^ NOVI COMMENTARII V mSTITUTI BONONIENSIS ® T03IUS QUARTLS I ^^^ €S^ *&C3 ^. IIOi-3-^/ NOVI COMMENTARII ACADEMIAE SCIENTIARLM INSTITUTI BONOjNIENSIS TOMUS QUARTUS. EX TYPOGRAPHIA EMYGDII AB ULMO StPERIORUM PERMISSU. ALOYSIO LAMBRUSCHINIO V. E. .^eaoluj /luM^lcif, A^iidu^te ^on/yi^^^ ctihonu S. E. R. BIBLIOTHECARIO MA-G. PRIOR. URB. ORD. HIEROSOL. Q, uum Academia Scientiariim Bono- iiiensis aliquot ab hinc annis instaurata jam tria suorum speciminum voliiinina edide- rit, (juae nobilissimoriim sapientum(|iie vi- roriim judicio hand penitiis contemnenda sunt visa, nuperriine vero de quarto etiani IV cxciuleiulo cogilaret , nihil haesit aniiiio ciiiiiam pollsslimiiu nonilnl dlcandum, cul- que lutelae foret comnieiidandiim . Ciini eiiim illiul Academlae nostrae sit proposllum, ut egregium vel ipso in limi- ne compellet yirum, cui veluti Patrono et Aiispici suas, quotquot expromit, lucii- Ijratlones nuncupet, vix fieri poterat ut Tu, E:\iiAENTissiME Princeps, slugulls aute o- culos non occurreres, qui apud GREGO- RIUIM DECIMUM SEXTUM P. M. eum- deni([ue solertlssimum Judicem atque Ad- sertorem sapientiae tanli es, ut vel praeci- pua Clu'istianae rei munera Tibi credlde- rit, el suprema studiorum Praefectura jus- serit perfungi, Tiblque caetera maximae notae oflicia voluerit adtributa. Hanc autem ipse dignitate partam gio- riam, summa quoque ingenli, doctrinaeque laude scriptis editis cumulasti, ut ad be- nemerendum de Religione prlmum, delu- de vero de Imperio, Te, tuaque , omnia V mlro admodiim studio, ac sedulitate con- ferres. Digiiam poiTo hominis laiidem in Bar- nabitarum Familia instltuti! quae omni- gena eruditione clarissimos a plurimis hu- cusque saeculis edidit yiros, Josephum Ra- cagnum, Hermenegildum Pinum, Maria- num Fontana, aliosque complurlmos, qui turn novi, turn veteris Instituti Bononien- sis lumina extitere. Quamquam nobis inter ceteros potissi- mum prostat vir amplissimus Card. Ger- dilius ille Piiilosophorum sui temporis fa- cile princeps, quern veluti sidus non Ita- lia modo, verum Europa tota suspexit. Cui quideni nemo addendum dubita- verit praeclarum aliud lumen Franciscum Cardinalem Fontana tum eximia doctri- nae ingenilque laude, tum rebus optime gestis, scriptis([ue suis omni honore di- gnissimum : quorum primum Tibi in Tlieo- logiae sublimioris metliodo tractandae du- TI cem; alloniin In graecitate institutorem fuisse i;ratulaniiir. Haec poiTo aniino receiisentes Acade- miae nostrae Sodales jam Til^i, Vm Emi- NEisTissDiE, jam sibi singulis quodammodo defuluros arbitrali sunt, si opus istud alio insignitum nomine in lucem prodire pate- rentur. Non ista quaeso ad gratiam prolata arbitreris, si enim, iis omnibus procul ab- actls, quae a natura proficiscuntur, in Te ipsum oculos conjlcimus, si ingenium, si rectum in re omni judicium perpendimus, quis potest esse unus, cujus auspicils prae- sentlcpie tutela specimina ista ex domesti- ca veluti umbra exitura tuto fidenterque conquiescere. posse arbitremur? Quae cum ita sint, quid est rellquum, nisi ut pro Ilia, qua benigne faciendi pol- les voluntate, ingenuam banc cultus, ob- servantlae(|ue erga Te nostrae significalio- nem bono lubentif[ue animo accipias, tuo- que online auctorum mentes erigas allicias- VII que ad potiora, atque absolutiora dein- ceps elucubranda. Cui quidem benevolen- tiae in iios tuae cumulum addideris, si San- ctissimo Patri ac Pontifici Optimo GRE- GORIO DECIMO SEXTO supremo tu to- ri studiorum et auspici scrip ta, scrip tores- que, singulos in dies Til)i5 Patrique Ma- ximo obsequentiores, fidentioresque com- mendaveris . ~J — ^TSA \ fciMifceggg AEQ. MATTHAEI VENTUROLI VentraHs hernia in regione iliaca enata cum strangnlalione intestinorum inter muscidos ohJirjiios . Ln herniarum iraclatione mnltl , atqne excellenles Chirnrgl sunimo studio versati sunt, nee imnierito, nam sive morbi acerbilalom species, sive curallonis difficullates, et discrimina, nullum fere est argumenlura tractatione dignius. Ideo, iit ve- tcres mittam, receniiores non pauei de herniis diligenter scri- ])ere,et praeiicas, quae occurrereni, observationes colligere stu- duerunt. In quibus et Camper, et Richlerus, et Lawrence, el Hasselbach, et Aslley Cooper magna cum laude non medio- crem scienliae ulilitatem corapararunt . Prae caeleris auteni Scarpa noster adeo de Anatome bene meritus,Chirurgicam quo- que ariem doclissimis de aneurismate, deque herniis commen- talionibus mirifice adjuvit. Quamquam vero post lot, ac tan- torum virorum labores nihil jam reliquum esse videatur, in quo nostra excrceatur industria, tamen si quis omnia accu- rate noiare inslituat, quae in hac morboruni specie usuveniunt, poterit adhuc uberrimae messi spicas adjicere non inanes. Mi- hi quidem cum saepe herniotomiam fecerim, non semel accidit, ut pcculiaris quidem casus occurreret, cujus animadversio nee novitate careret, neque utilitate. Maximc autem singularis est casus ille, quem hod'ie ad vos referre conslilui;, ventralis sci- licet hernia, quae et aegrotum in supremum vilae discrimen adduxit, et Chirurgi ad curandum acciti solertiam non medio- criler exercuil . Laborabat iamdndnm hernia ad inguen sinistrum N. N. Bo- noniensis. Inlcslina per inguinalem duclum juxta funiculura spermalicum in scrotum lapsura erant, nisi perizomato cohibe- renlur. Quod ille initio neglexit; verum de periculo admoni- tus, hujusmodi retinaculum comparavit, locavitcpe aplcj ne- que unquam aliquid aggressus est, quod validiorem nisum re- 4 M, VESTrnoLi quireret, qiun pcilzoma iia arete constringerel lit viscera per ca- nalein exciurere niillo modo possent. Ita cum faeces dejicere noil sine labore ali((uaiulo pararct, constricioris prcssum dii- plicavit, veriliis, nc quid laxarelur. Niliiloniinus in ipso deji- cicndi conalii acri dolorc ad regionem iliacain repcnto corre- ptus est. Piitavit ex dillicili faecuni irajeclu id evenirej qua- re conalus iteravit, nt landem expellerct. Sed incassum^ dolor eniiu non modo rccriuUiit, verum ad regionem epicolicam ce- leiilcr se exlendil. Coaclus decumbere stalim eingulnm iaxa- vit, ncmpe arbitrabatiir viscera foras protrnsa, et violenta re- tinacnli pressione constricta ad hunc modnm torqneri. Sed ne- qne intiuuuit ingnen, ut solebat, ab inteslinoriini exitn, ne- qne manus ad aiinuiiim spermaticiim appliciia resisteniiam ul- 1am pallebatiir^ nihil denique apparel)al ex ils, quae in hnjus- niodi lumoribus contingere experientia doctns didieerat. Inte- rea quamquam su|)inus jaceret aptissimo corporis posilu, noa modo non remiltebat dolor, sed inslabat acrlus, et misernm ve- hemcnlissime cruciabat. Accessit inquietndo cum nausea, et vomilu^ venter dextrorsum ab iliaca regione fere ad hyppo- cliondrium Inrgebat, atque obduruerat. Vehcmenlcr pcrtcrritus cbirurgum propere accivit. Miratus est Chirurgus lot,el lam gra- via, tamque repenlina symptomata raomento temporis ingruis- se, quae de slrangulatione inlestinorum , ideoque de hernia incarceraia dubilari vix sinerent;, miratus est miillo magis, cum inguine explorato, nihil reperit, quod huic conjecturae respon- deret^ nam inguen in nalurali statu manere, funieulum sper- raaticum minime occupatum , canalem digito plane pervium comperit. Turn cogitare caepit viscera in illo conatu perizo- matis atlritu ita afl'ecta fuisse, ut quamvis intra abdomen cora- pulsa fuerint, tamen ex accepta laesione adhne el dolerent, et inflamraarentur. Ita cum nullus operation! locus esse vide- retur, ad generalia praesidia se conlulit. Sanguincm large sub- duxit, fomentationes emollienles ventri admovii, clysmata prae- cepil. Quae praesidia quamvis optima, et rei convenientia cum nihil proficere viderentur, ille tamen non despondit animunij venacseclionem iteravit, fonientaiionum, et clisniaium usunum- quam intermisso. Atqui neque remediorum opportunilas. De- que conslantia quidcjuam profuit. x4ilvum ne clysleres quidem siiniulantes solvere polucrunl, pulsus exiles, et conlracli crant, anxietas irrequiela, dolorcs acutissimi. De Herma 5 Eo statu res erat cnm advocalus sum, ut de morbl diagno- si , ct quid in tanto discrimine agendnm, teniandiimque esset una consnleremus. Horae sex a rnorbi acccssione intercesserant cum aegrolum invisij anxium, et misere excrnciatum reperi ^ pulsus ernnt lenuissimi et celenimi , facies deformata , frons gelido sudore madida, vomitus, et singultus perlinax. Explora- to statim ingnine, aperte cognovi non iliac viscera peneirare potuisse-, nam ut recte Chirurgus animadverlerat, ne vestigium quidem lumoris ap])arel)at , et ductus inguinalis plane liber, et pcrvius omnem obstructionis intestinalis suspicionem amove- bat. Quid ergo putandum erat? Si inteslina inter conatum ia ipso ductu inguinali atlritu perizomalis laesa fuisse suspicannir, fuit ilia quidem ofTensio brevissima. Qui igitur fieri poterat , ut tarn cito sublata inflammalionis causa, maneret tamen, im- mo cliam ingravesceret,ct mirum in modo augeretur inflan)ma- tio? Inter haec animadvertendum se praebuit tumor ille (Tab I. A) qui dexteram ventris partem afiiciebat non multum qui- dem proraincns, neque circumscriptus, atlamen raanifestus, atque adeo sensibilis, ut ne minimam quidem pressionem tole- rare aeger posset An non suspicari licebat inteslina a natura- li positu dimota iliac protrusa fuisse, et in illam abdominis partem violenter adacla strangnlalionem pati? At multa erant , quae huic conjcelurae repugnare videban- turj Venirales herniae juxta lineam albam plerumque emicantj praeterea nunquam, aut fere nunquam strangulationem effi- ciunt, si illas excipias, quae circa umbilicum fiunt. Deniqueeo loco, ubi tumor eminebat, abdomen firma musculorum con- texlura ita munilum est, ut intestinorura exitum omnino pro- Iiibeat. Revocavi in animura quaecumque de herniis vcntrali- bus aut ipse observaveram , aut relatum legeram : nihil enim mibi se se obtulit, quod ad hujus morbi stalum traduci posse videretur. Sane ventrales hernias extra lineam albam in latera- libus abdominis partibus emergere tunc solum contingit, cum aut ex vnlnere, aut ex tumorum suppuratione cicatrices exi- stunt, quae texturae muscularis continuitatem solventes soli- ditatem labefactant, ut visccrum protrusionem cohibere jam non queant. At ventrales hernias integro muscnlari texlu ex repen- tina , et quantumvis violenta causa enatas nee mihi unquam observare contigcrat , nee de aliis audiveram. Quamvis auiem lam multa obsiabaut, ne de ventrali her- 6 M. Ventdroli nia incarcerala cogilaieraiis, atlamen nee clemonstratum eral tales heriii;iSfO locogigni iion posse, nee oiniiino alind erat,qiiO(l siispicareinur. LliiJe aiuein proriipisseiU viscera, uhi se iiisi- nuassenljCOgnosci niillo luodo potcrat. Itaque si me valde hae- sisse f>ilel)or, iioii vereor, ne diibitalionein mcain oinnihiis pro- bem. !Nain(pie abdomen sccare Uiiuidiim (jnidcin, sed non iia ut ulluin luberis herniosi indicium praebcret si forie hernia reperla esset nulla, pudori Cuisset. Ccssare auiem in laulo, tara- que pracseiili acgroli periculo inhumanum crat. Nee moras ne- ciere ad rem matiirius expendendara licebat, nam in unius, aul alteriiis horae intcrvallo supremum viiae discrimen versabalur. Quando igitur consilium ex tempore capicndum erat , otnni dubitalione seposila, operaiionera hoc modo sum aggressus. Feci, nt aeger supinns decumberet, elatis pauUum, divarica- lisque coxis. Turn regionis iliacae dextcrae inlegumenta seca- vi. (Tab. II. B. ) Seclio tres fere pollices longa oriebatur su- pra anniduni ingiiinalem intcrvallo pollicis unius cum dimidioj jirotendcualur autem oblique extrorsum usque ad regioneni e- picolicam . Ita aponeurosim obliqui externi (Tab. II. C. )de- lexi , quam valde tensam , et prominenlem iuveni . Detectara canlc admodum brevi incisione juxla librarum duclum directa perforavi. Quo vis eftecto, turgere stalim vidi membranosuci quoddnm cor|)us . Agnovi inlestinum esse, quod ex angusto carccre, nbi ernt detentum, emergcre nitebatur. Itaque incisio- nem sensim iio dilatavi, ut digilum intromitterem , quo duce incislonem tiitius ijerfeci. Hacc seclio tolam ansam intestinaleni (A. Tab. II.) ibi delitescenteii in aperto posuit. Erat autem inleslini ilei poriio circiler sex pollices longa, in cavitalem ab- dila, cujus superiorem parielem aponevrosis ipsa obliqui exter- ni eihciebat, inferiorem vero (D. Tab. II.) sive basim obli- quusiuternus efl"ormabat,queniadmodura in tertio schernate vi- dere est. Intestinuni adeo inflamniatum erat, ut a mortiflca- lione non longe abesset, id quod lividus, et violaceus color, quo sud'undebatur, indicabat. Iiiteslini arcus superiorem cavi ])artem lenebat, exlrema vero inferius vergebant . Videsis sche- ma secundum, quod intestinum ipsum (A. Tab. IF.) exhibet elalum ut cavi fundus (D.) delegi , et strangidationis locus palefieri possit. Et revera idi|)sum oportuit facere, el intesti- num anlrorsum trahere, ut simul muscnlum, quo premeba- lur, ailoUcrem, et dilaiarem praeieruaturalem illam divaricatio- De IIerma. 7 nem fihrarnra oliliqul inlerni, quae divarlcalio siinul et egips- sus , et suirocationis causa fuerat. Caule autein ciiltro apice obtuso aucia est dilatatio quantum satis eral ad inteslinurn In- tro adigcnduin, id quod stalim, ct felicilcr successil . Turn ri- mae turundaui apposui, ne ilcrum prorumperet,etvulnus admo- tis niarginibus occlusi. Angulutn tamen inferiorem aperlum rcliqui,ut indc turnndara suo tempore extraherem posteaqnam suppuralio sails ])roccssissct. Operationis exilus tarn felix fuit , qnam qui maxima. Nam acerrimae inflnmmalionis sympiomala momento temporis eva- nueruntj vomilus, et singultus conquievitj clysterihus adhibi- tis, alvns copiosissima dejectione solutaest^ pulsus elatiores sla- tim faclij quies tanta consecuta est, ut soninum capere sta- tini alj opera tione aeger potuerit. Prospero tam dubiae , ac periculosae liernioloralae successii recrealus, et jam raetu vacuus cogitare cacjii , quooam mo- do hernia isthaec mihi quidern nova , eerie autcm rarissi- ma, el plane singularis oriri potuerit. Palebat autem intesli- nurn, aegroti conatibus sollicitatum ad descendendum juxta inlcriorem musculi transversi marginem, cum in canalcm in- guinalem perizomale conslrictum se insinuare non posset, vim iecisse in fibras obliqui intcrni, quae descendentes cremasterem efformant, iisque deductis sub ubiiquum exlernum penclrasse, ejusque aponevrosim elevasse, et a subjecto musculo disjun- xisse. Inde cavitas exlitit,in qua non parva inlestini pars tam- quara in cavea inclusa haesil. Id tolum eo tempore effectum est, quo aegroti conatus nitentis faeces emitlere inlestini dc- scensum , et protrusionem adjuvabaut . Cessante vero nisu , nuisculares obliqui fibrae iterum contractae interceptum inlc- stinum ita oppresserunt, ut strangnlalionem inducerent. Quapropler nil mirum', si inguen plane liberum, et noxne expers fuit;, nil mirum, si tanta exarsit inflammalio, cum inte- slinurn inter musculares fibras obliqui intcrni, et aponevrosim externi arctissime pressum, el siiffucatum esset^ nil mirum de- nique, si venter intumuil quidem aliquantum, sed non in lu- beris modum elevati,et circumscripli, qualis herniarum fere omnium tumor est. Fuit igitur haec nostra ventralis hernia in reglone iliaca e- nata cum strangulatione inleslinornm inter musculos obliques. Qui herniae casus oppido rarissimus est, et fortasse unicus, 8 M. Venturoli atqiie hoc ipso digniis eral qui adootareUir, describeretnrqne diligeiiler. Ego certe nullum uspiain iuvcni, qui de tali hernia relulerit. Eqnidem Hasselbach animadverterat fieri posse, ut in- testina ah ingressu ductus inguinalis prohihita , sub aponeu- rosi obliqui extcrni consistant, ibi({ue agglonierenlur, unde su- pra inguen lumor existat. At nullibi reperitur inteslina ipsa in superioris ventris parte inter utruiuque obliquum se insinuas- sc, ibiquc slrangulatiouem passa esse, quae non aliler quam per herniotomiam lolli posset. Tam novi, tara singularis even- lus causa jirofccto fuit arctissiraa constrictoris compressio,quae profuit quidern ad inguinalem duclum tuendum, verum effecit, lit intestina validissiniis conatibus violenter adacta fibras o- bli([ui interni disjungerent, et externi aponevrosim dislendc- rent, nude extrusio, et consequens orta est sufFocatio. Pote- nt haec observatio, si quando quid simile accidat , Chirur- gos confirmarc, nc novitate rei percuisi animum despondeant, neque dubitent o[)erationeni aggredi, quam si pro nimia ti- miditale aut reformident, aut difFerant, verendum est, tie aegro- tanlis salutem in exiremum discrimen adducaut. De Hernia EXPLICATIO TABULARUM TABULA I. Demonstrai truncara supine positutn, lu appareat in A parva et vix cir- cumscripta inlumescentia , quae lierniara occuiiabat. TABULA II. Deraonsirat locum , ubi incisio supra uimorem insliiuta est. A. Portio inleslini cgressa , el suilbcata, elata , et ad sinistram partem versa, ui cavitas appareat inter duos musculos obliquos, in qua jace- bat comprcssum iniesiiuum. BB. Ariguius superior incisiotiis parietum abdominaliura exteiisae usque ad aponevrositn obliqui externi CC. D. Caviias in qua jacebat inteslinum, TABULA m. Rcpraesentat anaiomicam pracparationem supta cadaver, ut melius ap- parcaiit partes omnes , quae licrniam conslitutbant . AAA. Inlcgiiraenta incisa ad deiegendum parietem rauscularem apoue- vToiicum abdominis. BB. Musculus ol)liquus externus scissus in regione aponevrolica. C. Portio aponevrosis ejusdem , quae inteslinum legcbat elata , et rc- iroversa. D. Anniilus externus canalis inguiaalis. E. Portio obliqui iiiierni. F. Peritonaeum discissnni . G. Locus inleslini siiirocalionis. n. Inteslinum egressura. 1 1. ruuiculus spcrmalicus. T. ir. IX ^ < * ^''"" o \: ■O" '■''sk*,. ^*fei 1 ^ I m/3 y -V A ^ V s 1 ^ ;-s6s^ij £^ >• i ^ i. / I s # I ^*i^S-:^ 'I / ), \ < > % V ^&^.. '4 '»'' t e 1 i^ ^^-^•^.-..s, .7. ^ % i^'?^ V4 V ^ ^ ^"^HHSa^tM- ANTONII BERTOLONII EQ. AUR. M. D. FASCICULUS SECUNDUS Plant arum rariojinrif t^el noi^arum horti Botanici Dononiensis JL asciculnm sccundnm plantarum rariorum , vel novarnm horii botanici Bononicnsis vobis exhiheo , Sodales praestan- tissimi, ciii praefahor ahsolvens nanalionem eorum, quae a me praeslila sunt ad eundem horliim ornandum , perficien- dumque. Cum veni ad vos nulliis erat locus seminibus excipiendis, ser- vandisque apliis. Pauca seinina, sacculis chartaceis concre- dita, nullo ordine distributa, pulveri derelicla totum penu seminarii horii noslri sistebant. Atqui seminarium est ali- mentum primum, et praecipuum horti, neque horlus verus sine seniinario esse potest. Hoc suppetias coniinuo fert plan- tis, quae cursum vitae brevem absolvunt. Per hoc nova se- niina a reh'([uis hortis nobis comparamus, et supellectilena nostram augemus, ditamus. Itaque onini cogitalione, et stu- dio illico incubui , ul seminarium institueretur , quo horlus nosier inlus, et extra celebrior, quam unquam fuit , evade- ret. Parcens quolannis, quoad potui, sumptibus horti si- lentio mihi cornparavi pecunias ad rem necessarias, quibus conclave ad semina excipienda extructiim esl^ idem substra- tum tabiilis, locniamenlis bgneis undique cirrumseplum,va- slsque crystallinis probe operculatis ad mille, et scptem cen- tum ditatum. Ita seminarium fuit, nnllo imperante, nullo contradicente , omnibus postea probanlibus, et admiranti- bus. Quae res adeo placuit Eminentissimo Cardinali Caro- lo Opjiizzonio, ut, cum is ad regimen Archigymnasii nostri deyenisset, nulla iuterjecta mora obsecundaverii, quo con- 12 A. Bertolonu clave allerum simili pacto extaret, et exlilil. Quarc nunc se- minarintn e irilnis millibns vasculornin, cl qnalitatiiin semi- niiui possidenuis, a quo lot, tanlaeqne species, quae hor- liim noslrum cxornant, nulla fere expcnsa , nullo la!)ore di- mannrunt, perque hoc permuiationil)us annuls nova semi- na mill! coinpaio a prai'cipuis horiis hotanicis Enropae, sci- licet a Londineiisilnis quibusdam, a Parisicnsi, a Berolincnsi , ab Halensi, a Monacensi, a Vralislaviensi , r Vindobonensi , a Cracoviensi, a Praf!;cnsi, a Petropolitano , a Monspessnlano , a Gcncvensi, a Tigurino , el ab omnibus insuper Ilaliae horiis . Eraul apud nos horti sicri plantarum dillssimi, anliquilale spcctalissimi. Ilorum primus, et praecipnus continct qua- luor mille , et trecenlas species ab Aldrovando ad Rodalum usque coaduiialas, in quibus plures sunt ab ipso Aldrovan- do in Hispania lectae, et magni facieudae. Secundns ab hoc habendus hortus siccus Josephi Montii, dives bis mille, et quingeniis speciebus praeter plantas seorsim positas, et ab ipso Montio relictas, quae respondent stirpibus descriptis in opere, cui titulus est = Catalogi stirpium agri Bono- niensis iirodromus Gramina ac hnjusnindi affinia comple- clens, Bononiae sludiorum 1719. == Hae autem sunt bis centum, el triginta ires species e Graminum, et Calamariarum faniiliis, atque nnaqnaeque earum insignitur charlula typis impressa, eandemque phrasimspecificam (erenle,quae in libro Montiano jam descripto exhibetur. Quid praestanlius ad in- telligenliam Monliani operis lam saepe, nee semper certe, a Linnaeo prolali? Adeo ut mihi primo forte coutigerit, ut tute iisus sim Montianis synonymis in Flora lialica sistenda , at- que cnucleanda*, quinimo operae praetiura duxi addere hi- sce stirpibus aliam chartulara manu mea exaratam nomine specie! in ipsa Flora Italica exhibiiae, quo horlulus iste non minus valeret ad opus Monlianum, quam ad nostrum con- junclim explanandum. Tertius denique hortus siccus mnsaei nostri ad collectorera antiquum Bononieusem, sed incertum, pertinet, et fere duo millia plantarum continet, quas inter l)auculae sunt, quae Joanni Fabrio, olim Simpliciario Pon- lificio, et inter Academicos Lyncaeos magni nominis atlri- bucndae. Inter evolvcndum vero totum hunc horlum res pa- tuit atientione vestra dignissima, et mihi ultra expeclalio- Plantae nAn. houti Bonon. i3 ncm carissima. Repevi enira quasdam plantas arte ex serico facias, 111 nee mnjor similiuiJo, nee vividiores colores na- luiam imitanies h-iberi jjosbint. Ulinam ars Iiaec eilingenda- ruui ad naturam ex serico stirpiiira ilerum innotesceret, imo reviviscerel ! Atque tola haec liorti teriii siipellex, cum ad manus nieas ex dono perveiiisset , illico cam inluli in hor- tum nostrum, cni apprirae debehatiir, cum collectoris Bono- niensis supellex essct. Horii sicci , de qiiibus liactenus pertraclavi, pulveri, et inse- ctis voranlihus derelict!, a minibus proh pudor ! vaslati, nulla distribuli melliodo degel)ant, ut uullius utilitatis ad scienliam esserit, cum tamen ulilissimi esse posseni. Cui rei ut opem,et medelam afi'errem, plantas omnes soluiione subli- tnali corrosivi lavandas, et in chartas novas transferendas cu- ravi, postea vero in classes, ordines, genera, et species disper- livi^ ciimque plures phrasibus tantum antiquis dislingueren- tur, reliquae carerenl nomine: cunctae nominibus a Liunaeo, vol a syslemalicis, qui post Linnaeuni fuerunt, traditis insi- gnitae sunt , ut hodie non minus nos adjuvent in determi- nalione planlarum horti nostri, quam opem praeseriim fe- rant in synonymis Florae Ilalicae enucleandis, atque adhi- bendis. His aulem rebus conficiendis suppelias potissimum tu- lit filius mens natu major, et nunc in calbedram scbolae bo- lanicae noslrae mibi suffeclus, qui assiduo mullorum men- siura labore mannm operi admovit, et cuncla mecum poli- vit , atque coliordinavit. Dcerat horto nostro supellex carpologica ex fructibus exoilcis. Haec habebatur in musaeo maleriei mcdicae, cui profecto non tam bene attribucbatur , quam si musaeo horti nostri attributa fnisset. Id persensit praestantissimus materiei me- dicae Doctor Fulvius Gozzius collcga noster, qui, superiori- bus annuenlibus, cam nobis humanissime concessit, et nunc collectiones nostras exornat , utilis in prinas ad car{)oIogiae scientiam explanandam, atque promoveudam, in qua bo- tanici receiitiores plurimum consistunt , ut plantarum fa- milias, atque genera firmius, quam antea, statuant, Nuper- rime vero cum pcrilluslris Joacbinnis Velasquezius Lega- tioni Mexicanae apud Romanum Ponlificem addictus supel- leclilem carpologicam e Guatimala Americae mibi largitns esset, statim earn inluli in musaeum nostrum, cui addila- menlum non spernendi prelii suppedilavit. i'4 A. Bertolonii Posiremo alte dolcbat, nos noa posse in praelecllonibiis no- slris mi fnngis vivis ad doctrinam fnngorum exponendam, qua saliiti publicae tain mililcr prospicimus. Seges fiiiigo- ruiu amplissima in Italia est-, at qnot, qiianiisque periculis vita hominum a fungis venenatis laborat ! Piidet dicere , cliam nunc pcrniciosos tangos indiscriminatim cum bonis ve- nire in foro olitorio nostro ex malo principio, quod aga- rici omnes, qui annulo pollent, habcnlur iunocui, dum pki- res sum letbales. Gum igitur necessarium sit docere disci- pidos de hac re, utile duxi, fungos cereos ad natiirain elli- ctos nobis comparare, quibus musaeum nostrum ditavi,el qmbus augendis omni studio, atque soleriia contendam. Hacc sum, quae egi pro horto Archigymnasii nostri. Si ea iccle praesiita judicatis, favorabiliter accipite, et curis no- stris humanitate veslra indulgete. Venio nuacad dcscriptioncm plantarum, quam spopondi, et pri- nium loquar dc novo gencre slatuendo. Genus Capparulis haotcnus comprchendit species fructu diversissimo poilentesj hie enitn in aliis l)accatus, in aliis omnino capsularis. Plu- merius primus viderat, plantas fructu capsular! cousocia- ri non posse cum planlis fructu baccalo, et genus Brey- nine ad primas significandas adhii)uit in Nov. pi. Amer. gen. p. 39. Linnaeus in editione prima Gen. pi. Lugdun. Batavor. 1737. p. ii3. n. 32i. hoc Plumierii genus retinuitj sed postea in Gen. pi. ed 6. Holmiae 1764. illud suppres- sit, et conjunxit cum Capparule , forte quia non vidil frn- clnm reccnteni , et plus, quam parerat, tribuit calyci , et corollae. Jacfjuinins in Slirp. Amer. hist. p. 167. aucto- ritati Linnaeanae acquievit. Nihilo tamen secins pronuntia- \it, hand inepte facturum, qui ad habitus, fructnsque di- scrimen inter Capparidein , et Breyniam altendens in duo genera iterum distingnet. Conjunctionem Linnaeanara De Gandolleus quoque sequutus est in Prodr. 1. p. 245. non carens suspicinne de necessitate generis Capparidis diri- mendi , cumquc novisset , plures e Cappnridibus praesia- rc frnctu siliquaeforrai , potius quam baccato , characte- ri generis a Linnaeo in fructu baccato positi substitnit characterem fructus siUquaeformis , nee tamen abstinuit a siirpibus fructu baccato pollentibus cum illo conjungen- dis. Quae contradictiones omnes , cum in bodierua phiio- Plaktae rar. HonTi Bo^•o^•. i5 sopliiae botanicac claritaie nlterius admiiii ncqneant, im- pulerunt me , nt Linnaeaniiin Capparidis gemis in duo genera diriiuercni, cui rei ansam praescrllm pracbuit Cap- paris frondosa L. , quae aestaie praetcrlapsa llornit, el fru- clum jieifecluin lulil in horto noslro ^ cunupie agnovis- sem , luinc fructuin esse veram capsiilani luiilocularem , et Livalvem , nee baccam pnlposam, proiil fructus Cappari- dis spiiWiae L. est, dislineri ncquivi a novo genere slalu- endo pro planus fructu capsular! polIentil)us, alque hoc novum genus Uterveriae nomine salutavi in honorcm Joan- nis Cornelii Uterverii, qui fuit (liscij)nlus Ulyssis Aklrovan- di, et qui post mortem ejus eidem sufTcctus est in Profes- soris boianici munus , et in horti bolanici nostri praefeclu- ramj quin eliam oblinuit cuslodiain Mnsaei ab Aldrovando relicli , in qua, nt verbis ular Jo5C|)lii Montii , non pa- rum inclaruit ob edita volumina cjusdem Aldrovandi, quae fuerc De piscihus Bononiae i6i3, De quadriipedihus so- lipedibus Bononiae 1616., et De bisulcis Bononiae 1621. (1) Vcrum quis forte dicel, si genus, de quo loquor, diversum est, cur nomine Breyniae cum Plumerio non vo- cavi? Atqui ita vocare non poteram, nisi confusione nora inlata, cum Schreberus, Forslero praeeunte, in A^ov. Gen. plant, edit. Frankfurti 17B9. aliud, diversuraque genus vo- cabulo Breyniae salutaveritj cui tribute est ])Ianta ad Po- lygamiam monoeciam pertinens, ut patet ex Willdenowli Sp. pi. torn. 4- part. 2. p. 1127. En autem characteres novi no- stri generis, et sylloge specierum, quae certo certius ad il- lud pertinent, el ad quod alias plures pertinere nullus dubi- to, si examen fructus earum ad trutinam revocetur. UTERVERIA. Breynia Plum. Nov. pi. ^nieric. gen, p. 3g. tab. 16. Linn. Gen. pi. ed. i. p. Ji3. n. 32i. Capparis De Cand. Prodr. 1. p. a45. excl. spec, fru- clu baccaio. (t) Joseph. flJont. in Dissert, praejlx. Planiarum var. indicib. Bononiae Uudior. i^2^. p. XF. i6 A. BEnxOLONii Cappnridis species Linn. Sp. pi. ed. 2. quoad plantas fru- clii capsulari. Calyx perianthiiiin liberum, nionophyllum, quadrisectiim. Co- rolla rosacea, tetrapolala, pcialis obtusis, calyce lonj^ioribus. Stamina plnra, plerumqne polyandra , hy|iogyna. Filamen- ta filiformia. Anihcrac oblongae , bilociiiarcs. Stylus fill for- niis, crabsiiiscuiiis. Stigina clavatLun, longiim, obtiisiini. Pe- ricarpimn capsnla silitiuaeformis, ihecaphoro longo, tenui sufl'iilta, unilocularis, bivalvis, plerumque pins inirnis to- nilosa, intns pulpa icinii, viscida obducta. Placentae diiae, filiformes, una ad singuiain suturam. Seniina reniformia, u- trinqnc alterna , pulpa tenui, viscida obvelata. Habittii. Plantae frnticosne , inermes. Caulis ercctns , ramo- sus, Foh'a siniplicia. Flores lerniiiiales, et laterales, corym- bosi, racemosi, thyrsoidei. Obsen'. Friicins cum careat dissepimento, nequit esse siliqua, sed est vera capsula bivalvis. Ord. nal. Pulamineae Lin. Ord. nat. n. XXV., et Prael. in ord. nat. p. 376. Cappaiides Jiiss. Gen. pi. p. 242. SinitJi. Granim. of. bol. p. \/\o. Capparidees Juss. in Ann. dn Mns. d' hist. nat. torn. 18. p. 174- Capparideac Vent. Tabt 3. pas;. 1 18. De Cand. Prodr. \. p. "ih-]. R. Brown, in Deidiam, et Clappcrt. travels p. 2io. et seq. Bartl. Ord. nat. p. 265. Schnllz. JSaliirl. syst. p. 449- Rich. Fa- mil f. nat. in Xoin'. el'nt. de bot. ed. 5. p- 188. 1. \]^v.?.\zv,\k frondosa^ foliis coriaceis , oblongis, basi angu- stalis, subcordatis, superioribus acuminatisj corymbo ter- minal!, pednncnlalo. Capparis frondosa Sp.pl. 1674. TViUd. Sp.pl. 2. pnrt.i. p. ii34. De Cand. Prodr. \.p. 249. «• 54- Jacij. Se- lect, stirp. Amer. hist. p. 162. tab. 104. Friit. Nascilur in insulac S. Dominici sylvis, et in sylvIsCar- ihagenae. Colitur in horto hot. Bononiensi, in cujus calida- rio lloret April! pront in solo natali. Oblinui specimen spon- taneum siccnm a CASmoxsio. Calyx revoKilus. Stamina alba, basi purpurea. Stilus crassiu- sculus. Stigma elongato-clavatnm . Capsnla siliquaeforniis, subtornlosa , perfecle bivalvis ab imo ad sumraqni, pollica- ris-scsqnipollicaris, intus velo pulposo, albo, viscoso te- cta. Semina continuata serie dislicha, sibi immediate super- Plantae bar. houti Bonon. 17 incumbentla, eoclem velo pulposo, alho, gluiinoso oLducla. RelifHia generis. Haec plaiila pliiries floruit apiid nos^ sed aeslate praeterlapsa prima vice fruclnni tulit, el perfecit. 2. Uterveria Cjnallophora'. foliis coriaceis, oblongis, snbdi- slichis, glandula axillarij raceino lerminali, laleralibusfjue, breviler pedunculalis, paucifloris*, geuilalibus longissimis; ca- psiila cylindracea, torulosa . Capparis Cynallophora Jacq. Select, stirp. Anieric, hist. p. i58. tab. 98. C. Cynophallophora WiUd. Sp. ph 2. par. 1. p. ii36. De Cand. Prodr. 1. p. 24g. n. 61. C. flexuosa Sp. pi. 722. Frut. Nascilur in Caribaeis, et in P'enezuela. Vulgo Fava del diavolo . Folia liidnnl ovata , oboviala , ovalo-laDceolata , subrotundo- -ovala, ohlusa, vel emarginala, aiit aciiinine longissimo iu- slnicta. Flores candidi, vel ex albo virentes, odoratissimi. 3. Uterveria verrucosa: foliis oblongis, aculis, axillis eglan- duiosis^ racemis terminalibus, paucifloris, abbreviatisj ca- psulis verrucosis. Capparis verrucosa Jacq. Select, stirp. Amer. hist. p. 159. tab. 99. FFilld. Sp. pi. 2. par. 2. p. ii36. De Cand. Prodr. i. p. ibo. n. 71. Frut. Habitat in sylvis, et frulicelis Carlhagenae. Capsnla teres, brevis, nilida , tola verrucosa . 4. UiEFiVERiA euslachiana: foliis ovalis, acuminatis, nitidis, glandula axillaris racemis paucifloris, abbreviatis; capsulis elongaiis, glabris. Capparis euslachiana Jacq. Select, stirp. Amer. hist. p. iSg. De Cand. Prodr. 1. p. 249. "• 62. Frut. Nascilur in insula S. Euslachii. Folia ovata, acuminata, formae consianlis. Flores purpurei, inodori . Proxima JJterveriae Cynallophorae . 5. Uterveria coniosa: foliis lanceolatis, supra glabris , sub- lus cinereo-iomenlosis; racemis mullifloris^ slaminibus co- rolla breviorihus. Capparis comosa Jacq. Select, stirp. Amer. hist. p. 160. De Cand. Prodr. i. p. 25 1. n. 81. Frut. Nascilur in mariiimis iuundalis insulac S. Domlnici. T. IV. 3, A. BERTOtOTIlI '^ , ,. mlvcislaciime lanceolalae, acii- %\ii:;l^^";U„'r.r'«iuS'r"ce.>i. P-u,,-., ca^s.,.. a^b.. vintis.' "^ . c „/ ,674. Jctcq. Select, slirp. Amer. Camparis lineans Sp P-l^^%^u.LSp. pL'^- P-r. 2. p. hist. p. if^>- T'v X V 24q. ". ^5- Fru,. Ilabiiat ^^ ^f l^^^I'd'.t^' Fo'ia linearia, obmsa, coria- cea, avenia, "l^^'^VCmnori pediceliis painlis. Flores alb., nientosis. . o„ „i ^^u Jncq. Select, stirp. Arner Capparls Breyn.a Jp. P^^^^y-ud.' Sp. pL 2. /^^-^ 2. p. ,,38: /)^ C«nf ^'-^f .^'-^^^.tnente proximo. FnU. Habitat in C-.bae>s et .n con l^_^^^ Caulis eliam decempedalis. .J^^'^^* ,3,.,;et palliJe viren la , Icuta, vel obtasmscula Coijmb P ^^^^^^^^ ^.^^^3^,, et axillaves. Flores cand.d,^^^^^^^^^^^ ^^^^„,,3, , e luteo liquaeformis, tenuis, novemi fusca. . ,^ ^ ^„a Plumerius desurnpsit genus Haec est ipsamet planta, a qua r ^^^^ ^g_ %%r,u/e in Nov. pb An.er - ^^^^ _,,,,,.„«- 8. Utep-vebia ^-""^^'^'f '^^,,uifloro^ capsula long>ssima , to lis-, tbyrso lerminali, muiuu , ^»lo^^- • -v n. laco Select, stlrp. Amer. Jnsf. p. Cand. Prodr. ,. p. 261. n. »a- Fm/. Nascitur in sylvis Cartbapenae ^ ^^^^^^ ^ i,„. Plantae RAR. HORTI. BONOIt. 19 e virldi alba, iiiodora. Genitalia pollicarla. Capsula slliqnae- fonnis, gracilis, sex-scptem pollices longa , lorosa, glabra. Noudubiio, (juiii aliae species, el praeserliui Americanae, ad hoc idem genus pertineant, el lone onanes illae seclionis teniae Dccandolleanae in Prod. i. j>. 249^ sed cum Irnclus earuin hactenus sit ignoius, rem declarent aulopiae. Tran- seamus nunc ad species novas horli nostri describendas. 1. jMorinda sessili flora: caule frulicoso, ereclo^ foliis oppo- sitis, oblongis, ulrincjue angnstalis, glabrisj capilulis axil- laribnsj soliiariis, sessilibus Tab. IV. fig. i. 2. M. sessilidora Bert. Sjll. pi. hort. hot. Bonon. ann. 1827. Friit. Habilat in Aniillis, unde semina oblinui a Bertero. Floret in bono noslro Auguslo, Septembri. Caulis teres, erccius, glaber, ramosus , in ollis noslris bi-tri- pedalis. Folia opposila, oblonga , acuta, basi angustata , brevissimepetiolata, glabra, siipula inlerfoliacea ulrinque una, lata, brevi , apice aristulata . Capitula globosa , sessilia, so- liiaria, axillaria, nnda, densiflora. Subinde sub capilulis su- premis folia dcficiunt, tuncque capilula haec videnlur pe- dunculata. Corolla parva , epigyna, alba, infundibuliformis , quadri-quinque-scxfida , laciniis lanceolatis , aculis, acunii- nulo inflexo, supra sulcatis, dccidiia. Faux barbaia. Stami- na quin(jue-sex, sita in fauce corollae. Filamenta brevissi- nia horizontalia. Anlherae lineares , longiusculae , verlicales. Ovarium adnalum. Stilus filiformis. Stigma bifidum, virens, extra faucem corollae prominens, stamina superans, non co- rolla m. Fructum non perfecit apud nos. Fig. 1. exhibet planiam capitulo sessili. Fig. 2. ostendit lu- sum capitulo pedunculato ex foliis aborlivis. 2. Ononis Mnsquillierii: caule ascendenle, piloso^ foliis ter- natis, foliolis oblongis, acutis, superne argute serrulatis,' ra- cemo spicaeformi, terminali, pedunculato, pnbescenti-glan- duloso;, bracleis ovatis, calyce brevioribus; laciniis calyci- nis lanccolato-lincaribus , legumen superantibus Tab. 1. Pereiin, Nascitur ad thermas Porrectanas, unde atlulit ad me Aemilins Masquillierius discipulus mens praesiantissimus . Floret Julio . Caulis teres, incrmis, ascendens, pilosus , pilis palulis, inae- qualibus, ramosus, saepe rubens. Folia lernata, supreniis 90 A. BEUTOt.ONII j)rope raccmum subiiide simpllcilms, brcvlssime petiolata , jieliolo uiriiiqiie alalo slipula adnaia, scmiovata, aut oblon- ga, acuta, sernilala, pilosa , miillinervi , viridi. Foliola ob- longa, et iiUcrdiim aiigiiste, acuta, infernc integerrima, su- pcrnc argute serriilata, neivoso-vcnosa , pilosa, supra laele viridia, suhtus pallidiora, lateralibus brevissiuie, iu)|)ari i)au- lo lougius petiokdatis. Raccmus spicaefbrmis, terminalis, bre- viter pedunculatus, niodo densiusculus , modo laxior, prae- scrliui inferne, racbidc, bracleis, pediccllis, calycibusque pubesccntiluis, pubesccntia albida, rriolli, patula, apice glau- duliftra. Bractea ad singubim florcm ovala, aut ovato-Ian- ccolala, integerrima, vel subdenlala , acuta, viridis, calyce brevior, plerumque pedicelbini superans. Inlcrdum (lores imi staut iu axilla folii ternati, aut simplicis, quo brevio- res sunt. Pedicelli inferiores circiter sesquilineares, reliqui breviores. Calyx quinquepartitus, laciniis lanceolato-linea- ribus, aculis, exlernis incurvis. Corolla calyci subaequalis, aut paulo longior. Vexillum acutum, cxtus pilosnlum , ro- seum. Alae albidae. Carina superne rosea. Legumen calyce brevius, pilosum. Semen obovatum, pede incurvnio, com- presso-turgidum, sub lente echinulatuni, maturilate f'uscura. Coliocanda juxta Ononidem mitissimam L. , quae diflfert a no- stra cauje erecio , foliolis obovatis, obtusis, crebrius, et nu- mcrosius serrulatis, racemis brevioribus, sessilibus, densius florifcris, fere glabris, bracleis longioribus, basi stipulaceis, calycis tubo albo, glnbro, laciniis ovnlo-lanceolatis, acumi- naio-mucronatis , ciliatis, semine minore, fusco-flavido. 3. Grewia micropeiala: birsuta, pilis fasciculatis j foliis cor- dato-subrotnndis , argute , inaeqnaliter serratis , basi tri- -quintpioncrviis^ racemis axillarihus, subquinquefloris , pe- lioio brevioribus j calycibus corolla duplo longioribus Tab. 3. a. h. c. d. Balneda ex capite viridi Scanaga(. Cat, hort. hot. Ticin. an. 1797. p. 8. B. corylifolia Scanagat. Syn. plant, hort. hot. Bon. p. i3. Friit. Locus ejus natalis est i/ Capo verde. Colilur in horio noslro introducia a praedecessore meo Josue Scanagatla. Floret Julio, Fruliculus humilis. Caulis teres, obductus cortire cinereo,se- oescente riraoso, ramosus, raniis patulis, junioribus birsulis. PlAXTAE RAR. HORTI BonON. 21 Folia allcrna , peliolala, cordaio-subroiunda , acute, inae- qnalileiqnc serrala, iiitercUini superne suljlobata, ol)lusa,vel acuta, rcticulato-vcnosaj basi tri-fjainqiienervla, bupra bul- lato-riigosa, lacte viridia, hirsuta, scabra, suljtus cauo-pu- bcbceiuia , niolliiiscula . Petioli longiiisculi , hirsuli, apice paululiiin incrassati. Stipulae seinicordatae, acnlae, dcciduae, contorlae, nervo dorsali lateral!, extiis hirsutae. Racemi so- lilarii , axillares, tri-qiiinrjiieflori , petiolo breviores, Braclea sub quovis pedicello, siuiilis stipulae, decicbia. Calycis fo- liola quinque, subinde quatuor, oblonga, obtnsa, coriacea, apice recuiva, corolla, gcnitalibusque duplo longiora, extus viridi-flavida, et hirsuta, intus rubida, glabra. Pelala quin- que, subinde qualuor, admodum parva, oblonga, emarginata, fere colore calycis inlerni, thecaphoro inserta , basi instru- cta glandula suborbiculari , depressa , luleola, ambilu villo- sula. Petali lamina supra glandulani vix lineam longa, An- therae globulosae , bilocularcs, incnmbentes, hiteae. Sti- gma capitaium, muliilobo-lacinulalum, virens. Capsnia de- pressa, qnadriloba, quadrilocularis , quadrivalvis , hirsuta. Thecaphorum cobimna crassa , brevis, sustinens corollam , et genitalia. Pili lollus plantae fasciculati, inaequales. Genus hujus plantae nimis evidens est, nee ullo pacto novum, ut putavit Scanagaita^ sed species nova est, et probe di- stincta, quae systemaiicos onincs hactenus aufugit. ExpUcalio Tabulae VI. a. Flos ])eifectus iu anthesi. b. Flos abbulens parlibus quaternariis. c. Flos post anthesim. d. Fructus maturus. 4. Acacia velutina: inermisj foliis bipinnatis, tomentosis, par- lialibus bijugis, propriis subquinqucjugis^ foliolis obova- to-dimidiatis, externis majoribusj spicis axillaribus, subge- minis, pedunculatis , globosis Tab. ^. A. velutina Bert. Sjlf. pi. liort. bot. lion. an. 1827. p. 3, Frut. Nascilur in Anlillis, unde scmina obtinui a Bertero. Floret apud nos Sepiiimbri deccdente, et veniente Octobri. Caulis teres, crectus, parce ramosus, apud nos ciniter qua- dri-quinquepedalls, superne molliler pubescens. Folia bre- viter peliolala, bipinnata, partialia bijuga , propria quadri- -quiuqucjuga , foliolis parvis, laliusculis, obovaio-diniidiu- 22 A. BERTOLONir lis, obtusis, vel aculiusculis, basi obliqnis, moUiier tomcn- losis, lomciuo brcvi. Glnndulae nallac in foliis . Stipulae oblongae, dcciJiiae . Spicac nubiles magnllndine pisi, aut pauIo ultra, in nupliis. staminibiis expansis, magnitudine cerasi . Flores albo-virentes, odore levi , siiavi, ad odorem flonim Philadelpld coronarii accedcnlc. Stamina basi mo- nadclpba, pbirima caslrala. Friictum apud nos non perfecit. Proxima Acaciae callosne nnstrae, non Sprengelii," sed mi- nor omnibus parlibus, ct frigoris magis impaiiens. Tom IV. ^7^'jv: W.inAAv'Sa^ M^4V^<^^ ■^^'^'•^• ^J9«55«*"«'4*''*^ _^/^/'/a'« r^kM Ton, I\ ■'77,/; F. V.cSt^4t»U- *n. tart.. lU^. •^vvowaA ^yWo>«\vCioC^JW^jiv.'■:»r/•/^. -^.•J^../iW> r^.^, //: './a/'-r//. e 'Jiftttn,' <»^ak JJ CytCAO'MJi/ ';)Tuc\t>i«>.a«v .' )rrf-. J^i/'J&Mn To^^ ir "^JaJy'i// OlCOUCVCV VJcImU"*. .'OPI'i p Mttf-u; ivLf, d,/: ^.^-J^/^ ALOISII PISTORL\II DE FEBRI METASTATIGA, EJUSQUE CURANDAE METHODO xXiinis jam gravis, aernmnisqne, quas secuni fert senilis aelas, piaepedilns, quomimis aut praestem, aul cogitem, quod alicujus sil ponderis, dignumque auditione veslraj equidem ne- sciebam, qnodnam argunientnm hue afTenem, quod meis non irapar viriljus existeret , vestramque forte altentionem sibi pos- set vindicare. Eteniin senes, retusis jam sensibus, quum pa- rnm aut nihil pracsentera vivant vitam, neqneunt e philoso- phicarum cogniiionum incremento, menlisque humanae pro- gressibus lllos scieoliae haurire ihesauros, quos pro rerum op- portunitate in promplu habere ipsis opus esset: imaginandi- que insuper facullate jam exhausta, in fulurum tenipus, ut jta dicam, prosilire, in eoque spatiari non valent^- ex quo fit, ut non ii sint, qui ea excogitent atque confingant verisimilia, quae et docendo oblectent, et oblectando doceant. Feriilis sa- ne ac beata seges increscenli soboli unice parata! Nos vero, qui jam sepluagesimum aetalis annum praetergressi suraus, si mndo vivimus, nonnisi practerilo vivimus aevo. Quare e prae- terilo solum tempore spes oboritur colligendi aliquid, quoil 60, quo tcneor , me libcret munere scrmonern aliqucm coram vobis sodalcs humanissimi,quoiannis habendi. Re quidem vera, pergrata Chirurgiae studia mihi memoria repetenli, quae juve- nilis aetalis meae occupalio et deliciae fuere, inter multa, quae occurrerunt, unum visum est non indignum altentione vestra, quod nescio, adhncne Chirurgi definierint omnino, atque (quod phiris est ) ita illustrarint, uti vel meis tcmporibus vehenien- ter, sed frustra ab omnibus exoptabatur. Febrim scilicet meta- stalicam (vulgo absorptionis) indicalam volo, quae dum lae- lior valctudinis recuperandae refulget spes, vel fortunatissimo- 24 A. PXSTORINII rmn Cliiriirgiae experimentorum fruclns, nescio luagisne dolo- sa qiiain lethali vi , intercipit perditque. Nemo esl medicae ant cliirurgicae arlis adeo rtidis qui cli- nico-cliirurgicis nosocomiis qnuin aliqiiaiuliii adfuerit, mise- randiun illiid spectacidiun scinel am iteiiun noii adspexerit slu- pens, quod vobis propoiierc inilu hodierna die in animo est. Quaeso iiuerim: Ciigiis illud, quod hominem aliquot post die- bus a peracta chiruigica operaiione invadit exlemplo , quod crescit iiraeter niodum, veheiuensque ad pliires horas produ- citur, quod deindo consequuulur et immodicus I'ebrilis calor, et efl'usi sudores , el omnium virium dejectio, ac caeterasym- ptomata, quae hiijusmodi mnrin naluram conslituuni^ illud, inquam, fiigns crime semper excidii mortisque lerribile ccr- tumqne signum? Ipsamet morbi nalura , causae, quae ilium induxere, quae couiitantur adjuncta, anatomico-palliologicae conditiones, quae subsequunlur, seque produot in cadaveril)us dissectis, sem[ierne veram pracsefcreut causam irreparabilis in- terims, inutilesque oslendent nisus argumenlaque omnia, quae ab arte, ut ille impedialur, possunt adliiberi? Methodi, quae usque adhuc invaluere, quasque semper adversi consequuti sum exitus, solaene erunt, quas innual morbi species, vel pa- lliologico-analomica inspectio, vel ratio, vel experientia ? Hae tolidem sunt quaestiones, quibus graviier, prudciilerque oc- currendum est. Quod quum modo praestare constiluerira , me suscepto muneri saiisfecisse arbiirabor, si hoc sin minus bene, saltem ut meae ferunt vires, praeslitero. Atque ut propositam rem consequar, peropporlunum mi- hi vidcturin primis vobis breviter referre accuratam illius mor- bi historian!, qui milii eo occurrit tempore, quum omnem meam vitara chirurgicae arti impendebam: siquidem opinor ex illius adjunclis omnibus eas deduci posse animadversiones , quas sibi vull res, quam pertraclandam suscepi. Agricola iriginta circiler el seplem annos natus , valetudine pcrquara integra atque valida mihi sese obtulit, cui lesticulus cnormiler excreverat, atque obduruerat. Prima causa, cur in ea parte morbus prodiret, lota fuil traumatica, nullique alteri cau- sae poteral attribui.Etenim homo ille integris progenilus fucrat parenlibus, nullarjue morbosa afTcclio nee fortuita, nee alioqui comparaia (si illas excipias, quae infantiae pulantur propriae^ florenlem ipsius valeludinem labefaclaverat , usquedum cum De Febri Metastatica 25 vicino luclanJo non levem ictum in dextro lesliculo retnlit. Haec porro causa fuit orchilidis paulluliini gravis, quae op- portmio tempore baud curaia, poiiusqnam recederet, chroni- ca facta est, al(jue paullaliin scirrhosam illam diuiliem tiilit, quae nonnisi iiicisione poterat sanari. Quod quum aniuiad- vertissem , nihil fuit, quod me ad operalioncm peragendara non inducerel: eoque njagis id pcrHcere statui, quod, rcljus omnibus perspectis, nihil erat, quod eidem vel j)arum ad%er- saretur. Reapse quum ilium unius hebdomadae spalio diaeta parassem , purgassemque , atque sanguinem, utpote plelhori- cae habitudinis, ipsi niisissem, ad operaiionem tandem dcveni. Scrolo incisOj deteclo testiculo, atque ab omnibus ceilulo- sis tegumentis soUuo , seminali funicolo, qui integer omnino inveniebatur , accurate sejuncto apleque constricto, atque re- secto, totam illam informem maleriam eduxi, quae scirrhum consliluebal. Deinde quum de singulis arleriarum vasculis caulum esset, vuhieris cavo interim extcrso, atque titivilitiis, ut mos est, repleto, in cubiii collocaiiis est aegrotus qui e- tiam dum operationi subjiccretur, naiivam praesetulerat vim , 3uam Integra illius corporis constilutio pollicebatur : siqui- em praeler aliquam doloris vocem, nullum animi dejeclio- nis , viriumqne defectus, aut deliquiorum indicium in ipso videre fuit. Caeterum ne omnia singillatim recenseantur, sat esto animadvertere quindecim dierum spatio ab amputaiione informis partis ea semper so obtulisse quum in primis, turn in postremis curalionibus, quae vulneris responderent natu- rae ac lempori, quod carni gradatim renovandae necessarium erat: adeo ut nihil occurreret, cur suspicarer, ne pecniiaris illius suppuralionis processus, qui suis adhuc steterat finibus, male vertere unquam posset, aegrumque ad extrema adducere. Interea vero sive errore diaelelico, sive animi perturbalione, quam ex tristi , nescio quo, nuncio conceperat , quod ipsi quidam propinquus attulerat , sive utraque de causa , re- pente dum decima seplima lux ab operalione exoriebalur, in- solito correptus est frigore, quod terga ad spinam dccurre- bat aquae frigidae instar, quae eodcm fundcrelur: primis au- tem algoribus, primisque usque et usque gliscentibus horri- pilalionibus peracutum successit frigus, tremorque membro- rum omnium manifestissiraus. Frigus hocce ad trium circiter horarum spalium sese pro- T. IV. 4 26 A. PiSTORINII Jtixit, qiinm petTctentim receilens calori locum tledlt, qui gra- dalim aucliis co dovenit, lit de ipso conqiierereliir aeger,Me- dicique mamis contreciando ita toto corporis anil)ita se rem lial)cre persenliret. Cutis ariditas, atque calor non ultra qua- tuor Iioras dednclus esl^ siquidcm qiium sensibilis in priniis crupissct va|ioratio, eflusns deinde, universalisque sudor per gradus iuiriiiuulus est, donee penitus remisit. Non erat ta- men sincera, nee spei quidquaui dabat haec nova apyrexiae ratio . Occulii aliquid ac subdoli ab aegroti facie prodibat, quae, sin minus, ut dici solet, hippocratica eraf, genarum ta- mcn sqnalorc, ac musculorum depressione inimulata admo- dum videbalur. Praeterea ex oculis livore circuminfectis , in orbita plus aequo depressis, languidis supra modum, ac lutei coloris indicium in cornea praeseferenlibus funesli aliquid e- ral conjicere. Aegrolus ipse trislis tacilusque teterrimae , qua interius angebatur, aegritudinis sensum prodehat, qui sane non semper verbis exprimi potest. Vulnus interea, quod ego tremens delexi ( siqnidem ex eo polissimum boni, vel mali ominis argumenta repetenda erant) luridum flaccidnnique ap- paruit, atque loco albi, opaci ac oleosi puris, tenui subtili- que sero subnigri coloris vix aut ne vix quidem offundeba- lur. Turn raente jam praeconcepta suspicio increvit , aliorum- que infaustorum eventuum recordatio, quorum fueram testis, jam mihi praenunciabat , quae maneret miserum hominem e- xtrema calamitas. Re quidem vera excellentioris corlicis peru- viani uncia cum dimidio, quam iterando deglutire jussi, fru- stra adhibita, duodecim post horas eum alter corripuit febris accessus suo cursu productior, omnibusqne phaenominis vio- lentior primo. Haec inter vultus luleo obdnctus est colore, dextrum hypochondrinm distenlum, dolensque factum est,tam- quam vi quadam premerelur, aut dilalaretur, vulnusque jam lividius aruit penilus. Huic alteri febris accessui quum post novem aut decern alias non satis apertae apyrexiae horas ter- tius supervenisset, eodem consequente ac durante frigore, ae- grolus animam caepit agere, moxque vita decessit. Viginti quatuor elapsis horis, incidi cadaver caeptum est, caputque inspeclum*, in quo nonnisi coitio aliqua sanguinis occurrit in toto venarum cerebri syslemale: ])raeter hoc cum cerebrum, turn cerebellum, eorumque velamina omnis vel mi- nimi villi experlia prodierunt. Thorace quoque discisso , at- De Fedri Metastatica 37 que omnibus singillatini diligenterque perpensis visceribus, quae ipsins cavo coMliuehaiiUir, iiiliil sese oLlulil, quod a nor- mali habiliKiine alienum esset, aut ralionern ali({iiam innue- ret illius morbi, raorlisqne. Idipsum affirmare fuit de organis alvo inclnsis, si hepar excipias, quod elsi exlrinsecus noii ad- naodum su's iramuiatum formis aj)pareret, diversis lamen se- cinm rationibus in sui longitudinem , laliludinem, atque pro- fiinditatem colorem aperle exhibuit solito magis obscuriini, 10- tumque visum est pure niadere. Verum praeslat animadver- tere nullum praecedenlis inflamniationis io hepate indicium ceriuiu exiilisse, siquidem nee abscessus forma, nee vomica- rum saccus, nee ulcerum cavum occurreruntj gultulae qui- dem puris copiosissimae alleris ailerae perquam proximae « superficie incisarum parlium manabant, quae ita sparsae di- sposilaeque eranl, hujusmodique faciem forraamque praesefe- rebant, ut earum quaelibet cuidani peeuUari typo rcsponde- le viderelur. Quapropter opinatus sum , immo pro certo ha- bui puruleniam materiam, non in hepate sane enatam, sed eo transmissam atque deposilam , coDtiueri omnem cellulis cellu- losae texturae illius visceris. Quum itaque exposuerim turn quae ad aegroti condiiioneni referebantnr ante operationem , turn quae operalionem ipsam rcspiciebant, ralionemque indicaverim, qua vulnus processit quatuordecim et ultra dierum spalio^ quum morlium, qui con- sequutus est, funestnmque ipsius exitum retulerim, eaque o- mnia, quae notatudigna occurrerunt in cadaveris sectione, quas tandem animadversiones inde colligam, ut quod mihi propo- suerara, consequar, remque adeo obscuram, si fieri potest, de- clare m ? Ex hactenus dictis baec videor posse coUigere. Primum qui- dem feri morbi causam, qui illius miseri vitam exlinxit, baud repetendam esse ab organica ejusdem corporis constructione, aut temperatione, quas inlegrae atque invidendae fuisse natu- rae audistis : parir^ue jure operationem minime incusandani, siquidem, ut retuli , apte peracta est, nihilque praetcrmissum vel antea vel postea, quod adjuncta, eventusque exposcerent , quod sane opiimo confirmatum est processu , quem medicata pars sexdecim dierum baud brevi spatio semper praesetulit. Deinde nisi error diaeteticus inlerfuissel ab acgroto admissus, multoque magis jam notaia fuoesta impressio iu ipsius sen- 28 A. PiSToniKii sum facta, quae iJ eglt, ut contralienles vires dynamicae mor- Lo supcraicMil exlen(Jentes , vel si niagis placet , concenlri- cae exccntricas , suhscquulura minqiiani fuissel itisolita ilia motione a natura aliena , quae lyniphatica ad iinmodicam ahsorplionis actionem iiulnxit, ex quo vuliuis aruii, pusque per eadem ad torieiilcm circulalionis sanguinis reapse delalum est, uude potiusqnam naturali qnodani emunctorio saluliriter eniilteretur , ah exhalaulibus arteriaruni cxtremitalihus in i- psum liepar fait transrnissum. Insuper quum piiaii niorbosi motus a nervorum systemale hand op[)oriune excitalo, ac ma- le afrecto magna ex parte repetendi sint , ila suhsequentes motus, totamque virium morbosarum complexionem, quas ii deinceps secum tulerunt , in primis referri jure debere puri extra loca sil)i propria delalo , atque ad id deduclo , ut acri ac prorsus coutraria ratione ageret in partes perquam molles, firmiusque cum vita connexas. Rursus , quum praesenlis in- flammationis indicium deficeret omnino , nullumque adesset signum, ex quo puris praesentia jure posset argui tamquam effectus praecedentis inflammaliouis , alienam penitus esse a re nostra qnamlibet liypothesim processus diathesici, totumque morbi fomitem situm fuisse in altera ex gravissimis organo- rum irritalionibus , quae lelhales fiunt, cjuum corporis irri- tantis,tum partiura, quae irritantur, natura. Praeterea turn diagnostica specie, quam exhibuil, luin singular! forma, quam cepit, adversari nihil, quominus aflirmetur violentum morbum, qui vix triduo aegrotum misere interemit, perniciosam febrim constituere fotam , auctam, atque ad infeiicem exitum per- ductam a puris actione vasculares ambitus permeantis, qui ad hcpar pertinent. Tandem, sipurulenta materies in hepate sub- slilit , oslenditque se nullum aliudviscus, nullumque orga- num liuic anteferre , ibique lolum , ubi constitil , centrum slatuit letlialis irritalionis, hnjus rei causam tribuendam esse occultae illi atque arcanae corporis dispositioni , quae aliis e- tiara in morbis unam poiiusquam alteram partem ita compa- ral, ut praeternaturalis cujusque potentiae viribus magis af- ficiatur. Hae, ul opinor, sunt clariores consecutiones , quae sponle fluere videntur e simplici illarum rerum expositione, f{uae re- latura morbum aut proxime aul remote respicinnt. Quaeso nunc: si exlrema omnia atleute cousidcrcntur, quae De Febri Metastatica 29 eiinJem spcclant , potcritne quidpiam argui , quod ostendat aui morl)i vim suaple naiura iion esse lelhalem , aut viam a- liquain posse palefieri aequioribus, magisqiie direclis indiciis, aut spem elTulgere, ul iis aliquando felici exilu fiat satis? Hie mehercle mentis tranquillitate opus est, judiciorum teraperan- lia , atque conclusionum severitate. Hinc erit , quod nonnisi limide audeam rem persequi meam, studeamque lento solum, ac comj)Osito, ut ita dicam , gradu co pervenire, quo iiisus volnqne mea contendunt. Si febris se couiinuara potius, quam intermittentem obtu- lisset, si in cadaveris seclione tarn grave occuirisset organo- rum atque texlurae vilium, iiiudque ex iis, quibus ars uie- deri nullo modo potest, piofeclo lethalis suapte natura mor- bus declaraudus fuisset. Verum , qnum nullum inflammaiilis processus vestigium ofTenderimus , nullamque organorum mu- tationem, quae morbi phasium exilusque rationem redderet , quinimmo nostris oculis conspexerimus omnem irritationis malerialem causam , quae eidem occasionem dedit , eumque fovit, aique ad funeslum perdnxit finem , videretur sane baud infirmuin nobis suppeti argumentum, ut ilium fortuilo letha- lem morbum liaberemus. Elenim , si purulenta materies ab he|)ate amoveri forte polulsset , et ultcrius impelli ^ atque eo nsf[ue dcduci, ut ilinere suo aliquod oflenderel naturale emun- cloriiim , quo tandem emillerelur \ profecio minime adversa- tur raiioni opinari, morbum proplerea non lam infelicem e- xitum fuisse habiturum. Asl eone usque erigi jure potcrat spes, ut ab occupatis locis alienam maleriam divellere nobis polliccreraur, eamque e corpore abducere aut renum exem- pli causa, aut inlestinorum via? Hie forte impudenlis atque ar- rogantis essct absolutam definiiamque aflerre responsionem. Nihilo tamen secius, si mens non fallilur, nee vota spe deci- piuntur, videretur a priori non omnino commentilia opinio, obtineri forte potuisse, quod iutendebatur, si artis vires in id valide conspirassent. Quae eniui tauta repiignantia oboriatur menti , quominus lactam banc opinionem libentissime amplectatur? J\um desunt in integra, atque infirma valeludiue portentorum exempla, quo- rum capax est metastalicum syslema,elqiiibus argumenta, con- jecturaeque nostrae fulcianlur? Puerpcrarum suam non laclau- tlum prolem niamillae, quae delumescuul vacuaeque Hunt, fa- 3o A. PiSTORINII cili quadam metastasl, lade ediicio inlestinorum am renum via: buhones jam inanifesle siippurati, qui secedunt illico ant naiurali, aut arle coinparalo alvi profluvio, vestigia secuin fe- retile illius puris, quod inguinibus congeslum erat, eaque ef- ficiebat Uiinida: iniL-rui, externi(jtTe al)scessus , aquosae eiFusio- ues in arliculos, vol in alteram ex. tribus mujoribus corporis cavis, quae dispeliunlur iisdeni viis, iisdemque arlificiis a na- tura mire opporluneque adliibilis, nonue loiidem sunt argu- uienta, quae nostras cum ralioue baud pugnare hypoibeses confirmant? Quinimmo pro re nostra hoc addam: licet alia dcessent facta, argumcntaque alia, secreliouem tamen puris e vulnere, e cujus stiperficie semper visum est sejunclum , e- jusdemque traduclionem e vulnere ad hepar ope virium ab- sorbentium iiinuere Ibrtasse, fieri potuisse (si quando ars in id agere elUcacius scivisset ) ut illud ab ipso hepate remove- retur, alque extra corpus naturali quodam cnunctorio dedu- cerelur. Quapropter quum hoc modo, argumentis scilicet pa- thologico-anatomicis , seclnsa sit a morbi nalura cjusdem in- fausti exitus inevilabilis causa, quumque potius fortuita om- nino demonstrata sit, quinimmo exemplis arguraentisque ab analogia ductis hujusmodi fuerit judicata, quae ab arte possit arceri, modo vidcndum remanet quos niedica ars pro|>onat modos, qui!)us hie morbus simili data occasione curetur. Num vero poierit hoc forte obtineri peruviano corlice, aut vitam foventibus remediis cum eo praesidiorum apj)aratu , ad quae mos fuit veteribus confugere, quum id conlingeret? Ast prae- terquamquod haec medicamentorum species ea prope caret virlute, qua opus est, jam clinicum factum, atque contraria experienlia satis aperte demonstrant aequum esse ea derelin- quere , aliaque alterius prorsus naturae, alteriusque virtulis amplexari . Ne pus absorptum, alque in viscus quodlibet morbosa me- tastasi transmissum irreparabiles gignat lethalesque perturba- tiones, illico lemporisque momento est removendum , atque per salutarem metastasirn, si ita loqui fas est, e corpore ab- ducendum quo citius fieri possit. Quae aulem vivae solidae- que partes, quodnam organorum aut vasorum syslema pro- digium hoc queat ellicere? Illud ipsura syslema absorbens, quod morbum induxit, idem solum salutis causa esse poierit. Omnia igilur remedia, quae vita habent eleclivam in lyai- De Febri Metastatic a 3i phalica, seu potius in vasa absorbentia gencratim tberapeiui- cae opes omnes, quae direcle aut indirecie eorumdem motum funclionemque angere valeant, haec omnia plus minnsve apta ernnt , qiiibus proposilae rei prospiciatur. Caeleriim, quiun, nt se habenl res, spes omnis, ut dixi- nius, in agendi ceieritale posita sit, hinc ad occasioneni arri- piendam, quae temporis memento adcst^ subitoque elabiiur, nihil, nt arbitror, conducere eflicacius potest, quam eorum Usus medicaraentorum , quae dum allatae rei occurrunt, ma- gnam simul exercent vivamqae vimautdiurelicam in renes, aut catharlicam in intestina, aut ematocatharticam in omnem pror- sus tubnm gastro-enlericum. Ex hoc namque haec duo con- sequl mihi videntur peropportuna, quod at absorptio mate- riae in loca non sua delatae promoveatur, et via insimul ])a- lefiat lil)erae ejusdem ejectioni. Hoc ilaque duplici consilio nihil me deterreret, quominus aut syrupum praescriberem ex asparagorum verticibus cxpressum, idenlidem sumptnm, ut- pote diureticum medicamen a recenlioribus prom[)tius prae caeteris, et potentius habitum , aptumque insuper ad meta- stasis funcliones quam niaxime augendas^ aut gummiguttam i- teratis, idoneisque dosibus suppcditatam vel solam , vel mer- curio dulci comtnixtara, sive graliolae tamquam efficaci dra- slico et celerrimo, alque ad absorbentium munus excitandum perquam valido*, aut tandem solum tartarum emeticum^ vel solam ipecacuanam , vel ulrasque hasce substantias aequa pro- portione simul conjunctas, ejusmodique dosi sumptas, ut erae- tocatharsis progignatur prorapta et efficax, cujus vi, nemo est, qui non vident quantum absorbentium functiones augeri va- lidioresque fieri debeant. Ad id vero oblinendum, quod mihi consequi pollicitiis sum superius allatis remediis, possentne forte conducere vescicato- ria ? Equidem, nt verum fatear , haec non tarn facile pro- barem, turn quia ipsorum actio lentior est, si cum morbi vi comparelur, quae citissima , et praepotentia postulat subsidia, turn quia, dum spei nimium poneretur in internis actionibus systemaiis renum , ac inbi gastro-enterici jam auctis, naturae ipsi adversaretur alias excitare vires, quae primas aut pertur- barent , aut remittercnt. Nihilominus ea placuit recordari , propterea quod me non latet exlilisse, qui, simili data occa- sione, eadem praescribere , atque appoaere nou dubilaverint. 32 A. PlSTORINII Eu quae niilii visa sunt dicenda in re tam difllclli atque obscura. Anne vero susceplo muneri, ut par erat , saiisfeci ? Taniuuine aniiui, quae proluli, addere queant, ut alii ea liben- ter et amplectanlur, et factiteni? Num cogitatione complexus sum , nieisque ratiouibus eas dillicultates omnes susluli , quae in medium affcrri possunt, ut ostendaiur incertum , periculi- que plenum esse experiraenium, quod icntandum proposui , si usu id venerit, de quo adhuc locutus sum? Veslrura sit sentenliam ferre, Collegae Sapieniissimi, quorum jndtcio niea- rum conclusiouum rationem, quaecumque ea tandem sit, li- benli animo subjicio. Interim mihi fas esto repetere postremo, inulilitatem peru- viani corticis, aliorumque remediorum vitam fovenlium , in- numeris prope funestissimisque confirmatam exemplis, poluis- se, immo debuisse cuique vcl rudiori artis raedicae tyroni , ut meipsum censeo , faculiatem jure tribuere , ut prorsus a- liam curaiionis ralionera, aliisque fuadatam argumenlis iniret ac periclilarelur. FIMDUIPIPII SCM^SSIS DE MONETA BONONIENSI (Df etbatio V^uaraquara Chymici illud in primis sibi agendnru propo- iiant, ut quae nalurae sunt corpora, chymica analysi invesli- genl, interdum lamen ex iis eliam, quae sunt ab hominibus fabrcfacla, atqne inter cetera nummos cum veleres, turn re- cenles analysi item chymicae subjiciunt. Alque ego quidem eorum sum opera, sollertiaque usus, cum apud Cadrianum in terriiorio noslro anno MDCCCXI. una cum nonnullis virgis aureis ingens argcnleorum nummorum , qui pleriqne omnes ad Romauae Rei|)ublicae tempora pertinent, copia (quam sa- ne thesaurum licuit appellare) ab agricolis inter eflbcHendLim inventa fuit. Namque ut eosdera pro eo, quo in Lyceo hoc Magno Archaeologi fiingor ( utcumque fungar ) munere ilki- slrarem, rogavi Aloisium Casinelliura Collegam nostrum prae- clarissimum, eumdemque tunc temporis ab Aclis Officlnae Moneiariae Bononiensis, cni nunc oplimo jure praeest, ut num- raos illos, aliosque tum Graccos, lum Romanos examine ex- ploraret chymico , ex quo sin minus cxlrinsecus, intrinsecus saltern eorum valor iiinotesceret. Alque ille quidem summa, qua solet, comitate, diligentiaque desiderio salisfecit meo", id quod in Opuscule jamdiu al)8 me dc illius thesauri praeslan- tia evulgalo libcns meriloque testatus sum. Jam vero persae- pe accidit, ut Jos. Maphaeus Schiassius Fratris mei Fih'us, quippe qui Praepositus Tabulario INIagno Civilium Codicura Urbis Noslrae Conservando de valore inierrogetur nummorum haud Romanornm quidem, aut Graecorum, aliarumve gentium T. IV. 5 34 Ph. Schiassti antiqnanim , sod de eorum tempornm nummis, quae Imperii Occiileiualis linem sunt subseciUa, quum nenipe compliires Ilaliae Civilales OfUcinas quacque suas Monetarias habuere^ quaruin quidtim Civilaliim nuinini qimm pondere, metallo- que, ac nomiae cliani inter se maxime discrepent, fit saepe, lU ex. piiblicis tabiiiis vendilioniiiu , ac rcslitulionum, aliorum- que coiitracluum diversae prodcaiU opiiiioiies, quodqiie pe- jus est, liles exorianinr gravissimae iinpcndiosissimacqne. Qua de re quuni verba raecurn Fralris Filius pluries fecerit, nt sibi ratio a nie aliqua propoiierelur, qua satis aple adsiduis rcspondere percoutalionibus posset, luura est (inemiui quo- dam ipsi me die dixisse) quae ad hujusmodi spectanl qnae- sliones, omnia in unum colligere documenla, praeserlim ve- ro quasnam de hoc litium genere Judices sententias tulerint, animadverlere. Ego quidem eerie, qui neque litibus quibus- cumquc,neque liliganlibus implicari me quidquam patior, ni- hil agere aliud possum, quam te de origine, nominibusqiie, ac valoruni carum, quae medii, quod vocant, aevi sunt, mo- netarum, celerarumque deinceps aliarum ex aliis, quae ad subsequeniia terapora usque ad aetatera pertinent nostram , cerliorem facerc. Porro Xaverius Scilia , et Vincentius Belii- nius, el Ignatius Orsinius, et Hannibal Olivierius , el Joan. Rinaldius Carlius, et Irenaeus Aftbus, el Lndovicus Anlonius IMuralorius, aUique non pauci hac de re hiculenter scripsernntj omnium autem, qucm sciam, postremus Guido Anlonius Za- netlus nosier, qui magno studio, longoque cujusque generis monetae usu perdoctus, non solum majori, qua poluil, copia monetas collegit, quibus exinde numismatica Musei Rerum Anliquarum Lycei , quod dixi, nostri supellex locupletala est, sed novas eliam illustrationes addidit lum ex snis, lum ex a- liorum Pliilologorum Lucubrationibus, f[uas deinceps, praecla- rum Pliilippi Argclati civis nostri de Nummographia oplime meriti exemplum sccjuutus, in Collectinne Disserlalionum de Monelariis Ilaliae Ollicinis ipserael edendas curavit: luqne sa- ne poleris ( Fralris nempe Filio subdidi ), et rjuicumque vo- luerit, baud exiguam polerit inde hac de re docirinam pcr- cipere. At licet id de moneiis Civiiatum Ilaliae fere omnium possit, tamen neque tu , neque alius quisquam fortasse earn inde percipiel doclrinam, quae Bononiensis Ci%ilatis monetas salis (leclarct. Optandum ulique fuissel, ut Zanettus susceplum De Moneta Bononiensi 35 de lisdem monelis universis ilhislrandis explevisset opus ; iJ quoJ uiorle inlerceplus ad cxituni perdiiceie minime potnit. Nou paucas lainen coepti opeiis relitp.ul iiianu ipse sua exa- ratas chartas , qnanim uonuiillas praelo commissas eviiigare instilueral^ atque harum , ulpoLc quae (ueriint niihi iradhae, Specimen libi aliquod proferre, iisque monila quaedam , con- jecturasqiie, ubi baud inopporliinuin videbitiir, placet subji- ocre. De monelis autein Civiialis noslrae omnibus , quae in Musco adservanlnr, Elenchum simul una conficiemus, de qua- rum plurimis, uli nosli, in prompla quidquid per chymi- cam analvbim dispicere licuit, habemns', habebimus item de ceteris omnibus ob perspeclara saepissime erga nos Oflicinae hujus nostrae Monelariae Exaciorum benevolentinm : de iina- quaque autem ciirandum libi erit , uli , quoad fieri poterit , ejus valor juxta varias aetales, isque ad aetatem noslram re- lalus, adscribatur; quod quidem per Codices, qui in Tabu- lario, quod fidei est luae commissnm , adsunt, ediscere libi prae caeteris percommodum fuerit. lamvero quod Fralris mei Filio Specimen praebere sum poliicilus, id vobiscum , Soda- les praestantissimi , comraunicare conslilui ; neque timuerim, ne de argumenli genere, quod ad Philologiam potius , quam ad Philosophicas Disci|)linas pertinet , disserere milii liceat, quando nihil staintum in Coelus nostri inslauratione fuit, quo- minus id nunc liceat , quod jam inde a prima ejus origi- ne Trombellio, Montio, Biancano, Malvetio licuit, de iis vi- delicet argumentis quoque disserere, quae non Philosophicas Disciplinas, sed Philologiam spectent , inque iis potissimnm versari, quae ad patrias res perlineant, quemadmodum Za- nottus, et Canterzanus tum in Academiae Actis, turn in ejus Commentariis , tum in Dissertalionibus per ipsos ibidem edi- tis patefecerunt. At illud quidem verendum mihi est, ne quae italico exaraveram sermone, difliculler ( quodque magis aegre fero ) ineleganter in latinum quum verterim, molcstus hodie vobis, plusquam alias, dicendo futurus sim. Singulari tamen, qua me , resque meas benignitate hand semel excepislis, ea- dem el in praesens Lucubralionem qualemcumque banc mcam excepturos vos esse non dubitabo. Illud ante omnia inqnircre oportet , quandonam Bonooiae signari coepta moneta sit ^ proplereaque elapsas animo per- volveotibus aelates nobis est perscrulandum , Elruscorum ne 36 Ph. Sciiiassii prlimim,anl Giillonim, aut Roinanorum temporiI)ns id fieri insliliuunij an poiias labenle Iinpciio Occideiilali , an Laii- gobardis regnaiuibiis, an sub Geriuanorurn lanlummodo Im- pcraloriim dominaln, atcjuc ex liisce Impcraloribiis a quonam, el quo anno cudendae monclac jus fuoiii a Bononiensibus iui- pelraium. Zanelio adinodiiin verisimile visum est, Civitaiem noslrara jam inde a priuci[)aui, quern inter Etruscos gessit, monetas, seu numraos cudisse suos , miratusque est, nou solum quod eoium hue usque ad nos nummoram nullus pervenerit, ve- rum etiam quod ex aniiquls Scriptoiibus Iiac de re memiue- rit nemo. INIihi sane videtur nihil esse mirandum, nee quod nummi desint ejusmodi, nee quod nulla de his apud Scrip- lores facta meniio sit. Etsi enim Civitutura Etruscarum , quae minus ac nostra claruerunt, nummi in Museis abundent, si la- men animadverteris et in qua Italiae regione, et quo tempore inter Etruscos Civitas nostra eminuerit, mirandum potius foret, si res contra esset. Haud rne quidem latet, Bononiam, teste Pli- nio (i), quo tempore anpellata Felsina est, principcm Etruriae Civitatem exalitissc^ sed id quoque novi, ejusmodi primatum in Eiruria Circumpadana gessisse , in ea scilicet ex tribus Etru- riis, quae subacta a Gallis fuit. Constat autem eodem refe- rente Pliuio (2), Gallos in Etruriam Circumpadanam, seu in superiorem Italiae regionem, cui postea Gallia Cisalpina no- men ab iisdem fuit, Tarquinii Prisci temporibus invasisse. Quis porro %'el unum, qui ad priores illos Etruscos, aut ad earn Italiae rcgionem cerio perlineat , nummum proferre possit? Mazzoccliius quidem nummos aliquot Acerrae in Gallia Trans- padana , Oistenius nonnullos alios Hatriae Athesin inter et Padum attribuerunt. At illi quidem nummi a Nummophilis recentioribus Acerrae in Campania (3), hi vero partim A- drumeto in Africa, partim Adriae in Piceno attribuuntur. Ne- mo autem jam est, qui Dertosae in Hispania Tarraconensi, ac Gnosso Crelensi eos non attribual nummos, quos Hardui- (1). H. N. L. III. c. 1 5. Intui Colonia Bononia, Felsina vocilala , cum prin- ceps Etrnru e eJ^c^ (2). H. ^. L. V. e. 35. v. Lanzi Lingu. Eiriisc. T. III. p. 63o. (3). V. Milliogen Rocueil de quelqaes meJailles Grecques a Rome i8i j. p. »5. 28. De Moneta BoNoyiENSi 5y nus Derlonae, Khellius Carysto in Ligiiria atlrlbuerant. Nee eerie quidem Culioae Venelornin eiim jure potuit liaymins mimnuitn altrilxicre, qui Caelii In Apulia cusus est, neque Pellerinius eos Acilio allrilniere eorumdein Venetorum num- inos, qnos Mionnelus (i) A])liysio Macedoniae, ac Cio Bi- lliyniac allribuif, multotjue minus Guarnaccius, cujus tamen o- piniouem est paullo ante Mencgliellus sequutus (2), enm ai- tribuere Palavio poluit iinnimnin, qnem Lastanosa , Haver- campus, Gorius, ipse demum Erkelius inter Hispanicos recen- snerunt. Quapropier ne unus quidem nummus exstat,qui aJ Civitnlem non Eiruriae dicam Circumpadanae, sed neque 1A~ guriac , neque Venetiae, quin immo ne totius quidem Italiae Superioris pertincat. An non mirandum igitur esset, si ant Felsinae aliquis esset nummus, aut de ejus nummis Scriptores vetercs verba fecisscnl? Proplerea nuUibi nisi in Alexandri Maccliiavelli mente , liominis ob alia ejus quamplurima liltera- ria somnia perquam noti , illi exstiterunt nummi , quos in suis ad Bononiensem Sigonii Hisloriam Commentariis descrip3it(3), lis inquam Commentariis, quibus splendidissimam Mediola- nensem Sigonianam editionem delurpavit. At nummus Etruscus aureus teniae ( ut ajunt ) raagnilu- diuis ad Felsinam pertinens a Felice Caronnio turn in sui I- lineris narratione (4) , turn in Catalogo Musei Wiczayensi Hungarici (5) describilufj quern item Franciscus Maria Avel- Jinus in sno Diario Numismatico Neapolitano (6) evulgavit. In altera ejus nummi parte caput cernitur muliebre diadema- tnm, cujus ante collum in campo (sic enim ejusmodi spa- tinra vocant Nummograplii) hoc signnm > Etruscum exstat^ in altera vero parte catellus propere gradiens visitur, liiteris- 5ue Etruscis a dextra ad sinistram in hexergo legitur VZ7I1 ■e/j/. Nonne hinc noraen Felsina expressum intelligas? Verura per hasce ipsas litteras quidni expresses intelligas Volsinios , quos Etrusci dixere Volesinios , ac sublata per syncopen lit- (j) Suppl. T. I. p. 196. (2) Rngionamenio sopra un' aDtichissima moneta dl PadoTa. (3) T. III. p. ,59. (4) P- >^C. C5) F. 1. p. i5. (6) N. 1. p. 8. 38 Ph. Schiassii tcra e dixere P^ohinios (i), qiios qiiidcm eosdem dicere po- tiiermit Felsinios, codem nempe niodo quo earn Civiialpm , quaiii Elrusci nomiiiavenint Felalri , Romani niulato FE in VO /'o/«/t'rrrt//i nominaveruiU (2). Praeterco Elruscos jiixta quoriimdam opiuioncin, qiuim Pohinio profecli esseiU, se se inter nos eU'iulisse, alquc una cum geiiiis digiiilate, uli Passe- rius scribil (^5), Velsinae quoque nonicn inlnlisse; quod qui- dem nomen, eodeni auclore Passerio, Senaluni, ant Senaloruni Civilateui siguKicabat. Sed hoc, uli dixi, praetcribo^ idque e- tiani praeteribo, quod vir celcberriuius Sestinius (4) ab A- velliuo (5) invicie refutatus, nummum ilium Veliae , quae Civitas Lucaniae est, attiibuit^ atque illud quoque praeteribo ( id quod forte minime esset praetereundum ) quod unicus hie foret nummus, qui post tot saeculoruin spatium innotuis- set^ at id neque praeteribo, ac magni faciendum pulabo, quod eumdem ilium nummum aetata minus remota percussum fuis- se metalli, quo percussum est, genus iudubitanter ostenditj nullum siquidem nummum ex auro (cjuin immo ne ullo qui- dem metallo) iis temporibus signavere Etrusci, quibus vel ab Lydia, ul plurimi opinantur, demigrati Ilaliam petiere, vel aliunde profecti (quandoquidem magna semper fuit apud Phi- lologos, atque adhuc est de Elruscorum origine senlentiarutn varietas ) suas liio sedes constitueruni (6). Scio quidem num- mum alium anreum, praeter alium uuum argenleum, Etru- scorura Civitati, Cossae nempe, quae ad Portum Herculis si- ta Civitas est, Trisianum, el Patinum, et Avercampum adju- dicasse. Verum ut hie eliam praetermillam Graecam, non E- truscam esse, quae ibi legitur, epigraphen, quum in Trans- ilvaaia quamplurimi huic persimiles effossi nummi sint, E- (1) V. Lanii L. E. T. 11. p. 5^3. (i) Hie auclor apcrlc fateliir, quum haec animo revolveret , scriberelque , ni- hil sibi (le Mulleiii opeie , cui ikiiliis die Etruskcr Uiatislaviae in vulgus edito A. MDCCCXXVIII. innoluissc. De quo a V. CI. Cacleslino Cavedonio admonilus, deque ejus, suacque opininnis conscnsioue cerlior factus , sibi ipse gratulaius esl. (3j Dissert, epist. de vetere , alque exif^ua sintiia marmorca p. 6. (4) T. I. Leit. Num. di Coat. p. 3o. in Catalogi Musei Hedervailaoi Castiga- lioDes p. 5. (5) Opuscoli diversi Tom. i. p. loa. (6) V. Lauzi L. E.T. I. p. 17. Bruni Opusc. Lett. Bol. Fasc. X. C XIV. Orioli ib. Faie. XVI , e XVII. Pancaldi liineraria alle Terme Porreiiane Fajc. HI. p. jS. e seg. De Moneta Bonomensi Sg cklielil conjecluris magnum accetlii pondus, qui etsl In Musel Vindohonensis Calologo Eiruscac illi CIviiaii eumdem hunc nummum allrihiierit, in maximo tamen Opere, quod de Doc- trina Nummorum Veterum poslea in lucem edidit, eundem scripsil in Macedonia cusum ab Cosone qnodam Monetario lemporibus M. Bruli, qui, Caesare interfec.io, quum illiic au- f iigisset , non minus pro se, quam pro Republica bellum ge- rcbat. Maxima sane, quae hnic intercedil nummo similitudo cum aliis L. Bruti, piognali, uti ajebal Cicero, e Majoribus M. Bruli , cujus efligies habitu Consulis inter dnos Licto- res ibi ccrniuir, binae litterae graccae, e qnilins Lucii Bruti nomen initium est, integrum Cosonis Monetarii nomen lilleris Item graecis inscriptum , locus ipse ab Elruria remotissimus , ubi niagno sunt numcro hnjusmodi delecli nummi, Appiani insuper narrailo (i), ex qua M. Brutum lis in regionlbus mo- netam signari jussisse constat, opus denique ipsum , quod praeproperam artificis, qui ingruentis belli melu festlnet, ma- num argnit, haec scilicet omnia aperlissime ad Brutum qui- dem , minime vero ad Civitatem Cossam ilium pertinere num- mum demonstrant: idque eo magis est affirmandum, quod veri baud simile sit, cam unam ex omnibus Elruriae Civi- tatibus, quae nee satis ampla , nee dives, nee Celebris exslilit, tantam aureorum nummorum cojiiam cudisse, quantam nulla Graeciac Civitas, quantam, Inquit Eckhellus, ne opulcnlissi- mae quideni cuderunt Syracusae. Pro cerlo igilur habenduni est, Eiruscos remoiissimis lis lemporibus aurcos non habuis- se nummos, eoque Idipsum magis affirmandum, cum vix no- verinl ipsi nummos argenteos. Nam praeler nonnullos Popu- loniae argenteos nummos, atque ejusmodi unum fortasse Tu- dertls, quaenam alia Elruriae Civitas argenteis usa nummis est? Illud quidem hoc est loco animadversione dignum, quod cum lemporibus minus remoiis Elrusci ul plurlmum aerels usi sint nummis, Inferioris qui fuerunt Italiae Populi argenteos, magnaque etiam ex parte aureos, priusquam aereos, cuderlnt. Id quod ipsum de Siculis, Immo et de Graecis Transmarinis, deque Asiaticis dicendum est. At vero cuique In mentem ve- Derit, quod mecura Interdum animadverlisse memini Rel An- (.) Bell. CiT. L. IV. e. 75. L. V. c. b. 4o Ph. Schiassii ti(jiiarine Doctorcm eximiiim, deque me oplime nieritum Flo- riniuim IMalvetimn , llaliam turn aiiri, luni argenti fodinis quae juope caret, acris fodinis ( quod ne veleres quidcin laluisse debuit ) abundare, ex quibus haurire Eniisci, quod satis es- sel, posseiit tuni ad cudendos nummos , turn ad cujuslibet generis instrumcnta elaboranda , quae magna copia , eaque ( ajebat ille ) valde ponderosa in apricuin prolala vidimus. Revera loannes Targionins ( subjicicbat IMalvelius ) postquam in suoruni |icr Etruriam iliiicrum Narralionibus (i) altos pu- leos, at cunicuios operis uiique sumpluosi, quos ipse viderat, dcscripsit, quibusque divites illic metalli vcnas fiiisse argui- tur, itcmque ad rei veritatem comprobandain fragnienta me- tallica fuisse quibusdam in locis a se ipso inventa asseruit, deniuni Etruscaruni prelium fodinarum raliocluationibus anirn- adversionibusqne praestanlissimi Doctorls sui Anlonii IMi- chelii, nedum Pliiiii, Georgii Agricolae, Ulyssis Aldrovandi auctoritate confirmavit, rem oranem ( qnemadtiiodum Malve- tius in suis e Targioiiii Operis Excerpiis mihi Icgendum de- dit ^ hoece conchidit modo : « Natura, quae tot aliis mu- neribus Etruriam ditavit, aurum eidem perpaucum veluti ejus specimen ([uoddam praebuit, argenti vero partem vix aliquam tribuit, eamque alterius generis corporibus adeo commixtam, confusamr[ue , ut nonnisi magno labore, atque impendio se- cerni possit. Ut autem hoc quodammodo rependerct detri- mentum, multo cam aere, plunibo item mullo, ferro utique (juamphirinio, nee non magna, et multipllci variaque fossi- lium corporum copia cumulavit » Hoc, inquam, modo Tar- gionius. Quod vero ad Magnac Graeciae Populos spectat, ip- sorum quoque regiones fateor nequc auro, neque argento a- bundassc^ animadvertendura tamen est, eas aere quoque pro- pe caruisse. Necessitate igitur adacti cum essent , ut aliunde metallum sibi ad cudendos nummos aptum compararent, veri uiique simillimnm est, eos ab Graecia Transmarina, unde ])rofecti erant, petiisse, cujus quidem Graeciae vivendi mores, coiisuctudinemque, ulpote qui ejus essent Coloniae, servare ex una parte voluerint, ex altera facillime illud transvehere per brevera, qui Graeciam inter, atque Italiam maris iractum (0 T. IX. De Moneta Bonomensi 4* interjacet, poiuernnt. Qunnto niiiem anro, quantoqne argen- lu Graccae allliiehaiu I'odiiiae ! fleic sane possem veterura III- sloriconim, ac Geographorum aucloritate freius plurimos At- ticae , Thessaliae, Epiri , Paeoiiiae locos reccnsere non tam au- reis , argenlcisque rcferlos fodinis , qiiam trajeclii in Ma- gnain Graeciain peropportunos^ commemorare quoqiie possem antf Livii Dnisi Trihiinatum ab Illyrico Romam u-ste Plinio (i) tamqiiam inerceni argeiilcos iraiislerri nummos consuevis- se: atqne ex Dalmaiiae ab Angiisio subactae fodinis Neronem, uli idem aflirniat Pliniiis(2), qiiinqiiaginta singulis diebus auri poiido liausisse, ejusdemque Dalmaiiae, Norici, Pannoniaeque inelalla turn in Numismatibus hnperaiorum , turn in veteri- bus Inscri|)tionibus (3) memorari. Sed nihil hac de re alind addam, non lam ne a proposiio nimis aberrem, quani ne tem- pus in re minime necessaria conteram . Ac certe qnidem si Herodolo, Tlnicydidi, Slraboni, Arisloieli, Plinio, Justino, a- liisqne Scriptoribus complniibns (4) fidera adhilieas, prelio- sissimis tiim Graeciam, turn ejns finitimas regiones melalli cu- jns([uc fodinis perdisites exsiiiisse falearis uecesse est. Itaque poluerunt Graeci Transmarini , eorumque Coloniae sive in Magnam Graeciam, sive in Siciiiam, immo vero eiiara in A- siam IMinorem deduclae argenieos, aureosque nummos salis snperqiie percnlere. IIic forle qnis dixeril: cur id efRcere Etrusci quoque non polnere, qui proximi el ipsi, lUi ceterae Italiae gentes, fue- runt Graeciae, el Graeciae ejusdem propter Colonias illinc ad- veclas mullos sibi nsus adsciverunl? Sed animadverlendum in primis est, Elruscos haudquaquam ante Romanos ulia fuis- se , mi supra dixi , moneta nsos: deinde cum Etruscis ne- cesse fuerit in promercalibus rebus, alque adeo in cudendis nummis ad Romanorum potius, quibus eranl finitimi, quam celerarum Gentium se consuetudinem accommodare, juxta illo- rum morcm priusquam alio ex metallo, nummos ex acre cu- dere debuerunl. Ac re quidem vera, quod ad primum allinet. (0 L. xxxill. c. 3. (i) ibid. c. 4- (3) T. Eckhel D. N. V. T. VI. p. 445. (4) V. Blasii Caryophilli de aDtiqiiis auri argcati etc. fodioit. T. IV. 6 4^ Ph. Schiassii quis non Lanzio (i), qnis non Passerio(2), qiiis non OJericIo, (3)aliisqMe asseiiiiuiir Eiriibcae iiiiliiun iiiunci.ie saeciilo ab U. C. vcl exeiinie alteio, vcl icrtio ineiMile adsignandiim esse, quidquid Giiarnacciiis (4) conlia seiuicudmn ailirnjavcrit. Per- spiciia niminiin adeo sum, quae Lanziiis argnmenta affert eX nummorum turn pondere, Imn fignra, mnlloqiie magis ex n)u- tuo nalionum coinmercio desiimpta , ac validae adeo, qnas Guarnaccii ol)jcciioiiil)US e patina ( uli Niin)rnographorum ver- bo utar), chronologia, hisloria deduclis responbiones afl'ert, ut nemo jam sit, cui non risu excipienda vidcatnr « inenarrabilis ilia, incrcdibilis , exliema , per qnani longinqna , tot saeculis Servio Tnllioanlerior velustas >» qnain pleiisque numniis Elru- scis flagrantissimus ille Etrnscoruin laudator attribuit . Quod vero ad allcriini special, nilnime dubitandnm est, quin Ro- mani argcnteos nummos lantiimmodo saeculo ab U- C. quinlo exeiinte cudisse,anno scilicet quadringentesimooclogesimoquin- to , id quod tcslatiir Plinius (5), neque ab eo valdc recedunt Epitome Livii (6), el Chronicon Alexandiinum (7), ilemque Clironicon Eusebianum (8)^ aureos vero non cudisse num- mos, nisi sexagesimo post anno, siquidem Piinio (g) fidem adhibere velis, sen polius Eckelii (10) conjecluras scquulus, eorutn initium ab Caesaris dumlaxal, aul ab Sillae ad sum- mum, et Pompeii aeiaie repetere malueris. Ex quibus omni- bus, quie hue usque adduxi, ut sermonem conlraham, eura- que ad Fclsinae, unde discessil, nummos revocem, affirmare u- tique posse videor, non niodo ad aelalem refeni minus remo- tam oporlere, atque ad aliam perlinere Civitatem aurcum il- ium ntimmum, in quo legilur Falsi ( nummos enim aureos aevo illo remolissimo signarunt nusquam Etrusci), sed ne ul- los quidem nummos sive argenteos, sive aureos, qui ad Fel- (1) L. E. T. 11. p. 36. ct seq. (1) Pnrallp. ad Dempst. p. if)3. (3) Glorn. Pii. T. XXXlll p. i56. f4) Oris- Iial. T. 11. L. V. c. 4. p. .8a. 186. 189. (5) L. XXX. c. i3. (6) Lib. XV. (7) An. 48.. (8; An. 483. C9) 1- c. (»o) D. N. T. V. p. 37. et «q. Db Moneta Bononiensi 4^ sinatn perlineanf, esse posse, cum Felsina in Gallornm potesta- tem venerit, anlcquain Elrusci ciijuslil)et generis nnmniis u- tereDtur. Qi]ai)roj)ter non solum esse roiruni non debet, quod ex veteribus Scriptoribus nemo de nuramis ejusmodi verba fccerit.quod mirum Zanello visum est, sed ne suspicari qui- dem nuMus potest, quod tamcn idem est suspicalus Zauetlus, ex nummis Etruscis, quorum incerla est Civilas, aique aelas, vol unuin esse, qui ad Felsinam pertineat. Neque vero putaverim cuiquam , harum quantumvis inscio rcrum, subire animo posse, ul cum Etruscorum aetate nummis Felsina caruerit, hand caruerit aelale Gallorum. Id ne Zanelto quidem in menicm venil. Macchiavcllum praetereo, cujus inge- nio uli Felsinac efiingere nummos placuit, cum princeps esset Etruriae, sic et alios ejusdcm Felsinae placuil eliingere, cum in Gallorum incidit [lotestalem (i). Incredibiie enimvero pu- taveris, quod exslilerint (exstitere tamen) aliquando ejusmo- di ingeuia, quibus imagiuari in deliciis quidquam fuerit, quod lamquam verissimum vendilarent. At Gallorum certe quidem Transalpinorum, ex quibus Cisalj)ini advenere, nulli exstant Dummi, nisi qui ad Civitates aut quas Graeci incolueiunt, aut lis conlerminas, aut cum iisdem commercio devinctas perti- neant . Quod si adhibenda Sperlingio fides est (2), ex tot Gal- lorum nummis, quos in lucem Boulerowius (3) prodidit, ne unus quidem est, qui vel Romanis, vel cuipiam e Gallia dc- ductae Coloniae adlribui debeat. Hand quidem Gallicorum est nummorum aetas finibus adeo brevibus coercenda , eaque, ut Eckelius opinatur (4) , ad tempora aliquanto remoliora pro- ducenda est; ita tamen ul Gallorum sit in Iialiam incursione longe posterior. Quod ad i[)Sos autem Gallos Cisalpinos spec- tat, quaenam est in eorum potestatem redacia Civitas, cu- jus adhuc, ul supra monni, vel unus in lucem nummus pro- dierit? Neqne pulavcris Gallicos nummos a vicioribns Roma- nis congeslos, (usosqne fuisse ad unum omnes, sive ut num- mos cuderenl novos, sive ul in alium verterent usum. Qnam- (.) 1. e. (i) De num. nrni cm. e. 87. (3) Rccherrhes cuiieosrt de Monnojrei dt Praoce. (4) D. N. T. 1. p. 62. 44 Ph. Schiassii ris enim id eos turn praesertini fecisse crediderls, cum ob Carlliagiiiciisium bella , aliisc^ue dc caussis exhausluni acrariuni aereoruin inlriiibcciiin niimmoriun valorem imniinuernnt (i), qui credideiis per uiiiversam Galllaia Cisalpinam nonnullos ab ejnsmodi prope excidio evadcre, eosqiie volvenlibus an- nis in liicein piodirc non poluisse? Qnod de Gallicis nummis Jecisse Romanos opiiiaius fiiciis, id fecisse ipsum de num-' mis Eliuscis opinari debebis^ jamveio quot Etrnsci in dies nummi prodeiiiit, qiiotqne majori ntiqiie copla anleaclis ae- tatibus prodieriint, ul pro[)ler eoriim tcmporum negligenliam, immo vero dixerim barbariem fuerit ingens lempli aes Fidgi- uiae conflatum, quod, ut jocose ajel>al Andreas Giovannellius (2), Etruscum edcre sonilnm dcbuit ad Liueraiorum excilan- dos animos, ut alic[uanto pluris eos faccrent numraos in po- sterum. Quod si cui verisimile videalur in maxima nummo- rum, quibus Etrusci affluebant, copia eorum complures ad no- stra usque lempora servari potuisse, non itidem Gallicos servari nuramos poluisse, quorum magna esse debuit paucilas, ilUid quaeso undcnam is didicerit, si Galli usi nummis fuerint, baud muko fuisse numero usos. Quasi vero Galli aut brcviori quam Etrusci tempore in Italia fuerint domlnali, aut metal- lorum copia (quae ipsis fortasse , quam Etruscis, major fuit) non affluerenl. Quis enim indciari jure poterit tum Etruscos allero antequam Gallos saeculo fuisse a Romanis subactos (3), turn Gallos auro argentoque undecumque (fortasse e Trans- alpinis regionibus) aggesto, in suis fuisse vel maxime usos or- namcntis , ita quidem ut anulis , torquibus , monilibus, aliis- que hujusmodi blanditiis et manus, et bracliia, et collum, to- tumquc corpus excolerent (4) . Immo bine aliquis conjice- re fortasse possit, auream Armillam, quam sub dimidium sae- culi proxime elapsi (5) in Rheno hoc nostro reperiam, atque in Museo Rerum antiquarum Lycei Magni ad initium us- (1) V. Paster! Paralip. p. 166. (2) V. Passeri dissert, epist. p. 6. (3) T. Lanzi L. E. T. III. p. "183. Savioli Annal. Bol. T. I p. 3. (4) V. nias. Caryopliill. dc fodinis etc. p. 39. (5) Kal. laa. A. MDCCLVllI. De Moxeta BoNomENSi 45 qne hnjus annl (1) scelcralo ausii fures sustulerunt, ac bar- bare noil minus quam slulte, e vesligio conflarunt, Galli all- ciijus bracluiim exornasse, nisi operis ratio aetaletn rainus rc- moiam argucrct, ut Goihica potiiis, quam Gallica, aut Lan-- gobardica viderctur. Oi'idqnid vero hac de Armilla diviuari niagis quam adserere quis voluerit, de qua quidera silere sa- tins, quam loqui, fuerit, id certuin ex Diodori , Polybii, Vir- gilii,aliorumque auctoritate est (2),a veteribus Galbs oriiamen- ta ejusmodi in dcliciis fuisse habita^ quod nisi afiirmari vere posset, T. INIanlius de Torque rapto se se jactare, atque a Ro- manis Torqnali cognomine donari, posierisque illud suis trans- millere non potuisset (3). In tanta autem divitiarnm, ac lu- xus osientaiione suspicari ne licuerit, Gallos Cisalpinos , si quando nnmmos cudissent, exiguo eosdem cudisse numero? Mihi (jnidein suadere facile est, ab eorum Regibus raulto antea id faciitatum fuisse, quod Fabii IMaximi lemporibus Strabo (4), atque Athenaeus(5) Regem Arvcniorum Lueriura in Gal- lia Transalpina fecisse nieraorant, qui, ul opulenliam ostenta- ret snam, nnmmos aureos, argentcosque populo interdum pro- jiciebat. Quomodo igitur Gallorum Cisalpinorum nummi periis- sent universi , nt ne unus quidem ad nos perveneril? Qua- propter quod de Elruscis nuramis supra affirmavi, id mea qui- dem sententia, quam non dubito senlentiam fore omnium, de Gallicis nummis aflirmandum est, nullum scilicet non Felsi- nae dicam , sad ne ullius quidem per toiam Galliam Cisalpi- nam Civiiatis exstiiisse. Jam vero postquam a Romanis subacli Galli fuerunt, una cum tot aliis Galliae Cisalpinae Civitatibus Felsina quoque an- no ab U. C. quingentesimo quinquagesimo quinto in eorum est potestalem redacta, quae exinde, uti celeberrimus noster Annalium Scriptor Saviolius opinalur (6), fere ad bonum 0- men fuit a victoribus Dononia nuncupaia. Deinde tola politi (0 mense Ian. A. MDCCCXXXIII. (a) V. Blasli CaryoptiilU etc. (3) V. Liv. L. VI. c. 41. L. VII. c. lo. k Cell. L. IX. c. 18. Srct. ia Calig. 35. (4) L. IV. p. m.aqi. (5) L. IV. p. m. TSi. (6) Anual. Bol. T. I. p. c. I, 17. 46 Ph. Schiassii Italia cnni fueritU Romani,mimmorum jus cuclendoriira Civilati cuiqiic adcmisse Zanetlus scripsit, sut^qne per Imliam niimmos lale proiiilisse. Quo lamenloco nou alicnuni ab re fiierit anirnad- vertere, Ilalis hoc Civitaiibus commime nummortim cudendo- runi jus nonnisi post annum ab U. C. septingenlesimum vi- gesiaiura quinluoi probabiliter fuibse ademplum^ hoc siqui- dena anno Dioue referenle (i) Octavianus, sive Augustus, Maccenatis obscquutus consilio legem tulit, ne qua Civilas a- h'is praelerquam Romanis nummis, neve poncleribus, neve mensuris uleretur. Nummi certe quidcm Locrcnsium Epize- ph) riorum, in qui!)us haec legitur graeca Epigra[)lie, AOKPIIN PnivlH ni2Tl2, aliique turn Paesli, turn Brundusii , turn Co- piae, turn Valentiae, quibus licet graecae originis Civitatibu& latina Epigraphe est, tunc temporis foerunt cusi, cum Ro- manorum suberat Tmperio Magna Graeciaj lit silenlio hic prae- teream in Hispania vel sub Caligula adhuc dorainante, atque in Qvitaiibus trans mare Adriaticum, ac Jouium silis vel do- minaTite Galliano, ac fortasse etiam deinceps suos cudendi nummos potestatem fuisse dalam. Verum abs re hoc esset loco inquirere , quandonam Romani Italiae, ceterarumque re- gionum Civitales nummorum cudcndoruni jure privaverint , cum de Felsina (qnam Bononiam deinceps nuncupabo) serrao sit, quam ante id tempus numquam cndisse nummos decla- ravi. Neque jam putaverit quispiara ad haec tempora Bono- niam cudere coe])isse nummos. Sane quodnam alFerri exem- plum potest, quo Romani subaclis Civitaiibus nova concesse- rinl jura, qui vix nonnullis Vetera permiserint? Atlamen Mac- chiavellus (2) (quod quidem baud insuelam ejus ingenii j)ro- pe aberralionem arguit ) nummos attulit Bononiae cusos el quiim hue Latina Colonia deducta est, et quum Triumviri Reipublicae Constituendae in profluentis Rheni Insula Orbem inter se Romanum partili sunt. At vero Orbis Occidui collabente Imperio, nonnullae Ita- liae Civitates, quemadmodum Zanettus in altera Officinarum Monetariarum a se peracta Collectione (3) retulit, Monelariam (1) L. LH. S. 30. (■>) 1- c. (3) T.iV. p. II. De Moneta Bonomensi 47 eonslitueriinl OITicinam, attjiie ante ceteras Aqtiilcia, Theo- dosio luiiiore Oiientis Impeiio fmigcnte, cJciiule Mediolanum , quod lameii hand din ea est usum, patillo aiilcni postea Ra- venna, nondiun vero Bononia*, cui tamen rion defnis'^enl num- mi nc Ilexarchoriim qnideni tenipnrihus ciisi, si fidem usita- lis Macchiavelli docuinculis (1) adhihere qiiis V(dlet. Porro hand mnlto post magna Italiae parte Lnngohardl po- lili cum fiierint, praelerqnam quod Mediolanenbi!)us amissum Olficinae Monetariae jus reslilueruni, id concessenint Ticinen- sibus, quorum princeps erat in Langohnrdornm Regr'o Civi- tas^ quod insnper jus et Lucensihus, cl Pi^anis, et Tarvisien- sibus commune, uti Zanetius afflrmat, fecere. Quapropter ad haec usque tcmpora de Monetaria Olficina, quae fuerit Bo- noniae instiluta, suspioari neuliqnam licet. At vero Sigoniiis (2), Vizanius (3), Dolfius (4), aliique ex Hisioricis nostris Rcgem Langobaidorum postremum Deside- rium Bononiensibus quoque, non secus ac pluril)us Italiae Ci- vitatibus, monetae cudendae jus anno post Chr. Nat. septin- gentesimo sexngesimo attrilinisse scripserunt. Quorum quidetn oj)inio Privilegio innitilur Viterhiensibus ab eo Rege conces- 80, quod refert Alidosius fS) , in quo cum illud lamquam certuin ponatur Ronianos aeque ac Bononienses in suis qui- que nionelis Caelestis eorunidem Patroni efligiem excudisse, id quoque proinde ponitur Officinam Monetariam fuisse Bo- noniae aeque ac Romae instiiutam. At cum viri clarissimi , cujusmodi certe quidem sunt Borghinius, et Cluverius, et Ba- lettus, el Miiraiorius (6) Privilegium illud dubiae esse fidei demonstravcre , turn animadvertere praeterea oporlet , obsi- gnandae in monetis Patronorum effigiei consuetudinem nonnisi multo post obtinuisse, quemndmodum f)luribus in locis suo- rum operum Zaneltus Ostendit^ quae quidem omnia Maccliia- vellus aut ignoravit, aut dissimulavit (7), qui Bononiae vel (.) I. c. (1) Hist. Bin. L. IV. an. iipi. (3) Sior. di Hoi. T. I. p. iq. (4) Cronologi.i delle Famigiie Nohili di Bolngoa p. H. (5) Cose noiablli di Ho|ot;na p. igH. (6) ». Argelali de Monelii luliae T. I. p. 55. (7) 1. c. 48 Ph. Schiassii Rege Desiilerio dominante ciisas ex ingenio suo monelas ef- liiixeiit. Hie vero alter ex Historicis est nostris aucliendus Caspar Bomhacius (i), qui Langobardorum evcrso Regno, qnod mo- netae cudendae jus Bononieiisibus Rex Dcsiderius concesserat, id Iraperaiorem eutndemqae Regeni Fraucorum Rarolum Ma- gtiuin, concedentis magis odio qiiain improl)atione concessio- nis,iisdein refcrt abslulisse. Quo qiiidem loco peropporluna Zanetli occiirrit animadversio , qua Bombacii opinio refellilur, Francis videlicet dominantibus in Monetariis Tarvisii , Roniae, Benevenli OfUcinis argenieas Gallorum more cudi monetas coe- pisse. At quum earn monetae cudendae rationem turn publi- cae, turn privatac utilitati obnoxiam Karolus Magnus depre- hendisset, instanrandam judicavit juxla novani ponderum san- ctionem, quorum arclietypum ex metallo a Zanetlo (2) eval- gatum in Lycei Magni, quod sae[)ius memoravi, Rcrura An- liquarum INIuseo asservatur. Itaque uno excepto Benevento, quae Civitas, qualiscumque ejus I'uerit rei caussa, juxta vete- rem raorem monetas cudere perrexil, reliquae Civitates omnes, quibus Ollicinae Moneiariae jus antca fuerat attributum, mo- netas quaeque suas ad uormani a Karolo Magno sancitam cu- derunt. Jam vero ut ad eam Ollicinae Monetariae , quam Bom- hacius asseruit, privalionem veniam, sic se respondere posse est arbilratus Znnetius. Si Karolus Magnus Civitalibus aliis om- nibus , niutata licet cudendae monetae norma , ejus tamen cudendae jus hand sustulit, cur id uni suslulisset Bononiae, quae non una ob Desiderii memoriam eidem invisa esse de- buit? Quis eorum est temporum Historicus, qui codex, quod monumentum, ex quo caussa vel tenuis pateat, cur tanlum eidem uni dedecus inureretur! Quapropler cum ex una parte Viterbienslum Privilegiura dubiae esse fidei cognitum fuerit, nullum ex altera de Bononiensi O/Ticina Monctaria Francorum Reguni teniporii>us certum exstel documenlum, inferri omnino oportet jus fuisse illud Bononiensibus neque a Rege Desiderio concessum , neque a Karolo Magno sublatum. Karolingi porro, qui Karolo nempe Maguo successerunt Re- (i) St. di Bol. p. 17. (a) Moneie , e Zecche d' Italia T. IV. p. 67. De Moneta Bonokiensi 49 ges, Monetarlls Oflicinis Langobardornm tempore consiitutis Oliicinas addideniiu duas, Salernilanam scilicet, ac Venetam, si hoc quidem jus Veneli fuerint consccuii, hand vero i[)si sibi id ])0tias vindicavcriiU ^ ceitc qiiideui Vcnelae habcnlur nioneiae, (|uae Kaioliiigorum temporibus ciisac sunt (i). Ilic qiioque IMacchiavclliis (2) caetcrariirn fortasse invidcns condilioni Ci- vilatuin, Ollicinae iilius suae mouetam dcscripsit, qtiam auric circiler post Chr. Nat. octiiigenlesiino quadragesiino scplimo ciisain fuisse finxif, ficlionique ut fidetn conciliaret, ejus cu- dendae canssam baud praeteriit^ ea uempe, inquii, fuit, uli el Rarolo Magno, qui , uii supradixi, monetae jus Bonouiensibus sustulerat, inferrctur dedecus, el Ludovicus II. honore aflicere- tur, qui velus monetae cudendae jus Bononiensibus reslilue- rat. Veium enimveio Historicorum ne quispiam, inquii Zaiiet- lus, id vel leviier innuil?lllam saltern effinxisset monetam Mac- chiavelhis juxta eorum lemporum consuetudinem. Protomc si- quidem Imperatoris coronali, atqne E])igraplie I.iidov. II. Imp. Aug. in pane adversa , in aversa auiem Epigraphe T et. lur. Bonon. Restit. fallaciam aperlissime palefaciunf, eo enim tem- ]>orc ( quod Nummophilorura ignoral nemo (3) ) nonnisi Ci- vitatum nomina monetis apponi moris fuit. Al Beiengarius , Regum primus, qui post Karoliogos do- minali in Italia sunt, cum Veronae sui sedem Regni collo- cassct, Ollicinam illic INIonetariam consliluil anno circiter post Chr. Nat. nongenlesimo decimo quinto*, quo factum est, ul inter nos etiam ( quemadmodum Zanetlus memoial ) iilius Civitalis magno in usu monetae fuerint. Porro insequcnlibus decimo, atque undecimo saeculis Oilicinae Monetariae apertae ulique plures sunt sive ex concessione Priocipum, sive Popu- lorum voluntate^ per ea siquidem tempora Italiae Civitales externum quodvis excutere dominatum , seque in libertatem vindlcare coepcrunt. Atque ex his quidem Bononia exstitit,non ex iis tamen exstilit, quae aul monetae cudendae ut sibi po- lestas esset, postulaverint , aul earn proprio cudcrint arbitralu. (1) V. Zanetii. T. II. p. i65. 4o,'{. T. III. p. 365. T. IV. p. 3oG. Carli T. II. p. 336. e segg. ii) I. c. (3) V. Zaneui T. IV. Moneia di Treyigi, e di Verona. T. IV. 7 5o Ph. Schiassii At vero Lcandcr Albcrtins (i) in sua BononicnsI Ilistorla, itemqiie in llisioria Cenlcnsi sua Franciscus Enius (2) loiige alias prolulere opiniones. Scripsit eniin Alhcrlius OfRciiiae Mo- nctariae jure ab Imperaiore Geiinanornm Friileiioo (II.) jam in- de ab anno 1162 (MCLXII), vel 117G (MCLXXVl) privatam nostravn fuisse Civitateni^ quoJ qnidem (inqiiit illc) eodem an- tea jure potilam fuisse argiimenlo esl. Sed quum hujusce, quaui narrat , rei lestimonium afTerat nullum , quaenam ei est ha- benda fides? Major quidem lidcs habenda Errio est, qui sin mi- nus rem altigerit, invenio saltern quodam innixus oj)inionem prolulit suam. Monetani argenleam, cujus una in facie Impera- loris Henrici nomen legilur, in facie altera Bononlae legitur nomcn, inter lapidcs duos deleclam Genii fuisse asseveravit , quura Turris Blasianae Aedis demolirelur. Jam vero ex plum- Dea lamina illic item, aliquanio tamen superius detecta, no- menque praeferens Gelasii P. M., alque annum MCXVIII., eo nimirum anno aediGcataTurris manifesto arguitur. Itaqnecum per id lempus Henricus IV. regnaret, eidemque cum Histo- ricus Gentensis monetam attribuendam illani esse censuerit , inferre se posse non dubitavit, quin ejus saltern Impcratoris temporibus Ollicina Monelaria Bononiae exsliterit. At quando nostrorum omnium auclorilale Historicorum , maxime vero Chronici Bologneltiaui, alque Auiographorum complurium do- cumentorum, quae in Publico Civiiaiis nostrae Tabulario as- servanlur, extra omnem dubilalionem, inquit Zanetlus, constat non ante annum IMGCXXXVI. ideoque Regis Henrici non IV, sed V. aetale a Bononiensibus argenleas cudi monelas coeplas esse, monela ilia argenlea, quae reperta inibi est, Regi Henrico non IV. sed V. allribualur oportet. Facile aulem crediderim non eo ibidem consilio posilam eam monetam fuisse, ut Tur- rim Regis Henrici IV. aelale aedificatam significaretur, sed post eum, quem dixi , annum INIGGXXXVI. forluito a slruclore quopiam ejus inslaurandae Turris occasione amissam fuisse. Cerle quidem si per monetam illam Imperatoris aetalem, qnam lamina aetatem non praefert, Turris Gondilores indicare vo- (1) Lib. m. Dec. I. a. 1191. (l) T. 1. p. 113. De Moneta Bonokiensi 5i • liiissent, laminae ipsi adjunxisscnt monctam , non ab ea louge coUocassenl, interque caementa projecisiscnl. Allamen sunt, qui documenluni aft'eraut Favenllae editum (i), in quo ad annum MCLXXXI. legere est sexcentas Li- bras Bononiensiunr^ ac posset alius quispiam Laurenlii Guaz-. zesii (2) auctoritatem adjicere, qui aflirraavit Cortonae anno MCLXXXX. a Ncgoiiatoiibus contractus iniri juxta monetam Bononiensem , nee ipse sileiuio praeteriit Zanettus Tahulam , quae in Civitatis nostrae Tabulario Publico (3) asservatur, Pridie Non. Oct. 1119. edilam, in qua triginla argentei, quos Imperialcs vocabant, ad Bononiensem monetam refeiuntur. Verum quod ad Favenlinum attinet documentum, alibi jam ostenderat Zanettus (4) Amanuensium errore pro Luc. Bonor. id est Liicensiuni JJonornm, fuisse ibi descriptum Bononien- in/m. Contra illud vero quod afDrmavit Guazzesius, Zanettus longam contractuura seriem esse animadvertit opponendam, qui fuere alia, quam Bononiensi , moneta inili ^ ex quo in- (erri oportet annum a Guazzesio adnotatum iis esse adnu- merandum erroribus, in quos facile Amanuenses labuntur , quique facillime vel lynceos oculos effugiunt. Amanuensi quo- que errorem excidisse conjecit Zanettus in Tabula, quam ipse vidit. Etenim cum in ilia Tabula et argentei Imperiales me- morentur, quorum usus anno tanturn 11 63 (5) coepit inva- lescere, et pro nolis chronologicis usurpatae Romani Imperii Vacatio, et Secunda Indictio fuerint, quae quidem omnia ad annum utique 1199. simul occurrunt, non autem ad annum 11 ig, manifestum est, Amanuenses cum veterum more litteris ad numeros designandos uterentur , post lilteram X. litteram C. omisisse, qua addila annus MCXCVIIII. significaretur (6). Quid plura? Annum hunc ipsum aliud illius Tabulae exemplar praefert, quod in eodem Tabulario Zanettus deprehendit. Is igilur statuit non Bononiensem per ea tempora monetam apud (0 Rerum Favenlin. Scriptores p. 609. (i) Guatzesi Opere T. I. p. 608. (3) Foglio II. t. lib. I. Scgistro Grosso. (4) T. II. p. 408. (5) V. Zanctli T. IV. p. 417. (6) Anno O. MCXVllU. Komano Imperio vacaote. Prid. Ifooai. Octabrii Xa- dictiooe ida, I. c. 52 Ph. Schussii nos usurpalam fulsse, sed exleram tanlumraotlo, Veronensem neinpc, Vciiclain, Ticinensem, Pisanam, Lncenscm^ de qua quidem id sibi merainisse placuil, qnod Tolomens vetus Lu- censis Historicus (i) scripsit, ac Miiralorius (2) retulit, nee noa Savioliiis (5) in meutem levocavit, Bononienses videlicet anno MGLXXX., uli Lucensibus morem gererent, sancte pol- licitos esse nuilius se monetae, nisi Lucensis, usum in Terriio- rio suo perniissuros^ id quod et Nummularii, et Negoliaio- res in Publico , quein habuerunt , Couvenlu jurejuraudo se praestiluros ohstriiixeruGt . Sed irriiuui annos post undecim insjurandum est factum. Quippe anno MCLXXXXI. Imp. Henrico VI. concedenle (4) Bononienses suas primum cuderunt monclas;, de quibus ne- que pauca, ncque parvi momenli coUigere me posse pro cer- to habeo uon lam ex Zanelti schedis, quae apud me sunt, quam ex noiionibus, quas partira idem ipse coliegi, partim a Fratris mei Fiiio, uti spero, accipiam cum ad monetam Of- ficinae nostrae illustrandam, turn vero praecipue ad quaestio- nes , quae de ejusdem pro temporum varielale valore exoriun- lur, solvendas, quae, uli ab initio dixi, judiciales inducunt, dispendiosissimasque controversias. Quidquid liac de re colligere datum fuerit, id vobiscum, So- dales clarissiini , nisi aegre feraiis, communicabo. Hodie me quidem vobis permolesturo , longiorera certe, quam par erat, luisse fateor. Spero tamen lore,ut nonnihil dabilis et argu- menti, quod jucundum minirae esse potest , generi, et Philo- logorum inori, qui breves esse non posse videntur. Ego vero ( quod ai)erte, vereque dico ) de quolibet egerim argumento, ob mei tenuitaiem ingenii, licet essem brevissimus, vobis sem- per verbosissimus videri debuissem . (1) V. Mutator. Rer. Italicar. Script. T. XI. col. 1172. (a) Anlifj. mod. acvi. T. II. p. 6i3. (3; Annal. Bol. T. II. p. 96. ^ (4) V. S.icchi Stat. Bon. T. 11. p. 4'6. Mnratori apud Argelali T. I. p. 54- Ci li T. III. p. io3. Savioli T. U. p. 169. ANTONII SANTAGATA VJutn nullum sit consilium in vulgo, nullaque ratio. lU ajcbat TuUius, facile in sermones, et verba tarn inconsullo delabitur, ut aliquando nihil dici possit inconsideralius. Pliy- sica, quae illius captum effugiunt, ingeniique vim superanC vel illiberaliter aspernatur, quod |)luries, vel tamquam inania nulliusque frugis, quod pejus, inipudenter condemnat. Efli- cienlem ipsam divinamque causam, quara saepe carpit, el in- crepat si importunae quaedara molestaeque besliolae, ut niu- scae et apiculae, levissimo eum dolore commoveaut aut taedio afficiant? Quot conviciis inseclanlur quidam araneos ? Quot diris eos aguut maxinie si ad dorooruni munditiem illorum sit arauea tollendi niunus et labor? A quo inseclorum gene- re , cujus existenliam etsi improbalurus sim numquam , me quoque abliorruisse plurimum non negcm^ aspectu siquideni ipso horrorem , quern persenliunt plerique , mihi eliam in- lerebanl , el feritale qua alia persequi solenl animalia ad in- diguationem concitabant. Nemo est profecto nostrum, qui a- raneorum insidias , aggressiones , prodiiionesque in ilia non noverii, aegrcque non tulerit. Venatione qua muscas aucupan- tur aranei quid visu acerbius? quid durius? Ad fraudeui ca- lidi eas primum siuiulaiione, el fallaciis circumveniunt, delu- de eas sic adoriuntur, ut incautas de repente arripiant, fru- stra renitcutes telis implicenl, obvoiutas dclineant, donee ad ])aratuin lalibulum transvcctas Iclalibus lanient ictibus usque dum inter gemitus e vita excedant funere crudelissimo. Haec omnia, quamvis odiosa sint et invisa, ea ne tanli facicnda, ut solerlis naturae consilia reprehendenda suadcant potius quani accuraliori raodo exi)endeu(la? Ego quidem a vulgi opinionibus sic dissentio, ut si quid boni ab araneoium historia erui , et 54 A. Saktagata inauare poinisset, perquisiverim. Ast quae el quanta naturae sliuliosis haec non oblulenint insecia et mirabilia ci prodigio- sa sive illorum opera, sive illorum induslriam, sive illorum vi- vendi modum respexerinl? Artificiuni quo tclas texunt nonne apuui ingeuio comparari potest, quo I'avos fingunt, quorum siruclura,et ordo sic illorum opifices commendant,ul iniis par- tieiidis conficiendisque Palcano nostro, ui de iis loqnentem re- cordor, vidcreulur Boschovichium audivisse? Aranei dun? fi- ]a traluinl firmis initio appendunt apicibus, mox ea quamvis gracilia sic intenduot, ut in orbem Into inde deducant, simul- que regulariicr neclant interim dum texiis staminibus satis ro- boris conciliant. Hoc unnm opus tania confectnm industria cum admirationcm omnium ex se ipso jure mereatur et mo- veat, qnanto magis banc excital pro summa, quam in eo con- spicimus, varielate dum singulae borum inseciorum species pe- culiarem ipsi formam , et slrucluram impertiant, diversumque propterea reddaol et dissimile. Horrea si ingrediraur, vel do- mos quas diu nulli incohint, lextores offendimus qui densam et slipatam telam parant nulla raritate laxatam, semper veroad horizonieni extensam. Verum si earn inspicias, quam alii in hortis, vel pomariis suspendunt baec filotum paucilale rare- scit : flcxilis et ventorum vi mobilis tuo sic imminet verlici , 111 ad pares angnlos descendat dum mirum in modum puncia distant quibus adhaeret et opportune alligatur. Discrimen quod in allatis telis apparet, et retiilimus baud deest in aliis qui- buscumque, ut jam dictum. Sed quantum, et quam distin- ctum in iis exlat, el eminet, quae ab araneis conficiunlnr mo- dicae magniludinis ? Longum hie nimis esset differentias re- ferre omnes, quas bistorici naturales dum animadverlissent, accuralis illuslralionibus notas reddidere. Texliba autcm haec multa recensita opcrnm varielate cum inter se difl'erant, con- venienler naturae congruunt conslliis, utpote quod non unus idemque iis est propositus finis, sed alii atque alii inservire debent ac respondere. Quare araneorum alter in medio lelae sedem babet el domicilium, quod sibi ila comparal, ul ejus formam in orbera jam actam propius minores, paullo inde lon- gius majores ambiant et circumeant circuli. Alter opporuinum sibi instruit diversorium cylindri conformatione efficlum, a quo exccplus ibi hospilalur et latet ad insidias moHendas prae- dam semper et rapinas faclurus. Nonnullorum ctiam eo per- De Araxeis 55 ven'it machinatio, et solerlla , iit jamiam de terra efTormeni , quae exlerius introrsumque revolvilur, cujns ope el auxilio cu- bilia , in quibus delilescunt luiissiiue , prout iis confert, vel occludiiiit vel aperiunt. Quidqiiid tcxlilis relati operis uno vel altero ariilicio perllcicndiiin sil)i snmant eodem semper raodo exordiunlur, et inchoaiil. Mirabilis qua illonim corpora donan- tur striicuira id peculiare cxhibet, iit poslerioribus pariibus ne- duQi rcspirationis lespondeant organa , ut multonim est opi- nio, sed iis eliam insint papillae qiialuor inleruis dnciibus perfossae , e qnibns humorem in vicliiia elaboratum, alque secrelum trahunt, qui molliludincm cnm slaliui, vel saltern ci- tissinie amillat pro opporlunitate obdurescit. In hac parlium dispositione, et officio novi ali(juid ineunlis humoris expri- munl gultam, quam vel muris, vel planiis cnni primo adje- cerint iis Grmiler ag^liilinant. Hac apposilione praemissa illico recedunt constanter Ilia fundenles, quae corporibus ex adverso posilis ut denuo fixerint, ad primnm locum a quo discesserunt per eadem jam pressa vestigia redeunt, novaqne filamentoruin accessione, quae ad lelae initium lendunt, augent et firmant. Hujnsmodi prolusiones et apparatus operibus ut dixi praeeunt eliarnsi parlium dislribullone, et figuris quae debeni subse- qui fulura sini dissimilia. Naturae exploraloribus haec omnia ut innoluerant illorum quidam Lebonius, qui cum Clerchio , et Degeerio vario experimentorum genere demonstraverat ara- neorura morsus minime venenaios esse, hoc eliam sibi inqui- rendum proposuit, ulruin nenipe illorum lelac el carminari, et depecli possenl nee non in Ilia iniorqueri, adeo ut tandeui ad hominis usumet ulilitatem iraducerenlur. Industrii homiiiis eo sludium processil ut nedum chartam, sed libialia, et clii- roihecas artis lege confeclas oblinueril. Hoc vix conipcrerat Reamurius sunimeque probaverat cum nlierius hac in re per- gendum censuit, el praesiantiores, uberioresque fruclus per- cipiendos esse opinalus est. Ut autem luto oblineri possent, pecidiarem araneorum curara, el tulelarn sumendam esse sua- debal. Abditos, el terra leclos perquirere, fusos et disperaos per agros colligere, in unum locum congregare permultos, el ad Booibicum morem eospascere el alere. en quod clarissimo viro experiendum videbatiir el opporlunum. Sed aliud est menle quidpiara effingere, aliud ad cdectura perducere . Propositam socieialem excogilare niullorum absque dubio esse poierat, earn .•56 A. Santagata vero inslitnere, et motlcrari nallins. Araneos ad unioncm com- pellerc oplatiiiu sortiri eventuni niinfjiiatn poterat cum natura ipsa dnce ab ea semper refugiant: illoriim qiiisqiie alteriim sic 0(lif> habet , ul ab inviceni scgrcgenliir et solivagi vivant, nee proinde assimilari unqnam potcrunt sericis verraibus, qui a- niice coniniunem viiam naluraliter agum, et sociali, ut ita di- cam, focdere sponte juugunlur. Ab his adeo distant aranei ut in ipso quod inire tcntant connubio poiius quam dent operam libeiis iuexpectalam saepe mortem obcant, quam mnribus nt pbirimuni inCcrunt feminae, adeo amoris aeslu quo illi flagrant miscrrime decipiuntur. Ulililalis hoc modo augendae spe aljje- cta etsi nihil sitquod araneorum telas majoris prelii reddiderit^ alia tamcn noii desunt, quae nova nullaque consideralione di- gnas non demonstrent. Neminem vestrum latet quid nuperri- nie medici et de telarurn usu conjccerint, et in proOigandis quibusdam morbis experti sint. Nolura est tertianas febres 11- larum sujjsidio fuisse remotas aegrotosque feliciter convalnisse. Reniedii luijusmodi, quod probatissimum habuerunt nonnulli, m fama increbuit, nescio an alios, me eerie explorandae illius naturae lennit desiderium,quod ut explerem analysi subjicien- dum decreveram. Modo cum hoc absolverim quid in eo de- prehenderim exponam paucis. Atque in prirais silentio mini- me ])raeleream observationes quasdam fuisse instilutas, qua& praelermisissem nisi optatissimi gratique eventus eas oppor- tunas reddidissent , imo postulavissent . Quo die ad Chimi- cam officinam pro ineundo examine me conluli, et de notis telis capturus eram experimcnta, quae jam ante una cum Pau- lo Muratorio designata erant , ipsi enim hac in re mentem meam aperueram , eumque mihi ut adjulorem adjunxerara , Alexandriuium nostrum ibi sum nactus , qui in eo tolus e- rat ut microscopicis , et chimicis inquisiiionibus quaedamt corpora, quae potius Archeologos quam Historicos iialurales spectant , exploraret. Pervulgatus civitalis sermo notum jam omnibus reddiderat Ferlinium, qui in Aegypto ad multos an- nos comtnoratus erat , ad nos , hoc est in patriam rediisse, secumque niulta et praeclara veterum monnmenla tulisse nt annulos, monilia, emblemata , aliaque hujusmodi. Haec inter eniinebat vas cupreum, vel aeneum pecniiaris figurae, in quo pulverem reperiebas nigri coloris nee non minuta frustula di- sectae funis exilissimae ia nodos contortae. Haec cum mulii De Araseis 07 ' viJissent de his etinni mulla protulerant. 0|)inahan[ur pliires nigruQi corpus carhonem esse anirnalem , liinemque iilam ex hutuanis capillls coulexlam ^ qua opiriione quae , et quan- ta de moril)us, de ritihus, de religlone Aegypliorura sin sia- luere , conjcctaii saltern non potuisses? Aicxandiiiiius con- tra cum a plantis educi, et elici utrunique arbilraretur, et f'unicnlimi speciatim a gossipio , qnod veritatcm ostcndc- ret et probaret perquirehat. INIicroscopio adjutus post quani in Tune gossipii iibras detexisset, novis earn recognovit peri- culis. Coiijecit funem in vitrei cyliiidvi fundnin, cujus pars su- perior reclusa erat ct patens, per banc alceae purpiireac char- tana imraisit, quae in primis caerulea tunc vero acidorum ac- tione rubescebat; vi caloris adinota, nulla facta est coloris ni- bri mutalio, nnlliis amnionii odor diirusus.Ou'd aplius ad prin- cipia aniuialia penitus excludend;)? Id unum supererat, ut coin- paralivae inslituerentur exjierientiae cum animalibus substan- tiis. Araneorum tclas , quas mecuin ad relaium finem depor- tabam, libenter exhibui, easque nulla mora interposita tcnta- vimus. lisdem artificiis, eodomqne apparalu exj)loratae luerunt. Caeruleus chartae restitutus fuit color, et copiosissimum etlu- xit ammonium. Azotum ergo, quo telae abundant, anirnalem in iis naturam patefecit: hoc aulem nuUo modo cum dcpro- merelur a fune, diversae banc indolis esse, et a jdanlis snppe- dilatum Don temere sed omni jure censendum videbatur. Haec prima quam casus obtulerat experientia praeivit aliis, ad (|uas eliam me impulit Alexandrinii huraanilas, cui praeconcepta consilia pro ilia opportunitale impertieram. Alque ut convenien- ti melhodo initium duceret ac progrederelur analysis, multo- rum corporum, quae rcagentia a Chimicis appellantur , ac- tionem libuit invocare. Horum ope duplex experiundi genus aggressi sumus, quod ab illorum vcl liquid© vel sicco statu no- inen niutualur: atque a poslremo ineunles telarum grana cen- tum (100) in crocibulum imniissa violenta ignis actione acri- Icr lorquevi jnssimus: cum evanuissent permulta , quae re- manseraut fuerunl nnmero sexdecim (16). Haec omnia pbia- lae vitreae vini spiritu repletae iradidiinus, eamque ad ignom apposuimus usque dum excitaretur ebnllitio. Quod in bullas non abierat per cbartam irajccimus , atque in liltro exrejua fuerunt grana duodecim (12) illarum partinm quas vini spi- rilus noQ dissolverat, Qualuor ergo erani grana quae viui spi- T. IV. 8 58 A. Santagata riliis actionem non cfTiigerant, ipsiqvie se adjunxeranl: spirita per igneni ad exhalalionem compulso, quod in vase coucrelum superfilit in sutlicienli dislillaiae aquae copia solutum fuit. So- lulioncm, quara consccnti fuimus in duas partes dislribulara voluimus eo consiiio , ut una ad cotiientarum rerum naturam decernendam inserviret, altera vero ad illarum quautilates, et proportiones declarandas. ElFusa in pi imam nilratis argenti copia subscdit corpus, quod alhescebat imprimis, mox pur- purco induebalur colore*, qua colonim specie, et mulatione pronura erat staluere clorurelum argenti fuisse efficlum, qui- bus posilis licebat cnnjlcere ii)i clorurelum aliquod existere. Emisso autetn in aliam oxalate ammonii cum subsedisset nihil, facile erat cognitu cloruretum calcis in ilia solutione non reperiri . Quae cum ita essenl oxalati ammonii subsli- tutus fuit carbonas Poiassae : hie addiius, et opportunis mo- dis caleHictus earn lurbidam reddidit, et novo corpore in i- mum delapso clorureti magnesiae protulit existentiam, qui enim postremo apparuit carbonas magnesiae oriri non pote- rat nisi a clorureto ipso magnesiae, quod a superaddilo car- bonate potassae fnisset resolutum. Reliqua grana duodecim e- bullienti aquae commisimus illorumque unionem postmodum per filtrum excepimus • In hoc quae junctionem recusaverant steterunt, fueruntque numero qualuor. Quod iransjectum erat libuit in primis explorare. Hoc etiam in duas partes ut supe- rius divisum, quod in caeleris eumdem in finem praestitimus quemadmodum referemus conslanter, ut nempe corporum tu- to deprehendi posset natura, simulque illorum proportio. So- luti idro-cloratis barilis actionem illarum una persensit: al- bi coloris corpus erupit, quod a reliquis sejunctum atque e- xsiccatura mm phosphate cum sulphate barilis coacervari , et coalescere comperimus. Id autem ut aperte innotesceret acidi nilrici viribus illuJ su!)jecimus: non omnino quidem, sed majo- rem tanlum ip->ius partem cum dissolvisset non obscure ostcn- derat illud baritis esse phosphatem ut|iote quod solus acidi 7iitrici potestati hoc modo parct ac obsequitur. Quod vero so- lutioni obstiterit sit oportet baritis sulphas ponderis grani u- nius ( gr. i ,00 ) Quae sulphatis quantitas cum efTormctur a iriginla quatuor ccntesimis ( gr. o,34 ) acidi, el a sexaginla sex centesimis ( gr* 0,66) barilis, ita triginta qualuor cen- lesimi ( gr. o,34 ) acidi sulphurici, quod sulphatem calcii De Araneis 59 ingreditur pro ipsins sufpliaris efToimatione conjiingl deljenl Yij^iiili qualuor ceiilesimib ( gr. 0,24) calcis proptereaque bul- phalis calcis, qui hie reperiiur, eruiil cculesimi qiiiuqiiagiii- ta oclo ( gr. o,d8 ) Alteram aqiieae soluiionis partem in alias diias pariler dibperiiendam crcdidiuius ; baruiu unani oxalate ammonii iraclaviniiis, a quo albescens cum prodiissei corpus, ac subsiderel, hoc ut calcis oxalateni rccognovimus, aliam ve- ro clorureto plaiini attigimus, quo cum nihil apparuissei, oec proplerea siauii posset in ea deutoxidum potassii delitescere, ne- cesse fuii ihi sodam adniiitere acido phosphurico junctam pho- sphatisquesodae esse grana tria, et cenlesimos quadraginta duos (^ gr. 3,42 ). Cum igilnr edncli fuissent sulphatis calcis cen- tcsimi quin(juaginta oclo ( gr. o,58 ) , et sodae pho«.])haiis grana tria el centesimi quadraginta duo ( gr. 3,42 ) evidens erat corporum, quae dissolveral aqua, qiiaeque in filtro re- manseranl, fuisse grana oclo ( gr. 8,00) Quod auiem nullo modo ab aqua solutum fueral acido niirico probavimus : li- qt\il totura, sed parlim elTerbuit, pariim vero non: cum id coniigisset, nedum de phosphate sed eliam de exisiente carbo- nate aliquo suspicati sumus. Duo fuerunl horum corporum grana quae sequenti modo libuil experiri. Dilutam horum so- luliouem in duas paries divisimus, et nitralem plumbi ilia- rum uni miscuimus: corpus non defuit, quod omni niimcro phosphatem plumbi dixisses, exsiccalusque fueral granorum trium ( gr. 3, 00 ) cujus phosphalis co|)iam componunl oxidi plumbi grana duo et centesimi viginii duo (gr. 2,22) nee non acidi phosphurici centesimi sepluaginta oclo ( gr. 0,78 ). In reliquam soluiionis partem ammonii oxalatem cfTudimus^ baud mora corpus se oblnlit, quod nisi ut oxalas calcis haberi po- terat.Calx aulem quae acido phosphurico anlea jungebalur cum calcis sulphatis grana duo et cenlesimos ocioginia (gr. 2,80) efformarct , pars altera acido carbonico adnexa carl)0- naiis calcis eflformabat granum iinum et vigiiui cenlesimos ( gr. 1,20 ): quorum quantitales probabil qui considcrct lo- lidem alias exlitissc clinm in ea solutionis parte, cujus jam praecesseral exploratio. Quae acidi niirici vi se snl)lraxere gra- na qualuor (gr. 4»oo) pondere non superabant. Haec in co- nnm fusorium platiui una cum copia purissimi idratis polas- sae sexies majore immissa ad apertum igncm viginti minulo- rum spalio suslinenduui exposuimus. Reliquatn a calcinalio- 6o A. Santagata lie (sic enim appellant Cliymici operalionem qua vlolenta i- gnis aclioiie corpora lorqiienlur ) ferventis aquae ebiillitioni concredimus , el per coliiin irule piaeterfluere jussimus. Quod ill hoc sul)slilit pondcris eral giauorum triiim ( gr. 3,oo ) atque oculis conspicieudum ila e.\]iibel)alur iit ])ulvis cinc- reus fulgeniibus aspersus punclis videretur: diligenii cxamini ul suhjecinius sniplialeui in iilo calcis nccessunj luit recogno- scere. Solulio tandem aquosa cum acidi nilrici expeiirelur a- clionem , corpus proluiit formae, quam Chymici diciint gela- tinosae , quod exsiccatum sine ullo odore reperinius iuterirn dum taclui asperrimom , iisque praedilum erat ciiaracleribus, quibiis silex facile dislinguilur ac agnoscitui:, hujus vero quan- litas crat grani unius ( gr. 1,00 ) et recensilis hisce experi- mentis,quae in hoc analysis genere insiiluta fuerc facile est colbgere araneorum lelas suppeditavisse Clorureti magnesiae . . . . gr. 45^0 Pbospliatis sodae gr. 3,42 Phosphaiis calcis gr, 2,80 Carbonalis calcis gr. 1,20 Snlphalis calcis gr. 3,58 Silicis gr. 1,00 gr. 16,00 Cum autem occulta adhuc in talis superessent permulta, ut omni cura retegercntur aherura explorandi modum ac peni- lus diversum amplexi sumus. Centum telarum partes in phia- 1am vilream immissae fuere una cum purissimo vini spiritu , cujus fjuantilas telarum pondus duodecies superabat. Calori- cum cum ad aliquod tempus solulio persensisset per char- tam inde perfluerc coeginius: nova in lelas facia est spirilus efTusio, novaqtic ebuMilio, ac divisio: has operaliones repe- tere eo usque hbuit, donee vini spirilus nullo lingerelur co- lore. Quae vini spirilus affinitali non indujscrunt oclogin- ta quinque fuerunt paries: quindecim vero, quae ijjsi se ad- juDxerant. Ut harum natura nola ficret varias sokiliones col- iegimus, quas in vas unum excepimus, easque lenissimi ca- loris ope in vapores adduximus : subnigrum concrevii corjuis splendore praedilum , nulliusque saporis. Hujus duae faclae aunt paries, quarum unam ad illius naturam delegendam al- teram ad componeutium statuendam proporlioneiu , ut alias , De Araneis 6 1 designavimus : quae naturae percipiendae dicala fueral earn in lolicloni alias ])aMes (Jivisiinns qiiol fiuiiia eratit expeii- inenla ad proposiliira nobis linern asscqiiendum. Hariiiii pri- inam sopra aidcnleni furri lamiiiam repobiiiiniis: iiiUinuiit pri- rnum, inox igneni , llanunaiiupie coiice|)it alque nrens redo- luil suavitcr. Conjecimus secuiidam in viireimi cylindrum qui inlus alceae purpnreac chariam acidorum actioiie ruhenU-m rcfcrcbat, iiec non aliani elioiropii liiicuira caerulcam: caltfac- 10 cyliiidro alceae charlae amissus rediil nalivus color, quo satis claruil ah ins|)ecto el exploralo corpora Azoliim almn- de scaliiisse . Validioribus admixt.i aridis tenia iis facile ad- jiingl poliiit ac llqiiescere ^ ab iis autem ex aequo earn faci- le sejiuixerunt akkalia , deutoxidum nenqie poiasii ac sodij , nee non ipsum aurnioniuni. Delicuil quaria quin evolveremr ammonium dum soluium potasii atiigit deutoxidum , ejns- que solutio colorem oI)tulit hueo-rubrnm. Cujnscumque acidi accessione in vasis ftindo albo-cinereuni subseilil corpus inte- rim dum fluida eumdem retinuerunt colorem. Quintae tandem cum in meraciori vini spiritu facta esset solutio, ipsique nii- scerelur aqua subiio, ut ita dicnm, lapsu subducebaiur corpus, quod deorsura acinra cum albo-cinereo obduceretur colore , quo obductum se obtulerat altero in experimento [iroxime su- perius relate , ejusdem esse indolis, el naturae suadcbat. Setl quisnom, si baec omnia perpcnderil, corpus illud ul resinam non habebit materiel admixlam, quae a coloribus, quos sil)i, aliisque corporeis rebus cuin iiupertiatur, nomcn suniit eoque Chymicorum consensu distinguiiur? Quae cum ita sint ne il- lorum laleret proportio mcdiam educti corporis partem calenti aquae commisimus: ab liac duo bansimus grana, quae cum a- qua solvisset materici colorantis esse censuimus, dnm resinosi corporis apparuerunt grana quinque el ccntesimi quinquaginta ( gr.5, 5o ). Ut autem pateret quaenam ex iis esset quae in- slrueretur azoto duobus vasis vitreis ruhescenli alceae charta instruclis harum singulas scorsim addidimns, el caloiisvi admo- la non a resina, sed ab altera restitutus chartae fuit color. His praemissis cum explorandae superessenl reliquae octoginta quinque partes, eas in ebullienti aqua solvere curavimus. So- lutionibus lenissimo calore per aerem difl'usis recepta in fil- tro fuere peculiaris materiei qualuordecim grana, quorum se- pteuQ ad illius naluram delegeadam fuere iosumpta. Obseuri 6a A. Santagata colons hacc crat, et liiciJa , odoris et saporis expers, in fer- rea aiitein caiiclctui virga cum iguem concipcrel aninialem o- lebat odorcm. Pliimbi acetas nee non vini spiriliis ab aquosa illiiis soliilione peculiare corpus exculiebanl qnod Muci no- mine appellatnr a Chymicis. Acetatis aclione in vasis snbside- 1)11 fundo coloranli materiae plumbiqne juncUini proioxido ^ vini auleni spiritns ope simplex nudumque cnlligebatnr . Ul aulem muci et coioranlis materiei nosceretur quanlitas et pro- portio reliqiia grana septem in dilulo acido nitrico dissolvi- nius, cui cum [lostmodum addcretur potassii deutoxidum col- lectns fuit mucus in fdlro ipsiusque fuerunt grana duo et cen- tesimi quinquaginta ( gr. 2,5o ) quo posilo materiae coioran- lis retecta apparuerunl grana qualuor et centesimi quinqua- ginta ( gr. 4,^0 ) Quod aquae unionem rcjeceral et grano- rum erai septuaglnta unius una cum acido idro-clorico sex aquae parlibus dilulo in phialam vitream immisimus et calo- rici aclioni exposuimus. Solulione acida per chartam Iransjec- ta^ partem quae soluiioni obstilerat distillala abluimus aqua, mox llquida in vitrea capsula ilerum conjunximus*, potassii deutoxido in ilia effuso ( quod ut excederet aliquanlisper stu- duimus ) praesto fuit corpus fulvi coloris, et flocis plenum, quod el ipsum aperte ostendit fuissc mucum, partibusque con- stabat duodeviginti. Cum autem minima alterius copia potas- sae imperio se subdixisset et coloris esset obscuro-rubri , uul- liusque saporis, quod etiam validioribus acidis conjungebatur illins propterea solutioni lincluram gallae addidimus nee non jdrocianatera potassae , ac succinatem ammonii ;, quibus ar- lificiis aperte paiuit illam nihil aliud fuisse quam ferri oxi- dum. Partes tandem quae acidi idro-clorici affinitati se nun- qiiam praebuerant bullieniis potassae aeslui admovimus , al- que in ea cum solverentur fere omnes malcriein esse declara- verunt quam rd)rosnm chimici appellant. His aulem exposi- tis consequens est in araneorum lelis granorum centum de- prehendi. Cloruretl Magnesiae . . . . gr. 4,00 Phosphatis Sodae gr. 3,42 Phosplialis Calcis gr. 2,80 CarboDatis Calcis gr. j,20 Sum. gr. 1 1,42 De Araniis 63 Sum. reir. gr. 1 1,42 Sulphalis Calcis gr. 3,58 Silicis gr. 1,00 Resinae gr. 11,00 IMateriae coloranlis gr. i3,oo Muci gr. 23,00 Materiae fibrosae gr. 36,oo Peroxidi Ferri gr. 1 ,00 gr. 100,00 quorum multa hisce vasis contenta voMs exibeo. Recensila haec omnia si expendas baud est difficile Id lis quaedam animadvericrc, quorum exislenlia aliquod phaenome- uis expHcandis allatura sit biinen, quae araneorum opera respi- ciunt,et telarum usum inquibusdam curandismorbis commen- dare vidcalur. Araneorum ministerium quo telas texunt duui superius relulimus noiatum est humorem ab his cxprimi qui a posterioribus corporis papilb's cum mollis exeat stalim inde con- glutinalur ac solidescit : cujus repentinae mulalionis causami quis in calcis phosphate non reperict, qui internis liquoribus cum admiscetur, ipsi inesse debet mollities, et teneritas, cunx aulem his exuilur concretum fieri^ et obdurescere ? Sic vul- gares genles quibns levia inflicla sint vulnera sanguinis efl'u- sionern sistunt subita aranearum apposilione. Astrictoriam i- psis vim si quis tribuat nullo modo iis neganda videbilur, cum ea minime desint quae longa luedicorum docuit experienlia hac virtute plurimum valuisse. Et revera quonam alio prin- cipiorum gencrc quaedam comcnendatn lueriint remedia praeter calcis phosphntem? Non ne hoc abundant pulveres Claris- simi James? Non ne ipsum decoctum album Sydenamii? Noa ne alia, quorum facnltate immodicae dejecliones, alvique fln- xus, nee non Phlisis ipsa remis^a penilus fuit atque depul- sa? Alias sic corporum species in araneis invenias qui per- pendercl illam modo iniiu'ri ac stntiierc fortasse pos>et , qua tertianis, quartaniscjue fcbribus arancae medeanlur. Sed Ion- gum nimis esset has aggrcdi inquisiliones cum hucusque jam nimis veslram pereclitatns sim indnlgentiam. Vereor immo ne cum pro telis araneorum modo dixerim cas apud vos redili- derim odiosiores, vobisque facile in raentem revocaverim E- liogabali Imperaioris consilium , qui servorum opera decern ^4 A. Samagata millium pondo aranearum collegit, ut Sfjuallorls urbis Romae inanilestuiu tesiimomuni ad posteros tsaiismitterel. CAlllLLl RAi\ZAl\II DE NOVIS SPECIEBUS PISCIUM DISSERTATIO PRIMA. J acobus Chrlstianus Srliaefferus in e])isloIa ad Socletatem Duisburgensein de slndii Iclilhyologici faciliori, ac liiiiori me- thodo, edita Ralisbonae atino 1760, post breve exordium fir- missiine asseverat, historiam pisciurn inler paries stndii plj- sici adhuc excultas , earn esse j quae omnium niinime ad ewn gradum perfect ionis, ac facifitalis perducta est , (jiia- lem qids non imnierilo optaret ad earn faciliter pcrdiscendant Quare exist imo aequuw esse, ut omnes naturae stu~ diosi ill earn cogilationeni incumbant , ut Icht/ijologia ma~ gis niagisque excolatur, discentibusquc facilior reddatur at- que jucundlor . In hoc opnsculo SchaefTerns diligentcr pcr- quisivit causas cur icluhyologi in suis siudiis nonnisi exiguos progressus feceriut, atque iisdem viani apernit , quam si te- nere pcrgant, eo , quo animo inlendunt, expedite pervenient. Cum auleni ipse animadverlisset , descriptiones , quae in icli- tbyologorum libris Icguntur, persaepe aut nimis probxas esse, aut nimis conlractas, alque ambiguitate verborum admodum obscuras, raiiones certas, et praeccpia definiendi, ac describendi pisces, nee non verborum formulas, quibus ichthyologi uti de- bent, clare, atque dilucide exposnit, Neque Schaefl'erus tan- tummodo abis monstravit viam tulam, ac rectam, sed eandeni ipse ingressus e«;t, atque anno 1761 edidit libruni, cui liluhis — Pentas pisciurn bavaro-ratisbonensium — in quo accuralis- sime desrripsit quinque pisces, qui in Uanubio vivunt, ac de lis adeo recic disseruit, ut vere dici possit, hoc alterum opu- scuhim ichthyologicum Scaeft'eri esse exemplar perfectum, quod omnes ichthyologi sibi ad imitandum proponere debuissent. T. IV. 9 66 C. Ra>za>i Scliacffcriis per id temporis Ratisboiiae magnis miinerilnis fan- gebaiur , miillisque solliciliulinibus tlislentns eral, neqiie in promptu habebat, neqne sibi coinparare potcrai ilia, quae ne- ccssaria sunt ad niiiversara pisciuin historiain traciaiidam ac perficiendam. Qnamnljreni coactus cl inviius diinisil Icluhyo- logiae curain. Hanc deiiiceps miilli cxcohicriint. Lacepedins, et Bloohiiis edideriiiU aiagiia volnmina, quibiis univcrsa piicium hisloria coiitincUir;, alii vero taiiliunmodo do nonmdlis pisci- bus dissernermil. Sod cum eornrn nemo moiiitis, ac praece- plis a SchaefTero Iradilis panierit, isli Ichlliyologiae scripto- rcs, ac doclores ipsam auxeriinl qnidem speriebns non pau- cis, sed ingenlem Miimcrum enorum , qui in aliornm ichthyo- logorum libros irrepseraut, vix minuerunt, niiiUa loca obscu- ra non declararunt , ac |)roinde eorum labores Ichihyologiae studiosis parura uiilcs fiieiunt. Atqne id jam ab anno mille- simo octingentesimo decimo terlio salis perspcxil Georgius Cu- vieiius zoologornm acvi nostri facile princejis. Ipsi enim per- suasum fuit, omncs Icluhyologias antea evulgalas esse imper- fectas, atqne eorum auclores midla peccasse cum species de- llnierunt , atque unam([uamque earum cum aliis conlulerunt, ut genera , ac familias conderent 5 nee non persaepe errasse , dum specierum syncnima uiidique, ac nullo deleclu college- runt. Quaraobreni sutmnus ille vir mente vaslissima, et acer- rimo ingenio praeditus cogilare caepit de novo opere conden- do, in quo expenderet, ac tractaret Ichiliyologiani universam. Sed cum hoc longi temporis, ac magni, ardui([ue studii indi- geiet, adjutorem , ac socium laboiis, et gloriae sibi adjunxit Valenciennum. Anno 1829 in secunda ediiione operls, cui ti- lulus - Le JRcgne animal distribue d' apres son organisation- breviter, summatimque exposuil ichihyologiam universam, i- bique indicavit species novas bene niultas in hisloria omnium piscium dcscribendas, Hujus praeclari opcris volumcu primum, ac secundum in lucem prodierunl anno 1828;, tertium, et quar- tum anno 182c), quiutum et sextum anno iSSo;, sepilmum et octavum anno i83i. Neminem vestrum lalet, sodalcs praestan- tissimi , Georgium Cuvierium idibus Maji anni i832 supre- ninra diem obiisse, atque ejus interitu Zoologiam maximum damnum fecisse. Annis sex, qui eflluxerunl post Cuvierii 0- l)itam, Valenciennus tantnmmodo qualuor volumiiia evulga- vit. Nee mirum si ipse hoc magnum opus expedite non absol- De kovis spec. Piscicm 67 ' vat; nam solus lam grave onus snstinere cogitnr, ipslque oblii- ciancUini est muliis, ac gravissimis (Jiincultatihns. Haec au- teni , quae dico de Valencienno, dico expeilus in me ipso cum feriis aeslivis proxiine elapsi aniii stalni pisces omnes, qui in museo , cui praesum , adservanlur , expcuik-re , eo^que cu- vieriana melhodo in ordinem dispouere. Quamvis enim annis praecedenlil)us , quanlum liomini piivato, et necessariis an- xiliis, et opibus desiituto licet, milii comparavissem li!)ros celebriorum ichihyologorum , atque deinceps ad rem omnia mea sludia, alrpie omnem diligcntiam contulisscm, ncc non tros disciplinae meae alumni ingeuio spcctatissimi loscplius Bian- conus, Clodoveus Biagius , atque Aloisius Fratus multam, et uliicm operam niilii |)raebuissent; nihilo tamcn minus parum abfuil, quiu diilicultalibus delerrilus, ac fractus animum des- ponJereui. Sed Deo faveutc ab incepto non dcstili , meique la- boris non mediocrem fructum perccpi. Etcnim piscium duo nova genera, el species non paucas adhuc ichthyologis igno- tas delexi. Hodierna aulem die tantumraodo de nonnullis dis- serara simpliciter, ac slue ulla exornaiione, scilicet earundcni formam, et colorem , aliasque principes qualilates cxponam, insuper dissimililudines exprimam , quas babenl cum aliis, quae ipsis proximne ac coguatae videnlur. De reliquis aulem novis speciebus , ac de duobus novis geuerii>us, si Deo pla- cuerit, sequenii anno accadcmico verba faciam. Illud modo , sodales liuraanissimi , a vobis exposco, ut benigne, atque pa- tienler sermonem hunc meum audialis. Cuvierius partitus est classcm piscium in duas series, qna- rum una complectitur illos, qui scelelo osseo inb)tructi sunt, atque ab ipso pisces ossei appellantur, altera vero illos, qui- bus sceletus est cartilaglneus atque pisces cartilaginei ab i- pso dicuntur. Notandum hoc, loco est, Cuvicrium ulii in pri- mo voliimine Historiae piscium sermonem habuit descelcto lio- rum animalinm haec docuisse - Si in dividenda classe piscium ratlonem habeamus lextnrae partium, quibus constat sceletus, eorum plurimi nppcllnndi erunt ossei , nonnulii fibiocartilagi- nel , alii vero cartilaginei. Ex his satis patel dari pisces, qui Deque ossei, neque omnino cartilaginei vere dici possunt. Pa- rum ilaque Cuvierius sibi constitit, dum pisces fibrocartilagi- neos inter osseos numeravit. Quamolirem aut series duabus illis intermedia eral consliiucnda, quae hos tantnmmodo pisces 68 C. Ranzani complerteretnr , aul prorsus alia parlitio classis facicnda erat. Duos pisces cartilagiiieos reperi in Mnseo, cui piacsum , quo- niin descripiioiieiu, et iconeni fruslra perquibivi in lihris ile Ichlhyologia, quos pervolvere n)ihi licuit. Ulerqne est ordinis seciindi seriei cartilagincorum faniiliae Scdaconun Cuvierii, ac generis Sqiialoidin Linnaei. lllo dc quo primo loco disseram est snhgeneris Galeoriim. Cnvierins docet, galeos figura totiiis corporis pariim dilFerre a Carcliariis, praeditos veto esse spi- raculis, sen foraniinibus temporiim, qiiihiis Carcbariac carent. Cloqnetus (i) , qui jure, ac inerilo credit subgenus istud Cuvierii vcrum genus esse, ipsum dcduit bis fere verbis - Cor- pus oljlongum-, cauda crassa carnosa;, pinna candali bilolja^ rostrum prominens , nariuin foramina in superficie inferiori ejusdem roslri^ spiracnia in superiore pone oculos; pinna po- ne anum^ denies serrali tantummodo in latere anterior! ^ pin- nae dorsales duae inermes, idest non spiniferae - Ne una qui- dern ex his notis deest pisci , quem jam jam describam. Clo- quelus affirmat, unam tantummodo speciem hujus generis co- gnitamesse ichlliyologis,quae vitamdegil in maribus europaeis. Ipsam Linnaeus appellavit Squalnm Galeum, Cloquetus Ga- leum vulgarem nuncupat. Cuvierius in cdilione secunda ope- ris, cui titnlus - Le Regne animal etc, - dixit sibi noiam esse aliam speciem, quae nondum repcrta fuil in maribus eu- ropaeis, ac proinde exotica est j de notis autem, quibus a vul- gari dirtert, ac de nomine, quod illi imposuit, omnino silet. Quamobrera prorsus ignoro an hie alter galeus Cuvierii di- scrcpet nee nc ab iilo, cujus formam, et naturales notas nunc exprimere aggredior. Rostrum breviusculum multo latius, quam longum , margine anteriore semicirculari •, vertex lalus, depres- sus", distantia inter oculos magna-, narium foramina fere li- ncaria, obliqua, incurva*, eorundem pars interna apici roslri pro[)ior quam externa-, oculi grandes, fere orbiculares , inter se distanteSj et in marginijjus frontis oblique positi;, spiracula o- vata pone oculos sita^ dentes utriusque maxillae mediocres, in (Tualuor ordines sibi invicem parallelos dispositi, compressi, apicc acuto, margine anteriori curvato, serrulato, margine po- steriori unisinuoso , supra sinum integro, infra denticulato. (i) Diet, del Scieoccs naturclles torn. 3i. pag. 64. De no\'is spec. Piscium 69 ( Tab. Vlll. Fig. 3. } branchinriim foramina In niroqne latere quinque in Iransversum ovala , iiiKmo imillo ininore reliqnis. Pinnae peclorales graniliiisculae, niargine posteriori falcifornil, apiceacuioj pinna dorsalis anterior mcJiocris, margine poslico in sinum curvalo, angnio superiore oblubo, iuleriore acutissi- mo, ensiformi^ pinna dorsalis posterior parva , qnadrilatcra , analem supposilam nonniliii praecedens, margino posieriorl vix siniioso angnio superior! oblnso, inferiori aculissitno ensiformi^ pinnae ventrales breves , margine posteriori vix sinnoso;, pin- na anab's minor pinna dorsoli posteriori, biloba, lobo supe- riore brevi, acute, inferiori longiore, coarclalo, ensifcrmi • pinna caudalis longissima, biloba, lobo inferiori brevi, falci- form!, superior! ensiformi. Partes supernae capitis, ac trunci fusconigraej partes inferiores eorundem cinereorubescentesj la- tera trunci pariter cinereorubescentes, macub's aut rotundis, aiit ovatis fusconigtisj inter pinnas peclorales, et pinnam dor- salem anteriorem bae maculae coalescunt in fascias quasdam transversas^ pinnae pectorales supra nigrae , basi ciuereornbe- scente maculis nigris, infra cinereorubescentes^ pinna dorsalis anterior cinercorubescens, tribus fasciis in longitudinem ira- ctis, sibi invicem parallelis ^ harum inferior tantum aliquan- tulum interrupta 5 pinna dorsalis posterior cinercorubescens tanlummodo dnabus fasciis fusconigris distincta, quaruin in- ferior est nonnihil interrupta^ pinnae ventrales, et analis ci- nereoatro colore variae, basi cinereorubescenle^ ultima tertia pars pinnae caudalis omnino fusconigra^ lobus inferior cine- reus fusconigro maculatusj reliquae partes caudae supra, ac subtus nigrae, in lateribus rubescentes nee non ornalae serie macularum fusconigrarum , quae in longitudinem sunt di- spositae. Longitndo tola Galei, quern descripsi par est pedi uni, pol- licibus sex, lineis decern, et est tripla longitudinis pinnae cau- dalis. Latitude occipitis earn proporlionera babet ad longitu- dinem capitis, quam babent duo cum tribus. Longitudo tola capitis earn circiter proportionem babet ad longitudinem ro- stri, quani habent tria et dimidium cum uno. Piscis iste, quern Galeum maculatum nuncupo habitat in mari alluente litora Brasiliae (Tab. Vlll. Fig. 1. 2. 3. 4.). Ab eodem Galeus vulgaris differt capite angusiiore, cauda multo breviore, corpore iav- roaculato supra cinereo, infra aibido. JO C. Ranzani Aller piscis cartilagiiieiis , qnem nunc tlescrihani, esl ge- neris Cardial iaiMin. Cuvieriiis, el Cloquelus duliniiiiit lioc gc- uiis his fere vcibis - Sj)iracula, idebt foramina lempoium, nul- la^ rostrum ilcpressuin ^ denies compressi margine persaepe denliciilaio; ultima foramina branchiarum piiinis pccloraliljn.s superposila:^ pinna dorsalis anterior capili ])ropior , quam can- dae, atque admoduni disians a venlralihus^ pinna pone anum^ pinna dorsalis posterior fere supra analcni sita^ fossula semicir- cularis in extremo dorso*, pinna caudalis biloba , lobo superiore mullo longiore altero-lNotae islae omnes communes sunt car- cliariis adluic satis cognitis cum illo, qucm nunc deseribere in- gredior. Caput depressum^ occiput uoii mullo latins verticej rostrum eliiplicum , produclum, ac longum , aj>ice obtusiu- sculo ( Tab. IX. Fig. 2.)^ nares lineares, hand eurvatae, ob- liquac, margine superior! aucto appcndicula (iliformi, earundera pars externa apioi roslri pro|)ior, quam interna^ oculi latera- les , grandes, rolundi^ os eliiplicum," denies conicocom]iressi, margine serralato, apice aculo recurvo, basi latiuscula ( Tab. IX* Fig 3. ) •, superiores in duplicem ordinem, inferiores anteni in Iriplicem dispositi^ brancliiarum foramina quinque in u- troque latere , transverse lunaia , duo postrema supra pin- nam pectoralem sila^ truncus compressus^ cutis ejusdem sicut el capitis scabra, nee non exiguis foraminibus conferta ( Tab. IX. Fig. 4- )) P'""'''^ peclorales rhombiformes , breviusculae , margine posteriori neque sinuoso , nequc appendiee ensiformi acQto, apice obtuso-, pinna dorsalis anterior capiti propior quam caudae, ac fere aeque distans a pinnis pectoralibus, ct a ventralibus, triangularis, in extrema parte appendiee ensifor- mi aucta-, dorsalis posterior quadrilatera , inferne el caudani versus fere ensiformis*, pinnae venlrales anguslae, quadrilate- rae^ harum appendices inlernae crassae , conieocompressae j pinna analis quadrilatera, poslice producta, et ensiformis , a Cauda aliquanto ningis distans, quam dorsalis posteriory fos- sula fere circularis ante basim pinnae caudalis ( Tab. IX. Fig. 1. a.)-, haec admodum compressa, biloba, lobus supe- rior ejusdem duplo longior lobo inferiori, atque in margine iiiferiori prope apiceui sinuoso. Caput, ac truncus supra pluni- bei coloris, latera eorumdem luteorubescentes j pinnae peclo- rales plumbeocinereae;, pinnarum ventralium basis, nee non earum appenJices luleorubesccnles, reliqaum coloris plumbeij De kovis spec. Pischjm 71 titraqiie ilorsalis cinereoplumhea , pinna caudalis snpra pliim- hei colons, in lalciihus ciucrcolulea , subliis lulea. Longilii- do tola hiijus Caichaiiae par esl pedibus Iribiis, et pollicibus decern, alcpie sexlupla est longilmlinis cnpiiis, qnadnipla lon- gitudinis pinnae candalis. Lalilndo occipilis cam lere propor- tioncm habet ad longiliulincm capitis, quani habent tria cum qiiinqne^ longiludo tola capitis fere dnpla est longitndinis ro- stii. Piscis, ([ueni hactcnus descripsi , el Cnrcliariaiu porosnia nomino, habitat in niari brasiliensi (Tab. IX. Fig. 1 -o). Pro- cul dabio Carcharias iste did'erta C;ucharia vero Cloqiieti, cu- jus denies sunt valde compressi, el in ntroqne margine serratij a Carcharia giauco Cnvierii, qnae geril denies serratos eiiam in margine posteriori, et pinnas ]iecloralcs longissimas- a Carcharia cinereo Cloqneti,in qua foramina iiranchiarnm snnt numero sc- ptem:^ a Carcharia nsio Cnvierii, nee nona Carcharia melanoplero Qnoyi , et Gaimardi, qnorum denies snnt in ntroqne margi- ne serrati, et pinnae omncs in apice nigrae^ difTcrt a Carcha- ria Vnlpc Cnvierii, cnjns longiludo tola est lanlnmmodo du- pla longitndinis candae^ a Carcharia ciliari Cloqneli, qui u- nam tanlummodo pinnam dorsalcm gerll^ia Carcharia illo, qneni Lacepedius sqnalum glancum appellavit, quique pinnas pe- ctorales gcrit longissimas, angusias atqne in apice aculas;, tan- dem differl a Pala Sorra, el a Sorra Kowah Russelii, in his e- nim piscibus, qui jnre ac nierito in carchariarum numero a Cuvierio ponuntur, tanlummodo nliimnm foramen brancliia- rum basi pinnarum pectoralium esl superpositnm , raargo po- sterior earundem pinnarum in sinnm satis amphim curvainni esl, ac pinna dorsalis anterior mnllo propior est pinnis venlra- libus, quam pecloralibus. Cuvicrius in secunda edilione ope- ris, fjuod ipse inscrlpsit - Le re'gne animal etc. - proraisit se descripinrum in Ilisioria pisrium quamplurimas species no- vas generis carchariarum;, sed harum et nolas, per quas a- gnosci possum, et nomina reticuit. Quamobrem me prorsns lalet,an ex illis unus sit carcharias porosus,cnjusformam verbis adnmbrare haclenns conaltis sum. Pisces, qnos Linnaeus in genus illud collegit, cui nomen est Telrodon, gerunt sceletnni libro cartilagineum. Sed recle animadvertit Cuvierius, sceleturn mnlarnni constare fibris velnli sparsis per membranas, ac pro- inde minimum firmitatis habere, aliornmvero tetrodontuniLin- naei scelelum satis firmnm esse eo quod (ibrae ejusdem el fre- ya C. Ranzani quenliores siut, alqne inter se implexae. De molis anno i835 iermoiicin voljis liubiii , SoJales Piaesianlibsinii , (|ui jam ecli- tiis est ill lertio voiuinine comiuetitarioruin Acadeiniae no- strae. Nunc describani duas species, quae sum generis lelro- doutura Ciivicrii', genus islud conipleclitur omnes letrodontes Linnaei, exceplis taiuen niolis. Cuvierius distribuil letrodon- tes iu duas seciiones: in piiorem retulit illos, quorum caput est breve, in alteram \ero illos, qui gerunt caput satis longum. Uterque tetrodon a me describeudus est sectionis secuudae . Nonnisi triuin tetrodontum hujus sectionis mentiouem fecit Cuvierius, (juorum unns, id est tetrodon argenteus Lacepedii tantummodo in trunci lateribus laevis est ^ duo reliqui, neni- pe tetrodon lagocephalus, ac tetrodon laevigatus , in gula, pe- ctore, ac ventre asperi sunt, in reliquis partibus laeves. Ille, quern nunc verbis exprimere cnitor loevis est dumtaxat in la- teribus. — Caput compressiusculum, os mediocre^ rostrum vix convexum;, denies ulriusque maxillae mediocres, apice parum acuto, subaequales;, in utroque frontis latere appendicula cy- lindrica, erecla, longiuscula, fere aeque distans ab oculis,et ab apice rostri^ pone ipsam foramen nasi rotundum, exiguum^ oeuli oblongi, mediocres j margo supercilii prominens^ in u- troque frontis latere prope veriicem luberculura haemisphe- ricum^ aliud tuberculum omnino simile in uiroque latere oc- clpilis supra tempora. Pinnae pectorales trapezicae, oblongae, apice obtusiusculo, radiis quatuordccim firmala^ pinna dorsa- lis quadrllatera, oblonga, marginibus superiori et inferior! laeviter curvalis, posteriori non inflexo, radiis septem robo- rata; pinna analis dorsal! figura, et radiorum numero omni- no similis, sed angustior, ac multo propior pinnae caudali^ baec hand magna, margine posteriori recto, octoradiata^ cutis dorsi asjjera, ac fere squamulosa, capitis, caudae, ac lalerum trunci laevis, gulae, pectoris, ac ventris inflabilis , multisque forarainibus rete imitans. Quando piscis earn inflatu distendit, ex unoquoque foramine prodit spina exigua quidcm, sed ri- gida, ac pnngens^ linea lateralis, quae est canaliculus parum profundus, paulo post occiput incipil, ac dorso proxirna,pa- rumque inflcxa tendit ad caudamj paulo ante iuitium ejus- dem gradatim descendit, demura recta pergil ad basira pin- uae caudalis, neque ultra progreditur; totum corpus supra colore fusco , ac ciQcieofusco raarmoris instar variumj unum- De novis spec. Piscium yS quodquc lalus est coloiis cinerei ac serie macularum nigre- scentiutn dislinclnni', paries inferiores toiius corporis sum al- bicanlcs^ pinnae oiuncs cinereae. Longiludo Ida liujus Telro- dontis par est poUicibus qualuor, el liueis qualuor, alque tri- pla est longitiuliois capitis, fere seplupla longitudinis piutiae caudalis. Piscis, queiu hactenus descripsi habitat in mari bra- siliensij ipsiiia nomino Tclrodonteni tiiarmoratum ( Tal). X. Fig. I. a. b.). Dillert admodum a Tetrodonte argenleo Lace- j)ediij Inijus cnim lateia niient colore argenleo, vertex, occi- put, ac partes superiorcs trunci sunt coloris griseofusci, ma- culis aut nigris aul nigrescenlibus^ pinna caudalis lunaia est etc. etc. Duos pisces alleriiis speciei generis telrodonlum,quam describere sumpsL diligenler eipendi, et unum cum altero con- luli, eosque niagniuuline admodum discordes, sed forma cor- ])oris, aliisf[ue (fualiialibus omnino inter se similes reperi: Ca- put ipsorum ( Tab. X. Fig. 2. b.) non modo oblongum, sed et admodum altum, ac latum^ rostrum declive, alque conve- xum^ irons iata convcxiuscula; vertex planus, baud aiigustusj occiput admodum crassum*, denies ulriusque jnaxillae sub- aequales, apice parum acuto^ labia crassa verrucosa, ante o- culos in ulroque fronlis latere foramen nasi duplex, exiguum, fere rotundum^ ac proinde non duae sed qualuor viae sunt ad olfacli sensum*, foraminula anlcriora minus inter se distant, qiiam duo posleriora -, oculi magni , ovatooblongi , lalerales, inargine supcrciliari vix prominenle^ in ulroque latere occi- pilis palet meatus ad branclilas nirvalus, non angusius^ a marginc posteriori ejusdem nonnihil dista t pinna peutoralisj haec satis ampla esf, alque ejusdem latiludo baud parum lon- giludinem superat^ figura ipsius est quadrilaiera , basis fe*' re recta: lalus basi opposilum Innaium, latus superius rectum, et non mullo longius inferiori, quod pariler rectum est^ hu- jus pinnae radii sunt decem et octo: iruncus compressus^ pin- na dorsalis grandiuscula , falcata , radiis quatuordecim robora- ta, margo anterior ejusdem fere aerjue distal a basi pinnae pectoralis , et a basi pinnae caudalis^ anus muho propior pinnae pectorali, quaro pinnae caudal!^ pinna aiialis figura, et radiorum numero similis pinnae dorsali , sed aliquanlo mi- nor, nee non propior pinmc caudali ;, haec salis magna, inargine posteriori in medio leviter assurgenie, et in laleri- bus ad instar lunae in cornua diduclo^ radii hujus picnae T. IV. 10 .j4 C. Banzani sanl numero quatuordecirri , exlerni simplices non articufa- ti. reliqui arliculis pleiii, basi simplices, deinde bifidi, qua- drilidi etc, liiiea lateralis (Tab. X. Fig. 2. d.) non est cn- (i insculpta, sed constat ex verruculis nonnihil eminentibns ill diias series disposilis^ linea ista in nlroqne capitis latere ocnlos cingit, itn lamen, lU ab ipsis plus minus distct, de- inde in ulroque latere occipiiis aream claudit flgurae quadran- gularis ;, ab angulo, qui caudam special originem ducit ea lineae portio, quae truncum percurrit, quaeqiie primum pro- xima dorso hue illuc leviier inflectitur, deinde supra anum oblique desceiidll, tandem nonnihil serpens ad basini pinnae candalis pergit , nee ultra ipsani procedii linoola quaedani recta occipul in duas partes fere aequales iransversim secat, atque lineas latcruin inter sc conjungit^ cutis gulae, pecto- ris, ac fere totius ventris spinis horrida est, atque cancel- latim reliculata; unaquaeqiie spina ( Tab. X. Fig. 2.0.) ba- si insidet , quae stcllae uiodo radiata est , quatuor nempe radiis constat, quorum unus brevissimus est, color partium supeiioruni capitis, ac irunci nigroplumbeus est, in lateribus fascia excurrit nitons colore argenteo^ partes inCeriorcs sunt al- bacj pinnae sunt coloris lutei, qui hue illuc nonnihil ad fuscuni accedit. Verruculae lineae lateralis sunt cinereoluridae, in ver- tice puucto nigro notalae. Longitudo lota piscis adulti par est pedi uni ac pollicibus duobus, atque fere quadrupla esl lon- gitudinis capitis, fere f[uintuj)la longltudinis secundi radii su- perioris pinnae caudalis, qui est omnium major. Hujus spe- ciei nonien ducam ex crassitie capitis, ijisamque appellabo Tetrodontem pachycephalum (Tab. X. Fig. 2. a. b. c. d. e ). Piscis isle habitat in mari brasiliensi. Ab ipso plurimutti dlf- ferl Tctrodon lagocephalus Linnaei ac Blochii , in hoc enim foramina nasi simplicia sunt, dorsum, ac cauda fasciis, late- ra maculis disllncla sunt^ dilFert etiam figura pinnarum, qua- rum nulla esl, aut lunata, aui falcata, itemque linea latera- li, quara nullo modo conspicuani esse Blochius affirmat etc. Haud parum etiam a Telrodonte paehycephalo discrepat ille, quern Parra Tamburilhim dixit, (juemque Schneiderus imme- rilo judica\ it unum , enndemque esse atque Tetrodontem la- gocephalum Linnaei acBlochiij namque in Tamburillo forami- na nasi sunt simplicia;, pinnae pectorales ovatooblongae etc. Ulrum aulem ab hoc noslro telrodonte specie differat Tetro- De kovisspec. Piscium 75 don iaevigalub Liiiiiaei, el Cuvierii iinpossiblle mlhl est de- liuiie', eieiiim Linnaeus tie lacvigaio haec laiiuwn reluiit =» Coipus magnum , dorso caenilcscenle, lalcribus linels dnabus:^ venire albo, ab ore ad pinnarum pectoraliuin finem laninm aciilcalo. Cuvioiiiis veio nuUo eerie satis liimo argumenio iii- nixiis jadicavit a telrodonle lacvigaio Linnaei niinime diller- le lelrodoniem lagocephalum Graewii, ac ^V'iiIugbeii ; ex paii- cis cnim, quae do lioc telrodonle duo praedicli zoologi angli adnolaverinil, cl ex figniis, quas ipsi descri])lionibns suis ni- mis imperfectis adjunxcrnni , quasque hand paruni inter se discrepare, satis clare cognovi, cum earnm uuara alleri conluli, id lanlummodo erui [)olest, lelrodoniem laevigalnra Liimaei, el lelrodoniem lagocephalnm Graewii el WilUigbeii ejusdera esse seciionis, illius nompe, quae compleclilur letrodontes in pecto- re, ac venire luuricalos, in reliquis vero corporis parlibns om- nino Jaeves. In serie piscium vere osseorum Cuvierii ullimum lornni ha- bcnl illi, quos ordo maIacc|)teiigiorujn apodum, el familia anguilliformium cjusdem Cuvierii compleclilur. Praestat hoc Joco animadverlcre, nonnullos malacopterigios apodes Cuvie- rii pinnis omnibus dcfici , baud paucos lanlummodo ventrali- bus, ac pecloralibus carere , tandem aliquot nonnisi pinnas venirales deesse . Hae autem difl'orenliae lam parvi niomenti Cuvierio visae sunt, ul in iis neque familiarum , neque ge- nerum fundamenla ponenda esse judicaril. Blainvillius jure ac merilo huic senleniiae Cuvierii snbscribere recusavil, atque malacopterigios apodes in familiam reluiit omnino dislinclam abillis,quae bipedes, el telrapodes coraprebendunt. In Museo cui praesum adservanuir sex pisces ossei , el anguilliforraes , fjuorum descriplionem , el figurara in icblhyologorum Hbris, quos evolvere mibi licuit fruslra jierquisivi. Eornm unus est e genere Synbrancborum Blocbii , Cuvierius Ires tanuim spe- cies bujus generis indicat, nempe Synbrancbuni marmoralum Blocbii, Synbrancbum immaculaium cjusdem Blocbii , el uoi- brancbiaperluram Lacbiam Buckanani : hisce tribus specie- ])us desunl pinnae peciorales,- cavitales, in quibus branchiae conduntur, in gula sitae sunt, atque earnm una alleri adeo proxima est, ul ijisae commnuem inlroilum babeant . Syo- brancbus Cacbia pinnis omnibus deficiiur, in duobus aliis a- desi pinna unica el iudivisa, quae in dorso multo ante aauoi yG C. RanKANi jnclpit, cIci'ikIc tot.im candam anihit, cl us(juc ad ani Itmen pervenit. Ah liis iribus Syiihranchis Cnviorii illmn diflcne, quern fuligihb^iun niinciipavi (Tab. %.\. Fig. i. a. b.) ex e- jusclcm descriplione sails palcbit. Caput fere globosuin , mi- nus tamen ibrnicatuin, quam in synbrancho niaiiiiorato^ in utraquc maxilla denies anteriores conicoobtusi , in sex ordines dispositi, denies lalcrales conicoaculi in ires scries distribmi^ narcs exiguae, rolundalae vix tubuliformes in angulis roslri sitae^ oculi grandiusculi rotundali , apici roslri proximi^ ante ipsos foramiiuilum rolundunij aliud simile snpra ipsos in ver- tices foramen brancliiarnm magnum , semicirculare^ truncus compressiusculus^ linea lateralis insculpta, non ramosa, mar- ginibus integris. Portio superior pinnae, quae caudam ambit, quaeque huniilis est, incipit aliquanio post regionem anij porlionis inleriorls initium ab ano plurimum distal. Color lo- tius corporis est fnliginosus et hue illuc in cinerenm abil^. longitudo tola par est pedi uni ac pollicibus novem, eamque circiler proporlioncm , comparationemqne habet cum longi- tudine capitis, quam babent inter se numeri viginti sex et u- num: est autem fere septupla longitudiois caudae. Piscis isle habilat in mari brasiliensi. Blochius conslituii genus, cut noraen est Gymnoiborax ( ISIuraena Tbunbergii, Muraenophis Lacepedii ) atqne in ip- sum collegit illas Muraenas Linnaei, quibus pinnae peclora- les omnino desunl, et foramina brancliiarnm sunt exigna,in- terdum eliam lineares, pinna vero unica, quae corpus circuni- ambil incipit vel ante foramina branchiarum , vel supra ipsa, Schneiderns parlitus est genus istud in tres seclioncs, et in hac partiiione rationem tantnmmodo babuit denlium palatino- rum. Cuvierius vero magis accurate species dislribuit in qna- tuor sectioncs, quarum fundamentnm posnit in figura, el dis- positione dentium maxillarium: in prima autem sectione illas species posuit, quae in utraque maxilla gernnt unicam s.criem denlium acutorum,- ex bac sectione est Gymnolhorax, qucm describere ingredior. Caput compressum, rosiro alenuato, lon- giusculo, maxillis aequalibnsj in utroipie angulo roslri nares tubulosae, flexiles; pone ipsas foraminulum rotundum^ ante ocnlos aliud foraminulum ovale ^ oculi mediocres, fere rotnn- dali, fronti propiores, quam apici roslri^ denies anteriores lon- gi , acuti , recurvi j priores denies laterum anterioribus fere De novis spec. PiscirM 77 . omnino similes, rellcpil niinores , inaequalcs, comprcssi , apice aciilo, paruni reciiivo^ denies voincrini (palatini Schneideri) ties longi, adniodum recurvi^ Vertex aliquanluluni cniinens; ila pariter occiput j foramina branchiarum fere linearia, obli- qua, truncns adeo compresstis, iit panic post branchiarum fo- ramina allilndo ipsius, pinna rclicla, sit fere tripla lalitudinis sen crassilieij foramen ani perexignum ac roinndum, nnilto ante foramina brancliiarum, scilicet in fine verticis incipit pin- na crispala , nicmbranosa alqnc pelhirida ,. satis elevaia, qnae tanlummodo versus caudae apicem fit hnmilis, aique panic ante anum deficit^ radii ejusdem sunt conspicui, ac circiicr quingenti sexaginla unus, idest tercenti quatuordecim in por- tione superiori , ducenti quadraginla oclo in inferiori^ color lotius corporis est fusconiger^ pinna cinerca est, margine ni- giu, atque distincla aliquot lineis admodnm obliquis nigrofu- scis. Pedes duo finiunt longitndinem toiam hujns piscis^ ca- put habet in longitudinem polliccs tres el lincas tres ; distan- tia ani abapice candae fere dnpla est distanliae ejusdem ani ab apice posteriori foraminum branchiarum-, longitude tola earn fe- re proporlioncm,comparalioncmque habet ad alliludinem trun- ci paulo post branchias, quam habent undecim cum uno. Pi— scis iste habitat in mari brasiliensi, ejus nomen dncam a colore, ipsumque appellabo Gymnoihoracem funebrem (Tab. XI. Fig.. 2. a. b.) . Difiert ab omnibus speciebus hujus generis, quasCu- vierins retulit in primam seclionem , et ab omnibus speciebus, quas Schneiderus desoripsit, nee non a Gymnothoracibus ocel- lato, et rostrato Agassizii, hae enim species corpus habent ant punctis ant maculis aut fasciis distinclnm , et earum nulla ge- rit in dorso pinnam adeo amplam,radiisque tarn valdeconspicuis. Lacepedius aaimailvertens inter muraenas illas Linnaei, quae praeditae sunt pinnis pectoralibus , duas caudam gerere a- pice apteram et cuspidatam , species istas ab aliis disiraxit, atque in peculiare genus adscripsil, cui ophisuri nomen po- suit^ rt'liqnas vcro mnraenas Linnaeanas pinnis pectoralibus hand carentes ex sua sede non dimovit. Georgius Cnvierius secum reputans in nonnullis muraenis Lacepedii, scilicet in an- gnillis vere talibus inilium pinnae, qnae nullibi interrnpla dor- sum et oaudam cingit admodum distare a pinnis pectoralibus, et in aliis eandem pinnam incipere ant supra pectorales aut paulo post ipsas, paitilus e^l geuus in duo subgenera, quo- y8 C. Ranzaki ntm prlrauni est anguillarum vere lalinm, alicrum Congroriira^ neque ullus alias, quod sciam , mealionein fecit piscis brasi- liensis, qui inter congros esset reccnsendas . In Miiseo nostro zoologico tres congii extant, qaos retibus captos fiiisse in O- ceaiio Atlantico, hand procul a porta babicnsi satis mihi con- stat: bos anteni dignos esse, qui a mc dcscribanlur alqae il- lustrentur ila credo, ut vix dubitem. Uuius oculi sunt fere posiii pone angubim oris, qaaniobrom ipsam nuncupo con- gruin opistopbthabnum. ( Tab. XII. Fig. i, a. b. c). Rostrum mediocre, conipreisuni , apice aculiuscuhim , maxilla inferior superiore ab(juanto brevior, in anguUs rostri nulbis tububis^ nullum foramen satis conspicuum, foramina nasi oculis non- nihil propiora, quam apici rostri, rotunda, exigua^ vertex pa- rum cminens^ oculi grandiusculi fere orbiculares, margo an- terior corumdcm vix angulum oris antccedit ^ denies utrius- quc maxillae conici, apice retrocurvato, aculo, inaequales , in pbires series disposili ad instar densi peciinis; denies palatini obtusiusculi in duos ordines disiribuli; branchiarum foramina ovala, grandiuscula,parum obliqua, ab angulis oris admodum distanliai, pinnae peclorales valde angnslae, longae, apice acu-- tae, radiisqualuordecim firmalae-, trnncus parum compressns; Cauda tantummodo versus apicem admodum compressa, atque ensiformis: supra basim pinnaruni ])ccloralium incipit pinna ilia, quae per medium dorsum excurrit racdiocriler aha, dein- de sensim scnsimqiie decrescit in cauda , quam ambit usque ad anum:^ radii partis su])crioris bujus pinnae sunt numero cen- tum nonaginla, parlis inferioris centum \iginli sex 5 foramen ani grandiusculum, ovale, apici rostri propius, quam apici caudae; bnea lateralis (Tab. XII. Fig. 1. b.) excavaia in modum ca- naliculi, hnjus margine angulati, angulis cxserlis, sub aequa- libus, el fere inter se aequidistantibus-, liuea ista oritur in oc- cipitc, al(jae recta ad caudae apicem pcrgit dorso nonnihil propior quam veniri: color rosui , frontis, et verticis fuscus, occipitis fusconiger, dorsi fuscus, guituris latescens, ventris rubro fuscus, caudae rubrofuscus dilulus, pinnae peclorales sunt fuscae i pinna , quae dorsi , el caudae inest , albolule- scens, extremo margine nigro;, longiludinem tolam hujus pi- scis novem poUicibus compar est, atque est sextupla longilu- dinis capitis, et est fere dupla longitudinis caudae : altiludi- nem trunci paulo post pinnas peclorales fmiunl lioeae quia- De novis spec. Piscil'm 79 ' que, el est clrciler iripla aliiludinis pinnae dorsi. Habitat in niari brasiliensi . Alter conger, qiicrn describere mihi snrapsi, qiicmque brasi- llensem nuncnpavi ( Tab. XIII. Fig. i. a. b.) his notis dislin- guitur. Capnl conipressum j rostrum acntiim^ vertex planus, baud eniincns^ occiput planum, vertice paulo latins^ pone angulos rostri lubuli breves , apice pervii, quos nares esse cre- do^ rimula quaedam oculis propior quam rostri apici; oculi ellyptici , rnullo ante angulos oris sili^" dentes qui fero mar- gini extreme rostri inserii sunt quaterni, in seriem simpliccm transversam dispositi, grandiusculi , conici , apice acuto non- niliil recurve-, dentes lalerales in quiuque ordines secundum lengiludiuem capitis distvibuli: externi parvi, obtusi;, illi,qui- bus constat secundus ordo, grandiusculi , comprcssi, apicecu- neato^ reliqui parvi, oblusi;, ordo interior aliis mullo bre- vier, siquidem ejusdem initium fere aeque distal ab apice rostri, el ab angulo oris^ omnes dentes inferiores similes su- perioribus praeter duos priores secundi ordinis, ([ui cum gran- diusculi sint conici apice acute aliquanlum retro curvato, a subsequentibus niullum discrepant: dentes palatini sunt tre- decim numere iu unicam seriem secundum palati longitudi- nem dispositi 5 omnes figura cullro similes, raargine anleriori denticulo auctoi, intermedii aliis grnndiores sunt;, foramina brancbiarum lateralio, mediocria, nuilto minus obliqua, quam basis pinnarum pecioralium^ hae latiusculae , oblongae, figu- ra trapezio similes, apice baud -multum acuto ^ radii earuo- dem sunt quindecim numero^ altitude trunci paulo post pin- nas peciorales dupla est latitudinis, seu crassiliei^ ani distan- tia ab apice caudae est fere sesquialiera distantiae ejusdem ab exlrcmitatc rostri', cauda admodum compressa , apice ensifor- mi, acutissimo^ ab occipite ante basim pinnarum pectoraliuni ortum ducit pinna satis alta, non adiposa, pellucida, quae per totum quidem dorsum progrediiur, sed non lotam am- bit caudam, ad anum enim non pertingit: hujus pinnae alti- tudo in parte posteriore dorsi, et in cauda gradatim minui- lur^ radii ejusdem pinnae sunt conspicui, atque numeroqua- drigenti quadraginta sex, scilicet in portione superiori ducen- ti quin([uaginta sex in portione vero inferiori centum nona- ginla. Linca lateralis recta esl^ ab occipite tracta atque pro- fecta, prime ducilur iu latera trunci, ibique est dorse di— 3o C. Ranzani quanlo propinquior, quam veniri, deindc in lalcra caudae,ac prope apiccm ejusdem fere aequo dislat a margine supcriori, atque ab inferiori, linea ista ojque insculpla neque promincns nihil aliud est quani series portiuncularuin cutis, quae quam- daiu speciera habent cicalricum, atque a reliqua cute colore jioiissimum discrepant^ figura earundem est ovatae proxima^ cjusque apex angustior spectat caput. Pariium superiorum ca- pitis, trunci, ac fere toiius caudac color est fuscoluridus,par- tiiim inferiorum albocinereus; extrema cauda omnirio fusca^ pinnae pectorales fusconigrae, basi cinerea , pinna, quae dor- se, et caudae insidet luieorubescens margine nigrescente. Lon- gitude tota par est pcdi uni, pollicibus novcm, ac lincis sex, atque septupla est longitudinis capitis. Habitat in mari bra- siliensi . Ab his Quobus congris admodum discrcpat ille, cujus spe- ciem, ac formam nunc verbis adumlirabo. Caput ejusdem vix compressuni^ rostrum acutuni , (rons parura dcclivisj vertex planusj occiput fere planum, aliquanto latius vertices maxil- la superior longior infcriore*, in utroque latere labii superio- ris tubi duo breves, sed latiusculi^ horum anterior acutus appendice filiformi^ denies nlriusque maxillae apice retrocur- vali, in dupliceni serieni dispositi^ oculi mediocres elliptici fere aeque distantes ab apice rostri , ac ab angulo oris*, su- pra oculos pori aliquot exiles^ branchiarum foramina laiera- lia, mcdiocria^ pinnae pectorales triangulares, basi angusta, lateribus vix curvatis, apice acuto, radiis decern et ocio suf- fultae^ truncus vix eomprcssus^ foramen ani angustum , ob- longum, dupio propius apici rostri, quam apici caudae^ hu- jus extrema pars compressa, aculiuscula, linea lateralis pro- funde insculpta, simplex, recta a basi pinnae pectoralis ad caudae apicem iracta , aeque dislans a dorso, atque a ventre; multo post basim pinnarura pectoralium ortum ducit pinna, quae dorsum ambit, et caudam , sed marginem ani non at- lingit; pinna isla est mediocris, non adiposa, pellucida, radiis conspicuis quadringenlis quinquaginta duobus firmala, scilicet in porlione superiore ducentis sexaginta duobus, in infe- viori centum nonaginla; color totius corporis luridus, dilutior in gula, et in ventre, quam in reliquis parlibus, pinnae pe- ctorales fuscae; pinna , quae dorso, et caudae insidet, lurida, cxiremo margine nigro; longitudo iota par est pedi uni, ac De kovis sj'ec. Piscium 8i pollicibus sex, alque noniipla est longiludinis capitis. Hunc Congriim cylindroideum nomino (Tab. XIII. Fig. 2. a. b ). Habitat in inaii albienie oranv bnsiliensem. Tribus congris marii> brasiliensis haclenus a me descriptis unutn adjungam , qui quanivis in niari mediienaneo viiam degat, ejus taaieii ueqiie Cuvierius , neque Rissous , neqne Larochius, neqde Ralliiicsquius , neqne, quod sciam , ullus alius icbihyoiogus meniionem fecit. Duos pisces hujus novae sj)eciei cxpendere, atque inter se compaiare inihi licuit, quo- rum unus est adnltus, sed nimis contractus, ac rigidus, alter vero junior, adhuc mollis, ac flexilis. Prior jam a pluribus annis in museo, cui praesum adservatnr , aherum una cum multis aliis piscibus maris liguslici eidem museo anno mille- simo octingenlesimo decimo nono dono dedit vir clarissimus Antonius Bertolonius Botanices doctor in archigymnasio no- slro. Horum piscium caput parvum, ac compressum est, ro- strum acutum^ maxillae aequalesj in utroqne latere apicis ro- stri tubulus brevis, cylindricus, apice pervius, ante ipsum foramen perexiguum, frons depressa^ vertex planus, occiput nonnilill prominens^ in utroque latere fronlis foramen angu- stum muho propius oculis, quam apici rostri^ rictus oris me- diocris 5 oculi baud magni, elliptici , supra oris angulos siti. Dentes omnes utriusque maxillae piscis adulli in quatuor se- ries dispositi, inaequales conico-compressi , npice obtuso , vix recurvo ^ dentes utriusque piscis junioris inaequales extreme apice acutiusculo , retroflexo ^ anteriores in quatuor ordines , laterales in unum tanlummodo distributi sunt, atque tam in . pisce adulto, quam in juniore ab anterioribus nihil differuntj foramina branchiarum lateralia, exigua ^ truncus parum com- pressus^ pinnae peciorales breves, triangulares, basi angusta, apice acutiusculo, decem ac septem radiis praeditae^ anus mul- to propior apici rostri, quam apici caudae, hujus pars extre- ma admodum compressa, ensiformis^linea lateralis ( Tab. XII. Fig. 2. b. ) insculpta ^ margines ejusdem sinuosi , sinubus semicircularibus , atque fere paribus intervallis a se invicem distantibus ^ pinna quae dorsum ac caudam ambit, quaeque aui marginem attingit fere uiique aequalis est , mediocriter alta, radiis quingentis vigintiquinque firmata , scilicet in par- te superiore tercentis quindecim, in parte inferior! ducentis de- cem j distaDtia radii primi ejusdetn pinnae a foraminibus bran- T. IV.. 11. 82 C. Ranzam cliiaruii] hand minor est longitudine pinnanim pectoralium j gula all)0-rnbesceiis, reliqunin corpus riibescens^ pinnae pe- ctoialcs iul)esconlcs ;, pinna quae dorsum, ac caudani cingit rubesccns exlremo margine nigro^ longitudo lota aduiti corn- par est pedi uni, ac pollicibus novenij atque est circiter oc- tupla longiludinis capilis. Hunc Congrum rubescentem ap- pello (Tab. Xn. Fig. 2. a. b. c). Habitat in mari liguslico, ac foriasse etiam in aliis locis maris medilerranei . Ex iis,(jiiae panllo ante adnotavi duo consequunlur , nem- pc in nonnullis speciebus generis congrorum non eundem sem- per esse numcrum ordinum denlium maxillarium, ipsumque aetatc augcri^ deinde liiieam lateralem diligenter inspeclam sae- pe nolas suppeditarc, quilius species congrorum facile digno- sci, atque accnratissirae defmiri possum. Quamobreni valde dolendum est ichtbyologos , qui hactenus congrorum hislo- riam conscripserunt, de linca lateral!, aut omnino siluisse, aut ilia tantummodo relulisse, quae cuique pisces istos imuenti sponte se produnt, ea vero omisisse, quae dumtaxat accura- la, ac diligenli observatione manifestae fiunt. Cuvierius , Clo- quelius, aliique ichlhyologi docent lineam lateralem congri vulgaris esse punctis alliis dislinctam^ Rissous tradit esse re- ctam, atque scriem punctorum alborum ipsam comitari^ sed eorum nemo hujus lineae qualilales aniraadverlit , per quas conger vulgaris a quatuor congris supra descriptis admodum discrepat . Etenim linea, seu potins fasciola ista (Tab: XII. Fig. 3.) non insculpta est, sed aliquanto prominens, ejusque superficies spongiae inslar porosa est, et aspera, cum reliqua cutis sit laeviuscula; maculae vero albae , lenliculiformes , fe- re inter se aequales, margini superior! ejusdem fasciolae ad- natae veluti sunt, paribus intervallis a se invicem distant, at- que in centro foramen habent satis conspicuum . A congro vulgar! quatuor ilJi , quos descripsi, non modo struclura li- neae lateralis discrepant, verum et figura capilis, ac trunci, pinnarum figura , magnitudine , nee non radiorum numero, quibus pinnae ipsae firmanlur. Non omisi diligenler expende- dere ea, quae ichlbyologi scripserunt, atque ediderunt de con- gris balearico, myro, mystaceo, Cassini, nigro, Strongylodo- ne , nee non marraoralo, atque perspicue intellexi ab bis om- nibus congros a me supra descriptos baud parum differre. Cuvierius congris nuper enumeralis adjuu.xit tres alios exoti- De NOVIS SPEC. PiSCIUM 83 licos, nempe I'aladou ^asseVii , a Chapelet Krusenslernii , et ilium qiiem iiicolae insulae mailinicensis Savanne appellant. In his congris pinnam dorsalem oriri vel ante basim pinua- rum pecloralium , vel sallem supra ipsam aQirniat Cuvierius: nota ista praedilum esse congium, quem brabiliensein nun- cupavi, ex ejusdem descrlpiionc, ac figura satis constat. Con- slat paiiter i|)sum longe dislare a Tahibou Russelii , cujus oculi magui sunt, pinna dorsalis valde humilisj linea latera- lis loricata. Cuvierius Savannae nihil aliud praetcr nomen in- dicavit: insigni autem opere, in quo Tilesius desciipsit nova animalia, quae in itenere circum orbem Krusenslernus, ejus- que socii collegerunt, carent adhuc bibliolhecae nostrae tarn publicae , quam privatae . Quamobrem utrum meus conger brasilicnsis a congris Savanne, et a Chapelet specie discre- pet, nee ne prorsus ignoro.^ Ton> IV. FA. F. F.7j. F.2. LAaUu' A .\loniui rrati xd nat^cbl: Toimn. \oA.v #.♦ OLCVvVoAVV>S "^J OetTiiii in lap : cicl Li';b.rimi 1 Oili I \ . E5. FA F.d ^««i iiiii 2" e OlKt|l A Frati acl nn\ del c t jifa TJ.:iX a>VU-*.J OOM^Offll^ ttitii 111 Un iIpI Lit Bettiui Ton^.IV. F.4.W F.l.lr Td:X. F.2J F.2. A.r rA^l ad nnl.Jel. XO etxxxobovv -t^ojck^jccpij^aJLii'S. (. .Hf t^^ni in luft. Ao\ Lit. Bethni CO t-i c < /j: y out I \ . F.i.f TA.XIl. F.3. F.2.a. V^ ovui^-x XiM^tAcenA. AFrati ad nutj.! C DeUini in Un.Jei Lit. Bcttini ^;*''l5^< X SILYESTUI GIIERARDI EXPERIMENTA THERMO-ELECTRICA. (0 V^uum aliqilol ex usltatioribus experlmeolis circa profluvia ihcrmo-electrica raetalloruni diligenter iteraremus, nobis acci- dit ut non omnino effcctus quosdam conGrmaremus, qui apud Physicos scriptores tamquam cerli et explorati habentur. Quod in causa fuit ut liac de re seriem teniamiQum institueremus, quorum partem hoc sermone vobis declarandam sumpsiraus. Instrumeuta tentaminnm fuere: lucerna ex alcool ardens, et galvanoraetrum cl. Nobili duabus acubus inslructum. Ratio haec explorandi profluvia thermo-electrica omnium semplicissimaest, at simul rudls ct vulgaris. Nemo igiiur de his experimenlis niensuras sibi spondeat exactas, eflfectus comparabiles aul com- putabiles, quales, ex. gr. huic provinciae addere potuit eel. Becquercl. Allamen in gravissimo argumento nnlUis dubito quin operae prelium sit, ut quidquid hactenus de illo inobser- vatum cxlitit, experimentis vel impcrfcclis in lucem pertraha- lur. Quod sane tanto magis hodie censeri potest ex scriptorum sententia, qui de rebus hisce physicis medilati sunt, ut theo- reticae splendidissimae, scd pene dimissae, celeber. Professoris Papiensis novam sufTicerent. Nonnulli enim pedetentim, alii ve- ro liberius , et absque ulla dubitatione honore electricita- lis caloricwn suscipiunt: quod nihil minus sibi vult quam ut ex lioc uno pendeant agentia omnia distincta per discipli- nas Physicas quae hodie oblinent. Si hujusmodi opinio (sit hoc perfunctoric dictum) comparetur cum praecedenti et ad- huc in hoaore, quae versa vice ad clectricitatem agentia quae- (i) Diss, habiia die XXV. fcbr. A. i836. 86 SiLVESTRI GHEnARDI que physica vel chcraica ouiniiio refcrt, manifesto liquet spem jam praecocem nunc denua speciari de unico principio sivc agenti physico staiuendo. Hoc enim posilo ac scientiae pro- gressui obsequentes eo nos adducemur ut modo hoc prae cae- terls agenlibus, modo illnd sumamus, sive partem ejusve mo- dificalionem pro tolo liabeamus. At hujusmodi cogitatum de unico agenti nunc animo tantnm revolvitur , et nondum a Physicis universis pro explorato et constituto teuetur ^ cujus in caussa est quod eorum spoi complemento hand parvi nego- tii est ab unico principio pcculiaria quaeque colligi posse , ita ul res physica oninis, quanlacumque est, in speciem mecha- nicae sublimis convertaiur. Traclatio haec nostra duabus parlibus constabit: altera cx- perimenta unico adhibito metallo comprehendet , altera vero experimcnta duobus metallis itistituta: primam tantum expe- rimentorum seriem modo exponemus^ de quibus anno jam elapso nonnulla verba fecimus. PARS PRIMA. Expcrimenla unico metallo institutin)ilis, profluvium obiinerelur a frigido adcalidum, postquam prolluviuui opposilum cessaverit. Sed numquam licuit illud disiincte deprehendere, quamvis usi si- nius appendice ad galvanometrum quae fuil objectum prae- cii)uum Commentarii nostri anno elapso, el per quam appendi- cem acui inslrnmenti unice perraillebatnr molns qui investi- galo profluvio rcspondebat. Pro certo est quod , bujusmodi experimento exacto, et mora facta quoad spiralcs ad ambien- lem temperaturani redirent, si iterum ealefieret, sed modice, non rare profluvium a frigido ad calidum denuo exislebat. In dubio quod ad id obiineiidum non snfliceret temperaiuras duarum spiralium parum inter se differre, verum eiiam ex- peteretur quod eaedem parum elaiae essent, huic indulsia:us teniaraini. Mersimus uno tempore geminas spirales in flara- ma, adeo ut possibiliter eodem gradu calefierent. Cum eas ru- befactas sensimus, unam cxtraximus, et mox aliam, ulram- que immediate ad contaclura mutuum deferentes. Si ante ex- perimenium fiia erant adhuc intacta , saepius occurrebat pro- fluvium directum a spiral! prius extracta, ad spiralem post- ea exlraciam, sive a frigido ad calidum: non ita s! eadem huic experimento antea adhibuissemus, aul si magnopere oxy- dabantur: in hoc casu nullum nobis cerium efiectum polli- ceri poteramus. Cel. Becquerel in suo nohillssimo opere = Traitd de I'E- Idctricitd , et da Magnelisme , T. II. pag. 3g. = oxydalioni partem tribuit satis diversam et majoris momenti quam nos supra judicavimus. Declarat ille cxperienlia didicisse, inter duo capita fili aerci perfecte expolita , nullum profluvium gigni, donee calor ita moderalur, ut oxydatio capitis flammae expo- siti deviietur. Hinc ille argumentatur stratum oxydi proflu- vium gignere , propterea quod ejus interpositio inter calidum caput et frigidum inaequalem reddat propagationem caloris a duabus partibus contaclus mutui: quae propagalio , sine i- Exi'ER. Tll£RMO-ELECTIlICA 89 ' pso slralo essct, ex. ejus opinione , aeijualis. Addil sul)iicens ideal ac straliun oxydi confcire ad hoc strata subtilissima aliarum suLslaiiliaruui qiiemadmodiini hydrargyriuu , sla- mnuni etp. Denique ita loquitur de auro, el aigcnio puvis el iiou puris, ul dubitari necjueat, quin ille admitlal •==• pro- fluvia ihcriiio-eleclrica ciroiiiiuum unius melalli juinime per- eipi, imo nee existere j)Osse , al)sque stratis oxydi , aul al- tciius maicrici extratjcae evohilae per calorem ad supcrficiem eorumdem =. Opinio haec ruit una cum observalionibus quae cjusdeni caussa fuerunt. In altera tractaliouis parte, no- bis quoque occaslo eril loquetidi de diclis stratis extraneis , el spes est, verauj eorum influcnliam accuratius deterniinan- di, quam supra laudalus Physicus egerit. JNunc aniniadver- tere sufliciat, opinionem illam necessariam fore tantummo- do , cum res versaretur circa deductores calorici perfe- ctos . Deductio imperfecta metallorum pro strato coliibenle Stat: teste platino vehemenlcr thermo-eleclrico, antequam eer- ie oxydetur! Fas est autem dicere el. Auctorem iu relalo len- lamine circa aes am non adliibuisse galvanometrura sat acco- modalum ad proQuvium prioris sensus persentiendum, aul ni- niis calefecisse , nc illud distincle deprehenderet. Circa quod supervacuum non aril perpendere, in his experimontis iher- mo-electricis simplicioribus raro lepores adhibilos fuisse. Ge- neraiim ad effectus absolutes obiincndos stalutum fuit ui ca- Jefieret usque ad incandescenliara ( V. Nobili Mem. ed Oss. T. I. p. 83. ^,- tarn longe fuit ul in his casibus suspicio ir- reperet inversionis profluvii, ob variatam tempcraturam ! Eodem Commentario anni elapsi significavimus, aes in la- mellis, quae in commercio sunt, et iu virgis conflatum, aut ])ar- vo, aul magno calore semper profluvium praebere unius sen- sus a calido ad frigidum: e contra lamellas illas se habere tam- quam fila ejusdem mctalii , dunimodo acido sulphurico exci- leutur, ac deinde perpoliantur. Nunc suljjiciemus, quod ad hanc mutatlonem obiineodam baud satis erat apte oblima- re extremitates , per quas lamellae ex[)erinicnto adhibebanlur : quod eaedem modo illo priori accomodatae servarent potesta- tem exhibendi profluvium a frigido ad calidum , eliam pro e» xtremitalibus oxydatis a flamma: omnia ut in (ilis aereis. Virgae quae saepius in usum venerunl cylindraccae erant, crassae o",©!, longae o™, 6. Ad calefacicndum usque ad in- T. IV. la go SiLVESTRI GHERAnDI camlescentiani clibano agebaraus: licet calefacta rubesceret cx- trcmitas libera virgae alierutrius, calor nonnisi ad ciisian- tiatn o™,i exircmitatis oppositae propagabalur, extrenaitatis scilicet cum filo galvanomctri conjunctae. Hinc excitamentum therrao-eleclriciim existere iocipiebat, tangendo virgatn cale- (actain virga frigida in sectione respoodeflli hujusmodi dislan- tiae, et idem excitaiaentuia progressive augebatuf, si conta- ctus fieret in sectionibiis extreraitati rubescenti proxiraioribus. Ex hoc conjiciebamus posse galvanoraetrum magna militate ihennometro subslilui in gravi disquisitione ordinis tempera- turarum snpcr longam virgam metallicara, quae ex uno capite IQ fonte caloris vel frigoris raergerelur. Alteram e dictis virgis pertentando filo coramuni e]usdem meialli, donee aut hoc aut ilia parumper calefacta fnerit, pro- fluvium perlransivit semper a virga ad filum. Sed rubefacien- do nnjura, quo filum islud terminabatur, et quo apprehea- debatur exlrerailas libera virgae, vehemens proQuvium appa- rebat a filo ad virgam , idesl a calido ad frigidum . Hoc i- psum vero profluvium ciiius invert!, aut revolvi in praecedens videbatur. Oxydatio in filo aucta debilitabat profluvium ab pso ad virgam, usquedura plane deficeret: hinc eo casu, aut larvo aut tuagno calore, habebatur profluvium a virga ad fi- im, atquc id cuicumque eorura ipse calor adjiccretur. Im- nutatio haec certe debebatur oxydo: nam recidendo uncum pertentalum, aliumque statuendo confectura ex filo contiguo redibat profluvium ipsum a calido ad fdgiduia , nee non ilia omnia quae jam exposuimus. Capita fili aerei galvanoscopii conjuncta fuere cum exlre- mitatibus ejusdem virgae, atque unus ex nodis calefactus est, prius eum inter digitos constringendo, deinde flammae alco- olicae admovendo,denique ij)sum in eandem immergendo. Pro- fluvium semper extitit a virga ad filum. Nodo in flammaper- nianente, acus index ulterius non processit So." atque ubi e- xtractus fuit, declinatio tam lente decrevit, ut post 6' aut 7' acus ipsa videretur fixa ad 6.° Itaque virga et filum se ferre ostendebant utpote melalla heterogenea: excitamentum iher- mo-electricum dari inter ipsa propter diflerentiam in forma, si non in materia eorumdem, ac sine tali differentia proflu- vium minimc existere potuisse. Ad hanc exlremam deductio- nem judicandaoa opus erat experirl quid accidisset si filo ex- ExPEn. Thermo-electrica 91 perimenli memoraii hractea superficiafis rirgae ejnsdero sub- siiluereliir , piorsns sejuncia ab hac, exceplo pnncio calefac- lionis . Hiiic lilx-iiler suscepiinus opporlunilalcrn , quain e- xhibuil cl.Prof. Erj. Baiuzzius, cnjus causa construclioiii prae- fuiinus ejus quem vocant para-fnlmine, m quo dtduclorcon- , slare debebat fune e fdis aereis^ atque ideo porlioncm ejus- deai funis tentaminibus ihermo-eleclricis subjeciinus. Ipsa con- stabat filis 140. N. 9. siraiil junctis, et stride pressis per fi- lum spiraleai ejusdem tnelalb. Allamen ad unnm ex capili- bus ejusdem portiouis fila sohua erant per longitudinem me- tr. 5^ cum porlio funis praedicti metr. 11. longa esset. Ita- que permuliis modis constilui poierant commnnicaiiones in- ter ipsa fila et galvanomelrum^ atqne ipsa eadem servari po- terant disjuncta aul conjuncla, aul ad coniaclum inter se tan- tummodo in variis punctis. Ignis officinae ferrariae adhibitus fuil , eum semper adjiciendo parti ligatae funis. Actio in gal- vanometro quoliescumque calor adniotus fuit, aut pervenilad exlrenias sectiones partis b'gaiae, versus partem exsolulamj a- nimadversio, quod pars ea prior exhiberel electricitati com- modum omne se ejaculandi •, denique cffectus omnes, et ra- tiocinium nobis auclores fuerunt, quod iion sohim exisleret ex- citamenlum thermo-electricum , sed quod ad galvanoscopium pervenire non posset, nonnisi fraciio plus aut minus tenuis magnae electricitalis evobitae: quod haec lam poslea quam an- te praedictas coDimunicationes difTunderetur el obducerelur cir- cuitionibus clausis in massa metallica: qnapropter filo instru- menli reapse obtingere non poterat nisi profluvium electricnm nianaas abunoex his profluviis interniset praecipuis,et propte- rea profluvium tonne, atque interdum non advertthile, licet vis iilius excitamenti magna esset; quod hoc excitamenium maxima ex parte procedere deberet a difTcrentia in caloris propagatio- ne, juxla sensum longitudinis, et juxta sensum crassitudinis, aut radiorum funis; nam juxta omnes species, profluvia ele- ctrica omnem circumfundebant partem calefaclam funis in sen- su ejus radiorum, a duabus op[)Osiiis pariibus proruebant , conveniendo snper axe, et se difTundehant per omnem mas- sam: quod ea diflcrentia, aut ejus effectus non possent habe- ri in una filo parvae diaraetri, sed possent in massa plus aut minus adverlibili cujuscumque metalli: denique quod dictus funis deberet sumi taoquam oiassa hujusmodi, ab cujas iDte- »)2 SiLVESTRI GhERARDI riore parte, propter filoriini separabilitatem , facile profluvia ediici possent . §. II. Ferruni, Plulinum, Argentum, Aiiruni, Aurichalcum FeiTiim , jiixta ca qnae primus atlnotavit cl. Eq. Nobili pro- fluviuin gigiiit a frigido ad caliduni. Res vero vidctur genera- lira e\titisse in solo metallo (ilis efTormalo, queraadmodum omnia mctalla , quae facile deducuntur ad torcular, plerum- quc filis adliibiia fuerunt, nou advcilcudo salis quod direclio corum prolluvii ihermo-clectrici variare posscl cum forma eo- rum externa. Revcra perspcctum est, aes virgis , laminis, filis nou semper uno modo se habere, quoad dircctionem ejus pro- fluvii, idcmque perspicietur de ceteris metallis. Sed omnia ten- tamina circa ferrum virgis, turn laminis, turn filis, dictum ef- fectum usque confirraaverunt . Licet etiam ex duabus lamel- lis hujusce meialli altera recocta esset, altera non, profiuvium a frigida ad calidam progrediebatur. Simile dicatur de calybe non tantum, sed de calybe ferro opposite. Quoad vero caly- bem , inter animadversiones, queis tentamina nostra definivi- mus, banc invcniraus: quando c duobus horologii elasteriis, u- num plories vcliemcnter calefactum fuerit, atque inde tempe- ratione spoliatum, profiuvium a frigido ad calidum, quinca- loris ratione angeretur, dccrescebat, atque interdum inverti vi- debatur: id mininie fiebat, si elasterium alterum temperatio- ne et ipsum spoliaretur;, minime fiebat etiam, aut saltern ob- servantibus efTugit, in calybe vulgari atlemperato. Platino uti poluimns Jbrmis seguentibus: filis nempe variae diametri j filis crassis ad extremitatera cochleariis apte termi- nalis: laminis plus aut minus subtilibus: spalhula, et cochlea- riis duobus perquam polilis. Tentamina variaa nobis instituta comprobaverunt notum profiuvium a calido ad frigidum hu- jus metalli, extra hos casus. Si lamellae duae longae , identi- cae, utpote ab ipsa metalli hujus lamali portione resectae, con- jungerentur cum capitibus fili galvanoscopii, parva calefaelio- ne profiuvium habebatur a (rigido ad calidum, admodum ru- befacia alterutra ex bis lamellis profiuvium exstabat opposi- tum, licet momentaneum, quia illico a priori excipiebatur. EXPER. TlIERMO-ELECTRICA ^ En igilur aliiid melallnni quod singulare phoeriomenon exhi- bct aeris in flla conllali. Exhibet imo majoii perspicuilate, et conslanlia quam hoc, quoniain ne una quidcm vice iios fefel- lit, et super laminis iniaclis, et super laminis jam alias ad hacc Icnlaraina auhibitis, atque ideo flamiiiae iterate exposi- tis . Quod, ubi opus esset, suasioriem inducere posset, vera oxydnm causam esse irregularitatum , quas sub hac specie aes obtulit. Supervacuum est animadvertere phoenoraenou hoc ipsuDi , spcciatim in metallo de quo nunc agimus, obstare legi , propter quam a dircclione caloris in loco contaclus di- rectio eleciricitalis argui vellet. Casus alter non omnino con- gruens ei quod admittitur, circa direclionem jirofluvii in pla- lino, hie est. Capiiibus fill galvanometri jungcbantur duo lon- ga fila plalini, unum ex quibus ad extremilatcm libcram co- chleare exibebat, altcrnm vero spalhulatn supradiciam , circa quam obvolvebainr . Aut cochleare, aut spathula calcfieret, profliivlum semper unam direclionem servabat , idest ab illo ad ibtam: quapropter in primo casu, eral ipsum nolum|)ro- Ihivium plalini, ct In allero, huic oppositum. Sed hie sallem exislebat ali(jua dilTerenlia in modo quo se habebaut extremi- lates disntherinicae quae In contactura venlcbant, atque ideo casus referri polerat ad ilium qui est metallorum helcrogeneo- rum, dum in casu praecedenii plane abs re eral hnjusmodi induclioni indulgere. Tria alia metalla Argenlum, Aurum, Aurichalcum nihil inu- sitati obtulerunt, donee hydrar^yro lacla non fuerint. Pri- mum et tertium fills et virgulis adhiblia fuerunl : secundum tantummodo fdis - millimelri diamelro. A leviori lepore gra- dus ficbat ad calorem , qui fere liquescentes efficiebat spiras filorum , invesligando semper inversionem profluvii prius ab acre palefactam : sed jugller exsliterunt profluvia a calido ad frigid um. §. III. Stamnum , Plumbum , Zincum. Quoad priora duo perspeximus quod dictum esl a cl. Be- cquerel (Op. cit. T. II. p. 40), idest, plumbum et stamnum 94 SiLVESTRI GhERARDI praebere effectas variabiles inter quos relatio nulla stalnl po- test . Anomaliae quae speculatori ocurninl piaecipue pendp- redebenl a(lel)ilitateeoiHm electricismi. Hoc praemisso en quod nobis saepius inspicere accidit. ProUuviunv slanitii, lamellis per torcular detrusis, a frigido ad caliduni vergit , sed tenuissimam est et quandoqne incerttim: incertius quoqae est ejus proflu- vium in virgis comunilius, quae in eonriniercio versanlur, quani- vis calefiani u^que ad fusioneni , et dirigi videlur a ca^ido ad frigidiin): pronuvium cjusdeni virgis prismaticis trlangularibns, e iorinis saburrae bumesceniis, aut ul ajunt hurni fiisis, lu- culeniius exslat et a frigido ad calidum progrediiur: notatti la- men est, quod, cum per virgas hujusmodi plurit;s calefaclas^ et subinde refrigeratas ad experimenta redieiimus, saepius pro- lluviuni oppositum exstilit 5 et videlur mutationem procede- re nou poluisse nisi ex obliteralione quam ealor operalus fue- rit lemperationis cujusdam in ipsis virgis, dum in forma hu- mescenii consolidarenlur, Denique profluvium slamni virgis praecedeniium similibus sed ftisis intra formas ferreas, proces- su quern modo indicabimns, se dirigi- ostendit a calido ad fri- gidum . Forraae hujusmodi , lente relrigerari permillebanlup una cun) nietallo incluso, carbone circum se extinguenle, atque ita metalhiniipsum irapediebalur quominus diclara temperatio- riem sumeret. Hie eli'eGlus ergo Fationem confirmat de praece- denti allatam. Plumbum pertentatTim et ipsum laminis, virgis etc. minus anomalum visum est, adeo ut affirmare possim, quoliescnmque per idem moius indieis galvanoscopici vix fuerit observabilis>- profluvium a frigido ad calidum noiavisse. Profluvium eju- smodi validius emergebat, si, extremitalibirs disothermicis se- minime de piano tangenlibus, vertex anguli extremitalis cali— dae contra frigidam admoverelur. Ergo circa hoc mclallum nul- la est differentia si ejus virgae aut hoc aut alio e dictis mo- dis fusae fuerint: atque e- hoc repetlta ratio confirmatur^ quo- niam plumbum rapida refrigeralione rainime adipiscitur illana lemperationis specicm , quam stamnum acquirit. Zinco quamplurima inivimus tentamina, quorum genara- liores effectus sabjicimus. Teniae ab eadem lamina eductae hujus metalli praebent profluvium a frigido ad calidum, si ca- lefiat usque ad temperaturam fusionis^ et profluvium praebent a calido ad frigidum per temperaturas omoes inferiores. Cum ExPER. Thermo-electrica gS temperatura ilia tentarl velit , nccesse est ut contactus inler calidum el frigidiim rapitle fiat adeo , ut pars illius moliior se oblundat contra hoc ^ aliter pro priore profliivio alterum exsiiit. Hinc explicatur qiiomodo acus galvanonietri , declina- tione indicata in quadrante piofluvii a frigido ad calidum , subilo in alterum quadranlem proruat, nempe in enm pro/luvii opposiii, atque in ipso muko magis quam in priore progredia- tur. Haec profluvii inversio , temperatura variata , fit sen- su oppobiio inversioni illi, de qua aes el platinum prae- beut exerapla. In is adauctio lemperaturae hoc praestat ut profluvium a frigido ad calidum muletur in proflnvium a ca- lido ad frigidum , dum per zincum operalur ut profluvium a calido ad frigidum convertatur in profluvium a frigido ad ca- lidum. Nee sine admiratioiie dispe.vimus , el plane coufirma- vimus exposita. Nam zincum juxta gravissiraura testimonium Yelin, Nobili, Becquerel, habetur pro ncgativo , idest pro u- no ex illis metallis, quae praebenl profluvium thermo-electri- cum directum a frigido ad calidum (V. Nobili Op. cit. T. I. p. 84., et Becquerel Op. cit. T. TI. p. 4^.). Neque hac vice putari poterat, temperaiuras omnes, praeter maxiraam , negle- ctas fuisse, quoniam extremus ex dictis Physicis iu suo ten- tamine ad balneum olei loquitur de lemperaluris 60. aut 80." minima excedentibus. Nee suspicarl licebat rem extitisse tantummodo in zinco aliter se habente quam laminis, atque deinde nimis generaliter sumptam fuisse; nam idem Physicus declarat se experimenta instituisse super zinco in laminis. Hoc etiam excludit dubium quod per zincum inlelligatur zin- cum purum, quemadmodura nunquam exstat illud quod in commercio est , et praesertira lamiois comjjactum. His adda- lur quod e duobus profluviis a zinco oblatis, prius, nempe a calido ad frigidum, nunquam defecit, dum alterum non raro defecit, aut lemperaturae dilTerentia in actu contactus insuffi- ciens foret, aut oxydo quoquomodo impedirelur ejusdem raa- nifestatio. Reliqua tentamiua circa zincum habita fuere super variis paribus virgarum cylindricarum, quae formis similibus chartaceis compactae fuerant , el super virgis prismaticis trian- gularibus a formis lerreis aut ferreis. Virgae illae cilindricae cryslallizzationem minime offerebant ad superficiem : istae prismaticae offerebant, praeserlim extreroae ad superficiem e- xemplam coDtactu formae. Hujusmodi forma canaliculo constabal 06 SiLVESTRl GhERARDI qui per sectionem transversalem haberet triangulum rectangu- lum isoscelem cum hypoihemvsa o," 02j et dicta superGcics erat respondens hiijiisce liypolhenusac. Ilic sane apparehat pellicula dopressa, uudans, quae texUiram ohlcgebai cryslalli- nam. Forma fcnea circumducebalur carbonibus aideniibus ila lit zincum fusum inter ipsam in fusionc permanere posset: de- niquc omnia sibi perniittcbanlur, quo raetalluni rclVigeraretur, ipsis carbonibus lente deficientibus. Virgae cylindricae oblulerunt generatim profluvia a frigido ad calidum quocumque mode lieret conlaclus inter caput ca- Jefacluni, et alierum tcmperalurae ambienti relictum. Ideo ad- notavimus, quod si coiitaclus fieret inter convexum unius cy- lindri , et basim alterius , profluvium iuterdum a calido ad frigidum proficiscebalur. lam stamnura alio in tentamine eun- dem nobis cxbibuerat casnm: scilicet adiiibendo ipsa fragmen- ta duo ejusdem nictalli, vidimus direclionem profluvii thermo- electrici variare cum diversis punctis calidis ab ipso puncto frigido contaclis, et cum diversis punctis frigidis contactis ab ipso puncto calido. Sed quoad zincum virgis ])rismaticis, casus sese oblulil veluli phoenomenon constans. Nam , quotiescum- que virgae hypotbenusa tangeret verticem , aut facics anguli recti alierius, sive, quotiescumque facies altera parvis crystal- ]is obducta aliam tangebal uniformi materie constantem , pro- fluvium a calido ad frigidum progrediebatur, quum a frigido ad calidum progrederelur ceteris omnibus contaclus modis. Exislentia in eodem fragmento metalli parium e punctis conti- guis , quorum unum praebere tendit , altcrum vero recipere profluvium electrlcum , unum nempe negativum , alterum po- sitivum ( in sensu voltaico ) rem conGrmat jam experiraentis notam alterius generis (^ de quibus supra ) nempe existcntiam profluvioruni intestinorum in metallis calefactis. Revera quis non argumental)itur quod, ut electricitas in profluviis sese con- stituat inter haec puncta opposita , nullo coutaclu opus sit in- ter eadem, aut communicatione quae ab externo proGciscalur? ExPER. Thermo-electrica 97 5. IV. BisrmUhum^ Antimoniiim. Observalioncs a nol)is coliectae super his nietallis pilarum thcrmo-elccliicarum, et eae specialim quae referuntur ad bis- nuitlium vcl magis qiiam praccedentes discordant a scnienliis laudaiorura physicoruin, cl. Yelin, Nobili. Hie ex : gr : illius auctoiitate frcLus, et piopriis experimcnlis inquit — // bis- ivuto e il metallo termo-elettrico il pin fjnsitivo, V antimonio il pill ncgativo — ( V. Op. cit. Tom. I. p. 85. ) . Bismu- lliiun ! sed quomodo pracparatum? Hoc praetcrmiititiir. Er- go proprietas videretnr pcrlinere debere ad quamcumque bis- muthi speciem. Nos hoc adhibuimus virgis humi fusis, quae ad cxireraiiatein spaihula terminabantur, et ubicumque ad Jimam exactae fuerant: deinde virgulis longioribus, ct subtilibus eo- dein niodo fusis, sed pellicula rudi, quemadmodum a forma exsliternnt: denique virgis prismaticis ad normam virgarum ziuci, €t simili modo in forma ferrea refrigeratis. Prioribus virgis incassum invesligavimus profluvium a calido ad frigiduni,quod juxta locum cl. Nobili adductum, expectaba- mus: semper profluvium oppositum vidimus et tcmperatura crescens, quae lamen nunqnam adeo inlensa fuit, ut superfi- cialiter funderet extremitalcm qnam afficiebat. Praecipue pro- pter magnam potestatera tlicrmo-clectricam inter hoc metal- lum et capita nli galvatiometri , haec experimenta ne errores inducant peculiarem exigunt diligentiam, et nos eadem usos esse arbitramur. Ex. gr. cum essent extremitates liberac vir- garum in spathulas terminantium, difllcile eral spathulam spa- ihulae superimponere quin galvanometrum excilarelnr, quanivis cautum esset in nuUo circuitns puncto temperaturae varatio- nem inducere. Sed si mora fieret donee acus instrumenti re- diret immobilis ad 0,° deinde digills conlrectaretur spaihula su- perior, earn in alia statim collocando, nunquam deerat re- motio in acu eadem longe sensibilior praecedcnti,atque in sen- su proflavii a frigido ad calidum . Quin spalluilam spaihulae opponeremus, interdum spathulam opposuimus virgae nnius- cujusque extremitali cylindricae alterius , et alias opposui- mus inter se virgas per has extremitates cylindricas , nunc T. IV. i3. 98 SiLVESTRI GheRARDI banc uniic illain virgani calefecimns, et siipradiclus elTeclus stjmper eaiicuit. Hoc ipsuin conlirinatum fuit ceteris virgis longiorlbus. Atlamen, fere semper, si calelactio perdiiceretur donee pars calcfacta superficialiter tantuiu ii([uesceret , in ac- ta quo haec adluic mollis a frigida penetrabatur, index gal- vaimscopicns atUfquam fcrrelnr iu rptadrantem dicli profluvil, parvuiu gradiim c\igebat in alio qiiadraiite, scilicet profluvium conlrarium sigiiillcabat. Nulla cxslitit diO'erenlia oblimando, ])rolicquc detcgendo nilorein metalliciim j)riiis uni, dcinde u- triqne extremitati, per qtias virgae in icnlamen veniebant. Di- cere possuraus, tantiim in diclis circumstanliis nos perspexis- se vernm prorhivinm , qnamvis apprime fngax, a calido ad Irigidnin. Nam in ceteris casibus, qnibus proUiivinm bnjns- niodi permanens videbatiir, aut diiraturum, experti snmus in intensitate el directione ejusdcm maxime rem babere difl'eren- liam in statu superficial!, et forte ctiam interno dictarum extre- mitalum. Revera,si pro calefaciendo earn, quae suflicere videba- tur profluvium a calidoad frigidum, altera calefieret, profluvium habebatur acqualis direclionis, alque ideo a frigido ad calidum, vehementius antecedent!. Quare vocando A priorem extremila- tem et B alteram, intelligitur profluvium, pari tempore, ten- dere ut iret ab A ad D, ot a frigido ad calidum. Hoc adeo ve- rnm est, ul in ftamma mergendo extremitales ambas ad con- tactum inter se, profluvium haberetur ab A ad B, tamquam agerclur de duobus metallis helerogeneis. Haec postrema spe- cialia referuntur praecipue ad tenlamina habita virgis sujjradi- ctis prismaticis. Quae lamen nuuc ad extremitatcm , nunc ad aliam anonialias obtulerunt non absonas jihoenomeno, quod significatum est in virgis similibus zinci . Notatu est quod cl. Becqucrel agendo de his simplicioribus , inter tentamina iher- luo-electrica quae locum habent ad galvanometrura nihil di- cat de bismutho, dum ille loquitur de ceteris omnibus me- tallis, atque ctiam de palladio. Ita non silet de antimonio, atqne asserit ( Op. cit. T. H. p. ^0. ) ipsum emittere pro- fluvium a frigido ad calidum. Juxta haec, vel de metallo hu- jusmodi putari posset, proprietatem banc minime pendere a raodo quo praeparatum sit: attamcn non ita res se habet. Ve- rum est, nos circa ipsum putare potuisse, sententiam fixam fuisse in ca.su vulgatiore, idest illud adhibendo virgis humi fusis, atque ad limam absoluiis: nam hoc casu ipsam nun- ExPER. Thermo-electmCa 99 qiiam cnienlila sunt cxperimcnta nostra. Sed virgnlac anii/no- iiii liiuni paiiler I'lisac ct auiiciac nidi patina lusionis noa semper k-gcni illain conUrmaverunt, cui apcrte adversabanlur virgac prismalicac similes diclis virgis bismuthi ct zinci, et paiiter fiisae in forma I'crrea. Virguiae o^.SS longae erant, et diametrum habebant o"',oo4. In priniis, donee modicc calefieret extremitas libera allcrulrius, quantiimvis tenlamen repelere- tur, pronuviiim habeljatur a calido ad frigidum. Vehementer calefaciendo, sed infra lemperaiuram quae nigricanti oxydo obtegcbat punctum aliqtiod niiesrens partis calefaclae, appa- rebat profluvium a frigido ad calidnin, quod, conlaclu conli- iinato, statim in praecedcns convertebatiir. Hoc quoque tenla- men mulioiies ingredi poieramus. Sed calefaciendo ad dictara temperaiuram, aut ultra, profluvium depreheusum est a fri- gido ad calidum, ([uantumvis tcrnporis ipsum una cum con- laclu perduravit. Si lunc modice calcfacere instiuierelur, noa amplius cerncre erat profluvium pristinura a calido ad frigi- gidum, sed opposilum , quod proinde unicum supererat pro quacuni({ue tenqieratura. ISIulatio visa est locum habuisse per valorem maximum adhibilum aut uni, aut ambabus exlremi- tatibus liberis virgularum. Certe superficialem patinam ab his probe amovendo, dicli cfteclus adaniussim exslilerunt. Denuo obliraando, aiqne ilerum mcrgendo in flamma, caepit appa- rere vel per lempcraturas infcriores profluvium a frigido ad calidum^ alrjiio ad extrcmum, profluvium alterum noo ampli- us prodivit. Heac animadvcrsiones comprobaloe fuerunt super variis paribus virgularnm similium praecedenlibiis, et ad am- bas earumdem exiremilales. Slabilis el gravis mutatio, de qua agilur, pendere non poierat nisi a recoclione quadam acqui- sita , durante tentamine, a ])ariibus flammae opposilis. Crisiallizzatlonis indicia multo evidentiora fuerunt ad super- ficieni virgarum prisma licarum hujuscc meialli, f{uam ad su- perficiem virgarum bismuthi, aique elFectus, primo aspectu , majori anomalia se prodiderunt. Girca ea laborando, compro- hatum est, contaclum in quibusdam punclis praebere proflu- vium a calido ad frigidum, in aliis, quamquam praeceden- tinm conliguis, profluvium opposilum. Aiquc id mininie pen- debat taniummodo a statu virgarum superflciali, nam pelli- culis abrasis, cum coloribus variantibns, qui iransluccbaiit, il- ia pnncta consianiiora sc probarnnt in respeclivis proprietati- 100 SiLVESTRI GhERARDI bus, et faciliiis inter se dignosci poiuere. Sic coniactus inter latera angulornm reclonim sem])er e.xtnulebat profluvium a f'rigiJo ad caliiliim^ sed contactus inter uniini ex his lateri- bus, et facicni alieriiis opjiositam , profluvium abs([ue dubio suppeditabat a calido ad iVigldum . §• V. IIjtlrargyruDi J CarBo. Nemo (qnod nobis innotcscal) duo liaec corpora pertenta- vit expcrimenlis ejus generis, de quo hie agilur;, qncmadnio- diim ignoramus aliqucm exliiisse, praeter Cummingium , tjui ea comprehendcrit intra experimenta ihermo-eleclrica aherins modi, idest in circuitibus duorum metallorum ( V. Pouillet. Phys. T. 1. part. II. p. 760. I." Edit.). Ipsa, beet adeo vul- garia, niinimo locum liabuere rn gradalionibus ihermo-electro- motorum apud Physicos, qui circa haec praecipue insudarunl: Nobilius, Becquerel etc. nculiquam de ipsis atlingunt, atque ex hac praetcrmissione aditus nobis patefaclus est, ut de his accuratius laborarennis. Tentamina qnibns incassum vacavimus, per caniliculam li- gneam biparlitam ab inlerjecto ferreo aut latericio, ut ab hy- drargvro hal)eretur profluvium thermo-electricum , satis abun- de exposila faerunl in dicto Commenlario anni elapsi. Nunc sermo erit de aliis lentaminibus ad eundem scopum a nobis institutis, sed et ipsa cfTcctu frnsiraneo, nisi forte hoc coUi- garaus, nempe comprobari hydrargyrum cum semetipso ther- mo-electricum non esse. Dno crassi et longi lubi vitrei, qua- les baroraetris inserviunt, unusquisque ad geminas exlremitates apcrtas duobus anulis munili fiierunt, altero ferreo, altero bu- xeo, qui ad cochleam reciperent, ille obturamentum ferreum, hie vero varia ex eodem ligno infundibnla. Unumquodque ob- turamentum irajiciebatur a fdo aereo, quod penetrabat per decimetrum in tubum, et multo magis extcndebalur extra ip- sura tubum. Filis his coiligaiis cum capitibus fili galvanonie- tri, lubis hydrargyro cxpletis, atque ex hoc liquido altera par- te in vasculo fusorio calefacta, experimentum absolvebatur in- fundendo liquidumcalidumper unum ex infundibulis, et statira unum ex his aut contra aut super alterum iQclinando iia, ut EXPER. ThERMO-ELECTRICA 101 conimunicallo fiercl nunc iransiloria, nunc durabills inter hy- drargyrum calcfacluin uiilus infundihilr el Irigiduni allerius. In experiinenlis a nohis instituiis,y)ulaniusnos nullum ncglexisse ex raodis, quibus baec counnunicatio immediata duorum )i- qnidorum disoihcrmicornm fieri jintcral . Nam ])erspiciendo quod ad dimovendaui acum galvannmelri minimc sufllceret contacium stabilire possihiliter auiplnm inter haec liquida , ncc valeret cabdum rapide snperfusum esse frigido, ant vicever- sa, c'flecimus, ut coniactus aegre fierct, parum exiensus , aique ut unum super abero caderct nonnisi niinulissime aul bbs subtibssiniis. Ad boc disci vitrei, suberei aique aliarum sub- stantiarum non metanicaruni , interposiii liquidis duorum in- fundibalorum, atque etiam formae variae his atlributae. Sed omoe artificium vanum exliiil. Dicta acus ne minimum amo- lionis edidil indicium, et juxta cerla experimenla suspicio ab- eral, hoc posse fieri per quemdam coniinuiialis defectum in circuitu , qui ad omnem vicem formabatur. Cum ad efl'cctum eundem ncgativum per semitas plane di- versas ab exposita pervenissemus, ilium pro consiiluto habe- raus, atque ad ejus interpretationem gradum facimus, cum praecipue in genere suo unicus sit qui nobis obvenerit . At- (jue inicrprelatio facilis erit perpendendo quod pro])ier liqui- ditatem , conlaclus molecularum calidarura cum frigidis, ap- prime in bydrargyro intimus efficitur respectu ad caetera me- lalJa*, utrae({ue moleculae identificautur , ul ila dicalur, inter se in punciis alterni contactus; quapropler, et banc oh caus- sam, et per qualitatcm apii deductoris in corpore, caloricuni propagari debet statim aequaliter a duabus oppositis parlibus illorum punctorum. Eq. Nobili ihermo-electricismum cujusque metalli sibimetipsi opposilum aeslimat ferme raiione dire- cia infusilfi/iia/is , et inversa deducibilitatis ejusdem ( Op. cit. T. 1. p. 85.): senlentia quoad hydrargyrum exaclissime comprobalur. Sententia eadem vel satis fumalur per carbonem, quamvis in sensu casui praecedenti opposito. Nam ex una parte carbo est ineptus. deductor caloris et infusibilis, et ex alia parte, qucmadmodum experiraentis didicimus , ipse est plusquam niediooriter ihermo-electricus. Sed attendatur, quod hoc pos- irenium ad carbonem quemlibet non pertinet. Primoribus ex- perimenlis, quae circa hoc corpus habentur, sine debitis ani- 102 SiLYESTRI GlIERAnDt m.idversionihus, jiidicarelur ipsum non esse cum scmelip^O ihermo-clcctricum. Animadversio niagis nencssaria est, quod dr.o carboncs colligandi appendicibus fili galvanomclri , cl op- ])OiiciRli ad coiitacluin per eornm cxlrcmitales liberas, ])rol)e eicciricitatem deducant. Carbo saligneus, quein oplimiim in- vcoimiis ad haec expciimenta, peiinde ac vcnit pictoril)iis in usiun intoimalionis profluvia elcclrica externa exacic inlerci- ])it. Frustum unicum immiltamus circiilo proQuvii fili acrei , et pcrspicietnr, quod vol si calefaclio feratur ad incandesccn- tiam prolhivium nou irajicitur. Hoc magis locum liabct in car- l)onibus liguorum dotisiorum ex. gr. quercus , quoniam, utpo- le ooiuni est, defcctus deducibilitalis propter eleclrieum com- munis carbonis, prolicisci videtur ab hoc quod probe non sit consumplum, ct reipsa evanescit, magis eundem consumendo. Sed, ul carbo proprium thermo-cleclricismum ostendat, aut eo gradu prodat, quod eum decet , non suflicit quod ipse factus luciit dcducior elcctricitatis, ila ut ex.gr. dictum profluvium fili aerei praetcrlabi permiltat. Nos lalcm cxperti suraus, qui cum diu inter prunas arserit, ct exlinctus fuerit ex se sub cinere ( uti scriplores rerum electricarum subjiciunt ) bene deduce- bat hujusmodi profluvium , et alterum eiiam excitatum inter ipsum et melallunij nihilominus ex hoc pene conjici poluisset, carbonem secum minime thermo-eleclricum esse', tarn levis mo- menti erant signa ejus ihermo-electricismi ! Ideo, aliuni ten- tando parvis cylindris subiilibus, possibiliter longis ( ad e- viiandutn cxcitanienlum thermo-electricum inter hoc corpus et spiras fili aerei galvanoscopii) qui cylindri, scilicet propter corum sublilitatem melius prae[)araii exsiiterant, quam prae- cedens carbo, contigit libenter animadveriere profluvium a ca- lido ad frigidum, vehemens, si duo cvlindri recta oppone- renlur alter alterulri , et minus vehemens, si in crucem acti, unius couvexus tangeret convexum, aut caput alterius . Nos autem toties confirmavitnus hunc ipsum effectum , ut circa eundem nullum supersit dubium. Confirmatur eliam adhiben- do duos carbones helerogeneos, ex. gr. unum e salice, alterum e quercu, cuicumquc calor admovealur . Sed qui haec tenta- miaa reponere velit, ille meminerit, quod dum certlor est eo- rum exitus , difllcilius est ea explere . Nam carbo optime praeparatus maxime fragilis est, rimis oppletus quae saepius communicare non sinunt duas partes conliguas nisi in aliquO Exi'EH. Thermo-Electhica io3 pnncto^ atque id praecipue accidit in carI>one ex ligno den- siorc, (jiiein sine hac nota opporiuniorcm aestimaremus ad haec experiinenia. Circa hoc corpus addcmus ciiani hanc ani- madversionein. Quomodo carbo communis e ligno, ita prae- paralus iili dictum est, ex incpio fit a|)tus deducior electrici- tatis, an crcdi potest ex pessiino fieri suflicientem dedurtorem calorici? Iliec quaestio responsum mereretur absoluiiim: et jam mereliatur, ex quo conveuientia aul consensio duaruna deducibilitalum , per electricum et per caloricum^ in mctallis oblata fuii velut argumentum ideniiiatis horum duoruni a- gentiura ( V. Nobili Op. cit. T. i. png. g8. Commentarium in quo haec deductio invcniliir, primum evulgatum est exe- iintc anno 1827. Eiiam cl. Forbes annos aliquot post JNobi- Ji , V. Bibl. Univ. Nov. i833. p. 328., analogiam concludebat inter duas acliones, calorem et electriciiatem , juxta hie indi- catam respondenliam : = ma in r/nesta analogia, addit cl. Do- ctor Fusinicrius, Annali delle Scienze del Rrg/io Lombar- do VenetQ, anno 1834.1^. 64, si dimentica la graiide eccezione che fa il carhone , biion conduttorc dell' elettricith , e po- chissimo del colore! '=). Sed nos niodo circa praedictam sen- tentiam respondere nescimus, nisi juxta communem Physico- rum opinionem quae corpus, de quo loquimur, notat in ca- pita elenchi ineptorum calorici deductorum, absque distioc- tione quomodo praeparatum sit, et secundum specimen ali- quod nostrum minus perfeclum de ejus deducibilitate interna. Et subjicere est carbonem parum, ant nihil lucrari circa de- ducibilitatem calorici, ilia ipsa praeparatione quae ejus dedu- cibilitatem adeo auget quoad electricum . Verisimililer autem, quomodo lignum multo melius deducit calorem in sensu fi- l)rarum quam in sensu ipsis perpendiculari (V. Ann. de Phvs. el de Ch., De la Rive, et De Candolle, T. 40- P- 91j 1^29), sic carbunculus minus aegre deducet caloricum , et fortasse melius deducet electricitatem in ]iriori quam in altero sensu: ac probabiliter ex hoc procedit difTerentia jam observata inter casum oppositionis carbonum per directum , et ilium quo ii- dem in uiodum crucis agantur (1). Finem facicmus hujus (1) Doctor Contrius collega cl. quo iludio pcrhumaniler proscruius est haec lenia- mina, aobii auctoc fait , ut sub ipsis ejus oculis eHectus confirmaremus eorum, quu 104 SiLVESTRI GlIERARDI prioris Commenlarii partis exponendo lllaliones nonnuUasio ge- nere ah experimenlis in ipsa comprehensis. Evidentior haec est, quod cum habeanlur nietalla positiva (in sensu a Nobili supra expresso) et negaliva, ad quemcuinquc calefaclionis gradum^ cum haheantur positiva quae in negaliva convertunlur, et viceversa, propter auctum calorem*, et cum exempla cujuslil)et ex his ca- sibus quoad nuraerum superata sint ab exemplis trium alio- rum casuum; juxta expcrimenta hnjus generis ne^pe lex sta- tui potest secundum quam electricitas semper deberet excur- rere a partibus magis calidis ad partes minus calidas, neque ul- la alia lex analoga. Quod si hie, ubi non licet in dubio esse de origine calorifica electricitatis, haec lex non subsistit, quod- nam argumenlum pracbere potest ejus confirmalio in aliis ca- sibns, ex. gr. in casu profluviorum hydro-electricorum, quod- nam, dicimus, argumentum pro origine calorifica electricitatis eorundem casuum? Silemus de dubio quod inter hos ip- sos casus illi reluctantes legi non animaciversi, aut neglecti fuerint. Videntur etiam haec experimenla ipsa augere numerum ex- ceplionum , jam a Nobili indicatarnm, a lege miUuac deduci- bilitatis, quae ab ipso defiultur ( Op. cit. T. I. p. 85), imo videntur eandem abigere. Juxta banc, si in circuitu a duo- bus metallis efTormato, una calcfiat e juncluris communibus, unumquodque staret pro dcductore ad profluvium alterius,ad profluvium scilicet quod haberelur, conjungendo ejus extre- mitatcm calidam cum frigida. Metalla, quae transeunt a posi- tivo ad uegalivum aut ab hoc ad illud, gignere deberent in profluviis circuiluum thermo-electricorum,in quibus locum ha- lient, mutamenta intensilatis et directionis, quae in facto non habentur. Praeterea cum hydrargyrum non sit ihermo-eleclricum cum semetipso, in circuitibus, quibus interest, unicum offi- cium passivum deductoris adimplere deberet, dum propriam e- jus actionem deraonstrat factum. Denique comparatio inter ef- fectus tentaminum thermo-electricorum uno metallo, et effe- ctus tentaminum duobus metallis evincit, inter haec duo se- quenlia, scilicet potestatem ihermo-eleclricam metalli aliis me- ad carbonem refcruntur et pboenomenon singulare intersioois profluTiorum aeris , Je qao iaitio egimus. ExPER. Thermo-electrica io5 tallis oppositi , el potestatem , qnam illud exserit sibimelipsi opposiluMi, nullam generalem couvenienliaru stabiliri posse. Tentamina super func aereo , el super virgis cristallizzalis cum perducanl, licet per modum plane eoruin proprium, ad eflreclum eundein icnlaminum numcro mnllorum el gravitate pollenliiim Sturgeon, et aliorum, nernpe ut evidens fiat evo- iutio prolliiviornm circuiius efformanlium clausos in visceribus melallorum culef.iclorum, haec exlrema nobis in rnentera re- vocarunt, et hinc causa exsilult nonnulla animadverlendi cir- ca hujusmodi eflTectum. Geminas ex his animadversiooibus, Academici observandissimi , vobis subjiciemus, sed iia tamen, ut ipsas non evolvanius, quani fortasse earum gravilas ferret. Putamus igitur, in pilis thermo-electricis, cum calore af- feclae sint, eleclricum subito circiimagi , atque idco dynami- cum, nee stalicum se habere, vel priusquam eanim poli muiuo coramuniccnt per fdum metalUcum externum. Ita niinime ab- soniun foret,quod ad hos polos nunqnam electricae tensionis in- dicia colligi potaerint , quoniam profluvium , quod dictum fi- lum invadit in actu quo id jungit polos, essel profluviura de- rivatum a profluviis circiiilionnni pilae internarum, nee pro- inde consueta tensione praennniiari egeret. Pariter rainime ab- luderet, quod illud profluvium notabiliter minuatur produ- cendo ipsum fdum conjunctivnm , quemadmodiim noiavere cj. Fourier et Oersted ( Ann. de Phys. el de Ch. T. XXII. p. 375.) et quemadmodum acute confirraavit indefessus No- bili (Op. cit. T. I. p. 124). Denique perspicue intelligere- lur, cur circuilione interrupta ab hujusmodi filo jam conclu- sa, electricitas in scintillam non irrumpal per aeremj quo- niam electricitati facilius forct inflecti per vias raelallicas in- teriores , quam resisteniiam superare medii comunis cohibeu- tis. Hinc, jiixta illam expendendi rationem, mysterium evane- sceret, quod obducere videtur ortnm et occasum horum pro- fluviorum, et quod, exceptis profluviis derivatis, ea discrimi- nat a caeleris aliis . Animadversio altera est, quod ab insensibililale aut exigui- late effectiis galvaiioscopici non semper argumentari possit nullitas, ant tenuitas profluviorum, aut excitamenti electro- dynamici. Hujusmodi animadversio minime recens est. Admit- tuaiur inlus magueies proflnvia electrica ad vehementiores ac- tioaes magneticas accomodata , iicel nemo unquam a corpori- T. IV. 14. lo6 SlLVESTni Gherardi l)iis Imjiis generis sctisihile proflnviuin liaiirire poiueril^ ma- ture adnotatmn full, id exislerc dehere, ralionc hahita ad ex- ireinam angiistiam circuilionum illorntn prwUiiviorum , quae circumscripta ccnseri debent moleculae unicuique integraiui magneticae. IMinimc autom necessaria est uec tanla exiguiias, nee forma el dispositio htijusmodi in circuitibus eleclricis, ut intelligatnr eosdem reliictari, ne sensibilia profluvia a se deri- vodtiir. Sic a innmornto ftinc aereo indicia apprime del)ilia e- lcctro-(!ynamicacxlrahebaiUur,eundem exlernc expciidendo ap- pcndicibus fili galvanometri : nulla exlrahebantur, si coliigaiis iisdi-m cum fasciculo fdorum stiperficialium , et cum fascicu- lo illorum intcrnornm partis funis exsolutae, fasciculi isli va- riis in locis tangerentur inter se^ dum si hi disjuncli essen* per totam eorum longitudinem , tnngnus erat efl'ectus galvanome- tricus : attamen cerium erat, in omnibus hisce casibus existe- re idem excitamentum eleclro-dynamicum , et eadera proflu- via inlestina. Et hoc, habita ratione tanlum ad conslilutiones electricas prollnviorum contlnuorum . Itaquo adaotare liceal ( et si ita adnotando a proposito lenlaminum praecedcntium excesserimus, nobis indulgere vos speramus, propter quae- slionis gravitatcm) quod animadversio, de qua sermo est, ha- beri potest etiam a consiituiionibus eleclricis profluviorura dis- coulinuorum, qucmadmodum ea sunt, f[iiae proficiscuntur ab niachina electrica conimuni, ({uae scilicet projxcr eorum discon- tinnhtitem, :tvu/gatiorilms galvanoscopiis minime persentiunlur, licet eisdem non desit vis ad actiones alterius generis. Haec menti nostrae obversabantur ea opportunitate in qua nonnullis ex vobis comtnentariura sane commendabilem perlegebamus Eq. Nobili cui titulus =- Esperinnze Elel tro-fi s iologicJte =--> atque tunc induximus esse posse, quod Physicus hie laudalii- lissimus aberraverit circa absolutam facti realilatem quemad- modum procul dubio , nostra quidem sentenlia , aberravit secundum principium, asserendo (Op. cit. T. I. p. i3.) quod = la inancnnza d'ogni segno di corrente-=^ addelicatissiraum gnlvanoscopium quo expendit organa, vasa mnllorum anima- lium viventium =» dimoslra o die qiiesti organic vasi non sono destinati a condurre correnti elettriche, o che g/i elet- tromotnri che ve le spingono sono di una dcholezza straor- (Vnaria^^ et concludendo poslea =■ che il giiioco dellc fun- zioni vitati si presenta at nostra sguardo con tanta energia ExPER. TllERMO-ELECTRlCA IO7 da crederlo piuttosio un ejfetto doviito a cagioni del tutto sconosciutc, chc alV azionc ben noUi di pih: debolissime =. Nam praeler tluas hypmlicses al) Aiictoic cl. insliuilasadexpli- caiidum dcfecliiin ciijiisvis indicii profluvii ad galvanoscopium in suis illis cxpcrimenlis electro-pliysiologicis, Icilia cxslat, ex (fuaalii|ua orgatia, vasa clc. siiitsedes (jiiorumdam syslemallium circuilionuin elecliicarum clausarum , quae praeier ralionem poiestalis uiiuisciijiis({iie, ant ejus quae prosilit ah eoruni nu- niero aut coruin disposilioiie , prollinia seiisibilia extrudere non possiol: atqiic eiiani qiiarla addilur hy|)Olhesis, ex qua ipsa organa et vasa etc. Irajecta , peragrala quovis uiodo sint profluviis elcclricis instanlancis, disconlinuis, in hoc comiminis machinae electricac siinililius. El revera , prima ex his diiahiis hypolhcsibus, quae aihnilli possunt circa iudolcm elecliiclla- tis animalis J galvanomelro expendi nequit: altera expcndi quidem potest, sed hiijusmodi instrumentum adhihcndo ra- tione phine ahsona ab ea, qua usus est cl. Noljili , el qua uli fas est, quaudo inslrumeulum ipsum inservil disquisilionipro- Ihiviornm conlinuorum. Quoad ap[)licalionem, nobis est animus, nisi forte satis sub- jecerimus, vobis haec nostra exhibenili tanqiiam conjeclanca Jaliori modo sumpta, quum nobis persuasum habeamus, fa- migeratam qnaeslionem circumcirciler esse in statu, quo un- decim ab hinc annis relicta fail ab experimenlatore il!o sub- tilissimo. Pulamus tamen haec eadeui a fauloribus elcctricita- tis animalis majorcm attentionem merer] posse, quam ea,quae saepius a nonnullis recipiuntur ^ putamus, nisi propter aliam ralionem saltern propter banc, quod de possibili disceptare minus incomrnodum sit, quam in faisis versari. Falbum re- apse , incerlissimum , perquam inexactum est quidquid fau- lores iidem ipsi plerumque in medium proferunt ad eorum dicta firmanda, qnodque a doctrlna electrica sumere avent. Inlelligimus insupcr cos nihil maj^is felices esse in hoc quod ab scientiis medicis in rem propriam conferre autumant. Sic rectum propositum colaudando jiivenis ciijusdnm medici iR Jongo coramentarlo contexcndo = Sulla vitale Eleiironwzin- ne. Lucca i835 = atque ingenio obsecnndantes quod in a- liqua ejus opuscoli parte sese ostendit, nos putare possemus ilium hoc sibi sumpsisse, non jam ul ignotuni pro ignolo ex- plicaret, sed ignotum omnibus pro sibimelipsi ignoto. Idem- 108 SlLVESTni GnERARDI que, hen nitniuru ! veremur scripiori alicui graviori ex Phy- siologis, juste aliunde commendabili, qui scitis iisdem fermc indulget, quae praecedeusamplexusest^ idcsldeexistenlia appara- tus cerebro-spiualis , habili prout pila voltaica, atque agentis per famigeralum principiumcontactus , a quo Pliysici fere o- nines discedere debuerunt, respectu ad actionem veracis pi- lae^ dc nervis, suniptis pro filis coujunctivis ejus apparatus^ de contractionibus muscularibus, venditalis prout atlractiones et repulsioncs electricae, in hoc confundendo acliones electro- stalicas cum clectro-dynamicis, sive eleciroscopicura cum galva- noscopio^et de caeteris similibus, quae conjunctim nihil aliud pariunt nisi colluviem obtritam obsolelarum et recentiorum ad- sertionura: atque utinam saltern his postremisaccessiset visphan- tasiae e.xcitandae qiiemadniodum, apto tempore, prioribus ac- cessit cum aliqua scienliae utilitate ! (i). Finem turn digre- diendi, turn scribendi faciei notatio: quod in priori e duabus hypolhesibus a nobis expositis actio magnetum , aut magnetis- m'i, juxta Physicen, circa aeconomiam animalem a nonnullis recepta, commodam explicationem habere posset 5 et quod in alia hypolhesi, exemplum piscium eleclricorum, quibus nemo, (■) Probe aliquot ab hinc annis decent Belllngerius, Marianinius praecipue et PLy- jici alii praeslantissimi, quaenam pboenomena eleclro-pbysiologita vcre inrlicium edanl t- Icctricitatis aoimalis- probe praeluseruni in semita (eademque plane iiidepcndenii, et di- versa ab alia investigationuoi galvanonieiiicarum circa animalia)quae ferre possit ad co- goilionem phoenomenorum novorum ejusdem naturae cum memoralis, alquc ad decla- randam el foriasse ahsolvendam nbstrnsam quaeslionem de idcniiiaie fluidi nertei turn fluido galvanico, aut eleclrico . Hacc i.lenlitas praemonslrala fuit , quamvis praema- turc, longo ab htnc tempore, et raiione fere graiuila, nostra aciaie, adserta est. Subje- ciom grave, de quo loquimur, nimis absirusum baclenus se praebet, el nimis paice , reipeclu ad dicios verae scienliae splendores , piofecimus in ejusdem coguilione , ut Yulgares electriciiaiis animalis fauiores contenii sint , ct Teliemenii phantasiae moiui fraeaum injiciant. Tempusjara foret ut vel ipsi universim tanlum subjeclum dispice- cerent ab latere experimenlali. npque amplius ab speculalivo, ubi ilerum ilerumque coniemplalum fuit omnimoda sublililate, commodo exiguo, priori epoca galvanismi perdurante, a qua jam, fato qundam non infauslo, sejungimur per longiorem aelatem scientiaeque magis ulilcm. Nihil igitur no^i , nihil iogeninsi est in eo ut tentetur ipecalaiiva metliodo praecipere lentos sed ccrlos cffeclus methodi experimentalis : nee denique quidquara est sapiente dignum propier periculum iacaulis ineo vclificaadi, «(• que eo5 compellendi ab una ad alteram aberralionein. Sperare vero licet hoc serio animadvertere velle dictos electricitatis animalit fau- tores, ut mente Integra viara ingredianiur a Physicis illustratam, eo magis si aesti- ■uetur viam banc dici posse, imo reipsa esse, plus pbysiologicam qnam phyticam, •iqae ideo accomodaliorem studiis, quae fauiores iidem profiteatur. EXPER. TlIERMO-KLECTRIC.V lOg vel ex hoc uno efiectu subitancae comnioiioiiis qiiam inferunt, negavii inteslinam electricain constilutionem, nihil aliud essei cjuain casus insignis phoenoineni generalis. 110 SiLVESTRI GlIERAI\DI EXPERIMENT A THERMO-ELECTRIC A. PARS ALTERA, (i) Experimenta inter metalla duo. H, Lae denominationes =- Corpora positive electrica, negati- ve clactrica = qiiuni noii eadem significalione accipiantur apud Auclores, qui de mulna variorum corporum electrica actione scripscrunt, nonuulla hie praemitlere juvabit de vera origine, recloqiie usu taliiim denominaiioniim. Exempli gratia, cl. Pou- illet iti suo Pbysices Tractaiu ( T. I. p. 75o. primae edit. ) hanc rcfertscalam metallornm thermo-eleclricoram,experimen- lis iiihaerens quae cl. Gumming peragebal an. MDCCCXXllI: == Bismuthum, Hydrargyrum, Platinum, Argentum, Sta- mnum, Plumbum, Aurichalcum, Aes, Aurum, Zincum, Car- bo, Fcrrum , Anlimonium = ( praelermisimus metalla quae ad sequentia experimenta nostra minime pertinent). Ille vero adnotat in ipsa scala iinuntquofhpie mctalliim posilivnm esse ad ea omnia quae illud conseqnunlur , el negativum ad ea omnia, quae antecedunt. Hand aliter Ferussac in suo Rei)er- lorio, Bullelt. des Sc. Math. etc. T. VII. pag. 5i, ubi de his ipsis experimentis verba facit, et cl. Desprelz in N. "SgB sui Tractatus Physices: atque hi omnes videnlur superne lau- datum Cumming omnino sequuti esse, cujus proprium com- mentarium perlegere frnstra desideravimus . Vice versa cl. Becquerel referendo se(juentem seriem metallornm iherrao-e- lectricorum, jnxta experimenta a se ipso instituta '^ Bismu- M ihum. Platinum, Plumbum, Slamnum, Aes, Aurum, Ar- j> gentum, Zincum, Ferrura, Anlimonium = addit, = unum- (i) Lecta in conventu Academiac X. Not. A. i83C Exi'ER. TlUn.MO-ELEr.TRlCA 1 1 1 qiiodqnc ineUillwn positivnm est respectu il/iits quod prac- cedit , ct ue^aiivum respectu illorum quae scquunlur — ( Tiailc dc lEleclr. et dii Magnel. T. 11. p. 4^-) • Cum scniae hae gcmiiiac Concordes siiu plane in pripcipio et fine, perspi- cue ap|)aiel allcros posiliva appellare melalla eadem, quae al- ter nef^nliva ponit, atque vice versa. Ad oiniicm amhiguitateni circa hoc lollcndain , prncslat mc- rainissc, denominationes istas POSITIVUM, IVEGATIVUM ab originc et proprie rcfcrri ad tensionern electricam cnmmunem. Qiiajiropter si eleciricitas inveniatur in statn profluvii, idest, si de electricitate aciu proflucnle agalnr, et dislingui velit posili- vum et negalivnm corporiun illam cxcitanlinm, opus est ponerc ejiisdern circuilum, utpote inlerruptum , aujiie inde exislimare in qnndnam ipsorum corporum transeat clectricitas viiri, et in qnodnam elcclrlciias resinanim. Modo , ut hoc judicium insti- tui possit, neccsse est, interrupiionc circuitus iion obstanle, locnni haheat excitanientum eleclricum, ac proinde interrnptio ipsa aut fiat, aiit ponatiir in parte circuitus pure deduclrice, non aulem in parte dcductrice, simulque electro-mottice. Ra- tioui igilur conscntaneum erit dislingucre utpote posiliva cor- pora ilia, quae in dicto inlerruplionis casu adipiscentur facul- tatem tribuendi parti illi pure deductrici electricitatem posili- vam, atque negaliva ilia, quae vicissim propensionem acquirent ad rccipicndain ex hac eadem parte ipsam electricitatem posi- tivam. Idcirco donee non liqueat ulrinque quaenam ex duabus parlibus, propter quas in pila elementari gradns fieri potest ab acre ad zincum (pars liquida scilicet, et metallica ) ea sit quae, in ejus contactu cum his duobus raetallis, locum dat electro-motioni , discordia erit circa nomen eleclricum unius- cujusrpie metaili. Voliiani habebunt zincum pro positive, et (aulores iheoriae eleclro-chemycae negativum declarabunt. Ve- rnntamen liiijusmodi discrepaniia nullo modo probari posset quoad proprletates ihermo-elcctricas nictallorum. Nam hie dn- bitari ncquit, de loco elcctro-motionis , sive de loco ubi ele- clricitates geminae segregantur, qui manifesto cadit in iis ada- mussim nifnallorum sectionibus, quibus calorcm adliibcmus. Quum igilur bismulhum ex. gr. impellai prolluviuni eleclri- cum in fcrruni per juncturam eorum communem calefaclam , nos hinc coujiciemus meiallum prius negative se ponere erga filum galvanometri, quod filum est pars pure deductrix cir- 1 I 2 SiLVESTRI GhERARDI cuitus, per qiiara exlremilates disjiinctae duorum meiallornm inter se comnuinicant, et vicevcrsa alterum nietalluna positi- ve constitiii erfja ipsiim filiim;, atque ideo concludemus, quod opus sit ad varia metalla dislrihucnda per dictas scalas ther- mo-electricas, moduni ilium servare, quo Becquerel usus est. §. I. Hoc posiio, tnatericm statim aggredimur, animadvertendo unumquodqiie ex his experimenlis Partis secundae a nobis tribus diversis niodis institututn esse: calefacicndo scilicet pri- nio uuuni ex duobus meiallis, deinde calefacicndo tantutn al- terum metallum, mox ambo siraul calefaciendo ea in parte qua se invicem tangebant, aut tangi debebant post calefactio- nem . Sic generatim, et accurate demonstrare licuit veritatem propositionis a cl. Becqnerel in suo Commenlario ■=» De po~ testate melalhrum //«?r/?70-c/ec/r/ca =adsertae (^ Ann. de Phys. et de Chim. T. 4'- P- 35g.), idest quod temperaturae diffe- rentia inter partes proximiores punctis conjunclionis duorum di%'ersorum metallornm non est caussa eorum profluvii ther- nio-eleclrici , el quod hnjusmodi differentia nullimode afficit directionem ejusdem profluvii. Ipse enim in circuilu aeris- ferri , quo se id obtiuuisse asserit, satis habuil caloris sca- lebram nunc soli ferro, nunc soli aeri admovere apud eo- rura juncturam/am existenteni-^ qnoil in punclis heterogeneis hujusce junclurae inducere nequit differentiam illam totam tem- peraturae, quae liabcri potest, dum, durante ca!efaclione,nul- lus est conlactus, sed calefactionem illico subsequitur. Hoc experiendi modo animadvertere fas fuit, quod par stamnum- plumbum non omnino conveniat cum praedicta cl. Becque- rel proposilione. Revera, solum stamnum parumper calefacien- do, aut idem calefaciendo usque ad fusionem, queniadmodum parumper calefaciendo solum plumbum , dispeximus proflu- vium semper proficisci a stamno ad plumbum, sed, solum plumbum usque ad fusionem calefaciendo, profluvium ab ipso ad stamnum ferebatur. Si vero afferebamus calorem juncturae horum metallorum adeo ut magis ageret super plumbo quam super stamno, quo actu plumbum fusioni indulgcbat, sacpe videbamus primuni illud profluvium convert! in hoc alterum. Sic fortasse explicalur differeolia , quae, respeclu ad hoc par, EXPER. TnF.nMO-ELECTRICX ll3 inveriitur inter cliias sralas Becqiierel , el Gumming. Practe- rea usu calelaciendi seorsim metnlla, aiilequam in contactu ponanlLil, IdUuxus oxydalionis obieivaLilis lit, quo partem jua- ctiirae iDteniae, idesl ellicaciores, iminunes sunt in commii- ni i'X()erieu
  • mpialloicleus ex Porlo Fapere !n Hiip. Aiiihraciles lamellaris ex Essen in Wesipbalia. Anlbraci(es pariim lamellarii partlm compact, ex monle Tolmino in agro Seoanie. Aruhraciles icbisioi'leus ac sub meialloidcus ex Siliemnitz in Hungaris. (a) LaudatQS Docl Eaazaniua humaDisjime nobis subjicere voluit aoalysim Aotbra. 110 SiLVESTRI GhERARDI mulioriini Geologorum , putatur, hnnc anlhraclfcm nihil aliud esse quam carbonem fossilem, qui lapsu temporis siibstantiam biiuminosain ainiserit, ac propterea eiindem relerri ad loruia- tiofiem anliquiorem hujusce ipsiiis carbonis, an non teiiere nos poierimus, aiuhracitem ilhirn, qui metallis copulalus excita- uienio inservil ihcnno-electrico ad galvanometrum activo, per- tinere ad formationeni antiquiorein, quam anthracites, qui ad hoc excitamenlum minime inserviat? Ad unam redigeinus consequentias omnes, quae ab hac re fluere nobis videnlur, Ai({ue haec est: eodera modo quo Electro-scopium vulgare, aut atlractiones, et repulsiones electro-stalicae , notas physi- cas ( et quidem ex sentenlia cl. Haiiy magtii faciendas ) sup- peditanl quaruradam substantiarum mineralium, eleciricitalem minime deducenliuni, quae, veluti turuialina, lopazium , bo- cacites etc. polaritates electricas calore adipiscuntur , ita Gal- vanoscopium multiplicans, aut attractiones et repulsiones ele- ciro-dynamicas, probe suppediinre posse notas physicas pon- deris hand minoris, circa substantias illas minerales, quae velut anthracites, plumbago, carburum ferri, etc. satis dedu- ctrices sunt electricitatis, ut paries esse possinl circuituum therrao-electricorura aclivorum. §. VII. Experimenta nostra perducunt ad sequenfem thermo-eleclro- motorum scalara quae in parte media convenil cum scala lau- dati Becquerel «= Bismuthum, Hydrargirum , Amalgamatio Bismuthi, Anthracites, Piatinus, Amalgamatio Plumbi, Plum- bum, Stamnum, Aes, Aurum, Aurichalcum, Argentum, Zin- cum, Carbo, Ferrum, Antimonium = dummodo pro aliquot ex biscc paribus calefactio non admodum perdnratur, sicuti pro paribus hydrargyrum-aes, aes-ferrum , carbo-ferrum, car- bo-anlimonium , utpote hucusque nobis comprobare licuit. ciiarum Tariaoi, juxla auclores gravissimos. la aliqiiibus tan turn, post substantial fixai, carbo , ferrum etc. depreheodiiur immioutio quae haheri pntest parlim utpote profici- scens a substantia bituminoia. Sed attendatur , Multiplicans in hoc casu, velul in aliis ooiis, praebere posse iaditium substantiarum mediis communibus cbemicae aaalyseos efTugientibus ExPER. THEn.MO-ELECTRICA 121 Qua de re perpendalur: quod, per vehetnenlem calefaclio- nem, cum ferrum fiat superius, aui magis oegaiivum acre, et idipsnni fiat de acre super hydrargyro, viderelur multo ma- gis ferrum fieri debere superius hydrargyro ipsi : contra , experitncnta demonslranl perquamlibet calef actionem, el cum eliam hydrargyrum et ferrum uno ten)pore ferantur ad ma- ximam lemperaturara quam unnniqnodque ipsorum adipi- sci possit, lerrum semper inferius remanere; quod carbo in- ferior fit non tantuni antinionio, sed etiam metallo inter- raedio , idest ferro , dum hydrargyrum fit utique inferius aeri, nee vero intermediis Amalgamationi Bismuthi, Anthra- citi , Plalino, Amalgamationi Plumbi , Plumbo, Stamno . Ouapropter carbo elaliore temperalura reapse descendit ad locum scalae inferiorem, dum hydrargyrum descendit quo- ad aes, sed loco constat proprio respectu ad metalla huic superiora. Num fas est modo puiare, ferrum ipsum ascende- re tanlummodo respectu ad aes, et proprio loco consistere relaiivc ad metalla inter ipsum, et idem aes comprehensa? llacc est communis opinio , quam tamen per experimenta minus reclam deprehendimus. Vidimus etenim ferrum sa- tis calefaclum non solum profluvium impellere in carbonem, lit jam nobis innotescit, verum etiam in Z,inciim, in Argen- tum, in Aurichalcum, in Aurum, denique in omnes ihermo- electro-moiores inter ipsum et aes intercedentes, itaut a calce ad medium ipsum scalae deferalur, se praecise locans inter stamnum, et aes. Temperalura, qua ferrum hisce variis ca- sibus a posilivo fit negalivum est infra cam, ad quam au- rum, argentum, aurichalcum conflari incipiunl, et supra alte- ram ad quam confiatur zincum. Idcirco non ita facilis est co- gnitu immutatio de qua agitur in pari ferrum-zincum, dum nullo labore in caeleris paribus omnibus dignoscitur. Pona- mus filum ferrenm plurimis spiris vincirc iiuum ex capitibus virgae, vel laminae zinci, et conjunctionem talem duorum metallorum niergi in flamma alchoolica. Cerium est princi|)io Galvanometrum indicaturum esse prolluvinm continuo cre- scens, et a zinco proruens ad ferrum, ac poslea esse item in- dicaturum continuo dccrescens. Antequam vero ejus index re- trocedendo perveniat ad o," zincum liquefict, et raro trans- gressio deprehendi poterit indicis ejnsdem in quadrantem OppOsitum quadrant! praesentis ejus dcclinalionis. Etenim T. IV. :6 122 SiLVESTRI GlIERARDI vel cogcmiir amovere juncluram a flamma ll(|i)efactam, aul, quomoilo libet, feni s])iiac Irigefactae mctallo liqiiescentc, rion potuernnt adipisci Icmperaliirain ncccssariani eireclui, qiiem speramns. Sed si quae ex illis spiris, quae cum aliquanio di- stent zinco rubescere possum, iu hoc ruhescenliae statu ob- stringantur zinco ipsi in fusione, luijusmodi actu index gal- vanoinetricus illico innuet ilium efFeclum . Indicatio item raagis manlfesla erit, si coiitaetus duoiuni melallorum fiat intra flammam, quando ferruni jam iucandueiit , et zincum sit fusioni proximuni. Hoc tentando per ferrum et slam- num profluvinm inveili miuimc ceraitur elatioribus lempera- luris , quamvia cernalur sensibiliter iinniiniii . Forlasse mer- geudo ferrum candcsceos in balneo stamni fusi, vel in hoc casu proQuvii inversio appareret. NonnuUa experimenta nobis suadent, quotiescumque melallis liquefaciis agcrctur, fore ut omnino turbaretur communis scala thermo-electro-raotorum , quam jam valere non vidimus nisi humilioribus temperaturis. Antequam ad nonnulla experimenta peculiaria gradum fa- ciamus quae, juxta res hucusque expositas facileni explicalio- ncm recipiunt, indicabimus aurum et aes tam proxiraa esse in disposilione dandi et accipiendi profluvium iherrao-eleclri- cura, ut tuto dici nequeat quale ex ipsis prius sit, quale se- cundum. Ex. gr. inter filum aureuni -j mill, diametri, et fi- lum aereum ejusdcm diametri, profluvium proficiscebalur ab aere ad aurum, quum inter ipsum filum aureuro, et filum aereum diaraetro consians nnius mill, profluvium proficiscere- tur ab auro ad aes. Mergendo in flamma nodum ab his duo- bus aereis fills efformalum, vehemens profluvium sequebalur a filo subtili ad crassum . Eratnc hoc profluvium a filo ma- gis calefaclo ad minus calefaclum, sive a calido ad frigidum? Atque dici posset, in casu duorum filorum auri et aeris di- versae diametri, profluvium ab auromagis calefactoad aes minus calefdctum esse contemporaneum et superius profluvio oppo-- sito ab aere ad aurum ? Experimenta Peculiaria. Praesto sint duo cochlearia plalini longis addltamenlis in- structa fiii ex eodera melallo, q^uibus jungantur filo Mullipli- ExPER. Thermo-electrica 123 catoris. Allernm ex eis mercurinrn capiat, et alterum caledat. Hoc posilo si luijusce coclilearis coiicavo excipialur convexutn allcrius, liabcbitur profluvium a cochleari calido ad frigi- dum, si versa vice, coiicavo frigidi excipiaiur convexum ca- lidi ita ut hydrargyrum se atlollens in medio eornm impedial contaclum immedialum inter platinum , el platinum, habebi- tnr profluvium a frigido ad calidum. Nihil venil adnolanduui circa prius profluvium. Circa alterum adnotari jioiest, r|)sum jam non esse profluvium a plalino fVigido ad platinum cali- dum, sed utique ab hydrargyro ad platinum, quod eliam ob- tinetur immergendo hydrargyrum a cochleari frigido super co- chleare calidum, sive infundendo hydrargyrum calidum alte- rius e nostris tubis infundibulo instruclis super cochleare fri- gidum aul super calidum. Sufiicit ergo tenuissimum hydrar- gyri stratum inter duo platini capita positum, ut profluvium excitetur inter ij)sum hydrargyrum et caput calidum, neque jam inter hoc caput et aliud ad ambientem temperaturam scrvatum . In priore Disceplationis parte indicavimus deprehendi noa posse profluvium inter hydrargyrum calidum et hydrargyrum frigidum, licet etiam hydrargyrum hocce frigidum in actu , quo super idem decidit hydrargyrum calidum, obtegatur di- sco vitreo aut aliis substantiis non mctallicis, ut contactus ae- gre Gat inter utrumque hydrargyrum. Sed si discus sit me- tallicus ( ex. gr. ferreus ) actu illo index galvanometricus ex- cursionem facit plus vel minus adnotabilem , inde stalim re- cedit, et oscillat circa o," quemadmodum fecisset sub actio- ne profluvii fugacis. Reapse profluvium hujusce casus, exci- tatum et ipsum non inter hydrargyrum calidum et frigidum sed inter discum metallicum et hydrargyrum calidum, de- bet esse fugax, quum durare nequeat plusquam tempusculnm necessarium ut aequabilitas leraperaturae stabiliatur in duabus partibus disci oppositis. Galvanometrum hujusmodi proflu- vio afllcitur, cum etiam discus perquam tenuis sit, et cum etiam sit pertusus adeo ut stillatim hydrargyro permittal e- gressum. Disco ferri, aut cujusque mclalli magis positivi quam hydrargyrum, profluvium dirigitur ab hydrargyro calido ad discum: disco bismuthi, viceversa, dirigitur a disco ad hy- drargyrum calidum. Duo capita Gli aerei Multiplicatoris tlectantur ad spirajem 124 SiLVESTRI GhERARDI pKinam, alque una ex hisce spiralibus horizontalis servetnr, ui per ipsam sustirieatur |)arviis discus tennis laminae ferii. Hinc parumper calefial sjjiralis alia, et deinde feratnr ad parvum di- scura preinenduni . Muhiplicans indicabit profluvium quod a spirali calefecia ingredietur discum hunc parvum. Quod si , vix ab hac dcclinalione acus Mulliplicaioris, spirales duae ita inclinenlur ut discus decidat a medio earum, declinatio ha- bebitur praecedenli opposila . Ideo inlclh'gitur profluvium or- tum ex praesentia disci fcrrei illud non esse quod oritur abs- que eodem. Et revera prius, excitatura inter ferrum <:t aes calidum, e.\ire debet ab boo ut illud ingredialur: alterum e contra est profluvium a frigido ad calidum, proprium filo- rum aereorura sub exigua calefactione. Si vero spiralis libera calefiat magnopere, si rubescens tetigerit prius parvum discum, mox spiralem frigidam, galvanometrum, vel hoc casu, decli- nationes gerainas oppositas noiabit: eaedem erunt etiam re- spective opposilae declinationibus casus praecedentis. Prima declinatio respondebit profluvio quod elalioribus temperaturis proruit a ferro ad aes: altera profluvio aeris communi quod progrediiur a calido ad frigidum. Substituendo, in praeccdenti experimento, parvo disco ferreo discos item parvos ex bracteaaut lamina platini, anomalias de- prehendimus. Profluvium, quovis casu debuissel ferri a plati- no ad aes calefactum: attamen, quum spiralis rubesceret ad i- gnera, et praccipue si huic primitus subjiceretur, profluvium plerumque a!) ipsa spirali ferebatur ad platinum, stalimque inverti videbatur. Quodque e/Fectum hunc magis peculiarem redderet, hoc erat, quod per galvanoscopium modo communi tentando fasciolam bracteae ipsius platini a qua disci remoti fuerant, itemrjue filum aereum , nunquam inversio videbatur profluvii analoga: nam hujnsmodi casu profluvium semper pro- gredicbainr a platino ad aes. Per laminam argenti, crassitudinis parte millimelri quarta, calefactio spiralis aereae quum magna non esset, adnotatum est profluvium a lamina ad banc spiralem, crescens primitus cum temperalura: sed si temperatura haec spiralem splendidam fa- ceret , profluvium invertobatur. Experimentum illud perGciendo, in priori Discepiationis par- te enarratum, inter duas virgas aeris conjunctas cum filo gal- vanometri, secundum quod extremitas virgae alierutrius libe- EXPER. THERMO-ELECTniCA 125 ra consiitui dehebal inter carbones clybani , forte accidit, ut virga frigicla altrcclaremus hos cnrbones el deprchendinms in- dicem galvanoscopicuni id pcrsenlirc. Locum habebal efTe- ctus eliamsi carbunciili attacti longe fuisscni a virga calefa- cta, el absolute frigidi, scd perspicmis erat si carbunculi iidem essenl , qui illatu ipsam virgam atlingebanl , el si ex hujus parte rubescentes esseul. Vel hoc ])roflnvium excitabalur non inter aes el aes, scd inter aes et carbonem , plus aul minus calida, quantumvis tenuissimum essel stratum hujusce car- bonis inter duas virgas intercedens. Experimentnm demon- strabal praeterea, excilamenlum ihcrmo-electricuni inter aes el carbonem validissimum esse deberc , quoniam discontinnitas circuitus in parte a carbunculis congestis ellormata, declara- tioni profluvii minime obsiabat. In eadem priori jiarte Discej)tationis nos affirmabamus ar- gento el auro dcprchendi semper piofluvia a calido ad frigi- gidum, donee hydrargyro tacta non fuerint. Et jure merito banc condiiionem nos ponebamus. Nam farto constantissimo nos iidem perspiciebamus, si argentum calidum tangerel fri- gidum punclo aliqno amalgamato, profluvium a frigido ad ca- lidum procedcre, licet amalgamatioforet apprime snperficialis. Si tunc punctuni iikid flaramae objicicretur, ad liydrnrgYrum volatile efBciendum , alque experimentum iterareraus (immo- rati tamen quousque punctum calefactum frigesceret) proflu- vium illud a comuni excipiebatur cidem opposito: scd redi- bat, si puncto illo aul qnocumque alio argenti frigidi tan- geretur, vel ictu temporis, hydrargyrum et postea argentum calidum. Quae tentamina iterata dubitationem omnem aufe- rebant, ne inversio communis profluvii inter argentum, el ar- gentum deberetur strato hydrargyri tenuissimo , atque ideo profluvium adnotatum illud ncmpe foret, quod gigneretur fe- rendo argentum calidum et frigidum intra balneum liquidirac- tallici. Alitor, stratum illud hydrargyri, sive crusta argenti amalgamali par cfliciebat ihermo-electricum cum argento cali- do, ac proinde profluvium in hoc propcllere debebat, utpote facto patebat. Idem dicatur de auro, quod prorsus se gessit ut argentum . Nos tenemus, cfTectus praecedenies nihil desiderandum re- linqucre ad dignoscendum, itemque expendcndum influxum stralorura extraneorum, quae naluraliter aut per arlificium in- 126 SlL\ESTRI GheRARDI tcrcedanl inetallis lliermo-electro-motorlhus . Ipsa materiale obstaculiim noii ojiponunt dumlaxat calori Iranseuiiti ab uno aJ alteriiin iiiclalhim, ant ejus propagutioiicni solummodo non inodidcaiit , uti admiltere videlur cl. Becquerel ( Op. cit. T .II. p. 09,) (Vidcsis eiiam priorcm Discept. partem §. 1.): agiuU insuper lamquain thermo-clcctro-moloies, par eliicien- do cum unoqiioque inetalloruin , inter quae se constiluunt, non secus ac lacerent, si strata eadem crassitudine pollerent, vel massa adiioiabili . Sic laudabiliter explicantur elfectus ^'i- rii, quos Becquerel ipse inspexit in circuitibus zinco-auro, zinco-argento, prout duo nietallacujusqiie circuilusaut imme- diate inter se, aut per juncturara tangebanlnr ( id. pag. 5o). Facile perspicitur, quum junciura haec efl'ormetnr metallo inagis posilivo aut magis negative ambobus metallis cum ipsa conjunctis, pro unico protluvio , quod haberetur contaclu horuui immediato , duo haberi opposita inter se, quorum dilTereniia ( vel profluvium a galvanometro persenlitum) ge- neralim diversa erit, salteni quoad inlensitatem , ab illo pro- fluvio unico. Item facile inielligitnr juncturarum influxum sive metallorum intercedentium maximum fieri, casu quo haec, el ea rjuae circuitu continentur, efliciant inter se u- num , aut plura parium illorum thermo-clectricorum , quae ad quaradam tcmperaluram invertunt directionem proprii pro- fluvii . Circa quod nonnulla aftereraus exempla ab experimen- tis nostris scatentia. Prae nianilnis habeanlur filum aereum, et fdura ferreura , ex uuo capita inserta filo galvanometri, et capita eorum libe- ra inferantur primo flammae, deinde gultae hydrargyri, quin tamen sese invicem attiogant. Nisi calefactio magna sit, adno- tabitur profluvium ab acre ad ferrura debilius eo, quod de- prehensum esset, aes cum ferro ad contactum directe ferendo. Quod si vice versa filorum extremitales, dum gutta per bosce attrectalur, rubescentes ab igae sint, profluvium exslabit e- jusdem directionis, ac praecedens, ab aere ad ferrum , sed cerlc non minus vehemens profluvio opposito, quod habere- tur contactu direct© ipsarum extremitatum . Priori casu par- vum hydrargyri stratum profluvium emittit ad aes, sed vel alterum efl'undit vehemeniius ad ferrum, unde profluvium a galvanometro persentitum progredi debet ab aere ad ferrura, veluli cum directe inter haec suscitalur. Casu altero aes pro- Exi'ER. TuEUMO-EI.ECTniCA 127 fluvuiin impellil in parvuin hydrargyri stratum , hoc alternm iuipiiigit in ferrum , et profluvia geniina in summam colli- gunlur. Tdeni accidit mcrgendo aes et ferrum in balneum hy- drargyri. Eflcclus uotahilior strati intercedentis est ergo im- pcdiendi inversionem proflmii inter aeset ferrum, quae sine ipso locum haherel. E contra, disposilione alia relative diver- sa horum triuni metallorum fit locus inversioni profluvii quae duobus tantum ex eisdem minime haberelur. Duo haec sunt ferrum, et hydrargyrum. Hydrargyrum , uti novimus semper ncgativum est , quoad ferrum , a leviori tepore ad lemperaturas elatiores , quibus hoc deferri possit. Si ve- ro inter ea aeris bractea immittatur, modica cylefactione hy- drargyrum negative se habet, duni magna calcfactione vehe- menter posilivum se probat. Nam calefactione modica hy- drargyrum mitlit proiluvlum ad aes, et aes alterum mit- tit ad ferrum , ex quo in disposilione Hydrargyro-Aere-Fer- ro gemina prolluvia conspirant , atque videtur hydrargyrum impellerc profluvium in ferrum. Invicem magna calefactione hydrargyrum reeepit profluvium ab aere, et sic aes recepit a ferroj quapropter vel praesentL casu gemiua profluvia conspi- rant, sed cum opposita sint profluvlis casus praecedentis, vi- detur ferrum impellere profluvium in hydrargyrum. Aos hoc probavimus lubo ex ferri lamina, aerea fimbria circumducto ad unura ejus os. Ad incandescenliam perducendo fimbriam cum ferro contiguo et ipsi superiore, quo acta tubus mcrge- batur in hydrargyrum, sola ejus parte per fimbriam obvoluta, galvanometrum alHciebatur profluvio vehementissimo, quod a ferro rapiebatur in hydrargyrum : afliciebatur profluvio op- posito si tubus mergerelur in liquidum ultra ipsam fim- briam . CI. Becqnerel asserit, circuitum filorura aeris et ferri offer- re phoenomcnon inversionis profluvii, quicumque sit modus eorum attaclus, sive junctura inlercedat, sive contactus sim- plex valida pressione ( id. pag. 5o.). Sed verisimiliter,quum in casibus juncturae ille adnotavit profluvium a ferro ad aes directum, hujusmodi juncturae exstantia minime tollere de- bebat contactum omnem immediatum inter eadenij quoniani vulgares juncturae ita se interponunt ul inter metalla fer- Turainata puncia quamplurima sistant ad contactum istum immediatum. Ideo putavimus nobis investigandura esse, an; 123 SiLVESTRI GhERARDI dictum plioenomenon locnm haberet casu quo omois hujus- modi contactus into impediielur. Ad hoc in flammam merge- bamus spiralcs geminas planas horum melallorum, obslringendo inter eas tenuem laniinam platini, aut argenli, aut aurichalci , aut auri, aut carbonis, quae lamina nempe impossibilem red- deret contaclum ilium imraediatum . Alias mergebamus in flammam duo capita libera eorumdem filorum quae inter se divisa forent nonnisi parvo trunco fili argenli, aut platini, aut auri etc. Interdum denique capita ilia ligabamus longis filis metallorum istorum , flammae objiciendo lantummodo duos nodos, ita ut, dum in modis experiendi, qui hunc extremum praecedunt, metallum interpositum ubique eadem potiebatur lemperatura duorum illorum capitum, hoc modo extremo non adipiscebatur eandem nisi ad suas exlremitates. Sed quo- inodlibet nos reapse dispeximus , profluvium inter aes el ferrum admirabili conslantia directionem propriam invertere, circa tcmperaturam caloris rubescentis, quenjadraodum acci- disset sine praesentia metalli intercedentis. Donee metallum hoc ex eis erat, quae in scala thermo-electro-motorum non comprehenduntur inter ferrum et aes, res naturaliter efflue- bat principiis a nobis receplis. Ex. gr. cum platino, ponere licebat profluvium scatens ab ipso ad ferrum initio superare profluvium invectum ab eodcm platino ad aes, ac postea ve- hemeotiorem temperaturara profluvium hoc alterum magis in- tensum reddere quam prius: quoad carbonem , putari pote- rat profluvium a ferro ad carbonem primitus inferius esse illi quod aes carboni ipsi impingebat, atque exinde superius fie- ri . Sed quomodo principiis his concillaretur phoenomenon inversionis profluvii inter aes et ferrum, quando scparabantur ab uno ex eis metallis, quae in memorata scala inter ilia sor- tiuntur locum? Si ad quaslibet temperaturas aes profluvium fert in argentum ex. gr. atque argentura fert alterum in fer- rum, unde illud, a ferro ad aes trajiciens argentum, ex- surget profluvium, quod se prodit editioribus temperatu- ris ? Per has animadversioncs in eo fuimus, ut putaremus metallum intermedium nullius alii ofiicium fungi nisi dedu- ctoris j idest aes et ferrum tcnere unumquodque virtutem ihermo-electricam absolutam, sed temperatura variabilem,quae virtus nempe aequaliter exerceretur, sive duo metalla in loco calefaclionis directe essent ad contactum, sive inter se per ter- EXPER. TilERMO-Er.ECTRIOA I 29 tium nielalluin commvinicarcnl : opinio liaec conscnlanea erat legi allernae deducibililatis in dulniiin revocalae,in priori Disce- piationis parte, atque ilera opinioni hiiic legi consonae, a cl . Becquerel receplae in siiis Comment, dc llicrmo-elcctricisrno melallorLim (Vid. inter loca Op. diet, illud T. II. pag. 47.). Nos proinde in eo fiiimus , ut hac super re senteniiam no- stram pene immutaremus, quura exemplum animadverlentes interpositionis hydrargyri , qua nun<[uain prodit profluvium a fcrro ad aes, qnacque ideo objicil exccplionem adnoiabileui dictae adscrlioni ipsius Becquerel, snspicionera auimo indu- ximus, elalioribus temperaluris ioverti prolluvium inter fer- rum et unumquodque ex metallis ipsi et aeri interraediis, queniadmodum invertebatnr inter idem ferrum, et hoc eXtre- mum. Jam perspeximus ( §. VII. ) hujusmodi susj)icionem , per experimenta in veritalcm demonstratam converti^ juxta quam veritatem nunc probe innolcscit , inversionem profluvii inter aes et ferrum, quum eadera disjunganlur per quodlibet ex dictis metallis eorum intermediis, inlelligi posse, quin a principio nostro discedcndum sit 5 quod scilicet , virtus iher- ino-electrica uniuscujusque illorum exerceatur inter ipsum et intermedium, et proplerea hoc dupliciter fungatur oflicium thermo-electro-motoris poiius quam simplicis deductoris . Sic in exemplo superius addacto dicemus, usque lemperaturam versus caloris rubescenlis profluvium effusum ab acre in ar- gentum conspirare cum profluvio quod hoc invehit in ferrum, dum ultra hanc tempcraiuram profluviur.;, quod ferrum re- pellit in argentum, ccrtat, et superal illud, quod aes pcrgit invehere in ipsum argentum. §• IX. Cel. Eques Nobili ad pag. 87. Vol. I. Operls jam memora- li, sub tit. de circaitibus mixtis , idest circuvtibus ihermo-e- lectricis, partim metallicis partim humcscentibus, experimen- tum descripsit, quod infra ponimns. Habeantur lamellae duae platini colligatae fdo galvanometri: ponanlur ad quamdam di- stantiam inter se , in patera vacua , deinde super alterutram infundatur latex aquae ebullienlis, et super aliam latex aquae frigidae", seu laminae hujusmodi mergantur in aquam frigidam paterae, poslquam una tantum ex eis calefacta fuerit intus a- T. IV. 17 l3o SiLVESTRI GhERARDI qunni ebiillicnlcm . Utroque modo galvanomelruni piofluvio allicimr quod minimo tempore perdurat, quodque inlus a- qiiain feriur a |)Iatiiio calido ad plaliriiiin frigidiini. Hinc Idem, poslqnam demonslraveiil , prolluviiim esse natiira ilieinio-e- Icciriciim, iieque jam chenucum, perquirit , quonam ciicuiiiis loco praesuini possit calotem agcre veluli vim clcclro-moiil- cem, et spcctaudo cxpeiimcnlum sirapliciiis, (jiiod est alit- rum ex memoralis, ila praecise loquitur: = Si vede die il >j mdggior salto di temperatura vienc a cadere Ira la la- » mina calda , e lo strato di acqua in cui s' immerge^ on- jj dc jier la ii.tlura slcssa delle correnii termo-elcltriche do- M vra presumersi clie la corrente prcnda le mosse da que- w sto luogo , piultnsto che da qualunque siasi allro =. Quum primnm el. Auctor in lucem hacc ederet (An. 1827. ) unice spectabat animo profluvia omnia progredi debere a ca- lido ad frigiduni, et nobis videtur ob sententiae hujusmo- di aniicipationeni hoc casii verier facti explicatio ipsuni cf- lugisse. Hie agitur de circuitu tliernio-electrico a duoI)us he- lerogeneis platino-aqua eflormato, atqne exiude respici debet salttis temperaturae a conjunctione ad alteram conjunctio- nem ejusdem circuilus, nee jam saltus temperaturae ab uno helcrogeneo ad aliud unius cjusdemque conjunctionis. Pona- mus laticem aquae ebullienlis invergi alteri ex laniiiiis plati- ni, quae nuperrime educla sit aqua et ipsa ebu]liente,in qnam mersa fuisset, jamquc(ut in primo Auctoris experimento) lati- cem aquae frigidae eo ipso tempore iuvadere laminam alteram. Hoc casu deest saltiis temperaturae, quo Nobili evinceret ex- citari profluvium: attamen hoc non deficit^ qniuimo subsislit, et eadem direclione ab ipso palam facta in duobus ex|)erimen- tis adductis, et praeterea diutius perdurat, prout confirmavi- mus cxperimenlis dircctis. Ipsum igitur reapse gignilur difle- rentia inter temperaturas duorum locorum contactus, aut dua- rum conjunctionum ])laiini cum aqua. Nunc ponamus duas laminas mergi ipsa arpia calida : nulla erit ratio lurbaliouis aequilil)rii electrici, aut saltern non erit profluvii galvanometro aduoiabilis. Sed si educemus aqua unam ex laminis, ul earn iternui niergamus quum lamina ipsa frigefacta sit satis; aut si aquae frigidae laticem infundemus loco, quo eadem mergi- tur , utroque raodo profluvium obtinebimus , quod ex parte laminae, ubi temperatura servalur major, a plalino proficisce- EXPEH. TnEnMO-El.ECTUICA l3l lur ad aqiiam. En igilur modi qnlnquc experiendi in circnilu thcrino-clectrico |)lalino-aqiia , quorum unusquisque demon- slrat, conjunclionc ilia luijusmodi circuilus, ubi vehcmcnlior est calor, prolluviuni impingi a mctallo in liquidum, Talibus experinienlis quammaxime neccsso est laminas adhihere homo- geneas. Ilaec in cisdem probauir qualilas, cum, saepe invicem eas imniutanles dum subjicimus vaiiis adeclionibus calidi et frigidi, nos ejusdem sensus et circum circiler ejusdem ponde- ris efl'cctus habuerimus. Alitor opus est eas accurate detergere, el si hoc parvi referat, rejici debcnt , ne cffcctlbus variabili- bus,el discordibus in coufusionem adducamur. Aliquando heae experimentis amittunt peifectam aui suflicieniem illam homo- geueilatem , quam initio praescferebant. Hoc fere pro certo accidit, si diu expevimenta in ipsis capiantur quin imquam immutentur inter se , ex quo profluvium intermissum semper ab una exeat, et in alteram earundem usque et usque inve- halur. Quoinodoiibet, vel in casu heterogenpitalis duarum la- minaruni, si rcspiciamus observationum complexum, id reci- piendum erit ({uod cmcrgere palam est ab experimentis eq. Nobili, et nostris, scilicet inesse profluvium solo calore exci- tatum inter aquam et platinum, atque hoc pro negativo, il- lam pro posiiivo in circuiiu esse. Circa quod, animadversionem praetermiltere nequimus,quae subiit consideranlibus prius experimcntum quo laudatus Bec- quercl fundatur ut demonstret electricitatis evoluliontm in ac- tionibus chemicis (Op. cit T. II. p. 75.). Experimcntum in eo versatur, ut mergamus duo fda auri aut platiui in acido nitrico, postquam elata sit unius ex iisdem filis lemperatu- ra. His cum galvanometro communicantibus per capita mersis opposita, profluvium deprehenditur, quod, juxta Ilium, ad caput calefactum progreditur a liquido, quo mergitur. Ergo plali- tinum quod, juxta nos, negativum est respectu ad aquam, posilivum essct respectu ad acidum nilricum . Hie nihil est quod objici,aut reporii possit. Nam nihil necesse est plati- num in circuitibus thermo-electricis mixtis inveniri praecise ad alterutram scalar extremitatcm, ac prolnde potest esse po- sitivum respectu ad aliqua liquida , et negativum respectu ad alia. Sed vice versa cl. Becquercl admitiit, aurum , plati- num, ac melallum omne ab liquido chcmice non adectum. semper esse dcbere, in icntaminibus thermo-electricis cum l32 SiLVESTRI GhERARDI ipso liquido, posillvum relative ad idem liquidum, ac proplerea, postquarn aniinadverterit quod, cum exlrcmilates fili acrci in ipso acido niuico mergantur alicva post allcram, postremo de- mersa sumal ab liquido electricitatem negativam, asseril debere ipsam posiliva indui, si ihermicus foret cfFecluSjsi uempe majori temperalurae debcietur, quaui exircmitas postremo dcmersa pos- sidere debet respectu ad earn quae prima demersa fuit. In- de infcrt exisieutiam aclionis elcctro-clicmicac inter acs el acidura nilricum, cui debeatur profluvium, quod in expcri- incnto indicato observatur. Stabit conclusio, scd non hisce cl. Aucioris innixa rationibus. Aes, in circuiiu thermo-elcctrico cum acido nitrico, probe pro negalivo esse posset, uti est pla- tinum cum aqua (i). Adnotalio de projluviis elcctricis per attriium inelallonmi. Cb Becquerel , qui, postquarn studiis ejus exquisitissimis magnopere contulerit ad progressum partium omnium clectri- citatis, scientiae electricae modo inservit luculentissime colli- gendo atquc in ordinem digercndo, per laudalissimum opus jam memoratum, quidquid circa earn disciplinam bucusquc innotuit, ante omnes laboravit do electricitalc evoluta per al- Iritura inter metalla, et dum nemo putasset, bujusmodi ab aclione, per naturam harum subslantiarum deductricem , e- leclricitatem sensibilcm erurnpere posse , ipse ejus exislentiam com[)robavit lam electro-scopio vulgari, quam galvanoscopio. §.x. Uso galvanoscopii hie celebratissimus detexit, ordinem se- cundum quern metalla alterum in alterum electricitatem attri- tus impingunt, eum ipsum esse ad ungueraquo alterum in alte- rum caloris electricitatem invebunt (Ann. de Phys. elde Chim- (i) Nos vidiinus aurichalciim se habere pro negativo cum aqua, Nam , si spirales duas fills aurichaici efTormaias , quarum una prius calefaclaia admodnui fucint in aqua pura et frigida slrailiier mergebanius, sialim ac ob immersionem spiralis calidac liquidum iilnd frigern incipiebal, acus galvanometrica indicium illico dabat profluTii fugacitsinii , quod a spirali ipsa calefacia efliluebat io aquam. ExPER. Elec. Per Arm. Metal. i33 T. 38. pag. 1 1 5. Juin 1828. et Op. cit. T. II. p. 1 14. ). Hinc siispicio no attritus causa sit eleclro-moirix nisi quoad Tons est caloris, siispicio cui ille ipse raiiones opposuit persuadendo idoneas, actionem illam raechanicam locum facere evoluiioni calons simul ct evolutioni electricitalis alteri ab altera distin- ctae. Sed probe patet, quod ad omnem scrupulum evellen- dum circa hoc, opus esset ut paria darentur, per quae duo ])roiluvia attntus et caloris opposita inter se assent. Nos hanc propnctatcm ncmpe deprehendimus in pari ferro-carbone (car- bo nempe vel m experimentis ab attritu neglecius fuit a cl Auctore). Revera perfricando fragmentura carbonis cum cvlin- dro , lamina , aut quolibet ferri fragmento , vidimus ferruni pro negatiyo esse, dum jam innotuit, iu experimentis theimo- electncis idem pro positivo se gerere quoad ipsum carbonera usque ad tcmperaturam ccrte editiorem ea, quam eonfricatio e- volvere posset his nostris tcntaminibus. Talis efferius lucu- lenl.or occurnt, calefaciendo prius partes duorum cornorum H.ter quae attntus haberi vclit. Nam ad contactum ea ferendo per partes calefactas, profluvium apparet a carbone ad fer- rum, dura ea per easdem partes confricando, aliud onnosi- tum exstal, quod item deficit, ut priori locum faciat, si con- iricatione ccssanie partes eacdera contactui perraitlautur. Sta- tus superhciei, dimensiones duarum substantiarura, vis et ve- locitas attritus influxum habent super intension^, sed non su- per directione profluvii. Ex. gr. cum limae.z^ c«/j^^ vel de piano vel caesim sufTricaretur caput, vel superficies cylindrica car- boms, profiuvium semper a lima ad hunc ferebatur. Praete- rca inyenimus carbonem negativum respectu ad aniimonium et posit.vum respectu ad caetera omnia metalla memoratae' scalae thermo-electro-motorum^ ex quo ejus locus in huius- mod. scala , ubi haec referri velit ad profluvia attritus, non est reapse impnr ni,i quoad solum ferrum. Ipse cl. Bfcquorel expertus est eliam profluvia attritus inter vugas unius, ej.isdemque metalli, ita se gerens ut altera ipsarnm continue in uno puncto tangeretur, et altera successive inmulii. punctis utnusque superficiei ( ut breviter agamus priorem vo- cabimus confncatam et secundam confricantcmS . Ille asse- t'i',no^nr""r '•'• T- ''^- f'^n "^"^ '^"^'^^ ^''g'^ l>ismuthi, an- tunonii, fern pln.ini profluvium proficisci a confricani; -id confncatam, sive ab ea, quae attritu minus calcfit, ad earn l34 SiLVESTRI GhERARDI quae inagis calefil^ atqiie addit efTectum hunc inversiim esse illi qui liabereliir, si proiluvinm calori ab allriln pioficisconti dcbcietur . ExstaiUe eireclii hoc experimcnlali , coiiseqiicntia haec recte se haheret respeclu ad bismulluim el platinum, se J noil respectu ad antirnouiam ct ferrum: celcbrnlissimus Au- ctor hoc in casu ininime aiiiniadvertcbat , antimoniiunj el fer- rum emittere proQuviuni a frigido ad cahdum. Sed quidquid sil do caeleiis melalHs, quae in hac tentaminum specie Con- cordes ellcclus nobis non ediderunt , antiiuoniuni conslans fuit in proferendo profluvio directo a virga sufFricata in uno punclo, ad virgam siiflVicatam in phulbus punclis , sive a ca- lida ad IVigidam , duni si allrilui per cerium tenipus peracto sufliciebatur simplex pressio inter ipsas partes sese confrican- tcs, prolhivium stalim ferebalur in oppositum, alque ideo a frigido ad cahdum dirigebalur, Duae virgac probe obhmatae fiierant, el quoad fieri poteral identicae omnino faclae. Iden- licitas haec ab hoc confirmabatur quod, immutando inter ipsas virgas officiam confricantis, el confricatae, quin sensus immu- larelur earum communicalionum cum galvanometro, duo nova profluvia opposita erant el aequaha respective duobus praece- deutibus^ quare prius profluvium, scihcel ilkid ab allriiu, ire pergebat a cahdo ad frigidura, el allerum, idest ihermo-elec- iricum , a frigido ad cahdum. Calefaciendo primo alterutrius virgae punclum illud, super quo nobis propositum essel pro- gredi et rcgredi longo iraclu allerius virgae, dum haec in illo punclo rcquiescoret, index galvanomelricus fcrebatur ad osten- dendum profluvium a frigido ad calidum, sed stalim retrocede- bat, et in altcrum quadrantem vergebat ul ibi fixus maneret, si puro conlactui indicata eveniebat excursalio. Pcrienlavimus eliam altritum inter carbonem el carbonem aiquc hoc singulare deteximus. Si carbones duo cylindrici ita opponanlur, ul caput unius reptct cum pressione super alle- rius superficie, profluvium habelur quod proficiscitur ab hoc ad ilium: si invicem in crucem suflVicentur, aique ita nt i- dem punclum superficiei unius parallele mnvealur axi alterius, i)rofluvium exsilit quod ab illo ad hunc defertur. Pritno ca- su, carbo ille qui continue confricauir in uno punclo, eleclri- cilatem recipil posilivam : casu altero, banc tribuit, sive ele- clricilatcm recipit oppositam. Ideo si turbalio aequilibrii ele- ctrici referri veilel dumtaxal calori aitrilus, origo alterius pro- fluvii obscura maneret (V. §. 5. prioris Dis. partis). ExiEn. Elec. Per Attii. Metal. i35 Pluribiis modis nos lentaviinus atlrltiim hyclrargyrl cum caeleris inetallis, sed en'ccliis adco cxigiii et iiicerti usque et usque extitere ut miiiiinc dubitaremus eos iribuere levibus aeqiiilibiii caloiis turbalionibus iiiler varias conjuncliones u- niuscujiisqiic circnitus, dillicile eviiabilibus pracpaiando et perficiundo lentamina hnjiismodi. Auameu allriius cum hy- drargyio delict parleni aliquain habere circa efTcclus sequcii- lium experimentoraiii , q'litias ainpliandis et expendendis ac- curatius quain hucusque fas fuisset, operam dare in animo est. Ferulae diiae longae aniiinonii, et bisuiuihi, in spalhu- lam ex una |)arte terminatae, communiceiit ex parte opposi- ta cum IMnliiplicanie, et per spaihulas simul confricentur: vcheuicns proihivinni hal)ci)itur a bismutlio ad antimoniuin, quod perdurabil vol cessanle attritu, ct dua!)us spalhulis al- tera super alteram in quictemancnlilnis. Immoremur, donee pro- fluviuni hoc plane evanucrit, et gnlla hydrargjri inter duas spaihulas infusa, conCricatio renovetur: tunc habebitur pro- fluvium absolutum ab anlimonio ad bismulhurn , quod item prrdiirahit cessante attritu, imo primitus augebitiir, si spa- ihulas duas inter se adhaerere omnino concedatur. Bismutliura facile amalgamatur , et post experinientum hoc alterum quo- tiescumquc duae spathulae per latera amalgamala confrica- buntnr, produvium habebilur ab anlimonio ad bismulhurn, et profluviuni oppositnrn quotiescumque per duo latera ab hydrargyro intacla confiicabunlnr. Duae ferulae eacdem merganlur per capita libera in osliis si- phonis ad dimidium Iivdrargyro repleti. Atlendalur extinctio omnigena cujusvis profluvii accidentalis, el deinde exculiatur aliquantuluu) tabula, super qua siph;") posilus est, nt hydrar- gyrum hujus osnllatinnem pericntiat. Produvium depreliende- tur absoluium ab anlimonio ad bismulhurn, quod non desi- net omnino, cessante motu hoc oscillniorio. Idco profluvia haec ita se habent, ut reapse essent fri^pfaciendo circuilura incon- jnnriioue bismniho-hydrargyro-anlimonio . Circa quod ani- madversione dii^num esse ]iolest sequcus cxperimentum , cu- jus exposiiionc fincm faciemus nisceptalinnis hiijus nostrae . Lente frioandoperextremilates liberas cylindros duos merao- ratarum amalgamaliouuni bismnihi el plumbi, quum extremi- tates duae aliae eorumdem coljigeiitur filo galvanometri , pro- fiuvium prodit ab amalgatione plumbi ad illara bismuthi,duiu, 1 56 SiLVESTRi Gherardi si coojuQctio earum ipsarum extremitatum calefieret , semper liaberetur profluvium ab amalgamatione hismulhi ad illam plurobi. Prioris profluvii origo luculentissiine patet perpen- dendo i.'duas hasce amalgamaliones solidas compositum ex- liil)erc liquidiim, qucmadmoduni innoiescebat jam iode a tem- poribus Bekcr , el firmatura fuit ab Davyj el 2° mixturanj , et fusionem earundeni reciprocam non fieri sine adnoiabili leniperauirae dcpressioiic, qucmadmoduni a Dobereiner obser- vatum fuit, sed ante omnes ab eel. Docl. Francisco Oriolio ( Videsis Antologia, Firenze, Febbrajo 1824: el Nuova Colle- 7,ioue di Opuscoli Scieulifici, Bologna, Quad. II. pag. 104. An. 1823 ). PHILIPPl SCHIASSII JTodinas, quae fossile illud praebeant, quod recentiiim Historicorum Naturalium alii Aes carbonatuni viride nuncu- pant, alii Viride montaniira , alii Osydum viride aereum , alii alio foriasse nomine indicant, Latini veteres Malachitani (quo HOmine brevitatis, et coinmoditalis gratia uteraur ) appellave- runt, cum in mullis Eiiropae regionibus, turn in regionibns Asiae quoque nonnullis licet invenire. Quas habet Arabia, anli- qui etiam, inter quos Plinius, et Solinus, cognoveruntj in Im- perio Siuensi qnasdam adesse refert Bomarius^ uotissimae porro sunt, quae in Comitalu Tyrolensi, quae in Hungaria, quae in Bohemia, in Misnia, in Saxonia, in Svecia , in Cypro exstant. Siiis etiam Italia Malacliilis donatur, quas in Tuscia apud Se- nas effodi testatur Targionius. At in Siberia quae gignunlur, inter ceteras turn copia, turn magnitudine nomen liabent. Ma- lachitas ejusmodi mihi nt coniparareni, auctor jampridem fuit doctissimus vir, ac de me, meisque studiis quam qui niaxime praeclare meritus, idemquevetus Sodalis nosier, Florianus Mal- vctius, qiiippc qui arbitraretur fratrem meum Aloisiuni tunc temporis niedicinam, et chirurgiam Petropoli facientem, qiioi- quot Mnlachitae Specimina cuperemus, colligere satis commode posse, libenler quidem certe ad nos missurum esse, quibus nempc (id enim praeoptabal IMalvetius) Museo Historiae A'atu- ralis Instituli Bononiensis aliqua hujnsmodi supellectilis acces- sio fieret, idqne eo opportunins, quod fossilium ejus generis undecumque inlatorum non admodum magna ibi esset copia^ 3uae ex Siberia esscnt, Specimen vix ullum. Porro Malvetii esideriura, quod et meum fiiisse prae me fero, Aloisius fra- ter ubi ex meis lilleris intellexit, nihil habuit poiius, quam \: l38 PHILIPI'I SCHIASSII ut utrique nostrum morera gcrcrel, atque Insiltiiti ornamcn- to, quoquo niodo posset, atque adco patriae splendori, quae ipsi carissiina semper fuit, consuleret. Itaque Malachitarum Speciuiiua, quae ex Siberiae fodlais educta essent, ex omni jiarte siatim quaerere;, iuvenit autem non pauca , eaque, quo cilius poiuit, ad nos misit. Quae quidem cum paullo atlcu- tius inspexissem, antequam Senaloribus Praefectis Instituli , qui iu Museum Ilisloriae Naturalis iransfercnda curarent, tra- derem , iu Malachitae qualitates pro ingenio inquirere, ejus- (lue naturam, cliymica etiom analysi facta, scrutari placuit. Quae dc iis jam turn et aniraadverti, et cognovi , quacque nio- do addenda ccusui, judicio vestro, CoUcgae praestantissimi, stalim suhjiciam . Malachitae frusta, quae ab Aloisio fratre reddita nobis fue- runt, non ex una cadeni([ue fodina omnia, sed alia ex aliis educ- ta sunt, quas quidem Siberia, quippe regio anqilissima , habet complures. In his valde insignis exstat in eo monte, quern Ser- penium vocant: ex ea frusta accepimus duo: plura ex fodinis aliis. Eflfossum est eorum unum in pago Talouka ad moutes, quos Bobrovenses nominant;, sunt vero pars eorum montium, quos lingua Mungalica Aliaicos, Latina Montes Aureos ferme dixeris : Gumeschevii fodina proj)e Catharinopoiim frustum dedit alteruuj|, alterum ex fodina Sanctae Florae, alteruai de- nique ex fodina Basilii ad fluvium Targam allatum est. Quae de Malachita Scriptores cum veteres, turn recentiores tradidere, neque vacat, neque opus est exponere-, praestabit tamen quaedam perslrinxisse paucis, eaque ad frusta nostra retulisse. Profunditas, qua in montium cryplis Malachita occuvrit, sta- tui certa non potest •, id tamen certum est, in Siberia quae sunt fodinae, ex quibus frusta nostra prodicrunt, ut plurimum mi- nus profundas esse, quam quae in Gennania, aul in Svecia snnt:^ quam quae sunt alibi, nondum mihi innotuit. Malachita fere adnascitur chrysocollae ;, sic ut frusta quae- })iam , hand tamen nostra, ex utraque coaluisse, uti docuit Anselmus Boetius dc Boot, videantur. Eadem malvae instar, ( id quod frusta nostra praeclare ostcndunt ) viridis est, un- de nomcn accejiisse crcditur; malva enim graece MaAap^-w ap- pellatur-, sed et Molocliites, ac littera una niulata Melochites, immo et Mclonites , Solino auctore, dicta est. Ccterum alia De Malachita iSg quoqiic fossilin (iieninl INInlachitae nomlnata^ nam et glos- sopelra, el rjuacilain jasptdis species, iiti Beitrandus relert , id nomcn accepernnl. Pleraqiie INIalacliitae frusta veriis al- bis, maculis nigris quaedam dislingmintiir^ alia admixlum vi- ridi colnrcni hai)cnt caernlcmn^ ad colorein imchoidis color accedit friislornii) qnoriimdam, quae ceteris praestantiora ha- beri sclent. His fere omnilMis praedita sunt colorilms frusta nostra. Ex qua colornm divcrsilate fncrunt, qui IMalacliitae plura distinxcrint genera duccm secuti, rjuern supra nomina- vi , de Boot. Nostrorum tamen frustorum videlur alia se se ofTcrre ex eorum siructura dcsumpta divisio. Sunt enim quae- dam in strata vehiti disposita, quaedam exsurgunt in tnber- cula;, ut fortasse uon inepte feceris, si illis slrialae, his ma- niillaris Malachitae nomen trihueris. Verum enimvero miniino hoc loco praetermittcnda est ac- cnrala Sodalis nostri clarissimi Gamilli Ranzani de Malachitae forma disquisilio, quam in perdocto Sermonc de his ipsis fru- slis habiio, quum legilimis doctrinae litulis nonnullos e Lyceo nostro Alumnos publico essel decoraturns, exposuit. Postquani enim retulisset, quae qnantaque viri eximii Hcrmina, Gallit- zinus, Ilaiiy, Brochantus, atque inter ceteros Patrinusin banc rem studia impcnderint , qui in id tandem consenserunt om- nes, ut opinarentur propriam huic fossili, ac peculiarem, seu geometricam formam incsse nullam , pluribus ipse inter se col- latis frustis, iteraiisque observationibns cognoscere se potuisse affirmat, laterales eorum facies octo esse, ex. quibus prismatis forma oritur, casque facies ita esse sibi invicem inclinatas, ut angulornm inde cxsurgentium duplex sit magnitudo, altera gra- duum circiter i25. altera \^5. Atque haec de Malachitae for- ma ex Ranzano. Qui Malachiiani dixernnt diaphanam , aliud crediderira fcs- sile CO nomine designavisse, opaca certe quidem sunt Ma- lachitae, quae prae manibus habui, frusta omnia. Magnitude ejus varia est^ palma tamen manus negat majorem se vidisse de Boot^ ea vero est durities, ut expoliri aflabre possil;, cu- jus quidem expolitionis aliqiia ab Aloisio fratre nussa exem- pla sunt. At vero quae experimentis,et chymica analysi cognoscere in Malachita potui, breviter aperio. Primum ejus gravitatem pla- cuit iaquirere; comperi auiem banc esse ad gravitatem specifi- i4o Philippi Schiassii cam aquae disllllataej, xui 35/f5 ad looo. Delude experiendum ccnsui, nuui Malachyta chalybe percussa scintillas eniitierct, praesertini cum accepisseni,praeslaulissimum Pott, aliosque noa jiaucos quartzosam cidein ualuram tribuisse. At niihi quidem iterum iternmquc pcriculum facienti sciutillas omnino nulias consjiiceie datum est. Qaando autem id etiaoi acceper.^tn, cuin- dcMU Pott Malachilan) , quae mediocrera calorein conceperii , pbosphorica luce coruscantem vidisse, idipsum periclitandi nie cupido incessit. Igitur Malachitae frustum unum, atque aherum ferieae calefactae laminae est imposilum. Delalum de- inde est in conclave perobscurum, in quo oculis ad id paratis expeiimeuli exitum exspectabara . Verum ncque niihi, neque cuiquam aliorura, quos in observando socios habui, pospho- ricae lucis quidquani apparuit. Atqui pluribus id modis ten- tatum esf, nam ferreani laminam modo magis, modo minus calidam, modo eliam candentem adhiberi jussi. Quam saepe accidit, ut hujusmodi experimenta capientes spes fallal! Ad aliud igitur inquirendum me converti. Malachitae frustum in pulverem redigendum curavi^ adeptus est pulvis colorem fere viridem pallidum, aeruginis cupreae nativae proprium. Pulvis hie magnete exploratus, uum quid ferri admixtum haberet a- liquid, ostendit nihil. Sed erat Malachitae natura penitius investiganda. Me qui- dem minime latebat, viros summos Bergmanum, Fontanam, aliosque chymicis periculis plura Malachitae frusta subjecissej ii tamen ea ne quoque subjecerint, quae ex Siberia, an ea solum , quae ex aliis regionibus efFossa essent, adhuc mihi in- certum est. Qnamquam vero in Siberiae Malachita ac frustis non panels Alolsius frater, antequam expeiita frusta ad nos niitteret, Petropoli chymicam analysim instituendam curave- rit, instituendam tamen curavi et ipse in frustis nostris, ut mea cum alicnis coniparans sin minus quidpiam novi detege- rem , detecta saltern confirmarem, quod sane carere fructu non potest. Rogandos ilacjue censui, qui ad hujus generis capicn- da experimenta mihi operam adjungerent suam. At ne roga- tu opus esset, summa Francisci Collii fecit humanilas, cujus quidem alii atque alii ex veteribus nostris Sodalibus experti saepe fuerunt peritiam, diligenliamque: sed et Sodalis nosier, Sui nunc adhuc apud nos ingenio, et doctrina maxime floret, locior Chymices Antonius Sautagata magnis semper laudibus De Malachita ' ,i4i prosequutus Collliim est, cjusqne de Malachita experimenta, quae ille niecam cepit, secum ahs me communicala, eliam at- quc etiam probavit. Collio igitur juvante haec sum exsequutus, Malachilac frustum in vas fusoriura immissum est, alque in apcrto, liberoque acre igni traditum. Quum vaporera a- queum, copia haud valde magna, illico emisisset, non sine aliquo slrepitu in partes abiit tenuissimas , quae squamaruni quasi formam adeptae dissiluerunt; canduerunt etiara, rieque tamen flammam conceperunt. Vas fusorium ab igne reraotum, ac frigcfactum cum fuerit, materiam praebuit squamosam, ni- gricantem, friai)ilem , quae acido, quod vitriolicum tunc no- uiinabant Chymici, nominant modo sulpliuricum, guitaliin superfuso tentala, nonnihil efferbuit. Turn vero Malachitae in hiinc modum exustae drachmis decern uncias tres niiscuimus ejus materiae ex tarlaro, nitroque compositae, qua Chymici ad juvandam fusionem utuntur, quamque haUce Jlusso redut- tivo appellant: quibus qnidera omnibus in vas fusorium in- jectis, atque igne excitato vehementi, nihilque, donee fusio consecuta est, remilteute, globus metallicus prodiit, queni mallei percussione, atque iteratis lotionibus, a scoriis, quibus erat obductus, perpurgaviraus. Erat is autem nihil aliud, quam cuprum, quod el color ruber, et nitor, et duclililas, elasti- citasque ostenderuntj idque ex eo confirmatum est, quod cum in acido sulphurico solutus fuerit, salinam concretionem cae- ruleara effecerit. Alio etiara modo idipsum obtinuimus. Obti- nuimus aulem carbonum pulvere, et chrysocolla adhibitis;, fac- ta scilicet est cupri restitutio, sive, ut ajunt, revificatio. Quae autem scoriae in utroque experimento apparufirunt, raagneti, aliquam partem, obtemperarunt. Nonnihil igitur ferri coniinere Malachita dicenda est. Cum vero ejus pulvis, ut antea expert] fuimus, magneti obtemperaverit nullo modo, indicio id sane est, quod ferrum in ea continetur, in statu calcis, uti ajebant, seu , uti modo ajunt, oxydi coniinerij ad stalum autem me- tallicum per experimentum transiisse. Ut porro qnidquid flui- di in Malachita delitesceret, colligeremus, ejusque cnf;nosce- remus et naturam,et copiam, aliud experimentum inivimus, quod fuit hujusmodi. In viiream, quani appellant, rctortam Into obductam , atque ad id operis aplissimam, drachmas no- vem injecimus Malachitae in pulverem rcdactae, ac furnulo repercussionis, seu, ut ajunt, reverberii commisimus, igne l42 PhILIPPHI SCHIASSII giachitim de more atlauclo. Panciis vapor aqiicus cductiis cum Iticril, vesica bul)ula salis ampla,quam aere vncnam, aple- qiie cmollilam retorlae coUo glminavimus, slalim fluido cla- stico inflala est. Hiiic vesica alia snfiecla, quae pariler est indata celcrrimc. Fliiidi volumen, quanlumcumque hac raiio- ne collegimiis , polliccs Ijononienses aequavit bis centum. 11- lud autem Oiiiiliim quid esset, qiiaerentes, ut aciduni , quod nunc vocant carboniiim , aeriura tunc appellabant, judicare- inus , haec fecerunl: flammam extinxit, tinclurae eiioiropii rubrum colorem indidit, calccm causiicam aqua soliilam in tcrrae calcariae formam praetipitem egit. Porro qui in retor- lae riindo siqicrerat nigricans pulvis , quique nihil aliiid erat, nisi calx cnj)rca, jiondiis aequavit drachmarum sex', quani qui- dem calceni in lormam metallicam redigere inutile putavimus, quippe qui semel aique iterurn ex Malachita regeneralum cu- prum eduxerirnus. Ilactenus in experimentis faciendis vlam , quam Cbymici siccam dicunt , persecuti , ne humidam omilleremus, Mala- chitac frustum in pidverem contrivimus. Hujus partem ali- quam acido sulphurico satnravimus, eique distillatam aquam adjecimus. Haec poslqaam irajecta per filtrum, ac vaporata est, quod jampridem appellabant viiriolum cneruleum, quod- que in praesens sulphatem cupri appellant, exliibuit. In hujus pulveris partem aliara cum acida mineralia conjecerimus, ma- gna est orta effervescentia , fluidumque evolutum, quod nares admodum afiecit. Turn pulveris ejusdem drachmae uni uncias Ires alcali fluidi volatilis caustici, seu , uti hodierno Chyraico- rurn nomine utar, ammoniac superfudiraus^ quae ubi mixta sunt, caeruleum acceperunt colorem, qui paullatim intensior est faetus . Paucis autem post diebus Malachita soluta est, subsidenle in vasis fundo materia quadam non soluta. Hac seposita, solutio, seu potius tinclura, poslquam ]ier filtrurn irajecta, ac partim ad ignem , parlim sub dio vaporata est, concrelionem praebuit caeruleam, quae deinceps exsiccata quum ammoniam amisisset, in ciipri calcem conversa est colorem praeseferens caeruleum viridem. Jamvero materia, quam ab ammonia non solutam dixi, lenle exsiccata cum fuerit, pon- deris erat granorum ferme trinm, ac per acidum sulphuricum sulphatem calcis , quera selenitem dim dicebant, formavit ^ ut facile terrain calcariam agnoscas . Ergo quae in MaJachila De MALAcniTii 143 nobis delexit analysis clemcnia, haec fuerunt: cuprum, terra calcaria , ferrum, acidutn carbouicurn, vapor armeus. Eoruna autem baec proporiio: cupri 67 , terrae calcariae 4. T' f'^'"'"' T acidi carbonici 26, vaporis aquei 3. Hio vcro ininime rcliccndum, elcraenla eadera, eamdenique fere elemenlorum proporlioncm omnia praebuisse, quaecumque in expcrinienlum frusta vocabimus*, vocavimus auteni et plura, et generis cujusque^ nam neque striatam Malachitam praeler- misimus, neque mamillarem: sic ul de experimentorura nostro- rum constantia laetati simus. De eo etiam sunius nobis ipsi gratulali, quod analysis, quae a no])is est facta, ab ea,quae Pe- tropoli facta fuerat, non adniodum discrepet. Ex ea enim haec innotuerunt elementa, baec proportio: cupri G5, terrae calcariae 8, acidi carbonici 25, vaporis aquei 2. Ferri quidem, cujus praebuit nostra aliquid, Petropolitana analysis praebuii nihil ^ haec item in frusto quodam aliquid ostenditsulphatiscalris, no- stra in rmlio. Ex quo intelligas, neque ferrum, neque sulphatem calcis INlalachitae quid proprium esse, sed adventiiiuraj ad- ventitium quoque dixeris vaporem aqueum exsiccatione rao- nente, quae INlalachitae structuram nihil mutat. Illud autem mi- rari non desino, quod cum neque ex nostra, neque ex Pe- tropolitana, neque ex ulla quavis analysi quartzii quidpiam, quod oiciam, in Malachita apparuerit, Targionius, aliique quart- zosam dixerint Malachitam, quae vel ipsi chalybi,uti ab initio monui , omnes negat scintillas; ut fere veniat in mentem du- bitare, ne quampiam illi quartzosam materiarn , quara forte viridi colore tinctam invenerint ( invenire autem facile potue- runt in summa, ac frequenli metallorum, et cjiiartzii, quae in una eademque fodina sunt, proximilate ) Malachitam judica- veriut. Quae cum ita sint, quid quaeso de hujus fossilis formatio- ne , atque ut sic dicam genesi , sentiendum est ? Pii'abimus ne id omne acido carbonico trijjuendum, quod calcem, et fer- rum , maximeque cuprum arri|iuerit, iisque junclum peculia- re corpus eflbrmaverit? Id quidem ut opinor, cl praestantium virorum facit auctoriias , et ratio. An non enim id suadeat maxima, quam in Malachita ostendit analybis, tum acidi car- bonici, turn praecipue cupri quantitas ? Quis autem acidum carbonicum aut in cuprum agere ncgaverit, aut sub tellure, 1 44 Pmtippi ScHiAssn nediini in atmosphaera , longe lateque dominari? Quid? si in cupri fodinis Malachita occurrat. Quid? si color viridis, quem ex ciipro acidis soluto oriri omnibus est nolissinium , idipsutu confirniare videatur. Proclive igitur mihi est credere cuprum acido carbonico ita adjungi , lit qua sialactitis, qua stalagmi- lis more gignat IMalacliitam, cujus proplerea slructura, et co- lor, et forma baud difficile cognoscanlur. At IMalachita cum nihil tandem sit aliud , quam corpus cu- pro potissimum coalescens , quacret fortasse quispiam , ad quamnam sit fossilium classem referenda ? Veleres quidem , immo vero saeculi proximi superioris Hislorici Naturales vel celeberrimi, exlernas magis corporum qualiiates, quam intima spectantes elemcnta , eam inter lapides, eosqne opacos, recen- suerunt. Sic Wodwardus, sic Berirandus, sic alii. In qno qui- dem et oculis indulgebant, et gemmarum venditoribus quo- dammodo obsecundabant , qui Malachilam non raodo lapidem putabant , sed lis eliam lapidibus , qui preliosi appellanlur , ut Dutensius facit , annumerarunt . At quando recentiores in fossilibus ordine distribuendis unam sequuntur analysim , nul- la esse dubitatio potest, quin ea metallicis salibus annume- randa sit , atque adeo ad cupreos, etsi aliis etiam constet ba- sil)us, referenda. Rem j)rope mancam , atque , ut ajebat Cicero , inchoatam relinqucre videar, nisi de ejus usu pauca etiam adjiciam. Ma- lachita quando satis perbelle, uti ab initio dixi, expoliri po- test, in varias ])ro A'aria fruslorum sive magniludine , sive fi- gura redigitur formas, casque perelegantcs, ut inde cultrorum capiili , thecae ad pulverem nicotianum , orbiculi ad instar gemmarum exsculptarum , ornameniaque complura ad mulie- brem etiam mundum augendum non inepta conficiantur. Mi- nim vero, quantum veleribus in pretio fuerii Malachita, Ara- bibus praeserlim , qui eam omnium primi, si fides est Solino aliisque , detexerunt. Neqiie enim solum ad viridem jaspidis speciem eam referebant, in quo sane vehementer errabant, ve- rum etiam et in curandis niorbis , et in alios usus non tam inutiliter, quam ridicule adhibebant. Quis enira crediderit ejus pulverem aut cardialgiam , doloremque colicum compescere , ant menstrua promovere , aut alia id genus multa praestare posse , cum doctrina sit Medicorum , cuprum quovis mode glutitum summe noxium esse? Latere enim in cupro arsenici De Malachita 145 aliquid crediliir, (jnocl si absorbeas , vcneiuim absorbeas ^ ut vel ipse viilgiis , telerrimis iioii paiicis dociiis excmplis , ca- veat summopcre , ne iis vescainr cibis , qui forle in cuprcis coquinariis vasis stanneo folio non saiis obdiictis parali sint. Quis vero non eos rideat , qui cum Malachilam aut aniilis , aut arraillis inscrlam gestarcni , satis se tntos aibitrabantur a fuhninc, amocrorc,a lascinationihus? Infantium cunas lucri se, lapsusque pnerorum arccre Malachita iis adposita per in- genitam qnamdam ejus vim, Plinio, Solino, aliisqne monen- lihus, piilabant. Quid? quod eidem solis insculpebant specicm, eaque ad syncopcn, saevosqne sedandos dolores, impedicndas- quc hernias pro amuleto utclianlur. Atque hi quidem IMala- chitae usus ad pellendos niorbos , aliasque aerumnas prohiben- das erant frcquentissimi. Hi nimirum incptissimi, ac prorsus ridendi fossilis hujusce usus ajnid anti{[iins. Si quis vcro me- dicus ejus usus apud nos esset ( nuin eniin sit aliquis, Igno- ro ) ex iis, quae de Malachiiae natura dixi, facile est inlclli- gere non alium certe cum esse, quam qui praeparati, ut a- junt, cupri esse solet . Quare inde comparaia remedia adhi- beri extrinsecus, nti Gninterius anlniadverlit, ad summum possent , intrinsccus, quod tamen negant alii, non possent. Sed quae Medicorum sunt, Medici persequantnr. Qui ne- que Medicus ipse sim , neque Historicus Naturalis, neque Chy- micus, nimis jam tniilla fortassc, neque sine molestia vestra, Sodales praeclarissimi , congessi . Facii tamen non poenitebit, si, quandoquidem de humanitate erga me vestra dubitare non possum, quaecumque minus recte protulerim , emendaveritis. T. IV. 19 ALOISII CASIAELLI Disquisitio Analitica in functionem log.( i-+-ar)" I, .n actis Acadetniae Tanrinensis pro anno 1784, inserta est disserialio D. Gianelli Matheseos Professoris in Ticineosi Universilate, in qua observationes varias exponit circa series poientiarum polynoraii. XX' x" X 1 1- J etc. Ipse, deductis seriebus sex priorum poientiarum, vinculum ostendit, quo series omnes hujus generis counecluntur, legem- que palam facit qua ex unaquaque, series subsequens obli- neri potest. Verum quod magis interest in quavis scrie, for- ma scilicet expliciia termini generalis, ila ul terminus qui- cumque haberi possit quin noti sint termini anleriores, in memoraia disserialione desideralur . Quapropter non inutile putavi hasce potentias examini iterum subjicere ad investi- gandam poiissimum formam explicitam termini generalise, cum- que ad hunc scopum pervenerim, aique harum serierura non- nullas proprietates detexerim , calculis per me institutis banc dissertationem conficere deliberavi. Nemo ignorat polynomium „ . log. (i-t-or) . n- • expositum aequare functionem — 2_i i, ejusque coelncien- .r les numcricos idcnticos esse coefEcientibus seriei in quam evol- vitur functio log. ( 1 -hjt)^ idcirco ad calculum simpliciorem reddendum hie potiusperpendere functioncm]Qg. (i-Hx) exisli- mavi, seu gcneratim functionem log. ( 1 -t-jr)"'. Ponatur itaque -t-Ex"*^ 4-eic. («) 1 48 Aloysii Casinelli Evidens est primum terminnm seriel fore x", est enim x piitnus tcrmiuus illius in qnam evolvilur fuuclio log. (n-or). Aeqiialioneni (fl) diircrenliando, habcbiaius, cjeclo coiiimu- ni faoiore dx. m-t- 1 4-(m 4- 3 ) C x"*^+ ( m 4- 4) Dx'"*^^- (m + 5 ) Ex"-^*-|-etc. ,• aiqiie haoc aeqiiaiioncm mulliplicando per i ->rx, 4-mx"' 4->4.1 ) Ax" * ^ 4.(,/j+2)B x" * ^ 4-(m4-4)Dx'"**-f-(fn4-5;Ex°'-^*4- etc. 4-(m4-3)Cx° "^ '+(,„4-4)Dx'°-^^ 4- etc. Haec aeqiiatio dncatur per aequaiionem notissimam x^ X* x' x' log. (l4-x)=x — Y-H~ — ■"^+"^— ""=• m DiSQUISITIO AKALYTICA ETC. 1 49 eriique producluin m ( log. (1 +*■))■" =mx™ ■4-l_„. 4- 1 ) Ax '" * ■ 4-(m-f.2)Bx'" ^ ^ -\-{m+i)Cx'" * ^ 4.(m+4)Dx'" *^ +(nH-5) Ex" * ^+ etc +mx'" ■*■ ^ 4-(m-f-1 )Aa;'° "^ ^ +(m4-2)Bx'" "^ '+(m+3)Cx"' * V("»-f-4)Dx°' ^ ^+ etc — y» ——2 Ax — — 2 — ^x ^ Cx — Dx — etc- '» in + 2 (.">+^) „^3 (m+2) ^^4 ('"+3)^ „^5 — ^-x 2^ "2~ 2 — —etc. m m + 2 , Kj-1) n,^3 (m-{-2) ^^4 ('"-4-3)^ niH-5 -t--i-x -4- Ax ~\ — IS X H Gx +etc. 0 0 0 o ... X _4 — Bx -i- etc. ^ m^sC^'+l), m^4 ('"4-2L — -X Ax — — :^Bx — etc. 44 4 "1 01 + 4 ('"+1). m-t-D „,„ — — X — — — Ax — elc. 4 4 , "» m-t-4 , (m+1) „^5 -J — —X -\ — Ax -j-etc. 0 5 f" m-4-5 , . -t— r-x 4-etc. — X — etc 6 Denique ducalur per m aequatio («) , et erit m((log.(1+x))"' = mx'"+mAx'"-*-^ -j-mBx"-^^ -HmCx™*^ + m D X " *^ -f- w E x"-*-^ + etc. i5o Aloysii Casinelli Comparaiione hujus seriei cum praecedenli deducenius m mA=: (m-|-1) A' | < - (m4-1 ) m mB=(m4-2)BH 2~A- T (m4-2) (m+l ) TO (,«J-3) (m-4-2) (m+1) TO IT-. ■ rxT. , ("'+^)^ (m+3)^ _ (m+2)„ (m+1) to etc. etc. etc Sen TO (m-f-1) TO ■xr ("'+2) (m+1 TO 3C=:--2-B+— ^jA-- dn ('"+3) (m+2) (TO+1) ,„ 4D = --2-C+-^B ^A+20 . r ("'+^)r. , ("'+3) (m+2) (m+1) TO etc. etc. etc. Qua lege progrediantur hae formulae per se manifestum est, atque si dicantur M,L,K, H etc. coefficientcs terminorum se- riei («-t-i) csimi, n esimi , (n — i) esimi , (« — 2) esimi etc. erit '»M = 2 "^ 6 12 "^ ^"^' (to + 3) (to +2) (m+1) TO ~" -Cd: „ ■' Brp, ./a±:- ■^(n — 3) (,j_2) (» — 2) (/J — 1) "^(n — 1)n — D(„4-1) • sumpto signo superiore si n-Hi est numerus impar, in- fer! ore si «H-i est numerus par. Verum hie coefficiens M, i- DiSQUlSITiO ANALITICA ETC, l5l deoque terminus generalis seriei non est explicitus, neque ter- minus quisque ex ipso deducere possumus nisi jam dati sint omnes termini praecedenies. Ad obtinendum igilur lerminuni generalem tali forma ut ex eo tanlum , ({uisque terminus se- riei deduci possit, alio artiflcio opus est uti, alque inter cae- tera quae menti mihi oblata sunt, quod explicaturus sum magis simplex, magisque opportunum mihi videtur. Ex su- perioribus aequationibus deducantur valores absoluli coefficien- tium A,B,C, etc. Erit m B — C = D = E=: 24 — 1 5m3— 75 m^— 90 m 720 105m'+1050m34-3395m2+35l4ni 40320 — 945to5— 15750m<— 96075m3_252630m2_239400ni 3628800 etc. etc. etc. Ponatur nunc /n = 2, =3, =4 etc. erit si m = 2 6 3 A=- 1 =_ - =-2. - _ 22 _ 22 11 24 -T4 =^'24 600 _ 100 _ 50 720 — ~120 — ~^"120 _ 30688 548 274 ^ ~ 40320 ~ 720 ~^' 720 _ 2540160 _ 3528 1764 ^~~3628800 ~~ 5040 — — '^- 5040 etc. etc. etc. Numeratores 3,11,50,274,1764 etc. harumexpressionum exa- mini subjiciendo videbimus esse 3 aggregatum ex duobus pri- mis numeris i,2', esse 11 aggregatum productorum ex pri- i52 Aloysii Casinelli mis trihus niimeris i ,2,3 binis sumplisj esse 5o aggregaliim prodiictorum e.\ primis qualnor mimcris 1,2,3,4 tcriiis suni- ptisjcsse 274 aggregatum pioductoruin ex priiuis quinquc nu- nieris i ,2,3,4,5 quaternis sumptisj esse 1764 aggregaliim pro- diiclonun ex primis sex numeris 1,2,3,4,5,6 quinis sumplis ec. 1 Nunc brevilaiis gralia exprimalur formula (i,2,3,..../i) ag- gregatum ex primis n numerisj formula (i,2,3,.. ../i) aggre- gatum productorum ex primis n numeris binis sumptis^ Tbr- 3 mula (1,2,3, h) aggregatum productorum ex primis n nu- ll merus ternis sumplis^ generaiim formula (i,2j3, «) aggre- gatum productorum ex primis n numeris A uis sumptis. Eril igitur Hinc (log.(l-Hx)y 3 A_-2. ^ __2. (l!2) 2.3 11 B ^2. _ =2. (1,2,33 2.3.4 50 ^=-2- 120 —'■ (1,2,3,4) 2.3.4.5 274 (1,2,3,4,5) 2.3.4.5.6 1764 E= 2 . — 2 . 5040 (1,2,3^4,5,6) 2.3.4.5.6.7 etc. etc. etc. 1 2 3 (1,2) (1,2,3) (1,2,3,4) = -' 2 2.3^^-^2^2.3.4^^ 2. — :5.^4-etc. rminus generalis evidenier est n-1 (1,2,3 n) -t- 2 . .rnn-l 2.3.4...(n+1) sumpto signo -4- si n est numerus impar, signo — si ii est nu- merus par. DiSQUISlTIO ANALITICA ETC, l53 Si m=:5 erit 3 36 6 A = — 2 ~~ 24 =-'■ 2r B = 42 24 210 ~ 1"2"0 35 -^- 120 C=- 1350 "720" 1350 — 720 225 = -^- 720 D = 77952 40320 9744 ~- 5040 1624 - ^ • 5040 70yi280 78792 13132 E=.— 3628800 ~ 40320 ~" ^ ■ 40320 etc. etc. etc. Niiraeratores 6,35,225, 1 624, i3i32 elc. harnra expressionuin examiui subjiciendo, videbimus esse 6 aggregatum ex pritnis tribus numeris i,2,3-, esse 35 aggregatum produciorum ex qua- tuor primis numeris 1,2,3,4 binis snmplisj esse 225 aggre- gatum produciorum ex primis quinque numeris 1,2,3,4,5 ter- nis suraplisj esse 1624 aggregatum productorum ex primis sex numeris 1,2,3,4,5,6 qualernis sumplisj esse i3i32 aggregatum produciorum ex primis septem numeris 1,2,3,4,5,6^7 quinis sumptis. elc. Erit igilur (1,2,3) 2.3.4 (1,2.3,4) 2.3.4.5 (1,2,3,4.5) 2.3.4.5.6 (1,2,3,4,5,6) 2.3.4.5.6.7 (1,2,3.4,5,6,7) 2.3.4.5.6.7.8 etc. etc. etc. T. IV. 20 A = -6. - =-6. 35 B =«..^ =6. 720 . 1624 D =6. =6. 5040 13132 £ = —6. — — = — 6. i54 Hiiic. Aloysii Casinelli (1,2,3) (log. (l4-.r); ='^'-6-2X1 ''+^-2X175 cujus seriei terminus generalis est (1,2,3,4) ^ ^(1,2,3,4,5) x^ — o „ -H etc. 2.3,4,5.6 ±6 . (1,2,3 .". . .(n+l)) „^2 sumplo signo numerus par. Si m = 4 erit 2.3 («+2) si n est uuraerus impar, signo — si n est 4 2 68 "24 2520 ~720" 162456 40320 16148160 3628bOU B = C:= - D = E = 240 120" 2040 "720' 17640 5040 162456 40320 1614816 3G2a80 = — 24. = 24 = — 24 . = 24. = —24. 10 f20 85 720 735 soTo 6769 40320 67284 3G2a80 do etc. etc. etc. Numeratores 10,85,735.6769,67284 etc. exaniini subjicien- I, videbimus esse 10 aggregaium ex primis quatuor nu- meris 1, 2,3,4^ esse 85 aggregatiirn productorum ex numeris 1,2,5,4,5 binis snm|)lis^ esse 735 aggregatura productorum ex numeris 1,2,3,4,5,6 tcrnis sumptis", esse 6769 aggregaium pro- ductorum ex numeris 1,2,3,4,5,6,7 quaternis sumptis^ esse 67284 aggregatum productorum ex numeris 1,2,3,4,5,6.7,8 quinis sumptis etc. Erit igilur A= — 24 B =21 10 _ 120 --24 85 — — 24 720 — ^ (1.2,3,4) 2.3.4.5 2 (1,2,3,4,5) 2.3.4.5.6 DiSQCISITIO ANALITICA ETC. l55 C=_24. -^„ =_2i ^^'"'''''"^ 5040 ~ ■ 2.3.4.5.G.7 4 6769 (1,2,3,4,5,6,7) " — 40320 —■''*■ 2.3.4.5.6.7.3 5 67234 (1,2,3,4,5,6,7,8) IT 9a — 9i > - ^ — "~'' 362880 — — ^^- 2.3.4.5.6.7.8.9 etc. etc. etc. Hiuc 1 2 3 . S.4 (1,2,3,4) (1,2,3,4,5) , „ (1,2,3,4,5,6) ( log. (1+.) ) =.._24L^.=4-2lVm^-^-24-^23X5Z7 ^'-^ ^"=- cujus scnei terminus generalis est ±24 (1 2 3 4 " . . (n-H2) ) n^3 2.3.4 . . . (n-^i) sumpto signo -h si ra est numerus impar, signo — si n est numcrus par. Cum ergo sit 1 2 3 /■ \i 0.2) (1,2,3) „ (1,2,3,4) ( log. (1+x) y = .r^_ 2 ^ « ^+ 2 ^^ .. - 2 'j^ xs+ etc. n-1 (1,2,3 ...„) n-4-1 2.3.4.5 . . («4-1) (log. (1+x); =x3-6 -23J x'-H6_ — -- x^- 6 yUU ''+*"=• ,(1,2,3 ".\(„+1)) I ^_^__ — x" ■+■- 2.3.4 . . . (n-t-2) 2 3 /. M. ^^* . ^/Ij^illi^ 5_._9.^!:2M!) 6 „ .(1,2,3,4,5,6) ^, ( log. (1+x) ) =x«- 24-23^x^+24^3-^3^x6-24 ^-_^x'+ etc. (1,2,3. °.(n+2)) 2.3.4 . . . (n+3) i56 Aloysii Casinelli inductione facilime deducemus 1 2 3 / N, (1,2,3,4,5) (1,2,3,4,5,6) ,„^ (1,2,3,4,5,6,7; n-1 (1,2,3 . . . (n4-3)) -^^'^ 2.3.4... (;;4-4) "- quae series simpliciores reddi possum scilicet 1 2 3 ( N (1,2) (1,2,3) , (1,2,3,4) (1,2,3°. ! . ») 3.4.5 . . . (n+1) .rn-f-l /, .1, N>3 . 0'2''3) (1,2,V4) (1,2,3,4,5) (log. (H-x)/=x3 J- x^Jr 45 ^^- 4.5.6 x«+ eic. (1,2,3°. .(«-Hl) j;in-. ■> ~~ 4.5.6 . . . («+2) /. M, ^M . (Will 5, (WA^ . (1,^>3,4,5,6) (log.(1+x)y=x« 5—-'+ 5.6 "'- 5.6.7 " "^ etc (1,2,3.°..(n+2) 5.6.7 . . . (n+j) /I M_L_ AX5 5 (1,2,V4.5) ^ , (1,2,3A5,6) ^ (1,2,3,4,5,6,7) (1,2,3° . ■ (n+3) 6,7,8 . . . {n-\.\) xn-i-4 etc. etc. etc. E.t his autem seriebus generalim deduceraus 1 2 /'wM-l_^^™ n, 0A3...m) „^i . (1,2,3..(m4-1)),m^2 (liM^ll(':±HlL ,B,^3_, (^log.(l4.x); =:xn. -^-^, ^__^__x _____^^^^ n-1 (1,2,3 . . . ('m-4-«_2)) -(- jm-t-n— T (^4-1 )(m4-2). . .(m-t-i— 1 ) DISQCISITIO ANAUTICA ETC. i5y snmpto si'gno -<- si n est numerus impar, signo — si n est nu- ijierns par, Delerminnta hoc modo forma termini generalis scriei de qua agitur, ad inveniendiun terminnm quemcumque nihil aliiul faciendum erit nisi, notis legibus combinaiiomim, multipli- care nunuros 1,2,3,4,5,6 etc. binis sumplis, ternis sumptis , qualernis siunplis etc., et horiim produciornm capcre aggre- gnta^ sed haec 0[)eralio qiiamvis eleraentaris poslulat tamen calculos proHxos praeserlira si numeri m, n sunt pergrandes. Arlificio vero quod hie explicalurus sum aggregala produ- ciornm habere possumus quin opus sit producta ipsa eflor- mare. Sumatur series naturalis numerorum (1) ^, 2,1,4,5,6,1, 9,9,\Q,1'l,U etc. atque ex hac deducalur series (2) 1,3,6,10,15,21,28,36,45,55,66 etc. cujos difierentiae primae consliluunt ipsam sericm (i). Ducantur termini seriei (2) per terminos ipsius seriei pri- mae, priori termino excepioj ducatur videlicet primus termi- nus 1 per 2, secundus 3 per 3, tertius 6 per 4 etc. Orietur hoc modo series (3) 2,9,24,50,90,147,224,324,450,605,792 etc. • Ex hac serie deducitur sequens (4) 2,11,35,85,175,322,546,870,1320,1925,2717 etc. cujus differentiae primae constituunt seriem praecedentem (3). Erit terminus n esimus, seu generalis seriei (4) aggregatum omnium productorum ex primis (/i-t-i) numeris seriei na- turalis 1,2,3,4,5 etc. biois sumptis, quod facile quisquis po- test verificare. Termini seriei (4) mulliplicenlur per terminos seriei (1) duobus prioribus exceplis, scilicet 2 per 3, 1 1 per 4, 35 per 5, etc. Orietur series (5) 6,44,175,510,1225,2576,4914,8700,14520,23100,35321 etc. Ex hac deducalur series (6) 6,50,225,735,1960,4536,9450,18150,32670,55770,91091 etc. i58 AivOYSii Casinelli cujus (li/Terentlae primae costiluunt sen'cm praeceJenlcni (5). Terminus n esimus sive geiieralis seriei (6) crit aggiegaluni producioriira ex primis (rt-f-2) numeris seriei naluralis 1,2, 3,4,5 etc. icrnis sumpiis. Termini seriei (6) mullipliccnUir per lerminos seriei (i) excepiis Irihus prioribus scilicet 6 per 4? 5o per 5, 225 per 6 etc. Orietur series. (7) 24,2J0,1 350,5145 J5680,40824,94500,199G50,392040.725010, 1275274 etc. Ex hac serie (Jcducitur seqnens (8) 24,274,1G24,67G9,22449,63273,157773,357423,749463,1474473, 2749747 eic. cujus differentiae primae constiluunt serieco precedeutem (7). Terminus n esimus seu gcneralis seriei (8) est aggregatum productorum ex primis («-t-3) Icrroinis seriei naluralis qua- lernis sumpiis . Eodem calcnlo invenire possumns seriera, cujus terminus generalis sit agregalum productorum ex primis (n-t-4) ter- minis seriei naluralis quinis sumpiis etc. Ad inveniendam vero horum lerrainorum generalium for- mam , observo primum eas series esse generis arilhraetici, nam scries (4) cosiantes habet differentias quarias;, series (6) con- stantes habet diflferenlias sexlas;, series (8) constantes habet differentias octavas etc. Hoc posito ex ipsis seriebus deducanlur omnes series dif- ferenliarum , atqne ex (4) habebiraus. Series (4) 2,11,35,85,l75,S22,54(>,870,1320,192o,2717 etc. Differ, primae 9,24,50,90,147,224,324,450,605,792 etc. Differ, sccundae 15,26,40,57,77,100,126,155,187 etc. Differ, teniae 11,14,17,20,23,26,29,32 etc. Differ, quariae constantes 3,3,3,3,3,3,3 etc. DiSQUISITIO ANALITICA ETC, 1 Sg Primus terminus seriei (4) est 2 =: 2 Secundus 11=2 + 9 Tertius 35=3 + 2.9-4-15 Quartus 85 = 2+3.9+ 3.15+11 Quintus 175 = 2 + 4.9+ 6.15+ 4.11+ 3 Sextus • . 322 = 2 + 5.9 + 10.15 + 10.11+5.3 Septimus ...... 546 = 2 + 6.9 + 15.15 + 20,11+15.3 Octavus 870=2 + 7.9 + 21.15 + 35.11 + 35.3 etc. etc. etc. Ex quibus formulis inJuctione concludiinus terminum n e- simum sive generalem seriei (4) ^sse 2 + 9(«-1)+l5' '-^ ^+11^= ^"2:3 (n-1)(»-2)(n-3)(»- 4) "^'- 2.3.4 _ -; • Ad detegendam vero legem cocfficienlium numericoruin 2,9,16,1 1,3 quibus haec e.xpressio est affecia, primum obser- ve eos esse 2 primum terminum seriei (4), 9 primum termi- num seriei diil'erentiarum prirai ordinis, i5 primum terminum seriei differentiarum secundi ordinis, 11 primum terminum seriei differenliarum tertii ordinis, 3 primum terminum seriei differentiarum quarti ordinis. Hoc posilo sit series arilhmetica cujuscumque ordinis a b c d e f & **C, erit series differentiarum primi ordinis b — a f — b d — c e — d f—e ^—f etc. Secundiordinis c — 26+a d — 2c+J e — 2f/+c / — le+d g — 2/+e etc. Tertii ordinis d — 3c+3J — a e — ld-{-Zc—b /_3e+3-}-a, d—ic+'ib—a, e—id+Gc—ib+a./Se+IOd — 10c-H5i — a etc. cujas lermiiius generalis seu n csiraus cxprimiiur formula ^ . ,^(^'-1(("-2) ("-1)("-^)("-3) . ±aip(«— 1J b± czfL ^,-: d 2.3 („_1) {„—<2) {ti — i) in— 4) ^i '■ etc. sumpto signo superior! si n est niimorus impar, inferiori si n est numerus par. Hanc formulam applicaudo nuineris 2,9, i5, 1 1 j3 habebimus 2 = 2 9 — _ 24-11 15= 2 — 2.11-1-35 11 __ 2 4- 3.11 — 3.35 + 85 3= 2 — 4.11+6.35 — 4.85 4-17.5 Ex serie (6) deducemus eodem calculo series difTerentiaruni et habebimus Series (6) 6,50,225,735,1960,4536,9450,18150,32670,55770,91091 etc. Differ, primae 44,175,510,1225,2576,4914,8700,14520,23100,35321 etc.. Differ, sccundae 131,335,715,1351,2338,3786,5820,8580,12221 etc. Differ, teniae 204,380,636,987,1448,2034^2760,3641 etc. Differ, quartae 176,256,351,461,586,726,881 etc. Differ, quintae 80,95,110,125,140,155 etc. Differ, sextae constantes 15,15,15,15,15 etc. Primus term, seriei est 6=6 Secundus 50=:6-t-44 Tcriius 225=6+2.444-151 Quarius 735=64-3.44+ 3.131+204 Quintus 1960=6+4.44+ 6.131+ 4.204+176 ' Sexius 4536=6+5.44+10.131+10.204+ 5.176+80 Septimus 9450=6+6.44+15.131+20.204+ 15.176+ 6.80+13; Ociavus 18150=6+7.44+21.131+35.204+ 35.176+ 21.80+ 7.15 Nonus 32670=6+8.44+28.131+56.204+ 70.176+ 56.80+28.15 Decimuj 55770=6+9.44+36.131+84.204+126.176+126.80+84.15 etc. etc. etc. DiSQUISITiO ANALITICA ETC. 1 6 f Ex qnibus formnlis facile concludimus lerminum n esimuin vel generalem seriei (6) esse. („_1)(„_2) („_1)(„_2)(„-3) („_1) . . . („_4) 6-+-44(/i— 1H-1 31 ^ i: +204 ^ -^pr^ ■+^ '^ 2.3 ^"" 2.i.4 („_1) . . ■ (»-5) ^(„-1) ■ . ■ („_6) +^° T~6.rs -^^^ 2.S.4.5.6 • Cocflicienlium aulem 6,44>'5'»2o4, 176,80,15 lex erit, 6 = 6 44 = 50 —6 131 =225 —2.50 + 6 204 = 735 — 3.225 + 3.50 — 6 176=1960 — 4.735 4- 6.225 — 4.50 +6 80 = 4536—5.1960 4-10.735 —10.225+ 5.50 —6 15 =9450 — 6.4536 + 15.1960 — 20.735 + 15.225 — 6,50 + G Ex serie (8) Jcduciinus Series (8) 21,274,1624,6769,22149,63273,157773,357123,749463,1474473,2749747 etc. DillVr. primae 250,1350,5145,15680,40824,94500,199650/392040,726010,1275274 etc. Dillcr. secundae 1100,3795,10535,25144,53676,105150,192390,332970,550264 cic. Diller. teniae 2695,6740,14609,28532,51474,87240,140580,217294 etc. Differ, quartae 4045,7869,13923,22942,35766,53340,76714 etc. DiiTer. quimae 3824,6054,9019,12824,17574,23374 etc. Dlflcr. sextae 2230,2965,3855,4750,5800 cte. Differ, sepiiinae • 735,840,945,1050, etc. Differ, ociavae constantes 105,105,105 etc. Primus icrminus seriei (8) est 24=24 Secundus 274=24+250 Tenius 1621=24+2.250+1100 Quarius 6769=24+3.250+ 3.1100+2695 Quinius 22449=21+1.250+ 6.1100-f- 4.2695+4045 Scxtus 63273=24+5.250+10.1100+10.2695+ 5.4045+3824 Septimus 157773=24+6.250+15.11004-20.2695+ 15.4045+ 6.3824+3230 Octauus 357423=24+7.250+21.1100+35.2695+ 35.4045+ 21.3824+ 7.3230+735 Nonus 749463=244-8.250+28. 1100+56;2695+ 70.4045+ 56.3824+28-3230+8.735+105 Decimus 1474473=24+9.250+36.11004-84.2695+126.4045+126.3824+84.3230+36.735+9.105 eic. eic. etc. etc. T. IV. 21 i6« Aloysii Casinelu Ex qiiibiis cxpressionibus deducimus lerminum generalem seriei (B) esse. lA-+-230;n-1 H-1 1 00^ J ^-1-2695-!: \ ■/ +4045 2;^-^ +3824 — — („_1) . . . („_6) („_1) . . . («_7) . (n—1) ...(«— 8) ^^^^^ -2.3X5:6— +^^^-23.4X6.7- +^°^Sx4:5-:6:W-^ . Quod atlinet ad coellicienies numericos 24,250,1100,2695,4045,3824,2230,735,105 e formula generali inveniemus esse 24=24 250=274 —24 1100=1624 —2.274 +24 2695=6769 -3.1624 + 2.274 -24 4045=22449 —4.6769 + 6.1624 — 4.274 +24 3824=632765—5.22449 +10.6769 —10.1624 + 5.274 —24 2230=157773—6.632765+15.22449 —20.6769 +15.1624 — 6.274 +24 735=357423—7.157773+21.632765—35.22449 +35.6769 -21.1624+ 7.274-24 105=749463—8.357423+28.157773—56.632763+70.22449—56.6769+28.1624-8.274+24 Ex quibus deducimus terminum generale seriei nolum es- se si dati sint priores uovem termini ipsius. DOMINICI GUALANDII DESCRIPTIO DUORUM NON COMMUNIUM MORBORUIM CORPORIS HUMANI CUTEM VEXAJNTIUM (*) Oi mnliitudo varletasque morborum qui hiimanorura cor- porum tegiimenta vexant, atque excrucianl, causa rii mqiie prae- lerea, quibus iitlem gignunlur obscuiilas, et prointic diflicul- tas, raiionuniquo eos acl salutem pcrducendi divcrsitns maxi- mum ac inlandiim pene laborera ah niedicae artis lyronibus sihi exsposcLinl, non minoribus, mea qiiid(;in sentcniia, pio- vectos aetate, diiique in hujusce arlis studio consumptos dif- ficuhalibus afliciunt. Elenini quum veterum scriplorum ope- ra, ut quid libi in tanla rerum caligine sit agendum cognoscas, exquircudo, atque pervolutando, nil nisi obscuritatem et confu- sionem liceat invenire, in libris autem recentiorum incomrao- dam prob'xitatem, et praecisionem^ hue ilhic flnctuare, ac diu mullumque animi pendere tibi necesse est, non solum decorum indole ac forma, verum etiara de ipso quod illis nomine con- veniant, cum hoc quoque diversimode incertaque significatio- ne a Nosolcgis usurpetur. Hanc immensam tenebrarum molera traciatu quodam de ra- tione morbos cuianeos curandi, dispellere conatus est vir cla- rissimus Hyerouynuis Mercurialis anno MDC post Christum natum, atque hoc priraum opus fuit , quod de hac re con- suho elucubratum, in lucem prodirel : hunc vero, et Loryus, et Sauvagius, el Plenckius medio circiter saeculi prneteriti, nobis vero propiores Frankius, Pinelius, Aliberlus, Willanius, Chiarugius, hisce demum temporibus Rayerius, el Bieltius se- quuli sunt. Al in eorura operiljus doclissimis licet atque eru- dilissimis, adco inter sese discordes in morbis hujusmodi de- (i) ilcademiae tradiu die 37 Maii i835. l64 DoMINICI GUALANDII scribiindis, cis liiljiieado nomine, inqne seriem cos, cl clas- seui vi'liili redigciulo consinciiuitur, ul nisi longo, atf]ne allcii- to super aegroiis in tales niorbos iinpliciiis sliidio, nee quid roapse hi morbi sint, nee quid inter se diU'eranl clare intel- ligi possit. Qna do re medicus ipse cjusniodi Nosocomio prae- I'jcliis, nbi non parvus taliiiui aegroloriun nunierns excipitur, ibi({nc curandi asservantur, maximas persensi dilliculiates mi- hi perfercndas, lit ineo mnneri salibfacicns, cos ad salulem perducereni, mihiqne opus esse inlellexi, qui iisdcra pro niea- ruin virium tenuitate studerem. Quare cum, non lenui ddi- genlia duas non communes lalium morborum species obser- vaverim , alque non mcdiocri studio descripscrim , inquc eas breves peregerim observationes, quas volns, praeclarissimi Viri, sum expositnrus^ summoperc curavi, utipsi graphice morbi pin- gerentur, adeo ut quod iis lumen verbis adiribui uequibat, idem illis vel majori pcrspicuitate , adfabrc pictis, accederet. In decimaquarla tabula delinealus adspicilur quidam Leo- iiardus Mencgotius seplem et triginta annos nalus, sarciloris artem exerceus, qui sanis ac robuslis parenlibus generalus, ipsecjue forti corporis conslitutione praeditus, annum adasque vigesiraum secundum optima usus est valetudine, si iufanliae morbos cxcipias, quos tamen feliciter superavit. Ilac igilur, quam diximus, aetaie, cum marilimas regiones incoleret, in periodicas, ut ajnnt, febres incidil, ex earum gcnere quae qnoiidie renovantur*, bisque sinijilici decocto ex genliana cu- ratis, anno post ad salutem deveiiit. Et qnamvis Menegotius non ordinatura vitae cursum teneret, quippe qui nullam va- Ictudinis suae rationem habens, sese caeli tempestatibus expo- nebat, ac saepius vino, acribnsque, uti loquuntar, plus aequo liquorilnis indulgebat, tamen septem alios vitae annos peregit nullum gravesibi persentiens incommodum. Ad hoc ferme tem- pus die quadam jam advesperascente vini ploenus, ac somno victus super civilatis moenia se jecit, ibique obdormivit. Ali- quot post horas e somno a praetereuntibus excitatus se frigi- dura lotum i)ene sensit, atque a ca[)itc ad talos madidum, eo quod naturali corporis calore, nivem in quam se jecerat, li- quasset. IMensibus ali({uot elapsis, duas aut tres circulares ma- culns in fronte animndverlit , quae illi prurilum aflferebant, sed illas rem veluii nuliius momenli neglexit. Ilae tamen il- linc non evaauere, nisi ut majores in aliis corporis pariibus De morb. exakt. 1 65 quasi repiillularenlj aJeo ut quinque annoram spatio, earn si- Li formam, gradum, seJetnque obliriueriint , quae in hac pri- ma tabula vobis conspicieiiua proponilur. Ipse eqiiideru ae- grotuui accurate obsersans dignoscere polui banc illas ratio- ncin , viamque tenuisse . E fronte minularura quanidam pblyclhiienaruai vt-l papularum in specicm cum erupissent, a- rcac adiiibtar circularis posilaruni diamelro circiler lo aut I2 niillimelrorurn ad exlremilatem magis coeuntium , rubri- qiie dllutuuj colorein praeinonslrantium , alque ad centrum exbiccalaruin , in cpio cum subrubri abquanlum hunioris ef- fluisset , aridi furl'ures, duobus circiter hebdomadis elapsis, cfrorfnal)anlur , decidui , idenlidem enascenlcs , qui acgroto prurilum qnenulam ciebant, leve, uli dictum est, quibusdam ipsius frontis parlibus incommodum attulerunt. Paucis post mensibus in variis capillatarum parlium locis morbus idem erupit, atque cum majorcm quotidie prurilum persenliret ae- grotus, forsan ob capillorum attriium, furfuresqne, qui inter eos subsistebant , miser silii scabere , squaramulasque ex epi- dermide ungiiibns divellere, cogebatur. Quibus e rebus cum pars infecta magis raagisque exasperaretur , eoque vis humo- rum copiosior in mali sedem eonflueret, morbus in dies re- crudescebat. Et reapse cum sese eo ipso quo erupit anno, per capillatam partem malum exlendisset, paullatim ex fronte e- vanuit: aliero auiera ad idem fere tempus suppositas auribus paries , collum ac brachia misere infecif, lertio pblycthaenae vel papulae ad extremitatem prominentiores, largiores squamu- lae evaserunt, alque humor quidam diapbanus, et subflavus ex eo loco, quo squamae exciderunt, manare conspiciebalurj cum tamen, turn in area, turn inter plilyclhaenas idem culis nalnralis color permaneret. At quamvis haec omnia, ac prae- sertim pruritus, quo din nocluque aegrolus vexabatur, oum male haberent; nihil omnino medicaminis ille sibi adhibuit , tum quod unde se curare non habebat, tum quod suum in- duxerat in animum, eadem prorsus raiioue ex aliis corjjoris parlibus fore ut cvanesceret morbus, qua olim ex fronte e- vanuit. Tali modo cum, mala incerUKjue usus valetudine , ad quarti infirmitalis suae anni ver pervenisset, persensit e capite jamabiisse morbnm, adeo ut nihil inde am|)lius caperet fastidii; atillidignoscendumqnoque fuit, morbi discos impeliginosos, qui dorsum, pectus, quasdamque abdominis paries infecerant, noQ i66 DoMiNicr GiTALANDir tantum circuitiim panllalim extendissc, ul siinnl colrcnt, ma- joiemqne aream eilicerent, vpinin eliaiii ul dniiores papiilas ostentarent , aique crassiores, qiiarum ab rimis, noti ut iiu- per diajihanns ac siihflaviis liiiinor emaiiabat, sod viscosus ac donsns ichor, qui cuti veliiti iiihacri»ns, novas paptilas pro- diicens, non amplins sqiiamas riiiTmaceas, at solidas cruslas eflbrinaliat . Cum ita sc inf'cliciter habcret, ct praeserliui nb cor|)niis lotius macicm ct debibtatem , eoque potissiinuin ob pruriluui quo crudelissiuic torquebatnr , ut somnum nnlMmo- de capere posset, sibi pcrsuasit , nihil a naturae viiil)us, ut tandcni e oiudeb hoc morbo convalcsceret , sibi esse speran- dnm. IMeibcuni ideo acccrsivit , qui vim hujusce niorI)i quo- quo niodo snhcm cora[)escerel, alque hiinc eundem iu (inem quacdam illi Mcdicus praescripslt medicamenia, e (piibus, sua quidem senteniia, nihil coe|iit utililatis. Oii''"i'"j'5'Ri'' hyemem niiscraridum omnino in modnm transcgit, adeo ut propriam ar- tern ucquaquam posspt exercere. Ineunte autera vere anni pro- ximi elapsi, quiiitns jam erat ex quo anno in morbuni incide- rat, ill hoc iXosocomium excoplus fuit, atque hasce, quas vobis hactenui exi)osui,resdignoscere poini, dibgenlique observatione ea consequi, quae vobis brevitcr referre ciirabo. H ervauti, cum Nosologos qui morbos huju'^modi, eorumque symptomata descripsere audirevellem, conslituendum esset duobus cutanearum eruptionum eodem scilicet tempore eum teneri. Triduo circiler crnstae scabrae, prominentesqne evaserunt, hue illuc hiarunt, oumrpe conci- dissent, suppositum legumentum laeve, ut ita dfcam, et pnrpu- reo colore ronspersum apparuit. Cum non mediocri studio il- lud observavissem mihi visum est Malpighianum reticulum e- pidermide omnino deslitutum fuisse, cum per multi iidemque minimi foruli cernereatur, ex (juibus illc uoior exsudabat, qui De morb. ex ant. 167 adiiaerens deinde culi , atque coactus (quin iillae amplius e- rupiioiies phlyclhaenarum , p.ipiilarumvc exoiirentur , ut in parvis colli hrachiariitiique areis fiehai) paullaiiin crustaceiim slraiiim eflurmaLat, quod eadeui piorsus ralioiie, qua nuper concidebat. Hisce igitiir diligenli cura perpensis , a vero niinime aber- rate exisiiijiavi slaUiens, quo in praesentiai iiiii aegrolus vexa- lur morbum, Herpelem Circinalutu idiopallcum in cule omni- no esse judicandum , ac ne sus])icari qnideni posse syniploma esse, indiciiunqiie inllrmilalis ab isla diversae. Quare hoc rui- hi persuasnm haliens, licet ea cnralionis melhodo, quae to- pica appellari solel, uli deberem proul Cliiringi ea in praeci- puis exlcrnarum parliura afl'eclionibns uluniut:, ciiraiione lamen, ul ita dicam, parlini locali, partini generali usus sum-, nieum e- nim induxeram in aninuim , (juanlum prima curandi ratio cum malum priucipio erupit , saluiem aegrolo aHuiissct, tantum nul- li ulililali, maximo quin dicam danino, fulnram nt nnnc sese dant res, cum praeler localis morbi diulurnitatem in aperto sit universam corporis aeconomiara, aut ob morbidae male- riei absorplionem, aut per vim morbi diffusam, vitialam esse. Igilur acgrotanti pro interno usu decocto ex Lapalho, aut Ru- noice aculo, Jaceaque olficinali, Aelhiopeque anlimoniato Hu- xamli praescriplo, quorum dosis gradalim augei)atur, qua- tuor vel quinqne post diebus tepida totins corporis balnea, suffilionesque ex snlphure, pomatamque AUyonii exterius, de- inde citrinum unguenium ei adhibui. Quo factum est, ut cru- delis ille pruritus in dies decresceret, crustaeque non ut nu- per densiores, crassioresque efformarenlur , imnio diebus cir- citer post viginti quinque , el in fnrfureas squamas immula- rentur inde oninino evanesccrenl , epidermiscpie se reproduce- ret, el color ille ruber e cute diflfugeretj adeo ut quinqua- ginla octo diebus elapsis aegrotns nosier pristinae redditus sa- nitati, e nosocomio prodire poiuit, nullum perpessae infirmi- latis signum oslenlans. Exhibet decifnaquinta tabula cujusdam Clementinae Zuffi i- maginem rpiindecim circiier annornm puellae, parentibus slru- moso habiiu nalae , qui ciiacn dum earn piogenuerunt , et peperere jam lue venerea inferli fuerant. Ad seplimum aetatis suae anni'm rum pervenissct serunda valeludine in variolas in- cidil, e quibus feliciicr convaliiitj octavo Vero aono morbillis l68 DOMINICI GUALANDII conepla est, qui dum evanescebant, in externa brachii parte, aique sub axillis pustulosam nescio an bullosam erupiionem rc- liquerunt. Hae cum negligerenlur, se ad duorum pollicum separatim extenderunt, adeoque dcscendere, ut cutis vehemeii- ter laederelur, uli facile est cuicunque visa vel ab ipsa , quae adhuc reuianet cicatrice. Paulatira nnllo adbibilo inedi- caniine tribus post annis ad sanitatem rcdicrej at denuo in exlerno coxne dexierae, et in nate sinistra repullularunt, quae ( cum pustulae, aut bullae , subsequenter se rumperent, ac deinde s« iterum efformarcnt, exlendereutque, huniorque fla- vus acviscosus exsudaret, indeque crustae exorirentur, primum vero dissilae, postea vero ununi solnmmndo veluli stratum cf- formantes ) quatuor annorum spalio earn prae se faciem o- stendebnnt, quam eqnidem adsj)cxi poslridie Ralendas Augu- sti AunoMDCCCXXXlV, cum banc piam bujusmodique mor- bis curandis dcslinalam aedem intravit. Stratum, ut dixi,cru- stosum ccrncbatur admodum concrcliim, versicolor, figura o- vatum, quinque ad summum sex pollicibus magniludiue, quod laclum aegrotanlem summo dolore afliciebat. Idem cute reii- qua poliice medio circitcr altius tenui zona violacea cingeba- Inr, vnrilsque in locis bians icborc flavo supra c[uam cuique credibilc est foetido , pcrmanabat. Hoc, emplastris illi saepe adbibitis, divulso spongiosum eidem sublerposilum veluli tex- tum ceiucre crat, tumidiiis, inaequale, saluro rubri colore per- fusum, cribri inslar tcnuissimis undique forulis refertum, quod reticulum I\Ialpigbianum subjectamque culim tali pacto mor- bose immulata esse cognovi. Non niuUnm absimilis, licet mi- nus ampla, adspiciebalnr morbosa altera afTeclio, quae in si- nistra nate eruperat. Haud diu pependi animi, immo illico niihi persuasi hnnc cutis morbum, symptboma potius slrumae vel sypbilidis, vel utriusque conjunctae esse censendura,quam in ipsa cute primigenium ;, expericnlia enim docemur quo- tidie, quos syphilis vel mllior noxios clFectus producal in iis, qui strumis tencntur, aut viiio t.intum parcnlum in eas sunt proclives. Qua de caussa topicam,ut njnnt, generalemque si- mul curandi ralionem morbo utrique proficuam cum instituis- sem , (quod quidem nunc facile conscqui poteram ,) magna cum mca voluptale cernere potui informe illud ac prominens spongiosae raaleriei stratum paulatim imminui, ichoremque ilium foetidissimum in dies decrescerej eum sibi iuducens ad- De mop.b. exant. 169 speclum forraamque circller post mensem , fjuain vohis deli- nealam obfero in depimanona lalniln, quacque nullis dcinccps niulatioiiibus ohrioxia fuit nibi qiiod sensiin lemilleret, tri- busqiie post mcnsihus aJ saiiitatem rcdiret. Cum anleni in Doctornm Virorum operibns , qui de his morbis cgcrunt, inqne Nosologicis traclalibus cuinam gencrl, s|)eciei , ac classi hi morbi peilinerciu, disquirere vellcm, nil nisi confusionem obscuriiatemqiie, uiea qiiidem senienlia, in- veui. Prima enim morbi forma a me niiperriiae descripla,co qno perdnravit tempore , genera speciesqne a se omnino di- versas consiituit. Nam Franckio, primo, secundo, lerlio anno Generi — Porrigo — Ordini 2.° Inipetigines — pcrtinnissct : Cliiarngio — Ordini \ ." Effl orescentiae papnfares — Generi — Impctigines — Specie! — Furfiiracea — aid Porriginosa: Wilianio — Ordini 5." Pns/ii/ae, — Generi ac Specie!, — ////- pet/go fiirfiirans , — vel etiam Herpes ctrcinaliis: Plenchio — Classi 5.'"' PnpuJae — ■ 3." Generi Herpes vel Forwica — Spe- cie! Serpens ViWK Serpigo: Sauvagio deniqne — Classi primae — Vi'ia — Ordini 1.° Efflorescent iae — Generi 7." Herpes — Speciei — Simplex vel Dartre farinense. Quarto autem et quinto anno si Willanns audiaiur in secundo ordine Squamae, genere Lepra\ si autem Plenckius in sexta classi crustae , se- plimo genere Lepra, et quinla Crustae leprosae specie est re- cense nd us. ZulU autem in morbi initiis sordido cutanea infirmitale Plen- ckii quidcm sententia laborabat, quae ordine piinio — Ef~ Jlorescentiae papiilares — Genere primo — Inipetigines — Spe- cie 4' Impetigo herpctica continebatnr : secundo \ero ac ter- lio morbi jieiiodo quarla specie non ut primnm prinii gene- ris, at secundi herpes nomine herpet is pha geclaeuici , vel esthio- weni Hjpfjocralis distinctum: Balbonius cam herpetibus exe- denlibits syphilidcis adjudical;, Alibcrlus tandem \.° Dartre Veroliqiie, deinde Syphilidem piisfulosam , crttstaceam appel- lat in quibns eqnidem dnas morbosas formas numquam in- venire polui quibus omnesvel pene omnes manifesiationes s\m- pthomaticas dnorum id genus morborum rcferrem , atque ve- rnm illis nomcn , genus, specieni aptam tribuerem , constan- temr[ue illorum descn'ptionrm efllngercm. In lanta descriptionum obscuritale, curnam lot noniina, tot classes, ordines , genera, species efforroassenl Nosologi, curque T. IV. 22 170 DOMINICI GUAIANDII descripliones unius imraane qnantntn ab allerius descriptioni- biis discrepeiu, altenle irivesiigans, hoc omue a caussis, quas brcvi expooani , orlum diixissc judicavi. Omoes vel plerique sallein Nosologi cos cutis morbos qui cum febri enascuniur, febrique pariler comilati recedunl ea- que de rc — Aculi — vocantur, sapicnli qiiidem consilio ab lis dislinxere, qui per longuai leniporis spalium cum persi- stent, nullumque febris signnm ostendant -Cronici- sunt appel- landi. Ac quamquam primi non inultum a secundis abludant, quippe qui cutis mollilieni , pulcliriludineni atque integritalem eodem mode deturpant;, nihiloiamenminus, eo quod febris COS plerumque comitatur, et si hacc remittal, evanescunt, vel si nullis febribus sese effundant bc^vi curantur, clarissimus Franckius dignos existimavit, qui in classem redigerentur exan- thematam nomine dislincti^ cum omnes scriptores eorum sa- tis claram praesentent iraaginem, quando omnes in eorum no- mine forma, descriplione jioene couveniant. Quam quidem rem de iis profeclo ncqiiimus afllrmare, qui Frauckii sententia Impctigiuum classem constiluunt. Nam spis- sa adeo caligine adhuc obteguntnr , ut maxima , inanis(|ue saepe verborum profusio in eorum operibus, qui de hac re copiosius sermonem instituerunt, adauxisse potius difBculta- tcm quam solvisse videatur . Et reapse si varios, quibus in hac classe ordiaes genera speciesque conslituuntur , characte- res animadvertas, ex iis quae jam protulimus tibi erit cogno- scendum, incertos itaesse,et ambiguos, ut huic praestaniis- simo ullicio nuUius omnino sint utiiitalis. Mutalioncs tamen quae in humanorum corporum tegumenlis proj)ter has infir- iiiitates apparent, clarissinuis Sauvagius diligeuter obscrvans, cognovit pierosque colore tanlum immutari, utpote qui di- versus in sanis cernebalur-, in reliquis autem id genus morbis tegumenta sese veluti tumenlia extoliere vidit, colore qnocjue ut in iliis mutato. Duas hasce morborum formas attente ani- madvertens doctus iste Nosologus , generales adeo constante- sque putavit, ut duos ordines macularum nempe, atque ef- florescentiarum , inerito possent elTormare, quae scilicet clas- ses ac ordiaes hucusque stare aliquo modo possunt, magnac- que esse medentibus ulilitati. Ut autem primi ordinis gene- ra speciesque efRciamus nullas inexsuperabiles invenimus dif- flcultalesj nam a colore genera, species vero a forma desi- De morb. exant. 171 gnantes, imaginem satis clarani sul)jecii possumiis obtinere . Alia (liversaquc poenitiis ratione sccnmli orcliiiis morl)i pro- ceilunt. Scriplores euim plcriqiie gencrum characteres a natnra, facie([iie hujusmodi tumorum, a modo quo cuiicula divelle- bauir, scfjue in inortna ( ut vnlgo Nosologi loqnuntur) cor- ])oia arida vel humcnlia immuta'oal, nunc cuti inliaerens , nunc in furfures, squamasque resoluta concidens desumpse- re. Has vero ahnormitates nunc papularuin, nunc puslularum, phlyclliacnaruni modo, alias squammarum , vcl cruslarum, vel callorum nomine appellabant, speciem vero nunc a sede, for- ma, cum relius cxtrancis similitndine conslituebant , ul Men- tagra, Porrigo , Zoster, Herpes collaris, miliaris, formica^ nunc a pernicie quara attulcre, veluii Exedens , Eslhiomenos. At ex iis quae oculis iidcm nostris in hactenus descriptis mor- bis, alque in aliis quos observavimus, dispeximus, nobis per- snasum habemus , prominenliaruni lumorumque, qui nunc papulas, nunc puslulas, vel phlycthaenas inducunt, diversi- taiem, atque cuiiculac in furfures, squammasque resolutae casum crustarumque denium et callorum eflormaiionem, cha- racteres salis aptos non suppeditare, ut genera, speciesque di- stinctac conslituantur. Et revera si patienter diligenterque Ion- gum sordidorum bujuscemodi raorborum decursum examine- mus nobisnc persuadendum non erit, impetigincs non raro cum herpctibus, herpetes vero cum psidraceis, hosque cum hidrois, et achoribus confundi? Falsum ne est papulas sae- pe saepius in pustulas ac phlycthaenas, basque in bullulas im- muiari? Herpetem cum papulis aut puslulis prout diversi, diversimode feruut auctores , erumpere, quae posl multnm aut parum temporis exsiccantur, rursus apparent, cutemque superposilara farinae instar aut parvarum squamarum proji- ciuut, quae denique renrudeseente morbo in crustas veluii coagmcntantur , concidunt, ac denuo reflorescunt, quin ulla papulosa erupiio praecedal? In TNIenegolio et in ZufR exem- plum nobis adest , nequaquara inficiandum. Cum igitur a Nosologis diverse diuturnorum horum mor- borum facics (quorum plurimis, non bebdomadis, aut mensi- bus, sed annorum spalio opus est, ut suum, sicuti ajnnt, ciir- sum expleant, suasque ostcndant miitaliones, adeo ut observa- ti atque descripti cum erumpunt, cum, si ita loqui fas esset , niaiurescunl, cum exsiccantur non forma solummodo sed aa- 172 DOMINICI GUALAKDII tura , atqiie orlgine dlversos omnino judicares) subsequenter observatae inveaiigitaeque nou sint, cumqiie iaritalionem suc- cessivamque phlogosiiii, quae nunc tenuissimas extremitales vasiuin lymphaticorum, vel sanguineorum, nunc folliculos mu- cosos reticuli Mjipighiani, alque cutis lenebat, non satis di- stinxerint^ duni scilicet, minimus atque elaiior cernebatur, dumque o!) teouem exsudantinm huniorum co|)iam nonnisi parvae efliciebantur prominentiae, ac veUiti tumores culiculae, 3uibus deinde exsiccalis partes superpositae pulveiis ad mo- uni farinacei, farfurum ac squamarum concidebant; ac tan- dem dura cruJesccnte morbo , ac ob epidcrmidis casum hu- mor non amplius pnpulas , phlycthaenasqne producebat, sed eo ipso quo cxsudal)at puncto temporis, aeris lactu coagula- batur. crustasque eflormabal;, in cum, mea quidem senientia, errorem adducti sunt, ut diversas hasce facies ac morbidas vi- cissitudines, morbi alterius omninoque diversi generis aut spe- ciei existimarent, quum mutationes tantum fasesque, ul a- junt, ipsiusmet erant effectus, qui caussis perdurantibus, ac vi morbi infeciarum partium vigenle necessario prodire, al- que exterius proferri debebant. Ex hisce igitur , quae hactenus exposuimus inferre debe- mus cutis raorborum numerum valde, ni me mea fallit opinio, minorem esse eo quem Nosologi dictitarunl, alque in unius ac ejusdem morbosi seminis vario adspectu , qui in cute veluti pullulat, inque caeteris similil)us elTectis ex caussis suaptae naturae diversis, qui cuti vaslilatem veluti, ac corrupiionem inducunt causam latere , qua Nosologi morborum cutis nu- merum quainmaxinie adauxerunt, nominumque pariter ingen- tem , ut ila dicam, ac indigestam (iirraginem, causarum([ue hujusmodi affectionum diversitalem excogitarunl atque sanxe- runlj quum quidem eadern omnibus existeret origo ac nulli- mode, ul ipsi constituebant, aflfectiones illae essent inter se di- versissimae. Cerium praeterea ac vo!)is omnibus, clarissimi Vi- ri,persuasum esse existimo, medici mortalium commodo re- spicientes bis morbis studeant oportere, eosque in facilem u- tilemque classem tandem aliqnaudo redigant, arduam palien- temque operam impendant, uti fideb"ter describantur, atque eorum dclineata imago, coloresque diligenter express! habc- antur; quod ut fiat, necesse est aegrotos in morborum pri- mordiis prae oculis habere, taliumque morborum numerum De morb. exant. 173 accurate descrihere, primam formam invesligantlo referre , \a- riasque deinceps muiationes , quae illam , non ob muialam, diveisamque iiatuiam siihsequunlur , sed ob habitus , gra- diisque, ac temporis, quod in diulurno cursu oslendnnt, di- versilalera. Hac igitur mcthodo allentaque causarurn invesiiga- tione , quae vel piaecipue vcl secundo humanorum corporum legumetiia deiurpaiit, alque •■os quoque morbos, qui honiini ualura inferiores aniiuantos, torquent, vexantque, illosque, qui plaiiiarum conicein, el folia inficiunt , atteule disquirendo ac observando, clare aperieque dignoscemus eos, quibus interdum idiopaticae ut vulgo loquunlur, tencntnr, illosque plurimos, qui nihil aliud sunt nisi symplomata diversi moibi , quique ideo diversam curandi rationem exposcunt. Hae sunt, Sapienlissimi Academici, breves observaliones , quas descriplos duos aegroios, aliosque niultos quos adspice- re , ac ad sauitalena perdncere polui, exaniinando, pro miselli hujus ingenii lenuiiate vobis obferre valui. Alque uiinain mi- hi conscius essem me in tenebraruni caliginisque hac tanta obscurilate, inque re tanli ponderis et momenii, rectum ve- ritalis scientiaeque tramitem esse ingressum. Turn quidem ut sese occasio tidisset, vires nervosque, si ila loqui fas esset , majori conatu intenderem , ut aliquem laborum meornm huic salutari arti siudentes possent fructura percipere. Sed mente reputans tot doctorum hominura labores, studiaque excidis- se, vel parvam sludentibus adtulisse ulilitalem , omnis mihi spes efi'usa evanescit, ac aberravisse dubito quamquani quae observari facta , ipsaque ratio evincant alicujus uiilitalis meos labores fuisse. Quocumque tamen modo se res ha beat, ve- slrum amplissima sapienlia mihi banc curam levabit , ve- rumque illud, quod consequi frustra couatus sum, mihi prae- uionitrabitis. .* Continuntio description is dnoruni nan communiuni morboriim corporis Immani ciiteni vexantium hrevesqiie in id genus obsert^ationes, id acciiratius ac scientius illorum JSosoIogia consliluatur. (i) VJiim ego, Viii praestanlissimi, ex quo huic loco Beatae Ursulae fulei tulclaeque commisso retrilniliones a Spurioiiiin aede reslimtae fuenint, morbis, qui humanoruin corporum le- gumenla deturpaiU aflliclanlque, mederi debeatn lot doctis Medicis , atque Chirurgis praesentibus , turn loco addictis, turn undique ut nou communes morboium facics, varios de- cursus , curaraqnc laboriosam semper, et difficilem observant coeuntibns, ingentes adeo mihi sesc obtulere difficultales, ut mead diversa turn veterum, turn recentiorum opera pervol- vendum, consulendumque conferrem , quae in hoc ipsum argumentum scripla suut^ alque significationera nominum quorumdam per ipsa invesligans, quae aut non bene illi de- finierant, aut dubie passim usurpanlur pro virili parte co- natus sum ut curae genus susciperc possem , quod el lutlus, el citius , qui ilb's tenerenlur morbis, hos ad sanilatem per- ducere valerem. Sed hoc opus suscipions slaiim cui me com- niiseram vastissimum pelagus sensi , ad quod pervadendum majores mihi eo vires oporterent, ne diflicultatibus obrue- rer, atque superarer. Post non multum vero lemporis mihi in aperio full aliam prorsus adhuc inlenialam viam remanere, quae ad felices exitus facile perducere polerat. In hac omni- bus quidem viribus conlendi, el mihi, nieisque desideriis om- nino ad hoc usque tenipus respondisse, niinime arroganler audeo praedicare. Haec in eo lota est, ut infinitum pene cu- tis morborum nutnerum ad pauca genera, ])aucasque species redigat et reslringat, alque ilia genera, spcciesque non ut se- se uno aut aliero anno oslendebant, scienlerque curala ad sa- nilatem redibant, descriplae, sed prout diverse subsequenler (i) Acadcmiae tradila die g JuQii . A..i836. De MOnB. EXAKT. 176 in eoJem indivicliio sc annis sequeiilibns monslrabant, ([iiin vis diversa , clivcrsaeqiie miilalioues piopriae unius morl)i, il- ium ill adspecliiin praebeanl alleriiis generis anl specici. Hoc riiihi genus ohservaiionutn jam proposui ah anno proxime e- lapso in Menegolio, el in puella cognomine Zulli in duos hu- jusmodi non communes morbos iinplicitis, easqne observa- tiones unaqiic desciiplioncm curaetpie exilus audire benigne volnistis, alque morborum formas graphice pictas observaslis. liorum tnmen morborum naUiram expcrientia edoctns , qui saepe saepius revivisccre ac vckili leflorescere solent, el in il- lo proposito adhuc manens, minime utrorumqne aegrotorum oblitns fui , cos profeclni quo polili fncrant, ac quasi naturae relinquens, sed certus fore ut quamprimum infiruiiias renova- retur in speciem quidem diversa, et immulata, cos observan- di occasionem amiilerc nolui, ideoqne boc quoque anno exi- lus vobis umilis ol)fero invesligalionum mearum. Labenle raense Decembris, quatuor scilicel menses ex quo a nosocomio exicrat, in ima venlris parte atque per diversa thoracis loca quaedam maculae hinc dilnto, hinc saturo rubri colore, Menegolio eruperunl, illique magnum pruritum cie- banl, quarum in area post brevem confricationom perrauUae eaedem([ue minimae acuminalae proniincntiae in epidcrmide o- riebanlur, quae post ires quaUiorve ad summum dies lanlum aberat ul ad suppuralionem venirenl, aut quocumque alio se implerenl humore, quod poiius in apice exsiccabantur parvam squamulam, albumve furfurem producentes, qui brevi conci- dcbat. 0|)us erat, ul haec morbl facies alirjnoiies renovaretur, priusquam phocnomenon se in modnm circuli plus minusve legulariter dilalandi oculis cerni posset. Aperte quoque pate- bat dum se morbus anipliaret, quo densior rubor ad extremiiatem permanebat, papulacque vividiores convcnibanl, eo lum iliunj turn Istas in medio minui adeo ul cum morbi area ad lalitu- dinem quartae pollicis ]iarlis se extenderal centrum rclinquere vidcrelur,ac veluligauderecum hoc modo cutem depascerelur ad- huc inlactam. Diaphanus ac insensibilis humor emanabal lam in margine ubi plus minusve vividiores papulae cernebantur , quam in circular! area centri, ubi non amplius eas cernere fas eraf, atqne hie humor aeris taclu coaclus, in pulverem resol- vebalur eodem fcrme tempore quo papularum furfures, squa- mulaeque concidebant. Post tres aul qualuor menses, nempe 176 DOMIMCI GuALA>DIl ineunte vcre ampliliulines descriptariitn macularum jam coie- raiit mirantlmti praeinonstianles phoenomenon, scilicel in locis in (jiiiljus sc invicein laiigehanl papulae, extremitates diioriini circuloruia evanesccre gradalim, vividae tantiim permanenles iibi circuitus ])eraclarnni iiilersecliomim in unnni coihant, ita lit qiiisqiic jiulicarel opus esse ut tales elllorescentiae, cum noii aujpliiis possenl in eo campo satiirari, in quo pastae erant, siinul TiliH'xae, siiam circularem plus minasve regulariter ex- scinderent iignram , ambitus inteirnpios unirent, atqne ita ex diiobiis nnam duplicem areani efFormarent. Hoc etiam niani- lestc palebat quo ampbns spatium pervagalum , tempusque inliiuiilalis cresceret, eo humoris emanationem crcscerc,quam- obrem non amplius sicnt antea humor cxsiccatus minimos in furfures resolvebalur, sed stratum crassius, et densius factum largis squamulis crustisque albis excidebat, supposilum tegu- meotum ut assolebat colore purpureo, sed aliquanto dilutiori relinquens . Sic morbus sc habens anteriorem trunci partem coniinenter invasit excepiis jugulo, et regionibus clavicularibus (Tabula XVII. ) atque ob curationem anno proxime elapso peractam vidcbalur vis omnis eidefnisse, ut dicto temporls spatio ail latera extenderetur ut in praeterito anno, zonam amplam qui- dem sed mancam efformans, quae posteriorem trunci partem intactam semper relinquerat, latusque autcm dexterum el si- nistrum innumeris areis plus minusve majoribus adhuc sepa- ratis conspersum cernebatur, quae nulla m in circuitu papu- 1am ostendentes, immobilesque permanenles, nihil squamulae ant crustae pro furfuribus projicientes facile alicui fidem ob- jicere possent, se aut vi latins serpendi carere, aut banc mul- tum imminutam fuisse. Haec aiorbi explicatio, quae veritati conformis fuisset, non parum hoc phoenomeno, quod nunc cxplicandum suscipio, infirmatur. Quum hie anno transacto MDCCCXXXIV, aegro- lus mihi se obtulit, aliquot cxcepiis maculis in posteriore trunci parte subter collo, atque inter scapulas magnitudine octodecim, vel duodecim millimelrorum lota pars eodem In- tegra adspiciebatur^ contra aulem hoc anno MDCCCXXXV. iiuiumerae propter columnam vertebralem usque ad os sacruin maculae eruperant , quae modo dicto coniinenter junge- bantur, eo quod densiores, pastae fuerunt cutein ab ultima De morb. exant. 177 vertebra rervicali, iisqiie ail primam sacralem inter quas lon- gaiu veltili /onarn cfliciebaut deccin ccnliniclris lalatn , quae duplex ad legiouem lumljarcin lendebai , unde plurimis con- juncla lateriim uiaculis abdomen versus , ut zonani in eo po- silara complerel , serpebat. ( Tab. XVIII. ) Ilaec zona non amplius in circuilu inflamraatoriuni ruborcin oslendcbat, ucc papulae deinccps exoriebantur , exlendebanlur , atque exsic- cabantur, sed istis veluti finibus consiitutis nulla alia in ea- dem cernebatur immulatio , nisi permanatio solita ex conti- nenti siralo concrelo atque subalbido , quod post septem vol ad sumnuim oclo dies hiulcatuni, in squamas, vel crustas se resolveljat. Morbi banc dilatationem adversari dixi prolate judicio, in- firmiiatis vim iinminutam luisse ob curationem peractam^ nam hand clare innotcscit illius Veritas propositionis , quum de- Duo aegrum morbus adgressus , non tantura locum antiquum occupat, sed alias quoque partes non minores invadit, ct in utrisque vexat infirraum. Sed cum inter quaedam in specieni contraria veritatem volumus invenire , opus est , ut intimius perscrutando , omnia, quae hoc anno sese ostenderunt phoe- nomena penitus dignoscantur, atque cum illis quae anno pro- xime elapso inventa fuere a nobis comparentur. Tgilur hie, de quo sermonera institiiimus , aegrotus a noso- comio egressus est tertio kalendas Octobris postquam illud dies octo et quinquaginta incoluerat, nullum in quavis corporis parte signura obferens perlaiae infirmitatis, talisque per qua- tuor menses permansit. Post autem cum morbus modo supe- rius allato se renovasset aegrotus non eadem symplhomata pas- susest,tum quod commode pruritum ferre poterat, stratumque crustaceum, non amplius humidum, et subflavum ut quondam, cerneretur, sed siccum et subalbidum (Tab. XVII. et XVIII.) turn quod in eo corporis firmitas perdurabat , facileque am- bulare poterat, et suam artem exercere, el noctu somnum ca- pere^ lum deniquc quod non amplius malum corporis habi- tum , facies aedematosa , et lurida , toiiusque personae macies quae terribiliusefFecturaerathujusmodi infirmitatis adspiceretur. Omnia igitur nobis comprobare , ut ita dicam , cooantur utilitatem confectae curationis, atque morbi virium imminu- lionem: at si ita se res habet , ut evidcnter demonstratur , qua ratiooe explicari nova macularuin dilatatio poterit, quae anno T. IV. 23 178 DOMINICI GUALAKDII superior! minntae ad summum dorsum observabantnr, quacque ob curae inodum veluli evauuerunt, hoc autein anno lautam si- bi vim obiiiiueruiu , ui tarn latae, siculi dictum est, serperent ac se dilaiarent? Ut aliquam, \u tanta rerum obscurilate etcon-, fusione conjecturain capiamus, noii multum a vero abludere is milii videlur, qui cum ea sit hujus morbi ratio uti viribus ve- luli rcfeclis lalius serpal, atque extendatur, pronuuciaret si me- deiili fas est apto medicamine vim morbo omnem paullatim subripcre, pari mode medentera non posse, donee principium quod eidem vires sutlicit omne toUalur, ejus progressura prohi- bere, qui sibi pcrpctuo constans partes adhuc iatacias invadit. Scimus ex cclel)rium ac doctorum virorum observalionibus Fraiikii, ct Chiarugii tales raorbos ipso quoque in initio aptis remediis scienter curatos raro superari, el vinci non posse nisi longo annorum cursu: cum autem per tanlum lempus aliquis ex bisce morbis ncglectus fuisset, ut mihi coniigii, ne dubitan- duni quidem erat , quin rursus exoriretur , atque uni ex praecipuis characteribus conjunctus , vi nempe serpendi per diversas corporis paries. — Et quamvis nobis persuasum et fuisset, et sit, argumenlis innixi quae in prima dissertatione nostra protulimus, hoc vitiura proprium fuisse, aut protopa- thicum cutis, pro certo habentes morbi hujus caussa proxima, in viliata morbosa secrelione ipsiusmet cutis consistere*, aitamen cum tanlum temporis perduraverit aegrumque in miseram et dcplorandam superioris anni condilionem redegerit , miiiinie dubitandum est quin abnormitas potenliae cutis vim suam morl)Osam induxerit in apparalum gastro-hepalicum , qui doctorum omnium snntentia maximum habet influxum lam activum, quam passivum in omnibus cutis affectionibus^ cer- tumque pracierea evadit nequaquam posse hanc destrui in- firmitatem nisi prius duplex hie fomes vincatur. Est igilur cvidens argumcnium si morbi indoles, et ratio ea erat ut in jocis adhuc intactis hoc anno enasceretur, tamen non pere- gisse aequali vi, sed omniI)us , illis horrificis cachexiae et consumplionis sympthomatibus, quae vitae aegroti minita- bantur, esse desiitutum nobisque etiara cognoscendum prae- buit post non mulium nos radicitus exlirpaluros hunc pesti- leniem adeo, et luridum morbum, si ea quae illius natura poscil medicamina saepius iteratoque adhibebimus. Hoc igitur quoque anno illi eadeni curandi raiione adplici- De MOnB. EXANT. I79 la (lierum sexaginta spatio in pristinum omnino aegrolus est re- stilulus, leceptaqiie sanitate laetus sese fnmiliae cotnplexui red- didit. Venienti anno vidcljiimis qno adspectu veluti re|iullulet el qiiasnam uos obtiniiisse militates dictitare poterimus. Me hand errare farile credcrem si jam ex hoc ipso tempore prae- signiiicarem ilium uti hoc anno prae se ad^pcctus paiillo con- siderandos lalnrum , atque tertia saltern adhibita curatione facilenos rehelhim hunc morbnni, ut itadicarn, debellaturos. Ut- eiimque tamen se res habitura sit aliae tabulae unaque reno- vati morbi accuratae descriptiones hasce sequentur , atque diversae luijusmodi mor!)i facies ilium idenlicum semper fuis- se, atque donee renovabitur, idem perpetuo futurum esse adeo clare omnibus significabuat, ut luilius dubitationi locus re- linquatur. Morbus autem Zuffi puellae, quae post sexaginta quatuor dies a nosocomio exierai octavo idus septembris, non omni- no sanilati restitnta,eo quod tempus,f[uo hoc benefico sub- sidio uli poterat, jam traiisierat, ad eum statum devenit, quem vobis observandum (Tab. XIX.) proposui. Morbus sic se ha- bens ntdlam amplius prominentiam cutis, nullam permanalio- ncm ostendebat^ cuticula, quae aream loiara renovata tcgebat, crispula erat, colorem praeseferens violaceum rubro adsimi- lem , ad areae centrum dilutiorem, in circuitu vero paullo saturiorera: haec autem cuticula ubique supposiio reticulo , et cuti omnino adhaerens ad extremitatem solummodo dua- rum aut irium linearum spatio elata humorem subter conli- nebat, qui tenui peracta incisura, liquori cuidam instar vc- nosi sanguinis multo ante e vasibus difFusi similis omnino con- spiciebatur-, puella vero nullum ibi dolorem persentiebal etiamsi manibus premeretur, adeo ut sanitati rcdiisse omnes existima- rent. Domui igitur restituta, cum miseram viiam exigere co- geretur , non adeo multum temporis transiit, quura persen- sit, tantum aberat ut omnino morbus evanesceret, infirmita- tem suam augcri, seque ad prislinam reddi conditionem. Igi- tur cum paullatim area infirmae partis rubicundior evasisset , grsdatim tumescebat, atque suppositum reticulum inflammans, cutemque praeserlim ad peripheriam , ac dolore primum di- stensionis , postea vero punctus aegrotans correpta latins iu diem dilatabalur. Pustulae aliquot phlysaceae in circuitu exor- tae cum sese lenle ad centrum exteuderent, atque etiam ad l8o DoMINICI GCALANDII peripheriam dilatarent, stratum cruslaceam eflTormabant plus iniinisve densum, quod aliquot post dies hiulcabatur^ ex il- lis autem rimis humor quidam subllavus el viscosus eliluebat, qui lenle ilerum coactus rimas e quibus emanavit oblinebat. Aliquot prius hebdomadae transibant, quam stratum illud denuo in rimas diiruiderelur , alque ad hoc tempus aperte con- spiciebatur elatio strati crustacei , et illius crassitude: iufirma vero dolorem acerbissimum perpeliebatur , ob ichorem , qui subter strato occlusus lenebalur. Quapropler ad hujusmodi dolorem mitigandum, opus erat ut parti aegrotanli eraplasira emollientia apponerentur , atque ruptio, et avulsio Icsiiiiare- lur. Nam sibi vcluti relicta serius atque imperfeclius eruptio iieret majorique damno esset suppositae cutis, quae praeter- quamquod erat ubique exulccrata semper foraminibus cerne- halur, uti cribrum , referta . Phaenomenon istud ad cun- ctam morbi aream sese extendcrat, cum puella me enixe ro- gavil ut in nosocomium iterum exciperetur*, sed nondum ad- venerat imo et longius aberat tempus quo aegroti hujusmodi excipiuntur: proximus vero aderat illud quo syphilide infecli excipi solenl. Uli igilur auctor fui , quae sese ut tali morbo infecta ad nosocomium sisteret, confidens, fore ut mihi earn curaudam Doctor Palatius Collega meus si tamen ipsa exci- peretur, libeuter Iraderet, cum scisset me de illius infirmitaie observaliones confecturum. At illo in morbum miserabiliier implicilo, res diverse omnino evasit^ atque puclla a doclissi- nio viro, qui illius vices gerebat ea rallone curata fuit, qunm exposilnrus sum: atlamen, ul illius effigies, quam vobis obfero (Tab. XVI.) pingeretur curavi stalim ac nosocomium ingressa f:st, el medentcm ea quae transierant edocui, atque idenlidem curam et morbi habitum observavi. Ex XV. Ral. Jul. A. MDCCCXXXV. in quo nosocomium intravit, ubi adusque XII. Kal. Oct. permansura erat, huic carae ralioni data fuit. Primo siatim die depurgata tartrate acidulo potassae , illi postero die praescriptum fuit decocium Salvatorii ad dosim sex unciarum pro uso interno, el dissolu- tio duorum granorura deuto-clorureti Mercurii in duabus li- bris aquae, ut morbosa pars saepius madefieret, et lintea madida illic superposita tenerentur. Duos post dies, quatuor ei grani deuio-clorureli Mercurii decreti sunt, atque jussa fuit loium corpus quotidie in balneis vaporosis ponere . X. Kal. De mors, exant. 181 Jul. sexta posiquani se curae iradiderat die illi praescriplae sunt duae drachtuae iingiicnti Mercurialis ad fricliones in qnibiis adiisque VI. Kal. Aug. secundo quoque die ileralis quatuor unciae cum dimidio ejusdem deuto-clorureli diiigeiiter inlro- niissi consumplae sunt. Eadem die balneo va[)oroso quoiidie adliibito aquosum successit cui introductum fuerat sulj)liur potassae ad dosera duarum unciarum, et duo scrupula florum sul|)Iinris in duolius pailibus dislributi pro usu inlerno una ciim decocto Salvatorii. Piidie Nonas Aug. cum decoctum il- li sumendumnon amplius praeberenl embregma parti aegrotan- li jusserunt, alque non ul antea in balneo, sed in embregma- to sulphas potassae imponi, quod ex illo in partem infirmam concidens vim suam illi dilFundebat, deinde toli corpori, eo quod cum balnei aqua postea commisccbalur. Haec illi medi- camina adhibiia fuere usque ad finem circiler Augusli^ at me- dicos dare dignoscens non paullo tali curatione malum exa- speratum fuisse, embregniate, balneo, ac sulphure pro inter- no usu relictis, viginti quatuor hirudines pariibus sanis mor- bo proximis , quae jam rubrae evaserant ac lurgidae adplici- citae fuerunt, arcae niorbosae linteis oxycrato frigido madidis superpositis. Tertio Nonas Septembris cum non omnino haec suscitala inflammatio resedisset, iterum hirudines illi adhibi- tae sunt, alque VI. idus balneo parliali ab oxycrato balneum successit ex dissolutione dimidiae unciae acelatis Saturni in duabus libris aquae j IV. Idus ejusdem mensis iterum balneum lotins corporis ingredi jussa est usque ad XII. Kal. Oct. tempus illius curalioni praefiniium. Per tolum hoc temporis spatium , qnoddiebusnonaginta quinque constat, si exiccationem quamdam scnsibilem excipias, quae jam ex primis curae hvdrargyricae diebus ap[)aruit, cum haec curatio aliquantum temporis processisset ac potissimum cum jam in fine asset, nobis agnoscendum fuit, non solum ad pristinum raiserabilem staium niorbum redi- isse, verum cliam quammaxirae recruduisse. "Quum balneum cum sulphureto potassae, sulphurisque floribus interius adhi- beri coeptum est, malum aliquanlulum remisisse videbalur ^ sed embregmalis usu exasperatum intumescere, magno dolori esseaegrotanti, seque palam ad peripheriam extendere caepil^ adeo ut morbosam aream emensi , quae qnum puella nosocomium ingressa est ad cenlimelra undecim in loiigitudinem , in lati- ludinem vero ad ocio lantum protendebatur , XVIII Kal. Sept. l82 DoMIKICI GUALANDII ad xvjij. long, et x. lat: X. vero Ral. Oclo. ad ceniimelra XX. long, et xjj. lat. sesc exiendisse viiliimis. In morbo hu- jiismodi sc hal)tns cum illi ad saiiilatcin usque necessaria he- iiigne suppeditata sint , nosocomium adhuc incolil , alque ea raiione curalur quam . cum sese praebueiit occasio vobis ex- ponam. Nunc cum invesligare inslituissem caussara ob quam anno transacto, mens balneis ex aqua lanlum, et decoclione ex La-" pato sen Rumice aculo, Hyaceaquc ollicinali , interius autem adliibeus aelhiopem anlimoniatum Huxliamii , parti vero in- iirmae leves fricaliones ex poniata oxigenata Allyonii^ po- stcaque ex ungueulo citrino adeo puclla convaluerit, ut pene sanitati reslituia videretur^ ( Tab. XIX. ) hoc anno contra medicaminibus acrloribus adhibilis duplicique temporis spa- tio, nou solum eamdcin faciem morbus osteudat quam prae se f'erebat cam pnella excepta est, verum etiam aream suam eo usque exlenderit , quo supcrius dictum esl^ oportet non tautum mulalioues peractas nos diligenter observavisse , sed et raorbi i[)sius caussam indolemque in puellae parentibus al- tius disquirere . In altera dissertatione non multum me animi pependisse af- firmavi , quo minus persuasum mihi haberem hunc raorbum cutaneum potius quam in cute primarium, veluti in Menego- tio , sympthoma, aut strumae, aut syphylidis, aul utriusque simul juuctae esse censendum^ turn quod ejus parentes ambo lue venerea laboraveruut , turn quod principiura herpeticum et scabiosum multos per annos patrem excrnciavit , aniequam ipsam progeneraret. Scd curam suscipiens secundae potius quam primae hujus morbi caussae standum putavi ; prople- rea quod secundae certiora ac manifestiora signa mihi appa- rere videbantur, primae autem incerla pleraque, et obscurio- ra . Haec quidem ut exposui sic esse , ex hisce quae vobis breviter , fKlelileri£ue enarraturus sum facile ipsi potestis a- gnoscere. Liborius Zuffi, pater aegrotantis puellae, corpore firmo ac robusto post belli calamitates, cum Gallorum imperium con- cidisset , ad patrios Penates redivit , atque Annam Passarini mulierem gracili corpore, habituque strumoso uxorem duxit. Felices primes connubii menses exegerunl, sed cum vir ob- scoeoas voluptates alio expeteret venereara luem sub aspectii Dr MORB. ex AWT. l83 ]jlennorragiao localcm , iil ajunt, adeplns est, qua propiiain (|ao(]iie infccil iixorcm , el post qiiiudccim aul viginli dies so- ils virihns naturae poiiouibus aliquot frigcranliljus adjutis ex auiborucn corpore evanuit. Anno post circiler niinulum nescio quid ex illius cute cru])it quod scabiem judiraverunt alque anno vcnienii in cruslaruin humenlium speciem jier lotum corpus sese diHudit , ac pracsertim in cubilis , et genibus ^ quae res ne arlem suam cxerceret prohibuit. Hunc pariter morbum uxori communicavit , quae brevi tamen ab eo con- valuit, sed ille cum non posset ad salutem redire abnormem omnino rationem amplexus totum corpus iterato inunxil;, quo medicamine morbus quidem e cute recessit , sed eum vehe- mentes dolores osteocopiis adsimiles coejiernnt inque pectore gravitas, atque in dispepsiam febrimque incidit, ita ut ledum petere, et niedenlcm arcesserc cogevetur . Mcdicus cum ac- currisset venam incidit , jussit decoctiones quasdani sumere , quae infirmum aliquantum levaverunt, sed cum, non tantum ut se curaretjSed eliani ut vivcret , non amplins haberet , ei medicus auclor f'uit ut in nosocomio locum sibi cxpeieiet , atque ut admitteretur aflirmaret psoram quam tot jam per annos perpassus fiierat, alque dolores, qui postea ilium vexave- runt e lue immediate exortos fuisse . Ilisce peraclis anno MDCCCXXVI in nosocomium exceptus est, atque hydrargv- rica cura illi adhibila, nempe balneis, decoctionibus anlivene- reis, unciionibus ex Mercurio , quae quotannis peragi solet , sanus, ac in prislinura restitutus ad domum rediit. Cum ad- huc eruptionibus illis conspersus esset , qu;;e poeuitus ignoro eczema sint, an psoriasis eo quod illis desinl singulares cha- racteres, qui niihi nisi a medico significari poterant , tres fi- lios progeneravit, duos vero curn subiisset curationcm; omnes autem turn in infantia, turn in pueriiia raorl^os crustaceos in capitc, in auribus , in pedibus perpessi sunt; decorlication^s, exulcerationesque , atque expurgaliones purnlentas ex ocnlis pertulerunt, quae infirmitaies omnes principio slrumoso refer- ri solent, aul quod ex simili origine proveniunt, ac saepe j)rae- cedunt, comilantur , vel subsequunlur strumas magis cogni- tas ac manifeslas, aul (fuod eadem ralione curandi convale- scunt, aul denique quod illis simile sunt nisi adspectu, cur- su salten) lento, atque obstinato. Exposilis igitur rebus ine- herens facile agnoscere potui medeutem errore lapsum esse. i84 DoMiNici GuALAwmi puellae enim , de qua loqiiiimir, infirniiialera , liiis symptlio- iiia polius esse quam ex aliis, quae descripsimus principiis oitum duceie ceiisui : error praeierca in aju-rto est; nam ccr- liores sumus aegrotantis noslrac parenles nullo alio morho la- borassc, quam Idcnnorragia sypHylilica paiicis diebus sana- ta VI. ant VII. Anno anle rjnam ipsa procrearelur; patrcm autem nl cilius morbo in quem sibi scabicni perunges mise- re inciderat, medicina adhiberetur , noa solum veram dolo- rnm per loiiini corpus vagantium caiissam celasse , sed imo falsam iuierrogautibus prolulissc , at facilior sibi aditus in no- soconiinm paleret. Equidem video ignorantiam , el dissimulationem aegrorum; ])ropensionem ex hoc fonie ingenlem mor!)orum numerum de- ducendi ob eorum crebritatem :, syphylidem f[na nostrae puel- lae paler reapsc laboravil ; curalionem deniqne quae, propter effectus sibi invicem succedentcs , huic ipsi ot venerea lue per totuni corpus Infecto est adhibita, magni ponderis esse ra- tiones, ul huicsenlentiaequis adhaercat; at parilernedubitandum quidem est,quin propter aliquam negligentiani in diagnoseos ve- Inti fundaraenta locando, nempe vcrani statuendo originem , lacile in errorem medicus inducatur, vanaeque ac non raro no- civae sequentes illius curae fiant. Si praelerea istis accedat, post variolas ac raorbillos ( infirmitaies auctorutn pene omnium sen- tenlia isias cutis morbosas affecliones gignendo aptae ) in puel- la novam mali istius formam exortani esse, veluti ab morbil- lorum reliquiis, ac denique ex judicio de curalione hoc anno incassum,immo adusquetempus superius indicalum magno cum damno peracta, ut quisque se persuadeat necesse est morbuni non ex oppugnato piincipio suamducere originem. Nee miran- dum est si cum tantum Mcrcurii per frictiones sit introductuni aique cum per dies octo et quadraginta decoctum Salvalorii in- firaia sumpserit, el per dies quadraginta embregmata ex dcu- to-clorureto Mercnrii sibi adhibuerit, morbus illius adauctus sit; nam cum doctiores praclici ex veteribus profiteantur in strumaram prodactione daas primllus caussas proximiores con- currere debililatem nempe et acrimoniam, has nee debet quis- quam , nee mederi potest curalione hydrargyriea. Accuratio- res revera observationes nobis ob oculos pouunt, tum in ha- bilu slrumoso, tum in morbi initio radicalem inertiam soli- dorum, praesertim systematis vascularis albi , quae acrimo- De mopb. exa^t. i85 nfam fncile proJncere potest , lymplia cnim mnlc elabornin in glaiiclnli'j iriitans fit, aut aliter idem proclnci potest a primiii- va attonia a])paratus gastro-hepatici, ila nl ex ilia cnulitas ma- le ematosis ol impcrlectio aliarum claborationum , a qiiihii'; magna in parte sanns vitae cursus dependet, enascantur. Fa- cile aiUem cx[>licatiir, qua de caiissa aflectiones strumosae lo- cales jam quasi ah initio lentae inflammationi junganliir, qnae nunc fistulam lacrymalem progignit, nunc fluxum purulen- liim ex aurihus, nunc exulceraliones diversas in aliis cutis ])ai- libus, nunc Icntam permanationem lymphae , quae facile coit in glandiilis casque inflat, atque ad snppniationem perducit, nunc, denique ingentes alicuhi lymphaiicos abscessus eo quod cum in diversa organa nihil penetret, nisi Iiumores abnormcs hi lente corpori non solum habitum sui generis important, sed veliili causae socundariae iiificiunl folliculos mucosos cutis, glandulasqne lymphaticas, in quibus abunde confluunt, laliquc mode perennes elQciunt irrilationes, lentasque inflammationes , quae non raro vim omnem medicae artis ne sanentur exsupc- rant, non aliam ob caussam nisi quod inflamraationem dcvin- cere nihil aliud est nisi secundarium eflectum auferre,qui sem- per ut niajori vel minori vi repullulet velutiparalum hahet, non primariam caussam delere , quae saepe saepius originem in- observatam, atque obscuram duxit, tardiusque quam putatur cocnita fuit. Sit igilur, ut palhologi solidislae conlendunt, per- turbatio potentiarnm organico-vitalium , quae principales cla- borationes, proindeque humores secretes corrumpitj sit, ut sentiunt humoristae, acrimonia primitive in his veluti proge- nerata propter victum noxium, aquas insahibres, diuturnas infirmitates, invaletudinesque quibus tenebatur aegrotus, pa- rentes ve qui ilium genuerunt, uos clare perspicimus ob quam- vis glandularum aut cutis irritationem , gravediiiem, lorsioneni etc. regressum turn lactis, tum alicujus exantliematis, vario- las, morbillos, dentilionem , luem vencream chronicam, diu- turnas mercuriales curas, viiam inerteni, uvorem, frigus, etc. progignere strumosas affectiones, quae localiter lentae inflam- mationi junguntur, haec autem iuflammatio utiliter quideni parlim methodo antiphlogystica curari potest, sed illius fomes, primitiva nempe abnormitas, sive strumosum illius fundum, numquam hac ralionc radicilus extirpari potcrit^ sed illi ad- movere opus est medicamioa ilia specilica quae dim elaslici- T. IV. 24 l86 DOMINICI GUALANDU talem l)lanJc Inferenlia appellabanlur , quaeque permanenler vim suain exerccnl in apparatii pracserlini gasiro-hepaiico et ciile; vcluli china adeo a Britannis celebrala , ferrum, essen- tia genlianae, cophea ex glandibus, sapo aniimonialis, deco- ctiones ex salsaparilla, lapalho, et dulcamara etc, usus deni- qne inlernns et cxterniis aquae mariliraae, saepissime enim experientia docti sumus hoc valentius raedicamen esse ad stru- mas curandas. Ila non multp ante a Crawfordio murias ba- ritis praescriplnm fuit , murias vero calcis a Fourcroy , ci- cuta autem a Marchclli, sed nulkira magnae notae auctorem invenio qui ad strumas curandas, illas nempe quae non per- veniunt a lue, unquam mercurium jusscrit tarn interius, quam per fricationes*, immo in cam sententiam deveni quam vir cl. Monieggia tuetur, haec medicamenta potius illis vim tribuere, eorum({ue eruptionem vehiti adjuvare. Ex his igitur quae diximus erui potest principium qnod- dam struraosum , atque herpeticum forsitan a parentibus illi ingeneratum tulisse, atque alere localem morbum noslrae ae- grotantis, atque diagnoseos errore lapsum esse, qui eum ex syphylide ortum ducere credidit, sicuti satis demonstravisse vi- deor, tum quidquid et genitoribus el infirraae coniigit diligen- ter investigans, tum ab exitu curationis antisyphyliticae hoc anno ex ordinc ac medicaminibus paullo aorioribus peractae. Nunc breviter nosologicam illam utilitatem quam in istis gravioribus ac difficilioribus investigationibus semper prae o- culis habui ex hujusmodi morborum decursu cum velim de- ducere hie juvat menie id quod anno elapso jam diximus , repetere, nempe diversitatem prominentlarum cutis aut tumo- rura, qui nunc puslulas, nunc papulas, nunc phlycthacnasetc. constituant^ epidermidis in furfures, squamulasque, et callo- sitalcs resolutionem , quae doctorura omnium sententia ma- guara et activam cl passivaro partem sibi vindicat in omnibus cutis excretionibusj banc polius quam illam sedem morbum occuparenonaptos characteresexistimandos esse ad genera, spe- ciesquc satis inter se distinctas efTormandum;, quapropter mol- liludo classium , ordinum, generumque talium morborum, se- ries, ut ita dicara, infinita specierura, quae tantam obscuri- tatem huic studio, confusionemque obducunt, non aliam, ob ralionc cnumcrantur, nisi quod diulurnorum hujusmodi mor- borum unum tantum stadium, unam solummodo mutalionem De Mor.D. EXAM. 1^7 illi, doclijsimi licet, viti observaverc, ucqne afllimare poteraiit quo atlspecui opparuit, qiiani prae sc lereos facicni , moluii- lalem veluli est assequulus, quam denique in specieni aui ipse remibit, alque evanuit, vel iufirmo snpremam allulit horam . llaec obseivaiuli ratio novum evidentiae veluli lundamen- uini praemonstrat in niuiatioiiihus quas nobis hoc quoqiie anno descripii morbi praebebunt, de quihus nemo dubitare poteril , quill iidem atque identici sahem quod ad naturam sint, ac anno elapso. Morbus INIenegotii quern facile appella- rem Herpctcm circinatum protopaihicum , ob constaniiorcni illius adspectum in omnibus mutationibus, secundum Fran- kiiira Porrigo in primo stadio appellanda fuissetj in 2.° Her- pes simplex , aut Serpigo Chiarugii ;, in Z." et /\.° Impetigo ligurata Willani, et Bieili, ant lichen circumscriptus j in 5.° de- nique Herpes crustaceus Plenckii , hnmidus anno Iransacto , hoc vero jienc cxsiccalus. Morbus aulem puellae Zuffi , queni Ecthyma cachcticum dcuteropathicum a strumis, vel cum aliis Herpetem phagedaenicum eo quod subsequenler veluti erode- bat lentc sese in latitudinem magis quam altitudinem exten- dcns , primum appcllari poterat crustaceus Plenckio, postea phagedaenicus, exedens, eslhiomenos etc, essenliales characteres unius speciei minime ab alterius discriminando, nisi in majori aut minori vi , ob illud etiam quod una species in alteram se couvertit. Omnibus igilur diligenler perspectis facile creden- dum est, prout varia cutis sensibilitas, diatesisque, ac reliqua se habent, herpetem nunc simplicem , nunc miliarem, nunc crustaceum, nunc rodentem in eadem persona ex ipsa omni- no identica caussa ortum trahere, et quo majorem irritalionem hie morbus gignit eo raajora sympthomala tam localia, quam ex toto derivantia excltari. Sed jam orationi meae finem imponere tempus est, Viri praestantissimi , quippe qui plus aequo vestra abusus sum benignitate \ nihil adjungam nisi quod aiiae quoque observa- tiones atque experientiae hasce, quas vobis praebeo, sequen- tur, ( ni tamen me de admisso errore arguelis ) atque mi- hi persuasum habeo illuc meos semper intendisse labores unde verum aliquod, ob morbos diligenter descriptos , et graphice delineatos usque deduci poterat 5 verum quod non parvum sludeutibus conantibusque solamen adferret in tanta morbo- inm coofusione^ taniaque eos curandi ralionis incerliludine. To..i:JV. TabiXlV a^^^ ^yy^^/ ^J^Azj'is^/^y^s^ /«**r?^'*^-«^ ^/V/T:^ Perioaus 1: H.Ctv.IUu^ »i jj c.R.b;-. uI.|.xi. I.,> B.it;. To,n:lV. TafcrXV. \ V Zf <'yy')'^^ ■t^/f/^^^t^e^/e-j't^^Cif^-tJ ■fy/ r^///y/^i'y J ->. — Per : 2 . Tom: IV. Tat: XIX. ^^T^*^>^^?^ (^^^V. <^^^. <-/ ltini. A\TOIVII CAVARA DE TUMORIBUS ANEURISMATICIS VARICOSIS ANASTOMOSIUM IN SUBSTANTIAM ERECTILEM CONFLUE.NTIBUS. V^uod nondiitn in chlrurgica palhologia vel ad aetyolo- glam, vel ad semejoticam, vel ad iherapeiam beneestexpedilum, liodiernae exercilaliouis meac, A. S. erit argumentuni . Mor- bus de quo sum diciurus in diulurna obscuritale laluit, qua- propler quid dc illo velcres artis magistri seniiant, non sa- tis est explanalum. Modo vero quid noslris temporihus sint circa ipsum auctores disserli, qu^enam illorum opinionum va- rietas , quaeque diversa medendi ralio, pro diversis morbi sedibus , diulurniiateque proposita, uli meae vires sinent , cxponani . Postremo morbos, qui in praxim mihi occur- rerunt hujusce generis, alqiie varias in illos curandos ra- liones, et exitus enarrabo. Ex quibus omnibus in unum re- dactis, sibique invicem comparatis, et firma gcneralis exur- gat iberapeia anaiomicis principiis innixa. Haec dura sigilla- tim expouam, vos A. P. eliara, atque etiam rogo, ut me hu- manitate veslra sustinealis. Initio dictum fiiit, morbum, de quo scrmo est, in diulur- na obscuritale laluisse, nequemirum si de illo veleres scriptores siluere , ac superiorc lanlummodo labcnle saeculo parce etiam, nee sat clare ilium periractarunl. Revera Monleggia ipse in e- jus instilutionum chirurgicarum Iraclalu, de Severini absces- sn sanguineo doccns, visum est lumores ipsos designare, de quibus nos disputamus. Sunt, inquil ilie, abscessus isli, Deo juvante, infreqiicntes, quorum lamen natura non adhuc bene nota, el explorata, saepe saepiiis iiionrabilis est, qua de ca- ussa neque manum chirurgicam, neque pharmaca admitiunt, I go Antonh Cavara ila lantiimmoclo perlonge irnpnne pprdurant . Qnod si regio- ncs ipiasdam alUciant^ ncque ossibus, nol)ilioril)usquc pariihus adhaereaiU, luiu;, in ipsis saltern piimorcliis, ampulari posseiu, vel ferro dissecari, escaroiicis dein suhstaniiam loiam detru- dere. Ex quilius sails patet, quod si Ille in arte niagister baud clarain luijusce morbi uoiionem relinebal, taraen ad ilium cu- raiulum sat recle proposuerit. En deinnm quod Undcrwoodiiis refert in ejus de niorbis infaniinm iractatu , ex quo plane colligitur, niorbum hunc paucis ante annis lantummodo innotescerc. Tumor quidam , ait, aliquando afTicit pueros, plerumqtie supra vertebras vel colli, vel dorsi. Inaequalis est superficic, lividus colore, spon- giosus structura, et vasorum innumerabilium refertus. Vertc- bris ipsis si adbaereat, spinani bifidam aemulat, et iiicurabi- Ks evadit: sin non appropriata raelhodo, vol dissolvitur, vel minuitur, puerique plane convalescunt, et sanant. Una cum clarissimo Howkinsio, Underwoodius prosequitur, nuper mor- huni vidi, de q^uo est sermo. Insignis Howkinsius non turao- rem tantum, sed ne cutim quidem aperiendam esse opinaba- tur, ex minima incisione nempe sanguinis profluvium , et di- scrimen extremum consequuturam esse praenunciabat. Satur- nina balnea tantummodo proposuit. Tumor eo tempore paul- k» ultra uniuspollicis diametron habebat, neque adhuc elata. At- taraen quo magis teguraenta communia molliora evaserant, eo tumor sponte obruptus est, unde sanguis immodice effluxit . Versabatur in periculo aegrotus. Hunteri sententia quum pc- tita esset, ferro totum marbum evellendum declaravit, a quo quum dissenliret Howkensius, visi sunt aegroti quoque paren- tes disseniire. Sed quum sanguinis fluxus plus minusve perdu - raret^ lumorisque magnitude, et molis in dies singulos auge- retur, ad eum compescendum ex bolo armena, catechu, at- que allumine parntam pulverem superposui, cui obduxi lin- teum aqua vegeto-minerali iniJ)utum , quod plurios in die fuit repetitum. Sanguis pulveri commixtus glutinosam sub- stantiam efformabat, quae partibus adhaerebat donee no- va sanguinis effusio impetum faciens, crusta sublata, nova oriebatur haemorragia , quam, altera pulveris superpositio ef- fraenabat. Ita prosequutum est seplem, vel octo haebdomada- rura spatio, quo tempore sanguinea vasa coarcta, vel delita sunt, atq^ue vulnus paullatinx ad cicatricem redactum, aegro- De TiiM. Aneubys-varicosis igi tiis convaluit. Ila A. S. Underwoodius , qui in praclica chi- rurgica excclliiit, tiimorcm sanguincum, de quoad dicendum aggrediar, noI)is clare dcnuiiciat, sed eum millo nomine de- signal^ Ilowkcnsio quoque, et Ilunlero manet ignotus, et po- lius jiivantc f'ortuna , quam arte ad sanilatem perdunius est. Angiioo Clii lingo lanien banc pathologiae parlena illnslrare eral rescrvalum. Joannes Bell Edemburgensis primus morbum islum fusius pertractavit, aique nomine aneurysmatis anaslomo- sium designavit, quod nemo ante fecerat. Est tumor \aso- rum, cellularisquc congeries, atque, ut ipse inquit Bell, co- rali pulli gallinacei instar, vel lienis, vel uteri, vel placentae. Quidquid sanguinis motum impellit , et auget^ lumoris quo- que molera augescit. Hinc exercilationes violentae, animi pa- lliemata, cibi, et polus abusus quam maxime nocent. Saepe infantilis aetatis morbus est proprius, sed idem et adulii quo- que aliquando vexantur; quodque initio vel naevus maternus, vel tul)erculum apparet,in gravissimam infirmitatem degene- rat. Suadente Bell ex minimis arteriolis, et venulis constat tu- mor, quapropter pulsandi facultate gaudet, et cordi synchro- na. Attamen in Anglia quamplurimis chirurgis adhuc lalet opinio Bell, neque morbi diagnosim habent sat claram : de quo nos monet Roux. Wardropius reapse in iransaiionibus Medicis-Chirurgicis Londinensibus, historiam tumoris sangui- nei-aneurysmalici refert, illumque vario vel naevi cuticularis, vel naevi materni , vel cutanei nomine designat. Hodgson i- pse in sue de arteriarum, venarumque morbis libro, ad Se- ctionem 2. hosce anomalos vocat tumores, neque rectae pa- thologiae est consentaneus, et in therapeia raajorem etiam re- linquit iucertitudinem. lllustris autem Scarpa noster in ejus de anaurysmate ana- stomosinm memoria haec nos monet. = Quemadmodum mi- nimae venae capillares subcutaneae una cum illis, quae ad cu- tis firmum contextum pertinent (quorum vasculorum innume- rus est numerus ) in aliqua parte ad corporis superficiera ex- traordinariam dilatationem subeunt , ex qua oritur in loco vel macula profunda fusci, aut rubri coloris, vel tumor parvae molis, et designantur nomine aliquando naevi materni, ali- quando tumoris venosi-varicosi j ita evenit, quamquam non crebre, ut innumerae arteriolae subcutaneae distenaentur, et Guliin in tumorera elevent, quique tumor arteriarum, et cor- if)2 Amonii Cayara dis piilsationibus rcsponrlcat, aneurysmaiJs irvstar , qucmqire practici nomine aneiirysuiati^ per ariastoninsini a[)pellant. Ti> eo oinnino csl arieriosa puIbaLio. et ox arleiiolis ininimeris iti- vicem comunicanlibus constat, qiiaequo ultra niodam sum expansac. = Dein ipse Scarpa ad cap. IX. ait = Praetcr va- scularem massam, ceitulas etiani sanguine arterioso rcplelas, in uimore aclcsse nonmilli suspicinnt, qnotl improbabile ora- nino noti viJetnr. Tumor sanguineus vaiicosus est semper con- gcnitus, prosequitur Scarpa, atquc cum vita oborilur , sicque crescit, ut aliqaando ad incredil)ilera magnitndinem perveniat. Contra vero aneurysmaticum tnmorem anastomosium, sem- per esse advenlilinm opinatnr. Scd alicjuando sponlaneus ori- tur, ah'qnando ab iciu violenlo productus, qniquo ictus noti cuiim disriuuj>ere, sed arterias minimas subcutaneas valet e- ncrvare . Boyerius in suo chlrurgicorum morborum traclalu ad art. VIII. Tom. 1. ubi loquitur de tumoribus varicosis, sen fun- gosis sanguineis, Scarpae opinionem amplexus est quoad di- visionem, scilicet in venosos varicosos, et aneurysmaticos per anastomosira, scd opinat ambos congenitos semper esse, qui- bus addit tertium tumorem ordinem , in quibus et venae sunt varicosae, ct arteriae aneurysmaticae, quosque mixtos appel- lat. Praeterea observat Boyerius, quod in morbi diuturno in- cremcnto nou tantum arteriae caj)illares, sed majores quoque cum capillaribus communicantes, aneurysmaticas evadere, phis minusve prout tumoris vokimen, atque morbi longaevitatem. Sed firme asserit eornm intimam structuram cavernosam esse sanguine repletam, qui in celhilis ab arteriobs capillaribus ef- fusus, a venis absorbitur juxta corpora cavernosa in maribus. Nemo lamen, ui fallor, ante Dupiiylren horum lumorum fiisiiis pertractavit indolem, atque organicam palhologicam stru- cturam. IMInimns arteriolas, asserit ille, aneurysmaticas esse non tantum, sed ita earum ramificaliones circumfusas, et im- plicalas, quod, ex sua sententia, a majori sanguinis vi, et impetu procedit, atque omnia minima vasa capillaria, quae in parte affecta sunt implentur, el dislenduntur. Haec tandem arteriarum, venarumcfue congeries in morbosum inorganicuni contextura conflnit. Primus, inquit illc, inorganicum contex- lum, ac pathologicam conditionem d«monstravi, quod nemo autea fecit, et texlum erectilera appellavi. Altamen inveniraui De T(jm. Akeurys-varicosis jyo cliam ia norniali statu texlum hunc, scilicet in genitalibus, praecipueque in urellira, in corporihus caveroosis, in balano maris, in collo, et in crista qnamplarimorum galiinaceoriim. atque in simiarum nalibus. Rubri plus minusve coloris est, consislenliae varial)ilis juxla statuni in quo observatur: ordi- nariam teniperaturam excedens: cxterno involucre fibroso-ela- sticogaudet, quod ilium cohibet, ne ultra litnites ejus incre- inentura excedat. Sunt pro basi, quaedam fibrosae columDae vario rnodo intcrscciac, et ad normani reticali , quae su- stentant arteriolas innumeras exilissimas, el capillares venulas, quae vasa nullo pacto injeciionem admittunt. Sunt ei quoqne proprii nervi , qui exquisitam conciliant sensibilitatem , fons primus nsns, el proprietatis illius. Texlns iste vix adortus in infantili aetate, in qua nnllas funotiones exercel, increraentum cum cacteris corporis parlibus adipiscilur, atque ad maximum pervenit, quum animalia ad propriae si)eciei reproductionem sint apia, aptitudinemque fovet quammaxime. Rubrum co- lorcm amittit, calorisque gradiim , sensibilitatem, celerasque ejus proprietates dum corpus debililalur, et aegrotat: periurba- lur autem, flaccescit, naturam immutal in senectute. Textus i- ste est modula , et typus quamplurimorum , et foriuitoruni textuum, qui vel ab originaria, vel ab acquisita organisatione vitiata in omnibus nostri corporis partibus oriri possunt, iibi tumores variae raagnitudinis ac latitudinis gignunt, quique or- ganicae erectilis structurae gaudent proprietate . Isli forluiti textus easdem vascuiares, et organicas dispositiones, eadem in- volucra, ac fibrosum reticulum praesenlant, tantummodo est involucrum minus corapactum,et in illo minor nervorum nu- merus- Hi plurimarum macularum , naevorumque basim con- stituunt. Aliquando alicujus naturalis textus degeneratio , a- liquando organa nova evoluta videntur. Hujusmodi tumo- res praeseferunt superficiem granosam, persaepe rubro-cae- ruleam , modo protuberpntes , mode depressi : aliquando vix cutis calor est immutatus, praecipue si magnae non sint molis . Pulsant arteriis synchroni, el compressi decrescunt . Molles sunt el ad augmentum tendunt: modo stationarii din perdurant: numquam tamen sponte consanescunt, Punctis, vel sectis haemorragia oritur, quae difficile compescitur. In le- minis sanguinis profluvium ex ipsis observaium fuit , quod pro menstruis stabat. Ad pubertaiis tempus, eo scilicet quo T. IV. 25 1^4 Antonii Cavara norniales erecliles textus functiones exercent , Incretnenluni qiiammaxime persaepe tnmores isli adipiscunliir , idqiie erit prae ceteris nieliiendum , elsi alujuando eorum aiigmenlum puberialem piaecedat . Ailianien si ad senectulem usque il- lorniu status perdurat, fernie omne periculum est elapsum . Iloium tumoruni sedes vel in cute, vel iu cclUilare est crebro slaluta, quamquam in omnibus corporis partibus sese osten- dant, sed praescrtim in capite, vel caput prope. Innurnera ad hosce tumores curandos proposita fuere , sed praecipua sunt coraprcssio, vinciura , atque amputatio. Ubque adhuc Dupuytren, qui praeter Bell, horum tumo- runi iudolem , et strucluram optime perlractavit . Quin imo ipse Dupuytren tumores istos sal bene a fungo baematode se- junxit, eoruraque diversam naturam, et indoleni jiaiiiologicis sccliouibus demonslravit , praeterea ex co quod bic poslre- mus in carcinoma degeuerat, ideoque promptam curationem expostulat. Erectiiis textus aliquando cum substantia cancerosa , sive , ut ajunt, encephaloica , aut medullari conjungitur. Ex bina horum elemcnlorum consociatione oritur fungus baemalodes, suadenle Dupuytren. Si substantia cancerosa excedat cilius in carcinoma evadit , secus si erectiiis^ atque operationis exitus erit semper plus minusve pertimescendus, quara lamen differre omnimodo reprobatur. Neque hie forsan praetermittendum esset aliud aneurysma- tis anastomosium genus, quodque in ossibus hnmani corporis novimus, pulsandique pari facultate praedilum^ at quura mi- hi datum fuit niorbum hunc observare, alterae exercitalio- nis argumentum faciam , et ad tumores sanguineos aneurisma- ticos revertar. Tumor sanguineus venoso-varicosus anastomosium , suaden- le Scarpa, semper est cougenitus. Pari modo non sentil quoad tumorem aneurysmaticum anastomosium , quem semper ad- veutitium esse praedicat. Ego autem aneurysmaticum tumo- rem istum numquam vidi, qui congenitus non esset, quam- quam aneurysma non tarn miuimas anastomoses, quam ma- jora vasa affecisset. Revera juxia Dnpuvtren sententiam quoad tumores sangui- neos hujusce naturae, in quibus invenimus congeriem aneurys- maticam varicosam vasorura pene innumerabilium invicem cir- De Tom. Aneitbys-varicosis igS cumvoliilorum, quiijne confliiiint ail teNtiim ercctilcm mor- bosum , ft ex (;o pariter tlisceilunt ^ non l)ene iniclligimus, si Scarpae opinionern sectemur, qnomodo duplex ista morbosa stnictura exoriri possil. Ex ictu violento, qui vasoruni tuni- cas non ilisrumpat, sed debililct lantnmmodo, una cnm inol- liuni circumvolvenlium parliuni slrnctnia, Scarpa opinatiii mor- buni, hunc derivare. Quod si Scarpam scquenles, aneurysma miniinoruin vasculorom facile exj)licanins , non pari niodo te- xlus ercctilis substantia quomodo enformelur intelligimus, quae semper eorum existentiam coraitalur . Sed qnoniam summi viri admittunt posse tumores aneurysmaticos venoso-varicosos advenlitios insiirgere, absque alia praegrcssa naturali disposi- tione, numquam mihi in praxim contigisse tumores istos ob- servare , faiebor. Tamen hoc perquirendiim esse puto , scilicet utrum ercctilis tcxlns aneurysmaiicas conditiones in capiljari- bus producat , et foveat , an secus. Disquisiliones, observaiio- nesque Palhologirae aliae ad majora fortasse perdncent. Hisce praeraissis , quae ad morbi aetiologiam , et semejoticam perti- nent, ad therapeiam tandem revertemus . Atque in primis aniraadvertendum est, longe curalivam me- thodum dilFerre, juxta morbi longacvitatem , atque aetatem aegroti, sed praecipue sedera, et locum, quern morbus occu- pat; Qnaj>rnpter in pueris magnam juvabit habere spem , ne morbum ultra progressurum, sed constiturnra, quemadmodum evenit saepenumero: neque laude dignum putabo medicum, qui statim, inconsiderateque ad ferrum confugiat, quod semper ad graviora erit reservandum. Neque ad ampuiationem deveniendura est, quin prius me- ihodicam compressionem expertam habeamus, saltem in mor- bi primordiis , quandoquidem locus sinat. Reprobandum pa- riter medicum esse censeo sianeurysmatico varicoso tumore su- borientc in cavitate vel orbitae, vel nasi,vel auris, quod maxime est pertimescendum , morbi incrementa inoperose expectet. Superius dictum est iribus modis praecipue practicos chi- rurgos ad curationem hnjusce morbi devenire, scilicet com- pressione, vinctura, amputatione. Inter vincturas nonnulli e- tiam proponnnt illam , quae supra vasa sanguifera fit ad san- guinis cursum dirimendum. Sed ista quanii momenti sit, et quando tantummodo adhibenda videamus. In primordiis igitur morbi erii uieadum compressione, et dura pariibus duris tumor iq6 Antonii Cayara bil innlxiis, scilicet fronli , calvariae etc. gradatim est angencla, ct ad noimain loleraniiae, exilnsque produceiida. Quod si earn pali nuilo modo iniirmns posset, tunc ad viiicturnm , vel am- pulalioncm crit deveiiicnduin . Tiiinores parvae molis, et ali- fjuaiiliilum supra cuiini elevali vincliiram simint. Sed dolo- les , crucialusque vincturae amputalioiieui superanl : exitus praeterea est inrerlior. Piaedicliis Scarpa in suo de anasto- niosiuui ancurysmale tractatii nol)is hisloriam refert tumoris aiieurysmalici , qui labium afllciebal, quemque vinctura ipse Scarpa sanavit, et qua ratione earn inslituit uarrat. In bime- .stri iufanlulo ego quoque vinctnram inslilui ad liimores san- guineos diriinendos, qui in palpel)ra supcriori sinistri oculi cxorli eraut: sed tnmores erant parvae molis . Acii duplici filo armalo ad totam substaniiam tumorem pertransivi: ex iino lilo cutim, tumoreniquc elevavi, ex allero nodum perstrinxi: nodo in una parte peracto, eo denuo tumorem datum alle- raai dimidiam partem vinctura reserravi. Res bene gesta est. Attamen fere omnes artis magistri araputationem praeponunt, praesertim si tumor magnitiidine excedal, alque unanimiter scntiunt partiales majorum vasorum vincturas inutiles esse, et reprobandas. Quo pacto sic idem Scarpa nos monet = modo bene perspectum est, el declaratum nihil valere vincturas, etiarasi singula vasa perstringamus, quae in tumorem effluunt illumque alunt, atque ad basim undequaque circumeunt. Plurimae sunt chirurglae hisloriae, referenles arteriarum vincturas non tarn in secundariis, qiiam et in majoribus ar- teriis institutas ad isium morbum curandum , quae omnes inutiles evaserunt. Ex praedicto Dupuytren historiam habe- mus tumoris sanguinei aneurysrnaiici-varicosi, qui totam au- riculam dexieram occupabat, et in quo, saltern ad mcrbum compescendum, in nosocomio vulgo /' Hotel Dieu de Sens vinctae fueruut arteriae scilicet temporalis , auricularis ante- rior, occipitalis, et tandem carotis externa, ex quibus omni- bus morbi incrementum nunquam fuit imminutum. Arteriarum vincluris tanlummodo locus esse videtur, quan- do morbus intra orbitae, vel narium, vel aurium cavitates evolvitur, ubi nempe ad compressionem , et ad amputationem confugere non possumus, alque spes omnis in solis vasorum vincluris est reponenda. Revera Hodgson in suo de arteriarum, De Tlm. Aneurys-vahicosis 197 el venarum morbis iraciaiu rcfert, hisioriam iiunoris sangiii- nci aneiirysmalici in orbita mulieris exorti, ad quern curan- diim eximiiis cliiiurgus Travers carotidem arleriani com- munem vinxii, jam aniea perspecta inuiiliiale compressionis arlerianim atigularis, maxiilaris, et temporalis. Duobus ab ope- lalioiie eiipsis nieiisibus, Hodgson nniliereni vidil, in qua ni- si parvissima excrescentia , pisi insiar, in oculi angulo inierno perdurahat , tanti praegressi morbi minimum indicium , illam- que post qninqiieniiium perfecle sanam revisit. Valeat exem- phun in morbo tarn lethaU Cbirurgis animum adjicere. Atta- men quando inutilis , aut intolerabilis evaserit compressio, ampulalio sola tutissimum erit remediuni , si eum locus, el morbi moles expostulenlj ad cujus utilitatem coofirmandam li- ccat mihi historias nonuullas relerre, in quibus quum omnia mihi prospere evenerint, tum eliam novo ad haeraorragiam , quae nunquam deesl , compescendam ingenio usus fui, quod neque prius conspexi neque in usu fuisse scio. Historia \ ." Aloyslus Sassi Bononiensis usque a vitae suae primordiis iu regione temporali dextera rubram maculam habuit, quam e- jas parentes naevum maternum appellabant. At incremento mo- do rapido, modo lento a temporali regione ad palpebram supe- riorem ejasdem lateris pervenit. Initio parvae molis, sed grada- lim crcvil ita, ul palpebra occlusa, oculi usus omnino fuerit ob- Jiteratus.Temporales,et frontalesarteriaequara plurimaeque aliae ad tumorem attiguae immodice distenlae pulsabant, el congeries vasorura inoumerorum, quae vel supra tumorem, vel ad limina apparebant, in conspectu posilae, perterrebant. Miserandus vxr, qui quum ad artem confugerit, earn prope ineptam invenerit! lam ad trigesimum aetatis annum pervenerat, quum inopi- naie sanguinis proflnvinm ex oculo affecto erupit, et abs me auxilium peliil . Oliistupui morbi forma , ( Tab. XX. figu- ra 1. ) et natura. Pendebam animi , quidque agendum dubi- tavi. Turpe est dubitare chirurgos: fateor. Sed modo viginti anni, et amplius sunt elapsi, quum id contigit , quapropter illud ignorabam , quod pene cuncta Italia ignorabat. Sangui- nem e vase in parte interna superioris palpebrae efilaere a- gnovi. Allamen quonam praesidio erat refraenandus? Nee va- igS Antonh Cwara sis tcnnitas vinclnram, nee oculi integrilas cmipressioncm ad- iniltcbaiil. Collyrinm ex moilica copia ammoninrae cum arjiia IVigida dilulae bangiiineiii coinpesccre valuit. iNoii iliu tameti, namqne panllo post reversa sanguinis copia diutius perdii- rahal. iVon ampliiis amrnoniacali collyrio ohteinperans immodi- ce cllliicbat , ex (juo maximum deliimcntum infirmi vires ac- ceperc. Ilkul constal)al quod si sanguinis impelum coercere possem , hacmorragiam eliam cessaturam. Praecipuas arlerias (juauiplurimas vincire, opus difficile, et inutile, nempe san- guiui cursus per alias pene infinitas pateliat, ([uaeque ex im- pelu ejus dilalalae vinctarum artcriarum vices gerere potu- issent. Tumoiem in temporali regione situm stalui amputare, per ilium enim sanguis ad palpebram affectam procedebat, al- que ex illo morbus inceplus. Ilkun ad limina ellitica incisin- uo secui, alque ejus substantiam lotani avulsam habui. At sanguinis immodicuni profluvium ex pene innumeris vasibus apparuit, quae singula vincire impossibile fuisset . Mihi oc- curril aninio sectas partes conjungere 0[)e suturae circumvo- lutae, illaque peracta, sanguinem retinui, non absque quadam mca iucunditate. Hoc mihi in mentem venit , quum ad me- inoriam revocarcm arleriae labialis haemorragiam esse in lahii leporinis operatione tali pacto refraenatam. Eodem praesidio semper in posterum usus sum, quod me nnmquam fefellit , quodque, ni fallor, primus inveni^ nam aut nunquam visum a me, aut nondam gestum, aut publicis non adhuc commen- datum scriptis, aut forma denique ipsum non vulgatum. Cito vulnus sauatura est, palpebrae tumor imminutus, sanguinis fluxus cohibitus. Quum exilus raajorem etiam mihi animnm, quam alias habuissem , daret , ceteras morbi reliquias , quae in palpcbra supcriori permanebant , statui demoliri. Palpebra una cum tumore ferro abrepta, tarsi cartilaginc tanlumniodo relicta integra, isii froniis cuiim obduxi , quam cartilagini duobus interruptis j)unctis firmavi. Aegrotus ad sanitatem re- stitutus talis apparuit, qualem Tab. XX. fig. 2. ostendit, at- que adhuc perdurat, et ita bene se habet ut nuUo modo prae- gressam infirmitatem coiiimenioret. De Tum. ANEunYS-vAnicosis 199 His I or ia 2." Petrus Caselli infans bimus onus eral cum macula rubra in gena sinisira, cujus maguiludo initio avellanain aequabal , (juac procedeiile aclale ovi instar crevii (Tab. XXII. fig. !.■) Parcnles ejus ad me confugerunt, abs me opem pelenles. Sla- tim mihi perspeclum but morbum tumorem aoeurysmati- cum-varicosum esse, ad quern curandum nil apiius jndicavi, quam ilium omnino asportare, quod feci*, nam parentes forti animo , et constant! conscnsernnl . Sectione ellitica facta ad li- niina, tumorem omncm abiipui, e quo talis erupil haemor- ragia, ut quivis animi plenus tliirurgus coniremuisset, taii- laque fuil subitanea sanguinis amissio , ut puer, re])ente ani- mi delifjuio percussus, scnsus amiserit. Acerba erat dilTicultas, sed fortuna piospera, juvanteque sulura circumvolula , san- guinis copia coustili , et pene dixi exsiccavi. Hoc testimo- nium praobet ejus utilitatis non tantum ad sanguinem cohi- bendum, quam ad promptam curalionem condurcndam. Bre- vissimo revera temporis spalio puer sanatus talis apparuit , qualem Tab. XXII. fig. 2. repraesentat. Hisloria 3." Puella Luci in flaralnia ex Brentazoliorum familia orta , tumorem talis generis supra sinistrum humerum gerebat, cu- jus diarnetros ad ires pollices extendebatur, extollebatur u- num. Tumorem amputavi, nee quidquam coniigit memoria di- gnum, ac quum sutura circumvoluta usus fuerim, profuit ipsa quam maxime non solum ad haemorragiam retinetidara, qnam ad sanitatem cito producendam. Vide Tab. XXII. fig.4- Historia 4." Inter celeras horum tumorura operationes, illam , quam ex- perlus sum in Graliadco Sanguinetto Mutinensi, meminisse ju- vat. Quam maximam habet similitudinem cum ilia, quam re- fert Dupuytren ^ qua de caussa peculiarem mentionem istius faciam. Is ortus erat cum quadam rubra macula supra helicem, et 200 Antomi Cavara anihelicfMii siiiislrae auris , quam vulgiis vini maculam ap- pellat. Vix cutis ordiiiariain allitmliiicm saltern initio excede- bat , alque talis percluravit donee adolescens ad [mbertatcm pervenit, quo tempore amis niajorem crassiiodinem , macula expansionem adeplae sunt. Tunc I'liit primum quaedam mol- lis sul)stantia ohseivala, ubi initio macula appaiuit. Compo- sita, et calamistrata ad opus coma, jnvenis moibum occulta- bat. Iiilerea iste augebatur , et nednm tragum , et antitra- gum , sed lobulum ipsuin occupabai ( Tab. XXI Fig. i.» ) Macula autem iu parte posteriori diffundebalur, Incepit sen- sus pruriginis et pulsatio in aure , quae ita crevit^ ut dupio suam naluraleni magnitudinem superaret. Eo tempore consilium a medico cepit, qui compressioucm proposuit (acta initio pi- leo , postea circulari ligamento. Sed quum j)raedo]ore ferre non posset ab ea recedere opus fuit. Auris externa quam maxi- me vohuninosa, raolli ilia substantia circnmdata apparebat. Color ejus alro rubrus, et quamplurima vasa in superficie ob- servabantur, quae omnia cum aure ipsa pulsajjant cordi achro- na. Praeterquam quod arteriae singulae, quae ad aurem per- gunt, aneurysraalicae omnes existebant. Tola medicorum ars, cura, et consilium ad nullum valebant. Jam decimum octa- \'um aetatis annum et ulira peragebat aeger, quum primo sanguis e cute effluxerit, dum earn scalpebat pruriginis caus- sa . Aegrotus perterritus ad chirurgum confugit, qui com- pressione faciliter sanguinem compescuit, sed paulo post re- versam baud pari modo , et par; praesidio compescere valuit, quin imo ita tVequens, et gravis facta est, ut aegrotus auxilii caussa Bononiam petierit. Agebatur de tumore aneurysmati- 00 varicoso substantiae erectili conjunclo, qui, favente Deo , auris partes internas nou afficiebat, ad quem tamen curandum lotam aurem amputare necesse erat. Arterias, quea ad partem pergunt, vincire inane esse putavi. Nempe praedictus Dupuy- tren refert nobis historiam, in qua narrat Cliirurgos Populus, et Retif in Sens nosocomio omnes arterias, quae ad aurem procedunt vinxisse, quamquam tali pacto morbum coercere baud datura fuerit: Qua de caussa arteriarum vinctura ne mi- bi quidera in raentem venit. Auris amputationem aegre fere- bat infirmus, et anlequam ad earn deveniret eximiura VaccJ* consulere voluit. Fuit, usquedum vixit, inter familiares meos Vacci, cujus immaturam mortemsemper lugeo, mecumque Ita- De Tom. Aneurys-varicosis 201 lia universa. Fuii iste in arte chirurgica princeps, cnjus fa- ma Europae fines , ncdiim hiijus nostrae peninsulae pera- gravit. Qaamquam hoc chirurgiae lumen vincturae in primis sunVagari viderotur, atlaracn quum satis, et mature perspexis- sct hisloriam jam relatam Popnlus , et Relif , et in quo ae- groto ipse Dupuytren vinctiiram caroiidis primilivam insli- tuit, quodque auxilinm friislra adliibitum fuit, talibus ralio- nibus, ac potissimum sano suo judicio conviclus primas ideas rejecit , atque infirmo ad auris aniputalionem deveniendum esse suasit, Totam aurem igitur ampatavi, atque circumvolu- ta sutura lantummodo haemorragiam comprimere potui , bre- vique temporis intervallo infirmus consanuit. (Vide Tab. XXI. fig. -2. ) Hist or ia 5." Compicssionis utililatem una vice tantnmmodo experlus fui. Evenit hoc in paella aetatis annorum qualuor, quae tumorem sanguineum ancurysniaticuni in frontc (Tab.XX. fig.3.) gesta- bat. Me opporluna lumoris sedes induxit ad compressionem instituendam , priusqnani ad ampntationem devenirem , quam feci graduatis lintcis in aqua vegclo minerali imbutis, aptoque ligamento sustentatis. Tumor erat ossibus superpositus, ideoque morbi sedes aptissima ad hujus generis curalioncra admitlen- dam. Ita res bene se gessit, ut tumor gradatim solutus nullum ipsius existentiae vestigium reliquerit. Hauc puellam , jam mo- do adultam Tab. XX. fig. 3. ostendit. Hist or ia 6." IVIodo mihl tradilus fuit puer bimestris cujusdam villiciortus una cum praedicta iufirmitate ad apicem nasi , ea magnitudo adepta est in tarn brevi vitae tempore, ut (Tab. XXI. fig. 3., et Tab. XXII. fig. 3.) demonstrant. Quid sit agendum videbi- mus, vobisque referam. Forte disjuncias vincluras ad tumo- ris substantiam evcllendam insliluam , forte acus puncturam adhibeam , qua modo , si fidem praestcmns , fere omnes cu- rantur morbi, vel potius curare conanlur. Hoc fateor ingenue: ferro ipsam avellere baud confido. Ex quibus omnibus praedictis corolla rii iostar iDferam. T. IV. 26 202 Artonii Cavara 1.' Tutnores sanguinei aneurysmatici varlcosi aDaslomosium cum substantia ercclili non araplius in lenebris latent. 2.° Islis, saltern initio, compressione niedemur , praesertim si ossibus, durisque partibus supersedeaut. 3.° Arterias , quae ad turaorem pcrgunt, vincire prorsus i- nutile est. Hoc tantum liceat si tumores auriuni , oculorum , aut narinm cavitates adorti sint , ac veluti ad solum confu- gium , ctiam carotides ipsas primitivas vinciamus. 4.° Tumorem omnem ferro dissecare, atque abstollere tu- tius consilium est. Caveat tamen Chirurgus, ne raorbi reli- quiam aliquam inavulsani relinquat, quod ad reproduclionem inali niorbi malum semen forel. 5.° Ad haemorragiam retinendam, validum ac firmum prae- sidium erit circumvoluta sutura , illamque pro meis viribus commendo. Alii alia pro suo ingenio, et commodo excogita- re poluerunt: mihi ista cumulalissime semper salisfecit. Quod si haec ad artis, quam colo , incrementum quomo- documque juvabunl , id erit mihi ila jucundum, ul nihil supra. Tom: IV. T»I,.\X. o^r. /; ^^« „.^-.^. (MMUni iA Lilt. D*tliiu. TaK XXI. / f ^A -' 'i\ I f. % C BrttiniJt'l Lit.Bsllini. Tom : IV. TaKrXXlI, C.B«ttimJ<.|. Lil.Beltir lUARCI PAOLIIVI De Maniaco repen/ina morle correpto animadversiones nonniillae phjsiologico-pathologicae. Prooemiuni , Oupremi reriini omnium Condiloris magislerlum adeo mi- rnbile est, ut dum alter animantium ordo mullifarias parlium divisiones,ol iieratas destruciionis caiisas pali potest non modo absque ipsius itidividui jaclura, verum etiam (quod caput est} resolutione quadam partium harumcce in totidem alia corpora eidem individuo consimilia*, alter persaepe sit, in quo vel u- nius dumtaxat organi perlurbatio, licet levissima , vel super- ficialis normalium organisationis relaiionura in uno lantum hujusce aninialis machinae puncto inlerruptio funclionum vi- talium jacturam inducunt suhitam atque irreparabilem. Cujus mirificae phoenomenorum varietatis causa praecipua in eo sita est, quod corpus animalium simplicissimorum prirai ordinis, ut sunt polypi, identicam in unaquaque parte texturam piae- seferant, ita ut quaeque ipsius pars casdcm functiones exple- at , et earuni modus agendi similis omnino sit^ contra quo magis animalitatis scalam ut ita dicam conscendimus et ad compositiora propinquamus, ad mammalia ncmpe et ad lio- minem in primis, eo magis organisaiio complexior fit, et cn- jusque animaniis corpus partibus inter se maxirae dissimili- bus gradatini componitur turn textura cum functionibus qui- bus inservit, et ex concursu vitae ut ita dicam majoris mi- norisve numeri organorum sivc istrunientorum individui vita exoritur. Verum ad banc vitam servandam functiones istae or- ganorum non sunt pari ratione necessariae, nee ejusdem mo- menti,nec jugiter in omnibus eorum opus exigitur: ita ut non- nullae ex his aut omnino deCccre aut per aliquaatulum tem- 2o4 Marci Paomni poris, incohimi vita, interrumpi possint. Contra vero aliaium fiinctionuui hiijiismodi est momeiiluni, caeteris omnibus ita doniinanlur, latn necessario universae niachinae haerent, ut his paullisper (lelicienlil)us illico vita dcficiat. Adeo praestantem locum obtinent sanguinis circuitus et respiratio, quae duo cum polissima vitae sint toiius animantium universiiatis pro- prielatem vcluli comunem coustituunt^ quin imo nonnulla a- ninialia hisce duabus tantum vivunt. Ob banc igitur praecla- rissimarum funclionum uecessitalem procul dubio est quod impedimenta quaecumque , perturbaiio quaelibet , morljosa quaevis causa Ubero organorum illis funciionibus inservien- lium exercitio contraria, mors plus minusve ciia prout com- pleta vel incompieta eorum motuum interrupiio I'ucrit, con- scquatur. At in homine, inque proximioribus animalibus, ac- tio organorum quae circulalioni ac respirationi praesuut iion modo ob laesiones in inlima eorum lextura ad nihilum rcdi- gi potest , verum etiani cum utriusque actio ( respirationis saltem) iinmediatae illius cerebri partis, quae medulla oblon- £;ata nuncupatur, vi pareat, quaevis causa ipsius medullae iu- legritati ollicieus hominem subito veluti fubnine correptum enecat , Qua de re praeclarus ille Archialrus P. O. M. Cle- iiientis XI, Joannes Maria Lancisius in aureo libro De suhi- taneis mortibns , ad duo tantum genera omnibus quae mor- tem illico affcrre possunt causis perstrictis, ad \itia scilicet Jluidorum nee non ad vitia solidorum primae necessitatis, ita disserit sapienter jj Et quoniam tria sunt fluida, totidemque w solida majoris usus, quae vitae macbinani potissimum li- 3j brant , scilicet ex parte liquidorum , primo aer , secun- ■» do sanguis, terlio fluidum nervorum 5 ex parte solidorum, M primo aspera arteria cum pulmonibus , caeterisque par- » tibus respirationi inservientibus; secundo cor cum appen- jj sis sanguifuris vasis \ lertio cerebrum cum nervis prae- jj sertim splanchnicis: eapropter ab horum altero, pluribus jj aut omnibus, seorsim aut simul , modo maxima et con- ■» stantissime laesis, improvisa mors impendere potest: ut e- 3j nim singula haec integra cum sunt, in vitae beneficium, ita >3 si vitientur , in maleficiura vicissim conspirant, viresque " consociant >j (1) . Qiiarum causarura subitam mortem af- (1) Dc 5ubiuaeis nionibus, Roinat 1707. pag. \^. A. MM AD. PHYSIOL. PATHOLOGIC AE 205 fercnlium illae praecipue quae organonim circulalionis et re- spiraliouis viiia respiciunt, a laudato Lancisio, a Senac , Cor- visart, a Lieutaud, Morgaguio, a Testa, Laennec, aliisque cae- teris diligentissirae scrulatae, accurateque distinctae sunt. At pari foiluna non usi sunt excellentissimi ii auctores cum in- vestigare conati sunt influxura, et qualem ad eas implendas functlones actionem exerceal nerveum sistema, et quo modo ex ipsius sisteraatis laesionibus earum abolitio fiat. Quam ob causam cum milu ( Adstantis Medici in Nosocomio Sanctae Ursulae munere fungenti ) Maniaci cujusdam per viiiura, o- ])inor, medullae oblongatae repenlina morte corrcpti casus oc- cunisset, non oninino inutile arbitror si de hoc ipso coram Vobis, Academici praestantissimi, sernionem instituam , non- iiulla proferens , quae ob rerum gravitatem vestris auribus non indigna fuiura auguror. Nee vos existimaturos puto me do hac observatione dicentera rem novam et a nemine adno- tatam alloculurum^ non etenim me latent experimenta quam- plurima in tot animalibus insiiluta, non latent facta ex Chi- rurgiae Historia, et ex Analome Pathologica deprompta per quae comprobatur vis maxima vel influxus in vitara medullae oblongatae: at etiam non ignore in tanta factorura muhitudi- nc, in tarn multiplici observationum pathologicarura copia nul- lum ex senlentia quoque egregii Meneghini, qui hac de re tantopere elaboravit, (i) reperiri casum spontaneae intimaeque medullae oblongatae degenerationis , qui aeque quem Vobis expositurus sum gravissimum officium huic cerebri parti a na- tura creditum satius ostendat. Et siculi cum iis coosenlio qui in ideis nostris de nervei sistemalis officio aperiendis ac ordi- nandis opinantur firmiora argumenla pbysiologica ex observa- tionibus pathologicis hauriri , quam ex periculis in animali- bus inslilutis , aut ex viviseclionibus: ita el Vos, Academici praeclarissimi, singulari ilia vesira humanilate sermonem meum accepturos confido. Hinc enim nonnullae, ni fallor, simplices inductiones trahere fas erit quae noctem quoquo modo illu- strent, qua, tot frustra conantibus Physiologis peritissimis, no- bilis hnjusce sistemalis functiones obumbrantur. Sed aniequam ultra progrediar Dominico Gualandio Professori CI. et Mauico- (i) Dijicnatio iaaoguralis de Axe Cephalo-Spioali. Paiavii iS34- 2o6 Marci Paolim niii Divae Ursulae Medico Dliectori gratiae agendae sunt, qui lit me semper omnibus benevolenliae otliciis prosecuius est, ila hodie maxime cum ille ipse mihi luijusce desciibendae ob- servalionis (quod sui juris eral) facullatem imperliri non de- dignatus sit. Morbi historia. Volvente anno i83o Idibus Janii Bernardinus quidam Trombeltius, coquus, annos naius iriginta sex, Mania sive fu- rioso dclirio prcheusus in Nosocomium supra mcmoralum il- latus est. Paucis tantum ab hinc diebus terribilis morbus ir- ruperai: vir robustus, temperamenio sanguineo, biliosus, ira- bundus, Vciieri deditus, vini spiriluumque praeserlim arden- lium potator imraodicus. Delirium universas objectorum ac i- dcarum species compleclebatur, innordinala verba et gestus praeter morem omnes mentis fr.ncliones gravissime perlurba- tas oslendebant. Pareiilum et amicorum oblitus erat, cogila- tiones et ideae acervatim, nulloque ordine ad animam se se urgebant. Verba ipse fatua et omnino ridicula proferebat, mo- do in risus , modo in lacrimas dirumpebat. Morosus, instal)i- lis, cl suspiciosus, torvo aspeclu ac truci:, omnes et sui usque studiosos et amanlissimos objurgabat, iisque minabatur : sum- ma eral ei proclivitas ad irrumpendum, a malediclls ad ob- scaena transiliat. Et quooiam eo interdnra delirium et furor deveniebat ut in quemqne illi tunc temporis oocursantem im- petum faceret, ita, ad ilium conlinendum , necesse fuit in le- ctulo eum vincire cum tunica quam dicnnt de vi eo magis quod ejus vires musculares summum augmentum erant ade- ptae. Sensuura extcrnorum functioues eamdem quam intelle- ctus perturbationem patiebantur, adeo ut mullis variisque hal- lucinationibus miser esset obnoxius. Invisibiles homines allo- quebatur, ipsis irascebatur^ voces sibi mortem praenunciantes audire dicebat, et tunc mortem (ipsius judicio ) imminentem exhorrescens furorem [inibat, ejulatus eraiitebat altissimos , et tota illius facies terrorem , quo intus excruciabatur, graphice depingebat. Nulla requie,nullo unquam levamine perfruebalur, modo cantibiis, modo ridiculis sermonibus, modo execratio- nibus insomnes noctes peragebat. In regioni frontali calor au- ctus, oculi insueta mobilitate raicaates , facies interdum, et AmmAD. I'llYSIOL. PATHOLOGICAE 207 genae praesertlm rubro colore vividac, pulsus vibrati et fre- qucnics , venter segnescebat , a sili vexabalur , et cibuni a- vido dente conterebat. Hie igiiur erat phoenomeiiorum complexus: quo in statu duos menses et ultra se se habuit nullum iiistauralionis si- gnum vel levissimum praeseferens , licet in euni coilaudatus Professor Gualandius curatione omnium aptissima usus fuerit, qualem videlicet hac in re niedici celeberrimi adhibuerunt . Non enim itcratae a jugvilari vena sanguinis raissiones , non cucurbitulae nucae et sincipiti admoiae, non hirudlnes, non vescicatoria , non balnea frigida, non tartarum emeticum, non hyosciamus , non digitalis ei profuerunt: usus tantum aceta- lis raorphinae ad grana usque duo et dimidium uno tantum die sensim auctae delirii gravitatem sedare visus est, ita ut pacato reraissoque aegro, et victum augere, et pro tunica quam ajunt de vi , amictu , italice corsaletto , uti , et ipsuni perpetienlem ab orizzontali statu amovere, et eumdem per a- liquot horas liberum cum caeteris dementibus in deambula- tionis viridi prato linquere potuerimus. Sed hujusmodi aJju- mentum breve fuit, omnesque cilo morbi expugnandi cooce- piae spes evanuerunt: nam paucis abhinc diebus in pristinum furoris statum ilerum incidit , ilium iterum tunica de vi su- perioduere opus fuit, et victum tenuiorem , et sanguinis mis- siones praescribere. Annotandum tamen est , etiam ante banc novara gliscentis hujusce morbi exasperationem elsi aeger ci- bum in tenia diaeta concessum avide commederet, et jamdiu tinctura tonica seu corroboranti uteretur, tamen universum e- jus corpus macie et non levi delrimento esse confectum. Ad cornpescendum furorem qui rursum excanduerat, jugulari jam pluries incisa , ad frigidas effusiones , ad applicationem capiti liuteorum aqua gelida madentium, ad caraphoram nitro ejun- ctam, ad tartarum denique stibiatum vcntum est. At morbi pertinacia remedia omnium praestantissiraa elusit: siquidem miser ille ab extremis Septembris diebus ad decimum octavnm Octobris usque ( ejus vitae supremum ) a vebemcnli delirio quam qui maxima vexatus est. Illo ipso die hora quarta post meridiem custos valetudinarius ut ci jiaulo ante rejectum ci- bum ofTerret maniaci cellam ingreditur: eum invenit facie ru- bra, oculis flagrantibus, et maxima percitnm ira : et injuriis, et omne genus contumeliis affectus ab illo est. Qnin immo fu- 2o8 Marci Paolini riosns ille electulo se se tollcre ut in venientem irrumpcret lo- lis virihus conatiir, at vinculis prohibenlihus in ipsiim rela- bitiir. Tunc poiuni expostulat: exit custos ut expostulatiun potum ei aflenct, et rediens, tot clamoribus ct slrcpitiljiis tam subitam quietem subsecutam esse demiratur. Ingreditur et eiini siipiniun in Icctulum relapsutn , capite supra pectus inflexo, facie pallente, oculis semiapertis, succussum pluries et nomine inclainatum nulla vitae signa pracbentem reperit. Illico liac de re nionltus ego ipse accurro, nihil omilto ex his quae in sincopi et apoplexia omnium aptissima praedicantur , venam etiani iucido, quae nullam sanguinis gullani emisitj at omnia irrita: aeger cadaver jam erat. Cadaveris dissectio. Ingenue fatendum mihi est simplicissimam artis raiionem , casuumque consimilium experienliam ( necroscopia nondum jnstilnta ) in eani me opinionem [)erlraxisse , subiti scilicet interitus aegrotantis cansam sive a latente gravissima laesione in respiratioois ant circuitus organis, sive a cerebri compres- sione per sanguinis effusionem sive per abscessus disrnptioncm repetendam esse. Et re quidem vera pathologicis observatio- nibus bene multis palet , vitae relalionis centre in maniacis laeso conscicntiam quoque ita perturbari , ut anima internas impressioucs ncc seniiat , nee pcrcipiat, quanivis hae effectus sint vitiorum instrumcntalium in nobilisslmis corporis parlibus exsistentium et vitae maximi momenli \ et ita nunc aneury- smata extensa in magnis vasis , nunc in pnlnionibus latae suppuraliones, caeteiac hujusmodi inflammaloriae degeneratio- nes ( nullo animadvertenlc ) et oriuntur et augentur^ quae quidem laesiones vitam inopinato abscindunt, et non nisi post mortem cadavere adaperto deleguntur. Item exploratum con- stanti omnium observatione habemus, juxla quod opinantur e- tiam Pinel et Esquirol, insanos saepius apoplexia corripi^ cu- jus apoplexiae causa modo in corporibus extraneis cerebri circumvoluliones prementibus, modo in sanguinis elTusionibus a vasorum disruplione inventaestj modo denique, hyeme prae- sertim et in senibus praecipue , cadaveris inspectio juxta ob- servaiiones Auctorum , quos supra honoris gratia attulimus , nullum alterationii indicium prae oculis exbibet. Quapropter AnIMAD. PHYSIOL. PATHOLOGICAE 209 hisce in casibus nerveae apoplexiae predam illos demenles ar- bitrali sunt, et lU eorum verbis uiar omnes vitae vires exhau- stas esse ab excessu incilainenti maniaci dixerunt (1). At no- stro in casu offcnsio nulla inventa est, quae ad unam vol al- teram ex supra conimemoralis causis improvisae mortis re- ferri possit. Nam organorum in ihorace incliisornm integritas apertissime dcmonsirabat non modo hiijus aegri mortem baud esse in genus illarum adsciscendam quae in classe ])rima locan- tur, at ne partani quidem a nervea apoplexia, cum intrinse- cae materialesque laesiones in cerei)ro apparuerint. Et en quas alterationes omnium potissimas viginti et quattuor horis amor- te instituta Necroscopia detexit. Tboracem jierlustrans , ut supra memoravi, nihil aduoia- lione dignum aniraadverti, si in hoc pubuones excipias ex a- tro rubro livcatcs. IMembrana mucosa venlricnli nonnnllis in punclis indamraata nonnnllas qiioque superficiales exulceratio- nes ostendebat: omenta, maescntcriam , peritonaeum eo qnod multo sanguine turgida rubro fnscoque colore apparebant. Re- cluso axe cerebro-spinali , septum falcaiura durae meningis crassumet cerebri hemisphaeriis tenaciter adbaerens, sese primi- tus obtnlit. Arachnoideaobplnrimam vasorum suorum injeclio- nem rubicundiilo colore infecla, copia quadam seri sub ea ef- fusi aliquantnUim elata erat. Nudatam cerebralium circumvo- lutionum superiorem fac.iem integram el sanam deprehendi. Hemisphaeriis oblique ad libellam corporis callosi obtrnncatis, et hoc sublato, quae omnia sana inspexi, in venlriculis late- ralibus ac in tcrtio aliquanto plus humoris qnam secundum naturam soleat inventum est. Sana pariter corpora striata et taenia semi-eircularis Hallerii: non item tamen nervorum op- licorum thalami, caeteraeque partes cerebri centrales et pro- fundae. li enim ihalami rnoUilie tali viliati erant, ut complc- tam dissolutiouem praeseferrent: quae autem morbosa dege- neratio pednnculos ipsos anteriores et posteriores fornicis, Am- monis cornna complectebatur, et ad basim extrcmae partis loborum mediorum, et anterioris posticorum usque progredie- batur. Hanc laesionem corpora quoqne quadrigemina patieban- (1) Es()airol. Delia alieaazioae meatale 0 della Paciia in genere e ia Ispecie Milano »8a7. Pag. 83. T. IV. 27 210 Marc I Paolini tur, et miiiori gradu pariter cerebri crura, et pars superior Poniis Varolii, et hacc eadem alteratio ad originem usque medullae oblongaiae scsc exlendchat aliquanluluin progredioiis in corpora quae appellanlur restiphorrnia sive in pyramidalia postica . Ncrvi vagi nee non caelerae nervorum cerebralium origines erani lamen omnino iniegrae, el cerebellum pariter et reliquum medullae spinalis nihil habebant quod secundum na- turam non asset. Animach'ersiones phjsiologico-pathologicae. Si accuralae analisi haec observatio subjicialnr, ac sympto- uiata, cursus, exilusque morbi inopinatus cum laesionibus in cadavere inspectis comparentur , latissimus mihi campus vide- lur pcrvestigationibus aperiri, quae cum Pliysiologiam et Pa- ihologiam adjuvant, tum multis ditlicultaiibus subjectae sunt. Et quoniam sentio ad illuslrandas ( quantum fieri potest) cau- sas mirabilis illius phoenomerii a quo vita pendet a scruta- tione causarum mortem parienlium validissimum suppeditari adjumeulum, ita et quale e multis detectis viiiis tam ciium et iniserabilem finem aegrotanti causare poiuerii in primis in- quirendum arbitror. Qua in re satis a supra memoratis col- ligere est, hoc in cerebri laesionibus potiiis esse quaerendura, cum canalis gastro-enterici repertae oftensiones tam parvi mo- menli siut, ut eas ad hunc exitum elHciendum ineptas facile quis dignoscat. At diversas inter partes alteratione in cranio allectas, quae, quaeso, probabilius mortem immediate inlu- lit? Non parva effusio seri inter meninges, non arachnoidea injecta, non njollities thalamorum nervorum opticorum , alia- runique partium centralium cerebri: hae enim laesiones quam- quam immodice auctae queant ipsae quoque vitam abscinde- re, lente tamen cam abscindunt, moriemqne iis in casibus morbosa alia signa praeveniunt, paralysis scilicet, sopor, com- pletusque lelhargus, numquam vero tam subita irrum|)it ut in casu , quern refero. Una tantum medullae oblongatae laesio hujusce contingentiae rationem, meo judicio, caeteris potiorem exhibere jam potest, siquidem innumeris anti([uorum neoteri- corumque Auctorum observationibus constat luculenter in ho- mine adulto quamcumque gravem compressionem , et alicujus momeali laesioncra in parte superiori medullae spinalis repen- AnIMAD. PHYSIOL. PATnOLOGICAE 211 t inam niorlein indiicerc. El re quidem vera hypolhesiin om- nium simj)licissiinam el aer|iiissimam quae menli occurrii cum recte velimus explicare dclirii symplomnta, ejusdem cnrsum , el linem rapidiim ac nimis falalem, mihi videlur dignoscen- dam in injectione aracliiioideae. (jiicmadtnodum in scri cllii- sione indicia hand diihia detego lurgoris sen coiigeriei sangiii- neae quae orgauum aniinalinm funciionuin niinislrum irriians sive uicumque perturhans maniam in priniis induxerit: hinc iiiilammaio cerebro aliove quovis modo viiialo (quod postea ad examen revocandum), ejus lexlurae organicae vastalionem , niolliliem videlicet, opinor snbsecuiam: quam I'ortasse in llia- lamis nervorum oplicorum inchoatam cerebri sensim pednncu- los, el prouil)eranuae anularis superiorem partem, et meduilam denique oblnngalara invasisse, et mortem laboranli illico in- tulisse adjudico. Ita (ursn degeneratioiiis cerebralis subsiantiae considerato, non modo Gallii ( f[ui omnes cerebri centrales partes facit instar totidem expansionum quattuor funiculoriim medullae oblongatae anteriorem faciem comi)onenlinm ) doc- Irinae anathomicae conflrmantur ^ verum etiam elucet qua de cansa raollities ilia a thalamis nervorum opticorura prae sn- perioribus hcmisphaeriorum regionibns ad banc posircmam pro- gressa sit. Nos enim monet Pathologia diffusionem morboso- rum processnum lexius identica organisatione donates, el qui- bus conuinia munera credita sirnt ante alios praecipue occnpa- re : et ecce quo modo ad negolia Animalis Economiae illii- slranda diversae partes Medicinae sibi invicem opitulentur. Oblongatae autem medullae laesionem quara dixi causara censendara esse praecipuam repenlinae mortis quam aeger ille nosier passus esl, ul plurima lum veterum mm neotericorum Physiologorum periiissimorura expcrimenta praetereara , ob- servaiionibus quas nuper accuratissime inslituerunt Legallois et Flourens luio posse afTirraare videor. Ipsi enim secta alio- ve quovis modo destructa ea medullae oblongatae parte, quae respondet origini et radicibus nervi pneumo-gaslrici, animal subito vitam amittere luculenlissime ostenderunl (i): quare lanii ad vitam suslinendam punctum hoc bulbi rachidiani ii Auclores fecerunt, ut nodi vitalis seu centralis sysiemalis (i) Medici. Manuale di FiiiologU. Pant. Prima, pag. 81. 212 Marci Paolini ncrvosi nomine insignire voluere. Nee niinoris ponderis ea sunt arguraenia quae in hujns rei fidcni Tlierathologia et Palholo- gia suppedilant. Prior enirn nos docet vera moiistra amioeii- cephala, quae nempe medulla oblongata et spinali carent, ut in lucem prodeunt, obire stalim ac, circulo placenlali inter- inisso, respiratioiiis egent: et si qui foetus acephali et anen- cephali (ut perhibent Haller(i), 0llivier(2), Fauvel et Mery) aliquandiu etiam post ortum vita gavisi sunt, necessario cum praeclarissimis auctoribus Lallemand et Legallois adrailtendum est cam adesse mcdullae oblongatae partem, quae originem nervi vagi comprcheudit (3)^ quemadinodnm etiam avulso ce- rebro per aliquot menses vitam agunt tesludines, salamandrae, ranaeque, dummodo insertiones praecipuorum nervorum inte- grae serveniur. Si vero in iis monstris haec eadera medullae pars desiderabalur, fas est dubitare ea aliquaniisper vixisse illo adhuc vigente circulaiionis modo , quo in matrice uteban- tnr . Nunc quoad observationes palhologicas attinet , licet a Galcni temporibus ad haec usque notata sint in aunalibus scientiae facta quamplurima vulnerum, sanguinis effusionum, aliarumque similium laesionum, quae illi organo gravem ja- cturam alFerrenles iraprovisam mortem pepererunt ( ut v. g. in- ter caelera memoratu dignum est quod Lancisius refert mu- lieris cujusdam repente mortuae, in cujus cadavere scirrhosa glandula inventa est, quae principium spinalis medullae com- priinebat (4))^ nihilo tamen secius mihi Anntomes Pathologi- cae libros assidue accurateque versanti nullus unquam lenti inlimique viiii oblongatae medullae casus huic relato similis foriassc contigit. Quamquam immorialis Morgagnii Epistolas bene perpendenJo ex iis praesertim, in quibus disserit de lae- sionibus ab eo inspectis in cadaveribus hominum apoplexiae vi interemptorum , colligitur doctum ilium in quibusdam ca- sibus improvisi obitus, praeter caeteras vastationes quas ei CO Elementa Physiologiae. Tom. IV. Pag. 353. (i) Traile de )a raoelle epinie're. Paris 1827. Part. Ul. p- iGo- (3) Bracliet. Rechcrclies experim. sur les fonclions du system. Nerv. ganglionaire. Bruielles. 1834. pag. io5 , e i43. (4) Op. citai. pag. 39. AmMID. PHYSIOL. PATHOLOGICAE 2l3 contigit pcrspicere, pluries laxam medulhim oblongatam in- venissc (i). Quo quideru vocabulo laxam cerebralis substan- tiae niolliliem videuir utique significare, iit salis bqucl ex ver- bis qiiiljus exponit stalum morbidum cerebri melancholici cu- jusdani e vila inopinalo decessi m Cerebrum, iiiquit, quod in >j eo qui melancholico delirio iaborasset a primo rniratus sum, a laxum adeo, ul cum dcxlere exempluru esset, in mensa- M que analomica deposilum, conliouo ipsum hemisphaeriornm, jj extrorbum collabentium, pondus dislraxerit partem posle- w riorem callosi corporis , nee tamen ab obilu dies turn erat w sextos^" at dein additweandem ubique laxitatem aniraadvcrli, w lit in cerebello quoque et oblongata medulla (2) ». Pari modo si Esquirolio librum suum de Insania scribenii haec sin- gularis textus nervosi alteralio quam nunc moUitiem appella- inus, satis aplc persi)ecia fuisset^ quemadmodum his tempori- bus a Rostanio, Andralio, Creuivheilierio Analomes Pathologi- cae culloribus diligenlissimis cumsummo scientiae emolumen- 10 declarata est, ille forsan ex eo quod in cerebro maniaco- runi, qui instanti morte periere, non sanguinis congeriem aut puris clFusionem invenit, ille, inquam, forsan non tarn fiden- ter de apoplexia nervea judicium ( ul arbiiror ) tulisset, et accuraliori adhibita diligenlia in anatomicis investigationibus, ipse probabililer invenisset raollitie vitiaias illas partes axis cerebro-spinalis, quae vitae luendae primilus praesunt. Nunc cum exclusionis, factorumque posilivorura ope inno- tescat rcpenlinam mortem hujus aegri ab ea molliiie esse im- mediate repetendam , quae principium medullae oblongatae complcctens fere ad iusertionem usque nervorum vagorum pro- gri;diebatur:^quaerendum, quodpulchrum at sane arduum, quern influxum hujusmodipars axis cerebro-spinalis in vitam exerceat, quaenam sive e duabus nobilissimis funclionibus ( circnlatione nempe el respiratione cum quibus nervi pneumo-gastrici mi- nislerio proxime jungitnr ) ob illam laesionem delcta sit. Ve- teres periculis Valsalvae innitentes f[ui animadvcrtit aliquot diebus canes occumbere, quibus ad jugulum nervos ociavi pa- ris filo arete constrinxerat, censebant cor a cerebro nee non a d) De sc'ibus et causij morborum ec. Epist. XX. an. 33. XXl. a. 33. XII. a. j LXII. a. S ct 7. (a) Op. Ciiat. Epist. LVIIII. art. j5. 2i4 Marci Paomni ineJulla oblongata aciionem suam accipcre^-et mortem in iis hesliis noil nisi ol) prohibitum cursnni spiritiinm animallum ad praccordia aulumabant subsequi. Enirn vcro ut ait Lanci- sius » excursus spirituuni aiiimaliuin per nc'rvos ad prac- 3> cordla , aliasque maximi usus paries penitus interckulitur " (i) ". x\l post gravissima experinienla quae in Britannia in priinis instituit Wilson-Philipp, dein in Gallia Brachel, et in liac nostra Itab'a celeberrimus Michael Medici, nemini diutius dubitandnni est quin cordis niotus et circuitus sanguinis per se ipsos constent, nee influxu racdtillae spinalis indigeant . Quaui opinionem ut validioribus argumentis roborem facta duo praelermitierc nequeo, quae, mea sententia , omnem hac in re dubitationeni e medio toUunt. Prinium est quod foetus me- dulla prorsus destituti suo tempore enascuntur et optime e- nutriti : indicium evidentissimum aclionis circulationis sine ii- lius iufluxu et iuterventu. Alterura est quod, ablata omni- no in parvis fellbus et cuniculis hac medulla oblongata et spi- nali, superest iu eisdem ( modo artificialis insuflalio non de- sit) et sanguinis circulatio et vita. Quibus positis , clarissime elucet influxus quem exercet medulla oblongata in respiralionem , et hinc in vitae vege- tativae negotium, qui influxus, Brodie, Legallois, Gamage, Wil- son-Philipp et Brachet testantibus, in hoc potissinnim situs est, quod non huic tantum organo a nervo pneumo-gastrico im- pressio deferatur quae animam monet de spirandi necessitate^ verum aliae quoquc ab eo impressiones orianlur, quae ad mu- sculos respirationi inservientes nervorum ope translatae motus in hisce respirationi pernecessarios excitant. Qaare destructa aul graviter laesa medulla oblongata, cum resplrandi pergra- vis sensatio in animale deficit, deficiunt pariter actionos ad mo- tus musculares praedictos incilantes, et aditu aeris in pulmo- nes intersepto, respiratio illico cessat, et vita evanescit. Fa- lale hoc infortunium sane inevitabile non minus evenit ex eo quod consislit improviso sanguis non tantum propter intimas atti- nentias organicas et vilales quae sanguinis circuitus cum prae- narrata operatione conjungunt, verum eliam propterea quod et ab anatomica nervi pueumo-gastrici dispositione, et a gene- 0) Op. citai. pag. ai. AmMAD. PHYSIOL. PATHOI.OCICAE 21^ re inierilus luijnsce aegroti suspicaii fas est rociUillam oblon- gatam qnoquo modo inleresse produclioni moinurn cordis ct coriipleto exercilio circulationis. Hisce auteni verbis non inihi aiiiviuis esl aflirmarc isliiisniodi niiisculi praecipui mollis et sanguinis ciiciiilum immediate et proxime a medulla oblon- gata aclionis suae principium repetere: quin immo id inlime sctilio actus liosce vitales in animantil)us homini inlcrioribiis absque ejus influxu exerccri , et doctrinas a praecommendaiis Scriploiibus editas ralas habec. Id solum mibi videlur mul- topcre veiosimile quod, cum bulbus racbidianus in homine magis quam in caeteris animantibus permagnum exerceat in- iluxum supra tunctioncs vilac organicae, et, cum plexibus cardiacis efTormandis nonnullae inlersint expansiones nervi pneumo-gastrici, qui a Pbysiologis plurimis sensor et motor existimalur, nervus bic ob eas genericas facultates, quibus pol- let, non solummodo relationis aut simpaliae argumentum prae- beat inter respiralionis apparatum et praecordia , inter baec organa et cerebrum, verum influxum ad motus cordis circu- lationi neccssarios exerceat aliqucm. Et buic conjecturac ad- jumento est quidc[uid aegrotans in ipso mortis ariiculo osten- dit, quidquid in ejus cadavere deprebcndimus. Hinc enim fri- gidus pallor confestim subseculus illi rubori quo genae infe- ctae erant, pulsalio nulla, nullus vel exiguus motus in regio- ne cordis, nulla sanguinis gulta missa ab incisa vena*, illinc nulla in sinibus cranii ac in venibus jugularibus indicia tur- goris, et in pulraonibus congestionis alri sanguinis, nullae de- nique vel minimae alterationes, quae tamquam cbarnctcrislicae habentur illius qui aspbitico diem obiit supremum; baec om- nia simul niulta cum probabililate suadent inibitae circulaiio- ni praeter impcditam respirationem medullae eliam oblonga- tae laesionem causam praebuisse, adeo nt nobilissimae fnnctio- nes hujnsmodi uuo temporis momento ambae constiterint. At satis (opinor) de causa hujusce obitus actum est: restat ut inquiram num boc in casu, in quo tanta cerebri pars inventa est remollita , omnes praesto fuerint characteres et svmptomata quae a quibusdam Palbologis recentioribus huic paeculiari degcnerationi praescripta sunt. Signa quae, Rostanii sententia, cerebri molliliemdistinguunt,suni in primis sensuum ebetatio, tacilurniias, apalhia, et quaedam diflicultas in ar- tuum motibusj accedunt postea membrorutn completa aut in- 21 G Marci Paot.im corapleta paralysis in quibus dolores accerrimi simnl insiir- minl, iiivolontariae excrementoriitn dejectiones, coma, deni- que mors. Lallemand paralysis exislenliara una cum statu spas- modico et contractione musculorum facit villi hujusmodi si- gua diagnostica (i). Scipio Pincl cerebri substantiam in ma- niacis luni dicit moUitam cum symptomaia summi iucitamen- ti et furoris, stupor, iusensibililas, viriura muscularium defe- ctio, subita paralysis ac lethargus subsequuntur (2). Sed ia acgro nostro , in quo pro ccrio habere possumus moUitiem magnae partis hemispbaeriorum cerebralium ipsius mortem a- ]i([uandiu praevcnisse ( compertnm est enim singulare hoc dis- solutionis genus immediate fieri non posse) indicia prorsus a- lia et enumeratis longe dissimilia evenere. Nam non modo eo- dcm ipse dclirio, et violent! jugiter furore laboravit , non modo loquax semper, et litigiosus , et irosus, et minax^ at ne viribus quidem musculorum voluntatis nutui obtemperantium destitutus unquam est. Qnin immo ille eisdem pollcbat for- tioribus in dies et supra quam cuique credibile est bene va- Icnlibus. Semejotica igitur a praecommendatis Galliae Scriptori- bus proposita tamquam propria molliliei cerebralis cum tali facto comjiarala non sane subsistil ,quemadmodum nonsubsislilin ca- sn huic uostro pcrsimili quern refert praeclarissimus Torama- sinius, qui hac de re loqucns sapienter monet: symptomata istiusmodi sicuti non ut molliliei propria sumi possum (nam mollilies sine iis dari utiqne potest), ita nee esse ipsius di- stinctiva si ita loqui fas est, cum ea possint referri ad quara- vis aliam palhologicam conditionem quae ecouomiae mo- tuum nerveo-muscularium perturbationem injecerit , quaeve pressionem aliquam in cerebrum aut in meduUam spinalem exerceat (3) Nee isia comparationi admissa, majori slabililati et funda- mento innituntur doctrinae a quibusdam aelatis nostrae Phy- siologis editae de multiplici muoere diversis cerebri partibus juxta eosdem credilo in functionibus intellectus rnanifestandis, et in moiibus voluntariis efficiendis. Perturbalio enim intelle- (1) OmoJei. Annali Universali di Medicina. Vol. XVllI. p. 3o5. (a) Pbysiologie de 1' homme aliene ec. Paris i833. Pag. 8i. (3) Saggio di praticLe coosiderazioni. Bologaa 1829. Pag. 5oi. Ammad. pnYSior. pathoi.ogicae 217 cliis sine paralysi, ul opinanlur Boiiillaud , Scires , Fovillc et Piriel Grandcliainp , cum lacsiniiibus substanliae snperficialis liemisphacriorum sacpius nccti solet, et hebclncJo, sopor, cl pa- ralysis uli toiidctn eflfeclns viiil parliiim cerebri centraiium et abditioniin alj iisdem babeiilur. Contra in aegro noslro dlver- sani pboenonienoruni scriem, divcrsii'ii nexuin cflecliium ct caiisarum nosde|)ri;Iioii(linnis^ sifjiiidcni tantae exagitaiioni men- tis , lantoqne viriiim muscularium lobori rcspondel)at , sicut in cadavere invcnlum est, lalissima dcgcncratio illarum par- tiiim hemisphaetiorum , quorum erat, ut illi docenl, so|>orcin et paralysini gigncre, iis vero intcgris permanentibus, quae ju- xta naiuram sigitnrum paihognomonicorum , prae caeteris in- lici dcl)ulssent. Paritcr si opiniqnes borum Pbysiologorum ve- ritatis hmiinc perfulgercnt, cum thalami nervorum opiicorum noslro in casu graveni moliiliem passi essent, visionis scnsus jactura, i)racchiornmque paralysis necessario subsequi dcbuis- seut. Quid plura? Viliatis ab ipsa dcgencratione tnberculis qua- drigcminis et superior! parte proiuberantiae anularis, convul- siones, ut monet Burdach, spasmi, epilepsia , et turbata dire- ctio motuum necessario erant dignosrendae, uti in chorea S. Viti, et in ebrietate observatur. Et fornice denique laeso, ut opinatur Abercrombie, praeter delirium , dolor capitis diutur- nus et profundus aegrotantem debebat addictare^ cum signum hoc ab ipso habeatur tamquara character peculiaris in hujus partis laesione. At Vos, post banc cxpositioncm symptomaium ir.orbi, Vos quidem appello, Acadeniici doclissimij vobis ju- dicandum est uirum in aegro nostro, in quo partes oranes ce- rebri supra commemoralae post mortem majori minorive cor- ruplioni obnoxiae occurrerunt, una tantum e dcscriptis laesio- nibus cxliterit. Hae una in re cum observatione, rjuam expo- sui , Pbysiologorum doctrinae consenliunt, et haec una respi- cit influxum fornicis, et cornuorum Ammonis ad probe explen- das operatlones quas anima sibi suo jure vindicat. Namque pericula quae Burdach, Wenzel, et Hastings iustituerunt aper- tissirae ostendunt, saepius delirium, amentiam , uno verbo al- terationem intellectus plus minusve gravem viiia harum cere- bri partium comitari (1). Ex hue usque dictis nerainem ve- (») V. Meaegbioi. Op. cilai. T. IV. 28 ai8 Marci Paolim strum exislimare vellein me quasi nee accuralas, nee concin- uas parvi ("acere obscrvationes innltas a praecommendalis An- cloiibiis emissas, et illorum deducliones tamquam erroneas conicmnerc: id unum arbilror slatuendum (sine noia impu- deiuiae ) eadem expcrimenla nee satis ilerata, nee satis mul- ta esse, ul facioruin hisce persirailiiim comparatione iiistiiuia sese regere possint, et nondum ut veras et firmissimas esse acci|)iendas eorum doctiinas quae de munere diversarum par- tium cerebri, hisce observaiionibus innixae, editae sunt. Caete- rum ilia una Veritas quae ab hoc aliisque huic simiUbus fa- ciis, mea senteniia, inferri potest, haec est, quod cum laesio hemisphaerioruui cerebri majorem minoremve pcrturbationcin aflerat in praeclarissimas mentis functiones, in perceptionem nimirum, in niemoriam, in judicium, et actionem vohlivam ut ajiint, organa haec propterea tamquam necessaria et male- rialia instrumenta dignoscenda sint, quibus nostri pars melior indivisibilis et immortalis ad intellecluales et affectivas facul- lates ijianifesiandas perulitur. Postremo hie inquirendum quae indoles aut nalura illius morbosi processus qui in acgro noslro cerebri moHitiem pe- perit, sive statuendnm in quonam exenlialis conditio hanc de- generalionem eflicicns posiia sit. Qua in ardua investigatione pauca et scitu digniora tantum aliingam;, ut enim subjeclum hoc omnibus nuineris absolveretur, et mnjori, quam mea, in- genii facullale, et longiquore quam datum est tempore, opus profecto esset. Broussais, Lallemand (i), et cum his Patholo- gi bene multi opinantur quoties in cadaveribus peculiaris ce- rebri mollities occurrat cum arachnite seu injectione arachnoi- deae conjuncta, laesionem hane ab inflammatione generari. Ego vero eorum opinioni assentiri non possum. Nam ut ce- rebri luolliiiem vere a processu inflammatorio effectam esse senlio in iis casibus, in quibus complexus causarum palam in- citanlium interfuit morbo gigncndo, in ((uibus, inquam, sym- plomata lebrilia, et inflammatoria morbum comitata sunt, et hie rapidum cursum peregit;, ita paritcr in iis casibus conve- nire nequeo in quibus series occurrit condilionum quae rela- (i) Omodci. Op. ciiat. Vol. X\XV!I. Lallemand. Bicerche aDalomko-patologi- clie suir enccfalo e sue aijpcndlcl. Pag. 44^' AnIMAD. PHYSIOL. rATHOLOGICAE 21 9 tis hisce contrariae omnino sunt. Et re qnidem vera qui fin- gi potest, cerclirum lam teniii texlura praedilum , tanli ad viiain lam diu impetus sustinuisse processus dcstructoris, uli est iddauimalio, in illis casibus, in f[uil)us morbosus iste exilus deprehenditurincadaveribus hemiplecticorum, maniacorum, sive amentium.fjiii omncs morbo et mensium et annorum eliam de- cessere ? Quomodo hoc in viscere tot consensuum, et tarn ar- ete conjuueto cum systemate vasculari sanguineo , cumque omnibus nervis corporis, inflammatio dari potest sine febri, sine uilo temperiei augmento , sine ulla perlurbatione fun- ctionum organicarum ? Cur sanguis pluries a vena missus nul- lum unquam indicium crustae indammatoriae praebuit ? For- te hisce objici potcrit, phiogosim nee vehementem , nee acutam necessariam esse ad hoc genus disorganisatiouis efliciendum, con- tra vero gradum illius non adco pergravis et lente progredienlis sudicere. Esto. Cur ergo conditio morbosa minus profunda et gravosa minus, cur,inquara, non curationi doprimenli tarn firmi- ter, et tarn regnlnriter habitae non cessil? El aliunde quaenam argumenta proCcri Lallemand ad suam opinionem tutandam? Arachnoidea sanguine turgida, et cerebri peculiaris mollities raliones sunt potissimae et unae ad naturam inflammatoriam hujus exitus juxta ilium comprobandam. Veruni enim vero ut recte judicamus de inflammatione cujusdam partis sufficit ne injectionis cxistcntia? Cumque diversae cerebri partes diverso quoque textu organico instruclae sint, cur non possunt non- nullae raagis qnam aliae ab hoc vilio vexari etiam extra fa- cultatem locnlem processus inflammatorii ? Hisce omnibus a- liisque quae brevitatis studio praetereo, hie mihi videntnr per- opportunae recentiores doctrinae vere physiologico-pathologi- cae aBononiensi Physiologojam editae, cum praesertim mollities hacc habenda sit peculiaris cujusdam in nutriiione vel repro- ductione perturiiationis effectus , ob quam perttirbationem , normali coesione globulorutn cerebralium deleta , ipsius cerebri icxtura dissolvitur. Cujus perlurbaiionis ego facile causam re- petercm a sanguinis fluxu ant a congestione vasculari inducta in arachnoidea ab irritatione, orgasmo, sive, ut mavult Lol^stei- nus, ab inleraperie nervea organi cerebralis(i) . Hac enim ple- (1) Lobstcinui opinalur membranas lerosai et meaioges, qaamYit nerfi io iii a> azo Marci Paolim iiitudine libero circuitui capillar! obstanle, malerics quae orga- nisatioiii servaiidae primiins inserviuiil regulari liberoque cur- su iVui diiuius noii possmit, adco ut, secretioiie nuliitiva pio- hihila, gravissime leparalio ori,'anica pcrliirbctiir. Hoc pariler animadvcrlciidiim videliir de causa illius molliliei cerebri, rpiae ill quibiisdaui casibiis conjuncla cum ossificalione nonnullaruni ejus arlcriarum , et cum peculiari anemia seu dcfeclu sau- guiuis iiivcnia esi. Namque elsi liae extremae condiiiones uiorbosac nalurac congeslionis prorsus advcrseutur, cac tamea ad eundem effcclum gigneudum pari modo , ni faJlor, ope- raniur. Primo in casu orgauicac reparalioiii nimia oflicit san- guinis copia seu congeslio vascularis, in aliero aul vilium in- strumentorum f|uae transferunt liquorem nutrilivum, aut ip- sius liqnoris absoluta inopia. At curandi ralio divprsa ne ab ilia quae habila est, esse debebat? Minime sane: si eniiri, ut arbitror, aoger erat in sanitatem reslituendus, duae condiiio- nes inorbosae occurrebant, quibus potissimum prospiciendum. Etenim primo rcsolvenda erat vasorum arachnoideae conge^tio, quod facile erat consequi sanguinis deplelionibus geueralibus et localibus, applicatione lintei aqua gclida madenlis, et fri- gidis aflusionibus: compesccnda dein irrilalio sive aclionis ce- rebri orgasmus, quem ad fincm aptissima vescicatoria, cucur- hitulae, hyosciamus, digitalis, acetas morpliinae^ quae omnia diligentissime experta sunt. Quod si pertinax morbus regimi- ni huic therapeutico non cessit , exitumqne infaustum soriitus est, id magis artis imperfectioni , quani medelae inopportuni- tati tribuendum. Siquidem dum ex una parte non valet Me- dicina quasdam resolvere sanguinis congestiones speciaiim ve- narum, a nonnullis angioideses passivas nuucupatas, eo quod nequeat vasis minimis arteriosis el venosis ilium conferre gradum et modum tonicitatis et vis vitalis, quibus ob itera- tas sanguinis congeries et coactara distensionem vasa ilia de- stitula sunt: ita ex altera tametsi nonnullis argumentis polleat ad amovendum morbosum ilium siatum syslemaiis nervorum a quo dolor pendet, tamen latet specificum idoneura ad lem- perandum orgasmum quosdam praesertim morbos cerebri co- dhcc (lesidercntur , cum eae cnniiguae sint siibstaniiae cerebrali aut magnis funiculis oerveis idcoque perpeiuo sufljlae a ciasso vitalitali] aere 4ui e looge agi( , ioaerv*' tionem occestariam ab bis orgaois sibi comparare. AmMAD. niYilOL. PATHOLOGICAE 221 initaiiten^, ant si remcdia haec sedantia aliquando profuerint, eoruin actio salutaris exerceri nequit quin vascularis conge- stio aiigeatur. Deductiones. Nunc vero ut, quae in hisce disquisilionibus disputavimus, paucis couiprehendamus , hae deductiones a nuper allata ob- servatione inferri milii posse videnlur. 1. Subitam aegroti mortem probabiliter ortara esse imme- diate a laesione medullae oblongatae. 2. Ilanc ob laesionera viiam extiiigui, quia medulla oblon- gata praeterquamquod directum infiuxum in respiralionis ne- gotium exercet, quodammodo etiam in homine motibus cor- dis, et sanguinis circulalioni praeesse videtur. 3. Symptomata quae Rostan, Laileniand, et Scipio Pinel po- suere ut characteres mollitiei cerebralis nee firma esse nee cer- ta, et huic vitio tamquam peculiaria haberi non posse. 4. Cum eo quod relulimus facto comparatas non se regere doctrinas edilas a quil)usdam neotericis Physiologis de multi- plici munere divertis hemisphaeriorum cerebri parlibus juxta illos creditoj quamvis enim ex his partibus earum plurimae degeneratione laborarent, niliilo tamen secius in aegro nonnul- lae functiones vigueruut quae ob earum laesionem interrumpi certe nccesse erat . 5. Enunciatas doctrinas cum apparatu syraplomatico con- sensisse in eo tantum quod officia medullae oblongatae, fbrni- cis, et cornuorum Ammonis respicit. 6. Mollitiem denique cerebri quamvis peculiarem et inje- ctioni vasorum arachnoideae junctam veluti inflammationis ef- fectura generatim babendam non esse, immo potius in qui- busdara casibns dependentem a peculiari perturbatione nutri- tionis sen rcproductionis considerandam. Et bic serraoni meo finem impono. Me fortunatum si haec mea observatio, et paucae animadversiones superadditae vel unam e tot diflicullatibus noirifica Aniraalis Econotniae phoe- nomena obvolventibus e medio toUere poterunt ! Si quid au- tem eae a Vobis, Academic! doctissimi, benevolentiae signum promeruerint, laetabor equidem, et meos labores fructum am- piissimuDi coDsecuios gloriabor. / lUICIIAELlS IIEDICI DISQUISlTIOiNES ANATOMICAE, ET PHYSIOLOGICAE DE NERYO INTERCOSTALI PARS TERTIA. V^uum in secunda bariim disqulsillonum Parte argumen- ta, quae rjervura magnum sytnpalhicum, sive iniercostalem,spi- naliuni nervorum nequaquam , lit mihi videtur, sobolera es- se eviucunt, vobis, Sodales praeclarissimi, exposuerim , hodie, eadem in materia ( sicuti vobis promisi ) progrediendo, an nervus ille quinta, sexlaque nervorum cerebralium ( quae plu- rimorum sentenlia est ) gignalur, pro viribus perquiram. lis- demque , quas ad illam organicam connexionem illustrandam (si modo illustravi ego) tunc adhibui, rationibus et anato- micis,et physiologicis, et palhologicis nunc mar. Atque ut ab analomicis inltiura faciam , nniltarum ralioci- nationum , diversorumque judiciorum causa fuit, et adbuc est direclio filanientorum , quae inter duas modo dictas conjuga- tiones, superioremque, vel cephalicam intercostalis extreniita- tem posita sunt. In quo juxta ordinarias naturae leges ( nam baud raro in eorum distributione varieiates adsunt) anatomi- ci quamplurinii qnuni unurn, duosve surculos hinc sexti pa- ris trunco, illinc superiori intercostalis extremitati adbaerere, in islamque nervum vidianum profundum, vel majorem (tam- quain secundi rami quinlae conjugationis propaginem consi- deratum) immergi viderint, sine dubitalione ulla decreverunt, ramulos illos omnes ex alto descendere, verasque radices, aut origines synipathici cerebrales constilncre. Nihilominns usque ab anno 1727 Petilus anatomicos jussit, opinioni universim in deliciii habiiae minime esse indulgen- dum . Comperit euim ille, praeJictos tamusculos, ubi sextae, 2^4 MiCHAEUs MEorni et qointae conjtigationi adnecliinlur , aiigulo admodnm anito anteiioies paries versus (Iccli , subque nexus piincio tnincmn praesertim sextae evidoDler crassiorem fieri (i): quod contra- ria contingerel ratione, ii si ramusculi a memoralis cerebri parlibus prolicisccrentur: propcnderc neinpe posteriores ad par- tes debcrent, in quibus qiiintnm, alquc sexlum par suum ha- bcnt cippum: oporleretqne majorcm incipcro crassiuulinein supra iubitionis, angiilive punclum , subtus vero nuinquam. O'lae porro Petili obscrvationcs a Bergenia (2), fVinslowio (5), aliisque confirmatac fiicrnnt. Scd anatoniici in antifjua de inlercoslalis orlu opinione perstitcrunt. Tanta incst, ut prae- conceplis se se exuant ideis , in hominibus diflicultas! Non ego tamcn nuper nuncupalis auctoribus adstipulor, dum addiint, ramnlos nerveos, de quibus nunc sermo est, a- scendentes esse, sympalhicoque consurgere. Neque injuria re- darguit illos Meckelius , quum ostendit, easdein contra eos allerri posse oppositiones, quibus ii ipsi muniti ei adversantur (4)- Q'"'' qiiidem in disputatione, sicuti in ceteris bujusmodi, et veritalern, et errorem utrinque inveniri rnihi persuasnm liabeo. Veritas est, quotiescnmque derivatio nervorum a par- te conlraria statula, falsa demonstretur : error, ubi derivatio altera sabslituatur. Centris enim, ita dictis, forniationis, qui- l)us irunci , raniiqne orianir.r, qui varias, dissitasque corporis regiones pervadant, non amplius adhibenda est fides. Atque,ne e proposito cxeam, canspiciatur praeparatio facia, ul ajunt, ad naturam, am analomica figura, exemplique gratia, una ex ilh's sex, quae in 1.* Meckelii laliula sculptae sunt, quaeqne inter accuraliores , eleganlioresque sunt profecto recensendae (5). Si eaui ad horizonleni intuearaur, oculosque a sinistro la- tere ad dexterum, el contra, convertamus, ramus, ramive sex- tae conjugalionis, vcl ascendentcs, sicuti nialumus, vel descen- dentes sunt: vidianusque iia jacet, ramulisque varialim re- penlibus est adeo praedilus, ut, an ascendat, an descendat (1) V. Histoire de l' Acca.lemie royale <3es sciences. Annce 1717. Paris 1729. (a) V. JInller. Dispiit. Anat. T. 2. p. 883. (3) V. T-Vinslow. Exposiiion anatomiqiic etc. Traite des nerves. §. 368. (4) V. I. F. Meckel, etc. Tractalui analomico-physiologicus de quinto pare ner- Iflm cerebri §. 5i. (5) V. Meckel. Op. Cit. De NERVO INTERCOSTALI 225 dicere nescirc?nus . Eademque diibia sensnm nostrum , no- slrumqiie impediutil jiuliciiim, si figuram ipsam a vertice, ut ita dicam, ad lalos, el vicissim, inspectemiis. Et revera qninain ascensiis esl? Quinarn descensus? QiiOfl ut afl'irmari posset, ve- rara opus esset nervorum radicem, sive originem probe no- sceru. Isia vero uhinnm existii? In superior! fortasse pnncto? Forsan in inferiori? Idemquc de ceteris nervis, quos, pro ana- tomicorum volunlate, atquc arhitrio , aut ])enitiores cerebri latebrae , aut hujus visceris basis, ant cerebellum, aut medul- la oblongata, aut spinalis, ant ganglia , aut plexus parturiunt, aflTirmo, Quarum hypotbesinm in qnavis nerveum syslema la- birinthus est iniplicalissimus, ubi ariadnaeum frnstra quaeritas filum,qnod te anibagibus expediat , libiqne nervorum princi- piura, medium, et finem ostendat. Quam rerum ambiguita- tem , el confusionem anatomicae, pbysiologicaeque jure dole- banl disciplinae, proplerca quod cukores earum fere orones, diligenlioribus investigalionibus neglectis, libenter specie recti decipiebantur , cenlrisque nervos gignontibns conlenli vivebant. Quae porro centra cum ilia quodammodo conferri possunt famosa, immortalique avi , quam omnes dicunt in Arabia vi- tam degcre, et nldiilcare, etsi illam nemo umqnam viderit. Et, quod pejus est, nostris quoqne temporibus doclissimi vi- ri bcncmulti modo islam, modo illam nervorum derivationem enixe tucntur. quorum quisqne sectatoresnumerat suos. Quam- obrem velieuienler exopio, ut vox mca efficarior insurgat, me- dicosque ad banc materiam rite pensitandam moveat, atque impellat. Qnod ad me in dnabus harum disqnisitionum jam exaralis Pariibus, et in ista, neque non in iis , quae vobis- cum communicabo, arvum hoc pro ingenii mei tenuitale ex- colui , in posterumque excolere non desistam. Interca id u- num conalus sum, et mihi videor perfecisse, ut satis demon- slraverim , incessum, directionemque nervi vidian!, et ram!, ramorumve scxtae conjugationis eorum opponi sentcntiae, qui partem intercoslalis superiorem quintae, sextaeque nervorum cerebralium conjugationis produclionem esse arbitrantur. Et qnoniam solemne est, nervos vilae animalis albos esse, dcnsos, aperteque fdirosos, eos vero, qui ad vitain organicam pertinent, molles, cinereo-rubellos, gelatinosique aspectus, di- gnoscere prodest, qnibusnam notis ramuli, de quibus loquor, iasigniantur. Et circa vidianum, surculum conjugationis quia- T, IV. 29 226 MiCHAELIS MeDICI tae existimaliim , cxqiiisilas iiisiituit observallones Ff^iitzerus , quae euin (JocueriiiU, aeivuin ilium subiubrum esse, mollem , cclerisque nervorum systcmalis vegelalivi qualitalihus pollere: idque in fills eliam nasalibus, turn anlerioribus, turn posterio- ribus, quae analomici quamplurimi , in primisque Meckelius vidian! propagincs esse putanl, vidil (i). El quod ad sexlani conjugalioneni , ejus Iruncus (quidquid conlrario IMcckelius scripseril) baud raro nuijam direclam , rauiorum ope, cum inlercostali , sed taulum indirectam, ut ita dicam, vel remo- tam communicalionem init, propter nenipe ganglium quod- dam, carolicuni, sive cavcrnosum nuncupalum, cui nonuul- lae sui)jacent propagines, quae partem intercostalis superio- rera elliciunt, ejusdemijue primum ganglium pelunt cervicale . Nunc vero ganglium illud plexiforme est, subrubrum, et non parum a sexti paris trunco distans, nervuli(fue ei subjccii mol- les sunt, partimque arteriam carotidem irreliunt arcle, atque amplectunlur. Ganglium ergo caroticum, ct nervuli isti, quan- do existant, ad viiae organicae nerves spcctant. Quapropter verisimillirnura est, ramos inter dnas pracdiclas conjugationcs, suporioremque intercostalis partem sitos, non esse truncorum earumdem conjugaiionum productiones , sed nervorum systc- malis vegelalivi naluram possidere, ideoque origines, vel ra- dices intercostalis cerebrales non posse exislimari. Nihilque re- ferret, si quis opponeret, diversa ramnm sexli paris gaudere posse nalura , qnoiiescumque , ganglio carotico dellcienle, dire- cte, el absque inlerposltione ulla cum extremitate intercosta- lis cephalica conjungerelur. Pntare enim non licet, inlercosta- lemanervis modo vitae organicae, et modo animalis ortum du- cere, quominus el origo, et adhaesio confundantur : quo in casu porro 0|)inio, juxta quam sympathicus nervorum cerebra- liuni productio est, alia ralione damnaretur. Sed ne ilia qui- dcm oppositio se se sustinel, quum inter caeteros delexerit Soemmering'ms, ramum sexti paris ilium nervorum organico- rum indolem praebere, etsi corapositio organica superius ex- posita desideretur (2). Estquc memoralu dignissima nexuum supcrioris sympathici (i) V. TVulzer De corporis Iiuraani gangliorum fabrica, alque iisu etc. §. 8i. 83. (i) V. I, T. Soemmering. De corpori* humaoi fabrica «lc. T. 4- P> '43- '4.4' De NERVO INTEnCOSTALI 22; extremitatis cum variis cerebri ncrvis miiltiplicilas : quani laniei) voljis, sodales tloclissinii, lanliim conimemoro. Si e- i)im, quae illnni dcuioustrant , facia, quaeque in Aclis Aca- demiae regiae scieiuiarum parisicnsis , in licrlmanni, Wehe- ri, PViUzeriy Magendii, Lodshinii, aliorumque operibus le- guntur , eiiucleare vellem , vestram indecorc sapieniiam of- lendereni. Quae quidem facta praeclarum, mea sallem senien- lia, rei veriiaiis alierunt teslinionium . Nam vel firma , stabi- liaque sum ( corumquc nonnullis qualitas ista non videlur de- iieganda), el lunc nexus cuncli , nullo exceplo, cerebrales inlercobiahs ori-iines foreni: quoposito, multoruni, diverso- rumque cerel)raliuiu nervorum proprieiates , et fuucliones in iDiercosiali conjungcrenlur: quod est commenlum. Vel sunt loruiila ( el nounulla eorum habenda sunt hujusmodi), et tunc pro yarielaie, inconstantiaque nexuum , variis, inconstan- libusque inlercostalis muneribus fu!;gcretur: quae funclionum nuitabiliias in apparatu nerveo vitae summopere necessario, ct ralione, et cxperienlia relellitur. Sed argumcniimi anaiomicum conchidentius in eo reposi- tiimest, ut detegatur, in quo inlercostalis cum duabus phi- ries memoratis cerebralium nervorum conjugationibus com- municatio reapse consisial. Ncque vcreor, ut roihi minus cre- dalur, si allirmo, analomicorum quamplurimos investigationem banc vel nogkxisse, vel sallem non satis excoluisse. Quinta sit conjugatio. Aique, ne ad antiquitatem retrogradiamur, a temporibus, in quibus Meckeliiis suas de ncrvo vidiano ob- scivationcs in lucem ediderat ad nostram usque aetatcm , u- iiiverse docebatur, nervum ilium secundi rami quintae conju- gationis sobolem esse, alleramque sympalbici radicem sislere. Et quamquam paullo post ]\[eclielius ipse inter vidianum , atque modo dictum ramuni ganglium sphaeno-palalinum in- venisset, nibilo tamen secius regnabat semper opinio, talem ganglium lioccc, tantamque habere cum vidiano nervo neces- siludinem, ut eorumdem staminum, ex quibus isle conilalur, tamquam nodus, el tumor haberi illud oporterel. In quo ita scripsit Scarpa. Hi rami ( maxiilaris supcrioris nempe, seu secundi rami quintae conjugaiionis) vel sejuncti, vel coaliti retro arteriam uasalein superiorem atlolluntur in ganglion triangulare, rubelhim, quod inventor Meckeliiis dixit sphae- 228 MiCHAEtis Medici no-palatimim (i). Ast ipse Meckeliiis docuit qiioqne, tan- luin abease, lU gaugliuin sphaeno-palaiinum quiiiia cum con- jiigalione roaceivelur, ut ab ista , tluoriim filainenlorum ncr- veoruni ope, quorum unuin anlerius est, allerum posterius, ulrumque plurinni lincaruDi longitudinis, pendeal (2). Qua- proplcr, si quid judico, seqnens statui potest propositio. G«n- gliwn Sf)haeno-/ju/a/i/mrn {^pofiiis quam cum (jiiiuta conjiiga- tione^ praecipiias suas ciini i'idiano, cum netvis uosalihus , et cum palalino comrnunicationes inil , qiiibuscum quemdam consiitiiil jierveurn opparntum multo rnagis ad earn conj'u- gafione/n accessorium , quam ab cadem procrealum . Quam proposilionein rohorant valde TVutzeri disquisitiones, qui ante crania jure meritoque niagni (acit observationem a mullis per- actam, ganglium nempe sphaeno-palatinutn baud raro esse mi- iiiruum, inlerdumque plane deesse: quod, bominis senleniia, lion contingeret, si gangbum ilbid veram insignis nervi , sicuti maxiilaris superior est, partem elliceret, mediumque esset, propter quod ejusdem nervi fibrae, iter pergentes, tot nervis, vidiano videbcet, uasalibus, palatiiiisque origiiiem largiunlur. Praeterqnamquod vidit ille , substantiam, ut ajunt , gangbo- narem spalium trlangulare, ubi vidianus, ut nervum consli- tuat spbaeno-palatinum , cum palalino conjungilur, solummo- do occupare. Quod porro ganglium eadem, qua cetera ganglia ab eo terlii ordinis dicta, al([ue ad systema nerveum vogeia- tivum spectanlia donanlur, fruitur structura: quam detexit eliam in vidiano, ramulisque nasalibns: adeo ut, TVutzeri judicio; ganglium spbaeno-palatinum terminura sislat, qui vi- dianum, ceterosque vilae organicae nervos a maxillari supe- riore ad vitara animalem pcrtinente sejungat (3). Rebusque ila explanalis, (juodnam pretium opinioiii generatim receplac, vidianum productionem fore secundi rami quintae conjugatio- nis, alieramque constiluere cerebralem sym|)athici radicem ad- buc restct, facile innotescit. Foelix porro Foniana, si non omnium primus, profeclo inter primos est, qui peculiaribus observationibus sextae con- (1) V. Scarpa, Annot. Analom. lib. i. Cap. i, §. 3o. '3) V. Histoire de 1' Accadcmie royale dc5 sciences, et belles let(re5 de Berlin. Annee 174^- (3) V. PT^uiter. Op. Cit. 1. c. De VLhVO IKTFRCOSTALl 229 jiigationis nexiim cnm sympalliico scrutali fuerinl , eique cla- ricrein aituleriiit liicein . Nam sednlitale, solerliaqiic ])ermuUa vagiiiaiii, quae coiijugalionis illius trnncutn legit, et secun- dum longiludinem, el iransversim incicJit, pcdclcmimque pro- cedendo, potuit eum ipsa e vagina scjungere, el sartum, lec- lumqne educere, duni supcriores intcrcostalis exlreniitales ad- huc eversae vaginae haerebanl (1) . Aliquot post annos 6Vw- mering'ius sic efialus est. y a^ina etiarn neivus sextiis cin- cliis est , extra quam Jihini ncrvi sympalhici accedit (2) . Nuperrimeque CI. anatomicus ticinensis Dartholomaeits Pa- riizza prolulii , ramos iniercostalis nequaquam conununicare cum sexto, hnncque involvere tantum, atqne vincirc, lU ab eis expediri possit, quin ejus continuitas organica laedatur(3): cui observationi animum, ingenlumque adpulit ille suum, ut Jiockio , qui anliquorum hac de re opinioni nomen , fidemque resiiiuere conaiur, obsisleret. Optimeque est , ul, proul qui- dam aberrant, exoriatur aliquis, qui reciam eos in semitam reducat, atque ( ut id cum iilnstri cive nostro, scriptore filo- sopho, eloquenlissimoque, cujus nobilissimorum beneficiorum IVuctum Aoademia isla quoiannis percipit, yJ/oysio Caccia- nemico Palcano, dicam) hos fere degeiieranles lacedaemones ad sui disciplinam Licurgi observandam alliciat (4). Et quo- niam unum inter de nobis bcnemerilos nominavi, non pos- sum quin caeleros comraemorem , Petronium Mat(eucci(im Aslrcnomiae dorlorem longe clarissimum , praccipneqne Be- nedictum X.IV. P. O. IM., de quo afllrmare non audco, an al- tiorem mentem in hac restauranda, confirmandaqne Acade- niia , an animum liberaliorem in praemiis earn , honoribusque curaulandaui, demonslraverit. Quorum prncslantissimorum, ma- ximeque colendorum virorum effigies, vel tela piclae, vel mar- more sculptae, ul Iiarum aedium ornent parictes, etiam atque eliam exopio, et a vobis eningito: idqne futurum fore confido, ne exec quod amorem,etrevercntiam,quam illis sincere proGte- iDur,p.iIam nonfecerimus, ncgligentesnepoiibusnoslris,ingratique (1) V. Bnignatclti. Giornale fisico-medico prt leivire di leguito alia Biblioteca 6- sica d' Eurnp.i. T. 3. p 94- Pavia 1791. (->) V, Socmmerinff. Op. Cil. I. c. (3) V- Panizia Riccrclie sp«rimeatali jopra j ner»i Lcttcra ec. P»»ia i834 P 6. (4) V. Elogio di Liouardo Ximenci, 9, Edit. p. S. 23o MicHAELis Medici videreninr. Std , ul redeam in viam, eliam Scarpa, qui iti sciiptissuis, el pracseriim in Aniioialionibus anatomicis sympa- thici a se.vio oruim slrenue tuehaliir, in diiabiis poiro episto- lis suis ad fVeberum missis (optis iSc(ir/?rtina]es, vitae aninialis nervos ticri (i), tunc, nieo saltern jiulicio, veriialis fines excetlit, ejus- ([uc opinio iisdcm , quihns altera prcmitnr , dilKciiltalibiis iin- jilicatur. Propterca quod totiitii discriincn est illius cenlri lo- cus: in mraqiic vero formationis centrum, unde, vclnti c fon- te, ceteri nervorum apparatus scaturiant, statuitur. Cui, quod ad me, non est adjungenda fides, quuni ubi ncrvi inveniun- tur, ibi naturam eos procreare, accuratiores observalioncs pa- tefaciant. Similiterquc cogito ego de vasis, quae iisdem na- scunlur locis, in (juihus sese nianifeslant. Ea enim a principio interstitia sunt, vcl sulci in ipsa ovi maierie, ex globulis con- flata , impressi , interque insulas, quae totidem crassiorum globulornm coacervationes sunt, repentes, donee admirabili or- ilioe, atque virtute adeo gerant se, ul quaedam strata , in va- sorum tunicas abitura, efTiciant: tamque ultro pericula aCas- pare maximc Vridcrico IVnIJJio capta pcrvenerunt (2). Qua- re nervei, vascularisque systemalis formatio est sane quidem successiva : successio vero in eo reposita est, ut propter mi- ras permutationes, rjuibus ovi materies est post f'aecnndaiio- nem obnoxia, omnes ineipiant corporis adunibrari partes. Quae paullatirn crescunt, composilionemque chimicam , et pcnitio- rem structuram, el figurain, et connexiones olninent ad orga- nicum statuendum individuum necessari'as : rerum progressus, qui nequc est, neque esse potest ubique aequalis. Nam in ])artibus efficacior bit oportet, rapidiorque, quae aliis prae- slant, in partibus idest, qnae vitae opitulaniur organicae: quas inter quum primum teneal cor locum, en cur illud evidenter niicet, dum cetera organa sub sensus vix cadunt. Corporis er- go formatio primordialis non est ab interno ad externum, non a nentro ad circuniferentiam, non e radiis emanans, sed fit bic, ct illic per niassas, ul ita dicam, vcl per acervos, qui subinde vicissim conjunguntur. Tempore videlicet, quo cordis, sloma- chi, inteslinorum, jecinoris, pulmonuro, cerebri ec : cvenit (i) V. Op. cit. 1. c. p. 117, ct alibi. (a) V. TVolff. Tlieoria gCQeratioois. P. 3. plurihoi in locis. 236 MicHAELis Medici conipositio, eodctn icxtus qiioque cellulosi, vasculares, nervei- qiie ialermeJii coinpouuotar , eorutnque ope corporis unitas perficilur. Et sicuti a primo usque hujusce divini operis ini- tio paries omnes locum tenent suuin,soIaque earum vegctatio, ut opus complcalur illud, sulRcit, nostraui non amplius men- tern impedit (liincnlias intelligendi, quomodo cephalo-spiiiali ab :ix»! nervci rami, el a majoribus vasis vasa minora disceda.-it, at- que ubique corporis tarn longe , laleque pateant. Foelusque i- icm, qui in luccni exeal imraalurus, tanlum abest, ut extremi- talibus nervorum, vasorunique superficialibus, ct profiindis ca- rcat, ut illis donauis sii: quaeque porro caelerarnm inslar par- tium perfeclae evasissent, si ad raaturilalem pervcnire poiuis- senl . Quiljus sufl'ulciendis, explanaodisque doctrinis celerorum systcmalum, ossei-cellulosi idest, ac muscularis, in quibus e- (juideni centrum, unde variae eornm paries exeant, frustra (juaerilur, exemplam in medium aflerre, magnopere confert . Et revera, ut tibia, exempli gratia, vel (ibula coinponatur, ulna, aut radius, aut quodcumque aliud os est prorsns inu- tile: muscnlorumqne abdominalium generalio (alio ul utar exemplo ) ceterorum corporis musculorum profeclo non in- diget. El quomodo nam formalur os? Qnomodo nam muscu- lus? Quantum nobis conccssum esl scire, os cujasdam sangui- iieorum vasculorum functionis est cfTcclus, per quam fit ter- rae, sic diclae, animalis secrelio: quorum praesenlia vasculo- rum evidcns maxima est in mollibus, alacrilerque rubenlibus ossium primordialium luberibus : masculoque originem prae- bent, alque incremenlum vasorum propagines, quae fibrinam, ])raecipuam muscularis subslanliae j)arlem, e sanguine edn- cunt. Quumque et nerveum syslema , et vasculare ejusdem animalis corporis porliones sinl, eodemqne tempore , iisdem- que circumslanliis componanlur, curnam peculiarem , totoque coelo diversum formalionis modum illis praescribere? Obiler porro addo minus improbabilcm non esse opinionem, ei, con- tra quam nunc loquor , opposilam, ut videlicet syslemaiis nervei, celerorumque organornm ibrmalio a circumferentia ad centrum corporis peragalur. Opinio a Serresio nunc tuita, sed ab Okenio ante ilium, a Caro, a Tiedmanno, a Biirdnchio , a 3IeckcHo, a Trevirnno, ab Arsakio, aliisque doclissimae Germaniae scriploribus evulgata (i), elsi professor ille pari- (i) V. F. 1. Gall. Sur les fonctions du cerveau etc. T. C. p. 355. et seq. De ^ERYO IMERCOSTALI 23; siensis , alioquln illustris, lanios viros silenlio praetereat, qui- que polius quam rerum species, el coviimenta, raagis erat, ut cogilaliones archetypas, profundas, ulilissimarumque , atqiie pulcheiriinarutn illalionum feracissinias ex illorum scriplis sil)i decerpsisset. Nam, quantum ego judico, in physiologicis illius nalionis libris optimi generalim , pessimiqne exirema conjungiinlur . Felix qui potest a lolio irilicuin secernere ! Ulcuraque sit, en quae de explanatis haclenus circa organo- gcnesim ideis depromi possunt consectaria. /. Formatio primordialis non est posita in centris , quae a principio nascantur , deincepsque prolendantur , ut reli- liquas corporis partes efficiant. II. Post faecundationem minima prae ceteris formantur vascida sanguinea, sicnti ilia, in quibiis videnda sunt instru- menta omnium animalis nascituri organorum conslruciioni magis necessaria. III. Formatio primordialis successiva est. IF. Haec formatio successiva ejjicacior in compositis par- tibus J rapidiorque est, quam in siinplicibus. V. ISaturae institutum postulat , ut , partes quod ad com- positas, citius formantur iliac, agantque, quarum laboribus ceterae opus habent. VI. Quum inter organa, quae ista gaudent dignitate ma- xima, prim as f erat cor, dark patet , cur in embrione cete- ris illud parlibus praesit , evidenterque qperetur , dum istae desident . VII. Cujusqne organi formatio cunctorum necessario sta- minum, sive organicorum elementorum, ex quibus ipswn or- ganum conjlatur, formationem includit, quin imo una est, cademque res : ideoque nervi ante omnes cardiaci nascan- tur pari necessitate, at que operantur, VIII. Sicuti intercostalis nerveos suppeditat cordi ramos, non possunt isii ex asse proftcisci cephalo-spinali , qui for- tnatur, agitque tardius corde . Dico aute.ni formalur. pro- plerea quod observationes nos docent axini ilium substantia carere cineracea , fibrosaque etiam dnm non modo cor, sed aliae quoque embrionis partes in semus aperte incidunt. Hoc tamen nolo argumcnlum deserere, quin nonnulla circa doctrinas a Bichato , ingenii sane acerrlnii physiologo, Iiac de re relalas addaoi Tcrba. Nerveum vilae eninialis systenia 238 Mich ARMS Medici ( alt ille) eonim est unnm, quae prae ceteris evolviinlur. Sf cor priniiliis niolnm exerit snnm , ccrehrnm mnximnni a principio praesefert volnmen, ailco ut ( pergit idem auclor ) diceres naluram, componendo primo cor, cerebrumque, sla- tuendoque eornm evoliitioneni primaevam esse, uliiiisqiie vi- tae organisalionis fuiulamenta jacere voluisse. Etenini cere- brum animalis est vilae cenlrum , cui qiiidquid ad scnsalio- nes , volunlariosque pertloet mollis, id delcriur. Cor vero qmim ciincta sanguine organa aspcrgal, secrciionibus, exha- laiionibus, absorpiionibus, niiiriiioiii, ceterisqiic organicae vi- tae fiinctionihiis praeest. Et slalim ac hae diiac bases posi- tac sunt, iiici|)it nalura faciniis, qiiocum circa eas striiit, si- ve potius duplex evolvit aedificinm, cujus pars altera eflicit, lit animal rebus cum exleriorihns communicet, altera illnd nutrit (i) . In quo principalum si Dichatus cercbro non Iri- biiit, ejusdem lameu monienii raaximi, ponderisque esse vult, ac cor. Quae quidem doctrinae nequaquam tnlhi se probant. Ex- perienlia enim , rerum magistra, nos edocet cor in embrione citissime, et summo, fere dicam, vitae mane agere, dum ob- servalio iudicat nulla, cerebri functiones perfici, Ralioque sna- det, cor nt compositionem tuealur snam , suumque pairet o- pus, cerebri non indigere, interea dum cerebri evohitio, al- que actio sine sanguine a corde trasmisso sunt impossibiles. Proposiiiones, quae lanta perspicuilate, tantaque gaudent vi, ut Bichatnm ipsiim nimiani cerebro aurtorilalem concessisse se quodammodo praenituerit , fassusque luerit, etsi viscus il- lud tunc lemporis plane otiosura non sit, ejus tamen functio- nes, sensura videlicet, motusque voluntarios, fere nullas, fa- cultates vero iniellecluales obscurissimas esse, si modo sunt inceptac, praestolarique occasiones, in quibus erit acturum, seJ tunc non agere: cor vero assidue moveri. Quapropter videlur mihi cousectaria superius exposita nullum a Bichati doctrinis detrimentum accipere. Secnndum argumentum , et profecto gravissinnim a mon- stris, quae axe cephalo-spinali omnino destiluta, et nihilhomi- nus syrapalhico, foetuum perfectorum instar, praedita in lu- (l) V. Bichat. ^natomie ge'aerale ec. T. I. Art. 4i § >• Dk iNERYO INTERC05TALI 239 cem exeunt, oblatiim est. Voliisque , qui doclisslmi eslis,- su- pervacaneiim est, quae banc ostendunl veriiatem, facta cnarra- re . Quo j)Osilo, cvidcntissimiim est, synipnthiciim neqne a coreljialihiis iiervis, ncque a si)inalil)\is produci . Scio cquidem Morgagniiini , Hallerum , Sandi fort urn, Ollum^ aliosque au- tumnsbc jiraeclaiissiinos viros , iis in monstris cerebrnm, ce- lebelbnn, el oblongatam , spinalemcjue extiiisse mednllam, is- laqne organa vel suppuralione, vel maceralionc, vel aba bii- jnsnioiH causa se consnrapsisse . Sed in foetn ab uteri parieli- J)us dcfcnsOjin amniique liquore innatante qnaenani possunt causae lam lalas , et jnofundas parere distructiones, atque fo- vere? lanto magis quod monslra ilia cranii eliam ossibus, ver- tebraii specu, nieningibusque orbari consuescunl. Concessaque ejusmodi causaruni possil)ibtaie, quaenam non exlarenl in foe- la ruinaruni vestigia? Oiubnsnau) non corruplus essCt amnii bquorNitiis? Muhis nihilorainus in exeniplis, quae, qua po- tui dibgenlia, peilegi, atque in iis, non perpaucis, quorum t(3Slis ego fui, lantaium signa devaslionum nuuiquam non dc- Inerunl. Quotiesque mea opinioiiem banc mente peivolvo, to- lies memoriae altera redit, juxla quam si foetus orialur sine tcgumenlis, morbus quidam boc ei intuHt damnum: si lal;rum ofiferal leporinum , bunc contendunl ])raelernaturalis continua- rum antebac parlium separalionis efl'eclum esse: siqne ei os, anusve sit im|)ervius, pro paviium continuitate anii.a separata- rum praclernalurali contra decernunt. Asl quisque circumstan- tias, quibus haec comitantur facta, omnes attente perpendat, lion poterit quin sibi suadeat, primo in exemplo tegumen- loruin formationem numquam evenisse: in secundo labia, pa- latique ossa numquam coucrevisse: in terlio anura , vel os numquam paluisse. Masque, aliasque organicas hujusmodi de- forniitales accidcntalibus causis, quae compactas jam corpo- ris partes deslruant, iribuere, sententia mibi videtur a veri- tate abborrcns, injuncia, ut ego arbitror^ a necessitate, qua astringunlur, qui palyngencsim consectantes, cuncta in ovo nondum incubato auiraalis futuri organa ndcsse profilenlur . Quibus pbysiologis , ut eorum ralioncm monslrorum reddant, id uuum rcstat elFugium, ul partes organica jam lextura do- naias eversas fuisse dictitent. Sed si doctrina de generatione probabiiior est epigenesis , si iis in monstris corruptionum signa desiderantur, veritaii raagis cousonura est, monslra ilia 24o MicHAEiis Medici se eraergcre non quia quod conslnicinm olim fiierat, id evev-^ tatur, sed quia conslrnclio aliter se gerit ac naturae leges ef- llagilent. Mulalioncs ergo sunt primordiales: sunt ergo aber- rationes nisus formativi. Quod vero ad foetus attinet axis ccphalo-spinalis exper- tes, do quibus verba hie faccrc peculiariter mihi est animus, animadverlendum est, cranii aliquando, cerebriquc loco quam- dam se se ofFcrrc massam, quae pro externis formis, intcr- naque organisatione al) ossinm, ac cerebri substantia omnino discrcpat. Et multis ab hinc annis una cum CI. collega meo, amicoque optimo Francisco Mondinio foetum rimatus ego sum, cui pro capite erat proluberantia insignis , extrinsecus tegumenlis nndique communibus circumdala, intusque ampio cavo, rotundo, levissimo, nusquam non clauso, aliquantuluni tenuis, serosi, nullum vel minimum rcdolentis foetorem hu- moris capiente praedita. Ex quo palet, vim, quae foetus for- niationi praecst de consueta deflexisse via,et pro cranio, ce- rebroque saccum illud effecisse. Foetus tanien ilie ditabatur nervis. Et qnum natura cor ei, pulmones, jecur, stomachum, licnem negaverit, rcnes vero, atque intestina concesssrit, cur- nam cerebrum jam formatnm a praeiernalurali causa sub- dnctum fuisse commiriisci ? Cur non omnia organa isia sub wno, codemquc aspeclu considerare? Cur non cogitare potiu^ organorum , quae non adsunt, formationcm fuisse praepedi- tam? Et si cerel)rum non extitcrat , etsi sympaihicus exereret se, nonnc solemne est,istum ab illo minimo originem ducere? Noloque gravissiraam praetermittere, nobilissimamque ab il- liistri cive nostro, archigymnasii patavini jamdudum decore , atque omamenlo Leopoldo Caldano relatam observationem , qui in foetu varias, curiosasquc exhibente singularitates el de sequenti certiorem se reddidit: deerant nempe foramina, quae par vagum, atque intercostalis pertranseunt: amboruin auleni istorum nervorum praesentia erat indubia (i). Argumentutn haurio tertium a nerveo invertebratornm ani- maliuni systemate, quod plerumque seriei, vel funis ganglio- rum speciem refert. Hoc autem si est aequivalens (vel, uthodie dici solet, analoguni ) systemalis nervei vitae animalis verte- (0 V. L. M. A. CalAara. Memorie lelte nell' Academia di Padova cc. Be nervo ihtercostah 241 braiorum, insurgere potest dubium , an axis cephalo-spinalis primus systemalis nervosi typus sit, quo in immensa anima- lium corporum serie concinnanda utalur natura , nerveique ap- paratus, qui ei, prout animalia magis, magisque composila evadunt, superadduntur, ideoqiie el intercostalis, initia ab eo traxerint sua. Si vero invertebratorum syslema ncrveum re- praesentat intercostalem, tunc, opposite rcruin ordine , pri- maevum isle, atque a ceterarum partiura sysiematis nervei ad animah'a superiora spectantis servitute solutum sistit lypum, dunimodo earumdem partium auctorem fore non judicetur. Quam in physiologicam palestram descenderunt, in eaque e- nixe ulraque ex parte ditnicarunt docti adeo, praestantissimique viri, ut alios prosecpii non possis , quin le alios deseruisse poeniteat. Aspicis hinc enim Scarpam, Cuvierium, Blnme.n- bacliium, Meckeliuin, illinc Reilitim , yJckermanmim, Gal- ium, Spnrzheimium , ut de reliquis sileam . Sed qiiin facta, atque ratiocinationes ultro citroque in medium adductas ad trutinam revocem, praetermissoque nimis fortasse analogiae indultum fuisse, quoticscumque generatim quod inferioribus in animanlibus systematis nervei vices gerit, id cum systema- te superiorura animalium collatum est (uti Scarpa{^\') , TVnt- zerusque (2), monuerunt ) hoc, inquam, praetermisso , et hic meliorcs doctrinae a praecipuo, firmo, inconcussoque facto dcsumendae mihi videntur, a Webero (3), Desmoiilinsio (4), aliisque ratum habito, ut nempe uerveum invertebratorum sy- stema organis non modo, quae digestioni famulantur, verum etiam iis, quae raotui voUinlario, sensuique prospiciuni sur- culos suppedilet suos. Systema igitur invertebratorum ner- veum (si quid judico) neque est axis cephalo-spinalis, neque sympathicus. Non alter, quia vitam non alii organicam: non alter, quod animali non inservil vitae. Mediam est inter utramque tuitus sententiam TValtherus , juxta quern in infcrioris ordinis animalibus minus sim|)licibus (uti molhisci , exempli gratia, sunt) systema ioverttbratorum nerveum spinalis medullae , in magis simplicibus autem, in (1) V. Annot. Anat. lib. i. cap. i. §. 54. (») V. PP'utzcr. Op. cit. Cap. i. §. 39. (3) V. ff'oher. Op. cit. p. fiS. 9a. (4) V. DesmoiiUns. Anatomic des systcmci ncrveux. p. 5o3-5o4' T. IV. 5l 242 MlCHAELIS MeDICI criisiaceis iJest, in laseciis, vermibusqae, sympalhlci locum tenet (i). Gui ego sentctiliae non adslipulor. Nam quantum simplex, imperfectumve sit animal, si animal est, et sensu, et motibus voluntariis frualuroportct,quibus muneribus obeundis intercostalis impar est. Quanlumquc compositum , sive perfe- ctum contrario sit, partem vitae prorsus organicae habet, cui haud spinalis medulla semiscct. lisdemque rationibusa Webero, Serresiofjue disscniio, qui gangliorum fnnem, qui in ordinum infcriorum animanlibus reperilur, spinalibus superiorum ani- malium gangliis respondere arbitrantur (2) : certum quum sit poslremum hoc gangliorum genus ad vitam tanlummodo ani- nialem pertinere. Ilortatur ergo nectssitas, atque iraperat , ut nerveum infe- riorum animalium systema organicum una simul sit, aique animate, quod tamen siructurae , formis, viiaeque functioni- l;us, quas corporibus illis assignavit natura, accomodetur, sit- que et illud compositum, sed compositione gaudeat minori , diversaque ab ea, qua animantia cetera locupletantur. Quod inihi de invertebratis praeserlim simplicioribus , ariiculatis- que inferioribus, in qui bus quaedam systematis nervei dupli- catio discerni incipit, dicendum videtur: adeo ut physiologi- ce, non autem anatomice, aniraalia ( ut Rudolphii verbis u- tar ) aploneura, sive systematis nervosi simplicis non existant, sinique omnia oportet plus, minusve, varioque modo diplo- ncura, seu systematis nervosi duplicis. Observatione enim a- uaiomica aestiraabilior niihi Veritas physiologica videtur, rata quum esse possit, certaque, quod ad suam existentiam , ali- qua vitae functio, quamvis via, vel instrumentum, quo per- ncitur, oculos effugiat: eadem fere ralione, propter quam ef- fectum probe noscere possumus, etsi ejus causa nos lateat. IVunc vero Veritas physiologica est et animantia articulata in- feriora , praeter organicas functiones, sensu, nioiuque volun- tario instrui: hicque est effectus certus. Observatio autem a- natomica, saltem adhuc, simplex dumtaxat, et unum in eis nerveum systema detexit, istaque est causa usque adeo ignota. Secus animalia darentur functionibus animalibus destituta, or- (1) V. PValthcrs. Physiologic B. ii.§. 563. (a) V. fVeber. Op. cit. p. 96. V. Didard. Op. tit p. 70- De kervo intercostali 243 ganicisque tanlum muniia, ant vicissini, prout nervcuni inte- rioriim invertebralonini systcma vcl sympalhici, vel axis cc- phalo-spinalis loco haherelur. Quae quidem difficultates a doclrinis circa organo-genesitn suj)crius a me exaratis in fugam conjici videntur: quibus ex doclrinis ( uli dictum est) paiet, uerveum systema hie, et illic per acervos, vel massas eflici, nervosque eodcm tempore nasci, modoque , quo organa componunlur, atque vilales proprieia- tes adipisci peculiaribus conditionibus, usibusque eorum or- ganorum respoudentes, quorumque paries constituentes sunt, nulla prorsus habita centrorum , ceterorumque nervorum ra- tione . Ita in invcrtebratis dum stomachum natura , aique in- testina contexii, eorum quoque fila nervea, ob quae digestio- ni , ac chylificalioni prospicerc possint, orditur: temporeque quo sensus, moiuumque voluntariorum organa componunlur, eodem fdorum uerveorum evenit et senlientium, el motorum ad organa ipsa spectantia cornposilio, et utraque fila cum no- dis, pro gangliis habitis, conjuuclionem ineunt: nodi vel gan- glia, quae pariler cum Glis oriuniur, dummodo tamen ganglia, vel nodi existant. Nam simplicioribus in inverlebralis, exeni- plique graiia in radiaiis, adest solummodo ila nuncupalum collare esopbagaeum suis instruclum ramusculis. Neque abler de vertebratis puto, quam maximum sit distributionis ner- vorum, eorum(jae cum gangliis, aliisque majoris molis orga- nis communicationis discrimen . Si ergo nerveum invertcbratorura systema non axis cepha- lo-spinalis, non intcrcostalis est acquivalcns, nullum ex eo, quod a cerebralibus, spinalibusque nervis sympalhici iu ver- tebratis derivationi faveal, argumenlum dcpromi potest. Quo- niam vero in inverlebralis animali j)raestat vita organira, prae- sianliaque lanto est major, quanlo animanlia ilia simpliciora sunt, illius ideo vitae nervi nervis islius procreandis, aique alendis pares non sunt: quod idem est ac si dicamus, in in- verlebratib quoque vitae organicae nervos functioncs pcrageie suas, nulla habita ceterorum nervorum ratione, esseque po- lissimum nervosi syslemaiis typum : et dico in inverlebralis quoque, nam circa vcrlebrata ( quotnodo jam fassus sum ) cordis actio in embrione id cogitare nos jubet. Qiiartum argumenlum intcrruptionibus nilitur , quas In sympaihico, aique iu communicaiionibus variis cum organis, 244 MicHAELis Medici quilnis ratnos ille nervus concedit snos, quin fiinclionnm in- tegritas labcfacteltir , saepeiiumero repcrit Bichatus. In qui- husdam enim individuis, exempli gralia, vidit ille (vosque, Sodales hmnanissitni , oro, oblestorqae, ut scquenlia verba at- tento auimo considerare velilis ) clarura , et dislinctuin inier- valliun, quod pectoralem sympathici portionem a lumbari di- videbal, qui synipaliiicus ibi videbalur obtinncalus, ex eo quod ullinium gaiigiiurn peclorale nullum primo lumbari, ne- que hoc illi, ranium miueret. Acqualique observavit frequen- tia sympalhicum eodem modo, eademque dc causa finire, de- incepsque aut in lumborum regione, aut in sacra renasci (i). Quaproptcr arbitratus est, sympalhicum uequaquam pcculia- rem fore ncrvum propria gaudentera pxisleniia, sed nihil a- liud esse nisi ramorum a gangliis prodeuntium congeriem. Et revera si quintae, scxtaeque cerebralium nervorum conjuga- tionis, spinaliumque omnium esset productio, actio sua orga- nicam necessario conlinuitaiera ponerel, neque ista interrum- j)i posset, quin gravissimis aeconomia animalis perlurbalioni- hus vexaretur. Verum si admittamus ( uon autem cum Bi- chato, per quem intercostalis rami a gangliis gignuntur, opi- nio, quam minus firmam esse alibi demonstrare conabor ) si admittamus, inquam, sympathici partes originem, organisatio- nem, agendique rationeni suam propriam nancisci, earumque alias absque aliarum concursu, auxilloque negotia sua expe- dire ( istaque, uti pro opportuniiate' patefaciam, doctrina esl probabilior ) facile intelligelur, quomodo sympathici cursus interturbetnr, (juin sanitas , el vita danina natiantur. Et quam- quam TVeberus (2), atque Lobsteinius {p) minus fidenter de nunc memoratis Bichati observationibus loquantur, atlamen, si quid video, in eodiffidentiae causa est, ut antedictas observaliones cum alia, de qua testis Hallerus fuit, qui ita scripsit, coacervare voluerint. J'ldi contra totum nervum intercoslaJein in splan- cnicuin vulgo notuni cont inuatum fuiase , ut ad sextarn co- statn nullus superessef , inde vero a septimo intercostali no- vis radicibus natus repararetur(^^) . Quae dicta si cum iis, (') V. Bichat. iVnalomie gencrale etc. T. I. pag. ai4. Idem. RecLercLes pliysiolo- giques «ur la vie, cl la mort. Pan. I. Art. 6. §. 4- (a) V. IVeber. Op. cil. p. laa. et seq. f3) V. Ldbuein. Dc nervi sympalbclici Lumani fabiica, uSu, ct moibii etc. §. 5i. (4) V. Hnllcr. Elemeou Physiologiae- T. IV. Lib. X. Sect. VI. $. 4^. De NERVO INTEnCOSTALI 245 quae nuper rcluli , quacfjuc ejusJem Bichati sunt, et lantuni ex j^allico scrmoiie in lalinum versa conleraiilur, elucehit, (acta a Bichato ohscrvata ad illo diferie, quod memoriae ilallerus j)rodidit, neque contra ilia vim haljere difficultates, quae huic op[)oni posscnt. lu quo eo magis persisto, quod Bichaius Hal- leruin non nomiuaverit, cujus auctoriias ei ohservaiiones pu- blici juris facienti, quae si non prorsus overtebant , doclrinam saltern de (brmalione, deque inlercostalis officiis universe re- ceptam vchementer concutiebant, summopere profuisset. Al~ berli enim Halleri auctoriias, procul dubio, gravissima est. Quintum argumcntum ex evidenli, quod intercostalem inter, nervosque spinales, ac cerebrales, quorum ajunt esse sobolcm , intercedit, proportionis discrimine sponte fluit. Nam istorum nervorum fila toiius massae nerveae intercostalem componen- tis rationem non rcddunt, raaxime si, praetermissa trunci ma- gnitudine, animadveriatur a mullii)licibus raniis, plexubusque, qui de sympathici trunco secedunt, ut ad interna, praecipue- que abdominalia viscera se conferant, fila ilia longissime supc- rari. Paeterea inferior sympathici pars conspicue gracilesce- re deberet, cui expericntia adversatur . Veraque sit quidem ])raefati TVeheri observalio , quod videlicet spinalis medulla, et sympathicus, crassitudinis causa , sibi congruant (i). Ista lamen observalio non exigui esset praelii, si fila intermedia, vel comraunicantia tum medullae, unde ajunt procedere,lum- que sympalhico, fjuem ex eis conflalum vokint, responderet. Haec autem proponio a veritate abhorret, quum ea axis ce- phalo-spinalis parte ilia sint fila praeter modiim minora. Qiiamobrem factum a FFebero testatum id per me lantum j)robat, quod spinalis medulla, sympathicusque eodera per- fruantur vcgetandi modo, non adeo tamcn ut illius organi sit istud progenies. Sexto, postrcmoque contra intercostalis ab axe cephalo-spi- nali derivationem argumenlo ansam praebent pericula in hoc ipso axe caj)ta. Monsirante enim expericntia, quantum lobi cerebrales, cerebellum, medulla oblongata, atque spinalis ir- ritentur, pcrcellanturque , tantum viscera, quibus sympathi- (0 V. Weher. Op. cit. p. 8j. 246 MicHAELis Medici cus ncrvossuossubministrat, vexationibns illls resi'stunt,niillam- que pcrlurbalionem paiiunlur. Licetqiic ex suis Legailuisius intulisset lentaminibus, spinali medulla vastata, cordis motuni sisli (i), contrarium tanicii cxituni pericula a If^i/sonio, aliis- quc itcrata obiinuerunt: quibus mea addere possem, quae jamdiu vobis cxposita, vestraqne anctoritate sufl'ulta in novis hujus Accadeuiiae Coinmenlaiiis edita pcrbumaniler volui- stis (2). Scd , ne diutius vos teneaiu, vestrum est, Sodales praecla- rissimi, judicium ferre, ati ex iis, quae hactenus dixi, et quae superiore anno coram vobis loquutus sum, jure colligere Ji- ceat, viiac organicae nervos ab axe cephalo-spinali nequaquam proficisci. Quod ad me, ex uno latere altiludo rerura, iu quas me intuli, alque obscuritas quum me non laleat, atque ex altero ingenii mei tcnuitatem, debilitatemque probe noscam , eliam alque etiam vereor, ne a meta, quam tangere cupiebam, longius recesserim . Meum tamen jjenignitas vestra animum erigit, ob quam spero fore ut bona mea voluntate conienti vivere velitis . Ceterum , et allerum hodie niihi ad pertractandum propo- sueram punctum, an intercostaiis rami a gangliis suppediten- tur. Sed quod omnibus evenire solel, id mihi quoque conti- git: materies idest, prout eam pervolvebam, adeo increvit, ut ne vobis amplius tacdio sim ( faslidiumque , quod vobis jam attuli , scio pergrave fuisse) traclationem haiic ad aliad lerapus remittere mihi necessc sit. 0) V. Legallois. Expericacci sur le prlncipe de Fa vie elc. p. i47- ct alibi. (2) V. Novi Commeatarii Academiae scieoiiarum Insuiuii Buooo. T. I. p. 24>- De kervo intercostali 247 EXPLICATIO TABULAE XXIII. A. A. Trimcus sexlae nervorum cerebraliiim conjugation is. B. B, Vagina, qua iruncus vesliebaiur , diducta , et variatim cversa. C. C. Extremitates nervorum, quae vaginae tantum haerent. D. D. Interna ejusdcm vaginae superficies. T«m:IV. Tab.XXIII. C.BvTtini «er plateas ir- ridere, ac procnlcare, taraquam porro si aereae bnllulae, vel argillae globuli firmas, munitasque arces diruere possent, vel si eariim eversio ntililatem, gloriamqiie pollicerelnr. Idcirco operae praelium duxi praecipuos intcrcostalis cnm pari vago organicos nexns scrntari, iiti olim feci de qninto, et de sexto. In quo pariter profnit mihi egregii, expertissimique coUegae nostri Prof. Aloysii Calori opus, cui iterum gratum animuin nieum nunc libentissime profiteer. In muliere igitur mediae aetatis , tabe confecta detectum fuit ganglium primuni cervicale intercostalis in latere colli si- nistro, atquc ob oculos positae fuernnt ejus cum octavi trun- co communicationes, quae in tribus solis filis prae ganglio mo- do dicto , cui adjungel)antur, extra raodum cxilibus consiste- bant: quorum porro altins ad octavum omnino non pertine- bat: emergebat enim ex unione sua cum alio ad nervum glos- so-pharyngaeutn spectante. Tria alia fila, elsi valde breviora , (i) V. Annali di Mediciua del)' Omodei Vol. 58 quad, di Maggio , e di Giuguo i83i. De KERYO IKTERCOSTALl 201 comraunicatlonera cum octavi triinco , atque accessorio PVil- iisii inibaiit, aliiulquc filiiin e magiio ipoglosso proficisceba- lur , ui fila inter ab ociavo desrendeniia transirel , atqne in idem ganglium dcsineret (i). Ex qua pariium dispositione patet, puiica ilia icniiissima fila , pro[)ter quae oclavuni cum inlercoslali communical, ncrvi tani magni , el insignis, sicuti intercostalis est, origines esse non posse , eo magis quod alia ejusdem nervi ab axe cephalo-spinali principia , ut alibi dc- nionstravi, admitleuda non vidcntur, Pariterque elucet, quod si octavi fila radices forent intercostalis , idem pulandum cs- set de illis, quae ii)se a glosso-pharingaeo , atque a magno i- poglosso rccipil. Opinio, si quid judico, plane arbitraria, quum j)ari jure dici posset , inilium , ila uuncnpalum , rami cuju- sdam communicalionis , esse finem , atque e contrario : opi- nio, quae minus rectis nititur de genesi, ac distributione sy- stemaiis nervei doctrinis, ut videlicet nervi cuncii ab axe ce- phalo-spinali orlum ducant, truncique, et rami, qui, prout incedunt, disperguntur, altioribus, minusque divisis erumpant. Tria praelerca modo memorata fila , quae octavum inter , et synjpathicuni intercedunt , quaeque juxta Scarpa de octavo e\ue debuissent, admodum mollia erant , gelatinosi aspectus, ct pelluciditate quadam praedila : uno verbo inliaerebant eis nervorum organicorum noiae. Quae quidem observatio cum a- liis a me circa indolem nervorum, quorum ope intercostalis spinalibus,et cercbralibus nervis adhaeret institutis optime con- gruil: qui rami omnes, uli alibi vobis exposui, natura ve- gctaliva perfruuntur. Haec de humano genere. Quod vero ad animalia , non paucis abbinc annis Eminer- tiis Physiologiae Archiviis a Reilio, atque ab Autlienriethio rcdactis nonnuUas observationes tradidit, quae ei palam fece- runt quibusdam in mammiferis, in cane ex. gr. , in lupo, at- 2ue in mustela pulorio octavi truncum, sympathicumque ea- em includi vagina, illumque stride adeo esse cum isto con- junctum, ut vix, et ne vix quidem unus ab altero dividi pos- sit: conjunctio, quae minor est in mustela foina, in fele, in capra , in ove, in lauro, in equo, in jumcnto, atque in sue, dum porro aliis in mammiferis, et ex. c. in leporibus, atque (i) V. Tab. XXIV. Fig. I. 252 MiciuELis Medici in cuniculis ila remittilur, iit ambo tiiinci distinct! , sejiincti- que suum iter absolvant: hujusque postremae fal)ricae ratio- nis et in cercopilhcco Blum: TVeberus testis fait. Quamobrein tulit animus conjunclioncm illam examini subjiccre, atcjuc in f'ele binos iruncos per quatuor circiter transversorum digito- rum longitiulinem adeo sibi iraposilos conspexi, ut trnncus iinicus vidcrenliir. Suffecit tamen niihi anatomici cultri, vel etiam simplicis acus aciem super cos leviter ducere, ut laxani externam vaginam ccllulosam inciderera, eamque volsellae ope leniter diducerc, ut iruncos ambos ununi prope alterurn ja- centes detegerera, ac dividcre posscm, mundo, laevi, integro u- troque remanente: undo collegi, eorum fibras non connect! , Deque confundi. In cane vero, ubi conjunctio ( quidquiJ contra scripserit Carusius, qui intimiorera in fele slatuit (i) ) strictior est, bi- ni trunci paullo infra ganglium primura cervicale intercosta- lis, noduraque, qui in altiori octavi parte reperiri solet,ad se invicem accedebant , ut funiculum unum totam colli lon- gitudinem ad ganglium intercostalis inferius usque pervaden- tem constituerent, ibique trunci denuo separabantur. In medio aulem funiculi linea apparebat longitudinalis, et subobscura , qua spatium quoddam, seu rima quaedam pariter longitudi- nalis, truncisque interposita translucere videbatur: quod por- ro rei speciem esse experientia demonstravit . Sensim enim , sensimque vagina cellulosa communi, quae densior est quam in fele, detracta, bini sese ostenderunt trunci , sane quidem in- vicem contigui, sed non ut expediri non possent, quin habi- tus, et directio fibrarum, quibus eorum qnisque componeba- tur, perverterentur. Sic intercostalis truncura prorsus sejun- ctum obtinui usque dura in ganglium cervicale ultimum in- serebatur. Idemque de octavi trunco afiirmo, liac sola diffe- rentia, quod tertiam circiter ejus partem superiorem versus ab eo pendebat fdum , quod pariter in modo dictum ganglium cervicale ultimum sympathici desinebat: fdum dumtaxat com- municans instar eorum, de quibus in homine loquutus sum (2). (1) Traiie elemeotaire d' Aoatomie comparec. Trad, par A. I. L. Jouidan ec; T.I. pap. io4- Pans. i835. W V. Tab. XXIV. fig. 1. et. 3. De NERVO IKTERCOSTALI 253 IJcirco jure effalus est Wehcrus'. vehementer illos errcire , qui uhicunKjua fasciculus nerveus ab altera vagina nervea ad alteram transeat , pro anastomosi nervorum habeant(^\'). Et quoniam in avibus, in rcplilibus, atque in piscibus octa- vi cum intercoslali organici nexus generalim minus habendi sunt quam in mammii'eris, concludendum mihi videlur , ne ex aninialibus quidem argumenla pro intercostalis ob octavo cerebralium ortu erui posse. Qua in re non prorsus inutile judico duas sequentes consideraliones adjicere. Prima est, quod quibusdam in reptilibus, siculi in ranis, octavum vix e cranio exilum (idque inter alios a Wehero observatum fuit) in ganglium intumescit, plerumque cineraceum, inlerdum subfla- vum , quod cum intercostali ita confundi videtur, ut anceps haercas an nervus hie ab illo gignatur. Diligentiores vero in- vesiigationes satis te edocent octavi truncum in se ipsum col- lectum ganglii massam pertransire, ejusque fila, quae coloris albedine a caeteris distinguuntur, in duos dirimi fasciculos, qui, instar aliorum intercoslali provenientium, e ganglio egre- diuntur, ut intercostalis ab octavo origo nihil nisi hallucina- tio sit. Secunda consideratio porro est, quod in reptilibus, pi- scibusque octavum, et sympalhicus inter se habeant ralionem, aut proportionem, ut ajunt, inversara. Ex quo, ni fallor, hau- riendum est argnmentum origin! intercostalis ab octavo con- trarium. Nam si nervus hie materiem compositioni illius sup- peditaret, ratio, vel proportio inter eos existeret directa: quan- to nernpe major esset octavus, tanlo crassior intercostalis esse deberet, et e contra, eadem de causa, ob quam torrentis a- quae vel attolluntur, vel subsident quoliescumque rivuli in eum influentes aut crescunt, aut se imminuunt. Ast si multiplioia nervea fila, ex quibus et sympathici irun- cus, et ejus plexus, et rami, propter quos cum vitae anima- nialis nervis comraunicat, ab octavo cerebralium ( uti nunc probare conatus sum) non gignuntur: si neque quinti , neque sexti pariter cerebralium soboles sunt (V. 3.'™ harum disqui- silionum Partem ) ; si ne nervorum quidam spinalium sunt producliones (V. Partem disquisitionum earumdarum a.'^™), inquirendum est, an a gangliis, quibus intercostalis tam co- (i) V. Anatoraia comparata nervi sympaibici Lipsiae 1816. p. i5. 204 SFlCHAELIS MEDICr j)ios(! (Jonatiir. sistantiir. Ciii opiiiioni plures cloclisshri saeciT- ii siipeiioris viri, el praecipuc FFinslowius , Jolinstouus , ifnzenisque aslipniali siuu, qui intcrnostalis ganglia cum toi cc'iitrisjscu par%is cercbris, uncle fila ncrvea progcrmin(;nt, con- lulerunt. Sec! qniini in modo laudatorum riroruni scriptis oiii- nioncin lianc anatomicis observalionibus roboratam numquani vidcrim, arbiliaius semper sum , eos ratiocinationibns phy- siologicis solum indulsisse, lit proprium vitalis vis fonteni in inteicobialt statnerent, propter quern mirabilem organicae vitae a voluntatis impcrio separatioaem explicarcnt : quae raliocina- lionum observationibus sostilutio erroribus facile sternit viam. Non ([uod cogitcm ego, munus esse pliysioiogorum iis tan- tum rebus , quae in sensus incidunt, uii. Neque seqnenti sen- tentiac a Scarpa in supra diclis Uteris suis ad TVeberuin mit,- sis prolatae faverc possum. Physiologia antem, iiieo qiiidem jiidicio, nut nulla est, ant, si qua est, ilia est, quae ex rede, diligenterque per anatoinen humanam, et comparatam explorala ori^anoruin textura , indeque usu, manifesto emer- git , neque aliunde quani ex hoc fonts praecipuain scientiae dignitatem sumit (i). In quo ( ut ego arbitror ) Physiologia, quae vitae universalilates pcrpeudit, ab ea , quae de pecnlia- ribus vitae funclionibus pertractat, distinguenda videtur. Al- tera, quae subliraior, utiliorque est, ex eo quod pathologi- cis, ct therapcuticis doctrinis persaepc transfertur, non gau- det, ut ita dicam, existentia propria, neque ullo pcculiari ana- lomico fundamento nilitnr, sed e chimia, e physica, e patho- logia , e periculis vivis in animalibus peraclls, e comparatio- num cum aliis corporibus naturalibus studio, atque e pliilo- sophicis de omnibus hisce notionibus haustis inductionibus e- mergit. Neque anatome raicroscopica, ut ajunt, vel eleraentaiis, etsi cxquisitissima, te docet, cur, et quoniodo organica mate- ries continenter dissolvatur, iterumque componatur, ut repro- ductlo, seu nutritio eveoiat: neque cur, et quomodo fibrae niotum concipiant . Idcirco Galenus corpus animale vivnm Vuicani oflicinae, cujus instruraenta, juxta Omeri commen- tum , divina quadara virtuie animata, ordine, graduqne ad propria munera obeunda necessario sponte movebantur, inge- (i) V. Anoali di Mcdicioa Jell' Onaodci , ut supra. Df. NEaVO INTEnCOSTALI 255 niose assimilavit. Altcrl vcro, pliysiologiae idesl peculiar!, no- liones sane imiltas praeljct analome, sed non ul ex cujusdam organi structura funciionis indoles liuo semper erualur. Sique observatio direcia, externa, empirica , alqne pericula in ani- nialil)us insliluta, miilalioncsque palhologicae hcpalis, renum , stoniachive usus nobis non aperuissent, neqiie siructura aci- nosa jecinoris de bilis secrelioue, neqne subslanlia rennrn cor- licalis dc secretione urinae, neqne niembranae, et orificia slo- machi de digeslione nos profeciocertioresreddidissent. z\liunde ({uorumdam organorum fabrica perlusirala est, qnin eorum actio innotescal: hodieque ex. gr. ihymi , reniimque succen- turiatorum organisalio satis patet, dum illarum partium fun- ctiones adhuc in tcnebris vcrsantur. Quaedam preterea fnnctio cum diversa organicae lexturae rationc conciliari potest. Sic ex. gr. sanguis ad arleriarum extremilates pervenlus venarum ra- dices ingredi potest vel propter direclam anaslomosim, ut mul- ti coulcndunt, vel quia arteriae ad parenchymalis cellulas san- guinem ducant, eumque absorbeant venae , opinio, quae fau- toribus non caret: secretioncsque fieri possunt sive extremae arteriae producantur, vasaque secernentia evadant, ut docuit Bichatus , sive arteriae, venaeque sibi invicem osculenlur, et, praeter vasa capillaria secernentia, arteriae suis poris huraorem parenchymali tradant, sicut Mascagnius , et Prokaska pro- tulerunt. Atque iia molorii" nervi voluntatis nutibus obtem- perare possunt, sensoriique sensui inservire, Uim cerebri, me- dullaequc spinalis propagines sirjt ( opinio olim universe re- cepta), turn leves, el superficiales nexus cum organis praedi- oiis ineant (doclrina, quani neoterici fere omnes profitenlur), et, quod magis est, etiamsi adsit simplex velamentorum, sive neuriiematum communicatio sine verae substaniiae cerebralis , aut nervosae conlinuaiione ulla: idque videre in suis de ner- veis vcriebratorum animalium systcmatibus observationibus a- naiomicis contigit Desmoit/insio (^\) Ouamobrem, omnibus ri- le pensitatis, auxilia, quae Phvsiologiae fert Analome, in eo j)raecipue sunt, ut organorum texlus evolvatur, quin porro hoc fonie qualitaies fuucliouum peculiares, ralioncsque, qui- (i) V. Anatofnie Jes fyiiemes nerveux des animaux a vericbres etc. Parii. iSiS.a pariie p. 797. et. seq. 256 MicHAELis Medici bus pcificiiintur, depromi possint. Qiiam verilalcm fassus est eliam dociissimus Academicus parisiensis Mcrjus , qui joco- se el de se scripsit = Nos aiialoraici, qui auimale corpus ad ultimas ejus particulas usque perscriilamur, cum gcrulis com- parandi sumus,qui omiies Luletiae vias minute rioscitant, quid- quid autem inter domes fiat, id ignorant «= Majorique digui- tate dixit Fernclius analomen physiologiae rationcm eamdeni habere quara Geographiae habet Historia: altera nempe loca dcscribit, altera eventus explicat. Utcumque sit , utilitates multas universac Medicinae fert Auatorae, inter quas, ut de Physiologia tantum loquar , non uhimura tenet locum ilia , per quam sciri potest , an organi cujusdam fabrica muneri, quod ei assignari velit, opponatur. In viam ergo redeundo , inquirendum est , nura gangliorum structura hujusmodi sit, ut ex ea deducere liceat, ganglia es- se tot centra, vel parva cerebra, quae variis intercostalis ra- musculis originem praebeant. Hoc statuerunt pro certo plures doctissimi viri, maximeque Bichatus , per quem interna gan- gliorum substantia mollis est, spoiigiosa, primo glandulis lim- phaticis intuitu similis, horaogenea, ubi secetur, et absque fibrarum , vel filorum indicio ullo j Claque nervea gangliis conligua, quaeque inferentia, et eflereulia vocari solent, ini- tium a gangliorum oris sumunt, ab eisque discedunt , ut va- rias in direcliones dispescantur, et, ad substantiam quod at- linet, ab ilia difTerunt, quae in gangliis sedet, quaeque gan- gliorum ipsarum terminos non praeterit. Quocirca ganglium quodcumque cum filis suis parvura elBcit nerveum systema , quod propter fila ipsa aliis adjungitur, donee intercostalis lo- tus constituatur (i). Neque revera ab hac discrepat Gallii , atque Spurzheimii opinio, qui earn argumentis ab anatome comparata petitis suflulserunt. Simpliciorum enim animalium corpus materie coraponilur homogenea , in qua nervea sub- stantia est veluti fusa, cujus rei sensationes, el motus testes sunt. In animalibus vero, quae superioribus ordinibus obviam progrediuntur, et in quibus partium discrimen inceptum jam est, atque tubus inteslinalis , cor, vel saltern conspicua vasa sanguinea oculis se se ofFerunt, in conspectum quoque veniunt (i) V. Aoaioraie geoe'rale. T. i. p. aio , et seq. Paris. \%>i. De NERYO INTERCOSTALI 257 massae quaedam substantlae gelatinosae cineraceae, non Cbro- sae , uncle Ilia (ibrosae, albaeque substaniiae scaluriunt, quae alia Ula ab aliis massis exeunlia amplcctunlur: rcrum ordo uni- verso nerveo systemali praescriptus: quae porro massae ( au- torum supra laudatorum senlenlia) ganglia, plexusque anima- liuni perfectorum referunt (i) . Nuperimeque Caiusius gan- glioruni organisalionem inter, illamque, quae nerveorum ra- morum est propria, ponit discrimen , quum autumet ille gan- glioruin niassam esse piinctiforinem, ramos autem, qui a gan- gliis ablegantur, fibrosam, radiaiamve habere naturam : quae porro organisaiio punctiformis in extremis nerveis, quae in or- gana seiijoria, loco-moioria, et vegetativa desinunt, iteratur(2). Veruiu facta adhuc raeinorata , si quid ego judico , vel se se non regunt , vel niliil probant. Se se non regit , gangliis structarani fil)rosam , vol radiatara deesse , veritalem , quam spero vobis qiiara primum esse demonstralurum. Nihil pro- bat, quod ganglia aspectum punctiformem praeseferant, turn quia qiialitas isia vel transversaliura , vel obbliqiiarum gan- gliorum sectionuni effectus esse potest, siculi in ramis nerveis ipsis, in musculis , aliisque in partibus procul dubio fibrosis evenire videnius, turn quia punctiformis est, sive ex tot glo- bulis conflata, massa gangliorum filis interposila, quam PVut- zerus substantiam secundariara, vel pulposam, vel rubello-ci- neream, Lobsteinusque orbicularem tomentosam nuncnpave- runt. Neque interest, primis in animalibus, quae nervei sy- stematis distincli vestigia manifestant , substaniiae nervosae massas conspici , ex quibus fila emergant. Etenim , etiani si massae illae in animalibus inferioribus superiorura animaliuni gangliis respondcrent ( quod nonnulli clarissirai viri in dubium ponunt, et alii negant ) id tantum observatio ob oculos ponit, quod primus systematis nervei ortus in contemporanea massa- rum, filorumque formatione coosistit, numquam vero quod illae praeeant, el deinceps eis isia nascantur. Non ideo ego assero, si fila post massas in conspectum venirent, argumentum esse, quo supposita origo , aut productio probaretur, quum pars, quae serius se prodit, instar alteriiis, quae ocius exsur- (i) V. Anatomie, et Physiologie du sysie'me nerveux etc. T. i. Paris 1810. (j) V. op. Cit. T. 1. p. 14. T. IV. 33 258 MiCHAELis Medici git, propria gaudere possit origine . Seel si ista successio, ant, ut ila dicam , epigenesis non confirmalur, tanlo minus de o- riginc, aiit productione nervorum cril cogitandum. Sed jam iudagelur uirum ista gangliorum organisaiio, quae juxla praefatos auclores inlercosialis ilia gangliorum soho- lem esse evincit, observalionibus nitaiur. Phira igilur ganglia pcriclitatus sum, alque lU brevilali indulgeam, binas lanuini figuras oculis veslris subjiciam. Primam pracparalioncm suppcdilavit cadaver juvenis mu- lieris 24. circiler annoruiu , in quo primum, et secundum ganglium ihoracicum inlercosialis adeo erant invicem conjun- cia , nl ganglium unicura proiraclum referrent. Sed rami com- municanles, qui pariim ad elaliorem locum ganglio primo rcspondenlem, partimque ad inferiorem cum secundo congru- enlcm conferebantur , salis luculenter ostendebant, massani il- lam gangliis binis coagmentari, quae loca porro propier se- cundariam subsiantiam in eis copia quadam congestam sensi- Inliler lurgescebant. Fibrae praeterea trunci superioris inler- cosialis ad ganglium primum descendebant , et post varias itiuluas , et cum nervis communicantibus copulaliones pro- grediebanlur , et absque inlerruplione uUa per ganglium se- cundum pertingebant, expcdileque iter peragebant suum, do- nee^ iisdem propemodum copulalionibus repetilis, magis coa- ciae, et fere parallelae trunci inlercosialis inferiorem partem efTiciebant. Spaiia denique, quae inter se fibrae tam variatim ductae rclinquebant, substantia implebat secundaria, quae et exlrinsecus punctiformis osteudebalur (1) • Neque minus evidens est fibrosus in altera figura textus (2), quae plexum demonstrat solarem e cadavere viri aetatis cir- ciler annorum 40 erulum, aique relro visum. Ganglium se- milunare dexlerum solummodo praeparalum est : figurae quod reslat ganglium sistit semilunare sinistrum, variosque ramos maximam ejusdera plexus porlionem constiluentes a finitimis pariibus extricates. Sed praeparalum ganglium est certo fibre- sum: filjrae variatim divisae sunt, atque conjunctae, et secun- daria adest substantia: tolumque discrimen hujusce ab altera (0 V. Tab. XXIV. Fig. 4. (2) V. Tab. XXV. De nervo intercostali 269 praeparalionis variae gangliorum formae, disposlllonique est triljiienduni (1). Se sc ergo non regit, ganglia organisatione spongiosa, et pnnclifornii, alque a librosa diversa doiiari , esscc[ue niassas, quariiQi ab oris rami nervei exoriantur. Praesto sane est in gangliis substanlia non fibrosa, et punctiforinis: ista vero po- liusquain centrum, aut parvum cerebruna, quod fila pariat nervea, glomer est in ganglii medio situs, quem tegunt, su- perscandunlque nervorum fibrae, quin neque barbulis, neque ladicibus cum eo confundaniur , quomodo clare elucet e Tab. 2. Tractatus de nervo sympathelico a Lobsteino vulgati. Insuper plexus cuncti, cunctaeque, et praeserlim insigniores nervorum divisiones testantur, posse naturam , absque gan- gliorum ministerio, fila nervea muliiplicare, et quocumque perdiicere : quam veritatem tuentur eliam casus baud rari , in quibus, deficiente ganglio, nervi, qui cum eo nexum inire solebant, in aliis vicinis locis reperiunlur. El demum si ana- tomica ista (nt verbo J'Veberi ular) centricitas reipsa esset, existere oporleret et ceiitricUas physiologica. Nihilominiis pe- ricula multa palefaciunt ganglia destrui posse, quin ramorum, qui eorumdem soboles jndicantur, actio tollalur: quod liquet e libero organorum ramis illis niunitorum exercitio . Quapro- pter doctrina a nonnullis excellentissimis viris circa gangliorum fabricam, et nerveorum filorum ab eis originem nuper edita nequaquam milu se probat, verilatique proximiores analomi- corum observaliones niihi videntur, quorum sententia ganglia fibrosa sunt, eovumque fibrae illis, quae in caeteris intercosta- lis parlibus insunt, continuae , inter quos eminet CI. Scarpa. Nisi quod conteudit ille gangliorum, ramorumque intercosta- lis fibras nervorum cerebralium, spinaliumque , quibuscum communicant, fsse productiones. In quo lamen observationi- bus, et periculis el ia hac, et in caeteris harum mearum dis- quisilionum Parlibus exaralis suffultus ego non possum quin a lanio viro disscniiam . Sod si rami inlercostalis ne e gangliis quidem emergunt, un- de nam ergo orium ducunt suum? JXaturalis, facilisque est postulatio, responsio vero baud facilis: semperque minus cui- CO V. Tab. XXI. s6o MiCHAEr.is Medici cumqiie arduum est docirinae cnjiisdam errores delcgere, quam propriam . et meliorcm ei substiluere. Nihilo lamen secius pro- babilius judico, iutercosialem, caeleraruni inslar universi ner- vosi syslemalis paiiiuin (quae porro eodem nascunlur modo ac cnncia corporis organa) peciiliarem, propriainque naiicisci o- liginem. Primilusque brevilcr de quibusdani circa organo-ge- nesim proposilioiiibus a nonnullis doclissiniae Germaniae phy- siologis memoriae prodilis verba faciam. Sal)slanua animalis, inquit Okenius , a massa incipil nervea, ab elevaliore idest materia, qiiam physiologi fere omnes in formalioiie corporis ultimam salularunt. Animal siiam e nervo ducit originem,at- qiic omnia corporis analomica syslemata de massa priniitiva ner- vea exiiiunt. Animal nihil est nisi nervusj et quidquid, prae- ler nervum in eo est , id vel aliunde ad illud pervenit , vel nervi est transformatio: pulpaque polyporum, medusarum etc: est substantia nervea ordinis inferioris, aqua nondum suntex- orlae substantiae, quae in ea aut latent, aut liquaiae sunt. Ca- riisius porro easdem nulrit ideas, easque mullis laudibus cu- mulat, additque, massam animalem primordialera similem es- se substantiae punctifonni albuminosae, quae a nervea haud quaquam differt(i). Cogitauli autem mihi in mentem venit, alicui fortasse vi- deri posse, argumenta duo hisce doctrinis openi esse latura . Alterum quod vocabo chimicum, altcrum, quod anatomico- physiologicum. Niiiiur primum compositionis analogia, quae est inter ovi materiem , et iilam, quae ad nervos perlinet: no- tum quuni sit albumen vel ex toto, vel pro maxima parte al- buminam esse, analysiquea ProK^/o perac la innotescat, loo vi- telli partes in se habere 29 olei, 17 albuminae, et 54 aquae, quo in oleo phosphorus conlinetur: neminemque ialet hujus- modi principia in cerebro quoque, et in nervis inveniri (2), Haec tamen composiiio ovorum avium dumtaxat propria est. Et quara({uam nonnulli contendant humorem, quem vesiculae ovariorum in mammiferis , mulieribusque capiunt , albumi- iiosam possidere naturam , attamen (difficuliatibus eum ab il- lis minimis corpusculis extrahendi ab aliis substanliis semotum. CO V. Cams. op. Cil. T. i. p. 35. et seq. (i) V- Burdach. Traiic de Pbysiologie etc. T. i. p. io5. 106. Paris i838. De KERVO INTERCOSTALl 26 1 et quadam quanliiale omissis ) albumina maleria est tolo a- iiimali corpore diflfiisa, neque per se solara analogiam ullain cum tcxliis nervei cliimica conipositione pcrliiberel. Sec] eslo. Adeo taracQ evidcns est, statina a foecuiidaiione mnialioneb permultas in ovi materia incipere, ob ipsas varia organa ge- nerari, horiim ([uodque compositione specillca gaiulere, oinnia- que una, eademqae materia prodire, ut libenler cogitarem, compositlonem partium corporis sia])ilium a variis successivis pertnutaiionibus ab ovi materia passis, polius qiiain a quali- tatibus chimicis, quae ipsi materiae ante f'oecundationem in- hearebant, esse repetendara: qualitates, ol) quas ( meo saltern judicio) obtinent statum, ut ajunt, indiffercnliae, habilitatis nempc formis , et naluris toto coelo diversis assumendis, fere sicuti sanguis in musculos, in nervos, in vasa , in cellidarem converli potest, vel ulialibilis plantae succus folium evadit, fios, aut frucius. Quin imo ideara superiori prorsus conlrariampro- ferrem, diceremque, si hujusmodi est materiei globularis ovi primiiivae indoles, ejusmodi esse non potest in organis ad sta- bi!itatemperventis,et vicissim: idque affirmarem proptereaquod organnm quodque novis, specificisque proprielalibus perfrui- tur. Et ad nervos quod atliuet, etiamsi materies ovi priraor- dialis esset nervea, niutationes tamen multas chimico-organi- cas subire deberet, ut systema animalium nervosum aemulari posset, quomodo ex. gr. evcnit in carne tnusculari comesa,cu- jus fibrina in chimo, atque in chylo inteslinali non amplius invenitur, incipitqae rursus praebere se in ductus thoracici chylo, ut in sanguine, atque in musculis clarius appareat,qua porro fibrina et sanguis, et musculi scatent, eliamsi alimenta eamnonconlineanl: ex quo palam sil, uiateriem illam Intra cor- pus, proplerque assimilalionis processus procreari. Nunc vero recomposiiionem huic similem contingere circa nervos posse, qnisnam inficiabilur? De reliquo, ita ego loquor dum pono inter chimicam ma- teriei ovi, et nervorum composilionem discrimen nullum in- tercedere. Sed identitas isla desideratur. luxta enim analyses a chimicis praestanlissimis, el praesertim a Vauquelinio institu- las nervorum composition!, praeler aquam, all)uminam, phos- phorumque, (principla a Proutio, ut antea dictum est, in ovi etian) luteo detecta) symbolam tradunt, et osmazomum, et sulphur, et salia piura, videlicetque phosphas polassae aci- 262 MicHAELis Medici dum , phosplias calcis, atque raagnesiac^ et pro oho a Pro- laio in vitcllo invenio, biiiae crassac materies, altera alha, altera rubra , quanini quaevis diversis , et specialibiis no- tis insignlliir. Discriraen autem hujiisce compositionis, quae ( proportioiiihus eorum principiorum noiinulloriini exceptis ) cjnclis systematis nervei jam corislimii partibns communis est, nisi ruateriei priraordialls mutalionibus Iribui potest, quae materies idcirco, nc chimice quidcni considerata, pro nervo habenda videtur . Aliud porro argumentnm , quod anatomico-pliysiologicum nuncupavi, in eo est, ut infimarum classium animantes, et cerebro, gangliis, nervisque deslilulae, sensibiles sint, quod nonnullis sulUcere posset ad concludenduni, massani primor- dialem, etsi systematis nervei distincti qualiiates noiulum al- tigeril, natura tamen nervea donari . Sed infimae animantes, quamvis simpliciter, organisatae sunt, neque ulla est, quae turn solidis, turn lluidis partibus muiuo agentibus non compo- nalur. Amplius ergo non sunt simplex ilia primiliva, et pun- ctiformis massa. Earumque novus, diversusque status nul- lius aliae caussae efTcclus esse potest nisi massae illius per- mulationum, propter quas quomodo strata tormantur cellu- losa , inembranaeque vasorum, sic nervorum stamina sensibili- tatis instrumenta lexi incipiunt, quae ut pole tenuisslma, et aliis cum partibus conCusa oculorum aciem eludunt . Sed ante has mutationes priiuordialis massa erat ne nervea? Erat ne ipsa sensibilis? In animantibus, quarum generatio admo- dum obscura est, et quarum aliquae singularibus, inusitatisque ralionibus, per incisiones nempe, per gemmas etc: ut polypi, multiplicaniurj de rei veritate nos metipsos certiores reddere non possumus. Ad animalia ergo confugiamus verlebrata, et speciatim ad aves , quae prae caeteris proposito quadrant . Nunc ilaque massa ovi primitiva, et punctiformis, quae juxta Okeniuni, Carusiuinqiw lota nervus est, gaudct forsan sensibi- Jilate? Praeter quam quod praeceptis ]ihysioIogicisadversatur, animal in primordiis suis , atque aut nondum, aut vix efficlum, quae sublimioribus vitae muneribus fungitur substantia plane struatur: sicuti a ratione abhorret, corpus animale a principio materia componaiur, quae, successivis, evidentibusque fornia- tionum, et Incrementorum processibus neglectis, pars porro mi- nus ponderosa corporis perfeclionem suam adepti evadat. De NERVO IKTERCOSTAM 263 Quoclrca mihi magis arrident physiologicae, quae sequiinlur aiiimadversiones. Quanlum igiliir primiiiva animalis corporis forinatio arcana sit, salis observalioiium habcmus, ut organo- riiin gciicralionis actni pracxislenliatn pure, et mere virtiia- lera esse credamus. Qaod idem esl ac si dicamus, primordia- lem maleriem adco esse confectam, conslitutamquc, m, inter- vcnlu semiiiis posilo, lalem, laniamque acquirat vim, ut mu- tari incipiat, animalisque nascituri partibus originem praebeat. Qiiantumqne arcanum sit hoc naturae mngisteriuni, obscrvalo- rum industria, ac diligenlia veli liml)um , quo tegilur, po- tuit aliquantuhim extollere. De invesiigationibus loquor circa primordialem vasorum formationem peractis, quibiis compcr- tum est , ovi materiem globularem post foecundalionem mo» turn initio inleslinum , deinde progressivnm concipere, quo lenlc inccdit non per vasa, quae nondnm existunt, sed per sul- cos, sou rimas, quas ea ipsa sibi eflbdit, et sculpit , serius- que soUim globulos mirabili invicem congeri ordine, certaque nasci strata , quae vasorum lunicae fiunt , dum alii globuli intra eas moveri pergunt, luturi sanguinis indicium, et semen (i). Atque e nolo ad ignotum procedendo, arbitror ego ea- doni primorum staminum musculorum, ossiumque formatio- nem ralione evenire, et nescio cur idem non debeat , aut nou possit cogitavA etiara de nervis. Cunciae adumbrationes primae, quas rerum futurus ordo fovet, et auget. Primordialem enim vasorum, cordisque formationem quum eorum actio excipiat, quidam sanguinis incipit circulus, porique ve! extrema va- sorum novam in exorientibus organis materiem deponunt. Cun- cti efTectus peculiaris vis ab oculatioribus cujusque aetatis ob- servatoribus receptae , atque defensae, quamquc Galenus fa- cultatem formatricem , aut allricem, aut angentem, 1)011 Hel- montiiis bias alteralivuoi, Baco assimilationis motum, Harve- Jus vegetativara facultalem, Slhalius animam vegetaiivam, Biif- fon/iis eflicaciara interni moduli, vim essentialem fj'olffius, nisum formativum Blumenbachius, vim secrelionis cunctis or- ganici corporis partibus communis Fattoriiis, et vim aut pla- sticani, aut organicam, aut productionis, aut reproductionis alii scriptorcs nuncuparunt. Cui quidcm vi esl quoque tribu- (0 V. Wolff. Tlieoiia gencraiionlj. eic. 26.4 MiCHAELis Medici enda partium resectariim , vel ntcum(fue destrnctarum rege- neratio: opiimequc pioclamavit Blumenhachius , generationciii, nulrilioiietii , tcxliuxtiKjue orgauicoruin rcproduclionem uniiis, ejusdenique caussae eflectus esse. Qiiil)iis effectibus est partium novarnm in variis casibiis palhologicis, raaxiiueque in morhis phlogisticis nascentiiim foimalio adjcieiida. Contra quani veri- tatern, circiter hinc saeculo Iluntero jam cogniiam, et ah in- numeris, accuratissimisqiie observatioiiibiis adhuc usque ma- gis , magisque coiirirmaiam , et palam lactam gratuitac Raso- rii assertiones quid, mehercule ! valeut ? Qui aliunde In- geniosissimus vir vel eas ignoraverit, vel dissimulaverit, vel refutaie nesciverit , ant non polerat , aut non debebat quod scripsit scribere, veritatesque novas ideis obsoletis, quas me- dici omnes noverant , et lamquam imiirobaljiles, pliaenome- norumque explicationi ineptas rejciebant, obruere niii (i). Sed ad nervos ut redeani, nuperame allatae de nervorum ge- nesi doctrinae praoclarissimorum virorum, qui neurologiam ap- prime colluerunt,observationibus, auctoriiateque nituntur. lara- que Galliiis, Spurzheiiniusr/ue elsi nervos e gangliis, sivea ma- teria gelalinosa cineracea gangliorum proficisci arbitrentnr, ea tamen adeo raultiplicaut, et praetor ilia, quae generaiim admis- sa sunt, tot, tautaque el in cerebro, et in cerebello, et in medul- la oblongata , et in spiuali ponunt, adeoqne eis similes ple- xus omnes judicant, ut si cuiquc ramo nerveo peculiarem o- riginem , et |)ropriam non assignant, tantas, et tam numero- sas, et tam vicinas slaluunt, nt idem fere est ac si quamvis derivalionem longinquam excludant. Ideoque hoc consectarium, quod quartum est eorum, quae a suis anatomicis, el physio- logicis de nerveo systemate ohservationibus deduxerunt, con- sliluunt = Nervus nulhis ah alio oritur, sed quisque e massa subslaniiae gelalinosae peculiar! orlum ducit suum: quapro- pter nerveorum thoracis, abdorainisque sysiematum unum non potest alterum parere , neqne eorum nullum aut mediate de cerehro, aut immediate de s|)inali medulla descendcrc (2). lu- dicavit Rcilius nullum nervum a cerehro, et ab aliis corporis parlibus cieri , sed unumquodque propriam originem nancisci (1) V. P,a;ori Teoria ilella flogosi. (a) V. Gall, el Spurzbeim. op. Cil. T. i. p. 73. De mervo intekcostali 265 iibi existit, plaslicac lioiphae sangiiineae virliite. luxia Soem- meringium, aeqne cerium est nervos, et ganglia solummodo ab arteri'is , ct nulla alia via sinml generari , ali ^ augeri^ vel corroborari. Quibiis astipulaiur auctoribus fVuizerus inqui- ens omnis ergo ncrvus eo ipso loco, quo adest , formaiur: insiiperque declarat, nervorum ingredienlium , egredientum, ac- cessoriorum , ascendentium, desceudenliiini, retrogradorum etc. nomiiia nequaqiiara stricta, propriaque significalioiie intelligen- da esse, sed laiTi(£uarii auxilia, quae nervorum descriptionem faciliorem reddant (i) : quod et ego declaro , quum mihi quoque in plurimis haruni mearum disquisitionum locis no- minibus illis uti necesse fucrit. Nuperque Miillerns suis in in- vesligalionibus circa nervci systemotis in animali regno tran- sformationes docuit, nnllam corporis partem ita formari, ut unam alterius jam conslilutae sobolem esse merito dici possit (2). Idemque est affirmandum de inlercoslali qui, mea senlen- tia, caeterorum instar nerveorum apparaluum, ibi oritur, ubi exisiit, oriturque proprietalibus omnibus ad sua obeunda mu- nera necessariis inslruclus. Et raemenlote, quaeso, Sodales, septimnm conseciarium , quod una cum aliis circa organo-ge- nesirn in 3." harum disquisitionum Parte vobis exposui, et nempe Cujusque organi forinatio necessario cunctorum sta~ minum , sive elementorum organicorum ^ ex quibus organum ipsuin couflatur, formalionem includit , quia imo est una ea~ deinque res. Et sicuti organum ante cetera agens est cor, De- que organum ullura agere potest, nisi anlea rite composilura, fabrefactumque sit, necessario sequitur cardiacos nervos prae ceteris existere, atque operari: beneque est veterem sententiam a quotquot fuerunt hominum longe sapientissimo, ab Arislotele nempe, prolatam, quod nervi primi e corde progerminent, ra- tionibus novis sulFulcire. Non tamen sicuti aulumat Akerman- nus, per quern nervi e corde exeuntes assurgunt, atque flectun- lur , in primisque sistunt quam vocat ille portionem cer- vicalem , deinde pneumalicam , et potsea splancnicam, qua tri- plici nervi vegetalivi, seu organici portione, propter ab eo nua- (1) V. Wutter. Dc corpoiis bumani gaaglioram fabrica, atque usu etc. Berolini 1817. p. 1 19. (i) V. A.uaari Ji Sloria Natarale. BologDa 1819. T. 1. p. 33<). T. IV. 34 266 MicHAELis Medici cupatas copulas cephalicas, et splnales, apparatus vitae ani- malis nervei producunlur (i). Nam, locorum divcrsitaie ex- cepta , in hac quoque opinione poniiur centrum, unde cuncli corporis nervi ablegentur: opinio, quae, ut ego arbitror, a pro- babiliiate recedit, si modo Akennannus nervos non dixerit as- surgcre, et flecti cardiacos, ut systemaiis nervei descripiioneoi faciliorem redderet. Solus alioquin cardiacorum nervorum pri- matus satis probat , eos non esse neque cerebralium , neque spinaliura nervorum productioues , quae et Ahermannii sen- tentia est. Dicam denique doctrinas de organo-genesi adliuc u- sque a me explicaias Epigenesi niti. Quod si cui Palingenesis niagis arrideret, ab eo pcterem quaenam argumenta habeat, ut credat D. O. M. dum Evam, primam muliereai , creavlt, in ejusque ovariis futurarura generaiionum cunctarum germina in- clusit, alque in unoquoque ovo organa individuum conslitu- enlia reposuit, voluisse iulercostalis a cerebro, el a spinali me- dulla gignatur, non autera quaevis nervei systematis pars pro- priam habeat originera , neque nervi vegetalivi ante alios ap- pareani: quod ego dico ut unice probeni intercostalis ab axe cephalo-spinali originem ne a Palingenesi quidem roborari. Sed anlequam huic argumento finem imponam , pauca ad- dam detam disputata systema nerveura inter, arboremque com- paratione. Placuit ilia vetcribus scriptoribus, qui axim cepha- lo-spinalera pro maximo nervosae arboris trunco habuerunt, putaruntque ex eo primos, insignioresque cerebralium, et spi- nalium ramos, atque ex his ramos minores, et fila subtiliora pullulare eodem pacio, quo e crassioribus verae arboris ramis surculi per vices minores erumpunt. Anaiome vero, et phy- siologia tanlis hodie, el tam praetiosis observalionibus dile- scunt, ut non amplius liceal ejusmodi doctrinis fidem adhibe- re. Longe taraen abest, ul ego comparalioni illi adversari ve- lim, quum mihi imo demonsiratum videaturalliores verae ar- boris ramos fibrarum trunci non esse recurvas, et in tot fa- sciculos plus, rainusve crassos divisas productioues: et sic pu- to de nltimis surculis quod ad ramos minores. Nihil enim frequentius divisione irunci in duos, tres, quatuorve ramos, quorum diametrus tola earn, quae trunci est propria, longe (3) V. De nervei lystemalit etc. Maobeim, et Heildclbergae i8i3, p-ii?- et alllH^ De kervo iktercostau 267 snpcrct, quod paiiter observalur in ramulis, atque in excel- sae , frondosaeqiie coronae arl)oris propaginibus cum ramis,el trnnco collalis. Qiiumqne minus poiis noii sit phis alere, at- que augere, novi in variis planlae parlil)us nascanlur textos oportet, qui priniaevis adjicianlur, et modo dictas inconcinnas partium proportiones afTerant , quae aliter neque esse, neque intelligi possent. Ex alibili enim succo novae gemmae, vel novi oculi hie, et illic oriuntur , in quibus nisus formativi virtute novus gignitur cellulosus lextus, vasaque generantur nova, quae cum jam formalis coramunicationem ineunt, ut com- posilionem organicam unam efiiciant. Qua de re doctiores phy- sicae vegeiabilis scriptorcs gemmas, vel ocuiospro tot novis in- dividuis, quae juxta Naturae leges in anliquioribus inserun- tur, habueruut. Quae pcrro naturaies, ut ita dicam, ferrumi- nationes, qnas in animalibus ostendit nobis organo-genesis , referunt. Animalium enim organa primitus sunt velnti plures in portiones divisa , quae sensim , sensimque crescunt, et coa- lescimt, ut organum unum constituant. Hoc tamen adest di- scrimen, quod in animalibus, ista naiurali ferruminatione ab- soluta, ordinarius reproductionis, sive nutritionis processus, ultra pariicularum ab opposito destruente processu absumpia- rum raparalionem , nihil eificit, dum arbores singulo anno or- gana nova, novos idest ramos, novas frondes, flores, fructus- que novos induunt: ideoque in quibusdam suis partibus sem- per repubescunt , earumque vitae spatium est indefinitum. Utcumque sit, accurata organo-genesis vegetabilis considera- tio, ut mea fcrt opinio, palam facit, comparationem syste- ma nerveura inter, arboremque recle insiitui posse, turn quia neque in illo, neque in ista rami minores majoribus, neque majores trunco prognati sunt, tum quia el in illo, et in ista rami minores, maiores, et trunci proprias, accomodatasque formationis, atque incrementi rationes ubique nanciscuntur. Sed nolo ego, Sodales, longiori vos taedio afScere. Idcirco meis verbis finem impono, vosque oro, atque obsecro , ut re- bus a me hacienus dictis humaniler, ut vestrum est, faveatis. 263 MicHAELis Medici TABULARUM EXPLICATIO TAB. XXIV. Fig 1. Sistens nexus intcrcoslalis cum pneurao-gasirico in huniano genere' a. Gangliuin primuin cervicale intcrcoslalis- b. Nervus glosso-pharingaeus. c. Nervus pncumo-gastricus. H. Nervus accessorius JFillisii. e, Nervus magnus ipoglossus. Fig. 2. ct 3. Sistenles nexus Intercostalis cum pneumo-gaslrico in cane. Fig. a. A. Ganglium primum cervicale intercostalis. B. Truncus pneumo-gasirici. C. Puuclum , in quo bini nervi modo dicli junguniur, C. D. Longiuido hnjiis junctionis. jE". E. Linea longitudinalis , quae indicare videiur vestigium inter Li- nos Iruncos juncios dccurrcns. F. Ganglium cervicale infcrius intercostalis. G. Dis)nnciionis biuorum iruncorum punciura. //. Truncus pneumo— gastrici. /. Filamenia bina, in quae intercostalis truncus dividitur. A'. Tumor alierius horum (ilamentorura ganglii speciem referens. L. Binorum lilaraentorura conjunciio in prirao ganglio thoracico. lh(. Ganglium thoracicum primura. Fig. 3. j4. Ganglium primum cervicale intercostalis. B. B. Truncus intercostalis a pneumo-gastrico sejunctus ]>er lotam suara longitudinem , in qua coujuncius est in fig. a. C D. C. Ganglium cervicale ultiraum. D. Trunci intercostalis divisio in filamenta bina. De KERVO INTERCOSTALl 2f)V) E. Tumor aUcriiis horum filamenlornra ganglii speciera referens. F. Biiiorura iibmentoruin in gaiiglio ihoracico priino conjunciio. G. Gaoglium tlioiacicum piinuira. //. H. Truricus pncumo-gastrici ab iniercoslali sejiincius. /. Trunci pneimio-gasirici in biiia filamenia divisio. K. Pncurao-gasliici lilamcntura. L, liujus filametili cum ganglio cervicali ultimo conjunciio. Fig. 4. Sistcns priraum, et secundum ganglium ihoracicura iiisiraul coiijiincia in humauo genere. j4. Filamenia scjiincta poilionis siiperioris trunci intercosialis. B. Nervi communicantes cum ganglio ihoracico primo. C. Ganglium ihoracicum primum. D. Ganglii prlmi cum secundo conjnnciio. E. Ncr\i comraunicanies cum ganglio ihoracico secundo. jF". Ganglium ihoracicum secundum. G. Filamenia poriionis inferioris irunci iniercosialis in uaiorall silu re- licta. a, a. a. a. a. a. a. a. a. a. Substantia secundaria, vel globularis gan- glii. TJB. XXF. Sistens plexum caeliacum retro visum in liumano genere. A. B. C. Filamenia, ct substantia secundaria gangliorum roinornra ganglium semilunare dexterum consiilucntia, fcrc circiler ut in Ta- bula XXIV. fig. /|. Tom. IV. TaK.XXIV. Ij.lletlini aj iiatot in lap. del. Lit. Bettini. T<.m.IV. TaL.XXV. (j.BeMini iioo Amidi » 56, 00 Lignosi » i3,oo Phosyjhati calcis . . . w 1,00 Sulphati calcis ...» ;,5o Silicis » o,5o 98,75 Conferens ego ipse istiusmodi deducliones cum iis quas Lando , Mojon, et Silvano in primo commeulariorum volumi- ne Societatis aemulationis niedicae, Genuae anno 1802, nobis tradiderunl, inverii illas paullulum diflerre;, siquidem ipsi con- tendunt illud constare •g glutinis, ^ amidi , et j-materiaesac* charinae, baud determinantes a quo principio Lolii temulenti actio sit repetenda. Detectis hoc niodo Lolii principiis consti- luentibus , cum mauifesium sit venenosas hujus proprietates 286 Pauli Muratori esse iribiiendas acido pecnliari , quod idem coniinet , qnod- qiie licet parvuin, potest sej)aiari^ ad illitis nunc proprielates detegendas, qiiibus constat operani daliiinus. At siculi iUud , praeter quam quod vel minima pars oiuinelnr, commutari so- iel processibus , quae in illo cxtrabendo adhibenlur , melius esse pnlavi , ad illius proprielates dislinfiuendas expcrimenta inslilucre, extracto alcoolico, eademque Lolii lomulenti farina iisus . Legirnus in doctissimo lexicon IMateriae medicne a Mirat , et a De Lens composito, principium activum Lolii temulenli esse volatile;, siquidem aqua dislillaia granonun fermentatorurn possidct eminentcr proprietates veneficas Lolii, ad quod con- firmandum commixtum est fermentum Iritici cum data quan- titate Lolii farinae aqua distillata ohlinitac^ dein farina siib- acta fermentata in sutlicienli aquae distillatac ponione soluta est ^ quae omnia distillalioni balnei mariae subjecta fuerunt. Distillata quaedam aquae pars , quae pene sine sapore erat , Icvissimum odorem peculiarcm prae se ferens, quaeque ne([ue altheae, neque heliotropii chartam immutabot, eidem([ue ca- ni oblata, nullum ex supradictis simpiomatibus jam alias ob- scrvatis ostendlt. Materiam quae in clibano ad stillandam su- pererat , praeditam consistentia mollis farinae snbactae, cum sufficienti tritici farinae quantitate conjunxi, deinde ex liac jia- nis compositus in furno coctus can! fait oblalus: et semiho- ra circitcr elapsa eadem foenomena veneni observata sunt, quae administratione alcoolici atque aetherci extracti fuerunt per- spccta. Experimenio repetito, distillationi subjiciendo tres a- lias farinae uncias , et suHicientem aquae dislillalae quantila- lem , et cum massara non jam ad farinae subactae cousisten- tiam dumtaxat redigissem, at imo exsiccassem, af[ua distillata cani oblate nulla omnino foenomena praestitit. Materia exsic- cata in clibano ad stillandum reliqua , commixta cum sufficien- ti farinae subactae quaniliate, atque ex ea pane com[)osito, et eidem cani oblalo nulljra el ipsa effectum protulit. Haec ex- periraenta sunt saepius repetita, ac eadem usque habita sunt effccta. Ex quibus omoibus deduci posse vidctur, principium activum Lolii poiius quam volatile sit, tenendum esse fixum , et mullum ad calorici actionem sensibile^ ac nihil aquae e- vaporandae inveniens, reagere super hoc ipsum principium, illudquc dissolvere, atque illi deleterias proprielates, quibus De lolio temule?(to 287 praeJiUim oral, auferre. Profccto panis hac farina composilus, et seniicoclus nullum ex supradiciis focnomenis protlucit. Ad clarius vcro nalurara acidam coulirniandam luijus piincipii a- clivi duodecim gtana cxtracii alcoolici Lolii temuleuli coniuii- xta cum aliquihus guttis ammoniacae causlicae oblata sunt canij et nihil aliud videre fuit, nisi quaedam illlus dispositio ad se sterneudum, et ad caput inflectcndum. Ad dubium au- tem auferendum defectionem symplomatum vcneni posse de- rivare, non quidera chymica, sed utique dynantlca ammonia- cae aclione, addilum est extractum aIcoolii;um aquae Calcis, solutioni Sodae, el Polassae, quod caui oblalum nullum om- nino efl'ectuni produxit. =^ Quiii imo paluit,panem ex Lolii fa- rina composilum cum aqua calcis commixlum nullum foeno- men proferre. Quibus posilis mihi videtur infcrri posse: 1.° Piincipium activum Lolii temulenli baud esse volatile. 2.° Hoc ipsum piincipium iu parva licet quanlitale, haberi posse scjunctum . 3.° Acidum esse peculiare neutralizzabile, ut alia acida a basibus. 4.° A basibus ncutralizzatura nuUam omnino affcctionem ia animalem oeconomiam producere. 5." Aclione caloiici nullam allerationem in ipso induci, cum sint aquosae aul volaliles partes supra quas caloricus agere possit. 6.° Ipsum turn calorico immutari, cum expers sit partium fluidarum . 7.° Alterationibus in ipso per caloricum produciis noclvas il- lius qualitates ammiiii, 8." Proprietales venenosas farinae elidi posse iisdem reagen- tibus, eisdemque mediis, quae ipsi acido distraclo sufficerent. g.° Antidoia quae in funesds veneni lolii cfTeclibus sunt ad- hlbenda , ubi eliam adsinl in stomacho aliquae illius partes, quae nondum in animalem oeconomiam operatae sint, alcalioas substantias esse convcnientcr dilulas atqne oblatas. Ilaec sunt, Acadeniici praeslanlissimi , quae ex hac analyst chymica Lolii temulenli, alque ex meis in canibus experimen- tis deduccre poiui: si lUililatem tanium ac opcrae praelium spectassem, vobis haec oflerre non aiidercm^ at vesirae nixus humaniiali, quani saepe alias taniopcre experius sum, sa])ien- T. IV. 3; ^gg Fault Muratori • "" ^nclrinae vestrae nerllbenti animo subjiclo: cum insuf- fi;-^a"at°a"te"Juu mL veniao. satis esse puieo.. IIOSSIPlEIlt fEHiraiROU Ahiliidinis Tiherts ad hydrometrum Romanum yuotidie sub meridiem observatae A Kal. Januarii 1833> ad Kal. Januarii 1837. EPHEMERIDES TIBERINAE EX ANNO 1833 IN ANNUM 1836. 1. XXlli liludines Tiberis ad Romaniim hydrometrum quod- die observatas ex anno 1822 in annum i832 prioribus com- mentariis complex! sumus. His addam observationes per in- sequens quadriennium ab anno i833 ad annum i836 prolrac- tas. Has observaliones adjecia Tabula compleclitur prioribus subjungenda. 2. Quo paclo autem ex allitudinibus ad hydrometrum ob- servatis suppuiari possit quantum aquae per singulos dies, at- que adeo menses et annos Tiberis vexerit , fuse itidera supe- rioribus commentariis explicatum est. Restal igitur ut posire- mi hujus quadriennii mensuras similiter ut antea fecimus sub- ducamus. Prodit vero aquae moles hoc quadriennio per Tibe- rim latae prout sequilur. Anno i833 metra cubica 260,667. ^^^* 86400 Anno 1834 if)5,i59. 365. 86400 Anno i835 249,617. 365. 86400 Anno 1 836 33 j, 008. 366. 86400 Atque hie ( quod iterum moncmus ) faclores communes exprimunt minutorum secundorum numerum quibus annus constat j diversi exprimunt mensuram mediam aquae in sin- gula minuta secunda erogatae. 3. Aquae phi viae ahiiudo annua ex observalionibus in Pe- rusina specula ioilis sic se habet. ago losEPHi Ventdroli Anno i833 Poll. 34 lio. 7,60 = o'",9374 Anno i834 Poll. 17 lin. 8,22 = 0", 4787 Anno i835 Poll. 45 lin. 6,75 = l'",2332 Anno J 836 Poll. 3o lin. 11,45 = 0°' ,8378 4. Romae aiilem per hoc quadriennium multo paicius })luit, f[uaui Pcrusiae 5 eteniin annuae pluvialis aquae alliludincs in Collegii Roinani specula ita fuerunt observalac. Anno i833 Poll. 24 lin. 5/|3 =: o^jGGiS Anno 1834 Poll. 10 lin. 6,23 = 0' ,2846 Anno i835 Poll. 19 lin. 11,97 =o'",547: Anno i836 Poll. 37 lin. 1,24 = o'°,7334 5. Media inter Perusinas et Romanas observationes hanc ex- hibet in singulos annos aquae pluviae alliludinera. Anno i833 Metra 0,7996 Anno 1834 o,38i6 Anno i835 0,8901 Anno i836 0,7856 Praestat vero raediam sumere, quippe quae altitudinem a- quae pluviae per totum Tiberinae regionis ambitum diffusae aliquanto fidelius repraeseniabit. 0. Nunc si postremi quadriennii mensuras cum superioribus conferas, erit media mensura aquae per Tiberira quoque an- no fluentis. Metra cubica 265,087. 365. 86400 Media vero aquae pluviae pro Tiberina regione alliludo an- nua erit o™,7g73. Qiiare cum Tiberina regio meira quadrata 16724517283 complectatur , mulliplicalione peracta , existet media aquae pluviae quantitas quotannis effusa. Metra cubica 422,833. 365. 86400 7. Comparatione inita inter aquae molem e coelo quotan- nis decidentem, et illam quae per flumen labitur , uianct fe- re eadem ista proporlio quam alibi ex priorum annorum com- paratione elicuimus^ nerape tres quintas circiter aquae pluviae partes in flumen inferri , duas reliquas absumi. Iramo vero EPHEMEniDES T.'BERIKAE B9I flueiuis aquae qiianlilas tres quinias aliqnaninm superavit , et ad quiiiquc ociavas prope arcessit. Id qiiod a tempestalum siccilaie quae poslremis hisce annis, praocipue vero anno 1804 diiitissimc pcrdiiravit (actum esse arbitror. Manet enim illud quod in superiore commeniario ad annum i832 animadversxim est, quo minus pluviae cadit, eo majorem aquae pluviae par- tem in fJumina incidcre. 0. Quod si in singulos annos separalim cognoscere aveas quo- ta pars aquae pluviae in aranis alimentum impensa fuerit, sub- jcciam tabcllam inspice, cujus prior columna exhibet quanli- tatem mediam aquae pluviae singulis minutis secundis deia- psae, altera quantitatem mediam aquae fluenlis, tenia dcnique ex priorum collalione conllata iadicat quota pars aquae plu- viae per aniDeni fluxerit. Anno 1822 . . m. c. 362,640 . . m. c. 2f\^,2^5 .... 0,673 1823 425,591 3o4,5oo . . . .0,715 1824 467,426 248,005 .... o,53o 1825 38g,2io 227,686 .... 0,585 1826 5 18,080 282,o3o .... 0,544 1827 723,37! 33g,732 .... 0,470 1828 4i9)4o3 239,987 .... 0,572 1829 44^>2o4 278,156 .... 0,627 i83o 377,171 296,607 .... 0,786 i83i 371,391 250,268 .... 0,674 i832 326,214 228, 65o .... 0,701 i833 424.053 260,657 .... o,6i5 1B34 202,374 195,159 . . . .0,964 i835 462,048 249,617 .... 0,540 i836 416.628 33i,oo8 .... 0,794 9. Unde confirmalur id quod superiore commentario ani- madvertimus, quo pluvia est uberior, co minorem aquae plu- viae partem fluminibus obtingere. Revcra fuit annus 1827 omnium pluviosissimus j atqui hoc anno proporlio aquae (lucn- tis ad aquam pluviam fuit omnium minima ncmpe 0,470. Con- tra fuit annus i834 omnium aridissimusj atqui hoc anno pro- 292 losEPni Venturoli poriio aquae fluentis ad aquam pluviani full omnium maxi- ma , nenipe 0,964. 10. Conjectaius est olim Manfredius noster dimidiam aquae defluentis parietn, aut ad minimum terliam alendis flumiuibus inservire. Nupcr CI. Arago dum ralionera inil aquae per Se- quanam intra Lutetiara fluentis, terliam aquae fluentis partem et ipse relinet, baud scio an ex auctoritate, an vero ex obser- vationibus apposite institutis. Utcumque est, Manfridiana pro- portio in Sequana, atque alibi fortasse obtinebit, verum lon- ge aliter res se habet in Tiberi nostra, lam enim ex continen- ti i5 annorum observaiione compertum habemus, nullum fuis- se annum , si modo 1827 excipias , quo anno fluxus Tiberis non dimidiam pluviae partem excesserit , nullum vero omni- no quo fluxus amnis non terliam aquae defluentis partem lon- ge superaverit. EpnitfMERIDES TiBERlNAE 2g3 ANNO i833. Januarii I. 5,5 Februarii 1. 2. 5,5 2. 3. 5,5 3. 4. 5,5 4. 5. 5,5 5. 6. 54 6. 7- 5,5 7- 8. 5,4 8. 9- 5,4 9- 10. 5.4 11. 5,4 12. 5,4 13. 5,4 14. 5,4 i5. 5,4 16. 5,5 17. 5,5 18. 5,5 19. 5,5 20. 5,5 21. 5,5 22. 5,5 23. 5,5 24. 5,4 26. 5,4 26. 5,4 27. 5,4 28. 5,4 29. 5,4 30. 5,4 3i. 5,5 5,5 5,6 5,5 5,7 6,0 5,8 5'^ 5,7 5,6 10. 5,6 11. 5,5 12. 5,5 i3. 5,5 14. 5,6 i5. 5,6 16. 5,7 »7. 5,9 18. 6,0 19. 6,0 20. 5,8 21. 5,8 22. 5,8 23. 5,7 24. 5,7 25. 5,8 26. 6,0 27. 7,0 28. 6,5 Marlii 1. 6,4 2. 6,6 5. 7,2 4. 6,8 5. 6,3 6. 6,1 7- 6.0 8. 5'9 9- 6,0 10. 5,9 1 1. 5,9 12. 6,0 i3. 8,. 14. 7,6 i5. 7,3 16. 8,3 »7- 7,4 18. 7,0 »9- 9,0 20. 10,6 21. 8,8 22. 7,8 23. 7,3 24. 7,1 25. 6,8 26. 6,5 27. 6,4 28. 6,4 29. 6,3 3o. 6,5 3i. 6,2 294 loSEPHI VeSTUROLI ANNO i833. Aprilis 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7- 8. 9- lO. 1 1. 12. i3. i4. i5. i6. >7- i8. '9- 20. 21. 22, 23. 24. 25. 26. 27. 28. 6,1 6,2 7.0 7.» 6,7 6,6 6,4 6,3 6,7 7,3 6,5 6,4 6,3 9,6 12,5 11,4 9,2 9,3 1 1,5 10.8 10,0 9>5 7.6 7,4 7.3 7.» 6,8 6,7 Mail 1. 7.» 2. 7=0 3. 6,8 4. 6,6 5. 6,5 6. 6,4 7- 6,4 8. 6,3 9- 6,3 10. 6,2 1 1. 6,2 12. 6,2 1 3. 6,2 14. 6,1 i5. 6,1 16. 6,1 »7- 6,1 18. 6.1 »9- 6,2 20. 6,3 21. 6,3 22. 6.2 23. 6,2 24. 6.1 25. 6,1 26. 6,2 27. 6,4 28. 6,5 29. 6,5 3o. 6,2 3i. 6,1 luiiii ]. 6,0 2. 6,0 3. 5,9 4- 5.9 5. 5,9 6. 6,5 7- 6,2 8. 6,0 9- 6,3 10. 6,3 1 1. 6,1 12. 6,0 i3. 5,9 14. ^'9 1 5. 5,S 16. 5,8 •7- 6,0 18. 5,9 «9- 5,9 20. 5,9 21. 5,§ 22. 5,7 23. 5,7 24. 6,0 26. 5,9 26. 5,9 27. 6,0 28. 6,1 29. 5,9 3o. 5,8 Ephemerides Tiberitjae 295 ANNO i833. lulii I. 5,8 Augusii 1. 5,8 Sepiembi is 1. 5,6 0, 5,7 2. 6,0 2. 5,7 3. 5,8 5. 6,5 3. 6,0 4. 5,8 4. 5,9 4- 5,q 5. 5,8 5. 5,8 5. 5,8 6. 5,8 6. 5,7 6. 6,0 7- 5,7 7- 5,8 7- 8,8 8. 5,7 8. 5,7 8. 8,2 9- ^'9 9- 9,1 9- 6.4 10. 6,0 10. 7,7 10. 7,0 1 1. 6,8 ji. 6,4 1 1. 6,5 12. 6,3 12. 6,1 12. 7,8 i3. 6,2 1 3. 6,0 i3. 6,9 14. 6,0 14. 5,9 14. 6,4 i5. 5,9 i5. 5,9 i5. 6,3 16. 5,9 16. 5,§ 16. 6,0 17. 6,0 17- 5,8 '7- ^9 18. 6,0 18. 5,7 18. 5.9 . »9- 5,9 »9- ^7 •9- 6,0 20. 5,9 20. 5,6 20. 7,3 21. 5,8 21. 5,7 21. 8,9 22. 6,2 22. 5,6 22. 7, '8 23. 7,2 23. 5,6 23. 6,9 24. 6,5 24. 5,6 24. 6.5 25. 6,1 25. 5,6 25. 6,4 26. 5,9 26. 5,6 26. 6,3 27. 5,B 27. 5,6 27. 6,2 28. 5,8 28. 5,6 28. 6,2 29. 5,7 29. 5,6 29- 6,1 3o. 5,7 3o. 5,6 3o. 7,5 3i. 6,0 1^ ax. 5,6 T. IV. 38 2C)6 lOSEPHI VeNTCROLI ANNO i833. Octobris 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7- 8. 9- 10. 1 1. 12. i3. 14. i5. 16. J7- 18. 19- 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. 28. 3o. 3i. 6,5 6,3 6,1 6,1 6,1 6,0 6,0 6,0 6,0 5,9 5,9 5,9 5,9 ^'^ 5,9 5,9 6,1 8,1 7,6 7.2 8,6 q,8 8,2 7,3 7>o 6,7 6,5 6,4 6,4 6,3 6,2 Novembris 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7- 8. 9- 10. 1 1. 12. i3. 14. i5. 16. >7- 18. >9- 20. 21". 22. 23. 24. 25. 26. 27. 28. 29. 3b. 6.2 6,1 6,1 6,1 6,1 6,0 6,0 6,0 6,1 6,4 7,0 6,4 6,2 6,1 6,1 6,0 6,0 6,0 6,1 6,3 6,1 7,0 6,6 6,3 6,1 6,2 6,1 6,3 6,4 6,2 Decembris I. 6,1 2. 6,0 3. 6,0 4. 6,0 5. 5,9 6. 5,9 7- 5,9 8. 5,9 9- 5,9 10. 6,1 1 1. 6,1 12. 6,0 1 3. 6,0 .4. 6,1 i5. 6,2 16. 6,1 »7- 6,0 18. ^9 19- 6,0 20. 6,0 21. 6,0 22. 6,0 23. 6,2 24. 6,7 25. 6,4 26. 6,2 27. 6,2 28. 6,2 29. 6,3 3o. 6,5 3i. 6,1 EPHEMEnroES TiBERINAE 297 ANNO 1834. Janiiarii 1. 6,1 Februarii 1 . 6,7 Martii 1. 5,8 2. 6,1 2 6,4 2. 5,8 3. 6,1 3 6,1 3. 5,8 4. 6,0 4 6,1 4- 5,8 5. 6,0 5. 6,2 5. 5,8 6. 6,0 6. 6,. 6. 5,8 7- 6,0 7 6,3 7- 5,8 8. 6,0 8 6,2 8. 5,8 9- 6,0 9 6,2 9- 5=7 10. 5'7 10 6,1 10. 5,7 11. 8,4 1 1 6,0 1 1. 5,7 12. 7,4 12 . 6,0 12. 5,7 i3. 7,' i3 . 6,0 i3. 5,7 14. ^■'7 14 . 6,0 14. 57 i5. ^'9 i5 5,9 i5. 5,7 16. 6>7 16 5^9 16. 57 ^l' 6,4 »7 6,0 '7- 5,7 18. 6,4 18 6,0 18. 5,7 19- 6,4 »9 6,0 »9- 5,7 20. 6,3 20 6,0 20. 5,7 21. 6,5 21 5,9 21. 5.6 22. 6,3 22 5,9 22. 5,6 23. 6,3 23 5^9 23. 5,6 24. 6,2 24 5>9 24. 5,6 25. 6,2 25. 5,0 25. 5,6 26. 6,1 26. 5,8 26. 5,6 27. 6,1 27 5,8 27. 5,6 28. 6,0 28 • 5,8 28. 5,6 ?9- 6,0 29. 5,7 3o. 6,0 3o. 5,7 3i. 6,1 3i. 5,6 298 losEPiii Ventcroli ANNO 1834 • Aprilis I. 5,7 Mail 1. 5,7 lunii 1. 6,1 2. 5,7 2. 5,7 2. 6,2 3. 5,7 3. 5,7 3. 5,9 4. 5,7 4- 5,6 4- 5,8 5. 6,9 5. 5,6 5. 5,7 6. e:5 6. 5,6 6. 5,7 7- 6,2 7- 5,6 7- 5.6 8. 6,0 8. 5,6 8. 5;6 9* 5,8 9- 5,6 9- 5.6 10. 5,q 10. 5,6 10. 5,6 11. 5,9 1 1. 5,6 1 1. 5,6 12. 6,0 12. 5,6 12. 5,6 i3. 6,0 1 3. 5,6 i3. 5,7 14. 6,0 14. 5,6 14. 5,7 i5. 5,8 i5. 5,6 i5. 5,6 16. 5,8 16. 5,6 16. 5,6 »7- 5,8 >7- 5,6 '7- 5,6 18. 5,8 18. 5,6 18. 5,6 '9- 5,8 »9- 5,8 '9- 5,5 20. 5,8 20. 5,7 20. 5,5 21. 5,8 21. 5,7 21. 5,5 22. 5,7 22. 5,8 22. 5,5 23. 5,7 23. 5,6 23. 5,5 24. 5,7 24. 5,6 24. 5,5 25. 5,7 25. 5,6 25. 5,5 26. 5,7 26. 5,6 26. 5,5 27. 5,7 27. 6,1 27. 5,5 28. 5,7 28. 6,2 28. 5,5 =^9- 5,8 29. 6,5 29. 5,5 5l. 5,7 3o. 3i. 6,6 6,3 3o. 5,5 Epiiemerides Tiberikae 29.9 ANNO 1834. Jnlii 1. 5,7 Augusii 1. 5,5 2, 5,8 2. 5,6 3. 5,6 3. 6,5 4. 5,5 4- 6,0 5. 5,5 5. 5,6 6. 5.5 6. 5,7 7- 5;5 7- 5,7 8. 5,5 8. 5,7 9- 5,5 9- 5,6 10. 5,7 10. 5,5 1 1. 5,5 1 1. 5,5 12. 5,5 12. 5,7 i3. 5,6 i3. 5,6 14. 5,5 14. 5,5 i5. 5,4 i5. 5,5 16. 5,4 16. 5,5 J7- 5,4 »7- 5,4 18. 5,4 18. 5,4 »9- 5,4 19- 5,5 20. 5,4 20. 6,8 21. 5,4 21. 5'9 22. 5,4 22. 6,0 23. 5,3 23. 7,2 24. 5,4 24. 5,9 25. 5.4 g5. 5,8 26. 5,3 26. 5,6 27. 5,4 27. 5,6 28. 5,8 28. 5,6 29. 5,8 29. 5,5 3o. 5,7 3o. 5,5 3i. 5,6 3i. 5,4 Septein jris 1. 5,4 2. 5,5 3. 5,4 4- 5,4 5. 5,4 6. 5,4 7- 5,4 8. 5,4 9- 5,4 10. 5,4 1 1. 5,4 12. 5,5 i3. 5,4 14. 5,4 i5. 5,4 i6. 5,5 17- 5,4 18. 5,4 '9- 5,4 20. 5,4 21. 5,4 22. 5,4 23. 5,4 24. 5,4 25. 5,4 26. 54 27. 5,3 28. 5,3 29. 5,4 3o. 5,4 3oo losErni Ventdroli ANNO i834 • tiH^^V Ociobris i. 5,4 Novembris 1. 5,4 Decembris 1. 6.2 2. 5,4 2. 5,4 2. 6,1 3. 5,4 3. 5,4 3. 5,7 4. 5,4 4- 5,4 4- 5,6 5. 5,4 5. 5,4 5. 5,5 6. 5,4 6. 5.4 6. 5,5 7- 5,4 7- 5,4 7- 5,5 8. 5,4 8. 5,4 8. 5,5 9- 5,3 9- 5.4 9- 5,5 10. 5,3 10. 5,4 10. 5.5 1 1. 5,3 1 1. 5,4 11. 5,4 12. 5,4 12. 5,4 12. 5,4 i3. 5,3 i3. 5,4 i3. 5,4 14. 5,4 14. 5,4 >4* 5,4 i5. 5,4 1 5. 5,4 i5. 5,4 16. 5,4 16. 5,4 16. 5,4 17- 5,6 »7. 5,4 »7- 5,4 18. 5,4 18. 5,4 18. 5,4 »9- 5,4 '9- 5,4 19- I'i 20. 5,4 20. 5,4 20. 5,4 21. 5,4 21. 5,4 21. 5,4 22. 5,8 22. 5,4 22. 5,4 23. 5,5 23. 5,4 23. ^^ 24. 5,4 24. 5,4 24. 5,4 25. 5,4 25. 5,4 25. 5,3 26. 5,4 26. 5,8 26. 5,4 27. 5,4 27. 5,6 27. 5,3 28. 5,4 28. 5,8 28. 5,4 29. 5,4 29. 6,6 29. 5,3 3o. 5,4 35. 6,1 3o. 5.3 3i. 5,4 3i. 5,3 EPIIEMERIDES TiBERINAE OOl ANNO i835. Jnniiarii 5,4 2. 5,4 3. 5,3 4. 5,4 5. 5,3 6. 5,3 7. 5,3 8. 5,3 9- 5,4 10. 5,3 1 1. 5,4 12. 5,4 i3. 5,4 i4. 5,4 1 5. 5,3 i6. 5,3 '^• 5,4 i8. 5,4 >.9- 5,4 20. 5,4 21. 5,5 22. 5,7 23. 6,1 24. 5,8 25. 5,7 26. 5,6 27- 5,5 28. 5,5 29- 5,5 3o. 5,5 3i. 5,4 Feb ruarii 2. 3. 4. 5. 6. 7- 8. 9- 10. 1 1. 12. i3. 14. i5. 16. 17- 18. '9- 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. 28. 5,4 5,4 5,4 5,4 5,4 5,4 5,4 5,5 5,6 5,6 5,6 5,6 5.5 5,5 5,5 5,5 5,5 5,5 5,5 5,4 5,5 5,4 5.5 6,3 5,6 5'^ 5,7 Marlii 1. 5,6 2. 5,6 3. 5,7 4. 5,8 5. 6,1 6. 5,8 7- 5,3 8. 6.1 9- 6,0 10. 5,8 1 1. 5.8 12. 6.0 i3. 6,1 14. 5,9 i5. 6,0 16. 5,9 >7. 5,8 18. 5,8 '9- 7 '.9 20. 6,8 21. 7.3 22. 9>3 23. 9,3 24. 7.7 25. 7,» 26, 6,7 27. 6,5 28. 6,5 29. 6,2 3o. 6.1 3i. 6,0 oo: lOSEPHI VeNTCROLI ANNO 1 835. Aprilis 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9- 10. 11. 12. i3. •4. i5. i6. 17- i8. 19- 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. 28. 3o. 6,0 5,9 ^9 5,8 5,8 5,7 5,7 5,7 5,7 5,6 5,6 5,6 5,6 5,6 5,6 5,6 5,6 5,6 5,9 5,7 5,6 5,6 5,6 5,6 5,7 5,6 5,6 5,6 Mail 1. 5,6 2. 6,8 3. 6,5 4. 6,5 5. 7,» 6. 6,9 7- 7,2 8. 7.» 9- 7,9 10. 6,8 1 1. 6,8 12. 6,3 i3. 6,2 14. 6,0 1 5. 7,0 16. 5,9 »7- 5,9 18. 5,8 19- 5,6 20. 7,0 21. 5,9 22. 6,. 23. 6,6 24. 7,1 25. 9,5 26. 7,» 27. 6,5 28. 6,2 29. 6,0 3o. 6,0 3i. 6,. Junii I. 6,1 2. 6,1 3. 6,2 4. 6,0 5. 5,9 6. 7,2 7- 6,7 8. 6,5 9- 6,2 10. 6,1 11. 6,0 12. 6,0 i3. 6,0 14. 6,1 i5. 6,0 16. 6,1 >7- 6,3 18. 6,6 »9- 6,4 20. 6,2 21. 6,0 22. 5,9 23. 6,3 24. 6,5 25. 6,3 26. 6,7 27. 6,1 28. 6,5 29. 5,8 3o. 6,2 Epuemeuides Tiberikae 3o3 ANNO i835. Jul lllll ]. 6,3 2. 6,. 3. 5,9 4- 5,8 5. 5,6 6. 5,7 7. 5,7 8. 5,6 9- 5,6 10. 5,6 11. 5,6 12. 5,5 i3. 5,5 i4. 5,5 i5. 5.4 i6. 5,4 17. 5,4 18. 5,4 19- 5,4 20. 5,6 21. 5,6 22. 5,8 23. 5,7 24. 5,6 25. 5,7 26. 5,6 27. 5,5 28. 5,4 29- 5,4 3o. 5,4 3i. 5,4 T. tv Aiigusii I. 2. 3. 4. 5. 6. 7- 8. 9- 10. 1 1. 12. i3. 14. i5. 16. i7- 18. '9- 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. 28. l^' 00. 3i. 5,4 Septembris 1. 5,8 5,4 2. 5,6 5,6 3. 5,6 5,9 4. 5,6 7,0 5. 5,5 6,7 6. 5,5 5,4 7- 5,5 5,4 8. 5,6 5,4 9- 5,6 5,4 10. 10,2 5,4 11. 8,7 5,4 12. 6,9 5,4 i3. 5,9 5,4 .4. 7,6 5,3 i5. 9,4 5,4 16. 7,3 5,4 »7- 6,4 5,4 18. 6,2 5,4 >9- 8,2 5,4 20. 8,7 5,5 21. 6,8 5,5 22. 6,3 5,6 23. 6,1 5,9 24. 6,0 5,6 25. 5,9 6,0 26. 5,Q 8,2 27. 5,§ 7,0 28. 5,3 6,. • 29. 5,9 6,0 3o. 6,1 5,9 39 3o4 lOSEPHI VeNTCROLI ANNO i835. Octobris 1. 5,9 Novenabris 1. 6,7 2, 5,9 2. 6,4 3. 5,9 3. 7,1 4. 11,5 4. 7,2 5. 6,9 5. 6,6 6. 7,6 6. 6,4 7- 6,8 7- 6,5 8. 6.5 8. 7,1 9- 6,2 9- 8,q 10. 6,1 10. 7,S 1 1. 6,1 1 1. 8,3 12. 6,7 12. 7,6 i3. 10,0 1 3. 6,9 i4. 7,7 14. 7,2 1 5. 7,0 i5. 10,2 i6. 6,6 16. 12,9 17- 6,4 17- 10,2 i8. 6,3 18. 8,4 »9- 6,2 '9- 7,8 20. 6,2 20. 7,4 21. 6,1 21. 7,2 22. 6,1 22. 7,0 23. 6,0 23. 6,9 24. 6,0 24. 6,^ 25. 6,0 25. 6,7 26. 6,2 26. 6,6 27. 6,0 27. 6,5 28. 6,1 28. 6,5 29. 7'9 29. 6,4 3o. 6,8 3o. 6,4 3i. 6.8 Decern ibris I. 7," 2. 6,7 3. 6,5 4. 6,4 5. 6,3 6. 6,3 7- 6,3 8. 6,2 9- 6,2 10. 6,2 1 1. 6,4 12. 6,4 i3. 6,1 14. 6,, i5. 6,0 16. 6,0 17- 6,0 18. 6,0 >9- 6,2 20. 6,8 21. S'9 22. 8,1 23. 7,(i 24. 7,3 25. 6,2 26. 6,1 27. 6,i 28. 6,1 29. 6,1 3o. 6,1 3i. 6,. Ephemerides Tiberisae 5o5 ANNO i836. Jamiarii 1. G.o Februarii 1 . 7,2 Martii 1. 12,5 2. 6,0 2. 7,» 2. 10,2 - 3. 5.9 3. 9>2 3. 9'' 8,5 4. 5>9 4. i3,i f4. - 5. 5,9 5. 14,2 5. 8,0 6. ^'^ 6. i3,6 6. 7,9 7- 5,0 7- 10,7 y • 7,9 8. 5,§ 8. 9>J 8. 9,5 • 9- 5,8 9- 8,9 9- 10,7 10. 5,8 10. 8,1 10. 10,3 1 1. 5,9 1 1. 7'^ 1 1. 9,1 12. 5,9 12. 7,5 12. 8,5 i3. 5,9 i3. 7,4 i3. 8,0 14. 6,0 14. 7,1 14. 7,7 i5. 6,1 i5. 6,Q i5. 7,6 16. 6,2 16. 6,8 16. 7,3 17- 6,2 »7- e,7 17- 7,2 18. 6,4 18. 6,9 18. 7,1 >9- 6,8 19- 7,1 J9- 7,0 20. 6,4 20. 7,9 20. 6,9 21. 6,4 21. 8,1 21. 6,9 22. 6,3 22. 7,5 22. 6,9 23. 6,3 23. 8,3 23. 6,8 24. 6,2 24. 9,5 24. 6,7 25. 6,0 25. 12,1 25. 6,7 26. 6,0 26. 10,5 26. 6,7 27. 5'9 27. 12,1 27. 6,7 "^ 28. 5,9 28. 11,1 28. 7,6 29. 5,0 29. 12,6 29. 8.8 3o. 5-9 3o. 8,q 3i. 6,6 3i. 8,1 3o6 losErni Venturoli ANNO i836. Aprilis I. 7,5 Mail 1 . 6,9 lunii I. 7'7 2. 7.2 2. 7,2 2. 7,6 3. 7.' 3. 8,1 3. 7,2 4- 7,0 4. 7'^ 4. 7,0 5. 7.2 5. 7,3 5. 6,9 6. 7,0 6. 7,1 6. 6,8 7- 6,8 7- 7,1 7- 7,0 8. 6,9 8. 7,0 8. 7'0 9- 7,0 9- 7,0 9- 6,7 10. 7>7 10. 7,0 10. 6,7 11. 84 1 1. 7,0 1 1. 7,4 12. 8,3 12. 6,9 12. 7,0 i3. 10,9 i3. 6,8 i3. 6,9 14. 10,0 14. 6,7 14. 6,7 i5. 8,6 i5. 6,6 i5. 6,6 16. 8,. 16. 6,6 16. 6,5 17- 7,8 >7- 6,7 17- 6,5 18. 7>5 18. 6,8 18. 6,4 »9- 7.3 '9- ^,7 19- 6,4 20. 7.2 20. 6,6 20. 6,4 21. 7.' 21. 6,5 21. 6,3 22. 7,0 22. 6,5 22. 6,3 23. 6,9 23. 6,5 23. 6,3 24. 6,8 24. 6,5 24. 6,2 25. 6,7 25. 6,6 25.] 6,2 26. 6,7 26. 6,8 26. 1 6,2 27. 6,7 27. 7,1 27.1 6,1 28. 6,7 28. 8,0 28.1 6,i 29. 6,6 29. 8,7 29- i 6,1 3o. 6,7 3o. 3i. 9,2 8,- 3o. 6,1 El'HEMERIDES T.'BEP.INAE 3o7 ANNO i836. lulii 1. 6,0 2. 6,0 3. 6.0 4. e.'o 5. 6,0 6. 6,0 7. 5,9 8. 6,1 9- 6,2 10. 6,1 11. 6,1 12. 6,2 i3. 6,2 14. 6,1 i5. 6,0 16. 6,0 '7- 5,9 18. 6,0 >.9- 6,0 20. 5,9 21. 5^9 22. 6.0 23. 5,9 24. 5.9 25. 6,0 26. 5'9 27. 6,0 28. 5,9 29. ^'9 3o. 5.8 3i. 5,8 Augiisti I. 5,8 2. 5,8 3. 5,8 4. 5,8 5. 5,8 6. 5,8 7. 5,8 8. 5,9 9- 5,8 10. 5,8 11. 5,8 12. 5,7 i3. 5,7 14. 5,7 i5. 5,7 16. 5, j;. 5,7 18. 5,7 '9- 5,8 20. 5,7 21. 5,7 22, 5,7 23. 5,8 24. 5,8 25. 5,7 26. 5,7 27. 5,7 28. 5,7 |9- ^7 3o. 5,7 3i. 5,7 Sepiembris 1. 5,7 2. 5,7 3. 5,7 4- 5,7 5. 5,7 6. 5,7 7- 5,7 8. 5,7 9- 5,8 10. 5,9 1 1. 6,1 12. 5,9 i3. 5,^ 14. 5,7 i5. 5,7 16. 5.8 >7- 5,8 18. 5.7 »9- 5,9 20. 10,5 21. 8,4 22. 7,3 23. 6,5 24. 6,3 25. 6,0 26. 6,0 27. 5,9 28. 5,9 29- 5,^ 3o. 5,8 3o8 losEPHi Ventcroli ANNO i836. Oclobris i. 5,8 Novetr ibris 1. 7.2 Decembris 1 . 2. 11,4 2. 6,6 2. 3. q,6 3. 6,3 3. 4. §,8 4. 6.2 4. 5. 6,9 5. 6,1 5. 6. 6,4 6. 6,1 6. 7- 6,2 7- 6,4 7- 8. 6,1 8. ^,9 8. 9- 6,0 ' 9- 8,7 9- 10. 6,2 10. 7,7 10. 1 1. 6,8 1 1. 7,0 1 1. 12. 6,3 12. 6,7 12. i3. 6,2 i3. 7,2 i3. 1 4. 8,0 14. 7,2 14. i5. 6,4 i5. 7,0 i5. 1 6. ^'" 16. 7,0 x6. 17- 6,1 17- 7,3 »7- i8. 6,0 18. 6,9 18. '9- 6,0 19- 7,2 19- 20. 5,9 20, 8,4 20. 21. 5.9 21. 8,5 21. 22. 5,9 22. 7,6 22. 23. 5,8 23. 7,4 23. 24. 5,8 24. 7,0 24. 25. 5,8 25. 6,8 25. 26. 5,8 26. 6,6 26. 27. 5,8 27. 6,9 27. 28. 5,8 28. 6,8 28. 2q. 5,9 29- 6,4 29. 3o. 7,2 3o. 6'4 3o. 3i. 8,3 3i. 6,3 6,3 6,2 6,3 6,2 6,2 6,2 6,1 6,1 6,1 6,3 7,3 6,6 6,4 6,3 6,3 6,5 6,3 6,3 6,1 6,1 6,1 6,0 6,0 6,0 8,8 1 1,5 8,9 9,1 9,8 8,9 PETRI CALLEGARI De nova solutione Problematis Fermatii nee non aliorum, quae ex iisdem fornndis deducunlur. 1, X^vangellstaeTorricellio propositum fait a Fermallo pro- hleina , quod ila eminciari potest. « In trianguli area punctum w invenire , ev quo si ad singulos vertices ducanlur rcctae, »j haruin surama vilninmm evadat. » Torricellins iriplici ralione hujusmodi problema resolvit, uti «x Thoma Bonavenlura , qui de hujus Georaetrae vita et re- bus commentaria scripsit, coHigimus^ sed ilJius soluliones ine- ditae sunt (i);, Vincenlius Vivianius quoque ejusdem proble- matis a Torricellio paniceps faclus illud enodavit (2) ^ at in- ter Geometras illius aetatis, qui ad enuncialum problema sol- vcnduui insndarunt, Cavalerius praesertira recensendus est (3): ejusque solutio maxime excellit turn quia simplex est, turn quia omnes hypotheses, quae angulos trianguli respiciunt, amplectilur. Aliara eiiam hujusce problematis, quae cum Ca- valerii solutione acquiparari potest , concinnavit Vincenlius Riccalus: sed hie Geometra neque sua, neque alienis solutio- nibus contentus studium, et opcram denuo banc in rem con- tulit, et methodo exchisionis problema tentandum esse puta- vit. En illius verba : « difficilliraum hoc problema, quod a w muliis tentatum , a paucis quoad omnes partes extricatum j> perficiam methodo exclusionis , cujus melhodi exemplum (1) Lczioni Accademiclic. Milano i8i3. pag. 54 e seg. per Silveslri. (i) In Appcndicc Operis de Maximis , ct Miaimis. (3) Exercit. 6. prop. iS. et seq. 3io Petri CxLiECAni » placet alI(jiianclo profcrre. Hnec cnim , licet in re gcoraetri- » ca inuliiis saepe, plerumque inelegantior evailai;, lamcii iii- w lerdiiin aflferl iililitaleni , et in pracsenli pioblemale haec " una visa est niihi possK hypotheses omnes aniplecli. " (i). Sed Joachim Pcssuti (2) Riccatum quodammoclo rcdarguit, et e contra niaxinie laiulat Frisii tenlamcn, quod paucis lineis ( ut ipse Frisius (3) fatetur ) cxpositum fuit. In cxpenden- dis Riccati atqne Frisii solutionibus non itnmorabor: verurn- taraen aflirmari posse mihi videtur, Riccatum prae caeteris parum ulilitaiis ex uiethodo exchisionis collegisse^ optandum vcro esse ut accuratior sit Frisii solutio, quani tenlavit nie- thodo infinite parvornm. Hanc eandem methodum prosecutus est CaroUis quoque Comes de Fagnanis (4)^ sed synlhelice Fcrmatianura prohlcma lentarunt Andreas Toramasiniu:i (5) , aliicfue j immo Franchinus de maxima difficultate subjiciendi problema analyticae methodo locutus est (6) in adnotilione , quam solution! suae apposuit, Brevis haec de enuncialo problemate lot tanlorumque Geo- metrarum tentaminuni exposilio, uec non Riccati atque Fran- chinii verba satis demonstrant rei difficultatem. Nihilominus cum argumentum Geometris praesertim Italis proposilum ad trulinam itcrum revocare mihi quoque placuerit, factum est, lit in sequeutem analylicam olTcnderim genericam solutio- nem, quam, ni fallor, Matheseos cultoribus non ingratam fo- re confido. 2. Sit ACB(Tal). XXV. 2."''' fig. 1.) triangulum quodcumque^ O denolet punclnm, ex quo rectae O A, OB, OC ad vertices an- gulorum ductae sunt, quarum aggregatum minimum esse debet. Si liuca OC ap])elletur x, et angulus ignotus BCO appelle- tur (», posito CB = «, CA = ^, et angulo BCA= k erit O B = V'(x2 -t- a^ — 2a X cos o ) , (1) Inst!tutioaes Analyticae. Tom. a. pag. 374- (2) Riflessionl dell' Ab. Pessuli ec. pag. 60. Li'Orno 1777. (3) Alti dei Fisiocriu'ci di Siena. (4) Produzioni niaicmaticLe. Pesaro 1750, Vol. 1. (5) De mnximis et minimis Specimen ec. Pisis. (6J Eli verba Fraucbinii. « Con queslo melodo soddisfassi al problcma di Fermat, » problcma , clie allri , non ecceltuato il Torricclli , ha creduto riuoso all' aiialisi , » e che il P. Frisi ssser'i di avere geomctricamente risoluto in poche lince. " Saggio di una Duova leorica elcincutare sui poligoni. pag. 65. De solotioke prob. fermatii 3i I aique O A = -/(xS +J2— 2 6 a: cos ( A — 'x,4,-4- 2 ( cr — i. cos ( A — w))=:o, e cujiis resotutio- oe enascitur , / , , V , sin (A- — =: . — , cos « =:- V (1 -j-iaug'^ 1 Hinc e lormulis sm ^os « =--,—-• -— • V (1 -f.iaug'' t 2 Et cum ex aequatione ^G) erualur (p^j^ „= -^- . sin* o, pari mo- do habebimus 120", atque vice (f^,^ ( uti superius retuHraus ) unaque valor e- lementi x ex aequatione (H) depromptus, habebitur (1) Facile demonstratur , angulum COB adaequare 120*. Revera habetur cos C< _ CO' + BO^ — CB _ 2 X (x — a. cos a) _ a: — a. cos M _ 2 C O. Q0~ — 2X^ p~' ~" a sin O 2L\ = — 1 = cos 1209. a V| 1 4, — cos' O 1 Eadem demonsiratio pro angulo C 0 A repetenda est. 4 COS* o 4 sin «. cos o 2cos(3. sino := ai sin' o I — r — CDs'* O + De soldtione prob. feumatii 3i5 a r cos n. ip'^ — (a X s'ln oy ( , ■ „ a ■, ■ ■> : — ■ • =: /«' cos o I cos W — I '^\.. ( \ vrl i (sino\2 X /2a2sin2«\, sin' 0\ /8 a'' sin-' o\ ~} '' \ VTT ) Haec postrenia expressio eiiam trasformari potest ita ut ha- beatur «^.cost>^2^^-(a^.sino)2. ^ y/^ fcos' o - sin' o 2 cos « sin o ^^„ -8sinoj 3 + 3yj Pari modo obtinebitur b X. cos ( k — O). (p'^^ ^— ^bx. sin (A- — o)y 3 Vr Vi" sin' 0\ /8 a^ sin^ «> sin Ot i" 1' i V'a? (cos ( A- — «)2 _ sin ( k — o) 2 sin (A— o) cos ( A— o) 4- 8sin(A — tfj| 3 3y^3- Cumqueexformulistrlgonometrisliqueat cos^^ — sin^& = cos2 unde a =: 60", et ideo 2 -„- , ac cliam 2 -* cos 2 (A — &) < — --, et sin 2 ( A — w ) > -„ .equiljusva- loribiis patet partem positivam exsuperare negativam , unde Hinc DOtandum est, res expositas ad valores quantitatum 2 120". 5. In tertio paragrapho nunquam k esse majoreni gradibus 120 adnotavimus^ addendum est eiiam ex hypotesi &> = 1200, effici jc= 0: qua de re siquod punctum iu area trianguli eJi- gere nobis placet, verlicem C propositi trianguli eligendum es- se comperimus. /- -TT 1 / sin «\ 1/ , s sinfA— o)\ D. Valores x=a/cos«4- — -], x = ol cos (h— 0)-+' rr~~ I V V3 / \ VI f 3i8 Petri Callegari praelermlttcmli sunt, quia hi minimo non sailsfac'iunt. Reveraexadnoiatione, c|uamtcrlioparagraphoadjecimus,habelur cos C O B = — -: . Pro elemenio jc substitutione facta prio- lioris valoris, quem in praesenii paragrapho retulimus , post reductiones oblinetur cosGOB=— , ex quo angulum 003=60" esse inferlur. Idem de angulo CO A eveniret. Sed propter hoc oportet , ut puuctum O existat in arcu ADD, qui anguli 120" capax sit. Sed cum punclum 0 extra areani trianguli ABC <;xisteret, ideo in hoc casu minimum haberi non posse eviden- ter manifestum est. Alias duas coral)inationes valorum elementi x, quae fieri pos- sent, minimi condilionibus non satisfacere pari modo demon- strari potest, quod brevitatis caussa praetermittimus. 7. Si aggregatum irium rectarum oplatur, primuin erit „ / sin fJ\ 2 a . 2 J . , , . S zz al cos O :-^ l-H — . sin O 4- sin ( ft — o); V y/i / VI Vi inde evolvendo sin (A — «), aique subslituendo valores sin^y, ei cos CO ex formulis (I) , (L) desurnptos oblinetur - ab sin ^-f- V3. cos A- a aSf'i — Z>Vo. cos /[ — 6 sin S ~ y^ V(«-+^'^— 2aicos(A +60")) ^•V(a2-t-6^— 2a6cos (A-t-GO")) h 5 V 3 — (2V3. cos A-f-asInX ^ y/a^ -f- y^ — lab cos ( A-+.60"))' et deniquc, debitis operalionibus absolulis, S = V ( a^ + ii _ 2 ai cos ( A- -t- 60«))^ quae formula ob eleganliam nntatu digna est. Praeterea ea- dem evidenter demonstrat summam, quam per S indicavimus, esse trianguli basim, quae angulo k -+■ 60" ex lateribus a, b comprehenso opponilur. Hinc descripto triangulo acquilatero ADC (fig. 2. Tab. XXV. 2» ) supra lalus AC, si vertex B trian- guli daiicum verticeD jungatur, linea recta BD habebitur, quae aggregatum S aequabit. Quare perelegans trianguli aequilateri relatio cum quocumque triangulo excellit. Quam Geometrae non animadverterunt, quantumvis Comes Carolus ex Fagnanis De SOLUTIOXE PROB. FERMATn Sig aliqniil observaverit de hoc argumenlo, quod praediclae rela- tioni affine eral. 8. In adnotalione terlii paragraph! valorem cujuscnmque trium angulorum (fig. 2.) COB, COA, BOA esse 120" de- claraium fuil, ex quo angulum GBO=6o" — at inferlur, el ideo 1 v'a"' co»CBO := cos (60' — 0)= — • cos 04- — -sin o , unde post subsiitulionem valorum sin &>, cos De S0LL"TIO^•E PROD. FEnMATII 321 reduci poterit, videlicet ad aDguliira BOC inscriplum in area circuli GIB, qui ceoiro F, radio CF=-- confeclussit. Prae- dicii ccntri coordinatae ad angulum rectum insislenies sunt CH= -. HF= J el cum linea GF normalis ad rectam MN esse debeat, ita isthaec efGcere debet anpulum NCB = 120" cum linea GB^ qua de caussa angulus FGB aeqnabilSo". Tali hypothesi fieri debet u =k, seu k — ai = o , et ideo sin ( A; — co") ■=. o • inde evolvendo , atque subsliluendo va- lorcssin , cos co oblinebitur b V3 — a V3. cos A- -f" a sin A :^ 0 , ex qua aequalione GOB eruemus _ t\/r-f- vr-zc 4 fli — 3 /-!» ) sinA;=: ■ , 4 a at postea 3 5 4-^(4 02 — 3 i«) cos k = ' " . 4a Ex his valoribus sin k , cos k habebimus —b ■/3"-f--\/37-v/( /jg-i — ib^ ) ''°S * = 3Z,4-v'(4a-2_3i-^)~ " Eundera valorem eliam formula (O) superins reperta sup- peditat permulando a in ^, el vicissim. 12. Perelegantem inlerea relationem iriura linearum, de qni- bus hactenus locuti sumus, non praeiermittamus, quam his verbis enunciabimus. " Rectanguhim constitulura a linea BD (Fig. 2), atque dif- w ferentia duarum quarumcumque ex iribus lineis, de qiiarum " summa scrmo fuit, adaequat differenliam quadraiorum la- w tcrnm, quae cum duabus lineis, quarum differentiam per- w pendimus, ad eosdem lerminos pertinguntj videlicet B D ( 0 A — O C ) = lir — B c' . Quum sit 322 Petri Callegari 2ai. «in ( A_t-60») 00 = OA = i2 V 3 4- 2 a ft. sin ( ft — 60" ) Vs. ■/( a2 + ii_2 aicos,(A + 60»)) posito AB=c, deducilur h'^ — 2 ab. cosk c'^—a^ OA — 0C=: -7 _ Vid^ + b- —labcOsik + GO"))— S ' ex qua aequatioue theorema superius propositum evideoiissi- nie palet. i3. Expressiones reclarum (Fig.4 Tab.XXV.2*)OA,OB,OC in secundo paragrapho repertas ad qiiadralum evehamus. Ag- gregatum quadralorum littera Q denoteiur, et ideo erii Q=:a2-4-i^-+-3x^ — 2axcoso — 2b x cos (k — o). E doclrina calculi differentialis de maximis, et minimis obti- nebimus 1 /^Q\ -- 1 - — I = 3 X — a cos'o — bcos(k — o) = 0, 1 ldQ\ (P) -(-— ^1 =(asmO — £.sIn(X — o))x = 0, 2 \a of ex quibus aequationibus luculentissime sequentes deduci pos- sunt (Q) x = — I ( a + i cos A) cos fi? -4- 6 sin O sin k\, ( a -}- i cos ft ) sin o =: 6 sin ft. cos a. Ex hac postrema quadrando , atque 1 — sio^ co substituendo pro coi>- 00, oblinebilur b sin ft sin O -zz ■ } rr -R — ; 7-: V ( a2 -I- t^ 4- 2 o ft cos ft )• Si bic valor in aequalionem cos' a* -t- sin* « = 1 infertur, erit a-\-b cos O ~ V ( a' -f- ft- H- 2 a ft cos ft )' Ideo ( in aequalione (Q) positis valoribus sin &>, cos <« ) e- licietur De SOI-CTIOKE PROB. FERMATII 323 1 j: z= -V(a»-+-i»+2a*cosA). Ex aequatione vero (P) deduciniiis a sin o -z^h sin {k — o), videilicet normales BI, AH esse inter se aequales, seu rectam X productam,si opus sit, trianguli basim in partes aecjuales secarc. Praelerea lineae CN expressio invenialur, ut cum valore e- lementi x comparari possit. Quare haec recta y nuncupetur , et erit NB = j'' -f- a^ — 2 ajcos j tiaiu partem aggregati quadralorum lalerum trianguli a- >j daequat. « Revera habemus Q=i:a'-f-i*4-3x' — lax cos o—lhx cos {k — o)\ ex hac expressione post debitas substitutiones, atque reductio- nes elicietur 324 Petri Callegari ^ 2 ,! _|_ J2 _ c2 Ast, posito AB = c, habelur cos A =^ — -— ; — ~, unde pa- tet ^ (a*-+-i^ — aicosA) rz:*^^ 1 , quod est theorema e- nuncialum. i5. Sicjua recta ex tribus OA, OB, OC supponatur con- sldiis, exempli gratia OC, idem erit ac quaerere punclum in circuli circumferenlia, ex quo ductis rectis ad alios duos pun- clos, cariim snmma minimum evadat. Istud probleraa, quod etiam ab Hospitalio (i) resolutum fuit, faciliime resolvi potest per formulas quas invenimns. No- bis satis sit illius mentionem fecisse, et ad reliqua pergamus. 1 6. In exprcssione, quam per S denotavimus (§. 2) clenien- tura X ab '. i8. Ad casus particulares devenire possumus, si hypotheses particulares de angulo X assumantur. Ponatur A = 180", et ex- pedite solutioiiera probleraatis , de quo egit Gabriel Manfred), habebimus, quod denuo Ganteizanius enodavit (i)-, aliamque solutionem Fagnanius ipse in Producllonibus Malhematicis concinnaverat. Hac hypoihesi lincae OA, OB in lineam rectara FE componuntur, et aequalio (R), qnam in praecedenti pa- ragrapho reperimus, ad sequentem reducitur y { a. sin {k — o) — X ^sin(A — o) COS O .+• cos (k — o) sin O^ } -|- ax sin 0 = 0, ex qua a X. sin O •^ X sin A' — a sin (A — a ) Hoc valore in expressione S' substitute, post debltas reductio- nes habebimus (p^ X. sin A S' = X. sin k — a. sin (A — o) quod eliain ex triangulis CFE, COE statim ernitur. Hinc (1) Aui della SocietSt Italiana. 026 Petri Callegari post differenliationem , coiisuela aequatione consliluta jiixta doctriuatu de maxirnis, atque minimis, oblinebiiur X (x — a cos o) OJ^ . a sin ( A — «) (V) —5: — ^-^ 'Px X sink —a siu (A — o) Ex Venice C normalis C P ad basim EF demitlalur , el eiit _ _, x(x — a cos (.i) fb, z= . . ac O F = j/ ( a' ■+- j2 — 2a J cos {k — '*')). "nJe post substilu- tionetn valoiis elementij' superius reperli habebiraus (p . a sin ( A — o ) 0F = : . X sin A- —a sin (A — o ) et ideo PE=:OF infertur, nem])e perpendicularem ex Veni- ce trianguli deductam in basim EF ( quae minimum esse de- bet ) earn seoare eodem modo , quo a puncio O dividilur , per quod ducia esse debet. Ex hisce hoc coroUarium deducltur. Si recla EF in puncto O quocumque modo secta, eliam dividatur in P eadem ratio- ne, atque normalis indefiniia P C evehalur, et ex quocumqne hujus perpendicularis puncto C duae rectae demiltanlur, quae transeant per extreroitates lineae datae FE , isthaec minimum evadit quoad angulum, qui hac constructione constiluilur in puncio C. 19. Si vero equationem (V) praecedenlis paragraph! evol- veoius juxta potenlias decrescentes elementi jc, habebimus x3 — A x'^ + B X — C=:0, ( ubi A, B, C erunt quanlitates invariabiles ) ex qua aequa- tione X innolescet. 20. Praeterea unicuique angulorum BOC, A OC delermina- lum valorem tribuere possumus, et ex aequalionibus paragra- phi dccimi septimi valores elemeniorum jc,j in functione a, et cci expressos habebimus, qui in formula summae S' substi- tuendi erunt, et postea in expressione, ad quam deveniraus, so- lum & quamitatem variabilem intueri dcbebimus. Reapse cosCOB=:o, cos AOC = o supponantur, videlicet linea FE normalis ad lineam BO habcatur , et oblinebiiur De solotione trod. FERMATii Sz; ac y= _^__^__ , unde post subsiituilonem , at- cos(A- — (i/) que reductionem eruitur S' zsa ( tang o-f-tang(A; — O )). DifTerentiatione confecta, habebimus A^s\ / 1 1 \ \d Qf \co3 o COS ( ft — a)f ' et ideo 1 1 _ cos' o cos*^ {h — «) ex qua aequatione infertur cosi»^=cos(A — &), videlicet opus est, cum angulus FCE in paries aequales seclus sit, ut x a- daequet J", proindeque consequitur, iriangulum FCE isoscele esse debere. Ad banc consequentiara inter caeteros syntbelice Tonimasinius pervenit. (i) (0 Op. Cit. pag. 3. corol. III. T. lY. 42 T..,m:IV Tab: XXV lAI. Ki'tlmi. ANTONII ALESSANDRINI Observationes super intima branchianim structura viscium cartilagineorum. (i) Audicio vestro subjecl anno proxloie elapso, Sodales prae- slantissimi, ohservaliones nonnullas meas, quibus in piscibus generatim, turn maxime in Orihragorisco, brancbiarum slru- ciuram palefacere, et illustrare suscepi. lis facile ostendi pi- scium omnis generis, quorum ossea structura est, vel cartiia- gineo-fibrosa, proprias esse, levi aliqua tantum excepta varia- tione, singulares organi adeo necessarii non plane ab Anciori- bus antea distinctas proprietates, eas praeseriim , quibus rui- randae liberae superficiei amplitudini raembranae luucoso-va- scularis natura providit, in qua fundamentum consistit, et fe- re dicam, officina respirationis. SImilis instituenda supereral investigalio in piscibus vera carlilagineis, quorum branchiae, quoniam in osseis mullo aliter conformatae apparent , suspi- cioni merito dabanl locum de gravi invicem discrimine inli- mae quoque compositionis. Novae, quas modo vobiscum. Aca- demic!, breviter communicabo, observationes banc alteram su- sceptae illius generalis disquisilionis partem adimplebunt. In piscibus cartilagineis,ita nuncupant Icthyologi species om- nes, in quihus scehion constanter cartilagineum manet, duas branchiae ofl'erunt distinctas formas,quae acceptae divisioni fun- damentum praebuerunt piscium cartilagineorum, illonim nem- pe, qui li!)eris, et illorum, qui fixis branchiis inslructi sunt. in piscibus primae seriei, et piscibus osseis maxime similis de- prehenditur conformatio organi istius, non modo extrinsecus, (i) Academiac tradita die ig. Jaonarii 1837. 33o Antomi Alessandrim inque ejus pariiljiis taniiun sccuntlariis, sccl etiam in intiraa apparatus compagc, in arcubus, scilicet, el nvembrana ipsa le- Diiissima eorum propagincs laminarcs involvente. Res vero lon- ge alilcr se habcl in piscibus cartilagineis , qnos Icihyologi a branchiis fixis nuncnparc solent, Ilaec enimvero dcnominatio ipsa niaximam cjiisdcm organi ilifTerentiam satis ostendit in- ter pisccs hnjusmodi, ct species rcliquas, quae nimirnm in eo cousistit, quod quisquc I)raucl)ialis arcus usque ad colli integn- inenta pertingit, cum iisque ex parte sua convexa adhaerens procedit. IJnde ortnni habcut a latere colli rimulae tolideni quel arcus brancliiales non libcri, et comunem ducluru sequen- tes, sed in cute peculiari modo infixi. Ad pisces ilaque secundae seriei invesligationes meas conver- li miuime dubitans, quin peniliores quoque organi partes ae- que ac apparenles gencralis ejus conformalionis analogas dif- ferentias exhiberent. Eoque magis ad ferrum analomicum denno suscipiendum rae impulit opportune oblalus piscis hujus gene- ris insolitae inagnitudinis. Mense Majo praecedente publice ostentabalur in foro nostro plscario Squalus ejusspeciei, cui uomen ex Linnaeo Squahis griseus ( Notidanus griseus Cuv. ) undecim usque pedes bn- nonienses longus, sive circiter metra quatuor, et decern et ocio centiractraj quae longitude ordinariam huic speciei assignatani valde superat, pedum scilicet parisiensium quatuor. Branchia- rum structurara in hoc squalo ei analogam inveni, quae reli- quarum ejusdem familiae specierum propria est. Totius organi apparatus descriptionem praetermitto^ ex scriplis euim jam edi- lis Auctorum, qui antecesserunt, earn coUigere quisque facile potest;, aique ad intimam gradum facio , et subtiliorem orga- ni compositionem, quae nondurn accurate, quod sciam, inve- stigata est*, quaeque attentioue digna in hac parte comperi , statim exponam. Piscis lauiae molis sero admodum mihi delatus jam late pu- Irescere inceperat. Quam ob causam branchias ejus in natura- li disposilione examiuare baud omnino potui*, earumque san- guiferum systema generali, et perfectae injeciioni sustinendae jam impar erat. Nihilo tamen minus characterem hunc vere specificum deprehendi, quinque scilicet in quoque latere fora- mina, et toiidem cava branchialia, proindeque totidem quoque arcus, sive branchias completas, seniibrauchiam praelerea an- De piscium BRAwcmis 33 1 licae primi, el capiii piopioris cavi parieti, siciU in allis spe- cieljiis, respondcnicm. Decern deinde avuisi arcus branchiales cum ea lanlum faliuroe cartilngiricae porlione, quae suam hranchiis singulis eliam avulsis naluralem formam servaret . Haec auieni organi fullura cartilaginea , quam quidem cogno- scerc primum juvat, ut descriptio plane inlelligatur sublilioris lexlus super ea distenli, in duabus consistit mediis , et prae- cipuis cujusque arcus regionibus, quarum major ( c. Tab. XXVI. ) naluralem infcrius sequiiur branchiae posiiionem, et tertii inlerposili segmenii ope cum media serie conjungilur car- tilaginum hyoidearum^ minor vero (r/) sursum conversa quar- to cum segmenlo arcus convenit, quo cum anlica spinalis co- lumnae legione conjungilur. Binas servalas raedias arcus por- tiones ita simul uniias regit validum ligamentum fibrosum (a), ul arcus ipse plus minusve curvari, et remitli alternalim pos- sii, nimirum motus ipsos exercere, quos respiralionis actus re- quirit. Radii quatuordecim cerlis intervallis successive prodeunt ex parte arcus convexa , quorum medii oblongiores, breviores an- tem, el adhuc imperfenti, qui a latere comitanlur. Quisque radius cum arcu cohaeret ope fibrosi ligamenii, cujus inlerpo- bitione fit locus minimis, inlimisque moiibus inflexionis ra- diorum ipsorum, quorum est branchialem pectinalam mem- branam, quam praecipue suslinent, alternalim lendere, et re- miltere . Apparatus iste cum molli toto involucro suo , textu cellula- ri nempe, musculis, vasis, nervis, denique membrana derma- to-mucosa, quae organi praecipuura est fundamenlum , veram brauchiam conslituit Tab. XXVII. exhibitam. Pone cavum ar- cus cartilaginei («,^) proiendi cernitur mucosa faucium ab ore super branchiam, ibique inglomerare grandiuscula quaedam tubercula, sive obtusas appendiculas (c, c,c, c), quae clauden- dis inserviunt rimulis inlerbranchialibus communicationis inter cavum oris ipsiim , et branchiarum interslilia, quemadmoduni adamussim res se habet in piscibus, qui branchiis liberis n- tunlur. Eadem mucosa involvit deinde arcus facies laterales^ partem ejus convexam praelergredilur bases operiens (o, o, o) radiorum cartilagineorum , et brevi tandem ab arcu iulcrvallo textura, atque disposilioneomnino diversa repente suscepta, mu- cosa ipsa super anlica, et posiica branchiae ampla superficie in 332 Antonii AlessAndrini plcxiini abit pecliniformem ( lere coactus fui^ paiicis enim diebus j)Ost liixa- lionis rednciionem Bononia discessi. Roversns tril)us circiter post rncusihus Brizziiim plane sanatum repeiii^ nanujue siciit antca brachio ulebalur, ac nihil de sumuia ilia sua amiseral agilitale, quam in eo tubae genera sonando, qnod vulgo trom- ba a chiavi appcllatiir, omncs taniopere admiranliir. Factum, quod vobis exposui, melhodi, qnam sequntus sum, opportunltatem , ni fallor, egregie confirmat: brcvi enim, et si- ne noxa gravissima pericula antevertit, quae necesario aegrotus obivisset, si Jnxalionis reductio relordata fuissel quam diu cu- ralionis ab omnibus recepta methodus postulabat. Objiciel fortasse nonnemo incommoda, quae a luxationis re- ductione retardata oriri poterant, a me verbis exaggerari, qnod niulia non desinl excmpla, qiiibus humeri luxatio duobus, tribus, aut pluribus eiiam mensibus transactis, levibus,aut nul- lis interdnm etiam incommodis reponi potuerit. Concedam ve- teres luxaiiones interdnm sanari potuisse, sed casibus, quibus res benevertit, casus fortasse longe plures alii op])onuntur, in quibus conatus omnes vel nullam prorsus , vel imperfectara tanium acgroto sanitatem reddiderunt. Et re quidem vera non- ne ceniies luxatio sero reposiia quovis aliquantum violen- to brachii motu iterum apparuit ? Quolies non accidit, ut ex brachii moiibus alii exerceri non posseut omnino, alii ve- ro nonnisi diniculler? Adde dolores, quibus interea aegrotus afficitur, damna, quae inde thorax experitur, musculares turn conlusiones, turn laceraliones, aliosque malos ellectus , quos violeotia parit adhibenda , ut inveterata luxatio rej)onatur, Ae- qne mirum est, si in libris numerus curaiionum, quibus res prospere cessit , ilium superet, quibus cessit male^ persaepe enim prosperi, raro infausti curationum successus publicantur. Et vere cur prognosis, quam omnes periiissimi chirurgi de luxationc inveterata pronuniiant, saepe saepius est infausta , ni- si quod usu perceperint phires curalionis hujuscemodi exi- tus infelices esse, perpaucos vero felices? Equidera nonnullis etiam mensibus peraclis luxationis reposiiio tentanda est, et ego quocpic id nunquam facere praelerniillerem^ sed nemo in- ficiabilur luxationis reposilioneui retardalaDi pluribus illis, quae T. IV 45 352 PaCLLI BiRONl nunc commemornvi , pericnlis esse ohnoxiam. Quariim reriim ralionctn reclclit Analumes Palhologica, ex qua compertnm est inlerJuni articularia cava, neglccla luxatione, brevi leiu[)ore ob- strui, adeotjiie coiUrliai, lit non ainplins ossis capiil recipere, possiiU, quod pracleiea jam eo dilUcilins reciperclnr, siinul e- nini el ipsa ejus piisiina fortna mutalionein sul)ivit. Ligamenta quoqiie teinpus adeo inimnlat, ut ipsa quoqiie superlicie- ruin articulaiiiiin aplam juncluram impediaiit^ ueque raio ac- cidit, ut artlculare captil inter ct cavuiii dia[)hragina edorinerit. Nihil aiitein dicani dc iinmutationii)iis, qiias inusculi patiun- tur, nihil de adhaesionihus, quas ariiculare caput cum liniti- mis partibus contrahit, deque tot aliis, quihus enarrandis jam mihi tcmpus deficeret, vobisque taedium afl'crrem alqtie satie- tatera . Sed vobis aeque ac omnibus arlis Ciiirurgiae perilis persuasissimum est luxalioni, quo promplius fieri potest, subve- niendumesse. A vol)is nunc polius quaeram,an hoc praeceptum poni,et relineri possit:quum fractura hixationi conjunrta occur- rit, in qua luxatio primis horis ob inflammationem statim or- tam reponi non potuerit^ vix symptomata inflammalionis ces- saverint, illius rcduciio ciirari debeat. Quod si mihi concesseri- tis^ quaeram insuper, an cum in fracti membri superiore frag- mento extensioncs exerceri non possint, arlificium, quod mihi bene cessil in casu supra descripto, prae alio quovis adhiben- dum sit, ut OS fractnm vectis olBciura sustineat: et denuo, si ita est, an arlificium ipsum bjxationi tantummodo sit accom- niodatum arliculationis huraero scapularls cum fractura in su- periore humeri parte conjunctae, non vero aliis quoque casi- bus aplari possit, sicut ex. gratia quibusdam luxationibus frac- tnram femoris comitantibus? Ego quidem quae hie primo, et secundo loco propono, aflirraare non dubitarem;, quoad tertium nonnihil animi penderem , nempe ut clarlus loquar, arlificium perpaucis casibus aptandum putarem. Et priuio quidem, si omnium consensu luxalionis reposilio curanda est ante quara appareat inflammatio , quod quidem absque fracti anus damno fieri possit ^ non video cur eadem reposilio tentan- da non sit, quum brevi tempore infiaramalio cessaverit. Ne- que admirationera dissimulabo meam , luxalionis re[)Ositio- oera prius quam adsit inQammatio, lantopere generalim com- mcndari , eodemque praescribi , ut , quum id obtineri non potueritj retaidanda sit, donee perfectus fuerit callus. Fate- De QUADAM BRACHII FRACTOnA 353 bor equitlem decera aiu qniiitlocim dicbus Iransactis, paullo majorcin resisleriliam evinci debere, qiiam si repositio auie in- flammationem lenlala ("uissel: sed qiiuin lioc oblincri non po- luerit, ricqiic ad->il periciihim fracti arms laedcndi^ inulto satius inilii videuir liixalioiiis re|)Ositionem, vix dii:n iuflainniatio ces- saverit tentare , quaui ad aliiid tempiis remillcre. Quo enim diuiliis ossa extra naturalcm eoruui locum remanenl, to dif- ficilius reponunlur. Quoad auleni akcram ex tribus propositis qiiaeslionibns, ar- tificiiim, quod ego et proposui, et adhilmi, ciiivis alii antepo- ncndum pulo ad illam humcro solidilalem comparandarn, quae necessario requiritur, ut veclis partes valeal ex|)lcre. N.imque in 60 casii, quern vobis exposal, unico quidem, sod hand par- vi moineuti, mihi optime cessit meisque plane res[)0ndit co- gitatis: neqne enim solum hnmero illam soliditalem compara- vi, qnam ei natura noiinisi qiiibusdam post hebdomadis de- dissef, sed per ilhul in hnmero vis satis valida adhibere licuit, qnin ullnm damnum partibns fractnrae fiiiitimis inferretur, in qua sola damni periciihim adesse poterat. Deni([iie quoad ultimam propositionem quoilcscnmqne cir- cumstanliae pene omnes hixationis repositioui faverenl,si nera- pe hand mnlia vis reqniri videretnr, deque anleriori, et infe- riori hixaiione agerctur*, tuto chirnrgum inferius membrum jn- xta artificium mcum solidatum, sicut vectem adhibere posse ar- bitrarer, pelvi scilicet laqueo firmata, et laqneo altero opposito, uti docet Cooperus, ad summnm femur pene sub ejus capita applicalo, veclis oflicio sniijicerem artum inferiorem artificio ipso roboratum (i). Uno verbo mihi persuasum est melhodum, (jua usus sum, ut Brizzio luxationcni reponerem , in praxi ad- mittendam esse, ac tunc potissimnm adhibendam, quum de lu- xatione humeri fractnrae conjuncla agalur, vel nonnunquam eliam fenioris, si fragmentum snperius aut vix, aut nullu mo- do extensiones patialnr, dummodo adhibcainr, aut quum non- dura apparuerit, aut quum vix cessaverit iuflammalio. (i) Duo cum dimidio elapsi erant anni postqunm Acadcmiae observationem banc comoiunicaioram , camquc jam pracio commi^crnm , cum mihi .id^cnil legcrc ia Di.irir), ciii littiltM Bepcrtoire annual . Tab. XXXI.) et cra- nii cavilas adeo adaucta, ut aquae quanlilaiem capere po- tuisset, uti expertus sum, quaternariis libris majorem. Hie i- gitur Cyclops qnammaximc hydrocephalicus pertinebat ad or- dinem Macrocephalorum Geofiroy Saint Hilaire senioris^ et ob peculiares faciei deformitates jam jam destribendas ad fami- liam Cyclocepbalornm a GeofTroy Saint Hilaire juninre stniu- tam, ct ad gcnns Rhinoncephali eorundem, sive ad Cyclopem Rhincaneum Gurliii. Verum eoimvero nolis omnibus iusignie- (i) Nil mibi c$t admnnere de placenta , iatolucribus foetalibus, aliinque ; oam, qaae rcluli , taDtam adooiata ioteoi. De foeto hdmano mowoculo 357 balur, quae hoc monstrorum genus distinguunl: elenlm media in facie mox super oris apertiiram, et practise vix supra labium snperius adparebat oculus A Fig. 1. Tab. XXXI. jam unicus, qui eral el parvus, et quam par est complanaiior, nee palpe- brarum velamiuibus, ut de more, defeubus, sed margine lan- tum, sive era // hue illuc angulosa circumseptus: quod indi- cium praebebat anomalae fusionis qualuor palpebrarum , qui- bus evolutionis progressus et incremeulum dcfuerant. Ilic mar- go ab oculi bulbo inacqualiler disialial: nam plus ad supcrio- ra, et ad inferiora, quam ad lalera ab eo aberat. Carebat pilis cilia couslituentibus, nee ullura in angulis offerebat signum ca- runculae, punclorumque lacrymalium^ nee denique instrueba- tur glandulis sebaceis, quae ab auclore Meibomio nomen mu- luniuur. Tautum videre eral ex eo proficisci membranam mu- cosaui m rn (s. conjunctivam) , (juae, cum se amplius dupli- calura non esset, distende!)alur recta per touim illud spatium, quod intererat inter marginem, et bnlbuin, quern dein oble- gebat efliriens earn produclionem, quam vocanl lunicam ad- oatana. Paullo supra quam marge palpebralis usque adhuc de- scriptus est fronti fiuilimus, conspiciebatur prominentia/", ad cujus radicem inserebatur utrintjue series pilorum e e exlror- sum directa, quae pergebat versus regiones temporum d d hie admodum latas et divergentes, brevique emenso ilinere toium continuum iusliluebat cum capillitio b: unde limbus oriebalur in orbem ductus, qui circumscribebat spatium c inacqualiler rolundum, pilisque deslitutum, quod mediae fronli respoude- hal. Duae aulem, quas diximus series, habendae erant ecu duo informia, «t ingentia supercilia, quae, prout habebant marginem convexum ad inferiora, et concavum ad superiora, dici pote- rant invcrsa. At prominentia intermedia erat nasus /, qui in inferiori frontis parte sese totum collegerat, ut apparatus oph- talmicus transferri posset ad medium faciei, stalimque sub- ter nasum ipsum locaretur. Nasus vero non, ut soliiura, pro- boscidis, sed parvi penis aut coni obtruncati imaginem prae- seferebat. Adnotanda est in h ejus apice a|>erliira i ducens ad caveam suo aditu latiorem, quae fossis nasalibus respondet, de- sinitque in caecum fundum. Tandem os tarn stride apparatui olfactorio, et ophlalinico ncxum non poterat, quin oflenderet mechanica, ul dicam, necessitate in quasdam anomalias enarra- tis quidem conseniientes j ideoque quam par est , arclius adpa- 358 Aloysii Calom rehat, habebatque labium superius p destitntiitn illo cbaractere, scilicet foveola media, quae a sepio narium decurril ad prola- bium, et philiri nomen accipit. Quod eral signum aut anomalae fusionis elementorum, quilnis labium ipsum superius primilus conslruilur, aut, quod melius hanc inter, atque inlernas, prae- cipueossium, anomalias conspirabit,defectusevoIutionis tarn il- larutn parlium, quae ossi inlermaxillari aduectuntur, quam ossis iiiteimaxillaris ejusdcm. Labium inferius deforraaiionum erat expers. Detraclis commnnibus velamentis mihi slatim in conspec- tum venere mnsculi faciei, quibus erant aberraliones parvi fa- ciendae, et facile concipiendae, ut m. orbicularis palpebrarum unicns, absentia m. levaioris alae nasi, labiique superioris, ir- regularis disposilio m. frontalis etc. Potius adnotatioue dignum erat, quod spectabat ad m. temporales, propterea quod hi mu- sculi non amplius retinerent solitas origines ex ossibus fronta- libus, ac parietalibus, quippe quae cum jam facta admodum atrophica, neve in evolulione et incremento progressa essent, longe recesserant, hydrocephalo cogente, a portione squamosa ossiura lemporuui, et ab alls majoribus ossis sphaenoidei (Vid. Fig. 2. et 6. Tab. XXXII.) Cum me ad examen unici bulbi oculi contullssem, proti- nus admiratus fui, quod iile ab orbita minime conlineretur, sed, prout observare est de oculis invertebratorum, cutem, ut ita dicam, pone legeret et comprehenderetur tantum a tunicae adnatae, et durae matris duplicalione. Quae organica dispositio congruit cum generali modo, quo Blainvillius organa sensuum in capite sita perpendit, ea nempe habens lamquam produclio- nes, seu appendices systematis cutanei adeo, ut oculus in no- stro Rhinoncephalo facile comparari posset bulbo seu papillae cutaneae, quae peculiares mutationes iniverat, ut ascenderet ad dignitatem et olliciuiu visus organi. Res equidem ita se habe- bat^ nam dcerant fere omnia, quae ad orbitam coustruendam sunt necessaria. Ex septem ossibus sceletrum orbiiae compin- gentibus ea, quae ad cranium spectant, parlira evadebani ora- nino ab apparatu ophtalmico, uli os elhmoideum , quod cum sibi non inlercedendum amplius esset inter binas orbilas, me- diam frontem petebat ( Vid. Fig. 8. et 9. Tab. XXXIII. ) et ita olfactus organum sequebatur : partim destituebantur portionibus ad orbitam pertinentibus, uti os frontale, et os sphe- noideum (Vid. Fig. 2 .Tab. XXXII. et Fig. 8. Tab. XXXIII.) De foetd hcmawo MONocnto 359 Hoc cnimvero os carebat alls minorihus, scu processihns ingras- sialibus^ el tanluin coipore, ulis({ue majoribus, et processibiis pterisoideii iriblrnebauir: illuJ, scibcet, corpus, Fig. 8. Tab. XXXllI. c eral atropbirurn, et forniam ciinei gerebal: alae ve- ro majoics ff er&nl adinodum expansae, divergcntes, et antror- sum incbualae. O^od ad corpus, adiiotanduin est, quod ejus apex ad auleriora conversus praebebal originem musculo m. Fig. 9, de quo infra, ad ocuH bulbuin periinenli^ qua de causa hie mihi visus est haberi posse pro rudimenio, aul, si mavis, pro portiuncuhi ossis spheuoidci anlerioris in corpus sphenoidci posterioris collala jam ad orbitam spectaniis. At frontis os divisum in duo, ex quibus coagmentalur, ossea fru- sta 00, Fig. 2. Tab. XXXII. longe a se inviccm recedcntia, pa- rum accrcverat, carebatque porlione orbitab. Constabat sokim ex porlione fronlab , quae non , ut solet, convcxo-concava eral, sed complanala^ eamque fere diceres ossis Iriquetri ima- gincm praescfcrre. Quo factum, ul dura mater, cum suo nalu- rab fulcro in porlione orl)itab desliiucrclur, simnlque cogere- tur vi pressionis, ac dislcnsionis ingentis hydroccphali , super poslicara buibi ocularii faciem desccnderet , donee in fulci- mentum qnoddam, scu obicem offendisset, qui esse non pole- rat nisi paries orbitae inferior, idest planum osseura, quod ei objiciebant processus orbitales ossium maxillarium superio- rum: quo raechanico artificio buibus oculi ab orhita exclude- batur, orbilaeque cavea ad majorera cavitatis cranii ampliludi- nem se eonferebat. Hac igilur organica dispositione necessiim erat, ul buibus tanlum a duplicatione mcmbranacea, quam illi, proul dictum, dura mater, et conjunctiva faciebant, accipien- dus esset. Quod, qnamquam orbitab cavea non includeretur, id lanien non eral, (juod deessent omnes partes osseae, quae ad ca- veam ipsara construendam concurrunl^ quin immo nonnullae, quamvis deformes, el rudimenli adinstar, manebant,et oculus ipse limbo orbitab fere ut limbo palpebrali circumdabalur. Ilae paries ad ossn faciei praecipne pertinebant. Si species Figuram 2. Tab. XXXII, videbisos maxillae superioris 17 jam dcslitutum apopbysibus nasalibus fines areac, qua oculus coraprehendilur, ad inferiora describerc: ad latera haec finium descriptio con- tinualur per marginem internum duorum ossium jugalium pp, quae quamvis careanl ponioiie orbiiali, omnes lamen ra- tioues cum orbitae scclctro non amillunt : aliiora adsuDt T. IV. 46 3Go Aloysii Calori duo front.ilia oo, quae cum jugaliljus laterales fines perficiiinl^ ad sujiciiora tandem basis coni nasum rcrcicnlis ejusmodi a- ream claudit ita, ul demouslietur, quod antea enuncialum est, anulo, sen limbo osseo in orbem duclo ocuhim circumveniri. Sicuti autem hie anuhis tribus , quatuorve circiter lineis a bulbi perifciia distal, ita fit, ut et complectalur ilium tractum , quera diximus membraua mucosa a palpebrarum raargiue pro- ducta obvclari, atque huic ipsi margini respondeat. Quoad os lacryraalc, nil hie, nee ullibi suppeditabat, namque una cum apparatu lacrymali deerat. Nee ad orbitae constructionem ma- gis palati ossa quam lacryraalia concurrcbanl: ilia enim in a- Irophiain inciderant, eoiverantque simul in unum os (/, Fig. 7. Tab. XXXIII. figurae rbomboideae, quod jam situm erat in externa cranii basi, atque hie etiatn articulatum cum osse maxillari superior! , illic appositum faciei externae corporis os- sis sphcnoidei, et praecise iuter processus pterigoideos. Quae ossa ad hoc tantum hie erant, ut iis aptaretur paries anterior pharingis , iisdemque concederetur transitus nervis, ac vasis palatinis per duo foramina 6,6 sita ad eorumdem ossium la- tera. Sed ut melius clarescat modus, quo palati ossa de orbitae seeletro penitus divellebantur, opus est perlusirare os maxil- lare superius. Qui faciei ossibus in Cyclocephalls studuerunt, ab iis pe- culiaris mentio facta est de rautalionibus , quas hoc deformi- tatis genus impertit ossibus maxillae superioris pleruQique ad unius orbitae formalionem destinatis. Cum res ita se habeat, mihi persuadere nescio, quomodo percelebris Auctor Analoraes Philosophicae statuens sui generis Rhinencephali characteresaf- firmare possit ossa maxillae superioris hand a statu normali recedere, dum facillimum est primo intuitu in suspiciouem adduci ilia quidem rautalionibus, ac deformationibus necessa- rio obnoxia esse. Hae autem apud caeteros, qui hoc argu- mcntum pertractavere , passim inveniuntur ^ casque tribuere possumus in tres species, quarum altera fcrt atrophiam duo- rum dimidiorura lateralium, e quibus maxilla superior coag- mentatar, altera fusionem eorundem dimidiorum in os impar medium, tenia tandem ossis intermaxillaris absenliam. Plane explicaium non est, quantum saltern ex auctoribus, quos de hac re consului, colligere potui, an apophyses nasales exislerenl, et maxillae partem coasiituereat, necne. Tunc enim cum oculus Db foetd hdmano mokocdlo 36 1 situs esset mox ore superlus, ejusmoJi etiam apophyses, no- vitate mira, unicum bulhum arnplecli, atqne ila parietes uui- cae orbhac exlcriores componere debuissent. Sed eo probabi- lius est, ut hae apophyses in plerisque Cy(;lo|)il)us ex raaxilla- ribus rcvellantnr, traiibleranlurque ad construendiun una cum aliis ossibus scelelrum olfactus organi, aiit omnino desint. lam supra adnotatura est ossa maxillaria superiora nostri monstri hisce apophysibiis plane desiiiui: nunc addendum auomalias liorum ossium in quibusdam aliis Rinence[)halis rcperias e- tiam in meo renovari. Ipsa idco repraesentabanlur ab osse im- parl medio complanato, et coarclato ( Vid. Fig. 7. el 8. Tab. XXXIII.), quod anterius magis extensum et latum adparebat quam posterius ob processus alveolares quatuor denliura germina, at videre est in Fig: 8., capientesj atque in anti- ca ejus facie gradus fusionis eo pervenerat, ut nullum in- veniretur vestigium primariae sclssionis in duo dimidia lateralia ( Vid. Fig. 2. Tab. XXXII. ), quibus com[)ingitur . Attamen omne signum duplicitatis non erat ubique deletum : patesce- bat enim dnplicitas ad processus orbitales h, Fig. 8. , et ad processus palalinos, Fig. 7. ob lineara salienlem, et ri- mara mediam , quae eos ipsos a posterioribus ad anteriora percurrebat. Hi duo processus constiiuebantur a piano osseo coramuni, cujus binae tabulae, seu laminae osseae erant poste- rius imparls longitudinisj nam quae pertinebat ad palatum, e- rat brevior, et desinebat in speciem incisurae adinslar V con- fectae , quae portionem ossis palali horizontalem accipiebat^ quae vero ad processum orbitalem , prolrahebatur usque ad corpus ossis sphenoidel , et cum ejus apice articulabatur, ut observare est in Fig. 8. Quibus si addas, quod palali os Fig. 7. fj non eadem , qua solet, ratione Inierponebatur inter os sphenoideum, et maxillare, sed adeo retroflcctebatur , ut e- jus portio ascendens coirct in angulum valde Jobtusum cum portione ad horizonlem parallela , atque hac ratione toium OS palalinum tenderet ad dispositionem horizontalem , ac demum cum ambabus portionibus sese apponeret faciei ex- ternae corporis ossis sphenoidei , et locaret In spallo inter processus pterigoideos intercedenle , facile intclligilur, quo- modo idem os palalinum non amplius concurrere posset ad orbitam componendam , sed vlseeralis scelelri elementum tan- lum permansurura esset. Asl uriica pars, quae supererat, or- 362 Ar-OYSii Calori bitac, hie eral processus oihitalis g, Fig. 8., qui omnes hu- jusiuodi procesiiuini cbaracteres adluic reliuebai: nam et ca- nalcs in(raorl)ilaIes lo. lo jam nerviiin maxiilarem superiorem, sociamque arleriam incluJentes olFerebal, praebebatcjue fnl- crum, et Uitamen ramo ophtabnico /j,Fig. 9.Tab.XXXlII. paris quinii nervorum cereliri , musculo in unico bulbi molori cum suo nervo i, arleriis ophlabnicis o o, et texlui ceUulo-adipo- so. Ad hitera porro ciiigebatur ab aUs majoribus//, Fig. 8. Tab. XXXIII. ossis spheuoidei, a quibus, cura nonnullo tractu recederot, originem dabat fissurae 9,9, quae vocalur spheuo- majiillaris. Tandem dura mater eum supcrscandebat , atque adeo obtegebat, ut banc inter et ipsuni intercsset tantum inter- valli, quantum ad partes molles, quas nupcr receusuimus, sa- tis esset : quarc processus jau) descriptus hac raliouc pcrpcn- sus, etsi orbitae elementum adhuc maneret, transferehatur ta- men ad novum officiura, illud, cui inservitura fuisset porlio horizontabs ossis frontalis, scilicet basis internae cranii por- tionem efformandi. Hae mutationes, quibus obnoxium fuerat os maxillare su- perius, novae quidem, admirandaequae sunt, sed ob inter- mediarura partium atrophiam, absenliam, atque exclusionem facile consecuturae. Diu mecum ipse cogitavi , num hoc fac- tum humani organismi tam insuetum perlinere posset ad le- gem connexionum organicarura, el ad alteram, quae immedia- te ex ea consequitur, affinitalis elcctivac elementorura organi- corum, quas leges GeofTroy Saint Hilaire proposuit ad illu- strandum, ao magis magisque comprobandum suum inventum nobilissiraum , iheoriam scilicet Analogorum. Sed quolies mi- hi fuit studium hisce legibus illud accomodandi, toties mihi fuit fruslraneum, cam ipsae semper facto obstiterintj tum ma- xime quod earnm auctor immutabiles statuere non dubilavit; quin immo praedicat organicarum partium poiius destructionem quara translationem evenire. Quamobrem arbitror me a veri- tate non abfuturum esse, si affirmavero factum, de quo est quaestio, a legibus theoriae analqgorum prorsus secedere, per- que eas explicari nullo modo posse. Ego autem non conten- dara, utrum sit, an non illarum legum exception sed defendam tanlummodo idem ipsum cadere sub legem contrariam, earn nempe , cui Meckelius nomen variationis fecit. Atque hie in animum jam inducere nequeo, cur GeofTroy, ubi in sua De foetd humano mokocdlo 363 ana'tomia phllosophica de monslris pertraclat , huic legi ab Aiiaiomico gerinanico in mediiini adduclao tanlopere redamct. Kimiriun unutn ac idem essct, ui si qiiispiatu rcijcere vel- lel repulsionis principium eo (juod principio altraclionis in- venio, pleraque naturaa phaciiomeiia cxplicat , et hujus molis ordirieiu et haroioniam compleciitur. Uniis huic rerum color, una lacies, nee ullae inulaliones, quae perpelua serie lam mi- re conlinuaiitur. Sed nalurac tarn anorganicae quam organicae praecsl antagonismus;, quare si ad inlelligendum , cur polius banc leneai quam illam raiionem in muliifariis phoenoraenis producendis nalura inorganica , plurimum valeaul diversi al- traclionis repulsionisque modij nos ilem juvare debent ad or- ganicam am|)lecleudain non solntn leges theoriae analogorum, vcrum etiam Meckeliana lex varialionis cum illis ipsis conbO- ciala. Natnvara summus qnidem philosophus definiendo sa- pienter declaravit earn esse varielalem in unitate: oportel er- go sectari, el deprehendere, ul ila dicam, modos, quibus ipsa utitur, ul una Gal, alque una semper pcrmaneal, neque alios aspeniaii, quibus, cum una sit, fit varia. Ad primum scopum tendil doclrina unitalis coniposilionis organicae, quae prolecto nil melius, nil utilius peperit quam analogorum iheoriam: ad al- teruiii mclhodus Cuvicrii, uec non lex varialionis a Meckelio slaUita. Perperam analogiarum seclalores nixi sunt contra prae- cepla, quae nobis hi duo lam celebres quam benemerili Zoo- tomiae cullores tradidere. Eorum viam aggredi , sludiumque conlinuare praeslat,ut super bases indubias slaluanlur modi,ceu totidem leges, quibus varialionis principium explicari queat. Numquam erit sane, quod inlelligi, et explanari possit nalura organica usque dum hoc principium non adjiciaiur novae theo- riae, alque haec, illudque juxla in speciem unius corporis doc- irinarum colliganlur. Caelerum modi, quibus varialionis prin- cipium uiebatur ad se paiefaciendum in nosiro monsiro, erant atrophia, et absentia, nee non exclusio, aique translatio nonnul- larum pariium ossearum, conjunction et fusio anomala aliarum quarumdam, et tandem asymelria. Sed ad descripiionera apparatus ophlalmici revertamur. Su- blaia dura matre orbilalem processum ossis maxillae supe~ rioris obtegenle, primus mihi sese oblulil texlus cellulo-a- diposus nonnihil stipalus , quo amoio, in conspeclum venit musculus w,Fig. 9. Tab. XXXIII., qui de moioribus oculi bul- 364 Aloysii Calori bo ]Mopriis iinicns existebat. Hie parvus musculus oriebatiir, ut dictum, ex acic, in quam anlerius dcsinebat corpus ossis sphenoidci, el gracillimus haerebat, antrorsntn praeseriira, fa- ciei exlcrnae durae niatris, cum qua propc partem inferiorem, et exteriorem oculi bulbi parumper dexlrorsum totum unum constituebat. Quem autem inusculura fuisse aliducenlem dex- terum puto : nam ipse accipiel)at nervura i pro sexto pare nervorum cerebri dextero a me habitum, et ramubim p, qui e- ral arteriola ejus nulritia ex arteria ophtalmica dextera o or- tnni ducens. Caeteri musculi cum ad ocuH bulbum , tum ad palpebram superiorem periinenles a quavis indaginc cvadebant, iteraque nervi iis respondentes: desiderabatur igitur tertium, et quartura par nervorum cerebralium ulrinque, et sextum dum- taxat sinistrorsum. Ut pracdictorura musculorum forraatio defecerat, ita et for- malio glandulae lacrymaHs: omnes quidera inspecliones nihil fuerunt, quod hie, ulUbive haec glandnla in oculos incurreretj quod defeclui punctorum lacrymalium, quem supra adnotavi, ac omnis apparatus lacrymalis respondebat. Cujus vero absen- tia erat procul dubio repetenda a defectu evolutionis, sen po- tius nisus formativi , orgauicasque condiliones, quae sunt ap- paratus ophlhalmici piscium, renovabat. Quod superest , ad- monendum est absentiam hujus glandulae, ac musculorum glo- bum oculi moventium esse, ut ita dicam, fere reparatam a lextu celluloso stipalo, qui hie sat abunde existebat: nam eju- smodi textus a ramis fjr/ ec. ex utraque arteria ophtalmica e- xcunlibus penetrabatur, qui per se ipsi ad gignendam substan- tiam niuscularem, et glandulosam minime quidem soffcceraiit. Bulbus denique oculi supra duram matrem, qua processus orbitalis ossis maxillae superioris obtegebatur, situs referehat globum seu sphaeram adeo ab anterioril)us ad posteriora com- pressam, ut ejus axis unam lineam cum dimidio metiretur, ejusque latitudo vix quatuor linearum latitudinem aequaret. Quod ad membranas hunc bulbum componentes , conspicie- batur anlrorsum cornea pellucida n^, Fig. i. Tab, XXXI. non, ut solitum, prnminens, nee imaginem segmenti minoris sphae- rae bulbo additi ad longitudinem ipsius bulhi augendam prae- seferens , sed complanata, atque adeo pressa, ut gihbam fere totam amilleret. Contrahebatur postea in spatium subangustum, el accipiebatur a sulco anulari, et nigricante scleroticae «' re- De poetu humano mokoculo 365 liquum biilbnm liiiiitantis. Ilaec membrana illJem erat ac cornea paruin cxtciisa , ncc Ibssulis lesponclenlibiis inserlioni musculorum oculi moloium iniprimebalur. Ex interiori cranii j)arte habebat parvam convexitaiem, ex quo fiebat ne nimium in (Juiam matrem extubcraret (Vid.Fig. 9. Tab. XXXIII. ); al- que hie perlundebatur, ut nervo oplico iransitum concedeiet. Secta in orbem ac inirinsecus speclata noQ multum concava adparuit, obiulitque sinisliorsum cl superius sacculum caecum /big. 2. Tab. XXXIl. cujus paries darior et crassior erat reli- qua sclerotica, quae ubicjue lamen naturalem crassiliera duri- ticuiquc juxta gaudebat. Non est dubium, quia hie sacculus (biet nova pars, quae huic bulbo sese immiscebat, et rudi- meutum allerius oculi exbiberet: qaod in cyclopibus saepe sae- pius evenisse raemiui. Snleroiicae porro suberat choroidea ater- rimo pigmeuto uudoqaaque scatens, et scleroticae ipsi slrio- lius quam par est adhaerens quaquaversus, quae, ut pcrdu- cta, ubi cornea translucida in corneam opacam innectitur, de- sccndcbal obvestiendo illius facicra posticam et cum liac quo- sdam coalitus ineundo. Quae porlio choroideae corneam Iran- slucidam posteriiis obvelans respondebat septo iridem consti- tuculi, quod nondum perlusum oral loramine pupillae. Choroi- dea autera producebaiur in sacculum caecum scleroticae jam adnotatum, toiumque replebat. Adnotandum et est ipsam non terebrari ad posteriora loraminulis per quae medulla ncrvi op- tici traijcitur. Saccum itaque referebat haecce membrana un- dique clausum, cujus cavitas admodum angnsta erat et mu* cidum quoddam atrum conlinebat. Omnia frustra fuerunt ad cognoscendum, utrum exisleret lens cryslallina, an illud mu- cidum humori vitreo responderet. Nee posterius in retina in- venicnda fclicior fui: aderat tamen nervus opticus A Fig. q. Tab. XXXIII. jam atrophicns et labi membranacei speciem praesefcrens fere vacui medulla nervea, qui longiiudinem triuta linearum habebat, et una cum extremitate sese immlttebat in poslicam scleroticae faciem el cum altera erat omnino solutus et sejunctus a tuberculis quadrigeminis. Caeternm , retinae hu- morumqne oculi deficientia alias in monocniis observata est. De retinae defectu, nervo optico existente , Tarsitius Riviera nobis in sua monoculi historia praebct cxemplum anctoritate Celebris Caroli Mondinii firmum ratumque factum: de humo- rum aulem oculi defectu quasdam Lacroixius et Billiardius 366 Aloysii Calori exliibcnt observaliones, nt nos monuil in sua Teralologia Hi- sidoriis GeoflVoy Saint Hilaire. Quod ad vasa sanf:;ui(era , rccensebantur adhuc duae arleri- ac opblalmicae oo Fig. 9. Tal). XXXIII. quae a caroiidibus in- ternis n n editae subler duram maireru oibilalem processnm ossis niaxillaris supcrioris oblegcntem penetrabanl imperiien- tcs singulae ramalos tcxtui ccllnlo-adiposo super processum i- psiiin localo, dum dexlcra solum uuico musculo abducenti ranium uibuebat. Harum unaquaeque arteriarum deducta pro- pe bulbuui miucbat ramulos r r, qui sibi viaui stcrrientes in- ter duram matrem el faciem posteriorem ipsius bulbi per scle- rolicae foraminula Irajiciebaot, petebantque chorcideam quam super difl'undebanlur, ac pro ciliaribus arteriis habendi erant. Rami tandem ss arteriarum ophtalmicarum continualionem re- ferentes una cum nervis frontalibus perterebrabant duram ma- trem facicmque adibant, et disseminabanlur per frontem , ac nasi cutem partesque visus organi exteiiores inter se et cum ramis arteriarum labialium et temporalium iteratas anastomo- ses iueundo. Quod vero ad nervos, qui propagines sunt primae sobolis paris quinti Fig. (). Tab. praecit. defecerunt et nervus la- crymalis et nasalis ex utroque latere: quod si de primo est quaestio, absentiae aut defectui organorum lacrymas secernen- tiura sane quidem congruebat^ si autem de altero, nempe de nervo nasali , dcfecmi nervorum lacrymalium aeque ac paris tertii nervorum cerebri adamussim respondcbat. Quo factum nt ganglion ophlalmicum nervique ciliares abessent. Itaque pri- ma soboles paris quinti repraesenlabatur dumlaxat a nervo froutali h, qui, cum e cranio egressus esset, parielibus nasi el praecipue fronti ramos largiebatur. Quapropter clare aperte- que compcrilur, uti omnibus islis de causis interrumperetur quaeque connexio seu consensus organicus inter apparaturn ophlalmicum et olfactorium, alque hie ipse ab altero prorsus sejungeretur efficiens organum, quod omnes relationes viinles, quae scnsuum organorum sunt, aramiserat. Sed jam saiis de apparatu ophtalmico: transeundum nobis est ad olfactorium. Hie apparatus ex sceletro peculiar! et parlibus membrana- ceis el nerveis qnibusdam erat conslruclus. Quod ad sceletrum, compingebalnr primo ab osse ethraoideo rudimentario et atro- phico naturam cartilagineam adhuc retinenti, quod ex lamina De FOETC HCMANO M050CCLO 36; horizontal! plnrimis foraminulis tcrehraia pro transitu surculo- nim nervi olfactorii, el nidi, parvoqne labyrinlho lanlum con- siabat (^Obscr.Fig. 2. 3.et4.Tab.XXXlI. ) Hoc porro circum- dabatur a zona ossea, Fig. 2. ei 4'» basem coni nasnm refe- renlis conslilueutc, quae coagnienfabalur ex quinque ossibus, quae, cum a superioribus ad inl'eriora eDumeraudo proscque- remur, erant duo ossa nasalia c Fig. ^y cc Fig. 3, ee Fig. 2. sciniconchae similia, et os impar g Fig. 2, b Fig. /^. ad late- ra cum nasalibus articulatum, in quo ossificalionis processus adraodiim progressus erat^ atque vestigium, h Fig. 2. adpare- bat primariae scissionis in duo dimidia laleralia: duo ossicu- la tandem //super os impar sila, el cum eodem, ac nasalibus arliculata, et ad conlaclum in linea media adducta, exterius concava , atque ex interiori parte adeo gibba, ni intra caveam olfacioriam proluberarenl, et constiluereot dupliccm promi- nentiam bb Fig. 5. Tab. XXXII. ad extensionem membranae mucosae olfacins organi augendam. Haec ossicula numne er- ant duae conchae inferiores, et os impar duae apophyses na- sales ossis maxillaris superioris? Si connexionis rclaliones va- leant ad partes organicas definiendas, talis ex hoc principio suspicio, in quam adductus sum, hand erii profcclo improban- da: ossa enim, de quibus est quaestio, hie essentiales articu- lationcs prnprias retinebant, alqne ul sequerentur olfactus or- gani translalioncm , ab osse niaxillari snperiori, et a palati os- sibus, sicuii avulsa, procul abibanl^ non vero a frontalibus, quia, ut liquet ex Fig. 2., os impar juxta ac fere omnia sce- lelri olfactorii ossa haberi poterant tnmquam cum ipsis arti- culata per substantiara membranaceara inlerpositam , videlicet per sinimcsim. Ex antcriori hujus zonae osseae limbo oriebantur cartilagi- nes pinnarum ad instar tubi cilindracei e Fig. 4-> q"i ab an- teriori parte spectatus praebcbat sulcnm, seu indicium fissio- nis juxta longitudinem ductae: ex quo comperitur cylindrum istum rcpraesentatum primilns fuisse a duplici lamina aut se- inicamli raembninareo-carlilagineo, delude in tubum revolu- to ob incremcntum et accessionem ad lineam n.ediam tam os- siura, ex qnibus coagmentabatur zona antcdicta, quam lim- borum duariim laminamm, ant spmicanalium. Qui tubus na- sum externum fere ut in primordiis observamus repraesen- tans, consiiiuebat caveam seu fossa m , narium unicam, quia T. iV. 47 3C8 Aloysii Calori canilngo scpli, ot lamina perpentlicularis ossis elhmoulei, et os vomeris dcfecerant. Tanlnni vidcre crat in interna lubi facie, contra parietem fissnrani nicdiam praehentem , lineam d Fig. 5. proniinulam , crassiorem in medio quam in extremis , grannio hordeaceo non absimilem. Interior autem superficies luijusmodi mhi oljducebatur membrana mucosa, quae non am- pUns abibat, ut solitnm, in duplicationes, caecosque saccules, sed protendebatur perqnam simplex, ut lubulatam caveam , nonnuUasqne exiguas prominentias a conchis inferioribus et labyrintho ctbraoidali conslilutas circumvesiiret. Postrcmo nervus olfactorius, secus ac observatum fuit in Cyclopibus humanis, baud penitus delctus erat, aut aliis ver- bis, cxistebat rudimenli adinstar , incumbebatqne faciei in- lernae laminae cribrosae ossis ethmodei ( Vid. Fig. g. Tab. XXXI[I.//),et insuper separatus omninoabnlbo cerebrum re- praesentantc adbaerel)al tantum piae meningi, et aracnoideae. Apparebat autem sub forma snbstantiae cinereae mollis ac dilllucntis ex granulis inter se ipsa vix cohaerentibus compo- sitae. Conspicua erant filamenta nervea lamioam cribrosam permeautia, el crassiora , quam evolutio et incremenlum oifac- tus organi poslularent, vidcbantur. Pcne dixisses ea stami- na nervea sic in evolutione progressa esse, ut repararetur defectus illorum, quae tribuit apparalui olfactorioet nervus na- salis primae sobolis paris quinti , et ganglion spheno-palati- num Dervi maxillaris supcrioris. Et, quoniara in scrmonem de istorum nervorum defectu incidi, oportet, ut hie, an- tequam 6nem faciam de apparatu olfaetorio, breviier pcrpen- dam , quid ex hujusmodi nervorum absentia consequatur . lam supra compertum est omnes relationes organicas, et vita- les, nee non consensus, qui ophtalmicam inter et olfaetoriura apparatum intercedunt, defectu nervi nasalis, ac lacrymalis pri- mae sobolis paris quinti penitus lolli. Nunc addendum, quod ejus etiam relationes cum organis respiralioni ac digestioni in- servientibus turn propter defectum nervorum nasalium e gan- glio spheno-palatino, nervisquc palatinis prodeuntium , turn propter situm, quem supra unicura oculum tenebat, ad nihi- lum redigebantur. Quod magni ponderis ac momenti esse mi- hi videtur: nam praebet, ni giaviter fallor , novum argumen- tura ad Meckelianum variationis principium comprobandum . Objiciet fortasse aliquis olfactus organum sensalionibus olfac- De poetu hdmawo MONOcuio 369 toriis taninra csseiitialitcr inservire, el hac ratione perpensum hie uoii tecedcre a coiidiiiouiljiis, quae iobecioium anionnarum sunt. Conce(linius,sed oobis eliam clariim ac dcmonstralum est olfaclus organum easetitialiler inirc relalioiies organicas, et vi- tales cum apparalubus, et funciionibus viiae orgariicae, ([uae in njonsiroiuni uionoculorum organisatione funditus lolluniur. Accedit , quod, si prolalae analogiae invenlnru pauliisper al- teudainus, illico pcispicimus ipsam nil aliud esse quain peti- tioiicm principii, et nihil omnino valere ad anotnaliam expla- nandam 0|)e Icgum el conoexionura organicaruni , et aflinitatis electivae elenienlorum organicorura. Ex quo conckulendum est luijusmodi leges hie vix, aut ne vix quidcm applicalionis obtinere: varlalionis enim principium praeminet, casque, ut iia dicara, excludit. Ad absolveodam historiara organicarum aberrationum, (^uae in capite hujusce monstri observatae fuerunt, restat, ul de sta- tu , in quo cerebrum versabatur, vobis breviter dicanu lara supra reluli hoc caput esse ingenti hydrocephalo admodum insigne. Addam modo, quod illud fere vacuum eral substantia encephalicJij nam pro hemis])haeriis cerebralibus capiebal e- normera seri quanlilatcm pia malro, et aracnoidea inclusam. Quod autera cerebri stride sumpti supercrat, erat bulbus a Fig. 10. et I I. Tab. XXXIII., qui baud facile conjici posset, cui parti encephalicae responderct, el corpus Ziprotuberaniiae anu- lari vix coliaerens, thalamis nervorum opticorum fortasse com- parandum. Nodus, seu pons Varolii e Fig. 10. simul ac he- misphaeria ccrebelli c c Fig. 10. et 11. erant valde atrophica. Deerat vermen, quod juxla Serresium loborum olfacloriorum defectui congrucret. Prae caelcris majorcm evolutiouem ob- linuerat medulla oblonga , quae origincm praebebal omnibus nervis cerebralibus hie exislentibus. Quoad vasa arlerira ei carotidibus internis, et vertebrnlibus prodcuntia, oral iiolatu perdigrmm , quod duae carolidesn7?Fig. g.Tab. XXXIII.statim ac suppeditaverant arterias ophialmicas 00, non dirimebantur in tres ramos, ut solent, sed coibant simul fere ut est mos ar- teriarum vertebralium sese in basilarera immutantiura, unam- que arteriam cerebralem u efficiebant, quae primum quosdam ramos involucris encephalicis dispensabat, et non multo post gracilescebat, et demum petebat corpus h Fig. 10. siium pro- pe ponlem Varolii. Hue deducta mittebat ramulos 7 7 insu- Sjo Aloysii Calori lam consti'lucntes, aique in iinum coeiinles, qui anaslomosim i- nil)anl cum arteriis cerel)ri posterioiil)US ex IjOiilari arlcria pro- cedeuiibiis, et haberi polerant tamquam arleriae reirogradae . Non est clubium, qnin in hac dispositionc circulus Willisianiis conspiceretur. ArtL-ria pono a poslcrioribus ad anteriora suum iter tleclebat, el dahat ntrinqne ramos lo, lOec. insulas aut cir- culos anaslomoiicos fifForiuantes ct sese distribucntes per sub- stantiam encephalicam, ct meninges. Tandem ad bulbuma per- tingebat, atque hie dcsinebat se perbelle dividendo in pliires ramulos 12. 12. 12 ec. penicilli ant llal)elli expansi adinstar. Veriebrales una cum arleria basilari a slalu norraali minime reccdebant. Quaenam sunt causae, ex quibus lot laniaeque anomaliae fieri pouierunl ? Snnlne omnes repelendae a quatlam vi ex- trinseca, an ex liydrocephalo et vasorum sanguiferorum dispo- sitionc? Exprimunlne singulae evoliilionis defeclnni vel ex- cessum, an et nisus formativi aberralionem ? Quid siln vult absentia musculorum, et nervorum hisce musculis responden- tium, absentia nervi iacrymalis, et glandulae lacrymas secer- ncutis? En disquisiliones, ad qiias monstrum jam descriptum nos vocat. An in ejusdem procreatione causa extrinseca age- ret, nescio: at si qua etiam mihi innotesceret , probabiliter explicationi plausibili ac plenae non inserviret, sed de nonnul- lis tantum a mode, quo genilae essent anomaliae, fortasse alie- nis aliqnam lucem alFerret. Nobis sat est hydrocephalura , et vasorum sanguiferorum distributio ad procrealionem , de qua loquimur, enodandam. Mechanica hydrocephali pressio, et di- stensio clare demonslrant, cur partes durae, et molles errorem loci paterentur, cur ad cranii fornicem a se invicem recede- rent, cur tandem ad ipsius basem et ad faciem uimis accede- rent, et coalescerent. Anomalusvero incessus, aberralio, atro- phia, defeetus nonnullorum ex ramis arlericis, el horum com- mercium per anastomoses hie nimis validum, iilic nimis lan- guidurn, el forte nullum in media capitis linea, declarant gene- rali modo fusionem parlium, quae natura discissae sunt, scis- sionem aliarum, quae natura sunt coaliiae , absenliam parlium inlermediarum, el translalionem apparatus tarn ophlalmici, quam olfactorii. Ex quo anomaliae ad evoluiionis defectum refe- rendae, et aberratio nisus formativi. Ila arleriae maxillares in- tcrnac, atque externae ad nimiam accessionem dactae, dum pa- De foetu ncMAxo mokoculo 371 lali ossa et maxillue siiperiorls ec. cvolnlionem inibant aul ni- (liuieiui roiiuaiii geiebaiu, efiuceriuil, ut hacc ossa una cmn 01- ganis sen partibus organicis, quibus sunt fulcro, eumdem im- pulbuni se(|ticreriuir, et lincam mediam premenlia inter se conlacluin agcrent, ct ab omni incrcmtnlo desinerent, eo quod arleiiae anledictae poiius ad anomalas anastomoses , quam ad partium, quibus distrilniebantur, nulritionem, et evolutioneni tcudc'l)anl. [tidcm diccndum est de arleriis ophtahnicis, de ar- leriis olfaclus organi, de carotidibus ccrebralibusj quae po- stremae, cum in unam arteriam cerebralem coirent, gignebant bnlbum enccphabcurn informem, aique omni duplicilaiis noia deslitulum . Namque formationi partium cujusque systematis organici duac sunt vires a Laulhio invcntac, quarum altera e- volulioni, et molis incremento, altera^ hujus moderairix , for- mae praecst. Hae vires, ut perquam acute et profunde aniraad- verlebat Clarissimus Professor Franciscus Mondinius in sua u- leri bicornis descriplione in hicem prolata in T. II. horum Commenlariorum, habent nexum intimum inter se , ct a sta- tu et rulione vasorum sanguiferorum , et praecipue arteriarum pendcre videiitur. Omnia itaque organa, cum primitus sint dupbcia, idest composita ex daobus dimidiis laleralil)us pro- pria arteria pracditis, vegetant et crescunt, quin alterurn di- inidium cum altero ullam ralionem habeat^ et donee in hac nalurali scissione permanent, non raepresentant nisi duo di- midia organica vegetanlia, sive duo elemenia organica eorura construclioni quidem deservitura, ideoque formam , quae est inlegrac illorum evolutionisj ac perfectionis, nondum indue- runl. Sed postquam duo dimldia, vcgetalioue et auctione con- tinue gliscente , lineam mediara altigerunt , pervenerunlque ad rautuum conlaclum , incrementi vis a vi opposita supera- tur^ et tunc fit, ul minores ac minimae propagines superfi- ciales ac profundae duarum arteriarum ad duo organi dimi- dia pertincntium iteratas anastomoses contrahant , simulqne duo dimidia conjungantur juxta lineam mediam, accipiente or- gauo formam suae perfectioni propriam • Si quavis causa vel exlrinseca, vel syslemati vasorum inhaerente eveniat, ut hae duae vires modo nimis languide, raodo niniis valide aganl , aut ex solita norma aberrent, anomaliae nasceulur plus roi- nusve dissimiles, prout una, aut altera mutationes passa erit, prout causa poiius hue quam illuc eas direxerit, proul de- 37 a Aloysii Calori niquc hacc magis qnam ilia vis praevaluerit. Perspicuutn qui- deni est hiijusmoJi vires in nosiro Cyclope maximum oppo- sitionis gradiun attigisse. Vis incremenii ubique erai minima, Tis aiitcra formae praesideus ad cranii f'oruicem ad nihilum fe- re redigebatur, sod ad anteriorem basis partem, et ad faciem talis erat , ut omnia in confusionem , asymelriam, el defor- luationem pene Iraheret. Miuirae dubitandum est, quia hy- drocephali dislensio, ct pressio in ejusmodi discrepantiam quam niaxime inlluerent. Supcrcst, ut tandem staluam, quid in organogenia valeat defectus musculorum bulbi oculi motibus inservientium , eo- dcmque tempore nervorum, qui hosce musculos pervadunt, defectus nervi lacrymalis, et glandulae ejusdem nominis. Ne- mo profecto non videt, primum factum cadere sub catego- riam illorum, quae theoriae de evolutione, et incremento sy- stematis muscularis originem dedere. Dogma praecipuum est hujusmodi theoriae, quam ab Auctore Alexandrinianara appel- labimus, fieri non posse substanliam, et fibram muscularcm , quin systematis nervei influxus huic formalioni adsit . Nam systema vasorum sanguiferorum per se tantum ad hoc non sufTicere extra dubilalionis aleam positum. Et vero pro mu- sculis textnm et membranas cellulares conspeximus arteriis baud minime instructas, quae quidem musculorum formas as- sumpserant, sed substantia et libra musculari carcbant, et i- maginem ti[)i dabant ceu larvarum musculorum, quae in mu- sculos transformari non poterant eo tantum quod vis nervea, nervorumque substantia prorsus defecerant. Duo usque adhuc recensentur facta comprobantia hunc necessarium ac essentia«- lem nervorum influxum in actionem vasorum sanguiferorum, quorum est ignoto artificio e sanguine extrahere substanliam in fibras musculares abituramj quae facta suppeditata fue- runt a duobus monstris, quorum unum descriptum fuit in T. II. Annalium hystoriae naturalis Bononiae editorum , et aherum jam pridem evulgatum est in T. 111. horum Com- mentariorum sub tilulo == An quidquam nervi confer&nt ad evolulionem , et incremenlum systematis muscularis =. Hisce factis , quibus proxime accedere possent observatio- nes quamplurimae ab aoatome nevrosium pathologica prae- bilae, nuuc addere mihi est tertiuin ex mei Cyclopis inspec- lionc elicilum, quod et jam cognita confirmabit, et ab iisdcm Db FOETtJ HtJMAKO MOKOCULO 5j5 qiiidem confirmabilur, illnstiabilnrque. Uli haec pro rauscu- lis exislenliain solum tcxtus cellularis mcinbraniformis, vaso- riimque per enrn perreplanlium , defectum nervorum spiiia- liuro, qui ad dorsualem el luml)arem regionem spectant, et musculorum abdominis et artuum posteriorum oslendebant, ita mcum deficieniibus teriii , quarii et sexti nervorum cere- bri paribns et rousculis buibi oculi motoribus, excepto m. abducente dextero, quia sextum par hujusce lateris aderat, cas- dem conditioncs rcpetebat, et ni tcxtus cellularis hie formam musculorum assumeret j abundabat tamen quara par est , et plnrimis vasis ex arleriis ophtalmlcis prodsuntibus donabatur. Quare hoc factum inter ea, quae a Percelebri Professore Ale- xandrinio obscrvata fuere, recensendum esse mihi videtur ^ Dec dubiio, quin illud ipsura sit comprobaturura atque con- firmaturum ad forma liouem substantiae et librae muscularis plus cooferre nerveum quara vasculare systema. Iterane valeret, quoad glandulae lacrymalis formaiionem , de- fecius ncrvi lacrymalis, ejusdemque glandulae? Quam ad quae- siionern solvendani oporieret, ut praesto esseni multae ac ile- ratae observationes, quae demonstrarent necessariara esse prae- senliam nervorum turn vitae animalis, tum vitae organicaa ad glandulas secernentes progignendas. At, cum observationum va- cuitas nos leneat, nil ex una tantura concludere est. Mihi ta- men videlur non esse prorsus inopporiuna haec brevis consi- deratio. Si systemata organica perfectiora et majores anima- lisationis noias assequuta, uli systeraa musrularc, indigeant systemate nerveo, ut procreentur, mihi eliara glandulae secer- nentes in eadem condiiione futurae esse videnlur: nam et i- psae sunt partes ex natura admodura compositae, uti demon- stratur earum siructnra, vasorum ac nervorum copia, quibus instruuntur, humorum indole, quos secernunt, et necessario io- fluxu vis nerveae, ut funcliones proprias explcant. Quae res- cumque sit, nonnisi conjeclurarum hie profcrre in animo est, quae in hoc uno facto quidem nilitur, sed roboratur ab analo- gia illorum, quae extra dubilalionem posnerunt et statuerunt, necessarium esse nerveum systema, ut substantia et fibra mu- sculorum progignantur. Ex hac nostri Cyclopis analyst haec tria deducuntur. 1." Quod consentaneura est anatomiae philosophicae ad rerura causas et phoenomena exaranda admittere legem varia- lionis a Meckelio siaiutam, aique legibus opponere iheoriae a- 374 AtoYaH Calori nalogoruni : qnod , ni fallor, jam supra demonstravi , cum sernio fait de osse rnaxillari superiori, el de relalionibus or- ganicis apparatus olfaclorii, in medium adducendo facta, quae explicari nequibaut connexionum organicarura lege, tamquam immutabili ab ejus Auctore habita, el lam naturae consona, ut pro firmo ratoquc habealur earn a nalura ipsa semper, et u- bique observari. 2° Dispositio, ac cvolullo systemalis vasorum sanguifero- rum, et praecise arteriarum ad duas vires increment!, el f'ormae Laulio admissas juxta Mondinii praecepta accomodaiae bic e- tiam satis conferunt ad inlelligendara generalera rationera.qna anomaliae Rhinencephali monstruosilaiem constiluenles faclae fueruut. 3.° At si allendamus ad quosdam pecullares formatio- nis defeclus , qui banc monstruosilaiem comitabantur, mi- nime tamcn necessaries ad ejusdem essenliam, uti defectus ner- vorum, et bulbi oculi musculorum hisce nervis respondenlium, nervorum lacrymalium, et ulriusque glandulae lacrymabsj vi- delur baud sufficere ex se tantum sysiema vasorum sanguife- rorum, sed necessaria essenlialiter esse systemalis nervei prae- sentia, ut bae partes procreentur^ procul dubio quoad mu- sculorum procrealionem ac evolutionero, cum jam plura facta, pluresque ratiocinaliones nobis confirraent veritatem dogmatis Alexandriniani: ad formalionem subsiantiae et fibrae muscu- laris plus confcrre ncrveum , quara vasculare systema. De FOETD nUMAKO MONOCDLO 376 EXPLIGATIO FIGURARUM ■c^i!^0'''34^^*' TAB. XXXI. Fig. 1 . Repraesentat caput Rhinencephali ab anteriori parte conspectutn. a. Sinciput. h.b.b.b. Capillilium. c. Medium froniis. d. d. Regioiies lemporum. e. e. Duac series piloriira siiperciliis rcspondentes. f. Nasiis figuram coni obtruncaii referens. g. Basis liujusmodi coni. h. Apex cjiisdem. /. Aperiura ad olfactus organi caveam ducens. k. Oculus unions. 1. 1. 1. 1. Margo palpebralis irrcgulariler angulosus. m.m. Conjunctiva. n.' liulbus ocnli. n.* Albuginea. n.3 Cornea pellucida. o. Apertura oris. p. Labium supcrius phyltro carens. q. Labium inferius. r. 7". Prolabium duorum labiorum. s.s. Comniissurae, seu anguli oris. t. Meuium. u.u. Genae. v.v. Auriculae. TAB. XXXII. Fig.i.. Idem caput ab anteriori parte spectalum , detraciis communibus vclaraentis , ct nuisculis faciei. a. Scclelum apparatus olfactus organi. b.b. Cartilago nasi in tubum revolata; bic anlroisuro divisa , cujus lim- bi diducti sunt. c. Linca promincns ad inferiora granule hordeaceo liaud absimiiis. d. Granulura liordeaccum dictum. e.e. Pars ossium nasi. T. IV. 48 376 Aloysii Calori f.f. Duae cotichae infcriores. g. Oiimpar. Rcspondeloe apophysibns nasniibiis ossis niaxillaris superior!i? h. Linca media oOcrcns indicium primariac scissioiiis ejusdeiri. i. Portio labyritilhi cihmoidulis. k. Bulbils oculi disseclus, qui sclcrolica, et clioroidea laalum constabat. Choroidca sublaia est , et k. Sclerotica hie solum aduiubrattir. /. Cacciis sacculus huic bulbo addiiiis , qui alterlus bulbi rudimentum' exhibet. m. Inseriio nervi opiici. o. o. Riidimcnta dtioriim ossinm frontallnm. p.p. Ossaiigoraulica orbitali poriione desiiliila. q. Os maxillarc superius niiiciim, et valde coarclatum. r. r" Alae majores ossis splieiioidci. S.s. Portio squamosa ossis temporalis. t.t. Arcus seu pons Zigomaticus. u. Maxilla inferior. Fig. 3. Repraeseniai sceletiim olfactus organi cura cartilagine tubulata pinnas refeiente ad inferiora conversa, ui in conspectura venianl os- sa , quae ad compouendam ejusmodi sceleti poriionem superiorem accedunt. a. Tubus , seu raerabrana cartilagiriea nasura externum referens. b. Linea ejusdera prorainens, quae iuternae jam adnotalae respondet. c.c. Ossa nasi. d. Portio ossis eilimnidei ad hocsceletum coraponendum miniracaccedens, e. Os impar in supciiori figura nolatum. Fig. 4. Idem sceleium ex latere conspectum. a. Portio labyrinihi eilimoidei. b. Os impar jam iidiiotaium. c. Os nasi sinislrtira. d. Concha inferior sinistra. e. Cartilago pinnariim nasi convoluta adinstar tubi. Fig. 5. Refert internum cavitalis olfacloriae parietem. a. a. Cartilago pinnarum di>secia in duo, quibus coagmentaliir, diraidia. b.b. Prominenliae duae a conchis inferloribus consliiutae. c.c. Duae aliac prouiineiiiiae a labyrinlho elhmoiduli factae, d. Promineniia media hordeiforrais. Fig. 6. OfTert caput Cyclopis ad posteriora conspectum. a. Os parietale dexieriiin. b.h. Os parieiale siuisiriim in diias portiones diremptnm. C.C. c.c. Parvae insulne osseae, quae se ab ossibus proximis fortasse se- pararuui, vel fraguicma ossea ad eorumdem iacremeatum destinaia. De FOETU nUMANO MOHOCULO 677 d. Portio lambdoulra ossis occipilis. e. e. Poriioncs coiidyloide.'ic. f.f. Poiiiones luastoideiie ossinra tctnporum. g.g. P in A, S in B (Fig. 1.) urgeauir, quae in ejus piano verticali ipsum contra di- stendant, et secundum postremas ejnsdem direciiones. Curvam aequilibrii A INI BO... orthogonalibus axibus referamus, quo- rum alter coordinatarura x verticalis sit, alter coordinatarum j horizontalis, et harum coordinatarum initium sumamus ex puncto B curvae hujusmodi, Aequatio fili in sequenli curvae funicularis aequalione generali continebitur (1) djr/Pds=zdx/qds, ubi s illius arcum rapraesentat coordinatis x,j^ respondentera, et P,Q vires jnxta direclionem earnmdem coordinatarura x ,jr impellenles elementum ds ipsiusarcus. Nunc stabit quoque aequilibrium, si vires duae y,^ secun- dum X ,j^ resolvantur. Siimma igitur duarum componentium verticalium dicatur tt, et A appelletur quaelibel inter alias com- ponentes aeqnales, ac horizontales. Distensio ad horizontem e- rit A., quae (uti patet) in tota fili longitudine eadem est, et unica extat vis, illud secundum j adurgens , dum juxta x ha- bebituf IT, pondus arcus s, atque — tt. Quamobrem in ae- quatione generali (i)A sufficiemus quantitali/Q(/^, et n — tt quaniitati fPds, unde aequatio differenlialis fili AMB in ae- quilibrii condilione fit (2) (n—n)dY=zAdx. Qunm autem fili pondus longitudini ejus sit proportlonale fieri potest n = Rj, habito K muliiplicalore constante: ergo (3) Ksdy — :!rdy=z\dx. Sed cum nobis bic opus sit coordinatarura originem traduce- re ad A, posilis AQ = m, QB = r, AMB=/, quantitalibus X ,y,s subrogabimus m—x, n — y, l—Sj et facto — s= «, — -— =a, J — , et respondens illi abscissa x, dura mutatur e, sive inclinatio chordae AB, quae filum sublcndit, idest cura sola immutatur posilio puncli in- fimi B. Si per vices ponatur e =:3o", =45"> =.0o"> obtinebitur I r 2 — V^Jt X = /? — a V2 r ^2 — 1-1 (18) Pro£ = 450'^=«'''sL«7:Z7j / Mto=:/? — aV2 — a log. j* - *"" I c * — y. Sgo FrANCISCI BERTEtU X = ^ — a Pro f = 900 ;y = alog.V'^"^ M m = 00 . Hinc liquet, quod cum f = go", seu cnm chorda AB horizon- talis est, curvae ordinata uon occurrit chordae nisi ad infini- tam distantiam perducta, nude fit Mm = oo« sed hahelur ma- ximum secundum jc ad verlicem curvae, pro quo reapse est N0 = /3 — a, atqueRO = alog.-i/^-f-a (§,4). Quando aulem |3 — a f :=o'*, seu quando filum, et chorda verlicalia sunt, nullus pro Mm dalur valor maximusj nam juxla hanc conditionem ab aequatione(i3) inlertur ar = oo , videlicet a: tunc limites irans- gredilur o, et tti (§. 5), quibus valor quilibet raaximus pro Mm conlinetur. §. 8. Chorda AB (Fig. 2) cum filo transeat in locum A B', sed eodera se sistens in piano, ac jTjJ". Coordinalae puncti M ad fili curvam speclantes , quod raigratum est in M' , sint AP=jr', PM=j'^ habeanlur praeterea AZ'=m', Z'B=«'. Generales fili aequationes (§. 2) quum pro x verlicalibus,et J horizontalibus supputatae (uerint, ut novae hujnsmodi po- silioni inserviant, satis erit mutare jc,y,m,n in x',z',m',n', necnon tt, A in tt'. A', dum vires agentes in exlrema capita A ,B eodem modo snam immutaverint direclionem quoad duos axes, verticalem scilicet, et horizontalem. Altaraen si curva fili referri velit ad praedictos axes (quod maxime interest, uti videbimus ), qui a priori eorum situ re- cesserunt angulo X'AX = ?), posilo AP' = x', P'JVr=yj AP =j:, P'M'=/, reperietur ^ x =: x' COS. (p 4-y' tang.

    ^ „ ( 2 / — « ) P- X 2 in §. 12. Cum per expcrimenla eliara apposite peracia bnod facile (iignosci possit valor absoliUiis constanlis a, seu tt , ex quo a pcndel (§. i), opus erit ad observationem alio modo decurrere. Pro puoclo aliquo curvae A MB, mediam ejus par- tem versus , coordinatae sint |W et /-j habebilur hinc (F) v = a — Va"- — la II. 2 « fi -f- :/* 2 V Comperlis igilur per aequaiiones (D), et (F) valoribns a, et a, positio cujusque puncti in curva fili reperiri polerit. $. i3. Acqualio chordae, quae curvam banc subtendit, quum sit (§.5) ii=tang. i.x, habcbitnus (G) M m =r u — y =: tang. e. x — a •+• Va^ — 2a. X, I a\ 1 (2aar)2 1. 3 (2 « a:)? necnon. . Mm = (tang. £ — - I x — — - — — ; etc. \ a J 2. 4 a' 2.4.6 a^ Termiui seriei hujus, ut palet, celeriter decrescunl, idcoque fas erit missos facere illos, qui x continent ad potentiam pri- ma superiorem elatam \ unde (H) M f?j z= (tang. £ — - I x := « — y. §. \l\. Si pro qnavis data inclinatioue ? chordae in curva fi- li cognosci velit, quandonam valor Mot fiat niaximus, slaluen- dum ent/ l = tang. e — = o. ex quo prodit \ d X / ° Vn^ — 2«« a' tang. 2 e — a^ ^^ ''~ 2alang.2£ " Substitutione in Valore j (§. lo) opportune facia, oritur atang. £ — « (L) y=: — Hinc u sr tang. f. X z= tang.£ n'^'tang.- e — a* 2 a taug. e De MicnOMETRis 3g3 et pro valnre maximo M,'m = «— j, (M) ^lm~——h 1 u lang. t $. i5. Ponatiir chorda AB (Fig. 2) circa A obvolvi , se- cum iralicns filiim in plainim ar,j, dcscriI)cndo arjgulum ip- suit paiiter n)ol)ilcs axes AX, AY. Si liisce, jioiiiis qiiam diiol)ii6 aliis axiljus AX', AY' (quorum alter verticalis, Iio- rizontalis alter), curva referri velit, jiixta quam filum sese coribtituet novo ejus iitii , servalis denominationibns, et consi- deratioiiiljus §. 8, el posito, quod vires y, et 0 snam non im- uiutaverint directioncm ad axes mobiles AX, AY, facienl ad rem uostram aequationes (§. 8) X r= x' COS. (p •4-j'' tang, (p, y =^y' COS. (p — x' sin. (p; qiiod si advcrtalur, constantes a et a abire in a ,a' (5.10), consoctaria praecedentia in haec sese couverlenl (N) J' = «• - v^o^^rnrr v, . ^^'^'^^-n (O) n' {la' —n') ~ '2 m' (P) M' m' '=u'~y = lang. ((p 4- .). ^ _ a' ^_ Va'.' -2 a' x , cbordam et curvam fdi axibus fixis AX', AY' referendo Pro valore auiem maximo M' m" (Q) y = a'2taDg.if-£ lang. £ ' tang, f ' a (S) M' ,»" =tl^IllJ±±A=Z^. atau<^ (T) M'm'=i,_y=3,ang. f.x— a'4_V'a2_2a'x Dro'JirW m;'J"'"'^° ''^ '"' "^°^''^^ ^X' AY. Ac denuo pto i>i m maximo (U) M-m'=:--"°g-^Z-iL'. 2 a tang, e §. i6. Censuimu« hucusgue planum curvae fili ( qnod sem- Sg4 Francisci Bertelli per verticale se praebet jiixta aeqaiUI)rii slaluni, dummodo ab eo per alias vires non detlucalur ) cum piano verlicali Micro- niclri congruere. Nunc consideraudus sit ejus projectus orilio- gonalis ad planum incliualum angulo '/cum verlicali, quod- que illud ipsiim sit Figurae, seu Micromelri planum quanli- lale

    lan^. £ sin. V. ip. X w y= ^^ • Habebimus aulem quaesitam aequationem projectus cur- vae ad filum spectantis inter coordinatas jr , et t sulficiendo huic y valori illam (8) §. 2, qui ad curvam pertinet in piano verticali. 5. 17. Ita simpliciori in casu curvae parabolicae flli (§. 10) sequens obiinerelur aequaiio ejus projectionis (d) t- — 2 tang. £ sin. V. i//. X £— 2 acos. rZ' f-f. lang.^ f sin. »>.' i^. or* -f" 2 ( a COS. ip sin. v. ip tang. £ -{- a cos.^ ip). x = 0 , quae elUpsl conveoit. Abscissam jc consequi eliam possumus per t expressara, si ulamur aequatione (H), idesl, si in primum membrum ae- quaiionis (-^'- , n'Cla'-n') (11 a zz. ' 1 a — . ^^ 2 V ' 2 m' §.21. Nunc pro quavis observatione, ac pro quolibct angu- lorum variabilium (p, 1// valore, quum data sit ordinata ? (§. 17), valor absolulus x ab aequatione {e) colligelur a' t (") ^ = : ; ; ; • a tang, t SID. ^'. 1^ ►+- (A cos, i// quae nos feliciter eximit a longa supputatione , qua aliter o- pus foret, ul a: deterrainaretur per aequationem (c/). Dimidio fili horarii in arcum conversi , quod per observa- tioncm constare debet, appellabo r: diflerenlia declinationis inter aslruoi,el centrum Micrometri erit /• — a\ Igitur si ex cir- culodeclinalionis Instrumenli ilia ejusdem centri colligatur, ha- bebitnr quoque astri declinatio, quae errore carebit derivato ab inflexione fili obliqui ad observandum adhibiii. Praelerea ut emendetur error inflexionis juxta ascensionem rectam, sci- licet, ut accuratus obtinealur valor arcus aequinoctialis, qui tcmpori respondeat, quo aslrum transit a filo obliquo ad ho- rarium, addenda erit arcui / per observationum cognito quan- tilas (§. i3) De MicnOMETRis 397 (III) u — t =:(lang. t. x — «' •+• Vani filo horario statuunt. Modus huic opposilus lencndus eril pro alterutroque casu, dum sit ip>e. Si datum filum obliquura considerando reperiemus (p=f, liquet memoralam correclioncm ad nibilum rcdigi , cum re- cta fiat projcctio fili in planum Micrometri. Nulla autem oc- curret uuiquam imutatio, quoad sigua , valori x (II)', nam angulus 1/ in eodem quadranle usque variat. §. 23. Sed de postrcmis hujusmodi filis, quae directionem servant illi initio positae contrariam, baec pracmonenda sunt. In Micrometro ACBD (Fig. 3) ex duplici rbombo iuflc- xio, seu curva cujusque fili obliqui ArG, quod deorsum ver- sus divertit, eadem evidenter erit, ac ilia alterius fili homolo- gi HjB sursum versus deflectentis. Forraulis igitur praemis- sis ad filum A rG spcctantibus, uti poterimus etiam pro filo II ^B, dummodo notis coordinatis superioris capitis H ipsins fili CperALr^/i, LH = c designatis) modo adhibitis in iis- dem formulis subrogentur x — b, c — ^, c — u quanlilatibus x,t,u. Ita quum sit AP=x, P1M=^, Pm = u, consequemur a'(c — t) (IV) A P = * = i + -; :-^ j-h-- , ' ^^ ^ ' a UDg. s sin. V, f-i^a cos. \p SgS FflANCisci Bertelli (V) M m =: M — f=: — I tang. £ ; I (j; — J) cos. tp. 5. 2.4. Qnod ad correclionera attinet secundum ascensione m lectam , habenda est ratio et inflexionis filorum obliquorura, et illius flli horarii, dummodo non agatur de observationibus mc- ridianis, quibus ab hujus inflexione nulla oritur perturbatio. Nunc pro filo horario cum sit e=:o, aequalio (e) fiet (VI) * = ^ — I , ^ SID. V. f ubi t' Indicat ordioatam fill horarii respondeotem abscissae sc, quae jam supputata est per ordinatam t ad fili obliqui curvam pertinentera, alque ex observatione depromplani. Hinc (VII) t'= sin, f . 1//. X crit emcndatio inflexion! fili horarii propria. Tota igitur correctio juxta ascensionem rectam, qua emen- danda est observalio circa quodvis datum filum , erit (VIII) u — f ± f ' , ubi t' sumenda est signo illi diverso, quo u — f afficitnr, si filum horarium,et obliquum stent eadem ex parte, aclinea ver- licalis per exlremum fili horarii descripta, quo convenii obli- quum*, vel t' slgno affectum eodem, atque u — t, adhibendura est, quando nempe verticalis ilia inter duo fila jaceat. §. 25. Valor a: §. 21 deterrainatus fuit per ilium j-=/ ob- servatione datum, atque sub ea condiiione, ut filum horarium inflexionem non subiret: ast cum hoc quoque filum sit flexile, ex observatione reapse colligetur^ = /=+=/'. Hinc perlevis sub- repit error in valores a:, el u — t (§. 21), necnon in valorem /' , qui lamen est aspernabilis. Quod si vel hnjusmodi erroris ratio haberi velit, calculus denuo colligere oportet, determi- nando jc per y^=.tz*zt' a priori falsa positione illatum. §. 26. Quum antea distantiae angulares centri areae in Te- lescopio, seu in Microraetro ab extremis fili horarii accuratis- sime pervestigatae sinl ( qnod sufficit ad differentiam de- clinationis astrorum inveniendam ) , nulHus momenli propte- rea fiet inflexio fili aequinoctialis, dnm ejus extrema probe, et opportune constiluantur juxta diurni motus directionem. §. 27. Nunc dicendum quoque de Micromelris, cujus late- De MiCBOMETRii Sgg ra mctallirls cfRcinnlnr lamellis perexilibus , et aJ eariim e- xlrcma strictc copiilaiis diapliragniate , quod quidein annlo ineiallico confici solet. Poiidus lamellarurn ob parvam ea- riiQi lorigiiudinem et propter claslicain ipsarum vim, aclio- ni pondeiis adversanlcm , nihil fere conferre potest ad illas in- flectcndas. Sed quum aruialura circularis AEBF Micrometri ( Fig. 4) lemperalura almosphaerae decrescente coarctetiir, sub cxtrema cujnsque lamellae AB, AF, BD, BF nisus fiet contraritis. Conaiibus hisce bifariam disliibulis, alteris nempe juxta directioncm laraellarnra , aheris secundum direclionem lamellis iisdem perpendicularem , palet priores hujusmodi ni- sus relalivam lamcllam, ex. g. AC, flecicre in quamdam cur- vani AMC, et secundos sibi mutuo reluclari. Coordinatae ex A suam ducant originera, et AC sit axis JT, dum perpendicularis AY ille silj^jsi ponamus AP = j:, PM=j', el inflexionein esse admodum parvam^ curvam habe- bimus a celcberrirao Jacob. Bernoullio, qui primum earn delcr- minavit, elcisticain appellaiam, et sequenli aequatione desi- gnatam ip) 7=/sin. (^x), unde . . r Arc. SID. — f (9) '= ^ '- ubi / sagittam seu venlrem ipsius curvae denolat,et(^ radiccm quadratam ralionis vis laminam comprimeulis cum coefliciente momenti ejus elasticitatis. Si quis eumdem calculi modura bio scqui velit, quo supra ad Micrometra filis confecla usi suraus, oporteret, nt potius lineam horariam AB pro axe .r eligeret, et pro axe y perpen- dicularem AY lineae a(;quinoctiaIi CD parallelam^ axes isti prioribus inclinati sunt angulo CAO = f, qui lamina obliqua AC, etlinea horaria coraprehenditur. Ast hujusmodi transfor- matio nos deduceret ad aequalionem transcendentem, nee usu facilem. §. 28. Latere A C propter conrersionera IMicroroetri in pla- num circuli declinationis primum adducto , et dcin per itera- tes semiorbes inverso, valores jr, >% qui ita oblinentur Stellas observando prope medium curvae partem iranseuntem in (y^) subslituantur^ hinc modus adcrit praefmiendi constantes f, et ^. T. ly. 5i 4oo Francisci Bertelli Hoc scmcl facto, iraiiseat astrum qiiodpiam per parallelum PM/77, el sit PM=j^. Cumu = tang.f JT deiaequaiionem chor- dae AC, neque initio oninis requiratur accuratioj haberi poterit AP = x=z—^ — : AM= : M'm=:/sin.f ), quae est lang. f' COS. f •^ " ycos.f/ ^ ordinata curvae, cuius abscissa Am: Mm= . sin.l 1 ' COS. e \cos. ' / i angulum in M' parvi trianguli Mm M' uti rectum exisliman- doj el denique (r) Pmi=u = y± . sin. I 1. COS. £ \cos. t/ Quod si supputalio hujnsmodi minus accuraiae non suf- ficeret , idem calculus aliter poni posset , pro j sumendo auantitatcm r dz . senf- 1. Valor postremus Pm indi- * ^ cos. e \cos. 1 1 ' cabft arcum asceusionis rectae per astrum inter lineam ho- rariam, ct lamiaam peragratum, et hujus inflexionis elfectu e- mendatum. Cogniio u (f) , valor x accuratior haurietur ab aequalione CO tang, e ideoque datus quQm sit radius, sive basis Micromelri, a decli- ualione ejus centri colligetur more solito ilia ad astrum per- tinens. Hie quoque animadvertenda sunt quae innuimus §. 21 de perturbalioue opticae parallaxi propria. §. 29. Quod de una dictum est, de omnibus aliis laminis obliquis intelligcs, quicumqne tamen sit angulus horarius (p, et distantia zenitalis '

    ) orielur . (0 z=f sen i^'x). Valore x ab aeqnalioiie (^) dcprompto hnc illato, correctio z habeijitiir juxta ascensionem rectam,ct inflexio laminae ho- rariae tribuenda. Verns itaque aeqninoctialis arcus per astrnm emensus hora- riam inter, et quamlibet ex obliquis laminis erit demum / /^^ \ (v) u=:r ±—— . sin. I 1 ±:/ sin. (C' J;)- ^ tus. t \cos. , / Signum duplex adjectnm est terminis signillcantibns binas la- minae obliquae, el horariae inflexiones , qunni hae mode «<-/- dilh'ae, modo subtract iime esse possirit. Qua de re nequit ul- la praefiniri rcgnia, proplereaqiiod ab intima variarum parlinm structura sohunmodo pendet inflexio laminarum ex hae potius, quam ex altera parley quod qnidein pro nnoquoque Micro- melro peculiarihus observalioniinis explorandnm est. $. 3i. Nee qiiidera curare fas est de cflectu inflexionis in Micromelro circulari, cujus reeens nsus, et raaxime comnien- datus iterum invaluit. Lamina circularis, seu armilla nietalli- ca , qua illud componilnr, partibus nectitnr aequalibns radii ex eadcm materie, armillaeque, et perimetro areae tclescopicae inlerjectis, et qnorutn binat* pro liibiio, qiuira ex adverse ja- ceant, adduci possnnt in direciioncni motus diiirni sphacrae, necnon binae aliae in direciioneni cirenli deciinationis , pro- priae corpori caelesti, quod conspiciiur. Cum partes hae, qnibus arniatnra Microinetri constat, ae- que disparliantur, at()ue omnino sint (quoad ejus fieri potest) ejusdem naturae, figura ipsius Micromctri circularis mutatio- nibus temperaturae nuratpiam immutari sensibiliter potcrit.nec illins quidem centrum e pro|)rio loco minimum decedet: va- lor ejus radii lantummodo varialionibus obtemperabit. Quam- obrcm astronnmus, qui isliusmodi utatur INIicrometro , infle- xionis cajcujum omittere poierit, satisrfue eidem erit experi- menlis ante habitis corrccliones diguoscere, quae medio illi 4 02 Frakcisci Bertelli valoii racliiapplicantlae sint,ul hie ad valorem redigalur accom- modatiuu stalui ihermomelrico temporis, quo observaiio fit. §. 52. Quae hucusque declaravi , opportune satis (ni fallor^ de aslronomicis observalionibus praeniouere possunt, quanti sinl faciendae pcrlurbationes, ab indexioue laterum cujuscum- que Microiuetii diaianantes. Perlurbatioues hujusinodi Astro- nomis praebent argumentum, quod accurata experirnenta per INIiciometra filis confccta ( de quibus initio loquutus sum) il- lorum attenlioue dignum esse comprobaruul, qiiodque oral e- nucleandum, ut theoreticc de causis erroris in Micrometrorum usu perficeretur. Qaamobrem, si horuoi species singulae inter se cO(nparari vclint, nunc mihi videtur rectius ferri posse judicium tam de observalionibus per instrumenia ista inagis minusve facile, et accurate peragendis, quam de subsequen- tibus reductionis calculis comraodius, vel difficilins subducen- dis. Ex his, quae dicta sunt, colligere est, Micrometrum la- mellis metallicis exstructura illi e filis efforoiato anteferen- dum, et cnerooralura Micrometrum circulare caeteris longe praeslare, qnum in eo et signo horario, et aequinoctiali hand opus sit, atque prout nuUus haberi possil inflexionis effectus. Torn: IV, Tah:X\XIV. \ s \ \ i \ V- Lit Ht*\ tini . Tom: IV. 9i^:i\ Y A "^ / 7. \ 1 R ' 0 v \ Z B it:B. XXXf UT. Habitat in Esquintla Guadmalae. Nunc vivit in horio bot. FtOnUtA GUATIMALENSIS 4f^9 BononicnsI ex seininii)us a Vellasquezio allatis. Sujjrut. Caiilis voliil)ilis, angulalus, orgyalis, et ultra, senio nihcns. Folin allcriia , loiige peliolaia , haslalo-palmaia , trifida , laciniis laticeolatis, acuminalis, inlcgris, aiiriculis inaeqiia- liter angiilalis, iruegrisve. Pelioli folio aeqiiales, atit jiau- lo hrevioies . Corymbi solilarii , axillarcs, longibsimc pe- cliincnlati, pednnculo niulo, folium miiUo snpcrante , di- -Iriclioiomi. Bracleac ad divisiones corymbi ovalae, acii- lae, brevibsimae. Calyx campaniformis , brevis, segmen- tis ovalis , emargiiiatis , e siim emarginatiirae rosiratis, margine membranaceis. Corolla parva , lubo cylindraceo, calycern iriplo superante, fauce canipaniilata, limbo qnin- qiic'fido, palulo, laciniis oblongo-lanceolalis, acmis. Sta- mina, et stilus corollam multo superant. Sligma capita- tuni, bilobum. Capsula ovoidca , lurgida, acuta, glabra, calyce tripio longior. Tota planta glabra. Lobelia calcarata: foliis ovato-obloiigis, acuminalis, inae- qualiler acute dentatis, peliolalisj raccuio laxifloro, sim- plici, corolla calcarata. Habitat a San Cristobal Guatimalae. Ann. Caulis superne trigonus. Folia ovato-oblonga , tcnuia, acu- minata, inaequaliter, acuteque dentata, basi roiundata , aul breviter cuneata, jonge peliolata , majora phisquam qualiior pollices longa. Petioli uni-bipollicarcs . Racemus terminalis, laxiflorus, sim|)lex, rachide trigona. Bractea linearis, brevis sub quovis pedicello. Pedicelli tcnues, spar- si , subpnllicares, glandulis paucis, remolis adsjiersi. Flo- res grandiusculi . Calyx tnrbinatns, bilabialns, laciniis li- nearibus, viridibus, illis labii superioris brevibus, liberis, lacinia labii inferioris elougaia, adnata calcari corollae, a- pice bifida. Corolla rosea, cxtus pubescene, limbo brevi- ter quinquefido, lubo superne fisso, inferius basi jirodu- cto in calcar dependens, carinatum a lacinia calycina adnata. Filamenla in lubum connata. Anihcrae in cylin- drum coalitae , apice barbalae. Stilus stamina aequans. Stigma bilobum . Tola planta lenuiter pubesoens. Vellasr|upzius dedit nomine Lobelia cornuda, sed certe non videtnr Lobelia carniita Sp. pi. iSig., cum careat sta- minibus longissimis. Fabrica lloris reclificanda in planta 4'0 Antomi Bertolokii viva. Quid Myopsia mexicana Presl. Prodr. monogr. Lobeliac. p. 8? An haec nostra? Quod planta mea genus a Z,oie/:rt diversum constiiuat, non dissentio. 10. CoFFAEA corymbulosa: foliis ovalo-oblongis, acutis, co- riaceis^ corymbis axillaribus, subquadrilloris, brevissioie pedunculalis. Habitat in Guatimala. Frut. Caulis teres. Folia opposita , ovaio-oblonga , acuta, integer- rima, quidquam coriacea , nilida, nervo direrapta, pa- raliele vcnosa, venulosaque, breviter petiolata. Corymbi axillares, duo-ires fasciculali, brevissioie pedunculali, tri- -quadriflori, bracteolali, bracteis ovato-lanceolatis, acutis, coriaceis, dcciduis. Bacca ellipsoidea, sulco ulrinque no- tata, bilocularis, disperniia, semina testa chartaceo-mem- branacea, alba obducta. Tota planta glabra. CoJJaea arahica L. differt ab hac foliis acuminatis, flori- bus subsessilibus. 11. Beoreria grandijlora: foliis ovato-oblongis, acutis^ pani- culis terminalibus, corymbosis, foliolosis. Habitat in Esqidntla Gualimalae. Frut. Caulis teres, ramis junioribus apice puberulis. Folia ovalo- -oblonga, acuta, integerrima, longiuscule petiolata, ple- rumque basi angusliora, nervoso-venosa , veois secunda- riis reticulatis, glabra, supra nilida, laete viridia, subtus pallidiora, nervo, venisque primariis pilosis. Pelioli su- pra canaliculali . Panicula termioalis, composita, allerne ramosa, corymbosa , ad divisiones foliolosa, foliolis par- vis, ovalo-oblongis, aut ovalo-lanceolalis, acutis. Pedun- culi, et pedicelli puberuli. Calyx campanulatus, quinque- deutatus, dentibus ovatis, acutis, erectis, exlus glaber, in- tus densissime albo-villosus, villis brevibus, tres-qualuor lineas longus. Corolla infundibuliforrnis , alba, calyce triplo longior. Tubus calyci aequalis, aut brevior. Lim- bus patens, laciniis subrotundo-ovalis, oblusis. Genitalia ulraque extra faucem exerta, sed corolla breviora. An- tlierae oblongae, biloculares incumbentes. Stilus bifidus, siaminibus paulo brevior. Stigmata capilata. Foliis grandioribus, acutis, panicula ramosiore , foliolosa, calycibus intus densius villosis, et floribus inulio gran- dioVibus differt a Beureria succulenta Jacq., cujus ba- biium prae se fert. FlORDLA GnATIMALENSIS 4'» Vcllasqnczins dcdlt siil) nomine Schimchel. 12. Vinca rosea /S albiflora-, foliis sahtus raolliter tomenlosis. Habitat in Guadmala. An ex India iutroducia? Frut. Tota differentia a specie stat in foliis sublus molliter lonien- lObis , villis brevibiis, simplicibus, fasciculatisque. Flos ulbus. ORDO TRIGYNIA. i3. TonNERA ulmifolia y Rom. el Sch. Sjst. veg. 6. p, 674. T. angnstifolia Curt. Bot. Magaz. tab. 281. Habitat in Vulcano cV acqua. Bieiin. GLASSIS HEXANDRIA. ORDO MONOGYNIA. 14. Alstroemeru hirtella: caule sulcato, glabroj foliis oblon- go-lanceolatis, acuniinalis, petiolalis, subtus pubesccnti- bns, umbella simplici, involucrataj perigonio laciniis ex- ternis brevioribus. A. hirtella Kiinth. in Spreng. Sjst. veg. 2. p. 82. n. 36. Habitat in Vulcano d' acqua. Perenn. Caulis sulcalus, contorlus, glaber. Folia oblongo-lanceolata, acuminata, integerrima , multistriata, breviter petiolata, supra glabra , subtus pubescenlia. Umbella terminalis , simplex, quinque-septeraflora. Involucrum universale sub- hexaphyllum , umbella paulo brevius , patens, foliolis lanceolatis , acuminatis, latitudine variis. Radii subpolli- cares, pubescentes. Perigonium radio paulo longius, laci- niis muhistriatis, extcrioribus tribus paulo brevioribus, obverse lanceolatis, acutiusculis, interioribus oblongo-spa- thulatis, rancronulatis. Genitalia corolla breviora. Vellasquezius distinxit tantum nomine Ahtroemeriae. i5. Smilaciwa flexuosa: foliis late ellipticis, aculis, muliinerviis, muhistriatis, glabris^ racemo terminali , simplici, flexuosoj pedicellis inferioribus fasciculato-ternis Tab. XXXVIIIJ. Habitat in raontibus Gualimalae centro-americae, Perenn. Caulis angulatus, sulcatus. Folia alterna, breviter petiolata, late elliptica, acuta, integerrima, septcmnervia, inter ner- 4i2 Ahtonii Bertolonii vos longltudinaliter multislriaia, striii per venas fere lio- rizoiuales connexis, glabra, tres pollices cum dimitlio lon- ga , duos pollices, ct paulo ultra lata. Racctinis lermiiia- lis, simplex, pedunculatus, racliide angulala, sulcata, ex- quisite flexuosa. Pedicelli paienles, lasciculato-terni in angulis salientibus racheos, supremi tantum gominati, aut solitarii. Bacca globosa, magniiudine pisi, in sicco colo- ns cereoli. Tota planta glabra. CLASSIS OCTANDRIA. ORDO MONOGYNIA. 16. CoMBRETOM argenteum: foliis ovato-oblongis , acutis, gla- bris, supra argenlinis, racemis oppositis, secundifloris, calycibusque tomentosis", staminibus longissimis. Habitat in Vulcano d' acqiia. Frut. Caulis glaber, ramis obscure tetragonis. Folia opposila, bre- viter peliolata, ovato-oblonga, acuta, aut acuminata, in- tegerrima, discoloria, glabra, supra argentina, nitida, sub- tus flavido-virentia , glandulisque numcrosissimis flave- scenlibus punctata. Racemus terminalis, et axillares op- positi, subsessiles, secundiflori , nudi, floribus nnmero- sis, cernuls, deorsum imbricatis. Ruchis, pedicelli, el ca- lyces fulvidulo-tomentosi. Calyx parvus, turbinatus,qua- dridenlatus, dentibus iriangularibus, acutis, erccto-patu- lis. Petala qnatuor, exigua, ovata, acuta, alba, intus api- ci calycis inserta, et cum dentibus calycinis alterna. Sta- mina octo, subinde septem, longissima, receptaculo vil- loso in fundo calycis affixa . Filamenta rubra. Antherae parvae, oblongae. ORDO TRIGYNIA. 17. Polygonum grandiflorum: caule pentagono , scandente; fo- liis cordato-ovatis, acutis^ racemis axillaribus, solitariis, patulis, cirro terminalis; perigonio intus glanduloso. Habitat in Esquintla Guatimalae. Perenn. Caulis scandens; pentagonus, pubescens. Folia brevlter pe- liolata, cordalo-ovala, acuta, auriculis rolundalis, pube- FlORULA GOATtMALENSIS 4^^ riila. Racemi composili, solhaiii, axlllares, intcrrn|ui, pa- Icnles, am leflexi, piibesceiiles, rachidc tcrminata cirro ra- nioso. Siibiiide alius cirrus simplex, brevis adesl sub ra- cemulis sii])erioribus. Racemiili hrevissinie pcdicellali,ant siibbcssiles. Braclcae membranacuae , ovalae, acuminaiae, parvac , sub pedicellis racemulorum , et sub divisionibus eoium. Peiigoniutn in geuere grande, intns glandulis sli- ])ilalalis, albo diaphanis adspersutu, quinqucfidum, laci- niib liibus lale ovalis, reliquis duabus anguslioribns, ob- loiigis, omiii!)us aculis. Stamina ocio, peiigonio breviora, incuiva. Stili Ires, recurvati , siamiaibus brcviores. Sli- gmata capilaia. Capsnla trigona . Vellasquezius dcdit nomiue Coccolova , sed Coccoloba non est. 18. Paulunia glabra: foliis biternalis, foliolis ovato-oblongis, superne remote crenatis, pctiolis nudis^ cirris peduncu- larilms di|)hyllis 7al>. XXXX.. Habitat in Guatimala. /^«^ Caulis sarmentosus, angulatus, strialus. Folia peliolata, bi- lernata, foliolis ovato-oblongis, tenuibus, obtusis, vel a- cutis, inferne iniegerrimis, superne remote crenatis, su- pra saturate viridibus, nitidis, subtus pallidioribus, impa- pari longiore, basi cuneato. Peiioli omnes iiudi. Racemi bolitarii, axillares, folio subaequales;, pedunculo cirrifero sulcato, nudo , terminato cirro diphylln, revoluto-ciiicin- nato, laterali. Racemus supra cirrum brevitcr peduncuia- lus, com|)ositus, nudus, raceniulis remolis, tri-quadriflo- ris. Tola planta glabra. Vellasquezius dedit nomine ^n Curapa? CLASSIS ENNEANDRIA. ORDO MONOGYNIA. i(^. AiNACARDiUM occidejitale Sp. pi. 54B. J acq. Select, slit p. Amer. hist. p. xi^. tab. \8i. Jig. 35. fruct. Cassuvium pomifcrum Tussac. Fl. des Antill. torn, 3. p. 54. tab. i3. Acajou Pis. Brasil. p. ^y-Jig- p- 58. Habitat in Esquintla Gualimalac. Arb. 4i4 Antonii Bertolonh Hacc arbor tam celebrata a Pisone est insignis magnllndi- dine, duritie ligni ad opus navale aptissiiui, odore folio- rum, et flornm fragrantissimo, fruclu, poslquam acredinetn posuerit, eduli. Quid mirum, si praestantia sua saepe bel- Ja excitet inter incolas ! Habui quoque ex Brasilia a Raddio. CLASSIS DECANDRIA. ORDO MONOGYNIA. 20. Hymenaea Courharil Sp. pi. 55 j. Lamck. III. tab. 33o. Jetaiba Pis. Bras. p. 60. Jig. Habitat in Guatimala, unde semina Vellasquezius atlulit , quae laete apud nos gerniinarunt, et planta nunc vivit in horto bot. Bononiensi. Arb. Arbor ingens, ex qua obtinetur gummi Anime in aslhmati- cis affeclionibus praestantissiraum. 21. CxssiA fagifolia: fbliis bijugis, foliolis grandibus, ovato- oblongis, acuminatis, subtus pubescenlibus^ glandula ses- sili inter infimuin par 5 petiolo mucronato, nudo, race- mis compositis, inferne foliolosis. Habitat in Mar del Sur Guatimalae. JFrut. Caulis teres, glaber. Folia bijuga, foliolis grandibus, ovato- oblongis, acuminatis, integerrimis, peliolulatis, supra gla- bris , subtus pubescentibus, uninerviis, venis primariis sursum arcualis, secundariis reticulatis. Glandula sessilis, crassa, conica, inter infimum par. Petiolus nudus, supra canaliculatus , apice mucronatus. Racemi axillares, breves, ramosi, divaiicali, pubescenles, sub divisionibus inferio- ribus foliosi , foliis breviter petiolaiis, foliolis geminatis, parvis, ovatis. Flores flavi, stamina corolla breviora, an- theris crassissimis. Legumen compressum, exsuccum , se- mipedale , tres lineas latum, aculum, glabrum, subfal- catura. Affinis Cassiae acnminatae W. , et Cassiae tnacrantherae Collad. Vellasquezius dedit nomine Cassia especie nueva. Supra legumen hnjus plantae erant ova cujusdam insecti e genere Bruci. Filius reperit insectum ipsum intra se- mina, el putat perlinere ad novam spcciem. Florula Guatimalensis /Ji5 22. Cassia xiphoirlea: pilosa^ folils subseptemjngis, foliolis ob- loiigis, obtusis^ glandnla subulata inter paria infciiora; ra- ccmis axillaribas, folio brevioribus, paiirifloris; legnmini- bus angusle linearibus, compressis, xipboideo-torulosis. Habitat in Volcan de Pacaya. Frut. Caiilis teres. Folia sei-septemjuga, foliolis oblongis, obtusis basi angustioribus, peliolulatis, externis longioribns. Pe- tiolusniuticus. Glandiila subulata inter dua, vel tria paria inferiora foliolorum. Racemi simplices, axillares, pauciflo- ri, folio multo breviores, cernui. Flores grandiusculi, lutei. Legumen compressum, fyaguste lineare, acutum, subfalca- lum, crasse marginatum, circiterires pollices longum, duas lineas latum, torulis xiphoidcis, crebris transverse inter- ceptum. Tota planta pilosa. Vellasquezius dedit nomine Cassia species nova decussata. 23. Caesalpinia pidchernma Swartz. Obs. p. 166. fVilld. Sp. pi. "i.. par. 1. ^, 53i. • Poinciana pulcberrima Sp.pl. 544. Tsetti Mandarum Hort. Malah. 6. p. 1. tal>. 1. optima. Habitat in Esquintla Guatimalae. Legumen superne latius, oblique roslralura, quod non ap- parel in fjgura Breynii Cent. tab. 22. Vellasquezius dedit sub nomine Sesalpinia. 24. Hypebanthera Moringa mild. Sp. pi. 2. par. i.p.556 Lamh. III. tab. 33; . ' Guilandina Moringa Sp. pi, 546. Moringa Ben oleifera Tussac. Fl. des. Antill. h n li% tab. 16. ' ^ Habitat in Vulcano d' acqua. 25. LiMOMA trifoJiata Mant. alt. p. 23;. Jacn. Ic. rar 2 tab. 463. Lamk. III. tab. 353. f^. 2. Habitat in Esquintla Guatimalae Frut. Konnulla folia in meo exemplari sunt Jevissime crenata. Vellasquezius dedit nomine Limoncillo . Gnatimalenses utuntur succo acido fructus ad potum , qui dicitur Li- monata . 26. Rhexia glandulosa: caule superne, ramulisque hirsuiis; fo- Iiis parvis, lanceolatis, integcrrimis, irinerviis, supra adpres- se seiosis, subtus albo-tomentosis, nervis hirsutis: corymbis T. IV. 53 4>^ Antonii Bertolomi suhtrinoris, pediinculis, calycibusque piloso-glandiiloais. Habitat in Antigua Guntiinala. Friit. Caulis ramis patulis, iiiferne glal^ratua, superne, ramulisqnc hirsutiis. Folia opposita, parva, niajora oclo lineas loDga, Innccolata, aciuiuscula, iutegerriraa, brevissime petiolata, trinervia, superne viriclia, snrsuin adpresse setosn, snbtus albo-tomeniosa, tomcnlo brevissimo, et fere pnlveracco^ ncrvisfjue sursum adpresse hirsula. Gorymbi solitarii, icr- winales, et axillarcs in axillis siipremis, subtrillori, birsn- ti, pilis apicc capitato-glanduiiCcris, breviter peduncnlali , folio snl)aec|nales. Calyx campannlalus, pilis ajjicc cajjitato- -glandnlilcris adspersus, qiiadrifidiis, laciniis lanceolatis, acumiuatis, vcl acutis, patulis, sesf[niliDcain, diias-lrcs line- as longis, saepe riibenlibus. Corolla laciniis calycinis qiiid- quaai longior. Stamina octo. Antberae basi appendicu- latae, caudiciila sursum inciirva. Qiiodammodo appropinquat Melastoma aspergi/IareHnmh. iMelast. p. 44- falj' '9' 27. Rbexia. fragilis : caule acute qnadrangulo;, foliis ovatis, adpresse setosis, uninerviis , alterne venosis-, racemo ter- rainali, composito, pariialibus corymbosis, trifloris^ caly- cibus breviter strigosis. Ha!)ilat in Antigua Guatimala. Frull Canlis acute tetragonus, qtiadrisnlcatus, adpresse pubescens. Folia potius parva, ovaia , basi, et apice acuta, integerri- ma, plus minus longiuscule petiolata, ulrinque viridia, et setis sursum adpressis adspersa, uninervia, venis latcrali- bus simplicibus,alternis, sursum arcuatis, aequidistanlibus. Racemus lerniinalis, corapositus, interruptus, adpresse pi- losus, racemulis partialibus lateralibus, opposilis, corym- bosis, trifloris. Calyx campannlalus, strigis rariusculis, bre- vibus, basi bulbosis, sursum adpressis adspersus, quadii- fidus, laciniis lanceolatis, acuminatis, recurvis, striatis, tres- -quatuor lineas longis. Peiala ovata, acuta, alba, relicula- to-venosa, laciniis calycinis paulo longiora. Stamina octo. Antberae caudicula dependenle appendiculatae. Capsula quadrilocularis, apice quadrivalvis, placenlis in quovis lo- culo demum liberis. Planta sicca (ragilis. 28. Mglastoma umbilical a: foliis oblongis, acuminatis, basi rotundatis, quiuquencrviis, ciebre deuliculatis, subtiis al- FloRDLA GUATIMALESSIS 4' 7 Lldo-lomeiilosisj racemo lerminali, Ijracblalo*, calycibus urceohTlis, ore inlegro, coarclalo. Habitat in Esquintla Giiatimalae Frut? Rami obtuse tetragoni, quadrisulcali , tomentosi , tomenlo brevi, (loccoso, ex albido ferriigineo. Folia opposila, icn- giuscule petiolata, oblonga, acuminata, basi rotundaia,et integra,reliqtio marginc crebre,et argute denticulala,quin- quencrvia, ni;rvis tribus internis paulo altius ortis, in a- xilla spongiosis, transverse venosa , venis horizonlaiibns, crebris, parallclis, supra laele viridia , seniora glabra, ju- iiiora pilis stellato-Iloccosis scatentia, sublus tomenlosa, lomento brevissimo, slellulalo, adpresso, albente, cum le- vi tinclura fcrrnginca, paeserlira in nervis,et vcnis. Pc— lioli a lineis sex ad ])obiceni lorigi, supra canaliculati, to- mento ut in ramis. Raccmus terminalis, brachiatus, fer- rugineo-tomentosus. Bractcae sub divisionibns cxiguae, ovatae, deciduac. Flores in racemulis parlialibus numero- si, compacti. Calyx globosus, urceolatus , ore integro co- arctato, , Huic similis est Melastoma liUescens Humb. Melast. p.3g. tab. 17.^ sed in nostra deest lutescenlia peliolorum , et nervorum, neque folia sunt supra nitida, subtns vernicosa. 29. Melastoma granulosa Ilumh. Alonogr. des JMelast. p. 2.5. tab. 1 2. M. granulosum Spreng. Sjst. veg. 2. p. 3oi. n. 108. Habitat in Esquintla Guatimalae. Fnii'f Caulis, folia subtus, pelioli, racemus obducunlur lomento ferrugineo, floccoso-lacero , pilisque slellatis mollissimo. Folia acuminata, basi angnstata. Raccmus brachiatus, pa- tens, floribus c{uam in praecedente laxioribus. Calyx cam- panulalus, ore integro, patulo. 30. MeIjAstoma roj//r//rt ; ramis junioribus teretibus, fcrrugi- neo-iomentosis^ foliis oblongis, acuminatis, subcrenulatis , ciliatis, quinque-septenincrviis, supra remote strigillosis, subtus pilis slcllatis laxe adspcrsis; thyr.so terminali, a- cuto^ calycibus campanulatis, quinquedenlatis. Habitat in Antigua Guaiimala. Perenn'l Rami tcrctes, in parte juniore ferrugineo-tomentosi , lomen- to brevissimo, flocculoso. Folia oblonga, acuminata, minu- te subcrenulala, ciliala selis nudis, brevibus, supra viri- 4»8 Antonii Bertolonii dia, et adspersa sirigis exiguis, simplicilius, raris, adpressis, siibtus pallentia, et pilis stellalis, albidis, rariusculis sca- tentia, majora septeranervia, minora qiiinqiicnervia. Petioli a st'Qiipollice ad pollicera longi , ferrugineo-lomcntosi su- pra canaliculati, marginihus caiialiculi cilialis setis pilosulis- Thyrsus tcrminalis, brachiatas, acntns, fcrragineo-tomen- tosus. Bracteae teniies, linearcs, oppositao, deciduae. Ca- lyx canipatudatus, quinqucdenlatiis, denlibus triangulari- hiis, latis, brevibus, aciuis. Corolla calyce diiplo longior, in alabaslro couuiventi-rosirala. Pelala lanceolata, acumi- nata. Accedit ad Melastornam penduUfoliain Humb. Men. des. Melast. p, 80. lab. 35. OR DO TRIGYNIA. 3i. Byrsonima riifescens: folils coriaceis, oblongo-lanceolatis, utrinque acutis, subliis, racemisque ferrugineo-tomenlo- sis^ petalis hastalo-rotundatis, obtnslssimis. Habitat in Esquintla Guaiimalae, ubi vulgo dicilur Nance. Frnt. Caulis teres, ramosus, corlice fusco, ramis junioribus ferrii- giaeo-tomenlosis. Folia coriacea, opposita, petiolata, ob- longo-lanceolata, acuta, basi angustala , uninervia , remote vcnosa, venis sursum arcualis, supra glabra, opace viri- dia, sublus pallidiora, et ferrugineo-iomentosa, senio I'ere glabrata. Petioli quinque-sex lioeas longi, ferragineo-to- mentosi, supra canaliculati. Racemus terminalis, simplex, pedunculaius,tomento rufo-ferrugineo lectus, floribus coii- fertis, cernuis. Pedlcelli subaequales, quatuor-quinque Ti- neas longi. Calyx glandulis oblongis, glabris, albis, reli- qua parte toraentosus, ut in racerao. Pelala ungniculata, profunde hasiata, subroiunda, obtusissima, crenulata, ex albo rubenlia. Fruclus subacidus, edulis. Tomeotum plan- tae stellalura. Vellasquezius dedit mh nomine Malpighiae verbascifoliae, a qua longe differt. Valde appropinqiial Byrsonimam spi- catam De Cand.; sed haec juxta exemplar e Porto Ric- co, quod accepi ab ipso CI. de Candolleo, habet folia paulo minora, tenuiora, brevius petiolata, utrinque glabra. Florula Guatimalensis 4'9 supra atrovlrenlia, nitidissima, subtus ferriiglnea, crebn'ns veiiosa, veuis parallclis, iransversis, fere reclis, racenuiui miiiorem, piibescentem, nee toraeiuosum, pediccllos tenui- ores, breviores. 32. Tetraptehis eriocarpa: folils ovaio-oblongis, acutis, gla- bris;, corymbis subtrifloris^ nucibus lanugiaosis, alls sub- aequalihus . Habitat in Giialimala. Frut. Rami graciles, glabri. Folia opposita , brevlter petiolala, glabra, ovaio-oblonga , acuta, pollicem-sexdeci^n lineas longa. Pediinculi solitarii, terraina!es,elaxi!lares, folio lon- giores, glabri, corymboso-triflori. Bracteae lineares, brevis- simac, sitae sub pedicellis oppositis, et aliae duae paulo supra medium pedicellorum. Nuees albo-lanuginosae, alis Suaiuor oblongis, subaequalibus, infcrne tantum villosis. rista alis intermedia brevis, erosa , lanuginosa. 33. Tetrapteris argentea: tota holosericea j foliis oblongo- lanceolatis, acutis, basi angustatis, petiolalis^ corymbis snb- trichotomis, foliolosisj nucutn alis inferioribus subbrcvio- ribus. Habitat in Anligua Giiatimala. Frut^ Caidis teres, opposite ramosus. Folia opposita, petiolata, ob- longo-lauceolata, et saepe obverse oblongo-lanceolata, in- tegerrima, acuta. Corymbi solitarii , terniinales , et axil- lares, subtrichotomi, divaricati, sub ramificationibus in- siructi foliolis oppositis, parvis, ovatis, aut subrotundis, obtusis cam mucronulo, brevissime petiolatis. Corolla ru- bra, petalorum lamina concava, erosa. Nuces tetrapterae, villosae , alis oblongis, cuneatis, oblique obtusis, striaiis, albis, vel rubentibus, inferne ■villosis, superioribus dua- bus paulo longioribus. Cristae alis intermediae Ires, qua- rum media major, lata, tridentata, lateralium altera linea- ris, longitudine cristae mediae, altera minima, acuta. To- ta planla tecta lomenio brevi, mollissimo, albo-argentino. CLASSIS DODECANDRIA. ORDO TRIGYNIA. 34. Euphorbia erithrophylla: foliis peliolatis, inferioribus ova- 420 ANTOWn BEHTOLONir to-oblongis, angnlaiis, floralibus lanceolatis, integernmis^ floribiis axillaril)us, solitariis-, perigonio campanulato,den- tiljus niidis, nectaiio dorsali, cyalhiformi 2\ib. XLI. E. piilcherrima J'Villd. Herb. Poiuscllia pulcherrima Grah. in Bot. mag. new. ser. v. 10. lab. 3493. Habitat in Gualimala, ubi vnlgo dicitur Flor de Pasqua. Perenn. Floret Februario, Martio. Caulis teres. Folia loiiginscule petiolata , allerna, vel oppo- sita, uninervia, ct parallele venosa, iiifcriora ovalo-oblon- ga, grosse angiilata, acuminata, successiva angasliora,ob- longo-lanceolata, floralia lanceolata, longa , eleganlissime coccinea, utraque acuminata, integerrima, basi anguslata. Flores solilarii, axillares, grandiusculi, pedunculo bi-trili- neari , basi articnlato suffulli, erecti, fructibus cernnis. Perigoniura catnpanulatnra , rubidum , acute dentalum, deotibus primo incurvis, poslea erectis , nudis, snperne dorso inslructum nectario solitario , vel duobus opposi- tis, cyalhiformibus, ereclis, compressis, ore turnidnlo lute- scenle. Paleae receplaculi albo-membranaceae, niargine fmibriatae. Aulherae didyraae, luteae. Stili ires, inferne connati, superne liberi. Stigmata bifida, revoluta. Capsula grandis, thecaphoro filiformi, longo snffulta, tricocca, coc- cis oblongis, obtusis, raalura reticulato-rugosa. Tota plan- ta glabra, et lac album viilnerala fundens. Omnia in hac specie sunt Euphorbiae, excepto nectario cya- lhiformi in dorso loco neciariorum qualuor in apice laci- niarum perigonii. Nunc colo in horto bot. Bononiensi;, sed folia floralia sunt multo conlraciiora, quam in plan- ta spontanea, a qua figura nostra desumpta fuit. Vellasquezius dedit sub nomine Euforbio hertnoso. Guati- maleoses adiiibent folia floralia in emj)lastro ad hcpati- lidcm, et ad tumores faciei. CLASS. X. DECANDRIA. ORDO I. MONOGYNIA. 1. Arbi'TUS rubescens: foliis ovato-oblongis, acutis, integer- rimis, glabris, niargine revolulis, subtus albo-glebulosisj Florula Guatimalensis 421 racemis spicaeformilnis, coadun;ais, axIllaiilMis simplici- bus, solitariis, lermiiiali composiio TaL. XLII. a.b.c. Hahital in Gitatirnala ^Jntigiia. Frut. Caulis teies, ramosus, corticc ramoruni riibro. Folia alter- na, peliolala, coriacea, integeriima, glabra, ovalo-oblonga, acuta, inargiiie revolula, sii[)eriie viridia, suljlus tecta sub- siauiia lenui, depressa , alba, glei^nloso-areolala, sub for- tiori vitro lantiiui tennissime puberiila. Petioii subpollica- rcs, riibentes. Racenii spicaeformcs, cyliiidracei, densiiiscu- Ic (lorileri, coadiinali in apice ramorum, pubescentes, infe- riores axillares, solitarii, terrninalis composilus. Ad basim cujnsvis pcdicelli bractea late ovaia, aculiascula , conca- va , pcdicellnni aequans, am snperans. Calyx albo-inem- branaceus, pubescens, quinquefidus, laciniis ovatis, ob- lubis. Corolla calyce longior, alba, nubilis globosa, clau- sa , in anlhcsi urceolaia, quinqnedenlala , dcntibus revo- lutis. Stamina deccQi , corolla bruviora, filamentis ereciis, brevissimis, basi barbalis. Antlierae oblongae, obtnsae, poslice biarislatae, breviter bicorncs, cornicnlis facie de- hiscenlibns. Stilus crassus, cylindracens, corollani subae- quans. Stigma de[)rpsso-capitatum. Fruclnm non vidi. Accedii ad Arbidiim xalapensem Spr. , scd haec habct folia subtus tomentosa. Explicalio tabulae XLII. a. Calyx. b. Corolla clausa. c. Corolla aperia. CLASS. XII. ICOSAiNDRIA. ORDO I. MOiNOGYNIA. Philadei.phds myrtoides'. foliis ovalo-lanceolatis, acumina- lis, remote argute scrrulatis, trinerviis, adpresse setosis; pedunculis axillaribus, unifloris, coadunalisj sligmatibus quaternis Tab. XLIII. Habitat in Tulcano cV acr/iia. Frut. Rami, peliolique albido-pubescentes. Folia opposita, pelio- lata , ovalo-lanceolala, acuminata, superne remote , argu- leque serrulata, trinervia, utrinque sclis adpressis adsper- 422 Aktonii Bertolonh sa. Flores coailnnaii in apice ramorum, axiUares, solila- rii , brcvissime pcdunculati. Calyx inferiie atlnalus, su- perne liber, quadrifidus, una cum ovario, pcdimculisqiie albido-tomeiuosulus, laciniis ovalis, acuminalis , corolla paulo brevioribiis. Petala quauior, alba, obcordata. Sta- mina numorosa, corolla breviora. Antherae ovaiae, bilo- culares. Stigmata quatuor, crassa, staminibus paulo bre- viora. 3. PsiDiUM molh : foliis late elliptlco-ovatis, jiinioribus, ra- misque mollissime lomentosisj pednnculis axiilaribus, snb- trifloris, peliolo longioribusj calycibus obtusis^ baccis glo- bosis Tab. XLIV. Habitat in Guatimala, iibi vulgo Guayaba asida. Frut. Rami teretes, jnniores mollissime tomentosi. Folia opposi- ta, breviler petiolata, coriacea, late elliplico-ovata , inte- gerrima, majora tres pollices, et ultra longa, circiter duos pollices lata, inferiora oblusa, supra fere denudata , sub- lus tomentosa, superiora utrinque mollissime tomentosa , saprema minora. Pelioli duas-lres lineas longi, tomento- si. Pedunculi solitarii, axiUares, uni-triflori, peliolo duplo longiores, una cum ovario, et callce tomentosi. Corolla al- ba. Bacca globosa . Tomenlum totius planiae in sicco est aureo-fulviduliim . Fructus edulis, grate acidus. Accepi sub nomine Psiclii po- miferi L. , a quo longe distat. Accedit ad Psidium A- raca Radd.^ sod hoc juxta exemplar , quod accepi ab ipso Raddio, multo minus est omnibus partibus, et mul- to minus lomenlosumj ejus bacca oblonga. 4. Elgema Jambos L. Jambosa vulgaris De Cand. Prodr. 3. p. 186. Malacca Schambu Rheed. Hort. Malab. i.p. 27. tab. 17. Habitat in Guatimala, ubi vulgo Poma rosa. Frut. Fructus edulis, suavissimus, graleque aromaticus. Forte ex India oriental! in Americam calidiorem inlata planta. 5. Ei'GENiA niicrantha: ramis superne , pedunculisque com- pressis^ foliis coriaceis, ovato-oblongis, oblusiusculis, gla- bris , subtus glanduloso-punctatis j paniculis axiilaribus, Irichotorais, folio brevioribus, pubescenli-glandulosis, su- perioribus geminalis. Habitat in Guatimala , ubi vulgo Pimienta de Jamaica , 0 de Chiapa. Frut. Flordla Guatimat.ensis 423 Rami infernc terotcs, siipcrne compress! , pnhernli. Folia oppobita, petiolata, coiiacca , ovalo-ohlonga , suhlripolli- caria, integerrima , obtusiiiscula , basi acuta, nninervia, transverse paralleic venosa , glabra, supra nitidiila , sub- tus glandiiloso-piinctala, glandulis fulvis, domiim fiiscis. Pelioli circiter semipollicares, pnbernli. Panicnlne axilla- res , compressae, piibesccnli-glandulosae , tricliotomae palulae, (olio breviorcs, inferiores soliiariae , superiores utrinqne geminalae, altera breviore. Bracteae sub ramis pariiciilae exiguae, decidiiae. Flores exigni, in extremis raraulis terni , qnornm medius brevius pedicellatiis. Ova- rium liirbinatum. Calyx inferne adnaliis, siiperne liber qiiadrifidtis, laciniis ovalis, obtnsis, cum ovario puberi]- lis. Corolla alba, calycem aeqiians. Piibescentia oinnis albida. Siippeditat piper caryophyllaliim. 6. Rosa Moniezumae /3: ramis ioermibus, petiolis, pediincii- lisque acnleolalis^ foliolis ovato-lanceolaiis, aeqnaliter ar- gute serrulalis, glabris, subtus glaucisj floribus subsoli- tariis. Habitat in Vidcano d' acqita. Frnt. Rami incrmes. Folia quinalo-pinnata , superiora ternaia cranium foliolis coriaceis , ovalo-lanceolatis, acuminatis aequaliter, argute, et crebre serrulalis, glabris, supra saturate viridibus, subtus glaucis. Petioli parce aculeola- ti, aculeolis tenuibus, apice recurvis. Pedunculi solitarii, vel terni, uniflori, lateralibus instructis prope basim bra- cteolis duabus, lanceolatis, acuminato-setaceis, integris aculeolaii, aculeolis raris, patentibus, rcctis, apice nudis, am glanduloso-capitatis. Cynarliodium ellipiicum , gla- brum. Laciniae calycinae lanceolatae, longe acuminatae apice subinde lingulato, integerrimae, extus virides, gla- brae, intus albido-tomentosac. Flores atro-rubentcs. DifTert a Rosa indica Spr. foliolis minoribus, angustiorl- bus, raagis acuminatis, crebrius, argutius serrulalis, ramis inermibus, cynarhodio oblongiorc, laciniis calycinis iigula apicillari angusliore , integerrima , nee serrata. T. IV. 54 424 Aktosii Beutolokfi CLASS. XTII. POLYANDRIA. ORDO 6. POLYGYNIA. 7. Ci-EMXTis pofycephala : foliis supremis simplicibiis , ovatis, trinerviis, pilosis, parce, grosseque scrralis^ panicula tri- choioina, foiiis longiore^ nuculis capitalis, villosis, lougc caudalo-pliimosis. Habitat in Tulcano d' acqua. Pcrenn. Caiilis angulatus, striatus. Rami pilosi. Folia ad paniculara simplicia, petiolata, ovata, acuta, irinervia, sii|)crne par- ce, remote, ct grosse serrata, pilosula , et magis subtus. Panicula repetito iricbotoma , patens, pilosa , foliis lon- gior. Nuculae capitatae, parvae, ovalae, compressae, utrin- que acutae, villosae, octo-decem in capitulo, lerminatae Cauda elongata, dense sericeo-plumosa. Reliqua desunt in exemplari. 8. Ranunculus Amarillo: hirsutus-, caule dichoiomo, adscen- dente^ foliis ternatis , follolis subcordato-ovatis, trilobis, iticiso-dentatis, floralibus lanceolalis, dentatis, calyce hir- snto, rcflexo^ petalis oblongo-cuneatisj nuculis glabris, stilo elongato, apice recurvo aplculatis. Habitat in Gualimala, unde accepi sub hoc eodeni nomi- ne. Ann? Canlis adscendens, dichotomns, striatus, pcdalis, et quid- quam ultra, hirsutus, hirsutie inferiore reflexa, media pa- lenle, pedunculari adpressa. Folia inferiora petiolata, ter- nata, foliolis petiolulatis, subcordato-ovatis, aculis, ad- ])res5e-hirsutis, Irllobis, lobis inciso-dentalis, foliolo im- parl suhinde lernato. Petioli hirsutie patenti tecti, basi in vaginam expansi. Folia ad flores ternata , foliolis lan- ceolatis, dentatis, vix vagina petiolari , aut petiolo bre- vissimo sufTulta. Flos minor, quam in Ranunculo acri L. Cdlyx hirsutus, reflexus. Petala lutea , octona in meo exemplari, oblongo-cuneata, obtusa, calyce longiora, stria- ta. Nuculae in capilulum globosum coacervatae , subro- lundae, compressae, glabrae, rostratae slilo longo, recto, apice recurvo. AfTinis Ranunculo piloso De Cand. Prodr. i. p. 287. n. 104. Flohula Goatimalensis 425 GLASS. XIV. DIDYNAMIA. ORDO a. ANGIOSPERMIA. 9. Castilleja integrifoUa Lin.fl. Sup. p. 293. Habitat in yulcano d' aequo. Frut. I'oha anguste linearia , trinervia , integerrima , acuta, snpe- riora acuminata. Corolla calyce longior. Tola planta pu- bescens, nee hispida. An species distincta ? 1 0. BrcixONlA alliacca Lamck. Enc. meth. hot. dd. de Pad. 1 . pan. 2. p. 416. n. 18. WiUd. Sp. pi. Z. part. i.p. 2*q3.* Halntat in Costa del Suren. Vulgo Bejuco q. smele a ajo. Frut . ^ Caulis scandens. Folia coriacea, tamen lenuia, clliplica, in- tegerrima, basi acuta, apice e sobrotundo acuminu'lata. Pedunculi terni, biflori. Corollae tubus longus, crassus' limbns multo brevior tube, lobis leviter emarginatis. ' 11. Bignonia sarmentosa: foliolis coriaceis, ovaiis, acutis, in- tegerrimis, nitidis^ floribus racemosisj corollae lobis' in- tegerrimis. Habitat in Salto de Forola. Frut. Folia conjugata. Foliola circiter duos pollices longa , atro- viridia, superne valde nitentia, subtus paulo minus, cre- berrime reticulato-venosa. Flores in racemo longo, pedi- cellls oppositis, bifloris. Calyx truncatus, integer. Corol- la purpurea^ ejus tubus lim!)0 paulo longior, aut aequa- lisj limbus lobis integerrimis. Valde appropinquat Dignoniam spectahilem Vahl. , cujus exemplar ex Portorico possideo a Bertero^ scd in hue foliola longiora, magis oblongata , apice magis producta, minusque nitentia, flores grandiores, lubo crassiore. Ac- cedit quoque ad Bignoniani paniculatarn L. , quae ta- naen diversissima foliolis subcordalis , et corolla multo minore . 12. Tecoma rosea-, foliis digitatis, glabris, foliolis ovalo-ob- longis, integerrimis, acuminatis, basi acutis; corollae tu- bo abbreviato, limbo amplo, lobis emarginaiis; siliqua lomcntosa, rostra ta. Habitat iu Esquintla. Frut. 4*6 Amonii Bertolomi Folia petiolata, digitalo-quinata. Foliola coriacea, longe pe- tiolulata , ovalo-oblonga , integeniiiia , acurninaia , basi acuta, glauca, similia, seel majora foliis Bigiioniae orhi- cidalae Jacq. Flores numerosi. Calyx campanulatus, ob- liisissime bilabialus , persisiens. Corolla rosea , tubo cras- so , brevi , limbo arapio, lobis omnibus emarginalis. Si- liqtia lomentosula, quinque-sex pollices louga, basi alle- nuaia , apice acuminato-roslrala . Dissepimenlum valvis conlrariuin. Accepi sub nomine Bignoniae flore rubro-roseo. 1 3. Lantana aculeala L. Larnck. III. 6. tab. b^o. Jig. 2. Habitat in Guatimala. Friit. Folia subcordato-ovata , dentata , reticulalo-rugosa , supra scaberrima , subtus pubescentia, opposila, breviler petio- lata. CauIIs aculealus. Racemi j)ubescentes . Pedunculi folio longiores, apice floribus capitaiis lerminati. Bracteae lineares, hispidae. 14. BucHKERA tinctoria: foliis lineari-filiformibus , hispidnlis^* racemo terminali, laxifloroj slriis calycinis cilialo-spinu- losis. Habitat in Vulcano d' acqiia. Ann. Caulis teres, erectus, dodrantalis, tenuis, vix pilosulus, al- terne parce ramosus. Folia lineari-filiformia , allerna,hi- spidula. Racemi simplices, solitarii , teruiinales cauli, ra- misque, laxiflori. Bracteae similes foliis caulinis, calyce breviores. Pedicelli brevissimi. Calyx lubulosus , recurvn- lus, decemstriatus, striis spinuloso-cillatis, ore quinque- dentato, dentibus acuminatis, hispiduUs. Tubus corolli- nus tenuis, ralyce longior^ Tota planta caeruleo-purpu- raescens. Gualimalenses adhibent ad tincturam caeruleam. Proxima Buchnerae elongatae W. , quae altior, et glabra foliis, calycibusque. i5. CoLDMNEA umbellata: hirsuta; foliis ovato-oblongis , cre- nulalis, subtus lomenlosisj pedunculis axillaribus, um- bellatis. Habitat a S. Liicar. Frnt. Caulis dense hirsutus. Folia opposita, ovato-oblonga , acu- tiuscula, crenulata, breviter petiolata, supra hirsuta sub- tus molliter tomentosa. Pedunculi solitarii, axillares, hir- suii, lerminati umbella simplici, bi-quadriflora, inferio- Florula Gdatimalensis 427 res folio breviores, siiperiores snbaequales. Bracleae um- Lfllaiu invokicraiites liiieares. Radii longiusculi. Calyx hii- sutus, qiiinqueGdus, corolla mulio brevior, laciniis lau- ceolato-linearibus, valde acuminalis, irilcgerilmis , recui- vis , aul revolulis. Corolla cocciiiea , exliis villosa, tubu- losa, quitique-sex lineas longa , limbo brevi, lobis pa- ruui iuaequalibus. Stamina didytiama, exerta, fiiamenlis pilosis, aniheris subroluridis, bilocularibus, incnmbcnli- bus. Ovarium , et stilus hirsulus. Stigma bilobum , lobis inaequalibus, concavis , hianlibus. CLASS. XVI. MONADELPHIA. ORDO 2. PENTANDRIA. 16. PassiflOra nonnalis L. excl. syn. Hern. Habitat in Gualitna/a, ubi vnlgo dicitur Camacarnata. Frut. Caulis aagulatus. Folia petiolata, basi cuneata, biloba , lo- bis longis, angusie linearibns, obtusis cum mucronulo iti medio, divergeniibus, vel divaricatis , iinlnerviis, lobulo iutermedio minimo, arislulato. Petioli eglandulosi. Cirri tcnues. Pedunculi axillares, solitarii, geminive, uniflori , flliformes, superne bracleolati, folio mullo breviores. Bra- cleae filiformes. Flores exigui. Tola planla glabra. 17. Passiflora hastata: foliis cordalis, hastato-trifidis , levi- ler serraiis, seloso-glandulosis, cilialis, lobo medio oblon- go-lanceolato, laleralibus abbrevialis, ovalis, divaricatis, involucris muliifido-capillaceis. Habitat in EsquiiUla. Jnn? Caulis striatus, glaber, scandens. Folia alteroa, brevlter pe- tiolata, cordala, haslalo-trifida , utrinque adspersa selis apice glandula oblonga lerminatis, eisdemque selis, pilis- que simplicibus ciliala, leviler serrata, lobo medio elon- gato , oblongo-lanceolalo, acnto, lateralii)us aljbrevialis, ovalis, aculis, divaricatis. Pelioli eglandulosi, adspersi se- lis apice glandulosis. Stipulae eisdem selis cilialae. Cirrus Cliformis, crassiusculus, apice contoriuplicalus. Peduncu- li solitarii, vel gemini , axillares, uniflori, declinalo-re- curvi, folio breviores, glabri, nudi. Involucrura e folio- lis herbaceis, viridibus, rnuliifido-capillaceis, laciniis glan- dula oblonga lerminatis. 428 ANTOnn Bertolonii Diversisslma a Passijlora foetida L., et, ul videtur, eliam a Passijlora ciliaia Ait. ORDO 5. DECANDRIA. 18. Chirostemon platanoides Spreng. Sjst. veg. 3. p. 70. n. 1. Habitat in Vulcano d' acqua . Vulgo Arhol de las mani- tas. Arb. Haec arbor ritu supcrstitioso veneratur ab Americanis. Ae- statc praeterlapsa vidi florenlem in horto botanico Pisa- no. Flos spcciatissinius forma, et colore rubro, intus in tubo replelus nectare limpido aqnae putissimae instar, vi- scidulo , saporis primum subdulcis, postea uonnihil iu- grali. ORDO 8. POLYANDRIA. 19. SiDA hibisciformis'. fruticosaj foliis cordalo-ovatis, acu- minatis, crebre denticulatis, subtus, ramisque junioribus tomenlosis; flotibus subsessilibus, solitariisj stilo usque ad basini multipartito^ capsulis muticis. Habitat in Vulcano d^ acqua. Frut. Rami juniores tomentosi. Folia alterna, breviler petiolata, crassiuscula, cordato-subrotunda, acuminata, crebre den- ticulata, supra viridia, pilisque stellulatis, raris adspersa, snbtns tomentosa, septemnervia, venosaque, pauIo ultra pollicem longa. Petioli tomentosi. Flos axillaris, solitarius, subsessilis. Calyx simplex, tomentosus, profunde quinque- fidus, Jaciniis lanceolatis, acuminatis, dorso obtuse cari- natis, ludit profunde quadrifidus, laciniis duabus connalis, sistentibus laciniam unam late ovatam, apice bidenlatam. Corolla patens, calyce triplo longior, in sicco albo-pallens, fundosanguineo,petaHs obovalis, obtusis, obliqualis,ungui- bus basi coalitis, et utrinque in margine callo glandula- ri, piloso extuberantibus. Stamina corolla multo brevio- ra. Stilus usque ad basicn multipartitus, slygmatibus ob- tusis, crassiusculis. Fructus mulicus, dense tomentosus. Tomcntum omne stellatum, flulvidulum. 20. Hibiscus cruentusx inermis*, foliis pcliolatis, palmalo-trifi- dis, quinquefidisque, basi cuaeatis, lobis oblongo-lanceo- Florula Guatimalensis 429 lalls, ol)tiisis, obtnscfjiic crenalis^ floriljus racemosis', cj- lyce inlciioreinaximo, laciniis laiiceolalis, acuminaiis. 2\ib. XLV. Habitat in Esquintla. Vulgo Ilibisco con el calix acido. Ann. Caulis teres, erectiis, ruber, inferne glaber, superne pilosulus. Folia loiige peiiolaia, basi cuneatajpalmaio-lri-quinquefida, loins oljlongo-lanceolalis, oblusis, obluseqne creDatis,vi- ridia , glabra. Pelioli inermes, rubentes , sulco-superiore ])ul)esccnlcs, reliqua parte glabri. Fiores in racemis bre- vibus, bi-lrifloris, vel sobiarii. Pedunculi crassi, pube- scentes. Calyx atrosangiiineus, pilosulus, exterior plus- qnaai diniidio brevior, niuliiparliius , laciniis lanceolalo- -linearil)us, acuminaiis, interior maxiinns, subpollicaris, profunde quinquefidus, laciniis lanceolatis, valde acumi- naiis. Florem non vidi. Capsula ovala, acula, calyce in- leriore dimidio brevior. Guaiimalenses adhibent calycem acidum ad potum, quem limonata dicunt. Ex seminibus ab exemplari GuatimalensI eductis oblinui plantas duas, quae tola aestale laete sub dio vixcrunt in horlo boianico Bononiensi;, sed hyeme sequenli perierunt in hipocauslo, antequam florerenl. CLASS. XVII. DIADELPHIA. ORDO 5. OCTANDRIA. 21. PoLYGALA variabilis a./3. De Cancl. Prodr. x.p.Zo^.n.Qo. Ulraque varietas habitat in Guatirnala. Speciem sive a, ac- cepi sub nomine Po/igala encarnada , /3 sub nomine Polignla pelosa. Ann. Radix ramosa, flexuosa. Caulis teres, erectus, subspitliamalis, jam ab imo ramosus, ramis corymbosis, allernis, vel in- ferioribus oppositis. Folia altcrna, anguste linearia , acu- minata, pellucido-punctata. Racemi lerminales, longi, la- xlflori. Fiores exigui, in a. rosei , in /3 albi. Alae oblon- gae, capsnlam subaequantes. Carina parce fimbriata. Ca- psula oblonga, viridis, glabra, subinaequaliter emarginata. Tola lierba glabra j vix racemi teouissime puberuli. 43o Antorii Bertolonu ORDO 4. DECANDRIA. 22. LupiNCS flahellaris'. pnbescens^ foliis digitalis, foliolis un- deno-quindenis, lanceolalis, aculis, cilialis, supra glabra- tis, pilosisve, snhliis moHiler villosis, exiernis decrescen- tibus; slipula potiolari vaginab', elongaia, apice breviter bifida j floribtis seiniverticillalisj calycibus ebracteatis. Habitat in Valcano d' acqua. Accepi sub nomine Lupina cerulea. Perenn? Caulis angulatus, ex meo speciraine videtur brevis, inferne pubescens, superne pnbescenti-velutinus. Folia petiolata digitata, foliolis andecim-quindecim.saepias tredecim, lan- ceolatis, aculis, basi cuneato-angusialis, inlegerrimis, cilia- tis, supra saluraie viridibus, adspersisque pilis raris, ad- pr^ssis, alias glabralis, sublus raolliler adpresse villosis, mediis majoribus bipollicaribus, petioloque nudo longio- ribns, quatuor-quinque lineas in medio latis, cxternis de- crescentibus. Petioli pubescenli-velulini, inferne expansi in vaginam slipularem, parte nuda petioli longioretn , stria- lam, extus pubescenlem, canalicnlatam, apice breviter bifi- dam, laciniis erectis, oblusis, anl aculis. Racemus termi- nalis, longns, floribus semiverticillalo-quaternis. Bracteae ad basim pedicellorura oblongo-lanceolatae, acuminaiae, pubescentes , caducae, floribus subaequales, vel superio- res paulo longiores. Pedicelli inferiores pauIo, snperiores flore multo breviores, una cum calycibus sericeo-villosi. Calyx basi ebracteatus, profunde bilabiatus, labio inferio- re subintegro, aut obsolete tridentalo,superiore bifido. Co- rolla caerulea. Legumen non vidi. Villus plantae in sicco fulvus. Proximus Lupino montano Hunib. el Bonpl.-, sed hie habet foliola angustiora, lanceolalo-iinearia, circiler qualuor pol- lices longa,peliolumquadripollicarem, stipulam peliolo di- midio breviorem, laciniis apicis lanceolato-linearibus, la- bium superius calycis emarginato-bilobum, inferius inte- grum. Vide Agardh. Syn. gen. Lup. p. 23. n. Sg. Flordla Guatimaleksis 4^1 CLASS. XIX. SYNGENESIA. ORD. I. POLYGAMIA AEQUALIS. Capitati. a3. Carduus cernuus: foliii lanceolalis, acnminalis, tripliner- viis, remote s\il>ilcnliculalis, supra nitidis, gl'il)ris, snhtiis pubesceniibns-, ilore solitario, terraitiali, cernno: calallii sqaarnis imbricalis, iiifcrioribus brevioribus, redexis. Habilat iti Fulcano if acqua. Ann. Cnnlis angulalus, strialiis. Folia superiora (inferiora desunt in exeiiiplari) sessilia, lanceolata, acuminata, Iriplinervia, remote snbdeniiciilala, supra viridia, nilida, snbtus albi- do-pnbesceniia. Flos solitarius, teruiinalis, magnitudine nucis juglandis, suO'tdtus peduncnio crasso, brevi, angu- lato, cernuo, Calalbus glaber, basi ventricosus , squaniis numerosissimis, imbricalis, lanceolaiis, acuminatis, inferio- ribus l)revioril)Us, reUexis. Flosculi atrorubenles. Pappu? pilosns, simplex, scaber, ex albo stran)incus, achenio raul- 10 longior, pilis dimidio brevioribus interjeclis. Discoidei. 24. BiDKNs canescens: caule tetragon© , superne, folilsqne pu- besceniibns^ fobis impari-pinnaiis, trijugis, fobolis ova- li-lanceolatis, acuminatis, incisis, lerminali longiore:pe- dunculis soliiariis, unifloris. Habilat in J'lilcano cV acqua. Ann. Caulis erecuis, lelragonns, inferne glabor, superne pubescens. Folia opposiia, peiiolala , impari-jiinnata , irijuga, utrin- que, pelioloque pubescentia, foliolis ovali-lanceolatis, in- cisis, inferioribus cuneato-petiohilatis, segmentis brevibus, lanceolalis, aculis, imis profundioribus, foliolo impari pau- lo longiore, angustiore, acnminato. Pedunculus solilarius, terminalis, uniflorus, longiusculns, nndus. Flores parvi, ra- dially ludunt discoidei. Calatlii foliola linearia, aequalia, ovato-oblonga , dense pubescentia. Ligulae radiales ova- lo-oblongae, in sicco videnlur albae. Flosculi luiei. Paleae T. IV. 55 432 Antonii Bertolonh reccplaculi lineares, acutae, glabrae. Pappus hiarisiains, armatus aculeolis relrorsis. Pubesceulia oninis albida. Vi- delur pianla huinilis. 25. Cacalia cuspidata: caule angulalo^, fistulosoj foliis sessi- libiis, lanceolalis, longe acuminalis, crcl)re deuticulatis, sagiualo-amplcxicaiilibns^ corynil)0 terminal!, coruposilo^ calathis siibdodecaphyllis, brevissime calyculatis. Habilal in f'nlcano d icqua. Perenn. Caulis aiigulaius, slriatus, (islulosus, subdoccosus. Folia su- periora (inferiora desunt in exemplari) sessiiia, aherna, lanceolala, longe acuniinalo-altenuata , crebre denticulata, basi cordalo-sagillata, auricidis amplexicaulibus, nonnul- la margine revolata, supra laete viridia, rugosa, glabra, sublus pallidiora, crebre reliculalo-venosa , pubesceniia . Coryml)us composilus, terminaiis, niulliflorus. Calalhiis cylindraceiis, foliolis decem-duodecim, ordine simplici, li- nearibus, obliisiuscnlis, longiludine acqiialibus, alternis la- lioribus, margine albo-membranaceis, superne subcib'atis, apiceqiie barbulatis, calyculalus squaraulis paucis, brevis- simis. Flosculi aequales, omnes ferliles, pallide lutel, qnin- quefidi, calalho pauIo longiores. Sligmata superne crassio- ra, circa cram hispidula. Acbcnia eroslrata, sulcata , gla- l)ra, circello pappigcro coronata, pappoque muho brevio- ra. Pappus simplex, pilosus, scaber, uniserialis, niullise- tus, niveus, deciduus, flosculis paulo brevior. Receptacu- lum vix convexnlum, alveolalum, lacinulis naembranaceis, aculis alveolos cingentibus. 26. Stevia poljcephala: teuuiter pubescens;, foliis oppositis, lanceolatis, uninerviis, leviler serratis, cuneaio-petiolatis j corymbo nomposiio, paluloj calathis dense fasciculaiis, quinqueflorls;, acheniis exaristatis, margine membrauaceo, brevissime, lacinulato coronatis. Habitat in Fulcano d' acqua. Perenn? Caulis strialus, tenuissime puberulus. Folia oppcslta, lan- ceolata, acuta, leviler serrata, uninervia, lateraliter veno- sa, basi cuneata, breviter peliolata, tenuiter puberula,sub- tus pallidiora. Corymbus terminaiis, composilus, polyce- phalus, palens, ad divisiones primarias bractea lanceolato- -lineari inslruclus, ramis imis opposilis, reliquis alternis. Flores in raraulis supremis numerosi, dense corymbulo- Florula Guatimaleksis 4^3 so-fasciculati, fastigiali, bracteolis lineari-anguslissimis sub pedicellis iiilerstincli. Calalhus cylindraceiis, tenuis, lon- gus, sulcalus , vix puberulus, squamis quinque, ordine simplici, linearibus, acuminatis. Hoiculi (|uiriqnc, aequa- les, albi, exlus pubescenti-hispiduli , calaiho paulo lon- giores . Tubus longus , supeiue sensim sensioique am- plior. Limbus quinquefidus, laciniis oblongis, margine in- vobuis, apicc glandulari inflexo, obuisiusculo. Achenium angulosurn, vix pulierubim, tubo corollino multo brevias, coronatuoi raargine brevissinio, membranaceo, lacinulalo. Aristae nuUae. Rcceptaculum nudum. Pubesceniia omnis in sicco subferniginca. 27. IsoTYPUS onoseroidcs De Cand. Prodr. 7. p. 33. Ilumb. et Bompl. J\oi'. gen. 4- P- 9- <^^- ^"7- Habitat in Guatimala. Accepi sub dubio nomine Staehes. Peretin. Fob'a pbisquam pedab'a , interrupfe lyrata, laciniis ala an- gusta in costam decurrenlibus, acuminatis, acuteque au- gulato-dentatis , impari maxima, subtriangulari , juniora utrinque niveo-lomenlosa, seniora tanlum sufnus, supra al- bo-arachnoidea. CauHs lanuginoso-niveus. Flores panicu- lato-corymbosi . Calathus subcyUndraceus , imbricatus , foliolis lanceolalo-Hnearibus, acuminatis , alrosanguineis ; superioribus successive longioribus. Flosculi calalhum aequanteSjHrabo coccinei, laciniis apice piloso-glandulosis. Stigma exertum, bilobum, obtusum. Pappus e cirrello orbiculari, pilosus, sub vitro scabriiisculus, pluriserialis, longissimus , et fere aequans flosculos, sordide albens, deciduus. Ex seminibus ab exemplari decerpiis naia est planta in hor- to bot. Bononiensi, sed hyemem nou tulit licet in bypo- catisto custodita. ORDO a. POLYGAMIA SUPERFLUA. 28. Hei-ICHRYSCM saHcifoUiim : foliis linearibus, acuminatis , subtus, cauleque albo-tomento.sis, corymbo polycephaloi calatbis cylindraceis, imbricalis, squamis intimis apeodice albo-scariosa radiantibus, disco longioribus . Habitat in Fulcano d' acqua hnit? 4^4 A^TONii Bertolowii Caulls teres, erectns, ramosus, albo-iomenlosns. Folia spai- sa, scssilia, linearia, cloiigaln, acmiiinaia, i/itegeiriina, tnnr- giiie revolula, supra saliirate viridia, leviter aiacliiioidca, sul)tus albo-ioincnlosa. Corytnbus lerrainaIis,coni|)osilus, floribus capilalis. Folia flonilia ad divisiones coiyml)i cau- Jiiiis siiiiilia, sed minora. Calallnis cyliiidraccus, longiu- sciilns, imbricatiis, sqiianiis oblongo-linearibiis, oblusiu- sciilis, siii)lannginosis, vel glabratis, gilvo-fuscis, siiiiremis tcrn)iiiatis appendice radianie, scanosa, alba, llosculos iniiltiim snperante. Flosculi nnmcrosi, in sicco e liileo ru- bidi. Tubus graclllimus, basi lurgens anipnllula exigua, turbiuala. Slihis exerius, lubellus. Acheiiium sessile, ero- stralum, scabriim, terrninalum areola pa[)pigeia. Pappus pilosus, vix scabriusculus, albus, flosculos aequaus, selis numerosis, serie simplici, liberis, facile diflluis. Recepla- culum foveolatum, nudum. Haec est prima species Hclichrysi rcperta in America. 2g. Aster crocaliis: glaber;, caule frutescente , ramosoj foliis ooriaceis, lanceolatis, remote serrulalis, triplinerviis, niti- dis, discoloribus^ floribus solilariis; calaihi squamis mul- tiserialis, imi)ricalis, exterioribus rccurvalis. Habitat in Vulcano d' acqiia. Frut. Canlis angulatus, slriatus, ramosus, patnlus. Folia alterna , brevissimc peliolala, coriacea, lanccolata , acuminala, re- mote denticulata, triplitietvia, supra alroviridia, nilida,sub- tus fcrrugineo-pellita, minus nilenlia. Flores solitarii, ler- minales cauli, ramisque, breviier pedunculali . Calalhus mulliflorus, imbricatus, squamis plurium sericnim , lau- ceolaio-lincaribus, acutis, exterioribus recurvatis. Flores radiati, luteo-crocei. Ligulae radiales serie dnplici, oblon- go-lineares, apice dentatae, disco longiores. Flosculi quin- quedentali. Anlherae exertae, coloris pallida slraminei, ecaudatae, aculae. Stilus inclusus. Achenium glabrum . Pappus uniserialis, subviglnlisetus, simplex, albus, selis flosculo paulo brevioribus, scabris, fere aequalibus. Rece- ptaculuni alveolatum, alveolis cinctis squamulis membra- naceis, acuminatis^ integris, vel acute lacinulalis. Tola planla glabra. Refero ad ytsterem, cui magis propinqnus, sed forte novi generis est . Florcla GuatiAalensis 435 3o. ClJp'ERAriA acittangula: glalira ^ caule aiigiilalo^ foliis syri- nanlhiis, peliolalis, suhroiiindis.aciile scpteniangulaiis, deu- laiis, levissime siihcordalib^ corymho leiniinali, composi- lo; calalhls ociopliyllis^ aciict)iis sulcatis, gluhris. H.il)ilal in I ulcutio d' acqiia. I'crenn. Caiilis angiilalus, slrialus. Folia allerna, longe petiolata, sub- rotunda, acnle septemnngulata, aculeque di:rilala, basi le- vissime bubcordata, palmalinervia , vcuosaque. Pctioli fo- lio aequales, aut paulo breviorcs, basi vix laliores, exau- riculali. Corymbus terminalis, cotuposilus, corymbis par- tialibus itifciioiibus axillaribiis, ramulis bracteolatis, bra- cleolis liiicaiibus. Flores radiati, lutei. Calalhus cylindra- ceus, ordine simplici, saepe basi cinctus duabus , vol iri- bus bratUeolis exiguis, squamis octo, ac([ualibus, lineari- bus, acuiiusculis, margirie albo-niembrauaceis, alternis la- tiorilius, semiflosculi radii subquini. Achenia sulcata, gla- bra. Pappus sessilis, simplex, niuliisetus, scaber, albiis , longitudiue flosculorum. Receptaculum nudum. Tola plan- la glabra. Perliiiet ad Senecio mexicana sectionis XV. De Cand. Pro- dr. 6. p. 4^1., el ad subdivisionem quiutam hujus se- ctionis. 3i. Dahlia variabilis De Cand. Prodr. 5. p. 494- Habitat in Giialimala. Perenn. Exemplar nostrum habel flores radio roseo. 32. Verbesina orgentea: caule slriato, tenuiter pubescente^ fo- liis ovato-lanceolalis, acuminatis, triplinerviis, subtus ni- veo-sericeis^ pedunculis unifloris, pappo bisquamoso,mem- branaceo, squamis apice lacinulalis. Habitat in I ulcano d' acqua. Perenn? Frull Caulis teres, tenuiter striatus, tennissime pubernlus. Folia superiora ( desunt infcriora in excmplari ) ovaio-lanceo- lata , aut lanceolata, acuminata, petiolata, subintegerrima, Iriplinervia, supra viridia , albo-pubescentia , subtus seii- ceo-nivea, argentina. Flores pedunculati, solitarii, vel duo- -ires ap|)roximali in apice ramorum, subsessiles, inlerfo- llati. Cal.ubus multiflorus, polyphyllus, imbricatus, squa- mis lanceolaiis, acuminatis, fusee virtnlibus, pubescculi- bus. Flores albi ?, radiati, ligulis radianliluis disco duplo loQgioribus, ueulris. Flosculi disci exUis birtuli, quinque- 436 Antonii Bertolonii fidi. Aclienium compresso-trigonum , sursutn villosiim , praesertiin in angulis. Pappus e squamulis duabus exiguis, nieoibranaceis, apice fimbriaiis. Paleae receptaculi oblon- go-lanceolatae, complicatae, carinatae, piiberulae, margine merahrauaceae, apice subtridentatae , denlibus lateralibus obsoletis, medio longiore, acuminaio. ORD. 3. POLYGAMIA FRUSTRANEA. 35. Helunthus longiradiatus : caule superne lanato ^ folifs allernis, oblongo-lanceolalis, utiinque aciiniinatis, crenatis, supra villoso-scabris, subtus tomentosisj calaihi appendi- cibus snbrotundis, obtusissimis, cilialis:^ acheniis tnuticis^ paleis receplaculi forniculatis. Habitat in Vulcano cV aequo. Perenn. Caulis teres, superne lanalus. Folia allerna, oblongo-lanceo- lala , uirinque acuminata, cuneato-subpciiolata, crenata , supra scabra , et villosa, subtus tomentosa. Flos solitarius, terminalis, breviter pedunculalus, luteus. Calatlius sub- hemisphaericus, foliolis triserialibus, imbricato-patenlibus, apice expansisin appendicem foliaceam, late subrotundam, obtusissimara, subinde emarginatam, glabram , ciliatam, externis inferne dorso hirsutis. Ligulae radiales quinde- nae, lineares, circiler pollicem longae, apice dentatae, di- scum muito superantes. Flosculi radii paulo supra basim annulo piloso cincti. Achenium compressum , glabrum, omnino exarislatum, nudum. Paleae receptaculi ample- xantes , striatae, dorso, et apice forniculato-hispidulae. Villositas plantae alba. Neque vere Helianthus, neque vere Leighia De Cand. For- te novum genus, si habitus Helianthi negligi potest. 34. Coreopsis uifoUaia: caule tereii, glabro;, foliis opposi- tis, ternatis, foliolis ovatis, acuminalis, serratis, basi ro- tundatis^ corymbo terminali, paucifloro^ calathi foliolis externis brevioribus, ciliatis^ acheniis apice hispidulis. Habitat in Vulcano cT acqua. Frut? Caulis teres, glaber. Folia opposita, petiolala, tenuiter pu- bescentia, ternata, foliolis ovatis, acuminalis, serratis, basi rotundatis, imparl majore, longius peliolulato. Eorum pe- lioli glabri. Folia floralia mulio minora, inferiora cauli- Florula Guatimalemsis 43; nis similla, siiprcma simplicissima, sessilla, lanceolata, cl- liala. Corymhus lerminalis, simplex, pauciflorus. Pedun- cnli glabri. Flores parvi, lutci, radiantes. Calalhi foliola li- nearia, externa breviora, ciliala, inlerna niida, laliora,mar- gine membranacea. Achenium compressum, anguste niar- ginaliim, margine superiore, el apice hispidulum. Paj)- piis biarisiatns, arislis nudis, glabris. Paleae liaeares. Plan- ta huniilis. CLASS. XX. GYNANDRIA. ORDO 4. HEXANDRIA. 35. AniSTOLOCHU podacarpa: caule scandenle; foliis peliolatis, cordato-hasiaiis, ovatis, aculisj floribus axillaribus, soli- tariis, pedmiciilatisj capsulae locubs pedicellatis. Habilat in Esquinlla. Perenn., mil. Frut. Caulis scandens, striatus, angulatus, pnrpurascens. Folia al- lerna, longiuscule petioiata, cordato-haslala, ovata, exijui- silc acuta, integerriraa, vel uno alterove dcnliciilo notata, qiiinquenervia, venosaque, subtus pallidiora. Peiioli exsli- piilati. Peduncnli solitarii, axillares, uniflori, folio multo breviores, in maluritale rructns apice secedentcs in pedi- cellos sex, loculiferos. Capsula oblonga, sulcata, sexlocu- laris, loculis pedicellatis, sexvalvis, dissepimentis niargi- nalibus. Semina parva, longiuscule f'liniculata, margini in- terno dissepinaentorum affixa. Tota planta glabra. Deside- ratur corolla perfecia in meis exemplaribus, adest tantum incipiens, exigua. CLASS. XXL MONOECIA. ORDO VII. POLYANDRIA. 36. Begonia seUdosa: caulescens^ foliis oblique cordatis, acu- minalis, subangulatis, inaequaliter argute denticulatis, ci- liatis, ulrinque nervis, venisque setulosisj peduoculis cy- mosis, paucifloris, basi incrassatis. Habitat in Vulcano d' aequo. Perenn?, Su(JrP Caulis ereclus, glaber, in meo exmplari subsemipedalis. Fo- 4^8 Antohii Bertolomi lia alternn, longe peliolata, oblique cordata, ovalo-oblon- ga, vakle acuminata, inaeqiialiler argiile clenliculata usque ad suinnuim apicem, nonniilla etiam angulata, tciniia,rmil- tinervia, venosaque, remote ciliata, utrinque ad nervos, et venas setulis raris adspcrsa , reliqua parte, peliolisqne gla- bra. Petioli folio aequalcs, aut hreviores. Slipulae deci- duae. Cymae peduuculatae, pauciflorae, cum ilore alari, solitariae, axillares, folio breviores. Bracteae ovalo-ob- longae, obtusac, glabrae, dcciduae. Florcs mouoini. Ma- sculus perigonio tetrasepalo, sepalis duobus extcrnis ma- joribus, cordato-siibrotiindis, obtiisis , venosis, duobus intcrnis niulto ojiiioribus, obovalis. Stamina sepalis in- ternis breviora. Foemineus perigonio eodcm . Stigmata duo, apice i)cnicillala. Capsula dcest in meis exemplari- bus. In una, alterave ex cymis subiode adest foiiolutu florale minimum, toium hispidum. ORDO 8. MONADELPHIA. PoLYCLATHRA. Charact. esseiH. Bacca oblonga, corlice coriaceo, laevi, in- lus referta loculis charlbaceis, depressis, horizontalibus, clatbratis , in series qualuor longiludinales utrinque di- spositis. 37. Pot\'CL\THRA cucnmerina Tab. XLVI. Habitat in Esqidntla. Vulgo Esponsuela. Ann. Caulis prostratus, angulatus, sulcatus, ramosns, scabcr. Fo- lia petiolata, profunde cordata, iri-qninqueloba, acute den- tata, supra luberculis aculeolatis, albis scaberrima, subtns hirta. Cirrus opposilifolius, ramosus, contortuplicatus. Flo- res non vidi- Barca eliptico-oblonga, cortice coriaceo, te- nui, laevissimo, glaberrimo, iotus referta loculis chartaceis, depressis, horizontalibus, clatbratis, utrinque dispositis in series r{uatuor longitudinales, inlerstinctas dissepimen- 10 acute flexuoso, facto ex parietibus clatbrorum. Ex seminibus desumptis a fructu, quera Vellasquezius at- tulit, nala est in horio boianico Bononiensi plaola, quam pLORUtA GuATIMALENSrS /^^^ cjcscripsi seJ hyemcni non tulit , etperiit, anleqnatn florcret. Auloptac. compleanl ex planta \iva hnrart em « briictus corticc teciiis. i Friictus corlice denudatus. CLASS. XXII. DIOECIA. ORDO 2. DIANDRIA. 38. Cecropia ofMfo;ia: foliis palma.is, qulndenopar(itis,su- pra p.loso-scabru IS, subtiis leauiter albido-tomenio.is la- cm... oblongis, obiusissimis, margine subrepando-crispu- lisj pet.ol.s stnai.s, pubesceniibus. ' Hab.iat in Esquintla. Vulgo Guarumo. Arb tol.a ampla, palmato-partita, supra vi.idia, scabrida, piUs- qne rar.s adspe.sa, subtus tenuiter aIbido-iomenLosa^,ec n.vca, nery.s, ven.sque pubesccnlibi.s, Jaciniis quindenis profundiss.nm approx.matis, oblongis, inferne ^ngustatis' apice roiu,.dat.s. obtusissimis, margine sabrepando-cris- pul.s. Peuoli tere.es stria.i, pubeseentes. Spatha extus a - bo-tomentosa Spad.ces digitalo-quaterni/ tam mascid quam foejn.nej, sed n.asculi gracih-ores, et'brevior" ■ orn: nes cyhndracei, obtusi. ' Supra banc arborcm nidificat avis, quam incolae dicunt Cia- Cecropia peltata L. d.fTert ab hac foliis supra scaberrimis subtus n.veo-tomentosis, novemlobis , lobis tnulto breviol ribus, aeut.s, pet.olo nudo, aut vix piloso. Cecropiu ual^ j.«/« W. reced.t foliis supra glabris, pah.ato-n'i^vemlo. bis,lob.s d.stant.bus, et Cecropia concohr W.foiiis utiin- qiie scabris,etlviridibus, palmaio-,iove.Hlobis, loLis acu- njiDciiis. ORDO 7. OCTNDUIA. Vellasqitezia. M«j. Atnentum cyliudraceum , bracteis ovalis , biflo- ns. Pengonium iufundibuliforme , sexfidum , lacioiis '■• IV. 55- 44o Antomi Bertolonii aeqiialibus. Stamina octo, ludunt novem, exerta, fila- raeiitis inferne perigonio adnatisj anlheris oblongis, bilocularihus, incumbentibus. Foern. Amenliim cylindraccnra , bracleis oblongo-lanceo- lalis, uuifloris. Perigoninm lubo urceolato, limbo tri- partilo, laciniis elongalis, lingulalis^ intus scjnamae tres lineares , ortae e fando perigonii, tubuin ejus snbaequantcs. Ovarium acute triquetrum. Stili ires, brevissimi, basi conuali. Stigmata clavulifornii-b"nea- ria, undique luberculoso-scabra. Capsula liiquclra , acuta, glabra, sed pcrft-ctam non vidi. Habitus. Arbor caudice, ramisque terelibus. Folia alterna, peliolaia, elliptico-ovata , uninervia, transverse venosa. Amenta fasciculata,vel solitaria, cylindracea, longa, sira- plicia, vel ramosa. Onl. not. Ameniaceae Li'n. Ord. nat. n. L., et Prael. in ord. nat. p. 678. Vellasquiae Bert. 39. Vellasquezia. Melaenodendron. Tab. XLVII. Habitat in Esqidntla. Vulgo Palo midato. Arb. Folia late elliptico-ovata, aut elliptlco-oblonga, acuta, inte- gerrima, tenuissime pubcrula, uninervia, vcnis numerosis, transversis, parallelis, breviter petiolata, in meis exempla- ribus quinque-sex poUices longa, tres lata, decidua, exsti- pulata. Amenta axiliaria, et terminalia, cylindracea, elon- gota, breviter pedunculata, ant scssilia, solitaria, vel fascl- culala,simplicia, aut ramosa. Mascula floribus inferioribus plerumquc remoiis, reliquis slipalis, superne attenuata, rachide villosa. Bracteae late ovatae, acutae, concavoe, bi- florae, menibranaccae, villosae, floribus paulo breviores. Perigonium simplex , exiguum, iufundlbuliforme, extus, el inlus villosura, sexfidum, laciniis aequalibus, oblongis, oblusis. Stamina octo-novem, perigonio duplo longiora, Filamenta usque ad divisionem limbi ])erigonio adnata ibique villosa, parte libera subulata, glabra. Anlherae ob- longae, biloculares, incumbenles, demum ulrinque bifi- dae. Foeminea lota laxiuscule floril'era, rachide adpresse villosa. Perigonium multo majus quam in mare, extus se- ricco-villosum , villo adpresso, nilidulo, lubo urceolato, brevi, limbo tripartito, laciniis elongatis, aequalibus, lin- gulatis, oblusiusculls, aut vix aculis. Intus squamae tres FloHULA GUATIMltENSIS 441 ortae e fiindo perlgoiiii, ejiis({ue lubiim subaequanles, liiicarcs, glabrae, veluti siipilulo conipresso , villoso suf- fiillae. Ovarium liberum, acute triquetrura, acutum, gla- briim. Slili ires, brevissimi, glabri , basi connaii. Stig- mata loiiga, sistcntia clavulam linearem , compressam , undiqne tubcrculato-scabram. Decociio h'gni hnjus arboris magni fit ab incolis in melae- na , in febri flava, et in arlhritide. Explicatio tabulae XLVIl, a. rios niasculns. b. Flos foemineus. c. Pistillum. CLASS. XXIII. POLYGAMIA. ORDO I. MONOECIA. 40. Inga semicordata: inermis^ foliis tergeminis, folioHs ob- ovato-dimidialis, semicordatis, acutis^ petiolis eglandulo- sis, pctiolulis conjugationum superne hirtis^ spicis latera- libus, subcapitatis, sessilibus, pedunculatisque. Habitat in Guatimala. Accepi sub nomine Mimosa encar- nada. Friit, Caulis glaber. Folia tergemina, foliolis obovato-dimidlatis, semicordatis, acutis, integerrimis, glabris, nervoso-venosis' subtus glaucis, nervis, venisque saepe subrubentibus, ter- minalibus majoribus, sex-septcm lineas longis . Basis fo- liolorum fulcro exigno, cochleato suffnlta. Petioli eglandu- losi, supra canaliculali, in parte inferiore comrauni gla- bri, ant vix uno alterove pilo in canaliciilo adspersi, in parte superiore, sive in petiolulis conjugationum toto ca- naliciilo hirti. Spicae axillares, floribus fascicuhao-bubca- pilatis, breviter pcdunculatae, aut sessiles, solitariae, vel ires-quaiuor glomeratae. 41. Mimosa monilifera: foliis conjugalis, partialibus bijugis, loholis cllipticis, obtusis, basi interna obliquatis, pilosis^ spicis capitatis, racematis-, leguminibus I'alcatis, slrangula- to-torulosis, vclutinis. Habitat in Esqitinlla. Frut. Rami pubescentes. Folia peliolata, conjugata, parlialia biju- 442 Antonii Bertolonii ga , foliolls ellipticis, oblusis, aeqnalibns, pilosis, basi in- terna anguslalis, obliquaiis. Pelioli pubescentes. Glandula nrccolaia ad bilurcaiionem pelioli primarii, et inter Iblio- la. Flores in sjiicis capitalis, raccmatis, solitariis, vel ge- minatis, altera pcdicellata, altera subscssili, pedicellis pa- tcntibus, vel retroHcxis. Rachis pubescens, siibspinulosa. Legnmcn compressum , tonilosum, sub singiilo semine strangnlatuui, falcatum, Iri-tetraspermura , rubens, velu- tinnm, Pubescenlia omnis albida. 42. Acacia farriesiana W. A. indica Aid. Hort. Farn. p. 4. fig. optima. Habitat in Gualimala. Acccpi sub nomine Mimosa. Arb. Species hactenus male definita ex plantis cullura depaupe- ratis, quia spinae non sunt setaceae, sed subulatae, firmae, spicae ludunt pedunculatae, vel sessiles, pedunculo pol- licari, ct panlo ultra. Fignra Aldini optima, et cxacte re- spondens exemplaribus noslris ex Guatimala. In Ttalia calidiore retinct habiluni nativum, et olim vidi Sarzanac arborem iusignem bujus stirpis, quae hurailis frutex pas- sim babetur in hortis. 43. Acacia angulosa: inermis-, caule sulcaioj foliis eglandulo- sis , bipinnalis, partialibus subduodecimjugis , propriis rauliijugis, foliolis parvis, creberrimis, oblongo-lineari- bus, dimidialis, oblique acutis , ciliatis-, racemis spicae- formibus, globosis, axillaribus, subsolitariis, breviter pe- dunculatis. Habitat in Viilcano d' acqua. Ann? Perenn? Caulis raultianguhitus, sulcatus, glaber, ramis apice pilosu- lis. Folia pctiolata, bipinnata, partialibus octo-diiodecim- jugis , propriis subvigintijugis, foliolis exiguis, creberri- mis, oblongo-linearibus, dimidiatis, oblique acutis, cilia- tis, subtus glaucis. Petioli eglandulosi, supra canaliculali, el pilosi, dorso glabri. Racemi spicaeformes, capita li, bre- viter pedunculati, axillares, snbsolilarii , saltern in meo exemplari. Racbis oblonga. Pcdicelli brevissimi, rccurvi, apice hispiduli. Flores in sicco sunt pallida helvoli. Florcla Guatimalensis 443 CLASS. XXIV. CRYPTOGAMIA. OIIDO V. FILICES. 44- ASPLENIDM hlepharophorum: fronde Lipinnaia, foliolis pin- natlfidis, laciniis obovatis, apice argute liidentalis, inipa- ri elongata, acuminata;, palcis racheos cilialo-spinulosis. Habitat in J ulcaiio d' acf/ua. Perenn. Frons bipinnata. Foliola siibpctiolulata , pinnatifida, laciniis altcrnis, obovatis, aiit obverse lanccolatis, apice argute tridcntalis, impari longiore, acuminata, argute inciso-dcn- tata. Sori pauci, siti ad vcnas, nervnm versus aperli. Ra- chis palcacea , paleis membranaceis, exiguis, lanceolato- -linearibus, acnminaiis, reticulaio-venosis, niargine cilia- to-spinu!osis. Haec species juxta meum exemplar videtur apice radicare. Asphniuvi fragrans W. differt a nostro foliolis lanceolatis, utrincjue angustatis, inferioribus pinnae iofimae tantum basi pinnatifidis, rachide nuda. 45. AsPLEtiWM polyphj/hini: fronde pinnata , foliolis numero- sissimis, suboppositis, ovato-oblongis, obtusis, leviter, ob- tuseque crenatis, basi cuneatis, supraque uniauritis, ra- cbide subrnarginata , glabra. Habitat in Viilcono d' acqua. Perenn. Frons pinnata, fere lota foliosa, plusquam pedalis, foliolis numerosissimis, suboppositis, ovato-oblongis, obtusis, le- viier, obluseque crenatis, basi cuneatis, intcgcrrimis, et in latere superiorc uniauritis , persistentibus, utrinque in fronde decrcscentibus, inferioribus deflexis, supremis mi- nimis, crebcrrimis, distinctis. Sorus ad singulas venas fo- liolorum. Rachis dorso convexa, supra canaliculata, angu- stissime subrnarginata, glabra, nitida, e rubro purpurasccns. Appropinquat Asplenium hrasiliense Radd. Filic. Bras. p. 36. tab. 5i. fig. 1., quod forte idem cum Asplenia te- nero Swartz.j sed hoc juxta exemplar ab ipso Raddio mi- hi conccssum delicatum, fragile, foliolis alternis, longio- ribus, profundius crenatis, arefactionc facile diflluis. To.M.IV C.Ui-lliiii rl,.l La Bett.m Ton, IV Tal. WWIII. \ ^ ^y >C-ir^t<:i^yii^Y< '^tt^T^yiO/iY/tj c/'Y^/i^^l '/^yiVc/. .. W «' f I C.Bellini \A. Lit Bettiru. ^ T..„.:IV. r..i.;\L ya^//it/ty^r r/Zyz^/^^- . „ B e r I . CBettiru Je '/■ '< /'^///'■■/■/•or c^'^Av^/Z/y/y^ ,. R e r ( . CBoltin, J. Li( . Brtlini. Ton.lV. T.ii..\Ln. o^/'/^' /'/•y /'u/'r.jfty/J.,. Bcrl C.B J. L.I 6.11. T...n.l\. Tab. X LIU. ,;.K J,| y U.B.U,„;. T''/ Bo I- 1 c.R..it;.,. .1..1. L.l.B.ll.n. '^roiii.iv. T.b.XIA II c.Bat,„, j.i ^yn-1)(m-2) , (;._1 )(,.-2X>-3) m...{m-y) Ap =m+(^-1)— 2— -^ 2 2:1 "" n 27371" m(m—1)....(m-p~\-1) •4-ec. -+- jr-^ — 2 . i . 4 p Sit nunc trinomium i-+-x-<-x' ad poiestatem m esiraam e- vehendum. Erit fl,= i,c,= i,«j=o,<74:=o,a5=o,fl«=oec, Ideoque Ai=m A.i=:fn-4-;;m(m — 1) \ Nova methodus etc. 4^9 = m(m—'l)+-m...(m — 2) ^ ~m{m — 1)+-m...(m — 2)-|-2", m...(m — 3) = jw...(m— 2)+-5m...(m— 3)-|-|-^w...(rr.— 4) = lm...(m— 2)4--m...(m— 3}-4-j'^m...(m— 4H-^gW...(m— 3) = 7'n---('"— 3)+-7T'"---("»— 4)-t-,To'»"-('"— 5)+5-^n«-(ni— 6) Quae expressiones facillime ad sequcntes reducunlur. w(m — 1) zm-\- — ; 2 2m(m— 1) m(m— 1)(m— 2) 2 2TI 2/[ m{m—\) Im (m— 2) TO...(m— S) ■ ■ 2 2 273 2.3.4 3.2 m (jn — 2) 4m. ..(m — 3) m...(m — 4) 1 273 "^ 2.3.4 ^ 2.3.4.5 3.2.1m (m — 2; 4.3m.. .(m— 5) 5m. ..(m — 4) m...(m— 5) ' ■ ■ ■ ■ TI 273 T 2.3.4 '' ~~273.4.5 "^ 2.3.4.5.6 4.3.2 m...(m — 3) 5.4m... (m — 4) 6m...(m — 5) m,..(m — 6) 2.3 2.3.4 2 2.3,4.5 2.3.4.5.6 2.3.4.5.6.7 etc. etc. etc. Harura expressionum lex est adtnodum simplex, aique in- ve me mils 4.5.2.1 m...(m — 3) 5.4.3m...(m~4) 6.5m...(m — 5) 7m..(m— C) ^^""2X4 2.3.4 "^~2T 2.3.4T5 ^"2" 2. 3.4.5.6~"^ 2.3.4.5.6.7 m (m — 7) 2.3.4.5.6.7.8 _ 5.4.3.2m. ..(m— 4) 6.5. 4m.. .(m— 5) 7.6m {m~6) ■^*"~"2X4 2.3.4.5 ^TT 2.3.4.5.6 "^ T 2.3.4.5.6.7" 8m (m — 7) m (m — 8) 2.3.4.5.6.7".8 "^2.3.4.5.6.7.8.9 460 Aloysii Casinelli _5.4.3.2.1m...(m— 4) 6.9.4.3/7i...(m— 5) 7.6.5W (m—6) '" 2.i.4.5 "2X475" "^'2.3.4 ~2. 3.4.5.6 TT 2.3.4.5.6.7 H.7m (m— 7) 9 TO (m— 8) m (w— 9) "^T 2.3.4.'5.6.7.8 2.3.4.5.6.7.8.9 2.3. 4. 5.G.7. 8.9.10 Lex coeflicientinm qui affecli sunt indice pari, nonnihil dif- ferl a lege coeiricicnlium qui affecli sum indice dispari. Series jgitur cujusciiniqne poleiuiac trinomii i-hjr-^x" duos termi- 110s generales habebit, quorum unus terQiinoruni in qaibus x exponentem habel parem , alter terminorum in quibus expo- jiens variabilis .r est numerus impar. Iiaquc si sit A^n x'" ter- minus generalis potenliarum pariuni, aique A,n-i-i "t-"""*"^ ler- minus generalis potentiarum imparium quantitalis x, erit „(„_1) ....2.1 ("1—1) ■ • . (m—ri+1) A.2a := • "' ' 4- 2.3.4 . . . n 2.3.4 ... /J (7!-t-1)« . . . .4.3 (rn— 1) . . . (m—n) 2.3.4 .. .(rt—1) 2.3.4 ... («-}-1) (n-4-2)(«-Hl) 6.5 (m— 1) . . . (m—n—1) 2.3.4 . . . (n— 2) '" 2.3.4 . . . («4-2) („4.3X"-|-2)....8.7 (m— 1) . . . (m—n— 2) , m — ^ 2.3.4 . . . {rt—i) 2.3.4 . . . (//4-3) -\- eic. {In—I ) w (m— 1). . . (m— 2»+2) "^ 2T3.4. . . (^2/1—1) ,„(,„— 1) . . . (m— 27i-f-1) "^ 2.3.4 . . . %i („4-1) ... 3.2 (m— 1) . . . (in—n) A2n-i-i=: f"—^ ■ 2.3.4 . . .« 2.3.4 . . .(«+1) («4-2) . . ■ 5.4 (m— 1) . . . (m— «-1) ^ 2.3.4...(«— 1) 2.3.4 . . . (7j-f-2) (rt^_3) ... 7.6 (m— 1) . . . (m—n— 2) -4— — . m-— — • — ■ -- *i 2.3.4. ..(/I— 2) 2.3.4 . . . (n-l-3) („-f.4) ... 9.8 (m— 1) . . . (m—n — i) -I- . m i^ 2.3.4...(h— 3) 2.3.4 . . . («+4) -f- etc. m(m-1)...(m-2r,-M) -+-i n r ■ 2.3.4 . . . 2« Nova methodds etc. 461 m(m_1) . . . (m—1n) '2.6.1 . r.C2/;-j-l) Clar. Eulcrus potentias irinomii 1 -♦-jr-f-x' pluries exami- nl suhjiecit, ejusque de hoc argumento dissertationes variae insertac sunt in Actis Acadcmiae Petropolitanae. Ipse, dedu- clis prioriljiis potcnliis, putabat, ope mnltiplicaiionis succes- sivae trinoinii in se ipsum , invenire legem seriei in quam c- volviiur poteniia qnaevis (i-f-or-i-x')'" mi inveniuir polenlia qnaevis, regula Newtoni, binomii cujuscunique. Seriebiis prio- ribus hoc mode deductis erit. (1_l-,r-|-x2)2= l4-2;c4.3,r2-4-2x^4-x' (1+a:.-f-x2)^= 1-(-3x4-6^'2-4-7jc3+(Jx'+3r54-xC (1_|_x-|-x2) >= 1 + 1x4-1 Ox*+1(5j:3-f-1 9x^+1 6x5+1 0x6+4x'4-r8 (H-x-f-x2)s= l~t-JX-Hl5x2+30x3-J-4ox'+51x3-+-4:a;C-f-50x'+15x'< -4-5xi+x'» (1-f-x-|-x2)6= 1-i-6,r4-21x2+:0x''-f-90xf+12Gx'-f-1 11x«4-126x' +90x8+50x9-1-2 1 x' ''+6x< '+xi2 (1+x+x2)7=1+7x+28x2+77x''+161x<+266x^+357xfi+393x' +357x8+266x9+161x<''+77x"+28x'-+7x'3+x" (\-{.x+x'i)»= 1+8x+36x2+1 12x3+266x»+504x5+784x6+loi9x'' +1110x8+1019x''+784x'»+501x<'+26Gx<2 +11 2x"+5Cxi <+8x'5+x'8. (l+x+x2)f— 1+9x+43x2+1j-6x3+ll4xi+882x^+1554x«+2304«' +2907x8+31 39x9+2907x'«+2304x«'+1 554x>» +882x'3+414x'<+156x'5+45x<6+9x"+x'8. (1+x+x2)in— i4.i0x+5Jx2+210x3+615x'+l452x5+285OxG+4740x' +67G5x8+8350x3+8953x'«+83J0x"+676JxH +4740x'3+28:0x' '+1 452x'5+6 1 5x'6+21 0«<' +55a;'8+10x«9+a;20. Ex hisce forniuhs Eulerus deducit terminum generalem se- rierum, quae conslituunlur ex coeflicienlibus potenliarura jt, x'-,x^,x\jc^, sed pro sericbus successivis fatelur ordinem sea legem reconditam esse. Verum cum omnes hujusmodi series sint arithmeticae , quarum unaquaque consiantes habet diflfe- 462 Alovsii Casinelli renlias illliis ordlois qui aequat exponentera ipsiiis x, possu- mus methodo saiis nota terrainum generalern inveuire eliam il- larum sericrum quae constitutae sunt a coeflicientibus poten- tiarum ipsius x exponenlis superioris numero 5. Hac metho- do inveniemus Pro serie Termiautn generalem. 1,^ TO 4.=> 5. a 7.» Ht^-4-m 2 hi^^-Bhi^ — Am 6 m'-f-6m3 — 1 3to2+6to 24 ,„54_1 Om*— 25m3— 1 0m2-f.2 Im 120 m8-f-1 5m5_35TO<— 1 35m»+394m2— 240ni 720 ' m'-t-21m6_35„,5_525„ii4.l834m34-201Gm24-720m ' 5040 etc. etc. etc. Veruni quaravis hoc modo assignari possit terminus generalis cujuscumque harum serierura , tamen horura terniinorum ne- xus non ita facile deduci potest, ut terminus magis genera- lis deducatur qui eos omaes comprehendat. Ad id ohtinendum alia via procedendnm est atque ut processus clarior evadat Icrama sequens premiilere debemus Lemma. Sit a,b^c,d,e etc. series quaecumque arithmetica cujus con- *lantes sint differentiae primae, quas vocabimus «' j erit b :zz a -\~ a' — a^a' c z^b -\- a = a-t-2 a' d =: c -\~ a =: a 4- 3 a' e =zd -\- a 1=: a 4- 4 rt' j — e^a =: ' ,c',d ,e',f' etc series differenliarum primi ordinisj a',d",c",d',e",f" etc. series dilFerentiarum secundi ordinis, d'\h"\c" ,cl'\e" ,f" etc. series differenliarum tertii ordinis, sintqiieu^ differentiae quartae constantesj terminus me- simus seu generalis seriei quern dicemus r, erit 2. 3 („,_1)(„,-2Xm-3Xm-4) 2.3.4 Quapropter induclione habebimus, pro qnavis serie arith- metica ordinis k esimi, expositis littera a prior terminus seriei differentiarum primi ordinis , a" prior terminus differentia- rum secundi ordinis, a" prior terminus differentiarum, tertii ordinis etc., aW differentiae conslantes Nova methodus etc, ^55 r^.-u(„.— ^^.> I (^"-^)(^-2)^„ ^(m-1)(m-2)(m-3) ,„ '-2 • ^- '1 2. 3.4 k ■ Sint nunc series coefficlentium potenliarum variabilis x \n e- voluijone cnjuscumriucpotentiae m esiiuaelrinomii ri-t-:r_^^.V ent. ^ ^^-i-u. ^, ^"'" ■"•* 1,2,3,4.5,6,7,8,9,10 Differ. 1 .«con«tantes 1,1,1,1,1 1111 Series 2.. .... 1,3,G,10,15,21,36,45,55 etc. ^'"■"- ■"•" 2,3,1,5,6,7,8,9,10 etc. Differ. 2.aeconstantes. . . 1,1,1,1,1,1,1,1 etc. Series 3.a . . . 0,2,7,16,30,50,77,112,156,210 etc. Differ. I.ae. . . . 2,5,9,14,20,27,35,44,54 etc. J^'"^"- 2.ae 3,4,5,6,7,8,9,10 eti;. Differ. 3.aeconstanies . . 1,1,1,1,1,1,1 etc. Series 4.. . . . 0,1,6,19,45,90,161,266,414,615 etc. Differ. I.ae. . . 1,5,13,26,45,71,105,148,201 etc. ^'^'='-- 2.«e 4,8,13,19,26,34,43,53 etc. D'"""- 3.»e 4,5,6,7,8,9,10 etc. Differ. 4.aeconstantes. . . 1,1,1,1,1,1 etc. Scries 5.> . . . 0,0,3,16,51,126,266,504,882,1452 etc. Differ. I.ae. . . 0,3,13,35,75,140,238,378,570 etc. Differ. 2.ac. . . . 3,10,22,40,65,98,140,192 etc. Differ. 3.ae 7,12,18,25,33,42,52 etc. DifTer. 4.ae 5,6,7,8,9,10 etc. Differ 5.«consianies . . . 1,1,1,1,1 etc. 466 Aloysii Casoelli Series 6.« , . 0,0,1,10,45^41,357,784,1554,2850 etc. Dilll-r. I.ac. . , 0,1,9,35,9(3,216,427,770,1296 etc. DifVer. 2.iie. . . , 1,8,26,61,120,211,343,526 etc. Differ. 3. «e 7,18,35,59,91,132,183 etc Differ. 4.ae 11,17,24,32,41,51 etc. Differ. 5.ae 6,7,8,9,10 etc Differ. 6.»cconstaptes . . . 1,1,1,1 etc Series 7.a . Differ. 1.»c. Differ. 2.ae, Differ. 3.ae. Difftr. 4.ae. Differ. 5.ae. Differ. 6.ae. 0,0,0,4,30,1 26, 393,1 01 6,2304,4740 etc. 0,0,4,26,96,267,623,1288,2436 etc . 0,4,22,70,171,356,665,1143 etc . 4,18,48,101,185,309,483 etc , . 14,30,53,84,124,174 etc . . . 16,23,31,40,50 etc .... 7,8,9,10 etc Differ. 7.a«constantes 1,1,1 etc. Series S.a . . . 0,0,0,1,15,90,357,1 107,2907,6765 etc Differ. I.ae. . . 0,0,1,14,75,267,750,1800,3858 etc Differ. 2.»e. . . . 0,1,1 3,61,192,483,1050,2058 etc Differ. 3.»e. . . . 1,12,48,131,291,567,1003 etc Differ. 4.a<: 11,36,83,160,276,441 etc Differ. 5.ac 25,47,77,116,165 etc Differ. 6.ac 22,30,39,49 etc Differ. 7.ae 8,9,10 etc Differ. 8.aeconstantes .... 1,1 etc Hinc lemmate superlus demonstrato liabebimus terminos ge- nerales harum serierum, scilicet coellicientes. A„ A,, Aj etc. hoc modo expresses A,=(r»-1) ^^Jm-A)i^ +2(.-1) +1 _(.>-1)-C».-3) 3(^-1)(^-2) _ 2... 3 2 -T- '^ ' Nova methodiis etc. ^6- 2.3.4 ^ ri ^ — i' — ^^+('^.-1) A -('"-^J-^"'-"') I 5(m-1)...(..--4) 7(..-1)...(,„_3) ^•••^ 2.3.4 "^ 2l 3(m— 1Xm— 2) + 2 2-6 2.. .5 ^ 27771 7(w-1)...(^_3) (m— 1)(„,_2) 2.3 ■*- 2 A.-,("'--^)-0«-7) 7(„,-1)...(„,-.G) 16C^-1)...fa_3^ ^••■^ 2....6 ■* 277^ I4(m-1)...(w— 4) 4(m— 1)...Cr„— 3) 2.3Ti -^ 271 Jpn L f^' .''^V^f«<='^''oie deducitnr in expressione acquiva- \ ^ JK^ — 2)....{m—p-i-2) etc. uhimum nJmen-ci^n/' '^^A^f' '^['"^ ^-^ q»a procedunt divisores numenci neque aluid lavestigandum est nisi lex qua nroere- d.untur factores nuoaenci qui afficiunt tero^inos har^ ^xp'res- Shmelicam' '^^''"°' '"''°' '"■°''°°' coostiluunt seriem a- 1,2,4,7,11,16,22 etc. cujus terminus generalis lemmate precedente est ^^ ^ 2 ' estque au tern ?=;?-. 1^ factor igitur tertii termini in expressione Aperii J 2 468 Aloysu Casinelli Faciores nuraerici qui afficiunt quartos terminos harum ex" pressionum consliluunl seriem arithmelicain. 0,1,3,7,14,25 eio. eriique ejus terminus gencralis (qi-l ) I (^-^)(^-^) I (^-1)(?J-2X<|?-3) _ est autem hie .-3)(2«-4) (2r»-3)(2»-4)(2n— 5)ym-1)...(m-2n+3) ^^ " ^ 2 2.3 } 2.3.4 (2«-f-3 — 1)^w— 2«-f 2.3.4...(2«— 4) ((2„_3)(2._5)+ (J:^^^J=6) + (2^-4).-^-.(2^-!)y"--1)-.-('»-2"+4) (m— 1 )(to— 2X»i— ra-t-l) -+- etc . -f- — ■ — , ^ ^ 2.3.4 . . . (,«— 1) Atque si p est numerus impar =2 «-Hi _(m_1) . . . Cm— 2/j_1) (2n4-1)fm— 1). ■ . (m— 2fz) ^^~ 2.3.4 ... (2fi4-1) ' 2.3.4 . . . 2ra . -I- / i^n 1^^ (2^-1)(2^-2) (m_1) . . . (m-2.,+1) \ / (2„_2v2rt-3) (2.;— 2)(2»— 3X2n— 4)\(m— 1)...(to— 2^+2) 4-^(2/1-2+ 1 —^ / 2.3.4.. .(2«-2) Nova methodus etc. 4^9 /(2ri— 3)(2/i— 4) (2rt— 3)...(2n— 5) (2n— 3)...(2n— 6}\(,«— 1) („,— 2«-f.3) }\(,„_1) {„,—%,■ ) 2.3. 4... (2/1— i) -}- cic. 4 2 2.3 2.3.4/ 2.3. 4. ..(2/1— 3) (m— 1)(,n— 2)....(m— m) 2.3.4...«. Ilae aiitem e.tpressiones, quamvis sub forma diversa, tamen sunt illae ipsae quas superius invenimus pro coefficientibus Aj n > ■'^J n-t-1 • MICIIAELIS MEDICI DISQUISITIONES ANATOMICAE, ET PHYSIOLOGICAE DE NERVO INTERCOSTALI PARS QUINTA, ET ULTIMA. andem aliquando, Sodales, meis de nervo intercoslall anatomicis, et physiologicis disquisilionibus, quibus pluries vestra in me audiendo patientia abusus sum , bodie finem im- ponam. Et si quotiescumque eas vobiscum communicavi, ma- teriel difficultas me jussit indulgentiae vestrae melipsum com- millere, eo magis id mibi in isio Academiae convenlu facien- dum est, in qtio de illius nervi funciionibus loquuturus sum, a qua tractatione gangliorum, nervorum communicanlium,pneu- mogastricorumque munera sejungi non possunt. Quae elsi do- clissiraorum virorum mullorum ingenium, industriamque ad- modum excrcuerint, attamen quanta adbuc obscuritate sint tecta, neminem vestrum profecto Jatct. Quapropler si in isla- rum disquisilionum initio cogilavisscm , me aliquando ad cx- tremilatem banc salebrosam fore pervenlurum, meique \olun- tati dixissem Guarda la raia virtu sheila e possente, Prima cbe all' alto passo tu mi fidi , calamo abstinuissem, exiguumque ingenium meum alia ad stu- dia convertissem. Sed quoniam opus incboalum fuit, quomo- documque absolvatur. Atque ut clare, quod dicturus sum, pateat, praemitlo so- lemne apud recenttores pbysiologos esse, intercostalcm omni- bus organicae vitae functionibus adeo prospicere , ut a non- nullis nervi eliam vegetativi nomine insigniatur. jNibilominus sciendum adbuc reslat, an propter illius muncris (jualitateni nervus sit peculiaris naturae, atque alitcr agat quam animalis T. IV. 60 472 MicHAELis Medici vilae nervi, islorumque auctoritati, et imperio subtrahatur: ao vitae licet organicae inserviat, nniversalis nervosi syslematisne" gotiis plus, miausve sese immisceat, sensui, motuique inter- dum famuletur, tramesque sit, ob quern sympalhiae, vel con- sensus inter vitani animalera, organicamque perficiuntur: qua- rum rerum explanalio magni sane quidem interest Medicinae. lamque hie ventilnndae forent ultimae hac de re a Scarpa prolatae doctrinae. Qui quidem Clarissimus vir quum interco- stalem nervorum spinalium posteriorum, octavi , porlionisque niajoris quinti paris cerebralium (nervi cuncti sensui dicati) productionem esse putaverit, intercostalem ipsum nervum ne- Gessario sensorium judicavit (i). Alias vero circa nervos spi- iiales vobis demoostravi , intercostalem , propterea quod rami communicantes ex utriusque radicis fills, posterioris nempe, atque anteriaris, nervorum spinalium conflanlur, nervum ae- quo juremotorium vocari debere: quod asserere nemini licet. Circa porro nervos tum spinales, tum cerebrales argumenta a- natomica , pbysiologica , et pathologica vobis jam exsposui , quae suadent , putaias ab axi cerebro spinali intercostalis ori- gines nihil aliud revera nisi simplices adhaesiones esse, interco- stalemque propria, liberaque formalione gaudere. Quod prae- terea de Scarpa nunc scribere possem , idquae aliis de aucto- ribus quamprimum prolaturus sum, supervacaneum reddunt. Scarpa igitur fidentior Lobsteinius elTatus est nullum ne- cessarium discrimen sympalhicum inter , nervosque axis cere- bro spinalis ( etsi ille munere fungaiur , quo isti hand sali- sfaciunt ) iniercedere: ilium aeque ac istos cujusdam vitalis principii, quod partium corporis vim, atque efficaciam tuea- tur, esse fontes: in illo pariter ac in istis principium idem ra- pidissimo cursu a truncis ad ramos descendere, atque a ramis ad truncos extolli: sympathici ramos, qui ad organa interna, maximeque ad carneas cordis, stomachi, intesiinoruraque fi- bras se conferunt, cum fills nerveis musculorum, qui volun- tatis nutibus obtemperant, posse conferri: sympathici ramu- sculos in inteniam stomachi, intestinorum, excretoriorumque ducluum membranam desinentes cerebralibus nervis ad sensu- (0 V, Aooali UoitersaJi di Mcdicioa. Milaao ce. Vol, 58«6o. De nervo iktercostali 473 urn organa speclanlibus similes esse: de harum comparationum altera inordiuatos mollis, quos in corde, in stomacho, in inte- stinis, caeierisque interioribus visceribus animi palhemata ex- citant, de altera rautaliones ab animalibus, quoliescumque or- gana interna insuetis, vehementibusqne slimulis afficiantnr, per- ceptas testari . Ordinariae enim impressiones, el naturalcs ad ganglia sistuni: quae porro ganglia, lAibstcinii senlentia, tot of- ficinae sunt, in quibus vitale principium componilur, lU ad in- terna organa iransferatur. El quamquam de Bichati experimen- tis, qnae in oculis ponunt, varii sympatliici irritalionibus nul- lum doloris scnsum succedere, mentionem habcal, el ( quod magis est) pericula addat a se ipso capta, quae eamdcm ei 0- stenderunt verilatem , singulari laraen , rarissimaque modeslia de se dubilans, totara in illos , qui conlrarium exiuim expe- rienliis obtinnerunt, Cdera confert , sympathicumque variig sti- niulorum ralionibus perculsum non raodo ingraias, moleslas- que parere sensationes, sed eliam organorum. quae a portio- ne sympalhici slimulis obnoxia ramos accipiunt, moius, et funcliones vel augeri, vel perlurbari, arbitralur: quod praeci- poe affirmat de corde. Quod quidera inter nervos organicae vitae, atque animalis commercium manifesto se prodit, et cre- scit, extraordinariosque, mirabilesque effectus ciet propter ita dictum animale magnelismum, in quo, exempli gratia, scrobi- culi cordis seusibilitas talis, taniaque fieri potest, ut, quoties eidem loco res, quae in organis sensoriis convenientes muta- tiones excitant, admoveantur, cunclorum sensuura vices gerai: quin imo amplius praestare potest. Oculi enim, ul ut acuiis- simi, quod plicata in epistola scriplum est, id nequaquam Je- gere posseot. Alirum visus acumen , quod virgo quaedam non artiCcialibus magneticis pertractaiionibus, sed sponte,et mor- bo somnabulismo correpla assecuta fuit. Factum cum Lobstei- nio coramunicalum a quodam ei araico medico, atque ( ut ait jLobsteiniits') naturae sagacissinio indagatore, ab otimi prae- concepla opinione a/ieno, atqtte niillo moclo in crrorern in- dncto. Qnae phoenomena a Lobsteinio , aliisque solari tribu- untur plexui, porlioni videlicet praeler modum insigni sysle- ruatis nervei vegetativi.quae lam exquisilara sensibilitatem nan*- ciscitur, ut, quovisobice, impedimenloque superato, cum sy- stemale nerveo animali confundalur, cerebrique insiar agat, aut (sicuti Reilio dicere placuil) cerebrum solarem in ple- xum immergaiur. 474 MiCHAELis Medici Opponent fortassenonnnlli (inquit/?e/////i) sympaihicum vo- lunlati noil obbcJiio. Id aiitcm non lam illius nervi propriuiii est, ut in nervis (juoque animalis viiac uon vidcalur. Ejus e- niin sententia, moium sioniaclii mens arbiiiio suo non evci- lit, etsi stonKicliiis ccrcbialium ucivorum ramis donetur, ne- qiie diapbragnmiis, abdoniinaliumqne muscnloruni in voniitii, ac tiissi contraciiones prohibcre [)olis est voluntas, siculi iri- dis non imperat niolibus , quamquam a retinae irritaraenlo exsiirgant. JN'ervi pono a vokintatc pendcant nee ne, ics est ista inronstans, atqne mulabilis, in qua alternis se gererepos- sunt viciljus. Idcirco nervi cerebrales , atque spinales, exempli gratia, non solum animi imperiuni effugiunt, sed aliis, diversis- que respondent stimulis, uti conligit, ubi artuum, facieique niusculi in convnlsiones rapiuntur. Quod si eveniat, musculi il- li, quod ad cerebrum, idem praestant ac cor, moventur nempe praeter voluntatem, et propter insolitum, vehementemque sti- inulum, qui ordinarii , naturalisque stimuli vim vincit, oppri- mitque: quae vis in musculis voluntariis actio nervea, in in- voluntariis, nempeque in corde, sanguis est. Quod porro cor, quamvis sanguinis slimulo assuefactnm (quemadmodum ner- veo slimulo musculi voluntarii assueii sunt) stimulis identi- dem obsequitur, qui a nervis suppeditantur. Idque observa- tur in animi paihematibus, atque in viscerum abdominaliutn irritationibus, in quibus cor naturalem suum stimulum amplius non audit, sicuti amplius non audiunt suum musculi volun- tarii convulsionibus correpli, adeo ut actio voluntaria, et in- voluotaria nervorum, musculorumque eis respondentium, noQ a fabricae, el vis vitalis, sed a stimulorum differentia profi- ciscatur. Neque juxta Lbostelniiim a verilate abhorret, mu- sculnm magnum pecioralera , exempli causa, fieri posse invo- luntarium, et citra animi conscientiam , cordis instar, pulsare, diimmodo in musculura cavum , sanguineque inundatum pos- set convert!. Do reliquo, putat ille vitale nervorum principium vel halitus, vel vaporis, vel imponderabilis nervea de pulpa exilientis, nullo cum alio fluido, et ne cum electrico quidem, neque cum magnetico comparandi speciem esse, etsi alibi ma- gnelico , aut elelrico-galvanico analogura , neqne ab aethere EschenmaYeri OTgB.a\co diversura esse fatealur. Quod princi- pium in sympalhici gangliis paratur, vitaeque organicae in- strumcQiis necessariam virlutem distribuit, duni porro ia in- 1 De NERVO INTERCOSTAI.1 47 S solitis , praelernaiuralibusque circumstanliis lalius patet, ad ramos, per cjiios nexum cum nervis spinalibus, et cere])rali- bus sympaihicas iuit, ascendii, cum illo cjusdera nainrae, quod e cciebro manat, confunditur, penpic eamdem viam de- scendcndo, ad loca, unde discessil , revertiuir, ut consensus, vel sympathiac inter vitam organicam, alquc animalem perfi- cianlur (i). Antequani auiera, Sodales, doctrinas istas examini sulijiciam (quo examine ad mcas vobis ideas palefaciendas sternarn mi- hi viam) operae praetium exislimo, ({uae nuperrime in suo libro Lugd. Bat. anno i834 ediio prolulit Van-Deenius , ia quo nervorum organicac vitae, atque animalis differcntias, ne- xusque ad irulinara revocat, brevilcr tangere. Ab corum di- sccdit ille scnieulia, per quos modo dictorum nexuuni finis simpUciier est, sympathias ita dictas absolverc: quae, ejus ju- dicio, praeterquamquod paucis copulis nervosis indigerent,sunt tantum foriuitae, videnlurque magis damnosae, quam utiles, qunm ob ipsas, stomacho, puta, lurbalo, aliae corporis par- tes laborent. Qui quidem consensus adniiiti nequcunt sine aliis contrariae naturae, qui constantcs, propilii, benignique sint, rautuamque organis, per quam vita, rcctatpie agendi ralione fruuntur, vim impcrtianlur. Cujusa Fan-Deenio vocatae har- raoniae particulares porro, accidentalesque efTeclus sunt, quae communiter dicuntur sympathlae. Sed vera nexuum inter ner- ves vitae organicae, et animab's ulilitas in mutuo statuia est horum duorum nerveorum systematum auxilio, propter qnod heac duo eveniunt. I. Vitae organicae nervis animales facnl- tates, motus nemjie, et quibusdam in casibus, etiam sensus suppedltanlur. II. Vitae animalis nervi organicas sibi faculta- tes comparanl(2). Quae Van-Deenii opinio, in hoc saltern, congruit cum ilia Lobsteinii, quod ponat, posse intercosta- ]em, sive vitae organicae uervos, virtutera nervorum vitae a- nimalis induere . Prirao ergo inquirendum est, an in sympalbico transeant (i) V. Lobsicin. De nervi sympaihetici bamani fabrica, aso, et morbis etc. Pan- tiis 1823. Sect. 2. p. 73, «t seq. _ (2) V. Isacci Van-Decn. Dissertatio pbysiologico-medica inaugoralii it differeDlia, tt nexu iater neryos litae aDimalis, et vitae orgaoicae etc. Lug. Bat. J 834- P» 'lO' «t scq. 47 6 MichAelis Medici inipressiones a stimulis relictae, siculi in vitae anlmalis nervis eerie contigit. Sed Iransitus isle duns conirarias direcliones , alteram ascendentem , sensuniqiie adjuvantem , descendentem alteram, motuiqiie ortnm praebenieui, sequi potest. De utra- que idcirco verba facienda sunt. £t circa primam, extra omnetn dubitationis aleam posituni est, in vitae ordioario, naturalique curriculo sanguioeni cordis cavis, aercm bronchiis, vesiculisqiie pulmonaribus, chymum, chylum, bilem , pancreaticum liquorem , orinam storaacho, intestinis, vasis lacteis, jecinori, pancreati , renibus stimulum inferre, quin animalia sensationes patiantur. Et quamquam Lobsteinius , plurimique alii arbitrentnr, in nerveis viscerum praedictorum extremitatibiis impressiones locum habere, quae ad organa cerebralia pertingerent, si ganglia eas non cohiberent, iilaeque ipsis in gangliis non frangerentur, aul extinguerentur, nihilomiuus certissiuinra est, intercostalem ( constilutus ut est a uatura, gangliis idest ubique distinclus) nervi in natu- rali statu sensorii niunere neque fungi, neque fungi posse. Quod interim affirmo ego ex eo quod nunc pro vero illud gaugliorum oflicium pono, contra quod tamen in posterum dis- seram. Sed aliis ex fontibus quoque argumenta, quae nos doceant, quid de sympathici sensibilitate judicanduni sit, hauriri pos- sum, ex physiologicis videlicet experimentis, atque ex morbo- rum effectibus. Et quod ad prima Bichatns, Reiliiis , Du- puyiis , /Magench'tis , Brachetus, ipseqae Lobsteiniits (^elsi isle ultiraus, ut paullo ante dixi, aliorum observationibus, quod ipse suis metipsis oculis plnries vidit, poslhabere , et veluti immolare maluerit) solertiae laudem magnam tulerunt . Quae experimenta omnia in eo conveniunt, ut artificialibus, insoli- tisque stimulis respondendi facultas sympathico denegetur. Qaibus experientiis oon possum quin et meas addam , quas in prima harum disquisitionum Parte vobis exposui, iterum- que, postquam eas iteraveram, atque confirmaveram , vobis- cum communicavi. Nisi quod Brachetus concedil sane qui- deni primis, quibus afficitur stimulis, insensibilein simpathi- cum esse^ subdit vero, nervum ilium repetita stiniulorura ac- tionc seosibilem fieri. Qiiam tamen mutationem observare mihi numquam contigit, semperque vidi, pluries, variisque tempo- lis intervallis, irritatis ipsis sympathici puuctis alias stimulis De NERVO IHTERCOSTALl 477 perculsis, anlmalla gereresese tamquam post prlmorum stima- lorutn applicationem , atque in indifTerentiae statu subsistere. Quare ne Van-Deenio quidera, per quem irrilalionem pro- ductam doloris signa aliquando excipiunt, assentiri nequeo . Unus, quoad memini, Ftourensius conlendit, primes etiam siimulos sensaliones dolorem afferentcs parere. Sed unius ho- niinis, aliunde doctissiuii, pericula potcrunt ne tot, tantorum- que expertissimorum virorum observationes tam claras , tam testatas, tam pervagatas cvertere,ad nihilumque redigere? Qaaenam porro experimenla, quaeso, sunt , ad quae confu- git, ut suam tuealur senlenliam LolfSteinius? Ex multis, quae ille recenset, unicum, quo, meo saltem judicio, probari pos- set, arlificiales sympathici irritalioncs in cerebro mutationes gignere ab animalibus perceptas , consistit in galvanici stimuli usu, propter quem tormina excitanlur. Hujusmodi experi- mentum relalum est ab Humboldlio, de quo eum certiorem reddidit Grapengiesserus medicus Dresdensis, qui in militari Nosocomio electricitatem in infirmo seplem ante annis hernia scroiali Intestinali singularissima laborante periclitalus f'uit . Quae hernia fortuito, ut ajunt, slrangulala, eraollienlibusque curata remediis adeo suppuraverat, ut in tegumenlis foramen aperiretur, e quo caecum, colon transversum , parsque coli recti exibant. Suppuraverantque intestinales parietes , ut binis in locis perlunderenlur, atque ita reflecterentur, ut eorum in- terior facies evaderet exterior. Dura sedebat aeger, insimul cum colo labebalur ileum, atque ad eius genua usque intestiuum utrumque procidebat. Duorum foraminum altero raateriae per enemata in anum introductae, altero cibi baud digest! , excre- mentaque egrediebantur. Atque ileum inter, et colon anulus aderat valde crassus, et durus, qui ea quodammodo sejunge- bat, totamque massara cogebat, quemque pro valvula Bavi- niana praeier modum a reflectione distenta, naturalique sua conforraatione expoliata habuit. Grapengiesserus igilur eorum intestinorum portionem argento, aliam zinco arraavit, et sta- tim ac duo inter metalla communicatio statuta fuit (caeteros omitto effeclus ab eo observatos ut pole ad praesentem quae- siionem non pertinenles) illico infirmus ardoris sensum pecu- liaris naturae in locis, quibus admota erant metalla, exjiertus fuit: sensus tamen languidissimus, et fugax, qui augebatur quoiiescuraque , carbooaie potassae liqnido intestinalem su- 478 MicHAELis Medici ■perficiem madefaciendo, electrioi apparatus efficaciani forliorem reddebat(i). Dico auteni experimenlum hujnsmodi vel parvl, vel nuUius pondcris esse, proplerea quod galvanicus slimulus quosdam potuit pneuniogastrici ramusculos afficere: de cujus Dervi animall indole pro opporluniiate loquar. Ncque aliler senlio de doloribus, qui muliis organorum tho- racis, et abdominis morbis comilanlur. Saepe enirn in mor- tuorura corporibus plus, minusve latas, profundasque interno- rura visceruni laesiouos iutuemur, quiu neque dolor, neqne aliud hujusmodi indicium nos de eorura viiiorum existeniia moiiuissent. Quae quidem facta cum opinione illorum, juxta quos sympalbicus nervus est sensorius, conciliari nequeunt. Nam, quum organa interna ramis tantum sympaibici, ac pneu- niogastrici donentur, in omnibus eorum organorum viliis infir- nii doloribus, cruciatibusque vexarentur. Quae porro observa- liones pericula a me capta, ex quibus intellexi, ne slimulo- rum quidem in eodem syrnpalhici puncto repetitionem do- lores afferre, niagis, ni fallor, raagisque confirmant. Et pro- I'eclo absurdum foret, neque mente comprehendi posset quo- modo artificialis irritatio per pauca , quin imo per duo sola horae momenta producta (quae est Bracheti, allorumque 0- pinio) sensibilera sympalhicum redderet, diversaeque porro, diulurnaeque maierialis organisationis laesiones tantundem prae- stare non valerent. Observationum denique anatomico-palho- logicarum paullo supra meraoratarum turn antiquioris, tum re- centioris Medicinae Annales pleni sunt, ideoque earum enu- merationem Hbenter praetermitto. Et quararjuam ego de cordis rosione a me observata alibi disserendo, raiionemque, propter quam vitium illud doloribus haudquaquam slipabatur, inqui- rendo , hujusmodi phoenomeni caussam lentitudini summae, qua cordis substantia emollilur, atqne assumilur, potiorique cellulosarum vaginarum cordis fibras vestientium dissolulioni, ob quam eaedem librae minus invicem adhaereant, pedetentim- que ad consumplioneni traducantur, iribul posse conjecissem, attamen post hasce rneas disquisitiones profiteor, praecipuam hujusce differentiae caussam in qualitate potius nervorum mi- CO- V. Experiences sur Ic galvanisme p. F. A.. Huiuboldl. Ti aJ. par ladelot. ec. Paris. 1779, p. 335. ei sc<{. De KEHYO l^iTEnCOSTALI 47() hi videri statiiendara , laesionesque, quae neqnc dolores, ne- que alia hujusmodi symploraala praeselernni , in ramis, filis- que syrapslhiri insidcre. Qnam opinionem meara qmini ad CI. hen nimis ! vita functiira D. A. Bignarc/um in IMiuinensi Universitale P. Anaiomes Doctorem, qui Ijenevolentiae suae, suique cpistolaris coinmcrcii honorcm mihi tribiiebat, rctii- lissem , respondit ille, opinionem meam esse etiani siiam , eamque in Volumine Annalium Universalium Medicinae Me- diolanensium a solerllssimo Omodeio collecloiiim qnadragesi- uio nono se jam edidisse : qua praeslanlissimi viri disserlalio- ne aequo, libentique animo a me perlecta , ad eum lilteras misi, in quibus ingcniosissimam ejus opellam antea ignolam milii fiiisse faleri non me puduit. Ecquid porro dicam de sympalhici sensil)ilitate, quani ah animali raagnelismo ante ocnios poni bene multi liodie e- nixe contenduol? In quo exislimo ego repeli posse quod alia de re scripsit sapieniissimus , clegantissimusque noster Franci- ?>ciis Redius. Cha marm'iglia se ( la ragione umana ) o per baize strabocchevoli, ccl oscure ella s' iiicammi'ii ^ o se ne' lacci della fallacia, o ne^Ii agitali degli errnri si trovicol- ta, ed inviluppatcP. (i). Uteumque sit sequenlibus Lobsiei~ nil diclis libenter faveo. JSon rejciendas esse censeo obser- vationes, quae virium naturae humanae occultarum decla- rare videnlur exisientiarn, atqiie dedecet, meo arbitrio, me- dicwn philoiophum aspemari phoenomena absque praevia in- dagine^ et propter unicam rationern, quod obscuritate sint tecta 7 et non quadrent cum receptis principiis , ac vidgari- bus opinionibus. Experimcnta ampliora , Candida aninio in- stilnta, nos foriasse docebunt, quid sentiendum sit de novis, S"u polius renovalis circa magnetismum quaestionibus . et quale incrementum inde capere possit PJijsiologia (2) • Vel parnm enim,vel nihil circa naturam, el proprictates rernm in- finilarum a divino Artifice couditarum agnoscimus, el de pau- cissimo, quod nos non laiel, certi plcrumque non sumus. et eras renovari possel Newtoni exemplum, novaque, atque in- expectala naturae lex delegi, eruditoquc orbi nunciari , Isla (1) V. Redi. Esperienze imorno alia generaiioae dcgl' inseili cc. Firfoie 16G8 pa». 3. (2) V. Op. cit. p. 1 14- T. IV. 6l 48o MiCHAELis Medici vero prndentia siculi ad hiimani spirlliis progressus fuluros a- diium iiilercliidere nori debet, ila ei laborandiim , invigilan- diiimjiie est , ne vcriiatis nota signenlur hodie, quae eras in- ter commenla ablegabunlur. Hoe enim malniii loret princi- pium, quod pejoreni ad finem perduceret . Qua de oegligeti- tia nc novatomin quidem nomen , ct fama nos purgare sutG- cerent. Nam si historiae libros pervolviiniis, nullum videmus errorem, paradoxum nulUun exiilisse , pro quo doctns aliquis, atque ingeniosus homo non pugnaverit. Astrologiam dico ju- diciariam, dico amulela , dico aurei denlis orlum, ejusdem- que farinae alia. Nobis porro Medicinam profuentibus neque Paracelsus, neque alii, elsi eo minus valenies, unquam exci- dant. Sed, in viara utredeara, qnamvis de progressuura possibilita- te, qnos Physiologiae aniuialis magnelisraus promitlit, caute lo- qualur Lobsteinius, niliilominus centrum nervosum abdomina- le, sive plexum solarem propter magneticam vim exqnisitissima, acutissimaque imbui sensibilitate scribere non dubilavit. Idtarn- fjiiani cerium admitli potest (hominis verba sunt) (juod cen- trum nervorum abdomiiiale vl ista magnetica in novam ac- iionis sphacram rapiatur : quod modo nohis plane incognito istius dignilas ad summum evehatur culnien adeo ut ipsius cerebri functiones quasi suscipiat: quod vires patcfiant in~ soUtae , de quibus nullum unquam antea habuimus ideam, et quas admirari quidem^ sed hand eXpllcare possumus{i). Et recte qnidem quod ego evulgata facta vel in dubio pone- re, vel negare, ideoque animalis magnelismi sectaioribus dis- plicere, eique inimicis nlmis indulgere minime dcbeo: sale- brossissima quaesiio, quae sodalium perilluslris Europae Aca- demiae animos dividit adhuc, et torquet. Quod ad me, nunc possum, atque volo pro vero sumere, ut arcana animalis ma- gnetism! virtule folium scriptuoi cordis scrobiculo impositum veluli frontis oculis videatur, atque legatur: ut sapida sub- stantia eidem corporis regioni admota veluli lingua gustetur: ut demissa vox veluli auribus audiatur, quae porro aures alto strepltu intra meatum auditorium excltato non commovean- tur. Sed quisnam prodigia tanta solari plexui adjudicat? Fa- (0 V. Op. cit. p. u3-ii4. De nervo intercostali 481 cla! clamilant, facta! Facta vero, (juoiquot extant, nihil aliud nisi simpliccs, nudaeque naturae sigtiillcalioncs sunt, aut aliis ut utar verbis, non sunt nisi plioeuomena, seu effectus, qui nostris obversanlur sensibus, quin eorum rationes, caussaeque nobis innotcscant. Facia in summa et toluni, el nihilum sunt. Oplimeque aureus Dominici Sanctorini chalamus scripsit . JSec viild cxperimentorum myriadas reponant, sit experi- ment is fides , at sit caututn , alioquin dijjlcilimum experi- menloruni judicium. Cui quidem seutentiae optandum est, ut animus magnopere adjciatur nostris maxime temporibus, in quibus physiologia experimenlalis nios, et libido jam facta, ma- gnum latura est damnum, si experimentorum torrens, qui nos undique undis obruit suis, aggeribus non cohibemus, alque, percunctando, omni studio, industriaque omni singulas expe- rientias aequa lance non libramus. Sed cur dixi ego damnum est latura? Imo non dubito quin aflirmein, damna jam tulisse, quum permulli, beu nimis ! consectaria, quae suis de pericu- lis vel festinanter, vel praepostere auctores hauscrunt, nimia fa- cilitate receperint. Et circa facta, de quibus dudam tetegi , quum per ea clare non pateat, an nervi, quorum actioni ani- malis magnetismi phoenomena tribuunlur, ad solarem pertineant plexum, probabilitatlbus contenti vivamus oportet. Quae qui- dem probabililales doctrinae, contra quara scribo , faverent, si alia facta docerent, plexum ilium aliqua sensibiliiate frui, al- que ita situm , paratumque esse, ut externarum return actlone posset commoveri. Aliter autem negoiium se gerit. Hinc enini observalio demonstrat, caeliacum plexum el circa stiraulosor- dinarios, seu physiologicos, el circa ex!raordinarios, el artifi- ciales, etsi asperos, ac pungentes indiflerentcm esse; iilinc profunde jacet in imo ventre, cellulari undique circumdatus visceribus coopertus, el tamquam si id non sufliceret, muscu- lis abdominalibus denuo tectus, supra quos porro crassum le- gumenlorum celiulosum solum extendilur. Quaj)ro]ner absque animi praeoccupatione cogitanti mihi neqnaquam credibile vi- detur nonnullis lineis atramento signatis, aut paucis sapidi pul- veris atomis, aut levi expirato halitui tantam inessc vim, at- que efBcaciano, ut, tot, tantisque impedimenlis superatis, re- rum illarura actio ad plexum porvcniat caeliacum, in eoque mulationes tarn insignes cieat. Quod si quis est, cui affirmare arrideat, coasidcrationcs istas ad ordinariuca vitae statuia, non 482 MicHAELis Medici autetn ad singulares, iiisuetasque circiirastaallas facere, is, quae- so, perpciidat, plexus Solaris sensibililatcm probari non j)osse nisi a factis ipsis, de quibus loqtiinmr. Nunc vero isloriiiu factoniui ratio, vel caussa ea ad amiissim est, quae in que- stione versatiir. Idem asset ac si sialuerelur effectus , cujiis causa vcl nou oxislit, vel non innotescit: quem crrorein peii- tioneifi principil, sive circulum viliosuni logici appellare soIent. De reliqiio ex hactenus dictis colligere possein , ne porien- ta quidcni animalis niagnelismi de iolcrcostalis proprietate iiii- pressiones sensuni excilanles ad organa cerebralia traiisfercndi testari. Liceat taraen mihi sequenlern banc levissimam conje- cturam subjungere. Videlur ergo mihi, Sodales, prol)abilitates nervis polius cutaneis ad animalera vilam spectanlibus q-iara sirapathico arridere. In quo observatione uiar ab ipsis anima- lis magnetism! fautoribus pluries facta, ab iis in eodera alia- rum hujusraodi observalionum numero, ac caetu reposita, alia- rumque instar ab eis in vulgus edilarum fide digna judicata, quamqne ego nunc pro vera sumo, quod nempe nonnulli pro- pter solos propriorum digitorum apices legerint. Unde deduci posset, nervorum sensui tactus inservientium vim praeter mo- dum augeri, novosque, atque mirabiles effeclus gignere, quod et de nervis cutaneis epigastri exqnisita sensibilitale juxta na- turae ordinem praeditis censeri potest. Sique objcerent non- nulli apicis digitorum nervos epigastricis sensibiliores esse, hac quaeslione praeterraissa , eis responderem , totum discrimen gradum solummodo sensibilitatis respicere, rationique magis consonans esse, quod crescat, aut quocumque alio modo mu- tetur vis, quae procul dubio existit, quam quod oriatur ea , extollaturque, rairosque pariat efFectus ubi numquam extitit, vel ubi ratio nulla, nullum allud factum indicant illam exi- stere. Adsunt praeterea observationes aliae, quibus patet, quan- tum tactus sensus acuatur. Atque ut paucis utar exemplis, Saii- dersonius ( sicuti Diderotus refert ) numismatum seriem suis manibus percurrendo, vera a falsis dislinguebat , quaravis ita aflfabre efRcta fuissent, ut cujuscumque intelligentis harum rerum aestimatoris oculum deciperent. Caeci, si non de colori- bus cunctis, de eorum saltern nonnullis judicium tactus ope ferunt. Qiiique a nativitate visa careat ( pulcherrimum profe- cto, nobilissimumque veri huraani spiritus progressus testimo- nium ) tactu adeo edocentur, ut litteras, artes, scienliasque maxima cum felicitate, ac laude profiteaniur. De KERVO ISTERCOSTALl 4^3 Ulcumqiie sit, nunc inquirere volo, ulnim in sympaihico impressioiies direclionem ei , de qua adhiic loquiiius siim,con- trariaui sequanlur, an nempe a iriuicis ad ramos descendant, niotiljusque prospiciant. Opinio, quae Lohstcinio , plurimis- que aliis in dcliciis fiiit, per quos maxinii ponderis habendi sunt effeclus ah animi pathematibus editi, quum propter ea cor palpilare, spiriluni anxle duci, lumultusque varios in in- terioribus visceribus insurgerc notum , certumque sit. Hie ve- ro, post res, et paullo ante, et alibi a mc exaratas, sermoneiu producam meuni non oporiet, satis quum sit animadveriere , })Uoenomena raodo dicta ostendere solum, imprcssiones moluni cicntcs ex alto descendcre, non autem tramitem ab eis explo- ralum esse sympathicum: uervum huuc nc-que ccrebralium, ncque spinalium nervorum sobolem esse, sed propriam origi- neni, formationemque nancisci, oranesque probabilitate pro nervis pneumogastricis, qui internis organis ramos, et fda sup- pedilant, militare. Nolo tamen ego experimenta praeterire, <|uae minus caute ad ca respicientibus suadere facile posseut, irritaliones sympa- ihici artificiales ad organa, quae ab eo ramos accipiunt , mi- grare, quod de corde speciatim prolatum est, quodque si ve- rum foret, facultas ducendi imprcssiones a truncis ad ramos sj'mpalhico deneganda non videreiur. Qua quidem opinionc adeo delectatus est Lohsteinius, ul, sicuti paullo ante dixi, car- diacos nervos cum illis, qui ad musculos se conferunt voluii- tarios, contulerii: qucmadmodum cos, qui internam gastro cn- terici ductus facicm petunl, illis, qui ad sensuum organa pe- tunt, assimilavcrat. Ego vero non intelligo cur in medium af- ferat observationes, quae intcrnorum nervorum cunctorum, si- ne alia distinctione , in corde vim respiciunt, dum necessario, aique evidenter de sympaihico solum quaestio est. Et revcra memorat ille ante omnia WilUsii, Dagliviqiie pericula : quo- rum doctissimorum virorum primus , binis octavi truncis li- galis, de cordis tremoribus testis fait (i): secundus, scctis il- lis, in nervorum extremis, qui musculos ingrediuntur, contra- ctiones vidit (2). Ad quod poslremum experimentum tanto (i) V. Th. Willis Op. omnia T. 1. Cap. XXIV. p. SeS-SCg. Lugd. 1676. (3) V. Georg. Baglivi Op. omoia ere. Distert. de exper. anai. pract. p. 076. 484 Michaelis Medici magis LoBsteinio inutile erat quod confugeret, quanio Bagll~ vus nervos cunclos ab octavo, nullam a sympalhico cor acci- pere arbitraius liiit. Idemquc de Lowerio allirnio, qui pari- ter loquitur dc octavo (i). Alque etiara si, medulla oblon- gata stiniulis percita , cordis, arleriarumque niotus concilaren- tur, uti Ensius , aliique asseruerunl (de quo tameu valde du- bitat Hallerus ) quodnani conseclarium iude emergeret, quod syreipathico sohini, non autem octavo accomodari posset? Sed periculis adhuc agitatis Lobsleinius adjicit, quae Fowlerus , Schnmkius, Pfajfius, Ludwigius, Crevius, Webslerus, Hum- boldt ins , academicique parisienses perfecerunt, in quibus ac- tio in corde galvanica periclitata fuit. Ast Fowlerus non mo- do magnum sympathicuni, verum etiara nervurn recurrentem sY'npalliici medii armavit, qui sjrnpathicus medius , ila a FFinslowio, nescioquade causa, vocatus,reapse est octava ner- vorum conjugatio . Circa porro caetera experimenta, quoniam in eorura muliis musculares cordis fibrae a metallis tactaefue- runt, in ipsius Uumboldiii an'imo ortum duxit dubitatio,num ne cordis motns a meccanica fibrarum illarum irritatione pro- ficiscerentur. Majori idcirco diligentia ileravit ille pericula,sola- que Gla nervea cor ingredicntia armavit, quo artificio huju- sce visceris motus acceleratos ulique vidit, Sed quaenam es- sent ea fiia, ulrum idest sympathici, utrum pneumo gastrici ipse non afliruiat. Neque fortasse id aflirmare ei licebat. Nam dum explicare satagit, cur simplex illud experimentum uou semper bene successeril, idque cordis vitaliiati operationis tem- pore exlinctae tribuit,rem addit esse impossibilem plexum car- diacura ex toto expedire, atqiie parare, opusque esse artificia supra nonnulia tantum nervea fila festinanter inslituere: qui- bus porro fiiis lania inest subtilitas , ut nisi angustissimam metallicis superficiem armamenlis exhibeant (2): itemque de periculis a pirisiensibas academicis caplis dicendum est. Post quorum factorum enumerationem (quae ego ab islo ut argu- mento, quantum in me est, tenebras depellerem, enucleare de- bebam) ad sequentem , quae an recta sit, atque ejus jjartes inter so coliaereantnec ne, judiciovestro, Sodales, relinquo,de- (j3 V. Rich. Lower. Tractatus de corde etc. p. 81. Amstelod. 1671. (i) V. Humboldt etc. Op. cit. p. 341. el «eq. De keryo ktercostali 485 scendh Lobsleinius conclnsloncm. Fx omnibus line usque pro- latis coucluclere liccbit, nullain quam imprcssiones a majo- ribus ramis ad minorcs, atque ab islis ad musculos duci quc- unl. Neque insueli, acerbique stimuH , qui, nervos spinales moiorios percellendo, conlracliones convnisivas, aut tetanicas provocant, bujusmodi efTectus nervis in sensoriis dirccie gi- gnerenl. Haberentur pro loco dolores, quia, ut ego arbitror, (i) V. Lobstein Op- cit. p. 97*98, 486 MiCHAELis Medici nerviisti facultateitnpressiones organiscerebralibus raiiientli per- fruunmr. Censeo nempe aptatn viam a natiira paratani , aique adapcriani semper adesse, per quain aut ascendalnr , ant de- sceudatur. Et si res quaedam aut desccndil, aiU ascendit, po- test et alia idem peragere. Si vero semita non adest, nihil transit: semitaqiic nova temporis punclo non recludiiiir. A- liis verbis, ad queracumque vitae actum condiliones dnae ne- cessario requiruntur: conveniens facultas in corpore, quod a- git, atque objeclum, vel res, quae facuhatem ad agendum im- pellat. Sed facultas plane ad corpus agens pcrlinet: nervosque vitae aniraalis moiorios facultate imprcssiones niusculis trans- vehendi cerlo donari, nemo inficias ibit, ideoque facile , vel saltern possibile est, ut imprcssiones variae eamdem in eis di- reclionem sequi possint. In sympalliico auleni num facultas existat ilia, nescimus. Quin imo si rebus superius, alibique a me prolalis fides adjungerelur, affirmandum esset, scire satis nos, facultatem illam ncquaquam existere. Quapropter quod per Lobstcinium a veriiale non dissenlit, quod nempe si magnus pectoralis musculus cavns evaderet, sanguinisque undis lustra- Tetnr, non amplius voluntati obediret, et sicut cor, absque animi conscientia pu]saret,id ab omtii [)robabililate mibiquara- niaxime abliorrere videtur. Quod idem est ac si diceremus, cor, deltoidis instar, acturum fore, brachiumque niotnrum, si ejus cava obturarentur, si explanaretur illud , si superloribus humeri partibus adhaereret. Et quamvis prudenliae baud qua- quam indidgeant qui, ut proprias opinlones tueantur, ad res confugiunt impossibiles, altamen , argumentoruma me in me- dium jam allaiorum gratia, cogitarem libenlius, quod si ma- gnus pectoralis formam cordis, et figuram indueret, sane qui- dem opus non patraret suum, tamquam si sua extensione, si sua crassitie, si suis cum vicinis partibus conjunclionibus, si fibraruiii suarum directione , si adminiculis aliis ejus actioni faveutibus gaudere pergeret, sed molus voluntaries, elsi im- perfeclos, inconcinnos, ejusque crealionis finibus inepios ni- biloininusperageret. Elenim hujusmodi transformaliones, quum \n notis superficialibus tantum, atque exlrinsecis versentur , in- limam orgnnicoruui lextuum temperiem, ct naturam, quae mu- nerum dilTerentiarum in diversis corporis partibus causa est princeps,non mutant. Philosopbiam omitlo , ita nuncupatam, analomicam circa dociriaam analugorum , aut unitatem orga- De kervo intercostali 487 nisalionlsanonnnllis, qni simililiidinem, et aequalilalcm res in- ter (liversisbimas quaciilanl, ct invenire arbilranlur, nirais in deliciis habiiara. De qua doctissimus analomicus parisiensis De&moulinsius non dubiiat, quin aliirmel Crealricis potenliae oiajeslali injuriam inferre, camqne slcrililatc, alque iiiopia in- cusarc (1). Dc faclis loquor clarissimis, alque lulgerjiibiis. E- videns est , cerium quoddam organum in animalium raulii- ludine muha insignes conformaliouis difTerentias, etsi eamdem vim , earademque iulimam organisalionera pc^sideat, eodem- que semper fungalur inunere, praeseferre. Evidensque est diver- sa in uno , codcmque individuo organa scriem mulalionum successivam, ac cotilinuiilam oslendere, donee corporis vege- talio absolvalur, quamvis organorum nalura baud immiiielur: qnin imo mulaliones islae slabiliorem earn, firmioremqne ma- gis, magis({ue reddunl. Quibus de parlibus cor nominasse suf- ficial , quod ut a faecundalione punctura sabens, sive mode uiicans, niodo obscura parlicula fuil, permullas, diversissimas- que assequilur formas , anlequam in ilkun converlalur carno- suni , crassumque connm , cavis inslruclum, peculiaribusque noiis praedilum, quera adullis in animaUbus inuiemur, alque admiramur. Nihilominus est semper cor, semper esi muscu- lus, semper irriiabiliiale donaiur^ semper pulsat, semper est volnnlale subdiiclum. Cujus porro vohinlalis exercilium si cui permanenli , constanlique auxilio non commendareuir, minis facile, medius fidius ! necessariae , niirabiiisque vitae organi- cae al) animab separalionis ab infiniia Crealoris sapienlia con- stitulae scopns deficeret. Concedo equidcm acticnes quasdam voluntarias al)sque voluntalis auctorilate ab'quando continge- re, aclionesfjne organicas, sive auiomalicas a voluniate mu- tari . Et concedo quoque bujusmodi perlurbalionibus an- sam slimulos praebere posse. Verum , mea sallem sentenlia, Iiac id lege fit, ut praelernalurales , insuetive stimuli volun- lati praeslanles actionem cxserant suam supra nervos, qui ju- xta nalurae ordinem impressiones a ramis majoribus ad mi- nores, alqne ad musculos transferunt. Simililcrque de dolori- bus aflirmo, qui, si quid judico, oriri nequeunt nisi a tur- l)ala aclione nervornra, per quos impressiones organa in ce- (1) V. Deimoulias etc. Analomie des systcmes nervrnx elc. Part, 2. p. 533. T. IV. 62 488 MicHAELis Medici rebralia evehiintnr. Et sicuti conjoio raotorlonim nervorum, el scnsoiiomm fiincliones permiilari, aliernaric|ne non posse, ita videlur luihi Inijtismodi perimuaiionem , el vicisi>itii(Jinem inter uervos viiae animalis, cosqiie oiganicae viiae non con- tingere , qnamqtiam , iii anlea dixi , scripserit Van-Dee- niiis verinn coi)j\iiictionnni barnm dnarnm paitium mnxima» rum univerbi nervei syslemaiis scoptiin in eo consislere, ut nervi viiae animalis gencralem sympalliico trilninMi senslbili- talem, hie vera organicani iliis vim suppeditet. Piimi coni- iiiercii mode (Idem adliihet ille ex eo qiiod, per alicjnod leoi- poris spatium iriitalionc sym[)atl)ici producia, doloies insnr- gere vidil. Ego veio ante omnia non possnm qnin de facli verilate velietnenter dnl)iteni, qnnm ne eo qnidem arlificio sensibiiitatis in synipatliico signa ohservare milii sorte nnm- quam teligerit. Posiiatjne Van-Decnii observ-itione, ea,qnod ad me, pioliaret ciiius, sympalhicnm ilerata slimnlornm aciio- ne adeo alllci, ul in eo I'acniias orialnr, qua anlea ille care- bat, el oh qnara impressioncs cnm vitae animalis nervis com- municat. Opinio, cni ille ipse favere videlnr, diini non ad- modum, iil milii videtnr, sihi congrnens ila conrlndit. Si i- taque dolor observalur in in/imii corporis partibus, quaruin funclioni nervus vitae organicae inserv/l, turn semper ilh slimidu! praeternaturalis nervo sympathico opplicatns ab il- lo nervo ad nervos sensationis iransfertiir (i). Si enini in- tercoslalis,ne /^rttt-Z)(? qnam iinpressionibus a ligalurae , aut seolionis irrilalioue ei illatis sterriil iler. II. Juxla Desmoiilinsii investigntiones, qiiamqnnm in mam- miferis pneuningastriciis organa pccniiaiibiis, divcrsi^quc sen- 6ationi!)iis inservieniia nervis non (nniiiat, nihiloniimis sn|)er- ficiei pulmoiiari, el gaslricae taciilem sensil)iliialetn concedit , nervosqne nioiorios mnscniis laryngis volnntarii? , sensorios gloiidi, aiqnc laryngi largitnr: in piscibns pecidiarem senso- riam, aut inoioriam actionem exercere videlur, quae respira- lionis, moinnniqne necessiludinem cnrsi toiins corporis longitu- dinis sensu j)ropter nervum ita diclnm biteralein qnodammo- do explicai: qnibusdaiiique in piscibus pueniiiogastricus orga- ni {inslns vices geri[(i) . III. Ex lirachi'li experienliis, de qnil)ns in I.° Parte teligi, colligilur famis, siiis, satietatis, necessitalisqne motiinm respi- ralionis allernandorum seasnm, et visceriun ant tnorI)is vexa- loruin, am aspuris, vehemeniil)usc[ae slinmiis consiilio per- culsoruni dolores, efTeclnsqne, qui quornnidatn inlernorum remediornm usum illico, el priusquani ea absorbeanlur, atque ad sanguinis circuitum traducanlur, conseqnuntur, pncumo gaslrici ope conlingere: bancqite nervorum conjugaiionem tra- miteni esse, per qnem impressiones in organis cerebralibus or- lae descendunt ad cor, ejusquc motus conlurbanl (2). In me- isque observalionibus, etsi nonnnmquam pneuinogaslricum sli- nmiis frustra afTecerim ( quod et Broitghtorisio conligil ) a- nimalia excitari, atque lorqueri plurics tamen vidi, quod circa (1) Desmoulitis. Oj). cil. par. a. p. 4CG 467. (a) V. Bincbei. Ueclierclies expt-rimcnialej iu> le5 roDClioDi do ijuftoe netvcu gangliooairc ec. iti34. pluribus io iocii. 494 MicSAELis Medici sympalhlcum numquam observare poliii. T'an-Deenius prae- lerea Arnoldo utique noii concedit, lanla pneumo gastricum sensibilitate friii, quaniam iste nervo hnic tiibuit, seel faletiir sua peric.ula eiini docuisse seoliendi facultaiem eidem ncrvo Don esse denegaiidam (i). Neque oblivioni iradendi sunt e- grcgii doctores noslri tJlissts Brc.ventanits , cl Afojsiiis JJen- fenatiis , juxla quos , pneuraogasirico irritato, animalia jac- tanlur, dolorisqiie indubia signa praeseferuBi (2). El ego quo- que uua cum iis censeo, (acta ab cis obscrvata baud excbi- dere, quod eliara syiupatbicus ejusmodi possil pboenomena exbibere, quum id lantum ab ils faclis confirmaiuni sil , ut videlicet sensibiHlas pneumogaslrico iucat. "Verum excUisioneni illam experiraenta permuUa alil)i exarala, quibus bqnet, in- tercostalem slimulorum actioni baudquaquam respondeie, sa- tis, superque indicant, alque bortantur. Circa denique arguincnta paibologica fatendum est majoretn possidcre nos observalionum supellectilein , quae actionem io- discriminatim uerveam in corde, atquc in visceribus patefaciunt, quam historiarum medicarum, in quibus Analome pathologica ante oculos posuerit, cerlis quibusdam morbis esse pneumo ga- stricum incusandum. Atiamen, quoaiam interna organa nisi a pneumogaslrico, atque a sympatbico nerves accipiuni, quo ties ratam fuisset ( siculi esse videtur) sympalbicum necjue sen- sorium , neque motorium ncrvum jure dici posse, observatio- nes cunctae habitae tamquam actionis internorum nervorum genericae, tot exisliinari possent argumenla , quae actionem pneumogastrici pecidiarem confirment. Severitas autem pbilosopbica maxime, nbi obscuriias, et ani- morum regnat dissidium, necessaria nobis impcrat, ut obser- vatioiiibus, in quibus prae aliis circumslantiae omnes sedulo describuntur, nos astriugamus. In quo doctrinae, et solertiae laudem tulit praefatiis Breventanus , qui de singular! morbo disserens, in quo talis, tantaque pulsuum tarditas erat, ut ho- rae raomento viginti quinqne tantum pulsationes numeraren- tur, per extispicia anatomica pneumo gaslricos nervos a fini^ timis partibns crassioribus redditis^ atque induralis adeo pres- (i) V. Van-dc-en. Op. cit. p. g4- (2) V. Biillctiim (idle scienze Mediche pobblicato per cura della Society Medic. Cl>ir> eri.e^L"'l ^^^ W^l^^r" solcrt.ss.moque Brac/^eto perac.a. Vigesimum ocFa „ ta ab eo descrd.uur In cane mediae staturae binas subclaWas La- V. et muh.s diflicul.at.bus superatis, ganglia cervical a int r ora a vjc.n.s part.bus utroque in latere pt-nitus sejunxf cun ctaque fda nervea ab ill.s prodeuntia secui. Cor i lico non nul as i,ost uregubres contractiones, quievit, sanguinisque c7 " cuuus constu.t Carotides, jam detectae, non amplius nufsal bant, non amphus rubebant, non amplius turgescel ant Cnl proscissae, paucas modo sanguinis guttulas len.e, et sin'e saitu em.ttebant. Interdum tamen experimentum hoc male cess e u t. (i) V. Brachet. Op. cit. p. 3o5, et seq. 49^ MiCHAEUs Medici Mollis enira cordis, irregulares principio facti, de suis aliquid Tiribiis remiserunt, et, praeler celeriiatem , quatn acquisive- rant, et in qua pcrmanserunt, ila composueriint se se, ut cir- ciiilus probe pergercl, tiirgerenl carolides, ab earumque sec- tione sanguis vi, et copia sufficienti exib'ret (i). Ncque minus singulare est expcrimenluiu irigesimum. In cane ( scribit illc) sinibtraai subclavian! prope ejus originem duabus ligaluris vinxi: inter eas arleriara secui: cardiacos dete- xi nervos, eosque intra pectus sum persecutus: priuiam everti coslam , eamque in sua cum slerno conjunclione enodavi, et pedetenlim ad plexum usque cardiacum perveni . Slatim ac eum a vicinis parlibus separavisse milii visus fui, forfices meis digilis incumbentes in vulnus inlroduxi, illiusque corporisple- xiformis sectionem inslitui. Circuilus, et cordis molus , qui antea bene se gerebant, ex tempore conslilerunt, animalque convulsionibus quassatum interiit. Aperlo ihorace , ganglium cardiacum plane secuisse me, filaque nervea, quae ab eo di- sceduut, ut caeteros cardiacos plexus efficiant, undique me se- junxisse conspexi . Paucum tantura sanguinem animal amise- serat, vasaque pulmonaria erant eo referia. Experimentum por- ro hujusmodi pluries ileratum fuit in canibus , cuniculis- ^"t^ ^-V . . . . , In trigesimo primo autera experimento, circa quod auclor sicuti in aliis modo cxpositis segessil, cordis contracliones , irregulares elsi, perduraverunt, sanguinisque circuilum sufiul- serunt: decreverunt deinde, ct poslquadragiuta horae momen- ta canis e vita decessit . Caussa vero discriminis inter expe- rieniiam banc, atque antecedentem in ganglii cardiaci dispo- sitione ab anclore slatuitur. Nam in isia corpus hocce plexi- forme in unam, solamque massam congerebatur: in ilia divi- debalur adeo, ut ejus tantum portio fuerit in operalione re- scissa: porlioquc, quae remanserat, vitae negoliis consulebat, eadem ratione ( inquit auctor) ob quam cerebri functiones pergere possunt, quamquam visceris bujus pars destruatur. Nihilo seciusnon potuit animal suam diu producere vitam (3). Mihi ergo in mentem venit hujusmodi ilerare pericula. Sed (i) V. Brachet. Op. cit. (a) V. Ut supra, (3) V. Ui supra. De kervo iktercostali 499 mihl ea consideranli dubitationes miiltae ante mentem ohver- saljanlur. Nam in modo relaioriirn expeiimeiitoruni primoZ^/«- chctiis ganglia cervicalia inferiora, quae lUtoqiie in latere se- cnit, soluruinodo nominal, ncqne vcrbum facil iilhim de ple- XII, sen dc ganglio cardiaco al) eo aliis in exi)i'rinienlis nie- morato, in qnibns porro de gnngbis cervicabbus inferioribns prorsns silet . Qiinpropter anceps haercbam ego an easdcm semper paries lenlassel ille, qnin imo qnilius in partibns pe- ricnla insliinissfl. Non inlelbgebam praelcrea , cnr ideniidem prompla operalionem evcepissel mors , alias vero nisi breves niotnum cordis perlnrbaliones, post quas sanguinis circuilus in inipgrum resliluebalur, evenissent. Si cnim ganglia cervica- lia inferiora necessariam cordi suppeditarenl vim , indnbiuni videlur , cordis funclionem deficerc debere, quoliescnmque ganglia ilia rescinderentnr. In fiiclo poiius liuic conlrario ac- quiescerem , quod nempe operaiio ex se non morlalis vitam extinguat, quum mullis de caussis operalionis periculum gra- vescere possit. Sed in casu, de quo agiliir, quamnam possit na- tura compcnsalionera porrigere, invenire nescio. Hoc esse pos- set unuoj , quod nempe ganglia cervicalia inferiora non ex lo- 10 scissa fuissenl. Verum niihi suadere non poleram qaomo- do ille de boo se cerliorem cadaveris seclione non reddi- dissel, Deque se vidisse hoc dixisset, siculi el fecil, dixitque fecisse se, quando differenliae in experimenlo irigcsimo prime observatae caussam requirebat. El quoniam ilia in opcralione ferro, ac manibus in nlrnmque thoracis cavum, in dcxterum videlicet, ct in |sinislruiii penelravii , quonam falo conligit, ut animal sufl'ocalione non interi<;ril ? In ex[)crimenlo vero trigesimo laius iinum, idestque sinislrum, vulneravit Drache- tus , ideoque si cjnsdcm lalcris ganglium secnisset, ncque cor- dis motns ex tempore defecissenl, neque subita animal morte occubuissel, nam ganglii dexleri actio permanebat. El quo- niam animal repente periil, nonne fere diceres, hoc in expe- rimenlo fiilsse ganglio [)arcitum? Sed ille ipse ait, partem a- liam , qiiam modo plexum, modo ganglium vocal cardiacum, et quae facile uniiam esse dignoscitur, se truncavisse. Verum quaenam esse potest pars isia, nisi ille nerveorum ramorum conlextus, qui in parte media anleriori, supraque cor positus est? Sed hnjns'uiodi conlextus, qunmqtiam medio in pectore jacens , ex multis conllalur rainulis, qui ulrioque exleudualur. 5oo MiCHAELis Medici ul si quis eos cunctos comprehendere , ac scindere vellet, ope- ralionem non solum in sinislro, siculi ille peiegit, verutn e- tiam in dextero latere inslitueret oporteret. Praclerquamquod coutextiim ilium pncumo gastrici lilaraenia ingrediuulur. Qiioniam vero ad has auferendas, vel saltern extenuandas dubitationes accurata, atque mimita harum nervei systematis partiiim in animalibus cognitio conferre polcrat, duos idcirco in Zoolomia admodum versa tos Antoniimi nempe Alexandri- niuni, Eiti^eniurnqne JSolarittm viros consului, quibus pari- ter experienliae illae non arridebant, maxiine quod gangiium unicum, isto nomine vera dignum, quod suos cord! ramos ira- dat, eorum quoque judicio non existil. El si do plexu ioqua- mur cardiaco, istius rami latus ad utrumque verguni, neque secari ex toto possunt, ubi alterutrum lenlctur: quodquc ipsi verbis raihi significabant, id mihi supra tabulas ariatoraicas di- gito demonstrabant: el apud illos etiam vigebal futurae mor- tis idea, ac fere sccurilas quotiescumque ambo thoracis late- ra pertunderenlur. Interea urgebam ego, ut aliquod caperetur periculum. Illi vcro perhumaniier de more suo operam mihi in hisce laboriosis, el difficilimis adminislrationibus analomi- cis absolvendis navarunl suam, de quo gratias eis quammaxi- mas refero, el praesertira Alexandrinio, qui, praeter operam, el labores, quidquid ad experientias perficicndas requirebatur, id mihi libenli animo concessil. Islae autem factae fuerunl in- tra sequens tcmporis spatium , de die nempe vigesima meosis decembris praeterlapsi anni i838 in diem dccimam mensis Ja- Duarii anni currentis. Victimae fuerunl octo, septem canes, et ovis una. Et cjuoniam in Bracheti observationibns hoc clare patet , se interdum ganglia cervicalia inferiora expertum fuis- se, nostras ad ea invesligaliones convertimus. Quarum narra- tione tamen nolo ego vos laedio afficere, tanlo magis quod dubitationes nostris in mentibus jam cxorlas dissipare non po- lueruni. Hoc tanlum efliciam, ul experimenta, in quibus la- tus unum tentavimus ab iis distinguam, in quibus ambo la- tera vulneravimus. Prima ergo fuerunt qualuor, tria in cani- bus, unum in ove. Tn canibus statim ac uno in latere ad tho- racis cavum pervenimus , cordis motus debiliores, rariores- qne apparuere, dum, cadem operatione et in altero latere per- acla, debilitas, el raritas ita creverunl, ul animal paullo post, el semel post sola sex horae momenta, et antequam in neutro De NEnVO INTEP.C05TALI 5oi latere gangli.i scissa fuissent, interiit. In quo incusaoda non eral haemoirhagia : de isla enim, el ne immodica qiiiJcm, te- stes una vice taniura fuimus. Neque doloribus, et criiciatibus animalia diii vexabanlur. Quiri imo quibusdain in experimcn- tis septein , vel octo solummouo horae moment.! imjiendi- mus, temporis spatium prolecto adeo breve, ul hiijiismodi o- pcralioneai cilius perlicere baud possibile fortasse videaliir. In eve porro mors aliquanto serins evenit, ciijiis rei difl'erenlia nalnrali illius animnlis viiae lentitudiiii , ve! minor! alacritali, prae caniljns saliem, tribui posset. Circa porro experimenta, in quibus operatio in uno tantum latere inslitula fuit, anima- lia diulins semper ganglii seclioni restilcrnnt, interdumque mors nisi post semilioram accidit, semper vero ah operatione cordis piilsaiiones sensim decreverunt, atqne etian: ante gan- glii obtruncalioncm fnernntnonniliil abnorrnes. Nobis quapro- pter visum luit, mortem primis in experimenlis ab aeris in bi- na thoracis cava irruptione, atqne a cruciatibns a vivisectioni- bns, ila dictis, inseparabilibns, nnmquam vero a gangliis, quae ne tacta quidem fuerunt, verisimililer ortum duxissc, atqne in secundis (qnae a primis nisi aliquantnm majori vitae diutnr- nitale discre|)arunt ) earumdem caussarum, qnae tamen roino- rem vim, ex eo quod latus unum perfodimus, exerere necessario debuerunt, effectum fuisse. Non ideo observaliones Bracheto tarn feliclter snccessas in- firmare ego coniendo. Sed quum de investigaiionibus agatur, quarnm exitus muliis de caussis, circumstantiisque muliis mu- tari potest, neque possim ego qnin considerationes paullo an- te a me allalas (quarum nonnullne ab ipsa partinm auatomica dispositione suggernnlur) magni I'aciam, fateor, Sodales, me iu illius doctissimi viri periculis nondam acquiescere posse. Et quoniam ea vel unica sunt, vel praecipua argumenla, quibus com[>robatnm volnnt, sympathici ganglia tot esse centra, un- de actio, ant vis inlcrnorum organorum functionibus proxime necessaria ellluat, concedere non possum, hoc gangliorum mu- nus factorum adhuc fundamento niti. Quantum enim in prae- terili saeculi initio IVinslowhiS scripsit, et ante illura T^Vilh- siiis, dictatum eis fuit a raiiocinationibus physiologicis , pro- pter quas ipso in intercostali vis nerveae fontes collocare sate- gerunt. Pcricula aliunde Bracheti cum eis, qnae Dpnytrimius, }i/(r/ge/if/mj«yKeceperuat,nequaquam conveniuut. Quiexperiissi- 5o2 MiOHAELis Medici viri, nt gangllornm in corde actionem cognoscerent, ganglia cervicalia, et thoracis primnni abstulernnt, videruntque ani- malia vulnerilms operalioiiiilli necessariis diem fere semper o- bire, numqnam vcro mutationem in cordis raolibus directe subortam perceperunt. Recenliusque Edwardsius, Vavassen- riuf y aliiqne gangliorum cervicaliuni medioriira, inferiorum- que sympalhici in corde actionem expendcriint , eanesque, fe- lesque recens nalos, ut pote tenaciori vita praedilos, scrulali sunt, et sive flla cnncta nervea, qiiibus gnnglia cum corde communicant, secuissenl, sive ganglia ipsa eradicavissent, cor- dis pulsationes, tamquam si operationes illae peraclae non fuis- sent, more solilo perrexerunt. Hujusmodique eventuum testis ego quoque olira fiii, dum in observationibus incumbebam , quae meis experimenlis, et considerationibus de cordis motu, el de sanguinis cirouitu alias judicio vestro a me expositis, an- sam praebuerunt (i) . Quare railii videtur Dupujtrenii , ac Miigendii experimenta [traedicta cum illis noslrorum, in qui- bus ganglia secuimus, cordisque motus rautationes indirecte , ob caussas videlicet nujier memoralas , minime vero directe, sive propter gangliorum obtruncalionera evenerunt, convenire. Atque indirecte quidem cordis motum in experimenlis quo- que a duobus niodo laudatis auctoribus peractis defecisse o- portei: donee enim cordis motus prosequitur, mors non adest. Edwardsii porro, atque Vavasseurii experimenta procul du- bio Bracheto opponuntur; discriminisque inter ea interceden- tls, atque ilia, quae a Dupuytrenio, alque a Magendio capta fuerunt, diversa vitae animalium periculis subditorum tenaci- tas aliquam explicalionis ralionem reddere potest, Sed quoniam de intercostali tractari non potest, quin et de gangliis, quae lanta ejusdem pars sunt, disseratur, atque ad loquendum de eis considerationes anatomicae, et physiologicae a me alibi praemissae me vocant, fereque irapellunt, idcirco meum ego ita pergo iter. Functio ergo gangliis tribula, quod nempe tot sint fonies, sen officinae cujnsdam principii visceribus, quibus ramns im- pertiuntur, necessarii , quaeque appellari posset physiologica cenlricitas , meo saltern judicio, centricilati anatomicae re- (i) Noii Commeot. Acad. Scleat. laslit. liODon. T. i. p. a4> i «c >ei- De nervo intercostali 5o3 spondere deberet: deberent nempe ganglia adco comparata es- se a nauira,ut malericm filoruni nerveoriini, qnibuscum nexus ineiint, fbrmalioiii siippeditarent. Ojiiiiio auiequam ab aliis a ffillisio, qui ganglia cum arundiiiis, aut trunci arboris no- di comparavit, forsan excogitaia , deindeqiie a BicJiato , a Gal/io, a Spiirzhciniio, a Carusio, aliisque etiam aiquc e- tiam exculia. Cui lamcn opinioni rebus in barum disquisilio- num IVi. Parte cxaratis permotiis ego astipulari nequeo. Gan- gbum enim potius quara massa homogenea, puncliformis, fi- brisque destiluta, in qua fibrae (lere inslar cerebraHum,spi- ualiumque nervorum quod ad cerebrum, atque spinalem me- dullam) ex ejus sohiramodo oris progerminent , ganglium, in- quam, fibrosuni corpus est, ejusque fil)rae, elsi variatira du- ctae, et subsianliam ita diclam secundariara , aut pulposara, aut globularem, aut orbicularem amplectenles, cum fibris pro- ximorum nervorum continuae profecto sunt. Neque aba mibi se proljat o\nn\o a Johnsfono prolata, juxfa quam sympalhici ganglia tot nodi sunt, qui impressionum tran- situm inipediunt, sive de ilUs agatur, quas organis in internis sti- muli ordinarii, sive physiologici continue gignunt, sive de il- lis, quae a volunlale promanant , quamquam , ut varum fa- lear, antequam meum hisce studiis peculiariler animum ad- jicerem, quum earn plurissimorum turn anliquorum, tum re- centioium doctissimorum virorum sufFragiis sulFullam viderim, putavissem et ego per earn solam, cur vita organica animali subducatur , inlclligi posse. Nunc vero quum cognovcrim, ra- inos sympathici coniniunicantes nervorum non esse spinalium producliones (V. P. I."" et II.""): cepbalica cjusdem svmpa- ibici exlrema soi)olcm non esse cerebralium ( V. P. III.""): ganglia fibris donari cum illis proximorum nervorum continuis (v. P. IV.'"") : sympathici ramos anatomicas nervorum vitae organicae noias plus, minusve exhibere (V. P. 11."° el in."™): argumcnta pliysiologica ostendere , ncrvos communicantcs sli- mulis nequnqiiam res|)ondere (V. P. 11."") : argumcnta analo- mica, et physiolngira sinere de extremis cepbalicis lantum- dem cogiletur (V. P. HI.""'), bisce omnibus posilis, non am- plius credere milii licet, neque im|>ressiones in extremis vi- scerum nervis ortas ad ganglia usque ascendere, islaque im- pedire quominus illae ulterius procedant, neque illas, quae in organis cerebralibus incipiuui, ad ganglium usque ccrvicale T. IV. 64 5o4 MicHAELis Medici priraum, quod pariter els cnisum praeclmlat, descendcre, ne- que illas, quae a spiiiali proficiscunuir medulla, ramos com- iminicantes pervadere, ut desinant in ganglia, alque evane- scant. Et praeter quamquod foret isle imuilis, sihique meli- psi repugnans naturae ludus, ob quern quidquid modo peraclum fiierat, deblrucrclur, vehemenler suspicor, totum synqialhici nerveum apparalum , raniis ooramunicanlihus., cerebralibus- que ejus extieniitaii!)ns non demptis, ila esse a natura consli- tulum, ut stimulorum effectus, impressiones videlicet, nequa- quam transicrre possii. Scio equideai , nonnullos doclissimos yiros, et praesertini PVutzerwn, atque Lobsleitiium quasdam invenisse in syujpalhici gangliis peculiares qualilates, sea con- diliones, quibus vitac organicae ab animali separalionem ex- plicare conati sunt. NiliHoniinus banc tueri ego nou possum sententiam. Et revera conditiones istae quaenani sunt? Duac, quaruni altera ncrvearum est fibraruni in sympalhici gangliis iiiulto niagis quam in gangliis caeteris complicatus contexlus. Quo auxilio oppositione, quam oflTendissent, si quis vilae a- nimalis ganglia, quae certo impressionum transilum non pro- hibent, invocavisset, sese expedire sibi suaserunt. Alteram coo- stituit peculiaris substantia in gangliis latilans, cui vel secun- dariae, vel pulposae, vel globularis, vel orbicularis nomina io- dita fuere. Et circa primam ex anatomicis Scarpae observalionibus (i), meisque in P. IV." vobis jam expositis liquet, nervearum fi- brarura in sympathici gangliis contextum tarn non esse impli- calum,quam Wutzero visum fuit (2). Atque etiam si bujusmo- diesset, sicuiinon ideo fibrae suam mutarent naturam,neque de- generarent, ita earum actio neque mutari,neque degenerare debe- ret. Opiisque esset, ut in gangliis quoque vitae animalis, atque in lot aliis implicalis plexibus vis fibrarum nervea, quadantenus saltern, decresceret, atque obtunderetur, quod experientiae ad- versatur. Circa vero alteram conditionero, quantum secun- daria substantia ganglii fibras circumdcl, supraque eas jaceat, observatiu demonstrat earum habitus inlegritali id nullo pa- cto nocere. Et si bene constitutae sunt, cur non omnes,quae, ut itadicam, ad gangliorum oslia pulsant, impressiones exci- (') V. Scarpa, ^nat. Annot. T. i. (a) V. Wuuer. Op. cit. Tab. unica, fig. 8. De KERVO INTERCOSTAL! 5o5 piunl? Slqne comprlmiinlur, qiioraodo porro cerlis quibns- dain impressionibus aperiiint adiliini? Praelerca si siibstanlia ganglioruni secundaria muncrcj quod ei a nonnuUis tribiiiiur, fungeretur, ejus quaniitas cum eorumdem gangliorum mole, ac niagiiiludinc congruerct. Altamengeneralem, conslanteniqne lu- lit Lobsteinius ipse legem, juxta quam qnanio majora ganglia sunt, tanto minor adesi in eis secundariae substanliae copia, et vicissim (i). Uno verbo, ita, ni fallor, hac in re adliiijiiiira est. Vilae organicae ab animali separalio visa full: in nervo- rum gangliis, qui vitae praesunt organicae, condiliones modo diclae laerunt observatae, atque inlatum hinc est, sejiaralionem iilam ab islis condiiionibus cieri. An hujusmodi raliocinatio recta sit, an non id videant alii. Quod ad me, ea mihi nequa- quara seprobat. Negleclum cnim , vel saltern non satis per- pensum est, nam caussae illae justam servcnt cum efleclu pro- portionem , solaeque sinl, quae eura gignere valeant. Sed vos jam omnes audio, Sodales, abs me siscitari, quod- nam ergo est gangliorum oflicium? Interrogatio sane vehemeu- ter urgens, quamque ad melipsum pluries ego direxi. Probeque nosco, quantum diflicile, arduumque mihi sit, rite ei, scite- que respondere. Argumenta tamen superius explanata saiis mi- ni suadent, ganglia non esse nequc tot centra, in quibus prin- cipiura internorum organorum functionibus necessarii;m pare- tur, neque caussas, quibus vita organica ab animali subtra- hatur. Et quamquam Bichatus eorum constanliam in anima- li corpore, immutabilitatemque tueatur, atque ob eam caus- sam ea judicet vitae summopere necessaria , Scarpae tamen, Wntzeri , Beclardi , aliorumque observationes nos satis do- cent, nimis illos analogia abusos esse, qui nervorum nodos ab animalibus ordinis inferioris oblatos cum ordinum su|)erio- rum animanlium gangliis expedite, tutoque contulerunt. Gan- glia insupcr animalium ordinis superioris et magnitudine , et forma, et collocatione, et numero variant. Positaque tanta constaiitia , inmiutabilitateqne tanta, possunt quidem ganglia vitae negotiis inservire, quin a laudalis aiictoribus putala o- beant munera. Nemo enimvero, cui flosculus sit ingenii, gan- glia esse inutilia proferre numquam audebit. (i) V. Lobsieia. Op. cit. p. 67. 5o6 MicHAELis Medici Sed jam ad gangliorum funcliones animo valdc melicnioso accedo. In quo uoii milii prorsus rcspuenda videtnr setuciiiia a 3Iecki'Iio seiiiorc, atque a Zinnio quondam piolata, qiiani- qiie nostris Scarpa lemporibus excoluit adeo , exornavii- qne, ut non magis aliena qnam sua videretur. Ad qiiam ad- nitens ego senlciitiam probabililali consonam puto, esse gan- glia tot fulcra, quibns nervi ea ingredlenles , istorumque di- scriminatae librae incumbaut : cui quidem negotio secundaria substantia fibras i[)sas circumdans, atque emolliens apte sese ingerit. Ncque idciroo vererer, ne liumili illam , viliqne mini- sterio damnarem. Honos enira , ad qaera nonnulli earn extu- lerunt, hypotheticis gangliorum functionibus unice nititur: quarum functionura causa uon minus hy[)Ollietice in substantia ilia reposita fuit. Opponent fortasse nonnulli hoc gangliorum munus omnino supervacaneum fore, quum tantundem a ple- xibus peragalur. Cui cedorem ego argumenio, si ad quemdam datum assequendum finem nisi una, solaque ralione natura u- teretur. Innumera vero facta sunt, quae luculeiUer ostendunt, permultis earn, variisque viis eamdem metam tangere. Tantum- que abest, ut ei agendi modum praescribere mortalibus liceat, ut e contra debeaat illi ejus operibus sedulo studere, toto- que peclore ad ea rimanda animum intendere , quum omni- bus in rebus solemnis omnium magistra natura sit. Cur er- go non posset ilia mode unara, modo aliam nerveorum ra- morum per corpus dispertiendorum rationem pro re nata ad- hibere? Nisi quod plexus, et ganglia non essent ob id res si- bi Invicem prorsus aequales. Fibrae enim nerveae in sympa- ihici gangliis mihi magis dispertitae videntur quam in plexi- bus, qui, mnltoties saltern, ex fasciculis, sen taeniolis cujus- dam crassitudinis conflantur . Necessitas idcirco in gangliis adest substantiae, quae fibras tam divisas suffulciat, ac foveat, et qua opus non habent plexus, quum iis neurilema sufEciat, quo porro gangliorum fibrae exutae videntur. Talique intel- ligi posset pacto, cur nodosam ganglia, ant irregulariter ova- lera , aut orbicularem , plexus autem ad longitudinalem acce- dentem formam praeseferant. QaoA. tamen discrimen non ani- mum mihi adjceret ad negandum, vel in dubio vocandum (ut facit Lobsteinius^ posse plexus gangliorum vices gerere. Pone, inquit ille, corporis ganglia, et praesertitn colli, dorsi, abdo- miaisque praecipua praeternalurali quadaoi vi in toiidem pos- De nehvo iktercostali 5o7 se plexus ex torn pore coiiverli . Piilas nc nullum ox isla convcibione aecoiiomiam auinialeni dclriincntum esse onplu- ram?(i). QmIIjus ego profiicio verbis rcspondere nequeo. Nam etsi ante dictum ganglia inter, plexusque discrimen, observa- lionibus iunixum uiihi vidcatur, fatcor tauicn omnes ignora- re me fines, propter quos organa ilia in animalium corpori- bus nalura collocavcrit. Et si niodo respondere deberem , au- derem dicere, discrimen iliud talc mihi non videri , ul, ilia traiisformatlone pnsita, gravia vitae damna limenda essent. Re- spoudet, aut idem est ac si responderet Lobsleinius, statini ac, ante illam interrngationem , aQlrmat, ganglia, el plexus necessario inter se dilFerre, hujusque essentialis differentiae caussam in secundaria gangliorum substantia consistere: qua propositione palam facit cogitare se, magna illinc mala esse proditura. Argumonta vero, quibus tanli ponderis, lantique momenli diversitatem probare ille conatur, verilale ne fortas- se nituntur? Alrpie utinam, et ingenii acie, et corporis robo- re, et aetate, commoditatibusque vitae longe majoribus quam illis sunt,perfruerentur philoso|d]i! Etenim, etsi pro virili par- te eis bene uterentur, rerum propemodum infiiiitarum , quas in naturae ordine, ut Creator oliin eum composuit , et adhuc servat, et vident, et audiunt, et tangunt, et gustant, et odo- rantur, ratioues nihilosecius intelligere non possent, quin tera- pus tererent in investigando quidnam contingeret, si naturae ordo mutaretur. Cui gangliorum officio autoraathico, sive anatomico alterum vitale, sen phj'siologicum addendum mihi videtur, quod nem- pe ganglia ut pole et ipsa nervi intercostalis portiones ncrveam gignant vim. Neque dici posset hujusmodi gangliorum fun- ctionem, paucis mutatis, ab ea, contra quam ego usque ad- huc loquutus sum, quod nempc ganglia lot centra sint cujus- dam principii organicis functionibus necessarii, nequaquam di- screpare. Nam opiniones istae sunt reapse diversae, earumque postrema rejcienda videtur, quum supra dXhlis Magendii, Dupnjtrenii, Edwardsii, Favasseuriique periculis confirrna- lum sit, iuternorura organorura funcliones, ablalis gangliis, persistcre. Neque profecto ratio adest nulla, ob quam ea fun- (0 V. Lobsteia. Op. cit. p. 71. 5o8 MicHAELis Medici Clio ad ganglia solummodo periinere debeat, dum , omnibus rite perpensis, ejus canssa, aiu conditio maxima longe, late- qiie palet, sanguineni intclligo arleriosum , qui nervorum me- dullam permeando, cujusdam principii, vel subslaniiae inier- nis funclionibus prospicienlis generaiionem moliiur . Quod si quis objceret, quod ganglia forent inulilia, atque sufficeret, m eorum loco funes, vel rami nervel sympalhici produceren- lur, eis responderem , alterum tunc deesse sympalhico auxi- lium , aut oilicium , quod aulomalhicum, vel anatomicum nuncupavi . Quodnam porro principium organicis funclionibus tam ne- cessarium sit, ego juxta quod viginli quatuor abhinc annis e cathedra dicto, atque in nonnullis opellis meis in luceni edi- di(i), probabile exislimo esse electricitatem, quae in cunctis sympalhici punctis, gangliis comprehensis, sive simplici arte- riosi sanguinis cum nerveis fibris contactu, sive materialibus, quas organica reproductio requirit, permutalionibus eliciatur. Iterum enim agitalur quaeslio, an electricitalis origo sit cor- porum contaclus, an eorum actio chimica. Et sicuti hoc di- xi , scripsique speciatim de intercostali, ita me gessi quod ad universum solidam vivum, qnum electricitas viribus vilali- bus cunctis necessaria conditio, atque electrica ratio, qua sti- muli actionem exserunt suam, mihi videantnr(2). Sed agat, vel non in sympalhico electricitas, (quod disqui- sitionibus hisce meis non interest) mihi est opinio, omnibus in sympalhici punctis vim gigni , qua interna organa indigent, miniuie vero earn neque ab axi cephalo-spinali, neque a gan- gliis solis suppeditari. Quod ad me n*^mpe intercostalis rami cardiaci cordis motus ex se adjuvant: pulmonares resplralio- nem : qui slomacho, intestinis, jecinori , pancreati, renibus, lienique insunt, digcstionem , chylificationem , excrementorum coctionem , bilis, pancrealici liquoris, urinae secretionem, or- ganicasque functiones, quaecumque eae sint, quae lieni com- mittuntur. In quo varias actiones, quibus funclio quaevis com- fi) V. M^nuale di F'siolnqia. Par. I. Cap. 20. Novi Comment. Acail. Inslit. Scient. Bonon. T. i . p. 254- LeUere Fisiologiche. V. Giornale per scrvire ai progresii della Patologia, e della Terapeuiica. Venezia i838 Fascic. 8. pag. 3ii, et seq. (2) V. Mauuale cit. pluribui ia locis. De KEnVO INTERCOSTALI 50Q poniliir, singillalini acu oplime tdiglt, sulilililerrjiic , airjne sapienler, et, ut ego arbiiror, primus riinalus est JJracJietns. Sic circa respiralioiiem , exempli gratia, vcgelatio pulmoniun, sanguinis in eis circuiius, venosi sanguinis in arleriosum con- versio, muci broucjiioriim , cornmquc ramoriim secreiio, at- que opus respirationis chimicum a sympalhico pendent, duni sensus, qui de respirandi necessitate nos monet, scnsus, pro- pter qncm lussimus, atque excrearaus, motusquc respirationis mechanici jwieumo gaslricis reguntur. Et sic, alio ul iitar ex- emplo, circa digeslionem famis, et salietatis scnsus, molusque stomachi peristalticus pneumo gaslricorum virtulera experiun- tur: succoruni vcro gastricorum sccrctio, chimicaeque permu- tationes, e quihus emergit chymus, siympatliico ol)ediunt(i). Juxla porro ideas physiologicas a mesuperius enuntiatas in- telligere mihi videor, cur, quadam sympathici portione lae- sa , orgamim ad earn spectans laedatur, quin caetcra organ:- interna iilius portionis laesionis culpa in morbum direcle in- cidant: cur, exempli caussa , jecur morbo laboret, non renes: renes non stomacluis: pancreas non lien: pulmo non cor, ctsi organis hisce cunctis ramos intercostalis suos distribuat. Quo- rum phoenomenorum extra oninem dubitationis aleam ab i- terata , conslanlique observalione positornm, nescio quara fa- cile ratio reddi posset, vis si nervea axi cephalo-spinali , gan- gliisque descenderet , supraque sympatbicum , ut ita dicam, perplueret. De laesionibus loquor nervorum, ex quibus sym- pathicus conflatur. Aliter enim se gerunt res ubi morbus ab aliis caussis, exemplique gratia, a cujusdam conspicui rami arteriosi , qui orgaiia plura sanguine suo perfundit, vitio or- tum ducat. O»ainolj''em vitiato, puta, caeliacae irunco, arte- ria siomacbi coronaria , hepatica, ct splenica villi participes fi- unt, digestioque, bilisque secretio, lienisque funcliones labefac- tanlur: qucd tamen doctrinis a me proposilis minime nocet. I- temque affirmo, quod si nervorum organi cujusdam culpa fun- ctio organi ejusdem laeditur, deindeque aliorum organorum functiones perturbantnr, non ideo judicandum est, raorbos, qui suboriuntur, primae nervorum laesionis effectus esse,quum aliis dementis, vel conditionibus, quarum Inlegritas quoque, (i) Y- Brachet Op. cit. p. i35. et seqj 5io MichAElis Medici ui peiTicianlur funclioncs, necessaria est, tribui probabillter possint. Sic, exempli gratia, laesa propter stomaohi nervos di- gestione, pravae coniponitur iiiJolis chymus, principiorum a- libiliiim ab cis, quae ejiisruodi nou sunt, separalio iraperfe- cla est, et chylificalio, excremenlorumque confeclio plus, mi- niisve a naturali statu dellcclunt, quamtjuam tenaiorum, cras- soriimqiie intestinonim iicrvi morbo non afficianlur. Nam, si- ciiti peracute scripsit Bichatus, organicae vitae instrumenta unica sunt, eorumquc fiuictionum altera alteram necessario po- nit, dissimiliter ab orgaiiis vitae animalis, quae , propterea quod duplicia sunt, si una fuuclio deficiat, in alia hiijusmo- di compensationem nanciscuntur. Quod si idenlidem inlerco- stalis vitio plures, variaeque functiones organicae insimul lae- duntur , turn, meo saltern judicio, vel morbus in quodam il- lius nervi loco ortus ad alias ejusdem nervi porliones exten- ditur, vel plures, variaeque ejus partes uno, eodemqae tem- pore praeternalurales mutaliones subeunt. Opinio, quae exqui- silis, prudenlissimisque a supra laudato Fantonetto publici nuper juris factis analomico-pathologicis de atrophia nervosa observationibus tnilii confirmari videtur (i): quod de vitae animalis nervis, in quibus eentri cujusdam, vel trunci laesio- num rami cuncti ab eis pendentes, et plus, minusve distanles, cousortcs necessario sunt, cogitari nequit. Opponent nonnulli meis me doclrinis non modo intercosta- lem a caetero nerveo genere sejungere, verum eliam affinita- tes, et cognationes diversas inter sympathici partes valde mi- nuerc. Quibus respondeo, nullara videre me rationem,ob quam intercoslalis cum nervis caeteris afiinitatem,el cognationem i- nire debeat. Video solum necessitatem communionis vitam or- ganicam inter, atque animalem, sine qua vita individua, et unica non existeret- Ista vero communio, si mea me non fal- lit opinio, a pneumo gastricis perficitur, qui dum radices ob- longalam in medullam dcfigunt suas, ad interna quoque or- gana ramos miltunl. Qiias quidem radices possumus sane qui- dem cum Floiirensio cogitare tam perqnisilum, et, ita dictum, vitae nodum constiiuere, propterea quod, ipsis destructis, fun- (i) V. Memorie dell* Imperiale Regio lastiluto del Regno Lombardo-Veoeto. T. 5. pag. 219. et seq. Dk KEHVO ISTERCOSTAtl 5li ctiones omncs ct organicae, ct animales exllnguunlur. Praetcr quam nerveam inter organicain vitam, atquc aiiimalcm com- munioncm, cl altera, vasorum scilicet , sive sangiiinea mihi statuencia vidctur, cordi, maximis(|ue arteriosis truncis com- tnissa, qui non minus intcruis, quani exlernis corporis par- libus sanguincui adeo ferunt, nl iuimoris illius cursu interru- plo, cuicumque vitae funclioni finis imponatur. Scd jam mihi icmpus insiat, Sodales , ul ego mare tam im- mensum , ac proccllosum relinquam , quod sulcando, probe nosco, multos me duros , infamcsqnc scopulos oflendisse. Complicatis quocirca velis , caeterisque armamcntis composi- tis , navim subduco, meque in porium recipio. En igiiur de intcrcostalis nalura , cl funclionibus conseclaiia, quae ex re- Inisnon in ista modo disquisitionura mearum qninta, poslrema- que Parle , verum cliam in quatuor aliis praecedenlibns enu- clealis colligunlur. Quibus conseciariis inntum abest , ut mihi sumam doctrinas isias anaiomicas, el physiologicas illustra- visse, mcliores([ne reddidisse, ul ea taniquam simplices, le- vesque conjecluras judicio veslro subjciam. I. Intcrcostalis nerveus est siii generis apparatus, cujus forma- lioni synibolam tradiinl rami, propter qnos ncrvis rcrcbrali- bus adneciiiur, ncque non rami communicanles, quibus co- pulas cum nervorum spinalinm radicibns inil: qui omncs ra- mi cadcm caelcrarum parlium , quae univcrso anatomicorum consensu intcrcoslalem eiliciunt, nalura pollcnt. II. Intercostalis Ita compositus vitae lantura organicae, sive in- teroae, sive vegetativae prospicit. III. Intercostalis bujnsmodi fangltur munere non quod operan- di vis ab axi cephalo-spinali , aul a gangliis ei suppcditelur, sed quia in ([uovis ejus puncto, sanguinis arteriosi interven- tu , vis ilia jirogignilur. T. IV. 65 5l2 MlCHAELIS RIeDICI IV. Tnlercoslalis neqiie animalem facultatein ab axi cephalo-spi- nali recipit, ncqiic ullam cum eo organicam cominiinicat. Pri- ma ci inutilis prorsiis est, ex eo quod soli vitac organicae j)rae- est, illiusque qiianlitas, quae consensibns vilam organicam in- ter, atqne animalem perficienJis necessaria est, ad pneumo ga- slricos pertinct. SecnnJa ei ipsi inest, iilamque ab arteriis ac- cipit suis, qiiarum nervi organica donanlur natnra, etsi phi- rimis in locis continnitatem eorum cum intercoslali obscrva- lio analomica non detcgat. V. Intercostalis voliintati subdiicitnr, non quod sua ganglia lo- tidem nodi sint, qui impressionum ab ilia atiimi poientia ex- citatarum transitum prohibeant, sed quia in partibus, ob quas cum axi cephalo-spinali conjungitur, atque in portionibus cae- teris, ex quibus conflatar, adeo a nalura comparatus, consli- tuuisque est, ut ilia stimuli ratione noa expergiscatur. VI. Intercostalis ganglia a caeteris ejusdem nervi partibus ne- cessario non diflerunt, eorumque officium in co positum es- se videtur, ut circumvicinorum nervorum discriminatas fil)ras sufTuIciant, et circuradent, atque vim nerveam internis fua- ctionibus necessariam et ipsa pariant. VII. Quamvis rami comraunicantes, si eorura positlonem intue- mur, consensnum instrumenta, vel traraites videantur, attamen, jiixta observationes superius expositas, agunt instar caetcro- rum ramorum, et gangliorum intercostalis, quod et de cepha- licis ejusdem nervi exiremitalibus dicendum est. VIII. Consensus, vel sympalhlae a pneumo gastricis perficiuntur. De KEnVO IMERCOSTALl 5j5 IX. Pneunio-gastrici, etsi consensuum instrumcnta, vel tramites, a viiac aiiiinalis nervis discrepani: a moioriis , quia volunta- lis nulil)iis non ohtcmpcrant: a sensoriis, proptL-rea quod in- suetas solum, et plus, niinusve vchemenlcs imprcssiones ad organa iransferunt ccrehralia : ambaeque facultates, moioria neuipe, et scnsoria, raodo diclis limitibus circumscriplae ut sunt, in ptieuniogasiricis collectae videntur, dissimililer a ner- vis viiae animalis, in quibus utraque lacultas, generalim sal- tern, in peculiaribus, dissilisquc nervis residet. X. Siculi variae intercostalis partes absque axis cepbalo-spina- lis , et gangliorum auxilio, piaesidioque sua obeunt niunera (V. Consectarium III.), ita pncumo-gastrici non possum quin cum axi niodo dicto communioncm, et allinilates ineani, sive imprcssiones accipiant, sive illas dispergant. XI. Intercostalis sympatbici nomine ei primo a Winslowio in- dilo uon amplius dignus vidcrelur, neque nervus sympalhi- cus, vel organicus , vel vegetativus indiscriminalim , sicuti fa- ciunt peimulti, nuncupandus essct. Nomina tantum nervi or- ganici, sive vegctativi mercrelur, nomen vero sympalhici pncu- mo-gastrico foret assignandum. Quibus positis, plura Anaiomiae, et Physiologiac puncta u- niversim reccpla corrigi deberent, idf[uc et mihi metipsi circa ramorum intercostalis a gangliis originem, eorumque in sym- pathils adimplendis opus maxime incumboret. Quibus ego olim doclrinis adstipulabar , dum hiscc nonduni disquisilioni- bus cdoctus, in clorissimorum virorum anctoritate acquicsce- bam. Scio equidera humanuni esse errare, corrigere se divi- oum. Sed quae una cum aliis quondam scrips!, crant ne re ipsa crrores? Et quae nunc dico sunt ne re ipsa vcritates? Quod ad me impcriliae meae, ct rei difficultatis, atque obscuritatis conscius uti sum, adhuc nuto, nescioque quodnam consilium aiiCHAELis Medici 1 vcnq- .».-. Sodales, suffragia ha.sUauon>bu. I ^^^"^^^ INDEX OPUSCULORUM. Mjtthaei Vektvmu. Ventralis hernia in regione iliaca e- nata cum strangulatione intcstinorum inter musculos o- bliquos pag. 3 Aktonii Bektoloxii. Fasciculus Secundus Plantarum rariorum vol novarum horti Botanici Bononiensis. . . » 11 Aloisii PisTORiNU. Dc Fcbrl Metastatica ejusque curandae me- thodo » 23 Philippi ScHijssii. De Moneta Bononiensi Dissertatio. . » 33 Aktomi S.iNT.4G.iT,i. Dc Arancis. ...... 53 C.4M1LLI R.tNZAKi . De novis Spcciebus Piscium. Dissertatio Prima » G5 SiirESTni Gherkrdi. Expcrimenta Thcrmo-Electrica. . n 85 Philippi Sschussii. De Malachita. . . . . . » 137 Aw rsii Cjsinelli. Disquisitio Analitica infunctionem log. (i-t-i^vn. » 1 47 DoMiNici Gu^LJADii. Descriptio duorum non communium Mor- borum corporis Hunumi cutcm vexantium. . . » 1G3 Aktomi Cavara. De Titmoribus Aneurismaticis f^aricosis A- nastomosium in substnntiam erectilcm conjluentibus . » 189 Marci Paolini. De Maniaco rcpcntina morte corrcplo anima- d\'ersioncs nonnullae physiologico-pat/iologicae . . » 203 MiCHAELis Medici. Disquisitiones Analomicae , et Physiologicae De Nervo Intercostali. Pars Tertia. ...» 223 MicHAELis Medici. Disquisitiones Anatomicae , et Physiologicae De Nervo Intercostali. Pars Quarta. ... » 2-19 Matthaei Vet^&»&>^9»S>'S»&»i5'°&»-°^'*''^'^'^°^'^°*'^°^'^® (^^1 "^:^l r-iT-^ .^i':V^^ if '!s3c»A_A f ^fe-s3J ^?i«^^J ^fe»-s ^ / \ V