen. Saſſers poute, 
7. Wijtſou. Bur een Taop, Fage: 
Se Ejalou, a 
9. Siwa. Weh h ban hier. Hoij da 
10. Sangapoulo. | Gen ſeecker et Arti. 1 
Mito. lande, a) 
FI NIS. 1 Ne 


8 
Se EN 3 
n pa 
ed 3 N 


49. df 


Collection of 
W. L. SHELDEN