/

k*’

>

'k-

I

<•

#

I

v‘ . t <

V

«

»•

I

?

■<

1

J-

^ -

¥

* 4>

§ •

fcs n 20

driemaandelijks tijdschrift

VLAAMSE VERENIGING VOOI

THE r4A“'JRAL
HIST'or-

16 MAR 1398

EXCri,‘-vi i :D

ENTOMOLOGY UCRARY

Afgiflekantoor Antwerpen X ISSN 0771-5277

Redactie: Dr. J.-P. Bone (Compiegne, France), T. Garrevoet (Antwerpen), B. Goater (Chandlers Ford, England),
Dr. K. Maes (Gent), Dr. K. Martens (Bmssel), A. Olivier (Antwerpen), H. van Oorschot (Amsterdam), D. van der
Poorten (Antwerpen), W. O. De Prins (Antwerpen).

Redactie-adres: W. O. De Prins, Diksmuidelaan 176, B-2600 Antwerpen (Belgium) ■ e-mail: wdprins@innet.be.

Jaargang 26, nummer 1 1 maart 1 998

A new Pseudobankesia species from Crete
i(Lepidoptera: Psychidae)

i Hans Henderickx

Samenvatting. Een nieuwe Pseudobankesia-soon uit Krcta (Lepidoptera: Psychidae)

Een nieuwe Pseudobankesia-soort uit Kreta, Pseudobankesia hauseriella sp. n. wordt beschreven en
vergeleken met de bekende soorten van de Balkanstaten en Griekenland.

R4sum^. Une nouvelle esp^ce du genre Pseudobankesia de Crete (Lepidoptera: Psychidae)
line nouvelle espece du genre Pseudobankesia de Pile de Crete, Pseudobankesia hauseriella sp. n., est decrite
et comparee aux especcs connues des Balkans et de la Grece.

Zusammenfassung. Eine neue Pseudobankesia Art von der Insel Kreta (Lepidoptera: Psychidae)

Eine neue Pseudobankesia Art von der Insel Kreta, Pseudobankesia hauseriella sp. n., wird neu beschrieben
und mit den bekannten Arten aus dem Balkan und Griechenland verglichen.

Key words: Psychidae - new species - Crete - Greece.

Henderickx, H.: Hemelrijkstraat 4, B-2400 Mol.

Introduction

In 1996 and 1997 Jan Bosselaers, Gijs Verkerk and the author explored the greek
Island of Crete several times to study some aspects of its invertebrate fauna. Special
. attention was paid to Psychidae and Tineidae.

A variety of biotopes was visited, mainly in the west of the island. The warm and dry
climate does not leave much space for fungi feeding species, but nevertheless some
I refuge areas were discovered, especially near cave entrances, where the humidity,
(Constant shadow and cold air coming directly from the cave itself provide an atmosphere
I in which fungi and mosses can flourish. During the first expedition, a large number of
I triangular, empty Taleporiini cases and exuviae were collected at the Omalos-cave near

• Omalos (fig. 1). In April 1997, almost full-grown larvae and pupae were collected and a

• second locality of this species was found, a humid rock wall at the entrance of the cave of
'Sourc, Azogires (600 m). From these larvae, 8 males and 7 females of an undescribed

Pseudobankesia species were bred.

In the spring of 1996 Dr. E. Hauser bred 2 males and 4 females ab ovo from cases
I that were collected in a small gorge of a brook near Drosia. P. Hattenschwiler noticed that
we were working on the same species, and we decided that 1 would describe the species,
I taking the material and research of Hauser into account.

Phegea 26 (1) (1 .111.1998): 1

The type material is deposited in the collection of the author (HH), the Natural
History Museum, London (NHML), P. Hattenschwiler (PH) and A. & E. Hauser (AEH).

Pseudobankesia hauseriella sp. n.

Holotype <S (fig. 2) with pupal case and exuviae, Omalos cave, case collected

22.111.1997, ex pupa 4. IV. 1997 (HH).Paratypes lOcJ and 9$: S with exuviae, T2,

Omalos cave, case collected 22.III.1997, ex pupa 30.111.1997 (NHML); S with case and
exuviae, T3, Omalos cave, case collected 22.III.1997, ex pupa 23.111.1997, microscope
slides H227, H228, H229, H230, H231, H232 (HH); <S, T4, Azogires, cave of Soure, case
collected 23.111.1997, cx pupa 27.III.1997, microscope slides H233, H234, H239, S.E.M.
microscope prep. PI 50 (HH); T5, Omalos cave, case collected 22.111.1997, ex pupa

27.111.1997, microscope slides H242, H245 (HH); 2S with case and exuviae, T6 and T7,
Idem, case collected 22.III.1997, ex pupa 29.111. 1 997 (HH); <S with exuviae, T8, Idem,
case collected 22.111.1997, ex pupa 22.111.1997, microscope slides H235 (fig. 5), H236,
H240 (HH); S with case and exuviae, T9, Idem, case collected 22. III. 1997, ex pupa
4.1V. 1997 (PH); S with case and exuviae, TIO, Drosia/Sisses, case collected 9.IV.1995,
ab ovo 14.IV. 1996, microscope slide Hauser 265, A. & E. Hauser leg. (AEH); S' with
case and exuviae, Til, Idem, case collected 9.1V. 1995, ab ovo 16. IV. 1996, A. & E.
Hauser leg. (AEH). The following 7 of 9 female paratypes arc mounted with case and
exuviae and have been collected as larvae or pupae at the Omalos cave on 22.III.1997: $,
T12, ex pupa 27.II1;1 997 (HH); 4$, T13 (S.E.M. prep. P147) (fig. 3b), T14 (fig. 3a), T15
and T16, ex pupa 31. III. 1997 (HH); $, T17, ex pupa 2. IV. 1997 (PH); $, T18, ex pupa
4.IV.1997 (HH); $, T19, Drossia/Sisses, case collected 9. IV. 1995, ab ovo April 1996,
microscope slide Hauser 266, A. & E. Hauser. leg. (AEH); $, T20, Drossia/Sisses, case
collected 9.1V. 1995, ab ovo April 1996, microscope slide Hauser 267, A. & E. Hauser
leg. (AEH).

Figure 1 : Entrance of the Omalos cave (Crete, Omalos) with the habitat of P. hauseriella sp. n.

Phegea 26 (1) (1 .111.1998): 2

Figure 2: Holotype of P. hauseriella sp. n., Crete, Omalos, e.p. 4. IV. 1997, leg. and coll. H. Henderick.\.

Figure 3: Paratype i.- oiP. hauseriella sp. n.; 3a. Paratype T14, Omalos, e.p. 31.111.1997 — 3b. Antenna ofparalype
TI3, e.p. 31. III. 1997, S.E.M- prep. PI47.

Phegea 26 (1) (1.1IM998): 3

Figure 4: P. hauseriella sp. n., antennal segments of .:? paratype T4, Crete, Azogires, e.p. 27.111.1997, S.E.M. prep.
1M50.

Differential diagnosis. None of the known species of the genus Pseudobankesia
Meier, 1963 have a relatively long saccus of the male genitalia, nor long antennae in the
female — distinct characters of P. hauseriella sp. n.

Male (fig. 2). Wingspan 12.0-12.8 mm (average 12.2 mm, n = 6), forewing with
scales class IV (classification according to Sauter 1956), yellowish-grey with dark brown
scales scattered over the wing. Pattern variable, forming a fable net, with blurred
discoidal spot and dark spot near dorsal margin, usually without median connection.
Hindwings scales class 2-3, light grey. Venation normal for Pseudobankesia, as in
Hattenschwiler (1994). Antenna with approximately 31 segments. Cilia approximately as
long as the segments (fig. 4). Fore leg with epiphysis. More details and comparison with
other species are shown in the table below.

The male genitalia with the very long saccus and the long and pointed aedeagus are
typical for the new species (fig. 5a ventral, fig. 5b lateral view).

Female (fig. 3a). Apterous, length without ovipositor 2.4-3. 1 mm (average 2.7 mm,
n = 5). The abdomen is pale yellowish-white with brownish sclerotised plates dorsal and
clear brown undivided stemites. The bursa is wide, less sclerotised than in P.
macedoniella. The anal hair-tuft is shiny brown to grey-brown forming a ring around the
abdomen on segment 7. The antenna is very long with 20-23 segments (fig. 3b). The
scapus shows a distinct groove (fig. 6). See also table.

Phegea 26 (1) (1.111.1998): 4

Table. Morphological differences between some Pseudobankesia species.

Phegea 26 ( 1 ) ( 1 .III. 1 998): 5

Figure 5: P. hauseriella sp. n., cj genitalia of paratype T8, Crete, Omalos, e.p. 3.1V. 1997, LM prep. 11235; 5a.
ventral view — 5b. lateral view.

Case (only adult cases with exuviae are considered). Male case; length 5. 7-6. 7 mm
(average 6.0 mm), width 1.7-2. 6 mm (average 2.0 mm). Female case: length 5. 0-6.4 mm
(average 5.6 mm), width 1 .7-3.3 mm (average 2.1 mm).

The length/width average index 2.9 (5.8 mm / 2.0 mm), 2.3 in P. macedoniella. The
case is triangular in cross section, tapered on both ends. The head-hole is on the
underside, the rear end is closed by three lobes. The side walls are flat or slightly bent to
the outside, covered with sand and especially with light-green or whitish lichen. The
length data of other species can be seen in the table.

Phegea 26 (1 ) ( 1 .111. 1 998); 6

Figure 6: P. hauseriella sp. n., head of v paratype T13, Crete, Omalos, e.p. 21.111.1997, S.E.M. prep. P147.

Distribution. At this moment, 11 species of Pseudobankesia are known
(Hcnderickx 1996). 4 species are described from the Balkan area: P. macedoniella
(Rebel, 1919) (see Meier 1964), P. arahova Stengel, 1990, P. darwinii Stengel, 1990, and
P. dioszeghyi (Dioszeghy, 1938). The latter species is erroneously considered to be
described by Rebel in 1938, but it was in fact Dioszeghy (1935) who published the
original description using Rebel’s notes. This species from Romania is little-known, and
the female is undescribed yet. None of the previous mentioned species has been recorded
from Crete. The new species appears to be endemic on Crete, where it has been found in
three localities in the middle and the west of the island.

Parasitism. From the cases collected at the Omalos cave (22.111.1997) 3
hymenopterous parasites were bred 6-12 April 1997. According to Dr. C. van Achterberg
(personal communication) two female specimens belong to the Ichneumonidae
(Campopleginae). The third specimen was determined as a Meleorus affinis (Westmael)
female (Braconidae) never mentioned before as a Psychidae parasite.

Etymology. 1 dedicate this species to the Austrian entomologist Dr. Erwin Hauser,
to acknowledge his important contribution to our knowledge of the Psychidae of Crete.

Acknowledgements

I would like to thank Gijs Verkerk and Aline Raeymaekers who accompanied my
collection trips to Crete, Dr. Erwin Hauser for lending me his material and allowing me to

Phegea 26 ( 1 ) ( 1 111. 1 998): 7

use his research notes, Dr. C. van Achterberg for the determination of the parasites, Peter
Hattenschwiler, Jan Bosselaers and other friends for their worthwhile advice and support.

References

Dioszeghy, L. v., 1935. Die Lepidopterenfauna des Retyezatgebirges. — Verh.Mitt.siebenb.Ver.Naiurw. 83/84
(1933/1934); 107-132, T. 1.

HSttenschwiler, P., 1994, Die mittel- und sildwesteuropaischen Arten der Gattung Pseudobankesia mit
Beschreibung von zwei neuen Arten (Lep. Psychidae). — Mitt. ent.Ges. Basel 44(3/4): 109 121.

1 lenderickx, H. A., 1996. A new Pseudobankesia speeies from Navarra (Spain): Pseudobankesia leleupiella n. sp.

1 (Lepidoptcra: Psyehidae). — Bull.Annls Soc.r. beige Ent. 132: 407-413,

Meier, H. G., 1964. Zur Kenntnis der Gattungen Pseudobankesia gen. nov. und Bankesia Tutt. —
Mitt.munch.eni.Ges. 53: I -23.

Sauter, W., 1956. Morphologie und Systematik der schweizerischen Solenobia-Anen. — Revue suisse 7.ool. 63(3):
451-559.

Stengel, D., 1990. Drei neue Psyehiden-Arten aus Griechenland und ein neuer Status Piir Peloponnesia glaphyrella
culminella Sieder (Lepidoptcra, Psychidae). — Atalanta, Wurzburg 20; 211-217.

Phegea 26 ( 1 ) ( 1 III. 1 998): 8

Hyles hippophaes new for Bulgaria and Euxoa cos
crimaea new for the Balkan Peninsula (Lepidoptera:
Sphingidae, Noctuidae)

Stoyan Beshkov

Abstract. Hyles hippophaes (Esper, 1793) is reported for the first lime from Bulgaria, and Eiaoa cos
crimaea A. Bang-Haas, 1906, previously known only from the Crimea, is reported as new to the Balkan
Peninsula. Both species have been collected in the Balchik district, northern Black Sea Coast.

Samenvatting. Hyles hippophaes nieuw voor Bulgarije en Euxoa cos crimaea nieuw voor het
Balkanschiereiland (Lepidoptera: Sphingidae. Noctuidae)

Hyles hippophaes (Esper, 1793) wordt voor het eerst vermcld uit Bulgarije en Euxoa cos crimaea A. Bang-
Haas, 1906, voorhcen uitsluitend bekend van de Krim, wordt vermeld van het Balkanschiereiland. Beide
soorten werdcn waargenomen in het Balchik district, noordelijk deel van de Zwarte Zeekust.

Resume. Hyles hippophaes nouvelle espece pour la Bulgarie et Euxoa cos crimaea nouveau pour la
Peninsulc balkanique (Lepidoptera: Sphingidae, Noctuidae)

Hyles hippophaes (Esper, 1793) est mentionne pour la premiere fois de Bulgarie et Euxoa cos crimaea A.
Bang-Haas, 1906, jusqu’a present connu seulement de Crimee, est mentionne de la Peninsule Balkanique. Les
deux especes furent rencontr6es dans le district de Balchik sur la cote nord de la Mer Noire.

Key words: Euxoa cos crimaea - Hyles hippophaes - Bulgaria - faunistics.

Beshkov, S.: 13 MartStr., 17, BG-1142 Sofia, Bulgaria.

On 10 August 1996 1 spent a night between Balchik and Touzlata, 2 km from

Touzlata, collecting at light in company of J. Nowacki and M. Bunabki. 1 collected on a

•small flat place among almost vertical sandy-rocky slopes, which are typical for this
region. The Polish colleagues collected at a distance not exceeding some 100-150 m from
me under the slopes. At 22:20 a male Hyles hippophaes (Esper, 1793) (fig. 1) came to my
160 W mercury vapour lamp. Less than an hour later the rain aborted collecting.

H. hippophaes has been expected for a long time to occur in Bulgaria. It is known
from adjacent areas of Romania, Greece and Turkey (Aegean and sea of Marmara coasts
and some of the Aegean islands — Pittaway 1982, 1983). In Romania it is known from
its type locality ("Wallachei") in the Danube river basin, very close to the

Bulgaria/Romania border. A specimen from Balchik ought to belong to the

nominotypical subspecies.

The food plant of H. hippophaes, Hippophae rhamnoides is known in Bulgaria only
from a single locality; Galata cape near Varna on the Black Sea Coast. This place is
situated ca. 30 km from the collecting site near Balchik. Another food plant is Elaeagnus
, angnstifolia, a common, though not native, tree in Bulgaria and in its northern Black Sea
Coast. It is abundant in the mentioned collecting site, and there were several trees just
within a few metres from the lamp. There is not a doubt that it is the food plant of H.
hippophaes in Bulgaria. The distribution data of Elaeagnus angustifolia in Bulgaria
suggest H. hippophaes could be found in some other places where Elaeagnus is common;
SW Bulgaria, Eastern Rhodope Mts., Danube Plain and Dobrogea (Dobruja).

With this find the number of sphingid moth species for the Bulgarian faunal list is
extended to 27. The previous sphingid moth species new to EvAgoxiz- Sphingonaepiopsis
gorgoniades gorgoniades (Hiibner, [1819]) - was reported from almost the same place
(Beschkow 1990, Beshkov 1995).

On 25 August 1996, in the same locality, aided with a 160 W mercury vapour lamp
and 75 W black light bulb, a male specimen of Euxoa cos crimaea A. Bang-Haas, 1906
(fig. 3) was collected. This specimen agrees well with those figured by Fibigcr (1990; pi.
5, fig. 24). About a year ago (23. IX. 1995), in Belija Briag (SBA) touring camping

Phegea 26 ( I ) (1 .III. 1 998); 9

between Balchik and Kavama a single female E. cos (fig. 4) was collected on light (S.
Beshkov & B. Goater leg.), which recalled E. cos crirnaea. We did not report it as E. cos
crirnaea, because we were not absolutely confident about its subspecific identity
(Beshkov & Goater, in press). Now there is not a doubt that it really represents the
Crimean subspecies. It agrees well with the lectotype designated and illustrated by
Fibiger (1990: pi. 5 fig. 26).

I. - Hyles hippophaes hippophaes c?: Bulgarian northern Black Sea Coast, between Balchik and Touzlata, 2 km
from Touzlata, 10.V1I1.1996, S. Beshkov, J. Nowacki & M. Bunalski leg. 2. - H. hippophaes 1-bienerti Asia
Minor, Ilgaz Mts., Prov. Cankin, near Kuruz, 4 km to Kurtcimeni, 17 km to Qrekes from Gerede, 1090 m,

II. V11.1995, S. Beshkov, J. Gelbrecht & E. Schwabe leg. 3. - Euxoa cos crirnaea Idem, 25.V111.1996, S.
Beshkov, M. Beshkova & K. Beshkova leg. 4. - E. cos crirnaea $: Bulgarian North Black Sea Coast, Belija Briag
(SBA) a camping between Balchik and Kavama, 23. IX. 1995, S. Beshkov & B. Goater leg. 5. - E. cos cos 9:
Bulgaria, Trivoditzi, Pazardzhik Region, 200 m, 26.V1I1.1986, S. Beshkov leg.

According to Fibiger (1990) and Svendsen & Fibiger (1992), E. cos crirnaea is an
endemic taxon known only from the Crimea. From the distribution map 27 in Svendsen
& Fibiger (1992), it may be seen that both nominotypical and Crimean subspecies are
pronouncedly allopatric. Between Crimea and Balchik there are only two localities; in the
Romanian part of Dobrogea and on the coast, both very close to the border with Bulgaria.
The capture of E. cos crirnaea near Balchik eliminates its status of an endemic subspecies
for Crimea. Its range is thus extended from the Crimea to Balchik, and probably some
more kilometres further southwards of Balchik. The nominotypical subspecies E. cos cos
(Hubner [1824]) is widely distributed in Bulgaria, South and West of the Balchik region,
often called "Silberkiiste".

Phegea 26 {]){].\U.\ 998): 10

The locality of both H. hippophaes hippophaes and E. cos Crimea is illustrated in
colour and described together with the vegetation and a list of synchronic and syntopic
taxa (Bcshkov 1997, plate 1, fig. 10).

Acknowledgement

1 would like to express my sincere gratitude to Mr. Barry Goater (Chandlers Ford,
England) for the linguistic corrections.

References

Beschkow, S., 1990. Sphingonaepiopsis gorgoniades (HUbner, [1819]) (Lepidoptera, Sphingidae) - a new genus
and a new species for the Bulgarian fauna. — Acta zool. bulg. 40: 75-77.

Beshkov, S., 1995. A contribution to the knowledge of the Bulgarian Lepidoptera fauna (Lepidoptera:

Macrolepidoptera). — Phegea 23: 201-218.

Beshkov, S., 1997. A new noctuid moth from Bulgaria: Oncocnemis confusa michaelorum ssp. n. (Lepidoptera:
Noctuidae). — PTiegea 25; 153-161.

Fibiger, M., 1990. Noctuinae 1. Noctuidae Europeae. Vol. 1. Sero. 208 p.

Pittaway, A. R., 1982. //y/es /lippop/iaes /uppopAoes (Esper) (Lepidoptera: Sphingidae). — Entomologist's Gaz.
33: 97-98, pi. 4.

Pittaway, A. R., 1983. An Annotated Checklist of the Western Palaearctic Sphingidae (Lepidoptera). —
Entomologist's Gaz. 34: 67-85.

Svendsen, P. (ed.) & M. Fibiger, 1992. The Distribution of European Macrolepidoptera. Noctuidae, Noctuinae 1.
Faunistica Lepidopterorum Europaeorum 1 . Copenhagen. 293 p.

Phegea 26 (!) (1 .III. 1998): II

Boekbesprekingen

LaStuvka, A. & Laltuvka, Z.: Nepticulidae Mitteleuropas - ein illustrierter Begleiter (Lepidoptera)

16 X 22 cm, 230 p., talrijke pentekeningen, Konvoj Verlag, Bmo, te bestellen bij Department of Zoology and
Apiculture, Faculty of Agronomy MUAF, ZemidSlska 1, CZ-61300 Bmo, Czech Republic, gebonden 1997, CK
1300,-(ca. 1440,- BEF) (ISBN 80-85615-61-4).

Nadat onlangs boeken gepubliceerd werdcn over de Nepticulidae van Noordwest-Europa (Johansson et al.
1990) en Oost-Europa en Azie (Puplesis 1994), is nu een werk over deze vlinderfamilic uit Centraal-Europa
v^rschenen. Het behandelde gebied omvat het oostelijk deel van Frankrijk, de Benelux, Denmarken, Zuid-Zweden,
Polen, West-Ukraine, West-Rocmenie, Kroatie, Noord-Servie, Noord-ItaliC en alle landen die binnen deze kring
liggen.

Tot de Nepticulidae behoren de allerkleinste vlindertjes. De mpsen van de meestc soorten mineren in bladeren
van allerlei planten. Na een korte voorstclling van de Nepticulidae, komen hoofdstukken over de bionomie, een
voedselplantenlijst, de verspreiding, de systematiek en nomenclatuur en een systematische soortenlijst.

In het totaal worden in dit boek 184 soorten kort besproken. Naast de volledige wetenschappelijke naam (incl.
eventuele synoniemen) en een verwijzing naar literatuuibronnen, volgt een korte beschrijving van de uiterlijke
morfologie. Daarbij wordt steeds gewezen op soorten waarmee verwarring mogelijk is. Het stukje over de bionomie
bevat gegevens over de voedselplant van de rups (ook de mijnen worden kort beschreven en er wordt verwezen naar
gelijkende mijnengangen), over de cocon, het aantal generaties per jaar en de vliegtijd van het imago. De
verspreiding wordt kort aangegeven en een korte biotoopsbeschrijving rond de tekst af.

In het boek worden vier nieuwe soorten beschreven: Stigmella Johanssonella, Trifurculo magna, T.
calycotomella en Acalyptris maritima. Ectoedemia tergestina (Klimesch, 1940) wordt gesynonymiseerd met E.
euphorbiella (Sainton, 1869).

De tekst is steeds bovenaan de bladzijde afgedrukL Het onderste deel is voorbehouden voor de vele
pentekeningen (gemiddeld 6 per soon). In de meeste gevallen worden mannetje en wijfje afzonderlijk afgebeeld, en
verder de mijn, het mannelijk genitaal, de aedeagus en het vrouwelijk genitaal.

Achteraan volgt nog een tabel met de verspreiding van de 184 soorten, een literatuurlijst en alfabetische index.

Het boek is keuring, maar niet luxueus uitgegeven. De pentekeningen kunnen helaas niet de prachtige
afbeeldingen in kleur uit het boek van Johansson et al. evenaren. Toch moet iederecn die geinteresseerd is in
bladmincerders dit bock bezitten. Het bevat tal van soorten die niet in de hoger vermclde publicaties opgenomen
zijn.

W. De Prins

Mason, F.; 77ie Afrotropical Nemotelinae (Diptera, Stratiomyidae)

17,5 X 25 cm. 309 p., Monografia XXIV of the Museo Regionale di Scienze Natural!, Via Giolitti 36, 1-10123
Torino, Italia (fax 01 1/4323331), gebonden en met stofomslag, 1997, ITL 100. OCX),- (1SBN88-8604 1-20-9).

Deze revisie van de Afrotropische Nemotelinae baseert zich op de studie van 923 exemplaren die voomamelijk
langs de kusten van Zuid-Afrika werden verzameld. Dat het om belangrijk materiaal gaat, bewijst het aantal van
niet minder dan 200 onderzochte lype-excmplaren, nl. 36 holotypes, 15 lectotypes, 1 neotype, 28 paralectotypes en
120 paratypes. V'cle soorten worden in dit boek beschreven en vele types vastgelcgd.

Na een korte inleiding over het materiaal en de gebruikte methoden, de taxonomische eigenschappen van deze
vlicgengroep en een tabel met de bestudeerde soorten en hun belangrijke afmetingen, volgt de systematische
opsomming van de behandelde taxa. Na het volledige citaat van de naam, inclusief de synoniemen en details van
het typemateriaal, volgen een korte, duidelijke diagnose, een beschrijving met aandacht voor de individuele variatie,
gegevens over de biologic indien bekend en een aanduiding van de geografische verspreiding van de soort. Elk
genus bevat trouwens een determineertabel tot op de soorten.

In de tekst zelf komen 7 pentekeningen voor van adulte vliegen, maar achteraan bevindt zich een platendecl
met maar liefst 76 platen, waarvan 3 in kleur. Het merendeel van deze platen stellen morfologische details voor
(vieugeladering, kop, voelsprieten, poten, genitalia enz.), maar soms ook het hele habitus van de vlieg. Op de drie
kleurenplaten komen uitsluitend volledige vliegen voor. Verder bevat dit platcndcel nog 19 verspreidingskaartjes.

Achteraan bevinden zich nog cnkele notities over de verspreiding van de Nemotelinae volgens de
vegetatiezones en de biogeografle van deze vliegen. Dit keurig uitgegeven boek cindigt, zoals gebruikelijk, met een
literatuurlijst en een alfabetische index. Al wie in de systematiek van Diptera. en dan vooral in de Stratiomyidae,
geinteresseerd is, zal niet buiten deze publicatie kunnen.

W De Pnns

Fhegea 26 ( 1 ) ( 1 .III. 1 998); 12

Holo- en hemimelanistische vormen van Carabus
(Chrysocarabus) auronitens auronitens in Belgie
(Coleoptera: Carabidae)

Hans Henderickx

Abstract. Holo- and hemimelanistic forms of Carabus {Chrysocarabus) auronitens auronitens
(Coleoptera: Carabidae)

The author gives a survey of the Belgian holo- and hemimelanistic forms of Carabus {Chrysocarabus)
auronitens auronitens and some particularities of the localised distribution.

R^sum£. Les formes holo- et hemimilanisantcs de Carabus {Chrysocarabus) auronitens auronitens en
Belgique (Coleoptera: Carabidae)

L’auteur donne un apcrpu des fonnes holo- et hemimelanisantes de Carabus {Chrysocarabus) auronitens
auronitens, ainsi que quelques particularites concemant leur distribution localisee.

Key words: Carabus auronitens - individual forms - faunistics - Belgium.

Henderickx, H.: Hemelrijkstraat 4, B-2400 Mol.

Van Carabus (Chrysocarabus) auronitens Fabricius, 1792 zijn een groot aantal
ondersoorten en individuele vormen beschreven. O.a. in Frankrijk is een uitgebreid scala
van kleuren en vormen van deze soort bekend, verspreid over een groot aantal kolonies
(Forel & Leplat 1995). In Belgie komt slechts de nominale ondersoort voor, vooral
verspreid over het zuidoosten van het land (fig. 1). Tegenwoordig is ze voomamelijk
beperkt tot gebieden boven de 100 m (Kekenboseh 1953).

Figuur 1 : Verspreiding in Belgifi van C. a. auronitens op basis van oudere en recente gegevens (gearceerd), met
aanduiding van de huidige vindplaatsen van de melanistische vormen (*).

Phegea 26 (1) (1.111.1998): 13

C. a. auronitens vertoont in Belgie op de meeste plaatsen weinig variabiliteit. Toch
worden vaak nieuwe individuele voimen benoemd. Sommige beschrijvingen zijn slechts
gebaseerd op kleine structuur- of kleurverschillen die overal in bet totale
verspreidingsgebied van de soort kunnen opduiken. Deze afwijkingen worden mogelijk
veroorzaakt door ontwikkeling in een zeer droge of zeer vochtige omgeving. Andere
vormen daarentegen treden slechts plaatselijk op in van elkaar gescheiden kolonies. Als
voorbeeld kennen we exemplaren uit bet Zonienwoud (Brussel), waarvan de dekschilden
mecr convex en tussen dc ribben vaak minder ruw zijn dan de specimens uit bet zuiden en
dosten van bet land. Zowel in bet Zonienwoud als in de verderop besproken kolonies bij
Neupre (Luik) worden geregeld exemplaren gevonden met felgroene dekschilden en met
zeer weinig rood op bet pronotum en de kop. Na bet drogen worden deze dieren soms
volledig groen (fig. 2a). Groene of geelgroene afwijkingen van de ondersoort C. a.
auronitens zijn beschreven als f. chlorochroma Culot, 1981.

Forel & Leplat (1995) onderscheiden bij de Carabidae twee infrasubspecifieke
groepen. Dit is niet gebruikelijk binnen de officiele regels van de zoologische
nomenclatuur, maar bet blijkt een intcressant instrument om inzicht te krijgen in de
genetische variabiliteit binnen de Carabidae.

Als natio wordt een groep individuen beschouwd van dezelfde ondersoort, mcestal
geografisch geisoleerd, waarvan de exemplaren sccundaire, morfologische kenmerken
vertonen waardoor ze van de naburige natio’s kunnen onderscheiden worden.

Dc status individuele vorm wordt toegekend aan de individuen die alle kenmerken
bezitten van de natio waartoe ze behoren, behalve de kenmerken die ze ervan
onderscheiden. Dit verschijnsel is bet gevolg van een uitzonderlijkc combinatie van
genen bij een normale kruising (dikwijls als gevolg van inteelt) en is crfelijk. Hierdoor
kunnen deze vormen in wisselende percentages of occasioned voorkomcn binnen een
groep individuen die deze kenmerken niet vertonen. Hiertoe behoren niet de
teratologische gevallen die door exteme oorzaken zoals temperatuur, mechanische of
chemische invloeden gedurende bun ontwikkeling in bun uiterlijk bei'nvloed werden. Het
spreekt vanzelf dat een dccl ten onrechte als nieuwe vorm beschreven specimens bij deze
laatste gerekend moeten worden.

In Belgie bestaan enkele opvallende, genetisch bepaalde en geografische gei'soleerde
vormen van C. a. auronitens. Hun aanwezigheid in een constant percentage tussen de
normaal gekleurde individuen levert stof voor verdere studie van de populatiedynamica.

Erg bekend is de hemimelanistische vorm putzeysi Mors, 1863, met donkerpaarse of
zwartachtige dekschilden (fig. 2i en j), die slechts voorkomt in het Zonienwoud en directe
omgeving. Bij deze vorm behouden bet pronotum en de kop de normale, helder
groenachtig-rode metaalkleur, terwijl de normale tint van de dekschilden (helder groene
metaalkleur met soms sporen van rood) vervangen is door een zeer donkere tint. Deze f.
putzeysi werd aangetroffen in een verhouding van 7,25% tussen de normaal gekleurde
individuen (Leleup 1936). Onder andere door het vele verzamelen is dit percentage op
sommige bekende plaatsen gedaald tot 1 a 2% en in andere delen van het Zonienwoud
komt hij in het geheel niet (meer) voor. Meestal is de kleur van de dekschilden zwartpaars
tot zwart met een groene bestuiving tussen de ribben (fig. 2j). Af en toe komen ook
exemplaren voor met volledig zwartpaarse dekschilden (fig. 2i) of met een zwakke rode
tint tussen de ribben.

Phegea 26 (1 ) (1 .III. 1 998): 14

Uit kweekproeveil is gebleken dat de kleurbepalende gencn recessief aanwezig
kunnen zijn in de normale vorm, en dat twee f. putzeysi met elkaar gckruist uitsluitend f.
putzeysi opleveren (Leleup 1980^

Er bestaat tenminste een melding van een andere hemimelanistische vorm uit de
Ardennen (Leleup i.l.), maar bet exemplaar is wellicht niet bewaard gebleven. G. Coulon
van bet Koninklijk Belgiscb Instituut voor Natuutwetenscbappen meldt dat bem gecn
hcmimelanistiscbe vormen buiten de streek van bet Zonienwoud bekend zijn (i.l.).

Van Oost-Belgie is een bolomelanistiscbe vorm bescbreven, f. novi-prati Maquet,
1991 (Maquet 1991), slecbts bekend van enkele geisoleerde bossen bij Neupre (Luik). Bij
deze vorm is de kleur van zowel de dekscbilden als die van bet pronotum en de kop sterk
verdonkerd. Bij de opvallende f. novi-prati vertonen zowel bet pronotum als de
dekscbilden een donkere kastanjebruine tot aubergine kleur.

Afwijkende vormen ontstaan gemakkelijker binnen geisoleerde kolonies,
bijvoorbeeld in kleine, geografiscb afgescbeiden bossen. Het verschijnsel is kenmerkend
voor kleine populaties waarbinnen de genctiscbe diversiteit beperkt is. Toch bestaan er
erg weinig meldingen van dergelijke uitgesproken melanismen in ons land.

De versnipperde kolonies van Neupre vertonen een bilateraal karakter. Enerzijds zijn
er enkele bossen met kleine groepen kevcrs waarbinnen de individuele vorm novi-prati
voorkomt, in percentages die verscbillen van groep tot groep. Op deze lokaties treffen we
evenecns exemplaren aan met een rode tint over de dekscbilden, vaak met een donker
roodbruin pronotum. Deze vorm, die mogelijk functioneerde als tussenstap voor f. novi-
prati, vertoont overeenkomst met de in bet Zonienwoud en in Groenendaal (Brussel)
gevonden f. ignifer Hauri, 1889 (van Hoegaerden & Leleup 1937) en f. auropurpureus
Lapouge, 1898 (Culot 1984). De lokatie in Groenendaal is ecbter niet bewaard gebleven.
Hier en daar worden nog exemplaren met rode tinten vermeld zoals de vorm fuliginosus
Frennet, 1937 die eveneens een donker bruinrood pronotum heeft (Frennet 1937). Op
14.XII.1997 vond de auteur in de buurt van Mouzaive (Namen) een erg rood exemplaar.
Hct drogen reduceerde de rode tint ecbter zodat de kleur binnen de normale variabiliteit
kwam te liggen. De rode kleur van de exemplaren uit Neupre blijft na bet drogen vaak
bewaard. De juiste status van de vormen met min of meer uitgebreide rode tint is
onduidelijk.

Op minder dan een kilometer van de kolonies met f. novi-prati in Neupre, maar
duideiijk biervan afgescbeiden door een brede strook met akkers, wegen en buizen,
bevindt zicb een tweede groep bossen met C. a. auronitens. In deze kolonies bceft zicb
een volledig andere bemimelanistiscbe vorm ontwikkeld. De individuen bebben
donkergroene tot blauwgroene dekscbilden met een zwarte glans, en een donker
pronotum en kop. In bet bos waar deze vorm gevonden wordt, komt bij voor in clusters,
welke van 2% tot 30% uitmaken van de populatie. Op deze lokatie werden ecbter nooit de
vorm novi-prati, nocb de roodaebtige exemplaren van de andere kolonies gevonden.

Deze typisebe, donkergroene individuen kunnen bij geen enkele bescbreven vorm
ondergebraebt worden en ik benoem ben bier als f. nov. atronitens (zwartglanzend)*. Een
vrouwelijk exemplaar van deze vorm dat ik op 17.X1I.1997 aantrof in een rot stuk bout
(fig. 21) beeft donkergroene dekscbilden doordat de zwarte kleuring van de ribben sterk

‘ N.v.d.r.: alle in dit artikel geciteerde, alsook nieuw bescbreven vormen bebben geen nomenclatorischc waarde,
aangezien zc infrasubspccifiek zijn (ICZN, aitikels lb(5) en 16). Ze worden bier dan ook alleen om louter
anecdotische redenen vermeld.

Phegea 26(1) (1 .III. 1998): 15

uitgebreid is en het geheel een zwarte glans geeft. Ook het pronotum en de kop hebben
een zwarte glans, en een zeer donker centrum. Het pronotum van het exemplaar van
17.XI1.1997 is donkergroen. Er komen echter ook exemplaren voor met een roodachtig
pronotum, steeds met een zwartachtig centrum.

Figuur 2 en plaat 1: Carabus {Chrysocarabus) auronitens auronilens Fabricius, 1792, overzicht van dc individuele
vormen die in Belgi^ voorkomen, tenzij anders vemield werden alle exemplaren verzameld door de auteur. Op de
zwartwitfoto staan dc dieren in ware grootte afgebeeld.

a. volledig groen specimen, c?, Neupre 30. IX. 1997.

b. normale vorm, J, Neupr^ 26.IX.1997.

c. normale vorm met rood pronotum, d'. Neupre 29.IX.I997.

d. normale vorm, Neupre 29.IX.1997.

e. vorm met uitgebreide rode tekening {f. ignifer'}), S, Neupre 29. IX. 1997.

f. vorm met uitgebreide rode tekening en donker pronotum, S, Neupre 21 .11997.

g. f. novi-prali, tf', Neupre 30.X.1997.

h. f. novi-prati, c?, Neupre 30.IX.1997.

i. f. putieysi, '5, Zonifinwoud 18.IX.1997.

j. f. putieysi met groene bestuiging tussen de ribben, c?, Zonidnwoud XII. 1996.

k. f. nov. bampsi, 9, Neupre 10. IX. 1984, H. Bamps leg.

l. f. nov. atronitens, 9, Neupre 17.XI1.1997.

Phegea 26 (1) (1. HI. 1 998): 16

Plaat 1

Phegea 26 ( I) (1. 111.1998): 17

Waarschijnlijk heeft zich aanvankelijk een donkerc vorm ontwikkeld in een bos dat in
ecn eerste stadium afgescheiden is van het woud van Neupre. Later werd dit bos dan
(door menselijke inbreng) gesplitst waardoor twee verschillende kolonies ontstonden. In
een laatste stadium zijn beide kolonies verder versnipperd. Door het ondcrzoeken van de
overblijvcnde groepen in de huidige toestand kunnen we wellicht afleidcn welke
bosgroepen nog recent met elkaar verbonden waren.

Binnen de bosgroep met f. novi-prati treffen we een merkwaardige lokatie aan met
een hoog percentage holomelanisanten (10 a 20%). Een kleine kolonie bevindt zich in
eeh bos van slechts enkele hectaren groot, met een dominantie van relatief jonge
loofboitien. Een dichte ondergroei wordt gevormd door Urtica major en Rubus sp. In de
boomlaag werden aangetroffen: Sambucus nigra, Acer pseudoplatanus, Fraxinus
excelsior, Corylus avellana, Picea abies, Populus trichocarpa x dehoides, Crataegus
monogyna en Salix caprea. Een dergelijke begroeiing vormt een ongebruikelijk biotoop
voor C. auronitens', de soort is meestal te vinden in open bossen met een dominantie van
Fagus sylvatica en Quercus robur.

Vlakbij dit bos bevond zich een analoog bos met eveneens een kolonie van f. novi-
prati, dat echter recent gekapt werd. Op deze lokatie werd door H. Bamps op 10. XI. 1984
een merkwaardig hemimelanistisch exemplaar aangetroffen. Dit dier, een wijfje, heeft een
helder vuurrood pronotum en kop, de dekschilden zijn echter zeer donker olijfbruin met
zwarte ribben. De zwarte kleur van de ribben is uitgebreid en de ruimte tussen de ribben
heeft een donkergroene korreling (fig. 2k).

Het gaat hier duidelijk om een nieuwc vorm, die ik hier benoem als f nov. bampsi,
naar de ontdekker Henri Bamps. Het exemplaar bevindt zich in mijn collectie.

Deze vorm vertoont enkele frappante verschillen met de hemimelanistische f.
putzeysi. De dieprode tint van de kop en het pronotum zonder spoor van groen
veranderen bij het drogen niet van tint. Droge exemplaren van f putzeysi krijgen vrijwel
altijd sporen van groen op de kop of het pronotum. Sommige exemplaren van f putzeysi
hebben een groene stippelstructuur op de dekschilden (fig. 2j), maar ze bereiken nooit de
donker olijfbruine tint van het exemplaar uit Neupre.

Besluit

C. a. auronitens kwam vroeger algemeen verspreid voor over een aanzienlijk deel van
ons land (fig. 1). De soort is nu o.a. door de toenemende ontbossing aanzienlijk
teruggedrongen en op vele plaatsen verdwenen. Een aantal beschreven individuele
vormen werden door de auteur echter recent nog teruggevonden, zij het vaak op kleine,
bedreigde lokaties.

De eigenaardigheid van deze soort om morfologisch verschillende lokale vormen te
produceren, nodigt uit tot een verder onderzoek van de nog restcrende kolonies.

Dankwoord

Met dank aan Jan Bosselaers en Willy De Prins voor hun waardevolle raad, aan de
Cara6u5-specialisten Dr. Narcisse Leleup, Dr. Georges Coulon, Henri Bamps en Jos
Willems die bijgcdroegen tot de huidige kennis van deze soort in Belgie, aan de familie
Deceuninck, Gijs Verkerk en Aline Raeymaekers die me vaak vergczelden op de
speurtochten.

Literatuur

CuloL, J., 1984. Les Carabes dc la For^t de Soignes: statut actucl. — I’Entomologiste 40: 249-253.
Forel, J. & Leplat, J., 1995. Les Carabes de France. Sciences Nat, Vcncttc.

Frennet, L., 1937. Une race nouvelle de Carabus auronitens F. — Bull.Annls Soc.enl.Belg. 77: 1 1 8.

Phegea 26 (1) (! .111.1998): 18

Kekenbosch, J., 1953'. Note sur la dispersion, en Belgique, du Carabus {Chrysocarabus) auronilens auronitens
Fabricius (Coleoptera, Carabidae). — Les Naturalistes Beiges 34: 105-109.

Leleup, N., 1936. Quelques observations cthologiqucs sur les Carabes et les Cychrus de la Foret de Soignes et sur
Carabus clathratus Linn., C. nitens Linn. Et C. granulatus Linn. — Bull.Annls Soc.r.ent.Belg. 76: 202-207.

Leleup, N., 1980. Acourcissement considerable des stades preimaginaux et sex-ratio anormale dans un elevage de
Chrysocarabus auronitens auronitens putzeysi Mors (Coleoptera Carabidae). — Bull.Annls Soc r ent Bele
116:263-271.

Maquet, D., 1991. Decouverte d’une forme individuelle de Chrysocarabus auronitens a Neupre (Belgique)
(Coleoptera, Carabidae). — Lambillionea XCI: 106—107.

Van Hoegaerden, A. & Leleup, N., 1937. Le Carabus auronitens variete ignifer Haury, en Foret de Soignes. —
Bull. Annls Soc.r.ent.Belg. 77: 1 19-120.

Phegea 26 (1) (1 .III. 1998): 19

Boekbesprekingen

Lcraut, P. J. A.; Lisle systematique et synonymique des lepidopteres de France. Belgique et Corse (dcuxieme
edition)

16,5 X 25 cm, 526 p., Supplemeni a Alexanor, rue Buffon 45, F-75005 Paris, France, paperback, 1997, prijs niet
meegedeeld (ISBN 2-903273-06-5).

Zeventien jaar na de eerste editie van de “Lijst van Leraut”, werd een hveede, herziene druk uitgegeven. Dit
was nodig omdat in die tijdspanne niet minder dan 400 soortcn Lcpidoptera aan de Franse lijst werden toegevoegd
zodat bet totaal in dit werk geciteerde soorten op 51 1 1 komt te liggen. Andere veranderingen in vergelijking met de
eirste editie zijn een serie foto’s van beroemde Franse lepidopterologen, het gebruik van haakjes bij de soortnamen
die sinds de originele beschrijving in een ander genus werden geplaatst en een samenvatting in niet minder dan 36
talen.

Voor het overige lijkt de lijst sterk op die van de eerste editie. Uiteraard was het onvennijdelijk dat er weer een
reeks naamsveranderingen werden ingevoerd. Of die allemaal gerechtvaardigd zijn, is nog maar de vraag en in
slechts weinig gcvallen worden de wijzigingen verklaard cn meestal wordt verwezen naar “Leraut in praep.". Soms
wordt alleen maar een oudere naam als gcldige naam opgevoerd, terwijl in enkele andere gevallcn zo’n oudere
naam als “n.[omen] obl.[itum]" wordt aangehaald. Verder vallen de grote aantallen subspecies bij de dagvlinders op,
het behoud van de genera in de vuurv'linders en de “lumping” bij de blauwtjes. Men krijgt de indruk dat de auteur
nogal inconsequent is te werk gegaan. Zo heeft hij b. v. geen rekening gehouden met het imposante werk door
Hesselbarth, van Oorschot & Wagener over de Turkse dagvlinders (1995), waarin heel wat taxonomische en
nomenclatorische problemen worden opgelost, ook voor de Europese fauna.

Dat de auteur en de verantwoordelijke uitgever G. Luquet een boontje hebben voor de culturele diversiteii in
Europa is bekend, maar dat 38 pagina’s verspill worden aan onnodige samenvattingen in 36 Europese lalen (voor
het Bulgaars en Corsicaans kon blijkbaar geen vertaler gevonden worden) in een strikt wetenschappelijk werk, vind
ik toch van het goede te veel. Zij maken het boek duurder dan het had moeten zijn.

De grote waarde van deze publicatie ligt in de talrijke synoniemen die men tevergeefs zoekt in de recente
Europese lijst door Karsholl & Razowski. Ik kan de Franse lijst aanbevelen aan alle mensen die specifiek
ge'tnteresseerd zijn in de Franse fauna of die geregeld in oudere entomologische literatuur duiken en dan op
problemen met synoniemen stolen.

W. De Prins

Garda-Villanueva, V. et al.: Atlas de los lepidopteros ropaldceros de Extremadura (Hesperioidea &
Papitionoidea)

17 X 24 cm, 122 p.. Institute Extremefio de Entomologia, Apartado n°. 222, E-06080 Badajoz, Espafla, paperback,
1977, Ptas 1200,- (ISBN 84-605-6322-7).

Deze publicatie bevat de lijst dagvlinders die in de provincies Badajoz en Caceres werden waargenomen.
Beide provincies liggen in het zuidwesten van Spanje en ze beslaan een oppervlakte van meer dan 40.000 km^
Slechts weinig waamemingen van dagvlinders werden gepubliceerd over dit deel van Spanje en de vier auteurs
hebben tijdens de laatste jaren heel wat tijd geinvesteerd om de huidige publicatie mogelijk te maken.

De inleiding, met een abstract in het Engels, geeft informatie over de geologie, het klimaat en de plantengroei
van de streek. Dan voIgt een systematische lijst van de waargenomen soorten (in voetnoten voeren de auteurs
enkele wel heel eigenaardige auteurswijzigingen door op het niveau van de subfamilies). Flet hoofddeel van het
boek bestaat uit de eigenlijke atlas: een verspreidingskaartje per soort volgens het bekendc UTM-systeem (10 x 10
km). De tekst bestaat uit de opsomming van enkele wetenswaardigheden: eventuele synoniemen, verwijzing naar
vermeldingen in de literatuur, vliegtijd, vertikale verspreiding, typering van het biotoop.

Achteraan volgen nog enkele soorten waarvan het voorkomen in Extremadura erg twijfelachtig is, maar die
wel uit het besproken gebied werden vermeld. Het boek eindigt met een lileratuurlijst en een alfabctische index.

Het boek is keurig uitgegeven en het bevat de basisinfomiatie over de vlinderfauna van een weinig onderzocht
gebied. Het is uiteraard geen determineerwerk, maar bedoeld als faunistische studie. De prijs is erg laag in
vergelijking met sommige publicaties van hetzelfde gehalte.

W. De Prins

/’/iegea26(l)(l.II1.1998): 20

Chamaesphecia nigrifrons new to the Czech Republic
(Lepidoptera: Sesiidae)

Theo Garrevoet & Zdenek LaStuvka

Summary. During an entomological expedition to the Czech Republic (Moravia) in June 1995,
Chamaesphecia nigrifrons (Le Cerf, 1911) was observed using synthetic pheromone. Also in western
Slovakia, a specimen was captured using this pheromone. The biology of this species is discussed in short. A
description of the biotope is given.

Samenvatting. Chamaesphecia nigrifrons nieuw voorTsjechie (Lepidoptera: Sesiidae).

Tijdens een entomologische expeditie naar Tsjechie (Moravid) in juni 1995 werd Chamaesphecia nigrifrons
(Le Cerf, 1911) met behulp van een synthetisch feromoon waargenomen. Ook in West-Slowakije werd een
exemplaar op feromoon gevangen. De biologic van deze soort wordt kort behandeld. Er wordt tevens een
beknopte beschrijving van de biotoop gegeven.

Souhrn. Chamaesphecia nigrifrons novi pro Ceskou republiku (Lepidoptera: Sesiidae)

Bghem entomologicke expedice do Ceske republiky v dervnu 1995 byla pomoci syntetickych feromonu
zjiStfina Chamaesphecia nigrifrons (Le Cerf, 1911). Jeden exemplaf byl chycen 1 na zapadnim Slovensku. Je
kratce diskutovana biologic tohoto druhu a pfipojena charakteristika biotopu.

R6sum£. Chamaesphecia nigrifrons, une espdcc nouvelle pour la R^ublique Tcheque (Lepidoptera:
Sesiidae).

Lors d’une expedition entomologique en Republique Tcheque (Moravie) en juin 1995, Chamaesphecia
nigrifrons (Le Cerf, 1911) a dt6 observee a I'aide de pheromones synthetiques. Un autre exemplaire a ete
capture dans I’Ouest de la Slovaquie a I’aide du meme pheromone. La biologic de cette espece, ainsi que le
biotope, sont discut^s en bref

Key words: Sesiidae - Chamaesphecia nigrifrons - Czech Republic - faunistics - distribution.

Garrevoet, T.: Kampioenstraat 14, B-2020 Antwerpen (Belgium).

LaStuvka, Z., Department of Zoology and Apiculture, Mendel University of Agriculture and Forestry,

ZemddSlska 1, CZ-61300 Brno (Czech Republic).

✓

When the first author, together with some other Belgian lepidopterists, visited the
Czech Republic (Moravia) from 18 to 24 June 1995, he captured a specimen of
Chamaesphecia nigrifrons (Le Cerf, 191 1) on 19.VI.1995 (16h00 PM CET) in the Palava
hills at an altitude of 400 m. The animal was attracted by synthetic pheromone, otherwise
without showing a preference for one specific pheromone composition. The pheromone
lure originated from IPO-DLO, Wageningen, The Netherlands.

The specimen was captured in the vicinity of its foodplant in a'xerothermic biotope,
located at the base of a south facing limestone slope of the Palava mountain, that,
according to the second author, can be considered as very suitable for this species.

Two days later, on 21 June, during a trip to the nearby western part of Slovakia,
another specimen of this species was captured 2 km south of Jablonica on a pheromone
lure (IPO -DLO, Wageningen, The Netherlands) intended for Synanthedon vespiformis
(Linnaeus, 1761). The composition of this pheromone is EZ3,13-18:Ac — ZZ3,13-18:Ac
(1350 pg + 150 pg). In Slovakia, C. nigrifrons was till now only seen in the eastern part
(Spatenka & LaStuvka 1983).

Other species belonging to the Sesiidae observed during this expedition were
Paranthrene tabaniformis (Rottemburg, 1775), Paranthrene insolita Le Cerf, 1914,
Synanthedon andrenaeformis (Laspeyres, 1801), Synanthedon myopaeformis
(Borkhausen, 1789) and Chamaesphecia empiformis (Esper, 1783).

The rhizophagous caterpillar of C. nigrifrons, that completes its life-cycle in one year,
lives in the root of Hypericum perforatum. The presence of a caterpillar can easily be
observed by the red-brown "frass" extruding from the base of the stem of an infested
plant. Often the stems of these plants break off during winter, leaving a stub where the
future emergence hole will be constructed. Strong plants not infrequently contain several
caterpillars.

Phegea 26 (1) (1 .111.1998): 21

Fig. 1: Chamaesphecia nigrifrons (Lc Cerf, 1911), Czech Republic, Moravia, Palava hills 400 m, 19, VI. 1995, leg.
T. C. Garrevoet.

The flight period of this mainly early species ranges from May to the end of July.

The distribution of the species is insufficiently known. At present it is observed in
France (+ Corsica), Germany, Austria, Slovakia, Hungary, Croatia, Serbia, Romania,
Bulgaria, Macedonia, Greece, western Turkey, Ukraine (Crimea), and Southern Russia to
the Caucasus (LaStuvka & LaStiivka 1995). The Czech Republic can now be added to this
list and the occurrence in Slovakia is now extended to the western part of this country.

Acknowledgements

Thanks arc due to Prof. Dr. D. Povolny for the practical arrangements that allowed us
to study this area.

References

§palenka, K. & La$tuvka, Z., 1983. Bembecia uroceriformis (Treitschke, 1834) und Chamaesphecia sevenari
(Lipthay, 1961) (Lepidoptera, Scsiidac) in der CSSR. — Acta Univ. Agric. (Brno). Fac. Agron. 31 (3):
159-165.

LaStuvka, Z. & LaStuvka, A., 1995. An illustrated key to European Sesiidae (Lepidoptera). FA MUAF, Brno, 174 p.

Phegea 26 (1 ) (1 .111. 1 998): 22

Enkele interessante nachtvlindersoorten uit het
departement Vendee in Frankrijk, September 1997
(Lepidoptera)

Marcel Faquaet

Abstract, Some interesting moth species from the department Vendee in France, September 1997
(Lepidoptera)

The author observed 121 moth species during a visit from 10 to 22 September 1997 to the French department
Vendee. The three localities are shortly characterised and the 34 most interesting species are commented.

R£$um£. Quelques esp^ces d'Heteroceres interessants du departement de Vendee, septembre 1997
(Lepidoptera)

L’auteur a passe une douzaine de jours, du 10 au 22 septembre 1997, dans le departement Vendee en France
pour y observer des papillons de nuit. Durant cette periode assez breve ct assez tardive il a observe 121
especes d’Heteroceres. II donne une courte description des trois localites visitees. Suit une liste des 34 especes
les plus interessantes.

Key words: Heterocera - Vendie - faunistics.

Faquaet, M.; Bourgondisch Kruis 15, B-9230 Wetteren.

Inleiding

Tussen 10 en 22 September 1997 bezocht ik het Franse departement Vendee aan de
Atlantische kust, waar een submediterraan klimaat heerst. Nachtelijke temperaturen rond
18°C maakten de waameming van in totaal 121 soorten nachtviinders mogelijk. De 35
meest interessante daarvan worden hier besproken.

De nachtviinders werden op volgende drie plaatsen waargenomen:

1 . Foret d’Aizenay; loofbos (420 ha) met grote percelcn heide (Calluna xnilgaris),
verspreide struikjes Ulex minor en enkele steeneiken {Quercus ilex). Het bos is normaal ‘s
nachts afgesloten. Ik had echter een toelating verkregen van de heer G. Chevolleau om er
nachtviinders te observeren. De lamp werd opgesteld dicht bij een heideterrein van
ongeveer 5 ha.

2. Foret domaniale d’Olonne: loofbos (ca. 420 ha) met hoofdzakelijk steeneik
{Quercus ilex), verder zomereik {Quercus robur), beuk {Fagus sylvatica), berk {Betula
pendula), populier {Populus sp.), spar {Picea sp.) en den {Pinus sp.). De toegang tot dit
bos is ‘s nachts ook verboden. De heer C. Perrein verleende echter een toelating voor
wetenschappelijk onderzoek. De nachtvlinderwaameming gebeurde hier aan de bosrand,
op een breed pad dat toegang verschaft tot een prachtig vogelreservaat met uitgestrekte
moerassen.

3. La Gachere: duinenstrook tussen de dorpen Brem-sur-Mer en Bretignolles-sur-Mer,
op bepaalde plaatsen meer dan 100 m breed, op andere slechts 10 a 15 m. Deze duinen
zijn op geen enkel punt te vergelijken met de duinen aan de Belgische kust. De
plantengroei is er totaal anders; op lagere plaatsen een tapijt van rozenkransje
{Antennaria dioica) en hogerop de blauwe zeedistel {Eryngium maritimum). Ook
hazestaart {Lagurus ovatus) komt er veelvuldig voor. Dieper in het binnenland groeien
zeeden {Pinus pinaster) en steeneik {Querus ilex). Nog wat verder ligt het bos van
Olonne. Het grootste deel van dit gebied bestaat uit natuurreservaat. Een toelating voor
onderzoek werd eveneens van de heer C. Perrein verkregen. De nachtvlinderwaameming
vond plaats op een zeer breed wandclpad dat tot aan de Atlantische Oceaan loopt.

Phegea 26 (1) (1.111.1998): 23

Plaat 1

26 (l)(l. 1 11.1998): 24

Enkele interessante nachtvlindersoorten uit het departement Vendee

(Systernatiek en nomenclatuur volgens Karsholt & Razowski 1996)

1. Watsonalla iincinula Borkhausen (fig. 1): zeer zeldzaam te Olonne-sur-Mer cn La
Gachere. Deze Zuid-Europese soort is bekend van Frankrijk, Spanje en Italic. Ze kent 3 a
4 generaties per jaar, van januari tot november (Bertaccini, Fiumi & Provera 1 997, Marini
& Trentini 1986). De rups leeft op steencik {Quercus ilex).

2. Godonella aestimaria Hubner (fig. 2); 2 ex. te La Gachere. De soort heeft twee
'generaties per jaar: april-mei en juli-september (Teobaldelli 1976). De rups leeft op

tamarinsk (Tamarix sp.).

3. Pachycnemia hippo castanaria Hubner: vrij algemeen te Aizenay. De rups leeft op
struikheide {Calluna sp.).

4. Fagivorina arenaria Hufnagel; 1 ex. te La Gachere op 14 September. Deze
Midden-Europese soort is lokaal en zeldzaam (FajCik & Slamka 1996). De rups leeft op
verschillende soorten loofbomen.

5. Semiaspilates ochrearia Rossi: alleen te La Gachere. De rups leeft o.a. op peen
{Daucus carota).

6. Dyscia fagaria Thunberg (fig. 3-4): Op 17 September 3 ex. te La Gachere. Langs
de Atlantische kust vliegt f albidaria Staudinger. De rups leeft op struikheide [Calluna
vulgaris).

7. Cyclophora puppillaria Hubner: op 19 en 20 September telkens 1 ex.. De rups leeft
evencens op steeneik [Quercus ilex).

8 Scopula imitaria Hubner (fig. 5): op de drie plaatsen waargenomen. De rups leeft
op braam [Rubus sp.), rolklaver [Lotus sp.) en bosrank [Clematis sp.).

9. Scopula emutaria Hubner (fig. 6): 2 ex. te Olonne-sur-Mer en 1 ex. te La Gachere.
De rups leeft volgens FajCik & Slamka (1996) op Engels gras [Armeria maritima), een
plantje dat men overal in de duinen kan aantreffen.

Legendc van plaal 1 (allemaal Frankrijk, Vendee)

1. Walsonalla uncinula Borkhausen. La Gachere 20.IX.1997

2. Godonella aestimaria HQbner, La Gachere 14. IX. 1997

3. Dyscia fagaria Thunberg <7, La Gachere 17.IX.1997

4. idem ?

5. Scopula imitaria Hiibner, Olonne-sur-Mer 16. IX. 1997

6. Scopula emutaria Hubner, Olonne-sur-Mer 16.IX.1997

7. Rhodometra sacraria Linnaeus, La Gachere 17. IX. 1997

8. Eupithecia phoeniceata Rambur, La Gachere 20. IX. 1997

9. Atethmia centrago Haworth, La Gachere 19.IX.1997

10. Leucochlaena oditis Hubner, La Gachere 19.IX.1997

1 1 . Aporophyla nigra Haworth, La Gachire 20.1X.1997

12. Dryobotodes monochroma Esper, La Gachere 20. IX. 1997

13. Dryobotodes roboris Boisduval, La Gachere 20. IX. 1997

14. Dryobotodes tenebrosa Esper, La Gachere 20.IX.1997

15. Luperina dumerilii Duponchel, Aizenay 1 1. IX. 1997

16. Luperina dumerilii f. desyllesi Boisduval, Aizenay 1 1.IX.1997

17. Hydraecia osseola Staudinger, Olonne-sur-Mer 16. IX. 1997

18. Xestia castanea Esper, La Gachere 19.IX.1997

19. Xestia agathina Duponchel, Aizenay 18.IX.1997

20. Mythimna unipuncta Haworth, Olonne-sur-Mer 16.IX.1997

21 . Agrolis graslini Rambur S, La Gachere 1 7. IX. 1997

22. Agrotis graslini Rambur 7 , La Gachere 14. IX. 1997

23. Agrotis graslini Rambur La Gachere I O.IX. 1997

Phegea 26 (1) (1 .111.1998): 25

10. Rhodostrophia vibicaria Clerck: La Gachere 1 ex. op 14 September. De rups leeft
op wikke (Vida sp.) en andere vlinderbloemigen (Fabaceae).

1 1. Rhodometra sacraria Linnaeus (fig. 7); 1 ex. van dit trekvlindertje op elk van de
drie plaatsen. De rups leeft volgens FajCik & Slamka (1996) o.a. op zuringsoorten [Rumex
sp.).

12. Eupithecia phoeniceata Rambur (fig. 8): enkel te La Gachere, talrijk. De rups
leeft op jeneverbes {Juniperus phoenicea) (Kirby 1903).

13. Cryphia algae Fabricius: te Aizenay en La Gachere. De rups leeft op algen,
vooral boomalgen.

' 14. Catocale dilecta Hiibner: 2 ex. te Olonne-sur-Mer op stroop. De rups leeft op cik
(Quercus sp.).

15. Catocala elocata Esper: 1 ex. te Olonne-sur-Mer op stroop. De rups leeft op
populier {Populus sp.) en wilg {Salix sp.).

16. Macdunnoughia confusa Stephens; zeldzaam op de drie plaatsen. De rups leeft
op allerlei lage planten.

17. Helicoverpa armigera Hiibner: zeldzame trekvlinder, slechts 1 ex. te La Gachere
op 20 September. De rups leeft op allerlei planten (o.a. geranium, tomaat).

18. Mormo maura Linnaeus: op de drie plaatsen, zowel op licht als op stroop. De
rups leeft op verschillende soorten loofbomen, olm (Ulmus sp.), wilg {Salix sp.), berk
{Betula sp.), populier {Populus sp.) enz.

19. Atethmia centrago Haworth (fig. 9): 1 ex. te La Gachere op 19 September.
Volgens Fiumi & Camporesi (1988) is centrago een mediterrane soort. De rups leeft op
es {Fraxinus excelsior).

20. Xanthia ocellaris Borkhausen: 1 ex. te La Gachere op 20 September. De rups leeft
aanvankelijk in de katjes van populier {Populus sp.) en later op de bladeren. Er staan
slechts weinig populieren in deze streek, vandaar de zeldzaamheid van de soort in
Vendee.

21. Leucochlaena oditis Hiibner (fig. 10): uitsluitend te La Gachere. De soort vloog
zeer vroeg in de nacht. Volgens Skinner (1984) is de soort in Engeland te vinden op
grazige glooiingen met rotsen langs de kust. Zulke rotsen zijn er niet te La Gachere. De
rups leeft op verschillende soorten grasscn (Gramineae).

22. Aporophyla nigra Haworth (fig. 1 1): 2 ex. te Aizenay en tamelijk gewoon te La
Gachere. De rups leeft op verschillende soorten lage planten, o.a. struikheide {Calluna
vulgaris) en grassen (Gramineae).

23. Dryobotodes monochroma Esper (fig. 12): zeldzaam te Olonne-sur-Mer en La
Gachere. De rups leeft op steeneik {Quercus ilex).

24. Dryobotodes roboris Boisduval (fig. 13): cnkele ex. te Aizenay en La Gachere.
De rups leeft op steeneik {Quercus ilex).

25. Dryobotodes tenebrosa Esper (fig. 14): op de drie plaatsen zeldzaam. De rups
leeft op steeneik {Quercus ilex).

26. Luperina dumerilii Duponchel (fig; 15-16): gewoon te Aizenay, zeldzaam tc
Olonne-sur-Mer en zeer zeldzaam te La Gachere. Op deze laatste plaats 1 ex. van f
desyllesi Boisduval (fig. 16). Deze zeldzame vomi is volgens South (1973) te vinden in
het noorden van Frankrijk en in Engeland. De rups leeft aan de wortels van grassen
(Gramineae).

27. Hydraecia osseola Staudinger (fig. 17); 1 ex. tc Olonne-sur-Mer op 16 September.
Fiumi & Camporesi (1988) vermelden de soort van de Atlantischc kust in Frankrijk. De
rups leeft aan de wortels van heemst {Althaea ojficinalis).

28. Mythimna litoralis Curtis: uitsluitend te La Gachere. De rups leeft op duinplantcn
zoals strandhaver {Ammophila arenaria).

Phegeal(){\){\.\\\.\99%y 26

29. Mythimna l~album Linnaeus: vrij zeldzaam te Aizenay en te Olonne-sur-Mer, erg
gewoon te La Gacbere op 19 September (misschien trekviinders?). De rups Iceft op
verschillende soorten grassen (Gramineae).

30. Mythimna unipuncta Haworth (fig. 20): 1 ex. van deze zeldzame trekvlinder te
Olonne-sur-Mer op 16 September. De rups leeft op verschillende soorten grassen
(Gramineae).

31. Xestia castanea Esper (fig. 18): Enkele ex. zowel te Aizenay als te La Gachere,
op stroop en op licht. De rups leeft op struikheide {Calluna vulgaris).

32. Xestia agathina Duponchel (fig. 19): alleen te Aizenay. De rups leeft op
struikheide {Calluna vulgaris).

33. Agrotis trux Hubner: op de drie plaatsen, het meest talrijk te Olonne-sur-Mer,
ongeveer evenveel mannetjes als wijfjes. De rups leeft op verschillende soorten lage
planten.

34. Agrotis graslini Rambur (fig. 21-23): alleen te La Gachere, maar daar gewoon,
hoofdzakelijk mannetjes. Deze variabele soort is gebonden aan duinen (Calle 1982,
Fibiger 1990). De rups leeft o.a. op weegbree {Plantago sp.), scabiosa (Scabiosa sp.) en
zuring {Rumex sp.).

Dankwoord

Voor de toelating om nachtvlinders te mogen observeren wens ik de volgende heren
te bedanken: G. Chevolleau (Aizenay), het Foret d’Aizenay en Dr. C. Perrein (Nantes),
Foret domanialc d’Olonne en de duinen te La Gachere.

Bibliografle

Bertaccini, E., Fiumi, G. & Provera, P., 1997. Bombici e Sfingi d’ltalia. Lepidoptera Heterocera. Vol. II. Ed.

Natura, G. Russo, Monterenzio, Bologna.

Calle, J. A., 1982. Noctuidos espaflolcs. Ed. Neografis, Madrid.

Eajiik, J. & Slamka, F., 1996. Die Schmelterlinge Mitteleuropas. Band I. Concordia Trading, Bratislava.

Fibiger, M., 1990. Noctuidae europaeae. Vol. I. Noctuinae 1. Entomological Press, Sore.

Fiumi, G. & Camporesi, S., 1 988. I Macrolepidotteri. Socicta per gli studi naturalistici della Romagna, Forli.

Kirby, W. F., 1903. The Butterflies and Moths of Europe. Cassell & Co. Ltd., London.

Marini, M. & Trentini, M., 1986. 1 Macrolepidotteri deli’appennino lucchese. Arti Grafiche Tamari. Bologna.
Karsholl, O. & Razowski, J., 1996. The Lepidoptera of Europe, a distributional checklist. Apollo Books, Stenstrup.
Skinner, B., 1984. Colour Identification Guide to Moths of the British Isles. Viking, Penguin Books Ltd.,
Harmondsworth.

South, R., 1973. The Motlis of the British Isles. Series One. Frederick Wame & co., London.

Teobaldclli, A., 1976. 1 Macrolepidotteri del Maceratese e dei Monti Sibillini (Appennino Umbro-Marchigiano).
Typografia Porziuncola, Assisi.

Phegea 26 (1) (1.111.1998): 27

Boekbesprekingen

Laake, P.-P. van: Naiuuriochten in Nederland I. Limburg.

13 X 20 cm, 144 p., KNNV Vcrcniging voor Veldbiologie, paperback 1997, NLG 29,50, te bestellen door
ovcrschrijving van dit bcdrag + NLG 6,00 verzendkoslen op giro 13028 t.n.v. KNNV Uitgeverij te Utrecht o.v.v.
"bestelling Natuurtochten 1" (ISBN 90-501 1-109-2).

In dit handige boekje worden 25 wandeltochten uitgestippeld doorheen de Nederlandse provincie Limburg.
Vooral voor Vlaamse natuurlicfhebbers is de keuze van net deze provincie belang, want niet allecn is ze
gemakkelijk te bereiken, maar ze herbergt ook een van de meest diverse fauna’s en flora’s in het ons omringende
^ebied. En precies daarop heeft de auteur zich geconcentreerd, zodat het boek niet een conventionele wandelgids is
geworden met de gcbruikelijk beschrijvingen van wandelroutes en het landschap, maar veeleer een gids met een
aantal aandachtspunten tijdens de verschillende tochten. Zo wordt gewezen op de groeiplaats van zeldzame
plantensoorten of biotopcn waarin men, weliswaar met enig geluk, een erg lokale hagedis- of vlindersoort kan
waamemen. Deze informatie werd bijeen gebracht door experten van Staatsbosbeheer, het Nationaal
Natuurhistorisch Museum, de Provincie Limburg en diverse specialistcn.

De startplaatsen van de 25 wandeltochten (een hele of een halve dag) zijn met het opcnbaar vervoer te
bereiken. Dit is ook telkens gedetailleerd in de inleiding van elke tocht aangegeven. Verder staat daar algemene
informatie over de aard van de tocht (droge heideteireincn, eerder moerassige tussen enz.) en mogelijkheden om te
rusten, wat te eten of te drinken enz. Bij elke wandeiing hoort uiteraard ook een duidelijk kaartje. Verder is de gids
verlucht met enkele zwartwitfoto’s van alandschappen. De routebeschrijvingen zelf zijn erg duidelijk ingedeeld;
men wcct precies waar men moct afsiaan en tussen deze instructies staan de bijzonderheden waarop gelet moet
worden.

Met is de bedoeling dat voor elke Nederlandse provincie een verglijkbaar deeitje wordt gepubliceerd. Vlaamse
lezers zullen dan vooral gelnteresseerd zijn in de deeltjes over Noord-Brabant en Zeeland. Echt een aanrader voor
wie graag in de natuur wandelt!

W. De Prins

Pamperis, L. N.: The Butterflies of Greece.

22 X 29.5 cm, 559 p., 1173 klcurcnfoto’s, 123 verspreidingskaartjes. 269 tekstfiguren, Bastas-Plessas Publications,
21, Herous Street, GR- 10442 Athens, gebonden met stofomslag, 1997, GRD 30.000,- (ISBN 960-7418-20-4).

Griekenland is een van de rijkste landen aan dagvlinders in Europa en het is dan ook verwonderlijk dat er nog
steeds geen goede gids voor die fauna is gepubliceerd. De titel van dit boek laat vermoeden dat het eindelijk zover
is, maar al snel komt men tot de bevinding dat het bock erg teleurstelt. De auteur is een natuurlielliebber en een
goed fotograaf, maar duidelijk geen wetenschapper. De talrijke kleurenfoto’s van vlinders (en soms van rupsen en
poppen) vormen het enige positieve aan dit boek, al kan aan de determinatie van enkele vlinders getwijfeld worden.
De tekst is ronduit slecht. De welenschappelijke namen van de soorten worden zonder auteur of jaartal vemicld.
nergens wordt cursieve druk toegepast en er wordt een verouderde nomenclatuur gcbruikt.

In de inleiding spreekt de auteur zijn afkeer tegen het verzamelen van vlinders uit, maar hij vergeet dat al de
informatie waarop hij in zijn boek steunt, bijecngebracht is door mensen die vlinders verzameld en intensief
bestudeerd hebbcn. Hij plcit voor het "verzamelen met de camera”, maar bewijst met zijn boek dat deze vorm van
entomologie zijn beperkingen heeft Bij vele soorten wordt aangeduid dat ze bcdreigd worden door verzamelaars.
ook bij o.a. Pseudochazara amymone, die haast door niemand ooit is verzameld. Over de vele refile bedreigingen
wordt slechts sporadisch gerept.

Bij de foto’s van vlinders en biotopen staat nooit de vindplaats vemicld. alleen een algemene aanduiding van
de landstreek. Slechts bij de algemccnste soorten wordt een verspreidingskaartje gegeven. Een diagram gccfl het
aantal lokaliteiten waarin een soort werd waargenomen, verdeeld in hoogten per 100 m.

Ik kan dit eerder dure boek alleen maar aanbevelen aan mensen die mooie plaatjes verkiezen boven een
degelijk, wetenschappelijk gefundeerd werk.

W. De Prins

Corrigendum

Please correct the legend of plate 1 in the paper “A new Erebia species for the Greek
fauna (Lepidoptera: Nymphalidae Satyrinac)” (Phegea 25 (4): 169-172) as follows:

(Figs. 1-4,6, 10-13, 15 xl. 13)

(Figs. 5, 7-9, 14, 16-18 xO.84)

Phegea 26 ( 1 ) ( 1 HI. 1 998); 28

Three species of Opomyzidae (Diptera: Brachycera)
new for the fauna of Belgium

Jan Willem van Zuijlen

Samenvatting. Drie soorten Opomyzidae (Diptera: Brachycera) nieuw voor de Belgische fauna
Gedurende het bestuderen van ± 950 Belgische Opomyzidae werden drie nog niet eerder uit Belgiti gemelde
soorten aangetTofTen. Het betreft Geomyza martineki, G. nartshukne en G. venus/a. Gezien de grote
onduidelijkheid rond de naam combinata, en het fcit dat andere namen voor de soorten uit de combinata-groep
beschikbaar zijn, wordt geadviseerd de naam combinata niet te gebruiken en deze ook van de Belgische
checklist te verwijderen. Het totaal aantal uit Belgifi bekende soorten Opomyzidae komt hiermee op 9.

R^sum6. Trois especes d’Opomyzidae (Diptera: Brachycera) nouvelles pour la faune beige
En etudiant ± 950 exemplaires beiges d’Opomyzidae, trois esp6ces furent trouvees qui n’etaient pas encore
mentionnees precedemmenl de la faune beige: Geomyza martineki, G. nartshukae et G. venusta. Vu la grande
confusion qui accompagne le nom combinata, et le fait qu’il y a d’autres noms disponibles pour denommcr les
especes du groupe de combinata, il est sugg<^rd de ne pas employer le nom combinata et de le rayer de la liste
beige. Ainsi, le nombre d’especes d’Opomyzidae beiges s’eleve maintentant a 9.

Key words: Geomyza martineki - Geomyza nartshukae - Geomyza venusta - faunistics- Belgium.

Zuijlen, J. W. A. van: Meyerijplein 6, NL-5144 CK Waalwijk, Nederland.

Opomyzidae are relatively small flies (2-5 mm) whose larvae live in shoots of
various grasses. In Belgium, like in The Netherlands, this family has not received
sufficient attention as yet.

In the last overview of the Belgian Opomyzidae (De Bruyn 1991), seven species are
listed: four species are assigned to the genus Opomyza Fallen, 1820 {O.florum (Fabricius,
1794), O. germinationis (Linnaeus, 1758), O. lineatopunctata von Roser, 1840, and O.
petrei Mesnil, 1934) and three to the genus Geomyza Fallen, 1810 (G. balachowsk)>i
Mesnil, 1934, G. combinata (Linnaeus, 1767), and G. tripunctata Fallen, 1823).

The name combinata Linnaeus, 1767 has already caused a lot of confusion. This
name has been used in the past (and still is used) to designate different species belonging
to a species group known as the combinata group. At least four species (G. balachowskyi,
G. annae Martinek, 1978, G. hackmani Nartshuk, 1984, and G. martineki Drake, 1992)
belong to this species group. Since these four names are available, it is better to avoid
usage of the name combinata, until the true identity of G. combinata is known. In
Belgium and The Netherlands the name G. combinata is probably used for G.
balachowskyi in most cases.

Among ca. 950 Belgian opomyzid specimens deposited in the Koninklijk Belgisch
Instituut voor Natuurwetenschappen collection, some specimens of three species which
have not have been recorded from Belgium before, were found: cj', $ G. venusta

(Meigen, 1830) - Sy (Ourthe); S G. nartshukae Carles-Tolra, 1993 - Souverain-
Wandre, a species easily confused with G. tripunctata-, AS G. martineki - Moorsel,
Mozet, Pepinster and Rhisnes, one of the species of the combinata group. At present, no
reliable identification key for the combinata group $5 is available. Besides the above
three species new for the Belgian fauna, all other species already known from Belgium
(leaving G. combinata aside) were present among the studied material. Furthermore, it
can be deduced from the material examined that the species strongly resembling each
other, like G. balachowskyi and G. martineki. can occur at the same time at the same
locality.

For the identification of most of the species occurring in Belgium and The
Netherlands, the key of Drake (1993) is very useful. One has to keep in mind though that
not all species occurring in Belgium and The Netherlands are covered by this key.

Phegea 26 ( 1) ( 1 .[II. 1 998): 29

Therefore, it may be worthwhile to refer to publications of Carles-Tolra (1993a, 1993b),
Drake (1992), Martinek (1978), and Nartshuk (1984, 1993a, 1993b) as well.

To summarize, it should be stated that G. martineki, G. nartshukae and G. venusta are
to be added to the faunal list of Belgium. For the time being it is advisable to remove the
name G. combinata from this list. This brings the number of Opomyzidae known from
Belgium to nine.

1 1 wish to express my gratitude to Dr. P. Grootaert for allowing me to study the

Belgian opomyzid material.

References

Carles-Tolra, M., 1993a. Tri novych vida sem. Opomyzidae (Diptcra) iz Ispanii [Three new species of the fam.
Opomyzidae (Diptera) from Spain]. — Ent.Obozr. 72(2): 410-413. (in Russian).

Carles-Tolra, M., 1993b. A new speeies of Geomyza, with new acalyptrale reeords to the Iberian Peninsula
(Diptera. Aealyptrata). — Historia Animalium 2: 49—55.

De Bruyn, L., 1991. Opomyzidae. In: (P. Grootaert, L. De Bruyn & M. De Meyer eds.) Catalogue of the Diptera of
Belgium. — Studiedocumenten van het K.B.I.N. 70: 148.

Drake, C. M., 1992. Two new species of Geomyza with notes on the combinata group (Diptera: Opomyzidae). —
Br. J. Nat. Hist. 5: 143—153.

Drake. C. M., 1993. A review of the british Opomyzidae (Diptera). — Br.J.nat.Hist. 6: 159—176.

Martinek, V., 1978. The female of Opomyza thalhammeri and a new species of the genus Geomyza (Diptera,
Opomyzidae). — Acta ent. bohemoslovaca 75: 336—343.

Nartshuk, K. P., 1984. Dvukrylye Bolsogo Berezovogo ostrova, svjazannye so zlakami, s opisaniem novogo vida
semejstva Opomyzidae (Diptera) [The Diptera, of Bolshoye Berezovoye lake connected with cereals, with
description of a new species of the family Opomyzidae (Diptera)j. — Trudy zool./nst.Leningr. 123: 51—59 (in
Russian).

Nartshuk, E. P., 1993a. Three new species of Geomyza from the Palaearctic Region (Diptera: Opomyzidae). —
Zoosystematica Rossica 1: 142-144.

Nartshuk, E. P., 1993b. On Opomyzidae (Diptera, Cyclorrhapha) of the Baltic countries with a revision of Sintenis-
collection. — Proc. Estonian Acad. Sci.Biol. 42(1): 1—12.

Phegea 26 (1 ) (1 .III. 1 998); 30

The Noctuidae fauna of Turkmenistan (Lepidoptera)

(continued from Phegea 25, p. 183)

A. N. Poltavsky, A. V. Nekrasov, V. I. Petchen & E. A, Hatchikov

12 V)^ [Denis & Schiffermuller], 1775 (west-Palaearctic): Syunt (K:

116. Hadena silenes Hiibner, 1822 (Mediterranean): lol-Dere, Ai-Dere, Svunt (K'
29.IV-12.V).

117. Hadena pumila Staudinger, 1879 (east-Mediterranean): Dushak (F, Her, Pod,
Vr: 6-9.VII).

1 18. Hadena picturata Alpheraky, 1883 (middle Asian) (*): Badkhyz (Sv).

1 19. Hadena compta [Denis & Schiffermuller], 1775 (Transpalaearctic): lol-Dere (K:
12. VI); Ai-Dere (K: 17. VI).

120. Hadena laudeti Boisduval, 1 840 (east-Mediterranean): Syunt (K: 12.V).

121. Hadena luteago [Denis & Schiffermuller], 1775 (west-Palaearctic): lol-Dere (K:
7.1V-21.V).

122. Hadena literata Fischer de Waldheim, 1840 (ssp. siiffusa Warren, 1910)
(endemic of Kopet-Dagh): Ai-Dere (Dev: IV-V); Ashkhabad (Hack).

123. Hadena gueneei Staudinger, 1901 (east-Mediterranean): Kara-Kala m. d. (K:
15.V); lol-Dere (K: 7.V); Tshuli (L).

124. Hadena mesolampra Brandt, 1938 (Iran-Turanian): Firyuza (Hr, LR, GR:
30.IV-8.V).

125. Hadena melanochroa Staudinger, 1892 (east-Mediterranean): Dushak (Dub:
30.1V).

Fig. 5: Perigrapha duklana Draudt, 1934, d. Badkliyz 17.11.1982, wingspan 37 mm, leg. V. Pelchcn, (photo: A.
Poltavsky).

* The term “Middle Asia” (Srednyaya Aziya) was employed in Soviet (and still in Russian) literature to designate
an area occupied by the former "middle-Asian USSR republics”: Turkmen, Uzbek, Tadjik. Kyrghyz. — Editor.

Phegea 26 (1) (1.111.1998): 31

126. Hadena magnolii Boisduval, 1829 (west-Palaearctic): lol-Dere (K: 6.V).

127. Hadena inexpectata Varga, 1979 (endemic of Turkmenistan): Dushak (F, Her,
Pod, Vr: 6-9.V11).

128. Egira anatolica Hering, 1933 (east-Mediterranean): lol-Dere (K).

129. Orthosia incerta Hufnagel, 1766 (Transpalaearctic): lol-Dere (K: 19.11).

130. Perigrapha duktana Draudt, 1934 (mountain middle Asian): Badkhyz (P: I 7.II-
13.111, 13.X11).

131. Perigrapha i-cinctum [Denis & Schiffermiiller], 1775 (west-Palaearctic): Kara-
lfala(K: 26.IV).

132. Perigrapha annau Varga & Ronkay, 1991 (endemic of Kopet-Dagh): Annau
(Dub; 5.IV).

133. Mythimna vitellina Hiibner, 1808 (west-Palaearctic): Kara-Kala, lol-Dere (K;
29.IV-20.VIII, A: 14.VI); Nebit-Dagh (H; 15.V1); Badkhyz (P: 8-22.IV, 16.VII, 20.1X-
2.X; Sv); Deinau (D: V).

134. Mythimna albipuncta [Denis & Schiffermuller], 1775 (Mediterranean): Kara-
Kala (R: 10-17.VI1).

*135. Mythimna congrua Hubner, 1817 (Mediterranean): Kara-Kala (Dev).

136. Mythimna ferrago Fabricius, 1787 (east-Mediterranean): Kara-Kala m. d., lol-
Dere, Syunt (K: 25.VI1-24.VIII).

137. Mythimna l-album Linnaeus, 1767 (Transpalaearctic): Kara-Kala (K: 9.V1-
15. VII, A); Nebit-Dagh (H: IX); Yaskhan (RV: 2.V); Badkhyz (P: V); Bairam-Ali (B:
15.IX-20.X); Ai-Dere (A: 14. VI).

138. Mythimna unipuncta Haworth, 1809 (cosmopolitan): Repetek (Ts: 25. IV,

1 3. XI); Badkhyz (P: 14. VI); Uzun-Su (D: 3.X).

*139. Mythimna riparia Rambur, 1929 (west-Palaearctic): Kara-Kala (L; 9. IX).

140. (^) Mythimna anderreggii Boisduval, 1840 (Mediterranean): Kara-Kala m. d.
(K: 24.VI11), Parhay (Mim: 14. VI).

141. Mythimna obsoleta Hubner, 1803 (west-Palaearctic): Kara-Kala (K: 23-30. IV).

142. Mythimna comma Linnaeus, 1761 (holarctic): Ashkhabad (L: 19. IV).

143. Mythimna punctosa Treitschke, 1825 (Mediterranean): Ai-Dere (K; 21-
30.VII1), Badkhyz (P: l.VIl, 3.X-1.XI); Kara-Kala (L: 20.IX); Kala-i-Mor (Hv: lO.X);
Imam-Baba (Dan: 23. X); Nebit-Dagh (H: X-Xl).

144. Mythimna zeae Duponchel, 1827 (Mediterranean); Sumbar (K; 26.V-31 .VII);
Nebit-Dagh (H: 15. IV, IX); Yaskhan (RV); Badkhyz (Sv); Repetek (Ts; 25. IV).

145. Mythimna loreyi Duponchel, 1827 (cosmopolitan): Kara-Kala (K: IV-Vll; A:
l.VIII); Kara-Kala m. d. (K); Danata (D: 22.V); Nebit-Dagh (H; 15.1V-10.VI, IX);
Yaskhan (RV); Badkhyz (P: l.VII, l.XI; Sv); Tschardzhou (S: 18. VIII); Lambe (D: IV-
V); Repetek (Ts: X, XI); Kala-i-Mor (Hv).

Subfamily Cuculliinae

146. Cucullia argentina Fabricius, 1787 (east-Mediterranean): Syunt (K: 12.V);
Kara-Kala (Ts: 5. VI).

147. Cucullia hemidiaphana Graes, 1892 (middle Asian); Ai-Dere (K: 17. VIII),
Badkhyz (P: 1 6.IX); Tshilmamed-Kum (H: IX); Nebit-Dagh (Tr: 14-1 9. IX).

148. Cucullia boryphora Fischer de Waldheim, 1840 (middle Asian); Kara-Kala,
Kara-Kala m. d., lol-Dere, Syunt (K: 7.IV-26.V); Repetek (Ts: IV); Badkhyz (P: 23. IV-
27. V); Yaskhan (RV); Lambe (D: 28. IV); Bairam-Ali (B: 17. IX); Nebit-Dagh (H: 10-

’ Kuznetzov (I960) determined this species as Mythimna sicula Treitschke

Phegea 26 ( 1 ) ( 1 .III. 1998): 32

20. V; Tr: 11-29.IX); Tshilmamed-Kum (H: V); Imam-Baba (Kozh: I.IV-IO.V); Danata
(D: 16.IX).

Fig. 6; Cucullia hemidiaphana Graes, 1892, S, Badkhyz 17. IX. 1980, wingspan 33 mm, leg. V. Petchen (Photo: A.
Poltavsky).

149. Cucullia leptographa Reis, 1958 (Iran -Turanian): Ashkhabad (Sz); Kara-Kala
(Dev); Repetek (Ts: IV, V); Yaskhan (RV); Tshilmamed-Kum (H: V, X); Kizyl-Takyr
(H: V).

150. Cucullia santolinae Rambur, 1834 (Mediterranean): Badkhyz (P; 12.111);
Ashkhabad (L: IV); Kara-Kala (Mim: 16.1V).

151. Cucullia tecca Pungeler, 1906 (Iran-Turanian): Ashkhabad (Sz).

152. (*) Cucullia amota Alpheraky, 1877 (Mediterranean): Sumbar (K; 27. VII).

153. Cucullia zerkowitzi Boursin, 1934 (middle Asian): Kara-Kala (Mim: 26. IV).

*154. Cucullia verbasci Linnaeus, 1758 (Transpalaearctic): Badkhyz (P: 25. III).

155. Cucullia blattariae Esper, 1790 (Mediterranean): Ai-Dere (Mim; 29.1V).

156. Cucullia chamomillae [Denis & Schiffermuller], 1775 (Mediterranean); Kara-
Kala (K; 12.VI); Badkhyz _(P; 12-19.III, 17.IX).

157. Cucullia tanaceti [Denis & Schiffermuller], 1775 (west-Palaearctic): Kara-Kala
(K: V, VI).

*158. Cucullia calendulae Treitschke, 1835 {-wredowi Costa, 1836) (east-
Mediterranean); Kara-Kala (Dev); Ai-Dere (Mim; 19.1V).

159. Calophasia angularis Chretien, 1910 (tropical, subtropical): Kara-Kala (K;
21.1V).

160. Metalopha liturata Christoph, 1887 (Iran-Turanian): Ai-Dere (K); Badkhyz (P:
3.V).

161. Omphalophana anatolica Lederer, 1857 (east-Mediterranean): Kara-Kala, Kara-
Kala m. d., Ai-Dere (K: 13.IV-12.V); Imam-Baba (Kozh: 4.V); Ashkhabad (Kaz: 19. IV).

162. Metapoceras omar Oberthiir, 1887 (ssp. caspica Alpheraky, 1895)
(Mediterranean): Kara-Kala, Kara-Kala m. d. (K: 19.1V-16.V, Kaz; 10. V).

*163. Episema minuta Boursin & Ebert, 1976 (middle Asian): Kala-i-Mor (Hv:
lO.X); Badkhyz (P: 13-25.X).

Kuznetzov (I960) detennined tliis species as Cucullia dracunculi Uubner.

Phegea 26 ( 1 ) ( 1 .III. 1 998): 33

*164. Episema lederi Christoph, 1885 (Iran-Turanian); Tshuli (L: 30. IX); Imam-
Baba (Dan: 14.X); Kala-i-Mor (Hv: lO.X).

165. Episema sareptana Alpheraky, 1897 (middle Asian): Repetek (Ts: 26.1X-19.X);
Badkhyz (P: 29.X1); Nebit-Dagh (Tr: 29.IX).

*166. Metapodicha longicornis Boursin, 1957 (Iran-Turanian): Badkhyz (P: 4.V11-
4. XI); Imam-Baba (Dan: 23. X); Murgab (ZIN); Ashkhabad (D: 7.X).

167. Mervia kuznetzovi Daritcheva, 1961 (endemic of Turkmenistan): Lambe (D: IV,
V); lolotan (V: 6.X); Mary (D: 7-1 4. X); Bairam-Ali (K).

168. (’) Oncocnemis strioligera Lederer, 1853 (mongolian-siberian): Ai-Dere (K: 10-
24.V11I); Ashkhabad (VR).

*169. Leucochlaena muscosa Staudinger, 1892 (east-Mediterranean): Tshuli (Kaz:
17-23. IX; L: 5.X); Badkhyz (P: 8-25.X); Kala-i-Mor (Hv: lO.X).

170. Turanica haeretica Piingeler, 1902 (endemic of Turkmenistan): Imam-Baba
(Dan: 14. X); Kala-i-Mor (Hv: lO.X).

*171. Ulochlaena hirta Hubner, 1813 (Mediterranean): Tshuli (L).

172. Guselderia mitis Piingeler, 1906 (ssp. lutea Hacker, Kuhna & Gross, 1986)
(Iran-Turaniank Ashkhabad iSzk

Fig. 7; Guselderia mitis lutea Hacker, Kuhna & Gross, 1986, Badkhyz 25.XI.198S, wingspan 33 mm, leg. V.
Petchen (Photo: A. Poltavsky).

173. Borisia hiemalis Filipjev, 1949 (endemic of Turkmenistan): Repetek (Ts: X,
XI).

174. Lithophane alaina Boursin, 1957 (mountain middle Asian): Kugitang (Dub:
7.V).

175. Xylena exoleta Linnaeus, 1758 (Mediterranean): Kara-Kala, Kara-Kala m. d.
(K); Repetek (Ts: 7-lO.XI); Badkhyz (P: lO.IlM.VII).

*176. Dryobotodes monochroma Esper, 1790 (f. suberis Boisduval, 1829)
(Mediterranean): Tshuli (Kaz: 23. IX).

177. Polymixis trisignata Menetries, 1847 {=leuconoia Herrich-Schaffer, 1850) (east-
Mediterranean): Badkhyz (P: 22.X-5.X1); Ai-Dere (K: 3.X).

178. Polymixis philippsi ?ur\%e\cx , 191 1 (Iran-Turanian): Firyuza (Dub: 20. X).

’ We don't include here Callierges ramosa Esper (Kuznetzov I960).

rhegea 26 ( I ) ( 1 .III. 1 998): 34

179. Polymixis attosa Wiltshire, 1941 (ssp. limula Sukhareva, 1978) (mountain
middle Asian): Badkhyz (P: 5-28.XI); Repetek (Ts: X, XI).

Kig. 8: Polymixis attosa limula Sukhareva, 1978, $, Badkhyz 5. XI. 1985, wingspan 41 mm, leg. V, Petchen (Photo:
A, Poltavsky).

Fig. 9: Polymixis rosinae Bohatsch, 1908, Badkhyz 12. XI. 1985, wingspan 42 mm, leg. V. Petchen (Photo; A.

Poltavsky).

*180. Polymixis rosinae Bohatsch, 1908 {=paradisiaca Boursin, 1944) (Iran-
Turanian): Badkhyz (P: 2-12.XI; 4.X1I).

*181, Polymixis apotheina Brandt, 1938 (mountain middle Asian); Badkhyz (P:
2.X); Tshilmamed-Kum (H; 5.X); Imam-Baba (Dan: 21. X); Tshuli (L: 5.X); Ashkhabad
(Pt; 19.IX).

\%2. Polymixis rohreiPionrsm, 1961 (middle Asian): Ashkhabad (Pt: 10. IX),

183. Lophotyna crinomima Wiltshire, 1946 (Iran-Turanian): Kopet-Dagh (Hack);
Kara-Kala(L: 3.X); Badkhyz (P; 13.X-1.X1).

184. Conistra metria Boursin, 1940 (Iran-Turanian): Ashkhabad, Firyuza (Hreb).

185. Agrochola dubatolovi Varga & Ronkay, 1991 (endemic of Kopet-Dagh);
Dushak (VR: 26. IX).

1 86. Agrochola circellaris Hufnagel, 1766 (Holarctic); Repetek (Ts: 27. IX).

187. Agrochola helvola Linnaeus, 1758 (west-Palaearctic): lol-Dere, Ai-Dere (K:
23.X).

Phegea 26 (1) (1 .111.1998): 35

*188. Agrochola oropotamica Wiltshire, 1941 (middle Asian): Badkhyz (P: 2.X-
l.XI).

189. Atethmia centrago Haworth, 1809 (Mediterranean): Ai-Dere (K: 5. IX).

*190. Xanthia icteritia Hufnagel, 1766 (Transpalaearctic): Imam-Baba (Don: 7.X).
*191. Xanthia ocellaris Borkhausen, 1792 (Transpalaearctic): Imam-Baba (Don:
23.X); Badkhyz (P: l.XI).

*192. Xanthia gilvago [Denis & Schiffermuller], 1775 (west-Palacarctic): Nebit-
Dagh (H: 6.X1).

Subfamily Acronictinae

193. Acronicta aceris Linnaeus, 1758 (west-Palaearctic): Ai-Dere (K: 23.V-15.VI).

194. Acronicta psi Linnaeus, 1758 (west-Palaearctic): Syunt (K: 6. VIII).

195. Simyra nervosa [Denis & Schiffermuller], 1775 (Transpalaearctic): Lambe,
Deinau (D: 25.IV-27.V); Ai-Dere (K: 17.VI); Kara-Kala m. d. (K: 7.IV-7.V1).

196. Simyra dentinosa Freyer, 1839 (Mediterranean): Badkhyz (P: 14. IV);

Tshilmamed-Kum (H: IV); lol-Dere (K: 29. IV).

197. Cryphia receptricula Hiibner, 1813 (Mediterranean): lol-Dere (K: 16.VII-
20. VIII); Badkhyz (Sv).

*198. Cryphia distincta Christoph, 1887 (Iran-Turanian): Ashkhabad (Don: 21. VII;
Pt: 20.V11).

199. Cryphia algae Fabricius, 1775 (Mediterranean): lol-Dere, Syunt (K: 226. VII);
Kara-Kala (K: 20 VI-12 VII); S. Balhan (D: 1 6. V).

200. Cryphia centralis Draudt, 1931 (=niaeonis Lederer, 1855) (middle Asian): Ai-
Dere (K: 5-12.VII); lol-Dere, Syunt (K: 13.VI-15.VII); Kara-Kala (K: 6.VI-30.VI1I);
Ashkhabad (Pt: 15.V1); Danata (D: 26-28.VII).

201. Cryphia idonea Christoph, 1893 (Iran-Turanian): Ashkhabad (Hack).

202. Cryphia vilis Hampson, 1908 (middle Asian): Mary (Hack).

203. Cryphia raptricula [Denis & Schiffermuller], 1775 (Transpalaearctic): Syunt,
lol-Dere (K; 1 3. VI-20. VIII); Kara-Kala (K: 9.VI-VII1); Ncbit-Dagh (Tr: 27. VIII; H:
20. V); Badkhyz (Sv).

*204. Cryphia muralis Forster, 1771 (Mediterranean); Ashkhabad (Pt: 20. VII).

Subfamily Amphipyrinae

205. Apopestes spectrum Esper, 1787 (Transpalaearctic): Kara-Kala, Kara-Kala m. d.
(K: 9-17.VI); loI-Dere, Syunt (K: 26.V1I-20.VII1); Badkhyz (P: 8. VI, Sv); Tshilmamed-
Kum (H: 6. VI); Deinau (D: V); Bugdaili (D: 22. V); Karagez (D: 28.V); Ashkhabad (S:
4.VI).

206. Apopestes centralasiae Warren, 1913 (middle Asian): Tshuli (D: 19.V).

207. Tathorhynchus exsicata Lederer, 1855 (tropical, subtropical): Repetek (Ts:
3 1 .X); Kara-Kala, Ai-Dere (Dev: 30. IV).

208. Autophila limbata Staudinger, 1871 (Mediterranean); Ai-Dere (K: 26. V-
13. VII); Ashkhabad (RV).

209 ■ Autophila luxuriosa Zemy, 1933 (east-Mediterranean); Kala-Kala, Kara-Kala
m. d. (K: 7.IV-24.VI).

210. Autophila subfusca Staudinger, 1893 (east-Mediterranean): Kara-Kala m. d. (K;
7.IV-16.VI): Syunt (K; 18. VI); Kara- Kala (K: 11-13. VI).

211. Autophila asiatica Staudinger, 1888 (mountain middle Asian): lol-Dere (K;
21. IV).

Phegea 26 ( 1 ) ( I .III. 1 998): 36

212. Autophila cerealis Staudinger, 1871 (east-Mediterranean); Ai-Dcrc (K: 17. VI);
Badkhyz (P; 17. VI); Ashkhabad (Brsn).

213. Autophila laetifica Staudinger, 1888 (Iran-Turanian): Parhay (Mim: 17. V).

214. Autophila cryptica Ronkay, 1986 (Iran-Turanian): Ashkhabad (VR).

215. Autophila maculifera Staudinger, 1888 (mountain middle Asian): Ashkhabad
(Sz, Brsn).

216. Autophila ligaminosa Eversmann, 1851 (wcst-Palaearctic): Danata (D; 25. V);
Kara-Kala m. d. (K: 30 V-27.VII); Syunt (K).

217. Autophila gracilis Staudinger, 1896 (mountain middle Asian): Kara-Takyr (H:
V); Kara-Kala m. d. (K: 24.V1-12.VII); Tshilmamed-Kum (H: V); Ashkhabad (Pt: 3. VI);
Kizyl-Arvat (St: l.Vl); Krasnovodsk (H: 10. VI); Danata (D; 27. V); Yaskhan (RV);
Badkhyz (P: 21.V, 21.X; Sv); Nebit-Dagh (H: VI).

218. Amphipyra pyramidea Linnaeus, 1758 (west-Palaearctic): Syunt, Ai-Dere, lol-
Dere(K: 1 1-25.VI).

219. Amphipyra tragopogonis Clerck, 1759 (holarctic): Kara-Kala (K: 6. VI-
22. VIII); lol-Dere, Syunt (K); Badkhyz (P: 18. VI; Sv); Repetek (Ts: 13.V); Lambe,
Deinau (D: IV- VI); Danata (D: 25. VI-8. V).

220. Amphipyra turcomana Staudinger, 1888 (Iran-Turanian): Kara-Kala, Kara-Kala
m. d. (K: VI).

221. Amphipyra tetra Fabricius, 1787 (west-Palaearctic): Kara-Kala m. d., Syunt (K:

6. V1-25.VII).

222. Amphipyra submicans Kuznetzov, 1959 (endemic of Kopet-Dagh): Syunt (K:
15.V); lol-Dere (K: 16. VII); Sumbar(K: 22.VII).

223. Anthracia turcomanica Christoph, 1893 (mountain middle Asian): Sumbar (K:

7. V1I1).

224. Mormo maura Linnaeus, 1758 (Mediterranean): Kara-Kala, lol-Dere (K: VI,
VIII).

225. Trachea atriplicis Linnaeus, 1758 (Transpalaearctic): Kara-Kala (K: 24-27. VI).

226. Phlogophora meticulosa Linnaeus, 1758 (Mediterranean): Kara-Kala (K: 25-
28. IV); Kara-Kala m. d. (K: 1 1 .V).

227. Callopistria latreillei Duponchel, 1827 (Mediterranean): Ashkhabad (Pt;
18. VIII).

228. Pseudoligia similiaria Menetries, 1849 (middle Asian): Repetek (Ts: III, IV; Z:
9-10. Ill; Kos: 22-25. V); Nebit-Dagh (H: l.VI); Tshilmamed-Kum (H; IV-VI); Bairam-
Ali (B: 21 .VI); Lambe (D: IV); Ashkhabad (Pt: 5. IV).

229. Enargia ypsillon [Denis & Schiffermtiller], 1775 {ss'p. plebeja Staudinger, 1888)
(west-Palaearctic); Badkhyz (Ts: 23. V); Kara-Kala, Kara-Kala m. d. (K: 12-18.V).

230. Pinacoplus didymogramma Erschoff, 1874 (mountain middle Asian): Badkhyz
(P: 17.V); Repetek (Ts: 4.V).

231. Mesoplus contrita Christoph, 1884 (mountain middle Asian): Repetek (Ts:
21.1V); Lambe, Deinau (D: IV-VI); Ashkhabad (Pt: 3.V); Bairam-Ali (B: 23.V).

*232. Mesoplus pachyspila Boursin, 1968 (Iran-Turanian): Kara-Kala (Mim: 12.V).
233. Metopoplus alboflavicola Stschetkin, 1965 (mountain middle Asian): Repetek
(Ts: IV).

*234. Metopoplus excelsa Christoph, 1885 (Iran-Turanian); Imam-Baba (Dan: 21.X).
235. Metopoplus fixseni Christoph, 1893 (east-Mediterranean): Ai-Dere (K: 5-23.V).
*236. Mycteroplus puniceago Boisduval, 1840 (east-Mediterranean): Kara-Kala (L:
20.IX).

237. Cosmia affmis Linnaeus, 1767 (west-Palaearctic); lol-Dere (K: 30.V-11.V1);
Syunt (K).

P/iegea 26 (])(]. III. 1998): 37

238. Cosmia pyralina [Denis & Schiffermiiller], 1775 (Transpalaearctic): Ai-Dcrc
(K; 2.VI).

239. Auchmis peterseni Christoph, 1887 (middle Asian); Kara-Kala m. d. (K:
27.VII-24.VI11); lol-Derc, Syunt (K; 6.V-6.VII).

240. Actinotia hyperici [Denis & Schiffermiiller], 1775 (Mediterranean); lol-Dere (K;
26. VII).

241 . Apantea monoglypha Hufnagel, 1766 (Transpalaearctic); Ai-Dere (K; 6. VII).

242 Apamea platinea montana Herrich-Schaffer, 1852 (Mediterranean); Repetek
(Ts; VIII); Ashkhabad (Sz).

' *243. Mesoligia literosa Haworth, 1809 (west-Palaearctic): Nebit-Dagh (H; 10. VII).

*244. Usbeca cornuta Piingeler, 1914 (Iran-Turanian); lolotan (V; 12. IX).

245. Pseudohadena lasiniosa Christoph, 1887 (mountain middle Asian); Kara-Kala
m. d. (K: 26. V); Danata (D; 26. V); iol-Dere (K; 6. VII).

246. Pseudohadena gnorima Piingeler, 1907 (Iran-Turanian); Ashkhabad (Pt;
10. VII).

247. Pseudohadena chenopodiphaga Rambur, 1832 (Mediterranean): Ai-Dere (K:
29.1V); Kara-Kala, Iol-Dere, Syunt (K: 30.IV-20.V); Repetek (Ts: 15. XI); Dardja,
Tshilmamed-Kum(H: IV, XI); Kizyl-Takyr (H; 17.X); Lambe (D; 16.V).

248. Pseudohadena siri Erschoff, 1874 (middle Asian): Repetek (Ts: IV-V); Dardja
(H. 15. IV); Lambe (D: 8. VI; Kozh; 23.1V); Ashkhabad (Pt: 1-21. VI); Bugdaili (D: 19-
23.V); Tshuli (Pt: 17-20. VII).

249. Pseudohadena intmunda Eversmann, 1842 (Iran-Turanian); Badkhyz(Sv).

250. Pseudohadena arvicola Christoph, 1887 (middle Asian): Nebit-Dagh (H: X);
Ashkhabad (Pt: 5. VII); Krasnovodsk (Kaz: 12. VII); Parhay (Mim; 2.V).

*251. Pseudohadena schlumbergeri Pungeler, 1904 (mountain middle Asian); Nebit-
Dagh (H; V): Tshilmamcd-Kum (H: V).

252. Pseudohadena commoda Staudinger, 1889 (middle Asian): Ashkhabad (Pt;
22.V1-19.VII).

253. Pseudohadena indigna Christoph, 1887 (east-Mediterranean); Sumbar (K;
7. VII); Ashkhabad (Pt: 18. VI).

254. Ecbolemia misella Pungeler, 1907 (Iran-Turanian); Repetek (Ts).

255. Maraschia grisescens Osthelder, 1933 (Iran-Turanian): Iol-Dere (K: 20. VIII);
Ashkhabad (Pt: 19. IX).

256. Gortyna cervago Eversmann, 1844 (east-Mediterranean): Ai-Dere (K: 19.V11).

257. Phoebophilus veternosa Pungeler, 1907 (middle Asian): Ipai-Kala (Hr, LR, GR;
16-23. VIII); Dushak (Dub: 3. IX).

258. Heterographa zelleri Christoph, 1877 (Iran-Turanian): Kara-Kala (K: 28. IV);
Repetek (Ts: 13.V, 24.IX); Badkhyz (P: 29.VI, 25. VIII); Yaskhan (RV); Deinau (D:
12. V).

259. Margelana versicolor Staudinger, 1901 (middle Asian): Repetek (Ts); Badkhyz
(Mr: 24.IX-3.X); Imam-Baba (Dan: 14. X); Bairam-Ali (B: 16. X).

260. Scythocentropus scripturosa Eversmann, 1854 (middle Asian): Badkhyz (P:
22. IX); Repetek (Ts: 24. IX).

261. Diadochia saca Pungeler, 1914 (middle Asian): Repetek (Ts: 26.IX,.X; Z:
10.IV;.S: 15. IX); Badkhyz (P; 25. X; S: 15. IX); Imam-Baba (Dan: 14, X).

262. Anamecia malitiosa Alpheraky, 1892 (middle Asian); Repetek (Ts: IX, X; Dan:
X); Nebit-Dagh (H: V); Tschilmamed-Kum (H: l.X); Kizyl-Takyr (H: lO.X); Yaskhan
(RV); Bairam-Ali (B: 13. IX).

263. Jaxartia elinguis Piingeler, 1914 (Iran-Turanian): Repetek (Ts; X, XI); Lambe
(D: 20.IV); Mary (D: 22.X).

Phegea 26 (1 ) ( 1 .III. 1998): 38

264. Jaxartia striolata Filipjev, 1949 (Iran-Turanian): Repetek (Ts: 5.X-10.X)-
Lambe (D: 20.1V); Bairam-Ali (B: 24. X).

Fig. 10: Jaxartia striolata Filipjev, 1949, rj, Repetek 31. X. 1965, wingspan 38 mm, leg. A. Tsvetaev (Photo: A.
Poltavsky).

■>>' :

.■'A

\

Oi- --X

I*"

.. y

< 4. 9^

Fig. 11: Epipsammia cretacea Staudinger, 1888, c?, Transkaspien, Sumbar, 1894, leg. Herz, coll. ZIN (Photo: A.
Poltavsky).

P/iegea 26 (1) (1.111.1998): 39

*265. Nonagria typhae Thunberg, 1784 (west-Palaearctic): Tschardzhou (S: 28. VH).

266. C°) Arenostola unicolor Warren, 1914 (Iran-Turanian): Kara-Kaia (K: 13-
27. VI); Ai-Dere, lol-Dere (K: 7.VI-14.VII); Bairam-Ali (B: 14. VI); Badkhyz (Sv); Ai-
Dere (Kaz; 1 5. VI).

267. Oria musculosa Hiibner, 1808 (Mediterranean): Ai-Dere (K: 1 7. VI); Badkhyz
(P: 12-I4.V; Sv).

268. Epipsammia cretacea Staudinger, 1888 (endemic of Turkmenistan): Ai-Dcrc
(K: 1 7. VI); Kara-Kala (K: 28. VI); Sumbar (K: 4-30.V); Imam-Baba (Kozh: 9.V); Danata
{D: l.VI); Murgab(ZIN: 20. VII).

269. Epipsammia accurata Christoph, 1882 (east-Mediterranean): Kara-Kala (K.
25.V-1I.VIII); Kara-Kala m. d. (K; 8.VI); Lambe (D; 28.IV); lolotan (V; 12.IX);
Bugdaili (D: 19. V).

*270. Epipsammia boursini Wiltshire, 1957 (Iran-Turanian): Ai-Dere (Mim; 15. VI).
271. Epipsammia fixeni Christoph, 1882 (Iran-Turanian): Kara-Kala, Kara-Kala m.d.
(K: 7.IV-24.VIII); Badkhyz (Sv).

(continued)

Kuznetzov (I960) determined this species as Calamia phragmilidis Hb.

Inhoud:

Bcshkov, S.: Hyles hippophaes new for Bulgaria and Euxoa cos crimaea new for the

Balkan Peninsula (Lepidoptcra: Sphingidae, Noctuidae) 9

Faquaet, M.: Enkele interessante nachtvlindersoorten uit het departement Vendee in

Frankrijk, September 1997 (Lepidoptcra) 22

Garrevoet, T. & Z. LaStiivka: Chamaesphecia nigrifrons new to the Czech Republic

(Lepidoptcra: Sesiidae) 21

Hcnderickx, H.: A new Pseudobankesia from Crete (Lepidoptcra: Psychidae) 1

Henderickx, H.: Holo- en hemimelanistische vormen van Carabus (Chrysocarabus)

auronitens auronitens in Belgie (Coleoptera: Carabidae) 13

Poltavsky, A. N., Nekrasov, A. V., Petchen, V. 1. cS: E. A. Hatchikov; The Noctuidae

fauna of Turkmenistan (Lepidoptcra) (continued) 3 1

Zuijlen, J. W. van: Three species of Opomyzidae (Diptera: Brachycera) new for the fauna

of Belgium) 29

Bockbesprekingen 12, 20, 28

verantw. uitg.; W. De Prins, Diksmuidclaaii 176, B-2600 Antwerpen (Belgium) - Tel; 0032-3-322.02.35

Phegea 26 (1 ) (1 .III. 1998); 40

driemaandelijks tijdschrift van de

VLAAMSE VERENIGING VOOR ENTOMOLOGIE

Afgiflekantoor Antwerpen X ISSN 0771-5277

Redactie: Dr. J.-P. Borie (Compiegne, France), T. C. Garrevoet (Antwerpen), B. Goater (Chandlers Ford, England),
Dr. K. Maes (Gent), Dr. K. Martens (Brussel), A. Olivier (Antwerpen), H. van Oorschot (Amsterdam), D. van der
Poorten (Antwerpen), W. O. De Prins (Antwerpen).

Redactie-adres: W. O. De Prins, Diksmuidelaan 176, B-2600 Antwerpen (Belgium),
e-mail: willy.deprins@village.uunet.be.

Jaargang 26, nummer 2

Trekvlinders in 1997, veertiende jaarverslag
(Lepidoptera)

1 iuni 1998
THE NATURAL
HtSTOR' 'L'SEUM

15 JUN 1998

Bart Vanholder

Resume. Lepidopteres migrateurs en 1997 quatorzieme rapport (Lepidoptera)

Rapport sur les migrateurs observes en Belgique en 1 997. Nous donnons un tableau avec I’lntormation sur les
migrateurs par decade.

EXC^a.

ENTOMOiOr-

Abstract. Migrant Lepidoptera in 1997 fourteenth annual report (Lepidoptera)

Report on migrants observed in Belgium in 1997. A sumarising table with all information on Belgian migrants
and vagrants per decade is given at the end.

Key words; Migrating Lepidoptera - Belgium.

Vanholder, B.: Droeskouter 33, B-9450 Haaltert. e-mail; bvholder@innet.be
(http://www.club.innet.be/~pub00644/).

Inleiding

In 1997 werd weinig migratie opgemerkt. Hierdoor kwamen er weinig gegevens
binnen. Hoewel in 1997 een record aantal nieuwsbrieven verspreid werd en er zich zeer
veel nieuwe geinteresseerden aanmeldden, hebben niet evenveel personen gereageerd.
Het ontbreken van migranten zal daar wel voor iets tussen zitten en velen namen evenmin
de moeite om ook de “gewone” soorten door te sturen. Zo kregen we gegevens van 78
trouwe medewerkers, d.w.z. die drie opeenvolgende jaren gegevens instuurden. Er
werden gegevens van 139 verschillende mensen ingestuurd, waarvan 34 nieuwelingen
voor 1997. Daarentegen hebben 54 mensen die in 1996 wel instuurden het dit jaar laten
afweten. De voomaamste achteruitgang van medewerkers situeert zich onder de
“nachtvlinderfanaten”. Slechts 39 mensen gaven gegevens van nachtvlinders door. In dit
slecht migratiejaar valt het talrijke optreden van de atalanta op, wat aanzet tot nadenken
over de huidige status van deze vlinder in Belgie. Van heel ver zullen de exemplaren die
gezien werden niet afstammen... De aangename verrassingen kwamen in 1997 van enkele
zwervers die de afgelopen jaren in ons land mogelijk populaties stichtten, hetgeen dus
eerder duidt op uitbreiding van een (recent) ontstane populatie dan op trek; dit was het
geval voor N. antiopa, I. lathonia en in mindere mate voor N. polychloros.

Klimatologisch overzicht van 1997

1997 was gemiddeld een zeer warm jaar (10,8°C). Slechts 4 jaren (sinds de
waamemingen te Ukkel in 1833) waren warmer: 1989, 1990, 1994 en 1995, alle dus zeer
recent. Volgende punten hebben voorzeker invloed uitgeoefend op onze pnmaire

Phegea 26 (2) (1. VI. 1998); 41

migranten of hun nakomelingen en zijn bijgevolg vermeldenswaardig. Het begin van de
winter werd gekenmerkt door een uitzonderlijke koudegolf die begon op 20 december
1996. De laatste decade van december 1996 was de tweede koudste sinds het begin van
deze eeuw, de eerste decade van januari 1997 was zelfs de koudste sinds het begin van de
metingen in 1833. Dit maakt het natuurlijk heel interessant om na te gaan of er na zulke
uitzonderlijke vorstperiodes nog soorten zijn die erin slagen de winter door te komen. Dit
is veimoedelijk het geval geweest voor V. atalanta en M. stellatarum, die beide reeds in
februari gezien werden. Na deze koudeperiode werd het plots veel te zacht voor de tijd
van het jaar en dit bleef, op een paar dagen na, zo tot 10 april (zie fig. 1). In maart
hadden we enkele malen een tropische stroming en de belofte die dit inhield voor het
migratiejaar werd niet bewaarheid. Toch vond wellicht de waameming van enkele M.
stellatarum haar oorsprong in die waime periode. April en mei kenden laattijdige
vorstperiodes, die nefast waren voor de fruitbloesems. De maand mei, relatief nat, kende
afwisselend zeer zacht weer en opmerkelijke koudeprikken. De normaal reeds goed
aanwezige primaire migranten waren er dit jaar niet of in lage aantallen (zie tabel
trekvlinders). De eerste zomermaand, juni, moet opgesplitst worden in twee periodes. De
eerste was zomers en kende vrij gunstig trekvlinderweer. Tussen 6 en 8 juni kenden we
zelfs heel even tropische stromingen, een van de weinige keren in 1997. Deze voerden
enkele migranten als C. croceus, M. stellatarum, A. ipsilon en A. atropos met zich mee.
De tweede helft van juni was druilerig met relatief overvloedige neerslag; slecht
trekvlinderweer dus. Nochtans is deze periode traditioneel het belangrijkst voor de
aankomst van verschillende primaire migrantensoorten.

Opvallend was de uitzonderlijk lage luchtdruk in juni. Voor deze maand wordt een
dergelijke lage gemiddelde waarde slechts 1 keer per 100 jaar behaald. Dit, gecombineerd
met hoofdzakelijk N-NW wind i.p.v. de gebruikelijke Z-ZW-wind, zorgde er wellicht
voor dat heel wat migranten ontbraken, die normaal in juni hun aantallen volop
opbouwen. We denken hier aan de zeer lage aantallen van P. xylostella, V. cardui en A.
gamma en het ontbreken van N. noctuella en A. convolvuli.

Na een maand juli die als zeer normaal beschouwd kon worden volgde de warmste
augustusmaand sinds 1833. Deze recordmaand zorgde ervoor dat de weinig talrijk
aanwezige trekvlinders zich in elk geval snel ontwikkelden zo toch nog voor
nakomelingen konden zorgen. Dit vertaalde zich in het aanwezigheidspatroon van V.
atalanta, P. saucia, M. stellatarum, C. croceus en A. gamma. Vooral tussen 14 en 25
augustus kwamen continental luchtstromingen voor die A. convolvuli bij ons brachten,
wellicht opgegroeid bij onze zuiderburen.

September was sinds de start van ons onderzoek in 1 984 voor de eerste maal zachter
dan normaal met, net zoals in augustus, een abnormaal hoog aantal uren zonneschijn.
Ondanks deze zeer positieve factoren voor migratie en de observatie ervan bleef het
aantal waamemingen erg laag. Er waren in de voorzomer inderdaad te weinig primaire
migranten om een explosie aan nakomelingen voort te kunnen brengen in augustus of de
nazomer. Dit werd mooi gekenschetst door geslaagde generaties van V. atalanta, C.
croceus en A. gamma. Ook de meeste V. cardui werden in die warme zomermaand
waargenomen, als vervolggeneratie op de juni-dieren. De afwezigheid van primaire
migranten, ondanks het schitterende weer, duidt ook aan dat het voor de migratie van
onze echte trekvlinders in augustus reeds te laat is. De laatste warme temperaturen kenden
we begin oktober. Op het einde van deze maand ging de winter reeds een eerste keer in
het offensief, met verschillende nachten met vorst. De aantallen van onze vertrouwde
migranten, V. cardui, A. convolvuli, M. stellatarum gingen dan ook pijlsnel naar beneden.
Desondanks kwamen in november nog steeds M. unipuncta voor.

Phegea 26 (2) (1 .VI. 1998): 42

Figuur 1 : Afwijking van de gemiddelde temperatuur per pentade te Ukkel t.o.v. de normale temperatuur. Normale
afwijking = 0°C.

Medewerkers aan het verslag 1997

A. Artoisenet, H. Bastiaens, M. Bauduin, D. Beyen, Blauwendraad, C. Bruggeman, T. Bruyneel, Buysse, B.
Chanteux, J. Chapelle, J. Cleppe, P. Cluck, W. Coppens, J. De Bakker, A. De Boer, S. De Bruycker, C. De Caluwe,
H, De Decker, A. De Graeve; De Kesel, G. De Prins, L. De Bidder, R. De Spiegeleire, A. De Turck, A. De Vreese,

B. De Vreese, T. De Witte, Degueldere, C. Develter, J. Doucet, L. Dufraing, D. Dumont, S. Dupont, P. Durinck, G.
Evrard, M. Faquaet, C. Fregat, Galoppin, T. Garrevoet, S. Giet, M. Gillard, C. Goossens, J. Grimonprez, R. Guinez,
Hagenaar, A. Havrenne, G. Himschoot, K. Floffman, P. Hollebosch, G. Hooft, I. Hoste, Fam. K. Janssens, Janssens,
F. Jonckheere, H. Kinders, B. Kindts, M. Lambert, R. Laudelout, F. Leeb, A. Leveque, E. Lievens, P. Lighezzolo,
R. Litt, T.Maertens, B. Maes, K. Maes, D. Minnebo, B. Misonne, H. Nagel, Noens, H. Notebaert, B. Notebaert R.
Nyst, M. Opdenacker, J. Pauwels, G. Pierloot, J. Pirlet, G. Prang, J.L. Renneson, H. Reumkens, L. Rose, J.
Rysselaere, J. Sas, A. Sauvage, R. Seiller, D, Sierens, T. Sierens, S. Smets, B. Soyez, G. Spanoghe, R. Spronck, S.
Spruytte, E. Stassart, D. Stroobants, F. Sueur, E. Taelman, H. Tessely, G. Thone, W, Troukens, E. Van Aelst, D.
Van De Keere, F. Van De Keere, O. Van De Kerckhove, J.M. Van Den Berghe, W. Van Den Brande, M. Van
Haecke, Bert Van Holder, G. Van Hoorebeke, A, Van Kerckvoorde, W. Van Kerkhoven, J. Van Kerschaever, S.
Van Landschoot, R. Van Moer|cerke, M. Van Moerkerke, M. Van Opstaele, J. Van Opstaele, C. Van Steenwinkel,
W. Vandemaele, F. Vandenbossche, O. Vandenbossche, Bart Vanholder, D. Vanpoucke, A. Verboven, G. Verjans,
P. Verloove, E. Vermandel, H..Vermersch, L. Verroken, K. Verstraeten, J. Vervaecke, P. Virlet, J. Volders, G.
Wieme, C. Wintein, R. Wouters, S. Wullaert, L. Yde, M. Zwertvaeger.

Trekviinders

Plutella xylostella (Linnaeus, 1758)

Het koolmotje is de enige trekvlinder die jaar na jaar een nieuw record weet te
vestigen. De verklaring hiervoor ligt echter vooral bij het feit dat meer mensen beginnen
uit te kijken naar deze micro. Dit werd geillustreerd door het groeiend aantal “nieuwe
vindplaatsen. Het eerste vlindertje vond ik op 27 april in mijn lichtval te Haaltert. Het
eerstvolgende exemplaar kwam pas op 2 juni te voorschijn te Argenteau (R. Spronck). De
enige andere voorjaarsmelding was van A. De Turck op 13 juni te Wenduine. Vanaf de
zomer werden opeenvolgend zeer veel vlindertjes gezien; dit begon te Oostduinkerke op
1 2 juli met 5 stuks. Er werden enkele zeer grote aantallen gemeld tijdens systematisch

Phegea 26 (2) (1. VI. 1998): 43

onderzoek met een lichtval te Haaltert: zo noteerde ik 20 stuks op 22 juli, 120 de
volgende dag, 230 stuks op 7 augustus, 200 de volgende dag en nog eens 115 op 12
augustus. Hier lag dus de piek in de vliegperiode met 247 exemplaren als hoogste
dagtotaal op 7 augustus (zie fig. 2). Verder kwamen de gehele zomer nog relatief mooie
aantallen voor. In het najaar was het koolmotje nog aanwezig tot in oktober. Er werden
slechts twee vlinders in november gezien; op 26 november overdag te Lanaye (E.
Stassart) en op 29 november te Haaltert op smeer (B. Vanholder). Dit is meteen de
uiterste waameming tot nu toe.

Vindplaatsen: Ant.(64): Antwerpen; Bra.(39): Anderlecht, Dilbeek, Heverlee, St-Jans-Molenbeek, Watemiaal;
Lim.(16): Kanne, Maasmechelen, Zutendaal; Luik(49): Argenteau, Lanaye, Ninane, Oupeye, Vise; Nam. (51):
Dailly, Presgaux; O.VI.(1310): Dendermonde, Haaltert, Hamme, Sinaai, Wachtebeke; W.VI.(IO): De Panne,
Deerlijk, Oostduinkerke, Wenduine.

Margaritia sticticalis (Linnaeus, 1761)

Slechts door een persoon gemeld (M. Gillard) het eerste exemplaar op 9 augustus te
Nismes en het laatste op 17 augustus te Presgaux, beide aangetrokken door U.V.-licht.

Vindplaatsen: Nam(2): Nismes, Presgaux.

Udea ferrugalis (HUbner, 1796)

Slechts drie exemplaren werden vermeld: de beide eerste door M. Gillard op 2
augustus te Presgaux en 1 1 augustus te Spa, het derde exemplaar door H. Kinders op 18
oktober te Hamme. Gedurende de laatste 10 jaren slaagden enkel 1990 en 1994 om hoger
dan 10 exemplaren te scoren.

Vindplaatsen; Nam.(l): Presgaux; Lui (1): Spa, O.VI.(l): Hamme.

Nomophila noctuella ([Denis & Schiffermilllerj, 1775)

Het was met 7 waargenomen vlinders al net zo droevig gesteld als met de overige
migrerende Pyralidae. Dit stond in schril contrast met het recordjaar 1996 (2875 ex.), wat
er op duidt dat de soort hier niet overwintert. In oktober 1996 werden immers nog flinke
aantallen gezien. Een eerste exemplaar van 1997, zonder opgave van de vindplaats, werd
op 15 mei gezien. S. Wullaert zag te Linchamps op 6 juli 3 exemplaren en op 21 juli nog
2 dierenop HPL-licht. Het laatste exemplaar werd op 22 juli door UV-licht aangetrokken
te Presgaux (M. Gillard).

Vindplaatsen: Nam.(l): Presgaux; Fra. (5): Linchamps, Onbekend (1).

Agrius convolvuli (Linnaeus, 1758)

De windepijlstaart was eerder schaars in 1997. J. de Bakker vond de eerste rups in
1997 op 8 augustus te St.-Jansteen. Een eerste vlinder vloog rond de siertabak van W.
Vandemaele in Deerlijk op 21 augustus en op dezelfde dag zag B. Misonne zijn eerste
vlinder te Tervuren. Eind augustus-begin September volgden, her en der verspreid, al
spoedig meer vlinders. Op 2 September werd het hoogste dagtotaal van 5 bereikt op
evenzoveel verschillende plaatsen. Aansluitend volgden regelmatige waamemingen tot
midden September. Daama was het vlug voorbij met te Hamme op 26 September en 5
oktober telkens een mannetje op licht (H. Kinders). Te Hulst zag J. de Bakker nog een
vlinder op 28 September. Het laatste exemplaar werd op 14 oktober in Dendermonde op
licht gevangen door K. Verstraeten. In totaal werden 16 van de 30 waargenomen vlinders
door siertabak gelokt.

Vindplaatsen: Ant(l): Mol; Bra.(6): Anderlecht, Tervuren; Luik (1): Wonck; Lux.(l): Marbehan; Nam. (4);
AufTe, Hen.(I): Chimay ; O.VI.(6): Dendermonde, Haaltert, Hamme; W.Vl.(lO): Deerlijk, Zeebrugge; Z.V1.(5);
Hulst, St. Jansteen.

Phegea 26 (2) (1. VI. 1998): 44

40

35

30

25

20

15

10

5

0

Plutella xylostella

1

Colias croceus

ll 1 1

1

— 1 1 l"l 1 1 i 1 1 1 iMfi

Pi^l 1*1 1 w w

.A

JU

jun

jul

aug

sep

okt

Vanessa cardui

1

1

1 1 W III 1 1 111! 1 llliii

Mlliliirfi

Macroglossum stellatarum

n

4000

3500

3000

2500

2000

1500

1000

500

0

Vanessa atalanta

1

1

L

1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 W

feb mil apr mei jun jul aug sep okt nov dec

apr mei jun jul aug sep okt

2000

1800

1600

1400

1200

1000

800

600

400

200

0

Autographa gamma

i

1

1

1

1

J

■j

□

■

1 1 1 1 1 M 1 1 1 1 1 1 1 1 I i I i 1 1 i I m 1 1 1 1

apr mei jun jul aug sep okt nov dec

Figuren 2-7: Histogram per pentade van: Plutella xylostella, Macroglossum stellatarum, Colias croceus, Vanessa
atalanta, Vanessa cardui en Autographa gamma.

Phegea 26 (2) (1. VI. 1998): 45

Acherontia atropos (Linnaeus, 1758)

De eerste melding was een ongeconfirmeerde waameming van twee exemplaren in
een vangnet voor vogels te Battice op 15 juni (B. Chanteux). De tweede vermelding
kwam uit Westdoqje op 22 juni (J. Hagenaar), wat dus wel goed overeenstemt met de
eerst vermelde data. Er was tussen 6 en 8 juni heel even een tropische luchtstroming
gevolgd door een continentale stroming tot 1 1 juni.

Vindplaats; Luik.(2?): Battice Z. Vl.(l): Westdorpe.

Macroglossum stellatarum (Linnaeus, 1758)

er werden slechts 51 vlinders gezien in 1997. Tijdens het laatste decennium scoorden
enkel 1988 (14 stuks) en 1993 (16 stuks) slechter. Het begon nochtans veelbelovend met
op 5 februari een overwinteraar binnenshuis te Aubel (B. Chanteux). Ook in maart waren
reeds vlinders bekend: op de 1 Ide te Waimes (S. Giet) en op 12 maart zag D. Van De
Keere een vlinder te Maldegem. Op 30 maart kwamen zelfs 2 waamemingen binnen: te
Wachtebeke en St.-Jansteen. In de eerste helft van maart kregen we enkele keren
tropische luchtstromingen. Helaas werd de beloftevolle maand maart bruusk onderbroken
door twee maanden met absoluut geen trekvlinderweer en bovendien nog nachtvorst in
mei. Over geheel de zomer verspreid werden dan verder ook maar enkelingen gezien van
M. stellatarum-. slechts 5 tot 10 exemplaren per maand (zie fig. 3). Met wat verbeelding
kunnen we zelfs twee generaties onderscheiden: de eerste van eind mei tot eind juli, de
tweede vanaf de laatste pentade van augustus. De drukste maand was September met 1 5
waamemingen. Het grootste dag-aantal (3 exemplaren) haalden we op de 13de. In
oktober werden nog 5 exemplaren gezien; de laatste op de 5de te Veldwezelt (H.
Bastiaens) en op de 6de te Deerlijk (W. Vandemaele).

Vindplaatsen: Bra.(l): Brussel; Lim.(l); Veldwezelt; Luik(lO): Aubel, Pepinster, Petit-Rechain, Spa, Spixhe,
Stockay, Vise, Waimes; Lux.(l); Marbehan; Nam. (3): Han-sur-Lesse, Vierves-sur-Viroin; O.VI.(IS): Daknam,
Gent, Hamme, Kruibeke, Maldegem, Nevele, Ronse, Sinaai, Ursel, Wachtebeke; W.VI.(6): Deerlijk, Kemmel,
Nieuwkerke-Heuvelland ; Z.VI.(ll): Hoofdplaat, Hulst, Ijzendijke, Kloosterzande, Koewacht, Lamswaarde, Sluis,
St. Jansteen, Vogelwaarde; Fra.(3): Pont-Ste.-Maxime-sur-Oise, Rouffach.

Daphnis nerii (Linnaeus, 1758)

Het was reeds sinds 1985 geleden dat we deze prachtige sphinx nog eens te gast
kregen. Op 23 mei zag C. De Caluwe overdag een vers exemplaar langs de Maas te
Boorsem (Maasmechelen). Het dier zat bewegingloos op het fietspad. Dat was een vrij
vroege datum, zodat het om een primaire migrant kon gaan. Opmerkelijk was dat in
September 1997 nog twee exemplaren in Engeland gezien werden evenals een in
Frankrijk. De vergelijking met 1985 gaat ook hier op: toen werd eveneens een
Oleanderpijlstaart gemeld in Engeland. Men moet wel opmerken dat deze vlinder bij
kwekers erg in trek is en er praktisch continu kweekmateriaal voorradig is. Indien er
vlinders werden losgelaten, worden we hier graag van op de hoogte gesteld.

Vindplaats: Lim.(l): Maasmechelen (Boorsem).

Hyles Hvornica (Esper, 1779)

Met deze pijlstaart zorgde H. Kinders voor de tweede verrassing van 1997. Op 12 juli
bemerkte hij in de schemering een foeragerende pijlstaart bij zijn kamperfoelie. Evenals
bij de vorige pijlstaart was het sinds 1985 geleden dat deze vlinder nog uit Belgie gemeld
was. Op de Engelse zuidkust is deze migrant jaarlijks aanwezig, zo ook in 1997, zij het
niet echt zo talrijk als gewoonlijk.

Vindplaats: O.VI.(l): Hamme.

Phegea 26 (2) (1. VI. 1998); 46

Colias croceus (Fourcroy, 1785)

De oranje luzemevlinder vormt, samen met de atalanta, de enige aanduiding dat toch
migratie is opgetreden in 1997. Hoewel we minder dan een derde haalden van het aantal
uit 1996, is 155 vlinders toch het beste resultaat na 1994. Er waren duidelijk twee
generaties aanwezig. Een geisoleerde waameming kwam uit Temeuzen op 18 juni,
misschien een primaire migrant. In die periode vlogen ook de primaire migranten van de
atalanta. Tussen 6 en 8 juni hadden we heel even tropische luchtstromingen. Pas vanaf 29
juli te Wevelgem startte een pick in het voorkomen van C. croceus (zie fig. 4). A1 vlug
haalden we begin augustus een pick met op 8 augustus een dagtotaal van 10 op 9
verschillende plaatsen. De tweede en derde pentade van augustus leverden 30% van alle
waamemingen. Opmerkelijk was een najaarsgeneratie die begon op 19 September te
Wonck (G. Verjans). Er kwamen nog mooie aantallen voor met een top in de eerste
pentade van oktober. Het beeld in het najaar wijkt ietwat af van de normale Gauss-
verdeling door de vermelding van 13 vlinders te Zeebrugge op 19 oktober. Op dezelfde
dag werden eveneens vlinders opgemerkt te Aarsele, Bredene en Eksaarde. De laatste
oranje luzemevlinder werd op 3 1 oktober te Gent gezien door G. Spanoghe.

Vindplaatsen; Ant.(l): Ekeren; Bra.(2): Anderlecht, Braine-le-Chateau; Hen.(8): Hensies; Lim.(l): Kanne;
Luik(21); Petit Lanaye, Spa, Wonck; Nam.(15): Freyr, Jemeppe-sur-Sambre, Mariembourg, Nismes; O.VI.(53):
Aalter, Bellem, Berlare, Eeklo, Eksaarde, Gent, Geraardsbergen, Knesselare, Lovendegem, Mendock, Merendree,
Moerbeke, Sinaai, Ursel, Zomergem; W.V1.(27): Aarsele, Bredene, Moen, Torhout, Wevelgem, Zeebrugge,
Zwevegem; Z. Vl.(20): Hoofdplaat, Hulst, Lamswaarde, Oostbrug, Temeuzen, Zaamslagveer; Fra.(4): Chantilly,
Pont Sainte-Maxence-sur-Oise.

Colias hyale (Linnaeus, 1758)

De gele luzemevlinder werd door 1 1 exemplaren vertegenwoordigd. Het eerste
exemplaar werd door R. Van Moerkerke gezien op 9 juni te Aalterbrug. De zomerdieren
kwamen voor vanaf 5 augustus te Ursel (M. Van Opstaele) en 6 augustus te Bellem (G.
van Horebeke en J. Van Opstaele). Op 21 augustus werd de soort weer te Bellem gezien,
ditmaal door J. Pauwels. Op 9 augustus werd een gele luzemevlinder te Moen door C.
Wintein gesignaleerd. In 1997 kwam de vlinder ook nog laat in de nazomer voor op 29
September te Hensies (L. Verroken) en 2 oktober te Ursel (J. Bruselle) en 7 oktober te
Nismes (M. Gillard). Een laatste werd op 18 oktober te Nivelles opgetekend door Garin,
dit is meteen de laatste vermelding ooit in het jaar.

Vindplaatsen; Bra.(l): Nivelles; Hen.(l): Hensies; Nam.(2): Nismes, Presgaux; O.Vl.(8): Aalterbrug, Bellem,
Ursel; W.VI.(l): Moen.

Vanessa atalanta (Linnaeus, 1758)

De atalanta haalde in 1997 meer dan 22.000 exemplaren. Dit is ruim boven de records
die we tussen 1994 en 1996 optekenden. Het feit dat dit gebeurt tijdens een jaar met
weinig migratie, doet vermoeden dat de soort hier niet uitsluitend als migrant voorkomt,
evenals het feit dat we elk jaar overwinteraars noteren van januari tot april. Het was niet
anders in 1997, ondanks de felle winterkoude in december. Een eerste vlinder werd ons
gesignaleerd door T. De Kesel te Zwijnaarde op 28 febmari. Op 27 maart zag W. Van de
Maelen te Ekeren 5 exemplaren. In dezelfde periode kwamen enkele M. stellatarum voor,
mogelijk een vroege migratie. Er waren in maart reeds 9 vlinders gezien, maar tot einde
juni bleven de waamemingen nog toestromen. In de zomer volgden twee geslaagde
generaties (zie fig. 5): de eerste tussen begin juli en midden augustus.De top van de
volgende generatie lag in de tweede pentade van September. Daarin lag het hoogste
dagtotaal met 1226 vlinders op 6 September. Bijna de helft van de waamemingen kwam
uit September; alle hier opgegroeide vlinders. De enige rupsen werden in juni gemeld; op
1 1 juni te Houtain (E. Stassart) en op 17 juni te Balen (C. Van Steenwinkel). Dit waren

Phegea 26 (2) (1. VI. 1998); 47

dus nakomelingen van de vlinders die in mei werden gezien en ze leverden de pick in de
augustusgeneratie. We tellen ongeveer anderhalve maand tussen de twee maxima.
Bijzonder opvallend was het hoge aantal remigrerende vlinders in September. Zeer veel
medewerkers meldden ons deze actieve remigratie. We kunnen dus vermoeden dat de
grote aantallen in September voor een deel te wijten zijn aan vlinders die vanuit het
noorden over ons land terugtrokken naar het zuiden. Enkele voorbeelden: een tiental
exemplaren op 1 September te Rijkevorsel op doortocht naar het zuiden, op 6 September
te Beerse 5-10 vlinders per minuut over een front van 50m (L. Dufraing), op dezelfde
dag te Dinant 15 vlinders trekkend naar het zuiden (S. Dupont). Een tweede periode van
bijzondere remigratie-activiteit situeerde zich rond 16 September: M. Lambert telde te
Mariembourg verschillende tientallen trekkende vlinders per uur. Op 1 8 September telde
L. Dufraing te Rijkevorsel 23 vlinders op 10 minuten trekkend richting ZZW over een
front van 100m. M. Gillard merkte in dezelfde periode alle vlinders te Presgaux en stelde
vast dat dezelfde vlinders nooit langer dan 3 dagen ter plaatse gebleven waren. Tijdens
zeer regelmatige tellingen van de vlinderwerkgroep Quercus, in de streek rond Ursel,
stelde M. Van Opstaele vast dat in de kanaalbermen atalanta’s plots in hoge aantallen
opdoken in de tweede pentade van September. De volgende pentade waren ze er
grotendeels verdwenen. In de tuinen daarentegen bleven de aantallen de derde en vierde
pentade nog steeds hoog, de vlinders bleven er dus pleisteren. Als we de kanaalberm
interpreteren als een route voor migratie en de remigrerende dieren hier slechts 1 pentade
aanwezig waren, geeft dit bijkomend bewijs voor een remigratie-fenomeen. In de vierde
pentade van oktober kwam nog een kleine piek voor, die samenviel met de bloei van
klimop. In november noteerden we nog 10 vlinders en de laatste op 1 december in
Mechelen-aan-de-Maas. Te Ciergnon werd op 2 november een vlinder uit een bosje
opgeschrikt; vermoedelijk ging het hier om een exemplaar in diapause.

Per provincie, de aantallen zijn bedoeld om een beeld te vormen over de werkzaamlieden van onze medewerkers:
Ant(1468); Bra.(l002); Hen.(ll8); Lim.(950); Luik(877); Lux.(l48); Nam,(lll5); O.V1.(9056); W.VI.(350I);
Z.VI.(3539);Fra.(337); Niet vermeld (68).

Vanessa cardui (Linnaeus, 1758)

De distelvlinder kwam slechts sporadisch voor. Na het immense aantal van 55.000 in

1996 halen we slechts 318 stuks in 1997. Dit betekent dat de distelvlinder hier duidelijk
niet overwintert, anders hadden we veel meer exemplaren gezien in 1997. Hierdoor is

1997 vergelijkbaar met 1989 (met 177 stuks) en 1993 (met 134 stuks). Er zijn evenmin
winterwaamemingen bekend. Op 1 april startten we met 5 vlinders tegelijk te Adegem,
opgemerkt door A. De Graeve. Het zou tot 1 7 april duren voor de volgende gemeld werd
te Gent door B. Notebaert. In Hulst werden de eerste vlinders op 27 april gezien door
Dhr. Noens. Deze enkele vroege vlinders kunnen gei'nterpreteerd worden als primaire
migranten; het weer was toen nog geschikt voor migratie. Er kwamen iets meer vlinders
voor in mei en begin juni, maar zeker niet de migratie die we in 1996 mochten ervaren.
Dit werd zeker mede veroorzaakt door het feit dat zuidelijke stroming in die periode
ontbrak. Op 6 juni zag ik te Haaltert twee vlinders duidelijk naar het noorden trekken.
Vanaf begin juli kwamen hier opgegroeide vlinders voor. Er vormde zich een duidelijke
generatie met een top in de tweede pentade van augustus (zie fig. 6). Het hoogste
dagtotaal lag op 5 augustus met 15 vlinders. Er is mogelijk enige overlapping met een
latere generatie vlinders, die een top bereikte in de laatste pentade van augustus.
Misschien waren dit nakomelingen van de migranten van juni. In de nazomer was het al
vlug gedaan met de waamemingen. Op 10 oktober maakte S. Spruytte te Nieuwkerke-
Heuvelland nog melding van een vlinder in actieve remigratie; deze vloog tegen de
krachtige wind in. De laatste twee vlinders werden op 19 oktober gezien: te Wondelgem
door M. Zwertvaegher en te Ophoven door G. Pierloot.

Phegea 26 (2) (1. VI. 1998): 48

Per provincie: Ant(2); Bra.(14); Hen.(l); Lim.(15); Luik(22); Lux.(3); Nam.(3); O.Vl.(113); W.V1.(81); Z.V1.(37);
Fra.(8); Niet vermeld (19).

Danaus chrysippus (Linnaeus, 1758), nieuw voor de Belgische fauna

Een van de markantste feiten uit 1 997 was de waameming van Danaus chrysippus in
Belgie. De eerste werd op 19 augustus gezien door M. Gillard in zijn tuin te Presgaux; het
was toen 31°C in de schaduw. Daarmee komt de eerste vermelding voor de Belgische
fauna op zijn naam. Blijft natuurlijk de vraag of het dier niet ontsnapt was uit de
vlindertuin te Yvoir, waar Dhr. Raes bevestigde dat enkele vlinders konden ontsnappen.
Rondvraag in de streek leverden al vlug reacties op en hierdoor konden meer exemplaren
getraceerd worden. Op dezelfde 19 augustus werd nog een vlinder gezien te Montigny-le-
Tilleul en Bouvignes. Verder kwamen er meldingen van 25 augustus te Macquenoise en
op 26 augustus weer te Montigny-le-Tilleul. Drie van deze vlinders konden positief
geidentificeerd worden. De vlinder die door M. Gillard te Presgaux gezien werd
behoorde, in tegenstelling tot de overige vlinders, tot f alcippus. In die periode zijn wel
luchtstromingen uit het zuiden voorgekomen zodat ook de mogelijkheid van migratie
onderzocht werd. Of deze vlinder(s) op eigen vleugelkracht tot bij ons geraakte(n),
kunnen we echter heel moeilijk aannemen. Voor deze in de buurt van Yvoir is het
aannemelijk dat ze er ontsnapt waren. D. chrysippus is wel een typische migrant en kan
tot ver buiten zijn normale populaties opduiken. In Noord-Afrika maken we de laatste
decennia een uitbreiding mee van het areaal van deze monarchvlinder. Op de kusten van
de Middellandse Zee (Boireau 1996) zijn reeds vlinders gesignaleerd, o.a. te Nice,
Marseille, Cagnes-sur-Mer. De eerste vermelding op het Franse vasteland was in 1985
(Jack 1985) en sindsdien zijn alsmaar meer waamemingen binnengelopen. In 1991
(Garcin 1997) zijn in Frankrijk (Provence) zelfs voor het eerst eitjes en rupsen
aangetroffen op Asclepiadaceae, die als sierplant voorkomen in tuinen. Mogelijk kunnen
lokaal dus populaties ontstaan. In Marokko, Tunesie en Algerije (Tennent 1995) zijn
gedurende de laatste decennia populaties ontstaan die het recente voorkomen in Frankrijk
kunnen verklaren. Opvallend hierbij is dat ongeveer 60% van de populatie in Marokko uit
f alcippus bestaat. Dit terwijl, zeker in recente jaren, deze vorm bijna niet gevonden werd
in de beide andere landen (Tennent 1995). F. Hodzelmans nam medio September een
twintigtal vlinders pleisterend waar in de Ebro-delta aan de Middellandse Zee. Het waren
dieren van f. chrysippus', de soort hoort ook hier niet echt thuis. In Spanje waren wel
vlinders bekend van Malaga en Almeria! Hopelijk brengen de komende jaren meer
duidelijkheid. Tot dan moeten we het stellen met de vermelding van een nieuwe soort
voor de Belgische fauna. In Belgie heeft de soort overigens geen overlevingskans,
vanwege het ontbreken van de voedselplant. Gelet op de situatie in het Middellandse-
Zeegebied kan een zwervend exemplaar bij ons niet volledig uitgesloten worden.

Autographa gamma (Linnaeus, 1758)

De eerste vermelding uit 1997 is meteen de meest merkwaardige. B. Maes vond op 15
maart buitenshuis 3 bijna volwassen rupsen. Zij leverden de vlinders op 16 en 27 april en
op 3 mei. B. Maes stipte terecht aan dat het statuut van deze vlinder in Belgie eveneens
kritisch dient te worden bekeken. Rupsen in maart betekenen immers onmiskenbaar dat
de gamma-uil hier overwinterd heeft in larvaal stadium. Hierdoor zou hij dus niet meer
aan het criterium voldoen van “echte trekvlinder”. Er was wel in 1996 een recordaantal
gamma-uiltjes, tot laat in het jaar (Vanholder 1997), met veel schade aan
cultuurgewassen. Het is nu de vraag of dit bij herhaling zo kan zijn dat rupsen hier de
winter doorkomen. In elk geval was de winter 1996-1997 allerminst een zachte winter; in
december 1996 en januari 1997 sneuvelden enkele sinds lang stand houdende
kouderecords! Het ware interessant kweekexperimenten op te zetten met eitjes verkregen

Phegea 26 (2) (1. VI. 1998): 49

laat in het jaar om te pogen de rups buitenshuis te overwinteren. In 1997 bereikte me zelfs
een artikel uit Agricontact, een publicatie van het ministerie van Landbouw, aangaande
de schade die deze soort in cultuurgewassen aanrichtte tijdens het recordjaar 1996. Er
wordt vermeld dat de larven tegen lage temperaturen bestand zijn, beter dan de poppen.
Er wordt eveneens aangegeven hoe lang de verschillende stadia duren bij verschillende
temperaturen: eistadium van 3 dagen (26,5°C), 5 dagen (19°C), tot 1 1 dagen (14°C). Het
larvale stadium varieert van 10 dagen (30°C), 20 dagen (20°C) tot 45 dagen (14°C^ Het
popstadium tenslotte duurt van Sdagen (30°C), 7 dagen (24°C), 1 1 dagen (20°C) en 26
dagen (14°C) tot 100 dagen (8°C). Aldus kan aan de hand van de temperatuur voorspeld
worden wanneer de soort ontwikkeld is. In 1997 werden gamma-uiltjes reeds eind april
gezien te Hulst (Dhr. Noens). Begin mei waren ze plots overal aanwezig, startend met een
exemplaar op 1 mei in de lichtval van G. Thone te Maasmechelen. Dit kunnen eventueel
migranten geweest zijn. Verder is slechts een enkele pick op te merken (zie fig. 7), met
een maximum in de eerste week van September. Al gauw dalen de aantallen en in oktober
halen ze nog slechts minder dan 200 stuks. In november waren nog twee meldingen
bekend. Een ervan was al even merkwaardig als de start van het jaar. Ik vond op 30
oktober een pop in mijn tuin. Bij binnenbrengen leverde die op 3 november de vlinder.
Op 6 november werd door C. Develter te Poperinge eveneens een vlinder gemeld. Dit kan
dus ook een exemplaar van dezelfde generatie geweest zijn. In december werd de laatste
gamma-uil opgemerkt door Dhr. Noens te Hulst op 10 december.

Per provincie, enkel tentatief voorde activiteit van de medewerkers: Ant.(173), Bra. (684), Hen.(l), Lim.(282), Luik
(218), Lux.(38), Nam.(742), O.V1.(1970), W.V1.(2330), Z.VI.(2828), Fra.(95).

Mythimna unipuncta (Haworth, 1809)

Van deze uil werden vijf exemplaren gemeld, op andere vindplaatsen dan 1996. G.
Verjans ving een wijQe op 10 november te Mortroux. Vier dagen later ving S. Wullaert 3
exemplaren op HPL-licht nabij de Belgische grens in Frankrijk. Een laatste werd door P.
Lighezzolo te Petit-Han gevangen op 1 6 november. De waamemingen laat op het jaar
zijn typisch voor deze uil in Belgie, dit ondanks de enkele vriesdagen die we in oktober
reeds hadden.

Vindplaats; Luik(l): Mortroux; Nam.(l): Petit Han; Fra(3): Les Hautes Rivieres.

Peridroma saucia (HUbner, [1808])

Er werden slechts drie exemplaren waargenomen: een eerste op 13 augustus met
HPL-licht gelokt te Grammene (S. Wullaert), de beide andere werden eveneens in
augustus gezien; op de 17de te Hamme (H. Kinders) en de laatste op smeer te Thilay in
Frankrijk op de 25ste (S. Wullaert).

Vindplaatsen: O.Vl.(2): Grammene, Hamme; Fra.(l): Thilay.

Agrotis ipsUon (Hufnagel, 1766)

Er werd slechts melding gemaakt van 22 vlinders. A. De Turck meldde, ondanks zijn
wekelijkse inspectie op de “smeerronde” aan de kust, slechts 3 vlinders. In vorige jaren
leverde dit minstens het tienvoudige op. We maakten dus weer een slecht jaar mee zoals
dit in de periode 1991-1993 het geval was. Ik startte al vrij vroeg met de eerste
waameming te Haaltert op 10 juni. B. Chanteux ving het tweede exemplaar te Battice op
19 juni. Verspreid over juli en augsutus kwamen enkelingen op smeer of licht. Er is geen
duidelijke lijn (generaties) te brengen in de waamemingen. Op 6 oktober had ik op smeer
nog een vlinder te Haaltert en S. Wullaert meldde de laatste op 14 november in Les
Hautes-Rivieres.

Phegea 26 (2) (1. VI. 1998): 50

Vindplaatsen; Ant.(3): Antwerpen L.O., Rijkevorsel; Lim.(l): Zutendaal; Luik(3); Battice; Nam.(3): Franc-Waret,
Mariembourg, Presgaux; O.Vl.(8): Eeklo, Haaltert, Hamme, Maldegem, Wachtebeke; W.VI.(3): Wenduine; Fra(3):
Aiglemont, Les Hautes-Rivieres.

Chrysodeixis chalcites (Esper, 1789)

Na een jaar zonder waamemingen werden in 1997 toch terug 28 exemplaren vermeld.
W. Troukens startte op 5 augustus, met een vlinder op vlinderstruik te Anderlecht. K.
Janssens meldde 3 vlinders op licht op 12 augustus te Zwijndrecht, meteen het
belangrijkste aantal per dag gezien. Hij meldde de vlinder nieuw voor de Antwerpse
binnenstad op 3 September. T. Garrevoet meldde 10 ex. op feromoon te Antwerpen, op 9
September. De “extra late” exemplaren einde September en in oktober waren opmerkelijk:
te Anderlecht op 29 September en 10 oktober (W. Troukens) en op 1 oktober te Deerlijk
(W. Vande Maele). Het laatste exemplaar kwam van H. Kinders te Hamme.

Vindplaatsen: Ant.(8): Antwerpen, Grobbendonk, Rijkevorsel, Zwijndrecht; Bra.(6): Anderlecht, Heverlee;
O.Vl.(3): Grammene, Hamme; W.Vl.(l): Deerlijk.

Dwaalgasten en zwervers
Lozotaeniodes formosana (Geyer, [1830])

Het eerste vlindertje zat in mijn lichtval te Haaltert op 6 juli en twee dagen later vond
ik het volgende. H. Kinders meldde een exemplaar te Hamme op 9 juli en een eerste
vermelding voor Lokeren op 15 juli. Het hoogste aantal was op 11 juli, met naast het
exemplaar te Haaltert nog twee vlinders te Wenduine. Op 9 augustus zag M. Faquaet te
Koksijde een vlinder op licht. Ik kon het jaar afsluiten op 10 augustus te Haaltert. Met 19
exemplaren scoorden we vrij goed.

Vindplaatsen; Bra(l); Anderlecht; O.Vl.(14): Haaltert, Hamme, Lokeren; W.V1.(4): Koksijde, Wenduine.

Hemaris fuciformis (Linnaeus, 1758)

Met 26 stuks doen we het minder goed dan gewoonlijk. J. Chapelle zag een eerste
glasvleugelpijlstaart te Ensival op 14 mei, de tweede te Pepinster op 24 mei. Tussenin
lagen enkel Franse data (A. Leveque). Het hoogste aantal werd op 4 juni vastgelegd met 6
vlinders te Han-sur-Lesse en Vierves-sur-Viroin. F. Leeb vond het laatste exemplaar van
de eerste generatie te Spa op 27 juni. Rupsen werden enkel door M. Gillard aangetroffen
tussen 21 en 28 juli. De tweede generatie werd enkel in Frankrijk opgetekend te Pont
Sainte-Maxence-sur-Oise tussen 20 juli en 3 augustus.

Vindplaatsen: Luik(5): Ensival, Pepinster, Spa ; Hen.(3 rupsen); Chimay; Nam. (7+9 rupsen): Couvin, Han-sur-
Lesse, Presgaux, Vierves-sur-Viroin; Fra.(14): Pont Ste. Maxence-sur-Oise, Rouffach, Thilay.

Proserpinus proserpina (Psdlsis, 1172)

E. Stassart schreef op zijn eentje het gehele Belgische verhaal voor deze pijlstaart in
1997. Hij was bijzonder succesvol in het vinden van rupsen. Adulten werden in 1997 niet
gemeld. Te Loen werden 25 rupsen aangetroffen op 9, 10, 13 en 14 juli, varierend in
grootte tussen het 2de stadium en bijna volgroeid. Er blijkt dus een stevige populatie te
bestaan in de regio van de St.-Pietersberg te Luik. Op 26 juli kon hij nog 2 rupsen te
Barvaux aantreffen. De vondsten gebeurden alle op dwergbastaardwederik {Epilobium

sp.).

Vindplaatsen: Luik (25 rupsen): Lo6n; Lux (2 rupsen): Barvaux-sur-Ouithe.

Hyles euphorbiae {\Annztws,\lS%)

Er werden op 9 juni twee vlinders op licht gevangen te Vance door M. Faquaet. Op
dezelfde plaats werd in 1996 eveneens een vangst gedaan. Aan de Belgische kust werden

Phegea 26 (2) (1. VI. 1998): 51

de rupsen weerom talrijk aangetroffen: A. De Turck telde te Nieuwpoort op 2 augustus
meer dan 50 rupsen.

Vindplaatsen: W.VI.(50 rupsen): Nieuwpoort; Lux (2): Vance.

Hylesgallii (Rottemburg, 1775)

Het aantal walstropijlstaarten bleef laag in Belgie. Er zijn nog steeds rupsen, maar
lang niet zo talrijk als enkele jaren geleden. Een vlinder werd op 5 juni aangetroffen te
Martelange (F. Leeb). Op 8 juni ontpopte een vlinder geweekt uit een rups in 1996
gevonden te La Roche door J.M. Van Den Berghe. Rupsen werden vooral door F. Leeb
gevonden te Bom. Tussen 22 en 29 juli in totaal 21 stuks. Op 9 augustus meldde J.-L.
Renesson een volgroeide rups uit zijn tuin te Marbehan. M. Gillard vond op 9 en 10
augustus nog 16 rupsen te Hockay. Op 28 juli had hij op dezelfde plaats nog geen enkele
rups aangetroffen. De rupsjes waren wellicht nog te klein op dat moment.

Vindplaatsen: Luik.(43 rupsen) : Bom (Sankt Vith), Hockay. Lux (1 imago + 2 rupsen): Marbehan, Martelange.;
Nam(l ): La Roche (mps uit 1996).

Iphiclides podalirius (Linnaeus, 1758)

De koningspage kende een succesvol jaar met 22 meldingen. In de ons van oudsher
bekende biotopen was hij aanwezig vanaf 3 mei tot 4 juni. Op 29 mei zag ik minimum 10
vlinders op 2 plaatsen. Een waameming valt buiten het normale verspreidingsgebied: op
24 mei te Baalhoek.

Maandtotalen: mei 16, juni 6.

Papilio machaon (Linnaeus, 1758)

Voor de koninginnepage was 1997 zeker geen slecht jaar. Met 111 waamemingen
van vlinders en rupsen legden we een mooi aantal vast, dat sinds 1992 niet meer gehaald
werd. deze soort begon volgens L. Verroken al zeer vroeg te vliegen op 6 april te Hensies
en Harchies. Nooit voorheen hadden we een zo vroege melding van P. machaon. Op 8
april zag J. Chapelle 2 vlinders te Sougne-Remouchamps. Dan was het wachten tot 1 mei
te Stockay (M. Lighezzolo). Verder vloog in mei een geslaagde eerste generatie met de
laatste vlinder op 26 juni te Stembert. Opvallend genoeg werden de eerste rupsen pas
midden augustus opgemerkt, midden in de tweede generatie die startte op 1 1 juli. De
rupsen werden gedurende geheel de maand augustus tot midden September gevonden op
peenloof (Daucus carota). W. Troukens deed een eerder late rupsenvondst te Dilbeek op
24 September. De soort vloog nog erg laat tot 13 oktober, toen nog 4 vlinders opgemerkt
werden te Graauw.

Vindplaatsen: Ant.(2): Mol, Wondelgem; Bra.(50): Anderlecht, Averbode, Dilbeek, Korbeek-Dijle, Neerijse,
Vilvoorde; Hen.(6): Harchies, Hensies;Lim.(28): Dilsen Houthalen, Kanne, Kessenich, Lanaken, Maaseik.
Maasmechelen, Ophoven, Veldwezelt, Vroenhoven; Luik(82): Antheit, Battice, Dison, Lanaye, Sart-en-Fagne,
Sougnc-Remouchamps, Stembert, Stockay, Vis6, Waremme; Lux.(3): Marbehan; Nam. (39): Auffe. Belvaux.
Clermont, Han-sur-Lesse, Nismes, Presgaux, Resteigne, Romedenne O.VI.(16): Bellem, Daknam, Elversele,
Merendree, Overmere, Poesele, Ronse, Waasmunster; W.VI.(3): Ingooigem, Wingene; Z. Vl.(ll): Biervliet,
Braakman, Graauw, Koegorspolder, Koewacht, Kloosterzande, Luchteren, Sas van Gent, Temeuzen, Vogelwaarde,
Zaamslag, Zuiddorpe; Fra(21): Nieppe, Pommeroeul, Pont.Ste.Maxence-sur-Oise, Vemeuil-en- Halatte.

Aporia crataegi (Linnaeus, 1758)

Het groot geaderd witje werd talrijk waargenomen ten zuiden van Samber en Maas,
waar de soort inheems is. Het eerste exemplaar dateert van 16 mei te Linchamps (S.
Wullaert). Eind mei stelde ik vast dat de vlinders volop vlogen te Resteigne.
Piekaantallen werden bereikt rond 10 juni. De laatste vermelding kwam van J.-L.
Renesson te Sainte Marie-sur-Semois op 1 1 juli. Er zijn geen vlinders waargenomen
buiten hun normale biotopen.

Vindplaatsen: Lux.(lS7): Pctit-Han, Resteigne, StLiger (Virton), Ste. -Marie-sur-Semois, Virton; Nam(l): Nismes;
Fra(6): Lautenbach, Linchamps.

Phegea 26 (2) (1. VI. 1998): 52

20

18

16

14

12

10

8

6

4

2

0

Issoria lathonia

1

1

n

1

1 II

1

11 uliill

L

i

. .

LiJ.

apr mei jun jul aug sep okt

16

14

12

10

8

6

4

2

0

Nymphalis antiopa

1

--m-H

mri

W M 1 n.i 1 H u)-

apr mei jun jul

40

35

30

25

20

15

10

5

0

Hoplodrina ambigua

1 1 1 il|l[l|l|l|. ill |l|l|Mil|l| ilili

Wl wMl 1*1 IiU H

Figuur 8-11: Histogram per pentade van: Issoria lathonia, Nymphalis antiopa, Macdunnoughia confuse en
Hoplodrina ambigua.

Polyommatus coridon (Poda, 1761)

Op 7 augustus kon ik te Han-sur-Lesse, Resteigne en Belvaux de blauwtjes massaal
waamemen. J.-L. Renesson meldde te Poncelle nog 8 vlinders op 8 en 12 augustus. Er
zijn dus enkel vlinders in de normale biotopen gezien.

Vindplaatsen : Nam.(120): Belvaux, Han-sur-Lesse, Resteigne. Lux(8); Poncelle.

Argynnis paphia (L\nvi2iG\xs,\lS%)

Het eerste exemplaar werd al zeer vroeg gezien door H. De Decker op 28 juni te
Somme-Leuze. Het is de vroegste tot nu toe gerapporteerd. In 1997 werden echter minder
vlinders buiten het normale verspreidingsgebied gezien. Zo ontbreken de inmiddels
traditioneel geworden waamemingen uit Oost-Vlaanderen. S. Wullaert nam de soort
daarentegen waar te Rumbeke op 1 1 augustus. Eveneens interessant was een vlinder te
Maaseik op 7 augustus (G. Pierloot). De ovenge waamemingen gebeurden op plaatsen
waar de keizersmantel inheems is. De top van de vliegtijd lag rond 10 juli. Er werden in
totaal 121 vlinders opgetekend. De vliegtijd Hep tot 16 augustus toen nog tien vlinders te
Aubange rondvlogen.

Phegea 26 (2) (1. VI. 1998): 53

Vindplaatsen: Lim(l): Maaseik; Luik(2); Remouchamps; Lux (75): Aubange, Buzenol, Virton; Nam. (56):
Belvaux, Han-sur-Lesse, Nismes, Resteignes, Somme-Leu2e ; W.VI.(l): Rumbeke; Fra. (6): Linchamps, Nieppe
(foret dominale).

Issoria lathonia (Linnaeus, 1758)

Met 122 vlinders hebben we een zeer goed jaar achter de rug. Verheugend is dat een
belangrijk aandeel van de 122 vlinders kwam uit de recent gevestigde populaties
(Vanholder 1997). In 1997 mogen we de populatie in Zeeuws-Vlaanderen als zeer
geslaagd beschouwen. De eerste kleine parelmoervlinder uit Belgie in 1997 kwam van J.
Chapelle te Rocheux op 18 april. De enige andere van de eerste generatie zag H.
Reumkes te Lanaye op 3 mei. De zomergeneratie was beter vertegenwoordigd; Deze
startte op 7 juni te Nismes (T. Dewitte). Op 6 juli meldde A. Verboven bet eerste
exemplaar aan de kust, te Oostduinkerke, waar de populatie sinds 1995 bestaat. Het
hoogtepunt van de generatie viel einde juli begin augustus (zie fig. 8). Op 27 juli nam R.
Litt een copula waar te Rocheux. A. De Turck vond te Nieuwpoort een tiental vlinders op
2 augustus; deze bevonden zich op een terrein waar ze voordien nog niet gesignaleerd
waren, wat suggereert dat de populatie daar in expansie is. Er werden verder de gehele
zomer door vlinders waargenomen. Een vrij groot aantal kwam nog in September en zelfs
tot in oktober voor. E. Taelman tekende de uiterste waameming ooit op: 24 oktober te
Hulst. Twee dagen voordien had T. Dewitte nog een vlinder gezien te Vierves-sur-Viroin.

vindplaatsen: Luik(l2): Lanaye, Lixhe; Lux.(lO): Noirefontaine, Rocheux; Nam.(23): Auffe, Belvaux, Dinant,
Han-sur-Lesse, Jambes, Lessive, Nismes, Olloy-sur-Viroin, Somme-Leuze, Vierves-sur-Viroin; W.Vl.(lS):
Nieuwpoort Oostduinkerke;Z.VI.(49): Hulst StJansteen; Fra.(12): Pont. Ste.Maxence-sur-Oise, RoufTach.

Nymphalis antiopa (Linnaeus, 1758)

In 1995 dook de rouwmantel voor het eerst sinds lang weer op in onze regio. Er was
sprake van een uitgebreide migratie in de zomer (Vanholder 1996). We zagen sindsdien
steeds nakomelingen van deze migratie onder de vorm van lokaal gevestigde populaties.
Er werd nu vastgesteld dat de populatie op de grens tussen Oost- en West-Vlaanderen (zie
fig. 12) schijnt uit te breiden terwijl in Noord-Limburg in 1997 geen waamemingen meer
opgetekend werden. Een eerste vlinder werd door J. Doucet gezien op 9 maart te Chimay.
De meeste rouwmantels zijn door S. Wullaert opgemerkt tijdens zijn bezoek aan Les
Hautes-Rivieres. Hij zag er op 31 maart liefst 8 vlinders. De vlinder wordt er als inheems
beschouwd. In dezelfde biotopen zag ik samen met S. Wullaert nog 3 vlinders op 10
april. De eerste melding buiten de biotopen kwam van W. Troukens uit Anderlecht. Hij
vond op 25 april de onmiskenbare voorvleugel van een rouwmantel. Heel lang kon die er
nog niet gelegen hebben, mieren en regen ruimen dergelijk dierlijk afval al vlug op.
Misschien werd de vlinder door een vogel verschalkt. Het is in elk geval een bewijs voor
zijn aanwezigheid. In mei en juni werden enkel nog afgevlogen vlinders gezien in hun
gekende biotopen: Olloy-sur-Viroin, Linchamps. In de zomer werden in een brede cirkel
rond Gent maar liefst 36 waamemingen bekend, veelal op nieuwe lokaliteiten. Het
grootste deel danken we aan de volgehouden observaties van B. Notebaert die begonnen
op 22 juli te Merendree. Al vlug voigden meer vlinders in de regio. Het hoogste dagtotaal
werd op 26 juli opgetekend met 6 vlinders. Ook buiten deze regio werden nog vlinders
gezien zoals te Zedelgem, waar W. Van den Brande voor het eerst de soort meldde op 3
augustus. In het najaar voigden de overwinteraars die nog gezien werden te Presgaux op
12 September (M. Gillard), Oignies op 25 September (T. Dewitte) en de laatste op 18
oktober te Lotenhulle (H. De Decker) (zie fig. 9). In totaal werden 63 vlinders gemeld en
dit is een zeer mooi aantal.

vindplaatsen: Ant.(I): Zammel; Hen.(l): Chimay; Nam.(8): Heer-sur-Meuse, Oignies, Olloy-sur-Viroin, Pesche,
Presgaux, O.VI.(36): Drongen, GenL Landegem, Lovendegem, Mariakerke, Merendree, Vinderhoute, Zelzate;
W.VI.(2): Lotenhulle, Zedelgem; Fra.(13): Les Hautes Riviferes, Linchamps, Thilay.

Phegea 26 (2) (1. VI. 1998): 54

N. antiopa L.
n= 66

Bart VaiJiolcier
BTO 1997

Figuur 12; Vindplaatsen van Nymphalis antiopa in Belgie 1997.

Nymphalis polychloros (Linnaeus, 1758)

De grote vos wordt de laatste jaren regelmatiger aangetroffen dan vroeger. De eerste
vlinder uit 1997 werd al zeer vroeg, op 9 maart, gemeld te Wegnez (J. Chapelle). Dit is de
vroegste datum ooit meegedeeld. F. Leeb zag het tweede exemplaar te Spa. Er werden
voomamelijk overwinteraars gezien, met een topaantal op 10 april. Toen zag ik samen
met S. Wullaert in de Franse grensstreek met Belgie in de late namiddag een tiental
vlinders rond de katjes van een iep. De laatste overwinteraars werden eind mei nog
gemeld: te Chimay op 16 mei (M. Gillard) en te Remouchamps op 19 mei (J. Chapelle).
In Noord-Limburg werden verschillende vlinders gezien door G. Pierloot. Een eveneens
bijzondere lokaliteit was Eeklo waar op 30 maart een vlinder gezien werd door W.
Coppens. Waamemingen van de nieuwe generatie in de zomer waren schaarser: een
eerste vlinder te Somme-Leuze op 28 juni (D. De Decker). Verder waren er nog enkele in
juli. Bijzonder waren de drie waamemingen op een vlinderstruik in augustus te Gent (zie
fig. 1 3). Het totaal van 50 vlinders toont aan dat het een goed jaar was voor deze soort.

Vindplaatsen; Hen(2): Chimay; Lim(4): Bocholt, Kessenich, Maaseik, Meeuwen-Gruitrode; Luik(20): Lanaye,
Sougne-Remouchamps, Spa, Villers-au-Tour, Wegnez; Lux.(2): Gedinne; Nam.(l): Somme-Leuze, O.VI.(4).
Eeklo, Gent; Fra.(16): Devres, Les Hautes Rivieres, Linchamps, Sorendal Ned.(l): Bemeler berg Maastricht.
ERRATUM: In het verslag van 1996 werden verkeerdelijk vlinders opgetekend voor de provincie Limburg. Enkel
de vindplaats Zolder dient behouden. De overige vindplaatsen in Limburg dienen geschrapt. De gegevens van M
antiopa van G. Pierloot werden per abuis bij deze van N. polychloros gevoegd. Alle vermeldingen van N.
polychloros van G. Pierloot vervallen dus. Waarvooronze excuses.

Stegania trimaculata

Alle drie de exemplaren kwamen op rekening van R. Guinez te Vorst. Hij ving twee
dieren van de eerste generatie op 28 mei en 4 juni. Het enige exemplaar van de tweede
generatie kwam voor op 8 September. Dit bevestigde m 1997 weerom het bestaan van de
lokale populatie.

Vindplaatsen Bra. (3): Vorst.

Phegea 26 (2) (1. VI. 1998): 55

Siona lineata (Scopoli, 1763)

Deze spanner werd enkel in zijn biotopen opgemerkt. L. Yde zag de eerste te Dourbes
op 15 mei. J.-M. Van Den Berghe ving de tweede in een U.V.-lichtval op 30 mei te
Matagne-la-Grande. Met hoogste dagtotaal werd op 6 juni bereikt in drie verschillende
lokaliteiten. M. Gillard tekende tussen 5 juni en 24 juli 70 vlinders op te Presgaux,
voomamelijk op licht. R. Spronck meldde 2 exemplaren te Eben-Emael op 10 juni.

Vindplaatsen: Luik(lO); Eben-Emael, Haccourt, Lanaye; Lux. (10): Wellin; Nam(75): Dourbes, Matagne-la-
Grande, Presgaux.

Rheumaptera cervinalis (Scopoli, 1763)

Een zwak jaiar, het vierde op rij. Op bet eerste exemplaar na, werden alle vlinders in
Oost-Vlaanderen gezien. Het enige West-Vlaamse exemplaar werd reeds op 24 maart
gezien te Wingene door L. Yde. H. Kinders zag het volgende te Hamme op 1 april en een
tweede de dag ema. M. Faquaet schreef dat hij de vlinder slechts voor het eerst in 26 jaar
in Wetteren aantrof: op 8 en 9 april. M. van Opstaele meldde het laatste exemplaar van de
eerste generatie tijdens een nachtvangst te Eeklo op 1 mei. Het enige exemplaar van de
tweede generatie werd door H. Kinders op 28 juli te Hamme opgetekend.
vindplaatsen : O.VI.(7): Eeklo, Hamme, Wetteren,Zomergem; W.Vl.(l): Wingene.

Cryphia algae (Fabricius, 1775)

Een eerder mager jaar met 25 waamemingen. De eerste datum was 29 juli met
simultaan Meise (O. Van Kerkhove) en Hamme (H. Kinders). Het grootste aantal, 5 stuks,
werd op 7 augustus opgetekend te Antwerpen, Wachtebeke en Hamme. Het laatste
vlindertje meldde G. De Prins op 23 augustus te Antwerpen-Linkeroever. Deze typische
zomervlieger kwam steeds op HPL-licht.

Vindplaatsen: Ant(7): Antwerpen (L.O.), Ekeren, Zwijndrecht; Bra.(2): Anderlecht, Meise; Lim(l): Maaseik;
Luik(l): Lanaye; O.Vl.(14): Dendermonde, Haaltert, Hamme, Wachtebeke.

Phegea 26 (2) (1. VI. 1998): 56

Catocala sponsa (Linnaeus, 1758)

Merkwaardig genoeg werden alle vlinders gezien op 9 augustus. Te Linchamps zag S.
Wullaert 5 vlinders op smeer en nog een 6de op licht. Te Mariembourg was er nog een
vlinder op U.V. -licht (J.M. Van den Berghe).

Vindplaats: Nam.(l): Mariembourg; Fra (6): Linchamps.

Macdunnoughia confusa (Stephens, 1850)

Deze Plusia lijkt wat op de terugweg na de mooie jaren 1991-1995 hoewel hij nog
steeds op nieuwe plaatsen opduikt. Met 80 waamemingen stagneerde het aantal
gedurende de laatste drie jaren. De voorjaarsgeneratie was bijzonder pover met de enige
vlinder te Hamme op 31 mei (H. Kinders). Dan is het wachten tot 1 augustus te Vorst (R.
Guinez). In augustus kwam de vlinder regelmatig voor met naar het einde van de maand
toe een onafgebroken reeks die voortliep tot 1 1 September. Hier werd ook het hoogste
dagtotaal genoteerd op 5 September met 7 stuks. De aantallen dalen dan al vlug en de
laatste vlinders vlogen op 27 September. Deze datum werd zowel door H. Kinders te
Hamme als door G. Verjans te Mortroux (nog drie vlinders) opgetekend. Ruim 25% van
de vlinders werd fouragerend op vlinderstruik waargenomen, zowel overdag als in de
avondschemering.

Vindplaatsen: Ant. (3): Beerse, Ekeren, Geel; Bra.(33): Anderlecht, Heverlee, Vorst; Lim.(6): Maaseik, Neerpelt,
Ophoven; Luik(13): Amay, Eben-Emael, Lanaye, Mortroux; O.V1.(20): Dendermonde, Haaltert, Hamme,
Maldegem, Ursel; W.VI.(5): Deerlijk, Wingene.

Autographa bractea ([Denis & SchiffermUIler), 1775)

Het enige exemplaar werd door G. Vermeersch gevangen te Sint-Job-in-'t-Goor
tijdens een nachtvangst op 14 juli. De vindplaats valt wel ver buiten het normaal biotoop
zodat we aannemen dat het om een zwerver ging. Het exemplaar is slechts de tweede
vermelding voor de provincie Antwerpen. Het eerste exemplaar werd in 1973 te
Wechelderzande verzameld op 30 juni. Dit gegeven werd over het hoofd gezien in de
recente lijst van W. De Prins (1998). Er werden in 1973 in het trekvlinderverslag in
Nederland 13 exemplaren opgenomen (Janssen, 1980). Dit bewijst dat het een soort is die
af en toe op de dool gaat. Het eerste exemplaar bekend uit Belgie werd op 3 augustus
1921 te Argenteau verzameld door P. Houyez.

Vindplaats: Ant.(l): Sint-Job-in-'t-Goor.

Hoplodrina ambigua ([Denis &. SchiffermUIler], 1775)

De eerste generatie startte op 24 mei te Les Hautes-Rivieres (S. Wullaert). Tot midden
juli zagen we vlinders van deze generatie (zie fig. 1 1). Vanaf einde juli vlogen de vlinders
van de tweede generatie die het volhielden tot 1 oktober te Jemeppe-sur-Sambre (B.
Soyez). Het hoogste dagtotalen werden op 15, 21, 22 en 23 augustus opgetekend met
telkens 6 stuks.

Vindplaatsen: Ant.(32): Antwerpen (L.O.), Ekeren, Geel, Merksem, Mortsel, Zoersel, Zwijndrecht; Bra.(7):
Anderlecht, Meise, Ottignies, Vorst; Lim.(l): Maaseik ; Luik(5): Amay, Battice; Nam.(l): Jemeppe-sur-Sambre;
O.Vl.(34): Deinze, Dendermonde, Eeklo, Haaltert, Hamme, Knesselare, Lokeren, Vurste, Wachtebeke; W. Vl.(36):
Deerlijk, Wenduine; Fra (4): Aiglemont, Les Hautes Rivieres.

Chloantha hyperici ([Denis & SchiffermUIler], 1775)

Enkel A. De Turck meldde deze uil, zij het in minder grote aantallen. Een eerste
waameming gebeurde op 1 1 augustus te St.-Jans-Molenbeek waar hij drie vlinders dood
aantrof Op 1 3 augustus werd er een vlinder aangetrokken door licht. Op 1 0 September
kon het jaar voor C hyperici afgesloten worden met alweer een dood exemplaar in het
metro-station.

Vindplaats: Bra.(5): St.-Jans-Molenbeek.

Phegea 26 (2) (1. VI. 1998): 57

Mythimna albipuncta ([Denis & Schiffermiiller], 1775)

Eindelijk nog eens een zwerver met wat beter nieuws: 101 stuks is lang niet slecht
voor deze soort. De eerste twee exemplaren vond ik op 3 mei: een tijdens een nachtvangst
te Han-sur-Lesse en dezelfde nacht zat in Maaseik eveneens een exemplaar in mijn
lichtval. In mei werden enkel nog op de 18de te Aiglemont (A. Artoisenet) en de 30ste te
Meise (O. Van de Kerkhove) een vlinder gezien. De eerste generatie vloog volop in juni
met een laatste op de 15de te St.-Jans-Molenbeek (A. De Turck). De tweede generatie
startte op 2 augustus te Maaseik. Doorlopend kwamen waamemingen binnen tot het einde
van deze maand. Het hoogste aantal werd opgetekend op 13 augustus met 12 stuks. Half
September waren er nog twee vermeldingen van K. Janssens te Mortsel en te Zwijndrecht.
Een laatste exemplaar werd opgetekend door R. Guinez te Vorst op 29 September.

Vindplaatsen: Ant.(I3): Antwerpen L.O., Ekeren, Mortsel, Zwijndrecht; Bra.(9): Anderlecht, Meise, Ottignies, St.-
Jans-Molenbeek, Vorst; Lim.(28): Maaseik, Ophoven; Luik(4): Amay, Vise; Lux(3); Laclaireau, Vance; Nam. (2):
Franc-Waret, Han-sur-Lesse; O.Vl.(38): Assenede, Dendermonde, Eeklo, Haaltert, Hamme , Knesselare,
Maldegem, Wachtebeke; W.VI.(2): Deerlijk, Wenduine; Fra.(2): Aiglemont.

Mythimna l-album (Linnaeus, 1758)

Het enige exemplaar uit 1997 werd te Spa op licht gelokt door F. Leeb op 5 juni.

Vindplaatsen: Luik(l): Spa..

Mythimna sicula (Treitschke, 1835)

Er was tijdens het afgelopen jaar slechts een melding te Mariembourg op 7 juni (J.-M.
Van Den Berghe).

Vindplaatsten: Nam(I): Mariembourg.

Dankwoord

Aan M. Gillard voor zijn codrdinatiewerk t.a.v. de Franstalige medewerkers. Aan alle
medewerkers van het BTO voor het nauwkeurig noteren en doorsturen van hun gegevens,
vooral aan al diegenen die uitdrukkelijke melding maakten van exemplaren die
(re)migrerend werden waargenomen, aan het voltallige sectiebestuur van het BTO voor
hun inbreng en discussie, aan de Uyttenboogaert-Eliasenstichting voor het verstrekken
van subsidies, aan B. Misonne voor het klimatologisch overzicht van 1997, aan B. Klaps
voor de nodige software. Tot slot een oproep aan alle vlinderliefhebbers om zich aan te
melden als medewerker. U ontvangt dan de benodigde formulieren en de laatste
nieuwsbrief

Bibliografie

Klimatologisch Overzicht van het jaarl997. http://www.meteo.oma.be/lRM-KMI/climate/ba97_nl htm

Boireau, P., 1996. Quelques donnees inedites sur Danaus chrysippus en France continentale, accompagnees d’un
appel a la collaboration (Lepidoptera Nymphalidae, Danainae). — Alexanor 19 (5): 259-260.

De Prins, W., 1998. Catalogue of the Lepidoptera of Belgium. — Studiedocumenten van het K.B.I.N. 92: 1-236.

Garcin, G. & A., 1997. Observation du Petit Monarque Danaus chrysippus sur le sender littoral du Cap Taillat
(Var). — Faune de Provence (C.E.E.P.) 18: 5-6.

Jack, J., 1985. Premiere observation de Danaus chrysippus en France continentale (Lepidoptera Nymphalidae). —
Alexanor 13 (8): 367-368.

Janssen, A, 1977-1988. Catalogus van de Antwerpse Lepidoptera. — Vlaamse Vereniging voor Entomologie,
Antwerpen.

TennenL J., 1995. Danaus chrysippus Linnaeus 1758; a review of records and present status in the Maghreb
countries of Morocco, Algeria and Tunisia (Lepidoptera, Danainae). — Nota Lepidoptera! ogica. 17 (3-4):
201-216.

Vanholder, B., 1996. Trekvlinders in 1995, twaalfde jaarverslag (Lepidoptera). — Phegea 24 (2): 49-68.

Vanholder, B. 1997. Trekvlinders in 1996, dertiende jaarverslag (Lepidoptera). — Phegea 25 (2): 41-64.

Phegea lb (2) (1. VI. 1998): 58

label 1: Trekvlinders per decade in Belgie 1997

totaal

1539

r>

CM "

!T'

33

fO

m

r-

22178

318

9357

00

CM

(A

«o

<N

CM

—

6

=

■o ■

-

CN

o

—

-

CO

CM

-

<33

<0

<33

CO

okt

=

lO

557

CO

99

-

lO

03

CM

urn

CO

125

CO

Q

0)

=

N-

CM

CM

CO

\ 1026|

0

M-

CM

=

03

(D

CD

4021

CO

942

-

CO

lf>

5595

00

2542

CO

CM

a

D

03

-

|69

O

ixy

h-

00

0

CM

44

0

C33

CM

CO

CM

lO

275

00

CM

0

h-

00

CM

Tj-

925 1

h-

CM

CM

-

835

36

CO

00

CO

CM

CM

1 90

386

CM

~Z

=

259

CO

CM

CM

3024

32

CO

CO

CO

CM

03

1099

CM

00

-

CO

CM

00

h-

00

CM

CO

c

CO

CO

CO

=

CM

CD

133

10

-

h-

00

Tf-

C33

--

a

£

3

-

CM

0

' _

CO

r-

24

99

CO

CO

c

0

CO

Tt

10

1 -=

00

•*“

CO

10

t

£

CN

00

CN

X

_

c

0

3 -

r

c

c

</

h-

0

01
T-
«
c

1

V

> C
j i

»

a

E

y

» 1
2

0

1

c

c

2

«5

G

2

=.

c

•5

Q

c

c

,|
‘ 3

E

1

n

Q

■5

' 2

5

E

\ -S
1
c

<t

^ s

1

2

n

E

6

?

V

5

■c

a

C-

I

1

=

> 2

.S

Cl

V

a

A. ipsilon

Phegea 26 (2) (1. VI. 1998); 59

label 2: Dwaalgasten en zwervers per decade in Belgie 1997

totaal

19

26

27

CM

50

CM

45

22

201

75

164

128

122

CM

CM

63

49

CO

25

OO

25

h-

00

120

l/>

o

y—

dec

=

=

—

>

o

c

=

-

2

o

—

CM

=

-

sep

CO

O

-

CM

=

CO

CO

CM

CM

CO

CO

CM

-

20

O

33

If)

aug

=

If)

(O

CM

CO

(O

h-

to

O’

25

=

(O

CO

CM

1 22

h-

CM

CM

If)

CO

C7>

CM

Tj-

rf

-

CO

o

IT)

CM

(O

CM

CO

o>

lO

CO

o

CO

O

CM

=

CM

iO

CM

CM

o

(O

<J)

CO

CM

CM

Tj-

CM

-

O)

CO

O)

CM

CO

-

CO

CM

CO

h-

jun

=

■*-

■*-

CO

CM

=

114

CM

CO

-

CO

CM

CM

<o

O)

r-

CM

-

-

23

CD

-

-

mei

=

m

Tj-

GO

o

O’

—

CM

-

•*-

O)

CM

apr

~

=

CM

-

CO

26

Tj-

tr

E

CO

CM

-

—

-

CM

n

S

—

=

—

jan

=

—

—

h-

9>

o>

■o

*5

9

CO

L. formosana

D. reticularis

H. fuciformis

P.proserpina (rups)

H. euphorbiae

H. euphorb (rups)

H. gallii

idem (rups)

/. podalirius

P. machaon

idem (rups)

A crataegi

uopuoo 7

A. pa phi a

/. lathonia

\N. antiopa

N. polychioros

S. trimaculata

S. lineata

R. cervinalis

C algae

C. sponsa

W confusa

4 bractea

H ambigua

C hyperici

M. albipuncta

M l-album

\m. sicufa

Phegea 26 (2) (1. VI. 1998): 60

Rhopalocera and Grypocera of Turkey 15.

Zur Identitat von Callophrys mystaphia (Lepidoptera:
Lycaenidae)

Sigbert Wagener & Harry van Oorschot

Summary. On the identity of Callophrys mystaphia (Lepidoptera: Lycaenidae)

With the help of old topographical maps the exact position of the type locality, of Callophrys mystaphia Miller,
1913 is stated. The comparison of the lectotype and the original description on the one hand with material
collected in the surrounding area of the type locality on the other hand leads to the recognition of the
morphological identity of Callophrys mystaphia and Callophrys paulae Pfeiffer, 1932. Consequently C. paulae
must be regarded as a junior subjective synonym of C. mystaphia. According to field observations C.
mystaphia is linked to the subalpine thom-cushions plant formation with Onobrychis cornuta and in that it
differs from Callophrys rubi (Linnaeus, 1758), which prefers mesophile habitats. All known occurrences of C.
mystaphia in Turkey have been listed.

Zusammenfassung. Anhand alter topographischer Karten wird die genaue Lage des Locus typicus von
Callophrys mystaphia Miller, 1913 festgelegt. Der Vergleich des Lectotypus und der Urbeschreibung
einerseits mit im weiteren Bereich des Locus typicus gesammelten Material andererseits fiihrte zur Erkenntnis
der morphologischen Identitat von Callophrys mystaphia und Callophrys paulae Pfeiffer, 1932. Demzufolge
muB C. paulae als jiingeres subjektives Synonym von C. mystaphia angesehen werden. Nach
Feldbeobachtungen ist C. mystaphia an subalpine Dompolsterformationen mit Onobrychis cornuta gebunden
und unterscheidet sich auch dadurch von Callophrys rubi (Linnaeus, 1758), der mesophile Habitate bevorzugt.
Alle Vorkommen von C. mystaphia in der Tiirkei werden aufgelistet.

Key words: Callophrys mystaphia - Callophrys paulae - Synonymy - Turkey - distribution.

Wagener, Dr. P. Sigbert: Hemdener Weg 19, D-46399 Bocholt.

Oorschot, Harry van: Instituut voor Systematiek en Populatiebiologie, Plantage Middenlaan 64, NL-1018 DH
Amsterdam.

Einleitung

In Hesselbarth, van Oorschot & Wagener (1995) wird der taxonomische Status von
Callophrys mystaphia Miller, 1913 als unsicher dargestellt, weil sich bis dahin keine
Imagines finden lieBen, die in alien Punkten, vor allem der unterseitigen weiBen
Fleckenbinde, mit der Beschreibung und dem Lectotypus ubereinstimmten.

In der ersten Junihalfte 1996 wurde von den Verfassem zusammen mit Hubertus van
den Brink in Nordostanatolien gezielt nach Callophrys-fdXXtm gesucht. Fangergebnisse
und Beobachtungen erbrachten in mehr oder weniger feuchten Habitaten (Bachtaler), an
Wald- Oder Gebiischrandem stets nur Callophrys rubi (Linnaeus, 1758). In trockeneren
Habitaten der Erosionsschluchten des Aras-Tales fanden wir hingegen nur Falter, die wir
zunachst als Callophrys paulae Pfeiffer, 1932 ansprachen. Aufkomrnende Zweifel an
dieser Identifizierung verdichteten sich dann aber immer mehr zu der Uberzeugung, daB
Callophrys paulae letzten Endes nichts anderes sein kann als die lange gesuchte
Callophrys mystaphia. Dies soil im Folgenden aufgezeigt werden.

Identifizierung des Locus typicus

Miller (1913: 223) gab als Fundort der zwei Mannchen und 2 Weibchen der
ursprunglichen Typenserie; „...den 12.V. im Geklufte „Mystaph" beim Dorf Novoja
Nicolaewka (rechtes Ufer des Arax, an der Grenze zwischen dem Kars'schen und dem
Erivan'schen Gouvemements in einer Hohe von zirka 1800 m ...". Trotz der relativ
genauen Angabe blieb die korrekte Lage des „Gekluftes Mystaph" ratselhaft. Erst auf
dem nur schwer zuganglichen tiirkischen MeBtischblatt „Kars", 1:200.000, von 1946
entdeckten wir den Namen „Mesta" fur eine Yayla westlich der StraBe, die aus dem Aras-
Tal uber Ak^ay und die Wasserscheide zwischen dem Aras und dem Murat nach

Phegea 26 (2) (1. VI. 1998): 61

Cuma9ay in der Provinz Agri fiihrt (siehe die Kartenbeilage). Nekrutenko besorgte uns
hilfreicherweise Kopien des entsprechenden russischen MeBtischblattes 1:200.000 von
1914. Auf dieser Karte sind in Russisch alle von Miller (1913, 1923) angefiihrten
topographischen Bezeichnungen vorhanden; auch „Mystaph", und zwar an derselben
Stelle wie auf der tiirkischen Karte „Mesta". Das Dorf „Novoja Nicolaewka" (‘) ist nach
beiden Karten identisch mit dem heute Ak(?ay genannten Dorf 2,5 km siidlich des Aras
(siehe die diesem Heft beigelegte Faltkarte). Daraus ergibt sich die eindeutige Identitat
beider Ortsbezeichnungen und wird die genaue Lage des Locus typicus faBbar.

Auf der Suche nach C mystaphia gelangten wir am 09.06.1996 auf der StraBe nach
Cuma9ay bis zu einer seitlichen Erosionsrinne circa 6 km siidlich Ak^ay, die sich an einer
Biegung der StraBe in etwa 1600 m Hohe in den Westhang eingeschnitten hat (unsere
Station 2208). Hier fanden wir im unteren, feuchten, gut mit Strauchwerk {Berber is,
Viburnum, Spiraea) bewachsenen Abschnitt Callophrys rubi in groBerer Zahl. Hundert
Meter weiter oben, wo es trockener war und in der Vegetation Onobrychis cornuta
auftrat, entdeckten wir dann auch 1 Exemplar von Callophrys paulae. Leider wurde uns
die Weiterfahrt in Richtung PaBhohe durch das tiirkische Militar verwehrt, so daB wir das
200 m hoher liegende „Mystaph" selbst nicht erreichen konnten.

Kazikoparan war am 1 1.06. von Gaziler aus unser Ziel. Wir gelangten bis zum Dorf
A§agi Civanli auf der Hochebene in rund 2000 m NN, auf der in einer Senke 2-3 km
entfemt auch das Dorf Kazikoparan liegt. Die StraBe dorthin war fiir uns jedoch
unpassierbar. Ungefahr 1 km westlich vor dem Dorf A§agi Civanli hat sich der FluB
Tendiirek in den Rand der Hochebene tief eingesagt und stiirzt hier auf kurzer Strecke
fast 100 m tief durch ein „Geklufte" im Nordhang zum Aras-Tal hin ab. Dieses Gekliifte
befindet sich in etwa 1950 m Hohe NN und liegt in der Luftlinie 13 km sudostlich von
Mystaph. Bei diesem Gekliifte waren beiderseits der StraBe die Hange mit bluhenden
Polstem von Onobrychis cornuta iiberzogen (unsere Station 2212). Weil der Himmel die
meiste Zeit von Wolken bedeckt war, sahen wir keine Tagfalter fliegen. Nur, wenn die
Sonne gelegentlich fiir kurze Zeit schien, kamen aus den Onobrychis-Po\stem einige C.
paulae hervor. Die Weibchen blieben in der Regel an den Bliiten sitzen, wahrend die
Mannchen kiirzere Fliige untemahmen. Weiter unten am Nordhang des Aras-Tales, in
1700 m Hohe NN, fanden wir seitlich der StraBe von Gaziler nach Kazikoparan (unsere
Station 2211) noch ein Einzelexemplar von C. paulae. Weitere Falter gingen uns an zwei
anderen Stellen im Aras-Tal, 32 km SW Kagizman (unsere Station 2201) und 10 km E
Karakurt (unsere Station 2193), ins Netz.

Neben C. rubi und C. paulae fanden wir nur noch 1 Exemplar von C. suaveola
(Staudinger, 1881) im Aras-Tal, etwa 30 km SW Kagizman (unsere Station 2213).

Vergleich zwischen Millers Urbeschreibung von C. mystaphia und dem von uns
gesammeiten Material von C paulae und C rubi

Wir folgen dem Text von Miller (1913: 222) Merkmal fiir Merkmal:

1 „Schmetterling 16-19 mm, merklich kleiner als Callophrys rubi, dem er ahnelt." —
Der GroBteil unserer paulae besitzt ebenfalls eine Fliigellange zwischen 16 und 19 mm.
Einzelne Weibchen erreichen auch 20-21 mm. Callophrys rubi aus Nordostanatolien sind
nach unserem Material meist kleiner als paulae. C. rubi aus dem westlichen und mittleren
Anatolien kdnnen bedeutend groBer sein (bis 23 mm).

2 „Spitze der Vorderfliigel stumpfer." — Dieses Merkmal variiert sowohl bei rubi als
auch bei paulae und hat keinen differenzierenden Wert.

‘ "Novoja Nikolaewka" ist nach Nekrutenko (pers. Mitt.) eine iirtUmliche Transliteration von Hoeafl
HHKO.naeBKa - die korrckte [>eutsche Wiedergabe des Ortsnamens ist: "Nowaja Nikolajewka".

Phegea 26 (2) (1. VI. 1998): 62

3 „Beim Mannchen befindet sich an der Stelle der Verastelung der Subcostalader, wo
bei rubi ein Griibchen von triiberer Farbe zu bemerken ist, ein markierter graugelber
Fleck von elliptischer Form." — Diese Angabe iiber den Duftschuppenfleck trifft
allgemein fiir tiirkische und mitteleuropaische rubi zu. Bei paulae ist dieser
Duftschuppenfleck sehr oft kaum sichtbar und wenn, dann deutlich kleiner als bei rubi.
Die Farbung ist bei rubi und paulae individuell verschieden, mal heller, mal dunkler.

4 „Hinterfliigel im Analteil gerundet, ungezahnt, an Rippe 1 nicht in ein Lappchen
endend". — Auch bei rubi sind die Hinterfliigel im Tomus gerundet. Sie erscheinen nur
durch den Fransenlobus wie gewinkelt. Bei paulae erscheinen die Hinterfliigel ebenfalls
gerundet, da der Lobus fehlt oder nur angedeutet ist.

5 „Unterseite grasgriin, am Innenrand der Vorderflugel hellbraun." — Dies gilt von
rubi und paulae in gleicher Weise, mit dem Unterschied, daB bei paulae in der Regel das
Griin weniger „giftig" als beim Lectotypus von mystaphia und den meisten rubi, vielmehr
weicher, mehr gelbgriin, getont ist.

6 „Auf den Vorderfliigeln parallel dem Aussenrande eine mattweisse Fleckenbinde."
— Das ist ein Merkmal, das bei alien rubi und paulae sehr stark individuell variiert. Eine
vollstandige Fleckenbinde ist bei rubi haufiger zu beobachten, bei paulae sehr selten. Bei
den meisten paulae besteht sie nur aus 1 bis 3 kleinen weiBen, rundlichen Fleckchen oder
fehlt ganzlich.

7 „Eine weissse, mehr markierte Fleckenbinde auf den Hinterflugeln." — gilt in
gleicher Weise fur rubi und fiir paulae und ist ein allgemeines Gattungsmerkmal, das
individuell stark reduziert sein kann oder auch vdllig fehlt.

8 „Im Unterschied von rubi, bei dem die Fleckenbinde auf den Hinterflugeln beinahe
grade verlauft, ist dieselbe bei mystaphia auf Ader 5 rechtwinklich gebrochen." — Diese
Feststellung trifft nur auf den Lectotypus von mystaphia zu. Wie aus der Abbildung des
Lectotypus in Hesselbarth, van Oorschot & Wagener (1995: Taf 127, Fig. 37) zu
erkennen, ist der Begriff „Fleckenbinde" irrefuhrend. Vielmehr handelt es sich um eine
saumparallel verlaufende Reihe von jeweils vier weiBen Fleckchen auf den Vorder- und
Hinterflugeln. Bei keiner aller paulae, die uns vorlagen, war die Fleckenreihe vollzahlich;
entweder fehlten der eine oder andere Fleck oder mehrere Flecken oder gar alle. Bei
wenigen Exemplaren waren die Fleckchen, wie bei rubi, auch strichartig ausgebildet.

9 „Fransen auf den Vorderflugeln hellbraun, auf den Hinterflugeln weiss und an den
Rippenenden schwach hellbraun gescheckt." — C. paulae haben uberwiegend weisse
Fransen an Vorder- und Hinterflugeln, aber auch rubi kdnnen rein weisse Fransen zeigen.
Die Scheckung der Hinterflugel fehlt unterseits jedoch bei fast alien paulae und beim
Lectotypus von mystaphia.

10 „Augen hellbraun, langer behaart als bei rubi." — Kein differenzierendes
Merkmal, da bei rubi und paulae individuell variabel.

1 1 „Fuhler weiss und schwarz geringelt, Kolbenspitze hellbraun." — Kein spezifisch
differenzierendes Merkmal.

12 „Palpen grau, grun untermischt; kurzes Endglied schwarz. Stahlgriine Schuppen
finden sich auch im Halskragen und grune Haare, im Unterschied von rubi, um die
Augen." — trifft auf alle paulae, nicht auf rubi zu. Statt „um die Augen" besser; auf der
Stim zwischen den Augen.

13 „Thorax und Hinterleib oben wie rubi, unten graubraun, griin untermischt." — Die
griine Untermischung ist bei paulae starker und ausgedehnter als bei rubi.

Das Fazit aus diesem Vergleich: mystaphia und paulae unterscheiden sich von rubi
nur

• durch den mehr braungrauen Farbton der Oberseite der Fliigel,

• durch den kleineren, oft fast nicht sichtbaren Duftschuppenfleck der Vorderflugel,

Phegea 26 (2) (1. VI. 1998): 63

• durch das freundlichere, mehr gelblich getdnte Grun der Unterseite der Vorder- und
Hinterfliigel,

• durch das Fehlen eines Fransenlobus im Tomus und der Scheckung der Fransen an
den Aderenden der Hinterflugel,

• durch die griine Beschuppung und Behaarung im Halskragen und zwischen den
Augen, sowie durch die wesentlich starkere unterseitige griine Beschuppung des
Thorax.

Nur diese Merkmale konnen als morpohologische Unterscheidungskriterien von C.
rubi dienen. Die weiBe Fleckenzeichnung auf der Unterseite der Hinterflugel des
Lectotypus von C. niystaphia ist offensichtlich eine sehr seltene individuelle Auspragung
und kann nicht als charakteristisch fiir mystaphia angesehen werden. Nur Heydemann
(1954) weist ausdriicklich auf den gewinkelten Verlauf der Fleckenreihe der Hinterflugel
bei 2 von insgesamt 4 niystaphia aus Afghanistan hin.

Alle oben genannten wesentlichen Unterscheidungsmerkmale von niystaphia
gegeniiber rubi treffen auch auf paulae zu. Pfeiffer (1932: 30-31) hebt in seiner
Urbeschreibung dieselben Merkmale hervor und nennt keine anderen Kennzeichen fiir
paulae. Zwischen niystaphia und paulae ist morphologisch kein Unterschied erkennbar,
auch nicht in den mannlichen Genitalien. Beide nomenklatorischen Taxa miissen
demzufolge als taxonomisch identisch gelten.

C. niystaphia ist der prioritatsberechtigte Name, so daB sich die folgende Synonymic
ergibt:

Callophrys niystaphia. Miller 1913. Neue Rhopalocera aus Transkaukasien. — Dt.
ent. Z. 7m 26(1912): 222.

Callophrys paulae Pfeiffer, 1932. Diumae. — In: Osthelder, L. & Pfeiffer, E.,
Lepidopteren-Fauna von Marasch in tiirkisch Nordsyrien. — Mitt, niiinch. ent. Ges. 22(1 ):
30. (syn. nov.)

Callophrys kolak Higgins, L. G., 1965. Five new butterflies. — Entomologist 98(1):

10.

Der Status der von Hesselbarth, van Oorschot & Wagener (1995: 517) als fraglich zu
C niystaphia gestellten Exemplare aus dem Melendiz-Tal bei Ihlara (Prov. Aksaray) muB
weiterhin offen bleiben. Zwar konnte Wagener am 26.05.1996 in derselben Ortlichkeit
wie 1985 mehrere Stiicke beobachten, die alle durch ihre rdtlichbraune Oberseite schon
im Fluge sofort auffielen, aber nur ein schon abgeflogenes Weibchen fangen. Die nun
vorliegenden 2 Mannchen und 1 Weibchen von Ihlara unterscheiden sich von niystaphia
nur durch die rotliche Tonung der Oberseite. Ob es sich hier um eine durch die besondere
Beschaffenheit des Biotops dkologisch bedingte Variation oder um eine echte Unterart
von mystaphia handelt, kann nur durch weitere Untersuchungen geklart werden.

Mehrere Testes-Praparate von C. mystaphia erbrachten leider keine Aquatorialplatten,
um feststellen zu konnen, ob die Chromosomenzahl mit der von C. rubi (n = 23)
iibereinstimmt oder nicht. Auch die von Federley (1938) untersuchten Testes von C. rubi
enthielten nur „apyrene Spermatozyten und reife Spermien"; nur in Oozyten fand er
Flatten.

Unterschiede in der Biologic, Okologie und im Verhalten zwischen Callophrys rubi

und Callophrys mystaphia

Beide Arten sind univoltin. Die Flugperiode dauert etwa 3-4 Wochen und fallt je
nach Lage und Hohe des Vorkommens sowie nach Witterungsablauf unterschiedlich in
die Zeit zwischen Anfang Mai und Ende Juli. Auf die unterschiedlichen Habitate beider

Phegea 26 (2) (1 .VI. 1998): 64

Arten wurde schon eingangs hingewiesen. Mesophile Krauter und Straucher und
xerophile Dompolsterformationen mit Onobrychis cornuta findet man in der Tiirkei oft
dicht nebeneinander, besonders in Erosionsrinnen, die im Friihjahr bei der
Schneeschmelze und bei starken Regenfallen Wasser fuhren, wahrend des Sommers aber
trocken liegen. Die Sohle solcher Talrinnen kann dann oft eine iippige Strauchvegetation
aus Rosa, Spiraea, Lonicera nummulariifolia, Rhamnus pallasii, Cerasus angustifolia,
Berberis und anderen aufweisen, wahrend die Hange und Hangschultem von Trockenheit
liebenden Pflanzen bis hin zu reinen Dompolstersteppen bedeckt sind. Wo die Talsohlen
bis in den Sommer hinein noch feucht bleiben, konnen sie, vorzugsweise in Nordlage,
Habitate fur C. rubi beherbergen.

1996 fanden wir im Bereich des Aras-Tales zwischen Karakurt und Tuzluca, ahniich
wie von Miller (1913) fiir Mystaph beschrieben, nur wenige Hange dicht von Prangos
uberzogen, meistens wuchs die Pflanze nur einzeln gestreut. Es war fur Prangos offenbar
kein gunstiges Jahr, da nur sehr wenige einen Bliitenstand entwickelt hatten und viele
Anfang Juni schon abzusterben begannen. An den Bliitenst^den beobachteten wir
manche Kafer- und Fliegenart, aber keine Tagfalter. Letztere stellten sich zur
Nektaraufnahme vorwiegend an den weiBgelblichen Bliiten von Lonicera
nummulariifolia ein; darunter neben Limenitis reducta Staudinger, 1901, Neptis rivularis
(Scopoli, 1763) und Aporia crataegi (Linnaeus, 1758) auch Callophrys mystaphia.

Bruthabitat und engerer Lebensraum von mystaphia sind nach all unseren
Beobachtungen jedoch Stellen mit Onobrychis cornuta (Fabaceae), die zur Flugzeit in
voller Bliite stehen. Wo diese Pflanze fehlt, ist es miiBig, nach mystaphia zu suchen. Die
dichten, domigen Polster bieten den Faltem einen ausgezeichneten Schutz, die Bliiten
Nektar. Bei wechselhaftem Wetter nutzen die Imagines auf den Polstem sitzend jeden
Strahl der Sonne, sind aber sofort in den Polstem verschwunden, wenn eine Wolke vor
die Sonne zieht oder sie sonstwie gestort werden. Die Weibchen warten auf den Polstem
auf die im Biotop herumfliegenden Mannchen. Eine Kopula und Eiablage konnten wir
allerdings nicht beobachten. Wir sind jedoch auf Grund des gesamten Verhaltens der
Imagines iiberzeugt, dal3 Onobrychis cornuta auch die Nahrungspflanze der Raupen ist;
ob ausschlieBlich, mu(3 noch erforscht werden.

Mannchen und Weibchen der polyphagen C. rubi findet man am Morgen sich
sonnend in ein bis zwei Metem Hohe auf Blattem von Krautem und Strauchem sitzen.
Gegen Mittag beziehen die Mannchen in Augenhohe auf hervorstehenden Zweigen von
Baumen und Strauchem eine Warte, um eine Paitnerin zu finden.

Verbreitung von Callophrys mystaphia

C. mystaphia ist von Zentralanatolien iiber die Republik Armenien und Nordiran bis
Afghanistan verbreitet. In der folgenden Zusammenstellung listen wir hier noch einmal
alle von uns iiberpruften Vorkommen in der Tiirkei nach Provinzen geordnet mit Fundort,
Hohe, Datum, Sammler und 10 x 10 km UTM-Geocode auf (vgl. Hesselbarth, van
Oorschot & Wagener 1995: 517):

Ardahan: Yenikdy, 7 km NE Posof, 1700-1800 m, 10.VII.1996, leg. Wagener, LMIO.
Artvin: 3 km S Kili^kaya, 1500 m, 10.VI.1995 + 23.VI.1996, leg. van den Brink und van
Oorschot, GFOl. — 6-7 km S Kili9kaya, 1700 m, 10.VI.1995 + 25.VI.1996, leg. van
den Brink und van Oorschot, GFOO.

Bayburt: Maden, 1800 m, 29.V.1962, leg. Guichard (Higgins 1965; Ko9ak 1977), FE14.
— 3 km NW Kopdagi Ge9idi, 2400 m, 17.VI.1995, leg. van den Brink und van
Oorschot, FE23. — Kopdagi Ge9idi, 2500 m, M.VI.1990 + E.VI.1992, leg. Borie,
FE23.

Bitlis: W Ahlat, 1750 m, 07.VI.1985, leg. van den Brink und van Oorschot, KH79. —
Kuzgunkiran Ge9idi Westseite, 2100 m, 28.V1I.1992, leg. Coene, KH94.

Phegea 26 (2) (1. VI. 1998): 65

Erzincan; Kol^ekmezdagi Ge9idi, Siidseite, 2000 m, 10.VI.1988, leg. van Oorschot,
EE41. — Munzur Daglari, 5 km SE (^aglayan, Kalecik, 1700 m, 1 1. VI. 1988, leg. van
Oorschot, ED67.

Erzurum: Kopdagi Ge9idi, Sudostseite, 2300 m, 28.V1I.1987, leg. van Oorschot,
M.V11.1992, leg. Coene, FE23. — Palanddken Daglari, 2800-2900 m, 08.V11.1986,
leg. Coene und Vis, FE91. — Gdlyurt Ge9idi Nordseite, 19 km S Pazaryolu, 2300 m,
14.VI.1995, leg. van den Brink und van Oorschot, FE56.

Hakkari: Siivarihalil Ge9idi Ostseite, 1900-2250 m, 14.V1.1985 + 2300-2600 m,
E.V1.1990 + 3000 m, M.Vll. 1991, leg. Carbonell, LG45. - Kaval-Tal, 1200-1300 m,
20.V11.1992, leg. De Prins und van der Poorten, LG55. — Erziki-Tal, Ordekli, 2450
m, 10.V11.1992, leg. van der Poorten, LG96.

l9el: Sertavul Ge9idi Sudseite, 1550 m, 22.V1.1982, WF28, leg. van Oorschot.

Igdir; StraBe Gaziler - Kazikoparan, 1700 m, 11. VI. 1996, leg. van den Brink, van
Oorschot und Wagener, LK63. — StraBe Gaziler - Kazikoparan, Gekliifte des
Tendiirek, 1950 m, 11. VI. 1996, leg. van den Brink, van Oorschot und Wagener,
LK63. — Akta$, 2800 m, 10. -20. VI. 1934, leg. Kotzsch (Kotzsch 1936), LK63.

Kahramanmara^: Ahir Dagi, 1800-2000 m, E.V.1928, leg. Pfeiffer (Pfeiffer 1932;
Ko9ak 1977), CB16.

Karaman: Sertavul Ge9idi Nordseite, 1650 m, E. V.1993, leg. Vis, WF28.

Kars: Aras-Tal, 32 km SW Kagizman, 1320-1550 m, 05.V1.1996, leg. van den Brink,
van Oorschot und Wagener, LK23. — Aras-Tal, 30 km SW Kagizman, 1300-1450 m,
06.V1.1996, leg. van den Brink, van Oorschot und Wagener, LK23. — 6 km S Ak^ay,
1600 m, 09.V1.1996, leg. van den Brink, van Oorschot und Wagener, LK53. —
Mystaph, 1850-2000 m, 12.V.191 1, leg. Miller, LK53. — 8 km W Kazikoparan, 2500
m, A.-M.V11.1978, leg. Gorgner, LK53.

Kayseri; Ziyaret Ge9idi Ostseite, 1700 m, 28.V1.1988, leg. Wagener, CD 10.

Nigde: Demirkazik, 1800-1900 m, E.V.1993, leg. Vis, XG89. — Giimlii, 13 km SE
Uluki?la, M.V.1991, leg. Borie, XG35.

^irnak; Siivarihalil Ge9idi Westseite, 2300 m, 1 1. VI. 1984 + 1900-2250 m, 14. VI. 85, leg.
van den Brink und van Oorschot, LG45.

Van: Karabel Ge9idi, 2900-3000 m, A.V11.1991, leg. Carbonell, LH22. — 15-18 km N
Catak, 2200 m, 14.V1.1984, leg. van den Brink und van Oorschot, LH31. — 33 km
NNE Cstak, 2000 m, E.V.1989, leg. Pages, LH43. — Giizeldere Ge9idi
Nordwestseite, 2500-2700 m, 04. + 22.V11.1992, leg. De Prins und van der Poorten,
MH02. — Giizeldere Ge9idi Sudostseite, 2200-2750 m, M.V1.1984, leg. van den
Brink und van Oorschot; Anfang und Mitte VI. 1985, leg. Falkner, van den Brink, van
Oorschot und Wagener; Anfang und Mitte V11.1992, leg. De Prins und van der
Poorten, MH02.

Danksagung

GroBen Dank schulden wir unserem Reisebegleiter und Heifer bei den
Feldbeobachtungen, Herm Hubertus van den Brink, Herm Prof. Dr. Clas Naumann fiir
die Zurverfiigungstellung des MeBtischblattes Kars, 1:200.000 und Herm Dr. Yuri P.
Nekrutenko fur die Kopie des russischen MeBtischblattes Kars, 1:200.000 - von ihm
stammt auch der Vorschlag des Titels zu dieser Arbeit - sowie Herm John G. Coutsis ftir
die Herstellung und Zeichnung mehrerer Praparate der mannlichen Kopulationsorgane
von Callophrys rubi, mystaphia und suaveola..

Literatur

Federlcy, H., 1938. Chromosomenzahlen finniandischer Lepidopteren. I Rhopalocera. — Hereditas 24(1938):
397-464, 47 Fig., 2 Diagramme.

Phegea 26 (2) (1. VI. 1998): 66

Hesselbarth, G., van Oorschot, H & S. Wagener, 1995. Die Tagfalter der Tiirkei unter Beriicksichtigung der
angrenzenden Lander. 3 BMnde; 1357+847 Seiten, 270 Farbtafeln, 13 SchwarzweiBtafeln, 342
Verbreitungskarten. — Verlag P. S. Wagener, Bocholt.

Heydemann, F., 1954. Beitrag zur Lepidopteren-Fauna Afghanistans. — Z. wien. ent. Ges. 39(11): 385-396, (12):
412-428, 16 Textfiguren, Taf. 35-36.

Higgins, L.G., 1965. Five new butterflies. — fntowo/ogisr 98(1): 10.

KoQak, A. 0., 1977. Studies on the family Lycaenidae (Lepidoptera). — Atalanta (Wurzburg) 8(1): 41-62, 24
Figuren.

Kotzsch, H., 1936. Ein Sommer unter den Kurden. - Ent. Rdsch. 53(23): 313-317; (25): 352-359; (26): 372-376;
(28); 393-396; (29); 414-418; 9 Abbildungen.

Miller, E. E., 1913. Neue Rhopalocera aus Transkaukasien. — Dt. ent. Z. Iris, 26(1912)(4): 220-223.

Miller, E. E., 1923. Lepidopteres, rapportes des environs de Kagysman dans le district de Cars. — Izv. mask. ent.
Obshch. 2(2): 81-1 18 (Russisch).

Pfeiffer, E., 1931-1932. Diuraae. - In: Osthelder, Ludwig & Pfeiffer, Ernst: Lepidopteren-Fauna von Marasch in
turkisch Nordsyrien. — Mitt, munch, ent. Ges. 21(2): 68-86; 22(1): 17-32, (2): 38-51; Taf 2-4.

Phegea 26 (2) (1 .VI. 1998): 67

Boekbesprekingen

De Prins, W.: Catalogue of the Lepidoptera of Belgium.

21 X 29 cm, 236 p., Studiedocumenten van het K.B.I.N. 92, te bestellen bij Koninklijk Belgisch Instituut voor
Natuunvetenschappen, Vautierstraat 29, 1000 Brussel, 1998, paperback, BEF 580,- (ISSN 0777-01 1 1).

In deze catalogus worden alle Belgische soorten Lepidoptera, dus zowel de zogenaamde Microlepidoptera als
Macrolepidoptera) opgesomd volgens de nieuwste systematische indeling. De lijst werd samengesteld door middel
van een grondig literatuuronderzoek, de inventarisatie van de collecties in het K.B.I.N. en de V.V.E. en een enquete
waaraan iets meer dan 50 hedendaagse lepidopterologen meewerkten.

In de inleiding tot elke Lepidoptera-familie wordt algemene informatie over die familie gegeven alsook
referenties naar literatuur waarmee de soorten kunnen gedetermineerd worden. Verder worden alle medewerkers
opgesomd en wordt het aantal soorten in BelgiC vermeld. De systematische lijst in tabelvorm bevat de geldige naam
voor elke soort met alle synoniemen die ook in de Belgische entomologische literatuur werden gebruikt. De
verspreiding in Belgig wordt aangeduid volgens de 9 provincies van voor de splitsing van de provincie Brabant. Bij
elke soort wordt vermeld waar ze voor het eerst uit Belgie werd geciteerd.

In het totaal bevat deze lijst 2405 geldige soorten, verdeeld over 71 families. De bibliografie bevat enkel de
publicaties waamaar in het tekstdeel wordt verwezen. In het algemeen werden publicaties over de verspreiding van
de Lepidoptera in Belgie niet geciteerd, behalve dan wanneer ze nieuwe soorten voor de Belgische fauna
vermelden. Het boek eindigt met een alfabetische index van families, genera en soorten.

Het is de eerste keer dat een dergelijke lijst voor Belgie verschijnt. Vroegere lijsten bevatten gewoonlijk alleen
de Micro- of de Macrolepidoptera en de vorige "Systematische lijst van de Belgische Lepidoptera" van De Prins
(1983, Entomobrochure 4), gaf geen informatie over de verspreiding van de soorten. Deze lijst hoort dan ook thuis
in de bibliotheek van elke lepidopteroloog die zich voor de Belgische vlinderfauna interesseert.

J. Dils

Rodts, J. , Holsbeek, L. & Muyldermans, S.: Dieren onder onze wielen.

17,5 X 24,5 cm, 190 p., talrijke afbeeldingen in kleur, VUBPress, te bestellen bij Vogelbeschemiing Vlaanderen,
43-45 Veeweidestraat, 1070 Brussel, 1998, gebonden, BEF 695,- (ISBN 90-5487-185-7).

Dit boek is het resultaat van tellingen van verkeersslachtoffers onder dieren die in 1995 - het Europees Jaar
voor het Natuurbehoud - werden verricht. In belangrijke mate gaat het dan ook over vogels en zoogdieren; minder
aandacht is besteed aan amflbiegn en insecten. Uiteraard biedt het boek niet alleen cijfermateriaal over de getelde
slachtoffers, maar het geeft ook commentaar i.v.m. de oorzaken die aan de basis liggen van de beangstigende hoge
cijfers. In de meeste gevallen worden ook voorstellen gedaan om bepaalde wantoestanden te verbeteren.

In een eerste hoofdstuk wordt de algemene invloed van het verkeer op het milieu en de natuur besproken. De
aandacht gaat daarbij uit naar biotoopverlies, versnippering van de overblijvende biotopen en verstoring. Dan volgt
een hoofdstuk over het belang van wegbermen en bermbeheer. Daama wordt de inventarisatiecampagne uitgelegd
met een overzicht van de gebruikte telmethoden en vergelijking met gelijkaardige projecten in het buitenland.
Verder worden de resultaten besproken. In een laatste hoofdstuk wordt ingegaan op mogelijke maatregelen ter
voorkomen van massale doding door het verkeer.

Het boek is rijkelijk geillustreerd met fotomateriaal van biotopen en dieren, ook verkeersslachtoffers. Het boek
sluit af met enkele lijsten van behandelde planten en dieren. Het is keurig uitgegeven en verdient een ruime
verspreiding onder alle natuurbeschermers en -liefhebbers.

W. De Prins

Phegea 26 (2) (1. VI. 1998); 68

Nephopterix angustella, een nieuwe soort voor de
Belgische fauna (Lepidoptera: Pyralidae)

Willy De Prins

Summary. Nephopterix angustella, a new species to the Belgian fauna (Lepidoptera: Pyralidae)

Four specimens of Nephopterix angustella (Hiibner, 1796) have been captured in 1992 and 1993 at Wenduine
(West Flanders). The species is new for the Belgian fauna.

Resume. Nephopterix angustella, une espece nouvelle pour la faune beige (Pyralidae: Pyralidae)

Quatre exemplaires de Nephopterix angustella (Hiibner, 1796) furent captures en 1992 et en 1993 a Wenduine
(Flandre occidentale). Cette espece est nouvelle pour la faune beige.

Key words: Nephopterix angustella - faunistics - distribution - Belgium.

De Prins, W.: Diksmuidelaan 176, B-2600 Antwerpen (Belgium).

Op 28.VI1I.1992 ving Aubin De Turck een exemplaar van Nephopterix angustella
(Hiibner, 1796) op licht te Wenduine (West-Vlaanderen). Nadien vond hij telkens een
exemplaar op 29. IX. 1 992 (zie figuur 1 ), 3 1 . V. 1 993 en op 2 1 .VIII. 1 993 steeds op dezelfde
plaats op licht. Deze Pyralide is nieuw voor de Belgische fauna en moet in de lijst van De
Prins (1998) geplaatst te worden op p. 113 tussen de genera Epischnia en Conobathra.

Figuur 1: Nephopterix angustella (Hubner, 1796), Wenduine (West-Vlaanderen) 29. IX. 1992, leg. A. De Turck
(links xl, rechts x2).

In Nederland werd de soort waargenomen in 5 provincies (16 uurhokken). De meeste
waamemingen komen van de kuststreek (Kuchlein 1993). De Belgische waamemingen
sluiten daarop aan.

N. angustella is verspreid in Midden- en Zuid-Europa. De meest noordelijke
vindplaatsen liggen in Denemarken en Estland (Speidel 1 996).

De rups leeft in de vruchten van Euonymus europaeus. Volgens Slamka (1997) vliegt
de vlinder in twee generaties van midden april tot november. In onze streken valt de
hoofdvliegtijd in juni en juli en kan er een tweede generatie optreden in September en
oktober (Goater 1986). De rups overwintert in een los gesponnen cocon in rottend hout.

Met dank aan Aubin De Turck voor het ter beschikking stellen van zijn materiaal en
enkele bijkomende inlichtingen.

£ ■

Phegea 26 (2) (1. VI. 1998): 69

Literatuur

De Prins, W., 1998. Catalogue of the Lepidoptera of Belgium. — Studiedocumenten van het K.B.I.N. 92: 1-236.
Goater, B., 1986. British Pyralid Moths. A Guide to their Identification. — Harley Books, Great Horkesley.

Kuchlein, J. H., 1993. De Kleine Vlinders. Handboek voor de Faunistiek van de Nederlandse Microlepidoptera. —
Pudoc, Wageningen.

Slamka, F., 1997. Die Ziinslerartigen (Pyraloidea) Mitteleuropas (2nd edition). — Slamka, Bratislava.

Speidel, W., 1996. Pyralidae. In: Karsholt, O. & Razowski, J. (eds): The Lepidoptera of Europe: 166-196. —
Apollo Books, Stenstrup.

Corrections to Faquaet, M.: Enkele interessante
nachtvlindersoorten uit het departement Vendee in Frankrijk,
September 1997 (Lepidoptera) (Phegea 26 (1): 23-27)

p. 23 Inleiding, lijn 3 "...35 meest" moet zijn "...34 meest".

Plaat 1 (p. 24): de legende bij figuren 12 en 14 dient omgewisseld. In de tekst moet
de verwijzing naar deze figuren aangepast worden; p. 26 soort 23 Dryobotodes
monochroma: fig. 14 i.p.v. fig. 12 en soort 25 Dryobotodes tenebrosa: fig. 12 i.p.v. fig.
14.

Op plaat 1 (p. 24) stelt figuur 21 een 9 voor en figuur 22 een S-

Phegea 16 (2) (1 .VI. 1998): 70

Eine neue Glasfluglerart aus Marokko (Lepidoptera:
Sesiidae)

Erich Bettag und Rolf Blasius

Abstract. A new Bembecia species from Morocco (Lepidoptera: Sesiidae)

Bembecia igueri n. sp. is described from Morocco, High Atlas. The new species is related to Bembecia
megillaeformis (Hubner, [1813]). Six males have been caught by means of artificial pheromones. The female
and the foodplant of the larva are unknown.

Samenvatting. Een nieuwe Bembecia-soort uit Marokko (Lepidoptera: Sesiidae)

Bembecia igueri n. sp. wordt beschreven van Marokko, Hoge Atlas. De nieuwe soort is verwant met Bembecia
megillaeformis (Hubner, [1813]). Zes mannetjes werden gevangen met behulp van artificiele feromonen. Het
wijfje en de voedselplant van de rups zijn onbekend.

Resume. Line nouvelle espece de Bembecia du Maroc (Lepidoptera: Sesiidae)

Bembecia igueri n. sp. est decrit du Maroc, Haut Atlas. La nouvelle espece est voisine de Bembecia
megillaeformis (Hubner, [1813]). Six males furent captures au moyen de pheromones artiflcielles. La femelle
et la plante nourriciere de la chenille sont inconnues.

Zusammenfassung. Bembecia igueri n. sp. wird aus Marokko, Hoher Atlas, beschrieben. Die neue Art
steht habituell Bembecia megillaeformis (Hubner, [1813]) nah. Es liegen sechs Mannchen vor, die an
ktinstlichen Pheromonen gefangen wurden. Das Weibchen und die Raupennahrungspflanze sind unbekannt.

Key words: Bembecia igueri n. sp. - new species - Morocco.

Bettag, E.: KilianstraBe 44, D-67373 Dudenhofen.

Blasius, R.: Schwetzinger StraBe. 6, D-69214 Eppelheim.

Einleitung

Im August 1997 bereisten die Autoren die Nordwestflanken des Mittleren und Hohen
Atlas in Marokko. Dort untersuchten sie die sommerliche Sesienfauna in Hohenlagen
zwischen 1000 und 3000 m. Neben der Suche nach Raupen wurden mit Hilfe von
• ktinstlichen Sexualpheromonen Anlockversuche untemommen, die erfahrungsgemaB zu
einer so spaten Jahreszeit keine groBen Ergebnisse erwarten lieBen. Urn so erstaunlicher
war deshalb das Auffinden einer neuen Glasfluglerart, die im folgenden beschrieben wird.

Bembecia igueri n. sp.

Holotypus: S, Marokko, Hoher Atlas, Tizi-n-Test, 2100 m, 15.08.1997, leg. et coll.
E. Bettag (Abb. 1). Der Holotypus wird spater in das Naturhistorische Museum Mainz
gelangen. Paratypen: 5S, gleiche Daten, davon 2 genitaluntersucht, leg. et coll. E. Bettag
und R. Blasius.

Beschreibung. Spannweite: 23 mm.

Kopf; Stim zentral schwarz beschuppt, auBen blaBgelb umrandet. Scheitel schwarz,
zwischen den Ftihlerbasen gelber Schuppenkeil. Antennen ventral in den ersten vier
Fiinfteln gelbbraun, Spitze schwarz. Dorsal schwarz mit dichter goldgelber Beschuppung.
Pericephalische Haare blaBgelb. Palpen gelb, an der AuBenseite mit langen, schwarzen
Haarschuppen.

Thorax: Halskragen schwarz. Tegulae schwarz, innen lang auslaufend gelb gesaumt.
VorderflUgel: Vorder- und Hinterrand rotbraun beschuppt. Vorderes Glasfeld breit,
keilfdrmig, von gelbbrauner Schuppenreihe durchzogen. Hinteres Glasfeld gut
ausgepragt, endet deutlich vor dem Diskalfleck. AuBeres Glasfeld breiter als hoch, aus 4
Glasfeldem bestehend. Das untere deutlich kleiner, durchziehende Adem von
gleichbleibender Dicke, die oberen beiden gelb und braun geschuppt, die unteren
schwarz-braun beschuppt, doppelt so dick wie die oberen. AuBenfeld gelb-braun
beschuppt, von schwarzen, gleichmaBig dicken Adem durchzogen. Diskalfleck innen
breit braun, auBen schmal dreieckig orange beschuppt.

Phegea 26 (2) (1. VI. 1998): 71

Abbildung 1. Bembecia igueri n. sp., Holotypus c?, Marokko, Hoher Atlas, Tizi-n-Test, 15.08,1997, leg. et coll. E.
Bettag (Foto: W. Aures).

Abbildung 2. Ventralseite von a. Bembecia megillaeformis (HQbner, [1813]) c?, Kroatien, Dalmatien, Insel Krk,
Punat, 02.06.1996, leg. Stadie, coll. E. Bettag. - b. Bembecia igueri n. sp., Holotypus S, Marokko, Hoher Atlas,
Tizi-n-Test, 15.08.1997, leg. et coll. E. Bettag (Zeichnungen: E. Bettag).

Phegea 26 (2) (1. VI. 1998): 72

Abbildung 3. Genitalapparat von Bembecia igueri n. sp., S, Marokko, Hoher Atlas, Tizi-n-Test, 15.08.1997, leg. et
coll. E. Bettag; a. Uncus und Tegumen in Seitenansicht - b. Uncus und Tegumen in Ventralansicht - c. Saccus - d.
Valve - e. Aedeagus (Zeichnung: E. Bettag).

Phegea 26 (2) (1 .VI. 1998): 73

Abbildung 4. Stielung der Ader M3-Cul bei a. Bembecia sirphiformis (Lucas, 1849) c?, Frankreich, Departement
Vaucluse, Etang de la Bonde, 06.08.1993, leg. E. Bettag - b. Bembecia igueri n. sp. c?, Marokko, Hoher Atlas,
Tizi-n-Test, 15.08,1997, leg. etcoll. E. Bettag (Zeichnungen: E. Bettag).

HinterflUgel: Ader M3-Cul lang gestielt. In der Verwandtschaft von Bembecia
megillaeformis (Hiibner, [1813]) fallt die lange, sehr konstante Stielung auf. In der
Verwandtschaft der Bembecia sirphiformis-Gxu'px>^ ist diese deutlich kiirzer (Abb. 4).

Diskalfleck braun, vom breit, nach hinten schmal auslaufend.

Fransen aller Fliigel lang, dunkelbraun.

Vordercoxen mit breiten Deckschuppen besetzt. AuBenhalfte blaUgelb, innen
schwarz.

Tibien und Tarsen der beiden hinteren Beinpaare gelb. Tibien distal schmal schwarz
geringelt.

Abdomen: Alle Hinterleibssegmente, auBer dem dritten, dorsal gelb gerandet. Fiinftes
Segment schmal, die anderen breit gelb gerandet. Ventral alle Segmente, auBer dem
ersten, gelb gesaumt. Afterbusch oben breit belegt mit langen, gelben Haarschuppen,
seitlich rechts und links mit schmaler schwarzer Haarschuppenreihe, nach unten wieder
gelb beschuppt (Abb. 1 und 2).

Das Weibchen der neuen Art ist unbekannt.

Variabilit^t: Die Spannweite der sechs vorliegenden Mannchen schwankt zwischen
23 und 25 mm. Ansonsten ist die Variabilitat unbedeutend.

Genitalien des M^nnchens: Die neue Art besitzt eine auffallig robuste, stark
chitinisierte Genitalarmatur. Die Unterschiede zu den nachst verwandten Arten sind sonst
bekanntermaBen unauffallig (LaStiivka & LaStuvka 1995). Von Bedeutung sind die zu
einer "Platte" verschmolzenen Lateralkanten der Gnathos, auf der die Crista medialis
aufsitzt. Diese Platte ist viel breiter als hoch und hat wie bei Bembecia megillaeformis
eine gerundete Corona (Abb. 3).

Differentialdiagnose: Die neue Art laBt sich durch die lange Stielung der
Hinterflugeladem M3-Cul in die nahe Verwandtschaft von Bembecia megillaeformis

Phegea 26 (2) (1. VI. 1998): 74

stellen. Mit dieser gemeinsam hat sie auch die breiten Deckschuppen an den
Vordercoxen. Arten der Bembecia sirphiformis-Gruppe unterscheiden sich am
auffalligsten von der neuen Art und von Bembecia megillaeformis durch die kurze
Stielung der Adem M3-Cul und durch lange Haarschuppen an den Vordercoxen (Abb.
4). Deutliche habituelle Unterschiede zwischen der neuen Art und Bembecia
megillaeformis bestehen in der Farbung der Stim (gelb bei Bembecia megillaeformis), in
der Auspragung der Adem im Aufienfeld der Vorderflugel (die bei Bembecia
megillaeformis keilformig zum Apex hin verbreitert sind, bei Bembecia igueri n. sp.
dagegen parallel laufen), im auBeren Glasfeld {bei Bembecia megillaeformis aus funf
Glasfeldem bestehend, das obere sehr klein) und in der Farbung der Vordercoxen (bei
Bembecia megillaeformis auBen gelb umrandet). Bei Bembecia megillaeformis ist das
erste Hinterleibssegment dorsal nur sehr schwach gelb gerandet, ventral fehlt alien
Segmenten, auBer dem vierten, die gelbe Randung (Abb. 2).

Vergleichsmaterial: Bembecia megillaeformis, 1$ 4$, Kroatien, Insel Krk, leg. D.
Stadie 1996, coll. E. Bettag.

Lebensraum

Der Fundort der neuen Art am Tizi-n-Test liegt im Zentralen Hohen Atlas, dem Atlas
von Marrakesch. In den Hohenlagen um 2000 m fallen dort etwa 600 mm
Jahresniederschlag, in den Wintermonaten meist als Schnee. Durch die relative Nahe zum
Atlantik (130 km) kann einerseits die Luftfeuchtigkeit zeitweise sehr hoch sein,
andererseits bildet die PaBhohe des Tizi-n-Test eine ideale Einfallschneise fiir die
ausdorrenden saharischen Winde auf ihrem Weg ins nordliche Atlas-Vorland (Rauh
1952). An der Flugstelle der neuen Art, einem StraBenrandbiotop am Nordabfall des Tizi-
n-Test, sind Steineichenbuschwalder {Quercus ilex) und verschiedene Hauhechelarten
(Ononis) die auffallendsten Pflanzen. Bereits vertrocknet sind im August eine Reihe
krautiger Pflanzen aus der Familie der Fabaceae, unter denen die noch unbekannte
Raupennahrungspflanze der neuen Art zu suchen sein konnte.

Die Mannchen fliegen, wie bei vielen Bembecia- kritn, im Laufe des Vormittags die
kunstlichen Pheromone an. Zusammen mit der neuen Art konnte auch Bembecia iberica
Spatenka, 1992 festgestellt werden. Uber das Vorkommen weiterer Sesien-Arten in dieser
Region berichtet de Freina (1997).

Derivatio nominis; Die neue Art tragt ihren Namen nach der Siedlung Iguer am
Nordhang des Tizi-n-Test.

Dank

Die Verfasser danken herzlich den Hem W. Aures (Harthausen) fur die Anfertigung
des Fotos, A. Hofmann (Freiburg) fur vielfaltige landeskundliche Hinweise und D.
Schulz (Romerberg) fiir technische Hilfe.

Literatur

de Freina, J. J., 1997. Die Bombyces und Sphinges der Westpalaearktis, Band 4. Sesioidea; Sesiidae. — Edition
Forschung & Wissenschaft Verlag GmbH, Miinchen.

LaStuvka, Z. & LaStuvka, A., 1995. An Illustrated Key to European Sesiidae (Lepidoptera). — Faculty of
Agronomy, Mendel University of Agriculture and Forestry, Brno.

Rauh, W., 1952. Vegetationsstudien im Hohen Atlas und dessen Vorland. — Heidelberg.

Phegea 26 (2) (1. VI. 1998): 75

Geometridae of Turkey 7. Additions and corrections
to the provisional list of Geometridae of Turkey
(Lepidoptera: Geometridae)

Alex Riemis

Abstract. In this paper 79 additional Geometrid species, together with a few corrections to the provisional
list of the Geometridae of Turkey, are given.

Samenvatting. Geometridae uit Turkije 7. Aanvullingen en verbeteringen aan de voorlopige lijst van
Geometridae uit Turkije.

In dit artikel worden 79 soorten toegevoegd aan de voorlopige lijst van Geometridae uit Turkije. Bovendien
worden enkele verbeteringen aangebracht.

Resume. Geometridae de Turquie7. Additions et corrections a la liste provisoire des Geometridae de
Turquie.

Avec cet article 79 especes sont ajoutees a la liste provisoire des Geometridae de la Turquie. En outre,
quelques corrections sont faites.

Key words: Provisional list - Geometridae - faunistics - Turkey.

Riemis A.; Rerum Novarumlaan 41, B-2300 Tumhout, Belgium.

Introduction

After the publication of the provisional list of Geometridae of Turkey (Riemis 1994),
a lot of useful information was received, a. o. recent faunistic data became available
through captures by collegues. I also came across some papers -including some earlier
published, but overlooked literature- mentioning more Geometrid species for the Turkish
fauna. During collecting trips 1 discovered several new Geometridae species for Turkey.
In this case full data are given under "remarks". All these species are deposited in my
collection and/or in the Zoological Museum Amsterdam. All these investigations result in
the following list of 79 species to be added to the list of Turkish Geometridae. Due to
changes in nomenclature the actual name for 7 species is given, and 1 species has to be
removed from the list. This brings the total number of Turkish Geometridae known thus
far to 546.

List of species

Alsophilinae

Alsophila aescularia Denis & Schiffermuller
(Myinodes interpunctaria Herrich-Schaffer)

Myinodes shohami Hausmann

Ko(?ak(1991)

To be replaced by next species
(Hausmann 1994b)
Hausmann (1994b)

Geometrinae

Culpina prouti Thierry-Mieg
Thetidea persica Hausmann
Xenochlorodes olympiaria Herrich-Schaffer

Remark 1 .
Hausmann (1996)
Staudinger (1878)

Sterrhinae

Idaea allongata Staudinger
(Idaea circuitaria Hiibner)

Idaea mimosaria Herrich-Schaffer

Staudinger & Rebel (1901)

To be replaced by next species
(Hausmann 1994a)
Hausmann (1994a)

Phegea 26 (2) (1. VI. 1998): 76

Idaea tineata Thierry-Mieg
Idaea palaestinensis Stemeck
Idaea obsoletaria Rambur
Idaea subpurpurata Staudinger
Idaea albitorquata Pungeler
Idaea inclinata Lederer
Limera marsaria Staudinger
Scapula ochraceata Staudinger
{Glossotrophia asellaria Staudinger)

Glossotrophia semitata Prout
Cleta fdacearia Herrich-Schaffer
Casilda rosearia Treitschke

Wehrli (1931), Hausmann (1995)
Hausmann (1995)

Lederer ( 1 865), Staudinger (1878)
Staudinger & Rebel (1901)
de Lattin (1951)

Hausmann (1995)

Viidalepp (1996)

Muller (1996)

To be replaced by next species
(Hausmann 1993)

Hausmann (1993)

Staudinger (1878), Rebel (1917)
Muller (1996)

Larentiinae

Ochodontia adustaria Fischer von Waldheim
{Scotopteryx octodurensis Favre)

Scotopteryx aelptes Prout
Scotopteryx diana Riemis
Scotopteryx nebulata Bang-Haas
Xanthorhoe inconsiderata Staudinger
Xanthorhoe oxybiata Milliere
Xanthorhoe biriviata Borkhausen
{Catorhoe cupreata Herrich-Schaffer)

Catorhoe hortulanaria Staudinger
Camptogramma gricescens Staudinger
Entephria cyanata Hiibner

Eulithis prunata Linnaeus

Eulithis pyraliata Denis & Schiffermuller

Ecliptopera silaceata Denis & Schiffermuller

Chloroclysta guriata Emich

Chloroclysta miata Linnaeus

Chloroclysta citrata Linnaeus

Colostygia aptata Hubner

Colostygia pectinataria Koch

Colostygia corydalaria Graeser

(Rheumaptera montivagata Duponchel)

Rheumaptera caucasica Muller &Viidalepp
Triphosia taochata Lederer
Euphyia chalusata Wiltshire
Epirrita dilutata Denis & Schiffermuller
Operophtera brumata Linnaeus
Perizoma hydratum Treitschke
Perizoma lugdunarium Herrich-Schaffer
Perizoma verberatum Scopoli
Eupithecia dissertata Pungeler
Eupithecia intricata Zetterstedt

Schwingenschuss (1939b)

To be replaced by next species
(Viidalepp 1996)

Viidalepp (1996)

Riemis (1997)

Bang-Haas (1907)

Wehrli (1934)
de Lattin (1951)

Remark 2

To be replaced by next species
(Hausmann 1995)

Hausmann (1995)

Remark 3

de Lattin (1951 - as Cidaria
altivolans Wehrli)

Culot(1917)

Mann ( 1 862), Staudinger (1878)
Remark 3
Viidalepp (1996)

Viidalepp (1996)

Remark 4
Remark 5
Remark 18

Okyar & Akta§ ( 1 997)

To be replaced by next species
(Viidalepp 1996)

Viidalepp (1996)

Viidalepp (1996)

Ko?ak (1990)

Muller (1996)

Muller (1996)

Remark 6
Remark 7
Remark 8
Remark 9

Schwingenschuss (1938a)

Phegea 26 (2) (1. VI. 1998); 77

Eupithecia subfenestrata Staudinger
Eupithecia orphnata Peterson
Eupithecia dubiosata Wagner
Aplocera simpliciata Treitschke
Aplocera fraudulentata Herrich-Schaffer
Aplocera opificata Lederer
Lithostege infuscata Eversmann
Lithostege coassata Hubner
Lithostege bosporaria Herrich-Schaffer
Lithostege ancyana Prout
Venusia cambrica Curtis

Remark 10
Remark 1 1
Wagner (1929)
de Lattin(1951)

Mann ( 1 862), Staudinger (1878)
Zukowsky (1937)

Viidalepp (1996)

Viidalepp (1996)

Wagner (1931)

Viidalepp (1996)

Viidalepp (1996)

Boarmiinae

Abraxas grossulariata Linnaeus
Semiothisa syriacata Staudinger
{Itame vincularia Hubner)

Nychiodes dalmatina Wagner
Menophra trypanaria Wiltshire
Megalycinia scalaria Christoph
Phaselia joestleinae Hausmann
Phaselia narynaria Oberthur
Phaselia kaysi Wiltshire
Phaselia deliciosaria Lederer
Fagivorina arenaria Hufnagel
Apocheima pilosaria Hubner
Lycia graecarius Staudinger
Zamacra diaphanaria Piingeler
Chemerina caliginearia Rambur
Epione rependaria Hufnagel
Ennomos quercaria Hubner
Artiaria evonymaria Herrich-Schaffer
Odontopera graecarius Bang-Haas
(Ourapteryx persica Menetries)

Ourapteryx falciformis Inoue
Odontognophos dumetata Treitschke
Gnophos furvata Denis & Schiffeirniiller
Dicrognophos amanensis Wehrli
Charissa talyshensis Wehrli
Kemtrognophos mardinaria Staudinger
Eucrognophos dubitarius Staudinger
Eucrognophos symnicta Wehrli
Cnestrognophos libanotica Wehrli
Dyscia conspersaria Denis & Schiffermiiller

Remark 12
Wehrli (1934)

To be deleted (included in the list
by mistake).

Muller (1996)

Riemis (1995)

Remark 13
Hausmann (1996)

Remark 14
Remark 13
Seitz (1954)

Remark 19
Muller (1996)

Remark 13
Wehrli (1936)

Muller (1996)
de Lattin (1951)

Staudinger (1 878)

Remark 13
Remark 2

To be replaced by next species
(Inoue 1993)

Inoue (1993
Remark 15
Remark 16
Wehrli (1934)

Remark 4b

Staudinger & Rebel (1901)
Viidalepp (1996)

Remark 4b
Remark 17
Wagner (1931 )

Remarks

1. Alanya, September 1988. A.Legrain, pers. comm.

2. Rize,10kmS.E.ofIkizdere, 1300- 1400m, 29.V.1995.

3. Nev§ehir, 10 km N.of Giil§ehir, 1200 m, 7.VI.1990.

4a. Rize, Ovitdagi Ge9idi, W. side, 2500-2700 m, 22.VII.1993.

Phegea 26 (2) (1. VI. 1998): 78

4b. Artvin, Ka9kaT Daglari, 30 km S.W.of Sarigol, 2000 m, 5.VIII.1993.

5. Kars, Camli9atak, 1 1 km E.of Ardahan, 2100 m, 8.VIII.1993.

6. Artvin, Ka9kar Daglari, 24 km W. of Sarigol, 1900 m, 20.VII.1993.

7. Ardahan, 3 km E.of Posof, 1450 m, 9.VIII.1996.

8. Ardahan, Ilgardagi Gc9idi, 18 km S.of Posof, 2500 m, 9.VII1.1996.

9. Ilgaz 8l Gdreme, Gelbrecht, pers. comm.

10. Artvin, Ka9kar Daglari, 1995. Gelbrecht, pers. comm.

1 1. Taurus 1996. Gelbrecht, pers. comm.

12. Ardahan, 8 km S.of Posof, 2000 m, 9.VIII.1996.

13. Reported from Turkey. Gelbrecht, pers. comm.

14. Artvin, 12 km S.W. of Yusufeli, 750 m, 7/8.VI.1995.

15. Reported fromTurkey. Viidalepp, pers. comm.

16. Nigde, Aladag, 1 8 km S.E.of Camardi, 1800-2000 m, 6/1 1. VIII. 1983.

17. Nigde, Aladaglari,W. side, 1900 m, 15 km S.E.of Camardi, Emli Bogazi,
31. VII. 1995.

18. Antalya, env.Guzelbag, 500 m, 7.X.1997.

19. Env. Kizilcahamam, 1995-1997. Lehmann, pers. comm.

Acknowledgements

1 am very grateful to the following persons for their help and information: F. Bolland
(Belgium), E. De Laever (Belgium), W. De Prins (Belgium), P. Fastre (Belgium), F.
Gelbrecht (Germany), A. Hausmann (Germany), W. Hogenes (Netherlands), K. Larsen
(Denmark), L. Lehman (Germany), H. van Oorschot (Netherlands), F. Verhoeven
(Belgium), J. Viidalepp (Estland), S. Wagener (Germany).

References

Bang-Haas, O., 1907. Neue oder wenig bekannte palaearctische Macrolepidopteren. — Dt.ent.Z./ris 21: 20.

Culot, C., 1917-1920. Noctuelles et Geometres d’Europe. Deuxieme partie. Geometres. Vol.III. 264 p. 37
pls.Geneve 1917-1919, Vol.IV, 167 p, 33 pls.Geneve 1919-1920.

Hausmann, A., 1993. Zweiter Beitrag zur Taxonomie und Systematik der Gattung Glossostrophia Prout, 1913. —
Mitt.munch.ent.Ges . 83: 77-107.

Hausmann, A., 1994a. Idaea circuitaria - ein Komplex von meheren verschiedenen Arten aus dem
Mittelmeerraum. -Z.ArbGem.6st.Ent. 46: 44-55.

Hausmann, A., 1994b. Morphology and taxonomy of the species belonging to the genus Myinodes Meyrick, 1842.
-Nota /ep/rf.l7(l-2): 31-43.

Hausmann, A., 1995. Neue Geometriden-Funde aus Zypem und Gesamtiibersicht iiber die Fauna. —
Mitt.munch.ent.Ges. 85: 79-1 1 1.

Hausmann, A., 1996. Zwei neue Geometridenarten aus Vorderasien. — Spixiana 22: 3-10.

Inoue, H., 1993. On the Ourapteryx persica-comp\e\, with descriptions of three new species. — Tyo to Ga 44(2):
81-88.

Ko?ak, A. 0., 1990. Additional faunistical and ecological notes to the Lepidoptera of Ayas district (Central
Turkey). — Misc.Pap., Ankara 4: 3-8.

Ko?ak, A. 0., 1991. Uber die Lepidopterenfauna von Cizilcahamam mit taxonomischen Notizen. — Misc.Pap.,
Ankara 9: 1-7.

Lattin, G. de, 1951. Turkische Lepidopteren II. — Istanb.Univ.Fen Fak.Mecm. 16(1): 45-73.

Lederer, J., 1865. Excursion lepidopterologique en Anatolie. — Annls Soc.ent.Belg. 9: 49-81, pi. III.

Mann, J., 1862. Verzeichnis der im Jahre 1851 bei Bmssa in Klein-Asien gesammelten Schmetterlinge. —
fVien.ent.Monatschr. 6: 356-409.

Muller, B., 1996. Geometridae. In: Karsholt, O. & Razowski, J.: The Lepidoptera of Europe. 380 p. Apollo Books,
Stenstrup

Okyar, Z. & Aktaj, N., 1997. Tiirkiye Lepidoptera faunasi i?in iki yeni tiir: Colostygia corydalaria (Graeser, 1888);

Catocala sponsa (Linnaeus, 1767). — Tiirk.entomol.derg. 21: 275-282.

Rebel, H., 1917. Eine Lepidopterenausbeute aus dem Amanus gebirge (Alman Dagh). — Sber.Akad.Wiss.Wien 126:
243-282.

Riemis, A., 1994. Geometridae of Turkey 3. A provisonal list of the Geeometridae of Turkey. — Phegea 22(1):
1 5-22.

Phegea 26 (2) (1. VI. 1 998): 79

Riemis, A., 1995.Geometridae of Turkey 4. Menophra trypanaria (Wiltshire, 1948), a new species for the Turkish
fauna, with description of the female. — Phegea 23(3): 137-140.

Riemis, A., 1977. Geometridae of Turkey 6. Description of a new species from Eastern Turkey in the genus
Scotopleryx Hiibner. — Phegea 25(1): 31-34.

Schwingenschuss, L., 1938a. Sechster Beitrag zur Lepidopterenfauna Inner-Anatoliens. — Ent.Rdsch. 55: 141-147,
158-164, 173-177, 181-184, 199-202, 223-226, 299-300,337-340,411-412, 454-457.

Schwingenschuss, L., 1938b. Beitrag zur Fauna von Bithynien, besonders von Boli (jetz Bolu). — Ent.Rdsch. 55:
503.

Seitz, A., 1954. Die Gross-Schmetterlinge der Erde. Supplement zu Band 4. 776 p.Verlag A. Kemen, Stuttgart.

Staudinger, O., 1878-1881. Lepidopterenfauna Kleinasien’s. — Horae Soc.ent.ross.\^\ 176-482; 16: 65-l.''3,
184-186.

Staudinger, O. & Rebel, H., 1901. Catalog der Lepidopteren des Palearctischen Faunengebietes. Dritte Auflage.
Berlin. 411 pp.

Viidalepp, J., 1996. Checklist of the Geometridae of the former USSR. — Apollo Books, Stenstrup. Ill pp.

Wagner, F., 1929. Weiterer Beitrag zur Lepidopteren-Fauna Inner-Anatoliens. — Mitt. munch. enl.Ges. 19: 1-28,
57-80, 157-206.

Wagner, F., 1931 . Dritter Beitrag zur Lepidopterenfauna Inner-Anatoliens. — Int.ent.Z. 24: 467-493.

Wehrli, E., 1931. Einige neue palSarktische Geometridae aus Syrien, Algerien und Sicilien. — Mitt.miinch.ent.Ges .
21: 41-46.

Wehrli, E., 1934. Lepidopteren-Fauna von Marasch in Turkisch Nordsyrien. Die Geometriden der Ausbeute der
Heim Ernst Pfeiffer und Herm L.Osthelder-Miinchen aus Marasch und Achyr Dagh,Siiddost-Taurus. —
Mitt.miinch.ent.Ges. 24: 1-55; Tafeln I- VI.

Wehrli, E., 1936. Einige neue Arten und Rassen aus den Ausbeuten des Herm Ernst Pfeiffer, Miinchen. —
Mitt.miinch.ent.Ges . 26: 36-40.

Zukowsky, B., 1937. Sivas und Aksehir 1937. — Ent.Z. 54: 266-272.

Inhoud;

Bettag, E. & Blasius, R.; Eine neue Glafifliiglerart aus Marokko (Lepidoptera: Sesiidae) ..

71

De Prins W.: Nephopterix angustella, een nieuwe soort voor de Belgische fauna

(Lepidoptera; Pyralidae) 69

Riemis, A.; Geometridae of Turkey 7. Additions and corrections to the provisional list of

Geometridae of Turkey (Lepidoptera: Geometridae) 76

Vanholder, B.: Trekvlinders in 1997, veertiende jaarverslag (Lepidoptera) 41

Wagener, S. & van Oorschot, H.: Rhopalocera and Grypocera of Turkey 15. Zur Identitat

von Callophrys mystaphia (Lepidoptera: Lycaenidae) 61

Boekbesprekingen 68

verantw. uitg.: W. De Prins, Diksmuidelaan 176, B-2600 Antwerpen (Belgium) - Tel: 0032-3-322.02.35

Phegea 26 (2) (1. VI. 1998): 80

1 -

[araKllise'

Nablyui

'Yatniz^ai

Yajbasanj

Merke;

(\;Yaim?ag«

taauv

KogiK aIavQ(

SlrsCzY.

jhithaKL.

KARAKURl

Paj»ak G,

■AlajcVatlt.^

^ , iVorlu 'to

irznefer

^^onrasap^i

6^6y

■-

t-t--, -Ra^

5 4 3 2 1 0

5 km

1:200000 Harta Genel Mudurluaij 1946 Blatt Kars

Kervansaray Kj

araba

irz4han K

E rdavij^dptlu

- "Vo..

iti.Celiyar K'S?

Ki^arkale^

RNAVl

UZLUC-fl

> Ylo^s

irzahart;

*Pirde'^^<(

Kazk<i^ II

arataf

jP^urca;

'f Har^bekiijempe,

Hadimli

mbula)<-

l^alar.a

A

V V c\

—

-V ^ "1a. J-lX"

T

—'0 '. '^0^

\

Afgiftekantoor Antwerpen X ISSN 0771-5277

Redactie: Dr. J.-P. Borie (Compifegne, France), T, C. Garrevoet (Antwerpen), B. Goater (Chandlers Ford, England),
Dr. K. Maes (Gent), Dr. K. Martens (Brussel), A. Olivier (Antwerpen), H. van Oorschot (Amsterdam), D. van der
Poorten (Antwerpen), W. O. De Prins (Antwerpen).

Redactie-adres: W. O. De Prins, Diksmuidelaan 176, B-2600 Antwerpen (Belgium),
e-mail: willy.deprins@village.uunet.be.

Jaargang 26, nummer 3 1 September 1998

Ligdia adustata en Eupithecia abietaria: nieuw voor de
provincie Antwerpen (Lepidoptera: Geometridae)

Guido De Prins & Theo Garrevoet

Resume. Ligdia adustata et Eupithecia abietaria: esp&ces nouvelles pour la province d'Anvers
(Lepidoptera: Geometridae)

Ligdia adustata ([Denis & Schiffermiiller], 1775) et Eupithecia abietaria (Goeze, 1781) sont mentionnes id
pour la premiere fois de la province d’Anvers. La repartition en Belgique de cettes esp6ces est discutee, ainsi
que leurs plantes nourricides et leurs biotopes.

Abstract. Ligdia adustata and Eupithecia abietaria: new to the province of Antwerp (Lepidoptera:
Geometridae)

Ligdia adustata ([Denis & Schiffermiiller], 1775) and Eupithecia abietaria (Goeze, 1781) are mentioned here
for the first time from the province of Antwerp. The distribution of these species in Belgium, their foodplants
and habitats are discussed.

Key words: Lepidoptera - faunistics - Belgium - Ligdia adustata -Eupithecia abietaria.

De Prins, G.: Markiezenhof 32, B-2170 Antwerpen-Merksem.

Garrevoet, T.: Kampioenstraat 14, B-2020 Antwerpen.

1. Ligdia adustata ([Denis & Schiffermiiller], 1775)

Nadat de auteurs te Zoersel een exemplaar van Ligdia adustata ([Denis &
Schiffermiiller], 1775) hadden waargenomen, wilden zij de gegevens uit de provincie
Antwerpen nagaan. Zij waren dan ook erg verbaasd te moeten merken dat deze soort
helemaal niet gemeld was in de lijst van de provincie Antwerpen door A. Janssen
(1977-1988).

L. adustata vliegt bij voorkeur in bossen en bosachtige gebieden. In Belgie komt de
soort dan ook vooral voor ten zuiden van Samber en Maas. Slechts een enkele oude
vindplaats aan de kust is bekend: Oostende, in de buurt van de voedselplant. Andere
meldingen zijn er niet binnengekomen. Verder zijn er schaarse meldingen uit de rest van
ons land. Merkwaardig is dat de soort nooit gemeld werd, noch uit Antwerpen, noch uit
Limburg. De melding uit Lhomme (1923-1935): “France et Belgique: Partout” lijkt dus
wel erg overdreven.

In Nederland komt de vlinder hoofdzakelijk voor in Limburg en in het duingebied.
Voor Noord-Brabant geeft Lempke (1951) twee vindplaatsen. In het supplement (Lempke
1970) worden er acht bijgevoegd. De soort is volgens deze auteur op de vindplaatsen
gewoon tot vrij gewoon.

Phegea 26 (3) (1.IX.1998): 81

De rupsen leven in juni en het najaar monofaag op kardinaalsmuts (Evonymus
eiiropaea). De meeste auteurs geven deze voedselplant als de enige. Toch schrijtt Lempke
(1970: 133) dat Leffef de rupsen ook op meidoorn {Crataegus monogyna) en sporadisch
op Pruniis padus, Primus serotina en Primus doniestica vond. Ook op sleedoorn (Primus
spinosa) komt de rups voor.

De vlinder vliegt in twee generaties; de eerste van einde mei tot begin juli en de
tweede in juli en augustus. In Nederland heeft men al meer dan tweeduizend exemplaren
geteld en de vliegtijd is daar voor de eerste generatie 5.IV-8.VII en voor de tweede
generatie 14. VI-4. IX. Er is geen scherpe grens tussen de twee generaties te trekken.

Waarnemingen in de provincie Antwerpen (chronologisch) (zie tig. 1):

Schilde

12-06-1975

1 ex..

Andre Lodts

Beerse

08-08-1988

1 ex.

Leo Dufraing

Beerse

16-081-1989

1 ex.

Leo Dufraing

Oud-Turnhout

26-08-1992

2 ex.

Leo Dufraing

Oud-Turnhout

26-08-1993

2 ex.

Leo Dufraing

Oud-Turnhout

01-06-1994

1 ex.

Leo Dufraing

Retie

19-08-1995

1 ex.

Leo Dufraing

Zoersel

29-07-1997

1 ex.

Guido De Prins

Figuur 1 : verspreiding in de provincie Antwerpen van Ligdiu uilusuiui ([Denis & Schiffermiiller], 1 775)

2. Eupithecia abietaria (Goeze, 1781)

Op 9.VI.I993 werden Ic^* en 1$ Eupithecia abietaria (Goeze, 1781) op licht
gevangen te Schoten (La Garenne).

De vlinder is een liefhebber van dennenbossen. Daaroni is het eigenaardig dat de
soort nog niet eerder in de Kempen is waargenomen. Volgens Hackray & Sarlet (1982:
84-85) leeft de rups op gewone zilverspar (Abies pectinata), spar (Picea excelsa), grove
den (Pinus silvestris) en eik (Quercus). Deze laatste voedselplant is zeker verkeerd, want
volgens Lempke (1969: 27) leeft de rups uitsluitend van de onrijpe zaden in de nog

Phegea 26 (3) (I. IX. 1998): 82

groene kegels van naaldbomen, bij voorkeur in de toppen van 30-40 jaar oude
naaldbomen, vooral van sparren.

De vlinder vliegt van einde mei tot juli; de pop overwintert meestal tweemaal.

Volgens Hackray & Sarlet (l.c.) beperkt de verspreiding van de soort zich in Belgie
hootdzakelijk tot de Ardennen en vooral de Famenne en de Gaume. Buiten dit gebied
werd slechts een exemplaar waargenomen, nl. te Hasselt (Limburg) door Fouassin.

Volgens Lempke (1970: 228) is de soort in Nederland tamelijk verspreid in
sparrenaanplantingen, maar zeldzaam. Er worden slecht 14 vindplaatsen opgegeven in de
catalogus en er worden er nog 1 1 aan toegevoegd in het supplement.

Wij danken Leo Dufraing die zo bereidwillig was zijn gegevens betreffende Ligdia
adustata ter beschikking te stellen.

Bibliografie

Hackray, J. & Sarlet, L. G., 1981-1985. Catalogue des Macrolepidopt&res de Belgique. Vol. IV Geometroidea. —
Supplement a Lamhillionea 81-84: 1-318.

Janssens, A., 1977-1988. Katalogus van de Antwerpse Lepidoptera. — Bijlage Phegeci 5-11: 1-232.

Lempke, B. J., 1951. Catalogus der Nederlandse Macrolepidoptera. X Geometridae (vervolg). — TijcIschr.Ent. 94:
227-320.

Lempke, B. J., 1969. Catalogus der Nederlandse Macrolepidoptera. (Vijftiende supplement). — Tijdschr.Ent. 112:
1579, pi. 1-8.

Lempke, B. J., 1970. Catalogus der Nederlandse Macrolepidoptera. (Zestiende supplement). — Tijdschr.Ent. 113:
125-252, pi. 1-9.

Lhomme, L., 1923-1935. Catalogue des Ldpidopt&res de France et de Belgique. Volume I. — Le Carriol, par Douelle
(l^t).

THE NATURAL
HISTORY YIUSEUM

14 SEP 1998

EXCHAN ice D
ENTOMOLOGY UfiRARY

Phegea 26 (3) (l.IX. 1998): 83

Boekbesprekingen

Garci'a-Villanueva, V. et al.: Atlas de los lepidopteros ropaldceros de Extremadura (Hesperioidea &
Papilionoidea)

17 X 24 cm, 122 p., Institute Extremefio de Entomologia, Apartado n°. 222, E-06080 Badajoz, Espana, paperback,
1977, Ptas 1200,- (ISBN 84-605-6322-7).

Deze publicatie bevat de lijst dagvlinders die in de provincies Badajoz en Cdceres werden waargenomen. Beide
provincies liggen in bet zuidwesten van Spanje en ze beslaan een oppervlakte van meer dan 40.000 knr. Slechts
weinig waarnemingen van dagvlinders werden gepubliceerd over dit deel van Spanje en de vier auteurs hebben
tijdens de laatste jaren heel wat tijd geinvesteerd om de huidige publicatie mogelijk te maken.

De inleiding, met een abstract in het Engels, geeft informatie over de geologie, het klimaat en de plantengroei
van de streek. Dan volgt een systematische lijst van de waargenomen soorten (in voetnoten voeren de auteurs enkele
wel heel eigenaardige auteurswijzigingen door op het niveau van de subfamilies). Het hoofddeel van het boek bestaat
uit de eigenlijke atlas: een verspreidingskaartje per soort volgens het bekende UTM-systeem (10 x 10 km). De tekst
bestaat uit de opsomming van enkele wetenswaardigheden: eventuele synoniemen, verwijzing naar vermeldingen in
de literatuur, vliegtijd, verticale verspreiding, lypering van de biotoop.

Achteraan volgen nog enkele soorten waarvan het voorkomen in Extremadura erg twijfelachtig is, maar die wel
uit het besproken gebied werden vermeld. Het boek eindigt met een literatuurlijst en een alfabetische index.

Het boek is keurig uitgegeven en het bevat de basisinformatie over de vlinderfauna van een weinig onderzocht
gebied. Het is uiteraard geen determineerwerk, maar bedoeld als faunistische studie. De prijs is erg laag in
vergelijking met sommige publicaties van hetzelfde gehalte.

Willy De Prins

.Maso, A. & Pijoan, iM.: Ohservar Mariposas.

17 X 28,5 cm, 319 p., talrijke kleurenfoto's. Editorial Planeta, S. A., Cdrcega 273-279, E-08008 Barcelona, Spain,
gebonden, 1997, prijs niet meegedeeld (ISBN 84-08-02072-2).

De auteurs situeren de systematische positie van vlinders in het dierenrijk. Zij schuwen ook niet de moeilijke
onderwerpen als de evolutie van vlinders, nomenclatuur en cladistiek. Een belangrijk hoofdstuk gaat over de biologie
van vlinders. Telkens zorgen talrijke afbeeldingen voor de nodige duidelijkheid. Een derde hoofdstuk gaat over de
natuurlijke omgeving van vlinders. Hierbij komen onderwerpen aan bod als: voedselketen, ecologie, bloembesluiving
en co-evolutie, predatoren, parasieten, vlinders als schadelijke insecten, bescherming, biogeografie, verspreiding.

In een vierde hoofdstuk worden de verdediging en het gedrag behandeld. De auteurs schrijven interessante
teksten over waarschuwingskleuren en -patronen, camouflage en mimicry. Ook de voortplantingsstrategieen worden
in dit hoofdstuk behandeld, alsook onderwerpen als feromonen, het vliegvermogen, vluchtgedrag, migratie.

In een laatste hoofdstuk wordt de relatie tussen vlinders en de mens behandeld, waarbij wordt teruggegaan lot
Aristoteles. Uiteraard worden belangrijke wetenschappers als Linnaeus, Wallace en Darwin in dit hoofdstuk
opgenomen. Een uitgebreid stuk wordt gereserveerd voor Fabre. Verder zijn er ook teksten over de vlinders in de
literatuur en de grafische kunst. Ten slotte schrijven de auteurs over de vlinders in het dagelijkse leven van de mens:
decoratieve kunst met en over vlinders, filatelie, vlinders in de mythologie, de zijderoute en zijdeproductie, vlinders
(rupsen) als voedsel enz.

Achteraan volgt een korte literatuurlijst en een thematische index,

Het boek is volledig in vierkleurendruk uitgegeven en er komt haast geen enkele bladzijde in voor zonder dat er
een of meer kleurenfoto’s staan afgedrukt, Deze foto's zijn van zeer goede kwaliteil.

Het boek is stevig ingebonden en met veel zorg uitgegeven. Het is geen determineerwerk, maar een nx:l veel
liefde voor vlinders samengesteld werk dat een plaatsje verdient in de boekenkast van clke vlinderliefhebber. Al kan
de Spaanse taal voor velen een struikelblok zijn, het boek is ideaal om als geschenk te krijgen of te geven.

Willy De Prins

Phegea 26 (3) (1. IX. 1998): 84

A contribution to the knowledge of the clearwing
moths of Turkey (Lepidoptera: Sesiidae)

M. B^kowski

Samenvatting. Bijdrage tot de kennis van de wespvlinders uit Turkije (Lepidoptera: Sesiidae)

Veertien soorten wespvlinders werden waargenomen in verschillende Turkse provincies gedurende 1993 en
1994.

Resume. Contribution il la connaissance de la faune des Sesiidae de la Turquie (Lepidoptera: Sesiidae)
L'auteur presente la liste des 14 esp^ces de Sesiidae qu'il a observe en Turquie en 1993 et 1994.

Key words: Lepidoptera - Sesiidae - Turkey - faunistics.

Bqkowski, M.: Department of Systematic Zoology, Adaim Mickiewicz University, Fredry 10, PL-61-701
Poznan, Poland (e-mail: bakowski@hum.amu.edu.pl).

A growing interest in the Sesiid moths of Turkey during recent years has resulted in
publications like de Freina (1994), Lastuvka at al. (1990), Kallies & Petersen (1995).
However, the knowledge of the distribution of clearwing moths in Turkey still remains
deficient since it is based on fragmentary and uncertain information. The present paper is
published to introduce a list of Sesiid moths collected by the author during two trips to
Turkey in 1993 and 1994. The material was collected in the provinces of Kirklareli and
Tekirdag (European part), the province of Ankara — Soguksu National Park near
Kizilcahamam (central part), and the province of Hatay — vicinity of Dbrtyol (southern
part ot Turkey). In total 14 species were found. The moths were caught while flying or
roosting on plants.

List of collected species

1. Tinthia myrmosaeformis (Herrich-Schaffer, 1846): 7(5', 7-9.07.1993, Prov.

Kirklareli, Derekoy, 600 m; 10 specimens, 30.06-5.07.1993, Prov. Ankara,
Kizilcahamam, Soguksu National Park, 1 100-1500 m.

2. Osminia fenusaeformis (Herrich-Schaffer, 1852): 10 specimens, 19.06.1993, Prov.
Hatay, Dortyol, collected when sitting on flowers and leaves in particular Riibiis sp.
and Umbeliferae along roadside in the mountains; 87 specimens, 25.06.1993, Prov.
Hatay, Kuzunkulum near Dbrtyol, mass occurrence.

3. Synanthedon vespiformis (Linnaeus, 1761): 1(5', 7.07.1993, Prov. Kirklareli: Kapakli
gbleti near Kirklareli, 600m; 1 $, 13.07.1993, Limankby, on Sambiiciis sp. flowers.

4. Benibecia scopigera (Scopoli, 1763): 3(5, 24.07.1993, Prov. Tekirdag, vie. Kiyikby
(A. Kallies det.).

5. Benibecia illiistris (Staudinger & Rebel, 1901): c5, 30.06-5.07.1993, Prov. Ankara,
Kizilcahamam, Soguksu National Park, 1 100-1500 m (Z. Lastuvka det.).

6. Benibecia albanensis (Rebel, 1918): 2(5, 24.07.1994, Prov. Tekirdag, vie.
Giingbrmez.

7. Pyropteron minianiforniis (Freyer, 1845): (5, $, 13.07.1993, Prov. Kirklareli,
Limankby, on Sambucus sp. flowers.

8. Synansphecia trianmdiformis (Freyer, 1845): 1(5, 9-14.06.1993, 25(5, 2$,

30.06.1993, Prov. Ankara, Kizilcahamam, Soguksu National Park; (5, Prov.
Kirklareli, 10.07.1993, Poyroli near Derekby, 350 m; 5(5, ?, 7.07.1993, Limankby;
(5, Kapakli gbleti, 600 m; 4(5, 7.07.1993, Mahya Dagi near Demirkby; 1(5,

9.07. 1 993, Derekoy, 600 m; 4(5, 1 2.07. 1 993, Demirkby.

9. Synansphecia leiiconielaena (Zeller, 1847): 1(5, 9.06.1993, Prov. Ankara, Ankara-
Be§tepe.

Phegea 26 (3) (1. IX. 1998): 85

10. Synansphecia mannii (Lederer, 1853): 5c^, 3$, 7.07.1993, Prov. Kirklareli, Derekoy;
S, 30.06-05.07.1993, Soguksu.

1 1. Chamaesphecia alysoniformis (Herrich-Schaffer, 1846): (5^, 19.06.1993, Prov. Hatay,
Dortyol.

12. Chamaesphecia annellata (Zeller, 1847): S-, 13.07.1993, Prov. Kirklareli, Limankoy;
S, 10.07.1993, Prov. Kirklareli, Poyroli near Derekoy, 350 m.

13. Chamaesphecia thracica La§tuvka, 1983: c?, 30.06-5.07.1993, Prov. Ankara,
Kizilcahamam, Soguksu National Park, 1100-1500 m (Z. La^tuvka det.); $,
13.07.1993, Prov. Kirklareli, Limankoy.

14. Chamaesphecia schmidtiiformis (Freyer, 1836): 2S, 9-14.06.1993, Prov. Ankara,
Kizilcahamam, Soguksu National Park, 1 100-1500 m.

Acknowledgements

1 would like to express my thanks to Prof. Ahmet Kogak (Ankara, Turkey) for his kind
assistance during my visits in Turkey, Prof. Z. Lastuvka (Brno, Czech Republic) and Mr.
A. Kallies (Greifswald, Germany) for determination of some specimens.

References

Freina, J, de, 1994. Contribution tl la connaissance de la faune des Sesiidae de I'Asie Mineure (Lepidoptera,
Sesiidae). — Linn.belg. 14: 455^80.

Kallies, A. & Petersen, M., 1995. Chamaesphecia tahira sp. n.- eine neue Glaslliigelart aus Ostanatolien
(Lepidoptera, Sesiidae). — Nachr.ent.Ver.ApoUo, N. F. 16(1): 75-80.

Lastuvka, Z., Malicky, H., Huttinger, E., Rausch, H., & Ressl, H„ 1990. Sesien-Funde aus Europa und dem
Mediterrangebiet (Lepidoptera, Sesiidae). — Z.ArhGem.Osi.Ent. 41(1989): 105-1 10.

Phegea 26 (3) (1. IX. 1998): 86

Rhopalocera and Grypocera of Turkey 16.
Taxonomic notes on Pleheius christophi and Pleheius
idas in northeastern Turkey (Lepidoptera:
Lycaenidae)

Alain Olivier, Dirk van der Poorten & Willy De Prins

Samenvatting. Taxonomische aantekeningen betreffende Pleheius christophi en Pleheius iJcis in
Noordoost-Turkije (Lepidoptera: Lycaenidae)

De taxonomic, verspreiding en bionomie van Pleheius christophi (Staudinger, 1874) en P. ickis (Linnaeus, 1761)
worden behandeld, met bijzondere aandacht voor Noordoost-Turkije en aangrenzende gebieden. Lectotypes
worden aangeduid voor de nominale taxa Lycaena Christophi Staudinger, 1874, Lycaena Argyrognomon
Brgstr. var. Transcaucasica Rebel, 1901 en Lyctieides idas L. Hohenform altarmena Forster, 1936, en bun
type-lokaliteit wordt in deze studie restrictiever vastgesteld. P. christophi is een eremische soort, beperkt tot
done steppe en halfwoestijn met Alhagi spp. (mogelijk uitsluitend Alhagi maurorum Medikus), met welke plant
de vlinder innig verbonden is: hoogstwaarschijnlijk is dit de voedselplant van de nips (of. Schurian 1997). De
soort heeft vermoedelijk twee generaties. P. idas daarentegen is een arboreale soort met een groot Holarctisch
verspreidingsgebied, hoewel bet de meditenane streken grotendeels mijdt. In Oost-Anatolie beeft ze
waarscbijnlijk slecbts een generatie; ze leeft in grasrijke biotopen, vaak in bosgebieden, en de rups voedt zicb
met een grote verscbeidenbeid aan planten van de familie Fabaceae. In Turkije wordt P. christophi
vertegenwoordigd door de ondersoort P. christophi transcaucasicus (Rebel, 1901), welke bier slecbts in bet
noordoosten (Arasdal, provincies Kars en Igdir) voorkomt. Ze is er sympatriscb, docb niet syntoop, met P. idas
haldur (Hemming, 1 934), waarbij laatstgenoemde in koelere biotopen voorkomt op boogtes van meer dan 2000
m. P. idas haldur is wijdverbreid in Turkije, bebalve in bet uiterste noordoosten (streek rond Posof, provincie
Ardaban en bet aangrenzend deel van de provincie Artvin), waar P. idas altarmena (Forster, 1936) voorkomt.
Laatstgenoemd taxon lijkt uiterlijk nogal sterk op P. christophi transcaucasicus en dit beeft Hesselbartb, van
Oorscbot & Wagener (1995) misleid toen zij bet, boewel voorlopig, bieronder tbuisbracbten.

Resume. Notices taxonomiques concernant Pleheius christophi et Pleheius idas en Turquie du nord-est
(Lepidoptera: Lycaenidae)

La taxonomic, distribution et bionomie de Pleheius christophi (Staudinger, 1874) et P. idas (Linnaeus, 1761)
sont traitees, avec une attention particulibre pour la Turquie du nord-est et les regions avoisinantes. Des
lectotypes sont dbsignes pour les taxa nominatifs Lycaena Christophi Staudinger, 1874, Lycaena
Argyrognomon Brgstr. var. Transcaucasica Rebel, 1901 et Lycaeides idas L. Hobenform altarmena Forster,
1936, et leur localitb-type est definie de fafon plus restrictive dans la presente btude. P. christophi est une
espbce brdmique, limitde aux steppes arides et aux semi-deserts dominbs par Alhagi spp. (peut-etre
exclusivement Alhagi maurorum Medikus), plante it laquelle le papillon est apparemment intimement associb:
selon toute probabilite s'agit-il de la plante-bote de la cbenille (cf. Scburian 1997). L'espbce a vraisemblablement
deux generations annuelles. P. idas, par contre, est une espbce arborbale i large repartition bolarctique evitant
toutefois, en general, les regions mediterraneennes. En Anatolic orientale, elle a probablement une seule
generation annuelle; elle vit en des biotopes berbeux, souvent dans des regions boisees, et la cbenille se nourrit
dune grande diversite de plantes appartenant a la familie des Fabaceae. En Turquie, P . christophi est
reprdsentbe par sa sous-espbce P. christophi transcaucasicus (Rebel, 1901), qui ne s’y trouve que dans le nord-
est (vallee de I'Aras, provinces de Kars et d’Igdir). Elle y est sympatrique, mais non syntopique, avec P . idas
haldur (Hemming, 1934), la dernibre espbce se rencontrant en des biotopes plus froids a des altitudes depassant
2000 m. P. idas haldur est largement repandue en Turquie, a I'exception de I'extreme nord-est (rbgion de Posof,
province d'Ardaban et la partie avoisinante de la province d'Artvin), ou se trouve P . idas altarmena (Forster,
1936). Ce dernier taxon ressemble fortement a P. christophi transcaucasicus extbrieurement et ceci a induit
Hesselbartb, van Oorscbot & Wagener (1995) en erreur lorsqu'ils I'y ont rattacbe, bien que provisoirement.

Abstract, Tbe taxonomy, distribution and bionomics of Pleheius christophi (Staudinger, 1874) and P . idas
(Linnaeus, 1761) are treated, with special reference to nortbeastern Turkey and adjacent areas. Lectotypes are
designated for tbe nominal taxa Lycaena Christophi Staudinger, 1874, Lycaena Argyrognomon Brgstr. var.
Transcaucasica Rebel, 1901 and Lycaeides idas L. Hobenform altarmena Forster, 1936, and tbeir type locality
is restricted in tbe present study. P. christophi is an eremic species, limited to arid steppe and semidesert areas
with Alhagi spp. (possibly exclusively Alhagi maurorum Medikus), to wbicb plant it is intimately associated and
wbicb most probably is its larval bost-plant (cf. Scburian 1997): it is presumably bivoltine. On tbe contrary, P.
idas is an arboreal species with a wide Holarctic, tbougb largely extramediterranean distribution: in eastern
Anatolia it is univoltine and it lives in a variety of grassy habitats, often in woodland areas, tbe larva feeding on
an array of bost-plants belonging to tbe family Fabaceae. In Turkey, P. christophi is represented by its

Phegea 26 (3) (1. IX. 1998): 87

subspecies P. christophi iranscaucasicus (Rebel, 1901), that enters the country only in the northeast (Aras
Valley, Kars and Igdir provinces). Here it is sympatric, but not syntopic, with P. idas hcddur (Hemming, 1934),
the latter occurring in cooler biotopes at altitudes of more than 20(X) m. P. idas haldur is widespread in Turkey,
except for the extreme northeast (Posof area, Ardahan province and adjacent area in the Artvin province), where
P. idas altarmena (Forster, 1936) is found. Last-named taxon looks externally quite similar to P . christophi
iranscaucasicus and this has mislead Hesselbarth, van Oorschot & Wagener (1995) when they ascribed it,
though tentatively, to it.

Zusammenfassung. Taxonomie von Plebeius christophi und Pleheius idas in der Nordosttiirkei
(Lepidoptera: Lycaenidae)

In dieser Arbeit wird die Taxonomie, Verbreitung und Bionomie von Plebeius christophi (Staudinger, 1874) und
P. idas (Linnaeus, 1761) — insbesondere aus der Nordostturkei und den angrenzenden Gebieten —
abgehandelt. Die Lektotypen der nominalen Taxa Lycaena Christophi Staudinger, 1874, Lycaena
Argyrognomon Brgstr. var. Transcaiicasica Rebel, 1901 und Lycaeides idas L. Hohenform altarmena Forster,
1936, und ihre Typenfundorte werden hier festgelegt. P. christophi ist eine eremische Art, deren Vorkommen
sich auf die trockenen Steppen und Halbwiisten mit Alhagi spp. (wahrscheinlich ausschlieBlich Alhagi
maurorum Medikus) beschriinkt. Die Art findet sich nur in der unmittelbaren Umgebung dieser vermutlichen
Raupenfutterpflanze (cf. Schurian 1997) und ist moglicherweise mehrbriitig. Im Gegensatz hierzu ist P. idas eine
arboreale Art mit einer weiten Verbreitung in der Holarktis, auBer in weiten Teilen des mediterranen Europa. Sie
bewohnt in Ostanatolien grasige Biotope, oft Waldlichtungen. Sie ist einbriitig und lebt polyphag an
verschiedenen Fabaceen. In der Tiirkei fliegt P. christophi nur im Nordosten (Araxes-Tal, Provinz Kars und
Igdir) in der Unterart P. christophi transcaticasicus (Rebel, 1901). Dort kommt sie sympatrisch, aber nicht
syntop mit P. idas haldur (Hemming, 1934) vor. Letztere findet sich nur in kiihleren Biotopen iiber 2000 m N.N.
P. idas haldur ist in der Tiirkei weit verbreitet, mit Ausnahme des extremen Nordostens (Posof-Gebiet der
Provinz Ardahan und der angrenzenden Berge der Provinz Artvin), wo P. idas altarmena (Forster. 1936)
vorkommt. Dieses Taxon iihnelt sehr P. christophi transcaucasicus und wurde daher von Hesselbarth, van
Oorschot & Wagener (1995: 603) "vorerst nur als sehr fraglich" zu christophi transcaucasicus gestellt.

Peaio.Me. TaKCOHO.Mii'iecKiie aa.MCTKii o Pleheius christophi ii Pleheius idas ceBepo-BOCTOHHofi
Typunn (Lepidoptera: Lycaenidae)

Pacc.MaxpiiBaioTCH Bonpocbi ciicTe.MaTiiKii, ocodeHnocrii pacnpocTpaHemiH it 6iio.nonni Pleheius
christophi (Staudinger, 1874) ii P. idas (Linnaeus, 1761) b ceBepo-BOCioHiioh wacTii Typmiii it
conpeje,nbHbix penionax. B .aaHHofi crarbe odoaiiawaioTCB ;ieKTOTiinbi HOMimajibUbix raKcoHOB
l.ijcaeita Christophi Staudinger, 1874, Lijcaena Arfjijrocjuomou Brgstr. var. Transcaiicasica Rebel,
1901 n Ljjcaeides idas L. Hohenform altarmena Forster, 1936; cooTBeTCTBeimo yroMiiHioTCfl nx
THnoBbie MecTOnaxoKaemm. P. christophi nB,afleTCfl nycTbiHHW.M BiiaoM, lecuo cBnaaHHbiM b cbocm
pacnpocrpaHeHiiii c cyxn.Mii cTena.Mii ii no.nynycTbiHBMH — Mecra.Mii npoiiapacTamiH biuob
Bep6.aK5>Kbea K0.aK3HKH (eaiiHCTBeunbi.M Kop.MOBbiM pacTCHiieM rycemm HB;iaeTCB, Bepormio, Alhaiji
manrorum Medikus — cm. Schurian 1997); biu, no-Bii/tiiMOMy, pasBiiBaercB b jByx noKo.aeHimx.
P. idas, HaodopoT, BB;iHeTCB ap6opea;ibHbi.M BimoM c uiiipoKiiM ro,aapKTiiMecKiiM, 6o.nbiueH uacTbio
BHecpejiiaeMHOMopcKH.M, apea;io.M; b boctomhoh AHaTo.nHH BH.a Moi!OBO,nbTHHHbiH, Hacejinex
pa3Hoo6pa3Hbie, noKpbixwe xpaBKHncxofi pacxHxe,abHOCXbio, uacxo .aeciibie, diioxonbi; Kop.MOBbie
pacxeiiHH ryceiiitu — pru bjuob ccMencxBa Fabaceae. B Typmiii P. christophi npejcxaB;ieH
no,XBiuoM P. christophi Iranscaucasicus (Rebel, 1901), Koxopbiri nace;mex .aiiuib ceaepo-
BocxoMHbie pafioHbi (ao.niiHa Apaxca, npoB. Rape, blrjbip), r,ae BcxpeuaexcH b ciiMnaxpiiii, ho ne b
ciiHxoiiiiH (napanaxpim), c P. idas haldur (Hemming, 1934), Hace.xBiomHM 6o.nee npox;iaaHbie
diioxonbi Ha Bbicoxax CBbiuie 2000 .m. P. idas haldur miipoKO pacripocxpanen b Typmm, 3a
iicK;iioHeHiieM Kpannero ceBepo-BoexoKa (panon Hococjj, npoB. Apaaxan ii npimeraromiie panoHbi
npoB. ApxBim), r,ae Hafuen P. idas altarmena (Forster, 1936). noc,aejHHri no BHeuniocxii
6a6oMCK OHCHb cxo.aeH c P. christophi transcaucasicus, mxo ii o6yc;iOBH,ao omiiOoMiioe, xoxa ii
yc,aoBHoe, oxHeceHne k HeMy altarmena Xecce,ab6apxo.M, Ban OopexoxoM ii BaretiepoM
(Hesselbarth, van Oorschot & Wagener 1995).

Key words: Lycaenidae - Plebeius christophi christophi - Plebeius christophi transcaucasicus - Pleheius
idas baldur -Plebeius idas altarmena - taxonomy - nomenclature - Icctotype - northeastern Turkey

Olivier, A.: Luitenant Lippenslaan 43 B14, B-2140 Antwerpen (Belgium),
van der Poorten, D.; Lanteernhofstraat 26, B-2140 Antwerpen (Belgium).
De Prins, W.: Diksmuidelaan 176, B-2600 Antwerpen (Belgium).

Phegea 26 (3) (\.\X.\99H): 88

1. Introduction

One ot the items on our agenda during our 1996 field trip to north-eastern Turkey was
to observe Plebeius christophi transcaiicasiciis (Rebel, 1901) in its habitat in the Aras
Valley (Kars and Igdir provinces). We also decided to tackle a problem raised by
Hesselbarth, van Oorschot & Wagener (1995: 603-604), who noted that a series of blues
from Posof (Ardahan province), near the Georgian border, looked quite similar to P.
christophi transcaiicasiciis on the upperside in the males, while the underside reminded
of P . idas baldiir (Hemming, 1934); the females, however, were quite distinct from P.
christophi transcaiicasiciis. In order to do so, we paid a visit to the area around Posof as
well, with the aim of studying these interesting butterflies in their biotope and to collect a
series of comparative material.

We visited the Aras Valley on 2-7.VIII.1996 and had the good fortune to meet Dr.
Klaus G. Schurian and Dr. Wolfgang Eckweiler, who oriented us to the right kind of
biotope - extremely arid steppe areas almost devoid of vegetation, except for omnipresent
bushes of Alhagi maiiroriini Medikus (often quoted as A. camelorwn Fisch. in literature)
(figs. 1 & 2; see also Schurian 1997: 168, fig. 1). We soon spotted several colonies of P.
christophi transcaiicasiciis and, like Schurian (loc. cit.), noted that while most specimens
were already worn to very worn, it was still possible to find freshly emerged ones as well,
suggesting a protracted brood. Butterflies were intimately associated with Alhagi bushes,
always flying very close to this plant, on which they take nectar (own observations), but
also oviposit (Schurian loc. cit.). On 7. VIII, leaving the Aras Valley to the north, we
noticed that the landscape soon changed dramatically and neither more Alhagi (nor P.
christophi transcaiicasiciis) were observed.

Fig. 1: Characteristic biotope of Pleheiu.s chri.uophi iran.icauca.sicu.s (Rebel, 1901) in the Aras Valley (NE Turkey),
with Mt. Ararat in the background.

Phegea 26 (3) (1. IX. 1998): 89

1 ig 2, Aliiai;i maiironiin Mctlikus, ihc larval liosi-|ilaiU of I’lcbeius christophi nanscaucusu us (Rebel, 1901) in ihe
Alas Valley (NF, Turkey)

I'lg. y. Asirafiulus sp., the .supposed larval host-plant of Plchciiis idas (ilkinncna (Forster, 19,^6). \ie. I’osof (NF
Turkey, Ardahan province).

P//^’^r^F/26(3)(l.IX.I998):90

On 8. VIII, we explored a series of biotopes in the vicinity of Posof and found one
single thriving colony ot the taxon we searched for; here as well, the butterflies were
flying only in the immediate vicinity of a low plant we tentatively identify as Astragalus
sp. (fig. 3) and that we predict to be the larval host-plant. The biotope has nothing in
common with that of P. christophi transcaucasiciis from the Aras Valley, consisting of
lush vegetation in a forested area dominated by a mix of various deciduous trees with firs
and pines. All specimens observed appeared quite fresh, the males outnumbering the
females; they were found in company of the related P. argus aegidion (Meisner, 1818)
and -less commonly- P. argyrognomon caspiciis (Forster, 1936); further characteristic
butterfly species included Coenonympha arcania (Linnaeus, 1761), Melanargia larissa
astanda (Boisduval, 1848), Limenitis Camilla Camilla (Linnaeus, 1764), Melitaea
caucasogenita Verity, 1930 and M. athalia athalia (Rottemburg, 1775).

Our field observations tend to support the attribution of the Posof population to P.
Idas rather than to P. christophi, a view already expressed by Eckweiler (pers. comm.; see
also Eckweiler & Gorgner 1981: 101-102). Nevertheless, it differs markedly from the
remaining P. idas baldur populations. The present study comprises a taxonomic revision
of the populations of P. christophi from northern Iran and Turkmenistan westwards till
the Aras Valley in north-eastern Turkey and of those of P. idas from Turkey,
Transcaucasia and the Great Caucasus, including lectotype designations for three nominal
taxa.

The following abbreviations, used throughout the remainder of this paper, are listed
here in full as well:

ICZN International Code on Zoological Nomenclature, 3rd. edition, 1985

NHMW Naturhistorisches Museum Wien

VLCA Vlaamse Lepidoptera Collectie Antwerpen

ZMA Instituut voor Systematiek en Populatiebiologie, Zoologisch Museum
Amsterdam

ZMHB Zoologisches Museum der Humboldt-Universitat zu Berlin

ZSSM Zoologische Staatssammlung Munchen

2. Plebeius christophi (Staudinger, 1874)

“Lycaena Christophi n. sp." Staudinger, O., 1874. Einige neue Lepidopteren des europaischen Faunengebiets. —
Stettin. ent.Ztg. 35: 87-90. Locus typicus restrictus: "Schahrud" [Iran, Semnan province, Shahrud]. Type material:
lectotype S "Origin, [al]" [printed] / "Schahrud Chr." [handwritten], leg. H. Christoph in coll. O. Staudinger, ZMHB,
design, here Olivier, van der Poorten & De Prins.

= " Lycaena Christophi Staudg. i.l." Christoph, H., 1873. Weiterer Beitrag zum Verzeichnisse der in Nord-

Persien einheimischen Schmetterlinge. — Horae Soc.ent.ross. 10: 24. Locus typicus: "bei Schahrud".

Unavailable name (Article 12(a) of ICZN). Nomen nudum.

Distribution and geographic variation. From the Aras Valley in north-eastern
Turkey (Kars and Igdir provinces), Armenia, Azerbaijan and Iranian Azarbayjan (Sufryan)
(P. christophi transcaucasiciis) over northern Iran, Turkmenistan, SW. Kazakhstan (F.
christophi christophi) in a series of further described subspecies over Afghanistan,
Pakistan (Baluchistan, Chitral), NW. India (Kashmir), Tajikistan, Uzbekistan, Kyrgyzstan
and W. China (Evans 1932, Forster 1936, Sakai 1981, Eckweiler [1991], Lukhtanov &
Lukhtanov 1994, Hesselbarth, van Oorschot & Wagener 1995, Kogak 1996, Tshikolovets
1997).

Bionomics. An eremic butterfly, apparently restricted to arid steppe and semidesert
areas, usually at moderate altitudes (330-1200 m) in the western part of its range, but
reaching altitudes up to 3700 m in Pamir (Tshikolovets 1997). Adults have been recorded

Phegea 26 (3) (1. IX. 1998): 91

from as early as mid-April (Groum-Grshimailo 1890) until as late as September (Evans
1932, Lukhtanov & Lukhtanov 1994, Tshikolovets 1997). The butterfly is closely linked
to Alliagi maiiromm (vide supra), its larval host-plant (Christoph [1877]: 199; see also
Christoph 1884, 1888, Evans 1932, Eckweiler [1991], Lukhtanov & Lukhtanov 1994,
Hesselbarth, van Oorschot & Wagener 1995, Schurian 1997), but Zhdanko (1997: 105)
also reports Hippophae rhamnoides L. (Elaeaginaceae) from Tajikistan.

2.1. Plebeius christophi christophi (Staudinger, 1874)

Illustrations. Plates I & 2. figs. 1-6.

Material examined. Iran: Lectolype S "Schahrud" [Semnan province, Shahrud], leg. H. Chrisloph. in coll. O.
Staudinger, ZMHB; S "Persia Hyrcania", in coll. VLCA; "Oslan Khorasan [Khorasan province] / Mashhad, 970
m", 19-23.IV. 1977, leg. W. L. Blom, in coll. VLCA. Turkmenistan: 2'3. 9 "USSR Turkestan / As[k]habad Reg.,
Kurtlin L. Desert, Kara-kumi, 350 m", 27.VI.I976, leg. J. A. Vanfik, in coll. VLCA; 24', 29 "USSR Turkestan /
As[k]habad Reg. Kurtlinskoe Lake 58°30’E 38°00'N. 330 m", 3.VI.1986, leg. J. A. Vanek, in coll. VLCA; 29
"Turkmenia / Kara-Kala district, Ai Dere village", 4-13. V. 1985, leg. P. Kinskis, in coll. VLCA. Kazakhstan: 3j,
29 "SW Kazakhstan/ Mangyshlak penin. vie. Feiisovo", 7. VIII. 1988, in coll. VLCA.

Description. Male upperside ground-colour light violet blue, with a very narrow
black marginal line; underside light grey, spots small and inconspicuous, submarginal row
of markings very weakly expressed or vestigial and almost of ground-colour. Female quite
similar, upperside with blue suffusion often covering most of both fore- and hindwings,
leaving only costa, apex and outer margin brown, in the two females from the Kara-Kala
district the blue suffusion is the least expressed.

Distribution. SW. Kazakhstan, Turkmenistan, northern Iran (Semnan and Khorasan
provinces); range to the north and east not well documented. Specimens from Robate-
Tork (Iran, Tehran province) are phenotypically transitional to the next subspecies
(Eckweiler [1991]).

Bionomics. Vide supra. Adults reported from early May until August, presumably in
two broods. Near Krasnovodsk (Turkmenistan), Christoph ([1877]: 199) found larvae on
Alhagi in late May; they were green with a yellow lateral stripe and yielded butterllies in
the first half of July.

2.2. Plebeius christophi transcaucasicus (Rebel, 1901)

"Lycaena Argyrognomon Brgsir. var. Transcuiicasicu n. var. c?9" Rebel. H., 1901. Ueber einige iieiie von Heirn
Max Korb in Westasien gesammelte Lepidopterenformen. — Annin. imtuiii.Mus. Wien 16(3): 166-167. Locus lypicus
restrictus: "Russ. Armen. Kulp" [Turkey, Igdir, Tuziuca]. Type material: lectolype 9 "Russ. Armen. Kulp. 1901
Korb." [handwritten] / "Sammlung Osthelder" [printed], leg. M. Korb, in ZSSM; design, here Olivier, van der
Poorten & De Prins.

Illustrations. Plates I & 2, figs. 7-12.

Material EXAMINED. Turkey: Lectotype 9 "Russ. Armen. Kulp" [Igdir, Tuziuca], 1901, leg. M. Korb, in ZSSM; 3
"Armen, ross. Kulp" [Igdir, Tuziuca], in ZSSM; 9 IgdiL Buyiik Agri Dagi, 15 km SW Aralik, 1200 m, St. 2329,
4. VIII. 1996, leg. W. De Prins, A. Olivier & D. van der Poorten, in VLCA; 53, -59 Igdir. 10 km N Tuziuca, 1 100 m,
St. 2336, 7.VIII.1996, leg. W. De Prins, A. Olivier & D. van der Poorten. in VLCA; 15cL 79 Kars. betw.
Kopriibasi-Akfay, 1100 m, St. 2323, 2.V111.I996, leg. W. De Prins, A. Olivier & D. van der Poorten, in VLCA.
Azerbaijan: 43 vill. Jenikend, 50 km N Gjandzha, 8.V.1972, leg. Y. P. Nekrutenko, in ZMA; 29 Kura Valley.
50-60 km N Mingetshaur, Palan-Tiukan, I6.V.1972, leg. Y. P. Nekrutenko, in ZMA.

Description. Male upperside ground-colour violet blue, usually more intense than in
nominotypical christophi, often with a row of black submarginal dots along outer margin
of hindwing; underside with both spotting and submarginal row of markings well

Phegeci2(>0){\.\X.\99%y.92

developed, the latter dark yellow. Female upperside generally with extensive blue
suffusion, but less so in material from Azerbaijan (I5 only with traces of it at the very
base of the wings), black submarginal dots even better developed than in male,
occasionally surrounded proximad by dark yellow rings; underside with spotting and
markings even more conspicuous than in male.

Distribution. Turkey, Aras Valley in the provinces of Kars and Igdir; Armenia,
Jerevan (Rebel 1901); Azerbaijan; Iran, Azarbayjan -e ShargT province, Suftyan
(Eckweiler [1991]).

Bionomics. Vide supra. Records of adults from mid-May (Kogak 1977) to mid-
August (Hesselbarth, van Oorschot & Wagener 1995), presumably in two broods (cf.
Schurian 1997: 169). Oviposition takes place on Alhagi maurorum (see Schurian 1997 for
a detailed account). There are at least four larval instars: LI is dirty grey with long hairs,
the mature caterpillar is green, almost unmarked (Schurian 1997, compare with Christoph
[1877]).

Notes.

1. Forster (1936: 102) ascribes this taxon to "Lycaena Idas", mentioning 3(5', 9$ (2$
from "Eriwan" [Jerevan]). Through the kind help of Dr. Axel Hausmann (ZSSM), we
received two specimens (c5'?) for study: the female has been designated as lectotype (vide
supra); the male (illustrated here on plates 1 & 2, fig. 9) could belong to the original type
series as well, originating from "Armen, ross. Kulp", but it lacks any label confirming that
it was indeed collected by Korb in 1901 and therefore we do not include it as a
paralectotype.

2. Material listed by Kogak (1977: 134) as "Plebejiis (Lycaeides) Idas ssp. altarmena
Forster" from "Kulp (Tuzluca) 800-1400 m" belongs in fact to P. christophi
transcaucasicus (cf Hesselbarth, van Oorschot & Wagener 1995: 604).

3. Future discovery of additional populations of P. christophi in northern Iran,
between Tabriz and ShahrQd, could reveal a gradual disappearance of the underside
spotting and markings as one goes to the east, as Eckweiler's ([1991]) record of
transitional specimens from Tehran province seems to suggest.

3. Plebeiiis idas (Linnaeus, 1761)

"Papilio Idas" Linnaeus, C., 1761. Fauna Svecica sistens Animalia Sveciae Regni: Mammalia, Aves, Amphibia,
Pisces, Insecta, Vermes. Distrihula per classes & ordines, genera & species, cum differentiis specierum, synonymis
auctorum, nominihus incolarum, lads natalium, descriptionihus Insectorum (ed. 2): 284. Locus typicus: southern
Sweden. Type material: unknown (cf. Verity 1913).

Distribution. Holarctic; widely distributed in boreal and temperate areas in a
multitude of often phenotypically well differentiated, population groups. It is quite
possible that the name idas in fact covers several distinct species: in the present study we
only consider the Anatolian populations and those of adjacent areas in Transcaucasia and
the Great Caucasus.

3.1. Plebeius idas baldiir (Hemming, 1934)

"Lycaeides argyrognomon haldur nom. n. pro Lycaena argyrognomon, Bergstr. Rasse halcanica Zullich" Hemming,
F., 1934. Revisional notes on certain species of Rhopalocera (Lepidoptera). — Stylops 3(9): 193. Replacement name
for Lycaena argyrognomon Bgstr. f halcanica Zullich, 1929.

= "Lycaena argyrognomon Bgstr. f halcanica" Zullich, R., 1929. Einige neue Lycaenidenformen aus meiner
Sammlung. — Zdst.EntVer. 14: 52. Locus typicus: Bulgaria, Rila Mountains; Hercegowina, Vucija bara. Type

Phegea 26 (3) (1 .IX. 1998): 93

material: in NHMW (according to Hesselbarth, van Oorschot & Wagener 1995: 601). Junior primary homonym

of Lycaena halkanicus Freyer, [1844] (cf. ICZN, Art. 58(5)).

Illustrations. Plates 1 & 2, figs. 21-32.

Material examined. Due to the great number of specimens examined, we shall only mention the province, number
of specimens and depository (all material from Turkey): 3c? Bolu, in VLCA; 2c? Antalya, in VLCA; c? Konya, in
VLCA; 30c?, $ Nigde, in VLCA, ZMA; ^ Bingol, in ZMA; c? Giimujhane, in VLCA; 100;?, 16$ Erzurum, in
VLCA, ZMA; 14;?, 4$ Artvin, in VLCA, ZMA; 41^, 2$ Kars, in VLCA, ZMA; IS Agri, in VLCA; c? Igdir, in
VLCA; IS Van, in VLCA, ZMA; 3c? Hakkari, in VLCA, ZMA.

Description. Male upperside deep violet to purplish blue, with a broad (1-3 mm)
black margin, veins black, usually prominent, row of black submarginal dots along outer
margin of hindwing usually part of black margin; underside brownish grey with all spots
and submarginal row of markings well developed, the latter orange; white ocellation of
spots more conspicuous than in P. christophi transcaucasicus, due to the darker ground-
colour. Female upperside brown, exceptionally with vestigial blue basal suffusion; orange
marginal lunules usually conspicuous, especially on hindwing, sometimes forming a
continuous band.

Variation. See Hesselbarth, van Oorschot & Wagener (1995: 600).

Distribution. According to Hesselbarth, van Oorschot & Wagener (1995: 602):
Hercegowina, Macedonia, Bulgaria, Anatolia and the adjacent areas to the east of Turkey.
In the extreme northeast of Turkey (Ardahan province, northern part of Artvin province)
replaced by the next subspecies (this study). According to further material in the VLCA
collection, the range of baldiir also includes Bosnia (Dobropolje), Serbia (Zajecar) and
Greece until as far south as Sterea Elada (Oros Timfristos, Oros Kaliakouda, Oros Iti); a
small series from Hungary (Mermely Duna) is also referable to this taxon. Material from
the Chechen-Ingoosh Republic, Kezenoy-am (northern Great Caucasus), illustrated by
Balint et al. (1996: 350-351, plate 1) also clearly agrees with it: this suggests that
populations from Romania, Ukraine and southern Russia (pro parte) can also be ascribed
to it, but we haven't seen any material from these regions.

Bionomics. On grassy slopes in dry as well as humid, coniferous, deciduous or mixed
forested areas, usually at altitudes between 1000 and 2500 m, sometimes as low as 500 m;
in the central Taurus (Nigde province, Bolkar Daglari) and in the eastern Pontus (Artvin
province, Ka9kar Daglan) on alpine meadows up to nearly 3000 m: the butterlly avoids
xerotherm mediterranean biotopes. According to Hesselbarth, van Oorschot & Wagener
(1995: 601), at altitudes below 1000 m in western Anatolia the species is bivoltine (May-
early June and mid-July to September), in eastern Anatolia univoltine in July-August: this
is also our experience both in Turkey and in Greece. For data on the biology, early stages
and larval host-plant of P. Idas (there are no data at hand for P. Idas baldurl) see Malicky
(1961), Weidemann (1986, 1995), Lepidopteren-Arbeitsgruppe (1987), Jutzeler (1989,
1990), Ebert & Rennwald (1991), Bink (1992) and Hesselbarth, van Oorschot & Wagener
(1995).

Notes.

1. If we consider the distribution of "baldur" as reported in the present study, it
becomes quite possible that another, older name is available for this taxon. As such topic
is beyond the scope of this contribution, we follow Hesselbarth, van Oorschot & Wagener

Phegea 26 (3) (1. IX. 1998): 94

(1995) here in applying the name Plebeius Idas baldur for the bulk of the Turkish
populations.

2. In Turkey, P . idas baldur is sympatric with P. christophi transcaucasicus in Igdir
province where, according to Eckweiler ([1991]; 46), both taxa occur within a few
kilometres from each other near Tuzluca: the former lives higher up in the mountains,
while the latter sticks to its characteristic habitat, A//2ag/-dominated arid steppe areas at
moderate altitudes. One of us (WDP) collected \S P- Idas baldur at 12 km S. Akgay
(2150 m) on 19. VII. 1990, almost one thousand meters higher up than the nearby P.
christophi transcaucasicus populations. of baldur in ZSSM (illustrated here on plates
1 and 2, figs. 21 & 22) originate from "Armenien Agri-Dagh 2500-3000 m" [Igdir, Agri
Daglan near Kazikoparan, cf. note in Hesselbarth, van Oorschot & Wagener (1995:
1 1 16)], again much higher than P. christophi transcaucasicus.

3.2. Plebeius idas altarmena (Forster, 1936), stat. rev. comb. n.

"[Lycaena ida.'i L,] Hohenfomi (...) altarmena nov." Forster, W., Beitrag zur Systematik des Tribus Lycaenini unter
besonderer Beriicksichtigung der argyrognomon- und der «rg«.v-Gruppe. — Mitt. munch. ent.Ges. 26(2): 103-104,
Tafel XII & XIII, fig. 24. Locus typicus restrictus: "Achalzich Chambobel" [Georgia, Akhaltsikhe]. Type material;
lectotype 5 "$-Typus W. Forster, Munchen" [printed] / "Lyc. idas altarmena Forst." [handwritten] / "Achalzich
Chambobel 1910. Korb.” [printed] [Georgia, Akhaltsikhe], "coll. Osthelder" [handwritten], leg. M. Korb, in ZSSM;
design, here Olivier, van der Poorten & De Prins.

Illustrations. Plates 1 & 2, figs. 13-20.

Material EXAMINED. Turkey: 256', 8$ Ardahan, 3-5 kmS Posof, 1700-1800 m, St. 2338, 8.VIII.1996, leg. W. De
Prins, A. Olivier & D. van der Poorten; 6 Ardahan, 3-5 km S Posof, 16.50 m, St. 2343, I0.VIII.1996, leg. W. De
Prins, A. Olivier & D. van der Poorten; S Artvin, 9-12 km ESE Ardanug, 1000-1200 m, St. 558, 30-31.VII.I989,
leg. H. van Oorschot, W. De Prins, F. Coenen & R. Koolbergen, all in VLCA. Georgia: Lectotype 9 "Achalzich
Chambobel" [Akhaltsikhe], leg. M. Korb, in ZSSM. Russia: 26 Kabardino-Balkaria, Caucasus Major [Great
Caucasus], Elbrus area, Mt. Tsheget, 2500 m, 1 1.V11.1985, leg. Y. P. Nekrutenko, in ZMA.

Description. Male upperside ground-colour violet blue, with a very narrow black
marginal line, much like P. christophi transcaucasicus', underside much like P. idas
baldur, but ground-colour lighter brownish grey. Female upperside usually with extensive
blue suffusion, sometimes covering nearly the entire wing, except for a series of black
submarginal dots on hindwing (and sometimes on forewing) (plate 1, figs. 13 & 14), but
often less developed as in P. christophi transcaucasicus (plate 1, fig. 15), rarely much
less developed (plate 1, fig. 16), but never to such an extreme degree as in even the "most
blue" P. idas baldur, orange marginal lunules, when present, less developed than in P.
idas baldur and always restricted to hindwing; underside darker than in male, as in female
P. idas baldur.

Distribution. Known from the extreme northeast of Turkey (Ardahan province, vie.
Posof; Artvin province, Yalnizgam Daglan, vie. Ardanug), Georgia (Akhaltsikhe), Great
Caucasus (Elbrus area, Mt. Tsheget); general distribution in the Caucasus unknown, but
in the northern Great Caucasus (Chechen-Ingoosh Republic) apparently replaced by P.
idas baldur (cf Balint et al. 1996).

Bionomics. Euxinian element {sensu Wagener 1995; 1 16), occurring in open, flower-
rich, grassy spots and clearings in humid temperate, subeuxinian mixed coniferous-
deciduous forest areas; recorded from altitudes between 1000 m (Turkey, Artvin
province) and 2500 m (S. Russia, Great Caucasus). Probably univoltine in July-August.
Biology and early stages unknown. Near Posof, we found the butterflies in close

Phegea 26 (3) (1. IX. 1998): 95

association with Astragalus sp. (fig. 3), suggesting that this is the larval host-plant. The
syntopic P. argyrognomon caspicus was linked to Coronilla varia L.

Notes.

1. Forster (1936: 103-104) named altannena as an altitudinal form ("eine
ausgesprochene Hdhenform") as part of an "Asiatische Rassengruppe", possibly intended
to apply to an infrasubspecific entity (though he lists it as a trinomen, viz. "Lyc.[aena]
Idas altannena" in the legend of his Tafel Xll), while it has subsequently been treated as a
subspecies name in citations published before 1985 by Higgins (1966: 214), Kogak
(1977: 134), Goossens & Cromphout (1978: 106), Goossens (1979: 1 13) and Eckweiler
& Gorgner (1981: 101-102) and is thus, in compliance with Article 45(f, g) of ICZN,
available and valid, retaining subspecies rank with Forster as its author and 1936 as its
date of publication.

2. Forster (1936: 103) described altannena after "1$ Achalzich, leg. Korb; \S
Armenien; \S Kasikoporan; AS Armenien, Agri Dagh, Vll. 2500-3000 m leg. Kotsch".
Through the kind help of Dr. Axel Hausmann (ZSSM), we received three specimens (iS,
1$) of this material for study, illustrated here on plates 1 and 2, figs. 13, 21 & 22.
Obviously, two different taxa are included: both males clearly belong to P. Idas baldur
and indeed Hesselbarth, van Oorschot & Wagener (1995: 601) synonymised "Lycaena
Idas f altitud. altannena Forster, W., 1936" under "Lycaeides Idas baldur Hemming,
1934" [sic!]; the female is quite different and it belongs to the taxon also occurring in
Posof It is worthy to quote here the following note by Eckweiler & Gorgner (1981:
101-102 [our translation from German]): "The present series [from Erzurum, Palandoken
Daglan] is hardly distinguishable from a comparative series from Kazikoparan (Prov.
Kars), the type locality of ssp. altannena. Nevertheless, a larger series also includes no
single blue female. The females from Kazikoparan, belonging to ssp. altannena, are
brown with moderately orange-yellow marginal lunules. The submarginal markings on the
forewings are often absent. The females from Erzurum have the marginal lunules on the
upperside somewhat more strongly expressed, though not as much as in ssp. balcanica
Ztillich [sic! recto baldur Hemming]. The ground-colour is also brown and hence does not
agree with the description of the specimen from Akhaltsikhe quoted as "Allotype female"
[sic!] (Forster 1936). On the contrary, this "Allotype" [sic!] belongs to a population
having exclusively blue females, that cannot be ascribed to altannena anymore. Of this
subspecies, a scries from Posof (Prov. Kars) [now Ardahan] is available, that was found
within a few kilometres distance from Akhaltsikhe in Russia [sic! recto Georgia], in the
same valley. The males from Posof have no pronounced black margin as in ssp. altannena
Forster and balcanica Zullich, while the ground-colour of the underside is lighter. A
naming of the Posof- Akhaltsikhe population must await a revision." If we were to follow
both Eckweiler & Gorgner (1981) and Hesselbarth, van Oorschot & Wagener (1995), this
would have the following consequences:

- [Lycaena Idas L.] Hdhenform altannena Forster, 1936 would indeed be a junior

subjective synonym of Lycaeides argyrognomon baldur Hemming, 1934;

- the problem of the correct naming of the Posof-Akhaltsikhe population would

remain.

To solve this problem, we hereby restrict the type locality of altannena to Akhaltsikhe
and designate the only female specimen as the Icctotypc, expressly excluding all the
remaining "types". By this action, the name altannena becomes available for this taxon
and no new name has to be given to it. Higgins (1966), Goossens & Cromphout (1978),
Goossens (1979) and Eckweiler & Gorgner (1981; vide supra) all applied the name
altannena to the taxon currently known as Plebeius Idas baldur, while Kogak's (1977)

Phegea2(y(3)(\.lX.\99S): 96

application of this name in tact covers two entirely different nominal taxa, viz. P. Idas
baldur and P . christophi transcaucasica (vide supra).

3. In Artvin province, in the Yalmzgam Daglari, the ranges of altarmena and baldur
come very close, i.e. within a distance of less than 40 km. The two resp. localities are as
follows:

- altarmena: 9-12 km ESE Ardanu?, 1000-1200 m, St. 558, 30-31. VII. 1989, leg. H.

van Oorschot, W. De Prins, F. Coenen & R. Koolbergen, in coll. VLCA.

- baldur. 15-22 km E. Demirkent, 1500-1900 m, St. 2318, 30.VII.1996, leg. W. De

Prins, A. Olivier & D. van der Poorten, in coll. VLCA.

More to the west of Artvin and Demirkent (Melodagi, 24 km SW Artvin; Ka9kar
Daglari; 3 km S Kiligkaya), only baldur is known. It would be worthwile to visit more
localities in the area to see if the ranges of both taxa meet.

4. Discussion

P . christophi and P. idas are two totally different insects. The former is an eremic
species, restricted to arid steppe and semidesert areas in Central Asia, its distribution to
the west just reaching north-eastern Turkey, in the Aras Valley. It is presumably a
bivoltine insect, probably monophagous on Alhagi mauroruni (Fabaceae) or at best
oligophagous on closely related Alhagi spp. as well (but see Zhdanko 1997). P. idas is an
arboreal butterfly with a wide Holarctic distribution, avoiding mediterranean biotopes in
Turkey and, by and large, in Europe where it has a largely extramediterranean
distribution. It is probably univoltine in most of Turkey, certainly so in eastern Anatolia,
and is polyphagous on a wide range of Fabaceae. In the Aras Valley, P. christophi
transcaucasicus and P. idas baldur are sympatric, but never syntopic: christophi sticks to
A//2«g/-dominated steppes at moderate altitudes, while idas is restricted to colder
subalpine biotopes at altitudes well over 2000 m.

In the extreme northeast of Turkey, at the Georgian border, a different-looking
population is found, that reminds much of P. christophi transcaucasicus at a first glance:
violet blue with a very narrow black marginal line, females with large extension of the
suffusion on upperside. It does, however, have nothing to do with christophi: it lives in
biotopes with a lush vegetation in forested areas and its supposed larval host-plant is
totally different from that of christophi. For these reasons, we disagree with the tentative
attribution of the Posof population to "Plebeius (?) christophi transcaucasicus (Rebel,
1901) (status incertus)" by Hesselbarth, van Oorschot & Wagener (1995: 603-604), but,
while we share the view of Eckweiler & Gorgner (1981) as far as the taxonomic status of
the Posof population is concerned, we do not agree with their conclusions on
nomenclature (vide supra).

An examination of both male and female genitalia of all taxa dealt with in the present
study did not reveal any constantly differentiating character between these.

5. Acknowledgments

It is our pleasure to thank the following persons for their help: Dr. Axel Hausmann
(ZSSM) and Dr. Wolfram Mey (ZMHB) for the loan of types from the collections under
their care; Mr. Harry van Oorschot and Dr. Sandrine Ulenberg (ZMA) for the loan of
material from the collection under their care; Dr. Klaus G. Schurian (Kelkheim/Ts.,
Germany) and Dr. Wolfgang Eckweiler (Frankfurt am Main) for most useful information,
the latter also for the German summary; Mr. John G. Coutsis (Athens) for the drawings of
genitalia (not illustrated); Mr. Hans Henderickx (Mol, Belgium) for the colour
photographs reproduced on plates 1 & 2 and Dr. Yuri P. Nekrutenko (Schmallhausen
Institute of Zoology, Kiev) for proof-reading the manuscript and for the Russian
summary.

Phegea 26 (3) (I. IX. 1998): 97

6. References

Balint, Zs., Herczig, B,, Hreblay, M. & Uherkovich, A., 1996. Contribution to the knowledge of the butterfly fauna of
the northeastern Caucasus region (Lepidoptera: Rhopalocera and Hesperiidae). — Linn.helg. 15; 348-355.

Bink, F. A., 1992. Ecologische Atlas van cle Dagvlinders van Noordwest-Europa. — Schuyt & Co, Haarlem, 512 p.

Christoph, H., 1873. Weiterer Beitrag zum Verzeichnisse der in Nord-Persien einheimischen Schmetterlinge. —
Horae Soc.ent.ross. 10: 3-55.

Christoph, H., 1876-1877. Sammelergebnisse aus Nordpersien, Krasnowodsk in Turkmenien und dem Daghestan. —
Horae Soc.ent.ross. 12: 181-299.

Christoph, H., 1884-1889. Lepidoptera aus dem Achal-Tekke-Gebiete. — In: Romanoff, N. M. (ed.), Meinoires sill-
ies Lepidopteres, St. Petersbourg 1: 93-138, 2: 119-171,3: 50-125, 5: 1-58.

Christoph, H., 1888. Entomologische Reise im Siiden des Caspisees. — Z. Ent., N. F. 13: 1-16.

Ebert. G. & Rennwald, E. (eds.), 1991. Die Schmetterlinge Baden-Wiirttemhergs. Band 2: Tagfalter 11. — Eugen
Ulmer Verlag, Stuttgart, 535 p.

Eckweiler, W., [1991]. Ergebnisse der Tschechoslowakisch-lranischen entomologischen Expedition nach dem Iran
1970, 1973 und 1977. Lepidoptera, Lycaenidae. — Acta ent.Mus.natn.Pragae 42(1987): 39-55.

Eckweiler, W. & Gorgner, E., 1981. Rhopaloceren-Fauna des Palandoken-Gebirges in Ostanatolien. —
Nachr.ent.Ver.Apollo, N. F. 2: 80-96, 97-116.

Evans, W. H., 1932. The butterflies of Baluchistan. —J. Bombay nat. Hist. Soc. 36: 196-209.

Forster, W.. 1936. Beitrag zur Systematik des Tribus Lycaenini unter besonderer Beriicksichtigung der
argyrognonwn- und der argns-Gruppe. — Mitt.miinch.ent.Ges. 26: 41-150.

Goossens, E., 1979. Deuxifeme voyage entomologique en Turquie (1978). — Bidl.Cercle Lepid.Belg. 8: 108-1 15.

Goossens, E. & Cromphout, M., 1978. Voyage lepidopt6rologique en Turquie. — Bidl.Cercle Lepid.Belg. 7:
100-108.

Groum-Grshimailo, G., 1890. Le Pamir et sa faune Ifpidoptdrologique. — In: Romanoff, N. M. (ed.), Memoires sur
les Lepidopteres, St. P6tersbourg 4: 1-XVll, 1-575. [l]-[2].

Hemming, F., 1934. Revisional notes on certain species of Rhopalocera (Lepidoptera). — Stylops 3: 193-200.

Hesselbarth, G., Oorschot, H. van & Wagener, S., 1995. Die Tagj'alter der Tiirkei unter Beriicksichtigung der
angrenzenden Lander. — Selbstverlag Sigbert Wagener, Bocholt, 1 354 p. (Bd. 1 & 2) + 847 p. (Bd. 3).

Higgins, L. G.. 1966. Check-List of Turkish Butterflies. — Entomologist 99: 209-222.

International Code of Zoological Nomenclature, 1985. Third edition, adopted by the XX General Assembly of the
International Union of Biological Sciences. International Trust for Zoological Nomenclature in association with
British Museum (Natural History) London & University of California Press, London, Berkeley, Los Angeles.
XX + 338 p.

Jutzelcr, D., 1989. Weibchen der Blaulingsart Lycaeides idas L. riechen ihre Wirtsameisen (Lepidoptera:
Lycaenidae). — Mitt. ent. Ges. Basel, N. F. 39: 95-1 18.

Jutzeler, D., 1990. Weibchen von Lycaeides idas (Linnaeus, 1761) riechcn ihre Wirtsameisen, Nachtriige aus den
Jahren 1989 und 1990 (Lepidoptera: Lycaenidae). — Mitt. ent. Ges. Basel, N. F. 40: 66-71.

Kogak, A. O., 1977. New Lepidoptera from Turkey V. — Atalanta, Wurzburg 8: 126-147.

Kogak, A. O., 1996. Giiney Bati Asya Polyommatinae taksonlarinin listesi ve bazi Nomenklatur Notlari (Lepidoptera.
Lycaenidae). — Misc.Pap., Ankara 30/33: 1-32.

Lepidopteren-Arbeitsgruppe, 1987. Tagfalter und ihre Lebensraume. Arten. Gefdhrdung. Schutz. — Schweizerisches
Bund fiir Naturschutz, Basel, Xll -h 516 p.

Linnaeus. C., 1761. Fauna Svecica sistens Animatia Sveciae Regni: Mammalia, Aves, Amphibia, Pi.sces, Insecta,
Vermes. Distributa per classes & ordines, genera & species, cum differentiis specierum, synonymis auctorum,
nominibus incolarum, locis nataliiim, descriptionibus Insecioriim. Editio altera. — Stockholmiae, Laurentii
Salvii, 48 + 578 p., Frontispice, 2 plates.

Lukhtanov, V. & Lukhtanov, A., 1994. Die Tagfalter Nordwestasiens. — Herbipoliana 3: 1-440.

Malicky, H., 1961. Uber die Okologie von Lycaeides idas L., insbesondere fiber seine Symbiose mit Ameisen. —
Z.ArbGem. list. Ent. 13: 33-49.

Rebel, H., 1901. Ueber einige neue von Herrn Max Korb in Westasien gesammelte Lepidopterenformen. —
Annin. naturh.Mus.Wien 16: 165-169.

Sakai, S., 1981. Butterflies of Afghanistan, [in Japanese]. — Kodansha, Tokyo, 272 p.

Schurian, K. G., 1997. Eiablagestrategien bei Blaulingen (Lepidoptera; Lycaenidae), I. Das Eiablageverhalten von
Plebeius {Plebeius) christophi (Staudinger, 1874). — Nachr.ent.Ver.Apollo, N. F. 18: 165-172.

Staudinger, O., 1874. Einige neue Lepidopteren des europiiischen Faunengebiets. — Stettin. ent.Zig. 35: 87-98.

Tshikolovets, V. V., 1997. The Butterflies of Pamir. — Frantigek Slamka, Bratislava, 282 p.

Verity, R., 1913. Revision of the Linnean Types of Palacarctic Rhopalocera. — J. Linn. Soc. (Zoo\.) 32: 173-191.

Wagener, S., 1995. Zur Biogeographie turkischer Tagfalter. — In: Hesselbarth, G., Oorschot, H. van & Wagener, S.,
Die Tagfalter der Tiirkei unter Beriicksichtigung der angrenzenden Uinder. Selbstverlag Sigbert Wagener,
Bocholt, p. 107-134.

Weidemann, H. J., 1986. Tagfalter. Band I. Entwicklung-Lebensiveise. — Ncuman-Neudamm, Melsungen, 288 p.

Phegea 26 (3) (I. IX. 1998): 98

Legend of plates 1 (uppersides) and 2 (undersides)

1-6: Plebeius christophi christophi (Staudinger, 1874)

1. Lycaena Christophi Staudinger, 1874. Lectotype S, "Origin. [al]" [printed] / "Schahrud Chr." [handwritten] [Iran,

Semnan province, Shahrud], leg. H. Christoph, in coll. O. Staudinger, Zoologisches Museum der Humboldt-
Universitat zu Berlin (ZMHB). Also illustrated in Tshikolovets (1997: 238-239, plate XL, figs. 12-14).

2. c?, "USSR Turkestan” [Turkmenistan], As[k]habad Reg., Kurtlin L. Desert, Kara-kumi, 350 m, 27.V1.1976, leg. J.

A. Vanek, in coll. VLCA.

3. $, same data as 2.

4. $, "USSR Turkestan" [Turkmenistan], As[k]habad Reg., Kurtlinskoe Lake 58°30'E 38°00'N, 330 m, 3.VI.1986,

leg. J. A. Vanek, in coll. VLCA.

5. c?, SW Kazakhstan, Mangyshlak penin., vie. Fetisovo, 7.V11I.1988, in coll. VLCA.

6. 2, "Turkmenia" [Turkmenistan], Kara-Kala district, Ai-Dere village, 4-13. V. 1985, leg. P. Ivinskis, in coll. VLCA.
7-12: Plebeius christophi transcaucasicus (Rebel, 1901)

7. S, Turkey, Kars, Betw. Kopriibasi-Akfay, 1 100 m, St, 2323, 2.V111.1996, leg. W. De Prins, A. Olivier & D. van

der Poorten, in coll. VLCA.

8. 2. Turkey, Igdir, 10 km N Tuzluca, 1100 m, St, 2336, 7.V111.1996, leg. W. De Prins, A. Olivier & D. van der

Poorten, in coll. VLCA.

9. cJ, "E. Pfeiffer Miinchen" [printed] / "Armen, ross. Kulp" [handwritten] [Turkey, Igdir, Tuzluca] / "Preparat No

105 W, Forster Miinchen" [printed], in coll. Zoologische Staatssammlung Miinchen (ZSSM). Also illustrated in
Forster (1936: Tafel XII & XIII, fig. 25). Photograph of genitalia in Forster (1936: Tafel VIII, fig. 21), the
original slide appears to be lost (A. Hausmann in litt. 21. XI. 1 996).

10. Lycaena Argyrognomon Brgstr. var. Transcaucasica Rebel, 1901. Lectotype 2. "Russ. Armen. Kulp. 1901

Korb.” [handwritten] [Turkey, Igdir, Tuzluca] / "Sammlung Osthelder" [printed], leg. M. Kerb, in coll. ZSSM.

1 1 . same data as 7,

1 2. 2. same data as 8.

13-20: Plebeius idas altarmena (Forster, 1936)

13. [Lycaena idas L.] Hohenform ri/rnrHieiut Forster, 1936. Lectotype 2. "2-Typus W. Forster, Miinchen" [printed] /

"Lyc. idas altarmena Forst." [handwritten] / "Achalzich Chambobel 1910, Korb." [printed] [Georgia.
Akhaltsikhe], "coll. Osthelder" [handwritten], leg. M. Korb, in coll. ZSSM. Also illustrated in Forster (1936:
Tafel XII & XIII, fig. 24).

14. 9, Turkey, Ardahan, 3-5 km S Posof, 1700-1800 m, St. 2338, 8.V1II.1996, leg. W. De Prins. A. Olivier & D.

van der Poorten, in coll. VLCA.

15-16. 2. same data as 14.

17-19. S, same data as 14.

20. 2. same data as 14.

21-32: Plebeius idas baldur (Hemming, 1934)

21. 6'. "E. Pfeiffer Miinchen" [printed] / "Armen Vj. Kars VH" [handwritten] / "Armenien Agri-Dagh Juli 2500-3000
m leg. Kotzsch" [printed] [Turkey, Igdir, Agri Daglan near Kazikoparan] / "Cotypus W. Forster, Miinchen"
[printed] / "Lyc. idas altarmena Forst." [handwritten], leg. H. Kotzsch, in coll. ZSSM.

22. S, same data as 21 .

23. cJ. "Mann Brussa 1863" [printed] ([Turkey, Bursa] / "Lycaena idas altarmena Forst." [handwritten] / "det. W.

Forster Miinchen" [printed] / "Lycaena idas-altarmene FORST" [handwritten] / "7 00" [printed] / "Preparat No.
624 W. Forster, Miinchen" [printed], leg. J. J. Mann, in coll. ZSSM.

24. S, Turkey, Artvin, Ka?kar Daglan, 34 km SW Sarigbl, 2100-2600 m, St. 1724, 16-18. VII. 1991, leg. W. De

Prins, D. van der Poorten & A. Riemis, in coll. VLCA.

25. S, Turkey, Bolu, Abant Gblii, 1200 m, I2.VII.I988, leg. A. Olivier, in coll, VLCA.

26. S, Turkey, Erzincan, Road to Q ayirli, 14 km N Erzincan, 20(X) m, St. 1733, 21. VII. 1991, leg. D. van der

Poorten & W. De Prins, in coll. VLCA.

27. S, Turkey, Van, 1-15 km N Qatak, 1900-2000 m, St. 604, 2-5.VlI.1990, leg. H. van den Brink, W. De Prins &

D. van der Poorten, in coll. VLCA. Also illustrated in Hesselbarth, van Oorschot & Wagener (1995: Tafel 102,
fig. 51).

28. 2, Turkey, Artvin, Ka?kar Daglan, 5 km S Yaylalar, 2500-2800 m, St. 2351, I4.VII1.I996, leg. W. De Prins. A.

Olivier & D. van der Poorten, in coll. VLCA.

29. J, Turkey, Tunceli, 5-30 km W Tunceli, Road Tunceli-Ovacik, 1 100 m, St. 399, 1 1-12.VII.1987. leg. H. van

Oorschot, Th. van Oorschot, W. De Prins & F. Coenen, in coll. VLCA.

30. 6'. same data as 29.

31. 2, Turkey, Kars, 7-IOkmS. Sankami?, 2000 m, St. 356, 30.VII.-5,VI1I.I986, leg. W, De Prins, in coll. VLCA.

32. 2. Turkey, Erzincan, Road to ([^ayirli, 8 km N Erzincan. 1700-1800 m, St. 1732, 21 .VII. 1991, leg. D. van der

Poorten & W. De Prins, in coll. VLCA.

Phegea 26 (3) (1. IX. 1998): 99

P/;egef/26(3)(I.IX.1998): 100

.

4. «

i

u

I

•! '

4-

i

*

\

\

A

4

I "■.

\

\ .

4

St

\

1

.Jl

^ ‘

Plate 2

Phegea 26 (3) (1 .IX. 1998): 101

Weidemann. H, J., 1995. Tagfalter heobachien, hestimmen. — Naturbuch Verlag, Augsburg, 659 p.

Zhdanko, A. B., 1997. Lycaenid foodplants in Kazakhstan and Middle Asia (Lepidoptera, Lycaenidae). — Aiakmia,
Wurzburg 28: 97-1 10.

Zullich, R., 1929. Einige neue Lycaenidenformen aus nieiner Sammlung. — Z.iisi.EiiiVer. 14: 51-53.

/’/?e^e'a26(3)(l.IX.1998): 102

The Noctuidae fauna of Turkmenistan (Lepidoptera)

(concluded from Phegea 26, p. 40)

A. N. Poltavsky, A. V. Nekrasov, V. I. Petchen & E. A. Hatchikov

272. Agyrospila succinea Esper, 1798 (middle Asian): Ai-Dere, Syunt (K; VI).

273. Hadjina beata Staudinger, 1895 (endemic of Turkmenistan ): Repetek (Ts:
12.V).

274. Sesamia cretica Lederer, 1857 (f. striata Staudinger, 1888) (Mediterranean):
Repetek (Ts); Sumbar (K); Deinau (D: V); Bairam-AIi (B: 21. VI); Badkhyz (Sv);
Bugdaili (D: 12.V).

275. Stenodrina pauper a Christoph, 1885 (Iran-Turanian): Ai-Dere (K: 3. VI).

276. Hoplodrina alsines Brahm, 1791 (Transpalaearctic): Bairam-Ali (B: 28. V).

277. Hoplodrina levis Staudinger, 1888 (middle Asian): Repetek (Ts).

278. Hoplodrina ambigua [Denis & Schiffermuller], 1775 (Mediterranean): Kara-
Kala (K: 9.V-11.VII); Lambe (D: VI); Tshilmamed-Kum (S: 18-20.VIII); Bugdaili (D:
23. V).

279. Spodoptera exigua Hiibner, 1808 (cosmopolitan): Kara-Kala (K: 21.IV-
22. VIII); Kara-Kala m. d., Ai-Dere, lol-Dere, Syunt (K: VI); Badkhyz (P: 10-21. IV;
11. VI-7. VII; Sv); Yaskhan (RV: 29.IV); Repetek (Ts: X, XI; Kos: 22- 25.V, 5. VI);
Nebit-Dagh (H: IV, VII, IX; Tr: VI); Dardja (H: V); Deinau, Lambe (D: IV-Vl);
Tschardzhou (S: 29.VII-18.VIII); Bairam-Ali (B).

*280. Spodoptera littoralis Boisduval, 1833 (tropical, subtropical): Imam-Baba (Dan:
17. X).

281. Caradrina albina Eversmann, 1848 (Transpalaearctic): Kara-Kala (K: 12.V-
16. VI); Syunt (K); Repetek (Ts: IX, X); Badkhyz (P: 15.IV-12.V, 3.X); Yaskhan (RV:
27.IV-4.V); Nebit-Dag (H: 15. IV); Deinau (D: V).

*282. Caradrina albersi Warren, 1936 (middle Asian): Imam-Baba (Dan: 21.X).

283. Caradrina aspersa Rambur, 1839 (Mediterranean): Ashkhabad (Pt: 18. VI).

284. Caradrina brandti Boursin, 1939 (middle Asian): Ashkhabad (Pt: 18. VIII).

285. Caradrina clavipalpis Scopoli, 1763 (Transpalaearctic): Kara-Kala m. d. (K:
19.IV-27.VI); Syunt, Ai-Dere (K); Yaskhan (RV: 27.IV-4.V); Lambe (D: IV,V).

286. Caradrina personata Kuznetzov, 1958 (endemic of Kopet-Dagh): Ai-Dere (K:
28.V).

287. Caradrina vicina Staudinger, 1870 (Iran-Turanian): Repetek (Ts); Kara-Kala m.
d. (K: 28.VII-24.VIII); Badkhyz (P: 8-12.IX); Nebit-Dagh (H: l.VI); Tshilmamed-Kum
(H: LX); Kizyl-Takyr (H: 14.X); Yaskhan (RV); Uzun-Su (D: 3.X); Tersakan (D: 8.X);
Danata (D: 26-29.IX); Ashkhabad (Pr: 8.VIII-9.IX).

287a. Caradrina clara Schawerda, 1928 (Iran-Turanian): Repetek (Ts: IX).

*288. Caradrina expansa Alpheraky, 1897 (Iran-Turanian): Repetek (Ts).

289. Caradrina prospera Kuznetzov, 1958 (endemic of Turkmenistan): Kara-Kala m.
d. (K: 24.VIII); Badkhyz (P: 20-26.IX).

290. Caradrina fergana Staudinger, 1892 {=eiicrinospila Boursin, 1936) (middle
Asian): Repetek (Ts: IX, X; Pt: 12.11); Badkhyz (P: 22.IX).

291. C) Caradrina pertinax Staudinger, 1879 (Iran-Turanian): Kara-Kala, Kara-Kala
m. d. (K: VI). Nebit-Dagh (Ts); Ashkhabad (Tr).

292. Caradrina turatii Boursin, 1936 (mountain middle Asian): Ashkhabad (Tr).

^ We don't include here: Caradrina monticola Kuznetzov, 1958 (Kuznetzov, 1958).

Phegea 26 (3) (1. IX. 1998): 103

293. Chilodes distracta Eversmann, 1848 (east-Mediterranean); Repetek (Ts: 26. IV);
Yaskhan (RV: 27.IV-4.V).

294. Rhabinopteryx tiiranica Erschoff, 1874 (Iran-Turanian): Repetek (Ts: 25.IIJ,
14-25. IV); Lambe (D; 24.IV); Sumbar (K: 2. VI).

295. Aegle subflava Erschoff, 1874 (middle Asian); Badkhyz (P: 25-28. IV; Sv);
Repetek (Ts; IV); Lambe (D: IV, V); lolotan (V: 12.X); Kara-Kala, Kara-Kala m. d. (K:
21.IV-19.V).

296. Paraegle ochraea Erschoff, 1874 (middle Asian): Badkhyz (P; 20. IV; Sv);
Yaskhan (RV: 27.IV-4.V); Repetek (Ts: IV); Nebit-Dagh (H: 15.IV-10.VI); Ai-Dere (K:
22.VIII); Dardja (D: V); Tshilmamed-Kum (H: IV).

297. Paraegle tesselata Gerasimov, 1931 (middle Asian): Badkhyz (Sv); Kara-Kala
m. d. (K: 16-24. VI).

298. Haemerosia renalis Hiibner, [1818] (Mediterranean): Sumbar (K: 9.V11).

*299. Haemerosia vassilininei Bang-Haas, 1912 (east-Mediterranean): Kara-Kala

(Ts).

Subfamily Heliothinae

300. Helicoverpa armigera Hiibner, 1808 (cosmopolitan); Kara-Kala (K; 31.V-
12.V11); Badkhyz (P: 2.11-1 2. VI); Yaskhan (RV: 27.IV-4.V); Nebit-Dagh (H: l.VI, IX);
Deinau (D: V); Tschardzhou (S: 20. VIII); Tshuli (Kaz; 17-23. IX); Krasnovodsk (Kaz:
22.V).

301. Heliothis viriplaca Hufnagel, 1766 (Transpalaearctic): Kara-Kala (K: 21. VII);
Yaskhan (RV: 30.IV); Lambe (D; VI).

302. Heliothis peltigera [Denis & Schiffermuller], 1775 (tropical, subtropical): Kara-
Kala, Kara-kala m. d., Ai-Dere, Syunt (K; 26.IV-1 2.VII); Badkhyz (P: 14.X; Sv);
Repetek (Ts); Nebit-Dagh (H: IV, V); Lambe (D; V).

303. Heliothis nubigera Herrich-Schaffer, 1851 (tropical, subtropical): Kara-Kala (K:
25.V-28.V1); Badkhyz (P; 12.IV, 12. VI, 13. IX); Yaskhan (RV: 27.IV-4.V); Repetek (Ts:
IV, IX-XI; Z: 5-I0.III); Deinau, Lambe (D: V, VI); Tschardzhou (S: 8.V); Nebit-Dagh
(H: 5. VI, VII); Uzun-Su (D: 15. VI).

304. Protoschinia scutosa [Denis & Schiffermiillcr], 1775 (holarctic): Kara-Kala,
Kara-Kala m. d. (K: IV); Syunt (K: 25. VII); Badkhyz (P: 13. VI; Sv); Nebit-Dagh (H: VI,
VII, IX).

305. Rhodocleptria incarnata Freyer, 1838 (east-Mediterranean): Kara-Kala m. d.
(K; 19.IV-10.V); Badkhyz (P: 20-22.1 V); Lambe (D; 8.V).

306. Rhodocleptria feildi Erschoff, 1874 (endemic of Turkmenistan): Repetek (Ts:
IV); Badkhyz (P: 14.VI); Yaskhan (RV: 27. IV); Tshilmamed-Kum (H: IV); Lambe (D;
3. VI); Bairam-Ali (B: 1.V-26.VI); Tschardzhou (ZIN; I2.V).

307. Periphanes delphinii Linnaeus, 1758 (Mediterranean): Kara-Kala m. d. (K:
19.1V-2.V); Badkhyz (D: 22.V); Yaskhan (RV: 2.V); Repetek (Ts; IV); Dardja (H:
15. IV); Deinau (D: 22. V); Imam-Baba (Kozh: I.IV-IO.V).

308. Periphanes victorina Sodofsky, 1849 (east-Mediterranean): Ai-Dcrc (K: 20. V).

309. Aedophron phlebophora Lcderer, 1859 (Iran-Turanian): Ai-Dere (K: 23. V).

?>\Q. Aedophron venosa Christoph, 1887 (Iran-Turanian); Kara-Kala (K: V); lol-Dcrc

(K: 1-12.V); Syunt (K: 2.V); Ashkhabad (Pt: 16.V); Tshuli (Pt: 24.V).

311. Stemmaphora viola Staudingcr, 1888 (Iran-Turanian): Kara-Kala (Ts);
Ashkhabad (K: 27.111).

312. Tiiracina ceratopyga Pungclcr, 1902 (middle Asian); Repetek (Ts: 28. 111-8. IV;
Dl: 18-20.IV); Deinau (D: V); Yaskhan (RV: 27.1V-4.V); Tshilmamed-Kum (II: IV);
Kara-Takyr (H).

Phegea 26 (3) (I. IX. 1998): 104

313. Erythrophaia suavis Staudinger, 1888 (middle Asian): Deinau, Lambe (D: V);
Repetek (Ts); Bairam-Ali (B; 2.1V); Ashkhabad (B: 20-22.V).

314. Hebdomochondra syrticola Staudinger, 1889 (Iran-Turanian): Repetek (Ts: IV-
X); Yaskhan (RV: 27.IV-4.V); Lambe (D: V); Ashkhabad (Pt: 4.V1-28.1X).

Subfamily Acontiinae

*315. Metachrostis dardouini Boisduval, 1840 (east-Mediterranean): Kara-Kala
(Dev: 16.IV).

316. Thalomicra debilis Christoph, 1884 (Iran-Turanian): Kara-Kala, Kara-Kala m.
d. (K: 7.V-28.VII).

317. Eublemina ostrina Hubner, 1808 (Transpalaearctic): Badkhyz (Sv); Kara-Kala
m. d. (K: 26.V-23.VI).

318. Eublemina parva Hubner, 1808 (Mediterranean): Kara-Kala, Kara-Kala m. d.,
Ai-Dere (K: 1 3.V-23.VIII).

*319. Eublemina rosea Hubner, 1790 (east-Mediterranean): Kara-Kala (Dev).

320. Eublemina respersa Hubner, 1790 (Mediterranean): Kara-Kala (K: 18-27.V);
Tshuli (Kaz: 17. IX).

321. Eublemina parallela Freyer, 1841 (east-Mediterranean): Kara-Kala (K: 18.V-
7. VI).

322. Eublemina polygramma Duponchel, 1836 (Mediterranean): Kara-Kala m. d.,
lol-Dere, Syunt (K: 12. VI-26. VII); Kara-Kala (K: 10.V-5.VI).

323. Eublemina niunda Christoph, 1884 (endemic of Kopet-Dagh); Kara-Kala m. d.,
Ai-Dere, Syunt (K: 27.V-23.VI).

324. Eublemina albida Staudinger, 1892 (Iran-Turanian): Syunt (K: 23. VI).

*325. Eublemina viridis Staudinger, 1888 (Iran-Turanian): Badkhyz (P: 1 1-27.V).

326. Eublemina chlorotica Lederer, 1858 (Iran-Turanian): Kara-kala m. d. (K: 7.IV-

26.V); Kara-Kala (K: 26.V).

*327. Eublemina uniformis Staudinger, 1887 (Iran-Turanian): Tschardzhou (Kozh:
23. IV); Bairam-Ali (B: 30.IV).

328. Eublemina pallidula Herrich-Schaffer, 1845 (Iran-Turanian): lol-Dere, Syunt,
Kara-Kala (K: 5. VI-25. VII).

329. Phyllophila numerica Boisduval, 1840 (ssp. ornatula Christoph, 1887) (east-
Mediterranean): Kara-Kala (Kaz: lO.V); Syunt, Kara-Kala m. d. (K: 13. VI); Tshuli (Pt:
24.V).

330. Phyllophila obliterata Rambur, 1833 (Transpalaearctic): Kara-Kala (K: 23. V-
30.VI).

331. Jaspidia delicatula Christoph, 1882 (Iran-Turanian): lol-Dere, Ai-Dere, Syunt,
Kara-Kala (K: 6-20.VIII).

332. Emmelia trabealis Scopoli, 1763 (Transpalaearctic): Murgab(Ts: 9. VII); Lambe,
Deinau (D:.V); Badkhyz (P: 17.V-1.V1I); Kara-Kala (K: 13-18. V, 24.VI-14.VII,
23. VIII); Kara-Kala m. d., lol-Dere (K); Yaskhan (RV: 29.IV).

333. Acontia urania Frivaldszky, 1835 (Mediterranean): Sumbar (K: 3. VIII).

334. Acontia lucida Hufnagel, 1767 (west-Palaearctic): Bairam-Ali (B: 16. IX);
Lambe (D: 15.V); Badkhyz (P: 21.IV-25.V); Sv); Kara-Kala (K: 30.1 V-21. VIII); Kara-
Kala m. d., Ai-Dere (K); Yaskhan (RV: 27. IV).

335. Tyta luctuosa [Denis & Schiffermuller], 1775 (west-Palaearctic): Tschardzhou
(D: IV-VI); Mary (Tr: 7.IV); Ai-Dere (A: 16. VI); Kara-Kala (A: l.VIII; K: 7.IV-
10. VIII); Syunt (K).

P/?egefl26(3)(l.IX.1998): 105

Subfamily Euteliinae

336. Eutelia adiilatrix Hiibner, 1813 (Mediterranean): Badkhyz (P; 29.IV-4.V; Sv).

Subfamily Cbloephorinae

337. Earias chlorana Linnaeus, 1761 (west-Palaearctic): Sumbar (K: 24.V111).

*338. Earias turana Grum-Grshimailo, 1899 (Iran-Turanian): lolotan (V: 13. IX).
*339. Earias roseipes Filipjev, 1933 (Iran-Turanian): Tschardzhou (S: 20. VIII).

Subfamily Sarrotbripinae

340. Nycteola asiatica Krulikowsky, 1904 (Iran-Turanian): Kara-Kala, lol-Dere, Ai-
Dere(K: 11-19.V, 16-24.VI, 15.VII-9.VIII).

*341. Bryopliiliopsis roederi Standfuss, 1892 (Iran-Turanian): Badkhyz (P: 4..V-
l.VII).

Subfamily Plusiinae

*342. Trichopliisia orichalcea Fabricius, 1775 (cosmopolitan): Badkhyz (P: 7. VI).

343. Trichopliisia ni Hiibner, 1803 (cosmopolitan): Tschardzhou (S: 22-29. VI, 9.V);
Lambe, Deinau (D: IV-Vl); Repetek (Kos: 22-25. V; Ts: V, IX, X); Ashkhabad (Pt:
11. VI); Badkhyz (P: 22.IV; Sv); Kara-Kala, Ai-Dere (K: 17.IV-20.V, 17.VI-19.VII1);
Yaskhan (RV: 29.1V); Nebit-Dagh (H; lO.VI, IX).

344. Chrysodeixis chalcites Esper, 1789 (tropical, subtropical): Imam-Baba (Dan:
21. X); Nebit-Dagh (H: IX).

345. Desertopliisia bella Christoph, 1887 (Iran-Turanian): Ashkhabad (Pt: 16. VI);
Kara-Kala m. d., Syunt (K: V).

346. Aiitographa gamma Linnaeus, 1758 (holarctic): Lambe (D: V, VI); Repetek
(Kos: 22-25. V; Ts: VIII, X); Badkhyz (P: 13.X; Sv); Kara-Kala, Ai-Dere, Kizyl-Arvat
(K); Yaskhan (RV: 29. IV; H: 24.IX); Nebit-Dagh (H: IX); Tshilmamed-Kum (H: X);
Bugdaili (D: 12.1X).

347. Macdoiuinoughia confusa Stephens, 1850 (Transpalaearctic): Badkhyz (Sv);
Yaskhan (RV: 30.IV).

348. Pliisia festucae Linnaeus, 1758 (Transpalaearctic): Yaskhan (RV: 30.IV).

349. Corniitipliisia circumflexa Linnaeus, 1767 (tropical, subtropical): Deinau (D:
l.V); Bairam-Ali (Ts: 18. Ill); Badkhyz (P: IV; Sv); Kara-Kala (K; 16. VI); Repetek (Ts:
31. Ill); Nebit-Dagh (H: 15.IV-20.V); Bugdaili (D: 22. V); Ashkhabad (Kaz: 17.V).

Subfamily Catocalinae

350. Astiotes neonympha Esper, 1796 (east-Mediterranean): Tschardzhou (Kozh:
23. IV); Lambe (D: IV, V); Badkhyz (Ts; l.VII; Sv); Kara-Kala, Kara-Kala m. d., lol-Dere
(K: 24.VI- 28. VII).

351. Catocala elocata Esper, 1786 (west-Palaearctic): Lambe (D: 20. V); Badkhyz
(Ts: 20.1X); Kara-Kala, Kara-Kalam. d. (K; 27.IV-2.V1I); Syunt (K: 25.V11).

352. Catocala piierpera Giorna, 1791 (Transpalaearctic): Murgab, Kushka (Ts);
Lambe (D: 5. VI); Badkhyz (P: 24. VI); Kara-Kala, Kara-Kala m. d. (K: 25. VI-1 7. VII);
Danata (D: 1 .VI).

353. Catocala remissa Staudinger, 1881 (middle Asian): Repetek (Mak: 23. VI).

354. Catocala lupina Herrich-SchalTer, 1851 (Mediterranean): Lambe (D: V, VI).

P/;ege«26(3)(l.IX.1998): 106

355. Catocala timur Bang-Haas, 1907 (Iran-Turanian): Murgab (RV); Repetek (Mak:
23.VI).

356. Catocala jiincta Staudinger, 1889 (mountain middle Asian): Badkhyz (Ts:
lO.VI); Yaskhan (RV: 30.V).

357. Catocala optima Staudinger, 1888 (Iran-Turanian): Murgab (D).

358. Catocala lesbia Christoph, 1887 (Mediterranean): Nebit-Dagh (H: XII); Germab
(RV); Ashkhabad (Pt; lO.VII).

359. Catocala eastimabilis Staudinger, 1881 (middle Asian): Repetek (Mak: 22. VI).
*360. Ophiusa tirliaca Cramer, 1780 (east-Mediterranean): Tshuli (Kaz: 26. IX).

361. Dysgonia algira Linnaeus, 1767 (tropical, subtropical): Kara-Kala, Kara-Kala
m. d. (A: l.VIII; K: 1 1 .VI-24.VIII); lol-Dere (K: 12.VI-14.VIII).

362. Dysgonia rogengoferi Bohatsch. (Iran-Turanian): Sumbar (K: 3. VII).

363. Clyde syriaca Bugnion, 1837 (east-Mediterranean): Deinau (D: 10. IX); Ai-Dere
(A: 14.VI); Ashkhabad (D: 24.IV); Badkhyz (P: I4.IV; Sv); Repetek (Ts: 14-16.IV; ZIN:
27.VI); Yaskhan (RV: 24.IX); Nebit-Dagh (H: l.VI); Bugdaili (D: 22.IV); Bairam-Ali (B:
16.VIII); Kara-Kala, Kara-Kala m. d. (K: 14.V-22.VIII); Tshilmamed-Kum (H: X).

364. Clyde delunaris Staudinger, 1889 (Iran-Turanian); Badkhyz (Sv); Repetek (Ts:
11-14.V).

365. Clyde luteonigra Warren, 1914 (middle Asian): Yaskhan (RV: 27.1V-4.V).

366. Clyde terndenta Christoph, 1893 (middle Asian): Lambe (D: 11 V); Badkhyz
(P: 15.IV-9.V); Kara-Kala (K: 23.V-19.VII); Bugdaili (D: 25.V).

367. Prodods stolida Fabricius, 1775 (tropical, subtropical): Lambe (D: 20. V); Kara-
Kala, Ai-Dere (K: 9.V-12.VI1I); Uzun-Su (D: 7.VI); Ashkhabad (Pt: 19.VII).

368. Perycima albidentaria Freyer, 1842 (Mediterranean): Tschardzhou (Kozh:
23. IV; S; 23.VI1-1 8.VIII); Deinau (D:V); Bairam-Ali (B: 26.V-9.IX); Repetek (Kozh:
9. VII; Ts: 30.IV-14.V); Ashkhabad (Pt: 17. VII; D: 26.VI, 15.VIII); Nebit-Dagh (H;
lO.III, lO.V-lO.VI; Tr: 27. VIII); Yaskhan (RV: 27.1V-4.V); Badkhyz (P: 22.IV-9.IX;
Sv); Kara-Kala (K: 28.IV-24.VIII); Kara-Kala m. d., Ai-Dere, lol-Dere (K); Adjiap (D:
7.X); Akibay (D: 5.V-3.X); Sakar-Tschaga (D: 27. VI).

369. Perycima squalens Lederer, 1855 (east-Mediterranean); lolotan (V: 2 1. VIII-
12.IX); Badkhyz (P; Sv); Kara-Kala (K; 27.V-29.VII).

370. Heteropalpia profesta Christoph, 1887 (Iran-Turanian): lolotan (V: 16.IX);
Badkhyz (P; 9.V-1.IX; Sv); Kara-Kala (K: 19.V, 22.VI-22.VIII).

371 . Anydrophila imitatrix Christoph, 1887 (Iran-Turanian): Badkhyz (P: 22. V).

312. Anydrophila simiola Piingeler, 1899 (Iran-Turanian): Tshilmamed-Kum (H: V);

Nebit-Dagh (H: 10. VII); Kizyl-Arvat (ZIN); Badkhyz (P: 17.V); Tschardzhou (S: 8.V);
Repetek (Ts: IV, V).

373. Anydrophila mirifica Erschoff, 1874 (Iran-Turanian): Tshilmamed-Kum (H: V);
Badkhyz (P: 13.V); Repetek (Ts: V; Kos: 22-25. M)', Tschardzhou (S: 8.V).

374. Euclidia niunita Hubner, [1818] (east-Mediterranean): Deinau, Lambe (D: V).

375. Hypoglaucids distincta Bang-Haas, 1907 (endemic of Turkmenistan): Repetek
(Kos: 22-25.V); Nebit-Dagh (Tr: ll.VI); Badkhyz (P; 17.VI1I; Sv); Kara-Kala m. d. (K:
21.VI-2.VIII); Kushka(K).

Subfamily Ophiderinae

376. Acantholipes regidaris Hubner, [1814] (Mediterranean): Bairam-Ali (B:
28. VIII); Lambe, Deinau (D; IV-VI); Mary (D); Badkhyz (P; l.VII; Sv); Kara-Kala m. d.

(K: 24.VIII; S: 22. VII); Repetek (Ts: l.V).

377. Acantholipes singularis Gerasimov, 1931 (middle Asian): Repetek (Ts).

Phegea 26 (3) (1 .IX. 1998): 107

378. Lygephila craccae [Denis & Schiffermuller], 1775 (Transpalaearctic): Syunt (K:
25. VII); Kara-Kala (K: 1 1 .V); Danata (D: 25. V).

379. Lygephila procax Hiibner, [1813] {=limosa Treitschke, 1826) (Mediterranean):
Syunt (K: 25. VII); lol-Dere (K; 6.VII).

*380. Exophila rectangularis Hiibner, 1824 (Mediterranean): Ai-Dere (Mim: l.V);
Ashkhabad (Pt: 5.VII).

381. Catephia alchymista [Denis & Schiffermuller], 1775 (Mediterranean): Parhay
(Mim: 27.IV); Kara-Kala (Mim: 22.IV).

382. Drasteria picta Christoph, 1877 (Iran-Turanian): Tshilmamed-Kum (H: IV, V);

Imam-Baba (Kozh: I.IV-IO.V); Bairam-Ali (B: l.IV); Kizyl-Arvat (St: 7. VI);

Tschardzhou (S: 8.V); Badkhyz (P; 16.1V-2.V; Sv); Ai-Dere (K; 15.IV-23.V); Yaskhan
(RV: 27.IV-4.V); Repetek (Ts; III, IV, VIII); Dardja (H: 15. IV); Ashkhabad (Pt: lO.VI,
8.IX).

383. Drasteria sesquistria Eversmann, 1854 (east-Mediterranean): Imam-Baba
(Kozh: I.IV-IO.V); Bairam-Ali (B: l.V); Repetek (Dl: 18-20.IV; Kos: 6.VI; Ts: IV, VII,
VIII); Tschardzhou (S: 8.V); Yaskhan (RV: 27.IV-4.V; H: 24.IX); Tshilmamed-Kum (H:
IV, V); Dardja (H: 5-1 5. IV); Ashkhabad (Pt: 18. VIII).

384. Drasteria cailino Lefebvre, 1827 (Mediterranean): Repetek (Kos: 5. VI); lol-
Dere, Ai-Dere, Syunt (K: 7.1V-20.V11I); Kara-Takyr (H); Kara-Kala (K: 27. VI);
Tschardzhou (S: 16. VI).

*385. Drasteria kuznezovi John, 1910 (middle Asian): Kara-Kala (L: 9. IX).

386. Drasteria caiicasica Kolenati, 1846 (east-Mediterranean): Lambe (D: 23. IV);
Kara-Kala (K: 25.V-9.VI1); Tschilmamed- kum (H: V).

*387. Drasteria hyhlaeoides Moore, 1878 (mountain middle Asian): lolotan (B:
13. IX); Tschardzhou (S: 8.V).

*388. Drasteria aberram Staudinger, 1888 (mountain middle Asian): Imam-Baba
(Kozh: 9.V; Dan: 14.X).

389. Drasteria herzi Alpheraky, 1895 (Iran-Turanian): Kara-Kala (K: 4.1V, 4. VIII);
Repetek (Ts: IV, VIII, IX).

390. Drasteria sesqiiilina Staudinger, 1888 (middle Asian): Ashkhabad (Pt: 17.V11);
Mary (Don).

391. Drasteria saisani Staudinger, 1882 (east-Mediterranean): Kara-Kala, Kara-Kala
m. d. (K: 13.IV-26.V); Syunt (K: 7.V-2.V1).

392. Drasteria sinuosa Staudinger, 1884 (middle Asian): Krasnovodsk (ZIN);
Tschardzhou (D: IV; S: 20.VI); Nebit-Dagh (Tr; 14.IX); Repetek (Kos: 22-25. V, 5. VI;
Ts: IV); Kizyl-Arvat (St: 7.VI); Yaskhan (RV: 27.1V-4.V); Badkhyz (Ts: 7.V);
Tshilmamed-Kum (H: IV).

393. Drasteria flexiiosa Menetries, 1849 (Iran-Turanian): Bairam-Ali (B: 30. VII); Ts:

1 l.IV); Lambe, Deinau (D; IV, IX); Tschardzhou (S: 8.V, 23.VII-18.VII1); Repetek (Ts:
IV, IX); Mary (D); Badkhyz (P: 1 .VII-19.VIII; Sv); Kizyl-Arvat (H: 23. V); Kara-Takyr
(H); Kara-Kala (K: 22.V1II); Yaskhan (RV; 27.IV-4.V); Danata (D; 12-1 8. IX, 5.X);
Dardja (H: 15. IV); Bugdaili (D: 27. VI).

394. Metopoiizhis karakumensis Gerasimov, 1931 (Iran-Turanian); Badkhyz (Sv);
Yaskhan (RV: 27.IV-4.V); Tshilmamed-Kum (H: IV).

395. Metopoiizhis albireua Christoph, 1887 (endemic of Turkmenistan); Kara-Kala,
Kara-Kala m. d. (K: 29.IV-26.V; Sv: lO.V); lol-Dere, Ai-Dcre (K).

396. Epharmottomena nana Staudinger, 1887 (Iran-Turanian): Imam-Baba (Kozh;
I.IV-IO.V); Repetek (22-25. V); Ts; IV, V); Badkhyz (P: 31.IV-11.V; Sv); Ya.skhan
(RV; 27.IV-4.V); Tshilmamed-Kum (H: 20.IV-5.V1).

397. Drasteriodes kisilkumensis Erschoff, 1874 (endemic of Turkmenistan):
Krasnovodsk (W); Repetek (Ts: IV, V); Yaskhan (RV; 27.IV-4.V); Tshuli (Pt; 16.V).

P/;t^gm26(3)(l.IX.1998): 108

398. Drasteriodes limata Christoph, 1884 (tropical, subtropical): Tshilmamed-Kum
(H); Imam-Baba (Kozh: I.IV-IO.V); Bairam-Ali (B: 18. IV); Ashkhabad (Pt: 22.III-9.IV;
L: 26.III); Badkhyz (P: 8-20.IV); Ai-Dere (25. IX); Kara-Takyr (H); Repetek (Ts: III, IV).

399. Iranada secunda Erschoff, 1874 (Iran-Turanian): Repetek (Ts: IV, V); Kizyl-
Arvat (H; W); Tschardzhou (S: 8.V); Imam-Baba (Kozh: I.IV-IO.V); lolotan (V: l.V);
Yaskhan (RV: 27.IV-4.V); Badkhyz (P: 11.VI-19.IX); Kizyl-Arvat, Ai-Dere (K);
Bugdaili (D: 22.V); Ashkhabad (Pt: 13.V).

400. Metopistis erschoffi, Christoph, 1884 (Iran-Turanian): Kizyl-Arvat (Ts: 12. IV);
Repetek (Ts: III, IV); Badkhyz (P: 3.V); Ai-Dere (K).

*401. Acrobyta eylandti Christoph, 1884 (Iran-Turanian): Badkhyz (P: 21.V-21.VI;

Sv).

*402. Armada dentata Staudinger, 1884 (Iran-Turanian): Kizyl-Arvat (St: 7. VI);
Tschardzhou (S: 16. VI).

403. Acrobyla panaceorum Menetries, 1849 (east-Mediterranean): Imam-Baba
(Kozh: I.IV-IO.V); Yaskhan (RV: 27. IV); Bairam-Ali (B: 2.V; Ts: 10-30.IV); Mary (D:
25. IV); Ashkhabad (D: 20.IV; Pt: l.V); Badkhyz (P: 22.IV; Sv); Repetek (Ts: 22.V);
Kara-Kala, Kara-Kala m. d. (K: 20.IV-16.V); Tshilmamed-Kum (H: IV); Kisyl-Arvat
(K).

AOA. Acrobyla clio Staudinger, 1884 (Iran-Turanian): Imam-Baba (Kozh: I.IV-IO.V);
Tschardzhou (Kozh: 23.IV; S: 8.V); Repetek (Kos: 22-23.IV); lolotan (V: 22.1V);
Ashkhabad (Pt: 10. VII); Badkhyz (P: 22.IV-5.VI); Sv); Yaskhan (RV: 27.IV-4.V);
Nebit-Dagh (H: 10. VI).

405. Tarachephila hueberi Erschoff, 1874 (Iran-Turanian): Imam-Baba (Kohz: I.IV-
IO.V); Bairam-Ali (B: 8.V); lolotan (V: 20-22.IV); Badkhyz (P: 20-22.IV; Pt: 6.V1);
Kara-Kala, Kara-Kala m. d. (K: 7.IV-26.VI); Yaskhan (RV: 27.IV-4.V); Repetek (Ts:
IV, V).

406. Marsipiophora christophi Erschoff, 1874 (Iran-Turanian): Imam-Baba (Kozh:
I.IV-IO.V); Tschardzhou (S: 8.V); Bairam-Ali (B: 22.V): Yaskhan (RV: 27.IV-4.V);
Repetek (Ts: IV; Kos: 22.V- 5. VI).

407. Anumeta spilota Erschoff, 1874 (Iran-Turanian): Imam-Baba (Kozh: I.IV-
IO.V); Repetek (Ts: V); Yaskhan (RV: 27.1V-4.V); Badkhyz (Sv); Nebit-Dagh (H: l.Vl);
Ashkhabad (Pt: 13.V).

408. Anumeta henkei Staudinger, 1877 (Iran-Turanian): Imam-Baba (Kozh: I.IV-
lO.V); Repetek (Kos: 22.IV-4.V: Ts: IV, X); Tschardzhou (S: 8.V); Yaskhan (RV:
27.IV-4.V); Kizyl-Arvat (ZIN); Ashkhabad (Pt: 4. VI; S: 6. VI-31. VII).

409. Anumeta dentistrigata Staudinger, 1877 (mountain middle Asian): Bairam-Ali
(B: 28. V); Imam-Baba (Kos: 22.V); Repetek (Kos: 5.VI; Ts: III, IV); Ashkhabad (ZIN);
Kara-Takyr (H: VI); Yaskhan (RV: 27. IV); Tshilmamed-Kum (H: IV); Dardja (H: 15-
30.IV, lO.V).

4\0. Anumeta cestis Menetries, 1847 (east-Mediterranean): Imam-Baba (Kozh: l.V-
lO.V); Bairam-Ali (B: 1.V-9.VIII); Repetek (Dl: 18-20.IV; Z: 3-9.III; Kos: 22-25. V; Ts:
III-X); Tschardzhou (S: 8.V); Kara-Takyr (H: V); Badkhyz (Sv); Yas-khan (RV: 27.IV-
4.V); Tshilmamed-Kum (H: IV); Dardja (H: 15-30. IV); Ashkhabad (Pt: 16.V).

411. Anumeta cestina Staudinger, 1884 (Iran-Turanian): Imam-Baba (Kozh: I.IV-
IO.V); Repetek (Dl: 18-20.IV; Ts: III); Tschardzhou (S: 8.V); Badkhyz (Sv); Yaskhan
(RV: 27.IV-4.V); Ashkhabad (Pt: 22. VI).

412. Anumeta fricta Christoph, 1896 (endemic of Kopet-Dagh): Repetek (Dl: 18-
20.IV; Kos: 22-25. V; 5.V1; Ts: III, IV); Tschardzhou (S: 8.V); Kara-Takyr (H: V);
Tshilmamed-Kum (H: IV).

413. Anumeta fractistrigata Alpheraky, 1883 (endemic ot Turkmenistan): Imam-
Baba (Kozh: I.IV-IO.V); Yaskhan (RV: 27.IV-4.V); Tschardzhou (Kozh: 23. IV; S:

Phegea 26 (3) (1 .IX. 1998): 109

29. VII); Mary (Kel: 16.IV); Repetek (Dl: 18-20.IV; Ts: VII-XII); Badkhyz (Sv); Kizyl-
Arvat (H: 23.V); Sumbar (K: 4.VII); Nebit-Dagh (H: lO.V-1 .VI).

414. Pandesma robusta Walker, 1858 (=anysa Guenee, 1853) (middle Asian): Lambe
(D: IV,.V); Tschardzhou (S: 23. VII); Ai-Dere (A: 14. VI); Badkhyz (P: 4.V-30.X); Nebil-
Dagh (H: 15. IV, 5. VI); Kara-Kala (K: 20.V1-10.V1I); Repetek (Ts: 16.V).

*415. Zethes propinqiius Christoph, 1885 (Iran-Turanian): Badkhyz (P; 20. IV, l.VIl;

Sv).

416. Imitator ciliaria Menetries, 1847 (mountain middle Asian): Repetek (Ts: 1, III).

417. Imitator Imitator Piingeler, 1901 (Iran-Turanian): Mary (Sz); Badkhyz (P:
21.III-9.IV); Repetek (Ts: III, IV).

Subfamily Hypeninae

*418. Hypena palpalis Hiibner, 1796 (Mediterranean): Ashkhabad (Pt: 30. IV).

419. Dichromia opiilenta Alpheraky, 1877 (Mediterranean): lol-Dere (K: 16. VI-
20. VIII); Ashkhabad (Pt: 18. VIII).

420. Rhynchodontodes ravalis Staudinger, 1851 (middle Asian): Repetek (Ts: 14. VI,
25. IX); Bairam-Ali (B: 11. VII); Lambe (D: V); Kara-Kala (A: I.VIII; K: 9.V-23.VIII);
Kara-Kala m. d. (K); lolotan (V: 15. VIII); Nebit-Dagh (Tr: 11- 16. IX); Kizyl-Arvat (H:
23. V); Badkhyz (P: 7.V-25.VIII); lol-Dere, Ai-Dere, Syunt (K); Adjiap (D: 7.X);
Ashkhabad (Pt: 10. VI).

421. Rhynchodontodes ravularis Staudinger, 1879 (middle Asian): Repetek (Ts:
21. IV).

422. Rhynchodontodes revoliitaris Zeller, 1852 (Iran-Turanian): Badkhyz (P:
16.VIII; Sv); Yaskhan (RV: 27.IV-4.V).

423. Rhynchodontodes soricalis Piingeler, 1908 (endemic of Turkmenistan): Deinau
(D: lO.IX); Ashkhabad (Pt: 6-12.V11).

424. Rhynchodontodes amseli Wiltshire, 1961 (Iran-Turanian): Badkhyz (Sv); Kizyl-
Arvat (St: 1 .VI).

425. Schrankia balneorum Alpheraky, 1881 (Iran-Turanian): Kara-Kala (K: 10. VII-
22.VIII).

426. Ilypenodes orientalis Staudinger, 1901 (east-Mediterranean): Kara-Kala, lol-
Derc, Syunt (K: 1 .VI-22.VII).

5. A zoogeographical analysis of the Noctuid moth fauna of Turkmenistan

Up to present, 426 Noctuid moth species have been recorded from Turkmenistan.
Since a check list of the Noctuidae of adjacent Kyrghyzstan comprises 414 species
(Nekrasov, Poltavsky & Ribin 1988) we may suspect the present list to be rather
complete. Certain differences in composition (both quantitative and qualitative) of the
Noctuid fauna among eight natural regions distinguished inTurkmenistan should be
pointed out. The most abundant of these regions is Kopet-Dagh mountain area (4), while
Caspian Sea (1), Amu-Darya midflow (8) and Murgab-Tedjen oasis (5) areas represent the
poorest regions (table 1). The region 1 is characteristic with rigorous climatic conditions
(to explain the poverty of its Noctuid-moth fauna), whereas the regions 5 and 8 cover the
most developed agricultural area. Therefore the anthropogenic influence is suggested to
be a limiting factor for the Noctuid moth species diversity. Indeed, the less agriculturally
developed regions 2, 3, 6 and 7 display considerably richer faunas. The Noctuid moth
faunal relationships between pairs of regions are expressed through the Czekanowski-
Sorensen indexes (CS - cf. Czekanowski 1909; Sprensen 1948) as shown in table 2.

Phegea 26 (3) (1. IX. 1998): 1 10

These relations are also depicted as a dendrogram (fig, 12). The closest similarity is
established between regions 7, 8 and 1 (58-61%), somewhat less between 2 and 4 (49%).
There are two distinctive clusters at 45% level established: 7-8- 1-5 and 2-4-6, and the
most distinct from all others is the region 3. For the purpose of zoogeographical analysis
of the Noctuid-moth fauna, a distributional group classification system based upon range-
and complex-type subdivisions most commonly used in Russian entomological literature
is accepted here. In some cases it appeared to be rather rough, but our intention was to
escape more fractional system.

10

3
6
2

4

5

1

7

Fig. 12: Dendrogram of the Noctuidae fauna relations between the 8 natural regions of Turkmenistan (average
linkage).

A brief definition of the range types

1 . Cosmopolitan - occurring over all or almost all continents.

Polyzonal complex:

2. Holarctic - Nearctic and Palaearctic.

3. Transpalaearctic - entire Palaearctic, sometimes with disjunct range.

4. West-Palaearctic - Palaearctic, except of Eastern Siberia and the Far East.

5. Mongolian-Siberian - Eastern Siberia, Mongolia, highland regions of Middle

Asia.

Mediterranean complex:

6. Mediterranean - Mediterranean region. Near East, Middle Asia, southern and

eastern Europe.

7. East Mediterranean - as previous, except of West-Mediterranean and
southern Europe.

Phegea 26 (3) (1. IX. 1998): 111

Central-Palaearctic complex:

8. Middle Asian - Middle Asia, northern Iran and Afghanistan.

9. Mountain middle Asian - highland areas of Middle Asia and Central Asia.

10. Iran-Turanian - Turkmenistan, Iran, Afghanistan, Transcaucasus.

1 1. Endemics of Kopet-Dagh and Turkmenistan - Turkmenistan, northern Iran
and Afghanistan.

Subtropical complex;

12. Tropical and subtropical - southern and south-eastern Asia, some ot these
species deeply penetrate the Palaeartic region.

90
80
70
60
50
40
30
20
10
0

1 2 3 4 5 6 7 8

□ Polyzonal

@ Mediterranean

□ Central

□ Other

Fig. 13: Zoogeographical complexes of Turkmenian Noctuidae,

Table 3 shows the occurrence of the above defined 12 distributional groups in 8
natural regions of Turkmenistan. For their comparative share and mutual relationships see
figs. 13-15. The Central-Palaearctic zoogeographical complex is found to be the most
abundant (52.1%), almost two-fold poorer is Mediterranean (26.3%) and just 16.7% of
the total Noctuid-moth fauna is represented in Polyzonal complex. In the faunas of eight
Turkmenistani natural regions this correlation is rather variable, but everywhere, except of
region 2, the major role is played by the Central-Palaearctic, and less by the Polyzonal
complex. At the same time all natural regions display closest relationship to the Central-
Palaearctic complex.

The relationship index of Noctuid-moth faunas of Turkmenistan and Kyrghyzstan is
very low: CS = 28.5%. The share of the Mediterranean complex in Kyrghyzstan is twice
lower than in Turkmenistan and contains only 13.9% of species. Similarly, Iran-Turanian
group is represented in Turkmenistan with 22.3% of species, in Kyrghyzstan with only
7.0%. On the other hand, the Noctuid-moth fauna of Kyrghyzstan is characteristic with its
dominated Central-Asian group (26.8%), absent in Turkmenistani fauna (species like

P/iege«26(3)(l.IX.1998): 1 12

Ochropleiira venosa Kozh., O. distiirbans Pngl., Eiigmphe ornata Stgr., Hadula
sabidorwn Alph., Haderonia zetina Stgr., Photedes lu'banni Brsn. etc.).

222

112

E Polyzonal
S Mediterranean
□ Central
II Other

Fig, 14: Zoogeographical complexes of Turkmenian Noctuidae (total fauna).

Table 1 : Comparative abundance of Noctuid-moth higher systematic groups in 8 natural
regions of Turkmenistan.

Subfamilies

1

2

Natural rt
3

■gions (for
4

codes se<
5

section 3
6

)

7

8

whole

region

1 . Agrotinae

19

30

42

42

15

36

14

12

93

2. Hadeninae

II

17

10

23

9

13

16

11

51

3. Cuculliinae

6

15

11

21

12

19

8

3

47

4. Acronictinae

3

4

4

8

1

3

0

1

12

5. Amphipyrinae

17

30

23

47

18

23

32

18

96

6, Heliothinae

7

8

3

9

3

7

8

9

15

7. Acontiinae

0

15

1

12

3

4

3

4

21

8. Euteliinae

0

1

0

1

1

0

0

1

1

9. Chloephorinae

0

1

0

0

1

1

0

0

3

10. Sarrothripinae

0

1

0

1

0

0

0

1

2

1 1 . Plusiinae

3

2

2

3

1

5

4

2

8

1 2. Catocalinae

7

1 1

6

9

8

14

11

12

26

13. Ophiderinae

20

13

18

17

20

20

28

18

42

14. Hypeninae

1

2

5

2

2

4

4

2

9

Total

94

150

125

195

94

149 128

94

426

Phegeo 26 (3) (1 .IX. 1998): 113

Fig. 15; Relation between Noctuidae faunas of Turkmenian regions according to the zoogeographical complexes.

Table 2: Relative similiarity of the noctuid-moth fauna of the 8 natural regions of
Turkmenistan (Czekanowski-S0rensen indexes).

Natural regions (for codes see section 3)

8

7

6

5

4

3

2

1

0. 56

0. 60

0. 53

0. 41

0. 34

0. 34

0. 39

2

0. 40

0. 32

0. 43

0. 25

0. 49

0. 21

3

0. 28

0. 32

0. 29

0. 31

0. 30

4

0. 31

0. 30

0. 47

0. 26

5

0. 46

0. 48

0. 42

6

0. 44

0. 53

7

0. 61

Phegea 26 (3) (1 .IX. 1998): 1 14

Table 3: Comparative abundance of the noctuid-moth zoogeographical groups in different

natural regions of Turkmenistan.

Natural regions (for codes see section 3)

whole

Zoogeographical groups and
complexes

1

2

3

4

5

6

7

8

region

1 . Cosmopolitan

6

7

2

7

3

9

7

6

10

Polyzonal

2. Holarctic

4

4

1

4

1

4

4

3

7

3. Transpalaeartic

6

15

2

17

7

14

9

12

32

4. West-Palaearctic

4

13

3

20

5

8

2

6

30

5. Mongolian-Siberian

0

0

1

1

1

1

0

0

2

Mediterranean complex

6. Mediterranean

15

32

19

38

6

22

II

11

65

7. East-Mediterranean

10

25

13

28

11

14

8

11

47

Central-Palaearctic complex

8. Middle Asian

21

13

24

20

21

21

28

13

63

9. Mountain Middle Asian

4

2

12

8

6

13

9

2

31

10. Iran-Turanian

14

26

38

36

24

34

38

21

105

1 1 . Endemics of Kopet-Dagh and
Turkmenistan

5

5

7

10

5

4

7

5

23

Subtropical complex

12, Tropical, subtropical

5

8

3

6

4

5

5

4

11

Total

94

150

125

195

94

149

128

94

426

Acknowledgements

The authors would like to express their gratitude to Dr. I. L. Sukhareva (St.
Petersburg); Dr. E. M. Antonova and Dr. A. V. Sviridov (Moscow); M. Hreblay, G.
Ronkay, L. Ronkay and Dr. Z. Varga (Budapest) for their kind assistance in providing
access to the collection materials under their care. We also thank all Moscow amateur
lepidopterists whose private collections we have got an opportunity to examine.

References

Bogush, P. P„ 1935. Preliminary results of insect catch on light in 1930-1932 and prospective use of the light traps in
the Middle Asia. — Tashkent, 1935, p. 1-76. (Russian).

Boursin, Ch., 1940. Beitrage zur Kenntnis der Agrotinae-Trifinae. — Mitt.munch.ent.Ges. 30: 474-544.Boursin, Ch.,
1961a. Ergebnisse der Deutschen Afghanistan Expedition 1956 der Leudessamlungen fur Naturkunden
Karlsruhe. — • Beitr. Naturk. Forsch. SW-Deutschl. 19: 373-398.

Boursin, Ch., 1961. Eine neue Chersotis B. aus Griechenland. — Z.wien.ent.Ges. 46: 137B139.

Boursin, Ch., 1968. Description de 26 espfeces nouvelles de Noctuidae Trifinae pala^arctiques et d'un sous-genre
nouveau de la sous-famille des Apatelinae. — Entomops 2: 43B72, 85B108.

Christoph, H,, 1876. Sammelergebnisse aus Nordpersien, Krasnowodsk in Turkmenien und dem Daghestan.
Trudy rus.ent.obshch. 12: 181-299,

Christoph, H., 1884-1889. Lepidoptera aus dem Achal-Tekke Gebiet.-Rom.Mdm.Lepid. 1: 9.3-138; 2: 119-171: 3:
50-125.

Christoph, H., 1885. Schmetterlinge aus Nord-Persien. — Rom.Mem.Lepid. 2: 201-207.

Czekanowski, J., 1909. Zur differential Diagnose der Neandertalgruppe. — Korrespbl. D.Ges.Anthrop. 40: 44--47.
Daritcheva, M. A., 1961. The Noctuid moth Mervia kuznetzovi, gen. et sp. n. (Lepidoptera, Noctuidae), a pest of
Lycium ruthenicum in Turkmenistan. — Ent.Obozr. 40: 828-832. (Russian).

Daritcheva, M. A., 1963. The biology of some Lepidoptera species, which damage crop in the low Murgab area. —
News of Academy of sciences of Turkmenia, biol. science series 1: 59-66. (Russian).

Daritcheva, M. A., 1965. A contribution to the fauna and ecology of noctuid moths (Lepidoptera, Noctuidae) of
Murgab river. — Nasekomyie nizhnego techeniya Murgaba, Ashkhabad, p. 1-147. (Russian).

Daritcheva, M. A., 1972. A contribution to the fauna and ecology of butterflies and moths of the Southern
Turkmenistan (Lepidoptera, Rhopalocera, Heterocera). — Nasekomyie Yuzhnoi Tukrmenii, Ashkhabad, p. 47-
74. (Russian),

Phegea 26 (3) (1 .IX. 1998): 115

Daritcheva, M. A., 1980. Ecologo-faunistica! complexes of the south-western Turknemistan. — Ashkhabad, p. 62-
71. (Russian).

Daritcheva. M. A., Krasilnikova, G. A., Mjarceva, S. N., Sabirova, O. R., Sidijak, T. G., Tscharykuliev, D., 1983.
Fauna and ecology of insects of the Amu-Darya middle valley area. — Ashkhabad, 172 p. (Russian).

Daritcheva. M., A., 1984. Participation of Lepidoptera Noctuidae in the soil creation process in sandy desert Kara-
Kum. — The problems of the soil zoology, 1, Ashkhabad, p. 86. (Russian).

Devjatkin, A. L., 1989. New data on the Lepidoptera fauna of the West Kopet-Dagh. — Ent.Obozr. 68: 568-575.
(Russian).

Fibiger, M., 1990. Noctuidae Europaeae 1. — Entomological Press, Soro, 192 p.

Hacker, H., 1985. Dritter Beitrag zur Erfassung der Noctuiden der Tiirkei (Lepidoptera). — Neue ent.Nachr. 15: 1-
67.

Hacker, H., 1990. Die Noctuidae Vorderasiens (Lepidoptera). Systematischer Liste mit einer Ubersicht fiber die
Verbreitung unter besonderer Beriicksichtigung der Fauna der Tiirkei (einschliesslig) der Nachbargebiete
Balkan, Siidrussland, Westturkestan, Arabische Halbinsel, Agypten. — Neue ent.Nachr. 27: 707 p.

Hreblay, M., 1992. Neue taxa und Synonyme der Gattung Conistra Hiibner, [1821] (Lepidoptera, Noctuidae). —
Esperiana 3: 531-544.

Kozhantschikov, I. A., 1937. Noctuidae Agrotinae. Fauna of the USSR, VXIII, Lepidopterra, 2, Academy of
Sciences of the USSR, Moscow, Leningrad, 1 3(2), 677 p. (Russian).

Kuznetzov, V. L, 1958. New and little-known Noctuid-moth species (Lepidoptera, Noctuidae) of the West Kopet-
Dagh. — Ent.Obozr. 37: 183-195. (Russian).

Kuznetzov, V. 1., 1960. Materials to the fauna and biology of the Lepidoptera of West Kopet-Dagh. — Transactions
of USSR Academy of Science Zoological institute 27: 1 1-93. (Russian).

Leraut, P., 1980. Liste systematique et synonymique des L^pidopt^res de France, Belgique et Corse. — Supplement 5
Alexanor, 175 p.

Nekrasov, A. V., Poltavsky, A. N. & Ribin, S. N., 1988. Noctuid-moths (Lepidoptera, Noctuidae) of Kyrghyzstan. —
Entomologicheskiye issledovaniya v Kirghizii 19: 27-61. (Russian).

Nye, 1. W., 1975. The generic names of moths of the World. I. Noctuidea (part. ): Noctuidae, Agaristidae and
Nolidae. London.

Parenzan, P., 1979. Contributi alia conoscenza dells Ixpidopterofauna delli Italia Meridional. Heterocera: Noctuidae.
— Entomologica, Bari 15: 159-278.

Petchen, V. 1., 1980. Materials to the Noctuid-moth fauna (Lepidoptera, Noctuidae) of Badkhyz.-Respublikanskaya
nauchno-prakticheskaya konferentsiya mologykh uchenykh 1 spetsialistov Turkmenistana, Ashkhabad, 146 p.

Piingeler, R.. 1899-1900. Neue Macrolepidoptera aus Central-Asien. — Dt.ent.Z.lris 12: 95-106, 288-299, 13: 1 15-
123.

Remm, H. & Viidalepp, J., 1981. A contribution to the lujpidoptera fauna of the Yaskhan lake and valley Uzboj. —
Reproductive-biological specifics and inliabitation conditions for fish in the lake Yaskhan of Turkmenian SSR
10: 28-32. (Russian).

Seitz, A., 1913. Die Grosschmetterlinge der Erde. — Stutgart, 3, 479 p.

Stchetkin, J. L., 1963. To the biology of two speies of the genus Catocala from Tadjikistan. — News of departmen of
biology science of Tadjik SSR, Dushanbe 2 (13): 69-78. (Russian).

Sorensen, T., 1948. A new method of establishing groups of equal amplitude in plant sociology based on similarity of
species content and its application to analisys of the vegetation on Danish commons. — Kgl.Dan.videnskab.
selskab. liol. skr. 5: 1-34. (CHECK ABBREV)

Sviridov, A., V., 1971 . A contribution to the Noctuid-moth fauna of Badkhyz (Lepidopetra, Noctuidae). — News of
Academy of Science of TSSR, biol. science series 5: 43^8. (Russian).

Tsvetaev, A., V., 1972. A list of the Lepidoptera of the Repetek reservation. — In: Opyt izucheniya i osvoyeniya
Vostochnogo Kara-Kuma. [The experience of researching and developing of the Eastern Kara-Kum],
Ashkhabad, 109-1 17 (Russian).

Varga, Z., 1989. Zweite Beitrag zur Kenntnis der Gattung Xenophysa Boursin (Lepoidoptera: Noctuidae) mit
Beschreibung fiinf neue Arten. — Z.ArbGem.osterr.Ent. 49: ???

Varga, Z. & Ronkay, L., 1989, Revision of the genus Eugnorisma Boursin, 1946 (lepidoptera, Noctuidae). — Acta
zool hung. 33 (1-2): 187-262.

Varga, Z. & Ronkay, L, 1991. Taxonomic studies on the palaearctic Noctuidae (Lepidoptera), 1. New taxa from
Asia. — Acta zool hung. 37 (3-4): 263-312.

Wiltshire, E. P., 1970. Middle East Lepidoptera. XVIII. A review of the genus Pericyma H. S. and neighbouring
genera (Noctuidae). — Verdff zool.Staatssamml.Miinch. 14: 91-111.

Wiltshire, E. P., 1979. A revision of the Armadini (lepidoptera, Noctuidae). — Entomograph 2, 78 p.

Phegea 26 (3) (1. IX. 1 998): 1 16

Pachy anthrax laconae = Thyridanthrax kolokotronis
syn. n. (Diptera: Bombyliidae)

Jos Oils & Guy Van de Weyer

Samenvatting. Pachyanthrax laconae = Thyridanthrax kolokotronis syn. n. (Diptera: Bombyliidae)
Thyridanthrax kolokotronis Oils & Van de Weyer, 1997 wordt gesynonymiseerd met Pachyanthrax laconae
Greathead, 1981.

Resume. Pachyanthrax laconae = Thyridanthrax kolokotronis syn. n. (Diptera: Bombyliidae)
Thyridanthrax kolokotronis Dils & Van de Weyer, 1997 est un synonyme de Pachyanthrax laconae Greathead,
1981.

Key words: Pachyanthrax laconae - Thyridanthrax kolokotronis - synonym - Bombyliidae.

Dils, J.: Krekelberg 149, B-2940 Hoevenen (jos.dils@ping.be).

Van De Weyer; G.: Pieter Breughellaan 26, B-2840 Reet (Rumst).

In 1981 Greathead described Pachyanthrax laconae after 10 specimens caught on
5.V.1975 near Sparta (Greece). Several years later we described Thyridanthrax
kolokotronis after 110 specimens caught in several localities on the Peloponissos
(Greece). At the time of description the paper of Greathead was unknown to us. Later we
compared both descriptions and came to the conclusion that T. kolokotronis must be
regarded as a synonym of P. laconae. Our paper, however, can still be used as a useful
tool to identify P. laconae and for the distributional data.

Thyridanthrax kolokotronis Dils & Van de Weyer, 1997, junior subjective synonym
of Pachyanthrax laconae Greathead, 1981, syn. n.

References

Dils, J. & Van de Weyer, G., 1997. A new species of Thyridanthrax from southern Greece, Pelopdnissos (Diptera:
Bombyliidae). — Phegea 25(1): 25-29.

Greathead, D. J., 1981. The Villa group of genera in Africa and Eurasia with a review of the genera comprising
Thyridanthrax sensu Bezzi 1924 (Diptera: Bombyliidae). — Journal of Natural History 15: 309-326.

Phegea 26 (3) (1. IX. 1998): 117

Butterflies and day-flying moths in light traps
(Lepidoptera)

Stoyan Beshkov

Abstract. 10 butterfly species and 5 species of day-flying moths collected in light traps are reported. For
most of the captures the light source used is specified. An attempt is made to explain the reasons why these
insects were attracted by artificial light.

Samenvatting. Dagvlinders en dagactieve motten in lichtvallen (Lepidoptera)

10 soorten dagvlinders en 5 soorten dagactieve motten werden in lichtvallen aangetroffen. In de meeste gevallen
wordt de specifieke lichtbron vermeld. Een poging wordt ondernomen om te verklaren waarom deze insecten
door kunstlicht werden aangetrokken.

Resume. Rhopaloc&res et Heterocferes actifs le jour trouvds dans des pi&ges i lumi^re (Lepidoptera)

10 especes de Rhopaloc^res et 5 espdces d'H^teroc^res actifs le Jour furent trouvdes dans des pi^ges i lumi&re.
Dans la plupart des cas, la source de lumi^re est spdcifiee. Line explication est sugg^ree concernant les raisons
pour lesquelles ces insectes sont attires par la lumifere artificielle.

Key words: experiments - behaviour - ecology.

Beshkov, S.: 13 Mart Str. 17, BG-1 142 Sofia, Bulgaria.

There are very few published records of butterflies and day-flying moths being
collected in light traps. For Bulgaria, the data of this kind can be found only in an article
of Abadjiev (1993) stating a capture during one night of two butterfly species —
Lasionunata roxelana and Quercusia quercus — attracted by a 400W mercury vapour
lamp. Some years before, Busse (1989) communicated a capture of two diurnal moths,
Archiearis notha and A. parthenias attracted by light in East Germany.

During my field seasons I have collected with the aid of different kinds of light
sources (mostly different power mercury vapour lamps — MLV) numerous butterflies and
day-flying moths and some other diurnal insects such as dragonflies, damseltlies and
some beetles as well. Unfortunately, during my first field seasons 1 did not pay enough
attention to this phenomenon, so that the following records cover the most recent
observations.

Saturniidae

Aglia tan (Linnaeus) — S, SW Bulgaria, Kresna Gorge, Stara Kresna Railway Station,
I. Stoychev leg. (400W MVL).

Sphingidae

Macroglossiun stellatarwn (Linnaeus) — East Rhodopi Mts., Yazovir Ivailovgrad
Dam, Arda Chalet near Daboverz, 200 m, 23.VII.1993, S. Beshkov leg. (1500W lamp);
North Albanian Adriatic Sea Coast, Laguna Patog, Log region, 18.IX.1993, S. Beshkov
leg. (250W UV lamp, 00:55 local time); $, N Bulgaria at Danube river. Nova Tcherna,
Kalimok experimental station, Tutrakan region, 08.VI.1994, D. Vassilev leg. (125W
MVL); 9, idem, 06.VI.1994 (125W MVL); AS, ?, idem, 07, 22, 26, 30.V1I.1994; $,
idem, 06.VIII.1994; S, idem, 07.VIII.1994 (125W MVL); 1 specimen. Black Sea Coast,
Sinemoretz, 15.X.1994, S. Beshkov observed (400W MVL); S, South Balck Sea Coast,
Arkutino resort house between Primorsko and Sozopol, 09.VIII.1996, S. Beshkov & J.
Nowacki leg. (160W MVL); 2 specimens North Black Sea Coast, Douroukoulak Lake,
27. VIII. 1 997 (one in light trap, 22:50 and another at 1 60W MVL).

Pieridae

Colias crocea (Fourcroy) — 1 specimen, N Bulgaria, at Danube river, Kalimok
experimental station near Nova Tcherna, Tutrakan region, VI. 1994, D. Vassilev leg.
(resting at 125W mercury vapour lamp early morning).

P/;egra26(3)(I.IX.I998): 118

Lycaenidae

Plebeius argyrognomon (Bergstriisser) - 1 specimen, East Rhodopi Mts., Arda
Chalet near Dabovetz, 22.VI.1993, S. Beshkov & D. Vassilev leg. (400W MVL).

Polyommatus coridon (Poda) — 1 specimen, Rhodopi Mts., Trigrad, 14.VI1I.1994 V.
Gashtarov leg. (400W MVL).

Nymphalidae

Vanessa atalanta (Linnaeus) — $, East Rhodopi Mts., Yazovir Studen Kladenetz
Dam, "Kroyatzi" Hunt Chalet near Nanovitza, 30.VII1.1992, S. Beshkov & D Delov leg
(400W MVL).

Vanessa cardid (Unnams) - $, Sofia, in an appartment on 7th floor, 25.V111.1992,
leg. M. Beshkova (in a shade of 75W lamp); $, N Bulgaria, at Danube river, Kalimok
experimental station near Nova Tcherna, Tutrakan region, 20. VI. 1994, D. Vassilev leg.
(125W MVL); 5> Black Sea Coast, between Ravda and Nessebar, 2 km south of
Nessebar, 27.VI.1995, D. Vassilev leg. (lamp); NE Turkey, Karadeniz Daglari, Prov.
Artvin, Yusufeli region, near Yaylalar, under Olgunlar Mahallesi, 1780 m, 17.V11.1995,
S. Beshkov, J. Gelbrecht & E. Schwabe leg. (160W MVL).

Melitaea didynia (Esper) - ?, North Black Sea Coast, between Balchik Town and
Touzlata, 2 km to Touzlata, 10.V1I1.1996, S. Beshkov, J. Nowacki & M. Bunalski leg
(160WMVL).

Melitaea phoebe ([Denis & Schiffermuller]) — N Bulgaria, at Danube river,
Kalimok experimental station near Nova Tcherna, Tutrakan region, 1-2.V1.1994, D.
Vassilev leg. (125W MVL).

Maniola jurtina (Linnaeus) — $, East Rhodopi Mts., Siv Kladenetz, 21. VI. 1993, S.
Beshkov & D. Vassilev leg. (400W Hg MVL); East Rhodopi Mts., Arda Chalet near
Dabovetz, 22.V1.1993, S. Beshkov & D. Vassilev leg. (400W MVL, 00;50).

Maniola telmessia (Zeller) — $, Asia Minor, Bolkar Dag, ^amliyayla, 1300 m,
13.V1.1996, S. Beshkov, J. Gelbrecht & T. Drechsel leg. (160W MVL).

Hipparchia syriaca (Staudinger) — S, East Rhodopi Mts., Yazovir Studen Kladenetz
dam, Sredna Arda railway station, 16.V1.1993, S. Beshkov leg. (400W MVL); <S, East
Rhodopi Mts., Arda Chalet near Dabovetz, 23.V1.1993, Beshkov leg. (common Tungsten
light bulb, 02:40).

Noctuidae

Euclidia glyphica (Linnaeus) — S, 3$, N Bulgaria, at Danube river. Nova Tcherna,
Kalimok experimental station, Tutrakan region, 25-27V.1994, D. Vassilev leg. (125W
MVL).

Arctiidae

Spins striata (Linnaeus) — 6', N Bulgaria, at Danube river. Nova Tcherna, Kalimok
experimental station, Tutrakan region, 30. V. 1994, D. Vassilev leg. (125W MVL).

Syntomis phegea (Linnaeus) — S, N. Bulgaria, at Danube river. Nova Tcherna,
Kalimok experimental station, Tutrakan region, 7.V1.1994, D. Vassilev leg. (125W
MVL).

In most cases the attracted species were abundant on the collecting sites during
daytime. Beyond doubt, they were attracted to artificial light the same way as the
nocturnal insects. To prove this, I kept butterflies during the day in dark envelopes and
released them in the night at a distance of 7-12 m from the light source. Nearly always the
butterflies immediately flew to the lamp. However, several times they remained inactive
even though released just in about 1 m from the lamp. Several times, I have observed
butterflies sleeping close to the lamp, not attracted by the light. When disturbed, they

Phegea26{3){\.\X.\99^)\ 119

sometimes went to the lamp, but more often they did not. The reasons ol these response
differences are still unclear. I came to a tentative conclusion that for heliophilous cold-
blooded organisms the sun is not only a strong source of light, but provides body heating
as an important factor of activity. An analysis of my data has shown that all diurnal
insects attracted by light were collected under excellent weather conditions, warm and
comfortable for the season.

The relationships between the weather conditions and the light trap collecting
efficiency are well known. However, I would like to draw attention to another apparent
relationship not to be discussed in detail now, which seems applicable to moth species
occurring in our geographical latitude. I have noticed a well-expressed correlation
between the activity of the different zoogeographical moth categories and the weather
conditions, especially temperature, in the same locality and during the same period.
Within a few days, in one locality but under different weather, the capture results were
rather different. Under bad weather conditions, the percentage of captured Eurosiberian
and widespread species, as well as migrants is higher than under excellent weather.
Conversely, perfect weather conditions increase the percentage of the Mediterranean
species in captures. However, some closer study in this field is necessary to accept or
reject this hypothesis.

Acknowledgements

I would like to express my sincere gratitude to Mr. Barry Goater (Chandlers Ford,
England) for correcting my English.

References

Abadjiev, S., 1993. Butterflies in a light trap (Lepidoptera: Papilionoidea). — Phegea 21(1): 27.
Busse, R., 1989. Archiearis notha am Licht (Lepidoptera: Geometridae). — Ent.Z. 99(22): 334-335.

Inhoud:

Bqkowski, M.: A contribution to the knowledge of the clearwing moths of Turkey

(Lepidoptera: Sesiidae) 85

Beshkov, S.: Butterflies and day-flying moths in light traps (Lepidoptera) 1 18

De Prins, G. & Garrevoet, T.: Ligdia adiistata en Eupithecia abietaria: nieuw voor de

provincie Antwerpen (Lepidoptera: Geometridae) 81

Oils, J. & Van de Weyer, G.: Pachyanthrax laconae = Thyridanthrax kolokotronis syn. n.

(Diptera: Bombyliidae) 1 1 7

Olivier, A., van der Poorten, D. & De Prins, W.: Rhopalocera and Grypocera of Turkey
16. Taxonomic notes on Pleheius christophi and Plebeius idas in northeastern Turkey

(Lepidoptera: Lycaenidae) 87

Poltavsky, A. N., Nekrasov, A. V., Petchen, V. I. & Hatchikov, E. A.: The Noctuidae

fauna of Turkmenistan (Lepidoptera) 103

Boekbesprekingen 84

verantw. uitg.: W. De Prins, Diksmuidelaan 176, B-2600 Antwerpen (Belgium) - Tel: 0032-3-322.02.35

P/ieg<?«26(3)(l.IX.1998): 120

' ‘ MRAL

.. jScUM

-7 DlC 1998

■ ' VLAAMSE VERENIGING VOOR ENTOMOLOGIE

Afgiftekantoor Antwerpen X ISSN 0771-5'^77

Redactie: Dr. J.-P. Borie (CompiSgne, France), T. C. Garrevoet (Antwerpen), B. Goater (Chandlers Ford, England),
r. . Maes (Gent), Dr. K. Martens (Brussel), A. Olivier (Antwerpen), H. van Oorschot (Amsterdam) D van der
Poorten (Antwerpen), W. O. De Prins (Antwerpen).

Redactie-adres: W. O. De Prins, Diksmuidelaan 176, B-2600 Antwerpen (Belgium),
e-mail: willy.deprins@village.uunet.be.

Jaargang 26, nummer 4 1 december 1 998

Pennisetia hylaeiformis: nieuw voor de provincie
Antwerpen (Lepidoptera: Sesiidae)

Guido De Prins & Theo Garrevoet

Abstract. Pennisetia hylaeiformis: new to the province of Antwerp (Lepidoptera: Sesiidae)

Pennisetia hylaeiformis (Laspeyres, 1801) is mentioned here for the first time from the province of Antwerp.
Several specimens of this species were caught at different localities during 1992, 1993 and 1994. The
distribution of this species in Belgium, its foodplant and habitat are discussed.

Resume. Pennisetia hylaeiformis esp6ce nouvelle pour la province d'Anvers (Lepidoptera: Sesiidae)
Pennisetia hylaeiformis (Laspeyres, 1801) est mentionnSe id pour la premiere fois de la province d' Anvers.
Plusiers exemplaires cette espfece ont 6te captures a plusieures localitds pendant les annees 1992,1993 et 1994.
La repartition de cette esp^ce en Belgique est discut^e, ainsi que sa plante nourriciere et son biotope.

Key words: Lepidoptera — faunistics — Belgium — Pennisetia hylaeiformis,

De Prins, G.: Markiezenhof 32, B-2170 Antwerpen-Merksem.

Garrevoet, T,: Kampioenstraat 14, B-2020 Antwerpen.

Pennisetia hylaeiformis (Laspeyres, 1801): (zie figuur 1) Gierle op 23.V1I.1992 en
25.VII.1992 telkens 1 exemplaar op feromoon. Schilde op 26.VII.1992; 11 ex., op
27.VII.1992: 16 ex., op 28.VII.1992: 8 ex. en op 31. VII. 1992: 7 ex. telkens op feromoon.
Schilde 24.VII.1993: 1 ex., op 30.VII.1993; 7 ex. en Schoten 29.VII.1993: 7 ex. telkens
op feromoon.

Deze soort werd tot 1992 als zeer zeldzaam in Belgie beschouwd. In het Koninklijk
Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen bevinden zich slechts drie exemplaren: $
Samree augustus 1940, leg. R. de Ruette; S Hockai (H. Fagnes) 5.VIII.38 leg. A. Collart;
c? Jackere a Bampont 30.VII.16 leg. onbekend. In de literatuur wordt ook een dier
vermeld van La Roche 3. VIII. 41 leg. R. de Ruette. Wellicht gaat het hier om het hoger
vermelde exemplaar uit Samree. Ook in Lhomme (1946-1963: 513) worden slechts
enkele gegevens voor Belgie vermeld: "Bruxelles, Rochefort, Namur, Dinant, Ardennes
(cat. Lambillion) Xhoffraix (Marechal)". Door het gebruik van feromonen werd het echter
duidelijk dat de soort erg verbreid voorkomt en dat ze zelfs op verscheidene plaatsen vrij
gewoon is.

Het gebruikte feromoon werd samengesteld en geleverd door het Instituut voor
Plantenziektenkundig Onderzoek (IPO-DLO) Wageningen. Samenstelling: EZ3,13-
18:Ac— -EZ3,I3-180H (100:100) (750 pg + 750 pg).

Phegea 26 (4) (1. XII. 1998): 121

I

Figuur 1: Pennisetia hylaeiformis (Laspeyres, 1801), Gierle (Antwerpen), 23.V11.1992, leg. T. C. Garrevoet.

De rups van deze soort leeft in framboos {Rubus idaeus), zelfs in gecultiveerde
varieteiten. Braam {Rubus fruticosus) wordt ook als alternatieve voedselplant vermeld (Fi-
biger & Kristensen 1974: 25-27), maar vele auteurs drukken hierover hun twijfels uit.

De rups leeft twee jaar in de wortelstok en bet onderste gedeelte van de
frambozenstengel. Ongeveer twee weken voor het uitkomen van bet imago verpopt de
rups zicb in de Stengel waarbij eerst een vlucbtgat gemaakt wordt tot vlak onder de
scbors. Het dier beeft een zeer verborgen levenswijze wat duidelijk geillustreerd wordt
door bet feit dat met de traditionele zoekmetboden op al die jaren slecbts enkele exem-
plaren in beel Belgie ontdekt werden.

De vlinder beeft een langgerekte vliegtijd: van einde juni tot einde augustus.

Bibliografie

Lhomme, L., 1946-1963. Catalogue des 16pidoptferes de France et de Belgique, Volume 11. — Le Carriol, par
Doulelle (Lot): 489-1253.

Fibiger, M. & Kristensen, N. P., 1974. The Sesiidae (Lepidoptera) of Fennoscandia and Danmark. — Fauna
Entomologica Scandinavica 2. 25-27.

THE natural
HISTORY- LU;CEUM

-7 DEC 1998

EXCHAfjr^ED
ENTOMOLOGY ' PParv

Rbegea 26 (4) (1.X11.1998): 122

I

Lasiochernes cretonatus, a new pseudoscorpion
species from Crete (Arachnida: Pseudoscorpiones)

Hans Henderickx

Samenvatting. Een nieuwe pseudoschorpioen uit Kreta van het merkwaardige genus Lasiochernes
(Arachnida: Pseudoscorpiones).

Een nieuwe Lasiochernes-soort uit Kreta, Lasiochernes cretonatus sp. n. wordt beschreven en vergeleken met
de verwante soorten.

Resume. Une nouvelle espbce de pseudoscorpion de ITIe de Crete du genre remarkable Lasiochernes
(Arachnida: Pseudoscorpiones) .

Une nouvelle espbce du genre Lasiochernes de I’fle de Crete, Lasiochernes cretonatus sp. n., est decrite et
comparde aux espdces voisines connues.

Zusammenfassung. Eine neue Pseudoscorpion von der Insel Kreta, (Arachnida: Pseudoscorpiones)

Eine neue Lasiochernes Art von der Insel Kreta, Lasiochernes cretonatus sp. n. , wird neu beschrieben und mit
den anverwandten Arten verglichen.

Key words: Pseudoscorpiones - Lasiochernes cretonatus - new species - Crete - Greece.

Henderickx, H.: Hemelrijkstraat 4, B-2400 Mol, Belgium.

Introduction

In March 1997, during a faunistic survey of the caves in Crete, a number of cave
dwelling Pseudoscorpions was collected. On 23.III.1997 Gijs Verkerk and the author
visited the cave of Soure near Azogires (in the west of Crete, altitude 600 m). Arachnida
were collected by sifting and picking with the use of an electric vacuum cleaner.
However, it was by simply turning over a small piece of stone near the cave wall that an
adult male specimen of the genus Lasiochernes Beier, 1932 was found. In spite of
intensive search, no additional specimens of this peculiar species were found.

Males of the genus Lasiochernes can be identified by a typical local pilosity on the
pedipalp. This character varies between the species. Harvey (1990) indicates 9 species of
Lasiochernes. Two of them are described from Congo (former Zaire, Africa). L. pilosns
Ellingsen, 1910 is distributed in western Europe to Yugoslavia and is host-specific (see
Biology and Ecology below), L siculus Beier, 1961 is only known from Sicily (Italy).
The specimen from Crete was also compared with the 5 remaining species from Turkey,
Albania, Greece and Israel. No Lasiochernes species was known to occur on Crete.
Certain striking morphological characteristics distinguish the specimen from Azogires as
a new species, which is described hereafter.

Lasiochernes cretonatus sp. n.

Holotype male, Crete, cave of Sourd near Azogires, 600 m, 23.111.1997, leg. H. Henderickx. Deposited in the
Musdum d'Histoire naturelle de Geneve.

Habitus as shown on fig. 1. The colour of pseudoscorpions varies during the
hardening process of the cuticula after moulting. It can also change during long
conservation in ethanol or other conservatives, and is therefore not very reliable as a
determination tool. In this case the legs and opisthosoma are horny-brown, light yellowish
brown between the tergites. The cephalothorax and pedipalps are darker, reddish-brown.
Total length (excluding the chelicerae) 3 mm.

Phegea 26 (4) (1. XII. 1998): 123

Fig. 1: L. cretonatus sp. n., holotype, Crete, Azogires, 23.111.1997.

1 mm

Fig. 2: L. cretonatus sp. n., holotype a. pedipalp (arrows indicate long pilosity); b. leg IV with indication of the
tactile seta on the tarsus (arrow).

Cephalothorax with two distinct transverse grooves, no epistome, no eyes nor
eyespots. Carapax granulate, bearing 1 2 setae in the posterior row.

Abdomen of usual Lasiochernes facies, 1 .92 mm long.

Chelicerae; length 0.27 mm, long galea present.

Phegea26{A){\.XW.\99%)\ 124

Fig. 3a; L. cretonaius sp. n„ holotype a. pedipalp (arrows indicate long pilosity); b. pedipalp of L. pilosus, Belgium,
Brussels, Foret de Soignes, 14. XII. 1996 (scanning microscopy).

Pedipalps (fig. 2, a): trochanter (0.84 x 0.35 mm); femur (0.90 x 0.37 mm); tibia (0.86
X 0.47 mm). Total length of hand + fixed finger: 1.62 mm; hand without finger (0.88 x
0.59 mm). Fixed finger (L = 0.74 mm) with 44 teeth + 9 additional teeth on the outer and
4 on the inner margin, movable finger (L = 0.81 mm) with 47 teeth + 8 additional teeth on
the outer and 3 on the inner margin, both terminal claws present. The large number of
additional teeth might be an indication for an adaptation to phoresy. Fig. 5 is a SEM-
image of the lateral outerside of the hand with the trichobotrion pattern.

Leg IV (fig. 2, b): coxa (0.40 x 0.24 mm); trochanter (0.35 x 0.20 mm); femur 1+2
(0.81 X 0.20 mm); tibia (0.67 x 0.13 mm); tarsus (0.40 x 0.12 mm) with a tactile seta
approximately one third removed from the joint with the tibia.

Differential diagnosis

Characteristics distinguishing the new species from those given in the original
descriptions of allied species L anatolicus Beier, 1963, L. graecus Beier, 1963, L. jonicus
(Beier, 1929), L. siculus Beier, 1961, L. turcicus Beier, 1949 and L. villosus Beier 1957
(see Beier 1949, 1957, 1963) were compared with the following type material:

L graecus: 2 males, Greece, cave Petalas, 17.VII.1956, leg. Patrizi., Museum
d'Histoire naturelle de Geneve

L anatolicus: 3 males, Turkey, Mara (cave) Inhisar near Sdgiit, 26.1V. 1961, leg.
Schweger, Naturhistorisches Museum Wien.

Phegea 26 (4) (1. XII. 1998): 125

Fig. 4: Collation of published illustrations from different descriptions.

a. - L. Siculus Beier, 1961 (from Beier 1963b).

b. - L. anatolicus Beier, 1963 (from Beier 1963a, mirror view).

c. - L. jonicus (Beier, 1929) (from Beier 1963b).

d. - L graecus Beier, 1963 (from Beier 1963b, original description).

e. - L. villosus Beier, 1957 (from Beier 1957, original description),
f - L. turcicus Beier, 1 949 (from Beier 1 957, mirror view).

The figures were set to the same scale and turned in mirror view when necessary (indicated)

Phegea 26 (4)0. XUA99S): 126

Fig. 5: L. cretonatus sp. n., external lateral view of the pedialpal fingers with the trichobotrion pattern indicated
(arrows).

L. siculus: 3 males, Italy, Sicily, cave Chinsazza, 4.II.1960, Naturhistorisches
Museum Wien.

L. jonicus: 2 males, Greece, Kerkyra, Agios Mathias, 600 m, 28-30.III.1926, leg.
Beier, Naturhistorisches Museum Wien.

The trichobotrium on tarsus IV of L. cretonatus sp. n. is situated near the joint of the
tibia. In all allied species this tactile seta is situated near the middle of the article or
somewhat distally to the middle. Beier (1963 b) even considered the position of this
tactile seta as an autapomorphy for the genus.

The dense and often long pubescence of some parts of the male pedipalp (fig. 2 a, fig.
4) is autapomorphic for the genus. Typical for the new species is the long lateral pilosity
on the inner side of tibia and hand (longer than on the outer side) (figs. 2a, 3a). The
femoral pilosity is scarce, with only a few longer hairs near the outer corner at the joint
with the tibia. In most of the allied species the femoral pilosity is dense and long and there
is no concentration of long pilosity on the inner corner of the hand (fig. 4, arrows).

The position of the trichobothria on the pedipalp of Lasiochernes seems to show
certain variability (Mahnert 1979) and should be revised for all species.

Discussion

The new species is most closely related to the smaller species of Lasiochernes from
Albania, Turkey and Greece (L. graecus, L. villosus and L. jonicus). However, the male of
the new species can easely be distinguished from the related species by the typical
pedipalp pilosity and the position of the trichobotrion on tarsus IV. Geographical
isolation from the other species of this genus probably induced the formation of a new
species.

Phegea 26 (4) (1. XII. 1998): 127

Biology and ecology

Many Lasiocfiernes species are presumed to be allied with mammals, since they are
exclusively found in their nests. A typical example is L pilosiis Ellingsen, 1910 (fig. 3b).
It seems to be very specific in the choice of its habitat, since it is only found in
subterranean mole-nests {Talpa sp.) with a particular content of dead leaves. Although
approximately a hundred mole-nests were sifted, the author could only find the species in
leaf nests from ancient woodland (Foret de Soignes, Brussels 1997 and 1998). This
species was never found in mouse nests, even if these were connected to the moles habitat
and also filled with leaf-litter.

A microcavernicolous habitat is also known from Lasiochernes sp. from Africa, where
the species live in the nests of some subterranean rats (Beier 1959).

It is known that the fauna of crevices, humid soil and microcavernes can be the base of a
true cavemicole population, e. g. when climate changes and the caves serve as refuges.
Therefore cavernicolous populations can be the relicts of an ancient fauna populating the
surface' of the earth in the remote past (Curcic 1988). The Lasiochernes species from
Crete however does not show adaptation to cave life such as loss of pigment or elongation
of appendages (the total lack of eyes is an autapomorphy for the genus).

Often noticed Lasiochernes association to mammals (hyperparasitic?) gives
opportunities for phoretic dispersion. It is likely that at least some species of this genus
spread by attaching to the host mammal. E. g. Chiroptera can serve as an excellent
transport vehicle from one cave to another and phoretic pseudoscorpions have already
been found on bats (Leleup, pers. comm.). L. jonicus and L turcicus were found in mouse
nests (Beier 1963b and 1963c) and mice are known to make their nests in cave entrances
sometimes.

Some pseudoscorpions appear to be phoretic on birds (e. g. Dinocheims panzeri
Koch, 1836). The cave of Soure opens as a giant cleft regularly visited by pigeons but we
did not find Lasiochernes in the guano and feather detritus.

Since L cretonatus sp. n. was not found in a nest of any kind nor in the
neighbourhood of a mammal, the host, if it exists, remains unknown. It also remains
uncertain how the new species reached its habitat. However, the occurrence of
Lasiochernes as far South as Crete is not surprising, the genus is well represented in the
Balkan and has also been found as far South as Congo (Africa) (Beier 1959).

Distribution

The species is only known from the type locality on Crete.

Etymology

Cretonatus is Latin for “born on Crete” or “born by Crete”.

Acknowledgments

The author is very grateful to Dr. Volker Mahnert and Dr. Narcisse Leleup for their
advice and support. He is also indebted to Dr. Jurgen Gruber from the Naturhistorisches
Museum Wien and Dr. Bernd Hauser from the Museum d'Histoire naturelle de Geneve for
the loan of the type material. Thanks are also due to Gijs Verkerk who accompanied the
author on the collection trips, to Jan Bosselacrs who advised him to search the area of

/^//eg^a26(4)(l.X11.1998); 128

Azogires and its caves. The critical comments on the manuscript by Willy De Prins, Jan
Bosselaers, Dr. Yuri Nekrutenko and the referies are much appreciated.

References

Beier, M., 1949. Turkische Pseudoscorpione. — Rev.Fac.Sci.Univ.Istanbul 14B; 1-20,

Beier, M„ 1957. Pseudoscorpione gesammelt von Dr. K. Lindberg 1956. — Forhandlingar vid Kiinslisa
Fyswgrafiska Sallskapets i Lund 27: 145-151.

Beier, M., 1959. Pseudoscorpione aus dem Belgischen Congo gesammelt von Herrn N, Leleup. — Annales du Musee
du Congo beige. Sciences zoologiqiies 72: 5-69.

Beier, M., 1963a. Pseudoskorpione aus Anatolien. — Annalen des Naturhistorischen Museums in Wien 66 267-
277.

Beier, M., 1963b. Ordnung Pseudoscorpionidea (Afterskorpione). In: Bestimmungsbiicher zur Bodenfauna Europas,
Vol. 1. — Akademia-Verlag, Berlin, 313 p.

Beier, M., 1963c. Die Pseudoscorpionen-Fauna Israels und einiger angrenzender Gebiete. — Israel Journal of
Zoo/flgv 12: 183-212.

Curcic, B, P. M., 1988. Cave-dwelling Pseudoscorpions of the Dinaric Karst. — Slovenska Akademija Znanosti in
Umetnosti: Ljubljana, 192 p.

Harvey, M., 1990. Catalogue of the Pseudoscorpionida. — Manchester University Press, Manchester and New York.
726 p.

Mahnert, V., 1979, Pseudoscorpione (Arachnida) aus Hohlen der Tiirkei und des Kaukasus. — Revue suisse de
Zoologie 86: 259-266.

Phegea 26 (4) (1. XII. 1998): 129

Boekbesprekingen

Steiner, A. & Ebert, G.: Die Schmetterlinge Baden-WUrttembergs. Band 7; Nachtfalter V.

24,5 cm X 18 cm, 582 p., 483 kleurenfoto’s, 329 tekstfiguren, 170 verspreidingskaarten, Verlag Eugen Ulmer,
Postfach 700561, D-70574 Stuttgart, 1998, gebonden met veelvkleurige stofomsiag, DEM 98,- (ISBN 3-800 1-3 5(XX)-
0).

Met dit zevende deel in de reeks over de Lepidoptera uit Baden-Wiirttemberg worden de Noctuidae afgesloten.
Na enkele hoofdstukken over systematiek, taxonomic, nomenclatuur en faunistiek, volgen een systematische lijst, en
informatie over de bedreiging van de Noctuidae. In het systematische deel worden de subfamilies Ipimorphinae,
Hadeninae en Noctuinae behandeld.

De bespreking van de afzonderlijke soorten vindt plaats op dezelfde uitstekende manier als in de vorige delen uit
deze reeks: volledige wetenschappelijke naam van de soon met synoniemen en verwijzingen naar de
literatuurvermeldingen. De verspreiding, de fenologie, de ecologie en de bedreiging en beschermingsmaatregelen
worden zeer gedetailleerd besproken. De verspreiding in de streek Baden-Wiirttemberg wordt visueel voorgesteld op
een stippenkaartje. De vertikale verspreiding en de vliegtijd worden in een diagram afgebeeld.

De tekst is doorlopend geillustreerd met prachtige kleurenfoto’s van de vlinders in de natuur, slechts zelden
worden geprepareerde vlinders afgebeeld. Verder zijn er afbeeldingen van biotopen en rupsen. Deze figuren zijn alle
van uitzonderlijk goede kwaliteit.

Achteraan in het boek vindt men nog een uitgebreide literatuurlijst en een alfabetisch register. Het boek is
bijzonder keurig en met veel zorg uitgegeven en het verdienl een plaats in de bibliotheek van elke rechtgeaarde
lepidopteroloog. Voor wie dit boek het eersle is uit de reeks, zal meteen ook de vorige delen widen bezitlen. De
verhouding prijs-kwaliteit is voor alle delen uit de reeks bijzonder gunslig.

W. De Prins

Lodos, N. et al.: Faunistic studies on Pentatomoidea (Plataspidae, Acanthosomatidae, Cydnidae, Scutelleridae,
Pentatomidae) of western Black Sea, Central Anatolia and Mediterranean regions of Turkey.

16,5 X 23,5 cm, 75 p., text figures. Department of Plant Protection, Faculty of Agriculture University of Ege, TR-
35100 Bomova, Izmir, Turkey, paperback, 1998, $25 (incl. postage) (ISBN 975-483-371-0).

During 1979-1982 the Pentatomoid fauna of Central Anatolia and the western Black Sea region was studied. A
similar study was carried out during 1984-1987 in the Mediterranean Region of Turkey. This region roughly
represents the middle third part of Turkey from the Black Sea to the Mediterranean. This faunistic study revealed the
occurrence of 159 different species, belonging to 64 genera in the families Plataspidae, Acanthosomatidae, Cydnidae,
Scutelleridae and Pentatomidae. This last family is the richest with 102 species, about 64% of the total amount of
Pentatomoid species.

For every species the scientific name is given, unfortunately the author’s name is abbreviated and the year of
description is omitted. All localities are listen and the number of specimens caught is given. The occurrence of every
species is given with a short description like “very occasionally”, “common” or “nearly common”. Under the caption
“biological notes” information is given about the period of capture and the plants on which the specimens were
captured.

The distribution in the studied area is represented on maps. Each map can contain up to 4 different species. The
common species have their own map.

This book ends with a list of references. The usual alphabetic index is missing. The study is a valuable tool for
all Hemipterists studying the Turkish fauna.

Willy De Prins

Phegea 26 (4) ( 1 .XII. 1 998): 1 30

Confirmed occurrence of Oeneis jutta in the Altai
mountains (Russia) with description of a new
subspecies (Lepidoptera: Nymphalidae, Satyrinae)

Aleksei G. Belik & Roman V. Yakovlev

Abstract. Confirmed occurrence of Oeneis jutta in the Altai mountains (Russia), with description of a new
subspecies (Lepidoptera: Nymphalidae, Satyrinae)

The presence of Oeneis jutta (Hiibner, [1806]), in the Altai mountains is confirmed for the first time since
90 years; a single literature record (Meinhard 1910) was hitherto considered doubtful. Oeneis jutta akoene ssp.
n. IS described from the Ukok plateau, south-east Altai mountains. It differs well from all known Palaearctic
forms of this species. A detailed description and differential diagnosis of the new subspecies is given; its
distribution and ecology are discussed.

Samenvatting. Bevestiging van het voorkomen van Oeneis jutta in het Altai-gebergte (Rusland), met
beschrijving van een nieuwe ondersoort (Lepidoptera; Nymphalidae, Satyrinae)

De aanwezigheid van Oeneis jutta (Hubner, [1806]) in de Altai wordt bevestigd. Er waren geen betrouwbare
vermeldingen van deze soort uit de Altai gedurende de laatste 90 jaar; de enige vermelding (Meinhard 1910)
werd steeds als zeer twijfelachtig beschouwd. Van het Ukok plateau, Zuidoost-Altai, wordt Oeneis jutta akoene
ssp. n. beschreven. Deze ondersoort verschilt van alle bekende Palearctische vormen van de soort. Een
gedetailleerde beschrijving en differentiaaldiagnose worden gegeven, en de verspreiding en ecologie worden
besproken.

Resume. Confirmation de la presence de Oeneis jutta dans les monts Altai (Russie) avec description d'une
nouvelle sous-esp&ce (Lepidoptera: Nymphalidae, Satyrinae)

La presence de Oeneis jutta (Hubner, [1806]) dans les monts Altai est confirmee pour la premifere fois depuis 90
ans, une seule mention dans la litt6rature (Meinhard 1910) 6tait consid6r6e comme douteuse jusqu'5 present.
Oeneis jutta akoene ssp. n. est d6crite du plateau d'Ukok, dans le sud-est des monts Altai. Cette sous-esp^ce
diffbre nettement de toutes les autres formes pal6arctiques connues de I'espfece. Une description d6tailI6e avec
diagnose diff6rentielle est donn6e, et la repartition et I'ecologie de I'espSce sont discut6es.

PesiOMe. noaTBepamcHHe HannuHa Oeneis jutta b TopnoM Anrae (Poccna) c onHcanneM HOBoro
noflBHaa (Lepidoptera: Nymphalidae, Satyrinae)

OoKasaHO oOiuaHHe na reppHTopHH FopHoro Ajixaa Oeneis jutta (Hubner, [1806]), Hajutmte KOToporo anecb b
TeucHHe nocnenHHX 90 jier ne notiTBepacaajiocb, a eanHCTBCHHoe yKaaaHne b aHTepaxype (Meinhard 1910)
noflBeprajiocb comhchhio. C nnocKoropba Vkok, pacnono>KeHHoro na toro-BOCxoKe FopHoro Ajixaa,
onncbiBaexca O. jutta akoene ssp. n. Hobwh noasHn xopoujo oxnHuaexca ox Bcex HasecxHbix b HaneapKXHKe
(J)opM O. jutta.. /(aHbi flexajjbHoe onncaHHe h flH{j)(j)epeHUHajtbHbiH nnarHoa noBoro noABHna, o6cyxcaaioxca
ero pacnpocxpaneHMe h OKonorna.

Key words: Lepidoptera - Oeneis jutta akoene ssp. n. - Ukok plateau - Altai mountains - Russia.

Belik, A. G.; P. O. Box 2108, RU-4 10049 Saratov 49, Russian Federation.

Yakovlev, R. V.: Chkalov street, 57, apt. 81, RU-656099 Barnaul 99, Russian Federation.

Introduction

The presence of Oeneis jutta (Hubner, [1806]), that is widely distributed throughout
the northern Palaearctic, in the mountainous Altai area was not substantiated up to the
present, despite numerous entomological expeditions to the area since the end of the 19'’’
century and numerous publications dedicated both generally to the lepidopteran fauna (of
the Altai, Asiatic Russia or the whole ex-USSR) and, more specifically to the systematics
and distribution of species of the genus Oeneis Hubner, [1819] (Elwes & Edwards 1893;
Elwes 1899; GroB 1970; Korshunov 1972; Korshunov & Gorbunov 1995; Korshunov
1996; Kurentzov 1970; Lukhtanov 1987; Tuzov et al. 1997).

There was only a single, little known, literature record (Meinhard 1910) for the
Bukhtarma river valley etc. (south-eastern Altai), based on collected material (for details
see under Notes on ecology and distribution below). All subsequent indications of O.
Jutta for the Altai mountains were based on Meinhard’s report (Standel 1957; Murayama

Phegea 26 (4) (1.X11.1998): 131

1973; Tuzov 1993, V.Tuzov, pers. comm, to A. Belik). Lukhtanov (1987) considered
Meinhard’s record as insufficiently reliable, partly because of lack of new records and
material of O. jutta from the Altai for almost a century and partly because Meinhard’s
article comprises many errors and inaccuracies, and the more contains some evidently
incorrect determinations. For example, a record of '"Erebia tristis Brem[er, 1861] {wanga
Brem[er, 1864])” for the Altai is quite impossible for this endemic far-eastern species
(closer examination revealed these specimens to belong to E. edda Menetries, 1851, cf.
Wnoukovsky 1930).

However, the territory of the Altai has been explored quite unevenly, mostly because
of travel difficulties. While areas adjacent to the Chuya Highway (Chuyskiy Trakt) have
been explored more or less well, some remote parts of the Altai were never visited by
entomologists. Recently, a single specimen of O. jutta was found in the northern Altai
(Lukhtanov & Lukhtanov 1994), but it was impossible to judge its subspecific identity
nor details of its distribution in the Altai (V. Lukhtanov pers. comm, to A. Belik).

The Ukok plateau is a remote isolated highland area situated in the south-eastern
corner of the Altai mountains, adjacent to the Mongolian Altai mountains. The Ukok is
rather well separated from other parts of the Altai by surrounding high mountain ranges
on each side: to the north it is cut off by the Katunskiy and Yuzhno-Chuyskiy mountain
ranges, to the east by the Saylyugem range, to the south by spurs of the Yuzhnyy Altai
range and by the Tavan-Bogdo-Ola (Tabyn-Bogdo-Ola, Tavan Bogd Uul) range, to the
west by spurs of the Katunskiy, Listvyaga and Yuzhnyy Altai ranges.

Since 1994, R. Yakovlev has started yearly lepidopterological expeditions into the
south-eastern Altai and has visited the Ukok plateau for the first time. In 1995, during his
second visit, he found two isolated populations of Oeneis jutta and has collected
relatively short series of males. These specimens turned out to be strikingly different from
all hitherto known Palaearctic forms of O. jutta. But more extensive series including
females were necessary to decide with certainty whether it is a new species-group taxon or
just an individual form. So further attempts were undertaken by R. Yakovlev, and in the
summer of 1997 additional material was collected. Unfortunately, these specimens were
rather worn because of hot dry weather and, therefore, of untimely adult emergence.
Nevertheless, the available series of specimens of O. jutta from the Ukok plateau allowed
the authors to conclude that they really represent a peculiar species-group taxon,
described below as a new subspecies.

Oeneis jutta akoene ssp. n.

Type material. Holotype S, Russia, Altai Mts., Ukok plateau, 6 km SE of Belyashi (Dzhazator) village, mouth of
Kudabay river valley, 1300-1600 m, 25.V1.1995, R. V. Yakovlev leg. Paratypes 2 id' 40?: 4d, same locality and
date as holotype; 5c?, same locality as holotype, 1-3. VII. 1995; 2$, same locality as holotype, 4. VII. 1995; Ic?, same
locality as holotype, 24.VI.1997; 8d' 38$; Russia, Altai Mts., Ukok plateau, 34 km SSE of Belyashi (Dzhazator)
village, middle stream of Akalakha river, vicinity of winter lodge Maypak, 1-2 km W of the mouth of Karabulak
river, 2200-24(X) m, 29.VI.-3.VII. 1997; 3(?, same data but 27. VI. 1995; all paratypes R. V. Yakovlev leg.

Holotype S and I paratype $ deposited in the Theological Institute of the Russian Academy of Sciences, St.-
Petersburg. One pair of paratypes (c? and $) deposited in the Zoological Museum of the Moscow University,
Moscow. One pair of paratypes (c? and $) deposited in the Siberian Zoological Museum at the Institute of Animal
Systematics and Ecology, Siberian Branch of RAS, Novosibirsk. The remaining paratypes are deposited in the
authors’ collections.

Description

Male (plate, figs. 1-6). Average forewing length 26.4 mm (range 25.0-27.0 mm);
forewing length of the holotype 27.0 mm.

Forewing upperside: ground colour brown or greyish brown, of various shades;
submarginal ochreous yellow spots very well defined and usually fused into a

Phegea26{A){\.XW.\99%)\ 132

submarginal band, that contrasts strongly with the ground-colour, usually looking like a
series of ovate spots separated by thin ground-colour lines along the veins, in many
specimens most noticeably along M3; it has (usually) three to (rarely) five, most often
blind, black ocelli (ocellus in Mj— M2 sometimes with tiny light pupil), ocelli in M|-Mi
and Cu,-Cu2 most prominent and usually of equal size, ocellus in Mj-Cu, often smaller’
sometimes there are ocelli-like black dots in R5-M1 and in M2-M3; sex brand well
developed; fringes white chequered with black.

Hindwing upperside: ground-colour as in forewing; like in forewing, well developed
submarginal ochreous yellow spots usually forming a distinct band crossed by dark lines
of ground colour along veins; it has from one to three ocelli, usually two, that are black
and usually blind; ocellus in Cui-Cu2 most developed and always present, sometimes
centred with white pupil; ocellus in M3— Cuj much smaller in size, often reduced to black
dot, sometimes completely missing, but rarely with white pupil; occasionally, a third
ocellus in the form of a black dot in space Cu2— 2A may occur; fringes as in forewing.

Forewing underside; ground-colour greyish brown, paler than upperside; costal
margin and area near wing apex of the same coloration as hindwing underside, i.e. dark
brown mottled with white scales; submarginal pale ochreous yellow band corresponding
to that on the upperside but not so sharply outlined, usually having diffuse borders;
submarginal ocelli corresponding to those on the upperside but somewhat smaller in
diameter; as a rule, there are two ocelli in Mi— M2 and Cui— Cu2, in some specimens an
extra ocellus in M3— Cui, rarely only one ocellus in M]- M2 present; ocelli with white
pupil, always in M1-M2, mostly in Cu]-Cu2: when well developed, the ocellus in M3-CU1
may also be white-pupilled.

Hindwing underside: resembling that of O. noma altaica Elwes, 1899 rather than
other forms of O. jutta\ ground-colour dark brown, heavily mottled with white scales;
wing more or less divided into four areas of different coloration, i.e. marginal,
submarginal, medial and basal; narrow marginal band least distinctive, of greyish
appearance because of strong white mottling; submarginal area corresponding to ochre
yellow submarginal band of upperside dark brown, heavily mottled with white, of a more
brown appearance than marginal band because of slight ochreous shade, always with a
white-pupilled distinct black ocellus in Cu|-Cu2; broad medial band usually sharply
outlined, dark brown and with much less white mottling than other wing areas; marginal
band outwardly and inwardly more or less bordered by white scales, strongly contrasting
in some specimens; basal area paler than medial band, dark brown with strong white
mottling, similar to submarginal area but without ochreous tinge.

Body black, covered with brownish black hairs.

Antennae dorsally dark brown with light brown club, ventrally light brown.

Genitalia: characteristic O. jutta structure (cf. GroB 1970: Abb. 5, Bl, B2, B4, B518;
Lukhtanov 1987: figs. 3-5), without significant differences.

Female (plate, figs. 7-12) Average forewing length 27.2 mm (range 25.5-28.0 mm).

Forewing upperside: ground-colour brown; ochreous yellow submarginal band very
distinct, sharply outlined and wide, about one-third of wing width, uninterrupted in most
extensively marked specimens or intersected with thin brown lines along veins, especially
along M3 in some specimens; band containing from three to six black blind ocelli; ocelli
in M1-M2, M3-CU1 and Cu|-Cu2 large and always present, first two of these of almost
equal size, third one often smaller; many specimens with small ocelli or black spots in R5-
M|, M2-M3 and sometimes in Cu2-2A; fringes white, chequered with black.

Hindwing upperside: ground-colour as in forewing; ochreous yellow submarginal
band always well developed, up to one third of wing width, containing black ocelli from
one (not often) through two (most commonly) up to five (rarely); ocellus in Cui-Cu2

Phegea 26 (4) (1.X11.1998); 133

always present, that in M3-CU1 usually smaller if present; additional black dots might
occur in M1-M2, M2-M3 and 2A-3A.

Forewing underside: as in male in general appearance, light submarginal band more
sharply edged; as a rule three ocelli in M1-M2, M3-CU1 (absent in some specimens) and
Cu)-Cu2, rarely also with black dots in M2-M3 and Cu2-2A; in most cases ocelli in M]-
M2 and Cui-Cu2 white pupilled, ocellus in M3-CU1 also white pupilled when present.

Hindwing underside; as in male, though dark medial band looking somewhat paler
(this might be just because most females studied were worn).

Body and antennae: as in male.

Differential diagnosis. All known Palaearctic forms of O. jutta are rather uniform in
wing pattern and coloration, having but slight differences. As stated by Lukhtanov (1987),
geographical variation is largely overshadowed by extensive individual variation within
each population.

A detailed revision of subspecific forms of O. jutta is beyond the scope of the present
paper, but some notes semm appropriate in the present context. It appears likely that the
range of O. jutta jutta (Hiibner, [1806]) (type locality: “Lapland”) stretches from Norway
to the Baikal, at middle latitudes. Specimens from populations of the Baltic (Estonia,
Latvia, Lithuania), the St. -Petersburg region and Belarus are generally paler and
somewhat smaller than in Scandinavia, but there are no critical differences from
Scandinavian specimens. Among populations from north-eastern European Russia, two
subspecies have been distinguished: O. jutta timanica Sedykh, 1977 (type locality:
“vicinity of Ukhta township”) and O. jutta kryzhanowskii Sedykh, 1977 (type locality:
“Polar Ural”). The first apparently should be identified as a synonym of the nominotypical
subspecies because of lack of any significant differences from it while the second might
be retained, being very small, having a very dark blackish brown ground- colour on the
upperside and dark ochreous brown or reddish brown submarginal spots, a very dark
forewing underside with only weak traces of submarginal spots, a vivid, generally
blackish or grey hindwing underside with contrasting black medial band. There is,
however, a certain chance that it represents just an ecological form, peculiar to the polar
region with its inclement climatic conditions, because specimens from the Polar Ural are
somewhat similar to those from north-western Chukotka (same latitude) in size and wing
upperside coloration and maculation, though the coloration of the hindwing underside in
these populations is significantly different (see below).

A population from the Central Ural has been described as O. jutta gigantea Austaut,
1911 (type locality; “Oural central, aux environs de Sojmonowsk”) because of large size
and vivid coloration, but similar specimens are common in Norway and Sweden. The first
author has checked series of O. jutta from the vicinity of Yekaterinburg (=Sverdlovsk)
(located in Central Ural) in coll. A. V. Tsvetaev (Zoological Museum of Moscow
University) and absolutely no significant differences were found, when compared to
material of the nominotypical subspecies. So, almost certainly, O. jutta gigantea should
be synonymized with O. jutta jutta.

Specimens from eastern Siberian populations, east of the Baikal, are quite similar to
the nominotypical subspecies, but have one distinct character on which basis they were
described as O. jutta sibirica Kurentzov, 1970 (type locality: “interior areas of Yakutia
and of Magadan region”); i.e. the dusk uniform grey colour of the hindwing underside, so
the medial band is of the same colour and therefore often almost invisible. Tiny short
lines, that speckle the hindwing underside in O. jutta jutta and make it look mottled, are
strongly reduced in O. jutta sibirica, making the hindwing underside appearing as
uniform grey. Nevertheless, occasionalle it is almost impossible to distinguish specimens
of O. jutta jutta and O. jutta sibirica, e.g. those from Norway and lower Amur!

Phegea 26 (4) (\. XU. \99S): 134

Specimens of O. jutta from north-western Chukotka have a very dark uniform hind-
wmg underside, often more blackish than grey, but there is strong evidence of clinal
variability towards O. jutta sibirica. Adequate comparative material from intermediate
areas should be studied before one can decide whether Chukotkan populations deserve
subspecific rank. This is a task for the future student generations, considering the
immense, yet inaccessible territory of the Russian Far Northeast and hence the scarcity of
material from there.

Populations of O. jutta inhabiting Sakhalin Island are known as O. jutta sachalinensis
Esaki, 1924. Based upon Kurentzov’s description and figure (Kurentzov 1970), on
Murayama’s figure (1973) and on a few specimens available to the authors, it shows but
little difference from continental Siberian populations. Moreover, Kurentzov (1970) has
stated that O. jutta sachalinensis is distributed in the north-eastern Amur area and in
northern Korea. Judging from the picture in Lee (1982), North Korean O. jutta bears no
remarkable differences from East Siberian specimens, at least on the wing upperside.

O. jutta akoene ssp. n. clearly stands out against this background of quite similar
Palaearctic forms of the species, differing from all above mentioned subspecies in two
main features.

First, it has very well developed and clear-cut submarginal bands. In some rare
specimens of other O. jutta subspecies, the submarginal bands are developed to the same
extent, but they have more or less diffuse borders, especially towards the outer margin of
the forewing. Furthermore, in all males of O. jutta akoene the submarginal band on the
forewing extends into Cu2-2A, while in most males of the other subspecies this band ends
in Cu|-Cu2 and only in rare cases enters Cu2~2A. On forewing underside the
submarginal band is also well developed in O. jutta akoene, while in other subspecies
there are only very diffuse submarginal spots. In most male specimens of O. jutta akoene
there is a large ocellus in Cu|-Cu2 on the hindwing upperside, while in males of other
subspecies this ocellus usually is less developed, often just as a small black dot.

The second main distinction of O. jutta akoene from other subspecies is the hind-wing
underside coloration. While in all forms of O. jutta it is of various shades of grey, in the
new subspecies it is of a brownish colour, caused by the presence of many light brown
scales. The hindwing underside of other subspecies is covered with dark blackish brown
and light silvery grey scales, resulting a general grey appearance. As mentioned in the
description above, the hindwing underside of O, jutta akoene resembles more that of O.
norna altaica than that of the known subspecies of O. jutta, because of its brownish
colour and the always well developed white-pupilled ocellus in Cui-Cu2.

Notes on ecology and distribution

O. jutta akoene inhabits swampy spots with sparse growth in the larch taiga of the
Ukok plateau. This is the usual habitat for O. jutta in Siberia, but larch forests at the Ukok
plateau are growing under extreme ecological conditions and from this viewpoint habitats
of O. jutta there are uncommon, if not to say unique. It is also worth mentioning that O.
jutta akoene is the most high-altitudinal subspecies of O. jutta, occurring up to at least
2400 m.

By its environmental conditions, the Ukok is a quite arid region with prevalent dry
mountain steppe over the plateau areas. Larch taiga grows here only along the lower
course of the Dzhazator river. Further south and south-east there are only small larch
groves near rivers, e.g. nearby the Akalakha river in its middle course. These moist larch
groves look pretty like oases on the background of dried mountain semi-desert steppe, so
only a few habitats appear suitable for O. jutta. This probably explains the fact that
populations of O. jutta akoene in the Ukok plateau are not abundant and extremely

Phegea 26 (4) (1. XII. 1998); 135

localised. During four years of collecting in Ukok, the second author found only two
populations despite of extensive exploration throughout the territory.

More strange is the fact that O. jutta is almost entirely absent from the territories of
the Altai north of Ukok, where more suitable ecological conditions seem to exist over big
areas of larch taiga (a single known exception is a record from the northern Altai, cf.
Lukhtanov & Lukhtanov 1994). Instead, O. magna dubia Elwes, 1899 occurs here in
abundance. A hypothesis of competitive behaviour of these two closely related species
might be advanced, though certain facts contradict such an assumption. O. magna
Graeser, 1888 prefers drier habitats than O. jutta. In eastern Siberia, O. magna occurs in
more or less dry mixed larch-birch forests. In many regions of eastern Siberia, where such
mixed forests do not grow and only larch taiga is found, O. jutta and O. magna coexist in
the same habitats, though occupying different sites: O. jutta lives in swampy spots while
O. magna inhabits drier areas.

Legend of colour plate

Fig. 1. Oeneis jutta akoene ssp. n. holotype male, upperside. Russia, Altai Mts., Ukok plateau, 6 km SE of Belyashi
(Dzhazator) village, mouth of Kudabay river valley, 1300-1600 m, 25. VI. 1995, R. V. Yakovlev leg.

Fig. 2. Ditto, underside.

Fig. 3. Oeneis Jutta akoene ssp. n. paratype male, upperside, same label data as for fig. 1 .

Fig. 4. Ditto, underside.

Fig. 5. Oeneis Jutta akoene ssp. n. paratype female, upperside. Russia, Altai Mts., Ukok plateau, 34 km SSE of
Belyashi (Dzhazator) village, middle stream of Akalakha river, vicinity of winter lodge Maypak, 1-2 km W of
the mouth of Karabulak river, 2200-2400 m, 29.VI.-3.VI1. 1997, R. V. Yakovlev leg.

Fig. 6. Ditto, underside.

Fig. 7. Oeneis Jutta akoene ssp. n. paratype female, upperside, same label data as for fig. 5.

Fig. 8. Ditto, underside.

Phegea 26 (4) {] .XU. \99S): 136

Plate 1

Phegea 26 (4) (1 .XII. 1998): 137

The main distribution area of O. jutta akoene apparently lies further south and south-
east in the Mongolian Altai mountains, which remain almost unexplored. So, the north-
western limit of its distribution lies in the south-eastern Altai. Based on this evidence, the
only known previous record of O. jutta from the Altai Mountains (Meinhard 1910), which
was considered doubtful, should be accepted as true. A quotation (translated from
Russian) of Meinhard’s paper (original format and punctuation retained) is given below:

“72. Oeneis jutta Hb. (48-52 m.m.) 5 specimens. No. No. 482-486.

Altai,- Kendykty Kul’ (22 VI. 1905), Bukhtarma valley (21 VII. 1905).

Mongolia - Ulegem valley (2 VI. 1906).”

Comments

In the introduction to his article, Meinhard briefly described the itinerary of Prof.
Sapozhnikov’s expeditions, while some additional details are available from entries for
other mentioned species throughout the text, but it is hard to locate some toponyms on
modem maps to determine where exactly the specimens were collected.

“Kendykty Kul'” is a lake, most probably somewhere between the sources of the
Akalakha and Kalguty rivers^'^ “Bukhtarma valley” — specimens were taken along the
upper course of the Bukhtarma river, to the east of Berel’ village, somewhere near the
confluence of the Chindagatuy and Bukhtarma rivers; “Ulegem valley” is mentioned as
being in Mongolia, but in the introduction it is mentioned as located somewhere between
Onguday village and the Aygulak mountain range, places in the Central Altai that we
cannot locate on modern maps of both the Altai and adjacent regions of Mongolia^‘\

Almost undoubtedly, Oeneis jutta samples from Kendykty Kul’ and Bukhtarma valley
represent the same population group described here as Oeneis jutta akoene ssp. n. - the
distance between these localities, that all lie within the same orographical system, is not
too long. All forementioned data suggest that O. jutta in the south-eastern Altai is
distributed further to the south, at least as far as the southern limits of the Ukok plateau.

It is worthwhile to pay some attention to another striking feature: the most “marked”
subspecies of three different Oeneis species, i.e. O. jutta akoene, O. maga dubia and O.
norna altaica, coincide in the Altai section of their ranges. The two last-named taxa are
often considered spercifically distinct.

Etymology

The name akoene is derived from Ak-Ene, the goddess-mother of ancient Altai
mythology, foremother of all gods and all kinds of life.

Acknowledgements

The authors express their sincere gratitude to Dr. V. A. Lukhtanov (St. -Petersburg)
for supplying unpublished information. Dr. A. V. Sviridov (Moscow) for allowing to the

‘ (present official name Kyndykty Kul’ (known also as Kendikty Kul. Kandykty Kul', Khindiktig-Khol') is a lake
situated at the southern end of Chulyshmanskoye ploskogor’e (upland) at an elevation of 2.S0O-.^000 m. in Tannu
Tuva Republic, Russian Federation — 50° 21' N, 89° 50’ E. — Editor).

^ (Onguday is a populated place, an administrative centre of Ongudayskiy Rayon in Allayskiy Kray, Russian
Federation — 50° 45' N 86° 09’ E, situated in an area close to Aygulakskiy khrebet; “Ulegem .valley” should be
appartently referred to Ust’-Ulagan known also as Ulagan, an administrative centre of Ulaganskiy Rayon in Allayskiy
Krai, Russian Federation — 50° 38' N 87° 58' E, situated ai the confluence of the Bashkaus and Ulagan rivers; Ust'-
Ulagan means “mouth of Ulagan [river or valley]”. A similar toponym is known from Mongolia: Ulangom (49° 59' N
92° 03' E), some 100 km south of the Russian-Mongolian border. — Editor).

Phegea 26 (4) (\.XU.\99S): 138

collection of A. V. Tsvetaev at the Zoological Museum of Moscow University; V. K.
Tuzov (Moscow) for useful information.

References

Austaut, J. L., 1911. Ldpidopt&res nouveaux. — Ent.Z. 40: 224-225.

Elwes, H. J., 1899. On the Lepidoptera of the Altai Mountains. — Trans. ent.Soc. Land. 1899(3): 295-367.

Elwes, H. J. & Edwards, J., 1893. A revision of the genus Oeneis. — Trans. ent.Soc. Loud. 1893(4): 457^81, pi. 15.

GroB, F. J., 1970. Zur Systematik und Verbreitung der Arten der Gattung Oeneis Htibner (Lep., Satyridae). —
M itt.miinch. ent. Ges. 58(1 968): 1 -26.

Korshunov, J. P., 1972. Catalogue of Rhopalocera (Lepidoptera) from the USSR, I. — Ent.Obozr. 51(1): 136-154
[in Russian].

Korshunov, Y. P., 1996. Diurnal butterflies (sic) of the Asian part of Russia: Addenda & Corrigenda. — Novosibirsk,
66 p. [in Russian].

Korshunov, Y. P. & Gorbunov, P. Y., 1995. Diurnal butterflies (sic) of the Asian part of Russia. Ekaterinburg, 202 p.
[in Russian].

Kurentzov, A. 1., 1970. The butterflies of the Far East USSR.. — Leningrad, 164 p., 14 pi. [in Russian].

Lee, S.-M., 1982. Butterflies of Korea. — Seoul, 125 p., 63 pi.

Lukhtanov, V. A., 1987. A review of the Palaearctic satyrids of the genus Oeneis Htibner (Lepidoptera, Satyridae).
11. O. jutta species group. — Ent.Obozr 66(1): 142-158 [in Russian, English Summary].

Lukhtanov, V. & Lukhtanov, A., 1994. Die Tagfalter Nordwestasiens. — Herbipoliana 3, 440 p.

Meinhard, A. A., 1910. A list of the Lepidoptera collection obtained during professor V. V. Sapozhnikov’s scientific
expeditions to the south-eastern part of the Russian Altai and the adjacent remote part of Mongolia (Kobdo) in
1905 and 1906. — Izv.imp.tomsk.Univ. 37(4): 1-17 [in Russian].

Murayama, S., 1973. Classification and distribution of the genus Oeneis Htibner in the world. — Mushi 29: 17-26.

Sedykh, K. F., 1977. New species, subspecies and additions in lepidopterofauna of Komi ASSR. In: Geographical
aspects of flora and fauna protection in the Northeast of the European part of the USSR. — Syktyvkar: 97-108
[in Russian].

Standel, A. E., 1957. Lepidoptera Rhopalocera of the Altai mountains, S.W. Siberia. — Ent.Obozr. 36(1): 134-141
[in Russian].

Tuzov, V. K., 1993. The synonymic list of butterflies from the ex-USSR. — Moscow, 73 p.

Tuzov, V. K„ Bogdanov, P. V., Devyatkin, A. L., Kaabak, L. V., Korolev, V. A., Murzin, V. S., Samodurov, G. D.,
Tarasov, E. A., 1997. Guide to the Butterflies of Russia and adjacent territories (Lepidoptera, Rhopalocera).
Vol. 1 . Hesperiidae, Papilionidae, Pieridae, Satyridae. — V. K.Tuzov ed. Sofia, Moscow, 480 p., 79 pi.

Wnoukovsky, W. W., 1929-1930. Revision de quelques articles par A. Meinhard et par S. Tshougounow (S.
Cugunov) h la faune des L^pidoptferes des Altai, pays de Minousinsk, monts Sajan et de Mongolie
septentrionale-occidentale. — Trudy sib. Inst. sel'skogo khoz.lesovodstva Omsk 13(1 B2): 275-285 [in Russian,
French summary].

Phegea 26 (4) (1. XII. 1998): 139

Boekbesprekingen

Moenen, R.: Geen tuin zander dieren.

17,5 X 24,5 cm, 352 p., talrijke kleurenillustraties, Schuyt & Co., Postbus 563, NL-2003 RN Haarlem, gebonden
1998, BEF 1190,- (ISBN 90-6097-458-1).

Deze publicatie draagt als ondertitel: “Handboek voor het dierenleven in de tuin”. Gewoonlijk denkt men bij bet
woord “tuin” eerst aan planten, bloemen en bomen, en pas daarna aan de dieren die er eventueel in voorkomen. In het
algemeen deel van het boek, wordt slechts eventjes over verschillende soorten tuinen gesproken en de planten die
erin groeien, maar voor de rest ligt de nadruk duidelijk op de dieren. Onderwerpen als: dieren in de grond, de
onderlinge samenwerking en de strijd tussen planten en dieren, en tussen dieren onderling, komen ruim aan bod.

Het grootste deel van het boek bestaat echter uit een beschrijving van de verschillende dieren die men in een tuin
kan tegenkomen, eerst de gewervelden en dan in een overweldigende meerderheid de ongewervelden. Bij deze laatste
horen o.a. de wormen, slakken, spinnen, pissebedden, duizendpoten thuis. De insecten winnen het echter van alle
vorige groepen. Hun soortenrijkdom wordt besproken op het dubbel aantal bladzijden dan alle vorige groepen samen.

De auteur heeft daarbij niet enkel aandacht voor de snelle libellen die over het wateroppervlak van een vijver
scheren of voor de sierlijke vlinders die van bloem tot bloem fladderen. Neen, ook lastige bladluizen,
angstaanjagende keverlarven en vervelende muggen komen uitgebreid aan bod.

Het boek is doorlopend verlucht met prachtige kleurenfoto’s van dieren in de tuin. Men kan haast geen enkele
bladzijde vinden waarop niet een of meer kleurenfoto’s staan afgedrukt.

Achteraan in het boek vindt men een korte literatuurlijst voor verdere lectuur, een lijstje met nuttige adressen, en
nog enkele tabellen die o.a. een overzicht geven van bomen en heesters met hun belangrijkste bloembezoekers,
gerangschikt naar bloeitijd. Het boek eindigt met een alfabetische index van de dierennamen en plantennamen.

Het boek is zeer keurig uitgegeven en bijzonder rijkelijk geillustreerd. Het verdient een plaatsje in de
boekenkast van iedere natuurliefhebber, vooral als die een eigen tuin heeft!

Willy De Prins

Hulle, M., Turpeau, E., Leclant, F. & Rahn, M.-J.: Les pucerons des arhres fruitiers. Cycles biologiques et
activites de vol.

15,5 X 23,5 cm, 77 p., talrijke afbeeldingen in kleur, INRA Editions, Route de St.-Cyr, F-78026 Versailles Cedex, e-
mail dessauva® Versailles. inra.fr, paperback 1998, FRF 120,- + FRF 30,- portkosten (ISBN 2-7380-0789-9).

Bladluizen zijn een van de grootste schadeveroorzakers in boomgaarden. Zij kunnen zich zeer snel aanpassen
aan tijdelijke lokale omstandigheden en zo vlug enorme populaties opbouwen. Het boekje begint met een overzicht
van de belangrijkste fruitteelten in Frankrijk (abrikoos, kers, perzik, peer, appel en pruim), met een kaartje van de
verspreiding van deze teelten en informatie over de belangrijkheid van elke teelt en de geraamde schade door
bladluizen aangericht. Telkens toont een kleurenfoto aan welke vervormingen bladluizen aan de bladeren kunnen
aanbrengen.

De gegevens voor deze studie werden bijeengebracht door Agraphid, een organisatie die een netwerk heeft
opgezeit over heel Frankrijk om het voorkomen van bladluizen te bestuderen d.m.v. permanent opgestelde vallen.
Met deze vallen worden zo’n 400 soorten bladluizen gevolgd!

In deze publicatie worden 20 soorten bladluizen besproken. Telkens wordt, naast de wetenschappellijke en
Franse naam, een korte beschrijving gegeven van de uiterlijke morfologie. Verder geven de auteurs informatie over
de biologic en de aard en belangrijkheid van de mogelijke schade aan fruitbomen. Dit deel is geillustreerd met
meestal twee foto’s: een van de nymfen en een van de adulten.

In een apart deeltje wordt de verspreiding in Frankrijk van 7 soorten besproken, alsook hun vliegtijd. Telkens
worden de gegevens grafisch voorgesteld op kaartjes en in diagrammen.

Achteraan volgen enkele overzichtelijke tabellen: de bladluizen en de boom waarop ze leven, de verschillende
biologische types en de rol van de gevleugelde vormen, de schade door bladluizen veroorzaakt in pit- en
steenvruchten.

Het boekje geeft een duidelijk overzicht over de fauna aan bladluizen die in Frankrijk het leven van de fruitteler
zuur kunnen maken. De mooie kleurenfoto’s laten een snelle determinatie toe en de grafieken, kaartjes en tabellen
geven op beperkte ruimte een heleboel interessante informatie.

Willy De Prins

(4) (1.X1I.1998): 140

New species of Proctotrupoidea s. 1. from Europe
(Hymenoptera)

Peter Neerup Buhl

Abstract. Disogmus quinquedentatus sp. n. (c^), Aclista ninae sp. n. ($), Belyta hreviscapa sp. n. (c?),
Cinetus olebuMi sp. n. ((?), C. sagvoldeni sp. n. (5), C. oblongus sp. n. ($), Pantoclis gravlundi sp. n. ($),
Trimorus microspinus sp. n. (5), and Telenomus ilione sp. n. ($) from Norway, Trimorus cornutus sp. n. ($)
from Denmark, and Aclista mediterranea sp. n. ($) from Greece are described.

Samenvatting. Nieuwe soorten Proctotrupoidea s. 1. uit Europa (Hymenoptera)

Disogmus quinquedentatus sp. n. 0), Aclista ninae sp. n. ($), Belyta breviscapa sp. n. (c?), Cinetus olebuhli
sp. n. (c5'), C. sagvoldeni sp. n. (5), C. oblongus sp. n. ($), Pantoclis gravlundi sp. n. ($), Trimorus
microspinus sp. n. ($), en Telenomus ilione sp. n. (?) uit Noorwegen, Trimorus cornutus sp. n. (?) uit
Denemarken en Aclista mediterranea sp. n. (?) uit Griekenland worden beschreven.

Resume. Nouvelles esp^ces des Proctotrupoidea s. 1. d'Europe (Hymenoptera)

Description de Disogmus quinquedentatus sp. n. ((?), Aclista ninae sp. n. (?), Belyta breviscapa sp. n. 0),
Cinetus olebuhli sp. n. 0), C. sagvoldeni sp. n. (?), C. oblongus sp. n. (?), Pantoclis gravlundi sp. n. (?),
Trimorus microspinus sp. n. (?) et Telenomus ilione sp. n. (?) de Norvfege, description de Trimorus cornutus
sp. n. (?) du Danemark, et description de Aclista mediterranea sp. n. (?) de Gr^ce.

Key words: Europe B Proctotrupidae B Diapriidae B Scelionidae B new species.

Buhl, P. N.; Parmagade 36, st tv, DK-2300 Copenhagen S, Denmark.

Four of eleven new species described below were collected in connection with a
fragmentation experiment in boreal spruce forest, carried out by the Norwegian Institute
for Nature Research (NINA - cf. TpmmerSs & Breistein 1995). Six of the remaining
species were sent to me by Mr. Lars Ove Hansen (Zoological Museum, University of
Oslo), five of them in connection with a survey of the Norwegian proctotrupoid fauna to
be published soon. The last remaining species I have collected in Denmark. The type
material is deposited in the Zoological Museum, University of Copenhagen (ZMUC) and
in the Zoological Museum, University of Oslo (ZMUO).

Proctotrupidae, Proctotrupinae
Disogmus quinquedentatus sp. n.

Holotype cJ, Norway (EIS 97), NTl, Mosvik, Kilen, 25.VII.-14.V1II. 1994, Malaise trap, NINA leg. caught at station
23 in the area with coarse-grained fragmentation - cf. Tpmmeras & Breistein (1995) (ZMUC).

Male. Body length 3.6 mm. Colour black; legs brown, coxae darker. Tyloids in shape
of teeth on A5-A9 (fig. 1). Notauli very short, only visible at front margin of
mesoscutum. Mesopleurae below tegulae not wrinkled. Fore wing 3.0 mm long, venation
brown. Base of syntergite with 4 longitudinal grooves on each side of middle, the grooves
reaching at most 0.6 the distance to first thyridia.

Female. Unknown.

Differs from all other Disogmus species (males) in having tyloids on five antennal
segments. Most similar to D. basalts (Thomson, 1857), but this species has tyloids on
A5-A8 only, and notauli normally longer (cf. Townes & Townes 1981).

Diapriidae, Belytinae

Aclista mediterranea sp. n.

Holotype ?, Greece, Pirga, Parga beach, 13-27.VI1.1990, leg. Audun Mikalsen (ZMUC).

Female. Body length 3.4 mm. Colour blackish, antennae, mandibles, tegulae and legs
light reddish brown.

Phegea 26 (4) (1.X1I.1998): 141

Fig, I . Antenna of Disogmus quinquedentatus sp. n. S (reference bar 0.50 mni).
Fig. 2. Antenna of Aclista mediterranea sp. n. $ (reference bar 0.50 mm).

Head much hairy, from above 1.6 times wider than long, frontal prominence with a
weak but distinct emargination. Facial furrows hardly present, sculpture below antennal
insertions weak. Antenna (fig. 2) with A1 2.5 times longer than A3 which is twice as long
as wide, A14 distinctly transverse, three-fourths as long as wide.

Mesosoma with long and dense hairs dorsally; dorsal areas of propodeum not longer
than wide; inner lateral keel of propodeum complete, ending in a very weak tooth, from
this tooth a weak incomplete keel runs forward inside inner lateral keel, parallel with
medial keel.

Fore wing almost clear, slightly overreaching gaster; marginalis 0.6 as long as its
distance from basalis, two-thirds as long as the radial cell; stigmalis very oblique, two-
thirds as long as marginalis; cubitalis spurious, straight, continuing the direction of
radialis, as long as radial cell; postmarginalis hardly overreaching radial cell.

Petiole twice as long as wide, with five even keels on an almost smooth background.
Metasoma behind petiole 2.1 times longer than wide. Large tergite with sparse long hairs,
at base with a fairly even, fan-shaped area of strong sulcation; middle furrow hardly
longer than the lateral ones, almost 0.6 as long as petiole. Large sternite without a keel at
base.

Male. Unknown.

Runs to A. prolongata (Kieffer, 1907) in Nixon's (1957) key, but prolongata has A1
longer in relation to A3 and emargination of frontal prominence stronger. A. mediterranea
is rather similar to A. transversa Buhl, 1997, but this species is distinctly less hairy, it has
much longer radial cell, less elongate petiole, larger A15 and less transverse head (about
1 .4 times wider than long) than mediterranea, and it has frontal prominence without an
emargination, cf. also Buhl (1997).

Aclista ninae sp. n.

Holotype 9, Norway (EIS 97), NTI, Mosvik, Kilen, 25. VII.-14, VIII. 1994, Malaise trap, NINA leg. Caught at station
9 in the area with coarse-grained fragmentation (cf. Tpmmeras & Breistein 1995). Paratype 9. same label data as
holotype (ZMUC).

Female. Body length 2.7 mm. Colour blackish; A1-A2, mandibles and legs yellowish
brown, flagellum dark brown. Frontal prominence with a weak emargination, facial
furrows distinct, not confluent with subantennal rugosity. Antenna (fig. 3) with 15
segments, slightly thickened in apical half; scape hardly narrowed apically, twice as long
as A3 which is almost 3.5 times longer than wide; A4 more than twice a long as wide;

P/icgca26(4)(l.XII.1998): 142

A14 as long as wide. Scutellar fovea 1.75 times wider than long. Dorsal areas of
propodeum not longer than wide, inner lateral keels distinct throughout, not ending in
teeth. Radial cell almost 2.7 times longer than marginalis. Petiole twice as long as wide,
with four even longitudinal keels, areas in between smooth. Metasoma behind petiole
almost twice as long as wide, lateral furrows at base of large tergite only slightly shorter
than the middle one, this 0.6 times as long as petiole; T3-T6 short, almost smooth (fig. 4),
apical tergite upturned. Large stemite without keel at base.

Male. Unknown.

Differs from A. filiformis (Kieffer, 1910) and related species in having longer A3
compared to Al, and in having lateral furrows at base of T2 longer; differs from A.
fractinervis (Kieffer, 1910) in having shorter A3 compared to Al, and in having
differently shaped metasoma (cf. Nixon 1957).

Figs 3-4. Aclista ninae sp. n. $: 3 - antenna, 4 - metasoma, dorsal view (reference bar 0.50 mm).

Belyta breviscapa sp. n.

Holotype c?, Norway (EIS 97), NTI, Mosvik, Kilen, 1-25.VII.I994, Malaise trap, leg. NINA. Caught at station 5 in
the control area - cf. Tpmmeras & Breistein (1995) (ZMUC).

Male. Body length 3.4 mm. Colour blackish; legs except coxae brownish. Scape
shorter than A3 (12:13), only 2.7 times longer than wide (fig. 5), with short and dense
hairs except on outer side (seen from above) which is almost bare. A3 with a weak
emargination in basal two-fifths (fig. 5); A4 as long as A3, three times as long as wide;
A13 shorter and thinner than A4 but still three times as long as wide. Scutellar fovea 1.6
times wider than long. Propodeal carina forked at base. Front tibia with a row of 5-7 long
bristles, which are not sharply differentiated from shorter bristles. Marginalis two-thirds
as long as its distance from basalis, radial cell closed, 1.4 times longer than marginalis.
Petiole about 1 .5 times longer than wide, with irregular longitudinal furrows, somewhat
narrowed in anterior third. Genitalia with digitus similar to digitus of B. rugosicollis
Kieffer, 1909 (cf. fig. 82 in Nixon 1957), with three small teeth.

Female. Unknown.

Differs from B. rugosicollis Kieffer, 1909 in having shorter scape, shorter petiole, and
in not having 3-4 sharply differentiated bristles on fore tibiae.

Phegea 26 (4) (1. XII. 1998): 143

1

Fig. 5. Belyta breviscapa sp. n.. S, antennal segments 1-3 (reference bar 0.25 mm).

Fig. 6. Cinetus olebuhli sp. n., holotype S, antennal segments 1-3 (reference bar 0.25 mm).

Cinetus olebuhli sp. n.

Holotype c?, Norway (EIS 97), NTl, Mosvik, Kilen, 19.V. -9.VI.1994, Malaise trap, NINA leg. Caught at station 9
in the area with coarse-grained fragmentation (cf Tpmmeriis & Breistein 1995). Paratype S. Norway (EIS 28). B0,
Drammen, Underlia, VIII. -IX. 1993, Malaise trap, leg. L. O. Hansen (ZMUC).

Male. Body length 2.1 mm. Colour blackish; antennae, mandibles and coxae dark
brown, legs light brownish. Rugosity below antennal insertions almost covering entire
face, reaching the short facial furrows. Scape shorter than A3 (17:19), A3 3.8 times longer
than wide, with a rather strong emargination covering almost half, weakly widened at
apex of emargination (fig. 6); A4 shorter than A3 (15:19), about 3.8 times longer than
wide; A13 about 2.5 times longer than wide. Petiole three times longer than wide, with
parallel sides. Metasoma about as wide as thorax.

Paratype body length 2.0 mm. Scape distinctly shorter than A3 (7:9), A13 only 2.0
times longer than wide, petiole only 2.2 times longer than wide. Otherwise as holotype.

Female. Unknown.

Differs from all species in Nixon's (1957) key except aletes Nixon, 1957 in having A1
shorter than A3; A3 of aletes is even longer compared to A1 (10:7). Among the species
mentioned by Hellen (1964) olebuhli is most similar to sequester Nixon, 1957 and
ditomus (Kieffer, 1910), but sequester has A1 only 2.5 times, and A3 2 times longer than
wide, and A13 3 times longer than wide; ditonia has A13 hardly twice as long as wide
(and A1 and A3 of equal length).

Named after my father.

Cinetus sagvoldeni sp. n.

Holotype $, Norway (EIS 35), BV, Rollag, BrStasen, IX. 1994, Malaise trap, leg. Lars Ove Hansen & Bjprn A.
Sagvolden (ZMUO). Paratypes 11$: 8$, same label data as holotype; 2$, Rollag, Varviken, VIII. 1994, Malaise
trap, leg. L. O. Hansen & B. A. Sagvolden; $, Norway (EIS 28), B0, Hurum, Verket. 19. VIII. -I.X.1995. Malaise
trap on sandy slope, leg. L. O. Hansen & O. Hanssen (ZMUC).

P/icge«26(4)(l.XII.1998): 144

Female. Body length 3.1 mm. Runs to C. brevipetiolatus Thomson, 1859 and C.
lusitanicus (Kieffer, 1907) in Nixon's (1957) key, but it differs from brevipetiolatus in
having A14 fully one and a third times longer than wide (fig. 7), from lusitanicus in
having long outstanding hairs on A15, and from both in having more slender metasoma,
petiole being 2. 3-2. 5 times longer than wide, and T2 being more than twice as long as
wide (fig. 8). Petiole with three even longitudinal keels dorsally, area between keels
almost smooth.

Male. Unknown.

Caught together with C. brevipetiolatus and C. oblongus sp. n. described below.
Named after one of the collectors.

Figs. 7-8. Cinetus sagvoldeni sp. n. (J: 7 — antenna, 8 - metasoma, dorsal view (reference bar 0.50 mm).
Figs. 9-10. Cinetus oblongus sp. n. $; 9 - antenna, 10 - metasoma, dorsal view (reference bar 0.50 mm).

Cinetus oblongus sp. n.

Holotype $, same label data as for C. sagvoldeni sp. n. holotype above (ZMUO). Paratypes 42:3$, same label data
as holotype; 2. Norway (EIS 173), FV, Alta, Eiby, Valsetmoen, 8.VI1I.-10.IX.1995, Malaise trap, on a sandy slope,
leg. L. O. Hansen & H. Rinden (ZMUC).

Female. Body length 3.1 mm. Runs to C. princeps Nixon, 1957 in Nixon's (1957) key
as A14 is fully twice as long as wide (fig. 9), but it differs from princeps in having a much
more slender metasoma, petiole and T2 each being 2.5 times longer than wide (fig. 10).

Phegea 26 (4) (1.X11.1998): 145

Flagellum in addition to basic pubescence with long outstanding hairs 1.5 times longer
than width of segments.

Male. Unknown.

Pantoclis gravlundi sp. n.

Holotype ?, Norway (EIS 173), FV, Alta, Eiby, Valsetmoen, 8.V111.-10.1X.1995, Malaise trap on a sandy slope, leg.
L. O. Hansen & H. Rinden (ZMUO).

Female. Body length 3.3 mm. Runs to P. leviventris (Kieffer, 1907) in Nixon's (1957)
key and generally similar to this species, but gravlundi has radial cell sharply closed and
T2 without distinct punctures. Whereas petiole of leviventris has longitudinal carinae
uneven and interrupted by transverse carinae, gravlundi has the two dorsal longitudinal
keels even, uninterrupted on a smooth background. The punctation of sternite 2 is much
finer in gravlundi than in leviventris. P. gravlundi has marginalis hardly half as long as its
distance from basalis and three-quarters as long as stigmalis which is 0.3 as long as the
radial cell. P. leviventris has marginalis somewhat more than half as long as its distance
from basalis and slightly longer than stigmalis. Subantennal rugosity coarser in gravlundi
than in leviventris and A1-A3 darker, dark reddish, scape partly blackened.

Male. Unknown.

Named after the Danish writer Thorkild Gravlund (1879-1939).

Scelionidae, Teleasinae

Trimorus cornutus sp. n.

Holotype 9. Denmark, NEZ, Selsp, 5. VII. -6. VIII. 1996, Malaise trap, leg. P. N. Buhl (ZMUC).

Female. Body length 1.0 mm. Colour black; mandibles and legs dark reddish brown;
trochanters, apex of femora, both ends of tibiae, and segments 1-4 of all tarsi yellowish
brown.

Head from above 2.3 times wider than long, wider than thorax (17:15). Occiput and
vertex reticulate-coriaceous, frons almost smooth, with reticulation along inner orbits and
with a weak incomplete longitudinal line medially; malar space striated. Head from in
front 1.3 times wider than high; malar space fully half the height of an eye; lateral ocelli
separated by twice their diameter from inner orbits; OOL:POL;LOL = 4:8:3. Antenna (fig.
1 1) with A2 hardly shorter than A3 which is 1.7 times longer than wide, A4 very slightly
longer than wide.

Mesosoma as long as wide and very slightly higher than wide (16:15). Mesoscutum
finely reticulate-coriaceous and punctured, rather densely hairy, notauli hardly indicated
posteriorly. Scutellum sculptured and hairy as mesoscutum. Metanotum with a spine
which is a hair-thin lamella in lateral view (fig. 12), broad triangular and smooth in dorsal
view.

Fore wing almost 0.9 times as long as whole body, distinctly overreaching apex of
gaster, fully 3 times longer than wide, with faint brownish tint, marginal cilia one-third
the width of wing. Hind wing with marginal cilia hardly half the width of wing.

Metasoma (figs 12-13) 1.1 times longer than head and mesosoma combined and 1.1
times wider than thorax. T1 with a distinct, smooth cornutus, tergite only sculptured
laterally of cornutus, here with a few longitudinal grooves. T2 longitudinally striated to
about three-quarters of length, smooth posteriorly, laterally with some reticulation. T3
somewhat shiny, without striae, distinctly reticulate, only with a few hairs laterally. T4
reticulate, smooth along posterior margin; rest of tergites almost smooth, apical tergites
sparsely hairy.

Male: Unknown.

R/i^g^a26(4)(l.XII.1998): 146

Figs. 11-13. Trimorus cornutus sp. n. $: 1 1 - antenna, 12 - mesosoma, posterior part and metasoma, lateral view,
1 3 - metasoma, dorsal view (reference bar 0.25 mm).

Runs to T. Propentacantha") autumnalis (Thomson, 1859) in Kieffer's (1926) key,
but this species has T1 striated, only slightly humped anteriorly, and A2-A4 each not
longer than wide. In shape of metanotal spine and T1 cornutus sp. n. seems to be similar
to T. nigrinotum (Dodd, 1914) from Australia, but this species has frons entirely striated,
T3 smooth, thorax and T1 reddish, and legs golden-yellow (cf. Dodd 1930).

Trimorus microspinus sp. n.

Holotype ?, Norway (EIS 35), BV, Rollag, Varviken, VI11.1995, Malaise trap, leg. L. O. Hansen & B. A. Sagvolden
(ZMUO).

Female. Body length 1.1 mm. Colour black; legs dark brown; antennal toruli,
mandibles, trochanters, extreme apex of femora, both extreme ends of tibiae, and most of
tarsi lighter brown.

Head from above 2.1 times as wide as medially long, 1.3 times wider than thorax.
Occiput not margined, densely and evenly reticulate-coriaceous as vertex; frons
irregularly reticulate-coriaceous and hairy in upper half and along eyes, smooth and bare
medially in lower half, with a strong medial line from anterior ocellus to antennal
insertions. Head from in front 1.2 times wider than high; malar space strongly striated, 0.8
the height of an eye; OOL:POL;LOL= 10:1 1:5. Antenna (fig. 14) with scape fully as long
as A2-A7 combined; A2 1 .7 times longer than wide, slightly longer than A3 which is 1 .6
times longer than wide, as wide as A2, slightly longer than A4 which is 1.2 times longer
than wide.

Mesosoma 1.3 times longer than wide and about as high as wide. Sides of pronotum
rather shiny, reticulate. Mesoscutum rather densely hairy, reticulate-coriaceous, with
notauli indicated posteriorly. Scutellum 0.4 as long as mesoscutum, almost smooth, with a
few punctures and hairs. Metanotum with a very short and blunt medial tooth not above
level of scutellum (fig. 15).

Fore wing very narrow, hardly reaching middle of propodeum.

Metasoma (fig. 16) 1.2 times longer than head and mesosoma combined, 1.2 times
wider than thorax, rather densely and uniformly hairy. T1 rather convex dorsally, fully
twice as wide as long, finely longitudinally striated, striae obliterated by rugosity laterally.

Phegea 26 (4) (1. XII. 1998): 147

T2 with short longitudinal carinae, reaching slightly more than half of length medially,
laterally reticulate-coriaceous. T3 distinctly reticulate, rather shiny, almost 1.2 times
wider than long. T4 with finer reticulation, T5-T7 with microsculpture and some
punctures.

Male. Unknown.

Runs to T. autumnalis (Thomson, 1859) in Hellen's (1971) key, but this species has
no longitudinal line on frons and almost circular metasoma. T. microspinus runs to
Hoplogryon bacilliger Kieffer, 1908 and H. sectigena Kieffer, 1908 in Kieffer's (1926)
key, but both differ from microspinus in having A3-A4 equal, each as long as wide.
Furthermore, bacilliger has vertex sharp, and sectigena has malar space without striae.
Trimorus microspinus is also rather similar to T. punctulator (Ruthe, 1859) and to T.
wollastonae Graham, 1984, but both these species have scutellum sculptured as
mesoscutum, A3-A4 are more elongate in punctulator than in microspinus, cf. Petersen
(1956), and scutellum of microspinus is much shorter than that of wollastonae (cf.
Graham 1984).

Figs. 14-16. Trimorus microspinus sp. n. $; 14 - antenna, 15 - metanotum, lateral view, 16 - metasoma. dorsal
view (reference bar 0.25 mm).

Scelionidae, Telenominae

Telenomus ilione sp. n.

Holotype $, Norway (EIS 28), AK, Oslo, 0stensj0vannet, 22.VIII.-30.IX. 1995, Malaise trap in forest edge, leg. M.
Falck (ZMUO).

Female. Body length 1.4 mm. Colour black; apical half of pedicel yellowish;
trochanters, femora apically, both ends of tibiae, and tarsi entirely reddish.

Head very slightly wider than thorax, from above (fig. 17) 1.6 times wider than long,
finely reticulate-coriaceous, frons somewhat smoother, with a distinct depression above
antennal insertions, occipital carina wanting. Antenna (fig. 18) with A2 one and a third
times longer than A3 which is more than twice as long as wide, slightly longer than A4;
A4— A5 equal, each twice as long as wide; A8-A10 each as long as wide; A1 1 hardly
longer than A 10.

P/?egea26(4)(l.XII.1998): 148

Figs. 17-19. Telenonius ilione sp. n. 17 - head, dorsal view, 18 - antenna, 19 - metasoma, dorsal view (reference
bar 0.25 mm).

Mesosoma almost 1.2 times wider than high; mesoscutum evenly reticulate-
coriaceous, without notauli, scutellum smooth, with some sparse punctures.

Forewing almost clear, hardly reaching apex of gaster; postmarginalis about 2.2 times
longer than stigmalis, marginal cilia short. Hind wing with marginal cilia about 0.3 the
width of wing.

Metasoma (fig. 19) longer than head and mesosoma combined (4:3), 0.75 times as
wide as thorax. T1 smooth except for a few striae laterally; T2 one and two-thirds times
longer than wide, striated to one-third of length, rest of tergite with uneven surface to
three-fourths of length; T3 almost smooth; apical tergites forming a long, upturned tail.
Male. Unknown.

Rather similar to T. promachivorus (Gahan, 1924) and T. benefactor (Crawford,
1911), but these two species have more transverse head and less slender antennae than
ilione sp. n. (cf Crawford 1911 and Kozlov & Kononova 1983). T. benefactor and
another similar species, T. lopicida Silvestri, 1932, also differ from ilione sp. n. in having
a hump on T1 (cf. Masner 1976 and Kozlov & Kononova 1983).

Acknowledgements

1 wish to thank June Breistein from NINA, Trondheim, and Lars Ove Hansen,
Zoological Museum, University of Oslo, for sending me the material.

References

Buhl, P. N., 1997. On some new or little known species of Belytinae from Norway (Hymenoptera: Diapriidae). —
Folia ent.hung. 58: 45B55.

Crawford, J. C., 1911. Descriptions of new Hymenoptera. No. 2. — Proc.U.S.natn.Mus. 40: 439-449.

Dodd, A. P., 1930. A revision of the Australian Teleasinae (Hymenoptera: Proctotrupoidea). — Proc.Linn.Soc.
M5.W. 55: 41-91.

Graham, M. W. R. de V., 1984. Madeira insects, mainly Hymenoptera Proctotrupoidea, Ceraphronoidea, and
Bethyloidea. — Bol.Mus.munic. Funchal 36: 83-1 10.

Phegea 26 (4) (1. XII. 1998): 149

Hell6n, W,, 1971. Die Scelioninen Finnlands (Hymenoptera: Proctotrupoidea). — Fauna Fennica 23: 1-25.

Kieffer, J. J., 1926. Scelionidae. In [EDITOR] Das Tierreich. Vol. 48. Walter de Gruyter & Co., Berlin. 885 pp.
Kozlov, M. A. & Kononova, S. V., 1983. Telenominae of the Fauna of the USSR. Zool. Inst. Acad. Sd. USSR No.
136. 336 pp.

Masner, L, 1976. Revisionary notes and keys to world generaof Scelionidae (Hynienoptera: Proctotrupoidea). —
Mem.ent.Soc.Can. 97: 1-87.

Nixon, G. E. J., 1957. Hymenoptera Proctotrupoidea. Diapriidae subfamily Belytinae. Handbook for the
Identification of British. Insects VIII, (3dii); 1-107.

Petersen, B., 1956. Hymenoptera. — The Zoology of Iceland 'i (49-50): 1-176.

Townes, H. & Townes, M., 1981. A revision of the Serphidae (Hymenoptera). — Mem. Am. ent. Inst. 32: 1-541.
TpmmerSs, B. A. & Breistein, J., 1995. Fragmentation experiment in boreal forest. Purpose, methods and data from
the field season 1994. — NINA Oppdragsmelding 342: 1-43.

Phegeal6{A){\X\U99^)\ 150

A new Limnebius and a new Hydraena for Turkey
(Coleoptera: Hydraenidae)

Dewanand Makhan

Abstract. Limnebius rishwani sp. n. and Hydraena lodewyckxi sp. n. (Coleoptera: Hydraenidae) are
described from Turkey.

Samenvatting. Een nieuwe Limnebius en een nieuwe Hydraena soort uit Turkije (Coleoptera:
Hydraenidae)

Uit Turkije worden beschreven: Limnebius rishwani sp. n. en Hydraena lodewycLxi sp. n.

Resume. Une nouvelle esp^ce de Limnebius et une nouvelle esp&ce de Hydraena (Coleoptera:
Hydraenidae)

Limnebius rishwani sp. n. et Hydraena lodewyckxi sp. n. sont d^crites de Turquie.

Key words: Coleoptera - Hydraenidae - Turkey - new species.

Makhan, D.: University of Utrecht, Department of Plant Ecology and Evolutionary Biology, Herbarium
Division, Heidelberglaan 2, P.O. Box 80102, 3508 TC Utrecht, The Netherlands.

Introduction

Marc Lodewyckx from Belgium sent me some Hydraenidae samples for identification.
One new Limnebius and one new Hydraena species were found among these samples.
They will be presented below. The holotype of both new species will be deposited in the
Institute of Systematics and Population Ecology, Amsterdam, The Netherlands.

Limnebius rishwani sp. n.

Holotype S- Turkey, Erzincan, 22-23.07.1986, M. Lodewyckx leg.; paratypes: \S and 1 1 $, same data as holotype.

Male. Elongately oval, length 2.8 mm, width 1.4 mm, widest at anterior third of
elytra. Covered with fine setae. Head black, with fine punctures on disc, surface between
punctures smooth and shiny. Clypeus black, with tine punctures. Pronotum brown, middle
black, widest on posterior third, on disc with fine punctures, depressions absent, lateral
side smooth. Elytra brown, widest at anterior third, with fine punctures, surface between
punctures smooth and shiny, lateral side smooth, apex wide and rounded. Legs brown,
metatibia straight with long setae.

Male genitalia: Anterior side of main piece with 4 short setae, paramera with long
setae on apical side (fig. 1).

Etymology; this species is named after my son Rishwan Makhan.

Differential diagnosis: This species seems to be allied to Limnebius claviger Jach,
1993 from Turkey, but there is a difference in the shape of male genitalia. Main piece
with 4 setae in Limnebius rishwani sp. n., without setae in Limnebius clavigei (cf. Jach
1993).

Hydraena lodewyckxi sp. n.

Type: Holotype male. Turkey, Erzincan, 22-23.07.1986, M. Lodewyckx leg. (only the holotype).

Male. Elongate, length 6.3 mm, width 3.1 mm, widest at posterior third of elytra.
Covered with fine setae. Head with fine punctures on disc, surface between punctures
smooth and shiny. Clypeus brown with fine punctures. Pronotum brown, widest at the
middle, with 8 large deep suboval depressions on disc, 4 of them situated in the middle, 2
of them situated in each lateral side, with moderately coarse punctures, lateral side
crenatous. Elytra brown, with coarse punctures, between the punctures smooth and shiny.

Phegea 26 (4) (1. XII. 1998): 151

lateral side smooth, apex wide and rounded. Legs yellow-brown, hind tibia straight with
long setae.

Male genitalia: Main piece birdhead-shaped with 2 short setae on apical side,
paramera with long setae (fig. 2).

Etymology: This species is named after Marc Lodewyckx from Belgium.

Differential diagnosis: This species seems to be allied to Hydraena schoedli Jach,
1992 from Turkey, but there is a difference in the shape of male genitalia. Paramera

Phegea 26 (4) (1 .XII. 1998): 152

longer than main piece in Hydraena schoedli, main piece longer than paramera in
Hydraena lodewycl^i sp. n. (cf. Jach 1992, 1997).

Figure 2. Male genitalia of Hydraena lodewyckxi sp. n. (reference bar 0.25 mm).

Phegea 26 (4) (1 .XII. 1998); 153

Acknowledgment

I am especially indebted to Marc Lodewyckx (Belgium) for the loan of the
Hydraenidae material.

References

Jach, M. A., 1992. New and little known Palaearctic species of the genus Hydraena (s.l.) Kugelann (Coleoptera:
Hydraenidae). — Koleopt.Rdsch. 62: 77-125.

Jach, M. A., 1993. Taxonomic revision of the Palaearctic species of the genus Limnebius Leach, 1815 (Coleoptera;
Hydraenidae). — Koleopt.Rdsch. 63: 99-187.

Jach, M. A., 1997. New and little known Palaearctic species of the genus Hydraena (s.l.) Kugelann (Coleoptera:
Hydraenidae). — NachrBl.bayer.Ent. 46 (1/2): 29-32.

/’/t^gea26(4)(l.XII.1998): 154

(

Boekbesprekingen

Likona : Jaarboek 1997.

21 X 26 cm, 120 p., rijkelijk geillustreerd, Likona, Provinciaal Natuurcentrum, Het Groene Huis, Domein Bokrijk,
3600 Genk, paperback 1998, BEF 400,- te bestellen door overschrijving van dit bedrag op rekening 000-0400447-31
van het Provinciaal Natuurcentrum, Ontvangsten, met vermelding van LIKONA- Jaarboek 1997.

Dit is reeds het zevende jaarboek van Likona, Limburgse Koepel voor Natuurstudie. Naast algemene artikels
over de natuur en de geologie in de provincie Limburg in het algemeen, komen er ook enkele gespecialiseerde artikels
aan bod waarin een bepaald facet van de Limburgse natuur wordt belicht. De algemene artikels, zonder meer van
hoge wetesnchappelijke inhoud, handelen over het voorkomen en gebruik van tufsteen in Zuid-Limburg, de thermale
bron Elvenschans te Moelingen, en de nieuwe geologische kaarten van de provincie Limburg. De meer specifieke
artikels handelen over de aanwezigheid van amfibieen in Limburgse wateren en de voorjaarstrek van steltlopers in
“De Maten” te Genk-Diepenbeek in de periode 1992-1997.

Uiteraard interesseren we ons het meest voor de entomologisch getinte artikels, en zo zijn er twee in deze
publicatie. Noel Magis bespreekt het voorkomen van de bladwespen (Hymenoptera, Symphyta) in de vallei van de
bosbeek. In de periode 1993-1994 werd daar een malaiseval op twee plaatsen (Dorperbroek en Busselziep)
opgesteld, waarin van mei tot augustus 69 verschillende soorten bladwespen werden waargenomen. Enkele
bijzondere soorten worden apart besproken. Daaronder vallen vooral op: Perineura ruhi en Xipbydria camelus
(nieuw voor de provincie Limburg), Pamphilius histrio (tweede waarneming in Belgie), Ponlania coriacea en
Pontania pedunculi (nieuwe soorten voor de Belgische fauna).

Claude Dopagne schrijft over de verspreiding en soortenlijst van de waterkevers (Dytiscidae, Hygrobiidae en
Noteridae) in Limburg. In het totaal werden er uit deze families 1 18 soorten in Belgie waargenomen en niet minder
dan 90 soorten konden voor de Limburgse fauna worden aangetoond. Uit vergelijking met vroegere waarnemingen
bUjkt dat reeds 9 soorten waterkevers zijn uitgestorven in Belgie. Verder zijn er 2 soorten accidenteel, 5 soorten in
gevaar van uitsterven, 24 soorten kwetsbaar, 4 soorten zeldzaam, 1 7 soorten algemeen, 3 soorten zeer algemeen en
26 soorten onbepaald. Uit de studie blijkt dat het voortbestaan van vennen, vijvers en beken met water van goede
kwaliteit van levensbeland is voor vele soorten waterkevers.

Zoals ook in vorige Jaarboeken het geval is, wordt een overzicht gegeven van artikels uit andere tijdschriften die
over de natuur in de provincie Limburg handelen. Dit jaar is het aantal artikels met een entomologisch onderwerp wel
erg groot, na 2 citaten van artikels over spinnen, volgen er nog 26 die een bepaald entomologisch onderwerp
behandelen (1 algemeen, 2 over libellen, 1 over sprinkhanen, 1 over wantsen, 9 over vlinders, 3 over vliegen, 6 over
kevers en 3 over wespen).

Zoals gebruikelijk is dit jaarboek erg verzorgd uitgegeven en rijkelijk geillustreerd met veelkleurige kaartjes,
diagrammen en kleurenfoto’s. Het is zeker zijn prijs waard!

Willy De Prins

Provinciaal Natuurcentrum: de Vallei van de Zwarte Seek.

15 X 21 cm, 78 p., talrijke afbeeldingen in zwartwit en in kleur, Provinciaal Natuurcentrum, Het Groene Huis,
Domein Bokrijk, 3600 Genk, paperback 1998, kan telefonisch besteld worden op nr. 01 1-232766.

In de nieuwe reeks “Het Landschap van” verscheen dit boekje als eerste deeltje. In de tekst door Frieda
Brepoels, gedeputeerde voor Leefmilieu, lezen we o.a. het volgende: Met recht mag de vallei van de Zwarte Beek de
titel “meest waardevolle beekvallei van Vlaanderen” op haar palmares schrijven. Met haar 1200 ha natuur is het
bovendien het grootste natuurreservaat in beheer van de Natuurreservaten vzw. Verschillende beheerskernen zijn in
het valleigebied actief om de beekvallei van bron tot monding te beschermen en haar natuurwaarden te herstellen en
te ontwikkelen.

Terwijl het landschap in de Kempen gedurende vele eeuwen weinig belangrijke veranderingen onderging, bracht
menselijke activiteiten daar sinds het midden van de 19de eeuw verandering in Deze invloeden in de vallei van de
Zwarte Beek worden kort besproken. Verder bevat deze publicatie een meer gedetailleerde behandeling van de
verschillende natuurgebieden die zich van de bron tot de aan monding van de Zwarte Beek bevinden. Telkens wordt
de huidige toestand vergeleken met de vroegere, voor zover die bekend is. Verder gaat de aandacht uit naar de
belangrijkste natuurwaarden die de verschillende natuurterreinen zo waardevol maken.

Dit boekje is rijkelijk geillustreerd, voornamelijk met kleurenfoto’s van biotopen maar ook met diagrammen en
kaartjes. Het is vooral geschikt voor natuurliefhebbers die in een van de prachtige natuurterreinen langs de loop van
de Zwarte Beek willen wandelen.

Willy De Prins

Phegea 26 (4) (1. XII. 1998): 155

Provinciaal Natuurcentrum: het Hageven.

15 X 21 cm, 102 p., talrijke afbeeldingen in zwartwit en in kleur, Provinciaal Natuurcentrum, Het Groene Huis,
Domein Bokrijk, 3600 Genk, paperback 1998, kan telefonisch besteld worden op nr. 011-232766.

Dit is het tweede deeltje in de reeks “Het Landschap van”. Het Hageven ligt in Noord-Limburg langs de
Dommelvallei. Het landschap werd sterk door menselijke invloeden gevormd, vooral sinds het midden van vorige
eeuw. Momenteel tracht men de grote verscheidenheid te waarborgen en het voortbestaan van enkele bedreigde
soorten veilig te stellen.

Na een bespreking van de fysische eigenschappen van dit zeer verscheiden landschap, komen de biologische
processen aan bod, zowel de invloed van de plant- en diersoorten op het lysische milieu als omgekeerd, alsook de
wisselwerking tussen de biotische factoren onderling worden besproken.

Het boek bevat eveneens uitleg over het beheer van dit natuurterrein en een duidelijk idee van wat er in de
toekosmt van verwacht wordt (aankoop van enkele aanpalende percelen, verandering van biotooptype enz.). Alle
maatregelen zijn erop gericht een zo groot mogelijke verscheidenheid van biotopen, en daardoor ook van soorten, in
de hand te werken.

2^als het eerste deel in deze reeks, is ook dit tweede deel rijkelijk geillustreerd met o.a. oude stafkaarten,
postkaarten, opnamen van biotopen en planten en dieren in hun milieu. A1 wie in de natuur gei'nteresseerd is, en
vooral mensen die begaan zijn met de natuur in Limburg, zullen in dit boekje heel wat nuttige informatie vinden.

Willy De Prins

Inhoud;

Belik, A. G. & Yakovlev, R. V.; Confirmed occurrence of Oeneis jutta in the Altai
mountains (Russia) with description of a new subspecies (Lepidoptera: Nymphalidae,

Satyrinae) 1 3 1

Buhl, P, N.: New species of Proctotrupoidea s. 1. from Europe (Hymenoptera) 141

De Prins, G. & Garrevoet, T.: Pennisetia hylaeiformis: nieuw voor de provincie

Antwerpen (Lepidoptera: Sesiidae) j 121

Henderickx, H.; Lxisiochernes cretonatus, a new pseudoscorpion species from Crete

(Arachnida: Pseudoscorpiones) 1 23

Makhan, D.; A new Limnebius and a new Hydraena for Turkey (Coleoptera;
Hydraenidae) 1 5 1

Boekbesprekingen 130, 140, 155

verantw. uitg.: W. De Prins, Diksmuidelaan 176, B-2600 Antwerpen (Belgium) - Tel: +32-3-322.02.35

P/jegea26(4)(l.XlI.1998): 156

i

\

(

I