^tbrarg of l^e S^^xiseum

OF

COMPARATIYE ZOOLOGY

AT HARVARD COLLEGE, CAMBRIBGB, MASS.

iFountieti hj prfbate suiscrfptton, fn 1861.

No. iT/.

--- \^- '^- -_ V-- \_' -^- \^- ■■_' A_

(nvbnxl^.

ky\

ff '!

'!::'%,

'-'§'

I

j

\

^. i.d./^ljncr. ^>/. /IrtO.

^A.. r .\..^ .s^r

^^

PETRI BELL»ONJI CENOMANi

Dc aquatilibus,LiKn duo

Cum g/conibus ad viuam ipforum effigiem, quoad
cius ficri potuitjCxprcflis.

Ad amj^lijfimum Cariinalm Cajlillioncemn.

«

P A R I S I I S.

Apud Carolum Stephanum,TypograpIiumRegium.

'^ M. D. L I I I.

Cum priuilegio Regis.

{

MCZ LIDRAIRY

!:^V;^"VARD UNlVEJlWTY

CAROLVS STEPHANVSLECTORI S.

Venit ad mc fuperfonbus^diebus PetrusBellonius, nouarum atque abdita-
rum rerum apprime ftudiofus, cui patronum ac Mecoenatem Craflum alique
magnopereexoptauerim,vtarduos eiusconatuscfunt enim magni admodum
fumptus^impenle adiuuet. Ismihi prxterauium, quadrupedumjferpentum, ac
plantarum quarundam Icones,mutilam quandam pifcium hidoriam oftendit,
fuperi atque inferi maris miracula refercntem, quam fe ille in Afia, Africa, ac
noftra quoque Europa magno labore , atque incredibili propc diligentia con-
fpexifle alifirmabat.Horum pulchritudine vehementer illcduSjfacere non potui
(Ledor) quin illi communia hxc tibi facerecup!eti,atque ob idprclum meum
&operam meamvehementius expetcnti, protinus concedcrem, futurumquc
cife mihi aliquando pollicerer, vt cadem aliquando tibi, qux $c mihi etiam ipfi
arriderent.Quid enim aliud cil PhiIofophumeiTe,quam ea,qux in nollru vfum
terramariquc diuagantur,nafjrx artificia ita contempIari,vt exhis non fokim
vtilitatcm ac voluptatem quandam , (cd Sc multo magis fummi illius authoris
ac conditoris nofi:rilonge admirabilemindulhiampercipiamus e Itaque noii

folum charadercs atque officinammeam, verumctiam in confcribendis ac

a.ii.

difponendis aquatilium libris omnem bperam coceiTi : hdcque maximeftuduf,
nc quid in cis confufum, aut prxter decorum,perperam inculcatum efTet : Scio
cnim iampridem quantum tibi breuitas placeat. Prxterea nonnullos audio, tu
hiCjtum etiam in Germania atque Italia in id inftituti omni diligentia incum-
bere,quibus,quoddeinceps dicerent,abundc reliquifTe videmur. Vale.

PETRVS BELLONIVS CENOMANVS

: ampliff.Caf dinali CaftilHonxo S.

Q_v V M ego fuperioribus annis , ampliif. Card. rerum medicarii
vehementidcfyderiopertradus,natufales externarum regionum
diuitias diligentiifime inueftigarem,quas tibi pro ingentibus,quibus
me tatopere deuinxifti,beneficiis offerrem : nihil poft diuturna per-
quifitionem potius elfe duxi,reconditis illis opibus, quibus aquarum
ingentiirimavis,nunquamhadenusabantiquisliterarumprincipi-

bus exiccari potuit. Harum partcm aliquam ex Attici,Italici, Arabici,
Gallicique marislitoribusinuenta,graphiceque expreffam,& vtcun-
que exculram,poft longinquam pcregrinationem meam^, nunc tan-
dem illuilriffimx celfitudini tux profcro ac dedico : vcru depi"aam
cam tantiim, nc quidampHus cxpeftes. Vera enim ac viua eorii qux

a.ni.

tibi proponutur aquatiliu gcnera, abfquc elcmeto, in quo ipfa dcgut,
cxhibere poffejhumani ingenii atque artificii vix vnquam effe crcdi-
di. Hoc vnum affirmare aufim, nihil hk cffe confidum,aut fuppofi-
titium, fed ita expreffum, quemadmodum nos ahquandoin Ponto,
Hcllcfponto,Tyrrhcno,ErithrsEo, Adriatico,noftr6que Occano con-
ipeximus. Id fi tux amphtudini placcrc iudicauero : dabo opcram vt
intra paucos dics xquiffimo in ca:tcris,qux tc magnopere cxpoflula-
rc cognoui , dcfydcrio tuo commode a me fatifiiat. Vale Lutetiac
I I I I.' Idus Oftobreis 1552.

INDEX CAPITVM,ET EORVM (^VAESVB

HISCONTINENTVR.

Capita libri primi,in quo Tanguine prxdita aquatilia defcri-
buntur ac depinguntur.

Aquatilium differentix ac diuifioncs. Cap. i._ fol.i.

De pifcibusmaioribusac cetaceis. Cap. ir. fo.5.

Decetaceis, ofTibus prxditis, ac viuiparis, Balena, Prifte, Delphino, Turfione,

Orca. Cap. 1 1 1. fo'4-

De ampbibiis quadrupcdibus,viuiparis,VituIo marino,Hippopotamo,Caftore,

Lutra,Lupo manno,Mure aquatico. Cap. 1 1 11. fo.19.

DcamphibiisbipedibuSjViuiparis, Tritonibus, Nereidibus, Naiadibus, Epifco-

pis,Monachis. Cap. v. fo-57*

Deamphibiis quadrupedibus,ouiparis,Crocodilo vtroque,atqueobiterIchneu

mone,prxterea Scinco, Cordulo, Teftudinibus, Ranis 6c Chamxleonc. Cap.

V I. ^0'4o-

De cartilagineis viuiparis oblongis, Carcharia;LibeIla, Vulpecula, Simia,Serra

a.iiii.

marina,Galeis omnibus. Cap. viJ. fo.fS.

Decartilagineis viuipans pianis,Squatina,Squatroraia, Raiis,Boue, Rana ma-
rina,Torpeclinibus,Paftinaca vtraq;, Aquila raarina,Lamia. Cap. vni. fo.77.

Decartilagineisouiparis,Sturionc,Attilo,Coliano,Siluro. Cap. i x. fo.98.

De cetaccis ouiparis fpinofiSjThynno vtroque,Xiphio,Glauco, Chromidc,Co-
racino,Vmbramarina,Lupo,Afcllis. Cap. x. fo,iof.

De pifcibus fpinofis ouiparis planis,Rhombo, Barbuta,atque aliis cogeneribus,
paulotamen minoribus^PaiTere, Carleto, autQuadratulo, Fiefo&: Fleteleto,
Limanda,Soleis &:Pola. Cap. x i. ^0.157.

De Anthiis aut latis pifcibus tamaioribus quam minoribus,pifce S. Petri, Cal-
lichthi fiue Fietola,Lampuga,Stella,Lopida &: Leczia. Cap. x 1 1. fo.14^.

DepifcibusqLiiferpentinafuntfpecie,Serpente marino,Murena, Congro,Acu
vtroque,Sphyrena« Cap. xiii. fo.iff.

Deminoribus pifcibus,ouiparis,fpinofis & fquamacotedis^inpelagios, litora-
les,<Sc faxatiles diuifis:&: primum de pcIagiis,Hclccula,Chalcidibus, Harengis,
Mullo feu Trigla,Pelamide,Dentali feu Dentice,Synagridc, Mormylo, Eiy-
thrino,Salpa,Trachuro,Aurata, Hirundinc,Miluo, Orpho,Scombro, Colia,
LacertOjMylto quodam marino,Coccige triphci,Lyra,Cuculo, Ccphalo feu

Mugile. Cap. X I i i l £0.1^7.

Depifcibus litoralibus Aphritidibusfeu Aphiis,Cobite,Triglite, Draconema-
rino»Callionymo,BlennovelGxpola,Exocetovel Adonide,Mjena, Smaride,
BoccvelBoope,Bopgyro,Gobione,Atherina,Lauarono. Gap. xv. fo.212.

.De pifcibus faxatilibus, Scaro,Sparo,Sargo, Cytharo feu Gantharo, Scorpione
marino &:Scorp2ena,Pagro fiue Phagro,Leprade,Iulidibus,Phycidibus,Tur-
do,Merula,Pico,Gynedo,Canadella,Hepato riueiecorino,Gaftagnola,Cha-
no,Percamarina,Melanuro. Cap. xyi. fo.258.

Depifcibus amnicisS:lacuftribus,Cyprino, Garpione,Salmonc vtroque,Sario-
nefiueScarione,SalarifiueTrutta,Thymalo,Lauareto,Vmbra fluuiatili,Vm-
bla vel Humbla,Epelano,Gernua,Perca fluuiatili,Anguilla,Lucio, Orchi fiue
FlafcopfarOjS: aliis pifcibusNiloticis, Myftofiue BarbojBotariifa, Claria flu-
uiatili,Agono,Saracho,Trichide, Pulchella, Liparide, Clupeafeu Alofa, Ple-
ftra, Apro, Leucifco, Sueta, Squalo, Sargo,Cephalo,Gardono, Abramide flu-
uiatih,Alburno,Lochia,Boeta,Gobione,Phoxino,Verono,Epelano,Tinca,Bu
bulca,Andromide,Dromilla,Spinarella. Cap. xvii. fo.272.

Capita (ccundi Iibri,in quo je aquatilibus exanguibus.

Exanguiumdifferentixac diuifioncs. Cap. i. foI.^iS.

De moilibus,Polypo vtroque,BoIetcna, Eledona,Sepia, LolIigine,Lollio,Vrtica

marina. Cap. ii. fo.528.

De cruftatis locuflarii generis,cauda prxditis, Vrfa vtraque,Cicada marina,Lo-

cufta,Afl:aco,Cammaro,Elephato,Leonemarino,Squillis. Cap. iii. £0.54?.
De cruftatis Cancrariis cauda carentibus, Equite, Cancello , Cancro marino,

Paguro,Maia,Heracleotico cancro,Carcinio paruo feu Cancello. Cap. 1 1 1 1.

fo.360,
De tefta duriore contedis, Nautilo , AEchinometra, Echinis edulibus , Echino

maris rubri,StelIismarinis. Cap. V. fo.37^.

De tefta duriore cotedis,biualuibus,Oftreis,in vado folutis maioribus & mino-

ribus,&aliisfcopulisinfixis. Cap, vi. fo.5^2.

Detefta duriore contedis vniualuiis, Lepade, Patella maris rubri, Patella ma-

iore,Balano feu Glande marina,Mytulo,Pinna S: Perna, Margaritiferis,Tel-

linis;Conchis,Chamis omnibus,Ped:unculis,Dad:yhs vtriufque fexus. Cap.

VII. "fo.5^2.

De biualuiis tcfta duriore cotedis, OftreaGaideropoda, Oftrea Tridacna maris

rubri. Cap. VIII. fo.^if.

DeteftaceisturbinatisomniumduriiTimis^Purpuris. Cap. ix. fo.418.

Deturbinibus feuStrombis,Strabelo, Buccinis, Muricibus,Nerite cochlea,Vm

bilicomarino, Conchalxuigatoria. Cap. x. fo.425.

De ZoophytiSjhoc eft,ancipitis naturse exanguibus,ab animahbus & platis dif-

ferentibuSjVertibulis fiuc Tethyis, PoUicipedibuSjHoloturiiSjSpongiis. Cap.

XI. fo.452.
De dciedamentis marinis,Eruca,Lepore, Pulmonc, Hepate, Remora, Genitali,

Arilo,Phryganio,Lumbrico,Hippocampo,Typhlc, Aure marina. Cap. xii.

fo.45^.

ALTER INDEX ANTI Q^V ORVM AC RECENTIVM
vocabulorum,quibiis Grxci,Latini,ltali, ac Galli etiam noftri^pifces hisli-
bris defcriptos appellare confucuerunt.

Ahle. 171. 318.519.

^AbUtte. JiS.jJ^.

Abramisfluuiatilis. 317«

A'icax«?)«. 34^*

Acanthus. 70,

Achelud^. 199.100.

Acipenfer. 99.

hcuin. 1^3.164.

AcuUto. 165.

Aculcata. 164.

Acus. ibi.

Acus raaior. i6j.

Acus minor. ibi.

Adamis. lOi.

Adonis. tzz.tz^.

A ^gyefin Vcl A Eglefln. 117.

AEgltfinui. II 6.

.itiurus. lOj.

AtTOf da^a.T?rtf. 97.

Afdelles. l^S-^S^-

Agenon. 418.

Agonus. 10j.504.506.

Aj;o»tmagni. 17^.

A^om mcdiocres. 173.

Agoni minimi. ibi,

Aguilles. 164,

Agulla. 31^.318.319.

Agufeo. 70.

hgufigoU. 1^3.164.

AUgouftti. ' 349.

Albicilla. 313.

Aibicuia, ibi.

Alburnus. jij. 518.519,

Algcnlis purpura. 411.

A/»<:^i. 16 8.) 69.

/l\cc7nKtof. 61.63.

Alofa. t71.509.510.

A'^(pH9)!f. 163.

A'A9M5J)03f. ibi.

Amphibiabipeda. 37.
Amphibiaquadrupeda. 19.40.

A.'vetijua.. 3x8»

Anarites. 418.

Anchoy. 168169.

Andromis. 316.

Ange OH angelot de mtr, 7 J»

I N D E X.

Angelotus.

77-

Angelus marinuJ.

77-

^rgoellet.

257-

Anguilla.

Z9S-

hnguiUe.

27i-l7J.

Anirtes.

418.

Anfer marinus.

8.

Ancaceiis.

103.

Antaceipifces,

3-

Anihix.

149.

KnthUs.

J36137.

Anthies.

149.

Aper.

311.511

Aphiac.

113214.

Aphritides.

215.

Aporrhais.

394.

Aporrhaides.

417.

Aqiiilamarina.

97-

Aquilone.

ibi-

£ir,uhii.

214.

AranetK.

217.

Arbolka.

3'7«

Arbolinus.

5 8.519.

Atherini.

t}s.n7'

Arborelli,

. 273-

A'3te/iVn.

237*

Arborinus.

318319.

Attagen marinus.

146.

Arboro,

1S6.

Attilus.

101. I02.

/TpXTTf.

343-54454?-

Auguyata.

270.271.

Ardeamarina.

109.

Aules.

4J2.41J.

une Areigne»

. »JJ-

Aulops.

149. IJO.

Armiila:.

.407.

Aurata.

150.l92.19j.

AroH4n,

. 505-

Aurismarina.

448-

Arondelle dt mer.

iSS'

A\io.

70»

ArfellsE.

407.

B.

une Krtiere.

3^7.

BacchuSjChclon.

316.

Ar^tUa.

85-

Balanus.

395396.

Afellus.

«3-

Balbeti.

272.302.

Afellorum

ipecies permultse .

"Raliine.

6.

111.129.

Balena.

4.5.6.

Afilus marinus.

442.

Balifta.

^i.

Aflacus.

349.350.3j1.352.3j3.

un B4r.

• •

220.121.

Aftagines.

551.

BarateUa,

^I.

Apfce.

350.352.

Barbari.

*7*-

Ai^eria.

83.

Barbartn.

. , 30Z.

A^ura,

399.400.

3*rbarinu

m-

I N'0 K X.

"Barharim,

176.

Beccard.

178.

Boccj.

2tS.

Barbata.

140.

Beccars.

272.

Bocta.

520.

Barbati.

272.

Becquef.

256297.

Boga.

250.

Barbatula.

501.

Bi\m.

164.

Bogar.

228.

un Barbta».

502.

Bcluini ac

fero<

:es pifces. 5.

Bogut.

250.252.

Barbeaux.

272.

Berberion,

402.

Bolafjiu.

268.

Barbel.

175 302.

Berberti.

402.

Boletena.

3«-

Barboni.

175.176.

Berdtn.

592.395.

Bolich.

104.

Barbota.

105.504.

Beuera^a,

404.40j.407.

Boops.

227.

Barbottts.

• 272-

Beuerus.

28.

Boa4».

250.

Barbua.

140.

Biantheti.

215.

Boopes.

228.

Barbuti.

*75-

un Bieure.

28.50.

Bopgyrus.

250. 152.

Barc^ueta.

268.

Bigornet.

- 427.

Borbolus.

5i3-

Bartoni.

■ 275-

Bigorneau.

427.

Borfoli.'

»73.

Balfe.

••■275.

Biuaiues conch

3E. 592.

BaeJ<fioi.

2IJ.

BaSoc.

78.7$.

Biualuia.

528.577 41J.

Bortiere.

278.

Ba3t)f a?7je<a«'

84.

Bitteroni.

4O4.4OJ.4O7.

Bos.

19.8J.

JictSj>a.^i .9aAa7?<of .

88.

Bleii.

-

275.518.519.

unBot.

522.

Bathrachus.

f4-

Blennus.

'■■'^'■' 220.

Bota.

504.

Baudroj/.

8y.S8.

BAtJTOf,

2 21.

Botariflas.

301.

B<t»ec(iua.

22:. 214.

Blennorumcinis. tio.

BotoU.

304.

Brc m cauo.

• 217.119.

Boca,

i27.2i9.i5O.

Botolus.

522.

I N D E X.

Zptte,

*75.

B/n/foff.

305.

Cammare.

5rr-

Botulus. .

»'9-

BMjtrfrW.

»75-^7f-

Cammarus,

3J5-5H-555

Botus.

504.

B«/frf.

S'

Crfw^(^»o».

305.

"Biiy^xiosai'

'47.

Byflum.

401.

Canadella. i

96.264.26;.

Boufhora,

IZJ.

Cancellus.

362.364.

'Boutciol.

}ii.

C.

Cancerfluuiatilts.

365.566.

HouMiere.

3^S'

Canccrmarinus. 3^9. 366.367.

Box.

219.

Caballus marinus. 44^.

Cancrarium genus.

343.561.

'Bremme.

»75-5»7-

CaboJ^onus,

»57

Cancreolx.

57».

Bremma marina.

24J.

Carcilfa marina.

448.

Cancri.

366.

Bremme de ner.

147.

C<tpol4.

210.221.

Canis carcharias.

60.

"Bremmer 5/cfe»

'5y«

CagnoLi.

61.

Canes marini.

67.

Brochet.

«7i'*97-

Calamaro.

357.359.

Caniculafluuiatilis

31.

Brongo,

161.

Calagnont.

59f-596-

Caniftrum.

107.

Brur.

i4f.

Calaria.

7J-

Canna.

«4?.

Bubulca.

5iJ-

CalfineUi.

403.

Cantharus.

24J.247,

Buccica.

4'6.

Calderonus.

7-

Crf/^rf <}<i (feo,veI da (ffrr9.412.414.

Buccinum.

424.426.

Calliaflro.

3»f-

Cd^rf daferro.

412.

Buglofla.

HS'

Callichthys.

1J2.J53.

CaparoziB.

4oy.

Bouquet*.

5J7.

Callionymus.

152. 217.219.

Caparozolat.

40 j. 407.

Bucl^hor,

135.

Calug.

ZIO.

Capajfonns.

»37.

Bu£o.

54-

Camerttgia.

360.

Caper.

311.31*.

t N D ^ 3t.

Cafidolio,

4.6.

C4r/ff.

141.145.

Ca\omarinot

44».

Capito.

2U.

Carlinom.

241.14Z.

Celerini.

170.

Cappa.

404.

Carpa.

275-i7y-

Cephalus.

210.21t.316.

Cappalongat.

J^p^.^lt.

pts Carpa.

IIf.116.

Cernua.

291.

Cappasfan<Sx.

404.

Carpano.

116.

Cerna.

198.

CappeTo\ole.

^04.

Carpanm,

^75-

Cerua.

222.

Capreolx.

5F-

Carpena.

*73-*7^

Ceryx.

• 4*4.

Capnfcus,

jii.

Car fio,Carpiottata.

276.

Cerus.

ii6.

Capros.

5.1.3U.

Carlintu.

241.

Kt5)e^V.

212.

Carabus. '

j^9'^S6.

Cartilagineipifces.

j8.

Cetacci pifces.

. . 5-J-

Caral{tdia.

iij.

Cartilaginei ouiparj.

98.

Cctacciouipari

ipinou. lOj.

Caramhom.

556.

Caj^eron.

537 559-

Cetc.

4.

Caramdia. • 5J5 3JJ«3,^vj8.

Caftagnola.

t()6.t6y.

CetoU.

1JO.151.

CarAnis.

5J5-5)J-

Caftaneuspiicis.

z67.

Ceuola,

210.

'Carbajfe.

56?.

Caftor.

18.30.

Chabotuf.

219272.322.

Carcinion.

364.

Caualmartn.

446.

Chabre.

370.

KoLpKiYog ■mnajMog.

366.

Caucdanus.

«73-5'r

Chalccna.

404.

Kcff ^UKOf %.\oCTliog.

567.

Caue\att.

«75-

Chalcenei

403 40 j.

Carcinusparuus,

576.

C4ue\ale.

5»y-

Chalcera.

.K. 40 J'.

Carcharias.

58.

Camario:'.'

99.

Chalcides.

.■f.^rv-ljO.

Kctf/f. .

5S8

CamrofM.

i6t.

Chalcineila.

40^.407.

Carida:.

3ji.

Cautena.

t4y.J47-

Chalena.

404.

Chalcna.

Chalene.

Chama.

Chama Glycimcris.

Chamalsuis.

Chama nigra.

Chama pipcrata.

Chama trachea.

Chamx pdorides.

Chamxleis.

Chamjeleon.

Chamc alpera.

Chamulsc.

Chana.

Channo.

Channus.
Chxrrce,

Chaflaigae de mer.

Cheion.

Chelone.
Chelonite,^

404.

40 f.

404.416.

408.

408.
40440^.
406.
407.
40f.

SS-S7'
406.

40f.
198.

2^8

167.

44?-
584.

516.
yo.

I N O

chtludtt.

chemineaux.

Cheruettes,

Cheuefnes,

Cheuin.

Cheurettes.

Chtendemer,

Chiepa,

Chieppe.

Chiergner

Chieuen.

chimtde.

chim.

un chouan.

un chi-au,

Chremij.

Chrempus.

Chrijlofptruf,
un Chrom,

E Z.

159.200. Chromis.

172- Cicada.

5j8. Cicada marina.

4:4.416. Cigaledemar.

5. Cmedus.

171.5 15-. Kl^kct..

*75. Citharus.

557-558. CtueUa.

70. Claria fluuiatilis.

509.510. Claria marina.

275. Claria Nilotica.

511. Claueliade.

51 y. cUuellata.

405. Clonijfa.

516. Clupea.

515. KoCiog,

J14. Gobitis.

112. Coccyx.

112. KOKW^.

195, Coccyx alter.

ijo.ijr. Cochlea marina.

112. Cochles.

h.u

in 115.

548.549.

546.

546 548-

79.181.265.

260.

* HS'

7S'
304.

150.151.

50X.

80.

79'

407.408.

509.510.

254

214.

204

to6.

207.

428.42^.
410

I N O E X.

Ko^^^iaefkg.

Kox^og.

un Cocq»

un Coftno,

Cogntol.

CoUluccet.

Colfifch.

Colias.

Coitce?t4,

KoA/ov.

Collanuspirds. 104.

KoMw. 21 y*

Colpefce. 103.TO4 136.

Columbus. 258.159.

ColycenGemarinaf. 341.

Colycia. 54*1.

KoAl^/^CnTWf. 28.

Cocha Ixuigatoria vel Ixuiga-

ta. 4y.

Conchas longx, 4/2.

Conchx margaritifcra:. 40^

418.419.

ConchoU.

318.

Condyli.

450.

Conger.

150.151.

Kovypo^.

207.

Congrus

zot.

Conius.

105.

Conucrfui,

»33 '54-

Copa.no.

ZOI.

Copfo.

342.

Coquille.

202.

Coquilledt

382.

un Coquin.

Ko^Kichx,

Ko^KiVog.

Coracinus.

Corbetto.

KcpJoAog,

Cordulus. 48 49

Corners. 357 339

Cornichets, S}7-}j9

397'

Cornohio.

305.

396.

Coryphia. ^

541.

161.

Koasv<foQ.

i6o.i6ii6t.

162.

Coupeaux,

412.

131.J35 162.

K^yfovig,

360.

307.

un Crado.

ZI4.

307-

CrancelU,

368.

109.

Crangincs.

5^9.360.

105.

un Crape.

368 370.

404.

CrapodinsE.

J4.

582.

Crapaudines.

192.

re de fcrle.

Crap.ihlt de mer.

^3.

Creac,

101.

189.

Crenys,

V5-

215.

des Creuettes,

357-

II^'.!!^.

un Crocodile.

41.

115.

Crocodile terrejlre.

43.

112.

Kpona/ijAof.

41.

49.

KpoKoJ\xog ^^P(m\o;.

45.

Crocodilus Niloticus. 40.
Crocodihis icrreflris. ^i^j-
Crocodili» 366»

Cruftata.
Cruftaticancrarii.

Cuculus. 204

Cuculusalius.
CuWafre.

Culfe.
Cueunari.
Cueurt.
Cyclas.

TLvm Kst-^-^ioj;.

Cypnnus. ij^

D.

Ddcef.
Dadylus.
Dadylus mas.
un B.iim.
Dama.
un Dard.

345-
360.

4".

20^.207.

2lO.

341.342.

t7J.

t68 169.
259.

60.

Vf-
274 27 f-

412.

414

117 119.

1J7.

5'f5'4-

1 M D E X.

'Daphanm. 14 p,

AiKpiXjnvXoi. 411.425-.

Deiedamenta marina, 436.

Deiphinus. 7-8.9.

Delphini caluaria. 14.

Deiphiniconuexi figura. 10.
Delphini incurui. u.

Dentale. igx.

Dentalis. 179.180 181.

«» Dente. igi.

Dentex. 179.180. j8i.

Dephanus. j^r

Diabolusmarinus.
DiaRolo marino.
Aidv^.

DomifeUtt.

Donaxmas&focmina.

Donaces.

Dorada.

Doree.
DouJeUct

86.

£8.

3t8.

414.

4'5-

1^0.1933,7.

ifi 193.
2f4-25^-

Doufin rafcas.

Draco.
Dracomarinus.
A^nay.
Dromilla.
Drono^o.
Dulctnui.

Echeneis.
Echinomeira.
Echinophorx.
Echinus.
Echinus minor.
Echi ni edules.

un E^au.
^£^uliars.

Eils.

Eledon.
Eledona.
Elephantus.

h.ii.

384.
21^.

'57"f.

32^-

161. 162.

■384.

440.
384. 38 f.

402,
584.387.

386.

38 f.

189.

70.

275-
329.

555-
356.

I N D E X.

tnguire.

50 y.

Exocetus.

Z22.Z24.

TUmmes,Vlamwettes.

404.

^.YvJ^ig.

31. J2.

Ex»f/f condreflfch.

'5J-

rlafcopfarus.

598.199.

Epelanus.

t88 zS^.

E^OiKBirty.

124.

Titjfada.

8183.

Epelanusfluuratilis.

2^1.

Fleteletus.

144.

Epelanus marinus.

190.

F.

un F/e:^.

144.

Epelanus Sequanae.

3*5-

llion.

401.403.

une Epinarde.

3^7-

Frf^H/f,

368.

una Tolpe,

222.224.

une Ipinothe*

327-

F4//4 »f/<f .

81.

un Vrago.

ZJI.

Epipetron.

43^

Falopa.

444.446.

Fragolinus,

18;.

'Em<nyiuS/jog.

«0.

Falx.

136.

Vreguereuli.

Z73 32Z.

Epfetus.

JI4.

Tangro.

251.

TregueM.

322.

Eques cancer.

361.

Taufen.

»75-

Fullo.

324.

Eruca marina.

436.

TegartH

iiz.

lpt;9f?cof.

18^.

Tegaruf.

IIO.

G.

Erythrinus.

155. tji.

Yem^es.

307.

Ifbrefon. 521

.322.3:5.

Fiber.

28. 30.

un Gahot.

222.

Yfereuiffe. l7i'3J3-3J4 3J^

Yicus.

124.

Gagnola.

446.448.

grand LfpAdiU.

109.

riela^.

161162.

Gaiderbpadsc.

4x6.417.418.

Efl^eUns.

272.

Ttetola.

I52.IJ3.

Gaiderojyfaro .

1:9.1^0.

iflourgeon.

lOl.

Filfac.

36f.

Galanx.

50.273.

Euops.

149 IJO.

Tioride.

*73-

Galea Vcnctorum

1^0.131.

Exanguium dififieren

tiae.jiS.

Fiefuj.

M4-

Galei.

67.

I N D E 3r.

VdXiavvjufl^.

?&'

dfi Gauttes,

307.

Galeonymus.

7S'

un Gay.

201.

Galeus.

7»-

Ga\eUa.

»7-

Galeus hinnulus.

71.71.

Genitale marinum.

441.

Galeusftellaris.

75-74'

Gerres.

1x9.

Galei ftellati.

7^*

Giarets.

»27.1:8.

Galexia.

7J'

Gibbae.

5^9«

Galladse.

40 f.

Gibbxminores.

356.

Gallinse marinar.

IJZ.

Giri.

«7.

Gallo de mxre.

57y-

Girolo,

Ji8.

Gammaro.

3SS'

Giruli.

Z29.

Gammarus.

5?5-

Gladius.

109.

Gambarella,

jj6.558.559.

Gladii.

441.

Gambarozola.

359-

Glanum.

lOJ.

Ga/nbaruf.

5J5-

Glansmarina.

59J.596.

Gammarella»

3S}3SS'

Glaucus.

liO.JII.

Gardotif.

171.

rAou/itof.

in.

Gardonus. .

316.

Glaucuspifcis.

159.

«» Gatto,

7i.

clinon.

2:4.

Gau,

*54-

GlmHS.

tii.

Gauetwt.

VS'

GlifTa.

109.

»» Gauof,

tll.Zl^.

Glycimcrides.

404.

Gohttti.
Gobius.
Gobiusalbus.
Gobiusfluuiatilis.
Gobiomarinus.
Gogyn.
Goi.

Gongaltt.
Gottgtlte,
Gout.
Gouion.
Gouion de mer.
Goutons.
Gournaut.
Coufanglt.

GranceUa,
Granceol.
Granceolui,
Granceolit.
Grancettus.
Granci.

h.iii.

314.

*75.
«55 *54-
«H »5r
310.311.

»53 ^54-

*75.

«55-

4'o.
376.

»7J.
3:0.

'54-

171.
toy.

320.
367.
567.

5<^7.

57'-
576.

368

I N D E X.

Grdttclo.

56J367.

H;l(fo«.

126.127.

Hippidus.

444*

GrAnci^orro,

567.368.370.

HiiJoAf.

126.127.

Hippocampus,

444. 44J-

GrancitelU.

37'-575-

Halec feu

-

446.

Grandinni.

207.

Halccula.

168.169.

Hippopotamus,

22.

Gran\o»

56J.566.

Halcfurion.

441.

Hippopotamus

numifmatis

Grafcie.

»75-

H4»«0/W.

410.411.

Adriani.

25.24.

GrenoiUes.

54.272.

Harengi.

171.172.

Hippopotamus cx

.coloiToNili

Grigole.

50f.

■'Hafeaux,

272.317.

excerptus.

»S-

Griggs.

»7J-

Haumar.

552-

Hippus.

444.446.

Grillus.

132.155.

Haufen.

JC5.104.

Hirundo.

195.19;.

Grinadi.

*73*7y-

Haydoxe.

136.

Holoturia.

434«

Grijoni.

210 275.

Heberduttt.

^S-

«» Homar.

55^-

Gritta.

376.

Helhut.

144.

un Horreau,

201.222.

Guatta.

7*-

Helops.

591J».

Hojties.

4iy.

Guat auger.

75-

Hcpar marinum.

440.

desHuillres,

41;.

Guatus mufcarolm»

7J-

Hepatus.

265.

Humbla.

287.288.

(ies Guerutttes.

3f7'

Heracleoticus canccr.

J5^-574'

GHBgeott,

'54-

57 r.
Herijfon de mer.

384.

I. .

H.

Utron de mer.

109.

lareti hlanci.

"7-

Hisna.

lOJ.

un \au.

150.151.

Hadochf.

126.

Hinnuli.

'67,

Ichneumon.

45-

Icht!iyocoJIa.
lecorinus.

illecx.

Imperator.
lonclium .

Iraigne dtmer,
Ipmyoov.

iJJandffch.

un ludieo,
lulis.
lusalbutn.

L.

Laccrta.

I N D E
207. AaCe$t|.
197. Lachia.
105.104. Ladeni.
265-. Lxuiraia.
197. lagionus.
25J.256. Lambcna.
iSS' Lamia.
109. AajM^ng.
jir. Lampetra.
256. Lampredo.
562. Lampredotte,
PS' Lampredotuj.
570'575' Lamprej^.
18. Lambroye,
J}6. Lamtuga,
1%. Lanafinna,
lS^'ts(>' Lanctron.
246. LandoLf,

L^.ncroiifles ,
LangHt de ferjxtu,
Lan{on.
fj. Lapidoius.

sr,

lU.

509.

»75.
79.81.

256.258.

256.258.

98.

98.

75.76.

7J'
»75-

7f-
- 275.

'^^•»54-i5f.

400.

296.
195.

66.
296.
274.

La/ca.

Latax.

Latarina,

Lauaretus,

Lauarolus.

Lauonm.
Laurace.

AtC/o^.

Leleprij.

Lefiguatta.

Lenones.

Leomarinus.

Lepada,

Lcpas,

Lepades.

Lepras.

Lepusmarinus.
Leftya.

b.

28-

»57*
184.18^.

256.

»38.

137.

»57.
120.
*6f,

»52.17^.

*55 j;4-
146. 147. 148.

506.

556.

592.595.

39^595'
427.

252.Z54,
456.457.

}o8'

iiii.

Ltriwrfri.

186.

Letrinus.

jSj.iS^.

Leucifcus.

3'55'4-

L»«cori««*.

3'5-5»4-

Libella.

^o.6i.

"Lichuda.

350.

AvMi Saxa-^/of.

34-

l.ic:{uda.

550.

m Ligumh^Hlrt

3J0.5SZ.

Lilingua.

3'5 5»4-

Limanda.

144.14J.

Limnus.

307.

Liw^f»**.

150.

Lingflfch.

^S'

Linguaferpcntis.

66.

Lingulaca.

147.

Lipparis.

171.307.508.

LifTa.

lO^.

Locarna.

30J.

Locha.

310.

Loche.

t7i-3'9-

Lochefranchf.

310.

I M D E X.

Lbchia. 3'9'

Loihys. ' *75'

Locuftamarina. 349-

LoUigo. 3t9.557-538-559-457-

Lollius.

Lollii.

Lombardo.

Lopide.

Lopole.

Lotta.

Loup de mer.

Loutre.

Louuawo,
Luhina,

Lucerna.

Lucius.

Luc\o marino.

Lk^o.

Lumbricus.

Lumbricus marinus,

Ltipaga.

Lupagaut.

3151.540.

457-

3jo.5jt.

jy4.

310.

304.

21.54.

3*-

IZO.III.
IZ0.I2I.

io6.
296.197.

167-

27i'^75-
44i.

444.

5JI.

3)^-

Lupus.

Lupusmarinus.
Lutenfispurpura.
Lutra.
Lut^'
Lyra.

M.

j9.110.ii'*

33-54-
411.
31.51.
196«

107.109.

Macrel. loi.iot.
Maia. 349'55^-570-575-

Mxna. iis.i*6.

Magni pifces. 3*

<iMMrf»We. 117." 9»

Ut^va.. 116.119.

UaLjvlA?. *^f'
UaAciit^^/Mt\OiKOcfip/ML. y-9'

UoLKaMSYictKa. 318.545.550.

UaUrmat. 108.IO9.

Malleolus. 166.167.

Maquereau. 10^'

Ma<iu€reauhajtard. 191.

Mararmar.

Margaritiferar conchs
Margotir.
Marida.
Marlanguj.
Marlucius.
Marmottes.

Marmotus. ijg

Marfio.
Marfioni.
lAarfouin.
^and Marfouitt,
Majfacara.
Matricula marina.
Ma:{4net<t.
Ma.\us.
Mi^Kay.

Ml\cU9}fOC/U/JlOJ.

Melanurus. 182

Melicembatcs.

Membradaaphia.
MendoU,

*

I N 0 E

af.

209.

MetioU.

12J.226.

Mo^ni.

402.

Menojs.

*73-

Molme.

89.

Meno;^.

322.31^.

MoIIes pifces.

iij.iiS.

Menuife,

214.

Adolua.

li^.izf.

Merhuel.

128. i^f.

Monachuspifcis.

ItZ.ll^.

MerUndffc.

'3J-

Mqvo%^,

171.

Merlinus.

2 $6.

MorelU,

;i57.304.

Merlo.

258.261.262.

Morhuaeoculi.

^S-

du Merlu\i

16^.166.

Mormoro.

214.

MerU\:{o.

125.

Mormur.

9.16.

Mcrula.

252.160.262.

Mormyl',&Morn

18.

Melfor,

219.

Morona.

345-34J-

MiKfiog K^pmog.

376.

Mofcardinui,

68.

Midia,

397«

Mofcarolus,

368.376.

Mtefine,

210

MouU.

124.

Miluago.

196.

Moules d'efluc.

4i9'43o-

Miluus.

19^.196.

Moufniers,

245.

Miraletus.

81.82.

Moujfolo,

.269.171.

Mirma.

185.

Moujjoli,

401.

Mi^or.

224.

un Muge,

214.

Mijjori,

233-503'

Mugil.

22;.i26.

Miflbris. 21

19:22.233522.

Muguetinw.

43S.

321.

328.
128.

38.39.

328.

320322.525.

128.

184.

J85.

i^r''.! 83.184.
99.104.

535-

333-

59 7 -399 •

398.

272.
396.
396.

210.

. 210.212.

333-

nnUuUt. iio.iit.iyM??'

MuUus. 175.174.17^176.

Murena. 7^.158. 160.

Murex. 4*6-

Mus aquaticus. ^S'l^'

Mufcdrdinui. J?^'

nufcaroio. 578.380.

Mufculus. 597«

mlAufma. 5'J'>*''

mufAchito. 5°*-

Muflela. 67. 7J.76 1:3.130.

Muftclus. ^9-

Mutis. j50.561.367.

mJJ^. ^ 597-

VLuiqwvci^iZ. 598.

Uvpivii;- 160'. Myf. 39 "•

Mt^SaAa-^/of. J^S*

Myftus. 50'«

Myftusmarinus. 205.

Mythus. jot.

I N r> E X.

Mytulusfluuiatilis. 397-59S*

Nrfcr<r. 395.400.

Karce. 90'

Nrfpf/o. J*5-

Nafellus. "»•

Natice. 4^7«
Nautilus. 378,380.381.381.583.

Nebrides. ^7'

Neptuniusequus. 26.27.

Nerita,velNeriie. ^H-^^^*

Ntro^^idirf. 44^'

Neul\ot. ^^-

Nihitn. ^9S'

Nichia. 409«

UNilfoU. 7'-7i-

Nn'?»?. 5' 7«

Niuellus. 6»«

NonnadijNonnati. «15-

Nynipha. 34^*

Ohladtt.

170171.

Ochia.

169.271.

Ochtata.

270.

OchidtellcC.

89.50 .9i.95-»7°'

Ocmdigec.

316.

Oaapos.

530.332.

Oculushirci.

592.

Oculata.

271.

des Oejires.

41 y.

CEftrum.

8.442.

OluldehoHc.

392.395.

OgtieUie.

419.

Oia.

269.271.

OiUadiga.

216.i70.271.

Om^uz^o- ^ Tndvcc. 435«

OVIOKO;.

122.125.

Ophidion.

»57'

0<p/f ')ttAfltT';(5f

1^6.157.

Oradigue.

»75.

Orbis.

198.299.

Orca.

1^.17. iS.

Orchis.

«» Oreol.

Orga,Orga»um.

des Orphies.

Orphus.

Oryx.

ZOI iOI.

207,

198. 100.
16.

Ofmylus.ji^. Ofmylia.j55.
O^ccwAp^ua. 326.5^1. 576.

Oftrea^^aideropoda.^ij 416.417
Oftrea Tridacna. 418.

Oflrege. ^,y

^^'^- 448.

OuelU. jij.

Ouismarina. izj.u^.

meOddre. ,^.,8.

Qyrffrf. 270.

Oj/edemer. g a,

Ozena,OzoIi. ,,,
P.

Pxcilogaftor. nt.

Taganellus. »54 ij^

Paganellusmarinuj. jzz.

I N D E X.

Pager.iSj-.

«» PjO-ff.

P'«i;^i, Prf^rf.

Vagull,

Pagrus.

Pagurus.

Paguri.

Pagurifluuiatiles.

505.
Pagellus.t^z.

m.

j8j.

25-1.2^2 368.
349.568 370.

366.

'Palenc^a. jo^.

Palumbus. 71.

Papauerinpifcibus quid. 419.
Pardalio. 7J.

VardeUm.^tt. Fardillte.^ii.

Parnochia. 560.

PaiFer. 141. i^y.

PaiTer fluuiatilis. 1^4.

PaiTer vulgaris. 141.

PaiTeres 138. 'Pairerini.737.
V.itenoftre de ?orceleinc. 42 1.

Patella. 593 416.

Patella maior. 394 59 j-.

PatelJamaris rubri. 354.

Prfwomarinus. tjg,

Pe(f>en auruus. 408.409.

Pe(^ines. 416,

Pedunculus. 410.

Pediculusraarinus. 436.445.

Pf^orfWrf. J19.130.

Pelamis. 177.179.

Pelam.ida. 179,
Pelorides 404. Pelorus.407.

Velourdes. 407.

Pentada(3^ylipurpura?. 402.
Ventalene. 39^-^93'

nirfouoi 'i)^vig. 238.

Perca. 198. 2 6^.29 j.

Percafluuiatilis. 293.

Perca marina. i68.

Tltptcti. 269.295.

PfrcM. jzo.

Verche. 269.272,293 29^.

Pcrdix marina . . 146.

P«rna.558.4oi. Verofay^.So.
Perfegx. 175.295.294.i9j.

fejecuene.ij^. ?es efcome.i^^^.i^j.
PeJcearmato.toS. Fejcecola.^^j,
VefcedeSfollia. 176.

refcefalce 157. Vefceforca. toS.lo^.
VefcemoUe.ii^. Pefceratto.^j.

Vefce Scari>a. iij.ii^.

VefceSp/da.C^. Tefcheteau.S6.SS.
Tefci w«o«i. Z15. Vef(j^uertl.^\S.p^.
Vetaghda 592 5^:5 • Veteufe 52 j.

Vetor.cles. 41O.411.

pifcis Diiii Petri. ijo.iji.

Vetropi.j^.^&O.Vetroffitro.i^^.loo.
Vcuerd\o.j^o^.Veucroni. 404- 407.
PhlgrUS. 2JI.2J2.

^a.}M'aL.6. vhlonder.ii^i^.

Phoca.19.20 11. Phoc2ena.1j.16.
C-^oJOif.ijS. '^oKo.jbm 595.

Phoxinus. 522.

Phryganiiim. 456.445.444.

I N D E X.

Phuca. 2j8.

Phycis. 2j2.2y6.ij7.2j8.

«« PicjPicus.
Vierre de colique.iiS
Vii;^.l<)6.
Pinnaniaior.
Ulvvn.
Vinn<e lane.
Pifcis Niloticus.
Pifces amnici ac lacuftres
Pifceslati.
Pifceslitoralcs.
Pifces pelagii.
Pifces planicartilaginei.
Pifces qui ferpentina funt fpe-

cie. ijj.ij6.

Pifces faxatiles.
Pifces ipinofi.
Vttot.

Plantanimalia.
Platagonia jii. Vlatcines.yo.

IlhiKTW/CUl. 529.

262.

pig«f.275.

Pi/:^re/.2 75.

598.400 401.

400.

500.
272.
149.

ZiZ.

167.

77-

^58.

'57-
412

540.

Tleftya.jTO.

Tiom^jctf.
Voignajlre'
P0Ia.146.148.
Pollicipedes.
Ilo\v}^oc.juji/,ot.
Polypus.
Porca.

Vorcelland ^IO ,
Vorco marino.

iiOfXpV^.

Vota marina.
UoTa/Mog ^ipog,
Voulfepieds.
Voulle de mer.
un Vourpre.

Prxtenturae.
Vrans.i7^.
un Vrcue.lij.l:^.

HpoCol.TVV.
HpOhl/MOihq.

Piiita.

F^M4i.i4t.

X07.

»16.117.

Pof/d>-(I/.X75.5i6.

434'

M5-
519 350 551.

ijo.

Vorce[ette.^$'Zjy

U 59.62. 64«

410-

438.

51*.

454-

»y4-

3J0.552.

3S9'
uni^'rete.iij.ti^.

Prifl:es.7.

1t4.12j.1z6. 127.

322.

15?.

$o'jDOf. IJZ 2J4.

VuctUt.lji 506.PuIchella.506.
Pulcxmarinus. ^45.

Pulmomarinus. 456.^58.

Purpura. 416.415).

Purpuramaiufcula. 421

Purpurapentada<!iyIusprona.
4:1.

Purpurafupina. 4:2.

Quadratulus. 74}.

Queanaro. '5^257.

R.

Raia. 79.S0.

Raix mukorum generum. 79 .
Rrf/> bouclee.So. Kaie ejlelee. 84
Raiaftelhta^autfteilaris.Sj.g^
Kaina. ij^.zj^.

Ranapaluftris. 5-4.

Rana marina. 54.Sf86.87.88.
^afcajfa.1^8. Kafcajfabianca.zij,

1 K D E X.

Kafeguette 17^.

Rrff dfdwe.j^. Rrff de 'Bharaon.^^.

Raiti. 2f.

Remora. 4.^0.

^efneau. 230.25:.

KeJj>onfadoux. 217.219.

Pa'?'/?- 164.

Rhina. 77.

PiVjf.^S. Rhinobatos, 78.

H» Khomho. j ^g.

Rhombus. 139.140.141.

Kicht holland. j2e,

Kiccio marino.^8^. Rifpe.^i 7.
Rof^^f. «73-3i8.

Koncera. 419.4:0.

Kewffrf 83.S4. Ro/)Wi98.

^o?«'*«. 2j6.2j8.262.

Ro/r/fj.3i6. ^'^Ii°S'{-97'

desKoffes. 2;: 254 272.318.

Roireta.72. Kojfeti.ti^.

'Rotfifch.ij^. Rotonctus.127.
Kothluf.^ JJO.151.

Ro«o;f f , 2o6. Rowgfff ^4rief.f.i76.

un Kou[fe4U. j^g.

Ro«//"wf. 7^.

Rubellio. 18J.186.

Rubeo.i8j.]86. Rubeta.j^.

RuchU^i, Kuello.i^o.

^«/.273.291. Rufrata.317.

s.

S-^c^J^w. 26j.

f/Sdfr.298. Salliceques.^^i^S.

Salamandra.jj. Salar.280.281.
Salmo. 277,

Salmonata trutta. 280.

Salmonisfccmmxcaput. 279.
Salpa. • 187.189.

Sanguinarfa. 5^2.

Sanguinerol. 321.323.

unSanut.i6^. Sarachus.^o^.'
SarbaiS^. Sardancllsc.joj.

SardeIIa.171. Sardinae.170.

Sardoni. i68.169.171. 172.

unSarg.i^i.i^^, Sargotit.ihi.

S4rgtu.

Sano.280.

Saulmons.

des SaalterelUs,

Scarauijfa,
Scarda.jiy.

242.144.5 6.
S<«p». 27^.275-.

3J6.558.

359«

Scardencijj.

Scardola.517. ScardoU.ijy

Sc2rpa.274. Scarus. 139.140'
Scarufhotamis.i^^. Scatina.516.
unScat\ot. 522.

Scauardinus. 51S.

Seauerdin. *75-5'9'

Sca{om,Sch,xfolings. 275.

Schalde. ^07. Scharlrofifch.i^(,.
Schelandtfch fifch . 15 j'.

Schemelt.zj ^. Schenaha.c^^.

Schmelc.iS^ 290. Schriemp.tjf.
^rua^yu. 11 7.1 19.

Scincus. 46.47.

Iiuvi-f^^.iiy. Scombru^s.roo.
iKoju^pog.jMJifO g. 20 1 .

Scorpjena 248' Scoy^if/;. 1.^8.250.

I N D E X.

Scorpius. 248250.

Scorpiomarinus. 248.

Scourancti.p^. Scouranici.315.

Secche foupe.^jO,Seiches.^j^.:^^6.
1l'ha,^ci..^S. Sencle.1^6.

Scpia. 3*9-335 554-556-457'

Serpentdemer, Jj/.

Serra marina. 6s-66.

SerranufjSerratanui, 167.

un Seruantin. 1 2 j. 1 48 .

Sfolia. 14J. 147.148.

Sgrampho. 89 90.

Siderocapfain, Silurus.ioj.
Simia. ^j.

Smarfs. t!6.2:7.228.

Suiffa. 3 5.

une Sole,. ''47'

Solca. -14^.146. 147.148.

Solenes. 412413.

.Sopi. 1S9.534536.

«» ic». 190.191. Souetre.ty^,

Spada.io^.
Sparnochius.
Sparnochia.
Sparus.
Spherdoclos.
Sphondyli.
SphyrHa.
Sphyrsna.
Sphungae.
Spigaro 228.
Sptnalia,

Spinarella,Spinaro!ui.
Spinax.
Spondyle.446. Spondyli.396
Spongix. 45J

Squatola.jio. Squalle.zyy

Squaius.^i^.^iJ. Squ.tro.y8

Squatina. 77-78

S^«.tfr-./;«»«,Squatroraia. yS
Squ)lla. 3J}.3J(5 5)-7.5s8-359
Squiilafiuuiatiiis. 3J9

Scjiiinada.^-/^. Sijmoi^o/e^jS

S^.<r/H;.:4i.242

544
544.560

240-242.157

435

400

165.1^7

j22.16j.167

435

Spigola.llj

99

V-7
69.70

Stauridx.$o6. Stella folis.^^r.
Stella? marin^ eduies. 388589.
Stellxnon edules. 390.

Stellaris raia.79. Stellares.67.
Stirtoni.ij^. Stocfich. ij, .187.

Strabelus.^jj." Stragma.iij.
Strafna.z^S. Strat\ariA)a .y.y .
Streggix 17^.514. Strda.315.
Strjnlias 502. Smn^rf 305.

Strombi. ^zj.

S^^/uCofl/if. . 218.

Sturio. 9S.99.101.10j.

Sudis. 16^.1^7. Sueta.jij.
Sulmo 17;. .W/f.190.

Surmulets.ij^, «» SMro.189.191.
S«rr.<.io6. SuTUi. 1^0.

Sus marinus.if. «» Suuereaui^i.

Synagris. iSi.iSr.

T.

Tana. ^^^

Tanais harhottH, 104.

T.ipfecoa. 217:^9.

I N D E X.

Tareronde.^^. Tarafranea.^j.
Taren.tella.io6. Tauua.i^;.

TwjY]^. 40J.

Tellina: regise. 40?.

Tellina: minores. 402.405.

Tenche. 271.275. 524.325-.

Tenia.

Tenienfis purpura

Te^hanus.

Tef^acei duri.

Teftacei turbinati.
.«» Tefa\d,Teftardui

Telles Caftoris.

Teftudoprona.

Teftudo fupina.

Teftudines.

Teftudines fluuiatiles^Iutari^,
montancE, nemorales, terre-
ftres. j,.

Tethe^.433. Tethya.452.^3y.

Temre, j^j.

J48.
421.
24J.

576.
418.

19.

fo.366.

T^?*?' 359,

T/7f«fro.284.Thrichides 309.

©e/oja. 3,0.

ThrilTaf.jo^. Thunni.442,

Thymalus. 282.284.

Thymahim.^S^.Thymara 284.

Thynnus. ij.io^.

Thynnusalius. 109.

Tinca. 324 325-.

Tiphlope. 447.

un Ton,To»nina. jo8.

Tomus Thurianus. 109.

dTor.^Sy. u/iTordo.ii^,

Torpedo. 89.90.

Torpedooculata. 9^95.

Torpedo fupina.^i. TorpilU.^o.
Torfio.14. Tortues.^o.ljt.

Tortugatum. jr.

Toten.x. ^7-}^^^-

T^^vDo^. 19 r.

Trachurus.iS^. Tragus.iji.i^j.
Trrf/^«f2.7. Treillie.27^.

TremUe.S9.$0. Trmortfe.^o.
Tremula.89. Trichias.507.
TrichiS5o6. Trigla..75-

TeJiyM;u6. Tnglites.z.4.

Troaa. 277-*oo.iSi.

Truecre,rrueue.tsi' Tmirf.i^.
rrums.i7i. Triitta.iSoiS..

Truttafalmonata. »80.

Tubera.455. ■ Tumha.ioj.

Tunnus.io6.io8.Turbines.4:5

Turbmataexanguia. 4'8.

««T«rtoM59i40- Turcics.196.

Turdus. iiz.ijMj8.t6o.

Turfio. '4.'^.

GoJyoMoS. Typhle.448.

Typhlemarina. 44^-

Typhline. 446,447-448.

TtytpAw/^T/a. *'J'

V.
Vi;cca inarina. 8j.

V4jro»5i.. V.tiro».'.2 75.

unewandoife. i7t-5'5'3'4'

I N D E X.

„„Vrfr.il0. V4roc:75'

Vrfro/«*..i0.itl. V4ro«.5ir.

V«i/<. '75-

yeaudeTner.Vechiomann. ii.

Venfrf/c*.io6. Vagrfdo.l.o.

VeroB.511. Vertibula.45t.455-
Vcrtibula integra,&aperra ibi.
v,««e.i54- «»vto.5'y.

Vilis,Vilanus. 5'^-

Viola.t^o. V..^i.4V.

Vitta. '48-

VitulusmarinUJ. 19.1011.,
Vtuaumo,Viuer. »'P'7-

Vmbilicus marinus.^i?.^^^-
Vmhers. *75*

Vmbl3,Vmbra. 186,187.188.
Vrabrafluuiatilis. *86.

Vmbramarina. u^."?.

Vmbrim. iii n^"?'

Vtf;tr»»orro.n9. Vngues^J^.
Vniualuia. 518577 J?*'

Vo/;pf. i*4

Vranofcopus. ti7.ii9-*55-
Vrfa.549. Vrfacruftata.54J.^
Vrfamaior&minor. 545«
Vrferx^S9' Vrticac6traaa.54i.
Vrtica explicata,& marina.540

vfel. 3*°*

Vulpeculaltalica. ^1^5.64-

X.

Xiphius.109. Xirichi.p'

Z.

Zaphile. . t^SM7'
Zargdnes. 165 i64-i^S-»^7.

Zedole. 17^^10. Zefs.ijQ.

ZigreUats6. Z.W»rf.6i.

ZigureUa.ls^. Zilio.ljj.ij^.

z<»<.«. 384

Sao^pvm. . 518. 5 40 .^i*'

Zozeri. i55*54'

Zuchfnd». 34**

Petri Bellonii Cenomani de aquatilibus

libcrprimus.

Aquatilium differentiae ac diuifioncs.

CAP. 1..

Ruaentiffima fummi rerum omnium artificis cautione , pifces aiuerfam ^ ^*. •
mmantibus naturam ac formam confequuti funr quum & 7.^,1 T "' ^*
nem,..cd.iOmil^.mhomin,busnutru.ol,cmeS^nt:D^^^^^^^^
recetiorum authorum plerique in pofteritatis vtilitatem perdoTe h!^ veterum aC
runt: tamen nobis adhuc aliquidreli^lum^fl- nur.T P^-^^o^^tehaacnus fcnpfe.
•^>^.mus.N.h,len,mhucufquepl ueS^^^^^^

turahadil.gens perfcrutator, ex iis qu.ll .^fe conf^exen-^^^^^^^^

iungere queat. Nokiimus kaque hoc jfto (quanuis medioc i) /abor. nni I ^"^"^^'^"^'■terit, ad-

ingentes aquarum d,uitias(qu\ fane^erreft^nbus mm/mSlntf ;^

admirationis atque vtUaatisproucniat.noflris aliquando vigih^ perS^^^^^

njifr,s m qu^ ad p.fciumgenerationem, anatomen ,conftitutionem "c vTdu,?^^^^^ '^'^'''-

(dequibusabAriftotele,Plinio.accxtcrisd.ffufifnmetra£^atueft)Tcm,m^^^

variorum p.fcium defcriptionem Protinus a.Predfnn!, ' ' ill^^^"^ f' ^^'^""'•^ \'^^ ^pfam

PETR.IBELLONItCENOMANt

^oti.^'S.colo..oco,.,uca^^

m'^ l^; rmel nuri & call.cHeHvcs appcllati funt. Sic c.ii 5 loco,pclag.l,l..oralcs, faxa..lcs,aa,-
:^lii flu ,i icT 1 cu^efac p-lu^ iM. Ab acciden.ibus au.em.Torpedo,ac Rcmora nomcn ha-
?uJrtif,Bi £ecifignL:de,'l.bus,S.cll«cLunx:CaauibusTurdi,Merute,M,lu^^^
S;"urni,Noau..CoU.,Corui,Pari,Aquilx,Acc.pi.res,H.rund,nesPauo,^sGr^^^^^^^^^^^
r,,c,,liPhocnicesAi.ioene!,''Jrues,Pfi..aci:Cumquadrupcd.bus,Vrf.,S.m.i,Canes,Boues,\.cc:e.t
^u ifintvT pc^L ptPan.her.,Lcporcs,Erinacei,Lcones,Elephan.i,Hienx.Ory

vT'uh Ar ..es Oues, I. cerri, Murcs^Hinnuli.Porci^Hirci^Capri: Cum ,nrea,s,C,cadar,Aren,,Cul«s,
P d i,iTuc°Lcuft.,Sc;rabei,Mufc«acGrill.:Caffirp,bus.Cucumeres,Vu. Vr.,«^^^
.ihal, T ,bere!-Cumiis,qu.bus quo..dievtimucinftrumcni,!,Lira;,Serrx,Glad„,Fota.,Acas,l atellx,
Spl x;I"pca"ne" (iu ne„a- J partiii corporis ex.eriora fimili.ud.ncquida Orch.es jf d^oncs P 1-
mones Aures & Diir.lrralii.eriab aliorum inanima.ora rpecie,Rhomb,,SoIcx appellat, funt.Quo-
"m fin?, rVm&riptionemf=quen,ibus l.br.sitadilponemus.vtrangu.ne prxd,tosprra
de,Tdevisexan.uesexplicc,nus Sanguincihuncord,n;for.iemur,vtacetacasadc.,r..lag.ncos,

f queablJs ad pfano! ac rel.quos .am marinos, quim fluuiales defcendamus .Ce..,ceoru quofdam
;n Jaros p.lofos, ouadrupcdes.glabros, offibus prxd..o! : alios ouip.-.ro!,lp,nofos, &f<iuamofos o-

D E A Q^V A T I L I B V S r j 5. ^,

5

.rpera cutecon.^os . ^'-orum rur^s^quofdam p.oponi3 lat^^:^^^.^^^^^^^^^^^^

dos, omnes autem ou.paros: quorum nonnuJIi pelag.i, Jftorales ac faxatiles reper unTur vnZ"m

atnnKOs,Iacuftres ac p.luJ^res no omittamus. Exangues na defcnbetur^vt moJJes,cruTa j Ic tef^aS

prnt.1 procedant: quos zoopKytn acdeicaamenta marina fubfequentur CruJlatorum a osl^cu^

riosaJioscacrar.os videbis : TeJlatorumver^aJios VniuaJu-es,aJ,os BmaJues alinlr?!! -

.dmodum ^de.e..amentorum marinorum , qu.dam cduj.f ai.r.d r^m^^o ? s^^^^^^^^^^^^

tics. Quainrebreuesvtfimus.acctaceiscJlincipicndum. inutiliaconipi-

Depi/cibusmaforibusacc^taceis. ^.^

marina m6ara reperias,quo^nonlc non foJum ^^u^V^^r^!^;^^^^^

<)uipara,atqucadeoquc.cunqueaquatiJ.a(vtaitOppianus)vaflistTieml^risimmeTrrmyr^^
CLuinetiam D.ofcoridcsIcl.t].yocoIJa^GaJenus Libelllacpriter l^anc ?^^^^^^^^
nus.Hamiam,X,phium,Bouem inter aquatilia cetace collocauerun; nnrGaJen J;^
^eliora euadere trad.dit. .Maiores iguur pifces >. nobis eo orL def rib m^v^^c tlc^^^^^^^
paris mc.pumus,BaIena,Pnfie,DeIpluno,Torfione,Orca,Hippopotamo V m^

. ^ E T R T B E L L O N I I C E N O M A N I

De cetaceis, ofTibus prxditis ac viuiparis. c A p. 1 1 1.

ettormauit, eos ^a tcrrcurmui voluerit . Huius nots funt ingen-

tione dignus ipforumincredibilis arnfex,vos iudices eftote>

B A I. E N A.

AbinPentiffimoomnium aquatiliumpifce vcluti ca^terorum rege ac prmc.pe incipiemus .Ba-

leim oC tum amiqui, tum reccntiores vocauerunt : Cete per n.fignem denom.nat.onem qu w

S^rrc tur Vulgullt;iorum(cuinuUi pr^terquam adiucernas eft vfm) Op.dohum quod

S Ps V ut oleum minim^ concrefcit, appellauit . Maximx mol.s eft pifcis, vm.parus , rol a-

r pXone pr:.ditus:branchiarum loco pr^grandem fiftuiamin frontegerens ,haudex rtam

amen vt vuloo depingi folet,per quam,humorem quem ore exceperat , magno impetu ef-
finSlc eSvteovelonerarias interdumnaues fubmergere dicatur . Pinaas habet vtrmquc
vnam ac pr- has tertiamm dorfo veluti aiam, qua totun, corpus dingu,caudamque lunatam,
ruaTemonis vL,huc atque Uiuc corpus mf]eait:rcfpirat ac dormit cdita per fumma xquons fiftu.
iT ex U qu ad us mte^rdum, mqmt Oppianus, folem palfura caientem.Cor:o glabro ac fp.lTo m
t ; tu n^^^^^^^ ac fol.do fquamis oc viihs carente, cui pinguedo nonnunqua pedis alntu-

dm fubel.n;ftrat bus,prxfertim verno iemnio,falecondita,eduius apta landuquadragefimale ap-
BXnt . qumetum Baleu* iingu;. muluruin .ft iibrarum pondo, noh. m maximxs daicus h.-

D E A Q^v A^ r r r B V s r I B. i, - j

berifolita,reIiquas efus pifciscarnes,etiambubularu iiifl-arfalitas,audio vel numerofum excrcitutn
integrum diem alere pofle . Pr*tenturas anteoculos habet, ob id appellatas , quod his fibi prsien-
dat iter . Sunt autem tenues qusdainairulae , quaternis vlnis longse , acfefquipederh lata;, ad extre-
mainfailigiumacuminat3j,longiffimis villis ad latera praeditje (fetas aut barbam appellesper me
licet) vulgus falfo interdum caudam,interdum coftam Balense nommat: cuius perpolitis ac bene ex-
iccatis fruftulis,poliriores muliercularfua peaoralia (quabuHa vocant) communire, veftiumquefi-
bras rigidiores ac rotundiores continere , aique apparitores publici , virgularu ac facium loco gefta-
re folent. Partem hanc Baleha; mufculum appellauit Ariftoteles, quem etiam Oppianus ve-iuti que-
dam alterum pifcem Balence ducem elfe cecinit:
Hac ratione (inquit) comes cundis du(2:orque viarum
Mufculus eft paruus vifu,fcd corpore longo,

Et tenuicaudapaulofemotus abillo Prscedic. ' Et paulopoft,

Huncpifccverodudore^nominedicunt. Cstera qus adinterioretamingentisanfmalis ftrua-ura
pertme't,puto equidem ad Orcam & Delphinum^quorij anatome pofteadefcribemus) referri pofle,

cum hoc viuiparum Cetaceigenus exterioreforma illis refpondear,& ab iis incredibili tantijm mole
difcrepet. Huius rei teftes funt ofTa lam vafta,ta'mque numerofa in plerifque regionibuscofpicifoli-
ta , VI iis ruftici apud Britannos , Armoricos ac Scotos (quorum maremagna horum pifcium copia
abundat )tanquampalfs,fuoshortos, pra^diaque obfepire confueuerint . Proindenon efta nobis
huiuspifcisformaita exadedepiaa, vt&aliorum omnium,quos pofteaconfpiciesmonenim eius
tanta nobis fada copia fuit , vt hanc per opportunitatem ad viuum depingere poiuerimus, fed ab
antiqua quadam cfFigie defumptam tibi proponimus, quam.proxime ad naiuralem ipfiuspifcis fi-
guram accedere iudicauimus.

A.iii.

FETRI BEtLONII CENOMANK

\

t> i AQ,VATII,1SV$ L l.B, «.
P R I S T E $.

SeCunduma'BaIcnalocuiliol>tinet,quivetcribus Priftes, noftris Calderonus Jicitur:his quod
anteriorem capitis partem fundo cacabi perfimilem habcat: ilhs vero,quod qucmadmodum ferpens,
qui Priliesdicituromniumruigeneris ferpentum teretior, acprolongitudinecorporis crafTior fit;
fic&hic Calderonusmtercxtcrosfuigenenspilce? talis elTe confpicratur : omninoenjm Balenam
refert,_nifi quod corpore ell: magis teret), neque Jta oblongo. Prifles duo poflremis annis allati funt
Lutetia,quorumahernongentaslibrasgraui$,populoPanfinovsniit:3kerFranc)fcoregi oblatus,
atque ab ipfo.fui corporis cuftodibus Heluetiis difperfus,permuIto$ in fumma"admiratione adduxir.
Huius igitur pifcis cilm talis fit cutis, adeps,caro, lingua,pulmones, eiufdemque ad efum & viflum
naturi, vt Balena emcntiatur: nihil prxterea fubiungere poffum,quod non in Balcna diQum fue-
nt, atquc in Orca & Delphino rurfus cxpficaturi fimus. Hoca Balena di£Fcrt,quod nullas prxtentu-
ras habeat^riequetamvaila corporis mole,figura'que fit magis tercti.Itaque ex fuperiorep]auran,Q-
■iiani aliquam apud te confingere poteris,quam tibi proponas.

•D E L P H 1 N V S.

Delphini nomen ttiagis vbique rcceptum clTe video, quam eius carnis cfum, qua apud orientale*
plagas vefci fumma rcligio eft . Pifcis efl omnibus maris iitonbus frcquens rin ponto quidem mi-
nor,in Galli^ litoribus maximus jditiorum popinas multis modis apparatus lautiores r;dden$,
inter viuipara connumcratus , Fatum enim producit, quadrupedum tcrrcftrium inftar: vnde il-
lud Oppiani,

J^.iiii.

S. ? E T R t B E 1 t O N r I C E N O I* A M t

Et Delpliin Ponti princeps, vitulique marini
Hipariunifoctus^fatusaequarcparcnti

Poffcs, _

Quinque vci {ex pedes longus cfticrafTus autem,quantunTliominis amplexus concludcre poflit.Cas-
tcrum glaber, ac finefquamis, iiuente tergo, ventre albicante, roftro tereti,tenui &oblongo in an^
fens modum . Quamobrem vulguinoftVum marinum anfercm appellauit , Ojedemer . Pinna ilii
vtrinque adlatera vnicaeft,alterain dorfoercaiorrdentibus quibuscentum &fexagintapoftroftri
cufpidem os communitum habct^pro armis vtitur,branchJarumque loco,fiftulam inter oculos gent,
per quam & aerem attrahit, & aquam reiicit.Cauda illi eft niora,lunata, leniter fifTa^ac prxtcr alioru
pifcium conftitutione tranfuerfa: ciimque vt casteri pifccs oculis prsditus fit, palpebras tamen prx-
ter eorum naturam gerit,quemadmodum & meatus ad audiedum,in quos fi feftucam adegeris, pro-
tinus eosadofla petrea dcfmere comperics . Proindequod ad fexus differentiamattinct.mafculo
foramen quoddam apparet in ventre medio.e quo pudcndum exerit quadrupedibus fefe fimilcEoc-
minx pudendiorificium, ano vicinum eft, eti.am ad terrcftri?. animalia accedens. Mirumeft,hunc
pifcem inter marinos principes connumeratum,etiam a minoribus viliflimifque dcie^tamcntis in-
feftari,qualc eft ocftrum, quod Latiniafylum appellauerunt, a quo lateraU pinnx inhxrcnti tanto-
pere cruciatur,vt magno interdum impetu exmari in ficcum exiliat,illicquc vitam plerunque finire
cogatur : hunc in deiedamentis alteralibro oftcdemus. Tam quae de Hamiarum cum Delphinis pu-
gna ab authonbus tradita funt, vera effe comperimus: fiquidem vtriufque agmina ad Hellefponu
fauces fpeftabili prxlio dimicantia vidimu$:fcdomnium qui nobifcum in naui erant iudicio,DeI-
phini viaoriamconfecuti funt: ea fcilicet conieftura, quod Delphini Hamias VJi.compelkre ac. pr«
fe agere vidercntur. Hic Delph;num,qualcm vidiniuSidepidtum ccrnes.

Syt A <^r A T M I B V S l; r B. F.

Aif^fh, Delphinus, Gallice,qyf dt mer,ou Marfomm

i^

NOM E$rE DBtPHlNVHi INCVKVVM

fp.aantur,noftros oculos faJlere folere,.tque incuruum quiddam pT/e W-fXa eft^^ o
tnca, qua oculus ob motus celeritatem pJerunque decipitur , queLd nodTm f^/^l i ^'°'"
ol^hquu. pr..p.en..udas. C^amobren.ftluanis'acp.tttc^^^^^^^

!«(.

TETUl BELLO>JII CtNOMAMI

Galiica etiam lilia longe ab ipfa natura diuerfa primum confingere placuit . Hoc tamen in antiquo-
■rum raarmorum acnumifmatum delphinis placidius ferenduefljquod dempta(vt fequentibus figu-
Ti$^onfpicie$)incuruatafigura,reIiquum totius corporis naturam probe imitctur.

Delphini conucxi figura cx antiquifnmo marmore.

bE A<^VATILIBVJ X. 1 B. r.

r»uo Ddphini incurui, dorfo repando, cx amiquifTimo num:rmatc arrco.

l4

Q^V I D D E I. P

, ETllI 'BE I. L O N II C E N OMAN I

. " H I N V S A T V R S I O N E D I S T E T-

-vocam.proDaphi„o vfurparunt. Quanquam "™ '= "".^^^['^Xm teer^^ cum porc, ter-
16 poftcx lconedefcriWmusJtamentantaellvmufque P fop^n^^ j,„,^

, reftris , atque ade5 hominis partibm fimilnuao , vt Delp num et^^^^

.poffis,:aeL,ollibus partibus,cerebro, corde,hepate vem^^^^^^^^

durifquchoc eft off,bus,atque ab his '""'fS>"'''"y""i^,"f" J?'""^ acc«o mteftino ca-

„Uie?rcompaausnoneft,fea,nmuUosg^obu,c«^^

ret.Hocpra:tereaaTurfio„eaiftat,quoauelpninnnicm * ,^ ,^„„,j. licne.hepatcpiilmo-
q. a:i„pak.iforameninferitur,tr,pl(ique m.norefitpudendo,m«or cord.,l.ene,^^

Se!c vemriculo: lingua quoque multoIong.orec,b roflr. P^^'"! ""^al.n" fuper,oribus ,.ri-

«s in inferiore max.tla femipedj longa,ferra.os,& »™'-. "™^^ ^"„ peludum aLrior.bus i„-
„oresco„fpicies.Turfio„isve,oob.ufiores.„ atunfe d.ffundu^^^^^^^

ciforiis cernere eft . Cauda et.am lunata Delph.nis "PP"" ,;, eft mapis tamen carnofu.s,ac m,nus
dran8ula.DeniqueDelphi„us,v,plurimumTurfionegrac,l oreft mag.^ ame^^

pi„gSis.Porr&v.„ih,l,„.aaiprxterm,t<ere.r,usquodadpr.c.puam^^^^^

B S A (^V A T r L I B V $. t I B. I.

Matricis Delphinicum fatu efformatio.

»4

PSTHT BirtONI! CENOMANI

Dclphini caluaria.

Vt Dclpliinus quatuor & viginti vertebra5,atquc vtrinqac duodecim veras coflas Kabct,vtquc in
€odcclauiculas,rcapulas,cubitos,radios &vlnas facile agnofcercpoiTis^&inlateralibus pinnisqua-
dam vcluti manum in quinquc digitos articulatos diffiiram: fic etiam caluariam, quanta habeat cu
porco fimilitudine, videto cx ca figura,qualis a nobis aliquando in Raucnnati litore pcrfpeda eft.

D E A Q_V A T I t I B V $ I. I B. r. ' «

T V R S I O.

Phocxnam Ariftotcles,Plinius Turfionem vel Torfionem, Germanorum vulgus Marflonem no
ftrum,Marfuinum,x3uemadmodum Polybius w9aAa-^io^,Thynnum vocauit,quem aitinlufiunil
glandibus,qux in cius regionis mari plurims funt, vcfcentem, no alitcr pinouefcere,acporcos qui
drupedes . Porro quum nonnulli dicant, porcos marinos,pinna$ venenatas in dorfo Perere de qui'
bus intelligant,planeincertuea. Nam apud veteres Gr^cos fatis diSufa efl de fluuiatili porco nien"
tio, quem amnis Achelous gignit, quiquegrunnitum quendam «dit, dum capitur : vnde Athenxo
<aroVof;^o'?o?velxaxpo?appeliatuseft,quemalii ^a.^uiuaSiJ^a. vocauerunt, vtfuolocoollendemus
• Dcmarmo autem porco,nihil hadenus apud eos legiffe memini.Hoc tantum apud Piiniumvidcas'
quofda pifces porculo marino conferri pofTe : fed nihil inde certi coiligerc potcs. Eft igitur Phocxna
Delphini magnitudine, brcuiori tamen, fed craffiori corpore, cuius tergoris color ex cxruleo in ob
fcurdliuer/ub ventre aut^ albicat,pinnafque Delphim in moremgerit,cauda'crcfcentislunx fipura'
caput obtufum,non ita iongum,nequc porcinum rof^rum rcferens: cuius mcatus auditorios admo '
dum obfcuros,vtaliquando reperias, ab oculi maiorecantho fex digitorilinteruailocaudam ve-fuc
accurate difquirere, illucque gracilem culmum inferere oporiebit . Cxtera tam extern3,qua'm inter
na vtriufque huius pifcis fexus,& quantum intcr fe difcrepent, atque ad porcinas partel acccd"t in
Dclphmo repencs. Quaiis autem Hi noilrorumluorumPhoc:ena,ex fec^uenii figura confpiciio '

ti

« e T K 1

8SXX.014TI CENOMANl

(fo^vctj Turfio, Marfouin.

t> R C A,

Orcam (op;c^«y Oppiafius VoeaO indc didam aiunt, quod cius capitls nccaua* cxtrema m vafis
ciufdem nominis figuram gracilefcant, corporis autem craffitudo vafte per mcdiuintumefcat:yul-
pus noftrum (fortaffis cx eodem argumeto)vtrem vocauit, une 0«Wre.Dubium eft an Straboms oovy^
huic refpondeat. Conilituit cnim Orysera inter cctacea maiora,qai ab Orygc ytgyptio quadrupede

b E A Q,V A T 1 L r B V $ r I B, 'f.

-G^^.//^ vuJgodiao,fuum fortafTe nomcn mutuatuscft .C^terum Orca,pifdscftcctacci>en../c
crafla admodum corpor:s compage, reliqua qux ad nos pcrueniuntcetacea p 4ter B^^^^^^^^^^
cxccdens,vtalteram(qu.mmorerat)odmgentarumhbrarump6dus,aIteram^verLja^^^^^^^

cxcedereahquandovidcr,mus:maiorempedesampliusquaWoicimloncam^^^^^^^

per medium decem & amplius : alteram porro duodecim tantOm pedes lonp.m . ^J "''""

dcsfcx :Amb^Delphinoac Turfioni uafimiles^vtZfSMarf, nTno ' r^^

cent, fed & pro Marfione publice exponantur O^ca cut^ auTr^ . ^ibi vulgo vendi-

polminma,ad dorfum lmLte,ad veLem llb^c^n^S -

fi cum corponsmagnitudine confcrantur: quemadmodum oculos ctiam paruos te^nlm o ^ ^'

in dorfo ereaanam, Dclphini acTurfiom^ more caudamlun.r.m ^ , ' ^^"'^^^^i

vlnam di.cnta excedat. loftro cil fimo. furfr^cpltrcir iTrn^^^^ "^^^T

vt a fuperiore feiungatur , dum pifcis pronus eft, xdque quadraPinta ^^^.1.^ i T , k '"^""^°>

natura: quorumantJriores obtufi & Praciles Pofteriore. ^,^7^^ % r ^ '""^"' ''^"^"^'

hseft,mafculiifquepudendummmeLv:;r'e^^^^^^^

digitis exeras,duorum pedumloneitudinem ejcce^errrn,^r.. ■ .^ ^" v"&"iD"spnmum,deinde

uallumCquemadmodum Delphmo ac Turlioni)Qu«damC fl ^ l " ^S'""-™ *"'"-

p.il. dci,cercun. . C.eeru dc ,Lerna huiuTp'^l^r.t" ™ .l^^^^^^r r^^T^^ ''^-

;iai:£rrireta:;iTe^:^^^^^^

..u.o,uem.ncv<ero,eaaU^^^^^

Bi.

® rBT&l BEllONIt CENOMANI

ifxlwaYtOtCA, Oudretougrttnd Marfouin.

BEAQ.VATILIBVS riB. J.

H

Dc amphybiis quadrupcdibus viuiparis. c A P. i iii.

Cctaceorum nomcn iure promerenturca animalia,qu^ etfi pircium more fquamis/pinis pinnic

acbranchasvndecunquecareanttameninterdiuinaquisdegunt^paiaburqueVcunu^^^q^^^^^^^^
propterea quod terras etiam mcolant, atque in earum cauernis nodu deluefcanr. f«tu'fque fuos pa-

m.u,ac vberibus nutrunt,amphybiorumnomen habent: Admiranda procuidub o fumm '^^^^
nfics noftri mduftr,a,qux vt maximis,ficetiam minimis ac pufillis in rebus incrcdibHem fu adm
rationem oftend.t. Horum igitur cetaceorum amphybiorum naturam,cum pifcibusmi,"a ex pa^^^t^;
communcm hoc loco defcribere vifumeftopersfpretium. f ^ ^uus magna ex partc

VITVLVS MARINVS.

Cl.ucmadmodum Dclphinorum fuperioribus piauris exphcata gencra, fues terreftrcs. fic Pbnr^
vuulos: atque hippopotami, cquos terreftres proxime imitantur. Ade^ n h 1 effe n tc nrre^
quodnonidemfacundiinmummareproduccrefoIeat.IPiturPhocifnnpm vi,?! , '^P"'"'
tes Boue, quid£ Lupum,alii Vccchium marin^ appe mT ctaS I^-tmj^noftra-

quampelagium^viuiparum^quadrupes.pilofumft^^t cop^^^^^^^^^^^^

^^s^::^:^:=^

£0 PE T R 1 B E L L O N 1 r G E N O M A N I

pcdum^actibiarum, quam tcrreftrium,motus.Pr3eterea offibus in cartilaginum formam ac naturam
flexilibus prseditus eft , reliquum totius corporis carncum, eiilfque operimentum durifTimum ac fo-
lidiilimumhabens:cuiuscauira,potius quameduliia nobis expetifolet. Vnde AuguftumCsfarem
vituli marini pellem aduerfus tonitruum,quos pertimefcebat , impetus fecum perpetuo circunfer-
ri confueuilTe referunt . Nobis ad militarii cingula , villofas chirothecas,ac fcorteas tunicas in vfum
venit. Talis autcm eft eius natura, vt & extra mare pernodet, & fomno profundiiTimo etiam inter-
diu dctentus altiiTime ftertat , diutilTimdquc tcmpore diftentus dormire foleat , faiufque extra a-
quam fub quodam abruptac rupis recciTu pariat, atquc educet: quos deinde pauio magis prouedos,
circa decimum tertium dfcm in mare deducit ac tranffert . Ac quod ad eius exadam conformatio-
nem attinet,hoc prxcipue animaduertendum eft,capiti vitulino nullas auriculas prominere:fed ob-

to$,quorumlingulimcmbranis intertexti, ternis articulis, pufillifquc vnguibus prsditifunt: polte-
riora vero crura, hoc a prioribus diftant,quod etfi in totidem digiios atque articulos diuifa fint, nia-
gis tamen ad pifcium caudas, aut vcfpertilionum alas,aut anatum vel anferum pedes accedere vide-
tur . Quamobrem ad ambulandum minus quam ad natandum habilior eft Phoca. Genualc mari-
bus oblongum eft , focminis ad tcrreftria accedens, coeiintque animalium retro mingentium rnore»
Proinde Phoca rcnes folidiffimos habet,&formabubulis iiwlcs.ac nullo (vt etiamDelphinus) fei-
le praeditus eft«

OE A q.v i I , i , BTS L, B. I.

^«r

B.iii.

»1 fBTi;ilBEZ.LONriCZNOMAHI

HIPPOPOTAMVS.

Vndis quoquc mergitur hippopotamus, & dubiam vitam agit , quadrupes cft, monftriquc aqua-
.tici fpeciem rcferens : fcd marinus non eft , Nildque tantum gauderc perccpimus : dc cuius no-
mcnclatura,hocnon rincmagnaritione controucrfum efle video , quod nontameius Ipccies ac
forma equum terrcftrem , quam porcum, vitulum, aut bouem referat . Eft cnim cius forma: capite,
quod vel boumum, vel viiulinum dici pofll[t:rcliquo corpore ad porci figuram magis acccdcntc.
Qu^amobrcm Bifantini, apudquosmihi aliquando viuus hippopotamus confpeduseft, vulgari
Imgua modoporcum,moddbouc mariniiappellarunt: quae rcs nonnullos,eofqucpaul6erudiliores,
comouit vt diceret,noftris temporibus vifum nunqua fuifle hippopotamii.Cui fentcntias nifi ego rc-
rum potius,quam vocabuloru eflem ftudiofus, facilc fubfcriberem. Verum in diuerfum mcpertrahit,
antiquoru numifmatum atque hippopotamori figura: qua: fi (quemadmodiiin Delphino diximus)
naturalem referat , certe plurimum acccdit ad cam quamantc viuumanimalis corpus Bizantiidc-
linearc iuifimus . Prius igitur antiquam efFigiem te infpicerecupio , vt quantum ad noftram qux
deinceps tibi proponetur,accedat, faciliusiudices. Dcfumptacftautem ab aurei Adriani numifma-
tis alterafacic,cuiu$ nobis aliquando fccitcopiam lo, Grollerius Infubrium qu«ftor,aniiquarura rc-
rum ftudioliflimus.

O E A Q^ V A T I l I B V $ l I fl. ll

O

Hippopotamus mimifmatis Adriani,cuiu$ nobis copiju» fcdt Qu«ftof CkoIUHus*

B,im,

PETRI BELLONIICENOMANl

Talis autc cft hippopotalTii,que Bizantii vidimus,figura.Caput huic enormc fuit & ad rcliqui cor^
po^ X olmiLccntiffiLm.qualevaccinacffe^

?is brcuibTs ac fubrotundis,oris riftu vfqucadco vafto,vt lconinum fupcrarct: ccrtc humanum ca-
pu; .quarc potuiiTct. Patulas habcbat narcs,labra repanda atquc rcfima,dcntcs prorfus equmos ob-
Lfo!umcnoculosaclinPua-pr^grandcs:collum,vtpifcibusnullu,autadmodumbrcuc^

^nri ncTcftudL Trotundl-rcliquum obcfiffimi cuiufda porci corpus cflc diccres:pcdcs ita breucs,vt
porci ^;;|3""'^°^""^^ vncula: in porci formam difFifTx : qux res nos mduccbant,

r Xn m 1 non f nc n u "duni fluminis inhabuarc, ac paffim in Nili profundo diuagari
I^dtcmus Omnino cn m quicquidhums monftri,ludis publicis ^ Romanis imperatonbus popu-
l^f Scbitur^d e NiU ^^^^^ adfcrn folcbat:imo ctiam quod Turcarum impcraton oblatum

X^S^^^^^ ProceffifTc certiffimueft:cuius ^^l^^Vl^^;^^^^

^gyptmRoma: inVaticano rcfcrcs,cx qua nos Hippopotamum vthic dcpiaum vidcs,cxccrpiuiius.

X> E A <^V ATItlBVS LIR. j.

Hippopotamus cx coloflb Nili alio cxccrptus*

^^ ^ PETRI BELLONII CENOMANI

Neptunius cquus a^quibufdam hippopotamus,& hippocampus falfo crcditus.

Pcrmapna fuit antiquorum in fuis fabuhs libertas , quarum venuftatcm,dum obfcura quadam
veritatis vmbra obtegereconarentur, verifimile quiddam efformauerunt, quodcredulas hominum
mcntes fumofi quad^^am inanitate obtenebrarct. Itaquefaaum eft ab eis,vt quemadmodum volan-
teis in acre columbas, pauones,aquilas, fuorum Vencris, lunonis ac louis numinumcurrus duccrc
-c6finxerunt:ficetiam tridente inilgnem "Neptunuma^uibufda veluti hippopotamis per aquas de-
duci prseuntibus Nereidibus voluerint .Horum autcmhippopotamorum acNercidumforma pro
piaorumlibidineinmagnam fpeaantium admirationem ficcommcntifunt,vt Hippocampi cu-
iu{"dam potuis,quam Hippopotamirationcmhabuiffe videretunquodetiam in Augufti,multain{I-
gniora reddentc numifmata,capricornofacileapparet.Quis enim hanccaf)ricorni formamgcnuinS
eile vnquam iudicaucrii ? F.^lluntur crgo plurimum.qui vanis antiquorum piduris tatam adhibenc
fldem : non enim eft re vera Hippopotamus cauda Delphinca, aut in girumcontortat ncque Roma-
nisalius vnqup.m apparuitfiuuialis equus ab hoc, quemfupraoftendimus. Sedeafuit principum,
nominis fui celebritati atquc admirationi ftudcntium , ambitio : vt dum fcterra mariquc dominari
fignificare velIent,duo infignia vtriufque elementi animalia,equum acDelphinum,inter feconiun-
gercnt: quodeffiaum monftrum quia ad deieaamenti marinifiguram (Hippocampum vocant) ac-
?ederet,etiam Hippocampi nomen quibufd£ rctinuit:de quo fecundo libro fuo loco differcmus. Ta-
lisautemeftcqui Neptunii, quemfalfoquibufdam Hippocampum & Hippopotamum appellarc
libuit, fipura.

O E A <^T ATIIIBVS LI8. I.

Fabulofus equus Neptuni.

317

■ >z8 P E T R I B E t 1, O N I I C E N O M A N I

J*" F I B E R.

Sunt ctiam mari ac fluminibus fui cancs, quemadmodum porci, boucs, accactcra animalia tcrrc-
ftribus refponclentia . Horum alii csteros pifces , veluti venatici canes infe<fi-antur, de quibusin
cartilagmcis fuo loco poftea dicetur: alii venaticorum canum iimilitudinemhabent, & vtranquc
vitam degunt, marique acfluminibus gaudent ,vorandorum ac dcpraedandorum pifcium cauffa
potius,quam vt jlhcquicfcantjautfoctus edant . Huius gcneris eft, quiCaftor &Fibera^^atinis , ab
Ariftotelc Latax , vulgo noftro Bcuerus , un Bieure, appellatur . Cuius-magnitudo, rufticum medio-
cris nots cancm non excedit : pedibus tamen cft breuioribus , nequc quatuor digitis a terra elatuj,
quorum anteriores caninis refpondent,atque vngulati funt:pofteriores,digitos oblongiores habcnr,
latiore membrana intertextos, vt in palmipedibus , atquc adeo anferibus vidcmus , quibus in terra
minime valet . Q£amobrem fuas cauernas non longe a litore fcligit, e quibus exiliens, protinus in
flumenaut mareadconquirendum vi£iumimmergitur. Vndc etiam ab Ariftotele ;toAi;^u/3nT«f , hoc
eftjVrinator appellatus eft . Csterum corpore eft recurto,catelIipinguis modo,capite brcui ac
rotundo , auribus atque oculis paruis Sc orbiculatis , nare anteriore , vt in felibus diffifla , ac barbis
longioribus obfefla,dentibus anterioribus quaternis(vt in muribus oblongis falcatis & validifljmis)
quorum fuperiores longi quidemfunt,Tedinferiores extramaxillam prominent,fuperiofibusIon-
gioies: poftciiores ad talpinos aut porcinos accedunt. PcIIe veftitur fpiflra,YiIIofa,ad ichncumonera
accedente,nigriore tame, cx qua chlamydcs & chirothecas aduerfus imbrium & frigoris iniurias co-
ficere folent . Verum ea vfque ad caudam tantum talis cft . Eft cnim Caftoris cauda,quiddam vcluti
natura diuerfum a reliquo huius animantis corpore : na ea magis ad pifcc accedit. Vnde Lotharin"
gis pcf ieiiiijia in deliciis habetur,qu6d ca murcnam bcne prarparata ipfo guftu propemodu refcrac.

D E A Q_V A T I I, I B V S 11 B. I. 2^

Iti maionCaftorefefquipecIaIiseft,fcnoscIigitosIata,duoscrafrajquatuorinterdumlibrarupondo,
ad margincs in tenuitatem defincns,mebrana glabra,ac liuida, conteda, fuper quam lines quxdam
fquamas dimentientcs incredibili artificio depidx funtiCsetera introrfum ncruofa eft,vt integru pi-
fccmpinnis carentcm,acfoIeamrefcrentemdixeris, qua velutigubcrnaculo quodamin aquis vti-
lur. Qu_od autem ad internamtotius Caftoris anatomenfpedat: in eo certe nihil magis admiran-
dum, aut fcriptionc dignum efle duxi, quam teftes,quibus pro corporis exiguitate, adeo ingentibus
accraffis prasditus eft, vthi ad taurinos accedant, in quibus rotundi caicuh,oui magnitudinc, mihi
plarrunque confpe<3:i. Sunt autem hi medendis corporibus pcrmuhum vtiles: quamobrem a merca-
toribus magnafoleriia difquiruntur,magno'que vsnire folct. Fabulam cfle putat Diofcondes,quod
Caftor a venatoribus excitatus,{ibi tcftcs execet,cum illuc vfque caput extendere nulla ratione pof-
fit. Vcrum quidem cfTe poteft,mercatores aut vcnatores,poft exedos Caftoris teftes, corpus ita viuu
aliquando demififte, ac nonnullos poftca rcpertos fuifle caftorcs,teftibus car?tes, Proindchumfmo-
diamphybio Europa noftra abundat , vtapudBurgundiones Lotharinpos atque Auftrios perm.ul-
ti cicures etiam hodic repcriantur. Huius genuinam formam cx fcquenti figura confpicko.

50

rZTKI BtXLONII CEKOMANT

Kccrecp, lihetj 'Bieure.

DEAQ^VATILIBVStrB. r. >l

t V T R A.

Cadorcm rcfert (fi caudam adimas) quar Grxcis , Latinis, ac vulgo quoquc noftro ab immcrgen-
doaiquecluendoLutra appellaturrac quod aquasincolat^pifcibus infenliflima,quibufdamGrsecis
tfu/;»/?, quddquc venatici canis in morem, prxdaminfiuminibus difquirar, ab AetioatqueyEJiano
Canicula fluuiatilis dida eft. Amphybii genus, fibrorum numero adfcriptum, hoc tam.en ab his di-
ftans,quod fiber vtriquc aqux 8c falfx & dulci, Lutra mari nunquam immergitur . Caput illi efl ca-
ninum, dentes quoque ad canem venaticum accedentes : aures Caftoris: fed graciliori & longiori efl:
corpore;oblonga'mque terctem,&in faftigium deiinetemcaudamgerit. Vulpinis eftcruribus,paulo
craflloribus tamcn,quibus magis in aqua',quam in tcrra vaiet: habet enim poftenores pedes pianos,
& membraniscommunitos,vtin Cafl:oredi(ftum eft: pelle^contegitur minus,quamCai^orfpifla;fre-
quenti ac brcui pilo confperfa,colore nonnihil ad caftaneu accedente, qux nobis per hyemem maxi-
mo eft vfui, magndque pretio diuendi folet . Cuius etiam cauiTa, noftri venatores magna fagacitate
lutris infidiari folent: atque earum veftigia in litore,excrcmentorumque pifcium ariftis commixto^
rum naturamobferuare folent :pifcibus enim Lutra vefcitur , Iacubus,ftagnantibus & quietioribus
fluuiorum aquis infenfifllma, quos magna folertia, magndque impetu exterrens ad litorum cauer-
nulas adigit , vt facilius intercipiai, copiofioreque prsda perfruajtur : quanquam famem teneris e-
tiamherbarum afparagis arceat. Cseterumcuniculos non longe a iitorefibi excauat, aquibusmanc
cxiliens, amplius quam duo miiiaria furfum contra aqux deftuxum tendit, vt poflea pifcibus^fatu-
rata , facilius fecundum aqus dccurfum in d.eftinatamfibicauetnam redeat . Plures catulos fuis v-
beribushaat, quos proucQriores, atquc adedmatres ipfas, veuatoresper hycmem defluxisplantaril
foliis perueftigare folent.

P E T R I B E L L 0 N II C E N O M A N I

iKt/JjD/f, Lutra> Loutn.

O E A <^V A T I t I B V $ L I B. I.
IVPVSMARiNVS.

N6 eft pr^tcrmitteaa hocloco Lup, marini p,aura ac defcriptio: de quo.etfi a^ veterit' nihil . A
fciam, hacienus traduu fuent:tam mfign. eft tamen ems fiue pr^don^ fiu moTft u "^ ^' "^"^*^
dicerc voluens,forma, a Labrace J6pe diuern, vr «o,».v. i - /:l . r monitrum marmum

ci.

54

PETRt BELLONII CENOMANI

>.vy.og "hoD^clTliog, Lupus marinus, Loup de mcr.

DEA(^VATILIBV$LIB. 1. ^j

MV$A<^VATICV$.

vhihtTT r u"u r" '^^^^"P"°"^^^l> ««^iq"" pr^tcrmifTam fuilTe miror:cilm fit am-
«t vnT. Mr^"% '"^;^""' "P^ freque'tifsimum:id autem ab iis fadum efl.vel quod

ZJ ; r "'''P''''^^^'"'^^'^^"^^ fuperfluum exirximarent huiufmodi animaS

fer«\eanH '^rJ. ^T!! u ""■'' ^1"*?^='-^-^ ^^^"^"^ " "^"" marino aut aquatico tribuat,qux
bu not ^'l''^'^/-^.f ^/^- '•^"f a fatendum eil,magnam elTe huius cum rattis.hoc eft maiori-

bus noftns muribus fimihtudinem:hoc dempto tamen, qu^d fcemin^ tres excernendis excrementis
(vrma,f^cibus, foctu)meatus extrorfum diftmdos pr^ feferat.Promde mus aquaticus pr^teTaHo-
runi naturam, etiam maximos amnes nata-do traiicit:herbam depafcitur:acfiquado ab oriPincfua,
acconfuetodomiaiiorecedat.iifdemfrugibus vefcitur,quibus&c^terimures. PorindeNiIo & a-
pud Strimoncm frequetifsimus eft: quo in loco, fub nodem/ereno tempore deambulantes permul
TZ T"" ? "^""' concedere, & aquatilcs plantas croderc, atquc audito ftrepitu rurfus in aquas
aemcrgimultotiesconlpexiraus. . ^

C.ii.

56

PETRI BELLONII CENOMANI
Mus aquaticus, Kat d't<iu.

D E A <^V A T I L I B V $ L r B. T. ,^

Deamphibiis bipedibusviuiparis. cap. v.

trm,&form:. yarietatem prope mcredibilu eiufdem artificii monftra obuerfantur. Quis cnim non
adm^retur quod ab antiquis de Truombus,Syren:bus, Nerdd,bus,Naiad.bus,ac p Wque aSs ma

rorTndoi"f oTVr T" T^" ^'^"^"'"" ^"^^ P"'^"^ quMam,quod recenL Plmms , Ti^e!
nopnncpi ab Oiyriponenfiumlegat.s nuntiatum fuilTe, vifum, auditiimque mquodam fpeca
T itonem concha canetem.qua nofatur forma: Imo^ neque falfam Neradum f.bulam ex Smanr^
qua fquamis modohifpidum corpus, humana'mque effigiemhabere circunfertur ■ quarumTtum
njonentmm ganuum triftem quofdam accolas audiuiiif refert Phnms^

luaT^A T^ ' ^r'' "r ^T;^ '^ ^""'i"" '^ P'-^'^'^"^-- ^"--^ mo-ftrorum nonnul os fe
ahquando v,d,irequidamexfanaifs,ma.vu^, noftr^que rel:o,onis pnncipibus viris fuis fcHpti!
tcftati funt . quinetia rumor eft,poftrcmis hifce d.ebus in No^uapia, ab liifimta popuf 1^^^^^^^^

'us diutAi::;Lmr,7^'" "/r '"''^ "'^"^ '-"^^"^ f-e:qui pofteaquamSdl mfr" 1
lus diutifsime ambuia(ret,confeftim in mare ie proiecifTe . Quod fere ad Phnii teftimoniil accedit

nl^mtb t^aml ""^ 'T'''^'' °^'^"^ '^^^"'^^"^" affirm^vifum ab his. q m G aZn m O^^^^^^^
UiScendinat^^C^d""'"'"'"" rinnlitudine.nodurn. temponbus na-

NeTue W ouoot^ n ^ ^''T ^"" '"'f^'''' P'"" = ''^' ^^"""^ permanfiiTet, enam mcrgi.
Nequehoc quoque pr^termittendum , quod in Bataumisannalibusdepifce Epifcopo fcriptum

RoS,^fi7:R: r,^T^"\V^'"^"" '^^^ ^^^"^^'"^ Amfterod^amus Gilbe':. Eo
niraualen V H ^ P°i.°"-^ oblatum:cuius corporis magnitudo. facics ac cultus tahs eratom-
nino,qualem v.demus Epiicopi cuiufda Romani,fua mitra,fui'fq; rehquis ornametis induti figura.

c.in.
/

23 PETRI BEL1.0Mr! CENOMANI

Verum ctiam ex Pomeranico in quendam lacum eiufdem regionis pcr inundationes maximas
pifcem mulierem captum,&ad Edam,eius regionis vrbem,deportatum,idem Cornehus fcripfitrcui
ad muliebriamuneraexequenda,promptitudinem quandamfuiflcrecenfct,atqucaIiquotpoft an-
nos,cum eius loci muiieribus vixilTerfed ea nunquam loqui potuit.

MONACHVS PISCIS.

Monftrorumfuperius enumcratorumfiguram acformam quibufdamin locisrepcririfacilecre
diderim,fi verum eft quodde Monacho pifce in Noruegia apud Diezunt appcllatos populos,iuxta
oppidum Den Elepoch repertum fuifTe tradunt:cuius formam fequens figura te docebii.Trestatum
dies vixifle aiunt,ac nullam voccm edidilTejprafterquam fufpiria qua:dam, fummumocrorem aclu-
aurcfcre'tia. Ex quibus omnibus, qux etia ludens natura facere pofsit,nobis facile cofiderarc Ucct.

»E AQ^VATILIEVi II B. X.

Pidura pifcis Monachi.

39

Clm.

40 PETRIBELLONIICENOMANI

De amphibiis quadrupedibus ouiparis. c A P. V .

Amphibiorum quscdam^etli quadrupeda fint, hoc tame a fuperioribus diflant, quod oua pariant

atque exdudant, ex quibus etiam paruis,ingens interdum animal afllirgit^vt mox in Crocodilo do

cebimus. cui nos oWfimilitudinem Scincum,&: Cordulu adiungcmus.ac quia de ouiparis amphibiis

a gebatur, locus ctiam hic idoneus vifus eft,i n quo teftudines ac r anam fluuiatilem defcriberemus.

CROCOOrLVS NIL O T I C V S.

Crocodilus, nomine ac forma omnibus ex sequo notifllmus : Niloticum animal eft, amphibium,
quadrupes,lacertofigeneris:ouiparum,pifciuorum,exparua originein maximam molem crefcens;
dentibuslongis,exertis,pe(ainatim vtnquemaxillafinfixis,quarum fuperior tantum moueri con-
fpicitur-.linguapro corporis magnitudine adeocxigua, atqueinferiorimaxiilxita inh^rcnte, vt
folum eius vcftigiu effe credas. NuUo efthominibus vfui,fed magnxillis admlrationi ,magnoquc
detrimento potius: vt qui veluti lachrymas edens, viuos deuorare exiftimetur. Quamobrem croco-
dilo nodu diiique infidiantur indigena;,eiufquccutim falitam ac tomento conditam noftris merca-
toribus diuendunt.Ea eft rugofa,muItis in tergo luberculis armata,fubtus l2uis,furfum verofeflili-
bus fquamis afpera,ingeti cauda prxdita, coloris vndecunq; cincricii: a qua vatta ac breuiora crura
emanant: pedibus in quinos digitos diff^iflis, robuftiflimis acpraflongis vnguibuscommunitis,qui-
bus terreftria animalia,atque adcohumana corpora difcerperc creditur. Huius figuram multa vete-
rum numifmata rcferut, multaeque vrbes pellcm eius ad infignem plebis admirationem, in palatio-
rum eminentioribuslocis collocant : cuiufmodiLutetix in plxrifque facris xdibus , atque adeoau-
laforcnfi maiorevidemus. Caeterum Crocodilus Niioticus,cuiu$ mox piduram cernes,terra$ in-
jcrdiu, noiau paiudes incolii , quatuorque hycmis menfesinediatranligitinfpecu , atque oua parit

DEAQ^VATILIBVS LIB. I

Circirerfexaginta,anferini.fere fimilia^candida, qua^terr^E ^reniio commiffa eiu.

ur.A.untpr.tereatrochiluauemacimoddpufillam,apertLormiSr^^^^^^^
re.eiulqidemiumpurgamentisviuere. iiciuiscrocoa.il

. KpoKoJ^iKog, Crocodilus Niloticus, v« Crocodilc.

4»

caloreexcludun-

ifaucibus inuola-

PETRI BELLOKII CENOMANI
CiLOCODlI.V$ TERRESTRIS.

Crocodili ecnus aliudeft terrcftrc tantum,haudita proccrum, .tgypto atque Arabix pcculiarc,
«liQuis anitnahbus infenfum-.lacertam proucaiorcm,ac maximam c& dixeris : a qua tamen prx-
ter duritiem,ac cutis firmitudinem hoc diftat,quod caput,crurumque articu bs , atque adeopedum
diPitos fquamofos scrat. Vcrumetia- a Nilotico Crocodilo, hoc difFert , quod cauda habeat in clauat
modum tubcrculis eiatioribus afperam, qua corpora quibus infultat,atrocif$imc diuerbcrarc credi-
tur;huiu$ forraam fequenti piaura condifccs.

r.

D E A Q^V A T I r I B V S L I B.

KpoKoS^HMg xipffojQ^, Crocodilus terreftris, Crocodiltterreflre.

45

FEtMBEl.I.ONII CENOmANI

44

ICHNEVMON.

adduai veteresjchneumone inter amphibu ^°«^^u ^ex ve a^^^^^ cum Crocodilo

ris eft,ac noftrts lacubus 6c ammb' Lutra) "- ob xd p.ftur^ "tem M^ corpore , eode'mque pilo,
confpeaam hoc loco proponerejquum efTe vifum eft^ ^^JeTamTratam effe diceres: cuius ea eft
recurtis pedibus,nigns, capite oblongo,nare prom nuh^^t^^^^^^^ ^^^^^^ ^^^^^

natura, vt dormientiCrocodilo magno impetu m fauces ^""«'P^''^' ^^ „^aitur : alioqui ma

?ca"rquaabundeexaturatus,Crocoda.vet^^^^^^^^^^^

Pnus eft ^gypti ferpetium depopulator. ^^""^''^'l^^^^^^ vulpo noftro crededum

D E A <^V ATIJ.IBVS tlB. I.

l-^&jfjLUiVy Ichneumon, '^nti.e vharaon.

45

^g r E T R I B E L I. O K T I C E K O M A N I

$ C I N C V $•

Scincu. canaccu. CrocodUon.a.n.habc.c^.u.j^C^^^^^^
appcUatus cft.nulldn.que pr.tcrea --Ig-^^/J^^J^atm^^^^^^^^^^ non excedar, colore ca-

falamandra: magnitudine, vt polhcis ^^.^" ^^^.^^^^^^ diftmaus. C.tera Cordulum

dido,quibufdamlineisin dorfo puniceis ''^''^''''^'X^^^^^^^^ fcateret.

refert,mficraffiore atquc oblongiore efet ^^^-P^/^i^^^^.f ."^° ^ ob medicameta alexi-

quascupifcibusvt&lateraleslineascomunes ^^bet:fedoflibus^^^^^^^^^ ftimulosmul

^barma^,abantiquisn^W^mft.-^

tum expetitus-.ahoquieduhs not-*-^^-^ "^^ j °^*^\^iL_,,„, acfalcvel nitro inucteratos fcm-

nus,prlfertim apud Mephim, quo in ^-^^^^^^^^^rj^^^^^^^^ noftrorum mali-

cos mercatonbus diuendcre folent, quos ifthic '^^^^^J'^^^^^^ ac fubftituere folcant:

snitas,vteius loco,CorduIum vbique magno noftio mcommodo lupp

dc quo poft oftenfam fcinci figuram dicemus.

D E A <^ V A T r I, I B V S I, I B. 1.

IkJyKog, Scincus.

47

PETRl BELLONII CENOMANI

48

CORDVLVS

Coraulum Anftotelcs, xoJp.xo. Numcnius vccat,id falamandrini ampKibn gcnus,quoa pnar-
ma copolarum ofFic.nx fallo pro Scmco cxponere folcnt V imparum animal cffc compcnmus,ad-
roSralacrc^tn quo falamadriam cxcedit:Scmco multo mtnus, branchns pr.duum. pmms h^^^^^^

r hbus ca cns,caudam laxam & htam habcns.Silun modo(quoad paruum magno hcct confcrre)
mn.myquar;ofum.tcrgorcnigricantc.acglabro,tubcrcuhstamcnhorridulo,quodqucfacxlcglu-

S pTeft dipuifquc attrcdatum^laaeum humorcm vt SalamaMra cmittit,qui nanbus admotus vi-
rukntum quidpiam rcfcrat:roftro obtufo, dcntibus afpcrionbus c6munuo,digitis antcriorum pc-
dum in qulcrnos, poftenorum in quinos articulos dmifis: quod dum pcr aquam fcrtur , pinnam
carnofam cng.t,oux a vcrticc fccundum dorfum vfquc ad caudam protcnfa,,pfam ambirc confpi-
c tur qTamobrJ fmuofo corporis impulfu, Siluri,AnguilI^ ac I^urcnx modo natarc foIct^Proin-
dcquMadciusimcriorcspartcs att.nct,linguamranx fluuiatiiis modo fpongiofam habct,qua
olutinis morc fac.lc ad os adducit hirud.ncs fluuialcs & tcrrcftrcs onifcos ac lumbncos,quibus pr^-
Luc vcfcitur: ob idq^ circa fauccs quidd£ vcluti carnofum ad lingux radicem illi cxtuberat . Ca:-
tcru coftis ac ftcrno.vt & falamandra caret,ofl^'quc pro fpinis gcrit,cor fpogiofum,dcxtro latcri in-
cumbcns,cuius auricula flniftra ma.orem pericardii partcm occupat: pulmonibus caret, branchns
cnim prxditus cft:hcpatc cft n,gerrimo,ad conuexam partem aliquantulum b,fido,licnc f ubrubro,
vcntricuh fundo adh-^rcnte:rcn,bus fpong.ofis.crunbus fcrc incumbentibus, qua in parte(& circa
fp,nam)carnofus tantCim compcntural.oqui ad pcaus,& fub vcntrc totus cutaneus cft : oua gent
in bicorni vulua per ordinem,vt in viuiparis cartilagineis difpolita,qus rufo quodam adipe touen
tur,exquibuspofteaviuosfatus,cofquenumerofos,vt&Salamandraexcludit.

» E A Q^ V A T I t T B V $ L ! B. 1.

KcpcfoKo^, Cordulus.

49

Dii.

^ PETRI8ELLON1ICINOMANI

TESTVDI NES.

,^.n.nhi].inr-nm auadrupedum naturam habentomnes ferc tcftudines , quas ArU

Ouiparorum ^"^P^^^f';^ Gallia Tortuas nommat; quaril etiam figuratn

ftoteles gcnerai. vocabulo ^^^ °"f j^^^^^^^^ appellarut,vnde Eupolis obolum Cali-

chelonmm vocauit.j^x vero t ' contegantur, quia tamen lacertofi generis efle nemo nega-

p.dum -;^^J^^f^^^^^^^^^^ efr;dux.mus.Harum non^null. marin. funt.aii.

uerit,poft Crocodilorum ^^'''y^'J tcftudines Plinius mures marinos nominat,quas Oppia-

fluuiatiles,ah. X-o nen o a^s ^^ ^^^^ ^^^^.^,^^^

■ nus inter eos pifces,qui io"g»'^^ //^^^' '"^^ f peia.,x,qux(vt & rehqux omnes)dum pau-

long. ac rotundx,ambx l;t-^-^o§. ^^-^" ^^^^^^^^^ ^um externo aere(quod & vituhs

^' " ^^"^cSS^ne qurcr^^^^^^^^^^ habent,Vaturauermt . Teftudines enim in

mannis ^"^'^^^^P" ™°"' ' ?^° neceiTarium fuittcum branchiis careant, veficam quoque vt & reli-
xnari per nares fpiritum ^ '-^ Yh^ "/"^^^^^^ • ,^^, teftudinibus hoc eft peculiare,vt mortu^ hcut &
quaquadrupedat^.rreftrnh^^^^^^^^^

delphun fupin^ ^"f "^^';fo'^ maris ciuitatis frequentes vidimus,quaru tefta:,vanni

dmes omn.umaxm.as ^" P° \^^J^"J,*^^' ^3,q,,„,.Caput habebant xdmodum i-ol.dum,atqucos
bene magni ^-"rtj^^^^^^ omnes edules funt, atque optimi guftus:

^ dmodum cl marL rotund. ad terreftres ac nemorales ipfa forma accedunt,quarum pluri-
Snfro Yc^ meimni,caUce conuexo,mult. cuberculis elato,in.quah tegmine.a

D E A <^V A T I t I B V $ L I B. r. „

gyruincrcnato(furo,rigidoque,vtnnquedecliui,accataphraa:iclypeimoclo in rotunditatem defi-
nente: cauda breuiore,capite admodum duro.roilro aruiIino,fere olTeo^dentibus & lirigua carente,.
adunco,cuius margines cultelli in morem fecare pofTet.

FluuiaIestefl:udines,Aj;iftoteIeshxmidasvocai,quasacheloniisfecernercvidetur:obid(itacnim
puto}quodlatonequeitaconuexodorfoappareant.Gr:eci -mH^fMa. ■^Kana. vocauerunt PliniusLu-
tarias teftudines appellare maluit, quod luto ac cocnofis paludibus obleftentur : a marinis teftudi-
nibus ipfa tantum tefta: vaftitatediftant. Suntenimharum ,.quemadmodum6:marinarum, quse-
dam longx,alia; etiam rotund^.

Montanas teftudines Grsci op«yaf,noftri nemorales.alii terreftres appelIauerunt,omnf um lonoe
delicatiffimas,ac magis falubres:quamobrem a medicis in refumptiuo vidus ^enere,hedicis,&nTa- '
rafmo a-c tabelaborantibus pr:Ecipi folent: ofFerunt autem eas capitibus ac pedibus ab]atis,vel fur-
nojvcl tefta exaftAtis ; vel cum pineis piftaciis & faccharo fubaa-a$,ex quibus alimenti genus confi-
ciunt quod tortugatum nominant . Multse funt in Thracia,Macedonia, & apud noftro?Linouocci-
tonicosjquarum forma ad marinas rotundas,foIa magnitudine dempta,accedit.

Inauditum antiquis teftudinis genus apud Turcas e longinquis regionibus allatum vidi : cuius;
tefta rara eft acpellucida , chryfoliticoloremmentiens,ex quaTurcx cukellorum manubria cSir^-

mant^tanti pretii, vt etiamclauis aureis exornare non dedignentur.

B.ii.

$t

PBTRI BEXZ.ONII CENOMANt

Teftudo prona.

D E A Q^V ATItlBVS 11 B. t.

Teftudo fupina.

55

D.iii.

y^ ^ E T -R I B E t L O N I 1 C E W O M A K I .

R A N AE.

niiTiqueradicibus,&rub terra altc detolla '^'P"""'; , .^^^^ ^ulgus autumat.hi enim po-

^Tn?mti"nfrat:=^:i"fc

p,S:laforL.a<,..eft.^^^^^^^^^

velu» mucus,vifci modo. quicqu.a '°""°gj "«£'"""'" Z^^"d ce lin.ra^eCvt & ferpentes)

demiuere confp.ciatur . Ad quod munu> "^'"'"/'^'Xhirm J^/s^^^^^^^^ fdmira.ione d.gnum
habe.,,uibu, ipf. in.ro naturx .rtlfic.o confirmatur^^^^^^^^

DEAC^VATILIBVSLrB. 1. yy

mitim confciflaj ac nf^ras efTe dixedOgyrinos vocant , oculis 8c cauda inilgnes , qui mox in poftc-
riores pedes abcunt . Rance hepar in tres lobos diftindum eft, fub quo vna vtrinque pulmonis pars
apparet: Ifenera quoque rotundum,& paruum habet: inteftina nodulis intercepta,velicam,teftes,ac
cartera fere intcriora membra reliquisanimalibus terreftribus ilmilia.

CHAMAELEON.

"Dii^um eft ranam adChamsleoncm hoc ipfo acccdere, quod in capiendo cibo eadem ferc ni-
tatUrinduftria.Hoc autemvt certius ex fcriptoac piifiura appareat,de Chamxleonc hoc loco dice-
reinftituimus: eftenim paludibus etiam frequens animal.ChamxIeon igiturduplex a nobis con-
fpe£ius eft . Alter in Arabia pufillus,lacertam vindeni non excedens, colorealbicante,fubfuIuis ac
rubentibus maculis diftmdi-us : alterin ^gyptiasftuanis frequens, corpore,dupIo quam Arabicus,
Jnaiori:coloreinterindicum & viridem ambiguo, quem exluteoin fuluum varie commutare fo-
lct: vndeverficolorcmChamxleoncmantiqui appellaueruntVterque autemChamseleon capue eft
cnftato in camelopardalis modum , duobus vtrinque officulis jn fumma fronteprQminentibus;
lucidilfmiis ocuIis,pifi magnitudme, fola pelle conte<f}-is,vt quod ab ea extet,milii magnitudinem
non excedatradmodum ilexilibus,vt altero furfum aut deorfum infpiciente,alter,pr2eter ca^terorum
animalium morem , alio intentus effe pofTit . Iners eft animal vt & Salamandra, ncque cur-
rerevtlacertapoteft.Quamobrem hominum confpedum nonrefugit,nec facile terrctur, imo nec
morfu hommem appetit. Arbufta confcendit ob viperarum ac ceraftarum metu. Famcm odo men-
fes.atque interdum annum ferc integrum toIerat.Vndefalfocreditum eft,eum nihil edere,ac vento
ali:namcum pulmonibus magnis pcr vcntrislaicraexporrcdtispraeditus fit,ve'tumintromagno

D.iiit.

, PETRI BEI,tONir CENOMANI

impctu attrahit,eciquc intumcfcit,foramina ad nares & auditum habct Oris riftum amplum, ma«
xTlfas dcntibus fcrratis fupra & infra communitas , qualcs m Tcphloti fcrpcnte videas Linguam
U ctcm fcfquipalmum l6gam, quam alonge m infcfta.quibus maxime veicKur.vibrat & mucore
cucm^n cxtrcmo fpong.ofum habet,mufcas,fcarabeos,locuftas.form,cas ad fc adducit.Lmeam ha-
bct fub vcntre fquamuhs dentxculatam,albam, ad caudam vfquc protenfam, adcoquc =«rnfiaofe m
huiusanimalispcdibusnaturalufu,vtanterioreseius pcdcs a poftcrioribus maxm.e difr.dcant.
Antcrioribus cnim tcrnos intra digitos extra bino5 , poftcrioribus autcm tcrnos extra : intra autem
binos pofuit . Duodccim oua excludit,longa, laccrtarum modo: cor habet muris domcftici magni-
tXc hepatis lobos duos.quorum finiftcr maior eft, folhculis fell.s gram hordei magmtudinem
aon excedit,fmiftro hepatis lobo inh«rens:eius figuram fequens piaura te docebit.

D B A Q_V ATILIBVS tl

XojM^May , Chamsekon.

S7

I pETai BELLONII CENOMANX

Decartilagineisviuiparisoblongis. c A p. VIL

Multae funt cartila^ineorum fpedesiviuiparorum enim alii tam obIongi,quam plani . Ouipa-
rorum ru^A.^^^^^^^^ -^^- dicuntur^quodoirmm velfpinaru loco,qua^-

dTmrbentmedtumacflexde,qaodcar1Uag.nemvo^ Ar.ftote es cum qutbufdam ant.qu.iTi,
S4c s Smodi aquatatalA^;,.,^^ ^ c^^^ H^ appellauit,hoc eft,quodcutem nodu fpk.
dlntem ac reluc dam pr^ fe ferantNos ergo de viuiparis obiong.s prtmum dicemus , quos a plams
7p™i atque oblonga forma diftmgue^ oportebu Tales funt Carcharus Ubella,V ulpecula^S.
mia.Serra marma^Galci ac muftels omnes,quorum defcnptio mox fubfequctur.

C A N I S

archari as.

Carcharias caniculae 2enus eft admodum ferox,inter cetacea connumeratu:magnitudine Thyn-
nos fuP ran^ creditur . Marinos canes d5tmm voracuate,ordme mu!t,phci, atque

Tc^rSn refer\'rndf Afiaticorum vulgo marini canis nomen habuit,Proinde ad Z«gJ-,Sm.am
Vdpe ulSc Galeos omnes(qui pifces^artHaginei funt l^-^^^^^^^--"-^:!'^^^^^^
adelcorporis habitu (dempta tamen magnitudine) acccdere v.decur . Tant^eft apud Noruag os
LaonTud^^^ quos Perlzfifch^quaiS montanum p.fcen. d.cerent) appellatur,vt ducentarum

Srum Zdus 1^^ excedat . Exiccatos autem afferuare , atque ex eorum cadauenbus

librarum ponaus nonu 4 r^.-.umcaoitc eft amplo , roftroque in mucronem exporreao,

n,anna --"f ^^Xa^t ue capa i" vt^uoSb f e^^^is maxfll. latus fex & triginta det.bus prxditu m
^u^^^SretuI^ rxm^^ ^e^-agmta cotnprehead. dentcs : qu. fumma cft .n vtr.qu.

D E A Q^V A T 1 1 1 B V S t 1 B. I. ff

Ccntum quadraginta quatuor dentium : quorum anteriores magis rotundijpofteriorcs verb latijat-
que in cufpidcm cfFormati funt. Validi tamcn omnes,quales in Lamia defcribcmus.Laterum ac tcr-
goris pinnas longe quam in quouis fui generis carttlagineo pifce maiores gerit : quibus minor eft
qua2 adcaudam protcnditur . Podiccm inter duas pinnulas habet : ac quod ad eius caudam attiner,
ca cubitalem sequat longitudinem, eo'quc ad vulpeculam accedit,(quam Veneti porcum marinum
vocant)quod cius fuperior pars,quac vertebris communita eft, altius attoIlitur,quam infcrior quas
cr efcentis luna: figuram cxpriniit,quarum intcrcapcdincm diraidia linea cxplerc poteft.

^a

PETRI BELLONII CENOMANI

"Kvav HSi-p^i^iotg , Canis carcharias :Noruagi Perlzfifch.

! B E

A .

Zic;snam GrajC!,libeIIamLatini vocauerunt,fabroriilipnariorum & architeflorum inftrumc-
tum,cquo acpenaenteperpendicuIo,rc(3:as pr.rietum ac hgnorum facies oculoru nidlu pernofciit:
cuiuiArumento ^uod is pifcisCcuius hkpi^uram vi4cs)vcluti adamuiTim refpondeat, Oppianus,

O B

1 L I B V S 1 I B. 1.

^l

A Q^ V A T

G Uenus,/f tiuSjPIiniuSjpxtenque docliores,Zigxnx ac Libcllx nomen indiderunt ; nos vulgo Ni-
uellumappellamus: quodinilirumetuminuerfum, quia adarcus & tormenii bellici fimilitudinem
accedat,Itaii Baliftam nominare malueriJt.Mairilienics a detium fxuitie CagnolAm,atque a fe ritate
ludxum/Scfortatfis a deceptione Barateliam incerta nomenclaturadicunt. Ce:"iceus eft:pifcis,carti-
Iagmeus,rotundus,oblongus,horridus,ac plane monil:ruofus,Mediterranei ad Smirna maxmia in-
cola muft;elini generis, damnofus magis quam vt;iis. Qjjamobrem natura carneminiipida,& hu-
manis corporibus noxiam iiii tribuit ^dentcfqKquos in quinque ordines digeilos^numeroliirjmos,
planos, vtCarchariasger)t,)fubcuteadprxdarec6ditos,atq> oculos prccter aiiorumoreinpronam
capitis partem excauatos,vt deorfum potius,quamfurf4mIeonina quadam voracitate conuertac.
Cxtera pinnis cute,ac branchiis plane muflelam refert,fcd tanta alperitate non horret.

Zigxna,Grascis:LibeIIa,Latinis: Balifta,Italis:CagnoIa,Maflilienlibus.

p E T R I B E t t O K I t C E N O M A N r

6^1

V V 1.

.ubi.alem,a,qu. in.erdum '«"gi"-"-"'"^ '^^'T^SS c mm" ^0^0? Vu« ill, fubeft pin-
perpol,cna,,ar,,f.cumop^.bu^ppr.me.done^

gucdine d,uelleretur:quamobrem Italom vmgu^ p ...fticorum cbo deltinaii, e iychni,! ac

3e.nfuIfam&cacochymam carnemhabetoperar.oruma ruft^^^^^^

pelliumconc.nna.or.bu,v,le.r,^u,u<et,am^^^^^^

Corporis huius pifcis moles eft triquetra.capim lupc i' ' ^ ^ ^ lo^o

.Zor ad po.cam accedit ^^^^^^^^^^^^;^^:, hoc deil^tL fframma q\xdan.,

cxteris animalibus aures videas.eo m loco ''^}^''-^^^^^^ accommodata . Cxterum hicidiffimos.

<iumavtrinqueoccultauU.e>:c,p,end.atq.^ee^^^^^^^^

habet oculos,per medmm nigerrimo : os ^^^^^'^^^^Pf""^^ . diiTeminati.Roftra quoque

peainatmi infertos dentes exerit,quibus accedunt flf'^'^''^'^^^^^ mmores ef-

^eluti porcinum habet,quatuor foramuMbus P^^^^^^^^^^^^^Xffuo a^^^^^^^^ Caudam

fe confp.cies.Dorfum duabus pinms ^-^^^'^l^''''^^^^^^^^^^^ Ac quod ad

adimum latiufculam/urfam >" »"g"l"^^ t'" o Ih cam^^^^ ^mifo, quoru vter.

lT/^ron;S::^Sp"=

fiHittJklaiiiYel.utivterculiabfQiwe.re.videntur..

» E A Q^V A T I L I B V $

L I B. t.

A'A&)5n)aoc,VulpecuIa.

VETRI BBLLONII CBNOMAN3

Vulpccula Italica ; a Venetis^Porco marino.

» E A Q^ V A T ! 1 I B y S i I B. I, 4f

S I M I A.

Cartilaginci gcncris cit , qujc Latinis avultus llmilitudine Simia mar]na,GettUcnCum vul-
go a falcata duorum cubitorum cauda , fefce Spada dicitur: Galeo.Libcilx, Hinnulojyac rcliquis ga-
lcis ipfa pellis forraa ac conftiiutione ferc refpondens. ingrati alioqui faporis cft, nuIIiuTquc apud
veteres memoria; infignis , prarterq^uam quod aiunt, pifcem hunc Delphino argrotami mcdicinam
prxftarc . Branchias habet Galeis perfimiles , pinnafque in tefgore,.& ad latera.fatis confpicuas, cu-
tem adGaleos accedentem,(pd magis Ia:ucm.

Rumor eft,Simiac genus aliud in mari rubro rcperirirquod etii potius ad torpcdinem acccdat,ter-
rcftris tani.en Simia: faciem refert, quibufdam alis praeditam.vt ad aquae fuperficiem quc«Iammo-
do volare videatur . Sed hoc pifcis aut monftri potius genus mihi nufquam con{pe(3.um cft : prius
amem Siniia tum Romx^um etiam in Liguftico litorc aliquando vifa cft.

S^ E R. K A M. A R I N A.

SerFam,vt Xiphium, autGladium, appellauerunt antiqui cetaceum accartilagineumpifcem,
Biagnas interdum molis : cuius capiti quoddam veluti roftrum adnafcitur per medium latum , in
mucronem dcllnens : ad latcra in mulios vcluti dentcs vtrinque ferratum.m quo a Xiphio prjeci-
puediffert.Eft enim huicplana tantum,& nuUis dcntibus diftinda excrefcentia. Proinde Serra,In-
dico ac magno mari frcquens eft,noftris litoribus ignota: imo neque antiquis,necetiam noftris ho
minibus.prseterquam folo roftro(quod a mercatoribus ifthuc afFertur)vfquam compertum . Id au-
tem cft longitudinis intcrdum tricubitalis, fefquipedalis auicm lautudinis,pcr mcdium piane car-

L.i.

, PETRIBELLONIICENOMANI

dam crrore nominant.

Scrra marina , Lrf»^«« i^ Ser^ent.

D E A Q.V A T I L I BV $ L r B. r. ^^

G A L E O R V M M V L T AE $ P E C I E $.

Quos Gr^ci Galec>s,tam marinos quam terreftres,Latini autem Muftelas,noftri nullo dircrimine

fnr t T" '^^'^ m"' • "°T "^"^^" ^""^ fpecie., multa etiam nomina confequut. 0^2^

«u^ ^ ^^^^'•^'^^^^.^^^^^^"^^^^'^P^^^^^es^acuIeati aut l*ues:alii a^ maculofa cute Nebride5,qulk m^

uh ac Stellares didi funt. Omnes litorales cartilaginei generis,ex ouis qu^ intus cocitiunt viu^

cinde fcxtus muo natura. artificio emittentes,qui ?tfi generis (vt didum eft) funt eiufdem 'tamen

.gu a magnuudme,corpons conftitutfone,atque internis partibus,prxfertim vtero,pluriWm m»

em nx velxit apophyfes ad excremeti oftmm propendent,faminis folliculuf carhlaginrus oblon'
lusin vulu:e mtronu quafi teftaceus apparet : in quo albugineus humor concrefdt quem ame-
onceptum emittunt Matriculam marinam e re ipfa vulgus vocat.Ea autem tricas quafdlmTqua
uor anguhs tam multiphabus nex-ibus intertextas habettvt fidium inter fe conuolutarum fpecieL
eferant.Hancvt mehus qualis fit innotcfcat,Wc delinean curauimus. ^

E.ii.

6%

PETRI BELtOHlI ^ ^ ^*

Matricula marina:VuIgo,Cr«;.^«^ji^

Proinac.viGaleoruhiftoriamabroluan.m>cctUrnanimad^^^^^^^^

bus maiores cffe.aTq-, fenos vel oftonos, ^^]^'^^^'^^^ ^^ fatu,ou)s adhuc cru-

pcdaU longitudinc diucriis tcponbus parerc . Pcrf^pe autcm viuo cm g

DEAq^VATItlBVSLrB. r. ^9

dis & incxclufis fcatet vtcrus , fupcriorcm eius partcm, qusc ad feptum cft,occupantibus : quorum
alia dcxtro matricis cornu,alia finiftro concluduntur. At in catulis hocprscipua admirationedi-
gnum eft vifum, quod nulla ipfi fecundina contegantur , atque ab vmbilici vcnofa quadam paric
nutriantur.Ciuum enim oua foras non cxeantjCerttfquc vinculis matrici obuinciantur,amnio tan-
tum tunica opus habuilTe videntur,quo iam efformato foctu,& rimam quadam m ftcrno intcr pin-
nas, quae ad branchias funt,duccnte , alimcntum a matrice per vinculum feu vmbilicum fufcipif,
adco quidem tenuem,vt lyrse fidiculam non cxuperet . Id autem alimcntum,fecundum tcnuem ac
exilcmfidicula in quandam velutiperulafertur,quam ventriculueiTedicereSjquotanquam oui vi-
icllo perpctuo repleta effe confpicitur, cuius pofitio eft in ventrc medio,duobufqj hepatis lobis fub-
iicitur . Ac,quod ita res habeat,catulum a matris vtcro cxe<^um , fi per ventrem difrccc$,vcrum eius
ventriculum pcrpetuo vacuum ac ieiunum copcricsmihil enim per os afTumit aut deuorat. Redum
verointeftmum recrementisliuidisturgercconfpicies,liencmque fub firiiftra ftomachi parte collo-
catum,ex lecore autem nihil fellis emergerc.CLEinetiam viuum pifciculum a matris vtero fiquan-
do illxfum exemeris,atque in aquam proieceris, protinus viuere ac natare cerncs , ac nihilominus
in vteriprofundo oua permulta reperies, quorum fen3,interdum odona,craffiora,mollia,lutea,te-
nuiffima membranaconte£ta ac coaceruata,ad nouos fcctus producendos iam efTedeftinata conii-
cic$,fupcrquibus infinita alia minora,acfuturorumouorum rudimcntacernes,qua: nufquamin-
teriturs Galeorum prolis tibi fpem aliquam^adferrc poffint. Sed eft nunc de fingulis Gakorum
ipecicbus diccndum.

MVSTEIVS SPINAX.

Omnium GaleorumautMuftelorum marinorumcrafiafnmusaclongifllrauseft,quia rigeti-

E.iii.

yO P ^ T R I B E 1 L O K I I C E K O M A N 1 I

'bus ac fpinofis duobus aculeis , quibus in tergoris pinnis maxime horridus apparet : Grscis Acan"

thuSjLatinis Spinax, Venetis A:^io,Genuenfibus A^«]eo,quafi acxnamdicerent , in cuius cxtretiio

infixus eft aculeus ad pungendos boues. MalTilieBfibus ■EgMllats dicitur. Lutetix &c rcliquis litoribus

Oceani particulare nuUum nomen habet, cum vnico,vt di du eft,nomine Canis omnes Galeos com

prehendant.Huius fpeciei permuhi Lutetiam plerunquc Autumno adfcrunturmam aliis anni tem

poribus rariffimos ccrnas, tuncquidera vlnse longitudincm,crurifquecraflxtiemadxquantes: quo

temporc faminas foctas elTc^oua fuper mammis ad prsecordia continetes, catulofque pedis longftu

dinem sequareinvtero perfWpeconfpcximus.HoCacaeteris difcrepat,quoddetes longos,acutos 8c

promincntcs,&caudamRhin3e quodammodo fimilem gerat.Coloreexterno,internifquepartibus

quantum ab aliis difcrepet,cx fequcntibus defcriptionibus intelliges.Maris autem figuram ac for-

mamfequensfiguratedocebit. .v .

Acanthus,Grxcis:Spinax,Latinis:A;^io,Venetis:A^«/co,Genuenfibus:Gallicc,cfcJe»</fOTfr.

OEAQ_VATILIBV$LrB. I. Jl

CAIEVS PALVMBVS LAEVIS.

Iseuium & aculeis carentium Galeorura peculiare,ac libi veluti prascipuum Ariftotcli noracn
obtinuit.qui MalTilienflum vulgo a cutis colore Palumbus appellatur: hunc enim folum A«oy ^i)m.
Differt a Spinace,quod etfi afpera cute conuefl:iatur,tame aculeis caret . Ab Hinnulo vero^quod cu-
tc rainime fit macuIofa,denteTque acutos & raros,diflentam caudam & admodum latam, ac candi-
dum hepar prx fe ferat.Cstera,non vtero modo^aut mafculorum propendentibus apophyfibus,fcd
reliquis ctiampartibus cum aliis conuenit.

G A L £ V S H I N N V L V $.

Lscuium Mu#elorumaIterafpecies,"Nei3o/?apudGr3ECOS,apudLatinosauteHinnuIu$, ab albis
maculi$,per eius cutem ad dorfum vndecunque difperfi$,nomen habet.Mafniienflum vulgus,apud
quos frequcntifrirnum eft , tiiJfoUm appellat : Oceano noftro nullo feorfum nomine ab aliis fecer-
nitur,cum tamcn multum a csetcris diffcrat.Eft enim roftro latiore,naribus patuIis,ore magis capa-
cijdentibus obfcuris atque obtufis,vtin RaiaflalTada dicemus:coIore candidiore,corpore roiundo,
& in longitudincm protenfo.Atque hac prsecipuc nota a Spinace differt , quod inter duas ani pin-
nas & caudam , tertiam quandam minorem gerat , nullis aliis prarterquam ftellato Galeo commu-
nem.Porro carne prseditus eft fapidiore,ac mcliorisfucci:cute admodum glabra,hepatc quoque ni-
gricante,atqueinduos lobos diuifo,prjtteraiiorummorem.

E.iiii.

7*

p^THt BttLONII CENOJ^AKI

«^/Jf .^Gr«cis:Latinis,Galeus hinnulus . Maffilicnfibus^L^ Mok.

G A L E I

$TE LLATI.

MaftcUqu.«agcnus aff,gnaru„. Gr«i.,uod Ar— -^S^^^^^
^^.«Larini S.cUarc:Oppunus i cu.e v»^^^^^^^^^^ ,„ p,f,„ .

r/j:;ruru"ft;o"L':f/ftS,::::5±^^^^

Exitialcfacit vulnus Pamhcra tremendis
,.. Dcntibusintcrra,fluaumagi$afperaPonto. f u.; tionarn Dcrooliendi»

DBA^rATILIBVSllR. I. |^J

«ligcr, 8c recurtuj , quem vulgus Maffilicnfium tiuattum du^uerum y<iC9X , cuiuj figuram f roximc
liic cerncrc potcs.

G»Icus SteIkri$,maior;MafriIicnfibu$>G«rff cMgttr.

Alius vulgaris , & paulo magi$ candidus , qucm' poft Guattum oftcndemus . Tcrtiuj Tyr rlieno
tantum(quodfciam)litori cogniiu$,carni$ iucunditate acrcdoleniia caftero$ exuperan$.Quamob-
rem Romanum vulgu$ GuAttummufcarotum nominaujt . Nunquam is fcfquilibramexupcrat , ftellu-
lifque vt &ioto corpore can4idioribu$ cft confpicuus . Pfoindc duabus Roifctarum pi^uris con-
tcntu$ eri$.

74

PETRI B^LLONII CEKOMANI

Galeus Stellaris,minor:Vulgo,Ro«U"e/fe.

GALEVS CANICVLA.

ximum tamcn.& mmmK ""1"™"'™"^;'.';„=^^73 admodum arp«a , fabri. noftris lignarii5
maiorcs,acu.ior=sja,,ores^crena.oshab„ -u „ u„^^^^^^__^

Bonminuscxpemur.quamapudltalosKhn ^^^^^^ ^^^^^^^^^ ^,^^^^^

rrc^uda pinnatn oftendit.C^tera cum reliquis conuemc.

D E A <^V A T I XI B Y S L l g. r. ^»

M.V$TEI.A,SIVE lAMPETRA.

Galcorum gencris eft, qua: noftris a lambendis pctris Lampetra, vel Lampreda dicitur - quSJ
.^ntegrum fere diem orefuctifo,denticuIis circumuallato, faxis, quemadmodum & pkatis n^uium

<iaui fic mhsreat,vt ea lambere videatur.Hanc Grsci, inquit Galenus, Galconymum & Galexiam
appeiiarunt:Latini Muftclam a maculati huius nominis quadrupedis tegminis fimilitudine. Huic
pilci Plmius proxmum menfam poft Scarum tribuit^ac Murenae smulum cfTc affirmat Fujt cnim
apud ^n«quos(vt & Acipcnfcr)inter pra^cipua. authoritatis pifces .- fcd Murena ^quorea tantiim ac
ipmofa eft Muftcla autcm& fluuialis & marina repcritur, amb^ prorfus cartila^lnri nuanqu^m

DononcumfdamfluuiatiIisMuren.mcminiirevidctur,cutfpinfvnicamcfrctr!dreS
Snrnf^'"''^"^^^^"^'^''.^ "^" t""' • C-^----"- "cochyma cft naut! ^c^
pue mfenfa,dum tcmombus fcrc triduum inha=rcns,caudam in contrarium vertit, rece'nfquc pica-
^ nauis latcribus piccm lambcdo fic infigitur,vt nautas ab itinerc rcmorctur.FIuuialis eft duplcx-
maior,in Illyrico f,nu,ac pcr ftagna binominis Iftn frcqucns: Gallics MofcII^ acLigeri,atque adco

ccdft vt" JPP;^^^"^)."^^'!""^;"^"':"^^- Minor,vix palmi longitudinem, pollicifqi craiTiticm cx-

"xfr^que^^

ic n. n fc iT A ^^^P'-^'^^^""^ R«"^^"J' Lampredonem Parifim, Lugdunenfcs l^ueUan, vocat.
Poteft lu^lt ^"^^^^ §^'^"^ in maiorcm dcgenerare credat , vnicum hofnobis argumentum cfT;
l^f'Zi '^'''^^^^^ Porro maio.

t« Lampctr* fuis fcxlbus diftmgui folent , quaru(fluuiat.lm pr^fcrtim)mares, expctibilior« funt.

7^ PBTKI BElIoKII CENOMAMI

ditas habcnt.Maculofo alioqui funt ^^^^^^^il^l^^^^^^^^^ qua hoc ctiam

remdcfmae/ubtuscandido,vndecunqueglabroatqueangui^^^^^^^^

habent commune , qu^ per longitudmem diff,^^^^^^^^

confpiciantur.Cor habent fub branchiis ac ^'''''^'^'°^^^^^^^ vnius tantum lobl,

giofrac pr^tumidainclufum. ^"brotundumciccns c affitie hep^^^^^^^^^^ ^^ ^^^^^^^^

lllecarens. MinorautemLampetrafufcumhabcttcr^^^^^^^^^^

do angulofum, milii magnitudmc. Vnicum ''"^''X'°'^^^^^ nuIUs habent laterales

catumleliquumcorporisinfaminismam^^^^^^^^

pinnas , fmuofoque impulfu natant,vi ^*^"'^"' ^' ^"'J" '^,,,^!,^^^ in vrbcm deferumur,
capt^que perpetua aquaimraergi,ci.m qaa ex longmquis partibus m

r^e.V.A^C.Gr^cc:MufteIa,Latinc:Lampetra,V«lgo:GaIlice,L.«/>rc,..

DBA^VATltlBVStllJ. I. l7

Decartilagineisviuiparisplanis. CAP. viii.

Planoj appcllamus pifces cartilagineos (nequisin ipfa diaionum intcrprctationc dccipiatur)
oui taquam plana aique expanfa manu in xquorc natant . Sunt enim & plani fpinoCqui codem
quo cocl.tes raodo,& altero niaante oculo temonis in morem hinc &mde feruntur,m quo maxi-
me a latis difFeriit;qui etiam fi plani fint,tamen ita non incedunt: fed proni quidem.atque eo paao
quo remos in aquam immergimus . quamobrem his quidcm naiura oculos vtrmque m latcr.bus
capitisfquamoforummoredifpofuit.De pUnis igitur cartilaginibus prsditis.hoc loco tantum d.I-
fcremus, rcliquos fpmofos in fuum locum afferuantes . Huius generis funt, Squatma,Squatroraia,
Raix omnes,Bo$,Torpedo vtraque,Paftinaca ctiamvtraquc,AquiIa,Lamia,5cRanamarma.

S Q^V A T I N A.

- Rhinam Gr«i,Latini Squatinxm,GaIIi Angelummarinuni vcl Angclotum vocantrquod binis
alis vtrinque expanfis,quedam vc.uti Cherubum rcferrc videatur.Magnus cft pifcis,ac loge Adna-
tico ac LiPuftico,qu^m Oceano maximus,vt apud Vcnctos ac Ligures quadrag.nta interdu Iibra-
rum pondus excedat. Cartilaginofus eft,viuiparus,contraaiore acIongiorc,quam Raia aut Pafti-
naca,corpore,quaternis alis ad latcra comraun.tus eft:capite fcre circinnato,ore firmis dent.bus cit
cumuallato.in Ranx raarinx fpecicm .Id autem habet antrorfum apertum, non autem parte corpo
ris fupina vt Raix ac Galei.Quinetiam quas branchias Raia^ fupina parte oftedupt,eas Squat.n* m
laicr.bus,GaIeorum morc,prx feferunt.Bis fingulis annis parit Squatina,incipiete Autumno fali-
cius,& circa vergiliarum occafum,fcptcnos aut odonos fingulo partu cmittes: cuius pellcra pilca.
torcs Itali prius glubunt.quamforo exponant. Ea enim alTuIisdiftenta^&exiccata.fabns Iignanis
ad opera perpolicnda.vt & Canicularum apud nos,pelIis vtilis eft.

78

PETlt! BEILONII •ENOMANt

V'ivii,Grxcs: LaUne,S(]uatina.Gallice,A»g;irjO« Angelot demer:luiis,SqUi^t>..

SQ^VATRORAIA.

Antcriore corpom parte Raiam.pofteriorc Squatinam refert^qui pilcis Gra:cis Rhinobato$,La
tinis Squatroraiadicitur jquadam veluti vtriufquepifcisconcubitus enata coniedura.Cartilagi-
jnetfseft, planus,Oceanoinfrequens, Genuenfibusac Venetis peculiaris, apud quos Squ.itrolinw ap-
pcilaiur.Huius figuram apud te facile coniiciesjfi quidemvtriufguepifcis hictibi depilli formani

DEAQ_VATlLIBV$ LlB. r. 7^

diligcntcrconfidcraucris.Arpera cuteprxdituseft,lignis perpolicndis vtilis/ub qua^candida atquc
tdulis carocontinetur.

RAIAE MVLTORVM GENERVM.

Raiam Latini.Grajci ab oflea fpina,qua: veluti rubus,fecudum corporis medium ad ipfius cau-
dx extremum pr£etenditur,/ia7jy,quafi rubum,appellarunt. Huius pifcis tres tantum fpecies Arifto^
teles c6ftituit:Raiam,qujc magis eft comunis: LaEUiraiam^cuiuscutis eftljeuis: & Siellarem,qu2 ftel-
lulis albis eft diftinda.Nos auiem fex Raiarum difFeretias aliquando"percepimus,non nomine tan-
tum vulgarf,verumetiam guftu plurimum iuter fe difFerenies.Omnes quidem carlilaginei generis,
planas,pinnis carentes,extremacorporis latitudine natantes:quarum maribus geminum quiddam
circa excrementi oftium propendet.foeminis genitale muliebri eft fere confimile : habentquc carti-
lagineum aliquid in vtero,quale in Galeis diximus, in quo humor ad oui fimilitudinem confiftic.
Branchias parte fupina gerunt,vt reliqua fere cartilaginea plana : omnibus os fubtus parte fupina
fitum cft. Q^uamobrem nifi conuerfae refupinentur,cibum corripere nequeunt. harum fcctus adhuc
pufillos Galli Papiliones norainant.De his itaque nos figillaiim hoc ordine diccre oportet.

tl A r A P R O P R I E* D I C T A.

PeculiarenomcnhabctRaia,qujE Romanorum vulgoVerofa vel Perro/rf,Mafrilienfibu$ cUuellata
Gallis Rrf«* boucUu vocatur. Notiorcaquidem, quam vtpluribus explicaridebeat. Nonenimea
liuis eft,nec multum fteliata, castcris omnibus vbique notior ac delicaiior . Cuius figuram hic tibi
proximamhabcs.

%o

fETRl HB1.LONII CEROMAM*

B^3of,Gr«ci$:Raia,Laiinis:Vulgo,R.^eio«c:<^ltali$,P«r.p,vclP.rr^^^^

» E A Q^ V A T I X 1 B V S t r B. iu &

t AE V I R A r A.

Lxuiraia tongc inferiorem cxteris dignitatem habct.Eft cnim carne(fi ad Stellarcs confcratur)
concodionimagis renitente,&faporis ingrati.Hanc Maflllienfcs Tlajfadam a Ie<ai tegminis fimiiitu-
dinc , Romani Falfam ueUm, a carbaforum forma appellant . Dentibus cft obtufis , cute fubtus la^ui,
Paftinac* modo,roftroin faftigium afrurgcnte, prona parte albida/upina fubnigra, taduiquc ali-
quantulum afpera, omnium fui gcneris pifcium poft bouem maxima: a quo ipfa corporis tenuita-
te,roftro,fpinis,vncinis,cute>dentibus & ore diftinguitur.

Eft & Miraktus,Lxuiraiajfpccics,qux pro Raia mterdum vcndi foIet,fed in tantam vaftitate nun-
quam excrefcithabetis duas jn tergoremaculas,Torpedinis oculata;fimiIcs, hocq; prxcipuc Lxui-
raiam imitatur, quod Ixui cute prarditus eft: veriim hoc etiam ab ea diftat , quod lineara in tergor«.-
hamatam,& adcauda; extrcmum produdam gerat,vt cxfequcntipidura confpicies.

F.i.

«1

fETRI BEtLONIl CENOMANI

Lxuiraix co^nomento, Mitaleii delineatio.

D, E A <^V A T I 1> I 8,V, S. L X 8. I.

Afteria,{iue Stellata raia.

SteHatas appellant raias tum Gr2ci,tum etiam Latini, quoH earum tergora lituris albicantibus
iint varicgata:cuiufmodi ea eft,quam Romanum vulgus Kometam vocat.Eft autem Miraleto maior,
multafque in tergore maculas rotundks^, Miraletiiituns perfimiles gerit : tamen eft cute afperiorel
crafTiorequecorpore , cuius caudapermukis veiutifpinis horret . Csterum,guftu acfjpore nihilo
eft afperis raiis mferior.

Raiajftellatsquoddam gcnus Romanum vulgus A»-:^;//rfw vocat,cuius dentes obtufifunt.quem-.
admodum & vUffad^e- : a qua hoc prxcip.ue differt^quod cute.fit afperiore,& fteUas multo quara Re-
»«4. 1.atior^es acpauciorcs habeatv

• Eii.

84

P E T R I BE L L O N ! I C E N O M A N t

Ba^f a^p/^^oRaia ftellata^aut ftdlaris:Ko,«.r.,Italis.K4>. citdc,.

' D E A q^V A T I L I B V S X I B, T. t$

B O $.

Bo$,vaftiffimum Raiarum gcnusjlatiflimum ac raagis amplum efl::vnde illud Oppianij

Batidefqueboumgenus vfqucprotcruum. Etalibi,

Incola boscacnj,qui vafVa molemouetur

CorporiSj& latos Ccfe diffundit in armos,

BilTenis magnos cubitis porredus in artus.
Vaccam Ligurum vulgus appellat. Parifinis nofl:ris(apud quos frequetilTimus eft,fed nunquam fn-
tegcr:tali$ enim e litore deferri no poteft)nuUo aiio quam Raia; noralne agnofci*ur: quod eius qui-
dem caro non modo fapore,fed & colore, atque adeb infertis cartilaginibus,maiorem Raiam prx fe
ferat.Proindc truclbus eft dentibus,atque in han^modiiinflexis, tribus ordinibus in maxilla difpo
fitiSjiifque mobilibus , ore maximum ricium oftendente : vncinos vtrinque ad capitis latera gerit,
permultos quidem cos,& ad caudam incuruatos .Colore cft lotius corporis liuido,nullifque macu
lisaut vncinisdjftinfto.FallunturquiBouem marinum cornibus prscditiieirccenfcut : nihilenim
tale in eius figura percepi,quam hoc loco proferrem,nifi tot Raiarupiftura abunde tibi fatiffaceret.
Pifcem hunc Oppianus homicidamcognominat,quod eura afferat vndis immerfos ac natanies ho-
minesjfua corporis mole ac vaftitate fuffo,care,nec liberam iliis refpirationem permittere.

R A K A M A R I N A.

Tyrannidcm in marino litore maximam exercet,quie a Grxcis judh^» ^ ^a.Tfuyjg SetieLTJiog,a. La~
tinis Rana manna diSta. eft.Grscam autem vocem Mafliliefium vulgus adhuc imitatum,B.<«'iroi«w»,
«omine a Bairacho dctorto , appeliat.Burdegalenfes a pifcium, quos dciiOrat^ multitudine,pifcari,

F.iii.

fet L L d K I I C E N d M AN 1

nos nominat ) a-pud quos ingcntes huiufmodi pifc^s fff J"! ;?;f/^^^ ,,^, infpcaione,qui

atque horridumcorporis afpcaum,D.abolum marin^^^

Epirum 6C ^g.umm.re mcolunt, V^-na^^^^n^^^^^^^^^ ^PP^^^'^^"^ '^'^'"

in fagcnis cap.atur,vt piices,quos recens '^'^^'fj'''''^[\^^^^^^^^^ intcrtextiJ,

to a pedibusfquos fub vcntre geminos hab«,ad Ran^ P^^"f "^f "^^^^^^^ cft plana,oblonga»

quibusvcr.liLlecfthuncinRan.modum,pcrmarsfu^^^^^^^

carne molli^vnde iUi Malth^ nome cft : trcs cubitos m ^l^l^l^f^^^^^^^^ ffe vidcatur. Hoc

dccuquc l.ui:or^ tam vafto,vt ma.imum ^"^^^^^1^™^^ tan^n,atq5

habet cum Squatinac6mune,quod bmas -^""^"f ^^^P^^/^Sc. Tin quoreliqua cartilaginea

in fummo mag.s d:ftcntas : gra^dta ^-^'^?'^'^^^^^^^^^^^ & in-

quina habcnt.Os ante caput,Squatmce modo. 8" ^''^^^f ^o^^^^^^ conucrfos : pinnam paulb
?criorcmmaxillamambicntcs mobncs,albos,oblon^^^

fupra maxiUam fuperiorem admuabiUs naturas : ^'^'y^^^^^^^^ mult^ longior fit, atquc

guudmi.,perordincmdifpolitisuacommumtamv^^^^^^^^^^^

fn extrcmo veluti peniciUum «^^'"'^/"""Xit.auad a ^1^^« cocno immcrfa(cft cmm .ftua^

MollitixnomenMalthxqusfcrrcvidetur,
Exitii ignaros pifces fic rana maligna

D E K Q^V A T I t I B V S^ * r B»^ l, gj

vnam,in gyrum,vt & cauda,crenatam . Ranas marinse caput , pelle (JenudatumjCrocodili caput re-
fcrt , in quo binos calculos rcperies pIanos,taIpinum pedem , aut fcrupulum medicum referentes.
Cartilagineorumarinorufola creditur ouaexcludere. Vuluamhabctin quolibetlatereduas vlnas
longam,raulti$ anfratJibus circundudJam, terrcilris ran^ modo : veficam quoquc Dclphini veficse
tnulto maiorem.Eius hcpar in quinos lobos diftinc^um cl^,quorum duo vtrinque ad latera protra-
huntur.Fel autem ex ramo a Pyloro & Ilco prodcuntc emergit : ftomachum gerit , & intefiina car-
nofajienem rubrum,circinnatum,a ftomachointer eius renes dependentem. Cartilagines in ran»
totidem numerantur,quot in quouis Scheleto , oflium terreftrium aniraalmm formam referentes,
fcd prorfus medulla carent, prxtcrquam vertebra?. Totidem ncruorum coniugamenta in eius ccre-
bro(muItum tamen Iiquido)numcrantur,quot iii reliquisanimantibuj»

F.iiii.

t»

P^TUl BtX.XOlltl CENOMANI

B«><.K.f ^.<iM,Grxcis:Kan. marina,Latims:Bi.«o/o«,.««o,Itahs.
BWdroj,Mafrilicnfibu$;Prrcb««4»,Burde^alis.

to 1 A <l^V ATltlBVS tlB. i.

't O R P E D O.

TofpcdOjGrsccisblim N«tp)cii (Iida,vtroque vocabulo re ipfa piicis flaturam explicate^quod fua
frigiditate torporemmanibusinducat. Graccorum vulgus Margottrem appellat.Venetis fere igno-
tus pifcis cft: qui fi nonnunquam illuc veniat,Sgramphi nomen habet,Rom:K non alio quam Occhta-
tell<e nominecognitus . Litoraliseft ac cocnafus,GaIiico Oceano infrequens.Burdegalis notus,apud
^uos Tremble appcllatur,quafi tremulam dicerent : quod mucofa ac glabra cute,eaque molli ac fri-
gida,comredantiumanu$ effici&t tremulas.Primo afpedu Rana marina velPaftinacam rcfert,nifi
multdeffet rotiidior. Huius pars prona ex cinereo albicat:fupina raagis cancfcit:roftrii nullii haber»
fedeiuslococrenagerir,interduolatera parteanterioriimpreffam.caudam brcuioremquam Raia:
aique vt in Muftclis difpofitam,(fuIcat enim sequor in conirarium) ad cuius radices duse pinnulac
cnafcuntur,multum in naratione adiuuantes, Oculis eft cxiguis,paite fupina,vt in Raia collocatis:
fub quibus duo vtrinque foramina in gyrii crenata funt.Os habct pronaparte patulum,in crefcen-
■tisluna: figuram,dentibus obtufis,multipliciordtnedifpofitis,anteriori tantrim parte comunitum.
Brachias gerit duplices,vtrinque quinas,fei pro corporis magnitudine ma ximUtTi-Ca:terum,vfque-
adco eft lenta carne,vt nifi frigatur,faporis fit admodum mgrati. Adhucfri(3:a,non indurefcitjSgcr-
rimcquccoquitur.Febrem,extremisartubusadmota, expellcrecefent,vt&fluuiatile'Tincam,quam
in FuUone poftca defcribcmus.Viriufque auiem Torpcdinis pronae ac fupiax formam fecuens pi-
^uratibi oftcndit.

9^

FETEI BEri.ONIl CEMOMANI

Narcc,Gr«cis: Torpedo,Latinis: Sgrampho,Yenetis: OcchtdteUa,Romzms:
Tro»W^Burdcgalis:Tre»»PrJ/"f,Mafrilienfibus;Tor^iMf,Vulgo.

t> E A Q.Y A t T t I B V « X, I 6. 1.

Torpedo fu|>ina.

*»

PETKl BE l t ON! I CE N P M A N I

9*

TORPEDO OCVLATA.

£orcfex,atqueinterdum fcptcm.autco mmus «^^^"l^^'^"^^'^^ 3"f^X autumant. Vcr-im fi ab
farama;pc1lau.t:atqucidcognomenadMclanurumpon^^^^^^^

oculorum pulchritudine & magnitudine Mclanurus «^".^^»";/;/ Y\ fupcriorc multtim diftam,
vctat quominus a multorum oculorum ^?'^'''^''''^^^''^^^ magnitu-

ctiam oculatum appeilcmus. Ipfa etenun didio oculorum rnuituud^r^ _^^ P ^^^^^4 ^^^^. ^^^

dinem fonaf.quanquam etiam vtrumque fignificarc P^";/;;' .\ n ^ ^ahuc hodie,nemine do-
videtur)rigidiores fallantur,ipfum vulgus Romanum latis "^^»" ' ^ Torpedo non magnitu-
cente, OccLeUa dicttur.V crdm de hoc,in Mclanurolatiu • C^temm h^c^ ,,quc mter-

dine ac fpecie tantam,vcrum ctiam carnis lentore «'^^'"^"ir;"'"' ;,, ,„ iJiedio tergorc prx fc fert.
dumfeptem oculorum maculis ab eadifFcrtrqiias ita ^^^"^^%«:. --„c poluifTe :alioqui naturales.
vt neminem piftorcm iudices reftius aut cxadius quicquam cttingerc p
oculos paruos habct,ad fuperius defcriptamTorpedmem acceUentes.

DE AQ^VATIllBVS riB. f.

Torpedo ocuIata,Occ/M4rtf//<r,Rom*is .

9S

j,^ ? B T K I » E I, L O N I 1 C E N O M A N I.

PA?TINACA MARINA.

^uibufdau. ^'^^^^:^^^^^Z:^^ L in ^.oUJo nul-
jore freque„tiffima eft)nuUo pmerqua i>.aii „ ; otculiare nomen habeat.vbi Taram ro-

fo difcnmine diuend. folet.quanqu, ^"^'^^^1'^^^"^^"^ .otud. no^en .nd.derut.
tundamappeaa^addifcrimenAqu,lx,quanimoxdelcribem«.cu _ ^^^^ ^^^

PueH:"crgfcptfp:il"":egiturcuiu.d

aS.eaibica,,plur.Lsveluuftrii, per ^''"'.'".%-^^;f'^'^„^^^^^^ vncinis in,

!e.s,atqueadcaudamprrfertim{quamrad,c^ Paft,nacx o^^^^^^^^

SjrumdifpofitisfcatetemVtraquev^roP^^^^^^^^
na,at,expaderefolet,inquoTurturem™arrcrea^_ _ ^ ^ ^^^^^^_^^^

ttur)exerit,ac aecumbentem,autn capuur,arngu.iv.iui

Nafcitur cxtrema cauda impcnctrabile tejum,
V»raiucp'a&tli,Otaliseft.&c«nofisgaudet,&Carid,bus,Gobionib„s,Aphiis,&Ca„cris(quo.,

D E A Q_V A T I I. r B V S L I B. I. jj

pcrfope in eius ventriculo rcpcria$)vefcitur . Hepate eft admodum amplo, quo(quemadmodum &
Aquilx>in dolium conieao noftri pifcatores fua fponte eIiquatum,pro oleo vtuntur.

. Gtxcii,rpl^Yi Latfnis,Turtur & Paftinaca marina:VuIgo,R<«yf; Burdeg.T<rero«A;

MaiTil.acGenucnf.Ffrr-j/f^Romanis^Brwcio.

P E T R t F E I. L O H 1 I C E N O M A H »

9'»

AQ_VlIi.A MARINA

PaBnacan.aior,vee..bu. Cr.as.^.Latin. A,u.Un^in^^

;:s^SsriS%a:^i-aionguud.n^

Lgua vtetcs Italica,RoiJ,«.,hoc eft bufonem ^«^"XXJ^^^^^^^^ infulam aiiquando-

cau«unt.P.fcis eft Adriaticofam infrequey uam^^^^^^^

captu ac dcpiau,cum magna adm>rat,one a ^^'^'^."l**^^"' "/'^"^''"l dccipiatur, illud vos.

inLra- antequi hk proponamus,tje qms "T ^"^^^ «XX'^^^^^^ a^ lacus di-

adm^onitos velm.,marm£ Aquna^ab h.c qmdem aheraeff^^^^^^^^

uagari folita.cuius ea cft natura,vt p.fces ^'^''^''^ ^'^^^^^^^ Grxcis ^^;^'.^r,La=

fummo aercdeorfum m aqu^ profundu '^^^f';^^''';'^^^^^^^^ fsumhSvodt.

linis Off.fragad>citur.vulgus noftmO#r.,r,ltal.,LacumLernanu^^^^^^^^^^

C:.tcra,vt ad maioris Paftinacx dcfcript.one redeamty htorahs eft c canoia c^^^^ fupern^,quam

vcl M,lu. oculos ac roftru refcrece:dcntibus fic m -^/' Jjl^\"^;^X,^^^

,„fern^..is vclut. latior.bus tabeihs ordine trafuerfo '^•^P^^^'^^^^^^^^^^^^^ gatim ipfo

fuperne quidcmliuctjukus autealb.cat.Cauda.lheftadmodulonga quam^^^^^

/ p.fce adduao aufcrm.ob vencnati radii noxa,qucm in altera ^^^ "^"j^ (^^^^^^
t? foi<;nt,,Ytacut.ifliniu$ alhi fapor altcruip facile.obtundat,.

OEAQ^VATItlBVSLIB. J. ^7

Kang^htXonJtogiGrxcis: Aquila marina,Latinis: Tarafrancay^quitanis-.AquilonefKomznisi
TtfcerattOyGcnuen.Ghus:?.oJ^o,lllyriis Italica lingua vtentibus..

P ET H l BE 1. L O N 1 I C. E N O M A M I

98

A M I A

invtraque '^'^'^\\f"^""'ZZlX', Jftrifabriaurariiplurunum v.unmr: linguas fcrpem-
nenlibu!,aique ad laiera crenatis. quious .0 J.nHbus ac maxillis maenum quiftum

nas falfo appellam . L-^^-^^f^rf ^^r/^ZobrTma" ro atque argen.tvulgus .ndu-
tVfot^SLToq^fc^o^rurmcog^nitus^ei* p.iiis Genuenfibus ac Neapolitams vetert
famSapp» not1ffi.nus:CUtus ca rne vel-ci minim^ ded.gnamur.

Dc cartilagineis ouipaiis. c A P. l x.

Ombus,fpinis.acfqu^misp,fces^^^^^^^^^

tionedcfc«bemur. , i v « t o.

Sturio matinus «fiuui«ilis pifcis, oinntom fu. generis c«tUagi„.orum,longe dclica>ffimu.

D E A Q^V ATILIBVtLTB. f. ff

eftrqui G. cum antiquorum pifcium nomenclarura conferatur^fortalTe Latinorum AcipcnferijGrje-
I corumque Helopirefponderevidebftur.Qu^oi tamen temcreaffirmarenon au{lm;tum quod Lati-
' norum Acipenfer,&: GrscorumHelops,raro:.bantiquis reperiri foIerent(vndeillud Porcu in au-
remScipionisapudMacrobium,Vide(inquit)quid agas,Acipenferiftepaucoruefthominum)tuni
i quodpufillieiTeni Acipenferes antiqui: quamobrem Venetorum vuigus Porcf//«i«appell3uit. Pli-
nii prxterea Acipenfer^vnus omniumfquamis ad o$ conuerfis,c6tra aquaecurfumnatat. Q£,a? cuuk
Sturioni minus conuenianr, controuerfiam hanc iis relinquemus, qui rebus obfcuris paulo curio-
iius addid:i,etiaminteriora maris acfluminum,pauIo liberalioreingemoperfcrutantur.Eft igitur
Sturio,Tyrrhenoatque Adriatico mari infrequens, P6to&:circaMa:otidem paludem frequentilTi-
mus:quibus ex Iccis huius oua,qux aloqui nigra funt adueda, atque in moJem ingentem coadta,,
falita,&cadisinclufa,apud Turcas,Gra;cos ac Venetos di'.:enduntur:CtK/rfn'«»i appellant. Cuius ge-
ncriseft etiam aIiud,rufocoIorepr,rditum ,dequo in Cyprinodicemus . Protnde Sturione Tanais
abundat>quodflumen Afiaticis Tana.ipfc quoquepifcis viilgoX/ric/?/ appellari folet . Exiccatusau-
tem vclinfoIatuSjfaleconfperfu^j/Scinlogiores aiTuIas diffifTus ,Grscisacquibufda Italis ontimum
cdulium pra:bet,vt crudis eius afTulis cum ccpis vulgus vti foleat . Integrum pifcem Cyprii Mora-
nam vocant: AlTulas autem,vulgus Italorum Jpinalia, aut co corruptius ,jc/5«j/jrf vocjt : quodtotunv
huius pifciscorpus inlongum pertergoris fpinam,a capite ad caudam diffindere foleant. Acquod
cx huius pifcis foIli<:ulo,fecundumfpintE longitudinem expanfo, Tanais incolx colbm conficiunt
(quemadmodumex Herodoti StrabonifvcAntaceolobidgenerali quodam vocabu!o,collam appel;
Ianr,diftinguntqrfturiones Caffaspopu!i,in CoIhmXirichi,ColIam Merlini,Colia Morona,.&:Col-
lamZuccha. CsEterum frequenticr, delicatior,acproceriGr nobis eft Sturioex Ligeri ac Rheno,.
quam ex Oceaiio^aut Mediterrane.o mari,vt noilra.niemoria aguimontem Argum.Frauc.fco KegU

CAl.

VQO PETRl BELLONII CENOMANI

decem & o£^o pedcs longus aliquando fueritoftenfus.Ea eft porro Ponticorum,A<Iriaticorum>GaI-

licorum ac Germanicorum inter fc differentia,quje magnitudine, craifitie, cutis afpentate, & fub-

nigro , fubfuluo , aut argenteo colore diftingui poflit . Qu_od autem ad huius pifcis deicriptionera

attmet, hoc animaduertendum eft, Sturionem tereti.oblongdq; eife corpore, inter rotundos ac pla-

nosambigenti: vt quifubtus quodammodoplanus fit,dorfo verofemirotundo ; Sequanicus acLi-

gerinus adultus,tres interdum orgias excedit,Gakum pifcem pinnis ac forma referens,exili corpo-

re,hirtafurfum pelle,deorfum plana ac la:ui,apud Ferrarienfes ac Bononienfcs argenteo colore ful

eens, dorfum & latera tribus veluti carinis dii^inda oftendit.In dorfo,ocVo quafi ofTicula cultella-

ta prominere videas: in latenbus autcm vtrinque, alia o£to & viginti,calii duritiem prs fe fercntia,

a brachiis ad caudam exporreda. Cseterum,oblongo roftri mucronc prxditus eft,porreda'mque ha

bct frontem , atque in pyramidem afTurgentem . Cirrhos duos obIongos,myfti modo, fub mento

oftedit.fub quo diifiilam barbam eiTediceres: os ei fub roftro fiftulofum vulpeculse marinae modo.

Promde totius corporis compage ad Galeos accedit : fsd habet Galeus branchias cure contedas : hic

vero,opcrimentuni veluti fpmeum,fquamati pifcium generis in morem,atque oculos pro corporis

moie admodiiparuos ger.t.Branchias fimplices quidem, nec vfqueadeo rufas habet:nullifque den-

tiumrudimetis prxd tus eft,imonequelabiaexafperatapracfefert: non enim pifc;bus autconchis,

fed muco potius,aut aliis Ixuioribus , quinetiam fabulo & arenulis,vefci credibile eft. Q^amobrem

naturailli ventriculumduri{rimumconfecit,adeoftridetergoriinh2erentem,vtnifi diiciirum inde

euelli pofTit.Obquam etiamrationem os illiin tubimodum fiftulofum eft,qu6 facilius terram ad

imumefFodiat,habetque ocfophrvgumvndiquein rugascontradum,Iinguam denfam&: craiTarn.

Ac quando ad internas eius partes ventum eft , cor etiam fpongiofum ac triangulare pericardiO in-

clufum oftendit;iecur ftoniacliiifulciens,uiduoslobosdiuifum;obiongo$ quidemeos/ufcos atque

D E A (^V A T I I. r B V S t T B. T. 15,

in gyrum cremsaliquotdiftirKaosrquorumdextro lobo veflculafellijitaacirutacfl:, vtnulla fcrc
appareat Lienem ftomacho fubicdii/ubrubrum, 6cin V literam efformatum gerit,inteftina vali-
da &crafra,tribus tantum fpiris conuoIuta.Huius autem pifcis effigiem exfequcnii pidturapotiusj,
quamiuftammagnitudinem confpiccre poteris.

Sturio,Latinis:VuIgo,E/h<rg;f©»:BurdegaIis,CrMf.

A T T I L V S.

Sturioni magna expartc refpondetpifcis cartiIagineus,Ferraria? frcqucntifnmus,inter Padi di
uitias merito connumeratus , quem hianum vulgus vocat , quemque puto antiquoru effe Attilum.
Ingentis cftmagnatudini$,C2etcra Sturione tam intcrnisjquam externis partibus rcfertrhoc dempto,
quod pro cminentioribus ac callofis iliis elatis tuberculis,quibus Sturio quinis carinis prajditus eft,
hic ftigmatis tantum liuidis , fef&iibufque m3culis,in cuteminus afpera^ adlatera iitdiftin^us.

C.iii.

.,0t > ^ T "R I B E L L O K I I C E N O M A K 1

Prxterea vnicam tantum pinnam ab ano ad caudam gerit : Sturio autcm dnas habet . ^^»«^"»^.> <*^
Attilo prominetoblongum, fiftulofum,fublongo etiam nafo :fedcarnenon eft vfqueadeodelica-
ta vt Sturionismecenim tanti in Ferrarienfi aut Bononicnfi foro pifcario venire fokt.Capitur imcr-
dum fagena,cucurbitis fulta,& tranfuerfum in amnem conicda^prxcedentibus vtrlnquelandalns,
in quibus pifcatores Attilos fecundum rapidi fluminis curfum in fagenam cogant . Pilcem iltum,
Padi alumnura ac peculiarem inertia pinguefcere Plinius tradit,quo noftra Gallia^atque adeo Oer-
mania & Hifpania caret:taUfque eius eft figura,qualem depidum vidcs.

Attilus pifcis.Eridano peculiaris.

DEAQ^VATILIBVSXIB. I. I^.

ICHTHYOCOLLA.

Nullo.aut admodum paruo nutriedis corporibus noftris eft vfui, qui Pontico vulgo CoIIanus
pifciSjBononienfibus Copfm appellatur.Valet autem ad conglutinadas omnis generis chartas^atque
inftrumenta mufica , reliquaque lignaria incruftamenta,qux teflellato, imbricato, & vermiculato
cperc fiunt. QjJamobrem ciim a,ntiqui nullum aliud nomen peculiare habercnt , quod huic pifci
imponerent,partem pro toio accipieiites ichthyocollam, vt & Itali Colfnfcem ,3i. vulgus Colabuccum ap
pellauerunt. Qu^anquam ex multorum alioru pifcium folliculis IchthyocoIIa fieri foIeat.Ferraricn-
fes(apud quos,pro Sturione, nequiffima Ichthyopolarum impoftura interdum vediturjquum eius
caro multum inferioris fit nota;) pifcem ludaicum nominauerunt. Eft Italise flaminibus Eridano,
aut Pado tantum peculiaris: Herodoto a magnitudine qua cetaceos pifces £cquare confpicitur, An-
taceusrPomponio quoque Magnus Y;ocitatus eft,ac Borifthenis incola • Eft enim pra^cipus magni-
ludinis pifcis, Sturioni & Attilo cognatus, qui quod quatcrnis veluti barbis ad labia fit communi-
tus,ab iis qui Tanaim incolunt , vulgo Barhot* dicitur. Germanis,apud quos fcxcentarum librarum
pondoexDanubioadue<^umconfpeximus, abingenti,& quafi cuiufdam paruulxdomus magni-
tudine , Hyperbolice H.tufen didus eft . OfTibusac fpinis caret,obIongamque ac propc teretem for
mam refert;hoc a Sturione,atque Attilo proccipue dilTides^quod roftro careat,magnum oris ri<^um
ftx feferatjfitqj fublutea,dura,l;«ui acglabra cute coueftitacarne. Projnde oculos pro corporis mo
leadmodum exiguos oftedit.bina'que ante ipforumcanthum,parua atque apertaforamina.pinnas
in tergore duas,ad caudam ereclas,fub qua tertiam videas podici vicinam.- ac brachia veluti fpineo
tegmine comniiinita,Sturionis modo : magis tame bifurcam habet caudam, praccipuaquea cxteris
pifcibus notadifcernitur,quodpaul6fuprafpineum operimcntubranchiaru,quodam ad eius late-
raimpreiToforamineperuius fit.Mirueft, collamexfolohuiuspifcisfolliculoacapite adcaudani

G.iiii.

T E T R I B E 1. L O N 1 I C E N O M A K I

t,er fpina. longituainem extenfo in Ponto fieri,c^m Diofcorides ex ventre pifcis cetacei con fe refe-
per ipmx ^°"S"3 . , • ichthvocoUa exprimctes,H4«/-« plofrn nommant, quam reccns ab
"r* ^rTZ^S^fz^^^^^^ '^ "- - P°"*° tr£fmittere folent.

ipfo pifcc detraaam ^g§'°™"^^^^^ Gra:corum vulgus in deliciis habet , Moronam appellantesj

Carnem autem hums 'Jf^^^l}'^^^^ f ffe putat: a quo tamen quantum hic pifcis

Sf=^^^^^^^^^ ^'^^''^ vid Jus,onendere Ubet.

IchthYOColla,Grxcis:Collanuspifcis,Latinis:Ferrarienfibus,C.Kce:reliq^
Ichthyocoua,v. j^^^^.^^^^^^. 3^^t^^^^G„nianis,H.«/e«:Fiandns,Ba/ic/;.

DEAQ^VATItlBVSLlB. 1. io;

S I X. V R V

Tdithyocollamrefert,qui Grxcis a motus caudx celeritateitlurus dc Silurus,Oppiano,ab am'-
malis terreftris fimilitudine,Hi£ena dicitur:habet enim velutiiubas quafdama ceruicedeorfum cx-
porredas,quxtotamip{ius caudam ambiunt.Byzantinum vulgus,apud quos frequcns cx Slrimo-
ne confpicitur, antiquam didlionem retinens , GUgmm ab infigni glabritie nominauit . Pifcis eft
fluuiatills.haudita delicatus,cuiuscarofale condita,pra:ter alimentu,eumetiam vfumprxbet^qubd
Ipiculis corponbusinfixis extrahendis fit vtilis .pellisautemjqua: inmorem anguillx Iscuis , fed
multo magis dura eft,contegedorum Turcarumtympanis^mcbranse loco,infcruiat.Caterum Ago-
num Mediolanenfem referret , nifi maior effet : atque etiam hoc dempto , quod Agonus caudam
fcorfum a tergoris pinnis feiundam habet.Hiajns autem cauda,Corduii caudae fimilis eft,quemad-
modum &Corduli anguillx,qui tres pilccsin natando corpus m fpiras aguntferpetium more.Ve-
•um etiam confufos in ore dcntes habet Silurus,multi$ ordinibus in maxiUa difpofitos:os magnum
5c amplum :branchia$ vtrinque quaternas,eafque duplicesjnouiflima exceptaifelmaximum ieco-
ri annexum,niaiorque in fluminibus quam in squorc cuadit,in quo etiam rarius rcperiiur. Huius
pifcis efu,ex fua: legis inierdido,ludxi abftinent,quod glaber fii,& fquamis careat.

De cetaceis ouiparis fpinofis. c A P. x.

. Spinas habcnt,oflium loco,aIias aliis maiores,qui fpinofipifces nominatur,quorura nonnulli
stiam cetacei funt generis. Omnes tam magni,quam pufiUi oua pariunt : quamobrem non folum a
auadrupedibus amphibiis,fed etiam cetaccis viuiparis fecerncndi mihi vifi funt.

106 PETKl BlltONII CENOMANI

T H Y N N V S

Thynnus,vulgo Tunnus , In alto degit , Tyrrheno ac Mediterraneofrequcn$,Oceanoatque
Adriatico non itcm . Quamobrem Romanis Mafrilienfibus ac Bizantints, magis quam Venctis ac
Parrhifinis notus, externo colorc ac delineametis fatis ad Scombrum accedens^nifi quoi ille eft lo-
gemaximus,Pelamidem,dum iunioreft,magis refere's:a qua hoc vnumdiftat,qu6d Thynnus liui-
dis eft lateribus.hxc vero vndantibus maculis tranfucrfis^atque obliquis diftinaa gerit latera . Cs-
terum vterque pifcis eiufdem fere eft magnitudinis : tergoris pinnis , cauda ,appendidbus,tur-
binataque figura,ita alter alteri fimilis , vt ementes vnius & alterius magnitudmis mcertos plerun-
quedecipiat.SicThynnusPelamidem, Pelamis Scombrum,ScomberCholiam,Cholias Lacertum
refert. Magni eft apud Italos pretii,cuius faIeconditx,atquc in vfum afleruatxpartes.pro variogu-
ftatu varie a Salgamariis , atquc lchthyopolis nominari folent . Ventris enim pinguiorem adipem,
ttentrefcam a c /«rr.i»» , dorfum autem magis carnofum^c macilentum Tarentellam appellant : qux
lonoe minori pretio venundari folct.Vifum eft mihi antiquifllmum numifma Lutetis apud qux-
ftorem Grolcrum , cuius in altera parte, fpica depida erat, in altera Thynnus,Iuna fuperiorem ha-
bensrac quod fubtus fcriptumerat,( nefcio qua ratione) vocem hanc referebat philippenxe- fdvhi
co.nfpexi, protinus mihi vcnit in mentemhorum verfuum, quibus Amphilitus apud Herodotuna,

ilc vaticinatur,

Eftnummus proiedus,item funtretiatenta,

NodemeantThynniclarofubfydereluna;. ^ -

Proinde,tr« cwbitos vt plurimum longus eft Thynnus^crafTas veroper medium, quatum vtrifquo

!> E A <^V A T I t I B V $ t I B. I. k>7

vlnisiuftse magiiftudinis homo conipledi potefl: : vtrinquegracilcfcit in remimo(Ium,pinna'fque
ad latera circa branchias gerit, fub ventre duas,fuper tergo vndccim,quarum prima,duodccim acu-
leis armata eft: atque vbi de(init,lccundam excelfiorcm,paruam fme aculeo procreat, a qua nouem
aliae deinccpj parux pinnseeodeni ordme vfque adcaudam difponuntur.Hancvero lunatam gerit,
in cuius radice vtrinque,(vt m Scaro) vnum appendicem videas.In ca autem caudx regionc,quse ad
ventrcm pertinet, mox a podicc,pinnam nuUo aculeo pra:ditam cernes, cui nouem aJi*e fupcriori-
bus fimiles fubferuiunt.C^od autem ad internas Thynni partcs attinet , cor illi eft turbinatum, at-
que in conumefformatum, robuftiflimopericardio communitum, folidum > nullifquccauernulis
prarditum,cui duo veluti meatusCfiftuias Ariftotcles vocauit)fibiinuicem infidentes iuglandis craf-
fitie accubunt,pulmonis ofFiciofungetcs.atque his tcrtium adhseretjtrachise arterijc munus obiens.
Diaphragmate fecernitur,fub quo vemriculus(vt in Delphino)obIongus,qucm hcpar in multipli-
ceslobos difcilTum ambit,quorum maximus palmi longitudincm,Iatitudinem autem duorum di-
gitorum excedit,fecundum pilorum ad ima tendens.Depiloro,acconcauishepatis rcgionibus,fel-
lis folliculus femipedem longus appendet,huicquc fupenacent emm adnatae infinitse apophifes,at-
quc in quandam vclutl csfaricm defincntcs , quam venac plurima: in gyrum ambiunt , qus rcSta.
cum intcftinorum venis deducuntur ad hepar. Pauca autem intcftina habct.caquc cxilia, ac tribus
lantumgyris in reflexx tub« modumcontona.Ca:tcraad Thynniformamcxienorcmpertinemw
fequenspic^ura te doccbic.

loS

VBTRI BELLONII CBNOMANI

©«wof,Thynnu$:Vulgo,Tunnu$,V»fo»:ItaIis,To»»j»<t.

QE AQ_VATILIBV5 II B. I. lO^

THYNNVS AlIVS» '

Liflaiti vel Gliflafn,a glabra & fquamis carente cute Crctenlium vulgus appellat, aliud Thynni
genus , bicubitalis longitudinis humamquecorporis cralHtiei, quod extra Cretam Cofanum vocant;
cotorta fortafTis a Scepano didione. huc enim efle Scepanum nihil vetat,quem Dorion Attagenem
marinum appellauit : fed non eft Oppiani Scepanus; eft enim hic Thynnus plane pelagius^in alto
maridegens,ac delicatilTimi faporis:Scepanus vero Iitoralis ac cocnofus . Diffcrt a maiorc ac vulga-
vi Thynno,quod teretior eft ,branchia'fque Pelamidis habeat, ac dentium locorugofas atque afpe-
ras maxiUas , pinnifque lateralibus , caudx ac tergoris ad Sinagridem accedit : caudam tamcn non
vfqueadeo lunatam gerit, fed magis bifuicam.Porro interiores iplius partcs,fic ad maiorcm Thyn-
numaccedunt,vtetiaram hoc pylorum qaadraginta& ampjius apophifibus in gyrum circunual-
latum facile compcnas . Eius formam tibi proponere fuperuacuumefle duxi, quod tu priore con-
tcntuseflipoflris.

X I P H I V $.

Xiphius Grsecis, Latinisgladius,&qaibufdam(inquit PIinius)Tomus ThurianusrVenctis $/><«-
liftjGenuenfibus lwferrffov,noftris Ardca marina,H:ero»(ie»»?r:BurdegaIenfibus,Gr4»J f/^rf({rf<. Cetaceus
eft pifcis,adThynnumplurimumaccede$:quoXalecondito, noftrates (quibus infrequcns eft)pro
Thynno interdura vtucur. Pelagius magis eft,quam iitoralis,Byzantinis frequensrhoc a Symia ma-
rina (quaraetiam Genuenfcs f'tfcemj};^dAm noxiiinant) diftans , quod h«c cauda, ille vero roftro lic

cg^ p E T R I B E t 1 O N 1 t C E N O M A N 1

enfiformi Proindc ^ Thynno non ipfo tantuoi roftro , verumetiamcute minus nigricante difFert.

?ubt a^ -o-m, plurim. fquam. deluefcunt.C.tera Thynnu refert.nem.

peiprcopLscrair.ie'pinn.slateraHbuM

proueaiori Xiphio enfis fefquicubitalis longuudmis vice roftri a natura exlubnus eft Branch:as h».

Lcmquit Anftoteles)oaonas,eafque dupUces:Fel item a iecore fcmotum.Oppianus,

Trigoni & gladio fuperi fortiffima dona
Aptarunt membns,atque arma horrenda dederunt.

C V

Glaucus,peIaoius pifcis.a fquamarum Colorediaus,ex eorum eft pifcmm numero qui in par-.
tes dTuidun ur plSrefque patmis impIent,Lutctr* inu.fus,Genuenfibus frequens: apud quo Ycg^
Z appertur , VeLn^^ CoL., quafl Coruulum dicerent : Mafl^henfibus & Romam. nuIloaUo
Tu/m Vn bdn Jnomine cognofcitur : quanuis ab hac quibufdam notis dilTideat^vt, pol^ea oftedc-
Suis dL eft,tranfu^erlis atque^vnda.bus luurufuggillatur :m q-.^hromd, ad^^^^^^^^^
Ta- vt pro ea pkrunque diuendatur . Proucd.or autem adeo Vmbram marmam refert (prxf.rtim

cfr^ho quem fub labro mferiori ercau habet) vt a^ pl.r.fque,veluti tam d.dum eil, '^l^er pro ahera
airumamr De hoc p.fce muha apudauthores videbis:quorum alii aiunt ipfum ^ftate medns fcruo..

Kibus delitefcere. Ouidius,

Ac nunquam sftiuo confpedus fydere Glaucui.

AUiincredibilcmGlaucicrgafuosamoremprsdicant.Oppianus^
Yt Jifccs mter Glaucus,iic prceftat amorc

O E A Q_V A T I L I B V $ L l B. U jHj

In natosjillis qui fretibus oua refoluunt

HippurOjgiadiiCephalon iullifrima turba

Decipiunt Glaucum.
Alii,vt Plmius medicu$,recefent Glaucu cibos mcIiore$5c fine mordicatione gcnefare,humoreTque
reddere m corpore pinguiores.Caterum huius pifcis color ex liuido in aureum cffujget : roftroquc
cft obtufojcuius labri pars inferior quinque exiguis forammibus, fuperior tribus tatum peruia efl.
Oculi magm & nigri,lub quorum canthis.gemina funt vtrinque foramina, dentes in maxillis cdfu-
fiatqueexigui,linguarotiida.adcuiusradKemqujEadfauces eft,circa epyglotidem afperiras qu2c«
dam offea aliorum quorundam dcntium forma pras fe fert.atque ob hoc magis expetitur Glauci ca-
put,quod m eo lapillos duos gerat medicamentis vtiles.Tergoris pinnam non habet continuam vc
Coruus,fed diuifam vt Chrom;s & Vmbrina. Laterum quoque pinnas acutas no habct,veriim qux
abano adcaudamferturreacerte robuilo aculeo vallata eft, quo icaduerfus pifces defendat . Cauda
^crit fubrotundam, ani foramen magnum ac diftentum,mulras intus lades, omentum admodum
pingue,circunfufa,ac multis in g>rumreuolutionibu$complicata,& nodulis intercepta inteftina
compledens.Hcpar habet fpogiofum,in duos lobos diftindum.-quorum finifter latior eft:a dextro
lutem lobo veficula fellis parua, pifi magnitudine,velut ex filo trium digitorum longo dependet
itque in fundo ftomachi quandam apophifem m nullo alio pifce a meconfpedam gcrit,pr^ter
juinque al;as in piloro vetnculum obfepientes. Porr6,vefica non caret,vtnec etiam renibus atque
ib his ad hanc produ (5tis vretenbus , filis tenuiflimishaud abfimilibus . Vcfcitur hicpifcis carcinis
xoiopendris,caridibus,& alga:quorum reliqui* in eius ftomacho noiinuiiquam reperiuntur.

tCi

PETRI BELLOMII CENOMAMt

Tf^mfiliucns rGcnuenfibus^F^-^rfro :Vcnetis,Corbtttox
Maffilienfibus & Romanis {3Ll[q,\mbnna.

C H R O M 1 «.

Maena eftfvt dicebamus)Chromidis cum Glauco pufillo,vt & Glauci proueai cum Vmbra fimi
iitudo.Ea putatur effe quam Athencus Chremydem,Oppianus Chremitem, Ariftotclcs Chrempum
appellat , quem inter cos pifces annumerat . qui acutiflimo auditu pr^diti funt Turdum Vencu,
V£ & Maffiiienfes Vmbrinam falfo appeUant:& horum etiam nonnulli V» cbrow.Iufaneus eft pilciS,

D E A Q_V A T I L I B r S L I B. f. llj

noftrisParifinis ignotus,{imusinLauaretimodum,mediacqueinrerIupum&coruum magnitudi-
nis:hcrbis virentibus prxcipue vefcitur,aclitaralis eft:vnde Oppianus,

Pcrmolles habitant ripas,herbafque virentes

Labrax,audaces Hamise^placidstque Chremites.
Cui etiam Ouidius eas notas dediite videtur,quae alias Phycidi debentur:

Atque iiMmunda Chromis merito viliflima Salpa,

Atquc Wium dulces nidos imitata fub vndis.
Eft enim Chromi$,et{il!toraiis, fucci tamcn gratifTimi , 5c qui non minus iucunJam nutritionem,.
quam pifces faxatiks exhibcat. Proinde tenuibus fquamis veftitur,ex auro niientibus,ac ca:ruleum
interdum colorem concinne vibratibus:bmas gerit pinnas in tergore,quarum anterior, qus minor
eft,nouem obfirmatur aculei$,ahas quoquc ad Jatera etiam acutas ac pufiilas habct.atque vna etiam
fub ano ad caudam vnico aculeo roboratam.Huius ite exierior branchia,fpinea eft,atqueingyrum
nigra, &, vt in Iupo,denticulata. Caudam habet fubrotundam,veIuti Vmbra & Glaucus.Atque koc
prsefertim areliquis pifcibus diftinguitur : quod vndantibus actranfuerfls velutilituris exc^ruleo
in cinereum colorem abeuntibus lit afperfus; quas tamen pufillum Glaucum habere diximus : nam
hx quidem inprouccliore Glaucoeuanefcunt. C3Eterum,caputhabet obtufum,maxiIIamquein fu-
periore labro veluci infai-(5am,ac quoddam ceu linguse rudimentum,dentiunique loco,fcabritiam
fub labiis apparetem.MuItis abundat ladibus circum inteftina, ac folliculum tergori annexum ge-
rit^medio geniculo interfeptu m:Vuluara bicorne,ouis vtrinque plenam : Hepar iubrubru, ad quod
fel vafculo tenui contentum , a duodeno incipiens, deferri videtur: Lienem ftomacho inhxrentem,
obloneum,tenuem,rubrum, cor triquetrum, albo pericardio contentum ,ftomachum pcr tergori&
longinidincni protcnfum,cuius pylorus odtonis apophifibus fcu appendicibus ambitur.

il.i-

»4

ftT«I B E l L O M I I CEMOUAH

Xf«/«?:VenetisfaIfo,V»r»rA»:Maflllienfikus,
V» Cfer4«:&falfo,V»>tr<»*.

t) I A Q^V A T I L I B V $ t ! B. n ^ Tlf

CORACI Nys.

Glaucoru gcneris eft^qui GrxcisiOipdmo^^Lztinis quoque Coracinus apaulomapis niVro,quam

CyprinifluuiatiIi$coloredicicur.Mafrilienfibus/7«C4r;7rf,Comcribus,&quiLemanuincoIunt(ma-
rmus enim & fluuiatilis eft )f^efce Scarpa vocatur . Grxcorum vulgus corrupte Ctral^idta nominat'

media efl: inter Vmbram & Chromidem magnitudinc : Salituris eftidoneus,quod & Galenus tefta-

turlibrisdealimentis,inquibu$hocetiamanimaduertendumcft,vbicunqucGracculumpcrpcra' '
abinterpretibusconuerrumcomperiesJllicCoracinufcribiatqueintelligidebercquemadmodum

&vbiPliniusexOuidioRhacinumpullumcfrefcribit,illicetiamCoracinumlegioporterePlinius
autem medicus hunc pifcem Coruum afpratilem vocat:faxatilem puto dicere voluilTe.AdMelanu
rum ipfa forma accedere videtur,latifque integitur fquamis, admodum nigris.vnde nomenliabet'
capite eft acdorfo in Cyprini modumgibberofo,atquein arcumconuexo,pinnamquegeritin tcr '
gore continuam,duas rurfus in lateribus mgras,& vnam fub ventre firmis aculcis vallatam quibul
Glaucus caret:calculofque binosin capitevalde magnos , quos nonnulliin pretio habere folent

HuncpifcemceIeriincrematoinmariperficiVeccnfetGalenus,cuipoftSardicamfecundumlocum
infalfamentisprxbet.-duric tameneflecarnijaircuerat.

H.ii..

Ui P £ T R I B £ L L O K I I C E N O M A N I

Ke/iawK0f,Coracinu$:yuIgoItaI.Pe/«/crfy^<j:Maflilienfibus,P«c4rf*:Vcnctij,C4rfrf«9.

» E A Q_V A T I L I B V S t I B. I. >»7

VMB&A MARINA.

1)aciivdt.v Gr2ci,Latini Vmbrammarinara dicunt,quodquidpiamhabeatintcrcoruum &lupura
adumbratum,vel quod dum raouetur, adumbragtem quendam oculis colorem iridis in morem ru-
tilet.Vmbrinam Romanorum vulgus nominat.atque huius quidem minorem fpeciem qux argcn-
tei eft Vmbrmottum. Panfinis n6alio,quam macri nomine cognitus pifcis, dumaigre,z carms(qua:
intranfuerfastakoIas(vtSturionis&Salmonis)difleaavenundari folet) candorc atque albcdme,
quam vulpus maciem appellat.nuUo enim eft ea fanguinc colorata,neque etiam rufFa apparet,quc-
admoduni^Salmonis . Mediterranei maris incolse.apud quos magis nigricat, Damam appellant u»
D4;B^,atque inter faxatiles a Galeno & Oppiano connumeratur,

Sunt vdx caute$,hcrbis a fronte virentes,
Hicdomus cft Sargisjhaec ftatio Ixta Sciaenis.
Quibufdam tamen Grscis ffmlAg appdlantur, quibus liuentium cpitheton dedit Ouidms,
Chryfophris imitata decu$,tum corporis vmbrx
Liuentis.
Cetaceus eft pifci$,fexaginta plcrunquc librarum pondcris , quatuor plus minus cubitos longus,
fquamofu$,pro quo Glaucum Romani ichthyopola: plerunque fupponere folent. Scd hoc a Glau-
codifFert,quod hic dentes habet in oris ambitu raros,firmos,acutos,promincntes,terctes, rotundos,
caninislongiores,graciliores:quorufupcriore$,infcrioribusmaioresficmaxillasinha:rent,vtipfius

parselfe vidcantur . Glaucus autem labra tantumhabetafpera:prxterca Vmbrain ea pinna quas
anoproxima eft,acuIcocarct> caudamque vcluti inangulosdcfincntemgcrit,vt Scaro &Iuiidi,
* H.iii.

iiS ' PETRI BELtONII CENOMANI

non autcm bifurcam vt lupi,neccircinnatam vt rhumbi. Cxterum huius pifcis fquaraa: veluti obli-
qus apparent,in Oceano nigriores,8c veluti opac£e:in Mediterraneo argentei,aurei,atque interdum
ab his varii coloris,Iridem,dum pifcis circumagitur, imitantes . Duabus in tergorc pinnis prasdiius
cft,quarum anterior odonis prxmunitur fpiculis,pofterior nullis:alas vcro virinque vnam & dua$
fub ventrc vt in lupo.

Calculos hic pifcis in capite gcrit prargrandes,quos aurifices noftri argcnto inciufos vulgo diuen-
dcre folcnt,appelIa'ntquc Fierre de coltque. Aiuni cnim geftatos ac coUo appenfos non folum colicum
dolorcm abigere, {ed etiam vetare,nc illa amplius redeat: atquc hoc etiam,li diis placct.comminifci
folent,nullas cos calculos vircs haberc,{i cmpti fucrint,fed dono datos elfe oporterc. Eft & Vmbra
fluuialis,GrJEci$ prorfus ignota,Lotharingi$ ac Lugduncnfibus pcculiaris,ab Aufonio celebrata,dc
qua influuiatilibus fuo loco diircrenius.

DE Aq^VATItlBVStrB. I.

.SiUtf^rt,Gr«ci$:Vmbra marina,Latini$ -.Vmbrina vel Vmbrinoito,KomAtdK
Noftris autem,DM maigre: aliis,V» D<«>rg.

"f

H.iiii.

no • PETRI BELLONII CENOMANr

L V P V $.

Qui lupus marinus in viuiparis ac monftris a nobis defcriptus e&: , nihil habet cum hoc fpi-
nolb ouiparo communc,pr3eter ipfum nomen.Hunc enim fic Latini omnes vocaueruntrac poft eos
MalTilienfes ac Genuenfesjapudquos louu<t\\o, vel quod fit adraodum vorax,vcl quod fere laneo ac
maculofo tegmme conucfl:iatur,vnde quibufdam Grscis 'fh^iyfj^oit acLatinis varius Si maculofus
appcllatus eft: alioqui huc Grxci Lauracem a voracitate nominant. quod vocabulum detruncatum
ac mutilum noftri retinucrunt,dum dicunt un Vrfr,vel^B4r.nili etiam a vario colore nomen putes
dedu^aum.Veneti Vrfro/«»>,BurdegaIenfes Lubinitm nominant . Hunc pifccm inter afpratiles connu-
merat Plinius medicus.Galcnus pelagium facit:ftagna tamen maritima, nec fiuuiorum oftia refugc
re tradit.E puflllo magnus ac cetaceus,vt Sulmo, eua*dere foIet,vt ex Oceano libras quindecim non-
nunquampendere vifuslIt.Caterumfquamis feffilibus fibiinuicemarftilTime coniunftis,peIIu-
cidis,corpori valde inhserentibus contcgitur: cftque colore fatis iucundo,duas in tergore pinnas ha
bet , quarum ea qu^ capiti vicina eft , odo aculeis cft horrida , item ad latera vtrinque vnam circa
branchias : & rurfusaliamfub medioventre ctiam geminam ac iBolIem . Lmeam vtrinquegent,
non vt Cantharus aut Sargus arcuatam, fed a fummis branchiis reda ad caudam per niedium cor-
pus delatam . Branchiarum autem legumenta fpinea funt,hornda,& fpiculis afpera , atque in crc-
nas a fummo denticulata , vt duplicatas ciTe dixeris . Os illi magnum eft atquc amplum , tcnuibus
denticuIi$confufo(feuCantharus)ordincdifpofitis vndecunque armatum.Linguamoblongam h»
bet:Carnemin SuImonismodumrubctem,quam nbftriichthyopols(dum multum increuit pifcis)
in taleolas difFiflara^SuImone carius diuendunt.Eam cnim tenuiiTimum atque opiimum fanguinetn

D E A <^ V A T I L I 8 V $ L ! B. I. «I

gigncre Galenus auwmat , fi prsfemm e mari in aquas dulces exilicrit . Casterum bis anno parerc
rolet:vndeOppianus,

At bis Lucinam Labrax toto inuocat annO.
DifcifTum Lupi corpus , hepar oftendit pallidum , in duos lobos diftindum , fub quorum dextro
vrclicula fellis auellanse magmtudine adfuitur • Lien quoquc in fmiftro purpurcus atquc oblongus
apparet: plures illi quam dux apophifes in inteftinis non videtur,a duodeno exdicntesjncque cnim
:iu$ inteftina numerofiores anfradus habent, quam S literx maiufculx figura.

Aa/5|ja|,Grxcis;Lupus,Latini$4vW»«,Venetis.-Noftris,«»B«jr:Burdcgalis,
V»e LM!>i»ff:Genuen(ibu$, V» Louua\:{o.

^9im

ItS

PETRI BEtLONII CIHOMANI

A S C L L O a V M SPECIE» PERMTtTAE AC

primutn dc Marlutio vulgari.

Multos pifces deinceps enumeraturi fumus: vulgarcm in plcrifque Europa? traa*bu$ denomi-
nationemhabentes,quorumnullumpeculiarcvocabulumapudaniiquosreperimu$:nifiquiseos

fub Afellorum phalange connumeret: fic enim omnes tam mariaos,quam fluuiaicMUt ftagnorum
pifcesjprxter cxteros fegnes atque ignauos appellaueruntantiqui:quanquam hos a cineruio colo-
re diaos putet Varro^vnde Epicharmus Psccilogaftoras appellaire vifu$ cft. Huiu$ autem notx pn-
musanobishoclocorecenfebiturquiGrscis oVoxo? ,GallisnoftrisMarlutius(quafimari$ Lucium
ab ipfa fimilitudine dicere vellent)appellatus cft:ctfi Lucium marinum impropne Corcirenfium &
Cretenfium vulgus Sphirxnam hoc nomine appellent . A Genuenfibus autcm pifcis hic Nafcllus,
prima detrada litera (Afellum diccre volentibus) nuncupattir . Mollis omnes^huius gencris pifces
funt carnis,quemadmodumMurenje,Buglo{ri ac PafTcrcs.quibus Philotimus additGobioncs,Per-
cas,Turdos,Merula$,ac Laccrto$. Hoc autem(nequis vocum afFinitatehallucinctur)inter mollcS;&

moUis carnis pifces intereft : quod molles abfolute appellentur ii , qui cxangue$ funt, nullamquc
teftam, fpinas aut fquamas habcant , etfi carne fint in coquendo dura ac contumaci : Mollis auiem
carnis,e re ipfu nominantur:qui cum fanguinei ac fpinofi fint,tamen habent carncm codtu tacilem
acdelicatam . ProindcMarlutiu$ oblongo &tereti eftcorpore,coIare cincntio,glfibra cute:incuiu$
tergore duas h ibet pinnas,vnicani ab ano ad caudam.caudx vcro pinnam rotundam oftcn^it.Cir-
rhum quoque fub mento:& branchias vtnnque quatuor . Ore eft prxgrandi,^ vcluti refciflo:Cuiu$

denres tenucs. in muIto$ ordines difpofiti^palatam vndecunque exafperant : atquc in faucibus oiii-
cula VI in dcntali exafperata aftendic.Cor ilii ex diaphragmatc intcrftpium eft pericardio mclulum-

DE AQ^VATILIBVS LIB. I. ji|

Hepar in duos lobos diftindum. Stomachus oblongus,innumeris appedicibus ad pilorum circun-
feptus, a quo ieiunum oritur, laxum ac pallidum,de quo item Ileon duobus fcmicirculis ad ref^um
dcfcedens^gracile id quidem ac rubicundum. Foliiculum ite habct candidiHimum,fpin« anncxura,
quo in natatione plurimii adiuuatur. Calculos in capite duos cadidos habet:iis propemodum fimi-
lei qui in Sparo repcriuntur- Caeteru Atherinis ac deicdamentis marinis,vt & Gobionibus vcfcitur.

oV/(r)«f,Grxci$:Latinis,AfeIIus;Vulgo,M<trf«f/»«:Genuenfibus,
N<</f//o:Romanis,Mer/«^^o.

H4 PETUI BELLONII CENOMANI

MARLANGVS^AITERA ASELLORVM SrECIES.

Gallise tam frcquens eft Marlangus,vta carnis Ieuitate,vulgari prouerbio,Iocum fecerit,homi>
nem duodenis Marlangis probe paftum,minore ab his pondere in curfu fatigari,qua rn fi fenos tan-
lum zonae appenfos geftauerit . Dubium eft mihi, an is {it pifcis , qui a carnis moUitie & candore
antiquis Grscis '3;eP/^tf7st',hoc eft Ouis feu Pecus dici confueuerat . Hoc afTeuerare pofTum , Venctis
Pifcem molle, Bizantinis Mu^um vcl Mrf^«w,vulgo Romano/if«'» appcUari. Quanqua etiam hoc vo
cabulumadpermultos alios afellostranfferant, quemadmodum Graci vulgaresfuum Gaideropfa-
rum,de quo in Callaria docebimus . Eft etiam Phycus alius ab hoc,vt ipfa quidem orthographia^fic
etiam natura ipfa longe diuerfu$,de quo in Phycide agemus. Proinde Marlangus nofter plurimum
albus eft ac moIIis,argentei coIoris,pinnas habcns fub ventre duas,atque in lateribus ad branchias,
virinquevnam : tres quoquein tergore,duas ab anoadcaudam . Cxterum ventreeftprominulo,
quemadmodum 8c omne Afellorum genus : eftquc Lutea quadam linea a capite ad caudam vtrin-
que produda , infignis , fquamifque ita tenuibus, vt vifum fugiant . rotundis oculis in media pu-
pilla criftallinis, dentibus in fuperioris & inferioris maxillse extremitate tenuibus,acutis,aIbis,ordi-
nans. Oblongo ac rotundo ftomacho,quem Gobiis in frufta difciflls, Caridibus atque aliis pifcicu-
lis pienum reperiaSjpilorumque quadam veluti appendicum feu apophifum csefarie clrcunfefTum
cernes . Proinde huius pifcis focmina: vulua quadrifariam difFinditur , quodcxtcrispifcibus non
accidit,eiufque tergoris fpina fexaginta vertcbris conftat,ac quos in capiic calculos cx aliorum con
fuetudinegerit,eos oblongos ac minime rotundos clTc conlpicies.

X> 1 A Q^V ATILIBVS LIB. I.

«J

MarIangus,Vulgo.Veneti$,P(rce moUc: Bizantinis vulgo,MK^o:Romanis,F»co:MafriIienfibus,
Vw Ser«rf«f/«.Fortafri$ eft Gr3ecorum,^'Aa7rt';& Latinorum,Ouis marinarExiccatus
pifcis,a cornus hadini fimihtudine:Britannis,Bo«r/"l;or» dicitur.

"^ PETRI BEIXONIIC, ENOMANI

AEGI.IFINVS, TERTIA ASELLORVM SPECIES.

Afellorum generis cftquivulgo AE./.^««. vel hEgrefm^ dicitur,quem nonnulli lecorinum
effc autumauerunt. Salitus aliud nomen vulgare adeptus ei>,prster alioru m morem; vocatur enim
Hadou,vocefortafrea Britannorum vuIgodefumpta,apud quos Hadox feu Hadoche dici folef

noltro Oceano peculians,reliquis litoribus infrequens.Maximam habet cum noftra Morhua vuIPa
n fimilitudmema quac^tcris quibufdam veluti maculis nigris,quibus confperfus ea,atqueetiam
quoi mmor eft,diftingui foIet.CubituIem longitudinem non exccdit : prsprandibus oculis prsdi-
tus clt.cnfta in ceruice prominente,in quo Chameleonem & Chameleopardalum terreftrem smu-

latur : qui quidem apex in fahtis magis eft perfpicuus,ex quo antiquis crediderim ^^a^K & Arie-
tem appellatu fuiiTe. Nam projter apicem, etiam g.bbum fupcr naribus gerir in terreftrm pccudum
formam. Verumetiam inhoc pifceid prxcipu^ eft admirandum,qu(idm fmPuIisbranchiis, quas
vtrmquequaternashabet,apophifes fanguinei colonVIumbrici contrafli fimilitudme Perat , m
quibus fanguis purus contineatur . Tres al.oqui pinnas in tergore gerit, ahis propemodum Afell.s
limiles.In faucibus ofTa dentibus armata oftendit.quibus qux ore comprehendit,in ftomachum fa-
cile immittit.Capite eft prxgrandi , ore amplo & refciffo : Cirrhumque breue fub inferiori maxilla
gcrit . Apopnifesvermiculorumfpeciem retercntes fereinnumerabiles fupra pilorum in multuni

gregem coeuntes exeunt:reliquamteftina aliis Afellorum generibus prope fimilia funt.Lineam in
latcnbus vtnnque nigram gerit,atque ade^maculam ad latera etiam nipram,vt fan^i Petri pifcis.
quammlequentifiguraexpreflam cernes. . . ^

D E A (^V A T I X. I B T S X, I B. I. 127

tw^^Zv, Oui$ marina:AEgre^»,o» AEg?*^»,VuIgo;SaIitu$ autem Hadou vel Hadox.

nS

PETRI BELLONII CENOMANI

MORHVA VVI.GARIS,MAXIMA ASELLORVM SPECIES.

Mirarer antiquos reruni omnium folcrtilfimos inueftigatores,fpeciem hanc AfelIorum,pra:tet
cjeteros maximam , quam noftrum vulgus Moluam aui JVlorhuara vocar, prxtermififlc, nifi exifti-
niarem Grxcos atque Italos,ciu$ penuria multum laboraiTc, quum ajioqui noftrae regioni non mi-
nus atqueHarcngusfit frequens.Vtplurimum iefquicubitalis eftlongJtudinis.latitudinis veropc-
dis vniu$:ac dum recens eft,guftus optimi,& nutritionis fatis falubris. Tres fupina partepinnas ge-
ritjprona duas,ab ano ad caudam protenfas; dorfo eft cinercis ac fuluis maculis diftin(^o: cirrhum-
que vnicum fub mento vfqueadeo grandem exerit, vt barbam effe dicas: radium vocat Ariftoteles;
oculoshabetadmodum magnos .-vnde illud vulgareLutetianum inftolidos, quiquecum magnis
fintoculisprajditi,nihiltamen vident,Morhus oculi.Huiuspilcis intefrinaj&folliculi (quemadmo
dum & reliquorum cetaccorum)ichthyocolls conficiends inferuire pofTunt .- reliquce partes inter-
naeadCalIariamaccedunt:dequaproximediflerenius.

Morhua vulgo noftro ab Anglis defumpto,MfrW, Afellorum maxima fpecies.

1>E AC^VATrLIBVS LIB.r. 12»

ASELLr SPECIES ALTERA CRAECORVM

vulgo Galdero^faro diSta.

Afinum piicem verterc polTumusjqucm Creticum vulgus Gaideropftrtim vocat.Indigena; ad por-
tam Veneris Pegorcllctm , Genuenfes ac Mafiliienfcs MM/^f/itw, puto Ariftotelis &: Galeni eiTe Calla-
riam . Pifciseft ad Marlangum noftrum accedenSjGrxco atque ItalicolitorifrequentifTimus , intce
molliscarnis pifces conumeratus: trium mterdum pa)raorumIongitudinis,ac crurishumani craf-
Ctiei: colore ex liuido in opacum abeunte, fquamis Poiam vulgarem referentibus. Duas in tergore
pinnas geritiquarum minimajcapiti vicina eft: prxtcr quas aliam rurfus ad caudam vfqueproten-
fam liabet,ac rurfus ad iatera vtrinque vnam;rotundam,fub quibus poftremis crafliores ac carnofi
quidani cirri, bifidiconfpiciuntur .huius quoque caudse pinna rctundaeil: : cirrumfub mentoha
bet,maxiilas mobiies^dentes confufos,vt & afinorum reiiquum genus . Sed hoc ab iis differt , quod
in labro fuperiore,macuIam oftendit in cordis figuram denticuiis circunfultam,Iinguam albican-
tem,& in cufpidem efformatam.Proinde branchias diffendit vtrinque quatuor, fub quibus cor de-
htefcittriquetrd, pericardio vtin ccEteris pifcitus obuolutum . Dediapliragmatehepar pallidum ac
fere lacfleum appenflim efrintreslobos diuifum; cuius pars finiflrajCasteris maior,veficuIamfeilis
oblongam admittit : tertius lobus fuperfiriei flomaclii incumbit . Lien illi eft languineus, gracilis,
obIonous,dorfoincumbens,a ventricuIodependens,quemproptervor9citatemprxgrandem vidf-
mus eius fere figurct ,cuius eft paftorum inftrumetum , cui cornutce m.ufsc nomeii eft.In Pyloro ad-
modum multje funt apophyfes,vt quinque & triginta faciie connumeres . Eius inteftina non am-
plius quamtribus reuolutionibus circunflexa funt , antequam ad re«3:umpertingant : prarter qua?,
feficula quadam cxteris afinis communi prxditus eft, gemino veluti follicuiotergori coniunf^aj
/ LL

,ET»I BII.«.ONII CBNOMAMt

,„l"lUcommoaioris na.a.ionis vrum cxhibere credi.ur. C«crim>c pifcis SardeIlis,Boop,s.Tra.

Yencvis^VegorcUa-.hmiqnorutn Callariam effe puto.

ALTERA SPECIES.

GALEAVENETORVM,ASELLORVM

Vt nobis frequens eR Merlangus f.c Veneds f ^^--JP-^^^t^^^^^
communem effe video.cui vulgus AdrutKum,^alex n^^^^^^^^^

f.periusdercriptarn^«,uead^^^^^^^^^^^

accedit: noc tamen ipla ^^^=g"""'ij.V.' ^^^P/^.i^ „_,„^, ,,,^,^ .iJ.e conteda eft, capite magis pla-

atque

no,

laceribi

D E A Q_V A T 1 L I B V $ L T B. T. Ml

veluti cirrulos referentes .• pinnam cjuoque aliam carnofam , a medio dorfo ad caadam vfque pro-
dudam : ac prseter hanc ctiam aliam ab vmbilico ad caudam abeuntem, quam circinatam, moller»
ac nicram habet.Cor illi fub branchiis,vt in aliis Afellis,triquetrum delitefcit,fed paulo magis tur-
binatum:Hepar ftomacho incumbit,duobus lobis praditum. Ventriculum ctiam gerit oblongum;,,
pyIoruminnumerisapophyfibuscircundatum:aquointeftinatribusinflexibusc6uoluta,adanum
demittuntur.Pcritoneumilliargentcicoloris eft: Vuluavtrinqueincornuaprominens, permultis
ouisrcferta,inter quasoiTiculummembrana obuolutum,caput aquilas referens comperimus . fol-
liculo quoque,commodiori natationiidoneo(vt& casteri Afelli)pra:ditus eft:qui latiori fpina:par-
tiincumbcns,durus,gIutinofus,&pIurimoflatu diftentus apparet.Ca;terum,ciuscaro paucis fpj-
nulis referta eft,vefciturque Apuis,Caridibus,& omni pifciculorum gcnere.

GaleaVenetorum. ClariamraarinamelTeputo.

Ijl rETRl BELLONII CENOMANI

ALTER GRILLVS VVLGARIS, ASELLI

rpecie>,ad Tragum antiquorum reduda.

Mollium Afellorum clafTis eft , Italorum plerifque Grilli nomine cognitus pifcis , palmum ex

Mediterraneo non excedes:carnis admodudeIicat^,Romanis antiftitibus in dcliciis habitus,a quo-

rum vulpo pro Coc^ro accipitur, aique interdum ab ichthyopolis eius loco fupponitur. Cui fenten-

tijeego quidemfactieaccederem,nili ab hoclongedmerfa eflethuius(quam mox videbis)capitis ac

pinnarum effigies . lllud enim quaternis cirris barbatum apparet : Ux vero carnofa: , integram in

gyrum caudamambiunt, acmulta nigredineperfundutur. Verum quidem eft,lubricam ilUpellem

elfe, Anguillse ac Coflgri modo^fcd rcliquse notse ad Anguillam accedunt. C^amobrem tam iiicerta

eft mihi huius pifcis nomcncIatura,vt vix in promptu quid de hoc ftatuerc poiTim^occurrat . video

enim communem Grilli & Cogri apud authores appellationem eflc ; & tamen hic GriIIus,Congrus

non eft. Scio prxterea Venetos,fuperius defcriptum pifcem,atque hunc q_uoque,Galeam appellare:

fed^hicpifcisMuftelafit,ipfiusquidepinna:caudaambietesacnigricates,ipfa'quecarnisinman

ducadoiucunditas pIurimureclamat.Audio qui Tragum antiquoriieife iudicet: de quo Oppianus, ■

Menides,& Tragi fimu[,& Atherinavagantur.
Quorum fententiis facile aiTcntirem, nift plane mihielTet iguota.ex antiquorumfcriptis, pifcis
Tragi defcriptio . Hoc vnum mihi compertum eft (quod & vobis affirmare poffum) pifcem hunc,
moUem&delicatum, Afcllorumeffefpeciem^abaliis plurimum diflldentem,atqueobid peculiare
nomen libi promeriui.Porrolinguam habetparuam,acutam, cor Trigoniiruberrimum : hepar,ad
fmiftrumlatusexporreaum : ftomachumoblongum, pilorum permultis apophyfbus circunda-

B E A Q^ V A T I L I B V S t T B. I. . Ijj

tum;a quo trcs inteftinorum reuolutiones ad anum pertingunt, lienem,rubrum atque oblongum,
Cxtera ad reliquos Afellos,aiquc adeoipfa voracitate accedit.

Grillus aIter,falfoCongrus,quibufdam Tragus,AfelIorumfpeciej.

-,/</-^ ////-////// //// // // // // // /^^^^w*-S^^

iiiH;!i;i!UilWlll

C O L F I S C H

ANGLORVM.

"Nefcio qua ratione pifcem hunc BritanniCc nominauerint, nifi dicas eidemhunc illisefTc
vfui, quoinPontoid Starionis genus, excuius folliculo ichihyocolla conficifolet .Huius autera
Afellorum fpcciei ob id tibi propofuimus effigiemjquod a reliquis ipfa caudjCjquam iunatam ac bi-
furcam gerit,forma difliJfbat^qua? caeteris alioqui rotunda efle folet.Cjeterum ex co tradu Britanni-
coadnos dcfertur qui ad Holandiam fpeftat: pifcishicprouectus ,alicuius pretii eifefolet :paruus
autem,carne eft plane iniipida.Squamis contegitur latioribus,quam quiuis alius fui generis:tcrgo-
re «Jl nigricante,ventre candidiorc,atque ab eius capite adcaudam;atraxn lineam produ dam habct,

I.iii.

JJ4 PETRI BELIONII CENOMANI

«d latera alfquamulum inflexam : pinnaTque reliquis fui gcncris pifcibus duriores ac robuftiorcs,
Proindepopularis eft^atque omniumralitoruminferioris notx.

Colfifch Anglorum, cuius caput hic tibi non oftendimus, quod id ne apud
Anglos quidem (apud quos fane peregrinus eft)no-
bis vfquamfueritcompertura.

D E A Q^V A T I L I B V S L I B. T. Ijy

PERMVLTAE ALIAE ASELLORVM SPECIES A N T I Q_V I S INCOGNITAE:

nobis enam peregrin2e,Britanni$,atque adeo Hollandis ipfo tantuni nomine diilindsc.

Maximus eft apud Britannos & HoUandos Afellorum quseftus,quorum tanta eft in eorum ma-
ri copia, vt poft {ax regionis ratuntatem, etiam alias longe remotas non fine maximo ve(5bigali ex-
pleat.Hos pifces faIitos,prajfcrtim maiores Morhuasac Merlucios generali vocabulo StocUfifch, qua^
H vcrberatos pifces appeIlant,quod tanta fint ficcitate poft inibibitu falem,vt nifi magnis, frequen-
tibus,ac diuturnis malleorum idibus diuerberati^dilTolui non poffint^quo facilius coquantur.Nam
etiamantequam Merlanpi condiantur , longo tempore exiccari folent, vnde ficciores euadunt.
Q^amobrem tunc quoque Bucl^hor,id efljCapri cornu appellantur.

Verum particularia qu^dam nomina hifce Afellis attnbuta potius nobis hiftorix defcriptione,
quam populorum^apud quos frequentes funt,Iibidinem ademerunt.

Eft enim Heberdum,pifcis ita nominatus ab oppido Iflandia:, a quo ad Scotos primum, deinde
ad Britannos peruenit : magni quidcm nominis apud Anglos, vt qui pr^ter gratum faporemlatis
{efe diffundit artubus: liuente furfum tcrgoris colore fub ventrc candido: cauda quodammodo an-
guIofa:tribusfurfumpinnis,inferne duabus,abano adcaudam exeuntibus infigni.

DelicatilTimus omnium cft qui Britannis vocatur Ricfcr holUndjqm{i verum ac genuinum Hol-
landicura dicerent.Huius eft eadem fere cum fuperiore forma,nifi latior ac breuior efTet.

Cseteium,ichthyopol3eLondinenfesfaIgamariorumaccetaceorum Britannicis,autetiamHol-
landicis nominibus vti,ad AfeIIorumdiftind:ionemcoadi,ficeos peculiaribus quibufJam vocibus
nominare folent; LingffchfSchclandifchfifchtBrmmerffcPj, ixnef conm ffch,M(rUndflch,Kotffch , Ueruelf

I.iiii.

PETRlBELLONirCENOMANI

pifcium naturam indicant.

FALX PlSCtS ANTIQ.VIS, a.VOD

fciam , incompertus.

Vcne.orumFalccantfquis(v,pu.o)minu, cogn.to.aiireram . ^"^^'^"f^""';';;^^^^ ^,i ,S.s in
Lumgeneraacced,t)& glaber,atqueoblongasMta tamenar, ag neu , v,^^^^^^^^

quoJdL veluti glutinum refolua.ur.Vnde ab omn.bus ^ ''^"^f "«' =^"P ° ^"^ ^7;;,^"it noftri au-
form«(quaruft,camFalcemal,quopaaoi,ni.anv,deturnom^^^^^^^^

tem litori planJ inuifus eft : ac quanquam al„s a \'""°;"°"°^'^f'^^"^^ plerique vocantkertum
™enautproptereiusvilita,em,autcapi.is,urp,,ud.nem(vndeMa^^motm^

nomen fib. adip.fci nuquan, po.u.t Quan obrem apud T'^"''*™ "^'" j °„„i,uaine.palmi la-

:t=r:^:s;"^:lii^«;^^

=";fsett?ue-^^^^^^^^^^^^^^

des oculi,dcforme caput,vt fimiam cffe dicas.

DE Aq_VATllI8VS LlB. T.
Vefcefalce Vcnetis^quibufdam Tefce ccla-.aiiis M.amom,:iliis falfo finthliK,

»57

Dc pifcibus rpinofis ouiparis planis.

Caput

XI.

Vhnos piCces Grxci -^T^etJ^j , Latini Paflerinos vocant,quorunatatioa recftafigura diuerfa eft,
ftCoclitummodoplani per ajquorincedant,nuilosfubtus oculos habentes . Multafunthuiusge-
nerisapudnoftros Galios nomina, multoque plures fpecies,quamapudantiquos,de quibus in fe-
^uentibus dilTeremus . Quodautem adgeneralem horumpifciumdefcriptionem pertinet, Limo-
faregioCinquit Columella) pianuin cducatpifceni,vt Soleam,Rhombum, ac PaiTercm, qui poftre-

lerfusPhUotimumadmir«ar,quMnequeSo!eammte molhcarnepr«*ro. „^^

fa::atile, annumerarct.Prettarum genus omne qua.ern.s pmn p«d.tum ^W" (■ ,,,

rem auarumduas in prona parte.ac totidem ... fup.na oftendit..ed & hoc prwer «'"" P

^rqlSpinnulisin'gyruLircumual.atur:huicq^ater^^^^^^^

rubrumfa tque ab vna parte g.bbum,cui caruncula ^--^^^^.l''^^^^^^^ pr. fc fe-

fidet-ad cu us partem fuperiorem,veficula,pulmonis officio fungens,annectitur ^ "'^^ F
ni" latZin e%artefuL,qu. ve^dculum ampleaitur: a^^^^^^^^^
pendetXienemhispifabusatrumconfpeximusfubftomachofitum venmcuu^

furbinatum,imaetum latum, ac cum inteftmis anfraauofe CKcundu.^^^^^^^

fulta,ac permultis orbibus implicata ad anum deferuntur = Den m maxUh^ ex^e^os

{cd eorum loco max,llas,rugofa quadam fcabniie afperas ^^'"'.^^'''-■^''^'''^'^^^^^

veluti ingluuiei perfimaem,ventriculo adiacentem .•& quanuisorc fint ^^^°^"^ P^^^^^V^^^^^^a"

eft tamen horum pifcium maiores,etiam conchas integras & cochyla gcnus f^'''^^^^^^^^^

pLcipue vefcuntur,ac fanum nobis viaum exhibent.Pufillos ^"^^-'-^^f/^^^^l^^^^^^V^^^^

Mitulis, Cancris, & Caridibus viaitare.De quibus nunc particulatim exphcandu.atque a RhoiBD

incipiendum eft.

O E A Q.V A T r L I B V $ I, I B. r. '5?

R H O M B V S.

Rhombum Latini^ac poft eos Itali a turbinata corporis figura vocauerunt, quem Galli Turbo-
i um proTurbinato dicere maluiffe videntur , \'n Turhot. Pfuiam nullo cum Palienbus dircrimine
:pud Ariftotelem Gaza conuertitrquemadmodum Sc Oppianus hoc verfu,
EtCiaria:,Pfettae,Scepani,Eriglis,Afellus.
Galenus tamen Rhombum a Pfitta feorfim nominauit:Eft enim Piitta,vt poftea docebimu s,Gal-
orum Ply^.Maximus ex noftroOceano Rhombus adfcrtur,tant2einterdum molis accarnisCc,UGm
nultam ac delicatam habet)vt quadraginta hbrarum pondus excedat, lautioribus <jb hcc menfis ifi
■rancia praeter c^ceros expetitus.Pelle eft rugofa,cineritia,notis albicantibus diftinda^acutis veluti
rlauibus olTeis vndecunque armata,vt inaltera Raia; fpecie didum eft, verum id non femper ; Sed
k linea qusdam candida incurua , cuiem a latcribus vtrinque intercipit , qux & cxteris onuojbus
:ommunis cft.Quod reliquum cft, Rhombi(vt & Dorads) caput multis fpinofis ofiibus refertum
;ft,tantxinterfedjfrerentisacvarietatis,vtomnia fere fabriliainftrumenta in eo repcriri pofle
i^ulgus exiftjmet. Atque vt Rhobuma Paflere facile diftinguas,vtrunque pifcem fic in laius difpo-
iito,vt oculi cjelum, mentum dorfum verfus fpeaent ; reperies in Rhombo partem fnpmam dex-
ram.efre, Pafferis autem finiftram . Quinetiam in Rhombis, quidam,prxtcr alios,mihi confpeai
runt,'oculos in ceruice quafi in tergore collocatos habuifl.e;quod ideo a me di^aum eft^ne tu in aiiis
iecipiaris.Csetera ex fequenti figura facile concipics.

14»

pETRt BELIONII CENOMANI

l^^a/SofjGrscisiRhombus^Latinis.IuliSjV» Rfco»»to;Gallis,v» T«rto/.

'; 'D E A (^V A T I t 1 8 V S 1 I B. I. l^t

RHOMBVS ALTER GAtI.ICV$.

Gallis tantum peculiare nomen a Rhombo diuerfum habet,quie Barbua aut Barbata nelcio qua
rationedicitur.Nametii Venetiis,Rom3E,& MaiTiliaBfrequeterjeperiri foIeat,tamen 6c Rhombi no-
Tien habere,& pro Rhombo apud cas nationes diuendi folere perfxpeconfpexi.vnde hoc mihi plu-
•imum admirandumeflevifum eft,quod tam infignemformse varietatem,nulla etiam nominisdi-
jerfuas confequeretur . Nunquam enimBarbua adeam magnitudinem, quam Rhombus^accedit:
;ftque leuiore ac magis plano corpore,minufquecarnofojfolido,ac delicato.-capite etiam magis ela-
:o ac grandi.Csetera,et{i cum Rhombo conueniunt,tame ita oculis omnium obie da funt,vt ne mu-
lierculam Parifinam fallerc poiruit.

P A S S E R.

PafTerum permultas apud noftros fpecies coraperio , quarum enumcrationem dum figillatim
ic breuiter perfequor , hoc imprimis animaduerro , maximam huius pifcis fpeciem (hoc cft , quse
|inma!oremmolemexcrefcit)GaHis p/y.tw, nefcio qua raticne, quotidte vocari . qux a quadratu-
lo{ibicongeneripifce(vulgo C4r/ef,)nonnifiipfaformaac magnitudine difFerre videtur :£ft enim
P^y-tquadratulotantummaior .- qui ad quadrangulumproxime accedit.Proinde vterque pifcis fla-
uis lituris infupina accinerea tergorispartefuggillatur, quse aiioquifubtus, vt inreliquis planis,
slbicat.

I

14*

flTRI BELLONII CENOMANI

Pafler vulgaris,V»f /'6'^.

DE Ac^VATILIBVS LIB. I.
Qjjadratulus yulgo,Car!er.

«43

.ETRI BELLONIl CENOMANI
144

PASSER FLVVIATILIS VVLGO FLESVS.

T:!uu;atiIiseftpircisadPa{rerem(demptisluteismaculis)accedens,qufBntanniscxTai^^^

quisirno,rp7fobu;Ln^difcr?pa,Xft&nU,u«damafpc«lmeMd^
cius latera vtrinque ambiens.

FLETELETVS.

Martius eft pircis,atque adeb fluuiatilis,&1>a{rerini generis,qui Fleteletus dicitur,ab Anglico t"

z^t^i^^ir^r^nd..^

vocabulumquanquamapudpleroiquenouri VU151 ; f ,-„<>, pi.rr^ <M in-^da fir mii'

maior eius pars diminuttuo vocabulo vfa.Heteletum appellauent,cum c^ Flefo Sc Limada iit miu
t^maiorac delicatior,immo velobhoc magis apudnosranllimus.

D E A Q.V A T r L ! B V $ JL I B. I. 14$

r I M A N D A.

FJerorum ac PaiT^rum fpecics^ipfa corporis magnitudine,ad Quadratulum accedens ob tenui-
tatem corporis,(quam cum dolabra diffi iTis afleribus in laminas communem habet)vulgus Liman-
das vocat,ctiam Limand;^ nomen adeptum eft. Aquatilehoc pifcis genus,Italis vt & Flerusignoiu,
Anglis admodum vulgare,apudquos Brut vocari folet.Surfum quidem fuluum^deorfum verocan-
didum,Flefo rotundius,Quadratulo longius,quodque aeri lucidiori expofltum, pellucidum appa-
ret.Dentes cstcris fui generis pifcibus longiores,fquamas confpicuas,valde tenues fert atque afpe-
ras,quajque difficillime a cute adimuntur . quod cum folea quidem magis commune, cum cxteris
pafferinis minus habetfamiharcExiccaturin litoreob maximum prouentum,& ad mcditerraneos
Germanos tranfiertur . Galiisautem noftris exiplblitorc Britannico ac Neuflrico , recens adfer-
ri folet.

S O L E A.

Sfoliam a quadam maioris arborum folii forma Venetoru vulgus nominat, Latini ab ea quam
cum calceorum foleisfimilitudine liabet,Soleam vocauerunt,nonnuIlifaIfo Pafferem:vnde Philo-
timum reprehedit Galenus, quod Pafleris aut Pfittae vocabulum ad Bugloffum(fic enim Grsci So-
leama lingua' bubulrt figura nominant) nulla fpeciei habita ratione, temere tranfferret : Eft cnim
(inquitille)Solea molIior,pra:ft^antior,accibi lUcudioris.Bugloffam quoque appellauit Oppianus,

Trachurumquegreoes,BugIoff£eque,&: Platanuri.
Q£od vocabulum itnitatus Plautus^Lingulacam nominauit;Vnde etiam Romanorum vulgus Lf»-

K.i.

ETRI BELLONII CENOMANI ^

„rn.s delica,a(folida tamen & cand,da).ucund,ta« P rd cem mama .^^

qui Scepanum A„agenem mar.num ''''^"^'■«""Xu adcaPuT(qurbreu,ir.mum habe.Jcr-
2orpo^e,acminusomn,uma,o^,.^,-^^^^

^"'^''rs^ifflnTaTetrdl "d o:;elu,,muLlosd,uil^^^

lismacuUs aimnaa,permcuiu r, v^.u, Onfim^ Soleaee^c Nouoportu.quem Iseupor-

quis huius gener.s P'fi*us habe. fe^ conto 1 a^O^^^^^^^^ ^^^^^J

:^^zils:nS=¥-"^

ftrum 2oU appellauit,de qua mox diileremus.

DE A(i_VATrLlBVS

l ! B» r.

Solea Sc LiXguIaca,Latin!s:E(?t;>>,Jaja.,Gr«cis:Venctis,s/ow;
Komanis,Ler)^uxtf.r.Vulgo,\' ne Sole.

«47

K.ii.

,^/ PETRIBBLLONIICBNOUANI

SOLEA ALTERA.

Dubiutn non eft,qu." k1 P gr^ S ^s ei oppolkum oftendat,quemadmodum c^ Rhombu.
gc^dmerfum .hocemm '^'l^^^'^^^^^^^^^^ Polxm finiftrum,Sole.vero in dex-

Pafreri:Hancemm,rimxtaSoleam odemmu^^^^^ ^.^^^ ^^^^^^ expofitum

trum reperies latus vergere .Corpus hums Soieaeipeciei orcui {"quamis caret,

rSS:iW;ie ^i— :cru::^n.:Ro„.^ vulgus U„su.» no™,„. »d S0U.,ua™
1," «„1» vocare fole,,d,fferen.iam. V ,Uor,s eft pren, quam Solea.

T E

NIA.ALTERA Srfl.E*I SPEC.ES.

Teniao, Arifto.eles & Oppianu, vocauerun. ^'«-^^;-'=:r,S,t!f ^fi .7^«»^^^
quen.en,p,fcem adSoUa,.piur,n,^«acc«

tem imbellis epitheton tribuit Oppianus hoc verfu,

Tcniximbelles.&piaoMormylusore.
Ac de Planis quidem hadenus. De Latis nunc eft dilferendum.

DE AQ_VATILIBVS LTB. I. 149

DeLatispifcibus,quos AnthiesGrxcinominauerunt, Caput xii.

Etll Planorum pifcium a Latis difcrimen huius libri initio fatis oftendiile videmur, tamen hic
quoque nonnihil repeterc minus eft alienum , quam de his fermonem vniuerfum hoc loco iimus
habituri , & quoi non nifi ab eorum interpretatione incipere poiTimus. DitfJum igitur eft , Planos
pifces ab antiquis lic appellatos fuilTe^quod eorum natura a rcQtn peruerfa elTetjVt qui veluti ixv pla
numexpanfa manu m a^quore natarent.-cuius generis fcre omnes,Iatiorc vocabuIo,antiqui Pfittas
& Paiferes appeliarunt . Ab his autem Lati (de quibus proxime diduri fumus) ita differunt : quod
qiianquamipfofuperfoloexpanfispifcibuslitu etiam plani appareant:tamen duminxquore na-
lant, ita quidem feruntur,qualis eft m reftum contentas atque eredx manus figura,poIhce furfum
cminente,m quoreliquorumfquamoforum formamac naturam retinere videntur. Quamobrem
etiam oculos alio a Planis fitu.ab vtroque cipitis latere collocatos habuerunt.His autem Grxci^vt &
Planis PaiTerum, lic & Latis Anthiarum generale nomen indiderunt , Ariftoteles facros ctiam An-
thias appellauit; quod diccrct, vrinatorum id efle ad fpongias indicium,quo in loco elTent Anthise,
nullamillic marinam beluamreperiri; quod tam verumeft(inquit ille) quam idquoddicitur, vbi
fuem aut perdicem efTejillic etiam iimacem non reperiri : ab his cnim animantibus limaces edi fb-
lent . Alii Candidos pifces , alii Pompilos, alii Auratas vocaucrunt : nonnulli quoque Grsecorum
Bjci)7nit4 8c caiha):nt4,quod magnos aut concauos ocuios habeant:edfque pifces ftrepitu gauderc,atque
coaliedos nonnunquadecipifcribit Oppianusrquoruetiam quaiuorfpecics alTignat his verfibiis,
Quattuor Anthi^on fpecies verfantur in vndis:

Sum flau« & niues:funt atro fanguine fufc*

K.iii.

PETRI BELLONII CENOMANI

EuoDS,atque Aulopsaliosjhosnominedicunt. . .

OmDesauremfanlpulchricoioris^&auro atque argento varic micantes : de quibus proximum

eft,vt %iliaiim diileramus.

DORADA AVT AVRATA GALLICA,(i.VAM ITALI

Diui Peiri pifcem nominant.

Confpicuus & infiPnis eft admodum pifcis, cui ob colorem,ex auro ad latera concinne^ admo-
duaf refuCt m , vufgus noftrum (ctiam fi antiquorum Auratam plane ignoret)Dorad.>c eft
Auratfnomen indidit . quem pifcem ob infignem ac diumam quandam memoriam , alii Chnftc,
flUDrurpTtrodedicarunt:VnLvuIgus^

jus Romanum Cetobm appellauit : ob id max.ma,quod m eius dorfo vtrmque gemini orbes ad la-
fer fp~m form^fn^prelli in his partibus digit.dum for-fte Diuus l^etrus .uberue a.^^^^^^^
hunc extralwet atque ab eius ore numum pro tributo elicertt . Gill.us ab antiquis Gr^cis Zcts a.
aun?fu ffeZ^^^^^^ louequi Zefs Gr^cis dicebatur . MaiTiI.enfes ob mfignemems yoracitatem

Itque mlante colore, quem habet cum adulti Galli ruftici maionbus P ^^---^^Tu; pf.t
lauerunt Vn r.«,vel Vnlc,. Romx paruo erat m pretio , ^-^^fr^^^^''::^^^^^^^^^
Pontifice tertio,iIIuc proftc.fcerentur.e'ftque in ea regione muItommor,quam L^^eti^.Iquaniis ca
«""nufqj cft aclaio corpore,carniuorus,ore cxtento atquclatimmo,ocuiis magms ac profundis.

- ■ /

DE Aq^VATILTBVS tlB. I.

Quibufdam cetola dicitur, Gallis ,Doree: chriflofjftrum vulgaribus Gtxcis ; Rof»-

lui Genuenfibus,Pircis fandi Petri Italis: Triie^t,vel Trueue Malfi-

lienfibusrV» irf»,vel Vn Cocq^ Baioneniibus.

»;»

K.iiii.

,j^ , E T R r B E L L O N I I C E N O M A N I

CALLYCHTHIS.

TO.U. .a au.u, a.,u. «gen.u, P^rc.,,uU. infigni Pu'j^>^'^f;-,':-f ^.J^rfp^l^:^^^

bis aflum eft. NuUi pelagio p.fc. .lomen hoc Gra^cum '•'■'*'"^ """ Sultis-aure.s liluris varie-
Lxift,mauimus= V, qu, totus fere fit argen<eus.vt 1.»;^.^^^^^^^^^^

gatus. Latu. eft ac planus.caudamlunatam '"^ " = ^/S™^ ^=1^" o^ Wich.is pr«a.to, p.fcer
Lm accedentem/uifque part.bus omn.no abfolutamquod practr^ ^^^

folus habere mihi vifus eft.quemadmodum & ^'^' ™' '.XSas vrinque quatuor gerit/, qot.

morem,pi„nis fub ventre "-'■-^^"^ ^/"^^"r^^' ^ p^r^em max.ul fixam ac .mmob.Um,
dem eam,quamcapiti coniunaamhabet,annumeres.5Ui.

vt Scarus Sc Exocetus habet.atque,vt ait Oppianus,

Dentibus obtufis eftmiriaus inermis > ^raffus.Lineam habet^ capfte

Cantharo quidem fimil.s eft , fed eo -^-^'^ ^^.^^^'^^^^^^^^^^ vndecun-

D 3 A (^V A T r L I 8 V S L T B. T. JfJ

li nullo felle pr«dlitum, ftomachum in V literam efformatum,cuius infima par$ in mucfoncm tur-
•inatur: atque ad eius pylorumtam numerofas videas appendices , vt (quemadmodum nec ia
rhynno,Pelamide,ac Scombro)nuIits artibus numerarj poflint. Inteflina fulcit glandulofum pan-
reas.Lien illiftomachofubeft.CJEteraex hac pidurapercipies.

Ka£M/;^t/f,GraEcis:F/ew.'rf,Romani$.

^.. PETRI BELLONII CENOMANI

LAMPVGA AC RELIQ^VAE ANTHIARVM SPECrES.

SuntetiamdeeenereAnthiarumpifccsplani &lati, quosvulgusRornanum Lopid^ Si Lcc:^i44^''

appellat.Quorum VI rariores quidam Lo{>idx,{ic etiam maiores. Stells vcro mmores no vfqueadeo

frequentes,L.c>;^ frequentilTim^ funt, quas cumhis pifcibus libenter cmulerim, quibus Maflilien-

{csLampuzarum nomen indiderunt.Omnino enim Romanorum Lcc^tx Thy nnum ac Pelamidem re-

ferret, nifi corpore effet latmfculo, cauda magis lunata, & minore corporis mole . Promae feptem

funt illi in tergore aculei fingulares,firmi ac breucsicutis glabra,minime ipfo confpeftu Iquamoia,

nifi impado vngue fcarificetur . Nam tun c fquamuls qutedam exiliunt iis fere perfimiles, quibuf

Driinus ferpens prsdims eft.Branchias habet duplices vtrinque quaternas. Tergus atrum,ventrem

candidum,anum in medio fere corporis: cui qux vicina eft pmna,duobus aculeis armata eit.Os illi

paruum, dentes exigm,dux fub ve'tre pinnx. Linea arquuata,nigra, toium pifcem per medium di-

uidensjmpua candicans.Superioris quoque & inferioris pinnx extremuates,nigris & laas maculis.

fuRoUlats . C:tterum corpore eft compre To ac tenui,vt planus ac latus efle videatur.Septem vtrm-

qu^elpinas pro coftis habet , qus vbi definunt, illuc vertebr3e,vt m Rhombis & Pafl^enbus proten-

duntur , atque ad vtrinque pmnam tergoris ac ventris pertingunt . Cor fub branchns pofitum e.t,

trianeulum membrana inclufum. Hepar arailfime ftomachum ampleaitur,induos lobos diitin-

aum quorum dexter oblogo folliculo inclufum, plurimam bilem flauam continet.Stomachus iub-

inteftinis fic collocams eft, vt nifi detegatur, vifum protinus effugiet . Apophyfes innumer^ pylo-

rum ambiunt,tribufque in obliquum reflexionibus mteftina contorquentur. Oua fert in vulua bi-

corni,fquilIafque in maridcuorarefolet . Huncpifcem Romani in maximis dchcus habere iolcnt,

apud quos eftetiam admodumvulgaris.

D E A (^V ATILIBVS LIB. T.

Lampuga,MaffiIienfIbus.Lfc:^w,Romanis.

ijy

• t

Dc pifcibus qui rerpentina funt fpecie.

Caput XIII.

longediuerfaefthorum.quos nuncdefcripturi fumusjpifcium aYupcrioribus figura , vt qui
planerotundi fint ^tqucoblongi , vndeferpentinafpecie pra:d)tos efle dicemus . Nuilis prasterea
fquanais horrent^quorum nonnulli acpraecipue Congri ia tantam interdum craflitiem excrefcum.

j^ pETSrBEtLONIICENOMANI

Tt inter cctacca fcra connumerari poffint . Pifces itaque qui Serpentina facie prard.ti funt , ita enu-
mcrantur,Serpens marinus,Murena,Congrus,SphynEna.Acus.Laniipetram autem lam ante m Oa-
leorumcenfu defcripfimus.Anguiilas verocum fluuiatilibus librofecundo enuraerabimus.

SERPENS MARINVS.

Peculiarem alit Serpcntem mare , terreftri fere refpondentem , qui vel Arifto.elis teftimonio
f^pe tncubitalis euadit . Angmllam ac Congrum , colore , pmnis & branchus referret , nifi roft o
effet Qu^m Murena longiore, ac numerofis tenuibus dentibus vallato : ocuhs non ita grandibus,
c^tlllab^a ad dor^um p^romi^nente.nullis fquamis afpera.qua facle degluti poteft. Ventre ex^albo
in rufum colorato, fpirafque toto corpore,vt 6c Serpentes terreftres,ducit,neque viuus ^^^V^^'^^-
da manu,vt nec Murena.contredari poieft . Plinius Draconem marinum appeilauit , quem e mar
in arenam emilTum ex Ariftotele refert , cauernam in arena mira celeritate excatiare , q^»°d ide^ f
Serpente marino rctulit Arfftoteles,apud qucm S^sg^ActrU vocatur . E ftqueCmquu corpore ad
Congruaccedentcfedobfcuriore&acriore.quodego nigriore & longiore ^"^^'•P'',^'/^'"^'^!'"
Plinius alibi Ophidion appeUat . Mihi vifus eft hicpifcis cius pene form2,quam hic dcpifta vides.

DE AQ^VATILIBVS LIB. 1.

«!j)/f SaAaT2(0f,Gr3Ecis:Serpens marinus,Latinis:Dracomannus Sc Ophidion,

VliniO:Serpent de »ier,GalIice.

ir7

,-| »ETa.I BELLONII CENOMAMl

M V R E N A.

Nihil eft Murena in Occano rariu? , cum tamen aliis litonbu? phne fit vulgaris . AnguiHam
mapnitudme ac figura refert ; fed recurto & cralTo eft magis corpore , cu.n tamen adulta anguiUa
omnibus modis hunc p^fcem magmcudme exuperet . Colore eft vtplunmum fulio , cute glabra &
laxa,qua faciiius qnam Anguilla cxuitur.Duas Murenarura fpecies eife comper:o:Marem paucion-
bus maculis diftmdum,ac quibufdam veluti ftellis confperfum . Fummam piunbus aureis notis,
ac veluti guitis vndecunque variamrvnde Ouidius,
Auratis Murena noti$,merul£equevirentes.
Proinde omnes prommentem cutem in vertice per tergoris longitudinem, vt fui generis pjfces ha-
bent,folaqueprxterfuigeneris Scrpentinos pifces ,Murenapmnislateralibus caret, magnamquc
cum Serpente inire focietatem traditur:vnde Oppianus,
Serpcnti nubit,prompteque ex xquore faltat

In littus. ^ /. 'c ■

Foramen vtrinquc ad latera circa ceruice habet.per quod ad late'tes brachias fanguinealq-, vtnnque
funt quatuor fubtus indufas^aqaam fubinde immitt!t,atque egent: roftrum eKporreftum haoet vt
anfer,aft nuUo lingus rudimentocofpicuo prsdita.Oculos paruos,rotundos,oiaucos,pup.llam i;]-

gerrima.Dentes longiufculos,acucos,in ordmem per maxillas d.fpofuos.OIilophagum iatu ab eius
riau incipientem, in cuius orificio hamuli leuiter vncinati ad guiam circa fauces fpedantes , im-
gux vicem fupplent,ac ftatim a branchiis folliculus tcres fpinr mcumbit,fiatu turgid.:s,natat!onis
commodioris vfum prsbens . Hepar habet fubfuluum, oblongum, ftomacho iucumbentem , ion-

deA<^vatilibvs LIB. I. i;9

I >iufculum,cui fel cyaneum magnitudine auellana? contentum inhaeret . Lienem oblongum ftoma-
.hoannexum,vertebrasminusfrequentes,fedoblongiores quamAnguiilx :inquibus hocetiam
nimaduertendum eft, procelTus inelTe tranfuerfos , ac furfum fpedantes , prxter aiiorum pifcium
laturam . Caterum carnemhabet candidiftimam fub cutedudibus obiiquis ac tranfuerfts, vt in
nufteio difpofitam variis mufculis hinc & inde abeuntibus comunitam , fuauem acdeiicatam , fed
nuitis fpmnuiis breuibus ac recurtis confperfani , qua^ manducannbus plurimum faftidii adferre
blent . Deterrima eft(inquit Gaienus)Murenarum caro ex fluuiorum oftiis , qui culinas,baimea$,
utiatrinasexpurgantpifcatorum : quanqua'nequc fluminaipfas fubire,autin ftagnis verfaripu-
auit. Quod reiiquum cftimori^us Murenx admodiipifcatoribus perniciofus cirefoiet . Q£amob-
em vbi hanc ca?perunt,& ex naflis intra iintres immiferunt, forcipibus apprehenfum eius roftrum
»acuioatterunt,fpinnamquefrequentibus iciibus diuerberat,nepofteadifliiiat. Marinus eftpifcis,
lequequicquam habere videtur cum noftra Lampetra commune,quam in Galleonimo Galcni
lefcripfimusjVeiuti te fequens pidura docebit.

x6q

PETRI BELLONII CENOMANf

UvpiYigyGtseceiVulgOyMHrene.

DE AQ^VATILIBVS LIB. IVr vj '6»

^ip: m-

C O N G E R.

Conpros intcrpiTccs duracarne prseditos Galenus Iibro fecundo alimentorum counumerat,
fuccofquc falfos 8< crafTos in corpore generare affeuerai.Noftris Gallis,apud quos maxima ex Ocea-
no Conprora copia eft , maximorum quidem ac fere Cetaceorum per xftatem : minoruautein aii^s-
anniteponbusadferrifolet:Gr3ecumatqueade6Latinumvocabulufereretinuit,v» Cogre-.Uiffihc'
fibus TicUvd Yidxii vocatur . Romanis,apud quos cx Tyrrheno non ita frequens pifcis adfertur,,
Dr.nro vel Bromo appellatur.Huius quidem pifcis duo difcrimina eife comperium habui. Alii enim
nigrifunt,alii paulomagiscandidi, hoceft, quidpiam in tergoreatquc extremis pinnis nigrum re-
feretes Omnes glabraatquelubrica pelle integunturOculo$(quosetiam argenteuscirculus Iridi».
locoambirevidetur)nigroshabent:Dorfuminfummotergoreelatum. LineamvtrinquereftatTi,.

corpus adlatera interfecantem . Dentcs pro capitis magnitudine breues ,per ordinem in maxillis
difpofitos-Labra admodum crafTa, quorum fuperius rudimenta qusdam cirrofa prs fe ferre vide-
tur-qus dum comprimuntur,mucofum quiddam emittunt.Os prxgrande.Linguam Anferin^^ tere
funi]em,albam.Heparquoquepallidum,Lupinofimill!mum,cuifinifterlobusdextromultolon.

pior eft . Stomachum admodum grandem.a quo ad redum intetlinum vnica eft tanium reuolutio.
Conoer paruus ab Anguilla , hac prxcipue nota diftinguitur, quad reaam lineam,palhdam,vtrin.
queper medium corpus a branchus ad caudam delatam habeat.venterqueiUimagis albicet.Dentes,
prxterea Anguillx in hoc a Congro differut, quod c6fufi m vtraque maxilla difpofiti fint, eiulq; la-
brum fuperius horrefcat.Congros ita decipiunt pifcatores: Mmores pifces funibus copuIatos(quo-
rumfinsuliiineulos hamos habent)niaionbus fcopiilis,quificci,pofteaquammaredeceflit,rema*
^ ° L.i.

Wx

1»ETR1 BELIONII CENOMANI

N jj fluaus rcdiit,aCongris dcuoratos comperiunt,5c eos in ficcis

nerefolent,alh'2am:quo$,cumnian$: , ^- , ,. r^ • .

fcopulis altera dic rclinquit marc:ipfdfquc Congros ob cfcam dcuoratam rehaos repcnunt.

Ko'yxoff,Gr«cis.Congrus,Latini$:V»Cw^f,Galli$:C4Morof/«,VulgoGrxco:
Dro»^o,Romanis:F<e/rf^,Mafrihcnfibu$.

D E A Q.V A T r L I B V S L f B. f. »^}

ACVS MAIOR ET MINOR.

Acum Genuenfes Kculn nominant,idque ad difcrimen Galei aculcati.qucm hcuUttm dicunt.Gal-
liahuic pifci, &poti{nmum Lutctia& Rothomagu,Orphia£nomemdidii;D«Or^fc/«, GrxciaZ^r-
unes Itaha Af«f7?o/. , olim Bellone & Raphis vocabatur . Eanobis ahoqui raro adfcrrx confueuit,
quia fero apparet & capitur. Grandior in Occano euadii,quam in^Adriatico,vbi vix digin craffitu-
dinem exccdit: Laiinorum nonnuUi a figura Aculeatum, non quod acuminata frt,nominaucrunt.
Huiusduxobferuantur,vtmoxdicam,fpecies.SefquipedaIe$inOceanocapiuntur,duorumpom-
cum craiTitudme^fquamis tenuibus obfeptas: tergoris partcm pra: tcrfuudinc lucitiam habcntes , vt
etiam veluti argenti repercuflionc in oculos vibrent.Viridcm pra; fe ferunt ariftam,hoc cft,tergori$
fpondvlos. Acus pcculiares habet noras quae Scombro & Thynno ctiam conucnium:Supra enim &
infra ad caudam ,feptem pinnulas feu appendices a fe inuicem diftin^as habet , quxdeinccps ad
caudam deferuntur . Pinnam fub ventrein medio corpore & fupra tergus gerit ; duas autem vtrin-
quc ad latera branchias vtrinque quaternas ; Roftrum porrcdius in exilitatem faftigiatum,tenue>
crenatil dentibus,fel iecori annexum.Fcetificat fero,& hyeme parit.Noftri recentibus tanium vtun-
turrcontra lilyrii,& qui oricntis plagas incolunt,apud quos fale condiri,vt mox dicetur,folem.

PE ACV ALTERA MlNORI.

Eft aliud penus magnitudine tantum a priore differcns , tenuibus etiam vcftitum fquamis, lin-
SuE exilem A^dentes molares obtufos in ore habe$,n6 vt praedida: bra*chias quoque vtrinque qua-
^ L.iU

tuor, feptcm etiam vt in maioribus fuperne & inferne, & i n cauda propendentes pinnula$,caudam
bifurcam habet : nunquam d,gito cruff.or excrefcere folet nec pede long.or euadere . In inlua,
nomine lifla.olim Phana affat.m cap.tur,qua indigens, cum muita doha faie condier.nt & imple-
nennt,nauigio mde tranfferunt,vt externis maximo qua^ftu diuendant: Eft enim cond.tura admo.
dum fuaui. S.qu.dem f^le mueterata , cruda cum pane ed. fohta eft . vnicam tanrum amborum
ded.mus eff.giem,vtputa quod ambobus nota^ esdem ferc conuemant,nec nifi magnuudme dilcrc-
pent.De hoc pifce Oppianus et.am meminit ifto verfu,

Amb3eSphyrajnx(inquit)longajtenuefqueBeionie.
Etfi ftomacho mm.m^e gratam , malum procreare fuccum , & parum nutrire Xenocrates fenfent:
Piph.lus tamen probum efFtcerc fangumem dixit,noftris max.me in dehcus appnme expetitum.

A'/3M^VM?,P«?J? feu;3tAoV«,Gr3Bcis:Acu$ & Aculeata,Latinis:Ac«m,Genucnfibus:
Or;;/?jci,Lutetix':A^«i//",Gallis: Zarganes ,V ul^o Grxcorum:
A^wy/^o/f,ltalis dicitur.

9 E A (^V

A T I L 1 B V $ l I 8. I. iSS

SPHYRAENAE D V AE.

Sphyrxnx fnterdum Marlucioriim modo exfccari folent.Venetfis rarorcccntcs videbis.In Gal-
liaexOceano nunquam, quodfciamrinCorcyra mhil frequentius videndum occurrit . Gracoruin
vuIpus,quod ab Itahs voces mutuatu eft,non Sphyraenas^fed Lucios marinos,quod Gallice du Mer-
/«^dicipoiTctjnominjt.Lefbi Mitilenis incola? s/jfc^vra pronuniiant:fcdGrxci,qui in Afuaguc,Zrfr-
ganes dicunt: voce,inquam,falfa quae Bellonse pifci debetur . SphyrsnamLucium marinum ideo in
Grscia vul^o vocare folent,quod Lucio fluuiatiii perfimilis fit : cum tamen res eadem non fit : nani
Merlucius & Sphyricna differunt • Miror ego cur eam Athenienfes Ceftram dixerint . Mallllienri-
bus vuleocognita cft,apud quos fes efiome nominatur,quod Scalmo muhum affinis fit,id eft vtrin-
quc faftigiata . Eft autem Sphyrxna oblongo corpore praedita , euius dus obferuantur ipecics , quae
inter fe minime diffidere comperirentur , nifi vetuftas indicio effet : Siquidem harum altera Tra-
churum fiue Surum colore refert.atque eodem modo fub ventre albicat:Altera aute fencfcens Mor-
myri laterales pfduras colore affequitur . Lineam habent vtrinque ad latera,vt in Lupo d.aum eft,
qu.£ a branchiis reda ad caud^m fertur . Squamis lente multominoribus obfepiuntur . Capita ha-
bent oblon<»a in mucronem definentia . Oculos latos, casfios, dentes in maxilhs oblongos, alioqui
raros,vtfluuiatilis Lucius. Hoceis pecuhareeffe deprehenditur, quod infenores eorum maxillae in
Pelamidis modufuperiorem magnitudinc vmcant.Brachias vtrinque quatuor habent. Eorupinna:
mihi pro corporis magnitudine breues effe videntur. Supremum dorfi cacumen lilaril duabus pin-
nis prxditum effe comperio,quarum anterior quinis ariftis feu aculeis valbta eft.caudam bifurcam
habeni.Lin2uain autem fcabraro,& denticulis exafperatam, ad cuius radicem meatus reda ad cor
^ L.iii.

I^b PETRI BEZ.LONir CGKOMANI

perducitur.Cor porro oblongiim, fub quadam vcficula alba inclufum^qua; multis pifcibus pro au-
riculis cordis fubftitutaeft. Heparfubdiaphragmateftomachumambiens ,cum ingyrumpalpat-
Pylorus a ftomacho confurgit, tam multiplici apophyfum feu ca:corum cjefarie intertextus, vt poc-
nitus ftomachum contegani,quos nemo numerare poflct . Fel ab hcpatis lobo dextro latere in follc
oblongo dcpendet: reliquainteftina adnumerari poifunt. NaturahuicfoIIem ventopIenum,ncad
imum fideret,donauit,obl6gum,anteriori parte bifidum,vtrinque in acumen exeunte .- Spina dorfi
raris vertebris coagmentatur.Sunt qui Sphyr^ena Oxyrinchum vocari debere credant, vtputa quod
roftrum eius videant acuminatum . Scd cum dc Lucio fluuiatili agcmus , ifta fufius perfequcmur.
Dc Sphyra:na Oppianus iRis verficulis ita canit,

Si Sphyrarna finu retis claudatur in amplo,

Latum perquirit Iaqucum,quo lubrica terga

Scrpcntum in morcm labatur rctibus amplis.
TlieodorusGaza, AriftoteIisintcrprcs,Sphyra:nam Mallcolum conucrtit, aliter quam PIiniu$,qui
hanc Sudim hoc modo nominat. Sunt pra?tcrca(inquii)a nullo autorc nominati , Sudis Latine ap-
pellata,a Graicis Sphyratna,roftro fimilis nomine, magnitudine intcr ampliffimos rarus,fed tamen
non dcgencr.

D E

A <^V A T I L I B V $

L I R. I-

^h

S9ip«^va,Gr«cis:Sudis,Plinio,vel.vt Gafa vcrtit,MalleoIus:Ttalo & Grasco vulgo,
Luc\o OT<*r»«o:S/'fc7»'»4»»,Mitilcni$:Z<<rg4»eoAliatici$:
- p«f/coff>e,Mairilienlibus.

De minoribus pifcibus ouiparis/pinofis,^ fquama contedis,!!! pclagios,
litorales,& faxatiles diuifis,& primum de pelagiis. Caput x 1 1 1 r.

• Qucmadmodumfaxatilcs pifccsadfaxa &fcopuIo$rcfugiunt,&Iitorale$ad litus pafcuntur:
fic pcfcii toto viuunt Oceano. Huiufmodi iam pcrmultos inter Cctaccos tradidimu$. Nunc autcm
reliQUumcft,vt minorcs dicantur ,inquibu$ Hakcula, Chalcis, Harcngus, Mulius,Dentali$, Syna-

,-^g PEYRI BELLONri CENOMANT

Pris Pelamis MormYms, Erithrynus, Salpa,Trachurus,Aurata, Hirundo, Miluus, Cernua,Orpliu$,

MALECVtA SEV HALEC.

Pirces quos Galli 8c Hifpani hnchoy dixerunt, Veneti S^rdonos nominarunt,ad Ch^lcidum d.fFc-
rentfam qS^^^ vocant : kd Romani pro Sardon.s Sardas mtelligunt : Tradus litorum

Sre mauilt^qukt Haleccs d.ceret.Incrementi mmut, pifces funt Halec^ .^^d m alfbn c-
teris omnibus mehores euadunt:vtearuMuria,in fapore.mferior Garonoftt. Su. gen^^^^^^^^^^
vel ex hoc probari poteft,quod Columella inter pifces annumerat,qui funt incremeti P^r^ -^'8^°
In mrarolonaiorcs & craffiores euaderecomperiuntur . Et quemadmodum Harengus Celerinurn
rZ f c quoVe Halecula Sardmam . Is prorfus fquamis caret , & branchias exteriores latas geri t:
Spurcltii' ' «no & arena vefcitur.Et quemadmodum Anates 3c Anferes roftris --- ---°- >

& eo C.fc ^xaturant : fic et.am Haleces , qu. cum Sardinis f.penumero ^^^^ [f^^f^^S^^^^^^^^
citiis exaturati comperiuntur . Si tu Haleculam interiicias inter ocuh acem & foiem, omnino eam
t aXr re vid.bis,dempta tamen linea argentea, qu^ vcrtebras fpin^ comitatur, qu^ fanguinem

ont?n:t E J^am L fuLo tergore habefpmnam.- Cauda ei bifurca ^^^-rpore m^^^^^^^^^^^
dita.qu^m lafo.Pinnis lateralibus.fi bene memini,caret.Caput magnum et ^ft-«°^/^f " ^^^^^^^^^
quod dum ofcitat.amplum os aperit,vt ferpentis potius os,quam pifcis ^PP^^^-^;."^^" ^' ^'^^J^^,
ci ohm Licoftomos,fiue os lupinum nuncupauerunt . Alii nonnulh Lupum ^^^ ^^^ ^/"^^^
Linguam nullam habere,nec lingu» rudiraentum creditur . Solent prcecmdi Haiecularum capita,

D i A (^ V A T r 1 I B V 8 L I B. I. t6^

antequam raliantur. Nam gnari pircatores fciunt ta^tam ineiTe amaritudinem in felle cfus, vt id vna
ciicapite auferat.Qu^o fit vt fereYemper fine capitibus iri doliolis coditae nobis deferatur. Salitce^cru-
dae femper eduntur. Hyeme vtplurimum a fine Decembris vfque ad quadragefimam Cquo temporc
ctiam Sardse)capiuntur. Enixius hoc {tudui,vt ex longionbus & craffioribus nancifccrer : Ccd liun-
quam palmi logitudinem pertingcre,& poliicis craiTitudinem aiTequi comperi. Argeteo colore mi-
cantjtergore vero ad cerulcum accedetcMuIti hos falfo fei m capitc gerere crediit : Habet cnim id in-
teftinis anncxum,quod hoc modo auferut. Altera manus caput trahit,vt cum ea manavifcera,qui-
bus fel hsret,eximatur;tamen recetes Haleculas frixas in fartagine cum oleo vel butyro,veI in crati-
cula aifatas.vna cum vifceribuS optimi faporis efre deprehendi. Vifcera habet nigernma,fed Perito-
[ neum albilTimura.contra qucmfaIpa:Stomachum palIidum,obIongumque . Apophyfes non habet
in duodeno plures quam viginti . Fel per longitudmem inteftinorum protcnfum ita confufum,vt
minime fitconfpicuum.

HaiecuIa,Latinis:A«f/7oy,GaIIis&Hifpanis:C«eK»<r»n,Genucniibus:C«f«r»,incolisportuum
De le Specie & VenerisiSardem, V enetis: A/ict»,Romanis .

,70 pETRIBELtONIICENOMANI

CHALCIDES SEV SARDINAE.

GalH,qui ad mare Occanum {iti funt, nullum pifcem agnofcunt,qui Sarainx nomine vocetuf,
quod nullus apud eos pifcis fit . qui Gallice S.rdsna dicatur , nifi aliunde falfus adferatur . Mutant
emm nomen Ldims Galli,& CeUunos vocant.Sed n6nihil intereft difcrimims m magmtudme,quod
quidemmoxindicabimus.CelerinimarisfuntOceanialuni,Sardina.Mediterranei.(^em^^^^^
autem Boops & Mena,Erithrynus & Phagrus,Sparus & Aurata Cantarus &^Mehnurus,Bulbus feu
Blennus & Scorpena.FIefus & QuadratuIus,Barbula & Limanda,Rhombus & Fleteletus maxim m
habem inter fe fimilitudinem: fic Celerinus cum Harengo ita a^quiparantur vt mCi exade inlpicia-,
tur.non dignofci poffint. Qu^d fi quifpiam Celerinos idem cum Sardims elTe mihi non "eda ,im-
primis eum intelligere oportet , Celerinum tam popularem effe inGall.a pifcem , quam Sard nam
in Mediterraneo mari. Celerfnus ftue Sardina pauB Harengo minor ^.^'^^"^"^"^"^^^"^/^"Xu;
lis, leuiterfuperficiei corporis vti inMulIoh^rentibus.&facile decidentibus &tranfparentibus
PeIlisqu^fubeft,omniargentoIucidioreirefoIet:Harengusveromaghcompre{rocorporeconftat.

Ambooraaperiuntgrandia,DentiumrudimcntiscaremiaJtnguamhabentesconfpicuam.CeIermo-
rum branchi^ vari/annulos defcribunt.Circinati enim fum in circuli formam mterna parte mul-
tum ferrata, quibus cibos fecernunt in man , eo modo quo anates & anferes fui $ rottris lcrratis in
cano.Ex quo plane liquet,Celerinum fpurcitiis maris vefci & arcna,non autcm pifcibus vel pratda.
Imbecillaenim^Iabia&maxillasnulIisdentibushorrenteshabet.Durnautemirrimmareeft^&pra.

cellis compulfum, tunc in modum nubis per marc nunc huc,nunc illuc cKCunfcrnfolcnt . C^am
rem cum non ignoraret Oppianus,ha:c fcripfit.

t> E A Q^V A T 1 L T B V $ J, I B. f. fr^X

Chalcidcs & TrifTse paflim Abramidefque feruniur,

Atque cateruatim percurrunt aquoris vndas,

EtcuruishabitantfcopuIiSj&littoravifunt,
'Alternantque imas Ponti,curru'ntque pcr asquor,

Hofpitium mutant l*emper,pontoque vagantur. ^

Stomachum talibu$,quibus dixijpurcitiis femper plenum habent . Circa pylorum innumcrar funt
Apophyfes.vt facile fexaginta connumeres. A pyloro reliqua inteftina vfque ad redu defcendunt.
Hepar verahabct in duos iobos partitum,fel hepati annexum .Cum defiermt araphus videri Celen-
nijHarcngi nobis adfcruntur.de quibus tempeftiuum eft vt differatur.

Harengi mihi degcncre Chalcidum clTe videtur,quos in Mediterraneo mari etiamnum capi pla-
num faciam.Etenim Carnifpriuii tepore.cum Romx agere,hos in foro vulgo ferri cofpicatus fum:
non tamcn illic Harengi nominab£tur,fed Sardoni : promifcue enim nuUa habita differetix rationc
vnacumSardinisvedifoIent,vtficcommixti,Sardoni vulgovoceniur. Sardina velSardella maris
Meditcrranci,eundem cKe pifcem que Celcrinii Oceani, ncmo dubitare poteft, cuius natura ca eft,
vt paulo magis in mari Oceano,quam in Mediterranco excrcfcat . Nc vero mihi ipfi quifpia impo-
fuifle crcdat,cum dico quotidie Roma; Haregum videri,& Celcrinum eudcm cum Sardina vel Sar-
della cfTchoc mihi adiicicndum operepretiumfuit,quod omnes diligenter obferuaui , 5c ari-
fta$,quas fub ventre in linea ref^a habent, numeraui , fed Celcrino afpcriorcm, quam Harengo dc-
prchcndi.Lincam iiaquc in his afperam iranfuerfis ariftis obfirmatam ccrnito^quaieUechia & Lip-
paris habcnt,fed muho valentiorem, Hare"go debiliorem,cuius latera nullis tcguntur fquamis .Ce-
lerinis vero contra,.:fperiore$ funt hamuli,qui intcr duas fquamas coaraamur.Harengus prsttcrca
corporecft muhoCelerino ftuc Sardono Utiore pr«duus,adLiparempjfcc magis accedcns.Yterqj

' PETHI BlLLONir CBNOMANI

lineam fub ventretnginta quinque vncinulis afperulam habet.Gallia nihil ifto pifce vulgarius no-
uit . nec commodius ahquid , quo hommes fua iemnia exaturent . Iconem Harengi adpofui : nam
tanta cft illius cum Sardella fiue Celerino a£Finitas,vt ex pidura vix poflint difcerm.

H*r«^w,Gallis & Anglis:sWorw,Romani$:gen
aliquodChalcidum.

us

i> 6 A Q_V A T 1 L I B V $ 1 1 B. 1. «73

MVLLVS SIVETRIGLA.

Trigla iis potifnmum^qui mad abluuntur.notiflima efTe folet, longius tamcn in Meditcrraneis
ferri/icumpipere m paftaincocta condiatur .Parifienfes vu\go Kougetos barbatos ,vel SmmuUtos ap-
pellitant,adaliorum pifcium difcrimen , quos Mulli Geneatis nomine ,id eft imberbis iUis ve-
nire folet. Venetia barbis B^rl^owoi, Burdegaienfes & Baionae B-jrWiwoydicunt . Tnglaideo aGrx-
cis didus eft hic pifcis,qu6d ter anno pariat,quod Oppianus verficulo ifto tcftatur,

Accipiunt Trigls trino cognomina partu.
Latini Muilos ex eo dixerunt,quod quum coloris fint rubri,Mullorum coIorem,quodCalceamcn-
ti genus apud Romanos erat,referuni.Eius rubedinem teftatur hoc verfu Ouidius,

SqualustenuifufFufusfanguineMullus.
Perpaucos admodumpifces noui^quiTriglsnaturam fortiantur.Nam h neclingu^,necdentibus
os coramunitum habet:fquamis Mullus latiufculis comedus eft,fed qua? leui contadu auferantur:
tamen vbi ablata funt,rutilus color multopulchrior m cute apparebit.Tota pifcis moles rubet qui-
dem,fed veluti verficolonbus lituris nctaia rubris & luteis , & in quibufdam purpureis coperitur.
Mulli vtplurimum non excedunt palmuin, neque binis libris grauiores fiunt,quod lam ab omni-
bus antiquis teftatum eft . Ideo perfspe mullum bilibrem dixerunt, tametfi Mulli trilibris Horatius
&Senecaquadrilibrismeminerait .hoctamen portentum arbitror, quemadmodum& quxa Lici-
nio MutianoemarirubroapudPiiniumproduntur. ^

MullusScarupropemodureferrct,niScarus paulolatiorcfTetiventrcm fere pIanijhabet:ideo non
falli creduntur qui tnlaterales triglas cenfuer unt.Cauda hab:t bifcJrcam,idcuco lateru pinnas veiu^

,_. PBTRT BEILONII CENOMANT

in acutum tcndcntes.Pinnas duas in tergore gerit,quarum anterior ceruici multum vicina cft . AI-
tcraverononlonPe^^caudadiftat -. duas prxtcrea fub ventregerit,alterarn inter anum Sccaudam.
Oculos erui maPnitudine : Barbis duabus fub n.ento feu crris aibis,molhbus. flexilibufque , velutt
Mvftus barbatuf.Stomachum forma rotundum: afophagum habet graciIe,oblongum & tenue.In-
tePras deglutit ChamuIas,Teimas, Mitulos, Pedmcs & Conchulas pafTerum^ modo quas in ftoma-
cho conficit Hepar in latcrc fmiftro fitum habet Felie non eft admodum gradi pra.ditus.Ca^cis fiuc
«ppendicibus pluribus communitus eft.Veneti Triglas,apud quos afFatim capiutur, ,ncoquunt,&
in fucco acido & piperato immergunt: Sciunt en.m eas dura carne conftare,vt tal. modo d.u mcor-
ruptas ferucm:Siquidem hac rat.one cond.tas per vrbem vendentes circuferunt . Aet.us eadem qua.
GaJcms de Mullo habet:Ex pelagiis pifc.bus(.nquiunt)eft Mullus,xftimat.onem apud hom.nes re-
perit,tanq..amexceIler.terinciboiucundusfit.Habctautedurioremomn.buspeIagj,sgener.^^^^

Lm no.. p.nguem,fed friab.Iem: 6c propterea magis quam al.i p.fces nutr.t,yb. probe cocoqu.tur.
Quidam iecur eius & caput voluptatis gratia magmfaciunt. Hic quoque pelag.c.s P^^-^^bus annu-
rnrratur,inquitGalenus.Celcbraturautemapudhommestanquavoluptatec.bosrel.quosfup^^^^^^

Omn.um fermc aliorum carr.em habet dunffimamA valde fr.ab,lem:quod .dem,ac fi d.cas n.h.l t^
co^ff lentoris neque pingued.nis. N utrit cert^,cum prcbe confeaus fuer.t,omn.bus .1..S p.^^^^

copiofius . D.XH..US autel antea , qu^d c.bus durior,ac craffiorum partium &-(vt fic d.cam)terrc-
ftris alimentum corpon pr;rftat copiofius , qua^m humidior ac mollior, pr^f^rt.m quando pr:rter
fdf.LftamLh.betcorporialendoaccommodatamacfamilK.rem,quxfubftan:.avoIupta^^^^^^^^^^

ca ur.Nam altmenta qu^ totafubftantia ab alend.s animahbus f«nt aiiena,ea autem non prorfu ,
aut infuauiter mandu ntur.Ex fam.I.ar.bus vero quemadmodum hum.d.us m.nus -^-^^^^
tur faciiius ac diftribuitur. Ergo Mulli caro iucunda quidem eft", vt qux ahmemu eft hom.num na-

deAq^vattlibvs LIB. I. I7f

turaE accommodum. Et quanquam aliis pifcibus Ht durior, mandi tamen quotidie potcfl: , propterea
quod friabilis eft,& pmguedinis expcrs cum quadam acrimonia.Nam pinguia & lcnta cibaria,fla-
tim vt fumpta fuerunt,celeriter impientj& appetentiam euertunt.Prxtcrea^quod maius eft,complu
nbus deinceps diebus ipforum efum non fuftinemus . Vcrum Mulii hepar a gulolis propter volu-
ptatem fummopere expetitur.Quidam veroipfum per fc mandere volunt,fed Garelsum^quod vo-
cantjin vafe cuni pauxillo vini prxparantes,& in eo vifcus ipfum tantifper comminuunt,quod to-
tum iimul ex ipfo & humidis praeparatis fuccus vnus fiat fimplex ad fenfum & {imjlaris , in quo
MuIIi carnes intindas mandunt.At mihi profedo nequaquam tantx fuauitatis eile videtur.- nequc
tantamcorporivtilitatemadferre,vttantoperelitconcupifcendii,vtinecipfumcaput. Q^anquam
gulofi hoc quoque laudant,ac fecundas poft iccur ferre pradicant. Csterum inteliigcre nequeo,cuc
permultigrandiifimosMulIos emptitent:cum necadc6fuauilintcarne,vtminores;necadcoquen-
dum faciles,vt qux dura admodum eft. Ob eam igitur caufam,cam quendam aliquado interrogaf-
fem.qui ingenti pecunia prsgrandes Mullos emerat,qu6d illos tantopcre expeteret, refpondit fe pri
mumpropterheparillostantiemifre,tum autem&proptercaput. Verum had^enus deMullis hsc
dixiife^huic fermoni,in quo vtilitatem inquirere inftituimus,fatis fucrit . Porro optimi Muili fiunt,
vt aliietiam omnes pifces,tum propter mare purum,ciim propter alimenta.Nam quicancellos vo-
rant,& grauiier olent,& mfuaues funt,& ad coquedum difficiles,& mali fucci:hos porr6 dignofces,
fiprius quidem,quam vefcare,ventrerefecucris.Intervefcedumver6)pfe ftatimguftus acoIfaiSus
ludiciii adferet.Hadenus Galenus. Item alibi fic de Mullo fcribit,MuIIi ver6 quod dura eoru caro
fit,& ab excrcmentis pura,non funt adfaliendum accomodi. Item libro de attenuante vidu ita hi-
bet,Q^iautemvitamm maiorcotio,ac quietedeguni,iis non modoabeiufmodifuumefu eft tem-
perandum,verumetiam a fylueftribus : Abunde enim fuerit eis auibus montanis vefci , & pifcibus

ETRl BEI.LONII CENOMANr

ttSo&t^u":;^";-:^^^^^^^

Samdehocpifceleges,qu.breui.a„sg«ti.p«.erm.fi.

Tei>x.c,velTei>«.Gr«is:Mullu<,La.mis=B.rl,„iVene.is*..r''*'""«'
Te<}X/c.v %^^^,,„,^G^,ii,,B„t^H».,Burdegalenfibus.

DE ACi,VATIl,IBV$ LIB. 1. \J7

P E L A M I S.

- Pclamidem, ScomtrumjThynrum , & Orcirum,paruos,jfi redcobrerucs, nufqusmeosqui-
dcm ex fuo gencre defcifcerc,atque in aliud tranfire comperies. Q£amobrem multum mihi abfur-
dum videreturaffirmarc,Pelamide$ exparuisThynnisoriginemducere . Totapifcis moles argen-
:eo colore micat rfquamis integitur tenuiffimis .caudam lunatam habet: lineam adlatera nigram,
qus corpus pcr medium vtnnque interlecat ,3 fuperiori branchiseangulore^a ad caudam pro-
tenfam. Pmnas vtrinque ad branchias vnam,duas fub ventre : quarum qux tergcris faftigiimi oc-
cupat, ea continuaeft,vtin Sargoac Sparo; &: prater has,quintam aha abano adcauda^protenfcm.
Branchiaru(qu£e vtrinque quaternsnumersntur^fpineum legumetum multum illi eft carnofum;
cuiusgeneris eft vtraque maxilla.prscfertiminferior : detes inordinedifpofiti,atq5 in ferrx modura
inciii.Linguaaliquantuliilata, fed oblonga & afpcra, branchiisinhserens, quarum qux capiti ma-
gis vicins funt, ipfl carniconfufs apparent. Oculos in Welanuri modum grandes ac varioshabet:
cortrianguJarcacfpongiolum, xn cuius pcricardiocarunculam inuoIutamccrnes,qux' leui cakmo
inflatadiftenditur . Heparpallidum , in duos oblongoslobos diffiflum, ventriculum vndecunquc
fulciens. Pelamis omnibus promifcue pifciculis vefcitur , Anguillis, GoLionibus, Caridibus, Salpis:
quamobrem apophyfcs illi ex Pyloro prodeuntfere innumcrs, quse eiusventriculum fibris omnis
generls contextum ambiuni . Lienem habet gracilem, per ventrem extenfum, quatuor digitos lon-
gum,inteftinis inhaerentem. Fel Juteum,foIlicuIo gracili e dextro hepatis lobo dependens, bis refle-
sunijVt in JMarina Tincadicetur,fpienivicinum :quod fi cxtenderis,o0^o digitos longumcompe-
fies.Vulua Pclamidibus focminis (vt in alds pifcibus)eft bicornis. Peiamides (ait Galenus)fale con-

M.i.

178 PETRI BEttONII CENOMANI

dits , laudatifTimis falfamentis non cedunt : vnde pafTim vfitato nomine falfamentum SarJicum
appellatur.Poft Sardas autem ac Pelamides, Myli,qui ex Ponto afferuntur,plurimum laudari folet
in condimentis. Ego vero, vt Galenieodemloco mentem interpreter, Pelamidescum Thynnis ali-
quando contuIi,eundemq[ue ambobus habitum figuramque deprehendi: pinnas,caudam, ac tergo»
ris appendices vtrique per[imiIes,eademquefornia tornatos. Verumetiam Pelamidemcumgrandi >
Scombro fiquando conferas, vtrifque eofiem pinnarum ordines, & corpus eodem padto effornia-
tumelTeconl^picies.Sicquoque Coliacum Scombro,& Scomber cum Lacertoconu^cniunt.Pelami- i
duni capturam docensOppianus,fitait,

Lino circundant tenui,& maris a;quora verrunt,

Etcontis quatiunt vndas,ftrepitumquerefi>ndunt

Pelamides fonitu pauid^jfubitoque tumultu

ConcufTs^celcres ad pendula rctiacurrunt.

D E A Q^V ATILIBVS LIB. I,

n»A«t/^f,Grxcis:Pelami$,Latini$:Palamida,Mafliiienfibus&ItaliJ.

«7^

DENTAirs SEV DENTIX.

A dentibus caninis atque cxertisCquales habct Cinxdus) fuam Dcntalis dcfumpfit appellatione,
SynodontesOuidio mutuataa Grascis nomendatione didlus, nolitrolitori admodumrarus, auteo
nomine 'gnotus,de quofic Oppianus,

DenticemBoceSjHipptirosfailitlulus. ^l

M.ii.

vtfexl.braspendeac.Coa.mumum«

Columellx pelagius pifc.s effecenfetur , qui & ^^J"°;^|^;|^^,,^aam defmit : ac rurfus ahamab
tergorc contmuam v.ginti fpmuhs feu anfti -J-t m qu. -^^ ^^^^^^^^^^^ ^,,f,„, duas

vmbihco verfus caudam protenfam,pr^ter eas quy trn^^^ « ^^ .^ ^^^^,„ f,.

aiias qux )lh fub ventre funt. Cxterumbifurca ^^^'"^.'^^"'f f^"^^^ Ven* inla-

ftigial:m eft:ocu|i vt Melanurus ?^-if^f^l^^^^^^^ fufcum elangue-

.eribus feu Ime^ oao,reft:., ^^J'V' 1 e fn later ba° data cft ,Dent?ci non muhum arcuata

fcentes . Ea autem hnea qu^ ^'^^^^''''''ZcZ^Z^^^^^ ^n^^^^^r^ oclo,exert*.

comperiturdtnguam mollem hubef.Dentes ^" f"Pf ^^^^^^^^^^ Epirotx Detales (quo.

omnes, reliquum max.Uarum ^^"^'«i^^^^^^"^"?^''''" p^^^^^^^^^^ cum fquamis, cx aceto&

Ele add:to crocomcoquunt , mde g^^^,.^;"/";^";,^^^^^ pado tres 5c quatuor mtegro:

& fretum trai.c:entes,ad ^^^^^^^^^^^^ !?^ V^^^^^^^^^ ^,gL eft cum Aurata llmd.tudo

n^enfes dl.fos feruant . ^-^^'i-"'^;^^ ^^| ^^j^^^^ fpmols effe perceper.s : pr.terea te

fed mox dtfcrm.en ^°-P^"«;^.^"^^^^^^^^^^ anrea.Genumam & antiquam vbtque ret.ne

?p;^:;=eSrd.srdu^^^^^^^^^^^

diile contjgerit. -,

m^

X^3Ui

2ay/</^t;,Craecis:Dcntex

D S A Q^V A T I L I 8 V S L I B. T.

& Dcntalis.Latinis.- Mamilenfibu$,V» Dwc:Italis,Df»M^*.

i8i

S Y N. A. G R I S.

<.«»riJ.m Tiilso» Grxcnm opiimis notis i Synodontc diftingui.Bentntmim magis Krar
,c.ac'or;?« T;na^'c;"ini inLdum, vclu.icirs^oitaci,cun4uaus,v.prolonguudu

M.iii*

l8z PETS.IBEtLONII CENOMANI

la

ac

titudine magis craflus appareat. Caput vtrinquecomprefTum habet, pro fua cnffitudine planum
:latum, oculos quemadmodum in ferpentibus elatos:tergus aciei oculorum fubieaum, quod huc
aique illucfiquando commoueat, varioscolores edit . Caput habet veluti aureum,& Imeas verfico-
lores complures per fquamas , quarum nonnullx cxruleae funt, alia: aurex, deinde fubnigrx , mox

virides,vei his coloribus commixtae. Verum ea quidemlinea q^u^e latera interfccat.eo modo non va-
riatrnigra enim eft:Proinde fquamis contegitur corui, rotundioribus & latioribus, fed tenuioribus.
Caudam gerit admodum bifurcam,& pinnas lacerum valde in acutum definentes, arundinis al« in
modumublongas.Pinnamaliamin tcrgorecontinuamgerit,vicenisarifl:iscommunitam, qujruni
qusc capiti finitimx funt,firmiores atque acutiores confpiciuntur. Vmbilici pinna denis ariftis co-
ftat:quarum dux priore$,aliis fortiores comperiuntur. Narium foramina circa oculorum (ontes illi
funt peruia.Dentes canini,vt Synodontis, in fuperiori & inferiori mixilla,quorum quatuor prxci-
pui aliis longiores eminent. Qu^um autem maxillas coniungit,dentes pyxidatim in alterutra coeunt;
linguam exerit albam, obIongam,& modice comprelTam. Cor habct fub branchiis angulofum, dia-
phragmate interfeptumr Hepar pallidum.in duos lobos diuifum.quorum dexter flniftro maior eft,
fub quo fel incIud;tur,duos digitos I6gum,gracili veficula inclufum. Lutea funt eius inteftina,pra:-
ter redum quod inter cstera candicat. Stomachus quoque illi eft obIongus,per ventrem protenlus,
cxcuiusfummapartepropter CEfophagum trestantumappendices fiue apophyfcs numerantur.
JLienem,vt luniperi bacca,orbicuIarem habet,a ftomacho dependentem,firmis venis alligatum:VuI-.
uam vcrinquebicornem,per longitudinem fpins exporreaam.ouis innumeris rcfertam. Synagri-
des circa Corcyram(guo in ioco nomcn antiquum apud vulgum retinent)calamis decipi confpexi:
raroenim nalTis decipiuntur, fiepius tamen euerriculis. Synagridibus veflcx ventofx (qua? pifcibus
datx funt ne im.iierganiur) geniculo interce^tie comperiuntur s quod cxietii pifcibus maeini«, attl

DEAQ.VATI11BV!!.!"-'- ''?

' faUen, paacis,minimc acdd.t.Quu™ i.aque Syn.gri. I.a.ina nom.n non hab«,.non eft quod eum
Dcnticis nomine ob confu fionem appellemus.

MORMyi-VS.

Veteres a marmore.s macul.s 8. eiufdem albedine ^^^^^J^S!:^^
quam appellationem vulgus adhuc rctmere compenomam & B> zantmi Mormyrum

quofic Oppianus,

mam M.n. acccdi..To>us Mormylus laaeo, au,, fi """'Xrbtc " 1 r^ s Pcl u^^d s
fimum,cfulgc.= Mc.anun~o.o,mag,sopa^^^^^^^^^

r:r«rrqS:.r/eaLtn^^^^^^^^^^^^

fcriori non .,cra . Con,inuam.crgor.s pmnam ^^''"'".""'^^X^ UnTaquxla.cra .n.crfc-
par.cmcrmcm^Hiuscaud H^^^^^^^^^

?u%\;Tal«u":.«S^ap:, ,uoqu^c.ongiufcu.um.Si qu.fpi.mnau

,3> rETRf BEtLONII CEMOMANT

tur, olTicuIa duo vtrinquc protcndi confpicict, 8c linguam albam ac breuem . Cor illi fitum eft inter
anteriorcspinnas.trigonum: Peritoneum nigerrimum,vt SalparHeparvtcunque magnum,ftoma-
chum ambicns.PyIoru$(quod miror)fine apophyfibus comperitur. Tres habet mteftmorum reuo-
lutioncs.Lienem in latere (iniftro exiguum.nigrum.Conchas, Telmas, Channas, Carides, & omnu
generis pifciculos edit;quad idem Trigla facii.-fcd Trjgia (vt iam diximus) integras deglutit : carct
cnira dentibus.

Mo/)/«Mef,Mormyru$,vcI Mormylus,veI Mormur:aliis Mirma:vulgo,Morwor9.

I ' o i A (^ V A T I X. r B V $ L r e. r. iSy

B R Y T H R I ^T' V S, $ I V E tC V B E L L r O.

^" ..ia5Mijifju.iit/ auii

Erythrinus Grscfsacolorerufo & a rubro,Rul>e!Iio Latinis appeilaturralii Rubeonem vocants
qui,quoJ Phagrofimilis efTe^dempta magnitudine) videatur,obid vulgo Gallico Pctgfdu norainari
cocpit, velquodimpuberes nobiliUmpueriprincipibus feruientes i^^ggtdic^tttut. MaQiItenres enim
Pagiumintelligur,addifo!imen'Pagri,quemetiam Pj;^»-f aominantr Veneti Arborem:Grsecum vul-
gu$,mutati$ Iiteris,LethrinumrRomani Fragolinum appellani. Proinde Erythrini rubedo laguet,
neque(quod ad eius formam atimet) vt Mulus,teres efl, fed latus vt Auraia. Rubet equidem vt Mu-
lus:fed rubedo ambobus non conuenit.De qua Ouidius ita cecinit,

Orphus,ca;ruleaque rubens Erythrmus in vnda.
Pager Erythrinomaioreft-.cseterafatisinter feconueniunt .Erytlirinofrequentes quideminfunt
fquamafj&firmiter inter feconiu£tx.caput vtrinquepIarTum,adAuramidem fluuiatilem accedens:
caudam habet bifurcam,latam:pinna,soblongas,in cufpidem abeuntcstquarum quxtn tergore ma-
gi$ cxporre3:a eft,ea continua elTe confpicitur.in quim fpinula:feu aculei duodecim namerantur.
Oculos habet latos, quorum iris pupillam ambiens , argenteus apparct:pupilla autcm illis nigerri-
ma cft.nares patulsc,dentes exerti ac prominente$,fuperne odo atque infratotidem,quorum mola-
res multumobtufifunt. Ri(3rumorisnon valdcgrandemoftendit.in quolinguarnalbam.facile co-
fpicieSjbranchias vtrinque quatuor:cor,eruopaul6 maius: Heparkftcum,in mediocreilobospar-
titum.quorum pars finiftra longior exit,cui ftomachus oblongus fubftdet. Cicadas, Locuftas, Carl-
dcs,PifcicuIo$ dc Cancros vxnatur . Spletiem non habet aliis pifcibus proportione refpondentcm:
pauloenimmaior elTe folet. Ouisplenus circa Aprikm eSx comperitur . Ariftoteks pelagium eiTe

tscdium vini adferre.

^'"* ^' ven«is,A*™:VulgoGr^co,u,Wr.vdI.«fcn»..

' DEAC^VATILIBVS 1.1«. I. iS/

S A L F A.

Niniium falluntur qui Salpas Germanorum. Stocfifch cfle autumant. Suiautemerrorisanfam
cx Piinio arripuerunt.qui eam nufquam percoqui poire.nifi feruia verberatam.prsdicauit.Imer ca:
■eros pifces non eft aiius qui fuam conftantius retinuerit antiquam appeiiationemifiqui^em vulgo
Grseco.Itaiico Sc Galiico niliii depriorenomenclatura immutauitcMalTiiienfes tamcn Sppipronun-

tiant.Oppianus,

Salp* habitant variis diftindi tcrgora guttis.
Roniani hinc vulgo non Salpam,fed Sarbam vocat . Plfcium nullus eft colorc pulchrior,quaquam
admodum fit vilis.vnde Ouidius,

Atqucimmundachrorais meritbvilitTima Salpa.
Salpasturmatimvidimus abimogurgitead litus marmuferri,at deindcalgisherbiiquemarinis pa
ftas.in marecelerrime deraergi. Pifcis huius moles raroexcedii duasiibras:eft enim mediocris craf
fitudinis,obIo<'us,& latus.Squamas aliorum pifcium more gerit,Iatas 8c varii coloris: pinna.vtrin^
que ad branchias vnim,daas fub ventre: aliam i n tergorc continuam,tran{lucidam,duodccim acu-
leis pra^munitam : Lineam vtrinque in lateribus habet nigram,ac rurfus nouem alias redas coloris
lutci, qux pifcem miro artificio, melino colore depingunt . Caudim habet bifurcam, & circa anura
pinnam vnam,duobus tantum aculeis fortibus communitam:caput vt Aurata: tornatum ; dentes in.
labiis firmos : infuperiore maxilla fedeciro,in inferioreoftodecim : Os procorporis mole paruum,
necIabiainfarfta,vtinaliispifcibus:OcuIos melinos, pupillam nigram : Peritoneum omni nigrc-
dirtsnigrius.CofpsricafdioinciufijmjtifianguUfg^fjarip^Oiibirtfifiore venife/gpariUum : Stoiiu-

,gg PEtKT BELLONII CENOMANT

chuna otlongum^per ventrem cxtenfum.htum quidem,vt Scari,& fer^ femper herbis VJ^^^^^^Jj'
Vo us,ftomafho coniunaus, quatuor tantGm apophyfes habet, qui ^--^^'^^^'"^^^^^^^^^
iUi eft valdc masnu m vt Scaro , fcd magis ad colorem cinercum mclmans m tres lobos pariitum.
Vef culam fcTlL^oblongam habet , m dfxtro hcpatis lobo pofuam . Branchus v J-q- ^"--«;

fcd cas quidcm gcminaf: quamobrcm branchias in Salpa fcxdec.m """^"^" P°£^.f^^7„^ liV",!"
Salp. cft mcdiocris,vulua vfque ad diaphragma extenfa,ouis referta,biCorn . CaP"u^^" J^ly ^^^
mn.btis anni tcmponbus. Spinas (quas pro coftis rtrinque dccem habet) ^^I"' S^^"*' "^^^^^^ i

latas,fed ad ventrcm mucronatas. Spina autem Salpa.,quatuor & vig.nt, vertebrts coftat^cr^^^^^^
ncru infignes ad latcra protenduntur:qux ex duabus primis vertebns °"S>»<^"^/i"«°^^^^^^^^^^ !

pinnas deferuntur.C^temmSalpa Scari modo in opfonium ^PP/"'"'-^^""/^,*^^/;^.^"^^^^^^^
f is quodammodo refpondcntcm , paucas fpinulas. Si quis eius fquamas '^^'''l'''^'^^^^^^
lute*,incutc apparere vidcbuntur,qux in fquamis iam apparuerant.Ideo ipfa ^^^^'^^^''''"
ia fquami$,fed in cutc exifterc faciia comprobatur,vt iam in Mulo & RubcUione diximus.

D B A Q_V A T I L ! S V $ i. t B. t.

2<iX^,Gr«cis & LatinisiSdrtrf^RomaniJtSojjijMafTilienfibus,

,(f?5

uti ^mn?;- '

T R A C H V R V y. '

, Ronianum vulgus non TrachurumjfeJ Suiiarum vocat,quenrVeneti ^H S*re^ MiiHlii6n(es an-
tem maiorem hulus geaeris pifcem Suueramjaliiiorem vc'ro«»'E^'4MjVel.«»(705wwia-^odil^

vfnnque habec vncinos^vnde nomcn ilh mditum.Trachu uenue ^^^^^^^^^ ^ ^ ^^^
bus(maximevernoieiunio)Mediolancnfts acLaodKe^s aM^^^^^

fcuntur:Argentindrque,a colore quem/ale condm pra: f^f^^""^f/^^^^^^ vt Harengus &

certorHm efle confeflbm eft : Scombrdiquecolore,6guraA fapore re e^re Bran . |^^^_

Ceierinus duplices vtrmque quaternas,atque m orecfenat hab^^^^^^^^^
de,tn quo dennum loco qu.dam apparet ^cabrnie.magnos^ .^a 1 mui crfiffimum de colcns

neo tn c.ruleum relucens.rehquum ^^^^^^T^t^n^^^^^^^^ habent hturas. Mug.lem ah-

prmcipatuprouocare,h.oet.an.fuperarepoeft^ndant^^^

quando magnitudine squant . Caudam bifurcam & «^»^ °"§^ 6 ^^ -^^^ ^^^ auobus acu-

^iatas,vtr.n|ucvnam adbranch,as & fub ^-^-f ~J^;^^^^ ad'caudam pro-

Jcis pr^munita eft.Porrolmeam vtrmquetabelhs alperulam^^^^^^^

duaam oftendtt,qu. ecam Uh nomen dedu : ^^^^^;^^^^^^^ multo afpcriores

Lmeah.c vbtcaudampertingeremc,pu :n arcum^^^^^^^

apparent.Duas m tergore P-^J^^f^^^^^^^ ^uorum Efter dextro long,or,ex quo fel depen

oblongum,&quafitrigonum:Hepat,slobosduos qu ^ ^ ^^^^^j^^^^^^_^^

det:vuluam ou.s vndccunque refertam: veficulam -"^°;;';f \^^^^^^^^^ ^„1,^ ^.certum qu^rent. ex-
cundem & 2^>.a nonnulh s vocar. produum '%^^ 'l^^^^^^^^^^^^^ f^,,!^ cred.di,ex Gr:.co Sau
hibuerunt negot.um.natt. quum vulgare nomen '^ hgm^ J ^. ^.; ,,,,„, Oppianum d.uerfo
. ro , qu, Latn.s Lacertu s dici^ur , vulgusan.Icaha. ^7^^^"! '^^^ JTuct^um a Trachuro elle debere:
carmme Trachurura a Sauro diftmx#.ariimi4H!fMf "'"''^''^' ^

\j 4 >.• i i' j ( w ;. . •i.*^ii.

L

1> E

A Q.V A T I t r B *■ S " U rb. I. »9^

dcquofnLacertopoftScombrumfufius.TrachurumGalenus & Aetiusxgraxonficiputaueruntr
neque nrmhoc p^fce^mfi fahco.,Gr.ci,IcaIi, atque adeo Galh vefcuntur. Sed Galhs n"llupecul>^-
nomen habuit:hi enm. qui Trachurum Scombrxs eiTe perfimilem ammaduerterent^Spuriu Scom-
brum nominaruntjMti^Mfre^» trf/F.ird.

Te«.>^^'>of,Grxcis:S«rc,,VenetistV»S««fwMa{niienribus:V»So«,Genuenlibus;
M4^«erM»t^*rc/,Rothomagenfibus&Panfims, .mnc.

S.

^

>9» PE.TIlIBEl,LONll CENOMANt

cJnmatijtMJq i;'J:ooi9i;:*'/;?:

W|ijiL-in ?;lki>t . . , A v R a T /.

■ ;-..:..." ■';..•-?,;., .

Aurata mari mediterraneo cognita.Gallis tamcn igno<a(nihiI cnim habet cum Dorada Wafljlic-
fium commune , de qua in Anihiis didum eft ) Oppiano a fuluis ruperciiiis Chryfophrys appella-
tur. In DetaJis fongitudinem ac latitudinem excrelcit-Pinnam gcrit in rergore continuam, quatuor
& vigintiariftis munitam,quarum duodecim anteriorcsin mucronemdcfinunt.Reliquumpinnx
obtufum eft . Porro duos feri aculeos in alia pinna qua: ano viana eft , Sargi scuiejs imbeciiliores.
D uas prsterea pinnas fub ventre habct,«Sc vtrinque circa brachias vnam; Iineam fuper oculis vtrin-
quc fere obliquam , aureo nitore, micantem, vnde Grscis nomen habet . Eft & in Aurata peculia-
ris quardam nota , quam tu percjpies,vbi eft linea illa arcuata,qu;c larera vtrmque diuidit,<Sc ad bra-
chias definitrinibi enim magna quada vtrinque litura nigra luggiliatur.Dentes liabctalbos^optimo
ordine in gyrum maxills difpofitos , oblongos & fubrotundos, vt Sargus : non autemjatos vt Sca-
rus. In interna autem maxilije parte, multos prajterea molarcs vt Sargus habet , fcdfin Sargo latio-
res funt,quibus plerique in annuiis pro gcmmis vtuniur : fiquidem pcroptime eos iapides refe-
runt,quos Gailico vocabuio Qrapaudmai dicimus. Caudam habet iatam , bifurcam, & pene iunatam>
branchias vtrinquequatuor:labraadmodumcrafra:fquama$latiufcula$,vt Lentalu. Pelagiuspi-
fcis eft.partim faxo{is,partim arenofis locis degcns : Litora quoque fequitur . Fufcina fipenuraero
capitur interdiu, atque ctiam nodu dormiens, vt lupus.Carnem habet candidam,folidam,& qu« bo
num procreai fuccum, abundcque n utrit, faciie digeritur atque cxcernitur.

H T R V N D O.

Kullis horrct aculeis Hirundo) quaternis adraodum orantlibus alis in latcribus pra-dita: Grandi

N.i.

1^4 PETRI BELLONII CENOMANI

cft vt Cephalus capfte, oculis magnis,ore non ita amplo, nullifque dentibus referto : ceruice plana;
Vnicamfert inter2^orepinnam,caudx' vicinamrlineam,qLiamaliipircesinIateribus furfum habet,
iiladeorfum fub pmna gerit, quod nuUi prxterea pifci accidere memini. Ha?c enmi linea pifcem in
partes aequales minime interfecat : nam qu$ ad ventrem fpec^atjca minor eft ; qu* vcro ad tcrguj
maior.Cephalum fere magnitudine aquat^iifd^mque contegitur fquamis.Caudam bifurcam & la-
tamhabet, inqua peculiarem obferuare notam poteris, quod infenor pars.fuperiori latior fu. Prx-
terea, fipinnasiaterumad caudam conuertas ,eas totum corpus longitudine prxcellere videbis
Squamashabetlatas,nigras pinnas,caput oc reliquum corpus ad Harengum accedit.Oppianus,

LolIigo,miluufque rapax,& mitis hirundo.
Volat(inquit Plmius)hirundo fane perquam limilis volucri hirundini.Nobis alioqui" rarior,nequi
j(jeocognita,nilipropternaturaemiracuium(quodiam grandes alas habeat)homincs eamficcan
g(reruarent,& indomibus fufpenderent.

D E A <^V A T I r 1 B V S L I B. I. »5J

X?i<</i^v,Gricis:Hirunao,Latinis:Aro»d«WfJfff»rr,GaUis:L4»JoL«,Mairilicnfibu$.

M I L V V S.

^ «. rt-i- ^„«(%MnfMr redfalfovultJarinomineLandoIcEappellaRturrquuidno-
„cn pot.us ^'7^-' ^;VhXhrbe~^ vocat.Elt autcm vulgan eorum lingua W.

,ag PETRI BEtlONlI CENOMANI

aculeo$,& pinnas fpinis munitas,non video qudd reae ita efTe poiTit.Sunt qui pircem,qiiem Vene-
ti Luccrnam vocant,Miluum effe credant:de quo,fuo poftea locoN uUum fcio pifcem Cdempta hi-

rundine)cuius al« maiores fint,quam Milui:volatu cnim opus habuit.vnde Oppiaaus,
Q£iimque timent magnum venientem e marmore pifcem,
Hosnantifimilcsdices^fimilefquevolanti.
Itaeniminfublimecfferuntur Milui, dum ab aliopifce in mari percuffi funt , vt alatiefTevidcan^'
tur Horumtriagcneraobferuarifolent. Proinde tereti corpore Miluus cft^feiTihbusfquamis vndi-
que conteaus,vi in ferpentibus dicemus. Pmnas vtrinque ad latera habct, fed tam longas, vt pal-
mum excedant, latas vero totidem, quae corpus ipfum longitudine fuperant . Pollet M.luus totus x
fuis pinnis Girciiduci,.ex quarum latitudinc non miror, fi aaquando perculfus metu in aerem le et
ferat.Si quis Milui ventrem,caudam & cutem obferuet,in vtroque latere duos fquamarum ordines
(afperarumfere,vt in Trachuro)videbit,qua$ pro maximo robore habet: quibus fit, vt ea parte tere
quadrangularis appareat. Roftrum ilii eft fimum & recuruum. Oculi magni atque clati. Caput oi-
feum in quo funt aculei quatuor,ad caudam Ipeaantes. Cucuilam habet ofteam,cums duo luperio-
rcs aculei,nequaquam moueniurrinferiores veroatioUi acdeprimi polfunt. Lituris in tergore no-
tatur ex cyaneo virentibus: dentibus caret. Licnem habet oblongum, fubrubrum. Miluago (inquit.
Piimus)quoiiescerniturextraaquaravoiitans;tempeftate$mutari,TrebiusNigereftauUaor.

©S AQ^VATILIBVS tTB. I.

l6ejt|,veli^«A>of,Grxcis:Miluus,Latini$.

«?7

N.i;i.

PETRI BEtLONII CENOMANI
O R P H V $.

198 ^

Mullus cft marinuspifci. ,quiCernu« nomine poffit appellan : nequc video q^oJ mep.fcM

(cucrvulPU Romanum Sc Neapol.tanum C.r«.. vocant ) cum eo conuenut, quem G--^ 1 O^'

phum nomfnant: quo magis miror ,cur palT.m qui Orphusleguur apud bonos ^"»1^° « ^j^^^^^^^^
Cern^amTatme\onuertan\quum nullus fit inter Latinos authores antiquos qm vnquam pro p^^^

fcc Ta mo a^^^^^^^ Latine^ p'ronuntiauerit auc intellexer. . Tametji Romanum vu gus Merul .
& quos Genua C.nadM. vocat. Cer„. appellet , & Cerna: vox tr.u.ahs tn °" P'f ^^^"^^^^^^^^^^
tur/vnde alii Chanam,alii Percam marinam,Cernuam vocant:tamen Cernac vox f^ '"^°" *J'^^^^
fol t.Quamobrem quum nullus ex Latinis authonbus ant.quis hdem ^^^^^^^.^J^^^^^^^
vocarU^beat:mihi vifum eft Orphi pot,u5,quam Cernu^ appellationem '^'''^'^^'f^^^^^^
Ccrnua. pifcis fiuuiatihs.quem fuo loco pingemus ac dcfcnbemus.Leguur quidem Ccrnuus in vcr
fionc OppianiLatina,

Cernuusinfcopuloponti.quemverberatvnda. a»r»«.nrnfif

Sedhocloco „„„ de Cer„ua pVce f^tellexilfe vUe.ur , v. e. carmimbus G«crs ^°nft";^ «'P^^
Oppianu, ranquam pelag.o p.fce mem,„„.Vulgus Gr«orum mul.a " "°™"yXte «'breui
i„ li.ore Gallico viaeri „o„ role.,nome„ Gallicum non muenu Orphus(m,uu '','f'^f"']""
p" ruo infignem magni.udinem accip,..Orphum(ai, Opp,a„us)Tr,gla cap,..De noc lic Ou,d,us,

Cantharus ingratus fucco.tum concolonlli

Orphus.csruleaque rubens Erythrinus m vnda. ^ lM...ini coloruff

Nampifcis/quct^ nunc l^hm Gr^cum vulgus vocat. rubct, quanquamemm «liorum colorua

D E A Q^V A T I 1. I B V y t ! B. I. ,^9

iAtri Tpoffit . CrctenCes cheUdam , alii hcheludam , ^pleriqve Tetrofifaro nominant. Magiscomprefliu
ft quam teres,hoc eft,plus in latum.quam in longum efFufus,vt Phycis. 0$ habet paruum vt Can-
iaru$,rquamas,quibuscotegitur,2fperas,corpori firmitcrinhxrentes,ita vtvixpoiTitdefquamari.
'innas tergoris,larerum,ventris Sccaudx , variis coloribus infignesfpeiSantur . Pinnamaliam in
crgorec6tmuam,decemaculeis munitam habct :Caudam minmiebifurcam,itemlaterum pinnas
k vemris obtufas.Labra,vt Scarus,carnofa:d£ntes quoque Scaro perfimiles, mincres tamen,bran-
hias vtrinque quatuor. A media fui corporis parte fecundum dorfum liuet ac nigricar , albicat fub
'cntre. Caput cft illi pene rubeum,vt Channa::hcrbi$ vefcitur,vt Salpa & Sparu? .Maculam in radi-
.■ecauda , vt Meianuru$,nigram gcrit . Pifcis hiclautiores Grxcorum epulashonorarefolet, apud
' juos fiuefrigatur,{iueclixccur,auta{retur,femper eft magno in pretio .Orphivox apud Galenum
jafllm legitur,fed Latini Cernuam conuertunt:quum tamen(vt iam dixi)Cernua pro pifce maripo
nufquam legatur.verum hoc ex Theodoro manauit, ex quo demiror interpretes Galeni, Aetii,Pau-
ii,& aliorum,Cernuamexprimere maluifre,quam Orphum.

N.iiil

too

rBTVI BBLLONII CBNOMAKT

OfphuSjGraecis &Latiuis;cW«J<<,& hchiludaiYulgo Grxco,& ?etro^far&.

SCOMBRVS.

Scombros pcr omnia maria afifatim capi folcre, vcl hoc argumemum efTc potei^i qabd vbiqu(

D E A Q_ V A T I L I B V S l I B. T. XQI

cognofcantur.Itali nomen Latinum retinent. Galli Mrfcrf«o/, hoceft lenones vocant.quoJ verno te-
pore eos pifces.qui noftro vulgo Virgincs vocantur, ftatim fubfequi folcant. Scombrum Genuen-
fes V« Orfo/jMairilienfes, V» Horreau, Angli Macrel appellant,qui in Oceano tanta craffitudinc profi-
cit, vt pari cum Pelamidibus magnitudme plerunque euadat. Noftri Scombrum fupra craterem le-
uibus fubmilTis prunisexaflant,atqueiIicofapidum reddiitrfed eum prius foeniculo viridicircum-
UoIuunt,vt vim ignis obtundant.Scombris Angli inteftina exerut, & capita auferut, reliquum mul
ta deinde aqua elixant, fic pifccrn reddunt exuccum & infulfum. Magnus eft in Propontide & tota
Grxciafalitorumprouetus.Mirabar curvulgus Grafcum minores Scombros Colias vocaret,quum
lamen Icefius author antiquu$,Scombro$,minores quam Colias elTe dixerit.Garum ex Scombris &
Coliis apud Byzantinos fieri folet : quanquam nihil vetat ex quouis alio pifce garum fieri pofie,vt
pofteadicctur . Ac quod multusfitetiam apud exteras regiones Scombrorum prouentus, inde cft
coIIigendum,quod Scombrariam infulam apud Strabonem a Scombris didam comperias : vcrum
korum quidem captura multum eft diuerfa in Oceano,ab ea qua: in Ponto,Propontide, Hellefpon-
:o,Mediterraneo & Adriatico mari elfe foIet.Oppianus Scombrorum Ponti capturam ita defcribit,

Infulfos capiunt Scombro$,Thynndfquc furentes,

Q_uum vident alios Scombri curuamine vclis

Claufos,&c.
rattcrumScombriiconem hicnonappofui : quodfequens Colix piduracum Scombro omnino
•■onueniat:ncquc Scombrum fuiius defcripfi,quod plura dc hoc in Colia mox diduri fimus.

C O t I A S.

Colias GratciJ,ab auc ciufdem nominis(quam noftri vocant V» Gay) 4i^a cft : quod ciu$ latcra

BELLONII CENOMANI

'« PETR ,. .^nrDicianiur PorraLemnil,minorc$Scombrosvul-

Coli^auis «^o^Jo'"^"!"^^^^^^^",::,!^ slXaccs & Imbri . Vcram qu,d mtcr Scombrum
odColiasnommant,qucmadmoaum & rall. bam Coliasmagis paruusfit,quopra:-

i Coliam intcrru,n,hil aliud obfcruan P^^ P^^^^^^bTnt autcm quidam Lcmnii indigcn^r (dum

ab ci. fc.fcitarer,quid Cohas eflet) Co^^am d m cum ^^^^ ^^^. diff.rcntiam. Maijl.a Co-

notam , qua vtrunquc diftmguerc P^^^'^^ ' ^° Xt^sfombrorum pufiilorum gencris clTe , mo-

^s:;f?:xr^^ot^^^^^^

Tu Scombri pufilli iconem ccrnito.

nunc WA/OK ^^^^^^^^^ orco/:Maflilicnfes Horre^»-

OE AQ^VATILIBVS LIB. I. tO}

tACERTVS»-

Didum eft paulo ante,quum dc Trachuro agcremus,Gratcorum atquc Ttalorum vuIgus,Suru^
detorto a Sauro,i<l eft Licerto «omine, Trachurum appellarc. Qu.inetlam Genuenfes quodda Sco-
brigenus vulgo Lacertum vocant , cuius tergus multo magis,qiiam aliis Scombris viret , & vcnter
eft variegatus , quem re vera Coliam cfTe Scombrini corporis paruitateliquet . Cxterum quod ad
Lacertum attinct , ego equidem genus pifciculorum cumGaleno& Philotimo efle cenfuerim,
non autemfpeciem, Conftituit enim illc lertioahmcntorumLacertosintcrpifces medix carnisin-
ler duram & mollcm,aitque facile eos in ventriculo confici poffe.Fatebor quidem piduram cuiuf»
dampifciculioftendilTe mihi Rom« agentiDominum Amfterdamum ,cuius caputvciuti iacerta;
terreftris eiret,in{ignibus dentibus prxditum.exquocontendebatLacertum pifcemvocarideberc.
Veruni eius quidem generis non eit, de quo antiquilTimi authores inteilexcrint. Vnde etiam liiud
Oppiani, ^

Atquelacertorum gentes,quac putrida pafcunt

Inter cocnofas voiuentes corpora fordes

Saurides,Scepani,&c.

MTSTVSMARINVS.

Myftum marinum pifcatoresquida Vcneti, quum femel inter cxtcroscxpiirentjoborta eft,mc
tjprxfenteiinter eos deipnus nomendatura contentioihorum enim quidam proptergrandia iabr*

104 PETRI BEttONrr CENOMANI

& barbulasKis adK3erentes,Porceletam(genus quoddam Sturionis^eflecontendcbant : alii, proplcr
lineas tranfucrfas, quas in lateribus gerit , Mormyrum vocabant. Tandem autem lis eorum dircm-
pta eft, quum ego Myftum illis efle diflerui : etenim quemadmodum marinus Lucius , fic Myftus
etiam marmus liuiiiatilem refert.Proinde Myftus argenteo colore nitet.corpus habet oblongum in
Mormyri modum,denis vtnnquehneis tranfuerlis nigricantibusdeljbutum : vcnter)llidorfo can-
didior eft,ac magis terfus:cauda bifurca,fed pinnx laterales, Frago breuiores & latiores. Verum quae
intergoreeft,decemcrafllioribus acbreuioribuslpinis conftat,quamCamharus:qua: veroabanoad
caudam fertur, ea duobus tantum aculeis obfirmatur. Cjctcrumoblongo eft capite,vt Sphyra?na,aut
iluuiatilis Myftus:Oculis non valde magnis,quorum irides aurei funt:labris prominulis,mollibu$,
crafljis, Sturionifimilibus, folaantrorfum, pro dentibu$,fcabritieexafperatis .Cirrhi autemtenui
mcmbrana maxillx inferiori coniunguntur . Molares quidem habct dentes in oris pofteriore partc
furfum ac deorfumabditos,ordinc multiplici difpoiitos, albo$,paruos,brcucs :branchias vtrinquc
quaiernas.Sapida eft illi fupra modum caro,mollis,alba,friabili$,fpinulis haud valde refcrta.Squa-
mx cuti fortiter inha?rcnt,quaj multo maiores quam in fluuiatili funt.Proindc ftomachus Myfto cft
oblongu$,in quo arenam,Conchulas,Tcllina$,Pcdin€s acMitulos compcrie$:nulla$ practcrca apo-
phyfes in ciu$ pyloro vidcbi^.

COCCTXjSIVE CVCVtYS.

Nihil eft Cuculo pifcc inpifcariis Gallicisfrcquentius,cuius corporfs compagcs & habitus adj
Callionymum acccdit, & Miluo quodammodo eft fimili$.Grandibu$ eft pinni$ prxditus.quamob-l
rcm Oppianus Cuculum cclcrcm cognominauit. Cuculum rufum cflTc, Numenius cft auihor,vndc'

DE AC^VATILTBVS LIB. I. tOf

nofliris a rubedine Kougem dicitur. Pfeufippus tradit Mulo eiTe fimilem. vnde nonnulli Trigolam a

fimilitudineappellant , vtiaminTrigla diximus .Corio contegitur membraneo, fquamiscarentCj

nifiha: fint admodumfubtiles,atquein dorfominus quam in ventre. Duos habet ordmesafperita-

tumin tergore, veluti fquamas in feinuicem incumbentes ,inter quas duoe pinnas tergoris conti-

ientur:quarum,quaecapiti vicina eft,nonis obfirmatur aculeis:altera adcaudam obtufifine aculeo

jxporrigitur.verumetiam vnam iterum vtrinquead latera habet:acpro pmnis anteri6nbus,cirrho$

lincatque inde ternos,fpineos,qui in aliis pifcibus non vifuntur:brancKias vtrinq*, quatuor:Caput

Dfleum , rugis exafperatumjin quo aculeum vtrinque vnum ( vtin dracone marinodicetur )circa

iranchias exertum reperias . Dentibus caret, quorum loco afpera tantum habet labia : Carncm ha^

)etduram,friabilem,albam:quaproptera RomanisCaponis nomineappellatur.Tellinas, Chamas,

ronchula$,Cancros,Vrfos, Aflracos, Locufl:as,(Sc id genus cruftatula ederefoletj quibuscius iloma-

hus dum fecatur,diflentus elfe c5peritur.Diphilus Cuculu cum Miluo contulit. Ait enim Miluura:

IuriorisefrecarnisquamCuculum:rei;quahurcper totumfereJjmiJis ell.

so^

PETRI BEllO, NIl CENOMANI

K.oKW^,Grxcis:Cuc\3lus,Lntinis:Kougef,Giilist
Lucerna^Venetis.

DE AQ^VATILIBVS LIB.f- tO'

COCCYX ALTER.

CoccyxaIter,qucm agrunnitu noftri,atqueadeo Angli GouritaHtumvel GrrfWJ««w vocant,Cu-
culorumgeneris eft jRothomagenfes THmham appella.re foleni:hic quirlemfuperiorc Cuculo mul-
to maioreiiadit ,ac nigrioricutcconcegitLir : quanquam etiam fufcas cuiufdam rubedinis fitpar-
ticeps.Latas habet pmnas adlater3,ceruleas,quas vtrmque per mediumfere corpus expandit, mil-
uinis breu!ores:Duas pra;terea in tergore.Corpore eft crailiore ac recurto.ventreque grandiore,Ge-
nuenfes Orgamvel Orgtnum vocant : alii Caniftrum, v» Qofano , Hocin funima prsccipue intercft in-
ter vtrunqueCuculum( prxter mjgnitudinem ) quodCuculus primigeneris pinnas vbiqueferat
rubras:alteriusver6notar,dequofermoeftjCeruleas.Virunquenoftri indeliciis habent,primum ta
menprxferunt.

I, Y R A.

Lyra Cuculorum^nifallor") generis, a prominentibus furculis ofleis d'(fta , inter eos pifces nu-
ttieratur,qui vocaJes etfe creduntur . Qi£is autempifces vocis expertes eifeignoral ? Sed vocisloco
quofdamveluciftridores ac.^onos nonnulliexprimunr,qui facilenoftris auribus percipi polfunt, vc
Lyra, Chromis,ocaliipermulti,quos obid pnfci exiftimauerunteffe vocales: Crxcis l^iig <pu>iouZ'
Tif dici;ncur,quorum fimiles in Acrno Arcadixfiuuioe{fetraduntur,3bincoIis:7B/;c<A/a/ vocati. Ego
vero(irqU;t Paufinias;hos pifce-ijquum C3perentur,3liquandome vidiffememini : vocem autem,
quanuis vei ad vefperum apud fluuium expedaflem (quo maxime tempore vociferarj creduniur}

208 PETRI BEILONII CENOMANI

nunquam equidcm audiui. Caterum Malfilienfes Lyram MaUrmat vocani : Genuenfes, fefceamato:
Romaniabifurcato roftro,P</cf/orc<<.Squamas non habet, fedearumloco olfcorum vallo beiie mu-
nitur:cx quo Characcm efle coniiciebam:vnde Maffilienfium cognomen. Pifci ailtem exficcato of-
feailladuraintegra permanent , vnde aquibufdam Holofteos nominari polfe contenditur. Porro
Lyra; pauca carneconftant:quamobrem nifi paulomaiorcs edi non folent.HocfancaCuculodifFc-
runt,qu6d Cuculus ternos habeat vtrinquc in iateribus Cirrhos craflbs^Lyra? tatum duos. Labrum
inferius multis cirrhis barbatu, neque continus habept tergoris pinna, fed duas. Q^od ad reliquum
attinel,hcparpalh"dum gerunt, in tres lobos diftinftum, quorum vtrinqueeft vnus, tcrtiusftoma-
cho incumbit : Inteftina qualia in Exoceto comperiuntur,nifi quod rcdium inteftinu habentangu-
ftiifimum.

DE AQ^VATILIBVS

L I B. T.

209

Aoes«,Grxcis ac Latinis:Ronianorum vulgo,Pf/"« /orc^rMaffilJcnfibus

& Gcnuenfibus,M<*/rfrw»4f,vel Mararmat,q\iii^ maris

armatum dicerent.

O.i.

^t^ fETRl BELLONII CENOMANI

CVCVLVS ALIVS.

Eft & alius pifci^Romx tritimmus,quem pifcatores Gric^o vel Kic^o vocant.-hic fquamis obdu*
citur cra{ri{rimis,& tanaenti afperulis,veiut in Galeorum pdlibus vi Jemus. Rougetum Gallicum,
atque etiam Grundmum, capite,pinnis, cauda,& toto corporis habitu retert, vnde pilcatores plerN
que caponem nominant.H.rta fquamarum cdgene horret: duos habet aculeos in pi nna,. J caudam
fpeaames, vt Draco. Roftrum vrmque oflkulis duobus prominentibus commun.tum eft , maltofl
quam in Grundine feu Gournauto longior.bus.Rubet vt Cucuius & Lyra : Lyrxque ferefimiiis ef-
fet,nifi acuieis iiiis,minacibus & roftro bifurcato careret-

C E P H A L V S , S E V M V G I L.

Etfi permulta authores Cephalorum genera trsdiderint , tamen vna tantum fpecies vulgo no,
bis eftcognita,quamGalli(etymofortafl-.s a\MugiledeJuao , quem ^^alTilienfes v»M«^e ap^el.
lant vocfnt V^l^/a.Gr^cum vulgus Cephalum maiorVm(ex quoBotarghx fi-nt)Caclano vocat
Ven M vna CcuoU. Ariftoteles pr.mumCeph.Ium,de,ndeChelon,poftea S.rgum, poftremoMmm
lmi'nauit.Padi accol. Cephaios grandes M.f.c v-ocant, voce ad ^^^^^^^^^^^^^^^
Stxchad.rum vulgus vc.i^.o/o :Maii.lienfes C^%. Quanquamautem Cephalus "^'^"^^f "^/P
ci« t men marinorum du* tantum efl> creduntur,Ceph3lum fc.licec & leuinum. Qui ad oras Pa

d ;rt . eos vari.s nominibus pro magnitudu.e a ppciiant : Caneftrellos eni^^^
camftmferrefolem,Gr^cum vuIgusGiliaros nominat . Alios quoque Baftardos , medios i«e

DEAq.VATILIBV$ LIB. I. 2ir

maiores & minore?. Alios Lctreganos csteris paulolatiores. Bofeguas alios, medfam magnitudine
interLetreganum S<. MiefinefortitosScd quumomncs peculian differentia ab vnafpecienomul-
tumalienifint.aulim proferre Aufonium eundem Capitonem vocauifiTe.-cuiusharcfuntcarmina,

Squameus herbofas Capitointerlucet arenas,

Vifcere pra? tcneris tartim congeftus ariftis,

Ivlec duraturus poft bina trichoria menfis. ^

Oppianus de Mugilc,

In pelagi populis.norit qui pa{cua,folum

Ingenio mitem Cephalum,iuflumquc vocabit.
Non gaudet faxofis, fed maritimis paludibus , & fluuiorumoftiis , vbi copiainfluit dulcisaqiiar:
acutiirimeauditjtamenintcrdumdormiensfufcina capitur. Ventriculum habeiauium modocar-
nofum:ex cuius altera partc plures exeunt appendices.Optima eorum Mugilum caro (inquit Galc-
nus)quiin puro mariviuunt, prjcfertimfi ventorumflatibus agitetur. Inter citeros pifces Cepha-
lus maxime vtranque aquam pcrfert.marinam fcilicet ^ duicem;^ hanc habet naturam^ vt aduer-
fofluminenatans quamlongiflTimeamaridifccdat.

O.ii.

m

FETRI BELLONII CENOMANI

Ke5)o^f,Gra:cis:Latini$,Mugil&Capito:M«/ff,GaIIi$:Cf^Wo,Italis.

P

De Pifcibus litoralibus.

c A P. XV.

Litoralcs dici poiruntpifce?; qui in fcopulis adlitus viuut:cute;-nqLieglabriorem habet,quar
vtfquamofleirecredi pollmt. Huiu$generi$funt Aphritides & Aphix. nam Aphidii qui non nai
dicuntur,eiu$generis fi.int, equibus pufiUinafcuntur. a Gobiis vel Gobioaibus Cobites, &quic
Atherinaprocreantur. Aphritides Si AphridicuntuoquiinfolTuiis adiitora reiinquiitur.Sic e Tr

D E A Q_ V A T r L I 8 V S t I B. f. SfJ

glaquoddam ApuxgenusTrigliten Dorion cognominauit. Sibotesfeu Ribotis, Engraulis, Cora-
chidia,Voiadia , Tiphlimidia,& Membradsc, quas aliqui Phalerfcas Apuas vocant,fiue Aphias, ex
horum pifcium faxatiliumfunt genere,pifcibu$ (vt ait quida) lam grandibus aptiflima praeda.Vn-
deetiampifces infuumgenusfsuire,nequefuis quidem parcerecreduntur. Quodtamen cetaceis
minime accidere cognitum eft.Ca;terum litoralibus addemus Draconem,Callionymum, Blennum,
Exocetuni,Macnam,Sinnagridem,Bocem,GobiumjPaganeIIum,Atherinara&Lauaronum.

APHRITIDES, $£V APHIAE.

Inter Aphritides & Aphias nihil prseter foHus nominls difcrimcn cft. Noti»ittos vel Kofina-
dos vulgus Genuenfe nominat,quafinon adhuc proue<ftosdicere vellet.quorumduat funtinfi-
gniores difFerentia: ; peculim autem nomine alii ab albedine Bianchcti, alii a rubedine Roifeti , &
Roms Pefci «Mo«;appellantur. Omnium quos aqua producitpifcium minimi . Sunt qui fuigene-
ris efle afleuerent,nonautema]terius progeniem :8c quod maioreseuaderenonpoflint,hocargu-
mcntum adferunt,quod omni tempore anni pifcari foleant,feranturque ciufdem perpetuomagni-
tudinis inforo, quod tamenfalfumefll: comperi. Multienimhorumpifcium tcr,quater, & quin-
quies eodem anno pari«nt,vt TriflajTriglajCyprinusracjfi quis attcntius aducrtat,inter eos annu-
merabit etiam Gobios,M£enas,CephaIos,Sargos,Sparos,& id genus pifces,quo$ ideo feorfim defcri-
berepropriis capitibus opera;pretium fuitDe Aphritidibus &Aphiis ficOppianus ad fihemlibri
primi,

Aphritidcs imbelle genus non fanguine natar,
Spuma nafcuntur,defpuma nommafumunt:

O.iii.

314 PETRI BELLONri CENOMANI

Hos denfos coctus Aphias dixcrc priores,
Engraulcseiiamperhibent hos nominedictas:
Pifcibus expofitajcundis gratilTima praeda.

MEMBRADAAPHIA.

MafTilieniium vulgus Membradas Meletas vocat: Rothomagcnfes, & qui in litore Oceani ( vbi
Sequanammareingrediiur) obucrfantur, appellantv» Crado, Genuenfium vulgus Arachia. Mem-
bradam autem nihil aliud efTc quam Ciiriirc foeturam, ab authoribus traditum eft, vna'que cum fpi
nis cdifoIere.Hospifccs adlitora Mediterranei mxris incoLt 1'aleconJiunt &adferuant: in Oceani
autemIttore,pifcationiinferuiunt,viie vefcentibus edulium.Membrades &Trichides, Archeftrati,
EagrauIi,EncraIilochi,&(vtait yElianuOZycoftomi , pifciumqueidgenus caeteri, quibus vnacum
Ipmis vefctmur,flatuofumatquchumidumprxftantaiimentum. - -

COBITIS, EPSETVS, ET TRIGIITES, APHI AE.

Q£i VeneiisinpifcarJa diuenduntur pifciculi, quosvulgus Marfionos vocat,hifane funt Grar-
corum Cobites & Epfetirllc enim Dorion huiufmodi litorales pilciculos nominauit,quo$ omnc<: esc
Atherinis pifciculis procreari cenfet.qui in folFulis reIinquuntur,Nilo recedenie.Ego vero a Gobiis
nafci putauerim,& vulgo noHro vocari Memife. Tercntius minutos pifciculos nominauie.

Trigliten quoque Dorion vocauit pifciculum omni anni temporc ferc apparentem.Siquidem
quii Tngla tcr anno pariat,TrigIitc$ Aphi* gcnus femper apparerc poteft. Hi funt pifciculi Aphri-

DEAQ^VAtiriBV? LIB. r. 4lJ

ti<ies,t5uo$ GcnuenfesUofletosnominat.Namquipifciculus IcefioCibotiscIicfiur,iJ efl: queeiiam
Liguresbianchetumabalbocolorcvocant.Suntenmi(inquitIcefius)inAphiarumgenerc quidam
aibi 8c admodum tenucs ac fpumeijquos Cibotides nonnulli appcUant.

APHTARVM RtLIQ^VAE SPECIES.

Pilciculorimiminimorum(inquitOribafius)genera quxdamfale afleruantur, qu« vna cum
acrioribus oleribus eduntur.Horum alia vocantur Ko^}uJ)a.,alia. j3(i)£/c/>c{,alja vJima., alla n^pxluiidia. ,
omnia ftomacho infefta,aluum citant, nec facilc concoquuntur. Proinde Aphia; omnes , grandio-
ricapiteconftant, oculoshabcnt elatos & nigros, vnde ex ApoUodoroproditum eft, rncretriculas
quafdani Aphias fuiflecognominatas, quaflApuas : quod minutulasforent alba'quc, atc-ueoculis
grandidrjbus: Alioqui Apuas(authoreChryfippo) Athenisob affluentiam nimiamdi^litabat eflc
niendicorum opfonium.

ORACOMARIKVS.

Litoralis eft mariniis Draco.a iam defcripto ferpete longe diuerfus, omni mari familiaris. Gal-
IisV/«.<aut viuio diclus ,quod praeter &lioriipifcium naturam,captusdiu extraaquam viuat, Angli
V««ernominant. MafTilier.fes Plinianain vocemfequuti, \nt kreigne, quafi Araneumdiceremalue-
rintc Genuenfes Traginam nomine a Dracena corrupto vocauerunt.Pelagius etiam eft pifcis asquc
aclitoralis .DemiiTisin profundumiineis fetis, mulius capitur inter infuias yEgaei maris. Sedhoc
pifcatores diligentcr obferuai,ne captum drucune raanu cdtrcdent:eiufque caput lapide conterut;

O.ihx.

Il6 PETRI BEI.tONrr CENOMANr

deindc hamutii ab ore auferunt.Draco enim fi nudus contingatur, aculeo venenatototam manum
perimit, nili promptilTimeoccurraturifebrem acdelirium protinus excitans, actotumbrachium
inflammans.Cuius adhuc viucntis pun£lura formidabilior eft,quam demortui. Nam etia a demor-
tuis infli£ium vulnus multum nocet. Aiuntautemad id^remediumelTe.fi abeodem aculeoiterura
atqueiterumvuInuspungas.Oblonguseft pifciSjforma pugionis modocomprefTa; vndeaquibuP-
dam GalIicePoz^n.i/frf vocatur.Non habetfquamas,autfaltcra cxiliores qcani fint terreftrium: deri'-
tibus eftbreuibuSjCrebris&tenuilTu-nis : os vtDracoferpens dentibuscommunitumhabet . Oculis
grandibus prsedituseft,branchiis vtrinquequatuor fimplicilfimis ,& pinnis vtCallionymus vel
JExocetus . Duas feri m tergore pinnas, quarum anterior capin vicina nigra eft , quaternis horrens
acuIeis.Ea autem pinna qux fubfequitur,Idgior apparct,& per dorfum porrigitur adcauda, quam
valde latam habet , nec adco bifurcam . Inferior pinna vfque ad anum excurrit. In fpineo exteriori
tegminevtrinqueadbranchias aculcumhabet ad caudamfpe^^antem, tranflucidum oiTeum lon-
gum.Obliquas in tergore oftendit macuIas,muItoru quidem colorii, fed fulux reliquas vincut. cor
illi rubrum eft , feminis cicercul=e figura : hepatis lobi diao,quorum maior in finiftrum tcndit, cui
fubeft folliculus fcllis. Lien a fundo i^omachi dependet fubnigrura.Stomachus furfum reflcd^itur:
cxcuiuspyloro fexapophyfes prodeunt, quibusinteftina m orbem obuoluuntur, atquealia tan-
quam in alia ita refleduntur^vt longitudinis nihil fit in refto.Yuluam autem habet bicornem,par-
uam.DchocDraconc fic Oppianus,

Cantibus & bibula mulli pafcuntur arena,

Auratse fuluse fplendoris nominedidar,

£t Symii & glauci & dcnfato dente Dracone$«

DE AQ^VATItlBVS

L r B. [.

wr

^CJiKSef^jGracisjAraneus &Draco,Latinis:vi«i<,GaIlis & Angli$:Stragma,Y eaetis'.
Genaeii{'ihas,Tr(tignc;Ma.\XilienfihuSy?oignallre.

CALLIONYMVS, SIVE VRANOSCOPVS.

Vulgaris eft Callionymus pircis,Ariftoteli inter litorales adrcriptus,multis nominibus pro va-
riis nationibus appellatuj:Gra:cis enim a nominis pulchritudine Callionymus,& ab oculorum fitu
qni cxlum fufpiciunt, Vranofcopus diftus eft . Romani MiiTorem vocant . Genuenfes V» Trete vel
Treue, VcnetiBfci»(r<«»o.Mairiltenfes Kdfcajfttbianca, quafi aibum Scorpionemdicercnt. aliudvulguj
*Voce obfccena ta^tcgn nominat. Aliii «tiam ikejfonfad^ux dicitUf^Oppianut Hemerodtam yocauii«

2l8 TETHI BELLO>JIl CtNOMANl

StultitiacxceIIitcun(SVisferusHemerocita;

Eft pecus ignauum,capitiscui verticefummo

Suncmuerlafupra radiantia lumina ridlus:

Eftmtermediosoculosjlucefqueprofundo

Content in fomnofolidasproftratus a^rena.
Adeo viuax eft pifciSjVi fi hunc internis omnibuspnuaueris, nihilomiiius ttioueatur. Pinnas mol-
ics atque obtufas habet, tranflucidas duas in tergor*e, quarum ca,qua: capiti vicina eft, vefpertiho-
nis alx fimilis effe videtur . Eft enim nigra velut in Scorpione marino & Draconc. Pinnam caudas
latam habet,ceruicemquaficompre{ram,incuiusfuperficieparui oculi pofitifunt, atque interfti-
tium,id quod cft inter oculos, cocauum apparct, nec alium reperias quem magis Silonem iudices.
Siquidemis non,vtaIii pifces,os antcgerit,fed valde fupra caputhabet,vnde Venetifupradiftum
nomen ci indidcrunt . Inferiorcm maxillam ita furfum retraftam habet , vt inter oculos iunda cffc
appareat.Orishiatus,quumidexpadit,tamgrandis eft, vtvclutin ipfaccruiceinfardum tubulum
habere videatur . Ambat fpinece exteriores branchia? , vtrinque ad caudamfpe<5antcs,acuIeo in cx-
tremis pramunits inueniuntur.Squamis caret: Cinereus totus in tergorc confpicitur, fupinus vc-
ro candicat.Branchias vtrinque quaternas habet.Cor pcricardio inclufum,crui magnitudine.Vora-
cilTimuscft, quapropterftomachoeft ampliffimo,viIIis omnis gencris prxdito ac bene confirma-
to.Hcpate vero pallido, ftomacho incumbenti,cuius pars maior liniftrum occupat latus. Veficula
fellis in formam lachrymx rotunda fub dextro hepatis lobo confpicitur,nucis aucllanac magnitudi-
ne ; humoremquc coniinct olcofum,ad ocularia medicamenta accommodatum. Porroliencm ha-
bctlcntis m^gnitudmc , planum & orbicularem , rubrum , ftomachi parti liniftraj incumbentem:
Apophy fes multas in pyIoro,intcftina nodi$inicrfepta,qua:propriis nominibus diftingui poflunt.

D E A Q_V ATILIBVS LIB. I. Jl^

lcrtantufticircun3exa,antequamad redumperuenirint.Firmum habet QEfophagum, vtctiampi-
fciculos ariftistergorisbene munitosdeuoret: cuiufmodi funt parui Scorpiones ac Dracones:pro-
indeieiunus pifcis contrahitur, farurdilatatur . Vuluam bicornem habet ouis plerunque refertam:
fccundumfpinam vfque adfeptumprorenfam.Carnem,qualis eltDraconis marini.Etil autem Ro
mani Miirorcm vocenthuncpifcem, MiiToris tamea voxadeumpifciculumetiampertinet, quem
nos chahocum , ItaH Borulutn vocant:is enim Callionymo quodammodo rcfpondetC^sierum Galhca
hufusappellatio alterietiamconuenit,qucm nonnuUi Halefunon vocauerunt, dequoin Geuitali
mirino fuoloco dilfercmus.

Caliionymus Sc Vranofcopus,Gncis:Mf/Jor,Romanis:P«»f vel Vrere Genuenfibu$.B«i»
cauo,Venetis:KeJj>onfQux,Kafc.tlf.i btanca 0- Tjp^rcow,Mairilienfibus.

ttO PETRI BEXIONIT CENOMANI

B t E N N V S, V E I, C AE P O I, A.

Blennum ab ignauia di<Sum puto.Corcyrenfes & Zacynihfi Caepolam a cepsc fimilrtudine vo-
cant.Eft autem ea magnitudine, qusc paruam Scorpenam non txcedat. Grandi capite, fpiculis val-
lato, turgido ventre,rarius quani alii pifces fagenis capiconfucuit. Scorpcnamcolorerefert^atque
ita. flauus eft vtcxpa.Duas pinnas ad dorfum habet:Iatam prxterea vtrinque vnam adlatera,& fub
ventre geminam, Magnos exerit oculos & nigros.Ore eft maximo ac deformi vt Scorpius.Superius
labrum ipii capiti , veluti tubus quidam,infixum eft- Dentes ei vfqueadeb tenues funt, \i cius ma-
xiliapotiusexafperata, quam dcnticuIataelTe videatur.Squamisintegiturlcuicontaftu decidcnti-
bus.Voraciffimus eft vtCallionymus.Linguam habet albam acconfpicuam:SquilIis,Apuis & pifci-
culis vcfcitur,quo$ latens in algis captat.Cor habet Iaxum,hepar album.Tota huius pifciculi moles
quadrantaIemnoncxceditlonguudinem.Craflitudoeius(vt ca?pa)mediocri$ cfl"econfucuit. Hunc
nifi multo falc condicris,nuIIius erit faporis : quamobrem Grarcorum paupcriorum cibus ciTc fo-
let. Corio contcgitur vt Callionymus , Coccyx & Miluus. Q£ofdam audiui qui hunc Boacam pcr-
pcram vocarent . Blcnnorum cinis (inquit Plinius) cumRuta, vcficar vitia & calculos fanat,quum
dedizta cardiacis obicruanda loquitur.-bulbicuiufdampifcis litoralis meminit,qui fortalTis ad Cx-
polam accedit.Oppianus,

Smarides BlennicumScaris Boccs vtriquci

DE AQ.VATILIBVS tlB. I.

B^aTof.GrscisrCaepoiavuIgoGrxcocurM.

iii

2tt fETRI BEI.I.OMII CENOMANI

£XOCETV$, SIVE AOONIS.

Exocetumab "Jia^i^Kom quidam ( nefcio quam commode acproprie^di^tumciTeputanr,
quodm ficcum exeat.Vulgus ConftantinopolitanumClinon vocat.Genucnfes VnaBauicquaiMiiTi-
lienfcs v» Gahot vel Gauot . Romani cum aliis minutis pifcibus confundurt, modo Ceruam, modo
MilTorem appellantes Frequentilfimuseft Oceano,nequcquifpiam eft quiindigenis Oceani con-
grorum pifcationi magis faueat quam Exocetus.Nam quu vrticis plurimum dekdetur,atque vrti-
cx circa iitora inter cautes hsereant^ille mari profundius mergi recufat. quamobrem recedente mari
fub petris & ioraminibus aqua refertis contineri mauult. Agricolae autcm loca faxofa adeuntcs, an-
tequamjcftus reciprocetur,lapidesdimouent,vt mterfcopulo$,inquibusdeiitefcunt,Adonides ca-
ptentj&c hamos quos chordis alligant, inefcent, quibus iia ad cautem iigatis aduentantes cum a;fttj
Congros ac Galeos iiluc caperc polTint. Exoceti fub iapidibus vel in cauis cautium quiefcentes, in
rupibus Bononiaepeneinnumerirepcriuntunquos fi quifpiammanu imprudes attre(2:auerir,fen-
liet horum dcntibus magnam feriendi vimineiie.indigena: Comafci vulpem vocant,Vmfolpe pro-
nuntiantes.Exocetus fpecies habet piures,quarum vna criftata eftjMaffiiias frequen$,prirao alpeftu
aiiquatcnus Gobium referens:cute enim giabra obducitur.Firmos detes vt Scarus Iiabet. Coiore eft
fubrufovtScorpsena,muItisalii$ colonbuscofufo-TotuspifcisCvt Anguiila)lubricuseft,&fincali-
quafquamaacfpina,prasterquamSpondyIorum.hincvuigus Gra:cia: Glmoi nominauit. Nonex-
ceditcrairitudinem quam pollex & Index ampiedi poflint.Continuam liabet tergoris pinnam , ac
nefcio quid fupra oculos,quod veluti a pellis laxitate orocedit . Carterum lateriipmnas reiiquorum
pifcium formam non fer uant:nam has veluii inueri» colifpiciujnur. Pinnas,qua: ilii fub vetrc funt.

D E A Q_V A T r L I B V S t I B. I. t tj,

duobustantumcirrhis radiatashabet:Dentesordinedifpofi£o$, Sparofrequemiores 6i numeroHo-
res,maxillis firmiierinfertos.Interaneaad Scarum accedunt . Crillati porroExoceti cjputad Cha-
mseleonem accedit,in cuius cacuminepinnam videas Galli criftam prorfus referentem.Caud* pin-
nam Sc latcrum rotundam habet,du3s practerea fub ftcrno:alteram in tergorc, continuam, admodu-
latam,quemadmod.um&ea quaeilli fubcaudaeft.DentlbusanteriGribus acutilFimis prxditus eft,
quales funt canini noftri-Cute integirur laxa,muUis coloribus, vt draco, variegata, vt primo afpe-
^uDraconemefTeiudices.Viuaxfupramodiieirecomperitur: triduuenimvelquatriduumabfque
aquaviuit.Chamas quoqueconficit &conchylia,aiqueinterdum vrticas pafcitur.Branchiaste^as
habet,&paruoforamineperu]as:fed&dete(fl:a; vtrinquequatuornumerantur.

Tertium Exocetigenus^etii Byzantinis pifcatoribus non alio quam Glini nomine pernofcatur,.
ac nonnuiiisChelidonius appeUetur:tamen a Glinoaccriftato Exocetohocdiffert,quod rarofex di~
gitorumlongitudinem,&duorum pollicum craiTitudinemexcedat.Squamiscaret^liturasper ler-
gusmelinas,cyaneas acftjiuashabet,& continuam tergorispinnam,mollem:caud2eautemlatam,vti
&laterum,omnes varii coloris. Branchias conte<!^as vt Mura^na, quain notam quumcgofemel pf-
fcatoribus oftendifremjdeoscoegit proferrealiud quiddam aGlino efle.Spinea branchia exterior,
vtinDracone marino,duobus aculeis obfirmatur:fed abeodiiridet, quoaquilibet aculeus duobus
fcrratis denticulis furfum repandis & aduncis fulcitur .Caputmultis coloribuspolymitum haber,
osgrande,inf.'riorem maxiliam latam & planam,dent€sGIinopriorialiquantum minores. Isdum
fcinditur.branchias non oftendit integras, fed rudimenta coloris paulo magis rubri, quam in Mu-
ra;na.C)ppianu$,

Ei^ inter fcbpulos ponti,quos abluit vnda

Pifcis ab Adicis quondam cantatus Adonis.

'«4 »ETRTBELtONllC£NOMANI

MuItiExocctumdicunt,quodproriIitvndis ▼

InJittusficcaponens tellurc cubile.

A<fiiivi?,yelE^aiMim,Grxas:Exocetus,Latinis^aueca,GcnuenCihiis:Volpevel¥olte,
Coniafciindigeni$:Gd«of,Mafrilienfibu$:G/<»o»,ConftantinopoIitanis:

M»]/or,Roxnanis,fed falfd.

DEAQ^VATItlBTS tlB. I» Uf

M AE N A.

Herbo{IsHtoribusgaudentMa;n2c,qux& MdiviAg GrxcisdiQxCnnt, gregales quidcm, & raro
(quodfciam)in Oceano capiconfuetanMafTilicnfes M«do/.«,Veneti McKo/rti vocant. Lituris vtrinq;
notantur,Smaridibus,Boopis & Giris perfimiJe$,nifi paulolatiores ac breuiores ccrneretur,& fqua-
mis Smaride tenuionbus coniegerenturjbreuioriqueclTent capite.Lmcam in lateribus re(^am ha'
bent,quaein Smaridearcuata eft.rarifllmequepalmum cxccdens. Porro Mxnarum in colore diffe-
rentias obferuauiduas:aIixenimlatco,ali2B lituris cyaneisaut afureis confperfse furt.Pinnx tergo-
ris,laterum,& caudse tranfparent^&maculatx funt : qux verodorfoincumbit,ea duodecim aculeis
riget,pofterior obiufa eil.Os {i Maena claufum contineat,mini4|ium quidcm apparet: Ced dum hiat,
rid:um magnum oftenditrcuius fupcrius labrum tubi in modum, vt in harego infradum cft.Ocu-
los habet rotundos, quorum iris fubruber eft . MaxiUa? afperitatcm quandam dentium vice pras fe
ferunt . Msnafidefquametur, albifllmaatque argentea fpeftabuur, fed tergus liuore qiiodam fub
oculis in purpureum gemmante depingitur . Eius hepar fungofum ex ladeo pallefcit : fub cuius
lobodextro fel luteum oblongo vafculo includitur. Spisn illi cftin finiftro latere nigrum , ftoma-
chus oblongus.Omnium pifcium foccundifrima,poft brumam parit,quo tempore melior eiTe folet.
Forma rotundior focmin2E,porred:ior & latior mari.Ouidius,
Foccundiimqucgenus Mxna:.

P.i.

'lt£ .^p E, T R I B E L L O N I I C E N O M A N I

Uaivct aut Mae^wV,Gra:cis;M«na,Latinis.MeW3/rf, MaiTilienflbusrMfW^, Venetis,

SMARIS SEV CERVS (^VEM GIRVLVM VOCANT.

Lftoralis quoq^ eft SmariSjGrsecis & Ouidio cli<^a,rquamis paulo quam Ma:na latioribus. LU
nea acapiteadcaudahabeiarcuata. Corporeeltpcne tereti&minori quam Mxna, fex digitosion']

DE AC^VATILIBVS LIB. I. tlj

go.Color excyaneohilari in argenteiim micat,tergoreobfcuriore jVentrecandidiore. Vnicamin
dorfo pinnam & caudam bifurcam gerit . Pinnas habet in latenbus acutas, fub ventre geminam.
Grxcos apud Ancona vidi.qui Giros fahtos coementes Maridas vulgo vccarent. Eft tamcn m Sma-
ridc peculiaris nota,qua alui fimihbus dignofcipoterit . Namcum o$ aperit,labia€xerit, tanquam
ex tubopyxidatim infardo.Gr*cos vulgoeoldempifces vocare Smarides audiui, quos Veneti vui-
goGirolosnominant . Tametii Smaris, Boca,(S£ M^na diuerfipifces fint, limillimaTque notas ha-
bea"t,quibus ab inuicemdiftingui poiTunt.Boca enim lituns caret,quibus Smaris pra;dita eft.Sma-
ns quoque afperioresfertfquamas:lineafque re(f>as,feriequadam in lateribus difpolltas, quales ia
Maena cernimus-.fed Mxna nulioferuato ordincconfufas.Vulgus Romanorum Smaridem, Spiga-
rumnominat,addifferentiam Spigolx,id cil:,Labraci$.Sunt qui non Spigarum, fcdRotonetum di-
ceremalint,afl-"initatcdecepti :nam vox illaeipifci debetur, quem ego Boopcm vocaui. Maffilien-
fium vulgus abantiquavoce Latina aliquantulum defie<3:en5, prc Giris Gtaycts pronuntiat. Tan-
tamhabet liocacum Smaride affinitatem,vt difcriminis paiam nihil pene inrercedat,quam in ca-
pite.Bocaenim roftrum habctqiiafi recifum:Girus verofiue Smaris longiufculum, Cceterum Bocx
corporefuntrotundiore, vndeRotonetiRomanis vocantur. Girulorum aliud genus eftalbum,&
adMxnas magis accedens : vnde vulgus Maifilienfium, uretos hUncos vocare folet. Giruli Cerri fcu
lAxnx planiores funt.quam Boopcs,quanquam ambo tereti fin t corpore.Diofcorides Smaridi pro-
prium caput adfcripfit.eiufque multa medicamenta connumcrat,qiicm fequ.uti Galenus,Paulus &
Actius^eadem tere habeni.Smariscolorem non ahtcr.quam Mana mutai.

p.ii.

iiZ

FETRI BEILONII CENOMANI

"S^/uaeJif GrxciSjMarida viilgo Gr2ecof\im,spig4ro Romanis,G/ror»
Yencti5,Giaret MalTilienfibus.

BOCES VEL BOOPES.

Boccs vel Boopes MafTiIienflum vulgus Bogas,vt Sc Romanum vocat: apud quos multuni fre
quentes fum,Venetiis non item.Duje huius pifcis cognofcuntur difFerentice.fi quidem earum alten
minor eft,& perpetudparua^altera paulo maior.Boces a mxnis ita diftingucre poteris, quod Maen

DEAQ^VATILIBVS LIB. I. «9

7idei$latioricfl*ecorporiscompage,nigriorecolore,5cvtrinquelituramvnamhabere.Boca perpe-
tuoparuaeftj&profuamagnitudinecraffioriconftat capite, corpore magis tereti. Boccs & Msenac
feu Gerrcs eandemcorporis conftitutionem,hoceft,pinnas,fquamas & capita habeni.Boopes nulla
litura variantur,fed ambo tereti corpore prxditi funt. Giruli autem feu Smarides magis nigricant,
& lituris variegantur. Boces tcretiores funt,Giruli magis plani. Bocum color hilari ac quodammo-
do aureo fulgore nitet,vt tergora colore ad aurum mclinante micare crcdas.Oppianus,

Denticem Boces,Hippuros fallit lulus.
Box.vt Athenseo placet,didu$ eft ri^ liw (ioUo . Pifcis cft paruus,oculo$ pro corporis rationc gra-
deshabens,adeovt Ariftophanes Bizantmus noniSooc»csfcaut/3(am,fed/3ea)TO-,abocuIorum magnitu-
dine potius appellandumeiTe dixerit, quafi bouinoshaberetoculos .Gregalis eft &;litoralis pifcis,
herbofis gaudens.Duos habet in capitecalculos,non prorfus rotundos, vt in paiTeribus, fedoblon-
gos, vt in merlangis . Boces multis modisconditiE carnipriuii lempore diuenduntur , potiiTimum
Ancon:E,morc Illyrico, exgelu confetuai-t, alix fale inuetcratx vna cum girulis, id eft, Smaridjbus.
Colorem aureum etiam fale condua?,rctinent.

wl

«39

PETRI BELLONII CENOMANI

Ba^ vcI/Jo'a)^|.,Grsccis:Bo^rf,Ron:ani$ & Maflilicnfibu».

ALTERA BOCA BOPCyRV» OVlDro DICTA.

Qui pifciculus litoralis Bogue^y Ktne.n* MafTilienflbus dicitur,i$ Gcnucniibus Kuello vocari To-
lctColoris cft eiufdem cum Eryihrino pifce,dcnt'bus,pinnis ac capiteconfimilibus,fcd reliquo coc
porcdifiTcrunt. NamBox vuIgarcbocimrc£crt> eodcmqaccircinotornata efrctj niil magis ad£ry«

D t A Q_V ATILIBVS LIB. T. t^r ,

llirfnum acc<dcr€t. Vcrumlinea qusccorpus Erytlirini intcrfecat, per me<Iiumvtrinquearcuata eft.
In hoc autem re£ba pr2tenditur,nequc Erythrini gibbam habet . Dentes practerea antcriores breues
&rcuto$ oftendit,fed tam fuperiores qui^m inferiores molares funt, vi Sargo, quodetiam Pagro &
Erythrino accidit . Hanc quoquc peculiarem notam inilgnem habet , quod eius branchiarum exte-
riorfpinaadradicesnigraeft .Nihil vetat quominuseum elTc pifcem alTeramus , quem Ouidius
Bopgyrumvocauitjiaicopulis viuentem.MafTiIienfes a Boopa & Gyro,ideft,Smaride,idem€i ne-
«icnindiderui>t,ac Bopgyrum, quafi dicas Bocem Smaridem^appellarunt.

P.iili.

*J>

FBTVI BELZ.ONII CENOMANI

Bopgyrus Plinio,Bog«j RMfrf«,Maffilienfibu$.

OEAQ^VATILIBVS II B. I. ZjJ

COBIVS AVT GOBIO MARINVS NIGER.

Gobiones marini Venctis Goj,Genuen{ibus Guigiones, Rotuanii M//fori vocantur : quaquam Mi/1
_(or« vox ad plserofquealios piTces iranfferatur. Incolse vrbis df /e ^ecif,& qui Portum Veneris ac
Genuam mhabitant Zozeros nommant.Eminentes ac turgcntes fupra caput oculos ger(mt,cornca
tunica,alba, &,vt ierpentibus.dura obducftos : aduerfus aquarum impctum , aut vt furfum facilius
(queadmodum Vranofcopus)cernat:vixexcedunt duorumpoliicumcrafrit]cm,autpalmilongitu-
dincm , Raro enim pedalcs & brachiales euadunt . Casterum gobio marinus (de quo hic tantum eft
fermo ) etfi lubricus eft, tamen fquamis infegitur hirtis, pinnamque habet vnam in rergore, conti-
nuam,mollem,<Sc flne aculeis :Branchias vtrinque quatuor, latas atque obtufas :ac praeter has fub
ventreetiam duas,fedcaquaECaudamconftituit,rotunda eft .Dentespratercaexerit paruo$,tenue$
&:fubrubros.Porro gcbionum corpus teres eft.paucis fpinis rcfcrtum: color variu.^.-etenim quigo-
biones circa algas verfantur,ad viride inclinant,alii adcinereii colore accedut,nonnulli albicant,alii
cx fuluo in nigrum degencrant:omnes grandiore funt capite , & lata ceruice. Ac, quod ad internas
cius pifcis partes attinet.peritoneum gobionibus foris albu eft,intus nigerrimu:Hepar dextro lateri
magis incumbit, pallidum,de quo fel dependet, veluti ianthmum : intcflina multis circunuolutio-
nibus infleduntur.Stomachus jUi ei^ oblongus,pylorus multis apoph)fibuspraeditus:vulua vnde-
cunque ouis rcferta. Gobio (inquit Galenus) litoralis eft pilcis, ex eorum numero qui parui perpe-
tuopermancnt.PrasftantifTimus autem advoluptatcm,co£bionem, diftribuiionem, &fucci bonita-
tem eft is quiinarenofis litoribusaut faxofis promontoriis viuit.Non autem aeque cft iucun-
dus , ncque boni fucci, nequc ad coquendum faciiis , qui in fluuiorum oftiis aut ftagnis msritimis

I

Ij4 PETRI BELLONII CENOMANI

verfatur.PIura apud Diofcoridcm.

Ka)^/of,Gra:cis;Gobio aut Gobius,Latinis:G<<«,Venetis.Gw»g»oi»,vcl Zo^fro^Genuett-

fibuicGalliSjGoKio» de mer.

GORlVS ALBVS.

Gobius albus qui ctiam marinus cft,a priorc multum differt.Vcneii Vdg^neUum nominant:Icefio
tnagis quam niger commendatus.Cuft integitur fcabriore, neque vnquam itaadoIefcitjCraiTiore-
quc cfl capite. Ac,quod ad infigne vtriufquc dilcrimcn attinet, aduertendum eft Gobios vnicam in
tcrgore pinnam gcrere:PaganelIo$ geminam.Praetcrea vt Paganelli faxatiles funt : fic magis ad ru>-
fumcoloremvcrgunt,tcneriorcmquchabentcarnem,vtDiocle$prodidit.Gobii(DiphiIu$alt)Per-

DEAQ^VATILIBVS tlB. T. tjy

cis fimilc pr:t ftani alimentum ; qui vero ex iis parui funi & candidi.teneram habent carnem^mini-
tucquc virus olent.Gobioncm faxatilcm Ka%y vocant.De quo plura influuiatilidiccraus.

Gobio albu$,Prf|;4«fI/w Vcnetis diduj.

A T H t R t N A.

Athcrinam Grx^um vutgufj Romanum Latharinum vocat t quanqueim eorum nonnulli cum

tjS PETRIBEttONflCENOMANt

aliopirccconfundant,qiieniLauarolum nominant,dequopofteaciicetur.Veneti AngoeIIani,Maf-
lilicnfes Sfwr/f , Genuenfes Q«f«»rfro appellant . Pifciculus eft raro digiti craiTitudinem excedens,
neque extenfo digito longior: Argentei colori$,tranfIucente corpore , & quod foli obieftum, vt vi-
trumtranfpareat.-lineamqueoftenditinterne obfcuram,re£tam,a capiteadcaudam,afanguinc qui
infpmadifFunditur,prouenientem.OcuIi$ cftgrandibusjlingua candida,pinnam virinque in late-
ribu$,& geminam alteram fub ventre habet,qu2e pifcem in parte$ scquales fecatrac prscterea tcnuem
aliam,& paruam fert in medio tergore pinnulam.Cseterum cor gent vt femen Oxalidis triquetrum
& oblongum^pericardio perbellemclufum:branchias vtrinque quatuor : cofta$ item vtrinque dece
omni capillamentotenuiores : vertebra$adeoexile$,vtvlx ab acicoculi perfpicaciflimadifcernan-
tur.Athcrinse Vranofcoporum,Scorpionum, Blennorum, & pifcium aliorum pracda.Apud multos
funt maximi prouentu$;cftquepifci$ fui generis delicatiflimus : cuius apud quofdam qua:ftuoliin-
ma pifcatio fieri folet.

DE AC^VATILTBVS' tlB. I.

^%e/.m Gr2Bcis,AiherinaLatinis,Ldfferfri«<< Roniani$,A»^oji!/4 Venetis,

QuentMro Genuenfibus»

tl7

rAVARONVS.

Alium pirciculum Atlierinx firaillimum Romanum vulgas agnofcit, quem Lauttronum vcl Lrf-
«on«»»,Mafrilienfes Cdt4]/oB«OT,Genuenfes Capaffonum, a capitismagnitudine vocant, magna'mqueha-
betcum fluuiatili Lausreto affinitatem ,dequo pofteafuoloco diduri fumus, EiufHem prctiiRo'
mseLauoroni elTefoIentcum Atherina: iJIucque cum Sardinis & Alecis mixtim ferri confueueriit.
Grandiore funt capite quam Atherinx,magis recurto ac comprciTiore ad vcntrem corpore, & pau-

Ij8 HETRI BELLOKII CENOMANI

lolatioretranfparcntvt Athcrinac,maximamquehabentcumii$affinitatcm . Squamijmultisinte-
guntur, quae detedac argenteu colore praefeferre videtur. Duasin tergoregeruntpinnulas, vtrin-
quc ad latera vna.Dentibus carcnt vt harengu$:cor exiguum,obIongum,tnquetrum habent.-Hepar
pallidUjCui ftomachu$ fubeft,pifciculi$ & caridibu$ parui$ nonnunquam refertu$ : inteftina ad anii
tribu$ circunuolutionibu$ refleduntur: Fcl ob eiu$exiguitateconfpicuiinonhabet:fpina$quoque
fert nulla$:Carne albifrimam & leuifrima:CalcuIo$ duo$ in capite gerit,Sefamo minore$ : Squamas
paulo quam Athcrina latiorc$ & numerofiore$.Proinde cu berula Jiomse frcquen$ edi foleat,& vul-
go L<f«.tro«4dicatur:accircahacfrcquenspifcicuIu$,de quo hic fcrmoeft.reperirifoleatrmerito La-
uaronum ab herbs fibi peculiaris nomine dixerunt^ alioqui nullum occurrit mihi nomcn antiquii
quo cgo hunc pifccm exprimerc poflim.

De pifcibus faxatilibus, c A p. x v i.

11

Pclagiorum pifciumquicunquenonapudlitora tantum, fcdinter faxa 5cfcopuIosagunt ,hi
Gr«ci$:n7fa?<;/,LatinisfaxatiIc$ appellantur. Maximus eft horum numerus : Omncs fpcd^atajpul- ■
chritudini$,inter quos principcm locum obtinet Scaru$,fecundum quem Sparu$,Sargus, Cittarus, m
Scorpio,Scorpena,Pagru$ fiuc Sageus & Phagori',Lepra$ quae & Pfigros,! uliSjPhyciSjTurd^^jMc- m
ruIa,Picu$,&Cyna;du$anobisdcfcribentur.Hi igitur pifce$ quuminterfcopuIo$ &faxa viuant,abBf
aliis qui totopelago&litoribu$obuerfanturhocdifferunt,quodtantuminter nudafixa vitam tra-lii
ducani : quale$funt qui Opplano Myli vocantur. Galenu$ libro de attenuante viCtu inter faxatiiesBi
pifcc$enumerat,IuIida$,Fuca$,Mcruld$,Turdo$,Scaro$.ldcmdealimenti$,Scarum(inquit) McruIa',Bi)
Turdum, lulidem^ Fucam^ Percam a locis, in quibus vcrfari comperiuntur^ pifces faxatilcs appel-lfi,

DE Aq,vATrtrBvs irB. r. »59

|antur."Non cnim in lacubus aut arenofis , aut tcrris litoralibus , fed in pctrofls promontoriis deli-
tefcere ac parere confueuerunt.Inter quos Scarus fuauitate cxceliere creditur, fecundum hunc Me-
rulac 5cTurd::Tertioloco IuIide$,Fuex ac Perc3e.Porr6(inquit) alimetum quod cx iis fumitur,non
modo adcoquendum eft facile,fed hominum etiam corporibus falubcrrimum. Actius peirofos pi-
fces ac faxatiles appellat,degentes vbi petrae funt, & luora faxofa . Sed ad particularemhorura de-
fcripiionem veniendum eft-

S C A R V S.-

Scarusjlitoralis pifcis, faxatilium longc delicatiifimus Galem>,cautibus afperis atque herbofi»
fcopulisgaiidet : nullus in P<-opontide, Ponto & Hellefponto , in Crcta plurimuscquem paululunv
cxalTant, deinde fale infpcrgunt, vt diutius incorruptus feruari polTit . Habet vtrinque appendices
tranfuerfasatqueeminentes adcaudaclatera,quasin nullopratereapifcevnqxiaconfpexi. Corpus
ScariexliuKlorubetvtmuIus . Squamis contegiiurlatis& tranflucidis. Caudam& pinnaihabefr
obtufas vtcoruus : branchias dupliccs,vtrinque quaiernas . Vulgus Creticuminhodiernum diem
antiquam appellationcm retinuit.Phycidem marinam quodammodo refert: Siquidem planum no-
haLetccrpus.necprorfiisoblongum.CaputvtrinquecomprefTum vtmulus :dentibus eft obtufis,
, quorum:ncifor)i noftris funt perfim]le$,quibus herbas quaefixis inh.-crent,detruncat:ridum noii
valde magnum edit.Scari turmatim fe conferuni ad pabulum,rcdeuntque diftento ftomacho.Pha-
feclos Si p'fi,vt Sardinabctas.plurimum expetuntrvnde Cretenfium vulgus Phafeolis Safrouotano
nomen indiicrunr,quorum folia nafTis immiila.ad Scarorum pifcationem mari fubmergunt.alio-
qui calamis t< hamis vix deciperentur.Corporis Scari moles vix vnqua maior eft,quam qus polli-

<40 PETRI BEZ.LONII CENOMANT

cc & indicc comprehendi poHu, neque raro eft fpitame longior. Mirum eft Anftotelem Scaru pro-
tulifTe carniuorum,quofdam etiam lcripfiire Scaros nonnunquam marinis leporibus ve(ci,quam-
obrcmiis nonlincmagnaprxcautione vtendum ciTeC prsefertimfi reccntesfucrint) eoriimquein-
teranea choleram excitare. Proinde Scarus vnicam habet in tcrgore pinnam.tenuibus aculeis afpc-
ram:fub ventrc autem quatuor, ad ventriculi cuftodiam, qui dehcatis ac fapidioribus herbis refer-
tus, a pifcatoribus expeti folet . Cuius rei caufla ventriculum & hepar(quod alioqui prajgrande illi
natura fere abfque vlio feiie prsebuit^vnacum fxcibus, additofaie atqueaceto,conterunt,puImcn-
tum inde cibis idoncum conficientcs.Infipidus cnim cft Scarus,ni{i cum fuis fecibus edatur: Vnde
Epicharmum dixifTc aiunr, nc dcorum quidem cibis Scari fa:ces ciiciendas efle . Hoc autem edulio
compotorcs Grsci quaterni,inierdum feni in Ie<9:ulis fedentes poft frequetes panis taleas intinfl-as,
Oi^onas plerunquc vini maluatici amphoras cpotant.Scarus(inquit Columclia)totius ACix & Gr^e-
cia;Iitoribus Sicilia tenus frequentiirimus nunquam in Ligufticum, nccpcr Gailias enauit ad Ibc-
ricum mare;vnde hoc etiam mirum fuit,Scaros e mari Carpathio aduedios Optatum, clalTis Clau-
dii Ttbcrii Cxfaris pra;feftutn,inter Hoftienlcm &Campan!x oramjpaiTim ftrauilTe.Varro Scarun:
in pifcinis dulcibus feruari prodidit:Apud antiquos (inquit Plinius^nobiliiTiraus habitus Acipen-
fcr:fed Scaro datur hodie principatu$,vt qui fui gcncris cicteros fuauiiate prieftet.Dicitur ruminar(
Scaru$,atquc ob hoc Ruminalis appellaiu$ cft.

s r A R V s.

Tamctfi Romjc Spari quotidic cx mari in forum pifcarium adferantur , tamen pifcatorum ne
mo pifccm huc Spah nominc agnofcit. Promifcue autcm cum Auratis &. Sargis diucndi folct. c<»r

DE AQ^VATILIBVS II B. T. t^T

littotiimvel CarltHumvocant : Genucnfesmagis ad primumctimumaccedentcs ( vt&fncoIxPortUf
V eneris)sptttlHm dicunt.SpariautcmaSargisfolo coIorediftinguuntur.Sparus enim cx auroreful-
gct,acliiuram in cauda habet, vi Sargusifed oshabet multum dilTimile. Proinde Sargus veluticir-
Cinnaio dorfo apparet, Sparus veroprotenfo,& capite ad Mormyrum accedente. Ambobus perito-
neum nigricat,vt SalpaerSparo tamen magis albicat. Branchias ambo eafdem habent, vtetiam dc-
tesinciforios:fedcaninos,adiatera,vtDentaIi$.Sparus prxterea girum quieft fupra pupillamlu-
teumhabet;fquamiscontcgiturIatiufculis,quanquam eardem ambobus & eodem numcrofpinas
& pinnam in tergore ferant . Sparus tres habet aculeos fub fpina qua? eft vicina ano . Cordis figura
Sparo & Sargo eadem:triquetrum enim eAyfed Sargo minus & paulopallidius : liene quoque Spa-
rus habet rubrum,gracilem, obIongum,reftum,in dextro laiere fitum : Sargus vero fubnigrum 8c
ferecircmnatum. Ambo marinos culices,pedicuIos, & ocftrum venantur: ftoniachum vterquepi-
fcis oblongum habet . Inteftina etiam vtrique {imilia eiTentyniii Sparus candidiora & pinguiora
oftenderet.Ouidius ,

£t fuper aurata Sparulus ccruicc refulgcns.

QA.

t4i

FETRI BELtOKir CENOMANI

Sparus Graecis &Latinis,Crfr/i»o/«*Romanis,s^rfr/»f Genuenfibus
&incolis PortusVcneris.

S A R G V S.

Sargi nomen antiquum Maflllienfes ac Genuenfes adhuc ho<Iie retincnt V» S<(rg, Romani Sargo
*f,Veneu Vff Sar^o vocaut.Oceano Gallicoigtiotus pifcis-.mari rubro &. Nilopecuharis.equibusloj

D B A (^V AtILIBVS LIB. I. 245

cis vfque in montem Sinai ad eius rcgionis incolas magno commodo ac pretio deferri folet. No ta $
cum Sparopeculiarcshabet :amboenira lenuibusfquamis contedi funtjplanoquefunt corpcre.
Lineaambobusabranchiisarcuatavtrinqueper mediumcorpus deducitur.Pinnam continuam in
tereoreoerunt,caudambifurcam,in extremo,vtMelanurus,nigram.VerLim pinnajquam Scarus ad
anumhabctjVnicOjVtcoruus, armatur aculeo, Branchiarum extcrius tegumentumfpineum, nigru
cft.OcuIos habet ca^lios.dentibus exertis prsditus eR-,ordine difpofuis in fuperiore & inferiore ma-
xiIla,numeroo<3:onis,humanosipfaeffigiereferentibu$.Orisridtum mediocrem, pinnas in acutii
definentes.Sargidumrecenterexaquaprodeuntjtranfuerlls hneis,vt MormiIus,funt iniignesrvn-
de apud Athensum Sargus & Melanurus Tnhv-^^cL/u^oi Ti Ks^/aAo^oj^a/^*?/ dicuntur. Ux auiem linea:
minusfuntdemortuis confpicu2E:VndeOuidius,

Inlignis Sargufque notis,infignis & alis,

Et fignis veluti palis horrentia terga

Occulit. Oppianus,

• Polypus 8c Sargus faxiferus accola duri

Hic domus eft Sargis,hxc ftatio laeta Scienis.

Vxores Sargi multas & Merulus ardens

Ducunt.
Eft 6c alius pifcis fluuiatilis ex genere mugilum,cui etia Sargo nomcn eft , fed hic de marino tan-
; tumfcrmc eft:fluuiatiiemfuoIocodefcribemus.CsterumMarinus Sargus Mulum feu Trigla fem-

percomitatur.Namcanumeofodientepafcitur^&imbeciiliorespifces, neiilucadnatentjvterque
arcere folet.

O ii'.

*44

FETRI BELLONII CENOMANI

lofy); Gr3cci$,Sargus Latinis,Sarg MafTilienribus,
SrfrgoweRomanis.

DE AQ^VATILIBVJ tJB. I. »45

CITHARVSSEVCANTHAR.VS.

Citliarus pifcis Lutetia: cx Occano tritiirimus,a cuius vulgo Bremmx marina, dum Abramidcm
riominare conaiur, appellan folet. MalTilienfes Cantemxm, Genuenfes Cannam, alii Vafhanum, De^ha-
num vel Tephanum vocant. Citharum autem liue Cantharum minime ex hoc didum puto, quod Can-
thari valisexprimateffigiem,aui quodCaniharo,ideft,fcarabeo({icenim Theodorus vocat) fimilis
fu.vel quodcantarefciat.-fedpotius (vtait ApoUodorus) quod Apollinifaccr £it,vt &mulus Pro-
ferpins,BocoasMercurio,Catulu$ Libero patri.Apua Veneri, Neptuno quoque Pompilus. Citha-
rusin Meianuri formamcircinnatuseft :fquamis integiturex Indicofplendentibus : vndeRoma-
no vulgo Za^hde d.\Qtu%. Os habet paruum, infcnorem maxillam latam,in qua breues funt dentes,
confufoordinedifpolitirlabrum fuperius,vciuti in caluamfardum ;caudam bifurcam ,cuiusfu-
perior pars longior eft,quam infcnor.Supercilia nigricantia, atque oculos cafios,quorum pupilla
nigra tA,ia ambitu pairida:Iineam arcuatam,vtrinque in lateribus cyaneam.Gregalis eftiraro enim
foluscapitur.Vefcitur herbis,carne,pane & cafeo,ex nauibus in mareproled^is .Capitur nalTis, ha-
mo & fagenis . Branchias habct vtrinque quaternas : quarum fuprema fpinea fiue ofTea flexilis eft.
Pinna tergoris duodecim aculeis rigentibus eft communita:cui qu^e vicina eft,tribus tantum vnci-
nis obfirmatur.VideoporroSargum,Melanurum,Auraiam,Sparum,Synodontem,Dentalemeode
ferecircino tornatos efl"e,vt vix aboculatiffimo atque aftuetiffimo diftingui polTmt. Ego veroinfo
ro pifcarioLondinenfimemini mevidilfeCantharos quofdamlineis albicantibus varicgatos,aIios
cyaneis , alios ex luteo nigricantibus, redis quidem, fed non ita confpicuis, vt in Salps tergore vi-
dcas.Zenocrates hunc pjfcemintergraii fapohs & bonifuccicdulia, qui& abunde nutriani, faci-

Q^ii.

1^6 PETRI BELI,ONII CENOMANI

leque in corpusdigcrantiirAaluum mociicccieant,connumerat.Q£od adCitharosattinct(inquit
Galcnus") Phylotimum vehementer miror:his cnimcum Rhombus fit muitum ablimiliSjCarnem ta-
men habet ipfis molhorem : eft ctiam afellis longe inferior. Qu^tdam frixis citharis in fartagine ve-
fcuntur: ahi vcro ipfos cxaiTant, aut in patinis condiunt ; qux apparandi ratio,cruditates prouocat.
Ad coqucndum autcm funt praeftantiflimi^qui albo iurc condiuntur ad hunc modum. i

luris albi quo condiebantur Saxatilcs pifces^defcriptio ex
Galeno,Plinio,& Diofcoride.

Copiofam aquam vbi pifces incoqucrevoles,primum inficito,deindeolci quodfatis eftadfun-
dito,cum pauco anethi & porri:ac cum pifces femicodi fucrint,falis tantum infpergito, quoad to-
tum ius falfumnondum appareat .Hcecpr^paradovel asgrotis iplis eft accommoda :quibus vero
inculpata ell: fanitas,hos primum in fartagine frigito, fecundo loco fuper craticula aflato:his dein-
dc oleum,garumque cum pauco vino condimentum cfto.Frixis vero plus vini gariquc addere con-
uenit.minus olci. HscGalenus.

lus album, ait Plinius, e fcorpionibus, lulide & faxatilibus virus non refipicnlibus coqui de-
bet,cum anetho,Apio,Coriandro,Porro,additis olco &fale& oleremarino.

Retentum(inquit Diofcorides)pifcium ius,modoperfe,modoex vinopotum,aIuumfubducif,
priuatim ad hunc vfum:Conficiatur e Phycidibus,Scorpionibu$,Iulidc,Percis,& reccntibus aliis fa- j
xaiUibus,ncc virus refpuentibu$,limpliciter cum aquajoleo & anetho.

» E A <^y ATILIBTS LlB. I.

K/Safof Gr«ci$,Cantharus Latinij,T<*««rf Gcnucnfibus,z<t^</e Romanis,Brfl»we ie

mtr Gallis,C<(»r(»4MairilieQiIbus.

»47

qjiil.

24^ yETRI BBLIONII CENOMAKI

SCORPIO MAKINVS ET SCORPAENA.

Scorplo noftroOceanoinfrequens ,Mediterraneo multum familiaris, vbique ruumnomen
retinet: Grascum tamen vulgus Scorptdi pronuntiat, ad Scorpaenx differentiam, quam Scorpinar» no-
rninare folet.Pelagius & faxatilis eft pifcis.fed Scorpajna paluftris & ccenofa.Scorpionem Maffilie-
fes Scorparnam vocat.Genuenfes Scorpium, ad difcrimen Scorpa:naf,quam Strafnam dicunt,Maffi--
licnfes vero«»rfRrf/"^«f]/^». Ea quidem cineritia cft : Scorpius auiemrufus,& multomaior, atqueap-
pendices fuper oculis,vt Glinos feu Exocctus habet. Tam Scorpius quam Scorpasna pinnam in ter-
gore continuam duodecim aculeis munitam gerunt, reliquum pinnse obtufum . Caputhabent ad-
modum grande,aculeis acutis prsemunitum:pmnas vtrinque ad branchias adraodum latas: 0$,de-
ticulis confufis,vt in Lampuga,munitum.Omnino Scorpio vincit Scorpaenam: caput enim huic eft
paulo maiufculura, reliquum corporis in acutum tendit . Squamis tegitur adeo tenuibus,vt his ca-
rercvideatur:oculos habetingra'dicapite exertos vt bufo:brachias fuperiores plurimum fp]nol"a$,
fpiculis aliis verfus caudam,alii$ in girum armatas.Vterque pifcis admodum viuax cft:nam exen-
teratus,& corde carcns, mouere tamen (Orphi modo) non dcfinit . Grandes fupramodum in mari
circaEubocamcapiuntur. Oris ridum tam vaftumaperiunt.vtcaput alteriuspifcis, quodfuum
aBquet,faciIe admittere pofTmt.Maxillas autem in eo rid^u fic dilata't,vt in tubis videmu$:dum eninnj
o$ claudunt,ftatim poftea rccondunt.Eft illis quoddam lingua: rudimentum potiu$,quam vi abfo-
lutam cfTedicas. Pmnam proximeadanumexporre(^amhabent,tribus aculeis afperam .Caudamij
ferecircinnatam,reliquaspinnas rotundas:nam pifces,quibus cauda eft bifurca,his quoquepinns
in acutum tendunt.Scorpius & Scorpxnajoflicula quatuor vncinis vallata in ingreffu faucium ha«

O E A Q_ V A T I L I B V S L T 8. r. 149

bent, quibuscibum, quem venatifunt,in ftomachuminiiciant . Cor illis valde paruumeft, cui
i^eficula alba ac flatu turgida incumbit , qu jc,vt quidam puImo,vacua contrahitur. Diaphragmate
prxditifunt:Hcparoftenduntaibum,inquinque veluti lobos diftinftum: quorum finifter reliquis
maior,fcI oblongofolliculo inclufum continct: ventrem fatisgrandem:Iienem rubicundum,in op-
pofito fellislaterc fttum:PiIorum nouem appendicibus aiit apophyfibus fufi^ultum: inteftina pau-
ca,quse binis tanium giris infle£iuniur. Tota horumpifciumfpina vertibulis vigintiquatuorcon-
ftat;calculum in capite gerunt. Caridibus, Aphii$,SparuIis, Gobionibus, & omnis generis pifcibus
paruis vefcuntur . Athena:us Scorpium & Scorpsnam & colore 8c fucco difFerre tradit. C Plinius
Medicus epilepticos in cibo Merulis,Turdis aut Scorpionibus luuari fcribit : Difentericos quoque
Scorpxnam cumino & aceto conditam iuuare . Mos autem Scorpafnx iconem hic nodefcriplimus,
quamobrcm tu Scorpione contentus eris.

tp

PETRI BELLONII CEKOMANI

^KopTnog GrxciSjScorpius Latinis,Scoiftdi vulgo Crxco.

II

D E A Q^V A T 1 I. r B V S L I B. I. tJT

FAGRVS SEV PHAGRVS.

Pagros quum ex Oceano nonnunquam viderimus , miror quod Galli propria horum appel-
(ationecarcant Fecit hocfaneaffinitas quam hicpilcis habetcum Bremma fluuiaiiJi , qui Latinord
& GrjECorum efi: Cantharus : vnde non Galli foium , fcd & Angli quoque Cantharum 6c Pagruni
tquanquamfalfo:plurimameniminter fedillident, VI mox dicetur)Bremmam fluuiatilem appel-
laueriir. Vulgus Grscum antiquam vocem )mitatum,Frf»gr^ dixit:ltali v« fra^o-.eii enim is Fragi co-
lorejfedpaulomagisdiluto: vnde Ouidius Pagrum rutilumfacit,vt & fuluum Synodontem. Soli-
tnriusac carniuorus pifciscfi: , modopelagius , modolitoralis , in faxorumcauernisdegens . Eft &
alius fluuiatilis marinoinferiortcumsgenens refert/Ilianus m ylgypto aduentum NiJiprxcurre-
re,acpaludum inundationemprxnuntiare.Pagrus exiubcratvfque ad magnitudinem Sargi-.caput
tamen habet crairiu$,pupillam nigram ac iridem m eius ambitu,coloris aurei. Superiorem maxilla
cumlabioin tubi modum ceruici veluti infar<ft:am,nequecranio inhsrenteni,quam (dum ofcitai)
cxcrit.poftea veroconrrahit.Foraminaduo vtrinqueadocuIorumfonteshabet:dentesacutos,quo-
rum quatuoranterioreSjtenuesquidem&parumfalcatijCaninos referrent,niiibreues 8c velutifer-
rati elfent^quos vtrinque alti tenuiores fublequuntur: ac poftremomolares duplici ordine difpoll-
li,rotundi,obtu{i,fedinferiorcs fuperioribus breuiores; eftqu^ilii quoddamin ore veluti exiguura
lingucc rudimcntum:Squamasgerit rotundas,tenucs,&,vtmulus,latas.Caudambifurcam,atqueob
idpinnasin acutumdelinentes.Cscterum Pagrus non magnitudine tantiimac cralTitJcCantharo
perllmiliscft,fedipfisctiamdentibus ab Erithrino diJTidet.quod Venctiis aliaspatritioDanieliBar
baromeoftcndifremcmini.Prjetcica orePagri acfaucibu$adapertis,totanieiusp«rtcm internam

Ijt PETRIBELLONTICENOMANT

ruberrimam & fere fanguineam contemplari poteris . Argenteam inter oculos vtrinque hatet ofll-
culorum inaculam , oculofque admodum grandes . Peculiaris quoque illi eftlitura vtrinque ni-
gra , lata in lateribus circa ceruicem , vbilmea eft quas pifcium corpora interfecat, qua maximea
citeris atq-, Enthrino pifcibus diftin»uitur:ea nonnihil nigricantis habet coloris , taduque afpcra
perfentitur.Continuam prseterea in tcrgore pmnam,rubram, duodecun aculeis communita often-
dit. Galenus Pagrum interdurs carnis piices annumerauit.Verum quum Pagrus muhoErithrino
niaior cxtuberer,volui Pagellum cum eiufdem magnitudinis Erithrino componere . Magna enim
eft interhospifcesrimilitudo,fedPageIlus cralTioricorpore conftat, Erithrinus tenuiori .Tergoris
pinna Pagello craiTior.Erithrmo mmor.Caput Pagello breuius,Erithrino longius:PageIlo pupilla
oculicryftallina, iris rubet, Erithrino iris albet, 8c pupilla nigrefcit . PageUi pinnae &cauda craiTjc,
Erithrino tenuiores.Pagrus recurtus pifci$,vt SargusrEriihrinus niagis eft protenfus vi Aurata.

t E P R A S.

Saxatiles quidam pifces ab Oceano in medkerraneis dcferri folent, Leprades, Merula;, Turdi,
Phycides,5cidgenuscsteri:quibu$varia(obantiqu3E vocis defedum)nominaimponerefolent:aIii
enmi(/«Roj/"«.alii(vt Armorici)Gallinas marinasrocant.Nihiliftiuspifcis colorum varietatepul-
chrlus. Vix autem palmo longior in mari Adriatico excrefcere folct.cum pcde & amplius in Ocea-
no cxcedere comperiatur.Proinde Lcpradi nomen e reipfa probe inditum eft, quod cafdem fugil-
lationcs habeat, qux in pfora vel lepra laborantibus vifuntur:quamobrem Numenius etiam '^'opov
appellauit. Caudam & pinnas, quas vtri nque ad branchias &. fub vcnire habet,eodem modo rotun-
das elTc vidcmus. Continua tcrgoris pinnatn gcrit, fcdccim aculeis munita,atque aliam fub vcntrc

deaclvatilibvs lib. t^ *y5

ano vicinam.MuItiplici colorum refperfu diftinaus eftromneique pinnas tranfparcntes habet, Ic-
ue. molles,Iuteo, rubro,ceruIeo,viridi,& aliis coloribus maculatasrtotum denique corpus ta exa-
a^ polymitum,vt maculas nunc cancellatas, nunc reftas, nunc in obhquum fparfas, m ipfo pikc
comperias:quanquaomnesferefquamas,adoramruborcfuffufashabeat.Carterumoshabetparuu,

dentes aibos,acutos, Cynsdo breuiores & obtufiorcs: maxillam fuperiorem tubi in modum cranio
infaraam,vtpeneduoIabiacarnGfa effe credas. Squamas exerit Iatas,Iinguam albam, penelolu-
tam.Spinea pmnula exterior branchiarum carnofa cft.Linca qu;E pifcibus vtrinque latera duudir,
nequaquam in hoc pifce reda procedit , fed ^ fupcriori branchice angulo arcuara fecundum tergus
dedu aa eftrmox vbi tergoris pmna definit,illuc quidem linea reflea.tur,& quidem arcuatur:dein-
de reda per mediam caudam defertur.Caput ipfum non ita multi>coloribus cancellatum eft,led li-
neas hinc inde didudas^ex csruleo.viridi ac rubro mixtas oilendit. Oculos habet paruos,rotudos,
quorupupiilamoraeft:irisver(^ae-rifimi]is,quemfiquandoiBgirucontorqueat,cyancum,deinde

aureum, poftremo argenteu circulum in cryftallini colons fulgorerefcrre confp.ces. Qliod aute ad
imernas eius partes attinet, peritoneum illi c5fp.c.es efTe album : Cor exade triquetrum: Hepar ex
pallido laaeum,ad finiftram magis protenfum, tribus conftitutum lobis, fed vno tantum longo &
duobus breuibus,multis venulis rubicundis circunduaum; Lietiem planum,oblongum, mmoris

digiti magnitud.ne rubrum:fell.s autem veficula duos digiros longa elj . Eft omnium fereeiusin-
tcftinorum eadem capacitas,vt propri^ in eo ftomachus videri non poflit. lemel tantum a ftomacho
adanumreuoIuuntur,muitifqucobducunturomenti.,acmultapinguedineperxunduntur.Laaes

habet copiofas,vuluam vtrinque bicornem. Eius eft natUrs Lelepris , vt etiam omnes faxat.les de^
uoret,niIuIqueinftomachum deniittat,quod non ante optimcdentibus atu-iuent.

*J4

VETRI BELLONII CENOMANf

i^opof KS4 At^DgStf Grjeci$,LeIepris Litinii,VietUe GilliSyVouUc demer, ArmoTi-

cis,alus Rojjf.

r V L I s.

Pulcliriorcm pifcem lulidc marc non habet .- quamobrem hunc Veneti & MafTilienfes T>onfeUam
'^DomiftUam vocant.Gcnuenfes «»< zigHreU4,hoc cft,puellam, nominant. Vulgus Grascum non luli'

DEAQ^VATILIBVS tlB. I. 2j5>

dem, fed lllecam, vel Tglecquam pronuntiat , Rhodium hfdeUes. Nonnuili etiamz<//omalunt pronun»
tiare.Vulgariscffcadmodumpifciculus.cuiusOppianus itameminit^

Orevenenatoficlsduntftigmateparuo

lulides has homines,qui findunt asquora vafta.
Et quanquamcum Phycidibus&Iecorinis( quas Lambenas vocant) magnamhabeantflmilitudf-
nem:vuigus tamenhospifccsabinuicem peropiime diftinguerc nouit. Non vnaeftlulidum fpe-
cies : euariantenim coioreXedfemperreuertunturadfuasnotas,quibus ab inuicem difcernuntur^^
luiis vixexcedit paimumiongitudine.Habct enim corpus graciie &obiongum vt Sphirxna: cuius
crairuudoraroexccdit^quaniiimpoIicxcumindicecaperepoirit.Tantaeft coioruminliuius tergo-
re varietaSjVt in eolridemdepidum virinque videas . Squam'i$enimcontegitur tenuilTimis mul-
torum coiorum,fuper quibus duCtx iinex re<^£E,ca:rule«, virides,meIinjE, rubra; acfufca: apparent.
Pinnam in tergore continuam,ac"reliquas totius corporis, vt di rotilda.ii caudam,habet omnes vcr-
ficoiores.Verilm iinea qux vtrinque corpus intercipii,haud refta fertur, fed adcaudam aliquantu-
lum incuruatur.Ocuios habet paruo$,pupillam nigram.horumque rubentem iridem.Dentes often-
dit aibo$,acutos,adunco$,vt vefpertiiio,multo piures in inferiore maxiUa,quam in fuperiore : labia
quoquecrafTa.Raroquidem retibus,caiamis Sc liamofrcquentiuscapitur:finguiaris interfaxade-
git Qu^amobrera Gaieno 3c Diofcoridi merito inter generofos faxatiies,& qui moilem ac friabilcm
habent carnem,annumeratur.

»J<

rETKt BELLONII CENOMANI

iKA/f Grxcisjlulis Latinis, Donfclla Venetis, xigartUa Maffilienfibus & Ge-
nuenfibuSji^/jqKrf vulgo Grscco,Cretico Afdtlles,Kh.odiis zHIq.

P H T C I S.

PhyciS Maflilienfibus Ko^itau , multorum eiiam colorum cft pifcis, fluuiatili Tinca pcrfimilii
HuncVcneti promifcueLambenam,GcnucfesLagionum,Romani vtpIurimumMcrlinumvocac
l^amidgcnus omne pifcium colorAtorum , nomiiie Pdtaci; Pauonis ,Turdi vel Mcrula; illisCmi

b t A(^VAtiti /v i t I B. T. «J7

nu J tamen rec^e)vocari confueuit.Grarca vox cft Lambenajfedad exprimedum cum pifcem vulga-
ris. Memini me vidifTe quafdam Phycides omninofufcas, aliasrubenrcs, alias viride$,nonnullas
miitis coloribus varias. Omnes pinnam tergori$(vt Sparus)continuamgerunr, duodecimaculeis
munitam:acrurfus ad branchiarum latera vtrinque vnam habent,& fub ventre duas. quarum fin-
gulxfquamis tegunturlat!s,firmis,fa:pe vhginofis.Dentesillisinorepares non funt:nam fuperio-
rimaxillavirinqueadlatus dentem vnumtantum , autad fummumduos connumerabis :In infc-
riore autem maxilla multoplures, omnes quidem oblongos , albos & acutos : fed retro in maxillis
multos molares habent . C;tterum Phycldum color externus quanquam euariet.-interanea tamen
perpetuoeademin omnibus mihiapparuerunt.Voracespifces funtPhufc3:,quamobremgrandi at-
que amplo funt fto^iicho prsedita:. Omnibus eft ladeum hepar, ad finiftram magis extenfum. Fel
tamen lateri dextro incumbit,oblongo folliculo inclufura.colore fubluteum.Gregales non funt, vt
neque luIides.Labja habent craffa &; carnofa:verfantur in fcopulis.MoUicarne prxditarfunt & dul
ci : quseque nifi multo fale & aceto condiatur,guftui minus placcbur,neque friabiles erui.Cuius rci
Diofcorides 8c Galenus m capitedeiurepifciummeminerunt.Ouidius,

Atquc auium dulces nidos imitata fub vndis.
Solus cnim hic pifcis in alga nidificare, atque in nido parere, traditur.

R.i,

tj5 FETRI BELLONir cenomani

^eKcs GrxciSjPliuca vel Phycis Latinis.PrfKo vcl Merlo Romani$,Lrfg;«(j»K*Genucn-
fibu$,Ro2«rf» MalTilienfibusjLrfOTte»* Vcnetis,Lrf»»/?i«rf vulgo Grxco.

T V R D V S.

Varia auium noniina pifcibus indiderunt Graeci pro colorum , quibus ipfas rcferrent, varieta

D E A Q_V A T I I. r B V $ L I B. I. 1$^

te,vtquehocpa£lo fingulos re£iius diftinguerepolTent. Parumenim, autferenihilTurdus pifcis
a^Turdo auediftat;dequoiic Oppianus,

lulides & ?erca;,Canni,Turdiquevirente$. EtOuidius,

Tum viridis fquamis paruo faxatilis orc.
Sedeftin vulgari Turdo magnahaIiucinatio:a qua tibi magnoperecauendueft. Nequeenim Glau
cuspifcis(quem MaiTilienfes falfo Vmbrinam, VcnetiTurdum nominant)verus Turdus marinus
dicidebet.Vndantes enim in tergoreac tranfuerfasiineas gerit, &coruum duabus, quas in tergore
& circumfubmentogerit,pinnis rcfert . Sedquiinter Genuenfium Lagionos peculiariter Turdus
dicitur:certcis quidem merito Turd' eit,ex eo potiiTimum vocaius, quod cum eius color ex rufo in
melinumvergat,adviridemtameninchnet. Squamas habettenucs & frequentes,geminantibus iii
mediopun(3:is nigns,rubris,& aliisper totum corpusdiftiniftas.Pinnam in lergore continua,mol-
lem,& vtcarduifolium laciniatam ,neruiso6iO benefultam: Caudam iongiulculam&fubrotun-
dam. Os afpedu paruum: quod tamen dum aperit,grandem oftendit capacitatem. Lingua ei a!ba
cft.maxiUas habet dentium loco afperas atque horrentes.Primo afpedu Phycidem, hoc eft tincam
fiuuiatilemrefert.Pinna qujchuicabanoad caudam protcnditur,tribus aculcis obfirmata eft.Qus
auiemfub ventre funt,forti vtrinqueaculeo rigcnt,Locuftas,Garides,Sparos, Cra'gines,Sargos ad-
huc paruos venatur .Stomachum habet figura obiongum,per ventrem extelum, pylorum permul-
tis apophyfibus obfeTTum : inteftina nodis diftinda , Sc tcr vt tuba qucedam reuoluta . Carne con-
ftat molli &laxa , alias tamen fapida . Hepatis lobos habet vtrinquexqualiter difpofitos . Plinio
mcdicolib^.cap. i^,Cyclas appcliari mihi vifus eft.quem ait pleureticis maxime couenire. Eft cnim
pifcis moUi carnc & naiurahumUus & digeftibiiis , inquit , qucm & Ptifanam marinam vocant.

- R.ii.

t£o

FETRl BELLONII CENOMANI

Kix^oi. Grxcis,Turdu$ Latinis.

M E R V L A,

cfle

VuIgarisMeruIar (qux Gr^cis x/aTUfpo? dicitur) nomenclattira multoconftantior, quam Tuo
videcur . Nam pifcatores maris Liguftici , Adriatici, & noftri quo<jue,hoc eft Mediterranei, s

^numjMcrulam agnofcunt.quam cum Phycidibus etlam confundunt. Romani tamen inter cstc-
:os vnumfibiconftituerunipifcem , quemproprio nomincMer/onominarunt,f«peetiamCana-
xlIa$,CanadeIlas & Phycides Meruljc nomine vocant.Oppianus,

Vxores Sargi multas & Merulus ardens

Ducunt.
Merulam Itali xque atque Phycidem Tincam marinam vocant : vnicum non fcruat colorem . La-
tiores habet, quam Turdus, fquamas, pinnam in tcrgore multis ftipatam ariftis. Q^a: aute illi funt
id latcra & fub vctre,hx aculeo muniuntur,vt Turdus; Caudam nd habet bifurcam. Cjeterum hoc
vnum mihi in Merulx anatome dignum occurrii : quoi cum hepar habeat album in duos grandes
lobos partitum: fel tamen exerit tenui valculo inclufum,& reuolutionibus duplicatum , cuius lon-
gitudo eft fefquipedali$,quod nufquam nifi in hoc pifceobfcruaui. Qu^anquam Ariftotelcs Hamia
recenfeat veficulam fellis habere,fuo mteftino pari proceflu annexam^lxpe etiam replicatam,redu-
Samqialiquaten^^.ProindeMerula vertebras dorfi habet valdecriffas.Plinius medicus pifceafpra-
iilemvocat.Idem,Dandifunt(mquii)pifce$ Merulx.Turdi aut Scorpiones epilepticis.ldcmdedix-
ta diftemperantixhepatiSjMerulam.Cofryphiim&Ceredam ofFerendos elTeiisjqui hepatefuntca-
lidiore,recenfet:fed ego eum pro ColTypho Turdum puto inicllexiire^altoqui Merula & Coflyphus
idem funt.Guidius,

Auratis Mura:na notis,merulaquc vircntes.

R.lii<

i.6t

PETRI BELLONir CENOMANI

KoAJV^of GraecijjMeruIa Latinis,Mer/o Italis.

PICVS FISCIS.

Intcr faxatiles pifces,quos MaiTilia Koquaux vocat, vnus eft colorem habens varium^ad CyneJii
propius accedcns.qui vulgo V» P<f,vocatur.Sed quum multa in eo non obrerUauerim,paucula hxc
dixifle fatiffucrit.Frcqucns intcr faxatiles pifces Maflili* reperitur.

D E A (^V A T r L I B V S
C Y N E D V S.

L I B. I.

t6S

Cynedusa caninis dentibus, Ariiloteli «^'(pn?^? fe aA(pHj7)a)f,fuIui aut rutuli coloris pifcis nomi-
natur,qui etiam Maffilicnfibus Vn Sd»«f.SaxaiiIis cft,cuius color,vt reliquisfaxatilibus^cuariat.Pe-
culiaribus quoque notis ab aliis diftinguitur . Vtplurimum enimtotus luteifiue cerei coloriseft,
quibufdam tamenfui corporis partibus admixtum rutilumcoloremhabens . Praeterea fquamas in
gyrumcrenatasgerit, qua^multafcabritie horrcnt. NuIIus faxaiilistam firmos denteshabet, aqui-
bus nomcn ei inditum fuilTeputo . Hos in maxillis oftenditbonoordinedifpolitos , oblongos &
acutos,vt pifcis dentes elTe minime dixeris,fed alterius cuiufpiam carniuori terreftris.

AA(pHfTif & «JjtpnfjiMf Grscis,Cynedis velCynedus Latinis, V» s<iw«f MaiTilienfibus.

R.iiii.

1^4 FBTKI BEZ.LONII CENOMANr

CANADE LLA.

Ligufticomaricognftiinma Canadclla,clegantcm ac variumhabetcolorem .bonatamenex
parte purpureum : ncque vnquam ad cam magnitudinem extuberat , ad quam alii pifcesfaxatiles.
SachetumVencti vocant,qui dum viuus capitur, fpinofum quiddam ebranchiis vibrat^quo manus
contreftantium ferit.Labiis eft magnis vt Cynedus, fed dennbus ab hoc & a Phycide longe diffmii-
IibH$:quorum quum anteriorcsacuto$,&ferecaninoshabeat , poftcriores tamcn obtufos oftendit.
Pinnam dorfl continuam,&(vt in Scorpione marino)crcnatam:reliquas branchiarupinnas vtrin-
queluteas : quicoloretfi vtin aliis faxatilibus vtplurimum euarict, cadem tamen corporis moles, '
cadem forma huic permanet. Squamas habet lituris viridibus,cinereis, rubris, & interdum caftanei
coloris varicgatas,atquc extremam branchiam(qua: iUi oifea eftlcrenaiam vt lupus.Roftro eft acu^
tiore quam Lambena.-optimumque,vt rcliqui pifces faxatilc$,alimentum prxbet.

OE A<^VATILIBVS LIB. I.

Canadella Illyriis & Lig\irihus,Sacheto Venetis.

i6$

HEPATVS SIVE lECORINVS.

Hcpatis color ac magnitudo Hcpato pifci nomen dedit GriEcis ac Latinis. vocatur etiam a colo-
rc rutilo & fubobfcuro MC/af.Vulgus Venetorum Sa(hetum,vt etiam Canadellam indifFcrcnti nomi-
ne appellatifolo cnim colorc (qui paulo magis in Hcpato fufcus eft) inter fc difFcrunt. Eiusdentes

l66 PETRI BEtLONir CEKOMANI

obtuiiores funt quam Phycidis, Sc pedinatim cocunt,vt in Cynedo : fquamis integitur afpcrfs, co-
lore cum Phagro aut Erythrino fimili.Calamis vt plurimiim decipi folei .- raro enim euerricuhs ca-
pitur.Huicpifci Galenus carnem interduriticnj ac mollitiem mediocrem effe docet.Saxatihs efl,vt
Djodesprodidit , & incauernis latitat in alto mari. Calculosincapitegeritvt Saxatilesomnes.

Sunt qusedamdeicdtamentamarina algisadnata ac vegetantia , qux aliquando Sagenis inpifca-
tionibusirretiuntur:tantamfimilitudinemcum co^toanimalium Hepatehabentia,vtomnino Hc-
patis lobum refcrant. Q^ae fi naribus admouens, tetrum admodum foetidumque odorem pcrcipies,
imo ipfis fpongiis recentibus foctidiora comperiuntur. ,

CASTAGNOL A,PECVI,1ARIS

MafTiIienfium pifciculus.

Caftagnola a colore corticis caflanex vulgo Genucnfium, Mafrilienfium, & incolarum Portus
Veneris didi^a.Grandem pro fua magnitudine habet m tergore pinnam,caudamIongam & bifurca,
pinnam vtrinque ad branchias vnam,& duas fub ventre. Squamis contegitur laiis. Corporis figu-
ram in Cyprini modum circinnatam habet. Branchias vtrinque ternas, quarta dcmpta qux claui-
culas ipfi corpori iungitur . Hepate efl vnius tantum lobi , ftomacho incumbentis, vt in Delphino
diximus.Stomachumrotundumhabet &duodenum,fjneapophyfibusinh3erentem iciuno.-colon
admodum gracile,ter tantum cum aliis intcftinis obuolutum. Vere Si xftate copiofiffimus capi fo-
let.-nihili tamen a pifcatoribus fit:eft enim popularis.

DE AQ^VATILIBVS LIB. I.

Caftagnola,vel Caftancus pifcis.

167

C H A N N V $.

ChannuniGrscis diftumvolunt.quod ispifcis moriens, perpetuohictjacri^i^umedat: vnJc
etiam Latinis hiatula did:a. Maffilicnfcs, apud quos plunmus cft, Smanos vel Serratanot vocant, Gc-

t63 PETRI BELtONIl CEMOMANT

nuenfes BoLffos^mcolx Portus Veneris Bxrijuitas. Tanta efthuius pifcis cum Orpho, Hcpato 8c Per-
ca marinaCcum qua publicediuendifoktlfiniilitudcvipilcempene eundem eflecredasrfed Percar
marinse Channis funt maiores , hneifquclatis , tranfuerfis ex rufo nigricantibus lergora diftinda
habeni.Channiautem promifcuetranfuerfas &redashnea$ fcrunt.Oppianus,

-PhagrusChannifeduciturelca. .^ Ouidius,

Concipiens Channse gemmo fraudata parcnte.
Gra:corum vulgus channo vocat . Pifccmiftumirretitumnon capiunt,fedcaIamofalIunt ex ha-
mo , & maxime'ft carcinis pro efca vtantur : eos enim appetunt auidiiTime. Channa calculos in ca-
pite gerit,vt Perca,Scorpio,Cephalus & Vmbrina.Omnes porro Channos oua ferrc ac focminas di-
ci polTe Ariftoteles tertio dc generatione animalium ait . partim enim receptacula habent feminis
gcnitalis,partimvuluas.Carnemhabent mollem&tenellam,Percatamenduriorcm.

rERCA MARINA.

Perca marina a fluuiatili non folum corporc , (eA etiam pinnis maxime difcrt . Marina cnim
continuamacfolam in tergorepinnamhabet,cum tamenfluuiatilisduas indorfoferat Simillima
, eft Channa:, fcd craifiori corporis compagcconftat . N ullam (quod fciam ) ex Occano vfqua vidi:
MafllltxtamenfrequentiiTima cft.Ac,quodadcoIori$ vtriufque Percx diflTidetiam attinet,hocpra!-
cipuean-maduertcndum eft ,marinam Percam cxeolorevelutifanguineo nigricare : tranfuerfas
habcrc in latenbus zonas,Iatas,a dorfo produdas,5c pinnam in tcrgore continuam. Caetcrum nun-
quam maior,quam fluuiatilis,excrelcerc confueuit. Dcntcs lupi modo paruos habet: fquamis tegi-
tur«fperrimi$.branchias habcc vtrinque quatcrnasj eafc[uc dupliccs nouiftima cxcepta . Viuax eil

I>E AQ_VATrLIBVS L t B. T. t6f

Callyonfmf modorlinguam non habet manifeftam,fed quatuor olTicula in faucibus afpera, quibus
viuorum pifciculorum cibum(gulofa enim eft ac carniuora)in ft^oraachum dcmittit.Oppianus,

-pifcatorproraptU5 in jcquor

Demittii Percas,& Niliacos coracinos»

Ilifx* vel^B^^MfGrxciSjPcrcaLatinisJtalis&cstcris uneVerchti

MEL ANVRVr.

Melanurus anigrisin cauda macuiis Grajcis appellatus,Vcnctf$ Offe/tfjGenuenfibus 0»'*, Maf^

170 VETRI BELLONII CENOMANF

iilienfibus ohUda,dc circa Niceam huguyat* vcl Oyata,ah oculorum magniiudine,in Oceano Gallico'
perrar',m Adriatico ac Mediterraneo frequentifTimus eft.SuntMafTiliaE qui OilLdtgam vocare ma-
iint. V ulgus Romanii ab infignibus oculis Ochtatixm nominauit, ad difcrimen Torpedinis oculatse,
quam OchiateUam appellant.Pjfcis hiclatitudine, longitudine <Sc corporis circino cum Dcntali, Sar-
go,Aurata & Sparoconuenit.Oppianus,

Haud facili paruus Melanurus fallitur arte.
Longe diuerfus eft a Melandrino,de quo etiam paulb poft:gerit enim Melanurus latas fquama$,at-
que vnicam in tergore pinnam, eftque gregalis & faxatilis. Dentes habet robuftos, colorem vt Sar-
gus:branchia$ vtrinque quatuor,acuIeos in pinnis, quales Cantharo efTe videmus. Craflitudine ac
magnitudine eft mediocri, neque amplius quam vnam & fefquilibram vel duas ad fummum pcn-
det.Saxatilis eft Melanuru$(inquit AriftoteIes)&; prope Iitora in iocis arenolis, alga pafciiur,Cora-
cino perfimilis.Ouidius,

Q^iniaude infignis caudx Melanuru$,&c.

DE AQ,VATILIBV$ LIB. I.

yL^oLvoSpo;Grxcis,MeUnntus &OculataLatinis,Ocfc<rfVenetis,o/<<Genuenfibus,
KuguKtta incolis Portus Veneris,oW(i(/rf & QiUadigtt MafTiJieniibus.

271

/

»7Z rlETRI BtLLCHlJ CENOMANI

De pifcibus amnicis S: lacuftribus, c A p. x v i l.

Amnicorum vcl lacuftrium appellatio ad cos tanium pifces pertinet, qui in lacubus aut amni-
bus viuere cogutur,nec inde faciie egredi polTunt . Multorum enim pifcium proprium efl-,vt m co-
dem tradu inuicem minime permiiceantur.neque ex vno loco in alium facile commigret,3Ut fuos
limites excedant.Cuius rciexemplumeftlacus Coniusin Macedonia,incuius marginetamcopiofi
Lipares capiuntur,vt cx cis nauigia impleanttverum fi vltra proceireris,ne vnum quidem reperies.
Qu^emadmodum autem varia flumina ac lacus,diucrfos ac pcculiares pifces alunt ac prccreant: fic
diuerils cos nominibusvocarioportuit.Acquodmarinorumpifciumnominatam varia,quamflu
uiatilium aut iacuftrium repcria'tur:hoc ideo faftum eft,quod tam frequentes vbique non funt ma-
rini atque lacuftres.Proinde amnicorum ac iacuftrium clalTis funt,Cyprinus, Carpio, vterque Sal-
mo,SolmonuiusfiueSario,SaiarfiueTrutta,Thymalus,Lauarctus,Vmbra5c Vmbiaritem Vmblo-
nu$,Epelanus,Cernua,Perca,Lucius,Orchis,Myftus fiue Barbus, Agonus,Barbota, Saraquu$,Lipa-
ris,PulceIla,Pleftia,Aiaufa,Ciaria,Apcr,L€ucifcu$,Squalus, Sargonu$,Cephalu$, Abramis, Albur-
nus,Soeta, Varinus,Phoxinu$,Tinca,Bubulca,Andromis,Spiiiarella,Scyila,Parus.

Taies quoque Sequanalibifamiliares habet,acproducit, quos vulgus GallicumvocatvWoj/Jf,
"EjpeUnSjBxrbeauXfCarpesyGouionStBremmeSjGardons, Hafeaux, BrochetSjlJcreuiffes, An^uilles, chet(fnes ou chtmi-
tieaux,Mulets,Tanches,Alofes,Truittes,Saulmons,Beccars^Pucelles^Loches, A.bles,Koffes,Lamproyei,Verches, Moufnieri
oit Chabots,Barbottes ou Marmottes,Grenotlles (j Tortues,

MediolanenfiumetiamlinguatotidempifcesagnofcitjCX aqua dulci profeCiosizpud quos BarbaW^
s-i Ycl Bftri^^r; grandes^parui autctn Batbeti reperiuntur: fic eiiam Jenche, Luc:^i, hgom magni ex Benact

ir

DEAQ^VATIIIBT» 1!D. I. t^J

lacu:A|o»j mcJiocrcs cx lacu Lemano • A^owminimicx Comenfi lacu: Bottx & Treifljecx Tycino:
Carpani ex lacu Benaco & Comenfi. Truttse iriumlacuum, quaru quae cx iuganenfi lacu omnium
minimarfuntzStregix quoque ex Ticino.Proinde reperiuniur eiiam Teuiete,VatTotit,rrtguereult,VeeU
lifHottffUa^comyOradtgHefTigneyTiondefCauer^atijVerfechejVerfegHettejhrborelltjBaTtom aut Gnjbm^quosaiunt
fcUe carerCjfunt auicm noAh CohiOLampredotte,h»guiliefSoHttte,Scardcne,StrcgiefVorceUtte,KatiejZedolefScs
«e)(i(»i,& plxriquealii.

. Anglorum autem pifccs cx Tamefi &aliisBritannix fiumiiiibushifce nominibus agnofcutur,
CreKj/>,Pili^rel, Troutte,Barbel,V(Tl^ej cheHi»,Schemelt, VmherSjBretr.me, KocheitDaces^TefichejKnffjSchriempjVratiSf
Copn,Bleii,Carf:e,Lochjs,Metioys,Culfe,lils,Lamf>res^Schafoltngs,Vaufen,Griggs,Vollards,MuUet,Bajfe.

Fcrrarienfes itemex Pado ho$ vulgopifces agnofcunt,&itanominani,Gotfff<, quafi gibberofbs
VOcent,quiCyprinis minorcs funt, quos Roma Borfo/o;v ocat. Item Grafcie, SqHaUe,TTutte, Rafeguettele,
WiaineCcU CaTpane,Gout,Varoe,Stirtom,Ladtni,Vorcelette,Copefe,Streggie,Cauedam,BaTbhli,Souette,chiepfe,Timhe,
Xk*riQlt,GaUne,^Luc^t. De quibus nunc feorfim diflcrendumeft,atque a primo exordiendum.

C T r R I N V s.

Intcramnicos pifcesantiqui Cyprinum optimedcfcripfcruntrGalliCrfr/^dwCquaf ex Sequana 5c
ftrari laudatiiTima eflcfolet ) Placentini Carpannm , Ferrarienfes (vt & multi accolae Piidi) Car^enam^
Venni R4<»4OT.RomaniB«rtAH(w , Grxci (qui Turcis inferuiunt) corrupte Safan . Strynionis amnis
ccoIxGr/wdjvocant.SediticliantjquamCypnninomencIaturam retinem, Kj>/r;»oien!m adhuc
»rocant.Proinde ne Carpam cum Carpione confundas.in pnmis t.bi cauendum eft: differunt enim
«iiitcr feplurimuni.hatcnt quoquc Padtaccolx ad Comafcumj pifcem marinum Cyprino peifimi-

S.i.

174 PBTRI BELLONir CENOMANI

lem, cui vnica eft in tergore pinna , atque vtrinquc in latenbus ad branchias vna,cluatfub vcntre,
pifcem Scarpam vocant-de quo iam in Coracino diCkum eltideCyprino fic Oppianu<t,

Scombri.Cyprinijftabulanturlittoraiuxta. Acpaulopoft,

In pelagofoctus quinos editCyparinus.
Fluuiatilis & lacuftris eft,&(.vt Dorion author cft) grcgahs ac carniuoru$,cuius latera vtrinque la-
tiore carnc turgeni . Squamarum quoque rotundarum ferie lam firmiter vallatur, vt merito Lapi-
dotusappeliaripoirit: lapidum enim i^us facile rcpellunt eius fquamar .Communis Cyprinorum
longitudolefquipedaliseire folet:atbipedaIem menfuramexcedere^arueft.Promde Cyprmumflu
uiatilem, palatum ita carnofum ac moiie haberefcribit AriftoteIes,vt niii diligcnter mfpexeris,lin-
gua elTe videatur.Vada petit cum partunt.Poft Glanum(ait Ariftoteles)tardilfime augentur Cypri-
norum oua : augcntur tamen qax mares cuftodmnt ad milii magnitudmem : Sopitur quandoque
Cyprmus ionitruomagno,vtGianus,fedienius.Cacterum ex Cyprinorum ouis Cauianum rubrum
fierifoler, Iuda:i$ dicatum : nigro enim (quodex Sturionumouis con6citur) eisexlegeeftinterdi-
ikum . Q^apropter qui adCaphamvrbem adTanaim liti funt, magnuex rubroCauiariolucrum
conlequantur.Cyprini duobus aculeis armantur, altero in lergoris pmna , altero in ea quae ab ano
ad caudam eft poiito.Pinnas habet duas, vnam vtrinque prope brachias. Branchias quoque vtrin-
que quaternas.eaTque dupliceSjnouiiTima excepta habct,denics in ore non habet, fed tantum in m-
greflTufaucium.

DE A <^V A T I t I B V S t.I B. I.

Kv^s^fivo? Gracis.Cyprinus LztiniSyCarpe GaIlis,C<tr^f»<t Farraricnilbus 8c Padi in-

coIjs,Rrf»»(« yenevs,Burbaru( Komzn is,Grmadi Strymonis accolis^Srf/af»

Graci$,qui Turcis feruiuntjiEtolis Ktpnnos,

*7f

SAu

1-26 rETRl BEttONII CEHaUAKI

C A B. P I O.

Carpio non ita magnus ^iCcis, Benaci lacus alumnus, lautioribus Italorum menfu plarimum
expetifolet.Qu^amobremillicertis,quibu$frequensatqueeduliseft,anni temporibus,captumfagc-
nis pjfcatoriis, raro autem hamo, pifcinis ad litus includunt : quem haud diutiflime adieruant, nc
nimium macilentus ac deterior euadat: frixus cnim & falitu5,3tque interdum aromatibus confper-
fuSjiongius circunferriacpervrbes Italiaediuendifo!et. Sed& Genuenfes adhuiusreiimitatione,
vulgarem fuam Carpion^tum conficiunt, atque in mulra loca pcr verna iciunia tranfferur. Ea autem
plerifque bonoruacfaxatiliupifciugeneribusinfartagine feruenti oleoincoflii conftai. Trachu-
ros enim Atherinas, Sargos, Sparos, Erythrina», Bocas, Mccnas, PagrosAuratas, & huiusgeneris
pcrmiiltos pnus frixos,acmodicofaleinfpcrfos,&in caniftris cancellatim difpofitos,lattfolio»
myrthoaclaurointertexuntjRomani nuncfri<fiuram,nunc Pfjcf <lf s/o//i<tnominant,atque hosefle
pifces cxiftimo,quos Plinius medicus Vifcellatos vocauit.De pifcibus (tnquit) afpratilibus vifcel-
Ltum cumaniroconditumautpiperemodicodabis.ItemIib.5cap.i4,DabisEchinos,Peftines,Pf-
piones t.^' pfccs vifcellatos . Puto quidcm eum fifcelIato$,quaiififcelia vel vimineconclufosatquc
alTeruatos inteiligere voluiiTe. Vulgare autemCarpionis nomen inde tra^um efTeautumant, quod
pionem(id enim erat antiquum pifcis nomen) carius quam putaret, aut etiam par efret,fupputanti
hofpiti cuidam,graticfo fcommate quidam aduena rsfponderit, carum pionemediflefepotrus
quam pionem. Eftaute truttarum generis pifcis, fed teretius illieft corpus, barbi fiuemyfti in mo-
dum,carniuorus dc phryganii edax. Qu^amobre oblongis dentibus non in maxillis modo, fed & in lii
palato d< fupcr ipfa lingua prsditus eft . Squacnas habet tenues, lituras in tergore fubru£as ac ni-flni

1>« AQ.VATtLIBV« iTf. r. j77

gras.Ventremcandidlum atquc argenteum,rcrgu$ fubnigrum. Vnicam ac breuem pinnam, fecun-
dum dorfum extenfam aiquc emincntem carunculam iuxta caudam : obfcuram in lateribus iinea,
in quibusnuila:funtpinnac,fcdipfarumquoddam veluti rudimentum fub vcntre ad branchias.
Huiuspifcis corpusaliquantulumfalcatum eft,nequepedeexccderevnqua eft vifum:ca:tera Tro-
d^amrefert:namfquamarum&pinnarumferiem eandemeflc in vtroquefacileconfpicies, capitc
tamen cftlongiore.

SAJCMO VEL SVIMO.

Salmonem cetaceum pifcem dicere poteri$,{i quidem ad eius folam magnitudinem aduertas:vt
plurimum enimcubitorum logitudincm,crurifque cralTitudinc asquat: fquamis tamen eft pro cor-
poris ratione admodum tenuibus:quac maculis per totam cutcm confpcrix, orbiculos ruffo'- ac lu-
teos refcrunt. Miror pifcem hunc vulgo taniopere cognitum Gra;co nomine carere.Paruam in me-
dio tergorepinnulam habct,&abanofub caudarurfus aliam carneamacpinguem.Cauda: autcm
pinnafubrotundacft:porroquatuoraliarumpinnularum,quasfub ventregeriijdua:fubbranchli$
pofita: funt.aiia? venrri jncumbunr,ci oppofita:, quam in dorfo (itam ciJc diximus . Linca vtrinque
inlatcribus reclaa branchiis adcaudam dedudamhabet.PinnuIas lutcis&rubris maculis,vt rcli-
quum corpus diftindas.Dcntium ilIi(prsEter alioriim fluuialium morem) funi quatuor ordines in
paIato,vt ferpenti Cerailo^Iingua quoque deniibus hamatis cxafperata,exertdfque oftendit maxillx
infcrioris dentes,plures quidemquamfuperioris^branchidS ad radices Iingux vtrinque quatcrnas:
ftomachum in longitudincmprotenfum, protanto corporcvaldeanguftum :hepatis vnicum tan-
tum lobutn paIIiduin,ftomacho aftjidentem,ad fmiftram inclinatum,de quo fellis veflcuh ex viridi

Siii.

278 PETRI BELLONII CENOMANI

in nigrum abicns, dependet.licnem atrum vcluti fanguine fuffufumjapophy fes in pyloro pene in-
numeras.Aufonius,

Nec te puniceo rutilantem vifcerc Salmo Tranficrim.

Alagnus eft in Sequans acLygeris oftiis, in quibus emariexiliens cum Alofis repurgatur,acdeli-
catior fit.Maior adTamelim britannicum, qui Londinum aliu]t:fedilli Salmonemm longura per
medium,nosi:ommodiu$ in tranluerfum diflecamus atqueapparamus.Saliium quoque oleo atque
aceto confperfum gratilfimo fapore comedmius.Recens per hyemem ac verna ieiuniafaccaro ac ci-
namomo conditus & cariophylo pertufus, ditiorum mcnfas honorare folet.

£ft & alius prsgrandis Salmo (foemmam elTe autumant) quem vulgus Gallicum ab eius ore prae-
grandi Beff4r<i vocarcfolei Aliia fcrendis ouis Bortiere. DifFcrtis a mare Salmone, quodlabrum in-
ferius inhamimodum aduncum habeat.Infuperiorcenimlabroforamen eft adpalatum tendens,
in quod hamus maxilljeinferioris fe recipit,pyxidatimqucin tubi moduminfinuatur.Crebrionbus
quamSulmomas ,iifquefubrubris acrufis orbxulis in cute varicgatur ,atquem Lepradis modum
multis coloribus fuggillatur.Linguam habet truttarum morc albam, mukifque denticuiis obfepta:
cuius radices in quaternas virinque branchias finduntur; palatum quatuor dcntium ordinibus in-
fignitumrOcuIos ca:fio$,rotundos;ad quorum fontcspaulomfenus vtrinque duoinfunt oramina
adolfa<9:um,P»nnxIaterum tergoris &caudx'cum mareconueniunt. Vnacapi folent.atqueeodem
modoin fluuii$& m mari verfari.Casterum Salmonis focmin2BCapitis& oris iconemtantum hic
adpofuimu$;reliqua enim noiiora cire puto,quam vt ad oculum oftendi dcbeant.

B E A (^V ATILTBVS llB. j.

Caput Salmonis faminjc.

^79

S.iiiu

tSo »eTlI BBLtONtr CENOMAKf

SARIO VVI,GO OAILICO

TruttaSalmonata.

I

Eft & in Truttis (de quibus mox agemus^confpicua quatdam difFercntia.Etcnim qui huiu$ gc
neris pifcium duos vel trcs pcdes excedunt , variifque ac rubris lituris confpcrfi apparent , regales
velFrancsdicuntur :quas flcumparuis Salmonibus conferas, nihildifcriminis interciTe compe-
ries,prxter purpureas maculas^quas in latcribus tamcopiofas non habent Sulmones.EIlergo Sal-
monatatrutta,quidpiam medium inter Salmoncm & vulgarcm truttam,quamn6mcptcSarionem
Aufoniusappellaire videtur,

Te^qucmtergeminasfpeciesncutrumque&vtrumque

Qu^i necdum Salmo,nec iam Salar ambiguufque

Amborum medio Sario intercepte fub ajuo.
Itaque ScarionemhocefTe intcrprctor.qaoiGallicc Truitte Saulmonnee nuncupamus.Truttis quidcm
grandioreft,& copiofioribusmaculisconfperfus , Salmoneaurcm minor :fcd cuius caputad Sal-
monem accedit.eandemquecarunculam carneam, eandem caudam, eafdcmque pinnas acfquamas
habet.fed plunbus lituris confperfas . Porro intcrnam Sarionis anatomem fequenti, qui de Trutta
cft,capice videbis.

SALAl OAtLOKVM TRYTTA.

Diuerfa cft /€liani Tro(fla ab ca Trutta qua mox dcfcripturi fumus. Eft enim Trutia pifcis flu- 1

I DlA<^TATtLTBV$tT«. r. t8«

Lliatilis,Tro£)a vcro marinuj. Trutta prartcrea cos riuos fubit,qui raagno impctu feruturrvndc fas-
Ipius miratus fum(cumalpc« confcendcremjctiaminiplis fere montium Sanefii & luniperorum
iugi$,Truttas in torrcniibus ab indigcnis capi folere.nam eos pifces aduerfos amnes fcanderc vcl e
praeruptiflTimis magnoimpeiudccidentibus aquis delabi pcrfatpc vifum cft : quibus iniocis raro
pedales fiunt, atque illuc caftigatiorcs ad efum ficri,& SEgroiorumcorpora magis fana, ob agitatio-
nem atque exercitationem rcddere crcduntur. At, qujc ftagnantibus aquis ac quiefccntibus fluuiis
dcguntjin maiorem vaftitatcm extuberantrporro Saxatilium pifcium clalTis cft Truita: habentquc
Truttsfereomnes pcculiarem appendicem fiue apophyfim iuxta caudam.quam eandcm Salmo-
nes vtrique,Sariones,Vmbrae,Lauareti,Carpiones,Epelangi,Thymali,Emblones,HumbIa?,&quida
aliihabcreconfpiciuntur:pinnacfunt illis adlatcrafrequentilTimis maculisconfperfje^nuncfublu-
tei$,nunc fubhuidis,fed rarionbus quam in Sarione, frequentius tamen purpurcis,qua$ Aufonius
ctiara ci iribuit hoc verfu,

Purpureifque falar ftcliatus tcrgora guttis.
Q^od autem Trutta multigcna fit , id quidem ex ftellis ftatui vix potcft : Nam4iuerfi amnes ciur.
dem generis piiccs diucrfo modo pitVos habet. Ex Rilla enim flumine Neuftrix,Trutias variis no-
ti$ pidas videas,aliis atque aliis multiim diuerfas,rametfi in eodem tradu catperis. Qu^od & in alia-
rura quoque rcgionum pifcibus obferuari poieft.Trutta magnam non fcrt in fummo tergore pin-
nam,fediifdcmmacuiis,quibu$ corpu$,confpcrfam.Pinna$duas fub ventrefuperioritergoris op-
pofita$,&dua$adradiccs branchiarum. vnamitcrum vcrfu$ caudam, proxime adanum. Squamis
intcgitur tcnuibu$ : lincaque multum confpicua, a branchi!$ per latera mcdium corpus interfecat:
ocuios habct rubcntc$ . linguam dcniibus numcro fcnis vncinatam , Sc oris ri(fium dentibus bene
muaicuoi* vc quinque horum ordincs in fuperiori parce palati faciie dinumcrare polTis : branchias

2^1 PETRlBELLONirCENOMAMT

vtrinquequaternas:CoriUiefttrigonum,grandisftomachus. Phryganiis.deiedameuTque vcfcitur.
Pylofus tam mulcis apophyfibus obfeflus eft , vt easdmumcrare non polllsujmen expertus vhr*
centum inelTecomperies , Hepar habet paliidum & finelobis .Inteftina ter tantum refleduntur.
Aruernos,Burgundiones ac Picardos aut Belgas,adde etiam Gebennenfes honorat,a quibus ad no$
adfertur,magnifque habetur in dehciis .

THYMALVS.

Tn Ambra fluuioItaIi.E Mehgnaqum oftoa Mcdiolanoftadiis aIIuente,ThymaIumpifccmca-
piunt.in qua maior non euadit,(]uaniqui felquihbram ad fummum pendeat.Truttacei generis eft,
apprime dehcatus ,quem vulgus Th^ierum vocat :atque huncauri arenuhs acramentis in Ada
fiumine ve(ci autumat.Omnes eius pinna: atque ipfum corpus quodammodo truttam referiit. La-
tera [ituris nigris ac frequentibus fuggiUata, vtCarpio .Lineas reftas in fquamis vt Myftushabet.
Caputin acutum tendens vt in Stregis vel Souettis dicetur.Pupiilam oculi minus rotundam:branr
chias valde fimplices , vtrinquc quatuor . Lmea qu at eius latera fccat, a fuperiori branchiar angulo
fpineo oritur,& reiia adcaudam prxtenditur.Linguamoftenditalbam:dentibu$ caret,imonc vlUs
quidem ipforum ruditiientis prasditus eft.Pedislongitudinem noexcedit, nec triumdigitorum la-»
titudmem Mediocris magnitudmis Myftuni refert. 1 innas habetfubflaua$,vcntrem palliduni : ter-
^us exliuidoinopacumtendens , branchias vt H.irengusvel Sardina ,folidioribus barbulis cbfe-
ptas : quxetiam adfaucescirca orificium CEfophagi alperitatibus horrent, vncinaiifque oificullJ
conftant , vt in pifcibus marinis dictum eft , quibus cibum rec pir, quem in ftomachum dcitiittat:.
muitapinguedineomniaeius inteftina obuoiuuntur.Cor tamexiguumhabct,vtoe quidemcor et

D E A Q^V A T I L I B V S L I B. I. igj

inefTecredatur.vnicus efthepati lobu$,ftatim vbi gulafinit ftomachum ample(n:ens,in quoexiguu*
felhs rudimcntum vixapparet. Vefcjtur non auro(vt plerique putani)fed (vtapprobati^hanus)
infe(Stisaquatihbus,deict.tametis,millepedibuSjpediculis,caridibus,puiicibus aquaticis acterrcftri-
bus:ego fcarabeum terreftrem alias in eius ventnculi fundo reperi Apophyfcs plures ex pyloro dc-
pendent,a quo Itatim fequiiur inteftinum vnum gracile,rotundum,quod ad redrum tendit,in quo
excrcmenta recipiuntur,& ad anii defcruntur.Lien ei ta magnus fere ell,quam hepar.-quod in nullo
ahopiice vnquam videram;oblongus,rubra pin^uedinemixtus.Folhculum veiopifcium natatio-
ni accommodatum plenum perpctuo vidi in hoc pifce,ac per fpinam delatum. Thymalum (inquit
jf!lianus)Ticinu$ fluuius Italii? procreat : qui adcubiti magnitudinem accedit , S< Lupi & Mugilis
communem & mediam fpccicm limilitudinemque gcrit. Eius capitis cdor non indignam admira-
tionem habct.Tanta enim fuauitate flagrat, vt etiam fi pifcem non cernas, gratilTimam tamen api-
bus herbam(a qua nomen iraxit)odorare putes. Hxc ille. Proindc Thymali adipem incolae diligen-
ter adferuant^qucm auribus eire falutarem aiunt:quod ctiam Giilius notauerat.

tS4 ' PET&I BELLONII CENOMANI

Qu/JutM; Gra:cis,Thymalu s Lzximi^lhemero & Thymara Mediolanenflbus.*

LAVAKETVS.

Truttacei generis ac rapor is eft LauaretuS) ex lacubus du boHrget,d*Mguehtlent,8c Lemano ad no$
adferri folitus,noftri$ principibus in magnis deiiciis habitus:vndc rcgiorum occonomorum chartac
frequentcmLauarctum defcriptum habent.Piicis Lugduni fatis cognitus , Vmbrac hmillimu$,nifi
fimus e^etjdentibuTque omnino carerecBifulam tamen vul^arem magis refcrt.fed Lauaretus n\x-

nuam pcdera cxcedit.nequc crafljor eft eo, quod poUex & index caperepoflunt . Capitc cftoblon-

Igo/quamis tenuibus,albis,atque,vtin Trutt3,paruis.Exiguam in tergoregcritpinnam,duas ad ve-

»ris latera vtrinque circa branchia$,ac totidem fub ventre ci oppofita$,qusc tergoris faftigium occu-

)at. Aliam quoque paruam in co interfl:itio,quod eft inter caudam & anum, qua? omne$ nigrican-

e$ apparent.Linca a fupercilio fubrubra per latera ad caudam protenfa infignis eft : cauda bifurca,

Binnifquc ad cxtrema nigris,fimbriatis aclaciniatis.ventreeftlaxo ac prasgrandi vt Trutta.Hocite

a CJEteris pifcibus differt,quod narc cft rccurta,atque(vt in hgrengi$ ac Lochiis)oiricuh$ quibufdam

prominentibus iniigni ,labrisnullumdentium rudimentum oftendentibus .appendiceglabra ac

carnofacaud;E infidenti,in Vmbrx modum.Neque tamen dentibus caretroiTicula enim ad ciu$fau-

ces atque CEfophagi ingreffum vtrinque confpiciuntur, fenis hinc indc denticuiis, vtin Thcmolo,

communita . Branchis illi funt vtrinque quaternx ac fimpliciirimx : quarum cxtrema, qujE capiti

inh2Bret,reliqui$ fanc minor eftrnuUis in latenbus maculis eft iniignitus, totumque huius pilcis cor

pus demptoteroore argcntcumeft . Verumetiamfl adeius internas partes aduertas ,coftas quin-

que & tnpinta vtrinqj conumerabis: ccrneTque iWi cor elfe palliduac trigonu,pericardio inclufum:

hcpar album , vnius tantum lobi, vt in Exoceto & Delphmo : in cuius latere dextro felli$ veflcula

adfuta eft.Lien afiniftris apophyfibus & ftomacho incumbit. Inteftina nullas habem rcuolutione$.

nam gula vfque ad veiriculi fundum deducuur,qui per pifcis longitudine delatu$,ac furfum quide

refiexus , duodenu parit adcnibus fuffultum , in cuiu$ gibbo innumerx apophyfe$ fpedantur ;ex

quibus vena oritur,per quam fanguis defertur ad hepar.a pyloro fequitur aliud inteftinum, quod

nulli$ anfradibus circundu^um^refta ad anum tedit.VuIuam vtrinque bicornem habet, tenuibus

ouisconfpicuara.Csterain congeneribuspifcibus defcribeniur.

i86

PETRI BELLONII CENOMANI

J.auaretu$»

VMBRA FLVVIATItlS.

Vmbra Allobrogibus noftris valdc cogniu ac fimiliaris, v«f Vmhrey Jelicatiflimi faporis pifcil
ac nutrimcnti peroptimi,Truitarum ac Lauaretorum generis,auro vcfci credira m fliiminum acla-
cuum vcriicibus degens,pedem non excedit . Squamas habet tenues, vcntrcm clatiufculum, capuc
quara Truita , obiongius . tota fub ventrc argcntca,dorfum terliirimura habct , cxliuido opacuxn.

D E A Q_V A T I L I B V S t T B- I. iSr

Caudam bifurcam, tenuem in tergore pinnara, quarernas fub ventrerdua? priorcj non in latenbus
(vtquibufdam alns) iei multum infenusad ventremfub branchiis, carunculamfupracaudam, vt
in Truttis & Salmohibus d'ximus.Lacus,quem Allobroges v ulgo d' hlguebelette nuncuparefolent,af-
iitim Vmbras promit. Fel Vmbnpauloamariusfeniitur, quam Lauareti. Eius autemiconem non
appcfui,quod ad Vmblam proximeaccedat.

VMetA VEL HVMBLA.

Diucrfaeftab Vmbr3,qu:B etiam litera mutata,VmbIa vulgodx tur,eademquc huiuspifciscf-
fetcum Truttis figura,ni{igracil*itate,longitudineaccoloreabhis dilTjderet Eorundem lacuum eft
incola quorum Sc Vmbra.NulJis fugjjillaturlituris,quibus tamen vterque Salmo.Trutta, Sario &
Carpio variantur. Colore eft magis argenteo,quam Vrabra . Vnica eft & parua eius tergoris pinna:
Lranchiamhabet iuxta ventrem virinque vnam : duas fub ventrehuic oppofitas,omnes fine acu-
leis.Vitiniafpifcem in duas sequales partes interfecant.-fedpars quxadcapiit vergit, paulolongioc
eft.Eiuscutis adeoglabra eft,vtfquamis carere videatur.Tergus prse multoluioreopacum apparet:
venter pra; albedine vti argetum micat. Eamapophviim etiam habet carnofam fupracauda.quam
Vmbra^,Lauareti, Salmones, Sariones, Thym;ili,Carp!ones, Epebnpi & Truttx habent : quaternis
prxdita ei\ dentiuordinibus m palatOjferpentiu more. Lingnjm on.endit aduncis in gyrutn denti-
bus,crcnatis,cxetis,&hamatisfenis,veleo j^iluribuscommuiiitam.prvter quos msxillaetiam infe-
Tiorparuulis aiiis excrtis & pirum fidcatis in ambitum valL-iur : briinchia- h;ibet vtrinque qua-
tuor.Laterieius virgula rcifta fecantur vtnnque per meJium corpus , p.irum rri>anda verfus ven-
trem, quam a capiie adcaudani vfqueprotcafam habci . Carn.uuras eft pucis quiiquiliis &phry-

»8S rtT&I BELLOKtl CENOMANI

ganiis pifcicuIi$,cari<Jib*, & huiurmodi fpurcitiis vcfcitiir.Pinguis apud Allobroges rapitur,2C p«»
Aitio inclu<iitur:tanti'que fit,quami ditiorum burfa xAimare poteft . porro interna ciu$ anatomc cti
Trutta omnino conuenit.

Vmbla feu Humbla.

EPGLANVS.

Saxatilis eft Epelanus nofter , vcl Iioc nomine practer faporem delicatiflimum commendatus,
^uod violam graiiinme redoleat : quamobrcm qmdam hunc pifcem Violam poffe vocari cenfcnt.

DEAQ.TATr2.IBV« tlB. I. jj^

argumento 75liani,qui ab odore thymi Thymaia nominatum putat.Cjcteru Epeknus, Sequanse li-
torualumnus,partim marina.partimfluuiatihgaudetaqua. Neuftricis Caudebeccanis vberrimus,
cmus maior proucntus eit circa vindemias r quanquam etiam toto anni temporecapiatur, fcd non
eftpoftvmdemia$itadehcatus.S.tW/fabodorcvel apmgucdine vulgus Anglorum(apudquos co
piofillimus eft) vocat. Tereti ac tenui cft corporis compage, nonnunquam dimidium pedcm
«quante. Totus argenteus, tranrpaVctque modo Athcrinx. Truitam prxter cartera dentibus refert
quinetiam appendicem moUem habet ad caudam,quam Carpio,Themolus,Vmbra,Salmo,Trut-
ta,Sario,Lauaretus & Vmbla gerunt.Ons riau eft amplo,dent.bus (vt Vmbla) circunuallato • qui

etiamlinguamvfqucadfaucesingyrumreflexiobfepiunt.C^tcrumglabroeftcorporervndcfal-
loquidamafcllorum gcncris cfreiudicaruntrcapiteadMcrlucium accedcnte.linguaquafi eemina
hoc eft,in cuius radiccpofterior quiedam appareat,in qua raultoplures dcntes funt,quam in ante-
riorc.Pinnam mtergorefertparuam,totum pifccmin aqualesferepartes diuidente.Caudam quo-
quc biturcam, branchias vtrinque quaternas,decolore$ & violam olentes: Quatuor fub ventre pin
nas profert.duas fub branchiis, alias huicoppofitas, quas in tergore gerit. Tranfparenti eft corpo-
re, dcmpta linca nigra quar fpinx interna? parti inhxret . Calculos habet in capite rctundos, albos,
quolque facile forinfccus propter pifcis tranfparentiam per cranium viderepotes , fub poftcriol
rc cerebri parte fitos , vbi medulla in ccrebro definit . Cor branchiis fcmicirculanbus & fimbriatis

eltadmodumvjcinum,acfcutiformc:defin:tquoquemangulos,rubrumqueeft,cuimollesacfan-
guinca?lubluntcaruncula?,qua: huic tanquam aures in terrcftnbusfimulantur. Ulx enim mouen-
turcum corde,quodfeptoab hepatedirimitur:vniustantum lobi, in longum demilTi ad finiftruni
latus.Stomachum definentem in mucronem habet in Vliteram efFormatum.-Iienem admodum ru-
brum,femmi$ Atriphcism modumlatum.Ciimqucftomachi dextrumlatus furfum vfque adhepac

T.i.

t^O FBTRI BELLONtl CENOMANI

refleditjillicgeniculo intcrcipitur:vbi apophyfes duas latas emittir,qua; veluii recundum ventrem
conftituuntur.Aliud pofthuncfubfequjtur,quod necpylorum.nequeieiuniMVi, nequeileoncpm-
niode nominare pOifisrfiquidem finc anfraftibus redtaadanum procedit.Sedre^^tumgcniciiloin-
lercipitur, eftque ruberrimum. Mefentcrio nuliam admixtam pinguedinem habei, quo ftomachus
& inteftina obfidentur,vt nihil aliud in ventrequamadipeciredixeris.Caridibu$,culicibus,aphiis,
ocftro,lendibus,millepedibu$,pediculis, & eiufmodidcied-amefitis vefcitur.
£ft & alius hpelanus fluuiatilis,altero craiFior & breuior,cuius iconedeinde etia cernerepoteris.

Epelanus marinus GaIIis,Sc/7<«f/f AngIis,Viola quibufdam.

O E A <^V ATILIBVt LlB. I.

£pelanus ffuuiatilis.

iji

C E R N V A.

tur.

Pifcis quoque faxatilis eft Cernua , Gallicis amnibus ignota , Britannis Kujf vef Txouff dicL^^.
NoncftautemPerca marinaauiOrphus (vtiamfi:pracontendimu$)nequeaijorum qu Vp /meft'

T.ii.

t^t PEfHl BELLONII CENOUAMr

qui Cannam meliiis exanimem referat . Nam mortua hiat , & oris ridum apertum tenet. Etfi autff
faxatiliseft,plurimum tamen habctvifcorilentorisfquamisadiundi.Gobium marinum(dum na-
tat)hocpoti(luMum refert, quodpinnas omneslarerum, caudac&tergonsmultJs tranfuerfislituris
nigris,variegata$ oftendat.Casterum recens capta, hilari quadam ac fubuirenti opacirate,ceu Pauo-
nis torques,refuIget.lmovero extra aquam edud^a^acfuo humoredeterfa, aureo fclgorein carulcu
abeunteinlignis eft.Percam plurimumamulatur, nifitranfuerlislineamentis (quce Pcrcxinfunt)
careret.oreque elTet magis recurto:huius caput ad Sparum accedit,atque cofdem habet coloresiocu-
los elatosjcslios, admodum perfpicuos &c tranfparcntes . Cernua hoc potiffimum figno dignofci-
tur,quod fpineum branchiarum tegumentum,crenatum vt in lupo,& fua rima luxatum habet. Vbi
autem Imea qux pifcium latera fecat,ad branchias incipir,ibi aculcum ad caudam fpeftantem dra-
conismarini modo videas. Sed &hoca Perca difllder, quod Perca duasin tergorepinnas habear,
Cernua vero tantum vnicam:nullifquedentibus,fed nequelingua manifefta pra^dita eft rfquamif-
que eft quadrangulis,robufti$, crenulis tenuibus in gyriiincifis contefta, qujc pifce hunc fcabrurti
admodum efFiciunt,vnde Anglis nomen habet Kuchldn quo etiam Cynedum & Paganellum imiti-
lur.Rarus eft apud Tame(]n:plurimus autem in RanelIo,qiK)d Oxonium practerfluit.Nam is pifcis
apud Kritannos Percafalubrior efTccreditur: scftatc tantumcapitur:Iatetenim pertotam hyemem.
ProindeaCernuaradiis folaribus obied^a , macuiis nigrisper dorfum diftmgui percipitur : at tota
fub ventre candicat. Adcefophagi ingreflum infaucibusquatuorofl"icuIadetata,duo infuprema,
duo in infima partegerit,quibu$ cibum in ftomachum demittit . Eius cor fuo pericardio indufum,
& fepto ab aliis vifceribus feiundum eft:quod ecorporeextrad-um Caliyonimi, Scorpionis,Hxo-
ceti,Orphi,Canna?,&muItorum aliorumin moremdiu mouerenondefinit, atqueinfyftole quide
.cxangue &: coniraftum ; in diaftole autem muUo fanguine madere atque expanfum eflTe confjpicu-

UeAQ^VATILIBTS tlB. I. »95

tur.HuiUS porro hcpar cx pallido rufFefcit, riniftrac ftomachi parti incumbcns : a quo lobi duo exi-
lesdextram regionem occupant,ac pylorum foueni .Intcranea omnia Cernuae peritoneo argentei
coloris circuncluduntur. Vafculum fellis tenui villo alligatum a lima iocineris parte dependet,atq5
e longo ftomacho pylorus exitrcui trcs tantiim apophyfes breucs & albaj anneduiur . Licncm.inter
fpinara & ftomachura maiorem in hoc pifce pro magnitudine eius quam in ahis vidimus , parum
lunatum,vcnis,neruis,& arteriis fanguineis ipft ftomacho alligatii : Duodecim quoq-, veluti vnio-
ncs erui raagnitudine carnofos , tamen candidos, & calli duritiem habentes,in quibufdam Cernuis
confpexi:quorum vnufquifque vermem inclufum,gracilcm, oblongum, rotundum,ac teretem co-
tin«rct qui cx vcnis meferaicis dependerent inter colon & ileon, ad cos anfraftus, in quibus Ia£tcs
clTe folent : nam etiam Lumbricos, Afcarides in fcfquiulnam longos aliquando comperimus . Cx-
tcrum CernusB rcftum inteftinum rubrum cft, quod cscteris aUoqui pifcibus pallidum apparere fo-.
Ict . Ego vcroputo Acerinam Plinii Medici recentiorum Ccrnuam cfTc : quilmquc Exocctura Ro-
manis pifcatoribus femcl oftenderem,vt vulgare eius nomen ab lis fifcitarcr,illi Cernam vocabant,
quod tamcn vocabulura ctiara ad Percam fluuiatilem tranffcrre folcbant.

PERCAFlVVIATltlS.

Pcrcam Latini vocant.Galli Vne Pfrcfcf,Hetrufci V»« ?erffga , Angli Verc, Romanum vulgus Ccr-
iiam.Parit fluuiatilis Pcrca(inquit AriftotcIcs)in fluuiorum & lacuum paludibus atquc arundme-
tis.Inpartu cmittuntfuum foctum contmentem,eo quo rans raodo.Aufonius,
Ncc tcdelicias menfarum Perca lilebo,

T.iii.

l^^ PETKI BEtlONir CBNOMANt

Amnigenas inter pifces dignande marinis.
Aridis fquamis teguntur Perca? fluuiatiles .duashabent in tergore pinnas: marinx vnicam ac con-
linuam.Marmoris inmodum tranfucrfasferrinlatenbusmacula$,a tergorcprodeuntes.-branchias
vtrinquequaternaSjeaTquedupIicesrquoditeArifioteles fcripfit:Antcncrtergorispinnaduodeni$
firmatur ariftis aculeatis.Ea autem qua; ab ano verfus caudam ferturjaculeo crcnato vallatur. Duas
in lateribus pinnas habet,vtrinquc vnam,quafi in mcdio corporetalias quoque duas fub mcdio vc-
tre.Dentibu s caret, fed habet labia denticulis hor ridula.-cs udam bifurcam. H uiu s pifcis hep iti non
amplius quam vnus lobus apparet. Duas in pyloro gerit apophyfes, inteftmoru reuolutiones pau-
<as habetjfel coloris vitrei fub hepatis lobo maiore.Philotinjus tcrtio de alimentis (inquit Galcnus)
Percas interpifces molli carneprxditos annuiiierauitjVt& Gobiones^Fucas & lulus.

D E A Q^V A T I L r B V $ t I B. j.

TlipKn Gra:ci$,Perca LztiniSyPerfega Hetru{ci$,V»f Pfrcfce Gallis.

^S

A N G T I L L A.

Anguillaf vbiquc fatii cognit* , (crpcntinafpeciescft : Cui non efle mafculinum feemincumoe
genus,ncquchanc coire^nec oua parere vulgocre(litumcft:nuiiamque vnquam capram tuiifc, qua:

T.iia.

X^6 PETBI BELX,ONII CEKOMANI

aut femen gcn!tale,aut ouahaberct.Meatus quoque vel femini vel vuluaeaccommodatos nulla rc-
cifaoftendere. Qu^anqua nonnullitradant conuolutisfibiinuicera anguiiliSjattritucorporumrau-
luo mucorem quendam in arenam Iimumque diitillare atque ita generari.Sed id ccrtum eft anguil-
las e fluuiisin mare defcenderc, & vtraqueaqua gaudereacperlVui ,omnes lentum acpituitofum
incorporibus fuccum generare: marinam tamen gratioriy eflefaporis , quafalita plurimum vtun-
tur Itali Adriatico vicini . In anguills nigrarum & albarura tantum obferuantur difFerentiat-Nam
quum marem quidam dicunt caput haberc amplius atque obIongiu$,faminam repandius; hsc no
maris ac focmins differentia eftjfed generis. Etenim qua;cuque ex iis ipfo afpedu a caeteris diffcriit,
ex quidem focminx appellantur,atque in anguillarum genere prasftaniiores funt.

I, v c I V S.

Quantum fallantur,qui Lucium Lupura clTe putant,in Labracc ac Sphyrxna diximus.Nam &
Grasci qui Venetisferuiunt, SphyrsnamLuczium marinum nominantrqui veroTurcisfubiiciun-
tur,T»rn»ivocant.Minores Luciiin Anglia P»/;^:cum autem adoleuerint,L«r^vocantur. Gregalisno
eft Lucius:& quanquam nuper editusfit:iamen nunquam nifi foluseuagatur :folcrtis in compa-
rando fibi vidu naturar pifcis.fiquidem ftans contra fluemis aqux raptum,quotics ranam vcl aliud
quidpiamdelabi aut moucriaduertil, illucfefeprotinus emittit, atque eiaculatur in prardam.vnde
Galli L^in^ott vel Lanceron vocant.Alii ab cius ore prargrandi Becqitetum-.zhi quod oblongo fit corpore
vt vcru , Brochttum dicunt. Angli pingucs admodum Lucios habent ac magnos. Omnes autcm Lucii
tercti atqueoblongofuntcorpore,capiteinacuti'iprorcro,aIbo,acIiuido,auictiamfubnigro.Squa-
mi$ paruis.hiatu grandi,dcntibusc4nini$,Iongi$ & iranfparcntibus , in gyrum pcr maxillas inflc-

DE AQ_VATILIBVS LtB. I. t^j

xis.branchiiJvtrinquequaternis,caudabifurca:quatuorfub ventrepinnas habent.duascaudat vi-
cinas,qua: intcr fc mutuo opponuntur ad pinnaru m teli effigicm.Hepar illis eft pallidum,pcr ven-
trcm ad latus ftomachi porrc(flum:a cuius lobo fei porraccum in grandi vafculo pcndet:lien fub re-
uolutione ftomachi,ad quem fibra ex felle demittitur . Tres tantum reuolutiones inteftinorum ha-
bet , apophyfes nullas. Cor magi? turbinatum, quam trigonum. CJtterum inter Italicos & Gallicos
hoc eft difcriminis,q uod Gallici in longum proienduntur, funtque delicatiores -• Italici vero ventrc
funt prominente,& corporis vcluti truncata mole atque in latum exporre£ta.Carterum an lit Oxy-
inchus Strabonis, quem Niliacipifcatorcs facrum habent,id mihi controuerfum eft.

Lucius Latinis, Brochetyel3ec^m Gallis.

tj8 FETRI BELIONIT CEKOMANI

ORCHIS VEL ORBIS.

Edulis nocftpifci$,>/tgyptiiscx NiIofamiliaris,quiateftis formaGraccisop;^? (licitur:nequeacl
aliud amplius capi foler,quam vt illi eius pelle tometo impleat,& alienigcnis diuedant.Capitur cir-
ca Saiticam pra:feduram,vulgo */ Saet didiam.Duo funt eius genera,ambo rotunda,corio duro con-
tc6la,vt lagenam imitari videanturrvnde Grsecum vulgus vlafcopfarumyid eft, lagenam pifcem dixe-
runt.Pifccm rotundum apud Plinium lega$,fine fquamis.totumque capitc conftarc,conteclumque
duriirima pelle:cuiu$ notce huic propemodum pifci coueniunt, quem antiqui teftcm ob rotundita-
tem,alu veroorbem appellarunt.Venetum vulguspcrpcram colurabum nommauit.

D E A Q^V A T I l I B V $ t I B. T.

199

Orchis Graecis & Latini$,aliis OrhiSyVlafco^firo vulgo Gra^corum

&Columbus.

300

FETRf BELtONII CENOMAKI

ALIVS PlSeiS NILOTICV^

Vidii-nusquoquealterius pifcis Nilotici Sccleton halofleo n acircuratoribuscircunferri^cuiuH
forma ad pcntagonum accederct.pcdalis imerdum Iongitudinis,que cum nadi cfTcnt incola:,cura-
bant ab interaneis protinus emudari , deinde vero teftam illam duram^i qua contegitur,muItos an-
nos incorruptam feruabant , vt inde lucrum confequerentur , quod a negotiatoribus extcrnis no-
uitatis gratia huiufmodi pifcis emi flt folitus.Cacterum dum viuu;? cft,penicillum in cauda habet,&
pinnasfupra & infracaudam;acrurfu$ pinnamaIiamvtrinquc:ocuIosalbos ,osparuum .Colot
eius Iadefcit,& velutinpalIidumlanguet.Eiu$iconem proximecernito.Cxtcruracius nomen mc
hucufque latuit.

Pifcis cuiufdam Nilotici fceletos.

DB A<^VATIX.l»VS X, I B» I, JOI

AtrVS ITEM PirCIS NltOTICVl,

afaiyv^;,wfi Clariam Niloiicam clTedicas.
Memphispifces quidam edules circunferiintur e Nilocaptiiquorunonnullifunt infipidi, alit
ila viles , vt a^ pauperibus tantum edantur : quorum ex numero quendam obferuaui, cuius glabra
peiiis vt Anguilla? erat,CJari3m,hoc efli.Lotam Galiicam referentem : vndc Clarlam Niloticam vo-
cari poire credidi. Pedaiis e^ longiiudinis, brachiique crafTitiei . Caput Callyonimi habct, grandc,
carnofum:magnum intcr oculos fpatium,fefquidigiti menfura.Oculos emittit grandes,eodem fe-
re modo quo in Caliyonimo fitosrquorum pupilU ex nigro fulua eftnris autem albet.Merlangum
colore quodammodo refert:cirrhos duos femipedem longos ac molles gerit; vndc Barbatulam ple-
rique in iEgypto vbcant . Supernis labrum paruos admodum dentes duobus ordinibus difpofitos
habet:infernaautem maxilla tantumexafperata cft.Linguamvix habetconfpicuam:caudam latam
Sc bifurcam:in qua forinfecus ducc funt appendicescorneaj, rotunda;,palmum Iong£c, quse in nullo
alio pifcecernuntur.Branchiasoftedit vtrinquequatuor, fub quibus pinnas videas vtrinqueobio-
gaSjfinguIari aculeo ferrato munitas.Pinnas iterum alias fub ventre duas,ac rurfus vnicam,conti-
nuam,in tergo carnofam;Vno tantum aculeo munitam.podicem longe a cauda:hepar in multos lo-
bos partitum;ftomachum obIongum:inteftina paucis anfra(5tibus reflexa.Cocno, fpurcitiis 8c pifci-
culis vefcitur.FolIiculum,qui pifcibus datur ad natadum , faui in modum crebris foraminibus per-
tufumhabet,vtcorpus quoddamfpongiofura videatur:ouaeditparuuIa. Merainime vnumhuius
fpeciei pifccm in litore proiedum circa Bufirim vidiire,qui ctibiti longitudinem excelTiiret.

MYSTVS, F L,V VIATILIS BARBVS.

Wyftus quoquc frcqucnter in Nilo capitur. Sed quomodo Lucius Italicus a Gallico difFert, fic

50t VETRI BCLLOHII CEMOMANI

■Nili Myftus a noftro diffidet.Nofter eniai Myftus oblongus eft,& quafi tercsrNiloticus vero craflb
Sc recurto eft corpore:eiufdeni tamen coloris runt:'& eo modo barbis quatuor feu Myftacibus exor-
nantur.Niloticus noftrum Cyprinu ipfa forma fere xmulatunventre enim habet expanfum.Tanta
crafTitudineinNiloproficit.vteum Memphislibras vigintipcndentem viderim ; quoinlocoMy-
thus vel Myftus diciturt vulgus Gra:cum Muji-dchato pronuntiat. Eft & aliud quiddam.quod Grasci
vocant fwnmmA^ quo in Balena diximus, oblongis aiTuliSjCauda tenui. Latini mufculum vocat.
fetas multas habet fuillis fimiles, cauda equmx proximas. Quidam voliit hoc in ore Balena; conti-
neri.Cxterum Myftumprouediorem Galli v»B^rt«»,mmorem autem ^Arbdrm vocant:Roma: Bar-
bi Tiberini plurimum laudantur. Vulgus Mediolanenfe iam adultos Barbos, Barbaros vocat : mi-
nores veroBalbeto$,AngIi BrfrW.Q^anquamctiam marinum Mullum Galli Barbatum appellant;
de quo cum Trigla didum eft.Aufonius de Mofellanis pifcibus,

Tuque per obliqui fauces vexate Sarani,

Qu^a bisternafrcmuntfcopulodsoftiapilis,

Cumdefluxiftifamsmelioris inamneni

Liber!or,Iaxos exerces Barbc natatus:

Tu melior primorexuo,tibicontigit omni

Spirantum ex numero non illaudata feneftus.

STRINSIAS SIVE 80TARISSAS.

Glanum pifcem refert,quem Infubres & Taurini BotariiTam nominat, dempta tamen magni-
tudiae.funtenimtampropmquafunilitudine,vteorumalierummaiorem;aIterum vero minorem

D E A Q_V A T I L I B V S L F B. I» ' JOJ

dicercpo9imU5.Hutu$ piTciumgenens alii influminecapiuntur.aliiin lacu. Quiauteex Verba-
no,hoc eil.maiori Italiae lacu adiei untur,litras quatucr groilas,id el^, feptem iibras comunes pen-
denl.Qui veroin Ticino capiuntur.Iibram vnam groili.m , feu libras tres communesnon excedut:
ideo hos Mediolanenfes paruos ad dilcrimen maiorum vocant. Colore prstcrea diiTideni.-Nam qui
in flurainecapiuntur,nigricant,&fuLt vnicolores : quiautem cx Verbano funtlacu, ex flaUoin ci-
nercumcolorem vtrguntj&fuluis macuiisdii^inguuntur. Cumautem adLuganumlacum vetum
eft;pagorum incolsc nomcn eis mutant,& Sm«q<t nominant.Nam quum aliis eius nomcn a Botto
qui GobiuscftjComponatur, BotoriiTaedicutur. Mediolanenfes probottis eo$intelIigunt,quos Ro-
mani Mi/]oroinuncupant : quorum progenitos Veneti Mariionos appellant ,adulti autem,Gobii
albi dicucur,vulgoPit|[4Wf//i.A Lotaiiue Barbota fluuiatili, fola ctiam magnitudine diflfert.-nam Bc-
tatriifa Verban!,aut maioris lacus B3rbota,duplo maior excrefcit, eftquepopularis Mediolaneiium
cibus.Longitudmisfemipedalis pIcrunqueeflefoIet.-craiTitudinisvero quantum pollexcumindi-
ce amplcftatur. Caput veluti comprefliJm, crairum6c iatiufculumhabet , reliquum corpus vt An-
guillalubricum. AngujIIaniquoqueref"erret,niii curto elfetcorpore. Duas prxterea fert in tergor*
pinnas carnofas,quariianterior capiti vicina multominor eR-,quam fecunda qux infummoeIt,&
adcaudam definit. Aliashabet pinnasinlateribus molles&latas vt congeraut Anguilla:duas iteru
fub ventre minorescaudamlatam & mol!cm:vndemihidubium eft ,pifcemhunc inter Gobiones
minime adfcribi debere Sunt enim fqmtnx Gobicni & pinna: fpinofas. Catterum colore luteo prse-
d;ta eil: Hotatriira,'Si ci nereis ac fuluis maculis variegata;ChameIopardalis in modum vcntrem gra-
demhabet,&i2Cileput efcenrcm.Nam & mollis & tenelluseft pifcis^dulci carne & palatogratiifi-
ma prasditus.Mcdiolancnies hunc pifcem ciim cute,vt Grseci AnguiIIas,friguni: fedfridce Botatrif-
faspcllemin membransemodumfe<iuacemalentamhabent.

|04 rCTRI BEI.LONII CEKOMANI

CLARIA FLVVIATILIS.

Claria marina in Afcllis iam defcripta eft:fluuiatilisautcm,quamhicad(lucimu$, vilis eftprctiii
tc nominis.Canofa eft,vbiqucfatis frcqucns.vulgus Barbotam,non abarbisautarunco nominatj
fed cx hoc quod Galii barbotare.cccnum Sc limum roftro^anferum modo,commoucre dicunt : Lu-
gduncnfes Lottam nominant:funt qui Marmotum vocent. Itali BotoU, alu" Botum vel Botim.An-
guillae aut Congri modo glabram cutem habet,atque idem caput. Cirrho refto breuique & fimpli ci
in maxilla inferiori barbatur.Continua in tergo pinnagerit mollem,ad caudam(qu2e illi rotiida eft)
deftnentcm.InnonnuUisduas pinnasin tergovideas.-quarum cxiguaeft quaccapiti magiseft vici-
na : Ced & intcr anum & caudam rurfus aiiam pinnam gerit : vnam prxterea vtrinque m lateribus
circabranchias,quas vtrinquequaternas habct.duas vero fub ventrecapiti multum propinquas.Cx
terum duos in inferiori maxilla habct denticulorum ordines,admodum paruos:atque in fuperiori
maxiila totidem , vt nihil quam afperitas in eis fcntiatur : nam aiios etiam in fornice palati gerit
Tcrgus & latera fuluum vel fubliuidum colorem habent : venter autem albicat . Semipedalem non
cxcedu longitudinem.Hcpar lobum oblongum ad finiftrum latus demittit, fub quo eft ftomachus
In pyloro apophyfes feu cscos vigintiquinquc connumerare potes:iienem quoque videas, nequc
dcxtro nequc iinjil;ro , fed in medio fpinx ftomacho inhjtrentem . Anus eius propinquior cft ca-
piti , quamcaudx . Inteftina piunbus quam tribus inflexionibus non circuuducuntur . Oua in bi-
corni vuluafert vtrinquepermulta.

A G O N V S.

Trcsfuntapudl-ifubresLicus, in quibuspifcem vulgari MedioiancnfiumidiomatcAgonum

C E A Q_ V A T I L I B V S t I B. I. ^Of

nominatum capiunt,varium quidem cum : Larius enimlacus,quihodie Comenflscognominatur,
, Agonos educat exiguos, ac magis populares^Sardis iimiles,dempto quod ventre funt iatiore.-neque
alio quam Medioianum tranftcrutur, autfalicm raroMantuam prxtergrediuntnr . Eos doliis mu=
; naconditos adferuant, quanquam etiam mediocriterCcci finemuriacomperiantur. Verbanusla-
cus, quem lacum maiorem cognominant, muitomaiores Agonosquam Larius educat. Indigenx
Vrbium, qus ad euis litus flta; funt, Aronan, Valtnc^tt , Cornobio, Locarrjtt (;p- Engudre vocatos pifciculos
magnoprouentucapiunt, mcdia magnitudine inter Larios,& eos exlacu Lugan3e,quos indjgenas
vrbium nomina.nt Campignon c;-Sut[[on .Benacus autemiacus magnitudjneinfignesagonos profert.
Sed nec Verbani aut Benaci Agoni muriacodirifoletvtminores. Eftlac^pilcofusqui vocatur Gri-
goic,Patauiifinitimus,inconfpedu nionrisCeiifi non longea Vcrcna,adcuiusiatera Adix amnis
influitjVeronam prjcterlabcns, fluitatcs fuftinesinfuias, vt Orcomenus, fphondylio feraces ; in eo
indigens pifciculos capiunt,quos Sardanelias vocailt: quorum magna pifcatiopoft hyemem fieri
folet(gregales enim funi) quibus magnaetiam dolia compient . Csetcrum Agoni omnes fquamas
habentiaeLncontaftu dccidentes,tenucs,iatas & tranfparentes:corpora argenteo coiorenitentiajfed
parum nigncantin tergo.Defqtumati, fupraargentum terfHTim.um refulgent . Oris riifJum habenc
grandiufculum fine dentibus : pmnamin tergo fimplicem,pr.ruam, duas in lateribus fub branchiis,
quarum omnium exrerius tegumentum fpineumin medio crenatueft.OcuIos \*aldc grandes pro-
ferunt: caudam in penicilli modum dilciflam : vtrinque nonnunqucm liiuris duabus rotundis ac
nigris,inierdum pluribus fuggillanturin tergo.Lineam fjab ventrehabenifcrrat8m,adanumdcfi-
nentemrquamfi digitom aduerfum confrices, cultrimodoacutapercipias. Bfanchias habet vtrin-
quequatuor.internaparre velnt: fimbriatas. quodeti.Tm. Harcgi$,CeIerinis,& id genus pifcibus ac-
ctdit.CorvtfemcnCicercui3etrigonu-in.ierantcrioje$pinn«sfubbranchii$occuhati'i.Heparfubru-

V.i.

p^ FBTRI BCLLONII CEKOMANI

brumfiniftroflomachilateri Sc afophago incubans ,ipfumquepylorumamplc^en$ .Stomachi
figura in conum turbmatur : acuius fupcriore partc pylorus exit,multi$ apophyfibu^ c«ci$ ac lon-
gis circundatus.Licn dcxtrx ftomachi parti inharret,ruber : a pyloro inteftinum non rcflcditur:fe<l
reda ad anum tendit.Triginta fub vcntre oflicula acuta, afperam in hoc pifcelineam coftitucntia,
connumcrare potes.

SARACHVS.

Sarachum Epirota:(vulgus Albanenles vocat) vt & Graci pifccm cundcm nominat,qucm Mc-
diolanenfcs Agonum.Duocnimtrefuelacusfuntin Epiro,in quibus Sarachi capiuntur :quo$ vbi
falecondicrint,exiccauerint, &fumoinfecer.int, Venetias, Anconam,&alionauigiis tranfuchunt.
Quorum eos maxime in pretio habere folent , quos de U Boiane huiu $ nominis flumine ac lacu co-
gnominant.Horum vero duascompcriunturfpecies, alteruminus,alterum autem Clupcseferema-
gnitudmis.Minores Sarachi quadrantc longiores non funt,maiores pedalem implcnt longitudine.
Ambo eadem linca fub ventre prafditi funt, qua Clupea mfignita cft . Sunt «x Grarcis qui Sarachos
vulgo Stauridas vocent.

TRICHIS, GALLIS PVLCHELLA.

Trichidcm antiquorum,Virginis autpulchcUa: nomincGalli cognofcut,P«ff//f: quod vcris fni-
iio,dumhuius pifcis capturaedant operam,fineouis vtplurimumcapiatur, vdquod Scombros
(quos illi etiam Lcnones rocant ) proxime fubfequaiur. Capitur in multis amnibus , ac prarcipuc

DE AQ^VATItrByS LIB. I. ' 207

LfgcrijContra raptumfluminis.Anglia ex Tamcfi Schalde vocat.Harcngum gradiorcm vix vnquam
cxcc Jif.aui fiquando excciTerit, appcllationcm mutat, ac tum quidcm , adulta: Alaufae nomcn acci-
pii.NonnuIIi Pulchellasab Alaufis diuidunt:quorumtamcnfcntentia multisargumentis rcfelli
potcil^.Quidam Gallix tradus fidas aut/fm(^<i vocanr, Andegaui Comerfos : & qui Baioniam inco-
luntfdes Gauttes.Sed audi quantum ab harengis dilTideatiHarengi corporc Sc capite latiufculo prardi-
ti funt, labro prominuIo:PuIcheiI«, oblongiufcuIo.Punftis harcgus caret ; Pulchella tcrnis aiquc
intcrdum quatcrnis rotundioribus nigris in latcribus ac tergo vtrmque infignitur. Linca^prxterca
fubvcntre vt Celerinus habet afpcram,quactiam Harenguscaret . SedCelcrino hamuli rotundi
funt,&fcrefubfquami$conditi:PuIchellxveroforis cminent, quemadmodumin Trachuri caudae
Iatcribu$.Trichias,veI(vt Arif^oteli placct) Trichxas,cum Pontura ingrcditur, videtur quidcm ac
capitur:fedexicnsnufquamadhucconfpedusefl:.

LIPARIS, MACEDO.NIAE PlSCICVtVS. *

Eft in Mac&donialacu$,qucm vulgus Conium vcl Limnum P//c/3;4f nuncuparefo!et:in quo Li-
parides afFatim capiunturquse toto habitu Sardinam rcferrent, nifi ventrem magis in latitudineni
diftcntum habcrent. His mcritoa pinguedine nomen eft inditum , quoi vel leuiori ignis caiori ap-
pofiti pifcicuIi,toti fere in pinguedinem refoluantur.Caput illis clt vt harengis tornatum: Lbruin
lantum inferius afperitate leui dcnticulatum; Iaterum,ventris, tergi Si caudje pinnac vt Sardinis eile
foIent:Iincamquoquefub ventreafperam habent actranfuerfam, quam p;fcatorescircaanum fe-
cant,vtindehumor,quiin ventrccontinctur, effluat:deindcfalec6'iita$ holofcctio pcr oculos traii-
ciunt,atquc ita diucndunt.Lipariduracaptura veris vigorc vberior eife folei; funi enim co tcmporc

V.iU

JOg FETRt 8ELLONII CEMOMAMf

meliores.Leui Conta£tu fquamas exuunt:Cutem habent argeteam . Horum pirciciilorum ex Confo
pago multafcortomataTheiTalonicam mittuntur, & ad Chryfitem (quam nunc Sidcrocapfan vo-
cani)tranfmirtunt : quas illic Harcgum guftu £emulari,& ori gratiffimas ac delicatiflTimas efle com-
peri.Liparis plerunque mixtim cum Leftya ferri confueutt : qu« quanquam multo minor {jt,tame
eodem quo Leftya pretio venditur . Ea pars lacus Pefchiaci, qux Coniumpagum ailuir, Liparidi-
bustantum fcatet:quas eodem ferc modoquo Thriflas inpalude Ma:otidedecjperefolet,nempeca-
tu & teftarum concrepantium harmonia:ad quam faltantcs accurriit, atque incaut* rciia fubeunt.
MaccdonesautemfcientesLiparides turmatim vagari,retu circumponunt,earumquee>camen qux-
runt:quod vbi inuenerint,Iintribus obfident:deinde remis aquam quaticntcs eas terret, quas pecu-
dum modo, magnogregeabigunt ,perfequunturque quoufquein retiaincidennt : moxomnes ad
iitusadducunt.

Liparis Grscis 8c Latinis.

^>^

C E A <^ V A T I 1 I B T 8 l T B. 1. 2©^

CLVPEA,$EVAXO$A.

Alofa,GaIIice A/o/e,cfcie/j<<ItaIis,lrfcfcMRomanis,Latinis Clupea,in Abramidis modum tornata
eftj.nifi corporeeflet multolongiore ac craffiore.Lineam afperam,& veluticultellato mucronefcin
dentem gcrit:qua(vt Plinius tradit)Attiium ingcntem Padi pifcem exanimat ea vero acutior eft in.
pufiilis pifcibus.PermuIti contendunt Aiofam i Clupea longe diuerfam elTe. Grades porro & adul-
tae Aiofje^ThrifTas etiam dicuntur,idquc maxime cum ad iuftam magnitudinem pcruenerint.Thri-
chides veroappeliantur dimmutiua voce , cumnondum in pcrfedam molem excreuerint : tunc
enim magis anftoixpercipiuntur.NamThrifrsepuipashabent carnofiores, minufqueariftis obfe-
ptas.Afcendentes flumina femper capiuntur,nufquam autem dcfcendentes . Ariftoboius author eft
Tlinlfas afcendere in Nilum,ficuti & Ceftrcs abfquc Crocodilorum metu.

V.iii.

310

PETB.I BEZ,LONItCEN01AANI

ee^Mtt GrxciSjClupea Latinis^Alofa Auronio,Lrr\u Romanis,
chit^4 U2hs,KloJi Gallis.

F L E S T T A.

Strimonis amnis accolat vilem admodum pifccm agnofcunt, quemilli vuIgoPIcftyam nomi-
nant; qui & in Macedonia ad Pifchiacuni lacum plurimus cft j quo in loco iwodo Piatanes , modd

B B A <^V A T I L r B V $ L I B. T. 5,1

PIcflya,modo Platognia vccatur.Latus pifcis eft,atque ea forma tornatu$,qua Abramidem fluuia-
tilemconfpcxifti.Multisfpinulis abundat,atquecodem modo holoftheno tranffuitur vtLiparls,&
pcrpariadiuenditur,muriaoptimemaceratus.Frequente$fquamashabet,rotundas actenues.Ter-
gu$ eius nigricat, ventercandicat . Os non apentita grande , quod ctiam omnibus dentium rudi-
mcntiscaret.MetalIariisadChryfitcn(quam Siderocapfan vocat) opportunus eft in fodinis.Carnc
conftatdura,ftupacea,palato ingrata.Partem eam qux ab ani pinnula ad caudam fertur, promine-
tem habetjcorpus in Bremmx fluuiatilis modum compreftum.

OBAPROPISCE.

Capros AriftotcIi,PIinio Caper,aliis Aper,pifci$ eft quem amnis Achclous gignit,qui nonnun-
quamgrunire creditur. Eum primum apud Epidaurum, quam nuncRagoufam vecchiam vocani,
confpexi , Cyprini magnitudine . Hic aliorum pifcium more branchias non habet dctefias , quan-
quamquaternasintu$ conditas ferat, vt Exocetu$ & Mursena. Osparuum oftcndit, in quodcntes
albi,humani$ ajmuli,in gyrum fiti funt. Dua$ fert in tcrgo pinnas , quarum prior , fortibus aculeis
obfirmatur,quibus auda(^er,{i quos pifces oderit,aggredjtur:pelIe integitur dura atque afpera, qua
ligna cxpoliri polTunt.Squamis caret ; Altera pinna tergoris vicenis neruis conftat ; Corpus habec
circ;innatum & planum: Lineas fertcanccllatas in cute: Vnam vtrinque gcrit in lateribus pinnani:
Oculos furfum incapitefitos.Pinnam in caudarotundam.In fumma, pjfcis hic aliorum noferuat
normam.Et quum Caprifcu$,qucm in Trago pifce defcripfi , affine nomen habcat cum Capro , ca-
uendum eft tamen ne nomenclatura Apri,Capri & Caprifci te dccipiat.Iilyrii pifcium affinitate dc-
ccpti,pifcem iftum chtergntr vocant:fed vox ea Sargo dcbetur.Aper enim Sargi modo corpus torna-

V,iiii.

JIl PETKI BBLtONir CENOMANr

tum habet.Erit forfitan is quem Athenxus f orculum fluuiatilem vocat : qucm etiam cx Ariftotele
vocalera elTc tradit.

novt/Mog^Tpog AthcnxOjKsl^^sfot Ariftotcli,Aper Lalinis,Capcr Piinio.

OE AQ^VATltfB V S L J 6. r« Jt^

LEVCISCVSjHOC EST,AI,BICII.LA

feu Albicula. —

Leucifcus Icefio rpecics eft MugiIum:Parifienfes V»e Vandoiff. Ligeris accolce a mira velocitate,
iaculum V» B^rd.A.ngli D4-ffjLugdunenles Suiff.m yocant:quem optime vt nos a Squalo diftingunt,
Infubres Streiam, Vulgus Graecum Leucorinum vocant . Accolx lacus Hiftonii (cuius aqua partim
dulcis,partim falfa eft)Lj//»^K;fw,Huius nondum proueQi pifcis, veris initio magnum numerum ca
piunt, & modicofale confperfum atquc exiccatum , Eyzantium ferunt , venduntque Maio , lunio
& lulio menfibus . Corpore longiore & anguftioreeft quam Streia .HuncRomani pifcatores a
Squalo non diftingunf.neque enim adeoexade pifcesf[uuiatiles,vt Galii.internofciit.Etenim Leu-
Cifcus afped^u multohilarior eft quam SquaIus,minoribufque fquamis contegiturrAibo colore ni-
tet,& velutiinterfquamas ftriis redi-is interftinguitur .Caudam bifurcam &pinnasalbas profert,
Jiequeitalatas vt Squalus.NuIIa habetdentiumrudimenta : Linguam aibam , branchias vrnnque
quatuor.Squalus prxtereaLeucifcomaior euadit. Porroetiam Ablunrfiue Aiburnum flmillimum
efte videbis Lcucifcortamc eft paulocraffiori corpore,& fquamis elatioribus,acIabro inferiore me-
lius infardo Eft etiam nonnihil difcriminis in linea qua /trinque corpus interfecat. Siquide^Leu-
cifco non tamarcuatacft,quam AIburnO.& Alburnus rotundioricorporis compage conftat,ad Ce-
phalum magis accedentc.Leucifcum enim Galenus cum fluuiatili Cephalo conriponit, ac de Mugi-
lum gcncre cS^e ait.fudque tcmpore Leucifcorum magnam copiam condiri folere , atque in magno
haberiprctio. Horumcapturam cxEpiri lacubus maioremfieri diximus ,quos Epirotica lingua
Scouramcos vocat.Vcneti hismaximevtuntur ,<^uo$ adfe nauigio adferricurant : eodea:ique

314 riT&I BBZ,tONri CENOMANT

propc vocabulo vtentes Scourancas nominant. quac cum Leucorinis maiores fint : ambo tamen pi-
hes faleconfperfl 5c fumo infe^i atqueexiccati,adextero$ mitti,vt noftri Harengi foreti,confueuc-
runt.Quanquam autem Leucifci inter Mugiles adnumercntur , tamen ftomachum non habcnt ita
carnofum, peritoneualbiUimum, cor trigonum , duos hepatislobospallidos , fub quorum dextro
fel continetur:Splenem rubrum.Sed & interftitium,quod intcr oculos Squali & Leucifci intercediC^
difcrimen inter vtrunque diIuet:minor enim in Lcucifco eft capacita$,iSc calua rotundior.,

AA»xJ(7xof Crxcis, Vtcndoife vel »» 'Ddrd GaIIi$,Drff« Anglis,Lf«<:or»»i vulgo Gntco, *
ulittga indigenis ad lacum Biftonium,Srrfgi<tf Infubrib us.

©E Aq.VATILinv$ LIB. I. Jtj-

$ V E T A.

SuctaFerrarienfis Lcucifco quam Squalo magis fimiliSjfemipedalis cft,roftro vcl orc Lauarcti,
fcd fubobtufo , neque vt Squalo in gyrum grandi. Capite acuramato , cauda & branchiis vt Leuci-
fcus.Branchias enimhabet paruas,tenuibus fibris conftamcs: fub quibus mox in ingrelTu oefopha-
gifeni vtrinquedentes comperiuntur,pyxidatiminfeinuiceminfixi,aIioquimaxillaEhuius pifcis
omni dentium veftigio funt deftitutx:fquamifque eft paulo latioribus quam Leucifcus. Peritoneu
intcrna parte ei nigerrimum eft,vt m Salpis : cor fpogiofum.inteftina in multos anfraftus circun-
uoiuta : hepar in duos lobos dilcilfum : quorum finiftcr longius progreditur,& ftomachum fouet,
quem ferc vfqueadanumcomitatur .Lienlaterifiniftroftomachiincumbit.Fel ei eft admodum
grandc . Cocno & fpurcitiis vcfcitur vt Sturio . Adamat flumina quse magno impetu ex montibus
dcuoluuntur:ideoin Pauera flumine rapidifrimo,quod quindccim a Bononia milliaribu$,quatuor
autcmaModcna diftat,& in Padum influit,affatimcapiuniur.

S <^V A X, V S,

Vcncti & Romani Squalum vocant, quem pifccm Infubrcs Caucdanum, Placentini & his fini-
limi Catu^dt, Parifienfcs Tt^ariumtzlii Vn chtutfnt, Lugduncnfes V» ^^ufmtr, prouiforcs aulici V»
V«/-«/»,alii C«iifi<t/fro,Ccnomani & Andcgauenfes V» chou4ti,vel V« Tfjf^rJ, Angli chituto vcl VoUrds ap-
pcUant,quorum nominum bona pars a capite,quod crafliufculum hic pifcis habct, profc(2:a cft. Lil
nondum adulium.C«M«««»Rom« vocari audiyi. In morcm Ccphali extubcrit . Cum autcm Cepha-

jKJ ' PETR! BELLOMII CENOMANt

lorumquatuorllnt genera(vt Icefio placet ) quorum omnium deterrimus efl is qui Clielon fi-
ue Bacchus appellatur , nos no fine ratione eum quartO Cephaloru gereri adfcribl debereexiftima-
mus.SiquidemhicCephaIumcapitiseffig!e,ipfoque adco coIorerefert,atqueomniumCephaIorum
magis eftmfuauis : vnde Villanum autvilemauliciichthiopolsecommode nominarunt. De hoc
nieminit Aufonius.cum de Thedone fcribit,

Et nullo fpinx nociturus acumine Thedo. '
CacterumgenuinaTeftardiappellatio.Gallica quidem eft,id Thedonc nonnihil aIIudes,fedCheui-
nseimagis Anglicaeft, admaiores pifces huiusgenerispertinens . minores enim palmura non cx-
ccdentcs Vo[:irds: pauloautemmaiores c/j««i vccant . Pedalesenim funt,& perfa?pe Iongiores,hoca
Mugilibus differentes, quod Mugiles duasferant in tergo pinnasjhi vero vnicam tantum eo loci
paruam.duas in Iateribus,acrurfu$ virinque vnam:duas rurfusfubventre,fupenorioppofitas,cau-
dam bifurcam . Leucifcoprorfus perlimilis ciTct , nifi fquamis p.aulolatioribus contegeretur.Ccr-
uicem & caluam quodammodo planam habet v«-Mugil : patulas nares, inferius labrum admodum
grande.Os dentibus vacuum : pupillam in medio oculi nigram, quarum iris lucidaplurimum ap-
paret.Caueto autem nc pro Squalo Scariiprofcras. Efl enim is idem qui & fupra Scatina didlus eft.

SARGVS Q_VI ET CEPHALV$,ET GARDONVS.

Sani pifcis cognomen fuoGardono Galli tribuunt, quem Romani pifcatores , atquc adco reli-
quum Italorum vulgusLafcam, AngliRojc^i, Placentini Agullam , MediolanenfesOladigam, alii
Ocradigam vocant.Cum itaqueGardonum iftum vbiquc proucBirc, & Cephalum Sargoni formam
rctinere videam/acile quidem in eam fcntentiam incynaui, vt Gardonum feu iafcam crederc Sar-

DEA<^VATILIBV$ tlB. r. 317

gonemCepKalumab Anftotelevocatumeffe. Nam quumduopotifTimumCntMugilum marmo-
rum genera,Cepha.lu$ & Yii<ni;,id cft ieiunus(vt Dorioni placct)rcliquac fpccies fluuiatiles aut lacu-
ftresefrecenfentur :quoin nuraerofunt Sargones Gephali, latioreformaquam aliipra:diti : vnde
Sargi,vel(vt Thcodoro placet)Sargones vocati funt, nunquam adCyprini magnitudinem accede-
tes.PinnuIam tenuem vnfcam in tergoris iugo,non autem longam(vt Cyprinus) gerunt : cjetera vt
Squalus.Scdeftcorporccomprcfriorc&magisrecurto, pinnaTquefubrubrashabet. Parui Gardoni
pmnam caud« longiorem exerunt,quam Leucifci:& antequam in extrcmum pinnaj^qu» bifurca-
taeft)definant,rotundantur.Latiufculi$ fquamis conteguntur,ipfoquecapitemagis adLeucifcum
quamad Squalum accedunt . Oblongius &pauIocrafIms habcnt corpus quam Abrami$,fu'ntque
tergorequam Squali magis nigricantc,&auri colorem refcrcnte. Porropifcatoribus Romanis Re-
uillonorum vox paruos Gardonos exprimit : reliquos autem mixiim pifciculos frid-uram vocant.
In Ambra Mclignanum alluente.plurimus eft hicpifcis, quem eoloci Oradigam vocant,MedioIa-
ncnfes Oladigam ,alibi Doradam.quoi in eo tradtu huius caput aureo colore fulgeat.Sed&
Perufinus Italise lacus,omnium longe delicaiilFimos huius generis pifces proferre folei.

ABRAMIS FLVVIALIS.

Abramidem Galli atque Angli Gr:rcamdi(3:ioncm fecuti V«f Bre/»»?,PIacentini Arbolicam,ItaIi
Scardolam llue Scardam , Veneti Ruflatam vocauerunt . Latior & pianior cft pifcis quamLafca:
cuiusgeneris quimediocri funt magniiudine,LutetixH.t/f.<«x nuncupantur.Mihi fane Pleftya? (de
jquibus iam anted!Ximus)huius pifciiinotas habere videntur : quarucolor corporis albicat, &tota
moiecompreirxapparcm.OculorumpupiUaiion eft viinahis nigra,fed veluti cryftallinajirisve-

jtS fETRI BELLONII CENOMANI

roalbiirima,actre<lecimrquamarum ordines vtrinqueinlatcribushabent.

EH Sc aliuspifcis Abramidiflmillimus.paulo tamenminorac vilior, qucm G alli v ne Kojfe (quzWi
vctulam Abramidcm)AngIiRocl3<r vocant.-huncque Abramldis SpuriumciTeauiumat.Isnigricatin
tergore Gardonis modo:pmnas quoque rubras habet.Sed quum Abramidi id non accidac,mcritoab'i
Abramidc diuerfus elTc iudicabitur . Corpus habet craifiulculum ; caput quoque ad Gardonem po-
tius,quam ad Squalumaccedens,leuiruborefufFufum:Squama$ afpedutriftiorc: vilifquecftapud
pifcacores ac vulgus pretii,carnifquc infulfae.

A L B V R N V $.

Gallica appellatio At/i fcii AbUtte quodammodo ad eum quem Aufonjus Alburnum vocat , al-
ludic.Hunc Placeniini Arbolinum vel Arborinum,vt & Mediolanenfes, nommant . Ego circa Ver-
lellas in amncLagogna T!CinuminfluctcSc4iMrdj»«»>a pifcatoribusaudlui appeIlari.AngIiB/r« no-
minant. AfFatim in Pado capiuntur .- a quibufdam hgdU dicitur.Fcrrarienfes non alia appellacionc
cum cxprimunt,quam Pcfquerel vcl Stregix:cumtamen Stregia alibifit idcm quodLcucifcus. Arge-
teis legiiur fquamis.ac tenuibus: cuius lamcn dorfum paululum opacatur . Sex digitos longus cft:
quam menfuram raro exceditrcx Sequana Epclano eft fimillimus: vixquc ad duorum dfgitoru lati-
tudincm extenditur.Lincam habet vtnnquearcuatam,quaf eius latera diuidit.Nare eft parum rcfi-
ma.Mihi negarunt pifcatores Mediolancfes Arborinum felle pra:ditum eiTerquod cx ipfa diiTedio
ne poftea cqmperi.Alburnum,vt reor,ab albcdinc vocaucruni,quemadmodum & Albicillum qucni
ijlLeucifco iam defcnpfi. Aufonius,

Q_uis noa & virides voigi folatia Tincas

Korit^& Alburnos prxjam pucrilibus hamist

Alburnus Latims,hhUtte eu KhU Gallis^Arborinus vel Arbolinus Placentinis &
Mc(iiolancnfibu$,Scrf«er(J«» VcrfcllenlibuSjB/or^ Anglis, AguUa acco-
lis Padi,Pfy^»*rf/Fcrraricnfibu$.

y9

ZOCHlA, PlSCICVtVS.

Delicatifliniuj ctiaW cd faxatilis pifciculus vbique frcqucntilTimus, qucm Galli Vne toche, M«-

310 PITRI BELLOKII CENOM^NT

diolanenfes v/r/, Placemini & Parmefani Goufangle, Locham Romani pifcatores, alii Morellam vo-
cant.quod poftremum noftro Veroni fluuiatili magis debetur:Lodenfe$ Zedde, Ferrarienfes SquaieU
nominant. In Rifileioamne (finiiimo vrbisltaliajcui nomen eft Ci«/r4 <i* Caji-elU) Lofole vocnmur,
Duo funt horum genera:quorum qux Gallis Loche Vraoche dicitur,paIato quidem delicatior eft: qujc
veroccenofumIimofumquetradumincoIit,cra{ro & cbefocorporeconftans ,atque obid pinguis
Lochia cognominatur;valctudinariis admodum perniciofa cft.Cjeterum Lochias quidam Galli no-
minare malunt(/« Pfjcff .quoJcum riuulorum indigens oblongo , tereti ac lubrico fint corpo-
re, petras videantur perforarc : Duos cnim habent in branchiis aculeos , vtrinque vnum ad caudam
fpedantcT,dentiumceraftislongitudine,quibus fefe impellunt,vtminima interlapides foraminu-
lafubeani.Viuaxcft admodum pifciculus,minorisdigiticrafIitudinem non cxcedens. Pinguisve-
ro Lochi3,indicis digiti craftitudine eft,quinque digitos Ionga,tota lituris feu punftis diftind"a:no
tafquc in tergore 8c iateribus habet , nunc grandes, nunc paruas ac nigricantes , qu'bus ipfa etiam
quodammodopulla apparet:fed ventreeft candido.Pinnam vtrinque vnam in Iateribusgerit:item
fub ventre duas:in tergore verofummo vnam admodumparuam, itemfubcaudaad anum altera.
Pinna caud^ rotundaeft-reliqus ormies tranfpareteSjObtufaj&Iatse.Cirrhis quaternis,duobus(.bar-
bi modoltanqua myftacibus infignis eft.Os habei paruiifub longo nafo-eiiifque inteftinum ftatim
a ftomacho(quem hepar fouet)re<f>a per ventremadanum ducitur. Feldextro hepatisloboadfutu:
Lieneminfignem,&rubrumhabet.CorfubbranchiiSjfuopericardioobuolutum.OuaCnguIarive-
iicula,vt aliis pifcibus bicorni folliculo conclufa.

DE BOETA SEV GOBIO FLVVTATfLI.

Pifciculum alium fliiui;;t)lem Panfienfes GoH«»,Lugdunenfe$ Geifor^Lodinccolx Gr</ow appcl-

D t A Q. V A T I t I B V S t I B. T. • jlf

lant:qui aliquibus Mo/«»f,Placentini$ \ciront Mediolanefibus V<«ro»dicitur.Etenim qucmnos Gal-*
lice Wtron vocamusjilli Efhrtfon, Hetrufci Jon^ium appellant.Vulgus Italicum ad marepofitum nul-
lum agnofcit Gobionem fluuiatilem fub nomine Gobii, quod neque olim Latini & Gr«ci,imo nuf-
quam Gobionis fluuiatilis meminerunt prifci.Nam etfi e Gobionibus dixerint quofdam in fluuio-
rum oftiis auc paludibus viditare,tamen fempcr de marinis intelle^um eft. Fluuiatilis fic eft vbiq;
promifcuus,vt non alter frcquentior pifcis,auc magis plebeius occurrat.Itaque de illo Gobionc agi
mus,qucm Aufonius Barbis inflgnitum hoc carmme nocauit,

Propexitque iubas imitacus Gobio Barbi.
Dc marino rainime intcllexit:fiquidem ille barbis carct.PorroGobii fluuiatilcs retinent in popiuis
Gallicis claritatcm.quam eis idem poeta cnbuit,

Gobio non maior geminis finc pollice palmis

Pra:pinguis,teres,ouiparacongeftioraluo.
Romani pifciculorum minutorumnullum habentdifcrimcn , omneTquemixtim conchulis excc-
pcos diuendunt,& Morellos nominant.Porro nofter hic Gobiuscaluariis bubulis in aqua proieftis
obIedatur,iIlicquedeg]t: quodfcicntcs tigeris accol», boum caluarias ftudiofeadfcruant, quibus
in Ligcrim immerfis Gobios alliciunt,qu6facilius cos poftea capiant.Quemadmodum auicm duo
funt in mari Gobiorum genera nominibus diftinfta , fic altera etiam eft Gobii fiuuiatilis fpecies a
fuperiore dilfidens,de qua fequenti capite doccbitur.

COBIVS FtVVlATIlIS AtTER.

MukiscognominibusexprimituralierfluuiatihiGQbio. Nam quodgrandicapitecoftct,Galli

X.i.

3tl PlTKI BELLONII CENOMANI

cfc.<torttf»4icuni,Romani Miforis nomine appellant. Qu^od autcminriuispiftrinorfiaquaticorura
verfctur,Ccnomani v» M«/7iifr appellaucrunt,Mcdiolanenie$ V» Scat\ot & Bor.Hic enim eft cuipro-
prie vox Botoli adfcribi debet , quonominc cumFerraria quoque vocarcconfueuit . Quemad-
modum autem PaganeliiTm marinum iam diximus plurimum a Gobione diucrfum ciTeific de hoc
fluuiatilidicendum cft.Communisautem Botorumappcllatioailuditad antiquam Boetorumno-
mencIationem.Eos cnim Ariii^otele-s lioitcii appcIl3t,quos in fluuiis fub faxis i^abulari tradit.Capiu-
turautcma nonnuiiisfaxopcrcuiTofubquoiateniiprotinus autem exturbantur, vt qui audiant,&
per flrepiium tcnientur. Veriellenfcs Bouteiolum vocant:ruftici vcro Paganelium.

PHOXINVS,<^VI VVLCO VEKONVS.

Pifciculum inter cxtcros magis variumGalli v«ro»«>» vocant, AngIiM«»o;^,Romani yiorelle,
Florentia a maculofa cutc Tardellum, Mcdiolanenfcs l.fbrefon, alibi Sdffg«j»fro/, cuiufmodi ad oras Sc-
fix Seruac & Lcnar reperiuntur.Huc ei^am vuigo Treguereul & Vregutu vocarefolent . Credidcrim autc
Fregaroli nomen huic jnditum eiTe.quod fcre femper ouis prspgnans fit:atque ob i^ Phoxinum Ari
ftoteliseiTeauiumo^qui il:atim fere,vbinaiuseil,ouis refertus clTc velabfquecoitudeprehcnditur.
Squamis caret , atque aibus efll't,nifi puinflis nigris & tenuiiTimis lituris fugillarctur : cx quo eum
Romse Morelium vocani.Pinnas iaierum multum ad vetrem tendunt: quarum radiccs qua: corpus
pertmgunc, rubro funt colore fuffuf^, inde Sanguinaria dxQta. . Nigricat quoque in tergoribus pcc
interualia. Linea quae latera vtnnque fecat,arcuata quidc efl,fed non tantum quatumBorfolis.Al-
bicat fub venire.Panunt PhoximCmquit Ariftoteiesjvt Pcrc^f in ariliinciis, ac fluuioru 5c lacuum
paiudibus, quas ©/oA/^otj^ vocant,quaf prope fiuuios & lacus ftagnant.

DE AQ_rATItIByS LIB. I.

Vcroniw GaIIis,Mfiw^ fing\i5,MorelljiKomanis,Vard'iU*Vlorentiniif tfhrefo» Mc-
diohncnGbus, Sanguinerol aliis Infubribus.

J«5

EPELANVS SE q. V A M AE.

EpeUnumScquanicum Luteux frcquentem,quafiexcellanum, a prarftatia quaciterosfuige-
neris pifdculos excedit, Ferrarienfes horbolum vocant, Alburno fimilliraum, atque hoc tatum ab eo
diifidentem.quoiirufasradicespinnarum Gardouis 5c Veronismodohabet.aciineamquse latera
cius fecat,verfus caudamadmodum inflexam & velut arcuatam.Quinquc digitorulongitudinem,
pollicislatitudinem interdum cxuperat . Pifciculus eft odoratus, de bonitate Sc principatu cu aliis
omnibuscontendens.Rothomagenfes O»ff/<<»ieoargumentonominant,quodfemperouis prargnas
iic . Epelanum Hfuas fquamas habentemconfpicifts ,pra; nimia albedinis teriitudine tibi refulgere

X.I1.

3t4 PETKI BELtONII CENOUANI

vidcbitur.Squamis autcm exutu$,tcrgus oftendit variis coloribus cmicans in iridis autarcus c«Ic-
dismorem.

T 1 N C A.

Tincaltalis&LatiniSjGaliis Twcfcf dicitur.nam vbiqucfuam appellationcm conftantiifimere-
linuit.Popularis eft pifcis ac canofus; qui quum vbique frcquens lit,mirum eft,qu6d a prifcis Ro-
manis nullum nomenhabuerit.Virides(inquit Aufoniu$)vulgifoIatia Tincse.FulIonemAnftotelis
effe crediderim. Gregalis cft FuIIo (inquit ille)& partus tempore petit litora tranquillioraFuIlo au-
tem di<flus pifcisjquod eius deco£lum dctergendis lanae fordibus micruiat.Dorioniji^aip^^l/V vocatur:
cuius decodo(inquit)macuIaomnisfordefueeIuitur.quod noftri vulgiplerifque promagnoar-
canohabetur.TincaPhycidivfqueadeofimiiis eft,vt vulgus Phycide Tincammarinam vocet.Vi-
ridanti eft fquamarum colore,quas olida vligme obfelTas habet,feu mucorelento vifcofas : adeo ta-
mentenueSjVtmeritoiiscareredixeris.Singularem in tergorepinnamhabet,ea'mqueparuam:qua-
ternas fub ventre,& caudam rotundam.Os nulla dentium afperuate communitu. Tergus & totum
corpusdiuerfo modofulgerecomperics . In Tincarumporrocapitibus calculiduoadmodumexi-
guircperiuniur.

DB A<^VATItI8VS LIB. 1.

Tinca Latini$,vulgb V»e Tatche,

^J

8 V « V t C A.

Sor jidus admoJum Sc vilis pirdculu? Gallico vulgo e rc ipfa BouuUra nuncupatur:aliis Veteufe,
etymologia a bombis obicanis tra^a. Pifcis eil Sequanae alumnus , non tamen vfquequaque fre-
<|uen$,vt qui non remperapparcat. Nam quojnodo Verones pifciculi nufquam Augufto, Septem-
hti 8c O^obri tibi,aui faltem raro apparcbunt:{Ic fiubulca fero in cojirp e^um venit, plurima vere

X.iii.

Jl6 FETRI BELtOHII CENOMANI

capitur . Bremm-am ac Caftagnolam marinam totohabitu afmularctur , nifi corpore effct minimo»
planus enim & latus cft . Scd & argcnteo nitore refulget, atque orbicularem magis habct formam,
quaminlongitudinemprotenfam.Triumdigitorumlongiiudinemnon cxcedu,nequefefquidigi-
lalem latitudinem.SoJii obic(3-a, nigri nihil habere comperitur,quam in linea qua: fpinam comita-
tur ad caudam. Paruam in tergorc gerit pinnulam, oculorum pupillam, omnem njgrcdinem fupe-
rantem. Squamis tegitur magnis & latis. Carneiiquiddam,rtCyprinu$ (quatcnus paruum magno
licet conferre)in fornice palati oftendit,branchias virinquc quaternas fimplice$,ac fub ventre loti- '
dem: caudam bifurcam . Ore eft paruo,dentibus racuo . PifcicuJos iftos refpui credo proptcr fellis
magnitudmem,quod vix poifint exenterari, quin eorum fellis vefica difrumpatur : quo per totum.
corpus diffufo,plurimuamari in vefcendo fentiuntur:id aute fub hepatis lobo dextro coloris fma-
ragdini, magnitudine pifi continetur.FollicuIum vcnto plenum in vterogeftat geniculointercc-
ptum. lienem ftomacho inhxrentem, rubrum atque orbicularem. Huius etiam imeftina multis ia
gyrumreuolutionibus 8c anfradibus circunuoluta func.

AND&OMIS, VVI.GO £>UOM>II.Z.A.

Lugdunenfes detortis quibufdam ab Andromideliteris Dromillam vulgo vocant,pifciculum
quematftatefrequcntemhabentjhycmerard Plinius Medicuslib.j.cap.y, Pifccs pingues Pelagici
(inquit)epi]eptici$prohibentur.Dandi autem funt Merular,Turdi,autScorpio autScardus : de flu-
uiatilibus edant eum qui dicitur Andromis. Quibus ex verbis intuli pifcem hunc macra ac ficca,&
ob id falubri carne conftarc:quofa^umeft vt LugdunenfiumX>r9«M^4m cum PliniiAndromidec»*
tulerim.

e B A <^Y ATILIBVS 11 B. f, «^

SPINAX,BI.LA.

Spinarcllam Galli Vne tftnochevel Ef^inarde, Ccnomanx Vne Ri/'/'f, a (imilitudine ieminfs Spina»
chlaiquoi refcrt,vocaucrunt. luliSfnnarolumi fpinis quas in tergore gerit, dixerunt, Lugdunenfes
Vne Amerf.Magna parsltali:r Srr<<f<<«n^/jrf nominat: quod quemadmodum Srrrff:^f,hoc eft vjlia lintea-
mina,inutilis ac nuUius fcre momenii fit. Duo eius genera obferuantur, vtrunque omnium pifciil
fluuiatilium minimum.Hi dum in aqua degunt,aculeos quidem habent depreiTosiquos 11 ex aqua
produdis pifcibus velleuitercotingas, protmusarreftos fentfes.Horumproueftiorternosin ter-
gore , pufillus vero lcnos gerit , adeo eredos in edufto pifce , vt nifi vi deprimi non poffint.
Alium quoquein lateribus habent,vtrinque vnum: funt de Galeorum genere , de quibus iam fupra
egtnm$,atquc afFatmi in Nare fluuio,qui hodie Nexra dicitur,capiuntur,potiirimijm antequam im
mifceatur Tiberi,ad vrbem quam Aortc vocant,pauIofupra Otricolim.-in qua etiamfridi, aliorum
pifcium modo,a plcbe manduntur.Qu^o inloco quoties aqua pauloaltius folito excreuerit,pifcato-
res qui ad Velini lacus oras degunt(qui hodic Pedalucus dicitur)eo fe conferunt,& tantam horum
pifcium multitudine capiunt,vt ad vrbes Narni,& alias circut}ftantcs multa onera tranfferant No-
ftri vero huiufmodi pifciculos ob tergoris 8c laterum (pmarum tardiu^refpuunt. Sed de fanguine
prxditorum pifcium hiftoria had^enus.

X.iiii.

5i8 ■

Petri Bellonii Cenomani de aquatilibus

liberfecundus.
Exanguium differentix ac diuifiones. c A P. t.

Ij Anguine prxdftorurti aquatilium ratio libro fupcriore explicata eft:fupcrcft vt dc
iis diiTeramuSjqua GrxcisiJljcci/ua.,nohis cxanguia dicuntur. Horum alia dura quidc
tefta opcriuntur,qua; ilIios)ootJca<Ae^jaIia vero moUi: quac ctiam ^xaxi^AKo, vocat,
^' atquealiarurfu$infed:a,fubquibus magna marinorum acfluuiatilium phalanx
"*' coniinetur. Exanguiuigiturmolles anobis defcribenturacdepingeiur primumlo-
cuftxjCancri, 5fidgenus csetcri. Secundurnlocumfortientur qui durioremteftam
habcnt:quorum fragili tefta coopcrta,deinde vero duriore contc£ta exprimetur. Tcftaceoru autem
durioruaIiaquidebiuaIuia,Grxcis£//St/e5t:alia vniualuiajquat&yU/iyoSoeptdicuntur^qualeeftTurbi'
natum genus, quod ^ojuCoeiAi dc Ko^MeZAg did:um eft.Q^ibus adiiciemus ancipitis naturae anima-
lia l^ct>o<pvm Grsecis di (Sa,inter plantas & pifccs ambigentia. Vltimo loco deie<3amenta marina, no-
minibus etiam infignibus praedita cxplicabuntur,quibus nonnunquam etiam vcfci folemus. Sed a
xnollioribus cft cxordiendum.

De mollibus. c A P. 1 1..

Mollia aquatilia amoUiscarnis pifcibus medici diftitiguunt.MolIia nempe vocantur, quse ne-*

OEAQ_VATlI,IBVS rtCjlT. 51.9

t^uc fquamas liabent,nec cutem afperam aut teftaceam,7a//axa>t.« ^ /^Aax/jJ^pwA Graecis JidVa:cuiu$
notxfunt Polypus,OfmyIu$,Lolliu$, Lolligo.acSepia Mollisautemcarnis pifces GaJenodicutur,
qui facilius quam alii c6ficiuntur,quique probc nutnunt , & quorum caro eft mollior ac friabilior,
cuiufmodi eft faxatilium. Porro fanguinecarent moilia . Caput iis contra quam cteteris inter crura
pofitumeft:rofl:rumpfittacoperfimiIlimum,carnemfungofamprolmguahabent:Pedes omnibus
oftoni , diffimili modo poflti. Sepix enim atque LoUigines pedes o£to habent fupra duos maiores,
& dentes exiguos in acetabulis,reliquos fex nouiffimos breues .• Polypus autem longos, & medios
quatuor habet maximos. Sepix & Loliigmes, promufcides iiue pra:centuras habent, bmas, prxlon-
gas,&aiperas,quibus velutianchoris innituniur,ac fefe confirmant, nemarisaeftu fuis faxis extur-
bcntur,vtqueelonginquocibumori admoueant.atiis Polypicirent,pedefq; in eundevfum com-
modos habent.Moliium genus in cruribus geminum habet acetabulorum ordinem, a capite ad ex-
tremos vfquecirrhosprodudum :prxter vnum Polypi genus , quodEledonavocant:isenim fo-
lus cxmoliium numero fimplicem acetabulorum ordincm tenet .Habent prscterea oculos gran-
diufculos , quorum difcrimen exigua quidam efficit cartilago . Fiftulam antc aluum paulofupra
caput fitam & branchias gcrunt, qua mare tranfmittunr,fuumquc atramentum effundunt. Pinnu»
lam quoque habent circundantem alueum,vt natent,«Sc fe dirigant, qucmadmodum pifces fua cau-
da pcne cartilaginea,fed non omnia codem modo . Natant moilia tum pedibus, tum pinnis: pcdes
autc vulgari nomine vocatur, quialioqui funt veluti branchiae,barbjeuc aut cirrhi:Grxcis TT^iKimcq
dicuntur,quibus adiundum cft caput.Mollia fenfibus pra:dita cfTe omnibus conftat . Nam & fepia:
&PoIypiefcarum odore alliciuntur ,atqueita capiumur . Nequceifdem faponbus deledantur:
omniaprafterca buccis inuicem admotis,inutudquebrachiorum complexulibidinemexplent .fic
emm ea>coniuDgi neceife eft,quod natura exitumexcrementi prope os inficxcritatqucabdiderit.

}jO »erRl BEX.LONII CENOMANI

rOlYFYS VTER Q,V E.

Polypus a numero pcdum ( quibus q^onis prxditus eft ) appellatus: vnde vulgus Graecorum
Odapodera nominat:Galli$ vn Fourpre, MalTiIienfibus Secchepoupe diciiur.AcetabuIa in cirrhis pluf-
quam 0(5lingenta habet, atque in quolibet cirrho piufquam centum : qux in imo quidcm maioraf
deinceps vero minora fiunt,& quadam pellicuia conteguntur , qux horum'dilatationis ac contra-
ftionis funtcaufTa.In intcrna cirrhorum ferie,ad radices,roftrum illi eft nigrumin mediocorneum
ac durum,pflttaci roftro fimillimum,quo cunda etiam durilTima comminuit. Oculos habct (vt tc-
ftacea)extrorfum ficos in ea colii parte,ad quam aliigantur cirrhi,qui beneficio naturx palpebra in«
tcgi poffunt: quo fit vt parui admodum apparcant,nec quicquam eorum przter id,quod in iis eft,
pullum cofpiciatur . Q^od autem vulgus in Polypo caput vocat, id vero mtcrna partc turgidu clf,
aiuitifque loculamcntis concauum,etus nimirum alueo ac fiftula. Quddque Polypus in varios co-
lores fe commutare dicitunid quidem a molii eius pelle prouenit,qux facileglubi poteft: cuius co
lorcm nunc 3ibum,mox rufum, pofteaiiuidum, mox variis coloribusdiftindum vidcas. Pronus
Polypus oculo$oftendit:fupinusvero,fua lucuIamenta:quapartccommodedifred^us,magi$ carti-
lagincus fentitur : atque in eius interancis nefcio quid turbinatum videas, quod cordis vci hepatis
naturam haberc dixcris. Verum id quidem protinus effluit & difToluitur . Qu^od autem ilii veiuti
cerebrum eft,id quidcm proportione magis quam natura tale effe crediderim . Ab oreguia ci patec
oblonga Sc angufta,m quandam ingluuicm ampliftimam produda,cui adhaercc vcntriculus: a quo
inteftinum tcnue^crafTius tamen quam guia)partem repctit fuperiorem, & iuxta os furfum ccndit.
Corneum quiddam vtrinque habct Pioiypusjin quo cius oua recluduntur:lucida quidcmeaac tra«

DEAQ_VATILIBVJ tlB. It. ■ 5Jt

fparcntia. Flagella autcm oftendit quina atquc intcrdum fena . Ego vero cum apud Epidlaurum /e-
mel Muratnas fecarem, earum vcntriculos cirrhis polyporum rcfcrtos comperi . Saxorumcaucrnas
incolunt,atquc illic cancris & paguris viftitant. Vifus cft a nobis Polypus m portu Corcyra: nigrar,
intcgramhoram cum cancro decertafle.Continethumorem in fe no nigrum,vtin fepiis.fedfubru-
fum,quem in metu per aquam fpargit . Biennio non amplms viuit, e'ftque tabi obnoxius : atque a
partu protinus fcnefcere,debilitarique tam marem quam focminam referunt.PoIypi ab efca fefaci-
lein fublimccfFerri patiuntur:fed vbi venerintfurfum,&Ieuati extra aquam ac'rem fenferint, mox
clabuniur.Quamobremveteratores PoIyposantiquivocauerunt.Quotiesautenautse Grarci(apud
quos magis eft edulis) grandem Polypum ceperur, antequam eum incoquant, per mediam horam
diucrbcrant,atquead lapidem frcquentilTimeatterunt^hoc modo faciliuscoqui polTe affirmat:alio-
qui Polypus eiiamfi in mille frufta cofciflus fuerit,taroen lingula adhuc & colorem mutarc & mo-
ucri videbuniur. Atque hic quidcm magis eft terreftris.

Efle autem pelagium afuperiore diuerfum Ariftoteles facile comprobat. Quamobrcm qui Po-
lypus tibi mox proponetur, Ariftotelis more terrcnus ad difcrimen pelagii nominabitur . Nam (vt
fcribitiIIc)terrenimaiore$fum quampclagii. Pclagiusautcm corpore exiguo varioque pracdiius
cft,ad cibum prorfus ineptu $ .

J3»

FETRr BELLONTI CENOMANI

Hohvmif Crxcii,o6lopot ^fulgo Ctxco,
ronr^re Gallis.

D E A Q,V A T r L 1 B V I 1. I B. I T, JJJ

BOLETENA,SIVE OZOt!,Q,VAM ET

Ofmylumvocant.

Alia eft Polypi fpecics vulgo vbique cognita . Itali MofairoIumSc Mojcttrdtnum vocant , nonnulli
Muguetlmm.Editur Polypi modo,neque ab eo di(ridct,nifi quod ad eam magnitudinem non cxtube-
rar.Tenuibus & oblongis prxditus eft cirrhis, & corpore'minore,mofcum fuauiter olentc.Nihii eft
prorfus in piftura huius aut defcriptione, quod non fuperiori Polypo conueniat. Mon defunt qui
hunc exiccent,vt fragrantiam veftibus in arcis concilient . Plinius Ozxnam diGtitn a graui capitis
odore patat. Nimirum antiqui odorem.quem mofcus.aut quidpiam fimile refert , naribus grauem
effe putarunt . Murasnae hanc maxime confeftantur . Poilux & Ozxnam & Ofmyhan vocari tradit
Polypi genus ,quod inter caput&cirrhos,branchiafue, fiftulamgerit, qua tetrum odorcm cmiitit;
quod Maenulas fepioIaTque venatur.

ELEOOMA, ALTEKA FOLYPI SPECIES.

Elcdona a Polypo terreno cirrhorum prolixitate diftinguitur . Crura habet longa , & vnus ex
inolliumnumerofimplicem tantum inbrachiis aceiabuiorum ordinera oftcndit . caciera nanque
omniadupIici(vtinquit Ariftoteles)infigniuntur.

$ E P I A.

Vt Grscci affatim Po]ypos,fic Galli Sepias cxiccant; vndc ab illis vugo s«cfcw,quafi cxiccata ap-

5;4 1>ETRI BELtONII CE-^OMANr

pcUantur.Maiorharum in Gailiaefl prouentus,quaminItalia:Recente$ autem nulliusruntin
Oceano prciii.MaiTilienfe $, vt & Genuefes, Se^» nominant. Veneti & Romani prifco nomine Sepias
vocarc norunt. Fludiuani,cum perfencftutem deficiunt: ad quarucadaucra quoties pifcatores aut
nautx Laros aues turmatim aduolantes confpiciunt,eofe conferunt: ac dum viuas vel mortuas ex>
trahunt,hoc imprimis dant operam,nc atramcntum(quod iUx viux dum fe perfequi fcntjui,effun-
dunt)temcrc diffluat. Bonum cnim cx Sepiaius fieri pofTc negant abfque hoc atramento . Proinde
Sepia mutat colorem vt Polypus , aluoquc cft latiore . Cirrhos feu crura odona quidem habct, fed
breuia:quamobrem repcrc Polyporum modo non poteft,fed maiorcm natandi vim habet. Ex horii
aute medioduo alii teretes ac longiores egrcdiutur.quibus tanquam promuicidibus vtitur.-ac quic-
quid arripit,ori admouet. Venatur etiam fuis illis prxlongis prxtenturis , non folum paruos piici»
culos , fed etiam mugiles : vt etiam maiores nonnunquam eulncat . Quinetiam iis prxtcnturis
quoties tempeftates vrgent.ad faxa adhxret,ac veluti quibufdam anchoris confirmatur.Sepix bien-
nium vt plurimum non complent. His roftrum eft aduncum veluti corneum , intcr cirrhos fitum,
quo vcl dura quxqueconficiunt:vnde illud Oppiani,

Obuianon tenuilxditnosSepiamorfu. Jtemalibi«

Callida furtiuam meditatur Sepia prxdam.
Inter marem &fc£minamhocintereft, quodfocminainteftinacontinetduo, mammarura inmodii
cxtuberantiatquibus omnino mas carct;qui etiam eft varius magis quam focmina,dorfoquc vt reli-
quis partibus afperioribu$,ac quibufdam lineis interfedis,cauda quoqucanteriore.focminx autcm
vulua ita articulata eft,vtbifida confpiciatur:in qua vtrinque oua copiofa apparentcandicantia,ac
grandini fimilia.Atramentu in fepia mfra continetur ad aluum, qua maximc inteftinum petere in-
cipit fuperiora:meatumque fuu m eadem obuolutum habct membrana qua intcftinum:atquc idcra

D E A Q^V A T r l I B V « t I B. I I; jjy

fbramen emittcndi atramenti excrcmcntique eft : ca ncmpc fiftula, qua: in Tupina cius parte pofita
eft.Coeunt Sepia: ora applicante$,& brachia inter fccompledlentcs,natahtcfque in aducrfum. Pa-
rit famina verno tcmpore,potifrimum inter algam & arundines,proximc folum aut in ficco , per-
fcuera'tque in cmittendis ac ponendis ouis dies circitcr quindccim.Cohxrcnt autem ca inter fe vua-
rum modo,ncqucfunt acinis grandiora.Mas enim humorem qucnoam mucofum cmittit,cuius le,
tore tcnaciter inter fe coha:rent,efFiciturquc, vt qua: cadida prius crat atquc exigua,mox atramcnto
pcrfufa,nigra,maiora'que reddantur . Cumquc intra decimum dicm prolcs lam intus conftitit , tura
rupiaouimembranuia Sepiola: excluduntur . Hebcs quidcm cft Sepia,fedmolliumaftutiffima:
Tura cnim rcddit atramentum,atque aquam confpurcat,dum pifcatores aducntarc pcrfcntitrquod
idem Polypo accidit.Porroos illi datum eft fungofum in fupina parte,nc facileimmergatur. Aiunt
Thryallida(id eft luccrna: ftupam)fcpias atramcnto & a:ri$ a:rugine intindam,cfficcre vt circunfta-
tcs partim iridis colori$,partimnigri vidcantur. Quam rcmdefoloctJamatramcnto ficripofle
Anafilaus tradit. Praferuntur autcm rcccntes Sepix Polypis. Aetius Sepias a?grcconcoqui lcribit, &
falfum humorcm ac modicum contincrc:quilitamenconcoquatur,copiofum quidem ahmen-
tum, craffi tamen fucci pra:beat . Scpia ( inquitDiphilus ) clixa, tencra efficitur, ori grata , conco-
€tu facilis,5c aluum lcuiter mouet . Condimentis acrioribus ob difficilem codiionem condiri folet
vinumque poft hanc vetus mcracum ac tenue bibedum quidam fcribunt. Scpije codi-jc atramentum
(inquit Diofcorides)a:gre concoquituo& aluum molIit.Oua Sepix vrinam mouent^ renumquepi-
tuitas extrahunt.

«<

rBT'1.1 BtLIOMII CINOMANI

'^tmd GraEcis,Sepia Latinis,Smk«Galli$,S»/i
MafniienHbus.

DEAQ^VATlLtBVS LIB, I!, 557

X O L L I G O.

LoUigoIongion-jquam Scpia^corporeprxditaell^atque eodem modo mollis ell.PinnuIamha-
betnon adeoanguftam,nequeper totumalueumcircumadam,red demedioorram . Gallis Cajferota
vocatur,Romani$,VcnctisacNeapoIitanis Crf/<t>wrfro,quafiatr3mentariumdicere vdlent.Genuenfi-
bus & MalTilienfibus Toff»rf:iis veroqui Baionam incoluntjCoraervel Cormche. Ofto cirrhos vt Se-
piahaber, muitoquam Polypusbreuiores, Sepia tamenlongiores. Atramentum nigrum continec
Sepijc modo. Gradem quoque habet aluum & fiftulam vt Sepia:gladium etiam in tergorejaiteri ta-
tum huius parti inhserentcm . Duo crura fiue duas probofcides longas cxerit ex cirrhorum cogerie,
teretes,multis in extremo torulis feu acetabulis conc&uas, quibus cun<3:a qua; vcnatur,capit,&ori
admouet:& adfaxa quibufdam velutiia£lisanchori$ cofirmat. Hisetia vtitur,quoties de more p.:l-
pat,& pifciculosretinet.quibus maiores quoquenonnunquam euincir.RoftrumporroiUi cft Pfit-
laco fimillimum.LolIigo diligenter,quicquidin ftomachum demitt!i,roftro atterit.quocirca cudia,
qaa; in eius ftomacho percipiuntur,puimentifacicmhabent.Bina funcilli ventris conccpracul3,vt
& aliis mollibus.fc-J alterummapis insluuiem imitstur .Inter LoIIiPinem marem & fccminam
hocintereft,q'Jodfanii:;a inteftina contineatduo,quibus masomnino caret Coeunt cra applica-
tes,& brachia interfe compleftentcs , pariuntque in alto.Sola enim ex moilium s^enere pelagiaeft:
Lclligorconfertumqueaccontinuuhuicouumquale Sepiis eft : viuendi quoquefpatium vt Sepiis
breue nam exceptis paucis,bimatum noncomplct . Inier eoj pifces quifeextraaquam inaereef-
fetunt,LoIligo numeratur ab Oppiano his verfibus,

Y.i.

3}8 pstribelloniicekomane

LoUigcmiluurque rapax>& mitis hirundo,

Cum tiraeant magnum venientem c marmorc piicem,

Profiliuntpontofcindentesaerabranchis.
Paulopoft,

EfFugit horrcndos pifccs homincraque fagacem Lolligo.

Eft autem , vt Diphilo placct , concodu facilior ^uam Scpia , atque ori magis grata : quanquam
vterquc viiis eft pifcis apud omncs nationes»'

DE A Q.T A T I L I B T

l T B. II»

T<$b5»j Gracis,LolIigo Latini$,To«w MaiTilieiifibuSjC-i/rfwo-o Ycncti$,Crf|f*ro»
GaUi$,Cor*»ffL vcl Comichnt BaioncnfibuJ.

JJ>

54° PlEVRl-feEftOK!! CENOMAMT

t O El I V S.

LoIIius,Romanf$ ac Vcnetis Tctena diStus, ipfa quidem Lolligine maior eft,vt cubitorum fn-
terdum quinque cfTe foleat,inquit Ariftoteles.Exteriore quoque corporis nota aliquantulum a Lol
liginedifcernitur.Pars enim Lollij,quae exitin acutum,!n LoUiginelatior efl.Qu^inetiam Pinnulaf
totum Lollium ambiuntjuffts perpetuxquc.qus alioqui in Lolligtne parte aliquam vacuam re-
linquut.Minus auteacceditad Polypum quam Sepia : nam corpusei oblon^um eft,cartilagineum,
duabuspellibus obdudum,gladium arfl-iorem 8c magiscartilaginofumin tergcrecontinens,tranf-
lucidumvitri modo, tenui thecainclufum, roftrumaquilinum ,plittaci figura . Sed eodemmodo
atramentum,quo Scpia,emittit:&: cirrhos odonos habet,breucs tamen,in quibus totidem acctabu-
la confpicies , quot in Sepiis .Ac prxxcc illos oftonos , duo quoquelongaflagclla feu promufci-
des multis in extremo acetabulis circunfefla videbi$,quibus a longe cai-icro$,vrfbs,afl:acos,paguros,
& omne pifciculorumgenus arripit.PorroLolUi acetabula.prjcter Sepiarum & Polyporum more,
tribus introrfum aculeis oileis robuftis, in gyrum munitafunt : quibus veluti vncinis arripit quoJ
cupit,vt non oamino f\X tutumLoilium manu in ipfo.maricontre^flareacprehendL-re.Latas in gy-
rum diffunditpinn3S:a cuiusore corneogula prstenditur angulia, & vfqne ad (romachum longa,
qucm habetamplifllmumfatque adeoingluuiem oblongam , qucehunc prscedit . Q£icquid exeft,
nniluini antecommmuit acmandit . Non fecus nat3t,:ic Polypus 8c Sepia ,eiiilquecaroeadem eft
quas >5c Sepix vel LollJginis,atqueeodemmodo cumfuoatramento elixariex iJCcto foler.

VaTICA*MAKINA.

Vrticam inter moilespifces ob hocrecenfui, quoimolliummodoin obfoniisedatur, aiioqui
€criiuneftanc!pitem naturam habere, atqueinter^roo^t/ralqusplantanimalia a Theodoroappei-

pEAq_VATIlI8VS tJB. 11. 541

Iantur)apud Ariftotelemconnumerari. Hanc Normannixlittus obfcocno vocabulo Culd^Afneicir-
rhorum cotradtioneatque explicationeappellauit . Graecum vulgus quum terreftres vrticas Zuchin-
d.u vocet,marinas tamea Colycenas nominat,antiquum vocabulum imitatum, quo ipfas etiam ma
rinas vrticas colycia vel coryphia vocitabant Maris efl: potius deie(Samentum,quam vt magni fieri
debeat. Piures eius obferuantur fpecics. Qoxdam cnim rubrocolorefuffufa eil, altera magis cx-
rulea^granulis in gyrum circufefTa, Vtraque mannu tuber contrada refcrf^explicata caffariem,totu
corpus rotundumambientem. naminfinitis cirrhis antennarum p3piIionibus,aut Scarabeicralfi-
tudine conftat.Contrafta porro Vrtica,orbicularis eft aut teres:fcopuIi$ litoralibus (iis potifrimum
niarinis tradibus, qui vcntorumimpeium minus fentiupt ) tam pertinaciterinhxret, vt nifi pri-
mo impetudiuellatur, vix pofteanifiin frufta concifa dirimipoifit ,adeo fiias trichas arftiffime
contrahit.Certum eft Vrticas,Cochleariun inodojin mari ferpere ac moueri,fed id quldcm parcius.
Porro vtriufque moles magnitudmem iuglandis raro exuperat. Cirrhos habet molles, duos digitos
oblogos, tenerrimos, gracillimos ac fragiles,infigni hac dote a natura pr^ditos,vt quicquid attige-
rintjfuis acetabulis retineant.Has Exoceti ac mulii auidifTime appetunt . Grscis edules funt oblcn-
tam ac copiofammucil3ginem,quamIjmacum moJo emittunt. QjJamobrem illi plurimas vrticas
ligneo veru tranffixas,&aliquantuluafraras,primumex fale Sc aquaferuefaciiit: deindefarina co-
fpergut,&exoIeovelbutyroinfartaginefriguc.Hiberni$ menfibuscarnefuntconftanteatqi rigidi-
ufcuIa:a?ftateautedeterioresfcntiuntur.Vis quidein h!smordax,eunde'mquefereque tcrreftres vr-
ticiepruritiiexcitant:aIioquiftomacho & ventri(vt Diphilus authoreft)grat3efunt Aluu atquevri-
Jia cient,qu3e prsefertim fcopulispcrpetuoinfixi fjni,parciiirquenutriuc.Xeuocratestradit,hasqui-
deguftui fuaueSjfed ftomacho ingratas cffe.-verii quae paffo aut vino mulfo condiuntur, facile con-
coqui,aIuiimq", mouere,fed propier fequacc ac vifcoUim ietore fs^pius iteratas faftidire. Qu^apropter
paupcrumalimcmumcfTefolet. Y.ui.

I

Ht

FBTRl BEtLONlI C K N O M A N I

kmh^^ Gr«ci$,Vrtica Romani$,Co/ic<»< vulgo Grxcorum^

VrticaContrada.

Vrtica explicata.

D E A Q^V ATILIBVS tlB. II, .^,

Dc Cruftatis locuftarii generis^caudapracditis. c a P. 1 1 1.

Inexanguiumclaflecenfentur Cruftata , c^ux /uaKoLKo^^uK^ Grxcis ideo vocantur , quoj crufta
corticea,non autem fquami$,tefta aut corio contegantur.tametli Tcftudinum genera crufta conie-
gatur pene ofTca; qua: quia fanguine praedita funt,& amphibia.ideo feorfum ab iis quse fanguinem
habent,in amphibiis. dida funt.Squillarum porro genera,vt & cancrorum & locuftarum,crufta in-
tegunturtqualcs funt Carabi leues, Aftaci,Elephanti maiores & minores,Maia,Pagurus,Cancer, he-
racleoticusjfluuiatilis acmarinusritem Cancellus, Pinnophylax, Cammari,Caride$,Gibba;, Leones,
Cicadaf,& huiufmodi . Sed quonia malicoftraca diuiduntur in Cancrarium & Locuftarium genus,
primum de Locuftario dicendum occurrit . Cancrarium autem gcnus cauda carere confpicitur , in
quoaLocuftanoacSquillismaxime difFert.PorroCruftata Gaieno^Ae^tiOjatqucaliis Gra?cismedi-
cis intelliguntur,quaecunque tenui tefta,dura tamen veftiuntur,quo maximc a teftaceis difFeruHt.
Omnia quidem aiunt durx carni$,difFicilis codionis,multi tamen elTe alimenti.

^VRSA MAlt>R ET MINOR.

Vrfa,Gra:cis ap;t7»?,afperi$ faxofi'fqueIocisprouenit:ac locuftarum modoforcipibuscaret, ca-
demque eft cum locuftis magnitudine.Vulgus Siculum ac Neapolitanum Ma(Jkcaram nominat.Ter
reftris Vrfi in morem crafTo ac recurto eft corpore,eiufque colorem habct,vnde illi nomen. Proin-
de tabcllis firmis fortibiifque loricata eft.vt locufta terreftris,cubitalifque nonnunquam cft •• anten-
nas ad pra:tentandum iter non habet iongas, fed coloris cxrulei, bifldas, atque vtrinque in lateribus

Y.iiii.

5'44 PETtll BELLONI! CSNOMANr

ante oculos duaSjCornuum Teu cirrhorum munerefungentes.Tota eius anterior pars vnico conftai
tliorace,vuIgu$ plaftronum vocat.Qu^inos vtrinquepedes gerit,vnguibus robul^is acnigris muni-
to$:falcata$ tibia$,articulationibus quinis interfeptas.Os pra^terea fubtus habet, vt carterum Locu-
ftarium& Cancrariumgenus.Ar6to(inquit Ariftotele$)idem parienditcmpusnatura ftatuit,quod
Locuftis.quocirca per ver & hyemem, priufquam oua cxcludat,cibo laudatur : cum excluferit, de-
terrima ell.

Minor autem Ardos per omnia maiori refpondet.Ligures Vrfetam appellant-: cralfiore eft quim
Sparnochiuscorpore.&forcipibus vt Vrlacarct. Prxtenturis quoquebifidisprseditaeft ,&roftra-
tumcaputgerit.Ca^terum eftcorporcrobufto & recurto: omncs dcniquenoias cum maiore comu-
ncs oftcndit.Sed hic maioris lantum Vrfa: iconem appofui.

DE AQ^VATILIBVS LIB. II.

AVtoc Gr«cis,Vrfa cruflata Lmnis,u4acara Italis.

345

j46 PETRI BELLONII CENOMAMI

CICADAMARINA.

Eft ScCicada. Locuftariigeneris.Nam Sc cauclamhabet,& cruftaintcgitur,Ma(niienfes Cigalede
>«^y,Romani & Genuenfes Cicadammarinam vocant . Qu^xautemVenetiis cicadaenominediuen-
ditur, ca quidem adulterina eft . Tenuis cft huius crufta : cruda ita albicat, vt fere tranfparcat . vna
cum pifciculis marinis fjepe fuo cortice conteda extrahitur, & flmul cum Carpionatis, Bocis, Mac-
nis Sc TrachuriSjCaniftrisinferitur. Natura incredibilifere artificio Cicadse oblongum corpus de-
cem tabellis afFabre articulatis loricauit : quarum prima quac caudam extremam conficit , pinnas
in lateribusexpandit.Cauda porro duabus maculisphocniceis fubrubris infignitaeft, qujeduo-
rumoculorumfpeciemprxfe ferunt,eftque aculeata & crenata . Primaiabella acauda incipiens
verfus fecudam,tertiam,quartam,quintam Sc fextam,pinnulis fimbriatis multiplicibus fubtus mu-
nita eft:quibu$ dum m mari natat,aquam percutit & corpus incitat.Tres tabellx^qua: fex prxdidas
fubfequuntur, ternis vtrinquepedibus communitae funt . adccruicisauteminitium duo brachia
maiora oriuntur , quibus cibum apprehenfum ori fuggerit : fed ea aliter quam cancris vel locuftis
forpicantur. funt enim inlongumexporreda , atquein extremograndioribus crenis fuff"ulta, qui-
bus quum cibum corripit,ex vno brachio ad aliam brachii articulationem tranffert.Horum autem
extrema velut in duritiem offeam abeunt, dentifcalpiis conficiendis ob id expetita . Pars huius pi-
fcis qux capiti contigua eft,in exile quiddam terminatur,& contra quam cauda fe in latum diffun-
dit.Extraaquam prorfus immobilis &imbecilli$ eft. Aculeum vnum habet vtrinque ori prsEfixum
vt phalangium Sc Scolopendra, quo mordicus cibum a pedibus fuggeftum continet , qucm poftca
dentibusconficiat,&in ftomachumdetrudat. Dcntes illinatura in orislateribus protuIit,Ynico

DE AQ^VATILIBVS LIB. II. 547

Vtrinquc oflicrenato,V literjc formam refcrcnte infixos.Cuius anterioris partis officium eft ea in-
cidere quaj mandit:poflcrioris vero quae crenas habet,conterere:Nam idem os,duos habet dentium
ordmcs. Prastcnturas duasin fronte breues, vrfinis fimiles oftendit, trifariam in extremo diffifTas:
ac rurfus duas alias in lateribus,pracdiftis breuiores. Oculos habet virides, exertos, quos non alueo
vt Cancrarium vel locuftarium genus condit : fed antehos pinnulas exporrigit eis fimilesjquas in
cauda gerit : ex quo multi decepti,caudam caput efle crcdidcrunt . Strias re<ftas in tergore atque in
capitis tabella dudas profert . Pifcc difledo, dentes fortibus mufculis moueri confpicientur, ccre-
brumque adeo efle exiguum, vt vix ordei grani magnitudincm acqu et , optici tamen ad oculos per-
duciapparent.Spcufippus(vt opinor)nympham vocauit Cicadam. Nam Aftacum,Carabum, Can-
crum, Pagurum , Nympham,5c Ardon fimiles cflc dixit . Quanquam autem Cicadsc vtplurimum
fuo nomine apifcatonbus Romanis voccntur,tamen in carum applicatione Parnochiis abutuntur.
Etenira Parnochia: Cicadis fapidiorcs funt,cariufquc diuenduntur.

348

PETRI BEltONM CSNOMAKI

T«T?/^ Gra:cf$,Cicada LitinisydgaU demar Maflilicnfibuj,
Nympha Speufippo.

i

DB Aq_VATII.IBV$ IIB. 11, 349

tOCVSTA MARINA.SEV CARABVS.

r

Quanquam Aftaci Occano quidem multum fint populares, Locufta: tamen in co marfs tradu

f ariores efle folent.Has Maflilienfes Lrf»^o«jI-f/,Genuenfes hbgoujbas vocant. Locufta fiue Carabus 8c

Vrfa tam maior quam minor, nullos habentforcipes : quo nomineab Aftaco maxime differunt:

. Crufta inte(florum(,mquit AriftoteIcs)primumgenus Carabus,id eft Locufta: cui proximum alterij

cft,quem Aftacum vocant.DifFert is a Locufta brachiis.qux denticulatis forcipibus protedit: atquc

etiam quibufdam aliis difcriminibus , quanquam non muItis.Harc iile. Proindc quod ad reliquas

differentias attinet,Carabus &: Maiahirtofunt corpore:Vrfa vero,AftacusjPagurus, Cicadaquelx-

ui Et quemadmodum Maia a Paguro,fic Carabus ab Aftaco ipfa afperitate difTidetitota enim corpo-

ris anterioris parsCarabiacuIeis riget.Hinc crudeleilludTiberiiCxfarisfacin^, Q^iIocufta,apud

CapreaSjOs pifcatori cuidam dilacerari iuffit.Vefcuntur autem Locuftx pifciculis qui circa fua cu-

bilia^qui in alto locis afperis & cauernofis conftruunt, oberrarefoIent.Dentes primoresbinos ha-

bent magnos & concauos,in quibus humor continetur : atqueinter hosqua:dam eft caruncula,

quodd. m veluti lingux rudimentum oftendens.GuIa quoqueillis eftantc ventrem cxiguarStoma-

chum habent confpicuum,in quo etiamdentes inefTeconfpiciuntur . Mox a ventreinieftinum rc-

i^a^^ad caudam finit.Meatus quoque a pedore dependens, ad excrementi oftium pertinet; quifcc-

minis pro vulua,maribus progenitalis feminis eft receptaculo.ls in defcripis carnis parte conca-

ua,uiteftinum veroindeuexa apparet,vtmedia interhoscaroinfideat Locufta: dum coe"unt,foemi-

na caudam fupinam exponit^cui mas fuam appIicat.Focmina? itcm fub aluo oua in rugas deponut.

Cornibus duobus, afperis,longis, fineprxtenturisante oculos longe proiedlis palpantiter,morc

5^0 PBTRI BELLONII CEKOMANI

Aftaci,quibus alia minuta & leuiora lubiacent:inceduntque fua naturaante (cutn nihil mctuut) de-
mifljis in latera cornibu$:atvbi metuunt, fugiunt retro, longcque fua cornua porrigunt . Natat Ca-
rabus pinnulis quasfubcaudagerit,atqueextremactiam caudx pinna,tum quatcrnis pedibus
quos vtrinque habet.Anteriores autem pedes maiores in natatu non moucntur.Pinnas habet in cau
da quinas:reliquum quoque caudse corpus,quini$ tabellis Ixuibus loricatur.Cor Locuftx ex nigro
rufFefcit.Confulto quidem Locufta$ clibani$ aliquando incoximu$ , atque hoc pado fapidiores clTc
perfpeximus,quam qux inferbuilfent.Nam quouis modo aliter incodx, Mutim (idautem cflc pu-
tant pifcis ftercus) expuunt:cum tamen ea Mutis totius pifcis par$ fapidior Cu, reliqua: cnim pulpae
duriores funt,haec vero fluida 8c molli$:vnde vulgare illud apud Prouincialc$,De U UngHfi(t,megUor U
mi:rda,qKe U grulltt.E&. autem reuera Muti$ in oftracodermi$, ca humida ac mollis pars, ad quam ten-
dit gula:eique parti proportione refpondet,qux in fanguineo genere hepar vel cor appellatur. Ga-
lenus locuftas inter folidse carnis pifces enumerat.Has porro Simeon Seth*difFiculter cocoqui fcri-
bitjfed admodum nutrire,& falfi humoris ficcique participes cffe, ventrem cohibere:feruntque(in-
qu it) fi eorum teftx combuftx bibantur cum meraco , renes calculofos rcpurgarcj multiimque are-
nofi lotii educere.

A S T A C V S.

Aftacum Galli V» homar , MalTilienfes V» Ligumhaulr, Genuenfes Lumhardo, Veneti ^jlaji vocant.
Qi^inetiam Grscum vulgus antiquam Aftaci appellationem adhuc retinuit . Conftantinopolitani
L<c;;«(iit vel Lichudx appellant . Sine humore longius e mari deferri nequit . quamobrem raro viuus
Lutetix vifitur , putrifque eft aniequam eo perucniat, queraadmodu Si, omnia malacoftraca , Afta-

D E A Q_V A T r L I B V S t F B- r I. jjl

cus aCarabo non magnitudine tantum (eftenim iliegrandioOfed & ipfo etiam colorediffert . Ca-.
rabusenimtantummodorubet, Aftacus exrubro fuluoque liuefcit.Cgrabusbl^fos atqueacumi-
natos anteriores pedes habet,VrIinx marinx modo: Aitacus extento$,ac forcipibus detatos, parteni-
que moucntes fuperiorem adftringcndo ad inferiorem . Cornua praeterea ante oculos Aftacus ge-
minahabetjfedpaulo quamCarabus minora : quibus eodem modo iter prxtendit, intus concaua:
fub quibus alia quoque eodem numcro minora latent ac tenuiora : fuper quce oculi conftituti funt
crafllufculi,non autem(vt CarabOmaiufculi.Lseuem habet coftam fine aculeis, prseterquam antc-
riore parte,quo loco roftratam oftendit,ad robur in certamine. Dimicant enim Aftaci inter fe arie-
tum more,cornua attoIIcntes.Pcdes vtrinque quatuor habent: quorum duoprioresin extremo bi-
fidi funt ad inceffum : alii duo natatui magis inferuiunt, quam apprehenfioni . Tabellas in cauda
quinque videasrln collo aute deincep$,hoc eft vfq-, ad cauda pinnulas paulo magis hirfutas, quibu*
in natando comraode vtuntur. Aftaci a bruma iam oua ferre incipiunt. Ariftoteles ante Ard^urum
oua cxcludere,abigere iam co£ta, atquc abfoluta ab Ardluro reddere fcribit, ciTeque tum optimum
Aftacum,cumgrauidus eft.PIinius medicusdedifentericorumcibopcrtradans,acdecaIorcnimio,
oftracoderma & aftagines optimi cibi efle tradit . Puto autem Aftacos eum intellexiife . Simeon Se-
thusfrigidosefle Aftacos & humidosputat,&muItiim nutrire, fed ventremcohibere, vfxquecon-
coqui poflc,prsfertiin magnos,paruos autcm melius:& eorum caudas,quam chelas(hoc eft,crura)
difficilius concoqui,craffiorifquefuccieffe :quaproptercondimentisemendari,atquca;gris apponi
foIere;quinetiam ab corum efu vinum vetus & rubellum potare fuadet. Mneficheo affos elixis me-
liores effeplacuir,& ideocIibanoincoqucndos.Non parum in eisfalfifucci contineri,vt in tcftatis
creditur,minus tamen quaminillis. Nautjefalina exAftacorumforcipibusfabrefaciunt,in quibus
falin pifcatioue deferrc confueuerunt.Indigen», quiapud vicos & caftellain ripariaGenua: agut,

3J' »1TRI BEI.I,ONir CENOMANI

non Ligtmh4Htum eum vt Maflilicnfe$/ed L«^4^4»» nominant : id q uod ab incolis porlus Veneris ac
cepimus. '

XWxflf Grarcis,Aftacu$Latinis,Hrf«»rfrG'alIis,L/;g«ff.WrMaffiIienfibuj,LomWo
Gcnuenfibu$,Ayf(«/eVeneti$,L«;'dg4«fincoli$I,iguri2c.

DEAQ^VATirrBTS tlB, II. jjj

CAMMARVS.

Cammarus vel Gammarus,GalIis 'Efcreuijfe, Romanis GammxrelU & GamharuSyVulgo Gtxco Car*
»K vel Cartimdt4,3L Caride nomine detorto appellatur: Cammttr» feu Gammaro Padi accolis : apud quos
rotundioreeft, &magiscrenatoquam noftri Scquanici corpore,cuius etiam pes finifterdextro
crafliorcft. Vcrumetiam Gammaros pufillos, quidam fiuuiatiles Aftacos vocauerunt. Genus aliud
clt{mquitAriftoteIes)quodmagnxtudinecancrum non excedit,facile Aftacis fimile.Ex quoapparet
Ariftotclem huic pifci nullum nomen proprium indidiflfe.Nam ipfe eodem.loco teftatur,quofdam
efle intercruftatos minutiores,nuUis pene nominibus annotatos. Athenscus author eft Gammarum
Latinedicigenus quoddaCaridis, & m^apo:^ vocat,fquiIIarum«[^ddam genus.Pliniushiftori-
cus Cammarum diuerfum a Squilla facitjdumiib.zy.cap.j.radicen^TnodicamjCammaro marino fi-
milem eflc ait : quo loco cognomento marini adie<3o , Squillam intelligere videtur: quod ex Dio-
fcoridis Graeca ledione capite de Aconito probatur./s/^a^Cinquit^&oOTp t^ikttxmou; y^e^<^ioy i^a/^aA\\QC
(eft,radicesnigrefcuntinmodumcirrhoruSquill2E.Libroitem ji.cap.ii. idem PliniusCammarum
cnumeratcumfcx&feptuagintapifciumgeneribus,cumtamenpauIopoft Squillam eodem capitc
pronuntiet, Aftacique appeilationem lib.9. cap.51. habeat.CoIumeiia etiam Camraari vocem reti-
nuit,quem mter animalia parui increraenti numeraujt.Martlaiis,
Immodici tibi flaua tegunt chryfcndcta Mulli:
ConcoIorinnoftraGammarelancerubes.
Labuntur qui Cammarum pro cancro fluuiatili afTumunt.Siquidcm cum Cammarus (vt rcliquum
Squillarumgenus)caudam habe^, Cancer ciTe non poteft . Nullum enim Cancramum genus cau-

Z.i.

;^4 rSTKI BElLONIt CENOMANI

dam habet.Cammarum ergo id elTc conftat,quod quidam fluuiatilem Aftacum puliJIum dixrrunt,
Nam quum dc Locuftario genere fit.toia facic Aftacum refcrat , & cancri magnitudinem non cxcc-
<iat,mcritoc6cludiiur,Gailorum Ejrrc«i/Jrfw,antiquorum LatinorumCammariim cfTe.Nam eius bi-
furca brachia,duabu? tantiim articulationibus intercipiuntur, qua: duo pcdcs vtrinque forficulis in
cxtrcmo deiiculati fubfequuturireliqui quaterni non difTindunturCaudam quoquc vi Cammarus
quinis labellis Ioricatam,pinnuIa'fque in cxtremo quinas habcirambobus idem ferendi & excludc-
di modus:iifdemqucambocornibus,dent]bus,roftris,mucronibus, tibiis,& cxternispartibus pra:-
diti funt , quod idem^ynternis dicere par eft. Porro Cammari vcntriculum , Mutis vndecunque
ambit:multi falfo ciufTJ^^fe eiTe credu n t:ego vero cius hepar ciTe puto. Multorum ciborum capax
cftftomachusjtam Ai^roart^M|tefabrefa5us,vi etiamin eius fundoalterum os comperiasfuis ma-
xillisacdentibus rellli-tum.l^^plateribus branchias habet,quotpedes.Porro vtrinqucincamma-
ris fpiraculum feu foramen fu^roriice ad latera oris videas, per quod aquam ore acceptam referut.
Quidam porro calculi in Cammari capitc rcperiuniur,quo$ Carcinias nomine vocaucrunt.

DE AQ.TATIl.IBVt tlB. II,

i»

Cammarus Lztinis, lfcreuilf<Cz]lis,Gamm<irell<t Romanij,C4w»M vel Cdrdniii*
vulgo GtxQO,CAmmAToCe\i Gammaro Padiaccolis.

Z* •
.u.

55^ fETRlBELLOMlI eENOUANI

ELEPHANTVS, SEV LEO MARINVS.

Plinius Elephantum marinum fic depinxit , vt ciu$ delineatio Aftaco plane conuenrat . Inter
marina ( inquii ) funt Elephanti Locuftarum gencris , nigri, pedibus bifulcis, Ego veropro pedi-
bus bifulcis quaternos intelligo , quos duo ctiambrachia vtrinquc fubfequuntur . Addit prae-
lerea brachia duo binis articulis flngulifque forficulis denticulata , quae in Aftacis cernimus . Nam
fingula grandia Aftaci brachia,binis articulis intercipiuntur, 3c denticuiaiis forpicibus bifulcis ar-
xnatafunt . Quamobrcm adultum Aftacuma Latinis Elephantumetiam di£tum fuifTecrediderim:
nara Aftaci quantdmaiores exeunt , eo nigriores cuadunt . Qu^od autem ad Leonis appellationem
attinetjConiiciendum eft Grxcos Aftacis grandibus nomina immutafrc,& Leones potius quam Ele
phantos appellare maluifTe.Nam & iElianus eam defcriptionem tribuit Lconi , quam Plrnius Ele-
phanto, quiLeoncm marinum inter cruftacea nobiliora complexus eft. Genera cancrorumjinquit^
Carabi,Aftaci,Maia?jPaguri,Heracleotici,Leones.Oppianus,

Tuy vws Kfvaiiq t \'iu!V,!^K07VfiYi'T; /LiyojYa. quod lic Lippius vertit,

Magno erroreLeo,poft hos horrenda Sygaena.
./Elianus Leone marinum Locuftae fimilitudinis efTe fcnbit , Ced corpore mtfgis tcnui ac gracili : bra-
chiaque habere tum maxima,tum Cancris fimilia:&: cserulco colore efre,fubnigrifquediftingui ma-
culls.Conftat igitur Leonem eundem effe pifccm,quem £lephantum.-ac plurimum coshallucinari,
qui noftras Efcreuijjiis Lcones efle puiant.

SQ^VILLAE, GIBBAE MlNORE$.

Locuftarii generis funt SquiIIa;;quaru etii niuitJe reperiatur fpecies,minoreJ tamcn gibbx,vul
garinomineminime caret.Caridas Graccuvulgus dc Caraaidta vocat.Romania Gabis, id eft, tibiis,
GambarellM,(]u6d. iis muItipIicibuscdftent.Armorici dr/ S4M/ffrW7fJ:faliunt enim Locuftarumore.Maf
filiefes vulgo vctuftatis veftigta nonnihii ruinstcSfCarambotos vocut,deducto aCaride nomine.Qui

D E A (^ V A T r L I 8 V * r 1 B. I 1. 5J7

VcroGalliIittu$OccaniincoIunt,etiaafaItationenominat cfcwrff/rw^quaficaprcoIasdicaYParificn-
fes corrupte des GKfr«r»«.Rothomagenfes Salico^uoi vcl Salcoqu.a nominant: quarum qus vaginis ad-
huc inclufa? funt,Bo»5»ff<<:ii$ auteexuta;,</ei Creuettes appellantur.Veneti vulgo S^«/[/.«appeiIant:qua-
rum fromifpiciaroftris acutilfirais prxditafunt.De his autem fic Oppianus,

Sunt Squilla: exiguaj:funt paruo in corpore vires,

Et raagnum & faturo praeclarum labraca venire

Interimunt aftu:properat,gcftitque teneri

Labrax pi(ciculus,qui paruo roborepoflunt

>Jon darc terga fug3e,non aequo occurrere Marte.

Occifs occidunt hoftem,perimuntque necantem,

Cum Squillx riftu pifcis forbentur aperto,

Turmatiminmediumdefcenditturmapalatum, '^

Et fcriunt cornu,quod fronte infurgit acuto.
Scnos ante frontc gerit valde tcnucs cirrhos, quibus Diofcoridcs aconiti radice^ in fibras aiinutas
abeuntcs c6parauit:Caudam contradi:a,in cuius extremo pinnaj funt(vt in cjeteris Locuftis)quinar:
quaru qux medio loco pofita eft,ferrata,(pinofam,duram,atquc in acutu faftigiatam formam habet.
quamobre quaternas tantum illi conumerauiiTe pinnas( vt in Cr8gonc dicetur)fatis fuerit.N 6 fun t
audicndi qui Squillariipedes forcipibuscarere putat:Oua parmt ac procreat vt Lacuftae : funt enim
illius intcrancaperflmilia.Vcneris defidcrium raouent.Efficace$ funt peculiari quodam muncrc ad
xnulicrum conceptus. Tritic atque ex oxymelitc potaj,Iumbrico$ ac lineas ciiciunt.Harii etum pul
uerem aiunt ci particulae impofita, in qua cufpis fagittac vcl fpina: infixa fuerii , phyfica quada at-
tradione eam cduccre. Quibufda tradiibus adco grandes cuadunt, vt palmum inierdum excedant,
atquehas quidem cfle aliis (fficaeior^s credunt, Z.iii.

55$ PET&I B£troMlI CBNOMANt

TZxitg GrxcijjSquilia Latinij,G<<wWI/* luMs yUultereUts hrmoxxciSyCheruettts Parifi
fibus;alii$ cheurettes-MtUtcocques Rothomagcnfibus, Caramdia vuJgo Crxco.

e-

-/

ti E K (^V A T I t 1 B V S L I B. T I. j59

$Q,VILJtAFLVVlATrLI$pARVA.

Squilla fluuiatilis,foIa magnitudine a marina difcrcpare videtur.Squillaru generc (inquit Ari-
ftoteles)continetur gibbsc,Crangines & paruar, quz maiores nunquaefFici pofTunt . Qu^ibus verbis
egohancfluuiatilem,paruam appellariputo: Qu^emadmodumenim Vrfaparua Cqu« Vrfcta dici-
tur)cum maiori conuenit,veI Cancer marinus cum fluuiatili:{ic fluuiatilis Squilla cum marina etia
conferri poteft.Flumina noftra huiufmodt delicias non alunt. Romani eam in venereis epulis lin-
gularcmhabent.quamobremlautiores menfas honorare folet : Gambarellamvulgo vocani, quam&
Gambitroi^oUm nonnulli maluntappellare.nomincfortafTea Gambaro(qux noftra eft Sc*r.t»j]Jrf)detor-
to.Mos eft cas viuas alTeruarc^tiincquc fubfuluacfpedantur : nam coda: rufFefcunt- LongifTimo a
mari interualio proueniunt : quod argumenium eft eas originem a mari minime iraxiiTc : Squillis
marinis multommores funt:Tibiolas vtrmque quaterna$,tenues,oblonga$ habent,in extremo for-
picatas.Cirrhos anteriori parte quaiernos, oblongos,tcnui filograciliore$,quibus iter quoquouer-
fum prxicndant , Latini prartenturas & antennas vocant . Pcdes cum vtrinquc quaternos habeant,
duos tamcnprioresparteanterioreexporrigunt:quibusnon adgrefTum quidem, fed magisadcor-
ripicndum cibum vtuntur. Namtribus pofterioribus tantumincedunr. Pinnulis autempluribus
fub cauda pofith in nataiu vtuntur.-quarum quinque in eius extremotranfuerfx.earumcorpusdi-
rigunt. Harum autem media dura cft,&gibbx in moduai ad oras crcnata, vt reuera pmna dici non

pofllt.

A L 1 A $ Q^V T L L A.

Eft aliud SquiII.T genu$,gibba multo maius, vulgari pifcatorum Romanorum nomint P.<rw-

Z.iui.

5^0 PBTRI BEltOMIt CtUOUAUt

chi* di(^a.Sunt q^i Camerugiam & S/jrfrwocfc/rfw vocent.Infignibus notis a gibba diiFcrt.Nam vhi in Pib
bis multiplices cirrhi fpc^^atur (anteriori praccipueparte) pcdcTq-, omncs in extrcmo bifulci, Spar-
nochia? duo oblongi tantum cirrhi promincnt,& vngucs acuminatos more Locufta: habet.Marina,
polhcis craiTitudincm a:quat,femipcdcm longa eft,tibiis quam gibba minoribuj . PinnuJas muhas
vt Squilla fub cauda ad natandum habet, & codem modo quaternas in extrcma partc caudse : quarii
ea qux in medio lita eft,{i pinna eflet,faccret vt quinque pinnx,vt in Aftacis &Carabis,numeraren-
turifed fpinca duritie pra^dita cernitur , ac crenis horridula eft . Anteriori autem frontis partc qua«
tuor cornua xqu ah fere longitudinc videas ..In quibufda vcro'loci$ adeo magnx jiafcuntur Squil-
li,vt prope Spithamen,hoc eft,palmum excedantrqua: quidem funt aliis efFicaciorcs.Cruftatorum
omnium fapidiores funt,quas fufpicor Ariftotelem Kfoi^fong, Theodorum Crangincs vocafle. Sunt
enim Crangones,Caridum fiue Squillarum genus ide cum Roraanis Parnochns: de quibus fic Ari-
ftotele$:SquiIli$ ctia gibbi$(inquit)cauda & pinna? quaternae.Cranginis quoque lateri caudx vtrin-
que pinn* adnexs funt.quarum pinnarum media vtroquc in genere fpinu-lis horret : vnde perfpi-
cuum eft, aiiquid efl^e inter medias pinnas caudae in Squillis, gibbis & Cranginibus, qu«jd fpinulis
horreat.

De cruilatis Cancrariis^caudacarentibus.

c A p. I I I I.

Cruftato Locuftarii gcneri fuccedit Cancrartum,corporc rotundo prseditum,caudaqucminimc
protenfa,fed fub vcntrc reflexaicum tamen Locuftis Squillifquc oblongum corpus fit,& quafi tcres.
Cancrorum autem multiplex gcnus feorfimenumcradum cft, cum diuerfam habeat naturam. Hoc
tamen omncsconucniunt^vtmarcs differantafuisfaminijmagnitudine,craflritudmc,& applica-

ra,in quac « oua ui plurimum natant. Et qui ex 11$ pelagu lunt, pedes

lT;„'::TiSrurS ^es m.l ust^ m q-- Bbfi Cn,,.? muhim arcua.i.facilc mo-

habentad nceflumUraiorMme 1

„n>ur m la,us:E, '™ "^" XtoreftSque «tera cruftacea auerfa coeam, Cicri .amc par-
,ium.amengenus oaonisrcg.fol..umelt.^^^^^

quod caudx loco habetur.Omni ckrario generi brachia duo infunt forcipibus bUulca.lea qui luo
fcquumur oaoni pedes vtrinque quatuor,forcipibus carent.

,^I PETRI BELLONrr CEN0MAK7

diei grcgatim exilire obferuaui . Tanta autcm velocitatefercbantur (vnde equitum nomenhabcnt)
Vt ne vnumquidem curfu confequi vfquapotucrim . Sed hocetiammihimagis admirandumefrc
vifum eftjlacertam cx Ambro(ia(fub quadcHtefcebat) exiliirntcm, cancrum equitem , quem vena-
retur,curfus velocitate me confpiciente nufquam afTequutam eiTe : adeo volare potius quam cur-
rere videbatur eques. Genus cft quoddam Cancrorum in litonbus Phanicis (mquit Ariftotc-
lcs)taniiE vclocitatis , vt vix a quoquam confequi poflit : vnde /TTn/V , id eft equites,appclla-
runt. nsnLhil fercintuspropterinopia eftpabuli. Hippix vocantur(mquit Plinius)curforesCan-
crijVti aliiieferunt,qudd iongelatequc vagentur:modocircum litoraerrcnt, modolongius profi-
cifcantur:Grandephalangium non exccdunt : Corpushabentcolorisfubaibidi , pundis fubrubris
confperfum,&(vt Pagurus)tornatum:crura autcm vt Maia.Soii obiedi toti pellucidi funt, prxter-
quam in ea corporis parte qua? inter^nea continetOculos grano phafeoli non habet maiores, qui-
bus acutiffime cernuni.Oblongi quidem funt, ac vitri modo lucidi, per medium fului . Tibia? funt
illisleuibus villisobfeflae.vtrinquequina; : quarum duse anteriorcs ,brachiafuntforpicata,quibus
cunfta(Cancrimodo)c6pleduntur:reliqu«gracilcs,vngu]bus redisatqueoblongisvallats.tdules
non efie re£te quidem docet Ari iloteles propter alimcnii inopiam.adeo autem parui funt,vt fingu-
h fefquilcrupulum vix pendeant.De hoc fic Oppianus,

o» uiyii '^^i^ (i KsiLp)u\'oi Hoa «z/MTat. Quod ita reddit Lippius,

Errones cancri populis numerantur in iftis. ,

CANCELLVS.

Partim Locuftarii eft>partim etiam teftacei generis cancellus> in quo non minore admirationc

OEAQ^VATItlJIVS tlfi. II. 3^,

dignuj cft,quam eques. Nara quum oblongus fir.ac feorfim nafci folitusj ta,men in vacuis aliorum
cxanguium teftis vitam traducit,modo ha$,modo illas pctcns:atque vbi vnam canfpurcauit,tum ad
aliam fc traffcri. Ncrites enira mgrcditur autTurbinesXxpe etiam Buccinas & Murices,atque adeo
omne gcnos cochlearu.Pomatijc limacis molcm raro cxcedit.per littus graduur in ftcco,fua tcftam
ferens,viuitque multos dies finc aqua.Pedibus vtrinque tcrnis brachiatur villofisrquorum duo an-
teriorcs feu priores brachiis forcipibus bifulcis conftant , quibus cibum ori admou*ct . Crufta dura
pro cutc veftitur ,rubra, nunc cyaneo, nuncca:rulco,nuncfuluo,nuncrubrodiJuta.Duo il-
li pcdes vtrinque,qui brachja fubfequuntur,vnguibus incxtremooblongis & aduncis vallatifunt.
Cirrhos ante quidem duos,rubros,fub oculis(Carabi,modo) gerit : oculos inftar Aftaci elaios, quos
porrigit accontrahit,maculis albis diftinif^os. In fumma, eius fuperior pars,Cancri refert efFigiem,
inferior autem turbinis, quam in cochlearum clauiculis inferit : cum tamen Locuftjccaud* fimilis
fit.TabeJlis enim loricatur duriSjfed obfequiolis-.in quibus vtnnq; veluti pinnas duas habet.Exrrc-
mum vcrocaudaepinnulis tribus,vt &Cancri, prxditumeft. Dentes ofTeos vtCarabushabet ,qui-
bus efcas comminuitCum autem prjcdam venatur,totam anteriorem partem fuo domiiilio exerit,
&tuncfimilis araneis apparet:fed partemcapiti &pedori fuhditam vaftiorequam Araneus ofte-
dit.Aboreccfophagustenui$,vtfilum adftdmachum protenditur. Inteftina eiusbis tantum rcuol-
uuntur:ac qui in eius ftomacho viridis humor fpedabatur,is in inteftinis apparet candidus. Edulis
noneft,fcdeftipfcaliis p!fcibusgratifrimumobfonium,Iulidibus,Ch3nnis,Orphis,Pcrci$,&idgc-
nus faxatilibus. Quamobrem pifcatorcs cancellos plurimum appetunt,quos fuis cochleis nudatos,
ac viuos hamo impofitos,fuis caJamis appendunt, hoc enim modo magnam faxatilium pifcium ca-
pturam faciunt. Quod Oppianus multis verfibus commode expiicat,quo$ hoc loco producere mi-
nimc opus clTc Yidctur.Parua(inquit Galenus)funt animalia^flauocolore^minimis Cancris fimilia>

'^^4 PETRI BSLtOKII Ce)fOMA)fI

^ux nulli coined[ijnt.Horum enim prauum alimentum carnes corrumpit.

KeLfmioY Grxcis^Carcinion & Cancellus Latinis.

B B A <J_T A T I L 1 8 Y $ L I B. I f. $6$

CANCER BIVVIATILIS.

Cancros fiuuiatiles in Creta plurimos vidimus circa Colocaijas,& in Atho Macedonia: monee,
atqueadecin Cilicix riuulis qui non longeablflbdcfluunr.In Gallia nullos vnquamcofpexi.Cru-
di comedi pofTunt.Numerofi circa Romamjigonibus efFoiTa fcrobe,vel etiam trubla capiuntur : ac
diebus quibus carni interdi£lum eft,baioco (qui nofler dimidius cft aifis) ditioribus diuenduntur,
filo appcnfi ac traiedi(vnde Romani F»//if vocant)neduris forcipibus alter alterius tibias amputet,
ac mutuis vulneribus fe conficiant.Amphibios eflc coftatrlongius enim ab aqua fecedunt ; integra
"tamen hebdomadam,atqueinterdum menfem extra aqua degunt . Cacterum vterque Cancer ta ma-
rinus qiiam fluuiatilis eodem cagnomento Romae appellatur Granao vel Gran^o. VterquejCralfitu-
dinem oui gallinacci raro excedit.Fluuiatiles duriorc tefta, rotiidiorcquc &craflriore c6teguntur,vi-
uidioreTque ac delicatiores funt quam marini:Prxterea tibiis afperioribus,& brschiis fortioribus ac
rugofionbus prxdiiifunt.Ambobusforcipes funtmultum crenati:fedmarino frons no vfquequa-
que rotundatur;atque in gyrum crenas habet,quibus fluuiatilis caret.Marinus prxtcrealiuiduLoti
coriicis colorem refert,fluuiatilis ex rufo nigricat.Marino vngues extremam tibiarum articulationc
faciunt Fluuiatiles multas crenas in gyrum circa vngues habent. Proinde etia marini leues funt, dc
longiores tibiashabet.Amboinobliquuferutur, cruftafrsgiliinclufijoculifqjfunt rigentibus.Flu-
uiatiles prxterea m fexu difl^ercntiahabent.Na focminx eperculureflexufubtus ferut Iatiufculu,fub
quo oua per aeftatc excludui^maribus contra anguftu e ft.Hoc aute vnugenerale eft jn Cacrano Sc Lo
cuftario genere,vt dextrii brachiufit illis finiftro forti' ac crenati^.EduIes omni tepore anni funt fiu-
uiatiles Cancri,fed scftate loge meliorcs, pofteaqua duru cortice exuepint. Luna ite plena vberiores,
iilente flaccidi funt.i£lianuSjCacros fluuiatiles etia in Niio reperiri tradit: Cu aute Nilus(inquit) in

5^^ VETRI BELLONII CENOMAKt

agros rcdundat , tum quidem circitcr triginta ante diebus longius ab eo in loca emincntiora Afpi-
des vna ciim foctibus demigrantjquod munus a natura acceperunt,tanti vt flummis,tamque opero*
fi quotannis accclTum ac receiTum non modo non ignorcntjfed ab eius eiiam damno caucre fciant.
Hocidem facere norunt Tefl;udines,Cancri &Crocodili. ProindeCaftorcmDioicoridcsCancrisie
e:cpleretradit:fcd iddefluuialibus intelligioportercneminidubiu efl:.EtcnimCafl;or inripisflu-
minum verfari magis efl; confuetus . Si-

meon Seth^, re^eadmodufluuiatilcs Pa Kotfmoi Tmd/Moq Grxcis,Canccr fluuiatilis Lsatinis>

guros vocat , quos pulmonibus vlccratis Gran^o Romanis ac Venetis.

mcderi.fed veficx noccrefcribit.Auicen-
nas extcnuatis valde conferredicit, hoc
cft , hcdicis, & lenta febre laborantibus:
hos enim humidum, leue.ac modice rc-
frigeras alimentum fuggercreaff"irmat:
prxferiim (ait Galenus) fl in aqua prius
decodi magna ex parte falfuginem in-
natam exuednt.MuIra ex cancris fluuia-
tilibus fiimuntur medicamcta , qua? tum
a Diofcoride, tuma^Gaieno rcccnfentur.

CANCER MARINVS.

Cancer marinus rotundo acfere cir-

KeLfyjiYeg dct>^tCTl 10? Grxcis fCancev Marinus La-

tmiStCaticret Glhis,GraNceol V enetis,Grrf»-

«0 Romani$,Gr«Hcf^<« Ferrarienfibus.

DEAQ^VATILIBVS tlB. IT. J^7

cinnato corpore pracditus eft, anteriori parte crenis cIiuifo,cruftaceo tegminc conucftito:cuiu$ ma-
pnftudinem ad Pagurum, Maiam, Aftacum & Locuftamfacile contuIcris.Maioresenim trium aut
quatuor digitorum latitudinem non cxcedunt.Marinorum color certe manbu^ quidem rubentior,
focminii ex liuidoin cyaneum tcndit.Mares autem foeminas opprimerc videtur, antequam incant,

atque interfediutifTimedimicant, arietummore.
Crura m ventrem rcfiedunt dum incedunt. Ea ve
rohabent bia:fa .vtrinqucin latere quaterna, &
duobrachiaforpicata.Hcpaterubroconftant,gu-
ftuidulciifimo,quod Ariftoteles mutim nomma-
rc videtur:habent porro inteftina multiphcib* cir
rhis obfelfa: mouenturque horum partes folidio-
resaibis mufculis agcntibus , vt in Pagurodocc-
bimus.Tanta eftmarinorum cum fluuiatilibus
cancris affinitas,vt vtrique iimul mixti, vix nifi a
pcritOjdifcernipofTint. Sponte mortuus cancer
prorfusabdicandus eft,diuqueextra aquam viuit.
Vcneti Granceolum (addjfcrimemagni Paguri ,quc
GrrfBo^orrw»» vocat)nominant. Cacros auiem a Pa-
guris ciufdem magnitudinis(cum quibus farpe ab
ichthiopoIi$permifcentur)ipfagIabritieprimum
difcerncre oportet : Paguri prxterea tibias habeni
lnrtas, & brachia grandibus forcipibus vallata.

^6$ rCTRI BEtLONII CBNOMANf

atquc in nfgrum colorem abeuntrin extremo liuent . Cancri omnino glabri funt : quorum anterfof
corporis pars pofteriore latior eft.Ferrarienfes, mares Grancot, faminas Crancell/u vocanr, ac feorflm
diuendunt . Diofcorides Cancros marinos eadem omnia poife qux fluuiatiles, verum ad omnia in-
feriorcs efle fcribit.Cancri marini vel fluaiatiles(inquit Piinius Secundu$)in cibo cx iure allium vi-
ridi cum ficu duplici,maium hydropicum auocant.

InCancrorum marinorumgenere,Venctiw<t:^<<»er.«nominant,MoIecisfimiles : quorum alterum
mirem,alterum foeminaprodunt.Mazanetas.focminas eifc rolunt,Molecos veromares, quos mol-
lcfcere,acvernationemexuereferunt: contra autcm Mazanetasputantpercnnicontegicrufta, &
nufquam dccidere.Molecos quoquc aut molecas aiunt,tum quidem torpelcere,cum cortice cxuun-
tur:quotemporepafta molliores aliqu^ndofenfimus.

p A <; V R V $.

Paguru Galli V» chxhre vel Vn Crape nominat. Grascia vbiqi hodie adhuc vulgo Paguri nomine
cognolcit. Caueautem nepro PaguroPagrumdicas.Eftenim Pagrus,pi{cis fquamofus fuperiore
hbro defcr!ptus,multum aPaguro diuerfus.Pagurum autem huc Normannia rubro vel rufo,que
eius tefta pr« fe fcrt colonr , V» Koujleatt appellant : alii quod co(3:us in paftilh modum pulmentum
ferat.v» Tourrcau, c[uz(i paftillum dicaist- Maffilienfes Carbaffe & ¥agule, VenetiGranciporrHm,nomme
forraiTe compofito , quafl Cancrum Pagurum dicerent . Sunt alii Galh Mediterranei maris incolx,
qui PagtfU nomine a Paguro deriuato proferant . Refpuit Ixues tradus , afperas cautes incolit, quai
aeftus maris in refluxu 8c rcciprocatione iiccas rehnquit . Pagurus, vbi recefTit mare, in arido reli-
du$,ob metura crura conirahit, & torpentis raodb immobilis quiefcit . Crufta eius nouem in gyrii

DEAQ_VATILIBVS LIB. II. $6^

crcnis imbricis modo incifa cft. Adolefcit in caluae humanse magnitudincm,fed non ita orbiculatus

euadit.-cancVis cnim proportionc rcfpondet.Valida crufta intcgitur ac lacui : crura bla:fa, vtrinquc

quatuor habet , villis hirta , ternis articulationibus geniculata , in quibus vngucs acuti oblongique

funt, minime bifidi .Brachia bifulca parte anteriori bmis articulis intercepta , forcipibus crenatis

munita.in extremonigra.quibus quseconftringunt vtedant.etiam duraconfringerepolTuntrnam

in eis durities eft pene oflea. Quarnobrem ichthiopolxcaptos Paguros araeligatos feruant, ne fibi

inuiccm crura abfcindant . Color viuorum multo viuidioreft quam demortuorum. In viuis enim

prse nimia rofei cxhalatione tergora veluti fubnigra apparcnt.Cactera codi (vt aliud omne cancro-

rum gcnus)mutant colorem . Caudam fub thorace reflexam habent , vnde hos caudarum expertcs

ciTe quidam coniiciunt . Branchias vtrinque in latere difpofitas oftendunt, vt reliquum genus lo-

cuftariu, fub tergoris crufta,feyis ordinibus ad tibiarum radices infertas.Multo latiores funt quam

longi,vtexOceanoin pedalcm plerunquelatitudinem abeant . Qu^idam mihi vifus eft in Anglia

decem libras pendcre.In eius ore tot coperics naturae fecreta, tot adftantes appedices, tct pelliculas,

vt coaaus incredibile naturse artificium nccefTe llt fatearis.Muiim (ea autem eft hepar)habet dulcif-

fmiam ,maxima ex partefubrubram , cum infinitis prope apophyfibus ,fiauis,grandi ftomacho

adiacentibu^.rcliqujE partes internse mufculis albis conftant.quibus externs mouetur. Scthu$,Car-

cini appeIIatione,Pagurum inteIIexit,GaIenumfecutus,Ae'iium & Paulum. Salfi fucci effe (minus

tamen quam oftracoderma)& ventrem fifterefcribit.Interlautifl^imos ciboshodie receptus eft, quc

tamen carnis & coaionis durioris Galenus afleuerat Sed id(vt lam in Cancris diau eft)de mufculis

potius quam de Muti(qua potilTimum parte conftai)intelligendum efle puio.

Aa.i.

370 »BTai BELLONir CENOMANI

Hoiyvpeg Grscis^Pagurus Latinis,Carhaffe MaffiUcnGhiis,chahre vel Crapt
Oceano vicinis,Gr<<»c<f orro Venetis.

M A I A.

Maiam,ob fimilitiiclincmquamcum Arancohabet, vuIgusGallicum Jraigae de mer , quaH Ar^l
ncum dicat, nominauit. MaiTiIienfes ab aculeis infinitis, quibus in tergorc more Locuftx horret, &
viilis quibus vndique eft circunfeptus, Vm Sqmnandt^ad peainera,ad quem linum aitenuatur^allu-

D E A (^V A T I L I B V $ t I 8. I I. 37»

dentesVGCant.Veneti ac Genuenfes aYpeculis,in Maiarum corticibus cleganter incIuri5,s;^cfcl3/3,hoc
eftfpcculumdicunt.AliiGrrfW.«velCrf»creo/.«:RomanumvulgusG»v<Bn««,M.Pelagiuseftpifc:s.
Non enini vt Pagurus interfaxa,ncque in ficco, mmufque temporis extra aquam degit. Hoc autem
a Pagurodiffert,quodPaguru$ parte anteriorelatus fir,Maia veropofterioreparteinlatitudinem
fe diffundat , anteriore coardetur , & anguftior fiat , magis eft prxterea orbiculata qua m Pagurus.
Cruraquaternisarticulisinterccptagent,alta&exilia,forcipibusimbecilli$dentata,quibu$prxda

ori apphcat : corpus ilii cfttam grauc.vt adincciTumineptiirima elfe videatur, quamobre in terra
fePniirima,in aquis velociiOma cft.Pedes quoque n6 habet forpicatos.fed vnguibus bencmunitos,
vtroquclaterequaterno$,quini$ articu'li$ intcrccptos. Codaeodcm modo^quo reliquucruftaceum
Penu$,rubet:fed viua aut iiuet,aut virefcit,aut rubore phccniceo afperfa eft ; quam li fupinara con-
fempleris, tria parte antcriore breuia fpecula ab ipfui$ crufta: tcgmine contmuata ccrnes,inter qu:e
practentursdu^Edclitefcunt.-ribia^nohabetleuesvtPaguru^.fcdmuhalcabritieexafpcratas.Maia
foemina,opcrculumlatiufculumhabct,fub quo duoforaminamcmbrana occlufa in ipfi$pofteno-
rum tibiarum radicibu$ collocata apparent . Quatuor prxicrea vtrmque iemicirculis vtitur in na^
iando,a quorum radicibu$ oaoni prodeunt pinnati ramuli, quibu$ hxrent oua in fati$. Interanea
cum Paguro aut Heraclcotico Cancroconueniunt:qus quicunquc diiigentius fpecuian cupiet^ne-
cefle eft cum viuenti$ Mais teftam fupcriorcm detcgcre.Compcriet autem in capitc,atquc adeo orc
ipfodcnte$ extrinfecu$duo$oirco$:inpalatoautcm caruncuiam quaiinguae vicefungitur : prs-
tcrea ante dentes bina denticulata officula , atque in cius ore cauitatem ftatim ante guiam , in qua
•quod rubrum continetur,habet multipiicc$ flexu$:eius vuluam cfle puto. Ex hac enim oua prodire
compertum eft.Subfcquitur cauitas fatis capax, vacua quideea,dum iciunus eft pifcis,vt vei o$ al-
terum,veUius ventriculum eiTedicas^cuietiam dentes adfunt(quemadmodum in Locufta) nurac-

Aa.il.

37t FETRI BELLONII CENOUANI

ro quaternijinciforii, 8i. vnus molaris:a quibusgula incipit, in cuius funitno cpjglottidem manifc-
fte videas. Ea autem ad apophyfcs meatibus committitur adeo exilibus , vt vix appareant.& qucm-
admodum vulua adimpiebat maiorcm partem recelTuum , fic apophyfes vbiquc per cauiiaies im-
mittuntur,tenuibus tamen hgamcniis adftridaj,& maxime mufcuiis. nec eft aliud inteftlnum roa-
niifeftum, quam iliudinquo definunt apophyfes ,excrementi fciiicetreceptacuium. Eftautem li
teres,csterispartibu$ incumbens,ad caudam vlqueprotenfum . Sed & veficam vtrinquc vnam in
ipfaaiuo robuftam,magnam & membranofam cernas :cuius exitus eftpcr eaduo forammaqux
fubopcrimentoiatent. Branchias habetvtrinque fub teftainlateribus numero fenas : qui certa
m^mbrana ab ipfo tegumento diftinguuntur.aquam enim ia ore acceptam per meatus qui ad radi*
ces crurum funt,egerit.

PB A <i_v A r 1 L i n Y t tlB. II.

Uajx GrJCci$,Maia Litinh,lraigne demtr GaIIis,s^«/«rfrf* Maflilicnfibu$,S^fcf J/e
CinutnfihyxsfirMUcellx Romanis.

ili

Aa.iii.

574 PETRl BELZ.ONII CENOMANl

HERACLEOTICVSCANCER.

Complurcs HcracIeoticumCancrum vicIente$,Gallum marinum ea tantum ratfoncvocant,
quodeius brachia videatincriftae Gallimodum tornata efTe. Robuftiffimam cruftamhabet acfpif-
fam. Plurimus in SfciliJBlitore : quaquam & aliquandoad facellum Adriani pontis Romas inforo
pifcario vulgo diuendatur. Cancrorugenera(inquit Plinius)funt Carabi,Aftaci,Mai£e,Paguri, He-
racleotici . Cancrorum (ait Ariftoteles) maximum cft,quas Maias appellant , & quos Heracleoticos
vocant^Q_i£i enim HeracIeoticivocantur,crufta quoquefirmiore muniuntur,vt Maia?:^ oculos ha-
bent paruo diftantes interuallo. Sed crura illis breuiora funt quam Maiis. Heracleotici itaque can-
cridorfo nonfunt afpero vt Maiae,nectamlcrui quam Paguri.-tamen idem eftcruftarum coIor.His
tibis vtrinqucfunt quaterna?, brachia duo admodum firma , binis articulis geniculata.forcipibus
robuftis bifulca , hiipida.Sc bene armata . Horum enim pars fuperior,eIati$ crenis vallsta eft . Ciim
autem Heracleas vrbes viderem adiacentcsIitori,vnam Ponti,alteram Propontidi$,tum quidemfa.
cilemihipcrfuafi ab eis id cancrigenujfuamdcfumpfiiTc nomcnclaturam :nifitu amagnitudme
acroborepotius didum eiTeputes.

DE AQ^VATILIBVS t I B. II.

Hcscx/iiavMf mpJUFOf GrafciSjHeracleoticiu Cancer Latinis,
vulgo Italo Gallo demare.

37J

Aa.iiii.

37^ t>tT«t BELLONII CBNOJlANr

PARVVS CAUCINVS.

Paruum Carcinum aut Cancellum Grxci jMKpcv y^pmoY vocsrunt , Romx Grancittum, Nam ad-
modumexiguus inter pilcicuios reperitur, pcdescxtimoslatiufculos habct, quibus adnatandum
ceu pmnulis aut remis vtitur . Mairilicnfes Gnnam genuina voce nominant . Veneti ac Ferrarienfes
Ma^tttitam- Diifert a Cancro marino nouifTimis tanium pedibus, cjuos habet latos, m quibus vngues
antcrioribus fimiles eiTe conftat.

Pifciculos alioscarcinis aliquo pafliofimiles Romani ruftici frequcnter cumTelinis &Con-
chulis (quas Go»gi/<M vocant) diuendunt : qm taraen Carcinis multo maiores funt : fupini albicant,
proni autemfubcinericii funt , puntfiifqucfrequentibus accandidis in tergore variantur > Ophitas
modo. Nouiillmos pedes in extremolatoshabet.Cancellorum modo,quorum magnitudo poUicc
operiri poteft.tamen viuaces admodumfunt. Eosquocics nautx reperiunt,crudos eduntcum pa-
iie:fed Romse coquuntur:gratiore$ tamen funt crudi, nifi horum copia aluum conturbaret , ac plus
^Equo cieret. Genus iftud nunquam grandefcit.Qu^inos habet pedes, cra{rjorcs,forpica(os,crenatos
ac robuftiirimos,in quibus bina numerantur crura . Singulares digiti quatcrnis conftanl arlicula-
tionibus,ni(i quis omnes compledl-atur : tunc enim fex comperiet. Caudac id quoque rudimcnii iii
cis cft,quod omni Cancrario generi,eodemque modo fubtus rcSeiflitur.

Deteftaduriore contedis. c A P. V.

Teft.Kcis duri$,qux Gratci 09f>ctW(hf,ua. vocarunt,fubftantia intus eft carnea ac mollis .• foris au-
tcm lapidea,quale$funtconchar & oftrea. i^o ingenere turbinatos cxangucs c6numcramu$,quo$

^,ut.ih1, vocant vt etiam binaluios & vniualuibs, Gr-^ci h^^m ^ f^s^^f^^^ vocat. V fiiualuii au-
^m fi^^^^^^ claufiles & referatiles funt,cu;ufmod, funt qu, parte ahera

Wral ra fo uta conftant,vt & concludi polf.nt & aperiri. Eft & in horum pifcium exterions te-
S,t rmaena var^etas : commune tamen ommbus,vt eorum tefta i^

crXud ncrufq^e differunt, ac tenuitate,tum tot.us.tum etilpartis.Ah.s en:m labra tenuxa, ahis
craffa Nonnuli^ diui(i,ftnatiue funt,alul^ues,aln fcabri:Ahi quumb.ms qutdem cc^n-

S valuuhlvtroque tamen latere conuexam habet formam . Teftacea o-- aut .mmo^^^^^^
funt,aut parum omn.no motus adepta:qu. autem mob.ha funt, ea plures P/«« 'f j;.^^^^^^
mobil,a:quanquam vtraque paucis conftent part.bus. Mouentur parte ^'^'2^^^^^^^'^;^^^^
{t\ m aduerfum:cui generi peculiare eft,vt teftx ea pars,qux a capite remotiiTima habetur n antra
aum retorqueatur.Suum autem operculum omn.ateftacea iam ab ortu natur. oft-^i"- f ^^
temhoc,crufta qu^dampr^tenuisaccongen.taquaconc uduureorumcaro, atqueabinm^^^^^

ternis v/ndicatur.Omn.a vel hoc argumento olfadu guftuque pra.d.ta eiTe '^^'^''Xt^'^u^;^
cedantadeasefcas,quarumodoremperfenferint,quarumquelaporeplur.mumobleaatur.C^^^^^

lia- tcftatis omn.bus nefco qu.d meiTe v.deas,vt & cruftat.s, qu^d cord.s ilhs ^"/-o: fed .d^^^^^^^^^
latet. Eft aute .n med.a carne d,[quirendu aut inter partes quae c.bum "^'P^^ ^^^^^J^l^^,^^^
emittunt (i fixa dePuntraut inter par.em dextram & hmftram,fiquidem incedat. Vniuerfum auteiii
eftlrum genus f lantce limde rkpeau grad.entium an.mahum eft:.n ^-/7^ ' ^3" eta
omninoperfpicuaeft. Vnumfaltem ex his genuscochlearum co.reperfp.cuueft :fed an ortus earu
prcoi'um& exploratuhabetur. h. fummafatendutotumhocammalragenus

fnte an:^^al.a'& plamasambiguueire.&velutinambobusc^
waris & f«min* carct,ncc in ahcro generat. vt ammal;nuUum cx fc fru^^um affert modo plant*.

57? PBTRI BEtLONri CENOMANT

fedconfiftunt&generanturex tcrrcna & humida quadamconcretione, celeriqueincremento au.
gentur.Quae tefta inteda funt,tunc optima,cum grauida. Sed quanquam tefta inteda grauida dici-
mus,tamen nuUum eorum vel coitum vel partum videmus: verno tamen tempore atquc autumno
ouorum quxdam rudimcnta habere cernuntur,quo temporccibis gratiorafunt ac delicatiora.CarO'
non aeque omnium cfculenta eft: & excrementum (quod papauer vocant) quibufdam cibo idoncu,
aliis multominus.Omniafalfumcontinentfuccum.quoaIuumquiderairritantjfeda;griu$(inquit
Galenus)ob id concoquuntur.

N A V T ! L V S.

"Nautilum vulgus Ncapolitanum Mufcardinum 8c Mufcarolum nomrnat : quod etiam nomen Of-
mylo communccft . Eius concha tribus fragmcntis conftare vidctur : quorumlatera vtrinqueccu
carms iunda apparent,ea vtplurimiim magnitudine,quam ambx manus ampledi poflunt.latitu-
dine autem quantum pollex cum indice comprehendat . Omnes autem non excedut craifitudinem
membrans pergamena:,ftriifquc in oblongum dudis ad oras crcnis laciniats funt, in formam ro-
tundam abeuntes.foramen autem,per quod Nautilus aiitur atquc exit de concha, magnum eft . £a
fragllis cft,ladiei coloris,lucida,admodum polita,oranino nauis rotundac effigiem refercns.Nauigat
enim per maris fumma , elatus de imo gurgite , efFertque fe tefta inuerfa, vt facilius afcendcre pof-
lit,5c inani fcapha cnauiget,atque vbi inde cmerlit , tum concham inuertit . Casterum Nautili bra-
chiis intcriacct membranula, qualis eft inter planipedum digitos: fed hsc magis cft icnuis, in telae
aranei modum,robufta tamen, qua etiam aura infpirante rclificat. Cirrhis, quos vtrinquc multos
habet, pro gubernaculis vtitur, atque vbi metuit, tum cocham protinus marino humorc opplctam

DE AQ^VATILIBVS tlB. If. 579

demergit.De generationcincrementoquchuiuspifcis nihiladhuc exploratumhabuit Ariftotelcs:
nonautumattamcnhuncexcoiiu gigni, fed vtcsteras conchas prouenire : neque veroan concha
folutusviuerepoflit Nautilus,certumadhuchabuit Ca?terumpfittaciroftrumhabet,fuifquecirrhis
Polypi modo graditur,atque eodem modo acetabulis forber.

Mutianus proditin PropontideConcham fibivifam cfle Acatii modocarinatam, inflexapup-
pc,prora roftrata-Jnhac condi Nauplium animal SepiajfimiIe,ludendifocictate fola ,duobus hoc
fieri generibus.Tranquillo enim ve(9"orem demiirispalmulis ferire vtremisifi veroflatus inuitent,
eafdem in vfum gubernari,porrigi, pandique,concharum finus aurx. Huius voluptatem efle vt fe-
rat,illius vt rcgat:fimulquc eandem defcendere inclufofinu,flud:u haufto tcrritam vifu forte tnfti.

580

PErKI BElLONIt CENOMANI

Ntft/77A0f Gra;ci$,Nautilus vel Nauticus Lztiaii, yiufcarolo Neapolitanis .

DE AQ_yATIX.IBV$ IIB. 11. ^^f

NAVTIIVS ALTER.

SecundamNautilfs conchsc fpcc-em ab Ariftotele traditam eflehancpurojquam noftrfartifices
in magno pretio ad vafa ditioribus abacis accommoda conficienda habere folcnt . Porccllanam ob
id vocant,quddMuricisconchx(de quain BuccinodiiTeremus )formamhabeat.Eam enimetjam
Porcellanam nominat,ex qua antiquis vafa qua: murrhina diccbaniur,ficri foJebant : id enim mihi
coniicerepervoshcebit : quanquam alii a myrrhje ( quam Gracio^Jpfiwvocant )fragrantiadifta
fuifle putent.Murrhinum igitur Nautilum hunc dicere poterimus.HuJus amplituJocum fuperiore
conuenitjfcd paulo magis eft craffus? prior prxterea pedunculorum more ftriatus eft : hic omnino
glaber , parte interna infinita habens interftitia -• vndecunque nitidius, ac mira colorum varietate
fplendens :fubindecircunagcmibusfeinpurpuram candoremquemaculis^ cuius efiPigiem proxi.
me cerncs.

j8t

PETRr BELLONII CENOMANC

Nautilus aItcr,VUlgO Gallico Coquille depourcelefte,ougrolfeccquille

de Kacredeptrle.

\

D i AQ^VATILIBVS tlB. II.

TertiaNautilirpccies ab Ariftotcle prodita.

i1>

384 lETIkl .BEI.LONII CZNOMANI

E C H I N V S.

EcIifnum,GalIicum vulgus a fimilitudine tegminis caftaneaj,vocauit chaflai^nedemer, quodquc
Erinacei terreftris modo in orbem conglobatus & contra^us,vndique aculeis circunualletur.Erina-
ceusetiam di <Suseft:quodnomcn imitati quidam OceaniincoIxHfn//o« <ifmfr appeilarunt:Mafli-
lienfes a dulcedine faporis, Dulcinum V» Do«/?/»,eumque qui magis eft albu s ac pclagius,addito co-
gnomento,Dott/?i»r<i/c.« nominarunt.GenuenfcsZi*;^»», Itali R/ccio»i<«ri«o. Nomen antiquum retinet
in Graecia.Verum Echinorum fpecies defcripturus , Ariftotelicam fecutus authoritarem , ab iis qui
funtedendo,inchoandum ciTeputaui.Nam nigri,minuti,fpinis longis & calycibus exiguisprscdi-
ti,nuliius funt ponderis in popinis.-de quibus fingulatim eft diccndum.

ECHINOMETRA.

Genera Echinorura plura fant(inquit Ariftotcles)quarto de hiftoria animalium.Primum quod
cibo idoneum eftrin quo quse oua appeilant,magna efculentaquefemper confiftunt,tumin maio-
re, tum in minore corpore . NoTm nouelli adhuc , paruiqueplurimis conftant ,& maxime pleni-
lunii$,dicbu'que tepidis redduntur pleniores . Secundum ac tertium Spatagi& Bridi , qux gcncra
pelagia funt, raraque inuentu. Adhxcquae Echinometrasppellatur, magnitudineomnesfiiperat.
Idem quartode natura animalium.Circa Toronem(inquit)cchini nafcuntur candidi,& tefta & fpi-
na,& ouo.augeri forma produdiore quam cxtcri foliti . Spina iis parua,nec rigida,fed obtufa. Ha-
denus ille.PIinius aute.ii ji.Iibro : Ex hisC inquit) Echinometra: appellantur, quorumfpinae

O E A CL V A T I L I B V $ t I B. 1 I. i^S

cahcfsrgnuL.ne^^

ceptos fpicuUscolore ad extrema alb,cant>bas,ad radices l,uentibus,& ex purpureo n,tent,bus.Ho-

rum autem tefta cinerea eft. pugni aut oui anferini magnitudine, rapi modo in vaftuatem extube-

rans-vt quo ant:qu,ores euadant,e8 ma,ores reddantur,parte prona plan^, fupina autem rotunda:.

Pela^J^magtsfunt Echinometr^ .quoM autem rehquis maiores funt, idcoca^teris anteponuntur.

ionguri,s 16gioribus naut^ muha eget ma§is,quam in aliis echin.s-.Siquidem Ecbnometr^ alt,ori

tar|temerg'Lntur.quas,n infuhsmar,s4" tantacra^^^^^^

ad crafr,tud,-nem binorum pugnorum e^tuberauiire viderim;ranufcule quam ahi echmi capi con-

fueuerunt,fed quo maiores funt,codehcatiores exiftimantur.

DEALIISECHrNISEDVLIBVS.

Ab Echinometris,qui echini funt edules,maiores quidem aculeos habent.-crafritieautcm mino-

res funt,Wxque ^randis galim. ouum magnuudine excedunt . Dxuerfa ,iW.is colorum varietas^^&

Watio mult.pkx.Ah. en,momnino n,grUi, aib,,quidam vHrei,ah, ruff,,aut fiaui , ahi gemm^

rum nitore confpicuntunquidam funt cyane.,ahi purpura Iplendent/ub.nde circuir.agent.bus fe

iPn.cuhs micant>bus ad aculeos,fcmt,llx modo.Hos autem pifcatores venantur hoc paao:iManuni

f?rream contolongioreaU.^am,veltr,dentem,cuius incurui fintdcnres.hanc manum Echin.s lub-

• mouent,vt eos ab^mo in fublime attollanr, qu. fu.s promufc.dibus fcfc ,ta ftabihunt, vt plerunquc

^ pifcatores teftam pr,us atterant, qulm .nde incegros u.uellere pofl.nt . Scmper autem crudi ^^^^^

' tur:ouis <inx eius tefts inh*reut,in niodum fteiU radiantibus,ac quinque ordinibus du^.nais, di-

5^6 PETRIBCI.I.ONII CENOMANI

gito vel pane attrjtis atque diuulfis, vtlibcrius abforberi poflint, emudata aqua ac ftercoribus, qui-
bus (vt oftrea) interdum fcatet. Ea autem oua guftui dulcia fentiuntur, ceu Ricini pulpa, quibufda
echinis pallida^aliis flaua,aiiis autem rubentia. Q^uod autem ad eorum anatomicam defcriptionem
attinci:fciendum eft edules echinos in orbem congiobatos,ac fpiculorum ferie armatos elTe.Os par-
te prona, in medio corpore terram verfus inclinatum haberc : in cuius ambitu quina oflkula benc
difpofita dentium oificio fungunturrprona autem parte plani funtjbreuilfimcifque aculeos ac pro-
mufcidesnumerofashabent.Supinarotundiorcm oftenduntteftamperforatam,m qua quidamcft
meatus ad excrementi exitum;quod,vt muribu$,cyhndreum eft.lapidofum ac terreum,quibufdara
veluti fpicuiis intertextum . Promufcides autem Echinorum edulium linguis Cicadarum vel mu-
fcarum fimiles funt,ftellarum & pudendorum marinorum modo,eaTque lam crcbras hab?nt,vt di^
numerari nequeant,quibus vndique circunfepti adha:refcunt;exirorfum auiem non apparent:con-
cidunt enim in feipfos contrai^i.Spinis conftant paulo quam Echinometrx longionbus.

D E M I N O R I E C H I N O.

Genns Echinorum aliud eft(inquit Ariftoteles) minutum, pelagium, fpinis grandibus, longis,
prxdurifque modo pene lapidis,gigni in alto gurgite folitu m^quo nonnuili ad dii^illationes vrinac
vtuntur. Vulgus tumltalicum,tum Gallicum,atqueetiam Grxcum VulH^i^;» vocat,quodperpctuo
i)igrefcat,fordefcat,& guftus ingrati percipiatur.Palfim reperitur:quod aliter Briflis & Spatagis eue
nit ex philofophi fenientia. Hic porro minimus Echin us reliqua gcnera fpinarum longitudine fu-
perat ; neque colorem vt illa varium habet : teftam iugiande maiorem non promit, eftque reliquis
omnibus viuidior. Nam fi fupinum ponas,mox fuas fpinas deprimit, & fe in pronam pariera con-

D E A q_ V A T I L I B V $ I, I B. II. 387

uertit.Plures habet quam alii probofcides.-idcirco citius repit,firmiuTque haeret. Oua no fcrt vt alif,
fed fanguineum quiddam nigrum faniei fimiIe,quo manus cruentat atque inficit.Dentes iiidem in
verticilli modum habet quino$,circulari ordine difpofitos,vt & cxteri,quibus alga$,faxaj& conchy-
liorum teftas arrodit.In interna eius parte multos neruos annexos cerna$:ex quo indigenx coacer-
uatam dentium congcriem ita cum neruis exiccarifinunt, vt annuli vice ad fignandumpancm
vtantur.refert enim quinquefoIium,veIquidpiam limile affabredelineatum. Ventremin quinque
partes diftindtum habent,perinde acfi plures illis ventres eflent membrana quada obdudi. Ab oris
autem verticilloventres illi tefta quoque appenfi adforamen excremtti coeunt, led difiundifunr,
& quafi interueniu hminum difcriminantur . Totidem promufcides habent Echim , quot in teftis
foraminuIispertuifiappareni:funtenim vltrafex millia in quolibetechmo.

Echinum vidimus inrubri marislitore, interfontcs amaros,& vrbemquamvocant f/Tor,pro-
na partepIanum,fuperioregibbum, femipcdemlatum,minus quam alii rotundum, paucioribuA
que,ac minus frcquentibus aculeis aut fpiculis prsduum:cuius os in rerram conuerfum elTet, fupcr
quo excrementorum exitus appareret.

Casterum, vt de omnibus echinis rurfus in genere dicamus, multis verbis ius echinorum Galc-
nus,PauIus,Aetius & Plinius Secundus commendant : quo vocabulo aquam internam efle intelli-
gcndam puto : nam nifi recentes &crudi non funi edendo . Manducandus eft echinus ( inquit Pli-
nius medicus, ex interuallo phreneticis «S:epiIepticis.Aptus eft ftomacho,& vrinam mouet. Mclan-
cholicorum quoquecibus eftidoneus . Diofcorides aurem fcribit, iis, quibusatrabilisftomachura
infeftarefolet,pifces in aquis petrofis degentes,& erinaceos recentes conuenire. Echini marini (in-
quit Ae'tius)exvinomulfo & garo prafumpti ventremleuiterfubducunt . Referunturautemintcr
cdulia modici alimenti. Cibos auerfantibus appcientiam cxcitant, veficam expurgant, vrinani U-

Bb.ii.

588 PETrI BELLONII CENOMANI

xant:quocI & Galenus libro de attenuante vidu,& item Diofcorides confirinant. Fruftra traditutn
eft Echinos fa:uitiam maris pracfagire. Nam quum tam multis probofcidibus muniti fint, a fludiu
minime volutari polfunt^neque fpinas(vt creditum eft)atterimt.Echini cum fpinis fuis contufijCal-
culos fanant.modiis fingulis hemma bibitur,donec profit,& aiias in cibis ad hoc proficiunt.Totum
Echini corpus vftum,cinerem facit extergentis digerentifque facultatis: quo nonnuiii ad excrefce-
tcm in vlcerjbus carncm,& ad fcrdida vicera vtuniur.

STELLAE MARINAE EDVLES.

Stellarum forma(inquit AnftoteIe$)ii$ qucc pinguntur fimilis eft: paruam admodum carncm
intus habet;extra autem funt cailo duricre. De iis aut<;m hic agimus,quarum caro brachiis inclufa
rubra vel iutea edulis eft : quarum permuitas in liiore Epiri tantJe magnitudinis cepimus , vt fcC~
<juipedem iata: efTent, &ad trium digitorumiatitudmemearum brachia exttderentur,nequcgradi
galero integi poilent. Crudis fteliis non idem omnibus color ineft: ali:e enim cxCio colore prxditx
funt,ali2ecinereo,ali£eautem alterius funtcoloris:qucc quidemfupramodumleuicontadu confrin-
guntiir. Sedll coquantar, .Tbeunt incalli duritiem^ScruLrjE cuadunt.Proinde Stellas naturaiifdem
armaturis,hoceft,pronuil'cidibus,mun!L;it,qiJibiJs Pudcndum -ji Erinaceum.Q^nodii a^quoquam
extra aquam obfcruet'jr,omnino immobiies app;;rebut . Sedii eas quifpiam in aquamimmergar,
&fuptnas inftrauerit, tuncpromulcidcs acetabula in extremoplufqu^m quinque millia exerere
cernet,atqueinpronamparicm moueri.Os etiam verfus terram vi£chmiliabent>in medio radio-
rumfltum : & quanquamin gyrum quinque dentes oftendoint , tamen concnyliorumgenera cum
fuis teftis, Telinas,Chamas,Conchuias, Mytulos integioi deuorant . Vaganrui in mari vt Polypijk

DE Aq_VATrLI8V$ tiB. ir. 589

brachia diducefido,nunc ante gradiendo,nunc in orbeni couoluendo, & fu(5u acetabulorum, echi-

nimodojlapidibus adhaerent . Senfu tadus eas

Stella marina edulis.

non vacare comperiet,qui manum ferream
conto infixam adeas attollendasimmerferit.
Ab hacenim contadas pleriiusmoueri &fu-
gam tentare experietur. Superiori radiorum
parte,ideft, fupinafeptenosfpiculorum obtu-
forum ordines in vnoquoque brachio habcnr,
in longitudineautemduos & viginti , quo fit
vttota partefupmahorreat, &quinquecirrhi$
fleiliK modo radientur : conchaTque femel ag-
gre(r«,exugunt.Oppianus, ,

Sic ftruit infidias teftis, fic fubdola
fraudes

Stella marina parat ;fed nulloadiuta
lapilio

"Nititur, & pedibus fcabris difiungit
hiantes.

Bb.iii.

^^O PETRI B2L10NIT CENOMANf

AIIAE STELLAE NON EOVLES.

Sunt & alia multa Stellarum genera : quarum nonnullas vidimus in bracHia duodecim exten-
di,alias in quatuor tantum.Sunt qua^dam quibus tanium tria funt.aliis autem fena, nonullis etiam
odona .-fed hicomniadeiedamentamarina funt.In multis pra?terca cirrhos teretes efTe & oblon-
gos confpicies, in quibus meliusformam Solis,qua pingftur, alTequi putaueri$,quam Stcllar. Aliis
brachia videntur quadrangula , aliis admodum plana : quarum omnium iam ofto fpecies fcorfim
obferuaui . Caue autem ne vocum affinitatedecipiaris : eft enim pifcis nomme Stclla: vulgoaRo-
inanis vocatus .Lopidce limilis degenere Anthiarum :dcquoiamfuperiusegimus, nuUopa^^oad
cxangues has ftellas accedens.Q£amobrem hoc etiam tc diligenter animaduertere cupio.

DE AQ_VATILI8VS IIB. II.

SteUa Solis potius effigiem referens,nonedulis.

391

Bb.iiii.

39t pETai BELtONII CENOMANI

Dc tefla duriore conted:is,biualLiiis,o{lreis,in vado folutismaioribus S: mi-
noribus,8caliisfcopuIisinfixis. c A P. V i.

In teftatorumexanguiunumerobiualues cenfentur, quibus internapars carneaeft, nihil du-
rumhabens,fori$ autem fohda, quale$funiconcha?,oftrea, &idgenu$,gemina teftaconclufa. Bi-
uaiuesigiturconch:E,altera ligata,altera foluta conftant:&,vtconcludi pofTint & aperiri^alia binis
quidem condufa valuulis funtrverum viroquelatereconnexis,vtfunt vngues, quo$ etiam digitos
vocantPliniusjlnconcharum genenbus magna (inquit) ludentis natura? eftvanetas, tot colorum
difFercntiaSjtot figuras planas,concauas,longas,lunaias,dimidio orbec2efas,in orbem circumadias,
indorfum elata$,laeue$,rugatas, denticulata$,ftriatas, vertice muricatim intortas , margineinmu-
cronem emiftas^foris efFufas,intu$ replicata$,iam diftinc^ione virgul2ta$,crinitas, crjfpa$,canalicu-
lat/m,pcftinatim, imbricatim nudatas, cancellafim reiiculatas, m obliquum,in re£tum expanfas,
denfata5,porre£ta$,iinuatas, brcut modo ligatas, toto latere connexas, ad plaufum apta$,atque ad
^uccinam recuruas cernes.

Dctefla duriore contcdisvniualuiis. c A p. v i i.

L E P A S.

Vniualuium etfi vnica tantum videam Lepade ab authoribus defcriptamjtamen filentio prar-
tereudam non duxi.eam quidem,quam cgo in alienoabhocmjri obferuaui.Lepa$ha:c,fiue Patel-
It Gallicum nomen habetapud Deppam,ripud quos vulgu$ Berdinum vccat ; Alibi ccddsBouc,]^ eft,
hirci oculum.Iviairilienfes Lefada^yulguiGrxcum. ittaglidii^ Veneium PcntaUne &. VctaLdt nominat.

Deppanis, ?antalena VenctiSyVe-
taglida vulgo Grico.

D E A Q_ V A t I L I B V S i I B. 1 I. J^J

Multis in vrbibus ad roare fitis folent in magna quantitate videri,in Mediterraneis raro.Nam cum
adoras Oceani Armoricorumvulgus cautes harumadmodum feraces in litore videat, pueriindi-
genarum incuruum ferrum dextra tenentes incautis fupponunt, vt in caniftrum, quod fmillra fc-
runc,melius deturbent.Nam fi Lepadem tetigerint,ea illico faxum tam arde compledtitur.vt inde
amplius dmelli non polTit.Cum autem tantum legerint,quantum ferre poirunr,tum iUi ad vicinos

pagosatque vrbescircunferunt. Smgularitefta,eaque
At;7a^Gra;cis, Patella Latinis,OE«/</e Bo«c Iseui continentur Lepadcs, faxoque hsrentes in dor-
Gallis , Lepada Maflrilienfibus , lierdtn fum extuberant . Et quanuis faxis adhasrendo viuant,

tamen cochlearummoreferperepolTuntreaquequan-
doquereIid^ainpaftuferuntur,<5calio tranfeunt.Ma-
gnitudo patellx tanta eft , quanta extrema oui puta-
minis pars abfciffa cfTe poteft . Color teftarii Iiuet,vel
cinereus eft.Carterum Lepas cornua vtlimaxexe»
rit , & os & caput habet huic perfimile . In imo praj-
terea gcrit quod ouum velpapauer vocatur .Excre-
mentum quoque ab ea parte excernit , qus capiti ad-
uerfa eft.Carnem habetduram &concodu difficilem,
paucique fucci . Elixas Lepades condiraento reddun-
tur gratiores .His etiam quodammodo fimiles funt,
quas (namcongeneres elTe videntur ) Aihen:rus <fo-
^dSiii vocat :eas aii nutrire quidem plurimum , fed
yirus oIere,prauiquefucciefret

^94 PETRI BELLONII CBNOMANr

PATELtAMARISRVBRI.

Rubri maris patella,cautibus vtcsterae adhasrefcit:fcdpraetcrhas tabelli$(qua$ in tcrgore gerit)
corneis numero oftonis,tranfucr{i$ loricx modo contegitur, atque vndccunquc cartilagine obfepta
eft, multis fpinulis horrida, iis perfimiUbu^ qua; in ftelh$ marinis vifuntur , fefquidigitum lata eft,
ternos veroionga.DifFicileafuofcopulo vulgaris Patellar noftra:modo aufertur.Eius caro rubrili-
maci$ colorem ac naturam habetreftiirque coda vt Patella vulgari$.

PATELLA MAIOR.

Maiori$ patella: concha aurificum officinas illuftre$ reddit,apud quos maximi fieri foIct,quam
pellucidam ac perpolitara in tenue$ laminas dilTccant , vt inde clegantifTima vafa incruftcnt. Vni-
ualuia eft,ac quadruplo c£Etcri$ maior , magifquc in latitudincm fe effundit ; quinquc autcm habet
foramina, per quae aquam admittitatquc expellit: vnde hanc Ariftoteli Aporrhaim vocatamfuifle
fufpicor.Eam cnim morc Lepadumfaxi$ adharrere fcribit.Natice$ (inquit quarto de hiftoria) faxis
adhsrefcunt more Patellarii & Aporrhaidum.Thcodoru$ muriccm intcrpretatus cft.

PB AQ.yATILIByS tlB«ll.

Altera Patella maior.

iit

DB 8AX.ANO,$Ey GtANDE MABINA.

Balanos in gcnerc teftaiorum annumcrauit Anftoiclci . Nafcuntur vt Thytya, circan"ma$,ca-

59^ P E T ^ r 'B"E L t O N I t £ E N O M A N r

uernaTqueraxorum ,qu;busmultum adhserent,immobileTquefunt, teftalaeui contefli. Vulgus
Grxcum Calognonesvocu- VeneiiCapuii quo« frequenres funt)Mo«]/o/of,dum fortafTcmytulos dicerc
ftudent : funt enimhis fatis ilmiles . Porro quercinx glandis formamhabent , vnde & Balani Sc
glandes Grxcis acLatinis ditti.Sunt qui Spon iylos Latinis vocari putent . Piinius veroaddiuer-
fa aniraaha vtrunque nomen tranffLrt . Coluraella inter Concharumgenera annumerat . Paulus
concharum genus Condylos fcribit, quos tu fortafle Spondylos dixeris.Athen-«us,A locis, inquit,
fortitifunt difcrimina Balani : quandoquidcm in yfgypto optimigignu:ntur,&fuauifrimi,tenellf,

orique ac ventricuio grati : qui & fjccum 6c alimen-
tum priftantcopiofum . Decoi>um eorum (vt prodit
Xenocrates ) aluum ciet : qui vero faxis non adhaere-
fcunt, acres funtac medicamentofi, magifque aluum
perturbant :atquevrinam rainus concitant .Galenus
.eos m cibo praccipue commendoit , qui eoloci prouc-
niunt,vbi aqus marinae admifcetur fluuiat'lis,fa-
xifque.idh3erct;iinanque(inquit)duIces&habiliore5,
plcriorefquc,copiofumprxbentfuccum,quo&abun-
de nuiriunt,aluumque pern-,oucnt,ori acftomacho
pergrati, teneriorcmque habent carnem, & vrinam
cienr.

Bd!.aMogGrxch, Glans Latinis, C^lo-
^»o»c vulgo Gr;ieco,Mo»j^
folo Venens.

DE A<^VATILIBV$ tlB. II. ^$7

M Y T V L V S.

AdGrxcorum antiquorumBalanu.recentiorumqueCalagnone , ac Venetorum Muflbluplu-
rimum accedit Mytulus qui & Mufculus, Oceano frequentiiTimu; , Vulgo Gallico MouU . Parcius
in Adriatico capitur , Venetis ConchoU nominatur , Romam rarifTime adtertur . Mitylenenfcs Mt-
dirfvocant. Clufiles &rereratilcs habet teftas ,intus ac foris Ia:ues : labra tenuia , corpus oblon-
gumjalrera parte latum , altera turbinatum. Conneduntur Mufculi inter fc,fauificant & acer-
uantur Muricum modo. Nafcuntur morecseparum , vt minores fubinde oriantur iuxta veris ini-
tium,aIgofis & arcnofis locis deguni . Falluntur autem qui duo marinorum Mytulorumgenera
conftituuntreorum nempcalterum fluuiatileeft. Nam/^f vel /uuaJ^,omni\im Grxcorum confen-
fujidemcum MytuIo& Myaco vel mufculo Latinorum eft . Marinus autem villos habetextror-
fum more pinna?,ab ea parte teftx qua fcopulis hasret,per quos alimentum exugit^atque arenulas
& marina deied-amenta attrahit, Hinc fit vt qui mufcuh locis arcnofis crefcunt,aut inter teftas fi-
glinas r!gnuntnr,deterioreseuadant:qui vero algofis tra£iibusnufriuntur,rneliores acmultogra-
lioresfintjvbi multadulcis aquamarin» permifcetur . Mytulicancrupinnse modoin concha nu-
triunt,orbicuIarcm,paruum, fuisfc membris abfoIutum,vt & incedat, & alatur, & ouaexdudat,
grandilente multo maiora accrafTiora .Humi accubant Mytuli , cum tamen Glandes fiueMuflbli
adhasrendopcnueant. Galenus vndecimode medicamentorumfscultatihus,capitede Vipera, My-
luloru viies exponit:D:ofcorides Poiicos laudat.PIinius Mytulorum iufculum sluii & vefica exi-
nanire tradit,interanca diftringere, omnia adaperire, renes purgare/anguine adipemq; minuerc

J58

PETRt BELLONir CENOMANI

vtili^muniKydropicis medi^anientum^ mulierum purgationibus, morbo regio atquearticulari,

/ idcra fcJli$,pulmonis,iocinen$ jfplcnifque vitiis

MtJJ^GrajciSjMytuIus Latinis, MouUs Gal- ac rheumatifmis prodeile ait : fauces tamcn vexa-

lis,Mtdta vulgo Gra:corum,Co«cfeo/e re , vocefque obtunderc:fed Sc vlcera qux ferpunt,

Venetis. item carcinomata perfanare . Caueto autem ne pro

mytulo,mure marinii (qui Grxcis /tTf SaAarf/of di-
citur) accipias. Efbenim pifcis mediocris magnitu«
diniSjCretenlibus familiaris, interfanguinepracdi-
tos connumerandus.

MYTVIVS FLVVIATItrs.

Fluuiatiles Mytulos Infubrcs Squio\ole vocant,Marinis alioqui flmiles, nili magnitudine differ-
rentj&fubrc^i apparerent,atque humi pinn^ modoinfigerentur.Sedc non mutant . Grandihiatu
fuas teftas pandunt , quas referatiles clufiiefque habent , tenues, intus glabras, pidorum coloribus
accommodatiffimas. Guiius ingrati percipiu ntur , ex (\\iojM)iqvjuvciS^q ab Aihenaco vocariputan'
tur,acfi Mytulos caninos dicat.Gallis Moules dejtuc dici confueueruni.

PINNA ET PERNA.

Pinnarum alteram minorem,aItefamautemmaioremagnofcimu$.Minorbonitatcprscf1:at:

D E A Q_r ATILIBVS tlB. II. 599

.Vtraque
claturam in Grxciaretinent , antiq

Concharumgcnerisfunt .Vtraqueduabusgrandibus patulis conchis conftat. Vulgarcm nomen-

tiquar fere perfimilem : quje quod bylTum , vel fericum lana? con-

fimiIegerunt,Genuenribus/7«w»i«/<in*appcllantur,Mafrilienribus N<«crf, Venetis A/f«r<e Sed&muita
quoque conchylia eodem hoc nomine appellare folent. Raro Venetiis confpiciuniur, Romae mul-
torarius.nunquam Lutetix.cum tamen alibi nauta: Iintres plenos in forumpifcarium(vrbiura
Grxcarumpotifrimum)aduchantacdiuendant. Ambseteftae iniusargentea terfitudinercfplendet;
minor foris magis albicat , intus autem ad casruleum accedit . Csterum qui pinnam nunquam vi-
derit,Mytulum pedem longum & femipedem latum fibi confingat oportet.Pinna enim eodem cir-
cino quo Mytulus(quam McuUm vocamus) tornata eft:atque eiufdem coloris teftam habet . Minor
itaque mollibus in gyrum fpiculis obtufis hirta eft,valua'fque continuocardine toto latere annexas
claudit ac referat, qua inquam parte planior effe conftat. Qua autem parte CeCc in latum expandit,
eadem bylTum^id eft laneum villum(mytuli modo)continet:quem ternis digitis longiorem exerit.
Eft autem veluticapillametum quoddamcoaceruatum,praedurum,ac nigrum.quodlapillis afFigi-
tur,limumque ac fpurcitias inde ad ftomachum attrahit.Nam cum Pinna longa fit,& fubreda ftet,
turbinatiorem partem fuffixam habet: latiorem autem furfum ex aqua attollit, prsccipuamque in-
ternae partis humo propinquiorem oftendit. Nam 8c maior Pin nx capacitas in fublime attollitur:
in qua etiam plerunquetres pinnoteres videas, aliquandoduas, vtplurimum vnam.Fruftra cre-
ditum eft Pinnam piiciculis ali , morfuque a Pinnophylace admoneri , concludere concha$,& in-
tus pifces exanimari. Qu^odfiquidem verumeffetjoporteret omnibus intusineiTe Pinnophylace,
fcd deccm aperie$,3ntequam vnum Pinnophylacem comitem reperias. Ciim itaque iis, quas dixi,
rebusnutriatur,indigenaj quoties Pinna$incoquunt,ftomachumindeauferunt,quodnon quidem
in crudisjfed iam codi$ Corcyrenfesefficiunt : multis nanquc modis edi poflunt.Sunt cnim qui in

^OO PETRI BELtONII CEKOMAKI

teftamodico piperc & butyro additoruppofitis prunis incoquant, quem egotiiodum meliorem
elTe puto. ex nanque,qucE ex iure incoqu untur, guftui no ita placent. Pinna raro femipedalem ex-
cedit longitudinem . Neruos habet,quos nonnulli (vt Plinius m Perna) fphodylos vocant, quibus
vtraquevaluafoluiturac contrahitur . Genus hoc Venetiis non vifltuntamen in Propontidelate-
ra eius finus,qui Nicomediam fertur,qua terram pertingunt, pinnarumfrequentia cnfpa apparet.

n/WGrxcis^PinnaLatinis^Lrfwrf /'(■»«<< Genuenfibus,N.tcr<rMairiIienfibus,A/f«ntVenetis.

OE A(^VATILlByS LIB. II. 4OI

PERNA SEV MAIOR PIKNA.

Maior Pinna pelagia efl-,rugis profundi $ caret : duriore crufta contegitur,bipedaIi$ facpifnmc
inueniturrpinnophylacem vt mmor alit:vltgmofo ac paluftri tradiu nafcitur, profundiore gurgite
jmmergitur:multiim ingratifaporis.Siant Pinna velutfuillo crurelongo in arcna defixac,hjanie'f-
que pcdali no mmus fpatio : intus illis pro fpondylo grandis caro cft : amba: cum fubre^ftas in terra
defixsE funt,pabulum per eas feta$(quas AriftotelcsbyflTum vocat) alliciunt. Sua fede non dimoue-
tur quin pereantmifi itcrum eodem ftatu, humi defigatur. Nam ciim cis natura harc infit, vt re^as
ftare,& per villos arenulam attrahere ncceire fit,iacentes viuere non poffunt. Cufpidata valuarum
pars quinque digitorum profunditate humi dcfixa, reliquucorpus ereftarium infublime fuftmet:
non quod radices ibi habcat:na vndique continua eft, nullo foramine hiulca, nec m rimam aliqua
dehifces.Parsautequxaterraeminet,inIatitudineprotefaeft,atqj infuperficie rotudatur: quead-
modum fi ab vtroque latere femicircularc lineam fecueri$,reliquu triangulu,ab ima parte in acutti
tcndcntc efficies.Labra funt illis in gyru tenuia,duabu$gradibus patula conchis, inius pellucidis,
foris fcabris.AriftotcIe$ quinto de hiftoria,tradit hanc cuftode aliquem cotinere, multifq; accidere,
vt plures feciictiam tales comitcs habeat. Theophraftus libello degemmis no quidc Pinna marga-
ritas proferre ait,fed concha aliam Pinna: fimilc.Libro irem (ecundo capite : ^.dc Pinnophylace &
pinna:Et animat«(inquit) quxda non nifi in animalibus pofTunt creari, ceu qux in conchis nafcii-
tur. Verum eorii obfcura cft origo.Porro vel in aniraalium genere permulta eiufmodi facere natu-
ravidetur,vt aliis alia adgcnerationemfalutemuc vtiliafint.PauIopoftjNequecnim vitafortafTe
conchis pofritfcruari,nifiopcraCancri. Oppianus,

Cc.i.

40: PETRI BELLONII CENOUANI

Mufcofos interfcopulos,caute'fquc profundas
Pinna coIit:duro tegitur fub tegmine tedx.
Paulopoft de Pinnophylace,

Communemque domum,fimul & communia ic^a
Cancerhabet^Pinnampafcit^pinnamquetuetur;
Hiuc Pinna; cuftos fertur cognomine Graio.

MARGARITIFERAE CONCH AE.

Aihcnajus author eft,Concham apud Indos Berherim Sc Bertfriow,Androfthenis teftimonio,ab in-
digcnis vocari.ex qua margaritx vellatur. cuius forma Pedunculofimilis eft,fed nequcftriata eft
vtPe(!iunculus,nequeita afpera^vnicamquc tantum auriculam habet.Chares Mityknius ftmilem
oftrea; concham eiTeprodit, fed oblongam & craiTamjCarne intus ampla & odorata . Pliniusfecun-
dus Cochlearum margaritiferarum genera multa eiTe tradit:Cuius nota? funt Pcntadad^yli,Me-
licembaics, Echmophors , & permultse aliae. In fumma , dubium non eft multas conchas Marga-
ritiferas elTc, multoquidem magis, quam vulgares noftrasofireas acMytu!o$,qui quumhisetiam
abundent, co minus mirandum eft ,ctiam minimas exterarum nationum conchas longe ditio-
ribus margaritis referias elTe: id cnimde quibufdam conchis^quod denonnuUis flumimbus auri^
feris dicere polTumus.

TELLINAE MINORES,C^VAE BASILICAE ET REGI AE.

Concharum oranium minima Telltna Venetis , Romanis Tellina regia , Gallis fW vocatur.

TiM/vuGrxcis , Telline regia Latinis,
Calcinclli Anconitanis,F/jo« Gailis,
cfoiWeincolis Lcfbi,Tellinx
Venciis & Romanis.

DE AQ^VATILTBVS LTB. II. 4OJ

Hanc non agnofcit Lutctia : Raroetiam a Mairilienflbus vifitunLcrbi incolac chlrtadei vocant. Ru-
flici Romani infaccispervrbcm Tellinascircunferunt,qua$ modioiis diucndunt. Cumcnim cxi-
guo corpore conftent, nec facilc aperiantur , guftuique gratae iin t, mirum in modum ob id expeti,
bellarioruniquelocoalTumifolcntrquarum tenuiores atqueexiliores, baiii;cas,hoceft, regias ap-

pellant.Ichthiopolx Veneti aqua marina demerlas in ia-

gunculis adferuant. Anconirani Calctnellos nominare ma-

lunt, idque ad dilcrimcn altcrius conchx quse ab iis chaU

cene appellatur. Cstcrum iaeuis cft Tcllinarum tefta, can-

dida,ncquaquam ftriata,crenulis tenuiffimis denticulata,

in longitudmem diffufa & angufta,mediccriter fortis, &

quodammodo tcres : locis arcnofis & litoribus frequenii

fluduuimpetuagitatis repcriri, accumcxieris fuigenc-

risde faporis principatu contcndere folet. Diofcorides,

Galenus ac Paulus Tellinarum decoftum , laeuem ac lu-

brica aluiifacercprodidcrur.Eftauteearumcaromollior,

quam reliquarum conchularum. Harum qux paulo pJus

, • rt j cxtraaquammanferunt,teftaspanderc,hiantefquc are-

flulas cxcipcre loIent,de quibus Romani merito plurimiim conquerutur. Quamobrem mulio mc-
Iiores funt m vrbibu$,qua: man alluuntur,vt Venetiis & lauu*.

C H A M AE.

Chamarum alia? quidem lafucs,ali« afper« ; illarum maior quidcm numcru$,haru vcr^ vnurxi

Cc.ii.

404 FETRI BELLONII CENOMANI

tantum genus.Inquibus nominandis vulgus Gallicum cumltalicoconuenit.Siquidem noflri ma"
iores Chama des TUmmes, mmores vero des F/<«»j»>f»«nominant,quod cumiurcincodx, non fecus
ac piper fauces & os inflamare foleant. Italicum vulgus maiores Chamas I'euera{<tf,qua{i pjperatas,
nominat : minores vero ?cueronos, quod piper haud tantopere redoleat. Harum enim e mari rccens
aduediarum carnem quicunquepaulo iiberalius deguftauerit , quendam faporem in eis gratum,
fedgulamprouocantcm acpiperredolente comperict. Chamarum (inquitiilianus) quxdamin
litoribus difpcrfoeiacent , nonnulla^algajfubiiciuntur : aliainlimodelitefcunt, quardam in faxis
ftabulantur.Sed & harum rurfus nonnulls nigerrimse funt,aIiaE argentei coiori$,aliaj afperse,aiia:
Ixues. Hs quidcm digitorumcompreiruconfringuntur,iIlce verovel a:gerrimefaxocontcruntur.
Porro inter Chamarum genera(inquit Plinius)funt tracheas laeues, pcIorides,& glycimerides. Ca?-
terum quae Chama Latinis dicitur , eadem Italis Cappa, Gallis autcni Coquille appellatur . Alias aute
his congeneres Jtali addito cognomento Cappas fandas, C«^/7fro^o/rfi,cappas longas, & huiufraodi
vocabulis nominant: Dc quibus nunc eft feorlira differendum.

PIPBRATA CHAMA.

Chamam piperatam Veneti Beuera^M vel Teuera^.ii vocant ad difcrimcn maiorum,quajB/«ertf»o*
appellant,paluftre eft cocharum gcnus in cocno degens quod Anconitani & Rauennates Chalenam
vel Chalcenam nomine a Chamula detorto vocitani.Bi»ero»i autem dicuntur,vel quod ob piperis fa-
poremfltimexcitent, vclquodillx perpetuo bibant,neque diu ilneaqua fcruaripo{finr,atque in
forum aIIataE,& aquse immerfr,geminam atque oblongam cxerant Iigulam,vt cochlca: modoper-
petuoliuemes moucri percipiantur.Supra modum fragiles habent iefta$,Ixue$ ac compreiTas, non

4oy

noniun-

r*^4,Chalcne vel Chalcene,

Chalcincila vel Chalce-

ra Anconitanis Sc Ra-

uennattbus.

DE A<^VATILIBVS tlB. !T.

autem vtaliae conchsc orbiculares : verum vfqueadcotenucs,vt tranfpareant.Cardinibus

guntur inuiccm infarftisjfcd neruojVt oftrca.Labra non habent
Piperata Chama Latini$,Veneti$ crenata,fed la:uia,magifquein roiunditatis ambitum circinna-
Jituera\a,vel Biutromtt,v€lVeue' tur^quam Tellin«.

CHAMA LAEVIS.

Omniumconcharumalbiirimacfunt,qua$ChamxIcias Grx-
ci vocaucrut.-GalladxauteCvt reor)Ariftotcli dicutur.Tanta ma-
gnitudine adipifcutur in Oceano.,vt quaternorudigitorulatitu-
dine.fenorum aute longitudine exuperet. qux res multo perfpi
caciusinnotefcct exiis quia Diuorii lacobi aut Michaclis per-
foluiis votis redciitcsjteftas ea qua dixi magnitudinc de fuis pi-
leis appedunt . Frequetius Romx, quam in quauis alia vrbe di-
ueduntur cum Tellinisac Pe^inibus : Magnitudinequideiu-
gladJs,corporc fcrc orbiculari,glabro,fragili, pellucido,rotudo,
labrisactefta tenuibu$,lxuibu$,non aute dcticulatis Facileaca
lido tagunturrquamobre moxhiates fua labra pandiit:quo fit vt parum diu abfint a mari quin c.xa
nimttur,lxuique illifu fragantur:fua quoquc aquam facile amittut, multafquc arcnulas recipiut.a

;l J^J -I..: J.fr.--:i« ~^<r.,... ,..,1^1 ..^r_..i';»....c.>J .^^^^^^^ ». „ Ju.._ .,: nr^i?;.,;, y.-,»i «/%fl-_

iias 111 vaic auuil upviciu iiuiiici icrii,t^uuu v ciit«i pibi uk^uc iai.iui,vi iiiiiiua

areni$c6fpurcentur,autdetcriorc$ cuadat.Ae^tius Diofcoride acGaIcnufccutu$,ChamuIa$ vocauit:

Cc.iii.

40^ PETRI BKLLONII CENOMANI

Chamarum( inquitDiofcorides ) conchularumque exigua aquadeco(n-arumiuj,a!uumciet;qu3E
tamen appellatio noii minus patet,quam oftrcorum . Omnia cnmi tefta c6te(f>a comprehcndit:
qumetiam pro tcftaipfa nonnunquam accipitur.Conchylia PJinius medicus lib.j.cap.i.appellat:
Nihil(inquit)ex eis quod pingue eft fumant,vt Idces, Ped-me?,& conchylia. Ae'tius lii;.2, Marino-
rum(mquit) ermaceorum & conchuIarum,vetuftorumquegallorum iura ventremdeiiciunt.Porro
Conchylia quadam Herodotus in montibus iigypii nafci ac procreari iradit.

CHAMA TAACHfA.

Xa^fiTfoL-^McL Grscis,Chame
sfpera Latinis.

Chama trachea,valuas eodcm modo quo Ixuis tornatas ha-
bet , eftque rotunditate pene orbiculari conftrufta:hoc tamcn
intcrfedificruntjquod illa Ixui quidem iefta,hxc vero,afpera
c]audarur,pedinjs njodc ftri£ta:fcd Peden reftas habet ftrias,
jlla verotranfuerfas,crebras & profundas.Dura eft adraodum
chamarum afperiorum tefta ,ficum Ixuibus confcratur. Ea
cnim nonifi validoiftu perfringi poreft, cum tamen alioru.m
fcreomnium lauium dcbili digiiorum comprefru aperiripof-
fit Chamaprxicrca trachea in arcna circalitora reperitur:ex-
tremas cnim iniunas ob leftam duriorem mmus reformidat.
Labra haudquaquam in gyrum (vt Pe^en) denticulata,fed
Mytulorum more Utuia habet , moueturque vi lim.TX, vi eiu$
cocham nonnunquamprcrimdius f«burrantcm confpcxeri-

I

DE AQ^VATILIBVS tlB. IT. 407

mus . fortibus nanque fpondylis conftat , quibus teftas mouendo etiam per arenam lumbrfcorum
moreconfcendit.Q^amobrem Ice{lu$-carnemeiu$duriufculam,malifucci,parumnutrire, facilc
cxccrni,marifque faifuginem referre pronuntiauit. Diphilus autem ftomacho gratam eiTe tradidit;
cuius cgo fenteniia: cxpertus facile aftipulor.

C H A M AE PE£.OUIDES.

Regias autbafilicas Chamas Galli ?elourcles,zd Pcloridarum voccm acccdentes dixerunt. Mafli-
lia c/o«<//.«,V"cneti B««ero»of vcl P/«fro«o/,Genuenfe$ Ar/e//^,Hifpani Arj»»7/^, Anconiiani, Rauenna-

tes & Ariminenfes Potiera\os, quafi pauperculos nommant.quod illic

n«Aa>2}f Gra:cis ac Latinis, nimium popuIari$,pauperibu'fqueofferrifoIitaftt.A lutoautcm,m

cloniffx MairilijCjGenuoe quotum manibu$,tum retibus eucrruntur,nomen haber: piIo$ cnini

Ar/e//rf,Hifpani$
hrmilli*.

lutum cft. Alii dida$ a PeloromonteCilicia: volunt. Diffcruntau-
tem aCalcinellis, quod turbinatiori & grandiori corpore conftent.
Calcinellx enim (qux & ^euera^e dicuntur) comprelTiore funt forma,
tefta tranflucida,ac multo quam Chamelcios teneriores.Media autem
cftinter afperam&lsuem conftitutioneacnatura.Non enfm itahor
ret vt afper3,nequeita glabrefcit vt la;ui$:albo prstcrea ac fuluo em-
blemate diftinguitur: vnde Caparo>oLim dici puto,quod ex rubro fub-
fulua flt.Eius autemcarodurior eft,quam Ixuium Tellinarum& Pc
uerazarum . EmoIIire aluum traditur. Sed & Diphilus copiofum,bo-
numquc fuccum gigncrc tradit, Si ftomacho gratu, nec facik excerni.

Cc.iiii.

4o8

PETKI BBIIONII CENOMA.NI

CHAMA NIGRA.

Eft Sc alia laeuis CKama a cartcris hoc diftan$,quod cum lacuis fjt, tamen & robore tefta? cu a(pe-
ra facile certare poteft.ClonilTa quidem maior cft, & plerunque nigricat. Cardinibus quoque,qui-

bus valuas coniunftas habct,a prsedi^is eiiam difFeri.
Chama Glycimeris. Praeterea non ita vtpnmalxuis in rotunditatem tur-

binatur , nec vt Peloris plana eft. Crenas haud ita pro-
fundas in labris habet . Q£um autem ^^lianus in Cha-
mis quafdam cfTc nigras, ac reliqua gencra aiba efle
protulit , hancque vnicam pro maiorc teftx parte ni-
gricare vidcam , facile mihifuit coniicere,hanc jllia-
niChamamefle, ac fortaffis antiquorum Glycimeri-
dem.Nam& Peloride maior cft &<lulcior :nequepi-
perato guftu pcrcipitur.

PECTENAVKITVS.

In concharum gcnere folum Pcdinem altera parle planum agnofcimus.a cuius parte fuperio-
re tefta tumida , binis vt plurimum. auriculis inflgnita , cmcrgit : atque iia ftriata quemadmoduin

OEAQ_VATItIBVJ 118. II. 4O9

teftudines rugi$ imbricataf,qux Kichia dicuntur. Pe^ines intcr biualuium genera, poft Pinnam,

maioribusconchis praditirunt, quv$
VeSten auritus. habent fcabras , refcratiles & clufiics,

nulliscardinibus pyxidatim infar<&is
coiun^as, fed neruo tatum nigro vi in
oftreisvidem^obfirmatas. Parte plana
tanquam prona folo accubant ; fupina
enim tumida:aure$ vtrinque habet,per
quas exererc lin^uam Ariftoteles tra-
dit. Sunt tame interhos nonnuUi vni-
ca tantu aure prarditi. Proinde dehifce-
tjbus,fi digitum in nma admoueris,ita
fc comprimunt , quaii cernere videan-
tur.Dehorum autcmmotufic habet
Ariftoteles quarto dehiftoria anima-
Iium,Concharum ( inquit) aliaj fe mo-
ucnt vt Pcftmes: quos etia volare non-
nulli aiunt . Qu_od Ariftoielis di£tum
intelligendumeft,quum de ferramen-
to quo capiuntur pedines,(xpe exiliuc:
quem moium non quidcm greflum

4lO PETRI BELlONir CENOMANT

non inceffum, non etiam natatum , fed impulfum quendam efle dixcris . Pe^tcn enim cum prxtet
aliorum normam partem habeat pronam ac fupinam, mirum efle non debet,fi tantum poteft vt de
ferramento exiliat.Hunc enim in vafe aqua referto obferuare poteris eodem modo quoChamaruni
generafemuitumcxtra tefl:am exerereac moueri . Suntedendo Pedines, fednontamgrati,quaifn
Pe£tunculi,neque itafrequentes.-raro enim capiuntur. Purgatur vefica, inquit Plinius, Pedinum
cibo : fubrubra conftant carnc, in agro Tarentino laudatiflirai, 3c grandiores, qui Auriii Pedines
appellantur:vnde Horatius,

Pedinibus patulis iadat fe moilc Tarentum.
CsEterum in Pedinibus ac Pedunculis cancri enafcuntur rotundi , quanuis vtrinquc pedibus for-
picatisjmollique cartilagineconte^li . Heradeoticos autcmmultomagis quam marmos , vulga-
reslaudarefolent.

PECTVNCVIVJ.

Pcdunculos Parifienfes & Rothomagenfes Vttoncles vci u^tnnons appellarc confueucrunt. A Pc-
Orinibus hoc diifident.quod parui fmt, & vtranque concham,Chama: modo,tumidam ac concauam
habeant.ftriis redis afperam.Sed aChamis tracheis hoc etiam difcrepant,quod Chamx tranfuerfas
lineas.Pcftines autcm labra in gyrum crenata oftendant, Sunt qui fandi lacobi conchylia rocent.
Anglicum vulgus Coc/?/«vocat:Romani ruftici,quiChamas lacucs &TelIinas exmariin forumpj
fcariumadferunt, eos quoqucadmcnfuramTellinarum mododiuendunt, quos&ConchuIse no-
minevocantjfedGoBgo/rfwpronuntiarcmalunt. Cibisplurimum cxpctumur. Quamobrera eos in-
tcr alimenta recenfuerunt Medici.Subalbida carnc conftant,guftui pergrata,quam Grxcura vulgus

D E A Q^ y A T I L I B V S t I B. I T. 411

cf udam etiam e(iit. C. Pliniusmedicus Pedunculosiisdabat, quibusdecalore nimio ftomachus
laboraret:quos lamen inter pifces durjc carnis multis locis recenfet.Hoc autcm prceftantiores cen-

fentur, quo maiores funt , teftaque magis con-

K7i/5Gra;cij,Pe£tuncuIus Latinis, Petoncles

Gallis quibufdam,Hrf«»o»iRothoma-

gefibus & Parifiefibus.aliis fan-

ili lacobi conchylia.

caua , & colore nigriore : jeftate quidem opti-
mi, quo maxime tempore augeri,pIeniorefque
fieri, pro lunari poteftate folent . Witylenenfes
cxteris pra?ftant, & magnitudine, 6< fucci pro-
bitate. Numerofos fert Pontus, fed exiles. Ali-
mentum autemvberiuscorpori exhibet,quam
Chams;fedfuccum deteriorem procrearc tra-
duntur , & qui non tam facilem aluum fa-
ciat. Conco<3:ionem tamen promptiorem ad-
mittunt,quam oftrea , vrinam cicnt : & ea qux
circaveficam funt vlccra veIfordida,iuuant,
eiiam fi efcaram cotraxerint . Pedunculi om-
nes facilius concoquuntur,ftomachoque Sc ve-
trimagis gratifunt,(i cumino &pipere con-
diantur.Sunt tamenex iis quidam ,quorum
conchasin fuperiori parte horrent , iifdemque
quo prxdidi canahbus ftriantur, quos fane c6-
gcneres efi!eputo.

4lt »ETRt BELLONII CBNOMANl

DACTVLVS SEVVNGVIS

nias &fc£mina.

Dadylos alii Donacas,aIii Aulos vocant.Horum duo genera rcperiuntur,ma$ & faniina. An*
glicum vulgus ?itot vocat,quo vt & Neuftrii in pifcatione tanium vtitur. Venetiis tamen funt edu-
Ies,& cum conchis longis plerunque diuendi folent. Vitam focmina: in arena traducunt, mares in
eo lapidis genere quem Glaftrum vocant,nec vnquam alibi vifuntur.qui etiam nonnunqua oblogi
cfle folent . Auidiflmie hunc appetunt reliqui pifces . Quamobrem natura munitiiTimo vallo eum
occuItauit,vt inde nifi valido ligonis mucrore aut pala ferrea efFodi aut auelli poffit: vnde Oceani
pifcatores in receflu maris, palisadiddedicatis vtuntur . VcnetiCappaslongas nominant.Mares
auiem valuas vtrinque clufiles ac referatiies(facminis modo)longa$, fed craiTiorcs habeni, duabus
extremitatibus deteftas,ex vno tantum latere connexas.Promufcidem ex conchis exeruni, duram,
craflam,& ferecartilagincam,quaterram arrodunt:quam(dum timent)inconcham retrahunt.por
ro iidem valuas interna parteglabras,foris virgata$,& multa fcabritic horretcs, ca longitudine qua
facminar,gerunt:acparteameriorequapromufcidemexerunt , apophyfibus ex conchaeminen-
tibu$,feu aculcis ordinedeinccps difpofitis horrent. Faminx finuofamea parteconcham habcnt,
& foramen amplumrpofteriore autcm (qua concha: cardinibus feu neruis inuiccm fulciuntur) ali-
quid gerunt,muliebri pudedo fimilc.Multam arenam dcglutiunt;quamobre nifi ab ea bene rcpur-
gatx vix edi pofluni. Porro da£^yli,etiam Solenes a Latinis dicutur.Galli des Coujleaux, quod cul-
iri manubrium referant,Cappa£long5t ItaIi$,Concha:Iongx Plinio . Harum duo etiam difcriraina
vul^o Vcncto agnofcuntur,quorum altcrum Caj^a daferroiihcrum Ca^n da dto vcl da deao (quod ex

D B A q_V A T I 1. r B V S I I B. I .T. 41J

fua theca folo digito fine ferro eximi poffit) cognominat. Solenes enim faminar reftar itt arcna fta-
re folent.cumque omnla filent,furfum c profundilTimo foraminc emerguntrin quod (ftrepitum au
dientes)protinus fcfe abduntrvnde nifi pala fcrrea in tranfuerfum fuppofita, ac profundiffime im-
pada auelli pofTunt.Id cft quod Pliniu$(AriftoteIem fecutu$)intcllexit,Solene$ fugere admoto fer-
ramento.Subtrahuni enim fcfe infcrius,& fubfidunt ad ima.Vngucs ex hoc diSti funt, quod ad fi-
militudincm vnguium Iseucs fint. Aules vero, quod binis quidcm coclufi valuulis vno tantum la-
tcrc conuexis,tercti tamen & fiftulx modo oblongis, intufquc concaui$,fpe(3cntur. Donaccs quo-
quc quod arundmis modo vacuum intra fe fpatium obtineant . Famina ergo a mare hoc dif-
fert,quod conchis includatur albi$,glabris ,fragilibu$ , nullam habentibus partem qusprona
aut fupina dici polirit.Caeterum omnibus hoc proprium eft,quod iufculo incoftscjid craffiuiculum
reddantrcopiofiimque, fcdgIutinofum& malumfuccumprocrcarctraduntur . Verum quogran-
diore$,eo prarftantioresfunt,vige'ntquemaximeafftate.Hi$quinquc vocibu$,Aulo,Daftylo,Sole-
na,Donace & Concha longa Plinius feorfim ad hunc pifcem fignificandum vtitur.

4'4

PETRr BELLOKII CENOMAKI

Donax llue dadylus mas.

Donax focmina,C4p(< da detto Vcneiis.

Hl

» E A q_V ATILIBVS L 1 B. I!. 41J

Debiualuiistefladuriore contcdis. c A l>. v i i r-

Biualuium tcfta duriore contedorum niaior pars Oftres vel Oftrea Laiinis , Gallis des huijiret
vcl Of]?re^,Ma{rilienfibusHojf/ej,ItaIi$ oyfre-^f appellantur.Multorum funt generu,tum ipfo operculo
nonnuliis afperioreac magiifcabro , tum ctiamipfa magnitudineinter fediffidentium : Grandes
enimfunt quse Pelagixcx Oceano Luteiiam adferuntur.Sed cumprx teftse nimiamoleichthiopo-
laspra^grauarefolcant, nequelongiusin mcditerranealOcadefcrri pofTint, carnofam partemfeiu-
gunt,aciincteftis mittere confucucrunt:quod raro,aut nufquam in Gncia, rariilimein Italia fieri
foIet.Nam qua: a Brundufio in Lucrinum lacum tranfferebantur(quum Romana res mapnitudinis
atqueluxurix fafligiumtcneret ) vt veluti dnlcium aquarum gaudentes aducntu pinguefcerent,
integraecum teftis diuendebatur.Difcrimen etiamoftrcorum facerefolent nationes aclitora,vtaIi
bi atque alibi meliora inueniahtur.Optima funt qux iuxta paludes acfluuios reperiuntur : maiora
cnim dulciora,raeIiorifquefuccieuadunt.Q£x vero adlitus marinum,aut intcr faxa reperiuntur,
vbidecftIimiautaqua2duIciscopia,praua funt,dura & guftuamara, mordacia, ciboingrata. Gra-
defcunt fyderis quidcm ratione,fedpriuatimcircainitiaa;ftatis,vbifol penetratin vada.Prafcipua
vbicunquehabenturfpifTa «Sclubrica, craiTitudincpotius fpe(^anda,quamlatitudine:neque in lu-
to,nequein arenofis,fedinfolido vado capta :fpondylobreui,minus carnofo,necfibris laciniofo.
Oftreorum dos in medicina noneademcodis qusecrudis tribuitur . Oftreaenim velcruda mandi
folent,tuncque moUifTimam habent carnemjfed gIutinofam:&(vt Galenus tradit)falfumhumorcm
generant : minus nutriunt,m3gifquealuum cient , quam vt ftomacho idoneafint .Elixaquoque
eduntur,aut afTa^feu in fariagine frixa, Q^i vero lautitixpopinaliftudentjin teftisfuisfupercrate

41< PETRl BELLONII CENOMANT

addlto butyrOjin aqua quam continent,incoquicurant.quibu$ mininiumpipcrisadiiciunt,vttcn-
tiginem faiacem adaugcant . Alias lamen fl in conchis fuis decoquantur,vti claufa. peruenerunt,
mirediftillationibusprodcfle Plinius iradit. Idem author cruda oftrcaftomachum vnicc reficcre,
faftidiis medcri, ac leuiter aluum mollire fcribit. Coda vero cum mulfo, tenafmum qui fine vlcc-
ratione fitjliberarc, veficarum quoque vlccra repurgare. Cum auiem e teftis vftulatis optima calx
fiatjCinerem oftrcorum eadem cum calce facultate eife puto.Cxterum mter biualuium genera hoc
pcculiare eft Oftrex d< Pe<Sini,vt parrem habeant pronam ac fupinam.quarum altera lit turbina-
tior ac prstumida.altera vero plana.Omnium aliorum teftatorum Galenus oftream nobiliirimam
haberecarnem teftatur. Cuius fcntentiam comprobatCelfus, eo maxime.quodaluum moueredi-
xit. Aetius Buccinas, Purpuras, Chama$,Patcllas, Pedines,^ omnia tefta inie(f}a, vt etiam oftrea,
multum craflifucci gigncrefcribit.

OSTREA GAIDEROPODA.

Eftgenus quoddam oftre« vulgo cognitum in Grxcia , quam Gaideropodam vocant , quafi
pedem allni dixeris.Cauiibus adnafcuurmon enim moreoftrearum foluta in falo iacei. ob id m eo
tantUTi mari,quod nunquamxftu reciprocatur,innafcitur./€gsEi autem mari$,HelIcfponti,Prop6-
tidis 3c Ponti ora non augcntur, neque decrefcunt, fedperpetuo ineadem altitudineperjTjanent.
Nam inde aqux dcorfum femper deiabuntur , candem plenitudinem femper obiinentes. Non cft
omittenda(inquit Piinius) multorum opinio, priufquamdigrcdiamur a Ponto, qui maria omnia
inferiora illocapite uafci,non autem Gaditano freto, exiftimauere, haud improbabili argumento:
quoniam seftusfcmpcr e Pontoprofluexis, nunquara reciprocetur . Q^anquam autcm oltrea hafC

S E

L I B. I T.

Q_VATIL1BV5 i-ic. II. 4^7

ft.pulisi.««n,,clufilem ."amcn & «f««iUm «ftam h.ben. .• & i fa.o, "*« "_;|""' P'"^'i'^
* tur jdimoucrivoxpollunt. ^uoniamvero

Oftrea Gaideropoda.

multuniprofundeimmcrguntur.indigenx
longuriosferromuniunt.quibusferiisidi-
bu$ valido mucrone concha quatiut-.quam
velconfringunt, vel,liintegramdeturbet,
rupis partem aliquam fccum auferunt : vix
cnim ahas cederci : deinde manu ferrea eo-
de logurio indita,c msris fundo in fublimc
attoUunt.Quod autem aqua pcr fauces ]?o-
fphori Thracii deorfum tanto ur.petu fera-
tur , iignum eft locum illum eSe Gaditano
altiorem : nam fi a:qualis foret, haud equi-
dem tanto impetu delaberetur . Quemad-
modumautem Grxcorum Gaideropoda a
vulgari noftra oftrea ipfa forma differt,fic
ctiam guftu ingrata,dura,amara,ac naufea-
bunda percipitur . Huius autem tefta aut
cochaeximio naturacartificto fuperior in-
feriori infarfta eft, vt quibufdam veluti car
dinibus annexa , nigroque neruo in eius
medio intcr tubcrcula & flnus coaptato vinaa ac conftria» elTcvideatur.TubcrcuU quo^ue

4'8 PETRI 6ELLOMII CENOMANl

fuperiora duobus acetabulis inferioribus bene correlpondent , vt &infcriora fupcrioribuj, qust
in noftra vulgari oftrea defunt . Proinde apertas Gaideropodas ,fl quis attente intuebitur, in
his branchias & ftomachumac rcJiquas partes nutritorias contemplabitur:imo etiam auricu-
las fungi crifpi figuram referentes , magnitijdine grandioris acetabuli Polypi , qua? diiatari ac
contrahi folent : vmbilicum vulgus eife putat . Hxc oftrea alns carnofior cft,minus tamen guftui
grata.Nam venrer eiusatquehepar pelTimifunt faporis.Cseterunulii etiaminhac Cacelli feu Pin-
noceres repenuntur.

OSTREA TRIDACNA MARISSVBRI.

In Toro,Arabi3e ciuitate,ad oras maris rubri fita , Graecum vulgus magnum quoddam oftreas
genus hgtwm vocat.quodCaloieri ac cocnobit^ qui eoioci plurimi degunt, Tridacna nominat. Ea
vnico tantum cardine ocdufa eftrfuperiore quoq; eft quadruplo m3ior,& pe^S^inatim in ambitu,py
xidatmi in alterius finu ftriis feptem coniun(fi-a,ac totidem crenis imbricata eft:tantuinquc humo-
ris compIe£titur, quantum vnohauftu fitienti exiccandumfit. Tridacnam autem abantiquis vo-
catamputo.quodea magnitudine fit.quct tres edenti morfusfaciat.iiquefrequens eft in mariru-
bro,acreliqujEin noftroOceano:eiufdemquefunt fere faporis.

Dc tcflaccis tLubinatis,omniLim duriffimis. c A P. i x.

Turbin3ta,?>3(jya^of<c/>) dicuntur Grxcis . Horum maior pars in anfraftum clauiculamuc rctor-
quetur,moueniu que parte dextra,atque in aduerfum,non autem ad clauiculam.Hisprocterea na-

DE AQ^VATItlBVS tlB. II. 419

turacfl: ferecon(IiTiiIis,rolaqueniagnitudineinterfeeuariant . Q^uibufdamcnim partcs maiores,
magifque confpicux:aliis rainorcsobfcurioreiquefunt: quoenim eamaiora funtjhocpartiu con-
fpec^umprabent euidentiorem . Omnibus communeeft,vi caput pcr iiieatumintroretrahant,
cornicuiaqueduoexerant, qux pro magnitudine animantis plus minufue capiunt incrementi.
Promufcidcs gerunt mufcarum more , partim lingu3e,partim aculei effigiem prs; fe ferentes. Ven-
irem protinus osexcipit,auium ingluuieiperfimilem :fub quoquidiamduplexalbidum,firmum
ac torofum mammis perfimileconfpicias:a quibus meatus quida'conduplicatus CeCs extedit,vfque
ad idfundocommiirum,quod papauer LatinijGrseci/^^jcscfa vocat.Eft autemid nelcio quid veluti
cxcrcmentitium membrana contentum, omnibus fere teftaceis commune , quod quibuldam efif u-
lentum, aliis minus clTe folet.Circa huius anfradum oritur inteftinum, ea quidem partelaium,at-
queindefurfum reiiexum,&in carnofam parte (quajteftse penitus inclufa eft.neque vlla ex partc
confpicitur)rcpetens, finitque ad caput : vnde exit excremenium per meatum quendam ori vici-
num,qui in omnibus turbinatistamaquaiicis,quam lerrcftribus perfpicitur.

P V R P V U A.

Purpuram Genuenfcs(qu6dmuricatisacuIeisinorbemcfrcunualIeturatquehorreat)Ro»«r.<«
vocarefolentVenetorum & Romanorum vulgus ab vngue odorato(quo iam inde abortu naturae
iefequaficoncjudendotuetur) 0^«e//.« nominat .Cuiusconchacochleam penitus rcferret,nificla-
uara eiret,& canale ad latus,qiia linguam cxerit,haberet. Cornua limaciim more attcliit, atque eo-
dem padlo ferpit,iifdcmque cornibus iter fibi prxtendit. Linguam ex tubulo canahculato in latere
procurrcniemhabet, quarcallofxhuius parti adhxrcfcii -.cuicaroipfireftxadiungitur. Eftauiem

Dd.il.

ctra Genuenlibus,Oo;»<f//<«
Komanis.

4tO rETRI BELLONII CENOUANl

ea caro.mufculus quidam fortis ac candidus,mcdiaf teftacalligatus, quoPurpura tanquamcongc-
nito quodam opcrculo , carni paiuii oppofito diutiflime extca aquam viuit. Marina enim aquam
haultam afleruat, qua pluribus diebus refouetur ac fuftentatur . Caput ilii eft cartiiagineum ac du-
rum; Os in ea parte qua fcopulis hasret , rotundo foramine peruium , quo lapides arrodit,& in fto-

machumexugens demittit. Pcrcepi autemex anatome
UofxpLissi- Gr£Ecis,Purpura Latinis,Ro»- Purpurs, in canaliculo , per quem iinguam exerit, duo
^ "' •" foraminain diucrfascorporis partesprimum deiata :vt

inde ad branchiarum locum pertinercnt (quas tranfuer-
fas fub grandioreac neruofo mufculo pofitas numero
fenas inpartecorporisgibbaoftendit) acpauloinferius
ftomachum, amplum cor,eruifercmagnitudine,fubro-
tudum,ad latera branchiarum fitum . Hepar porro vifci-
dum, tenaci quodam lcntorepraeilitum, vt pene vifcum
eflc appareat . Hoc Ariftoteies papauer appcilare voiuit;
ad cuius Iatus,mucus purpureus ( quo olim tmgcbatur)
apparetjin recentibus purpuris ilico extorquendus.-totus
enim in deniortu is perit. QjJibus autem Purpuris tin-
diurxfuccus apparet , ex magnitudineraediocres funr,
ouum gallinas raro excedentes-.quanquam nonullis eiuf^
dcm magnitudmis nihil interdum eius apparcat. Purpu-
rarum teftas Itali Porcf//^»*» vocant, quoetiam nomineconchylii genus omneintelligunt ; vnde
nos quoquedetorta ad vafa appellationc Porcellanica vafa nucupamus.Vocem quoque hac agno-

DE AQ^VATILIBVS llB. TT. ^tl

fcitnus in globuli$,quibu$ noftrse mulicrcul» fuas preces nucuparc (blet: PateHojfrts de "Sorceltine vo-
<ant, qui ex tefti$ maiorum Purpurarum aut muricum conficiuntur. Cxterum parux Purpura? vt
plurimum litoraie$funt,locisquidemfcopulofis natx:in quarum teflis totidemrepcriuniuror-
bcs , quot cas anno$ vixifTe creda$.Genera earum traduntur plura, ipfo tantum pabulo ac folo dif-
creta . Eft enim Luten{I$ putri limo,AIgenli$ vili alga enutriia : item Tenienfis xn Tenei maris ora
colIcdta:quaEdam item calculofa vocaturjalia Dialutcn fis : denique Purpurarum caro, ficutt & ca:-
tcrorCiteftaceorum dura eft .- atque ii$ exhiberi folet , quibuscxmalorumfuccorumcopiacibus in
ventriculo corrumpitur.

P V RPVRA MAIVSCVLA.

Nonnulla: Purpurae (inquit Ariftotelcs) magnitudme augentur infigni , vt qux ad Sigxum Si.
JLe£lron Idat promontoria gignantur. Ad Crateiam autem inucniri traduntur,Purpuraf & Buccina?
^((PfWTvXofjid eft,quarum tefta: dccem cotularum funt capaces. Qm)d genus magnarum Purpura-
rum pelagium effe confueuit:cuius caro( vt tradit Xenocrate$)ca:tcris durior c& folet.

Ddiii.

4ii

PETRI BELIONII CENOMANI

Purpura pentada£iylus prona.

Purpura fupina.

DE AQ_VATILIBVS II B. II. ^IJ

DeTurbinibusfeu flrombis. CA p. x.

Turbines tortili clauicula in acumen faftigiati, pyramidalis metse formam habent,vt longiuf-
cula teftajtorofa tameneacontegantur.Cancellus (mquit Ariftoteles) qui turbinemfubit, oblon-
gior eft . CsEierum 'Q. zv '5/? ^yaojuCoig Theodorus lurbinata interpretatur. Sed quum Cancellus fubeat
£urbinem,oportet eum quidem efle paruum. Tamen ad infignem etiam magniiudmem accedit,vt
non fitrainor grandibuccino.Inobiongarumcochlearum generibus adfcnbidebent lurbines,
quibusantiqui ad tubas vtebantur.Horum dax potiffimum obferuantur diiFerep.tiar,maiorum,qui
magnsc plerunque funt mohs:& minorum,qui non ita vafti funt. Omnes operculum iam ab ortu
naturjE ferunt carni appo{iium,in quod fefc concIudunt,ne facile ofFendantur ab iis cuc? extrinfe-
cusaccidunt.Strombi(inquicOribafius)durifunt,concodiique difriciles:& quc maiores^eodurio-
reseuadunt.Cumfinapieduntur,&exaceto. ProfuntCardiacis :horum quoquecarnes tritx, &in
muifi tribus heminis,pari modo aquaE,aut(fi fcbris adeft)cx aqua mulfa datx,proficiunt.

STRABEtVS.

Noncademconchacft 5)oaCM^o;cum Strombo. EftenimStrabeliconcha Purpurae& Buccino
fimihs, fonis tamen muficis edendis accommoda : vnde Triiones, Nepiuni currum pr:xc?denies,
antiquiiTimsc pidurac effingunt ftrabeiis muficamficcre. Speufippus quoquc fimilcs cfTe dicit

Dd.iiii.

4:4 VETItl BBXZ.ONII CENOMARI

BVCCINVM AVT MVREX.

Murex aCeryce nomine Grxco mpo^ prodiifle miKi vicletur,>c litera mutata in m, h veroin u,&
t in e.Buccinum alii vocant,veI quod buccis admotum fonos muficos edat,vel quod buccas inflare
tibicincs cogat.Eius enim cocha antiquis tibicinibus fuii idonea:dc qua Ouidiumfic cccinifleputo:
-caua buccina fumitur illi
TortiliSjin latum quae turbine furgit ab fmo.
El^ enim eius concha etiam turbinata,& in anfra^um intorta, fed quara purpura minor: vnde & a
quibufdam filius Pufpura; dicitur.-nullifque aculcis excrtis clauata apparet, quemadmodum Pur-
puraEConcha,fed fcabraeft.habetque^inter notasa Pliniodefcriptas) rotunditatemorisin margine
incifam . Vterque autem pifcis , purpureum colorem fundit , eftque Mafl^iliac, Genua? ac Vcnctiis
in cibis expetitus : fed Buccini caro Purpur* carne durior eft . Ambo quoque fauare Ariftoteii di-
cuntur,qiiodfanehocpaclofaciunt; Ouafublapideprona parte oblonga, alba'qucdeincepspen-
dentia difponunf,quar ita difpofita faui nomen habent, ab apum fimilitudine . Supini autcm fub
lapide ftabulanturcumfauificant:quoverotemporefauos cxtruunt, fiincoquaniur &abfcindan-
tur.oua intro continere compcricntur,qus falinario lentore lapidibus & cautibus ferruminant, vt
inde decidere non poffint, quod tam magno artificio conftruunt , vt nihil coaceruatum cffe vidca-
tur. haec autem fauificatio verna efCe foIet.Catterum Buccini concha vt plurimum minimi oui ma-
gnitudinem non excedit. Strias in tergorc quinas habct, vt Ncrita, plirifquc in gyrum tubcrculis
obtufis brcuibiifque obfeptas,muIto quam in Purpura frequentioribus.fed vbi in clauiculam defi-
nuntjvnicus tantum eam comitatur.interna parte incifam oris rotunditatem habct^tucbiAum mo-

DE AQ_VATltIBV$ LIB. II. 4lJ

do,8c canalem ad latus,per quem linguara exerit,Purpurarum morereodcmque operculo contegi-
tur,quo etiam turbinata omnia,ne in teftas contra^a ab externis offendantur . Color Buccini teftx
intusla£^eu$,foris eftfuluu$:tantaquemagnitudinenonnunquamcrercir,vtadCrateiam Purpu-
rac & Buccini Decacotyli,id eft,decem cotylarum,capace$ reperiantur. Castcrum Lunx incrcmento
plenioresfunt:a?ftate verogracilefcunt. Athenacus,Galenu$,Diofcoridcs,Onba{iu$ plura de Bucci*
«is medicamenta conlcripierunt.a quibus fingula peti pofluni.

4^^

PETRI BELlOMIt CEMOMANI

K«/»y|Gr«cis,Murex &Buccinuni Latinis.

AltcraBuccinifpecics.

/

O E A Q_V A T I t I B r S

I. I B. II.

4*7

NERITE COCHLEA.

Ncrita vel Nerite Graecis & LatiniSj

Wirlis Lutetix, Btgortiet Sipgor-
netiM Armoricis.

Neritc quoqus turbinati generis conchula, teflam inanfradum intortamhabet : qua penitus
inclufa, nulJa exparteprsterquamcapiteconfpicuaeft. v<r/«Lutet!ce , ArmoricisBi^orwer & Bigor-
ntAtt vocari folet:apud quos tanta eft huius pifc;culi frequentia,vi fummo prouetu indigenXjdum

seftus abfcefTitjmagnos aceruose faxislegant acbul-
liant jCarnemque cteftis ( quo leuius ferantur ) cxi-
mant , & accolis mediterraneorum tra£^uum di -
uendant . Pulmentaautem quscexhis conficiuntur,
miniotinctaeiredixeristquoda rubro ipfarura papa-
uere prouenii. Prifci enim Naticem flue Neriten te-
ftam habere aiunt Iscuem, amplam, rotundam, bvicci-
no iimilem : papaueretamen non (vt Buccinum) ni-
gro pra;ditam,fed rubro. Eft autem id papaucr,excre-
mcntitiuraquiddam,membranaobuolutum, omni-
bus tcftaceis generibus prxcipue efcuIentum.Natices
fuafaxarelinquun|,mari tranquiUo, acfordibus va-
cuo,vtpafcantur . -iQuoties autemflatibus procello-
fum eft mare,tum quidem faxi s adha:refcu nt more Le
padum,Aporrhaidum ac csterorum generis eiufdcm.
Ariftotcles audire eiis & olfacere fcribii :fubterfugiut

4t8 fETRI BEZ,L0NII CENOMANI

«mm pifcatoreSjfi vocem cdiderint. In Mcditcrraneo mari, in quo xftus non ita reciprocantur, pi-
fcatores conchulas legcntes in lintre efle oportet,quo$ fi Nerue$,quac tunc faxo extra aqua hacrent,
fenferintjtuncfefea faxo foIucnte$,in marcpra:cipite$ ruercconfpexi:atquehocquidcmcireputo,
quod Ariftoteles ait pifcatores Neritas legentes tacere,ne ipfos fugiantAthcna^us Anirtes & Ana-
rites vocai.Teftam habent Ia:ucm,rotundam,exiguam,vt nequc in Oceano,nequc in Mcditcrraneo
polIiciscraiTitudinem exccdant.Huiusautemcarnes vulgus Grxcumcrudas edit,quibus appcten-
tiara maximc excitari ait,& potifTimum ii cum cxpis etiam crudis comedantur.

COCHLEAE MARIN AE.

Turbinatum exaguium genus,cochlca: nomen Latinishabuit: quod tametfi fpecicdiftingua-
tur,tamcn omncs in anfradlum intorquentur.Quod autcm Plinius de cochleis altilibus tradi t:id,ni
fallor.de marinis eft intclIigendum.Nam neque IIlyrica:,ncquc Aphricanac,aut Solitanae, tcrreftrcs
ciTe cenfentur ac fluuiatiles. Orane cnim fluuiatilium cochlcarum genus {fu^yJcts Grxci vocai) vi-
rus olet. Practercatcrreftribus viuarianon inftituuntur. Quamobrem nc cochlea: nomen nobis
imponatjid eft.nc terreftrium nomenclaturam cum marinis confundamus,diccndum cft, cochlea-
rum varias eflc fpecics,quarum fingulas perfcqui longioris cflctopera; : vnam enim quicunque
intus norit,omnes noucrit,fed hic duas tantura tibi proponam,vt ex harum varictatc diuerfas rcli
quarum ipecies agnofcas ac confydcres.

Cochlca marina. Cochlea marina altcra.

V M B I L r C V S M A R I N V S'

Kc^Kou nomine Vmbilicum marinum vcl fabani marinam vulgarcm intcllexit Ariftoteles, at-
queadeomarinaracochiearaj<luemadmodum& terreftres cochlcas w;^^/af vocauit : noftris Uma-i

450

PETRI BELLOMII CENOMAMI

ces dicutUT . Efl: autem Vmbilicusmarinus a medicis vulgaribus diGtm Nerite multomaiorrcuius

Ke;^^off Grece,VmbilicusLatinp.

tamen molcs vaftiornon euadit quam cora-
mune Buccinum . Quumquc turbinatum gc-
nus omne , prs tcnui crufta, carnem patulam
ambientCjOperculi loco fefe tueatur ; hic vnus
lapidirubro perfimili tegumento occluditur.
Rptunda eft eius forma, vmbilicum plane re-
ferens, vndc ei nomen. Aurifices lapidem eiFe
putant,cuius ego duas fpecies animaduerti.
Alteram cinerei coloris jfurfum tumentem,
deorfumplanam:altcram verorotundam, at-
que(vt didluni eft)rubram.Huius tefta fola in-
ter noftri Oceani turbinata politiem admittit.
Rotundiori hiat ore,quam vllum aliud genus.
Nam cum alii turbines , opercula fua habeant
vel longiora vel latiora , pro fui oris ratione,
hicfemper rotundum opei-imcntuhabet.Edu-
lis cft, vulgdquc Buccinarum, Purpurarum,&
Neritum mododuienditur . Rugofo tegminc
fcabroque conftat:cuius clauicula earum her-
barum morc,qus Cefe arbonbus aliigat, a dcx-
traadfiniflramiiuicrtituf. P.ipauer (/^WaAriftoteles vocat) vi Purpura^ BuccinuminKi;^A(7if

DE AQ_VATILIBVS tlB. II. 45I

eftconfpicuum.quod fn clauiculateftxcontinetur.Cxterum cochleammarinamDiofcorfdesfcri-
bit ftomachoidoneam efre,& facilealuo excerniiquumque ex marinarucochlearumteftis,vti & re-
liquorum turbinum optima calx fiat , nihil retat quominus eas excalfaciendi & vrendi facultaiera
obtincrejlepras purgare,vtiligines, & oculorum cicatrices emendare afTeueremus.

CONCHA LAEVIGATORIA VEL LAEVICATA.

ConchsE genus IsuigatifTimx in Rubro mari capitur : cuius cochleae ad nos vfque deferumtur;
quarum apudGrxcos&Turcas quoquechartis expoliendis vfus eft. Chartarum fcabritia (inquit
Plinius lib.i5.)Ia:uigaturdenteconchaue,fedcaducafliter£efiunt:minusforbetpoIitacharta,magis
fplendet. Vulgus noftrum talem vfum inexpertum, iis tantum ad fufpendendas claues, vel con-
ficienda cochleariavtitur.PorroliEuigatoria concha oualem habetformam,eiufque eftpolitiflima
tefta atque xquabilis,nullis punftis diftinda ac fteliata,ore obIongo,parte prona patuIo,in ambi-
tu dcnticulatojin cuius lateribus breues canales videas,per quos linguam exerit . Harum autemco-
charum tres aut quatuor differentias comperi : alix enim ingenti dorfo tument , alia: vero oblon-
giore,acveliJti teretiformaprotenduntur.Alix rurfus pufilIaj,aIiaE magis capaces,minufquc ftella-
tx aut maculatse reperiuntur : quibus rubri maris incolas magno laborein accruos coUedis, ingen-
tem quaeftun) iis qui Memphim adeunt,facere folent. His enim ^gyptii fua lintea glutino imbuta
Ijeuigare atque expolire confueuerunt.

^}l VETRI BELZ.ONir CENOMANI

De Zoophytis, hoc cft, ancipitis naturac cxanguibus, ab animalibus &
plantisdiffcrentibus. c a p. x i.

Zoophyu,quafi plantanimalia (licas,parum quidem a plantis Ariftoieles difFerrc tradit. Nam
adcoancipiiis funt naturat,vt nequc perfedum in iis animal contineri afTcucrare poifis, neque ta-
mcn plantam eileiudices.Hoc etenini cum plantis aut fungis conueniunt, quod non niii adhire-
doviuunt. VerumquodalJquacarnepra;dita,acfenfumaliquem habcre videripofrmt , hoc e-
tiamcumanimalibushabcntcommune . Plinius nequeadanimalis,nequeadplatxgcnu$ ea re-
ferre voIuit,fcd ad tertiam quandam ex vtroque naturam.In his qua:dam abfoluie viuunt, abfque
vllo manifcfto fenfu,perinde atque plantaf,vt Holoturia, aures, & mulia ciufmodi . Alia vcro non
nifi adhacrendo,vt Tethya,& quos Armorici Pollicipedes vocant.

VERTI8VtA,SIVE TETHYA.

Tethya flue Vertibula Vcnetorum vulgus sponghM , hoc eft Ipongias nominat .Ea a rufticis in
foropifcario vulgodiuendi folcnt,niagnitudineouigallinacei:qua:fimanu paulo violeiius com-
primas,fyringxmodoaquam longiifimeexforamineparumadlatus ftto eiaculantur .in Oceano.
ad litus Gallicum frcquentia : aiibi autem nufquam(quod Iciam)edulia:qus tu perfepe oftrcarum
teftis adhasrereLutctiaevidcas.VulgusGrxcum S^fcerd^oc/oi nominat.Forti callofaxis afFiguntur,at-
queinter teftam&coriumduriiiem habent ,pra:duri bubuli tergoris perfimikm ,Hinc propria
appellatione calli a tcrgoris callofa duritienominantur.L«ui mcmbrana intus acforis contegun-

DEAQ^VATItlBVS tlB. !f. 455

tur, qux pofteaquamdiu extra aquam conflitit , tum rugascontrahit . Proinde cortice Vcrtibulo-

rum difledo^caro in confpe^tum vcnitjCuius color aut rubet.aut flauus eft:adha:retque vtriquela-

terimembranxcorium circundanti: &qua partc adhxrct, ad meatus duo$(quorum aher craiTior,

^ t ' u ^ ■ Tr 1 1 /- II ... 1 t • altertcnuior eft) ar£tius coar<[>a-

OAo5ooe/o£K5^ 7»3f3£ Gra:cis,Vcriibula,Calli,Tubera Latinis,

Spherdocios vulgo Grxcorum,Sphunga; Vcnctis.

Vcrtibula integra.

Vcriibulaaperta.

73&=-

■'^--Z'

^-^5^:

tur . Na exteriu $ duo fepofita in-
ter fc foramina exigua admodum
videas, quorum alteru ceu quod-
da'os eft ad latus collocatumrahc-
rum vero infra pofuu, veluti ex-
crcmeti cfTetoftium : horum ahe-
ro humorem cibo accommodatiz
attrahit.aheru quantum hunioris
attraxerit,reddit : recmodus vtri-
que eft idem,fed illud crafilius.hoc
tenuius eftjCauiimqj intus, vtrin-
quc exiguo quodam interuenietc
cotinuo , humorq; in minore ali-
quatifpercofifterefohtus eft.-pars
autem alia quse vel inftrumetalis,
vel fenforia dici pofTit, nuUa ora-
nfnoin hoc exagui percipftur.Tethyxvel Tethc3c(fnquit Phniushb.jt.cap-^.jfungoruvcn^^gene-
ris quampifcium,torminibu$ &inflationibus occurrunt. PJulo poft,Cacheaicis,quorucorpus

"^-li^.

m

t-'>^.

2//ij ^ '"■■'•'1>

i-%y

454 petri bellonii cenouani

macie conficitur, Tethea: vtiles funt cum ruta ac mellc . Plurimum etiam prsbere alimcnti renibus
& Aomacho , tenafmumque patientibus , atque irchiadicis prodefie , & lateris dolores lenire prO'
duntur.

POLLICIPEDES.

PoUicipedes vulgo Voulfepieds, quod pollicum in pedibu s fimilitudinem habcant , racematiin
Oceani cautibus adhxrentmomen antiquu nullum habent . Plures ab vno exortu coagmentantur,
veluti jS quifpia fingat aliquot ocreas (imul alligatas de quodam loco cditiore pendere,quaru folear
deorfumfitx fint.Minoris digiti crairitudinemhabcnt:quinquedigiiosIongifunt,acmagnoaccr-
uo fimul coagmcntati,abeodem exortu , faxo firmiter adhsrcntcs : terctes , nigro coriovcftiti:
quorii cxtrema feu capita eodem modo prominere videtur,quo pes tibia? alligatus cft: in qua qui-
dem cxtremitate rima intcr duo duriora veluti tcftacea ora apparet,cui branchias fubfunt. Armori-
cilitorales magnamhorum copiain pagos &vrbes vicinas conuehunt, quos vili pretiodiuendiK.
Sunt aute optimi faporis, ac mirum m modum faftidia ftomachi fubleuant,vt etia mulicrum ma-
laciis accommodentur.EIixiex.aquafaIfa,puIpamhabcntduriufculam,quamaufcrunt{iniftratc-
ucntcs radicem, ad quam alligantur, dextra verocaput arripientes: quod poftcaquam cotorferint,
pulpam a theca extrahut, vt ambiens corpus relinquatur vacuum calami modo. Pulpa autem quae
indecgreffaeft,Iumbricimodooblonga,rubra,tcrcs,acetopiperatomaceratur acmancfitur.

H O L O T V r'i A.

QusE Holoturia vocant (inquii Ariftotelcs ^.de partibus animaTiu) & pulmones, atque etiam
plurahuiufmodiahain marj,parumfiia xutura aplaniis differunt.Viuunt emm abfoluiefine vllo

D E A Q_ V A T I I, I B V $ L I B. I I. 4J5

lcnru,perindeacpIantac.Nam & in terreftribusplatisfuninonnuUaciurmodi, qua? & viuunt&gi-
gnuntur^autin aliisfuigeneris,autabroluta;qualeetiameft,quodqui<iam recentioresin ParnalTo
mote epipctron vocat : hoc enim diu viuerc poteft fufpefum.Cuius fcntetja coprobare videtur Pii-
niusjdum Holoturium diuerfum quiddam a Tethya facere videtur.Tethya enim adhxrendo viuit
contra quam Holoturium fua ipfa obfoiutionc.

S F O N G I AE.

Spongix recentes a ficcis longediuerfat,fcopuIi$ aqusmarinx ad duos vel trescubitos, non-
nunqua quatuor tantilm digitos immerfis, vt f ungi arboribus adhicrcnt, fordido quoda fucco, aut
mucofapotiusfanierefertar.vfqueadeo fcctida,vt vel eminus naufeam excitet.Cotineturautem lis
cauernis,quas inanes in ficcis ac lotis fpongiis cernimus. Puiris puimonis modo nigras confpiciii-
tur,verum quxinfublimi aqua: nafciitur,multomagis opaca nigredme fufFufaefunt. Viuerc qui-
demfpongias adhxrendo Ariftoteles cefet: abfoluteverominime: fenfiimquealiquemhabere vel
co argumento(inquit)crcduntur, quod difFiciUime abftrahantur, nifl clanculum agatur : atque ad
auulforis acceiTumitacontrahantur , vteas euelleredifFicilclit . quod idemetiam faciunt,quoties
flatus tempeftatcTquevrgent. Puto aute iUis fuccumfordidum,quem fupra diximus.carnis loco a
naturaattributumfuifTe^atquemeatjbus latioribus, tanqua inrcftinis aut interancis vti .Cscterum
pars ca.qua Spongis cautibus adhxrent, eft tanquamfolii petiolus, a quo veluticoUum quoddam
graciIcincipit:quoddeinde in latitudinediffufum.capitis globum facit. Recentibus nihil eftfiftu-
lofum, hasfttantque tanquam radicibus. Superne omncs propemodura meatus concreti latent:in-
ferne vero quaterni aut quini patent,per quos cas fugcre cxiftimamus.De fpongiis reccntibus hxc
Oppianus,interprete Lippio,

£c.ii.

43$ PETRI BELLONII CENOUANl

Infixasfcopulisfpongas profpe(^atacutis:

Intcr fe iun &« nafcuntur cautc vircnti. Paulopdft^

Irrumpens fpongas vibrata falce rccidit

Vt meiror,rumpitque moras,& fune fodalcs

AdmonetjVt fundofubitoretrahaturabimo. Alibi,

A fpongiscasfis^tetrum quxfpiratodorcm,

DiftillatfanieSjhominis qusenaribus hxrer,

Et facpe extinguit,ac tabo conficit atro.
Spongias autcm m recetes ac veteres tantum diftmgunt,hoc eft^in ibrdidas 8c mundasreftque in cis
mundandis difficuhas maxiraa . Diofcorides in raras , fptfTas & Achilleas difcernit •• quarum om-
nium vires cxponit . Nos eiiam marem & focminara a magnitudine & caucrnularum raritate di-
indere folemus.

Dc deiedtamentis marinis. c a p. x i i.

JMarinorum purgamentorum,qua: deiedamcnta vocantur,nonnuIla abfolute vagantur,vt Ge-
nitale marinum,Eruca, Lepus marinu$,Pulmo marinus,Pediculus marinus,Phryganion,Hippo-
campus. Alia federn non mutant,vt Lumbricus mafinu$,Auri$ manna, Hepar marinum:de quibus
nunceftfingulaiira diiTerendum.

E R V irii?' M A R f N A.

QuomodoterreftresErucac,fttrpesdcpafcunJCur,{icmarina: vefcunturalgis.Marinarautemco
lore Sc figura lerreftres crauiarcniur, nifi pedibus carerent. Horum loco villos habent^in ordinep»

OE AQ_VATrtIBVS ITB. 7T. 457

adtcrgus vtrinqucdifpofitos , alumine fiffili tenuiorcs , floccis feptuaginta quatuor tam in prona
quaminfupinaparteconftates,penicilh$ tubo infard:is fimiles : quib^propinnis ac pedibus viii-^
tur.Horumeniminferiores greflum,fuperiorc$ nataiufubminiftrant . Non natatautemmorcpi-
fciumpinnisprarditoru.fedluis villi$aquaimpellunt,acperpetuoin imo confidunt: moucrienira
non poffunt^nifi inferioribus villis aliquid pertingat . Coloribus tam numerofis variegatx funt, vt
nuUa ars pi<Soria hanc venuftatc imitari poiTit. Sex digitis logiorcs,vnico cralfiorcsjraro cofpicics.
Maculas permultas, albas & rubras vtrinquc in latcribus habent, lincam rcda,iiuidam,in fummo
tergorc,iotidemquc articulis loricatur,quotfloccis conftat. Supina pars ncruo rubro diftinguitur,
quo feipfis contrahut ac dilatant,quatuor villorum ordinibus circunftipata?:totidemquc in dorfo
lineas tranfucrfas lutcas inter articulationes,quot villorum tubulos habetCartcrum crucse inerti &
moUifuntcorpore.Has tcftudincsmarinar,qua: potiflimum algas depafcuntur,plurimum appctut,
vt iis diiTeStis inicgras crucas plcrunque rcpererim.

I.EPVS MARINVS.

Lcporfs marini defcriptio apud antiquos authorcs admodu varia cft : Hunc enim Diofcoridcs
Lolligini parua;,alii verocaudatx fimilcm effcccrunt.PIinius ofFam informem in noftro mari, co-
lorc tatum lepori fimilcm fcribit:ln India,& magnitudine & pilo duriore tatiim . iElianus ex om-
niparte ad tcrrenilcporis fimilitudine prxterpilos accedere tradit.Apulcius,Cum (it caetera cxof-
fis (inquit) duodecim lamen numero ofl!a ad fimilitudine talorum fuillorum in ventre conncxa Sc
catenatagcrit.Ariftotclcs huius defcriptioncfubticuit,quod fortc dcic(^amcniuinutile efTe videret:
imo ncque Oppianus de hoc quicqua mcminiflTc vifus cft. Ego vcro vt quod de hoc pifcc coperi Ji-
bcrc affirniem:dicalcporcmmarini4animalparuucflre inicrLolJjgincs,Lollio$,aut Scpias.noniiqua

Eciii.

438 PETKI BELLONir CENOMANI

etiam vnacum Apuiscapifolitum,odorc tetro,nullaaliamhabesforma,quam (vtfcrib/t Plinfus')
offx cuiufdam informisicuius inter Cycladas magna efl: copia,fuluum leporis terreftris colore imi
tatuf.PuImonis marini more per marc diuagatur, tametfi pinnis careat. Pelluciduhabet corp^, oui
anferinicraifitiem non cxcedcns, quodprolibidinchucaique illuc tranffert . Gibbaeftilli forma
parte extcrna qua ctia glaber eft;conuexam interna partem oftendit : qua eade partc ncrui permulti
re^i atquc obliqui apparcnt:quibus co modofere ftriatus eft, vtconucxa fungipars, iifdemqiad-
ftriftum corpusdiffundit, diffufum vcro contrahit: fefe enim conftringedoaquam percutit, vt in
ipfa natatione fungi figuram referat.Septem habet appendices,innumeris promufcidibus ftipatas,
cxindiCo in cyaneum vergetcs,quibusfugedo alimcntii corpori fuggerit: appcndicuautefubftan»
tjafungofaeft Csterum ex aqua emcrgcnsjfuam figuram amittit, & infcipfum cocidit, vt Pulmo
marinus.quapropter,tn vafc aquamhabcntc hunc conteplari oportet."Natat traquillo mari: facile-
q; digitis ceditli coprimatur.Tota nanq; corporis ciusfubftatia mucofa eft, ac veluti cartilaginofa.
Os adcirrhorumradices inconcaua parte ittuhabet,Iinguam demorfus vcllicat vt Ari radix, pau-
lo tamen rcmiirius.Quinetiam in tenuiafruftadifciilu$,<Sc in marecoiedfus^viuittamcn acmouc-
tur. Marinampra?terea fquillam.fi quandofuiscirrhiscontigerit, eam non fecusatque Vrtica ma-
rina retinct. Viuii abfoIutus,5clibere vagatur in mari^ nullifque flatibus aut procellis cuinci,aut ad
iitus eiicipoteft.

PVLMOMARINVS.

Pulmoncm marinum Itali voce obfcocna Potam marina, vt Sc Grjccum vu!gus,Mo^»i vocant,
quodpartibus vcredis admotus,pruritum ac Vcnerem,imoctiam ampullas cxcitct. Meditcrranco
atqnc Adriatico coploliffimus,moIIis quidem& albus, corporccartilagineoaccryftalliintuorcm

DE Aq^VATILIBVS tlB. TT. 459

pdlueidojquodin mucorem facile refoIuitur.Huius aiiteeaeft natura,vtmari comotoacfpuman-
tibus procellis irritaio.deorfum ad imum feratunpacato vero ac bene tranquillo pafTim fblutus di-
uagetur.Gibbamhabetin dimidiataefphxrar figuram,gIabram,poIlicis crefTitudmercuiusparjin-
terna neruis reiflis a medioincipietibus,qua{iItriisfuIuicoIoris in gyruradiatur,qu]bu$ fediffun-
dit ac conftringit,qua coporis comotione aquam concutit,& nunc in pronum , nunc in fupinuef-^
fertur.Pinnarum vicc fibris tenuibus atque aegre confpicuis in orbem communitur,vt Lepus mari-
nus.Cruciformes quoquecirrhos,ftriato$,crafros,in moduftelias radiatos,numero quaternos,parte
intcrnanatationiaccommodato$habei,quos vt exadeconfpicias^eritinlebetem aquarfyncerioris,
coniiciendusiquifi fupinusdeuoluatur,multas fiifuras in radicecirrhoruoftcndet. Os quoqjhabet
parte prona {ltum,quo ea qua: venatur abforbet,in quem vfum quatuor cirrhi ad efus latera fubia-
cent,coIoris finopidis,qua{iciusbranchiajefrent,vel inteftina.Hinc fit vt intucntibus pulmonem in
mari pabulandi gratia diuagantem , grandem videant quafi pituita; globum , qui vnicum tantum
colorem rcferrei , nifi rubris illis quatuor circulis fugillaretur , & ea cruce qua interna pars ftriata
cft,diftingueretur.Eumfi infrufta difdffum in mare reicceri$,viuerc nihilominus ac moueri com-
pcrics:extra mare autem exanimis apparet.Casterum marinus pulrao dentibus attritus nihil prxter
aquam rcfipitros tamen leui calore incendit Naribus quoque admotus marinum virus olet: Sargi,
Mclanuri,ScarJ,Spari,Auratar,& id genus pifcium efca . Emortuus in alto mari, fluftibus expuitur
in litus , tranfparcntis glaciei fimilis. Ariftotdes fcnpfit Pulmonem fert naturam habere fruticis:
fponte enim proucnit,viuiiquc abfque vllo fenfu, non tamen adhxrendo, fed abfolutus. Diofcori-
dc$ podagricis pcrnionibufquc auxiliari reces tritum atquc illitu tradit: decodum in aqua calculo-
fisprodeffc: cius quoqjcincrem adalligatum cgrcgiemulierum profluuiapurgarc, Halipneumon
apud Pliniumlib.jt.teftatur.

Tz iiii.

44° PETRI BELLONII CENOMANI

HtPAIt MARINVM. ,

Non folum per mare dilcurrit ac diuagatur Hepar,verumctiam algarum prof undo implicitui
perfaepc reperitur:vnde Propontidis pifcatores,quoties fagenas in mare demiferunt, Hcpar folent
adlitus cumalgis attrahere: quiimque vileprorfus deiedamentumlitjhepaticofto perfimile,fa:-
tidum,fragile, rubrum, porofum,ob id tanquam inutile refpuunt.vomitiones enim comcftum ex-
citat,aut faltem naufeas. Eft & aliud locinoris atque Hepatis gcnus ab hoc longe diuerfum,fangui'-
ne prceditum^de quo m faxatilibus fupcriore libro dilTeruimus.

R E M O R A.

Remora,qu3c Sc Echcneis,pifci$ minime edulis eft.totus cxoffis ac moIIis.Hunc vulgus Graecu
partum Delphini vocat . Limacis rubri tefta carentis cflFigiem refert: lubricuscft :ferpit circafaxa
inm3ri,fedlente, &: itcr prsetenditcornibus . Adfpitham* longitudmcm, & ad manubrii ligonis
crairitiem plcrunque excrefcit. Coloris eft herbacei,inferiorcm partem planam habet, dorfum re-
pandum,in gibbum conuexum, lentoremque autmucagine,vt Imiax,ferpendo relinquit- Ac quod
ad eius mteranea pertinet,in eo rcperies hepar^ftomachu, inieftina,lienem,fel, & rcliqua tcrrcftris
animalis potius, quam aquaticicfFigiem ac naturam referre.In Corcyrafrequentifnmceuerriculis
cxtrahitur.Oppianus Rcmoram anguillxformam afTequi putauit, ciTcquepifcicuIum fefquipcda-
lcm,quinq-, digitorumcrafTjtudinis. Sed qui euvidcrc (mquit Plinius) limacimagnofimilecflc di-
cunt.Sax.s afTuetus eftpchgiufquc, raro litora peicns,colore fuligtnofo,ruftro acuto, atque in ha-
mi moreincuruo.Hocpifcecarinis adha?rae,naues tardius irecreduntur,vnde illi remorx nome.
H:c enim practorianam Antonii,ac poftea Caii Caligulx nauim Adiaco marte retinuifTe feriur : mi-

DE AQ^VATrtfBVS tlB. II. 44I

riirtiq; cft quofdam ex Grxcis affirmafle lubricos ac procidetc! parius contineri ad maturitate alli-
gata Remora:alio$ verofcriberc Remori?.m falc adferuatara, adaUigata'mque,partus ioluere: quam-
obrem alio nomine odmolyontem appellari.

GENITALE J4ARINVM.

Geniiale marinum vulgus Italicum Ca^^o mannoyGrscum VjVu nuncupat Exangue maris purga-
mcntu eft : folutum vagatur,fed eius ea eft natura,vt a pifcibus aliis minime tctetur,neqi a quoqua
in cibo expctatur.Litorale eft,neq; alibi reperjtur quam vbi PaieIl3e,Pv.icini S<. Vertibula degut.Ge-
nitalc e>:hocdicitur,qudd teresfit,pedeIongum,&mediocris brachii crafluudinis : diftenditfeac
cotrahit hirudinis in more,vnde & ei nomen induum eft : quinctiam rufi coloris eft. Jncrs, nec nifi
rerpcndoinccdit.Ufpedu torofo, Nymphex radicis fimilitudine: Semperadimafldit: nunquam
natat^cotredatumque in feipfum c6trahuur,ac cornu duritichaber, vixque acuta cufpide pertundi
poteftralioqui permolle, dum fua fponte mouctur : Suas promufcides quando vult exerit,atqueita
c6ftringit,vt cx pedali longitudine vix fex digitos longu appareat. Acetabulis quce in prcmufcidi-
bus habet,Iapidibus hsrct;m quibus plufqua quatuor millia nonunqua annumeres. Ex anteriore
aute capitis parte rurfus crinitas emittit veluti arbufculas acetabulis plenas.quib' quicquid palpar,
ad 0$ adducit.quod ta' amplu aperit,vt vcl integra cdchula admittat:vefcitur enim omni cochylioru
gcncrc.Eius recremeta vifcida funt ac leta,aIbifllma,copiofa:qua: iia tadeinduratur,vt cu fidibus de
duritia|& ncruca firmitate ccrtare pofijint.Os in gy ru ofllculis detatuhabet,prxtcrca nullis oflTib'' ai 1
hi prafditii.Aboregulain ftomachudcferiur,quomodoin Erinaceomarino didueft:reliqua vt in-
tcftina circuponiitur in gyru, qujc vix obferuari poflTunt. Alia funt purgameia marina qua? gcnitaie
viriimitantur tufpecie,ttimagnitudine,fcdpinnisfubnexisbini$locoteftiii.Eft pifcis nome,quod
&nosgeniialcnucupamusmarinu, anoaullis Halcfuriondidlu.Q£aqua Halefurion funtqui pro

44*- PETRI BELLONir CENOMAMI

Callionymo pifce capiant.A/c/i)roi' quoque^aAaonoi' ukvQ^^vcu/ vocauit Epicharmus,vt Nicider tra-
dit.Lumbricummarinum &terrcllremrefert.Namlumbricus{icfe c6trahit,vt exrefquipedali 15-
gitudine orbicularis fere fiat.

ASILVSjSIVEOESTRVM.

Afilus marinu J Oppiano CEftrum , terreftri Millepeda longe maximus , vtrinque oStonos pe-
des habet,in ambobus lateribus fedecim.Oftonis quoque in tergorc tabellis loricatur: quas totidem
vtrinquepedibus refpondent. Priorumautem pedum vngues adcaput,pofteriorum autem verfus
cauda refledunturiex quo eum & antrorfum & rctrorfum ingredi pofle credibile eft.Vnguibus pi-
(ccs quos apprehendit,ftri&e^continet,fubitque eorum fquamas, nec inde vnquam abfcedit, donec
cos eroferit Erythrinos, Detales ac Sargos edit,vt in Corcyra MuUum a ducbus Afilis vtrinque pe-
nedefquamatualiquado viderim,tamet{i Mulliplcrunque CEftros abfumat.OcuIoshabetparuos,
nigros,aIiquatuIumeminente$:atquein orbc,vtterreftrismiIlepedafe contrahit. Prafgna's plerun-
que repcritur.Verfatur in limofis portubus, & fpurcitia refcrtis. Eft etfam Afilus terreftris,cui lin-
guafiuepromufcis aculei vice fungitur, qua fanguineexugit, & tergoraquadrupedurapenctrat,
non minus ac tabanus,armentis valde obnoxius:de quo Virgilius,
-cui nomen Afilo
Romanumcftjocftrum Graii vertere vocantes:
Afper.acerba fonans,quo tota exterrita fyluis
Diffugiuntarmenta:furitmugitibu$aeiher Concuflus.

Ariftoteles odauo dc hiftoria animalium; Thunni (inquit) 8c Gladii agitantur aftro,cani$ exortu.
habent enim vtrique per id tempus fub pinna ccu vermiculum quem Afiluni vocam.Idcm auihor

DE AQ_VATILIBVS LI8. 11. 445

videtur aftrum fcu Afilumdiuerruma pediculo &puliceconfl:ituere,quum eij etiam nomina

/-i-n. /:„»A/ii..-. propria (p5«re5t?Bt\aajjoK, ideft, pediculummarinum, &

CEltrum liue Alilus, 1 ' a„ m j a i- • ir -

■«j^MewTBtAaTJ/e^ia ett pulicem marinum,imponat.Vocat

&in maripediculos(inquit Plinius)edfquetritos inftil-

lari ex aceto auribus iubent.Pifces vcl manu capercntur,

dum dormiunt(inquit Ariftoteles) nifi pediculis & puli-

cibus folicitarentur.Gignunturin profundo mans tanta

cccunditate , vt efcam de pifcc emollitam , fi diu in imo

manferit, lotam corrodant atqueabfumant . Et quidem

fxpenumeropifcator cfcam demilfamjglomeratis vndi-

que his beftiolis,pcrinde vt pilam attoUit.

PHRYGAKIVM.

Phryganiumfluuiatilea:queacmarinumdeiedamentum, Galli c/7rfrr«appellant, quodcinc-
rum recrcmcntis fit perfimile.Pjfciculus eft aut potius vermiculus,quo pifcatores vtiitur pro efca:
fic appellat*,quod Phrygana, id cft fremia,cremia,fiue feftucas fua? thecx aut tegumeti lateribus,filo
tanquaarancjcab eiusorc depedente(nouit enim nere vtaranea)agglutina$ atquealliga^, circum-
ponat:cx quibus augcfccns,cafam ampliorefibi conftruir,in.quopinnoteremimitaretur.nifipin-
notcres fibiipfi domum faccrc ncfcirct.Senos vtrinque pedes habet,quibus in aqux etiam rapidif-
fimx riuulis inccdit:Narc enim ncfcit, eftque animai tenuc, oblongum, parux eruca: fimile, quem
auidiftime appctut Truttxreft cnimproflucntibusaquisac torretibus frcquens.. Eo etiapifciculifi
fua thcca fcu inuolucro nudctur,affatimcapiutur. ChryfippusPhilofophus Cmquit Plinius) tradit

444 PETRT BEttONTr CENOMANI

Phryganion alligatum remedio eflequamnis.Q^uodautem elTet id animal,nec ipO: deCcri^Cit, n«C

nos inucnimus qui nouifTet.

LVMBRICVSMARINVJ.

L umbricus marinus,terreftri maior^ftabulatur in littore intra arenam,ttque in eo potiflimuw
tra£bu,quem xftus alti maris contegitrvnde interdum difcedens iiccum relinquit . Pifcatoribus ad
efcam plurmiumconfert, quem dumconfeftantur a rccrementis, qus more terreftrisfuper arena
relinquit, agnofcunt, qux quo ioco perceperint, eo pala ferrea impafta lumbricos e profundo ex-
trahere folent , quos caniftris in vfum diligenter adferuant.His naturaadexcauandamhumum
mucoremin anteriorepartededit, quemhumi applicantj,: ex quocumimpetu fpongiofura quid-
piam egericquodcuomuiire videtur:paulatimque in arenam fubingreifus, iterum incorpus regc-
rit,quoadfe]iotumarena contexerit.quodidem terreftrilumbrfco acciderefoIet-Vtrifque tranfucr-
fibranchi per ambitum infunt,quibus totam corporis molemcontrahunt atqueextendunt , vtcx
pedali longitudine breuiiTimi, & fere orbiculares euadant. Verum marinus lumbricus teres eft,pc-
dem Ion^,us,digitum crafTusjVifcofus admodum, croceum colorem fundens, quo naucs inficiutur^
qui etiam triduum perdurat-ViIlos in articulationibus pro pinnishabet;arcna & limo veicitur.

HIPPOC AMPVS.

Hippocapus nomcabcquo ^cerucacocraxit. cquinuenim caput&collugcrit,corpusauteeru»
Cs.Pliniushippum,vt Oppianus,vocauit:AthcnaEUs hippidum,Pifcatores Vcneti Frf/o/^/^rfiMafliUc-

DE ACLVATILIBVS LIB. 11. 44f

fc$ & Genuenfes Caballum marinum.Digftocrafriornoneuadit,e'ftqueferecornea cute cotedius:
neminijimonequeipfis quidempifcibus, edulisrquiburdam locis nigrior, aliisautein candidior,
Branchias ad latera habet,e'ftque coIlo,vt equus,contorto.Pinnam in tergore elatiufculam,aheram
in laterc vtrinque ad branchias exerit,aliam quoque modicam fupra ceruicem: tubulum oblongu,
inquocius o$ fitum eft.Viuus in mari non eftita contra<3:u$,vt nobis lamficcusextra aquam ap-
parct.Cotrahit enim caudam in orbem cum moritur:quod ctiam chamselus facii.Spiculis in gyrum
obtufis vallatur ac communitur. Caudam habet quadrangularem . Eius longitudo non excedit fe-
nosdigitos.Iubam habetobtufis fpiculis,vt equus crmibus, exornatam, atquc auriumloco elata
etiam fpicula oftendit.Strias quoque in tranfuerfum a£^as, quse ab obtufis eius fpiculis procedunt.
Natura enim ad equum terrcftrem alludens, capui, ceruicem, coUum, thoracem ita afi^abre in hoc
pifceemcntitaeft,vihxc omniafibi inuicemrcfpondeant. Hippocampi cinerem alopeciasreplere
cum pice Iiquidaautaxungiafeu amaracino vnguento illitum , toftofquc& afTuinptos lateris do-
lores fcdarc,& vrina; continentiam cohiberc authores tradunt. Hippocapi quoque in rofaceo cnc-
caii,frigidifque febribus illiti,aut ciiara adalligati, multum prodcfTecenfentur.

44^ VETIt.1 BELI.ONII CENOMANI

Hippocampus & hippus Grxcis ac LainiStCanalmitri» Giiliis,Valopa Vcnetis.

TYPHLE MARINA.

TypKIe vel Typhlineantiquis, Plinio Spondylc , vulgo Grxcoiieropbidia,ideB: aqua: fcrpens
(ab Ariftotelis marinoferpcntelongediuerfus) Mafrilieniibus Gagnola oh id, quod quoties pifca-
tioni indulgentjvbi hunc alios.prarccderc viderint,Iucrum fe fecilTe portendant. Medicamcntis ta'-
tum vtiliseli,a voraciiTimis quibufcuqucpircibusminimeinuadifolitus . Ca;tcrum Litoralis, nuf-

OE Aq.VAtri.IBTS tlB. ir. 447

quamhamo decipi folitu$:ore enim eft adeo exiguo, vt vix acu traiici poiTit . roftrum illi eft veluti
rotundum, lcuiter comprefTum Sc cartilagincUm, in cuius extrema parte maxilla inferior pyxida-
timtanquamopercuIumfupcrioricongruuinferitur,<tavtroftrumilIudcalami in modu fitcon-
cauum : vndc Antonio Martmcllo Flandro viro alioqui doarifllmo cum pifforbulum vocari pofle
vifum eft. Magna eft huius cum Tiphlope terreftri (fic enim a Nicandro vocatur^quem ctiam Gra:-
cum vulgus Typhlinem nominat)fmiilitudo. Vtraque cnim tefta cotegitur dura, cui natura vtrin-
que in lateribus rimam fecit cutiIarem,contra aliorii naturam, vt eius aluus diftendi pofTit in pr.«-
gnantibus.Am.bx fquamis carent. Marina perfedam magniiudmem afl^ecuta eft, ad pollicis craflji-
tudine accedit,& cubiii longitudinem . Pinnas congri modo in lateribus duas iuxta branchias , Sc
vnamintergorehabet.CaudsB vero extremum ei pinnicillofimileeft, quiinfummo maioris ante-
nx marince ranx confpicitur,paulo tamen minor.Branchias vt Murena conte£tas habet:ocuIo$ tam
paruos , vt vix grani mihi magnitudinem ajquent.Maris & foeminx difcrimen fufcipit . Ambobus
corpora angulofa,obIonga, a capite ad vmbilicum quadrangula : ab Vmbilico vero per caudam in
quinos definunt angulos : altera in anteriori parte fexangula eft:ac rurfus ab vrabilico ad caudam
^uadrangula. Vnicam tantum in medio vcntre rimam ferunt, cum tamen terrcftris d-uas habcat, in
latcribus vnam vtrinque.qua; tam mari quam focminar datae funt. Vnicum quoque habent intefti-
jium^album^reaacxporreaum^muhapinguedinecircunfefl^um.heparpallidumjoblongumtfub

cuius parte dextra fel continetur caBfium,grani hordei magnitudine.Cor vix milio maius eflc cer-
nitur.Spina tergons articulationibus feu fpondylis raris mterfcpta eft.Vuluam habet bicornem,vt
C2teripifces,ou1splenam,granifefamimagnitudine,rotundis,rubri$,traflucidis,qua:ipfoquidem

vercexcludit.

i|^g tETRI BELLONII CENOMANI ^

Typhline vcl Typhlc marina,CaEcilia marinadici ]^otcR,G4gneIa Maflilicnfibuj.

AVRIS MARINA.

Multum intcr pifcem 8c herbam ambigit ab antiquis Auris marina di«3a. Qux ctJicLiyid efl auri-
culas dicuntur (inquit Ariftotelcs) faxis adha;rcnt : Nihil autem habcre confpiciuntur eius qiiod in
animalibus vita prxditis efle comoeritur : vbique enim proueniunt auri humana: perlimiles. Ta-
men eftauris marina cartiIaginofa,fubalbida,&,vt membrana,tenuis & crifpa,qua plaErofq; pifces
ScaroSjPolypos & Salpas vefci compertum habeo:ha"c tame nequc palatOjneque ftomacho gratam
eflepoiTereor^tamctfifrixam edendoefTetradant Crudamfiquis dcguftet,&dentibus atterat,quan-
dam in ca tophi duritiem ineffe pcrcipiet. Circa Pharum infulam Alexandnac vicinam multx pro-
ueniiit, in IUyrico & lonico finu maxima;. Hxcfunt qux dc pifciuhifloria tibinuc cxhiberepo-
luiln quibus fiquidfortc tuis auribus autoculis ingratu repcric$:hocfaItcmgratum tehabereat-
que acceptum vcIim,quod inter ta multa arridebit. Ficri cnim nopoteft, quin vel mediocre aliquc'
ex noftris nugisfrudum percipias:quodfi fenfcrimus,certcfumus aliquid:&admaiorain tuavti-
litateni confcribenda nos vehemeniifrime impcllcs»

F I N I S.

f

ij

I

i

T..

kJs^

-f%i;>'^--— -^'