- FOR THE PEOPLE FOR EDVCATION FOR SCIENCE LIBRARY or THEAMEPICAN MUSEUM III NATUPAL HISTORY U.M NOVA ACTA ACADEMIAE SCIENTIARVM IMPERIALIS PETROPOLITANAE TOMVS XII. 6. -^ V "V.-M i\. Ff-\ECEDIT HISTORIA EIVSDEM ACADEMIAE AD ANiNVH MDCCXeiV. PETROPOLI TYm AC.AD,EMJAE SCIENTIARVM. MDCCCI. ^t^'f9S0fy^Jj^j. iir TABLE DES MATIERES. HISTOIRE DE L'ACADEIVIIE IMPERIALE DES SCIENCES. ' Annee MDCCXCIV- I. Cha^gemens airives dans rAcademie: Tagc I. Changement du Chef .---".-3 II- Membres d^ccid^s -. ibid. III. Me nbres nouvcaux - -- - - ~ ' -j i* II. Gratifications: I. Prolongation du congc? de Mr. Pallas « - ■ • 15 II. Cioi^i de Si. VLidimir l Mr. Iuochodzof - ,• -' ibid. III. Noiivelles acquifil.ions: I. roLH la Eiblioth^que - _a. . „ , jp II. Pour le Cbinet dTIifloire naturelle - - - - - 21 III. Pour le Cabinet de Curiofit^^s ---... 23 IV. Pour le Jardin botan-que --..... ^2 V. Pour le Mt^dailler S - 33 IV. Mcmoires et autres ouvrages manufcrits prefentes SL rAcademie - • - - . , ibi^I * 2 "* ' ^ V. Ob- 1UV W Obfervations:, experienccs et noticcs iatcreirantcs r.iites et coniniiiniquces a rAciidemic: Page I, CharboMS dc tcrre ^ Kaloiiga - - - - . .. 35 n Nouvcllc efpt^cc de ramcs ---_--. ibid. lU Voy.ig'j au Japon' ~ -- - - - - - 36. IV. Exp^ricnce^ xronftiqtic": -- « - - - - 38. V. Sablc prttcndu m<-talliquc -- - - - - - 38 VI. -lailammatjon Ipoiiun^c dune compofltion mctalliQue - - jis> VIs Rappoits prerciUcs, cL lus cians lcs conferenccs, acadcnii(|uc3 :. I. Sur l^ufagc du -thcrmomctre dani la nnvigatioii - " - 40 U. Sut lcs conductcurs tlcc^riqucs aux mag.r/in> ii poudrc. - - 42 III. Sur unc cruption vafcuftf d;in!> I Ilc dc Taman ... 4^ IV. Sur Ics matitrcs .\ diiroadc ou J dclaycr d.in> lcau pour dtcifidrc Ic> intcndics _..--.. ^fi. VII,, Lc(^()ns jnibli^i^ucs so VI ;I, (^uvra«^( s publics. ..^-« - --sl I\. Pij.v a(ijugc> - ---.---- 5; ^X. XouvclFcs (lueftions propofces » - . - 54-. XI. Extraitsdcs Meinoires conLenu.s dans ce volumc:. I. ClalTc dc Mathcmatitjuc ct dcPhyfico-M.ith IL Claai: dc.Phyfniuc - .- - - - - - 80 Ul. Claffc dAftronomic «t dc Mctdorologic ~ - ~ -j SOi XI L M('mDire.^ de "Sf^avans cLrangcrs, lus. et approu- ves pat rAcadc-mie.. L Fumariac. quatuor novac fpctics c rcgno Japonico, dcfcriptac ct d«lincatac a Carolo Pttro Thunbcrg - - - lOfi KOVA. T NOVA ACTA ACADEMIAE SCIENTIARVM IMPERIALIS ToMvs XI L Matfiematica. et Phyflco - mathematica.. Lnonh. Euleri De infignL iifu Calculi Imaginarioruur. Pag. • " iii aiialyfi ---.---- 3 Ejusdm,. De formulJs: fpeciei mxx -\- uyy ad nurae- ros prim.os explorandos idoneis, earumque mi- rabiliJDus proprietatibus, - - - - zz. Efusdcw.. De refolutione poLeftatis, polynomialis cujus- cuncj[ue, ( I. -(- ai'-+- ai' -+- X' -f- &c. )/ - .. - j^.y ■EJiisdefiu Specimen; transformationis. fingularia ferierum; 5S Elusdem.. JMethodus: nova; ac facilis: oinnitim' aequatio- num algcbraicarum radices- non- folum ipfas, fed etiam quascunque earum poleftates per feries: concinnc^is. expiimendL -->...,.». ^i Ejusdem,. De corporibus^ cylindricis incurvatis; - - 91; Ejusdem.. Inveftigatio trianguli, in quo diftantiae an- gulorum' ab ejus centro gravitatis rationaliter: exprimantuL - -■ - - . - - -■ - lor vr Dan. Mclamicrlijrlm. Inlcgratio foimulcic dilTerentialitf N'"^'"^)^ (a-f-6x4-cx- -+- &c.) X (e -h /a- H- f?x-H- &c.)^ (// -H rx -!- tx- + &c.)S in qna N eft nnnicrus cujus logarithmus Iiypcr- bolicus eft unilas, quunlitatcs vero w , iii , a, 6, c, c, /, g, /; , /•, t, /;, (j quaclibct datao 114 Nlcolai Fuji. Sinnnatio plurium rciicrum cx finibus \cl connibus arciuun .uithineticc progrcdicn- tium formalarum - - - - - 125 Ejtisdew. Kcchcrchcs fur q"el(|ues cas dequilibrc dans les fils parfjilemcnt /L xiblcs - - - 145 F. T. S.liubert. Trigonome'iia Iphaerica e Plolcmneo 165 S. Gurief. Mcmoire fiir la foluion d<'S principaux problemes quon prut piopofcr dans les courbcs dont les ordoimccs parlcnl d'un point fixe 1^6 Steph. Riimniski. Intcgralio accjualionis phvdv =z nif)p -h np()v{i—p) (2 — p) 19* F. T. S liiibrt. Pioblcmala cx dijHiina fphaerica 19^ IV. L, Krajft. KlTai fur lcs nomhres jjicmiers - 217 FJusdcm. Sur h s lifics des maiiagcs, dcs iiaifTancfS ct drs morls (ic l.i ville dc Sf. IVtcisbourg. Mcmoiie IV. conlcnanl le pciiodc dcpuis 1791 juwpia i79<5. 24'onom'Ica cr Mctcorologica. Stfpfi. RurKDiiki. Temtamen invefiigaiidi panilLi.xiii r«g. Liinac cx cclipfi folis. (|uac contigit A. 1793 dic ^3 M»i 4IS Rlattritii Ilffin;. Obfei vafions dc (jiiclcnics etoilcs qui cul- mincnt a pcii dc diftdiice du Zcnith, pour fer- \ir a Ntrififr Li hautcnr dii ])ol(' dc robferva- toirc dc rAcadcmic linpcTiaic 6es Scicnces de Sl. Pctersbour<; - 44.4 TJi. Fr. Beitler. Obfcrvations Aiftronomiqiies des (clipfes dcs Satellilcs de Jupitcr, faitcs a iMilau, dans le -Gouvernenicnt de Courlandc, a TObfcrNa- toire Au (iymnafc academi(juc, avec une lu- neUe achromati(]ue dc Dollond a tri]jlc objcdif, grandilfant 80 lbi.s ct ayant une ouvertiue de 41 Ji^r.cs du picd dc Paris . - _ - 45^^ Miiuritii Iliirij. Obrcrvalirms failcs avec lc (juarl-do- cciclc jnural tic 1 Acadcniic ImjK-rialc ties Scien- ccs dc Sl. Ptl-lcrbboiuf;, dans lcrcourant dc lanntx; 1798 4^^ StejjJi. Pi.uiiiuiski. Obfcnalio trannius Mcrcurii {)cr dis- cumSolis, hubita in Obfcrvatoiio Pctropulilano Muao 1790 clic •/•^1"*" icmnorc civili - - 493 Fctri IX" Petri I: ochoHnf. Sunimariiim obrervationnm meteoro- logicarum, in urbe Kamyfchin ad Wolgam, fub latitudine 50° 5^, 6-"^ et longitudine 63°^ 4.^, ab Oclobri 1770 ad Atiguftum 1774 infuUUarum et cum refpondentibus Petropolitanis collatarum 497 ^. A Eulcr. Extrait des obfervations meteorologiques faites a St. Petersbourg en Tannee MDCCXCIV, dapres le nouvcau ftile- - - - - - 503 Ejusdem. Extrait des obfervations me!eorologiques, fai- tes en ^IDCXCCIV d'apres le nouveau ftile, par Mr. le Confeiller d"Etat et Chevalier Stritter k Moscou - -- -- - -- - - $26 ** IIISTOI' r ,- HISTOIRE DE CACADIiMIE IMPERIALE DES S CIE N C E S. Uiftolre de ilg^. HISTOIRE DE L'ACADEMIE IMPERIALE DES SCIENCES ANNEE MDCCXCIV. L ChanQemens arrives dan^ rAcademie, L Cliangcmcnt cle Clief. Lj im des evcnemens les plus rcmarquables qui foycnt arri- vcs l\ rAcademic dans le courant de cette annee, et dont nous ayons a rendrc compte, en tra(;ant rhilloire de ce periode', cefl le changemei-.t de Chef, furvenu au mois d'Aoiit 179^. S. K. Madame la Princeffe de Da]chhaip ayant de- mande et obtenu de SA MAJESTE IMPEKIALE un conge de dcws. ans, Li diredion de rAcademic fut con- fiee, pend.mt f)n abfence, a Mr. Paul de Bakounln, Gcntil- homme de Id Chambre de S. M. L IL Membres decedes. , L'Academie a fait, dans le commencement de ceJte annce, deux pertes qui lui ont ete trts fenriblos. La mort l'ii a enlcve deux mcmbres ordinaJrcs di^^nes de fes regrcts, Tun a caufe des longs et importans feivites qu'il lui a len- dus pcadant plus de 27 ans, et Lautre par ies efperances a 2 qu'il 4 TI I S T O I R E". qii'il av.iit clonnecs detre lon^tcnis utile a rAcadcmic pae fes connoilTdiices, fon zelc et fon uQi^ ite. i) Mr. Iktfilc Zouvejf, AlTcrieur dc CoWls^s. .et Acn- dcmicicn ordinairc pour la clalTc d Iliftoiie naturelle, mou-^ riit k; 8 Janvier de cttte annee. Kous allons tranfcrire- ici le prctis de la vic du dcruiit. dont nous fouuncs ledcvabics. a Mr. 1 AcadciiMcicn iScicr^Hine. Prccis clo la vic d;c Mijnfieur lUiiUc ZouycjT. Bafih Zouycff y AcaHcmicicn, Pro^clf ur cn niftnjre na- turelle, AlTeirrur dc CollcgCN ct mcnibrc dc la S mie et (jui dcc^leiit toi.s bcaucoup dc talcc.s ct dcs connoir- fanccs f>Iidcs. 11 avoit cncore rct^u de la nature lc i.k>n dune Jiicmuirc cxlraordinairc. Qtioique d'une conflitution fortc rt ^ ipourcufc, il fut a*taque cn 1792 d'unc ficvie cliandc, a l.i f lU- d nn rcfroi- diflciiicnt, maladic d(' Ia(jncllc il nc <:ucrit qu'im|)arla.tcmcnt ct (jui lui lit fjcidic lc |)l s bcau don dc l.i r.iluic, l,i n e- moiic. II icft.i dai.s ccllc filualion julqua l.i fui dc l'.inn(''e ^793 • ) Or a Hc lui <^U'-!cmcs piiiC5 c^core daiis > Jotirnal a(a(16i^i(]uc ^u'on publu ioui lc num dc jl:.'^t.04itACHHA CominhiA, H I S T O I R e: «7 i^rpS avec nn etat de fanle touioms foiblc, defoite qii'a la fin de cette annee il redevint inalade a Li fuite dun nou- veau refioidiifement; il perdit rufage de la langue quel- ques jours avant Li mort et mourut enfin le huit de Janvier de rannee 1794, aux vits regiets d'une familie aiinable & de tous ceux qui Tont connu. Ai:fi la mort enlc^a a la fleur de fon age, ayant a peine atteint 40 ans, un homme qui, par fa conftitution & par fcs connoifiances, promettoit detre en- core long tems utile aux fcicnces & partant aufli a rAcademie. 2 ) Mr. Gafpard Frederic Wolff , Dofleur en I\ledecine & Academiciea ordinaire pour fAnatomie, mourut d'une Apo- plexie ferenfe le S2 Fevrier de cette annee. Engage au fervice dc rAcademie en 1766, il arriva a 8t. Petersbourg aa commencement de Tannee 1767, & y apporta une reputa- tion deja bien etablie comme An..itomilte & Phyfiologue pio- fond, reputation qu'il foutint & angmenta dans la fuite par le grand nombre d'excellens Memoires repandus dans les nouveaux Commentaires & dans Ls AOes & nouveaux AQ.es de rAcademie. II s'etoit deja rendu celebre par fa piofonde diffcrtation fur la generation, & par la controverfe qu'il eut fnr ce fujet, avec rimmortel Ilallcr qui, non obftant la di- verfitc de leurs opinions, rhonora toujours de fon eftime & de fon amitie. Aime et eHime de fes confrcres, aut.tnt pour fon favoir que pour fa droiture & fa douceur, il mourut dans la 6i annee de fon age,' regrette de toute rAcademie dont il a ete pendant 27 ans un membre aclif & laboricux. Ni la famille du defunt, ni les papiers cjuon a trouves aprt s fa mort, n'ont rien fourni dont on eut pu compofer un pie- cis un peu plus circonftancie da ^d vie. Mais runiibrmite da la vie d'uii favant folilaire & leLire, qui n'a vecu , po.ir aiufi « II I S T O I R E, iniifi (lire^ qirc clans fon cabinct, donne f\ pon dc mntiere a la Jiiogr.tpliic, quc noits n avons iij)j)aicmciil (juc j)cii dc chofe a icgicttcr de ce colc ll\. La parlie vraimcni intercliante & utile de Ja vie d iin t< J f.ivaiit t.ft rcntcrmee daiis fcs ouv- ra^cs : c'fft jjar ceax Ja cjiie la mcjiioirc cft trnis-mife-a la p >ltcrite. Ainn, au dcfaiit diinc hio^raj)hic du dclunt, noiis donnerons ici Ii Jifle dc fcs oii\ la^cs acudcmi(jucs cjui vaudra un fcia fcntir, micux (jue ne fe- roieiit de beiJfS phraft-s. Ja grandeur de ia pcrtc que JAca- detnie a foullcrte par la mort , toujouis jirtMiiatur('e, d un honime (jui a ta'U fail pour ravanccnicnt de la fciciice quil avoil ])rolcllec. Liftc dcs Mcmoircs dc Mi. rAcadcmicien Ifolff. T)c formationc intcftinoram praccipue, tum ct dc amno fpurio aliisque par- tibiis cmbryorib g.ili njcti , ncnJum vills, obrtrvationc-. , in ovis incu- batis inltitutjc. . Mo-v. Conm. '] . XU. ) Dc fottTUtionc intcflinorum, obfcrvationcs in ovis incubati!> inftitutac, [Nov, Cnmm. l . XUI. C)vum rimpU.\ gcnicl'ifi-rum. (N(k/. Comm. 1\ Xll^.) I)c lconc obfcrvationc? anatomi<.,ic. {Nov. Comm. 1 . Xf'^.) Dc cortJc lconis. (Nov. Comm. T. XVl.) Dcfcriptio vituli bicpitit, cui acccdit commcutatio dc ortu nK^nflrorunv Nov. Comm. T. XfU.) Dc ftrudura vcllculac rcllcac lc-onis. (Nov. Cnmm. T. XIX.) K'c toraminc ovali, ciusqiic ulii in HirigciKlo m. Olifciv.itiones ni vac. {Nov. Lomm. l . XX.} Dc orificio vcnac coronariac magnac. ( Aitt: 1777. P. i.) DcUrptio vc/aulac lillcac tigrdi,, cju^Cjuc cum lconina ct humana com- p..raiio. {^AiJa i-^s. K t.) De H I S T O l R E. 9 De inconftantia fabricae corporis humani, de eligendi-quc ad eam reprae- fcntandam exemplaribus. (Acta 1778' P- 2.) De veficLiIae felleac humanae dudusque humani cyftici et tholedochi fiiper- » ficiebus internis. (Acta 1779. P. 1.) De finibus partium corporis humani generatim ; fpeciatim de ufu plicarum, quae in vcfn-ulis telleis nonnulorum corporum invcniuntur. i^Acta 1779. P. 2.) De pullo monftrofo, quatuor pedibus , totidemque alis inftrudo. (^Acta 1780. t. 1. ) De ordinp fibrarum mufculaiium cordis. DilTcrtatio prima: de regionibus et partibus quibusdam in corde, tunica exuta, notabilibus. ( Acta 1780 P. 2.) De ordiiie fibrarum mufcularium cordis. Hiiferfitio fecu>ida: De testu car- til.iginco cordisj five 'de filis cartilag'neo offeis, coruir.que in bafi cotdis diliributione. {Acta 1781. t. i.j De ordine fibrarum muftularium coidis. Dijfertiitio tcrtia: De fibris exter- nis ventriculi de^itri. ( A ta 1781- P. 2.) De ordine fibrarum mufcularium tordis. DilTirtatio quarta: De fibris exter- nis ventrituli finiftri, ( Acta 1732. f. 2. j De ordine fibrarum mufcularium cord s. Diffrrtatio quinta: De aclione fibra- rum externarum ventriculi finiftri. (N.0'va Aita lom. I.) Explicatio trium tabularum anatomkaum ad quinque pviores differtationes^ dc ordine fibrarum cordis, pertincntium. ( Ihid. ) De ordine fibrarum cordis. Diifert. tio fcxta ., quae repet'tas et novas ob- fervat-ones de fibris ventriculorum cyternis continet. Pars prior. Vea- triculub dexter. ( Nova Aita Jom. II.) Explicatio tabularum de ordine fibrarum cordis IV. et V, (Ihid.) De ordine fibrarum mufcularium cordis. Difcrtatio Jexta.. Pars poflcrior. Vcntriculus finifter. [Kova Acta Tom. III.) De ordinc fibrarum mufcularium cordis. Dijirtatio feptima. De ftratis fibra- rum in universum i Ibid.) Explicatio tabulae VI (=<=). (Ibid.) {*j Lts cxp;ic.itioMs (ies tabU-s fuivantcs ap.atenaiit 3 ccte fuitc ilc Diflertation^ : De ordinc fihrarum cordis, nont paiincoie ct.' publices On ne le< a n oii\ c qu^incom- plette parmi )es ni;(nufi.rits du defunt Mais nous ies dunnerons, t.llc qirelies font, ;i la fuite de cetie iift»-. Hlfloire de 1794. b ^^ 10 II r S T O I K E. Dc ordinc fibrarum muri.alarium cordis- Differtatio octava. De fibris mcdiis vcntriiuli dcxtri. Pt.rs prior. [Ibid.) Diirtrtationis octavac dc libris mcdiis vcntriculi dcxtri , Pars pojlerior. {i\ova A>.ta Tom. iV.) , Dc ordinc fibrarum murcularium cordis. Diff^frtdio IX. Dc adione fibra- nim mcdiarum vcntriculi dcxtri. ( Nova Ai.ta Tom. V. ) Dcfcriptio aort.ic fupra modum cxtcnsae , fimulijuc in fcdibus divcrfis o>sihi.aiac. , Ibul. ) Dc ordinc fihrarum mun.ularium rordis. Diircrtatio X. De flrato fccundo fibrarum vcnmiuli finillri. Pars prima. (Noz^a Actu Tom. Vi-) De tc!a quam dicunt cdlulofa , obkrvatio.^cs. ( Ihid. ) Dc tila dicia ccllulofa, ob crv.itioncs cominuatac: Cuti>, fubft.intia fubcut.!- nca, adcpi. \^N.ova Acta lom. Vii.) Obfcrvationum dc tcla dicla ccilulofa , continuatio fccuada^ Ccllulofa muf- culorum. ( Ibid. ) Dc ordinc hbrarum muftularium cordi*. Dilfcnatio X. Pnrs 2. Dc llrato fc- cundo fibranim vciitiik.uli fniillri. ( S.ova Acta Tom Vill.) Dc ordinc fibrarum mulcularium cordis. Dijfertatio X. Pars 3. Dc flrato lccundo fibra um vcntiiculi finillri. {Nova Acta 1 om. IX. } Dc oidinc fibraruin mufiuUrium cordi>. Diifrrtftio X. Pnrs ^. Dc ftrato k-Lundo iibr.auin vcntriaili fjniltri. (Nova Aita i om. X.) SDon tfr ci<5cnrJ)iimIiJ\Mi iiiiO nTicr.flirf^cii jfrjfr Dcr vctjcfabilifcfctn feu^cl, alc uiKt l^cr aiiiiDOlnd en Siibrraiij , al*. ^rkuifcrimq ;^u jivo ^rciSi fdnilttn libit tie ?.uttitiijii6fiulf, ®t. '^^ctirobing, 1789- No;i> avons dil (liins la noU- ([)->^e 9) qiie rrxj)Ii- cation dcs tables ponr lc s diircrtations de fcii Mr. JVnlff: Dc ordinc fil>ranim nutfiulciriitm lordis, finil a la fcpiirme, et (jnon n'a tiouvc |)dinii Iis papicis dii dcdint (]ii'un frag- mcnt dc la conti.uiaiion dc ccllc e.xplicalion. L'Acadcinic ay.int cru (jiielts ;\natf>miftr>. aimcroicnt cixoie miciix' a\oir fc Ira^mrnt tcl (nTil clt, ()iie dc ncn .ivoir ricn dii loul: cllc a rclolu de le fairc inlcrcr dans cc Volumc, ct iious ne cioyoMS ()ou\oir lc pldccr plus cou\cnabkmcnL (jua la fuilc dc ccllc lillc. Expli- H I S T O 1 R E. ^i Explicatio Tabiilarnm anaLoniicarum VII, VTII et IX. ad diffeitationes de ordine fibrarum cordis VIII, IX X, et XI pertinentinm, quibus fibiae ftrati fecandi vcntriculorum exponuntur. Tah. VII. Cordls ejusdem, cujus fibrae externae Tabulis IV. V. et VI. lepraefentantur, fiftit ftratuni fibraruni fecunduai ventriculi utriusque in fuperficie fupcrioii. A.. B. C. X), Ventriculus dexter. A. B. Ejus margo pofterior, cui arteria pulmonalis infidet. Orificium arteriofum. A. C. Margo bafilaris. C. D. Margo anterior. C. Angulus dexter. D. Apex ventriculi dextri. B. F. Margo finifter ventiiculi dextri. B. E. Pars hujus marginis, qua dexter ventriculus finiftro non adnatus eft, qua latus ergo liniftrum coni ater.ofi efficitur. E. F. Pars ejusdtm , qua finiftro ventriculo dexter adhaeret, eaque ratio- ne crenam e.iicit. E. Principium crenae. F. Ejus finis. F. G. H. I. F. Ventriculus finifter. G. H. Ejus margo poftcrior, cui finus venarmn puhnonalium infidet. Oriticium vcnolum , magnam paitem tcCtum ab artcria puhnonali. H. Pars gibbofa ventriculi, feu angulus cordis finifter. H. /. Margo vcntriculi finiftcr. /. Apex ventriculi. b 2 /. F. xi IT 1 S T O t R E. J. F- M\T^o ventriculi anteriorj feu ea margiais veatriculi pari , quae apici ct fini crenac intcrcft. K. Auricula dextra. L- Sinift a. Rcliqua, quac figuram , rcgionei; parte^quc varias cordis in fuperiori fupcrtitic, conccrnunt, cx T.ib. I. ct IV. rcpctcnda. M. A.icria puImon.ilis. N. E;u> ramus finillcr. 0. Dc ter. F. Aorta. ^. Artcria innomi:iat.j, in afjrccndcnteni rrTJjni anterioem, carotidiin dcxtram, ct curvatum poftcriorem, fubcljviani artcri.im dcxtram, divifa. R. Carotis finiftra. S. Subcljvia finiftra. 1. Aorta dclLcndcns. V. Artcii.i coronaria dcxtra, uii ex adipe cordi^ cmcrgit. jy. \'cn.i civa (upcrior. fl. l>, A. Adductor artcriae pulmonalis minor, fivc dcxter, ortus iii fupcr- ficic bafilari {Ttib. VUl. >■. t. ic. x". ), tlexus fupcr margincm ba- fil.ucm ( Tab. VIU. cu. x. Tab. Vil. /i. A. , inlcrtus in bafin ar- tcriac pulmon.ilis (^. A.) g. b. c. d. c.J. g. b. AdduLtor artcriac puImon.ilis m.iior, fivc antcrior , ortus in fupcrfuic balilari , fcxus fupcr margincm balilarcm {a. f. ^. ) , infcrtus in antcriorcm partcm bafis artcriac pulmonalis {^d. ) in crcnain (/. b. ) a. h. c. li. f. f. E'u> portio fupcrior feu poftciior. {. g. b. Poitio cjus intcrior fcu antcrior. i. Fibrac obliquac, quibus illac portiones conjunguntur. k. t. b. Mukulus circumHcxus finiftcr cx ftrato cxtcrno rcliclu^, orius a bifi artcri.ic pulmonalis (k. />. ) , flcxus circa margincm fmiltrum coni artcriufi, in hujui poflcriorcm fupcrfit.icm infcrtus. Circuinilcxus ftrati mcdii prorfus huic fimili* cfl. /. m. u. 0. /'. Fa>cia margiiialis, lcu portio fibratum angiilarium prima, orta H I S T O I R E. 13 orta in fuperficie inferiori, flexa circa angultim ventriculi (m. ;;.) , progrediens parallela margiiii bafihui , cumque tcgens ( w. /. ), inferta mediantibus transvcrfis [p. q. r.) m crcnam. /. m. Fibrae, quae marginem progrediendo tegunt. 0. Earum infertio in poitionem inferiorem adductoris majoris. f. Maxima fasciae pars in transverfam ferratlm inferta, q. r. s. t. Tran^verlae fasciae fuperiores vel pofteriores. V. n. w. Portio fibrarum angularium fecunda,, quae orta ex ftria fuper margi- ncm ad [twv.) flexa, fub primam angularem (/. m. n. 0. p.) fe infinuat. X. f. IV. y. Portio fibrarum angularium tertia, orta ex ftria fub angularem primam ad ( iv. y. ) pariter fe recipiens. z. X. I. Fascia vcntralis prima, a ftria orta, flexa luper marginem ad z. x. ^ inferta in transverfales pofteriores ad i. 2. Z. J. ^. Fascia ventraiis fecunda, oita a flria fuper marginem (2. Z-) flexa , in transverfales poftcriores (4) iuferta. J". 2. 12. 9. Fa^cia ventralis tertia, feu perforata, orta ex ftria, ad margi- nem in lacinias (2. J. 12.) defcendens, largosque efficiens hiatus , in cavitatem b. ventriculi penetrantes et occupatos fibris internis retilbrmibus. 5. 7. 8. lo. II. Fibrae intemae retiformes , quibus hiatus paflim occu- pantur, foraminibus tamen relictis in cavitatem ventri- culi penetrantibus. 12 22. 2;^. Fibrae folitariae ventrales, ultimae hujus flrati fibrae in fii- periori fuperficie, cum regio tota apicis fblis fibris externis (12. T. D ] tcgatur. 13. 14.. I 5. 20. 21. Fibrae tr.in verfie inferiores feu antcriores, productae a fibris ventriculi internis , in crenam in'ertae. 16. 17. Foramina rcli't,i intcr fibras , oris quafi ligamentofis, albis ciuctaj in qu.ie fib.ae carncae infcruntur. 18. Fibrae fmgulares, ex cavitate yentriculi emergcntes et denuo fe de- mergcntes in iilam. ip. Fibjae ,4. II I S T O I R E. / 19. Fibr.ic vcntrlculi inttrnac rctiformcs. ;o ci. tiarjc tran^vcrlac nntcriorc<. 2:. Cuitai vcntriculi. Fibrac extcrnac in hac partc rcmotac funt, i.cc iTicdiae ad cain u cjuc lc cxtcndunt. 3j. Ultinu in hac fupciiori fuptifitic mcdii flrati fibra, folitaria. 2+. Fibrac intcriiae rctifoimcs. 25. Foramcn intcr fibras reli lum. 26. 27. :8. H- C L. O.do fccundus fibrarum ftu funiculi in flr.ito fc cundo vtntriculi finiftri , ortu< a filo cariil.ii^into fiuillro, a b.ifi aor- tae, a (cpti paitc poftrcma , cjuo u.uIos protcdcntcs ct ttrtiuin ordintm fibrarum dispcrfac indc variis nioJis, llcxac tirca margincin ( :S- 34"'', reci- picntcs fc in inttriori fuptrficic fub funitulos {Tah. IX. x. ^. :t. \ 29. 30. Poitio harum fibrarum , tjuac fub Itqutnti falticulo (30. 31.) prodtunt fub pracccdcntcs funiculos fc rccipiunt. 3?. 31. Faficulu^ harum fibr.iruin, cujus fibra'- , cx puncto (_E.) ortae, paralltlac fcrc progrcdiuntur , in infctiori /upcrficic autcm fub funicu* los paritcr fc rctipiunt. 31. 32. Duo f.iftituli, quos fibrac fingulari modo contortac cnkiunt: Aructura minimc conilans. Inurpofitac, fi ad ttrtium ordincm rcfcruntur, hic fimili prorfus r.itionc ad pracccdtntcs funiculos fc habcnt , ac quartus in boc I.Mto ad tiriinm ordiocmf ct tcitius in flrato rxtcrno ad fccaudum. NimiiBin ipfac intc.pofiiac , quac noiabillura fibrarum tcrtii oidiiti^ parttm cfficiunt, fub H I S T O I R E. 15 fub praecedcntem ordinem fecundam , ut mngna pars ordinis quarti in hoc ilrato fub tcrtium, et totus o;do tertius fub fecundum in llrato externo, fe recipiunt. Neque fafciculus defitit interpofitib fingularis, (e.E. 28-) ultimus ordinis praet». IX. 6.) 35. 33. Altera portio, flexa circa marginem (Tab. IX. 5. 7.'', fub prio- rem fe re.ipiens (Tak IX. 9.) 35- 3^- 39- Tertia portio, tenuis circa margineni flexa (T^^. /X. 7. 8-)j ad ftriam perducta {_Tab. IX. 10.) 37- 3 8- 3P- 40. Portio quarta, fafciculus annularis, five procurrens brevis in ftrato fecundo, fub quem fe fi brae ordini. qua:ti, fere omnes in fuperiori, partim in inferiori fuperficie (Tab.IX. 16. 17.) recipiunt. Hic craflus carncus funiculus admodum eminct prae reliqua coidis parte, rcgione apicis (40. 48. j. Imprimis in regione (40. 45.), proflindiorem foveam efficit, quam funiculus procurrens brevis ftrati cxterni, dum tenuiori latiorique parte cum hujus ftrati funiculo ex eadem parte crenae (37. 38 ) ortu<, tereti cralfaque cauda verfus api- cem delcendit, rcplet, eaque ratione aequ.dem cfficit ventriculi fuper- ficiem externam. 37. 38. Pars Lit or ct tenuior funituli, qua a crcna oritur, in duas portio* nes 37 et 38. divi/a, quarum illa 37 huic 38 adncxa. 32. Fars cras.ior, fere lotunda, quafi cauda, qua ciria marginem funiculis fe i(S n I S T O l R E. fe flcctit, ct plmior rurfum per infcriorcm fuperficicm (Tah.IX. 8- 11. i>. 12. 15-) tranivcrfim progrcditur, in itri.im indrtu'». 4.0. Fovca, quam caud.^ tun culi procu.rcntis brcvi» ftiati cxtcrni replct. Hac tibrac (40) prin ac in intciiori fupcrticic ct , quod rarius in co:dc, admodum laxac, a cacterisquc olutac, tub la iim paritcr ia haL paitc annulaicm tuniiulum l"c rccipiunt. {Tab. IX. 13.) 40. 41. 47. 48- J2 Ordo quauus tibraruin, ortus a crcna (41. 44.) ct tii v.i(.uli. tcrmin.ilibui lupcriori 47. & mcdio jo. flcxus circa ma:ginem (40 /. Tab. IX. II. 20. ' , rctipicns fc partim !u'n"afcicu'um ai nularcm (Tiih. IX. irt. i7.\ partim inlcrtus in cienam (Tah. IX. i8-\ partim iu aperiur.im vcntriculi fc rciipicns (1 /ih. IX. 23. 2+.) 41. Prima tafia, quarum du-n.juc hun. o rdincm ctliciunt, orta a crcna, rccipirn^ fc fub lunculuin .mnularcm in lupcriori (upcrtiiic. 42. 43. Fa^cia fci.unda, paiitcr oita a crcna lub priorcm falciam (,42) ct fub tuniculum aniiularem .... ///. Mcmbrcs nouvcaux. L'Aca(lcniie a en l'orcijfion de .s^afTocicr, dans le coii. la^t dc C' Uc aiiiice, plnficuis S.ivans ciirtin^iics (|ui, ayant bii n inciile dcs fti nccs en ^('lu-ral . ou (lc 1 .\ca l('iiiie en parliculicr , n»it cn lui coininunitjuant dcs .Miimoiics cflima- bles ou d s notircs inlciclTantes , foil cn lui icnd.int (i'au- tics fervices ag.cablcs, avoicnl paiu di^nes dc (Citc dirtin^ion liLtcraire ou au ciicf, 011 au coi])s enlier dcs AcadtMiiicicns. Rc(;u au iiain})ic clcs wcm1>ics hnnoiniics rcp^nicnles, jHir lc chc/j le /3 '"V/u/. Mr. Nikon Karpin^kyt Confiillcr de foiu , Doclcur cn M('de- ciiic, 1'ioicircur dAnatomic & dc Ciiiiuigic a lccole de Chiiiu- H 1 S T O I R E. 17 Cliirurgie de St. Petersbourg, & membre du College dc Medecine. Regu au nomhre des Memhres hojwraires externes, par le chef, le ig Mai. Mr. Geor^e Frederic JVehrSy Confeiller & Agent de diver- fes Cours dAllemagne & DireSeur de la feuille d'affi- ches a Hanovre, membre de la fociete Royale d'Agri- culture a Zelle & de la fociete libre economique de St. Petersbourg, recommande par fon aflivite & par fa difpofition a rendre des fervices agreables a TAcademie. Regu au nomhre des Memhres externes, a la pluraUte des voix, le 28 Juillet^ par le Corps des Academiciens. Mr. Jean Elert Ihde , Afttonome et Membre de rAcademie Royale des Sciences et belles Lettres de Pruffe, a Bcrlin. Mr. Gcorge Chriftuphle Lichtenherg . Confeiller de Cour et Pro- feffeurordiiiaiie en Philoibphie a rUniverfite deGottingue. Mr. George Simon Kliigel, Profeffeur ordinaire de Mathema- tiques et de Phyfique a lUniverfite de Halle. Mr. FranQois de Zach, Major au fervice de S. A. S. Mfgr. le Duc de Saxe Gotha et Dire6leur de robfervatoire de Seeberg, a Gotha. Mr. Jean Frederic Gmelin.) Confeiller de Cour, DoQeur en Medecine et Prof:ffeur ordinaire en Philofophie et Me- decine a Gottingue. Mr. Emamiel Kant, Profeffeur ordinaire en Philofophie a rUniverfite de Koniesbcrg, Mr. Eherhard Aigufte Guillaume Zimmermnnn, Confeiller de Cour et Profcffeur de PJiyfique a Brunf\ ic Hiftoire de 1794.. c Mr. iS II I S T O I R E. Mr. yftcl Ijni-ja^ ProfelTeui- dc Mathematiquc a rAcadcmie Koyalc militairc a Bcrliii. Mr. Jujic Cnrcticn Loilcr, Confcillcr ct Mrdecin de la Cour de Wcymar, ivodeur cn iMcdc( ine ct IMofcireur ordinane dWnato iiic cl de Cliirurgic a rUnivcrfiie dc Jena. Mr. Ciarles F,edcric Hiiulcnhoirg^ Pr-^fcircur cxiraoidinaire dc P.iilofopliio ct dc Malhcinali(juc a rUijivcrlitc de I cipzig. Mr. lc Baron Charhs dc Mcidin<::^cr , Secrc-tairc Iiiip('ii.il et Koyal au 'rribunal dc Jufticc dc Id Ballc- Auli.chc a Aicnnc. Mr. Gottlici) Conrad Chrclien Storr, Doflcur cn Mcdccine et Piofcircur d'lliUoirc nalurcllc a lUDivcrnic dc Tu- binguc. Mr. Ciuillaumc TTcnry Schafticn Biichnltz, Dofleur cn Mc- dccine dc la Cour dc Sa.\e-\Vcimar ct Confcillei dcs Mincs a Weimar. Rcgu au nomhre dcs Corrcfpondans. Mr. Krncfi Florcnt Fredcric Chladni , Dorlcur cn Philofophie ct cii Droit a Wittcnbcrf^ inSaxc; rccu lc 2; Mai i-(^j. Mr. '^can Ixhmann, Kmployc au Dcparlcmcnt des Allaircs *ctrang{'rcs; iccu lc »0 Jiiillct. Mr. 7«" J romc Schridcr ., Cira id-Hailli a Lilicnthal p.cs dc Bicmc; rc(;u lc 25 Juillel. II. Grali- H I S T O I R E. 19 II. Gratifications. SA MAJESTE IMPERIALE accorda tres ^racieu- fement a Mr. le Confeiller d'Etat et Clievalier Pallas iine prolongation d'une annee dii terme de fon conge de douze mois, expire le '^i Decembre de Tannee palfee, le dispen- fant, pour ce terme encore, de fes fonflions "academiques et lui laiffant la jouiffance de fes appointemens. Mr. le ConfeilJer de Cour Liochodzojf fut decore le 2a Septcmbre de Tordre de St. V^olodimir de la 4 claffe a. la recommendatjon du Direcleur de rAcadcniie, prefentee au Chapitre de cet ordrc. III. Nouvelles acqiiifitions. Dans le courant de cctte annee la Bibliolhecjuc, le Cabinct d'Fliftoire naturelle et de Curiofiles, le Alcdailler et le Jardiii botanique ont fiut differentes acquifitions, pro- venans d'ouvrages imprimes, de produflions naliuelles, de ciuionics, de graines et femences et de medailles, qui ont ete envoyees et prefcntees a rAcademie. 7. L a B IJiU lothequc . Indcpendammcnt de Tacliat d'un grand nombre d'ou- vragcs iinpoitans et precieux, fait cctte anncc, elle a ete augmcntce des ouvragcs fuivans prefentes a rAcademie. c 2 De 20 H I S T O' r R E. De la part dc la Societc dcs ails ct dcs fcicnces etablie a Bat.uia: Vcrhandclingtrj van hct Bataviafch Gcnotfchap. VI Dcd. Tc Batavia 119 -• De la pait dc rcditem: Aflronomifthes Jahrbuch lur das J.ihr iioG. Berlin i793- Sainmlung aftronomifchcr Abhandlungcn, Bcobachtungcn und X.iLhrichtcn , hcr- au>g«gcbcn von J. H. Bodc. hrllci Supplcmcnt-Band zu dcllcn aftronomi- fchcn Jahrbuthe. Bcrlin i7P3' De la part de S. E. Mr. le Prince Dcmetrhts dc Golitzin: Trait" 4" De H 1 S T O I R E : ai De le pait de rAcademie EleQorale des Sciences et belles letUes de la meme ville: Hiftoria et Commontationes Acadtmiae Ele toi'alis icit-ntiarum et elegantiorum litterarum Tlieodoro -Palatintie. Tom. VII. hiftoricu^. Maunhemii i 754. in 4.. De Li part du Rev. Pere Ennenegildo Pinl^ Barna' bite et Piof. de Cliymie et de Mineralot^ie alMilan: Opufcoli di Ermenegildo Fini, inferiti nelle Memorie della Societil Italiana , in 4. 1792. Sulle rivoluzioni del globo terreflre, provenienti dall' azione delle acque, me- moria geologica . in 4. Addizione al figgio di una nuova teotia della tetra, in rispofla al elfame tattone dal Sgr. de Luc, in 4. Milano 1792. Memoria mincralogica lulla montagna ed i contorni di San Gottardo, in 8' Milano 1783. Sulla metachimica, offia fulla nuova teoria e nomenclatura chimica. Lettera del P. E. Pini al Sgr. Contc Marco Carburi , in 8. Milano 1793. Ri-pofta ai libretti che fi publicheranno contro !a lettera del P. Pini, fulla me- tachimica al Sgr. Conte M. Carburi , opuscoletto da un antimetachimico, in 8. Milano 1794. De la part de Mr. le Conf. de Cour Gidhrie^ Mc' decin du Corps Tniperial des Cadeis de Terre: A table of Gems of the firft and fecond orders, in 8- De la part de Mr. rAcadeniicien Severguine: HaiaAtHbi.i ociiosaHia ecmecniBeHHOM JIcmopiH. LlapcmBo npoiupacmtniu, j Vol. in 8- relits. //. Le Cahinet d' Hiftoire naturelle aete enrichi i) de 154 quadrupedes et oifeaux, apportes pat le Capitaine de la Flotle ^jfeph Blliings, Chef dune expe^ dition fecrete dans lOcean oriental, & remis a rAcadeinie par ordre de S. M. I. par Mr. le Conseiller d'Etat & Clie- valier Pallas. En voici la lifte : No. I. n I S T O I R E . Xo. I ft :. Aquila Uucoptoa. Earius^ junior, — 10. FaliO Subhitco, — n (t 12. Stryx ululcr, — I j. Stryx zrr^ata. — 14. Corvus Coronc; dc Kjmtchatka. — ly. J5': Corviti Cnryocataites. — i<5cti7. Corvus Stcllcrii nouvclle cfpicc du CoMificnt dc rA«r>(?ri(jtt«, — 18- Cfrvus PicCy dc Kannch.itka. — 19. Tur.fus fcrrugincus-y dc rAm<;riqup, — 70. Ficui /riddi^ti/lus; n\ii, — ri. Picus varius mciiius; focminp* — :;. Picus var-us miKor; mas, — ;;'l Picus varius minor; focmina. — 1-y. Titrco Urof^allus., fcmcllcj dc Kamtchatka, — 34. iftrao ljif,opui-y habitu acftivo. — 2j lctrao Bond/iii. — :6 ct 27. Ijoxia Umulcator-y lcs dcux fc!«t. — :S it ^o- I.oxia Pyribula-y lcs dtux fcxcs, - — jc. Frjij^iUa Laponica. — )i. Irn^iUa Montifrni,illd-y vari^i(?. — 12. hmhriza ScbocniclouUs. P. — 1J. Lmluriza Aurrola. P. — •,4.. /•«;' rizii 1lifi'.!il. P. No. J7' H I S T O I R E. 23 No. 35 et 3(5- Emberiza montnrtay les deux fexcs. — 37. S'!tta Eiiropaeii. ' — 38. Hiruiido urhha-^ varii5t(?. '— 39. A/auda arvcnjis; de rAm^rique. — 4.0. Motacilla flwvcola- ■ — 41- Motacilla n:icv'ury de rAiTi^ric|ue. — 42. Charadrius (Trijn^a L. ) varius. — 43. Charadrius plwviaiis. — 44 ct 4J. Char.:drius apricarus. — 45 — 45. Ch rudrus [Tr.jnga L.) interprcs. — 50. Haem.itopus Ojlralega. — 5i ct 52. Haematopus nigra'j nouvelle efp^ce, — 53. Scclnpax Pbacopus. — 54. Scolopax Totaiiiis, — sy. SiOlopax Lnpponica. — 5f5. Scolopax rubigino/a; deux exemplaires. — 57 et 58. Scolopax Gallinago. — 59 — <53- Trjiga pugnax; vari^t^s. — 54 et 65. Tr jnga Guiiutta. — 66. Trynga nlpina. — 67 ct 68. Trijngae fpecies. — 69. Lrjnga glareola. — 70 et 71. Trjnga falina P. — 72. thalaropus ruficolUs. — 7) et 74. Pbalaropus fcrrugincus. — 7 5. Scolopax fuliginofa P. -76 et 77. Ltirus cachinnans P.; de rAm^riquc. — 78. Ejusdem fpecimcn primi anni. ~ 19 • 81. Larus Rija; de lOc^an oriental. ■ — 82. Larus nacvius. — 83 tt 84.. Larus atricilla. — 85. Larus parafiticus. No. 85. 2+ H I S T O I R E. No. 8^- Procdlarla ilacialis. — 67 tt 88- Procdlaria ac/]u'tioctialis. — 89. Proccllaria cana j nouvcllc cfpdcc. — po ct 92. ProicUaria ni^ra. -- 9:. Pclccanus •violaccus., nouveHe efp&cc. — 93 ct 9+. Pclccanus buriflatusy nouvcllc cfoicc , lunc Ct Tautrc de rOt^an oricntal. — OS- Cepfbus arcticus. — 96. Cippiui feptcntrionalis. — 97 - 90- Ceppiui Lomvia. 100. Ccppbus Grjlle. [Oi. Ceppbus bypolcucus-y nouvcllc cfpice. 102. Colijmhus cucullatus. 103. Coltjmhus minutus. 10+. Dtomcica exultins; varictas primacva. 105 ct ic6. Alca Torda. 107 ct ic8, Alca cirrbata-y nouvcllc cfp^cc. [09. Alca crijiatcllay nouvcllc cfpc^cc. 10 - 112. AUaJcncx; nouvcllc efp^cc. 13. Alca myflacca-y nouvcllc cfpi^cc. 14. Alcn Alle. ly ct 116. Anas canagica; nouvcllc cfpice. 17 ct 118. Anjcr Canadcnfis. 19. Anas fpectiibilis. 20. Anas Stcllcri-f nouvcllc cfpicc. 21. Anai falcata; nouvcllc tlpdcc. :. hjusiiem focmina. 2 3 obdui.'la, ct Ollrca nM'Icu^ 10. XHinoAe- Aftcriac pappolac it rubcac , cum cJiino oibi(.uIo. 11. ..\xHp.'raH. Fholadcs da>.^tyti. 1:. KavH cypMrai', Solcncs filiqu.ip. ,3. Uy^-y HoMM. Ncrita Irnndofi. i+. KyioriH. TcIMnac albidac. jj. .3jKy3MHraM. Vcnus rttiLuldti. i(). (aK.iii;». Svngnathus .^lu.^, fpccimina di- •. 10HCKa'h Tclla coriaica lochlcaiilbrmii. '3. MaiiTi jHHraii. Vcnus riticulata. 19. AfaC^irrjM. Ilalirtidcs tubcrculatic. r's. II 'oM.iHo. ISidu^ I lirundinis cfculcntac. 21. II Hraii. Arca Noac. 2;. K«pfHvT> M:'Upora polymorphfl ct madrcpora ravofa. aj. JJyey. Bu.ciuaiMurit.ci it Nciitac. 34. Kar.K, H I S T O FR E. 27 2+. KaKH. Lepades, BucLinis er Neritis infidentes. 3S- Hh3k. Mytilus eduli-;. 26. K,i3e. Ethini eft;ulenti. 27- ToMaMi. Tio.hi minuti. 2S- Tona. Mytilu^ tduli> et ftagnalis. 29- 3'MHHir;\cj. Spongiae duarum Ipecierum. 30. KaKaMt. Fucus querciioHus. 31. HaH.u;o. V^wrmes cuLumeres marini didi. 32. B.FciMt, Fucus faccharinus, 33. IIcoHOKy.3a. Fuuis filamcntofu^. 3+- HeoymoraM. Patellarum fragmpnta. 3 5- 11. a. Sepia loligo fale condita. 3<5. KaH v.l laii. I-LIices minutiffimae. 37- Omhhomomo. Aftinia fenilis. 38- Uy^HHraH. Seitul.iia verticillata. 39- ilcoi o ;yca. Serpula conglomerata. 40. HcunomaKycbiraii. Serpulae teflae, Oftreae annexac. 41. JMcxpjraii. Donax et Arca. 4.2. XsMarocyKH. Ova Buccini. 43- ToiiaMHiiryi?. Scituhvia pumila et Fluflra fecurifrons. 44. KapvfH. Alcyonii fpecies hepatitbrmis , A^opcKoM XAtdT). 4?. OHHnyfiy. Murcx ramofus. 45. Jfiiu Jlraary-ia. Murices conici bevigati. 47- }mh.io apaHMoM' . Sapo marinus , alcyonii fpecies. 48- Omhho Ky:!r-, Fucus cartilagineus. 49. TaBapaHryca. Fucus vcflcuhiris, 50. Ki.6yii(>Ky3a. Fucus tcnuifolius. 51. Cyc\\iHHrari. rholades dadyli. ' 52. JIly^yMHHraM. Tellinae variae. 5i- TcHraiiH i-ujj,H. M.idrepora calca . £8 H I S T O I R E. 54- IleoHKaKH. Sponi^ia balano^ indudcn?. jj. XaHaAaMBvKli. Futorum fpccics. MopcKa^i Ma.Miiia; $6. XiunKH. Scrtuliri.i Abietina. 57. Toa MHiu;y3.i. Radix cujuidam fuci. 58. Cyi\i»ry33. Sertul.iria cypreffina. 59. OMnrioxoKtryjj. Cjrallina otficinali?. 60. XoK}'iiH. Agaricus pracparatiis. ilnoucROH nrpyinT'.] I l Ji)lri!u vllli. 1. Kar.aMH. Sipunculus nudus. 2. .AMtiaMn. Fcrca oricntalis. 3. Vc3» rcia. Radius aftcriac ciliatac vcrmcm rcfcrcns. 4. XaMo. Ammoditcs Tobianus. 5. X.iai. IJlcnnii Ipccics. 6. II re. Foetus Rajac clavatac cum vitcVo; r:^rcgium rpccimcn. 7. KawH M i»i,iHA. (Jptiidii Ipccici oblblcta. 8- Blcnnius Pholis. p. Scgia Loligoj fpecimina duo. 10. Pholas daclylus ct Solcii filiqua. 11. Canccr Ercmita ct Bcrnardus. 12. Fluftra fecu. ifrons. 13. Scrtularia vcrticillata. 14.. Alkria pappofa, nconata. 1 y. Turbo ncritoides. 16. Blcnniui Lumpcnus. Jlcrharium vivum hnccc iincrc cnUcdlum coiilincl: LXV Plantas alpcftrcs ct pauca. hortcnfcs. LXV Folia Japonica zoophyta lucoscjuc cxhibcntia. 3) r^c H l S T O T R E. »9 3) Le Cabi:iet de AJineiiilogie a requ en outre, de la part da Rev. Vci E,mentgildo Plni, ies picLts iuivantes du nioit St. Gotliaid: No. I. Uiie cmpreinte de poiffon, fur une pierre marneufe giife. — 2. Zc-olithe. — .?. Cy.iiiite ou Schotil blcu prismatique dans du Talc argertin. — 4. Ta!c argentin, avec du Mica noirJtrc «. de Schocl piianiatic^ue. — 5. Mandtlktin , ' avec dc pLtite-> bciilc^ dc CjleeJoine. — 6. Fcldfpath jcUine rougeatre avec du Feldipath triUalhf^. — 7. Une Adularia taillte tt polit pour une bague- ^) De la pait de J?. E M. Li Piincelie: Trois cv.mplaircs biai confcrv^s de la Gorgonia, plante marine du genre dcb CoralHns. ?) I)e la part de Rlr- le Conf. de Cour Laxmann. Un pctit chien monftrueux a fi.x pieds , trois de devant et trois de derri^rc. 6) Dc la pdrt de Mr. le (lenerai Eulcr. Deux morteaux du tlumldgo qu"on tiouve il Nidot en Finlande. III. Le Cahinet de Curiofites i) a etc enrichi d'[in f:;rand nombre d'habillemens, d'armes d'ufenfiles ct aulies inltrumens et nippts, af)portes par ie Capitai e 5z////2<^.y dts isles et du continent derAme- ric|iie feptcntrionale et du pays des TchouklChi, et en\oyes au iMufec^, par ordre de S. M. 1., au nombre dc 7S picces, fav^oir: No. I. 2. 3. Un habit Lamoute tr^s orn^, avec lc poitrail garni d'une plaque d'argtnt et le bomet. — 4. Un habit dhyver dc> Tthouktchis fait de peau de renues. — 5- Les bottcs appartenant i ctt habit, et — 6. 7. 8. La tcinturc et lcs orncmtns de la tcte. 30 fl I S T O 1 K K. No. 5. Le bonnet appartcnant au nicmc habit. — 10. Vn h.ibit cligaiit tt iii.hcnunt ornL^ dc^ habitaiis dOunalachka- fait dc pcaux dours marins fbrt jcunes. — II. Lc tlapcim dc boi^ appirtcnant H cct habit. — 1:. Ui;c i":crrui]ue. — 13. Une tcinture dc fcmme brodJc ct unc ccinturc dhonnic ordinairc. — 14. Unc crcfTcrcllc dc becs d^oifcau, dont ccs ptuplcs fc fcrvcnt i la danfe. — iS tt 16. DcaK chcmifcs i P^uyc , fa*ites_^ ir.cmcs iiiCulaircs fc li rv nt cn d.mfant. — 24. ct :y. Diux thapcaux dcs habiwns dc fAnicrique pr^s dc S.ind\vith'- Sonnd, faits dc ratincs. — 25. Un habit dc cuir des mcmcs. — 27. Un harnois dc boii artiftcmcnt tr.iv.iillc, du mcmc p.iys. — 28. Un carquois, avcc + (lcthc* dc tuivrc du nicmc pays. — 29. Un faiftcau dc 5 (leihcs ii pointts dos avtc dcux arcs, dc i Am^ricjuc. — 30. Sis pctits harpons pour la gxicrrc ct la thafTc dc pctits ani- maux marin^, dcs islcs dc l'Am<:riquc. »_ 31. Trois pi^ccs dc bois dont lcs habitans fc fcrvmt pour lanccr, ^ la maiii, Ics fu des Tchouktchis. — 37. Un poi. nard de ler, du tnvail des Tchouktchis. — 38- Une t n b iL- des mat>icieiis Tthouktchis. — 39. La n e ne d'Un magicien de Kadiak. — 40. Une natte tiirue, vetement de guerre des habitaris de Prlnce Willianis Sound. — 41. Bcficles, ou garde-Vues des Tcliouktcbis et de$ infulaires. — 42. Une fronde des Tchouktchis. — 43 - +9- Toutes foit^is duillramen* des Tchouktchis, faits de dents de vache mariiie. — jo. Un ptigne des memes. — 51 et 52- Etii^ a epin ^les de leurs feiiimes. — 53. Inflrunlens poar fiire des filets, de h meme nation. — 54. NaVdtie poar fjire de; filtts .\ baleine. — 55. Gide-n-uin , dont les Aleoutiens fe fervent, pour ne p.is bleller la main , en lancant lcurs javelines. — s CJa n [ S T O I R E. No. Tchouktchis fe fcrvcnt. — 66. Uiic cfpjcc dc daniicr dc< Tthouktchis. — 67. Etui cn lornic de loutrc , pour gudcr des pointcs dc flethc* ct aut.es b.igatcllcs. — 68. Des ligncs avcc lcs hamcron<. — 59. Dcs filcts pour li peJie dc Ioutre'>. — 7?. Dcs filct» pour la pcchc dc gro» poiflons. — 71: Dcs courroycs, ou banJcs dc cuir loit longuc^, pt>ur dc grajicl» hamecons ct h.irpo:is. Lcs tout dcs ilcs du 1 AmJri{]ue. — 7-- Toids d'o5 qu'on attai.hc aux filcts dc pe hcur. — Cigaro cfp.ignol qu 0.1 a t.ouvc thcz lci inlulaircs dc la B.iycde S.ind\vi..h. — 7+. Lignc c a murc d'liiirpon pour la pc. hc dc la balcinc. — 75. Ir i' plar- ct t.oi- cuil!<^rc- dc boi;, dc- Antii> ;i!ns, -— 75. Uii moric.iu dc boii odoij crji.t, dont il aboidc dc> a.brcscn- ticrs .'» Uunala.hka. — 7"'. L'n aic df ilcs Kourilcs. — 78. Tabiettcs dc bouillon , fiitcs dc tKnir dc balcinr, quc lcs Tchouktkhis machcnt quand ils ont t.iim. : ) D^- hi p.nt dc Alr Ltvniaiui le inrinc r;ibinet a rcqw pliifionrs c riolies Kouiilcs, Altouics < t J.iponoif» s, p.iiiisoii f<)tiiieis a rdcjtiettcs, nacellcs, chandrlrs rlc ciic \cucld!c &c. rappoilce i)ai fj.i fils , dc rctoiir clc fon \(.yagc au J.ij['on. //''. Lc 'Jiirdin hol a n i(}uc a r^C^' rjlufK-urs cnxovs dc ^i.uncs ct r('nurrcs rucilli s I.) par Mr. I- ConT iilcr d l^t.il cl ('lic\ .ilici /'n//»i.v, | cnd.int fn \ova^c le lon^; (I I Voli;.i, au.\ nionls Cancaf s ct (n 'J aii- tiJe, -..> |j.u Mr. lc Confcillcr do Coiir Luxmunn^ dans Ir (juu- H I S T O I R E. 33 Goovernement d'Tikoutzk. et ailleurs; 3.) par fon fils pen- dant fon voyage au Japon dans les iles dejrOcean orientul. Plufieurs de ces femences ont ete femees dans le Jardin botanique, et lcs plantes qu'on en a recueillies ont ele decri- tes deja en partie par ^Jr. rAcademicien et Ciievalier Lepcchin^ telles que les nouvelles efpcces de Poly^^onum, d^Epiioldinn^ de Typha, et d'autres, dont on trouve la defcription dans les derniers Tomes des Nova Acta. V. Le Medailler academique a re(^u une med.iii'e en or, frappee a roccafion des noa velles acquifitions faites en Pologne , du poids de 5 2 Solot- Eiks 24. parties et de la valeur de 188 Kbl. 18 Cop , que ie Departement des monnoyes a envoye a i'.Academie, pour ^tre conforvee au Cabinet des inedailles IV. Memoires et aiitres ouvrages manufcrits p r e f e n t e s a 1' A c a d e m i e . Obfervations m^tcorologique^, faites !i Moscou, p:u- Mc. le Confeiller de Col- l^ges et Chevalicr Stritter ^ et eiivoy^es r^guli^rement chaque niois de rannee i 79+. Le 5 M.iy. Obfervations iTi^tv.'oro!ogiques, faites h Siratof en 179-;, paf Mr. le Confeiller de Cour Majtr^ Doaeur en Medecinc et Coirc fpondant de rAfademie. Le 3 Mirs. Obfervitions mit^orolo,a;'qucs, fiites h Ouflyoug Welikv, dans lc cours de fann^e 179 3, par Mr. le Chuurgitn Mdjor Fries^ Coae fpondant de rAi.ad6nie, Hiftoire de /794. e Lf 3+ II I S T O I R E. Le :j Octchre. Obftrvations m<;t(;orologiqucs, faites dans l.i tncmc viUe, par Ic n-ieme, dtpuis le i Avril iu-cju'au i 0(.tobic 179+. Le 23 Jcnvier. ^iiesnbie ^sannci.ii ynoiiipc6A,ic\ibi,i n(H oiiiicaHiif ptK"b Jliin, Mjpi.iiiibi, Korycyiia, KaMyHii, CoAbijjaro XaiipT^, KyMiinH 11 EyxniapMi.1, co icl\ni inaAaiomiiM» p1.m;aMH , UGej)!) - i"mnincii- ^^cpBaAmepnMT) I/empo^il UlaHCHHO.til. Le 13 Fririij. Tablc-s mortuaircs des trois dcrnicrs mois de i^p^, pour St. Pctcrsbourg, cnvoytcs par lc St. Synodc. Le :7 Al.n. Liftcs mortiiaircs dc Kalouga poiir cinq annccs confccutivesj cnvoyccs par Mr. lc Coiilcillcr dc Cour Sokolof. Le 9 Juin. 0 MopoiueiiiovT) KbjcI. npcAoxpaHHuieAbHOi»!» oaih uuurH; dc la pn t dc Mr. Kr.flinin i Archangcl. Le zi 3:i r. Mcthodc nouvcllc ct infaiiliblc dVfTaycr Tor ct Targcnt, par rapport i la .^l^tallurgie ct aux monnoycs, pour la (liict^ communc du public dc tous Ics (rtatsj p.ir Mr. Ic Baron Cbr.rlci dc Mciding-r. Le 3 duiUct. Rcchcrchcs fur les ^quations aux dilltfrcnccs particllcs dn prcmicr ordrc ^ trois variaMcs, lorsque ccs diHi?rcnics ne lont que lin^dires; par i^lr. Jean Trcmhleif. Le Juillrt. Traitc- min<;ralogique fur r.imbre jaune; par Mr. Jean Lehmnnn^ employe' au D^pait* incnt des atfai^^s dtrangircs ct fils du cck^bre Ch miftc. Le 1+ Aou!. IIcmPpinfCKoti onbiniT) o Bii1,UJiicii iiio;roBAt TocyAap» llv.nr, 1 iin| s llfinpn Br.Mii.aro^ oniTi 1.1 roAa "o 1719 toaI' i dc la part dc Mr. Krrflinin ., cnrrc-pondant i Arthangcl. Le 16 Otblrc. Dcfcriptio Cacnoptcridi>; auctorc C P. Thunher^. Wr. Ic Confcillcr de CoHt^gcs ct Chcvalier Stritter a cnvoyn(lu> a Irkoutzk ct par- n.i lcscp.icls fc tioiiva auffi lc rn.iKhcind Kndoyou (jui cn J7yi avoit acconip.ignc Mr. Larnunui le Pcrc a St. Pc-teisbourg, Dapiv.s rcltc kttie Mi. lc I.iculcn.inl Laxmann avoit qMilU- la r.idc cl()chol/.k Ic 13 Sc ptc mbic 1792 &' y cloit re- Xo iinc lc 9 5 ic j)lcmbi(: 1793, apics un voyagc dc 3'''i jours. Av.inl a'*cint lc s Otlobre 1791 Ia ])oiiitc l.i j)lus oiicntale d l.i ^ ^ (ics i'cs Kouiilcs, il y p.;ir.i llii\(>rdans xw^ ]oort ii^inaic; Kinvjio, & cmplov.i lout k tcms dc f.n fcjour cli^rm ccllc H I S T 0 1 R E. 37 cette ile a faire renquete et la defcription dn pays. Ayant apris qiili aj^partient a la doniinalion Japonoife, il expe- dia Lin expres aa gouvcrnement le plus proche, pour faire annoncer fon arrivee & les molirs de fon voyage. D'apies Mf. Laxmaim toutos les def-riptions «& cartes que nous avons de ces iles & de leurs cotes font tres dcfectueufcs : il apprit que Tile, oii il avoit pafie riiyver & qu'on trouve dans les car.es fous le nom de ///o, nom que les Japonois donnent a la Ch ine, s'appelle du nom de fon principal port Jtkis & appaitient au gouvernement de MatmaY. Le 4 Juin il mit a la voiie & entra le 5 juillet dans le port de Cha- codad, OLi il refta jusqu'au 13. Ce jour la il quitta le vaiffeau & fe mit en chemin pour aller par terre a la villc degouver- nemcnt Matmni, ou il arriva le 16. Comme le gouverncur de Matmai avoit ecrit, des Tarrivee de rexprcs de Mr. Lnx- inann, a la Cour de Jedo, rEmpereur y envoya deux olTiciers de la cinquienie claffe (Schen-Infchi), qui arriverent encore avant Mr. Laxmann a Matmai^ pour lui temoigncr la fatis^ faQion de rEmpcrcur fur le motit de fa miffion, mais plus encore poLU' empecher la contiQuation de fon voyage. Mr. Laxmann rcfta donc a Matniai jusqLi'au 26 Juillet & revint a Ch.icodad le 30, & aprcs s'y etre pourvu de toutes lcs chofes neceflaires pour fon retour, il quitta la rade de ce port le II Aout. Le 2 Scptembre il vit Ics lochers voicaniques de Markan, ^5 Verftes a peu prcs au nord dOchotzk & entra dans ce port le 9 Scptcmbre, n'it favorahlo (jui hii a\oit clc (ail dc cc Mcmoiie j).ir Mr, TAcad -micicn Si.huhcrt, rAcadcmic avoit rciblu , dans fa fcance du i '^ Fcvricr 179", dc communitjucr cc M<'moire au Coll(<;c dc I' \mirautc, cn lui [)rop(jfanl de fairc \crificr, ])ar dcs Olficiers dc Mariie . lcs obfcrvations de Mr JJ'illiams, c[ \c ig D(-ccmbrc clJe rcqwl ue lefre de fonununica ioa d I dit Collcp;c, accoiii[)ai^i)ce d s r.i[)[)orts que lc Collr^o a\'oit rcru-, de I.. L. E. K Mis. Ics Vicc- Aniirjux ct Chc- valicis (Hlis et Chanytxofy Mis. lcs Contic-Amiraux et Che- valicrs AJaharof ct Tcit cl d s Capilaincs dc \a Rotte Mrs. 'Jimachof, I^kin , I)'rilToJ ct Jchiichafi^of . a (|ui le CoIlc,i;e a\oit fait diflril^ucr ",<•• thcrmomt-lrcs fails fclon les idces dc Mi. IJilliann, thermom(L'trcs, les; moyens plus luis et |)lus expedilifs cinployes jusqu'a pit!'fent pour s^aflurer de lapr proche des b.is Ibnds. //. Concliicicurs elc^riqncs (lux magazins a pnudrc. La Chancellene d'AitilIeiie et dr 1'orlificalion ayant rccn Tordre de f.iire ^.ua itir contre les ellt is de l.i li)U(lie lous les mag.izins ii [)oi)drc (|ui fc trouvent d.in- les loitc- r> ir-s de rKm[)iie. en y [)I.i(; inl des cordufleuis; elle s'd- dicira a rAcademie Inijicrialc (\cs Sciences, pour la [)rier de confercr avcc les memhies de l.i dile (hancelleric fur les cndioils les pius convcnable^ a iemplaceinent d(s ron- dudcuis H 1 S T O I R E . 43 dufleiirs et fnr la meilleure maniere deles conftruire. L^ Confe- rence ayant entendn, dans L\ feance du .28 Avril de cette annee, la lefture de la lcUre de la Chancellerie. elle noinma Mrs Jes Academiciens Wjumovskl. Eu/er et Krajft, qui avoient deja ete conf.iUe^autrefois en des cas-pareils. Ces Acadeniiciens c nvia- rent d'abord de fiiire.demandcr a la Chancellerie d'AitilIcrie et de Fortification les plans et les profils de tous les ma^a- zins a poutlre, avec la defcriplion de lciir local , relalive- ment aux bainieiis qui lcs entourent a une diftance de cent tcif s pour le moins, et au fol ou ils font conitruits. Auffi fuent-ils demander la pcrmifTion de vifiter fur les lieux memes lcs magazi ns a poudre qui fe trouvent dans la ForterefiTe de St. Petersbourg et aux environs de la ville. En confequence de cette demande TAcademie regut le :: Juin 46 rotilc-aux, contenans 106 plans et profils des magazins a poudre qui fe trouvent dans lcs departemens de Finnlande, de Livonie, 'de Kief, d'Aftrachan ct fnr les lignes de Sibiiie, de Tlrtych ct de Kolyvan, avcc Li pro- mtife qTie lcs autres Liivront dans peu , et avcc la piicre de prevenir Li Chancellerie dArtiUerie et de Fortification du jour ct dc Theure ou Mefiieurs k^s membres du Comite clabli voud ont fe rendre a Li Fortereffe et aux autn s ma- gazins aux cn^ irons de la ville, afin quclle puide donner lcs ordrcs neceffaires aux intendans de ci s mag.zins. Apies avoir regu ces plans le Comite les cxamina dans des Con- ferences particulirres, tenues le 3, 9, 1?, 19 et 21 Juin, fiL fs rcmarques fur chacun en particulier et drcffa unc i iftr.flion generale; et setant icndu !e i^ et t -^ aux ma- gs- pljiis (] i 1 li .ivi^ieii- c'lc coiiimii:'.i(| ics , a hi Cnaiicc l!iM;e- d'.\iiill lic cl tlc* i oi.ti! c.iiion, ou. \\i i'.\ca leinici n /{;)//- morsLl i\\ la lcdme cits (Lm.\ i.irtiuflioiis cl ic^ oi.dil .iii.x: qUwiUOiiS. ct au-v cio. ics (Ls mcnibits d^ ia Cliancciiciie. ///. Eruption vafcufe clans l ile dc 'raiiian. Dans nn rappoit dc Mi rAcadc^niiiicn et Chcvalicp Palfas , dalc d' Kiil.ib/^giad ie ^y J .illcL ct lu tn Con- fcircncc le c^ Aout dc cctle am cc , icinpli dc noticcs- intc'j"cirantcs fur fon voyagc cn Ciinuc, i'|ot- s commerc^a' nies iios experiences en piefence de Mr. Mlnterbirger Apo- thicaire de Li granJe Apothicairie Nous primes, pour chaque- experience fix buches de bois fcc de bouleau de Li mcme grandour et a.e.tant de d(5uves de vieux tonneaux d'iiuile de tc^iebenlhine, (jue nous fimes allumer fur un foyer et def que toul ie buGiicr etoit einbr;ife, nous y vcifames de Lune de nos folutions jus(j'a ce quc- le feu c^toit entierement cleint, en notant,, apies chacjue expc^iienCe;. la quanli'e d'eau impicjgnee qu'il a falu pour e cindie le biaficr. Pqur pro» duire compleltement cet efLt, il a falu I ) Le reau pure - - - 24 onces. 2 ) De la folution de vitriol. - 22 — 3 ) Pe la foleiiion d • fel commua 8 v — 4j Solution de potuire 6 — 5) Solti- 48 II I S T O I R E. 5) Solulion (riilun . - - «y onces. 6 j Leinve dc cciuire - - - 9 *?) Eaii ai|;illc'iire - - - 10 — 8) Sjuimue de haien^ - - S — 9) Ar^ile et lenTive de ccndre - 6 — I-) Aigil', fel commun et \iriiol 12 — 11) Ar^ile ct rcFidu d'cau iortc - 6 — Toutcs ccs cxpericnccs fureit rcpctccs dc la iiu*me in'nt une j>lus gramle f|uantitc d.s folutio.is fusdiics ni.irs dans lc (und lcs rcfullals lurciit paifailemcnt conlbrincs a Ci ux dcs experiujces prc-cc^-dcntcs. A rc^^ard de la promlitudc dc lcfTct produit par la mciindrc ()u.uitii(^ de malicie exlii.nivc, il nous a j)aru ()ue ccs cxjjcijfiiccs prononcoicnt qx\ la\cur (\o I.i jolallc, clii fcl commun cl du mclan^e dari;ilc cl dc ic-Iiilu d'cau lortc, mais deci!('?raent en lavcur do la polane. Afin dc favoir anfTi laqtullc de ccs irois folulions pr(:f(''rabl< nierit cllicaccs garantin.it Je bols ie plus io-^^tcms conlfc rinil.immalion. nous linTcs cncorc lcs cxj)crienccs fui- vanles, r|.iaciinc a\(c dix dou\es bicn f-chcs dc N-ictix tonncaux d'- mc nc <;uiiidcur, cn obfci\.inl Ic u iiis iicc - f- fairc poui lcur inllanun.ition et leur comburiion com|jlcltc. Xj Dix douvcs fchcs fuicnt coiifuniccs p.u lc fcu cn i3 minutcs dc tciui;. H 1 S T O I R E. 49 2.) Trempees dans de reau piiie clles s'cnflamiiie)ent apies 2 nnnutcs et .fiiient entierement coi^fumees par le feu 14. miautps aprcs rinilammation. 3) Mouillees avec la folution de fel (onrnun elles s'in- flammerent apres 6 rainutcs et furent confnmees apres 13 minutes, a compter de rinflammation. 4) Trempees dans le melange aqueux dargile et de reridu d'eau forte, elles s'enflammerent apres z mi- mites et furent confumees pa.r le feu 1+ minutes apres r|infiammation- 5) Trempees dans la folution de potaffe elles s'enflam- merent aprcs s minutes et fe confumerent 23 mlnutes ap es riiiflammation, Les memes experienccs furent repetees avec des buches de bo-is de bouLeau'', folt apres les avoir tenu plongees quel- pues minutes dans les lcffives ou de fel commun ou de potaffe, foit apres les avoir laiffe pendant 2+ lieurcs dans ces deux folutions, et en les expofant a raOion du feu ou humid s ou fecliees. Les refuUals furent alfez conformes a ceux des experiences preccdentes, avec la feule ditference que le bois trempe brula plus Icntement. On n^elt pas, a la verife, dans des experiences de cctte nature, affez mai- ti-e dc^ circonftances, pour ofer s'attendre, Iorsq[i'ou les re- pete fouvent, a uu parfait accord dans les tems obfervcs de combuftion, n''anmoins la prelerence de la potaffe fut aulTi confumee par ces dcriiieres experiences. Ainfi la potafle fe diftingue non feulement comme moven efficace dans lextinOion du feu, mais elle garantit auffiles matieres cnmbuftiblcs, expofees a f)n aflion, le plus lonf^tems contre unc nouvelle inflammation, propriete qui^ dans les in- JJijluLic dc I79h § ccn- 50 II I S T O I R E. cendics, fiil gagncr dti tcms, ponr mcttre pnrtout dtsbornes a rdTcl {lcftrufleur dc Li llammc. Ce n'crt pas {juc noiis pr^^tendions {|u'on s'en ticnne uni{]ucmcnt a la pt)(arfc, a l'cxclufion {lcs au'rej drogucs propofces par Mr. Nyjlriini. On pDurra [\\ns {loule, au de- faut de 1.1 potalTc, (ju'on nc pcut }).is a\oir jiartout aflcz facilcmcut et .i un piix aflcz bas, a\oir iccours aux autics ingitxiicns |)ropofcs, et en aUendrc un bon clTct, a r^-xclu- fion cejiendant du ^itriol {le lcr {jui, {lans toulcs nos ex- pericnces, s'clt montrti conftammcnt pcu clTicace. Au rcftc. quoicjue les moyens d'cxtinflion indiques par Mr. Ayftrimi conlre lcs inccndics ne foycnt jias ablolument noin-e.iux, ils ne font j^as nulTi univcrfcUcmcnt connus cjuils mciilcroicnt de T^^trc; ct cn y rcnd.int aticntif lc public oii fcid fuf d'avoir contiibu^i uu bicn g^inc-ral. VII. Lc^ons publiqucs. Lc jiublic connoit dcj.\ par Mliftoiie de rAcndo-mie dc I7S + , {j i pr('ci (ic lc fecond 'i'omc dcs A'ora .'/t7r/ , le nouvel (itablilfi nient de (juatic lc(:ons publi(|ucs cn lani;ue KulTe, et il f(;ait,. j).u rililtoiic dcs annccs fuivantes. a\ec qucllc rcgularitc ccs lcQ{)ns ont cte continuc^cs. AulTi cctte anncc dcux Acadc-micicns ct deux Adjoints de l.i nation donncrent , cn langue Huffe , chacun dcu\ lois j)ar fcm.iinc, jicndant lcs (jualrc mois d'etc, des lc(;ons publiqucs alTidumcnt lK-(jucnt(*cs. Mr. H I S T O I R E. 5; Mr. rAcadeinicien Ao'e/n/7io/ donna iin cours cle Geo- melrie, d'Algcbre et de Mechanique, qu'il commenc;'^ le II Rlai et finit le 19 Septembre. Mr. rAcademicien et Chevalier OzercHhnvshi donna un ccuis d'IIirioire naturelle, qu'il commen(;a le i, Mai et finit le 19 Septembre. Rlr. TAdjoint Kononnf un cours ds Phy.fique experi" mentale, commcnce le 12 Mai et fini le 29 Septembre. Mr. le Adjoint Zacarof un cours deChymie theore- tique, felon le fyfteme de Lavolficr ^ commence le 13 Rlai ,et fini le 23 Septembre. VIII. Ouvrages publies. L'Academie publia, dans le courant de cette annc6, outie plulieins Mcmoires , ouv^ragcs periodiqiics et traduftions en langue Ivuffe, les ouvrages proprement ac.idemiques fuivans: I } Nova Acta Academi.-ie ImperiaVis Scicntiaiaim Petropolitanae. Tomiis VIIS. Praeccdit liifloria ejiisdem Academiae ad annum MDCCXC. Petropoli Ce volumc con'icr:t,- outre qudques petits Memoires dc Savans clrangers, inferes dans la partie hiftorique treize Rlemoircs de Mathcmatique, fcpt de Phyfique et d'Iliftoire naturelle et trois d'Aftronomie ct de Meteorologie. 2) Leoithardl Eukri Inftitutionum Cakuli integralis Tomus IV, continens Supplementa partim inedita, partim jam in Opcribus Academiae /w^c rudis Scientiaium Fetropolitaiiae inipiefla. Fetropoli 1754.. '^si^-^^ II I s T o I R E : Tc Stipplcmcnl appaitient pioprmcrt a la rovn-cHe- ediUop dn C iilciil inl( <;i il dc K ii Aii. /u/ry, cn c LAc.k1( nii« a piiMicf, ct doi t lc piciiiici eL lecond voluiiic onl p.uii cn i-jy-: cL lc lioincine cn x^i/S- l.v. Prix adjngc. I/A-^atK^mie, d.ms fun I io«;uiiiMne dn i^ Fc^iicr r~ni et d'\ ' J.nn icr 179-, a\(i pii niis iin jr x dr cc 1 I D 1- c;i,s (riloll.r'de ati Savaiil cjiii .mra \c miciix icpondii d la c|ucriion luivante dc Oco^rapliic pliyfKjnc: .,Kx obfcrvalionibos aciis m.i^nclic.ie anticjnis ct re- ,.crnli.)ribns dcfinirc ftatiim g4obi nc Uii tcrr.icjnci ma- „f;nciic .111 . id e(t polorum tclluiis m.i^ncticorum ^pofilioncs. \ircs, n.otiis; i' (lc([uc pio i itio lacci.li „XIX. cor.ftrncre mappai:! Iciljc magr.elic.im, (.bfcr- ,, v.itif.nibus', tam in lcira firm.i c|Uiim maii laiTi9, con- „fc'it.in(Mm el conriiniicm illi. cjiiiun pro f.iccuJi X\ III. ,,iiiitio conitruxil Edni. UaUev ; cx utiiuscjuc dcni(|uc, , et (iiu)lcjuolpr;icftanlioicscxlanl .iliarumcomparaliDne .,'lc flcxibus mciidianorum ma^ncticorum ct curvarunv ,d clinationis. ci dc l(^ibus imj)iiinis v.iria'ii>num , ,q lus iftac lintae, raii.nc fivc pofjlionis Hv c cti.ira „cnividini« furfan fuac, fucrcirn tcmjjoris f ilx uui , c.\- ,>jjcritnliis conf'r/iiia cliccrc judici.i, caq; c 11 T 1 nau- „ tir.o apjdirarc. * Le 'crme de ri^nrur, fixe pour la uVci li n i\cs Me- moiics, cluut cxpijc; lc 31 DcJccmbic dc laii.cc j allcc, lAca- H T S T O I R E". 55 rAcndemie n'nvr.it encore recu qu'un feul Memoire: Teuia' m 'iL ycfih iicli pioh'enia g^ogiapiih o -ma;X'^e i uin, ab Acada. ia S ientlaniin Imperiall PdiJopnVitana propofihiJ/i^ avec une cjr e niagnetique et Ii devife: Li ardtiis len affc noii uJ- tLma li us fft. Ce Memaire iiit comraunique a S. K, Mr le Confeiller d'KtaL anuel ei Chevuiiei ylepuuis et a Mr. lAccr- denricien et Clievalier Krajf: , qiii, apres dvoir ki et exa- niine Je m.ip{)eiiionde maj^neriq e, en porLcrent le jui^v^- me' t ruivant que \\u l'A( ademicien Ki ajft expefa a lei Conference dans ia feance du b Decembre. Conimtr' 1 • Memoire en q.ueftiv^n eft Lnf;'fr*fant po'ir ju^er de la j lieire des principcs qui cnt ^uide laMteur dans Li conftiunioi de f.i carle, ou d'aillevirs les meridiens iiiag']eti.ques, ou !< s coiiibes de declinaifon p.iroiffcnt a\'( ij ete lra(^ei.s avec be.iucoup d'txafli[ude, a en j ger dapies ia comparaifon a\-ec lcs obfervdtions les plus rece tes fai- tes fur la declinairon do r, dans le mcme tcms qu'on publiera 1 adjudicalion du dcmi-prix mcnlionne, favoir unc qucftion indcitermince de Mccaniquc et unc au- trc (jucftion dc Cliymic, dctcrmincc. M.iis commc le pro- gr.immc ne ponvoit plus clre iin|)rim(^ cctte anncc, a caufe dcs \acanccs dc Norl, il fnt rc-lolu de publicr pr('Mlable- mcnt lannoiicc fuiwuite, par un fu])plcmciit aux ^azcttcs allcmandcs: J. l.'Acadcmic Iiupcridlc dcs Scicnccs, c.fpc-rant (|n'une qucftion ind('tcrmin('c fcra ])lus j^roprc a f.iiic nailre dcs iincntions utilcs cl (Us rcclieicbcs imjiortantcs, ellc a j('-r)lu d • jiiomcllre un j)rix |dc ciiKjuante Ducals d ll.)lIa:Hlc .'1 celui qui, a\aiiL Jc ■51 Di-ccmbre 1795, lui aura j)i('f nlt' rinvcnlion iiKc.uiiquc la j)Ius imj)ori.intc ct Ja ])lus utile en fait dc niacliines, ou bicn aufTi .'1 cclui (jni lui aura cnvoy('', avant cc lcimc, Ic mcillcur Mcmoire llicoicti(]uc fur un fujct quclco;j(jue dc Mccaniquc. II. I.a H I S T O T R E. 55 II. La leffive dn fjng cft iine dcs plus uliles prodnOions chymiqnes, non feiilement paice quellc feit a la fabii- cation du bleu de Prulfe fi recheiche, mais encore, parce qu'elle fournit au Chymifte un des reaOifs et moyens de decompofition les plus neceffaires. Les rcchcrches faites par les plus habiles Chymiftes nous ont appris que le principe colorant de la lelfive du fang refide dans un acide particulier tres complique; mais Li nature de cet acide, oii pluiot celle de fon principe colorant, nous eft encore entierement cachee. Nous favons encore qu'outre le fang toute autrc fubftance reduflible en char- bon eft propre, en quelque fac^on, a prodtnre de la lelfive d 1 fang. ALiis la feule methode ufitce jusqu'ici pour preparer la leffive du fang, par Li calcination, paroit etre defeflueufe, parceque la matiere colorante, ayant une fi grande facilite a fe decompofer, eft detruitc, en grande partie, par le feu, dans cette violente ope- ration, ce qui non fculement fait avorter quelqucfois Toperation, mais empeche aufii Li faturation parfaite de la leffive du fang, fatura'ion qui par Li voye humide leuflit toujouis, comme nous voyons dans la lclfivc de fang de Maquer, tiree du bleu de Prulfe. Ces copfide- rations engagcnt lAcademie a inviter les Chymiftes a decider, par des recherches ulterieures et des experiences nouvclles , les points fuivans : i) Qiielle eft Li nature de la leffive du fang? Tacide phoff)horiqiie et Lalcali voLitil en font-ils des parties conftituantes effentielles, ou feulement ac- ceffuires ? i) La- 55 IT I S T O I R E. i) r.iiqiieUe dcs liois paities coufiitdantcs du fan^ & iaciles a fei;iei;>-'i . la reieurc, la JyniphaUquc oii hi fibicufe efl la plns liclic eii fubftance color;inte ct la pUis piopie a la fatiiralion dc ralcali? Ce }:K)int decide, on fe verioit peut etre en etat dc fubftituer au fanii avic avantaiic unc autie fubftancc. 3) 'jOn dcfirc furlout une im-thodc ])lus avantar^cufr de prepiirer, par la voyc liumidc, la icUivc du fani^ pri* juoidiaie. EX EXTRAITS DES MEMOIRES CONTENUS DANS CE VOLUME. Hlftoire de 1I94. H I S T O I R E. 59 CLASSE MATHEMATIQL^E ET PHYSICO - MATHEMATIQUE. r. De infigni ufu Calculi Imagiiiariorum in Calculo integrali. Au6loie L. Eiileyo, pag. 3. l_iorsque Z indiqiie une foDflion de z telle que rintegrale {Xdz zzi V pniffe etre expiimee foit algcbiiquement, fuit par des logarithmes ou des arcs de cercle, en fubftituant a la place de z une quantite imaginaire quelconque - z rr j- ( cof c' -f- / — I linv); la fonftion Z prendra la forme Z =: M -f- N . y — - i; rintegrale V fe revetira aafTi d'une for . e parcille V =: p -h a. 1/ — I et il y aura /M y ~ Pcof^ -f- afin ^ /N 3/ ~ Qcofa — P rine deforte que, lorsquc lcs q lanLites P et Q feront trouvees, on fera en etat d^anTigner les valeurs de M et N, ce qi;i r»'aura aucime difficulte, toutes les fols que l'intei!;rale V fera algebrique; m lis lorsqu'elle renferme des logarithmes ou des aics circuLiircs, il n'eft pas fi facile de trouver lcs valeurs de P et Q., parc^-que la rediiflion de V a la forme P -h Q.i/ — i lencontie quclquefois d^alfez grandes h 2 dirfi- /- iriia)r/a -f-a/ — i, Atg a (cofa -+- /_ I fina) =z ^^A.tg'-^^ ■»' — l l I -i- Q a [,n 1 ■ n a 4 J — C u ct /1 font des n(Mnbics pofihTs, fi nri rombrc N clt contenu de dcux manicl-res dilfcrentes dans 1» lormc mxx -f- nyy, de forfe (|ue N ~ maa-i~ nJ)h et N ~ mcc -h nci(/, en reduifant l.i iVaflion ° "*" ' a (cs 0 -r- d iiiQindrcs lermes — , dc nu^me (inc la fr.idion ^-^ - J~, dans le cas qtie r -^ j cft iin noinbre iin{)air il fcia fadcur dil nonbr(r N^ s'il efl p.iir. f» m )itie ' '- fcta facleur do cc noiiibic iV- Dc la li ruit quc tout nombic cunlcnu |)Ius d'une H I S T O I R E, 6i d'une facon dans la foiirie mxx--\-^iyy f); rft im nom bre congru, i nicme rera aulli un nombie coni;ru. 6) Si ui nombre congru cft d' la formc 3a — i, fon nonciiple 9(301 — i) fcra aii[ri un nombre congru. 7) Si un nombrc imp.iir de lal formc + '. -4- i eft congrii, foa quadmplc 4(4.^-1-1) ne f(,auroit rclrc. 8) Si iin nombre congru cft de l.i forme ^a-j-s, fon quadruple 4(4^-1-2) lc fcra aufn. 9) Si i marque un nombrc impair cl que' 8i cft i\n nombre congru, ibn quadrupij 32/ nc f(,auroit clre tel. 10) Et fi if> i cft un nombre congru, fon quadruple 641 ne fgauroit rctre. 11) i elai.t un nombre congru d'unc forme quclconque; fi i-hna ~ p;;<^4i, p ctanl nombre prcmicr, fon quadnq)lc ^i ne f(,auruit elrc uii nombrc congru. Piumi lcs nombrcs natuicls dcpuis i jus(]u'a icooo Mr. Eulcr n' a pu trouvcr cjuc 65 nombrcs congrus, et il lui paroit N raifcmbliible mbrc enlier ncgatif. et elle a cela de rcmar(juablc qu'cn nutiaiit s ~ Z ^' ^ - a' )*■ ~ " " '', c — a r «, c — 6 ~ (3, i fera ex{)nmc par une fcric parfdilcinent fcm- blable a la propofec , fiivoir : X zri -f- -" 3C -+- "" ^"."^ y 3t^4-.f^^-^-"'r' x' ^- &c. L'AnaIyfc qui a conduit TAulcur a celte tr/insfor- mation rin^ulierc confiftc h transformcr la fcric piopofcc cti iiiic ('(juation di(T(;rcnlicIIc du fccoiul dc^ie, op('"ration qui s'clTccluc facilcracnt el qui dounc x(i — X, — -*- [c -- (a-^b-H i)x]'2^ — rtbr o. Or H I S T O I R E. . 6f Or en iriettant s — (i — x)"z, on tronve "7" "" r^ z zCl — x) ii — ^J et ces valeurs eUiit f ihftituees dans lequation diHerentielle di fecond degie, on oblieiit x{. X ^-^ -^[c-^ a^b-^c — i) x] ^ — (c-a)(c~h) -o. ou bien, ;i Cdule de c — « — a, c — b — p.- X ■ , - x) -^^^- -f [ c - r « -4- f3 -+- I ) X] -2 — a (3 — o equation qui fe dednit aufTi de la prec.'dpnte en chan^eant s, fl et /; en z, et . Kn faifant donc le meme changcment drtns la feiie piopofee il en lefuheia Tautre Iriie et hi lelation miituelle e )tre 1 s deux ^cn s eft la memc qui fubfifte entre les deux equdlions ditferentieJles , favoir c ~ a ~ c'^ c — 6 :=! p et j = ( I — x)" z, oLi Texpofant n —. c — a — 6. L'auteur deduit auffi la feconde feiie d'une maniere direfle de la derniere equation diileientio-diffeiertif lle; et il teiir.i e f n Memoiie par (aire V( ir le pra''d avantage qu'on peut r. tiier de cetle tra; sfoimation pour hi de^mon- ftiation rigouieufe dun '^rheoieme de Calcul irtc^rial qn'il a\'(;it trouve autiefoi- par une funple conjeflure et qtii eft ici coinpluttemei.t demontre, fa\oir que : i-f-'j ^i — aa -•■' / _.'' 3$ cof i$ =r rLrJi-^)^i_,..n)" Y^ -"-^atcofi"^, oii A — 1 ~\- a a r a cofC]?. (Voyez fur ce Thcor(me le Memoirc: Demonftraiio 7 hcorctr.atis iifiii^iiis per coi jtdu- ram emii , in InJilt. Caic. Integr, TomoIF. SupjjUm, pag. 257' Jlifioire de iig^. i ' V. 6S II I S T O I R ^. V. Mcthodus nova ac facilis omnium aeqiiationum ^Vj^q- braicarum radiccs non lula-a ip(a',, icd ctiam qcas- cunque carum potcft.tcs pcr icrics concinnas cx- primcndi. Autlorc L. EuJero^ png. 71. Fcn Mi Euhr avoit dcja traile cctte nicnie nialierc dans im .Mfiiicin' anlcricur a cciui-ci, (jui fc Irouvt- dans le 'i^oinc W". cies nouvcaux Comnicnldircs fous lc tilrc: O l*r (iUon:s cina radicis acriuatiuiiuni, ou il avoit donne une lcrie i finie, txpiimanl la n"^'' i)uiri'ancc dc l,i plus graiiJe raciiie de rcijuali /n algebri(j,ic d'uii degie (jucIcouCiLie A . B . C . i) X X- X^ X* Da"s le prcfcnt McMiioirc il cft rcvcnu fur Ir nicme fnjet; or il V IrajLe non fcjlcincnL une cquaLioii bcaucoup piu« gcnerale A ^ B . C ^ D , „ ^ X X X' X mais 1.1 mc?lliodc mcmc (inil y cmploye, ])onr trouvcr. pnrune ferie infinic. la m " [juillancc de ia racine X, eft aulli j)lus dircQe ct ]j1us f.iciie; C(j)cndanl cllc n'cft pas dc n.iLure a ])ouvoir s'cn f.iiic uiic idc*c jnc-cifc, fans cnLicr dans des dc-iails cjtic lcs Analyftps aimcront miciix lire d.ins lc Me muiic mcuic, ou nuus nous voyons obli^c Uc icnvoyer. e- VI. Dc II 1 S T O I R E. 6j VI. De corporibus c\ 1 ndricis ir.cnrvatis. Aiitloie L. Euleio, pag. 91. Le cylindie droit elant enpfndie par le monvrmpnt dfi centie de la bafe fiir iine ligre droite, lc pLui de la. bafe leluint to joins^perpendiculciire a cette lig e; d- iucme un coips cyli'idriq(ie plo.e oii courbe fera engendic, fi le ccifre de la bafe eft mu dd-^s une lig ^e courbo quelconque, de maniere qie le plan .1: la bafe conferve, dans cliacjue poin', une pofiiou perpe.idiculaire a la tang-n temenee par ce me.ne point de la courbe d forte que toules 1 s Rflions du corps cylindrique, f.iitc^s perpendiculaiiemont a la courbc qii ei elt laxe foyent des ceicles L'equation entie les trois coordonnees x, //, % pour un point de la furl.ice de ce corps f.; deduit dcs expreflTions generales x "t— - — ^i— ? et y — u -h 1°"~— , OLi t et ii font les coordonnees de II' de Li couibc direftrice, .s ~ — et a le rayon du cercle g;e!'erafeur . comine TAuteur avoit drja fait voir dans un Memoire: Iiircjlii^a'io funerfitieruin quaruin iVonnales ad da- tum planum produclae fiit omiics iiitcr fe aequales. ( V. Nova AcLi Tom. X. pag. 41.) Dans le piefent ATemoire Cen Mr. FMler a donne plus d'v'X'e-^fioa a. cetie ide^, en confKierant au li u du 'ccicle, iine courbe qu lcoxjue, dont un p i,it fe prome. e le long dune ligne coiirbe quelconc) -e comme direflrice, de ma^ iere que le plan de I a figure refte toujours perpcndicuLiire a la t.iigente mcnee par chaque point de la diirfliice ou jc plan fe tiouve aiors. La Liieaiice tft f .ppofce daboid fjtuee i ^ dans inine dc cclle fciic infinic cft co-nue: Az' -}- hz" " " -+- C z "' ^ -" -j- I)^"^ ^" -+- &c. on pc it aulfi trouvcr les fonuii s S cl T dcs dcux fcucs luivdites: A cof m v> -h F cof ' m -h n) \l> -\- C c^-f ( ;;i -f- 2 ;j ) \'' '&c. — S A fj 1 m vl/ -f 13 fin ;;; i ;/ ) v'^ -f- C fin ;ji h : ;j ) v|' &c. ~ T Car c 1 mefanl cof vi/-»- >/ — 1 fii v /' ' ^ cofiy — }/— i fin v'y r q, a raiifc dc cof vjy— j/— i fin ,av^. ^ jj cl tof/.\y— )/— x fin,-».v|^ ~ cj , on auia S -H H I S T O I R E. 71 S --^ T /- I = A p'" -^ B//' -^ " + C /r -^ 2'' -f- &c. r= P S_ T/-I =:Ar/"^-+- 13(/"' + " -4- Cf/"^ ^="-4- &c. =r Q. ou P et Q font connus par hypothefe, et par confequent aulli b =: — ^ — eL i — ayZTi' La feule difficuhe qn'on rencontre, lorsqu'on veut faire rapplication de cetle niethode generale a la fonima- tioii* d. s feries compofees d- s Ci )v.s ou des cofuuis d'arcs qui conltitacnt une progreffion arithmetique, confifte a don- ner a P Q. la forme !■ / — i, c'eft - a - dire, une forme telle qn'on puiffe le divifer par / — f, pour que les ima- ginaii 3 fe detrtiifent et que la fomme T fe prefente fous une forme reelle. Car fiuvent \c\ ditlerence P Q. fe pre- fente fous u.ie tbrme reelle & la fomme T fous Uiie forme imagiiaire, e'. il laut avoir recours a des redaclions et trans- fornia'.ions aff z recherchees pour arriver a ce but. L'au- tear de ce Memoire en donne plufieurs exemples dans une fuite de problemcs ou non feulement il a roccafion d'em- ployer de paredlcs rtdu^ionset iransformations de plus d'une efpece, mais cj i, independamment de cet objet, ont encore iin interet par iculier, entant qu'ils fourniffent la fommation d'un grand nombre de feries remarqiiables, en partie nou- vellcs et en pariie fommees par d'autrea Geometres et au moyen d'auties jneJiodes. X. Rc- -jz H I S T O I R E. X. Rcc^erches fur quelques cas d'cquilibrc d.ns- lcs fik pariiurcincur ficxiblcs. Par Mr. Nkolas Fufs , png. i^'-. Ce Mcinciic i\o\i fa riinirai^ce aii pi-jcl crun pont fiis- pendii pai cK.s cli.iiiKS \cilicalcs a (jiialic ch.ii c^ lcndu s d'ii : bord dc la Nc\a a latilic, doiil la dc^ciij tion avoit e e j>rcf^nU'c a rAcadcmic. Mi. Fuxs ayant ( te cli . ii;c d'c\d- mincr ce Mcmoi c-. il s.i Uicha principalcmciit a la .ccher- chc dc Ja loK e dc»s chai cs te diics, cn cx.iniituirt fi cllcs f roicnt en cMat dc poitcr le poids rccjiiis fars fc h mpie. Poiir cct < IT l il r.illoit conroilic la tc: fion d.ins cluKjtie point, et r.utoiii aii\ cxticmrcs ce cp i fil n.iiirc la fohilion de cc pioblcinc: Si cha(jiic clc^mci^t d'iinc cha.nc ou coidc) f ispendic .m\ cxlrcjmi.cs d'.in li^nc horifvitalc, porfc, oulie fon j>ropie j)oids . cncoic tin j)oids j)iojjoilionn( I .'i I clcmcnt CorrcfpoMd.int d l.i lii;nc hoiiloMi.il'-, lioiixcr l.i (otrl)C()ie la chainc (orincra dai.s lclat dc(]uilibie ct ia lcnliuii clans cl)a(];ie p' in!. M.ii-; av;int dc p.ifTcr a la fohition de cc jiroblc-me rau'pur •' Jii^c bon d'(nli(j)r(ndr<' I.i fihiion do j^r hK me fiii^-a' t bc.iiicouj) j)lus g(''ncial: Si .'i c!ia(|irc clcmc iil (ruii fil i>.iil.ii < inc t flcxiblc. fiisjxndti d.ms dcux jioi- t» (|ucl- Con()ues r>nt aj)jlii| ccs dcs foKcs (|U( I(on(|Uss. d('tcimincr la ficute (]' c lc fil .lui.i, lois(|u'il fci.i cn c(|i'ilil)ic. ( e piob!e'ne cft ic''f'hi i\v d n\ m.injj' les: j)KMiiii k nu nf cn f.ii- faiit ufage du piiiicipc dci niuincns, cl cnfuilc au,nut}cn de ccliii H I S T O I R E. 73 celui des tenfions, afin de pouvoir determiner celle - ci. Aprcs quoi Tauteur fait voir le parfait accord de ccs deiix folutions tant en general qii'en parliculier, en les appli. quant Tune et Tautre au probleme connu de la chainette. 11 paffe de la au probleme ci - delTus enonce et termine le le Memoire par Tapplication de ce dernier problcme a rexa- men du projet qui ii.ii en a fiiggere ridee. XL Trigonometria fphaerica e Ptolemaeo. Auflore F. T. ScJmbert. pag. 165. L*auteur de ce Memoire deduit d'un feul Theoreme, dont Ptolemee seft fervi pour lefoudre quel(|ucs cas qui fe prefentent dans uii Triangle ?pherique re£langle ( Almag. Liv. I. Ch. 12.), la folution de tous les probleues de la Tngonometrie fpherique. Cette methode , plus fimple et plus courte qu'aucune autre, lui a paru meriter quelque altention, ne fut-ce que pour revendic|ner au fondateur de r.Mtroriomie, rhorineur d'avoir fo'.de paieillcment u'"C autre fcicnce qu'on peut re^ardcr comme la fource de ctlle-la. xir. Memoire fur la rolutioii dcs principaux probrmes qiion peut propofer dans ies courbcs clont les ordonnees parrent d'un point ii.vg. Par Mr. S. Goiiriejf, pag. 176. L'autcur de ce Memoire aya^t cru remarquer t'jue la mcMiodc, dont les GcomeLres fe fervent, pour dctenuincr la Jlijhire de 1794. ^ l'in- 7+ H I S T O I R E. tangente dc r.mglc dc coiiibiiic, la foutanf^ente, le r.ivon ofciil.Uciir, la icctifiCcilion , la quadratiiic, la furfacc ct la folidi'c A^^s corps de revolution, ou Conoidcs cur\ ilio;ncs, ct le centre dc ^ravile, pour dcs ligncs couibcs donL lcs or- donnecs parlent dun })oint fixe, efl dillcrcntc dc la mclhode quils employent lorscjue les ordonnees font prifes paralltlcs entrcUes: fon intcntion eft, dil-il, de dirivcr ici toul ccla des mcmcs principcs, (|ui ont licu dans les courbcs a or- donnrcs p.irallMcs , c'eft cc qu'il clTctlue conlbrmcment a fon but. (jui cft d'cvilcr toulc idcc de Finfmi, cl dc nc point fairc iifii^e dcs trian^lcs car.ict('Mil"lic|n cs inlVr.imcnt-pclits, (juVjn cmploye dans la mctliode ordinairc avi c un a^anla^e fi manjuc, m.iis acbetc, felon les ligoiiftcs, aux dcpcns de hi rigueur g(?om(*tri{ju(S. la roi-le dir(fle (jue Tautcur a fuivic, le conduit avcc alfez de facilitt', qui fe fait fcntir furtout ddns la de- lermin.iion du centic (ic gravitc des efj^aces cui\ilignes, aux lormulcs ^cnerales connucs, dont il tclaircit rufnge j)ar des aj)plications fuccclTives a l.i Quadratrice de Diiioftrate^ a la Sjiir.dc d\'Jrcliimcde , a la Conchoidc de Nicomi'dc et aux fcdions coni^jucs. XIII. Int'cgrat|io fornuilac p^vv^v zr nlu(.\}) -f- u[pdv (i —}>)(- — p)- Auclore Sfcph. liumoishi. p.ig. 192. Ccft iin Mcmoirc de feu Mr. /.. EuJcr: Dc mntii qnndum maxime mcmnriltili, fatis (juidcm finiplici., at foluta dijfuillimn, infcre dans Ic Tomc V dcs Aova A3a, qni a donnc H I S T O I R E. 75 donne a Mr. Roumnrski roccalon de traiter cette eqnation dilTerentielle, au fiijct flc laquelle le grand Geometie que nous venons de citer, a\^oit dit qii'aucune voye ne fgauioifc con- duire a fon inlegrale, a nioins qu'on ne tonibat, par h^zard, fur un multiplicatcur qui la rendit integrabie, ct dont il n'avoit trouve rintegrale lui-meme que par une voye indi- lede. Le clieniin que Fauteur du pref.nt Mcmoiie a fuivi pour y arriver, confifte dans les ■ fubliitutions fuivantes : V =.}/ nii; p — — =- , q — s ii, u—^, moyennent Jesquelles requation fe transfornie en celle-ci: 2. dr — -!^ i=; ^-^ qui devient integrable multipliee par — ^ —, Tintegrale etant o ._j ^ n'l J n: -=— H- cc, et en chaneeant Ja conftante et le- Yl s ^ 1 s o flituant p et v: [„7p->,Tr--T^* — ^* ' XIV. Prcblemata ex do6l:ina fphaerica. AuQore F. T. Schuhert. pag. 196. La bafe d'un triangle fpherique etant donnee, avcc le rapp rt dcs finus ou cofiiius dis autres coles, ou bicn, des fini s ou cofinus de leurs moities, ii s'agit de trouvcr le fommet du tii ini;le. Voila les quatre problemes qri font le fujet de ce Memoire. L'auteur fait voii, que les fmimels de tous Ics tiianglcs fatisfaifans au picmicr problcine fe trouvent dans une courbe a clouble courhurc inlcrfcction de la fphere avec un cone dont la bafe cft une cUiplc, qui eit proj( ttee fur le phin de hi bafe donnee dans une hypcrlole; que ceux des tiiangles fiitisf.iilans au frcond problcme font dans un graiid cercle pcrpendiculaire a hi bafc; qu'enfin lcs k 2 loiii- 75 H I S T O I R E. fumtnets des tiiiinglcs du tioifieme et fniatrirme probleme fuiU coiiiprii) dans dcux ccnles de la rplieie eganx et pa- rallclcs cnti'cux ct pcrpeiidiculaires ii la bafc donnee. XV. Eflui fur lcs nombrcs prcmicrs. Par Mr. Krcijft, pag. 217. La nalure dcs nombrcs prcmicrs cft encore pcu con- rue; elle ne le fcra parfailemc nt , (|ue quand lcs Malhe- malicicns auront leufTi a trouver j)our les nombres pre- mieis dcs exprelTions auiri generales que cclles (ju'on a par excmple ponr lcs di\ erfes efi)ec(s dcs nombres poly- gones. Au defaul dc paieilles exprofTions ^^('ncralcs il fc- roit a defiicr, qu'au moins on eut (ics londions al^ebri^jucs qui donnalfcnt toujours des noinbrcs premicrs, fous la cori- dilion, qu'on n'y mettc a la place dc lcurs quantites in- determinees quc dc ccrtaincs efpeccs dc nombrcs, toutes comprifcs ou au moins toulcs non-comprifes dans une fonc- tion al<;ebrique generalc. Cell a ce dcrnier gciue de lonclions, (jue fc rapportcnt lcs rccherchcs que Mr. iiralTt a failes fur les nombrcs premieri et ([uil cxpofe dans cc Meiuoiie. 11 cfl connu, que tout nombre prcmicr, niormis 2 ot 3 ) rfl dc la fbrinc 6 ;;i 4- i ou 6;;i — i ; inais rinvcrfc de cette propofilion neft pas vraie, c'eft-a-diie, loiit nombre dc la forme 6m-f-i oii 6m — 1 n'eft pas pour cela un nombre premier. Cctte confid(:ration a cngage i\h-. Krajfl a exami- ner. (|nelle dcvoit etie Jtre iipprKiuccs dans le cas prefent, piisqu' ellcs fiip;jofent ce cjubn chcrclic ici, favoir la rcfjKibililc des n)m')rcs en laclc us. Ces m(''mis lecherches o it f)Uini o icore a Mr. Krafft lc lli(^or(^me fui- vant: Tout nombic im ).iir non-q-iarre et no i multiplc de trois, qai n^elt q.ic d'une Jctilc niaii('ie la (lilVerencc de deu.K qaarres, dont un feui a un inultiplc de trois pour lacinc , cft un nombre premicr. Ce thcion^Mne eft analoguc a celui dj Fcrnnt: que lo u nombic picmier dc ia torme + m -\- I eft la fomme de deux (juarrcs prtinicrs cntr'eux et ne Icft (jue d'une fcule mauere; m.iis il cft plus ^("nc- ral, puisqu'il selcnd auHi fui les nombrcs quinc foiit pas de la formc 4. m -i- i. Mr. KraJTt fuiit f^^n Me.Toire cn faifant voir, de q iclle manitrc la nou\clle yXnalvfe combiiiatoiic dc Mr. Jliiulcnlfiur}^ jjourroil \ r.iircmbl.iblciiicnt lepandre de gran- dcs lumitrcs fur la naiujc des nombrcs piemiers. X\'[. Lflui ftir lcs ]M\cs dcs Mariii^cs, dcs Naifl.inccs ct dcs Moirs dc Sr. Pcrcrshcnn.ii , M(-moiie quaiiiemc, con- tenanl la pcriode dc 1-91 jus(ju'a 179^). P.U Ml. Krnl'!'/ , JMr;. 2.) 6, f/cnfcmble i\cs (juatrc \'em.tircs (juc Mr. Krnjft a pn- bli(':^ l:ir ce fujct, cmbr.illV? mainif nant tout le tcm[)s (lej)uis lc i.ouvcl ctablilfcmenl dc ccs "^r.iblcs 0^176.1 jusqu'a r.i\r- ncment H I S T O I R E. 7P nement aa Tionc de SA IMAJESTE IMPEiUALE glo- licufenicnt icgnante, rEmpeieur PAUL l; et peir confe- quent une fui'e de trente deiix annees confecutives, dont les (ix dernieres font robjet du Memoire quat^icme. L'aa- teur a redige et examine ccs Tablcs fuus les poinls de vue les plus intereffans et les plus utilcs aa Gouvernement. et en a lirc des conclufions, foit generales, foit particiilieres ou individuclles a Ja ville de St. Petersbourg, quil faut voir dans Ics Mcmoir; s mcmes. Le but principal que rAuteur s'eloit propofe dans fon travail far cette nombrcafe colkflion de Tables, etoit de faire voir, de quclle importance et iitililc il feroit pour Je Goavcrnement, d'avoir dc pareilles Tables pour des provinces entiercs de rKmpire de RuIFie, et qae redigees fur un pied fcmblable, elles pourroient don- ner aa Gouvcrnement de grandes inftrutlions fur plufiein's branches de radminiftration, et le mettroient a portee d'ope- ler de la maniere la plus efficace fur la confervation, raccroiffement et le bonhear de Ses fujets et le bicn de riiumanite en general. Mv. Krafft termine ce Rleqioire par la rcmarque, que pour relirer toute rutilite dan pareil eta- bliflement, il faudroit, que le Gouvernement etablit expres ua I3ureau des Tables de i^opulalion de la RulTie. CLASSE ^o H I S T O r R E . CLASSE PHYSiaUE. I. Expontio novorum cxpcriir.ciirorum cLrci frigiis anificiale. Aucloie TulLd LonHz. p. 275. l_,e moycn le phis cfTic.icc ({'le Von connut cy-d vant, pour ptocliiiie un trcs liaiit dcgK' dc ftoid artificicl, confi- ftoit, comme on f.iil, cn uu mclan^c de neio;e el d'acide nitrique fuinant. Ce fuL a r.iidc rie ce mclani^e que rAca- dcmicicn Bi\iiui rcufTit pour I.i prcmiere fois en i^s^ a fi^er le mercure. Mais le fucccs dc cotte cxpcricnce exige d'ail- l^urs le concouis d'un fit id naturcl d'au moins 20 dcgres, fclon le Thermomctre dc Rcaumur. Dans le couraht de rhyyer de 1792 Xlr I.oiiitz a fait la d('cOuvcr.e do dcux aulres rpoyens, cncore plus c Ificaccs ct nvins dis|)cndieu\', tiont on pcut fiire ufiqc pour figcr, mcme dan*. unc cliaml)r' (|ui icnlf riiu- jiis(ju'a i C) d('^r{^s de clialcur, d'alfc2; gr.indcs malltrs dc; mcrcuie. coinm • par cx- cmplc de 20 jusqu'a 5: livrcs, _et m(Miie fi on le d('firc, )us(iu'a ico livres et au dcla. i-e ftuid (jiii ((1 ])r(uluit va ius(ju'a ^r^o d(';£;i('s, Dans run de ccs moycn.*?, on fnit ur.if^e dc la pnfoffe cnitfiiiJU'' cn-JtiiUifcc^ cl dans rautrc, (jui clt pi(^f(^rablc, .'1 caufe du pcu dc dc'pe;.fc (ju'il c-\ii;c, 011 c 1 ploye lc nni- ihite H I S T O I R E. 81 riate de chaux, qu'on obtient en refidu apres une diltillalion d'Ammoniac cauftiqne. Ce refidu doit etre lenTive, fillre etbouilli, jusqu'ace qu'en laifTant toinber, de tcms-a-antre, quelques gouttes fur une lame d'acier ou de verre, on s'ap- perQoive que la liqueur se coagule par le refroidiifement et fe laiiTe reduire en une poudre feche meniie. Alois 11 faut auffitot la faire coaguler au froid, en la remuant f.uis ceffe avec une fpatule ou pilon de bois, enfuite puiverifer le fel cryftallife, le tamifer avec autant de promptitude qu'il eft pofTible, et le conferver dans un lieu froid, au moyen f'e vaifTeaux bien bouches, jusqu'au moment de rexperierce. La proporti.on la pkis avantageufe au fticces de l'(X~ perience eft (en poids ) de trois parties de ce sel ftu- denx parties de neige. Quant a Texperience meme elle reuf- fit au mieux dans nn vaiffeau de ier , pldce kii meme dans un autre vailTeau de bois, rempli d'[in femblable me- la'^ge frigorificjue. On cominence par y ^-erfer le morcure, enfuite la neige et en dernier lieu le fel, et aufruot on remue tout ce melange, a^ec toute la celeiite pofiible au moyen d'une fpatule de bois ou de fer, jusqu'a ce quon remarque que le mercnre eft devenu folide. On peut dhns le re!irer du melange, qui lui meme eft devenu fluidc, au moven d'une pince de fer. 11 n'cft pas d'aillf'urs indilTercnt au fucces de Texpe- rience quelle i.eige on employe. Celle qui eft^ nouvelle- mcnt tombee et parfailement feche, cft la mrjlletne; celle que a elc gelee, eft moins proprc; et enfin cclle qui eft liumide, eft entierement impropre. II faut au rcfte. avoir ratlention de ne la porter dans la chambie chaude, ou x '^n veut operei , que lorsque tout efl deja pret pour rexperience. IJiftoire dc 1794- 1 I^- Hya- 8 2 n 1 S T O I R E. II. Hv^cinrhorum Sibcricorum, a CM')!'. Laxiuaimo dctc6lo- rum, Analyfis chemica. Auflore Tobia Lonntz. pag. 300. Cc fofnie, rcm;iiq\iable par fes beaux cryflaux regu- licrsy fut decouvcrt , en 17V , par feu Mr. le Confciller dc CoIlei;es Laxmaiin . en Sibine pres du coniluciil de rAchtaraclita avcc le ^rlui. Ces cryftaux font dcs prismcs (|uadrangnlaires afTcz courts, dont lcs arrctes lonl Je^t icmenl crnoullces. La jjliipart de- ccs prlsmcs font termines par des pyramides aulfi qua- dian<:;uldijcs, mais dont les arrrtes font aigucs et non pas tron(|uccs comme cclles du prisme (jui leur fert dc bafe, quehjucs uns font abfolumcnl [..^ns pvramides, cl daiis lc* autrcs deux pyramidcs oppolces fbut tiompiees par lcuts fomuiets. La conleur dcs cryftaux n'cft pas uniformc: dans lesp iins elle cft d'uri verd fonce , inleiicurement parfcmce dc tachcs jaunatrcs, dans d'autres ellc cll prcs(|ue fans laches el tirc bcaucoup fui lc iK^ir. La pcfanCcur fpccifujue dc ccs cryftaux cft - lyip^- Ce fofrile reduit cn poudrc fine, m("me fans avoir bcfoin dctrc prcpare par raicali, fc dt-compofc immc-diatcmeut eit fcs [)arti(rs conlliluantf s , a l,\ fa\ cur dc Tacidc muriati(juc, moyciinant uiic dcflillalion bouiiLinlc jus(ju'a ficcilc de icfidu. Vne H I S T O I R E. 83 Une Analyfe exafle, repetee deux fois, ni'a fait voir que far loo partics ce Ibffile en contient 41 de cliaux. 35 de silice. 13 d'Alumine. 6 d'oxide de fer- I d'eau. Total 96. Perte 4. III. Expofition fyftematiqiie dcs pierres dc roche coniporecs, quifetrouventdansles differentes parties de laRuflie. Par Rlr. B^ Sewerguine , pag. 307. Il y a denx manieres d^obferv-er les pieiTcs de rocbe compofees , comme tous les corps du regne mineral, Tune en graiid et dans Jeur lieu natal. Tautre fur les morceaux ifoles et hois de rerdroit d cu ils ont ete arraclics. L'une cft robjot du Mineralogue qui a roccafion de vifitcr et de fuier L s montagnes et les miniercs, Tautre appar- tient a cehii qui doit fe contenter de les envifa^er et de Ics examiner dans les colleclions de mineraux. Cependant Tune vient a Tappui de Fautre. Mr. Scwerguiiie a ete dans le dernier cas : ne s'occupant quc de mineraux Ruffes , jl donne ici une expofition fyftemalique de ceux d; s pierres dc rochc compofccs qui fe trouvcnt cn RulTic, afin de com- parer Icur mcMan^c intericur avec cclles dcs pays elrargeis^ et de pouvoir juger lesquels d'entre ces mclanges lcmbler.t 1 z fa\o- 8+ 11 1 S T O J R E. favorifer pliis tels ou tcls motaLix , et lesqaels le font moins. S.nis noii» aiietcr fur la manicre de la di rtribiuioii qui elt piueiiicnt oryf] oanoftique, nous dirons feulimcnt que quoique pluHeuri; dc ccs pierres de rochc compofccs font allcgiices d aprcs lcs oblcrvatious d'autrcs Mincralogucs, il y en a neanraoins qui font neuves ct qui n'ont etc exa- mric .s que j)ar Tauteur lui-mcme, et qu'on cfpcre d'avoir donne ici une expofition dcs pierres de roche compofecs de Li KuflTiL.' alfez com[)lctte , principalement fi on y sjoute cclle (|ui a cte fournic, il y a qucUpics anntNs, fur les pierrcs de rochc compofccs dcs cn\ iions du canal dc Ladoga.. IV. Typha I.axmanni propofita ah loannc Lepechin, pag. 369. Ccft [)our honorer Li memoirc d'un favant qui avoit bien mcrile dc la B3tanique> que Mr. Lcpccliin em[)iunte le nom dc Ijixmann, pour en faire le nom f[)ccifK]uc dune ef[)ccc dc Vyplia qui cioit cn abondance dans les Jieux ni.necageux d(; Li Sibcrie orientalc, fur k"S bords dcs rivicres au de L'i du Lac BaicaU et 'qui, fciifiblcmcnt dilTciente des Typlia Iatil()L.i et anguftifoHa, eft dcfinie par LAuteur ainfi: Typlui fuHis ani^uJilSflincarihus,' a mcdiofcrc acl apiccm usque fufdto coarctatlSt clava gracUiojc, fpicis mafcula focmincanuc rcmotis. V. Dc Salmonc Salarc Occani fcprcntrioiialis. Audoie A'. Oicrctzkovshi y pag. 337. I^e faumon, doiit on [)rche unc [irodi^icufc quantitc dins lci> cinbouchurci dcs ilcuvcs ct dcs rivicics (jui fo jeltent H I S T O I R E. 85 jetterit dans lOcecin feptentrional, ne fe prcnd jamais dans rOcean meine. Selon les eaux, o^i on le peche, il differe par le port exterieiir. par la grandear, la couleur, la quan- tite" de giailfe etlaiaveur. Eniimeration des fleiives et des rivieres, <{ li olTrciit conftamment des varieles da faamon. 11 eft tres probabie que ces differences proviennent des eaax memes, et qite les eaa.\. doaces. font la caafe da change- ment du boat dc la machoire inferieure du faamon en un crochel. Preuves de cette alfertion. VL Defcriptfon de la Topaze de Siberie. par B. F. L Hennann,, pag. 344. - L'Aatear a faifc coanoitre par cettc defcription non feulemeiit ane pierre precieufe de Siberie, dont le genre netoit pas encore determine, mais ii a demontre aaflli quelle foit une Topaze veritable, laqaelle, quoique affez differente par fa cryltaliifation, contient presque les memes paities conftitua ites que la Topaze de Saxe. VI r. Experiences fur TAcier damafTe, par B. F. I. Ilcrmann^ pag. 35 ^i. Par un. grand nombre d'experiences rAatenr de ce Memoire a trouve la vraie methode de preparer i'acier da- maffe, egal a celai de Turqaie oa dePerfe, en demontrant en meme tems , par des effais tres-varies , qa'on ne puiffe gacre preparer du damas veritable et dc belles fleurs, fans y mcler avec Pacier une certaine quantite de fer. 66 H I S T O 1 R E. V|[l. Dc ovo pcrforaro. i^ucloie /\. Ozcretskorshy , pag. 364- Dcfcription d'iin ociir de poule, dont le gros bout avoit un trou, parlccjuel fortoit un vaiflTeaude la lonf;ueur dim dcnii-j)ouce l.ocuf ctant calFc, il a paiu (jue le dit v.iiircau coinniuni(|uoii avcc un corj)s, renlcrm(3 dans roeuf, quc ce corps avoit la fii^urc d'unc f)c litc poire cl ctoit rem- pli d un Lini^ coa^ulc. Outrc ccla, il y a\oit dans Tocuf et le blanc ct lc jaune. Ex()Iication de ce pii(^nonicnc. Formation de Tocuf, Conclufion lir(''^ dc ce phcnomcnc, fur la gencTalion de.s poulcs monftrucufes. !X. Alca K;uiirrcliarica, propofita ab Inannc LcjyrcJiin <, pag. 3<^9. L'oifcau, donl Mi. /.cpciliin d niic ici la (icTcripfion et Ir (lcfTcin, apar:iciit \ la nic^^mc cfjxce dont cn iioii\c dej.i fait (juciqiie mcnlion , ious lc noni de Scnis ni^,cr, dans {'hiftoirc de Kanitcha'ka de hrai hfnninihnf. L'r.\em- plaiie (jiii .1 donr.c lic;i a ccttc f'('rciiptioii , ( ft (iu au.v foins .iclifs ct [)a!rio'i(jiics i\c dcux marcliaiuls Hullcs, Mrs. Gnlikof cl S IicIclJio/ (jui, occujx-s a I.i ch.illc dcs lou- tres ct cliie )s m.iiins, nc iic^lj^coicnl jamais dc f.iiic r.i- maffcr aufn dcs produnioiis dc la nafuie «juc fouinilVcnL cl. la Micr el les ilcs cntrc I.i [)rcs<|(rilc dc Kamtchalka et lc conlincnt de rAnuri^jue. X. Oh- H T S T O 1 R E. S7 Obrervationesr quacdam circa lapidcs caIccU'cos. Aiidore B. Sewerg^diie ^ pag. 37-' UAutenr continue de comimmiqaer fes obfervations fur les mineraux qui fe tronveiit eii Riiflrie. U socctipe dans cctte dirfrrfation particulicrement de la phofpliorefcence qu'il a obfcrve dans plurieuis efpeces de pierre calcaire plus /implc, c'eft-a-dire, ou la terve calcaire eft combinee avec Tacide carbonique. II obfcrve que beaucoup d'entrc elles etant reduites ou en morceaux tres minces, ou en poiidre, et rnfuite jettees fcu" des charbons ardens, luifent dans lcs te- nebies avec unc couleur verte bleuatie, a la maniere de TApatite et du Pyroemeraude. duoiciue ces obfervalions, apres les experiences de Mr. Tomfon fur le fable provenu dti Marmo faUiio des Appenins (Voyez be^ ^pcmi v»ou (iicKsS (Jbcmifd-e Jlniuilcn 1798. 4re6 0tmf, pag. s^s) ne foyent pas lout a fait neuves, cependant elles viennent a Tappui d'une verite conftatee par les Mineralogues etrangers. Ce qui eft le plus remaiquable, c'eft que iT le Maruio falino de Sanara en Sibeiie feinble contenir de 1'acide phofpliorique. ^'.'" Que la propriele phosphorefcente n'cft pas commune a tous les mnrbres ct fpaths calcaires, analogues au refte a ceux, dans lesquels elle a ete obfcrvee. Qiiant aux confequences tirees dc ces obfervations nous nous contentons de renvoyei a. la dilTertation meme. Xr. IMira- 55 II 1 S T O I R E. xr. Mirabilium Jalaparum li)bridarum coutinuata ddciiptio. Aiiclore J. T. Koclrcuter , png. 378. L'Auteur conlinue, dans ce Mcmoiic, fcs experiencrs i\ir los plantes mulets du Jahip, cn ajoutant aux douze experiences infcrces dans le ^oliune prcccdcnt des Nora Ada douze autrcs faites avec dilTrrentcs esprccs dc cctte meme plante, a la fiiitc dcs(juellcs Mr. Koelrcutcr fail voir, par quclques rcflcxions ct conlcqucnccs , (jiicllcs varielcs de plantes mulcfs pciivenf naiire dc ccs accouj^Iemens divcr- fifics, tant a Tepjard de la bcaule dcs fleurs (jira la forme enlicrc de la plaiiLc. XH. Mcmolrc fur la picrrc dc poix ou Piflitc dc Sibcrie. par B. F. I. Ilciuiuiuif pag. ss^p. Commc il y a encoic dcs controvcrfcs parini lcs Mi- ncralo^iftes fur la volcanite cl ncj)lunitc ilc l.( PiMitr, 1' \u- teur a t.iche (le dcirnontrer contrc ccux (jiii uxcnLcettc picrre de j)urc volc.iiU(ju.'-, (ju'on trou\c clcs tT.dioits riclics cn j)i(Mic de poix, qtii nc font ablohuiicnt jias volcani^jucs, ct il cn cite trois formations dc Pidllc cn Sibcrir', cn y joignant unc dcfcri|)tion tK-s dc-tailb-c dcs picrrcs qui s'cxploitent dans ces licux non volcaniqucs. Xlll Si- H I S T O I R E . 89 XIII. Silicis Topazii Sibirici examen chemicum AiiQore Tohia Loit^itz. pag. 4.06. Les topazes de Sibcrie different de celles de Saxe i.) par la forme de leurs cryftaux; 2.) en ce quelles ne conliea- nent point de terre calcaire. Leur pefanteur fpecifique eft — 3*457» et fur 100 parties elles en conliennent 4<5, 15 de filice. 4<5, 15 dAkimine 0,69 d eau, et quelques indices dVxicle dc fer. Total p2,p9, Pcrte *7,oi. lOCjOO. Hlftoire de 1I94,. m CLASSE II [ S T O I R R CLASSE ASTRONOMiaUE KT METfiOROLOGiaUE, Tcntanicn iiivc(l-i,Ciandi paralhixin lunac cx cclipfi folis, cjuac contiyit dic f^,^ 179). Aufloie Stcph. RuinoLsky, pag. 415. j_,a mcilioci;; dc dctcrmincr la p.u.illaxe dc la lunc par ]( s obfcrviitions dcs cclipfcs du fohil, tjuc i'Auteiir propofe dans cc Mt-moire, eft fcmblable a la melhodc (ju'on cm- j)love pour trouvcr l.i parallaxc du foh il, au moycn dcs obfcrvations du paffa^^c de Venus fur le discjuc du folcil. Toute la dilTcrence confifte cn cc (juc, lor.scjue \'cnus pa- rojt tra\erfcr lc dis(jue du folcil a l'obfcr\al(iu p!ac(' .1 la furfacc dc l.j lcrre, fon cours ap{)arcnt lombc daiis Ic disque incme du folcil, tout dc iirmiic (juc /1 lobfcr\ ateur cut cjtc idace au ccnlrc dc la terre, t.nulis (jue dans les ccli|)fes du foleil la roulc dc la Lunc, vuc du ccntre d» I.i tcnc, lombe, ])Oiu li j'IupiUl, bois du (ii.s(juc du folcil, ct rcci- jjirxjucmcnl ; de f <5 enJanv. 177:. T =: IC5, 5 degres en Aout. B r zg''^, '^^^^ ^ en Janvier. tr 195,0 en Janvier. b r 27, 5,2 en Decenibie. 1773. Ti: 99,5 degres en Juin. B r 29'^, i^''^^ en Novbr. t r 196,5 en Fevrier. br 27, Si9 en Uecbr. et pour tout rintervalle de ^-5 mois T r 84 degres en Juin 1774- B r i^'\ i^^\9 en Nov. 1772. t r i^f^, - - enFevr. 1773. brs^, 2,9 en Mjrs 177-1. Des liauteurs barometriques moyennes, comparees avec celles de St. Petersbourg, il refulte que St. Petersbourg eft pius eleve que Kamyfchin de 171 pieds de Paris , ou 26^ toifes de RuflTie. a quoi il faut encore ajouter 1+ toifes, car c'eft a peu pres d'autant que le Barometre avoit ete place au delRis du niveau du Wolga; et il fuit du cours de ce fleuve qa'Aftracan eft beaucoup pliis bas que ne le fait le calcul de feu Mr. Chreticn Maycr, fonde fur les ob- fervations de Lerch^ qui ne donne que loi pieds dc Paris de difference entre St. Peteisbourg et Aftrachan; mais il s'enfuit aiidi que rembouchure dc la Neva n'elt pas aulll enormement plus elevee ati delfus de rembouchure du Wolga, que Ta preu>ndu Mr. K/7/7/c7) , Candidat du Miniftere de Kiga, qui donne a cette ditTerence plus d'un demi mille dAIIemagne, ce qui eft abfurde. VII. Ex- p6 II 1 S T O I R E. vir. E\ti*ait dcs obfcrvarions mctcorologiqiics faircs a St. PctcrsboLirt». Anncc 1794, cFaprcs Ic nouvcau Itilc. Par Mr. J. A. Eulcr. pagc 507, La plus giiiivle hduleiir d;i Baromctie 29 ', i^. - - - pttite . - . - . 2^, 78. Variation t/^tale ----- ?, 45. Ilautcnr nTjycnne - - - - - 2«, ?c. Lc plus ^raiid froid 183*^ da TlK-rmomctrc dc Delisle. La pl is grande chaleur ic6 - - Vaiialion totale ..77 -- Ca Imo parlait 7S jours. Vcnt mcdiocrc 190 - - Vent fort S9 - - Vcnt tics fort 8 - - Wnt dominanl SOu. Cicl ent:crcnunt lcicin 76 jours. - - cn parlie fercin 161 - - cntiircmcnl couvcrt 128 - - ncbuleux . . 27 - - Pluye iorte 48 jours. - - pc'ile 85 Ncige copieufc 2 - - mcdiocrc s<^ - - Jours oii il n'y cut jioint dc nci^c 19.). gclcc I 8 1 . Nombrc dcs ora^cs ~ 5 - - d( s aurorcs borcalcs ~ 2 La -\eva lut ounciIc pci.dant [^7] jours. VIII. Ex- n I S T O I R E. 97 VI ir. Extrait des obfemtions metcorologiqiies fiiites en 1794, d'apres le noiiveau ftile, par Mr. le Confeiller de Colleges -et Chevalier iSV/YY/ DE INSIGNI VSV CALCVLI IMAGINARIORVM IN CALCVLO INTEGRALr. Au^lore L. EVLERO. Conventul exhibult clie 3 Nov. i?77. c J. T. um nuper integrale formulae difTerentialis c) X ( I -j- X X )- (i — xx)y {i — <5xx-f- x'*) 4 eruinema quod, po/ito brevitatis gratia y{i — 6xx-^X)~v, inveneram _ j ^ i^^^^.,.„_o_^ _ ^^.^^ ^ ._j^ afiirmare non diibitavi hoc ipfum integrale non nifi opfi Calculi Imctginariorum obtincri poffe. Tradaveram enim ante ifiam fornudam dilTerentialem: c>/ ( I — yyY (i ~\-yy)'V(i-^6yy-^yJ A 2 ex + = , cx qiia illa orittir, fi ftatuatur / — x >/ — i. Ntinc ergo quoque, jKjftquam in inlcgrali pofterioris loco y fcripfiflem x\ — J, integrale fu])erioris prodire debebat. Ad lioc autom rcquirebatur , ut tam logarithmi , quam arcus quantitatum imaginariariim ita evolverentur , ut ad tbimam gcneralem A -h B / — I reducerentur. 5. 2. TToc autem pliacnomcr.on in inniimeris aliis cafibus occurrere poteft, (jui ex hac confideratione origincm trahunt. Sit Z ciusmodi funHio ipfius z, ut formulac ditfe- rcnfialis 'L d i, integrale ulcuncjue, fivc algebraicc, U\c pci logariliimos . ^ive arcus circularcs exj)rimi queat , quod in- tcgrale per litteram V dt fignemus, ut fit /Zf)z — V. lam loco z fubftituamns quantitatcm imaginariam quamcunqtie , quam iiti conflat fcm[>er tali forma repraefcntare licet: % — y {co[- ^ -\- V ^ ^ fin. ^), ubi anguhim ^ ut conftantem fpcaabimus , ita ut fola / fit varial)ilis; hoc modo erit r) z - rj j (cof t> -4- ■/ — liin. £*); funflio aulcm Z rccipiat fimilcm lormam Z — M -»- N >/ — 1, ita ut iam formula in- legranda fit /Z'^zrp/(Mcorj-Nfin.O f--/- ipj(Mfin.^-»-Ncof ^) cuius prior pars cfl rcalis, pofterior vcro imaginaria. 5. 1. Ficit nunc cadcm fuhftituffo . ncmpe Z—y (cof. d -»- / — 1 0'i. d) in intcgrali iiivcnto V, unde patiter foima imaginaiia P «^ Q.)/ - i piodcat ncccflc cft; et cjurv- ni.im partcs rcalcs ct im.igiriariac f oifim intcr fc comjjaraii dcl)cnt. hiiic oricntur duac fc(juent.cs ac(jualilalcs: P— cof e/Ma/- fin. ^/Nf)/i a— fin. e/M a/ -+- coI.OfN r")/; un- unde colligimns /M a j = P cof. ^ -f- Q. fm. & et /N dy =1 Qcof. $ — P fin. $ hocque niodo fi inventae fiierint binae quantitates P et d, anibo integialia tam /M dy quam/N dy exhiberi poterunt. §. 4. Nifi autem funOio propofita Z ftierit admodnm fimplex, plerumque litterae M et N hinc proveniunt funOio- nes tam complicatae novae variabilis y , ut vix alia via patcat , harum formularum /M r}y et/Ndy integralia in- veftigandi, praetcr hanc ipfam, quam modo indicirvinius, et quae per imaginaria procedit; totum ergo negotium huc re- dit , ut ex invento integrali V ambae quantitates P et d inde oriundae definiantur. Qiiatenus igitur iftud integrale V partes continet aJgebraicas , ifta operatio nulla laborat dif- ficultate; quando autem logarithmos et arcus circulares in- volvit , haud exigua fagacitate opus eft , ut eius valor in formam P -4- Q. / — i transmutetur , quam ob rem fubfidia hic fum traditurus , quibus omnes huiusmodi transformatio- nes perfici queant. J. «■. Cunfla autem haec fubfidia commodiflTime r©. peti poffunt ex fola fbrmula Arc. tang. t ]/ — i : Cum enim eius differentiale fit z= '^^'^~% huius integrale viciffim erit — ^^^f^' fiquidem ita definiatur, ut evanefcat pofito t — c, quandoquidem hoc eafu etiam arcus evanefcit. Hinc igitur iam naQi fumus hanc primam redudlionem; Arc. tane;. t / — i — H^* Zi^* " '^ 2 1 — t ubi in gcnerali forma A H- B / — i eft A ~ o. §. 6. §. <'. Ponnmiis nnnc t~uV — i, eiilqnc tV — ^ —-' u et Arc. targ. t / — i zz — Arc. tang. u/ cx cjiio habcbinuis- - Arc. tan£j. u r= t:zl i ' ^*>^-i unde vicifTim colligitiir ' IzTT^i — ~' j~i Arc.tang.u — -f-:/— J Arc.tang.u. Cum porro /It 1 -^ » >^ — t (!-»-*• — 1 » a — « t' — / I -t- II u , ent / L^J - 2 Z (i -4-u / - i) - . 2 /(r -4- u u) irr 2 / — X Arc. tang. u , onde colligitiir haec nova reduOio : / (« H- u / — i) :=: / / (i -f- u u) -+- / — I Arc. targ. u. J. ". Cum igilur omnrs formulac imaginariac ad formam /7 (cof. a -t- / — i fin. a) rcciuci queant, eiit Ipicoi x-f-/ — j rin.a)— //;cof.a-f-/(x-i /— 1 tang. ^) ct pofilo u — tang. a, fit-t / ( I -4- lang. a / — I ) = — / cof. a -f- a / — r. Hi:;c dcducimus iftain rcduflioncm non niinus mcmorabilcm : / p (cof. a -4- / — 1 fin. a) =: / ;? H- a / — 1 idcoque / (cof. a-f- / — I fin. a) zii a / — i. 5. 8. Tlinc igitur iam facilcm niodum im[)rtravimus omnium quantilaium imaginaiiaium Jogariilimos ad loimam A ; B / - 1 rcvocandi. At vero pro arcubus imagin;iriij liunc hanc folam reduQionem adhuc fumus na6li , qua eiat Atc. tang. t / — I — C^ L l-^. Defideratur ergo adliuc' reguia huiusmodi arcum imaginaritim Arc. tang. (p -h 9 / — i) ad formam A -+- B / — i reducendi. Talis quidem regula iam panfim reperitur , quia autem plerumque nimis operofe eft eruta , fequenti modo eam immediate ex kilo principio hic ftabilito deducemus. . f. 9. Qfiaeramus fcilicet primo fummam huiusmodi binorum arcuum, quae fit Arc. tang. (p -h q V — i)-f- Arc. tang. (/9 — 9 / — i) quam defignemus littera R , et cum in genere fit A tang. a 4- A tang. b :zi Arc. tang. 4:^6 » K^ a — p -{- 7/ — I et h = p — qY — I, erit R — Arc. tan2 1£_ . Simili raodo ponatur eorundem arcuum differentia Arc. tang. (;j -f- (y /— i) — Arc. tang. ^p— 9/— i) — S, ct quia Arc. tang. a — Arc. tang: 5" — Arc. tane. l^zL , erit S — Arc. tang. -'?^'-' . Initio autem -vidimus effc Arc. tane. t / — 1 =: i-^ l Izt! «nde fmnto t — =-? , erit S' zzz ^•~' /■ ' I -^- q )- -t- y fJ 2 \.l~ q)^ -i-pp §. 10. I^ventis igitur binnrum ilLirum formtilariim tam fumma R quam difTerentia S, utramque feoifim exi^ibere li- licct; ciit enim Aic. tang. (p -f- 9 / — 0 — -:r-^ * idcoque Arc.tane.(p-f-ai/-0 = 'Arc.tan£i ILL— -h !l--M il±5'* "»- ^ , limilique niodo erit Arc. tanii. (»-(/}/-i ) = ?. Arc.tang.--i-P — -t-Jl(\±Jiy^^n , 'fi v/ nr I i; Oi_pp_^^ 4 ^l_,)»^.pp 7 quae quidcm ex priore fponte deducitur , loco q fcribcndo — Q. Ilic commode Ar^:. tane. ; — 2f — in duos lefolvere licet, quo faflo erit Arc.tang.(/;-4-7/-i)— L\rc.tang.^^-.-^Arc.tang.^>^ 4 (1 - ^/- + p p * J. II. Nunc igitur loco p -I- 9 / — i fubrtituamuj formam r cof. a-»- /— i fin. ^), ul fit p — rcof. a et g~/fin. »» JC repcrielur i Arc. tang.r(cor. x-4-/— i fin. a) — ^ Arc. tang. '^1"'/ ' 1 I t I -I- 2 r //n. t -i-r T A 1 — 2 '-ym. a -»- r r * Pcr pofteriorcm autem formam crit qtioque Aic.iang. r(cof. a-^/— i fin.a) — ^ A rc. tang. ^ _[ "XHli -+- '. A rc. tanc. -!1£?4^ ■+- tn« / \±^^Ll^li^Ll. . O i-+.rjin.a 4 J — Sr/m.a + rr 5. ir. ITac iam formulac liarienus invcntae omnia fubfidia complf rlunlur, qnibus indi^cbimus ad omnes loga- rillunos ct aicus circularcs ima^inaiios refolvcndos. Formu- las auicm invenlas bic fimul alpcOui exponamus: I. /(a-h6/-i)-/fl-4-/(i-H(Ll__i)-//(an-+-66) -h/— I Afc.tang.-- , undc unde dedacitur iftci fiiepiffime occiinens . / " "- ^ \ - ^ =r a •/ - I Arc. tane;. i . Porro cliam notetcir haec formula: l a (cof. a -h / — I fin. a) zz: l a -{- oc Y — r, Pro arcubus autem has adepti fumus formulas[: Arc. tang. (a -h b /- i) = ^ Arc. tang. -_^— _ I V — I /,(i -4- &S")- --^ " " • "*" 4 (X— 6,2-t-oa' vel etiam Arc. tang. a (cof. a -f- /— i fin. a) — ? Arc. tang. =_l£i^ • — I / I -t- 2 ajm..a -f- a a I — ;; a //n. a -t- a a J, 13. . His fundamentis conftitntis confideremus ca- fus, quibus integrale fZdz per logarithmos ct arcus cir- culares exprimi poteft, id quod femper evcnit, quando Z eft funclio rationahs ipfius z, tum autem integrale compo- nitur ex huiusmodi partibus: I. /(i±^); II. / ( I — 2 z cof. a -f- z s) ; III. Arc. tang. -^•^'^•'' : vel faltem integralia, qtiae reperiuntur, facile ad tales for- mas redigi poffunt; Harum ergo rcfolutionem, quando fta- tuitur -2: :r=j(cof. 0 -f- /— 1 lin. (?) , nonnullas in fequentibus problcmatibus expediemus. Problcma i. 5. i.^. Ilanc fonnalam logarithmicam l(i zt '''')» pofito z=zycof6 -t- / — ifm. ^) ad formam generahm A-{-By — i reduccre. NQvaAUaAcad.Imp.Scient.Tom.XIL ' B Solu- Solutio. Evol\''amu5 primo roimulam / (i -{- 2.) — / (i -\-y cof. d -f-y / — I An. ?) et comparatione cum fiipciiore forma gcncrali fada eric n =z I -f- j- cof. V cl b ~y Cu\. C , iindc colligiUir I (i -i-z) ~1 \' (i -^ ^ y cof. () -r-yy) -I- V — I Arc. lan<;- ^ ^'''- ^ . Ilinc au!cm alter cafus /(1 — 2.) fponle dcrivatur , fumcn- do y ncgalive, eritque crgo / (i — z) — ly (i — c y cof. ' -i-yy) - 1/ — I Aic. tane;. -^^^i^ Sacpcniimr-ro atilcm 111 intrfrialibus occurrrrc folct roimuLi /j-^^i cuius crgo valor, pnfito X — y (cof. ^ 4- / — 1 fia. ), fequrnti modo c.xpiimclni: j — z - I — 2 > t^ . -^y — 1 Arc. tang. ' -.^-h >/— i Ait. iang.^-~lJj-j ,• «juarc fi ambo arcus in iinuui contraliantur, prodibit /i-^— i/L- ;' : Air. tans. '^*^^'. PrLU;icni'ii ". J. I-. ric;<{i'.a foimulii Ing^uriLuniica 1(1 - ^ ;^ cof. (.'\ z%), fi in cn fjoi.ittur z ~ y (cnf 6 -^- \^ — ifi'f.>), lius lalorcm ad foimulam poftuhitam A -\ li \^ — i rcdmcrc. Solii- 1 1 Solutio. Si hic immediate fubftitutioncm facere vcllemiis, iii calculos fatis moleftos dclabeiemur, (juos ut evitemus , ob- feivaffe iuvabit, foimulam i — 2 z cof. a -f- x % effe produc- tLim ex his fadoribus : [ I — z (cof. X -4- ]/ -- 1 fin. x){i — z (cof. X— /—1 fin. a ) ] , quorum ergo logarithmos invicem addi oporlct. TraQemus ergo primo formulam / [ I — z (cof. a -J- / — 1 fin. a)]j et com fit y (cof. t! -t- / : — I fin. ^' ) (cof. a -;- / — i fin. a) — z ( cof. cc -I- y' — 1 fin. ) quoniam in genere eft (cof. (3-1-1/ — 1 fin. (3) (cof. y -h "/ — J fin. y) ~ cof. ( ^ -^ 'y )-}-]/— I fin. ((3 -h v) » e^i*^ Z [i — z (cof.a -f- 1/ — I fin. a.)] ~l[i j cof. (;i -4- e) -i- / — I fin. (a + f)].' Hic ergo faSa comparatione erit a ~ I — y cof. (a -(- c ) et 5 ziz — y fin. (a H- ^) , unde eius valor rcfolutus erit l[i — z (cof. a -f- / — I fin. a)] - |/ [I- -vcof.(.H-e)^jj] -/- I Arc.tang./_^^^;;-|\^ T Hinc altcra formula facile deducitur, fumendo angulum • cof. (d — a) -+- yy] -/- i Arc. t £;. >-^'"-'^-'' Problcma s- J. i6. PropQfita Jonnula pro arcu circuhri T=Jrc. tn/;- -^^-, '^ I — = ca/. a ' ^ fi in ca poiuitur z :=: y (crf. ^ -i- \/ ifiii.Cj, cius vaJorem indc rcfultantcni ad forniam A-\-B\^ — i rcvuuirc. Solurio. Qiiia liic in numciatore cl dcnominatore imnginaria occununt, ad riin{)liciorciii formam pcrvcnicmus, fi utiin- cuic addamus Arc. a, fivc Arc. laniz.-^"' -'' ; fic cnini crit 1 *^ to/. a •' T -f- a — Arc. tanc. {""" — 90° - Arc. lun". s^:MliI},- idcoque T ~ 90* — a — A rc. I ang. /M u /am in hac pcifiicrna formula ponamus X _/ (cof. 0 -»-)/— 1 fm. t). fictciue Arc. lang.r^-JLl' :- Arc. tan«T." ■ -.y^°; *- >>^- i/».. 1 f|uac cxprcnjo comparala cum foimula ^cncrali Arc. Krc. tang. {a -hb ]/ — i) dat Hinc igitur erit bi c»f. 2 -r. -(- S "v co''. IX cof. i — y y b~- -^ -f^ idcoqae <2 a Jin.2t — 2 y Jin. rt caf. 9 er^O I ■:! a — b b — cjj'. i x -x- 2 j cof. j. coj.S — y j ' *"* lam pro parte imaginaria erit j^aa-hhb — ^-^ycoJ.^c.j^.9-4-yy ^ unde colligitiir numerator v i-.-i-by-^-aa-^-^-y^-^^j^^-^^y et denominator ^ ficque pars imaginaria erit y I/I • 6.2-^-aa -/ — 171 — t y co/. (j ^^ ^ ) -4- y^r ' ^4 (I — fc;- 0-0 ~~4~ 1 — 2 > co/. (i -t- »)-+- 7> ^ quamobrem hinc colligimus Arc. tan^. co/.c.-^. --_i Arc. tan^. '^-g' -^ ■>/''■•* '^"M o /!«. a -^ O coJ.Hx — 2j<.o/a- co/. tf -i- ^ jy , •/— I / I —OyCOj 0— ) -i^ yy His iam formulis inventis reduQio ipfius formulae propofitae ita fe habcbit : Arc. tang. ^Jl±2— ~ go^- a -4- ? Arc. t^, _fin.2>-2yj,n.ac_p__ V— I / I — 2 V cij. (.' — ') + y y ^ Hae r 14- . lijc ia:n jcdjcliones haMd dimcnltcr ad omnes formulas accoiu.ncdaii potcmnt, quod quo clarius uppureat, fetjucus fX.riipUini adiupganjus. Integratio Formulae difFcrcntialis d X (3 — X x) y {i — 3 xx) zrzdY, 5. I'-. Q.ioniam nondnm apparct, quomodo ha^c ipfam formulam lra£lari conveiiiat , cam ad fequcntem fnr- iiiam imdginaiiam, poncndo x — zy^—i, reducamus, ut fit 5v = inL^ , (3 -i-zz) /(i -H 3 Z2;) quac forma iam ita comparatJ deprchenditur, nt per pr.ic- cepta noa ita pridcm IriKlita ad inlegrationcm peiduci pol- fit , eius ergo reruiulioncm f^quculi luodo cxpcdire pote- limus. 5. i'. Pcnamus i^itur — DT, (^ -\- %z) >/ ( I -f- 3 a-s) ut fit V- .r: T / — i. llanc au!cm foimam fcqucnli modo Tcpracfcnlemus: c^ T — , ubi brevita- {-i z -1- 2^) ] (' H- 3 az) 3 tali» gralia flaluamus Y {i -\- ^^ zz):=z v, ut Gt 0 L - — — y hicqHC fecandcim noftia praecepta ftaluamus p ~Ij±^ et q — ^'~'', unde fit p -h q — ~ et p — q~1^, hincque 2 — ^~'^, idcoqne diilerentiando quo valore fubftifuto impetramas 5, 19. Cuni iam fit t -\ z ~ p v et r — z ~ q v l eii!; pnmo ■ c z"=: i^ (/3 — 9), tum vero fumi^a cuboium dabit (i -I- z)' -f- ( 1 — z)^ — Z'^^ (p^ -j' q\ ~ 2 -\~ 6zz. 3 Qioniam igilur pofuimus Y (' ""^ ' zz) r v, erit 2;^rr i -h j 7,1; quam ob rem habebimus p^ -' qf^ ( i --h o z z) ~. 2 -i- 6 z z , confcquenter p^ iq- — r:. Denique vcro differentia cubo- rum prabct (p^ q ) v^ — 6 - -+- :. z^; unde patet effe 3 s H-i'^i(p'^ q') v''; at vero dilTcrentia quadratorum dat {p p - qq)vv ~ ^z , unde lU z ~ \ v v {p }> — 9 q). §. ;-. S ibftitua;itur nTinc ifti valores loco z et 5 - -+- 2", atque- noftra formula' evadct" 4(;3— .23) ' iibi crgo tantum binao litterae p et q occurrunt, quae ita a fe invicem pendenl, -vt &i p' -\- q^ — 2 , ideoque difle- rentiando p p J p -h q q d q ~ c , confequenter five d p ~ -|.liL'7, five dq ~ -ZJLllP. ■ i6 ■■ §. ij. Dividatur minc haec fornia in diias j^aites, ponendo f f> ' a .^ f — pdq) — ^ p et n qir^p—pHo) — ^ Q i p^ — ■/■' ' vt fit riT.^-^dP — I 6' Q, hicijue ftatini patct, fi in piio- re formnla loco pp?p fcribatur — ^'/'■^(/i ^Lnn prodirc ^ p — - nql^) pj -,,J Qiiia veio eft /j^ -f- q' — 2, idcoque p' — - — q^, clemcn- tum c P pcr folani liLleram q ila exprimetur, ut fit ^ P — JJ- . l — qi 5. 22. Simili modo fi in allcra formula 3 Q. loco qqB(/ fcribatur —ppdp, piodibit D Q.— ^iiCJIi-*-^ , quae crgo ob rclalirinem inler p el q fuppfdital hanc fornuilam: — t>i ^i i — p llis igitur coniunQis crit ^ 1 - j j I — 9J ' ficqnc toturn nc^otium perduflum cft ad duas foimulas dif- fcrenlialcs rationalcs , quas ergo pcr lo^arithmos ct arcu» circulares intcgrarc licct. $. 23. Ad Jiacc intcgialia invcnicnda ftatuatur i _. v_ 1 o I — fj i — p i-(-f-fpf' ubi notctur fore Fnr ^~P rr 1 — pj 1 p -»- ? p * pofiio I — p — o, five p~iy undr Iit F : - \ lum vcro eiit (1 — i-«-f — f p i i — pi i — /.* po- poli'o \ -h p -^ p p — o. Hic iam ut litlera p ex denomina- tore tolli qiieat, multiplicetur fupra et infra per 2 -i- p, fiet 'G — ., -\"_^ ■ auia igitur eft p-^-pp--i, erit G := ^-J^; Guam"ob rem habebimus -J^, — _g^ h- <- ^' ' ^ . Con- ftat autcm clfe j ^;^ =z ~ l (i -— p) et Novimus autem in gcnere e^^c • f -^^ = _i- Arc. tan^. -±hil-. , uncle patet fumi debere ci = 120°, et ob fin. a rr: ^, erit / — U ~ ^ Arc. tang. ^^, ' ficque totum integrale erit -+- / 3 Arc. tano;. tL2Ll , fimilique modo erit ^f,'J-,,^-H^-q^-^li(^-^q-^qq) H- / 3 Arc. tang. '^''K 5. 24. Ilis igitur invenlis erit 12T ~ l '—J ^ II UzUiPJ l—p - 1 +- .7 -t- g <7 H- 1/ 3 Arc. tang. J^ — /3 Arc. tang. ^^-J. QLiare cum fit « = Lt£ et o = Lz.^ , Iiabebimus ^ — JL / T-' I -t- Z . I_ J V V ->- T fl -t- gl->- g -»- ^;g ^^ 1' — I — z -4 r 1; -f- t; (1 — -3) '■ (I -z)2 -f- -i- Arc. tang. „^^J^-^ - JL Aic tang. ^inll^il Nova Acia Acad. Imp. Scient. lom. XII. C §. 25." 5. -$. I^unc fecundam pracccpla fupra cxpofita , ubi fumfimiis i .^/ (coC ? -4- / — i ftn. ^) , q^ua elt x — X / — I , erit % — — T / — I zzzy (cof. d -f- / — I fin. 0) ; unde palet flalui debi-re 6 — 90* et / — — x, liocque no tato, ut fiiperiorcs reduQiones ad noftiuin cafum propius ac- comrr.odcraus, ibi ubi(jue loco z ciy fcribamus -^etJ-,nuo faclo redu3 ioncs crur.t II. l^ss — ^sxcoLx-^-zz^zlllss—^^^sycoLioi-i-C^-i-yy] -/-iArc.Uns.,-^i;^-^ -^lHss-^^sycoLii-a^^yy^-V-^AiO.Un^.-^^:^-^^. III. Arc.lan^.-^l!:L-l_rs,G*-a-^-^Arc.t<;. -i-; ''"• '^ \- ^ '>/'"-?;/ '— r — J J t ■ — g; >^-)'.« — g)-»- yy ^ 4 • J - 2 i ^ '*/•(* ♦■*)'■>> * $. zC\ lam hacc prai.cc{)!a ad finp^ulas parte.9 inte- ^ralis invcnli appliceraui , ac piinio ijuidem pro fornuila / (y - I -t- a) ciJL s ~v — } , et ob j ~ — x cL 0 — 90° col- ligilur I. l(v -i-^ %)~ll[{v - 1)« -( xr]— /— I Arc.taiig.-^,. IT. l{v - I - x) — !J[{v - i)--^xi]-\-V—i Arc.t.ing.-^. III. Pro formula /[ri^-*- i;(i +%)•»- (1 -^ 2)- J patcL forc s s =.v V -\- V -\- 1, ft u s — \'{l- V -{- V -h i); cof. t = — — - — — - — cl fin. 1 — llil^ -, unde ob 0 — 90* crit cof. (2 -+- f ) ~ — fin. 9 ; cof. (t- — ■' ) — ^1"' ^ i fin. (1 • f- Q ^ ccf. a tt fiii. (i? - - a) — cof. (t; quo jp qiio obfcivato erit' livv r-i;(i ■+x)'\-(i'^t)]-=ill[vv-+-v-hi-'VxV5 ^xx] lllVV-hV-i-l-^VT]/ s-i-xx] __ /_ I Arc. tang. _- iliLll ^ -1/-1 Arc.tanc^.- — i(z±£i ^ hinc fimul mulato Agno liiterarum % et x ejit" -f- i / [i^" i^ -+■ i'' -^ I — i-' ^ / 3 -»- T xj -+- / — I Aic. tans. ^^^^-^r^ — -r -f-/ — 2 Arc.tcinfr.-;^ — ' ^' '",f^ ^t^. ' C :.(i, i,-,-v-r-J))-'UJe Vi 5. 27. Nunc porro pro Aic. tang. ^l''^~l'l\ ? q^^ae for- ina in regala nollra non continetur, notetur efTe Arc.1 ^. L^-±^JJL' — Arc. tg. -iX. + Arc. tg. --_ ^/-i- , qui portremus valor comparatus cum Arc. tang. 2!'^' "'r ^*** j-uni piaebet fm. a =: „ ., "^ ^^ -, ficque anguli a-f-^ et 5 — x manent iidem, ut ante; unde reduSio praebet Arc.tang.,-- ^^^p- — _- — - J^. A rc. tg. — "^"^'^^' 1' ■ — T 7 W-t-V-hX-^-VxVi-t-KK 4 t ■v + v -i-x,— V X y i -i-xj: ' NaGi crgo fumns has redufiiones: Arc. tg. 1'-^'-' =z Arc. tg. -1±- - 1 Arc. tg zC-'^^)Vi '_ . V — I 7 1.' !-■ -h r -f-I -t- 1) X v" 3 -t- jc X gi. 4 x» o; -(- 'U -J-i — X' X > 3 -f- j- jc ^J^^^-^g-l^^l- = Arc.tg.-^ -iArc.tg. zSi±2l2^ __ ; |4 -yD-t-v-f-l-f-vx V J-l-X* * ' C 2 f. 2 8. 10 V 2S. dioJri iam omnes has partcs litc colliga- miis, rcpciiciims Ti=— i^Aic.tang. -*-— lJziAic.t' — I 1 vr-t-r-t-I *-vxy3^xx 12 * f^". -T- . -I- 1) -f- 1. X y 3 8rj i L-t-y-t-i — ^x ) 3 ?«* ' J. 29. llic igimr commode nfu vcnit , ut omnes partcs rcnlcs fc mutiio (!< rtiuxcrinl , ima^inaiiac vero du- plicalac prodrcrint, (lucmadmodum rafura rei manifclto po- flulal. Cum i^ilur intc^rale (jiiacritiim fiL V rT /— i. nunc cius valor pulchcrrime [jrodit rcalis , (jiiocirca pcrdufli fu- mus ad Jianc intc^ralioncm : ~ -I- l Arc. tan;;. (3 - xx) v'(i 3 rx) V — I 1 A . x(i'-*-:) j, Arc. tang. ^ 1 \- / Arc. tane;. ^ i _ ^ ,2{vv-rV-+-J)-*-vx]/ 3 I 7 (rv-i-v -^i -* vx]/ "i-^xx) 8y3^ VV-*-V-i- l—VX]/ 3-+ XX j ubi cft 7; — I' ( I 5xx). Hac furmul.ic aliquanlo fim- piicioics reddi polTuni , tonfidcrando qnod fit i— ^^'^•'.xr, idcoquc 1 -^ v *vv::z^'^^ undc cum }jlm('S fubrtitulioncs adhibori que.uit , iis liic non immorandum (cnfcmus, fcd contcnti elfc ])oiruni(i5, iltius lormulac dilTcicnliaiis inlc^ralc cruinc , ad (luod pcr nullam aliam incthoduin aditus jia- terc vJdetiur. > f 30. 21 J. 30. Caeteium calculus facilior evadet, fi in in- tegrali primum inveiUo ambo arcus per -L_ multiplicati in unum collieantur: inde enim prodit -\ Arc.ts;. :L5JL«— . Hic iam ftatim ponatur x=: — x/— i, ut formula prodeat — — , Arc. tang - ^' ' ''^^"^""^ , quae comparata cum canoni- ca Aic. tang. t / — i =r ll=i Z i-^ , ob t =: lii^i^ ftatini perducit ad hanc formulam reduflam : — l" — I 1 x) V -{- -v -4- I -+- V X V 3 -f- X X » y i -v V -^-v -t- l — V X V.3 -i- X X ' m DE FORMVLIS SPECIEI m ii-h ny y , AD NVMEROS PRIMCS EXPLORANDOS IDONEIS , EARVMQVE MIRABILIBVS PR0PRIETATJBV5. Auflore L. EVLEKO. Conv. Acad. exhib. dic j6 Mart. 1778- H, J T. ic praccipue rcfpicio ad eam Ijuiusmodi formi'.larnm pro- priclatcm , qua conftat omncs numeros , qui in tali lorma wxi-: nyy duplici modo continentur, certe non efTe pri- mos, fujuidem numeri m tl n ainbo fucjint pcfilivi ; H cnim tlter eorum elfet nc^ativus, uti(jue cvcnirc pofTct , iii idcm numerus primus jjluribus modis in tali rormujj contincic- tur. Veluti fi m—2 ct n = — j, in fojmul.i =rT — yy rumerus primus 7 pluribus adeo modis conlinetur, fcilictt : , Si I = 2 . Si I =: ^^. ,,, Fi I ^ s ,, J, II. lil. alque 7 == I y = S y = II ^ adco infmitis aliii modis hoc ccnlingere pctcft. f 2 §. \ Verum fi ambo nameri m et n lu:rint pouli- vi , Qti deinc.ps perpetuo fupponemus, tum quoties quis- piam namerjs N dapiici modo in fonnula mxx-hnyy coaLinetur. i^a ut CitN ~m a a •*- ii b b i=zm c c -t- n d d, eius faflores per hasic regulam fatis facilem femper inveniri pos- fuat. Formetur enim primo Irnaio -^ — li-l; ad minimos ter- minos reducendn: hincque formetur alia fraflio JL — !!L?_? i n tum vero etiam 391 — 7. ■/' -+- ?•. ^,^- Hincerc^crit ~ — ^^.^.r , cuius ergo quaternl valores erunt I. J-~|; if ^nr ?; III. A'-r:J- ^V JL'n- ^- hinc iam porro deducantur fcquentes fraflio.-.es: I . ^ ~ • -''" ~ ?^ ■ i I - ~ '^' '^' -• • 111 ^ — LJL! — J • TV 1 — ^ ^- -" ' Ilic ergo prodit ubinue r -^- «r numc>rus par, ideoque femis- fem 24 s: fcm c.ipiVncIo ex primo et quarto oritiir faQor '^i , at vero ex fccimcfo el tcrtio colijgilur alter fdflor 17; revcr.t iiutcm cft 391 — 17. =3. 5. 4- Contcmplcmur ctiam fcqucns cxcmpUnn ron parnm memorabiic, quo m — <; ct « — -;, atquc in loimula 5 XX -»-3// nunicrus 512 duplici modo continetiu- cnm fit primo 51-'— 5. i--f- 3- 13' et i I : zn •;. 4.* -H 3. 1--, undc Ot -t- — —U. , cuius (luatuor valores funt i I » ^ 1. * I r — I. Ti p — T. j. ^, II. — — j, II[.JL = ^; IV.±=1; iinde fraOiones - ficnt: I r y. 1- I . ir •■ r V» I2f. *• 7 — rr^ — 15> *'• 7 — 3. 13 — 7' 11] >• J. 3* — _1 . IV »■ — J *' — '^- 111. - ^ j, _ ,.., l V . ^ _ ^ ^^ -^ , ergo formula ^^i-i ex primo ct quarto dal f.iHorcm R, ex fccundo vcro ct lertio faclortm 64. , quorum produQum uli- (]uc cft 51?. §. 5. Vcrum idcm liic numcrus 512 infnpcr duo- bus aliis modis in cadcm formula 5 x x -I- 3// conlii'Clur; priori fcilicct modo rcj)ciiluf 512 — 5. s" -H 3. S" , poftcrioii vcro modo 512 r= 5. IC^-f- -. 2=, hinc crgo pltues ali« s faflorcs rcpcrire liccbit , id quod mi- rum non cft , quia numcrus 512 pluiibus niodis in duos faflorcs rcf)lvi potcft. Vcluti prinia (i poflicma refoiutio d^iiL -^ ~ "* *:* undc liae quatuor tmciirunt liaflioncs: I. = 5 I P — 11 • TT P — ir • ^' If 13' *^* "7 llJ III. ^=^ IV. -L=:±; unde pro -^ fequentes orientiir fraQiones: T r 5. llf 121 . TT r^ 5 1= | . ^' 7 J. J52 135' ^ s 3 12 3» TTT r- y. 32 ^. TX^ r 5. 9» IK. ili- 7 — 3^1^ — 5' ^ ^ ' 7 — 3 li^ — i'-i ' unde fa^ores ex ^1±^ oriundi erunt: alteriss, alter vero 4, quorutn productam utique eft 512, §. 6. Oini igilur haec propofitio fit^ertiflrima: Qiiod omiies numcri plus uiio modo In eadem fonnula mxx-hnyy contenti noii fiiit primi fed compofiti , ideoque numeri primi unico tantum modo in tali foniiula contineri qucant ; contera- plemur huius propofitionis inverfam. quae ita enunciabitur: QLtocl omnes numeri compofiti in jormula m x x -1- n y y con- teutl etiam plus uno modo in eadem contineantur , vel quod omiies numeri unico tantum modo in ifta jormula contenti certe fmt primi. 5. 7. Statim autem patet hanc propofitionem inver- fam in genere admitti non poffe, cum innunicrabilcs cafus exhiberi queant, quibus numeri valde compofiti in talibus forraulis unico tantum modo continentur. Ita fi m ~ y et n rz 2, in forraula 7xx-f-2j/ ifte numerus compofitus 15 certe unico tantum niodo continetur, fcilicet quando x — i et j — 2. Quin etiam in eadem foimula ifte numerus com- pofitus 1807 =: i^.i-jp unico tantum modo contineri depre- henditur , fcilicet quando xzi: i et /=130. Ex quo mani- felio apparet, iftam propofitionem inveifara, quod nuraeri uni- co tantum modo in tali formula mxx-^nyy contenli NovaAUaAcad.Ifnp.Scient,lom.XlI, D etiara r 26 ,j efiam fint numeii piinii, in gencie verilali non efTe confen- tanedin. 5. 8. Intcrim tamen pluics cafus pro binis numeris m et n ita funt compardti , iiL propofiLio illa inverfd rgrc- gic cum verilatc confentiat, inter (juos notifTimus eft cafus, quo m ^ 1 et n — i et fornuila noftra fumnia duorum qua- dratorum xx-\-yy; fiquidem iam ri^orofe cft dcmonftratum, omnrs numcros , qui unico tantiun modo funt fummae duo- nim quaJralorum, femper etiam cifc primos, dumaiodo fiieiint impares , atque numeri x et / primi inlcr fe , quac levis limitatio fponte fua patet. Atcjue lioc ipfo principio iam olim fum ufus ad numcros praegrandcs examinandos, utrum fint primi nec nc. Slalim cnim at(jue oftenfum fucrit numerum quantumvis magniun (imparcm^ tuuco tanlum moflo clle fummam duoium quadralorum, ctiam ccrtum cft cum eile primum. 5. o. Eddcm quoque indule pracditae funt fe^jucrv tes formulae fimjdiciorcs , vcluti: ixacH//; 3xx H/Ji 3xx-+-2jy; 5XX yy; ^xx-t-;//; 5XX-f-3K/; (^xx^yy; Cxx^ syyj ctc. dc quarum plerisqiic a Gcomelris iam do- monftratum, vcl fahcm obfcivatum cfl, (j;iod oiDins numrri in quajjiaiu carum unico t.jiiium mod) conlcnli cliam ccite fint primi. fi modo paticifnmi cafus. pcr fc pcrfpicui. exoi- piantur; fcilicct (juando numcri vcl funt pares, vcl cum n^- meris m et n commuiiem diviforcm rccipiuni. Quin eliaip in certis formulis evcnirc poleft, ut adeo jxjtcftatcs bina- rii unico modo continoantur, vcluli numcrus s ip. (orinula ^ X X ^- "i y y et numrrus 16 in formiila x^xx *-y/, (jui- bus ergo cafibus poluflalcs binani numcris primis ayquiv^- Itre lere funt cenfendae , propterea quod non diverfos faO^ores involvunt. §. 10. Hinc igitur intelligimus in formnla mxx-i-nyy ingens intercedere difcrimen, cum aliae ita fint comparatae, ut omnes numeri unico modo in lis contenti re£le pro pri- mis habcri queant, dum aliae hac infigni proprietate funt deftitutac , qucmadmodum in formula "j x x -^- 2 yy uh\ ve- nire iam anle obfervavir.us. Q.nam ob rem cum iftud di- fcrimen non iblum fit maximi niomenti , fed etiam in ipfa natura harum formularum fundatum , plurimum conveniet , duas talium formularum claffes conltituere , atque a fe in- vicem follicite diftinguere , quandoquidem hic nobis propo- fitum eft infignes atque adeo mirabiles proprietates prioris claflis accuratius evolvere , quam ergo fequenti definitione deteiminemus. DefinirlO' Qiiando mimeri m et n ita fant comparati, ut omnes numcri unico modo in fonnula mxx-\-nyy contenti fmt vel ipfi prinii , tel tanlum binarium vel quempiam faZiorcm numcrorum m et n involvanU vcl etiam certis cafibus fmt po- teftates binaril; tales formulas in fequcntibus formulas con- gruas appcllabimus ; ubi quidem per fe perfpicuum eft ambos numeros x et y inter fc primos accipi deberc. 5. iT. Hic igitur probe tenendum eft numeros femel tantum in tali formuhi congrua m x x h- ;i j j contentos non ftatim pro primis effe habendos , propterea quod evenire poteft , ut denotante p numerum primum quemcunque , ifti numeri etiam formam habeant vel 2 p, vel 5 p, exiftenfe S D 2 divi' ■ 28 ; divifore prodiini m n. Hic atitem poftcrior cafus penitns ctlVat, .qiiiindo numcrus x primus ad n, fimul(|ue y primus ad m accipiatur. Dcindc vcro etiam iam obfervavimus, po- teftates quoque binarii unico tantum modo in certii formu- lis, vcluti s ^ X '*' 3 J/ contincri poffc, quac tamen formula nihilominus pro congrua eft habenda , cuni omnes numcri impares ad 3. 5 ~ 15 primi et unico modo in Jiac formula contenti femper rcvera fint primi. Ila quia niunerus 1^7 unico modo in ifta formula continetur , fumcndo fcilicet X — 4. et y — 3y is rctlc pro primo habcri poleft. 5. I?. (Irioniam igitur in lioc itidicio non folum nu- neri primi ipfi /) fcd ctiam . )) ct ' p inftar primorum fpeclari qucant , dcnotante '"» diviforcm qucmpiam ninneri mn quib.is advo ccrlis cafibus ctiam potcftatcs biiiaiii an- numerare licet; vicifnm fc(juitur omncs rcli(jtios numeros , quos rcvera compofilos voccmus . (jui in lali foimula con- grua rn X X -*- n y y conlincntur, fumil {iuo(]uc phis quam tino modo in ea contineri dtberc. Vc-hiti {|uia niunerus 527 — 5. 10' -t- 3. 3" non cft primtrs , fcd fa^oribus conftat 17.31, is infuper alio modo in eadem formuhi continclur, fcihcct rft ^-7 — 5- -""•-'3. '3% at(]uc ex hac duphci rcfo lutione per rcgulam fupra datam fatlorcs numcii «j^^ fe- qiienti modo crutintur. Cuni primo fit -t. — Y^r quatcrni cius valorcs crunt i". *"-=:'; 2°. -^ — ^i 3**. -L — l ct ^^. !. — *■ uiKie porro allcra fraOio JL —"^PP pioducit hos valorcs : i . -p, — ,,, ^ - ~ f, > ^ ■ v^ ^*- ^ - ~ ii> undc aggregatum r -h s pracbct duos faflorcs 31 ct 17. > $• 13. 2p 5. 13. Stabilita hac definitione formiilarnm congra- aram reliqiias omnes hac infigni proprietate deftitutas di- ftin^lionis gratia incongrLias appellabimus easque hoc clia- raflere defignare licebit : quod etiam numeri revera compo- iiti exhiberi queant , qui in taHbus formulis unico tantura modo contineantur, veluti evenit in hac formula incongrui 7XX-4-5JJ, in qua ifte numerus compofitus ^73 = 3. 7. 13 unico tantum modo continetur , fcilicet quando x~ 2 et y — 1- 5. 14. Totum ergo negotiutii huc redit, ut regulam certam tradamus , cuius ope formulas congmas ab incon- gruis difcernere liceat. Qiioniam autem hic duo numeri yn et n in confidera^ioncra funt ducendi, univerfa haec quae- ftio ope fequentis theorematis ad confiderationera unici nu- meri revocari poteft Theorema- Sl fonnula mxx-i-nyy cjt congrua^ tum etiamhaec fonnula m n x x -h y y crit co?igrua, ac vicijjim, Demonftratio. §. 15. Ponamus enim formulam m x x -^ n y y efle congruam^ alteram vero mnxx-^-y y effe incongruam. Da^ retur igitur numerus revera compofitus C unico taritum mo- do in hac formVila contentus, qui fit C-mnaa-hhh; hinc ergo foret nC ~ynnn a a -^ nhh quoque unico modo, idec- que etiam unico modo in formula mxx-^nyy continere- tur. exiftente fcihcet x = n a et j ~ b; unde fequeretur for- mulam mxx-^nyy non effe congruam, contra hypothefin; unde ncccffario concludi oportet, quoties altera harum dua- rura = 30 == riim foimnlariiin fuerit congiua , ncccfTcjrio quoquc alteriim fuUiiaiu cOe congrnam. 5. 16. Eodcm modo etiam liquct , fi altera liarnni formularum fuerit inconi;rua. etiam alteram t.ilem cHe fulu- ram. Qaare cum infra oftcndctur, hanc formulam 6oa:x-t- jy effe congruam , quoniam liic bini numeri m et n pluiibus modis accipi poffunt . liacc R^Ia formula congrua etiam fe- quentes omnes pariler congruas progignet: 3c xx -+- 2^'/ ; 2oxx-t-3//; i5xx-l-^//; i2xx-f-5// ct landcm X c X X -h <5 / /• 5. I-. ITanc ob rcm ad omncs formulas congruas conftitucndas fulTiciet omncs valorcs produfli wn afllonaircj cum dcinde ex fafloribus huiusmodi produfli facilliiuc om- nes planc formulae congruac derivari qucant Dcfinirio. Omncs numcros.y quos loco procUicfi m n aJTnmcrc licet, ut formulae mxx-t-j2// evaclani congruac,in poftcrum <(/>- pellablmiis numcros idoneos, vcl ctiam con^/uojr, dum rclujuos omncs incongruos vocabimus. §. 1«. Cum hoc ideMn argumcnlum iam nnprr traHa- vcrim, atqnc adco omncs numcroi idoncos, fivc congruos, (>x- liibucrim , primo qnidcm hoc pliornoincnon maximc miran- dum fe obttdit, (luod mnltitudo iftonim nnmcroriun nciiti- quam in infinilum cxcrcfcat, vcruni ad( o non phucs quam 65 huiusmodi numcros complcnatur. Hosnuinfros, quoniam mihi ])ropontum cft phircs propiictalcs coinin maximc mc- jworabiks in nicdium afTcric, antc oiimia Iiic dcrjgncinns. Cala- 31 = Catalogus Qmnijom nmerorum idoneorum feii congruoram. I. *» i- 5- 6. 7- 8. 9, ic. II. 12, 14. 15, ik 17, 1 p. ir, ar. 21. 22. 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 2 13 15 16 18 2 i 22 24. 25 28 3r 2^. 25.. 27- 2S. 20. 3^ 32. 33. 3<. 35. 3S. 3P. 4C. 41. 4?. +3. 41- 37 4.0 42 45 48 57 58 60 70 7- 78 85 88 93 102 105 s I 2 I 20 130 133 165 i(5S 45. 47- 4?. 49. 5C, 51. 5?. 53. 54- 55. 5<^. 57. 5f. 5J?. 6r, 61. . 6r. 5% 177 190 210 232 240 253 273 2 80 312 330 345 357 38? 408 462' 5 2-yy continerj poteft , nifi forlc fuerit quadratus; quia cnira numcrus luinor fupponitur quam ^ mn, exclufo cafu x~o pio uumeris quadratis neceirario cfTc d? bet x~ I, atquo adeo ifte numcrus non nifi unico modo in hac formula contiiieri poleft. Pioponrjo fcciinda. Si nujncrus compi)fitus, quantumvis magnus, luiico tantum modo in formula m n x x * y y contincatur, tum fcm- per conlinuo multo minores numcri, pariter compofiti, exhi- bcri j)offunt iinico etiiim modo iii hac forma conlenti , fic- quc tandcm per\eniclur ad numcios compolitos minores quam "■ 33 "■"" "i quam 4 m n. Huius propofitionis veiiiatem non ita pridem demonftravi. Propofitio tertia. Si numerus m n ita fuerit domparatus, ut omnes nU'^ raeri in formula mn-^yy contenti et minores quam ^mn fint vel primi vel primis aequipoUentes , tum ifte numerus mn certe erit idoneus et formula mnxx-hyy congrua. Quia enim nullus dabitur numerus compofitus minor quam 4 m n in ifta formula contentus, etiam nuUi dabuntur nu- iticn compofiiti, quantumvis magni, unico quoque tantum mo- do in eadem formula contenti, fed omnes numeri unico tan- tum modo in ea contenti erunt vel primi , vel tanquani |)rimi ipeftandi, §. 21. ilinc faciliS regula deducitur, cuius ope quosr-^ libet numeros examinare licebit, utrum fint congrui nec n6. Propofito enim quocunque numero N, in formula N-hyy loco y fucceffive fcribarttur numeri ij 2> 3, 4> 5» etc. donec perveniatur ad fummam maiorem quam 4 N, atque fi nume- ri Jioc modo refultantes fuerint vel primi p, vel etiam 2 p vel Sp (exiftente (^ divifore numeri N) vel etiam poteftates binarii, quibus adiungi oportet quadrata numerorum primo- lum, tum numerus ifte N[ erit idoneus et formula Nxx-^yy congrua; fin autem hoc modo vel unicus numerus revera compofitus occurrat, tum formula inter incongruas erit re- ferenda. f- 22. tUuftremus hanc regularrt exemplo numefi 48 , unde addendo quadrata usque ad limitem y =z 12 ori- «ntur fequentes numeri vel primi vel ut primi fpcaahdi: Nova Acia Acad. Imp. Scient Tom. XII. E ^Sv ^3—^p 48 -f- 1^ = 49 — /)/) -»-6' — 84=:i2.7~?.p — ;?^ 48 97 -+- S — 1 1 2 = 1 '^. 7 rr ^. p ^ 9'— 1=9 — 3. ^•^ — '.p -f-i 0*^=148 = 4. 371='. p -f-n'~i69— 13— ;9p Hinc ergo patet iftiim numerum uticjue clle idoneum^ atque formulae, quac ex eo derivantur fimul erunt congruae, quae fant 48xx-f->-/ et 16 x x -+- 3 /7, quandoquidcm nu- mcri pro m et n fuiMondi inlcr fc dcbent elic primi. §. 23. Q.uamquam hacc rcgula ad omnes cafus fa- cile accoinmodari potcft , tamen etiam alia clan pol* ft re- gula maxime memorabilis, qua vera indolcs numcrorum ido- neorum multo niagis declaiatur,, quac ita fe luibct: Rcgula condcndi rabulam numerorum idoncorum. 5. 24. Ex fcrie omnium numeronim naturaliiim pro quolibet numcro primo p c.xcludantur numcri in hac forma contcnli: poc—yy, maioris qu»m J ;? /j, practcr hos: ;/p — y/; quo laQo pro fingulis numcris primis p rclinqnentnr niimcri idonci. Notctur autcm liic loco numcri primi :; fumi de- bere eius quadratum 4. Ita 1°.^ pro /3 — 4 cxchidi d» bcnt nuineri lormar 4X — i >4, practrr 15 ct - ; numcri ex- rludendj hinc crunt 1 J, 10, 2:, 2-, 3 I,, 37. e!c. :". Pro ;? r 3 cxcluduntur numcri 3,x— i maiorcs quam],', practcr b et <;; qu.uc excludeiiLur hintimeri: 11, m- t;, . "3» 26, etc. Ti '. l'ro /?■:"; cxclnduntur niimeri formac sx i, — 4 ma- iorcs qu.im ^, j;»acter 7^, :i, i(^, 9; crgo cxcludcndi funt == 35 === 14, 19» 29, 34, SPjetc. et u, 26, 31, 3(?, 4i,ctc. 4°. Pio jj-1 excludi debent numeri formae 7X — 1, — 4* — 9 > f ♦ praeter 48, 45, 40, 33» -4^ ^3-. unde numeri excludendi funt 2c, 27, 3+1 etc. 17, 31, 3 8, 5', 59» etc. 19, 26, 47, 54, etc. 5°. Pro /; zi: n excluduntur numeri 11 x — i , — >!. — P> — '<^»— 25 >T>3c, praeter i2c, 117, 112, 105, p5, 85, 72, 57, 40, 21, ficque numeri excludendi erunt: 32, 43, 54, 6s, 76, 87» 98* lop. 131, i+-% etc. 51, 62, 73, 84> 95, lo^» 1-8, 139, 150, etc. 35, 4<5, 68, 79? 90* loi, 1-3, 134, 14-5, etc. 39, 50, (Si, 83, 94, ii<^5 127, 138, 149, etc. 4-1, 52, 63, 74, 107, 118, 129, 14C, 151, etc. ^hocque modo per omnes numeros primos eft procedendum. 5. 25/ C).uamquam haec regula aliis innititur prin- cipiis , atqtie non parum discrepare videtur a criterio, quo numeri ifti idonei ab aliis numeris diflinguuntur , tamen pulclierrimus confenfus ubique deprehenditur. Praeterea ve- ro etiam hi numeri tam egiegiis proprietatibus funt prae- dili, quas adeo ex principiis pkirimum diverfis demonftrare licet, unde operae pretium erit iftas proprietates in fequen- tibus theorematibus ob oculos expofuiffe. THEOREMATA, quibus infignes proprierates numerorum idoneorum demonftrantur. Theorema I. In ordine numerorum idoncorum alii numeri quadrati non occurrunt^ praeter i, 4, 9, 16 et 55. E 2 De- Dcmonftrario. 5. c numerus impar, cuius qua- dratum cum femper fit formae +-.-+- f , etidm ipe numcrus C eandcm habcbit formam ; unde evidens cft , quadralorum cc et dd alterum par, alterum vero impar clfe debere. Sit igitur C"2g, crilquc C — ^g^-t-dd; undc fequitur, fi numerus rompofitus C fuerit zn 4 // -+ 6 6, eum quoquc alio niodo fore C — 4 g ^ -+- f/ (/; ex quo manifeflum eft (juadra- tum 4. cfTe numcrum idoneum. §. 27. Ponamus nnnc in cad<"m ncqualitatc C - a a -hhh ~cC"i-dd numerum a cffe multipltmi tcrnarii, fcili- cet a ~ 'i f, ut fit C r 9//-+- h hy et quia h fupponitw pri- mus ad a ideoquc non divifibilis pcr 3, eius quadratum hb habcbit formam 3 a -4- i , unde ctiam ipfe niimcrus C ean- dem habcbit formam 3«-+- i. Ilanc autcm forniam altera ex- prefTio c c *- d d h.ibcrc nequit , nifi altcrum cjuadratorum f c ct f/ f/ divifibile fit pcr -^, altcrum vero non , fi enim am- bo non etfent divifibili.i per 3 , utrumquo habc.ret formam ,3 a -^- j, ideoque conim fumma forn»am tfTcl habilura 3 a-»- a divcifdm ab illa. Ponatur ipitur c =; 3 g, ita ut fi,t C = 9^;^ ♦-c/f/; undr j).j'.rt, fi iuimeru<5 compofilus habucrit for- m.un (j f f -*-. h b, e\.\m infujjcr alio modo f >re 9 ,1^ f; -+- J f/. Nc- cclfc if;irur cft ut quadrafim 9 fil numcrus idoneu.s. 5. =8 §. 48. Ponamus njLinc e.fj^e a~4.f^ ut fit C:=:i^ff -*• b h, atque demonftrandum eft in altera forma c c -^ d d vel c vel d etiam per 4. diviftbiie eKe debere. Cum igitur oumcrus b fit impar, eius quadratum bh femper formam habet 8 «-+-!» eanciciin^uo ^.^^ fArmam habebit numerus C, quam ergo formam quoque habere deDei; c c -^- n> c*, — a^ ftatim patet, alterum quadratum dd effe impar, ideoque formae 8 « -+• i , alterum vero cc par , atque adeo per 16 divifibile, five c = 4 g^ icieoque C == 16 g g -+- d d. Quare cum, fi fuerit numerus compofitus C = i6ff-i-hb, necefTa- rio quoque fiat C = i6gg-+- dd, evidens eft etiam quadra^ tum 16 effe numerum idoneum.o % 29, Sit porro a — 5/, ideoque C = 25,/f^bb;- ^t quia b divifionem per 5 non admjttit, eius quadratum hh formam habebit 5 a -+- i vel 5 a -+- 4, ideoque ipfc nume- ms C alterulram formam habere debet, quam ergo eandem formam habere debet cc^ dd, unde ftatim. patel, fi neque c neque d divifibile effet per 5 , fumma c c -t- d ci^ formam foret habitura vel. 5 a -4- c, vel 5 a h- 2, vel 5 a -f- 3, quarum nulja, congvuit; unde fequitur, altcrutrum numerorum c et c^ per 5. effe divifibilem. Sit igitur c = 5 g, ideoque C=z2^gg -+- d d; atque manifeftum eft, quoties numcrus compofitus C habueiit formarr^ 25//-+- 6 6, femper infuper aho modo fore Q zzz i.$ gg-h d d> idcoque 25 effe niimeruni idoneum. f. 3P. Tale autem ratiocinium non ulterius extendi; potefl, Si enim ponamus ft=:6/, ut fit C = 36//-+-bb, quadratum hb neceffario formam habebit 6 a -f- i, quae ergo forma etiam ipfi C convenit; verum pro aUera forma cc -»-dct npa abfokite neceffe eft, ut fit c zi: 6 g: eadem enim forma 6 a Ol . 33 =■ ,6 x-t- i rcrultarc poleft , fur?endo c — 2g ct d — 6 h ita ut horuin nunicroiiini alter per 2 alter vero per 3 fit divifibilis- Qiiia i^ilur g divifionem per. 3 adniiitcic non debet, ejus c|uadralum formam h.ibcbit ^.'ff,-»- ', ideofiue cc formanilii» - - -- -^ ; aliercim vero quadr.itum d d iorinam habcl oa +-3,quorum crgo quadralcrum fumma pro- ducit formam 6 ^ - i, pcrinde ut antc. Quocirca cum, fi fue- . lii C r. 30 ff -h hb , non necclTc fit ut rtiam fiat C-^C^gg .i-i-dd-, hinc fequitur numerum 36 non efle niuncrum idone- um; quod cliam criterium primo datum declarat, quoniam 36-f-7'=i85 — 5-i7- qui uumcrus revcra eft compofitus ct minor quam 4. 36. ',» ■■ , 5. 3J- Qfio lioc clarius appareat , connderfmus ca- fiim a = -'/, ut fit C - 4-9 ff ■*- h b, idcoque 6 non duilibile pei 7, undc forma ipfius 6 6 erit 7 a -i- 1, r, '4., quod eli.lm de ipfo numcio C valet, Videamus if^ilur num pro altera for- mul.i c c -\- d d aUcjua haruin formarum rcfultare poffit , ctiamfi neque c nequc d per 7 fumatur divifibilc, quo ergo calu tam cc quam dd habcict fbrmain vel 7 a -t- i , vel 7 a -+- 2 vel 7a-+-4, idcoque eorum fumma ad has formas perducit ^a-l- i, -, ', 4, ^, (> , lioc cft omnes formas pt^s- fibilcs, in quibus fiipcriores tres formac iiliquc continen- tur. Qiarc cum ncutitjuam ncccffc fit, ut altcr numeiorum c et (/ ctiam pcr 7 fit divifibihs , nianifi finm cft etiam nu- merura 4v non cfTc idoncum; quod idcm ilc numeris maio- ribus ,multo magis valcbit, id quod cliain critciium noftrum manifcfto dcclarat, cvun fit 49-^-6' — 5. 17, atquc adco 49-+- + — 5.»3. Thco Theorema 11. Sl numerus idoneus fuerlt formae 4 ■■'• — ^ ^^'■**^ etiam siusqiiiidru.plum 4(40- — i) erlt numerus idoneus^ Demonftratio. 5. 32.. Sit bievitatis gratia 4 a — i :rz i, ita ut pro qtiovis nurnero compo/i to C- fit C—iaa-hhb — icc-i-dd. lam ponamus. effe a — 2/, ut prior forma evadat C = 4 ijf -+- b b, ubi ergo, ob 6 numerum imparem, quadratura h b ha- bebit formam 4-« -+- I.. QLiia nunc i eft numerus impar , al- teruter numerorum c et d' erit par,, alter impar, unde duos cafus evolvi oportet.. Sit primo c - 2 g,.. et quia d d eft for- mae ^a-i-i, iioc utique congruit cum forma praecedente. Examinemus vero etiam alterum cafum, quo d—cih at c c iimpar, ideoque- formae 4 a -t- i •. cum igitur fit i — 4. a— i, numerus-: icc formam habebit ^a— i, quae cum discrepef a formai priore ^.iff-i- h b, evidens eft etiam numerum c pa- lem efle debere. Sitigitur c= 2 g, ut prodeat C .74 igg-t-fid, quam ob rem eviClum eft, fi numerus compofitus "C formam habeat ^ iff -^- b b, neceffario etiam alio modo proditurum cffe C ~ 4 i g g -f- rf ci , ficcjue eviclum eft etiam numerum 41 eife idoneurn , fiquidem. fuerit. 1 — 4» — i numerus idoneus.. Corollarium.. §. 33. In tabula autem numerorum idoneorum fupra allata alios numeros formae ^a — i non reperiiilus prae- ter 'i- 7, 15, quortim etiam quadrupla ir,.2a, 60 in eadem tabula reperiri videmus; quin etiam hoi-um denuo quadru- pla 4'^, ii = , C40 etiam ibidom occurrunt , quemadmodum in fequente theoremate demonflrabinrius. •'' '' Theo- 4-0 Theorema II f. Denoia':te i numcnim imparem^ fi fiurit 4i mmimis idoneus» tum eiiain cius quadruplum 16 i erit fcmpcr nume- rus idoneus. Dcmonftratid. $. 3^. Ciifn 4J fit numerus idonens , dabunttir nu- jneti compofili C, ut fit C-^ina-t-bbr^icc-t- rfd, ubi eigo numeri b et rf rmnt imparcs , ideoque eorum quadrata ior- mae 8a-4-i. Ponamus inm ciic a- zf^ ui fit C- 16 iff-hhb, qui nufncrus cTt formae sa-f-n. Quodri iam c lorct nu- raerus impar , ob i numcrum imparem , etiam icc erit impar , idcoque ^icc numerus formae 8aH-4, undo ob d d :=z ^ a-+- 1 forma poftcrior forCt 8 a -f- 5, cum prior eflTet 8a-i-i; ex quo fcquitur etiam numertim c necefTario parem effe debcre. Pofito i^itur c ~ 2 g, crit utiquc C ~ j6 i ff -}- b b — 1 6 i ^ ^ -»- ci cf , uhdc manifefto fcquitur numcrum 16 i quoque ellc idoncum. Cofolhriiim. 5. ^5- Qiiando autcm afrumimu'; miftitmm 41 ^^* idoncuin, necefTc cft ut etiam ipfc numerus i fit idoneus , id quod in fcqucntc theorcmate dcmonftrabitur. Thcorcma IV. Si fucrit X X i numerus idontus fcmper ctiam ipfe nur merus i erit idoncus. Dcmonn-rario. 5. 3*5. Q.iiia XX r rft numcrus idoncuf,jlabuntur nu- meri compofiii C, ut fit C — XXina-+-bb — XX/cc-»-c/c/i ubi fi fi ponamus Aa — f et X c — g, erit C " iff~\- hhzn l g^ -r d dy unde luculenter, liquet, eliani numerum i effe ido- neum. Q.uoties igitur quispiam numerus idoneus per qua- dratum fuerit divifibilis , etiam faQa divifione quotus eiit numerus idoneus. Theorema V. Si haheatur numerus idoneus formae 3 ol — r, cHiam eius noncuplum femper erit numerus idoneus. Demonftratio. 5. 37. Pofito brevitatis gratia 3 a — i ~ i, ut ha- beamus talem aequationem : C^^iaa-hhh — icc-hddt fumamus a ~ 3 f, ut fit C — 9 iff-+- h b, ubi ergo, quia h primus ad a, quadrati 6 6 forma erit 3a-hi, ideoque ipfe numerus C formae sa-i-i. lam fi in altera forma i c c -+ ci d! numerus c non effet divifibilis per 3, foret cc ~ 3 a -f- i, ideoque icc formae 3a — i. Nunc autem alter numerus ci vel erit per 3 divifibilis vel fecus; priore cafu, ob dd^ 301, pofterior forma foret 3 a — i ; pofteriore cafu forma prodiret 3 «. Qiiare cum prior forma fit C ~ 3 a -f- r , cui neutra harum convenit, neceffe cft, ut numerus c fit per 3 divi- fibilis. Pofito evgo c =: ,3 g, habcbimus C — 9iff-hbb=L 9igg-^dd; unde manifeftum eft etiam numerum 91 effe idoneum, fiquidem i fueiit numerus formac 3 a — i. Corollariiim. §. 38. In tabula autem numerornm idoneorum alii numeri formae 3 a— i non occurrunt, praeter hos ties: ?, t, ji, quorum etiam noncupla i8 , 45 et 72 in eadem tabula repcrimus. Nova Acia ^cad. Imp, Sclenl, Tom. XIL F Theo- Thcorcma VL SL numcrus impar fomae 4 «^ "*- ^ fuerit numerw9 ido- ncus, tum eius quadruplum ^{^x-^ i) iii tabula numororuai idoncorum ouurrere ncquit. Dcmonflratio. 5. .G<7' Pofilo bieviU!is grjtia 4. a -|- i =r i confi- dereinus lianc aeqiuilitalcm: C -::: i a a ; b b :_■ i c c -}- (i (j^ iibi ponanv.15 a — ^ f» iit fit C — ^. iffr- b b. [ani nifi ab- fbliite neccirarium fil, ut eliain c fit numeriis par, nunicrus 4 i non erit id^r.eus. Coiifulcremus igitur cafum- quo c nu- mcrus impar, critque cc -z^^-f-i, ideoqiie lcc formae 4^4- i; quarc cuin lioc cafu d fit numcrus par, poftciior iiDrma erit + a -t- 1; undc patct neccffe non efTe, ut c fit nu* mcrus par, quod ipfum ind^cio eft ctiam luimerum 41 non elfc idoncuiii. CoroHarium. §.. 40. Numcri autciu formac 4 a -»- i, qui in noftra tabala numcrorum idoneorum occurrunt , funt j, 5* 9» *3.* ai, 25, 33, 37, 45, 57, 85, 9-5, 105, 1-«% 16?. 17-, 3<;3i 27'i, j^", 1571 rj^^^i i.S^jS-» quorum eliam nullius cjuadru- plim in noflra tabala dcprehcndinius, practcr unitalis, cur ius ralio cft proifjs pccuiiaiis. Tlicoicma VII. Si intcr numcros idoneo.^ occurrat mimrrus impnritcr par, fire formac 4 x -+■ 5, lum ctiam fcmper eius quadrupluin 4(4a-+-:j) w cadcm tabula rcpcnclwr. De == 43 === Demonftratio. 5. 41. Ponatur bievitatis gratia 4^-4-2 = /, et con- /ideretiir haec aequatio: C~ iaa-+-66~icc-(-dc?, ac pona- tur a := 2 /, quo faQo, fi etiam c necefTario debet effc nu- merus par, eviflum erit numerum 4.1 effe idoneum. Hicvero' aiite omnia notandum , quia i eft numeras par , numeros b et d effe imparcs, eorumque ergo quadrata formae 8a--i- i, unde eorum diffcrentia 6 5 — d d femper erit per ofto divi- fibilis. Cum igilur fit hh — dd — i{cc — a^ff), neceffe eft ut hoc pofterius membrum divifionem per 8 admittat; at vero prior fador i tantum per 2 dividi poteft , unde patet alte- rum fatlorem cc — 4// divifibilem effe debere per 4, hinc- que fequitur numerum c neceffario parem effe debere. Sit igitur c ~ 2 g , ac fi numerus compofitus C habuerit for- mam ^iff^-bh. femper etiam ah"o modo entC~^igg-^dd; undc manifefto fequitur etiam numerum 4! effe idoneum , fiquidcm numerus 1 — 4^-1-2 talis fuerit. Corollarium. 5. 4?. Numeri autem impariter pares in tabula nu- merorum idoneorum occurrunt fequentes: 2, <5, 10, is, 22, o-> 4-1 58, 70, -78, 102, 1,30, ipc, 210, 330, 462, quo- rum etiam fingulorum quadrupla revera in tabula noftra reperiuntur. Theorema VIII. Denotante i numerum imparem^ fi fuerit 8 i nummis idoneus.^ eius quadruplum 35 i certe non erit numerus idoneus. Demonftratio. 5. 4?. Pofito enim C:ir s iaa-hbb — 8 tcc + rfrZ, fi ponamus a—if, ut prior formula ftat Q — z-iff+hh, vi- F 2 dca- deamus , num etiam ncccdaiio hinc fcquatur numcrum c ciuo((ue parem cffe debcre. Primo igitur notelur numcros b et d clTe impaics, ideoque dilTerentiam quadraiorum bb—dd divifibilem per 8. Cum igitui fit bb -dd — alcc — :i2iff=:^ hi[cc -^jf) qnae forma fponte eft divifibilis per 8, nulla neccffitas adeft, quod numcrus c dcbeaL cffc par, confequcn- ter ctiam numerus 32 non erit idoneus, Corollarium. §. 44. Qiiando numerus s/ cfl idoneus , tum etiam cius pars (juarta : / crit numerus idi)ncus. Ac fi / dcnotet numerum imj)arem , modo anle vidimus etiam s i cffe nu- rocrum idoncum, Nunc autcm intelligimus muliiplicationcm per 4 non ultcrius locum liaberc ])olfe , ita ut non fohim 32 /, fed cliam i 2S i et ^ 1 2 i ctc. ex oidine numciorum ido- neorum cxxiudantur. Tlicorcma IX. Dcnotante i numeniw imparcmy fi fucnt 16 i numenis idoncus , tum eius quadniplum 64 / ccrtc non crit numcriis idoneus. DcmonfVratio. f. 45. Pofito cniin C — i^> iaa^ hbr=:j6 icc-> dd fi ponamus « =r 2 /*, ob }> h - d d divifibllc jx-r S. ctiam forma ioi(c c -4//) per 8 divifibili..- efle dcbct, quod cum f])on- te cvcniat, nuUa neccfTitas urget, ut cli.im nuTiicrus c par accipi debeat; ex quo fcquilur numcium 64/ nunquam clfe poifc numcrum idoncuiii. Corol» = +5 = Corollarium. §. 4<5. QLiando hic afrumimus numeriim 16 i effe idoneum , per fe intclligitur eti.im 4 i et i effe numerum idoneum, quare cum multiplicalio per 4 ultcrius locum non- habeat , ex binis poftremis theorematibus conficitur nuUo plane dari nuraeros idoneos, qui per altiorem binarii pote^ ftatem quam quartam effent divifibiles. Vidimus autem tre^ tantum dari tales numeros per 16 divifibiles, fcihcet 48» 112 et 24C; nuUi autem prorfus dantur, qui per 3.2, vel <54,- vel altiorem. potcftatem effent divifibiles. Theorema X.- Si l fuerit numerus idoneus formae cuiuscnnque, fitqu& i -\- a a — p p, exiftente p numero primo , tum eius quadru- plum 4 i ex tabida numerorum idoneorum cxcluditur^ exiften- te p p <^4i. Demonflratio. §. 47. (luoniam i-^ a a — p p, erit 41 +- ^aa-^pp. At fit 4 i elTet numerus idonens , tum forma 4 i -4- x x effe deberet vel numerus primus, vel eius duplum vel quadra- tum, fiquidem x fuerit primns ad 4 i. fam fumatur X- :i ct — p qui crte ad 4? eft primus , ac prodit ^i-+ xxzzi^i-^-^aa — ^ap^-pp, quae forma, ob 4^-^-40^ = 4/7/?, trahfit in hanc: 4i-+-a:x~5/?p — 4ap =/?( 5p — 40), quod cum non fit nu- merus primus, nequeduplum, neque quadratum primi, evi- dens eft numerum 4 i idoneum non effe. Scholion. 5. 4S. Q.uemadmodum igitur initio demonftravi- mus^ in tabula numcrorum idoneorum nullos alios quadra- tos = 4«^ = tos occurrere, praeter i, 4, 9, 16 et 25» ita ex demor.ftra- tionibiis lequentibus concludcre i^olTumus ex hac labula orancs excludi numeros divifibiles pcr qnadratos .^\ 3', ,', •7*, 1 1', etc praelcr piiucos illos in tabula relalos, fcili- cct nuUi occurrunt ibi nunieri per 16 divifibiks , praetcr 16, 4.S, T 1 2 et -V ') tJ^nii vero nulli per 9 di^ifibiles prac- tcr 9, 18, 45 et 7:; at vcro per 25 folus ipfe numerus 25 adeft; maiora autem quadr.ita penilus ex ifta labula cx- cluduntnr, non folum ijjfa, fcd ne quidcm faflores cllc pos- funt ullius numcri idonei. Inlerim tanien quod in ifta ta- bula omncs plane numeri idoiici occuir.mt, eorumque nu- merus non ultra 65 exfur^at. ri^id.i dcinonftralio ctiamnuiic defideratur. Quia aulcm usque ad decies mille nuUi alii fe mihi obtulcrunt , multo ma^is vcrifjmiiliiiium vidttur, poft liunc tcrminum nullos praeterca cxiftcrc; id quod co magis cft notatu dignuin , (jUdd nulla adhuc in Analyfi talis nu- mcrorum fcrics occuiiil, quac finilo lantum leiuiinorum nu- jmero conftaret. DE DE EVOLVTIONE POTESTATIS POLYNOMIALIS CVIVSCVNQ.VE ( I 4- r -h X* -i- x' -f- x* H- etc.)* Au£lore L. EFLERO. Coiwental exhlb. dle 6 Julll i77S. I §■ I- rcipiamus a poteftate binomiali (i-f-x)\qua more folito evoluta defignenius coefTicieatem poLfta^is cuiusvis x'' hoc charaQere ( ^), ita ut fit (iH-xr = t-^(^)x-4-(l)xxH-(i)x^t-(^)xVetc;...(^)x% ubi. ergo erit -\4y i. 2. 3. ~4~ ^' et in genere ( — ■) — n. [ ' imde patet cafa X — o et X zr: u fore (— )~(:L)rz:r at- qne ad-o in genere (^)— (^). Praeterea vero notafle iuvabit, tam cafibus quibus K eft nuraerus negalivus, quara qui- quibus eft numeriii! inaior qujin /?, fignificatuin formulae (— ) fempcr cOe nihilo aequiileoi. 5. :. Q.noniam pcr hos chaja3eres calculus non mc- diocriter fublevatur et contraliitur, /iniilibus charaQciibui; utamur etiaiu in evolutione poteilatuiii tiinpn)ialium , qua- drinomialium , et gcncratim polynomialium quarumcunque. Hunc in finem fupojioribus charatlciibus pro binomio adhi- bitis adiungamus qu.ifi exponcntem 2 , qiiando(iuidem hinc nulla ambimiitas eft metucnda, (luoniam in huiusmodi cal- culis nullac potcftate; horum charij^lcrum occurrerc folcnt; hoc modo pro cvolutione potcfiati.5 binomialis habcbimus: obi crgo mcminine oportet eflTe in gencie (-^)*r(j^)*, tum vero perpctuo ( — )' zz: (J. )' — i , atque has formulas in ni- hilum abir. ca rd-)us , quil/us eft X vcl numerus intcger ne- gativus, vcl pofilivus maior quam ;i. 5. 3. lisdem igitur charaflcribus utcmur pra evo lutiooe potcftatum polynomialium (luarumcunque, dummodo pro trlnoniialibus adiungamus qiuifi exponentem ternarium, pjo quadiinomialibus quaternarium , pro (juinomialibus qul- narium , e.t ita porio, hoc fcilicet modo: Pro •Irinomialibus (1 -4-p;-h xx)" evolutio pra«beat {^,Y-^{iyx-h(iyx'-^{]yx'-h{]yx'-hcu:. Pro quaHrinomialibus ( i -h x -+- x x -4- x')" cvolutio praebeat iiy-h{i/xMiyx'-h{]yx'-h{iyx'-hctc. Pro quinomialibus (i -I- x-I- ix-h l*-f X*)" cvolutio pracbeat (o)^-i-(J)'x-f-(2)'xx-4-(;)'x'-i-(:;)^x*-4-(^/x^-^ctc. etc. clc. r f. ^: 49 == J. 4- His explicatis inqiuramus ia veros valorcs ho' rum chara6terum exponentibus 3, 4, 5, 6 etc. infignitoium, et videamus quomodo illi per charaderes binario notatos , quippe quorum fignificatLis eft notiffimus, determinari queant. Singulos igitur cafus harum poteftatum polynoraialium or- dine percurramus. Evolutio poteftatis trinomialis ( I H- X -+- X x)^ 5. 5. Seriem hinc oriundam hoc modo repraefente- mus : iiy + (i-)' X + CD^ X X + ("3)^ x^ + (lY X* -h etc. cuius terminus ultimiis erit — (— )^X"\ ubi coefTicientem (2^)^ iam novimus effe unitati aequalem, perinde ac terminum primum (^f; tum vero quia coefficientes ifti retro eodem ordine progrediuntnr, hinc fcquitur fore: atque adeo in genere (^)^z=(— 1— )\ Porro hic evidens eft valorem formulae (— )' in nihilum abire tam cafibus quibus A eft numerus integer negativus , quam cafibus qui- bus eft pofitivus maior quam 2 n. §. a, formula (-^ )^ pa- riter effet nuUa. Hinc igitur maximus valor pro a affumen- dus erit rr X, tuni vero (3 — o; unde fequitur Ci a fore j3 X o X— I I X X— 3 3 A 1 etc. 5- 10. Produfla igitur ex Cngulis his cafibus orta et in unam fummam colleda dabunt valorem quaefitum charaQeris (— )^, ita ut naQi /imus hanc determinationem: licque ifte vaTor per partes cognitas exprimitur, qaaruni numerus quovis cafu eft finitus. §. II. Quo haec melias inteHigantur , evolvamus cafus fnnpliciores, tribuendo ipfi X valores o, i, 2, 3, 4 etc. G 2 erit- 1'« ■* V eritque i.t iequiLur (o)'— ^, ' i)' = (^Hf )' ^ /i, iiy =^ (ly (]y -^ (^y (^y . nve (iy=(v'-^n',y^ (]y=(iyin-^(iy(r/-\~(iy('^y. nve (iy=('oy(iy-^(iy(iy^(iy(iy. nve (^^ = (B/-^ + C3)"--^3(i/, Qy=(iy(iy-^(iy(iy^(ty(ry-^(iT(iy. nve (=/=(^)'-^5rfr-h6(?/-^(p\ (^'-(J/(^'-Cf)^(^'-^(|)'(I)=H-(^)'(5)S nvc (?/zi:( = /-^-6(f)Vio(5/-H4(5/, (|/~cs/(i/-^(|/(^V(|/(^)V(p'a/^(l)'(=/,nvc (8"/~(§/-^7(?/^i5(^'-Hio(=/-^(^\ (^/=(§/(5/-^C|/(|/H-(|/(?/-K(|/(E/-^C|/(S)%nve (?/-r?/-H8(i/-f-2i(;;/^2o(^^/-H5(i/, (^ /^ C^/Cil <"H-f f ,v|/-.r|;(5/-.(?/(5/-^(f/( ?/^ri)Vi ,\ nvc (E/ = Cfo/-^9C5/-H28(^/H-35(,^/-^'5(o-/-^(E/» etc. ctc. §. 12. Ap[;liccmu.9 Jiarc cxrmpli loco €Td cafum nT quod non nifi per longas ambages, atque adeo per aequaliones differentiales fecundi gradus, erui polTe videatur. Operae igitur pretium erit, totam analyfin, cui ifta trans- foimatio innititur, dilucide expofuiffe. §. 4. Cum fit atqueadeo in quovis termino fequente tam numerator quam denominator duos novos fa£tores accipiat, per differentiatio- nem primo ex quovis termino binos poftremos feSores tol- lamus, quod per has operationes praeftabitur: ii ^_b -l^ab la-t-I]!h-^-i) quae duQa in x" ac denuo differentiata praebet ^.x'ds~abx'-''-^°J.^{a-i-i){h-+-i)x'-^ etc. ubi, brevitati confulentes, elementum dx omifimus, quip- pe quod fponte fubinteiligi poteft. §. 5. lam fimili modo per difTerentiatioiiem fingulis numeratoribus binos novos faaores adiungamus, hoc modo: I .) Series noftra dufla in x' ac diiferentiata dabit ?. ac^ j nr rt x'^ - -^ -f- ii (a -^ i) x"" -+- etc. quae z\) diiaa in x''-+-^-" iterumque differentiata pracbet a . x'' ^^-« ^ x^ j ~ a b x^ -' -H J^ (a -+- 1) (6 -4- i) x'-'-^- etc. H 2 quae qnac forma ex praccedcnte orilur, fi ca multip^icetur per a -'. §. 6. Ilinc igitur adipifcimur lunc acquatio lem . d . x" -" -^ ^ d . x" s — X - ' d . x" ^ s y qnac acquatio evoluta icducitur ad hanc foimam: x'" ^dds ^{a-^h-^i.x^ds-^ahx^-^^s—x^^cs + cx^^^^ds. Il.iec acqualio divifa per x''""^ et omnibus tcrminis ad pdittm d xtram translatis induct hanc lormani: ozz:x(i — x) ud s -^[c — (fl-t-6-^-i^. x]3j— ah s ita ut a rcfolutionc huiiis aequationis difTcrenlialis ftcundi piadiis fumm.itio fcriei propofitac pendcal. At vcro h.icc acqtiatio ita comparata cITe videtur, uL in gcncic nuUam intcgrationcm admittat. §. 7. Q'Mnfiuam autcm ifla acquatio diffcrcniialis parum ftibfidii iiobis atfcrrc \id(tur, t.imcn ii fignis trans- formalionis cfl capax , (jua tolum nofliuin negotium confi- citui. Ulamur cnim hac fubftitulionc ^cncrali: s (»-x) a, undc £it / j -= n / (i — x; -4- / z, ac dilTcrentiando ciiL ji ^* n ? X J z" 1 r ' quac acquatio dcnuo diircrcntiata prat bct <*'" — ±ll — iL^-? — " ** , "T" s s» (l — xj»* lluit add.UUf hacc aequatio: ,..» — ^ — an,»»..» . nnajca acprodibit J) ,-) ? h^x 2 1 - X n z I n (n 1 ) (? ** ^ 7 i" »u — *) (!-•*;* f. 8. §. e. daod fi iam acquatio propofita, per s divifa, ita repiaefentetar: o — r (i — x) -p-h- [c — (a -I- b -+- I ) x] i-' — ahs, fafla fubflitutione perveiiicmas ad aequationem differentia- lem fecundi gradus inter z et x, quae erit: X (i — X; ^ — - " ^ f -^ ' "^ -f- [c fa -I- b -H i) X] ^ _l_ 71 (■; — X) X ?x2 n'c — [n -I- b -h U x] d X ft 5 — O, 5 o. Eviders hic eft numerum n ita afifumi pofl*^, ut poftiema membra, denominatorem i — x habentia, per eum dividi qrieant, id quod evenit cafa n::^— a — h-+-c, qno valore introdufto, ut fit j = (i — x)""" *"" ^ Z, aequa- tio inter z et x hanc accipiet formam: i — x)ddz-\-[c-h{a -{-b — zc— i)x]dz ■ — (c - a; (c — b)z — c. X ^i §. ic. QLiodfi iam in hac acquatione ponamus c — a ~ a ctc — fa — p> aequatio inler z et x iiib hac forma apparebit: X(i — x) d dz-h[c — (ci-h 0-i- i)x]dz — a0zr=: o qnae a priori prorfus non diiTert, nifi quod loco litlerarum a et b hic habeamiis a et (3. Q.naie cum prior aequaiio dilTercntio-differentialis nata fit ex ferie ^ - I -^- li: X -t- n '-liiJlrJLl X X -+- n ^' ' -' ^' ^ -) x' -f- elc. viciffim ex aeqaatione pofteriore nafcetnr feries z - I -+- 12 X -+- n ^ ^-^' " "^' X X + n <_i_J^^i---' X- -*- e!c. Ic 2(C , i! 3 (c 2) cxiflente azzic— a et p~c — b; atquc hae duae feries s et l 52 s ei z ita a fc invicem pendent, ul fit j — (i — x/""- ^" % five f — (i — af-"-*. 5. iT. Vorum ex pofteriorc nequatione difTcrentio- difTerentiali melhodo dircfla eadem feries pro 2 elici potcft. Ciim enim cx ferie priori, pofito x = o, fiat j — i, nunc autcm pofueriinus Z — (i — x)' "*" ^" -" " j, codem cafu x n: o fiet z — S — 1. lloc nolato pro z fnigamus lianc feriem: 2 — I -h A X -h B X -\- C x^ + D x' 4- ctc. iindc fit d z z= A -h ^Jl X -\- 3 C x= 4- 4 D x^ -f- 5 E X* -h etc. et 9^2 = B-t-6Cx-+- i2Dx--{- 2cExM-3cFx^H- ctc. quibus valoribiis fubftitutis prodibit 1(1 — x) c) c)2. :iz . . . -H 2 Bx-H C C jr -+-iiDx^ -+- ctc. — c B X* — 6 C x' -+ etc, c^ z= . . .. Ac-HsBc-f- sCc -+- /i- D c -+ cic. ^(x-hfi-hj)x^Z— - ( i-+-f3-t- 1 iA-c(a-H p-H I . B-3(-^ +-f3 >- 1 )C -ctc. — a (3 z — -a|3-Aa|3 — B t (3 — C a (3 -elc. r(r — x^DSz-l-cDz — (a-i-f3-t-i)xc^2 — a (: z ~ o. 5. i:. Singulis i^itur lcrminis ad niiiilum rcduQis nancisccmur lcqucntes acquationes : I. A c — a (3 izz o Ji. ; B (r -H 1) — (* -+- 0 ('^ -^ 0 A = o III. 3C(c-}-2) — («-f- 2)r(3 } =) B = o IV. 4 D c -i- :,) - (v. -\- 3) (.3 -f- 3 . C = o V. 5 E(c-H4) — (<='-+-4)(.3-H4)l^~o ctc. J. 13. x' H- etc. ' ii- 6^ fimiliq'ie modo poftcrior feries erit 1« 2ic-f-l) "^^ -^* 3(c-f-2} "*' ^ CIC. f. 15. Ilic iam commode charaflcrcs mcmoratos ad- hibcre poterimus. Dcnotet igitiir (^) coclTitientem termini v", qui ipfi convenit ex evolutione poteflatis binomialis (i-hi;)'^, ita ut lioc modo liabeamus (i H- r)"' =z I 4- (.?) V 4- (^) v' 4- (J) 2;' 4- etc^ Ilinc igitur pro priore noftrarum fericrum fiet | = rf ; de- inde^^J^-:^ = (i); llLiJLlLzzA ~ (^J^) -^ etc. ficque ifta fe- ries iam concinnius ita refcretur: , = . -H f. (0 I + f . « r:J . (/) x' H- ^ . «^; . t^= (5 xV etc. Qiio nunc terminos litteram f» continentcs fimili modo coii- tiahamus, ipfam fcricm utrinquc multipliccmus per charac- tercm (^ ;l7'); tum cnim orit (^ ,I7') f- — (^ ^"/~'); ( ^"TTT"^ e • j-p^ — (g^ "^-2), quac exprcffio porro multipli- ca!a per ^— ^ dabit liunc charaLlcrcm: (^"^""M. liis nota- ti;)- nanciscimur nunc hanc fcricm: -!- (0 CH^^f-') x' 4- ii){'-^') x^ + etc. §. 16. Sinuli modo cti.im alicram rtiitm hansforma- re licehit i tihi auirm jjiobo notanthim, hanc tran.^formafio- ncm duplici modo iiiflilui polfc, piouti fadoics dcnominato- rmn i, 2, 3, 4, clr. vcl cum iittcra ^ vcl cum y\ con- iunguntur. Piimo igilur cx pracccdrntc ferie fi ^ loco / ct y\ loco g fcrihamus, oblincbimus hanc fcriem ; ^ C-^^) = ('-—-) - (i) (^^^) ^ ^ (^) (S— ) ^' ^(5)C^4T?-')^^'-^^t^- Siii aotem loco/etg inveifo ordine fciibamiis v, et 2*, piodit ^ ('-^0 == (^-^^) -^ (?) ( ^— ) -^^ -^ (^) ('-^^) x= -^Cp(^^:)x^+ctc. Pro iitraqne antem relatio manet eadem, fcilicet: .5. 17. Qno clarins appareat, qiiantoi^ere hac dnae feries pro z inventae a fe invicem difcrepcnt, loco ^ et '»i %;ribanuis valores affnmtos, fcilicet: <^ nr • — c — / et -v) — -_<;__gj atqiie ambae pofteriotes feries pio littera z ernnt: * (^) = (-7^/)'^ (-F^) (^) :c -^(=^)(=^x-)^^'-^etC. ^ (t^.^) = (^r ) ^- ("-^^) (^4"-) ^ -^.(^')(^)^'-^-^tc. 5". iS. Qcio iam has icries ad forraam commodiorem jevoccmns s, ponamus g~h c — 1 ~h et c — i — e, ita nt fit c — e-+-i ct g~h — e; hinc enim feries noftra prin- cipalis erit . (i) = (i) -*- (4) (ji_J X + (i) (.-^) X- -h(t)(_>_)l'-f-etc. Binae aiitem feqiientcs fcrics ex littera z formatae einnt Nova Acia JccicJ. Jmp. Silent Tcm. XIL I Prior: 66 Poftcrior: z (^=4^', =: ~'~-) -+- (^ ' ~ ^; ("-^— ') X ambae aiitcm qiiantitcitcs j ct z ila a fe invicem pendcnt, ut fit s — {i — xy ' " ^ z. / 5. ir- Ilnius Iriiiisroimalionis iiriim infif;nem in ca- fu ma.vime mcmorabili oltendanuis, ex formula intcgrali a CP cof. t ^' . . ;; petilo, cuius intecralc a tcrmi' (i -+- a a ~ : a col. 4^ " - * ^ " no Cpzro usciiie ad terminum (|)=ziS-** primo quidcm pe* lolam coniefluram coixluri cflc — V, cxi- (^i — II fl)-^"'^ ficnte V = (^) C-—') -^ (=^- ') C^) a « -^ ("--^') (;-::) a* -. clc. qTiac ^crics y fi cim noftra principah confcratiir . ut fit V ~ j - )r piacbcbit fi ~ n -t- i ct e :^ /; luin vcro / /? i et x~aa; binue ergo alterae feiics binc (ormatae ciui,t: Prior : 2 (:i-; " ') ^ (-;-_') ^ (^i) (r^-^») a^ -^C~"^-')(:i-^')a*-+ etc. Allera : 2 (' t. ; -__) ^ (iz^) h- (=-"-=1^') ('-^7^) 0* -r-i^M(^-')nM-ctc. qnac fcrics cx i{)fti Aiic V oiilur loco n ftribcndo — n— i. Nunc aiifem rclatio inier s ct i erit J~(i — aa)'' *'»i tum vero cft V ^ ^ ( 1J_' ) . {. ac. ^l h J. 20. Cam igitur fit 9 $ cof. i i -rr a (I +aa— ::acof.(p/ -+-*""(! — aa)''''-^' TT a' /n -\- i\ ~(i — aa^^^-^-^V i / ' in hac forma loco n fcribamus — n — i , filquc ^ ^(r)cof.i:l) fa 0ro 1 _ ^r g' ^^ ^^.^ (i-+-aa-2acor.Cp;-"Lad^=i8o"'J (i_aa)--'^-^ ' U :== (ziL-iil) (:^:^) ^ (:^l:ii^') (=^'> ci H- etc. ideoque U — z('-=^) — ('--;-^)(i — aa)-^"-^ j. §. 2 1. Ponamus iam (iH-aa — sacof.Cj)) = ^, et contemplcmur hos duos valores integrales, quos modo fumus alTecuti : J A^-^i ~~(T — aa)^''-^^ i / ' II. /A"acJ:cof.i(l)zr TT a ( I — a a)- z=:7ra'"(ir^i)j, -confequenter inter has daas formulas integrales a termino (p =z o ad terminum Cp— i8o° extenfas confequimur hanc lelationem muxime memorabilem: iive eiit ('L^J)(i-ao)-Yd"a(^cor.i-^r(-"--^-"')(i-ca)-'-'YA-"-'a4:cof.tCt?. I 2 J. 22. §. 2 2. IIoc portremuiu l^Jicorema iam anlc aliquod tcmpus per Iblam indudionem quoque erueram, attjuc adeo dc cius dcmonftratione propemodum dcfpcraveram, quac nunc cv transformati^nc ferierum allata quafi fj)ontc fe obtulit; un- dc praeftantiirmius ufus luiius transformationis, quae merilo proHindiirunae indaginii eft cenfcnda, co claiius perfpicilur. §. -2- Cuin autcm nuper idem hoc ihcorcma pro- pofuifrcra, latio ibi data inter binas formulas inte^ralcs ali- qualcnus ab hic inventa di-icrcp.uc \idelur; interim tamen pcrfccle confcnlirc deprehcnduntur , fi inodo fequens propor- tio in fubfidium vocctur, qua generatim elt cuius ratio inde cft maiiifcfta , (juod in genere fcmpcr cft ( - f ) zr -^:(' *-;-.'), ideoquc etiam ( A) =z -^ ( ^iL=_[^' ), ubi fi^na fuperiora valent, ^i i fucrit numerus par, infcriora ve- ro n impar. liinc ergo crit : ^. -4. liinc i^ii^.r n jftium Theorema adliuc con- tiniiiu" /^nunciari ])otc'rit. Si ponamus brcvitalis; ^ialia -.ctc. S.('.=i^-)-(til=l^')('^')x^(rl=±U)(c^-J)i'..etc. c?=(-J^')-.(r^')(T^')x- (-4^') (^/)x'^etc. cae ila inter fe rcfcruntur, iit fiL (-/^O^z::(l::i^')cr. MEr 71 METJIODVS NOVA AC FACILTS OMNIVM AEQVATIONVM ALGEBRAICARVM RADICES NON SOLVM IPSAS SED ETIAM aVASCVNQVE EARVM POTESTATES PKR SEillES CONCfNNAS EXPRIMENDI. Aii8;ore L. EFLERO. Conventid e):/ilhlt. die ^r Scptemb. r77S- P §. r. rimns, qtii hoc argumentum falis felici fuccefTa tradavit, erat ingeniofiiriinas Lainbert non ita pridem beate cierunc" tus , qui huiusmodi leiies pro aequationibus trinomialibas methodo proifus fingulari per approximationes proccdente elicuit. Veruiii ifta inetliodus calculos maxime operofos ac tacdiolos requirebat, ita ut inventis aliquot tcrmi/ns initia- libus eundem Ccilculum ulterius profequi non potueri^, ffd tantum cx egregio ordine , qui iii prioribus terminis obfer- vabalur, per induclioncm fequentes concludere fuerit coaftus. Qj.iamobrem iam cx illo tempore plurimum ftudii collocavi in methodum direflam et planiorem inquirendi , quae ad casdcm fcrics peiduceret.. J. 2. In liuiusmodi nntcm mrthodmn ncn nuillo poft incidi, quam in (oDimaitar. Anior. Tomo XT. i\\fius c\po- lui-, ubi in geiieie .ictjuationein [ub liac foiina -comcntam: I = 4 - -"- 4- 4 — 4 -!- -!i ~ ctc. Aini contemplatus , cuius radiccs ii fuciint a, f., y] etc. notum eft eaiuni fiunmam e/Tc — A, fummam quadratoium :=: A' — 2 B, fummam cuiwrum r= A^ — 3 A B -f- 3C, et ita porro. Ilinc igitur pro fumma potcftatiLm quaiumcinKjue ft« -h ^3" -h- y'* -t- o" -I- etc. fimilcm cxprcHioncm invcftigavi , cuius legcm progrefTionis in inlinitum cxtendi obfervavi ; cum tamen pro quovis cafu eoa tantum teiminos accipi oportcat, (|ui a fraflionibus fint Jiberali; unde mihi in mcn- tem venit in ^aloKS iftarum ferierum, fi in infinitum conli- nucnfur, inquirere. Mox autem facili ratiocinio inlellcxi, carum fummam eandem iiolcftalcm folius maximae radicis , puta a*^ dclinire. 5- v C.im igitnr A riem infinit.im cffem ndcpttisi quae poleftalcm cxpcnentis n maximae rat^icis, iciJictt a, exprimcrct, mcx jjerfpcxi iftam fericm cgrcgie cum Lambcr- tina con^eniie; tum vero haud amplius difllcilc crat finii- les ieiirs pro omnib.is acqv.alionib :s fub hac foima mi.llo gencraliori conten:a.> : e.\hibcre, ubi exjjonci.nbus a, p, y, c, ctc. adco oirnrs phmc valores five pofilivos , /ivc regativos, fi\e intcgros , five fiaflc s liibucrc licct. Nihilo vcio minus finguli huius fcrici lcimini egrcgio ordine ] :rccdunt, liosquc adco, quousque libuc- libnerit, facile continnare licet, ita ut hic nihil plane iii- duflioni vel coniecliirae concedere neceffe fit. §. 4. Cum aiitem hacc methodiis ex principio pror- fiis alieno, et per ambngcs non param moleftas, fit deducta, plurimum laboravi, uL methodum magis dirertam, et faciliori negotio ad fc opum perduccntem, pcrfcrutarcr, quin etiam la- bores meos in aliquot differtationibus cum Academia com- municatis accuratius expofui. Nunc autem idem argumen- tum retraelans in mt,'thodum longe faciliorem, ac per nullas ambages procedenten);, incidi^ quam hoc loco claiius expli- care conftitui. §. 5". Ilic igitur confideraturus fum aequationem al- gebraicam fub hac forma generaliffima contentam: 1 = — -f- - - -f- _- + _ - -I- eic. X X- X^ X ubi ante omnia facile patet fine uUa leftriflione loco litte- rae A unitatem fcribi poffe , ita ut aequatio , quam hic traQare fuscipio , fit: I == — — -h — - ~h —r- -I- --jr- -f- etc. vA/ \A^ %jU ex qua ftatim patet, fi litlerae B, C, D, etc. evanefcerent, fore x~ i; unde fccjuitur in gencrc radicem x certe feiiei infinitae aequalem ftatui pofib , cuius primus terminus fit unitas, fequentes vero litleras B, C. D, utcunque inter fe compofitas, compkftantur, quandoquidem in cam praeter ip- fas has litteras fingulas tam omnia produfla cx binis quam ex ternis ct pluribus ingredi debcnt. Noi-a .^ci Acad. Jmp. Scient Tcm. J. Q.i^niani autcm liic niihi piopofitum eft iion fo!!i:Ti in ipfjm railicm x, fed in genere in eiiis poteftalcm (jTiamciinq-ic r' m juirerc , ipfani aetnialioncm hac forma i pracrenlabo: x" — x"-" ' 3^ 13 r' - ^ -^ C x*" ~ ■>' H- D r - '• -i eic. iibi primtim tcrininnm a dexlra in finiftram transttili, ut ad dexlram tantnm littera;? B, C, D, etc. ciim fiiis poleflati- bn^ coninnflae occurrant, ex quxirum permiftione vcrum va- ]orcm potcflatis x" invcfti.c^.ni oporlcl; ubi facilc p"rfpicilur ciusmodi fcriem pro x^ proclirc deb-^re , in qua poft tcrmi- num primum i non fjlum fin^ulae lilterae 13, C, D, etc. fcd eliam omni«* produQa tam ex binis quam ternis pluri- busque occurrerc de')eant , ita ut loitim ne^otium iam luic redeat, ut fin^qulis Iiis prodnflis debiti coefficientcs anignen- tiir, qni ulique polinTimum pend.bant ub exponcnte «, piae- ter reiiquos expoacntcs datos a, [?, y. ' , , elc. J. 7. I]ic autem plurimum iuvabii, ifios coc-fficicn- tes per idoncos cliar.tdcrcs rcpraefenlarc, quibus fciliccL om- ni«; confu.Ho ex infinit.i mullitudinc icrminorum oriunda evi- ta i queat. I»a cc-Tu.icntes ipfiuum litterarum B, C, efc. quatcnus ad f ^oftatcm exponcntis n rclcruniur, his- Ci^ma n d not . (D).plc. Vnde fi aliu.s cjuic poncn", p I , iii cocifTicicnlcs ita lorcnt de- fi"iandi • 'Miod id( m lencndnm eft de umnibtis pi ve hnrum lilterarum com- -j^ofiti 1; 1 hoc produf^um B*. C . I) . e:c , eius coc iTKi''nlcm pio puU-fiate e.vponenli.; m n ila run repraefcnlatunis: 'B\C'. D^clc.\ $. 3. «== 75 ■= §. ?. Hoc igilur fignancli modo conftitato valor po- teftatis qiiaeTitae x" per hiiiusmodi ftriem expiimetur: x"-=::i-4-(B)B-+-(C)C-^(D)D^-(E)EH-.etc. -^(B')B=-h(C')C=-H(D')D^-+^(E^)E'-;-ctc. -^(BC^BC-^^BD^BD-^-^B^E^BE^-etc. ciiius ergo ferici terminus generalis omnes plane in fe com- pleflens cnt (Bl C^. b'. E^ etc.) B\ C\ I)'\ E\ etc. . 5. f). Ne autcm hic opus fit calculum ad plurcs horum terminorum (imul applicare, praecipuum raomentum huc redit, ut fmgulos coefficientes ex p)aucioribu=; termirii;,^ iam cognitis inveftigare doceamus. Ac primo quidem fi quaeratur coefficiens (B), five terminus (B) B, pro poteftate x\ evidens eft pro x'"'"'-' hunc terminum fore (B)B, unde cx ipfu aeqQalione, quatenus hic tantum de terminis formae B.agitur, erit * (B) B — ("b) B =r B x^-P =: B; propterea quod poteftas x"""^ nullas harum litterarum iu- volvere debet, ideoque pro x"""'" fcribi debet unitas. utpote prima pars valoris veri. Q:aoniam nunc hic per B dividi n poteft, habebimus pro coefficiente quaeruo (B) lianc aequa- 71 n — i tionem: (B) — (B) — i; finiili mcdo pro rdiquis habebi- mus has acquationes : (C)-(C)z=i; (D)-(d") = i; (E)-(T)-i; elc. K 2. J. 1.. n f. ic. Sin autcm qtiaeramus coefiicicnfrm (H*), rvidt.ns c.ft expav^c finirira noftiae acqualioins foltun tcnni- num Bx'"""'' in computum veniie, quia nullae aliac lilLC' rac hic occurrunt. Krit igitur (il=) B' — ("b-") B' = (B) B=; crgo per B' dividcndo (b') (''b'')^^ (b'). Simili modo erit (C"-) - {C')z=:{c]y tum vero n n— a i. — 6 (D')- (D=):=(D), elc. n §. II. Sin aulem pono quacratur coclTiciens (BC) five terminui' (BC BC, manifeftum cft cx partc acqiiatio- nis dextra binos tcrminos B x'"~'^ et Cx''"'^ hic in fubfi- dium vocari debere. Vt enim forma B C rcfultet, pro prio- n-,i re parte pro x''~'- fumi dcbet (CyC; pro poftcriore aulcm luco x"~'^ fcribi dibet (B;B, ficque noftia acqualio pcr BC divifa nit: r. ■: — ., n — (} n — "y ;BC --(BC;:=i(C)-t-(B;. Eodcm modo crit •i n— ' «1 — 3 n — S TBD; (BU; — rD;-+-(B) CD c'D) = ("D)-f-(C) et ita porro. funi' 77 firnilique modo evidens eft forc (B C D) — (B C D) nr (C D) -f- (B C) -f- (B C) atque pono (bcdej-^bgdej^cbVdj+^cdew^bdejv^b^ce). §i 12. Qciod (i eadem littera faepius occuirat, ip- fa quidem quadrata iam evolvimus, pro cubis vero habe- bimus : r. n — a n — (3 (B^) — (B') = (B-^) ji n — a n — > n n — a n — 5" (D^) - (D^; - (D^) etc. Eodemque modo erit pro fuperioribus potcftatibus n n — a n — 3 (B0-(B^) = (B^) n n—1 n — (3 (B0-(B^) = (B^) n n — X n — P (B')-(B^)=:=(B^-) etc. J. 13« Sin autcm plures litterae ingrediantnr^ ex parte aequationis dextra etiam plures termini in fubfidium vocari debent, veluti ex fequentibus formulis patefcit: n n — a n—y n — 3 (B-^ C) — (B- C) =z ( B- ) h- (B C) n «— a n — 7 n — 3 (B-C^) — (B-C2) zz (B-C) 4- (BC-) (B_^ ~ c 1 n — a n — v "— P (B^C^— (B3C)= (B^) 4-(I?C) i' (B C") ^ (B^C*) =r (B^C) -f- (B-C*) (B^e^; — (B^'cb -- (Bnc-; -;- ;B^C^) Siniili modo perfpicuuni cft fore rC^C-D) - (B^C^D) — (B2C-'D) + (b" cb) H- (pyr*^^. Haccqiic excmpla abunde [funkiunt ad coefficientes . ... nium plane pro^juaorum pcr huiucniodi ae<:|uatio;ics dcfig iiandos. C) 5. i^. Pcr tales autcm acquationcs invcfligalio cocfTicicntium ulcuiujuc com])lcxoiuni ad cc^clTicicnlcs fim- pliciorum produrtorum rcdutilur, quos lanqurim iam cr^ni- tos fpeclarc licct, quandotjuidcm a dclerminalionc fimpU- ciorum operaiioncs jnchoamus. Sciiict-t fi coi-ffjcicns quae- iilus quicunque dcfi^netur pcr Cji : /i , fiquiciem lanqiiam funflio ipfius n f])ca.ari potcfi: refolulio omnium haium ac- quationum rcvocaLur ad Iiajic forniam: C : "~0:(n — ^) = n, ubi n cft funQio iam cngnita liLtcrae n. At veio mox \\- - ct) 'n' -+- 2 a) . . . . (n' -»- i a) exiftcnte n^~n-±c. Ilaec forma iam ita eft compaiata. ut cvanefcat pofito nmo, ficque ad coefncieiites quacfitos de- finiendos apprime eft accommodala. $. 18. lam huius Lemmatis bencncio omnes noftros coefficientes fatis cxpedite determinare liccbit; ct quia ma* gis compnfitos perpctuo cx fimplicioribus derivari oporte^, omnes terminos fcrici gencralis . quam quaeriiiuis, pro po- tcftale indefinita x' in ccrtos ordincb' diltin^uamus, (juorum primus comprchcndat tcrminos i])ras littcras B, C, D, ctc. fimplicitcr coiuinentcs; ad ordincm fc^undum rcferamus pro- dufla cx biiiis harum lilterarum, ciiiusmodi fur.t B', BC, C-', etc. ; tcrtius oido contincat produflum cx ternis, cu- iusmodi funt B\ B-C, BC D, ctc. quartus ordo produfla cx quaternis, et ita porro. Pro fingulis crgo his ordinibus cocJTicicntcs invcftigabimus. Inveftigatio Trrminorum primi ordinis. J. 19. Omnium honim tcrminonim nnica eft forma B, pvo cuius cocfficicntc fupra liabuimus hanc acquationem: (B^B — (B)=:j; undc pofito (B) r= (J) : n, erit hic 11 = 1. Sumatur crgo in Lcmmatc pracmiffo C|):n — An,ita ut Iiic fit i — c, ct quoniam hinc fit (p : (n — a) = A (n — a), rrit nmAarri, undc fit A— '; quamobrcm cocfficicns no* fter — ■ — Si ■ Tt fter eiit (B)=:^, fimilique modo pro caeteris hiiius oidi nis erit (C)=:^, (D) — ^, etc. ita ut ipfi termini huius ordinis laUui fint l. B -I- "- C -f- '-i- D + ^ E ;- etc. a a. a * Inveftigatio Terminorum fccundi ordinis'. 5. --• Ilorum igilur termiaonmi dabitur duplex fr!- ma, vel B", vel BC, quorum ergo coeiTicientes feuit (B"^, vei (BC^ quos indagari opbrtet. Pro prioie autem fupra iaia dedimus hanc aeqiuitionem: (B^; — ( B-) r= ( B ^; ita ut po- fito 'B')—(p:n fit n=r(B). Cum igltur modo iiive- n nerimus effe (B)=!L, erit nrr"— -^. In Lemmate igitur fiat l —i^ ita ut fit (^ : n ~ A n {n' -*- "), unde oritiir II — A a (n'-f-/i) — 'J-=ii. Ilinc ei.o;o roftituto n — n- c, erit ^^^ — zi:Aa(2M-)-c), uade feqLritur fore 2 A .'. n '— - et A a c = — 1 , unde fit A — ^ - et c z=z — ^— rr: — 2 p, ita ut fit n^ ~ n — 2 p. §. 2 1. Cum io;itur fit A~^^~ et n' ~ n — 2^, erit coefficiens ip/ius B" quaefitus, fciiicct Quare termini fecundi ordinis formae B" erunt fcquentes: "_ . ''-.t_L=5j? . B- ^ -L . ^» ^ '^ZL^y C- 4- 'L . 'LUJllJ ^ D .^ g^. I^ova AciaAQad.Imp.Scient.lom.XlL L J. ^2. - Si ■ §. ^::. Pro allera foima BC fupra attulimus hanc aeqnationem: (BC)~(BC) = (CH-(By Ciim igitur fit (B)=(C)i=^, fi ponamas {BC)~(^:n, erit TI m --iL -4- n — y q n — P — > Tn Lcmmalc igitur noftro ftimamus i = r , ut fit (p : n ~ A n (n' -»- a\ ficrique debet Aarn -l-n) — '" ^-^. Siima^^ur ergo piimo n' — n — H — y, ut fiat A a — f , ideoqae A—-L, ficquc ent coenicicns qudefitus TI ( Ti f \ t. (2 1 — 3 — ". ) £ n n t- a — .''--y f. -3. Ilinc ergo pio fccundo oidinc tcrmini formae BC ercint (B C) rr: Li . «jH-^-JLhI , hincquc a 2 c rt 2 c a 2 i qtiib:!^ fi adiungnnlur termini foimac B* modo antc inv rti, tolus ordo fccunJus iam eft abfjUitus. Invcrri;;'.irio Tcrminoiiim tcrlii orlihi*?. $. 24. Piima forma in hoc oidinc occurrens eft BV pro cuius cuefiicicntc fupra naQi fumiis hunc acquaUoncm: == 83 (B^)-(B')=:(B^). Cum igitur modo invenerimus (B-) — "'"^^'--'^^ erit hic \ / a.. . unde pcr fe patet termini C^ coefficientem fore 71 ^ ' c. 2 . ? i * §. =5. Secunda forma huius ordinis erit B-C, pro cuius coefficiente ftipra reperimu» hanc aequationem : n n — ^ n — y n— (3 (B O — (B-^C) — f B-)-f-(BC) = n, ergo ex valoiibas iam inventis deriv^amus iftas duas partes: n-7 ( B^ ) Hr (71 — 7) (n -J- '( — gp — 7) . o. 2a dei ;de L 2 (BC) == 8 + /71 r^ \ 2 (i: — 3> ^ n -4- -. — 0 3 — >' ubi eviflcns eft pofleriorcs fafloies aequales inter fc piodire debuilfc; undc cx additione orielur a. 2'x In Lemmate igitur noftro fumi dcbct i ~ ■: , indcquc fiet U=z A ;. {n 'h = n) (n -h a); quare, ut poftcriores fLiflores congruant, fuini dcbct n'' — n — z^ — Y» tjuibus fublatis rcmanebiL iiaec ucqualio : ubi itcrum divifio pcr r^ n — =P — y fuccedit, ita ut liinc A — -i- , confequenter coefnciens quacfilus erit (T^r C) =: ^-^ -^^,- , — z} — y){nz — cp — v^ a. 2 X- a fivc hoc modo n{n-i-a — g 3 — y\ (n -4- g j — 2 3 — yi l (13^ C) = X. 3 a §. r'^. Tcitia dcniquc forma huius ordinis cft 13 CD, pro cuius cocfficicnte fupra data eft liacc acquatio : (D C D) - (n"c D) =z (C D) H- {n~lJ) -1- (15 C) rr: H, ita ut hic IT componatur cx iribus parlibus, quac ad prae- fcntcs indiccs rcduflae erunt' 11 — — 2(n-^' . - , ^ J) ubi ubi evidens eft poftciioies f.iO;oiTs npceffaiio inter fe aequa- les prodire debLulfe, ficque liis iandis edt ^^ — :. ■r^~~ In noftio igitur Lemmate fumi oportct i~2, ut inde pro- deat II z:r: A a (n -h 2 h {n' -h a),. ubi manifefto fiimi debet n' ~n — (3 — y — ?; ficque etiam priores faclores tolli poterunt, hincque concludetur fore A r i, confequenter cuef- iiciens quaefilus produtli B C D erit /g C D") 6 n (n — a — P — 7 — 5") (n -t- 2 :c — [3 — 7 — J) Inveftigatio Terminorum quarli ordinis. §. 27. Prima forma in hoc ordine occurrens, quando fcilicet omnes quatuor factores funt inter fe aequales, eit B^, pro cuius coefficiente fupra haec aequatio eft dala: 71 n — a n — p Cum igitur modo invenerimus ^ ' a 2x i a f B^) ~ " — i^ 11-+-« — 4 |3 w-i-2ct — 4 (3 . TT Qiiia hic liabentur Ires faflores, in Lemmate praemiffo fami debet i — 3 , indeque orietur n 1= A a ( n^ -f- 3 n) (n' -h a) (n'' -t- 2 a); ubi bini poftcriores faQores fponle fe tollunt, ponendo n^ ■==. n —■^{3-j tum autcm relinquetar huec acquatio: "~'- — 86 4 A a ''n — f), unde fit A — ,^\^, ficque ccefricieiis quaefi- tus pro foimn B' ejit n /g4\ n n -4- g — 4^ n -i- g a — 4 "^ n-J?jr— 4 p 5- 2S. Secunda forma hic occurrcns eft E^C, pro cuius coefikicnLe fupra dedimus hanc acqualioncm : (B "c) — (BK:} =: {B^) -]- (B=~C) =r H. Collif^antur cigo cx formis fupia invcnlis hac duac parlcs, ac repcrielur n— 7 /■ g3 \ -— a — 7 ^ n-f-g — 3|3— -y n-+-Cg— S(B — 7 n-3 r B' C) ZZI 3 '1 — P) n-^-'' — tf^ — V n -4- 2 ■ — 3 3 — 'V . a ;: A * 3 a ' vnde oiitur n 4n ~- -i^ — y n-(-rr — 3^ — y n-f-2a — 33 — 7 -* *• ■ • ■_ • z ' • a 2 a 3 a In Lemmale crgo pro hoc cafu fumi dcbct i~G, ut pio- dcat indc 11 =: A a (n' -j- 3 n (n -+- -) 'n' -|- = a}, ubi flatirn palct fumi debere n^ ~ n — ^ft — y» horquc mo- do omncs faflores liucrani ;i invohentcs fe tolli juiliuntur, quo faflo rcpcrielur A~ -i_, conftiiucnler roim.ic B'C cocf- ciens quacfilus ciit n (B'C^ZZ:— n i-a ~ ■\". — 7 n-*-2- — 3^ — y w • 7 ■ — jB -7 §. 29. Tcrlia forma in hoc ordii-.c cfl B' C, pro cu- ius coelficicir.c fupra data cll li.icc ae(|ualio : II »1 — t n — y n — ^ (B' C) — (B' C*) =: (B"- C) + (B C^) = H. Hic vero erit primo (b"c) = ^Jl^^ 3 ( t — 7) n -»-- a — - a ,3 — 2 V n-4-2(i — £{3 — 2 y n—a /jg q2\ jfji — P) n-i-nr — *3 — gy n-i-8t — 2i^ — 2Y 2^ 3x unde fit IT rr 2_l=£zi2 . (?i-{-a— 2(3 — 2y) (nH-2a~2|3— ly). Q!]are fi in Lemmate fumamas i~3, quoque ut antc cflc debet n = A « (n^ H- ,3 n) («' -i- a) (/i^ -{- 2 a), ubi manifefto fumi debet n' ~n — 2^ — 2y, quo faQo re- peritur il ~ ^, ficque huius formae B^C coefficiens quae- fitus erit n /T.2 /-iS\ ^" n-4--' — 23 — 27 n-l-2:< — Sf! — 2V n-^?t — 2|3 — gY^ ^ ' ~ * i"3i ' * Ta * ' 4 a 5. 30. Q'iarta forma ad hunc ordincm referenda eft B-CD, pro cuins coefficiente ex principiis fupra itabiiitis haec aequatio ftatui debet: (B^ CD)- (B^cb) ~ (B^C) -+- (B^^D) -f (b"c Dj — n, fiicque n conftat ex tribus partibus n-5- (B^ C\ — VJLSZ-J ?! -I- '■• — 'J 3 — y — y n-^-gt— 23 — y — 8* '' 0.' 2x * 3a 1 — V (B* D) ~ 3(-!— 7) n-^-ci -—Qr — y — ^ » -t- 2 --' — 2 13 -- 'V — j* r _ P. (B C D^ ~ ^'" — '^' »->•'»— 23 — 7 — y n -V- 2 g •— 2.3 — 7 — ^ ^ / a * 2i;^ — • 3a " qui- quibus ergo colleflis fit cui cx Lcmmutc hacc cxpienjo: rcddi debel aeciiialis, qiiod cgrc;:;ie fucccdeL fi)mcndo n < — = f? — V — ' ; binc ciiim coliip:elur Ar=: JL., co-ifcquenlcr huius formae ii- C D coeflkiens dcbilus ita txprimelur: /n2 C r) 12 n n -^ ■ '. — ' — "^ — i n ' c — a'?-'^ — f n'3 —2,3 — 7 — S^ ^ ^ u" * _ ' 'r~ ' 4"i ' §. '5 1. Poflrcma f)rma huius oidinis cft ECDE. pro cuius cocfTicicnte habclur liacc aequatio: (BCDEj-rBCDE)- (13CD;-4-(BCE)-4-(BDK)-+ (CDE;. Jlas igitur quatuor parlcs hic cvolvamus ( B C D ) 6(1 — t) n-f-"a — P — 7 — y — ' _ n-)-^» — f^ — y — ^ — , [3C t " — V F 3 (B D E^ IZ: 61' — '') r-t-t- f^ — 7— ^— > _ n-» 2a— 13 — 7— ^ -* (C D Iv) — *f" — P' n -4- 7 — t? — 7 — .^ _f n 4- g>— (3 — 7 — J— f His igitur in unam fummam collcflis trit Quare ut I.cmmati^: forma pro TT dala huic evadat acqua- lis manifeflo/ fiuni dt bct n :: n f> — y ^ — » u/idc fit A — \ fic«i',ic iftius formac li C D E cocfliciens ciit CBC D E) - ^ll nj-a~ft-y-S-< n- 2 .-.'^-^-^-f " " 1 • - ft —y—S-t •i j. 3 u 4 tt Con- ConcIufiO generalis. 5. 32. Lex qua iftae expreflTiones iilterius progre- diuntur, iatn ita eft manifcfta, ut fuperfluum foret has ope- rationes ulterius continuare, id quod unico exemplo illus- tralfe fufficiet. 5it i^itur propofita haec fbrma ordinis no- ni B"^.C^.D-, cuius coefficiens naturalis ex lege combina- tionis ortus eit, 11 1 conftat. N I 2- 3 • . • • . 9 I C- 3 4- X I 2. 3 X I. 2 lam fi brevitatis ijratia ponamus 4(3-h3y-|-25=zX, co- efficiens huius formae pro noftro inftituto erit (B+C^D-niN.^L. n-f-'-/— X n'2' — >. 7i-f-3a — X 7t-t-4^ — X n-f-8re — X 2 a 3ji 4a S a. 9a ■ubi fi locoNvalorem modo datum fubftituamusj nancifcemur /-D4 n ? r)2 j_ n{n -t-a — X) \n -t- 2a — X) . . . . . (n-f- 8 a — X) V '' ai I- 2 3- 4. X I. 2. 3. X O;. 2.^ §. 33- ITinc iam in genere pro produflo B^ . C , D . E* . etc. eundem cocfficieiiLcm reperimus . quem iam olini in Tomo Comentar. XV. ex longe aliis principiis eli- ctieram; fcilicet , fi fumma omnium exponentium 6 -{- c -H d f- e H- etct. — i, quo numero ordo, ad quem hoc produ- flum eft reterendum, indicatur; tum vero ftatuatur h 3-+- c y -h d^ ~{- e e -+- -etc. = A , fcoefficiens iftius produ^ti ita exprimetur: L. . " "" ^ • — >Un-)-oa _ X ) { n -i- 3 a — X) [■„ -f- (t — I) « — X] g^' 1- J. 3 . . . . 6 y, I 2. 3 . . . c K Z- 2 3- ■ • • d K X. 2. 3. . • ■ e X elc. ' $. 34. Quod fi ergo omnia polTibilia producla litte- rarum B, C, D, E, e!;c. cum his coefficientibus coniunfla Aova Acta yJcad. Imp. ScieiU. lom. XIL JM ia 90 == in unnm fammam colli^anlur, eicjue unitas prucfigatnr, ha- bc-tnr valor potcftalis iiKiefinilac x , qui coiivenic huic ae- quaLioni algebraicae : * I B C D , E , i = — -h^H-— --H-^^- — + etc. -. X s x^ x' X §. 35. In hac aecjuatiop-e on/nee numrratorcs lilto- 'ris diverfis B, C, D, E, ctc. defip^naviiniis, propterea tjnod ad divcrfjs poteftatcs ipfius x releruntur. Yndc inteUii^itur,- eliamfi forte eflct C—D, tamen piodufH cjuod efitt B- co- cflicienteni neutiquam ex foima (B B', fed pcrpcluo ex foAv jma (B C; rcpcti dcbcre. 5% .3^. Qiioniam opc huius methodi valorem cuius- cun(ine potefiatis ir.definjtae x' formaAimus, nil certc laci'' iius cft, quam hinc ipfam acquationi:; propofitae radiccni I dctcrininarc, poiundo fcilicct n~ r. Vnde lioc infignc Paradoxcm fe oftcrt, (juod eadem methodus nulhim planc ufum praeftattua ftiinet , fi eius ope ipfam radiccni- x cU- ceic voiuiffcmu.s , pniptcica quod vis iflius mcthodi in eo ipfo efl conftitucnda , quod potefiatcm planc indcfinitam x' iam ftatim ab iniiio finuis contcmj)hUi , undc oiDTiiuni aharuin jK.tcfiatum x''""", 3^*""'^- x*""^, ctc valoios cx- primcre hcuit. Celcrum alia infi^nia Phacnomcn.i , (juae fcri< s hoc mtclo formatac offciunt, hic ncn comincmorar.da ccnfco, cum hoc arr^umcnttun iam ahbi fiifius fim j)rofe- cutus, hoc vero loco mihi polifiimuin lucrit projoofiium me- thodcm diieclam in nicdium aircrrc, lalcs fcrics lalis c.xpe- dilc invenicndi. ~ DE DE CORPORIBVS CYLINDRICIS INCVRVATIS. Aiiclore L. EFLERO. Conv. Acud. exhih. die 2,1 Sept. 17IB. 5. r: uemadmodum cylindrus re£lus generatur, fi centrum cir- culi ila iecundum iineam reilam promovetur, ut interea pla- nnm circuli perpetuo ,ad iftam reflam pcrpendiculare con- fervetur : ita fi centrum civculi fecundum lineam curvam cjuamcun(|ue ila promoveatur, ut planum circuli iii fmp;ulis punflis ad tangonlem curvae fitum teneat perpendicularem, hoc m(f'do crenerabitiM" cylindros incLuvatus-, cuius fcilicet ,axis erii. liiica curva atcjue omnes fediones ad hunc axem normahLcr fa6lae erant circuli circulo genitori aequales. §. 2. Contemplemur nunc acquationem inter ternas coordinatas , qua natura talium cyhndrorum incurvatorum rp^,,_ j^ more folito exprimi poterit. Hunc in fmem referat curva A U, Fig. i, utcunque fuper pLmo tabiilae dcfcripta, viam, qua centrum circuli procedk , pro qua vocemus coordinatas A T 1= t et TU-u, f]t(|ue du-sot; atque diifla ad curvam normiali M 2 , UM U^7,. erit fubnormalis T N — -^^j" — j u et ipf.i nnimnlis U N r u }/ (i -f- j j . llacc igitur normiilis produtla dtibil in- terfcflionem circuli geru'oris. dum cius ccntruni pcr })undum U tra ifit, ipfe vcro circulus plano tabulac pcrpendicularilcr infifteic cft concipicndus.. 5. o. Sil nuix Z punHum quodciinque in periphe- lia iflir.s circuli , qucd ci^o fuiiid re]jcrielur in fupcrficie corporis , ({uod hic corfidcrcunus ; undc fi ad pLnium tabu- lae dcmittatur pcipcndicuhun Z V,, tum vero ab Y ad ndani fixam AB normalis Y X, habcbuntur ternae cooidinatae ,. quas vocemus AX — x; X Y — j ct \ Z = %, inter (juas ae(juatio quaeri dcbet naturam fupcificici gcnitae cxprimens, quae crgo quemadmodum ex indole curvac dircflricis A U deduci (j[ucat. Aideamus.- J. ^. Vocetur i^ilur radius circuli gcniloris ~ n, cL cum fiL intcrvalhim U Z — o ct Y Z — z, f rit retla U Y — V {(i a — zz). lam dutla ex U ad Y X normali U S, cx fi- niilitudinc tiiangulorum U S Y et N T U coUigcmus U S = iil^i-''-*'.^ = T X. ct SY — ' (°;^--;' , hinc er^o nancifcimur coordinatas A X = X— t — iJfXi:=i* =' ct V (a o — xz) IX) undc fi climincntur binac (juantitatcs vaiiabilcs f ct u, nna cum littcra s inde pendrntc, rcpeiictur ae(juatio inlcr x, y et i, qua natura fupcrficici dcfcrijjtac exprimctiu. 93 == §. 5. Veluti fi curva AU cliatn fuerit ciiculus^, hac aequalioue expreflus : uu — 2.ht-tt, ob du — ^'J^f^'^ *• erit. quibus valoribus- fubftitutis habcbimus ^ ^ + t - L^:!^^-^!-^^^^ et y =: /( :: b t - 1 1) 4-XiLfL.^-l^LrziL) , unde eUminando z erit xY (^bt — tt) -|-y(6 — t) = b/(2bt — tt). Hinc iam haud difficulter elicitur t; multo autem" prompli-- us ex priore aequatione X — t— (^- ) ('"'-^^^: erit enim j. I b X ' b 1 ' {a cr — z z)' b-'*- i (a :i — z z) Ex allera vero aeqtiatione clicitut Ex priori formula coQigitur b - t — ^ /,^^a~-^ •') ^ l^incque iam penitus expelletur littera t quadratis addendi>, fcilicet (b.-t)^-f(/.bt tt)^ = bb = LAlz2_±Ji^)ll, five (b — x)'-f-jj — b6-j-2bi/(aa — zz)-^aa — -srz, quac aequatio ad rationalitatem perdi fla pracbet {xx-\-y y -\-%% — 2 bx— aa)'n:4bb(aa — z%) , quae ergo ad quartum gradura exfurgit,. §. dfieir;o iftam figuram loco circuli iuxla curvam daMm AU piomo veri coiicipiamus, ubi ad punOuni U fiicrit jk rvenUim , ibi fimul ptu.aum 1 rej)erictur, ct rcQa \V incidet in ij)fam Doimahm fupra defmilam U Y. Et cum i;pjWic.ila ifliusri<;u- rae Y Z iain pr-acbcat tertiam noftram cooidi! atan? z, jiona- mus cius ablcilTani I Y — i;, exifteiite Y Z - z, Ua ut pio hac fi^ura I K Ci acquatio inter z' ct % ta, quam cognita fit fpeflamia. |.- , %. s. Cum i^ilur ifta n-rra fuprr curva AU in filum U YZ fuerit Iranslata, ita ut jiunQum Z ui fuj^Mficie defcripla rejwiiatur, cuius fitiim pt r lcin.is coordinalas AX:=i; XY~/ctYZ~i, dcfinin opoilcat , proptcr in- 95 = intcrvallnm U Y" — i; binae cooidinatae xtty fequenli ni'^- do exprimentui : hoc eigo modo coipus gcnerabitar adaxeni ctuvir.neum AU leferend un tuius omnes fcdiones ad iitum axem normaliler fadae ipfi iigurae airumtae IFG futurae fint i^miles et aequale?. Omiiia igitur corpora hac ratione genita tan-- quam, cyhndrica incurvata fpeSare licebit.- %. 9. Pltircs infignes proprietates' huiusirodi corpo*- lum fponte fe' oiTerunt ex ipfa gcneratione. Veluti fi quac- rantur normales in fingulis punfiis adhns fuperficies duSiae, evidens eft normaltem in figura I FG ad puiidum Z da£lani fimul elie riormah n1 ad fuperficiem genitam; tum-vero etia^ln tangentes iliius- figurae qucque ipfam fri.perficieni tangent. Impiimis auttm liic notatu dignum occurrit,, quod tam foli- ditas horum corporum, qiiam eoruni fuperficiesi per notifn- mam vegidan> Guldiiii fiicillin^e affignari queant, dum fcili»- cet pro foliditate area figurae 1 F G, pro fuperficie vero ar- cu ■ curvae i Z G per- viam a- ceniro gravitatis defcriptam multiplicatur. duoniam eniui in hdc generatione directio rao tus perpctuo eft ad planum iigurae defcribentis normalis ^ leguia Guldini /ine errore adhiberi potelt. %. ic. Qiiodfi autem hinc ex: ternis coordinatis x, Y et z immediate five foliditatcm five fuperficiem dcfinire \oluerimus , in calculos plane inextricabilcs illaberemur , imde nihil piane concludcre licerct. Cum enim formula integralis dnplicata pro foliditate ht fj% () x^y , fi. in ea loco dx et dy valores fubftituantur , evidens eft nul- lum 96 = Itim pTanc fiicccfriim inde fperaii pofTe. Miilto minns pro fupciffcic exrpcclciie Iiccbit, qiuie pofi'o d z — p d x -i n y Iiac foimula iiilegrali diiplicata fexpiimitur : JJdxdy-]/ {i -i-pp-i-qq). §. 11. Interim lamcn totnm hoc ne^otium fequcn- ti modo fiicillime ex[)edire licebil: Cum pro cuiva AU deUir ao(|u itio iiiter t cL u, dutla normali U N vocctur an- Tab. I. guhis A N U — Cj^, critquc ^ — cot. C|>, undc formulae pro x F'g- 3- et y eiunf : xzt —v col^. J) ^t y — u -h v fin. Cp. At vero ifta norinalis U N producirtur usque ad ccntrum circnli oscula- toris O, ita ut recla UO fit radius ofculi , cjucni voceinus m r, et cuin fit .angulus A ;i u n: Cf) -t- ^ Cj), ent anguhis ad O — 9 cp. 'Q:iodfi ergo clcnicntiun curvac Uu ponanuis zzz^jf, ut fit ()w=:cltyii-i-js)=:^, vel etiani 'dw—''^ crit /• — / ^ f. 12, Confjdercmus Tiunc reorrim plcmcntnm ciir- Tab. I. vao \Ju~dw et prodnc.intur r.idii ofciili OU ct Ou ^'a- 4 in Y et y, ita iit fit VY —uy~v- et pcrpendicuhi YZ "-jt; — z. Ilic fcilicet repraefentatur pionioiio rigiirac mobilis UYZ in fitum proximum u y z , qu.i pundhim Y transicitar in y p^r fp;iliolum Yyrrzdw- v ') (t , (juod fimal cxpiiinit translalionem piUKli Z in z, ita ut fiL Zx =i d 7U -i- v ') (p. 5. i.j. Ilis pr.icparafis invcftic;cmu.), cuius integra- le, ex fola vanabilitate ipfius v, dabit elementum folidita- tis quod quaeritur et quod bafi U uY y infiftit, cuins ergo valor erit —'dw[%^v-\-d(^f%vdVy quae integralia a punflo U [isque ad terminum figurac extendi debent. Hic auCeni evidens eft formulam fz o v exprimere aieam figurae mobilis V Y Z, alteram vero formulam j zvdv exprimere mo- mentum ciusdem areae refpedu puiidi U. J. 14, CIuo haec clariora evadant, confideremus ip- fam figuram mobilem U Y Z ("eorfim , cuius ceatrum gravi- tatis fit in G, ex quo ad U Y demittatur perpendiculum pj^„ * * G H, voceturque intervallum U H = /i, tota antem area figu- lae defcribcntis vocetur — H, ita ut (it H— /zDt; et h—-iZ±LL}L. His igittu- valoribus fubftitutis totum incremen- tum foliditatis , dum figura per fpatiolum U u proraovetur, ent ~\i})W'-hKhd(^~'ti{dw--^hd(t)-y ubi evidens eft formulam du;-^-hd(^ exprimere fpatioliim , per quod interea pun6lum It promovetur; /icque incrementum folidi- tatis repeiitur, fi area figurae mobilis, fcilicet II, ducatur in viam , per quani inteiea centrum gravitatis fjgurae pio- movctur. 5- i?- dioniam igitur area figurae per totum mo- tum manet eadem, foliditas totiiis corporis hoc inodo geniti facillime deteiminatur , duni area fignrae dcfcrihcntis per viam iib eius ccntro gravitalis dcrcriptam miiMiphcclur; in ■qno ipf^ contintur regula iam ohm a Guldino in- mcdiuin Ahva Aclo Auid. Imp. Sdent Tom. XII. . N alla- = ps == allata. Poftinodum aiitcm obfervatuin fuit , iftam rrgulaiiB tuto adhibeii non polfe, nili quovis momento dindio niof.us ad planum figuiac fuerit normalis , qucmadmodum in c.ifu qucm traclamus manilcfto ul'u vciiit. §. 16. Dum aulcm figurao punflnm U pcr lincam:' _, , . cun'ani A U ita promovclur, uti i ft praeccptum , punftura Pjp 6 II, (ive centrum «^ravitati."? fii;urae , curvam ilti parallclara peicurret, quae ex illa formabitur , dum fin^ulae normalcs O U per intcivallum U II ziz h producuntur. Talis er^o linca curva (j II cuni ipfa curva A U communcm liabtbit evolu- tam. propterea quod ubique punQis U et H idcm ccntruni circuli ofculatoris O rcfpondet. Tum vero cliam cx ipfo cle-^ mento, per quod punflum II promoveri vidimus , quod erit ()H^H-li()^i cognofcimus lon<;itudint ni iftiu.9 ciuvae G II r 1P ^ h^, fcilicet fcmpcr acquattu ipfi curvac AUrW, una cum arcu circuli raciio h dcfcripti, angulo cp convcnicntci, exificntc Jioc an^ulo Cp ainplitudinc cuivae propulilac. §. T";. Simili modo fupcrficics corporis hocmoluge- rili inveniri potciil, (juippe cuius incrcmcntuin oritur, d;iin arcus figurac dcfcribcnlis (Fig. 4-) UZ iii fitum pio.ximuin uz jnomovctur. Hunc in fincm ftaluamu.s ipfam Ioni;itudi- ncm curvac ddciibcnlis VZ — fj, ut fit cius clcmcntum TjTj' — I (j, quod cum tran.sfcratur in z z' j)cr fjjaliolum 7,z~' W—V'i(^, ifta arcola crit —Xz7MZ-0q[f)w^vd(^)t, cuius integralc dabit incrcmcntum lotius fupcificici, qiiam quacrimus , ficquc iioc incrcmcntum crit — qow-*- d^fr <)(},, ubi^ == 99 ~Tibi integralla per totam figuram defcribendam funt ex- tendenda. 5. iS. QLicmadmodnm igitur in fignra (Fig. 5.) U Y Z littera q exprimit longitudinem arciis U Z, ita lornui- la. f V r) q exprimet momcntum huius arcus refpeOu punQi U. Q.uaro fi iam centrum gravitatis in G Itatuamus, Iiincque in axem U Y perpendicultnn G H demittamus , pofito inter- vallo G H. — h erit h~-^Z^^ ideoque incrementum fuper- ficiei quaefitum erit — q [dri> -\-hd (^)', ubi evidens eft for- mulam dw-\-hd(p exprimere promotionem centri gravila- tis momentaneam. 5. ip. Cum igitur q referat totum arcum curvae de- fcribentis, quia pcrpetuo eiusdem manet quantitatis, per in- tegrationem repetitam colligitur tota fnperficies hoc motu genita ~q[w-{-h(^)^ ubi ju H- h (J) manifefto eft tota via a centro gra\'italis arcus percurfa, id quod iterum egrcgie cum regula Guldini convenit §. 20, Ilaflenus qru*dem affumfimus totam curvam A U, per quam figura promovetur, in eoden^ plano qKc con- ftitutam ; verum omnia, quae tam de foliditate quam fupcr- ficie determinavimus, paritcr valent, etiamll curva direflrix AU non in eodem plano vcrfetur, fed per ternas coordina- tas A T — t; T U — u et \JY-v definiri debcat, fi modo Tab. I. dcbita circumrpeflio adhibeatur, ut axis figurac , qui erat ^'S- 7- U Y rite quovis momento difponatur , quod f icile fieri po- terit, fi ad iUud planum altendamus, in quo bina elemcn- ta pioxima huius curvae funt dispofila: in hoc enim plano perpetuo axis figurae mobilis dirigi dcbebit; tum autem ma- N 2 ni- 100 nireftnra eft totnm ncgolium abfolvi poffe ut anto , ficrjue iCcfMra. rcgtild Guldini cum op.imo faccclfii adiubed poLcdL. §. :i. Ntxiuc vero hoc mod.j promotio figur.ic pe- jiitus d lcrminjLiu : ia locis enim, ubi \ia ecntri j^raviUitj^ rullam habcl ciu\aUiram, politio hjlls fia;,uae piorCus non dcterminatiir. Ilic igitur in f ibfidiiun vocjvi oportet quuc in Mccha '.ica de motu pro<^renr:vo et f^yialorio tradi folent; quomodocunquc fcihcet corpus quodpiam a^itatui, cius mj- tus fcmpcr rcfolvi potefl in moiiuu piogr' flWum cei.tii gr.i- vitatis ct motum c;yiatorium ciica cjufmpiam axcm per ip- fum ccntrum gravitaiis IranfcuiiLcm. 5. t2. IIoc igilur nolato, in noftro cafu, (\no fignra< plana piomovcii concipiiur, moLus centri gravita'is fcinjjer ita dcbel clle compaiatus, iit cius dircHio perpcluo ad pla- Tium figurac fit notm.iJis ; pia(;tcrc j vcro motus gyutoii"* quovis momcnto ficri flcbcL ciica axcm pcr c<-nlium gr.i\'i- tatis tr.infcuntcm, qui fimul in ipfo phino figurae fit fu is» lloc cnim modo evidens cft non fohim diicOioncm motus cen- tri gravitatis fcd etiam omnium figurac pundorum quovjs momcnto ad ipfun fdannm fii^urae Ibie noimalcin; qucre condilio omnino eft nccclfaria, ut fivc foliditas coij)oii.s hoc motu geniti, five eius fupcrficies fccundum legul.im Ouiilini, per piodufltim ex ifif.i figura in viam a ccntro giavilatis pcrcuifam riLc dcfiniri qucat. INVE ror INVESTIGATIO TRIANGVLI IN QVO DISTANIIAE ANGVLORVM AB EIVS CKNTRO GRAVITATIS RATIONALITKR E: Auflore L. EFLERa Conveniul exhib. die ij Dec. J7 78- ^. r.. Cnm centmm gravitatis tiianguli reperfatur in interfefHo' -^^1^^ y ne tcrnariim retlarum A F, B G ct C H, quae ex fin- fig.. 8. g';lis angulis diiQae lalera oppofita bifecant- illad erit ini pundo O ubi iliae tres reOae ita fe fecant. ut fit AO^r^AF, BO=|BG et CO:=:|CH. Qjaoniam igjtur requiritur tit diftantiae A O, B O et C O rationaliler expiimantur; hoc eveniet, Ci totae rcQae A F B G et C H fuerint ratio- nales, fiquideni iaiera trianguli per nuraeros rationales re- pracfentcnlur. §^. Ponamus igitur BF -CF — o; CG = AG — 6;. ' AIT — BR — c; praeterea vcro vocemus AF ~ f^ BG— g ct Cli—h, ac perpendamus quomodo iftae tres lineae / 102 f, g, h per illas a, h, c exprimantur. ITnnc in fincm voccnuis angulnni A F B — a, et ex tiiangulo A 13 F habe- biniLis hanc ae(jnahtatem A B- — A FM- B F= — 2 A F . 13 F cof. w, al e^: tiiangiilo A C F habebimus A C- _ A F- -4- C F- -I- i A F . C F cof. w, quae diiae aequahtales additae praebent A B' -h A C zn 2 A F= -I- 2 B F' live 4cc-+-4bb= ^ f f -^ - " o> unde colligitur ff~2.cc H- 2 6 6 — a a. SimiU modo crit gg:=:2aa-\-2cc — bb et lili~iaa-{--bh — rc, quocirca pro litteris a, ?), c, riusmodi numeros quaeri oporlct, vt iftae trcs formulae icddanlur numcii quadrali. 5- ,'5. Antcqnam lianc invcftigationcm fufcijjiamus, confulcremus cafnm ni.iximc mcmorabilcni , quo bh -t cc n: ? fl a; tum cnim crit f J ~ :i a a ., five f~a r 3, tum vcro g g nr 3 cc, fjve g — cy 3; ct /? /i — 3 fj /j, {]vc h — h \/ 2 ■, fj'iae cfl infignis proprietas liuiusmodi triangu- lorum, in qnibus 2.a a — h h -{- c c. §. 4. Piactcrea in gcnere obfervcmus cffe ff-^Kfi 1 /j /i — 3 (fl rt -+- l» 6 H- c c). Cum igilur fit A O — ^ /", mulLij)licando pcr '!, ciit A O' -I- B O'- -]- C O' = J {a a-hhh-\-c c), /icque palet fcmpcr clTe A O- -h B 0= -f- r O' — \(B C* -I- A C -}- A B'), quae ijropriclas cft ctiam ma.ximc notatu digna. 5. 5. \ $. 5. Videamus nunc quemadmodnm formulae in- ventae ad' quadiata revocari qucant, ac /i incipianius a prima //' : : c c -\- 7 b b — a a, non tam facile patet, quo- modo quadratum obtineri queat y at fi fub hac fpecie re- praefentetur: /7 — (b ^- c)- --(- (6 — c)- — a a ^ tum fecundurn praecepta Analyfcos ftatui poteiit fzzzb-hCH- ^- (b — c-^a), qiia fubftitutione fada habebimus (b -+- cf -+- ?i' (b -^ c) (6 - c + a) -4- tl (6 - c + af — (b -t- cf -f- (5 — c)" — a a ■ vfci fublatis membris prioribus , pofterioribus vero per fa3o- lem communem b — c -i- a divifis orietur IP C 6 -}- c) + f-P (b — c -i- a) — b — c — a, unde comr.iode definitur^ ■pp -^qq (luodfi ergo litterae a ifte valor tribuatur , littera quidem / ralionaliter exprimetur: erit enira (i> -k- C)\,qq — p p\-\-^p q ^ b zz pr ct c— b ~ q s. IIi<; aulcm modo tantum (liircrcnliat; bi- narum formularum fatislecimus g^s,-hh ct lc 6 6, uncle infupcr aliac fcoifim lon t falisfacicndum . cod' m aul( m \o- dit, fi infuper fumma" f.iti.sfi.it. Cum i^ilur fit fi^g-* li h ~ /^aa • 6 6- cc, fubflilullo \.iionim ju^cnlcrum f.icillime c/Ticitur; ciit cnim « /7 *■' 105 2 g g -]- ^ h h — g p p q q -^ r r s s, iimiliqiie modo eiit 2CC-{-:^hh=:pprr~\-qqss, up-C^e aequatio conficienda fit 9Ppqq-\-f'}'SS~saa-\-pprr-hqqss9 ideoque fiet Saa~pp(9qq — r r) -h s s {rr ~ q q) » ergo i6 a a— 2.j)p{9qq — r r) -t- ^ss (r r — qq), -quam ergo formulam ad quadratum reduci oportet ; quod fi iuerit praeftitum, duabus formulis pofterionbus penilus crit fatisfaflum, ficque tantum fupererit primae conditioni //=^ 2. c c -f- 2hh — a a fatisfieri. 5. o. Cum igitur effe debeat 16//— 320 c -t- 5" t) f) • — T^^ a a , ob 2cc-^^'hh^=zpprr-tqqss, nancifcemur hanc aequationem: i<^//^ %p.prr — S-qqss — pp(9qq ~ '"') — ss{rr — qq), iive I 6 ff =:z () p p (r r — q q) -h s s {9 q q — r r) ^ hoc ergo modo infuper requirjttn-, iit fequentes duae fornui- ^ac quadrata cfficiantur, quae funt 16 a a— - p p{9 qq — r r) -^ ^ s s (r r — q q) et 16//— ih p p{rr — q q) -^ ^ s s {9 q q — r r). 5. 10. Qqo harum formularum refolutio facilior red-' datur, ponamus p — x ->- y ct ,s — a: — j'*, lum enim con- iVoia Jcta /Icad. Jmp. Scient. Tom. XII. O' ditio- io5 ditiones implcndae cmnt: I. 4-aa — 477 (xx -+-//)-»- 2 x/ (5 qq — rr) et 9 q 9 . ^^- +// ^ 'i- '■ '■ (^ ^ -^y/) -^ = ar/ (5 r r — c J. iT. Qio hns formalas traflabilioics leddamus, ftataamus brevitalis gralia ^!" = M ct iIJL:^2±il — N ac binae acquationes traQandae erunt jli — X X -K j-j -4- 2 Mx/ et ;i r= XX -^ 7r -^ = Nx/. Ecce' crgo rcfolvcndac adluic fapcifunt duae formulae in- ter fc fimillimac ct ita comparatac, uL ulramciuc lcoifim facillimc rcfolvcre liccat. §. i:. Vtramquc rcfohilioncm fimul fiifcipiamns, fta- tucndo "-zzix-Htj ct L —x-h u /., hocqu.- modo piodi- bunt fcqucnt s formac: 2 t X -t- f / / = / -H 2 M X ct : u X +- u u/ ~ / 4- :: K X, unde duplici modo nancifcimur «_ — — I — 1 1 I — II « y '. (— M, u{, -. ,.)' IIos crgo duos valoics in'cr fc congriicnlcs rrddi oporfct; qucm in fmcm j;rimo numcraroies accjiialcs ftaluanlnr, id quod duplici modo ficii j)olert, rtatucndo vcl ;/ ~ f, vel U- — t; priori autcm cafu dc 'omiriatorcs acqualcs ficri ncquc- unt, nifi fdcrit Mr N, ifi qtiod ficri ncquir. Sumamns crgo u -t, ac dcnominatorntn acqualilas j)ratbct u -ii: i-^—i ~ — f , un- dc fit ' — ^l-zJll-zJ, hocqac modo iam omnibus condilio- y ^ In -1- i^> * nibus nibns eiit nitisfaQLim. Interim tamen probe notari oportet , hanc folutionem tantum effe particularem, propterea quod binae fra&iones pro ^ inventae infinitis aliis modis aequa- les fieri poffent, eliamfi neque numeratorcs, neque denomi- natores aequales ftatuantur. QLuoniam aulem alii modi ad calculos nimis perplexos perducerent, Jiac Iblutione eo nia' ^is poterimus elfe contenti , quod nibilominus innumerabi- les folutiones fuppeditat. §. 13. Solutio igitur problematis propofiti ita fe habebit. 1°. Binae litterae q et r penitus arbitrio noftro rclinquunlur, quibus igitur pro lubitu fumtis erit M zr ^i^-'-'' et N =: ^"^^-^?.? ^ 4 'J 7 4 r r i°. His litteris inventis capiantur x — (M — Ny- — 4 et y = 4(M-f-N;, five- poftquam fraaio lll::^lji=^ ad mini- nios terminos fnerit reduOa, nurnerator pro x, denominator vero pio y accipiatur. 3°. Deinde vcro erit ^ =x-{-ty = c-x-^-ni-xij,^ ideoque a=zqx-i-l(M — N) 7/, fimilique modo erit l.=zx--ty = x — '-^lqi^, ideoque /— /• x — |(M ^ N) r j. 4^^. Cum fit p — xH-j et s=zx—y, habebitur h-^c=zpr et c — b=zqs^ ideoque C — tL±U €t h=z P'- — i' , ficque omnia tria latera trianguli erunt dcfinita , quippe quae crunt 2 a — 2 q r -}- (M — N) g x; zh=z p r — q s et iczzzpr-i-qs. O i 5*. 5^ Denique vero ob g h- /i ~ 3 ;> f/ et g — h=zr s, cnt — LLiL^Jli et /i = 3_Li--_^. §. 14. 1.1 m innuimus binas liltrras q et r, feu po tius eariim rolationein, aibilrio noltro circ relidam; ubi pii- mum obfervandum occurril , i\ fnmoretur q -' r, ob M rr i' et N — — I fieri M -»- N ~ c, ideoque et / - c, umlc nulla folutio idonea ndfcitur. Idem incommodum orittn' , fi luerit r z ", (j ., fi(juidem indc fil M — — i it N ..: i, ideocjue ilc-- runi M H- N - c . Il.inc ob rtni ut c.ifiirTT defn>ilum- evolva- mus, eumque fimplicilfimum, fumamus q — 2 tt r ~ i, un- de fit M — f ' et N— — j*. Sin aul( m fiimeremus r/ — r et r — :, tum fierct M rz | et N r= i ^ , quae pofliiior folu- tio cum fiL fiinpiicior, luinc cufum data opera cvolvamus. Evoliitio cufus lulio oi«»o huius rafus i!a ^c li.ibebU, poft- quam ubiquc pcr z luerit muliiplic.iium : r» .~i5s; 6~i:^"> c — I", i; /—to^; f^~z6i tt /j _:";«. Vbi plurimum ob- frivafre iuvabit, liinc adeo ali.im fclulionem in nuniwibus uumeiis dciivari pofle; nam fi-.ua iiumcii /, g cl /i i^er ,i lOp ■ "• dividi pofiTnnt, eoriim trientes loco lilteramm a, b et c ac- cipi polerunt, tum autcm praecedentes litterao a. by c da- bunt valores pro /, g et /i, ita ut lioe oblervato naacifca' Biur iftam folutioiiem rimpliciorem: /-158; g=i27; /i=i3S id quod fequenti modo oftendi poieft. ^ 17. Cura fpe61a!is litteris d, b et c tanquam da-- tis alterae /, g et /i ita determinari funt inventae^ ut effet /" — 1/(266 4- 2CC — fla)- g — /(:aa-h = cc — 66); h—y^zaa-h-hb—cc); hinc fequitur fore //-f- g g -f /i /i rr 3 aa --h 3 b 6 -f- 3 c c, hincque 2//-i-^gg-l-2/i/i = 6aa~f-6b6H-6cc. Subtrahatur primo 3ff~6bb-\-6cc — :^aa, ac prodibit = gg. -i- - /i /i ~ff~ 9 «^ ^ ita ut fit 2a = y{^gg'V-2hh—ff). Eodemque modo reperietur 36^/(^/1/14-^//— gg) et GC — ■|/(:gg-F=y/-/i/i;.. J. 18. Q.uoniam igitur litterae 3 a, 5 6 et 3 c eo- (??m modo per /, g et h detei^minaiitur, quo anie invenimus litteras /, g et h per n, 6 et: c delerminari , confiderc-nius aliud trianguium , ad quod referaniur fiiuiii modo gemini iit- : I ic ■ ■« liLLerarum ordines a', b' et c' alquc / , r^^ cL /; , ac fi fue' rit a' — f; b' = g ct cf zizh^ erit V''^ 2 g g -H = /i /2 — //) — 3 n , ideoquc /" —?,a. Eodemquc modo prndibit g' — '\h et h'ziz:^c, ficque cx tii- angulo, ad (juod icferuntur lilterae a, 6, c et /, g. /j, feni- per aliud trianf^ulum derivari poleft , cui rcfpondCiint lille. rae a\b\c' et/,g', /i, fi capiatur a^—f; b^=^g et c' — h tum eiit /''rz:3a; g'— 36 et /1—3^3 quod eft thcoicma raaximc notatu dignum. 5. 19. Iliiic i^itur palet , fi cx iriangulo ante in- vcnto aliud formctur, in quo fit a'~]J-j b'~T^g Qic' — \h\ tum fore /''~n; fi,' — b ct /i^zrc; undc prodit altcrum tri- an^ulum fupra cxhibitum , quod pro finijjliciirima fohuione noftri problematis mcrito habcri polcfl. Antc autcm (luam alia cxempla percurramus , plurimum iuvabit, folutioncm gene/alem accuratius cvolveie et ad calculum accommodaie. Accuratior cvolutio folutionis fiicncralif^. J. 2c. Iri fohilione brcvitalis gratia pofuimus M — M -J-zr^ et N — '' ' -'"^'^ , 47./ ^ r r ' poftquam pofuiiremus g-\-h — :ipq et g —h~rs, tum ^e- xo c-\-b — pr (t c — h~qs-i undc invciiimus * (M — ^ ^- — 4 y 4 ^M -t- ; ) ' J-n:x-f-J(M-N)/ et 4-zzx--i(M-N}/, qui- i III qnibus valoribits inventis reliqaae litterae omnes determi- nantur. Ncinc primo loco M et N valores aiTumtos fub' ftituamus, atque impetrabimus: 4 '^l q r r 4 -i q r r ' deinde vero erit 2°. M -i- N ~ 10 1 1 r r — r'* — q <;4 _ {g g q — r r) {r r — qq) ^ 4 ,_; ij r »■ 4 q q r r lam pro fraclionis — numeratore (M — N/ — 4 habebimus eius faflores ]\'J N -|- 2 ~ q 74 — r4 -I- 8 g <7 r r {9 q q — r r)(rr-+-qq) gj. 4 q q r r 4 i q r r ]^l f^ 2~ 9 q* - r4 — S q q r r (<) ,fq -4- r r) ! r r — q q) 4 qqr r 4 qq r r * unde totus numerator erit CM Wy 4_ iq q -h r r) (q q — r r) (9 q q -i- r r) [9 q q — r r) ^ V ) T • j, ^4 ,.4 » at vero denominator eft 4 (M -h N) ~ 10 '7 -rr)-h iCqqrr = 9q*-^-<^qqrr-h r\ prodit c-hh:=ipr ; c — h~qSj g -h /i m 3 /j (y ct g~/irr»A. Ex litleris crgo q ct r pio luhitu afrumtis omncs lcx va- lorcs a, b, c ct /, ^, h lacile cliciunlur. Excniplum T. (JMO q ~ 1 ct r — 3. J. i:. Q..iia iam fupra obfervavimus fumendo q~r iniUuin rcpcriri trian^ulum , fed biiia ]atcra tciiio clfe acr qualia , 1 iinainus 7 — x ct r—3 prodibiique arr:3i4 et /-niog. Por^o ciit /; — 36 Gt»y~324., hiiicque porro crit: c — 2t6 et b~ic':. D. indc g— 540 et /1=1:43;, qui va- lorcs crgo funt: «-324; 6rios; cr2i6;/rio8; grs^cet /i~43-; qui pcr los d^prcfn abcunt in lios valorcs: a — ", ; bi— 1; crr-; /— S § ~ •> <-"' /^=4; qnac folutio p;»rile; locuni hajbcrc nequit , quia duo lalera tcrtio rcpc- riuiUur acquah.i. FxciTipliim ir quo f/~ 2 { t r—i. §. 23. IJic igilur crit qq i-rr - 5 ct 9qq-i-rr — r,>j, unde cqlligitur a — 202 ^,1/^471. Dcinde fit /7—121 et j~24p, junc porro c~~ et 6— H2. I)i nujuc g — ^ et h:=.'*^^^. Ilis igitur valoiibus duplicatis hybcbimus .(1 = 404; ^^^^TT; c=6ii,; / — j,42, g — 5^75 cl /i = 4-77- Exem- Ili Excmplnm III. qno q — 2 et r =r 3. §. =4. Hic ergo erit ^q-f-rrr 13 et ^qq-hrr-^f; unde colligitur ^-4596^^^711; poiro vero prpet^rn^i. Ex his ftt cr.^-f^ et 6 = -^?=p; deniqae g = ^^ et /^ = lf . 5. af. Hi ergo valores duplicati et per communem /a£lorcm 9 divifi praebent hanc folulionem: a=2o^; h-^sS et c r 261 ; /r 4-4; ,5; -393 et /11:381; ubi cum nnmeri /, g , h 'divifibiles fint per 3, per theorema fupra alialum orietur fequens nov-a folulio: a r 68.; 6 = 85; 0=87; /=158; g-131 et /iri27. Haec ergo folutio idem praebet trian- gulam, qdod ex primo cafuj quo 7 r i et rr2,demumope thcoiematis fumus naOi. -Exemplum IV. quo «7 =r 3 et r rr 5. 5. 26. Hic ergo erit q q ~h r r - 34- et 9 qf^-*- rmc6, Tinde fit |rr5 4. 106 — 4.52 — 3396 et-i:=:38i2; porro /; zn 4 et .s — 7404 , Jiinc crriosiO et b - 10796; deinde sgrisoas et 2/1^17992. §. =7. Tri^aDguhim igitur hoc exemplo inventum, quoniam /inguli valores faflorem habent 4, fcquenlibus nu- meiis conlinetur': arr 254.7; h—:.6(jg; ^—2704; /"=14765; ,gr=4507 et /1 = 4498. Hinc ia-m fatis h'quet , quomodo quotcunque huiusmodi triangula exhiberi queant , quibus conditiones pracfcriptae adimpleantur. Nova Acta Jcad. Imp. Scient lom. XIL V INTE^ ; T'. ; j 114. ■ INTEGKATIO FORM^ L.\E DIFFERENTIALIS x(e-^/x + gx*-4-ctr.)^.'/rv rx-+-tx'-^etc.)'', IN QVA N I<:sr NVMERVS CVIVS LOGAJIITHMVS; HYP]iRBOL'CVS EST YNITaS , OVANTITATES VERO* n, m, o, fj, c, A, /. e, /, g, /j, r. t, /;, (/,, aVAELlBET DATAE . AiiQoie DAMELE MEL/lNDRRTnELM. Conirntiii cxhiliiti. ('ic S-j. Mui i^i98 D ^'flrinam Calculi intcgralis. hoc impnmis temporc, co iis- que promotam ( irc. idqne opera praecipiic fiunnii tiiioiulam Gcomclrac Dom Lvonhnrdi EuUjiy fateri oportel, iil fiipcr- afli.li haiid iniilta, fallem maioris prctii, polfc vidcanlur. llacc Malhcfcos purac par.*? co (iuo(|uc m.it;i.s coli t-t cla- borari digna fuit , (juo ianuain (jtiafi apciiaL ad folvcnda ferc omnia problcmata niallum.ilic.i alliori': indaginis , at- qtic intcr eadcm })raccipuc illa, (juac fpctlant Mcchanicam, qu.Tc inlcr ca perlincnlia ad Altionomiam Phyficam irfig- ncm fibi vindicui.t locum. Ilaud itaquc fupcrvacanca illo- riitn XI5 === mm indaftria eiit repntanda , qui hnir. calculo adlmc et ulteiius opqram ruam impendunt, licet augmenta. quae haec do£lrina inde caperet, minoris interdam eiie momenti iudi- centar, cum eadem nihilo tamen minus ad nvagis magisque coniplctum tolum ryltema, ut ita dicam , calcuU integralis reddendum, pro iua parte conducant IIoc itaque confilio, et cum in Anaiyfi inftituenda pro folutione Problematum faeoius occurraht quantitates ditTerentiales formae ,eX'poneji- tialis, etiam integrationem propofitae ibrmulae illiusindolis iufcepi. In hac integratione perficicuda ui'us Tum methodo indclerminatnrum, quae bono cum fucceifa faepius adhibita eft in plurium Mathcfeos tam parae quam applicatae Pro- blematum folutionibus. Praecipua difticultas, dum haec me- thodus in fabfidium revocatur , confiitit in inventione for- marum, quibuscura comparationes ^erunt inftituendae, Vt ledeam ad differentiale proporitum, lit in eodem e +-/x-i-gx^-t-etc.~.I\, et /i-t rx-f-tx'-+-etc. — S, unde hanc iiiduet formam: N '^'.x" dx.-a-^hx + c x' h- kx^-hl x* -+- etc.) R? S*. Ponatur /iV •\x'^ 5 X (£t -»- 6 X +- c x' -t- A x' -+-/ x'' -+- etc.) R" S-? z= ^'^"^"-^•tA-f-Bx ( Gx"-H-Dx'H-^ExVetc.)R?^-^S'^ + '^. Comparando terminos homologos ponatur fa N' * X™ R? S'Q X — A N'' '' x^''^ ' R<' ^^ S ' "^ ^ , et /bNf^^l-^ + ^R^S^axr^BN^^X^^ + ^lV''-^^^^^-^', nec non P a UV 116 nt ct fimiliterque Hariini aequatioiium rcftimatur prima /aN^^x^R^S^ax — A.N"x:^+-^RP + ^S? + ^^. quae dilTerentiala dat -h A(m-f- i)N^'x"*R.^ *-iS^^' ax -4- A r/9 -4- I ) N^* x'^ ^ ^ R"- S' + ' D R. •4- A(9 H- i^N^^x^^ + Ul^^^SQS., Rft vero a R = f^ X -j- 2 ^ X r:) r et D S z= r D r -H fi t x 3 r. Subftitutis ila(iuo liis valoribus ipforum R, S, dR et d^ oricliir:. oN^^x^^R^S^^x — A^/i/iN-^^x^^-^^R^S-^Dx -}-Ae;jrN''*> + "RfS«c)x-4-Ac;2tN = *x''"^RfS^')i -\- AfntN'' x^ -*- ^R^S^ ^x-h A gluiN' ' x"^ -^nVS^i i^x AgnrN^^x^-^^^R-SidxhAgnlN^^x^^-^^R^S''^ Ar;i'm+-i)N'''x"'RfS^:)x f-Acr(»n^i)N''^x'^ '-'R^^SMx -hAct ;n» i)N'*x"+'-R''S-^^x-+-A//i j>t^ i.N^^x^' MVS^^i •H-A/r(mH-i)N'*x^-^=RPS^^x+-A/f(;n^i)N^'x'"*-'R'S''ax ^-Ag/i^mvi^N^i-^-^R^SQx-KAgrun^-ON^^x^^^^R^S^ax -4-A^f ;n-4.r)N''^x'^'-»R'S'c).v-4-A//i(/jH-i)N^*x'"-^*R'S'ax -|-A//(p-»-i)N'"x'^+«RPS''ax^-A/t(p-f-i;N'"x"^ + MVSQ.v = ri7 -h Afr (CI-+- iWx "■' ^ 2 RP S'^ ^ X-+- A g r q -h i ) N ' -^ x'" + ^ R-' S' d x lAet^ff Hi;N"'^x"'^-R''S'?^x+-2A/t(7-Hi)N'^x^"-3i^^S2ax zAgtiq.^i^n^^^x^^^^K^S^^d^ — AehiiWr-i^^i^^^^x^^WS^^dx^ [Aehn ♦ Aer(jrt-+-i)-f- A//i(wm)-+- A/.^(/j-(-i;-j-Aer(9-<-i)]x xN:^^x'™'^^R^S'ax^[Ae7ir-^-A//z^-f-AetCm+-0-4-A/r(m-f-i) -i-Ag/i''w+-i)-+-A/r(p-^ i)-Ha Ag/i(pH- i)-t-A/r(9 .-Hi) -4-2A.etC9+-i)]*jr +- 1) -+-c Agt(p-Ht)-f- 2 Agt(g4-i)X)c X N ' ^ x"' -^ ^* R^' S ' 5 X -+- AgH t N" ^" x"' + ^^ R^" S-^ a X. . Modo confimili aeqaatio fecimda /6 ^"''.x^^-^RfS^ax rnBN^^x-^-^-RP-^^S'-^^ diireientiata dat: b.N ' ^ x'^ -*- ' RP S'? c") X — B n N ' ^ x''' -R? + ^S^ ^ ^ 3x- 4-B 'm-+- 2 ) N''*x'^-+~^R?-f-^S^-^^ax- -^-Bip-^-i.^N^^x-^-^^j^PSt-^^aR -+-B(f/ +- 1 )N''-'^x^-^'^R?--"iS'?^S , ex qua per fcibflitutionem valoram ipromm R, S> 5R, 9Sj invenitur:: bN"'x^-^^R''S''axzrBe/i;2N'^.v'^-<--R^S'^c*x H-Be?irN"^x"'^^RPS^5x-BentN'^^x^-+-'*RfS'ax-- 4-B//mN"^x'^-^5ij.PS'Jax-+-B/nrN"^x"'-^''R^S'ax- B//itN'^x'"-^UAPS'axH-Bg/i/uV^x"^-^'^R?S?3x BgnrN^^x^-^-^R^S^axH-BgHtN^-^x^^^^R^S^^x -{- -»-Bg/K"'-^=)N**i"'^-'R''S7axH-Bgr^mv;)N^-'x'^-+-*R-S^")i -f-B§t(m-4-:)N*'x'"^^RPSTax-HB//i p ^-ON^x^^-^MlfS^x -4-B/'r(p-+-i)N''x* ♦-M\''S''^X4-B/t jB-Hi^N^x^^ + ^RJ-S-i^x -4-iIJ.^/j(/'-^i)N'*'3c*'3R'S'ax-^2Bgrrp+-i)N"*x'»-'-*J\*S?i)ac H-2BgtO^-*-.ON'-'x*-^'R^S'f")x4.Bcr ^<-i;N 'x^^-^^R^-S^ax ^B/r(/?-+-i)N'''x'"-^Ml^S'ax-^B^r q h ON^^x^-^^R^S^ax -+-2Bet(7f-i)N"x'* + 'Rf*S'^>x-t-cB/t^rj i- i^N^x^^^-^R^S^^ax -i-2BgfO/ •Hi,N'-'T'*-^^R<'S'?r;)x-.Bc/)(mt-r)N*'x"*-^Ml''S'^ax -f-[Bo/n:-t-Ber(m-t- i) 4 B//j(m +- 2) 4-B//j(/j ei ) + Brr(7 f-j)]» xN'"x'"^ = R^S'o'x^[Bcnr-.-B//i»i-HBft(m^-:) i-T>fr(m ^-a) H-B;;/i(m-H2)-i-cBg/i(p-t- 1 )-+-B/r(p -f- 1 )-+- B/r^r/M ) -k: Bet(f/-+-i)]»N-^i"' '-^R^S^Jax-t-tBcnf f B//ir-<-Bfi/m H- B/f (m-H2)-i I? ^r On +-2)-H 2Bgr(/3 +- 1 )-+ B/f ./;-»- 1 )-f- 2 B/ f (ir^B^f(m-f-0 -4-iB5f(/}-Hi)-4-2Bgt(7-4-i)]>N'''x'"-^M\'S'ci-+-Ji^Nfx xN-''x'''-*-"R^S'Dt. Toium pio Ii.nc accjiialicnc fccimdn calculum e.xpo- ncre voLii , ciiin inde conftet - coinpinj'.ion(Mn inftilucrdo cuin calculo pro acqualione piima . quoniodo valor ipfiui; h K"' x"^^^ K' S* dx piodcat in valorc arfjualionis primae ipfius a N""* x"" R , ponend uc B eL m-+-i pjo m, quod etiam cx infpeflionc ij l.>ruin t. nmnoium bas aequaiiones coiiftituentiuni Juciie colligi poluil. iifX idcni eo- eodem modo obtinebit in aequationibiis fequentibus, ita nt valor ipfias c N'" X '^'■^R'' S' " X in aequatione teitia pro- deat fciibendo in aequatione fecunda ubiqne C pro B et m '•<- i pro })i; unde patet quomodo liaec feries aequationum facillime produci. qucat quousque libuerit, ColIIgendo- omnes' aeqnationes hac ratjone prodeun' tes in unanii fumnianr orietur. -^kN^^^^x^-^-^K^S^^dx-i-lWx-^-^^K^S^idx-^-ctc.:::! Aeh{m-^i)N"x'^K^S'^dx^-[kenh-+-Aer(m+-i) -4-A//i(m-t-i)-]-A//i {p~+-i)-i~Aer (g + i)] x xWx^-^^K^S^^dx-^-iAenr^Afhn.-hAetim-hi) -4- A/r Tm -+- 1 ) h- Agh m ^- 1 ) -i- A/r fp -+- 1 ) -+- 2 A g /i p -+- 1 ) H-A/r (g -H 0 -+- a A e t (q -h i ] N^''' x'^-" R-^^S-J ^ x -t-[Aeut-i-A/?jr-4-Ag/in.-l-A/t m-|-i)H-A gr ^m-f- 1) -♦- Aj t rp-i-i)-!- 2 A gr (p ■+- 1 )-+- A g^r rx -f-[^' chn -r-Ber (m -+-2) -hBfh (m -h 2) -+- B//i ^p-+- i) -+-B e r (9 -^ i}] N"* x"*' = Rf' SQ x -h ^B e n r -^- B/A ;z -4-Bet (m-H 2)h- Byr mr+- s) -+- Bg/i (mn- 2)-+- ^Bg/iCp-i-i) H-B/r (p-f-i)-l- 2 Bet.'g-hi)-l-B/r(9-h i)]x ^■I^ax^m+ 3 Ros^r^ix -H [Bent -^ Bfnr-^ Bghn-^Bft^m-^--) -i-Bgr(m-+-2)-+-cBgrCp +- 1 ) -+- B/t (;:> -+- 1)-+- 2B/t(9 t- 1) -HBgr Ti I 20 Bgnr H-Bgt(m-^-=' -f- ^-B^f 'p-+- j)-^- -Cgt(7 +-i)3x N"*^'"^^^ X K? S' a X f- B g ;i t N-''^ x'" ^^ R'' S'' D x -r- C e /i ^m -f- 3) xN'»'x^^-R''S'ca: + [Cc/;/i-^-Ce;- m ^3)-^C//iCm-+-3) -t-C//j ^/9 -+- i) H- C e r q -',- i)] - N"' x'^-'^ R.r. 57 ^ ^, -H [C e ;/ r -f- C//i n -+■ Cc t {m ♦- 3) -»- Cfr (m -*- s ) -•- C g /j /n -h3) -t- 2 C § /i (/J -H- i) 4- C/r (/; -4- 1 ) -f- 2 C e t (7 -i- i ) -^C/r{q -M)] X N"* a" ' ^ R'" S' a x^ + [C e «t -+- C/n r H-Cg/i/H-C/t(m-f-5)-}-Cgr(m-4-3)-H 2Cgr(/j4-i) H-C/t(/J-hi)-+- 2C/t{q ^ i) -h C gr (q ^i)] ^ -^^' x^^-^^K yJ\'S^dx-i-[C/nt-^C^nr-*-CgtOn •- 3)>< =C^tC/?-^-i) -t-cCgt (7-H 1)] X ^'"^■"-^'^R^S-^^x-hCg/iiN'''^'"^'^ X R" S' c) X -^ D e /i {m ^- 4) x N^' x'"'^ R^ S^ a x -+- [ Dc/in -+• Der 'm-f-4)-t-D//j (m-1-4) 4-D//j /;-t-i)-f-"Df r 7 t-i)]x ).N = 'x'" ^■•R''S'5xt-[Dt'/jr^D//i /; f-Derm-+ +)-. D/r^m-t-^.) -+-Dg/i (??i -^^)-»- D/r ^/9 »- j)'-f-2Dg/i (/J -+- 1 ) +- 1 )/y Cq -f- 1 ) -+- '- D c t ' f/ -+- 1)] X N"^ x'^-^ ^ RP S' a-x H- [D c // t -f- D/;i r -+ D g /1 ;i ~h D/t (m -h 4) -1- Dg r r;n -f- 4) -t- D/t ^/j-M ) -+- : Dgr C/5-hi) H- Dgr r^-f-O-f- ^D/t ((/-f- 1) N'"x'" "«^ X X R'''S''5x + [D/;it-t-Dg;jr-+-Dg< m-f-4) -^= D,£Tt ^p-f-i) -+- : D g t (7-H I ;] X N"' x'*-^'' R'' S' D X -I- Dg n t N"' x*" * » .c yR^S>-t-i) :/t(9 4- i)-hgr(7-hi)]-j-D:c nr-i-fh n -\~ct (m +-+) -f-/r (?n-+-4) -^- g /i (mH-^) -+-/r (/>-»- i) 4- 2 g /1 (9 -f- 1 ) -+- /r (7 -f- 1 ) -^ 2 e t (9 -+- 1 J -^ E [ r /in -f- rrim-+- 5) -^//i (m-»-5) h-/ /i '/;->- 1) -+- er (r/ +- 1 J H-Fc/i(m-+-5;]'^N''^x'^^M\f'S'. liinc eiit * ___ a "^ e h{m i- 1\ n — * - A > bn-t-fr im-hl\±J± ('a -f- I) H-/^ (ft -t-ll-t-^r ^-^- IJJ D - — • r*(m-f-2) p, c — A 4» n r ->-/ b n -»- » ■• ( ffi -f- 1 t -*- j >• ( m -* T ) -4- g fe ( ffi -^ 1 ) V» ^ r /; 1 m -H 3 ) -♦-f r fo -f- n-4-gefc(f>-n) -»-/'•(7-1' D-f-gft C?-*-i'J <• fc 1B -K 3 ) B f»fen -t- f r (>n-HC>-f-/M'" *■ 2) »-/ ^ fp >- 1 -H » r (.? -H)l — e <3 m -t- 3lj * _ A (» »« I -t-Zn r -)- fo^ n -»-/' 'm -*- i; •» r r ('" -^ I *f'lp-*-I) — e h(tn -»- -V ~ -+- 2 g r (f> -» l) -*- g r {q -*- l) •* 2/ ■' (7 ->- >'' — B > » . -» /^n eh (-«"> 4) f t iw -♦• 2' -»-■/ '• (m •♦-2) -*- g h^m -4- 2) -< 2 g >j ji£ < i) ^- > r p i) ~ ~ fTTfi» -f 4) . X) -+■ / r iq -¥- 1\] — V 'r h "1 *■ ^ r im -*- ',) -t //'(w ♦- : ( p -4- H;4"tf r ((|->- 1)1 ^ (. /; , r, ..^ 4) E — I 2 3 === ■n> ? — A r/" f -f- g n r-^g f (m -4- Il-|-Cg< (^-*- J)-t-ggn'7-^- n ■•^ e h [Ta-^- 5) — M [e nt -4-/T r -f-g /j n -*- J t (wt •+- 2) ->- g r fm -4- 1) -f- 2 g r (/> ->- XI] f b im -+- 5J — B / ? f0 -I- Ii -^g/i f^ ->- H -*- g r (,j -f- I) ] e ,0 (Tft -+ S) — Cf cnr-t-//;n-i-pl (to -»- 3)->-/r (m-f- 3) ~h gk{ni-h i^-hZghip -\- I)] eo (ni -t- 51 — C f/ r (/> -4- I) -»- g <■ f (-7 -f- i;) ] -j-/ r jq -¥ l) e 0 (T71 -♦- 5) _ D [f fen -f-(? r (m-)-4i-^-f ^lw.-4-4) -ir- j h ( p ■+■ 1] -f- (? r ( f^-f-H^ e b(vi -+-6) _C[;ent-f-/nr-Hg/JW -f-/ ( ( 7?i- -f- 3) -»- g r (m -f- 3) j e /3 (TO -t- 6) — C [eg r(p-f- !)-(-/( (p -H I)-f-C/M-?-f-I)-l-g r (^r -+-!)] e /j (m -+- 6 ) ->- D r e ;: r -<- / /J t -f- e M w ->- 4) -^ / r ( m -+- 41 -f- g ^ (m -f-4' ] -t- Il-l-/r ((? -f- i)-(-2 gMi? -f- I)] e /j m ■ r- 6 ) — E [e /3 Tt -f- f r (m -f- 5) -■-//> (m-f- ?) -f-/fe (ft -f- H -f- e r ( im -f- 6) etc. etc. dnod n in anlecc(^enti formula di ITe rentiali eflTet {h -\- r x-{-t xry ~ i, iinde indiieret hanc foimam: N'' ^ x"^ 5 X . [ fl -f- 6 X -l^ G X" -I- /i x^ H- i x^ -f- etc.] . fe -+-/x-hgx--hetc.)-', ubi ut ante (c -f-/x -h g X- -t- etc.)P ~ R^ et ponatur /N" ■'' X™ D X [ a -^ 6 X -f- c X- -+- A X' -+- /x'' -f- elc. ] Rf — N'-x^ ^iRp -^ax.[AH-BxH-Cx^-+-Dx3-f-Ex»-^etc.] invcp.ientur valores cocfficientium A, B, C, D. E, F, etc. in liac foimula, intcgrali, ponendo in valoribus inventis eo- rumdem in formula fuperiori, /i — i , r—^,t~Oy quo Q. 2 ipfo = 12 + ipfo fiet (h -{-r x-\-t x)- = i. llac ratione fiet jy _ b — \ [r n .-/r(m — I) -^ /»p -»- 1^] e iW T- ii. c- Al/n-4gtw ^i)-»-^g (p-)-i) ] _ B fcn -i-/ (m 4- g< -t- / (|> -^ n] e{m-i- i) Y\ 1- - \ r r - - H {fn->-c "i-t-^jl-t-Cg (p"»-I) — ' [pn -4-j (w -»- 3) ■»-/ |»-t j)) e im -^-4; Tj» /—Hgn— (f/n^g;m v 3-4-Cf>f>H-I — Dffn -t-/(m-^-4) -t-/tj> -»-I'1 ~ <• vm -f- 5) ' P ij — ( p 71- 1' f/r: -^-g im-4-4n — 2l> g IP V I K fc n -4-/ (m -> y) -f-/ (p4-I)] c im -f- 6; * Modo confimili fi quoquo cfTet (c -+■//" -+- g x^y — i , nnde ditTcrcnliale piopofitiim crit H"' x^ dx [a -{- b x -\- c x^- -h h x^ -h l x^^-i-ctc.], el 2")unciUir /N"' x"* a A- [a H- 6 X 4- c X- -+- A jcM- / x' -i- clc. j _ N"'x'^'^^t)x[A-+-Bx-+-Cx--+-Dx'-t-Ex'*-f- clc.] invcnientur valores cocfricienlium A, 13, C, D, E, F, ctc. iii hac formula integrali , poncndo in valoribu.s corumden in formula proxime praeccdenti c i= i, /~ o, g =r c , un^ dc habcbilur (c -f-/x-h g x'-)'' rz i, IJoc modo fiet A = ' , B zr iz^ , C — '-M , D — i^^ n-i-l' m-hO m-t-J W+-4 m-h S ^ m-t-b S VM- S V M M A T I O PLVRIVM SERIERVM EX SINVBVS VEL COSINVBVS ARCVVM ARITH^IETICE PKOGREDIENTIVM FORMATARVM. Au6lore NICOLAO FFSS. I Conv. Acad. cxhibita die ii lanuar. 1796. 5. lam anlc triginta , et qiiod excnrrit , annos Cel. qiiondaiTr JLidenis in differtatione fua , Suhfidium Calculi Sinuum in- fcripla et Tomo V. Novonini Commentariorum inferta, Tiieo- lema protiilerat ita enuntiatum: Si affignarl qucat fumma. Judus fcrici infmitae: A z'" -h B z^ -^ " -f- C z"' -^ - "^ H- D z'^ -^ 3 .' -j- etc. femper quoque exhiberi poLerunt fummae harum fcrierum: A cof. m \i/ -^- Bcof. (m -+- 72) \|y -+- C cof. (m h- 2 /2) vp -t- ctc. =: S, A fi n Hi 4/ -+- B fi n. (m -^- n ) v|y -i- C fin. (m ~h 2 n) \|y -f- etc. =r T. Dcmonftralio huius Theorematis , iit rem brcvi compleflar, ita fe habct: Cum pofito cof. \p -j- j/ — ifin.\\^~p et cof. vl> — >/ — I n.i. v{y — qf, fit cof. I 2.6 cof. /A vj/ H- ]/ -r- I fin. jx vj^ =: /;'^ , cof. /x v|/ — )' I fin. ;x v]^ n: q;' , eiit S -+- T / - I 1= A /;^ 4- B p" ^" -+- C p"^-^-" -^ ctc. z= ]\ S - T / - I =r A (/-^ - B 9"' + " - C ^-^+^" - elc. :^ Q , idcoque S =: ?^ cl T=^^, ubi P ct a per hypotlie- fin ddnliir, iinnginmia vcro quovis cifa fponle fe dertiimnt. Mcthodo goncr.ili hic ndmiihrala frcquentcr ufus fum in invcltigjndis l\innnis feriermn cx finibiis cofinihusve aicuvun aiithinctice prof;icdic!itiuin IbmiaLarum; quarum fuin- mationum prnccij)uas nunc colh'i;cic iuiifliinque c.\ponere conftitui. Q.uanquain cnim Eulcnis ipfe mcthodum 1'tiain ad varias huiusmodi foiics accomnioda\crat : lamcn Pu>blcma- ta , (juorum fohilionem iiic tradcie aniinus tft, non fohiiu varias contincl>unt fcrics a nemine adhuc, (juantum (luidcin riihi conftat, fiimmalas, fcd etiam omnia, quac padim ciica luiitisinndi fcrics a variis Auflnijbus funt inventn, fiib forina ^eneraliori coinplefleiUur. Practcrca aiitem ipfa '1'hooiemd- tis vcritas c\ ifta cafuum dctenninatormn traclationc pliis firmnmcnti cdpi( t , qun eo mai!,is indigcic videtur, cjuod , ima^innria fpontc fc dcftiucre in generc iion tam facile per- fjiicilur, cuin adco , uhi dc fericbus dctriminatis ai;itur, quomodo imd^inaiid e jnedio tollantiir, minime fil ob\ ium. Pioblcma •. $. 2. ]^t()]j()fitis hinis Jcritlnu inJuiiLis A zz fir^. a -+- fl Cm. (a-»-4i) -*- a' fin. ( a -f- 2 (J) ) -+- elc. V) — cof. a-i- a cof. ( « -t- CP) -+- a' cof. ( a -4- 2 CP) -»- clc. HtriuS'ine fummam invcjligaic. So- Solutio. Ponatur arzXCj) et noitrae binae feries propofitac ita fe habebiint: A — fm. ACpH-a fm. (A-+- i)$-f-ft' fm. (A-H 2)0-+- etc. B— cof.XCp-t-acof. (X-f- i)Cp-i-a~cof. (X-+-2)(p-f- etc. Qiiod fi igitur ponatur cof. CpH-/ — ifin. Cp^p,' cof. Cp — ]/ — I fin. (p — q 7 ita ut fit cof. |JL (p -^ / — I fin. fx Cj) = p'\ cof. fj. Cp — y — I fin. [JL Cp — qf'^, habebimus B-hA/— i~p^-f-ap^-^^-+-a'p^'^--f- etc. = — ^ — , I — a p B - A /- I -- «^ -f- a g^-^^ -H a' o^ + - -f- etc. =z ^ 1 — aq Hinc autem dcducitur I — a{p-i-q)-i-aapq I - a {p -hq) -h a a p q Cum igitur fit p qf — i, tum vero p •■ H- q^ — 2 cof [X Cp , p"- — !. (X — 1^0 1 — 2 0 co/. $ -t- 0 a ' ita 123 === ita ut fiimmac quacfitac, ob X(P=:a, fequcnli modo ex- piiniantLU' : A /tn. 1 — a//t. ( . — $) I — i: a cof. (J) -+ a a ' B — CO . O — (I co/. ( « — i 1 I — i," a c 5/. ^ t- a a Corollarium i. §. ",. Qnodfi nunc ftatuainus X=i, ita ut: « rr:(|>, prodibunt fcquentes fuininalioncs iam prideni inventac : fin.(|) -h fi fin. 2 0 M- «= fin. 3 Cj) + etc. 1= ,_,/::;.^.^,, cof. Cp -f- a cof. 2 (p 4- n= cof. 3 (I^ -^ etc. — ■ _ ''^-^ - " — quac convenient cuni illis quas Eulcrus iain olim in nie- dium protulit {a). Corollarium 2I' 5. A. Si vcro pbnatur a = i , niancnle angulo a, lcu muJti[jlicatorc X, ob fin. a — fin. (a — (p) :z= 2 cof. (a — ^ (^) fin. ;[ (J) cof. a — cof. fa — (p) z= 2 fin. (a — ^ (p) fin. i (p ^blilicbunlur fcqucntcs fiuiunalioncs: iin. a H- fin. (a h- (&)-+- fin. (a -+- 2 (p) -^- ctc. = — 1-;^ — -^ ^ V -f/ 2fin.^(p fi n r X — ^ ±^ cof. a -4- cof. (a -f- (p) -+- cof (a -+- 2 (J^) -f- ctc. = - — '-^ '^l 2 fin. l (P qucmadmodum Eulerus oliin (b) fcalac rcl.itionis opc in- vcnc- ( (1 , \ . ov. Coii.mcir. '!"( III. V. pjg. 202; ncc non Tfm. XVIJI. p-ig. 34. (^J V. Imrod. in >\nal. luf. pag. aitf ct 119. venerat, et poft eum fubtilifrimi Geomeirae Lexell (c) et Klugel (d) > uterque methodo peculiari. Corollarium s- §. 5. Si in fummationibus modo traditis fumatur aiziCp, prodibunt fequentes: fin. (j) -h fin. 2 Cp H- fin. 3 Cp -f- etc. r= ?cot. 14) cof (p + cof. 2 Cj) H- cof 3 0 -h etc. :=: — I . Vtramque iam dudum Eulerus (e) et poft eum Dan. Ber- noulli If) exhibuit. CoroUarium 4.^ 5. 6. Si denique ponatur a~m^ et (^—n^y^ prodibunt feries Thcorematis initio allati litteris S et T defignatae , quarum fummae igitur fequenti niodo expri- mentur: C caf. m ^li — a cof. (m — n ) \J/ 1 — 2 d cof. \J/ -I- a a ' 'P //n ■ m v)y — a cof. (771 -t- n) \J/ 1 — 2 a cof. x|/ -(- « a ' Problema 2: §. 7. Propofitis hinis fcriebus infinitis C~a fin. (a ^- Cp) -+- f fin. (a h- 2 Cp) -^ "-^ fin. (a -(- 3 C|)) -+- etc. (c) Nov. Commenf:. Tom. XVIII, pag 43 et 43. (d) "5(11(1 Ir}tifc[}c 5ti3oiiomcfiic. (£. 43 et 43. (, « ) Nov. Commenv. Tom. V. pag. 202. (/) Nov. Comiiient. Tom. XVI. pag. gi et Rj. A^om j^cta Acad. Imp. Scient. lom. XIL 11 130 D=acof.(a-»-4^)-Hf cof:(a-H2Cj:)) + °3'coC(a-+-3(p)-Hetc. utriusque fummam invcfii^arc. Solutio. Pofito, ut fupra, azzXCp, ita ut feries propofitae hanc indiianl forinain; Crz fl fin.(X-4-i)Cl)-H"2'rm.(X-f- 2)4)-^-"^' fin.(X-f-3)4)-i-etc. D — a cof. (X -+- 1 ) $> -•- "/ cof. (X -^- 2) Cp -^ -^^ cof. (X -4- 3 ) $ -H etc. habcbimus D H- C / — I = pHn p H- ""^- H- "-^ -+- ctc.] D _ C >/ — I :ii: qH fl f/ -h °'a^' -i- "-^'^ -^ etc. ] conCeqaenter D -f- C / — I = — pM (I — a p) D _ C / — I = — f/' K» — « 7) unde reftituto arcu Cp ciit D-f-C/— r— — (cof. X (|) -^- / — 1 fin, X 0)x X Z (i — a cof. Cp — (/ / — I fin. Cp) D C / — I = — (cof. XCp— ■/— I fin. X(I))x X / (i — a cof. Cp — « / — 1 fin. (J)). Hinc porro facilc derivantur valorcs 2 D — — cof. X Cp Z ( I — 2 o cof. CP -\-'a^ -+->/—! fin. X Cp / ^-"'-'•'^^ c,/-!;....^ ' ^ 1 — ac3i.^^ r= 2 i/ — I - A tang. -Jl£!L|__, 'l-aes/.Cp — aV-I/m. 0) "^ &I-aco/.$» quo obfervato fLimmae quacfitae emnt C 1= col. a. Atang.^4^^^ - fin. a J /(i - 2a cof.(|5-^aa); Dr:=fin.a.Atang.j^;5^-cof.a.f/(i-2acof.CpH-aa). Corollarium i. ff 8. Sit X:=:o, hoc eft a — o, orientur fequentes fummationes : a fin.(p-+-f fm. aCp-4-f fin. 3 45+etc.^Atang. ^^f^ a cof. C|) + ?^' cof. 2 (p -I- f cof. 3 4> -^ etc. rr — Z / (i — 2 a cof. (J) -j- a a), quam utramque Eulerus olim (g) exhibuit. Coroilarium 2. §. 9. Statuamus a =: i , et nafcentur feries fui. Cp -4- i fin. 2 (}) -H I fin. 3 (p + etc. =: A tang. ^-^j^r^ cof.CJ) -H ^ cof. 2 (p -^- I cof. 3 (p -+- etc. r= — ^ /(2 — 2 cof. Cp). At vero eft A tansr. J^^ — ""-^ o I — coj. (|) 2 / (2 — 2 cof. (p) 1= 2 fm. I Cp ■ unde fcquitur fore R 2 fin. (p (^) Nov. Coniment. Toni. XVIII. pag. 35 et 36. 131 == fin. Cj) -4- ^ riii. 2 ($> -f- J fin, 3 Cp -+- etc. =r 1.- ^, cor.

/ — I fin. i;) e" ^ — e" (cof. t' — •/ — I fin. i;) ct fafla fubftitutionc prodibit fi F zz: e" (cof r 4- / — 1 fin. i') rcof. X (J) H- / — i fin. X (J)) -t- c'' (cof. V — / — I fni. v) (cof X 0 — /— X fin. X (p) 2E/— I ^ie^Ccof.i;-^-/ - ifin.t') (cof.X(p-+-/— i fin.X(|)) — e" (cof. 1; - / — I fin. v) (cof. X (p — / — i fin. X (J)) FaHa autcm evolutione liae cxprcflTioncs ad fcqucntcs for- Jiias ijm];liciores rcducuntur: 2 F = 2 e'' [cof. i; cof. X (J) — fin. v fin. X (|) ] 2 E / — I z= 2 c" /— i [ fin. V cof. X (p -+- cof. z; fin. X (J)] ita ut fiimmae quacfitae fcricrura propofilarum fint Err e" fin. (a-f-t;) F zz c" cof. (a -J- v) cxiftente 1; — n fin. (J) el a — n cof. (p. Corollariuin i. 5. i^. Ponatur a ~ fin.i;, I -K acof. ($)-+- j^ cof. 2 Cp-^ j f jCof. 3 Cp-4- etc. =: e" '"^- ^cof. x;, quae ciim prorfus novae fint & fingulare quid habeant , operae pretium videtur cas exemplo illuftrare. Sumanius hunc in finera C|)— io° & an;|, eiitque u :rr a cof. Cp — o, 4.924039 , z; — rt fin. CP — o, 08<^824i. Tura vero erit ^« co/.(D _ ^2^ ^jg.g, gJO, 4924039^ confequenter ^gaco/.Ct> — - e, 4924039 X O, 4342945: Eft vero Z c, 4924039 — 9, 6923215 i o, 4342945 — 9, 6377843 ideoque H e" "^- ^ — 9, 3 3 o 1 05 8 ergo Ze"^'^-^ =c, 2138483. Quod porro valorera v attinet , is in gradus eiusque paites converfus erit -, — i^o^ . 0, 0868241 — .0 - g/ « c 3// I/ ~ 4*50, 25^_, quo invento fequitur fore l fin. z; zi; 8, 9380944 l cof. V z=z 9, 9983610 quibris logaiithmis fi addatur utiique /^'"''•^■^ — Ojaias^SS;» piodibit le^^^^-^fin.z;— 9, 1519427 ^''^''■^•^cof.z; — 0,2122093 I ^d et feiienim ncftiarum fummae ciunt a fiii. (p-+- j^ fin. 2 4)-f--il-. fin. 3 «^ -4- etc. = 0,141887^» I -4- n cof. :{) -+- -^ cof. 2 (p -+- ^-^ cof. 3 Cj) + etc. ri , 63 00 8 1 5 • Nunc videamus quid fit prodituium fi haium ferierum val- de conver£;enlium priores termini iii unaiu fummam colli- gantui. Kft vcro I — — I, 0000000 n cof. 0 — =: 0,4024039 — ;, - Cof. 2 (P ~ O, II 746 I 6 - "^ cof. 3 Cb — c, 0150422 -— ^ cof. 4 Cp z= c, CC19949 -iL- cof. 5 0 = 0, 0C01674 cof. C) (J) — c, COOOI08 afin. cp=r= c,os<5S24i "' fin. 2Ct)=: c, C427525 1. .: -^ fin. 3 (p I. 2. i -^ ^ I . j a« 1.6 — , cof. 7 CP zz o, 0000005 . C, CIC4166 ^_^ fin. 40 = 0,0016739 ~— fin. 5 CP 2= c, CCC1995 -^ fin. 6 (J) rz: o, ooooi SS -^- fin. 7 Cj) :=! o, cooco 1 4 Summa iiz c, i^issos Summn ~ i, 63COS13 quae igitur fummae rgiegic conveniunt cum fnpra invcnti.*:. Corollarium 2. 5. 14. Qiiodfi in fummaLionibus corollaiii fupnioris ponatur Cj) =: 9C , ob n cof. (P — o cl v — a rcpeiictur ferics notifTimae. Corol- CorQllariam ^ §. M- Reveitamur ad feries E-et F noftri Proble- matis , qnae, fi a in iis negative capialur, ad fequentes conducunt: d — fin. :i — a fin. {o. -h (p) -^- -^^ ^m. (« + 2 Cj^) — J^„ fin. r a -1- 3 0) H- etc. % =z cof. a ~ a cof. ( a -|- Cp ) -+- -^ cof. (a H- 2 0) — ^L^ cof. (a 4- 3 4^) -h etc. et fi iftae feries, qifarum fammae lunt (i =r e-"fm. (a — i;) % ~e"~" cof. (a — v) ad feries E et F addantar, ab iisque auferantnr, prodibunt fequentes: . ^±-^i=fin.a-t-^rin.ra-+-2Cl))H--^rm.(a-f-4Cp)-4- etc. ^ := cof. a -+- J!l cof. ( an- 2 (|) ) -H -"!- cof. ( a -f- 4 Cp ) -^ etc l7®r=«fin.(a-+-^)-H-^/m.(a-^3C[^)-+-£^jfin-('^--^5Cl:)-^etc. L:^— acof(a+-:l;)^^-4-.cof(a-f-3Cl))^-^-^cof.(-'.-^5l^>etc. quarum ferierum fiimmae eriint: ^^ = ieVin.(aH-z;)-+-^e-"fm.(a-i^), ^J — ie"cof. (a-(-z;)-f-|e~""cof. (a — 1^) , L--® — ^e"fm.(aH-z;)-^e-"fin.(a-z;;, I=ii = ie"cof.(a-+-i;)-|e-"cof.(a-i'), quae fummationcs omnes, in fallor, nov^ae funt. NoL-a Ma Acad. Inw. Scicnt. Tom. XIL S Pro- I 138 Problema ^. §. i6. Piopofitis binis fcriebus i)ifiiiitis: G - fin. ■'-h[^]uCin.(x~^)^elc. utrlusquc Jummam inveftigare. Solutio. Ilic fcilicet characloivs tuicinulis inclufi denotant coofncienles pofeftatis binoinii /i'"'. Polito igitur, ut liafle- nus, a — X 4^, ila ut fcries propofitae hanc formam induant: G := fin.XCp-f-[ j Ja fin. (X-f- i,(t)-t-[ 2 Ja' rin.(X-f- 2 )4)-+- ctc. H — cof. X(p-^[^] a cof.(XH- 1 jCp-t-[^Ja'cor (Xh- 2 )cp-^ ctc. habcbinuis H-hG /- I =:p'^'^['i]ap'^-^'-h[l]a'p^^--he{c. ziz p'^ (i -hapf, H-G/- I =r9^-+-[^]a9^-^^-H[^]a'q^-^^-hetc. -q^li-^aii)\ confcquenter 2 H - / ( I -I- a py -hq^^ii -^-nq)", 2G\/ ~ i =y {i -I- u pf — r/^ ( i -f- fl r/)\ Cum igitur fit I H- fl p = I -I- o cof. 4) -t- « / — J fin. Cp, I -+- a 7 = 1 -I- fl cof. Cp — fl >/ — I fin. Cp, fi hacc ita rcpracfenlcmMs: i-\-ap = { I -f-flCon(|); ( I -I- "1'-;'^:^ )> ,-t-fl7^(i-i-flC0f.t)(x~--,-^^i^^ po- == 139 • Pofito _jA"^ = tang.c., erit H-nf/=;„{:^:J(i-a/— itang.co), unde pono intelligitur fore (i^apy' — '^ — (cofjico-h/ — ifm.nw) (in. oj'' (i-\-aqY=:: —{colikj) — y — ilin.;ico), fin. w™ qnibiis fubftitutis prodibit 2 G /- I = ^^^"^^^' [cof. ;i co (p^-9^) -f- /-i fin. ji w (/-+-0^)], fin. co" 2H=:- — ^[cof,nw(p^-+-q^)-+-/-ifin./ico(/-(/^)J. fm. co'' Cum igitur fit p^ -\~ q^ — 1 cof. r/, p^ — q^ — 2 / — I fin. a, fummae qnacfitae ita erunt exprelTae: 0~ -— lin. (a -}- « co), fin.co" ^ ^ „ a^fin.Cp'' r , . H z=: — — -I— cof. a-j-ncj);, fin. co'» ^' ubi meminilTe oportet elTe coirr Atang. - " ^'"'^ ■ . Corollarinm i. §. I-. Statuamus nunc a~i, eritque w ~ A tanir. -^^, = ^ CD, S 2 unde I40 undc cmcrgunt fequcntes novae funimnliones: fin.ctH-[^jTin.(a-H ) , quarum neiftram apud eos auaorcs inveiii qui dc funimjlio- ne huiusmodi fciierum lra6larunt. Coroll.irium 2. f. is. Sin autcm in fumiuationibus Corollarii prac- ccdenlis ponatur a~o^ prodibimt ifiac: ["j]nii.^-i-[5]fin.2Cp-i-[]]fin.30-,-cLc. rrz^cof.^^^Tin.i»^, i-|-(^jCof.(p-J-[^jcof.2Cp-H[|]cor.3Cl)H-etc. — ^"cor.j^^^cof.^.nCl), quas Ccl. Eiilcnis (/"), una cum evolutionc plurimorum ca- fuum parlicularium indc dciivaloruni, olini cxhib;iil. Corollarium ^ J. 15;. Sit CP~9o% et cuin /il fui. oi rr -. "^•''■1 = — — " - , ferics noflrac ficnt: j ^ '-^ ,'•■»-' ^ '•<'■' , '> :(i-+-c/(i) lin.(a-4naij, ^-cor./(rj]a-["3]aWi]«*-t:;]«'-^ctc.)i ^ ^ ' '' ( cof.u(i~[?]nV[na*~f,']a*^ctc.)/ . ,^j ^, . ) ^ '■-' ,^-' '■.''' ^/-(i-4-f/f/y cor.( -f-n-i). )-nn...([J]a-[]]./'-+-[^]n*-cte.) ( ^ ^ ^ ; • Corol- y^i) Nova hi\i Toai. VII. pio Aa .u 1/89, pag. 87 ^'•^IS' 1 ^^1 ) ' 141 == / Corollarium 4- §. 20. duodri in Aimmationibas corollarii praece- dentis ponatur a~c, fiet: [i]a-[^]a'-H[=]a'-etc.=:(i-4-aa)^'Vin.?2.o, ^ — [l]a'-i-[l]a— [l]a-he[c.z=.(i-haaj- cof.nw. Hinc vero , ob tcins;. oj — 1-fJ!^^—. — a et cof. w == -. — o i-<- a coJ.

( 1 _f_ a a feqiientes deducuntur feries pro finu ct cofinu anguli mul- tipli . fin. w w r= cof. jl" ( [ j J tang w — [ ^ ] tang. o? h- [ | ] tang. w^ — etc.) cof. n 'J3 — cof. w" ( I - [^ ] l ang. w -*- [ ^ ] tg. o/ - [ ^- ] tg. co' -t- etc. ) quas iarn alibi exhibui et diieSc demonftravi. {k) Corollarium s- §. 2 1. Ponatur hic f^ ~ ^ et ob tang. w =: i et cof. 0) ~ -L iftae orientur feries: V ^ U [ll - [5] H- [11 - [?] H- etc. — ::^" fin. "-^ , ^ — [?] -H [|] - [," ] -h [|] " etc. zr: 2 ''^ cof. "-^ , quarum pnfterior etiam apud Eulerum occurrit (/); prior autem nova eft, et utraque omni altentione digna videtur. Corollarium 6. %. 2'?. Notari quoque hic nierrtur , fummationes in Problema.e primo §. 2. invi ntas in lioc poihemo Prublema- te (k) Nova Ada, T-m. P\ pro Anm 1791. pag. 217. (/) Nov.i Ad,i, Tuiii. Vil. pro Anno 1739. pag 95. lc contineii. Si enim ponatur n ~ — i , ipfnni a vero ne- galive capialui, feries noflrae erunt: GrArfin.a-(-arin.(a-(-(J^)-( a'fin.(a-+-2Cl:)-f- etc. H r B r cof. a -(- a cof. (a -^ Cj:) -r o' cof. (a -t- 2 (J:) -e clc. fummae autcm cum fint G = --^fin.(a-c.), a lin. n =z — -J'^ Co[. (y. — (^) , a Jin- ^ V ^ ; » ob fin. ( a — 00 ) rr J""" " "■''"-< " n^' . ^ ' y i 1 — 2 a co/. (J> -t- o o ) ■ COf. f a Ui)~ "-f- " — a CJf^ ( a — J 1 1 — 2 a c^. ^ -i- a a) ' crit, ul fupra loco citato invcnimus: Q -— /'»• a — o * II ~ c'/- g — o co/. ( 7 — J) I JJ I — 2 a co_, . :p -fl a a Corollarium 7. $. 2^. Si denic)ue cjuoquc in fiimmationibn.9 c;cnera- libus in poftremo Pioblcmate c.xhibitis a ncgative capia- lur, nafceniur fecjuentcs feries: ©rrfin.a-fJ]ann.(a-+-0)-Kf^Oa=fin.(a-4-2Cj))-ctc. Jprr cof. a-f p ]a cof.(a-f-C:)-f-f ^]n*cof. (a-+- aCP) - clc. quarum fummac iia cxpiimentur: rtt n* fin. ^" r / ■ \ 0 = :t -7 ^fin. (a4-w wj, fin. oj/ l cqinlibrc des corps flcxibles; & cct cxamcn m'ayant mis c\aus la ncccfrilc de refoudre un pioblcme, parliculior a ia vciilc, mais qui n'a pas cncore cte traite par pcrfonne qiie je fachc, & qui, m~ dcpendamment du projct qui y a donne occafion , peut in- tcreffcr par fon utilite dans dautns icchcichcs fciiiblablrs: je me fuis propofe ii'cn donncr igi la folution a la fuile dune doublc foiulion du problcme gcncral fur Tctat d ccjui- librc d'un fil pnifaitcmcnt /lexible, iiispcndu pnr fcs cxtre- miles , & follicitc dans c]ia(|ue point par dcs forccs qucl- conques. J'atirois pu dcduirc Tunc & Tautre dcs d» ux fo- lutions que je vais prefentcr de cc problcme, dc la rjlulion quc fcti M. Eulcr a donnc autrcfois, dans lc dcrricr volu» mc dcs nouvcaux Conimentaircs, pour lcs lames clafticjucs. Mais ayant vu que ccl avantagc ne feioit achcte qu'au jiiix dc la chiite & dc revidcncc, & que pour Ics corj)s j^ailai- tcmcnt flcxiblcs le problcme, foit qu'on Inffc ufa^c, pour le rrfoudre , du princijjc dcs momcns , ou de cclui dc la tcn- fion , etoit fuscej)tiblc de folutions direflcs alfcz fucc inflcs , fans qu*on fut obligc dc rcnvoycr \r Jcflcur a dautres ou- vra£;es , jni mieux aimc lcs deduiie iinniLdialcmcnt luiic &: iautre dcs picmicrs piincipes. Problcmc f(cncrnl. Tih. IT. f. '• Si a fhnqitc rlrmcnt (l'iin fil pnrfaitcmnit f!cri' f'g' '• lle , fiispendu cn N & M ^ f)nt appU(iut'es dcs joncs (jtirl' i o/i- 547 conques ^ determiner la figure que le fil aura , lorsquil fera en iqullibre. Premiere Solution dcduitc du. principe des momens. Soit NAM la figure que le fil aura dans letat de- qnilibie , A etant fon point le plus bas. Par ce point A tirons la tangente B b, qni fera par confcquent horiibntale, ou perpendiculaire a la dire.-flion de la pefantcur; & 11 eft clair qiien fixant le point A au moyen d'un clou, la por- tion A M gardera fa figure, lors raeme qubn en retranche- ra Tautre portion A N , - vu que la courbe N A M reprefen- ^ te la figure que ie fil aura dans letat dequilibre. Or ce clou fixe en A effuyera une certaitie fbrce, parceque la ten- fion du fil agit fur lui dans la direQion vV 6. Je nommcrai cette force A 5 ~ A , & en retirant le clou , pour que la poition A M garde fa fignre , il faudra lui appliquer celte menie force A dans la diiedion A B. Prenons les abfciffes fur la ligne A C lirce par A perpendiciilairement fur B 6 . & foit pour le point M Tab- fciflfe A P r X , Ibrdonnce P M -/ & Tarc A M - j. Quant atix forces appliquecs au point M, nous les dccompofc rons en une force verticale ^] Q_j:r. q r) s & en une force horlfon- tale MP =pds. Qnant a la (brce A, fi cetoit la fculr, & que le fil fut fuspendu en M, reffct de cette force feroit de faire mouvoir le fil aulour du point M , & fon momcnt feroit A . A P — A X. . Pour dctermlner les momcns dcs forccs clcmentaires Tajj^ n, appliquees a cliacjue point dc Tarc AM, rcgurdons le poirt M Fig.*a. T 2 - com- 148 c^mme fixe, & ponr un autre point riuclconque Y de Tiirc A M , nommons l\jbfciire A X zz X & rordonnec X Y ~ Y & Tarc A Y := S. Qiiant aux foiccs iippli^iuees a cc point Y, foit la force horifontdle YX"POS & la fovce verlicale YZ = Q.)S; & cn abaiirant dn point M fnr XY p j coj. J — P rt s (m (^ ' o J> ' ' & en intcgrant In prcmicre, on obticnt iine anlrc CTprcfrion pour 1.1 tcnfion , qui comparce avcc celle - la , conduil a rcqualion fuiv.ui!c: ,,,„;. r_p^c/.^ —fndsfin.(p-^fp?)s cof. Cj) , f. ^ -' ' qiii nous donne a connoitre la courbc chcrchde, & qui ren- ftrrac la folulion complcUc du problcme. Scholie T. 5. -5. Pour nionlrcr laccord dc ccl lc fccondc folution avcc la prcccdcnLc, je confidcrc lcs dcux cquutions fuiv.uUci,: I. Tfin. C =i(qds, II. Tco^.(t=zlp')s, tirccs de la fccoidc foUilion, & jc fais cctlc combinaifon: II. r').9fin. (J) — 1. ajcof. Cp, qui mc donne 0 s fin. (4- f p d s — d s cr[. t- f q ^ s = o , ccft 151 === c'eft a dire d X fp() s —dyfqds comme nous avons trouve par la premiere folution. Scholic 2. 5. 4" La feconde folution eft 'preferable a la pre- miere , parceque nous y avons delerniiiie la tenfi )n T, qu'il eft important de connoitre, afin qu'on puiffe exnmi- ner, fi le fil a affez de force, pour refifter a cette tenfion, ou non? Q.uant a la figure que le fil revet dans letat d'e. quilibre , lequation d xfp d s = ^xfq 9 s a laqiielle nous a conduit la premiere folution, aufli bien que Tequation q^scoJ.(P-y_d_sJnJi^ ZZI /^ 9 X -h f p 3/ qvie nous a fourni la feconde folution, feront Tune & Tau- tre egalement propres a determiner cette fif;urc , comme rous ferons voir par l'application de ces deux folutions ge- nerales au problcmc connu dc la Clialiiette. Probleme particulier i. §. 5- Une corde ou une chaine egalcment epaijje & homogene etant fuspenclue par fes extremltes, cletermlner la figure qu'elle prend lorsqu'cllc eft en equUibre, Solution. Comme la chaine eft fippofee bomo^ene et dcpais- fcur egale, la longucur de Tarc AM — S pourra elre re- , gardee ^a-dre commc fon poids. I 'clemcnt Mm~c)^ eft (fonc foUicite par une foice clcmcntaiie vcrlicale q s — s et p.ir une foice clementaiie horirontale pds—c, dc forte que fq <) s — s et fpds — a, piutdiit lequation cjni cxpri. ne la nalurc d^ la courbe, trouxce dans L\ pnmiere fohi- tion generale, dcvicndra ici adx — sdy. Mcltous dyjiz pdx, et nous .lurons j rr " , partant ds-dx\/(-i-\-pp^ = -~'-ff, donc d X =z ;^-~j^^-^^, ct cn prcnant rintcgrale Or commc au point A, ou t = c, il y a /^ — m, il niut que 6 — a , & parlant a-hx=z "-2_'y:^ . Dc cct- lc cquation on tire p — —, — - — — , & roidonnee V — a f «^ * Pour inlcarcr cctlc dcrnicrc formulc mcltons )/(:i a r-hx a) — ux, dc faron quc & nous aurons & partant & cn rrftituant x, on aura >-i:zo/C-4-o/l^^,, ,,_,, oa ■ 153 == ou bien, pavceqne y rr o, lorsque a:~c, on peut omet- tre la conlUinte C, & ron a y — a log. ^2ji_x^t_llf •^ "i(2a-,a:) — y x equation connue de la Chainette. Scholie T. §. <5. La meme equation refnlte aufTi de la feconde folntion generale. Car, a caufe de q zz: i & p~o (J. -t.^ 1 equation , a Jciquelle nous a conduit la feconde foiutioii dcvient (§. 4.) Or ds cof. C|)=:a/=rpax & 3(1) — f^, ce qui etant fubftitue, notre equation fera d'ou Ton tire, en feparant les variables, S jg — — ^ r- — — — d p _i p ^ V equation dont rintegrale eft l(a-^-x) — lb — l p-\~l]/ (i ^pp) deforte qLi'en lemontant aux nombres on obtient Or comme x doit evanouir au point A, ou jorroc, il fau- dra que b~a, paitant a-^xzrz^jC^^^tJV) p ce qui eft la meme equalion que nous avons trouvee ci- dcffiis au 5. c , & qui nous avoit donne rordonnec y = a log. ^_l2a-hx.^Vx •^ ^ r i<2a - x)~-ix Nova ylUa Aiad. Jmp. Siieht. l.XII. V f 7. == 154- -3 Scholic ^. f. 7. En mettant q—i & /^~o, nnus auions Trr"*-?^-^ (§. .), doa il fiiit que T — a 4- x (§. 6.) Ea fuppofant donc la corde ou chaine tclle, que la longurur d'Line portion qui pcfe a livres foit d^: L pids, la te.rfion dans chaqus point M eqiiivaudra a un poids de tS: - •;.'■ livres. P211'' cr-ut donc avrc rablcinfe, & peut iompre ia coide, loisquc X deviciit lorL giand. Scholie 3. $. g. Q.iant a la conftanle introdiite par rinte- gration dans le calciil. cile poarra ctre det■ b bj (f. 5-)> ^" ^^' ra n = ^*"^^ , & parlant •^ 26 o 1 (H—IfcfcH. bx^ — Vkx* cquation qui p( ut aufTi ctre repiefcntcc fous la forme fui- vante, plus commode pour le calcul: V l'!' — '■h 1 V,kk — bh ^ hx) - Vhx Problcmc particnlicr - Tab. I/. f. o. Uiie (wdc ho- ni>J>iic & er,nlement vpaijfc etant f'S- 4- Juspenduc dans lcs }mnts B d^ D pris xlans wie menie li^- ne li')iifoniale , trouvcr la fiL^^urr quc cette corde prcnd^ lors* quelle cft tciLduc cn B & D par d(;s Jorccs donnccs. Solu- =-— ,55; e— = Solution. La corde etant homogcne & depaiffeur uniforme, il eft clair que la droite verticale AC, tiiee par le milieu C de la ligne liorifontale B D, paffe par le point le plus bas A & coupe la couibe en deux parties femblables & egales. Kn prenant donc les ahrcilTes fur cette ligne AC, & mettant AP— x, PY— j & larc AY — j, parce qr.e la foice verticale 5 s eft encore la feule force elemen- taire qui a_it fur le point Y, nous aurons, comme dans le problcme precedent, ad x == s dy, {§. 5.) donc drz=^^-^=: '-L- , & partant ■^ ^ -/{2 a -+- X I — y X ou la conftantc a pourra etre determinee par la force ten- dante donnee de la maniere fuivante: Soit F la force, avec laciuelle la corde eft tendue en B & D, & foitC A — b la profondeur, a lacjuclle fe trouve Ze point A au-deifous de B D dans l'etat dequilibre, 81 commc la tenfion en Y elt 7" — L(iL__£l (J. 7.), en B & D elle fera T = i— — H, dcforte que F = il^L±±> , donc '*~~~\ — ' ^^ ^^^^ etant fibftitue, on aura Corollaire 2. 5. ic. Suppofons que la corde foit tcnduc aa point de pouvoir reg.nder A C comme ties petit par rapport a BD, & X fera fi petiL par ra];port a a, que dans lexpres- Y 2 fion «■ 1 5<5 i» fion j — /(2 a r-hx x) on ponrra negliger la fcconde ptiiirance xx, & metue fimpienient J^i/-;ax, defoite que i) y — ^rj^ ^ pditant y ~ \/ 2 a x. Ainfi dans le caj prcfenL la couibc fcra une parabole. Coroliaire ?. 5. II. Ponr determiner le pnrametre & lc fommet A de cette parabolc, par les donnees L, F, >, c, obfcr- vons quc a -f- 6 =1 ^, (> X r c) 0 — 0 ■ ^ • Or ayaiit vu tanlot que la fonime de ccs dcux eqXiations donnc Ic dcmi-parainclie de la parabuie „ 11 ♦- »■ 1 1. I. F 1" — '^ \y c r' o_ — , & Icur diffrrcncc donr.c la flcche A C oii I r — 1 (I. I. F l— 2 A X c «' -^ M lis b rlant tres-prlit en comparaifon de a, il tft clair q,,o « a-f- = « b-i-bh fcia Urs f;rand vis -a-vii do 4. a /), djnc L. LFF tres-grand vis-u-vis de aX>. cc, ccft pour- (|uoi b = 157 === quoi on ponvra m^ttre y (L L F F — 2 X X c c) zz L F — ^-Ai-f & on aiira „ 2LLFF — XXce o. L X e c Corollaire ?. - 5. 12. Cherchons auflTi la longneur de la corde B A D, & coinme A B — AD =z ■/( ab-h t 6), a caufe de 2 ab — cc & h tres pelit, on aura A D = / (c c -f- 6 6) - c c -f- .^, par coiifequent Corollaire a- f. 13. Q:ie fi ro!i demande reciproquement quelle cft la force F qai tend li:ic corde BAD en B & D, aii poi it qnc le inilieu A fiit a unei prof.indear donnee au delf^as d-^ la ligne hoiifontale B D, tres petite ce pen- dant en comparaifon de BD, cette force fera F ~ ^ . S-£ . Ceft-a-dire, une corde, dont une portion longue de i pied pele \ livres- pourra etre tendue par la force F~X;^, appliquee a fes extiemites B & D aa point quc la deprcs- fion moycnne ne foit que A C ~ 6; & cette force F eft la m-ime qaeiTayeroit le bout faperieur de ce'te me'ne corde long le de ~. pieis, fafpendue verlicalcment. Ou il fera boi de r.mnrqaer que cette longtieur *"£ eft eu raeme tems le d .'mi-par.jmetre a de Li parabjle qtie forme la corde ten* dae en B *St J par la forcvi F .zz a . — . == 158 Scholic r. §. 14. Pour fdvoir fi une corde eft en etSt de fnp- poiter ce degre de tcnfion, il faut \oir quel poids un Utor^ ceau dc cette mcme corde peiit porter avunl que den clre dechire , & chercher la lon^Lieiu d'une cordr de la memc efpcce qui auroit le uicme poids. Que fi celle lcngncur etoit de / pieds, pour quc Ja corde (ut en elat de fippor- ter U tcnfion F, il faudroit que l > —. Kn indujuant donc par C la ciiconfererce de !a coide, cxpriniec en lig- res, ]5ar P le poids quelle a poite,&|)ar ;/ le poids diin pi( d cubique de celle corde, le poids de celtc co.de lon- gtie de / pieds fera = 1^^'^, ce qui etant mis c^al a P donne la longueur /rUL^^lil. Dc la on voit que la plus grande lcnfioii (ju'une coidc pcut Pjutcnir efl ccllc qui fait 1 n f c r c "-"■ TUTTT' Scholic ^. f. i^. On trou^e dans la Phyfiqne de Musfchen- brrck un giand nombre d'cxperiences fur la fcimcie dcs cordcs , ()ui f( roicnl tics-proprcs a dciterminer la lon^ucur l C\ rautetir eut ii:di(juc ia pcfanteur ff)ccifiquc d« s cor- dcs foumifcs a fes expeiicnccs. Kautc dc connojtre la va- lcur dc n pour chaquc cf])ecc . jc n^eltiai corft.immcnt n ~ 6c livres de Rufric ou <;•; livics dc I-- 1 2 - 13 - - - - - 15 - - ■ ^ -16 - - •. » - 20 " • - » 24 - - - 30 - - - 36 - - & d'apres une autre experience rapportee p. 85. Pour C =r 36 lignes & P — 6316 tt, Z — 25857. En prenant le milieu nous aurons l ^z 24.894 d'ou nousvo» yons qnen tendant une corde dont la circonference farpaffe 6 lignes aii point que b —~^. ce fera todt ce quon pour» ra fe promettre de fa feimcte envifagee fous ce point de vue generaL .530 - - -5351 540 - - 26549 750 - - 25607 840 - - 24+37 990 - - 21633 1030 - - I97SI 2080 - - 255<56 3000 - 25607 4730 - - 25839 7CCO - - 26555 Probleme particulier y. J^. Si chaque element Yy d'une corde BAYD^ fuspendue dans les points B et D de la ligne hoiifontale B Z>, porle outre foi propre poids, encore un poids proportio.inel a Velement Xx de la dioite BD, trouver la courbe que la cor^ (^) Lps nnmbr •: d'- ia pren ieie colome fbnt doinrs daiis rouvragc cit^ po r le di vietre de la ciTilc; mais il ert evid nt qiTils en marqiient la cirtii f/rencc, car aiitremint L-s valeurs dc / dcvieiidroien^ prtjque dix f)is pl>is pi-tit», ce qiit eit i ipoffiblc. Au/Ii !a derniere expe'ri n-e, qiii ert fi bien d*accnid avec les precedentes , & ou C uiarqiie expreff- nieiif U ircoufercnce, prouvc-telif c qne favaucc. DaiM i'oiigiuai kb uoinkci G fjot ttomme» fiinplcmeut crajuitf. . i6o corde fonnera dans Vetat d'eciidlibre & la tenfion dans duh que point Solution. Par C- milicn de B D tiions la droite vciticaleAC, & dii point y abainbns fiir A C la pcij endiculciire Y P. I^^ettons AC — lu CB~CD-c, A P _ x, P M =: y & Tarc AY^j; & piiisqiie Y y — ? s^ en indiquant l^ar // lepairreur de la corde, lc poids de lcloment Y/ fcra ff<'s. Or conime cet element doit porter encore iin aulre poids proportionnel a X x - d y ^ que nous mettrons —gg?jy, toute la force verticale qui a^^it fur lclcment Y/ fcra q?s —ffds -h gg^y , dc fortc que la fomme dcs forces verlicalcs clcmentaircs qui agKTent fur Tarc A Y cft fqds — C-{-ffs-hggy. Q.uant aux forces horifontalcs, commo il n'y en apointdani le cas prefent . on a p '• s — o 6ifpds — A. Le(jualio!i Jbndamcntale trouvee dans la prcmicrc folution du j)icble- me gcneral devieiidra donc ici Adxz=:;)y{C -irffs hggy). En pienant lcs quarres & mettant ^/ — ^ y* -i l»i tLicc de dx , cc te c'-quat.ion dcvicnt A A (rl/ - a/) rr df^.C-\ffs -\- r^y/ de laquellt on (iie Ar)j=ir-)/l/.fAA-f-(C-' ffs ' g^K)]. Pour fcparer les variabks, jc mfttrai C - f f s -^ ^ ^ )" ~ i, de iorle que j — i—ti-liiLl & d s ~ — ' £ -> ^ ccquielant fub- i6t fubftitue, reqnation prcndra cette Forme: de laqnelle refLilte pour la courbe requation ^ y — ILI Qiiant a la tenfion , ayant trouv^ §. 3. T rin.(^~fq'^ s y on aura T =1 ^-d^ . Or' tang. 0 = f^ — £Ji.ai__«_0 z= JL , donc fin. 0 — -, & partant T ziz V (AA-i-z%), Corollaire i. 5. 17. Suppofons que la corde foit tendue au point que h puifTe etre rc^.irde comrne fort prtit en comparaifon de c, & Tiirc A Y dilTciera fi peu de lordonnee PY, qu'on pourra mettre s =. y &. J q d s — C -^ {ff -\~ ^gj y. Ainfi notre equation fera A.)x-r)y[C-4-(//-hgg)/]. dont rinte^rale cft Ax-Cj-t-?7/-i-gg^^y. Or la conft.inte C doit etie det( iminee dc faQon qu'en m«t- tant X .~h il y ait y— cj dou lon deduit Cette valeur etant fubftituee ddn^f Tequation , celle-ci de- viendra " ■»- ^^==f~-i^;//:-?s)]J^i'//-gg)rr, oii la conftunte A doit elre determinee de mdnieie que fi Ibn met x-6, il y ait j — -c, ce qui donnc A ^- ^^;^' & j:)arlant C — c. Lequation poiir la couibe fera donc ^oiayJci[a^cad.Imp.Scient.'lom,JiiI. X ccx t5; ccx — hyy» equation poiir iine parabole qui a fuii (oni- mct en Aj & clont le .paramctre eft ~. Corollairc a. |. rg. Pour la tenfion au point Y, a caiifc dc- A = " ';."^ &»==(//-)- g g)/. elle fera cxprefTion qui, en mcttant a la place de /° fa valcur '^* ,- pouira etre repiefentcc ainfi : 2 ft Airfi. en mettant x=zc, on aura ia tenfion au poiiH A,. favoir T ~LilL'-ULLL^ Si en nictlant x —b ^ on tr>uvcra la tcnfion dans les poinls B ct D, qui elt T — ^'^'^^ "t^ ygJ / (c c -f- + 6 b). En fiippofant donc allaclie a des fils verticaux BE, All, Y Q, DF. &c. fuspeiidus dans plulleurs points dc la cordc, un pont E K dont ia loii- gueur — B D - 2 c , & lcpaiflV iir rcduile a la nicme m.itierc 2_ g;^, il eft clair que fi / < LL-L^i^!J_LLi_-l_l' , la ccrdc ne fcia pas en etat dc porlci lc pont. * 1 Scho- Scholie. '|. 2c. Pour le projet qui a donni occafion a ces recberches il y a d'apres les deflTins de raulcur c~}.is picds & 5 — :o pieds, & il faudroit, d'apres le paragraphe precedent que i > 432? ://^gg)^ q^ fgj^Qri les regles que Tau- teur donne pour la fabrication des chaines principales & du pont fuspendu, on peut evaluer.le profil des premieres a ^i-f poLices quarrees chacune; & apres avoir reduit en profil de fer toutes les parties qui compofent le pont , .& les iardeaux qu'il peut etre dans le devoir de porter , en trouve par un calcul tres modique, un profil de 5^4- pon- ces quarrees, dont une des quatie chaines principales aura a porter la quatrieine partie, defoite queff— 24. & gg— 126; par confequent il fa udroit que l > 27000 pieds. Mais en evaluant le poids de ces chaines, felon les donnees du memoire, je trouve qu\ine portion longue d'ua pied pefcroit 107 livres de Ruffie. Ainfi chaqne chaine , pour etre en etat de porter la quatrieme partie du pont qui y eft fuspmlu, devroil avoir allez de force pour que le ptemier chainon , cjuand elle eft fuspendne verticalement , put re/ifter au poids de la chaine entiere longue de 27000 pieds, c'eft a dire a un poids de 28S9000 livres. Or felon les experiences que Murchenbroek a faites fur la cohcfion des fils metalliques, un fil de kr de ^ pou- ce du pied de Rhin de diam;'tre a ete rompu p^r im poids de 450 livres d'Amfterdam. Ainfi un fil de c,c. 8326pou- ces quanecs de Londrcs fcra rompu par un pnids de 5+3 1 livres de RufTie. D*ou il fuit qu'un cylindre de 6 pouces X 2 quar- r6^ ==r qiiarrees d^cpaifTour, Ul quc ccux rfont le^ chainons for.t faits, ne pouna pas porter un poids de 39i"<''^ livu-s. Kins fe roinpre, d'aiitant moins qiie la forge la pliis foigneiifo ne peiit pjs donnrer a unc tellc malle le degre dc Jt-rmrte & d'homogcneite (jue doit avoir en \e fil de fer de l'expc- lience mcntionnee, qui a palle a dilTcrcntcs rcprifcs par la fili re. De la il eft evidcnt cjue le double cylindre ne pourra pas porter un [xnds de 2SS9000 livres, furtoul lors- que ce poids eft fuspeiulu dans le milien recouibc du d^u- ble cylindic, comme la cliauie elt fuspenduc au prcmiei cliainon. Tllt- TRIGONOMETRIA SFHAERICA B PTOLEMAEO. Auflore F. T. SCHFBERT, Conventul exhiblt. die 55 Decemh. 179^- Q f. X.. uae in Triangnlis tam orthogonalibns qiiam aliis occm- runt Problemaa tani intricala funt nexuque tam arflo co» haerent , ut receitiorum Geometrarnm non panci magnura ia id contulcriiit ftudium ut ex uno principio generali O- mnia illa Piobk-mjta folvereiit omnesque quibus Trigonome- tria Sph.icrica coinponitur proportiones derivarent. Ncmo anlem qiiantum tquidcm fciam , hnnc in firem Theort ma illud adliib;ii^ quo iti Aimagejlo fuo nfus eft Claudius P/o lemaeus ad folvendum nonnulla problemata in triangulis fphacricis rcflangulis obvia e. gr. ad detcrminandnm aicuum Eclipticae dcclic.aliorein reflamque ascenfionem { * ). Qtiam- obrem non iiuitile duxi oftcndi-rc , quomodo exinde cunfta trigonometriae fpha ricae problt-mata facilliine folvantnrp ut ita({ue Ptolcmaeus Tugonumetiiae Sphaericae non minus quam AllroiiOmiae conditor lurc fiL appcllandus. C*) AluJJg Lib. I. Cap. 13. 14, l56 - ' ■^T! ^^. r. Poftqiian Pulcmacr.s docuit, d.Uis qdibnsGtin- «jnc circuli aicnbiis, dnplonimqne aicuimi cbordis (quaiiim feniiircs fuius a[)pellanuis) , kivcnirc tum chordain comple- mcnti ad fenHcirculum (.cofiniim) , tum fummae binorum ar- cuuni ac dilTcrcnJiac duplae chordam , etc. borumque dog- m.iturii ope onir.ium aicuum ..ad fingula quindecim minula finus & cofinus compuU»'.it (*),'ad tiiangula fpbaerica or- tlioo;onalia prof^rclTurus fcquens pracmiuit Theoiema, idque fequenle modo dcmonfliat (**). Thcorcrrra. J. 1. DuQls quihiscunquc &' in quolihet fihi maxi- c; * ' morum tirculorum in fphacrae fuperfuic arcuhus AB, ylG, & e terminis eorum B,G, arcubus ii £, G D, qui arcui oppofito in E, D, filii irwicem in F occitrrant. femper chordarum c/it- plorujn arcuum G E.y . A K , ratio lompufita eft e ratlonihui chorcl. 2GF: chord. Q D F, & chord. 2 B I) : i h. s B A; b. c. fm G E : fin A E - fin O F. fin 15 D ; fin D F. fin B A. Dcmonftratio huius Tlicorcmalis plutibus aliis, qnac tanquam Lcmmata hic piacmiLlCDuis, jnnililur. Lcmma. ■$. 4. Diiciis quihuscunquc rcclis A B, AG^ & c tcr- Fi£-6. minis carum B, G, rcdis BK, QD, quae lincis nppofitis in £, D fihi iniUem in F occurrant , rcitio AG:AE compofita eft e ratieiuhus DG.DF &>' : B F : B E. DiiOa namquc EI parallcla reOae (-0. cril A(i:AEr=I)(i:K[irl)O.DF: DF-F:I. fcu ob i:)F:Elrr:bF r.K, A O • .^ K- DG .B F: DF.HE. a E. D. Lcm- f* ) I. L. Cjp, 9. 10. (••) I. c. C i 13. /T. Lemma. §. S, EadmfaUa conftruTione raiio- GE:AE com- pofita eft e raiionibus^ GF : F D •&' BD: BA. Daaa- ncmpe A H t|: B E, qaae reaae G D occtiirat in 11, habemiis G E : A E — GF:FHrGF.PD:FD.FH, iinde ob FD:DHcBD:AD, ideoqiie FD^FHn^BD-BA^ fequitur . GE;AEz=:GF.BD; FD.BA, a E. D. Lemma. %. 6. Afjumtis in Jemicirculo trihus quUmainque pimSiis A, B, C, 'duciaque chorda AG, cui radius CB accur- F''g- 7. mt in E, cliordae duplomm arcuum AB BG, fuiit in ratio- ne reifarmn AE, EB. Demi-(ri& enim in radirm normalibua AF, GH, chordae arcuum ^AB, ijBG, funt ut earum fe- miires AF, GH, unde ob. AF:G H-:= A.E:EG , fequitur I^mma. Lemma. ^. §. 7. Affinntis in femicircalo trihus pun?!is A, B, G, 'S- duUaque pcr centrum' C & punUum A diametro II E, quae chordae proloirgatae GB in E occurrat , chordac duplorum arcuum AG, AB, fu:vt in ratione reUarum EG, EB. Duflis etenim in diametrum normalibus BF, GH, chordae duplo- rum arcuum A G, A B, funt ut eiirum femiffes G H^ B F, h. e. ut reaae E G, E B. Q, E D. 5. 8. Hinc iam facilis erit Theorcmatis propofili ^.^ (§. 3.) demonftratio. Dtiflis enim c Sphacicjc centro C ra- "^" diis CB", CF, CE, qui chordis AD, G D, A (r, in punQis T r. L,- occurrant , linea per haec tria punOa TIL erit ledu; intcrfeclio fciilGet planoiuni circuli maximi BFEC, at- que qu? triangnli G A D. Ilabemus itaqiip qnatnor refl.is A. G, AT, OI), TL, in quibu.s r(\ ()L:AL_ G LTl) : I) L'i'A {§. <.). Qtujre cum fit GL:AL- fjnGK:finAK {§. (.), GI:DI=rrinGF:finI)F (J. r..), & TJ):TA _ fin IU):'nnR A (J. -. ), fcquifur fin (^. K: fin A K— finG F.fin li DifinDF. finliA, quod erat Theorenia propofiium ($. 3.). J. 9. Iluic ThroremiHi Ptolrm.ieus aliud tanquam Coroll.jrium finc drmonltralione fubiun^it , quod hic brcvi- ter dcmonftraire iuvabiL Tlicnrcma. /;/ Stfharrcip f\ipetfuic cinnlonnn mnTimorum arcuhus ^'g io ut fnprn diicHf t]uiUuHun<)ue .V/i. .70, /;/•:, G/i, vft fmAGifmylE -fmGI) fm liFifm DF.fm BK Dcinonnmtio. Duai?; c Spharrdc ccrtro C r.idiis CA, CD, C R, qiii chordi.s proion-.iiis GK, GF, KF. in ].Mnulis L I, T, occurrant, tri.i h.icc [)unfla crunl in linra rid.i L I T. inter- feflionc ncmpe f)Linorum circuli ADlJC, & tii.iii^nli r« fli- linei GKF. Qn.itiior it.i(|uc habcnius rcHas L'I', L(i, 'I K, CI, in (juibtis h.wc ol^linct ])ioporlio: LG : L K _ Ci L1'F: IF.TK ($. .:.). Quirc cum fit {§. - ) LCi:LK-finAG: finAK, IG.IF - finl)(i:finI)F, TF:TI<: finr.F:finl'K, nanciscimur Cn A U:fin A E_:i finDG.fin liF:lin DF.finbE. a K. D. f. To, Nihil i.Tm fupcrrft , nifi ut oftcnd.imus , qtio paHo e dii[)Iici h(K; Thcnrcmatc omncs Tii;;ononi( liia( S[)hae- ricae })rop.jrlione8 dcrivaii , oinniaque quae in tiian^nlis fpiuc- i6p fphaeTicis cura reflangulis tum obliqiiangiili* occtlntinc prO' blemata, folvi poflint. Quera in fmem brevitatis caiifa bi- nas hic adiiciemiis tabnlas , quae omnia Trigonometriae Sphaericae problemata ob oculos ponunt. Tab. I. pro Triangulis re6hngulis. Practer angulum reOum Dantur QLiaeritur ' I. Bina latera I. Bini Catheti - - a) Hypothenufa. b) Alteruter angiilus. .2. Hypothenufa & Cathetus - a) Alter Cathetus. b) Angulus interpofitLis. c) Angulus oppofitus. 'II. Latus & angulus 1. Cathetus & an^ulus altingeas a) Alter angulas. h) Aher Cathetus.' c) Hypothenufa. 2. Cathetus & angulus oppofitus ^a) Alter angulus. b) Alter Cathetuff. c) Hypothenufa. 3. Hypothenufa et angulu* -^ a) Alter anguhi*:. h) Cathetus attingens. c) Cathetus oppofitus, III, Bini anguli ' - . . n) Hypothenufa. h) Alteruter CathetuF. f. II. Tab. II. pro Triangulis obliquangulis. Dantur Qimcritur 1. Tria latera ---... Angtiluf. J^ova AUa Acad. Imp. Scient Tom, XII ¥ U. 170 Danhir II. Duo latera cum angulo] 1. intcrpofito 2. oppofilo III. Duo anguli cum lalcre IQiiaeyii ur 1. inlerpofito 2. oppofito IV. Tres anguli fl) Tcrlium latus.^ h) Alterutcr angulus. fl) Angiilus interpofitus. b) Anguliis alteii latcri oppofitus. c) Terlium latus. u) Tcrtins angTiIus. h) AltenUrum latiis. u) Tcrtius angulus. b) Latus interpofUum. t) Latus allrri an^tilo oppofitum. Latus. 5. 12. Propofilo iam Trinnf^ulo fpliarrico BDF rrnan- r»g- "• gulo ad D, prolongentur D F, IJ D, donec fmt DG, B A, quadrantcs, perque punOa G, A, ducatiir circulus maximiis, cui llypothcnufa BF prolongata occurrat in punflo K. Ciim itaquc fit angulus D reflus & G1) = 9C°, erit G poliis cir- cuii 15 A, idcoquc BAnr po°, & angulns A rcflus, iindc fe- quitur, circuli GA polum cfiTe in B, confequcnlcr BE-pc* angulumquc E rcQum. §. i-j. Intrr quatuor (irculos AB, AG, BIi;, GD^ hacc inlcrccdit rclatio (§. 3-): fi n G F ''" * *" ' ' • '^ " " ' ' Jiti I) t Jin n \ cof A E — ;»"/>- rofnrf.ni: :• jin l' k h. nntic mide pofito BF=:'a DFnrp, BD— y, nanciscimur"' tang B Cm y — tang ^ , qaa aequatione folvuntur cafus I. r. b. [II. r. 6. 11. 2. b. {§. ic). §. 14. Eodem modo, permutatis arcubas AB, AG, fit (§. 3.) fin B D rr: /"' -^ "/'" i^ '^/'t o ^- — co/ r n fii k r 0/- \ e u tang y ^ tang a cof B , qua aequatione refolvuntur cafus I. 2. h. II. i. c. II. 3. b. (§. 10.). cimur 5. 15. Altera adhibita proportione (J. p.) nancis- fin A G IZ: I /rn A E rin O P f/rt B F /;u > ji-. • £ ^ proiiide finAEfmBF — finDF, h. e. fin B fin a =1 fin (3 , qua aequatione refolvuntur cafus I. t. c. IT. 2. c. If. 3. c. (J. ic). J: ! ~ I. - A «T <^ > luiY — TT^TAtang-B vS- -j- "• j- 4- 5. o.;, -f.r C)'a cjf.T ang B ^Jir* i3 r-n » cpf » /'S««„«. -/^\ coi/ KjciMTrnTij vi- -j- ''• o. 4. j- o.;. J. 25. Ilinc rcpeiitur K^(cofy — cofC fin Tfui,3) =:: C9/.1 c>/|3 tang n '1 — ftn« 3 ^it' ^> - / I — '"1- ' Ir =» 3) lonj (I c«/» A iJtg H co/A cofn>I— /in' A ^l-' i / r ^Q ) ~ *'"/ ^ "/ B.c? 3 \ -»■ fi.i» \ ci 3,3) co/ I A VS' *■ •/ co/ * A ~ " ~R^cof AcofB(5. 23.), idcoque cofC — finAfinBc(jfy cofAcofB, qua acquatione rcfolvuntur cafus III. i. n. c t IV. (ij. ii ). 5. 27. — = t75 J. 27. Subftitato a. loco y, ideoqne y loco a et A ]oco C, fit (§. 25.) cofae:cof[3cofy-Hfinf3fjnycofA, ideoque pp caf 7 — corn coj^ C3/ 7 /;n P — cof |3 jm y eof A ^ Qaare cam fit (§'7oT)%m C rr-^iljL!^^ et tangC=r:/^\ reperitur X ^ Jin Afiny laii^ v^ ^^.^ p ^^^^ ^ _ to/ii/zu 7 coj A ' quac aequatio folvit cafam II. i. h. (§• 11.). §. 2 8. Simili modo eft (§. 2<^.) cofBrfm AfinCcof(3 — cofAcofC, proinde COi y TJ^TTlTu' Jin. B ' ct iinv— (iilii^ (§. 20.), unde ob tangy^i^i^, fit tah^ 'v — ■^Li 1^-^*^^ , &■ r /,n. A co/ G -f- coJ<^ cjj AJui C ' c[ua aequatione folvitur cafus IIl. i. b. (§• 11.). Sic igitur ope anius Theorematis Ptolcmaici omnia Trigonometriae Sphaericae problemata perfefte funt refolu- ta. neqae uUa ex mcthodis haQenus uiitatis quoad brevi- tatem iiuic videtar anleferendii- U%' tj6 MfeMOIRE SUR LA RESOLUTION DES PRINCIPAUX PROBLEMES aU'ON PEUT PROPOSER DANS LES COURBES DONT LES ORDONNEES PARTENT D'UN POiNT FIXE. Par 6\ COURIEFR Prefcnte a 1'^kademic lc s^ JMai, J797- Pout tirer la lanf^cnle, .detcrminer le rayon c\e coxnhuTt' rcQifier & ^rouver la qiiadrature dcs courbcs, dont lcs ordonnees partent d un point fixr, tous les ecrivains, iant que je faclie, employent une methodo difTcrcnfr de celle , par hu|uelle ils troti^ont totit ccla dans Irs courbes dont les ordonnc'"c.s font prifcs y^araililrs entrVIlrs ; on y ajoute toujours quehjuc conflruflion plus ou moins compofec, cn f introduifant de peiifs tiiarglcs courvili^nes , qui qiiclqut fois embarrulfcnt la drmonfliation dc f.iQon qu il eft picsqu*- impofTible de la rctenir dau» la mcmoire. (*J Maclaurin , qui (•) Vpyri. pir fi'mp!', Ip ronr» At Wtth^niltitJiiM • fufige dt il BUrijli {'i y. Bfiout, Tol, 4, pag. 94. 177 qui dans fon excellent oiivrage intitiile Trcatlfc of Fhh xionSy avoit le mcme bnt qne moi dans nies principes de la Gcomctitc tianfcendante & d[i calciil differentiel , a ele obli^e dc fuppofer & d'introduirc ponr ces conrbes nnc parlie confiderable de ronvrap;e d'Archimcde fnr ]a Spiralc, onvrage que lc favant Mathemalicien Bonilland , de fon propre avea^ n'a jamais bicn compris, & qne lillnftre Viete f.Hip(;on loit injuftement d'un paralogisme. il m'eft venn nne idee de derivcr tout cela des menics principes, on plu!ot de cenx qni ont lieu dans les courbcs dont les ordonnces font parallcles. Et cette mcthode eft anfTi fimple & ailee que direcle & natnrclle ; de forte qne par fon moyen j'ai ete immediatement condnit a dcterminer la fnrface & la fo- lidite des corps prodnits par la rcvolution de ces courbes antonr d'nne ligne invariable, & niemc a trouvcr les cen- tres dc gravite ; c'elt ce qnon n'a jamais entrepris. Kt comme tont cela pcnt contiibner en qnelqne fagon a per- fcaioner la Geometrie fnblimc , j'ai refoln de prefenter ce meraoire a rAcademie. T. - - Soit A AI une conrbe, dans laqnclle la rclationTab. Iir, entre le rayon veacur FM(=2.) & Tangle A F M (=r wj F'g. x- eft connne, & il s'agit de tirer la tangente M T. Ponr cela tout rcient a tronver TangleTMF, ou qnclqne ligne trigonomctriquc apartenanle a cct angle, cn % & w. Ainfi fuppofons Tangle F T M =: 0, mcnons rordonnee MP('n=>) & prenons qnclque point ponr Torigine des abfcilfes & la ligne AP(z=x) ponr l'.4bfci(re meme; alors, pnisque (p -+■ o -^ T M F = dcux droits, on anra fin. T M F — fin. ((pn-' w), cof T M F =rr -- cof ((t) -^ ,,) & tang. T M F = - -^^^J . Mais comme Aora Acla Acad, Imp. Scicnt Tom. XIL Z fm. fin. ($5 H- w) = fm. CP cof. w + cof. 4^ fm. w, cof.(4) -4- 03) zz cof. Cp cof. oi — fiii. (^ fin. w, il y aura fin. T xM F [ = fin. (Cl) -4- o:)] =: fZlifi^liJL^-J-ia • , cof. T Rl F [= - cof. (4) -h co)] ii::>-^--|J,:^- ^? ct tanfr. T xM F == yj^y^jf^in.o^dx^ O Jf\. Ui =: cof w ^ z — 2: fm. w D w & 'd x{— — d v)— z fin. w 3 w — cof. o) D x , on nura, cn pla^ant dans lcs exprcnfions dc fin. TMF, de cof. T M F & de tang. T M F au lieu dc d y $i d x lears valeurs, r rp iT pi c9/. oj f g C8/. b) 3 u) -i-Jtn. tj 9 ^) -t- f/n. cj ( g^ . m;^ ^ _ cof. u?z) Jin. 1 1 > [ (2 co/. (jrtw-i-.f»n. wdsp-^ (sjm. wc»i.i «q,.u^»j»J~ a ( cqf.» h) -H.r« ' t») z d u y f«*3ci>*|C0/.s w-i-/in.»w n- (/.«•• w-+-caj.- cj)oz=J y{z*sul*-+- di'i ' --Kf T" M p Jin.u zeor.{jjdu -> /m uk^z) — rof. mr. ftn.tj3 w — caf. io.^t| >'txa ,) w» -f- di:) — — — — tan-. TMF = ?»-. Mais ordinaircmcnt au liru dc l'ani;]e TMF on d^- terminc une pcrpendiculaire FK, clrvec Itir lc rayon vcc- teur F .\1 du foycr F jusqua 1 inlcrlcclion K avcc la tan- geiilc prolon^cc. Ainfi, puisque TM = 179 nous tiouvons T a^= T M. fin. T M F) =1 Ifp et M a( — T M. cof. T M F) — ^, enfaite par la fimilitude des triangles TMa& RMF nous avons MQ:TU=-- MF : FR, o" ^":=^--«:FR- d'oLi FRrr^'^". Cette ]igne perpendiculaire FR eft ce qu'oii appelle la Soutangente dans les courbes dont ies oi- doniiecs partent d'un point fixe. Exeniplc. Soit propofe de tirer la tangente a la quadralrice Tab. III. de Dinoftrate. Pour cet effet on cherche ordinairemcnt la Fig. 2. perpendiculaire T Q. abailfee fur le rayon veQeur du point d'iiilerfeftion T de la tangente avec Taxe des abfcilfcs. D'abord nous faivrons ce moyen, & nous prendrons la for- mule T Q. — ^iie, ou z = F M, y = M P & w =z A F M: puis en defi.<;nant Tarc m C par u , le quart de la circon- ference, BC par c, le rayon par r & Tangle MFT par ^, nous auions par la propriete de la quadratrice y : r rz:u:c, ou cy -- r u = r'~ i'j d'ou r-d^ — cdy, & parceque d$= —do}, n y aura ^ w := — ^^^, ^-i^ — — 4 & 'T' O cjvz rn K '■ ~ ■^ ^— T^ — -T5~ — T"» c'eft-a-dire la meme expreffion qui fe trouve chez tous les auteurs. Kt a prefent, connoifTant la perpendiculaire TQ, nous pouvons determiner T R. Pour cet ellct il faut d'a- Z s boid bord trouvei ISldz^Yj^ ^i'^^» p/Jsque / — i fin. 9, noufi trouvons Dy =: i cof. C D ) -h fin. 0 ? z , fm. C di — o y — xcof. ^D^ & ifin. e f)l = 1 5/ — izcof. t^D^; d"ou yo% — zdy — %vd^ y & paiceque c y ~ r- ^ o\x d ^z=i' '/ , il fcra Enfuite en faifant la proportion MQ.: M F — TO : F i; ^ ou on aura -C p r ti » 'Jl.*L_ y ^ ' *^ *^^ r» — c V r» — c V f 1 » c c'eft-.'i-(lirc : la clilTcicncc entre la bafe dc la quadratrice^ & rabftilfe , en acccpiant F pour Torij^ine dc^ abrciifrs , eft a ruidonnec , comine ic ia\oa vcdeui cft 4 la foutan* genle, .j-jjj jjj Mais on pcut trouver cctle confcquence avcc pluf fig. 3. dc facilite & dircdcment par lc nioycn de la formule FR — *''"-. Soit lc fommct A de la quadiatiice pris poiir l'o ripne dcs abfcinVs, dclortc cjuc A l^ — J, JvM~y, A F M in oj & M V — z; o\\ aura z — ir — x) Icc. 0) zi: —7"'» * \ / cb/ w . -\ (r — x))i<\ w rt w — tir. u' > y ^' * ' cof.»'w * mais parcequc x:r = r^:c, k i\\\c dx~-pf, il y aura -) ;c (r — jf) fin. u — r' r'/.!.)' >■ U) ISI ==£* 3w __ c.eor.t 0) ^ c) s c {f — x) jin. 01 — r* eo/. u -p n / ^ = ) oj\ c T* cop. co _• \ 0 i ' c (r — .c ijin. ki — r* Ctj/. bi c ^r — Xy" c(r — x) a c (r — X) fin. w — r^ir-x) ^ ^ ^^^^^ ^ _ ^, __ c (r — x) i _ (r — x) % (r — x) z cC qui: eft la meme expreflQon que nous avons trouvee ci« defrus; Remarque. De la formnle tano;. T M F — 5lii on lioavera le- quation de la Spirale logarithniique , ce qiii eft connu & je ne mV ariete pas,- ii: La delermination dii rayon de conibme eft fondee" fur la forniule R — :^, ou s eft rarc de la lisne cour- be & ^ Tangle que fait la normale avec Faxe des abfcis- fes. Puisque |^z=:fin. 0 & |^=zcof. (>, il y aura Cof. d dy R — d J : — ^-^ zr - — -^ — : mais u- d('~ ) |£ = — J &°^ (ll.) = HP(U) '. ' donC R = IS2 A piefent, en icduifdnt cetle forniulc a la forme R — — ds^ dx- di^ )* il nc rcfte qu'a trouver dC^) en 7. & e. Ainfi puisque dy — % cof. w () w -I- fin. oj r) z & 7) X ~ % fin. cjj c) (0 — cuf. oj t) z, nous trouvons ^^ _ «_e,.ro.;»o.-^/,n.o.;^- _. - cofjoj- fin. w^^ 0«* Suppofons ~— p, on nura d' ~ (s I n. u — p'es.u)« _ (**3w-*- f ;)Z - pa..w_ ~r<^) 3(: (t i/n. fj viileur cfialc -*. nous aurons r")/\ __ — f ^2 a w -f- 2 i_: — S r") ( _ ) ] ^' w« '^•"^^ xrfin. Wf^u cof. u r z / __ _ r^^ ;) 0 3 -+- 2 a a= ^ w z7) irP ? (II) 6i par confe-jucnt R = {Z^Ou?-^ zdx^jdt^—xdtJ^li^^ ) 2 r ^ '1 * ^ > 0 w fnais ds comnie nous avons vu ci-delTus, donc ds' — (7,''d'^--h-dz'f = ac.^[2.- + (J^)=f & ^ / ^ d w ' (x"6^cu«-^2az-)aw-zaa;*a(j^) ra-H-^r^i^-^^^^) l' dw J Kemarqne. Pour le rayon de courbuie on trouve ordinairement % f) s^ rexpreflrion fuivante: — ;; , ou u eft Tarc d s- du ~ z 'J u- r) (-1) d'un cercle dont le rayon z ; or cette exprefTion peut etre tirec aifcment de celle que nous avons trouvee. Car lors» que du — zd u, alors dans rexpreifion ds^ en pla<;ant 'iL' au lieu de ^o), nous aurons ^s' __ zds^ ds''-^-^^-^-''^:-^.^-^) ds-^du-^dz^du-du^^dl^f^-) _ zds^ ds^-du-^-dz^du — d u-l{t^) -i- s a (f^)J zd s"^ ds'du — zdu^dC~) 0 It' Exemple. 5oit propofe de tiouver le rayon de courbure poni un point quelconque de la Spiraie d'Archimcde. Suppofon» la- »84 fayon du cercle gcnerateur dc la Spiialc =rr, fa ciiconfc- rencc —c; nous avons p.ir l.i piopiictc de la Spiialc z: r ~r(i.:c, ou i: rii,~r : c. Soit r : c z^ h : r, il vicnt 2 : r ca «^<— ) zzh :ri ou j: — b w; d'ou Ton ama — — b, ^ rr 0 et P (%'-¥- h'/ ■ III. Lc licu ou fc Irouve le 'point d'inflcxion on de a(i2) rtbroufTcmcnt, doit .t-lrc dcduit dc la f^rmule ■•^ — ,-> c' X on cic cciic-ci: — r- ~ c. El ccinme nous avons vii ci- V (^-) dcfTLis que dm {z fin. oj d w — cof. w d i)- & qur 3 X zz z fin. w 3 0) — cof. w^z, on aura pour lc point dinflcxion ou dc icbroufljcmcnt la formulc fuivanlc: ^» zrl(::^) /dz\- . ^ nUl' 2 f J Z bu 1 fin. (ij — cof. 0) . — nr c. < rxcmplc.' Soit propofc dc trouvcr lc liru du point dinncxion dan<; la Conchoidc dc Nicomcdc. Siipp"fons la liaulcui du fomnK-t dc la Conchoidc — a &. ccllc dc fun polc ~ (;, ou fy , „ Z __ b '11. •■} auia i — - - f- (i , ^- 1= - _ ^ . JS: d(l^) h cor.= w -^ i b rm*. y „ 6 -h b. fin.' w . au cof.'w^ . COf.^^OJ z{h ~\- b fin." t»j) 2 6* fiin.- co x^~c; cof.^ u cof."* oj cl'ou, en plaqant au lieu de z fa valeur ^ '^c^j'^!-^- » "°"^ aurons n b -f- fl b fin.^ 6j — 2 « b cof.- u — o" cof.^ u — o , ou coC^ oj + 1-' cof.2 ^3 — ?i — c.- Ainfi il ne refte qti'i\ refoudie une equation cubique. Sup- pofons iir:-A_, jl vient cof. oj.--, & lequation trouvee fe transforme en u'^ ~ ^W u — la h- ~ o, dans laquelle le fe- cond terme ne fe tiouve pas, & qni eft exaflement la me- me que Wolf a donr.e dans fes Elernens par une metho- de indircde & particuliere. IV. Qiiant ii la reflification, il faut la cbercher de la formule d s z=z y (d y- -+■ d x^'., laquclle, comme nous avon.'? vu ci-deffus, apres des fubftitutions convenables fe traus- forme en la fuivante: d £ — \/ (%- c) or -i- d i-). Exemple. Soit propofe de trouver la lon^ueur de la Spira- le d'Archimrde. Vous prcnez Tequation de cette courbe 2~baj, ou 6:r — r:c, & vous avez S-J _. _ -.J^log. Nova Aola Jccid. Imp. Scient Jom. XJI. A a V. V. ^ A prrfent noiis venons a la dclerminalion de la qundraliue d- ces coLirbes. Suppolbns Li quadriiturc de refpace AMFr=P, la cjuadraturc dc lefpace AMPrQ. & la quadraturc du triangle MPF~R; nous aurons] P=:a-hR & (a caufc de 3 i? — — d x) -^- -]- 2ii2. Plagons au lieu de y, V, uy & dx lcurs valeurs zfin. a, zcof. w, .:r cof. oj ^ w -+- fin. (ij^z, & z fin. 00 5 ci) — cof. w^z, nous aurons a' yin*. M r"> hi -t- t* cof.» co i^ hi 2* S u» c. -3—» P=/. 2 Rcmarqiic ... , jj. retlc rornr.ile cft ef^aleincnt vraic, lorsque unc cour- fig 4. be cnlrc ou part du foycr mcmc F. Soit F B M une tclle couvbe & foit rcf{)acc F B M , compris entrc lc rayon vec- tcur & la courbe, r P, P B F r Q, BCM-R et PMF-T; on aura P=:R-4-l^ — Q & aPr=:9R-HdT-aQ. Tirons rordonncc abouljffantc NC, & du point daftouche- menl une lignc parallclc Cp a A F, & fujipofons PB— u, />bzz: p & pM— 7; nous aurons BK=:pdx-hqdx, dv^pdx-hqdx-hh (y) -i- u a X — (p -\- 7 -i- u) a x -h a (y) = 7 D X -i- d (^); dunc &c. Kx- • 187 i Exemple. Soit propofe de troiiver lii quadraturc de la Spirale d'Archimede. Par la propriete de cette ligne il yaznbo); donc a '^ -- '^, dP(= ^^^) = %^;^, & P — 6^- Metton« au lien- de h fa valeur !i, nous aurons P — 12?. Soit znzr, il vicnt P miJr.S. VI. La determination des furfaces de corps produits par la revolution de cqs courbes , fe dednit de la formu- le 5 S = 2 '?T/]/(5/--f- 3x-;» laquelle, apres lcs fubfti- tutions z fin. w au lieu de j, & Y {%- '^ (xr -\~ d z") au lieu de / (3jr^ -f- 5 X"), fe transforme en la fuivante: c) S — 2 7T z fm. w / (x 3 w- H- 5 %-). / VII. La folidite de ces corps fe determine dc la maniere fuivante. Suppofons la folidile du corps engcndre par la re- volulion de la furface AMFrP, la folidite du corps en- gendre par la revolution de la furface AMPrrQ, & la folidite du corps engendre par la revolution du triargle MPF — R; on aura P — Q+R & ~ IT [z^ fin.^ oj Cx fin. u 9 w — cof co 3 z) ~\- 7? fin. oc cof oj (z cof w ^ cl' -f- fin. w d «.)] ■= ?^(z^ rin\oj3w-. i^fin.o.cof.2w3oj) rSjri^rm.waw; d'ou P-7.^f i^fin.wDo.'. A a 2 Re- i rS8 == Rcmarquc. Ces deiix formulcs c tt z Cin. m y'' { z^ d (j^ -\- ^ z^' ) & — z^ Cin. (ii d (xi cxigent qu'on connoiHc non fculcment la le- lation entrc le rayon vcclcur z & Tan^le a., niais cncorc la rclation entre Tanglc 'j. &: fon finus ou toutc autre liyne trigonometrit^uc; cc qui nc pcut etre cxprinic que pai: unc ferie infHiie, ainfi la furfacc & la foliditc dc ccs corps ne pcut ctrc dciermince qiie par approximation. Cepcndant ji peut arriver que fui. o; fortc du calcul. Soit, par cxem- ])le, la courbc propofec contenuc dans lequation i r ^-^^^; il y auia . . 4 cof.^ ~ Bz , d u ~ ct; /; fin. '^ oP{=^rCin.u.d(xi=:t^z'ruh''JcoV.^do:) — 'iz z' cof.* :- D z , > p - ce qui, a caufe dc cof.^l^rJ^, cfi = '^,'' 2; D z; duu P =: Tri-.^, c'cft - a -dirc , la furfacc du ccrclc dccrit par le rayon veflcur z, niuiliplicc par la fixiemc partic dc ligne conitdntc fy. Vlll. Quclqucfois des courbes aux ordonnecs parallclcs pcuvent-etrc dctciminees aifcnicnt par Ic^ ordonncrs par- tant d'un point fixc. Nous en avons vii un cxcmplc a la Conchoidc , mais nou.^' pouvons ic voir cncore aux fcflions conitjuts. I.) Soit prifc la parabolc dont l'("c[natjon aux cr- donnrrs parallclcs eft y ~ p r , on demandc fon c(|ualion cnt-ic lc ravon vcclcuj: & i''Ui^''. (inil fait avcc Taxe. rc- Defignant le rayon ve£leur par % & rangle qu'il fait avec Taxe, par o), noiis aurons y — zfin. w, x —^ zcof.(i> et z-fm-o; — jL>(|— zcof.oi) — ^^" — pzcof.cj; d'0Li il refuUera: (i cof.'jj)p (i — cof. a))/9 p 2 fin.'^Ui 2(1 COf.- u) 2^1 -i-cof. w) _■ p . + cof.-|° Ainfi lequation de la parabole entre le 'rayon ve£leur &: ranfrle eft z = — ^— : ce qa'on' peut aufn trouver autre-' ° ^cof.-'f/ ^ * ment: car il eft connu que %-^p-i-x^ mais xr:|p— zcof. oj/- donc z( I 4-cof. w) — ^P' et zzr: l. — ,- ^ ^' 4Cof.^^ 2.) Soit prife rellipfe , dont Tequation aux ordon-' nees paralleles eft j- = g (a- — x-); on demande fon equa- tion entre' lc ra-yon vefteur z & rangle n, que celui-ci fiiit avec Taxe. Piiisque jnzfin.oj, xrcH-zcof.w, ou c eft Tex- centiicite; on aura:- a=z.-fin.2u — 6=(a=— c2— sczcof.co— ^^cof.^oj) — 6=^6-— ^b^czcofoj — b-z2cof.=w r=6=62— 2b2czcof.w-4-c=z=cof.-aj — fl=z-cof.-w; d'ou ron tire a=z-r=:a"z=(finrw-4-cof,-w)]rr(b= — cjcon«)% f^^imb-— czcofw ct z~~~'l~- ce qu'on peut trouver autrement: Car il eft connu que z~a £^ , ou az = a- — cx, mais x — c-f-zcof.jj, donc a.vi^a-— c= - czcof.oj ct z~ c'- — <-- 3.) On tioiivcra de la mcme mani»re reqnalion de rhyperbolc cnlic le rayon vcdcur & Tangle qu'il iUit avec raxc. Ayant ces cquations, on pourra appliqnpr racilcmcnt les foimules tiouvccs ci-delTus aux lcdions coni y \ f) — /. 'JTz* fm-C' (;, fin w '")ili fatis quidcm fimplici at folutio difJiLiUimo pcrvenit ad ncqualionem difTcrcntialem^ , ciiiiis intcgialc clicicndiim hic conftitui. Magnus illc vir cum in prima folutione quacftionis propofitac pcrvcnilTcL ad aequationem, de qua miiii rcrmo cft, talc dc illa ftrt iudi- cium, nullam patcre viam cius intcgralc invcflif^nndi , nifi forte cafu in eiusT.odi multiplicatorcm incidainus, qui cam leddat inte^rabilem. Tn alicra p.irte fupra diMac dilTcita- tionis monftiavit cquidcm Eulerus integralo Iiuius acqualio- nis efTe [vv p — K i - p: * venim ad intc;;ralc lioc deduflus eft mrthodo iiidiirfla; im- de mox concludcrr licuit , d.ui viam dircflam intigrandi aequationem propofuam. $. =: ^ 193 J. 2. Aequatio noftia, pront docct Euleriis^ ponen^ do V :r=: y ji u abit in p^ udu~ zudp -hpdu (l — • P ) ( ^ — p ) . Invento igitnr integrali hiiius aequationis , dabitnr quoque integrale propofitae. §. 2' Pro inlegrarida hac aequalione ponatur -"^r (7 ut fit nr;r_— ,et habebitnr i — p~'^~^, dein 2— n --'*?- nec non d n ±z — ■ ''^tv^ Subftitulis his valoribus in iioftra aequatione obtinebitur 2udu~ — ud q{q 'h i)-\-qdu (q — i). Pro ulteriori redudione huius acquationis ftatuatur q:rzsu; unde iit d q ~ s f^ u -h u d s , q — 1 ~s u — i et ^ -f- i rn su-\-r. Introduclis his .valoiibus aequatio induet fequen- tera formam: 2 duf=z — uds — i sdu — uusd s , quae pofito u — j. abit in — s^rrrr — rds-h^^sdr — t d s ^ iive 2 d r ^ '^ - ~ ^——^ f . 4. Tnm vevo de arqnationibiis huitis formae , in quibus fcihcet altcrutra variabilinm non ultra unam dimen- fioncm adfcendit , conftat eas reddi infegrabiles , multipli- cando per ccrtnm ahqucm mtdtiphcatorcm , qin pro noftro cafu reperitur ciie ~~, et habcbitur integrale quae fitura: ^r _ r s?s Nova AUa uicad. Imp. Scient Jom. XIL' B b Cum »p+ Cam itaqne fit prodibit /: 2-+-» 1 - ^ * >'(i-f-j) )'(l-f-0 ▼el tollcndo fignum radicalc Ciim iizitiir fit r — ? et j = ?!=-? fict *-' p u - i: — 2 — ^ — g(fi — f)v — n g(. p tt reftitutis his vdloribus prodibit iiitegralc quacfitum < r — I — r " r- — et fuBftitutio fonnulam propofitam intcgrabilem redJens V = . * five * — ^* — u j. f. 5- rntegiare hoc modo invenlnm difTcrt ahqiian» Inm ab eo, quod dedit magnus Eulerus ; verum mutata con- ftante facilc reducitur ad fbrmam ab illo exhibitam; fciii- cct cum fit cxif cliam (P — l — p '■)» 9 e *■ Demta utiintjue unitatc oiictiir f) P ■. — (I — p>» — i'-LLf ( p — 1 — p li > « e ' itquc atque fic haec aequatio difTerentietur , prodibit illa ipfa , quatn integrandam fuscepimus. Subftituto igitur in locum u illius valore -^- habebitur integrale quaefituni aequatio- nis propofitae: [n[f — -L) — fvv\* f. 6. Ope fubftitutionis ''^^ rr q itidem integrale formulae noftrae elici poterit, verum adhibita hac fubftitU' tione pervenitur ad aequationem u^u~ — 2.udq{i -\- q)~\-qdu{i ~\- 2 q) in qua ulterius poni debet i -\~ 2. q ~ %, ut obtineatur aequatio 2udu~ — u^d z{z-\- i)-\~ zdu^z — i) fimilis ilh, quam fupra invenimus. Bb a PRa r K O D f. L M A T A KX DOCTRINA SrilAERICA. Autlorc F. T SCIirBERT. ConvciituL Avad. cxhib. d. g Apr. i-(jS. n ?• 'jta linca lefla tanqnam bnfo trianguli plani . l.ilcrum« qiie rcliijuortun fummci, vcl difTcrenlia, vcl rclationc, lo C(im a])icis tiiant^uli priorc cafu cITc cllipfin, allcro Jiyper- b«'lam, tcrtio circ::]iim, conftal". Facile aulcm pracvidcrc licct, cadem probicnura ad fphacram accommodaia pcrdu- flura cflc ad folutioncs non minus clrgantcs, fKjuiw. III. /*(7,'^. QO.). Problcma altciuia ppr|#cndcnti, ubi b a fpliaerici ct ccrta quac- -==-^197 === quaedam binoram cmmm relatio datur , tlieorcmata non- nnlla fe mihi obtulenmt, quae accuiata confideratione hauci indigna mihi \ idebantui. Facile vero palet, loco laterun» tiiang;ili in iphaeia eUe iLibftiluendos' coium flnui vel co fiiiLis, ctc. Piobicma t. f. i. Data hafc ttianguil fphacrici cum ratior.e fi- nuum rcliquorum laterum, invcnirc locum aplii.'!; (ive, clutQ an^ulo /j/;i/jo, per cuius crura tranjcuniiius Idnis plams^quo rum intcrlcctic acl anguli- illius crurcc inclinetur angulis , quorum fmus fwt in ratior.e conjianiet reperire locum irdcr- jeUionis horum planorum. Ita quidem pioblema, dupliciter exprefTura , dupli- cem qucque admittet folu!;ionem. Cum etenini planorum interfetlio fit linea refta, omnium haiuni reaarum locus ^ h.e. folutio pvoblematis pofieriore modo exprefl] , erit fuper- ficies folida fcu corporis , cuius cum fphaera inteifcLlio pio- blemali priore modo expr^ffo fatisfaciet. ! §.3- Sit AOBra angulus datus, fcu ABraTab.III. arcus circuli maximi ciica ccntrum fphaeiae O, fintquc ^'^'^*' AOC, BO'C, anguli pioblemateclefiniti, yt fit finAOC ^ ::^ n . fm B O C^, dcnotante n numerum quemcunqne con- ftantem. Demi/fo iam 'arcu maximo CD, feu- plano COD ad planum AOB normali, pofitisque C OD r \^, AOD = (J), BODra — (p, habemus in tdangulis folidis re6lan<;ulis AODC, BODC, cofAOCi:zcofCpcofv|/, et cof ii O C zzz cor(a — (])) cof v[/, proinde I — cof ~ ct^ cof ^ x|^. n^ _ rv cof- (a^Cp) cof • v;> , unde undc fequitur ■^•^ — a^T,.(a-a»-co)».p* idcoquc I. tang^ vl^ = '"'*'^~ri"x" — '• J. 4. Duobiis itaque cafibus angulus ^4^ cvanefCit, quando ncmpe fin Cj) =1: -ji /i fin Ca — C) = ± 'i fni « cof 4^ h" n cof a fin ({>, undc fequitur tang ^— j^Vo",- Q.uodfi ilaque ciuva in fphaerae fupeificie E C F pioblemati falisfacicns ciiculuin naximum A B in punflis E, V , fcu quod idcm eft, fi cor- poiis quaefili fuperficics EOCF planum A 0 13 iu rtais OE, OF, fccat, erit tangAOE — /J'"- . cl tang A O F z= jJL^il^ pioinde n/in ri n f n n. " fj fio a tang E O F = ^■■^--i ^ ^iLJLJLJ zz: . ^ • ' n» co/» a — I f. 5. Pofito iam EOD=C|:^, ac fubftilulo AOE^(J)' loco Cp, habemus nn A O E L^ij . cof AOE=: ■ , /"'"'^-^.,» i'"de fequilur /• /iN n/tn g c»/ ))'-»- n «»/ t >m (D^ -t-/in J»* _ n f/n (n -t-O)') ^ An ^ Iin 4J f/(n« >-3n ««ya -f 1 I Vi'.» -t-in te/o-i-l/ Cof 1) = nc.f(.-4--t fof1>^ idcOqUC ^ > in» -» an CJ/i -+ 1) * quibus quibu? valoriBus in aequatione I (J. 3.) fubftitutis nancis- cimur o ^ (us — 1) tn2-H2 » *3/ a 1- ij "" ^ />ni$'[4 Tt»/ina wfa coJ4)^-f- 2n( na-H) ffna coy^:^— 2^ ( n^— i ) cq/. ftn^ — (n* ■(- il (n»— I )/m (J'] (n» — 1) (u» -t- 2 n coj a -+• i) 5 feu Quam in aequationem fi introducitur tang E O F zz - "^^*' * (f. 40» refLiltat II. tang>=rin(p"(tans;EOFcof4)^-fm(J)0, h.e. 11. tang- ^h — /"'^V" (KOF-giM f. ^^,. Si- in hac aequatione loco ($»'', fubftituitui- EOF--c|)^ refultat idem valor tang- ^\j ~ /.;i (i; O F — >$') /■;>! Cl^' 00, t O i' »- nnde fcquitur, capto arcu FD^^rED, feu e medio G ar- *^"^ ' ^ , ^ = G D, arcum \|/ eundem induere valoremi ^ ^ — -^ ^- Cum praeterea aequatio quadratica binos femper aeqiiales at oppoiitos tangentis anguli vj^ valores piaebeat D' C et D'C', perfpicitur, curvam quaelilairi EC F r, arcu H G I arcum E F bifariam et normaliter fe- cante, in quatuor quadrantes EGH, HGF,, FGI, IGE, fimiles et aequalcs dilfecari. Valoies anguli -^ fuint ima- gi-arii, i) quando 0'' negativum induit valorem, 2) quan- do (P'>E0F. Simul autem ac 4)>i8o% valores tang A|y funt reales, quousque 0'' ~ E O F < i 80". Produais itaque xr A^c/ ^'^' ^^ alteram partem, angulus oppofuus E O F ean^em curvam E C F I problemati r.itis(;icientem , five idcm corpus EOCFI amplcaetur. Condi)io nempe pioblematis fm A O G - « fin BO C (§. 3O angulis iso"- AOC 200 AOC, iSo^—BOC, ron miniis qiiam angulisAOC, EOC, coziipetit. ''§. 7. \'aIor anguli v[/ timxunus eft, quando o =z:cofCp^(tangEOFcofC|:^— fin $) — fin Cp" (tang E O F fm Cp' H- cof ^^;'') CJ. <.\ Ii. e. c r= tang E O F cor £ ^)' — fm 2 (|)'', vel targ2(p^ — tan-E^OF, et (f ''ziz i E O F ~ E O G. Pro maximo itaque valorc ;ini»ii]i \|> — G O II — G O I, cft tang^ G O II :z: ^M^i^ :^ IZU^ O ^ '^ cofEOF ^ cofEOF ' unde cb cofEOF:rr--^\-._^__ (5. ,.) f.t tang- G O II Zr Vrc.'-I^->-4n»,V.a .,1 -n» 4-1 Eft anlcni tan"- E O G — j^rfror quaro cum fompcr fit i H- cof E O F > 2 cof E O F, frquitur G O II > (t O K. Ctuva ifiitur E II F I non cft circulus , fcd cun\i duflich iurvatnrac 5. %. rtirvac Iviin: natnra qrio nuliuf? pcifpiciatur, corpus Knll y \ c.\amincmt;. , r cuitis ctim fpliaera intrr- fcQione illa r»ritur. Qdcm iii fpifm qtu mcnn^juc afliima- fnus filtim plannrum AOC. flOC, ct cx (juopiam punQo C intri'>rti(iMi'? corum OC m\ pl.inum A 0 15 dfmino pcr- pcmiicTil) CK, duflciruc KL a-I OA, KM ,ad OD nor- mali. 2CI inali, eiit qnoque C L ad O A , et C M ad O B normnli!?. QuodCi iam dicuntur OL— x, LK=:/, KCrzzz, erit OC zz: ]/;a:--'r-r-^ 2-=), C L =: O C fm A O C , C M := O C fin B O C , ideoque C L = ;i , C M. Pofito autem AODmCD, eft tang(|) = J, fin(p=:,,^^y, . cof CD = ^r^,^ , O K == ]/ {X- 4- J ), K M r= O K fin (a — 4)) ~ x fm a—y cof a, O M =: O K cof (a ~ . ta.2AOGs\p'AOE-^-AOF)-'if£j-±I nco,a-i_n iift 2 a ^ X— -;f>iLi- "n-cof^a-i (J. 4.), proindc w zz: A O G. ^. i^. AfTLimta ilaque refla OG pjo abrjffarum u axe, erit (§. 9.) a(n" — 1^,1- — u-[i-cof2(»; — n fin'^.'(i-f-cof;;aj)-+ n=fin2afin 2u — jj^coP ' (r-cof^o.)] -t-ir [i-f-cof 2 0j-n- fin-a(i— cofioj) — n* fin 2 a fin 2 cj — jr cof* « (i -f- cof 2 O;)] ■ — if [ I — n — cof 2 tt -t- n* cof 2 a cof 2 w -f- n" fin 2 a fin 2 cj] -I- 1'- [ I — n- H- cof 2 oj — n* cof 2 a cof - w — n* fin 2 a fin 20.], iindc ob tang 20J =z-y±iip__ (J. c.), ideoque n* -r- I — 2 n^ cof 2 a ~ A-, n^ — i — /» obtinemus 2 A / x= =: u= f n* (fin z af -h {n' cof 2 a — 1 ,» - A /] _ i^[hl-\- (n- cof 2 a — I )2 H- n* (fin 2 «)-] =1 u' (V — kl) — tr{kl'hh''), h. c. IV. 2l%^:=(k-l) u^ -{k-^lj v\ PufilO 1 — 0, cft -- - tang GOD:=::tV\^\:^ ^riFr^ . idcoque tang. 203 ) vtfc' [k i-iy^ — [k^—l^} (ifc-t-i)- fe_/) / tan2 i G O D — 2(fe + /)vifc'-f«) — p'i^*--*\ — illlir^» 1 • • 2 I ^^-_c^^ _ gjt^-tg _ i-ang E o F (§. ^.); feu GOD— GOE. Supeificies igitnr aequatione IV ex- preiTa planum AOB ad reflas OE, OF. fccat, unde iam peifpicere licet, eatii effe corporis comidaUs , cuius nempe .cum plano per verticem O interfcflio eft triangulum redi- lineum E O F. Coni huius naturd accuratius perpendi meretLir. * . J. I r. Cafu u—0',z pro v —^ evanefcit, pro quo, vis auiem alio ordinatae v valore in^poirib lis eft, unde fe- quiiui-, O e/fe coni verticem. Cafu v — o fiL %--rruy\^^ quac acquatio indicat, plani per O G ad planum A O B normalis cum fuperficie interfeSionem pariter effe triangu- lum aequicrurum, ickoque OG coni axem. Cafu denique r" '^'^ rr-] ^^'" G O D > G O E, valores ordinatae % leniper funt imaginarii ; vulores autcm abfciflarum u negativi eos- dem ordiiuilis f & z valores tribuunt quos pofitivi: unde pHtet, funilem conum E O F V prioii e vertice O oppofi- tum problemafi aeque fatisfacere , neque extra duplicem huncce conum ulla alia dari punda , in quibus problemati falisfiat. Pofito %~c, erit tang E O F ~ 'llJ^ (J. lo.) ; pofito autem i; =r o cft tang G O 11-— ,- =: ±: V ^-wr ^ ^ tangGOE=:>/^| (J. lo.), confequenter tang G O H m tang G O E / ''^-^^ ' , & G O TI > G O E^ ob k > l (Conf. J. 7.). Conus itaque non liabct bafin drcularem. C c a .?• 12. f. ir. Ad bnfin coni acciiralin.<; indaiiandam. lii- o biiatur abfcilTac u- certiis quidam valor r. unde j)ro rcclione coni ad axcm OG normali in (juavis diilantia O G n: c a verlice, obtinctur acqualio (§. ic.) quae ellipfm dcfmit , cuius cenlrum G, axcs E F ~ 2 n , 11 I — 2 />, ct acqualio gcncralis: z^ ~ b- — j! i'"- Ilabc- mus itaquc b^-t~c-, ^.^ — ^i-', confcqucntur a^ — iszJ^c', ,, (fc — hc ijt — ?)c gj. Jj __ / a ey{ki —IJ) ^ r. e e fn^ . >'l»:'2— 73") 2nj;aa * ' 2l " ' ns — I ' luidc ob k^l, fcquilur, b cfTe axcm transvcrfum, a mino- rcm feu coniugalum. Cum [' ~ !~-' fit ratio conftans a didanlia c indcpcndeiis, fcquitur, omncs corporis (juacTili feflioncs ad axem normalcs cifc ellipfcs fimilcs, idcotjue /o- liditm cjje conum cllipikumy neque unquam bafin in circu- lcrm abirc pofTc : timc cnim forct ^~i, idcocjuc k~l, h. c. n^ -h- 1 — 2 )v cof 2 a ~ u"* -+- i — 2 }r (§. 10.). fcu aro^cock.m quoquc ca(u forct circuli radius b -c/ ^.^ipi r: o, inlcgrum fcilicet folidiun in punflum abirct. Qnaproptcr, ctnn phini cum fphacra inlfMfcflio fcmj)cr fil circulus , fc- quitur. (J^i^. 5.) planum KCF nulJo modo ita collocaii pofTc.. iit fi ad (ius cum fpliacra inlcrfcdionom KCF c bi- nis ftipeificici Iphaerae jMinflis A, 13, ducantiir ciiculi ma- ximi AC, IjC, comm fiiins fmt in rationc conftanlc. 5. i-j. lam i^itur ad compl' l.im jiioblcmalis folu- Tij,. 6 tioncm j^ieivenimus. Uato fcilicct angulo plaiio A013 ~ c, in codcmquc plano captis aiij^ulis j AOE ^ 205 E O F ^ Ang. tang ;-^^ (§. 4-). denotanle n numerum (^vicmvis pofitlvum, bifariam denique feao angulo EOF linea U G, in qua abfciffa pro arbitrio linea OG — c, et circa centrum G defcripta ellipfe fuper femi-axibus, quorum alter Oh. — ut — a — c IT/i^i;; in plano A O B ad OG normalis, alter GHz=GIr=6=:/'i^j^ ad planum AOB normalis fit, fuper hac ellipfe tanquam bafi, e vertice O conftruatur conus re£lus E 1 F H O. Du- dis iam per quodvis punftum C in coni fuperficie, feu per quodpiam latus coni OC, perque reQas O A,-0 B, binis planis AOC, B O C, conftanter erit fin A O C : fin B O C = n : I , ideoquc integra coni utriusque fuperficies prob.Iemati .Xa- tisfacit. §. 14. Snperficiei coni interfe6lio cum fuperficie fphaerac circa centrum O, quae problemati , quando tan- quam cafus trigonometriae fphaericae confideratur , fatisfa- cit, curva eftduplicis curvaturae, quia conus non eft cir- cularis fcd elhpticus, unde eius proiedio in planum AOB curva cnt adhuc examinanda. Pofilo radio fphaerae OAzz-OB=:OC=zOE — OF — e, a-quatio ad fphaeram eft u^-l-v^^-f-z-^c", qune cum ae- quatione ad conum (IV. §. ic.) coniunfla, inteifedionis U' trius- triusqtie folidi proieflioneni in plannni AOB coordinatdrum u, V, definit, pio (jua i^jilur oblinemus / ir, five 2/ r' — k-i-l w (A VI. o •-'^>' k - / • qnac cft aequalio iu! iiyperhoJani , cuius femiaxis coniuga- tus f/ — e / i^Jz-it. Iransvcifiis p — c y JiL. minor coniugato. IlyperboLic liuius afvMi[)lolae ad axein OG fub angulo y inclinanlur, cuius taugr-ns cft '^ ~ y t£— ' — cot (j O E (5. 10.^, unde fcofiiimu.'; haft- nus n > 1 : fi enim n t — Cj ) — cof CJ. ] , proindo cofv]-' = r/ ~ ^ — . Pofilo \]^ rr o fcii cofvV— i> fit n- [ I — cof (:'. — 4-^)] — I ~ cof (1>, h. e. n fin l (.'. — <^) — fin h ^, undc fequitur j ^ n fin ^ y. tang ?, Cp =r = n coi k ci.±i Habemus ilaquc tang l A O E = --. ~- , n cof I a -f- I T t ^-w T-. ?? fin i a Defmiuntur igitur anguli ^ A O E, ^ A O F, ^ E 0 F^eodcni modo per ^ a, ac in 1. pioblemate AOE, AOF, EOF, per 7. (§. 4.}. §. iS. Ad folidi naturani cognofccndani, aequatio- ncm inter ternas coordinatas OL=:a:, LK. ~j', K C :: z, qLiacicre praeftat. Eft nempe cofAOC~^, cofBOC — Jli!, eL O M := xcof a-f-jfin a (§. S.), unde ob n- cof B O C n: n- — I -h cof A O C ($. 17.), oril(n- ;r (x cof a -\- y fin a) — [if — i) O C -r X, vel ob OC=:]/(x'-H-/-h2,^), 1. o ~jV X* [>i* fin* a — 2 (i — cof r'.)] -}-/ [n" cof a — 2 /1' H- i) -h z' («' — 2 n -|- 1) — 2 n' xy fin a (n^ cofa — i). iVora A^a y^(ari. 7jnp. Scic?i/. Tom. XIL D d Af- 21 AfTamta quapiam alia reaa O E pro abfcifTarnm axe , pofi- tisque AOE — i^.OK — u, K K — v, K C z= z, ui fit X — u cof co — f fin o;, y — u fui w H- z' cof a- (J. y.), aequatia I. liiicc induet loimam: oru' [;i'(;rfin'a— i-+-2Cofa)cof'a;-f-(77*cof'a— 2 71* -i-i)fin*a; -^ - z ii^ fin a (ii' cof a — i) fin a: cof w] -\- lu V [{n* cof* a — n^ fin* a — 2 iz' cof ;'. -f- 1) fia a. cofu — n fin a (n cof a — 1) (cof^ w — fin" cv)] _}, 1* [/i* (/f fin* a — • 2 -+- 2 cof x) fin*a. -+- (n' cof ' a — : n* -»- T cof ' oj -h 2 n' fin a (n' cof a — 1) fin 0. cof a;] 4-a^(/i" — 1)'. Qiio lerminus u v evancfcat, ponaUir o - (n* cof 2 a — 2 ;i° cof a -^- J ) fin 2 oj — 2 ;i' fin x {n'coix — 1 ) cof 2 w, ut fit _ , 2 n9ffn f "i» M^a — i' tnnf' 2 W - — —: , luiij, - i" j^, cq/i — l;2— n^jjr.a ^' /. 2 ••= ^n / (15 c?/t — 1) 2 ?.5/,n 7 :•: ri'-' — M 11 n ** iii • ^ -f ___ ___ _~^ ■ — — — • jlU _ ui ^ _, ^^^ ^ _ ^ ; ^ ii4 /,i.i a n* — 2 li» CJ; a -I- 1 cof 2 w 3= «ll^^2JL=LLnL£S^i_±J, 11 n U -ii i — -, >.f «. "Ji- 1 » _^r: w«fo^: -r — ?. r.a fo/a -f X _ ^"^ ' ' . ^"' " n4 _ 2 n» C3/ a -+- I .."•_.- i Qiiibus valonbus lubfiitiiti n — I / , quae circulum definit, cuius radius =: I^f—^^^ centrum n — I in axe 'O G. Corpus quaefitum eft itaque conus re6lus fu- per bafe circulari. Quod fi ponittu- O C radio fphaerae e aequalis, feu u' 4- r' -f- z- =: e% proieaio interfeaionis coni cum fphaera, hac acquatione definitur: (7l2 l)i c2 u- n* — 2 Ti2 coja. -f- i' Ordinata itaque v non determinatur, abfciffa autem i/ conftantem habet valorem, h. e. proieflio intcrfedionis eft reQa ad O G normalis a vertice O diftans intervallo Dd u 211 U Tig Ipfa jgimr intnfcLlio cft cui\ j in co-loni ])lano dcfciiptn, ideoquc circulus in fphacrac fuperficic. Problcma ]V. §. =c. Imcnirc lonim Lciticis, clata rationc cofmuum dimidiorum latcrum. Dalur nrquatio cof J. A C ~n cof^, B C. Ji. c. 1 -f-cofA C=: /i'-l-/rcofHC, iiiule fcquitui n' — ■ I — cof v{/ (cof 0 — n' cof [a. (^ , ct coi \{y =r _. -'Iz:-' _ , qTiac exprcfTio ci, qtiain cafii praccedentc (§. i-:.) in\cni- jiuis, acqualis eft ai (qjpofita. Qtiaic fi arcuni 1) C hocce cafu a|)pcllnnius \| ', crit co{^l/~- — cof\|^, h. c. vjy = i s:-' — <^. Fit ncmpc A D B - «, A D =: .1:, D C = \J/, ct arcus DC piolon^elur , doncc ciiculo A D 13 itcrum oc- currciit in D, fiattjuc D^ C'' .n: D C r-; \|/. IJaht inu5; i!aque A l> :-z iw ' - C;. BDz- x.so"— BD, lu.dc fecpiilur cofAC c.rr DcofAD - cof ,' cof-I).- - cofAC, cl cofBC .. - {.,riU)f ofC f)' — cofBC. Kfl autciu cof .\ C :- i ci.f A C ..- IV ' 'l l> C (v. , pioindc nc*AllC, uutlc lc(juilur I -]■ f^ J f\ I +cof A C — n--(i-f. cofBC), h. e. cof|AC = ;icof^BC< Cum itaque cuicuiique arcus Cf) valoii iidem refpondeant valoies D C'— DC, puncla C eandem curvatn defcribent ac punfla C, verum in heniifphaerio ojjpofito ADZO, circulum nempe niinorem , cuius a centro diftantia ~ "' ~ ^ , pofito radio fphacrac — i (f. ip.}. §. 21. Sit A E C F circulus fphaerac maximus per pig. 9. punna'A,B,E, P' tranfiens, quae cum punflis A,B,E,K, problematis III conveniunt, litque P medium arcus A B-cj, G medium arcus E F, et polus circuli' minoris ECF pro- blemati III fatisfi^icientis; defcribatur denique e polo P per punfla A, B, ciiculus miiior ACB, qui priorcm in C ad angulum leQum fecabit. Duflis nempe arcubus circulorum maximorum PC, GC, erit in triangulo fphaerico P C G, cof P C G — '^''~''L^£Ji'SS\. jin. 1' V Jm C G Eft autcm P C = P A = f a,. ' tangCGrtangEG-tangiEFri^^^- CJ- ^l-), et P G — E G -I- P E; unde fit cof P C G = c-of P E - fiii P E tang E G — cof | a CI'iare cum fit /jri 1« tang EG- /7 fii:i ;-. X tang|AE— — '.Jll {%, i-,^ idcoque ncofi a-l- I fm fiu ^ A E = cof.^AEzzz = 214 = n fin l a V (n- -i- 2 u cof| a-i- i) '' >j cof^ a -h I ]/ ('2- -i- = « cof n a -H I / fui A E z= - ^' ^'" l '■'■ (" cof^. ^4-0 n- -h - n cof .^ a -+- I cof A E - ^^''cof-g- n.rp + c;icof:-4-r /r --}- 2 n cof^ -I- I repcritiir cofPE — cof(AE — i-r^nz yi'cof]^rof'|-fin*.;.)-f-2»cof;.-^ cof^ 7 ->-:;>; nn'"(ncofrj^ i) /l* -h - " Cof r. -i- I (n' -\- I ) cof 2 a -4- 2 n n' -I- c /2 cof I a -i- I el fin P E rz: tnvfwlcoqin cof ] -f- 1 )-n^JmJ(£of ' g- fin'r.)-^nfin;;cof^-fin^ jj' H- 2 /1 cof n a -h I _ r/t' — i)fin^a n ~\- 2 n cof 2 a -i- I iintlc fiL cofPCG = til±.')-^''^^±i!iZiZ'C'JlliLl.^''' -'^'^ro. (/i'' -!- 2 /i cof^H- 1) fin r. liiii^ iL (i Eft itafjuc PCG rrpr", iindc pakt, circiilo.*; K C, J3C, inviccm fnb nngiilo icflo f(carr, (jiii.i VC acl B C, cl (iC ad EC noinuilcs funt. llinc fcqncns fluit Tlieo- Theorcma. 5*1 hinl circidl minores in fphaera Inviccm acl angu- los rectos fccant^ et e puiidtis interJeSiionis alterufrius cum cirailo maximo per utriusque polos, acl quodvis punclum al- terius arcus circulorum maxiniorum ducuntur , finus dimidio' rum eorum erunt in ratione confiantc. Ad idem Theorema nofter quondam Lexell alio pror- ftis modo pervenit ( F. Atia Acad. Sc. Imp. PetropoL pro Anno 178:^. Pars Pofierior, pag. 88. fqq-). f. 22. Siipra (§. 17.) invenimus tangiAE^r-A^liiii-, et tang E G = l"Jl^if . n coi ^ a H- 1 n~ — i Pofito igitur EGz=(3, AE=zy, cotiy — J, prior aequa- tio dat n= . , quo valore in allera fubfti- 0 iin ^ a — cof I :i tuto flt tang ,3 = --GCinU-co^U) .. ( I — 5'; iin ^a-\- 2 5 cof ^ a unde fequitur tans h a — _ML±ills:ilJ}l_ *^ - 2 5" -+- lJ2 — I) ,'ang [i • AfTumtis itaque p et y pro liibitu, n et a determinantu.r; unde lequens refultat Tlieo Thcorcma- Datis quihiisciinquc circulis luinoyihus i;? fpluicra nC' T'i<-. 10. cfiicdihus ac parallelis KIIFI, E^ H F^ T, f/i/oru;;i n pnJis Jiiis cliftantla Jit = [^, perqiic eorum ])olos C, G', duclo tlt- cuJo maximoj in cjuo pro arhitrio aJTumatur arcus EAzr^y', tumque capiatur AEIj~a, ut fii tanr> ? a rz " ( ^""^ P -^ ta"& : y)J(i'[g : V . 5 fnv/^ 2 V ""^ ^^"& l^ r^ — t(*ih%~ z y) ' fi acl quodfis punilum C cinuH F II F I ducuntur arcus cir- culorum maximnrum .IC. fiC, ct ad (iundpiam pvndum (/ lir- luViF/irFI arius J C , L('\ conftanicr erit fin l yl C :fm -^ /; C -: f o/ \ .1 C : cofl B C =: I : cot l \ fin : X — ( ofl % (J. /7. 'zo. ). K~:\ 217 ESSAI SUR LES NOMBRES PREMIERS. Par M. KRAFFT. Q, Prefente a VAcacUmie le 15 Avril 1I98. $. I. -uoique les Mathematiques aient deja ete enrichies de plufieurs decouvertes tres - ingenieufes fur les nombres pre- micrs: cependant la nature de ces fortes de nombres en ge- neral eft encorc fi peu connue , que meme le moindre fuc- c(s a y repandre quclqucs nouvelles lumicrcs , ne fauroit point etre fans aucun interet. Ce n eft, que dans cette per- fuafion , que j'ofc expofcr dans ce Memoire le refultat de quelques recherches que j'ai pu faire fur une matiere aufTi abltraite, qui toutefois ne lailfe pas d'iivoir des attraits d'un genre parliculior. Plus il paroit douteux, qu'on parvienne jamais a decouvrir pour des nombrcs premiers des expres- fions anfli generales, que celles qu'on a par exeniple pour les diveifes efpeces des nombres polygoncs: phis il foroit a dcfirer qu'au moins on trou^ at des fonclions algebricjues, qui donnulfent, toujours des nombres premiers, pouivu qu'on n'y mctte a la place de lcurs quantites indeicrminees que de Nova Acia Acad. Imp. Scieiit. Tom. XII. E e ' cei- ; - 21 S ■■". ceitaines efpcces de nombres, toulcs coinpiifes, ou au nioins toutcs non - coinpiilcs, dans une cxpiefnon algebii(jue f^cn^- ralc. Cell a ce dcinicr gcnie de fonflions , cjue fe ra])por- tent les recherchcs fur lcs nombres premiers, qui font Tob- jct de ce Mcmoirc, & cjui, fi clles fauroicnt meriter ratlen- tion des Geomelrcs, pourroient pcut - etie en occafionner de plus inlerclTanlcs. Lc palTage fuivant quon lit dans la nouv. Ue edition des lecrcations niathematiques & phyfiques pnr -M. Ozanam, mcn a donnc- la ])rcniicre tccafion: „ Voici, „dil Tcditcur, une piopiiclc cuiicufc des nombies premicis: „ tout nombre prcmier , (hors 2 & 3) etant augmenle ou „ diminuc' de runile , cft chvinblc j)ar (i\ , &jc ne ciois „ pas, quc pcjfonne lail demontic a ])iioii. Mais rinverfe ,, n'cfl pas vrijie; c^cft a dire, lout nonibro' qui . augniente „ ou diminuc de Tunile, cft di\'ifihlc j)ar fix, n'cft j).is jxiui „ ccla un nombre prcmicr. ., La prcmiere do ccs dcux pro- pofitions fe demonlre lacilcmcnt de la maniere fuivantc: Tout nombre N tcl qii'il f«»it, etant de Li forme 3»» ou 3 m-\~ i ou 3 m — j; lout nombre impair 2 N — i ell de la formc t> m 1 ou 6 m -h i ou 6 m — 3 ; or de ccs Irois lormcs la dcriiiere 6m — 3 ctant feule divifible par trois; il senfuit, que lout nonibre inipair non - multiplc de tiois cft d: la forme 6 m -k i ou <"* m — i. Or lout nombrc pic- micr plus grand qie trois, cft un nombrc impair non - mul- tiplc de Iruis; il cft donc necellaircment de la fbrmc ^m-+- x ou 6m — I , & par coiifc-cjucnt , diminu^ ou augniente de lunitc, il cft divifible par fix. Mais linvcrfc de celte pro P')filion m'a pani alfes intcrclTantc pour m'cngager a exa- mincr, (jucllc devoit ctre la condilion dcs nombics m, pour qiic lcs nombrcs N r: 6 m -1- « ou N ~ «^» m - i (jui cii font formes, faicnt dcs nombres prcmic is. Voici cc qtio )'ai trouvi u 2lp ■" ' '-1 a cet egard, oli je remarqae d^ix-ance, que les nombres, de- fignes dans la faite par les lettres N, w, x, j^", u, t, i;, z, Q., r, A, X, IX & V, font fappofes etre enliers ik pofitifs, a moins qall nen foit dit exprelfement le contraire. Propofirion I. 5. =. Toat nombre N de la forme 6m-]~ i eft un nombre prcmier , foiis la condition , qae le nombre m. ne fjit compris ni foas la Ibrme 6 xy -\~x-\-y ni foas celle- cy: 6 xy — x — y. Demonftratlon. Si N ~ 6 m -{- I eft un nombre compofe, ayant deux fa6lenrs quelconques u -~ t & v-\-z; on -a 6m-h i~uv -^uz-i-tvi-tz. Ciiacan de ces quatre prodaits fcmblables peut toujouis etre fappofe =1:1. Soit t z z=z t 81 partant ou t — I & z = I ou t ~ — I & z — — I , .& par confe- qaant 6 m ~ u i; -h 71 -j- t> ou 6 m = uv — u — v, «& c«s deax cas font les feals poffibles, vuqae, le nombre m etant pofitif, il fiiit qae u &i v foient oa tous les dcLix pofitifs oa toiL; ]e: deax negitifs. Soit donc d'abord 6 m zz: u v -\-u-j-v. & paitant u v -}- u -{- v divifible par 3 & ?. Pour qu'il Je foit par -, il faut qae u &i v foient, Tun & Tautre, des nombres pairs; pofimt donc u~ 2 p & v=z 2q, de for- te qtie :im~ 2 pq-]^p-\-q ^ on voit que ^pq-\-p-\-q doit etre divifible par j; or poar cet cfTet , toat nombre etaiit de ]a forme 3 a , ou 3 n -f- i , ou 3 « — i; il n'y a d'aatres fappofiLions poP.lblcs a faire, que p r 3 x ct 7 -3 y ou auffi p z:^ 3 x — i- & fjf rr 3 y — , i ; la premicre donne vi~6xy-\- X -4-7; la feconde m — 6xy — x~y. Soit mainlenaiit 6m — uv^u — v, & partant uv ~u — v di- E e 2 vifi- vifible par 2 & 5- Poiir cjuil le foil pai c ; il faul cncore que u &. V foicnt l'uii & l'dulrc', dcs noinbres paiis, & po- far.t u — 2 p & V — z q, (ieforte que 3 m ~. ^ p (7 - p q^ 011 voit que 2 pq p q cioit elrc ciiWrible par :, ; or pour cet eirct il n'y a ci'autrcs fuppofitions poHiblcs a laire, que p — 3 x & c/ ^ 3 / ou nulTi p — 3 x ^- 1 & q ~ 3/-»- i ; Id prcmiere donne m rjz 6 x y — x y; la fecfinde m rr: 6xr-i-xH-/. Donc fi le nombre \ — 6 >;;. -f- i cft ccm- pofti : lc nonibre nt clt nt*ccll.iircment de la forme: jn m: 6 X y -^ X ~h y ou de cclie - cy : m ziz 6 x y — x — y; &c pai conft'C[uant , fi le nombic ui u'v{\ ni dc Tunc ni de Tautrc de ces dcux Ibrmcs: lc nombrc N ~ 0 ;;i +- i ne fauroit etic compofe & parlant il cll picmicr. Corollaircv. I.) Si le nombre m cft dc hi forme 6xy-i~x~hyi ^,1 a 6 m-h i —{^ x-h i) .(6 y -\- 1} & partant le nom- bre N — 6 m -i- i^ a lcs dcux lafleurs 6 x -»- i & 6 v-+- 1. 2.) Si lc nombrc m cft de la forme 6xy x—y, on a 6m -hi =( 6x — 0-(''T — 0 "^ parlant N~6m-f-i a lcs dcux facleurs 6x — 1 & ^j — i. Propofirion IT. 5. 3. Tout nombic N de la formc 6 m — i cft un nombre premier , fous la condilion , quc ]<• nombrc ;;i ne foit point compris fousla forme 6xy-\-x y. Dcmonn-rarion. Si N~6m — I cfl tui noml)rc compofc, ayant deux faflcurs qiiclconqucs u -h t & v h%; on 4 om—i — uv-h uz 221 uz+-tu-^-t%. Cliacua d^ ccs qaatre produits femblables peat etre fuppofe r— 1. Soil tzr— i; & partaat fc-— i & ;&:--f-i, oii leciproquement; & dm^^uv ^u -v oii 6 m~:uv —u-t-v; Si ces deux cas, qui a caufe de la permutijbilite dcs u Slv reviennent au meine , font les feuls pofFibles , puisque , le nombre m e'ant pofitif , il faut , que u 8i v foient ou touis les deux pofitifs ou tous les deux negalifj. Soit douc 6m :=:uv-^-u—v & partant uv-i-u — v divifible par 2 & 3. Pour quil le foit par 2; il faut que u &i v foieiit, Tun & rautre, des nonibrcs pairs; & pofant u — zp & v~2q de forte que '^m —^pq -\~p — q, on voit que ipq -{-p—q doit fetre divifible par '• ; or pour cot etTet il n'y a d'autres fup- po/iticns poffibles k faire que p~';. x & qf— 3/, ou autli p— 3X-hi 81 q—^iy ~i; L\ premiere donne m~6a:/-f- X —y; la feconde m—6xy — x-i-y & ces deux expreflTions, a caufe de la permutabilite des x Sl y, revienncnt au me- me. Donc fi N — 6m - 1 eft compofe: le nombrc m eft necefrairement de la forme 6xy-\^x - y; & par confequanl;, fi le nombre m n'cft point de cette forme, le nombre ,N:;:z: 6m — 1 nc fatnoit ctre compofc, & partant il eft premier- Corolhires:. I.) Si le nombre m eft de la forme 6xy-\~x —y;. on a 6m — I— (6x ^^('''J-hi) & partant le nombre N — 6m — I a lcs dcux fafteuis 6x — i & Cy-\-i. 2.) Non feulemcnt tout nombre impair non - multi- ple de trois cfl de la forme 6m^Ki; les taaeurs, s'il eft compofc, font tous auflfi dc la meme forme. CLAS- £ 5 2 CLASSIFICATION dcs nombrcs naturels par rappoit i la formation dcs nombrcs prcniicrs. ^. 4. Commc il y a dciix foiles des nombres pre- mievs a diftingiicr, Ivs iins de la foime 6m-hi, les auties de la forme 6m — i; leciproqtiement les nombres cn gene- ral , eu eg.nd a leur apiitude a pioduiie, fous ruiie ou rautre de ccs deux fbrmcs , lcs nombrcs premiers , font de qualre cfpcces: 11 y a I.) Des nombjcs abfokimcnt propres a la produQion des Eombrcs })remicrs , c'cft a dine, cjui produifcnt dcs nonibres prcmiers fous la forme 6 m -f- i & (ous la Ibimc 6m i. Le caraflcrc diftinflif de ccs nombrcs cft de nVlrc icdudi- bles ni a la (orme 6 x/ -t- x -+-y- ni a la (brmc (ixy — x-y, ni non plus a cclle-cy: dxy-^x y. 'iVls font dans la prcmicre demi - ccntaine dcs nombrcs naturcls Jes fuivans: I. -. o- 5- 7- i^- I-. ^T- »8. 23. 25. 30. 32. 33. 3S. 4C. +5. 47- '.) Dcs nombres proprcs a In produilion d(s nonibrcs premicrs fous la fculc fornu.' 6i»/-f-i. I.c carancrc diliinflif de ces nombrcs cft dc nVlrc point rcduQibbs ni a la lorme Cxy-hx-i-y-, ni a la lormc cxy — x — }•, mais bicn a cclle cy: 6x/-t-x — y. 'Pcli. funL lcs nombrcs 6, 11. 13. i6. 11. ^(^- -7- 35- 37- 4^'- 5.) Dcs nombres proprc; a la produflion dcs roinbrcs prcmi( rs fous la fcule formo ( m 1. I.- caraflcrc diftii flif de ccs nombrcs cfl dc nctrc point rcduflibles a la forme 6xy 1 223 == ^xy-hx—y; mais bien a la forme 6xy-\-x-\-y' ou 6xy — X — /, OLi a ruiie tSi rautie. Tels font les nombres: 4. 8. 9. 14. 15. 19. 22. 2S. 25^. 39- +=• 43- 4^- 49- 4.) Des nombies abfoltiment impropies a la produQion des nombres premiers , c eft a dire , qui iie produifent des nombres premieis, ni fous la forme 6 m -f- i ni fous la fbr- me 6 m — r. Le carattere diflii^Oif de ces nombres eft d'e« tre redudibles a la forme 6 xy-i-x -i- y ou 6xy — x — j, &■ encore a ia forme 6 x y -^ x — /. Tels font les noni- bres: 2C. 24. 31. 34. 3^- 4i' 4-« 5^'. Si la loi de progrefTion des termes des quatre feries que je vicns de donner feulement pour la premiere dcmi - centaine des nombres naturels, etoit connue; celle des nom- bres premiers le feioit auffi & on auroit la f ilution du PrO' bleme de Fermat, de trouver un nombre premier plus grand quun nombre donne. D'aiUeurs il eft facile , de trouver aulant de termes de ces feries qu'on voudia; car ayant , par exemplc, pour le premier cas , m :zz 6 xy -h x -{-y — 1 6 X -h I j / -f- x; on aura pour y — i ; y z^ c^; /~3 &c. m — 1 X -^- -i ; jn — 1 3 . X -f- c ; ;;t — 1 9. x -f-- 3 &c. & cn fubftituant dans ces formules a la place de x autant des termes de la fuite naturelle des nombres qu'on voudra , ce qui fe fera par de fimples additions; on aura , jusqjLi'a la raeme limite, tous les nombrcs redudibles a la forme.<5x/ -f- X +- 7 & on connoitra en meme tems' lcs valeurs ^es.x h y dues a leur reduclion. Par de fembl.ibles operations on obtiendra les memes refultats fur les formes: m — 6xy • — X — / & w — 6 X y -f- X - y» de fa^onj quon cannoitra , poui -1 - 2 2 4- ^— ■— - poiii chaqne nonibie m, jiisqua Id nieme liniite, sil cft re- dtidible a riinc oii raiitrc de ces formes oq non, & en cas tjii il le foit, (|iiclks font les valeurs dcs jc & y diies a U reduclion; d'ou Ton conclura lout dc fuitc, fi le nombre N — 6m~' 1 eft un nombre premier, ou , en cas quil f( it compole , (jucls font ks noinbrcs qui le compofent. Ceci in'a fourni ridcc d'unc Tahle trcs - fdcilc a conftruire & trcs - compcndicufe, qui prcfente tous lcs nomljrcs picmicrs jusqu'a une liinite quekonque prife a volonte , & qui en mcine tenis pour lcs nombrcs non - prcmicis impairs & Bon - mullipks dc trois fait connuitrc ks faftcurs. ECHANTILLON d'Line Table, qiii pour ks iionibrcs inipair?; non-miilti' plcs dc rrois donnc a connoirrc, fi ccs nombrcs lont prcmicrs ou qncls Ibnt lcurs diviCcurs. La quclk indiquc fpar Ja kltrc que k' nombic m, qui cft accompaf^ne de ccttc Jfttic, cft icduOibk a la formc <5 xy — X — y. 6 X y- 8t Jri; «lciLX nombics joii:ls a la lctlic, inn*., ]e |ircmicr la vakur de x;, !'• fccond la valciir dc y, ducs- a la K-duchon du nonibrc m a id foiuic niaiquje p.ir la kltrc. Korn- ■ ^5 ■• '" Nombie Man|iics & Jiafes 1 Nonibre Marques & Bafes m. de fd icdnclibilite. m. de fa rednflibilite. I, 2d. C. i;5. ^ » ■^ /• C.4;i. 3- 28. A. 2; 2. 4. B. I • I. 29. A. 4; I. B. 6; I. 5. ~ 3^. 6. C. i; I. ■ 31. B. 3 ; 2. C. I ; ^. /• . 32. 8. A.i;r. 33. P- 13. 1-2. 3-1^ B. 7; i.C. 5; r. ic. 35. C. =;3. 1 1. C. I-. 3^. A. 5; i.C. I, 7. I 2. 37. c.3;^- 13. C. 2-1. 38. H- !'• i;3. 39^ B. S. X. 15. A. 2 ; I, . 40, 16. C. li 3. 41. A. 3; 2. C. 6j T, 17. 42. B. 4; 2. iS. 43. A. 6; I. if?. B. I ; 4. 44. B.9;i. 20. 13. 2;2. C. 3; I. 45. 21. C. I ; 4. 4 s'ils font premiers ou quels font les fafleuis qLii Jes compofent. Eclairciffons fon ufage par quelques exemples : Exemple L On demande, fi N — 221 eft un nombre premier ou quels en font les fafleurs. On a 221=1(5.37^-1; donc »» = 37. Le nombre 37 eft , dans la Table , marque de C.3; a; donc x=:i3 81 yzzr.2.; Sl partant-(5. 37 - — 1=221 eft un nombre compofe, ayant pour faaeurs c> x — i — 17 & 6y-{-i — 12. Excmple IL Soit donne le nombre Nri 90. On a ippr^^.^s-f-i ; donc m— .33. Le nOmbre 33 n'eft marque d'aucune leltre; donc 6. 5 3-1-1 m -9 eft un nombre prcmicr; & on voit de plus, que 6. 3 3 — 1 — 13,7 Left egalemcnt. F f 2 . Ex- 22S f Excmplc III. Soit donne lc nombie N — 293. On a 295 — <». 49 — i; donc /nzzr^p. Le nonibrc +9 cft miiniuc dclj.ic;i; fans C donc 6.4.9 — i— -93 eft un nonibie picinici; & la marque IJ. lo; 1 fait voir dc pUis , (fi ron cft inlcrclVe de le favoir) (juc 6.49-^-1-295 cit \\\\ nombre compore, nyant lcs dcLix faclcurs 6x — i — 59 & <>y — 1—5. Excmplc IV. Soit N'=:S9- O^ a 2S9 — 6. ^s-t-i. I>:>nc mr^s* Le nombic 4S cfl marquc dc B 3^3. &: C. -;i donc x — 3 & y—% , & parlant 6. 4S -H 1 ~ 2S9 cft w\\ nombre com- pofe quarrc, oyant pour rarine 6x -i— 6y — i — 17. La marquc C. ■;; 1. fait voir dc })lus, (|uc '^. 48 — i — -87 cft im nombrc compofc, ayant lcs dcux fadcuis 6. 7 — \ zz. ^;^ & 6. I -i- I i;:; 7. 11 ne coutcroit pns bcaucoup de pcinc ni dc tcms dc continuer une pareillc Tablc au/Ti loin quon voudiiu Conlinuce fculemcnt jusqua m- 166607, cUc fuffnoit a Texa- mcn dc tous les nonibres impairs non - mult)])lcs de trois jusqu'a un million, fans occupcr qu'on nombie mcdiocre de feuillcs; ^V pcut-ctrc auiuil cllc memc quthjncs a\anta^cs fur ccUe dont 1111. Eulcr a donnc Jc ]ilaii d.ins fon Me* moire: de Tabula numcrorum ])rimorum usquc ad millionem ct ultra conlinnanfla. ^-y. \..\i C"mmcnt. Atad. SticnL Pctro]). Tom. .\l\. }. 5. 229 J. 5. Un nombre m etant donne , s'il eft leduflible il faut , qu'il y ait des y ou x entiers^ & pofitifs tels ,■ que la forme 6 xy-hx-hy 6 xy - — X — y 6 xy r ^J -I m -t~ y 6 j' — r ^t -+- y oti — foient des nonibres entiers pofitifs. ou que Tune ou Tautre des equations indetermir.ees 6 xy H- X -(- j m — c, ou 6 X f -4- X — / — m zzz o h\C refolu- ble en nombres entiers. Qi;ioi(|ue dans ces equations au- cime des inconnues ne furpaffe le premier degie: on ne fauroit pourtant point fe fervir, pour les refoudre, de la me" -t!iode de Mr. de la Grange , quand on eft conduit a ces' equutions par la recherche, fi un nombre N ~ 6 m^ x e^t preraier ou compofc , vuque cette methode fuppofe qu'on a>nnai(fe les fadeurs du nomhre N , & que par celte raifon elle n'eft point applicable a celui des problems indetermi- nes , qui de tous Teft le plus. Faifons cepcndant fur ces equations lcS' remarc^.ies fuivantes: Premiere eqttation f' xy -}- X -hy — m — c §. 6. Soit Q. le plus, grand multiprc de 6 contenii' dans 1(J nombre m , de forte que m — o. Q -(- r & r •< 6. En polant Q — x j & r — x --h/ , on voit d'abord quc , fi. *"' ~ + Q. cft un carre j on aura immediatement & en nom- bics entiers r -i- 1' ( r^ — 4 Ci y -' & J - r — , f--- - 4 '? ) Or Or il rtUiL pour cct elTct qiie Q. foit moindre qtie ", & cet- tc icdiiflion inimcdiate dci nonibrc m a Li lorme 6.v/-i- X H- )■ , qui fiipporc qne r' — 4 Q. Ibit iin cjiic , n\i lica que pour ]cs cas m:=s;i5;=-;2S;:9 & 4T. Pour donc qu'un nonihre m — 6. Q-f-/-, pour qui iu:e p.trrillc rcdudion immediatc n'a j)oint licu, foit pourtant rediicliblc a la for- me 6 X y -^- x- y. il faut que prcnant \\n mulliple de 6 moindrc que f Q, commc <>(Q- A) de forte que ;?i-6,(Q.— A) H-r-+-tA, on ait Q.-A — x/ & r-\-6k~x-\-y; cc qui donne: X ~ *• -^ fi "^ -*- •►''r (r i- 6 t)^ — < fO — t) 1 ^ i) 5i r' — 4 Q cfl un cane, ou s'il y a un nom- brc cnticr & pofitif A m(;indrc quc Q. qui f.tlisfalVc a 1'6' galite 3(^.;;*^_^(^,._l_i)/iH-r'~4Q — G, ]e nombrc m=:nc qn'nn nombic m foit lediiflible a ce'.te forme, il faiit que prenant an miiltiple de 6 plus grand que 6 Q_', commc - (Q.-H ) de forte que ni — 6 (Q_-j- >.) -j- r — 6 X , on ait Q. -H X 1= x/ & 6 x — r — x -f-/, ce qui donne X ~ 6^ — '- -1-1 (6\ — T-)' — 4(ij -f- A) I ^ I.) S'il y a un nombre cntier pofitif >, , qui fatis- faffe a lcgalite 36.X--4(5;--M)X-}-r2 — 4Qzz:a , le nombre m — 6 Q_-h r eft redudible a la forme j, & pofant Qmx/ & r =: x — j, on voit, qne, fi ^^^^q ^^^ ^^^^ carre, on a immediatement 2 / T"""" • Pour donc qu*un nombre m =2 6 Q-f- ,• , pour qui Line pa- reille reduQion immediate n'a point lieu , foit pourtant re- duaible a la forme 6xy-hx—y ou x>/, il faut que prenant un multiple de 6 moindre que 6 Q, comme 6(Q-;^) de f^rte qc:e m-6{Cl~ix) -i-r~i-6 1^, on ait Q - fx — x/ & &. r-h^l'~x —)■; ce qui donnc X ZZ: ^ r f6 R -*- r r -t- 4 IQ_ — M-) 1 -H 6 n -^- r g. , • V [ '■-■ u. ->- r P -H 4 ; Q_— H) ] — 6 tt — r .' ■ o • Soit maintrnant x < j; & il cft vifiblc {jii'il n'y a, dans ce cas, point dr rcdiiclion iinnicdiatc a la ibrnie /zzx/ & 6v — r —y X, cc qui donnc j. •— - 1' [ (6 » — r'J -I- 4 f n -t- <> ] — f / 4- r r ^. — t^r [f, ,— r'^ -»-4(Q^ .. ,)iH-ft*— r Donc 1.) Si r-f-4Q cft un carrc , ou s'il y a un nom- brc cnticr & pofilir u. moindrc quc Q, qui falisfaflc a le- galite 36;; = -i-4(sr— i)y.-f-r--|-4Q- — n» ]e nombre »1— 6Q-hr eft rcduQiblc a la formc (Jx/-hx— /, pour Ja qucllc x"^- y. ;.) Si r^-l-^Qcfi un nombie non-carrc h qu'il y a un nombrc cnticr pofitif k, qui fati.sfaflc a lcgaiilc 36.)'- — +(3A-~i)v-j-rM--tQ.=:n , le nombrc wi — 6Q-|-r cft icdudiblc a la fornic r;xj*-+-x— >•, pour la qucllc x-y\ le figne — pour celle a la Ib rme Cxy — x — y. U. Pour la reduOion a la forme i5x/-hx— / & partant pour les nombres N~6m — i, on a 36. 112 Zf; ^ ( 3 ^ _ I ) 11 4- ,2 _|^ 4 Q_=z n , le figne -+- pour le cas x>jk; ie f]^£,ne — pour celui r , — n 1» -t- •> (^ 4 >) ] — 6 » 4- r qni,'a caufe de t' rr a iz: i ; r — i & a~ ^+73 ^ chan. gc en ccllc - cy : X — ^^ g;-^4.^.74)^ — .ys; donc y __ n (r? -^ 4 MTO -»- S . g^ «f parlant lc nombrc 233033 a pour faQcurs equalions doniient lieu aux rcmaiques fuivantes: Ayaiit (>\. 9.) :i6.Sl'^:^^{:r-i).D.-^r--h^Q.-n = t ; on en tiie , a caule de 6..Q.-fr — m & 6j?i t-i — N, lc» equatioiis fuivan es: 5(6.n^r)^i =i:)/(;.i--|-6m-f-i) & 3(6.n^r)-+-i =] (p.t^ 6m-|-i)-, , 1= & 6m — i—N-p.f=— (3. A-tO^ Ces deux dernieres equalitcs m'o.nt conduit aux Thcoremcs fuivans: Pioporrion III. f. Ti. Tfut ncnibre impair non - carrc &' non - mul- | tiplc dc Irois, .v'il eft compole , cft aii moins de dcux nia- ' Eicrcs la d)»r«iu-ncc i\c daw quarics , dunt un , «& un fcul, a \\n n)iUli[)lc d. liuis poiir racine. Dcmor.fhTirion. Un parcil nnmbre N clanl non-mul'ij)lc de •; , eft ncccffaiicmcnt dc la formc 0. m-l- i ou 0 m — 1. Si N := C m " j7 6 m-h S ^^^ ^ d'aboid N =r= ( 3 m -|- t )- — (nmf; & cette premicrc redudion dit noiubre i\ a la dilTerence de deax quarres a to.ijoiirs lien , fjit que N foit preraicr oa compo- fe; mais outre cela , fi N cft compofc , on a m ~ 6 xy -h x-\-y ou m~6xy—x — /, & partant N :=: ■jd. x/ ^^ 6 (x-f-/) -+-• r ; d'ou, a caufe de ^x yz^(x-^-y)- — (x - y)% ©n ablient encore unc feconde reduLlion fjmblable N -6 w.-t- i -[3( r-+-/) +- 1 J- — [3(^^' — r)!"-- J3c nieme, fi-N=:6m— i ; on a d'ab3rJ N — ( 3 /n)'- — ( 3 '"— O^- OiUre cette premiere re- duclion qui a toujours licu, foit que N foit premier ou com- pofc; on a, fi N eft compofe, m r=;-ox/ -^-x-j & partantN — 55 x/ -I- /; & N — [3 ( rH-/ ) ]- — [ 3 (/ — x)-i-i]2 pour le cas x -s y. Or dans tous ces pairs de carres que nous vcnons de trouver, & dont les ditferenGes egalent les nombies N, Tun des carres , & un ieul, a un multiple de trois pour racine, Corollaircs.'- I.) L'un des deux carres cn queftion avant un mul- tiple d® j pour racine, & le nombre N etant non - niultiple de 3j 1'autre des de:ix carres doiL avoir un non-multiple de 3 pour racine . & paitant un muiiiple de 3 augmcnte ou diminue de luniLe. =•) Si N — (5^ m -h I etoit un carre: a caufe dc- X— /, la iccoade redudion neii auroit pds liea. 3.) 23S 3.) Nomraons lcs reduLlions N r= rm-»- ir(- m ♦- 1 )• — ( - m )'- , & N z= 6 ?n — 1 =i{ ' mY — ( 3 m — i ) , li, duclions primitives, & lcs autres, Hcondaires. 4.) Lcs reciuQions primilivcs donnent toujours de$ qnaries premiers entre cux; car lc Is font lcs nombrcs 3m-+- 1 & 3?w; ainfi cjuc 3m & m - i. li nen cft pas de mcme dcs leduflions fccondaires; car 3 (x-hy)-^ ' cSz 3 Cx — j), ni 3 fx-f-/) & o (x — y) -^ i ne font pas necciTaircment des nombrcs prrmitrs cnlre etix, & s'jls ne le font pas, le carie dc Jeur faclcur coiiimun clt un di\ifcur de N. 5.) L'*s rcdiiLlions fecondaircs donnont totijours des carres moiiKlics quc ce.ix, quc «1 ninc la icdudion j)iimilive'; car pour N rz 6 j?i -j- i on a m — 0 xy ~h x -{- y ou m ~. 6 X y — x — y & pour N r= 6 m — i on a m ~ 6 xy-h x '—y', or ayant gcneralcment x-^y^t^-^xy on a dans tous ces trois cas, m>3X/ & ])artant aunfi m; X'j&m>x— j. Ccft ainfi par cxemplc quon a, par la rcdr.clion primilive, N ~ 3S5 :=: <5. 64.-1- I :=z 193* — is>-"i &i P^'»- lcs leduflions fccondaircs, 3 85 - 41^ — 3<^'- 3^*^ — 24.' r 23-= — i 2*^. C.) Totit nombrc impair non - mullij)Ic dc 3 admet unc redjQion priniilivc. 7.) Tout nombre inq^Tir ron-mulliplc de 3 (jui admct nnc rodudion fccontiaiie, tft iHCciraiicmi lU compnfe^ car {ji. j)oTibiIile d'une rcduOion (ccondair<; fuppofe iV^ \a- lcurs rcelles de i & / & pailant la rcalilo dcs f. nciirs ^ T T- \ 8i 6 y -^ 1 dcs nombics N ~ i' m-}-i , & cellc des fdclcurs Ox — I & Cy-i-i dcs nombics N^om — 1. 8.) ToTit nombre prem*er plus grard qne 3, admet ime vcduclioii primiiive (Coroll. 6.) Si n'adnict aucune re- dutlioii fecondaire. (Coroll. -].). Propofitlon IV.' J. 12. Tont nombie impair non-carre et non-mnlti- ple de trois qui n^eft que d'une fer.Ie maniere la dilTer.iice de deux carres dont u i feur a un mulLiple de trois pour racino, eft un noaibie preinier. Demoriflnirion. Tout nombre impair non - multiple de trois admet tine redu6}ion primitive ■ Prop III. Cor. t. ); il eft donc au nioiis d'une maniere la dilYercnce de dcux pareils carres ; 6i s'il eft compofe , f.urs etre carre, il admct encorc une red iclion feconddire ( Prop. 111) Donc (i un.nombre impair non-carre & non-multiple de trois n'admet aucune reduc- tion fcconddire, & par confequent s'il n'eft que d'une feule maniere la ditTerence de dcux pareils carres , 11 n eft poiut compofc, & partant ii eft ptcmier. Corollaires. I.) Mr. Euler a donne pour tous lcs nombres im- pairs de la forme 4 m -4- i une metiiode d'examiner s'ils foit pre-niers ou compofes. en partant d'un des plus beaux theoremes de Mr. Fermat , que Mr. Euler a dcmontre le prcmier: que tout nombre premier de la forme 4 m -f- i eft la fomme de deux carres premiers entre eux & ne l'eft que d'iuie feule maniere. Celui que je vient d'expofcr dans la Piopolilion piccedciite, otrre pour tous lcs nombrcs im])airs uon- -■■■ ■ c^o non-canes & non-muriples dc trols, de (incllc fdimc qiTiU foient, iinc mclbode ^enerale de lcs cXiimin r fous \c nie- me point dc vue , & d'<. n itrouver Ivs fafleurs , s'ils font compofcs. Car un lel nombrc etai.t nccciraircment de la forme 6 m -}- i ou <5 m — j ; s'il 1 1\ dc la forme 6 m -f- i on aura N — [3 (x-hx)^ if — [3 (x—y)]- & part.inL en pofant x — y ~X 61 3 (x -{- y) T i rir Z, on aura 9. \- -f- N r Z ' & X J dcs cancs de tous lcs mulli|^l(S de trois moindics (jue 5W, on ne r( ncontre aiicujie dilT^jience (jui foit un carie; JM cft un nombic premicr: fi au contraiie, pour Y ~C, on trou\e 9 C ~ }\ ~ D'-; N eft compolc; ayant lcs fadeur* 3 C -H D & 3 C — IX s.) C( tte mctbcHlc (juc lc.«; ])rinci|)cs pr(^ccdans m'onl fournic imm<'(iialcm( nt, (It fcinblablc ;i ccllc (jueMr. Kauslcr, nolre dignc & cbrr Conficie, (jui trav.iillc avc( tiint dc fucccs au pcrfcelionncnicnl dc rAnalyfc indctermi- nec , 241 nee, a donnee le premier dans Ses excellens Supplemens a rAlgebic de Mr. Euler , (*) cn partant du principe qu'il dt-montre , que , tout nombre impair en general etant la diilerence de denx canes premiers entre eux, les nombres premiers ne le Ibrit que d'une feule maniere; de fac^on que P')ur examiner un nombre impair donne N, s'il eft premier ou compofe, il s'agit de trouvt-r, s'il y a nn nombre ex- ticr Z moindre que '^~-'j qui fatisfnlTe a Tequation inde- terminee N -h Z- — D- Ln propofition precedente abrege confiderablement la methode de Mr. Kausler, en ce que, fuppofant le nombre N ni carre ni multiple de trois, (chofe dont on peufs^affurer facilement) elle fait voir, que Tua ou Tautre des deux carres qui entrent dans cette equation, indeterminee, eft neceffairement un multiple de neuf, Sl que par confequant, iipres s'etie affuie que le nombre don- ne N eft ni carre ni multiple de tiois, on fe peut dispen- fer de la peine d'effayer les nombres non-multiples de trois pour voir, fi, ajoutant le nombre N h leurs carres ou rea fouftraiant, on abtiendroit des nombrcs carres. 3.) La mcthode que je viens d'expo(er, eft encore fnfceptible d'etre fimplifiee a plus d'un e^ard; car, par ex- emple, comme le noinbre N,qu'on pourroit foupQonner etre prcmier, ne peut avoir autres terminaifons, que i; 3; 7 ou 9; chacune de ces quatre terminaifons exchna toutes lcs vaieuis de X ou Y, qui dans la fomme >.X--hN ou d His la differcnce 9. Y= — N produiroient dcs terminaifons en 2, 3, 7 ou 8 contraires a la natme d'un carre. ( ) (JufciS l^offltan^igc grnfnfung jiir atcjcbra; Dri'fer Q^ficif, £nff>affent) t>it S''!a6e v»oii t'c fuQranQc, ini6 t)en li a 1 1;^' rififcn nbcrfcft iiiii) niif ti-. Qtnen V(l>fiant)fungen l>egfci(ct »01 ^aiiglcr, 1796. NoL-a Acia ^cacl Imp. Scicnt. Tom. XII. Hh 4.) • 24- ■ ' +.) Les hombrcs de la forme <5 vi i ionl plus fa- cilcs u cxumincr foiis ce point de vuc , que ceiix dc la loime '> w H i ; parce(|ue pour refoudre 1 cfjuatioii 9. \- — N — U'-, on connoit dcux limites du nnmbre Y, fcuvoir Y>— & Y <^m-y avanlage qui n'a pas lieu pour lequa- tinn oX-^^Nr^Z", pour la qu, & n-3A=:i7, L.\ciiipic if. K -" T 3;(;7 ~ o. K<;sT - i ; donc m — 88H3. li: y N ~=3'»t-i 011 a donc a refoudre rcciuaiion , Y-— ss^PT^D & 'Y* — ^. V*'-"^. <*s- p ijs; Mu- ],■ n^nilii'- V fc teiminc cn 1» — -4-0I 7, on iie prendra parmi les multiples de tvois plus grands que 23C, que cenx qui fe terminent en i, 4, 6 ou 5^, de faQon, que la prcmiere fuppofilion a elTaver eft 3 Y — 231 & Y=77. Donc C =77 & Dz= s; & les deux fa£leurs de 53297 fe trbuvent 3C4-D=239 & sC-Drzi^^. 77 ll 231 9Y2 — N Exeniple III. N- 542^ = 5. 904. — i; donc m = pc^. & / N r ^s^fJ^ on a donc a refoudre lequation 9Y-— 5423-n &'3Y>>7,; & puisque le nombie N fe termine en 3 ■> on ne prendra parmi les multiples de trois plus grands que73,que ceux qui fe terminent en c , 3 , 7 ou 8 ; de fagon . que la pie- micre fuppofilion a effayer eft 3^ = 78, & Y z=: z6. 26 27 2S 29 3C 3^ 3" 33 34 3 5 36 '.Y 9.Y2- -N 78 66-1. bi * 84 * 87 2T4.5. 90 * 93 3226 96 # 99 * 162 4981 105 * 108 6241 ~ 70' Donc C=:3<^ & D^r-r^, & les deux fa9;eurs de 5423 fe trouvent ' 3C »-Dri8- & 3C -Dr2p Les valeurs de 3 Y marqiiees * font exclucs par leurs ler- minaifons. Hh 2 Kx. :44- Exemple IV. K =r 135033 n: 6. 3S839 — i; dcnc mrr 33539 & /N=:432,-'; on a donc k refjudre requalioa 9 Y=— ^33-33 = D & 3 Y > -fS^,- & puisquG ]e nombre N fe teimine en 3, on ne 'piendra piirmi les multipics de trois plus grands que 4SC, que ceux qui fe termincnt cn 2, 3* 7 ou 8, de fac^n que la prcmicre fuppofilion a elTnyer eft 3 Y ==: 483 & Y --n: iCt. Y 161 Y o 4!>3 9 Y-- N 156 — i6- I Donc <^ri6i & D-16 & lcs , fiiOeurs /le 233033 fe troiivent 1 3 C -K D = 499 & 3C - D r 467.. Ce dcrnicr cxcmplo cft un dc ccux (jue Mr. P^tilcr a calculcs d'iipr (voyes lcs Nouv.. Commcnt.. dc iAcad.. T. IV. pag 3 8^ Je n'ai gardc de diro qu'on fe trompcroit hicn , fi Ton s'attendoit, pour tous les nombrcs a cxamincr, ii dis calculs auHl courts , que ccux cju'ont dcmande lcs nom- bics dcs quatrc exemples piecechnis; & lc 3"" cxcmple ccHiiparc a\cc le c'''' & le 4"' fait dcja voir, que la 1 in- gucur du calcul dcj)cnd moins dc la ^randcui du nombre a examiner que de lii difparile de fcs fadcius. Jc fmis ce Memoire par la remarque, quil eft peut- ctre rcfervc i» la nouvclle Analyfc combinaloirc de Mr. Jlin- dcnbnr^, dc rrpandic dc nouvellcs lumicrcs fur rorcirc dc progrcdion dcs nombrcs prcmicrs; c.ir puisquc, comme J'a rc- remarqtie ingenieurement P-Tr, Lambert (Anlage znr Archi- teQonic, oder Theorie des Einfachen ond des Eiften. 11'*** Band, pag. 507.)? quand on developpe la ferie *■* I X3 &c. 1 — X I — x^ 1 — .".i en Line ferie de la forme ac -h A x"' -4- B x' H- &c. toiis les terines de celle-cy, dont les coefficians foat ~ 2 , ont des nombres premicrs pour expofans: il femble que, fi la loi de progrefTion de ces; coeillcians qui eft fans doute du res- fort de cette Analyfe, etoit connue independamment de la refolubil ite des expofa ns en fa^leurs;. Tordre de progreflion dcs nombre*. premiers. le feroit auffi. Sur Sar lcs Liftes des Mariages^ des NailTances & des Morts u St. Pctcishourg. Mcmoire (^uatricmc La Pciiode de 1791 jtisqu'ii i79<5. Par M. Krajft. Prejente a VAcadcmic h i^ ylvrll, ligi. Je finis dans ce qMalicnic Mc-iii-.iic la premicre epoqiie dci; Tcibles de Population dv la Villc de Sl. Petcrbbourg , qui selcnd depuis le nonvcl ctablifTement de cc-^ Tablcs cn i-^^+ jusqua Tcpoque de ravencment au Trone de Sa Majeftc Imperiale ^^lorieufemcnt rcgnantc, notre Ties-Auf^iific Souvcrain & Rmpereur PAUL I Dans ce Mcmoirc & les Irois preccdans fur le niemc objct , j'ai rcdi^e & cxamii:^ ccs Tablcs, pour une luilc dc trcnte-lrois annccs confccu- lives , fous leurs poinls dc vuc les ph]s inflruclif' &• 1 s ])Ius projircs a donncr dcs luniicrcs intcrclLintcs pc^ur le bicn j)ul)lic & cclui (\o riuuiianile; jc mc fuis npplii|uc , furtouL d,ins Ic picmi(fi de ces quatic Mciiiwiics, a faire fenlir rmiliic (jui rcfullcroil dc rrxtcnnon de parcillcs Lis- tcs fur des Provinces cnticrcs tlc rKmj>irc dc Uufnc, & la ntccfTjtc d'un dc[)artcmcnt ou Comploir cliargc de lci; rc- (li- -i fclon les vrais princi|)es & Ics jurics rci;Ies dc lA- liL iiucLi([uc poIili(juc. Pour ce (jui rcgaide Li dcrnicrc pe- riodc dc 176X cn «7<>9J fur iduficurs poinls a rc^ard dc*s- qurls rlle ne picfcnloit licn de rouvcau a dire, jc mc rap- poilc culicrcmcnl a mcs Mcmoiics picccdans. I. Ta- ^17 I. Table generale des nombrcs v.nnuels des Mariages,. des Naifn^nces Sa des Morts. Aniiee Manages NailTances Moits. 1791 17^7 6353 6979 1792 1587 69 18 4247 J793 147S 6990 4233 1794- 1430 6750 4092 1795 1274. 6964. . 5495 1796 14-4^ 744 5 7932 2192 joLirs ^ 8941 414.20 , 33028 II. Table fpeciale dcs Nombres annuels des Mariages. lAnnce A. B. c. D. Somme. 1791 1258 124 219 1 26 1727 1792 I 200 11(5 185 86 1587 ^793 1 1,19 95 181 83 1478 '19 1' 1G71 119 163 77 1430 '195 962 lOI 133 78 1274 i-jc)0 I lOI 128 13 8 78 528 1445 2192 jours 671 1 ^83 1019 8941 A. Mariages entre dcs Gargons & des Filles. B. Mariages entre des Veufs & des Filles. C. Mariages entre dcs GarQons & dcs Veuves. D. Maiiages eaties des Veufs & des Veuves. lU. 2 + 3 III. Table rpecinlc dQs nombres annuels dcs Nai(Tanccs. Dans ces nombr. il y a deKnlans venus 1 morls aa monde Annee GarQons Fillcs 'Somme GiUQons Fillcs Somme 1-91 3=5-> 31-3 6353 1 + 7 21 1792 3531 33S7 09 18 i5 1 2 28 1793 o^^l 32^3 5990 1 16 + 20 1794 3 + ::i 0 j -9 6750 16 7 ^3 1795 3()9i 3^73 6^6^ 17 15 32 1796 382<) 3619 7++5 1 21 23 ++ 2192 JOUJS. 21 34.6 20C74 1 J-I+2C ICO 68 168 Sous \c liuc d'\, J^nfiiiis \cnus iiioiis aii iii.inic Im 'I\ii)lcs comprenjicnL iiufli ccux, qui lont juorls iivunL le BaLcnic. TV. Tablc {]-)ccinlc dcs nom1:^rc<; annucls dcs Mom. ,Uans cc iionibic il y a-dcs LorjpS; irouvcs morts. | Annec Malcs Fcmcll. Sommc Malcs Femcll Sommc 1791 5-72 »7^-7 6979 -0 1 2 + 1792 2C>2 2 1625 +247 +4 fS +^ «793 -5+9 i6s + +233 25 3 2S »79+ 259:1 I 500 4092 +6 8 5 + »795 358 + I 91 I 5+95 141 20 161 1796 4919 3^63 79 S 2 iz6 zr, 15^ 2192 jours. ^i53S I 149^ 3302«^ ¥-"> r>-j 4<55 JD.ins ccs ni)ml)rcs dvs Morts on a comptc au(li lcs cnlans \cnus inorls au moiidc, configncs duns la 'Fablc j)reccdciitc. V Tab. V. Table fpecrale des morts dii icxe mascciUii ranoes (clou lcnr a^e. ' Ai^e dcs rnoi-ts. i iJ7_9J 14 ■'' 16 IT93 '16 16 ^795; 17 17*^61 21 Sommes Enfans nes - moits. ICC Eiitic o-i an 99 109 270 102 113 150 fi43 1-2 47 = 55S 279 330 619 1351 S^^o^ 2-3 1 1 2C 7^ 43 4' iiS 3^9 3-5 24 51 18 44 62 8& 16 20 = 7 210 167 5-IO 50 86 i5 29 10-15 69 68 86 50 74 93 440 15-20 202 79 82 7- 134 639 20-25 794 179 186 203 293 388 2043 25-30 . 720 953 27S . 299 210 26a. 283 390 474 39S 2279 3^-35 301 43 8 27-9 . 35-40 506 24.2 226 262 296 329 1861 40-4.5 525 13- 166 186 225 280 1512 45-50 2C6 132 1 10 126 I 26 159 859 50-55 20: S9 70 124- 5^ 131 7^ 171 185 902 55-6o 78 99 461 6c-6s 115 78 84 lor 115 \I46 639 65-70 54 58 53 57 91 98 411 70-75 7S 62 5^ 74 81 90 437 75-80 _^3i 28 = 4 10 28 2C 25 r, n 26 156 135 80-85 21 19 31 85-90 6 5 r> 8 10 21 52 90-95 « 0 0 I 7 I 16 95-100 0 0 0 I 3 c 4 deffus ico 0 524.9 c 2578 0 2524 I 2546 c 0 1 Sommcs 344' -7'/3 2 1 1 3 3 Noia Acla Acad. Imp. Scioit. lom. Xll. I 1 Vi = 2?0 VI. Tablc fpecialc rangcs dcs morrs lclon leur dii fexe fcminin a2:e. Aiic (lcs moiis. O _^_ Enfans nes - morls. Entrc c-i an 1—2 3-5 5- 10- ao- 2T- lO 15 ao 25 30 o ^ 55- 40- 45- 5C- 35 +0 45 50 55 55- 60- 65- •70- 75- 60 70 75 80 80- 85- 90- 9^5- clcfTiis •85 .90 95 - ico ICO S tmmc: 1 "-OI 1:1 I 7 114 2^ 15 39 27 52 104 9^ Somines 13- lO^ 74 9S ics 67 (SS 58 83 5^ 39 44 89 7» 54 7C 86 <55 = 9 19 3* M b 5 ^ 0 5 c c I I , •• . ( > I c : ', Vll. iSi VIL Table rcduite des Morts ranges ^ felon leur age. Age des morts. Dc iccc morts da fexe mas- CLilin il y a De icoo morts dii fexe femi- nin il y a De looo morts pris en general il y a Enfaas nes - morts. Entre o - i an 1-2 ^ o 5-5 4* 73 39* 89 170, 73 14, 62 7i 90 5> 95 1h 30 30, 10 22, 75 25 8, 44 5, i<5 50, 91 121, 39 17. 47 95, 84 5-10 10- 15 15-20 20- 25 25-30 25, C3 20, 8 2 30, 24 96, 67 107, 84 37, 27 19, 60 31, 58 50, 13 - 5 8, 44 29. 33 20, 39 30, 71 80, 34 90, 50 30-35 35-40 40-45 45-50 50-55 129, 13 88, 06 71» 55 40, 65 4=» ^8 64, 22 49, 52 44. 97 45, 49 37* 79 106, 34 74. 53 62, 26 42, 35 40, 97 55-60 60-65 65-70 70-75 75-80 21, 81 30, 24 19, 45 20, 6^ 7, 39 28, 61 37* 44 32, 63 40, 59 12, 51 24, 20 3=, 7<5 24* os 27, ^7 9. 19 80-85 85-90 90-95 95- lOO dcffiis ico 6, 40 2, 47 0, 77 0, 19 0, 05 13, 5<> 2, II o» 87 0, 44 8, 9^ 2, 85 I* 2; c, 4: 0, li ; 1 i 2 vm. = 5 = \'in. Tablc dc la vitalirc dcs agcs dcs liomiucs a Sr. Pcccrsbourg , tcllc qu^clle fcrt aux calculs dcs rcntcs viagcres &: ci'aurrcs crabliflcmcns dc tc ucnre. Dc locc (j.u- Dc icoo J<'il- Uc 1 .^ . Kn- Qons nouvc- lcs nouvcUc- f.Mis nouve- aux - nes. mcnt - nccs. aux - ncs. viennent \ i\ aiis au moiule i/9 y '1 994. ^5 994, S4 acconipliircnt la i annce 955, 38 92=, 75 943, 93 2 7S4-, 65 89:, 65 82 = , 54 3 77C, C3 S69, 90 805, 07 5 762, i-'. 61 1, 46 7C9' =3 lO 737, 1- 5747 »9 079, 90 '5 716, ;S 55-}, 59 659. 51 ZQ 6sC, 0 + 523, 01 628, So -5 5Sp, 37 47=, SS 54S, 4 3<- 3 = 0, 70 *77, C9 ^.5 iy = ? 7J^ -55, 73 214, 83 50 15?, 14. 21C, 24 17=. 48 55 ICp, 46 172^ 4^ 131, 51 60 S7» 65 143, S4 107, 31 cs 57i 41 ic6, 4_ 74, 55 70 37, 9^ 73, 77 5^, 47 75 ^7, -7 33, IS Z2, 80 So 9» 88 * 3, 4S 2C, 67 13, 61 85 ^" -, 11 4, 71 90 1, CI 3, 43 I, 83 95 0, 24 I, 32 c, 60 I'-0 r, r^ ^, 4.5 ' c, 18 IX. =53 IX. Tcible fpeciale des Morrs du fexe masciilin ranges fcion les maladies ou les caufes de la mort. Maiadics & caufes de Sommes la mort. 1791 53S 1792 556 1793 1794 ^795 1796 165 I Pleiuefie - - . 540 4S7 (5x3 4305 Ficvie chaude 2125 74C 7S9 S6i 1148 ri79 6940 Conromptioii 630 448 444 510 60C <^93 33=5 ConvLilfions loS 80 14. 10 94 . 100 4,0(5 VieiUeffe - - - 136 120 106 153 147 183 845 Dyffenterie - - - 93^ 183 iiS 151 = 54 236 187S IV^tite verole 33 ICI 157 38 145 88 552 Ilydropiiie - , - 130 84 99 107 I 29 200 749 Malheiir . - - 14 15 44 29 25 53 iSo Apoplexie 107 81 46 79 138 146 597 Scorbut - - - 41 8 106 19 33 (^l 67 710 Dentition , .. . 9 17 = 4 2C = 7 14 III Epilepfie 5 5 8 / 0 M / 35 V^^erole 0 '^ — j 4 8 6 5 12 5S Pvougeolc c 6 39 4 9 13 71 Esquinancie c 0 I I 0 r 9 Phrenefie 0 c 1 3 c c 7 EtoufTeni. des enfans au fommeil par la mere 0 c c c 0 c 0 Yvrognerio I c I c 0 I 3 Fievre - - - . 0 0 c c c c 0 Pierre - - - c 0 c c 0 0 0 Maladics inconnucs 2J 5=35 34 2562 50 31 19 ^7 182 Sommes 2508 2530 3426 477 = = 1033 254- X. Tablc rpecialc des Moits du fexc fcminin rangcs lclon lcs maladics ou les cautes dc la mort. Mal.idies & caufcs dc Li morl. IMcurcfic Ficvie chaudc - Conlomption ron^iilfioMS \'irillerc DyfTcntcrie Pclilc verole Hvdiopific MciUuur \poplcxic ^corbut KnCuntcmf^nt Dcntition I'"[)ilcpfie \ crole PiOUf;eolc Ksquinancic Phrcncrje Klotiflt-tn. dcs cnfans ,111 fomnieil par la nicjc Yviof^ncric - -' - Fic^ re - - - - Picrics Maladics inconnucs Soinmfs 1795 5=4 3=4 319 &c 21C 3'- 136 6z 1 56 33 49 17 1796 3yfe 4=3 95 24.2 40 icc 91 14 71 61 I I Sommcs J c I l6 6 I I c c c c c j c Ci c c S iS-76 »5 iCT.l 357^ 19S3 1946 3S8 1218 260 547 3S6 49 303 128 = S5 9» 16 5 69 o 4 o o ic6 11^62 XI. XL Table reduite des Morts ranges felon les mala- dies ou les caufes de ia mort. Maladies & caLifes de la moit. iDe looo morts De 1000 morts , De 1000 morts du fexe mascu- t • "1 du fexe femi- • • 1 pris en general lin il y a ^07, .53 nin 11 y a il y a Pleuie{ie. - . - 244, 94 FJevre chaude - - 3^5?r 9<5 174, 53 275, 44 Confomptiofi 158, 09 171, 28 162, 71 Convulfions 19, 30 34, 15 24, $1 Vieilleffe - - - 4C, is 107, 20 63, ^s Dyffenterie 89* 29 22, 88 66, 00 Petite Verole S.6, 72 48, 14 34. 23 Ilydropifie - - - 35, 61 33, 97 35, 03 Mdlheur 8, 56 4, 31 7» 07 Apoplexie 28, 38 26, 57 ^lt 78 -'corbut 33. 7^ 11, 27 25, 87 liinfantement 25, 08 8, 80 Dentition 5, 28 8, 01 6y 23 Epilepfic I, 66 I, 41 I5 57 Vcrolc - - - . 2, 76 0, 44. I, P4 Koueeole 3, 37 6, 07 4, 32 HJsquinancie 0, 43 0, 2(5 0, 37 Plirenefie 0. 33 c, 44 0, 37 b^.toutTem. des enlans ^ " / au fommeil par la mere c, 00 0, 00 0, co Yvrognerie c, 14 0, 35 0, 22 l^'ievre - « _ - 0, 00 0, 00 c, 00 i^ierrc c, 00 c, 00 c, 00 Vlaladies inconnues 8r 65 9> 33 S 89 i Xil. z$6 XII. Table fpccialc dcs Morts nngcs fclon lcs mcns. Jan^ier Males Feni. 984 Somincs M.ilcs Fcin. SoniuKs « 1 1 1719» 2703 Juillct 1903 113C 3C3 3 Fc\rier 1554 93S 2492 Aout 1639 104.9 26S8 lMar.9 1904 fj6c 2 8 f^iaiMl n.-nihic tic . Lc {)Ju.s I)Clil noinbic dcs 1 morts & le mois, ou il y a morts & le mois, oii il y. a | CTi licu. CU J licu. Annec 1 70 1 Rlalcs. Fcmellcs. Male.^ • Fcmcllcs. W^i - - 928 Mai - 1S3 Dcccmbr. 210 No\ b.Dcc. 1 1 2 J -y 2 Mar?;. Mai 260 A\ril - 16- Sc ptbr- - 162 Scplbr. - 10,- i7'>3 \'ai - - 24S Juin Juill. 164 Oilbr. - I 8= : Sepfbi. - 114 I-V4 .Vvril - - 276 'Dccmbr. i/ff- 0.1 br. - 132 Scptbr. - 9: 1795 M.ii - - 3SC |juill. - 19^ fXlbr. - 231 Odbr. - 15.1 I -<;(^ jMili. - 509 Jiiill. - -,-', s'<-[)tl>r. - '5 1- Orlbr. - iv-| hcs — = 457 Les Tables precedentes iioiis fournifient d'abord les (uivans ' RESULTATS GENIiRAUX. I. Etat moycn dc h population a St. Pctersbourg: dans la periodc dc 1791 a 1796. Dans cette periode a St. Petersbourg I.) II fe dt. X490 maiiages par an. 2.) II y naqnit annuellement «Spo^. enfans, dont 3^55 garqons & 334-6 filles. o .) II y mourut par an 5504 perfonnes, dont 35 8p niii' les Si 1915 femelles. ^.) Confequement il y ent un cxcedant annuel des nais- fances fur les morts de i+co pcrfonnes; il y naquit 143 1 femellcs plus qu'il n'en mourut; mais il mou- rut 3 1 males plus qu'il n'en naquit. II cft intereffant de comparer fous ces poinls de viie Ics etats moyens, qui ont eu lieu dans les 6 pcriodes confecu- tives depuis 1764. jusqua 1796, & que je tire de mcs Me- moires precedans : (*j IL (■■•■) Vcves: A<^i Acadcin. Sc'ent. Imper. Petrop. ad annum 17^3. Pars I, N'iva Acla Ejusdcm Academ. Tomus IV. et Nova Acla Fjusdcm Acad. Tonius VI II. Nova Atla Acad. Imp. Scient. Tom. XII. K k 25 3 - II. Parallele cntre les Erats moyens de la Popularion a St. Pcteiibuurg- dans (ix periodwS coniecurives: Konibre anniiel dcs M.iricigcs, Naiiljnccs. GarQons. Fillcs. ToUil. PcfiouLS. 17^-1-1770 »77^-1775 Morts. Malos. Ftmellcs. Toi.il. E>:c('dant dcy Naiirances. en Male.«;. Fcmellcs. Total. I "o I . = 5p2. 2 5 ." c^. 51 -'. 16 + 1, 4^77- i Z21. - 44 4- s 1 1 - . 3=4'?- 167-. < V : I . - ^C5. t- 799. I V4- ^77^-1750 1 ". c o'- 3. 289:. 274C. 5 ^'3 '5. -75=- 'TJ l I. +- I4mbre annucl dc; naiM.inrcs u cclui ilcf^ maiiat^cs ou la mcfuie dc la fccondUe ictllc — -^.,6, c'cfl a dirc cju'on cora- 26$ — — : comptoit ^6 enfans fur lo niadages , au lie rn.ttie dans la peiiode precedente on n'en comptoit que 45. Cette fecon- dite reelle , qui eft deja foite ponr une grande ville, au- gmente avantageufement de periode en periode , dans le rapport des nombrcs 37; 41; 42; 43; 45 & 4<^- Chez les etrang<=rs elle n'a ete dans la dern[ere periode , que 5, 6; ceft a dire , qu'on ne comptoit que 36 enfans fur 10 mariages. 2.) Dans la totalite annuelle des naiffances de ^904 cnfans il y eut 35 5 8 gargons & 3 34^ filles; ces deux nom- bres font entre eux en raifon de 106 a ico. Chez les etrangers ce rapport a ete celui de icp a 100. IV. Feconditc gencrale. I.) Le nombre moyen annuel des nailTances a ete rr 6904; calcul moyen de fix ans. J'en tire le rapport de ce nombre a celui de la population ou la mefure dc la fe- condite generale — §i', c'eft a dire, que dans cette periode on comptoit a St. Petersbourg une naiffance par an fur 31 habitans. Elle a donc ete dans la derniere periode plus grande que dans la precedente ou elle a ete =3^3^ c'eft a dire , que dans la periode precedente on ne comptoit par an une naiffance que fur 33 habitans; fon accroiffement dans la derniere periode eft unc fuite immediate de celui de la fecondite intentionelle que nous venons de remarqiier. D'ail- leurs cette mefure de la fecondite generale eft affes d'accord avec celle qui a oidinairement lieu dans les grandes villes. V. Mortahte generale. I.) Le nombre moyen annuel des morts a ete r 5504, dans le quel il y avoit 3589 males & 1915 femelles; cal- Aova AUa Acad. Imp. Scient. lom. XII, L 1 cul cnl inoyeif-T.prix ans. J'en liie le rnpport de ce nombre ;i tclui de la popiilntion oti h\ m iuvc dc iti moit»iIilc <;e- nei\ile ~ ^, c^cll a dijc, (jiie dais cctle peiiode, de iS pcironnes il en moiinit une par an ou que de looo pcr« ibnnes il en mouiiit annucllcmcnt 26. z.) I c pniallele dcs trois dcrnicies peiiodcs eft a cet egard lc luivanL: II mourut par an ilans la pcriode de 1751 ii '7*55 i^ine peifor.nc de 37; dans cclle de i-;86 a 17S»'- une de zij & dans ccUc dc 17^1 a 1766 unc de 38. 3.) La mortalite generalc a donc etc bien moinclie dans la d rniere pciiixlc quc daiis la picccdcntc ; cllc cft mnnc bicn mojuire que dans dauLics grandcs villcs, oli. eile ell oidi:uiircmcnt — r,. ^ ) On auioit lort dc foupconner la piccifion de« Tabl( s a cet egard; coiiinic j'ai laiL voir dans. mon pro niicr iMcmuiic, pag. +^.. 5.) Dans la dcrniere periode il' y a eu dcnx anneesr bii le nombre dcs morts furpalloit cclui dts naiffanccs; fa- voir Jcs annccs 17^1 & «7«;<5. Mais pour la perlode cn- ticic Ic nombrc dcs naillances a furpairc ccJui des morls dans le rapport dc 1^5 a loc, c'ci\ a dirc, que conlic 100 pcrfonncs cjui mouruienr, il na<|uit 125 cnran.v. Dans la prrii de pieccdentc Ic nonibic moyen annuel dcs n»TifTancc« a clc a celui dcs moils daiis le rapport dc bS a loc. < .) Le furcroit d( .s ii.uliar.ces fur les moils qui a eu lien dars la dernieie peiiodc, en railon dc 125 a ico. nc refuIl('iL (juc du nombie i\cs nailfaiucs lcmelles; car pour lc fc.xc mafculin lc nombie moycn annucl dcs naiffanccs a ete. 26-J ete infericar, qnoique Ires-peu, k cclui des morts, dans le rapport dc yy a ico, au lieu que pour les femelles ce nonibrc a farpairc celui des morts dans le rapport de 175 a 100. •7.) Le nombre moyen annuel dcs hommes morts a ^te, dans la dernierc periode, a celui des femeiles mortes dans le rapport de 187 a 100 & partant presque deux iois auflTi grand que celni-ia, & ce rapport cft fans doute ex- traordinaircmcnt fort ; & d'autant pius , que , quoique tel foit aufTi a peu prcs ie rapport des iiabitans de i'un & de Tautre fexe a St. Pelerbourg , cependant ia mortaiile d' s liommes a ete, jusqu'a la 35]^^'" annee de ia vie, bien moin-^ dre que ceiie des femmes. VI. Mortalitc fpeciale ck chaque age. T.^ Nomhre des enfans vcnus morts au monde. 1.) Dans le nombrc de 414.20 naifTances arrivees dans ccttc ptriode il y a eu i(rs enfans de venus morls au monde, ou 4 fur looo naiffanccs. Ce maiiieur elt ar- rive , dans la dcrniere pcriode , bien plus irequemment , gue dans les deux precedeiites. Nos Tabes font voir, aus- li dans la derniere pc^riode , une difference fcnfible a cet e^ard entre lcs deux fcxi s ; fur 1000 gargons ncs il y a eu =5 dc nhs morts, au iicu qii'il ny en a eu, que 3, fur au!ant de nailfanccs fcmellcs. Dans un monbrc egal dcs naiiTances de i'un & de Tautre fexe le nombre des gargons ncs- morts a furparfc celui des filics venucs niorb s au mon- de- dcns le rapporL de 5 a 3, ou bien de 17 a ic, & ce rappoil, dans ia peiiodc prcccdcnie, eloit de 12 a 10. hl 2 c.) 2.) Le nombre ajiniicl cUs enf.ins nes-moits a St Pctersbourg, quoique plus grand dans la dcrniere periode, que dans lcs deu.v piecedenles , eft toujours extremcmcnt petit & presque fans cxcmple; a Bcrlin, par excmple, il y a cu , ran i79<5, Inr 585+ naiiranccs ^03 cnfans ncs- morts , & partant ",+ fur looc. Cette circonftancc tres- avantagcufc pour la population rcfultc en parlie de la fa- cilite dcs accouchcmens dcs mcrcs ruffcs ; lcs liftcs de la dcrnicre periode font voir, quc de 1000 mcrcs en couches a St. Petersbourg il n'y a que 7 lout au plus, qui meu- rent dans les travaux de rcnfantcment , au lieu qu a 13er- lin il y en a ic fur looc. (Voycs la Tupographic mcdi- cinale de Bcrlin par Mr. Formcy). s) MjrtaJite des Enfans nouicaux-nh. T.a mefuro de la mortalile fprciale de la prcmicre annee de la vie a etc , dans la dcrnicre pcriodc , tclle , que de loco enfans nouveaux-ncs & vt nus vivans au mon- de il cn eft mort 50 avant que de Faccomplir, dc faQon qne ia inortalile de la prcmiere annce dc la vic n'a, dans cclie periodc , enkue ciu'un vingiicme de toutes lcs nais- fnricc^, au iicu d^un ciiujuieme 81 d\\n onzicme ([u'clle en a e!)lcue dans les dcux pcriodes prccc^dcnlcs. I.a mortali- te de cct ii/^e a dnnc eic cxtracrdin.iircni< nt ])Clire dans la dcrriiere pcii^)dc. M.iis cn rcvangc ccllc dc la fccondc an- nee a cle daulant plu.) fortc ; car iros Tahlcs font voir, quedc 1000 cnfans . tous ages d'un an , 1:9 mounnent dan.s le cofira de la fcconde ani'cc dc la vit ; & la morta- lite <\(}s dcux premicres ann/c.s prifcs cnH inblc a cnlcuc , dans la dcmicrc pfriode , jrlus Uu;: rixicmc dc toulcs lcs naiilariCc.*^. 3) 3.) Mortelite de VEnfance'. La mefure de la mortalite de renfiince a ete dans la derniere periode telle , que de looo enfans tous ages d'iin an 700 accomplilloient la is'"^ annee & qu'il y en a 300 d'enleves par la mort pendanC cet intervalle de Tage. Cette mortalite de renfance a ete dans la derniere perio^ de bien pkis grande, que dans les deux precedentes, cn' raifon des nombres 3oo,-i(5i & 197.- 4.^ MortalUe dn moyen dge & de la vieillejfe. I.) La mefure de la mortalite du moyen age a ete dans la dernicre periode moins forte que dans la periode precedente ; mais toujours encore extraordinairement forte, car deiooo peifonnes toutes agees de 20 ans il n'y a eu, que 170 qui accomplifroient la 60""^ annee, de fagon qu^il y a eu S3.0 d'enleues pendaat cette belle periode de ;la; ^'^' , ^-A. 2.) Cependant il y a* eu dans la derniere periode fix perfonnes mortes a lage de plus d'un fiecle. 3.) On trouve dan? la Table y'^^ & 10'^* 20^3 per-- /bnnes,. dont 84-5 hommes & 1215 femmes, mortes de vi» eilleffe. VII. Force des maladies & etat de la Sante publique. I.) duant aux maladies des enfans: les Convulfionr ont enleve par an dans la derniere periode 132 enfans , dont 63 gar(;ons & 6^ filles ; la petite verole a coute la v.ie a IS5 enfdns par an , dont 94 gaiQons & 91 fillcs, La forcc dc la premicre de ccs deux maladies a donc etc bion 173 e "bicn moindrc cLins la clcrnicic j^ciiocie qiie dans les dcnx piccccicntts . niiVtint cnleuc: cju iin s *'"'' dc loulcs hs n.iis- Idnccs, iiu lieu que dans Li pcriode piccedente ellcs en 0't ealcuc un ",}."''; & cclt {Jiobablcnu nt cct:e cn-conftance qui cKi s 1.1 tlcinicie peiiodc a tai.t diininuc la morLilile dc la 1 "■ a ncc. M.iis la pclitc vcrolc a cnlcucj un .-,7"*' de toutcs lcs naifTaiiCes, au licu d'un S5""" qucUc en a ei> lcue dans la pciiode piccc^dcntc. Dans lcs fix anncN.s de la dcinicie pciiode la pclile veiole a cnleuc; 11C9 cnlans. Scpt lois co nonibre oa t^^-^ a donc etc piob.iblemcnt le le nombrc des malades de la ])ctite vciole dans cettc pc- iiode. II nen feioit moit probablcment que 2". , en railbn de ', par icco, s'ils avoicnt cic inocuIc'\ij; 1'ii.oculation - fi clle eloit autant en vogue jiaimi nous- , (ju'cll.^ Ic mciite, auroit fauvc la vie a ic-bO ciilans dans rcfpate dc o ans. 5.) II y cut dans la demicre 'pcriode 3«? pciron^cs |)nr an , dont 30 hommcs & & icmmes, qui ont peii par diiTercns accidens. 4. ) T.c nombie moyen annucl dcs corp.s trouvc^s inorts a clt- de -?S jjerfo-.ncs, «^)^ lioinmcs & i fcnimci;. Cc nombic a donc elc daiis la dcrniere pcrio.le piesquc + lois plus giand (juc dans la pi(?cc:dcnle. 5.) I.:i publicilc* d( s rrr^inrr.'? drt.iill<'s ilcs mnrts dans lcs lIopi'au.\ & da-s Ics Pnfois fcioit dun giand ir- teiet poui lc bicn dc riiumanic. C'< l"t aiiifi (ju'on Irait par c.\cmj)Ic pour Dnlin, (jn il V mr:\[ dans la Cliaii c un dc fi.v maladcs. Voycs la TnpMg,. dc t^eilin par M. Formcy. «71 * 6.) La revolatioa peiiodique de la mortalite relati- vement aux faifjns co.;ferve a St. Petersbourg coiiftamment la meme marche. La moitalite y eit la plus petite au mois d'OQobre; elle aigmente enfuite de mois en mois (a rexception,^ du m )is d.,- Kevrier) & elle eft la plus forte au mois de Mai ; apies quoi elle va dereclief en diminu- aat. De looo moris dc la derniere periode il mourut 295 au Prin ems. Donc le nombre des morts en S.-J2 cn K.e. Printems & en Ete furpaife aoo en Automne. celui des morts en Automne& 233 en Hyver. en llyver en raifon de 13 a 10. VIIL Mefure des progres de la Population a St. Petersboiirg. J'ai fait voir dans mes Memoires precedans, que l'ex- prefTion ariUimelique la plus claire de la vigcieur de la population,, c'eit a dire,, de fa tendance interne a augmen- ter clt ie rapport de rExcedant annuel des naiiTanccs fur les morts au nombre tolal des vivans, parmi les quels il a eu lieu. Ce rapport a ete dans la deiniere periode ce- lui de c6 a. loocc. Pjefen!ons ici le paralL ie de ces rap- ports dans toutes ies iix pcriodes confecutives que mes Me- juioires embralfent:. Pour le rapport de rexcedant annuel des naifTnn- la Periode ces fur Ics mcrts au nombre totai des vi- de vans , comme 1764 a 1770 1771 a.1775 1776 a 1780 178 I a 17S5 178«^ a 179C ]k7si a 1796 iS a, loooc, 12 a loooo. 76 a loooo. 38 a icooo.. Excedant des morts fur les naifTances. C6 a xoooc. enfor- rnfoitc, que les nombres 2S; i^-; 7<^; 3S; — o; et 66 font les degies d'une efpcce de Tlu rmometre politique, qui nous appiend \q^ dc^res dc la vigueur dc hj population dans ces fix periodes confecutivcs a St. Petcrsbourg. ]1 nous ofTre les remarques fuivantes; a) Hors Id pcriodc de \^^6 a 1790, ou la populaLion ctoit abfolumcnt reirnnarde, la vi^ucur de la population eioit la plus foiblc dans Ja pcriodc de 1771 a 1-775. h) Elle a ete la plus Ibrle diins la periode de 1776 a Z7S0 & cnfuite dans ccllfe dc 17«^! a i79<^. <) U doit avoireii, fans doule, dcs caufcs fort energiques, dont Jcs unes ont fait bailTcr ce Thermomctre de po- pulation depuis la periode dc 1-76 a 1730 d.ct 76 a 3S dcgrcs, & mcme dans la peiiode dc i78<^ a 1790 jusquau dcirous de Zcro, & dont les autrcs lont fait icmontcr fi hcureufcmcnl jusqu'a 66 degrcs dans la der- nicre periode de 1791 a 1796. La connoilTance des pareillcs variations du Thcrmo- motre de population dcs Prorinces cntiercs du vafte Kmpire de la Rudie, & la rccherchc dcs caiifes localcs, phyfiques, moralcs & jjolitiqucs, qui Ics j)roduifcnt, leroicnt incontefla- blement d'iuie trcs - grandc importancc pour le Ciouvcrnc- ment & le mettroient a portce d'operer (commc jc Tai fiUt voir dans mcs Mcmoires prcccidans) dc la manierc ia })Ius efTicace fur la conrcrvalion, raccroilfcmcnt & Ic honhcur de fes fujets & fur le bicn dc rhumanitc cn gcncral; mais celte connoiflance fi intcrclTantc & cctic rcchcKJic fi utile nc peuvqua eo, quo ebufht, calore in ae- ris formam, certo vero frigoris gradu, in glacicm abit: fin- gamus iam in toto noftro orbe tempericm naturalem ad coii- gehuionis aquae gradum nunquam ad'uic fuiife diminutam; quanta admiratioiie percelli deberet is , qui primus frigore artificiali glaciem produceret, pulchrasque & vaiias ciusdeni for- - 278 formas confpiceret? Sunt pono ciusmodi liquoros, uti n.ipli- thae vitrioli et nitri qui cdlore co j{juac ehullionlis loiii^c minori,^8S nimirum giadaum fcalae do rislianae , in quo i^iliir falva adliuc lioniinum vifa elt, acris formam induunt. Hinc iis in rcgionibus ubi naturalis lcmptrics diflo caloris gr.iau gaudet, Jicjuoics ifli li(|uidi pal[)abilis formam nun- qtiam indiercmt, omniciue hominum no^iliae Tfe fubtraxe- runr. Mcrcurius licct nonnullis in rcf^ionibus naturali lii- goie fj)ontc coag!il'-!ur; atlamcn Cel. I'raun huiiis rci in- fcius anno 1-7^9 indtncfcendi eiusdcm facultalcm jirimus fri- gotis nrtificialis ope repcril. Intcr fluida aerea acidum fa- lis fic diclum dcj)hlo^ifticatuin vci fuj)croxyf^cnatum meflio- cri fri^ore concrcfcit ii cryflallos, quac diminulo lioc fjigore aciis formam rccupcranl. Atrjuc, cum lcflanlibus citatis liis cxrmjilis, variae notae nobis fiiit fnbftanliac (juac mcdi. cii na'ur.ilis- l» ni- peiici mutationc ftattim quofjuc fuuin niulciit , fitjuidem cx folidis liquida fiunt, altjiR- ^kIco in formam aricam, ct vice vcrfa abeunt; qtud i{;itur ohftat, qtiominus fiifjiiccinur, li^rc, UL fiibftantiae tenuiffimae, immo arrcac formae, vcluti acr alcalinus, niurialictis, fixus, nitioftis, vitiiolicus, mullitjuo alii dtiiefcercnt dcmum , dunimudo jurio luiic ncgolio Iri- ^uii fubiiccienlur? §. ^. Hac occafionc pracclarc a Cel. Lavoificiio dicla Iiis aflniia prnjiriis ijifius verbis non allcgarc ron pos- fumj*): „ Kinf;amus oibein noftruin l( rieftu-m fubilo iii re- „ gionem' cali liorcm fyflcmalis fdaiis liansterri in eam jjo- „ namus Mcicurii, cuiiis culur iialuialis cum aquac fciven- ,,tis (•) Jdvoifirf 0"fn)i ta u ;itpl)(c3iitii't.;i Cficiiiie a. D. \\ilat (|u.ili ct ni\ii> atquc glacici fub fcrraa fcgicgat. <•) rhiJof T.anf. J. 1761. V\I. ^a. — = £81 == §. 13. Cel. Landriani amalgamatione frigida tiifus «qnoqne oviri obfeivavit, dnm globLikini thermometri fldnni ioliolo iiivolutum mercurio vivo immer/iflet. 5. !■?. AptinTiina producendo frigori arlificiali corpo ta falia funt ciyltallifaia et nix vel glucies. 5. 14. Acida liquida, uti fpiritus vitrioli, ritri, fa- lis etc. mea quidem fententia inter media frigus producen- tia jure referenda non funt; infigne enim, quod eorum ope fufcitatur, frigus ex prompiiore potius Hilium vel nivis folu- tione, quae in iis eflicitur, repetendum eft ita. ut liquores illi lii producendo fri^ore non nifi vim mediatain exferere cenfcndi fint. (f. I'. Frii^ns artificiale eo vehementius femper eft, qno fiigidiora funt folventia, quibus folvuntur falia, et quo xnagis ( nullo tamen adhibilo calore ) acceleratur faliura folulio. 5. i<^. Novidimis temporibus digniffima memnrata experimenta, frigus arlificiale fpcaantia Cel. Walker infti- tuit {*). Conligit enim ei miftionem refrigerunlem inveni- re, qua auxiliar,te, nulia adhibita nive. aeftivo eliam tcm- pore argeiti vivi coagulatione potitus eft. EfficacifTima, illo doccnte, miftio reh-igerans ea eft , quae oblinetur . fi parti- bus 4- acidi nitri diluti (conftantis duabus partibus fpiritus nitri fuaianlis unaque aquae) 8 fodae pholphoratae confe- ftim- ( •■) liiif.f, TraiiC J. 1789. vol. 79. @ien6 3ou;nat v)cr 'f^f^ijftf. 1. «3. 419 0, Nova Aua Acad. Imp. Scient. Tom. XIL N n 28- ftiniqiie. dcindc i? adhnc nitii llammanlis partes admircean- tiir. Ego (juidem,. ciim cxpeiimenUim hoc )mit.aii i\imma ciiia alifiiioties lcntavidcm, iiac mifticme frigiis non nili 105 ;;radmim «ie rislianoriim confeciitus fiim; unde concludcre licet , caiilfam tjnaivlam nccuitam fubfuiire, quae cfliccrvt, ut fucccfr.i i'.ic in re omnino caiuiircm. J. I-. Celdir. Bla.-den {') cjiiam piilcherrime ofien* dit fiimnidni frii^oris oradnm quem finfi^ula falia cum nive vel ^dacie mi\-ta produccie valcant, pr.iecife id effe frigus, quod fatnratae fingulorum horum falium in acjua folutiuncs, ut coagidentur. poftula 1. Kniinvcro fimulac faturatae cuiuslibct fokuionis con^l.itiafio incipif. amplioris rcMigera- tionis canffa tollifur omnis: niilla etgo nivis atcju ' falium opc ultcrior caloris abl^jrblio dcince[)s conlin^crc polcft. 5. 1«-. Atquc iiis cx afferlis Cc 1. Blagdenii facile cft videre. omnem in c.\cirando infi^rioii fiigore, rci cardinem in eo verfi. ut cum nive ei.ismodi mifceantur fa I i a. qnorum faturatae fohitiones fuflinendo vel maximo fiigori abs({uc eo, iit gclafcerent , aptae rint; ea conlra falia , (juae acjua fo- luta eiiisdem congclaLioncm non piohibent, miiHinum cum nivc fiigus fufcitare. 5. ly. Expofitis iam iis principiis , quibtis frigoris artificialis prnduQio potilTiinunj mtitiir, mcornm Jiac de re inftituLorum lcntami;ium cxpofifioncm a^^guxJiar. Configit enim niihi co in iis fncccffu gaudeic, m (iuo excitancio fri- gori aj)ta eiusmodi falia invenirein , cjiiac maius non modo frigus gi^nunt , quam ca magni jielii mcdia , (juac hncnsf- (]uc hoc in negolio adhiberi confLicvcrtiiif, fcd itiam lanlilli ])1C-» (•) 0rfn6 Ociirnal ttv ^pvfit. I 2>. .)R9. 0. ==: 283 prctii funt, ut magna eoruni copia ad frigoris expeiimenta revocari poilit. §. 2c. Conftat inter chcmicos, falia , duni cryftalli- fjlionis aqua gaudent , fi aqua folvantcu- , frigus excitaie , calorem vero , fi eadem falia cryftallifationis aqua prorfus privata fmt. Intcr omnia falia iicca lapis fic didus caiifti- cus vel alcali ve«etabile caufticum ficcum curn aqua maxi- mam calorem cxcitat. Pofteaquam anno i^rpa Alcali hu- ius cauftici cryftallifatio mihi faccefliffcl , fcouentia cum eo tentamina inftitui. EXPERII^IENTVM L Vnciae 12 alcali cauftici cryftallifati non pulveiifati aequali "quanfitati aquae temperiei" 125 graduum fcalae des rislianae admixtae frigus i^j-p graduum excitabant (*). EXPER. IT. Die 10'*' Decembris, cum 4 circiter libris cryftallo- rum illoruin libram unani aquae temperiei 1 40 graduum adlunderem; frigus inde oriebatur iC^ graduum. EXPER. III. Refiduis in experimento antecedente cryftallis non folutis , decantato omne liquore , niveni cum admifcuerem ; 200 graduuni frigus ftatini oriebatur. Temperies laboratorii, ubi teatamen hoc inftilui, 14-S graduum luit. EXPER. IV. Die 24'' Decembris , exiltcnte naturali frigors icJa ^raduum, miftio o unciarum alcali cauftici cum nive in aere libero faQa ;i+ graduum frigus excitavit. N n 2 EX- (♦) Iii 0'nii b 5 recju(.utibus experiiiicuiis Tlieinionieao ufus fuiii fpidtu vini repleto. EXPER. V. 6 Meicuiii a ivi unciae miflioni antecedenlis tcnU- minis immcdialc iiiHirae pronipte in mairam folidam coagu- labantiir. EXPER. VI. Saccefrit mihi qiioque mercurii coagulalio , cum vi- trum diias ciiis libias co,-,tinens rccenli tali miftioni t x dna- bus alc.ili caiiftici libiis ct nivc paratac impofui/rcm. Ner- curius i)cnitus coaoulatus , fraao vitro , m.illci icUi in fru- ftula acute abfciir.i difliliiit. EXPER. VII. Pic ^iy Drccmbris mercurii congclalio in conclavr jneo eti.im calelaflo tcnipcraturac 13^ ^radinun nuiii luc- ccfljt, dtun Iibram unam merciuii in vilio dctenlam miilioiii iinius librac alcali caiiftici cum nivc immergcrcm. EXPEIH. VIII. Die s"^'* Januarii 1793 pracfcnte Ccl. Piofcnbrc et Eqnire KrafTt coram ScrcnifTimis Piincipibus Impciatoiiis Al< xandio ct ( onftantino in ipforum conclavi tc mpciici j s graduum expcrimentum hoc cum (piaLuor mcrcurii Iibris , jiiiftioni lefrigcranli immcdiate infufis , profpcrrimc mihi fiiCccfliL EXPER. IX. ct X. Dic 1 ^^ Januaiii in conclavi C"n\(.niiis IIl. Acndc- miac fcientiarum t< mpciici 12S gr.idtiuni j)racfci.tibus onnii- bus eiuidcm mcmbris 8 incrciuii Jihrac, niiflioiii rcfiir;cran- ti immfdiatc infufac, pcnitus coa^uhibantuf in malfam foli^ d.irn . qnae malleo peicufTa pra( ter fr.igiljlalcm nonnulla fimul malkabiiilalis indicia oftcndiu Ptac- PiaeLeiea in aeie libero natnrali fiigore T71 gradunm librae -. ^ mercurii puriirinii e cinnabari revificati in vitro cylindrico contenti, or!o artificiali frig^re 22^. graduum, bre- vi tempore coagaLibantur in mafiam folidam, cjuae fottiori mallci iflLf 1:1 malta fruftula- fratluras conchoideas exhiben- tia , dilfiluit; qia tame.i fragilitate non obftante, fruftula illa cultri ope in puichras fcop^^s fpirales libentidime fe fcindi patiebantur. EXPER. XL et XIL Die 1*7™' Januarii eadem duo experimenta in Colle- glo Medico, praefcntibas eius lem nicmbris, tanto fucceffu inftitui, ut 4. alcali cauftrci librarum ope in conclavi ad 128 gradus calid) fimul 12 mercurii libras miftioni rehige- ranti immedia'e infufas, et 4 eiusdem libras in vitro cylin- dnco feorfim contentas penitus coagulaverim. Exemta po- ftea e miftione rcfr^geranie iz librarum mercurii mafifa non ndi poft dunidiae lioiae fpatium fluiditatem lecuperavit. Atquc haec, quae de mcrcurii congelatione expofui, experimenta novae huius inetliodi praeftantiam fatis fuper- que confnmant. Plurcs, ad merciuium quac fpiQant, eius- dem generis obfervationLS alia in differtatione fcorlim expo— nere nuJii animus eft. EXPER. XIIL Die kS'" Lmuarii. exiftcnte naturali frigorc 185' gra- duum, in aere libero auxiliantibus daabus alcali cauftici Iib;i9 frigus :i2'; graduum obtiiiui Hocce in exierimento id mcmoiatu dignum quoquc vifam mihi eft, quod duarum: cuin quddrante horarum f[)atiuin praeterlabeielur. anlequan» miftionis frigns ad mercurii regclafcentis puntlum,. ,i.:"i.,m. ncmpe gradam, diminucietur. Longumquc hoc temporis inler- iiitcrvalluni, pcr quod vchomenliiTi!uuni iVigus in niiflione liac {lominatnr, eam inpiiniis ob cni-nfam niai!;ni cft monicii- ti (|uia expeiimenta fiigoiis ope fufrinin-da ir.frqniter ir.de faciiitantur. FATER. XIV — XIX. Miflioni refrigeranti antecedenlis expeiimenti fequen- tes liquores i.i vitris o!)longis cylindricis opcrculo claufis conlentos immerfi, exploraturus, quem eflcQum vchemci.s iUud frigus in iis edet produQurum: (i) Sjntiifis nitri fumnns nuUam plane mutationcm pati vidcbalur. h) Nn])htha vitrioli Intlcfccbal nec non pauio l^.iiTior fic- ri mihi vifa cft. c) ipitilus vero falis armoni.ici cnuflicns' concentratifTi- inu,5 per omne volumen fimni , fpcrmalis cocti ad inftar , pulcherrimam cr} flaiiilalionem vci cu.igula- lioncm fubiit. d) Acidum pinguedinis conccnlrnlifrimum fcvi nd ir,fiar pcnitus in malfam albam coaguLibatur. c) Acidum vero formicarum conccntratiffimum llquidita- tcin fuam quam lcnacirnmc fervavi!. f. :i. Cum Alcali caufiici cr> ftallifatio opcrnf.i i cc non diultiind admod-jin fit ; liaud aliontiin du.\i expctiii , poirilne fal lioc fimplici tantiirn iiifpiffaiiunc produccndo eidcm fiigoris gradui a; ' im rcddi. l^.XPF.R. ' ' I-ixi- iulil C.KnilCUm fuel<.» n. u.j tdai-> \i\'.l(* <'ji« j.l- ratum cotKquc evaporationi f 'b'cri , dnm ^utla iapidi fii- gido itjcfla pcnitus riirdccrt l iLi, i.i in j)uivctcm ritcum l"e s= 287 = fe teii patcretnr; qao vifo, omiem liqnorem calidum acl- huc ollae argillaceae infudi locoque higido per irychthe- meraiTi cxpofui. Omnibus refrigLratis , diirraclaque olla , niaff.mi penitus coagulatam in pulvercm redegi. Hicce pii[vis cam nive mixtu&, naturali fris;ore 17-; graduum , id^^m prorRis , • quod alias alcali caiiUicum cryftallifatum , frigas nempe 225 graduum (EXP. Xili.) excilavit. §. = '. Atque hac ex methodo non infig'^e modo lah-irs o^mpendu.m repetitur; fed unum idemquc alcali , fi i o quolibet tentamine, brevi tempore fine ulla fere iac- t ir.i novo experimento aptum i eruin iterumq-ie redd' po- te;t qtiod infigne emolumei:tum in omnibus iiucusque ad- hihiLis iisque longe praetiofioiibus veh^mentifrimus frigus excita-.di mediis iure merit^que defidcrabatur; fiquidem fe- mel adhibita , Cddem alteri tenlamini apta ulterius leddi non potuerunt. §. 53. Alcali caufticum nive folutum, finito quoli- bet tentamine, e.iam eo citius rcftitui dcnuo poteft, fi, ad debitam confiftentiam evaporatum, eo loco ubi oUae illud infundis (EXP. XX. ). in aeie libcro fiigidiflTimo continuo agitaiur, usque dum plane refrigeratum in pulverem faci- le fe teri patiatur. 5. 24.. Comparationis cauffa neccffarium mihi vi- fum cft, cxperiri, qnomodo vaiia alcalia eaquc variis fub co::ditio sibLis in excitando frigoie fe fint habitura. lltinc in finem fcqnentia tentamina, cxiftenle naturali frigorei5 2 graduum , fiifc^-pi. EXPER. XXL Lixivium cauftictnn alcali vegetabilis concentratum forma liquida nivi adtufum 200 graduum frigus largiebatur. EX- = 28S a EXPEK. XXI f. Per mixlioncm fpiiirns falis .umoniaci cauflici cum nive non nifi 15«^ grdcluum frigus oiicbaUir. EXI'Ki<. XXI1[. Alcali volaiile ficcum aeraium cum nive niixlnm X8- gradLium frigus producebat. EXPItR. XXIV. Lapis fic tlifltis cauliicus, <]ui confucto modo cancic- fcenliae ope omnibtis paiiiculis a(|ueis plane oibatus rrat , in pulverem fubtilifTunum icdudus, trigus 19C giaduum cuni nive niixtus cxcilabat. FXPER. XXV. Alcali minerale cauftictun cryftaHifalum cuni nive mixtum isp graduum frigus fufcitavit. Q.nac (juid> m trntamina luculcnlcr fatis probant , alcali vegetabile. in pioducendo frigoie, ccleiis alcalibus multis paiafangis palmam praeiipere. f. 2'. Cum phyfici hodienum fpiiitu praerer'im nitri fti- mnnti ceu c fficaciffimo medij refrig( rante uti anueveiinf : non alicnum duxi, fccjuentia experimenta comparativa, cxiftcn- te naturali fiigore i?i graduum, inftituere: EXPKR. XXVI — XXXI. a) Sj.iiitus nitii fimians cum nivc niixtus 1^6 graduuin frigus excitavir. h) Spiritus i;ilri dilufiis, 18«;?.'. c) Acidnm vilriolirum conccntratum, iS5|'. d) Alcohol accti Weltci.d 'ifii, 191°. f) Ac(t im ^larialc lifjuidum, 191°. /) Acidum faiis coixentraliirimuin 201 g'. 5. 16. 289 f. 16. Teftautibus igitnr tentaminibus his, aciduni Xalis pietiofioii rpiiitui nitri fumanti in producendo frigore palmam praeripit. Alcali vero caafticum, utpote quod calefaO:o etiam loco 21 5 graduum frigus gignit, cunQa aci- da multum antecedit j iam enim conftat, fpiritus nitri fu- mantis ope frigus, quo mercurius coaguietur, fufcitari non polfc, nifi opitulante naturali frigore ad minimuni iss gia- duum. 5. 2*7. Alcali caufticum quamquam in producendo vehementiori frigore primas fibi partes vhidicat; fatendum tamen milii eft, etricacifiimum hoc mcdium magno eo labo- rare vido. quod, fi raulta cum eo, eaque magna eius quan- titate, inftituantur tentamina, experimentatori quam doloro- filfiraas digitorum infLimtnationes immo fuburationes atTerat, id quod egomet ipfe maxima cum moleftia expertus fum ; idum digiti mei ad unum omnes vehementiffimis afficieban- tur panadtiis, ita, ut per fex menfium fpatium manuum ufu fcie omni privatus fucrim. RLnh huius eum praecipue in finem mentionctii facio, ut fufcepturi fimilia cum alcali .cauftico experimenta, omncm hac in re neceffariam cautio- jnem adhibcant. Atquc huius praccipue infignis moleftiae caulTa fummopere optavi, aliud ut medium eadcm efficaci- iate praeditum, minus vero nocivum, invenire mihi licerrt. 5. 2S. Primariam alcall cauftici vim refrigerant-.-ra cum fufpicarer facilhma eiusdem dehquefcendi facultate ni- ti, qua quippe promptiiriiiia eaque recipioca duorum cor- porum fohdorum , nivis videhcet fimulque fahs, licjueLiOio efTicitur; operae mihi pretium vifum eft, experiii, alia quo- que fa]ia deliquefceiitia quomodo hoc in negolio fe fiiit praeftitura. Tentamina haec naturali frigore 155 graduum fufcepi. Aom jiSla Acad. Iinp. Scient Tom. XII. O o EX- fp^ *^ e\pn:r. xxxii. S.il tnrtari /ir;o modo iid ficciiatem iiifpidatum ni- yi admiflum nji gradiuim liigus fufcitiivit. EXPiiR XXXIII. Calx nitrala pulvenfata peiiadc 15) i graduum fii- gus produccbat. EXPER. XXXIV. Rlagncfia falila pulverifala 195*. EXPEFv. XXXV. Bulyrum fic diclLun anlimonii pulverifaLam ipi gra- duura. EXPER. XXXVl. Terra foliata tartaii 200°. EXPER. XX-XVIT. Fcrrum falituni fubliiiiatione paratum 203*. EXPER. XXXVIII. Calccm falilani vel fal ammoniacum fixum fic dic- tnm, e rcfiduo a dcrilllalionc fpiritus falis .immoniaci cau- flici eli.xivi.itum inf[)ifratumquc et in pulvcrfin rccLiQum , mdxima mc.i cum voluptatc ais graduum IVi^us pioduccie vidi. At(juc alio tempore. exiftcnte naturaii fiigorc 1-75 f;raduum mc(iran'c f.ile hoc idcm prorfu.': fri_^us ailificialc , q-iod alias alcali cauflici opc obtinui, 225 nenipc graduum airt-cutus lum. EXPER. XXXIX. Kovcmbris die 25» anno 1793, e.Kirtcnte naturali ht- g^>re 165 gruduum, m«.dianlibL'.ii 5 iiuius falis libiis - li- biaiuij-> biamm argenti vivi iii unam mafTam folidam coagulatione potitus fum. §. 19. Calx igitur fulita non tantum eadem pror- fus qua alcali cauftictim, in fiigore prodacendo efiicicnlia gatidet, fed eidem qtiocjiie longe antecellit: primo enim mi- niffli ea pretii eft , cum non in laboratoriis tantum phar- maceuticis dum fpiritti$ falis armoniaci caufticus ct aicali volatile ficcum praepdranttir ; fed in falinis quoque e mu- lia falis commtinis fponte idqtie magna quantiate obtinea- tur, et. cum nulla huciisqtie eius ulilitas cognita fuiffet , reiiciatur ita, ut tentainina cum co admodum parvo fiuntu pro liibitu et quantumvis magna eitis quantitate inftituere liceat : Di inde f.il hoc manibus nullum omnino damnum atTert. Ceterum folulio illitis , fr ilo quolibct lentamine, perinde ac alcali cauftictun et eodcm proifus modo ( EX- PKU. XX.) unica neinpe iiifpirfatione , novis experimentis inftitttendis brevi tempoxe apta denuo reddi poleft. $. 30. Reperta pulchcrrima hac calcis falitae in fri- gore produccndo facultate, operae mihi pretium vifum eft, aptilTimam huic fini mifcendorum proporticnem explorare. EXPER. XL — T I. Singula haec in fequente tabnla exhibita tentami- na cum 6 unciis nivis recentis , exiftente nattirali frigore 155 graduum, eo mo ^o inftitui , ut indicatam calcis f*ili- tae pnlverifatae quantit.item nivi in v Ae iufl.^r. capacitatis antea immilfae admifcerem et mixtionem continua agitatio- nc cochlcaiis ope accclerarcm. O 0 2 Tenta- 29; 'i enlaninum mimems. Ccilcis LilitiiL- copia. Kxcilaii frigoris gradiis. XL XLI XLU XLIU XLIV XLV XLVI XLVII XLVllI XLIX L LI Unc. I 3 5 ■ 6 1 8 9 10 1 1 I 2 i&6^ 197- 207. 215. 2 19. 22I^ n ^ ^ '*' ■* 0 • rt /^ ^ - - J • = 23. t> r\ ^ I 5. 31. Kxperimcntis liis tlocenlibus , niinima falis^ nivi nddendi copia ad eani nivis in rationo numcroriiin' 4 et 3 fc hiibet, hoc eft , maximum nt oblineatur fii ens, tribus nivis pondciibus quatuor falis admifcenda funt Cura vcro falis abundanlia, uti ultima 5 experiincnta ( N, XI. VIII — LJ ) docent , nihii hac in ro dnmni affirat ; fuccellus certioris gratia confultius ulique crt , illius pro portionis lcco , duabus ni\is pailibus trcs falis ]>artcs ad-* jnifccri. 5. 32. Inter rrcberrimas tcntaminnm meorum rejic-- tilioncs, fummum fii^oris _i;radum, (juem caLv falila produ* ccbat, qiiod atlinct, farjiidimc fatis infif^nci. dincrcntias ol> icivarc mihi contigit : cum cnim uniu;; riusdem(|uc falis eadcm quaiititatc cadcm(juc aeris tcmperio at divcrfis ta- nicn lcmpoiibus tcnlaniina inflilucicm; aliam alium<|uc fri- gojis 253 goris gradum affeciitus fum ; eandemque frigoris diverritatenl- tunc quoquc locum obtinere vidi, cum uno eodemque tem^. pore et codem temperiei gradu calcis falilae portiombus varie paratis uterer; quas diverfitates priori in cafu, a di- Verfa nivis qualilate; in altero vero a varia ipfius feilis na- tura repetendas effe , fequentia tentamina cvidcnter mon-- ftrant. EXPER, Ltr et LIII. Calx falita recens parata in duas portiones divifa , frigore naturali 165 graduum exiftcnte , cum^ni\-e receiitcr lapfa mixta 224 graduum frigus progenuit. Cum nive vero vetuftiore et ob praeviam regelatio-^ Tiem conglomcrata- alte^-a falis portio eodcm tempore non mCi 214 graduum frigus produxit. Huiusmodi cum nive eonglomerata mercurii coagulatio in hypocaufto calido fiic- ceffu caret. EXPER. tlV et LV.. Solutionem calcis falitae eousque evaporavi, donec guttula lapidi frigido inieQa coagnlaretur ita, ut in pulvc' rem ficciun teri potucrit, quo faflo, dimidiam falis portio» Fem, refrigeratam, in pulverem redegi; alteram vero por- tionem, quo ab omnibus Jiberaretur particulis aqueis, ul- teriori infpiifationi ad ficcitatera usque fubieci. Prior illa portio cryftairifailonis aqua ahundantiffwm cum nive reccnle 223 , alicra autem omnis aquae expcrs portio eadcm cum nive non nili 2^6 graduum frigus lar-. giebatur. ?. 'il' Hinc vidcre cft , ad frigoiis prod[iflionem KiultUiii intereffe, falis pracparatio ut rilc fiat, caveasque ne = =9+ == ne evaporalionem einsdem infto plns continnes. Erim ve- ro multis expeiimcnlis comperlum mihi liabco, f.ilia liii- itismodi deliquefcentia, qiio diliora funt paiiiculaiam aque- amm, eo ii aius fiigus excitare. §. 34. Conftat intcr chcmicos, fi fali;? communii' vel falis armoniiici opc hii;us ariificiale rxcitaii drbeat , nihil prorfus rifcric, an fircd .iiix an humida adhibeatur; nihil ([uoquc rcfcrt , ipf.i hacc falia ficcane planc fint an niadida alitiuantuhim; fi jf.idcm om ibu's liis in cafibus.iili egomct ipfc compertum hahco, unus ciusdeiTKjue fcmper fri- goiis gradus oblincatur. Hcf[)< flu fali im \ cro de]i(jtief( en- tium alilcr piorfus rcm fc haberc, e fc^juciitibus tentami- nibu5 , natuiali tcmpciatura 151 graduum , fufccptis pa- lcbit. EXPER. l.VI. Pulvis alcali cauftici ficcus aqua tamen cryftallifa- tionis^ abundans cum nive niixtus 216 graduuin frigus lai- gicbatur. EXPER. LVII. Tdem voro Alcali caufticum humccl tum ali(juantu- lum ct cum nivc ficca mixtum higus 208 tanlum giaduum producebat. EXPKR. LVUI. Alcali caufiicum ficcum cum nivc humicla mixtum non nifi cundcm [danc fri oiis gradum qucni f.il hoc cum a(|un, ciiius tcm[)ciics ad cc)ngcla'ionis [Miiiniim piope ac- C'dit, fiigus ncmpc 163 graduum (J. z^^. Expcr. II.) cx- cilabat. 5. iflis, dum evaporantur,, maxima quantum fieri poteft, aquae copia retineatur: Deinde ut falia haec,, fuperftite hac aqua non obftante , pulverem tamen probe ficcum exhibeant. Enim vcro facillme in utroque peccari poteft; fi nimirum evaporatio aut taide- nimis, aut immalure interrumpitur. f. 3-. Praecipuae autem, quibus optimae notae ifta falia obtineantur,. regulae fequentibus abfolvuntur:. I.) Ne, dum infpiffantiu" falia, iufto plus velminnseva- por.itioni fibnciantur, alicjuot guttulae fubii de cxi- m'ndae coiporique frigido iniiciendae funt , donec gutlas has no:i coagulari tantiun penitus , fed in pulverem (iccuai etiain rechgi poffe appareat. 2.) Examen hoc ex.-mpfarum guttuhirum, ct fubfequeri' tcin fahs . refrigrralionrm et pulverifationem in aere lib.TQ- fieri , magni eft momenti; quia hac caiitione elTicitur,. ut faha maiorem aquae copiam retinere queant.. 3..) Convenit quoqud, falia haec non nifi vehementiore' na urali frigore paran: pio vano enim maiori vel m.nori fri^ons gradu va.iam quoque maiorem vel mi- ip6 minorcm aqriae cryftallifationis copiam ca ictlnere valcnt. 4.) ]\iratiim diclis cautionibns et in pulverem rcdaflum fal , fi cxpcriracntis non ftatim inipcnditur, in \ afe probe obturato inque loco lri£;idininio fcr\ctur, ojjor- tet; in calidiore enim loco dcpofitum ob inagnain , qua gaudel , copiam atjuac cryftallifationis , brevi con<;lonieratur , iiiuno in liquorcin planc liqucfcit. Eadem dc caufla 5.) Salium hortim pulverTjtio in loco Ai^idifrimo fcm- per infttuatur, neccffe eft; imficilit cnim fri£;us , quoniinus falia ifta ij»fain at-ris liuiniditatem , cuiuf ii) loco tcmpcrato avidifTuna funt, attralianL J. 3S. Vchcmens ilhid frigiis , quod falia deli(iue- fccntia cum ni\c niixta cxcitant , cum niutua tain ni\ is quam ipforum hilium fohitione nitalur; in mentcm mihi ve- nit, cxperiri . quantus frigoris f^radus fit oriturus ciusmodi falium commiftione , quac , nulhi adhibila nivc vcl aqua , dum commirccntur, fua fponte mutuo li(jucfcwnt. Sc(|ucnlia hac dc rc tcntamina in conclavi , cuius Lcmperatura 134. graduuin crat, fufccpi. KXPKR. T.IX, Ubrar uni alcali catiftici parem f.ilis glaubcri rcccns ciyftallifati iiiquc j)ulvcrcni re(hidi (juantitatcm jjarlitis vi. cibus admilbui; mixljo hacc pronij)tc in malfam pulj)ofain fatis tcnucm abicns, frif^us 165 ^raduum jnoduccbal. KXl^EK. I \. Calcis f.ilitac libia una cum acquali falis Glaubcri qiianlilalc niixla 15S graUuum frigus jnogcnuil. EX- = ap7 == EXPEU. LXL Ki*ri flammantis unciae 2 cjm 4 falis Glaubcii uti- Ciis 158 giaciiiLiin fiigus lar«ieban(ur. EXPER. LXII. Tenae folia'ae ta.t.iri unciae ^, cutn 4- falis Glau- l)jri unciis 11-9 gr.idjum frigus fufcitabant. Viia igifur duoruni falinm ficcortnn inter fe mixtio- ne, absq.ie uUo nivis adminicul). ir gns 00 congelafcenlis aq-iae lon^^e mai.is piodiici poteft, terraque loiiata lartaii primum iiac in le locum fibi vindicat, §. 30. Maximum quod Alcali cauflici et calcis falitae t)pe, producere hucusqne potui Irigns r:;^ graduum era;. Fri* •gus itaque ifta method:» produxi, quod is gradibus maius 'ell eo, quo mercurius congelafcit - quem fcilicet 31" Reau- m irian s , adcoque 2-1 c Dcs Tlslianis . coagnlari novimu*s. Nullus autein dubito fore ut hoc fiigore maius adhuc ali- q lando e»:citare mihi liceat. Oninis enim huius rei carda in eo milii verli videtur-, ut eins gcneiis falia liquida iii auxilium vocentur, qnae non nifi vehementiori illo . qtiod iam produxi fiigore coagulaii poffin' utque coagnlafa ea frigidiffimi nivis aliorumve faliinii acceflu ad licjuefcenliaui vcl f)lutioncm iterum d fponanur Q.ta de re ciim ulterio- ra le:^tcimi^a fuRipiendi anim is milii fir; alia in diifrta- tione III Acadeiniae, quae detegcre mihi iicebit, exponere pcih.onorificam mihi iudicabo. 5. 'i^. Faciliori obtutu ut m^moratu di£;niora htu"',is difre.talionis punfla perfpici queant: ca brcviler liic lepe- terc, haud alien.im duco. l^uua Acia A.ad. Inip. Saent. lom. XIL P p x.} 29S ' I.) Piimniia caiiffa oricntis frigoris, diim f.ilia fola aqria folviintiir, cx afjua cryflallifatioi^is jJ0'.ius, (juan) cx ipfa faliuin folutioiic niilii rcpcti d( bnc vidctur: Sa- lia cnim cryftallifationis aqua planc dcflituta, dum folvuntur, fri^oris loco calorcm ^ignunt (§. -'.)• j.) intcr acida Ji^iuirla acidum L\\is in pirduccndo fii- gore primum fibi Jocum vcndicat; proximum ipfi fpiiitus nitii fumans: Acidum vcro ^itiiMJirum mini- muni [)roducit lii£;us ( Kxper. XX\M - XXXI). 5.) Acidorum li(juidorum in produccndo /ri^ne pars alia iion eft, nifi (juod promplioii nivis vel falium folu- li(ini adminiculum finl (§. 14-). 4.) Alcali vcgctahilc caufticum ct calx falila in cxciinn- do vclicmcnti )ri fii^ore cunfla acida ncc non falia compofita longe fupciant ( lixpcr. XIII cl XXXVIII). 5.) Optima mifccndorum prnporlio pondciibus cxj^icfira liacc cft , ut duabus nivis trcs calcis falilac paitcs continua agilationc adinifccantur (J. 3c ct -^ i.). 6.) Q.uinque calcis faliiac librae ad coagulalioncm 'j';- Jibraium mcrcuiii millioni rcfiigcranti infundcndi fuflki.inl. (Kxpcr. XXXiV.). 7.) Salia drlifjucftcntia produccndo fiigoii apliora funt fdlibus non dcli(jucfccntibus. {§. =s.j. 8.) Salia dclicjucfccnlia ut, (jucm jjnfTiint maximum fii- goiis gradiim cxcitcnt, a(juac ciyl"tallifalio'Ms, (juaiitum ficri polcft, di iora fint, ojiorlct ( i- \|)cr. LIV. ct LV.). 5».) Sali.i illa co maioii a^junc cryftallifationis copia im- b;ii [)offunt, (juo frigidiore tcmporc pracparantur. (5- 57- "• C-'. ,c.) ■ 2P9 == 10.) Magni momenti id quoque eft, falia haec, non ob- ftante laiga aquac cryrtallifalionis copia , in pulve- reni ficcifnnuun icdigi poffe; humida enini minus ex- citant fiigus (Exper. LVl-LVIL). II.) Nix. cum falibus illis mifcenda recens vel levis et ficca prorfus effe debct (Exper. LVI et LVIIL). Iliac 12.) Tentamina circa frigoris artificialis produflionem femper frigidiore, nunquam vero regelalionis tempore inftituenda funt {§. 3 5.)- 13.) Salia dcliquefcentia prae acidis eam inprimis ob cauffam maius fiigus gignere videntur, quia eo ipfo momento, quo nivem folvunt, vice verfa ipfa folvun- tur {§. 2S.). 14.) Alcali caufticum et calx falita omnibus ceteris hu- cusque ufitatis mediis refrigerantibus eo potiffimum praeftant , quod poft quodlibet experimentum fine ulla iadura brevi reftitui novisque experimentis apla reddi queant {§. 22. et ^p.). Pp a HYA- too HYACINTHORVM SIElRICO.iVM A CKI.ED. LAXMANnO DliTIiCTOHVM ANALYSIS CIIEMICA. Atiflore TOBIA LOJFITZ, Conventui exhihit. die 3 Nnvenih. 7796. §, T. P 7«-^, rY.V^elcb I.ii\'mimpns an^o 1-90 a. 2S2, ^platte 111. ^ 5. C. Cryftailovum barum ea duri'ies eft, ut vifrxim fcindant , c cbalybe fcinlillas i liciait , ncc nifi difllcili la- borc in puiverem pallclceaLem rvdigere fc G. ant. Gravitas earumdem fpecifica ad eam aquae feie ha- bct, ut :» j9- ; , wcc. f. 7. (?) In. minora fiufti.iia .dijTraflne et tubo ferrn- ir\i'"atorio expolila • cryftalli noiVrae itii iefe gerunt, ut per fe ii) globuium i igreCcenlem llmdanluL. h) Cum Boiac" ii pellucilunjv ini'io viiidem illum, conti.iuaL.i vmo igni ione alb.fce.ntcm globulum co fluunt.. c) AIca'ibus aulcm iixis et faii microcofmico nLilla T)la:^e viii i.. ea. clt. d) 3^2 == d) Lapis cinsmodi integer 150 granoitim, qucm 111. Co- mcs Apollos de Miiirm - l^ifclikin pro rnigiilaii, quoRientJai; cliejiiicas colit, ftudio c Mufco fuo mihi impeitilus eft, medio- cri igni fufoiio iii tigillo cxpofitus biovi tciiipore in opa- cam fcoriofam ex ila\-o fufcam malT.im confluxit , in cuius pondcrc non nifi unius ciun dimidio grani iaduram depre- hcndi , quae quidcm cxpulfis parliculis aqiicis adfcribenda elTe \iJelur. Eandem pondciis i.ifliuam tunc quoque ohli- nerc vidi, cum ccrtam pulvciifati JapiJis noflii copiani diu- turniori igni cxpofuilfcm. 5. 8. Ilis proprietatibus gencralim exploralis , fe- qucntcm intimiorcm adgrcffus fiuii analyfin. a) ico luiius I.ipidis grana in fuhliiinTimum pulve- rcm rcdafla et cum cjuadruplo fodac cryfialJilalae falifcca- lis mixta in ti<;ilIo ])orc' ll.inco per duas horas calcinationi expofui. Omnibus rcfrigcratis, matcri.im in durifnmain mas- fam fiavefcentis coloiis colliquatam quidcm , fed c tigillo facillime cximcndam dcprchendi. h) Miiffa hcicc(n in fruftula diffra^a et tribus acidi miuialofi unciis pcdcd^ntim immilfa facillimc fojvcbatur , pulviusculi (juidcm fiaxi non nihil in fundo rclinqucns, qui tamen jjuhis nomfim folutus , accedcntc folutionis cbulli- tione, omnino t|uo(jue'folvcb'auir. ita, ut perfc ^lilTimam pcl- lucidinTimanKjuc foflilis noftri fohilioncm fla\i coloiis confe- cutus clT( m, in qua nc hiltim quidcm j).ii:iciil.irum non fo- latarum icli queiclur. c) Solulio hafc pcllucidifnma cum icfiigcicfccrct, ge- latinac forma fcfe inducbat; (jtiam ob (aulf.im cam 4 acjuae libris dilulam pcr bihoiium cuQioui cxpufui, qua abf>luta, eam == 303 = eam filtravi. Terrae filiceae fiib miicilaoinis forma ia fil- tro faperfiitis probe edulcoratae, ficcatae et calcinatae poii- dus 2 8 granorum reperi. d) In filtrata folutione noftra (c) cum terrae filiceae ctinmnum fupcrftitis non nihil fufpicarer, terras omnes, ia ea contentas, po'a[ri'i carbonici folulione praecipitavi, edul- coratasque atque leniter ficcatas d^nuo acido muriatofo dis- folvi. Rclitla nunc poft folulionis filtrati')n:^m in filtro tei- ra, ficcata et calcinata, 5 filiceao grana extiibuit. e) Solulioni luiic (d) fiUratae et a terra filicea li- bcratae particulas ferrejs ut eriperem , fufficientem ammo- niaci caultici quantitatem ipfi adieci , fepar.itumque inde fedimentum flavum idque ma^iii voluminis probe edulcoravi. /) Particulas ferreas a terra aigiilacea cum illis iimul deturbata ut liberarem , fedimentum illud madidurn adiiuc (e) duabus cum unciis lixivii caultici per aliquot tempus leni fubieci, codioni , quo faflo , particulae ferreae non folutae aqua probe edulcoratae , iiccatae et calcinatae 6 grana ponderabant. g) Filtrata illa f)lutio alcalina (f) acido muiiatofo fubinde addito fedimentum album ad fundum depofuit quae vero terra ubcriore dicli acidi accellu plane iterum folvcba- tur. Qio fa^o, fufficiMiti potafTmi carbonici quantitate de- nuo addita , terram iterum praeci()itatani et edulcoratam acido fulphurico dilfolvi. Sohrionem hanc parva eaque de- bita potafTini quantitate mixtam leni evaporatior.i, ut cry- flallns formaret, cxpofui, fuetasquo in ca ahimi'.is cryftallos rf^oiilarcs oOoedricas concrcfcere, lixivium v^ ro fuperftes ge- latinae forma fJe induerc, vidi. /0 h) Ilis omnib-is aqiia ifpriim fohitis et ni(i\i'is, pai- ticiilae lcrieae non fjhi ae ja fjlho rcmj -fciunl , qu.ic cal- cinalde ijuatuor adluic lilicecC ^rana cxMb.K runt. /") Tcrrjm arqillaccam e fuiu p ic. .ii,!lj (h) roaT:ni ope fcparavi, camquc cdulcoi.itam, uL ])aili(u!i> .ikdliuij pi.lcjn a;llia' rciitibus pcnit n iibcraicin , cum f.iflTKicnlc acc- ti deftillciti copia per I)i o i im coflioni cam c.xpoA.i, pos- tcatjuc am.iioni.ici cauliici ope tcriam dcnuo ])ia("( ipitavi^ edulcorand.Kjue cam, ficcaiido ct calcinando i ^ ai^iliac pu- ri imac grana n.iflus fuiii. /i ) Pis omnib.is pcraflis dc eo ng( haUir, "ul fohifio- nem ill.ini (c , poft j^aiticulaiutn (cnearnm et tcrrae alu- miNis fcj)ara ioiicm fupnfiitcm, cx.iminaicm. S' 1 iiio liacc aqiia fa'i; dil it.i , ^uiiis alijio' .aidi fulphuiiii addiis, pcliuLi lit.itis fu.ic ntill.im pMlfa ijQur.im clt , id (pwd, tcr- rae po idewf.ic ct ftronianac ii oa niiiil i. (fe, ir.i' i iudi'- cio liiiu lloc co^ni'o, cunH.i.s in e?i cintcn'as p.iriiriilas tcrreas, (ju.is n »n nifi calccm \il m.ii^ncnam clfe p fTi" fus- pi .iri licuit potanTr i caiboni^i op j)ra<( i i.ivi, cd ilro- r.i J (|uc fifricimte aci !i fulphuiifi (juaniii.rc iicccdenlc fli^ fti >nc, fatura\i, falc nKjuc i dc oil.im fulj)litui( am de- bita Ipii i us vi i copi i eduhor.ivi 1 i [U' r I ic fji ii i«>fis filliidus fl ev.i|)f>ia ioni t-xpofi us p.irv.im adhuc f I i i$ cojiiam dcpofi.il; ad it.i dri'i(U- li\i i > fujicrfli i fo la c.ir- b Miica , nia^Micfiac iic Acli,i^i m ijuidcai d l( . i ic iii!ii li- cuil /) ("a]c< m ilhini rul|)huiic.im ili biia foUio carboni* cac (|Uiinli atc pcr r(Oi>'rm d(fliu\i, oblt n^Kjiic hic m >- ci » ca!x faiho ica ed liroiaia , ikcjLa ct taki..ala Gv ^*^^' cis puiac irrana iaicicbalur. Ex Ex omni ic!;i!ar et plenaria analyfi hac id conclude- re licet, Hyacintlios in ceiUcnis paiiibus conliiieie caicis pnrae (/.) — 39' filiceae c. 28) d. 5> 37- h. 4) Argilhic l — 12. Feiiici / — <5. Aquae (§. ". d.) r. 95' Jadura 5. 5. 9. Largam inam, quain cryftalli hae noftrae com- plcfluntur terrarum abforbentium copiam cum intueier: opc- rae pretinm mi'u vifum eft, expciiii, poffintne partes earundem conftifuentes , absque praevia cum alcali calci- natione, inimediate, via nemp.e humida, a fc invicem di- velli. a) Ilunc itaquc in finem ico lapidis huius in fub- tilirnmum , pulverem redafli grana duabus cum acidi mu- lialofi unciis retortae, arenae bahieo imponcndae, immifi, deftillationemque ad refidui ficcitatem usque inftitui. Maleria in rctorta fuperftes ficca , ac valde indura- ta, cnm eid-m tranftillatum liquorem acidum affunderem , facile et infi^ni cum caloro folvebatur. Oninibus , praeter terram filiceam, folutis, repetita vice deftilla io em ad fic- citatem usque adgreffus fum. Qjio faOo, matciiam ficcam in retor'a haerentcm fufficienti aqu.ie copia coflioiiis admi- riculo diffolvi ac filtravi. Relicla in filtio lena filicea al- biTima edulcorata , ficcata et calcinata 35 grana ponde- labit. is/oua Acta Acad, Iinp. Scient Tom. XIL Q. q h) b) F, fol(itio-e firiiitu (n) iinimo- i.iri caufiici ndnii- riculo argilKim ct pujticiilcis (erioiis priu < ipilavi. llibcjue lixivii cauliici ope a fe i vicem figicgalis, fenici <^, ar- gillacque 13 grana confecutus fum. f) Rclifla in folutione (6), poft argillae cl fcriici praccipitationem, calx, ammoniaci carbonici ope fegrcgaia, edulcorata et ficcata 62 calcis carbonicae grana exliibuit , quae calcinata 41 calcis purae grana lartiebantur. Ilaec igilur foffjlis noflri variala AnalyTis partes eius confiituen- tes ea fefe ratione habcre oftcndit, ut in centcnis ciusdem paitibus rcpciianlur Calcis — 4r. Siiiceae — 35, i\rgillae — 13. fenici — 6. i\quae — i. 5)5. Jaclura — 4. f. ic. Morenduni mihi eft, fccundam hanc parlium conftiluenlium ralioncm priore ( §. g.) accuraliorcm rcjiulan- dain cflc , quandoquidcm piioii illo examine fofTils noftri jiaturam iam iain edodus, in fecunda viam, partes conftitu- cnlcs a fe inviccm divcllendi, mullo rimpliciorcm iniie potui. §. II. Dncenle ifaque duplici hnc noftra Anaiyfi cryftalli hac, iDfigni duiitic fuat qua c chalybc fcintillas cliciunt, non obftante, ad ordiiu^in vc 1 grntis quorundam lapidum calcarcoruin refcrcndac funt: cui quidcm fcntcnliae id (juoque Javet, quod absquc praccedcnte cuin alcali innC' paiationc iiiimediate via huinida dccomponi poirunl. EX- =s= 307 EXPOSITION SYSTEMATiaUE DES PIERRFS OE ROCHE COMPCSEES Q.Ui SE TROUVENT DANS LES DIFFERENThS PARTiES DE LA KUSSIE. Par BASIL. SEJVERGIN. Pfifjiite a VAcadeniie le 12 Mal 1796, La plns grande iitili'e qiii fefjlte de la connaifTance 6es piencs de roche compofees pour lavanta^e de i'honi- me, e'ant celle de poiivoir un jour fixcr totitcs Ics ciicon- ita'.ccs par iculi-res fous lcs quelles elles lavoiifcnt le phis la formaiLon des mincs melallif|ues dars le fein des moi1a- ^nes , dont elles foinicnt la maffe piincipale , il eft j ifte de ics coiifideier fous tous les points de vue qui fe pie- fentent a cet egard. Plus on vaiie les recheich(s & plus on parvient a appiofordir la ma'ieie qui en eft i'obj«'. Le geologue les con emf)Ie tant qu'elles fervent a foimer I s iiiontag'^es il coiifideie la malTe totjle fnivant ^d pcfition, fa ftruQuie, fes varia'ions, Ii s ievoIuti..ns qutlle a fnbi par Ics foices ge' eriiles de la Nature & tous les pleno- ine.;es , qiii fe prefente t en grdnd , pour indiqutr cn- fin la Iheorie de la formation dcs monlaf^ncs la plns utile & la plus probable. i 'oryflognofte dirige fcs le- cherches a Taide de la chymie fur la naiure & la qisan- lite de lcurs paitics conftituantcs , fur leur foime, fur la Q.q 2 nia- maniere dont elles font melangees tnfcmblo^ il lcs com- pare & lcs clairifie. L'Lin uide raulic. Et enfin lcs ef- ioits dc i'i\n & de rarilie amencnt. aii mcme but, a la connailfance de lobjct dc leur oceupalion. Nous avons en [)drtic des pjvragcs d'un meiite dccicfc fur celte ma- tieie tant qu'ellc a cle Tobjet des gcologucs. Mais il me fcmblc cjuc pour plus dc progres dans i'etude cn ques- tion , il falloil onblicr pour un momcnt ces rc ciicrches ^co- logiqucs , qul dailicurs doi\cnt etrc faitrs en placc nicme, pour fi\cr toute fon attcnlion fur un ob]ci tout aulli im- portant, qu'cft leur mclan^c intuicur C<\\ il efl ccrtain i^, c[Uc non fculcmc nt ies picrres dc roclics compt^fees va- Irient par ia quaiitc & ia quanlie dc leurs p.niics confti- tuantes; mai?? aulfi •^.°., par ia manfcie dont clics font \\\c- langccs cnrcmbie; ^^, que ics dilfcrcnts melang( s y doi- vent rec ll.iiicment pioduirc des diireren'es proi^iictes lant a l'e^ard de leur propre maffc-, qu'a l'c'i;aid dcs mincs mc- taiHquc? qu'ellcs peuvent contenir, & qu'aiors. 4°.^ ces re- cherches nous conduifcnt a connoitrc cc iix dcs mcianges qui favorifent le plus la formaton dcs metaux, c'cfl-a dire ccux d'entr'cux qui nous donnent lc plus d'cfperance dans i'exploitation (]es inines; 5^, cllcs nous indiquciont enfui la tracc qu il (aut fuivie en fixant ieurs dcnomina- lions & nous otcroiL cctte confufion (jui n'a quc tics loii- vcnt xefulle de la fculo fautc (jiron a comniifc daiis les denominations mineialogujucs ; car cc u\\\ p.i.'? (out gra- nit, ce n'< it pas tout ^tu-ufs (|u'on nous a d ni e fius ce noin &c. comme j'ai dcmonlie ailleurs : & fi de nos jours ellrs d vi nncnt plus conffitntc & plus ccrlaincs. cc n\[\ qiie par Tc^lude dc. leui mcl.m^c i tciicur. '°. Mais les re- clicrches du gcologue en piofitciont aulli, cai guide par lcs no- 3C9 ' ' '.■■■ nr)tions claires, qiie roryaognoftc lui ponrra donner Air la natare de la roche, fon jngement fera d'antant plus certain fiu- fa formalion probable, fur fon age relatif &c. 7°. Ces paffages remarqnables d'une roche dans Tautie, & les chan- geme:is. qa'elles fubiffent par la' decompofition, ce font en- core des phenonicnes , dont la. caufe principale doit etre cherchee dans leur mclange inteii: ur Et toutes ces re- cherches enfms''., nous fourniiont Jcs^moycns les plus furs poiir la. clasfification hi plus conforme a ki Natare. Mais les Mineralogues n'ont~ pas perdu. de vue tous ces objets a legard dcs pierres de roches compofees des pays etrangers & nous en ont laifle des details fiiffifants; de femblables details nous manquent fur celles de la Ru(fie,.car ce quenous en avons dcja, ne font que des fragmens, quoic[iie des fragmens piecieax fur quelques unes des contrec s de la RuflTie. 11 eft vrai qa'ane telle expofition generaJe ne peut elre de longlems portee a la perfefJion requife dans an Empire auffi vafte que cclui de la RuITie, oiv Ton voit traverfer onzc *) chaines de montagnes piincipales fans compter les branclies enormes qui fe repandent dans *) JLci moiragiies (iu Nord eiitrc la nier Bahique & la mer blanche. 3. Ccl- J( s du Waldai. 3 Cellcs de la rauride. 4. Lc C.uicaie j 5. ies Onrales, 6. les nionts Altaiqnes avec leurs branches principales , 7. celles de Sa- yane; S. cellcs duRaik.il; 9 celles de Ncrtfcin.^k; 10. celles d Ocholzk & it celles dc- KanitlLhiitka,. On a trouve' par des obli-nat ons d'uii Bogiier, Feiber, (. c c]i;e tant que des montagnes fe rapprochent pour foniier une c laine paiti.ulicre j on troi^e d i;s Jenr cuitrc des rothes gra iiiq es &c plns lo n des rO'''es iihinenfes, eiicoie plu.s loi 1 des roches calcaires &c , (\u\ font eufin pir giadation a}pla ir les monta nci. La noiion ni ne'r.ilogiane d'une chaine de nionMgne ft-roit donc celle, cn elle pieTeute tous cts palTa cs e roches de l\'ne & de Tautr'- patt. Et alors fuivant cette no ioii lcs nioutagnes du No; .1 , cellfs 'e \Val- dai, celles de la T niidc celle d Sayane, cell s d'Och tzk & de Kantfciiarkn ne feroient (juc des br^nches ^normes de quel(jues auirei chaiues principalec. clar-s Irs dilTerctrs pnities d<- rEmp i e. On ny prnt fdiie q'i'iin fimpleeirai tcl qiic celui que j ..i riionne'ir de piefcnter •dans cctle dilTeitalion a Taide dLine qiian i e afiez roi fi- dciable de ces cfpcces dc pi irc cjue j'.ii icqits d • di.icicn- tes partics de la lUinTie. AivSi apies avoir donne (iiicljucs riolions pencrahs fur cct objet dars nia pren.itie dineia- tion fiir lcs j ieires de roclie cnmpofces, & apies avoir pre- fente mes obfcivaions Inr l(s ];ierics de rocbe conipcfccs- roult^cs d s enMiO-s du caniil de Ladoga, dans ma ficonde, je pafle a icxc;m'n dcs picrrcs dc roche comporecs dccou- verlcs dans les ditrejentes pailita; cJe la Huirie. Rl.iis comine lexaiiien (|iie jf^ nie piopofc dt; biiic r.c ic^.udc cjue ToinHo- gnofi ■, je ri\i. 1 la meipc me.l.odc, (|mc j'.ii empl .yc^e dais ina fccorde oii!cila'ion, fa s m'( rcupci fx iir cet c fois ri re lcur Ibimaiion j rob.d>lc, i i dc le; r «i^e K^latil &c. Jc lcs a^c^nifjagncrai des obferva'ions qi e j iii pu l.ii.e la r'< frus & je tach( r.ii ccmme aupar.ivant dcablir un paiallf>Ie avcc cc 1- lcs dcs pays elra geis, pour vi ir lideiiilc^ ou la dillc^ic' ce dcs ures & des autris afii de pou\(Ur i diq ler par ce moy- en cclles dIace me- mc, tant ponr Tu iliic prati()ue (jue pour la Tbcoiic de la terre. Enfn je rommc Irs pierics de roclies compofees cal- cairrs , ar^illcufis &c. fuivant que rune ou lautrc partie conftiluante y picdMminc, S: je nrmnje i.) fimples celles qui confiftent dc c\cu\ paities co"fti uante.s .) rcllcs dc trois, conpojces-, & ccllcs dc (|uutre \c. iudele^mhues, Arrick I. Picrrcs dc rocLc ccinporccs cakakes. 1.) Mjibrc & Spath calcuirc. •) 311 1 a) Marbre blanc giifiitre & fpath calcaire blanc pres- cjue transparent de la Tchouirovaja, (ans aucun in- dice de mines metalliques; une variete a peu pres feinblable vient de VVilmanftrand & de Roufcale, & une autre melangee de fpath calcaire noiratre de la Tchouirovaja. b) Marbre brun noiiatre compafle avec des taches rondes fpathiques de couleur blanche ou giifatre, reffcmblant fort par la maniere du me- lange au Porphyre de Werchotourskoy Oural en Ca- therinebourg. 2.) Maibie & Q.uartz, de ]a miniere Alexandrowskoy en Olonetz & marbre intimement raele de Qinartz fablo- neux du fleuve Schaitanka. 3.) Marbre & talc, (gneuffum micans Gmel.) le premier rouge a ftries blanches, Tautre argentin en couches tres minces de Catherinebourg. ij.) Marbre & Schoerl, le premicr giis & compafle, Tau- tre noir en aiguilles de Koufcala en Olonelz. 5.) Marbre & Stralilftcin des AUemandSj le marbre pour la plus part blanchatre ou gi is, & celui-ci de cou- leur verte jaunatre fibreux ou difpofe en etoiles; 011 en apporte une grande quantite de Roufcala pour le batiment de 1 eglife de St. Ifaac a St. Petersbourg; mais qui a caufe de ce melange neft pas fufcepti- ble de ce poli vif, qui fait la beaute des autres vaiieles de marbres polis du meme endroit. u quatics parlics conftitu.intes, je n'en connois jiicsiiue aucunc outrc tcllcs cjuc }'ai decritcs dans ma ffcondc dinrita ion fur Ics j)ifrics de r;s. A. fimples. - i.) Serpentino 'f»/ Feldfpath : (Porphyrius graiutone Gmel.) Porphyrite de qtielques- autenrs; on en trouve deux varietes, uiie avec de la ferpentine de couleur verte noiratre & une autre tirant fur la pierre de corne, toutes If-s dcux de^ Pyfchma (Herrm. Catal. No. 26 & ,37.). On en trouve auiri aupres de Tchertafch; (No. 71.) on alKgue une variete a peu. pres fem- blable d^I.mprunetto en Florence fous le nom de GraniLone (llaidingers Enl. zur fyftem. Eintheil. der Gebirgsartcn p. 5;.). '-.) Serpentine & Grenats (Porphyrius granalinus Gmel.) dOlonetz & une autrc variete avec de la fi rpentine talcqueufe quon trouve aupres du ViUage Gorno- fchitskoy en Catherincbourg. On cite une combi- naifon llemblable qui fe trouve auprcs de Zoplitz , ou lon en cxploite pour ditTercns ufages dcpuis plus de deux ficclcs. Qiielqucs varietcs ruHes 16 n.en- literoient auffi a rexemple des pays etrangers. .) Serpentine & Homblende, la premiere bimniire, Tau- tie blanche de Pyfchma. Elle cft ro;i mee Sirpen- iimvak^ dans le catalogue de Mi. racadem. lleiim. aii No. 67. Voi'a yfffa Acad. Imp. Si^icnt Tcm. A7/. R r 4,) 51 + .;.) 5'ci-pentine & Talc. (Porphyiius h, micacens Gmel.). Cettc conibinairon eft cncoie nonimee Seriientinnake dans lc Ciitalogiie cile au No. o^. dn numc cndivit. J cn ai d.\'ant inoi iine autre wiriclc, avec dc hi fcipcM!i'.e gic!icli.ie , fi;abJe , tk- couleiir verte liile & paiicnicc dc p< ties pa.Ucllc-:» d.- talc dcs eii\i- rons di villagc l\i'llobio Iskoy dans le diltiil de C a- tlu-rincbaurg. La coinbi:uiit'on dc Ja fc pcn.inc & dii .' !ica de Troit/koi a ipiv.s dOui ( lirimr.ichs Min. p. I i I.) & celle de l.i fc-rpcnlinc vcrle brunritrc avcc du niica argcntin dcs ciivirons dc la (ond^^rie Ne- Avianikoy hii fonl ajalop^uc.?. Enfin la piene ollaire de B. lojarsk. ncft luivaiU Mr. T.icadcm. Ilcrrman (cal. \o. -.-.) (pi'une co;nl)inailon dc la Scipcnline avcc du lalc. 5.) Serpentine & asbcrt, (Porphyrius asbcftinus Gmel \ I.a fcrpenlinc vcrdatrc & rasbell lii;nc\ix cntremcle de tachcs blanclics dc Pyrchma (Ucim. Cat. No. 6$ & <^9.) On cile une \ aricLc rcmblablc dc Zoplitz & dc T( pfchau dans la lla.ilc Iloiigric, & on a tout lica de croire (jue 1 asbclt n'y clt fouvcnt (pTun pas- f.i,i;c de la rer[)cntinc a Itil.d fibrcux. (Comj)arez Ikidingcis Pirisrchrift p. 53 ). C\) Scrpcnline & dcs criftaux de fcr oclacdres (P.-rphy- rius (errifcr. Omcl.) de Pyfchma. 7.) Sleatite & Mica, (Gncufrum fteiUilictim Omcl.) S Ir.ei- dclhin dcs a.itcuis All':mand> on cn Irouve a Ca- thciinebourg. Ccilc iolIic conticnt pour la ilu- part dcs criftaux de fcr oQacdrcs lefraQaiies cn Sue- de, en Tyrol, dans la Caiynll-ie & \^ ilvr l.) -—=5 3^5 == g.) Talc & grenats (Granites granatifcr Gmel.) CeV.c roche eft trcs frcqucnte a Catlierincbonrg & en Olo- nctz. Je polTede iin grancl criftal d\\n grenat ifole, dr ce dcrnicr cndroit , tOi.it envellope en maiiieie decorce de talc gris noiratre. S.) Talc & Schocrl (Graniles Zillends? vel gneuflftim glaMdulofam Gmel.) denx varielej. «,) Talc blanc argcnlin & compacle avec de lorgues aiguilles presque rondcs de Schoerl noir ou verd dirpofees en dillerens iens , de la caniere Alexan- drowskoy aupres du \illagc Belojarskaya dans le diftricl de Catherinebourg. 6.) Talc grifatre luifant feuillete entremele de Mica no ralre & de Schoerl en prismes tetraedres longs, allargis & applalis de coulcur verd obfcur & quel- ques fois couibcs felon les courbures des ondes du Talc, au dela de 15 verftes de la miniere Elifii- betskoy en Catheiinebourg. On cite la nieme combinaifon qui conftitue une veinc dans la Pierre ollaiie de Belojarsk , (Hcrrm. Cat. No. 76.). B. Cowpofecs. ic.) Scrpentine, Schoerl & Talc. La Serpentine verte; le Schoeii noir & le talc blanc. Au dela de 3 werfies dc la carjiero de niarbre de Gornofcliite. IX.) Serpcntine, fchoerl & fpath calcaire, la fcrpentine giile vcrdatre qucl(|ue fois trouee , le Schorrl blanc en aiguilles trcs fmes prcsque foyeufes , tres Rr 2 luil^int. luifait, Si paflTjnt fouvent dans ramyanlhe, le fpath c.ilcdiie cn laci)e (\nvs jaunatres ochrcufci ii.i mont Connaniinowa .iu[>ies du vilia^e Ciouiiewa j^ wcilt de Cjllieiinei» :rg. C.) Indetermii.ees. i .) Seipentine, lcldfpalh blanc, Ilornhlende rou£;eatre, avec des veines (i'asheft , une variele rrm.ir<|'uible des envir'>ns de (iornofchite , citce par Mr. i'Acad. }Ier;mann au caf. No. 16. Les etran^ers jjolfedenf encore qucknies autres combinaifons du . principt- talc(jueu\; mjis je nen connois auccme otitre celle.^ (juc jai -l:l.) raj<;ille ilt vcrlc & endiiicie a face terievile avcc des glandes dc calc('doine brLin om brunatre 'des en- virons dn flenve ( 'iirack en Nerrcliiifk. ^ dccouvcitc par feii Mr. lc conleillcr de Cour Laxmann. ic.) Ar^;;illc ^rife endurcic coiiipafle & Sclioerl noir pris, inaiijic applali 1 difpcrfe fans auctm ordre dOuna- lafclika tn "rauiitlc (IVMphyiius bacilJaris? Ginelin)^ 11.) Ar;;iIlo ^iife enduicic compaclc ^S: reircmblante a la prcccdcnte ( loulcs lcs deux unc cfpcce d: Tuf qui a lair volcanicjue) cntrcniclcc dc gienht^- verds polycdres du IIcunc Lciia ( Por])liyrius Spadiceus? Gmclin.). ir.) Schifte arp,illcux & fpaili calcaiie ( Porphyiius fpa- ihofus? Cinicl ) Cctte c<-imbinailon fc trouve entre Newianflv & Werchnetai;ilfk (Htrrm. Cat. \o. 6i.). Mr. dc Ilrnowanlz la cilc fous le nom WOphitc du flcuve Schcmanaiclin. Unc variel^ a peu pres fcm- blablc cfl cncorc cilee par Mr. TAcad. Ihrrman fous lc noin dc Porphyrltc (jui vicnl dc Ncuiaulk. Cat. No. ,56. 13.) Petrofdcx & {•'eldlpalh (pLij-Miuius ni-lii.H Gmelin) lc ]iu mior ^ns vcrdalrc, !'aulrc criftallif<'' dc P\fcl:- ma ( llcnm. Cal. Kn. 4^.). ^ f^ic combinail n iVm- blablc lait dc^ (langucs confi lcrablcs a Joacliinis- thal ci\ Ivuhcine. \'oycz Ilcidingcr l'ici^fchiift. p. «?<• lif.) Pctrofiltx & Sci|)(nti; <• , Ir prcmier cft iiiis bleua- tre, ]'aulre verle jaun.*itre cSi dilpcifce tn lathes de rArgoun cn Ncrlfchinfk. 15.) Pciiofilcx & GrenaU dc Culvwan. .6.) - - 3^9 ~ "■ ■ ■!> 16.) PetrofiIex&*>^palh pefdnt (Porphyiius fchiltofus Gm&l.) Le premier gris fchirteux, lautie blanc eii paillettes melees iiitiniemcnt avec le fchilte corne. Ceft la matrice ordiaaire de Tor & de rargent natif, ainfi que de la Lujia cornua du mont Smejewikoy eri Colywan. I-;.) Picrre a poix & Cacholong de la miniere NicoLijew- fkoy eii Colywan. Renow. iS.) Jafpe & Qtiartz; ('Porphyrius criftallinus GmeL ) le premier 'de couleur de jofe & dans une autre variete rouge fonce, rautre blanc en forme de veines de la forCereiTe Koelfkoy dans le Gouvernement Oufimf:;oy. ir.) Jafpe & FLicifpath. (Porphyrius genuinus Gmel.) a.) Jafpe verd & Feldfpath blanc des environs du vilLcjge Kounara & fur les champs de Bournafchew- fivoy aux environs du village Ajall\aya & dans dif- fercnlcs auLres parties de LAltai. II y en a encore aupres du vilLige Otrinowka dans le difliia ALipa- jewfkoy; dans le Caucafe &c. Guldenft. Reif p. ^5 • ^ b.) Jafpe gri.-; & Feldfpath de couleur de peau de Talofka. (Renow. ) Jafpe gris noiratre & Feidfpalh ro ige presque en aiguilies parmi les pierres-roulecs des environs de la Refidcnce. c.) aJafpe noir au pi^d de la chai^i^ dubaaleiricoy & Coly\ya ifkoy; a ja&pe,' bjun '§1 Feldfpath blanc du village Schaiajewa dans le diftria Alapajewfkoy. d.) a Jafpe rouge. 2~.) Jafpe & Schoerl, (Porphyrius fcorlintis Gmel.) le pre- niier de couleur verd. obfcue a .face terreafe, 1'autre noire n. ire f^n pri-mes .^ppiatis 1 u le chemin dn villo^e I\i;^ri!in ver Je Mll.ii^c Jj!ci;ako,v, dans le diftvicL Aljp.ljiwfK'» . a'.) Tiapp 5>: Hornblcidc C froplivrius .iccrr-rus Gmeiin ) da flemc 'i ."clu lemciKHik;' 'jui lombi dans la 'IVchous- fowaa; \)uc varictc de I3.illinite lcl'-n iMr. TAcade- micicn Ilvirman cat. No. >^.). I.a lochc cuic Mr. lc Cmlcillci dKt.it l\illai a ap];oite noiivellcmcnt dc la 'rauiidc ncn diircic (jiien })en de ci ofe. Klle confifle de trapj) briin iiirle tlc criftaux i:(»ir pii. ma- ti(jues api)laii-. dc Ilornblendc, tV i lie sy Unt a:;ne Kofieel cntr» Ali>urchka cSi Lamiata. On a tenu ceitc r-clie j)niir une j^iodiituon \olcani- que . &i alorj ce i"ca>it lc P(^rj)h) rius vuicarirus de Gnielin. 2£.) lVaj)p & Qnariz, (Pi^iphydns Anf;liae Gmel.) de l.i minicre nommc-c TAi^lc Huffe a Petrofawodfk. :;3.) 'rraj)j) & Keldlpath, (Piij)hyrius antiijuiis ("imelin.) d s ein-in)ns dc Moujfinfk. Por) i yrc fuivant Mr. r.\cad. Ilcnman. Cat. No. •;r. Kt une autic vaiicte dc la ininicre Kadoftnoi Kamcn a Petrorawoufk. 24.) Traj)p & Spath calcairc ( JVirjjhyrius rjiathofiis Gni.) dc la minitre rAi^le KufTc "1 i'clrora\\« dlk ; unc au- trc vaiiete a trapp ron^e de la minirre Pi.iUMcilkoy auj)K's du vjlla^e Pialofero <5-. vn »lf Peiiolawodfl- . & encoic une a Tr.ij)]) ^ri.s ol)'ruit ii( l.i niinicie AIe\.indro\\fko\ ;i Petrola\^ od.l '■.(•llc ef! auflTi la roclie en lioheme. uy) haf.ilLe \ Schoeil (Poij>li\ iiu': iclirulaii' a I^ala- cla- c cnfie Koius ^ Mouciuil"*' <.t:ui$ la'lauri.lc. Trapp •Trapp & Zrolilhe vrrmicnliiire ? ^^^ Neitfchinfk Trapp & Spath calcaire ctoileux) B.) CoMpofees. 2.6.) Honiblende, Q.tiarlz & Feldfpath: (GnenfTum Syeni- ticLim Gmel. ; Sicnit, Grunftein, ou noriiblenderels du fleuve Xeiwa acipres du village Taralibwa < Herrm. Catal. No. ^7.) d.s environs de la fondetio Polew- fkoy (No. 28.) des enviror.s de Catheiinebourg & de Colywan. 27.) Argille endurcie rougeatre avec des grains de Qciartz enfunie & de"~ Feldfpath j une forte de Saxum me- tallifertim Bornii dcs environs de la liviere Solotow- ka en CoIywa'"i. (Rc^.ov,). 28.) Argille endurcie. Schoerl noir & Feldfpalh a peine vifible; une vaiiele de Baltinile felon Mr. TAcad. Ilerrman, Cat. No. 5 1. ap.) Trapp , Hornblende & Feldfpath , des environs du lac Baltyn 15: w. de Catineiinebourg (ncrrm. Cat. No. 5-7 & 5?.) Le trapp y eft de couleur gris-ciair, la llornblende fpatliique & quelque fois criltallifee a 6 cotes pointus , aux bouls par Irois faces. Elle ne conftitue aucune ganoue ; c'eft la Baltinite pro- prcment dite dc Mr. TAcad Herrman. 30.) Trapp Talc & Mica, le talc argentin. & le mica noir de Pyfchma; une vaiicte de Giieifi felon Mr. Facad. Herrman Cat ^o. 15. 31.) Jafpe, Feldfpath & Schoerl de Procowka fur la n- vicie Camyfchenka , nne forte de Porpl.yie fuivcuit Mr. Tacad. IJerrman, Cat. No. 3o. Aova Acla Acad. Imp, Scicnt. lom. XIL S s 3 - .) === 3-2 ■ 3--.) Jafpe, Fcldfpath & Quarlz, de Ncrtfchinfk; Porpliy- rite de Mr. Ikidinger. Cctte variele feii a ibnner quelque ibis dts veines melalliques en Saxe & en P.ohenie. 3;.) retrofilex, Feldfpath & Quartz, au dela de 7 wcrft. de Bolfciierclzkoy en Colywane (Kcn. p. 4-6.) & l'ur le flcLive Kion da.is le Caucafe. ( Guldenft. Hcife p. 452.). 3.;.) Petrofilex , F Idfpath & ITornblende du mont Smc- yewfkoy cn Colywanc ; le Poliofilex de couleur ^iife fchifteux , le l eldfpath blanc en pttitcs pailletles , la flornblende brunc grifatre. On y trouve auffi quf Ique fois dcs paillctlcs d fpath pcf.int oc- cup(.r la place du (eldfpalh, comme je lai vii dans d'autres echanlillons du mcmr cndioit. On trouve la mcme varicte avcc de la Iloinblendc verte entre Korboliclia & la pelite Bel.ija & fur la Revennaja Sopka ( Ken. p. 4^4.). Cefl la roche qui accom- pagne ordinaircmcnt tant en Rufrie que dans lc$ pays etrangcrs dcs mines metalliqucs tres richrs. 3-.) Schiftc micace & grenats de fer , au delas de cinq vcrflcs dc Gornofcljitc dans Ic diftiicl dc Cathcrinc- bou r f;. 36.) Schiftc ar-illeux, 1'cldfpalh & Mica. 37.) Lavc, Scho' rl & Mica ( I'i])(iino) dc la Tauudc. C ) Indetermiiiees, 38.) Schifle inicacr , t.ilc Si grcnals , (GneufTum mirace- tim) afTife fur uii ^afc pranilicjue cnlrc le Forpofte Krasnoyarfkoy & Scwakiiia. I\en. p. y. 31^') « 323 ■ 39») Schifte micace, qnaitz & gienats d'01onetz. 40.) Aigille encUucie, Fcldfpath, Q.naitz & Mica des en- virons de Kamenfk; Porphyiltc felon Mr. racadom. Herrm. Cat. No. 3T. 41.) iViica, Grenats, QLiartz & Aiguemarine , de Coly- wane. E.en. p. 6. Art. IV. Pierres de roche compofees fiiiceufes. A.) Simples. T.) Quartz & Mica, (Gneuffum fornacum. Gmel.) a ) Qiartz blanc jauiiatre & mica noir des envi- rons de Mour/infic, Gcftelljicln du Ctit. de Mr. Herrm. No. 2?. b.) Quartz jaune a grains gros, avec tres-peu de mica de Nertfchinfk. c.) Q.uartz tres compaQe gris & mica en feuiTets tres minces de la niinierc Wojetzkoy a Petrofawodflc. Cette roche porte des niincs d'or en Tiiole des mi- nes d'argent a Kongsberg en Norvege, de cuivre & de plomb a Jcmteland; detain a Gieren en Saxe &c. 2.) Quartz & Schocrl, (Granites melaleucos? Gmel.). a. ) Quartz «& Schoerl noir du vilhige Kiprina dans le diftiicl Alapajewfkoy & de Pyfchma. b. ) Quartz & Schoerl verd d'01onetz. c.) Quartz laiteux & Schoerl verd en aiguillcs de Pyfclmia Cat. No. ^c. d.) Pierre-a-cheveux. (Granilcs capilhiris, le qnartz pour la pluspart transparent & le Schoerl capillairc louge difpofe en dilTerens fens de Calhcrinebourg. S s a ■% 3-) Qitnrtz »Si Asbeit , n.) QiLiartz nicle par ci par la de qiiclijuos fils d',isbert; cefl la ^a;i£;ue de la niini('ie Kaliirchico- ftrowfk.oy daiis Je diftiicl Po\cnctzkoy 2 = 5 w. dc l'e- trofawodfk; & une autre varietc dc ia- miiiiere l^ia- lofcrfk-oy "23 "^v. du village Pjaloofcio & 67 w. de Pe- trofawodfk. 6) Q.uartz biun intimemcnt mclanfijc d'une co- pieufe (juanlile d'ami..ntlic blanc capillaire , dc furle que le moindie morceaux quon en d('gage en coriticnt , du villa^e Schaitaiika dans lc diiliicl Alapaje,wfk.oy. 4.) Q.iartz & Kyanite aii dclas dc 'jo werftcs de Catbe- rincbour^. La Kyanitc < ft difperfce en piifnies ap- platis longs & cn diffcrcns Icns dans du quarli' blanc & fcc. 5.) Quarlx & Grcnats (Granites Eavaricus Gmcl.) de' la minicre Bcrcfowfkoy eii Cathcrinebourg. 6.) Qiiartz & Talc (Gianitcs talcifer Gmclin.) a. I Quarlx grenii, fcrrugineux avcc un airrnticre- menl f.iblonncux,intimcment mclc d(^ talc cn parliculcs tres fincs. lics fouvent terrcux & dccompofc en Stcin- mark, Ic tout dc couletu^ plus ou moins jaune ou jaune roiigc.ilrc, conijianc , ians aoir Tair fcliiftcux & cntrcmclc de plus ou moins grand.s ciiftaux cu- biciues brurs de pyritc f<™rru<;i;)cux tics fouvcnt au- rilcrc dcs minicrcs Bcrefiir.koy cn Cathciincbourg. Cctle 325 === Cette roche eft nommee Giieiifs par qnelqnes aiiteurs mineralogirtcs. IMais fi le vrai gnciir confiftc de qiiartz , de mica & d'argiles demi- endarcie comme le dit Ferber, oii de qnartz, mica & de feldfpath, comme IVJrurc Charpentier, & s'il eft fchifteux, coni- me on le reconnoit alTez gcneralement , alors cette roche de Ber(.fotTskoy peut etre a pcine nommee telle, vu qu'elJe en ditfere par fes proprietes relali- vcs. Elle n'a de commun avec le Gneulium des etran- gers, que rabondance des mines metaliiqucs quelle favorife. 6.) Qttartz compafle intimemert mele de talc gris, & le tout enfemble d'un air fchilteux, d'C/lonetz. 7.) Qiiartz & Topaze (Gneuffum Topazinnm Gmelin). diartz lerrugireux gras , jaunatre, avec des criftaux de veritable Topaz • Ciift.il pondereux des Ruffes ) jaunes, quadrangulaires ftries le lo g des prifmes, & pointus par un bout de CaLherinebourg. 8.) Q.uarf2 & Feldfpath, (Granites fimplex? Gmef.) rt. ) meles enfenible fa'is aucun -ordre, des environs de la forterelfe Grobowflvaya fur la riviere Uetka; Geftellfteiii de Mr. Tacad. Herrm. Cat. Ko. 25. h.) Quartz brun & Feldfpath blanc dcs environs du lac Tehebarkoul dans lc diftrid Troit/koy. c.) a Feldfpath jaune an dela de .^o av. du villa- ge Schaitanka dans le diftda Alapajewfkoy. Roche piinii'ive qu'on ion tiouve auHi en Dalekaiiic & en Finnlande. 9.) Fedfpdth & Q.u.utz (Granites fimplcs Gm.) a) Feldfpath bKiMC jaunatre & Q.iailz dcs environs dc Wcrchnetagilsk. llLirm. Cat. No. 2y. h) Feldfpath roiige & Q.;iarlz blanc de risle Medwe- fchey a\cc du cuivic natif. c) Fcldfpath de couleur blanche ou jaunatre, quelque fois picsque ai<;eii:in avcc du Qartz briin, p.ilfant par lc fLldfpatli en fornie de tiibcs dorgue parallcics, ou difpofe de maricre a donncr une rclfcmblance de leitres hebidi(|ues . cjticlciuc fois fc lcrminant par lcs lx)uLs cn criflaiix piramidau.v ou tabulaircsj Picirc licbrai(juc. d) PMdfpalh de couleur roupe brun, mclc de Qtiartz piesquc noir & paffant 011 eii Ibriue dc liibcs doigue j)aiallclcs ou dc manicre a f^imir dcs reflemblan- C( s de leltrcs hcbraicjucR. comme dans la varicle pre- cedente. On aflure (juc cclie lochc cft la maliice du fchoerl rougc de Saiapo;il,skry. e) Fcldfpath offcux, mclc c!e Quarlz criftallifp, du \il- lage Jufchakowa dc Mourfiiiik (I";i^- ic difiii'"! Al.i- pajewskoy. ic.) Fcldfpalh & IToinblcnde ((Trauitfs f(|uamofus Gm.) dc Colywane Kcn. p. 44.5. II.) Fcldfpath 6j Trcmolitc, lc f Idlpalh blanc prcsquc argcntin quclquc (ois rongc, & \ii '1'rcmolilc blanche ou argcntine . liranl cjuclijii" fois fur le blcu , da cotc clu Sud du lac 13aikal pics dc la livicrc SJiu- dcnkd. ^ '■■■) = 3 = 7 ■ 12.) Schoerl »Sz Qtiartz (Granites melaleucos Gmel.) Schoerl noir en piismes loiigues ramafles & Cluartz blanc difperfe en grains Qa-&-la, des environs dc la miniere Elifabetskoy dans le diftri£t de Catherinebourg. 13.) Schoerl & Mica, (Granites Zillenfis Gmel.) Schoerl rouge brua en fibres ramaffees & entremele de mi- ca argentin, dci viilage Jufchakowa dans le diftii^ AlapajeAvskoy. 14.) Calcedoine & Q.uartz, une roche finguliere, melan- gee de caicedoine jaune & Qriartz enfume pour la plus - part transparent , qu Ique fois criftallife & toujours recouvert de calcedoine plus ou moins fta- lafliiique, des enviions de Schaitanka. Ceft ici quon pourroit meme placer les agathes ruffes, dont la beaule varie fnivant Tair le plus ou moins cris- tallin du quartz , fuivant la vivacite des couleurs de la calcedoine, du carniol, ou du jafpc &c. , qui s'y melent. 15.) Zoolithe en maffe & Zeolithe ecailleufe, des volcans de Marecan. La premiere compafle , de couleur rouge-brun, avec un air Jafpitique, Tautre en boules plus ou moins grandes, quelque ibis de la grandeur de la tcle dune epingle, blanche, poreufe, ecail- leufe, oa brune enfumee, compa£le & vitreufe. Tou' tes Irs deux s'ecument facilement & fans addition a la flamme de la lampe des emailleurs, & donnent quelqucs foibles etincelles avec le briquet. 1^5.) Grenats en ma ffe & grenats criftallifes, tous les deux jauncs de Catheiinebourg. '70 » 3^8 . 17') Gronals & fclioerl, (Granites fimilaris Gincl.} dti mor»t KoLiinba ddns le dilhicl V(.rcliolouusk.oy. ig.) Siniris & fpath calcaire, lc prcinier briin noirittie & i^rcm"i, i'aiiLrc en laclies fines jaui.alrcs. Celle roclio cft parfi mec dc paillct,tcs de pyrilrs cuivic- fcs, de la iiiinicre Voskrefenskoy diins le d.llrid Vei- cliolomskoy. Enfin il fcmblo quc c'cft iri quon pourroit pla- cer ccs Biecches dO.ifa & dOrcr.bo^iip; fi richcs cn ciuvrc naMf- ou pcr.clrccs de vtrd & de bleu dc cui- vre. Ellcs confiftent ordin.iiicmcnt de cailloux fiii- ceux ou jafpitique avcc un ^l-.ifcn fablonneux & me- langc de paillclres de cuivre nalif. E. Compofces. 19.) Feldfpath, Q.iiartz & Mica, (Graiitcs gonuinus Gm.) a.) Fcldfpath jaunalrc. Quarlz gris obfcur & Mica noi- ialrc des cnxirons du fleiivc 'iTcherlafch en Cathe- rinebourg; unc vari'''te a-pcu-jnts femhlable a gios grains dcs environs de Schaitanka cat. No. 5.) & une autie a grains trs fi ns & «ivcc du mica argcntin, de la livjcre lYchcremfchanka No. -. h.) FcM'palh jauno grifalro, pir.squc ^ronu ^' c|tn fo de- comjofc, qiiailz biun cii lormos de grains & mica no.r cn prlilos tachcs rondcs do Ca lurincbourg. f.) Fcl.irpat!i brun, Q.iiailz brun & Mi' a noir dc Wo- jctzX a Pctrofawodsk , 6lj une \aiic.c a-i^cu-prc.s f ride. 31.) Q.nartz, fpath calcaire & Mica, dans le diftriel Po- venctzkoy au delas de 5 werftes du village Foimo- gouba 81 215 de Petrofawodsk. 35.) Quartz, fpath calcaire & argille, dans le diftriO; Po- venetzkoy 1 w. du vilhige Schilka & ipS de Pe- trofawodsk. G3-) Quartz, fchoerl & Clilorite de Catherinebonrg. 34-) Quartz, Mica & Tremolite. Cette combinaifon for- mc la roche vulgairement nomraee Pierre avanturi- ne, qui a ete trouvee au dela de -^o w. de Cathe- rinebourg ou 6 wcrftes du villiige Koffoulina fur le chemin de Tobolsk. Elle cft toujotns ferrugineufe & tant foit peu fchifteufe. La ma ffe principale en eft un Quaitz grenu , presque fablonneux & argil- leux , de couleur rouge - des - tuiles quelque iois T t 2 rouge roiige grifatre oa giife ou jaunatie; ce qunrtz eft iniimcment melange cle pctites puillLttcs dc Mica dore ou argentin , comme on le voil dans quclcnvet aulrcs echantiJlons; ia trcmolite y cft difpoft-e e\\ fibrcs plus ou moins longucs , & fou\ent en forme d'cloiles de la mcme coulcur rouge & toujours ferru- gineufe. Toutc celte malTe devicnt enfin argilLcufe k fcrrupneufc par la dccompofition. Ktant polic cctte pierie a un cclat alTez vif, & lcs paillctt; s de niica (jui y font difperfccs forment fa beaule prir.ci- palc par Tair dorc (ju'clles prefentent. Elle a ele meme cmployc^e pour dcs bagucs pour dc boutons, S:c. , mais il cft raie d'cn Irouvcr dcs morccaux de la nKinc bcaute , affez grand pour pouvoir cn iairc dcs tabali(?res &c. Et mc-mc faut - il eviter toujouis lcs morccaux qui font niclan^e avccde la tr(Miiolite, vu que lcs endroits (|ui la conticnnent nc font fuf- ccpliblcs que dun poli mat & defagrt-able. 35.) Schoerl, ITornblendc & Q.uarlz, (Granitcs Ilocpfneri, Gmcl.) d'01onctz. C. Indiicnmiues. 36.) Fcldfpath, Qunrtz, Mica & Schocrl, Fcldfjiath jau- natre, longc, blanc, ou argentin, Qiiartz brun pas- fant cn tiibes d'org(ic paralld-lcs de manit re a don- nrr la rcprcfcntalion de lcltrcs hcbraiqucs, Mica iioir ou aigcntin (](icl(jue fois criftalliff^ ou pallant en veincs, & fchocrl uo\x prismaiiquc; c'eft cncore unc ])ierrc hcbija^iuc de Sarapoulbkoy des enviions dc MourHnili.. Cat. No. 12. i.) 333 b.) On cite la raemc combmaifon du Forpolte' Boarna^ • fchewskoy. 37.) Feldfpath, anartz, Feldfpath criftallife & Mica blanc & noir des environs de Refchetka, Cat. No. 13. 3 8.) anaitz Feldfpath, Mica & Crenats, le quartz err forme de grains de coulenr roiige-brun, & le leld- fpath bhrnc de Sarapoulskoy, Cat. No. 6. 39.) Grenats en mafTes verds, grcnats criftalhfes rouges, Cluartz blanc %l gras, fpath calcaire jaunalre. — & Feldfpa'h rougeatre de Li miniere Schilofskoy en Catherineboiirg. 40.) (luartz, Feldfpath, Mica, Topaze brua & carneol^ au dela de ; werft. du vilhige Jufchakowa dans le diftrict Ahipajewskoy. On voit par cet expofe. i.) (luelles font les diffe* Tences deobjets que Ton trouve defignes fous hi meme des iiominatidn par les atiteurs mineralogiques , & que la me- Ihode qu'on a fuivie dans rexpofilion des pierres de rocbe compofces n'a point cle jiortee a cette precifion, quelle dc- voil avoir eu egard a rimporlance de la matiere. 2.) Que les pierrcs de roche compofees les phis fiivorables a la forma- tion des mines metalhques , c^eft-a-dirc celles qui nous donnent lc phas d'efperance dans leur exploitation font cclles , OLi le principe argilleux & takjueux predominant fe decompofe & ou il eft mcle de particules quarfzcufes ferrugineufes , comme on ]e voit par les combinaifons du icffficf't om mtMlfn obfo it V'nc2 .-■ff' SPiVfaWviigit. icipiig. %77o. paj;. TYPIIA •'■ 335 ' TYPHA LAXMANNI PROPOSITA Ab fOAN. LEPECHIN. CoRV^ntui exhihit, die I5 Mars 1797- Iiiter rcriptoreff hiftoriae naturalis obtinuit mos, ut corpo« ribus naturalibus minime cognitis, ad propagandam in- ventorum memoriam, nominaj. lallim trivialia, ab ipforum cognomine petita conciliare foleant,^ Hos ipfe fecutus bea- ti atque de hiftoria naturali bene meiiti viri cognominc uli haud inconfultum duxi- Nam hic indefeffus vir in iti- neribus fuis mineralogicis iuga altiflimorum Sibiiiae mon- tiam multoties peregians, et ipforum penetralia, aliis non adcunda , introfpicicns , non intermittcbat etiam obfervare plantas in loco earum natali. Huic ipfius affiduitati et nunc proponenda Typhae fpecies debetur, quae evid«nter foliis ad dimidiam fere linearibus, latioribus,. a medio vero ad extrcmum fabito coarQatis et ia acumen, pro more foli- rum gr^ineoram, dcfinentibus, a duabas in vulgas notis fpeciebus , nimiram Jypha latifolm et angufilfolia diiTerre videtur, quaeque dcfinicida eft, quod fit 'lypha folits an- gnftis, tumuibus, a medio fere ad apicem usque fubito coar- tatis^ clava graciliore^ fpicis mafulafoemiiica qae remQiis^ 33«; • Dcfcriptio. Radix fibrofii, fibris criifTnisctilis, albicantibiis, trcs aut qnataor pollices longis conftans, pt rennis. Culmusnon raro tiltra dcior prdes altcis, foliofiis, fo- liis gramineis, ad fiipciiora denudaUis. Folia longa , cx vjginis foliorum fiipcriortnn cxeun- lia, allerna, fuperiora prr })aria difpofiLi, ipfo culmo non- nun([iiam longiora, ab exorUi ad mcdiuni fcre lineaiia, ftri- ata, fatiuale viridid, a lucdio vcro fubilo aifliora, in apiccm dcnncnlia. Flnrcs^ pro natura gcnciis, Iicrmapbio.liti , et eodfm jnodo conftituti funt, uL iii duabus fpcicbus nolis. Aft iiias- xuli a focmincis ad duas uncias rcmoii. Chiuay ralionc rcliquaruni buius gcnciis fpccicrum ^ gracilior et brcvior cft. Ilabilat in ultcriori Sibiria Transbaicalcnfi, locis bu- midis, in paludibus atquc lipis lluvioruin udis. OB^ 33*7 OBSERVATA ' DE SALMONE SALARE OCEANI SEPTENTRIONALIS. An^ore N. OZERETSKOFSKY. Coiwenhd Acad. exhlb. die 5 Ocloh 1797- __ raoter pTurimos pisccs efcnlpntos, qui qnotannis capinn- tar in Occcino boreali a maritimis RofTiae incolis , ideni Oceanus infignem quoque lar^itur copiam Salmonis Salaris, qio, praef itim fdlilo, remo iflTimi eliam a mavi homines per ti-ylam RonTi im omni fcre anni tempore folent uti. Pilcis liic non adferiur ii i^olfuim ab extciis regionibus , fed oni- nis , {juicunque in ufum trahitur . fubminiitralur a Rofficis pifcntoribus, qui illum nunquam in ipfo pelago, fed femper in flu\ i's , vcl polius cornm oltiis diveifimode capiunt. Kon facilc enumcrari po/funt flumina, quac ab oris Lappo-, i.idc KoTicae ad remofiirima iitlora Oceani glacialis, Sibiiiani allMer.tis, aquas fuas ad mare dcferunt; ied adhuc multo difficilius elt deterndnare , quaenam quantitas huius pifcis quolibet anno capiat[u-; nihilominus exinde, quod per om- ncm Ko(]iam ille divehiLur, iiigenLcm eius copiam capi plane eft pcrfpicuum. Nova Acia Acad. Imp. Scicnt. Tor.i. XII. V v In 338 I . In ifia riupcncl.i quanlilate iinius ciusdemqno piTris itl maxime cft miinndiim , quod ei.is lol feic dcnUir v.wie- tjtes , quot funt Humina , cjuae fubil el in quibv.s Salnio commoialur; quae rcs pilcatoiibus cft noliiTnna. llli Lorum, qui in viiiiis fluminibus fivc amribus hanc pifcatuiam cxcr- cenl. omnes varictatcs, vaiiis atjuis proprias, habcf)t fibi no- tas, et vifo pifce, qui ab alio c'. iam ]>iscatore erat captus, mox co^nofcunt, ex quo iluvio illc luit txtrafltis. Di\cifi- tas ifia Sahnonum praecipuc confiftit in habitu cxt( rno , mn^i iludino , coloie , pin^ucdino ct fapoic. Kn piaccij)ua loca Occani Septenlrionahs m.iiistjuc Albi, quac niilii i.ino- tucrunt , in quibus manitcflac di\cifilaLcs intcr Salaies ob- fervantur. Tn vafiinrnno Occani finn, qui ab opjjido Lappo' iac Kola, finus Kolrnfis dcnominatur , pilccs li nudto niaioics et fapiiliorcs dcpiclienduntur (juam in omnibus rclicjui.s Lap- poniac Koflicae finubus; pondcrc fuo facpe quadra^inta Ji- bras excedunt, et ncfcio quid incxplicabile pracfercninl, (juo a con^( nciibus in aliis a(juis dcgentibus facile dirtin^uun- tur; id quod oblcrvatur ctiam in iunioribus Salmonulis, quos iicolao Tindam appcllant, &' qtii piiiiiis aclatis func annis niiidilTimo aipfnico gaudcnt coiorc, ct adco ai^iles rrit, iit vcl unica tantuinmodo 'linda , in rctia illajjfa , omnem aquae fiq)crfificm iii mDluin cical , ct mull( s pifccs iii ca ii.tidiflc pifcaloiibus imponat. Fluvios maiis Albi , titi Dwinam, Orp^^am, War?:n- ^."m , fiibcunl Salnones, qiii conft.inlcr a fc inviccm dilVe- lunl tam culoic fquumarum (j[uam magi.itudinc ct tcnciilaie^ COt' • 529 ' corporis. Salmoncs flaviiim Onegam fubiie foliti, magnilii- dine et gialo fapoie piaecellunt alios , qui in reliqnis fki- viis hofpitantur. lllis pioxime acccduiit, quos fluvius Dwi- na fub initium menfis Augufti e mari excipit. In hoc flu- vio imprimis apparent agmina Sahnonum adultorum , qui non raro odaginta Ubras pondore aequant; dein fequuntur iuniores; tandem fub fmeni autumni in confpeflum veniunt falmonuli ct magnitudine et pondere prioribus multo mino- res. Nolatu etiam dignum eft, quod in amne Salga, propc Rlonafterium Sancli Nicolai , quod ad finiltrum oftium Dwi- rae eft fitum , falmoncs omni tcmpore deprehendunUu- mi- nimi, quorum pondus a tribus ad feptem tantummodo libras extendiUir, et qui valde funt maciienti. E contrario , Salmones , qui ex oceano giaciali ad Oftia fluvii Petfchorae migraiioncs fufcipiunt, et cum fluxu maris fabulofos ofliorum alveos , poft refluxum ficcos , in- giedi lolent ibiquc rclibus. capiuntur, oninium tenerrimi funt, tamctfi magnitudine cacteiis non ccdant; ita nt cutis eo- rum facillime disrumpatur, quam primum nianus pifcatoris ruditor ipfis admoventur, ct per fiifuras culis manet ex il- lis pinguedo , fluiditale oleo fimilis. Aft in iinico hocce iltivio vel potius eius oftiis , aeftate 1796 anni . qtu^ngenta dolia Salmonum fuerunt capta , quodrbct autem dolium a 5^'0 ad 7:10 Jibras ponderat; non quoiannis tamen Salmo- res tanta capiuntur in copia , et fuerunt anni , quibus pi- fces lii ii variis flnviis et finubus maris nequ(> apparuerunt. liofiunt itaque illi , per aliquod annos , caiere aqua dulci et fuld majina vivcie. V V 2 Prae- e== 340 , Pinccipuam ilcmm diveifi dti m in'er liosce pifces ofienint iluvii Mcll-n, Kuloy ci in huic in/l leus ani is So- ij a, in quib.is fi;'nii!is diNCifi liiibiUis, iiuii;' itiulii i? iiuo ctiam f.ipidi'citis l.ilmo' es cjpiinair, licot diflanli.i in.er hos fluvios in eundcm fiiium Mefe :enfem oliiis fuis hi.i-i- ies nullius lcie m ni nti fit, et f.ilmoncs cx fl.\io Kul"/ in Foi.iniun mi^iantes jjiimo ulantur atjuis piioiis ilu\ii, fed ad Soianam deiati br \i mulanlur, adco ut diOkiJi.is fit diftinguere unam a(]iKim .ib ailcia, nu.un Salmoncm iiu- ius lLi\ii a Salmonc aLeiius. ITacc cl plnin ali.i. qunc pofTTcm adducrrc rxcmpla, clare demonllra if, omncs diverfitales in fjxtic Salmonis Sd- laris occurrenles aqiunum di.liium, quas filenl lie(|uc'nture, elTe effeflus. iJ^c i^itur acjuae non tam comciunt l.rmi)- nibus, quam acjua m.iiina Confiimant hoc phnim.ie obf. r- vatio: es , accolis Oceani f.ifl.ic, cjuac doccnt , pices liiiS , quando iiimis dia in fluviis niancie co^untur, i a immnlaii, iit non folum nalur.iKni corporis»- fui coloiem, vemm etiaiii totam amilfant piif^uedincm, et cx purcherrimis f.ipidillimis quc pi^cibus evadant diirormes et exficci. i- iusmodi f.ilma-- ri( s . quoiiidin autumno fluvifis fubeunt el in illis hyemcin tra:.figtint , a noltralibus aulumn.iles (AonmnKii) dicu-ilur, qtiando fib linem hiemis in lediu ad niarc capi inlur. JNKigna in I.is falmonibus aiii nadveiiitur mjiuiti): fcji.imae corpus tegenfcs vaiiis inficiuntiir maculis, ipluin corpiis non fol.im fiimit.itc ct jinguedinc oibatur, f tl tt coloicm i}c- quirit cx livido acneum; im'^, folidac eiiam corpoiis parles infi^niter affir i.intur; ma.xill.i in!eii)r pr^tenditiir in nncnm, labiuin fupcrias inlriintem; ul quod in balmun.b.is maiinis nuii- nunqnam obrervarniit noftrat s; iu illis vero, qui in flnv'is hiberndrant , quotaniis id atiimdJvvititur tuin in rnaribvs qjdin ii fcini is; perlaepe eniin redeunt ad niHre feminae c !in fhs ovis quae deponiint vel ii (inubus maris, vel ia o!tiis 11 ivioriun. Aft n-rpefla liuids mu aiionis in falmone fdlare ob\irte Celebeninii eliam Jch'y^logi maximopere dis- f * tiu n. ned'u3 Liiina'-us ii Fauna fua ^vecica , f . b de- fciiptione hui.is pilLi? feq ien'em add^t annotationem: „ ?-a- 55 rius apud nos hyemf-s tranfi^it, uti in lacu Siljan Dale- ,, kdrl^ae, tiimqne lacie multum mutatur. Variat maxilla ,, vix ma ircfte i ilexa , & maxilla inferiore anguftata , di- „ gili inftdr fuifumque inflexa intra finum maxillae fupe- „ i)is; hanc notam^ credid; re noftri fpeciein diftinflam in- 3, di 4'are at .multoties d,ffecui pisces , omnes autem ma^ ., \illd adunca effe mares inLellexi, reliquds vero feminas. „ Ar Ceieber. Bloch ii lliftoiia faa pifcium adlert fequentia: „ ! e Sdumon a crochet a ele deciit comme une femelle ., par 1'elloi , Rondekt et Salvicn; mais Gesncr , Gronov „ et Lii! e Lont donne pour un maie. Ceux que j'di ob- „ ferves, fe fo-.t tous trouves males. Mr. le Confeiller Go- j, den, de Rugcmvdlde, qui a une peche confiderable dans ,, fon bdiUage , nie marque, que de plufieurs milliers de 5, ces poillons qiie ks ^ens ont ouverts, pour lcs fumer & „ Ls envoycr dchois , il ne s'eft pas trouv^ une feule tc- „ melle qui eut un crochet. Les ccrivains ne font pas noii 5, phis d'dccord au fujet de crochct: quelques-uns croient ,, (|u'il lc piid apics Je fiai; d'dutres qu'il ne i'a que dai^s „ Id mer. Cependant je puis alfiirer q[ie je Lai tiouvc e a- 5, lement a quelqucs - uns qui avoient e!e peches a rcn>. 5, bouciiure dc la Wippre ; au moment ou iis fortoient de „la 34-= „ la mer , & dans d'aLitrcs qui avoicnt ete piis en y rc- ,, toumant. 3» z» „ Qiiand Mr. Duliamcl croit quc cc crocliet nc com- mcncc a j)aroi!re que par une nialadio , & lorscjue le poiiron devicnt mai^re. rexperience Iv contrcdit; car jc Tai tfouve autri bien dans Les poilfons gias que dans Jcs ,, inaigrcs. „ Kx om^^ibus liiscc relationibu.'? id folunimodo ccrti eliccrc pofTuinus, quoM dcnlur i iicr falar s lain rnarcs (juam fc niinac , (juibus inaxilJa inleiior in uncim j)rotrahJlur; ct obfcrvatio illnltris Duhamcl , quam relcllii cclcbcr. lloch, pro vcriirima habcri dcbcl; Salmoncs eniin , cjui iu llu\iis antumnum ct hycmcni Iranngunl, rcvcia in fi.ilum morbo- fum incidunt; quod luculcntcr dcmonrtrant mutalio coloris, niacilrnlia corpoiis ct ilaccidilas fibr.irmn. Dclcclus autem tt \itia hacc facilc emendanlur, cjuando iidem pisccs ad atju.Ts rcdcunt maiinas. in quibus dinuij jnngucrcuni ct fir- mitatem ac robur acquiiunt. Scd eincnd.ilio niaxillae in- ferioris non tain f.rcile perficitur ac j)arli iin iiuWlium; hinc fit, (juod occurrant falmoncs valdc cli.im j^in^ucdino/i, (j li- btis m.ixilla infeiior m.tnct arihuc dilformis. I)iiforii)ita.s au- tcin ifta omnino rl< bclur acjuis dulcibiis , ct iii ii.s lanlum- modo obfcrvaMu j)iscibiis, (jtii ab of;iis fln\i-Mnm lopgifriinc rccedunt, ctdiiilius qn.iin na'uia coruin fcil, in fliiviis lio- fj)itantur; cacleii \eio mullo j)lurcs Salmoncs . (jui dcbito tcmjiore ad marc rcveitunlur, niaxiil.tiu jnlciiuicm nunquara habcnl aduncain. Aft ■' J ^^43 Afl qnoi-iiam pisccs lii fnfibilem ab iiqna dnlci ex- pennntur inutciiioiK m , in aquis vcro mariiiis iiianent i ,co- lumes; iiiic cos unice pisces clfe maiinos fit e\i ii ns; quod vero per aliqnod teniporis fpatium iiabifent eliam in fl(i\iis, id fibi comniune liabcMit cum plurimis pifcib is maiinis qui certis tempoijbus c maii expatiantur et fluvios afi endunt , peiinde ac faciunt pis -es Licuftres , qui verno pracferliin temporc lacus fuos deferunt, et per brachia, firius ac rivos Idcubus contiguris divagantur , non ut ova fua alicubi de- ponant, fed ut cxcurfionibus praccipue dcieflentur. DE = 344 === DESCRIPTION DE LA TOPAZE DE SIBERIE, avcc 3 l'Ianchcs. Par B. F. J. IIERMANN. Prejcnle a VAcadanic le g NovcniLre, iigT- Drpns qnrlqnrs a^ncVs on «ppoife dc» la Sibeiio nne jiiciu-, (jMon tioine cluz Jcs bijoulins iiillis li">us Je n rn dc tiagcloHesnoy • Kauienf & il y .i t|nclcjnrs pcjlnn- iKS, (jni Jd ic^ardcnt coninic nne cfj ecc dc Dianiant , l.ujnclle ponrtaiit n^cfl qn'iine lopazc, niais /o;>u2e leiiluble de coLiJenr bUiiichc. Jc nc parle pas dc la Topazo f.hncrlifonnc de la Dnoiuicy cju'on r.-r.contic (jnt l>|ue!'ois ci'im janne ties bran , & la(jiu IIj d-it ehc ranocc j)artni 1( s J'ciils ii dc ia To- p.yz^- cnfumec . cjui fc Irinvc aircz abondamment aux moiiis dOuraL I.a jjicirc, dont je lais ici la (iilciiption cn cft foit difTcrcnle; niais il y cn a dnw vaiic^c-s cloit Ja ciiltal- lifalion n'eft j^as la mcnic, cjnciijnc tonfcs lcs daw foif nt dc la mcmc cfjKCc. L*nnc fc tronve da; s la Daouric aux envirojis de NcrtfJilnsk fnr la froniicic dc la C/;/ne, 6: l'an- trc aux monta/:,re«; Onralicnr.es da: s la contrce de la Slo- hodti dc Alouifinih. Kpiis donncrons a ccilc - la lc noni dc 7o- 345f Topa7,s de la Daourie^ & a rautre celni de Topaie d'Ou^ ral'y elles ne ditTerent cependant que par lcur forme ayaift toules lcs auties proprietes en commun. Coukm: La Topaze de la Daourie, ainfi que celle d'Oural , eft ordinaireraent d'une couleur blanche , ou plutot de la coulcur d'eau, affez reffemblante au criftal de roche blanc transparent; mais on trouve quelquefois des criftaux, qui font jaunatres ou d'un jaune clair, fembiable a la couleur de la Topaze de Saxe; ceux-ci font cependant tres rares. D'autres criftaux ont maintefois une couleur verdatre tirant fur le bleu, presque comme celle d'aigae - marine, c'eft ce qu'on rencontie encore plus rarement que la couleur jau- natie. Trmispamire. La transparence de notrie Topaze n'e(t parfaile que quand le criftal eft pur, ce qui n'aiiive pas fouvent ; ]a plupart a une quantite de pailles & de fcntes, quclquefois remphes d'une terre jaunatre tres fine. Ce liiru pailleux lui donnc fouvent une lueur changeante, a peu pres com- me celle de VAdoulafia ou pierre de lune de la Suiljs , & a caufc de ces pailles elle joue fouvent trcs - joliment les couleurs d'Iris; toutefois il eft tres rarc de trouvcr un cris- tal de notrc Topaze , qui foit parfaitement net «Si transpa- lent. Pcfcmfeitr. Sa pefanteur eft tres confiderable ctant bien plus grnnde qne celle de toutes les autres pierres criftallifces deSibfhie, & c'efT aunTi par cette raifon, que les bijoutiers Nova Aiia Acad. Imp. Scienl. lom. XII. X x ont lui ont d.)nn€ lc nom dc tiagelon^esnoy-Kamen, ccft-a-diie picne pt'fantc , cai- fa pefdntcur fpecifi(|uc cfl felon nies cirais de s+^-j-ioco, en quoi donc clle approche affcz a. ia pefantcur de la Topaze de Saxc, ct-Ue - ci eianL f-.lon Mr. Werner de 3556- looc. Par la calcinalion notre Topaze ne potd que 5 pour cent, parceque alors fon p-idi cft dc 3314.-10CC. Ciflullifaiton. Ccft particuliercincnt par U ciiriallifaiion , qne la Topaze dc la Djniiric dilTcre dc ccllc d'Oural. Cellc-la, Tib. V. cft reprefenlcc a\ec toutcs ccs varictcs fur la 5. planchc. La forme dc la Tapazc dc la Daoiuic ou de AV/N /chinsk cft iin pri.<;nie quadrangidairc allonge, terminc par unc pyramide obtufc a deux plans Jargcs pcnta^ones & a 4 pclitcs faccs tiiangulaires. ( Fig. a, />, r & r/, dont a reprefcnle ie prisme »Si 1;! pyraiuidc ;vvcc un plan lar^c , l le prisnic avcc deux faccLtes triangulaires, c la bafc qiia- dranguiairc du prismc & d ia j)yraniidc avcc tcus ccs fiians. ). Mai:i ce prisme n'eft quc la moiuc dii ciiftal; quand il eft cn cnti^r, ce (ju^on trouvc ])ourlanl tn" s-raicmcnl , il derivc un oQacdrc rc^Iangulairc , forme par dcux pyrami- des a fix plans, dont dcux de chacunc font pcntagoncs & totijours beaucoup pliis largcs que ics autrcs . dont le nombre cft dc 4, & qui font ])eiitcs & triangulaircs ifocc- lcs cn bifeau; (fig. e. ). Ccj)cndant on voit ccltc To|)aze diflTicilemint avcc fes dcnx ])\ramides, paicccp/cllc cft d'or- dinaiic imjdaiUee f)ar rune dc cc.v cxlicmilcs dans ia ro- che. 147 chc, ou bien auflTi dans des aiities ciiftaux de Topaze 'en- fumee. U n'y a que cellcs qu'on tiouve couchees horizon- talement fur lcs grouppes , dont les deux extiemites font quelquefojs egalement terminees. Ainfi la forme la plus parfaite de notre Topaze cft on prisme quadrangula re tcrmine par deux pyrara'dcs he- Xdcdres , dont les faces larges pentagones fornient un an- gle obtus d'une part tandis que de Tautre elles fe rencon- trent avec les «retcs du prisme , qui ne font point tron- quecs Cette formc a donc la plus grande refiTemblance avec la Topaze de Saxc - furtout celle des criftaux dc la Injmze de Nertlchinsk dont le prisme eft un peu plus al- longe qu'a Tordinaire, & d'ou les pians larges de la pyra- mide deviennent plus etroits. (fig /, g, /3, i, k.). Au refle la forme de la Topaze de Nertfchiiish efl affrz conftante , excepre les petites facettes triangulaires , qui font diiTercmment fnrcoupees , dont refultent plufieurs varietes. Souvent elles font trorquces de cette manicre , comme il cft repiefente dans les figures l 61 m , quelques- unes comnie fig. /z, & une feule fois j'ai rencontre un cris- tal formc par un prisme quadrangulaire & une pyramide a deux faces larges pentagoncs, mais dont les quatre petits plans funt tronqucs de la forte, qu'il en refulte dc chaque cotc 5 plans dont <]eux font triangulaires , deux quadran- gnlaiies & un hexagone. A Fordinaire Ips criftaux de cette topaze confiftent, comme il eft dit; ci-deffns, d'un prisme quadrangulaire ftrie le lorg de fcs faces, mais quelquefois on en tiouvc, dont Xx 2 lc == 348 It- piismc confifte de huit faccs aflcz diflinguecs ; ccpcri" Uaiit 4. cn font loujonrs trcs ctroircs. (fig. />, r/, r, j, t). 11 cft rare de trouver la Topazc de Nertfclnnsk avec nne troncaUne au fomnicl de la pyramidc; il y a pourtant quel(jues-unes, dont les bords de rJicxagone fupcrieure font tronques par un plan lincaire fort ctroit. (U^. s.) Parmi pluficurs cjiftaux j'en ai troiivc auflTi un , dont la pyranii- de ne confiftc quc de dcux faccs lar^es trian^uLiires , fur- tronquccs dun plan lincaiie, & avcc un fommct arrondi , dont la furface paroit ecaillcufe fans aucune forme diflin-?. fle. (fig. u.)., Quant a la criftallifnlion de la 1'opazc (VOural clle' eft reprrfenlee a\< c fe.s varieies fur la nuinc [)lanclie. Ccft iin prisine lubocliicdrc comprimc , dont qualrc faccs font largcs & quatre etroiics,. tcrminc par une pyiamidc hcxac- die fcmbhible ui cclle dc la 'Jopaze dc Ncrtfchinsk avcc celte dilTerence ,, que lcs dcux. ])Ians pentagoncs dc cclli- ci font toujours plus larges,, au iieu (juc \cs (jualre facct- tes clroites. dc, cellc-la dc\icnnent plus laigc a raifon quc les plan.»^' pcntagones fc chnunuent cn largcur, (fig. 0«. hh, cc). En outrc I3. pyr^iniidc cft fouv.cnt teiminec cunifor-- me, donl' le Idmmct- cfi pc^ijitu & furcoupcc avcc nnc <]uan- tile de f«»C(;tlcs en qtioi cette- vari<2tc rcffcmblc hcauconp a la Topaze de- r.rcfil; (fig.. (M.'. c c. /./"./:; ^.) quohiuefois le- fommct dc la pyra.niidc a.unc pctitc tioncnturc, (fig. i /. A /;.).. Quoi^nc" dilns l{i> plupavt dcs crifl.aux dc cctlc To- V^^f^ le ^iii^^mc cft trcs difiiwfVme.u <^fln('(lre , quchnicfois, , (i.jnt il paroit qttadianguhiirc '1 la bnfc, (fig. / /. d d. k,h.)) Kk) ayant en mcmc tenis fix, huit & meme dix faccs la- teiales, dont quatre ou fix font ties foiblcment exprimees. Parmi une quantite des Torpazes d'Oural j'ai trouve une dont la pyraniide a auflTi une furface ecailleufe. (fig. h h.). Grandeiir des Criflcmx. La grandeur des criftaux de notre Topaze eft ties diffcrente & va de la. grandeur d'unc tete d'epingle jus- qu'au diametre d'un pouce & plus , comme on peut voir fur la planche ci-jointe ou toutes] les varieLes y repre- fejilees font copiees d'apres leur grandeur naturelle. Les faccs Literales font toujours fort lifTes, ainfi que l^s petites facettes de la pyramide, mais les plans larges de cellepazc qui fuit tout nct , cllc cft uia icchcithcc (juand cllc • 4' * 1«). 15. (< . " - . ic. ^c. == 351 ==s elle eft paie; on la taille a Catheiinebouig & ailleQis, & oii en fait des bagues qui font payecs bien plus clieres que p. ex. V zlniethyfte , le Beryl ou la CrifoUtJie de la Si- berie. li y a quelques unes., qui ont la blancheur & pies* que leciat du dianiunt lorsqu'elles font bien monlees. Lku natat. J'ai deja remarque au commencement de ce Memoi- re, qu'il y a deux cndroits en Sibejrie, ou Ton trouvc cet- te Topnze, c'eit-a-dire aux environs de Nertfchlnsk & aux monts dOural. Sur tous les deux endroits on la rencontre dans les fentcs ou filons du Granit, enfemble avec le Be- ryl 8i la Topaze enfumee^ fouvent en grouppes d'une gran» de beaute, dont une eft reprefentee dans fa grandeur natu- relle fur la 6. planche, ou lon voit une quantite de cris- Tab.VL taux de topaze vcrltahle entremelee avec quelques pieces de topaze enfumee & le tout grouppe fur une piece de feld» fpath criftallije. EX- ■ * EXPERIENCES SUR L' A C I E R D A M A S S E. avcc unc Planche. Par H. F. L IIERMANN, P/cfciite a VAcadanic le :::g Novemhre I79Z> L'acicr dnmnfTr cTt un produit tics rcchcrchc clans 1'0- rifnt a caiife dc ces fabrcs (.imcux , (|u'o!i y cn fait , & loscjucls font en grand iifagc dans lcs armecs turqucs , en Perjc j aux Inclcs & memc au ^apoiiy cepcndant Jr ve- ritable proccfde de prcparer clL acier cfl encoic un fccrct en Europe juscju'a ros jours. M.iis il y a dcs lamcs d.nnaffcics d'un gcnrc trcs- difTcncnl, f.iv(»ii : i*") dcs lamcs failos d'acicr damaffc^' vc'iilal)Io ;i la inanicre de lunfuic ou de Perfcy donl lcs bcllcs flcurs du damas deiivcnt dc la compofilion mcinc, c|uoi(]uc cllcs ne dcviennent vifiblcs (ju'aprc;s avoir trcnipc; la lainc bicn po- lic dans urc lcfTivc convcnablc ; alors \c d.imas cft indc?- ftrucliblc, fsi (|uand il s'iife, oii en cas c]u'on voudroit rc- polir la l;:rnc*, lcs flcuis du damas c^clorrcnt dcicchcf aulTi- f; ' " >" 1 • f.ii'."- rf? ntrcmpc dans la componiion rc(]iufc. a'^^) dcs Innies faites d'acier ordinaire & coiTyertes d\m vornis, fur lequel on ecrit avec iine algtiille dif- ferentes figares, apres qiioi elles font niifes dans tine eaa forle tres affoiblie par reau ordinaire ; cc niclange ronge le iiKital , & les figarcs y gra^ees preilnent Line couleur noiratre, au lieu que le relte du fabre, couvert de "^uis , eft blanc; c'eft ce qu'oa appelle damas faux. On voit aifeme-nt , que par ce dernier procede la lamc n'acqnieit aucune amelioration , & le damns, n'etant que fiiperficiel , iie la rerid meilleure qu'elle n'elt par la pieparaiion ordinaire; mais ies lames, faites d'acier damafle veritable, montrent non feulement les plus belles fleurs de diuiias , inais elles poffedcnt en mcme tems la mcilleure qualite puT rapport a leur durete & leuv tenacite. Celle- la eft a roidinaire fi grande , qu'on peut couper le fer a- vec '& par la derniere elles rcfiftent anx preuves ies plus fortes fans fe caiTcr ni plier. propiietesj dont ne font gucre doucs les lames europeennes. Cette qualite fiiperieure nc s'acquicrt que par la J)ontc du damas, qui dcpend lui-meme, ainfi que la beau- te de [fs ileurs , de la fagon de preparation, dont Timi- tation a ete bicn recJierclie en Europe, mais avec tres pcu de fucccs , car jusciu'a prefent on ne fache pas qu'oil fiffe ufage de lames damaffees veritable dans nos armees -, qiioique la grandc ulilite , qui en pourroit refiilter, foye trcs palpable. Pendant raon fejour en Siberre a la fabiiqtic d'acier quc j-y ai etablie, entre autrcs clfais , j'ai auffi taclie de trouver Ja . niethodc de prJparcr Tacicr damallc dapics la mva Ma Acad, Imp, i>cicnt, T. XH. Y y ma- 55 + MarTiKyc oii-cntale; mnis apies avoir lu loiit ce, qwc Lujjon, /TvTct , Chcirdin, Rinmann &c. ont ccrit l'ur ce fiijet , j'.ii tiouvc que leur fa(;.on de faiio le ddinas nc peut pas ctre celle , qiii fe pratiquc cn Oriont parccqu' en travaillant felon leurs preceptcs il ne nic lefultoit pas un produit de*. la qi.ujjite vcquife. Par liazaid jc fis connofffance avec un Arabe qui a ete lui-mcmc a Diunash & (jni a vu \cs cclebrcs fahiiques de cet endroit. En fuivant \cs indicalions qu'ira pu me donner , & cn varianS & iniihTpliunt dc dilTen n!c raar.icre raes efla is , j ai preparc dcs l.rmt^ , qui j)ar la beaule de leurs fleurs, ainfi quc par la diiretc & la tenacilc, ne font pcut-etre pas infcricurLS aux famcux f.ibics tui(iu cicr & de fcr. Jai pris trois pouds d'acier cru fait \\ Pyfclir viinsk par la fufion a la manicrc de Slirie du fer de fontc dc Kamensh';, dc cet acicr» confiftant cn 7 bnrres, on a fait iin paquet cn mcttant lcs pJa^jucs Tune fur rautrr, cnfuvle il ctoLt cnclavc d.in.s unc tenailie, foude enlcmble avcc d\\ iable & du fel commun dans un feu vif, ccroui & /i.x fois plic fur lu/ mcDic, aprt^ quoi on en forgcoit fous le martcau dcs barres dc 2 pouccs & demi de lai^cur 81 d'un quart de pouce dep^ifTeur. Lc dcchcL ctoit un poud 6i fi.i livrcs» §. ?. On foudoit enfuite nn paquct de barres dc fer dnr de Kamcnsk , mifes Tune fur 1 autic & pcfant un poud dix-iiuit livies , en i'ccjouiant & pliant tiois fois fur lui- meme; alors on en forgeoit une barre de la fargeur & epaiilcur lasdiLe. Le dechet confirtoit en trente livres. §. 3. De ces materiaux prepares j'ai pris de racier raffine & ecroiii (§. i.) fept barres, qui pefoient - - i poud. du fer ecroui, (j. ;.) ciiiq barres - - - 28 liv. du fec ofdinaire dur de Kamensk, deux barres ts Total 2 p. 6 liv, Toutes ces barres eloient foude enfemble , ecroui & plie une tois fur elles mcmes; enfuite jen faifois faire une barre ronde de trois quarts de pouce depaiffeur, laquelie , apres Tav^oir convenablement chaufe , a ete tordue comme une corde; alors on en forgeoit une barre mince dont le- paiffeur nexcedoit pas un quart de poucc fur une largeus: d^Lin pouce & de-ni. Dechet 26 livies. §. 4. Pour en faire une lame de fabre j'ai pris un« barre d'acier ecroui & fix fois plie fur hii- meme (§. i.) & dcux barrcs du daraas tordu & forge en barres minces (§. 3.) dc manicre que celui - la etoit mis au milieu en le couv- rant de dcux cotes avec du damas. (*) Apres Tavoir bien chaulTe 81 foude enfemble on en preparoit une lame , qui etoit mife dans une compofition de leffiv^e convenablc; mais la foudure reiteree de ces trois barres pour les unir , & le travail fous le marteau pour forger la barre, etoient la caufe, que les lignes provenues du tordage fe prolongoicnt trop , etant en meme tems un peu trop largcs; auffi Facier dci railieu eft devenu trop vifible en ne donnant a cette lamc Y y 2 plus ( ♦ ) En fuiviat cn cda I4 njethcde de Pcrrct. I 3 5^^ ■- pltis de cjiialitc quc ne poffcdcnt lcs lames oidinaiicj. {Xoycz rianchc \[\. fig. a). 5. 5. Aprcs ccla j'ai fait encoic un aritic paquet,. confiftant cn tiois barics d acier cru - - - ip. i^liv. tiois barres d acicr rafline & Gx fois plie fur lui-mcnie — 33. — deux barrcs de fer doux dv Nigenctaguilsk - — 25. — tjois baiics dc fer diu de Cathcrincbourg - - — 35. — Total 3 p. 30 li\r. Ainfi le nombrc dc toutes fes barres monla a 1 1'; ils etoicnt rang/;s &: mifcS Tunc fur lantrc dc la manicre fuivante: I.) Fer di!i de Calhcrincboujg. 2.) Acicr raflinc. 3.) Fer doux dc NigcnelaguilsJt.. 4. ) Acicr cru. 5.) Fcr dur. ) Acier cru. 2.) Fer doux. 3.) Acier cru. 4-) Fcr dur. 5.) Acier cru. 6.) Fer dotix. 7.) Acier cru. 8.) Fcr dur. 0\\ foudoit cc p.iquet cn le pliant qualrc fois fur lui mcme, aprts quoi on forgcoil des Latons ronds d'ini de- mi pouce d epaiircur , qui furcnt rccliaulTcs & tordus; en- fuilc on \es applatilToit [ous le marlinct , d'oLi refultcrcnt dcs banes, dont lcpai(Tciir n'cxcedoit pas l^ do poucc. Oa a pris 8 de ces barrcs & cn lcs rcfoudant & pliant encore iinc fois fur cllcs nicmes , on cn forgeoit fous lcMnaitcau dcs barrcs d'un pouce dcpailTcur, & cn les portant fous le martinct , on cn a fait dcs barrcs d'un dcnii poucc d'e- paiffcur & de trois quarls dc largcur; Ic declict ctoit un poud & une livrc. f. ic. Pour fairc dcs fabrcs dc. ccltc fortc dc da- mcs, on coupoit cn deux la barrc, on la plioit fiircllc mc- me & on la fjudoit cnremblc; aprcs (juoi on for^ca une lamc, dont lcs flcurs ctoi«nt fincs & bicn travaillccs, mais trop allongces (Tab. Vil. fig. d.). Pour voir , fi lacicr cru fcul , Iorsqu'il cft raftlnc, ccroui & (ordu, montrc dcs flcurs dc damas, j'ai fait fouder iin paquet de hmt barrcs d'acior cni fin & tics dur, cn lcs piianl fix lois fui cllcs mcinci; r.uij lorsquon avoit f.iit dc 2$p == de la maniere fnsdite une lame de fabre poTie, Si is^entFpie dans la compofition , il n'en retiihoit point de danias') on voyoit feulement quclqiies lignea feibles, qui netoientJ que i'ejTet du tordage. 5. 12. J'ai VLi presqne les raemes refullat:^ quand j'ai pris de racier cru mele de petites veines de fer;, en le prcparant & forgeant en ban-es de la meme maniere;, il en provint une lame, dont la furface rongee par la lelfive jnontroit bi -n quelques lignes ferpenlinees , raais point d^e damas veritable, §. ir^. Et pour favoir , fi Ton pouvoit faire du da- mas d'acier feul ou de dilTerentes fortes d'tieier fims y nie- ler du fer, feulement par recrouTment & le tordage, on prit wne barre d'acier cru & une barre d'acier raffme, cjui etoit fix fois plie fur elle roeme; on les foudoit enfemble en les pliant huit fois, & aprcs en avoir forge une bane, qui etoit enfuite toidue , on en faifoit une larae , qui ne montroit point de damas, raais feulement quelques lignes blanches, qui refulterent du tordage. J. 14. Le meme effet en provint , lorsque en prc' nant une barre d'acier cru, & une barre d'acier lix fois raf- fine , on les foudoit enfemble fans pourtant les plier; on n'y voyoit point de damas, feuleraent quelques lignes blan- ches provenues du toidage. f. is- Mais quand j'ai pris une ba-rre d'acier i5x fcis raffme, & une barre dc fer doux, de la meme epaifTeur, que je foudois enfemble, & lorsque les ayant plies 3 fois ku eiles memes, tordues & eneoie une fois plice;, le damas, qui qni en ieftill(»ir, etoic tres viCble, qnoiqnc lcs hVncs eloient cncorc tiop Ijrges & femblables a des nuj^cs [VL VII. fig. c). §. 16. Uiie bane cracier ciu fotidee avec une barre de fcr doiix' du menie \oliune, etant trois fois pliee & tor- dtie , eniuite encore une fois pliee & forgee en lamcs , le damas, qui eii piovem.at, eloit presque le mcme coinmc ce- lui - i.i , (5. i^.) maib" moins fin , & ia plaque ne pouvoit pas ttre parfaitrs(jLie jai licmpe lcs lamcs dai.s^ une fliiidile hoide lans les tecnaiiUc!; enriite, elles me ic» vcnircnt tonjonrs trop cairantcs; je mc liij donc tonv.iiri- ci, quc lans rcchaLiiyemcnt on ne vicnt janiais a bu.t de lcs fairc diirables; mais pour lcLir conlervcr la durctc tj. i lcs rend i\ fiipirieuics, on nc doit pas 1p& rcchdulTer j.istjc'* la coiileiir violelte, com.me oii lc fait ordinaiicmcnt dans lcs fabii(jiics eiiropeenncs. J'ai tiouve la manicie f ivanlc cominc la meillcuic: je chaulTc lcs lamcs loigeos parto it egalcmcnl dans un fcu vif jus(ju'au rouge claii; je \cs tiic avec vilelTe au travers d'un amas dc pou(Tiiiic de chaiboa humeclc, & je Ics trcmpe enfi itc dai.s rcau purc & fioide;. a i.\ fin je Ics rcchaujfc doucemenl justju^au dc^res . (juVI- lcs ret^oivent a la fupcrficie la coulcur rougc, lans lcs lais-^ fcr palTer a la. coulcui violctlc ou IdIcuc. §. 23. Aprcs la trcmpc vienr la politure, .11 la quclle on proccidc comme on hiit avcc lcs lamcs oidinaircs , avcc cctte piecaulion pouitant, qu'il fa^it donncr aux lamcs iU- fnalfees la pohlurc la plus haute & la pl. s fi; c, v|u'il fiit pofnble, puistpic Ics flei rfe dc damas nc dcvu nncrt pas ft. jolics & fi bicn maifjuccs . quand dcs Ihics dc rcg.iifoijc funt encorc vifiblcs fur L\ lamc> J. 24. Eiifiii on faif ccloirc lca flcnrs dud.imas; orr fe fcrt .1 cct cfTct d'unc IcfTive qui ro\ p^r pl. s ou moins te melal cn colorant une partic dcs li^rcs cn noire & lailfar.t I'autre en blanc. La m illcuic d( as compofi.iors t ft fars do.(tc Teau foit<.', aiTaibliu par rtau oidi..aiie. Loisqu'on y Dict 3<^3 mrt une lamc damafTee , fa furface dans nne on denx mi- nutes fc couvre d'une ocre noire finc, fous laquclle, apres 1'avoir lave & nettoye avcc de la poufliere de verre , fe inQiitrent les fleurs du damas. l 2c. Mais comme cette lcflTive revient trop clicre ponr la ponvoir employer en grand, furtout parcequ'il faut fe fcrvir de rcau fbrte dcpnree , qui ne dcit pas contenir de 1 iiride vitriolique ni de Tacide niuiiatique on pcut faire iirji^e d'une compofition , qm confifte d'une folution de vi- tiiol ou fulfate de cuivre, & de la craie. Sur une livre de A idiol on prend une huilicme de livre de craie, en y ver- fiint autant deau pure, c]u'clle foit en etat de refoudre les injteiiaiix, & dans cette leffive on met les fabres; alors Ta- cide viiiiolique ronge le metal & le cuivre fe depofe fur la Ltme. Par ce procede le damas dcvient aufTi tre s - vifible & fort beau; mais pour fairc, que les fleurs foient bien di- itinfles . il fant lailfer les lames bcaucoup plus long tems dans cette compofilion, que dans Teau forte. Zz • Dfi DE OVO PERFORATO. AiiQore N. OZEREISKOFSKT. Convcntui exhib. die ^5 Oct. 1798. Tn conventn hni;is Acadrmiar, die » Iiirii huins i7C>S an» -■■ ni , fuper hac ipfj ninira cxpofitnm fuit ov im , qnod mifit Acudcmiac ilhiliiis Comes A A. Nhifiu-Pufclikiii , fta- tim ac g.iliina ilhid pt-pnit. U\ jpitr imins oiii obinCi ConfpiciebaUir foramen obloniio fii)uj'iim I^timdinc uri.is li.ie.ie. longiuidine duaium ciiciu-r li c.irnm. Ex illo fo ramine promifiebat pedunculus, Vivipara eft drfcripta. Aft ex fola infprSione proraineTitis peduncLili ct ex figura foraminis, quod non vi aliqna aper- tuiii , Icd lub ipfa putaniinis formatione reliQum hnllc cx margine eius ritc terminato erat perfpicuum , impoiribilc fuit divinare, quid infra ovum contineretur. fdcirco Ioni;i- tudinaliter putamen ovi diffiegimus : efluxit inde albiunen limpidiiriraiim cum vitello et chalazis ; fcd praeter liaec contenta , integrum ovum conftituentia , apparuit corpus doriulculum , ex rubro-fufcum , figuram pyri quodammodo ffferens, ma^nitudine ovi columbini, propria menibrana ob- rolutum , cuius fenuiori apici infidebat ille pedunculus , qui cxtra foramen putaminis prominebat. Difcidimus cuti- culam illud corpus tegentem , qua aperta in confpeQum prodiit mafra ex infpilfjto fanguine confiata, in qu-i neque vafcula, neque fibtillae ali(iuae detegi potuerant, fed tota^ ex grumis fan^uinis intiihc unitis erat compofita , totum- que repk-bat. in quo continrbatur, facculum, figuram pyri relerenlem. Maflfa illa languinea va^lde erat compaaa, ita ut pyiiformis ille facculus ad taflum duriusculus deprehen»- deretur, difciiraque inembrana facculum efficiente grumofus ille fanguis noa fitie vi quadam digitis difcerpi potuiilet. Aperto itaque putamine, omnia ovi contenta in con* fpeQum prodiere; ineiant nempe ipfi albumen et vitcllus ,- licet hic pofterior a prelTione illius malfae fanguineae glo. bufaM. fuam formam paulifper amiferit; aft prorfus nihilin: ovo deficiebat , qnod producendo pullo infervire deberet;- fed pratter haec inclufum erat ovo corpus exlraneum, quod' ai partes naturaliter illud conftituentes non magis pertine- bat, quam illae aciculae, qnae in ovis putamine- penifus- 0j3ertjs fuerunt rcpcrtae (vid. Colkaion Academ. de Dijomi torae; 1i66 ♦otne I. pap^e 38S.). Corpiis ilkid non ftiiite molam ex pjimordio foetiis jKaclein.itiiitiliter pio^na'ain , patct cxin- de, qviod vitellus et albiinii-n in ovo .Klliieiint , Dcque o- viim lufdt jncubatuni. Cum veio niolac in vivipaiis ani- malibus potiiriniuin reperianUir in eoium utero; in ovi- jMiis autcrn i[)ruin ovuin oiTicJo ulcri fun^atur; hinc maf- fa illa r.ingninea jnerilo mola appellari poleft ; hoc enim r.oniine i:i geiiere ^ppcllantur niairac dunufculae et quafi carneae. quae poft gravidilalis /i^na piodeunt de utero et pl'Tum(jve iriegulaiis formae elTe Iblcnt. l.icct aulem nuil- ti egre^i aucloies contendeiini , niolas has ex corrupto fe- inir.e nau i; aft n ccntioruui oblcrvata cvincunt contrarium. lam ccleb. Kuifchjus, qui muitas niolas fedulo t*.\annnavit;, tdndem ^Oi cl ifit, * verofiinile adinoduni ^^lfc, inolas ita do» „ cantatas n.l aliud elle, \)uam ei ismodi carnof.is uterirX' „ c-efcen!ias, aut piacentulas jeten^as, ct at) uiero com- „ prcfTas, neuliqnam vero ex :inala concc j^lione oitns. ** Quamobrem niolas illas faicomata appella\it *'(|uia, in^ 9» (juit, praeter carnein in iliis nilul depiehendi: eiu.vmodi „ cxcrefcentias ulerinas , per pcdunci lum utcio adhacrcn» „ renlcs, obfer\ avi in ipfo uteio, duni nuilieres in partufl „ doloiibus elfcnt. . . lllud ^eio neutitjuam niirandum , „ apice obtufo illud ioias- tliminatury Patet hinc , omnes' parfes ovum conftituenfes non' tina et fubito, fed pedetcntim et fuccenTive formari. Eo i^i- tur tempore ,• quo albumen vitello accreverat, reperiebatur iam in oviduau mola illa e fuo- pedunculo propendens ,- quac cafu vel potius natura loci nafcenti albumini quam pioxirne fefe apphcuit, et cuni eo tandem fimul putamine oblefla cit. Scd eo ipfo tempore pcdunculus, quo illa fu- ftinebatur, foititer adhaerebat fuo' fundo. et vidctur huiTe vas fan^uinpiim,- in: varicofum' tumorem morbofe dilalatum ,- quod, cum molimina partus accelferint,- tenfione difmpteuiv fu[)ra ovum' rcmanrit ,. et impc-dimento fuit, ne illud pufa-- niipe pcnitus cl.iuderetnr,. /nde ortum eft foramcn, p-i qriod mola^ ilU', ob. fuam mag:'itudirem , nullo modo cx- ti-ahi potuit, et refiaentia fua rupturam pedu.iculi efTec it., Si autem' pedimculus ifte ad' ipfam putaminis f iperficcn fuilkt abrupiui, et ovum cum iiiold intus coulcnla in lo- iu;n ptrLamiue occljiderctur; ex eirsmodi ovo. poftca inca- bato, omiiino clilFormis aut et monflrorus prodiifTcl pullus. In tanta ignoranlia caufdrum, a qiiibiis monltra nafcunlur , phoenomen hoc lucem aliquam alTerre vidctur. cur ali- quando in auibus etiam monftra occurrant. Omne cnim corpus cxtrancum eiusmodi magnitudinis, qualem fupra* dicla iiabuit mola . ovo inchifum, omnino inipcdimento de- bt*t circ non modo pullo iam ciefccnti , fcd ct ipfi adhuc factui, tcnerrima fua orgnna expandenti; cum, quo tencrio- ra la\ior.n]uo finit primordia cmbryonis, eo facilius a pres- fione adiacenfis corporis \ititntnr; pracfertim eo tcmpore, quando ^^alhna incubans o\ a fua pcmiifcet , ut fingnla ae- quabilcm cxpriijritur calorem. Non fola antem pirnTio a- lieni corporis , fcd ct ipfa anguftia putaminis pullnm di(^ formem vcl monftrofum rcddere potcft ; quando cnini in u- nico ovo duo continentur vitelli , uti hoc in ovjs avium domcfticarum ac praecipue gallinarum pcrfaene obfeivatur; tum lere impofribiie cft, ut cx tali ovo duo prodcant puili plane pcrfccli, licet ambo vi^elli pcrinde fuciint foccunda- li Manc forte ob caufain prndenlcs facminae ova , binos vitellos contincntia, nunquam ^llinis* fiijjponunt, ut illa incubcnt ; niliiljminiis . ante ali<|uot annos , vidiinns hic P( ropoli gcmiiio, piiUos ex iino ovo cxclufos" ct omnibus mcmbiis inlliuclos. fcj tei^ii fibi inviccm adnato'?; ita ut , dam alicr pedibus infiltcb.il aiter protcnfis fuifum fuis ar- lubus , dorfo eius ncccllario incumbcret ct molrfiiirime a- pitarctur. I\uct hinc, folam anf^tiftiam ptitaminis in can- la luillc, ut gcmini puUi fibi mutuo contigui tcrgis coalcs- ccrcnl, {lucmadmodum coalefcunt poma, uuae a fluicfccijtia it mutuo quam proxime tangunt. ■- ■' . —'-•— .-jras: f ALCA ALCA CAMTSCHATICA r I^ O P G S 1 T A. Ab JOTIAN. LEPECIIIN. Coiwenlul exliih. die ii Octoh. 1793- K on omnia omnis fert felliis , unn veterum efT.itnm eft. Q otidiana ros clocet expeiienlia pro regionLun diveifiure diverfa habitare animalia , divcrfa reperiri vegetabilia , di- verfa cjue e gremio terrae efloJi fofTilia. Sic videmus re- motjfTimam a nobis peninfulam Kamifchatcam in regno ve- getabili propiiis fupcibire plantis, exemplo Rhododendri Kamtfchatici, Heraclei Sacchaiini Spiraeae Kamtfchaticae; cet fic novimus, ii ref:;!io aniinali mare i[)fam alJuens, va- riis phocaium abnr.dare fpeciebus, quae alibi fuftra quae- runfur. Q.(ianlas i i pifcibus, pracferlim in genere Salmonum, obfervaii varie'at(S, abnndc conflat. Non minori diverfitate aJlici peregiina'ojes aniinalibus volatilibus, praecipue aqua- tilibus, docet nos liiltoiia Kara'fchaiica ex fchedis viri i i- defeffi, bcaii Stelleii, et ex propriis obfervationibus pcr bea- tum Krafchcniinico^ium concinnata. In hi)c 1 iftoiia lefriinus inieflam menlionrm cnins- dam merguli maiiui , qui tolus ni^er eft atqne ciiftatus, et roftro rubro donatus (a); ex quo facile coliigcre efl , avem a (o) Hif]oiiae K;iii)tRhat cac T \. pas. 333. e-it. Rl)u'cii. JVo^a Ma Amd. Imp,»Suent. lom. XII. A a a a latif^ato viro fnb nomine fcnis n/^W StcU: propont.im om« nino tne fpeciem nunc d fciibend.im , qiiam a Domino Go- licotT, mrrcatore rirepuo a!quo capturae kiirariim iiiarinarum diverficjue f;encris phocaium in infulis inler Kamtfchalkam et Americam f ptrntjionalcm fiiis pcr ^iium dilii;entcm ip' fiusque f cium Dom. SchclccholT, intentus, vuiia piocl'ifld, harum r^giorum, quae cjiioque hiftoriam Naturalem nfpici- unt, colli;;ere curavit , obtinui. Prototypon huius, t]uamvi9 male fii djlTerUim, vermibus(|(ie exefum, fcquentpm lamen d"e- fcii^Jtionciu fubicdamquc huic imaginem eliccre peiiiiifit, Dcrcriprio. TTabitus corporis . roftii CDnrormatio per]osque cx'ra aeqtiilihiium fiii locuLnter doccnt, avcm nofliam ad genus Alcac Linn. perlineie. Ma^niLudo toLius avis non ultra pedcm parifinum cxcurrit. Roftrum fere conicum , pulchre cinnabaiini coloriS| fcd apice albicanle. Mandibula fuperior dorfo convexo prrcunirur acicbus utrinque a finti a[)icis noftii ad b.ifin iisque itidcm con- vcxis, fed verfus ba fin ma^is palulis. Mandibuia inkiior inagis coai61a'a, obliquc truncata. Vertex capilis , f;ula , rolliim atrjue dorf im nij^ris cooperiuntur pennis, venter m.if^is dilulo nigiore refplendet, transpaicjite alitjua cani.ie, quae falis vcifus inlleiioia cou- fpicuum eft. Al.ie itidem nif;r.ne , aft lituiis brunncis obrcuiis , praefertim veifus plagaoi extcriiam noLaiac. In == 371 In fronte erigiintnr pcnnae anguftae, lons!^^e~ nigrae in ciirtam verfas anteriora recurvatam, quas'a pla»a pofte- rioii conconiiranttn- pennae albiJae eiasdem naturae atque litus, ied multo breviores. Inter bafin doftri et canthum oculi anteriorem in ee« nis confpicitur macula fere triangulaiis e pennis albifrimis etlormata, quae cum pennis retro ciiftam ni^ram confluens conftituit quafi fafciclam albam , quae veiiicem capitis ni- gram f parat. Retro cauthum oculi internum, reperitur ma- cuJa nigra fcre rotunda, quae a pennis decurrentibus, ver- ticcm capitis tegentibus, efTormatur, ex margine eius prove- niunt pennae utrinque anguftae, albidae, dependentes, qua- jum longiores verfus exteiiora reflc cfuntur. Pcdes pone aequilibrium fiti, livido colore tinfli, et pro more geneiis natatoiii. Habitat in infulis inter Americam SeptentrionaTem et Kamlfchcitcam fitis. fnterdiu in maii gregatim circum- rotans; noau vero in cuniculis littoris ex rupium fifrmis latitans. De modo avcs has caprendi legi meretur fupra lundatus Krafcheninnicovius. (a) (a ) Loco citito. A a a 2 OB- ■ 3-7» OBSERVATIONES aVAEDAM CIRCA Lx\PlDES CALCAREOS Auflorc B.4S. SEfFERGJN. Convcntui cxhU}. die 7 ^uiii/ i:q8. I nter corpora mineralia Imperii RofTici , qnac penitioii fib» iicere examini et (juid noi.ilu di^num otyLrant Aca !< iiuae cxponcre cjuonciam conftitui . rej)eri nu|)cr nonnulla »ii<;na jnihi vifd (juae naturue curiofis innolercerent. Sin^nlarem rcrn{)e illam Pyrofmaragdi proprietatem qua calelailus Sma- lagdino eoqtie ij)fa fub diurno luce confj)icuo colore lucet, dum intu&rer: oj:)erae prclium mc f.iflurum clfc exirtimavi, ii alia (juoqtic HolTica cx calcareorum oiciine niinc alia funi- li fcrutinio exploraverim ; ct revera c<)nli^it mihi phaeno» niena iis PyrIvcrertur. Quac cum ita finl : nondum cerfe in aj^ii- co cft, fit ne liuius phosphon fccntiac origo ab acicli j)lios- phor ci parliculis , veluti in Apaiite ct calre phosj)horata Eflremaduncnfi , an , quae el Cel. Ciellii fucpicio eft , ab aliif .373 aliis qiub'i<;f!.im pnrticnlis propriae indolis repetenda? Qiiae qiiiJeiu poiteiior fontentia eo verofimilior elle cenfenda vi- detnr, qiiod calx pliospliorata, arte ii praeparelur, ea pro- prietate deltitiiatar. Lapides calcaiei huias indolis a me obfervati funt fequentes. r. Calcarcus KJannor lamelJofum vel mlcans; Marmoiri falino Italoruin externa facie limillimtim. Color eiiis ex flavo aibus; nitor exiguus ex parte non niii a parlicuiis jiiicaniibus inJeifpcr(]s oiiundns, textura granulato lainello- fa, fragmentis obtiilis indet rminatis , extremilaiibus tenuio- ribus peilucidis. taflu rudi. Charafler eius diftinflivus eo po'i(rimum abf-Ivitur, quod particulae eius granulares tan- tilla vi inter fe cohacreant ut lapidis arenarii laxioris mo- re facilo feparari a fo invxem queant. Keperi traditur pro- pe caftrum Sanara in Sibiria. NoiinuIIa eius frulta macn- lis et raris venvs coerulei coloris diftinfla funt . quas parti- culis cupii onginein debere , experimenta docent. Vo^\m quoque huft.i funt fpatiiofa; aliis etiam Tremolit^en conti- neri animadverii. ^ L NonnuIIa lapidis hmns fpecimina conventui acade- jnico menfe Aprili huius anni iaai exliibui. Tn te-nebris chalybe percufra Mal-moris haec vnrietas fcintilLis ru'ilas fpar,s;it, in pulvere a redafla et pru.nis in- fpcifa lucem colnris fmaragdini vel coeruleo - viridis fed pa- n m diuturnim illam , edit; (|ualem tamen phosphorefcen- tiam in alia marmoruin vaiietate, nec compaftonim neqeie mi- caiitium, ulia obfervare- mihi licuit; ex qao colligere licrr, dari S7+ 'djri marmonim vniietntcs, quae parliculis einsmodi pliospTio- Tefcentiae prod.iclricibus deltituanlur. Cum iicido muria ico etTervefcit calcareLis nofter ct brevi eo foh itiu-. txceplis par- ticulis quibusdum , quas ulteriori examine vcram calcem phosphoralam cire reperi ; imde id eqiiidcm concludo, mar- mor hoc lapidem elVc ex calce acido acreo imbuto et calce phosphorata mechanice admixtis compofitum , perinde ac Celeb. Lowilz fiinile (juid m ^rremolile prope lacum Bai- kali obvio locum habere oflendit , quem mcchanice ad.uix- tam calccm aeratam continere experimentis comprobavit. 2. Paulo poft, candem proprlctalcm in alia quoque Marmorum vaiictale lamcllola cum 'riemoljtc mixta ct C are- liae indii^ena dctcxi, ubi hoc praetcrca notalu di^num cft, Tremolitcm cffe fpathofum et eadem ac Marmor gaudere proprietate , prunis lcilicet inlpeifum fmaragdino colorc in tenebfis luccrc. ,•;. Spatlmm dupHcans vel Criflallus Iflandica. Spa- thum hoc calcarctim pellucidum , colorcm vini prae fe le- rens. cuius frufla naturali cortice nudata obiefli pi r ea vifi imagincm ma^na fiiijcrficicm cortice fcrrp^ineo cum a.sbcllo mixto j>Icriimqne obdudam oftciidunt. In pul' vcrcm rcdaQa ct prunis infperfa colorc fmaragdino lucent , hac (iMC luce pliosphoiica ipfis adco I'yrsfmaragdis antcccl- lunt, idqnc infupcr notatu diunnm ollcrunt, (juod cum aci- dis nm miau;; ctlervefcant et illis plane folvaalur. 4. 575 ' /', Spathnm calcareum commune, opacum, cuius du9 ^ecimina examinare mihi licuit ,' unum album Catharino- poliianum; alterum fublutei coloris prope lacum Baikali obvium et Eaik.alite a me olim defcriplo , rec non Mica prirmaiica crUtciliiiata mixtum. Ambo prunis infperfa lucent colore viriili , qui tainen eo , criftalli Islandicae longe debi* lior cft. Ambo cum aciJis effervefcunt. 5. Spathum calcareum feriiigineum forma piramidalo triedra crirtallifiLuiu et Kamenflvi obvium in tenebns pru' nis infpcrfum flmlli colore viridi lucet. Idem huic fpathl- locus natalis elt , qui criftallos ferri ochracci bruni pirami. dales triedras intus cavas progenerat , quorum et fpeciniina ct defcriptionem menfe Aprili praeterito Acadeiriiae tradidi. *Q.iae cunv ila fint patet: Pyrofmaragdum non uni- cum lapidtm eife . qui ea gaudeat proprietate , ut pruni- iiif[jerf.is fmaragdino colore liceat; neque ipfa illa phospho- refcc di proprietis in fpatho dupl cante, ahisque a me ex- pofiiis fpathi calcarei varietatibus , ab acido phosphorico , vt in Apaiite proficifci videtur cum nonnullas earum forti cura eiVervefcentia acidis plane folvi iam compertum fit. Vtrum veiro a corporam horum parte aliqua conftitutiva, an a materia colorante particulari ipfis inhaerente origo iftius phosphorefce;Uiae reprtenda fit , dubius equidcm haereo. Volatilem certe elfe materiam iftam inde patet, (juod fplen- dorem illum phosphorcum cito pcrdant ifli lapidcs , perdi- tum denuo caletadi nunquam recuperent. Sed quamvis his experimentis demonftraverim fluo- rcm et Apiiiiten non unicos lapides effe , qui hac proprie- tiite praediti fint , inde tamcn omnia fpatha calcarea huius iiidoiis elfe , ciroiieo iudicio Gonciudeiemus , quandcquidem nec ncc fpathum Cnlcaienm 1 ite\im pinmiid.ile triedirm fl 'ore Ip.lliolb cjbico nii\L im , cuii-s ch g^intiriniH rptcimiia cx foJiiiH KliLlchki' riioy in Ncjifchinfk txtiiihnntiu , itec fpa- tha c. Ic.ijea in foclinis ct l.ipidnriis OJor elzi lejjeita , nec fp.itiium c.iicaie.mi f;iircuin d nrnm ('Hthnnnopoli aniini. mc plara ;«lia eii sdem 1' ci Marmoja fpathola , nt-cjue dtmi m Isiarmor compaflmn ;ilhum Kcrtrrhinfkienfc jfla jjhcfphoie- llcendi pjopiietate gaudire , ii ftitutis exporimcntis lepeii; atciue meinoiabile omnii o vidclur j)iopiicta:em iftain lot fpaihonim calcdrioiiim el Mannoriim fpccicbus coinminem, nciiticjiiam lamen omnibus competeie; ( xj)criinenla < nim ipea licet non r.ifi rolfica fj^cclcnt mincialia: nnlli':^ tamcn dLibii.o, in exo.icis cjuotjiie easdem pjcpjiciatcs delcflum id. Marmor fic dicTiim faliimm ctim pro calcaieo prin.i- livo commnni confcnfu habcalur et nofter illc laj)i5 calca- rcns ^iauilaiis jirojie Sanaram ob\i'is acidiim ph(\sj)hoii- ciim conti jcat; opcrao pic!i>im elt, idt m cxpeiimenlum cmn «liis alionim icijioiuim maimr>iibns lamcllofis icj;)cli iit (|uid dc eorum forma ionc fenlicndum ( llc \ideaUir, foli !ioii .ir- gumcnto indc ft.ibiliii (jueat. Q..iodfi cnim acidum phos* phoiicum iii r gno niincrali j)jaf f< r im in c.ilcaici^ illis Ja- j)i lib.is ob\iiim, e icqno ai iui.ili oiii;in( m lejxt.ic, j)aics- .cciel ; m.unT^Tum (junrurdain lamclf fori ni fcMin.uio j)iiiniti- va dubio haud nndincii imjjlicaii niihi xilcuiui, ijuo fai.e fiei.t, ut lajjia iltc noficr c.ilcaieiis Cjcot-noliica {|i o(jue ui' lita'e Minc ralngoruin atleniioncm fiio (juodam iuic fibi mij- dicaic pollet. C.ieteium cum plurimi alii, hac cjui proj)iiclalr j)r.ie- Uii-i funl , l.ii-i^lcs cakaiei ucidic cviin (iTLncfcciitia cif" et plane plane folvantnr, hancqiie ob caufdra particnlis heterogenei.s minns niixti elfe videantur; calcarei aLitem impnriores, ve- luti Marmora denfa, ilta proprietate deltituantur; failor, an in calcareorum purita e iacili et promplo modo dignofccn- da , aliquid inde utilifalis praflicae iiauriri poteft? Neque fpes eli nulla, fore ut it!;nibus quoque artificiofis ifta plios- phorefcenLia commode infervire queat. Cum denique calci phosphoratae naturali et Pyro- fmaragdo communis ifta propri tas fit : monentur lioc expe- rimento tyrones ut caveant fibi , ne quos lucem illam vi- ridem phosphoricam fpar^ere vident lapides omnes Apatiti- des V. 1 Pyrofmaragdos elfe praecipiti iudicio putent, utquo- que nifi pracvia ulteriori experimentorum indagine nihil hac in re ftabiliii poffe , fibi nunquara non peifuafLim ha- beant. Nova Acla Acad. Imp, Scient Toiiy XU, B b b MI- 578 ==a M I R A B I L. JALAPARVM HYBRIDARVM CONTIXVATA DESCRIPTIO. AuQore /. 7. KOELREUTER. ConLenhd exliibuit dic lO Dec. 1797.. Exp. xiir. lal.ip. vulg. rubr. cT. An. i7f'i,. d. 10. lul. Flor. plui.. Defcriptio. rod. an. 1770. plantnc lanluni duac. n.) Tubiis flori.s i"', p—ic"' longus; T.iinbtis i^", fi''^ la- tus. 'iotus flos rulilus, cum notabili Ila cfccntc lin- fliua vcrfis loborum niaiftii^cm. Uftiiim tubi fl xis j)iM])urcum. blaluia pl.inlac fal graiuiis, habilus- cjuo ad niod im V (h..\p. I) adluic noi ])ariun diva- licatus; alt.imcn rami c\ i^jfonim caulibus fub a' gii- lis i.im i.im acuti'ribi(S (grcfTi, cjnain in cadcm. Foliii adluic crulliurcul.i ^ .dl iam jnieiiruis viijdia , cjuani qimmlibet adfpefla niinns fplendentia. Seminnm bo- lomm, qiiae Iponte dabjt^ luimercis non exiguus. 6.) Tubiis floiis ^'/,S''' longas; Linibus ^",1"' latus. Color floii-^ idcm, ac ?, (i'xper. 1.) fed pallidior paullo , marginemcjue verfus flavcdinc .inlermixla confpicLuis. Oltium tubi floris violaceum. Fiapta haec habitus fui ratione ac foecundicate cum 0.) conveniebat. Exp. ^IV. Talap. vulf;. alb. d^. An. 176^. d. ic. iul. Fior. plar. refcriptio. Prod. an. 177^. plantae tan'um quatuor. a) Tnbus floiis i^\ <'' longus; Limbus T^ 7'"''. latns. Tottis flos cgiegi" dikitc violacens, feu purpuieo violaceus: oftio tubi floris purpureo. PJai^ta fere al- tero tanto maior, cjuam vulg. alb. Caules ac ramos fios fub angnlo multum actiliori enii tebat , quam ea- deni, linc tofa cju.ifi furftim poriefla. I('em fal cras- fi, artictiliscjtie Ibrtibus ac nodofis inflrufli. Folia gLibii'ie ac colorc iis --/ icim yalde fimi'ia. Copia floium prodi^iofa,feminaque foecunda non pauca. t.) Tubus floris i ', s''^^ longus; l imbtis i', ","' Inltis. Co- lor floiis, quem Lilac vocant; in mrdio flclla ex al- bo flavcfcens, oftiuUKjuo tuhi \iulaceum. Slatura B b b a plan- ?= 380 plantae pnnlo luimilior , qiiam n), liabitns autcm toliiis , lefpcQn coloiis fubu.intiacqiic folioiu.u, cum luatie fua hybiida adbuc multum conveniens. Ko- lia ipfuis autiunnum veifus mulii maculis fcnugi- ncis foedala ac in univcrfum faas puftulufa. Foe- cunditas circiler, ut a . c.) Tubus floris i''', 8'''' longus ; Limbus i'^,"/'^'' latns. Totus flos c pallide violaceo rubicundus fwe inten- fiLis LiJac. Oftitun tubi puipurafcens". Planlae fta- tuia circiter, ut /i), multoque crcQior, fib anmilis fcilicct notabilitcr acutiuibus, quam d^. Folia ad- huc fatis fordidc viiidia ac pubLfccnlia. Foccundi- tate b) par. d) Tubus floris !■'•', 7''^'' longus; I.imbus i^', 5'^ lattis. Totus flos \ ioliiceus , oftio tubi obfcuiioii. R.imi liuius plantae ad modum matris fuae hybiidac adhnc f. d. 18 lul. cL fcqucnl. Florcs plurimi. Dcfciiprio. Prod. an. 177C. planlao duodccim» n.) - 381 a.) Tubus floiis i^^,^'^'' longus ; Limbiis i''^ s^'''' latns. Flos e violaceo rubicLindtis Iive inlenfius L//oc. 'io= ta planta, longiflorae ad inftar, fibi ipfi pemnffaej longf*. la^teque- procumbcns, feriusque florens. Folia fordide viridia. Seinina toecund,!, non obfta' te ma- xiijja florum copia, vix nonnulla; reliqui fcre om- nes una cum luis peduQCulis decidui. l.) Tubus floris i'\ ';'''' longus; Limbus i^^, 6'^' Utus ,. adeoquf^ peramplus. Color floris fere pallide car- niefinus , cum li!;6lura flavefcenli vix notabili mar* ginem verfus. Planta liabitu ereflior, maior altior* que vulg. rubra. Folia, ut in hac ipfa, intenfe vi- ridia ac lu ida. Flores , quoad maximam partem decidui quidem , paivo taraen numero femina bona dabant. r.) Tubns floris t''^ --;/'''' longus; Limbus i^'', +^''^ Litiis, Flos pallide-^iolaceo-rubiccmdus, marginem verfus flavefcenti leviniinc permixtus. PLinta habitu fatis humilis, raniis paucioribis ac, vulgaris in modum, ereflioribus. Folia veficcilofa, fordide viridia. Semi- ra foecunda fat numerofa. d) Tubus floris i'*'', 6^^^ longus ; Limbus Litiffimus fc. I % 9 • Floris medium ftella quafi e violaceo car» mefina ornatum ; limbus autem ipfe flavefcenti co- lore notabiliter tinaus. Planta habitu Lio ac ma- gnitudine vulgari fimillima. Folia intenfe viridia. Semina bona fat numerofa. «.) Tibus floris i'\2'' longns; Limbus i^^ .^^'Matus. Fios pailide flavefccnti mbxcundas, ac in medio itel- la -la flraminei coloiis notatiis. Planta, quoad habitnwi V li^a i pcifiniilis, txccpto mjioii bifmcatioiunn la- moiLim nnniero. 1 olia faiis piorii de viiilij. In er fl >ws iiinumciGs peipaaci tauLum , fcmi..e luecimdo loeii. /.) Tnbus n")iis i'", -/'' longns ; I iiiibiis t, i'''' Ia!ns, adcocjne fa is anccftvis Fios diliiie cainu fijTiis, ciini ro'ubili tiauia ilava mar^'inem vorfus. Planlh .lia- bi iis humjiioris , ciuoad iliitributioi em iam)rum ve- lo a vulgaii iiaud abljd ns. Color ac fibltania foliorum in er ? et o" nudium lei)ueic. Seiuiua bo- ua falis nunLcroCa. g.) Tubus flotis 1'^ i"^ lcTi_i;ns; l.imbis i'', -■^' laUis , hi ::c fiitis anguftus. I los rulilus five cinnabaiinus ac mdr^i':em vtrfus tinflura ilavcfccnti pcrmixtus. rianla omnimi cx liac copula orlarom lere «i! ili- na , imo vulgaii irin^ • yliior; dircflio ramorum ve- 10 m.igis peip; \iiidia. Ccifrum ii fiiiiimo /cic «;iadu i ifoc- cinda, \'ix(jue unum aUcrumvc lcmcii boiium. i.) Tnbus floiis i'^-:'^^ lojipii«;; I.imb.is i'', -t '' latus. Color floiis e violacco rubicuiidus, all pallidior pail- lo. Ib, qnam a.) ac absque nohibili U-^fltira flavefcen- te Planta liubitii fiio ad vuli^aiem valde acc.dens; folia fiaiili cr. In Cimmo fcre giadu inroecunda : nam femina bona vix nonnulla in tota pla:,t.i le- pcrta lunt. k.) Tubus flods I'''', 1 1^'''' longus, adeoque onr-ium lon- giflimus ; I imbus i '^, -5'^' latus. Color , ut in L) Staiura plantae humilior, tVft Calis errecla ; caules valde pauci ac tenues , ranus paacioribus. Color ac fubftantia foliorum , ut jn longiHora , fimulque vcficulofa. Sterililalis ratione i.) non inreiior. l.) Tubus floiis i^^ 7^^'' longus ; Limbus i^\ 'r/'^ latus. Planta altitudine vulgarem multum fuperans, ramis paucioribus quidem , aft falis crafiTis ac ere8is. F"o- lia inter longifl. et vulg. mcdia. Scminum bono- rum numerus parcior.. m) Tubus floris i", s-'^^ Ibngus; Limbus- i'^ 4^'^ Litus. Color floiis e rubicundo flavefcens , in aurantium valde inclinans, cum ftella in mcdio pallidc carme- fina. Pianta habi.u fuo ad vulizarem valde acce- aer.s , attamen caulibus ramisque paucis inftrufla. Folia e ilavefcenti viridia.. fcemina. Ibecunda. fatis> niuncroid.. Exp. XVL JaLip. vulg. alb. Linibiis i^", 6-7/^^ la- tus. 'i'uLus ilos fpecio/iHimu9, dilule violaceus. lla- biUis , ut in t».), lolia aulem intcr $ el; o'' niedia. Scminum bonorum numerus perma^nus. d.) Tubus lloris i^'', s'' ' longus; Limbns i^'', 4^^^ latus. Totus ilos rofeus, five pdllide carnu/inus. ILibibus plantae circitcr ut in vul^aii, cxccpto ambilu ma- iori. Folia e flavcrccnti ^iiidia ac fubnitida. Se- minum foecundorum numcrus fatis ma^nus. c.) Tubus floris i^^,*} — 4^^ lon^us; Limbus i^^t— 4''" Jalus. Fios albus cum violacti valde diluli mixtura. Oftium tubi faturale violacecim. ut in locgi lora Cc- terum habilus pLmtae d.) niaximc airinis. Scniina foecunda vix nonnulla. Exp. XX. lalap. vuJc^. flav. ?.' , , \ vulliacque tc- neii )ris, (inaiii a ) Caulcs ac rami pauciuies, atla- men fat longi fere uiidicjue rubrdinc fulTufi. Semi- na foecunda perpaaca ferius dcmum protuiit. c.) Tubus floris i' tanlura longus ac inf>Icnlcr incurva- tus. Limbus i " tantum latus. Flos e violaceo rufns . cum ft(>lla in mcdio in violaceum veigenfe. riftillum lon^ilfimc produOum. Tota planta pyg- m.ica , ramis biexibiis procumbentilius , ac undique rubore futlufis. Folia e flavefcenti viridia , prdcco ciiis emarcida , ila , ut caulcs ac rami iis tandem denudati , geniculisque i])forum folutis ct ipfi conci- dciint. Paiici, quos pioduxit planta, florcs infoccun- dati dclapfi funt omncs. Kadix, ad rnodulum plan- tae, pariter exilis. (l.) Tubus floris =", a-'" Ion,£;ns; Limbus i", i'" latus. 'l'otu3 flo3 e pallide- violdrco rubicundus fivc Ijlac, vaidc plicattis, ac in iobos fatis prolundos et con cavos (iilf fliis Planl.i ii.icc tota vaUie pub( fccns, caulium nt^i lcre hori/onlali lon^iflorac multum ae- mnla. Kami e contraiio f.ilis crcQi , ac lon^iffimi , rumerofique. Kolia foidjde viridia ac vcficulofa. Sc- mina foccunda pcrpauca. e.) Tubtis floiis 2", a'" lonp;us; Limbus i", 4''' latus. FIos t pailiJe viulacco rul»itundus ac fcrc lofcus. To'.a plan- ■* vjyS planta vafu ambitns , eiasdemque haMtns, iit c?.). Folia autem faturatius viridia , glabriora , miiiusque villofa, Semina fotcunda perpauca. /.) Tubns floiis 2,^' longus; Limbus i", i'" lalus. Flos faturate rofei coloris , lobis fatis plicatis. Magnita- dine ac diflributione caulium ramojumque inter vulg. et longifl. media planta. Folia ex atro viiidia, fub- ftantiae fDiffioris, ac valde veficulofae.fCeteium tota planta pilis denfius obfita. Seminum foecundorum numerus perparvus. g.) Tubus floris 2'', 6'" longus , ac 5.) inftar folito am- plior. Limbus i\ 4.'" latus. Flos pallide violaceuss tubo e bruno purpurafcente. Laciniae caljcis lon- gilfimac, graciles et acuminatae. Planta fltu fere horizontali a.mbituque vafto caulium ramorumque cranTiorum , quornm multi erant ^ longiflorac aemula. Folia foidide viridia. hi fummo gradu infoecunda. h.) Tubus floiis 2", 6'" longns; Limbus i", 6 Litus ac planus. Flos albidus, violacco intermixtus. Oftium tubi vioLiccum. PLinta habitu ac magnitudine f.) quidem fimilis, alt ramis paucioribus onulta^ ac vil- lofior. Folia auturanum verfus macuhs rubiginofis obferfa. Flores non folum omnes, fed phuima eliam folia mature fiitis, imo ipfi quoque rami tandem de- ' lapfi: hinc in fummo gradu infoecunda. Exp. XXIV. ^'^^'P- \ longifl. c/. \ ^' Ldap. longifl. cf. Anno 17(59. d. p. Aug. et feq. Flor. plur, A'oi'a Acta Acad. Imp. Scienl. Jom. XIL D d d Va ■ 394- == Dcfcriptio. Piod. an. 177'. plaiitae diinc. fl.) Tubus floris ^^\ n'' ' lon^us; Limbns 1^,7'''' lalus. FIos nivciis , coloiis e violacco iiibicundi umbra quafi tinclus, lobis, moic longi/lorac, profundius Kiiii fifTis ac crenatis , oftiMCjuc tubi faluiatius vioiaceo. Scmina bona , quae fpontc d.ibat j)Ianta , facie iis longifl, iam fimili^a , quam fiib j^iiliino ftatu Iiy- brido. L.) Tub[is floiis z^\6^^' longus; Limbus i'''' latus. Flos totus niven? ; lobis profundius iuliuic incifis magis- quc [)licatis, (luam a ), oftio lubi minum nmneium dc^dcrc. Ilinc nihil amplius ribflabat plcnari.ic J.iLipae vili^aris rubrac in lopf^inoraui transmu'atio"i;i, quam quidcm, iit iam in j)iioii diff itaiionc cius nu?:ilio fafla cft , fubicpelita fin^ulis annis fot cundalio:ic in oclavum iisque giadum afcendcnt«.in fi licitcr fMofcciitiis fum . lub quo vel fcrupulofillimus invcflii^.iLor inlcr lianc arli- nitificialera et gcnuinam, tam lalione exteinae fimi- litudinis, qiiam foecundilalis, vix noUibilem aliquani dilTercnliam detegeie potuillet. Confeftaria. Ad Exp. Xlir. De planlis hisce pancioribiis, qiias ex hac copula, obtinui, quodammodo idem valct, quod de iis Exp. XVfll. tanquam inverfo , inferius dicetur. Infolens, verum per.imoenus color a.) hic praecipue notandus : ulleriori argumento , experimenta primi gradus defcendentis vel afcendentis , una cum aliis his iimilibus, ianumerarum varietatum fontes efTe inexhauiiendos. Ad Exp. XIV. Experimentum hoc inverfum eft Exp. XIX. Habitus verticalior a.), prodigiofaque florum egrc- giorum copia hic praecipue notari merentur. Ad Exp. XV. Omncs hae plantae in univerfum ad fimili- tudincm vulgaris iterum plus minusve accederunt ; inteica tot tantaeque inter easdem occurrebant ditTe- rentiae, ut exinde clarius itcrum elucefceret, quam varie natura generationis aequilibrio in piimo gra- du defcendente ludere foleat. Teftantuv id inter has- ce plantas memorabilis diverfilas habitus mag itu- dinis, paitiumque ipfarum proporlionis; porro color iloruni maxime varius, eoriimque inaequalis foccun- ditas. Varicie quocjue harum planta;;um fingulari aliqua proprietate prae c.tcris emicabant, v.-gr. a.) • florcfcentia fcriore , filu caulium ramorumque magis horizontali, quam fob ipfarum primo ftatu hybrido; d.) limbo ilorum latiore quo genuinara matiem fii- Ddd a per- pcravif. /.) ^.) /.) limbo folito multum anrrifiiore, q.uam lub piiore ll.ilu hybiido, Jicct ex liac copula contrarium polius (xfpcQandum fuiffet g.) el h.) ex- traordinaiia plantae alliludine ac habitu nia^s ver- ticali, quani wAc^ /.) colcie ilorum })laTie fm^ulari^ Q.uod ad foccunditalcm a!tinct - piutim lucratae liuit alijc, paiiim plus pcrdidcre aliae, quam piius, ut fub primo giada dcfccndcnte id faepius ficii fukt. Ad Exp. XVIII, Omncs liae planlae inaiorcm afTniitatis < giadum cum marc ipfaium gcnuina quam cum pa- tre liybrido , vcl ctiaiii cum lopgiflira natiuali lia- bcbant; cumcjue hoc oxprrimcntum, fi infiuxum di- veiforum colorum vulgaiis t xcipias , ceito rcfpcflu cum Kxjj. -\IX, XX' et XX, ut cl cum K\p inver- fo XIII, XIV et XV ununi idcmquc fit, jdantas cx- indc pr(>^nalas his in geneic rcfp;infuras, ijsdemtjue proprictalibus praedilas forc, piacfupponcndum crai. Vis vegelativa nonnullarum harum plantanun rx- traordinarie aufla, in fpccie a ) ct b ), (juam cliam in varris cxpeiinicntorum mo.K dicloruni iiTdiviints dc Fcldfjjalh £i dc Mira, *). La picirc de poix n'y cxiftc ccpendant qu'en pctitcs vcines. dont rcpaiffeur ne finpa' c gucre dcux pouces ; lcur diuflion cft tanlot perp' nchcuhiiic , tanlot plus ou moins ii.chnce vcrs 1'horizonl; mais comme on n'y a crcufc que (\a\.s une profcmdcur de dcux arclii ics, on n'cn pcut pas cncore bien jugcr. Qianl a la fiuface du tcr- reiQ *) D.';ns cctte couchc on trouva unc roclic pojphy- ritique, donl Ja bafe cft une JlornbJeinde ])rcs(juc compatlc niel(i de gijins de Quartz , de bcldfpalh & quclcjucs pat- celles de Mica. 10.) Dans ccttc roclie fc trouve aufTi un autre pctit filon de cuivrc dc la qualilc: fusdile, mais lii;s.pauvre ea luiLerai. II.) I'';inn vicnt unc rnchc dc pirrre de corne fur laquello, commc on voil tics bien a la Juiracc du Jicu, non fiulemcnt la couchc (\c porpliyrc, mais aufTi toutc la maJTc du filon avec Ics j)arois dc Viihlc clt adduffcc. Ccltc nion- tagne au ])ied dc la (jucllc fc tiouxMit lcs travaux dc la nii liere , s'(''lcve fur nne hauicur a jicu jncs dc 30 loif.s, & confifie d'iine v(^iilablc jucnc dc cornc ^rifa're parjcinee fle croius de Qiiaxtz Ouials. Pi«ite de Sthait.iusk. 1'". variet^ Aux monts d'Altai. Pissite de Moursinsk i'". varicte' Pissitcs de Nicola^f^k. Pijsites unicolorcs. i''. vatieti j^f, — — - 3™''. — — • 4'. - - . jr. _ _ . Pissites diversirolores. f. variet^ Coule brun fonc^, mcl^ de rouge , de jaime Ibnc^ Sc de blanchStre. gris trJs fonc^ , mel^ de brun , de rouge , de jaune & de blanchStre , coiivert d une couche mince de verd de montagne. ' jaune pale re-semblant paifaitement ^ la couleuv de p.iilk. Forme. indetcrmin^e. la meme jaune de '©^'"re fonc^ md^ de petits la meme gr.iin5 de dcmi-opale bleuatte. 10. 1 1. S^. — IJ. iS'". — H- 7 rouge, coulcur dc bricjuc. rouge fonc^, mordor^. jaune , couleur de soufre. >ris clair , mel^ de rubans rouges & bleuatres , sembUblc ^ unt bclle Agate. tachet^ de rouge , de jaune , de blanc & dc vcrd.itrc; ctll un iiie'lange de Fissite vcritable , d argile endurcie , dc parties dc plerre de corne & de demi-opalc. jaune , coulcur de paille, tachettf dc points rouges & de jignes bleuiitres. tachet^ de jaune pale, rouge & bleu- Stre, trds-re^samblant h une breche, mais comme ce neil pas une agglu- tination de Cailloux attondis , les taches ne sont pa^ rondes non plus. rouge fonc^ , mordor^ , tachct^ de ronge couleur de bricjue & de points jaun.itrts & gri^.nres. ibrun fbnc^, tachet^de rougc, de ^aune & de blanc, lcs taches blanchatres consiftent cn partie de dcmi-opalcs. louge dc brique & cntrcmek docre roupc. ia meme la meme la meme la meme U meme la meme la meme la nieme la memc la meme in^gale tirant sur le con- coidej ^clat de poix. in^gale , i peine tirant sur le concoidej ^clat de poix. concoide; ^clat de poix approchant i celui de vcrre. Tr.ms parence. demi - transparent en peti- tes lames & aux coins. demi-transparent aux coim. demi - transparent aiix coins. concoide & in^gale, ^clat opaque, meme aus coins. de poix presque mat. 1 conciode & in^gale; ^clat de poix. in^gale tirant sur le con- coide; ^clat de poix. parfaitement concoide , mais la surface n a point de'clat, elle ell mStte concoide; ^clat de vcrie. en partie concoide, & en partic in^gale , ^clat de poix & dc verre. assez concoide ; ^clat de poix. in^gale presque pas con- coide; ^clat dc poix. opaque; S peine y a-t-il quelque demi - ran-pa- rence aux coins. opaque , meme aux coins. i peine remarque • t - on quelque denii ■ t.ianspa- rcnce aux coin. demi • transpartnt. Du donne quelques etincelles frappe contre le briquet. dcnne quelques ^tincelles contre le briquct. fait feu contre le briquet, mais pas vivemcnt. Tenacit^. fragile. fragilc. trJs-fragile. ne fait pas feu contre le assez fragile briquet. ne fait pas feu contre le tr^i fragile. briquct. donne quelques ^tincelleS contre le briquet. ne donne point d^tincelles -contre lc briquct. ne donne que difficilement quclques ^tinielles con- tre le .briquct. une partie eft ep.ique, ' quelques parties donnent l'autre demi- transparen- assez d'£tintellei. te , du moins aux coins. demi-transparent aui coins. i peine un peu demi - tran^parent aus coins. in^gale,en pavtie concoi- i opaque, meme aux coins. de; e'clat de poix. in^gale , en partie concoi- dc; ^clat de poix. concoide ; ^tlat dc vcrte. en partie demi - transpa. rent aux coins. opaque, meme au coins. fragile. assez fragile, tris fragile. Trait. diffitile l gratter. difficile l gratter. facile I gratter donne une pou- die blanthatre. Attouchement. Odc un peu gras, mais inegal. un peu gras & poli. aigilleuse etant hu- mectc par rhalcine. argilleuse. argillcuse. farile J gratter & pas gras , mais uni. doniie unc pou- foibl dre gria>tre. tacilc ^ gr.itter & doiine une pou- drc griS^tre. dil'ficile i gratter. facile h gratter & donne une pou- drc gvi^.Ttrc. diffitile .^ gratter. assez fragile. on en peut tirer assez d'^- ' assez fragile. tincclles avec Ic briquet. donne as^ez d'e'tintelles assez fragile. contre le briquet. il peine on en peut tirer quclques ^tincelles. donne presque point d'i^tin- tincelles contre le bri- quet. donne qutlques ^tincellcs contre le briquct. fragile. fragile. fragile. difficile S gratter. difficile i gratter. assez facile h grat- ter & donne une poudre blan- chStre. assez ditfitile .S gratter. ditficile i gratter. issez gras & uni. assez graj. pcu gras. gras & poli. une partie eft gras- se & U>5e, l au- trc mattc ic ludt. un pcu gtas. pas trop gtas asscz gras & uni au toucher. assez gras. emcnt aririlltu e. tr^s-sensiblement ar- gilleuse. tr^s--en-,iblement ar, gillcu-e. tres-argillcuse. tbiblement argilleu«e, hors quclqucs pc- tites couche-. bl.in- chci, qiii happcnt 1 1.1 langue , & qui paroij^cnc ctre de Pijsite dccomposee. at^illtuse. argilleuse. pre-rque in;en~ible- ment argiUeuse. dit-fitile 3 gratter. nioins gras qifuni au touther. «7. i^ OLUL-ur. Pifvres qui ^e trouvent daiis )j mcnie couche parmi les pisiites de Nicola^tsk. Pierre de tgrae - - Pierre de corne , cjui rcsscmble beaucoup i la pierre k luiil. Pieire de corne - jaunc clair, couleur de paille,, tathetc de points griiatre» , qui consifte..' de picrre de corne, c^ui y elt uic l^e. verd, coaleui d'olivc fonc^c. grise , avec des parties jaunatres ; ce 1 les - c? con^iftcnt dunc couche d' pierredc poi.s, avec la qucllc la picr-- re de cornc eJl comme tondue ei. semblcj aiissi eft-tile couvcrte d u i ne coutht dargi.le blanchc , qui happe 3l la langue. gri^e tirant sur le blanc , mel^e dune multitude dc grain^ de cjuarz gns. Formc;. iadetermiii^e. ip. Jaspe tris ferrugineuse. rouge fonc^ tirant sur le brun. Breche ^i- j Brcch9 Breche • le fonds considt d'argil!e endurcie d'un jaune tr^s fonc^ avec des t.i- chcs blanch.^itrcs, proven.rnt dc frag- mens de pierre dt cornc cjuarztu e arrondis ^ No. ig.j. t arg.lle cndurcie dun jaune fonc^ , ta- thct^ cn verdatie, cjui provient de morccaux de pierre dc corne arron- dis. ^No. i5. ). c'eft une argjlle endurcie un peu gra'sc I dun jattne xvii - foncc' , mel^e dc I ftagmtns dune argille blanche aussi 1 ti.durcic & happu,'.t .\ la languc. la meme. la nneme. la meme. CooSU in^gale, la surface eft mStte concoide ft en meme tems ^cilltu^Ci lasuiface e'^ matte, sans aucune ec at. Tran.partnce. opa.^ue. assez demi - transparente aux toins. concoidt, surtout dans les un peu demi - transparente p.irtics , qui consifteit aux coins. de Pjssite ; ctlles - d ont aussi l'^clat de cire, Ics autres soot imattes. in^gale , la surface inte- rieur cft matte. un peu demi - transparen te aux coins. uni , un peu tirant sur le opaque, meme aux coins. coiicoidc , li surfaccj matte. Duit te. donne assez d'etincelles tontre le briquct. in^galt. n^galc. n^gale. opaque poui la ptupart. opaque, hors les fragmens de pierre dc loine , qui sont dcini - tr.inipa- rcntes aux coins. opaque. donn« des etincelies tres vives contre le briquet, la pierre de corne fait un feu tr^s vit contre le briqutt , mais pas lau- on en pcut tirer des ctin- celles vives avec lc bri- quet. donne asscz d'e't'ncellcs tontre le briquet. II n'y a que les parties dt pierre dc corne qu' font leu tontre Ic bn- quct^ fait vivement fcu contre le briquct. molle. Tenacitt:'. pas si fragile tomiiie les autrei. assez diftici- le i cai^cr, assez facile ^ Trait. difticile ^ grattcr. AttO'jthtment. rude au toutber. ne se laisse pas gratter. ditlicile 1 gratter. ne se casse tr&s-difBcile Jgrat- pas trop fa- ter. sec, mai> uni. cilement. assez ditticile ^ casser. fragile. se cas;e assez fatilemcnt. fragile difficile h gratter. :ec & rude. sec, mais um. en partie facile 4 ' sec & rude. gratter. se laisse gratter en sec & tude. partic. .'acile 4 grattei. lude. OJeur. assez argiUeu.c. foiblement argil- lcu^e. argiUeuse. prestjue point d'o- deur. scnsible- ment argil- leuic. argilleuic. arg illeuse. tv5s - arg'J- leuse. ' 40S ■ Voilci donc les pierres les plus prochcsr , dont la Pidite eft entOLirce ici, & qiii- ne font f;iremcnt pas de na- tLire volcaniqLie* .nijis aLiIIi les loclics plcis eLra, auQo, laflcam quidcm ojiaci- to- 407 tatemj neqiie tamen- in ipfis adeo marginibiis fuis, fuffionis veftigium ullum piodiderant. Topazii Saxonici fragmentnm fimiii modo traGatum/ etiam fimili prorfiis mudo fefe geffit. h. ) Alkalia fixa in neutram hanc Topaziorum va- lietalcm effetlam ulluuji exferebant. c.) Uoracis falisque microcofmici in utramque non niii exiguam vira elfe deprehendi. d.) Topazii Sibirici.cryftalkim, pondere 150 grano' mm, in tigillo carboneo probe obturato per bihorium vehc» mentiffimo furni an( mii igne tra^lavi. Omnibus refrigera- tis , in permultas lamelhdas laflei coloris diffiluifre cryftal- lum, et pondeiis iaLluram grani unius cum dimidio pafTam effe , reperi , cuius quidem iaQurae origo ab expulfis paiti-' culis aqueis lepetenda elfe merito videtur." c. ) Gravitatcm fpecificam qupd atlinet, eam Topazii Sibirici —3,457 ,. illamque Saxonici- ::z: 3, 522 inveniie mihi licuit. Atque ex fumma hac utriusque Topaziomm , ignis in utramque efTfflum quod attinet, convenientia, facilis qui« dem fefe coniedura obLuht , confimilem convenicntiam in ipfa quoque utriusque mixlione locum habere , ut Topa;ii Sibirici ulteriore analy fi clicmica, quum eam Saxonici Ctl. Wieglebius iamiam inftitiiilTet, fuperfederc potuiile iure mc- riloque viderer. Iloc tamen non obftante , operae pretiutn mihi vifum cft, Topazium Sibiiicum, utpote liofnae indige- num naturae produQuni, peniliori examini fubiicere; quod ut facercm , noii formae folum utiiusque difTimiiitudo iuafit, fed lb(? ic^ qnf^qne po!i(rim(mi me imptilit, qnod conftet. chcmi- aiii ab co inde tempoic , (jiio C( J. WicgU biiis' Topa^ii Sa- ; iis - quuii olim ojleiidcre vifa fant , pianc diveifds j)iodere, repeita fint. 5- 3-' Annlyfis chcmica. a.) 130 illa (§. c. (/.) Topazii Sibiiici igne traOnfi grana in pnlvcrcm fiiblilirriimim conlrila 1+ diaclimis lixi- vii polairjui caiiflicj , dimidinm fui pondeiis falis ficci con- tincntis, mifcui; mixla in tii^illo aigcnlco, humore lcnti primim caloiis ope abaflo , pcr horam candefcenliae expo- lui; o*nnibns(jne retri^eratis, man"um falinam non colJiquatam ■aqua Tervida folvi, ct fuperftcs gryfei coloris fcdimeulum ter- reum, hac opcrationc non folutum, aqna clui. h.) Rcfidnum hoc terrcnm (n.) cum acidi rnirintofi Tcx diachmis piobc contrilnm f;hitinis farinacci IpifTioris fbi- mam fubiit. Ilaccce malfa , additis cidem in ciicurbifa vi- trca 6 ciicitcr atjnae nncii" , li nitcr cal. f.iHa folvi et in nialfam fluidani non pcllucTdflm quidcm illam, ncqiie tamen fcdiincnti cjuid deponcntem, Jiquefceie vifa cft , cjuac arcr- dente ebullitione plane pollucida fafla mox f^clatinae fefc fi iina inducic corpit ; qno vifc, fcrvidifTimam iilam una de- nuo cnm aqnae libra agitando (iilui. Iloc faflo, lcna iili- cca fub foniiu gianulomm niucila^inofoium cx giyfco coc- lule- mlefcentis coloris funckim petiit, liquorque lavgo huic fedi- mento fupernatans pariter coeralefccnte eaque periiianente opacitate imbutus apparuit. P\epelita tamen ebullitione , tam liquoris quam fedimenti filicei color ille coerulefcens plane omnis difparuit , et ledimentum raodo memoratum a liquore nunc pellucido fillri ope feparatum, lotum (iccatum- que et calcinatum terrae Hliceae 55 grana exhibuit. c. ) Sohilio illa alcalina (a.) alTufo acido murialofo copiofum dimi/it ledimentum album, quod uberiore eiusdem acidi aftufa copia denuo folvebatur, quo faQo, terram in ea contentam amraoniaci caultici ope praecipitavi, lotamque in filtro chartaceo coUegi. d) Sohitio acida(6), aliquot guttis acidi fulphurici affufis non turbari, vifa eft; ex quo pronum eft iudicium, foflTile noftrum nec ponderofae neque Stronthianae terrae quidquam continere. PotanTmum vero borulficum liquorem hunc levi quidem illo , absque omni tamen fedimento et falva eiusdem pcUuciditate, coeruleo colore imbuit, hccque ipf3 indicio dehtefcentis ferri veftigia prodidit. e. ) Ilis cognitis folutioni huic debitam ammoniaci cauftici copiam addidi, et obtentum hoc modo largum fedi- mentum , ei, cuius fupra (c.) mentionem feci, fimillimum , fiUio chartaceo coUeflum, aqua elui. /. ) Liquor a fedimcnto hoc filtri ope feparatus , et evaporatione condenfatus acidi oxalici, ammoniaci — ct po« taffini-carbonicorum acceffu illibatam pelluciditatem oftendit. Ex quo, nec calcis quidquam foflili noftro ineffe, fequitur. g.) Duo iUa ammoniaci cauftici auxilio e folutioni- bus fuis praecipitata inque fiUris coIlcOa et aqua probe edulcorata fedimenta (c. et e. ), quum unius eiusdemque naturae effe mihi vidcrentur, mddida adhuc coniunflim aci- Nova Ma Acad, Imp. Scient lom, XIL F f f do 4-10 == do fnlphuvico difTolvi. Pais refidua acido non folubilis lota, ficcata et calcinata grana tiia exhibuit tcirae filiceae. So- lutio filtrata ct allernis c\ ai)orationibus et refrigciationibu:' ad ipfam usquc inelli:J confiltcnliani rcdacla , nc mininium quidcm cryftalUrandi nifum prodidit; cx quo colligere licet, nec terrae illius novac, a Cel. Vauquelino in Sibirico aqua- marino fic diflo nuperrimc dctcQac, in Topazio noftro quic- quam reperiri. h.) Sokitio hacc diOo modo infj^inata aqua itcrura itcrumqiie diluta , addita eidem alumini gencrando dcbita potadini copia, ct cvaporalioni rurlus fubicda, ineunte ebul- litione, albifiuna laclisque bubuli ebuUientis ad inftar ru- 2pfa in fuperficic Me cuticula contcxit et brcvi poft f)eni- lus laflefccns , fedimentum albura ct ponderofum , acidorura vira in ftatu etiam luimido planc eUidcns, ad fundum de- pofuit , (juod fcdiincntuni, cuius natura mihi quidcm valde dubia videbaiur, in filtio collcclum , lotumquc ct ficcatura 9 grana pondcre acquabat. Liijuidum inde denuo filtratum, evaporatione ct rcfrigerationc acl ipfum usque laboris huiu.*; finem continaatis , in cryftallos regulaics oflocdricas ahimi- nis concrcvit, quac Icniter ficcatac draciunas 6 cum dimi- dia ponderabant. i.) Aliimen lioc debita aquac copia ilcrum dilToIvi , terramque c fjliitioae hac ammoniaci cauftici bencficio prac- cipiiavi, quam cdukoratam ct Icni caloie ficcatam 5)5, cal- cinatam vero pondrris 5 x granorum rcperi. /:.) Tciraiu iftam (/i. ) <» c licjuorc aluminofo fponle praccipitatam r.ovcmqiie grana pondcrantcm , cuni omncm acic!orum vim planc cluderct, cum drachmis duabus lixivii potaffmi caiiftici commifcui, mixtanique ad ficcitatcm usciue evapoiavi. IIoc faflo, maffam fnlinain abundanlc acidi mu- liatofi ronia c?i'ToIvi; quac(j[uc lu.ic rem.infcrunt pailc.*: r,cm Iblutae, lotae ficcatac et calcinacae etiamniim gianum ununi terrae filiceae fuppeditabant. Z.) E filtrata illa folutione (A.), fufficiente ammonia- ci canftici copia aflufa, fatis largum prodiit fedimentiim ter- rcLim. Ilocce fedimenlum lotum, et humidum adhuc, acido fulphurico promte nunc folvebatur, additoque potanTmo, ve- rum dedit alumen, quod ulteriore traflatione 6 argillac cal- cinatae grana largicbatur. m.) Cunfli denique in fofTilis noftri analyfi hic ex- pofita refidui liquoies falini, evaporando ad ficcum usque redaQi, falibusque inde relitlis, aqua iterumque folutis, lili- ceae terrae unum, tria argillae grana etiamnum fuppedi- taverunt. §• 4- Q.uae omnia cum ita ilnt; patet, 130 illa fos- filis noftvi grana fequentes piaebuiile partcs conftituentes: Siliceas b.) 5«;.) Pro partibus centenis ^ ^'^ ^- 45, 15. •A.) — m.) Argillac i.) M — Wl.) Aquae? f. 2. d.) — 0.\idi ferri d.) veftigium iai| JaQura 8 i 46, 15'. 0, 69. 92, 99- 7? 01. 100, 00. 130. F f f 2 To- Topnzium fdxoniciim quod atti'iet , Cel.b. Wicgle- biiis (") e centenaiio eiusdein fequentes elicuit partes con- flituentcs: Siliceac 5*^* Aigillae +4xL^ Cdlcis 2?,, Oxidi feni iV Sibiricus igitur Topazius noftcr a Saxonico , fi a propoilionum varietatibus difceireiis, non nifi plonario cal- cis defeclii dircrepat. J. 5. Coronidis loco etiam id addere a propofito noftro non erit alienuin, iftam de qua fupra dixi (§. .';• /'•) argiilae fpontancam fegregationcm exemplum nobis otTerie novum, quanta cautione huiusmodi in disquifitionibus che- micis profpiccre nobis debeamus , nc ino])ino quodam phae- nomeno indufli conchifiones iudicio nimis praecipilc niatu- remus et a veiitatc digitdiamur; lioc eft , ne lubftanliam qnandam fatis iam iam notain ncc nifi larvatam pio in- cognita habeamus. Terram enim argillaceam, igne bene ficcatam et calcinatam acidis non foh i , fatis quidem fu- jjerque conftat; noflro autcm in exemplo ditla illa argiUae portio \ic\ adco prorfus humida in acidis infohibilcm fefe pracflitit , cuius rei mentionem hodienuin nuliam fieri mc- mini; necjuc inficias ire mihi licet, parum abfuifTc, quin, fedimentum iflud fponte fegre^atum piopriam quandam effe lerram nondum cognitam, initio exiflimavcrim. ^ - •• ^ — — .1-^.- — ■ ■-- ■ ■■ '■ ' — ^^ (♦) SrcU^ cl;ciniKl)c ^^lr.iialcii i7S8- ^. i. Cs. 116. ASTRO- ASTRONOMICA. '■ -.^li ■'■^^O.f L J. C T E N T A M E N INVESTIGANDI RALLAXIN LVNAE EX ECLIPSI SOLIS. QVAE CONTIGIT Anno 1793 die ^^: STEPH, RFMOFSKL Conv. Acad. exhih. die si^Aug. I79T^ Intei- onines methodos invenftigandi Parallaxin Lnnac pro» ciil dubio omnibus pracftantior eft illa , in qua requi- runtur bini Aftronomi in locis admodum a fe remotis con- ftituti , ct obfervantes eodem quam proxime tempore alti- tudincin Lunae in, meridiano verfantis. Hunc praeopue in fincm anno 175 1 Abbas de la Caille iter fuscepit ad Ca- put I'onac Spei, dnm eodem tempore in Europa varii non minus celebres aftronomi. fub meridianis non multum a me- ridiano Capilis Bonae Spci diverfis, ex compacto altiludini- bug Liinjre capiendis invi^ilarent. CoIIatis inter fe his obfervationibus procul dubio exaQius innotuit Parallaxis Ltt- nae ; inlcriin tamen v;uii auftores variant hucusque rn il- IJUit ^i6 • • lius qnantitale, et pleraeque obrervatioiics Ecllprinm Solis poft hac computatae fu.idere videntur Parallaxin Lun.ie ae- quatoream, a Tohia Maicro in tabvilis l.unaribus cxlubilain, aliquot minutis fecundis elTe minucndam, ita ut polt omncs curas aftronomorum in Parallaxi Lunae incertitudo non nullorum minutorum fecundorum remanfilTe fit ftatuenda. Pio tollenda hac incerlitudine optandum foret , vit obfervationcs , quales anno 175 1 inftilutae funt, nunc orga- nis novitci inventis rcpetantur; verum quousque voti hu- iuj compotes facli fucjimus , non inutilcs fore arbilror in- quifiliones in Parallaxin Lunae ab Ech"pfibus Solis petilae ct cerliores ab occullationibus flellnrum, obfervalis in locis valde a fe remotis, ut fcilicet clTetlus Parallaxeos evadat fenfibilior. Eclipfis Solis anno 175*3 Cantabiii;iac ix\ Ame- rica variisque in locis Europacis obrcrvata huic recjuifito fatisfacit. Qiiamobrem e rc cffe exiflimavi inquirere qvian- tam illa pT.icbitura fit Parallaxin Lunac acquatoicam ; id quod eo facilius pracftare milii licuit, quod praccipua Elc- menta huic fcopo necclTaria ex diffcrtatione Novorum Atlo- rum Tomo X. inferta defumere polui: coiiiputandac tanluni fupeierant pro locis, in quibus Echj^^fis eft obfcrvala, paral- laxcs in altitudinem ct anguli, quos fonnant ciiculi Lalifu- dinis cum circulis verlicalibns per cenhum Lunae tiai.rc- unlibus, Ex dirfertaiione fqora memoraia pro momento con- iunclionis GrenoMcenfr die -i-^' <-^ 4»^- +S''' t. v. Latitu- J AJ>r. ^ ^ do Lunac re[)eritur 44'. 56'', 4. quac per H- 10'''' corrcfla fit 4<;^ <5'^ 4. I'cr computum ciusdcm Eclipfis Cel. Ucillcr Mitawae obfcrvatac Laiitudo c.x inilio eft 4.5^ 6\6. ex 45 : . 6'': ,<5 2. -1> 5 i6. ij 9 3^- 13, 7 ^ 4-6, ■ 79 4^, 2 54- 4-7:. O 54- 3S, 5 cx faie 45-^- 7^'- Media igitur eiit - - Llotus hoii^iiLis Solis - - I Diameter Solis ... - Motus horarius Lunae in Lorgit. in Latitud. Motus liorarius Lunae a Sole Parallaxis Lunae aequatorea - - - - ' aequator. correfla Referat EC Eclipticam, O locum Solis et C locum Tab. X. Liinae verum tcmpore coniunflionis; ope motus horarii 1 u- 2* ^- rae a Sole, atque motus horarii Lunae in Latitudinem in- clinalio orbitae Lunae reLitivae O R ad Eclipticam reperi- tur 5°. 22''. 48''^. Vnde Latitudine Lunae 3 0 cxiftente 45"^. 6'\ 6 reperitur niinima diftantia centrorum M O — 44-''- 53''^3 -; motus horarius Lunae in orbita reLitiva 27'', s+^^^^S et logarithmus pro reducendo fpatio in tempus 0,3324.3.17, 3 M in tempore 9^. 3 8'^, 3- Ilinc concluditur Lunam ex centro Teiluris A-ifam {\\\{^e in M o^ 51^, S^'''? 3 tempore Grcnoviccnfi. Dato tempore initii vel fmis Echp' fjs alicubi obfcrvati , fi ex diftantia centrorum apparentc, fummae fcmidiametrorum Solis et Lunae aequah , quaera- tur diftantia eorundcm cx ccntro telliuis videnda OL, ex triangulo rcdangulo JM L O habebitur Rl L, primum in par- tibus circuli, dein ope logarithmi fupra exhibiti in tempo- re. CXuodli hoc modo pro duabus quibuscunque obfcrvatio- nib\is computetur M L in tempore , fumma corum vel dif- fercntia, prout circumftantiae rcquirunt, patcfacitt efTeftum parallaxeos fub hypothefi in calculo affumtae. Cardo igitur rei in eo verfatur, ut ex diftantia cen- trorum apparente quaeratur diftanlia corundcm ex centro Isova AUa Acacl Jmp. Scient. lom. XIL Ci g g tel- , 418 == tclluris vidcnda, qune tutinime inveftigaii pofTo videliir fn- mer.do pro dalis diftantia ccntrorum apparcnte ct Latilu- dine Lunjc apparcntc, qiiij)pcqui Latit ido Lunae minus variationi eft obnoxia prae ciusdem Longitudine. Cum valor lincac LM pro falis exHflo habcri ne- queat, nifi valorcs linearum gL et C M cxadc fucrint co- gnili , vidcndiun erit, quani mutationcm fubire debcat rec- ta M L, fi ipfis gL ct gM exiguac quaedam correfliones tribuantcu-. Cum fit L M = / (g L- -GM-). fpff^atis dif- fercnlialibus harum rcclarum tanquam corrc^ionibus liabe- bitur 7> T \T G I • 3. G L — O M ;5. e w C. L .>! p^i Pofita igilur correflione ij)fiiis G L r- 7. ct G M ~ >" cor- ittYio ipfius LM iiinc oriunda hab<,bilin- x f» c. M L G — ytang. MLG, quae in tempu.9 convcrfa ct ad ML in tom- pore computatain adciita, dai)it ML in tcmpoic corrcfl.im. Cum obfcrvatio Cantabrigiae habita tcrminum piaebeat cona- paralionis ab ea computanda iniliuni latlurus fum. Caculus pro inirio Eclipfis Cantabrigiae obfcrvato. Inilium Eclipfis Cantabrigiac obfcrvatam cft 2 Apii- lis is*. i'. 27'' t. V. pro quo, alTumta Longitudinc Canta- brigiae a mcridiano Parifino vcrfus orcafiiin numcrata 4*. 53'. 3<5^^ rcperilur Longitudo Solis 13°. 37^ 19'^', Longi- tudo Liinae 1::°. 43'. 38''8 Latiludo Lunae Borcalis 50^ 18^', tf-t- Corr. 10'"— 50'. 2S''', «^ P.unlLixis in I ongitudi- ncm -1-23'. 4^^ 8, Parallaxis in Latituduum — 49'. is',^, I niainctcr Lunac appaicns 896", 9. \ndc fumina fcmidia- mttioram Solis ct Lunac iS5ii^?8« Rcfe- ~ — 419 ■' Refeiat EC Eclipticam, G iocnm Solis pro initio, L locum Lunae vemjii ct 3 appaientefn , Z J ciicukiRi verlicnlem et ITLM circulum Latitudinis , L3 paialLixin Tab X, altitudinis; erit Latitudo Lunae apparens j; B — i^ 13"', F'S- 2- et parullaxis altituditiis Lyz=z s-'/- 24.^^,5, ang. Z L IT ~ ' 25". 6'. 2^\ et diftaiuia centrorum 3 0 per — 5', 5 co- neQa evadit 30'', $2^^i 3- Ex triangulo igilur leclangulo OjB fiet i3B=r I. 8^33228. 3 0B=: 2'. 15; ;6': J 2)0 ~ 3- 2579.-^57. G 3 B ~ 87. ^4- 34- Z fin. 3GB = 8. 5953771. nLZ~^5. ^- 4-' 3GB:=:i°. i5'.^6'^. 0^0 = 62. 38- 32. Ex G in produO:am L^ dcniiffo perpendicalo Oo }.efolutio triangnli 3 G O dabit Z 30= 3- =^75>4-57- 00 — 3,2679+75. Zfin. 030 r= 9. 94S4-S83. Zcof. G3 O =: 9. ^623-8^. /00 = 3. -K5434.C. /30 — 2,930274.2. 7 tang. OLO =: 9. 6ci9 4.8[. L 3 — 326^«, 5. OLO= = r.47'.,7". Lo= —.--7. Ex triangulo L G O fi t 100= 3- -i<^434-^. . LO — 44.53. Zfin. GLO = 9. 5<>973 5S. M G — ^693, 2. LG-}-Mg~ 7126, 2. LO — Mg~ 1739, S. Z LO— 3- 64.669S2, i_LO— ■ 4433. Ggg 2 /L 4-20 /LO-4-MO=: 3, 85 28580. 7 M O := 3." 4-30 2<^. / L O — M O — 3» =40+993. Z L M ^ 3. 5+<567. 93 3 5-j- /ig. IM L O = 9- 5>S 3 59- *■ f^ O ^ '^ C "* / M L ;=: 3. 546673«. j^i L o = 3,-. =/. ^o". Z rcd. rr: 0,332431-. ^' ^ ^ ^7570'', 3 = 3, 8791103. s''. 6^ ic", 3. l tan/^. M L 0= 9i 88359. / rec. M L O = 0, 10002." / icdLicL z=:c, 33r.4~. c. 33243. c, 216^2. c. 43245. numcriis rcTpondcns i,^^. 2,70. unde habctur M L in tcmp. 2^ 6'. 10", 3 -+- 2, 70 i— i,<:^4/.' Compiitiis pro fiiK Cantabrigiac obfcrvato. Pro momcnto fniis Cantabiigiac obfcrvato 2c*. 28'. 26''. t. V. rcpcritur Longitudo Solis 13°. 43'. 3i">:. Longitudo Lunae 13°. f7'. 41", 3 , Latitudo Lunae 43'. 30", 8 (T La- tiludo corrcfla 43'. 40", 8. Parallaxis Longitudini- H- 16'. 42", 4 Latitudinis 43'. 58", ^. Diamctcr Lunae. appa- rcns 902 ,9. Jlinc Latitudo apj^arcns ~ i";'', 2. vXuflr. ct fumma fcmidiamctrorum per — 5", 5 correfla 3c'. 55;'', 3 =z 1859", 3- T«b. X. Rcfcrat EC conftanlcr Fxlipticam , G locum Solis, 1-ig. 3. L locum Lunae vcrum ct j> locum Lunae apj)arcntcin , riLM circulum Latitudinis ct ZL ciiculum vcrlic.ilcm pcr ccntriun Lunac Iranfceuntcm, L^ paralla.xin alliludnuis , fjuac qnae invenitiir —47'. 2", 3 n: 252^", 3 et angulus IILZ — ?.o°. 4b'. 10". Ex triangulo igitur O^B oblinebitur Z -^^6= 1,2355284. 3oB=iz o". 51'. 4S''. Z30=: 3, 2693495. 3^)0=1 S9- ^S. 12 7r -5N ^ T> 7Z Z L n zz: 2c. 48. 10 Zfin. 3oB r= 7, 9661789. ^ 30B= o". 31'. 48". L-3 0= 68. 40. 2 Ex O ia L 3 demirfo perpendiculo O O trianguluin G^O dabit Z 3 0= 3. 2693495. ZlO = 3, 2693495 Zfin. L JO = 9> 9691-50. Zcof. L 2 0= 9» 5608439 Z 00 = 3, 2385245. ZCO = 2, 8301934 ZLO zn 3, 3316297. 30= 676,3 Ztang.OLOr=;9,9c6894S. ^0" T4.6 l OLO=3S°. 54'.i7". _ - ^ , . Ex triangulo L G O fit ZOo= 3> 23S5245. l fin. O L O = 9* 7979784. Z L O = 3? 4405461. LO=: 2757,7 ZLO-l-MO = 3, 7364-68:. Z LO— Mo= I, 809^:597. 5,5400279. Ztang. MLo= c, 65725 ZLM= 2,7730139. MLO=:77°. 35'-^'^, Zred. — c, 3324317. l 1274, 8 = 3, 1054456. Z tang. LO 27575 7 Mo — 2693, 2 L 0 4- M 0 545C, 9 LO- MO — 64, 5- ZMo — 3,403: 16 ZML=z 2, 77301' /liing. MLOrr 0,(^5725. / fec. M L O =r 0,(^6753 / icd — c, 332+7. / red. =z c, ^^i+^ Cf9S9^S. 0,99996 Niim. rcfpond. 9i ^^- 9» 99 1'inc M L' habcbitur in lcmpore 21'. 14", 8 -^- 9»9pz — Pi7<^>'- Calculus pro initlo Grcnovici obfcrvato. Iniliiini Crenovici obfen^iiluin eft die 3 Apr. c^ is'. 41''. t. \-. pro quo rc]jciitur Longiludo Solis 13°. 41'. 15", 5, Lon^^itudo Lunac JS''- 3^'- jC.'', Latiludo Lunae Bor. 46'. c",9 et torreclti 46'. ic'', 9. Par.iUaxis Lon^iludinis — -is'. 4", 5, Lalitudinis 34'. 49', 4 , J aliludo apparcns — 11'. 21'', 5 z=:6si,Sf ?. Diamctcr Lunae apparcns "905", cJ. Vnde iumma fcmi-diamclrorum Solis ct Lunae per —5'', 5 — 1362. Tah. H. Sit EC Iu;liptica, G locusSolis, L locus Lunao ve- %• 4- rus ct '7 apparcns, cxprimat jjractcrca TI L M ciiculum Latitudinis et ZL3 vcrticalcm, Lj cxpriniet parallaxin altiLudiijs, (juae cum fit — 2354", i ct angulus Z L 11 — 13 2* E — 1:70. 25'. 49'', cx triangulo Oj B Jiabcbitur ljjB= 2, 8334<559. 30T5 = 11°. 28'. 10" 00= 3, 2 'Z Z Z L n — =7. 25. .19 / fin. JG B=: 9, 5634S62. ' '^ / j)G = 21'. 2s'. ic". L^O— S^. r. 21 DemilTo ex G in L ^) perpcndiculo o O fict / 3;0=:3, =<^99797- / 3 O — 3, 2<^99797 l fin. L '); O z= 9, 997645/. / cof L O — 9, 0163505 / OO =: 3, -67625 I. / j O — 2, 2S63602 / LO ZLO=:3, 334^m£;- 3 0= 193, 3 Hang.OLO= 9, 9330105. L 3 == 2354» i ' OLO= 40^35'. 55". LOz= 2160,» Rcfolvendo tiiangulum LOO obtinebitur i 00== 3, 2676251. LO=:2S45, S Z fm. O L O = 9,8134130. G M —^693^ ZLO=: 3, 4542071. LO-f-GMzr: 5539, o LO=: 2845,8. L O — M O =: 15^, <5 Z L O -4- :M O = 3, 74343 14. ? M O = 3, 430^6 iLO — MO= 2. 1835 545." ZML— >% 9^349 5,9269859- Z tg. M L O = 0, 46677 /ML = 2, 9634929. MLO= 71°- 9'. l red. — o, 352+317. l 19-76, j ~ 3, 2959246. l tang. M L O =: o, 46677. l fec. M L O — o, 49063 i red. — 0,3324.3. 0,33243 I6,ic)=z 079920. 16,6$=: 0,8 = 311 Ilinc M L in temporc 32^. ^^^^^, 7 -4- 6^ 65 2; — 6, 29/. Computus pro fine. Finis Grenovici obfervatus eft 3^- 6''. 4.Y''. t. v. pio quo Longitudo Solis eft 13°. 48''. lo^'', Longitudo Luniie 14.°. 55'. 5'", 7 Latitndo Lunae Bor. 38^x4.', 7 et correfta rp^jj X. 38^. ^^"'o, Parallaxis Longitudinis — 38''. 1 1"", 5 Latitu- Fig. 5. dinis 27^ 10^^,1, J Diameter Lunae apparens 902'^, 3. Hiiic Latitudo Lunac apparens 11''. 14.''^, 6 —6']^''^, 6 fumma fe- midi.i- == 4-4- midi^inietronim Solis et Lunao correfla r= iSc. Lo = 4<53^»8. LO-MG = i943»<^- /LO 425 7,1537109. ?MO = 3»4302, 946853+- GL0:=:4»°. 3o\ 10'^. TriangiiTiini autcm L G O dabit ZOO = 3,2682&6r. ?iin.OLO = 9,S2i ^SS4- /LO=39++69977- LO — 2798,9- /LO^-MO=:3, 739738^ Uof. L 30:= •-;, 956775 1. 30r=: 168,6. L3=z:2264,8. L0= 209(^,2. LO=: 2798,9, Mo=: 2693,2. LO-^-Mo=:549 = ,i. LO—MO:= 105,7. 2LO — Mo=-»o2 4C75 c 5,763^134 ZML=:2,88i9ko67 Zrcd. — 0,332431" Zi638,i=::3, =M33b4 Z tang. M L O := c^, 5 + 8 3 6. / red. mc, 33243. i 7, 59 = 0,88079. /MO=:3,+3022Mo'^. /fec.ML 0=0, 56506. f,33=+3. /7,89=0,897+9- Igilur M I. in lcmporc 27'. 18^', i + 7, 89 z — "7, 59 }'• Crflcii- Calciilus pro fine Parifino. Finis Parifiis obfeivatus eft s''. 17^ s^''^ t. v. pro quo Longitudo Solis eft 13°, 4.8^. 13'^'', 5- Longitudo Lunac 14-°. 55^ 51'^, 4. Laliludo Lunue coriefta 38^ 20'', 5. Paiallaxis in Longitudinem — 39^^. 55^<^, in La^tudinem 24-'. ^r^ (5. ^ Diameter Lunae apparens — 90^,5: Hinc Latitudo ap- parens 13''. 38^'', 9 - 81 8^^ 9 . fumma femidiametrorura Solis et Lunae pcr — s^\ 5, correda =:::: 1858^'', 9. Sit itaque, ut ante, O locus Solis, L locus Lunae ve- rus et j) locus eius apparens, erit L ^ parallax^s allitudi- nis iz: 2816'''', 5 et angulus Z LIl — 58°. 16'. 3'^, Q(iam ob rem ex triangulo Q 2; B iiabebitur /^B^:;, 9132309. 3GB — 26°. 8'. 15''. Oo==', -09-^^0- 03^ = ^3.51.45. Zfm. 3gB ~9»^4-3y74-9- ZLn = 58. !i- LO—Mo~ 1976,9- L'^) 2816,5. LO — 4<566,5. LO: MO: i_:4670, 1. 2693,2. J i' II hh 2 ILO- 423 2LG-M0rr3-2959S47- 7,1690572. ZMO — 3,+3C26. l icd. zr o. 3 3 2 43 1 7- 1 1 'ing. M L O = 9^ 8 4874. Z 8202'^, 8 = 3, 9 1396^3- i\ILO = 35°. 13^. 20^''. Ztan^.ML0^9i 84S74. Zfcc.MLo^^c, 05781. /icduQ. 1^:0,33243. 0,33243. Z I, 51 zrc, 18X17. Z 2, 63 — o,4i«?24. Vnde M V in tt-mporc 2''. 16'. 42^', s -+- 2, 63 z — r, 5 1 j-. Computus pro inirio IxlipHs in Manhcim obfci^aro. Initiiim in Manhcini obCcrvatuni eft i''. 10'. 55'^ t. v. pro quo, alfumta Longitudinc Manhcim a mrridiano Paiifi- no vcrfus ortum nnmcrata 24'. 30 '', rcpcriiur Longitudo So- lis 13°. 42. s^'', s.. Lon^iLudo Lunac 13". 39^ 4S^'. J aliiu- do Ltuiae per -h 10^'' corrcfla 45^". 19^^ 9« ParalLixis Lon^i- ludinis — 25. i''^, 7 , Latitudinis 30^ ^^''^ i Diametcr Lu- nac apparcns ~ ^os''^ 6. Vndc Latitudo Lunac ap])arcns prodit — 8 87^ . 9 , fumma fcmidiamctrorum Solis ct Lunac pcr — 5 1 5 corrcfla ~is62'^ l^arallaxis aufcm altiludi- nis L j) repcritur ~ 2365'', S ct angulus a circulo Latitu- dinis nM ct vcrticali Z ^) intcrccptus 39°. 20^ 34''''. Ex triangulo O 3 B fict Z^B:=2,94S55-9- :^OB rz 2S°. 3c'. 57^'- z5o=:3t =699797. o:^'B3i6i. 29. 3. Zfin.jGB — 9,6785732- ZLn — 39. 2c. 34. l:;OB -2 8".3o'.57"- Lj^O — 79. ic. 23. 'I^i- s 429 f. ' i Triangulani O ^ O , in quo O O eft perpendicularis in L ^, dabit 00—^,2599797/ Z30 = 3,2<599797. Zfin.L 30— 9,9921995. /cof.L^O— 9,273795- , S 2 o s 3 5 o. ■ ^ ■■■■■■— ^ ■' ■ ■ /00== :.o897038. /LO ~'^,'^S' S5:i:5. ^OB :26" . 7^ 15". g:^b ^3, 52. 45. ZLn 6c. 5. I. g::o : 3. 47- -H. /1^0= = 3, 2589 2S8. /cof.O^O- = 9» Q99C 47 = . /20 = = 3, 2079 760. 30 z: = 1853,4 ■« OL^^.rzi". 2 8'. 8''. LO —4795,7- Tridnr^ulum aut' m LOo dabit /00 = 2,0897638. LO — 479^,8. /fin OLO = s,4''-'^*<*^-- MO— =693,2. / LO = 'j,5809 + 5 1 . LO-«-MO = 749^»c^. LO=4796,8. LO-MO=2i^3.^. /LO- /LO-t-MO = 3, S744818. ILO — Mo — -;, 52 = 9632. 7,1974450. ZMo=: 3^4302<^. ILM — 3, 59872^5- Z M L=zz 3, 5987^- / red. =1: c, -^324317- Hg. M LO =: 9> 83154- 8534"^ 2 = 3,9311542. MLO= 34°- 9^ ^c^''. rfec. M LO= c, 08 223. Hang. M L o =r p, 83154- Z red. — c, 33243. 0,33243. Z 2. 59 — c, 41466. ; I. 45 — c, 16397. Q.aani obrera ML \i\ temp. 2^ 22''. 14^'', 2+ 2^592— 1,45 jy^. Calculus pro inkio Eclipfis Palermac obfervato. Iiiitiiim Palermae obfervatiim elt 2'^ 7^ o'\ t. v. Sta- tirta Longitudine Palermae a meridiano Parifino 44^* o^\ pro momento initii prodit Longitudo Solis 13°. 43"'. 33^^, 8. Longitiido Lunae 13''. 58'. i 2^^, 5. Latitudo Lunae per -•- ic''% correcla 43^ 38''^, 3- Parallaxis Lunae in Longitudinem — 31''. 41^^, 6. Parallaxi, in Latitudinem 18^26'''', femidia- meter Lunae apparens 906^''. Hinc Latitudo Lunae appa- rens 25''. 1 2^^, 3 — 151 i^'', 3 et fumma feniidiametrorum eo- dcm modo quo fupra correOa r i 562'''', .^^. Parallaxis aliitu- dinis — 2253^^^,0 et angulus a circulo Latitndinis et verti- cali per cfntrum Lunae tranfonte comprchenfus 60°. 35^. Ex triangnlo igitur O ^ B habebitui Fig" l i3B=i3, 179658C. 3oB = 54"' i7^-3<5 0 0=:: 3, 270073 c. 03B — 35. 42. 24 /15^.30^ — 9.9095650. ZLn — do.^f. 3 0B=:54"-i7'.3 ^P^^-^p- /cof.L3G=9, ^-^971 26. ZOO= 3, -67+499- i^O — 3, 3C978 5<5, / L O = 3, 31154-0. 30— 204. i tang. 0^0 = 9^9559079- L^=225:;. O L O = 4-°- 5 '• 4" '• LO =1 zo^9. Porro tiianguhim OLO dabit / O O =: 3. =<574495>. L O =: -7^'» 4- /fin.OLO= 9, ss^^^^co. M G = 2693, 2. / L O := 3, +411-9-- L O -*- M O = 545-}, ^. . LO=: ^761'", 4- LO-MO=: 68,2. iLO-t-MO = 3, l^i^^l^-^' i LO — MO = I, 83 37S4-- 5, 57^547^- /MO=f: 3,43026. . /M L = 2, 785=735- / L M z=: 2., 785 27. Zrcducl. rr o, 3324-517. / Mng. M L O = cia 64499. l 13» »'^ 3 == 3, 1177053- ^l LO==77''- ^4- 20*'\ / fec. M L O — c, 655S4. / tang. M Lo =: o, 64499. / rcd. =:: c, 33243. 0,33243. / o, -^3 =r G, 98827. / 9, 49 = c, 97742. Ilinc M L in lcmporc 21^. 51^^ 3 -h 9w3 z — 9? 49/« Compiitii.s pro finc. Pro finc Piikrniac oLJo^alo 3*. 5^^ s"i,v. rcpcriHu Longitudo Solis 13. 48'. C, i, LorgiUidoLunaci4.°. 53 •" >i Lali- === 433 === Latitudo Lunne conefla 38^. 36''''. ParaUaxis Longitudinis Lunae — 45''. 59^^, Latitndinis 14^, 14''^, 5, l Diameter Lu- nae apparens 901'''', 9. Vnde Latitudo apparens 21^ 21^'', i — 146 1, ii Summa femidiametrorum Solis ct Lunae per — 5^^, 5 correfla := 185 8^^ 3. Parallaxis altitudinis = sSbS, 2 et angulus Z L 11 , cjucra circulus Latitudinis format cum Fig. 7. -circulo verticali per centrum Lunae tranfeunte 72°. ^Y- -3^^« Refolutio trianguli G 3 B dat l^B = 2, 1647988. 30Bi=5i°. 51^ 25^^. Z 2) 0 = 3,3691158. O^B=:38. 8.35. **— i— — /fui.3 OB rz: 9, 8956830- ZLTT=:72. 47. «3. 3 0B =151^51''. 25''/. 03 0z=34. 38. 4S. Triangulum reflangulum 3 O O praebet 130 = 3,^691158. /30 = 3,2691158. l fin. 030—9, 7547412. Zcof 030 = 9, 9152275. [00=3,0238570. Z30 = 3, 1843434- ZLO = 3,6451175. . 30=1528,7. Ztg.OL 0 = 9, 35 873 84-. L'^^ 2888,2. OLO= 13"- 27^.6^^. L 0 — 4416,9. Ex triangulo LoO fit 100 = 3,0238570. LO=454r,5- I fin. O Lo = 9, 3666^64. M 0=2693, 2. Z Lo= 3,6571996. LO-+-M 0 = 7234, 7. L 0 = 4541, 5- L O- Mo= i84£, 3. Nova A(ia ^ciiil Imp. Scient 7om. XU. lii ZLO- /LO->-MO = 3i 8594205. l LO — M0 = 3, 26(57725. Z LM= 3, 5630965. ILMr3, 56309. l rcducl. - c, 3324697. / tang. M L O = 9> ^6717. /7862^', 6=: 3, 8955662 M LO=36°. ii'. ^o''. l fec. M L 0 = c, C9411. l tang. M L 0 = 9i S6717. / rcd, r o, 33246, -c. 3 ",24.6. /2,67^0,4.2657. /1,58 = 0,19963. Ilinc^M L in teinpore 2^ 11''. 2", (5 -4- 2, 67 ^ — i , 5 b y. Compiitus pro iiiirio Eclipfis Mitawac obfcrvato." Jnitiam Eclipfis Mitavae obfervalum cfl ->''. 27^, 5 R''^ t. V. afTumta Lon^iliuiinc Milawae a mcridiano Parifino com- putata 1". 25^32^^ rcpcrilur I.ongitudo Solis pro initio 13". 42^ 39^^, 9. Longitudo Lunae 13°. 4.7''. 49^^ 3- Lalitudo Lunac 44^. 25^^ 3 et corrccla 44^.35^^3 Bor. Parallaxis iii Longitudinem — 33^. 36'', 6, in Lalitudincm 32^. 23'^, 5, |Diamctcr Lunae apparens — 9^3'^, o. Ilinc Lalitudo ap- parcns i 2^ 11 '', s ~ 731^^, 8. Summa fcmidiamclrornm So- ]is et Lunae pcr — 5^^ 5 corrcfla — iS59'^4. Par.illaxis altitudinis = 2S^o^^, s , ct angulus qucm circulus Lalilu- Tab. X. dinis format ad ccntruin Lunac ciun circulo vcrlicali 46°. ^'g- ^- 3^. 36 ^ Refolvcndo tiiangulum O 1) l^ obtincbitur: /38 = 2,8643924. / 30= 3, 269372J<. / fi n. 3 O T5 r 9, 5 9 5 ' 1 9 '^- :^OB-a3°. lo'. 36^^ 30Br 23°. lo^. 36^^. 0 ^)^ B r 66. 49. 24. z L n - 46. 3. 2(5. L J 0 = 67. 7. 10. Tiian 435 Tiiangulum O 3 O dat 00 = 3.2693728." l^O- 5» -^9^1^S' l nn. L ^0= 9, 9644093. l cof. L 3 O = 9. 5S97389. IOO = 3> 23378:11. Z30 = 2, 859II17' iLO=3,3i76S73. 30r 722, <>. 9,9160948. L3=2Soo, 8. G L O =: 39°. 29^. 5S''. L O - C078, 2. Ex triangulo L 0 O habebitur ZO 0 = 3, 2337821. Z fin. O L O — 9, 8035054. ?L0 = 3,4-302767. LO= 2693,2. Si momento initii Mitawae obfervati diftantia cen- trornm Solis et Lunae Geocentrica aequalis ftatuatur mini- inae diftantiae centrorum, concludendum foret momcntiun iniiii Mitawae obfervalum ad unum niinutum primum cuni dimidio eife erroneum quod cum atimitti nequeat, et obfei- vatio Mitawae hal)ita charaflere exaflitudinis fit praedita , ron aliter illa cum reliquis ccnnliari potcrit, nifi Lalitudo Lunae pro inilio augeatur aiiquot deciniis par!il)us minuti fecundi. Et quidem aufla Latitudine c''', 5 obtinebi ur LO- 269/^, 5 -f et ML in tem[)ore i^. '52^'', 4, correflio autem' ij fus M L = I 24, 57 z — I 2^, -,3 j Vnde apparet ex exigua corriflione Latitudinis valde fenfibilem mutalioncm ,in qiuui- tilatem liiieae M L Mitawae rcdundare debere. I i i 2 Com- Computus pro finc Finis Mitawac obfervatus eft +*'. 5>^ 44^^ t. v. pro quo rcpedtur Loiigitudo Solis 13°. 49. 1^,9, Lon^iti\do Lunae 15°. ^^ i :'", 6 Latitudo Lunae per -4-10''^ corrccla 37^ 4.5''', 8. Parallaxis Lon^itudinis — 4.3''. 48^', 6. Lati- tudinis 29^ 37^',^ r. Diamcter apparcns S98''', 4. ^ ndc Latitudo r.unae apparcns 'j \l —468^^6 Summa fcmidiame- trorum Solis et Lunae corrccla i7'>4'", 5 Parallaxis aUiludi- F'S- 5- nis L j) i: 3i7'>"'> » > angulus a circulo Latitudinis ct vcrti- li comprchenfus 55 . 50. ix^''. Ex triangulo igitur ^OB fiet Z 3 B = c , 6 8 S 9 5 3 5 3 G B = I 5 ^ 1 6 ; 3 I ^^. Z 2) O = 3, s^^^S^ifis 033=74. 43. 29 I /- -V ^ T> 7" ZLnzr:55. 56. 24 30Bz=: 15^.16^.31" OJO_iS. 4.. 5 IViangulum 3 G O dat / ;^ O =: 3, 26s2 = 6s / 30 =: 3* -6S2268 / rm. O 3' O z= 9, 5078 1 19 l cof. O 2) O zz 9, ^■t^siss /OC =: =, 77603S7 /£0 = 3^^444553 /LO=z % 6,;-75oo 30=11755,7 /♦ /^ r ^ L*5) =13173,1 /tang.OLO^ .-8V-.S7 Lb = +9"-8,8 OLO = <> . 54 . ^l ac dcniq^ie ex triangulo L O O fit /00=2,7760387 L 0 = 49^4, 7 /fin. O L O =^ 9> 0801457 M 0=2963, 2 /Lo = 3, 695S930 L O -f- M 0 = 7<557» 9 LG = 496>!,7 LG— MO=a27»5S /LO /LOH-Mo= 5» 8841097 /LO — MO^ 3, 3563127 7,24.04224. /M 0 = 3, 43025 jj ^N < /LM =: 3, LO=- <5. Effccl. Parall. 1.51. 14. CorrcQio —7,4. Comparario IV. Init. Cantabr. iS^ 1^27"'. IM L in temp. 2^6^10"'. Diircr. mcricl. 5. 3-. 4^* -t- 2 1. <; i, -,. Paler. 23. 3y. n. EtTcn. parall. 2. zs. 1,3. Init, PaUrm. ?. -. c. ra-all.ixis 54.4?,.^. EITca. ParalL r. 2-. ^y. Corrcflio — 4,<^. Comparario V. Init. Cantabr. i s''. i'r-Y - ^I L in tcmp. 2^ r/.ic''. Ditler. mciid. 6. 10.16. -+- i.^-.Mitaw o. 20. 4.3, EfTcn. Parall. 2. -. 42.excalc. Init. Mitaw. 2.27.58. Parallaxis 54.35,4. ElRcl. Parall. 2. 7.15. CorrcQio — 11,6, Compai^ario VI. I- it. Cantabr. 1 S*. i'.27^'. ML in tcmp. 2^ 6'. xc/'. Dilfer. meiid. 6.45.4«^. -^ ?. ^*''. Pctrop. C. 47. 7. 2. i). 36. Init. Pctrop. 2. s6. 27. Parallaxis 54.39,2. ElTed. Parail. 2, 9. 20. Coricaio — 7, *». aiiodfi 443 Quodfi nfus fiat Lorgitudinis Cantabrigiae 4^ 53^ 5^'''', qnanta in notilia temporum ftatuitur , correflio Parallaxis prodit equidem minor, attamen iufto maior quam ut admitti queat. Cum igitur initiuni Cantabrigiae obfervatum fuerit in exigua Solis altitudine, probabile videtur aliquol minu- tis fecundis illud tardius fuiffe obfervatuni ; comparationes efenim fequentes a fme patitae multo niinorem praebent parallaxeos correQionem. Comparatio I. Finis Cantabr. DifTer. mejid. 20^ 4. I. 3. 2 8^. 26'\ MU in temp. 44. 24. 2". 15. 15. Gren. Finis Grenov. 12. 50. Effefl. parall. 2. 6. 47. Parall. 54. 4.excalc. 54« 43,6 EffeQ. parall. I. 53. 57. Correflio - 3,4 Finis Cantabr. Differ. merid. 20* 4. Comparatio II. '. 2 8^ 2 6^ ML^in temp. 53. 44^ i. -2 1^11^^. 1(5. 43. Par. Fin is Pariflis ' EtTed. paraJJ. I. 3. I. 22. ic. Effcfl. parall. 1. X7. 37. Parallaxis 5 5- 27. Corre£l. 55. 32. 54. 44,«^. — 2,4. Finis Cantabr. Differ. merid. 2C* 5. Comparatio Ifl. . 2 8^ 26"'. M L^in temp. 18- 14. 2^ - 21^. ri''. 2?. 14. Manh. Finis Manheim. Effea. paraU. 1. 46. 40. Effcft. paralL 2. i. 3. 3- 47' 42. Parallaxis 54. 46,5. 2. I. 2. Corredio — 0,5. K k k 2 Com- 444- Comparnrio IV. Fini.^ Cantabr. 20*'. '^s^ ^6". JM L' in tcinp. — zi\ \i", DilTer. meiiJ. 5- 37- 4r- -• ^^- 3- Paler. 2. 6. 15. EIToQ. pariiU. i. +9. 52. Finis Palcnnac 3. 5<^. 5- Parallaxis 5^. ^.6. Effcd. parall. i. 49- 5-- Corrcdio — i. Zl'. TI^^ Comparatio V. Firis Cantabr. i^^ 2S'. 26'; M L' in tcmp. — zi'. Difrcr. incriJ. ^. i<^. 14. -'■"• 29. 27. Milaw. 2. 47. 4.0. ElTiO. parall. :. h. 16. Finis Mitaw. /1. 55. 44- Par.ill.ixis 54- 4I59. F^fTcfl. paralL 2. b. 4- Coricaio — 5,1. Comparario. VF. Fi- is Cantabr. 20''. z%\ 20 ^ ML iii lcmp. - 21^. 11'^. DilTcr. mcnd. 6. 45. 4C. 2. 25. 3 5- Petr. 3. 14. 6. EfT< n parall. 2. 7. 24. Finis PctropoL 5. 21. =-. Parall.ixii." 5.^. 4^,7. EfTcfl. paralL 2. 7. 21. CorrcQio. — i>3. Ex liis comparalionibns fcquitiir corrc£li )ncm paral- Lixis non maiorcm — > ', i nC(|tic minoicin — 1^', o rialiii debne. Vcrum cum Lon^iludo Cantabri^iac, protit fupra di.-lnm cft, Liboret alijua inccrlitudinc, vidcnduin crit (|uan- tain corrcclioncni pracbilura fit coinj)ara io (biialionuin ob- fcrvatarum. Q.iia rationo compaialio lila iidliLui dcbcat breviicr bic exponcic c re cilc c.xirumo. Rcfe- Referat ut ante EC Eclipiicam , O locniri- Solis, T.fb. X. GMP prbiLini Liinae- reJaUvam ex Centro tcll,.ris fpetUi- Fig. e. tam, gM mi iiiiam: centrorum cliltantiam. Sit pruclerca G loctis Lunae GeoceiitricLis te-" pore initii exempli f^iatja Gre- noviccnfis, et G loc s Liinae GeocentricLis momento fini> ibi- dcm obfervatij.habebitLir G'G' fpqtium, quod LLina dvu-ante E- clipfi ex. centro vifa parcurreret, et CLim MG et MG com- putatae fint ii tempore, obtinebitur tempus , cjuod Luna duiuiLe Eclipfi ad perc(urendLim fpatiam.' GG' impenderet; tcmpus hoc elfi hnproprie nomine diU"at!onis Geocentricae •app Ihu-e licc^^at. Pari mxlo fi P denotet punftiun, ubi Luna momento i itii, exempli gratia , Pairrmae obfcrvati , et ?'' momento fnis ibidem obfervati c^x cento fpeflata videretur, xeQ.di PP' ia tempLis converfa dabit durHtionem Gcocentri- cam durationi Palermae obfervatae refpondentem. DilTeren- tia reflarum GG' et PP' in tempoie exiiibebit diffcrentiam eiTctlaum a parallaxi proficiscentium ,. c]uae cain ditferentia .djrationam- obfervatarLim collata patefaci t, qna ta Limi de- baiffet par.aliaxis,.ut eiredus prodeat is quem obfervationes indicant. Miiima omniam daratio Eclipfis obfcrvata eft Paler- maey id' circo omnes reliquae cam illa erunt conferendae. Durat. Geocentr. Palermae i".. 4.9 •'. 11''^, 3. Cantabrig. :;. 27. 25-. 38. 13,7- Pcilcrmae I. 49. II, .3. Grenov. 2. ■^'- ir,-7. D uralio 0 bfervata. i^ 49^. 5"". 2. 2CT. 5P. n ^ 0 /• 54. I. 49- 5. 2. 4'". 6. 5i;. i»i. 59- 1- Dli- 4+(J Di !rat. Geocentr. P.ilrrmae I*. W- II ',3. Paiifis 2, 4-4. I. 54-. 49,7. Palermne I. 49. II, 3. Manlitim /% -,rt. 5 « "^ 5-}, <5. 3S. 4', 3- P.ilcim.ic I. 4^^ I I, 3. rdioijuli f> 2.. 9, 2. 3 5. 5S, I. Dnratio obferv^^ata. 5t. 5- 1. 49- 5- 2. "J. 4 7. 47« 4-. 1. 49. 5. 2. 27. 45. 38. 41. I. 49. 5. •» 5. b }• Omncs it.icjne coiDpnrationes a dnratione pctitae- ex- cepta Ca!iliihri<;ienfi , indicant Pji.ilLixin Liinae aeqiiatore- arii in computo adliil^itdm fcre niilla ei^ere coriefliorc; nam niora (icoccntiica Pctro{;oIitana tiibiicndo ipfi y cxi^iM cor- reclione ad confenfum ciim relicjiiis icdiui polcrit Ciun \e- ro compiralion' s nb iiitio ct line pctilae pr.icb' ciiU cor- rcclirnicm ncgritiv;im, ar) ex.Tmcn rcvoc.ni mor.im l'.il rmae obfcr\rttam, ct conrcrcndo iniliaiii P.ilcim.ic {)l)fcr\at\im ciiin initio Crrenoviccnfi cl i\iiirur,fi rcpcii illnd iiifto taidi s fiiitfc obfcrvatiim. I'ofita Longittulinc P.ilcrmac a nicridia- no r^irifino compiitijta 44.^ <"'. obfervatio Gieno\iccnfis ar- guit iniiiiim P.ilcrmac rt'^, P.nincnfis vcro ^"' iiifto taidiiis fiiille obfcrvalum. Cum ilaquc obfervalioncs Grcnovici ct Pa- 447 Pari/iis habitae optime inteife confentiant , omnrs qne cha» rafleics exrid.tudinis prae fe ferant , veio (iinilius videtur initiLun Palermae obfervatuin niinLiendnm tlTe aliqiiot n,i« niilis fecLindis , quo faflo corrcdio pardllaxeos a d iraiione petita prodiiura eft itidem negativa. Cmn veio determina- tio hinc petitii fuudetur in coniedura profequendae illi fii« perfedeo. Fxchifis igitur determinationibLis ab initio et dura» tione Eclipfis petitis fecjiiitLir correflionem Pdiallaxis Lu- nae acquatoream a Tobia MaieYo h\ Tabtdis LLuiaribLis af- fumtam fub hypothefi diametri aequatoris ad axem telhuis — ?3o : Q29 intra i''^ et 5^^ confifteie debere. Verum de- tcrmiiationem hanc pro exafla venditare non audeo , et tentamen hoc ea potiirimnm m nte ULiftri Acadeniiae Scien- tiarum olTero, ut ahis aiifam pracbeam accuratiLis inquiren» di in Paralhixin Ltinae. fi fuppetaMt liclipfcs Solis et prae- feitim occuitaLiones llellaruui fixarum a Luna huic fcopo idoneae. OB- OBSERVATIONS DE QUELQUES ETOILES, qui ciilmincnt: a peu dc didance du zcnir, pour f.r\ii- "i vcrificr la JiauLeur du polc dc robfervatoire dc rAcadcniie Iinpcriale des Scicnces dc St. Pclciiibouig. Par M. l'M6 HENRY. P}\'fcntc u l\4cadcmic /c 55 02f. /793. Jc n';ii commencc ii me fcr\ir du f;rard qunrl - de - crrcle, niurjl c|ue vers lc niilicu dc Juin dc Janncc dirnicre I79T- Dcpuis cetle cpofjMc j .li Liit avcc cct inftrumcnt un ;i(Tcz pr.ind 'nombic d'ubfeivalions , dont unc p.irtic a fcr\i iinm(''(ii.itcment l\ J- pJ.ucr cxanemcnt d.nis- I'' [il.in dii mciidicn & nc pourra gucie elro d'antie iitilitt' ; je paiJc Pirlout dcs p.ill".if;cs dcs aftrcs obfcr\cs a\aut la fin (l'Odobrc. C.u jjour Ics dirt.inccs aii zenit, clJ(s |)our- ro;it frvir ii c.iIcuJcr Jcurs d('cIinaifons dis (|ue rerrcur cJe la colJimalion dc J'inftrumcnt aura c\c luirif.imm? nl con- fl.iu''c, cc (juc jc n'ai pas cncoie cu lcs ino\(;ns dc.\('cutcr jui;(iu'."i prclcnt. Pour 449 Pour pan-enii- i\ la connoitre,' au moins a peu-pres, j'ai obfeive, avec iin petit quart - de - cercle, de Silfon, de deux picds & demi de rayon , tourne alternativement a reit & a roueft, ]es diftances au zenit des eloiles (3, y, J, j, «^, de la grande ourfe, en meme tems que je les ob- fervois au quart-de -cercle mural; de cette manicre je me fuis alfure que cette erreur, n'eft que de quelques secondes. Mais il eft difficile, pour ne pas dire impoffible, d'obtenir une precifion plus grande , a Taide d'un auffi pelit inftru- ment ,- & par confequent de s'a(furer de fa vraie quantite. Cette erreur connue fourniroit le moyen le pius fimple de verifier la latitude de notre Obfervatoire par la comparai- fon des obfervatioris faites ici & a Paris ou il ne refte pas plus d'une ou deux fecondes d'incertitude fur la hau- teur du pole. En attendant que je puilfe, par quclque moyen, obtenir une verification complette du quart de cer- cle mural, voici les diftances au zenit de quelques etoiles qui culminent a peu de diftance de ce point, & qui font les plus propres pour fervir a cetle comparaifon. An, mois et jour. Diftances au zenit. Divifion interioure. Divifion ex erieure. reduite. milieu. Y du Dragon. 5^ 50, 51, 50, 49, ^7, ''6 9 2 8 3 'i 8. 15- 9. -, - - 9. 7, - -9-7. - -9-6, - - 9- ^, 9- 5. // o / // - - 50, JVova Acla Acad. Jmp. Sctent. 1X11, 50, 49, 49, 4«, 6 7 7 5 T - L 1 1 51, 50, 50, 50, 49, 47. '6 S 8 4 o y 450 y ch i Dragon. s'. i+'.+S, 5 b. 15. 9> 5,"2 S^ 24 . 45, >• 5.-4 • 4S, 2 5 - - 45>, 8 - - 9. 4, 8 - - 4-', 6 - - 4S, 2 IC - • 4^> 4 - - 9 o> 3 - - 46, I - 46, 3 i:. - - 47, 6 - - y- o> S - - 46 f- - ^T, I 15 16 • r- - - 45, - - 46, - - \^-> 0 - - 9 - - 9 - - 9 ry f^ '•> 0 01 ~ 01 f^ - - 45, - - 46, - - 46, 5 c c - - 45, a 46, I 46, 3 21 ^ - - 4S 5 - ~ 9 3, c - - 45. ► s - 45, 6 23 0 1 ^^ - - 45, 5 - - 9 1, 5 - - 44- ^ 0 - 44, 9 =4 ^ - - 44i •^ - - 9 = , 1 - - 44, 9 - 44, 5 26 - - 45, c - - 9 ■ I, 9 - - 443 > 7 - - 44. 8 27 - - 45, 6 - - 9 - - 4"^^ 0 •• ■■ 45, 3 28 - - 44, 5 - - 9 • I, i. - - 44 . 7 - - 44» ^ • r- - - 43. - - 45, 5 5 - - 9 - - 9 - - 44 - - 45. , 0 , 5 ~ " 43, 7 44. 5 4 - ■ 44- - - 4=. 5 5 - - 9 - - 9 . C, 6 ■ c, c ■ - 43 - - 4-; ) 4 . s - 4". 9 42, 6 5 9 \ - - 4 = , - - 4', 9 - - 9 - - s . C, I . i^, S - - 4-j - - 4 = - 9 4 - 4-. 9 42, 0 XI 0 4-> - - 4I) . S - - s • 13, <- - - 4 j 6 - 4:, 2 21 = 3. - - 49) - - 4 - » J I - - s . 11, 6 I 1, . - - 40. - - -4' ' _ 3v, 7 4C, 0 0 dii Dragc n. -^)% o^ 47^2 6 /^a €".13'.% . c/i '"• 47'--7. ; /'.47' . 26,"8 "■V- - - 28 > 3 - - 8 . 3» 3 - - 3C5 , 8 - 2V, 5 2H<= - - =3 , c - - 7 .12,2 - - 26, - - 24, O 4 9 XI 22 15 »7 =3 ^6] o. 47 o " ■" ^e ~ c « ^ 5 18, 5 I 5, c 13. 7 - ■ 7 ///^ 7, P 7. 10, 5 8, 3 7, c 8, 7 4, 5 7 7 7 7 7 7 7. 2, I 7. 2, 3 I, J 0.47 20,-2|0°.47' 22, 4 24, 7 23, 2 22, 5 n j o - 22 * 9 18, 7 15, 3 16, 3 16, i 21, a2, 23, 23, 22, 21, 21, 18, 17» 16. // 4 2 s I 5 3 5 2 4 4 I H dii Cygne. *^ • o^55^ • 493 ^^5 7. 0. 4. 5/ 'c 6^ 5 5^ 48,^^3 0-.55' . 48/"p "Jt; - 49* 9 - - 4- 7> 1 - - 50, 4 - - 5C, I I /, - 50, 's - - 4- 5' /^ - - 48, 6 - 49, 4 '^V.- - 49i 3 - - 4- 5, 5 - - 48, 8 - - 49, I •v- - 47, 7 - - 4- 05 5 - - 46, 8 - 47, 4 2I| G 1 «^ - 48, 6 ■ - 4- 4^ 8 - - 48, I - 48, 4 23\U - 49, 8 - - 4- 5, 5 - - 48, 8 - - 49, 4 25 u - 47j "7 - - 4. 4, 5 - - 4^, S - - 47^ 3 27/ - 46, S - - 4. 4, 5 - - 46, 8 - 46, 8 :/.^ - 45, 6 - - 4- A ") 0 - - 45, 3 - 45, 4 ' - " 45, i^ " - 4- S 7 - - 45, c - - 45, I 4)0 - 4-4, > 1 - - 4. 0 - - 45, 6 - 45, 5 Lll a de 45 i a de Cainopee. ^4(^s; 4 • 50''. 2i>/'L + .1: .14.. 10/6 ^^ 30^26,-5 +^30^ 27,-2 ''^S - ' -1-, 6 - - 14.. IC, b - - -^,7 - - ^7. <^ 10) > - =5, S - - 14- 9, 5 - - 25, 4 - - =5, <5 - - 3 1 ^ - - ^4« 1-, 3 - - -3. 4 Y dc Cii(Tiopee. 19' 6/^ 5, 7 8, c 5- -• 5, 7 J 7. ^ 7, ^ 6, - 19' 7/^0 7, 9 5, 8 6, I 'I, 3 ■v] dc Ciin"i.i])(C. 3 . 11'. 44/' 4 3. 6. 8. 9/^1 3°. 11^45,-^1 i°.i 1^.44,^^8 - - 43, 7 - - 8. 7, 9 - - 43. 9 " - 43, 8 • - 42, 5 - 8. 6, 1 - - 4 = . <- - - 4". 2 f3 de la giandc Ouife. y de 453 y de la grande Ourfe. joAvr.p? 3 4 5 8 lO r I 12 33 i6J ^ 54, "3 54, 5 5<5, 5 58, I 58, 8 5 8, 0 59, 7 59, 6 59, 6 58, 8 58, I 59, 9 5?, 4 57, 7 58, 4 7.4. ic^, 9 - 4- 12, c - 5- - 5. - 5. - 5. - 5- - 5. - 5. - 5. - 5- 0, c 1, 6 2, c 2, c O, *7 5. 4, o - 5. - 5. 5. 2, 5 6^.54,''6 - 55, 9 - 5^, 9 - 57, 5 - 58, c - 58, o - 5^, 7 - 57, o - 58, o - 57, 6 - 57, 6 - S9y 9 ' 57, 4 - 5 8, 7 - 58, 4 5 0^54,-"5 - 55, ^ - 5^, 7 - 57, 8 - 58, +■ - 58, 3 - 58, 3 - 58, 3 - 58, 8 - 58, 2 - 57r 8 - 59, 9* - 57. 7 - 58, 2 - 58, 4" 5 de la grande Ourfe. 4\ 1°. 46^ 45,^^0 I. 14. 5. is/-^^ 1°. 46^ . 46/^6 ' 5 45, 4 - - 5. II, 9 - 45, 9 61 4<5, 3 - - 5. 12, 5 - - 4^, 5 -7 . - 46, 4 - - 5. 12, 3 - - 4^, 3 * ^ - 47. 0 - - 6. 0, 2 - 47, 4 Ar - 46, 5 - - 5. 12, 0 - - 46, 0 'Y^ - 48, 8 - - 6. 0, 4 47, 6 ^H^ - 47, 1 - - 6. I, 0 48, 2 xa - - 48, 4 - - 6. I, 4 - - 48, 6 13' - 46, 0 - - 6. 0, 5 - 47, •: 14 - 45, 9 - - 5- 12, 8 - - 46, 8 16/ - - 46, s - - 6. 0, 8 - 47, 8 ,46^ 45/^9 - 45, 7 - 46, 4 - 46, 4 - 47* 2 - 4^, 2 - 48, 2 - 47, <5 ~ 4S, 5 - 4<5, 8 " 4<^, 4 - 4*^' 3 c de +51- e de L 8 / 9 ic II I '^ 13 '4 15 00 M 16 ^3 = 4 = 5 26 =7 28 5- :'. 30,'^o 3. I. 1 . 6/'b 0 3 5, + - - I . 6, 0 - 37. 5 - - I . 7, 6 - 3S, 5 - - I • 7. 4 - 36, 5 - _ j . S, C - 35, 5 - _ I . S, 3 - 3P, 2 - - I 9, 6 - 56, 3 •" - 1 7i 9 - 37. 3 - - I. S, 4 - 37, 3 - - X. S, 1 - 3<'', 5 ' - I. 8, ^ - 3'', <^ ^ ** 1 9, 3 - ~ - I 9, ^ - 37» 3 - - I, 8, 3 - 36, 5 - - I. 9, 7 - 38, 4 ~ - I. S, 5 - giande Ouifc. 5-' 35, 9 2° 3 5, / - 3f, 7 - 3^ 5 - 37. I - 37. 4 - 3S -T - 37^ C - 37* 5 - 37, c - 37? 9 - 3 S, 4 - 3S, i - 37, 4 - 3S, 0 - 37, 6 - 52'. 3«»,'o - 3 5, 6 36, I 37. 5 36, 8 3<^, 5 3S, 9 3^', ^ j /> 4 "5 "^ I ^i , - 37. 2 3-, 8 3~. 3 37. 6 38, o 4'' dc la ^randc Oiufc. ^9/ r\ ^ ** « *v^ c« -4 25 0\ c6 27 2S 1 X = 9 3-. i 5 7 5, "6 4- 6. 1 ^j 'S 0 / 3 . 57 • 4,^ 3^ 57^« 5/'o ^, 5 - - 6. I I , 5 - 3, 4 - - 4, 9 5, <■ - - 6. I 1 , s - 5, 4 - 4, 5 5. S - - 6. I 1 , c - 3, 9 - 4, S <5, 3 - - 6. 1 I, S - 4, 7 - 5, 5 7» ^' - - 6. ic, 9 - 3, 3 - 5. 4 5, '• - - 0. ' 3« I - <5, c - 5, 6 7, ' - - ^>. ic. s - - J« 4 5, 2 4, 7 - - 6. 1 1 , ^ } - 0, - 4, 0 ''', 5 - - 6. I-,, ( — " 4. 9 - 5, 7 0 du 455 ^ da Dragon. 1 c'. 4y ' • fl»"^ . M. 2. 3/'7 0°. 49' .+3,- '5 0 / 0.49. 44/^1 s _ 4», 4 - - 2. I, 8 - - 41, 6 - - 41, 5 9 - 41, 0 - - 2. 3, 8 - - 43, 6 - - 4 = ^ 3 18 OD 0\ - 41» 5 - - 2. I, 5 - - 41, 0 - - 41, 4 19 r^ i « - 41, s - - 2. 0, 8 - - 40, 6 - - 41, I 2C c - 42, 7 - - 2. 2, 4 - - 42, 2 - - 42» 5 21 2- •r-l - 41, 6 42, 5 ^ * 2. I, 9 2. 2, 5 - - 41» 42, / J - „ 41, ^ 42, 4 23 - 43. 6 - - 2. 3. I - - 42, 9 - - 43, '^ = 4 - 4^ 9 - - 2. 2, 7 - - 42, 5 - - 42, 7 Apies avoir applique a ces diftances au zenit la rerraflion, Taberration & la nutalion rt?latives a chaque etoile & en fappofant la ha iteur du pole de Tobfervatoire de Sf". 56''. z-y. j'en ai deduit les declinaifons de ces Etoiles, pour le premier de Janvier 1800, telles qu elles fiiivent. Noms 4-5<5 Noms dcs Dcclin. mo) r'enne Variation. Etoiles.i Le I Janv. I soc. annuelle. y du Diiigon 51°. 51^. 13, ^^. B. - c,-70 c du Draf^oii 59- 8. 4S, 4- B. -^- 4, 17 K du ('ygne ^3. 0. 24, / * B. -+- 6, 2C a de CijnTiopee - 5--. =5. 4-6, y * H. -1- 19, pc >] de CafTiopee - - 5^. 45. i^. 5. B. H- ^9. 79 y de Cafnopec - - 59- 37- 52, 4- H. t- 19, 67 (3 de la grandc Ourfe 57- =7- ^4, 5- B. - 19, i^ y de la grande Oiiile 54. 48. 32, 9- B. — ly, 99 5 de la grande Ouife 5 8. 8. 4^, 4- B. — 2C, 04 £ de la grande Omfe 5-. 2. 5^, 0 • B. — 19, 66 ^ dc la grandc Ourfe 5 5- 5 8. 28, G. B. — 18, ^'^ ^ d" Draf^on «;o. f>. 21, « B. i^. -- Mais ces declinaifons nc font qii'hypotheliques puis- qu'ellcs fuppofcnt Terreur dc rinflrunicnt nuJle & la haii- teur du pole exiiacmcnt connue , cc qui pcut n'clre pas jigourcufcment vrai. j OBSERVATIONS ASTRONOMIQUES !des eclipses des satellites : de jupiter. \ faitcs a Mitau, dans le GoiivernerDent de Coudancle,' a rObfervatoire du Gyranafe acaderaique, ,-avec une LiineUe achiomatique de Dollond a triple objeQif, ^randilTant so fois , & ayant une oaverture de 41 lignes dti pied de Paris. Par GUILL. TIL FR. BEITLER. Prefente 11 VAcademie Is 57 Septcmhre 1798- M Colonne 0 annoncel rouverture du diiphragme qni, piacc furrobjcclif avant rimmerfion, ou apres remerrion fit disparojtie le Satellite a mes yeux. La colonne D marque la diflerence entre le moment calcule de ]'immerfion ou emer- fion du centre dun Satellite, et celui de lobfervation. en retranchant le dernier du premier. J'ai, commc a i'ordinaire, employc pour ce calcul les Tables de Mr.Lamhre- en fup- ponint Li dilTcrenQe des Nleridiens entre les obfeivatoires de Faiis et de Mltau =z r'' z$' ^z'\ Nova AUa Aca d. Imp. Scicnt T. XIL IM m m Ob- 45 8 Tcmp^ vrai anronomiq, 1797. vicux iiilc. jouil. hcurri O b fc I \- a t i o n s avec lciiis c.rconrtanccs. O D. '1 o 15 1 1 10 3j i^ Imineirion dn III. Satell tc. l.rs baidcs \i(iblcs, mais p.is j)ar- faitement diltinclcs. llaLileur dc ^ — s\ 5 + 31 'Eiiicifiondu III. Sat. Lcs bandcs ciiinmc dans robfirv.ilion pie- ccdcnte llaiitciii de y = K'. 5913 Lc III. Salclli e a (oute fa darie. ++14 Le II Salcllitc ne fc tiiiup^ le pl s qii avcc I cii e. 36'Iniincifion tot.ilc dn 11 Satcllilc. Le cicl clt paifcme dc bcaii- coiip dc ntiagcs noiis, ct pour- tant l eft bicn arrondi et lca baiidcs font dillindcs. '7 "^3311 Jc f^upQonne Ic coinnu nccment I I dc rimnicifion du lil .^alclljle. 3^551 Jc ne dil"iinf;uc plus {|u'avccpcine ce Satcllilc. 37 6 Inimcrfion totalc du II. Safcllite. Le cicl elt tr^scUir. Ics ban- dcs font diriinrics le discjuc dc la IManrlc bicrj anondi. Trcs bonnc obfcrvalion. 1 5 5629 Emcifion du III. Sa'clli;c. T.cs I i I l baudes encuic dillmdcs, et le - 125 — oiS II— 0+2 — SG") 459 Temps vrai astronomiq 1797. vieux stile. jouri heures / r o 53 54 // Obfervations avec leuis circonftances. •4 = 4 21 disqtie de la Planete bien ar- rondi. Tres bonne obfervation, non obftdnt le crepufcule. Le i, Salellite disparoit, Tob- jeQif de ma Lunette eiant cou- vert dun diaphragme de 1 s^" dbuvcrture. , Ininieifion du L Satellite. L'ob- jeOif de la Lunetle etant dt- gage du diaphragme prece- dent, le ciel tres clair, les bandes vifibles, mais pas di- ftinfles, parceque la Planete a la liauteur de 9°, etoit en- core un peu plongee dans les vapeurs de rJiorizon. Le Sa- tellite avoit auparavant alter- nativement disparu et reparu. Obfervation mediocre. Le II. Satellite vu par un dia- phragme de ^'''^, place fur Tou- verture de la LuneLte, seva- nouit. Le diaphragme etant retire [le II. Satcllite me femble dis- paroitre. Iminerfion certaine dn 11. Sat. Les baiides tres belles, et le Mnim 2 O. D. ■ o // . 44 o nTcinp/i vrai «attonomiq. 1191. vicux itilc. 1 joun hrorc* / 1 /7 46 +7 I 0 I 2 O b f c r V a l i o n s avec leurs circonltdiiccs. O D. /■// Trcs bonnc bord bicn coupe obfervation. La lumieic du I Satellite a di- niinje. Immcrfion du T. Satellite. Les bandcs diltinOes, le ciel alTez fcrci 1 daiis la rcgion de 2/, la Plancic bicn arrondie. En jcltant apies cettc obfcrvation p.ir bazard m» s yeux fni 1' •- toilc y'//;:;^/, je rcmarquai (j;ic, la lumiere plus foible (juc ccUe de f3 Tiiangnh egal>it cn clarle y Tnangiili ■ et furpaf- foit un peu cellc de 3 Peifec A 13". I t vr. dcs nuages arrives nrempechcrc>nt de con- tinuer Tobfcrvation de cc plic- nomene, dans lc(]ucl je ne ni'apper(;us d'aucun changc- mcnt, pendant les ^i minu- tes, quc je moccupai a com- parer lcs clarles r^^fpeflivcs iVylffi^nl ct des etoilrs en fon voiHnwgc. I.a tablc dc Mr. JJnnn annoncff lc pliis giand obfcurciffcmrnt a 13''. 15^- 41''.. t. V. du Miiau^ — I i& ^6i |Temp5 vr »797 ai a^tronomiq vitu : -t lc. , J 'iirt licuf cj / // r?^ 0) S-l B o •t-J (D co i6 ^ 23 ! f l Obfervations avec leurs circouftances. 10 5^ •5 + 3 -ije foLipQonne rimmeriion du IL Satellite. 23 Ini.mcifion certaine daIL5atelIile, Ilaiileur de ^ = i >|^ Le ciel ferein, les bandea bciles, la Planete bic'n conpee. +3 -clnimeifion du IL Satellite. Les bandes bellcs, 2/ diftintlement arrondi, non obftant les va- peurs volantes dans TAtmo- fphcre. Le lil. Sateliite fcintille encore tres foiblement. *5lmmer(ion du lil. Satellite. Di- ftance de la Ltinc preaque plei- ne environ de 30". Les bdn- dcs diftindement vifi.bles , et le bord de ^ affez bien ter- niine. -1 '5i!rrameiIion d\.\ Tl. Satellite, qui d ins ce moment trop pres de roppofition, touciia prescjue le boid dc 2/ m;il ariondi et fcin- tillant. Dcs nuages dms le voifinage de la. re^i^n dc ^ c.ouvii.rent le cicl peu de mi- nules afiics et firent tomber la premiciG neigc de rautoin.ne.. O. D. /// // 1 1 14 1 1 4.1 .iiTp5 vrai astronomiq 1 797. vieuK stilc. j nri heurn C tf 4 o 4-1 C/2 1 1 o O ^ 28 (. 10 ?9 36 1 1 --1 Obfervations avec leurs circonftances. La Lune presquc pleine n'etoit cloignee (]ne de 15^ et lAt- niofphere ctoit chargce de va- peiirs. Obfcivation ciouicufe. Emeifion du II. SatcUiie. Pcu dc momcns nprcs le Satellite diiipaiut de nouvcau, a caufe dcs VHpeurs dans rAlmofphrrc et la fcintillation de Li Pla- ncte. Le bord de ^ pas bitn coiipc, cl lcs bandes mcdio- crcmcnt diftinflcs. Obfer\ation doutcufc par les ditcs raifons et a caufc de Li pioximitc dc roppofilion. Kmcrfion du II. Satcnite. Lc bord de Li Planctc bicn ar rondi, les bandes bcllcs. I5onnc obfi-r\ ation, ([uoifjuMI y eut dc; vapcius volantcs dans LAt- mofphcre. Immcrnon du 11 1. Safrllitc, Lc cicl parfcme (Ic nua^cs. ct rAtm()fj)li(' rc r(rnplic dc \n- pcurs Qiici()ucs niomcns apr('S jc foup(;onn7- vitux stile. joilrsheiiiet Xi e< > O if Obfervations ^vec leurs circonftdnces. o < l r 179S. 1797. 7 +c c L o (20 l 12 -5 rnen afTLirer avcc certitude. La Planete fut alteinativement ta'^t6t diftirflement arrondie, tantot obfcure et confLifement tcrminee. 6 Emerfion da T. Satellite. Le ciel etoit paifeme de nuages, niais lcs bandes de ^ furent diflin- ft s. B inne oblervalion. 3p Imincrfion du L Satellite. Les bandfS alternativement diftin- ^'^s et obfcnres Vapeurs. Ob- fervation mediocre. A Li t r e s O b f e r v a t i o n s . +9 Fin dp 1'EcIipfe dii SoleiL dont lc limb..' etoit dans un mouve- ment ond. ^yant. Mais nean- mwins la fomme de toutes les eneurs de cette obfervation ne fauruit gueies palTer 4'''. l e commcncement etoit arrive der- riere les nuagcs. o Immerfion de la 30 des Poiffons derrieie le bord obfcur de U Lunc. Cette obfervation eft •exade a a. fccondes pies. ^ O. D. si -5 15 - o 12 •o'i 3= 4(?4 Le 19 Jiiillct 1798 la Planctc dc Mars nc k\t point rclipfce par la Lune poiir riiorizon dc MitoJi. Je mefiuai trois fois le Diametre rertical de cette PJanctc prcs du Me- ridien, et je lc trouvai avcc mon Microm( lie objcOif - i8,$ partics de rcchcllc, cjui foiit 21'^ Le diainctre horizonlal du Soleil, mcfurc le lcndcinain dc robfcrvation avcx: le dit inftrumcnt, contcnoit 3^^ 3'. ' 22,2^'' cn i^artics dc rechclle, ayant cu c^gard a Terrcur dn l^criiicr., cxami;.e au dcfaut des etoilcs fixes, a caiifc dcs nua^cs, tant fur le discjuc du Soleil, que fur celui de Mars. Kn c^f;alant ccltc quanlite au diamctre apparcnt du Sclcil, fujjpofe — 3 x^ 37'^, ^» i'*)b- tins la rcduflion dcs Irois diftances apparentes fuivantcs des bords les plus prochains dc Mars et dc la Lune, mcfnrces avcc mon micromrlic objcflif, adaplc a ma luncltc dc /Jo//o/jd de 3,' picds a triplc objcclif ct grandc ou\crture. Di-MiHc .ipparcnti- df^ Ttmps vrai astrono- borci< lc^plu< piocliains miciuc dc 1 obM:rvarion f\f. |\^ars ct dc la Lrnc, lc jp"^Jui!tt J7!)9. torrigCc dc l'crrcurdu vicux ftilc, j yirukr^ cn partics de I i-ihtllc. 1 La mcmc di-tancc ap- parcntc, cn p.irtics du ccrtlc. Il •' //• /,' 1 ^4- 59 57 »5,5 '3 6 50 .1 "J 15,5 1 1 4^ ^' 2%-? 3 4- Ces difianccs apparcntos font cncre affcclc^cs dc ia vt-fVaOion. Pcndant robltrx ation la haulcur du Mcrcurc dans le BaromJiie eloit de 2S ', 's" ct lc 'i hcvnionictic dc /Jri/i/;;n/r avcc rcchclle dc 90° montra t^. .r.i\ crtis, cjuc IVchcIle dc mon Micromctrc ohjcdif cfl partagcc cn poiiccs, dnnt chacun 4^5 chacnn contient lo^''^ et la moiiic d'iine telle ligne' fe di- vife moyenntiit le dernier en ^s pdrtios. Puisqucn fni cet inftrument nelt pas pdrtaiiement centre, et que rune des deLix images d'u ..e otoile fixe ne couvie pas exaclement rautie. mais en rcfte eloignee de 2.'^ a Y' quand elles font les plus proches; je ne fauroi,3 donner ces obferva ions faies avec mon Microm tre obj>.:ttif pour rigoureufcment ex- afles et je jugc. que la fomme de toutes les erreurs peut quciques iois montre l\ enviion a fecondes. ^ovaAc[aAcadJmp,Sclenl,Tom,XlL Nnn OB- / OBSERVATIONS FAITES A\TX LE QUART-DE-CEKCf E MURAL de rActidcmie Impciiale dcs Scicnces de Saint Pctcisbourg, dans le courant dc Tannce i7i>s. Par Mr. iAbbc JIEARY. Picfente a VAcademie le 17 Jimiier 1799 J ai riionneur dc prefcntcr a rAcadcmie une partic des obfervalions aftronomiquei que j'ai faitcs au quait-de- cerclc mural, dans le courant de rannce »7yS, avcc li s rtfultats de ccs obfervations. Ces obfcrvalion font Ics di- ftances au zcnit de (juarante do principalcs etoilcs, dfu j'ai de.luitcs leurs declinaisons n oycnnes pour le prcmicr Jan\ier iScc. Mais jc dois prexcnir que ccs dcclinaisons re -ont qu'hypothetiqucs attcndu qu'c]lcs siipposcnt (jue la latitude dc robicrvatoire 5y° 50' -3' dont jai fait ufa^e eft exdde et Tcrrcur dc rinftru-ient abfohuncut nullc. Ce qui pcul bicn n'( tre pas rigoiireuft^mcnt vrai. J'aid(ja en Thonneur depr(^fcnter a lAcad(^mic un a(T' z grand nombre (i'()bf(^rvations, faites avec soin d'cioil(S hau- tes, dont les diftan(.cs au zcnit nc |)a(Tcnl pas dix de- gres, qui pourront fcrvir, a \('Mifier ia laiitthlc de I obfcr- vatoirc; )v\\ joiiis cncoic ici (jikI(|Ucs autrcs (jui ont lcs nicmcs conditioiis et y^ourront fcrxir au mcmv^ objct Qii.uit ii Irrrcur dc 1 inrtiumcnt lout cc que jai pu fdire jus(ju'a prcfent a clc de malTurer qu'cllc cft alfcz j)eu confid(!rabIe, Ul.llS if^7 497 mais les rroyens qiie j*ai entre les mains, font infufrifans pour obtenir une determination precife de cette quantite. La connoiffance de cette erreur tient a celle qui peut exi- fter fur la haeteur du pole de Tobfervatoire, et reciproquement. En fuppofant la hauteiir du pole exafle, Terreur de Fin- ftrument ne pafferoit pas 3 a + fecondes, comme on peut s'en alfurer par la comparaifon des declinaifons d' etoiles que mont fournies nies obfervations, avec ceJIes des meilleurs ^atalogues. Nnn 2 OBSER* OBSERVATIONS FAITES A'U O U A R T - D E - C E R C L E ]\I U R A L de rAcadcmie Impciidle dcs Scicnccs de St. rctersbourgi dans lc courant dc Tannce 179S. a dc la Clievre. Mois ct jours. 'Division iiitifricurc. Juillcl AouL 16 '1 r x+° 9' 3^'3 - 37. 4 - 39, 5 - 4^. 5 - 4'. 5 « m 42,3 ~ 4-» 5 - 43, 0 - 44, 5 - 44* - - 42,4 - 43, 5 Divi>ion ey.t • 40, 4 40, 6 38,4 40, 6 41, c 4:., 5 4', 3 41, o 41. 4 30/'o 3-, > 19, "9 2C, S 1 0. 8,7 21,3 ic . 8,7 21, 3 2?, l IC. 9i 7 23,4 IC. 8,1 20,7 2', 7 R( •^ulus. Regulus. Mois et jours. 28 ) 29 > Avril 30 ) I " 1 2. 3 5 9 ■ IMay 11 12 16 . Division int^rieure. 5» 22, 8 22, 8 23, 7 2r, o 23, 5 23» ^ 24., o 24, 2 23. <5 50 ic. 10. 10. IC. 10. 10. 10. 10. IC. 10.' :^ricure. r^duite. milieu. 9, 4- 2 3,"o 22/9 7^ + 19, 9 21,4- 8,7 21, 3 22, 5 7, I 21, 7 21, 8 9, I 23, 7 23, i 5 du Lion. 23 ^ . Avril 3 8° ^Y 54;'x 4.0 13. 9- t2;'7 5 3, "5 5 3, "8 I 1 - •• 49;, 3 -. - 9- 8,3 49, 1 49, 2 3 1 - Mi 5c, 3 m m 9' 8,7 49, 5 49,9 4 j ^ - - 53^ 0 - 9- 9^ 5 5^, ^ 51, ■ ^ 533 I - - 9. 13, 0 5 3, 8 53, 5 IC \ - ^ 49, 3 - - 9- i ?, 0 52, 8 51, 0 1 1 ' - M* 5(5,0 » ic. 0,6 54,6 55, 3 12 - - 48,4 - 9- r, 4 5 0, 2 49, 3 16 , . ■■ *" 53, I ~ •* 9. 12,2 53,0 53, 0 (3da Mois ct jours. P du 1 ion. Diviiion int^ricure. Division ext^ricurc 2y 30 2 n 3 5 6 S 9 10 1 1 1 z 16 22 23 9 1 22 24- 25 26 »7 28 30 2 6 7 Aviil. J*Iay. 4.4. 13' 17» - - 16, 5 18, o - - 19, - - - ip, S - J«, 8 - - 2-, 7 - - --,5 . - 21,8 - - 24,4. - 2+, O . 25,6 - 23, 5 ■ . 23, 8 j May. 4.7. -:. 1 1. »7 6, 5 7,0 5, 5 II. <; I r. 1 1. II. 7,2 II. 6,7 II. 8,5 II. 10, 5 II. 9^9 II. 13, I II. 12, 5 II. 13^ o 11.11,5 II. II, I r^d uite. // 17^ + 17, 6 18,4- 18, 9 19, I 18,6 20,4. 22,4. 21, 8 25, I 24,4- = 4» 9 23, 4 23.0 nii!iea. ^7/3 17,0 18, 2 19. 3 19, 4- 18,7 21,5 22, s 21,8 24,7 24, a 2«;, a 23, 5 23.4 a de 1 a Vierge. 70" ■0' // 5. - 74. ic. ic.9,"7 // c, 9 3;o 3, 2 - . ic. 11, 7 2,9 3,0 7, I - - 1 1. 0, 2 4» 4 5.7 5,4- - - 11.1,5 5,7 5,5 4, 5 . - I I. c, 0 4, 2 ^,4- 5,4- - - 11.1,5 5, 7 5,6 1,0 - - ic. 12, I 3,: 2, I 8/ 5 - . I I . C , I 4, 3 6, 4. 5, 5 - - 11.2,2 ^4 5,9 4. 5 - - 11.1,4- 5,6 5,0 - 3, 8 - - iJ. 2, 5 6,7 5,3 Aiclurus. 471 Arctarus. MoN ct jour5. Division int ^rieure. Divi>.ion i ext^rieure. r^uite. r 2+ 39° ^r j 19 /'3 4^ 0 5- 5- l3 0 isTa *5 - - i=» 5 - - 5- 4, ^ M,7 26 - - 17^4 - - 5- 7, 3 17, 9 27 May. - - M, 4- - - 5. 5, 6 16, 2 28 - - 16,4. - - 5. 5, 5 16,1 99 30 . - - '4, S - « 5. 4, 8 15,4 i - - 13, 3 - - 5. 3, 8 14,4 X " ] I4> 5 - - 5. 2, I I-.7 2 - ] [3, 8 - - 5. 3,9 14. 5 4 " " ] ^4, 5 - - 5. 2, 7 13, 3 5 ■* - ^3, 5 - 5. 3, I 13,7 6 ■ Juin. - 1 c,6 - - 5. 2, 5 13, I 7 - 1 2, 5 - - 5. 3, 5 I., I 8 - " ] 2, 8 •• - 5. 2,9 13» 5 9 - » 1 ^>1 - - 5. 2, 2 i:, 8 12 \ - ] 2,9 1 - - 4. II, 8 9,4 1 milfcu. ~ir,"8 8, S 75 5 3, 3 6,3 5, I 3, 8 3,«J 4, 2 3, <5 3,ion inti-rcurc Diviiion txi ^ricure. r<;duitc. milicu. f 15' + + ^ ,"7 8C. I. 4. // i^ 7 3 ■ ,"4- 3S,"X 5 - - 3Tj 9 - - 4. ic, a 34, ^ 35, 9 6 - 3-, 0 - - 4- > , 5 34. ^ 35, <5 / 8 ■ Juin. • _ 35, 5 3S 6 - - 4- - - A' 7,8 12,0 3', 5 35, 7 00,5 37. I 9 - - 3S, 9 - - ^- 13, ^ 36, 7 37, 8 I 2 1 - - 41, 2 - - 5. /> ^ 38, 9 40, I ^s . - - 4-C, 7 - - 5. '5 + 39,5 f3 de la P;ilance. •7 ^ 6&' 31^ +<^» 3 73- l' 8. // 41, 9 44, I ^ l m - 47i 5 - - 9. c, 0 43, ? 4-, 3 9 > Juin. - - 46, 4. - - 9. c, i 43, 4 44, 7 • = \ - - 4^» ^ - - 9- 35 I 4^^, 3 +-, 9 18 ; - - 4S ^ - - cj. 1.7 44,9 4^, 5 a de la Couionne • 12, I 3 5. "6 7 \ 3^^^ 31' ' 3^"8 34. 11. I. 36, - * ) - - 35, 8 ^ mm '^ c,o 36, 7 36, 2 » / - - 3-;, 5 I II, S 35, 3 34,9 '4 - 3'. *; I ■ iS 5 33, 0 33, 3 19 Juiii. - - 31, s I 8, 8 3 = ,7 3=, 2 =' ( - - 3-4> 0 '1 - - 1 IC, 4. 33,9 34. <3 - \ - - 3 = , 8 1 9. 5 33,0 3=,9 --7 1 - - 34, 5 1 II, 5| 35,0 = 4,7 2b ) - - 33, 8 1 IC, + 33,9 33, 8 a. du Moi5 et jours. Juin. a da Serpent. Division i nt^rieure. 0 5- 50^ 51, 6 - - 5S, 1 - - 54. 6 - - 57, 0 - - 5&, 3 - - 56, 5 - - 5S. .3 - - 5^, 4 - - S5> 5 Diviiion est(?rieure. 5^. S- 15. 4, '8 15. 5, 8 15. ", 5 15. 15. 15' 15. 15. 15. 3,5 3, 8 3, 5 2,6 r^duite. mllieu. 57;'4 58, 2 58, 2 54,9 54, 8 55, 5 56,3 57^ 9 5S, I 56, 2 S^-> 3 55, 9 55,^ 55,0 55,7 54? 2 54, -8 "0» - 23, o 25,9 21,9 •23, 8 34,0 ^4,3 = 4,5 26, 6 = 3, - miiiru. 5c, I 4S, 7 55,5 54, o 5-, 8 n I 9 16 = 0 = 2 J !• Juillcl. Juiilct. e cVIIcrcuIc. 0 / '/ 2S 41 47' 5 30° 9. II. ^3,": 4<^, 5 4^/'8 - - 47, 3 - _ T '^ c, 0 46, 7 47» 0 - - 46, 8 - - I t . II, s 4=;, 3 46,0 - - 4^* 5 - M J 0 0,0 4<5, 7 46,6 - - 44, ^ // 2p. I aor^ - - 33,0 - - 15. 7.5 2S, S 30,9 - - 32.5 - - 15. ^, s 27? 7 3^, I - - 31.5 - - 15- S, 5 25, 4 3^, 5 - - 31, 4 - - 15. 7» 2 2S, I 29,7 - - 31,5 - - 15- 7? 2 2S, I 295 8 - - 5^, S - - 15. S, 3 29, 2 30, 0 - - 3C, S - - 15. 7? 5 28. 4 29, C^ - - 31,2 ■ - 15. S, 4 25?, 3 3^.3 a d'0- Mois a. dOpliiaciis. et jouri. ' Diviiion int^rieure >Juillet. Aout. 47 id' 1 6/^0 M, 5 M> 5 13, 4 18, 4 ip, 1 20, o iPs 5 18, 2 17^ 9 175 2 Pivision ext^rieure. r^duite. inilieu. 5C. 5. 9- 11, -^8 I 5/^1 15/^5 - 9- 9> 9 13, 2 13, 7 M 9- p5 8 13, I 13, 8 9- 8, 4 11. 7 12, 5 9. i=, 5 15, 8 17, 0 IC. c» 5 17, 0 18, 0 10. 0, 0 16, 5 18, 2 10. c, 0 i5, 5 18, 0 9' ic, 0 15, 3 16, 7 9- II, 7 15, 0 i5, 5 9. J'-^, 5 13, 8 15. S •77 8 9 II j. Aout. 13 15 o *> ^4 25 25 iSeptembre Vc ga. 21° 19" 39/'5 2J. II. 15. io,"5 3 8,"7 39, I - 38,9 •■ •« 15. 9,^ 37r 3 38, I - 41,0 - 12. .0. c, 5 41, 8 41,4 •■ 41,2 — M 0. I, 0 4^,3 4I97 - 41* 5 - c. 0, 7 41, 5 41,5 - 4C-5 8 - I I. 15. ir,7 40, 8 4C^, 8 - 38,7 - 15. 9,$ 37» <5 - 39» 2 - 15- 11,4 39, 5 39,4 - 3-, 4 w •■ 15. 9>S 3-, 5 37? 5 - 37, 5 .. - ■ ic. 8,4 35, 5 37, 0 - 34, 5 - - 15. 5,6 3^,7 34, 6 " 33, ^ ~ ■■ 15. 5, 5 33,6 333 <» Ooo 2 Atair. 47^ Atair. Mois ct iour';. Divi^ lon ir ir^ricure 8 ^ 5 I 34^ 3^-, 3 1 1 - - 30, 5 13 - - 29, ^- »4 21 ■ AoAt. * - 50, = -,5 n 2 - - --, 5 24 - - -i?-> 4 20 - - 25, 3 > Septcmbic. : - = 6, 3 •* *■ » I ) - - 2C, ) ^ V Oaobie. ■" _ 17, S IS, 3 ^3 ) 1 - - 19, 3 55- «• 3. o* o • O' o • = - 5 3»9 2, S 3, 5 1,6 c, S = , 5 II, S 1^4 9, 5 5, 3 5, ^ r^duitc. I -8, 5 i6, 8 28, I 26 2 2S 4 = 7;. 1 r> « T -O) ^ *0J / 2C, S '9, I 16, 6 »6,5 milicu. ~2~8 ; 6 ^9, 5 28, 3 25;, o 26, a 26, 4 2S, 2 = 4, 2 25, O 21, S 19, (X I-, z »7, « 18^ O S 28 3 4 5 n 17 .Scptcmbre, n ■ OQobie. i I a dij C«ipricorne. re. 73° 0'. 36,"3 77. 14. r. 7,"5- r?,"^ 3 5 8, 7 ■v- 15, 7 ic,. 2 IC, o 9, 5 8, 9 lO, 4 9,0 IC,.4, s-i> ■Septembie. |3 da Capricorne. 57" 17^ i<3 - - >^,5 So. 1/ 4, 4 4. 14 - 14- «>, 5 14, S I I4,"S 16, (5 f3 da 490 Moi> ct iours. 3, Oclobic. |3 du C.ipricoine. Division i ntcrieure. Division cxt^iieure. r^duite. 75^ 17 • 17, - 80. 4. 14. 6;'s 15, I - ■18,4- - - 14- 8, 5 i^, 6 - 15,7 - - 14- 4, S 13, I - 14, 3 - - M. ^, 5 M, 8 1 ■ - 19, I - - H. S, 6 1^,7 milicu. xe,"! 17, 5 M, 4 M, 5 17, 9 ,!^ Septbr. Il o 4 13 17 19 !. Oaobic. S Sciotembrc. Oclobrc. V du Cj gne. 18'. 4-, 5 1 :ii. IC. ' 3 8, 4 . - - 36, 4 - - 37, 5 - - - 34, 8 - - - 34, f\ - - - 35, I - - - 3-, fy - - - 34, ^ - - - 36, I - - 3, I =, 5 13. I 10. IC. 10. 10. IC. 9. 9- ic. 9.^^,5 IC. Q^6 '1 4^ 4 39, 3 0 /, 3 38, 7 38, (^ 35, '^ 3<5, I 38, 2 33, 5 3^ 8 f,' du J^.iu])]un. 45 5<5. 7, 7 - - c, o c, o - - o, o 0,8 ■ 55- 59, 7 - ■ 59, 9 45. i5' 15- 5,"S 14. 12, : 14. i^, 5 14. ir,4 M- »^ 5 14. ic^, 3 14. 12, <5 7, <^ c, S 59, 1 I, o T, I 5 8,9 4^' 9 38, S 36, 8 3S, X 36, 5 34, 7 3 5, 6 3-, 7 38, S 36, s 7;'*^ 59, 5 c, 5 I, - 59,3 c, OLlobic. 22 ) ^ da Danpliin. Division inti^rieure. [ Division cxt(frieure. +5^5 5^ SP/V - - 59, 5 5^, 4 .48. 15- M- II, 5 - - 14. 11,0 " - 14- 9, 8 f3 da Dauphin. 8 Septembre. I 3 4 13 }- Oflobre. 17 18 22 ^4 J 46^ i''i- 05 -^ 8,(5 8,5 7,2 8, I 6, 4 8,4 6,5 5,7 7*4 49. (5. 7/<^ d. I, 5 5. 0,9 6. I, 0 6. 2,0 6. c, 5 6. 1,5 5- 12,7 5. 10, 4 8? 285 Septbr. 44 42 51, 0 - - 46, 0 I - 44, 6 2 - 44, 8 3 - 45, 3 4 13 ' OQobre. " 4J,5 ■ 44,7 16 - 42, 8 18 - 44, I 22 : 45,0 a dn Dauphin 47. 1 10, o 5,7 4, I 3,7 4,4 o, - 4, 5 3,7 3,6 4, 2 r^duite. o, I 59, <5 58, 4 12, (J 6,5 5,9 6, o 7,0 5,5 4, 5 r» ^ 5, 8 48,' "5 44. 0 42, 6 42, rs 42, 9 41, 7 43. 0 42, /> 42. I 42, 7 milieu. 5 9, "7 59, 6 57, 4 75 5 hm '^ /5 - .6,5 7,6 5,9 7, 5 5, 5 4* o 65 6 49,"S 45, I 48,6 43, 5 44, I 42,6 43, 5 42,5 43, I 43, 8 a du saiss 16 > 19 / Oclobrc. y du Capricoine. Divi>.on iiircr:v.urc. Division c:-.tc'rici;rc. if ^^' iTs 82. 9. s. .?,"-^ - 25 59,6 - - 8. •], - -^ c,.+ i - - S. 5, 4 r^duitc. j miUeu. Aoul. 2& -S Scplembrc, Oclobre. c (le 50'57'43r I 15. 4 59. S 5 8, 8 59> S 43, "3 45, 8 1>9 8,1 S,9 5,6 8, o 4, 8 4, 7 3,6 y du Verfeau. 13 16 18 !- OQobre. 60 18 30, I 80, S 31^3 ::i2, 8 27, 6 25,7 19, 8 22, 4 19, 8 19, d 66. -7 7. 6. - 6. - 6. 4,4 3,"i 2> 5 - 5. 8,5 - 5- ic, 7 " 5- - 5. 9,5 6,7 - 5- - 5. 5, 5 6, 8 - 5. 5, I - 5. Ppp 5, 8 2 rdduite. [ inilicu 15, 7 I5;7 12, 3 15,7 14, I I c, 6 9, o 12, I 12, 3 10,1 9, 8 12,2 9, o 8,9 7: 8 15, 7 15, S M, 3 16,1 13, S 13,7 9, 3 II.9 3o,"i 28, 8 28, 0 21, 0 0 0 49, 0 18, 0 19, 3 17, 6 18, 3 T 'i 2 -^, IC, 4 10, 5 12,2. 9, 3 8,2 7,4 29, 8 29,7 21,9 -5,4 23, 8 ^9,5 19,6 20, 8 19,7 19,0 y dti Mois. et iours. Divi-i^On intcricurc. Y du VcrCeau. 24 J-Oclobre. 25 ) 6U lo. 20, 4 - ^5, 3 - 21. S Divi=ion cxt(^ricurc. 66. 7. 5. 4, S - - 5- 7, 5 - - 5. 7. S 57' <^ du Veifcau. 65. 35, I -% 5 = 9, 5 3^ 3 26, 6 25, /^ 22, S 25, I -01 5 24. 0 "4. 5 26 5 23 8 24. 6 5- 5- 5. 5. 5. 5. 5. 5- 5. 5- 5- 5. 5- 5 II, 2 4,+ 7. 3 4,3 2, o 2, 8 0,6 , 5 , 3 4' 9 2, I 0,5- '») du Vcifcau.. 3 4 5 13 -^ 7 30 )• Oclobie. 61 3' 4' 39. 2 3*^1 9 41.7 4^o 4mO 4.-; 5> 9, S 7. 0 23, 0 8 25, 8 23, 0 21, 4 40, 4 39, 5 37> 6 3^ 4 3 2> 9 38, 6 40, 4 39» 7 miWetfc I8,"8 22, 6 21,0 33rc? 27,4 28. 8 28, 2 24,8 24, S --» j 22, 9 23, s 24, ^- 26, t 23, 4« 23, a 41* T 40,3 3 8,.4 37.^ 4<^.'$ 4<^, 3 4J> 7 4^. 3 < de ^ de Pegafe. Moii ct jours. 28 31 18 19 22 24 25 2(J 27 2S Aout ► Oaobre Division int^rieure. I 50° 8' 16, 5 - - 5, 8 - - 4,5 - - 6, 6 - - 4, 2 - - 4,5 - - 5y5 - - 3, 7 - - 7. 6 - - ^> 4 6, o - - 6, 6 Divisioo exti^rieure. 57. 7. II. 0, o ' - 10. 9, I - - 10. I, 8 - 10. 2, I 0.3 ^5 ic 10. o, 7 10. o, 2 ro. o, 6" ro. 3, 5 10. rc. rc. 1, 5 2, a j ■ r^duite. , 5 12,4 4,9 3ri 3r5 3,0 3,4 3, 3 4.3 4>5 4, 8 milieu.' x6,"5 M. r 4, 5 5, 8 3, 7 4, 0 4, 3 3, 3 ■+• 19, oi. Arcturus . . . 20. 13. 44, 8 4- 19» 18. ^ da Bouvier 14. 35. 3^, 7 15, 85. a de la BaLince 15. 12. 5, I -f- 15, 40. f5 de la BaLince 8. 38. 5, 0 -f- 13^ 82. a de la Couronne . 27. 23. 49, 0 12, 50. a du Serpent . . 7- 3. 52, 7 II, 94. 5 dOphiucus . . 3. P- 57. 7 -H P» 77' y d'Hercule . . 19. 37- 5^, 9 — P, 05. Antarcs . . . 25- 58. 3P, 3 + 8, 75. e dHercule . . . 81. 14. 4, 0 5, 8<>. a d'Herciile . . . 14. 37- 43, 3 — 4, 75. a d'Oj3hiucus . , 12. 42. 57, 0 3, 05. Vega .... 3&° 3«^" 19/^3 •^- =j 59- Ataif 4SS Noms. dcs itoilcs. Dtclioaisons moycnnts ALair . . • 5 de TAigle a' (Ili Capricornc a chi Ca})ricorne P du Capricorne y dii Cygne ^ dii Daiiphin • (3 du Daupliin . a du Dauphin . a. du Cygnc . a du pelit Cheval ^ du \erfcau y du Capricorne f de. Pegarc . 5 du Capricorne a du "N^^erfcau y du Verfcau ^ du Vcrfcau . V, du Vcrfcau <^ dc P^'gafe . . 0 i\\\ Vcifcau jlklarkah &. 2C. 55, 3 I. 14. ic, S 13. 7- 5> 3 13. 9' =3, + 15- M» 3, 5 39» 38. 33, <5 13. 59. c5, 5 13. 5+. -4,. o 15. 12. 49, 8 'H« 34- =0, 2 4. :i5- 3^, o 6' 2<^. 43, 7 17« 33- o9, <^ S- 57- 47. o 17. I. 46, 2 I. 17. 14, 9 -. -0« J -» o I. ;. 2 8, <5 I. 8' 4S S' 9. 47. 2:, 9 J<5. 53- 3, 6 M. 7. 51, o Variations annuclles. -i- b , 51. — 10, 05. 10, 47. — xo,.67. — 10, *7T. ■4- ic, 92. -H ii, 79- -+- 12, 05. -f- 12, 21. -t- 12, 5C. -h 14) 4-. — 15, 39- — 15, 8 2. -I- -16, ic. — 10, 05. — 17, »5- — 17. 81- — X8, C2, -{- iS, 4^- — 18, 85- -}- 19, — • onsER- 489 '' OBSERVATIONS DE QUELQUES ETOILES qui culminent a peu de diftance da zenit de Sc. Petersbourg et qui peuvent iei\ii- a veiifier la hautc ir du pole. Ann^e M. DCC. XC. VIII. Diftances au zenit. y d:i Dragon. M Di=; et jours. DiviMon intericure. 21 > 1 0 /■ ' JuiUet - 54, 5 ^M - 53, 8 7 " - S<^',<^ S - - 51» <^ 9 i* m 58, 5 10 ' - 57,5 13 i6 ■ Aoiit *" ■* 5S, 5 57>7 •iO ' - 5^; 5 -5 - - 57, S 27 - 5^,4 29 . - 5 5, C^ Division ext^rieure. r^duite. milieu. s. 15 .0. 8, "7 5: /'4 S<7 - - 9- r, s 52,5 53, 5 - - 9' 8,9 51,^ 52,7 - - 10. 0, 0 5 5,9 55, 1 - I ' : . I. 0 5 ^'.9 56,9 - - 10. 1,0 57,3 57,9 - - 10. c, 5 5<), 4 5(5,9 •• m 10. a^ 2 5S, I ■ 58,3 - 10. c, 5 5^, 4 57,0 - 10-. ^'?3 5^, ^ 56,3 - - IC. c, 4- 5^, 3 57,0 - - IC. 0, 0 55,9 5<5, I - - 9- I", 9 55,6 55,0' NovaAUa Jcacl Iinp. Sclcnt Tom. XIL aqq r^du 4?"^ ^.i; Mois ct jourv Juillet |3 da Dr.ii;on. iDjviiion int^ricurc' Div,-.ioii cxtericuie. ' r^duitc. Aout. milieu. c du Dugon. t 9 7 I 22 25 26 i Aoiit. 47 3^, 5 3^,7 5',' 4 3c, 9 29, 5 2S, S 27^ 5 o. 13. 8. 8. 8. 8. 8. 8. 8. 8. 7 dii Lezard. I* 4 O, I 3, 2 2^7 o, I o, o o, 5 29, I 29, 0 27, 8 31, I 3/1, 0 0 ta^ 8 1 — *• > •7 2S, ~ 29* 8 29, 8 29, 2 3^ a 30, <5 28, <5 2S, 3 275 8 3 8 Scptcinbre. 0 / // ic 40 550 II. 6. i^. // 9, 3 5 2;'7 53:9 ^ 1 Oaobic. - - 53,5 - - 53,0 - - -}. 9» I S8 5", 5 5:, 2 53, 0 5^,7 Siy 5 51, 2 52, 5 5 3 , 5 5-> 3 ©ivisjon ext^rio«re. 1 «•^uite. li. 6. 4. II, 8 -4- S, 3 -4. 9, 3 - 4-10, 5 - 4 - 4. lo, (J ' -4- ^^ 4 : j 4 7,7 8, 3 - 4 - 4 - 4 - 4' - 4 55, 2 51,7 52, 7 53,9 ", 5 j 54,9 54.0 49, 8 s:iy S 51, I 51,7 5^, 5 52, o IC 8,6 1 milieu. 54,"8 52, 5 5 03 o 54, - 54* 3 54? o 49, 4- 0 , 71 (3 du Dicigon 52 27 22,5 2,79 0 du Drjgon 59 S 51, I -+- 4, 18 7 du Leznrd 49 15 3^, 9 -+-18, 27 P de CafTiopcc 5S 3 51, 9 -+- =c<, C3 OBSER^ 493 OBSERVATIO TRANSITUS MERCURII PER DISCUM SOLIS, habita in obfervatorio Petropolitanc anno 1799 die "vM^ir^ tempoie civili. AuQore SJEPIIANO RFMOFSKY. - — ■■ ■ ■ -V • — — ■ — — Conventid exhib. dlc 31 Ooioh. 1799. JT raecedentibus transitnm Mcrcurii diebus pro cognofcendo motu horologii altronomici ope quadrantis bipedalis, quoties coeli facies permifit, captae funt altitudii;es folis correfpon- dentes, ex quibus prodiit die f^ Aprilis meridies verns i^. 16^. zs/''^ - H Aprilis - - - - I. 29. 1,7 26 Aprilis 7 Maii - " - - !I. S. 4!)7' llinc acceleratio horologii fupra diem folareni medium a die <5 ad II Apiilis colligitur i'. ^s/''^ et a die 11 ApriL ad diem obfervationis 2.\ ^^, 3. Contaflus Umborura O et ^ I. 1* 20'. i^^^. t. h. IL I. 2.2. 16. IV. 8. 44. 42. Momenta 494 ~ Momenta contra3uum in introitii obfcrvata funt tubo Gregoiiano 2+ pollicum a Scliort elaborato, in exitu vera tubo achromatico DoUondiano, vi amplificandi aequali quam proxime praediiis. Rlomcnta contraduum iu exitu tubo (jre- goiiano a Socio obfer\ata funt. Contaaus liii.boruni G et V Ul s'' +2'' 29'' f. h. IV. 8. 40. 52. PLino qu:idranti< tripeddis ad planum mcridiani die- bus antcccdentibus" quam proxime dcduflo obfer\ a\'i ad filura verticale micrometri Appulfum limbi Olis occid. 2^ 6^ 46^' t. h. cenlri i rii s. 47. limbi Clis orient. 2. 9. o. Hinc appulfus centri Glis 2. 7. 53. AltiLudiiiem limbi Glis borealcm ^-j" 13' 55/8 ccntri '$rii - 47- 5 8. «2, 7. Altitiido Ccntri Glis - - 4<5. 56. 36, 9. Scmidiamctio Glis exiftente 15- 5^» 9« AflTumta igitur accclcrationc boroJogii 2^ 44/ '3. Mo- menta contacluum et appulfuum ad filum verticalc micro- metri in tcmpus verum convcrfa habcbinitur: Contaaus 1. dic '^X'' ^^'' ^~ ' "'"^ ^- ^'- If. - - - 23. !+• -^» 3 III 2'> Aniilii - IJ'- - 7»u>^ ^- 33- 3-!, 5 Socii 33. 40 IV. - - - 6. 35. 53,3 Socii 6. ^6. 6. Appulfiis limbi Glis occidcnt. 23'' 58^ 41/4 t. v. Ctntii Vrii - - 24. 0.42,2 limbi Glis oricnl. 2^. 0.52,2, Ilinc = +9 5 ^ Hi c .ippullu Cc;i!ri Gli=! 23*. 5P^. 45/^'! > q li pet aetiLiationjin teiiipoiis ad mciidiem Petiopolitanuni per TabLdds folares Cel Zacli compuLatam — 3'. ^^/''z-j in tempLis meJium. coiiverfi prodcLiat • , Appulfus Centri Olis ad Al. vert. 23^ 56'. 4/^07 t. m. Centri "^rii 23- 5^- 5 9» 93- Cam igitLir lilLini verticale micrometri a plano meridiani deviaverit 11 /'j, prodit tempus medium CLilminationis Olis 23*- 5<^^.- ^5/^13 ^rii . -23- 57- 9» <^3. Hinc die -^ ,,j^," " pro 23^ 56^. 15 ''''73 t. m. tempus fydereum five afcen/io Olis refla prodit 2^ 57'', 12/^74., atque in par- tibLis- aequatoris i^ 14.°. is''. 14^% Mercurii pro momento culminationis 23*. 57^. 9/'' 63, obtinetur afcenfio refla 2^. 58^ • ». ^—3.1^^.. Alti, Altiludo Centii Qhs momento tianfitns per mciidid- nmn obfervata cft 46'. 56 '. '59/9') tjiiae rcfratlione — «ia/^s ct parallaxi -4- 5/^75 correMa fit +6°. <;<;^ 4^9, "'r , unde de- clinatio Olis ^0°, 52'. 12", (juae a tabulari ditlcrt 5^'. Pari modo' allitiido viii momento culminationis ob- lervata cfl ^(^'^. 46'. 45i "• Statuta parallaxi Glis ^,45, parallaxis horizontaJis "5^rii fit i^,''!^. i'.'c)ne parallaxis al- iitudini illius comj)otcns ic,'^36; unde altitudo rcfrariione et parallaxi correfla cvadit 46°. 56''. 2^^, atque dcclinatio illius 15°. 52'. 2^^\ Datis igitur afcenfione '^rii momrnto culnunationis 44". 5='. =5'" rcj:)eiitur Longiludo ;ni gcoccntiica ab atxjui- nodio medio numcrata i^ 16'. 5S'. 57^ cL abcnationc Jumi- nis — 6/8 corrcQa 1 . i6^ 58^. 50/'':, Lalitudo aulcm geocentrica 3'. ts'^'', cjtiae applicata aberratione luminis -f- 3/''- fit 3^ 31,^^2 auftr. I^o eodcm autem tcmporis mo- mento '1'abulac CcL dc hi Laiulc Lon^itudinem "'^^rii geoccn- tricam danti*, 16". ss'. 34', et Latiludincm 3'. 36'»8» undc fetjucrctur Tabulas iJIius pro temporc transitus rc(|uircre cor- icclioncm in Longitudincm -f- 16/^2, in Latitudiiicm vcro — 5/6. ConfrQaria a moincntis contacluum obfcrvatis dedu- ccnda in proximam occafionem rcfcr\o. SUM- S U M M A R I U M OBSERVATIONUM METEOROLOGICAKUM^ in urbe Kamyschin ad Wolgam, fub latitudine 5o\ 5'. 6" et longitudine 63°. 4', ab Oflobii 1770 ad ALiguftLim 1774 inftitLvtaram,, ct cuni refpoiidcntibus Petropolitanis collatarum a P. INOCHODZOIF. Conventid exhibUum die 5 Decemhri t m] '99' AltitLidines Thermometri maximae (T) e pro quolibet menfe. mimae (t) fi Menfes. D. H. Therm. Jj?,»omclri;in de IMe. '" '""if^'" 1 Paririenfi. Ventus. Coeli facies.. Vaii^u Ther- monie' Calor medius. K;.in_vfr. IViii^jio'. 17 7 0. - Octbr. 7. 3.p. 11.6? m. T.I27",J28'.4,"'3 t. 158,528- 7). y NW levis. idem. ferena. eadem.. 31^ 143' 139^5 Novbr. 1 I. 2i p. 2 2. 8m. 23. 3'sP- 19. 81 m. T. 135 t. 168 28. 8j 2 2 8. 7- S levis. 0 levis. nubesfparf nubila. 33 15155 154,5 160,5 Decbr. T. 142 t. 164 28* 1. 27. 11,7 W mediocris. WNW mcd. nubes.. ferena. 22. 153 17 7 1. W levis. WNW foit., "SSO^kvisT NW levis. W levis. NNWIeVis. 1 Januar. 1 1. M.m.T. 14.6,5 21. 7',m.' t. 189. 27- 8,7 28- 2,5 nubila. lcrena. 42, 5J 167,7 171,5 175,5 Fcbr. 2 8. +. p. 21. 7, m. 1. 146, '28. 3,3 t. 194. 28. 3. nubila. ferena. nubila. ^ ferena. 48 170 Mart. 21. 4. p. 6. fi. m. T. 13 8- 27. 7,7 t. 169,528. 7. 3»,? 153,7 169,5 1 Nova,Acia Aiad, Imp. Scient Jom.XLIi. R lijQ: = 49 3 > ( IVLjiJcs. D H. Therm. dc TLle. Baroinclr. in m-nfara Vcntuj. G)tii facies. \-.u:.U iThcr- moiuer r ■■"— Ca'oi mcdius. Paiiiic:ili. Kjin_\ic 1 Ktropol, t 18- 3. 7 m. 1 1 7 7 1. 1 1 Aprilis. i T.ii8,S t. IS4-- = 8." 2, '7 2 8. 3. malacia. KO lcvis. fcrcna. cadcm. 3$%S I3 t. 1+4.. 28- 2,3 28. 2,8 malacia. ONO foitLs. SSW lcvis. W levis. fcrcna. nubila. nubila. ferena. fcrcna. cadcm. 35 28 ^9 39,5 30,5 25,5 3« 48,5 126 119 13« I2.f,5 30. 6. 1 2 111. T. loj t. 131 28. 1,3 27. 11. 9- 23- 3 P- 6 m. T. 100 t. 1 29 T. 101 t. 14.0,5 28. 2,9 27. 9,S milatia. S lcvii. 114,5 120,5 Aug. Scpt. 18. 28- 6 p. 6\m. 28. 2,3 28. 3,« 0 Icvi.. milacia. lcrena. cadcm. nubcs. nubcs. nubc^. nubila. pUivia. ncbula. nix. fcrtna. 120,7 «30,5 +• 27- 3. 21. il p.T. 117,5 6\m. t. i- I. 5p. 7;m. t:,3 8 t. .74- 28. 0,1 2 8. 5,^ 28. 3. 28. 4,3 April. 30. 2. 3 p. 1 T. 1 1 8 6m.' t. I 54. fcrcna. ; cadcm. , 3« i3- ,. . Tlier- iHdCS ii.omct. Calor mcdius. 1 Pari:ieii:i. K. 112 28. 7j2 150,5 28. 6 NA'0 lcvis- W.\W lcvis. nubila. fcrtna. > fcrena. 39,5 38,5 119,7' 120,J c I3- 2. p. Sept. i /.'^ «^ 18- <5 m. S lcvis. XXW lcvis. 131,2 143,2 14.2 Oct. Xov. Dec. t(.t» ano. 1773. 5- c-l p. 21. 7,in 3. 3 p- 14- 8'm. 12. i'p. ly. 8 m. 120 166,5 »45 184,5 148 IS7 T. 99,5 t. 196,5 28. 4 28. 6,7 S Itvis. m.iUc. nubila. , , nubcs. ^'"'^ 28- 8,7 28. 7,6 27- Qi^i 28, 6,8 mal.ic. eadcin. nubcN fpar. ferena. 39,5' 164,7 »54 SW lcvi>. NW icvis. nubila. fcrcna. 39 »67,5 163,5 Jun. Ftbr. 97 »43 »45,4 T. 14575 t. 180 1774. N\V lcvTsT idcm. ~W fort. mal.nc. W mcd. NW fort. NO mcd. 0 mtd. SO Uvis. 1 N for4» 6 m. »35,5 ,27- P,3 179 i 28. 6,0 nubcs /par. fcrcna. nubila. fercna. Mubci- fcrtna. nubila. ftrena. \ niibcs fp. aubila. 46,5 155,7 Mart. April. Mai. Junius. Julius. 128. 1 186. > 27. II 28. 0 28. 3,6 28- 8,1 i 62 157 2J. 3 P 99 ' 1. 5; m.' 1«! 1 »10 123 J»- 3 p.j *3 3. 4.m.| IJ3 28. c,3 28. 2,7 1 60 »• 4 P- P+if 1 9- 3' m. 139 27. 1 1 27- 7,7 44,5 50 38,5 1 16,7 >'. 4 p. 8+ l«8. 0 27. ♦im. 134. '27. 11)3 109 t t Mcijjum cx 46 m cnsibuj • 1 146,2 Calor mnximns hoc temporis intervallo erat 84.'* Jul. 1774 (*) — minimus, feu frigus maximum 196,5 Febr. 1773 differentia 112,5 Meclia variatio inter calorem et frigus annua 94." Variatio^^^thermometri menftrua maxima 6z April. 1774 et mininia -- - - - - - - 2.2 Dec. 1770 differentia 4.0 Calor medius in Kamyfchin fuperat calorem medium Petro* politanum 3| gr. Delil. Eodem tempore Pctropoli calor maximus 104° Julii i ^"''7- et niinimus - ..--.. 208 Febr. 1772 differentia 104'' ') In thermomctris Pctropoli factis hucusque notari folet calor in urbc Aftrachan otfervatus p2 gr. Dclilianorum ut maximus, at in Kamyfchia adhuc major a nobis obfervatus est. NovaAcla Aca d. Imp. Scicnt Tom. XIL S s s 5;ci Aliitudiacs barometii maximac (B) ct minimac (bj qaotmcnfibus obfcr\"atae. Menfes D. II. Alt. b.irom. ui dij^itii I Thcrm ct lincis 1 dc I Llc» P.irirmis Ventus^ Cocli jVariat. Mcdium. fiicics. bacom. — -r Kanijfc. ll'rii. p.il. 1 I i 7 70-1 nZK^JS- 4-iP'B. 28. io,tfl i34-,t! S levi.. fcrc __!ll 2._7;m.b^_u-38a|_J^36_! NNO_mcdJ_cad V ir1?2.i2mi 28. 7,3l is6,6 USOmcd. I nub ^°''''-| 7 7 mJ 27. 7,j! 155 W fort. | fcn Dccbr. 12. 8 m. 23. 7,3, 150,5- Isp- ojp. 27. 9,+ 14^,3 Nu icviir. SiO lcvis. +. 1 2 m. li. 28, 4- i3.7^jn.b. 27-^,^ 25. 2 p-; 28. 7. 10.1 liDV, 27. P,7_ 2 8. 8,3 Matt. 8 iJp- 21. 3im. ApiU. 8. 2', p. 22. 10 p. 1. 11 m. 8. 5 m Mai. junius. IiiliiK . 12. 3 P- 7. 4 P- 1771- iSSiS lliS W fortis. NNWfort^ O levis.. 148,3 158 153. 146' 14.^ 28. 7, malat. > WSWmcd^iS ().\0 fcvis. picrcn S lcvi». Dubcs tpar. mnlac. NW mcd. mabc. W f> r. (ercna. pluvia. > nM^cs o. 5,0 28- 1,5 28, 18 0.-5,9 =8. '>Jf =8,. 04. 8,427.11,428,, 13 o. 6,5-28. 1,427,, 70 i O.lf, 9S 503 1 .Altitudincs barometricae. Merffes. D. IJ. t Altitudines Tiicrm. barometr. de rjJe. 1 Ventus, Coeli facies. Variat. barom. M c d i 11 m . rclropol. // //y 17 7 1. nubila. ferena. Oct. 24. 3 P- 1. 7-;.p. B. 28. 8,9 144' b. 27.10,7 .137 NNW ievis. jdeni fort. 0.10,2 28-3,8 28. 2,8 ' p c. 27, 83 27, 83 Nov. Ij^^ip. 22. S p. ■28. 8, -8 27. 8, 7 ,146 154 -173 .127 NW med. idem. NW levis. ONO levis. ferena. nubila. I. 0, 1 Dcc. !'^-'°'"- 24. 9 m. 28- 7, I 27- 7, 2 nubila. nix. 0.11,9 28. 1,1 27, 68 tot. ann. .:i77i. B. 28. 8,9 Oct. b. 27. 5, 5 Januar. 1-3,3 28. 1,6 28. 5,7 27.11,^6 2 8, 04 27, 79 • 17 7 2. , p. 4 P-B. 29. 2 .185 J-'^""'^'^- 30. P.'m.b. 27.9,4 155 0 levis. SO levis. ferena. nubila. 1.4,6 Fcbr. 5.i2m.| .2 8. 7, P 174 2. 7sm. -27. 7, 9 155 NW levis. W fortis. ferena. nix. I. 0, 0 28. 1,9 Mart. i5. i2m. 28. 7, 3 1 J4 24. I ,.p. 27. 10.4 144 0 levis. malacia; fercna. nubila. ferena. pluvia. 0.8,9 0.10,5 28- 2,8 28- 2,0 28, o5 Anril ^- "^ "" ■ ''^' "^' ^ ^P"'-, i5. 8;p.' 27. 8,7 14S 334 ,0 levis. malacia. 27, 84 Mai. 5-'°"^ =8. 4, 6 30. 4 p. 27. II, 132, 7 123 S levis. ferena. NW med. nubes fpar. 0. 5, 5 28- i,S 27, 96 Junius.' 3-7:.m. •^ 27. 9 m. 28. 4, '27- 8, 4 184 I 24, -7 NW levis. nubes. SO med. pluvia. 0.7,5 28. 0,2 28, 03 = 7, 34 j ,. 26. -7 m. Julius. 1 7. -8 m. 28. 3, S 27. 10, I J27, 5 NW levis. ferena. 127, 7 idem. med. : nubila. 0. 5,4 28- 0,8 Aug. ^7.8..m ° 24. 9 ra •28. S, 3 27- 9, 2 128, S 123 W med. W fortis. fercna. niibila. 0. 8, I 28- 1," ^■^, 83 bsS 2 e== 5-4- = - AlliUidiiici baionicliiciie. Mciifcs. i ] Altitiidinci Thcr- y^.^^^^^ ^''- ' '• baroiiictr. momc 1 ' trum. Cocli lacics. v'.iri.nt. liaiom. — 1 K» M c d i u m . in^fc. Pcliopol. -.-' I 5)' 28, 04 3'=28, 03 24.. 9 m. c. 9 m. 17 7-- fcrcna nubila 0. 7,828. Sept. B. 28- p, 14-+'', 5 milacia b. 23. 1, 2 13+ 1 NO lcvis. Oct. 20. 5? ni. 10. 10 p. 28.8, 2 137 27.10,3 1+8,5 maiacia S\V mcclioi.r. (crcna nubila 0. 9,9 = 8 Nov. Dec. tot. ann. 1772. 25. 8'm. s. 1\ P- 8. 81 m. 29- 5 p- 28. 10,9 179, <5 28. 1, 7 143 28. 8, 1 ifi9,2 27- 5, 2 15} 29. 2 li. J.m. 27. 5, 2 b. Dcc. m.iljcia N\V kvi>. SU icvis W lcvis fcrcna piuvia iiubila nix 0. 9,228. 1. 2,928. <5028, 12 o>«28, op nnbila ningit r fcrcna fcrcna nubila fcrcna nubila I. 8,828. "''^27,11,67 1 7 7 .1 t l Januar. 30. 1 p.B. 2s- 7,1 167 12. lo.p.b. 27. 6,3 152,5 NO lcvis SW mcdioi. O.NO lcvis 0 l.vis 1 0,8 28. 1 1 0,727, Ci Fcbr. ==-^i'"- 1.9' m. -8- I 1. 179,5 28.1,2 171 1 0. 9,S28. C>' 28, 27 Mart. Aprilis. Maju . Juniui. 1 3. j 2 m. 8. s; p. 8. 1 om. 23. 3 P- 28.8. 1(54,7 ^-^. 7,5 149,7 28.9,» 1+2 2S. '^,! 119 malai:ij OSO lcvi. ONcFlcvi SW lcvis iiial.Kia NW fortis "N\V lcvii \\N\Vlcvi> 1. 0,528. 0. 9,0 2 8. '>727, 81 +,<52S, 3» 4.1 o:m. 28-3,4. i'6,7 22. 5 p. 27- 8,+ _i^28 12. &;m. 28. 3,S 125 26. 3, p. 27. 7,<5 122,5 fcrcna pluvia fcrcna piuvia i nubila 1 lubcs fp. frrcna .. ' i. ^ Ip. 0. 7,027 0. 8,2 27- ">S>28, 23 > 'i7 28, 00 ■^ '■ irii'!ii. 2-^.11,1 118, m. 17. 7 m. 28.7,5 n4.,5 27. 1 1,7 1 2S "A\'TcTi, 1 S\V ,orli, c. 7,S'8. 3, «28, 06, 505 AltitLidines barometricae. Akitud. ' Mcnfes. D. H. b.^roin. / n Ther- mome- trun.. ^2S°,5 126 -^ , Coeh \anat. Ventus. ' ,- . 1, raciCi. 1 barom. 1 ' M e d i u m. Kamyfcli. Petropol. j 28. 5,328, 07 1 2 8. 2,12 8, 04 Sept. 28. i;p B. 28. 8,7 3.7;m.b. 28. 2. 0 levi^ ferena NW mccl. nubcs 0. 1. ^7 0,4 Oct. 21. 4;p. 28. 8,3 ii.i2m. 27. 7,9 144-, 7 137 177 149 SSO levis ; ... c ,. .„- S.nubila S tortill. S 0 fortis 1 ferena W fo.tilf. ! iiubila 23. i'^p. 28. 0,6 I. - 2,3 '28. 7,7 1 28, 43 rv 1 2 1 0 m Dec. 13 S:m- 29. o,s 27- 5,9 B. 29. 2,9 b. 27- 5,9 168 15« 0 levii ferena NNW fort. nubila 6.^6 28. 3,2 28. 3,0 27, 82 28, 0,7 27, 61 27, 87 28, 15 tot.ann. ..^773 Nov. Dcc. I. 9,0 1 7 74. nubila ningit Januar. i5.9'm.JL>. 28. 5,4 28 8. p-b. 27. 8,0 147 , 152 malac. WSWmed. 0. 9,4- 28. 0,7 Febr. Mart. 5- 8 p 27- o| p. 31-8-' p. 4.Slm. 28. ^,4 27. 9,2 28. 7,9 27. 2,9 28. S» 27. lO 137 154,5 _.59_ 147 128 m.a!ac. W fort. SO"fort. WNW tort. ierena nubila ferena , ningit 9,2 28- 1,8 5,o-27.iij + ... I 1 lim. ^^i"''- '30 8:p. SO fortill". N fortilf. > ferena 0. pliivia )o. ei ■oBit.u.l ir,028: 3,5 7,5 2S. c,8 9,0 27.11,2 28, 22 28, 20 28, 04! 1 28, 18 27, u S3 Maias^'5-^;',';;- 28. 4,<5 21. 2' p. 27 p,i ic6 114 128,- 111,- 9^^, S SO lort. NW ibrt. Juniu, ' J-Pl"^- 28. 3,7 J 26. 3', p. 27. 6^7 NW lcvis nubes ; , , ., 0. ma ac. niibila O.XOfott. ""'^■'•'' W lortiir. •%,-„;,, ■ ■^ 25. 2 p ■ 28. 4- 27. (>,ri 9,1 27.1 1,4 2S'.2,24 Medium ex fi;'»ul > 45 mcnfilnu 0 Spalio 4^ inenfinm erat allitiido baromctri maxima . . . _ 2^ . 2/9 Novcmbri 1773* et minima - - - 27. =, 9 Murlio 1774- unde difTerentia - - 2. o, o. Vaiiatio baromctii mcdia annua ex tribiis annis completis - i. 7, c. Eadcm mcnllrua maxima - i. 6, c. Dcccmbri 177S. minima - o. 5^ c. ^laio 1771^ dilTcr. I. I, 6. et mcdia e fingulis 4-6 mcnfibus c. 9, 76. Comparatis allitudinibus baromctricis ac tlicrmoTctri- cis mcdiis Pctro]ioli ct Kamyfchini obfcrvatis periculum fcci ct comjnitavi difcrimcn foli Jiariun uibium, aicjue icj)cri 171 pcdcs l^arifinos, ac(jui\ alcntes 18= pcdibus Jx)ndincn- fibus , adco(|ue z6 ]:)cilicis Rufncis, <]uibus Petroj^olis (.lcva- tior Kannfchino. D. Chriflian Maycr in Exj)ofilionc de tranfitu A^cncris antc difcum folis, jxi^. 316. jnvcnit cx obfers-ationibus Lcrcbianis difcrimcn intcr Pelrojiolin et Aftrachani:! pcdum Parifinorum,(|uibusPctropolis allior, quod cum nofiro calculo non con^ruit; nam c curfu Woli^ae i"c(iui- tur Aftrachanum dcjncffins tffe dcbcrc Kamyfchino. Metho- dus altiludincs monlHim opc baromctri mcnfur.indi , ii])j)lic.ita corrcrlione a calorc oiia, fatis cxaMa clfc \idctur in difi.uitia modica, ubi cor^ftitutio iitmoi'])h.icrac jiroximc c.idcm; at in locis valdc diflitis ob jiigens difciimcn climatis (), in- finncin (♦) Di^t.intia brivirfima fcu t5eogr.ipliica K.iinyrilvni a rctinpnli eft ijfio Wcrft.inim tt flifrcrcnti.i I.ttitiuiinum fcri- i o gr.nduum; Altr.uh.inum |vius;, variam vitri fabricam difcrimcii adtitudini mercurii inferre didicit ab experientia Hollman- Eus. Idem D. Mayer loco citato non dubitat, littus ma- lis Cafpii 130 pedibns elevatum effe fupra littus maris Pe- ruani et Africani. Ex cii^umftantiis locorum verifimile vi- detur, mare Cafpium depreffius efle Palude Meotide et Ponto Eluxino, nam Tanais vifibiliter plus quam 10 orgyis elevatior eft Wolga (*).- Quamvis affirmo fuperficiem maris Caljpii dcpreffiorem effe fuperficiebus mariuni Azovienfis el Nigri; probare tamen nolo temerari affertionem cujusdam Ehrlich, canditati minifterii Rigcnfis, qui ftatuit finum Finnicum ad oftium; Newae pbis quam fesqui milliario ger- manico elevatiorem effe oftio Wolgae, quo in Caspium ex- oneratur mare.. (33ufcf;ing^ tt»£icI)entUcl;c 9?acl;i-tcl)ett 1780^ 22'"'^* 6tucP.) Pj, Coxif.. Cdeb. Pallasi ^cife, ni Zh. ©. ST %i EX- E X T R A I T D E S O B S E R V A T I O X S M E T E O R O L O G I Gl L E S FAITES a S1\ PETERSDOURG ANiVEK MDCCXCIV. d'apit5 le nouveau Stile. Prcfcnte a VAcadcmlc lc ig Janvicr 1795. I. Baronicrrc. 1.) T.cs liauteurs extrcnics, la \ariiition, le milifn; & I.1 Iiaiitenr moycnne du Baromcire pour chaqne niois dc Tannce 1794. Au plus Jiaut Au pl us bas Vorjii- ,\Vi nu 11«, irtir 1 \lois. 1 tion. inoxriinp \ ' P. 28. r^-nl. jonr 5c hfiire p. crnl. le our Sc hfure rcnl. P. cenl. V. V 28. '111, C44 J.mvicr 68 Ic + .^ 3 h. s. 26. 78 24 h 2 h. m. 190 27 73 Fdvricr 28. 81 lc s Jl 8 h. m. 27. 48 lc 22 i 8 h. m. »33 28 J4 28". 047 Mars 28. 8+lc 8 i 2 h. s. 27. 92 Ic 27 .'> 6 h. s. P2 28. 38 28. + 23 Avril 28. 78 lc 13 .1 6 h. m. 27. 32 lc 29 .'k j 1 h. s. 146 28. 05 28. 540 Mai 28. 59 lc 15 i 2 h. s. 27. 53 lc 7 i 2 h. s ic6 28 06 j 28. 159 Ju'n ,28. 6;|!c 30 i 7 h. m. 27. 72 lc 10 .'k 3 h. s. 90,28. 17 28. ICg Ju.llct 28. 47, 'c 5 .^ 3 b. s. 27. 56 lc 29 i 1 2 h.m. 9" 28- 02 28- 001 Aoiit 28- 28 lc 27 h I h. m. 27. 70 lc 5c .16 h. m 58 27. 99 28. OJ3 Scptttrbr. 28 67 lc 30 h I :h.m. 27. 61 le 13 !l 12 h. s. 106 28. 14 28. c66 Ofiobre = 8. 82 Ic 17 h irh.m. 27. 69 lc 2rt ^ 6 h. nv 'M 28. 25 28. 246 Nnvcmbrc 28. tfp lc 20 h 3 h. fn. 27. 76 lc 1 j .^ 6 h m. 93 28. 22 28. 250 n^icmbrc ,2p. 23 lc 22 i I ; h. j 27. yj lc 29 i> I 2 h ■>. 170 28. 38 28. sy+ m. flgnifie maiin ou niant-niidi , & s. fir ou aj/iesmidi. .) 509 2.) Nonibre des jours auxquels la hauteur du Baiometre a furpaffe quelques points principaux de rechelle , avec la hauteur qui repond a chaque demi-mois. 1 ~ « A u Ueffu a de un dcmi mois =7. 80 27- 50 28. 0 28. 10 28. 20 au dessus de Mois Janvier jour s h. joui 20. •s h. 10 jours h. jours h. jours h. Fouces milliem. K' 8 16. 23 15. 13 I 2. 10 28. lOI Fcvrier ip. 12 16. 17 15. II I 2. 5 10, 15 2 3. 04.P Mars 31. 0 31. 0 30. 3 28. 15 25. 3 28. 424 Avril 28. 8 27. 13 26. 10 25. I 'S n, 23 23. 425 Mai 27- 0 2>. 20 23. 13 iS. 14 I 2. 17 28- 158 Juin 28. .» '^ 25. 16 19. 18 15. l5 9- ip 28 103 Juillet ) n 23. p 18. 7 8. 7 3. 13 1 28- 002 Aout r'- 13 23. 3 17. 6 1 1. 5 ■*> 14 28. 014 Septcmbre '27. 18 23- 13 17. 22 1 1. 0 5. 13 28. 079 Octob.e 1 30. 3 28. 9 24.. 2 2 19. 15 1(3. 10 2 8. 24.2 Novembr€ 29. 3 28. 1+ 25. 6 n 2, i5 17. 4 28. 255 Dc-cembre 29 14 28. 8 26. 16 2+. 22 '^ »> 8 2 8. (S+S Noia /l^aAcad. Inip. Scient. Tom. XII. Ttt 3) 510 3.) Vanalions confidcMMbles & fubitcs. Tcjrtps. jour he rt. D.ff. 'llCUI ' BaiomiJtr. VariatioTiicim. -I- lo c s.C iK.iCeiiiuiini 3° le loSl loh. m. - 1 1 i I 2 h. m. lc I s i I ih. m. lc 20 i ; h. s. ' -21 i 1 2 h. s. 3 + - 22 i 1 2 h. S. - 2+ h j h. m. ^ ' 4 !k } h. s. ":- 25 ijll h. S. !c 9 .'> j) h. s 1 1 > 6 h. m. > 0*» lc 19 ^ 12 h. s. 20 i I 2 h. s 2 2 h 7 h. m ' 32 31 55 lc 2 2 .^i 2 h.m. - 23 .\ t 2h.m. !c 2 3 i 1 2 h. s J 24. ^ 4 h. s. iS jc 26 i 3 h. s , ■- - \ < t, ' ^f ^ |- 27 a o n. •- 'C :45 !8 •> 13 li.m. 1c 1 1- i j h. m.- II Ik S h. m. Ic 28^ I ?h.m. 2r> ^ t o h. i. jc 2k j h. t. 18 29 3-5 22 27. 72 :8. 3+ 28. 38 27- 87 27. 55 28. 31 :7- <58 2 3 27. 3? 27. 67 -55 - 6j 1- 42 152 1(5; I - 1 >+9 I 52 1^7 150 1+8 149 157- 149 U7 171 155 15« 152 165 l«7 151 I 51 »+7 I 50 «4 - fi> 146 15$. >+2 ' + »■ '4-5 Vont. NOii.~ .\*Ou. SK. Oucll. NOu. NJu. Oucll. SOu. 1' SOu.fo.t Oucft. Calmc SOu.fori SudT SOu.foit Sud. Cicl cn grandc paitic lcrciu. Cicl krcin. C. fcrcin, cnfuitc miagcs- .\ci^e & tivl couvcrt. Atmo^ph^re. C;cl coiivcrt. Cicl lcrcn cnfuitc couvcrt. C. couvcrt , b ouillard , pluic Ccl couvcrt. Cicl ctuivcit, ncigc. Cicl lcrcin. C.couv., enfuitc ncigc& pluic. "icl couvcrt. C. fcrein cnfuiic couvcrt. C. couvcit cnluitc ncigc C. couv. bcaucoup dc nc gq> C. couv. bcaucoup dc ncigc. Sud. Calinc S.Cicl fc.cin SOu. SOu. Xungcs. Pluic , Cicl couvcrt. ^a ibit. NOu. Oucft. .\E .brt E ("ori:. Calmc. NOu. NOu. Cicl fcrtin. Cict couvcrt. C.cl /c c.n.. riuir, C. couv. cnfuitc flrt n. Cicl (crcin. . cn partie (cicin. !->( aucoup dc pluie , C. couvcrt. pliuc) nu.igcs> Moi.<; ■ o *"• I ^ 1 Tcmpi Diir. Laiomctr. I jour Ii'iire. lifuri-sPoucfs.leiit VanatioTherm, Ceniicine».' UegreJ. le I a6h.m. , - I 1 4. h. s. - ; h i: h. m. - 3 a 1 0 h. m. - 4. S 10 h. m. 10 20 22 2+ 27- 27- 28. 27 28 p2 71 18 58 20 le 5; il 10 h. m. - 6 i 8 h. s. 34- 28 25 58 le 7 ^ : h. s. - p ^ I 2 h. m. 46 0-7 28 53 29 JJ le 4. h 7 h. m. - S h <5 h. m. = 3 28 27 24 79 e o o le 17 h 3 h. m. - 20 ^ 3 h. m. 1~ 27- 28- 91 69 le 4^ 3 h. s. ^ - 6 i 4. h. m. 37 27- 28. 87 40 le 14. h 6 h. s. 1 -^. 16 l 2 h. s. , 4+ 28. 29. 71 2 2 le 22 h I 2 h.s. 1- 25 h i2h.m. j- 27 h p h. m. 4? 29. 28. 28. 23 C2 le 28 h 9 h. m. 1 - 2p ii I 2 h. s. 3P 28. 27- 38 53 -\- 47 . 60 - 62 145 141 137 145 145 Vent. Atmofph^re. Oueft. C. couvcrt, pluie h verfe. SOu. ff. nmge^/lebordcmcntdelaNeva' jNE lort. Cicl en partie ftrein. jN fbrt. C. couv. pluie .^ verfe, neige. NOu. Inuagcs enfui e C. ierein. - 67 + 75 • 45 4- 78 -f- 53 + 51 84 141 135 136 129 Oueil;. nuages, enfuite C couv. & pluie' SOu.tbrtpluic variable. j .SOu.fortnuages, pluie \ vcrfe. SOu. iC. ferein. I 20 126 , - 85 154 163 141 152 l52 175 164 •175 159 i57 161 !Ou. Sud.C.ser.,ens.c.OrageigteIc,pluie pu. tbrt.C. couv. pluic ^ verie. NordfortC. couvert tntuite ncige. EftcalmeC. couvert, brouiluird. S. Ou. Ou. jC. couvert , pluie. C. .couvcrt. SE. fort.Neioe, C. couvert. SE. C. fcrcin. E. fort. C. couv. enfuite neige. SE. C. ferein. |SE. fort neige, C. couv. enfuite ferein. S. fort. C. couvert, neige. SOu. C. couvcrt. ff. indiqnc qnc le vcnt a cte tres fort. Ttt 2 II. Ther- 512 II. Thcrmomorre. I.) Ilautcnrs extrcmcs, leur dilTeronce et lelat moyen du froid et de la chdlcur, p air chtiqnc niois de lannce 1794.. Moi>. H a u t e u r 5 c X t r e m c s . DiHV- rcncc. Degr^s. Et.it moycn. Au plus bas. Au plu5 hjut. Froicl mo)en. Dcgrd. Chalcur moycnnp. Dcgrh. m. et lc 27 i5T,2 i5=,4 27 h 10 h.s. F(?vricr iS3 Ic : 7 h. m. »44 le 2 A 2 h. s. 39 159,7 153,8 Mars 1C7 ic- 31 \ 6 h. m. '39 k- 2n i 2 h. S. 2S 1 Ji^o «4SO Avril 165 lc I i <5 h. m. 1 130 !(. 1 6 h 2 h. s. 35 149,3 i3S,S May lyi lc 4 i <5 h. m. 108 Ic 1+ i 2 h. s. 43 137,0 »27,5 Juin 142 ! Ic 4-,9 13 8 14- III. - 514 III. Vcnt. T.) Tiibleau gcncral de la force rt de la dircflion dcs venls, pour chaque mois dc Tanncc 1794. Moii. Cal- me. Vcnt dous Vcnt tort JoUff. Vcnt tre^ Ibrt Jourf. Xord NE 1 'Eft Jour» SE Jour». Sud SOu Oic/lNOu ^ 1 Jomi. Jpun. Jourt. J.iurf. Joun. Jourr Jiiuri. J-urt. Janvicr 3 17 • 9 A 0; ©• S 4 3 8 s ' 9 FJvricr . 5 IJ 8 0 : 3' 3 3 3 4 6 I S Mari . . J 23 5 0 I I 3 + 3 8 6 s Avril . . 8 ' 1$ 7 0 ? t I 4 7 I 0 5 6 Mai , . 8 a. 12 ^ u ; 2 3 I 5 8 4 7 Juin 9 15 6 0 0 ' 5 ; 4 I ** 4 .JO 4 JiirlleF . ■ 7 16 7 Iv 3 6 3 . c I 2 9 7 Aout . S »7 1 8 I ' 0 4 6 S '-4 . 5 2 4 Scpteinbre ' ,, 14 S 0 1 * 4. 3 n 4 . c 3 7 Octobrc . 7 17 7 1 I t 3 I * i I 0 p 4 0 Novcmbre 8 »4- 7 2 a 7 3 7 3 1 1 97 4 i I IV. 517 IV. Atmofphere. Mois. Ciel Brouil- lard. Pluie Neige ferein. nuages. couvert forte. petite. forte. petite. Jour=;. Joars. Jours. Jours. Jours. Jours. Jours. Jours. Janvier . . I i; 18 1 3 I 13 Fevrier , . 4 6 18 ^ 4 i 13 Mnrs . . . 12 15 4 2 S 7 Avrii . . i6 10 4 I 3 3 o ^ Mai . . . 5 ip 7 I lO 9 2 Jiiin . . . 14 12 4 I 4 4 Jiiillet . . 1 1 J7 3 0 lO 5 Aoiit . . ty 23 6 2 10 13 Septcmbre . 6 17 7 3 8 lO Octobre . 1 13 17 6 2 15 Novembre . 0 7 23 6 O 10 II D^cembre . 4 lO 17 *> I 4 lO Conclufions. Comme, en rapportant le refume de mes obfervatfons iTieteorologiques, je diftingiie trois intervalles de temps, qui font: I.) Tannee complette; =.) les fix mois d'h)yver et 5.) les fix mois dele, jc marquerai pour eviter toutes les repetitions ennuycufes, par Nova AUa Acad. Imp. Scient Tom. XI L Vvr A, A. L'intervalle dc rannee complctte, depiiis le i Janxier 179+ jjs(iu'au I J.mvier 17^)5, qui coinpreud conle- qucmment 365 jours. H. L'inlcivalle dcs fix niois d'hyvcr, dcpuis le i Novcnibre 1793 jusqu'au i i\]ai 179-f, q^ii com[)rend isi jours : et par E. L'intcrvalle dcs fix mois d'ctc, depuis lc i Mai jusqu'au 1 Novembre 179+, qui comprend 1 H4 jours. Aprcs cettc convcnlion je (iiriribuc nies rcfultals commc jc Tai fait juscpi^ici, ci quatie cl.inVs, doiit la j^re- micre conticnt les ijbfcrvations du Ijaromtlrc; la fcconde ccllcs du Thcrmomrtre ou du froid et dc la chalcur; la troificme cclks du vcnt , de fa forcc et de ^a dircflion; cnfni la quatiicme cellcs dc rAimolphcrc cl dcs Phcnome- ncs qui y ont licu. I. Daromccrc I.) Sa plus grande clcvation A. -9. -3 le 22 D('ccmbrc a i :: licuics minuit. Thcr- niomctic 164°. Vcnt dc rKJt fort. Ciel couvcrl. IL ^S. 34. le 8 Mars, a = hcurcs aprcs midi. Thermomctic 152°. Vcnt mtldiocre du NOu. Cicl fcrcin. E. -S. S2 le i^OQobic, a 12 heurcs midi. Thermomctre 143°. \cnl du Nord racdiocrc. Cicl couvcrt. 2.) *^a 1 lus pctitc c'I('\atioii A. ^''.^b lc 2+ Janvicr a 2 hcurcs malin. Th( rmo mctre i + b". Vcnt trs fort du SOu Cicl couvcrt. 11. 20.78 le 24 Janvier &'c. cfmmc ci-dclfus A. E. 2-, s^ lc 7 Mai, a 2 h( uics apR-s niidi. Thcrmo nu'tici36°. Vent d 1 Oucft fort. Cicl cn ])aitie couvcrt ct bcaucoup dc pluic. 3.) Sa • 5^9 3.) Savariation totale A. =,4.5- H. 2^06 et E. 1,29 poiices. 4.) Le milieu anthmetique entre les dcnx extrcmes A. 28,005. H. 27,810 et E. 28,175 P- 5.) La hauteur moyenne A. 25,202. H. 28,207 et E. 23,099 p. 6.) La haiUeiu- du T3arometre a ete defTus de 27. so en A. 33ojours: en H. i59Jours: en E. i^sjours. 27.90 — 302 — — 147 — — 150 — 28.00 — 264. — — 134. — — 122 — cS.io — 213 — — 118 — — 84 — 28.20 — 161 — — 98 " — 51 — 7.) La hauteur du Barometre a ete en A. iS2r, jours au deffus de 28.141. H. 9:'! jours au deffus de 28.237. E. 92 jonrs au deffus de 28.082. La variation totale a ete la plus grande en Janvier de 1,90 et la plus petite en Aout de 0,58 poyces. La hauteur moyenne du Barometre a ete la plus grande en Decembre de 25,554 et la plus petite en Juillet de 2 8,0 01 pouces. La defcente la plus confiderable et la plus fubite a ete de ij^ pouces en 51 hcures le 22 Janvier. La montee la pius confidcrable et la plus fubite du Barometre a ete lie Yw pouces en 32 heures le 24 Janvier. II. Thermometre. 1.) Sa plus petite hauteur ou le plus grand froid: A. 183", d'.ipres Reaumur 17^^,6, le 26 Fevrier a 7 h. du matin. Rarometre 27594. Vent du Noid medio- cre, Cicl ferein. Vvv 2 ILi88* 5 20 ' H. iSS", d'nprrs Reaunuir 2''',l le lo Deccnibrf^ '"93 a 6 heiires rlu Gnr. Baroinetre 25, 3S. Vent dii SE tres Ibrt. Ciel frrcin enfuite couvert. R 151°, d';ipivs Kcauniur ^''^ lc + Mai a 6 heurcs du matin. J3aroinctrc zi>.i6. Vent du NOii. Cicl cou- vcrt, nei^e. 2.) Sa phis grandc hautcur, ou la phis grande chalcur. A. ic6", d'apres Kcauniur 23^,5 lc 27 Juin a : heiues apres midi. Barometre ^8. 2?. Calme et ciel ferein. H. 130'* d'apres Keaunuir 10*^.7 le 16 A\ril a 2 heures apres midi. Baronietrc zs. 57. Vcnt medicocrc du SE. Ciel fercin. E. 106°, d'apres I\caumur -3^5 lc 27 Juin, commc ci- delTus A. 3.) La variation totale cn A. 77. en TI. 5S. et en R .i<;* de Dehsle. La varialion totalc a cte hi i^his grande en ^Lii de 4.3°, ct Li phis p( ti!c cn Aout dc 21'. 4.) Lc froid moycn, ou Li fomme de toutes les hautcurs thermometricjues obfervees a «1 heures du malin et a 10 heures du foir, divifee par lcur nombrc, a ele le phis grand en Decembre de 16:",-. et Je plus petit enJuiJl't de 127", 8. Ce froid moyen s'csL truuvc en A. 1+2% 7, d'aptcs Reaumur ~/', s de chalcur. II. i5<^, 8 — — — 3.''» d- fioid. E. 134-18 — — — 8,1 de chalcur. 5.) La chaJcur moyenne, ou la fommc dc loutes Jc; Iiautcurs thermomclriijues , obfervees a 2 Iieures apics midi, divifee par lcur nombre , a etc Li plus f^rande cn Juillct dc 1 1 ", I et la phis petitc cn Dccembie dc i5nc de isi jouis, & par confeqticnt confidcrablcmcnt pius loi^g qua Ibrdinaire. Calmc parfiiit Vent mediocre Vent fort - - Vent tres forl Iir. Vent. en A. 78 jours enH. — 190 — — 89 — — 8 — La force desVents Vent du Nord KE - Efl - SE - Sud'- SOu - Oueft NOu - rij. I 34 jours'enE. lOI — 42 — 4 — — 241 25 jours 29 — 45 43 49 54 57 1 7 jours 14 -— 16 — 20 — 2$ — 28 — 2 8 .';o — 47 jours, 8S 45 • 4 : 36 I - jours Rapport des quatre loLigcs Nord : Eft , en A. 66 : ^i en II. 78 : 66 en E. 74 : 78 Le moi^ de Mai a etc lc plus ventctix, & lc moia d'Oclobrc le pltis calmc. L'liyver de 1793 a 1794 a ete pius- Sud IC3 104 92 - 10 - 25 - 31 - 3^ ' 29 Oucft 115 1 14 124 = 5=4- pliis vcntcnx qnc lctc dc i79+« Le vent dominanl a cte cncore celui de rOucft, & fpecialcment celui du SOu. IV". Armofplicrc. Cud cnticremcnt fcrcin - |cn A. 76 j.ien II. 33 ) Cicl en parlie fer., &nuagcs — 161- — 6 j - Ciel enticrement couvert j — i=S- — 78- 13rouillards, ou ncbulcnx - — 27 - — 11 riuie furte - - - | — 4S - pctitc - - - — bs - Kcigc copieufc mcdiocre 1 « '^ 1 A 56- 5SJ. ^7- 34J- en E. 39 j. — ici - — 4+- — 13 - — 44-- — 56- loo.j. o - 2 — J- La derniere ncige tomba le 4 Mai & il ne rccom- mcnQa a nciger qu'au 15 Novembrc, aprcs un intcrvalle de 194. jours. 1] iic grcla c]uc trois fois, le -- dc Mars, lc 4 de Juillct 6l le 1 1 SVptcmbrc. Le nombrc dcs oragcs nc monta quj 5: lc 11. 13 Mai, lc 13. 2ij Juin tSj lc 4 Juilict, donl aucun n'a cte trcs fort. 11 tonna dc loin en <; Jours, le 5. 21. 2?. 30 Jiullct & le 2 Sej)tembrc. II f.iif)il dcs cclaiis Ic 15 Aout au Soir. U n'y eiit quc 2 iiurorcs borcalcs d'obfervces le 2 & 3 Avril. ].A N('\a dcbacla ]c ic Avril aprrs-midi, nayant etc prife quc j^^ndant 130 Joius. Baronictrc 2- kj» ib. &.pour la dernieie fois le fp en grande .abondance. La Neva recommcnca a former & a charier des gLices le 20 Novembre: le 22 les glaQons vinrent en pkis grande abondunce, & le 25 la riviere fut piife, 229 jours apies fon de^acle. Baronictre 28. 42 a ^s. ^6. Thermometre 155. Calme. Ciel couvert & .neige. Mai^ elle ne refta dans 'Cet etat ide folidile qne just.ju'au 4 Decembre, ou elle de- bacla de nouveau. 'J^aromctre 27. 95. Theimonietre 142". ^''ent mechocre .du :SOu, pluie abondante & ciel couvert. Le ic Decerribre la riviere recommenQa a chaiier benucoup de glaces , & dans h\ nuit du 13 au 14 elle fe trouva prife pour la feconde fois , 247 jotirs aprcs fon debacle en -Av)il & 18 jours ap'es fa premiere prife en Novembie. Ba- jTomeLre 28.93.. Thermomctre i6z°. Vent fort du SE -& tciel couvert. *WI1III I ■IWILM NovaAUa Acad. Tmp.ScleKt. Tovi. XIJ. X x x C)B- Si6 E X T R A I T D E S O 13 S E R V A T I () N S M £ T K O R O L O G 1 a U E S faito cn MDCCXCIV. fi.iprcs \c noiivcau lUlc par Mi. le Confciller dc CoUcges cL ChcwiMa: Strittcr a Moscoii. Prt'fcnte u l.kadcmic le ::4 y/out /ryj. T. Daronicrrc. Lcs liautenrs extrcmes, Li vari.ition, ]r niiliru ,!v ].i haciteur moycnne du iiaromclre, pour chaciuc mois do r.uin('c 1794. Au plus liaut Au plus bas Vari.-j .Mi icu Ila ilrur Mois. 1 tion. 111 0 •ciine P rrnl. 1 joiir 4 hriire P. 2nl. PJ en». 46 P. crni. J.mvicr 2y. p6 ie 4 Ibir, !e 5. j 'c 20 ct le 24. 1 100 27 2''. +9 Ptvricr 27. P2;lc 3 i 6 h. m. 26. 75 lc 2.. ct .^ 2 h s. 1 etle27.28.29. bcptcmbr. 27. yo lc 30 i 10 h. s.! 2 ^ 2 h. s.' 92 27. 04. 27. oj Oiiobrc 1 27. 3I.I + + 18 I 2 1 30 3>' 30 2 t . III. Vent. 5^9 IIL Vent. « 'Ha.bleau" general' de la; foice et de la^ direflion des vents, poui! chaque mois de rannee 1794. Mois. - Cal- mc. Vent doux Vcnt fort Vent tres tbrt - Jour.». Degr^ de Force i des Quat )por re pla bud f ges. Oue/1 Jouij.- Jours: Joiirs Nord 8 Efl Janvier I + 17 P 481: 6 II 5 Fevrier . - 4 2 ' IP 3 385- 8 I P 10 Mars ... 2 3 ^* 2 4- 412 i5 0 ' 5 8 Avril ... I I 21 7 1 477 17 3 5 5 Mai . , . *> 4 19 6 4P2 5 6 1 1 P Juin 0 0 20 10 533 12 4 5 P Juillet I 3 ip 8 474 12 2 6 1 1 Aout . . 0 3 2 2 6 45 8 6 11 1 8 (S Scptembre 2 6 18 4 3P3 5 5 10 10 Oi.tobre . I 10 16 4 377 5 7 10 P Novembre - 5 IJ 10 0 i 250 7 7' 10 5 i Dc-ccmbre- 1 1 2 16 13 0 1 277' 10 P 8 4 IV. At- 530 IV. AtmofphLTC. Mois. Ciel Drouil- lard. Pluie Ncigc fercin. nuages. coiivert fbrtc. pctitc. fortc. j pctitc. Jour?. Jours. Jour^. Jours. Jours. Jours. Jours. Jours. Janvicr . . I 3 * / 'S o 0 I '9 F^vritr . . I 5 ^ n « o 5 o 15 Mars . . . .^ J + 1 J 4- o 2 I 8 Avril . . 8 9 J3 o o 8 o I Mdi . . . 4 12 iS o 1 '3 Juin . 4- 6 ;o 3 7 10 Juillct . . 3 /> z6 I 8 13 Aout . . I P 2 I 4 6 i6 Scptcmbrc . A 9 '9 f> i 9 Octobrc 3 6 ** ^ 8 I lO o 1 Novcmbrc . o I 29 7 o 7 I 7 D(;ccmbre . 3 7 21 o o I I '4 Conclufions. En mnrquant par: A. 1 intcrvdllc dc toiilc Tannce. drpuis Ic i J.nn ier 179 + jus(|u';iu 1 Jan\ i( r 1795, (jui < II dc ",65 jours. II- L'inlcrv.illc dcs fi.x niois dc J'lii\rr, depuis Ic i Novrmbre 1793 jui(ju'au I Mai 179.}, coiiiprcnant isi jours; ct par E. L 111- E. L'intcrvalle des fix mois de Tete fuivant depiiis le i Mai jiisqu'aa i Novembre 1794, qiii eft de 184. joiUo\ II en refultera la refume fuivant. I. Barometre." I .) Sa plus grande elevation : en A. 2$. 0-4. le 5. 6. et 7 de Mars et le i5 Decembre, a. 2 h. aprcs midi E. 27.83 le 1 5 Miii, a 2 heures apres midi. Thermo metre 119°. Vent fort du Nord, ciel ferein. H. 2 8. 04. le 5. 6 et 7 de Mars. 2.) Sa plus petite elevation en A. 2(5.5 8 le II Seprembre, a 2 h. apres midi. Ther- mometre 138°. VcnL fort du NO. v. Oe. Ciel cn partie feiein. H. 26.57 le 12 Decembie 1793. E. 26,58 le 1 1 Scptembre. 3.) Sa variation totole en A. 1.46, en H. i. 37, en E. 1.25. 4.) Le miUeu arithmctique entre ces hauteurs extremes : en A. 17.31 en H. 27.355, en E. 27.205. 5.) La hauteur moyenne, ou la fomme de toutes les hauteurs du Carometre divifce par leur nombre ^, en A. 27.36, en H. 27. 54 et en E. 27. 21. 6.) La variation totale a ete la plus grande en Fevrier de I. 17, et la plus petite en Aout de 0.37 pouces. 7.} La ■- 53 2 - 7-) L.i Iiantrur moycnnc dii B»iroinetie a ete la pltis gran(le cii ALiis dc -7.71 ct Li ijh.s ])clilc cn AouL dc -0.^3 pouccs. 11. l1ici*momctre. j.) Sa plus pptite hauteur ou le plus grand fioid A. i8j°, d'dj)ies Kcaumur ib°, i, lc 16 JanTJcr a <^ li. matin. Haiom^tre 27, 71. «Vent mediocre du NK. Cii 1 en })aitie fcrcin. P.nfuite le 2c Fevricr a 6 h. m.itin. Baiomctic ;-, 63. Calme. Cicl cn partie ferein. Knfin Ic J"^, 14 ct I- Dcccmbre. Barom(';trc 28. rc a 2-:. (;;. VenLdu SE, \Ii! ct calme. Cicljpour la plupart f(ercin. IL 194', d'aprc's Reaumur 23°. 5, lc 11 Dcccmbrc 17^3 ii 6 heurcs m.ilin. E. i'^\, d'a[)rcs Lcaumur 3% 2, le 1 s Oflbbre.a <^ li.mat. Barom(!tie 27. 5y. Vcnt mcdiocre du Nord. Cici fercin. 2.) Sa ])his granrlc h.iufcur, 011 ia grandc chalcur A. ic3°, dapics Kcaumur 2$". i, lc 27 Mai .1 2 hcurcs aprcs midi Baiomctre =-.«;. VcnL v.iolcnt du Sud. Nuagcs epars, ccLiiis ,vers le Soir. n. izf)'\ i\\\p\cs Rcaumur 14°, + , le 23 Avril a 2 hcures a])rc-. midi. E. IC3"' Ic =7 .Mai r r ^ k i 1 ^'.y.t J^c/J^ Jcfa Jcaz aua^ mantr d ^ltai . O f^ bi '^s \0 /■\ .^ /^ \ ISI ^ fel s- k i H 1 : 1 !'('■ ; ' 1 - j' ■ ■•V •lluU ■: !