Agents for the sale of the Early English Text Society's Publications.

DUBLIN: WILLIAM MCQEE, 18 Nassau Street. EDINBURGH : T. G. STEVENSON, 22 South Frederick Street, GLASGOW: OGLE & Co., 1 Royal Exchange Square. BERLIN : ASHEE & Co., Unter den Linden 20. NEW YORK : C. SCEIBNER & Co., LEYPOLDT & HOLT. PHILADELPHIA : J. B. LIPPINCOTT & Co.

dtttiltapm

WITH

AN INTERLINEAR ANGLO-SAXON VERSION MADE EARLY IN THE ELEVENTH CENTURY

EDITED

WITH INTRODUCTION AND GLOSSARY FROM THE

ROYAL MS. 7 C iv. IN THE BRITISH MUSEUM

BY

E. W. RHODES, M.A.

LANGTON FELLOW OF THE OWENS COLLEGE VICTORIA UNIVERSITY, MANCHESTER

LONDON:

PUBLISHED FOR THE EARLY ENGLISH TEXT SOCIETY BY N. TRUBNER AND CO., 57 AND 59 LUDGATE HILL.

MDCCCLXXXIX.

me

£

93

Original Series.

HORACE HART, PRINTER TO THE UNIVERSITY

CONTENTS.

CHAP. PACE

INTRODUCTION v

I. (De Caritate . be soSre lufe) I

II. De Patientia . be gejjylde 7

III. De Dilectione del et proximi . be lufe godes j nihstan . 1 3

IV. De Humilitate . be eadmodnysse . . . . .18 V. De Indulgentia . be forgifnysse 23

VI. De Conpunctione . be onbryrdnysse . . . .26

VII. De Oratione . be gebede . 30

VIII. De Confessione . be andetnysse 36

IX. De Penitentia . be daedbotnysse 41

X. De Abstinentia . be forhsefednysse 49

XI. De Kelinquentibus Saeculum . be forlsetendum worulde . 57

XII. De Timore . be ege 64

XIII. De Virginitate . be fa-mnhade 68

XIV. De lustitia . be rihtwisnysse 71

XV. De Inuidia . be andan 75

XVI. De Silentio . be swigean -77

XVII. De Superbia . be ofermodinysse 82

XVIII. De Sapientia . be wisdome 85

XXI. — (De Fornicatione) 86

XXII. De Perseuerantia . be )>urhwununge .... 90

XXIII. De Securitate . be orsorhnysse 91

XXIIII. De Stultitia . be dysignysse 94

VI CONTENTS.

CHAP. PAGK

XXV. De Auaritia . be gitsunge 98

XXVI.. De Uirtute . be msegene 100

XXVII. De Uitiis . be leahtrurn 102

XXVIII. De Ebrietate . be druncennysse 104

XX VIIII. De Decimis . be teo$ung\un 107

XXX. De Cupiditate . be grsedignysse no

XXXI. De Disciplina et Increpatione . be lare 7 J>reaunge . .113 XXXII. De Doctoribus siue Kectoribus . be lareawum o)>J>e be

gelseredum oj)]>e reccendrum o)>))e be gymendum . . 116

XXXIII. De Fide . be geleafan o»>e truwan 126

XXXIV. De Spe . be hopan ofye be hihte 129

XXXV. De Gratia . be gife 131

XXXVI. De Discordia . be twirsednysse 133

XXXVII. De Juramento . be a>sware 135

XXXVIII. De Cogitationibus . be ge]>ancum 137

XXXVIIII. De Mendacio . be leasunge 142

XLII. — (De Voluntate) 142

XLIII. De Indumentis . be reafum 143

XLIIII. De Misericordia . be mildheortnysse . . . . . 145

XLV. De Conpassione Proximi . be efenj>rowunge nihstan . . 147

XLVI. De Elatione . be upahafenysse . . . . . .151

XLVII. De Uita Hominis . be life mannes 153

XLVIII. De Muneribus . be gifum o]>]>e lacum . . . .154 XLVIIII. De Elemosina . be selmessan . . . . . 155

L. De Tribulatione . be gedrefednyese 160

LI. De Primitiis siue Oblationibus . be frymj^um o]>]>e ofFrungum 165 LII. De Tristitia . be unrotnysse . . . . . .167

LIII. De Pulchritudine . be fsegernysse 1 68

LIIII. De Conuiuiis . be gebeorscipum . . . . .169

LV. De Kisu et Fletu . be hlehtre 7 be wepe . . . -171

LVI. De Honore Parentum . be wur}>scipe maga . . 1 73

LVII. De Filiis . be bearnum 175

CONTENTS. vii

CHAP. PAGE

- LVIII. De Diuitibus et Pauperibus . be welegum 7 pearfum . 177 LVIIII. De Acceptione Personarum . be onfangenysse swegea • 183

LX. De Itinere . be sijrfaete 185

LXI. De Sensibus . be andgytum 187

LXII. De Seruis et Dominis . be )>eowum 7 hlafordum . .188 LXIII. De Consortis Bonorum et Malorum • be midwununge godra

7 yfebra 191

LXIIII. De Amicitia et Inhnicitia . be freondscipe 7 be feondecipe 193

LXV. De Consiliis . be ge)>eab.tum .199

LXVI. De Defunctis . be forj>gewitenum 201

LXXV. — (De Ligatione) .202

LXXVI. De Exemplia . be bysenuin . . . . . .205

LXXVII. De Discipulis . be leorningcnihtum ... .204

LXXVIII. De Temptatione et Martyrio . be costunge 7 martirdome . 207

LXXVIIII. De Uerbo Otioso . be worde idelum 212

LXXX. De Breuitate huius Uitae . be sceortnysse J>yses lifes . 214 LXXXI. De Lectione . be rsedingum 217

De Vitiis et Peccatis.

Apostrapha de Muliere nequam 223

Item de Muliere Bona et Mala . . . . . . . .224

De Predestinatione Electorum et Keproborum 226

De Modis Peccatorum 228

De Grauibus Peccatis et Leuibus 230

Quomodo Peccata geruntur 231

De Duplicatione Peccaminum . . 234

Item de Expletione Peccatorum 235

CORRECTIONS.

P. 8, 1. 16; p. n, 1. 13; p. 16, 1. 20, for oncnawen read oncwawen.

P. 20, 1. 20, for brydde read brysdde.

P. 25, 1. 2, for ne read we.

P. 36, 1. 2, /or aflige&e read! afligede.

P. 40, 1. 12, acofriaS has an accent over the o.

P. 42, 1. 16, for l(an)ge read l(en)ge.

P. 50, 1. 10, for if read lif.

P. 50, 1. 1 6, for flaese read flaesc.

P. 52, 11. 12, 14, for seworden, gynd read geworden, synd.

P. 56, 1. 19, over defic- read ateor-.

P. 58, 1. I, for seceros read oeceras.

P. 58, 1. 15, for capiti read capti.

P. 6 1, 1. 10, for gehlypende read gehlywende.

P. 83, 1. 2, for apostare read apostatare.

P. 83, 1. 18, for hreccan read hneccan.

P. 90, 1. i, read Jmrhwununge.

P. 1 30, 1. 3, for hope read hopa.

P. 137, 1. 7> for ascumgendre read ascunigendre.

P. 144, 1. 5, for gehylpe read gehlywe.

P. 152, 1. 15, for nanes read nanre.

P. 170, 1. 6, for gehlyp5 read gehlywd.

P. 172, 1. 15, for beortan read heortan.

P. 174, 1. 3, for gehlypd read gehlywd.

P. 177, 1. 2, for gulfulle read galfulle.

P. 192, 1. 9, for betwut read betwuh.

INTRODUCTION.

THE present volume includes the ' Liber Scintillarum,' Latin, and Anglo-Saxon interlinear version, and some pieces of a similar nature, * De Vitiis et Peccatis,' which together form the contents of the Royal MS. 7 Civ. in the British Museum. The former work consists of sayings collected from the * Holy Scriptures ' and the * Fathers,' and arranged under certain heads, such as 'patience,' 'humility,' 'avarice,' 'folly,' etc. Its value in the Middle Ages was doubtless very great, as it contained, in a small compass, the opinions of the ' Fathers ' on so many varied questions, men's vices and virtues, their duty to themselves, to their neighbour and to God. Any one who glances at the list of contents of the work will see how interesting are many of the questions dealt with, and how typical of mediaeval thought. It would be out of place here to dwell on these points, but I may, perhaps, be allowed to call attention to the interesting chapters on ' Abstinence,' ' For saking the World,' ' Teachers or Rulers,' ' Drunkenness,' ' Tithes,' ' Feasts,' ' Servants and Masters,' ' Temptation and Martyrdom,' and ' Reading.'

The nature of the work — a compilation from the ' Fathers ' —which needed for its production a scholar of wide reading and great laboriousness, probably led later times to fix on

X INTRODUCTION.

Bede as its author. Whatever may be the reason, we find the 'Liber Scintillarum' given without any explanation, as if it were a recognised work by Bede, in vol. vii. of the edition of his works, published at Basle in 1563. All guesses at the authorship were, however, rendered unnecessary by Mabillon's discovery1, in 1685, of a manuscript at Monte-Cassino, con taining a preface by the author, in which he gives his name, ( Defensor,' not, as he modestly assures us, { ob gloriam vanam sed ut quieunque legit memoriam mei habeat.' He was, he informs us, a monk of the monastery founded at Liguge, near Poictiers by St. Martin, and undertook the labour of collecting the ' Scintillae' at the wish of his instructor Uroin, abbot of the monastery.

As we know that Ursin, who afterwards became bishop of Autun, and wrote a life of S. Leger, lived about the end of the seventh century, we may with some confidence fix the date of the composition of the ' Liber Scintillarum ' by his pupil, Defensor, early in the eighth century. This would agree with the fact that the last of the ' Fathers ' quoted by the latter is Isidore of Seville, who died about 633 A.D.

All the information we have about Defensor and his work is in the above-mentioned preface. In the following passage from it we learn the mode in which he collected the ' Scin tillae,' his object, and the reason he called his book the ' Liber Scintillarum :' ' Jussioni et doctrinae obtemperare volens, pa- ginas quasque scrutans, sententiam fulgentem, sicuti inventam quasi margaritam aut gemmam avidius collegi. Quemad- modum guttae multae fontem efficiunt, sic de diversorum voluminibus congregans testimonia, hunc libellum condere tentavi. Veluti de igne procedunt scintillae, ita hunc minutae

1 Mahillon, Museum Italicum, vol. i. p. 123.

INTRODUCTION. XI

sententiae pluresque libri inveniuntur falgentes, ad quarum inter hoc scintillarum volumen, quod qui legere vult, laborem sibi amputat, ne per caeteras paginas iterandum lassescat. Hie habentur qnod reperiri desiderat, sed ne id opus quasi sine auctore putetur apocryphum, unicuique sententiae per singula proprium scripsi auctorem 1.'

The Latin text of the ' Liber Scintillarum ' has been printed several times ; the latest edition is that of Migne in vol. 88 of his 'Patrologiae Cursus Completus.'

The first notice of the manuscript containing the inter linear Anglo-Saxon version is by Junius, who in the preface to his ' Gothic Glossary' says he has made extracts from it, and he thinks he has never found anywhere an interlinear version so carefully and accurately executed.

Wanley mentions the extracts by Junius, gives the titles of the chapters 2, and describes the original manuscript 3.

Its history is given on the first and the nineteenth leaf. It belonged formerly to the monks of Christ Church, Can terbury, and at the destruction of the monasteries became the property of John Apsley de Thokeham, who kept it twenty years (1567). Afterwards Master Lumley had it. and from him it passed into the Royal Library.

The manuscript is not in a perfect state ; a few leaves are disarranged, several are wanting, and the margins of many are cut off. Fortunately it is rarely that letters are cut off as well. The following is the proper order of the leaves : 1-23, 28, 29, 30, 24, 31) 25, 26, 27, 32-93, 97, 94, 95, 98, 99, 96, 100-106.

The Anglo-Saxon interlinear version has never been printed

1 Mabillon, Annal. Bened. vol. ii. p. 704. The preface given by Fabricius, ' Bibl. Med. et Inf. Aetatis,' is slightly different.

2 Hickes' 'Thesaurus,' vol. ii. p. 86. 3 Ibid. vol. ii. p. 180.

Xll INTRODUCTION.

before, but the most important words and grammatical forms were given by Kluge in ' Englische Studien,' vol. ix. p. 35, arid his list has been of constant use to me.

My aim has been to give an accurate copy of the manu script, all additions of my own being put in brackets. My text was made from a transcript kindly lent me by Prof. Skeat, and was then, or afterwards when in proof, carefully compared with the MS. The Latin text is printed in italics, with the contractions, which I have ex panded, in Roman letters, whilst the opposite holds good for the Anglo-Saxon. The punctuation of the manuscript is adhered to ; but in order to split up the chapters, each writer has a separate paragraph for the quotations taken from him. These are always preceded by his name, and ' dixit,' e. g. ' Eusebius dixit,' or in the case of quotations from the Gospels, by ' Dominus dicit in euangelio.' In the manu script this part is always written in large illuminated capitals, except when the quotations are from the ' Vita Patrum/

The Latin accents are retained, though I have been unable to determine what principle governed the scribe in his use of them. When they are used they are used correctly, but it is impossible to say why the scribe marked the accented syllable in some words but not in others.

The words in the footnotes are alternatives for the Latin, rarely for the Anglo-Saxon. In the manuscript the former are written above the Latin, preceded by i. = id est, or 1= vel, whilst the latter are generally placed in the margin. Occa sionally an elliptical word is supplied above the line, in which case s = scilicet is written before it.

The handwriting both of the Latin and the Anglo-Saxon is that of the early part of the eleventh century, and the

INTRODUCTION. xiii

language of the interlinear version belongs to the same period. The chief feature of the latter is its remarkable accuracy ; there are very few mistakes, and these only trifling ones. The strangest is on page 47, line 16, where the translator has for * sicut nee auris esca nee guttur uerba cognoscitj {swa swa ne gold mettas ne J?rotu wordu onc- naewiS.'

Latin compound verbs are usually rendered by Anglo- Saxon verbs, in which the component parts of the Latin are accurately represented. This makes the text especially rich in new compounds, although we cannot be sure in all cases that the Anglo-Saxon compound could be used with exactly the same meaning as the Latin. Many of the words in the interlinear version are not to be found in the Anglo- Saxon dictionaries, or are found with no references. Among the latter are some thirty words quoted from Somner or Lye, by Bosworth in his Anglo-Saxon Dictionary, which were probably taken from Junius' manuscript dictionary.

There are not many phonetic or grammatical peculiarities, for in both sounds and grammar the language is that of ordinary late West- Saxon. I have noted whatever forms are unusual and seem worthy of attention, although many of them are probably errors made by the scribe.

a represents ae, e.g. stafe, p. 119, 1. 15.

a „ £, gemane, p. I, 1. 3; J?ar, p. 9, 1. 9 ; slape, p. 117, 1. 13 ; but sleep occurs, p. 57, 1. 6.

8e „ e, ha3r (hie), p. 21, 1. 4.

re „ ea, ]?a3wum, p. 2, 1. 12.

e ea, hehnysse, p. 84, 1. 7 ; hegra, p. 120, 1. 15:

e perhaps represents le in this instance ; gelefan, p. 129, 1. i ; ongeen, p. 12, 1. 16.

XIV INTRODUCTION.

o represents u, folfremed, p. 8, 1. 7 ; onderfon, p. 4, 1. i ; on- gleawnysse, p. 5, 1. 5.

6 „ a, onmode, p. 18, 1. 18.

03 „ e, boec, p. 17, 1. 6.

u „ o in the past tense and past participles of some weak -ian verbs, — lufude, p. 14, 1. 7; p. 14, 1. 16; gehiwude, p. 16, 1. 4; afandud, p. 15, 1. 4; gesta]7elud, p. 15, 1. 16; geswutelud, p. 10, 1. 7; gefystlude, p. 7, 1. 15 ; festrud, p. 222,

1.15.

ea „ se, bearnft, p. 56, 1. 14.

ea „ eo, beaft, p. 17, 1. 5 ; heartan, p. 43, 1. 15 ; but

beoiS, heortan are the usual forms ; neo-

]?eweard, p. 27, 1. 8. ea „ se, deadbote, p. 40, 1. 2 ; gehealed, p. 72, 1. 19 ;

oncneawiS, p. 184, 1. 13.

ea „ eo, leagan, p. 136, 1. 4 ; lareawum, p. 116, 1. i. eo „ ea, teoras, p. 28, 1. i ; teora, p. 47, 1. 4. c „ g, forbyc$, p. 114, 1. n ; strencft, p. 12, 1. 18 ;

strenc"Se, p. 50, 1. 1 2. g „ c, ongnawen, p. 84, 1. 6.

h is omitted in leahter, p. 171, 1. 12, though hlehter is found in the preceding line.

d represents t, wyld (vis), p. 200, 1. 20 ; behad, p. 8, 1. 5 5

widnigendne, p. 38, 1. 3. t „ d, getwyld, p. 96, 1. 4 ; heortnysse, p. 225, 1. 7 ;

getealt, p. 69, 1. 16 ; brat, p. 185, 1. 15 ; -

synt, p. 9, 1. 15.

W occurs where we should expect n in oncwawen, p. 8, 1. 16; p. n, 1. 13 ; p. 16, 1. 20 (v. Kluge, * Englische Studien/ vol.

INTRODUCTION. XV

ix. p. 36, who points out that this phenomenon occurs several times in works written in a south-eastern dialect).

There is little to call for notice in the grammar, but the following" peculiarities may be mentioned :

Neuter nouns of the strong declension with long root syllable are treated, with few exceptions, like those having a short root syllable, and therefore take u in the nom. and ace. plural.

Banu, p. 167, 1. ii ; belimpu, p. in, 1. 3 ; cneowu, p. 224, 1. 4; forligru, p. 102, 1. 14; p. 137, 1. n ; gefeohtu, p. 74, 1. 18; p. in, 1. 16; p. 199, 1. 14; folcu, p. 184, 1. ii ; ge- streonu, p. 76, 1. 12 ; geswincu, p. 101, 1. n ; gefancu, p. 37, 1. 12 ; p. 87, 1. 5 ; p. 102, 1. 14 ; p. 182, 1. 14 ; gej?eahtu, p. 199, 1. 8 ; goldhordu, p. 156, 1. 6; p. 179, 1. 13 ; herereafu, p, 19, 1. 8 ; p. 158, 1. I ; horwu, p. 69, 1. 14 ; landu, p. 51, 1. 17; manu, p. 45, 1. 13 ; p. 88, 1. 15 ; p. 234, 1. 6 ; rnidlu, p. 55, 1. ii ; pundu, p. 132, 1. 7 ; reafu, p. 143, 1. 14 ; treowu, p. 56, 1. 17 ; weorcu, p. 58, 1. 19 ; p. 52, 1. 19 ; p. 20, 1. 19 ; wordu, p. 1 8,1. 19; p. 214,1- 4; P- 2i 8, 1. 15; p. 221, 1. 12; p. 221, Li9.

The adjective god is also found with u as the ending of the neuter plural strong declension, p. 13, 1. 8 ; p. 20, 1. u ; p.

102,1. 5.

An intrusive r is sometimes found in the nom., ace. and dat. plural of present participles and of nouns in -end formed from present participles: lufigendras, p. 14, 1. 3 ; wregendras, p. 29, 1. 4; fyligendrum, p. 100, 1. 12; reccendrum, p. 116, 1.2.

A feminine in a instead of e is found in forhaefednyss ana (abstinentia sola), but in this case the -a is probably a mistake due to the glosser seeing a in the word sola below. Kluge,

XVI INTRODUCTION.

Paul und Braune's Beitrage, vol. viii. p. 552, has shown that such feminine forms do sometimes occur.

The past participle of strong verbs ends in -an in befangan, p. 15, 1. 19 ; gesceapan, p. 83, 1. 4 ; gefaran, p. 48, 1. 3 ; geun- nan, p. 109, 1. 17 ; gemunan, p. 165, 1. 5.

Ende is found for enne in lufigende, p. 3, 1. 13 ; mynigende, p. 53, LIT, but these are in all probability mistakes due to the scribe, seeing d in the Latin word below.

Agan has a plural formed as if it were an ordinary strong verb: agad, p. 7, 1. 12 ; p. 158, 1. 17, instead of agon.

For the usual * sceal,' a form, c scyl/ formed on the analogy of the subjunctive, is the only one which occurs in the pre sent text. Instances of it occur on p. 6, 1. 14 ; p. 19, 1. 20 ; p. 33, 1. 7; p. 41, 1. 3 ; p. 43, 1. 20; p. 24, 1- 1 7 0>eon scyl); p. 93, 1. 14.

For the plural sculon (sceolon), scylon occurs on p. i, 1. 12 ; p. 31, 1. 20 ; p. 36, 1. 6 ; p. 51, 1. 9 ; scylan, p. 33, 1. 3.

In conclusion, I should like to take this opportunity of thanking Professor Napier, Professor Skeat, and Professor Toller for the help and advice they have always readily given me.

LIBEE SCINTILLARUM.

drihten segt$ on godspelle maran so)?e lufe nan maim hseff> Dominus dicit in euuangelio maiorem caritatem nemo habet.

butan }?aet sawle his alecge segliwylc for freondum his quam ut animam suam ponat quis pro amicis suis.

se apostol ssede toforan eallnm soj^lice gemane on Petrus apo&iolus dixit. Ante omnia autem mutuam in

eow sylfum so]?e lufe gsedertange hsebbende forjn seo soj>e vobismet ipsis caritatem continuam habentes. quia cari-

lufu oferhelaj? micelnysse synna

tas operit multitudinem peccatorum ;

ssede seo soj^e lufu gef)yldig ys milde Paulus a^;ostoZus dixit. Qaritas patiens est. benigna

heo ys solpe lufe brof)err8edenne eow betwynan lufiaf) est ; Caritatem fraternitatis. inuicem diligite l.

se apostol seede God sof> lufu ys 7 se j?e lohannes o/;osto/us dixit. Deus caritas est. et qui

wuna}> on sof>re lufe on gode he wunat 7 god on him on f>am manet in caritate : in deo manet et deus in eo ; In hoc

setywde sof> lufu godes on us forf>i he for us sawle apparuit caritas dei in nobis. ^uoniara ille pro nobis animam

• his alede and we scylon for gebrof>rum sawla alecgean suam posuit. et nos debemus pro fratribus animas ponere.

ssede hatung awecj> saca and ealle gyltas Salomon dixit. Odium suscitat rixas. et uniuersa delicta

oferhelaj? soj>lufu operit caritas ;

ssede gif J?urh weg so]?re sof> lufe we wyllaS August mus dixit : si per uiam uerg caritatis uolumus

yrnan to ]?an ecean e]^ele gesseliglice we magon currere. ad aeiernam patria'm feliciter %)°ssumus

becuman butan ?of>re lufe ealle swa hwylce swa we do|5 Sine caritate omnia quaecumque fdcimus

1 ue\ diligentes. B

2 LIBER SCIN TILL ARUM.

na }>ing us fremacS don and on idol aspendaS bi- nihil nobis prodest facere. et inane expendimus stu-

gencge gif we nabbacS f>a so]?an lufe seo ys god rixa}> diutn. si non habeamus caritatem. quae est c?eus/ Regnat

so]?lice flsesclic grsedi^nys }?ar J?ar nys godes so]? lufu enim carnalis cupiditas. ubi non est dei caritas ;

)?8enne so)?lice mann fulfremed ys J>senne sof>re lufe full Tune enim homo perfectus est. quando caritate plenus

ys butan lufe psere sof>an lufe £eah f>e gehwilc rihtlice est Sine amove caritatis qudmuis quisque recte

gelyfe to eadignysse becuman nateshwon mseg swa micel credat ad beatudinem peruenire nequdquam potest ; Tanta

ys soj^re lufe msegen J)8et eac witegung 7 martyrdom est caritatis uirtus. ut etiam prophetia et martyrium

butan hyre naht beon synd gelyfede swa micel ys seo sof>e sine ilia nihil esse credantur ; Tanta, est ca-

lufu seo gif wana byf> on idel synd hsefde o]?re gif vitas quae si desit. frustra habentur cdetera. si

heo mid by]? rihtlice synd liaefde ealle se so]: lice fset ddsit. recte habentur omnia; Hie autem quod

geopena]? gehealt 7 fset \><zt dyrne ys on godcundum spsec" pdtet tenet et quod Idtet in divinis ser um, se ]m so]?an lufe healt on fsewum fylia]? J>a monibus. qui caritatem tenet in moribus; Sectamini cari-

soj)an lufe mid s\vetum 7 halwendum mete butan J?aere tatcm dulci ac salubri cibo. sine qua

se welega J^earfa ys and on J?sere se ]?earfa welig ys ]m Ipe dives pauper est. et in qua pauper dives est; Qui

beluca<5 eagan heora ongean so]?e lufe hi hnappiatS on gewil- claudunt oculos suos contra caritatem. obdormiscunt in concu-

nungum 7 gelustfullungum flsesces atiht }?a socSan lufe gynd biscentiis et delectationibus carnis; Extende caritatem per

ealne embehwyrft gif ]m wylt crist lufian fo-rf>i lima totum orbem si vis chri&tnm amdre. quia membra

cristes gynd embehwyrft licgaS eallswa socSlice lichama J?in chrisi'i per orbem iacent; Quomodo enim corpus tuum

butan gaste pset ys butan sawle gif hit byft dead he .ys sine s^iritit. hoe est. sine anima si fuerit / mortuum est :

swa seo sawl ]?in butan J;am halguni gaste Ipcet ys butan ita anima tua sine sjAritu sancto id est sine

LIBER SCINTILLABUM. 3

so]} re lufe gif hit byj> dead heo by£> geteald na soj?lice ear- caritate si fuerit mortua deputdbitur ; Non enim habi-

diatS on an butan on }?am fulfremed bytS socS lufe cristes tant in unum. nisi in quibus pwfecta, fuerit caritas chrisii ;

witodlice on J>am nys fulfremed sotS lufu 7 Jrsenne hi. Nam in quibus non est perfecta caritas. et cum

on an synd hidfulle hi synd. grame hi synd gedrefede hi synd in unum sunt odidsi sunt. molesti aunt. turbulenti sunt.

mid hyra anxsumnysse hi gedrefatS oj?re anxietate sua turbant ceteros ;

saede swa swa butan wege nan becymS. f>yder Ambrosius diodt. Sicut sine uia nullus peruenit quo he onett swa butan sopre lufe seo gecweden ys weg na tendit. ita sine caritate quae dicta est via. ncn gan magan menn ac worian f>a so(51ice )?a to foli- ambulare possunt homines sed errare ; Eos autem quos ad tole- byrdnysse frowunga strange godes sotS lufu agylt nan ge- rantiam passionu-m fortes dei caritas rcddit, nulla de- lustfullung flaesces nan lust yfel swseslice gewemS lectatio carnis. nulla uoluptas mala bldnde corrumpit ; ssede an witodlice 7 healic ys afandung soj^re Gregorius dixit. Una quippe et summa est probatio cari- lufe gif eac se byS g(e)lufod se }?e byf) onscunod Ipcet se Ipe tatis si et ipse diligitur qui aduersatur .J ut ille qui god agylt to lufigende synd so^lice nehstan. to agyld- bonum inpendit ; Amandi sunt enim proximi imptn- enne seo sotSe lufu ys eallum 7 magum 7 utacym-

denda caritas eat omnibus, et pTOp$nqui(8) et extra- enum na swa J?eah for j^aere sylfan so^re lufe fram godes nets : nee tdmen pro eddtm caritate .J a dei

lufe tobigenne swaswa socSlice fela boga treowes of amim amore flectendum l ; /Sicut enim multi rami arboris ex una wyrtwalan spryttaS swa eac of>re maegenu of aiire sotSre lufe

radice proccdunt .J sic et cetere uirtutes ex una caritate synd acennede ne naefS aenig boh spennysse godes weorces generantur ; Nee Jiabet dliquis rdmus uiriditatem boni operis ,J se J>e na wunatS on wyrtruman so(5re lufe se sctSe lufe

qui non manei in radice caritatis ; Ille ueram caritatem hasitS se }?e eac freond lufacS on gode 7 eac his feond Jiabet qui et amicum diligit in deo .J et inimicum

1 s. est. B 2

4 LIBER SCINTILLARUM.

lufacS for gode for his freonde naht ne bitt se for his diligit propter deum ; Pro amico nihil postulat qui pro in-

feond of sotSre lufe rihtre na gebitt lagu witodlice cristes imico ex caritate uera non orat ; Lex qwppe, christi

ys soft lufu annypse eft he seg(5 naht mara ys weorc est .J caritas unitatis ; Iterum dicit ; Nihil mains e&t operatic.

gif we nabbact sotSe lufe seo on eallum bebodum godes si non habeamus caritatem .J que in omnibus mandatis dei

heahnysse and ealdorscype healt elleshwar ys gecweden soft drcem atque principatum tenet; Alibi dicitur cari-

lufu ys lufu godes 7 nehstan on ealre heortan 7 on tas est dilectio dei et proximi 1 in toto corde et in

eallum mode 7 swa hwylce swa we wyllacS Ipcet don us tota mente. et quaecumqne uolumus ut faciant nobis

menn god eac we don him is ys socSlice lagu 7 homines bona. et nos faciamus illis. Tiaec est enim lex et

witigan eft he segcS haebbendum witodlice byf> geseald 7 proplieta& ; Item dicit. Habenti namque dabitur et

hit genihtsumatS forjri swa hwylc swa f»a socSan lufe hsefS eac abundabit ,J quia quisquis caritatem, habet .J etiam

gyfa oj>re onfeh'S swa hwylc swa f>a sof>an lufe nsefS eac dona alia percipit .J quisquis caritatem non habet. etiam

gyfa £>a ondei-fon bytS gesewen he forlset he segtS neod dona quae percepisse, uidetur amittit ; Ipse dicit. Necesse

ys Ipcet embe socSre lufe bend we wacian eft he est ut erga caritatis uinculum. uigilemus ; Item dicit.

swa micele witodlice swy)?or synne rust by (5 gescynd swa tdnto namque amplius peccati rubigo confunditur.

micele swa synfulles heorte mid micelum soSre lufe fyre by'S quanta peccc.toris cor magno caritatis igne cre-

bserned eft he segcS fsenne sotSlice to heahnyssum socS lufu matur ; Iterum dicit / tune enim ad dlta caritas

wundorlice arist f>senne to neowlum nehstena hi mildheortlice mirabiliter surgit .J cum ad ima proximorum se misericorditer

ahylt 7 J?yder heo mildelice ny^5er astihcS to wacum strang- inclinat et quo benigniter descendit ad infima .J ua-

lice heo ongeanyrnS to healicum elleshwar ys gecweden mseg lenter recurrit ad summa / Alibi dicitur. uirtus

eornostlice so'Ses gebedes ys hyh'S soc5re lufe eft ys ge- ergo vere orationis est celsitttdo caritatis; Item did-

LIBER SCINTILLARUM. 5

cweden brad witodlice ys soS lufu forj^i feoiida lufe

tur. Idta quippe est caritas. quia inimicorum dilectionem

heo limits lie segtS broj>erlice yfelu socS lufu langmodlice capit ; Ipse, dicit. fraterna rnal(a) caritas longanlmiter

byrcS so(5 lufu. so'Slic(e) riht ys ge freond lufian on gode ge portat ; Caritas autem vera est.t et amicum diligere in deo .J et

feond lufian for gode swa hwa swa f>a so}?an lufe inimicum diligere propter cZeum; Quisquis caritatem non

' naefS selc god he forleet Ipcet he heefS nisegnu J)a he ongleaw- 7ia6et.J omne bonum amittit quod habet ; Uires quds imperi-

nysse wi'Sssec'S sot5 lufu underf>ena)} wel oft sotS lufu sum- tia denega(t) caritas subtninistrat ; Plerumq\\.Q caritas qui-

um bysgungum gelett 7 gehal scintS on heortau bdsdatn occupationibus praepedita* et Integra flagrat in corde

7 swa J?eah na byS geswutelod on weorce forj^i eac sunne mid et tamen non monstratur in opere .J quia et sol cum

genipe by]? ofe heo ne byj> geseweii 011 eoi'San 7 swa ]?eah nube tegitur non uidetur in terra, et tamen

heo byrntS on heofenuin swa beon abysgod socS lufu gewunaS ardet in cglo sic esse accupata, caritas solsi.

innon strengcS here brynes bserncS 7 utan ligas weorces Intus uim sui ardoris exurit .J et foris Jldmmas operis

na aetywcS

non ostendit ;

saede eorf>ena langnyss ua syndrad. }?a f>e sot5 lufu Hieronimus dixit Terr arum longitude non separat .J quos caritas

gef>eod. jungit.

f>eah f>e wel msenige on geleafan 7 on weorcum Isidorus dixit. Qudmvis nonnulli fide a^ue operibvte

haligum beon gesawene beon dselnimende swa f>eah J?a J?e SKnciis uideantur esse participesi tamen qui

beotS ascyrede fram soj^re lufe broj^erlicre lufe nsenne

priuantur a caritate fraterng dilectionis nullum

hi habb<,J> cit5 msegenes eft he segcS nan med

habent irtcrementum uirtutis ; Item dicit. nullum premium

so^re lufe ys wiSmeten sotS lufu soSlice maegena ealra begytt caritati penstitur ; Caritas enim uirtutum omnium obtinet

ealdorscype eft he segt5 to healdene ys mid haligum werum principatwm; Iterum dicit. Tenenda est cu>n siu.ctis iiris

6 LIBEK SCINTILLARUM.

ann(yss) softre lufe 7 swa micelum swa hine anra gehwylc unitas caritatis. et qudnto se unusquisque

0etbry(t) middangearde swa micelum neod ys ])cet hine subtrahit mundo.J tdnto necesse est ut se

togeferloec(e) godra midwununge eft ys gecweden socS lufu on associet bonorum consortio .J Item dicitur. Cdritas in

lufe godes 7 nehstan wunatS heo gehealt sotSlice on hyre dilectione dei et proximi constat; Seruat autem in se

lufe godes se p>e fram socSre lufe na bycS todseled nehstan dilectionem dei. qui a caritate non diuiditur proximi;

eft ys gecweden se f>e fram brocSerlicre geferrsedenne Iterum dicitur. qui a fraterna societate

byt5 asyndrod fram godcundre sof>re lufe dselnimincge bycS ascyred secernitur .J a diuinae caritatis participatione priuatwr 1

elleshwar ys gecweden fram rice godes hi syndriacS J?a pe Alibi dicitur. A regno dei se seperant. qui

hi sylfe fram softre lufe twyferlaecej? eft ys gecweden semet ipsos a caritate dissociant; Item dicitur:

so^ lufu ys fullfremed lufu on gode 7 nehstan he sylf Caritas est perfecta dilectio in deo et proximo; Ipse

esede selc so'Slice godnyss of socSre lufe 7 eadmodnysse forcS- dixit.J omnis enim bonitas.J ex caritate et humilitate pro-

stsep'S cedit ;

ssede fram twysehtnysse yfele gehealdan tungan Ci'iYrianus dixit. A dissensionis malo continere linguam

his scyl se J>e can 7 lufaS bend &o<5re lufe suam debei qui novit et diliyit uincidum caritatis ;

ssede se ]?e mid so<5re lufe full ys mid smyltum Basilius dixit. Qui caritate plenus est, tranquillo

mode olplpe gefance 7 mid smoj^estum andwlitum forftstsepj} wer animo et serenissimo uultu procedit. Uir

so^lice hatunge full he gsef) yrre autem odio plenus ambulat iracundus;

saede so'Se eornostlice so"Se lufe 7 so(5e hyrsumnysse Caesarius dixit. Ueram ergo caritatem et ueram oboedientiam

healdende naht be urum gearnungum we gef>rystlsecea($ ac retinentes.J nihil de nostris meritis praesumdmus sed

be godes maegene we truwian swylce sot51ice synd butan soSre de dei uirtute confiddmus; Talia enim sunt sine cari-

LIBER SCINTILLARUM. 7

lufe fsestenu swylce butan ele leoht naht us fr&inatS ]>cet tale ieiunia .J qualis sine oleo lucerna ; Nihil nobis prodest quod we mid deorwyrSestum wseccum 7 geswincum mencgatS gif nos pretiosis uigiliis laboribusque conficimus .•* si

wiSinnan us socSe lufe we nabbaS forfi naht framaj? Ipcet intra nos caritatem non habemus . quid ni/iil prodest quod fm geswencst lichaman f>inne fsenne f>u naht framast heortan f>inre qffligis corpus tuum. quando nihil profices cordi tuo; gif seo sof>e lufu riht 7 eadmodnyss na byS of sylfum gyrlan Si caritas uera et humilitas non faerit 1. de solo hdbitu sewfsestnyss gefristlsecean 7 getruwian we ne sceolan religionis presumere et confidere non debemus;

saede scxSlufu swer 7 trymmincg on sawle haligre Effrem dixit. Caritas coldmna etfirmamentum. in anima sancta

ys

est.

II.

be gej?ylde De Patientia

drihten segt5 on godspelle eadige gesibsume for]?i Dominus dicit in aeuuangelio ; Beati pacificil guoniaw beam godes hi by(5 gecigede eft he segcS on gej^ylde jilii dei uocabuntur ; Item dicit. in patientia

eowrum ge agaS sawla eowre uestra possidebitis animas uestras ;

se apostol ssede f>is ys sot51ice gyfn gif for Petrus o/;ostoZus dixit. Haec est enim gratia? si propter ingehyd godes J?ola^ senig unrotnysse J^oligende un co nscientiam dei sustinet quis tristitiam patiens in- rihtlice hwylc soSlice wyrf>scype ys gif syngiende gefystlude ? iuste; Quae enim gloria est. si peccantes colafizdti

ge forf>yldia}? ac gif weldonde 7 foligende ge forberacS. ])is suffertis.J sed si benefacienties et pctiientes sustinetis. haec

ys wyrt5scype mid gode est gloria apud cfeuw.

se apostol ssede gedrefenyss gef>yld wyrc"5 • Paulus apostolus dixit. Tribulatio patientiam operatur.

gej^yld sot51ice afandunge fandung socSlice hopan hopa Patientia autem probationem. probatio uero spem. Spes

J2^f. (

1 s. nobis.

8 LIBER SOINTILLAEUM.

sotSlice na gescynt forf)i sotS lufu godes gesend ys on heortum autem non confundit. quia caritas dei diffusa est in cordibus

urum fmrh gast haligne se geseald ys us gif hit beon nostris per spiritum sanctum qui ddt(us) est nobis; Si fieri

mseg Ipcet of eow ys mid eallura mannum sibbe heeb- potest quod ex uobis est. cum omnibus hominibus pacem Tia-

bende gej^yld sotSlice eow nedbehefe ys Ipcet willan bentes V Patientia enim uobis necessaria est .J ut uoluntatem

godes donde ge beran behad sib fyliacS mid

dei facientes reportfais promissionem ; Pacem sequimini cum.

eallum 7 halignysse butan f>aere nan man gesyhcS god omnibus et s&i&ciimoniam. sine qua, nemo uidebit deum.

se apostol ssede gef>yl(5 so(51ice weorc folfremed

Jacobus opostoZus dixit. Patientia autem opus perfectum

haebbe J?set ge syn fulfremede 7 ansunde on nanum ateori-

habeat. ut sitis perfecti et integri in nullo defici-

gende eadig wer se J^e folaS costunge forf>i faenne entes; Beatus uir qui suffert Umptationetn g'uoniam cum

lie afandod byf> he underfehtS cynehelm lifes fame behet prdbatus fuerit accipiet coronam uitg quam repromibit god lufigeudum hine dens dilig~ntibus se;

se ]>e f>olomod ys fela he begyni'S mid

Salomon dixit. Qui patiens est. multa gubernatur pru-

snoternysse se ]?e so^lice uriforebyrdig ys he uppahefS dysig-

dentia .J qui autem inpatiens 2 eocaltat stulti-

nysse his betere ys J^olomod were strangum 7 se J>e

tiam suam; Melior est patiens uiro forti. et qui

wealt mode his oferwinnendum burga lar weres

dominatur animo suo.J expugnatore urbium ; Doctrina uiri J?urh ge£>ylcl byS oncnawen mid gef)ylde byd geli^egod per j)atientiam noscitur ; Patientia lenieiur

ealdor 7 tunge swsese tobrycS heardnysse betera princeps. et lingua mollis confringit duritiam ; Melior ge]?yldig wi]5erwyrdum paliens arrogante ;

ssede se }?e eornostlice byft gej)yldigra to teon- Augustinus dixit. Qui ergo fuerit patientior ad iniu- an mihtigra he by)? gesett on rice swa micelum swa riam.J potentior constituetur in regno ; Quantum

1 s, sltis. 3 s. est.

LIBER SCINTILLARUM. 9

gefyldig ys god ure on forhsebbende gyltas lire swa swife pollens est dens nosier in sustinendo delicta nostra .J tantum

sti(5 he bytS on todselendum dsedum urum seuerus erit in discutiendis l actibus nostris,

ssede gif softlice gelyfendra sibb crist ys Hieronimus dixit. Si autem credentium pax christus est ,J swa hwylc swa butan sibbe ys gedafenigendlice ne crist quicumquQ sine pace est .J consequenter nee christum

hsefS mid cristenum socSlice na se f»e folacS ac se f>e

habet; Apud christidnos enim non qui patitur. sed q\ii

decS gram an earm he ys hefelicor ys ge[?afian fsene

facit contumeliam miser est ; Grduius est sustinere quern

J^u nelt f senne gewilnian f>0ene Ipu. lufast swa swa to agenum nolis. quam desiderare quern diligis ; Sicut ad proprias teonum gef>yldige beon we scylon swa gif senigne we geseocS iniurias patientes esse debemus. ita si dliquem uiderimus

wiS god mucSe mid lahbrecendum woffigende f>ar healdau erga denm ore sacrttego Itlasphmnantem. illic tenere

ge)?yld we na scylan ac witfetandan )?am lahbrecan 7 mucS 2)atientiam non debemus. sed resistere2 sacrilege. et os

wodne soSfsestnysse andsware geny]?erian ~blasphemum ueritatis responsione damjmare ;

ssede to ansyne fol(c)licre gef>yld hi hiwiaS 7 Ambrosius dixit. Ad faciem publicam patientiam Jingunt3.J et

on gefance yrsunge attor hi behydacS to derigenne gearwe

in animo iracundiae uirus abscondunt .J ad nocendum parati ,J

peenne to derigenne tima hi findacS f>rim gemetum maegen

cum nocendi tempus invenerint ; Tribus modis uirtus

gej^yldes beon began wunacS sume witodlice synt J>e fraw patientiaQ exerceri solet ; Alia namque sunt quae a

(go)de sume J>e fram ealdum witSerwinnan sume \)e fram deo alia qug ab antiquo aduersdrio. alia qu/ a

nehstan we f>olia(5 fram nehstan witodlice ehtnyssa

proximo sustinemus ; A proximo namque persecutions. hyn"5a 7 teonan fram fan ealdum wiSerwinnan cos-

dampna, et contumelias. ab antiquo aduersdrio. temp-

tunga fram gode soSlice swingla we foliatS tamenta .J a c?eo autem flagella tolerdmus ;

1 in discerncndis. a s. debemMS.

8 s. aliqui.

10 LIBER SCINTILLABUM.

to sibbe gyfe becuman nateshwon mseg Gregorius dixit. Ad pads donum peruenire nequdquam potest

ge fe sibbe drihtnes twyrsednysse mid hatheortnysse tobrycS qui pacem domini discordiae furore rumpit ;

gefyld socS ys fremede yfelu emlice folian ongean Patientia uera est aliena mala equanimiter perpeti .J contra

faene Ipe yfelu -ongyrnS mid nanum sare beon tosliten butan eum qui mala inrogat. nullo dolore morderi ; Sine

ysene rnartiras beon we magon gif gefyld on gejmnce so"S- ferro martyres esse fwssumus. si patientiam in animo uerd-

lice we gehealda'S swa micele softlice gehywlc Ises byc5 ge- citer serudmus. Tdnto enim quisque minus osten-

swutelud gelsered swa he lees bytS gemet gefyldig witodlice ditur doctus quanta minus inuenitur patiens ; Igitur

foiine gefyld byft forlseten eac god of>re jm eallunga cum patientia relinquitur .J etiam bona reliqua quae iam

gedone synd beot5 toworpene gefyld sotSliee sot5. ys \>cet eac gesta sunt destruuntur ; Patientia enim uera est .J quae et

J^sene Iufac5 J?e hit byrS witodlice forj>yldian 7 hatian hit ipsum amat quern portat ; Nam tolerdre et odisse. non

nys msegen gef)W8ernysse ac oferbrsedels hatheortnysse }?8enne est uirtus mansuetudinis .J sed uelamentum furoris ; Cum

we wiSstandan magon yrre ofermodigra eadmodlice uton resistere possumus .•* iram superbientium humiliter de-

forbugan wyrSlicor hit ys teonan swigende forfleon J?senne and-- clinemus ; Gloriosius est iniuriam tacendo fugere. quam re-

swarigende oferswyf>an se heaga dema ure 7 gif he gewihte spondendo superare ; Supernus arbiter nosier, et si pondus

besceawatS on edleane swa J?eah msegenu he awyht5 on gewihte considerat in retributione .J tdmen uires pensat in pondere ;

swa swyf»e swa brad mod bycS J?urh lufe swa micele hit by<5 Quanta Idta mensfuerit ^;er amor em. tanto erit

eac gef>yldig }?urh langmodnysse swa micelum swa hwilc et patiens per longanimitatem ; Tanto quisque

byrft his nehstan swa micelum swa he lufatS gif fu softlice portat proximum.? quanta dmat ; Si enim

lufast f>u byrst gif fu geswicst lufian fu geswicst eac f»olian dmas. portas. si desistis amdre.J desistis et tolerare ; fsene we sotSlice hwon lufiatS hwon eac we f>oliat5 Quern enim minus diliyimus minus etiam tolerdmus

LIBER SCINTILLARTJM. 11

onsigendre earfocSnysse ra]?e claeda nehstan beocS togelsedde Inruente l fastidio 2 citius facia proximi adducuntur

on hefinysse byr)?ene seo us na aliht mid fej?ere in grauidinem ponderis. quae nobis non leuigat penna

sof>re lufe caritatis ;

ssede gesibsum mann geferscype engla he ear- Basilius dixit. Facificus homo? consortium angelorum mere-

nacS se andiga socSlice deofla bytS geworden

bitur. inuidus autem. particeps* demoniorum efficitur ;

se Ipe ge)?yldelice f>ola(5 yfelu on towerdum beon gecynehelmod Qui patienter tolerat mala.J in futuro corondri

he geearnaS sibb socSlice aflymtS saca anda sotSlice

merebitur ; Pace enim effugat discordias .J inuidia autem

togsedre wilacS hi eal swa sibb diglu gejmn(ces) onliht swa copulat eas ; Sicut pax seer eta mentis inluminat. ita

anda diglu heortan ablent mann gesibsum orsorh ah inuidia occulta cordis obcecat ; Homo pacificus securam jwssidei

gej?anc se niSfulla sotSlice on gedrefednesse ys symle beam mentem. inuidus autem in tribulatione est semper; Fill

gif J?u gewilnast gef>yld habban ic mynegige serest £>e si cupis patientiam habere. moneo primum, te

sylfne \>cei to bebodum godcundum f>u awecce gejmnc fin ipsum. ut ad mandatct diuina excites mentem tuam ;

Of nihtsumnesse bllsse gesibsum mann bycS oncnawen 7 of Ex abundantia laetitig pacificus homo dinoscitur. et ex

andwlitan hlaenum wodnesse full andig bycS geswutelod uultu mdrcido furore plenus inuidus demonstratur ;

wer milde feah fe he f>olige teonan for naht Uir benignus etidmsi patiatur iniuriam. pro nihilo

lie hit getelS se unrihtwisa so"Slice feah J?e he lytel word gehyre ducit Iniquus autem. etidmsi paruum 4 audierit

fram nehstan teonan he wenS se Ipe so'Slice beclypS a proximo? contumelias arbitratur ; Qui enim amplectitur

sibbe on gej?ances his wununge innunge he gearwatS criste pacem .J in mentis suae hospitio mansionem preparat christo.

forfi crist sibb ys 7 on sibbe gerestian he gewunat) gif quia c/^ristus pax est .J et in pace requiescere consueuit ; Si

1 s. in te. 2 difficultate. s s. quasi partem capiens.

* s. verbum.

12 LIBER SCINTILLARUM.

hwa J?e on gebrinctS yfelu huru na yrsa ac besarega quis tibi intulerit mala / ne uel irascdris. sed dole swy]?or for him forjn god yrsa(S him potius pro eo quia deus irdscitur illi.

ssede na mseg socSlice beon on sibbe se f>e hopan Isidorus dixit. Non potest autem esse in pace, qui spem

his gesett on menn se Ipe lifes towerdes meda geornlice suam ponit in homine; Qui uitae futurae premia diliyenter

ge]?enc(S yfelu ealle lifes andwerdes emlice he byrS excogitat .J mala omnia uitae presentis equanimiter portat ; hefelicor byf> gef>read arleas middangeardes ]?encende hyfegunge Grauius torquetur impius mundi excoyitando c6mmoda.J foenne rihtwis J?oligende M'iferrsede se J?e soSlice godu middan-

quam iustus tolerdndo aduersa; Qui enim bona mun- eardes lufaS welle he olplpe nelle eges 7 sares wite di diligit uelit vel nolit timoris et dolor is j)oenae underhuihtS gef>yldelice fram anuin to forberenne ys Ipcet nianegum

succumbit Patienter ab uno ferendum est. quod multis getimaS to f>oligenne wite f>yses lifes sceort ys 7 se \>e

dccidit tolerdbile; Poena huius uitae breuis est. et qui geswenccS 7 sefe byt5 geswenc'S deadlic ys yfelra fvvyrnyss

adfligit et qui adjligitur mortalis est; Malorum prdititas

na f>e ofslea ac laere hafa )?u gef)yld on wiSerwerdnyssum non te occuLat. sed erudiat ; Habeto patientiam inA aduersis. / hi-se'ddra beo J)u to underfonne fsenne on to gebringenne eb promptior esto ad susdpiendam quam ad inferendani teonan graman tseleridra mid ge})ylde oferswycS flana molestiam; Contumelias deirahentium patientia supera; Saglttas teonan mid ge]?ylde oferswyS flana teonan mid gej?yldes contumeliae patientia supera; Sagittas contumeliae patientig scylde tobrec ongeen tungan swurd gef>yldes gearwa scyld dypeo f range ; Contra lingug gladium patientiae prebe, scutum ;

micel ys mseg gif f>u na dera fraw ]?am f>e f>u gederod ei t Magna est uirtus si non ledas1 a quo lesus es;

micel ys strencS eac gederod gif ]?u forgyfst micel ys Magna est fortitudo? etiam laesus si remittas ; Magna est

wyrcSscype gif {>u anigum mihtest derian J?u arige. gloria si cut potuisti nocere. parcas;

ssede gesybsume soSlice 7 anrsede god on huse his Ciprianus dixit. Pacificos enim et Concordes, deua in domo sua

1 s. eum.

LIBER SCINTILLABUM. 13

eardian deft 1p<zt we }>e beam godes beon onginnan on godes habitare facit .J ut qui filii dei esse coepimus in dei

sibbe uton wunian 7 J?am }?e gast an ys an si gef>anc pace manedmus. et quibus spiritus unus est unus sit animus

7 andgit offrung gode ma ys sibb ure 7 broj^erlic et sensus; Sacriftcium deo mdgis est pax nostra .J et fraterna

anreednyss se f>e sibbe godes 7 anrsednysse brycS ongean concordia ; Qui pacem christi et concordiam rumpit. aduersus

crist he detS sibbe secean scyl sunu sibbe na sotSlice christum facit; Pacem quaerere debet filius 2)ac^s • rwque enim

mseg onfon sara 7 }?rowunga kynehelm butan he fore- potest accipere dolorum et passionum coronam? nisi pre-

steppe on sare 7 f>rowunge sibbe na soj?lice mseg so'Slice cesserit in dolor e et passione pads ; Neque enim potest uerdciter

godu laerende agyldan gif libbende he nyte emlice fremde bona docendo inpendere .J si uiuendo nesciat equanimiter aliena

yfelu forberan gef>yld gebroj)ru f»a leofesta(n) na Tpcet an godu mala tdlerdre ; Patientia fratres dilectissimi . non tantum bona

gehealt ac heo awegnyt wyj^erwerde gehwylc li(5e 7 bylewitte ys custodit. sed repellit aduersa ; Quisque lenis et mitis est.

god fader efenlsecend ys on life yldryna ys gecweden J^olobyrde dei patris imitator est. In vita patrum dicitur. Patiens

mann )?urstig wyll 7 eallum gearwigende glsedlicne drenc homo bibulus fons. et omnibus exhibens delectabilem pbtum;

sgede wer sotSlice J?olebyrde se f»e andwerde na ondrset losephus dixit. Uir enim patiens qui presentia non timet

7 towerde he f'enc'S he ne can forhtigan Ipsdr f>ser nys et futura cogitat nescit trepiddre ubi non est

ege timor.

III.

be lufe godes j nihstan De dilectione dei et proximi

clrihten segtS on godspelle se J?e lufaS me bebod Dom'mus dicit in aeuuangelio. Qui diligit me. mandatum

min he gehylt gif ge lufiatS me bebodu mine gehealdacS meum seruabit ; Si diligitis me. mandata mea serudte ;

gif ge lufiacS me 7 word mine on eow wuniacS swa Si dilexeritis me et uerba mea in uobis mdnserint. quod-

14 LIBER SCINTILLARUM.

hwset swa ge gyrnatS gew(yrcS) eow on J?am oncnawaft menu cumque peti'eritis ' j^et uobis ; In hoc cognoscent homines

Ipcet mine ge synd leornincgcnihtas gif gemsenelice lufiacS quod mei estis discipuli. si inuicem dilexeritis ;

se apostol ssede brocSerrsedenne lufigendras anfealdre of Petrus apostolus dixit. Fraternitatis amores simplici ex

heortan eow betwynan lufiacS corde muicem diligite.

se apostol ssede lufu nehstan yfel na wyrccS Paulus opostoZus dixit. Dilectio proximi malum non operatur.

gefyllednyss eornostlice lage ys lufu gatS on lufe

plenitudo ergo legis est dilectio ; Ambulate in dilectione

ealswa crist lufude us 7 he sealde hine sylfne for us sicut christus dilexit nos .J et trddidit se ipsum pro nobis

lufigendum god ealle bectS geworhte on god Ipcet cage na Diligentibus deum omnia coope,rant\w in bonnm Quod oculus non

gesyhtS ne eare ne gehyrtS ne on heortan mannes astih(5 uidii nee auris audiuit. nee in cor hominis ascendit.J

}>a gearwude god lufigendum hine qug preparauit c^eus diligentibus se ;

apostol ssede se f>e lufa(S broker his on loJiannes o/;osto/us dixit. Qui diligit fratrem suum in

leohte he wunatS 7 swicung on him nys se f>e so^lice lumine manek. et scandalum in eo non est; Qui autem

hatatS broker his on J?y strum he ys and on J>y strum he odit fratrem suum in tenebris est. et in tenebris am-

gsetS 7 he nat hwyder he fsertS forj?i J>ystru ablendan bulat. et nescit quo eat. ^uoniam tenebrg obcaecauerunt

eagan his we eornostlice utan lufian god for)?i he oculos eius ; Nos ergo diligamus deum. quoniam ipse

ser lufude us gif hwylc seg(5 Ipcet ic lufige god 7 prior dilexit nos; Si quis dixerit ^uoniaw diligo deum et

broker his hata(5 leas he ys 7 on him sottfsestnyss fratrem suum oderit mendax est. et in eo ueritas

nys f>is bebod we habbaS fram gode Ipcet se J?e lufatS non est; Hoc mandatum habemus a deo .J ut qui diligit

god lufige eac broker his se f>e so&lice na lufaS Jeuw diligat et fratrem suum; Qui autcm non diligit

LIBEK SCINTILLARUM. 15

broker his fsene he gesyhS god fame he na gesyhtS fratrem suum quern videt. deum quern non videt

hu mseg he lufian quomodo potest diligere .J

ssecle on eallum timan lufa(S se f e freond ys 7 tSalomon dixit. Omni tempore diligit qui amicus est. et

broker on angnyssum bycS afandud f rater in angustiis comprobatur ;

sunu ssede se f e lufacS god he gebitt for

Hiesus filius Sirach dixit. Qui diligit deum exorabit pro

synnum 7 he forhsefS hine fram him on gebede daga peccatis. et continebit se ab illis. in oratione dieru/n

he by (5 gehyred lufa fsene fe geworhte fe 7 f enas his exaudietur. Dilige eum qui fecit te .J et ministros eius

na forlset J>u lufa god 7 geclypa hine on hsele fine non derelinquas; Dilige deum .J et inuoca eum in salute tua;

selc nyten lufacS gelican his swa eac selc mann nehst- Omne animal diligit simile sibi .J sic et omnis homo prowi-

an him selc fleesc to gelican his by<5 togef eod lufu

mum sibi .•* Omnis caro ad similem sibi coniungitnr. . . . Caritas

so'Slice sotS ys fonne eac on gode byS gelufod freond 7 autem uera est cum et in dvo diligitar amicus. et

for gode by"5 gelufod feond se so^lice for gode propter c^eum diligitur inimicus ; Ille enim propter deum

lufaS fa fe he lufatS se eallunga fa lufian fram f am f e diligit eos quos diligit .J qui iam eos diligere a quibus

he na bycS gelufod wat

non diligitur scit ;

ssede anra gehwylc sawul swa micelum swa heo Basilius dixit. Unaqueque anima quantum fun-

gesta^elud bytS on lufe nehstan swa swy"Se heah heo bycS data fuerit in amore proximi .J tantum alta erit

on oncnawincge godes se fe lufacS broker on smyltnysse ys in cognitione dei ; Qui diligit fratrem. in tranquillitate est

heorte his brother so'Slice hatigende he ys on yste msestre cor eius. fratrem uero odiens. est tempestate maxima

befanj^au of eallum witodlice gefanCe finum lufa god circumdatus; Ex tota igitur mente tua dilige deum.

]>cet on eallum dsedum finum fu gecvveme him god sotSlice ut in omnibus actibus tuis placeas illi ; Deus enim

16 LIBER SCINTILLARUM.

na hine wile mid wordum beon gelufodne ac mid heortan non se uult uerbis tantum diligi. sed corde

clrerire 7 weorcum rihtwisum ma eornostlice eallum uton puro et operibus iustis ; Magis ergo omnibus* dili-

lufian god se f>e eac us 7 magas ure mid agenum gamus deum .J qui et nos et parentes^ nostros propriis handum gehiwude 7 ealle godu f>a embe us beocS gedone manibus finxit. et cuncta bona quae erg a nos geruntur daeghwamlice his weldsedum we towritan crist to lufi-

cotidie.J eius beneficiis adscribdmus ; Chrisius dili gence ys ofer magas forfan na us syllacS magas J>a gendus est sup&c parentes. quia non nobis tribuunt parentes ea

]>e crist nehstan ]?inne hafe

quae Christus ; Proximum tuum hdbe tanquam unum ex mem- faenne us god msere weldseda getifacS naht bris tuis ; Cum nobis deus magna beneficia ^restet .J nihil he gyrnt5 fram us butan f>8et we lufian hine 7 templu exigit a nobis. nisi ut diligamus eum .J et templa ure we gehealdan f>set he symle on us eardige 7 we on nostra seruemus.J ut ille 5em/;er in nobis habitet. et nos in him furhwunian illo permaneamus ;

ssede of ealre- heortan crist na lufa'S se }?e Isidorus dixit. Ex toto corde cTzristum non d'digit. qui mann hatacS lufu godes deaj?e ys wi"Smeten secgendum hominem odit ; Dilectio dei morti conparatur. dicente

strang ys swa deatS lufu swa swa deaS streclice

Salomonae. udlida est ut mors dilectio; Sicut mors uiolenter

asyndracS sawle fram lichaman ealswa lufu godes streclice

separat animam a corpore. ita dilectio dei uiolenter

asyndracS mann fram middaneardenre 7 flsesclicre lufe lufi-

segregat hominem a mundano et carndli amove ; Dili-

gende nehstan J?u afeorma eage to geseonne god se f>e

gendo proximum purgas oculum ad uidendum deum ; Qui

godes bebodu forhogat5 god he na lufatS ne we sot?-

dei praece^ta contempnit .J deum non diligit ; Neque e-

lice cyniug lufia"S gif on hatunge laga his we habbacS

nim regem diligimus si odio leges eius habeamus ;

ne na mseg god lufian se f>e byt5 oncnawen on nehstan

Nee poterit deum diliqere qui noscitur in proximi

1 i. creaturis. 3 i. propinquos.

LIBER SCtNTILLAKUM. 17

lufe dwelian goddra todal ys na hatian hadas ac dilectione errdre ; Bonorum discretio est non odisse personas sed

gyltas 7 rihte for leasum na hogian ac afandian J?a f>e culpas. et recta pro falsis non spernere sed probdre / Qui

unfulfremede synd on godes lufe oft fram leahtrum asyn- imperfecti sunt in dei amore. sgpe a vitiis sepe-

drian he dihtniacS ac mid byrdene leant ra gehefegude rare se disponunt .J sed pondere uitiorum graudti .J

eftsona to f>am leahtrum fa hi gewilniacS forlaetan teatS ongean- rursus ad ed vitia quae optant relinquere reuoluun-

wende laes feenne betwux twam lufu beon na mseg tur ; Minus quam inter duos .J dilectio esse non poUst ;

swyfte on eorfan besenct ys se f>e flsesclice mann Multum in terra demersus est. qui carndliter hominem

deadlicne swyfor lufaS fsenne hit gedafenat5 fsenne fing moriturum ; plus diligit quam opfirtei ; Dum rem

we gewilniatS tidlic we forlaetacS sof>e lufe lufi-

concupiscimus temporalem. amittamus ueram dilectionem ; A-

gende so'Slice god ure on us yfelu we ehtatS lufi- mando enim deum nostra in nobis mala persequimur dili-

gende socSlice nehstan f>am on f>am framian we magan gendo autem proximum ei in qu6 prodesse possumus

uton efstan

gsede god he cwseft lufu ys 7 se f>e wunat5 on Ciprianus dixit. Deus inquit dilectio est. et qui manet in

lufe on gode he wuna(S 7 god on him mid gocle wunian dilectione. in deo mdnet et dens in eo ; Cum deo manere

na magan f>a Ipe beon on cyricean godes anmode nellatS non possunt. qui esse in ecclesia dei undnimes noluerint

on boec ys gecweden stuntlic ys socSlice senig })ing

In libro dementis dwitur. stultum est enim aliquid

swyf>or lufian faenne god gefanc so'Slice J?set gefylcS plus amare quam deum; Mentem enim qudm repluerit

gemynd godes )?ani awyrigdan on [mm na byc5 geseald stow memoria dei.J maligno1 in ea non ddbitur locus.

seede gif hwylc sot51ice Iufat5 god fees on Effrem dixit. Si quis autem dilexerit deum illius in

1 s. spiritu. C

18 LIBER SCINTILLARUM.

eorjmn na bytS gef»anc ac symle f>a uferan gewilnaft JJe terra non erit mens .J sed semper -superiora desiderat quae

he lufaft he bycS geswett f>anone he bycS onliht Jmnone he bycS amat ; indulcdtur inde.J inluminatur inde J refi-

gereord of swettestum wylne citur de dulcissimo font(e)

HIT.

be eadmodnysse. De Humilitate.

drihten segtS on godspelle leorniatS fram me forf>i f>e Dominus dicit in aeuuangelio. Discite a me quia ic bylewitte 7 eadmod on heortan 7 ge metacS reste saw-

mitis sum et humilis corde.J et invenietis requiem anima- lum eowrum he socSlice seg?S ]?urh {>onewitegan to hwara bus uesiris ; Ipse enim dicit per prophetam. ad quern so(51ice behealde ic butan to \>&m eadmodan 7 to £>am gedef(an) 7 autem resfriciam nisi ad humilem et qmetum et ondrsedende wordu mine eft he segtS selc soflice se f>e trementem verba mea .J Iterum dicit. omnis enim qui hine uppaheff) byj) geny|?erud 7 se J?e hine genyj^erud byj> uppa-

se exaltat humiliabitur et qui se humiliat exalta- hafen bitur ;

se apostol ssede ealle so^lice gemaenelice eadmodnysse Petrus apostolus dixit. Omnes autem inuicem humilitatem geswuteliaf) forfi ]?e god f>am ofermodum wi"Sstynt eadmodum sof>- insinudte1. quia deus superbis restitit. humilibus au-

lice he syltS gyfe. geadmedacS witodlice under mihtigre tem ddt gratiam. flumiliamini igitur sub potenti handa godes faet he eow uppahebbe on tide geneosunge manu dei. ut uos exaltet in tempore uisitationis ;

geeadmeda(5 on gesihcSe drihtnes 7 lacobus apostolus dixit. Hwmiliami in conspectu domini et

he upahefS eow exaltabit uos ;

se apostol ssede beo ge onmode Ipcet sylfe ongytende Paulus a^osto^us dixit. Sitis undnimes id ipsutn sentientes

naht furh geflit ni furh idel gylp ac Jnirh

nihil pei' contentionem neque per indnem gloriam. sed ^;er

1 i. docefe.

LIBEE SCINTILLABUM. 19

eadmodnesse uferan him betwynan wenende na heage humilitatem superibres sibi inuicem arbitrdntes. non dlta

witende ac eadmodum gef wserigende sapuntes. sed humilibus consentientes.

ssede far far by<$ ofermodignyss far bycS eac Salomon dixit. Ubi fuerit superbia. ibi erit et

teona far eadmodnyss far eac wisdom ofermod-

contumelia. ubi autem. * humilitas. ibi et sapientia z; Super-

igne fyligft eadmodnys 7 eadmodne on gaste unde(r)feli(S bum sequituT humilitas. et humilem spiritu suscipit

wuldor ser fam f e he sy fortreden 7 ys upahafen heorte et gloria ; Priusquam conteratur et exaltatur COT

mannes 7 aer fam f e he si gewuldrod he ys geeadmett betere hominis. et antequam glorificetur humilidtur ; Melius

ys beon geeadmett mid bylewittum fsenne todselan herereafu est humilidri cum mitibus. quam diuidere spolia mid ofermodum. cum superbis.

sunu ssede swa micele swa f u mare eart geead-

Hiesus filius Sirach dixit. Qudnto magnus es humi-

mett fe on eallum 7 beforan gode J)u gemest gyfe fram Hate in omnibus et coram deo inuenies gratiam ; Ab

eadmodum ys gearwurf od god nelle f u beon eadmod on humilibus honoratur deus ; Noli esse humilis in

wisdom f inum ne geeadmett on stuntnesse (f )u beo beswicen ys sapientia tua. ne humiliatus in stultitia seducaris ; Est

Be fe manfullice geeadmett hine 7 innemyste his fulle synd qui nequiter humiliat se. et interiora eius plena sunt

facne dolo.

ssede gif eadmod 7 gedefe f u ne byst ne maeg Origenis dixit. Si humilis et quietus non fueris. non potest eardian on fe gyfu fses haligan gastes habitare in t& gratia spiritus sanctz /

sasde god eadmod geworden ys forscamige mann Augustinus dixit. Dens humilis factus est. erubescat homo oferniod beon symle ingehyd feowes godes eadmod beon supei'bus esse; ytfem/^er conscientia serui dei humilis esse scyll 7 unrot gewislice fast f urh eadmodnysse na ofermodige 7 debet. et tristis scilicet ut ;;er humilitatem non superbiat. et 1 a. fuerit. 2 s. erit.

C 2

20 LIBEE SCINTILLAREM.

j?urh nytlice gronunge heortan to galnysse he na agylde se 2)Qr utilem maerorem cor ad lascmiam non resoluat ; Ille soc51ice begymcS lof godes 7 word inures his J?ses hnec- ndmque attendit laudem dei et uerba oris eius. cuius cerui- can ahylt eadrncdnyss 7 na uparserS ofermodignys cem indinat. humilitas. et non erigit superbia ;

ssede to healmysse msegena na mid mihte ac Hieronimus dixit. Ad sumitatem uirtutum non potentia. sed mid eadmodnysse by]? cumen 7mmilitate uenitur ;

saede heorte witodlice flsesclic }?a hwile f>e J?ises

Gregorius dixit. Cor quippe carndle dum Jiuius

lifes wuldor sec"S eadmodnysse heo onscuna(5 eadmodness swa

uitg gloriam qugrit humilitatem respuit ; Humilitas

micelum swa heo ys ahyld to neowlum swa micelum heo framatS

quantum indinatur ad ima tdntum prqficit

on heahnysse swa miceluwi so'Slice neod ys }?8et hine anra- in excelsum ; Tdnto enim necesse est. ut se unus- gehwylc on eadmodnysse off>rycce swa micelum gif he sy gecoren quisque in Tiumilitate deprimat. quanta si sit electus he nat f>eah Ipe seghwylc godu his nehstan his gyfende ignorat ; Quamuis quisqme bona sua proximo suo inpertiendo setywe rihtlice eallunga he na by)? gif he eadmodnysse f>ol- ostendat. recte iam non erit 1. si Tiumilitate caru- atS se J?e soj^lice eadmod by}) he byf> upahafen on wnlflre mic- erit ; Qui enim humilis fuerit. exaltabitur in gloria ; Mag-

* el ys msegen eadmodnysse ]?ce£ of gewilminge stowe ytemyste na est uirtus humilitatis.J qug ex desiderio loca ultima

healdende symle eadmodnysse lufacS on heagum na hit upp- tenens. semper humilitatem dmab in alto non se sub-

ahefS 7 heofenlices rices purpuran on gef?ance gehealt J?8enne

leuat .J et celestis regni purpuram in mente seruat ; Cum

socSfsestnysse spsec eadmodlice byf> gehyred weg drihtnes to

iteritatis sermo Tiumiliter auditur. uia dsimni ad

heortan by(5 asend on eallum hine forsyhS se Ipe on his eagum cor dirigitur ; In cunctis se despicit qui in suis oculis

beon hine eadmodne gese"S seghwylc aetsyn weorcu nane esse se humilem pwfitetur. quaelibei ddsint opera, nulla

synd butan of eadmodnysse brydde swa micele eornostlice sunt nisi ex humilitate condiantur ; Tdnto ergo

1 s. electus.

LIBER SCINTILLARUM. 21

beon eadmodra gehwylc scyl of gyfe swa micele swa bine esse humilior qu.isque debet ex munere ; quanta se.

gewrij?enre beon besceawacS on agyfendum gesceade J?set witod- obligatiorem esse conspicit in reddenda ratione ; Earn guip-

lice \)Q na fint eadmod so&fgestnys forflybcS gepanc f>ser pe qua/in non inuenit humilem ueritas fuyit mentem ; lllic

Ipa, fram hlote eadmodra dema asyndrat?. f>a hi hser on ofer- eos a sorte liurmiliurm index seperat. qui se hie in su-

modignysse hornum uppahebbaS eadmode gyfe onfoj) perbig cornibus exaltant ; Humiles donum accipiunt.

\>oet fram him heortan ofermodigra aweg anydaS quod a se corda superbientium repellunt ;

ssede eadmod f>eah he on reafe waccust sy wul- Basilius dixit. Humilis licet hdbitu uilissimus sit. glo-

dorfull swa J?eah ys msegenum ofermodig sotSlice 7 gif he wlite- riosus tdmen est virtutibus; Superbus autem et si deco-

full 8i gefuht on gesihj^e swa f>eah on weorcum wac ys rus uideatur aspectu .J tamen operibus uttis est /

ssede se J>e so'Slice butan eadmodnysse msegenu Isidorus dixit .J Qui enim sine humilitate uirtutes

gadera'S on winde dust he byrcS gefanc heortan ure congregat in uento puluerem portat; Cogitatio cordis nostri

swa micelum mid gode on neowlum ys swa micelum swa hit tantum apud deum in imo est quantum.1

mannum on hyhpe 7 eadmodnys heortan ure swa micelum hominibus in alto S et humilitas cordis nostri tdnto

mid gode on hyh]?e ys swa micelum swa mannum on neowlum apud deum in alto est. quanto x hominibus in imo ;

geeadmed swyfe gast finne forf>y lif floescess arleasan Humilia ualde s/;iritum tuum ; g'uoniam1 uita carnis itnpii.

fyr 7 wyrm butan eadmodnysse maegen senig 7 butan ignis et uermis ; Sine humilitate virtus quglibet. et sine

so}?re lufe on leahter by'S geteald healic munuces maegen ys caritate in uitium deputatui ; Summa monachi virtus est

eadmodnyss healic leahter his ofermodygnys beo Jm on humilitas. summum uitium eius sujmbia ; l Esto in

eadmodnysse gestafelud beo J»u ealra aaftemyst 7 ytemyst humilitate fundatus. esto omnium nouissimus et ullimus ;

1 s. est.

22 LIBEll SCINTILLARUM.

geeadmed £>e fycet J>u beo uppahafen laestne £>e do eallum Humilia te ut exalteris. minimum, te fdc omnibus

nanum J?e toforan asete nanum {?e uferan getele Jm wen nulli te prepbnas. nulli te superiorem deputes; Aestima ealle uferan beon ]?e J?eah fu heagust si eadmodnysse omnes superibres esse tibi; Quamuis summus sis humilitatem heald forf>i gif j?u eadmodnysse healtst wuldorful J?u byst tene. quia si humilitatem tenueris. gloriosus eris ; swa micele softlice eadmodra byst swa micelum fyligf> f>e Quanta enim humilior fueris. tanto sequetur te hyh]) wuldres nyfer astih Ipcet J?u uppastige si J?u genyj?erud altitudo gloriae / Descende. ut ascendas humiliare.

fset J>u si uppahafen ne uppahafen £>u si geeadmed eadmodnys ut exalteris .J ne exaltdtus humilieris ; ffumilitas

so'Slice fyll ne cann eadmodnys slide ne cann eadmodnyss autem casum nescit. humilitas lapswm non nouit. humilitas

nsefre slide J»olode ge f>e soSlice him wac ys beforan nunquam lapsum p&ssa, est ; Qui enim, sibi uilis est. ante gode micel he ys 7 ]?a f?e him misliciatS gode hi liciatS beo Ipu deum magnus est. et qui sibi displicent deo placent ; Esto witodlice lytel on eagum finum Ipcet f>u si micel on eagum igitur %)druus in oculis tuis. ut sis magnus in oculis godes swa micele so^lice swa f>u byst beforan gode deorwurj^ra dei ; Tdnto enim eris ante deum pretibsiwr.

swa micele swa f>u byst toforan eagum fdnum forhogudra ber

quanta fueris ante oculos tuos despectior ; Porta eac symle sceame on asyne be gemynde gyltes dust quoque semper uerecundiam in uultu de recordatione delicti, puluis J?u eart 7 011 duste site axe f>u eart 7 on axan leofa on es et in pulmre sede. cinis es. et in cinere uiue ; In healicum wyrj^scype healic J?e si eadmodnyss na J?e upp- summo honore. summa tibi sit humilitas .J non te extol- ahebbe wyrj^scype swa micele maran eadmodnysse J»u sy £>urh- lat honor; Tdnto maiore humilitate sis per- beorht swa micele swa maran wurj?nysse foresett f»u eart sjncuus. qudnto maiore dignitate prelatus^ ;

ssede noefre so^lice soft eadmodnyss 7 soft

Caesarius dixit. Numquam enim vera humilitas et vera

gehyrsumnyss butan sof>re lufe oj}f>e wseron oj?f>e beon mag-

oboedentia sine caritate. aut fuervmt aut esse pote-

1 B. es.

LIBER SCINTILLARUM. 23

on forfan swa swa fyr buton heetan of f e beorhtnysse svva runt.J quia sicut ignis sine calore ue\ splendore eius- gerades nys swa eac seo sof e lufu butan eadmodnysse 7

modi non est. ita et caritas sine humilitate et

sof re gehyrsumnysse beon ne mseg on life yldryna ys ge nera oboedentia esse non potest ; In uita pdtrum dici- cweden lichamlic geswinc latteow ys eadmodnysse selc soSlice

tur. corpordlis labor dux est humilitdtis. omnis enim geswinc butan eadmodnysse ydelnyss ys eadmodnyss ne heo na

labor sine humilitate udnitas est; Humilitas nee ipsa

yrsacS ne ofrum yrsian gefafatS eadmodnyss ys gif irdscitur. nee dliis irdsci permittit ; Humilitas est si

f senne syngatS on f e brof or fin serj^am J?e he behreow- qudndo peccduerit in te frater tuus dntequam ille penit- sige f>u forgifst him eadmodnyss soSlice forrynel ys soSrelufe eat indulseris ei. Humilitas autem precursor est caritatis. 7 ealswa forrynel wses hselendes ealle teonde to him

et sicut iohdnnes precursor fuit iesu. omnes trdhens ad eum. swa eadmodnyss forrynel ys sofre lufe 7 se Ipe nsefS ita humilitas precursor est caritatis. et qui nan habet soj?re lufe he forlyst lif caritatem perdet uitam ;

V.

be forgifnysse. De indulgentia.

drihten segtS on godspelle gif ]?u eornostlice offrast lac

Dominus dicit in aeuuangelio. Si ergo offers munus

fine to weofude 7 }?ar Ipu gemanst J?set broj?or f>m hseftS

tuum ad altare et ibi recordatus fueris quia frater tuus habet

senig J?incg ongean Ipe forlset f>ser lac fine setforan f am

aliquid aduersum te relinque ibi munus tuum ante al- weofude 7 ga aer gesibbsumian brefer finum 7 fsenne

tare .J et uade prius reconciliari fr&tri tuo. et tune cumende Ipu. offra lac fine gif so^lice ge forgyfacS man- ueniens tifferes munus tuum; Si enim dimiseritis Jiomi- num synna hyra forgifS eow eac feeder eower se f e on nibus peccata eorum dimittet uobis et pater uester qui in heofenum ys gif softlice na forgyfaf mannum ne feeder caelis est. si autem non dimiseritis hominibus .J nee pater forgiff eow synna eo(w)re dimittet uobis pewata uestra ;

24 LIBER SCINTILLAKUM:.

se apostol fsede mid gefykle imderberende ge- Paulus apostolus dixit. Cum patieniia supportantes in-

maenelice 7 forgyfende eow sylfum gif genig ongean sumne uicem et donantes uobismet i2>sis .J si quis adversus aliquem

hsefS ceorunge swa swa god on criste forgeaf eow ealswa habet qugrelam.J sicut deus in chr'isto donauit uobis. ita et

ge dot? nanum yfel for yfele agyldende uos fdcite. nulli malum pro malo reddentes.

se apostol ssede na agyldende yfel for yfele olplpe Petrus apostolus dixit. Non reddentes malum pro malo. uel

curs for curse ac far togeanes bletsigeude forfi on maledictum ^;ro maledicto. sed e contrario benedicentes. quia in

f>am geclypode ge Bynd ])cet on bletsunge yrfewyrdnysse ge agan hoc uocati estis ut benedictione hereditatem possideatis ; ssede na sa?ge f>u ic agylde yfel for yfele geanbida Salomon dixit. Ne dicas reddam malum ^;ro malo. expecta,

drihten 7 he alyst Ipe forgif f)inum nehstan derigendum dominum et liberabit te. JRelinque proocimo tuo nocenti

j?e 7 f>senne biddendum J>e synna beo8 Isetene te1 .J et tune deprecanti tibi peccata soluentur ;

ssede anre gehwylc swylce forgifenysse to under- Agustinus dixit. Unusquisque talem indulgentiam accep-

fonne ys fram gode swylce he sylf eac sylcS nehstan his turus est a deo. qualem et ipse dederit proximo suo ;

ssede swa swa god on criste us ure synna Hieronimus dixit. Quomodo deus in christo nobis nostra peccata

forgeaf swa eac we him fa on us syngincS we forgyfan donauit. sic etiam nos illis qui in nobis peccant dimittamus ;

ssede se rihtlice his gyltes forgyfenysse bitt se Gregorius dixit. Ille recte sui delicti ueniam pbstulat. qui

Ipcel ]>cet he aer on him sylfum was agylt forgyfj? uton forgyfan hoc quod prius in ipso delinquitur reldxat ; Dimittamus

sotSlice J>set beon scyl us Ipcet si forgyfen ]?aBt beon scyl fram us enim quod debetur nobis. ut dimittatur quod debetur a nobis

J?senne seghwylc \>cei he rihtlice bitt he begytt 1p senne his mod Tune quisque quod recte petit adipiscitur. cum eius animus

on bene ne feondes hatunge by8 fordimmode we asendaf) in petitione nee inimici odio fiiscatur. Fundimus

1 ue\ tibi.

LIBER SC1NTILLABUM. 25

for wif>erwirman bene ac ic wysce ]>cei heorte healde lufe pro adversaria precvm. sed utinam cor teneat amorem ; J?senne lufigende gestreon be feondum don ne magon eac Cum diligendo lucrum de inimicis fdcere pfissumus .J etiam hi frynd synd J>a Ipe ehtiatS us ne na reccS se ealda feond J>cet ipsi amid sunt qui persecuntur l ; Nee curat antiquus hostis ut he eorj?lice afyrre fram us ac Ipcet he sof>e lufe on us slea terrena tollat a nobis. sed ut caritatem in nobis feriat ; ssede na soSlice magon synna beon forgyfene him Isidorus dixii. Non enim posse peccata dimitti ei.

se Ipe on hine syngiendum gyltas na forgyfS se Ipe broker his qui in se peccanti debita nan dimittit ; Qui fratrem sibi lator gesibsumacS god him lator gegladaf) on idel gocSlice tdrdius reconciliat deum sibi tdrdius pldcat ; Frustra enim him gemiltsian god secS se Ipe hrsedlice gegladian on neh- sibi propitiari deum quaerit .J qui cito placdri in proxi- stan forgymcS hraedlice ys to forgyfenne senigum J^senne he mum neglegit ; Cito* ignoscendum cuiquam dum

forgyfenysse bitt ueniam postulat ;

ssede se )?e softlice on hine syngiendum mildelice Caesarius dixii. Qui enim in se peccanti clementer forgyfS nan synne fotswsecS on his sawle belifS

indulserit.J nullum peccati uestigium in illius anirna remanebit ;

saade gif eornostlice f>u na forgyfst teonan se Anastasius dixii. Si ergo non dimittis iniuriam quae Ipe gedon ys na gebed for Ipe dest ac wyrgincge tibi facia est .J non orationem pro te fads, sed maledictioncm. ofer f>e Ipu ongebrincst swa Ipn soSlice segst swa me forgif super te inducis. sic enim dids. sic mihi dimitte.

swa eac ic forgeaf On gesamnungum ys gecweden swa micel sicut et ego dimissi ; In conlationibus tftcitur. tantum

soc5Hce bit5 forgyfen us swa micel swa we forgyfacS f>am fa enim remittitur nobis. quantum nos remiserimus eis qui us swa hwylcere awyrigednesse deria^ nobis quacumque malignitate nocuerint ;

saede swa hwylc sotSlice J?am se on hine syngode Ciprianus dixit. Quisquis enim illi qui in eum peccauit

forgyfS forgyfende synne butan tweon selmyssan he dimittit? ignoscendo peccatum sine dubio elemosinam fadt ;

s. est.

26 LIBER SCINTILLARUM.

VI.

be onbryrdnysse. De

drihten segj? on godspelle sotS soft ic secge eow Dominus dicit in aeuuangelio. Amen amen dico uobis. ]?set ge wepatS 7 ge heofiacS woruld soSlice geblissacS ge gnoniaw uos plordbitis et plangetis. speculum autem gaudebit. uos unrote beof> ac unrotnyss eower on blisse cymcS tristes eritis. sed tristitia uestra on letitiam venivi;

se apostol ssede geblissian mid geblissigendum wepan Paulus apostolus dixit .J Gaudere cum gaudentibus flere mid wependum J)a J?e wepatS swylce hi na wepende syn 7 cum flentibus. qui flent tanquam non flentes sint. et J?a £>e blissiatS swylce na geblissigende qui gaudent tamquam non gaudentes;

se apostol ssede earme beoc5 7 heofiatS 7 wepaf> lacobus o/;osto£us dixit. Miseri estate et lugete et plordte. hlehter eower on heofmcge si gehwyrfed 7 blis on risus wester in luctwn, conuertetur. et gaudium in gnornunge merorem ;

sasde hlehter sare byj? gemencged 7 ytemyste blisse Salomon dixit. Risus dolori miscebitur. et extrema gaudii heofincg ofsett luctus occupat ;

ssede Jm ]>e nabbatS onbryrdnysse ne hi Agustinus dixit. Qui non hdbent conjmnctionem. nee nabbaj) clsene gebed goldhord ys god onbryrdnyss 7 hdbent mundam orationem ; Thesdurus est bona compunctio et unareccendlic blis on sawle mannes sawl rnannes

inenarrabile gaudium in anima hominis ; Anima hominis seo pe on gebede by]? onbryrd swyf>e him framatS to hsele quae in oratione conptingitur .J ualde illi p^ficit ad salutem ; ssede na laes to herigenne ys wer strang on Hieronimus dixit. Non minus laudandus est. uir fortis in heofincge faenne on gefeohte luctu .J quam qui in bello ;

ssede stefen witodlice sealmsanges )?8enne heo Jmrh Gregorius dixit. Vox et enim psalmodig cum per

LIBEB SCINTILLABUM. 27

ontihtincge heortan by}> gedon furh }?a selmihtigum drihtne to intentionem cordis dgitur. per hanc omnipotent domino ad

heortan weg by<S gegearwud ]>cet ontihtum gejmnce witegunge cor iter paratur. ut intente mente prophetiae

gerynu of>J?e onbryrdnysse gyfe onasende fsenne Jrnrh mysteria uel conpunctionis gratiam infundat ; Cum per

gebed onbryrdnys byf> utasend weg us on heortan Jrnrh orationem conpunctio effunditur. uiam nobis in corde per

fcene to haelende on ende byf> becumen gearcaf) gyndleccincg qudm ad iesum in finem peruenitur par at ; Inriguum

witodlice ofeweard underfeht5 sawl J?senne heo hi sylfe on quippe superius dccipit dnima. cum se se in

tearum heofenrices mid gewilnunge geswencf gyndleccincg Idcrimis caelestis regni desiderio affligit ; inriyuum

soflice neafewerd onfehtS J>senne helle suslu wepende on- uero inferius accipit. cum inferni supplicia flendo per-

drset ongeangecyrrende us drihten mildelice beclyppe timescit ; Reuertentes nos dominus clementer amplectitur /.

forfi synfulra lif him beon unwyrS eallunga na mseg feet quia peccatorum uita ei esse indigna iam non potest quae

mid wopum byf> gefwegen na twyna Ipu abutan ende beon geriht- Jletibus lauatur ; Non dubites circa finem iusli-

wisodne mann furh hreowsunge onbryrdnysse ac forf>i ficari hominem per penitentiae conjmnctionem .J sed quia

seldan Ipcet gewyrjmn gewunat5 to ondrsedenne ys Ipcet na fsenne rdro id fieri solet. metuendum est. ne dum

to ende byc5 geyld gecyrrednyss gehopud ser ofsette deat5 ad finem dijfertur conuersio sperata dnte ficcupet mors

f>0enne helpe hreowsung na eornostlice on wopum na on quam subueniat paenitentia ; Non ergo in fi&iibus. non in

dsedum urum ac on drihtne uton truwian forf>i eornostlice actibus nostris. sed in cfommo confiddmus; Quia ergo

7 sefter fulluhte we besmitan lif uton fullian mid tearum et 2)0st baptisma inquinduimus uitam.J baptizemus lacrimis

ingehyd besmitene sefter wseterum haele we beon geed-

conscientiam ; Inquindti post aquas salutis. renascd-

cennede of tearum mur ex lacrimis ;

28 LIBER SGINTILLARUM.

ssede Tpsdv sotSlice beotS teoras f>ar gastlic fyr Basilius dixit : Ubi autein fuerint lacrimg. ibi spiritalis ignis

bytS onseled se f>e diglu gejmnees onlyht accenditur. qui secreta mentis inluminat.

ssede 8er softlice mid tearura to feormigenne synd Isidorus dixit. Prius enim lacrimis purganda, sunt

leahtras f>a we dydon 7 j?8enne afeormodre gejmnces scearpnysse uilia quae gessimus. et tune munddta mentis dcie

])cet J^set seceat5 uton besceawian ])cet f>senne ser wepende fram id quod querimus contemplemur .J ut dum dntea flendo a

us synne dimnyss bytS gedriged afeormodum heortan eagum nobis peccati caligo detergitur. munddtis cordis oculis.

frige upplice utan besceawian se J>e so^lice tearas unge- liberi super-no, inspicidmus ; Qui uero lacrimas inde-

swicendlice asent 7 swa Tpeah syngian na geswic'S se heofincge sinenter ftindit. et tamen peccare non desinit .J hie lamentum

haefS ac afeormunge nsefS onbryrdnyss heortau ys Tiabet sed mundationem non habet ; Compunctio cordis e&t.

eadmodnyss gefances mid tearum uppspringende of gemynde humilitas mentis cum lacrimis exoriens de recordatione

synne 7 of ege domes se ys on gecyrredum fulfremedra peccati et timore iudicii; I lie est in conuersis perfectior

gebryrdnesse mid lufe se }>e ealle fram him flsesclicra gewilnunga co-npunctionis affectu. qui omnes a se carnalium desideriorum

lufa aweg anyt 7 atihtincge his mid eallum gef>ances affectus repdlit. et intentionem suam toto mentis

bigenge on godes foresceawunge gefsestnacS twyfealdre onbryrd- studio in dei contemplations defigit ; Gemine conpunc-

nysse mid willan for gode sawl gehwylces gecorene byf> tionis affectu ^ropier deum anima cuiusque electi affi-

gewseht ])O3t ys dplpe f>3enne weorca his yfele he besceawaS olplpe citur. id est uel dum operum suorum mala considerat ,J uel

}?8enne mid gewilnunge eces lifes asiht5 feower synd dum desiderio aetern/ uitae suspirat; Quatuor sunt

gelicnyssa willena mid f>arn mod rihtwises halwendlice byS qualitates affectionum quibus mens iusti salubriter con-

onbryrd \>cet ys gemynd for^gewitenra maiia besceawung pungitur. hoc est memoria pretoritorum facinorum, consideratio

LIBER SCIN TILL ARUM. 29

elh<Seodignysse his on fyses lifes langfernysse gemynd peregrinationis suae in huius uitae longinquitate. recordatio

wita towerdra gewilnung upplices ef>eles f>set to Jrnrn 2>oendru'm futurarum desiderium sup&nae pdtrig. quatinus ad earn,

hwsetlicor he msege becuman synd J>a }>e na of sofre heortan quantocius valeat pVLmnire; Sunt qui non ex uera cordis

onbryrdnysse hyra wregendras gewyrfacS ac swa }?eah fsenne gyt beon conjntnclione sui accusatores fiunt. sed tdmen adhuc esse

hi synfulle toamearcyacS Ipcet of gehiwudre eadmodnysse andet- sepeccatores adsignant. ut ex ficta humilitate confes-

nysse stowe hi gemetan halignysse tearas socSlice daedbote sionis. locum inueniant s&nctitatis ; Ldcrimae enim paenitentiae

mid gode for fulluhte beof> getealde lufe tearas wynsume apud dewn pro baptismate reputantur ; Dilige lacrimas. suaues

f»e syn tearas )?e lyst f>e symle wop 7 heof beo J?u tibi sint lacrimg delectet te semper planctus et luctus. esto

for an for)?loten to sargungum swa micelum swa f>u wsere tantum pronus ad lamenta. quanta fuisti

fcrf>loten to gylte swylce wses f>e to syngigenne atihting prcnus ad culpam; Qualis fuit tibi ad peccandum intentio.

swylc sy to hreowsigenne estfulnyss hefige synna hefige talis sit ad pgnitendum deuotio ; Grduia peccata. grandia

heofinga gewilniaf) lamenta desiderant ;

ssede eadig witodlice ys 7 f>riwa eadig swa hwa swa Effrem dixit. Beatus ndmque est et ter beatus. quisquis

hsefS onbryrdnysse sefter gode onbryrdnyss hself) Tiabet conpunctionem secundum deum / Conpunctio. sanitas

sawle ys onbryrdnyss onlyhtincg sawle ys onbryrdnyss animg est. conpunctio inluminatio animae est. conpunctio.

forgyfenyss synna ys onbryrdnyss haligne gast togelset remissio peccatorum eat. conpunctio. s^;iritum sanctum adducit

to hyre onbryrdnyss ancennedne crist def> eardian on hyre ad se. conpunctio. unigenitum christum facit habitdre in se ;

tearas mid gode truwan syllaS symle far f>ar tearas .Lacrimae apud deum fiduciam ddnt semper; Ubi lacrimg

genihtsumiaS )?ar gefancas fule na genealaeceatS abundant. ibi cogitationes sordid^ non adproximant.

30 LIBER SCINTILLARUM.

VII.

be gebede. De oratione.

drihten seg(5 on goclspelle ealle swa hwylce swa ge biddacS Dominus dicit in aeuuangelio. Omnia quaecumqne petieritis on gebede ge lyfende ge onfof> waciaS witodlice on eallum in oratione credentes accipi&tis ; Uigildte itaque omni

timan gebiddende Ipcet gewyrf>e beon hsefde forfleon ealle tempore orantes. ut digni habeamini fugere omnia

f>a towserde synd 7 standan setforan suna mannes gebiddaj) quae uentura sunt. et stare dnte filium hominis ; Orate sof>lice J>set na gewyr^e fleam eower her off>e on restendsege auteva ut nonfidt fuga itestra. hieme uel sdbbato.

se apostol ssede gyfende gemsenelice wyrSment eal- Petrus apostolus dixit. Inpertientes l inuicem honorem tam-

swylce eac efenyrfeweardum gyfe lifes Ipcet na beon gelette quam et coheredibus gratiae uitae. ut non impediantur

gebedu eowre orationes uestrae ;

se apostol saede gebede onstandende gebiddende Paulus ^^;osto^us Dixii. Orationi instantes2. orantes

on eallum timan on gaste wacigende on ealre anraednysse omni tempore in spirits, uigilantes in omni instantia ;

se apostol ssede gebiddaj? eow gemsenelice J?set lacobus opostoZus diodi. Ordte pro inuicem ut

ge beon gehselede micelum soflice framaf) gebed rilitwises saluemini. multum enim ualet deprecatio iusti

singal assidua;

ssede feorr ys drihten fram arleasum 7 gebedu Salomon dixit. Longe est dominus ab impiis. et orationes

rihtwisra he gehyrS selre ys ende gebedes £>8enne iustorum exaudiet. melior est finis orationis. quam

se fruma setforan gebede gegearwa sawle J^ine 7 principium; Ante orationem prepara animam tuam. et

nelle f>u beon swylce se mann se fandatS god se J?e gehealt noli esse quasi homo qui temptat deum; Qui conseruat

lage he gemaenifylt gebed bene gederedes gehyrtS

legem. multiplicat orationem; Precationem lesi exaudiei

1 s. sitis. 2 s. sitis.

LIBER SCINT1LLABUM. 31

god gebed on eadmodnysse ofer genipu f urhfaerft la beam on deus; Oratio in humilitate. super nubes penetrabit; Fili in

f inre untrumnysse na forseoh f>u f e sylfne ac gebide god tua infirmitate non despicias te ipsum sed ora deum.

7 he gehealf f e framwend fram gylte 7 gerece handa et curdbit te .J auerte a delicto et dirige manus ;

saede mid gebedum we beoft afeormode mid readingum Isidorus dixii. Orationibus mundamur. lectionibus

we beotS getyde aegtSer god ys gif alyfS gif na alyfS instruimur. utrumque bonum est si liceat. si non liceat

betere ys gebiddan faenne rsedan forfi fe on raedinge melius est ordre quam legere. quia in lectione

we oncnawaS \>cet we don scylon on gebede fa we onfof> cognoscimus quod fdcere debemus. in oratione ea accipiemus

fa we biddat5 ne sotSlice on daage fu aemtiga. na on nihte quae postulamus ; Neque enim die uaces nequQ node.

ac fsenne slasp of eagum finum afealc5. \> aenne andgyt sed cum somnus de oculis tuis ceciderit. tune sensus

fin on gebede wacige gebed afeormatS sawle fram synnum tuus in oratione uigilet; Oratio mundat animam a peccatis.

gebed hsefS hsele on gebede geara beo f u setyw oratio hab&t salutem .J in oratione paratus esto ; Ostende

forhsefednysse heortan f inre f cet f u rumran gyfe begyte continentiam cordis tui. ut amplifirem. gratiam consequdris

ssede swa swa sotSlice cempan butan wsepnum Hieronimus dixii. Sicut enim militi sine drmis

to gefeohte faran na gerist swa menn cristenum forf staeppan ad bellum exire non conuenit. ita homini chrisiidno procedure

aegnigum butan gebede na framatS utgangende on his inne quolibet sine oratione non expedit', Egredientes de hospitio.

gewaepnige gebed ongeangangendum of straete gebed drmet oratio. regredientibus de platea oratio

ongeanyrne. occurat ;

saede swa micele hefigre sace gef anca

Gregorius dixit. Qudnto grauiore tumultu cogitationum

flaesclicra we syncl ofsette swa micelum gebede hatlicor on- carnalium prtmimur. tanto orationi ardentius in-

standan we scylon to gode witodlice heortan mid handum

sistere debemus ; Ad deum quippe corda cum manibus

32 LIBER SCINTILLARUM.

uppahebban ys gebedes ures biggencg mid gewyrhton godes leuare est orationis nostrae studium cum merito boni weorces onasettan hreedlicur to bene dema byf gebiged gif

operis inponere ; Citius ad precem index Jtectitur. si fram Jnvyrnysse his biddend by (5 gef>read Se eornostlice on

a prauitatQ sua petitor corrigatur ; Ille ergo in naman hselendes bitt se f>e J?aet bitt f>8et to faere sotSan nomine saluatoris j0eti£. gui illud petit quod ad ueram

haele belimpcS witodlice gif J?set ])cet na framacS bytS beden salutem ^rtfrnet. nam si id quod non expedit petitur.

na on naman hselendes byS beden. fsenne so^lice gebede non in nomine iesu p&titur', Cum uero oralioni

Dearie we onstandacS stent hselend ]>cet he leoht ongeansette uehementer insistimus. stat iesus ut lucem restituat.J forfi Ipe god on heortan ys gefsestnod 7 leoht forlseten quia deus in corde figitur. et lux amissa

bycS geedniwod se lp& fram eorj^licum dsedum freoh sylfum gode

reparatur ; Qui a terrenis aclibus liber soli deo geaemtian geearnode for agyltendum nehstum gebidde fa f>e uacdre meruit. pro delinquentibus proximis exoret ; $a qug Jjurhsmeagean on us sylfum fullicor we hogiatS oft

perscrutdri in nobismet ipsis plenius nitimur. sepe soSlicor gebiddende J>aenne smeagende we f>urhfara(S

uerius orando quam inuestigdndo penetramus;

ssede gebed heortan ys na welera ne na

Isidorus dixit. Oratio cordis est. non labiorum neque

soflice word biddendes god begym(5 ac gebiddendes heortan

enim uerba deprecantis deus intendit. sed orantis cor he gesyhcS selre ys soc51ice mid swigean gebiddan heortan dspicit : Melius est autem cum silentio ordre cordis. fsenne mid sylfum worduw butan gesihfe gefances Ipcet gif

quam solis uerbis sine intuitu mentis; Quod si

stillice aenig gebitt eac seo stefen geswige f>eah heo mannum

tdcite quis orat et uox sileat qudmuis hominibns

bemife gode heo bernifan na maeg se J>e ingehyde and-

Idteat dei1 latere non potest. qui conscientiae prae-

werde ys clsene ys gebed Ipcei on his timan worulde na

sens est ; Pura est oratio. quam in suo tempore s&eculi non betwux cumaS cara feorr witodlice fram gode ys mod ])cet

interueniunt ciirae ; Longe quippe a deo est animus, qui

1 vel deum.

LIBEE SCINTILLARUM. 33

on gebede mid gefmncum worulde bytS abysgod fsemie in oratione cogitationis saecufa' fuerit occupdtus1; Tune

eornostlice sotSlice we gebiddatS fsenne we elleshwanune na ergo uerdciter ordmus. qudndo aliunde non

fenceatS ac swyf>e feawa synd J?a }?ylce gebedu habban cogitamus. sed ualde pduci sunt qui tales orationes Tidbeant.

7 J>eah J>e hi on sumum syn earfodlice swa feah J^set hi et licet in quibusdam sint. difficile a tdmen ut

sefre syn swa we mid gebedum we synd gerehte ealswa semper smt ; Sicut orationibus regimur J ita

mid sealma bigencgum we beon gegladude to singenne soSlice psalmorum, studiis delectemur Psallendi eniin

notu unrotnysse heortan gefrefraS swa micel beon scyl utilitas. tristitiam cordis consolatur ; Tantus esse debet

gebiddendes embe god willa Ipcet he ne geortruwige on benum orantis erga deum affectus. ut non desperet precibus

gefremmincge on idel soSlice we biddatS gif hopan truwan effectum ; Indniter autem ordmus. si spei fiduciam

we nabbat^ se Ipe fram bebcdum godes byj? fram awend ]>cet he non habemus ; Qui d preceptis dei au&rtitur. quod on gebede bitt na gegearnatS gif so'Slice Ipcet Ipcet 'god in oratione postulat non tnerebitur ; Si autem id quod deus

bebytt we don ]>cet Ipcet we biddaft butan tweon we begyt- precipit facidmus. id quod pitimus sine dubio obtinebi-

atS gebed on andwerdum foran life for laecedome synna mus ; Oratio in presenti tantum uita. pro remedio peccatorum bytS asend sealma socSlice sang ece godes lof

effunditur; Psalmorum autem. decantatio. perpeiuam dei laudem geswutelaf* 7 wuldor ece swa oft senig byc5 sethrin-

demonstrat. et gloriam sempiternam; Quotiens quilibet tdngi-

en mid leahtre ealswa oft to gebede he hine nnderf>eot tur uitio. totiens ad orationem se subdat.

forf>i gelome gebed leahtra ongewinn acwenctS swa

quia frequens oratio uitiorum inpugnationem extinguit ; Tarn )?urhwunigendlice begyman hit gedafena'S mod ure ge-

perseuerdnter intendere oportet animum nostrum biddende 7 cnucigende otS J>set onfseslice gewilnunga

ordndo atque pulsdndo. quousque inportunas desideriorum flsesclicra mislara J?a urum ongeanwiJ^eria'S andgytum camalium sugge(s)tiones. quae nosiris obstrepunt sensibus

1 vel re^eiitus. * s. est.

D

34 LIBER SCINT1LLARUM.

mid strangustre tihtincge we ofercuman J?aenne softlice gebid- fortissima inientione superemus ; Dum enim ora-

daf> to gemynde gylt we ongeangelaBdatS fsenne we gode mus. ad memoriam culpam reducamus ; Cum deo

8etstandat5 gemerian 7 wepan we scylan gemunende hu adsistimus. gemere et flere debemus / reminiscentes quam

hefige syn scylda J>a we agyltan gef»anc ure heofenlic grauia sint scelera qug commisimus ; Mens nosira celestis

ys 7 J^senne gebiddende god fullice (bytS) besceawud fsenne est. et tune orando dfeus plene contemplatur / quando

hit mid nanum eorj>licum carum oplpe gedwyldum by^ gelett nullis. terrenis curis aut erroribus impedUur ;

to afeormigenne ys witodlice serest mod 7 fram PurgandUs est itaque primum animus atque a

tidlicra Jnnga gepance to asyndrigenne })cet mid clsenre temporalium rerum cogitatione segregandus. ut pur a

gefances scearpnysse to besceawigenne god gehwilc jmrh- mentis dcie ad contemplandum deum qmsque jper-

fare fsenne begytan godcunde mildheortnysse we gelyfatS tran§eat; Tune impair are divinam misericordiam credimus.

J?senne mid eadmodum willan we setstandaft fsenne we ge- quando supplicia affectu, adsistimus cum ora-

biddajp fsenne soSlice ma deoful gej?ancas cara mus ; Tune autem magis diabolus cogitationes curarum

wordlicra meniscum modum ongebrinctS \ senne he gebid- secularium humanis mentibus mgeritS quando oran-

dende gesyh(5 se )?e by"S gederod na geswice gebiddan for tern, aspexerit ; Qui leditur non desistat orare pro

hi derigendum for]?i agfter godes cwyde syngaS se f>e for se ledentibus .J quia iuxta dei sententiam peccat. qui pro

his feondum na gebitt naht framaS gebed his j?ses f>e inimicis non 6rat ; Nihil proficit oratio illius. cuius ad-

gyt sar on gef>ance oSSe hatung wunaS on breoste Tiuc dolor in mente. vel odium manet in pectore ;

heortan so^lice mid handum uppheft5 se Ipe gebed mid Cor enim cum manibns levat. qui orationem cum

weorce he uppahefS elleshwar ys geseed swa hwylc swa gebitt opere subleuat ; Alibi dicitur ; quisquis or at.

7 he ua wyrct5 heortan he uppahef t5 7 hand he upp na et non operatur. cor leudt et manum non leu-

LIBEK SCINTILLARUM. 35

ahef (S swa hwylc sotSlice wyrccS 7 na gebitt hand he upp- at. quisquis uero operatur et non or at. manum leu-

ahefS 7 heortan he na uppahefcS eornostlice 7 gebiddan neod at et cor non leuat ; Ergo et orare necesse

ys 7 weorcean eft ys geseed gyltlice handa to driht- est. et operari ; Item dicitur ; culpabiliter manus ad do ne upparserS se J?e dseda his gebiddende gylplice ge- mmum erigit. qui facta sua orando iactanter pro- ypcS eft ys gessed se }>e softlice gylplice gebitt lof dit; Iterum dicitur ; qui enim iactanter orat. laudem gyrnende mennisclic na Ipcet an his gebed na adilegacS appetendo humanam. non solum eius oratio non delet

synne ac hit by"S awend on synne elleshwar ys peccatum. sed ipsa uertitur in peccatum ; Alibi di- gessed swa oft gebiddende na ra]?e beot5 gehyrede ure citur/ quotiens orantes non cito exaudvmur. nostra us dgeda on eagum we toforansettan Ipcet f>aet sylfe Ipcet nobis facta in oculis proponamus. ut hoc ipsum quod

we synd toferede na godcundre by]? geteald rihtwisnysse ac differimur. non diuinae reputetur iustitiae.J sed

gyltes ures eft ys gessed oft soSlice feala god na culp§ nostrae; Item dicitur ; sepe aut&m multos deus non gehyr"S to willan J?set he gehyre to hsele elleshwar exaudit ad voluntatem. ut exaudiat ad salutem ; Alibi ys gessed na sotSlice gesibsumat5 god maenigfeald gebedes dicitur. Non enim conciliat denm multiplex orationis spsec ac claenust 7 syfrust gebedes atihtincg eft ys gesaed sermo. sed purissima sincerdque orationis intentio ; Item dicitur gebed gelorae deofles flana oferswytS deofles flana ascyraS oratio frequens .J diaboli tela exsuperat 1 diaboli idcula submouet1 singal gebed eft ys gessed unclaene gastas gebedes ofer- oratio continua ; Item dicitur. inmundos spiritus orationis euin- cym'S anrsednyss forj?i deofulscinnu J>urh gebed beot$ oferswyf>ede cit instantia. quia demonia per orationem uincuntur ; on bee ys gessed lar us ys gebiddan

In libro dementis dicitur/ Disciplina nobis est orare for slagum 7 for ehtendum urum pro inter fectoribus. et persequutoribus nosiris ;

ssede gebed witodlice micel bewerunge sawle Basilius dixit. Oratio namque grandis munitio est animg "

36 LIBER SCINTILLAKUM. '

furh gebedu clsenuste ealle us nytlice beoS gesealde fram Per orationes pwrtitiwias omnia nobis utilia tribuuntur a

drihtne 7 ealle derigende butan twyn beocS afligetSe domino et cuncta noxia procul dubio effugantur ;

god ys gebed mid fsestena 7 mid selmys- Ciprianus dixit. Bona est oratio cum. ieiunio et elemo-

ean eft ys gessed hrsedlice gebedu to drihtne astigacS sina / Item dicitnr. cito orationes ad dominum ascendunt.

}?a to him geearnunga ures weorces ongesettatS q uas ad eum merita nostri operis imponunt

ssede swa rsedincge 7 gebede ge scylon onsittan J?cet ^ Caesarius dixit. Sic lectioni et orationi debetis incumbere. ut

hwilon eac swylce mid handum sum Jring ge magon began eft inter dum etiam manibus aliquid 2)OSS^S ever cere; Item ys gecweden twam gemetum gebed byS gelett Ipcet na begytan cftcitur. Duobus modis oratio impeditur. ne impetrare

senig msege gebedene j?set ys gyf of>f>e yfelu gyt senig quisquQ valeat postulata. hoc est. si aut mala adhuc quisque

agylt o)?j?e gif agyltendum him gyltas na forgyfS on lif committit. aut si delinquenti sibi debita non dimittit; In uita

yldryna ys gecweden swa swa gesettrude nytenu strengran fmtrum c^icitur. Sicut uenenata animalia fortiores

wyrta otScSe wyrtgemangu utanydatS swa eac gejmncu horige herb/ uel pigmenta expellunt. ita et cogitationes sordidas

gebed mid fsestene utanytt eft ys gecweden swylce we gebid- oratio cum ieiunio repellit ; Item dicitur. Qudles oran-

dende wyllatS beon gemette eal swylce we ser timan on gebede tes uolumus inueniri. tales nos ante tempus in oratione

gegearwian we scylon eft ys gecweden criste sotSlice gej?eodd prepardre debemus ; Item dicitur. Christo enim coniuncta

ge)?anc 7 healicust on tide gebedes atiht nan yfel naht metis.'' et precipue in tempore orationis intenta. nihil mdlum nihil

oferflowende onfehtS sup6rfluuiQ recipit.

vm.

be andetnysse. De Confessione.

drihten segtS on godspelle aslc eornostlice ]?e an- Dominus dicit in aeuuangelio. Omnis ergo qui con-

LIBEE SCINTILLAKUM. 37

dett me beforan mannum ic andete 7 ic hine beforau fitebitur me coram hominibus. confitebor et ego eum coram.

feeder minum se fe ys on heofenum patre meo qui est in caelis ;

se apostol ssede on heortan sotSlice ys gelyfed to riht- Paulus opostoZus dixit. Corde enim creditur ad iu-

wisnysse on inufe softlice andetnys gewyrtS to hsele stitiam. ore autem confessio fit ad salutem ;

ssede andettacS eornostlice eow betwynan synna lacobus dixit. Confitemini ergo alterutrum peccata

eowre 7 gebiddatS gemaenelice tycet ge beon gehselede uestra et orate pro inuicem ut saluemini ;

ssede se )?e behyd scylda his na byt5 gerihtlseht Salomon dixit. Qui abscondit scelera sua non dirigetur .J

Be Ipe sotSlice geandett bytS 7 forlset )?a mildheortnysse qui autem confessus fuerit et reliquerit ea misericordiam

he begytt consequetur ;

se apostol ssede gif we secgatS faet we synne lohannes o/;osto/us dixit. Si dixerimus quia peccatum

nabban sylfe us we beswicatS 7 so^fsestnyss on us

non habemus. ipsi nos seducimus et ueritas in nobis

nys gif we socSlice andettatS synna ure eac he afeormatS non est ; si autem confiteamw: peccata wostra. et mund et

us fram selcre synne nos ab omni peccato ;

sunu ssede ne beo f>u gescynd andettan syn-

Hiesus filius SiracTi dixit. Non confunddris confiteri pec-

na fine 7 na under)?eod f>u J?e menn for synne aer deafe cata tua. et ne subicias te homini pro peccato ; Ante mortem

andett cwucu gif fu hal andetst, 7 J?u herast. drihten confitere uiuus; si sdnus confiteberis et laudabis dom.inum.J f)u byst gewuldrod on gemiltsungum his gloridberis in miserationibus illius ;

ssede gif J?u segst synna fine yldra gehyrtS f>e Origenis dixit. Si dlxeris peccata tua prior, exaudiet te drihten swylce folc halig doinmus tamquam populum sanctum/

ssede andetnyss manna yfelra angynn hit ys Agustmus dixit. Confessio hominum muforum initium est

t

38 LIBEE SCINTILLARUM.

weorca godra se J?e andett synna his 7 wregS hine operum bonorum ; Qui confitetur peccata sua. et accussat se

be synnum his mid gode he deft his wedd j?ola j?u yldran de peccatis suis cum. deo facit pdctum ; Ferto patrem

Iserendne \>cet Ipu na gefrede deman widnigendne tima an- erudientem ? ne sentias iudicem punientem ; Tempus con-

detnysse ys nu andett f>a f>u dydest f>a fu on worde }>a j?u fessionis est. nunc confitere qude fecisti .J qude in uerbo. qude

on weorce ]>a J?u on nihte f>a fu on daege andett on timan in opere. quae in nocte. qug in die. confitere in tempore

gedefum 7 on dsege heele }m onfehst heofenlic goldhord oportuno. et in die salutis accipies caelestem thesaurum ;

ssede hlehterlic hit ys wanhalnysse tobrocenre Hieronimus dixit. Ridwulum. est debilitate fracta ealles lichaman wunda feawa geswutelian totius corporis .J uulnera pauca monstrdre ;

ssede ne na sotSlice him gegearcian miht Isecedom Ambrosius dixit. Neque enim ei adhibere potes remedium f>8es f>e ys wund digle cuius est uulnus occultum ;

Esede nele god wrecan yfelnysse se andettan Gregorius dixii. Non unit c?eus ulcisci malitiam.J quV confiteri

gyltas f>urhlsert5 he gewilnaft beon unbunden andettende Ipcet he na delictapevsuddQi; ()ptat dissolui2 confitentes. ne

oferprute witnian genyde 7 swa micelum ys mann mid seamum contuwidces punire cogdtur. tantumque est homo sdrcinis

synna gehefegud swa micelum swa fram godum weorcum peccatorum grauatus? quantum. a bonis operibus

fremede f>a f>e ungecweme beon mannum ungedefum gewuniat5 alienus ; Ed qug ingrdta esse Tiominibus inportunis sclent .J

dome softfsestnysse geliciaft se })e agyltendes wunda belocenum iudicio ueritatis placent ; Qui delinquents uulnera concluso

breoste 7 mid tungan oferhelatS swa micele swyf>or mid swigean pectore et lingua, tegit .J quanto amplius silentio

ofsett swa micele hefigran sar innan fett

premit .J tanto grauiorem dolorem intrinsecus nutrit ; Nam J?senne fyltS seo J?e innan wealcS byf) utaworpen to haele

cum jmtredo quae interius feruet eicitur. ad salutem

sar bytS geopenud selc witodlice synful faenne he gylt

dolor aperitur ; Omnis quippe peccdtor dum culpain,

i s. dews. 2 s. a peccato.

LIBER SCINTILLAKUM. 39

his wicSinnan inngeliyde behyt innan lutaft 7 on his

suam intra conscientiam abscondit. intrinsecus Idtet. et in suis

Jjurhfserum bytS bediglod synfulle god gesihcS 7 he forfyld- 2)enetrabilibus occultatur ; Peccatores (Zeus uidet et susti-

igatS ongeanstandende he f>olac$ 7 genyferacS daeghwamlice net. resistentes tolerat et ddmnat ; Cotidie

}?urh godspel mildelice geclypatS andetnysse ure of per aeuangelium. clementer. uocat l; Confessionem nostram ex

clsenre heortan he gewilnatS 7 ealle f>e we agyltatS he for- puro corde desiderat et cuncta qude delinquimus re-

gyfcS synne attor halwendlice bycS geopenud on andetnysse Idxat; Peccati uirus salubriter aperitur in confessions.

Ipsdi cwyldbserlice lutude on ge]?ance andettende synna hwset quod pestifere latebat in mente ; Confitendo peccata quid

elles docS we buton yfel Ipset on us latude we geopeniatS aliud agimus. nisi malum quod in nobis latebat aperimus .J

synful so'Slice gecyrred of synnum on wopum eallunga rihtwis Peccator enim conuersus de peccatis in fletibus. iam iustus

beon ongyntS j?senne he ongynS wregean Ipcet he dyde esse inchoat. cum coeperit accusdre quod fecit ;

ssede ]?a J>e synna his mannum bedigliaS 7 J>urh Isidorus dix\i. Qui peccata sua hominibus occultant. et per

hi sylfe geandette na beoS god fsene J>e hi gewitan hsefdon semet ipsos confessi non fuerint. deum quern testem habebant.

hine hi habba'S eac wrecend of J?am anra gehwylc rihtwis beon ipsum habebunt et ultorem ; Ex eo unusquisque iustus esse

ongynt5 of J?am f>e his wregend wuna^ fela so<51ice far incipit. ex quo sui accussdtor extiterit ; Multi autem e

togeanes hi sylfe synfulle andettacS 7 hi sylfe fram

contra semet ipsos peccatores fatentur. et semet ipsos a

synne na setbredacS micel eallunga rihtwisnysse dsel ys

peccato non subtraliunt ; Magna iam iustitiae pars est.

hine sylfne witan mann feet he f>wyr ys Ipcet he of )?am se ipsum nosse hominem quod prauus est. ut ex eo

godcundum msegne si underfeod eadmodlicor of J?am J?e he his diuing uirtuti subdatur humilius.J ex quo suam

untrumnysse oncnsewcS wel hine sylfne deme rihtwis on infirmitatem agnoscit ; Bene se iudicet iustus in

fysum life Ipcet he ne si gedemed fram gode mid genyf erunge hac uita. ne iudiceiur a deo damfmatione

40 LIBER SCINTILLARUM.

ecere faenne soSlice dom be him gehwylc nimj? faenne perpetua ; Tune autem indicium de se quisque sumit. quando

he f>urh J?seslice deadbote his fwyran dseda geny)?era(5 £>er dignam. paenitentiam sua prava facia condemnat ;

twyfealdne habban scyle wop on behreowsunge selc synful Duplicem hdbere debei fletuin in paenitentia omnis peccator.

oSSe forjmn -fe he J)urh gymeleaste god na dyde olplpe siue quia per negligentiam bonum non fecit, seu

forjri Ipe he yfel J?urh jmstnysse gefremede J)8et soSlice gedaf- quia malum per auddciam perpetravit .•* quod enim opor-

nude he na dyde 7 he dyde J>8et beon gedon na gedafnude tuit non gessit. et gessit quod dgi non oportuit ;

sum soSlice eallunga rihtwisnysse dael ys unriht Quaedam enim iam iustitiae portio est iniquitatem

his menn behydan 7 on him sylfum be his symium suam homini abscondere. et in semet ipso de peccatis

agenum forsceamigean se Ipe ongebrohte him teonan mid proprtit erubescere ; Qui inldtas sibi contumelias tran-

glaedum gej>ance geswutela'S sar heortan geopenatS 7 attor quillo animo prodit. dolorem cordis dperit. et uirus

Ipcet wealtS on modo efelice ongeanwyrpcS wunda sot51ice quod feruet in animo facile reicit / Uulnera enim

gefances opene raf>e acofriacS belocene Dearie wundiatS andet- mentis aperta cito exalant. cldusa nimis exulcerant ; Con-

nys gerihtwisatS andetnys synne forgyfednysse sylcS sdlc fessio iustificat. confessio. peccati ueniam donat. omnis

hopa on andetnysse wunac5 on andetnysse stow mildheort- sf)es. in confessions consistit. In confessione. locus misericor-

nysse ys se \ e synne geyp<S ratSe he by'S gehseled leahter diae est; Qui peccatum prodit cito curatur. crimen

sotSlice swigende byt5 gemarud gif open ys leahter he gewyrtS autem tacendo ampliatur ; Si j)dtet uitium. jit

of micelum lytel gif lutaS leahter he gewyrS of lytlum ex magno pusillum. Si Idtet uitium. fit ex minima

micel of swigean gylt wyxt magnum, silentio culpa crescit ;

ssede betere ys sot51ice on yfelum deedum claene Basilius dixit. Melior est enim in malis factis pura

andetnyss fasnne on godum weorcum ofermodig gylp confessio. quam in bonis ojwribuK superba gloratio ;

LIBER SCINTILLAEUM. 41

on bee ys gecweden swigendum na ef>elice mseg lac-

In libro dementis dicitur ; Tacentibus. non facile potest me- nung gedaferilicre 7 neodlicre sprsece beon gegearwud cy)?an dela oportuni et necessarii sermonis adhiberi ; Proferri scyl anra gehwylc on hwam mod J?urh nytenysse adlatS debet unusquisque in quo animus per ignorantiam Idnguet ;

IX.

be dsedbotnysse. De Penitentia.

drihten segtS on godspelle dsedbote dotS togenea- Dominus dicit in aeuuangelio. Penitentiam dgite. adpropin-

IsehcS socSlice rice heofena quabit enim regnum. caelorum ;

se apostol soede hreowsunge dotS 7 si gefullud anra Petrus apostolus disdt. Penitentiam agite et baptizetur unus-

gehywlc eower 7 ge onfot5 gyfe haliges gastes quisquG uestrum. et accipietis donum sanct^ s/;iritus/

se apostol ssede f>am witodlice J>a J?e sefter dead-

Paulus opostofas dixit. His quidem1 qui* secundum paeni-

bote godes weorces wuldor 7 wyrt5scype 7 unwemmincge

tentiam boni operis gloriam et honorem et incorruptionem

secendum lif ece quaerentibuB uitam aeternam;

ssede god ys gefreadne geswutelian hreowsunge Salomon dixit. Bonum est. corqeptum manifestdre paenitentiam

swa sotSlice he afligS sylfwilles synne na sege J?u ic syngode sic enim effugit uoluntarie peccatum .J ne dicas peccaui.

7 hwaet getimode me unrotlices be gemiltsudre synne nelle f>u et quid dccidit mihi triste ; De propitiato peccato noli

beon butan ege ne f>u na ic synne ofer synne ne esse sine metu. neque adicias peccatum super peccatum ; Ne

lata )?u beon gecyrred to drihtne 7 na yld )?u of dsege on daeg tdrdes conuerti ad dominum. et ne differas de die in diem ;

na forhoga }>u mann awegawendne hine fram synne gemun )?u Ne despicias homine(m) auertentem se a peccato. memento J>set ealle on gebrosnunge we synd se hehsta on hatunge omnes in corruptione sumus ; Altissimus odio

1 B. predieamus. 8 B. sunt.

42 LIBER SCINTILLARUM.

synfulle 7 he gemiltsatS behreowsigendum si ]?u ge- habet peccatores et misertus est paenitentibus ; Con-

eyrred to gode 7 forlset synna }>ine eala beam }m syn- uertere ad deum. et relmque peccata tua ; Fili pec-

godest na geic f>u eft ac be aerrtim bide J?set hi casti. ne adicias iterum. sed de pristinis1 deprecdre ut re- beon forgyfene J>e swylce fram ansyne snacan fleah synna mittantur tibi ; Quasi a facie colubri fuge peccata. 7 gif J?u togenealsehst to f>am he u(nder)fo^ J?e et si accesseris ad ilia susc(i)pient te ;

ssede dsedbot f>eah Ipe heo si gehweede heo na Origenis dixii. Paenitentia qudmuis sit exigua non

byt5 forsewen mid deman rihtwisne god despicitur apud iudicem iustum,

ssede se sot51ice se J?e his gyltas ge}?enct$ 7 sona Agustirms dixit. Ille uero qui sua scelera cogitat. et stdtim

gecyrred by(5 forgyfenysse him gelyfe gif J>u so^lice fsenne conuersus fuerit. ueniam sibi credat ; Si enim tune wy(lt) daedbote don J?senne f>u syngian na miht synua uis paenitentiam dgere quando peccare non potes.J peccata Ipe forletan naes f>u hi arleas sawl by(5 heofud on yfelum te dimiserunt non tu ilia ; tnpia anima pldngitur in malis.

}?aenne heo hiht be godum dum sp'erat de bonis ;

ssede ic wolde \>mt swa ra)?e swa si gecyrred Hieronimus dixit. Utinam tdm cito conuertatur

synfull to dsedbote swa' ra]?e drihten gegearwud ys peccator ad penitentia(m) qudm cito d^ommus preparatus est.

eac swylce forestiht awendan cwyde na socSlice tide etiam prefinu mutare sententiam ; Non enim temporis

l(an)ge asmea^ god ac mid willan syfernysse bot lo(n)gitudinem requirit dens, sed affectu sinceritatis paenitudo

by(5 awinsud se f>e soSlice mid eallum on criste gefance pensatur ; Qui enim iota in chrisio mente

getruwatS feah f»e he ealswa mann asliden dead byt$ on confidit. etiamsi sicut homo tyysus mortuus fuerit in

synna on geleafan his he leofaS on ecnysse to warnigenne peccato. fide sua uiuit in aetemum ; Cauendum

1 s. peccatis.

LIBER SCINTILLARUM. 43

ys wund seo f>e mid sare byS gehseled fyltS flsesces isene est. uulnus quod dolore curatur ; Putredo carnis. ferro

behofatS 7 ceorfincgisene racenteah fylSa 7 loccas na synd indiget et caueterio ; Catena sordes et com/ non sunt

cynehelraes tacnu ac wopes 7 teara sac 7 faes- diadematis signa. sed fletus et lacrimarum ; Sdccus et tern- ten waepnu synd. deaclbote 7 laecedom synna for- wmm arma sunt paenitentiae. et remedium peccatorum /

f>i J?e semtig wamb 7 gyrla h oh full geornfullicur drihten quia indnis uent&Y et habitus luctuosus. ambitiosius (fominum

bitt god on gecynde mildheort ys 7 gearu ]>cet

deprecatur ; Deus natura misericors est. et paratus ut

he hsele mid miltse f>a he na mseg haelan (mi)d rihtwisnysse saluet dementia, quos non potest saludre iustitia ;

god ne he godu gefylS \> e he haligum behet gif hi on- Z>eus nee bona implet quae sanctw promisit. si illi re-

geancyrratS to leahtrum ne yfelu )?e he synfullum J?reatS uertantur ad uitia. nee mala quae jyeccatoribus comminatur.

gif hi ongeangecyrrede beot5 to hsele mann umihtwis si illi reuersi fuerint ad salutem; Homo iniquus

ge j?e f»urh man forwyr^endlice welan gegaderude gif he a- qui per nefas perituras diuitias congregauit. si att-

hwaenne gecyrred setwindan gewilnatS ece suslu he scyl

quando conuersus euddere cupit aeterna supplicia. debet

don J?set he micelnysse synna msege geemnyttan mid agere. ut multitudinem peccatorum possit exaequdre uber-

genihtsumnysse msegena tate uirtutum ;

saede bot sot51ice f>eawas awent 7 lange

Hilarius dixit. Paenitudo enim mores immutat. et longa

tida leahtras on prince cages forwyrfatS gif heartan temporum crimina in ictu oculi pereunt. si cordis

acenned byt5 onbryrdnys ndta fuerint conpunctio ;

saede ne we sotSlice for gylte betatS gif Gregorius dixit. Neque enim pro delicto satisfacimus. si

we fram unrihtwisnysse na geswicatS se f>e agylte forbodene ab iniquitate non cessdmus ; Qui commisit prohibita.

him sylfum framceorfan scyl for }>am eac forgyfene 7 hine silimet ipsi abscidere debet pro his etiam concessa .J et se

44 LIBER SCINTILLARUM.

gelseccS on Isestum se Ipe geman on msestum agyltan reprehendat in minimis. qui meminit in mdximis deliquisse ;

genoh fremede fram geleafan ys se f>e to donne dsedbote Satis alienus a fide est qui ad agendam poenitentiam

timan ylde geanbidacS to ondrsedenne ys \> set he na fsenne tempora senectutis expectat. metuendum est. ne dum

he hopatS mildheortnysse onbefealle on dom dsedbote

sperat misericordiam incidat in indicium ; Poenitentiam

witodlice don ys gefremede yfelu beheofian 7 beheofude na quippe dgere est perpzfcrdta mala pldngere. et plangenda, non

gefremman witodlice se f>e swa synna beweptS £>set he swa f>eah perpQirare; Nam qui sic pwcata deplorat ut tdmen

o]?re agylte J?aenne gyt dsedbote don otSt5e he nat oc$(5e alia committat. adhuc poenitentiam agere. aut ignorat aut

he twyhiwaS god selmihtig swincan hine cy^ J^senne dissimulat ; Dens omni^otens labordre se denuntiat. cum

he stij>e manna fwyrnyssa byrcS gif hwa J>e be synne duras hominum, prauitdtes portal; Si quis te de peccato

witSutan J^reacS J?u andett inran f»a he nat ne forinsecus correxerit. tu confitere interiora qug ille nescit ; Neque

softlice mseg beon gyfu gecorenra butan J>ar byt5 forgyfenyss. enim potest esse gratia electorum. nisi ubi fuerit uenia

synna ma eornostlice be synfullum gecyrredum J?senne

peccatorum; Magis ergo de peccatore conuerso quam

be rihtwisum standendum blis bytS on heofene nedbehefe de iusto stdnte gaudium fit in caelo ; Necessarium

eornostlice ys se }>e wile hine eallum gemete afeormian fram ergo est. qui uult se omni modo purgdre a

synne serest J>a gyltas forceorfan se inra dema gej?anc peccato. primo ipsas culpas succidere; Internus index mentem

swyfior f>senne J?a word besceawatS nsefre synfulle to

potius. quam uerba considerat ; Numquam peccatores ad

wopum dsedbote gehwurfon gif nane wseron goddra lamentum paenitentiae redirent.J si nulla essent bonorum

bysena J?a heora gej>anc. tugon selc sot51ice synn exempla quae eorum mentem trdherent ; Omne enim. peccatum

hefelic ys forjri heo na ge)?afat5 sawle to hehnyssum ahebban grdue est. quia non pQimittit animam ad sublimia leudre ;

ne sotSlice J>senne forgyfenysse gemett se }>e nu gecwemne Neque enim tune ueniam inueniet qui modo dptum

LIBER SCINTILLARUM. 45

forgyfenysse timan forspilde far eallunga fram gode na maeg uenie tempus perdidit; Ibi iam a deo non potest

gegearnian "§(zt he bitt se Ipe her nolde gehyran ])<zt he het mereri quod petit. qui hie noluit audire quod iussit.

se J?e timan gedafenlice dsedbote forspylde on ydel setforan Qui tempus congrue paenitentiae perdidit. frustra dnte

rices dura mid benum com regni ianuam cum precibas uenit ;

ssede daedbot na mid worde to donne ys ac Isidorus dixii. Paenitentia non uerbo agenda est sed

mid dsede raf>e bycS gebet gylt se J?e rafe bytS oncnawen facto/ Cito corrigitur culpa. qug cito cognoscitur

latur sotSlice bytS gehseled wund seo Ipe eallunga fuligen- Tdrdius autem sanatur uulnus quod iam putres-

dum limum stinctS rafe heo geedcucatS gif raf>or lacnung centibus membris fetet. cito reuiuescit.J si citius medela

by^ gegearwud witodlice se Ipe gewunan de'S to synnigenne adhibetur. Nam qui consuetudinem facit peccandi.

eallunga he bebyrged ys hefig gylt hefige heefS ned- iam sepultus est ; Grande scelus. grandeno. habet ne~

behefe bote se J>e eornostlice gewilnatS gewiss beon

cessariam satisfactionem ; Qui ergo cupit certus esse

on dea)?e be forgyfenysse hal he behreowsige 7 hal ge- in morte de indulgentia .J sanus peniteat. sanusque per-

fremede manu he bewepe beocS afwegene cwytS se witega petrdta facinora defleat; Lauamini inquit propheta

clsene beotS ys afwegen witodlice 7 clsene ys se J>e mundi estate ; Lauatur itaque et mundus est. qui

eac for(5gewitene beheofatS 7 towerde na forlset ys ge- et preterita pldngit. et futura non admittit ^ ; La-

J?wegen 7 he nys clsene se f>e beheofatS J?set he dyde uatur et non est mundus. qui plangit quod gessit

ne he ne forlaet 7 sefter tearum f>a J?e he beweop geed- nec deserit. et post lacrimas haec quae fleuerat re-

lasctS se Ipe sotSlice }?wyrlice lybbende dsedbote on deatSe 2>etit; Qui autem prdue uiuendo poenitvntiam in morte

detS frecenfull ys swa swa sotSlice his genyj?erung ungewiss dgit. periculosum est; Sicut enim eius damnatio incerta

1 ve\ aimnittit.

46 LIBER SCINTILLARUM.

ys swa eac forgyfenyss twynol se dsedbote f>seslice de(5 est. sic et l remissio 2 dubia ; Itte poenitentiam digne dgit.

se f>e gylt his bote lahlicre beheofaS genyj^erigende qui reatum suum satisfactions legitima plangit condemnando

gewislice 7 bewepende swa micelum fanon wepende deoplicur scilicet, ac deflendo .** tanto in deplordndo profundius.

swa micelum swa he wunatS on synnigende lencg f>eah ]?e qudnto extitit in peccando prolixius; Qudmuis

senig si synfull 7 arleas gif he to dsedbote by$ gecyrred quisque sit peccator et impius si ad penitentiam conuertatur.

begytan hine magan forgyfenysse gelyfe efstan scyl to

consequi se 2)OSse ueniam credat ; Festinare debei ad

gode hreowsigende anra gehwylc f>a hwile f>e he meeg \wt he

deum paenitendo unusquisque dum pbUst. ne

na gif fsenne he mseg nele eallunga J?eenne he late wyle si dum potest noluerit. omnino cum tdrde uoluerit

na mage swyj?or geblissa(5 god be sawle geortruwudre 7 non possit ; Amplius laetatur deus de anima desperata. et

hwilon gecyrredre J?aenne be J^eere seo f>e nsefre wuna"S aliquando conuersa.J quam de ea quae numquam extitit

forspilled ma ys sotSlice bliss beforan gode 7 englum his perdita; Plus est enim gaudium coram deo et angelis eius

be ]?am se fram frecenysse bytS alysed )?aenne be f»am J?e neef- de eo qui a periculo liberabitur. quam de eo qui num-

re na cuj?e synne frecenysse swa micelum swa sotSlice geun- quam nouit peccati periculum; Quanta enim con-

rotsatS J>ing forspilled swa micele swa ma gif hit by"S funden tristat res perdita, tanto magis si fuerit inuenta

geblissaft manega mid upplicre besawene gyfe on ytemystum laetificat ; Multi sup&na, respecti gratia, in extremis

hyra to gode beotS gecyrrede furh deedbote swa hwylce suis ad deum reuertuntur per paenitentiam ,J quaecumqu.e

yfelu hi dydon mid deeghwarnlicum wopum he afeormiacS mala gesserunt cotidianis fletibus purgant.

7 on godum dsedum yfele dsede awenda"S fam rihtlice a£<?ue in bonis factis mala gesta comrmitant. quibus iuste

call feet hi agylton byS forgyfen forj^i hi j^aet hi yfele totum quod deliquerant ignoscitur. quia ipsi quod male

1 B. est. 2 s. eiws.

LIBER SCINTILLARUM. 47

dydon behreowsigende hi oncnawaft ys softlice daedbot gesserunt paenitendo cognoscuni ; Est autem. paenitentia.

laecedom wunde hopa hsele )?urh ]?a god to mild-

medicamentum uulneris .J spes salutis. per quam deus ad mise- heortnysse ys geclypud seo na on tide ys awinsud ac on deop- ricordiam prouocatur. qug non tempore pensatur. sed profun- nysse wopes 7 teora dsedbot socSlice naman onfeng

dilate fletus ac lacrimarum; Paenitentia autem nomen sumpsit

fram wite on f>am sawl ys gecwylmed 7 ys adydd flsesc a poena. qua anima cruciatur. et mortificatur cdro ;

eft ys gecweden f>a f»e so'Slice daedbote do(5 ]?ar sefter Item dicitur. Qui uero ppn&entiam dgunt. proinde

loccas 7 beard feda'S fset hi geswutelian genihtsumnysse capillos et bdrb&m nutriunt. ut demonstrent habundantiam.

leahtra mi jmm heafud synfulles ys gehefegud loccas so (Slice criminum. quibus caput peccatoris grauatur ; Capilli enim

for leahtrum beo(5 underfangene eal swa hit gewriten ys mid loc- pro wiiis accipiuntur. sicut scriptum est. crini-

cum synna hyra anre gehwylc by"S gewriten )?urh hseran bus peccatoi*wm suorum unusquisque constringitur ; Per cilicium

witodlice gemynd ys synna 7 for f>i on bam daed- quippe recordatio est. ^;ecca^orum. et id circo in utroque paeni-

bote we do<5 ge Ipcet we on onbrydnysse heeran we oncnawan tentiam dgimus. ut et in conpunctione cilicii cognoscamus

leahtras j?a we ]?urh gylt adrugan on dsedbote witod- uitia quae per culpam commisimus ; In paenitentia nam-

lice na swa ys to besceawigenne gemet tide swa que non tarn consideranda est mensura temparie quam

sares swa micelum swa wees on yfel hreosende modes dolor is ; Quanta fuit in malum abrupta, mentis

atihtincg swa micelum neod ys Ip&t si on lufe estfulnyss intentio. tdnta necesee est. ut sit in dilectione deuotio ;

twyfeald ys sotSlice hreowsunge geomerung oj^e J^aenne we heo- Duplex est autem paenitentiae gemitus. uel duui pldngi-

fiac5 Ipcet we yfele dydon ocScSe }?83nne we na dydon J?8et we mus quod male gessimus. ve\ dura. non egimus quod

don sceoldon se softlice sot5e hreowsunge detS se j?e ne

dgere debuerdmus ; Ille autem veram penitentiam dgit. qui nee

behreowsian forSgewitene forgymtS ne f>aenne gyt behreowsi-

penitere preterita neglegit. nee adhuc peniten-

48 LIBEK SCINTILLARUM.

gende agylt gif god ys fram ytemystum gecyrrednyss betere da committit ; Si bona est ab extremis conuersio. melior

swa feah ys seo }>e feorr ser ende bycS gedon fast fram J?ysum tdmen est quae longe ante Jmem dgitur. ut ab liac

life orsorhlicur si gefaran on ]?ysse worulde dsedbote wyrc- uita securius transeatur ; In hoc saecufo paeniUntiam oper-

endum godes mildheortnyss hylpcS on towerdum softlice antibas dei misericordia subuenit. in futuro autem

eallunga we na wyrceatS ac gescead weorca ura we iam non operamur sed rationem opwum nostrorum pon-

gesettaS nan georwenan scyl forgyfenysse f>eah Ipe he abutan imus ; Nultus desperare debet ueniam. etidmsi circa

ende lifes to dsedbote si gecyrred gif we soSlice hreow- finem uitae ad poenitentiam conuertatur ; Si enitn peni-

sigende wyr^e gode dseda dotS stit5nysse his on inilt- tendo digna deo acta gesserimMS. seueritdtem eius in cle-

sunge we awendac5 god se f>e us yfele for]?yldigatS na mentiam commutdmus. dens qui nos malos tolerat. non

twy ys feet he gecyrredum mildelice forgyfe swa swa dubium est quod conuersis clementer ignoscat ; Sicut

so (Slice hit na gedafenaft gemunan synne willan swa neod ys enim non oportet reminisci peccati ajfectum. sic necesse est

anra gehwylcne his on wepende gemunan synne

unumquemque suum in deflendo commemorare peccatura;

selc synn )?urh daedbote onfehtS wunde hsele

Omne peccatum. per poenitentiam recipit uulneris sanitatem ;

naht soSlice wyrse J^senne his gylt oncnawan na ne bewepan Nihil autem peius quam culpam agndscere. nee deflere ; on J>ysum life foran hreowsunge geopenaS freohdom aefter In Tiac uita tantum pgnitentig pdtet libertas. post

deaj?e soc51ice nan f>reagincge ys leaf behreowsigendum mortem uero nulla correctionis est licentia ; Paenitentibus godcund milts hylp'S 7 J?urh dsedbote forgyfenyss

diuina dementia subuenit. et per poenitentiam indulgentia b}t5 geseald wund geedleht latur byS gehaeled sefter datur ; Uulnus iterdtuw tdrdius sanatur ; Secundum adle to agyldenne ys Isecedom sefter wunde to gegearwig- morbum inpendenda J est medicina. iuxta ulnus adhiben- enne synd Isecedomas

da sunt remedia ;

1 largienda.

LIBER SCINTTLLABUM.

49

ssede swyf>e Heard 7 Dearie to besargienne ge- Caesarius dixit. Ualde dura et nimium dolenda con-

sceaft ys selce ontihtincge 7 bigencg lichaman agyldan ditto est. omnem intentionem et studium corporis inpendere1.

7 WEestm na onfon sefter geswince segtS soSlice sum et fructum non recipere post labor em ; Dicit enim aliquis.

\> senne ic to ylde cume fsenne to daedbote laecedommn cum ad senectutem uenero .J tune ad poenitentiae medicamenta

ic fleo for hwi J?set be hyre tyddernyss mennisc gefrist- confugiam. qudre hoc de se fragilitas humdna presu-

Isece fsenne heo senne dseg lifes hyre on anwealde nsefS mat. cum unum diem uitae suae in potestate non habeat .J

unrihtwisnysse sotSlice ure gif we oncnawatS god for- Iniquitatem enim. nosiram si nos agnoscimus deus ig-.

gyfS msenige soSlice hi gelyfdon lange timan lybban 7 noscit ; Multi enim se credebant longo tempore uiuere et

swa hi deac5 fserlic setbrsed J?set hi na to £>0ere hwilend- ita illos mors repentina subtraxit. ut nee ad illam momen-

re mihtan dsedbote becuman we forsceamiat5 nu

tdneam potuissent pgnitentiam peruenire ; JZrubescimus modo

on lytlum timan dsedbote don 7 we na ondreedatS butan pdruo tempore paenitentiam dgere. et non timemus sine

selcum ende ece suslu J?olian se Ipe so?51ice for ullo termino aeterna supplica sustinere ; Qui enim pro

synnum him sylfum na aratS god ra(5e him forgyfenysse peccatis sibi ipsi non pdrcit. deus cito illi indulgentiam

syltS tribuit ;

X.

be forhaefednysse. De Abstinentia.

drihten segtS on gfodspelle eadige f>a {>e hingriatS 7 Domino* dicit in aeuuangelio. Beati* qui esuriunt et

J^yrstatS rihtwisnysse for J?i f>e hi beotS gefyllede sitiunt iustitiam. quoniam ipsi saturabuntur ;

se ]>e ytt na etende Paulus a;;osto?us dixit. Is qui manducat. non manducdntem

i. uti.

s. snnt.

50 LIBER SCINTILLARUM.

na t forhogige 7 se £>e na ytt etende na deine

non spernat. et qui non manducat. manducantem non itidicet.

se Ipe softlice ytt drihtne he ete Jmncas so(51ice he do

qui enim manducat. domino manducet. gratias enim dgat

gode 7 se J?e na ytt drihtne he ete 7 ]mncas he do deo. et qui non manducat domino manducet et gratias dgat

gode selc gesceaft godes god 7 naht to forwyrpenne ]?aet deo ; Omnis creatura dei 1 bona. et nihil reiciendum ; Quod

mid f>anea dsede by<$ onfangen si gehalgud softlice furh cum gratiarum actione percipitur. sswctificetur enim per

word godes 7 gebed uerbum dei et orationem ;

ssede rihtwis ytt 7 he gefylS sawle his Salomon dixit. Justus comedit et replet animam suam.

wamb soc51ice arleasra ungefyllendlic ?a\vl gefylled trytt uenter* autem impiorum insatiabilis ; Anima saturdta calcabit

beo-bread sawl hingriende eac biter for swetum he nimtS fduum 3 / anima esuriens et amdrum pro dulce sumit ;

se J?e forhaebbende ys he togeyccS him if Qui abstinens est. adiciet sibi uitam;

ssede gej^anc metta on idelnysse geweregud Agustinus dixit. Mens ciborum inanitdte lassata*

ne forspilS gebedes strenctSe naht framac5 eallum daege lang won perdit orationis uigorem ; Nihil prodest tota die longum

adreogan fsesten gif sefter f>am metta oferfylle oS'Se ofermicelnysse ducere ieiunium. si postea ciborum sativtate uel nimiviate

sawl byS ofersymed sy eornostlice gemedemud set metes 7 ge- anima obruatur ; Sit ergo temperatus cibus escae ,J et in-

leht lichaman ures eoi-t5e fornas galnyssa na cenS rigata corporis nostri terra, spmas libidinum non germinabit ;

swylc ys flasse f aet aafter manegum dagum onfehcS mete call swylc Qualis est cdro quae post multos dies percipit cibum. talis

ys sawl seo na sinngallice byt5 fed mid godes worde eft est anima qug non assidue pdscitur dei uerbo ; Item

ys gecweden se Ipe na maeg fsestende hine gehselan he mssg dicitu/r. Qui non potest ieiundndo se curdre. potest

mid aslmyssan alysan god hit ys fsestan ac selre ys elemosina redimere; Bonum est. ieiundre. sed melius est

1 B. est. 2 B: est. 3 hunigcamb. * fatigata

LIBER SCINTILLARUM. 51

eelmyssan syllan for f>i eelmyss genihtsuma<S butan fsestene eUmosinam dare, quia elemosina siifficit sine ieiunio.

fasten na genihtsum(a<5) butan eelmyssan fsesten mid selmys- ieiuniwm non svfficit sine elemosina; leiunium cum. elemo-

san twyfeald god ys fsesten so<51ice butan selmyssan sina duplex bonum est. ieiunium uero sine elemosina

nan god ys swylc ys fsesten butan selmyssan nullum bonum est ; Tale est ieiunium sine elemosina.

swylc ys butan ele blacern swa swa blacern J?e butan ele qualis l sine oleo lucerna ; Sicut lucerna quae sine oleo

bytS onseled smeocan rneeg leoht habban na mseg swa accenditur fumigdre potest lucem habere non pote-st .J ita

fsesten butan selmyssan flsesc witodlice hit cwylmtS ac ieiunium sine e'emosina carnem quidem cruciat. sed

sof>re lufe mid leohte sawle na onliht caritatis lumine animam non inlustrat ;

seede faestene gemetegude scylon beon lp<zt hi na Hieronimus dixit. leiunia moderdta debent esse. ne

Dearie geunhaelan maga for Ipi gehwsede 7 gemetegud nimis debilitent stfimachum. quia modicus et temperdtus

mete flsesce 7 sawle nytlic ys fsett wamb na acenS cibus carni et animg utilis est ; Pinguis uenter non gignif,

andgyt gehwa3de full wamb ej?elice be fsestenum cnita'S sensum tenuem 2. plenus uenter facile de ieiuniis disputat ;

betere ys sc(51ice magan sargian pasnne gej?anc swa micel Melius est enim stomackum doler(e) qud^i mentem ; Tantum

IpQ faesten ongesete swa micel swa f>u forberan miht micele tibi ieiunium inpone. quantum ferre poles ; Multo

betere ys dseghwamlice lytel J?83nne seldan genoh niman melius est cotidie pdrum quam rdro sdtis sumere ;

ren se selost ys gif he na oferflowendlic nyj^erastih'S on Pluuia ilia optima est si non superflue descendat in

eorj>an 7 fserlic 7 swicSlic storm on hryre landu forhwyrfS terrain ,J subitusque et nimius imber in preceps drua subuertit ;

on Jmm eac wyrtum onblawende gehwylce 7 hefige to for- In ipsis etiam lejuminibus inflantia quaeque et grduia decli-

bugenne synd 7 naht f>u wite gelsedan cristenum geon- nanda sunt .J ni/iilque scias conducere christianis ado-

1 s. est. 2 i. subtilis.

E a

52 LIBER SCINTILLARUM.

gum swa mete wyrtena 7 bryne lichamena mid cealdrum lescentibus ut aesum hdlerum? ardorque corporum friyidioribus estum to temprigenne ys wel manega lif claene gyrnende aepulis temperandus est ; Nonnulli uitam pudicam appetentes

on middan wege hi feallacS fsenne hi f»a ane forhsefednysse in media itinere corruunt. dum solani abstinentiam

flsesca beraS 7 mid wyrtum hi symatS magan naht

cdrnium portant. et leguminibus onerant stomachum ; Nihil swa onselcS 7 tinclat5 lima gecyndlima J^senne gemylt

sic infldmmat et titillat membra genitdlia. quam indigestus

mete fyl tobrocen fyl 7 alocen fyl spser mete 7

cibus rtwtusque1 conuulsus1*! Pdrcus cibus et

symle wamb hingrigende mid J?ryfealdum fsestenum byS fore- semper uenter esuriens. tridudnis ieiuniis prefer-

boren andgyt fenimge gearwigende gode ]?yh(S symle 7 tur ; Sensus officium exhibens deo. uiget semper et

£>ynne hit bytS fsestenu wseccean selmyssan 7 oj?re )ms gerade tenu\s jit ; leiunia. uigiliae. elemosinae. et cetera huimmodi

geicean god ure scylon na oferhelian synne se for-

augere bonum nostrum debent non ueldre peccatum ; Ille db-

hsebbende wer to gelyfenne ys se )?e leahtra ealra fri stinens uir credendus est. qui uitioruw. omnium liber

seworden ys na socSlice to getellene ys forhsefednyss far effectus est ; Neque enim reputanda est abstinentia .J u-

far bytS wambe fyll sefterfyligende lima his J>a bi fuerit uentris saturitas subsecuta ; Membra sua quae

gynd ofer eorfan hi cwylmatS fsenne oferwenodne lichaman sunt super terrain mortificant. quando insolens corpus

fsestena mid gsedertangnysse freageatS naht ongean forhsef- ieuniorum continuation castigant ; Nihil contra absti-

ednysse dotS J?a fe win nses for druncennysse ac ])cet an nentiam faciunt .J qui uinum non pro ebrietate. sed tantum.

for lichaman hsele onfohcS ne fset him bringS willa pro corporis salute percipiunt .J nee hoc eis offert uoluntas.

ac gefafatS seo untrumnyss forhgefednyss metta ana na sed peYrnittit injlrmitas ; Abstinentia ciborum sola non

genihtsumatS butan weorcu gode hyre beon gefeodde sufficit. nisi opera bona ei iungantur ;

1 i. egestus. a i. disrupts*.

LIBEK SCINTILLARUM. 53

Fsede ma ys soSlice wordes mid fodan liflic Grregorius dixit. Plus est enim uerbi pdbulo uicturam on ecnysse gefanc gereordian fsenne wambe sweltendlices in perpetuwm mentem reficere. quam uentrem moriturg

flaesces eortSlicum hlafe gefyllan mid mete lichaina bytS gefedd carnis terreno pdne satidre ; Cibo corpus pdscitur.

mid arfsestum weorce gast bytS gefedd forhsebbende 7 wif er- pio opere spiritus nutritur ; Abstinentes et arro-

werde mid forhsefednysse witodlice lichaman hi gewaeceaS ac gdntes abstinentia quidem corpus afficiunt .J sed

furh gewilnunga gyfernysse middanearde hi feowiatS faenne per desideria gulae mundo seruiunt ; Cum

gej?anc na to bebodum so?$re lufe byt5 atiht gewiss ys butan mens non ad precepta caritatis tenditur. restat procul

tweon (?set f>urh forhaefednysse flassc si gehlaensud na sotSlice dubio ut per absiinentiam cdro maceretur ; Non enim

gode ac him sylfurn gehwylc fsest gif he fa f>e he to tide dvo sed sibi quisqne ieiunat. si ea quae ad tempus

wambe setbryt na onsehtum syltS ac wambe aefter j?am uentri subtrahit. non inopibus tribuit. sed uentri postmodum

to bringenne gehealt to mynigende synd forhsebbende tycet offerenda custodit ; Ammonendi sunt dbstinentes ut

hi witan f>set faenne gelicigende gode forhaefednysse tobringatS nouerint quia tune placentem deo abstinentiam 6jferunt.

J?senne hi J>a f>e hi him of fodum setbredat5 behofigendum cum ea quae sibi de alimentis subtrahunt indigentibua

beotS forgyfene largiuntur ;

seede f>a J?e sotSlice fraw mettura forhabbat5 7 Isidorus dixit. Qui enim a cibis dbstinent et

hi Jjwyrlice doS deoflu hi geefenlaeceatS fa sot51ice fraw prdue dgunt demones imitantur ; lUi autem a

mettum wel forhabbatS fa fram yfelum daadum oc5(Se fram cibis bene dbstinent. qui a malis actibus uel a

middaneardes gyrninge fsestaS of mettuw sotSlice galnyss mundi ambitione ieiunant ; Escis enim libido

wyxt mid fsestene galnyss byt5 oferswif ed feet ys fullfremed crescit. ieiunio luxuria super atur ; Hoc est perfectum

7 gesceadwislic faesten feenne ure mann uttra fsest et rationabile ieiunium. quando nosier homo exterior ieiunat.

t

54 LIBER SCINTILLARUM.

se inra gebitt fwrh faesten eac swylce diglu geryna interior orat ; Per ieiunium etiam occulta mysteriorum

beotS onwrigene 7 godcundes haligdomes diglu beotS geopenude reuelantur. diuinique sacramenti archdna panduntur ;

faestenu strange flana synd ongean costunga deofla

leiunia fortia tela sunt aduersus temptamenta daemoniorum.

raf>e soSlice £>urh forhaefednysse beotS ofercumene unclaene cito enim per abstinentiam deuinctintur ; Inmundi

sotSlice gastas f>ar ma onstandaS f>aer ]?ar hi swy|?or geseotS enim. spiritus. ibi mdgis insistunt.J ubi pkw uiderint

mete 7 drenc flaesc soSlice faenne hit god J?yrst faenne hit escam et pfitum ; Caro enim tune deum sitit. quando

J>urh faesten forhaefS 7 fordruwatS forhoefednyss geliffaesta'S per ieiunium dbstinet et arescit ; Abstinentia uiuificat

gemetegude 7 heo ofslyhtS oferflowendlice heo geliffaest sawle moderdta. et occidit sup&vflua. uiuificat animam.

lichaman heo acwelS sume ungeleaffullice forhabbatS faet corpus necat ; Quidam incredibiliter dbstinent. ut

mannum carfullum na forhaefednysse willan fraw aete flaesca hominibus curiosis non abstinentiae uoto. ab esu cdrnium

hi behatatS J?a swyf>or to onscunigenne synt for]?i godes se suspendant1 .J hi potius execrdndi sunt quia dei

gesceafte brycum menniscum forgyfene awyrpaS bytS forhogud creaturam usibus humdnis concessam refoiunt ;

sotSlice faesten faet on asfene mid gefyllednysse metta enim ieiunium. quod in uespera repletione ciborum

byt5 gereord bytS forhogud faesten faet on aefen estum reficitur ; Spernitur ieiuninm quod in uesperum deliciis

by(5 ameten ealne soSlice daeg estas on gef>ance grunatS conpensdtur; Tota enim die aepulas in cogitatione ruminat.

se J>e to gefyllene gyfernysse to aefenne him estas macacS qui ad explendam gulam ad uespera sibi dilicias preparat;

lichaman unhael'S ormaete eac maegenu sawle tobrycS 7 ge- Corporis debilitas nimia etiam. ulres animg frdngit. men-

fances ingef>anc det5 adrugian ne hit na framatS aht godes tisqu.Q ingenium facit marcescere. nee ualet quicquam boni

jmrh wanhaelt^e gefremman swa hwaet soSlice on hytS^e 7 ^er inbecillitatem jy^vficere ; Quicquid enim cummodo et

1 i. polliceantwr.

LIBEE SCINTILLAEUM. 55

on temprunge bycS halwende hit ys swa hwset softlice f>earle 7 temperamento jit .J salutare est ; Quicquid autem nimis et

ofer gemet ys cwyldbsere hit bytS 7 bigencg his on ultra modum est. perniciosum jit. studiumque suum in

wijjersednysse went lichama so(Slice J?8ene f>e forhsefednyss contrarium uertit ; Corpus autem quod dbstinentia

tobrycS costung na bermS swa swa ealle flaesclice graedignyssa frangit. temptatio non urit ; Sicut omnes carnales cupiditates

mid forhsefednysse beotS forcorfene swa ealle sawla msegenu abstinentia resecantur. ita omnes animg uirtutes.

ettulnysse mid leahtre beocS toworpene na soc51ice senig aedacitatis uitio destruuntur ; Neque enim quispiam.

mseg msegen fullfremednysse eethrinan butan he ser wambe potest uirtutem perfeciionis attmgere. nisi prius uentris

gewylde oferfylle edomduerit ingluuiem ;

na wel we magan wacian J?senne mid estum Basilius dmt. Non bene possurtius uigildre. cum ddpibus

byt5 wamb gesymed wseccum hoga gef eodan fsestenu Ipcet jm fuerit uenter onustus ; Uigiliis stude copuldre ieiunia. ut

on eallum msegenum scinan mage swa horsum midlu syrid cunctis uirtutibuB florere possis ; Sicut equis frena sunt

on to asettenne swa heortan ure mid faestene synd to gemidlig- inponenda. ita corda nostra ieiunio sunt fren-

enne mettas so (Slice manega na f>set an heortan ure ac anda ; Esc§ enim plurime. non solum corda, nostra / sed

eac lichaman 7 sawle hi deriatS naht na framacS wambe etiam. corpus et animam. ledunt ; Nihil prodest uentrem

fram mettum acwellan 7 Jm sawle offeallan mid J?olungum ab escis necdre. et animam obruere passionibus ;

swylcne J?e gegearwa la bearn pasnne }?u wylle fasstan J?aet J?aanne f>u Talem te exhibe jili cum uolueris ieiundre. ut cum.

J>e fram mettum forhsef(st) forhaebbe eac tungan J^ine fram te a cibis dbstines. dbstineas et linguam tuam ab

unalyfedum wordum lichaman uton began mid faestenum 7 inlicitis uerbis ; Corpus exerceamus ieiuniis. et

gejmnc uton afeormigean fram leahtrum to wacigenne so^lice mentem purgemus a uitiis ; Ad uigilandum autem

micelum faesten frama^ swa swa sotSlice cempa mid micelre multum ieiunium prodest ; Sicut enim miles cum plurimo

56 LIBER SCINTILLARUM.

byr£>ene geliefegud bytS gelett to gefeohte swa eac bycS gelett onere pi'egraudtus inpeditur ad bellum.. ita et inpeditur

munuc to wsecceum j^aenne he metta mid cystignysse weal<5 monachus ad uigilias. cum aescdrum largitate feruescit ;

oft sotSlice Jmrh metta graedignysse beoS tobrocene magan Sepe enim per ciborum auiditatem1. franguntur stomachi

maegenu eac swylce genihtsumnysse blodea 7 dropena 7 uires. nee non abundantiam sanguinis et colerdrum et

manega seocnyssa metta of rumgyfulnysse we foliatS plurimas egritudines escarum largitate patimur :

hwaet framacS gif we flaesc ure mid faestenum Caesarius dixii. Quid prodest si carnem nostram ieiuniis

7 mid waeccum we swencean 7 gejmnc ure na gebet- et uigiliis adfligdmus S et mentem nosiram non emen-

an oSSe ]?a ]?e inran synd na haelan on gegaderung- demus .J aut quae interiora sunt non curemus .J In conlationi-

um ys gecweden swa micelne him sylfum mete anra gehwylc bus dicitur. tantum sibi cibum unusquisque

gyfe swa underwrej>ung lichaman na swa micel swa

concedat. quantum. 2 sustentatio corporis. non quantum

gewilnung flaesces gyrntS J>a Ipe oferswyj^e mettum brucaft desiderium carnis exposcit j Qui nimium cibis utuntur.

swa micele swy]?or wambe gewaecea'S swa micele ma hi an- quantomagis uentrem corrumpunt. tantomagis sen-

gyt astynta'S on life yldryna ys gecweden swa swa sum obtundunt j In uita patrum dicitur. Quemddmodum

lig bearntS holt ealswa gesihSa yfele acwenctS enim fldmma conburit siluam. sic uisiones malas extlnguit

hunger se Ipe forhaefS inno^ his he lytlaS leahtras witodlice esuries ; Qui continet uentrem suum. mmuit uitia ; Nam

se f>e bytS oferswytSed fram mettum he geeacna'S leahtras fod- qui uincitur ab escis. augmentat uitia; Incre-

a fyres holt 7 foda wambe mete micel treowu mentum ignis silua3. et incrementum* uentris esca multa ; Ligna

micele micelne uppahebbatS lig genihtsumnyss soSlice

multa magnam extollunt Jldmmam.J abundantia autem

metta fett gewilnunga yfele lig by"S glytlud

escarum nutrit desideria mala ; Flamma minuitur defic-

1 i. per auaritiam. a s. exposcit. 3 s. e*^. * s. est.

LIBER SCINTILLARUM. 57

igendum holte 7 metta gelytlung forscrincan de(5 gewilnunga

iente silua. et escdrum indigentia\ marcescere facit desideria yfele gewilmmg metes cen<5 unhyrsumnysse 7 byrgincg mala; Desiderium esc/ genuit inoboedientiam. et gustus swete utanydile of neorxena wonge manega mettas gegladiacS suduis expulit de paradiso ; Mult/ esc/ delectant gyfernysse hi fedatS soSlice wyrm forligre semtig

gulam. nutriunt autem uermen fornicationis .J udcuus innot) on gebecle wacian decS witodlice se J?e gefylled ys uenter in oratione uigildre facit. nam qui repletus est

sleep ongebrinctS hefigustne swa swa socSlice lig

somnum infert grauissimum ; Sicut enim fldmmam fyres on ceafa yrnende gethabban ys uneaj?elic swa eac ignis in pdleas currentem retinere est inpossibile .J sic et galnysse onraes byrnende innope gefylledum sethabban ys libulinis impetum ardentem ventre satiato retinere est unmihtelic se]}m recelses gefyl(5 lyfte 7 gebed forhseb- inpossibile ; Udpor timidmatis replet derem. et oratio 2 absti- bendis stenc drihtnes gemet gedafenlic gefyltS feet nentis odoratum doimni] Mensura conpetens replet uds. wamb sotSlice tobrocen na segt5 genoh ys )?olunga eac swylce uenter uero disruptus non dicit sufficit ; Passiones etiam

7 leahtras lichaman ure gif mid hungre faestena 7 waec- et uitia corporis nostri si fame ieuniorum ac uigi-

cena mid geswince beocS ahlasnsude J^asnne wif>erwennena ura liarum labore macerentur .J tune aduersariorum noskrorum

deofla byS genyf>erud maegen demonum humiliatur uirtus

XI.

be forlsetendu^ worulde. De Relinquentil\\.8 s&Gculum.

segtS on godspelles eelc se f>e foiiaett hus Dormnus dicit in aeuuangelio. Omnis qui reliquerit domos

t5e gebroj^ru ot5t5e geswystra otSSe feeder otStSe modor o'S'Se uel /ratres aut sorores. aut patrem. aut matrem. aut

1 i. paucitas. 2 s. repplet.

58 LIBER SCINTILLARUM.

wif oftcSe beam o(5($e dolitra o<5(Se seceros for namen uxorem. aut filios. aut filias. aut dgros propter nomen

minum hundfealdlic lie onfehcS 7 lif ece he ah

meurn .J centuplum accipiet. et uitam aeternam possidebit ;

se apostol ssede nelle ge beon geedhiwode fissere Paulus apostolus dixit. Nolite conformdri liuw

woruldre ac beotS geedhiwode on niwnysse andgytes eowres Ipcet s&eculo. sed reformamini in nouitate sensus uestri. ut

ge afandian hwaet sy willa godes god 7 wel gecweme 7 probetis qu§ sit voluntas dei bona et bene pldcens et

fullfreined f>a J?e brucatS ]?ysum middanearde swylce hi na perfecta ; Qui utuntur hoc mtindo. tatnquam non

brucan utdntur

se apostol ssede swa hwylc eornostlice wyle freond lacobus apostolus dixit,. QuicunquG ergo uoluerit amicus

beon worulde J)issere feond godes bytS geset $886 s&eculi huius inimicMS del constituitur;

saede gecyrr to gode 7 forlaet synne J?ine Salomon dixit. Conuertere ad deum et relinque peccata tua ;

saede synd sume }?a e'pelicur ealle hyra Agustinus dixit. Sunt quidam qui facUius omnia sua

j^earfum godes todselaS J>8enne J?8et hi fearfan godes pauperibus dei distribuunt. quam ut ipsi pauperes dei

gewyrf»an fidnt ;

ssede maenige ongunnenum so^fsestnysse wege Hieronimus dixit. Multi coepta ueritatis uia

gehasfte worulde lustum of middum si^faete beo^ ongean- cdpiti s&eculi uoluptatibus. de medio itinere reuertun-

gecyrrede efelicur woruld faenne lust by<5 forhogud tur ; Facilius saecu^um. quam uoluptas contemnitur ;

maenige welan forlaetende leahtras hi na forlaetatS yfel hit Multi diuitias relinquentes. uitia non relinquunt ; Malum

ys faet we na on j?am bigencge feowiaS on f>am fe we begytene est. quod non in eo studio seruimus. quo qugsita

seceatS anra gehwylc lps&8 weorcu J?e he detS }?aes sunu quaerimus ; Unusquisque cuina opera dgit. eius filius

he ys genemned crist fylian gewilnigende gif p>u hasfst on appellatur ; Christum sequi cupiens si hdbes in

LIBER SGINTILLARUM. 59

gewealde fincg jrin becyp gif fu softlice nsefst of micelre potestate ran tuam uende. si uero non habes mdgno

byrj^ene alysed f>u eart eall sotSlice gode sealde se f>e hine onere liberatus es ; Totum enim deo dedit. qui se

sylfne brohte eaf>elice forhoga'S ealle f>e hine sylfne symle i2^sum optulit ; Fdcile contempnit omma qui se semper

beon j?enct5 sweltenne se f>e wyle beon fulfremed meen- esse cogitat moriturum ; Qui uult esse perfectus. multitu-

igeo manna fenunga 7 gretinga 7 gebeorscipas swylce

dines hominum qfficia et salutationes et conuiuia quasi

racetan forfleo lusta ic wolde ]>cet Ipaet we wi'Ssacan

catenas fugiat uoluptdtum ; Utinam quod renuntidinus

worulde willa si na neod nacodne crist nacode

saecu/o. uoluntas. sit non necessitas ; Nudum cAristuw. nudam

rode cristes folga drihten ma segtS sawla gelyf- crucem christi sequere ; Dominns mdgis querit animus creden-

endra J?aenne sehta tium quam opes ;

se Ipe wyle god agan wiSsace middanearde Ambrosius dixit. Qui uult denm possidere. renuntiet mundo.

]>cet si him god eadig seht se na wifts8ect5 middanearde ut sit illi dens beata possessio ; Is non renuntiat mundo.

Jrnrn eort51icre sehte gegladatS gyrnincg f»senne his agene cui terrenae possessionis delectat ambitio ; Dum sua

gehwylc na forleet middanearde fees godu hsefS quisque non relinquitJ mundo cuius bona retmet

J?eowatS seruit ;

ssede se Ipe heofenlices lifes swetnysse on swa mic- Gregorius dixit. Qui caelestis uitg dulcedinem in quan-

elum swa his miht gejmfatS fullfremedlice oncnsewtS ]?a f>e he turn. possibilitas admittit perfects cognonerit. ea qug

on eorjmn lufode lustlice ealle forlset swa hwylc wit- in terris amduerat libenter cuncta derelinquit ; Quisquis igi-

odlice eallunga ece lif oncneow mid his mode

tur iam aetemam uitam cognouit. apud eius animum

tidlice wsestmas waciatS adrige eornostlice fylf>a f»wyres weorces temporales fructus uilescunt ; Tergat ergo sordes praui operis ;

se J?e gode gearwatS hus modes gecorenne sot51ice swa to qui d&o preparat domum mentis ; JEltcti enim sic ad

60 LIBER SCINTILLARUM.

godmn efstaS Ipcet eac hi to yfelum to gefremmene na ongean- bona tendunt. ut ad mala perpetranda non red-

gehwyrfan se J?e softlice \>tet he fullice mssg don he deS fullic eant ; Qui autem quod plene potest dgere dgit. plene Ipcet god behet he onfeliS micele ge forlsetatS gif gewilnunga quod deus promisit accipiet ; Multa relinquitis. si desideria flsesces ge witSsacatS uttran witodlice ure drihtne f>eah carnis renuntiatis ; Exterior a etenim nosira domino qudm- l J?e hi syn gehvvaede genihtsuinacS heorte witodlice 7 na spede libet pdrua sufficiunt. cor namque et non substan-

awinsaS ne he na understynt hu micel on his offrunge tiara pensat .J nee perpendit quantum in eius sacrificio.

ac of hu micelum beo fortSrseht rice godes swa niiceluw sed ex qudnto proferatur ; Regnum dei tantum

framat5 swa micel swa Ipu hsefst J?a J?e god lange lp set hi ge- udlet quantum habes ; Quos deus diu ut con-

cyrran forfyldigatS " na gecyrrede heardlicur he genyferatS uertantur tolerat J non conuersos durius damnat ;

ceapas f>a mid synna befealdat) to fam neod ys ]>cet eefter Negotia quae peccato mplicant ad haec necesse est ut post gecyrrednysse mod na ongeanyrne geswincfulnyss nys menn

conuersionem animus non recurrat ; Laooriosum non est homini

forlsetan his ac swyj^e geswincfull ys forlsetan hine sylfne relmquere sua. sed ualde laboriosum est, rellnquere semeiipsum

laesse witodlice ys wiftsacan J)aet he haefS swyj^e soSlice micel Minus quippe est abnegare quod habei. valde enim multum

ys witSsacan fycet hit ys naht us framatS wi(5sacincg lic- est. abnegare quod est ; Nihil nobis prodest abrenuntiatio cor-

harnan butan wicSsacincge gej?ances synd wel msenie fa forhog- poris. sine abrenuntiatione mentis ; Sunt nonnulli qui des-

edum flsesces gewilnungum ealle forlaetan furhsmeageaj? ac pectus carnis desideriis cuncta relmquere pertractant. sed

j?senne afeallan eac ofre aefter godes weorces angynnum hi cum cecidlsse btiam alios post boni operis initia con-

besceawiatS \cei sylfe don fget hi asmeadan aforhtiaf spiciunt. hoc ipsum fdcere quod deliberauerunt pertimescunt ;

ssede nanum f>u hoga gelici(an) on life J?inum buton Bcusiliui dixlt. Nulli studeas placere in uita tua. niai

1 e. sint.

LIBER SGINTILLARUM. 61

gode sylfum swa swa scx51ice f>a f>e campiacS cynincge eortSlicuw deo soli; Sicut enim qui militant regi terreno

eallum hsesum his hi hyrsumiatS swa eac J?a J?e campiacS omnibus iussis eius oboediunt. sic et qui militant

cynincge heofenlicum scylon gehealdan bebodu heofenlice cempa regi caelesti debent custodire precepta celestia; Miles

eonSlic ongean feond gesewenlicne fsertS to gefeohte mid J)e terrena contra hostem uisibilem p&cgit ad bdlum. tecum

socSlice feond ungesewenlic dseghwamlice winnende na uero hostis inuisibilis cotidie dimicdndo non

geswicS desinit ;

ssede neod ys selcum gecyrredum Ipaet sefter Isidorus dixli. Necesse est omni conuerso ut post

ege arisan to sofre lufe godes scyle swa swa beam

timorem consurgere ad caritatem dei debeat quasi flius.

])<zt he na symle under ege liege swa swa f>eow fruman ne sernpw sub timore iaceat quasi seruus ; Primordia

gecyrredra geswsesum gelilyp^nde1 synd gemetuw fa^hinagif he conuersorum blandis refouenda 2 sunt modis ne si

fraw stiSuesse ongynnan aferede to serran slidum ongeanyrnan db asperitate incipiant exterriti ad priores lapsus recurrant ;

se f>e so(51ice gecyrredne buton li(5nysse. IsercS wicSerian Qui enim conuersum sine lenitate erudit exasperare

ma J^senne J?reagean cann se so'Slice fulfremed ys se f>e polius quam corrigere nouit ; llle enim perfectus est. qui

J?issere worulde ge lichaman ge heortan todseled is. maenige Tiuic saecu?o et corpore et corde discretus est; Multi

so'Slice sefter gecyrrednesse eac nellende styruncge galn- enim post conuersionem. &iiam nolentes motum libidi-

ysse jx)liat$ Ipaet swa J?eah to genyferunge na forf>yldigiatS nis sustinent. quod tamen ad damnationem non tolerant

ac to fandunge nytlic ys gode(s) feowe sefter gecyrrednysse sed ad probationem; Utile est. dvi seruo post conuersionem

beon gecostudne J^set fram slsew]?e gymeleaste

temptari. quatinus a torpore negligentiae sollicitantibus 3

leahtrum to msegenum mod for embegange gegearwige uitiis ad uirtutes animum pro exercitium preparet

1 otitie gehyi-tende offie gehyftiggende. 2 conuertanda.

3 i. incitantibws.

62 LIBER SCINTILLARUM.

leahtra }>a Ipe worulde lufigendum leofe synd halige uitiorum ; Ea quae saeculi amatoribus cara sunt. s&ncti

swylce wyf>erwyrde forfleotS 7 swyfor on wiferwerdnyssum uelut aduersa refugiunt.J plusque aduersitatibus

middaneardes hi geblissiacS }?anne hi on gesundfulnyssum mundi gaudent. quam prosperitatibus

gegladian feowum godes ealle J?yses middaneardes wiferrsede delectentur ; Seruis dei cuncta huius mundi contraria

synd Ipaet feenne hi )?as wiferwerde ongyta'S to heofonlicre sunt. ut dum istd aduersa sentiunt .J ad caeleste

gewilnunge hatlice beo^ aweahte micel mid gode scimS desiderium ardentius excitentur ; Magna apud deum refulget

gyfu se fe fysum middanearde forhogigendlic by"S witodlice gratia, qui huic mundo contemptibilis fuerit; Nam.

to socSan J?i neod hit ys J?set fsene lp e middaneard hata'S si gelufud reuera necesse est ut quern mundus odit diligdtnr

fram g(ode) haligum werum on fisum middanearde eardungstow a deo; iS&uciis uiris in hoc mundo tabernaculum

nys Jmm Ipe elpel 7 hus on heofene ys J?a Ipe socSlice non est. quibus patria et domus in cglo est; Qui enim

fisne middaneard lufia'S gedrefedum his 7 carfulnyssum

hunc muhdum diligunt. turbulentis 1 eius curis et sollicitudinibns

beot5 gedrefede halige weras worul(de) wi'Ssacende swa hi conturbantur ; tSsmcii uiri saecufo renuntiantes. ita

)?isum middanearde sweltaS Tpcet hi sylfum gode lybban huic mundo moriuntur. ut soli deo uiuere

hi beon gelustfullode swa micelum soc51ice swa halige fram f>issere delectentur; Quanta enim ssmcti ab huius

worulde drohtnunge hi setbrydaf) swa micelum inlices modes saecuZ^ conuersatione se subtrahunt tanto interng mentis

mid ecge andwerdnysse godes 7 engla geferrsedenne gelom- dcie. presentiam dei et anglorum societatis fre-

laecincge besceaw(ia'S) gif swa gehwylc witSsace Jmm Ipe quentiam contemplantur ; Si ita quisque renuntiat quibus

he age eallum \aet his he na wiftsace f>wyrum feawum possidet omnibus ut suis non renuntiei prauis moribus .J

nys cristes leorning cniht se Ipe so'Slice wiSssecS

non est christi discipulus ; Qui enim renuntiat rebus 2

J i. peruertenfcib//^. a possessionibws.

LIBER SCINTILLARUM. 63

his he forssecS se f»e socSlice wi<5saec(5 f>eawum Jnvyrum hine sua dbnegat .J qui uero renuntiat tnoribus prauis. se

sylfne wiSssectS feorr witodlice fram gode ys mod [?am f>e ipsum abnegat ; Longe quippe a deo est animus. cui

gyt }>iss lif swete ys msenige gewilniacS midfleon to gyfe adhuc haec uita dulcis est ; Multi cupiunt conuoldre ad gratiam

godes ac hi ondrsedacS J^olian forgelustfullunge middaneardes deiJ sed timent carere obleclamento mundi.

forSclipat) witodlice hi lufu cristes ac ongenclipaS grsedignyss prouocat quidem eos amor chrisii. sed reuocat cupiditas

worulde )?rim gemetum bregcS god menn Ipaet hi hum saecu^' ; Tribus modis terret dens homines ut uel sero l

beon gecyrrede and J?anon ma forsceamian f>aet hi swa lange conuertantur. atque mde magis erubescant. quod tdm diu

geanbidedan f>eet hi ongeangehwurfan witodlice nu mid f>iwracum expectati suii^ ut redirent. Nam nunc minis!

nu mid witum nu mid onwrigenessum sume slyhcS ]>cet nunc plagis. nunc reuelationibns quosdam concutit. ut

J»a J?e sylfwilles beon gecyrrede forseot$ astyrede mid ogan qui uoluntate conuerti despiciunt commoti terroribus

beon gef»reade fsenne sotSlice lufe ure drohtnunge

corrigantur ; Tune enim amorem nosirg conuersationis we setywacS gif drihten swa swa feeder we lufia'S J)sene ostendimus .J si dom'num ut patrem diligimus. quern we ser mid }?eowetlicura mode so'Slice swa swa drihten we prius seruili mente uere ut cZommum

forhtodan formidabdmus ;

ssede naht na framat5 f>set we f>as stowe Caesarius dixii. Kihil prodest quod istum locum

we gyrnatS gif we swylce her synd swylce we on worulde expetimus. si tales hie sumus quotes in sseculo

beon mihtan on lyfe yldryna ys gecweden se Ipe lufaS ess6 poterdmus; In uita patrum. dicitur. Qui diligit

worulde by<5 geunrotsud micelum forhogigende so^lice |?a sgculum tristabitur plurimum. conlemnens autem quae on faere synd geblissatS symle on bee ys gecweden

in eo sunt. Iztabitur sempwc ; In libro dementis cftcitur. earfo"(5e ys faerlic weudincg langre sotSlice tide gif lytlan difficilis est subita permutatio. longo autem ttmpore si pauldtim

1 i. tarde.

64 LIBER SCINTILLARUM.

gewune beotS geswinc hit na by(5 for Jri f>e of gewunan hit com. adsueti fiant labor non erit quia ex usu uenit ;

na seccS fram f>e god feoh ac sawle mildheorte

Non querit a te deus pecuniavn.. sed animam misericordem

7 arfsest gef>anc et piam meritem

XII.

be ege. De timore,

drihten segt5 on godspelle. nelle ge ondraedan J?a ,f>e Dominu.8 dicit in aeuuangelio. Nolite timere eos qui

ofsleaft lichaman sawle sotSlice hi na magon ofslean ac occidunt corpus animam autem non possunt occidere .J sed

swypor J?aene ondreedat5 se f>e maeg sawle 7 lichaman for- potius eum timete qui potest animam et corpus per-

spillan on helle dere in gehennam ;

se apostol ssede on ege eowre on timan

Petrus opostoZus dixit. In timore incolatus1 uestri tempore

beoS gecyrrede ofipe drohtnia'S god ondrsedaS cyning wyrf>ia(5 conuersamini. Denm timete. regem honorijlcate.

besceawigende on ege clsene drohtnunge eowre considerantes in timore castam conuersationem uestram ;

se apostol ssede na sotSlice ge onfencgon gast Paulus opostoZus dixit. Non enim accepistis spiritum

]> eowdomes eft on ege ac ge onfencgon gast gewyscincge seruitutis iterum in timore. sed accepistis spiritum adoptionis

bearna on f>am we clypiat5 f>0et ys feeder f>ancas clonde Jtliorum in quo clamamus dbba pater. Gratias agentes

symle for eallum on naman drihtnes ures haelendes cristes semper pro omnibus in nomine doiaini nostri iesus christi.

gode 7 feeder underf>eodde gemaenelice on ege cristes deo et patri subiecti inuicem in timore christi.

ssede angynn wisdom es ege drihtnes ondraed Salomon dixit. Initium sapientiae timor doiaini ,J time

drihten 7 gewyrf fram yfele ege drihtnes togesett dagas 7 cZommum et recede a malo. timor domini apponet dies et

gearas arleasra beocS gescyrte on ege drihtnes truwa anni impiorum breuiabuntur ; In timore domini fiducia 2

1 peregrinationis vestry. 2 s. est.

LIBER SCINTILLARUM. 65

strenccSe 7 bearnum his bycS hopa ege drihtnes wyll lifes fortitudinis. et filiis eius erit spes ; Timor 1 domini fans uitae

f>8et he forbuge fram hryre deaf>es se J?e god ondrset naht ut declinet a rulna mortis ; Qui deum timet niliil

he forgymtS

sunu ssede. ege drihtnes wuldor 7 wuldrung

Hiesus filius Sirach dixit. Timor domini gloria et gloriatio.

7 bliss 7 cyuehelm gefegnunge ege drihtnes gegladacS et laetitia. et corona exultationis ; Timor domini delectabit heortan 7 he sylS blisse 7 frai on langnysse daga

cor. et dabit laetitiam et gaudium in longitudincm dierum ; ondrsedendum drihten wel bycS on ytemystum 7 on dsege Timenti dojwnum bene erit in extremis, et in die

forcSferinge his he byS gebletsud ege drihtnes ingehydes

defunctionis suae benedicetur ; Timor 2 domini scientiae

sewfsestnyss gefyllednys ingehydes ys ondrsedan god cynehelm

religiositas ; Plenitudo scientiae est timere denm ; Corona,

wisdomes ege drihtnes gefyllende sibbe 7 haele wsestm sapienti§ timor 3 domini replens. pacem. et salutis fructum ;

wyrtruma wisdomes ys ondreedan god bogas f>sere lang-

Radix sapientiae est timere deum rdmi enim* illius Ion-

sumnysse elleshwar ys gecweden ege drihtnes utanytt synne

geui ; Alibi dicitur. Timor domini expellit peccatum.

witodlice se )?e butan ege ys na maeg beon geliffsest wis-

nam qui sine timore est. non poterit uiuificari; Sa-

dom 7 lar ege drihtnes sylf he segS na si Ipn un-

pientia et disciplina timor5 domini ; Ipse dicit. non sis in-

geleaffull ege drihtnes 7 to na genealsec to him mid twy- credibilis timori domini et ne accesseris ad ilium du-

fealdre heortan eft he segcS ondrsedende drihten forJ^yldia'S mild- plici corde ; Item dicit. Metuentes dominum sustinete miser- heortnysse his 7 na buge ge fram him ]>cet ge na feallan icordiam eius. et non deflectatis6 ab illo. ne caddtis ;

eft he segtS ge IpQ ondrsedaj? god gelyfatS on hyne 7 na Iterum dicit. Qui timetis deum credite in ilium., et non bytS aidlud med eower ge ])e ondrsedaS god hopiacS on hyne euacabitur merces uestra; Qui timeiis deum sperdte in ilium.

1 est. 2 s. est. 3 s. est. * s. sunt. 5 s. est.

6 non declines.

66 LIBER SCI NTILL ARUM.

7 on gelustfullunge cym^S eow mildheortnyss ge J?e ondraedacS et in oblectatione1 ueniet uobis misericordia ; Qui timetis

god lufiaS hyne 7 beocS onlihte heortan eowre elleshwar deum diligite ilium, et inluminabuntur corda uestra ; Alibi

ys gecweden Ipa J?e ondraedacS god na beo(S ungeleaffulle worde dicitur. Qui timent deum. non erunt incredibiles uerbo

his 7 )?a f»e lufiacS hyne gehealdacS weg his J?a f>e illius. et qui diligunt ilium, conseruobunt uiam illius ; Qui

ondraedaS drihten. hi seceatS fa wel gecweme synd him 7 timent dominum inquirunt qug bene pldcita sunt illi ,J et

J>a lp e lufiacS hyne beo^ gefyllede mid lage his £>a fe on- qui diligunt eum replebuntuy lege ipsius; Qui ti-

drsedat5 drihten hi gegearwiatS heortan hyra 7 on gesyhfte ment dominum preparabunt corda sua et in conspectu

his hi gehealgiacS sawla hyra ]m J»e ondraedacS drihten illius s&nctificabunt. animas suas ; Qui timent dominum

hi gehealdatS beboda his 7 gefyld hi habbacS oc5 to on- custodiunt mandata eius. et patientiam habebunt usque ad in-

besceawunge his eft he segtS gefanc hafa on bebodum spectionem illius; Item dicit. Cogitatum habe in preceptis

godes 7 on bebodum his swyfost syngal beo })U elleshwar dei. et in mandatis illius maxime assiduus esto ; Alibi

ys gecweden on ealre sawle J>inre ondraed drihten sylf he segt? dicitur. In tota anima tua time dominum; Ipse dicit.

Ipa, Ipe ondrsedatS god hi beo^ on eagum his ege godes ys Qui timent deum. erunt in oculis illius; Timor dei est

na forseon mann rihtwisne fearfan msere ys dema non despicere hominem iustum pauperem ; Magnus est index

7 mihtig on wyrtSmynte 7 nys mara J?am pe ondrsett god et potens in honore. et non est maior illo qui timet deum;

naht betere faenne ege godes eft ys gesaed aelce onscun- Nihil melius quam timor dei ; Item dicitur. Omne exse-

nunge gefleardes hatacS god 7 na by (5 luflic ondraedend- cramentum erroris odit deus. et non erit amabile timenti-

um hyne 7 elleshwar ys gecweden eagan drihtnes to on- bus eum ; Et alibi dicitur. Oculi 2 domini ad ti-

draedendum hyne 7 he oncnaewft ealle weorcu niannes 7 mentes eum. et ipse agnoscit omnia o^era hominis ; Et

1 in solaeio. a s. sunt.

LIBER SCINTILLABUM. 67

eft ys gecweden mann wis on enllum drsett 7 on dag- item diciiur. Homo sapiens in omnibus metuit. et in die- urn gylta he atiht fram sisewjje gefyllednyss eges godes bus delictorum adtendit ab inertia ; Consummatio timoris dei ys wisdom se J?e ondraett drihten he onfeliS lare his sapientia1 ; Qui timet dominnm excipiet doctrinam eius 7 f>a awaciaS to him hi gemetatS bletsunge his

et qui euigilduerint ad ilium, inuenient benedectionem eius. elleshwar ys gecweden ]?a f>e ondraedacS drihten hi onfoc5 lar- Alibi dicitur. Qui timent dominum excipient doc- e his 7 rihtwisnysse swylce leoht onaelcS ondrsedendum trinam eius. et iustitiam quasi lumen accendit; Timenti

drihten na ongeanyrnatS yi'elu ac on costunge god donninum. non occurent mala, sed in temptatione dens hyne gehealt fram yfelum gast ondrsedendra god byt5 ilium, conseruabit a malis ; Spuiius timentium deum qude- soht 7 on andsware his byc5 gebletsud hopa ys softlice ondraed- vitur. et in responsione illius benedicitur; Spes enim. timen- endum god on haelendne hi se fe ondrsett drihten naht tibus 2 deum in saluantem 3 illos ; Qui timet cfoinmuw nihil he na forhtatS 7 na he ondrsett forf?i J>e he ys hopa his

trepidabit. et non pauebit. g'uoniam ipse est spes eius ; ondraadendes god eadig ys sawl eagan drihtnes ofer ondrsed- Timentis deum beata est anima; oculi* domini super timen- ende hyne elleshwar ys gecweden ege drihtnes ealswa tes eum ; Alibi dicitur. Timor5 domini sicut

neorxena wong 7 ofer ealne wuldor hi oferheledon hine paradysus. et super omneia gloriam. operuerunt ilium. mid bletsungum sylf he segcS eadig J>am forgyfen ys habban benedictionibus ; Ipse dicit. Beatus cui donatum est habere ege drihtnes ege drihtnes angyn lufe his eft timorem domini. timor6 dommi initium dilectionis eius; Item ys gecweden sehta 7 bileofa uppahebbat5 heortan 7 ofer dicitur:' Facultdtes et uictus exaltant cor. et super

^s ege drihtnes c timor7 domini;

saede nan jring us swa fram ealre synne Hieronimus dixit. Nulla res nos sic ab omni peccato

gehealt unmasne swa swa ege susle 7 lufu godes seruat inmunes. sicut timor supplicii et amor dei ;

1 s. est. 2 s. est. * i. in curantew. * s. sunt.

6 s. est. 7 s. est.

F 2

68 LIBER SCINTILLARUM.

ssede se f e ondrset drihten he forbyhft gedwyld Ambrosius dixlt. Qui timet dominum declinat errorem.

7 to msegenum sif faet wegas his gerectS et ad uirtutis semitam uias suas dirigit;

ssede f wyr gef anc gif hit na ser f urh ege Gregorius dixit. Praua mens si non prius per timor em

by (5 ahwyrfed frara gewunelicum leahtrum na bycS gebett eft .. euertitur. ab assuetis uitiis non emendatur ; Item

he segcS god ondraedan ys nane fa to donne synd godu forgsegean dicit. Deum timer e est. nulla qug facienda sunt bona preterire ;

ssede ege socSlice symle gebett ege utanytt Isidorus dixit. Timor enim semper emendat. timor expellit

synne 7 he gewylt leahter ege wserne detS mann 7 peccatum. et reprimit uitium. timor cautum facit hominem atque

carfulne far far sotSlice ege nys far toslupincg lifes sollicitum ; Ubi uero timor non est. ibi dissolutio uitae

ys far far ege nys far scyld ys far far ege nys est. ubi timor non est. ibi sceleratio est. ubi timor non est

far scylda genihtsumnyss ys gif god ondraedan on ibi scelerum abundantia est ; Si deum metuere in

smyltnysse we nella(5 gehendne his dom o(5(Se raid f row- tranquilitate nolumus. uicmum eius iudicium uel pas- ,

ungum oftredene we ondraedan sionibus attriti timeamus.

XIII.

be faemnhade. De Uirginitate.

drihten segS on godspelle beam worulde" fissere wogia'S Dominus dicit in Aeuuangelio. Filii seculi Tiuius nubunt

7 hi beot5 gesealde to gyftum fa sot51ice fa fe wyrfe et traduntur ad nuptias. illi uero qui digni

beo^ hsefde 6n worulde fsere 7 on seriste of deadum ne hi habentur sgculo illo et resurrectione ex mortuis. neqne

ne wogiatS ne hi ne IsedacS wif na soc51ice leng sweltan

nubunt. neque ducunt uxores. neque enim ultra mori

LIBER SCINTILLARUM. 69

niagon efenlicer soSlice englum hi synd 7 Learn hi synd poterunt. aequdles enim angelis sunt et filii sunt

godes fiaenne he synd beam seristes dei. cum sint filii resurrectionis ;

se apostol saede maeden seo Ipe unbeweddud ys Paulua apostolus dixii. Uirgo quae innupta est ;

heo £>enctS j?a godes synd hu heo gelicige gode eft he segcS coyitat quae domini sunt. quomodo placeat deo ; Item dicit.

se Ipe on gesynscype ge}?ecd maeden "his wel he deft 7 se na qui matrimonio iungit uirginem suam bene facit. et qui non

ge]?eod bet he decS iunyit melius facit ;

ssede na,ht framatS fsemnhad lichaman Jmr Agustinus dixit. Nihil prodest uirginitas corporis ubi

by(5 geworht gewemmincg modes swa swa so^lice ofslegen operatur corruptio mentis; Sicut enim occisus

feond na )?e det$ teonan swa acweald flaesc na inimicus non tibi facit iniuriam. sic mortificata caro non

drefS sawle )?ine f>ylce soc51ice gerist drihten habban turbabit animam tuam ; Tales enim decei dominum Jiabere

f>enas ]?a on nanre flaesc besmitennysse beocS gebrosnude ministros. qui in nullo carnis contdgio corrumpantur

ac ma on forhasfednysse gehealdsumnysse hi scinan sed potius continentia castitatis resplendeant ;

saede micel todselS betwuh clsennysse faem- Hieronimus dixit. Multum distat inter puritatem uir-

nenlicre sawle mid nanre fytye besmitene 7 horwu hyre seo Ipe ginalis animae. nulla contagione pullutg et sdrdes eius quae

manegra gselsum imderlasg hundfeald getel fyrmest multorum libidinibus subiacuit ; Centendrius numerus primus1

ys se J?e for ma?denhades cynehelme faemnum byS getealt est. qui pro uirginitatis corona uirginibus deputatur ;

syxagfeald on ]mm of>rum staepe J?urh forhaefednysse geswinc Sexagendrius secundo grddu. per continentiae laborem

wydewena ys britigfeald on J^aere friddan stowe gyfta uiduarumz est; Trigendrius tertio loco3 nuptiarum

waere mid f>sere fingra gefeodraedene byt5 gecydd 7 swa foedera ipsa digitorum coniunctione testatur. ac pio

1 i. gradus. a q. est. 8 q. est.

70 LIBER SCINTILLA RUM.

wydewan forlsetenum f am forman stsepe f urh f riddan hi cumaS uiduae amisso primo grddu per tertium ueniunt

to fam of rum mearu f ing on faemnum hlisa claennysse ys j ad secundum l ; Tenera res in feminis fdma pudicitiae est. et swylce blostme faegerust rafe to leohtum forscrincS wedere quasi flos pulcherrimus dto ad leuem marcescit auram. j of leohtum blaede bycS gehrosnud ealra swyf ost far far yld leuique fldtu corrumpitur, maxime ubi a&tas

gefwaeratS to leahtre 7 werlic wana ys ealdorscype hoga consentit ad uitium. et maritdlis deest2 autoritas ; Stude na Ipaet an eagan J>ine claene gehealdan ac eac tungan naht TiOTi solum oculos tuos castos seruare. sed et linyuam ; Nihil framatS flaesc habban maeden gif on ge]?ance senig wogat5 ^rrodest carnem habere uirginem si mente quis nupserit ;

ssede sume synd on geogu^e galfullice lyb- Isidorus dixit. Quidam3 in iuuentute luxuriosg ui- bende 7 on ylde forha?bbende beon gelystatS 7 J^asnne uentes et in senectute continentes fieri delectantur. et tune hi geceosat5 clsennysse healdan J>aenne hi galnyss f>eowas habban Zligunt castitatem seruare quando eos libido seruos Jiabere forhogat5 fylce nabbaS mede forfi f>e hi naefdon contempsit. tales non habent premium, quia non habuerunt

geswinces gewinnu fa sot51ice geanbidatS wyr'Sscype on laboris certdmina; Eos enim expectat gloria. in

Ipam beotS geswincfulle gewinnu fa fe lichaman hyra quibuB fuerint laboriosa certamina ; Qui corpus suum forhasfednysse gehalgiat$ mid fsemnum eardian hi na gefristlaeceaS

continentiae dedicant. cum feminis Tiabitare non presumant ;

twyfeald ys god maedenhad forfi fe heo eac on fisum Geminum est bonum uirginitas. quia et in hoc

middanearde carfulnysse worulde forlast 7 on fsere towerdan mundo sollicitudinem saeculi amittit. et in futuro

ece clennysse mede onfehtS fa fe claene furh a&ernum castitatis premium, recipit ; Qui casti per-

wuniatS 7 masdenu englum godes beotS gewordene efenlice seuerant et uirgines. angelis dei ejfftciuntur aequdles;

clasnnyss sotSlice waestm wynsumnysse ys claennyss orsorhnyss Cdstitas enim fructus suauitatis est; Castitas securitas

modes 7 hseltS lichaman msedenhad sotSlice gif heo bytS asliden mentis, et sanitas corporis ; Uirginitas autem si Idbitur.

1 8. gradu(m). 8 s. ubi. 3 B. sunt.

LIBER SCINTILLARUM. 71

nateshwon byt$ edniwud witoftlice feah fe hreowsigende nulldtenus reparatur ; Nam quamuis paenitendo

forgyfennysse wsestm onfo ungebrosnunge swa feah nateshwon uenig fructum recipiat. incorruptionem tdmen nulldtenus.

onfehtS serran mseden on flsesce na on gefance nane recipit pristinam ; Virgo carne non mente nullum

mede hseftS on behate betere ys wif Isedan

premium habet in repromissione ; Melius est uxorem ducere.

fsenne f urh galnysse hsetan forwyrfan forhaefednyss mann quam per libidinis ardor em per ire ; Continentia hominem

gode gehende det5 far f>ar wunatS far eac god wunat5 deo proximum facit. ubi ist mdnserit. ibi et deus manek ;

gefanc sot51ice furh eagan bytS genumen clsennyss mann to Hens enim per oculos cdpitur ; Castitas hominem ad

heofene gefeot clsennyss mann to heofene tyh(5 caelum iungit Castitas hominem ad caelum pertrahit.

ssede naht framatS msedenhad mid fulfremednysse Caesarius dixit. Nihil prodest uirginitatem integritate

lichaman gehealdan gif eagena gewilnunga heo nele for- corporis custodire. si oculorum concupiscentias noluerit eui-

bugan lang clsennyss sefter synne geefenlsecestre ys tare Longa castitas post peccatum. imitdtrix est

msedenhades na eac flsescea fulfremednyss byt5 gehealden uirginitatis ; Non etiam carnis integritas seruatur.

far far mod ofermodignysse mid pryte by (5 gewemmed ubi animus superbiae tumdre corrumpitur ;

msedenhad on lichaman naht framatS gif soft lufu otStSe eadmodnyss Uirginitas m corpore nihil proderit. si caritas aut humilitas

fram heortan gewitt betere ys eadinod gesinscype faenne a corde di scesserit ; Melior est humilis coniugdlitas quam

ofermod fsemnhad superba • uirgmitas.

XIV.

be rihtwisnysse. De histitia.

drihten segtS on godspelle seceaS eornostlice aerest Dominns dicit in guuangelio ,Quaerite ergo prvmum

rice godes 7 rihtwisnysse his 7 fas ealle beoS geihte regnum dei. et iustitiam eius. et haec omnia adicientur

?2 LIBEll SCINTILLAKUM.

eow na behofiacS J?a hale synd laece ac f»a f>e yfele'liab- uobis ; Non egent qui sdni sunt medico sed qu\ male1 1m-

batS ic na com geclypian rihtwise ac synfulle on dsed^ bent; Non ueni uocare iustos. sed peccatores in paeni-

bote tentiam ;

se apostol ssede swa sfcra fmrh anes gylt on eal- Paulus opostoZus dixit. Sicut per unius delictum in om^ le menn genyj^erunge lifes ealswa Jmrh anes rihtwis- nes homines condempnationem uitae. sic et per unius iusti- nysse on ealle menn rihtwisnysse lifes eft he segcS swa tiam in omnes homines iustificaiionem 2 uitae ; Item dicit. sic- swa ricsode synii on deaj»e eal swa gyfu ricsige J>urh ut regnavit peccatum in mortem, ita et gratia regnzi per rihtwisnysse on ece lif iustitiam in uitam aeiernam;

se apostol ssede wsestm sotSlice rihtwisnysse on sibbe lacobus apoetofas dixli. Fructus autem iustitiae in pace sawend dondum sibb seminatur facientibus pacem ;

saede na geswencc5 drihten mid hungre sawle Salomon dixli. Non affligit dominus fame animam

rihtwises 7 searwa arleasra forhwyrfcS gemynd rihtwises iusti et insidias impiorum subuertit ; Memoria 3 iusti

mid lofum 7 nama arleasra afula^ weorc rihtwises to cum laudibus et nomen impiorum. putrescit ; Opus 4 iusti ad

life 7 waestm arleases to synne seolfor gecoren tung-

uitam. et fructus 5 impii ad peccatum ; Argentum electum ling-

e rihtwises heorte arleasra for nahtum J?get ondrsett ua* iusti cor impiorum pro nihilo ; Quod timei

arleas hit cymcS ofer hyne gewilnung his rihtwisum bycS impius uenisi super eum desiderium suum iustis dd*

geseald weleras rihtwises besceawiacS gecweme 7 mucS arleasra bitur ; Labia iusti considerant placita 7. et os impiorum8

lp \vyre rihtwis of angsumiiyssu?tt alysed ys 7 by<5 geseald p^ruersa9; lustus de angustiis liberatus est et tradetur

arleas for him cynn rihtwisra bycS gehealed gewilnung riht- impius pro eo; Semen iustorum saluabitur desiderium. iu>-

1 i. infirmantwr. 2 s. dicimus' uenire. s s. erit. * s. tendit.

5 s. ,est. 6 B. esf. 1 \. bona. 8 s. cbnsiderat. 9 i. mala.

LIBER SCINTILLARUM. 73

wisra eall god ys awend arlease 7 hi na beocS hus sotS- storum omne bonum est ; Uerte impios et non erunt. domus alb- lice rihtwisra JmrhwunacS hus arleasra bytS adilegud wun- tem iustorum peimanebit ; Domus impiorum delebitur .J taber-

unga sotSlice rihtwisra growatS nele j?u beon rihtwis nacula uero iustorum germinabunt ; Noli esse iustus

swyfe hus so (Slice riht wises msest BtrenctS on wsest- multum; Domus1 autem iusti plurima fortitudo. in fruc- mura arleases gedrefednyss onscunung ys drihtne heorte ar- tibus impii conturbatio 2 ; Abominatio est domino cor im-

leases se f>e fyligtS rilitwisnysse he bytS gelufud fram him synd pii. qui sequitur iustitiam. - , diligitur ab eo ; Sunt

rihtwise ]> am msenige forecumat5 swylce hi weorcu behofian iusti quibns multa proueniunt quasi opera egerint

arleasra 7 synd arlease fe swa sorhlease synd swylce hi riht- impiorum. et sunt impii qui ita securi sunt quasi iusto-

wisra dseda habban synd rihtwise 7 witan 7 weorcu rum facta habeant ; Sunt iusti atque sapientes et opera 3

hyra on handa godes 7 swa J>eah nat mann hwse^er he eorum in manu dei. et tamen nescit homo utrum

on lufe o'S'Se on hatunge wyr)?e si ac ealle on towerdum amore an odio dignus sit. sed omnia in futuro

beo^ gehealdene ungewisse flyhS arleas nanum ehtendum reseruantur incerta ; Fugit impius nemine peisequente.

rihtwis softlice swa swa leo getruwigende butan ogan bytS

iustus autem quasi leo confidens absqne terrore erit.

sunu ssede on rihtwisnysse winn for sawle

Hiesusfilius Sirach dix'it. In iustitia agonizdre* pro anima

}?ine ot5 deaS winn for rihtwisnysse 7 god oferwimS

tua usque in mortem certa pro iustitia. et deu.s expugnabit

for J?e fynd J?ine sylen godes )?urhwunat5 rihtwisum blet- pro te inimicos tuos ; Ddtio dei permanet iustis. bene-

sung godes on mede rihtwises efst beforan menn dictio dei in mercedem iusti festinat ; Ante hominem

lif 7 deatS god 7 yfel fycet gelica'S him byS geseald uita 5 et mors bonum. et malum. quod placuerit ei dabitur him ser dome gearwa rihtwisnysse se Ipe gehealt riht-

illi; Ante iudicium para iustitiam tibi ; Qui custodit iu~

1 s. est. a s. ct est. 3 s. suut. 4 luctare. 5 s. est.

74 LIBER SCINTILLARUM.

wisnysse be gehealt andgyt his gif f u fyligst rihtwisnysse fit stitiam .J continebit sensum eius ; Si sequeris iustitiam ap~ gegrij)st hi 7 f u ondest swylce heafudhraegl wyrcSscype se f e prehendes illam. et indues quasi poderem honorem ; Qui

healt rihtwisnysse se bycS uppahafen custodit iustitiam .J ipse exaltabitur ;

saede gif ic soSlice rihtwis earn naht ic ondraede Augustinus dixii. Si enim iustus sum. nihil timeo .J

naenig me ofertraedan maeg rihtwis socSlice he cwaeS getruwacS nemo me conterere potest ; Iustus enim inquit confidit swa leo ut leo ;

saede rihtwisnyss gif heo gemet neeftS on wsel- Gregorius dixit. lustitia si modum non habet. in crude-

hreownysse fealtS yfelnyss belifendra gearna<S J^set f>a Ipe litatem cddit ; Malitia remanentium meretur. ut hi qui framian mihtan ofstlice beo(5 aetbrodene J>8et faenne middan- prodesse poterant festme subtrahantur. ut cum mun- eardes ende togenealsectS gecorene beot^ aatbrodene fast hi na di finis adpropinquat. electi tollantur ne

wyrsan geseon swa unrihtwisum yrsatS god Ipcet swa f>eah deteriora uideant. Sic iniustis irdscitur cZeus.** ut tdmen hyra heortan J?urh rihtwisra geferscype frefiige eorum cor da per iustorum consortium consoletur ;

ssede manega mid mannum synd getealde gecorene 7 Isidorus dixit. Multi apud homines putantur electi. et mid gode wtyerwyrde wunia(5 7 fela mid mannum wifer- apud deum reprobi existunt. et multi apud homines re- wyrde synd 7 mid gode gecorene nan sotSlice hine getelle probi sunt. et apud deum electi; Nullus enim se putet gecorenne ]?e lass J?e he mid gode sy wif>erwyrd on bee electum. ne forte apud deum sit reprobus ; In libro

ys gecweden fulfremednyss lage sibb ys of synnum dementis dicitur. perfectio legis pax est. ex peccatis

sotSlice gefeohtu beotS accenede 7 gewinnu f»ar far sotSlice enim bella nascuntur et certamina ; Ubi autem

synn na byS sibb ys J?aere sawle far far sot51ice sibb peccaturo. non fit pax est animae. ubi uero pax

ys on cneatungum sot5faestnyss on weorcum rihtwisnyss est in disputationibus ueritas in operibus iustitia by'S gemet inuenitur

LIBER SCINTILLARUM. 75

XV.

be andan. De Invidia.

drihten segS on godspelle nelle ge deman eow betwynan Dominus dicit in aeuuangelw. Rolite iudicare inuicem.

warniatS socSlice fram hsefe sunderhalgena cauete autem a fermento1 pharisaeorum ;

se apostol ssede ny]?eralecgende witodlice selce yfel- Petrus apostolus dix\i. Deponentes* igitur omnem ma-

nysse 7 selc facn 7 hiwunga 7 tala 7 ealle

litiam et omnem dolum et simulationes. et detractions et omnes

andan iniudias ;

se apostol ssede soft lufu na andaft sume

Paulus apostolas dixii. Caritas non emulatur 3 ; Quidam witodlice 7 for andan crist hi bodia<S sume sotSlice quidem et propter inuidiam chrisium predicant, quidam autem

eac for godum willan et propter bonam uoluntatem ;

ssede lif flsescea hself) heortan fylt$ bana Salomon dixii. Uita cdrnium sanitas cordis. putredo ossuum

anda na et jm mid menn andigum ne J?u na gewilna inuidia ; Ne comedas cum Jiomine muido. nee desideres

mettas his forf>i on gelicnysse wigleres 7 raedendes he cibos eius. g'uoniaw in similitudine arioli et coniectoris aes-

wenS ]?set he nat et 7 drinc he segS }>e 7 gefanc his timat quod ignorat. comede et bibe dicit tibi. et mens eius

nys na mid pe se J?e him anda"S riaht ys him wyrse non est tecum ; Qui sibi inuidet. nihil est illo nequius ;

saede anda call msegen bserntS J?urh Augustinus dixit. Inuidia cunctam* uirtutem concremat ; Per

andan ys gebodud fe crist anda 7 sefst ofer ealle inuidiam predicatur tibi christus ; Inuidia et liuor. super omuia

hi drenceat5 sawle J?ar J?ar ys anda lufu bro£>erlic beon inebriant animam ; Ubi est inuidia. dmor fraternus esse

na maeg se J?e andac5 he na Iufat5 synn deofles on non potest ; Qui inuidei non dmat. peccatum diaboli in

him ys forj>i ]?e deoful andigende afeoll forf>i ys oncnaw- illo est quia diabolus inuidendo cecidit. ideo cognosc-

1 i. mala doctrina. a s. estote. 8 i. non perscquitur. * i. omnem.

76 LIBER SCINTILLAEUM.

en anda na magan beon on soj?re lufe Jmrh andan itur inuidia non posse esse in caritate ; Per inuidiam

sotSlice ahangen wses crist f>i sotSlice se Ipe andaS bre- enim crucifixus est cAristus. ideo autem qui inuidet fra-

J?er his he ahehS crist tri suo. crucifigit christum ;

ssede symle msegenu fyligtS anda maere Hieronimus dixit. Semper uirtutes sequitur inuidia Magna

msegen ys Ipsdt andan mid eadmodny(sse) oferswitS uirtus est qug inuidiam humilitate superat ;

ssede andig gewislice se J>e fremede detS god Ambrosius dixit. Inuidus certe qui alienum facitbonum.J

his andigende susle suum inuidendo supplicium ;

ssede J?eaw J?wyra ys andian of»ruw msegenes Gregorius dixit. Mos prauorum est. inuidere aliis uirtutis

god J?set hi sylfe habban na gyrnatS fanon se witega seg'S bonum. quod ipsi habere non. dppetunt Hinc propheta ait .J

seceacS drihten f>a hwile ]>e he beoii funden maeg y clypiatS qugrite dominum dum l inueniri palest, et inuocdte

hyne }>a hwile Ipe gehende ys 7 fsenne hi secga"S hwaet us eum dum prope est ; Et tune dicunt .J quid nobis

framude genihtsumnyss welena oftcSe gestreonu worulde ealle profuit abundantia diuitiarum uel lucra s&eculi omnia

ealswa sceadu hi gewiton 7 sunne rihtwisnysse nys upp- sicut umbra transierunt. et sol iustitiae non est or-

sprangen us for f>am syngiaS sweltende 7 her hi forlsetatS tus nobis; Propterquod peccant morientes. et hie dimittunt

ealle 7 J?a synna mid him hi beratS forjn swete ys synn omnia et ipsa peccata secum portant. quia dulce est peccatum.

ac biter ys deacS eft he segtS se Ipe on him sylena sed amara est mors ; Item dicit .J qui in se donorum

gyfe hwonlice oncneewtS maran on ofrum na andige gratiam minime recognoscit. maiora aliis 2 non inuideat ;

ssede f»anon Ipe se goda framatS fanon se andiga Isidorus dixit. Unde bonus proficit? inde inuidus

hwelatS andig lim ys deofles of f>93S andan deaS

contabescit ; fnuidus membrum est diaboli. cuius inuidia mors

1 quamdiu. a s. in.

LIBER SCINTILLAEUM. 77

ingeeocle on embehwyrft eorfena msenige ge gode geefenlsecean introuit in orbem terrarum; Multi et bonos imitari

hi nellaS 7 7 be goddra fremum andan mid wunde hweliacS nolunt. et de bonorum jprofectibus inuidie liuore tabescunt ;

elleshwser hi segtS wependlice socSlice to bewepenne synd se J>e Alibi dicit ; flebiliter autem deplorandi sunt. qui

mid hatunge on brewer hweliatS anda andgyt slitt breost odio in fratre tabescunt ; Inuidia sensum mordet. pectus heo hern's gejmnc heo geweectS eft he segS anda heortan urit. mentem afficit ; Item dicit; inuidia cor

mannes swylce sum cwyld heo fett elleshwar he segcS hominis. quasi qudedam pestis depdscit ; Alibi dicit;

ongean andan sotS lufu si gegearwud eft he segcS be gode aduersus inuidiam caritas preparetur ; Item dicit; de bono

oj>res na sariga J»u be ofres fremum f>u na hwela alterius non doleas. de alterius profectibus non tabescas, for nanes gesunfulnysse f>u si totoren

nullius prosperitate lacereris ;

ssede andan egesa na Ipcet an eewfseste ac

Eusebius dixit. Inuidiae horror non solum religiosas sed

eac wace sawla bereafaf)

et uiles animas peruadit l ;

saede anda so^lice geswutelaS us socSe lufe godes Effreia. dixit. Inuidia enim manifested nos caritatem dei eallunga nabban penitus non habere ;

ssede earfo^lic ys on gesundfullnyssum andan folian losephus dixit. Difficile est in prosperis inuidia carere.

XVI

be swigean. De Silentio.

drihten seg^ on godspelle god mann of godum gold- Z^omi^us dicit in aeuuangelio. Bonus homo de bono the-

horde forftbrinc'S godu 7 yfel mann of yfeluin goldhorde for'Sbrinc'S sduro pr6fert bona. et malus homo de malo thesduro pr6fert yfelu se J?e fram him sylfum spjccS wuldor agenne he sec$ mala ; Qui d semet ipso loquitur, gloriam propriam qugrit ;

1 i. uastat.

78 LIBER ^CINTILLARUM.

se apostol ssede wordfulle synd ydele 7 carfulle Paulus opostoJus dixit. Uerbosi1, otiosi. ' et curiosi.

sprecende f>a Ipe na gedafenia<5 Ipu sotSlice spec ]>cet gedaf- loquentes qug non oportet. tu autem loquere quae de-

eniacS halwende lare cet sdnam doctrinam ;

ssede on msenigfealdre spree e synn wana na by<$ Salomon dixlt. In multi loquio peccatum non deerit.

se Ipe soSlice gemetega'S weleras his snoterust ys for qui autero. moderatur Idbia sua. prudentissimus est ; Propter

synnum welera hryre togenealaecS yfela se Ipe gehealt muf> peccata labiorum ruina apprdximat malorum; Qui custodit os

his he gehealt sawle his se J>e so^lice unbesceawud ys suum. custodit animam suam. qui aut&m inconsideratus est

to specenne he ongytt yfele on eelcum weorce bycS geniht- ad loquendum sentiet mala ; In omni opere erit abund-

sumnys J»ar f>ar sotSlice word synd fela gelome ys wsedl antia. ubi autem uerba sunt plurima. frequens 2 aegestas ; tunge glaetlic treow lifes seo so'Slice ungemetegud ys

Lingua 3 placdbilis lignum, uitae quae autem inmoderata est.

forbryt gast mannes ys mod gegearwian 7 drihtnes

content spiritum ; Hominis est animum prepardre. et domim4

gewyldan tungan willa cynga weleras rihtwise synd se ]?e guberndre linguam ; Uoluntas regum labia5 iusta. qui

riht spect5 he byS gereht se Ipe atihtum eaguni gej^inc'S f>wyre recta loquitur dirigetur ; Qui adtonitis 6 oculis cogitat prdua ;

terende weleras his he gefremtS yfel eft he segcS se Ipe mordens labia sua perjlcit malum ; Item, dicit. qui

uppaheftS mutS his he sec"5 hryre se Ipe gemetegaft spaeca exdltat os suum querit ruinam. qui moderatur sermones

his gelsered 7 snotor ys 7 wyrj?fulles gastes wer ys gelaered suos. doctus et prudens est. et pretiosi spiritus uir 7 eruditus ;

deaft 7 lif on handum tungan mid halsungum spyctS Mors8 et uita in manibus lingug ; Cum obsecrationibus loquitur

J>earf 7 welig spyccS styrnlice se Ipe gebealt mut5 his pauper, et diues affdbitur rigide ; Qui custodit os suum

gehealt sawle his se Ipe sotSlice forgymeleasaS wegas his custodit animam suam. qui autem neglegit uias suas

1 s. suni. 2 s. est. :H s. est. * s e*t. 5 s. sunt.

6 i. arrectis. 7 s. est. 8 s. est.

LIBER SCINTILLAKUM. 79

bycS cwylmed weleras cyst se f>e riht word andswaratS mortificabitur ; Labia deosculabitur qui recta uerba respondet;

se J?e gehealt muS his j tungan his he gehealt fram Qui custodit os suum et linguam suam. . custodit ab

ancsumnyssum sawle his angustiis animam suam;

sunu ssede nelle }>u gegremod beon on tungan

Hiesus filius Sirach diocit. Noli citdtus esse in lingua

j?inre 7 unnytt 7 asolcen on weorcum J^inum serfam tua. et inutilis et remissus in operibus tuis ; Priusquam

J?u gehyre na andswara word 7 on middan yldryna na audias ne respondeas uerbum. et in media seniorum ne

geic specan eadig wer se J?e nys asliden on worde of adicias loqui; Beatus uir qui non est lapsus uerbo ex

muc5e his 7 he nys gepricud on unrotnysse gyltes ser- ore suo.J et non est stimulatus in tristitia delicti; Ante-

J>am Ipn spece leorna se £>e hatatS felaspeculnysse he acwencS quam loquaris disce ; Qui odit loquacitatem extinguit

yfelnysse na geedlsec Ipn word manfull 7 heard 7 J>u na malitiam; Ne iteres uerbum nequam. et durum, et non

byst gelytlud ys se ]?e aslit on tungan his ac na of imminordberis ; Est qui labitur in lingua sua sed non ex

mode hwylc ys socSlice se J?e na agylt on tungan his animo ; Quis est enim qui non deliquerit in lingua sua.

ys se Ipe utasend word gewiss gereccende socSfa3stnysse est qui emittit uerbum certum enarrans ueritatem ;

word manfull awent heortan ys stille se J?e bycS gemet Uerbum. nequam inmutdbit cor ; Est tdcens. qui inuenitur

wis 7 ys hatigendlic se f>e gemah ys to specenne sapiens, et est odibilis qui. procax^ est ad loquendum ;

ys socSlice stille naebbende andgyt spsece 7 ys stille Est autem tdcens non hdbens sensum loquelg. et est tdcens witende gecwemes timan mann wis suwa'S ot5

sciens dpti temporis ; Homo sapiens tdcebit usque

timan galful so(51ice 7 ungleaw na gehealda'S timan ad tempus lasciuus* autem et inprudens non seruabunt tempus; se ]?e fealum bryctS wordum deratS sawle his fela

Qui multis utitur uerbis Udit animam suam; Multi

1 petax. 2 stultus ve\ luxwriosus.

80 LIBEE SCINTILLARUM.

afeollan on mutfe swurdes ac na swa swylce fa fe ceciderunt in ore gladii. sed non sic quasi qui

forwordon furh tungan hyra geoc socSlice tungan geoc interierunt ^>er % linguam suam ; lugum enim lingug iugum

ysen hit ys 7 bend hyre bend Eeren ys hega

ferreum est et uinculum illius uinculum aereum est ; Sepi

earan fine mid f ornum 7 nelle f u geliyran tungan manfulle] aures tuds spinis. et noli audire linguam nequani l.

7 muf e finum do f u dura 7 locu wordura finum do f u et ori tuo fdcito ostia et seras ; Uerbis tuis fdcito

wsegan 7 midlu muj)e J?inum rilite gym

stateram et frenos pri tuo rectos ; ddtende ne forte

J>u beo asliden on tungan 7 }>u fealle on gesih^e feonda labaris in lingua, et cddas in conspectu inimicorum

syrwendra J?e 7 si fyll fine unha(l)wendlic on deacS insidiantium tibi. et sit cdsus tuus insandbilis in mortem ;

ofer beod micelne J>u sitst na geopena ofer fsene goman Supra mensam magnam sedes 2. ne aperias super illam faucem

finne ser geong spec on neode finre unease

tuam prior ; Adolescens loquere in causa tua uix 3.

gif J>u twuwa geaxud byst hsebbe heafud andsware f>ine si bis interrogatus fueris habeat caput 4 responsum tuum ;

on maneg(um) beo J>u swylce unwittol 7 gehlyst svvigende samud In multis esto quasi mscius. et dudi tdcens simul

7 smeagende j?ar J?ar synd ealde nalit micel na spec J>u far far 'et quaerens ; Ubi sunt senes. non multum loqudris; Ubi so^lice hlyst nys na asend spsece 7 ongecoplice

autem auditus non est. non effundas sermonem ; Et fortune

nelle fu beon uppahafen on wisdome finum noli extolli in sapientia tua;

saede leornige hwilon gesuwian se f e nsefre Hieronimus dixit. Discat aliquando reticescere. qui numquam

ne leornde specan didicit loqui;

ssede ys mann se f e swlgean gewilna'S witodlice • Ambrosius dixit. Est homo qui silentium ajfectat. quidem. ac heorte his micluui hyne genyfera"S fer fylc fela sed c6r eius multum se condemnat. Iste talis multum

1 i. malam. 2 s. si. :< i. inaudacter. * i. initium.

LIBER SCINTILLARUM. 81

spyctS 7 o)?er forj?i on aerne mergen ot$ aefen

loquitur, et alius quia mane usque ad uesperum

spyctS 7 mid toda3le swigean micele gehealt loquitur et cum discretione silentium magnum custodit ;

ssede na ofermodelice aenig gehyre otSSe forhog- Gregorius dixit. Non superb^ quis audeat uel contem-

ian otScSe deman J?aet he gecyst nere uel iudicare quod elegerit ;

ssede wite J>u on hwylcum timan j?u spece be- Isidorus dixit. Scito quo tempore loquaris. con-

Bceawa hvvsenne J?u secge on timan gedafenlicum spec on timan sidera quando dicas ; Tempore congruo loquere. tempore

gedafenlicum suwa na spec f>u butan f>u geaxud beo na congruo tdce ; Non loquaris nisi interrogatus fueris; Non

sege ]?u aer Jmm f>e jm gehyre axsung mutS J)inne geopenige dicas priusquam audias ; Interrogatio 6s tuum aperiat ;

tungfull mann ungleaw wis feawum wordum bryctS

Linguosus homo inperitus est. sapiens paucis uerbis utitur ;

sceort spraec ingehyd detS specan micel dysignyss ys Breuis sermo scientiam facit. loqui multum stultitia est ;

stefen sotSlice unwises on maenigfealdnysse spaece wunige Uox enim insipientis in multiplications sermonis ; Maneat

witodlice on worde gemet on spaece sy waege symle igitur in uerbo menstira. in sermone sit statera; Semper

word jnne syn gemetegude gemet to specenne na forgaeg f>u uerba tua sint moderata ; Modum loquendi non trdnseas.

swyfor Ipu lufa gehyran faenne secgean swyfor hlystan J^aenne plus dilige audlre quam dicere. plus auscultdre quam.

specan on fruman gehyr spec aeftemyst ende ma haefS loqui; In principio audi. loquere nouissimus. jvnis plus habet

wyr^scype betere ys aeftemyst spaec faenne seo forme honor em; Melior est nouissimus sermo quam primus;

saede on gegaderunge nelle f»u geyppan spaece Basilius dix'it. In conuentu noli proferre sermonem.

ac gecoplice word fortSstaeppan of muSe finuwi faenne }?u ge- sed oportuna uerba pwcedant ex ore tuo cum opor-

coplicne timan findst \>cet Ipe hlystendum eallum J?ancas

tunum tempus inueneris. ut te audientibus cunctis gratiaa J?u gegearwige

82 LIBEE SCINTILLAKUM.

ssede. naht frama'S gif on earduno-stowe swigea Caesarius dixii. Nihil prodest si in habitatione silentiutn

sy 7 on eardigendum leahtra ungerydnyss 7 gewinn sit. et in habitatioribns uitiorum tumultus. et conluctatio

f rowunga on life yldryna ys gecweden mid swigean 7 mid passionum1; In uita patrum dicitur. Cum silentio et ora-

gebede do fast f u dest on so'Sfsestnysse tione dge quod dgis in ueritate.

XVII.

be ofermodinysse. De Superbia.

segtS on godspelle aelc sotSlice se f e hine uppa- Dominus dicit in aeuuagelio. Omnis enim qui se exal-

heft5 bytS geeadmett 7 se J>e hine geeadmet by^S uppahafen fset tat humiliabitUT. et qui se humiliat exaltabitur ; Quod

mannum ofermod ys onscunung ys mid gode hominibus dltum2 est abominatio est apud deum;

se apostol eaede nelle J?u ofermod witan ac ondrsed in- Paulus apostolus dixii Noli altum sdpere sed time ; Sci-

gehyd onblaewS soSlufu sot51ice getimbrat5 sotSlufu na bytS toblaadd entia inflat3 caritas uero aedificat. caritas non inflatur ;

far f>ar byt5 ofermodignyss )?ar bytS eac Salomon dixit. Ubi fuerit superbia. ibi erit et

teona far far sotSlice eadmodnyss far eac wisdom to- contumelia. ubi autem humilitas. ibi et sapientia ; Con-

brytincge forestseptS ofermodignyss 7 beforan hryre bytS uppa- tritionem precedit superbia. et ante ruinam exal-

hafen heorte betere ys beon geeadmett mid bilewittum fsenne tatur cor; Melius est humilidri cum mitibus quam

dselan herereafu nnd ofermodum ofermodigne fyligtS eadmod- diuidere spolia cum superbis ; Superbum sequitur humili-

nyss 7 eadmodne on gaste onfeht5 wuldor ser f am f e si for- tas. et Tiumilem spiritu suscipiet gloria ; Priusquam conte-

treden 7 si uppahafen heorte mannes 7 ser f am f e si gewuldrud ratur et exaltatur cor hominis. et dntequam gloriftcetur.

heo bycS uppahafen humiliatur ;

1 i. uitiorum. 2 i. superbe. 8 extollit.

LIBER SCINTILLARUM. 83

sunu saede hatigendlic beforan gode 7 mannum

Iliesusfilius Siracli dixit. Odibilis coram deo et hominibus

ofermodignyss angynn ofermodignysse marines framgewitan superbia ; Initium superbiae hominis apostdre

fram gode angynn synne ys selc ofermodignyss forspilS god a deo; Initium peccati est omnis superbia; Perdet dens

gemynd ofermodigra nys gesceapan in annum ofermodig-

memoriam superborum ; Non est creata hominibus super-

nyss se J?e sethrintS pic bytS besmiten fram him 7 se £>e gemaen- bia ; Qui tetigerit picem. inquindbitur ab ea. et qui commu-

sumatS mid ofermodigum he onde<S ofermodignysse tal nicduerit cum superbo. induet superbiam ; Denotatio 1

wyrst leas tunge ys gyte blodes on sace ofer- pessima superbi lingua 2 est ; Effusio sanguinis in rixa 3 super-

modigra sar sot51ice fornymtS hi ser hi sweltan swa

borum .•* dolor autem consumit illos. dntequam moriantur ; Si-

swa gat bytS ongelsedd on grin swa eac lichama ofer- cut cdpra inducitur in laqueum. sic et 4 corpus super-

modigra na Ipe upp na ahefe on gejmnce sawle J?inre swa borum; Non te extollas in cogitatione anim§ tuae si-

swa fearr Ipe Ises si fordon mod J>in J^urh stuntnysse cut tdurus. ne forte eliddtur 5 mens tua per stultitiam ;

Bsede to forbugenne us ys ofermodignyss seo Ipe Augustinus dixit. Uitdnda nobis est superbia. quae

eac englas cuj^e beswican micele ma menn tostencean et angelos nouit decipere. quantomagis homines dissipdre ;

ssede wer ofermodig na byt> gewlitegud na Hieronimus dixit. Uir superbus non decorabitur. nee

willan his geleett to ende hefig gylt ys J^senne to uoluntatem suam perducit ad Jlnem ; Grauis culpa est quando ad

ungleawscype 7 to gymeleaste ofermodignysse leahter togenea- inperitiam et negligentiam superbiae crimen acce-

laectS naht mare cristen hicge forbugan J>8enne tojmnd- dit ; Nihil magis christidnus studeat uitdre quaw. tumen-

enne 7 astrehtne hreccan godes ongean hyne hatunge tern et erectam ceruicem. dei contra se odium gremigendne prouocantem ;

1 detractio. 2 i. falsuwz. s i. contentione.

4 s. erit. 5 i. conteratwr.

84 LIBER SCINTILLARUM.

saede ofermodignyss of englum deoflu dyde ead-

Ambrosius dixit. Superbia ex angelis demones fecit, hu-

modnyss sotSlice menn haligum englum gelice agylt ofermod

militas autem homines sanctis angelis similes reddit ; Superba

willa deS godes bebodu forhogian eadmodnyss gehealdan

uoluntas facit dei precepta contempnere. humilitas custodire ;

ofermodige gewilnigeacS on him sylfum bodian Ipcet hi na Superbi cupiunt in se predicdre quod non

dotS eadmode forfleo'S swa hwset swa hi godes wyrceatS faciunt. humiles refugiunt quicquid boni operantur

beon ongnawen agnosci ;

ssede nateshwon framatS on hehnysse eadmodnysse Gfregorius dixit. Nequdquam udlei in culmine humilitatem

leornian se fe on neowlum gesett na geswict5 ofermodian discere. qui in imis positus non desiit superbire ;

ssede swa micelum gehwylc gewyrtS sotSfsestnysse ge- Isidorus dixit. Tdnto quisque Jit ueritati ui-

hendre swa micelum hyne beon fyrr fram ofermodignysse cinior. qudnto se esse longius a superbia

byt5 gewened ofermodignyss deofles deoful geefenl§ceaS fuerit arbitrdtus ; Superbia diaboli diabolum imitantur

ofermodig(e) ongean J?a J?e ys ongeansett eadmodnyss cristes sup&rbi. aduersus quam oppdnitur humilitas christi.

on psere synd geeadmette ealdorlicra leahtra cwen 7

qud humiliantur eldti ; Principalium uitiorum regma et

moder ofermodignyss ys 7 selc syngigende ofermod ys mater superbia est .J et omnis peccans superbus est ;

sdlc ofermodignyss swa micelum on (n)eowlum litS swa micelum Omnis supeTbia tanto in imo idcet quanto

swa he on hy)?e uppahefS and swa micelum swa he deoppur in alto se erigit. tantoque profundius

byt5 asliden swa micelum swa he hegur byj? uppahafen se )?e Idbitur. quanto excelsius eleuatur ; Qui

sot51ice J>urh agene modignysse by (5 togetogen J>urh godes enim per propriam su2)erbiam adtollitur. per dei

rihtwisnysse bytS ahyld J>a J>e beotS toblawene mid modignysse iustitiam inclinatur ; Qui inflantur superbia.

mid winde hi beocS fedde ofermodignyss swa he ordfruma ys uento pascuntur ; Supei-bia sicut origo est

LIBEE SCINTILLARUM. 85

ealra leahtra ealswa hryre ealra meegena heo ys on omnium criminum. ita ruma cunctarum uirtutum. ipsa est in

synne fyrmest heo ou gewinne seftemyst fa J>e of msegenum peccato prima. ipsa in conflictu postrema ; Qui de uirtutibus

gewordenum wuniatS • fermode feallende flaesces of leahtre effectis exsistunt euperbi.J cadentes carnis uitio

beotS geeadmette Ipcet hi arisan humiliantur ut surgani.

on life yldryna ys gecweden wsestm afulud unnytt yrSlincge In uita patruin dicitur. fructus putrefactus inutilis agricol§.

7 msegen prutes unnytt gode swa swa sotSlice hefe wsestma et virtus superbi inutilis deo ; Sicut enim pdndus fructuum

brycS boh swa ofermodignyss wlite awent sawle sawl frdngit rdmum. sic supeibia decorem euertit anim§ ; Anima

prutes by<5 forlaeten fram gode 7 heo gewyrtS deofla gewilnung superbi derelmquitur a deo. et fit demonum desiderium.

ofermodignyss of heofenum nyferasette heahengel 7 swylce Superbia de c^lis deposuit archangelum. et tamquam

ligrsesc dyde feallan ofer eorj>an eadmodnyss mann fulgur fecit cddere super terram. Humilitas hominem

uppahefS on heofen 7 mid englum geblissian heo detS nelle f>u eleuat in celum et cum angelis Icetdri facit ; Noli

J>urh ofermodignysse forsacan cynn olppe maegcSe 7 f»eah ]>e wsedla per superbiam negdre progeniem. et si egenus

ys he 7 J»u uppahafen ac an scyppend ys wyrhta fegtSres est ille et tu eldtus. sed unus conditor l plasmdtor utriusqne ;

Ip&t sotSlice ofermodignysse offe hryres ys raj>e byft asliden Quod enim superbice \ol ruin§ est cito Idbitur .J

Ipcet gyfe lange byj> gehealden gratice diu tenetur.

XVIII.

be wisdome De Sapientia

drihtcn segS on godspelle beo"5 eornostlice snotere swa

Z)ominus dicit in aeuuangelio. Estate ergo prudentes sicut

nseddran 7 anfealde swa culfran gerihtwisud ys wisdom

serpentes et simplices sicut columb§ ; Justificata est sapientia

1 B. est.

86 LIBER SCINTILLABUM.

fram eallum bearnum hyre beam J>issere worulde snoteran ab omnibus filiis suis ; Filii huius sceculi prudentiores

bearnum leohtes on cynryne hyra synd Jtliis lucis in generatione sua sunt ;

se apostol ssede na mare cunnan J>genne hit gedafenatS Paulus apostolus dixii. N on plus sdpere quam oportei1

cunnan ac cunnan to syfernysse nelle ge snotere beon mid sdpere. sed sdpere ad sobrietatem ; Nolite prudentes esse apud

eow sylfum forfi on godes wisdome na oncneow middaneard uosmei ipsos ; Quia in dei sapientia non cognouit mundus Ipwch wisdom god gelicude gode Jmrh stuntnysse bodunge

per sapientiam cZeura. placuit deo per stultitiam predicationis

hale don gelyfende wisdom J>ises middaneardes stuntnyss ys saluos fdcere credentes ; Sapientia huius mundi stidtitia est

mid gode apud deum ;

ssede ahyld heortan J>ine to (on)cneawenne snoternysse Salomon dixii. Inclina cor tuum ad agnoscendam prudentiam ;

gif sotSlice wisdom Si enim sapientiam

[Some folios missing here.]

wif ungetreowe swylce se Ipe gegripS f>rowend swa mulierem infidelem. quasi qui adprehendit scorpionem *; Sicut

sunne uppspringende on heahstum godes swa wiles godes • sol oriens in altissimis dei. sic mulieris bong

hiw on gefratewungum huses hyre man wifes awent species* in ornamentis domus eius; Nequitia mulieris immutat

ansyne hys 7 hit ablent andwlitan his ealswa bera faciem eius. et obcecat uultum suum tamquam tirsus ;

unrihthsemed wifes on uppahafenysse eagena 7 on breawum Fornicatio mulieris in extollentia oculorum et in pdlpebris hyr(e) by "5 oncnawen illius agnoscitur ;

ssede gif soSlice ys f>cct on Ipe god leofad forligr AugustinuB dixit. Si uere est quod in te deus uiuat. fornicatio on Ipe dead ys in te mortua est;

1 s. debes. 2 i. serpente?w.

LIBER SCINTILLABUM. 87

ssede wa J>am se fsenne hsefS gemsere galnysse Hieronimus dixit. Ug illi qui tune habuerit terminum luxurice

J?eenne lifes galnyss laS gode forspillednyss ys fsedrenre qudndo uitg l ; Luxuria inimica deo perditio est paterng

yrfewyrdnysse spede forligr na Ipcet an ingehyd hereditatis substantice ; Fornicatio non solum conscientiam

ac eac lichaman gewemtS betwuh estas 7 forspanincga sed et corpus mdculat ; Inter epulas et inlecebras

Insist, eac isene gejmncu galnys gewylt earftxSlice softlice

uoluptatum. &tiam ferreas mentes libido domat ; Difficile enim

betwux estum byt5 gehealden clsennyss scinende hyd horig inter ddicias seruatur pudicitia ; Nitens cutis sordidum

geswutelat5 mod 7 on seolce 7 on cildclafum galnys wealt ostendit animum et in serico et in pdnnis libido dominatur.

na cyninga purpuran forhogatS ne wsedligendra forhogatS nee regum purpuram temnit. nee mendicantium spernit

fylfe butan clsenum hlafe 7 wine acolatS se f>e

squalorem z; Sine cerere et Ubero friget uenus s; Qui

galaS libbende dead he ys eornostlice 7 se f>e byS luocuriatur. uiuens tnortuus est ; Ergo et qui in-

fordruncen dead he ys 7 bebyrged ebriatur mortuus est et sepultus ;

saede fsenne mid oferfylle wamb byt5 afened pricelas Gregorius dixit. Dum satieiate uenter extenditur. aculei

galnysse beo(5 awehte libidinis excitantur ;

saede forligr flsesces unrihthsemed ys forligr Isidorus dixit. Fornicatio carnis adulterium est. fornicatio

sawle feowdom deofulgylda ys galnys sotSlice flaesces forj»i anim§ seruitus idolorum est; Luxuria uero carnis ideo

cutSlic eallum ys for]?i sona J>urh hi ful ys swa swa notabilis omnibus est. ^uoniam statim per se turpis est ; Sicut

J?urh oferinodignysse gefances byt5 gefaren on galnysse4 per superbiam mentis itur in prostitutionem 5

gselsan ealswa furh eadmodnysse gej>ances bytS gehaaled clsennys libidinis. ita per humilitatem mentis saluabitur castitas

flsesces ealdorlice J>isu.m twam leahtrum deoful nienniscum carnis ; Prindpaliter his duobus uitiis diabolus humano

1 s. habeZ. a i. sordein. 3 i. libido.

* wel on myltenhus. 5 i. in luxuria.

88 LIBER SCINTILLARUM.

cynne wealt J?aet ys ofermodignysse modes 7 galnysse

generi dominatur. id est superbia mentis et Luxuria

flsesces Jmrh fas softlice twegen leahtras deoful mennisc

carnis; Per hcec enim duo uitia diabolus humanum

ah cynn olplpe fsenne mod he on ofermodignysse uppar^rj? jpossidet genus, uel dum mentem in supeibiam. erigit.

olplpe f>eenne he furh galnysse flsesc gewemtS J»a forman uel dum p&£ luxuriam carnem corrumpit ; Prima

forligres eagena flana synd J»a oj»re wordo ac se J>e na fornicationis oculorum tela sunt. secunda uerborum. seel qui non

byj> gel^ht mid eagam he maeg wordum wiSstandan se f>e capitur oculis. potest uerbis resistere ; Qui

gelustfullunge gemidlaS galfulre mislare na gewitt to delectationem refrenat libidinose suggestionis. non transit ad

gefwsernysse galnysse ra)?e he sotSlice wicSstynt weorce se Ipe consensum libidinis ; Cito enim resistit operi qui

tincligendre na gefwaerlsectS lustfullunge gif swyj>or geglada'S titillanti non accomodat delectationi ; Si plus oblectat

mod lufu forligres faenne lufu clsennysse J>aenne gyt on mentem dilectio fornicationis quam dmor castitatis. adhuc in

menn synn ricsatS gewislice gif ma gegladatS feegernyss homine peccatum regnat; Certe si amplius delectat pulchritudo

innemynstre soj>re lufe eallunga na ricsiatS synna ac ricsat5 intim§ castitatis. iam non regnant peccata sed regnat

rihtwisnyss selc unclsene besmitenyss forligr is gecweden iustitia; Omnis inmunda pullutio fomicatio dicitur;

of gegladunge soSlice to forlicgenne mislice beotS acennede Ex delectatione enim fornicandi uaria gignuntur1

manu mid J>am rice godes ys belocen 7 mann ys ascyrod Jlagitia. quibus regnum dei clduditur et homo separatur;

forligr msestes ys gyltes for ]?i J?urh fleesces unclaennysse Fomicatio maximi est sceleris. quia per carnis inmunditiam

tempi godes gewemtS 7 setbredende lima cristes deft lima tomplum dei uiolat. et tollens membra chrisii facit membra

myltestran galful witodlice lif flaesc raj>e geuntrumatS merzt'iicis ; Luxuriosa namq\iQ uita carnem cito debilitat.

7 tobrocenre swiftlice gelset to ylde eallum synnum fractdmque celeriter ducit ad senectutem ; Omnibus peccatis

1 i. nascuntur.

LIBER SCINTILLARUM. 89

forligr mare ys forj>i forligr ealle beforangeecS yfele fornicatio maior est. quia fornicatio uniuersa antecedit mala ;

betere ys softlice sweltan psenne forlicgean betere ys sotSlice Melius est enim mori quam fornicari; Melius est enim

sweltan }?senne mid galscype beon gewemmed galnys soj>lice on mori quaro. libidine maculari; Libido uero in

helle maim besenctS galnys sotSlice on belle mann infernum hominem mergit. libido uero in tdrtarum hominem

asent on witu helle mann galnys furhtyhtS hefelicur galnys mittit. in poenas tartari hominem libido p&itrahat; Grauius libido

bserntS J?8ene J?e heo idelne fint licbama soSlice mid geswince urit. quern otiosum inuenerit. corpus enim labore

geteorudne hwonlice byj> gegladud mid facne idelnysse so(51ice fatigatum minus delectatur flagitio; Otio enim

underfeodde rape galscype undersmyhtS semtigne galnys raf>e

deditos cito luxuria subripit. uacantem luxuria cito offrycS preoccupat;

saede ongean o]?re leahtras gedafena^ us mid

Caesarius dixit. Contra reliqua uitia oportet nos om-

eallum msegene witSstandan ongean galnysse socSlice na framatS ni uirtute resistere. contra libidinem uero non expedit

ongeanwinnan ac fleon repugnare. sedfugere;

on life yldryna ys gecweden clsennysse cent5 forLsefednyss In uita patrum dicitur. castitatem gignit abstinentia .J

gyfernyss sotSlice moder ys unforhsefednysse grene wyrt gastrimdrgia autem mater est incontinentiae ; Uiridis herba

witS wseter byt5 acenned 7 leabter galnysse on geneosunge

prope aquam ndscitur. et uitium libidinis in uisitatione

wifa ma togenealsec fyre byrnendum J>aenne wife

mulierum; Magis adproxima igni ardenti quam mulieri

geongum j?aenne J>u sylf byst geong nabt so^lice framatS hyne

iuueni cum et ipse sis iiluenis; Nihil enim ualet eum

clsene beon on lichaman se j?e besmiten ys on gej?ance na

mundum esse corpore qui pullutus est mente; Non

socSlice haete lichaman ahylt butan se J»e sawle styruuga aer

enim estus1 corporis declinabit nisi qui anim$ motus ante

ofsett compresserit ;

1 i. calor.

90 LIBER SCINTILLARUM.

XXII.

be purhwununge De Perseverantia.

drihten segS on godspelle se Ipe sotSlice purhwunatS o"S Dominus dicit in aeuangelw. Qui autem perseuerauerit usque

ende se hal bycS infinem hie sdluens erit;

se apostol saede nu soSlice alysede fram synne Paulus apostolus dixit. Nunc uero liberati1 a peccato.

feowas sotSlice gewordene gode ge habbatS wsestm eowerne on serui autem. facti deo. habetis fructum uestrum in

gehalgunge ende sotSlice lif ece s&uciificatione Jlnem uero uitam aeternam;

seede betere ys ende gebedes J>8enne fruma stand Salomon dixit. Melior est finis orationis quam principmm; Std

on gewitnysse finre 7 on J)8ere spec 7 on weorce beboda in testamento tuo. et in illo conloquere et in opere mandatoru.m

J?inra ealda tuorum ueteresce 2 ;

ssede na synd sohte on cristenum fruman ac Hieronimus dixit. Non qu^runtur in christianis initia sed

ende forj>i J?e paulus yfele ongan ac wel he geendude iudan finis. quia paulus male coepit. sed bene finiuit. iudae

ys geherud fruma ac ende belsewincge he wses genyferud laudatur exordium, sed finis proditionis3 damnatur;

onginnan manegra hit ys to heahnysse becuman feawra Coepisse multorum est.J ad culmen p&iuenisse paucorum ;

ssede msegen godes weorces furhwunung ys on Gregorius dixii. Uirtus boni operis perseuerantia est; In-

idel god witodlice byt5 gedon gif aer ende life bytS cdssum* bonum quippe dgitur.J si ante terminum uitae dese-

forlseten se wel offraS se J>e offru(n)ge godes weorces 08 ratur5; Ille bene immolat. qui sacrif(i)cium boni operis usque

ende gedafenlicre gelsett dsede infinem debitae* per due et actionis;

ssede J>senne so(51ice gelicaj) gode ure drohtnung Isidorus dixit. Tune enim placed deo nosira conuersatio.

1 a. sumus. 2 i. perseuera. 3 i. traiectionis.

4 i. inanuw. 5 i. dimittatwr. " i. oportune.

LIBER SCINTILLARUM. 91

feenne god faet we(on)gynnat$ Jmrhwunigendum ende we quando bonum quod i(n)choamus perseuerdnte fine com-

gefyllatS god eornostlice na ongynnan ac gefulfremman msegen plemus Bonum ergo non cocpisse sed perfecisse uirtus

ys na ongynnendum med ys behaten ac J?urhwunigendum est; Non inchoantibus premium promittitur. sed perseuerantibus

ys geseald symle on life mannes ende to secenne ys forjri ]?e god ddtur; Semper in uita hominis finis querendus est. quia deus

na besyhtS hwylce we aer wseron ac swylce abutan ende non respicit quotes dntea fuimus. sed qudles circa finem

lifes we wunedon anra gehwylcne sot51ice god be his ende na be uit§ extiterimus; Unumquemque enim deus de suo fine non de

life forfgewitenum demtS uita preterita iudicat;

ssede of ende sotSlice his anra gehwylc oJ?J>(e) Ciprianus dixit. Ex fine enim suo unu squisque au(t)

he ys gerihtwisud otStSe he ys genyj>erud iustificatur aut condemnatur;

XXIII.

be orsorhnysse De Securitate

drihten segtS on godspelle wacad eornostlice forj»i Ipe Dominus dicit in aeuangelio. Uigilate eryo. quia

ge nyten on hwyl(cre) tide drihten eower towerd ys eallum nescUis qua hora dominus wester uenturus est. omnibus

ic secge waciatJ dico uigilate.

Be apostol ssede beot5 ge eornostlice gleawe 7 waciaS Petrus apostolus dixit. Estote ergo prudentes et uigilate on gebedum in orationibus;

se apostol saede fsenne sotSlice secgeaS menu sibb 7 Paulus apostolus dixit. Cum enim dixerint homines pax et ors(orh)nyss J>aenne fserlic him oferbecymtS forw securitas. tune repentinus eis superueniet inte(ritus).

ssede synd rihtwise and witan 7 weorcu hyra Salomon dixit. Sunt iusti atgue sapientes. et opera eoruni

92 LIBER SCINTILLARUM.

on handa godes 7 swa feah nat mann hwej>er lufe in manu dei .J et tamen nescit homo utrum amore

0(5^6 hatunge wyrf>e sy ac ealle (on) towerd beotS gehealdene an odio dignus sit. sed omnia in futurum re seruantur

ungewisse incerta;

ssede to warnigenne ys J?set na Ipcet on us Hieronimus dixit. Cauendum est. ne quod in nobis

selust ys siasliden on leahter forf>i us drihten timan his optimum est. labatur in uitium; Idea nobis cfommus tempus sui

bediglude tocymes Ipcet hangigende (1) 7 besceawude ealle on celauit aduentus. ut penduli1 et suspecti omnes in

ungewissum symle deman urne we gelyfan beon towerdne incerto semper iudicem nostrum, credamus esse uenturum.J

forj>i hwsenne he towerd sy we nytan eall lif witan

guia quando uenturus sit ignoramus; Omnis uita sapientis

smeaung deafes ys meditatio mortis est;

ssede gif senig ys anwerdes timan bliss swa ys Gregorius dixit. Si qua z est presentis temporis leiitia. sic est

to donne Ipcet nsefre biternyss sefterfyligendes domes ongean- agenda ut numquam amaritudo sequentis iudicii rece-

gewite fram gemynde wel oft so'Slice feond abered gej>anc mid dat a memoria : Plerumque enim hostis cdllidus mentem cum

Bynne beswicS Ipcet J>senne hit mid hryre geswenced besihtS peccato subplantat* .J quam cum earn, ruina afflictam respicit.J

orsorhnysse cwyldbsere mid swsesnyssum beswictS se }>e witodlice securitatis pestiferg blanditiis seducit ; Qui igitur

(on) gej?ance orsorh ys gefremmedum unrihtwisnyssum he mente securus est £>erpetrafa's iniquitatibus ipse

him sylfum gewita ys forjn he unscyldig nys 7 fsemie sibi testis est. quia innocens non est ; Cumque

gepanc orsorh bytS agyfen on slsewfe mod bytS toslopeu J»senne mens secura redditur. in torpor em animus laxatur; Cum

godu gebro]?ra ge dotS to gemynde yfele dseda ongeangeclypiatS bona /ratre« ctgitis ad memoriam mala acta reuocdte.

J»set fsenne wserlice gylt byS oncnawen naefre be godum ut dum cdute culpa cognoscitur. numquam de bono

1 i. iuclinati. 3 i. aliqua. * i. decipit. •

LIBER SCINTILLARUM. 93

weorce unwserlice mod geblissige tide sotSlice aeftemyste opere incdute animus laetetv/r; Horam uero ultimam

drihten ure forj?i us wolde beon uncufe Ipcet heo symle donainus nosier idcirco nobis uoluit esse inc6gnitam. ut sm^;er

msege beon besceawud Ipcet faenne hi geseon we na magon to j)6ssit esse suspecta. ut dum illam uidere non possumus. ad

hyre butan geswicenysse we beon gegearwude illam sine intermissions preparemur;

saede ne rihtwis be his rihtwisnysse getruwige Isidorus dixii. Neque iustus de sua iustitia confidat.

na synfull be godes mildheortnysse geortruwige ac he hsebbe neque peccator de dei misericordia desperet. sed habeat

on heortan hopan samud ge ege swa he hopige mildheortnysse in corde spem pariter et metum; Sic sperei misericordiam.

Ipcet he rihtwisnysse ondrsede swa hopa forgyfenysse upparsere Ipcet ut iustitiam metuat. sic spes indulgentiae erigat. ut

ege helle symle geswence J?eah J»e gehwylc si rihtwis met^s gehenng semper affligat ; Qudmuis quisque sit iustus

naefre neod ys f>set on J»isum life sy orsorh ]?eah fe numquam necesse est ut in hac uita sit securus ; Qudmuis

haligra drohtnung luflic sy ungewis swa }?eah mannuin sanctorum conuersatio pro~bahilis 1 sit. incertum* tdmen hominibus ys to hwylcum syn ende asende nan f>e f>incg be synne est ad quern sint finem destinati; Nulla te res de peccato orsorhne do j?eah J?e daedbot miltsung synna sy securum facial; Quamuis paenitentia propitiatio peccatorum sit. buton ege swa f>eah mann beon na scyl forfi daedbote sine metu tdmen homo esse non debet quia paenitentiae bot godcundum for an si ameten dome na menniscum satisfactio^ diuino tantum pensatur4 iudicio non humano;

ne softlice aefre hit gedafenaS dsedbote habban be synnum Neque enim umquam oportet paenitentem habere de peccatis orsorhnysse witodlice orsorhnyss gymeleaste centS gymeleast securitatem. nam sevaritas negligentiam parit.J negligentia so^lice oft unwserne to leahtrum forSgewitene ongeangelsett autem sepe incautum ad uitia transacta reducit ;

seede ungewiss witodlice ys anra gehwylces lifes Isidorus dixii. Incertum5 namque est unius-cuiusque uitg

1 i. laudabilia. 2 i. incognitum. 3 i. emendatio.

* i. deliberatwr. 6 i. incogniturn.

94 LIBER SCINTILLAKUM.

timan 7 forj^i to efstenne ys ]>e Ises twynigendne dea(5 tempus. et idea festinandum est. ne forte dubitantem mors

fserlic forecume repentina frreueniat l;

saede swa micelum swa we synd orsorge be fortS- Caesarius dixit. Quanta sumus securi de pre-

gewitenum ealswa miceluw syn we carfulle be towerdum ealle teritis. tanto simus solliciti de futuris ; Omnia

sotSlice leahtras oSSe synna raf>e to us beoS gehworfene gif hi na enim crimina uel peccata cito ad nos reuertuntur. si non

dseghwamlice mid godum weorcum beon ofercumene cotidig bonis operibus expugnantur.

XXIIII.

be dysignysse De

drihten segt$ on godspelle selc se Ipe gebyrc5 wordu mine 7 Dominns dicit in guangelio. Omnis qui audit uerba mea et

na de(S Ipa, gelic he ys were stuntum won facit ea. similis est uiro stulto ;

se apostol }?a Ipe dysige synd middaneardes geceas

Paulus apostolus dixit. Quae stulta sunt mundi elegit

god Ipwt he gescynde wise forj>yldia(5 socSlice unwise J?senne '^Zeus. ut confundat sapientes; Sustinete enim insipientes. cum

ge synd sylfe wise sitis ipsi sapientes;

ssede dysige J?a pe him sylfum synd derigende gewil- Salomon dixit. Stulti ea qug sibi sunt noxia cupi-

nia(5 7 ungleawe hatiaS ingehyd stunt bycS gebeaten unt. et inprudentes odiunt scientiam ; Stultus cdeditur

mid welerum stunt mid welerum bytS geswungen mu)? so^lice labiis. stultus labiis uerberdbitur ; Os autem

dysiges gescyndnysse nehst ys se Ipe stunt ys feowige stulti confusioni proximum est; Qui stultus est seruiat

wisum mann gep bedigla<S ingehyd heorte unwisra sapienti; Homo uersutus2 celat scientiam. cor insipientium

1 occupc^. 2 i. cautus.

LIBEE SCINTILLARUM. 95

forftclypaS dysignysse se j?e softlice stunt ys geopenatS dysignysse prouocabit stultitiam; Qui autemfdtuus est dperit stultitiam

his heorte dysigra ungelic bytS stunt by<5 fedd mid suam; Cor stultornm dissimile1 erit; Stultus pdscitur im-

unwisdome dysignysse bliss fam dysigum na gerisacS peritia ; Stultitia gdudium stulto; Non decent

stuntne wordu gesette na ealdor weleras wsegendes stultum uerb(a) conposita. nee principem labia mentientis ;

framatS ma beran ongeanyrnan gegripenum hwealpum fssnne Expedit magis urso* occurrere raptis fosiibus. quam

stuntuw getruwigendum him sylfum on dysignysse hwaet framatS fatuo conftdenti sibi in stultitia ; Quid prodest

habban welan stuntan f>senne he wisdom bicgean na mseg habere diuitias stulto. cum sapientiam emere non possit .J

mann dysig plegatS mid handum fsenne he behsett for his freond Homo stultus plaudet manibus cum spoponderit pro amico suo ;

stunt gif he suwa((S) wis he byS geteald 7 gif he togaederesett Stultus si tacuerit sapiens putabitur.J et si conpresserit

weleras his ongytende muf> dysiges fortredinc(g) his 7 weleras labia sua intelligens ; Os stulti contritio eius. et labia

his hryre sawle his dysignyss mannes nyferalegtS gangas his illius ruina animg eius; Stultitia hominis supplantat3 gressus eius.

7 ongean god he wealtS on mode his na andswara J>am stuntan et contra deum feruet animo suo ; Ne respondeas stulto

aefter stuntscype his Ipe Ises J»e J>u si geworden him gelic iuxta stultitiam suam. ne efficiaris ei similis ;

andswara stuntan sefter dysigdome his J?e Ises Ipe he him sylfum Responde stulto iuxta stultitiam suam. ne sibi

wis beon sy gejniht hu on idel hsef <5 heal(t) faegere sapiens esse uideatur ; Quomodo frustra habet claudus pulchras

scancan swa ungerysenlic ys on mufe dysiges bigspell swa swa tibias.J sic indecens est in ore stulti parabola; Sicut

se )?e asent stan on hypel eal swa se ]?e syld

qui mittit lapidem in aceruum mercurii .J ita qui tribuit

unwis(um) wyrtSscype feah J?u punige stuntne on pil(an) swylce insip(i]enti honor em; Si contiideris stultum in pil(a) quasi

berenhula punigendum bufan punere na bytS afyrred fram him t'ipsanas feriente desuper pilo. non anfereiur ab eo

1 i. uarium. a vel ursg. 8 i. deponit.

96 LIBER SCINTILLARUM.

dysignyss his dysig togaederefealt banda on wege gande stultitia eius ; Stultus conplicat manus in uia ambulans.

j^aenne he sylf unwis bytS ealle stunte he wentS weleras un- cum ipse insipiens sit. omnes stultos aestimat ; Labia in-

wises besenceatS hyne angynn worda him dysignyss sipientis praecipitabunt eum. initium uerborum ei ; Stultitia.

7 sefterayst mufes his getwyld wyrst et nouissimum. oris iUius error

sunu menn dysige na gegripaft

Hiesus filius Sirach dixit. Homines stulti non adprehendent wisdom 7 menn dysige na geseo<5 hi stunt biterlice sapientiam. et homines stulti non uidebunt illam ; Stultus acerbiter

setwitt fram ansyne wordes eacnatS dysig swylce

inproperabit ; A facie uerbi pdrturit fdtuus tamquam

acennedes eacnung cildes fla onafsestnud on Ipeo hundes geniti pdrtus infdntis ; Sagitta inffaa infemore cdnis.

swa word on heortan stuntes gyfu unwises na bytS nytlic sic uerbum in corde stulti ; Datus insipientis non erit utilis

J>e eagan sotSlice his seofonfealde synd lytle he sylS 7 fela tibi. oculi enim illius septemplices sunt. exigua1 dabit et multa

he setwitt 7 openung muj)es his widmsersung ys stuntan na inproperabit. et apertio oris illius infamdtio est ; Fdtuo non

byt5 freond 7 na bycS J?anc godum his }?a Ipe soSlice etaS erit amicus. et non erit gratia bonis illius ; Qui enim edunt hlaf J?aes stuntan lease tungan hi synd of mu}?e (f )ces stuntan panem fdtui. falsi lingug sunt; Ex ore fdtui

bytS onscunod bigspell na sotSlice fset segtS on timan his reprobabitur parabola non enim illam dicit in tempore suo ;

heorte pses stuntan swylce fastt tobrocen 7 ealne wisdom Cor fatui quasi uas confractum et omnem sapientiam.

he na healt racu J>ses stuntan swylce seam on wege copsas non tenebit ; Narratio fatui quasi sdrcina in uia ; Conpedes

synd on fotum dysiges on mufe stuntra heorte hyra 7 on sunt in pedibns stulti ; In ore fatuorum cor ittorum .J et in

h«ortan wisra mutS hyra sceamu faedres ys be suna corde sapientium os illorum ; Confusio patris est. de filio

ungelseredum se fe IsertS stuntne swylce se J>e belime tigelan indisciplinato ; Qui docetfatuum. quasi qui conglutinet testam;

1 i. pauca.

LIBEK SCINTILLAKUM. 97

mid dysigan nalit micel na spec J>u 7 mid gewitleasum na Cum. stulto non multum loqudris. et cum insensato ne

ga f>u sand 7 sealt 7 bloman isenes ej>re ys to berenne

abieris; Harenam et sal. et mdssam ferri facilius est portdre.

J^eenne mann ungleawne 7 stuntne 7 arleasne forebreostu quam hominem inprudentem. et fdtuum et impium ; Precordia

J>ses stuntan swylce hweowul crsetes 7 swylce ex wendende swa fdtui quasi rota curri .** et quasi axis uersdtilis sic

gepanc Ipsds dysigan betere ys mann se Ipe behytt dysignysse cogitatus stulti ; Melior est homo qui abscondet stultitiam

his fsenne se J?e behytt wisdom his weleras unsnot- suam quam qui dbscondit sapientiam suam ; Labia inpru-

era dysige recceatS wordu so<51ice snotera on wsege

dentium stulta narrabunt. uerba autem prudentium statera

beo^ awegene na gemsensuma J>u menn ungelseredum J?e Ises ponderabuntur ; Non communices homini indocto. ne

J?e he yfele be cynne finum spece

male de progeniQ tua loquatur ;

saede stuntspsecne so (Slice 7 dyrne na gerist ffieronimus dixii. Stultiloquum enim et obscurum non decet,

beon cristenne hit gerist sotflice spsece his mid sealte beon esse chrisiiantim. decet autem sermonem eius sale esse

gestredd Ipcet he f>anc mid hlystendum hsebbe swa hweet sot51ice conditum. ut gratiam. apud audientes hdbeat; Quicquid enim swa se woda spyeS hream 7 gehlyd ys to genemnenne dmens loquitur, uociferatio et clamor est appdlandum ;

seede dysig sefter untrumnysse his ongyt 7 sefter Hilarius dixit Stultus iuxta infirmitatem suam sentit et iuxta

wanhalnysse gecyndes his wat inbecillitatem naturg sug sdpit ;

ssede swa swa ne gold mettas ne J>rotu wordu Cfregorius dixit. Sieut nee auris escas. nee guttur uerba oncnsewt5 ealswa ne Be dysega aenig cwyde wisdomes ongytt coynoscit ita nee stultus quisque sententiam sapientig intelligit; stuntne mid witum on bodunge na geferlsec J>u ]>cet na Fdtuum cum sapientibus in predicatione non socies. ne

)?urh hyne se Ipe gefyllan )?incg na mseg J?am f>e oferinaeg witSstande ^;er eum qui implere rem non ualek. illi qui preualet obsistas;

ssede naht dysijrnysse wyrse naht unwisdome wyrse Isidorus dixit. Nihil stultitia peius. nihil insipientia deierius.

f H

98

LIBEB SCINTILLARUM.

naht asolcenysse fullicor nytenyss leahtra fostermoder ys nihil ignduia turpius ; Ignorantia uitiorum nutrix est.

nytenyss sotSlice hwset sy gylt wyrj?lic na ongytt unwis ignorantia enim quid sit culpa dignum non sentit ; Insipiens

syngallice synga(S ungelsered socSlice ej^elice by]) beswicen dysig on assidue peccat. indoctus enim facile decipitur. stultus in

leahter raj^e bycS asliden uitium cito deldbitur ;

XXV.

be gitsunge De Auaritia.

drihten segft on godspelle warniaft socSlice frara gelcere Dominus dicit in guangelio. Cauete autem ab otnni gytsunge forf>i na on genihtsumnysse senigum lif his ys se fe auaritia. quia non in abundantia cuiquam uita eius est qui

ah

possidei ;

se apostol ssede selc forligr 7 unclsennyss olplpe Paulus opostolus dixit. Omnis fornicatio et inmunditia. aut

gytsung na si furf>on genemned on eow selc forlicgend oSSe auaritia. nee nominetur inuobis; Omnis for nicator aut

undone oJ)J?e gytsere J^set ys deofulgylda feowdom nsefS inmnndus. aut auarus. quod est idolorum seruitus non habet

yrfwyrdnysse on rice cristes 7 godes Tiereditatem in regno christi et dei ;

f?8ede gedreftS hus his se fe fyligtS gytsunge /Salomon dixii. Conturbat domum suam. qui sectatur auaritiam.

se f>e so'Slice hatatS gyfa he leofacS gytsere na by"S gefylled qui autem odit munera uiuet', Auarus non impl&tur

mid feo 7 se )?e Iufat5 welan wsestmas na onfehcS of him pecunia. et qui amat diuitias. fructus non capiei, ex eis ;

gytsere socSlice naht ys scyldigre naht nys unrihtlicre J»eenne Auaro autem nihil est scelestius ; Nihil est iniquius quam

lufian feoh J>es witodlice sawle his cyplice hsefS amdre pecuniam. hie etenim animam suam uendlem habet ;

LIBER SCTNTILLARUM. 99

manega fordyde gold 7 seolfor na sy astreht hand

Multos perdidit aurum atque argentum; Non sit porrecta manus

J»in to nimene heo sy to syllene gecliht tua ad captandum. sit ad ddndum collecta ;

ssede swa swa sotftice gytsung on helle gesettan Auyustinus dixit. Sicut enim auaritia in infemum ponere.

ealswa geoc cristes on heofen uppahebban gewunatS ita iugum christi in caelum leuare consueuit ;

saede gytsung gemet nat 7 feenne heo ealle Hieronimus dixit. A uaritia modum ignorat. et cum omnia

forswylhtS heo ne cann eallunga beon gefylled hyre hingracS symle deuorat. nescit pdenitus saturari .•* Esurit semper.

7 heo wanspedig ys 7 mid wilddeorenum to)5nni ealle et inops est. et cum, ferdlibus dentibus uniuersa

middaneardes ricu heo totyrS J?aenne hi gyt fsestende laSlic mundi regna disc&rpserit. tune se adhuc ieiunam horribilis

heo segtS confitetur ;

ssede teter witodlice hsefS on lichamau

Gregorius dixit. Inpetiginem quoque Tiabet in corpore.

swa hwylc swa mid gytsunge by(5 bereafud on ge]?ance gif sotSlice quisquis auaritia uastdtur in mente ; Si autem

na gyt we magon forlsetan agene huru we na gewilnian nee dum possumus relinquere propria. sdltem non concupiscdmus

fremede to gytsunge heortan feeder beswictS genihtsumnyss aliena ; Ad auaritiaia cor parentis1 inlicit2 fecunditas3

fanon socSlice to gewilnunge gegaderigendre yrfwerdnysse prolis ; Eo* tnim ad dmbitum congregandg hereditatis

byt5 onseled f>e mid manegum yrfwerdum bytS gemhtsumud accenditur6. quo multis heredibua fecundatur ;

saede gytsigende wer gelic ys helle gytsung Ciprianus dixit. Auarus uir similis est inferno, auaritia

openlice wet pdlam sdeuit ;

on life yldryna ys gecweden se fe lufaS seolfor he na gesihtS Inuitapatrum dicitur. qui am&t argentum non uidebit

ingehyd 7 se J?e gaderatS J?set bilp fordimmod o'S'Se aj?ystrod scientiam. et qui congregat illud obscurabitur ;

1 i. patris. 2 i. decipit. 3 i. ubertas. * i. inde.

5 s. quis'qwe.

H 2

100 LIBER SCINTILLAEUM.

XXVI.

be msegene. De Uirtute.

drihten segft on godspelle nan ys softlice se pe de<5 Dommus dicit in euangelio. Nemo est enim qui faciat

maegen on naman minum 7 he msege rape yfele specan uirtutem in nomine meo. et possit cito male loqui

be me de me ;

se apostol ssede na sotSlice on spsece ys rice Paulus apostolus dixii. Non enim in sermone est regnum

godes ac on msegene sumum purh gast ys geseald weorc dei. sed in uirtute ; Alii per spiritum datur operatio

msegena geleafa eower na si on wisdome manna ac on uirtutum; Fides uestra non sit in sapientia hominum. sed in

maegene godes uirtute dsi ;

ssede nelle )?u forbeodan wel don fsene se fe mseg Salomon dixit. Noli prohibere lenefdcere eum. qui potest

gif fm msege eac J>u sylf wel do mid ealre heordraedenne geheald si udles et ipse benefac ; Omni custodia serua

heortan pine for }>am pe of hyre lif forSstsepS cor tuum. quia ex ipso uita procedit ;

ssede manega synd msegena hiw pa fyligend- Hieronimus dixit. Mult/ sunt uirtutum species, quae sectator-

rum hyra syllat5 ricu heofena an witodlice si^fast ac ibus suis tribuunt regna cglorum .J unum quidem ner sed

to becumenne manega raedas se pe framian higS peah pe he perueniendi multa conpendia ; Qui proficere studet. etiamsi

staepe fulfremednysse atil'S symle swa peah he fint pce£ grddum perfectionis adtingit. semper tdmen inuenit quo

he wexe 7 purh dagas syndrige him sylfum betere gewyrpe crescat. et per dies singulos. se ipso melior fiat;

nsenig masg ge msegenu aetgaedere ge welan agan Nemo potest et uirtutes simuL et diuitias possidere ;

LIBEB SCINTILLABUM. 101

saede leahtratS maegen yfelnyss 7 coccelas ofer-

Augustinus dixit. Uitiat uirtutem malitia .•* et zizdnia trans-

stigacS hwaete

saede na maeg gef>anc rice habban msegena Ambrosius dixit. Non potest mens regnum habere uirtutum

buton hit aer ofasceace geoc leahtra nisi prius excusserit iugum uitiorum j

saede ingehyd witodlice maegen ys eadmodnysse Gregorius dixit. Scientia btenim uirtus est. humilitas

eac swylce hyrde msegenes halig gehwylc eac swylce f>senne 6tiam custos uirtutis ; ^Sanctus quisquQ etiam cum

mid f>wyrum gefance byS axsud fram godnysse his bigencge pQruersa mente requiritur. a bonitatis suae studio

he na bytS awend on wege godes geferan habban gewilniaft non mutatur ; In uia dei socios Tiabere desiderate;

ssede to maegenum earfocSlice we arisatS to leahtrum Isidorus dixit. Ad uirtutes difficile consurgimus. ad uitia

butan geswince we beo^ aslidene mid digelre masgenes uppahaf- sine labore dildbimur occulta uirtutis prela-

ennysse hefige so^lice geswincu we fwrhteon ]?8et we to tione; Grandes enim sudores impertidmur. ut ad

heofenan astigan magan swa swa lytlum mann fram caelum conscendere ualeamus ; Sicut pauldtim homo a

Isestum leahtrum on maeste fortShryst ealswa staepmaelum to mmimis uitiis in maxima proruit. ita graddtim ad

fam IpQ synd heage he arist se £>e socSlice unendebyrdlice ea quae sunt excelsa consurgit ; Qui autem inordinate

maegenu gegripan hogatS raf>e he by?S gesiclud f>is ys intinga uirtutes conprehendere nltitur. cito periclitatur ; Hcec est causa

on }?inga gecynde Ipcet swa hwylc swa hwaetlice to f>eogincge in rerum natura. ut quicumque uelociter ad profectum

efstatS butan tweon hraedlice hi beotS geendude aer leahtras tendunt. sine dubio celeriter finiantur ; Prius uitia

to awyrtwaligenne on menn far sefter on to sawenne maegenu stirpdnda sunt in homine. deinde inserende uirtutes ;

witodlice beon geyrfewyrd 7 toge]?eodd na maeg sotftaestnyss Nam cohereri et coniungi non potest ueritas

102 LIBER SCINTILLARUM.

mid leasunge j?u wylt soSlice msegenu fine geyccan geopenian cum mendacio ; Uis autem . uirtutes tuas auyere publicare nelle J>u noli ;

ssede J>a ge]?ancu upplice ceasterwaran beliealdatS Gregorius dixit. Ille mentes supernos ciues aspiciunt.

J?a Ipe mid msegena swseccum to gode Jjurh halige gewilnunga quae cum uirtutum odoribus ad cZeum _per sancta desideria

faratS fsenne sotSlice gyt mid ege godu senig detS fram

pvcficiscuntur ; Cum uero adhuc timore bona quis dyit. a

yfele eallunga na gewat of ege anra gehwylc leahtor malo penitus non recessit ; Ex timore unumquodque uitium

by<S ofsett of sofre lufe so (Slice maegenu beoS uppsprungene geleafa premitur. ex caritate autem uirtutes oriuntur. fides.

hbpa so^ lufu geblissaft on weorc god fast seghwylc msegen spes. caritas ; Gaudet in opus bonum, quod unaqugque uirtus

tof>ena($ administrat ;

ssede naht framatS mid wordum areccean msegen CiprianuB dixit. Nihil prodest uerbia prof err e uirtutem.

7 mid dsedum towyrpan sot5faestnysse et factis destrdere ueritatemj

XXVII.

be leahtruwz De Vitiis.

drihten segtS on godspelle fram innan sotSlice of heortan Dominus dicit in guangelio. Ab intus enim de corde

manna gefancu yfele fort5gewitat5 unrihthsemedu forligru Tiominum cogitationes male procedunt / adulteria fornicationes

mannslihtas stala gytsung man unclsennyss eai>'e yfel homicidia. furta. auuritia. nequitia. inpudicitia. oculus malus.

wij^ersacung ofermodignyss dysignyss1 ealle J?as yfelu fram innone blaspliemia. superbia. stultitia y omnia haec mala ab intus

fort5stseppatS 7 hi gemsensumia'S mann procedunt. et communicant* hominem ;

- 1 Dygsinyss in MS. 3 i. contaminant.

t LTBER SCINTILLARUM:. 103

se apostol ssede na eornostlice ricsige synn Paulus apostolus dixit. Non ergo regnet peccatum on eowrum deadlicum lichaman J>set ge hyrsumian gewilnungum in uestro mortali corpore. ut oboedidtis. concupiscentiis his eius ;

gaede unrihtwisnyssa his gelseeceatS arleasne 7 Salomon dixit. Iniquitates suae cdpiunt impium et

mid rapum synna his anre gehwylc by]? gewrif>en funibus peccatorum. suorum unusquisque constrmgitur ;

ssede nan flsesc gefsegnac5 on gode Ipcet leofatS on Augustinus dixit. Nulla caro exultat in deo qug uiuil in

leahtrum uitiis ;

ssede na beo^ afeormude yfelu leahtra butan Hieronimus dixit. Non purgantur mala uitiorum. nisi

of wiSmetincge msegena yfele treowes on oste yfel nasgel o^cSe ex conparatione uirtutum; Male drboris nodo mains clauus aut

wecg on to fsestnigenne ys na magan on dsege domes cuneu& infigendus est ; Non poterunt in die iudicvi

oj?ra msegenu oj>ra leahtras uppahebban abutanberingede aliorum uirtutes. aliorum uitia subleudre; Circumdati

sotSlice mid leahtrum na magon geseon msegenu selcne leahtor enim uitiis* non possunt uidere uirtutes ; Omne uitium

utanyd fram sawle J?inre Ipcet msegenu sawle begytan Ipu mage expelle ab anima tua ut uirtutes animg consequi pdssis ;

we soSlice mid lufe msegena leahtras uton oferswifan ealle Nos uero amore uirtutum uitia superemus ; Omnes

B0(51ice menn mid leahtrum urum we gestrangia'S 7 J>set we enim homines uitiis nostris fauemus 1. et quod

mid agenum dotS willan to gecyndes we dot?

propria fdcimus uoluntate. ad natures referimus

neode necessitate™ ;

ssede framgewitende mann fraw gode sona leahtra Isidorus dixit. Recedens homo a deo stdtim uitiorum

bytS getseht anwealde Ipcet J»senne he J)ola"S atihte leahtras ongean- trdditur potestati. ut dum patitur intenta. uitia. reuer-

gehwyrfende J>anon J>e he feall understande genoh estelice hine

tendo unde cecidit wnpfooat*? Satis delicate s&

1 i. confortamws. a i. intellegat.

104 LIBER SCINTILLABUM.

grapatS se J>e wyle butan geswince leahtras oferswifan fulfrera- palpat. qui uult sine labore uitia superare ; Per- edlice wiftsace leahtre se Ipe intingan forbuhcS to gefremmenne fecte renuntiat uitio qui occasionem euitat perpetroraf*

synne leahtras socSlice heortan J>inre onwreoh wel oft peccatum ; Uitia uero cordis tui reuela ; Nonnumquam

mann his leahtras ehtaS for]?i nys na wundor se J»e ser hominem sua uitia persequuntur .J quia nimirum. qui prms

willende f>a him he dyde gehende J>a J>ar sefter he ongytt eac uolendo ea sibi fecit soda ea postea sentit eiiam

nellende stycigende twyfealdlice ys so(51ice gyltes scyldig se nolens stimulosa ; DuplicitQY est autem criminis reus. qui

eac forlaett scylda J»urh willan 7 beweraf> J>a f>urh anwil- et admitlit scelera peic uoluntatem. et defendit ea per con- nysse tofundennysse betwynon him sylfum underwexatS leahtras

tumacig1 tumor em ; Inuicem sibi succrescunt uitia.

Ipcet J>aenne an framgewitt aefterfylige of>er hwilon ut dum unum abierit. succedat aliud ; Aliquando

nytlice bycS syngud on Isestum leahtrum f>8et maran nytlicur

utiliter peccatur in minimis uitiis. ut maiora utilius

beon gewarnude so^lice beocS gehselede leahtras J>a

caueantur ; Uerdciter autem sandntur uitia. quae

mid msegenum na mid leahtrum by<5 utasceofene uirtutibus non uiiiis excluduntur ;

ssede leahtras so'Slice ure fynd ure synd Caesarius dixit. Uitia enim nostra hostes nostri sunt ;

on life yldryna ys gecweden swa swa fsett eorfe cent5 In uita patrum, dicitur. sicut pinguis terra germinal

J?set behydd ys on hyre ealswa fleese faett for'Sorelaett quod absconsum est in ea sic et caro pinguis producit

leahter uitium ;

XXVIII.

be druiicennysse. l)e Ebrielate.

drihten seot5 on godspelle begyma'S so'Slice eow Ipcet J)om\nus dicit in guangolio. Adtendite autem uobis ne

1 i. superbi§.

LIBER SCINTILLABUM. 105

fserunga beon gehefegude heortan eowre on oferfylle 7 on druncen- forte grauentur corda uestra in crapula et ebrie-

nysse 7 carum J>yses lyfes tate et curis huius uite ;

se apostol ssede nellege druncnian wine on J>am ys Paulus apostolus dixit. Nolite inebriari uino. in quo est

galscype luxuria ;

ssede galful J»ing win 7 ceastfull druncen- Salomon dixit. Luxuriosa res uinum et tumultuosa ebri- nyss swa hwylc swa on fysum gegladatS lie na byS wis n$ etas. quicumqne in his delectatur non erit sapiens ; Ne

beheald ))u win fsenne hit geoluwatS fsenne scyt5 on glsese intuearis uinum quando flauescit. cum splenduerit in uitro hiw his hit ingsetS swseslice ac on latemystum hit tyrf> ealswa color eius .J ingreditur Udnde sed in nouissimo mordebit ut

snaca 7 ealswa slawyrm attru hit tosend o)?)?e ongytt coluber, et sicut regulus uenena diffundet;

wyrhta druncen na byf gewele-

Hiesus filius Sirach dixit. Operarius ebriosus non locwpleta-

gud. 7 se J?e forhogatS gehwsede sethwego fealtS win 7

bitur .J et qui spernit modica. pauldtim decidit ; Uinum et

wif awedan dotS witan 7 hi f>reagea"3 andgytfulle

mulieres apostatdre faciunt sapientes. et drguent sensdtos1;

genihtsum ys menn geleeredum win gehwsede on slaepende

Sufficiens est homini erudito uinum exiguum. In dormiendo

fu na swincst fram him ne J?u na ongyst geswinc lufigende on non labordbis ab illo nee senties laborem; Diligentes in win nele fu fort5geclypian manega sotSlice utadrsefde win

uinum noli prouocdre. multos enim exterminauit uinum;

biternyss sawle win micel gescenct riht lif ys win Amaritudo animae uinum multum potdtum. Aequa uita est uinum

mannum gif fu dri(ncst) J»aet gemetlice syfre )?u byst win hominibus.J si biba(s) illud moderate sobrius eris; Uinum

on wynsuranysse gesceapen ys na on druncennysse win in iocunditatem creatum est non in ebrietatem Uinum

gemetlice gedruncen haeltS ys lichaman 7 sawle win moderate potdtum sanitas est corporis et animae; Uinum

1 i. prudentes.

106 LIBEK SCINTILLARUM.

swy]}e gedruncen graman. 7 yrre 7 hryras fela hit deft •multum potatum inritationem et irani et ruinas multas facit;

swa swa fyr afandatS isen heard ealswa win heortan Sicut ignis probat ferrum. durum. sic uinum cor da

ofennodigra freacS Quperborum drguit ;

ssede swa hwar swa fyll 7 druncennyss Hieronimus dixit. Ubicumque saturitas et ebrietas

by (5 fargalnys wealt sefsest nsefre win hrenige

fuerit ibi libido dominatur; Religiosus numquam uinum redoleat l.

Ipcet he na gehyre feet feodwitan tycet nys coss rseccean ne audiat illud 2 philosophi. hoc non est osculum porrigere

»c scencean swa hwset swa druncnat5 7 stede modes ahwyrfS sed propindre ; Qidcquid inebriat et statum mentis euertit.

ealswa utan fleon swa win wambe aj»enede of mete 7 similiter fugiamus ut uinum ; Uentrem distentum cibo et

wines mid drinceum f>urhgoten lust gecyndlima fyligS uini potionibus rigatum. uoluptas genitalium sequitur;

gwa hwaet swa ssedlic unlusta attor getele £>u

Quicquid seminarium s uoluptatum 4 est uenenum putdto ;

Fsede untrumne magan gemetegud mete eac Ambrosius dixit. Infirmum stomachum moderates cibus. et

win gestrangatS druncennyss 8O(51ice lichaman geuntruma'S uinum confortat. ebrietas autem corpus debilitate

wel oft sotSlice gyfernyss 7 genihtsumnyss wines full ice on JPlerumquQ enim gula et abundantia uini. turpiter in

galnysse tolsett win witodlice na bytS geteald on gewunan TLuxuriam soluit ; Uinum quippe non reputatur in usum*

ac byc5 genyj^erud on gewitleaste §ed damnatur in excessum;

Fsede druncennyss so^lice gedrefednysse cent5 ge- Isidorus dixit. Ebrizias autem perturbationem gignit men-

J?ances hatheortnysse heortan lig galnysse druncennyss swa tis .J furorem cordis. flammam libidinis ; Hbrietas ita

mod geetyeodaS fset hwar hit sy hit nat fanon eac swylce mentem alienat. ut ubi sit nesciat. unde Ztiam

yfel na bytS gefredd feet f>urh druncennysse by<$ gefremmed malum non sentitur. quod per ebrietatem commititur ;

1 i. fragretf. a s. proverbium.

8 i. seinen. * i. desideriorww?.

LIBER SCINTILLAEUM. 107

manegum lof ys micel clruncan 7 na druncuian geliyran J>a Plerisque1 laus est multum bibere et non inebridri. audiant hi

ongean hi secgende witegan wa eow ge j?e mihtige synd to aduersum se dicentem prophetam. uae 2 qui potentes estis ad

drimcenne win 7 weras strange to gemencgenne druncennysse bibendum uinum. et uiri fortes ad miscendam ebrietatem ;

na J38et an of wine gedruncnode menn ac eac swylce of Non solum ex uino inebriantur homines, sed etiam ex

oprum to drincenne cynnum J?a of mislicum gemete beot$ ceteris potandi generibus; qu§ uario modo con-.

gemencgede ficiuntur ;

swa swa softlice fisc hyne gearwaS Tpcet Basilius dixit. Sicut enim piscis se preparat ut

he glentrige ses ealswa se druncena win onfehj? unhold gluttiat escam ita ebriosus uinum suscipit inimicum. ;

win sot51ice us drihten to blisse heortan na to Uinwn enim nobis dominus ad letitiam cordis non ad

druncennysse forgeaf manega witodlice menn J?urh win ebrietatem donauit ; Plurimi namque homines £>er uinum

lichaman unheelj^e mseste togsederetugan na hi ne mihton corporis debilitaiem maximam contraxerunt. nee potuerunt

begytan eerran trumnysse forf>i fie hi na tempredon consequi pristinam firmitatem. quia non temperauerunt

gyfernysse hsetan se druncena getelf) hyne sum )?inc selust gulae ardorem; Ebriosus putat se aliquid optimum

don f>8enne he by}) }mrh fyllas bewylewud on eallum finge dgere. cum fuerit jper precipitia deuolutus ; In omnibus

J>e gearwa syferne f>set f>e syfernyss clsenne gegearwige te exhibe sobrium. ut te sobrietas castum exhibeat i

XXVIIII.

be

De Decimis.

drihten Fegt5 on godspelle ealle teo})unge core Dominus dicit in euangelio. Omnem decimationem vesiram

daelatS he furh witegan spryctS inbringaS ealle

distributes Ipse per prophetdm loquitur. inferte omnem

1 i. multis. a B. uobis.

108 LIBER SCINTILLABUM.

teofunge on bern min f set si mete on huse minum 7 decimationem in horreum meum. ut sit cibus in domu mea et

afandiatS me on jrnrn segcS drihten probate me in his dicit dominus ;

se apostol ssede of bearnum msessepreosthad

Paulus opostoZus dixit. De filiis leui.J sacerdotium

onfonde bebod hi habbatS teoj?unga niman fram folce accipientes mandatum habent decimas sumere a populo

sefter lage Ipcet ys fram gebro]?riim blicSne sot51ice

secundum legem id eat. a fratribus suis ; Hilarem enim

syllend lufatS god datdrem diligit deus ;

ssede sume da9laj> agene 7 J>e welegran Salomon dixit. Alii diuidunt propria. et ditiores

hi gewyrjmtS sume gripa"S na hyra 7 symle on waedle fiunt. alii rapiunt non sua1. et semper in egestdte

hi synd sunt ;

saede on selcere sylene bli^ne do ansyne Hiesusfilius Siracli dixit. In omni ddto hilarem fac uultum

}?ine 7 on gefsegenunge gehalga teof>unga J>ine syle J>am tuum et in exultatione sanctifica decimas tuas ; Da, al-

hehstan aefter sylene his 7 on godum cage to fyndele tissimo secundum datum eius. et in bono oculo ad inuentionem. 2

do handa Jrinra forj>i J>e drihten leanigende ys 7 fac manuum tuarum. ^uoniaw dominus retribuens est et

seofon sij>an for an he agylt J>e septies tantum reddet tibi ;

sfede teof»unga so'Slice gafelu synd befurfendra Augustinus dixit. Decimg enim tributa sunt egentium

sawla J3set gif teof>unge sylst na Ipcet an genihtsumnysse animarum quod si decima dederis. non solum abundantiam

\v88stma onfehst ac eac swylce hsele lichamena J>u be- fructuum recipies. sed 6tiam sanitatem corporum conse-

gyst na bef>earf drihten god na mede he bitt ac queris ; Non eget cZommus deus. non premium postulat sed

wyrtSmynt god sot51ice ure se J?e gemedematS call syllan honor em ; Deus enim woster qui dignatus est totum dare

1 i. aliorww. 2 i. lucrum uel conpositionew.

LIBER SCINTILLARUM. 109

teoj?unge frarn us gemedematS ongeanbiddan na him ac decimam a ndbis dignatur repetere. non sibi sed

us butan tweon framigende fanon se witega segtS frymfa nobis sine dubio prqfituram. unde proplizia, dicit primitias

odene J)inre 7 winwringan J»inre J>u na latast tobringan me dreae tug et torcularis tui non tarddbis offerre miki ;

gif lator syllan synn ys micele ma wyrse ys na iSi tdrdius dare peccatum est quanta magis peius est. non

syllan be campdome be ceape be crseftwyrce agyf teoj>unga dedisse ; De militia, de negotio. de artiftcio redde decimas ;

fsenne soc51ice teofunga syllende 7 eorcSlice 7 heofonlice msege Cum enim decimas ddndo. et terrena .J et celestia possis

gyfa geearnian forh(w)i ]?urh gytsunge mid twyfealdre J>e munera promereri. qudre per auaritiam duplici te

bletsunge bepaecst ]?is so'Slice ys drihtnes rihtust benedictione defrdudas.J haec enim est dowini iustissima

gewuna J>set gif J»u him teoj>unga na sylst J>u to consuetude. ut si tu illi decimam non dederis, tu ad

fsere teoj>unge J»u byst geclypud J>u sylst arleasum cnihte J>eet decimam reuoceris ; Dabis impio militi quod

Ipu nelt syllan sacerde wel don god symle gearu ys non uis dare sacerdoti; Bene fdcere deus semper paratus est.

ac manna yfelnyss ys forboden teojmnga tosofan of gafele sed hominum malitia prohibetur ; Decirng etenim ex debito

beot5 gesmeade 7 se ]>e hi syllan nele J»inc fremede requiruntur et qui eas dare noluerit. res alienas

bereafaS 7 fela swa J»earfan on stowum J>ar J>ar he eardacS inudsit ; Et qudnti pauperes in locis ubi ipse habitat

him teoj»unga na syllendum hungre deade beocS swa fela illo decimas non dante fdme mortui fderint. tantorum

manslihta scyldig setforan J>rymsetle eces deman he setyw'S homicidiorum reus ante tribunal eteini iudicis apparebitif

forj>ij>e J?inc fram drihtne fearfum geunnan his bryceum quia rem a domino pauperibus delegdtam suis usibus

setheold se J»e eornostlice him olplpe mede gebicgean o"6t5e reseruduit ; Qui ergo sibi aut premium conpardre aut

synne gewilnatS forgyfenysse geearnian agyfenum teofung- peccatorum desiderat indulgentiam promereri. J redditis deci-

110 LIBER SCINTILLARUM.

urn eac swylce 7 of J>am nigon daelum hogige selmyspan mis. etiam et de nouem partibus studeat ehmosynam syllan dare ;

XXX.

be grsedignysse. De Cvpidtiate.

drihten segtS on godspelle la hu earfoftlic ys getruwigende Dommus dicit in guangelio Quam difficile est confidentes

on sceattum rice godes ingan earfoSlice tosofan fa fe in pecuniis regnum dei introire ; Difficile quippe qui

sceattas habbaft on rice godes infaracS pecunias habent in regnum dei introibunt ;

se apostol ssede wyrtruma ys socSlice ealra Pcmlus apostolas dixit. Radix est enim omnium

yfela grsedignyss fa sume gyrnende dweledan fraw malorum cupiditas. qudm quidam appetentes errauerunt a

geleafan 7 hi ongefsestnodan hi sarum manegum fide et inseruerunt se doloribus multis ;

ssede siffatu selces gytseres sawla agendra

Salomon dixit. Semitg omnis auari animas possidentium

gegripa<$ wseteru stulre swettran synd 7 hlaf behydd

rdpiunt ; Aqug furtiuae dulciores sunt. et panis absconditus

wynsumra wsege unriht onscunung ys mid drihtne 7

suauior; Statera dolosa abhominatio est apud dominum. et

gewihte emne willa his wynsura ys menn hlaf pondus aequum uoluntas eius ; Suauis est homini panis

leasunge far sefter byc5 gefylled mil's his mid cealce mendacii. postea implebilur os eius cdlculo ;

sunu ssede were grsedigum 7 fsesthafeluw.

Hiesus filius Sirach dixit. Uiro cupido et tendci.

"butan gerade ys spedoffeseht ungefyllendlie eage grsedignysse sine ratione est substantia ; Insatiabilis oculus cupiditatis

on daele unrihtwysnysse na by"S gefylled ser fon hit fornime in pdrte iniquitatis non saliabitur. donee consumat

forsearigende sawle his se fe getimbrat5 hus his on arefdciens animam suam; Qui aedificat domum swam in

LIBER SCINTILLABUM. Ill

bigleofura fremedum swylce se J>e gaderatS etanas his on stipendiis alienist quasi qui colligit prides suos in

wintra hieme ;

manega gesealde synt on goldes belimpu 7 geworden ys on Multi ddti sunt in duri cdsus. et facto, est in

by we his lyre hyra Specie ipsius perditio illorum ;

saede gewislice graedignyss and ofermodignyss on Ambrosius dixit. Porro cupiditas atqne superbia in

swa micel an ys yfel J?set na ofermodig buian graedignysse. tantum unum est. malum ut nee superbus sine cupiditate.

na butan ofermodignysse maege graedig beon funden nee sine superbia possit cupidus inueniri

esede mid hefiguw sotSlice sare beoS forlaetenne Isiodorus dixM. Grdui enim dolore amittuntur.

J»a J>e mid micelre lufe beocS hsefde hwon sot51ice J»oligentle quae cum magno amore habentur ; Minus autem carendo

we sargiatS J>aet we hwon agende lufiatS wuldor

dolemUs. quod minus possidendo diligimus Gloriam

tidlicne fyligende 7 gif hi scinende synd utan mid beorhtnysse tempordlem sequentes et si nitidi sunt foris fulgore

mihte uman swa J»eah aemtige synd on uppahafennysse potentiae. intus tdmen udcui sunt elatione

ofermodignysse se J>e on gyrnendlicum wurt5scypum worulde ; Qui in appeiendis honoribus s&eculi

gesundfulnyssum middaneardes mid onstandendum beswost aut prosperitatibus mundi instanti desudat

geswince ge her ge on towerdum semtig bytS gemett fram labore et hie et in futuro uacuus invenitur a

reste nsenig mgeg gastlice gefeohtu underfon buton he SET requie. Nemo potest spiritalia bella suscipere. nisi prius

flsesces gewylde graedignyssa na maeg to sceawigenne carnis edomduerit cupiditates ; Non potest ad contemplandum

god mod beon fri J>aenne hit mid gewilnungum )>yses deum mens esse libera } cum, desideriis huius

middaneardes 7 graedignyssum he gyrnt5 ne na soSlice heage mundi et cupiditatibua irihiat ; Neque enim alto,

112 LIBER SCINTILLARUM.

behealdan mseg eage Ipcet dust belyccS selcere synne conspicere poterit oculus. quern puluis claudit ; Omni peccato

serre ys gytsung 7 lufu feona grsedignyss ealra

prior est auaritia. et amor pecunidrum ; Cupiditas omnium

leahtra andweorc ys gif soSlice bytS forcorfen wyrtruma criminum materia est ; Si enim succiditur radix

leahtra na wexacS of re tuddru synna nsefre

criminum. non pululant ceterg soboles peccatorum ; Numquam

beon gefylled ne cann grsedignys symle se gytsere befearf satiari nouit cupiditas ; Semj)er auarus eget

7 swa micele mare swa he begytt swa micele mare he sec5 quantoque magis adquirit. tanto amplius qugrit ;

wel oft mihtige mid swa micelre grsedignysse wodnysse beo"S Plerique potentes tanta cupiditatis rdbie inflam-

onselede Ipcet hi of gem serum hyra J>earfan utscufatS nys na mantur. ut de confiniis suis pauperes excludant ; Non est

wundor Ipsdt sweltende helle fyrum beongetealde f>a IpQ mirum quod morientes inferni ignibus deputentur.J qui

lybbende lig grsedignysse hyra na acwenton J>a J>e uiuentes Jlammam cupiditatis suae. minime extinxerunt ; Qui

on gewilnunge grsedignysse 8efmea(5 mid blasde deoflicre desiderio cupiditatis exestuant. flatu diabolic^

onorfmnge beoS bsernde inspiration^ uruntur ;

ssede feos grasdignyss folca heortan dead- Eusebius dixii. Pecuniae cupiditas populomm corda morta-

ra oferswitS eac swylce broferlice neode gewemcS Hum super at etiam fraternam necessitudinem uiolat ;

on life yldryna ys gecweden naht frama"S feoh nabban In uita patrum, dicitur. nihil prodest pecuniam non habere.

gif willa by^ to agenne swa micel uton habban swa mi eel si uolunlas fuerit possidendi ; Tantum habeamus quantum

swa neod gyrn(5 na swa micel swa seo grsedignyss gewilna^ necessitas exposed, non quantum cupiditas concupiscit;

naht framacS nsecednyss J>am on ys grsedignyss Nihil prodest nuditas. cui inest cupiditas.

LIBER SCINTILLAEUM. 113

XXXI.

be lare 7 freaungo. De Disciplina et Increpatione.

drihten segtS on godspelle ic J>a J>e ic lufige ic freage Dominus dicit in euangolio. Ego quos dmo arguo

7 swinge et castigo j

se apostol ssp,de selc softlice lar on and-

Paulus apostolus dixit Omnis autem disciplina, in pre-

werdum by'S gesewen na beon blisse ac gnornunge sefter ]mm senti uidetur non esse gaudii sed meroris. posted

wsestm glsedustne begandum ]?urh hi heo agylt rihtwisnysse fructum pacatissimum exercitanti per earn reddet iustitiae ;

Bsede gehyr beam min lare fseder fines Salomon dixit. Audi fili mi disciplinam patris tui

7 na forlset J?u lage modor Jrinre J?aet si togeihS gyfu et ne dimittas legem matris tug, ut addatur gratia

heafde finum 7 myne swyran }>inum heald lare na capiti tuo et torques collo tuo ; Tene disciplinam ne

forlset hi geheald }?a for})i J?e heo ys lif J?in dimittas eafin custodi illam. quia ipsa est uita tua ;

underfo lare 7 nelle }?u awyrpan hi nelle f>u

Accipe disciplinam .J et noli abicere earn; Noli

J?reagean tselend tycet he na hatige j?e )?rea wisne arguere derisorem. ne oderit te. Argue sapientem.

7 he lufaS f>e se J>e lufaf) lare he lufaS ingehyd

et diliget te ; Qui diligit discifdinam .J diligit scientiam.

se }?e sotSlice hatat5 f>reagincga unwis he ys weg lifes qui autem odit increpationes f insipiens est; Uia uitae

gehealdendum lare se f»e sotJlice J>reagincga forlset

custodienti disciplinam. qui autem, increpationes relinquit

he fleardatS wsedl 7 teona fam se f>e forlset lare errat ; A egestas et ignominia ei qui deserit disciplinam .J

se fe socSlice ge^vvseratS cidendum bytS gewuldrod se stunta qui autem adquiescit arguenti gloriabitur ; Stultus

tseltS lare faederes his se f»e sotSlice gehealt freagincga inridet disciplinam patris lui. qui autem custodit increpationes

I

114 LIBER SCINTILLARUM.

geap he wyr$ se £e freagincga hataS he swylt swyfor astutus fiet ; Qui increpationes odit morietur ; Plus

framatS J»reagincg mid }?am gleawum J?senne hund dynta mid proficit correptio apud prudentem quam centum, pldge. apud

stuntan stultum ;

sunu saede wer gleaw 7 gelaered na

Hiesus filius Sirach dix\i. Uir prudens et disciplinatus non

murcnaft gef>read ser Jrarn f>u ahsige na tsel J>u senig- murmurabit correptus ; Priusquam interroges ne uituperes quern-

ne 7 J>8enne ]?u ahsast }?rea rihtlice se J>e hata'S freaguncge quam et cum interrogdueris corripe iuste , Qui odit correptionem

byS gewanud lif J?rea J>inne freond oft soSlice gewyr(cS) minu&iur uita ; Corripe amicum. sdepe enim sit

gylt 7 na on selcum worde gelyf J»u him ys steor commissio. et non in omni uerbo credas illi ; Est correptio

leas on mu]?e teonfulles f>rea nehstan ser f>am f>e

mendax. in ore contumeliosi; Corripe proximum dntequam

J>u hyne ]?iwe 7 syle stowe ege J?es heahstan synnfull maim commineris. et da locum timori altissimi ; Peccator homo

forbycS steore se f>e hataft steore fotswse'S

deuitat correptionem; Qui odit increpationem ; uestigium

ys synfulles witodlice se J?e ondraet god. he by^ gecyrred to est peccatoris j Nam qui timet deum. conuertitur ad

heortan his cor suum ;

ssede leohtlice gestyred he gegearwatS arwyrtSnysse Ambrosius dixit. Leniter castigatus. exhibet reuerentiam

styrendum mid stitSnysse J>earle f>reagincge gegremud ne castiganti. asperitate nimiae increpationis cffensus nee

freagincge onfehcS ne hsele tbrj^ildiaa emlice swa increpationem recipit nee salutem; Sustineant aequanimiter ut

untrume J>a hi gebetan na magon gestyrede mid swsesre infirmos. quos emenddre non potuerint castigdtos ; Bldnda

arfsestnysse to berene synd J?a beon ungef>reade for hyra pietate portdndi sunt qui increpari pro sua

untrumnysse na magon for mislicnysse syngigendra sume infirmitate non 2>6ssunt ; Pro diuersitate peccantium alii

to berenne synd sume to J?reagenne forjri gemet todseled ys portdndi sunt. alii castigdndi : quia modus diuersus est

LIBER SCINTILLARUM. 115

synfulra j?senne softlice for eow bet we styraS f>aenne peccatorum', Tune enim pro(p}ter uos melius corrigimus. cum Jm }?e wel don hi gelyfatS yfelu we geswuteliatS ea qug bene gessisse se credunt mala demonstrdmus ;

synd wel msenige f>a J>e freagincge wordu

Gregorius dixit. Sunt nonnulli qui increpationis uerba gehyraft 7 to dsedbote gehwyrfan onyttaS huru witu audiimt et ad penitentiam redire contendunt ; Uel poene aJ'raciatS J>a J»e meda na ingelafiatS gehylste be rice Ipcet terreant. quos premia non inuitant ; Audiat de regno quod lufige gehyre be susle anra gehwylc Ipset he ondraede Ipcet dmet. audiat de sup^licw unusquisque quod timeat. ut

gif lufu to rice na tyhS huru ege jnwe si amor, ad regnum non trdhit. uel timor minei ;

ssede Halwendlice onfoS rihtwise swa oft be hyra

Isidorus dixii. Salubriter accipiunt iusti. quotiens de suis forgaegincgum beotS gef»reade manega yfele gelice him on yfel

excessibus arguuntur ; Plerique mali similes sibi in malum beweriaS se f>e jmrh swsese wordu ge)?read na by$ gestyred defendunt; Qui per bldnda uerba castigatus non corrigitur stiflicur neod ys Ipcet he sy gefread mid sare so'Slice dcrius necesse est ut arguatur ; Cum dolore enim to forceorfenne synd J»a J?e leohtlice beon gehseled na magon

abscidenda sunt. qug leniter sandri non possunt ; se J?e gemynegud diglice beon gestyred be synne forgymeleasatS Qui admonitus secreto corrigi de peccato negligit. openlice to cidenne ys Ipcet wund seo diglice beon gehseled publice arguendus est. ut uulnus quod occulte sandri

nat openlice scyle beon gebett openlice synd to cidenne nescit manifeste debeat emenddri; Pdlam sunt arguendi

J>a f>e openlice deriatS ]>cet J»senne mid openre sace of>f>e flite qui palam nocent. ut dum ap&rta obiurgatione

beot$ gehaelede J»a f>e hi geefenlsecende agyltan syn gefreade sanantur. hi qui eos imitando deliquerant corrigantur ;

faenne an bytS ge)?read manega beo8 gebette betere ys J>8et Dum unus corripitur. plurimi emendantur ; Melius est ut

for manegra haelf>e an beo genyj?erud J?8enne furh anes pro multorum saluatione unus condemneiur. quam /;er unius

leafe manega beoS gedyrfede Ucentiam multi periclitentur ;

I 3

116 LIBER SCINTILLARUM.

XXXII.

be lareawutfa oJ?J?e be gelseredim. o]?]?e De Doctoribus sine

reccendru^ oj?)?e be gymendu^. Eectoribm.

drihtew seg(5 on godspelle farende socSlice bodiatS secgende Dominus dicit in guangelio. Euntes autem praediedU dicentes

forfi togenealsectS rice heofena J>set ic secge eow on quia adpropinquabit regnum celorum ; Quod dico uobis in

J>ystrum secgaS on leohte 7 J?set ge on eare gehyraS bodiacS tenebris dicite in lumine. et quod in aure auditis predicate

ofer hrofas selc - bocere gelaered on rice heofena gelic he ys swper tecta ; Omnis scriba doctus in regno coelorum. similis est

menn hiredes ealdre se forJ^brmgtS of goldhorde his niwe homini patri familids. qui profert de thesauro suo noua

7 ealde eadig by'S se Ipeow j?sene }?e J?senne cymS hlaford et uetera ; Beatus ille seruus quern cum uenerit dominus

fmt wacigenne inuenerit uigilantem ;

se apostol ssede fedat5 seo f>e y(s) on eow heorde Petrus opostoZus dixit. Pdscite qai est in uobis gregem

godes foresceawigende na genydd ac sylfwilles dei. prouidentes non codcte sed spontdnee;

se apostol ssede swa us wene mann swa swa Paulus apostolus dixit. Sic nos existimet homo ut

fenas cristes 7 dihtneras geryna godes nanum

ministros c^risti. et dispensatores mysteriorum dei. nemini

syllende senige sebyligfe \>at na si getseled f>enuncg

dantes ullam offensionem. ut non uituperetnr ministerium

ure ac on eallum uton gegearcian us sylfe swa swa nostrum, sed in omnibus exJiibeamus nosmet ipsos sicut

godes J?enas standaf) eornostlice begyrde lendena eowre

dei ministros; State ergo succincti lumbos uesiros

on sotSfaestnysse 7 sceogiacS fet on gegearwunge godspelles in ueritate. et calcidte pedes in preparationem aeuangelii

LIBER SCINTILLAKUM. 117

sibbe begym fe 7 lare onstand on fam })as socSlice pads ; Adtende tibi et doctrine instd in illis. haec enim

donde ge fe sylfne halne fu dest 7 fa f e fe hlystatS faciens et te ipsum saluum fades. et eos ^m te audiunt ;

fu softlice spec fa gerist hale lare Tu autem loquere qug decet sanam 1 doctrinam ;

ssede weleras rihtwises IseratS manega fa f e Salomon dixit. Labia iusti erudiunt plurimos. qui

sot51ice ungelserede synd on heortan wsedle sweltatS seolfor autem indocti sunt in cordis eg estate morientur; Argentum

gecoren tunge rihtwises heorte arleasra for nahte J?ar £>ar electum lingua iusti. cor impiorum pro nihilo ; Ubi

nys gymend folc hryst on lare bytS oncnawen non est gubernator populus corruit ; In doctrina noscitur

wer lar god syltS gyfe on sitSfaete forhogigendra

uir ; Doctrina bona dabit gratiam. in itinere contemptorum,

swelgend far f>ar na synd oxan binne semtig ys far far uordgo ; Ubi non sunt boues praesepe uacuum, est .J ubi

soSlice manega seceras far swutol strenctS oxan heorte autem plurimg segetes ibi manifesta fortitudo bouis ; Cor

witan sec^ lare wyll lifes lar agendes

sapientis querit doctrinam; Fons uit§ eruditio possidentis?

lar stuntra dysignyss se f e gerecS word na togymendum doctrina stultorum fatuitas ; Qui enarrat uerbum non adtendenti

swylce se Ipe aweccS slapende of hefiguw slape quasi qui excitat dormientem de grdui somno ;

ssede se eornostlice offratS offrunge lofes f urh Origenis dixit. Ille ergo offert sacrijlcium laudis. per

fees word 7 f eawas 7 lare byS geherud 7 bytS gebletsud cuius uerbum et mores et disciplinam. laudatur et benedwitur

god na ser ofre Iseran faenne we sylfe gelserede 7 deus ; Non dnte olios docere. quam nos ipsi instructi et

gesceadwise beon ge scylon rationabiles esse debemus ;

ssede synd fa healdatS lage on gemynde ac hi na Augustinus dixit. Sunt qui tenent legem memoria. sed non

gefyllatS on life ma witodlice unscyldige ge na synd gif uita ; Magis quippe innocentes non estis. si

1 i. integram.

118 LIBER SCINTILLARUM.

gebrofru eowre fa demende freagean ge magon swigende fr&tres uestros quos iudicando corrigere potestis tacendo

forwyrfan ge fafiaft se sotSlice se fe fore ys na hyne perire permittitis ; Ipse uero qui preest. non se

wene on anwealde to wealdenne ac on sof re lufe to f eowi- (e)xistimet potestate dominandi. sed caritate serui-

genne swyf or scyl beon to lufigenne se fe fore ys f aenne endi ; Plus debet esse amandus qui preest quam

to ondrsedenne nelle f u begyman to welerum specendes ac timendus ; Noli adtendere ad labia loquentis. sed

samodwyrcendes cooperantis ;

ssede se f e hyrde ys he scyl beon eac lareow Hieronimus dixii. Qui pastor est debet esse et magister.

ne on cyrceum f eah f e he halig sy hyrdes him naman nee in aecclesiis qudmuis sanctfus sit fmstoris sibi nomen

niman gef ristlaece buton he ma3ge Iseran fa he fett fa adsumere audeat nisi possit docere quos pdscit ; Illi

o<5ra scylon beon lareowas fa fe hiw drohtnunge hyra aliorum debent esse doctores. qui speciem conuersationis suae

on micelum timan ser leornodan spsec lare nsefre

multo tempore ante didicerunt ; Sermo doctrinae numquam

na ateoraS ac swa micele swyfor fram lareowe bycS uppahafen deficit sed qudnto plus a doctore fuerit erogdtus.

swa micele ma bytS getwyfeald 7 J?senne underfeodde him tdnto dmplius duplicatur. et cum subiecta sibi

land wseteratS nsefre wylles ytS byt5 gedruwud fsenne f>u be drua rigat. numquam fontis unda siccatur ; Cum de

gode spycst swa fu scealt getemprian spsece Ipcet hlystende

deo loqueris. ita debes temperdre sermonem. ut audientes mid mislicum gereorda wordum J>set anra gehywlc sefter diuersis reficias uerbis. ut unusquisquG secundum mihte magan his gedafenlice fodan underfo fsenne

jwssibilitatem stomachi sui. cdngrua alimenta suscipiat; Quando

sacerd f reat5 syngigende gif hi gehyran forhogiatS far toeacan sacerdos arguit peccantes. si illi audire contempnunt. msupvc

7 ongean hyne ref iaf he na fe laes freage ref igende et contra eum saeuiunt. ille nihilominus increpzk sguientes.

na for ege he si ofercumen f set he laes styre synfulle mid nee timore superetur quo minus drguat peccatores cum

LIBER SCINTILLARUM. 119

ealre carfulnysse 7 ontihtincge lareowa fenung ys oJ»J»e omni sollicitudine et intentione ; Doctorum qfficium est uel

aslidenum hand rsecean otScSe dweligendum siffset geswutelian lapsis manum porrigere. uel errantibus iter ostendere ; dysig hit ys senigne Iseran J>aet he na cann gelaered J)yle

Stultum est quemquam docere quod ignorat ; Doctus orator

fela spseca mid feawum wordura geopenatS na gescydan plures sermones paucis uerbis aperit ; Non confundant

weorcu spaece lareowes f»e Ises f»e J>genne he on cyricean specan opera sermonem doctoris. ne forte cum in aecclesia loqui

ongynS stillice gehwylc andswarige hwy J?as sylf )?u na dest coeperit. tdcitus quislibet respondeat cur hdec ipse nonfacis.J

spsec sacerdes gewrita mid sealte gestredd si spe- Sermo sacerdotis scripturarum sale condUus sit; Lo-

cendum on cyricean na hream folces ac geomerung syaweht quentibus 1 in aecclesia non clamor populi sed gemitus suscitetur.

tearas hlystendra lofu him syn forspilS ealdorscype to Iserenne lacrimg auditorum laudes eis sint ; Perdit auctoritatem docendi.

f»ses spsec mid weorce byf> toworpen swa swa gleaw beforan cuius sermo opere destruitur ; Peritus* ante

wege ealswa tunge ungelaeccendlic gif he byt5 gesoht swa uiam. sic lingua inreprehensibilis 3 .J qu(a)eritur 4 ut

gelsered be gewyrhton he si underfangen heafud ys crseftes laeran doctus. merito suscipiatur ; Caput est artis docere

faet Ipu do unscyldig sotSlice buton spsec drohtnung swa mic- quod facias; Innocens enim absque sermone conuersatio. quan-

eluw swa heo of bysene frama'S swa micelum mid swigean deratS turn exemplo prodest. tantum silentio nocet;

ofgebeorce hunda /midstafe hyrdes wulfa wodness toafligenne Latrdtu cdnum baculoque pastoris. luporum rabies deterenda

ys sleandne bisceop se genyf>eratS se Ipe hricg his est; Percussorem episcopum ille condemnat. qui dorsum suum Iegt5 to swinglum po nit ad jlagella ;

seede teonfull ys 7 leaslice f>reat5 se Ipe Ambrosius dixit. Contumeliosus est et menddciter drguit qui

teonan detS contumumeliam facit ;

1 s. sacerdotibws. a s. sicut.

3 s. est. * s. si(t).

120 LIBEK SCINTILLARUM.

ssede se £>e sotfe lufe witS oj?erne Gregorius. dixit Qui caritatem erga dlterum non habet .J bodunge fenunge onfon nateshwon scyl gewuna predicationis offidum suscipere nulldtenus debei; Usus1 quippe, rihtre 7 fulfremedre bodunge yo J?aet forebeon na durre se J>e rectg perfect/que predicationis est ut preesse non audeat qui

underbeon na leornude ne hyrsumnysse underf>eoddum bebeode subesse non didicit. nee oboedientiam subiectis imperet f»a uppahafenum na cann gegearwian bodung sacerdes quam. preldtis non nouit exhibere; Predicatio sacerdotis niid weorcum to getrymmene ys £>set j?a fe he mid wordum IsertS operibus confirmanda est .J ut quos uerbis docet

ty mid bysenum bodung swy]?or mid dsedum faenne mid stef- mstruat exemplis ; Predicatio 2^us actibus quam uoci- num swege synd manega J?a J?aenne hi metan hi nytan f>a 6us sonet ; Sunt plerique qui dum metiri 2 se, nesciunt. qu(a]e hi na leornudan Iseran hi gewilniatS }?a J>e hefe msegsterdomes non didicerunt docere concupiscunt. qui pondus magisterii

swa micele leohtor hi wenatS swa micele swa hi streng^e tdnto leuius estimant. quanta uim

micelnysse fees hi nytan oft sotSlice |?a }?e nateshwon magnitudinis illius ignorant; Saepe enim qui nequdquam gastlice bebodu oncneowan heortan hi laeceas secgean hi na spiritalia precepta cognouerunt .J cordis se medicos projlteri non

ondrsedat5 fa faenne wyrtgemanga strengtSe hi na cunnan metuunt. qui dum pigmentorum uim nesciunt

beon gesewene lasceas flaesces hi na forsceamiacS swa micelum swa uideri medici carnis non erubescunt ; Quantum.

in stowe hegra ys swa micelum on frecenysse maran wunatS loco superior est .J tantum, in periculo mdiore uersatur*;

Bwa micelum daada folces deed oferstigan scyl bisceopes Tantum actiones populi actio transcendere debet pr(a)esulis.

swa micelum swa todselan gewunaS lif hyrdes fram hyrde se pe quantum distdre solet uita pastoris d grege ; Qui

sotSlice stowe bodunge onfehtS yfelu ongebringan na scyl enim locum predicationis suscipit .J mala inferre non debet

ac forberan J?aet of f»aere his gef>w8ernysse yrre wedendra sed tolerdre.J ut ex ipsa sua mausuetudine iram s(a]euientium

1 i. consuetude. 2 i. mensurare. 3 s. quis.

LIBER SCINTILLARUM. 121

gelifige 7 synfulra wunda on ofrum he geswencednyssum mitiget. et peccatorutn uulnera in aliis ipse adftictionibuB

gewundud gehsele synd wel maenige fa f e mid carfulre gymene uulneratus sdnsi; Sunt nonnulli qui solerti cura

gastlice bebodu f urhsmeageatS ac fa f e ongytende f urhfaraS spiiitalia precepta pwscrutantur sed qude intellegendo penetrant

libbende hi tredatS faerunga. hi IseratS Ipcet na mid weorce ac uiuendo conculcant ? repente docent .** quod non opere sed

mid smeaunge hi leornudan 7 fast hi mid wordum bodiatS meditatione didicerunt. et quod uerbis predicant

mid weorcum hi oferwinnatS nan witodlice swyfor on cyricean o/;eri6us inpugnant .•* Nemo quippe amplius in ecclesia

deratS faenne se fe f wyrlice donde naman otSt5e endebyrdnysse nocet. quam qui peruersg dgens nomen ueZ ordinem

halignysse haaftS agyltendne witodlice f>isne }?reagian nan sanctitata's habet .J delinquentem namque hunc redarguere nullus

gef)ristla3ct$ wseter witodlice hluttrust hyrdas drincat5 presumit ; Aquam quippe limpidissimam pastores bibunt .•*

J?aenne hi flodas sotSfasstnysse rihtlice ongytende hladacS ac cum fluenta ueritatis recte intellegentes hduriunt .J sed

Ipcet sylfe waeter gedrefan ys haligre smeaunge bigencga eandem aquam perturbdre est. sancte meditationis studio,

yfele lybbende gewemde weeter gewislice gedrefed mid fotum male uinendo corrumperet, ; Aquam scilicet perturbatam pedibus

seep drincatS fsenne underfeodde gehwylce na fyliatS wordu cues bibunt. cum subiecti quique non sectantur uerba

fa hi gehyratS ac fa sylfan f e hi geseocS bysena fwyrnysse qug audiunt. sed sola qug conspiciunt exempla prauitatis

hi geefenlasceatS swa micelum swa gehwyle on fisum middanearde imitantur ; Quanto quisque in hoc mundo

heagur fyhtS swa micelum he fint f cet he heardre bere dltius proficerit tanto inuenit quod durius portet ;

heard witodlice ys f cet se f e nat lifes his healdan gemetegunga Durum quippe est ut qui nescit uif/ su(a)e tenere moderdmina.J

dema lifes he gewyrf e ofra fa scylon gymene hyrdelice index uitg fiat aliorum ; Illi debent curam pastoralem

underfon fa f e eallunga on hyra lichaman witan flewsan galnysse suscipere. qui iam in suo corpore sciunt fluxa luxuri(a)e

122 LIBER SCINTILLARUM.

wealdan })set J?senne hi of>rura strange bodiaS hi sylfe mid dominari l .J ul dum aliis fortia predicant ipsi

gewilnun(gum) hnescura nearulice na underhnigan gif hwsenne desideriis mollibus eneruiter non succumbant ; Si qudndo

lareow niS rihtwisnysse gyrntS f>set he embe underj^eodde doctorem zelus rectitudinis exigit. ut erga subiectos

retSige hatheortnysse sylf be lufe si na of wselhreownysse s(a)euiatz. furor ipse de amore sit non de crudelitate.J

Ipsei 7 laga lare ongean agyltende bega 7

quatenus et inra disciplin(a)e contra delinquentes exerceat et

innan mid fsederlice arfaestnysse lufige J?a }>e he utan swylce intra, paterna pietate diligat. quos foris quasi

ehtende )?reage na scuSlice soSlice ys eadmod se f>e upplicre insequendo castigat ; Neq\\& enim. uere est humilis. qui superni

mihte mid dome ]>cet he scyle forebeon ongytt 7 of>rum forebeon nutus arbitrio ut debeat preesse intelligit. et aliis preesse

forhogacS ac godciindum dihte under)?eodd 7 fram leahtre contemnit .J sed dining disposition* subditus atque a uitio

anwilnysse fremende fsenne him reccendomes heahnynysse obstinationis alienus.J cum sibi regiminis culmen

wealt gif eallunga godum forecumen ys mid j?am of>rum imperatur .J si mm bonis preuentus est. quibus aliis

foresi 7 of heortan scyl fleon 7 genydd gehyrsumian seo 2>resit 3 .J et ex corde debet fugere et inuitus obedire ; Ipsa

witodlice on msegsterdome tunge bytS gescynd J?aenne ellesh(wset) quippe in magisterio lingua confunditur 4 quando aliud

bytS geleornud 7 elleshwset byS gelser(e)d swa hwylc swa on mseg- discitur et aliud docetur ; Quisquis uirtu-

enum ]?eonde heorde godes wiSsaecS fedan hyrde healicne tibus pollens gregem dei renuit pdscere. pastorem summum

byt5 oferswitSed na lufian wyrcSlic eallunga ys Ipcet gymen conuincitur non amar(e;) Dignum profecto est. ut cura

haligre cyricean J?am J>e ]?a wel gyman msege sy ongesett sanctae aecclesiae ei qui hanc bene regere preualet inponatur

ege gef>anc reccendes geeadmede ]>cet na f>aet oj?f e gej)ristl8ecincg Timor mentem rectoris humiliet. ne hanc aut praesumptio

gastes uppahebbe otStSe flaBsces gelustfullung besmite si begymend leuet. aut carnis delectatio inquinet ; sit rector

1 i. domare. 2 i. irascatwr. 3 i. dominetfur.

4 i. confutatwr uel perturbatuf .

LIBER SCINTILLARUM. 123

todseled on swigean nytt on worde Ipcet he na oSfte forsuwigende discr&tus in silentio. utilis in uerbo : ne aut tacenda

forcSbringe otSSe gespecendlice forsuwige se J?e witodlice specan proferat. aut proferenda l reticescat ; Qui igitur loqui wislice hogatS switSlice ondraede f>aet na his spaece gehlystendra sapienter nititur. magnopere metuat. ne eius eloquio audientium aunyss sy gescyn(d) swylce soSlice hi sylfe Jm }>e fore synd gegear- unitas confundatur ; Tales autem se se qui presunt exhi-

wian f»am underf>eodde diglu eac hyra geyppan hi na leant quibua subiecti occulta quoqne sua prodere non

forsceamian healicust witodlice stow wel bytS gegymed faanne se erubescant ; Summus itaque locu(s) bene regitur. cum is

J?e fore ys leahtrum swyj>or fsenne gebro]?rum wealt neod qui pre est uitiis potius quam fratribus dominatur ; Necesse

ys ]>cet J?8enne synne wund on under]?eoddum freagende byj> ge- est ut cum peccati uulnus in subditis corrigendo restrin-

wrifen mid micelre carfulnysse eac stit^nyss seo sy gemetegud gitur. magna sollicitudine etiam districtio ipsa modereiur.

fast swa laga lare ongean agyltende bega fycet quatenus sic iura discipline contra delinquentes exerceat .J ut arfaestnysse ininofas na forlaete embe underf»eoddan his beon frietatis uiscera non amittat ; Erga subiectos suos esse

begymend scyl rihtwis axige(n)de mildheortnyss 7 arfasst refigende rector debet iustus. consulens misericordia et pia sguiens 2

lar medwyrhta witodlice ys se J»e stowe witodlice

disciplina ; Mercenndrius quippe est y qui locum quidem

hyrdes healt ac gestreon sawla na sectS swa hwyle pastoris tenet, sed lucrum animarum non qugrit ; Quisquis

witodlice forfi bodatS J?set her of Ipe lofu offe gyfe mede namquQ ideo pv&dicat ut hie uel laudes uel muneris mercedem

underfo ecere butan tweon mede hyne bescyratS swa si began recipiat aeterna procul dubio mercede se priuat ; Sic exerceatur 3

nij? rihtwisnysse ongean J?wyre dasda nehstena J?a3t on zelus rectitudinis contra praua acta proximorum .J quatenus in

haetan striSnysse nanum gemete si forlaeten meegen gefjwaer- feruore districtionis nullomodo relinquatur uirtus mausuetu-

nysse sacerd soSlice naht todasltS fram folce faenne nanre dinis; Sacerdos enim nihil distat a populo. qu'dndo nullo

1 i. enarranda. a i. irascens. 3 i. adhibeatwr.

124 LIBER SCINTILLABUM.

lifes his gearnunge folces oferstihtS dsede nan crseft uitae suae merito uulgi transcendit actionetn ; Nulla ars

beon gelsered si gef>ristlseht butan atihtre ser smeagunge doceri presumdtur .J nisi intenta prius meditatione

si geleornud fsenne forman synd geoguf>e o'StSe geonglicnysse discatur ; Cum prima sunt adolescentiae uel iuuentutis

ure tida us gyt fram bodunge to geswicenne ys pcet nwirae tempora nobis adhuc a predicatione cessandum est. ut

seer tungan ure scyrian na durre eorf>an heortan fremedre uomer lingug nostrg proscmdere non audeat terrain cordis alieni ;

lare spsec na gedafenaf) butan on ylde geripudre mid (g)e- Doctrinae sermo non subpetit 1 .J nisi in aetate profecta ; sub-

hwsedum eornostlice 7 mid diglum dome fram sumra earum tilt ergo occultoque iudicio a quorumdam auribus

bodung halig byt5 setbroden forj)i beon aweht J?urh gyfe na jyredicatio sancta subtrdhitur. quia suscitari per gratiam non

geearnia'S se on Haligre laf>unge gelaered bodigend ys se J?e eac merentur ; Ille in sancta aecclesia doctus predicator est qui et

niwe cann geyppan be wynsumnysse rices 7 ealde secgean be noua scit proferre de suauitate regni et uziusta dicere de

egesan susle bebod witodlice tolyst 7 leercS faenne feet

terrore supplicii ; Mandatum quippe soluit et doczt. quando hoc

gehwylc mid stefne bodat5 fset he lybbende na gefylS to quisquG uoce predicat quod uiuendo non implet', Ad

rice ecere eadignysse becuman na maeg se f>e nele regnuio. aeierne beatitudinis peruenire non udlei. qui non uult

mid weorce gefyllan Ipcet he IsertS ]58es lif J?e byf> forsawen tolafe ys opere implere quod docet ; Cuius uita despicitm: .J restat

f>set bodung sy forhogud to lufe godes 7 nehstan wel oft ut predicatio contemnatur ; Ad amorem dei et proximi jderumque

heortan gehlystendra ma bysena feenne wordu aweccea'S corda audientium plus exempla quam uerba excitant ;

ssede se f>e sotSlice of>erne be synnum f>reac$ se Isidorus dixii. Qui enim alium de peccatis arcjuit. ipse

fram synne scyl beon fremede se f>e forgymtS rihte don a peccato debet esse alienus ; Qui neglegit recta fdcere.

geswice rihtlice Iseran ser witodlice hyne sylfne styran scyl desinat recte docere ; Prius quippe semet ipsum corrigere debet.

1 i. non conuenit.

LIBER SCINTILLAEUM. 125

se f»e opre to wel lybbenne mynegian hogaS swa Ipcet on eallum qui alios ad bene uinendum admonere studet. ita ut in omnibus

hyne sylfne bysene wel to lybbenne gearwige na synd semet ipsum formam1 bene uiuendi preheat; Non sunt

to styrigenne to gymene cyricean J?a J>e gyt leahtrum underlic- promouendi 2 ad regimen aecclesiae. qui adhuc uitiis sub-

geatS se J>e gymene sacerdes onett gyrnan asr • on him iacent ; Qui regimen sacerdotis contendit appeiere .J ante in se

fordeme gif lif his on wyr]?scype si wel fseslic gif he na discutiat 3 si uita 4 honore sit condigna ; Quod si non

twydselS eadmodlice to J?am j?e he ys geclypud genealsece J>senne discrepat 5 Tiumiliter ad id quod vocatur accedat; Tune

sotSlice bodung nytlice bycS forSgerseht J>senne scearp J>anclice enim praedicatio utiliter profertur. quando efficdciter

byS gefylled se ]?e na leofa'S swa he laerd J>a J>e he bodatS adimpletur ; Qui non uiuit sicut docei. ipsam quam predicat

sotSfsestnysse forhogigendlice he de"5 se f>e wel IsertS 7 yfele ueritatem. contemptibilem facit ; Qui bene docet et male

leofa'S \>aet he IsertS wel lybbendum framatS forj>i sot51ice yfele uiuit. quod docet bene uiuentibus jyroficit .J quod6 uero male

leofa'S hyne sylfne he ofslyhS se ]?e wel JeerS 7 yfele leofaS uiuit. se ipsum occidit ; Qui bene docei et male uiuit

tytS gesewen god yfele togej>eodan leoht fystrum gemencgan uideiur bonum malo coniungere .J lucem 7 tenebris permiscere.

sotSfsestnysse leasunge hatheorte lareowas J?urh wodnysse ueritatem B mendacio ; Iracundi doctores per rdbiem

hatheortnysse lare gemet to ormsetnysse waelhreownysse furoris disciplinae modum ad inmanitatem crudelitatis

gecyrraS 7 J>anon betan underfeodde hi mihtan J?anon swyfor connectunt. et unde emenddre subditos poterant. inde potius

hi gewundiatS ofermodige lareowas gewundian swyj»or J>aenne

uulnerant ; Supeicbi doctores uulnerdre potius quam

gebetan cunnan sacerdas folca mid unrihte beo"S genyj>-

emenddre nouerunt ; Sacerdotes populorum iniquitate damnan-

crude gif hi o]?J>e nytende na IseratS ot^Se syngigende hi na

£ur. si eos aut ignorantes non erudiunt. aut peccantes non

1 i. exempluw. 2 i. eleuandi. 3 i. diiudic^.

* s. eius. 5 i. dissonat. 6 i. eo qwod.

7 s. et. * s. ct.

126 LIBER SCINT1LLARUM.

J?reagiat$ ser beo J?u hlystend syj>]?an lareow lar drguunt ; Antea esto auditor, postea doctor ; Doctrina

swa micele swa heo rumlicor geseald by)? swa micele mare qudnto amplius data fuerit. tantomagis

heo genihtsumatS J>a J>u mid muj>e bodast mid weorce gefy11 abundat ; Quae ore predicas. opere adimple.

7 J?a f>u mid wordum Iserst mid bysenum geswutela 7 swa laer et quae uerbis doces exemplis ostende .J et sic instrue 1

olpre Ipcet J>u J»e gehealde sefter andgyte gehyrendes bytS spsec alios. ut te custodias ; luxta sensum audientis. erit 2 sermo

lareowes swylcne J>e agyf under]?eoddum Ipcet J>u ma si gelufud doctoris ; Talem te redde subditis. ut mdgis ameris

Ipcet }>u si ondrsedd na si J?u egeslic on J>inum underf>eoddum quam timedris ; Non sis terribilis in subiectis tuis.

swa him weald Ipcet hi ]?e gegladian J»eowian mislice sic eis domindreS ut tibi delectentur seruire ; Udriae

willan mislice lare gewilniacS for yfelre gearnunge uoluntates diuersam doctrinam desiderant ; Pro malo merito

folces byt5 afyrsud lar bodunge for godum mode hlystend- plebis. aufertur doctrina predicationis .J pro bono animo audien-

es byt5 geseald speec lareowes tie. tribuitur sermo doctoris ;

on bee. ys gecweden care don sumes of lufe

In libra dementis cfacitur .J curam gerere alicuius ex affectu 3

cymtS forgyman so'Slice ;na Isesse ys J?senne hatian on life uenit. neglegere autem non minus est quam odisse ; In uita

yldryna ys gecweden nateshwon mid wordum Iseran gefristlsec patrum dicitur. nequdquam uerbis docere presumas.

j?set J>u mid weorce ser na worthest quod opere ante non feceris.

XXXIII.

be geleafan ofl^e truwan. De Fide.

drihten segS on godspelle ealle mihtelice synd gelyfendum Dominus dicit in guangelio. Omnia possibilia4 sunt credenti;

1 i. doce. * s. sic. 3 i. amore. * i. facilia.

LIBER SCINTILLARUM. 127

habbacS truwan godes se Ipe na twynaS on heortan his ac Habete fidem dei. qui non hesiiduerit in corde suo sed

gelyfS forj?i swa hwset swa he segcS gewy (5re gewyrS him se J?e crediderit. quia quodcumque dixerit fiat fat ei ; Qui

gelyfS on sumi godes hsefS life ece se J»e sotSlice credit in filium dei habet uitam aeternam. qui autem

ungeleaful ys suna na gesyhS lif ece ac yrre godes incredulu(s) estfilio non uidebit uitam. aeternam sed ira dei

wuniatS ofer hyne manet super eum ;

se apostol ssede hwset frama)? la brof>ru mine gif Jacobus apostolus dixit. Quid proderit /ratres mei si

geleafan hwylc secge hyne habban weorcu so'Slice he neebbe fidem quis dwat se habere. opera autem non Tidbeat .J

mseg la geleafa gehselan hyne geleafa buton weorcum numquid poterit fides saluare eum.J fides sine operibus

idel ys swa swa socSlice lichama buton gaste dead ys otiosa est ; Sicut enim corpus sine spixitu mortuum est. ealswa geleafa buton weorcum dead ys ita et fides sine operibus mortua est;

se apostol ssede msegen sotSlice godes ys on haele Paulus apostolus dixit. Virtus enim dei est in salute

selcum gelyfendum witodlice )?a of geleafan synd beo<5 gebletsode omni credenti .J igitur qui ex fide 1 sunt. benedicentur

mid geleaffull(um) abrahame on eallum nimende scyld cum fideli dbrahdm; In omnibus sumentes scutum

geleafan y helm hsele nimat5 y swurd gastes Ipcet ys fidei et gdleam salutis assumite. et glddium s^;iritus quod est

word godes buton geleafan sotSlice umihtelic ys gelician uerbum dei; Sine fide autem inpossibile est placere

gode gelyfan sotSlice hit ge(dafe)nacS togenealsecendne to drihtne deo ; Credere enim oportet accedentem addominMm.

for]?i secendum hyne edgyldend gewyr^ quia inquirentibus se remunerator 2 fit ;

ssede geleafan ah mid nehstan on f>earflicnysse Salomon dixit. Fidem posside cum proximo in paupertdte his Ipcet eac on godum his J>u geblissige illms. ut et in bonis illius l$teris

1 i. qwt Mem habent. 2 i. redonator.

128 LIBER SCINTILLABUM.

ssede gif soc51ice rihtwis ys se )?e of geleafan Augustinus dixii. Si enim iustus est. qui ex fide

leofaS unriht ys socSlice se }?e nsefS geleafan menu uiuit. iniquus est autem qui non habei fidem ; Homini

geleafullum call middaneard welan ungeleaffullum sotSlice na fideli totus mundus diuitiae. infideli autem nee

lytel geleafullum niht on dseg by$ gewend ungeleafullum modicum; Fidelibna nox in diem mutatur. infidelibus

sotSliee ea(c) swylce f>set leolit afystra'S to J>am swyf>e frama'S autem et iam ipsa lux tenebrescit ; Usque adeo 1 preualei

geleafa f»set menu ofer sse mid fotum do gan micel fides, ut homines super mare pedibus faciat ambulare; Magna

ys geleafa ac nalit framaS gif he nseftS sotSe lufe est fides .J sed nihil prodest si non habuerit caritatem ;

ssede hwset framaS gif arleaslice donde god Hieronimus dixii. Quid prbdest si impie dgens deum

mid stefne f>u clypast J?ane f>u mid weorcum wit5(s)ecst god on uoce inuoces quern operibus negas.J Dens in

godum weorcum geleaffulra na swa micel besceawa"S offrunge bonis operibus fidelium non tantum considerat oblationis

micelnysse swa micel swa geleafan sotSfsestnysse magnitudinem. quantum fidei ueritatem.',

ssede se so^lice rihtlice gelyftS se Ipe begaetS Gregorius dixit. Ille eienim uere credit, qui exercet

wyrcende Ipset he gelyfS J^urh geleafan witodlice fram selmihtigum operando quod credit; Per Jidem narnqme ab omnipotente

gode we synd oncnawene hwset framatS gif J?am sylfan alysende deo cognoscimur ; Quid prodest si eidem redemptori

urum )?urh geleafan we synd gef>eodde gif frawi him on f>eawum nostro per fidem iungimur : si ab eo moribus

we beotS totwsemede disiungdmur .J

ssede eadig ys so^lice se eac rihtlice gelyfende Isidorus dixii. Beatus est autem. qui et recte credendo

wel Ieofat5 7 wel lybbende geleafan rihtne gehealt cristen bene uiuit. et bene uiuendo fidem rectam custodit ; Chrisiianus

sotSlice yfel J?senne hesefter godspelles lare na leofatS enim malus dum secundum aeuangelii doctrinam non uiuit.

1 i. tantum.

LIBER SCINTILLARUM. 129

eac j>sene gelefan J?Jtene he mid worde yrfaS for nppsprun genre &tiam ipsam fidem quam uerbo colit. ob orta

costunge efelice forspilcS god gif he ys gelyfed be gewyrhtan temptations facile perdit ; Deus si creditur. merito

he ys geclypud 7 ys gesoht 7 furh Ip&i faenne fremedlice inuocatur et quaeritur .J ac per hoc tune perfecte

ys geherud fsenne he ge bycS gelyfed geleafa nateshwon laudatur. quando et creditur ; Fides nequaquam

mid strengfe by(5 ofercumen ac mid gerade and mid bysenum ui extorquetur. sed ratione atque exemplis

by(5 gelsered on heortan besyhS god geleafan far hi na suadetur ; In corde respicit dens fidem. ubi se non

magon menn beladian geleafa soSlice se fe on heortan possunt homines excusdre ; Fides enim quae corde

byt> gehealden mid andetnysse muf>es to hsele byt5 gecydd retinetuv \ confessione oris ad salutem profertur ;

manega on geleafan s\va micelum hi cristene synd on weorce Multi fide tantwn christiani sunt. opere

socSlice cristenre lare twydselacS manega witodlice geleafan uero Christian/ doctring dissentiunt ; Multi quidem jidem

cristes of heortan na lufiatS ac of menniscum egesan feene ckristi ex corde non amant. sed humano terrore eandem 2

}?urh lease hiwunge gehealdan hi gehiwia'S 7 }>a f>e beon na /;er hypochritfm* tenere se simulant, et qui esse non

magon opene yfele furh egesan leaslice beon oncnawene possunt aperti mdli. per terrorem ficte noscuntuic*

gode boni.

XXXIV.

be hopan o)?j7e be hihte* De Spe.

drihten segt5 on godspelle nelle ge ortruvvian ac habbatS Dominus dicit in guangolio*. Nolite desperdre. sed habete geleafan godes on eow fidem dei in uobis ;

1 i, habetur, 8 9. fidem, s i, simulatione?/!. * s, esse.

130 LIBER SCINTILLARUM.

se apostol gsede we socSlice on gaste of geleafan Paulus a^ostoZus dixit. Nos autem in1 spmiu ex Jlde

hopan rihtwisnysse we geandbidigacS on hopan socSlice hsele spem iustitiae expectamus ; Spe enim salui

we beoc$ gewordene hope soSlice se £>e ys gesewen nys hopa facti sumus ; spes autem quae uidetur .J non est spes .J

witodlice J?set gesihS seghwylc hwset he hopige gif sotSlice nam quod uidet quis quid sperat ? si autem

}>set we na geseo<5 wehopiacS J»urh gefyld we geandbidigaS quod non uidemus speramus. per patientiam expectamus ;

se apostol ssede se f>e so'Slice twynatS ^elic he ys lacobus c^;osto^us dixit. Qui enim haesitat2 similis est

y)?e sse seo fram winde bycS astyrud 7 byt5 uppferud fluctui maris. qui a uento movetur et circumfertur 3 ;

ssede geanbidung rihtwisra bliss hopa soSlice Salomon dixit. Expectatio iustorum laetitia. spes autem

arleasra forwyrS hopa Ipe by(5 gelencged geswencS sawle impiorum peribit ; Spes quae differtur. affligit animam;

ssede na soSlice hal beon senig mseg Origenis dixit. Neque enim saluus esse quisquam potest.

but an he ser him mildne do god nisi prius sibi jyropitium facial de\im ;

ssede J?a J»e yfele don na geswicaft mid ideluw Isidorus dixit. Qui male dgere won desistunt. uana

hopan forgyfenysse be godes miltsunge seceatS J?sene rihte spe indulgentiam de dei pietate requirunt. quam* recte

sohtan gif hi fram dsede J?wyrre geswicon to ondrsedenne quaererent.J si db actione praua cessdrent ; Metuendum

swyf>e ys Ipczt we na furh hopan forgyfenysse f?a behsett ualde est. ut neque per spem. uenig quam 5 promittit

god anrsedlice syngian na forj>i rihtlice synna gef>ri(S deus fwrseueranter peccemus .J neque quid iuste peccata distrmgit

forgyfenysse we ortruwian ac aegSre frecenysse forbogenre utniam desperemus t sed utroque periculo euitato

7 fram yfele we bugan 7 be miltse godes forgyfenysse et a, malo declinemus. et de pietate dei uenidm.

we hopian selc witodlice rihtwis on hopan 7 fyrhte speremus ; Omnis quippe iustus spe et formidine

1 s. in. 2 i. dubitat. 3 i. eleuatur. 4 s. spem.

LIBER SCINTILLARUM.

131

hogaS forj)i hwilon hyne to blisse hopa upparserS hwilon to nititur1. quia nunc ilium, ad gaudium spes erigit .J nunc ad fyrhte oga helle togefsestna]? se lp e socSlice forgyfenyese formidinem terror gehenne addicit 2/ Qui enim ueniam. be synne ortruwatS swyfor be ortruwunge faenne be synne de peccato desperat. plus de desperatione quam de peccato afealcS ortruwung geyccS synne ortruwung wyrse ys selcere cddit ; Desperatio auget peccatum. desperatio. peior est omni

synne J?rea witodlice f»e sylfne 7 forgyfenysse hafa £>u peccato; Corrige igitur te ipsumt et indulgently habeto

hopan nan swa hefig ys gylt se f>e nsebbe forgyfenysse spem; Nulla tarn grauis est culpa. qug non habeat ueniam;

na )?e orsorhnyss beswicenne fram daedbote tihtincge Nulla te securitas deceptum a penitentiae intentions

framdo ungeswicendlice on heortan J?inre hopa 7 fyrhta suspendat ; Incessdnter3 in corde tuo spes et fvrmido

standan samod on }>e syn ege and truwa consistunt ; Pariter in te sint timor atque Jlducia ;

XXXV.

be gife. De Gratia.

drihten segtS on godspelle butan cepe ge underfengon J9ommus dicit in guangelio. Gratis accepistis ;

butan cepe sylla]? gyfu 7 socSfsestnyss f>urh haslende crist gratis date, gratia et ueritas per iesum christum

geworden ys facto, est ;

se apostol psede }?ar ]?ar socSlice genihtsumude synne Paulus apostolus disdt. Ubi autem abundauit peccatum.

ofergenihtsumude gyfu Ipcet swa swa rixude synn on deacS superabundavit gratia .J ut sicut regnavit peccatwm in mortem.

swa gyfu rixige J?urh rihtwisnysse on lif ece bigleofa

ita gratia regnet jper iustitiam in uitam aeiernam ; Stipendia

1 i. surgere conatwr.

2 i. adstringit. K 2

3 i. iugiter.

132 LIBER SCINTILLAKUM.

lice synne deaS gyfu softlice godes on life ecum anra enim peccati mors. gratia autem dei in uita aeterna ; Uni^

gehwylcum socSlice ura geseald ys gyfu setter gemete cuiqne autem nostrorum data est gratia, secundum mensuram

sylene cristes donationis chrisii ;

ssede se fe god ys blade fram drihtne gyfe Salomon dixit. Qui bonus est hduriei a domino gratiam

gyfu ys geseald on gesihf>e selces lybbendes ys geseald Gratia ddtur in conspectu omnis uiuentis ; Est ddtus

£>am Ipe nys nytlic 7 ys geseald J?am edlean twyfeald ys cui non est utilis. et est ddtus cui retributio duplex est ;

ssede drihten softlice se J?e pundu forgyf(5 Gregorius dixit. Dominus enim qui talenta contulit.

gescead to gesettenne ongeangebwyrfS forf>i se f>e nu rationem positurus redit quia is qui nunc

mildelice gastlice gyfa sylcS strifjiice on dome geearnun(g)a pie spiritalia dona tribuit. distrwte in iudicio merita

he seccS god lp set on smyltnysse bycS g(e)numen on

exquiret ; Bonum quod in tranquillitate sumitur in

gedrefednysse byf> geswutelud synd witodlice msenige J»a f>e tribulatione manifestatur ; Sunt ndmqne nonnulli qui

gyfe andgytes onfengon ac sylfe J?a Ipe flsesces synd donum intelligently pvcceperuvit sed sola ea quae carnis sunt

wit an sapi(uni)

saede bwilon syngigendum us his god gyfa na Isidorus dixit. Inter dum peccantibus nobis sua dens dona non

na setbryt Ipcet to hopan godcundre miltsunge gefanc mennisc retrahit. ut ad spem diuing propitiationis mens Jiumana

arise fram him sotSlice us ealle godu gyfe forecumendre consurgat; ab illo enim, nobis omnia bona gratia preueniente

beotS forgyfene f>eoginc mannes gyfu godes ys ne (f)rara him donantur; Profectus hominis donum dei est. nee a se

mseg senig ac fram drihtne beon ge]?read na sotSlice aht potest quisquam. sed a domino corrigi ; Non enim quicquam

godes hsefS agen man J>^s weg nys his faenne boni habet pYojrriuio. Jiomo. cuius uia non est eius ; Cum

gehwylc sume gyfe godes onfehcS he na gyrne mare faenne quisque aliqiwd donum dei dccipit. non dppetat amplius quam

LIBER SC1NTILLARUM. 133

lie geearnode fycet na j^senne ofres limes fenunge gegripan meruit. ne dum alterius membri officium ampere

ongynne Ipcet )?e he geearmide forleose lie gedrefS so'Slice licharoan tempted, id quod meruit perdat ; Conturbat enim. corporis

endebyrdnysse ealle se pe na his eShylde weldaede gegripcS ordinew. totum. qui non suo contentus officio subripit l

fremede Ipcet we so<51ice wise synd Ipcet welige j?set alienum ; Quod enim sapientes sumus. quod diuites quod

mihtige wuniatS na ofres ac swyj^or godcundre gyfe potentes. exsistimus. non alterius sed potius diuino munere

we synd uton brucan eornostlice selust godcundum weldeedum sumus; Utamur ergo optima diuinis beneficiis.

Ipsdi ge god na behreowsige syllan 7 us onfon si quatenus et deum non peniteat dedisse.J et nobis accepisse sit

nytlic on todale gyfa mislice onfotS mislice godes utile ; In diuisione donorum diuersi percipiunt diuersa dei

gyfa na swa f>eah beot5 forgyfene anum ealle Ipcet si for munera ; Non tdmen conceduntur uni omnia ut sit 2)YQ

note biggencge J^set of>er wundrige on of>rum eft he segtS utilitatis studio, quod alter admiretur in altero ; Item dicit.

gyfa Jmnca sumum J>as sumum sotSlice beocS for(g)yfene Munera gratiarum. alii ista alii uero donantur

£>a na nys geseald swa beon gehsefd an Ipcet he na behofige ilia, nee datur ita naberi unum. ut non egeat

of>rum afyrran god ys gessed menn gyfe Ipcet mann dltero ; Auferre deus dicitur homini donuin quod homo

nsefde Ipcet ys f>set onfon na geearnode non habuit . id est quod accipere non meruit ;

ssede swa swa sylfwilles gyfu ys onfangen frara gode Eusebius dixii. Sicut gratis gratia accipitur a deo

swa sylfwilles seo sylfe sy f>enud. ita gratis eadem ministretur ;

XXXVI

be twirsedDysse. ])e Discordia.

drihten segtS on godspelle selc 'rice todaeled ongean hit dicit in euangdw. Omne regnum diuisum contra se

1 i. conprehendit.

134 LIBER SCINTILLARUM.

by(5 toworpen 7 aelc ceaster of>f>e hus todseled ongean hit sylf desolabitur ,J et omnis ciuitas uel domus diuisa contra se

hit na stynt neod hit ys so(51ice Ipcet cuman swicunga 7*0?* stabit ; Necesse est enim.. ut ueniant scandala.

swa j^eah wa Ipsno. menn Jmrh J?8ene swicung cyrnj)

uertim tamen ude illi homini per quern scandalum1 uenit ;

se apostol seede ealle witodlice clsene synd ac Paulus apostolus dixit. Omnia quidem. munda sunt. sed

yfel hyt ys menn se Ipe furh spornincge ytt on sibbe

malum est homini qui per offendiculum manducat ; In pace

so(51ice geclypode us god na so (Slice ys tvvyrsednysse god autem uocauit nos deus. non enim est dissensionis deus.

ac sibbe sibb si gebrof»rum 7 soS lufu mid geleafan fram gode sed pads; Pax* fratribus et caritas cum fide a deo

feeder 7 drihtne hselendu??* criste patre et domino iesu chrlsto ;

ssede behydaf) hatunge weleras lease se ]?e Salomon dixit. Abscondunt odium labia mendada .J qui

so'Slice getrywlice docS. hi geliciacS him wer hatheort for'Sclypa'S autem fideliter agunt. placeni ei ; Uir iracundus prouocat

saca se )?e gej^yldig ys he geli)?ega(S awehte maim f>wyr rixas qui pati&ns est mitigat suscitdtas / Homo psruersus

awec^ ceasta 7 wordfull asyndratS ealdras symle teonan suscitat lites. et uerbosus separat principes ; Semper iuryia

sectS yfel engel socSlice wselhreow si asend ongean hyne qtiaerit mains, angelus autem crudelis mittetur contra eum ;

ssede god witodlice on annysse ys 7 })a his gyfe Gregorius dixit. Deus quippe in unitate est. et illi eius gratiam habban geearnia"S f»a pe hi him betwynon J?urh ceasta swicunga Jiabere merenturJ qui se ab inuicem per sectarum scandala

na todselatS gyfu sotSlice nys onfangen butan ser non dmidunt ; Munuss enim non accipitar nisi dntea

twyrsednyss fram mode si anydd hu hefig ys gylt discordia ab animo pellatur ; Quam grduis est culpa

twyraednysse for J?ain na gyfu bytS onfangen swa hwset sot51ice discordiae .J pro qua nee munus accipitur ; Quicquid enim J^wyr 7 gebolgen mod forcSbringtS sacendes hatheortnyss proteruus et indignus animus protulerit obiurgdntis 4 furor

1 i, offensio. 2 s. sit. 3 i. oratio.

* litigantis.

LIBER SCINTILLARUM. 135

hit ys na lufu freagingce hwylc ys eallunga mildheortnysse est non dilectio correctionis ; Qtiale est iam misericordig

offrung seo mid twyraednysse nehstan bycS tobroht sacrificium. quod cum discordia proximi offertur;

XXXVII

be ajjsware. De luramento.

drihten seg?S on godspelle ge gehyrdon fset gecweden ys Dominus dicit, in guangelio. Audistis quia dictum est

on ealdum na forswera f>u f>u agyltst socSlice drihtne atSswara antiquis l non periurabis .J reddes autem domino iuramenta

J?ine ic sotSlice secge eo\v na swera eallunga na f>urh tua. ego autem dico uobis. non iurare omnino neque per

heofon na J>urh eorfan sy so (51 ice spaec eower ys ys na caelum neque per terram ; Sit autem sermo uester est. est. non.

na J?8et socSlice fysum swy(51icor ys fram yfele hit ys non. quod autem his abunddntius est a malo 2 est ;

se }>e sweratS on heofone he sweracS on f>rymsetle godes 7 on Qui lurat in caelo. iurat in throno dei. et in

}?am se sitt ofer Tpcet eo qui sedet super eum3 ;

se apostol ssede menn soSlice f>urh maran hyra Paulus opostoZus dixit. Homines enim per maiorem sui

sweriatS 7 selc wyf>erwyrdnysse hyra ende to getrymmincge iurant et omnis controuersiae 4 eorum finis .J ad confirmationem

ys ac5sware est iuramenti;

ssede se Ipe Ipcet he wat spycS bicnigend rihtwisnysse Salomon dixit. Qui quod nouit loquitar index iustitiae

ys se J?e sotSlice lyhf> gevvita ys facenfull acSsware

est .J qui autem mentitur. testis est fraudulentus ; lurationi

na gefwaerlsece mutS fin wer swyf>e swerigende bycS gefylled non adquiescat 6s tuum ; Uir multum iurans replebitvx

1 s. in. 2 diabolo. 8 s. celuin.

4 i. altercationis vel contentionis.

136 LIBER SCINTILLAKUM.

mid unrihtwisnysse 7 na gewit frara huse his wite gif on iniquitate et non discedit a domo illius pldga ; Si in

idel sweracS wer he na by(5 gerihtwisud ungelseredlice na udcuum iurduerit uir. non iustificabitur ; Indisciplindte non

gefwaerlsece mu}> Jrin ys so (Slice on ]?am word synne adquiescat os tuum.J est enim in illo1 uerbum peccati ;

saede swa swa leogan na maeg se f>e na spyctS Isidorus dixii. Sicut mentiri non potest qui non loquitur.

swa forswerian na maeg se Ipe swerian na gyrntS nys sic jwiurare non potest, qui iurare non dppetit; Non est

ongean godes bebod swerian ac J>8enne gewunan to swerigenne contra dei preceptum iurare. sed dum usum iurandi

doS atSsware leahter we onbeyrnatS nsefre eornostlice facimus pvciurii crimen incurrimus ; Numquam ergo

swerige se fe forswerian ondraett msenige Ipcet hi beswican iuret qui periurare izmet/ Multi ut fdllantz

forsweria(5 Ipcet hi J»urh geleafan haligdomes geleafan don periurant. ut per Jidew. sacramenti fidem faciant

wordes 7 swa beswicende paenne hi forsweria'S 7 hi leogacS uerbi .J sicque fdllendo dum pvciurant et mentiuntur.

mann unwasrne beswicatS hwilon 7 mid leasum wroht- Tiominem incdutum decipiunt ; Interdum et falsis crimina-

um beswicene we beotS bepaehte 7 gelyfa(5 feeniie hi wepatS tionibus seducti decipimur. et credimu.s dum plorant.

]pam to gelyfenne nses wel oft butan atSsware specan

quibus credendum non erat ; Plerumque sine iuramento loqui

we dihtat5 ac ungeleaffulnysse hyra J?a na gelyfacS Ipcet we disponimus. sed incredulitate eorum qui non credunt quod

secga"S swerian we beot5 genydde 7 swylcere neode to swerigenne dicimus iurare conpelliinur ? taliqne necessitate iurandi

gewunan we dotS synd masnige to gelyfenne slawe f>a consuQiudinero. facimus ; Sunt multi ad credendum pigri qui

ne beotS astyrude to geleafan wordes hefelice socSlice agylt non mouentur ad fidem uerbi; Grduiter autzm delinquit.

J?a him specende swerian genytt on swa hwylcum wrence

qui sibi loquentes iurare cogit ; Quacumque drte

worda aenig swerige god swa J?eah se f>e ingehydes gewita

uerborum quis iuret. deus tdmen qui conscientig testis

1 s. opere. a i. dicipiunt.

LIBER SCINTILLARUM. 137

ys swa fset onfehtS swa se }?am bytS gesworen undergytt es£ zta hoc dccipit sicut ille cui iuratur intelleyit ; twyfealdlice socSlice scyldig byf> se eac godes naman on idel Dwplicit&r autem reus fit. qui et dei women in udnum

togenimcS 7 his nehstan mid facne gelsehtS nys to gehealdenne adsumit et proximum dolo capit ; Non est conseruandum

haligdom of Jrnrn yfel unwserlice J?yf> behaten swylce gif sacramentum quo malum incdute promittitur. ueluti1 si

senig niyltestran ecne mid hyre to wunigenne geleafan quispiam adultery perpziuam cum ea permanendi fidem

behate forberendlicur ys sotSlice na gefillan haligdom polliceatiir 2 .J tolerabilius 3 est enim non implere, sacramentum .J

j?aenne f>urhwunian en ascumgendre synne quarn p^manere in detestabili flagitio ;

XXXVIII.

be ge]?ancu(m). De Cogitationibus.

drihten segS on godspelle eadige cleanre heortan forf>i hi Dominus dicit in guangel'w. Beati mundo corde. quomam ipsi

god geseocS fram innon so(51ice of heortan manna ge- deum uidebunt ; Ab intus enim de corde hominum cogi-

)?ancu yfele forcSstseppatS unrihthsemedu forligru manslihtas tationes male proctduntf adulteria. fornicationes. nomicidia.

stala gytsung man unclaennyss cage yfel hyrwincga furta. auaritia. nequitia. inpudicitia. oculus malus. Itlaspliemia.

ofermodignyss dysignyss ealle ]?as yfelu fram innon forSst seppatS supeibia. stultitia. omnia haec mala ab intus procedunt

7 hi gemsensumiatS mann et communicant hominem ;

se apostol ssede geleofestan ic halsige eow swylce Petrus apostolus dixit. Carissimi obsecro uos tamquam

utacymene 7 aetyeodige f>aet ge forhabban eow fram flaesclicum aduenas et peregrinos. ut abstineatis uos a carnalibus

gewilnungum IpB, campiatS ongean sawle desideriis : quae militant aduersus o,nimam ;

se apostol ssede sot5 lufu na fencS yfel heo na Paulus o^ostolus dixii. Caritas non cogitat malum. nvri

1 i. quasi. a i. prornittat. 3 i. portabilius.

138 LIBER SCINT1LLARUM.

geblissacS ofer umihtwisnysse heo midblissatS socSlice socSfaestnysse gaudet m/;er iniquitatem. congaudet autem ueritati ;

flaesc 7 blod rice godes agan na magon la geleofestan Caro et sanguis regnum dei possidere, non possunt ; Caiissimi

uton geclsensian us fram ealre besmitenysse fleesces 7 gastes mundemus nos ab omid inquinamento carnis et s^iritus.

gefreramende se halgunge on ege gastes ic secge perficientes s&nckificationem in timore s^iritws/ Dico

sotSlice on gaste gatS 7 gewilnunga fleesces ge na gefremman autem. £pitita ambulate, et desideria carnis non perficiziis ;

saede se f>e soc51ice getruwatS on gef>ancum his Salomon dixit. Qui autem confldit in cogitationibus suis

arleaslice he detS gef>ancu rihtwisra domas gef>eahtu so^lice imjne dgit ; Cogitaliones iustorum indicia, consilia autem

arleasra facenfulle facen on heortan gepencendra yfelu i<nipiorwm fraudulenta; Dolus in corde cogitantium mala;

onscunung synd drihtne gejmncu yfele onwreoh drihtne Abominatio sunt cfomino cogitationes malg ; Reuela domino

weorcu ]?ine 7 beo"S gerehte gef>ancu fine se J?e atihtum opera tua. et dirigentur cogitationes tuae ; Qui adtonitis

eagum gefenccS J?wyre bitende weleras his he gefremtS yfel oculis cogitat praua. mordens Idbia sua pkxfiGit malum;

na aetwint drihten eelc gejmnc 7 na behytt hit fram Non preterit dominum omnis cogitatus. et non abscondit se ab

him senig spsec on gef>ancum so^lice arlease axsung eo ullus sermo ; In cogitationibu.8 enim Impii interrogatio

byf> arlease soSlice aefter J?83t hi fohton freagincge erit ; Impii autem secundum quod cogitauerunt. correptionem

hi habbacS lichama so^lice Ipcet bylp gebrosnud gehefigatS sawle habebunt; Corpus enim quod corrumpitur ddgrauat animam.

7 ofsett eor<51ice onwunung andgyt fela fencendne nys et deprimit terrena inhabitatio sensum multa cogitantem; Nonest

gej>anc synfulra snoternyss se £>e by(5 gelytlud on heortan cogitatus peccatorum prudentia ; Qui minoratur corde

fenctS idele 7 wer unsnoter 7 worigende fenc'S stunte asr cogitat indnia. et uir inj)rudens et errans cogitat stulta ; Ante timan ylde togelsett gefanc tempus senectam adducit cogitatus1;

1 i, cogitatio.

LIBER SCINTILLAKUM. 139

ssede nan maeg fram deofle beon beswicen Agustinus dixit. Nemo potest a didbolo dedpi

butan se \ e hyne gegearwian ma wyle his willan gef>wsernysse nisi qui se prebere maluerit sug uoluntatis adsensui ;

ssede anweald witodlice deofles na on f>rist- Hieronimns dixit. Potestas quippe diaboli non1 in temeri-

nysse his and gylpe ac on Jnnum ys willan deoful

tate* illius atque iactantia. sed in tua est uoluntale ; Diabolus

jmrh J?a Ipe he geopenian gesihS ocScSe gewislice na trumlice per ea qug patere uidet. aut certe non firmiter 3

belocene he sectS infaran 7 to fsere heahnysse heortan 7

cldusa quderit inrumpere*. et ad ipsam drcem cordis et

sawle becuman 7 sylf intinga arfeestnysse ys f»ar flsesces nan

animg peruenire ; Soldque causa piziatis est ubi carnis nulla

cyS ys na gef>afa f>u gef>ancu yfele on heortan }>inre

notitia est; Non sinas5 cogitationes malas in corde tuo

wexan crescere ;

saede na ealle yfele gepancu ure symle Hilarius dixit. Non omnes male cogitationes nostrae semper

deofles ontihtincge beocS awehte ac oft of ure styrunge diaboli instinctu 6 excitantur. sed aliquotiens ex nostro motu

beotS besencte gode socSlice ge)?ancu symle fram gode emerguntur7. bong autem cogitationes semper a deo

eynd sunt ;

saede swa swa mid heafde synd gewissode lima Gregonus dixit. Sicut cdpite reguntur membra

ealswa gef>ancu mid mode beo(5 geendebyrde f>0enne so^lice on ita cogitationes mente disponuntur 8y Dum enim in

getSance willa na byj>gewyld eac on dsede wealt cogitatione uoluntas non repr'wiitur. etiam in actione dominatur*;

ealle sotSlice heortan asmeatS drihten 7 ealle moda Omnia enim corda scrutatur dominus. et uniuersas mentium

gef>ancu ongytt awyrig witodlice gastas on selce healfe cogitationes intellegit ; Maligni quippe spiritus undique

1 s. e*£. 2 i. presumptione vel audacia. 3 i. fortiter.

4 i. ingredi. 5 i. non permittas. 6 i. ortatu.

1 i. eueniunt vel oriuntur. 8 i. ordinantwr. B i. principatur*

140* LIBEE SCINT1LLARUM.

sawle genyrwaS faenne hyre na Ipcet an weorcu ac eac swylce animam angustant V quando ei nan solum opera uerum etiain

spseca 7 fartoeacan gefancu unrihtwisnysse unfealdaS loquutiones. atquis insuper cogitationes iniquitatis replicant 2.

fsenne so<51ice 011 heafde eagan we habbacS fsenne lif alysendes Tune enim in capite oculos habemus ,J cum uitam redemptoris

ures mid stillum gefance wegeseotS hwset framatS feet nostri tacita3 cogitatione conspicimus ; Quid prodest quod

ongean feonda searwa eal ceaster by)? gehealden gif an contra hostiujn. insidias tota ciuitas custoditur. si unum

)?yii open bytS forlasten gallon fram feon beo innagan foramen apertum relinquitur. unde ab hostibus intreturJ

call sotSlice ]>cet cyrtelice we J^enceatS swylce on gej^ance Omne enim quod subtiliter* cogitamus. quasi mente

we gearcuatS se J?e eornostlice on sibbe wealdan flsesces coquimus 5/ Quia ergo in pace subigere 6 carnis

gewilnunga we nellatS J?senne on gefeohte for gode f>8et flaasc desideria ndlumus quando in bello pro deo ipsam, carnem

we syllat5 mod ure fram floesclicre gelustfullunge to ascyr- dabimus.J Mens rostra a carnali delectatione absci-

igenne ys ac fram flsesces care neodbehefe to ascyrigenne denda7 est. sed a carnis cura necessaria abscidenda

nys non est ;

on twa tedseled ys intinga to syngienne fast Isidorus dixit. Biperttia, 8 est causa peccandi id

ys weorces 7 ge}>ances J^sera an unrihtwisnyss ys gecweden est operis et cogitationis. quorum unum iniquitas cZicitur

fset mid weorce bytS gedon of>er unrihtwisnyss fast on gef>ance quod opere geritur. aliud iniustitia. quod cogitatione

byS togesend ser sotSlice daad ys sefter J>am ge}>anc admittitur ; Prius autem actio est postea cogitation

ser synd lytle weorcu sefter fain gewilnunga embstem soSlice 2)riusg praua opera post modum desideria; Uicissim autem

7 fram gefance weorcu for^stseppatS 7 fram weorce gef anc et a cogitatione opera procedunt et ab opere cogitatio

1 i. coartant. 2 i. reuoluunt. 3 i. occulta. * i. eleganter.

6 i. paramus. 6 i. dominari. 7 i. segregenda.

8 i. in duas partes diuisa. 9 3. sunt.

LIBER SCINTILLARUM. 141

byf> acenned f>eah J»e fram weorce yfelum senig geswice for ndscitur; Qudmuis ab opere malo quisque udcet1. pro

sylfes swa f>eah fwyres ge^ances yfelnysse na bycS unscyldig solius tdmen praug cogitationis malitia non erit innocens ;

na soSlice Ipcet an on daedum ac eac on gejmncum we agyltatS Non enim solum factis sed et cogitationibus delinquimus*.

gif him unalyfendlice ongeanyrnendum we beo(5 gegladode nys si eis inlicite occurrentibus delectemur ; Nonest

to ondrsedenne gif gode 7 yfele gejmncu cuman on gejmnc timendum. si bong maleque cogitationes ueniant in mentem.

ac ma wuldorful ys gif gef>anc yfel fram godum angytes sed magis gloriosum 3 est. si mens mala a bonis intellectus

mid gesceade todselS naht frama"S fset betwux god 7 ratione discernit ; Nihil iuuat quod inter bonuio. et

yfel mid andgyte snoterum we gedemaS butan mid weorce malum sensu prudentwre discernimus. nisi opere

.o'S'Se yfele gefancu uton warnian o^Se gode andgytu uton don aut mala cogitdta caueamus. aut bona intellecta faciamus ;

on J?am gejmnces anginne wi(5stand heafud gef>ances beluc In ipso cogitationis initio* resiste. caput cogitationis elude.

of)re beotS oferswi^ede gif J»u forhogast andgytu fram heortan c/tera5 superantur ; Si preueris cogitationes a corded

na for(5brecacS on weorce gif }>u ge}>ance na geJ)W8erast non prorumpunt in opere 1 si cogitationi non consenseris

weorce raf>e J?u wi'Sstyntst na soSlice mseg lichama beon operi cito resistis ; Non enim. potest corpus cor-

gewemmed butan ser gewemmed sy mod naht mseg flsesc rtimpi. nisi prius corruptus sit animus; Nihil potest caro

don butan fset wyle mod afeorma soSlice fram fdcere. nisi quod uoluerit animus; Munda6 enim a

gef>ance mod 7 flaesc na syngatS betere ys Ipcet j?u forbuge cogitatione animum. et caro non peccat ; Melius est ut uites 7

leahter f>senne ]?u bete uitium. quam ut emendes ;

on bee ys gecweden deoful soc51ice buton hwylc

In libro dementis rficitw. diabolus enim nisi quis

1 i. cessef. - i. peccamus. 3 i. laudabile.

* i. in principle. 5 s. mala. 6 i. purifica. 7 i. declines.

142 LIBER SCINTILLARUM.

lustum his hine sylfwilles underj^eod anweald ongean uolu2)tatibus eius se sponte subdiderit.J potestatetn aduersus

mann naefS

hominem non habei ;

on life yldryna ys gecweden swa swa fyr forniimS wex In uita patrum dicitur .J sicut ignis tabefdcit * cderam.

ealswa eac wsecce god gejmncu wyrste ita et uigilia bona cogitationes pessimas ;

XXXVIIIL

be leasunge. De Mendacio.

drihten segft on godspelle na sege J?u lease gewitnysse Dominus dicit in euangelio. Non dwas falsum testimonium ;

se apostol ssede alecgende leasunge speca}? Paulus aposiolus dixii. Deponentes mendacium loquimini so'Sfsestnysse anra gehwylc mid nehstan his nelle ge leogan ueritatem unusquisque cum proximo suo ; Nolite mentiri eow betwynan reafigende eow ealdne mann mid daedum his inuicem spoliantes 2 uos ueterem 3 hominem cum actibus eius.

7 embscrydende niwne fsene se byft geedinwud

et induentes nouum eum qui renoudtur

hand

manus

fram gyfe gif bycS cyst heortan gefylled mid godum a munere. si fuerit drca cordis repleta bona

willan god eornostlice us on willan si witodlice of uoluntate ; Bonum ergo nobis in uoluntate sit. nam ex

godcundum fultume by)? on fullfremednysse se genyd diuino adiutorio erit in perfectione ; Ille coactus

f>olat5 fystru wrace se pe her lustlice f olude J?ystru pdtitur tenebras ultionis. qui hie libenter sustinuit tenebras

willan willa sotSlice god ys swa wif>ersede o)?res swa

uoluntatis j Uoluntas autetn bona est sic aduersa alterius. sicut

ure agene ondrsedan nanum J?get J>e sylfum rihtlice beon agolden nostra pertimescere ? Nulli quod tibi iuste inpendi

1 i. consumit. 2 i. expugnantes. 3 i. peccatorewi.

LIBER SCINT1LLARUM. 143

}>u gewilnast wiSsacan neode nehstan sefter msegen to-

desideras denegdre ; Necessitati proximi iuxta1 uires con- efstan ac framian eac wiSutan msegenum wyllan symle currere*. sed frrodesse etiam ultra uires uelle. Semper

anda fram godan willan unge}?waeregaf> god socSlice J?urh inuidia a bona uoluntate discordat ; Deus enim ^;er yfele willan oj?ra on oj»rum fela wyrctS godu malas uoluntates aliorum in aliis multa operatur bona;

ssede ne of na ascsecS ofsettincge neod Ciprianus dixii. Nee excusat oppressum neeessitas

leahtres f>ar leahter ys willan criminis. ubi crimen est uoluntatis ;

XLIII.

be

De Indumentis.

drihten seg(5 on godspelle lichama eower betere ys J?senne Dommus dicit in euangelio. Corpus oestrum plus est qua(m)

reaf se J»e hsef cS twa tunecan sylle nsebbendura 7 se Ipe

uestimentum ; Qui habet duas tonicas det non habenti et qui

hsefS mettas gelice do habet escas similiter facial ;

se apostol saede hsebbende sot51ice fodan 7 mid hwam Paulus apostolus dixii. Hdbentes autem alimenta et quibus

we beon oferhelede ]?am etShylde syn we tegdmur3 his contenti* simus ;

ssede leas gyfu 7 idel ys fsegernyss on eallum Salomon dixii. Fdllax gratia et uana est pulchritudo ; Omni

timan reafu J>ine syn deorwyrfe 7 ele of heafude J?inum tempore uestimenta tua sint pretiosa et oleum de cdpite tuo

na ateorige non dejlciat;

ssecle reaf soc51ice J>e claene si abutangedon na Augustinus dixii. Uestis autem tibi pura circumdeiur non

1 sec«»d«m. 2 i. adiuuare. 3 i. induamur. * i. suflficientes.

144 LIBEK SCINTILLARUM.

to fsegernysse ac for nedbehefe oferhelincge Ipcet ad puLcliritudinem sed propter necessarium tegumentum1. ne

na fsenne begytenuwi reafum j?u byst gescrydd of>re

dum exquisitis indumentis uestieris alter am fylj>e nime turpitudinem sumas.

ssede plumfefera hnescnyss geonglice lima Hieronimus dixit. Plumdrum mollities iuuenUia membra

na gehylpe swa hwset sotSlice lichaman ure bewerian maeg non foueat ; Quicquid enim corpora nostra defendere potest.

7 menniscre help(an) wanhalnysse J)8et an to genemnene ys et humdng succurrere inbecillitati hoc una appdlanda est tunice tonica ;

ssede nan witodlice reafu deorwyrSe butan to Gregorius dixit. Nemo quippe uestimenta pretiosa. nisi ad

idelum wuldre secS gewislice Ipcet he wyrtSfulra of>rum beon indnem gloriam qugrit uidelicet ut honorabilior cekeris esse

si gesewen nan wyle far deorwyrtSum reafum beon embscrydd uideatur / Nemo uult ibi prgtiosis uestib\\.& indui

far fram ofrum na meege beon gesewen for sylfne idelre gylpincge ubi ab aliis non possit . uideri ; Pro sola inani gloria

reaf deorwyrcSre byj> gesoht uestimentum pretiodus^ queritur ;

ssede gefratewung witodlice reafa geswutela]? 1m JEJjffrem dixit. Ornatus quippe uestium indicat qualiter

]?a J?e eorSlice synd we witan 7 furh biggencg beorhtran scrudes ea qug terrena sunt sapiamus. et per studiwm clarioris amictus

from ecere beorhtnysse nacode beon we beotS oncnawene ab aeterna claritate nudi esse dinoscimur ;

fwean ansyne handa 7 fet geornlicur feowas us geswutelatS Lauare faciem manus ac pedes inpensius*. seruos nos indicat

leahtra uitiorum ;

ssede fsenne we soSlice gefratewunga we behealda'S Basilius dixit. Dum enim ornamenta consjricinius

lichamena 7 lichaman 7 sawle we gegremiatS scyppend corporum et corpora et anima offendimus creatorem ;

1 i, indumentum. 8 i. pretiosis, s i, uehenie/ztius ue\ dili

LIBER SCINTILLABUM. 145

XLIIII.

be mildheortnysse. De Misericordia.

clrihten seg"S on godspelle eadige beo<$ ]m mildheortan Dominus dicit in euangel'w. Beati misericordes

forfi hi mildheortnysse begytacS beo(5 eornostlice mild- g-uoniam ipsi misericordiam consequentur Estate ergo miseri-

heorte swa swa eac feeder eower mildheort ys J>u na forwyrnst cordes sicut et pater uester miser icors est ; Non negdbis

mede waedlan 7 Jjearfum mercedem indigeng et pauperi ;

se apostol saede beoS sotSlice eow betwynan milde Paulus apostolus dixii. Estate autem inuicem benigni,

mildheorte scrydaS eow swa gecorenan godes 7 halige 7 misericordes. induite uos sicut electi dei. et sancti et

gelufude innof>as mildheortnysse bega J?e sylfne to arfsestnysse dilecti uiscera misericordiae ; Exerce te ipsum ad pietatem ;

witodlice lichamlic biggencg to gehwaedum nytlic ys aerfaestnyss Nam corporalis exercitatio ad modicum utilis est pittas

sotSlice to eallum nytlic ys autem ad omnia utilis est;

saede mildheortnyss 7 soSfsestnyss na fe forlaetan Salomon dixii. Misericordia et ueritas non te deserant 1 ;

wel detS sawle his wer mildheort se Ipe soc51ice waelhreow ys 7 Benefacit animg suae uir misericors. qui autem crudelis est. et

his magas awyrptS mildsung gearwaft lif mildheortnyss 7 propinquos dbicit ; dementia preparat uitam misericordia et

sot5faestnyss gearwiat5 godu mildheortnyss 7 sotSfsestnyss geheald- ueritas preparant bona ; Misericordia et ueritas custo-

at5 cyning 7 bytS gestrangud mid miltse J?rymsetl his don diunt regem et roboratur dementia thronus eius ; Fdcere

mildheortnysse 7 dom ma geliciatS mid gode f?aenne

misericordiam et iudicium. magis placent apud deum quam

offrunga uictimg ;

1 i. dimittant. L

146 LIBER SCINTILLARUM.

sunn ssede on demende steopcildum beo ]>n

Hiesus filius Serach dixit. In iudicando l pupillis esto mildheort swa fseder selc mildheortnyss deS stowe anra- misericors ut pater ; Omnis misericordia faciet locum uni-

gehwylcuw. sefter geearnunge weorca hyra la hu mi eel ys cuique secundum meritum operum suorum ; Quam inagna 2

mildheortnyss godes 7 gemiltsung his gecyrrendum to him

misericordia dei. et propitiatio illius conuertentibus ad se ; gemiltsung mannes abutan freond his mildheortnyss so (51 ice

Miseratio hominis circa proximum suum .J misericordia autem godes ofer selc flsesce se Ipe mildheortnyss haefS ge he lser(5

dei super omnem carnem ; Qui misericordiam habei et docei

ge he tyt5 swa fseder heorde his se J?e de<5 mildheortnysse et erudit quasi pater gregem suum ; Qui facit misericordiam

tobringcS offrung cffert sacrificium ;

saade gedafenatS witodlice eac J?sene se ]>e Augustinus dixii. Oportet quippe etiam eum qui

mildheortnysse sec"S eac hyne for hsele his sum f>incg misericordiam requirit. et ipsum pro salute sua aliquid

beswincan findan we magon mildheortnysse ac on sawle gedre- elaborare ; Inuenire possumus misericordiam. sed in anima contri-

fedre 7 on gaste eodmodnysse on for^sifje }>inum gef>enc god buldta et spiiitu fiumilitatis ; In exitu tuo cogita deum. 7 on cwyde f)inum Isef f>earfum f>u J^yder fserst 7 weorcu et in testamento tuo relinque pauperibus tu illuc uddis. et opera

J?ine JJurhwuniatS tua permanent ;

ssede far mildheortnyss bytS soht butan wiferwenn-

Gregorius dixit. (7bi misericordia quderitur sine contro- incge hsel ys lar butan mildheortnysse swyf>e byf>

uersia 3 solus est ; Disciplina sine misericordia multum de-

towurpen gif an butan ofrum si gehealden struitur. si una sine alter a teneatur

ssede na sotSlice earnian. godes mildheortnysse Ciprianus dixit. Neque enim mereri dei misericordiam

mseg se fe mildheort sylf na by?5 ne na begytt mid god- poterit qui misericors ipse nonfuerit ; Neque inpetrabit di~

1 i. iudicans. a s. est. 3 i. oppugnatione.

LIBER SCINTILLARUM. 147

cundre miltse senig fine on benum se f e to bene pearfan uina piztate aliquid in precibus qui ad precem pauperis

na bycS mildheort nonfuerit humanus*;

ssede mildheortnyss fram midfoligende fremedre Isidorus dixit. Misericordia a conpatiendo aliene*

yrmj>e nama gehlet nan sotSlice on ofrum beon

miserie uocabulum3 sortita est ; Nullus autem in alio esse

mildheort mseg se pwyrlice libbende on him mildheort nys misericors potesL qui prdue uiuendo in se misericors non est ;

ssede na geearnian godes mildheortnysse mseg Ciprianus dixii. Neqae mereri dei misericordiara. poterit

se J?e to bene J?earfan he na bytS mildheort qui ad precem pauperis ipse non fuerit humdnus ;

XLV.

be efenfrowunge nihstan. De Conpassione Proximi.

drihten eegtS on godspelle ealle eornostlice swa hwylce swa Dominus dicit in euangello. Omnia ergo quaecumque

ge willatS faat don eow menn swa eac ge dot? him J?ys uultis ut faciant uobis homines ita et uos fdcite illis ; Haec

ys softlice lagu 7 witigan est enim lex et prophetae ;

se apostol ssede geblissian mid geblissigendum wepan Paulus apostolus dixii. Gaudere* cum gaudentibus flere

mid wependum neodum haligra gemsensumigende }?urh cum jftentibns necessitatibus sanctorum communicantes. per

soj)e lufe feowian eow betwynan gif abysgud byj> mann on caritatem seruire inuicem; Si preoccupatus G fuerit homo in

senigum gylte ge }>e gastlice synd IseratJ pus geradne on aliquo delicto. uos qui spiritales estis instruite huiusmodi in

gaste HtSnysse besceawigende J>e sylfne feet fu eac si costud spiiiiu lenitatis considerans te ipsum ne et tu tempteris ;

underfo]? untrume gef yldige beotS to eallum Suscipite infirmos patientes estote ad omnes ;

1 i. misericors. 2 i. aliorwm. s i. nomen.

* 8. debemwB. 5 i. pi'euentus.

148 LIBER SCINTILLA RUM.

pgede se J»e forsylitS nehstan his he syngatS Salomon dixii. Qui despicit proximum suum peccat ;

geleafan ah mid nehstum on J>earflicnysse his Ipcet eac on Fidem posside cum proximo in pauper tate illius. J ut et in

godum his geblissige on tide gedrefednysse nehstum Jmrh- bonis illius lavteris ; In tempore tribulationis proximo p&v-

wuna getrywe Ipcet on yrfvverdnysse his midyrfenuma fusy mane Jldelis ut in heredidate illius coheres sis ;

forspil feoh for brofor 7 freond fraw na awend ansyne Perde pecuniam propter fratrem et amicum; Ne auertas faciem

J>ine fram nehstum Jrinum se J»e pytt dylf nehstan on fsene tuam a proximo tuo ; Qui foueam fodit proximo in illam

he fealt5 se Ipe sett stan nehstan he eetspyrnt5 on f>am 7 decidit. et. qui statuit lapidem proximo offendit in eo. et

Be IpQ grin of>rum Iegc5 he forwyrt5 on J>am qui laqueum aliis ptnit peribit in illo ;

ssede gif hwylc ]?a f»e gesihcS on gylte nehstan his Origenis dixii. Si quis ea qu§ uidet in delicto proximi sui.

o<5(Se huru na gebicnacS ocSfte on gewitnysse geclypud na j?a uel non mdicat. uel in testimonium uocatus. non qug

solpe synd segt5 wite gyltes bytS ongeanfealden to gewitan uera sunt dlxerit J poena commissi reuoluitur ad conscium ;

ssede efenf>rowunge sotSlice nehstes wel oft besitt Gregorius dixit. Conpassionem enim proximi plerumq^Q obsidet

arfsestnyss leas se J?e so^lice sar onfehtS on fremedre pietas falsa, qui enim dolorem excipit in aliena

neode rode byrtS on gefance na soSlice ealles necessitate crucem portat in mente; Neqne enim aliter

alysendes ures lima we beotS gewordene butan togefeodende redemptoris nostri membra effwimur. nisi inherendo

gode 7 midj?oligeude nehstum rod witodlice fram cwylmincge deo et conpatiendo proximo; Crux quippe a cruciatu

ys gecweden 7 twam gemetum rod bytS uppahafen J»senne ot5c5e dicitur. et duobus modis crux tdllitur1 cum aut

J>urh forhsefednysse rode drihtnes we berat5 otS'Se faenne ^;er abstinentiam crucem domini baiuldmus aut*

J?urh midj^rowunge nehstes necde his ure

per conpassionem proximi S necessitatem illius nostram

1 i. sustinetfur. 2 s. cum.

LIBER SCINTILLA RUM. 149

we getellaS witodlice gif ]ms aenig for tidlicre geswencednysse 2)utdmus ; Nam si Tiaec quisque pro temporali affliction?,

gegearwatS rode witodlice ber(S ac faran sefter gode exhibet .J crucem quidem bdiulat sed ire post deum

wiftssecS twam softlice gemetum rod by}> uppahafen. j?senne recussat; Duobus enim modis crux tollitur. cum

o(5t$e fmrh forhaefednysse bytS geswenct lichama o<5(5e purh mid- aut per abstinentiam adfligitur coitus. aut per con-

frowunge nehstan bytSgeswenct mod midj?rowung witodlice passionem proximi adfligitur animus ; Conpassio quippz

menn 7 rihtincg leahtrum scyl beon fast on anum 7 j?am sylfum homini et rectitudo uitiis debetur .J ut in uno eodemque

menn 7 we lufian god J?set hegeworden ys 7 we ehtacS Jtomine et diligamus bonum quod factus est et persequimur

yfelu J>e he detS ]>cet na fsenne gyltas unwerlice forgyfaS na mala qu/ facit. ne dum culpas incdute remittimus 1 .J non

eallunga furh sot5elufe midfolian ac furh gymeleaste iam per caritatem conpati. sed per negligentiaio.

forgyfan beon gesewene })cet eornostlice we scylon gegearwian concedisse uideamur ; Hoc ergo nos debemus exhibere

nehstum Ipcet unwyrfum us fram scyppende urum we proximis quod indignis nobis a creatore nostro con-

geseotS beon gegearwud na nehstan lufian byS oferswytSed splcimus exhiberi ; Minns * proximum amare conuincitur .J

se na mid him on neode his eac swylce j?a J?e him qui non cum eo in necessitate illius etiam eaque sibi

derigende synd J?ola}> nane. J?a we magon gebrofruw noxia 3 sunt pdtitur ; Nulla que possumus fratribus

agyldan godu we wi'Ssacan J?anon socSlice him. se ys ofer inpendere bona recussemus ; Inde enim ei qui est super

ealle we genealaecean fanon. us furh midfrowunge nehstes omnia propinqudmus. unde nos per conpassionem proximi

eac swylce under us sylfe we alecgatS swa micele etiam sub nosmet ipsos deponimus ; Qudnto

swa we swypor J?urh midfrowunge we beocS togetogene. plus jyer conpassionem adtrdhimur.

swa micele heagre 7 softlicur we gode genealaecean swa hwyle swa. tdnto dltius ueriusque propinquamus 4 / Quisquis

1 i. relaxainus. 2 i. now. 3 i. nocentia. 4 s. dec.

150 LIBER SCINTILLARUM.

yfele na forJ?ykliga(S he him sylfum fmrh ungefyld his malos non tolerat l ipsi sibi per intolerantiam 2 suam

gewita ys J)eet he god nyss god he nses J?sene yfelra testis est quia bonus non est ; Bonus non fuit quem malorum

fwyrnyss na fandod(e) isen ure sawle nateshwon prauitas non probauit 3 / Ferrum nosirg animg nequdquam

byt$ gelsedd to gehwsednysse scerpnysse gif Ipcet Ipu nsere bytS perducitur ad subtilitatem* acuminis si hoc non eras erit

fremedre feole J^wyrnysse swa micele eornostlice mare yfele aliene 5 lima prauitatis ; Tdnto ergo magis male

to forj^yldigenne synd swa micele swa hi swyf>or genihtsuma'S swa tolerandi sunt. quanta amplius abundant; Sic

we scylon don care ure Ipcet we na forgyman care debemus dgere curam nostram. ut non neglegdmus curaio.

nehstan gif so?51ice J?set beon agolden us rihtlice

proximi ; Si enim et quod inpendi nobis recte

we willacS oj?rum we forgyfat5 7 J^set us gewyrjmn we nellat5 uolumus aliis inpertimur et quod nobis fieri nolumus

\>cet oj>rum don we forbugan sotfre lufe lage ungederede hoc aliis fdcere deuitamus caritatis iura inljsi

we gehealdaf) seruabimus ;

gaede j?aet J>e getimian j?u nelt na nehstum J?inum Basilius dixit. Quod tibi accidere non uis. nee proximo tuo

fugewilnige becuman besargian on fremedum yrmfium cupias euenire ; Condolere6 in alienis calamitatibus

geferlsecean mid wopum on fremedum gnornungum on socidre fletibus in alienis meroribus : In

gedrefednysse ofres 7 J?u beo unrot swylc beo Ipu. of>rum tribulatione alterius. et tu esto tristis ; Talis esto aliis.

swylce Ipu gewilnast beon embe J>e of>re fset J?u nelt J^olian quales bptas esse circa te olios; Quod non uis pdti.

na do f>u 7 na ongebring o]?rum yfelu f>set f»u na folige non facias, et non infer as 7 alii mala ne patidris

gelice swa mildheort beo on fremedum gyltum call swa on similia ; Ita clemens esto in alienis delictis sicut in

1 i. non suffert. 2 i. insufferantiaw. 3 i. temptauit.

4 i. exilitatew. 5 i. aliorsm. 6 s. debem«jy.

7 i. inducas.

LIBER SCINTILLAEUM. 151

f>inum Ipcet na J?u elles ne elles o(5re deme 7 swa oj^re tuis. ut nee dliter te. nee aliter olios penses1. et sic olios

dem swa f>u beon gedemed wilnast iudica. ut iudicdri cupis ;

ssede faenne soSlice us betwynan byrfena ure Effrem dixit Cum enim inuicem onera rostra

we beratS wtyerwinnan urne deoful we gescyndatS 7 portdmus. conluctatorem 2 nostrum diabolum confundimus 3 et

we ofercumat5 7 drihten urne se on heofenum ys superdmus et dominum nostrum qui in caelis est

we arwurf>iatS eallswa drenc wseteres f>yrstendum on hsetan honorificamus ; Sicut potus dqug sitienti in estu

sunnan swa spaec frofre brewer on gedrefednysse

solis. sic sermo consolotionis fratri in tribulations

costunge gesettum temptationis posito

XLVI.

be upahafennysse. De Elatione.

drihten segt$ on godspelle selc se J?e hyne uppahaefS Dominus dicit in guangolio. Omnis qui se exaltat

be bytS geny)?erud humiliabitiir ;

se apostol ssede gif gyt mannum gelicode cristes Paulus apostoZus dixit. &i adhuc hominibus placerem cJirisii

feow ic naere we na beon gewurdene ideles wuldres seruus non essem; Non efficiamur indnis glorig

grasdige us betwynon forf>clypigende gemsenelice andigende cupidi. inuicem prouocantes inuicem inuidentes ;

gif hwylc wene hyne senig fincg beon J>senne he sy naht Si quis existimat se aliquid esse eum sit nihil

gylf he hyne beswictS ipse se seducit ;

ssede onscunung drihtnes ys selc andeaw Salomon dixit. Abcrminatio domini est omnis drrogans

1 i. iudices. a i. oppugnatorew. 3 i. pe;-turbamus.

152 LIBEK SCINTILLARUM.

}?eah J>e he of handa to handa bytS he na byS unscyldig etiamsi mdnu ad manum fuerit. non erit innocens ;

se Ipe hyne bogatS 7 tobraett teonan he aweh(5 se J?e hopaS on Qui se iactat et dildtat. iiirgia condtat ; Qui sperat in

drihtne he by<5 uppahafen domino subleuatur ;

ssede on call f>aet he wat hit sylf mod ofsett Gregorius dixit. In omne qmzd scit se se mens deprimat.

na J>set msegen ingehydes gegaderaS wind uppahafennysse ne quod uirtus scientiae congregat uentus elationis

afyrsige wunderlic witodlice daed paerme uppahafennys na tollat * ; Miranda quippe actio cum elatio non

uppahefS ac gehefegaf> fsenne upplic gyfu to heagrum eleuat sed grduat ; Dum supeina gratia ad altiora*

to understandendum we beot5 gelaedde swa heagre

intellegenda ducimur .J quanta sublimius3

swa we beotS uppahefde swa micelum sj^mle f)urh eadmodnysse leuamur. tdnto semper per humilitatem

us sylfe mid andgyte uram ofsettan we scylon swyj»e nosmet e/;sos intellectu nosiro premere 4 debemus ; Ualde

witodlice uppahafen mod bytS astynt gif se ofer J>8ene quippe eldta mens retunditur. si ipse super quern

hyne uppehefS by'S underaled andeawe ueras wicSinnan se extollit subponatur 5 ; Arrogantes uiri infra

haligre gela]3unge )?eah J?e hi god lybbende forfleocS hyne sanctaw aecclesiam .J qudmuis denm uiuendo refugiunt euw.

swa]?eah sotSlice gelyfende andettacS tdmen uerdciter credendo confitentur ;

sasde be rihtwisnysse msegene mid nanes pryte Isidorus dixit. De iustitig uirtute nulla elatione

J>u ofermodiga be godum dsedum na beo f>u appahafen 7 be superbias. de bonis factis non extolldris. et de

godum weorcum na gylp f>u pryte heage utavvyrpS 7 bono opere non glorieris ; Elatio excelsos deiecit et

wij>erwyrdnyss prute genyj^erude pset J?u geswuteligende arrogantia sublimes Jtumiliauit ; Quod manifestando

miht forlaetan suwigende geheald potes amittere. tacendo custodi ;

1 i. auferrat. 2 i. superiora. 3 i. altius.

* i. inclinare. 5 i. deprimatur.

LIBER SCINTILLARUM. 153

XLVII.

be life mannes. l)e Vita Hominis.

segft on godspelle na gefence ge on heortnm Dominns dixit in euangolw. Ne cogitetis in cordibus

eowrura hwset ge onscrydan ot5<5e hwset ge etan sawl

uestris quid induamini. aut quid manduceiis. anima

eower ma ys J?senne mete na J?aet ingsetS on muS uestra plus est quam esca ; Non quod intrat in 6s

besmitt mann ac J?aet forftgge'S of mu)?e J?eet colnquinat hominem .J sed quod procedit ex ore hoc

besmitt mann colnquinat Tiominem ;

se apostol ssede nys rice godes meta 7 drinc Paulus aposiolus dixii. Non est regnum dei esca et potus.

ac rihtwisnyss 7 sibb 7 bliss on haligum gaste sed iustitia. et pax et gaudium in spirits sancto ;

selust hit socSlice ys mid gyfe beon gestaf»elud heortan na Optimum enim est gratia stabiliri cor non

mid mettum f>a na framedon gangendum on J?an escis quae non profuerunt ambulantibus in eis ;

ssede na geswencS drihten mid hungre sawle Salomon dixli. Non adfligit dominus fame animam

rihtwises betere ys slota dryge mid blisse fsenne bus iusti ; Melior est bucella sicca cum gaudio quam domus

full mettum mid sace plena uictimis cum iiirgio ;

sunu. ssede angyn lifes mannes wseter 7

Hiesus filius Sirach dixit. Initium uite hotninis aqua et

blaf 7 scrud lif manfull to gystigenne of huse on

panis et uestimentum ; Uita nequatn hospitdndi de domo in

bus betere ys deatS faenne lif biter 7 rest domum; Melior est mors quam uita amdra. et requies

ece J?senne adl furhwunigende aelcne mete ytt aeterna quam languor perseuerans ; Omnem escam manducat

wamb 7 ys mete mete betere angyn neodbehefe lifes uenter. et est cibus cibo melior ; Initium necessarium uilg

154

LIBER SCINTILLAEUM.

manna wseter fyr 7 isen meolc 7 hlaf smedmen Tiominum aqua ignis, et ferrum. lac. et panis simildgineus.

hunig 7 winclyster winberian 7 ele 7 reaf fas

mel. et botrus. uue. et oleum, et uestimentum ; Haec

ealle haligum on gode swa arleasum 7 synfullum on yfele

omnia sauctis in bona. sic irnpiis et peccatoribus in mala

beotS gecyrrede conuertentur ;

saade aelc yfel o&Se forfi leofaS £>set Augustinus dixii. Omnis mains aut ideo uiuit ut

he sy gef>read oftfte forfi he leofatS lp set J?urh hyne gode corrigatur. aut ideo uiuit ut per

beon begane exerceantur ;

XLVIII.

be gifum oj?J?e lacu»«. 7?(? Muneribus.

drihten segt5 on godspelle gyfa ablendatS eagan Dominus dicit in euangelio. Munera excecant oculos

witena 7 he awendaS wordu rihtwisra sapientium et mutant uerba iustorum ;

saede gyfa of bosme arleas onfehtS tycet

Salomon dixii. Munera de sinu impius accipit ut

he forhwyrfe sitSfatu domes na syle £>u fremedum wyrt5scype 2>eruertat semitas iudicii ; A7on des alienis honorem

]?inne tuum ;

sunu saede aar J>am f>e hi onfon beotS gecyssede

Hiesus filius Sirach dixit. Donee accipiant osculantur

handa syllendes 7 on behatum geeadmettacS stefna hyra manus dantis et in promissionibua humiliant uoces suas

on tide edleanes hi gyrnacS tide geseald sotSlice 7 in tempore redditionis * jwstulabunt tempus ; Datum, uero et

onfangen call awritt fsenne f>u sylst na 83twit f>u acceptum omne describe ; Cum dederis ne inproperes ;

1 i. restitutionis.

LIBER SCINTILLARUM. 155

swa hwaet swa Jm sylst getele 7 ic mete f>ar handa manega QuodcumquQ trades numera et appendo ; Ubi manus multg

synd beluc sunt ddude ;

ssede unrihthsemed gelomlice Ipcet na of Agustiims dixit. Adulteratur frequenter, quod non ex

willan bytS geseald Ipcet sotSlice of agenum by)? getijmd uoluntate datur. quod enim ex propria prestatur

willan mid ealre sotSfsestnysse bytS forgyfen uoluntate. cum cmni ueritate donatur ;

seede swa micele eornostlice beon eadmodra gehwylc Gregoriva dixit. Tanto ergo esse humilior quisque

scyl of gyfe swa micele hyne gewrtyenra beon besceawaS on debet ex munere quanto se obligatiorem esse consincit in

agyldenclum gesceacle sej?e eornostlice halige endebyrdnysse reddenda ratione ; Qui ergo sdcros ordines

sylS J?senne fram aelcere gyfe hand ascseotS J^senne on tribuit tuno ab omni munere manus excutit. quando in

godcundum f>ingum na fset an nan feoh ac eac swylce

diuinis rebus, non solum nullam pecuniam. sed etiaio.

mennysce gyfe na sec^ humdnam gratiam non requirit.

ssede we na scylon witSsacan lifes f>ises gyfe Josephus dixit. Non debemus recussdre l uitg istius munus

f»a sealde us god gif mannes sylena we ongeanwyrpacS quod dedit nobis deus .J Si hominis data reiciamus.

teonfulle we synd swa micele ma gehealdan we scylan Ipcet we contumeliosi sumus. quantomagis seruare debemus quod fram gode urum onfotS

a d&o no&tro accipimus ;

XLVIIII.

be selmessan. De Elemosina.

drihten segS on godspelle syllatS aelmyssan 7 efne ealle Dominus dicit in euangelio. Ddte elemosinam et ecce omnia

1 i. abnuere.

-.

156 LIBEB SCINTILLARUM.

clsene synd eow becypacS fa ge agacS 7 syllacS selmyssan munda sunt uibis ; Uendite que possidetis et date elemosinam^

dotS eow saccas fa na ealdian goldhord na geteori- Fdcite uobis sdcculos1 qui non ueterescant. tkesdurum non dejici-

gende on heofonum f ider feof na genealsece ne mof f e entem in cglis. quo fur non adpropiat neque tinea

gewemtS corrumpit ;

on bee ys gecweden betere ys don selmyssan fsenne

In libra tobi dicitur. melius estfdcere elemosinam. quam

goldliordu goldes ongeanlecgean fa )?e do"S selmyssan 7 thesduros auri refwnere ; Qui faciunt elemosinam et

rihtwisnysse hi beocS gefyllede mid life ecum iustitiam saturdbuntur uita gterna ;

se apostol saede eadiglicur ys syllan fsenne niman Petrus aposto^us dixit. Bedtius est dare quam dccipere.

se apostol ssede se fe spserlice seewcS spserlice he Paulas o/;ostc/us dixit. Qui parce seminat parce et

eac g(e)ripcS god socSlice donde we na geteorian fa hwile we metet; Bonum autem facientes non dejlciamus; Dum

timan liabban we wyrcean god to eallum swyfost socSlice tempus hdbemus operemur bonum ad omnes maxime autem

to Idwcufum geleafan mannum ad domesticos Jtdei homines ;

seede synd alysednysse sawle weres welan his se fe Salomon dixit. Eedemptio 2 animg uiri diuitiae su§ qui

sotSlice gemiltsatS fearfum eadig he byf se fe teona'S autem. miserebitur pauperi beatus erit ; Qui calumniatur f earfan tselcS scyppende his arwurf acS so<51ice f eene se fe pauper em. exprobat factori eius honor at autem eum qui

gemiltsatS fearfan miserebitur pauperi ;

sunu ssede beluc selmyssan on heortan

Hiesus filius Sirach dixit. Conclude elemosinam in corde

fearfan 7 feos for fe gebitt fram aslcum yfele fyr pauperis. et haec ^;ro te exorabit ab omni malo ; Ignem

byrnende acwenc'S wseter 7 selmyss wicSstynt synne nys ardentem extinyuit aqua ; et elemosina resistit peccato ; Non est

1 i. marsurios. 3 s. sunt.

LIBEE SCINTILLABUM. 157

him wel f>a f>e syngallice synd yfele j selmyssan hi na syllatS eis bene qui assidue sunt mali .J et elemosinam non ddnt ;

selmyss weres swylce tacn mid him for bebod

Elemosina1 uiri quasi signdculum cum ipso ; Propter mandatum

togenim j?earfan 7 for naefte his ne forlset hyne idelne adsume pau2)erem. et propter inopiam eius ne diinittas ilium udcuum;

gesete goldhord on bebodum heahstes 7 hit framatS J?e ma Pone tnesaurum in preceptis altissimi. et proderit tibi mdgis

faenne goldhord selmyssan f>earfan na ascyra lp\i 7 eagan Jrine quam aurum ; Elemosinam pauperis ne frdudes et oculos tuos

ne forhwyrf ]?u fram f>ea(r)fan sawle hingrigendes ne forseoh J?u ne transuertas a pdupere ; Animam esurientis ne despexeris. 7 na gedref Jm fearfan on nsefte his heortan wanspediges ne et non exdsperes2 pauperem in inopia sua; COT inopis ne

geswenc f>u 7 ]?u fort5 na ateo sylene angsumum gebed

adflixeris. et non protrahas datum angustidnti* ; Orationem

gedrefedes na awyrp fu 7 na framawend ansyne f>ine fram contribuldti ne dbicias .J et non auertas faciem tuam ab wsedlum fram wanspedigum na framawend eagan f>ine for

egeno ; Ab mope ne auertas oculos tuos propter

yrre wyrigendes f>e fearfan on biternysse by"S gehyred iram ; Maledicentis te paupeiis in, amaritudine exaudieiur

ben his gehyrt5 socSlice hyne se worhte hyne gegaderunge precatio illius. exaudiek autem eum qui fecit ilium ; Congregationi

)?earfena gecwemne J?e do f>u ahyld fearfum eare Jriii pauperuro. affdbilem* te fdcito; Inclina pauperi aurem tuam.

\>cet si gefulfremmed gemiltsung 7 bletsung f>in beforan deafe ut perfiriatur propitiatio et benedictio tua; Ante mortem

wel do sawle finre 7 sefter msegenum J)inum raecende bene fdc animg tug. et secundum uires tuas exporrigens

syle Jjearfurn syle pearfum 7 onfoh gerihtwisa sawle J?ine dd pauperi ; Da paupei'i et accipe ; Justifica animam tuam.

ser forcSsif>e J>inum wyrc rihtwisnysse forj?i nys mid ante obitum tuum operare* iustitiam ^uoniam non est apud

helwarum gemetan mete se fe de'S miltheortnysse he Isent5 inferos inuenire cibum ; Qui faeit misericordiam finerat

nehstum Isen nehstum finum ou tide neode his proximo ; Fenera proximo tuo in tempore necessitatis illius ;

1 e*t. a i. non perturbes. 3 i. tristi. 4 i. fatuabilew. 5 i. fac.

158 LIBER SCINTILLABUM.

ssede on cystignysse soSlice fearfena na herereafu AugustinvLS dixit. In largitate enim pauperumnon spolia

ac gyfa beoS gesohte hwylc seo gyfu ys ]m ofer mid sed dona requiruntur ; Qudle illud munus est quod alter cum

blisse onfehtS ofer mid tearum forlset ofer J>set se geblissatS gaudio dccipit alter cum lacrimis amittit.J super quod ille gratulatwr

fes asihS J?eah J?u forgyfe fine beteran selmyssan iste suspirat.J qudmuis largidris tuum meliorem elemosinam

J>u dest gif \> u agyfst fremede fremede soSlice ys \><xt facis? si reddas alienum1 ; Alienum enim est quod

we habbatS gif na gedafenigendlice f am we brucatS to hsele Tiabemus. si non conpetenter eo utimur ad salutem;

J?eos ys mid gode gecweme selmyss seo of agenre bytS Haec est apud deum grata elemosina .J qug ex uernacula? ex-

gegearwud spede ne facnfull reaflac byt5 geseald ma willatS hib&tur substantianeqaefraudulenta pr/da tribuitur; Mdlunt*

hi hyra forspillan forgyfende fsenne fremede gesettan gelogigende se suum p&dere largiendo quam aliena restituere conponendo ;

ssede to lytlum beode sewfaeste fearfan 7 Hieronimus dixii. Ad mensulam* religi6si.J pauperes et

selfeodige mid him crist gebeor beon witan wyrf scype ys peregrini cum illis. christum conumam esse noscant ; Gloria 5

bisceoppa J>earfan of sehtum foresceawian teona ealra

episcoporum pauperem opibuB preuidere ; Ingnominia * omnium

sacerda agenum hicgean welan sacerdotum propriis studere diuitiis ;

ssede na si J?u idel faenne J?u dest selmyssan Basilius dixit. Non sis udnus cum feceris elemosinam

behofigendum na f e f»am beteran fam J>e fu laenst J>u wen indigenti^ negue te ulo meliorem cui feneras aestimes;

ssede synd sotSlice f>a micele lufiatS 7 msenige of Gregorius dixit. Sunt enim qui magna diligunt. et multa ex

fam )?e hi agatS wsedlum. dselan asmeagiat5 fset gyltas his qu§ possident egenis distribuere pertrdctant .J ut culpas

hyra setforan godes eagum. miltheortnysse innofum alysan suas ante dei oculos misericordiae uisceribus redimant?

1 i. aliorwm. 2 i. ex propria. 3 s. multi. * i. ad mensam. 5 s. est. 6 i. irrisio wel despectio.

LIBER SCINTILLARUM. 159

fsenne gehwylce nedbehefe fearfendum we sylla]? hyra him Dum quelibet necessaria indigentibus ddmus. sua illis

we agyfaj> nses ure we gyfacS eort51ice witodlice ealle geheald- reddimus non nosira largimur ; Terrena quippe omuia ser-

ende we forlsetacS ac wel gyfende we gehealdatS swa hwylc swa uando amittimus sed bene largiendo serudmus ; Quisquis

nu gode weorcu fearfendum gegearwatS him fas synderlice nunc bona opera indigentibus exkibet. ei hgc specialiter

agylt on f ses fas lufe gegearwatS inpendit1. cuius* haec amore exhibilerit ;

ssede nane gyltas mid selmyssum magan beon alysede Isidorus dixit. Nulla scelera elemosinis posse redemi.

gif on synnum gehwylc f>urhwunat5 nan ys gyltes forgyfenyss si in peccatis quisque permdnserit ; Nulla est delicti uenia

fsenne swa forest0ep(5 mildheortnyss \>cet hi fyligean synna quando sic precedit misericordia ut earn, sequantur peccata ;

se J?e feond Iufat5 7 se heofigendum lufe midfrowunge Qui inimicum diligit. et qui lugenti affectum3 conpassionis

7 frofre forgyfS o^e on sumum neodum gef eaht et consolationis inpertit 4 aut in quibuslibei necessitatibus consilium

gegearwatS selmyssan butan twyon det5 feah f>e senig sy ddhibet. elemosinam procul dubio facit ; Qudmuis quisque sit

f>earfa nan swa lp eah hwanon sylle behofigendum beladunge egens5 nuttam. tdmen unde tribuat egenti excussationem nsefte mseg ongeanwyrpan twa synd selmyssan an lichamlic infyrig* potest obicere1 ; Due sunt elemosing tina corporalis. weedligendum syllan swa hwset swa J>u miht ofer gastlic

egenti dare quicquid potueris. alter a spiritalis.

forgyfan fram fam fu derud byst be reaflacum fremedum dimittere a quo lesus fueris ; De rapinis alienis selmyssan don nys weldsed miltsunge ac gestreon elemosinam fdcere non est officium miserationis .J sed emolumentum*

gyltes se fe eornostlice unrihtlice setbryt rihtlice nsefre syltS sceleris; Qui ergo iniuste tollit. iuste numquam tribuit ; ne he wel ofrum gearwat5 fset he fram o}>ru(m) gyrntS Nee bene alter o /;re6et. quod ab olio extorquet*;

1 i. donat. a s. in. s i. amorew. * i. donat.

5 i. pauper. e i. egestatis. 7 i. obponere.

8 i. augmentuw. » i. exigit.

160 LIBER SCINTILLARUM.

micel gylt ys f>incg fearfena gearwian welegum 7 of Magnum scelus est res pauperum 2yres^re diuitibns et de

sehtum wanspedigra begytan herunge mihtigra ne sum2)tibus 1 inoputn adquirere fauorem 2 potentum. ; Ne

geceos f>u hwam Jm gemiltsige j?e Ises f>u forgsege fsene se fe eligas cui miseredris. ne forte pretereas eum. qui

geearnatS underfon mare ys welwyllednyss fisenne Ipsdi ys geseald meretuic accipere ; Maior est beniuolentia. quam quod ddtur ;

se J?e mid unrotnysse hand rsecS wsestm edleanes Qui cum tristitia manum porrexerit .J fructum remunerations z

forlaet nys socSlice mildheortnyss far nys welwillednyss amittit ; JVon est enim misericordia ubi non est beniuolentia ;

na setfeorra J>u ofrum f>anon o)?rum J?u sylle naht frama^ gif Non auferas alteri unde alii tribuas ; Nihil proficit si

oferne f>anon J?u gereordst fanon fu operne idelne clest alium inde reficis unde alium indnem* fdcis;

saede se Ipe sefter gode selmyssan dec5 god Ciprianus dixit. Qui secundum deum elemosinam facit .J deum

he gelyfS 7 se fe hsefS geleafan sotSfsestnysse gehealt godes credit, et qui Tiabet Jldei ueritatem. seruat dei

ege se Ipe softlice ege godes gehealt on gemiltsungum timorem ; Qui autem timorew dei seruat in miserationibus

fearfena god he gefenctS 2)auperum. deum cogitat ;

L.

be gedrefednysse. De Tribulatione.

drihten segft on godspelle ic f>a ic lufige ic freage 7 Dominus dicit in guangelio. Ego quos amo. arguo et

ic gewilde castigo ;

se apostol ssede furh fela gedrefednyssa gedafenatS Paulus apostolus dixit . Per multas tribulationes ojiortet

us ingan on rice godes on eallum gedrefednysse we foliatS nos introire in regnum dei ; In omnibus tribulationem pdtimur.

1 i. possessionibi«*. 2 i. laudew. 3 i. retributionis. * i. uacuum.

XTBER SCTNTILLARUM. 161

ac we na synd geansumude we synd onscunude ac we na sed non angustiamur l. apporiamur 2. sed non

synd forlsetene ehtnysse we f>olia(S ac we na synd forleetene destituimur. persecutionem patimur .J sed non derelinquimur.

we synd aworpene ac we na forwyrfacS symle cwylmraincge deicimur. sed non peribimus semper3 mortijicationem

hselendes on lichaman urum abutanferigende Ipcet eac lif iezus in corpore nostro circumferentes4 .J ut et uita

hselendes on lichaman urum sy geswutelud iesus in corporibus nostris manifestetur ;

seede se ]?e on f>isum middanearde beon geswungen Augustinus dixit. Qui in hoc mundo flagellari

na gearna<5 on helle he byf> gej>read J^senne sotSlice we frara non merebitur .J in inferno torquebitur 5 ; Cum enim a

drihtne beo$ geswungene gif eac gef>yldelice we onfotS 7 domino flagelldbimur. si et patienter excipimus et

eadmodlice f>ancas we doS gif yfele we beoS synna forgyfe- humiliter gratias dgimus. si mali fuerimus peccatorum indul-

nysse we onfocS gif so'Slic(e) gode ece eadignysse we gentiam accipiemus. si autem 6 boni aeternam beatitudinem con-

begytacS sequemur ;

ssede se }>e sene onfehtS yfelu on life his na fca ffieronimuB dixit. Qui semel recipit mala in uita sua non

sylfan cwylmmincga f>olat$ on deaf>e J?a fe j^olode on life eosdem cruciatus patitu.r in morte quos est passus in uita;

and micele betere ys magan sargian j?aenne ge}?anc Multoque melius est stomachum dolere quam mentem ;

to warnigenne ys wund J>set sargian bytS gehseled micel ys Cauendum est uulnus quod dolor e curatur ; Magna est

yrre faenne syngiendum na yrsaS god Isece gif he geswictS ira quando peccantibus non irdscitur deus ; Medicus si cessduerit

hselan he ortruwatS curare 7 desperat ;

ssede mid godcundum dihte byS gedon faet lengtogran ^re^orius dixit. Diuina dispensatione dgitur. ut prolixiora

leahtras seocnyss lengre bserntS uitia egrotatio prolixior exurat ;

1 i. tristamw. a i. iniuriamur. 3 s. sumus. * i. deportantes. a i. cruciabitur. 6 s. fuerimMS. 7 i. sanare. 8 i. irtfirmitas.

M

162 LIBEK SCINTILLARUM.

ssede ongeangecyrrende sotSlice god mann cwylmtS Isidorus dixit. Reuertens enim deus hominem cruciat

Ipsdiie syngigende forlset swingende eft geneosacS geendebyrd quem peccantem. deseruerat. Jlagellando iterum uisitat ; Ordinata

ys gemiltsung godes se aer her mann J>urh swingla fraw est miseratio dei qui prius hie hominem. per flagella a

synne he gebet j sefter )?am fram ecere susle alyst peccato emendat. et postea ab eterno supplicio liberat ;

eft he ssede gecoren softlice godes sarum lifes J>ises bytS Item dixit electus enim. dei doloribus uite huius ad-

gecwylmed Ipcet fullfremmincge lif(es) towerdes gestryne teritur1 ut perfectionem uit§ futurg lucretur2 ;

rihtwisum tidlice swingla to ecum framiaS blissum j forj»i lusto teinpordlia flagella ad aeterna proficiunt gaudia. ideoq\\Q

j rihtwis on witum geblissian j arleas on gesuiidfullnyssum et iustus in poenis gaudere. et impius in prosfwitatibus

wepan scyl ne " rihtwisum ne wif>erwyrdum god mild- lugere debet ; Neq\iG iusto neque re^;ro&o 3 deus mise-

heordnysse setbryt gode her f>urh geswinc deniS j ricordiam dbstrahit ; Bonos hie per afflictionem iudicat et

J>ar he edgylt }?urh miltsunge j yfele her forj?yldigat5 J?urh illic remunerat 4 per miserationem. et malos hie tolerat per

tidlice miltsunge y far he witnacS f>urh ece temporalem clementiam. et illic punit per aeternam

rihtwisnysse on J?ysum sotSlice life god aratS arleasum 7 iustitiam ; In hac enim uita deus pdrcit impiis. et

swa }>eah na ara"S gecorenum on fam he ara(5 gecorenum na tdmen non parcit electis. in ilia parcet electis. non

swa J>eah arat5 unrihtwisum swa miceluin swa gehwylc olplpe on tdmen parcet iniquis ; Quanta quisqne aut in

lichaman oftcSe on gefance swingla folacS call swa micelum corpore aut in mente flagella sustinet. tanto

hyne on ende beon geedleanud he hihte lp eenne sotSlice manega se in finem remunerari speret; Dum5 enim multa

genyferigendlice wiferwyrde agyltan beo^S gesewene forsewene damnabilia6 reprobi commisisse uideantur despecti

fram gode mid nanre bote swingle hi beoc5 slegene

a deo nullo emendationis uerbere feruntur7 ;

1 i. cruciatwr. 2 i. mereatur. 3 i. abiecto. * i. reditat.

5 i. quawuis. e s. opera. 7 i. percutiuntur.

LIBER SCINTILLAEUM. 163

twyfeald dynt ys godcund an on godne dael mid f am Gemina1 percussio est diuina. tina in bonam partem. qua

we synd geslegene on flsesce Ipcet we beon gebette ofer mid f>am 2)ercutimur carne ut emendemur ; altera qua

we beocS gewundude on ingehyde of socSre lufe ]>cet we god uulneramur conscientia ex caritate ut deum

hatlicur we lufiaa god forfe rihtwise swingcS Ipcet na be ardentius diligamus ; Deus ideo iustos flagellat. ne de

rihtwisnysse ofermodigende afeallan swingl witodlice fsenne iustitia superbientes cadant ; Flagellum namque tune

adiligacS gylt fsenne he awent lif selc godcund siege deluit 2 culpam cum mutduerit uitam ; Omnis diuina percussio

ocScSe afeormung lifes andwerdes ys otScSe angyn wites after- aut purgatio uitg presentis est aut initium, pene se-

fyligendes witodlice sumum swingla on J)ysum life ongynnatS quentis ; Nam quibusdam* flagella in hac uita mchoant ;

7 on eceum siege fmrhwunia'S f>eah f>e socSlice gylt tuwa et in aeterna percussione perdurant 4 ; Qudmuis enim culpa bis

sy geslegen an swa siege ys understanden se her ongunnen percutitur. una tdmen percussio intellegitur qug hie (on)cepta

)?ar byS gefremmed Ipcet on f>am J?e eallunga na beo^ gefreade illic perficitur. ut in his qui omnmo non corriguntur

forSstseppendra siege swingla sefterfyligendra sy angyn precedentium percussio flagellorum sequentium sit initium

tintregena sumum diglum godes dome her yfele ys far

tormentorum. Quibusdam secreto 5 dei iudicio. hie male est illic

wel gewislice Ipcet fsenne her gewylde beotS gefreade fram ecere bene. scilicet ut dum hie castigdti corriguntur. . ab eterna genyferunge beon alysede sumum so(51ice J?er wel ys 7 f>ar damnatione liberentur. quibnsdam uero hie bene est. et illic yfele gewislice sumum 7 her yfele 7 far yfele forfi male.J porro quibusdam et hie male et illic male, quia beon gefreade nellende 7 beon geswungene on fisum life corrigi nolentes et flagellari in hac uita

ongynnaS 7 on eceum siege beoS genyferude murcnian incipiunt. et in aeterna percussione damnantur ; Murmurare on swinglum godes synfull mann na scyl forfi Ip e swyfust )?urh 'in flagellis dei peccator homo non debet. quia maxime per

1 i. duplex. 2 i. mundat. 3 i. aliqutbtw.

4 i. perseuerant. 5 i. occulto.

M 2

164 LIBER SCINTILLABUM.

t \>e by"S ge]?read bycS gebet anragehwylc softlice f>eenne quod corripitur emendatur ; Unusquisque autem tune

leohtlicur byrS f>aet he j?olacS gif he his framasceeccS yfelu for leuius portat 1 quod pdtitur. si sua discusserit 2 mala, pro

Jmrn. him byf> onbroht edlean riht rihtwis on wif>erwyrdnyssum quibua illi inferiur retributio iusta ; lustus in aduersis

beon afandud hyne oncneawe na beon aworpene weras halige probari se cognoscat non deici ; Uiri ssmcti

swyf>or hi aforhtiacS gesundfulle j>senne wiferrsede for)>i godes plus formidant jwospera quam aduersa. quia dei

feowas gesundfulle awyrpatS wij^erraede sotSlice IseraS f>senne seruos prospera deiciunt*. aduersa uero erudiunt; Tune

ma synd godes eagan ofer rihtwise f>£enne hi beon geswencte magis sunt dei oculi super iustos. quando eos adfligi

fram unrihtwisum foresawung upplice ge}?afatS J?senne rihtwisum ab iniquis prouidentia supeina pei'rnittit; Tune iustus

blissa beoc5 gedihte ece fsenne mid andwerdre gedrefednysse gaudia disponuntur aeterna .J quando presenti tribulations

beocS afandude swa micelum swa so'Slice we on ]?issere worulde probantur ; Quantum enim in hoc saecu^o

beoS tobrocene swa micelum on ecnysse we beoc5 getrymede frdngimur. tantum in peiytetuio solidamur.

swa micelum swa we on andwerdum synd geswincte eall swa micelum Quantum in presenti adfligimur tantum

on towerduw we geblissia'S gif we her mid swinglum beoS oftredene in futuro gaudebimus ; Si hie flagellis adterimur.

afeormode on dome we tocumaf) symle god her ewinctS )?a he purgaii in iudicio aduenimus ; Semper deus hie uerberat quos

to hsele ecere gegearwatS na witodlice murcna J?u na ad salutem perpetuam pv&parat ; Non igitur murmures. non

swica jm na sege f>u hwi J^olige ic yfelu forf>i sefter gemete /blasphemes, non dicas quare sustineo mala ? quia iuxta modum

leahtres Isesse ys edleon wrsece se J?e socSlice on swinglum criminis minor est retributio ultionis ; Qui enim in flagellis

murcnaS god ma gegrematS se f>e so^lice wif>errsede gej^yldelice murmur at deum plus inritat ; Qui uero aduersa patienter

forj?yldigaj> god Ipe ra]?ur gegladat5 gif softlice J?u wylt beon tolerat. deum citius placat ; Si enim uis pur-

1 i. sustinetf. 2 i. liberauerit. 5 i. deponunt.

LTBEK SCINTILLARUM. 165

afeormud on wite Ipe wreg 7 godes rihtwisnysse hera gari in poena te accussa et dei iustitiam lauda ;

ealle J>e Ipe gelimpatS butan godes na gewyr}?af> Uniuersa qug tibi dccidunt absque dei non fiunt

willan unrihtwisra miht ofer J?e of godes ys geseald uoluntate ; Iniquorum potestas super te ex dei datur

geleaf ealle f>a Ipe wiferwyrdatS of godes gej>eahte dot? licentia ; Omnes qui tibi aduersantur. dei consilio faciunt ;

gejryldelice J>a leohtran J>u byrst gif J>a hefigran byst gemunan fatienter leuiora portabis si grauiora fueris recordatus.

adl socSlice leahtras asetS adl msegena galnysse

Languor enim uitia exquoquit languor uires libidinis

tobryctS untrumnyss hefig syfre det5 sawle frangit ; Infirmitas grauis sobriam facit animam ;

saede ne he wyrf>e nys on deaj>e onfon frofre Ciprianus di&it. Nee dignus est in morte accipere solatium se ]?e hyne na gej>ohte beon to sweltenne geswice anra gehwylc qui se non cogitauit esse moriturum. ; Desinat 1 unusquisque

be gode oj>]?e be godum besargian gif ])O3t he J>olatS ongyt de deo uel de bonis conquiri2. si quod pdtitur intellegat

hyne gearnian (mi)d trumnysse sawle untrumnysse lichaman se merere; Firmitate6 animg infirmitatem corporis

we oferswifa'S wite ge J>aene on gode beon dom Ipcet se J?e umcimus ; Sciatis hanc in deo esse censuram* ut qui

mid weldasdum na byf oncnawen huru mid witum he sy ongytan beneficiis non agnoscitur uel plagis intellegatur ;

on life yldryna ys gecweden betere ys socSlice her beon agoldene In uita patrum dicitur. melius est enim hie persolui

witu J)senne sefter fort5sij?e lifes J»yses on ecnysse beon ge- poenas. quam post exitium uitg huius in aeternum cru-

cwylmmed mid fyre ciari igni

LI.

be frymjmw oj?J?e offrungu^. De Primitiis sine oblationibus.

se apostol ssede weldaede sotSlice 7 gemaennysse Paulus apostolus dixit. Beneficii autem et communionis

1 i. cessat. a i. dolere. 3 i. fortitudine. * i. iudicium.

166 LIBER SCINTILLARUM.

nelle ge forgytan mid J>ylcuw softlice offrungum byj? geearnud nolite obliuisci ; Talibus enim hostiis fKomQxetur

god deus

onsegednyssa arleasra onscunigendlice drihtne Salomon dixii. Uictime impiorum abominabilis domino.

willan rihtwisra gecwemlice eala beam gif J>u haefst wel do uota iustorma. placahilia ; Fill si habes benefac

mid Ipe sylfum 7 wyr Ipe offrunga tobring gemyndig beo J>u forj>i tecum.. et dignas ablationes offer, memor esto

deatS na lata(5 offrigendes of unrihtum offrung gewemmed ys mors non tartabit ; Immolantis ex iniquo oblatio maculata * ;

godu unrihtwisra na fand(atS) se hehsta on offrungum Bona iniquorum non jprobat altissimiis ; In oblationibns

unrihtwisra na on micelnysse offrunga na gemiltsatS iniquoruio.. nee in multitudine sacrificioruio. non propitiabitur

god synnum se J>e tobringcS offrunge of spede ofifie sehte dens peccatis ; Qui offert sacrificium ex substantia

J>earfan swylce se J>e offrat sunu on gesyhpe feeder his pauperis. quasi qui uictima(t) filium in conspectu patris sui ;

J>una setywst setforan gesih]?e godes semtig offrung rihtwises Non apparebis ante conspectum dei uacuus; Oblatio iusti

gefsettatS weofud 7 swaecc wynsumnysse ys on gesyhj>e inpinguat altare. et odor suauitatis est in conspectu

J»ses hehstan offrung rihtwises andfenge ys 7 gemynde his altissimi ; Sacrificium iusti acceptum est et memoria illius

na forgytt drihten nelle ]>a bringan gyfa fwyre na non obliuiscetur dominus ; Noli offerre munera praua. non

socSHce underfehtS )?a god mid godum mode wyrSscype agyld enim suscipit ilia deus ; Bono animo gloriam redde

gode 7 na wana J>u frym)>a hancla J>inra deo et non minuas primitias manuuio. tuarum ;

ssede mid micelre feormunge offrunge to adiligenne Gregorius dixit. Magna purgatione sacrificiorum deluende

synd gyltas leahtra sunt culpg uitiorum ;

1 s. est.

LIBEE SCINTILLAKUM. 167

LIL

be unrotnyssa. De Tristitia.

drihten segt5 on godspelle so<51ice ic secge eow £>get ge wepaS Dominvis dicit in euangelio. Amen dico uobis quia plorabitis

7 foteriatS ge middaneard sotSlice geblissatS ge socSlice beotS et flebitis uos mundus autem gaudebit. uos autem con-

geunrotsude ac unrotnyss eower bytS gehworfen on blisse tristabimini sed tristitia uestra uertetur in gaudium ;

se apostol ssede seo soj?lice sefter gode unrotnyss ys Paulus apostolus dixlt. Quae enim secundum deum tristitia est

dsedbote on hsele stafolfseste wyrc<S worulde softlice penitentiawi in salutem stabilem operatur ; Saeculi autem

unrotnyss deacS wyrc'S manfull wyrttruma biternysse tristitia mortem operatur; Nequam radix amaritudinis

upp wexsende gelset 7 }>urh ]?a beot5 besmitene msenige sursum germinans impedit et ^?er illam inquinantur multi ;

ssede heorte geblissegende geglada(5 ansyne on gnornunge Salomon dixit. Cor gaudens exhilarat faciem. in merore

sawle bytS aworpen gast mod geblissegende ylde blowende animg deicitur spiritus ; Animus gaudens aetatem floridam

det5 gast unrot adrigS banu facit. spiritus tristis exsiccat ossa ;

sunu ssede la beam on godum J>u na syle ceorunge.

Uiesus filius Siracli dixlt. Fili in bonis non des querelam.

7 on ealre sylene na syle f>u unrotnyss wordes yfeles selc et omm ddto non des tristitiam uerbi mali; Omnis

wite unrotnysse heortan ys unrotnysse na syle ]m sawle )?inre plaga tristitia cordis est. tristitiam non des animg tug ;

wynsumnyss heortan Ipcet ys lif mannes unrotnysse aweganyd locunditas cordis haec est uita hominis ; Tristiam expelle

fram f>e manega soj)lice ofslyhtS unrotnyss 7 nys notu on a te. multos enim occidit tristitia. et non est utilitas in

hyne heorte J?wyr syltS unrotnysse 7 mann gleaw wit5stynd ilia; Cor prauum dabit tristitiam. et homo peritus resistet

hyre to unrotnysse sotSlice efst deatS unrotnyss heortan itti. Ad tristitiam enim festinat mors ; Tristitia cordis

168 LIBER SCINTILLARUM.

gebig<5 swyran na syle £>u on unrotnysse heortan Ip'me ac flectit ceruicem ; Non dederis in tristitiam cor tuum. sed

awegnyd hi fram f>e repelle earn a te ;

ssede gif J>u wylt sotSlice naefre beon unrot wel Isidorus dixit. Uis autem numquam esse tristis. bene

leofa digle ingehyd unrotnysse leohtlice forJ^yldigatS god uiues ; Secreia conscientia tristitiam .leuiter sustinet ; Bona

lif blisse symle hsefS ingehyd softlice scyldiges symle uita gaudium semper habet ; Conscientia autem. rei semper

on wite ys scyldig mod nsefre orsorh ys swa swa on in poena est ; Reus animus numquam securus est ; Sicut in

reaf mof>f>e 7 wyrm forswylhcS treow call swa unrotnyss uestimentum tinea, et uermis deuorat lignum .J ita tristitia

deratS heortan heort blif>e gode strengj?e detS weres wocet cordi ; Cor l/tum bonam ualitudinem facit ; Uiri

sotSlice unrotes byi'na^S banu autem tristis. ardescunt ossa.

LIII.

be fagernyase. De Pnlchriludine.

drihten segcS on godspelle crist ys se f»e geliffsestacS flsesc Dominus dicit in euangelw. Christus est qui uiuificat .•* caro

na framacS aht non pr6dest quicquam ;

ssede leas gyfu 7 ydel ys fsegernyss Salomon dixit. Fdllax gratia et mana est pulchritudo ;

sasde faegernyss to lufigenne ys la beam se f>e Basilius dixit. Pulchritudo diligenda est flil qui

blisse gastlice gewunaf) onasendan uton forbugan cwyldbsere Igtitiam spiritalem consueuit infundere ; Euitemus pei'niciosas

faegernyssa ])cet na ealra yfela cynrenu on us beon on- pulchritudines. ne omnium, malorum. genera in nos inro-

gebrohte wis wer na besceawatS lichaman wlite ac gentur; Sapiens uir non considerat corporis decorem .J sed

sawle unwis sotSlice on flaeslicum byt5 emhaefed wis wer animg. insipiens autem in carnalibus detinetur ; Sapiens uir

LIBER SCINTILLARUM. 169

wif onscuna<5 weorcfull dysig soSlice gewilnigende hi mulierem respuit gestuosam. stultus autem concupiscens earn by(5 underplantud wer snoter fram ungleawum wife fram awent

supplantatur ; Uir prudens ab inprudenti muliere auertit

eagan his galfull sotSlice behealdende hi he by<5 toslopen

oculos suos .J luxuriosus autem intuens earn soluitur

swa wex fram ansyne fyres crist na on lichaman ac on

ut cera a facie ignis; Christus non in corporis sed in

sawle feegernysse gegladatS j?a eornostlice eac Su lufa animg pulchritudine delectatur; I Ham ergo et tu dilige

on jpsere gegladatS god in quam delectatur deus;

LIIII.

be gebeorscipu^. De Conuiuiis.

drihten segt5 on godspelle faenne macast gebeorscype clypa Dominus dicit in guangelio. Cum fads conuiuium. uoca

J?earfan wanhale healte blinde 7 eadig fu byst forfy hi paupvres. debiles. claudos cecos. et beatus eris quia non

nabbatS hwanon hi agyldan bytS agolden sot51ice J)e on habent unde reiribuant. retribueiur enim tibi in

seriate rihtwisra resurrectione iustorum ;

se apostol ssede sam ge eornostlice etan sam ge Paulus aj9osto/us dixlt. Siue ergo manducdtis. siue

drincan sam ge aht elles ge don ealle on wuldre godes doS bibitis. siue aliud quid facieiis omnia in gloria dei fdcite; ssede betere ys geclypian to wyrtum mid soSre lufe Salomon dixit. Melius est uocdre ad olera cum caritate

fsenne to bulluce gemsestum mid hatunge quam ad uitulum sagindtura. cum odio ;

simu saede nelle f>u grssdig beon on ealre

Hiesus Jilius Sirach dixii. Noli duidus esse in omni wiste 7 na f>e bewera ofer aelcne mete on manegum epulatione. et non te ejfundas super omnem escam; In multis

170 XIBEB SCINTILLARUM.

softlice mettum by}) untrumnyss 7 cwyld togenealaehtS enim escis erit infirmitas. et pestilentia adpropinquabit

o$ tSaene dropan ofer beod na astrece f»u hand fine usqne ad cbleram ; Super mensam ne extendas manum tuam.

ser 7 mid andan besmiten j>u forsceamige gif f>u to middes prior .J et inuidia contaminatus erubescas ; Si in medio

manegra ssete ser him na astrece f u hand fine na f u multorum sedisti. prior illis non extendas manum tuam. nee

ser bide drincan gif genydd byst on etincge swyfe aris prior poscas bibere ; Si codctus fueris in edendo multum. surge

of midlene 7 spiw 7 hit gehlyptS )?e 7 Ipn na togelsed lichaman de medio et uome. et refrigerabit te et non adducas corpori

J?inum untrumnysse on gebeorscype wines na J?rea J?u nehstan tuo infirmitatem. ; In conuiuio uini non arguas proximunti.

7 na forseoh Ipu hyne on wynsumnyss his wer behealdende et non despicias eum in iocunditate illius ; Uir1 respiciens on mysan fremede- nys lif his on gefance bigleofan he fet in mensam alienam non est uita eius in cogitatione uictus ; Alit

softlice lif his mid mettum fremedum enim animam suam cibis alienis ;

ssede to gebeorscype synfulles gebeden to j?am Hieronimus dixii. Ad conuiuium peccatoris rogatus ad hoc

ga ]>cet gastlice inlaf»igendum J^inum J?u gearwige mettas ambula ut spiritales inuitatori tuo prebeas cibos ;

goddra J»inga bedu ys fsenne lichama fa sylfan wyle Bonarum rerum postulatio est quando corpus eadem uult habban }?a gast habere qug sphitns ;

ssede genihtsumian on gebeorscypum specolnyss Gregorius dixit. Abunddre in conuiuiis loqudcitas

gewunaf symle so'Slice lust midfylig^ estas J?senne lichama solet semper enim uoluptas comitatur epulas; Cum corpus

on gereordes gelustfullunge byf> aleeten heorte mid idelre blisse in refectiones delectatione resoluitur cor indni gaudio

byS toslopen symle estum felaspecolnyss fyligt5 7 f>senne relaxatur ; Semper aepulas loqudcitas sequitur; Cumqne

wamb byf> gereord tunge by)? gewyld uenter reficitur lingua effrenatur;

1 s. dico.

LIBER 8CINTILLAEUM. 171

LV.

be hlehtre 7 be wope. De Eisu et Ftetu.

drihten segft on godspelle eadige f>a f>e heofiatS nu jDominus dicit in euangelio. Beati qui lugent nunc.

for j?i hi beo<5 gefrefrude wa eow ge )?e hlihhatS nu for J>i Q'uoniam ipsi consolabuntur ; Ue uobis qui rid&tis nunc.J quia

ge hofiacS 7 wepacS lugebitis et flebitis ;

se apostol ssede geblissiatS fulfremede beot5 Paulus aposto/us dixii. Gaud&ie perfecti estote ;

se apostol ssede earme beoc5 heofiacS 7 wepaS hlehter lacobus apostolus dixit. Miseri estote. lug&te et plbrate. risus

eower on heofunge byf> gehworfen 7 bliss on gnornunge uester in luctum conuertitur .J et gaudium in merorem ;

ssede leoht rihtwisra geblissatS savvle heorte Salomon dixit. Lux iustorum. laeiificat animam ; Cor

geblissigende gegladacS ansyne on gnornunge sawle bytS aworpen gaudens exhilarat faciem. in merore animg deicitur

gast mod geblissigende ylde deS blowende gast spiritus. Animus gaudens. aetatem facit floridam. s^iritus

unrot adrigcS ban hlehter sare bycS gemincged 7 ytemyste tristis exsiccat ossa ; Risus dolori miscebitur .J et extrema

blisse heofincg abysgacS swylce f>urh leahter stunt wyrccS gaudii luctus occupat1 ; Quasi per risum stultus operatur

scylda seccS tselend wisdom 7 he na gemet lar scelus2; Quaerit derisor sapientiam et non inueniet. doctrina

snotera ef>elic gearwe synd tsslendum domas 7 hameras prudentium fdcilis ; Parata sunt derisoribus 3 indicia .J et mallei

sleande stuntra lichamum stunt on hleahtre uppahefS percutientes stultorum corporibus ; Fdtuus in risu. exaltat

stefene his wer sotSlice wis unease stillice hlihtS uocem suam ; Uir autem sapiens, uix tdcite ridebit ;

ssede bliss worulde idel mid micelre andbidunge Augustinus dixit. Laetitia s/culi uana cum magna expectatione

1 i. optinetf. 2 i. culpa. * i. stultis.

172 LIBER SCINTILLARUM.

byf gehopud Ipcet heo cume 7 heo na maeg beon gehealden faenne speratur ut ueniat. et non potest teneri cum

he Gym's betere ys unrotnyss unrilit foligendes faenne blisse uenerit ; Melior est tristitia inlqua patientis quam laetitia unriht dondes iniqua facientis ;

saede wer wis mid gefimgenysse feawa HieronimuB dixit. Uir sapiens grauitate^ morum

bliSnysse anwlatan gemetegacS gif gesaeld seine na si fu hilaritatem frontis temperat ; Si felicitas eluceat. non sis

gylpende gif yrmcS getima(5 wacmod na wuna J?u se J?e idctans. si caldmitas contigerit. pusilldnimis non existas ; Qui

hwilende ys on blisse ece he bycS on wite tempordrius 2 est. in Igtitia perennis erit in poena ;

saede andwerde blissa sefterfyliacS ece heofunga Gregorius dixit. Prgsentia gaudia secuntur perpetua lamenta;

nan mann witodlice mseg ge her geblissian mid worulde 7 far Nemo etenim potest et hie gaudere cum sgculo et ilUc

rixian mid drihtne gif senig ys andwerdes timan bliss swa regnare cum domino ; Si qua 3 est presentis temporis letitia. ita

heo ys to donne Ipcet nsefre biternyss fyligendes domes est agenda. ut numquam amaritudo sequentis iudicii

gewite fraw gemynde recedat a memoria ;

saede hafa f>u temprunge on gesundfullum gef>anc Isidorus dixit. Habeto temper amentum 4 in ^rds/;em mentem

ne wid blisse ne mid gnornunge J?u awend ge to godum nee gaudio nee merore commutes 5 .J et ad bona

witodlice ge to yfelum getempera beortan fine igitur. et ad mala tempera cor tuum ;

saede nelle fu grenniendum welerum hleahter for'S- Basilius dixit. Noli dissolutis labiis risum pro-

bringan wodnyss witodlice ys mid cyrme hlyhhan ac smercigende ferret amentia namque est cum strepitn rider e. sed subridendo

J?set an blisse gefances geswutelian na gedafenaS fam se to tantum Igtitiam mentis indicare ; Non conuenit ei qui ad

fulfremeclnysse hogac5 gamenian mid cnafan beo f»u on yfelnysse perfectionem nititur. iocari6 cum paruulo, Esto in malitia

1 i. honestate. 2 i. momewtaneus. 3 i. aliqua.

* i. mediocritatem. 5 s. nee. 6 i. ludere.

LIBER SCINTILLABUM. 173

lytel 7 wer fulfremed on andgyte on sumum f>e gegearwa

paruulus. et uir perfectus in sensu ; In quibnsdam te exhibe

ealdne on sumum Ipe geongne plega softlice alsetene

senem. in quibusdam te infdntem ; locus autem remissam

gefremS sawle 7 gymelease embe godes bebodu ne he

efficit animam. et neglegentem erga dei precepta ; Nee gyltas his na maag to gemynde ongeangeclypian 7 forgytende delicta sua potest ad memoriam reuocdre. et obliuiscens f>a na hyne totiht to deedbote nanne hsefS togang ea non se instigat ad penitentiam ; Nullum habebit accessum heortan onbryrdnyss far by£> ongemetegud hleahter 7 plega cordis conpunctio. ubi fuerit immoderatu-S T risus ac iocus ;

LVI.

be wurj?scipe maga. De Honore Parentum.

on godspelle arwurfa feeder 7 moder Ipcet Dom\njis dicit in guangelio. Honora patrem et matrem. ut

wel sy Ipe 7 J?u si langlife ofer eorf>an bene sit tibi et sis longeuus super terram ;

se apostol ssede faederas nelle ge to yrsunge gegremian Paulus apostoluS dixit. Patres. nolite ad iracundiam prouocare

beavn eowre ac IseracS hi on lare 7 on f>reale filios uesiros. sed edocete illos in disciplina et correctione

drihtnes ne na sotSlice scylon beam magum goldhordian ac domini ; Nee enim debent filii parentibus thesaurizare* sed

magas bearaum parentzs Jtliis ;

paede se J?e geswenctS feeder 7 forflyhtS moder Salomon dixit. Qui adfligit palrem et fugit matrem

edwitfull ys 7 ungesaslig sunu wis geblissaS faeder beam ignominiosus3 est et infelix ; Filius sapiens letificat patrem. filius stunt unrotnyss ys moder his stultus mestitia est matris sug ;

snnu ssede swa se Ipe goldhorda'S eall swa

Hiesus filius Sirach dixit. Sicut qui thesaurizat. ita

1 i. intewperatus. 2 i. lucrari. * i. inproperiosus.

174 LIBER SCINTILLA RUM.

se Ipe arwur^a^ moder his se f>e arwurfa'S feeder he bycS ge- qui honorificat matrem suam ; Qui honorat patrem iocunda-

wynsumud on bearnum se Ipe arwurcSacS feeder his life he leofaS bitur in filiis ; Qui honorat patrem suum uita uiuei

lengran se Ipe gehyrsumatS. feeder he gehlypcS maeder se f>e longwre ; Qui oboedit patri refrigerabit matri ; Qui

ondreet god he arwurJ»atS magas arwurjm faeder Jrinne ]>cet timet deum honorat parentes ; Honora patrem tuum. ut

oferbecume f>e bletsung fram drihtne bletsung feeder superueniat tibi benedictio a domino / Benedictio patris

fsestnacS hus bearna curs sotSlice moder awyrtwalatS firmat domum filiorum ; Maledictio autem matris. eradicat

trymmincge ne wuldra J>u on teonan feeder J^ines nys firmamentum ; Ne glorieris l in contumelio patris tui. non est

Ipe wul^or ac sceand wuldor so]?lice mannes of wyrf>scype tibi gloria sed confusio ; Gloria enim hominis ex honore

feeder his ys 7 eepsenyss suna feeder butan wurf>scype ys patris sui est.J Et dedecus Jilii pater sine honore est;

la beam onfoh ylde faBder J^ines 7 na geunrotsa ]}u hyne Fili suscipe senectam patris tui. et ne contristes eum

on life his 7 gif he ateoratS on andgyte forgyfenysse syle 7 in uita illius .J et si defecerit sensu ueniam da et

na forhoga J?u hyne on J^inum meegene eelmyss so(51ice feeder ne S2>ernas eum in tua uirtute ; Elemosina enim patris.

heo na by$ on forgytincge yfeles hlisan ys se Ipe forlaet his non erit in obliuione ;' Malg famg est qui relinquit

feeder 7 se ys awyriged fram gode se f>e gegremaf) moder patrem. et est maledictus a deo qui exdsperat2 matrem;

arwurf>a feeder finne 7 geomerunga moder f>inre na forgyt f>u Honora patrem tuum. et gemitus matris tug ne obliuiscdris;

gemun J?u f>eet J?u butan J)urh hi f>u neere agyld magum Memento guoniam nisi per illos non fuisses ; Retribue parentibua

hu dydon hi Ipe quomodo 3 illi tibi ;

seede god hit ys witodlice aefter gode lufian Hieronimus dixit. Bonum est quidem post deum amare

magas 7 beam ac gif neod cym'S Ipcet lufu maga 7 parentes ac Jllios. sed si necessitas uenerit. ut amor parentum ac

1 i. gratuleris. 3 i. conturbat. 3 s. fecerwwt.

LIBER SCINTILLABUM. 175

bearna godes lufe by)? wiSmeten j na msege seg)?er filiorum dei amori conparetur. et non possit utrumque beon gehealden )?8enne hatung on magum arfsestnyss on gode serudri tune odium in propinquis 2nQ^as ^n deo

ys arwurf>a feeder }?inne ac gif he na f>e fram soSum feeder est ; Honora patrem tuum. sed si te a uero patre

na asyndraS swa lange wite j?u blodes mseg)?e swa lange non seperat ; Tdmdiu scito sanguinis copulam^. qudmdiu

swe he his wat scyppend ille suum nouerit creatorem ;

saede masgas ure swa agene innof>as utan lufian Basilius dixit. Parentes nostros ut propria uiscera diligamus. gif togenealascean us to feowdome cristes na forbeodatS si accedere nos ad seruitutem cbristi non prohibuerint ;

gif hi sotSlice forbeodatS na byrigenna hyra fram us Si autem prdhibuerint. nee sepulchra illormo. a nobis

scylon beon besceawude debentur dspici.

LVII.

be

De Filiis.

drihten seg^ on godspelle se j>e lufa'S sunu oftfte dohter Z^omiwus dicit in guangolio. Qui amat filium aut filiam

ofer me nys he me wyrj^e super me non est me dignis ;

se apostol ssede beam hyrsumiatS magum eowrum Paulus opostofas dixii. Fili oboedite parentib\v$> uestris

on drihtne J>set sot51ice riht ys arwurfa fasder ]>cet wel si in domino. J hoc enim iustum est; Honora patrem ut bene sit

f>e 7 )m si langlife ofer eorf>an tibi. et sis longeuus super terram;

saede god forlaet beam 7 nefan se f>e sparatS Salomon dixit. Bonus relinquit filios et nepotes ; Qui pdrcit

gyrde his he hataS sunu his se J?e sotSlice Iufat5 hyne an- uirgg sug odit Jllium suum qui autem diligit ilium in-

raedlice laar'S cynehelm yldryna beam bearna 7 wyrtSscype stdnter erudit ; Corona senum filii filiorum. J et gloria

1 i. propinquitatew.

176 LIBER SCINTILLARUM.

bearna feederas hyra yrre feeder sunu stunt 7 sar mocler Jttiorum patres eorum ; Ira patris filius stultns. et dolor matrix

seo \>Q cende hyne quae genuit eum ;

sunu ssede la suna Ipe synd leer hi 7 gebig

Hiesus filius Sirach dixit. Filii tibi sunt erudi illos. et curua

hi fram cildhade hyra dohtra ]>e synd geheald lichaman illos a pueritia illorum ; Filie tibi sunt serua corpus

£>8era 7 na etyw f>u bliSe ansyne J?ine to him na illarum. et non ostendas hilarem faciem tuam ad illas ; Non

wynsuma }?u on bearnum arleasum feah hi beon gemsenigfylde iocunderis in filii s impiis si multiplicentur ;

na geglade f>u ofer suna gif nys ege godes mid him Non oblecteris super filios. se non est timor dei cum ipsis ;

betere ys an ondrsedende god J^aenne ]?usend bearna arlease Melior est. Unus timens deum. quam mille filii impii ;

se Ipe lufacS sunu" his he gemsenigfylt him swingla se f>e Qui diligit filium suum assiduat illi flagella ; Qui

IserS sunu his he byt5 geherud on him 7 tomiddes hiwcuj?- docet filium suum laudabitur in illo .•* et in medio domesti-

ra on him he byj> gewuldrod se fe IsercS sunu his on corum l in illo gloriabitur ; Qui docet filium suum in

seff>uncan he asent feond 7 tomiddes freonda wuldracS zelum mittet inimicum et in medio amicorum gloriabitur

on him na syle J?u suna anweald on geogu})e his 7 na in illo; Non des filio potestatem in iuuentute sua. et n e

forseoh Ipu gej>ancas his fram bearnuw f)inum warna }>u 7 despidas cogitatus illius ; A Jtliis tuis cdue et

fram hiwcu)?um finum si )?u asyndrud suna 7 wife bref>er 7 a domesticis tuis separare ; Filio et muliere fratri et

freond na syle }m anweald ofer J?e on life )?inum betere amico. non des potestatem super te in uita tua ; Melius

ys socSlice Ipcet bearna J?ine J>e biddan ]?8enne Ipe behaldan on est enim ut filii tui te rogent. quam te respicere in

handa bearna Jnnra nytlic ys butan bearnum sweltan f>8enne manus filiorum . tuorum ; Utilis est sine filiis mori quam

forlastan beam arlease Iser sunu pinne 7 wyrc on him relmquere filios impios ; Doce filium tuum et operare in illo.

1 i. contubernialiuw.

LIBER SCINTILLAEUM. 177

\)02t Ipu na on fylf>e his J?u beo gescynd na syle }m of>rum ne in turpitu&ine illius confunddris ; Ne dederis aliis

sehte fine J?e Ises j?e ofhrywe f>e ofer dohter gul-

2)ossessionem tuam. ne forte peniteat te ; Super filiam luxu-

fulle fsestna heordrsedene j?e Ises Ipe heo ahwsenne do J?e on riosam firma custodiam. ne quando faciat te in

tale cuman feondum finum obprobrium uenire inimicis tuis ;

scede wer wis fsenne sunu his godes Hieronimus dixit. Uir sapiens quando jilium suum bone

tuddres forlset na besargige Ipcet he fylcne forleas ac indolis amittit? non doleat quod talerti peicdidtrit sed

geblissige Ipcet he swylcne hsefde gaudeat quod tdlem habuerit J

LVIII.

be welegu?^ 7 J?earfu^. De Diuiti&us et Paujjeridus.

drihten seg^ on godspelle welig earfoSlice ingeetS on rice Dominus dicit in guangdio. Diues difficile intrabit in regnum heofena 7 elp elicur ys olfend furh fyrel nsedle furhfaran caelorum. et facilius1 est camelum per fordmen dcus transire.

J?aenne weligne ingan on rice heofena wa eow weligum quam diuitem intrdre in regnum caelorum; Ug uobis diuitibm

ge J?e habba'S frofre eowre eadige fearfan on gaste

qui habetis consolationem uestram; Beati' pauperes spiritu.

forj?i Ipe hyra ys rice heofena ^uoniaw ipsorum est regnum caelorum;

saede gefyld fearfena na forwyr]? on ende Propheta dixit. Patientia pauperum non peribit in finem2 ;

fonne ofermodiga'5 se arleasa bi|? dnseled f>earfa Dum superbit impius incenditur pauper ;

saede god geceas fearfan on fisum lacobus o;;ostoZus diant. Deus elegit paupexes in hoc

1 i. possibilius. u i. semper.

N

178 LIBER SCINT1LLARUM.

middanearde welige on geleafan 7 yrfwerdas rices Ipcet he behet mundo. diuites in fide, et heredes regni quod repvomisit

lufigendum hyne diligentibus se ;

se apostol ssede welegum f>yssere worulde bebeod Paulus opostoZus dixit. Diuitibns huius ssdculi precipe.

na prutlice witan na hopian on ungewisson welena non supeicbe sdpere. neque sperare in incerto diuitiarum.

ac on gode se Ipe getij?ac5 us ealle genihtsumlice to brucenne sed in deo qui prestat nobis omnia dbundanter ad fruendum ;

Jm f>e wyllacS welige beon hi onbefeallacS on costunge 7 on Qui uolunt diuites fieri. incidunt in temptations et in

grin deofles Swa swa wsedligende msenige sotSlice gegod- laqueum diaboli ; Sicut egentes multos autem locu-

igende swylce naht haebbende 7 ealle agende jrtetantes. tamquam nihil habentes et omma possidentes;

ssede" bletsung drihtnes welige dec5 na Salomon dixit. Benedictio donmni diuites facit. nee

bytS geferlseht him gedrefednyss na framiatS welan on daege sociabitur eis adfiictio ; Non pYbderunt diuitig in die

wraece rihtwisnyss so]?lice alyst fram deafe se }?e getruwa^ ultionis1; lustitia uero liber abit a morte ; Qui confidit

on welum his ahrist byf> gehealden rihtwisum sped opfye aeht in diuitiis suis corruit ; Custodietur iusto. substantia

synfullesl se Ipe gaderac5 goldhordu mid tungan leasunge idel peccatoris i; Qui congregat thesduros lingua mendacii.J uanus

ys 7 by}> setspornen set grinum deaf>es betere ys fearfa 7 est et inpingitur ad laqueos mortis; Melior est pauper et

behofigende him fasnne wer wulderfull 7 genihtsumigende indigens sibi. quam uir gloriosus et sufficiens

hlafe ealle dagas J?earfan yfele se Ipe fbrsihtS pearfan pane; Omnes dies pauperis mali ; Qui despicit pauperem

onhysc"S scyppende his 7 se Ipe on hryre of>res geblissac5 exprobrat factori eius. et qui in ruina alterius laeiatur.

2 he na bycS unscyldig se f»e teonaS fearfan onhysccS non erit innocens ; Qui calumniatur pauperem exprobrat

scyppende his arwurtSacS socSlice J?aene se p>e gemiltsaS factori eius. honor at autem euro. qui miseretur

iudicii.

LIBER SCINTILLABUM. 179

fearfum mihtige socSlice mihtelice tintregan foliatS streng- pau2>eri ; Potentes autern potenter tormenta patiuntur ; For-

rum socSlice strengre onstynt cwylmincg tioribua autem fortior instat cruciatio ;

sunu ssede* nelle J^u begyman to aehtum

Hiesus filius Sirach dixit. Noli adtendere ad possessiones

unrihtwisum 7 na sege Jm ys me genihtsum lif nelle Ipu. iniquas. et ne dwceris est mihi sufficiens uita ; Noli

grsedig beon on welum unrihtwisum naht socSlice framiacS duidus esse in diuitiis iniustis. nihil enim pr6derint

J?e on dsege ofertogennysse 7 wrsece nelle f>u syllan menn tibi in die obductionis1 et uindicte ; Noli dare homini

strengrum pe Ipcet gif Ipu leenst swylce f>u forloren hsebbe fortiori te. quod si fenerdbis tamquam perditum hdbe ;

se f>e gylp<5 on his sehte }?earflicnysse he ondret la beam na Qui gloriatur in substantia paupvrtatem ueretur ; Fill ne

on manegum syn daeda fine J?eah Ipu. welig beo f>u na byst in multis sint actus tui. etiamsi diues fueris non eris

unmsene fram gylte god ys seht J?am nys

inmunis a delicto ; Bona est substantia. cui non est

synn on inngehyde weleges soflice 7 fearfan heorte peccatuva. in conscientia ; Diuitis autem et paupeiis cor

god 7 on eallum timan andwlita hyra bli]?e se fe

bonum.J et in omni tempore uultus illorum huaris ; Qui

sect? beon g(e)welegud he framawent cage his god

qu/rit locuplzkari. auertit oculum suum ; Bonus

welig se J?e by"S gemet butan womme speda olplpe sehta diues qui inuentus est sine macula; Substantiae

unrihtwisra call swa flot beotS adrugude 7 eall swa fmnor iniustorum sicut Jluuius siccabuntur. et sieut tonitruum

micel on ren JnirhfaratS ys manfullust f>earflic-

magnum in pluuiam pertransibunt ; Est nequissima2 paup&c-

nyss on muj»e arleases swinc(5 J?earfa on wanunge

tas in ore impii ; Laborabit pauper in diminutione

bigleofan 7 on ende he wyrtS wanspedig god 7 yfel lif 7

uictus.J et in fine Jit inops ; Bona et mala uita et

deatS J>earflicnyss 7 wurSfullnyss fram gode synd gemun Ipu mors. paupertas. et Jionestas a deo sunt ; Memento

1 i. retributionis.

N 2

180 LIBEK SCINTILLARUM.

f>earflicnysse on tide genihtsumnysse 7 neode pearflic- paupertatis in tempore abundantly, et necessitatem paupvc-

nysse on dsege welena tatis in dig diuitiarum;

ssede ma ys pearfum geseon heofen astyrredne Augustmus dixit. Plus est pauperi uidere celum stellatum J>senne welegum hrof gegyld quam diuiti tectum inaurdtum;

ssede swa micele socSlice mare wyrcSscype Hieronimus dixit. Quantum enim maior honor

swa micele maran frecednyssa ra)?e f>olaf> searwa wuldorfull tantum1 maiora pericula; Cito pdtitur insidias gloriosus ;

na lof ys agan welan ac for criste J?a hogian Non laudis est possidere diuitias. sed pro cJiristo eas contempnere ;

genihtsumaj? us be andwerdum J)issere worulde angsumnyssum Sufficit nobis de presentibus huius seculi angustiis

}?encean hwset rieod ys andgyt to ungewissum af>enian cogitare. quid necesse est sensum ad incerta extendere.J

lpB> oJ>J}e begytan we na magan oplpe raf>e fundene we for- Qug aut consequi non possumus. aut cito inuenta per-

spillatS swa lange swa we wuniatS on care worulde 7 sawl dimus ; Qudmdiu uersdmur in cur a sgculi. et anima

ure sehta mid gymene gewri}?en ys be gode freolice

rostra possessionum procuratione deuincta2 est de dto libere

fencean we na magon cogitare non possumus ;

ssede eorSlic fsegernyss bytS gedrefed fsenne ^re^orius dixit. Terrena pulchritudo confunditur3. cum

hyhtS heofenlic byc5 openud on f>issere worulde mihtig celsitudo caelistis aperitur ; In hoc saecuZo potens

sum gif wa3s(t)m neefS godes weorces eac swylce quilibQt. si fructum non habet bone operationis. etiam

eac lettinege gegearwaS of>rum on folce ma gewuniac^ et inpedimentum prestat cgteris ; In populo plus Solent

naman weligra J>aanne J^earfena beon witen gewunaj? socSlice nomina diuitum. quam pauperum sciri ; Sofat enim

J»inga genihtsumnyss micele(f>e)ma fram godcundre lufe rerum abundantia. tantomdgis a diuino amore

1 s. erunt. 2 i. asstricta. 3 i. perturbatur.

LIBER SCINTILLAKUM. 181

gefanc alysan micele f>e ma f>eos gymS mislice fencean mentem soluere. qu&ntomagis hgc exigit diuersa1 cogitare ;

to maran sare ge)?anc astyriacS hynfa maran nsefre Ad maiorem dolorem mentem comouent damna maiora; Numquam

witodlice butan sare byj> forlseten butan Ipcet butan lufe qmppe sine dolore amittitur. nisi quod sine amore byc5 agen swa hwylc swa tidlice 7 geteorigendlice

possidetur ; Quisquis temporalia ac defectiva

fyligS fyll gyrnS swa hwylc socSlice upplice gyrnS

sequitur.J occdsum petit, quisquis uero sup&ina desiderata

Ipcet he on eastdaele wunige he geswutelatS quid in oriente hdbitet demonstrat ;

ssede wite be wiferrsedum middaneardes se Ciprianus dixii. Poenam de aduersis mundi ille

ongyt J»am bliss 7 wuldor selc on muddanearde ys se sentit cui laetitia et gloria omnis in mundo est ; Ille

witodlice gnornacS 7 wepS gif him yfele by}> on worulde igitur meret et deflet. si sibi male sit in sdeculo.

]mm ])e wel na mseg beon sefter worulde cui bene non potest esse post s/culum ;

ssede rice in f>isum leasum life J?senne hi be Isidorus dixit. Diuites in hac falldci uita dum de

mihte wurf>scype J>inga 7 genihtsumnysse gebseracS fserunga potentia gloriam rerum. et abundantiam gestiunt. repente

on tide f>e hi nytan on unwenedum forj?si})e he beot5 gegripene hora qua nesciunt inprouiso exitu rapiuntur.

and forswelgendum grunde to cwylmenne eceum helle a^ue absorbente profundo cruciandi aeternis gehenne

brynum hi beo(5 getealde swa micelum swa aenig ma incendiis deputantur ; Quanta quisque amplius

woruldlices wyr'Sscypes wyrcSnysse by^ gehyd swa micele sgculdris honoris dignitate sublimatur .J tanto

hefelicur gymena hefum byS gesymed gif sotSlice uneafe grduius curarum ponderib\is adgrauatur ; Si enim uix

maeg synna sawle forbugan na gehefegud micele ma uahi peccata animg deuitdre non graudtus. quantomagis

mid bisgunge worulde gewrifen se }?e on ]?isre worulde wel occupations seculi deuinctus ; Qui in hoc saecufo bene

182 LIBER SCINT1LLAEUM.

tidlice wealdt butan ende on ecnysse rixaS 7 be temporaliter imperat. sine fine in perpetuum regnat. et de wuldre worulde fissere to eceura gewit wuldre fa fe

gloria sgculi huius. ad aeternam transit gloriam ; Qui soSlice fwyrlice rice begacS sefter reafe scinendum 7

uero prdue regnum exercent. post uestem fulgentem et

leoht stana nacode 7 earme to helwarum to f reagenne lumen lapillorum. nudi et miseri ad inferna torquendi

nyferastigaS for yfelnysse folces eac cyningas beo<5 awende descendant; Pro malitia plebis biiam reges mutantur. 7 fa fe ser waeron gesawene beon gode onfangenum rice et qui ante uidebantur esse boni.J accepto regno

hi wurfaft unrihtwise sume ofermodige welegan finga fiunt iniqui ; Quosdam sup&rbos diuites. rerum

genihtsumnyss deS uppahafene na synd sehta on leahtre ac copia facit eldtos ; Non sunt opes in uitio sed

willa witodlice-leahter on fingum nys ac on gewunan uoluntas ; Nam crimen in rebus non est. sed in usu

dondes godum gyfum wel hi bruca^ )?a Ipe welan him

agentis ; Bonis donis bene utuntur. qui diuitias sibi

forgyfene on J?ingum halwendum brucac5 godum yfele

ccncessas in rebus salutaribus p&cfruuntur ; Bonis male

hi brucaS fa f>e of>J>e unrihtlice for tidlicum gestreone utuntur qui aut iniuste pro temporali lucro

dema'S oj?f>e sum fine godes for ideles wuldres willan iudicanf.. aut aliquid boni pro uang gloriae appetitu

dot5 yfelum yfele brucatS fa derigeride gefancu faciunt ; Malis male utuntur. qui noxias cogitationes

mid weorcum fwyrum gefremmac5 wel yfelum brucatS fa f e operibus prauis perficiunt ; Bene malis utuntur qui

galnysse flaesces mid gemseclicum wyrf scype gewrif at5 luxuriam carnis coniugali honestdte restringunt ;

hefiglice on god agyltatS fa f e welum fram gode forgyfenum Grduiter in deum delinquunt qui diuitiis a deo concessis.

7 na on fingum halwendum ac on gewunum f wyrum bruca'S et non in rebus salutaribus sed in usibus prauis utuntur;

warna wyr&scypes fa fu healdan butau gylte na miht Cdue honores. quos tenere sine culpa non poles;

heahnyss wyrtSscypa micelnyss gylta ys fset socSlice Sublimitas Jionorum, magnitudo sceleruw. est; Hoc autem

LIBER SCINTILLARUM. 183

hsefS for an god seht andwerdra J>inga gif lif

habet tantum bonum possessio presentium rerum. si uitam

gereorde earmra butan fam costung ys middaneardes reficiat miserorum.J prefer hoc temptatio est; Mundi

gestreonu swa micele maran susla hi syllacS swa micele swa lucra tdnto maiora supplicia dabunt. quanta et

hi maran synd lang socSlice mid f>ingum urum furhwunian ipsa maiora sunt; Diu enim cum rebus nostris durare

we na magan forfi oc5($e we f>a sweltende we forlsetaS non possumus. quia aut nos illas moriendo deserimus.

oplpe hi us libbende forlaeta'S anweald raf>e hryre f>olaf> aut illi nos umentes deserunt ; Potestas cito ruinam pdtitur ;

nsefre gef>ances reste hsefd se Ipe carum eorflicum hyne Numquam mentis requiem habet. qui curis terrenis se

underfeed symle reste gefances f»u hsefst gif f>u fram fe subdit; Semper requiem mentis habebis si a te

middaneardes cara framawyrpst swyfe seldan ys Ipcet J>a J»e mundi curas abieceris ; Ualde rarum est ut qui

welan agatS to reste efstan ys uppahafennyss diuitias possident ad requiem tendant ; Est elatio

fearfena f>a ne welan uppahebbaS 7 willa on him sylf pauperum quos nee diuitig eleuant. et uoluntas in eis sola

oferprut ys fisuin 7 gif speda wana synd for gefances superba est; His et si opes desunt propter mentis

swa feah tofundennysse ma fsenne ofermodige welegan tdmen tumorem plusquam superbi diuites

beoc5 genyferude condempnantur ;

ssede feawum forebeon gecynd sealde manegum Zosephus dixit. Paucis preesse natura dedit. pluribus

gehyrsumian obtemperdre l

LVIIII.

be onfangenysse swegea. De Acceptione Personarum.

segtS on godspelle na underfoh f>u maefe ne Ztommus dicit in guangelio. Non accipias personam nee

1 i. obedire.

184 LIBER SCINTILLARUM.

gyfa na bycS todal ni8ef>a swa lytel

munera ; Nulla erit distantia personarum ; Ita paruum

gehlyste eall swa micel audias ut magnum ;

se apostol ssede wuldor bytS soSlice byS 7 sibb Paulus aposiolus dixii. Gloria1 autem erit et pax

selcum wyrcendum god iudeiscum serest 7 nys

omni operanti bonum iudio primum et greco ; Non est

socSlice swegea onfangennyss mid gode gif sweg enim personarum acceptio apud denm ; Si personam

mannes na underfeh'S nys swegea onfangend god ac hominis non dccipit. nonest personarum acceptor deus. sed

on ealre J?eode se f>e ondraet hyne 7 wyrcft rihtwisnysse in omni gente qui timet eum et operatur iustitiam

andfencge ys him acceptus est illi ;

ssede onfon sweg arleases hit nys god Salomon dixii. Accipere personam impii non est bonum

]xet Ipu buge fram rihtwisnysse domes se J?e seg'S arleasum ut declines a ueritate iudicii ; Qui dicit impio

rihtwis f>u eart wyrian him folcu 7 ascuniaS hyne iuslus es maledicent ei populi. et detestabuntur eum

m8eg(5a 7 }?a f>e freageaS heriatS hyne 7 ofer hy tribus. et qui drguent laudabuntur eum. et super i2)sos

cyrnj? bletsung se f>e oncneaw'S on dome ansyne he na ueniet benedictio ; Qui cognoscit in iudicio faciem non

de(5 wel facit bene ;

sunu ssede na underfoh J?u sweg f>set f»u

Hiesus filius SiracTi dixii. Non accipias fwrsonam ut

na agylte nelle J?u wi(5standan ongean ansyne mihtiges delinquas ; Noli resistere contra faciem potentis ;

eall swa onscunung ys ofermodigum eadmodnyss swa Sicut abominatio est superbo Jiumilitas. sic

onscunung }?am welegan fearfan synd ofermodigra sped execratto diuiti pauperes2 ; faiperborum substantia

1 s. erit. 2 P. sunt.

LIBER SCINTILLARUM. 185

by)r awyrtwalud 7 bus o(5($e hiwrseden past Dearie welig ys eradicdbitnr. et domus gu§ nimis locales est.

by (5 gewacud mid ofermodnysse adnulldbitur superbia ;

ssede riht dom ys J?ar na msejm ac Hieronimus dixit. Jtlquum. indicium est ubi non person^ sed

weorcu beof> besceawude opera considerantur ;

saede hwset socSlice mid gode waccre hwset beon Gregorius dixit. Quid uero apud deum uilius quid esse

forsewenlicur mseg f>8enne healdan wyrj^scype mid mannum 7 despectius potest. quam seruare honorem apud homines, et

inran gewitnysse eagan na ondrsedan interni testis oculos non timer e ;

nys sweg on dome to besceawigenne Isidorus dixii. Non est persona in iudicio consideranda.

ac intinga swy)?or beocS gewurj>ude menn on J?issere worulde sed causa; Plus uenerantur homines in hoc s&eculo

for tidlicre mihte J?aenne for arwur(5nysse halignysse pro temporali potentia. quam pro reuerentia s&uciitatis.

he onfotS socSlice Ipcet hi ma synd welige 7 Ipcet hi menn suscipiunt enim quod mdgis sunt diuites. et quod homines

synd eallunga hi forseotS intingan beseoh na mse^e sunt omnino despiciunt ; Causam respice non personam ;

LX.

be si)?f8ete. De Itinere.

drihten seg^ on godspelle ingo<5 f>urh nearu geet Z>ominus dicit in euangel'w. Intrdte per angustam portam.

forf>i brat 7 fsecfull ys weg se gelset to forspillednysse 7 quia Idta et spatiosa est uia qu§ ducit ad perditionem .J et

manega synd J?e ingatS f>urh faene hu nearu ys weg 7 multi sunt qui intrant jper earn ; Quam angusta est uia et

earfof»e se gelaet to life 7 feawa synd f>e fyndaS difficilis qug ducit ad uitam et pauci sunt qui inueniunt

hyne earn ;

186 LIBER SCINTILLAEUM.

se apostol ssede warniatS witotSlice gebrof u hu Paulua apostolns dixit. Uidete tiaque. /ratres quomodo

wserlice ge gan na swa unwise ac swa wise caute ambuleiis. non quasi insipientes. sed ut sapientes ;

gangas rihte docS mid fotum eowrum Ipcet na healtigende Gressus rectos fdcite pedibus uestris. ut non claudicans

worige ma sotSlice si gehseled erret 1 magis autem sanetur ;

saede ne gelusta f u sif fatum arleasra ne f e Salomon dixii. Ne delecteris semitis impiorum. nee tibi

na gelicige yfelra weg rihtwisra sot51ice weg swylce leoht placeat malorum uia ; lustorum, autem semita quasi lux

scinende forcSstsepS 7 wyxst of> to fulfremedum dsege splendens procedit et crescit usque ad perfectam diem;

weg arleasra deorcfull hi nytan hwar hi gefealla^ eagan fine Uia imjriorum tenebrosa. nesciunt ubi corruunt ; Oculi tut

rihte geseon 7 brsewas fine forestseppan gangas fine gerece recta uideant. et pdlpebre tug precedant gressus tuos ; Dirige

weg fotum finum 7 ealle wegas fine beon getrymmede semitam pedibus tuis et omnes uig tuae stabilientur ;

framawent fot fine fram yfele wegas soSlice fa f e set Auerte pedem tuum a malo. uias enim qu§ a'

svvyfrum synd cann drihten besyh"S drihten wegas dextris sunt nouit dominus ; Eespicit dominns uias

manna 7 ealle gangas his he besceawaS sif feet soSlice hominum et omnes gressus illius consider at ; Iter autem

arleasra beswicS hi wer snoter geriht gangas his impiorum decipiet eos. uir prudens diriget gressus suos ;

fsenne g(e)licia'S drihtne wegas mannes fynd witodlice Cum placuerint domino uig hominis. inimici quoque

his beoS gecyrrede to sibbe eius conuertentur ad pacem ;

sunu seede na fanna f u f e on selcuni

Iliesus filius Sirach dixit. Non uentiles te in omni

winde 7 na farfu on selcne weg mid fristum na farfu uento. et non eas in omnem uiam; Cum auddce non eas

1 s. quis.

LIBEB SCINTILLARUM. 187

on wege fe Ises J>e he hefige yfelu his on f>e on weg hryres in uia. ne forte grduet mala sua in te ; In uia ruing

na far f>u 7 na setsporn J?u on stanas non eas. et non offendas in lapides ;

ssede betere ys soflice fulfremed lif secendum Origenis dixit. Melius est enim pQY/ectam uitam qugrenti

on sitSfaete sweltan faenne na faran witodlice to in itinere mori quam non proficisci quidem ad

fulfremednysse secende 2)erfectionem querendam ;

ssede stunt wegferend ys se fie on siffsete Gregorius dixit. Stultus uidtor est. qui in itinere

wynsume mseda besceawigende byf> forgyten siSfset on Jmm amoena prdta conspiciens. obliuiscituTC iter in qua

he onette onspornendum fet sitSfset ure byt5 gedon gif tendebat ; Inoffenso pede Uer nostrum agitur. si

god 7 nehsta mid fullum mode bytS gelufud deus ac proxemus Integra mente diligitur ;

LXI.

be andgytu^. De sensilus.

drihten segtS leoht lichaman fines ys

Dominus dicit in guangelio. Lucerna corporis tui est

cage )?ine gif eage }?in byt5 anfeald call lichama f>in oculus tuus Si oculus tuus fuerit simplex, totum corpus tuum

leoht bytS gif hit sotSlice nianfull eac call lichama lucidum l erit ; Si autem 2 nequam 3 etiam totum corpus

fin deorcfull bytS tuum tenelrosum erit ;

se apostol seede awra gehwylc in his andgyte

Paulus «postoZus dixit. Unusquisqne in suo sensu

genihtsumige na ga ge swa swa haef ene gatS on

abundet ; Non ambuletis sicut et gentes ambulant in

idelnysse angytes hyra on J?y strum adimmiatS uanitate. sensus sui tenebris obscurdtg ;

1 i. purum. 2 i. oculus. 3 i. malum.

188 LIBER SCINTILLARUM.

sunu ssede god andygyt o$ timan

Htesus filius Sirach dixit. Sonus sensus usque in tempus

bediglatS wordu 7 weleras manegra arecceatS andgyt his abscondit uerba. et labra multorum enarrabunt sensum eius ;

wurftscype 7 wuldor on spsece wises tunge so(51ice Honor et gloria in sermone sensati 1 .J lingua uero

ungleawes awendincg ys his gif fu gesihst witan inpru&entis subuersio est ipsius ; Si uideres sensatum.

awaca to him of gesihtSe byf> oncnawen wer 7 frara eutgila ad ilium ; Ex uisu cognoscitur uir. et ab

geancyme ansyne byj? oncnawen wita nys andgyt far

occursu facwi cognoscitur sensalus ; Non est sensus ubi

genihtsuma'S biternyss scrud lichaman 7 hlehter tofa abundat amaritudo ; Amictus corporis et risus dentium.

7 ingang mannes cyj?af> be him on welerum witan et ingressus 2 hominis. enuntiant de illo ; In labiis sensdti

bytS gemet gyfu - stille 7 wis byf» gewurfud healdaS f>e inuenitur gratia ; Tacitus et sensatus honorabitur ; Serua te

fram stuntum Ipcet f>u na graman habbe gebig fram db insensato 3 ut non molestiam habeas; Deflecte ab

unwitan 7 J>u gemetst reste 7 f>u na wij^erast on insensato et inuenies requiem, et non exacerbdberis in

stuntnysse his pricigende eage utgeleet tearas 7 se f>e stultitia illius ; Punguens oculus. deducit Idcrimas. et qui

pricaf) heortan forfbringS andgyt tomiddes stuntra pungit cor i^fert sensum ; In mcdio insensatorum 4

geheald word timan fram anum witan byS oneardud serua uerbum tempori; Ab uno sensdto inhabitabitur

onefele 7 fraw jmm arleasum byf> forlseten on andgyte si patria. et a tribus impiis deseretur ; In sensu sit

\>Q gef>anc godes tibi cogitatua dei

LXII.

be ]>QOwum j hlafordu^. De Seruis et Dominis.

drihten seg(5 on godspelle eadige }?eowas fa fa fsenne 7>ommus dicit in guangelio. Beati serui illi. quos cum

1 i. sapientis. 2 i. incessus. 8 i. stulto. * i. stultor«»t.

LIBER SCINTILLARUM. 189

cymtS drihten gemet wacigende nan feow mseg twam uenerit dominus inuenerit uiyilantes ; Nemo seruus potest duobus

hlafordum feowian o(5(5e softlice senne on hatunge hsefcS 7 dominis seruire ; Aut enim unum odio habet. et

oferne he lufa(5 o]?f>e anum he togefeot 7 oferne alterum diligit. aut uni adkerebit et alterum

he forhogacS contempnet ;

se apostol ssede feowas underfeodde beotS on eallum Petrus apostolus dixit. Serui subditi estate in omni

ege hlafordum na Ipcet an goduni 7 gemetfsestum ac timore dominis. non tantum bonis et modestis sed

eac swylce earfofrum etiam difficilioribns l ;

se apostol ssede drihten so^lice gast ys Paulus a^ostoZus dixit. Dommns autem spiritus est.

}?ar far soSlice gast drihtnes far byf freodum swa hwylc swa ubi autem spiritus domini ibi liber tas2; Quicumque

synd under geoce feowas hlafordas hyra mid eallum wyr'Sscype sunt sub iugo serui .J dominos sues omni honore

wyrf e hi getellan drihtnes Ipcet riht ys 7 riht feowum dignos arbitrentur ; Domini quod iustum est et aequum seruis

gearwiatS witende J> cet ge eac drihten habbacS on heofene praestdte. scientes guoniaw et uos dominum habetis in caelo ;

anra gehwylc swa hwset swa he de"S god pcet he onfehtS fram Unusquisque quodcumque facerit bonum. hoc recijriet a

drihtne sam J>e f>eow sam fe frig domino, sine seruus sine liber;

saede feow wis wealt bearnum stuntum

Salomon dixit. Seruus sensdtus dominabitur filiis stultis.

7 betwuh gebrofru yrfwerdnysse todsel'S se f>e estelice fram et inter fratres heriditatem diuidet ; Qui delicate a

geogu'Shade fet J?eow his fgeraefter hyne ongyt ofer- 2>ueritia nutrit seruum suum. postea, ilium sentiet con-

modigne tumdcem ;

sunu ssede na dera f>u J?eow wyrcende on

Hiesu* filius Sirach dixit. Non ledas seruum operantew in

1 i. discolis ve\ stultis. 2 s. erit.

190 LIBER SCINTILLARUM.

sotSfsestnysse na beryp tfri f>eow wisne ne f>u naeftigne ueritate; Non defraudes seruum sensdtum. neque mopem

forlaet hyne J?eowe wisum frige j?eowiat$ 7 unwis na derelinquas ilium; Seruo sensdto liberi seruiunt. et inscius non

by<5 gewurfud fodan gebyriaf) 7 gyrd 7 seam assan hlaf 7 honorabitur ; Cibaria l et uirga et onus dsino. panis et

lar 7 weorc j?eowum geoc 7 bend gebigeaft hneccan disciplina. et opus seruo ; lugum et lorum. curuant ceruicem

stif>ne 7 f>eow ahyldatS weorcu singale oWe gelomlice duram. et seruum indlnant operationes assidug ;

f>eowan yfelwyllendum wrij)a 7 fotcopsas send hyne on Seruo maliuolo tortura. et conpedes mitte ilium in

weorc f>set he na semtige gif he ys }?e feow getrywe operationem ne udcet ; Si est tibi seruus fidelis.

he si ]>e swylce sawl fin swylce broker swa hyne ateoh gif sit tibi quasi anima tua quasi fratrem sic eum tracta ; /Si

j?u derast feow unrihtlice on fleam he by)? gewend unbind leseris seruum iniustg in fugam conuertetur ; Ldxa

handa feowum 7 he sectS freedom betere ys underf>eod manus seruo. et qugret libertatem; Melior est subiecta

J?eowdom faenne uppahafen freedom on weorce gesete seruitus. quam data libertas ; In opere constitue

Ipeow swa sotSlice gedafena'S him seruum. sic enim condecei illi ;

ssede hwaet mare mseg beon gegearwud feowe Hieronimus dixit. Quid magis potest prestari seruo.

fsenne beon mid hlaforde his genoh rice ys se J?e hlafe na quam esse cum domino suo ? Satis diues est. qui pane non

behofatS f>earle mihtig se feowian na bytS genyd indigsi nimium potens qui seruire non cogitur ;

an soc51ice hlaford gelice ge hlafordum Isidorus dixit. Unus enim dominus aequaliter et dominis

bringtS gebed ge feowum fert orationem et seruis ;

swylcne fu gewilnast embe f>e beon hlaford Ciprianus dixit. Qualem cupis erga te esse dominum.

swylc beo fu sylf ongean feow finne talis esto ipse contra seruum tuum;

1 s. debentur.

LIBEB SCINTILLAKUM. 191

LXIII.

be midwununge godra 7 yfelra. De Consortio l Bonorum et Halorum.

se apostol ssede we biddaS softlice eow gebrofiru Ipcet Paulus apostolvis dixit. Rogamus autem uos /ratres ut ge setbredan eow fram selcum bref>er gandum unendebyrdlice subtrahdtis uos ab omni fr&tre ambuldnte inordinate ;

gewitan fram unrihtwisnysse ealle Ipe geclypiaf) naman Discedant ab iniquitate omnes qui inuocant nomen

drihtnes domini ;

se apostol ssede riht witodlice 7 swy]?e riht ys Petrus apostolus dixit. lustum igitur et ualde iustum est

beon asyndrud ]?sene se J?e wyle beon gehaeled fram him se Ipe separdri eum qui saluare uult ab eo qui

nele non uult;

ssede la beam min gif ]>e fedan synfulle na Salomon dixit. Fili mi si te lactduerint peccatores. non

gej^wasrlaece him na anda J?u mann unrihtwisne ne f>u ne adquiescas eis ; Ne emuleris hominem iniustum nee

geefenlsec wegas his imiteris uias eius ;

sunu saede gewit fram unrihtwisum 7 at(eo)rian

Hiesusfilius Sirach dixit. Discede ab iniquo et deficient

yfelu fram f>e weras rihtwise syn f>e gebe(o)ras 7 on ege mala abs te ; Uiri iusti sint tibi conuiug. et in timore

godes si wuldrung |?in byr}?en ofer hyne byrt5 se wurSfulran dei sit gloriatio tua; Pondus super se tollit2 qui honestiori

him gemaensuma^) welegran Ipe na gefera beo J^u swa hwylc swa se communieat ; Ditiori te ne socius fueris ; Quemcumque

j?u gecnawst begymende ege godes geornfull beo f>u him cognoueris obseruantem timorem dei assiduus esto illi ;

saede haligra lif oj?rum rihtincg to lybbenne Ambrosius dixit. iSanctorim uita ceteris normas uiuendi

1 i. communione. 2 i. eleuat. 3 i. ezemplum.

192 LIBEK SCINTILLAEUM.

ys se j?e softlice haligum were toge)?eod of his georufulnysse est ; Qui enim sancto uiro adheret .J ex eius assiduitate

7 gewunan spsece bysne weorces onfehcS J?eet he si

et usu loquutionis exemplum operis accipit. ut accen-

oneeled on lufe sofrfaestnysse J>a ]?e o)?re to unrihtwisnysse datur in amorem ueritatis ; Qui alios ad iniquitatem

Iserende jmrhteoft on him sylfum J^enunge deofla to suadendo pertrahunt. in semet i2>sis ministerium demonum ad

unrihtwisnysse onfoS f>eah f>e hi J?urh gecynd dedflu iniquitatem. suscipiunt .J qudmuis per naturam demones

hi na synd halig sotSlice gela]?ung on flaesclicum brad ys on non sint ; /Sancta enim aecclesia in carnalibus ampla est in

gastlicura nearu ne soSlice swyj^e heregendlic ys godne spiritalibus angusta ; Neqne enim ualde laudabile est bonum

beon mid godum ac godne beon mid yfelum swa swa soSlice esse cum bonis. sed bonum esse cum malis ; Sicut enim

hefigran gyltes ys betwut gode godne na beon swa oremeetes grauioris culpe est inter bonos bonum non esse .J ita inmensi

ys lofes god eac swylce betwuh yfele vvunian est preconii J. bonum etiam inter malos extitisse ;

ssede swa to gewilnigenne ys Ipcet gode sibbe habban Isidorus dixii. Sicut obtandum est ut boni pacem habeant

him betwynan swa to wilnigenne ys Ipcet yfele him betwynan syn inuicem. sic obtandum esi. ut mali inuicem sint

twysehte f>a ]?e J>8ene upplican ef>el gewilniat5 na J^set an discordes ; Hi qui supernam patriam desiderant. non solum

yfelra feawas ac eac midwununga forfleoc5 gif }?u byst malorum mores, sed et consortia fugiunt ; Si fueris

gefera drohtnunge goddra Ipu byst 7 maegenes hyra socius conuersationis bonorum .J eris et uirlutis eorum ;

gelic socSlice gelicum beon togej?eod gewunaS frecenfull ys Similis enim simili coniungi solet ; Periculosum esi

lif mid yfelum adreogan cwyldbaere ys mid Jmm )?a Ipe uitam cum malis ducere. perniciosum est cum his qui

fwyres willan synd beon geferlseht betere ys sof>lice habban prdue uoluntatis suut socidri ; Melius est enim habere

yfelre hatunge J?senne midwununge swa swa manega godu malorum odium quam consortium.; Sicut multa bona

i i. laudis.

LIBER SCINTILLARUM. 193

hsefS gemsene lif haligra call swa manega yfelu tobring'S habet communis uita sanctorum sic plura mala ddfert

geferscype yfelra societas malorum ;

LXIIII.

be freondscipe 7 be feondscipe. De Amicitia et Inimicitia.

drihten seg$ on godspelle ge frynd mine ge synd gif Dominus dicit in euangolio. Uos amid mei estis. si

ge dof> J>a ic bebeode eow feceritis quae ego precipio uobis ;

Be apostol saede ende softlice bebodes ys sof>lufu of Paulus apostolus dixit. Finis autem prgcepti e&t. caritas de

heortan clsenre 7 inngehyd god 7 mid geleafan na gehiwedum corde puro et conscientia bona et fide non ficta ;

se apostol ssede freondscype fises middaneardas unhold lacobus o/;ostoZus dixit. Amicitia huius mundi inimica

ys gode swa hwylc swa socSlice wyle freond beon worulde est deo ; Quwumque enim uoluerit amicus esse saeculi

jnssere feond godes byt5 gesett huius. inimicus dei constituetur ;

ssede na sege f>u frynd Jrinum ga 7 ongeangecyrr 7 Salomon dixit,. Ne dicas amico tuo uade et reuertere. et

to morgen ic sylle j?e J^senne j?u ofstede miht syllan na eras dabo tibi .J cum stdtim possis dare ; Ne

syryw frynd f>inum yfel f>senne he on Ipe hsebbe truwan moliaris 1 amico tuo malum cum ille in te habeat fiduciam;

se J?e forsyhtS freond his wsedligende on heortan ys frynd Qui despicit amicum suum. indigens corde est; Amid

weligra manega inntingan J>inne asmea mid frynd J?inum 7 diuitium multi ; Causam tuam trdcta cum amico tuo. et

digle utlendiscum na onwreoh J»u swa se asent speru secret um extrdneo ne reueles ; Sicut qui mittit Idnceas

1 i. ne excogites. O

194 LIBER SCINTILLARUM.

7 flana on deatS swa wer se fracucllice deratS frynd hys et sagittas in mortem, sw uir qui fraudulenter nocet amico suo ;

nelle f>u gewurj?(an) for frynd feond nehstan Noli fieri pro amico inimicus proximo;

surm Esede word wered gemsenigfylt frynd

Hiesus filius Sirach dixii. Uerbum dulce multiplicat amicos.

7 gelijngaft fynd gif J?u ahst freond on costunge ah et mitigat inimicos ; Si possides amicum in temptatione posside

hyne 7 na e)?elice gelyf him ys socSlice freond sefter timan eum et non facile credas illi ; Est enim amicus secundum tempus

his 7 na Jmrhwuna'S on dsege gedrefednysse ys freond se suum et non permanebit in die tribulationis ; Est amicus qui

byt5 ongeangan to feondscype ys sot51ice freond gefera beodes regreditur ad inimicitiam j Est autem amicus socius mens§.

7 he na {mrhwuna'S on dsege neode freond gif he furhwunatS et non permanebit in die necessitatis ; Amicus si permdnserit J?e tnim by)? "|?e swylce efenlice 7 on hiwcutSlicum J?inum tibi f/rmus erit tibi quasi coaequdlis. et in domesticis tuis

getrywlice he de^fram feondum J?inum begym 7 fram feondum fiducialiter dgei ; Ab inimicis tuis adtende l et ab inimicis

J?inum si }>u asindrod freond getreowe bewerung strang se \>Q tuis separare ; Amicus fidelis protectio fortis. qui

so)?lice gemet hyne he fint goldhord frynd getrywum non autem muenit ilium, muenit thesaurum ; Amico fideli nulla

ys wiftmetincg freond getreowe Isecedom lifes 7 undead- est conpardtio ; Amicus fidelis medicamentum uitg et immorta-

licnysse }?a }?e ondrsedaj? drihten hi gemetat5 freond getrywne litatis; Qui m&tuunt dominum inueniunt amicum fidelem ;

na forlset J?u freond ealdne niwe sof>lice na byf> gelic Ne derelinquas amicum antiquum. nouus enim non erit similis

him win niwe freond niwe ealdaf 7 mid wynsumnysse illi ; Uinum nouum. amicus nouus ueterescet et cum suauitate

J?u drincst J?set na selcne mann ingelged on hu s f»in bibes illud ; Non omnem hominem inducas in domum tuam.

manega sotSlice synd searwa facenfulles na byt5 oncnawen on multg enim sunt insidig dolosi; Non agnoscitur in

godum freond 7 na byj> behydd on yfelum feond frynd bonis amicus. et non dbsconditur in malis inimicus; Amico

1 i. caue.

LIBER SCINTILLARUM. 195

7 fynd nelle }m areccean andgyt J?in 7 gif ys \>Q gylt et inimico noli enarrdre sensum tuum. et si est tibi delictum nelle f>u abarian he gehyrtS soSlice }?e 7 he gehealt f>e 7 swylce noli dmuddre1. audiet enim te. et custodiet te. et quasi bewerigende synn hataS J>e f>u gehyrdest word ongean

defendens peccatum 6diet te ; Audisti uerbum aduersus

nehstan J?inne J?8enne he swelte on J>e truwigende for]?i proximum tuum. cum moridtur in te fidens ^uoniam

na J>e he tobrycS J»rea freond f>e laes J>e he na understande non te disrumpet ; Corripe, amicum ne forte non intellexerit. 7 he secge ic na dyde otStSe gif he detS he na eft togeyce et dwat non fed. aut si fecerit ne iterum dddat

don se J>e leahtratS freond he tobrictS freondscype to frynd fdcere; Qui conuitiat 2 amicum dissoluit 3 amicitiam; Ad amicum

eac gif J>u atyhst swurd na ortruwa 7 gif he geeadmed etiam si produxeris gladium ne desperes. et si humiliduerit hyne ongean J?e 7 fram ansyne J>inre behyd hyne se contra te. et a facie tua absconderit se

anmodne J>u hsefst freondscype godne freond gif geopenaf unidnimem habeas amicitiam. bonam ; Amicus si aperu&rii mutS unrotne na ondrsed J?u freond halba3rne ic na gescynde

os triste. non timeas ; Amicum salutdrem non confundor.J fram ansyne his na me ic behyde 7 gif yfele me on-

a facie illius non me abscondaia. et si mala mihi ob- geancumaS J?urh hyne ic J>olige eadig se J>e fint freond uenerint per ilium sustinebo ; Beatus qui inuenit amicum

sot5ne se Ipe abaratS digla freondes he forspiltS geleafan 7 uerum ; Qui denudat4 archdna amid. pfrdit fidem et he na fint freond to sawle his abarian soSlice

non inueniei amicum ad animam suam; Denuddre autem freondes digelnyssa ortruwung hyt ys sawle mid frynd J>inum

amid mysteria. desperatio est animae ; Cum, amico tuo

getrym 1pm word 7 getrywlice do mid him 7 on eallum confirma uerbum. et fideliter dge cum illo .-> et in omni

timan J>u gemest J>set J>e nedbehefe ys ys freond on anum t&mpore, inuenies quod tibi necessarium est ; Est amicus solo

naman freond na forgyt J>u freondes fines on mode J>inum nomine amicus ; Non obliuiscdris amid tui in animo tuo.

7 na ungemyndig sy his on weorcum J?inum se J»e ondrset et non inmemor sis illius in operibus tuis ; Qui timet

1 s. inimico. 2 i. uituperat. 3 i. destruit. * i. reuelab.

O 2

196 LIBER SCINTILLARUM.

drihten emne he hsefS freondscype godne forfi sefter dominum aeque habebit amicitiam bonani. ^uoniam secundum

him byj> freondscype his sefter msegene J>inum warna J>e ilium erit amicitia illius ; Secundum uirtutem tuam cdue te

fram nehstan J>inum 7 mid wisum 7 snoterum smea a proximo tuo et cum sapientibus et prudentibus trdcta

ne gelyf J>u fynd J>inum on ecnysse swa sotSlice ar Non credas inimico tuo in aeternum1 sicut enim aer amentum

oma(5 yfelnysse his on welerum his by<5 geweredlsehf erugindbit malitia illius In labiis suis indulcatur*

feond 7 on heortan his syrwcS Ipcet he underwende Ipe inimicus .J et in corde suo insidiatur ut subuertat te

on seacS on eag-um his wept5 feond 7 swylce set in foueam ; In oculis suis lacrimdtuT inimicus. et quasi ad

dura he underdelfetS fotwylmas fine heafud his he cwecS 7 idnuam sujfodiet, plantas tuas ; Caput suum mouebit. et

manega wunigende he awent andwlitan his on eagum Jrinum multa susurrans 3 commutabit uultum suum ; In oculis tuis

wep$ feond 7 gif he fint timan na byj> gefylled mid

lacrimatur inimicus. et si uenerit fem/ws non satiabitur san-

blode gif onbeyrnaj) Ipe yfelu f>u gemest feond J»inne J>ar guine; Si incurrerint tibi mala? inuenies inimicum tuum illic

serran synfull gedrefS frynd 7 tomiddes sibb habbendra prior em; Peccator turbdbit amicos. et in media pacem habentium

onsent feondscype na gesete J>u feond J>inne wi(S Ipe inmitlit inimicitiam ; Non stdtuas inimicum tuum penes te.

ne he na sitte set swyj>ran J?inre J»e laes Ipe he gecyrred on nee sedeat ad dexter am tuam. .J ne forte conuersus in

stowe J>ine he sece heahsetl J»in locum tuum inquirat cathederam tuam ;

saade yfelwille so^lice mod byj? gedrefed gif August'mus dixit. Maliuolus uero animus contristatur. si

his feond astyrud setwint wite eius inimicus commotus eudserit 2>oenam ;

ssede on freondum sot51ice na fin eg by (5 soht ffieronimus dixit. In amicis enim non res qugritur

ac willa halig lufu ungefyld nsefS leas

sed uoluntas ; /S'anctus amor impatientiam non habet falsus

1 i. unquam. 2 i. dulcit loquitwr. s i. de/rahens.

LIBER SCINTILLARUM. 197

hlisa Ysip e byS ofsett fa f e so<S lufu gesamnacS eorf ena rumor cito obprimitur ; Quos caritas iungit terrarutn

langness na ascyracS longitudo non separat ;

saede f senne socSlice to sofan getrywe we synd gif Gregorius dixit. Tune enim uerdciter fideles sumus. si

fset we mid wordum behatatS mid weorcum we gefyllaf quod uerbis permittimus operibus adim%)lemns ;

se soflice fynd mid swurde na mseg ehtan Qui enim inimicos gladio non potest persequi.

he eht mid gebede perseqitur or a tione ;

ssede fsenne soflice freond bytS gelufud gif na Isidorus dixit. Tune uere amicus amatinc si non

for hyne ac for gode byj> lufud se lp e so(51ice unmetlice pro se. sed pro deo amatur ; Qui enim intemperanter

freond lufa(5 for hyne ma hyne nses for gode lufatS oft amicum amat pro se magis ilium non pro deo dmat ; Sepe

J?urh hiwunge freondscype byc5 gegaderud ]>cet se J>e na ^er simulationem amicitia colligitur .J ut qui non

mihte openlice beswican he beswice facenlice J>aenne potuit ap&rte decipere decipiat fraudulenter ; Tune

gehwylc ma byj> willan rihtwisnysse godcundre wij?errsede quisque magis fit affectui iustitiae diuing contrdrius.

J>8enne he forsihf) freond mid sumere wiferwyrdnysse cum despicit amicum aliqu(a) aduersitate

geslegenne J»senne sotSlice wiferaede forfstseppa'S freond percussum ; Dum enim. aduersa procedunt amicus

facenfull bytS oferheled y ofstede forsyhj> J>aene hyne lufian fraudulentus detegt'tur stdtimque despicit quern se deligere

hiwude freondscype gewis mid nanre strengfte byj> utalocen simulauit ; Amicitia certa nulla ui excluditur.

on manum timan byt5 adilegud swa hwar swa hyne went nullo tempore abotetur. ubicumquQ se uerterit

tima he trumlicust wunatS seldene synd frynd f»a lp e tempus. ilia firmissime mdnet ; Rdri sunt amid qui

otS ende wuniatS leofe fa f>e sot51ice sume

usque ad finem existant cdri ; Quos enim dliqui

togaderegesamnode furh sofe lufe haefdon sefterfam to conglutindtos per. caritatem habuerunt postquam ad

198 LTBEK SCINTILLARUM.

hyhfe wurf>scypes cumatS frynd habban forhogiatS se culmen honoris uenerint. amicos habere despiciunt ; Ilia

sotS ys freondscype se nabt sectS of Jmigum freondes uera est amicitia. quae nihil qugrit ex rebus amid.

butan sylfe welwyllednysse gewislice ]>cet sylfwylles be lufige nisi solam beniuolentiam scilicet ut gratis dmet

lufigende wel oft freondscype of neode olplpe amantem ; Plerumque amicitia ex necessitate uel

wanspedignysse byj> acenned Ipcet si J>urh J>sene gebwylc Ipcet indigentia1 nascitur ut sit per quam quisque quod

he gewilnatS be begyte se so^lice freondscype gewislice desiderat consequatur ; Hie autem amicitiam uerdciter

sectS se naht wsedligende J?sene gyrntS witodlice se an of quaerit qui nihil egendo earn dppetit. nam ilia ex

naefte scort ys 7 flugol f»es oj>er clsene and ece

inopia brew's 2 et fugitiua. ista pura atq\\.Q perpztua ;

na si J>u leoht on freondscype heald symle bend Non sis leuis in amicitia. r&tine semper uinculum

anraednysse se ]?e freond trywne forlyst J?senne he ongyt constantiae / Qui amicum Jidelem perdiderit. tune sensit

hu micel godes he haefS syf>J?an habban he geswictS betere quantum boni habuerit postquam habere desierit ; Melius

ys feondscypas manna ungeleaffulra underbugan ece est inimicitias hominum injldelium subire perpetuas

J?senne gode gebyligdum freondscypas derigendlice for'Sclypian quam d&o offenso amicitias noxias prouocdre ;

gif fealtS fe^Dnd f>in nelle J>u geblissian na geblissa J>u Si ceciderit inimicus tuus nole gratuldri ; Non leteris

ofer feond on forwyrtSe ])cet ofer na becuman on J>e super inimicum interitu ne superueniant in te

gelice se J»e soj>lice geblissatS feondes for fylle raj>e onbefealS similia Qui enim gaudet inimici cdsu cito incidit

on J?sene in ilium.

1 i. inopia. 2 s. est.

LIBER SCINTILLARUM. 199

LXV.

be ge]?eabtum. De Consiliis.

on dsedum apostola ys gecweden gif ys of mannum In Actibus A2)ostolorum dicitur. Si est ex hominis

gefeaht f>is otStSe weorc si tostenct gif hit sotSlice of gode consilium hoc ,J aut opus dissoluetur 1 si uero ex deo

ys ge na inagon tostencean est won poteritis dissoluere;

saede gefeaht gehealt J>e 7 snoternyss gehealt Salomon dixii. Consilium custodiet te et prudentia seruabit

J>e gehealt lage and gej>eaht 7 byj) lif sawle J>inre 7 te ; Custodi legem atque consilium et erit uita anime tug et

gyfa gomum finum weg dysiges riht on eagum his se J>e gratia faucibus tuis ; Via stulti recta in oculis eius qui

socSlice wis ys he gehyrtS gepeahtu J>a J?e so(51ice ongynnatS autem sapiens est audit consilia ; Qui autem ineunt 2 .

gesibbe gepeahtu fylig"S hi bliss J>a sotSlice do"5 pads consilia sequetur eos gaudium; Qui autem dgunt

ealle mid gefeahte hi beotS begymede mid wisdome gep ealle cunctacum consilia reguntur sapientia ; Astutus omnia

det5 mid gej»eahte beoS tostenct e gej»ancu J>ar J»ar nys dgit cum consilio ; Dissipantur cogitationes. ubi non est

gej^eaht J»ar f>ar sotSlice manega synd gej»eahtera8 consilium. ubi uero plures sunt consiliarii

beotS getrymmede gefancu mid gef>eahtum beo<5 gestrangude confirmantur ; Cogitationes consiliis roborantur.

7 mid gymenum to smeagenne synd gefeohtu 7 byf> hael e guberndculis tractdnda sunt bella. et erit solus

far f>ar fela gefeahtu synd swa wseter deop swa ubi multa consilia sunt ; Sicut aqua profunda sic

gefeaht on heortan weres ac mann snoter ahlaat consilium in corde uiri.J sed homo prudens exhduriet

illud ;

1 i. dissipabitw/*. 8 i. ineipiunt.

200 LIBER SCINTILLARUM.

sunu ssede manega gesibsume synd J>e

ffiesus filing Sirach dixitf. Multi pacifici sunt tibi

rsedbora si J>e an of Jmsendum mid stuntum na rsed consiliarius sit tibi unus de mttle ; Cum fdtuis ne consilium

J>u hsebbe na sotSlice hi magon lufian butan J>a J>e him habeas: non enim poterunt diligere. nisi quae ipsis

liciaft mid utscytlinge ne do J>u gefeaht oJ>J?e reed na 33! cum placuerint ; Cum. extrdneo ne facias consilium Non (mini

menn heortan J>ine geswutela J>e Ises J>e he afyrre J>e gyfe homini cor tuum manifestes. ne forte duferat tibi gratiam

7 he si gemidleahtrud tunge witan swylce lagoflod et conuitietur tibi ; Lingua sapientis quasi diluuium

onyj>ac5 7 rsed his swa wyll lifes furhwunaS

indbunddbit et consilium illius sicut fons uitg p&rmanet ;

mid wrij>an treowenum gewrifen grundweall getimbrunge Loramento ligneo conligatum fundamentum aedificii

na byj> toslopen ^wa eac heorte getrymmed on gej>ance non dissoluitur. sic et cor confirmatum in cogitations

rsedes dondum manfullust gefeaht ofer hyne consilii ; Facienti nequissimum consilium. super ipsum

sylfne byS befealde(n) 7 na byS oncnawen hwanon hit cume deuoluitur et non agnoscitur unde ueniat

him butan gej>eahte naht J»u do 7 sefter dsede J>u na dsedbetst illi ; Sine consilio nihil facias, et post factum peniteberis ;

fram andigendum J>e forhafa gefeaht mid were sewfsestum A zelantibus te dbstine consilium ; Cum uiro religioso

trahtna be halignysse 7 mid rihtwisum be rihtwisnysse tracta de sanctitate. et cum iusto de iustitia ;

heortan gode raedum gesete 7 toforan selce dsede Cor bonum consiliis statue et dnte omnem actum

gej>eaht trum si consilium stdbile sit;

rsedfsest mod oneardaf se J?e

Gregorius dixit. Consiliatorem animum inhabitat. qui

sarigende be andwerdum to eceum eftst dolens de presentibus ad aeterna festinat ;

saede aar dasde }?enc lange SBT weorc

Isidorus dixit. Ante factum cogita diu ante opus

foresmea lange faet J>u wyld don lange asec lange

premeditdre diu; Quod uis dgere. diu exquire. diu

LIBER SCINTILLARUM. 201

fanda 7 swa J>u do j?senne J?u lange J»encst J>senne do proba, et sic facias ; Cum diu cogitdueris tune fac

]>sdt J>u fandast quod probaueris ;

ssede on selcum weorce J>e J>u J»encst don Basilius dixit. In omni opere quod cogitas fdcere

serest f»enc god 7 gif setter gode ys J>set J>u J>encst primuro. cogita deum. et si secundum denm est quod cogitas

geornlice asmea 7 gif hit ys riht beforan gode gefulfreme diligenter examina.J et si est rectum coram deo per/ice

Ipcet gif so'Slice J»wyr byS gemett ofaceorf J?set fram illud si uero pwu&rsum fuerit repertum amputa illud ab

sawle J>inre anima tua ;

LXVI.

be for)?gewitenim. De Defunctis.

drihten segtS on godspelle la stunta on J»issere nihte sawl Z)ommus dicit in guangelio. Stulte hac nocte anima

J>in utgaef fram \>Q J>a J>e eornostlice J>u gearwudest hwses tua egredietur a te f quae ergo parasti cuius

beotS hi erunt .J

se apostol ssede eadig deade fa J>e on drihtne lohannes aposiolns dixit. Beati mortui qui in domino

sweltatS tnoriuntur /

se apostol ssede nsenig sotSlice ure him sylfum Paulus o/;osto/us dixit. Nemo enim wostrwm sibi

leofatS 7 nsenig him sylfum swelt swa hwsefer sot51ice swa uiuit. et nemo sibi moritur. siue enim

we lybbaS drihtne we lybbatS swa hwsej>er so'Slice swa we swelta'S uiuimus dommo uiuimus siue enim morimur

drihtne we sweltaS domino morimur ;

ssede gemynd rihtwises mid lofum 7 nama Salomon dixit. Memoria iusti cum laudibus et nomen

202 LIBER SCINTILLARUM.

arleasra afula'S deadum soflice menn arleasum nan byj? impiorum putrescit ; Mortuo enim homine impio. nulla erit

lencg hopa ultra spes ;

sunu ssede fram deadum na forbeod J>u

Hiesus filius Sirach dixii. A mortuo non prohibeas

gyfe mid heofigendum ga na Ipe forslaewe geneosian gratiam; Cum lugentibus dmbula non te pigeat uisitdre

untrumne of J?isum socSlice on raedincge J?u byst gewend nelle J>u inftrmum. ex his enim in dilectione uer saber is ; Noli

be deadum geblissian witende f>set ealle we sweltaf> aelc de mortuo gaudere sciens quoni&m omnes morimur ; Omnis

miht sceort lif sceort adl forestsepj) Isece jyotentdtus breuis uita; JBreuem languorem precedit medicus.

swa eac cyning to daeg ys 7 to morgen he swelt f>senne so<51ice sic et rex hodie est et eras morietur ; Cum enim

swelt mann he ah nseddran 7 wilde deor 7 wyrmas morietur homo hereditabit1 serpentes. et bestias et uermes ;

lyt hwon wep ofer deadne forfi Ipe he rest on tide forsifes Modicum plora super mortuum g'uoniam reguieuit; In tempore exitus

J>ines tui dis-

(Some folios wanting.)

J>set na se Ipe under ys 7 J>senne he unrihtlice fserunga byj> gewrifen ne wqui subest et cum iniuste forsitan ligatur.

J>sene gewri)?incge his dom of o]?rum gylte geearnige hyrde ipsam obligationis sug sententiam ex alia culpa mereatur ; Pastor

eornostlice oj>f>e unbindan undomlice ondrsede oJ>J»e gewrifan se ergo ueZ absoluere indiscrete timeat uel ligare ; Is

socSlice Ipe under handa hyrdes ys beon gewrifen ondrsede autem qui sub manu pastoris est. ligari timeat

huru unrihtlice Ipcet he na hyrdes sui dom ondraedan uel iniuste. ne pastoris his iudicium timere

tele reprehendat.

1 i. possidebit.

LIBEK SCINTILLAKUM. 203

LXXVI.

be bysenu^. De Exemplis.

segcS on godspelle ofer heahsetl saeton

Dominns dicit in guangelio. Super cdthedram Moysi sederunt boceras 7 sunderhalgan ealle eornostlice swa hwylce swa scribg et pharisgi ; Omnia ergo quecumqne

hi secgatS eow gehealdatS 7 dotS sefter weorcum sof lice dixerint uobis serudte et fdcite. secundum opera uero

hyra nelle ge don hi secgatS sof lice 7 hi na doS eorum nolite fdcere. dicunt enim et non faciunt ;

se apostol ssede god socSlice geefenlseceaft on gode

Paulus apostolus dixit. Bonum autem aemulamini in bono.

symle bysen beo ge getrywe on worde on drohtnunge on

semper exemplum estate fideles in uerbo. in conuersatione in

so]?re lufe on geleafan feogincg fin swutul sy eallum on caritate in fide ; Profectus tuus manifestus sit omnibus j In

eallum f>e sylfne gearwa bysene godra weorca omnibus te ipsum prebe exemplum bonorum operum ;

ssede menn godum on gesibfe his sealde god Salomon dixit. ffomini bono in conspectu suo dedit dens

wisdom 7 ingehyd 7 blisse sapientiam. et scientiam et laetitiam;

ssede swa geornfullnyss hiredwiste call swa Hieronimus dixii. Sicut assiduitas familiaritatem ita

unhiredwist forhogunge gearwatS betere ys J>incg hiredcutS infamilidritas contemptuw parat ; Melius est rem familidrem

beon gewanud J?senne sawle haele forwyrfan minui. quam anim§ salutem per ire ;

ssede fa )?e soflice lif hyra of re witan forfleot5 Gregorius dixit. Qui enim uitam suam olios scire fugiunt

him sylfum oneelede synd ac of rum on bysne leohtes hi na sibimet ipsis accensi sunt. sed aliis in exemplo luminis non

synd fa socSlice f e bysna maegena foregyrnatS 7 leoht godes sunt ; Hi enim qui exempla uirtutum prerogant. et lumen boni

weorces furh lif 7 word godcund geswuteliaf rihtlice operis per uitam et uerbum diuinum demonstrant. iure

204 LIBER SCINTILLARUM.

leohtfatu beoc5 genemnede on bysne gylt Dearie loylp sety wed lampades appellantur; In exemplum culpa uehementer ostenditur.

J?senne for arwurcSnysse endebyrdnysse synfull by(S arwu(r)]?ud quando pro reuerentia ordinis peccator honoratur ;

se witodlice gemetum eallum scyl to bysne beon getogen llle igitur modis omnibus debet ad exemplum pertrahi.

se J>e eallum flsesces J>rowungum sweltende eallunga gastlice qui cunctis carnis passionibus moriens. iam spiritaliter

leofatS uiuit ;

saede ne senig sefter slide dsedbote Isidorus dixii. Nee quisquam post lapsum poenitentiae

ortruwige forgyfenysse J?eenne he besceawatS haligra geedniwunge desperet ueniam dum conspicit sanctorum reparationem

beon eac sefter hryre for ]?isse note beotS gewritene fulsse etiam post ruinam ; Ob Tianc utilitatetn scribuntur

haligra hryras 7 . forspyllednyssa Ipcet hi symle don hsela ssmctorum rumae et perditiones. ut semper faciant salutes

menniscre sawle gif we gecorene wseron geefenla9can unrihtwise humang animde ; Si apti fuimus imitari iniquos

on yfel hwi slawe synd we geefenlsecean rihtwise on god in malum cur pigri sumus imitari iustos in bonum j

LXXVII.

be leorningcmhtum. De Discipulis.

drihten segS on godspelle nys leorningcniht ofer Dominus dicit in euangelio. Non est discipulus super

magister fullfremed soc51ice aelc b}J) gif he byf> swa swa magistrum perfectus autem omnis erit si sit sicut

his lareow magister eius

se apostol ssede spsec eower on gyfe sealte si Paulus opostoZus dixit. Sermo uester in gratig sale sit

gestredd }>cet ge witan hu eow gedafenige anra gehwylcum condituLS ut sciatis quomodo uos oportedt unicuique

andswarian respondere ;

LIBER SCINTILLARUM. 205

ssede geblissa}? mann on dome muj^es his 7 spaec Salomon dixit Letatur homo in sententia oris sui et sermo

gecoplic ys selust andswaru lif>e tobryct5 yrre spsec sticS oportunus est obtiitius ; JKesponsio mollis frangit iram. sermo durus

aweccS hatheortnysse isen mid isene by<S gescyrped 7 mann suscitat furorem; Ferrum ferro acuitur et homo

scyrptS an syne freond(es) his exdcuit faciem amid sui ;

seede gif ys Ipe andgyt andswara Hiesus fdius Sirach dixli. Si est tibi intellectus responds

nehstum J?inuw gif na so(51ice hand J?in sy ofer mutS ]?inne proximo tuo sin autem manus tua sit super os tuum.

Ipcet Ipu na sy gefangen mid worde ungelseredum 7 J?u beo gescynd ne capiaris uerbo indisciplindto et confunddris ;

ssede warna ser lareow faenne leornincgcniht Hieronimus dixii. Cdue ante magister quam discipulus.

ser cniht beon J?aenne h&egesteald offffe geongcempa warna ante miles esse quam tiro; Cdue

Tpcet J?u na butan lareowe J?u na ga weg J>8ene )?u naefre ne sine doctor e ingredidris uiam. quam nunquaia.

na innageodest 7 on dsel oj^erne forbugende gedwyld Ipu }?olige ingressus es. et in partem alteram declinans errorem patiaris,

ma socSlice na ga fu faanne neod sy f>cet Ipu. na of>f>e yrnende Plus autem non dmbules quam necesse est. ne aut currendo

beo ateorud olplpe yldincge donde f>u hnappige nan crseft butan Idsseris aut moram faciens obdormias ; Nulla drs absque

lareowe byj> geleornud langum timan jm leorna \cei Ipu. tsece magistro discitur. multo tempore discas quod doceas ;

ne gelyf Ipu herigendrum finum ma tselendum eare na Nee credas laudatoribus tuis immo inrisoribus aurem ne

ahyld f>u na gym Ipu maran msegenum J)inum forj>i J?e adcommodes ; Non adpetas maiora uiribus tuis. quia

selre ys on eadmodrum trum faran f>senne hangendum melius est in humilioribus tutum pergere. quam pendulo

grade on heagrum flogettan na Iaert5 feeder sunu

grddu in altion'bus fluctudre ; Non erudit pater filium

butan }>sene he lufaj? na J?rea"S lareow leorningcniht

nisi quern dmat. non corrigit magister discipulum.

butan fsene J?e he byrnendes gesihtS orfances se J»set nisi eum quern ardentioris cernit ingenii. Qui quod

206 LIBER SCINTILLARUM.

he ahsaS cann na de$ \>cet to leornigenne ac interrogat nouit. non agit id discendi sed

mid biggencge to oncnawenne oncnawan se £>e

studio agnoscendi; Agnoscere ille qui

to andswarigenne ys scyl gelicnysse sundorhalgena for)?i responsurus est debet similitudinem pharisgomm quia

na swylce leornungcniht ac swylce fandere togenealaBctS non quasi discipulus sed quasi temptator accedit ;

wer carfull 7 wis J?eah ]>e he leornian sum £>incg wyle ma Uir studwsus et sapiens etiamsi discere aliquid uult magis

he Isert5 fsenne snoterlice ahsa?5 synd sume Ipa, Ipe mid ormettre docet dum prudenter interrogat ; Sunt aliqui qiii nimia

sehte worda Ipurh dysignysse arecceatS ofrum J?set hi sylfe facultate uerborvim. per audaciam. edisserunt aliis quod ipsi

na understanda]? non intellegunt

saede be godum geahsad suwa betere ys so)?lice Isidorus dixit De bono interrogatus tacito. melius est enim

suwian wiferwerdum J?senne andswarian reticere improbis quam respondere

ssede se bet leerS se daeghwamlice wyhst. Cijyrianus dixit. Ille melius docet qui cotidie crescit

7 frama'S leornigende beteran ne sof>lice wyrjie mseg et prqficit discendo meliora ; Neque enim idoneus potest

beon cniht se J?e na aweht on felde ser byj> fsenne ease miles, qui non excitatus in campo prius fuerit ; Tune

socSlice set nehstan spsec 7 gescead halbaere scearp fancfullice enim demum sermo et ratio salutaris efficdciter

byj? geleornud gif gefyldelice Ipcet by]? geleornud byf> gehyred discitur si patienter quod discitur audiatur ;

lar hyrde hopan onfangenyss geleafan heretoga

Disciplina1 custos spei. receptaculum fidei. dux

sij^fsetes hselbseres tyndre and ceap godes cynnes itineris salutaris. fomentum ac negotium bone mdolis

Iserestre meegenes det5 on criste wunian symle 7 ealne weg magistra uirtutis facit in christo manere semper ac iugiter.

1 s. est.

LIBER SCTNTILLARUM. 207

gode libban to behatum heofenlicum 7 to godcunduw deo uiuere. ad promissa coelestia et diuina

medum becuman premia peruenire.

saede ne sof>lice wurflic ys uSwitan Eusebius dixii. NeqnQ enim dignum est. philosophum

beon genenmed faene se )?e be ]?am f>e he na cann openlice nomindri eum qui de his quae nescit publice

forScycS

LXXVIII.

be costunge 7 martirdome. De Temptations et Martyrio.

drihten segS on godspelle on )?am nelle ge geblissian Dominns dicit in euangelio. In hoc nolite gaudere.

for))i gastas eow beot$ uncler]?eodde geblissiatS soj»lice Ipcct quia spiritus uobis subiciuntur. gaudeie autem quod

naman eowre awritene synd on heofenum nelle ge ondrsedan J?a nomina uestra scripta sunt in caelis ; Nolite timere eos

J?a ofsleat5 lichaman sawle sot51ice hi na magon ofslean qui occidunt corpus, animam autem non possunt occidere ;

se apostol ssede syfre beotS 7 waciaj) forfi Petrus a2)ostolus dixii. Sobrii estote et uigilate quia

wiferwinna eower deoiril swylce leo grymetigende ymbfserS aduersarius wester diabolus quasi leo rugiens circuit

secende hwsene he forswelge querens quern deuoret ;

se apostol ssede witSstanda)? deofle 7 he flyhtS fram 7aco6us apostolus dixii. Resistite diabolo et fugiei a

eow uobis ;

se apostol saede wsepnu campdome ures na Paulus apostolus dixit. Arma militiae westr/ non

flaesclice synd ac gelicigende gode carnalia 1 sed placentia deo ;

saede se fe wel utgae]? of costunge 7 faene Origenis dixit. Qui bene exiit de temptatione. et quern

1 s. sunt.

208 LIBER SCINTILLARUM.

costung afandudne agylte se cymtS to haele domes temptatio probabilem reddit. iste uenit ad sanitatem iudicii; gif J>u gesihst eet sumum cyrre ehtere J?inne Dearie

iSi ergo uwleris aliquando persecutor em tuum nimium

wedende wite J>u fast fram atendendum his deofle seuientem. scito quia ab accensore suo demone

by}> gefrsest

purguetur ;

ssede selc mann se ]>e operne on lichaman ^;er- Augustinus dixii. Omuis homo qui alium in corpore

eht ser he sylf onheortan ehtnysse folian bycSoncnaw-

sequitnr prius ipse in corde persecutionem sustinere cognosci-

en witodlice gif eac f>am faene he eht sum Jnncg of his a3hte tur ; Nam si etiam illi quern pevseqitur aliquid de substantia eetbryt maran him hynf>a olplpe dara he def forf>i naenig tulerit.J maiora sibi detrimenta ipse facit. quia nemo hsefS unriht gestreon butan rihtum demme J?ar J?ar gestreon habei iniustum lucrum sine iusto damno ; Ubi lucrum f>ar J?ar daru gestreon on cyste daru on ingef>ance ibi damnum. lucrum in drca. ddmnum in conscientia ;

he setbryt reaf 7 forlyst geleafan he begyt feoh 7 Tulit uestem. et perdit Jidem. adquirit pecuniam. et

forlyst rihtwisnysse perdit iustitiam ;

ssede naht f>am strengre f>e oferswi'S deofol Hieronimus dixit. Nihil eo fortius qui uincit diabolum.

naht unfoligendlicre faenne se Ipe fram flassce byf> oferswif»ed nihil intolerabilius quam qui a carne superatur ;

gif tunglu heofenes na synd claene on gesihj?e drihtne Si dstra celi non sunt munda in conspectu domini. micele ma we menn feera lif costung ys deofles quantomagis1 nos homines quorum uita temptatio est ; Diaboli flana faastena 7 waeccena mid cile to gewyldenne synd sagittg ieiuniorum et uigiliarum frigore restingendg sunt ;

miceles offie hefiges eornostlice meegenes ys 7 carfulre geornfullnysse

Grandis ergo uirtutis est et sollicit§ diligently oferswyjmn Ipcet f>u acenned si on fleesce 7 na flsesclice superari quod natus sis in carne. J et non carndliter lybban na J>aet an agotennyss blodes on andetnysse umere; Non solum effusio sanguinis in confessionew.

1 s. uon sumws mundi.

LIBER SCINTILLAEUM. 209

byf> geteald ac estfulles witodlice gejmncea ungewemmed

reputatur. sed deubtg quoqiiQ mentis inmaculata feowdom dseghwamlic martyrdom ys feond abered laste

seruitus cotidianum martyrium est; Hostis callidus tarda to deape susla furhsecende sawla gewilnat) acwellan ad mortem supplicia conquirens animas cupit iuguldre1

na lichaman na ondrsedan we ehtera yfelra rejmysse

non corpora; Non timeamus persecutorum malorum seutiiam 7 wifersacerdra wodnysse for]?i J>e cymtS deeg domes on et Hasphemantiuva. rabiem quia ueniet dies iudicii in fam ure msegen byf> gecynehelmud 7 hyra rej>nyss quo noBtra uirtus coronabitur. et eorum seuitia

byf> witnud jpunietur ;

ssede J>aenne soj)lice yfelra J>wyrnyss wyxt (rW^orius dixit. Cum uero malorum. peruersitas crescit.

na f>8et an beon tobrocen bodung na scyle ac eac non soluro. frdngi pvedicatio non debet. sed etiam

beon geiht J>as dej> godcund mildheortnyss f>set of anum augeri ; Haec dgit diuina misericordia ut ex una

7 J»am sylfum finge of J?am flsesclicum sylj> swingle of J>am eademque re ex qua z carnalibus ddt flagellum ex ea 3

gastlicum maegenum gearwige eacen swylce

spiritualibus uirtutibus prestet incrementum*; Quasi

eornostlice heorde wulf tostencS J>8enne geleafifulra folc ergo gregem Itipus dissipat cum fidelium populum

deoful J)urh costunge cwelf J?eah J»e inntinga ehtnysse diabolus jper temptationem necat; Quamuis occasio persecutions

wana ys hsefS swa J>eah 7 sibb ure martyrdom his deest Tiabei tdmen et pax nostra martyrium suum.J

forpi 7 gif flsesces swuran isene we na underj>eoda}> mid gastlic- quia etsi carnis colla ferro non subdimus spi-

um swa ]?eah swurde flseslice gewilnunga on gefance ritali tamen gladio carnalia desideria in mente

we cwella'S truciddmus ;

ssede f eah J?e deoful costunga rihtwisra Isidorus dixit. Quamuis diabolus temptationes iustorum

1 i. occidere. 2 s. misericordia. 3 s. re.

4 i. augme?itum.

P

210 LIBER SCINTILLARUM.

J?eogincgum symle ongebringan gewilnige gif fram gode profectibua semper inferre cupiat. si a deo

anweald na onfehcS nateshwon begytan mseg Ipsdt he bitt potestatem non accipit. nulldtenus adipisci potest quod petit ;

na elleshwar gewilnunge tyndran onsel]? butan J)ar Non alicubi concupiscentiae fomenta succendit nisi ubi

he ser fwyres gef>ances gegladunga besceawa)? swylce fram prius praue cogitationis delectationes aspexerit. quasi a

us we anydatS butan twyn he gescynd weggewitt f>aenne uobis repellimus. sine dubio ille confusus abscedit ; Tune

soj?lice wel be him demacS halige fsenne hi god lease enim bene de se iudicant ssmcti quando eos c^eus fallacia

deofla costunga de]? understandan on eagum flsesclicra demonum temptamQnia facit intellegere; In oculis carnalium

deoful egeslic ys on eagum gecorenra oga his wac ys diabolus terribilis est in oculis electorum terror eius uilis est ;

deoful so(Slice riseddre ys slipor fses gif heafde fset ys Diabolus enim, serpens est lubricus cuius si cdpiti id est

forman mislare na byj? witSstanden call on innemystum heort(an) primae suggestioni non resistitur. totus in interna cordis.

faenne na bytS ongyten byt5 asliden J^aenne ongean f>sene Ipe dum non sentitur inldbitur ; Tune contra eum quern

he ah deoful teartliclur wett )?8enne hyne msegene jwssidei diabolus acrius sguit. quando se uirtute

mid godcundum fram him ut to anydenne oncnsewtS deoful diuina ab eo expellendwco. cognoscit ; Diabolus

J?eenne he swican senigne sectS eer gecynd anra- quando decipe(re) quemquam qugrit prius naturaro. unius-

gehwylces begymS 7 Jmnon he hyne tobefealt hwanon mms<?ue adtendit. et mde se ddplicat unde

he gecwemne mann to synne besceawige nsefre aptum hominem. ad peccatum aspexerit ; Numquam.

so]?lice deoful ongean mann rihtwisne winnan geswict5 enim diabolus aduersus hominem iustuui pugndre cessat

olplpe soj>]ice gedrefednyssa heortan him astyratS of)J?e saru aut enim tribulationes cordis illi exdgitat1 aut dolores

lichaman aweh£> seghwylc sof)lice wiferrsede rihtwis J>olige corporis suscitat ; Quaelibet enim. aduersae iustus patiatur.

1 uel exagerat.

LIBER SCINTILLAKUM. 211

of godes witodlice gejmfunge f>olaf> gif J>set sylfe ex dei utique permissu patitur ; Quod si hoc ipsum

eadmodlice to godes wuldre gerecj) J>es na byj> asyndrud humiliter ad dei gloriam referat. iste non separatur

fram gode ac byj> toge]?eod J>ar we syngiatS J>ar grsedignysse a deo sed coniungitur ; Ibi peccamus ubi cupiditatem

to willan we gebigeaj) J>a Ipe soj>lice wseccende unclsene ad uoluntatem deflectimus ; Quos enim uigilantes inmundi

gastas geseotS eac ne hi na oferswifta]? teartlice slsepende spiritus uident etiam nee superant dcriter dormentes

oferwinna]) oft soj»lice J?a we on dsege f»enceaj> on nihtum inpugnant ; Sepe enim quae in die cogitamus. in noctibus

we eft oncnawa]? oft soj?lice )?a on J>am gef>anca

recognoscimus ; Sepe enim. ea in quibus cogitationum

ura andgyt we rseceatS sumum ge]?ances onbecyme nostrarum sensum porrigimus. qvJodam mentis. excessu

onwreondum J?aenne we resta"S we geseo^ se J>e mid nihtlicre reueldntem dum requiescimus uidemus ; Qui nocturna

besmitenysse byS besmiten J?eah J?e 7 gif wi'Sutan gemynde pullutione pulluitur quamuis etsi extra memoriam

fullicra ge]?anca hyne sylfne undergyte besmitenne turpium cogitationum se se pvcsentiat inquindtum.

swa ]?eali Ipcet Ipcet he waere costud gyltes his sylle 7 ofstecle tamen hoc ut temptaretur culpae suae tribuat statimque

his unclsennysse mid wopum he adrige efelice we oferswifatS suam inmunditiam fletibua tergat ; Facile uincimus

feond J>aene we geseotS J>aene we sof>lice na geseotS earfo^lice hostem quern uidemus. quern autem non uidemus difficile

fram us we anydaj? anra gehwylc costunga mod

a nobis expellimus ; Unusquisque temptationi animum

gearwian scyl beon afandudne so<Slice hit gedafenaf* rihtwisne prepardre debet ; Temptari autem oportet iustum.

ac on fandunge wites na on fandunge galnysse afandung sed temptatione plagae. non temptation* luxuriae ; Temptatio }?rea)) f»e na ofslyhj) se J>e nys afandud hwaet wat he drguit te non interficit ; Qui non est temptdtus quid scit .J wer on manegum afunden he J>ohte fela se f e fela

Uir in multis expfatus1 excogitauit multa ; Qui multa

1 i. probatus. P 2

212 LEBER SCINTILLARUM.

leornude he arecS andgyt 7 se fe nys afunden didicit enarrabit intellectum. .J et qui non experius est

feawa he gecnsewtS pauca recognoscit ;

ssede and swa micele mare byf ehtnysse Ciprianus dixit. Quantoque maior faerit 2)&rsecu^on^s

grama swa micele rihtwisre gewyrf 7 hefigre of ehtnysse iniuria. tanto iustior fiet et grauior de pvcsecutione

wracu nan her ear ys be onfserelde yfelra

ttindicta ; Nullus hie dolor est de incur sione malornm.

andwerdra f am f e truwa ys towerdra goda ne na presentium.J quibus fiducia est futurorum bonorum ; Neque

soj?lice swa micel lyfan fynd mseg J>set na we J»e eniio. tantum licere inimico potest. ut won qui

god mid ealre heortan 7 sawle 7 msegene lufiatS deum toto corde et anima et uirtute diligimus.

bletsunga his 7 lofu symle 7 seghwar mid wuldre benedictiones eiua et laudes semper et ubique cum gloria

we bodian predicemus ;

on life yldryna ys gecweden swa swa soj>lice gold 7 seolfor In vita patruw. dicitur sicut enim aurum et argentum

afandatJ fyr swa heortan munuces fanclung far far rod 2)Yobat ignis, sic cor monachi temptation Ubi crux

cristes ofergebroht na swyfracS yfelnyss deofles christi super inducitur. non preualebit malitia diaboli ;

ssede naht egeslie ys J>ar byf gelufud crist Eusebius dixii. Nihil terribile est ubi diligitur christus

gehende naht sares ys far geleafa cristes ys mare ys pr6pe nikil doloris «st ubi fides christi est ; Maior est

se f e us beweraS fsenne se f e eht

qui nos defendit quam qui persequitur ;

LXXVIIIL

be worde idelu^. De Uerbo otioso.

drihten segS on godspelle icsecge soflice eow feet eelc Dominns dicit in guangelio. Dico autem uobis quia omne

LIBER SCINTILLAEUM. 213

word idel ]>cet specaj? menn hi agyldaj) be

uerbum otiosum. quod loquuti fuerint homines. reddent de

J>am gescead on dsege domes anra gehwyle soj?lice of wordum eo rationem in die iudicii ; UnusquisquQ enim ex uerbis

his byj> gerihtwisud ofj?e of wordum his byf> genyferud suis iustiJicdbituY aut ex uerbis suis condempnabitur j

se apostol ssede nsenig eow beswice mid idelum Paulus apostolus dixit. Nemo uos seducat indnibus

wordum unnyte sof>lice 7 idele byspellu forbuh uerbis; Ineptas autem et indnes fabulas deuita ;

ssede for wordum welera hryre togenealsec)? Salomon dixit. Propter uerba labiorum ruina approximat

yfelra malorum.

ssede ge)?anc criste under]?eodd swa warnaj? Hioronimus dixit. Mens chriato dedita sic cduet

lassan swa eac f>a maran witende eac swylce for worde minora quomodo et maiora .J sciens etiam 2n'° u^00 idelum to agyldenne beon gescead otioso reddendam esse rationem

saade idel witodlice word ys fast olplpe Gregor'ms dixit. Otiosum quippe uerbum est quod aut

note rihtnysse of>]?e gesceade rihtre neode J>olaj? utilitate rectitudinis aut rations iustae necessitatis caret;

swa swa unwar spsec on gedwyld J?urhtyh]? swa ungesceadlic tSicut incauta loquutio in err or em j^rtrahit. ita indiscreturn

swigea ]?83ne se £>e beon gelaared mihte on gedwylde silentium hunc qui erudiri poterat in errore

forlaet derelinquit ;

fcaade beluc earan fine Ipcet j?u na gehyre yfel Isidorus dix\i. Claude aures tuas ne audias malum

forfleoh unwsere wordu idel spsec rafe besmit ge)?anc fuge incauta uerba. udnus sermo eito pulluet mentem

efelice byf gedon J:83t lustlice byf gehyred naht of muf>e facile facitur quod libenter audltur ; JVikil ex ore

J?inum )?33t gelettan msege fortSstaeppe naht f»a3t na framaj? tuo quod impedlre pbssit pwcedat ; Nihil quod non expedit

mid swege stefne uppabrece faet forfstasppe of welerum Ipcet sono uocis erumpat ; Hoc pxocedat ex labiis. quod

214 LIBER SCINTILLARUM.

earan na besmite gehyrendes spsec idel ideles ingehydes aures non pulluat audientis. sermo udnus udnae conscientiae

gebicnigend ys swylc spsec byj> setywed swylce eac mod index est ; Qualis sermo ostenditur. talis et animus

by£> afandud forsuwa word J>set na getimbra}? hlystendne conprobatur ; Retice uerbum quod non aedificat audientem

se J>e idele wordu na gewylt to derigendum raj>e gewit Qui otiosa uerba nou reprimit. ad noxia x cito trdnsit ;

lytlum wexsacS leahtras 7 J>senne lytle we na warnia}) Pauldtim crescunt uitia. et dum parua non cauemus

7 on micelum we beo"S forSaslidene 7 on specanne 7 on et in magnis ptolabimur ; Et in loquendo et in

to suwigenne gleaw beo J>u todael hvvaet J>u spece hwset tacendo peritus esto ; Discerne quid loqudris quid

J»u suwige tunge 1pm Ipe na forspille toforanasete tungan tdceas ; Lingua tua te non pwdat. obpone lingug

J>inre clusan swigean tuae daustra silentii ;

LXXX.

be sceortnysse J?yses lifes. De Brevitate hums Uitq.

drihten seg"S on godspelle se Ipe ytt me eac he leofaf Dominus dicit in guangelio. Qui manducat me et ipse uiuit

for me jprqpfer me ;

se apostol ssede hwset soj?lice ys lif ure sefm ys lacobus apostolus dixit. Qug enim est uita nostra .J udpor est to geliwaedum setywende ad modicum parens.

se apostol saede Ipset soj?lice ]>cet on andwerdum Paulus apostolus dixit. Id enim quod in presenti

sceortlic o)?J)e hwilendlic ys winn god gewinn g^grip mementdneum est ; Certa bonum certdmen .J adprehende

lif ece on Ipam Ipu geclypud eart uitam. aeternam in quo uocatus es ;

saede ne gylp Ipu on mergen nytende hwaat ofer- Salomon dixit. Ne glorieris in crdstinum. ignorans quod supzic-

1 s. opera.

LIBER SCINTILLAEUM. 215

towerd mynte dseg lif swete lengre byf> tima ys to cen- uentura pariat dies; Vita dulcis longior1 erit; Tempus2 nas- nenne 7 tima to sweltenne nsenig ys se J?e sefre lybbe 7 cendi. et tempus moriendi ; Nemo est qui semper uiuat. et

se Ipe ]}yses Jmicges hsebbe truwan qui huius rei habeat fiduciam ;

ssede selc yfel olplpe for]?i leofaf f>e*^ he si gef read August'mus dixit. Omnis mains aut idea uiuit ut corrigatnr.

olplpe fovlpi he leofaS Ipcet f>urh hyne gode beon begymede aut ideo uiuit ut per ilium l<mi exerceantur ;

ssede niennisces lifes sceortnyss genyferung Hieronimus dixii. Humang uitg breuitas dampnatio

gylta ys sceort fyses lifes gessslf) gehwsede ys Jrissere delictorum est ; Breuis huius uitae felicitas modica est ; Huius

worulde wuldor gewitendlic ys tyddre tidlic miht sege saecufo' gloria caduca est fragilis tempordlis potentia ; DIG

hwar synd cyningas hwar ealdras hwar wealdeiidras hwar ubi sunt reges ? ubi principes ? ubi imperatores ? ubi

welige (?inga hwar mihtige worulde gewislice swylce sceadu locupletes rerum ? ubi potentes saeculi ? certe quasi umbra

gewitan swylce swefen fordwinan hi synd sohte 7 hi na transierunt uelut somnium euanuerunt queruntur. et non

synd welan ot$ frecednysse beo"S gelsedde nianega for

sunt; Diuitig usque ad periculum. ducunt multi propter

ehtum durfon manegum deaS cendan welan mid opes pwciditauerunt. multis mortem generauerunt diuitig ; Toto

eallum mode ge hata ge ny}>era Ipcet }>cet lufaj) niiddaneard animo et odi et ddmna quod diligit mundus ;

beo J?u dead middanearde 7 niiddaneard J?e forhoga f>a | Esto mortuus mundo. et mundus tibi ; Contempne quae

sefter dea)?e habban J>u na miht j)ost mortem habere non potes ;

ssede swa micel so]?lice on ]?isum life ys alyfed Isidorus dixii. Tantum enim in hac uita est licitum

wyrcean god on J»am witodlice na eallunga weorc ys operari bonum. in ilia3 namque noa. iam. operatio ex-

geanbydud ac lean geearnunga se Ipe lifes andwerdes lencge pectatur.J sedtributiomeritorum; Qui uitg presentis longitudinem

1 \nel gloriosior. a s. est. 3 uita.

216 LIBEK SCTNTILLAKUM.

na be his fsece ac be his ende besceawatS hu sy earm 7 non de suo spatio. sed de eius fine considerat. quam sit misera et

sceort genoh nytlice asmea<5 webb soflice byf> gefylled mid j^rsedum breuis satis utiliter pensat ; Tela enim eonsummatur filis.

7 lif mannes by}? uppahafen on dagum syndrigum J?u ]>e lif et uita Tiominis extollitur diebus singulis ; Qui uitam

lang secst to f>am efst life for J?am cristen J)art Ipcet longam queris. ad earn, tende l uitam. pro qua cJiristianus es. id

ys ece \>cet ys sofilice lif liflic witodlice ]ns lif deadlic est aeternam. hgc est enim uita uitdlis. nam ista uita mortdlis

ys sweltan gedafenatS mann on flsesce middanearde. Ipcet est ; Mori oportet hominem in came mundo. ne

he na svvelte on sawle criste J?senne gehwylc lybban ys gelyfed moriatur in anima christo ; Tune quisque umere creditur

gif setter woruld sweltende Ipcet sylfe demde on heortan si secuudam speculum moriens quod solum decreuit corde

gegladaft be yldincge lifes )>yses selingnysse J?olaJ> rihtwis forlpi delectetur ; De mora uitg istms tedium, pdtitur iustus eo

J>e to gewilnedum ej?ele late becymcS carfullice scyl quod ad desideratam patriam tdrde perueniat ; Sollicite debet

aura gehwylc lybban 7 symle ende ofifie gemsere lifes his be- unusquisque uiuere et semper terminum uitg sug con-

eceawian Ipcet he f>issere worulde swsesnyssa warnige towerdes siderdre .J ut huius s&eculi. blanditias cduecit ; Uenturi

forfsipes tid us ungewis ys 7 Jpsenne sweltan gehwylc hyne exitus hora nobis incerta est. et dum mori quisque se

na wentS he bytS genumen J?anon efste anra gehwylc \>cet he na non estimat tollitur. unde festinet unusquisquQ ne

on unrihtwisnyssum his sy gegripen 7 samod sy geendud lif in iniquitatibus suis rapiatur. simulque finiatur uita

mid gylte deoful f>a he lybbende onselj? to leahtrum fserunga cum culpa ; Diabolus quos uiuentes incendit ad uitia. subito

sweltende teon hogatS to tintregum )?eah f>e so)?lice aenig morientes pertrdkere nititur ad tormenta ; Qudmuis enim quisque

on ]}ysum life si rihtwis swa ]?eah f>eenne he of lichaman J>ysum in hac uita sit iustus tdmen dum de corpore isto

utgsef) ondraade j?aet he na wyr]?e susle sy nan ys egreditur pertimescat ne dignus supplicio sit ; Nullus est

1 i. festina.

LIBER SCINTILLARUM. 217

soc51ice mann butan synne ne senig mseg be godes or- enim homo sine peccato. nee quisquam potest de dei se-

sorh beon dome feenne eac be idelstura wordum to agyldenne curus esse indicia, cum et de otiosis uerbis reddenda

By gescead ende rihtwisra selustne geclypung smylte sit ratio; Finem iustorum obtimwaa. uocatio tranquilla

befseste Ipcet of J>am beon undergytene haligra habban commendat. ut ex eo intelliyantur sanctorum habere

midwununge engla sefter quam fram J>ysum lichaman butan consortium angelomm. ex quo ab hoc cor pore sine

dreccunge stif>re beon genumene naht ys lang naht ys sej>ryte uexatione dura tolluntur 1; Nihil est diu nihil est longum

Ipcet na on sceortum sy geendud unmihtelic ys faet )?u mann quod non in breui finiatur ; Inpossibile est ut homo

sy 7 J»u na onbyrige angsuninyssa neenig J>e on J)yssere worulde sis et non gustes angustias ; Nemo qui in hoc saecuZo

na sargige nan ys se on J>ysum life gesett na or]?ige non doleat. nemo est qui in liac uita positus non sus^nret.

mid yfelum ealle fulle synd malis omma plena sunt ;

ssede ne timan eorj>lice eallunga getellaj> Ci^yrianus dixit. Nee tempera terrena iam conputant

J»a J?e ecnysse be gode hopiaj> qui aeternitatem de deo spcrant.

LXXXI.

be rsedingum. De Lectione.

drihten segtS on godspelle se J>e rsede understande menn Dommus dicit in guangelio. Qui legit intellegat ; Homini

8oJ?lice ]?am micel geseald ys micel by]? soht fram him autem cui multum datum est multum queretur ab eo ;

se apostol ssede begym raedincge lare nelle J>u Paulus apostolus dixii. Attende lectioni doctrine, noli

forgymeleasian gyfe seo on J>e ys selc gewrit godcundlice negligere gratiam quae in te est ; Omnis Scriptura diuinitus

1 i. traliuntur.

218 LIBER SOINTILLARUM.

ongeblawen nytlic ys word cristes eardige on seow genihtsumlice inspirdta utilis est uerbum Ckristi habitet in uobis abundanter ;

se apostol ssede witende witodlice god 7 na dondum lacobus apostolus dixit. Scienti igitur bonum. et nonfacienti

synn hit ys him peccatum est illi.

ssede sefter geornfulnysse sefterfyligtS wisdom Salomon dixit. Post industriam sequitur sapientia;

ssede fed J?ine sawle mid rsedincgum god- Augnst'mns dixit. Nutri animam tuam lectionibus di-

cundum hi gearwiaf soj?lice J>e mysan gastlice uinis. parabat enim tibi mensam spiritalem.

ssede se J>e singallice onwunatS reedincge on and- Hieronimns dixit. Qui assidue insistit lectioni in pre-

werdum witodlice he swinct5 ac sefter J>am he geblissaj) ]?senne sente quidem laborat sed postea gratulabitur. cum

he ongynj> be biterum ssedum stafa swsete wsestmas pluccian ceperit de amdris seminibus litterarum dulce fructus v&rpere ;

snoter rsedere warna symle ofertsele andgyt }>set

Prudens lector, cdue semper supeYstitiosiam1 intellegentiam ut

na to J>inum andgyte togetemprige gewritu ac gewrite non ad tuum sensum attemperes scripturas sec scripturg

togej»eode andgyt fin J>set J>u ongyte hwset sefterfylige J»a iungat sensum tuum ut intellegas quid sequatur ; Ilia

hicgean we leornian on eor]?an fsera us cyj> J>urhwunige studeamus discere in terris quorum nobis notitia perseueret

on heofenum eadig ys se J>e godcundum gewritum rsedende in coelis ; Beatus est qui diuinas scripturas legens

wordu awent on weorcu 7 bare rode cristes bar folgaj> uerba uertit in opera, et nudam 2 crucem christi nudus 3 sequitur

mid clsenum handum 7 mid hwitum breoste fearfan hine puris manibns et cdndido pectore pauperem se

on gaste 7 sehtum wuldrige spirits et opibus gloriatur ;

ssede witan witodlice senigum J»set he nele don Greyorius dixit. Scire etenim cuiquam quod non uult fdcere.

wite ma f>senne mseg ys swa micelum soflice senig on poena mdgis quani uirt\ia est ; Quanta enim quis in

1 i. uanaw. 2 apertam. 3 i. manifestus.

LIBER SCINTILLABUM. 219

gewrite haligum frama)? swa micelum \cet sylfe gewrit

scriptura sacra proficit. tanto hgc eddem. scriptura,

mid him sylfum swa micelum on haligre spsece framunge apud ipsum ; Tanto in sdcro eloquio

Jm gemest swa micelum swa Jm mid him sylf J?u framast inuenies. quanto apud ilium, ipse prvficeris ;

J>yder soflice gast rsedendes onyt J>yder eac godcunde spseca Quo enim sjpiritus legentis tendit. illuc et diuina eloquia

beotS uppahafene ; exaltantur

ssede. se )>e wyle mid gode symle beon gelomlice Isidorus dixit Qui unit cum deo semper esse frequenter

he scyl gebiddan gelomlice eac rsedan witodlice J>8enne we gebidda]? debet orare frequenter et legere ; Nam cum ordmu.3

we mid gode we specaj? peenue we so]?] ice rsedaj? god mid cum cZeo loquimur cum. uero legimus deus no-

us spyct5 selc framung of raedincge 7 smeaunge forj>- biscum loquitur ; Omnis pTofectus ex lectione et meditdtione j)ro-

stsep]? J>a we soj?lice nytan of rsedincge we leorniaj) J?a we cedit ; Qug enim. nescimus. lectione discimus ; Quae

witodlice leornudan on smeaungum we gehealda]? twyfealde autem, didwimua meditationibus conseruamus ; Geminum

tobrinctS gyfe rsedincg haligra gewrita o]?J»e forf»i

confert donum lectio sanctarwin scripturarum. siue quia

andgyt gefances IserJ? oJ»J>e forj>i fram middaneardes idel- intellectum mentis erudit. seu quod a mundi uani-

nyssum setbrodenne mann to lafe godes gelset swa micelum tatibus abstractum hominem ad amorem dei perducit; Tanto

idel hopa deadlicnysse J»yssere us wacat5 swa micele ma uana spes mortalitatis huius nobis uilescit. quanto amplius

raedende hopa ece scinS rsedere geornfull ma

legendo spes aeterna daruerit ; Lector strenuus potius

to gefyllenne )?e he rsed feenne to witenne hraed ys ad imjdendum qug legit qtiam ad sciendum prbmptus est ;

laesse soj>lice wite ys nytan hwset J>u gyrne J?senne J>a J»e Minor enim. poena est nescire quid ddpetas quam ea qug

J>u canst na gefyllan swa soflice rsedende witan we gewilniatS noueris non implere ; Sicut enim legendo scire concupiscimus.

swa witende 7 rihte we leornudon gefyllan we scylan nsenig sic sciendo rectdque didwimus implere debemus ; Nemo

220 LIBER SCINTILLARUM.

mseg andgyt gewrites halges oncnawan butan to rgedenne potest sensum scriptm-g sacrg cognoscere nisi legendi hiwcuSnysse swa micele senig ma on halgum spsecum singal familiaritdte ; Quanta quisque mdgis in sdcris eloquiis assiduus byj> swa micelum of J>am genihtsuinran andgyt nimj> fuerit. tanto ex eis uberiorem intellegentiam capit ;

swa micele ma on sumne craeft astihj> mann swa micele Quanta dmplius in quamlibet drtem conscendit homo. tanto- ma to menn craeft se nyj>erastihj> sume habbatS magis ad hominem ars ipsa descendit; Quidam habent andgytes orj>auc ac hi forgymeleasiaj) raadincge biggencge intellegentiae ingenium sed neglegunt lectionis studium.

7 J»aet raedende witan magon forgymeleasigende forhogiaj) et quod legendo scire potuerint neglegendo contempnunt ; f>eah J>e andgytes stuntnyss sy gelome swa )?eah rasdincg Qudmuis sensus ebitudo l sit frequens tdmen lectio

andgyt gearwa]? swa se J>e last ys to onfonne for intellectum ddhibet j Sicut qui tdrdus est ad capiendum pro

gymene godes biggencges mede onfehj) swa se J>e forgyfen intentione boni studii premium recipit ita qui prestitum a him fram gode inngefanc andgytes forgymeleasa]? genyferunge sibi a deo ingenium intellegentiae neglegit. condempnationis scyldig wunaj> forfy gyfe J»e he onfencg forsyhj) 7

reus existit. quia donum quod accipit despicit. et asolcenysse forlaat sume godes dome gyfe inngehydes

desidiam derelinquit ; Quidam dei iudicio donum scientig J?aet hi forgymeleasiaj) onfoj> J>ast hi heardlicur be J>ingum quod negligunt accipiwnt, ut durius de rebus

bet eeh turn beon witnude. leetran soj>lice foi J>i Ipcet hi witan

creditis puniantur ; Tardiores autem ideo quod scire gewilniatS earfoflice hi findaj). Ipcet gehendum biggencge ge-

cupiunt difficulter inueniunt. ut proximo exercitio la- swinces mseste mede habban edleanes gyfu butan

boris. maximum premium habeant retributionis ; Donum sine

fylstendre gyfe godes J>eah J?e heo sy onasend earum to heortan

adiuudnte gratia dei qudmuis infundatur auribus .J ad cor

nsefre ny]?erastih]5 wel manega on scearpnysse andg}Ttes

numquam descendit; Plerique in acumine intellegentiae

Mice wuniaj? ac to specerme mid wanspede beoj> genyrwede uiudces existunt. sed loquendi inopia angustantur.

1 i. stultitia. a i. concessum.

LIBEK SCINTILLAEUM.

surne soplice on segfrum f>eoj> wel rnanega inngehyd on- quldam uero in utrisque pollent ; Pleriqae scientiam ac-

fangen gewrita na to godes wuldre ac hyra lof ceptam scripturarum non ad del gloriam sed suam laudem

hi brucaf fsenne of J>arn inngehyde beocS uppahafene f>ar utuntur. dum ex ipsa scientia extolluntur. Hi

hi syngiaf) J?ar synna afeormian hi sceoldan symle soflice peccant. ubi peccata munddre debuerant ; Semper enim

ofermodige rsedaf) 7 nsefre hi finda]? godcnndre lage in- superbi legimt et numquam inueniunt ; Diuing legis pene-

faereldu eadmodum 7 wel to gode ingangendum geopeniaf. trdlia humilibus et bene ad deum intrantibns pdtent.

,J>wyrum soj^lice 7 ofermodigum beoj> belocene J>eah J?e prauis autem atque sup&rbis clauduntur ; QuAmuis

godcunde spseca on raedincge andeawum opene syn. on diuina eloquia in lectione arrogantibus ap&cta sint. in

J?enunge sof>lice belocene 7 digle synd spsec godes geleaf- mysterio auteio. clausa atque occulta sunt ; Sermo dei Jlde-

fullum leoht ys wyferwerdum soj>lice 7 ofermodigum sumiiTTi libus lux est reprobis auteia. ac superbis quodam

gemete . J»ystraS 7 J»anon hi beoj? onlihte J»anon J>as mode tenebrescit. et unde illi inluminantur. mde isti

beo]? ablende nateshwon lage understynt se J»e flsesclice wordu cgcantur ; Nequdquam legem intellegit qui carnaliter uerba

lage J>urhyrnJ> ac se f>e J?a on andgyte inran understandincge legis percurrit. sed is qui earn sensu interioris intelligent^

onfehj? J>a Ipe staef lage begymaj) his diglu furhfaran p&ccepit ; Qui litteram. legis adtendunt eius occulta penetrdre

na magan forfi ys forboden cristennm hiwunga raedan sceopa nonpossunt; Ideo fwokibetur christianis Jlgmenta legere poetdrum.

forj>i J>urh gelustfullunga idelra bigspella gefanc hi awecceaf) quia per oblectamenta indnium fabufdrum mentem excitant

to atendincgum galnysse forj>i bee halige mid anfealdre spsece ad incentiua libidinum; Ideo libri sancti simplici sermone

gewritene synd. Ipcet na on wisdome wordes ac on ywincge conscripti sunt. ut non in sapientia uerbi. sed in ostensione

gastes merm to geleafan beon gelsedde on rsedincge na wordu s/;iritus homines ad Jldem perducantur ; In lectione non uerba

ac socSfsestnyss ys to lufigenne ]?aenne ys nytlic to laerenne sed ueritas est amanda ; Cum sit utilis ad instruendum

222 LIBER SCINTILLARUM.

rsedincg gegearwudre sof»lice gegaderunge maran andgyt lectio. adhibita autem conlatione maiorem intellegentiam

heo gearwatS betere ys soflice tobringan J>a?nne rasdan f»aet prebet ; Melius est enim conferre quam legere ; Quod

soj>lice deorc ys of>J»e twynol tobringende raj>e by}> besceawud enim. obscurum. est aut dubium. confer endo cito pers2>icietur ;

swa swa laeran gewunaj> gegaderung swa geflit towyrpj? Sicut instruere solet conlatio. ita contentio destruit ;

mid weorce aemta rsedincge radincg soj>lice IserJ? hwset f»u warnige. Cum opere udca lectioni. lectio enim docet quod cdueas.

raedincg setywS Ipsdt J>u begyme micelum J>u fyhst J»a3nne lectio ostendit quid adtendas ; Multum pro/ids cum

J>u ra?dst gif J>u swa J>eah dest J»aet J>u raedst loca Ipcet J>u na legis. si tdmen facias quod legis ; Vide ne

Ipcet J>u rsedende besceawast libbende forhogige quod legendo pevspicis. uiuendo contempnas /

saBde selust soj>lice rsedere ys se cwyda and- Hilarius dixii. obtimus enim lector est qui dictorum intelle-

gj^ §JYIi]> °f cwydum swyj>or J>senne se J>e ongynne 7 gentiam expetit ex dictis potius quam qui inponat l. et

se J>e gerectS ma J?senne se }?e ongebringtS ne na sof»lice qui retulerit mdgis quam qui intulerit ; Nee enim.

hicge Ipsdt beon gesewen mid sagum begytan J»a3t ser conetur id videri dictis obtinere quod dnte

raBdincge ge]?ristla3ctS to understandenne lectionem presumpserit intellegendum

ssede swa so}>lice of flaesclicum mettum byj> gefedd Basilius dixit. sicut enim ex carnalibus escis dlitur

flsesc. swa of godcundum spsecum inra mann byj) festrud 7 cdro*. ita ex diuinis eloquiis interior homo nutritur ac

byc5 gefedd pdscitur ;

1 i. iucipiat. 2 homo exterior.

HIC PAUOA INCIPIUNT DE VITIIS ET PECCATIS.

edwit. Apostrapha de Muliere nequam.

selc wite tmrotnyss heortan ys 7 selc yfelnyss man Omnis pldga tristitia cordis est. et omnis malitia nequitia

wifes ys 7 selc wite 7 na wite lif dwolan 7 selc mulieris est ; Et omnis pldga et non plaga uita uecordis et omnis

ma"n 7 na ma*n wifes 7 selc oferhelung 7 na nequitia. et non nequitia mulieris. et omnis obductus et non

oferhelung hatigendra 7 selc wrsec 7 na wrsec obductus odientium. et omnis uindicta et non uindicta

hatigendra nys heafud wyrse ofer heafud nseddram 7 odientium ; Non est caput nequius super caput cdlubri et

nys yrre ofer yrre wifes midwnnian Icon 7

non est ira super iram mulieris; Commordri leoni et

dracan gelicatS J>senne eardian mid wife manfullum draconi placebit. quam habitdre cum muliere nequam;

man wifes awent ansyn hyne 7 hit ablent andwlitan Nequitia mulieris inmutat faciem eius. et obcecdbit uultum

hyre swylce bera 7 swylce ssecc heo setywtS tomiddes suum tamquam ursus. et quasi sdccum ostendit in media

nehstena 7 gehyrende heo asictS sethwega sceort selc proximorum. et audiens suspirabit modicum; Breuis omnis

yfelnyss ofer yfelnysse wifes hlot sinfulra featy ofer hy malitia super malitiam mulieris. sors peccatorum cddit super illam ; uppstige sandfull on fdtum forealdudes swa wif tungwod Ascensus arenosus in pedibuB ueterdni. sic mulier lingudta

menn stillum na beseoh )?u on wifes hiw 7 na gewilnajm homini quieto ; Ne respicias in mulieris speci'em et non concupiscas

224

wif on hiwe wifes yrre 7 unarwyrdnyss 7 gescyndnyss mulierem in specie ; Mulieris ira et irreuerentia et confusio

micel wif gif heo ealdorscype hsebbe wyferwerd ys were

magna ; Mulier si primdtum habeat. contraria est uiro

hyre heorte eadmod 7 ansyn unrot 7 wite deaj>es wif mannfull suo; Cor humile et fades tristis et pldga mortis mulier nequam ;

hand unhal 7 cneowu tosolpene wif seo J>e na eadigaS Manns debilis et genua dissoluta mulier quae non beatificat

wer hyre fram wife anginn geworden ys synne 7 furh uirum suum; A muliere initium factum est peccati. et per

fa ealle sweltaf na syle f>u wseteres fines utryne oplpQ illam omnes moriuntur ; Non des dque tue exitum UQ\

lytel ne wife yfelum rif>e fore to yrnenne gif heo na modicum, nee mulieri nequam x ueniam z prodeundi. si non

gsef to handa })inre heo gescynt J>e on gesyhj>e

ambulduerit ad manum tuam. confundit te in conspectu

feonda fram ' flsescum J?inum aceorf hi Ipcet he na symle inimicormo.. a carnibus tuis abscide illam ne semper

f>e mispenige te abutdtur.

Item De Muliere Bona et Mala.

wifes godes eadig wer getel soj»lice geara hyra Mulieris bone beatus uir. numerus enim annorum illorum

twyfeald wif strang gegladaj? wer hyre 7 gear lifes his duplex ; Mulier fords oblectat uirum suum. et annos uitae illius

on sibbe gefylf deel god wif god on daele godum ondrsed- in pace implebit. Pars bona mulier bona. in pdrte bona. timen-

endra god by]? geseald were for godum dsedum weliges soplice tium deum ddbitur uiro pro factis bonis ; Diuitis autem

7 fearfan heorte god on eallum timan anwlita hyra et pauperis cor bonum. in omni tempore uultus illorum

blife fram f>rim ondred heorte min 7 on feorf>an ansyn min hilares. A tribus timuit cor meum et in quarto fades mea

ondraet lade ceastre 7 gegaderunge folces 7 teonan metuit .J delaturam ciuitatis. et collectionem populi .J et calumniam

leasne ofer deadne ealle hefige sar heortan 7 heof menddcem. super mortem omnia grduia ; Dolor cordis et luctus

1 i. male. 2 i. uenaw.

DE VITIIS ET PECCATIS. 225

wif niffull on wife nij?fullum 7 ungeleaffulre swingel mulier zelotypica ; In mutiere zelotypica et infideli. flagellum

tungan eallum gemsensumigende swa swa oxena geoc Ipcet linguae omnibus communicans ; Sicut bourn iugum quod

bytS gestyrud eallswa eac wif manfull se f>e healt hi swylce mouetur. ita et mulier nequam qui tenet illam quasi

se Ipe gegripe nseddran olplpe )?rowend wif druncen yrre qui apprehendat scorpionem ; Mulier ebriosa ira

micel 7 teona 7 fyl}? hyre na byj> oferhelud unriht- magna et contumelia. et turpitudo eius non contegetur ; Forni-

hsemed wifes on uppahafenysse eagena 7 on brsewum hyre catio mulieris in extollentia oculorum. et in pdlpebris illius

byj? oncnawen on dehter na understandendre fsestna heortnysse agnoscitur ; In JUia non aduertente se firnia custodiam.

Ipcet heo na fundenum inntinga mispenige hi fram selcere ne inuenta occasions abutdtur se ; Ab omni

unarwurtSnysse on eagum warna 7 na wundra J>eah J»e irreuerentia oculis cdue. et ne mireris si te

heo forgymeleasige swa swa wegferende fyrstende to wylle mu]> neglexerit ; Sicut uidtor siciens ad fontem 6s

geopenaj) 7 fram selcum waetere gehenduste drinc]? eallswa aperiet et ab omni aqua proxima bibet. sic

ongean selce flane he geopena]? cocer oj> faet he ateorige contra omnem sagittam aperiet fdretram donee deficiat ;

gyfu wifes geornfulles gegladaf) wer hyre 7 ban hys Gratia mulieris seducae delectabit uirum suum. et ossa illius

heo smyratS lar hyre sylen godes wif andgytfull 7

inpinguabit; Discipline*, illius datum dei. mulier sensdta et

stille nys awendincg gelseredre sawle gyfu ofer gyfe tdcita non est inmutatio eruditae animae ; Gratia super gratiam

wif halig 7 gehealdsum selc soj?lice gehealdsumnyss mulier sancta et pudordta ; Omnis l autem inpuderatio

nys wyrj^e forhsebbendre sawle swa swa sunne uppgangende non est digna continentis animae ; Sicut sol oriens

on middenearde on heahstum godes eallswa wifes godes mundo in altissimis dei. sic mulieris bonae

hiw on gyrlan huses hyre leoht scinende ofer species in ornamentum domus eius; Lucerna splendens super

1 ulla uel aliqua.

Q

226 DE VITIIS ET PECCATIS.

candelstsef haligne 7 hiw ansyn ofer staj^olfeestne candelabrum sanctum et species faciei super stdbilem ;

sweras synd gyldene ofer cimstanas sylfrene 7 fet trume Columnae l aureae super bases argenteas et pedes firmi

ofer fet staj^olfsestes wifes grundweallas ece ofer super pldntas stdbilis mulieris ; Fundamenta aeierna super

stan trumne 7 bebodu godes on heortan wifes haliges petram solidam. et mandata dei in corde mulieris sanctae ;

on twam geunrotsud ys heorte min 7 on J>riddan yrsung In duobus contristum est cor meum.J et in tertio iracundia

me tocynVS wer feohtende ateorigende j?urh wanspede 7 wer mihi aduenit uir bellator deficiens per inopiam. et uir

andgytfull forhogud 7 se Ipe ofergsef) fram rihtwisnysse sensdtus contemptus. et qui transgreditur a iustitia

to synne god gearwude hyne to swurde twa hiw ad peccatum. deus parauit eum ad romfiam ; Duae species

earfufe 7 frecenfulle me setywdon earfo)?lice byj> unscrydd difficiles et periculosae mihi apparuerunt .J difficile exuitur

ceapigende fram gymeleaste 7 na by)? gerihtwisud tseppere fram negotiens a neglegentia. et non iustificabitur cdupo a

synnum welera peccatis Idbiorum.

be forestihtinge.

De Predestinatione Electorum et

twyfeald ys forestihtung sam Ipe gecorenra to reste sam J>e Gemina est predestinatio. siue electorum ad requiem, siue

wij)ercorenra to deaj>e segj^er mid godcundum ys gedon reproborum ad mortem, utraque diuino dgitur

dome J>set symle gecorene upplice innemyste fyligean iudicio.J ut semper electos super na et interior a sequi

heo do 7 symle wifercorene f>aet untrume 7 yttran faciat. sem/;ergue reprobos ut infirma et exteriora

geblissigan forlsetende gefafige swa swa nat mann gemsere delectentur deserendo permittat ; Sicut igndrat homo terminum

leohtes 7 f>ystra olplpe seniges J>inges hwylc ende sy eallswa lucis et tenebrarum.J uel ullius rei qui finis sit. ita

1 s. stmt.

DE VITIIS ET PECCATTS. 227

fullicur nat hwylc ser his ende leohte rihtwisnysse plenius nescit quis ante suum finem luce iustitiae

sy forecumen olplpe hwylc synfull mid f>ystrum o}> 2)reueniatur ue\ quis peccatorum tenebris usque in

his ende si apystrud oj?f>e hwylc sefter slide j?ystra suum terminum obscuretur. aut quis post lapsum tenebrarum

gecyrred arise to leohte ealle j?as gode geopeniatS mann conuersus resurgat ad lucem. cuncta haec deo patent. hominem

soflice bemi)?aj> J?eah J?e rihtwisra drohtnung on }?isum life uero latent. Qudmuis iustoru.ro. conuersatio in hac uita

afandigendlic sy ungewis swa feah mannum ys to hwylcum syn jwobabilis sit. incertum tdmen Tiominibus est. ad quern sint

ende forestihtude ac ealle beoj? gehealdene J?am towerdum jinem predestindti sed omnia reserudntur futuro

dome wunderlic dihtung ys upplices todales J>urh examini ; Mira dispositio est sup&cnae distributionis per

J>a her rihtwis ma ys gerihtwisud arleas ma ys befyled quern hie iustus amplius iustificatur im2)ius amplius sordiddtur ;

yfel to gode hwilon byj> gecyrred god to yfele hwilon Malus ad bonum aliquando conuertitur. bonus ad malwm aliquando

byj> ongeangebiged wyle gehwylc beon god 7 he na mseg wyle rejlectitur ; Uult quis esse bonus et non udlet. uult

oper beon yfel 7 him na byf> gef)afud forwurf>an byf geseald dlter esse malus et non permittitur interire; Datur

J»am se f»e wyle beon god of»er ne he nele ne him byj> geseald ei qui uult esse bonus, alius nee uult. nee ei datur.

Ipcet he sy god J>es ys acenned on gedwylde 7 he swylt se ut sit bonus ; Iste ndscitur in errore et moritur. ille

on gode on J>am heongan o]> ende he J>urhwunaf> swalange in bono quo coepit usque infinem perdurat ; Tdrndiu

J?es stent oj? J>aet he fealle se lange yfele lybbende on ende iste stat quou$que cddat. ille diu male uiuendo in fine

byj> gehseled 7 besceawud byj» gecyrred wyle framian on gode saluatur. respectusque conuertitur. Uult prodesse in bono

rihtwis ne he na mseg wyle derian yfel 7 he mseg J>es iustus nee preualet uult nocere malus et udlei ; Iste

wyle gode gesemtian 7 mid worulde he byj» gelet se mid uult deo uacdre et saeculo impeditur. ille ne-

cearum beon befealden gewilnaf ne him ria byj» gej^afud gotiis implicdri cupit nee permittitur;

228 DE VITIIS ET PECCATIS.

wealt yfel gode god by)) geny)>erud for arleasum arleas Domindtur malus bono. bonus dampnatur pro impio. impius

by$ gewurjmd toforan rihtwisum 7 on J>yssere swa micelre honoratur pre iusto.J et in hac tanta

deorcnysse na maeg mann godcunde J>urhsmeagean diht- obscuritate non udlet homo diuinara perscrutare1 dis-

nunge 7 digle forestihtunge understandan endebyrdnysse positionem et occultum predestinationis perpendere ordinem.

be gemetum.

De Modis Peccatomm.

twam gemetum synn by]? gefremmed J>set ys olplpe Duobus modis peccatum committitur. id est aut

mid grsedignysse oj»f»e mid forhtunge eges f>8enne olplpe wyle cupiditate aut metu timoris dum uel uult

begytan Ipcst he gewilnaj) olplpe he ondrset. Ipcet he na onbeyrne adipisci quod cupit. uel timet ne incurrat

J?set he ondraet feower gemetum by]? gefremmed synn quod metuit ; Quattuor modis committitur peccatum

on heortan feower byj? gefullfremmed on weorc byf> togesend in corde. quattuor perpetratur in opere .J admittitur

on heortan mislare deofla mid gegladunge flsesces

in corde suggestione demonum. delectatione carnis.

mid gef»wgerunge gef ances mid bewerunge uppahafennysse consensione mentis. defensione elationis ;

byj? gefremmed mid weorce hwilon dearnunga hwilon openlice Committitur opere nunc latenter nunc pdlam.

hwilon on gewunan hwilon on ortruwunge }>ysum eornostlice nunc consuetudine. nunc desperatione ; Istis ergo

stsepum 7 heortan by)? agylt 7 weorce yfelnyss by)> grddibus et corde delinquitur et opere malitia per-

gefremmed ]mm gemetum synn byf> gedon J>aet ys petrdtur ; Tribus modis peccatum geritur. hoc est

nytenysse untrumnysse geornfullnysse nytenysse witodlice ignorantia inftrmitate. industria ; Ignordntiae ndmque

gemete syngude on neorxna wonge swa se apostol ssede wer

modo peccauit in paradyso eua sicut a^ostoZus ait. uir

1 i. imiestigare.

DE VITIIS ET PECCATIS. 229

nys beswicen wif sof>lice beswicen on forgsegednysse non est seductus mulier autem. seducta in preuaricatione

wses eornostlice syngude mid nytenysse soj?lice

fuit ; Ergo peccauit eua ignorantia adam uero

mid geornfullnysse forlpi J?e he nses beswicen ac witende industria. quia non est seductus sed scwns

7 snoter he syngude se soj>lice byj? beswicen hwaet prudensque peccauit ; Qui uero seducitur. quid

he gefwserige gesewenlice he nat of untrumnysse socSlice consentiat uidenter ignorat; JDe infirmitate autem

agylte J?a he set ege axigendre f>inene peirus deliquit. quando ad metum interrogdntis ancillae

crist wif>soc 7 sefter synne he biterlicust weop c^ristum negauit et post peccatum amarissime fleuit ;

hefelicur ys on untrumnysse J>eenne on nytenysse aenigne Grduius est infirmitate quam ignorantia quemquam

agyltan 7 hefelicur on geornfullnysse J»senne on untrumnysse delinquere. grduiusque industria quam infirmitate1

gyngian on geornfullnysse witodlice syngaj> se mid biggencge peccare; Industria namque peccat. qui studio

7 mid freodome gej>ances yfel def on untrumnysse soj>lice ac deliberatione mentis malum dgit. infirmitate2 autem

se f>e mid fylle olplpe mid nyferhryre agylt manfullicur qui cdsu ueZ precipitativw delinquit ; Nequius

soj>lice 7 of geornfullnysse eyngiaj) J>a na Ipcet an na wel autem et de industria peccant qui non solum non bene

lybbatS ac gyt 7 wel lybbende gif hi magon fram uiuunt sed adhuc et bene uiuentes si possunt a

sotSfeestnysse gehwyrfat5 synd socSlice )?a J?e nytendlice syngiat5 ueritate deuertunt ; Sunt enim qui ignordnter peccant.

7 synd J»a J>e witendlice 7 synd eac J>a J>e for nytenysse et sunt qui scientes. et sunt etiam qui pro ignorantig

mid beladunge witan nellaj? fset hi hwon gyltige beon hsefde execusatione scire nolunt. ut ?nmus culpcibiles habeantur.

J?a swa J»eah hi sylfe na beweriaf) ac ma hi beswicatS qui tdmen se ijwos non muniunt. sed magis decipiunt ;

nytan anfealdlice to nytenysse belimptS nellan sotSlice Nescire simpliciter ad ignorantiam pertinet. noluisse uero

1 s. peccat. 2 s. peccat.

230

DE VITITS ET PECCATIS.

witan to tojnmdenre ofermodignysse willan witodlice scire ad contumdcem superbiam ; Uoluntatem quippe

agenes hlafordes willan nytan hwset ys elles J^senne wyllan proprii domini uelle nescire. quid est aliud. quam uelle

hlaford ofermodigende forhogian neenig witodlice be dominum superbiendo contemnere ? Nemo igitur de

nytenysse hyne beladige forlpi god na J?aet an J»a deniS ignorantia se excusQt. quia deus non solum eos iudicat

J»a fram oncnawincge hyra beof> ongeancyrrede ac eac swylce qui a cognitione sua reuertuntur sed eiiam

J>a J?a Ipe nytan gese^endum £>am sylfum drihtne J>urh illos qui nesciunt testdnte eddem domino per

witigan ic tostrede he cwy (5 monn fram ansyne eorfan prophetam. disperdam inquit. hominem a facie terrae .J

7 J>a ]>e synd framawende fram beece drihtnes 7 J>a )?e na et eos qui auertuntur d tergo domini et qui non

sohtan drihten ne he na asmeadan hyne swa

qugsierunt dominum nee inuestigauerunt eum. ut

se sealm cwyj> utasend yrre J>in on feoda J>a Ipe na j)salmus ait .J effunde iram tuam in gentes quae te n<yn

oncneowon nouerunt

De Grauibus Peccatis et Leuibus.

msenige Multi

lif butan leahtre habban magon butan synne hi uitam sine crimine habere possunt sine peccato

na magon witodlice ]?eah he on J>yssere worulde mid micelre non possunt ; Ndm quamuis in hoc saeculo magna

rihtwisnysse gehwylc beorhtnysse seine nsefre

iustitiae

to clsenum ad purum

gesej>endum

quisque claritate

attestdnte

nabba"S non habemus.

us

nobis

nys

synna peccatorum

se segcS qui dicit

sylfe us ipsi nos

sume

resplendeat numquam

J»olaJ> caret.

we secgatS si dixerimus

swa J>eah tdmen

fylfum sordibus

gif

we beswicaf) seducimus.

non est ; Quaedam

synd sunt

gelice similia

loTianne a/;ostoZo

J?aet we synne quia peccatum

soj>fsestnyss on ueritas in

synnum ac gif peccatis sed si

hi godum mode gewyrj?an hit na synd synna swylce ic swa cwef>e bono anirno fiant non sunt peccata ut pote-

DE VITIIS ET PECCATIS. 231

miht gif deo na hi to wrecenne mid grsedignysse ac ma stas si non se ulciscendi cupiditate. sed magis

to freagenne mid biggenge wrece unscyldigne eft synd corrigendi studio ulciscdtur in reum ; Item sunt

synna leohte J>a fram anginnendum mid dseghamlice peccata leuia qug ab incipientibus cotididna

dsedbot afeormode J>a swa f»eah fram fulfremedum werum stisfactione purgantur. quae tdmen a perfectis uiris swylce micele leahtras synd forbogene hweet soj?lice menn uelut magna crimina euilantur ; Quid autem homines

be micelum scyldum don scylon J>eenne eac swylce fulfremede de mdgnis sceleribus dgere debent. quando etiam perfecti

leobte gehwycle gyltas swylce hefeguste heofia'S na J?set an leuia quaequQ delicta quasi grauissima lugent ; Non solum

hefige ac leohte synd to warnigenne synna fela sotSlice grduia sed leuia sunt cauenda peccata ; Multa enim

leohte ane hefige gefremma]) ealswa gewuniatS of lytlum 7 leuia unum grande efficiunt sicut soleat paruis et

Isestum dropum ormsete flodas wexan getellfull

minimis guttis immensa flumina crescere ; Numerositas

sotSlice on an gegsederud yj)igende gefremj> genihtsumnysse enim in unum coacta exundantem efficit copiam ;

gynna J>a unwisum leohte synd fulfremedum werum Peccata quae insifrientibvis leuia sunt perfectis uiris

hefige beotS getealde swa micele sof>lice mare ys oncnaweu beon grauia dejmtantur ; Tanto enim maius cogndscitur esse

synn swa micele mare swa se Ipe syngaj? byf> hsefd wyxst peccatum quanta mdior qui peccat habetur ; Crescit

soj?lice gyltes heap setter endebyrdnysse geearnunga 7 oft enim delicti cumulus iuxta ordinem meritorum. et saepe

Ipcei on leessum na byf> oncnawen mid marum byf> setwiten quod in minoribus non agnoscitur maioribus imputatur

beo$ gedone Qwomodo Peccata Geruntur.

beocS afundene Isessan synna feet hi heardlicur beon geslagene Experiuntur minora peccata. ut durius feriantur for micelum scyldum fa Ipe be lytlum beon gestyrede pro magnis sceleribus qui de paruis corrigi

232 DE VITIIS ET PECCATIS.

noldon mid dome soflice godcundnm on scylde wyrsan noluerunt ; ludicio autem diuino in reatu nequiore

beof aslidene fa f e unwrif an hyra dseda Isessan labiuntur qui distringere sua facta minora

forhogiacS msenige of leahtre feallaf on leahter fa f e contemjmunt ; Multi crimine corruunt in crimen qui

godes oncnawincge hsebbende ege his forgymeleasiaf 7 dei cognitionem habentes timorem eius neglegunt et

f aane f e hi cuf an f urh inngehyd f urh daede hi na arwurfiatS quern nouerunt per scientiam. ps? actionem non uenerantur ;

7 forf i hi syiid ablende mid godcundum dome to witnigenne Ideoque caecantur diuino iudicio punienda

forgyltan 7 on wite gefremede manes mdn wyrse committere. et in poenam commissi facinoris fdcinus deterius

geiccan oft synn ofre synne intinga ys seo fsenne dddere ; Saepe peccatum alterius peccati causa est. quod euro.

byf> gefremmed ofer of hyre sylfe swylce hyre cnoss byf> upp- committetur. aliud ex ipso quasi sua soboles ori-

sprungen swa hit gewurf an gewunaf beon acenned galnysse of tur. sicut fieri solet ndsci libidinem ex

ormsetre wombe oferfylle of wite soflice synne synn byf nimia uentris ingluuie ; Poena uero peccati peccatum am-

forlseten fsenne for geearnunge gehwylcere synne gode mittitur. qudndo pro merito cuiusquQ peccati deo

forlsetendum on of re synnne byf faren wyrsan of f sere ma deserente in aliud peccatum Uur deterius de quo amplius

se forlset bytS befyled eornostlice forestaeppende synn qui ammiserit sordidetur ; Ergo precedens peccatum

intinga ys sefterfyligendre synne aefterfyligende soflice synn causa est sequentis peccati sequens uero peccatum

wite ys forestaeppendes gyltes forestaappende witodlice poena est precedents delicti; Precedentia itaque

synna aefterfyligendra synS leahtra intinga fast fa f e peccata sequentium sunt crijninum causa. ut illaquae

sefterfyliaf syn forestaeppendra wite forestasppendra synna secuntur sint precedentium poena; Precedentium peccatorum

wite feet ys geclypud ahyrdincg cumende of godcundre poena ipsa uocatur induratio. ueniens de diuina

rihtwisnysse f anon ys fast seg"S witega f u ahyrdest heortan iustitia. hinc est quod ait proph&ta. indurasti cor

DE VITIIS ET PECCATIS. 233

ure feet we na ondredan ]?e na soplice swa hwylce swa nostrum ne timeremus te ; JVeque enim. quicunque rihtwise synd fram gode beof> genydde J?set hi yfele wyrf>an ac

iusti sunt a deo impelluntur. ut male fiant. sed paenne hi yfele eallunga hi beof> ahyrde J?set hi wyrsan wunian

dum mail iam indurantur. ut deteriores existant eallswa se apostol segt5 pset hi sojrfaestnysse godes na onfencgon sicut et fl^ostoZus dicit. quomam ueritatem dei non receperunt \>cet hale wurdon onsende him gast god gedwyldes def> ut salui fierent. immisit illis spiritum deus erroris ; Facit eornostlice god sume syngian ac on j?am ealluuga swylce ergo deus quosdam peccdre. sed in quibus iam talia

synna forestseppa}> Ipcet rihtwisum dome his hi gearnian on peccata precesserint. ut iusto iudicio eius mereantur in

wyrse faran swylce witodlice synna forestseppendum oj>rum deterius ire; Tdlia quippe peccata precedentibus aliis synnum beoj> aslidene on wite fset wite synna

peccatis labuntur in poenam.J quam poenam peccata geearniaj? sume of yrre godes cumaj? synna pa be merentur ; Qudedam de ira dei ueniunt peccata. quae pro geearnunge oj>ra beof> wiSmetene synna panon eac

merito aliorum compensantur peccator\xm. unde et se witega efne cwytS J>u yrre eart 7 we syngudon on J>am jwopheta. ecce mquit tu iratus es et nos peccduimus in ipsis we weron symle swylce he cwsede forj»i we symle on synnum

fdimus semper tanquam si diceret. quia semper in peccatis

wseron yrre \ u eart }>cet we wyrs syngudon enim so]?lice sy fdimus. iratus es ut deterius peccaremus ; Quid enim sit yrre godes geearnian hwset soflice forfgeclypian snoter raedere iram dei mereri.J quid uero prouocdre. prudens lector

scyl witan hefigre witodlice yrre ys ]>cet byj? forj»geclypud debet scire ; Grduior ndmque ira est quae prouocatur.

J>aenne J»set J>e byj» geearnud witodlice we geearniaf) J>senne quam ea quae meretur. nam meremur quando

we nytende syngiaS we forcSclypiaS paenne we witan god don ignorando pewamus. prouocamus quando scimus bonum fdcere

ne we nellatS nu yrre godes fa hwile }>e we lybbatj. nee uolumus ; Nunc iram dei dum uiuimus

forbugan we magon uton ondraedan eornostlice tycet na cumenduwi uitdre possumus. timeamus ergo ne ueniente

234 DE VITIIS ET PECCATIS.

Jmm egesan domes beon ongyten maege beon forbogen illo terrore iudicii sentiri 2)OSS^- uitdri

na maeg non possit ;

De Duplication^ Peccaminum.

maran gyltes ys openlice feenne diglice syngian twy- Maiores culpae est manifeste quam occulte peccdre; Du-

fealdlice sotSlice scyldig ys se f>e openlice agylt for]?i ge pliciter em'm reus est qui ap&te delmquit. quia et

he detS ge he leerS be swylcum se witega segcS 7 synna hyra agit et docet. de tdlibus isdias dicit. et fwccata sua

swylce bodudan ne hi na bedigludan meenige so^lice

quasi sodoma predicauerunt nee absconderunt ; Multi enim

openlice agyltende butan senigre gehealdsumnysse hyra manu \publice delinquentes sine ullo pudore sua flagitia

bodiacS ne hi na senigre brucat5 gyltes sceame sum

predicant. nee ulla utuntur sceleris uerecundia; Quaedam

sotSlice eallunga rihtwisnysse dsel ys unrihtwisnysse hyra enim iam iuslitiae portio est iniquitatem suam

menn behydan 7 on him sylfum be synnum agenum sceamian homini abscondere et in semet ipso de peccatis propriis erubescere ;

synne fullfremman leahter ys synne bodian hream ys Peccatum perpetrdre crimen est. peccatum predicdre clamor est.

be J»am eac swylce segcS se apostol 7 hream sy afyrred fram de qy/o etiam dicit apostolus et clamor auferatur a

eow mid ealre yfelnysse Ipcet ys mid Jmm synnum of J>am uobis. cum omni malitia id est cum ipsis peccatis ; Ex eo

sylfum J»e gehwylc synne J>e he dej> behyd gebicnaj» hyne ipso quo qmsque peccatum quod agit abscondit .J indicat se

to demenne forj>i hi na forsceamudon butan be ingehydes gylte iudicandum quia non erubescerent nisi de conscience reatu ;

eornostlice 7 of J»am sylfum J?e gehwylc be dsede his forsceamatS Ergo et hoc ipso quod quisque de facto suo erubescit

he him sylfum eallunga dema bi$ ipse sibi iam index fit.

DE VITITS ET PECCATIS. 235

be gefyllednysse Item de Expletione Peccatorum.

elleshwset ys na syngian mid lufe freondscypes godes elleshwaet Aliud est non peccare amore dilectionis dei. aliud

mid ege susles se J>e sof>lice for lufe soj?re lufe godes na timbre supplicii ; Qui enim amore caritatis dei non

syngaj) he aJracacS selc yfel beclypende rihtwisnysse god peccat. horrescit omne malum amplectendo iustitiae bo num.

ne hyne gegladaj> synn J?eah J>e gyltes unwitnung sy Nee eum delectat peccatum etidmsi sceleris impunitas /;ro-

behaten mittatur.

se J?e soflice mid sylfum wite susles on him leahtras gewylt Qui uero sola poena supplicii in se uitia reprimit.

f>eah he na gefylle weorc synne leofaj? swa feah on him qudmuis non expleat opus peccati. uiuit tdmen in eo

willa to syngienne 7 sargatS him unalyfed Ipcet lagu forbeodan uolentas peccandi doletqne sibi inlicitum. quod lex prohibere

ys oncnawen se eornostlice mede godes weorces onfehj> se dinbscitur ; Ille ergo mercedem boni operis pvccipit qui

lufigende rihtwisnysse deS na se J?e J>a mid sylfum ege amando iustitiam facit. non is qui ea solo metu

wita genydd gehealt sume 7 lufiatS synne ge poendrum inuitus custbdit ; Quidam et diligunt peccatum et

doS sume lufiatJ \>cet an 7 na dot? 7 fela soflice fdciunt quidam diligunt tantum et non faciunt. plerique uero

do]) J)set an 7 na lufiacS wel fela synne na docS faciunt tantum. et non diligunt; Nonnulli peccatum non faciunt. J

7 swa J?eah rihtwisnysse hi hatiatS hefelicur soj?lice synga]? se et tamen iustitiam odiunt ; Grduius autem peccat qui

na Ipcet an synne lufatS ac eac detS J?senne se f>e na detS 7 non solum peccatum diligit sed et facit quam qui non facit et

lufatS 7 hefelicur gemang J?am J?e lufatS 7 na dej> faenne diligit. grauiusque interdum qui diligit. et non facit quam

se J»e detS 7 hataS ealra hefegust ys na Ipcet an don ac eac qui facit et odit. grauissimum est non solum fdcere sed et

236 DE VITIIS ET PECCATIS.

lufian synne witodlice synd sume f>a \>Q farrihte

diligere peccatum; Nam sunt quidam qui confestim

adrogenujn mane beof gescynde 7 synd f>a na Ipcet an na peracto flagitio confunduntur. et sunt qui non solum non

besargiatS hi don yfel ac. eac swylce of J>am yfele weorc dolent se gessisse malum. sed etiam de ipso malo opere

gylpatS 7 swa to wiSmetincge yfeles yfel by)> wyrse gloriantur. sicque ad comparationem mail malum Jit deterius.

J?aenne be leahtrum geblissigende beo]? uppahafene on wyrse be dum de uitiis gratulantes extolluntur in peius. de

}?ylcum segtS fa geblissiatS fsenne hi yfele doS 7

tdlibus ait Salomon, qui laetantur cum male fecerint et

hi gefsegniatS on fingum wyrstum exultant in rebus pessimis;

GLOSSARY.

THE glossary only contains words not in Anglo-Saxon dictionaries, or found with but few references.

M follows A, J> follows T.

Compounds are placed under the prefix, except in the case of ge in the past participle, when the infinitive is given without ge.

s. stands for strong, w. for weak ; the other abbreviations are the usual ones.

ABARIAN — ASMEAN.

abarian, w. v. to lay bare, disclose,

reveal : abarian denudare 195/2. abered, adj. crafty, cunning : abered

callidus92/i2, 209/2. abutanberingan, w, v. to surround:

abutanberingede circumdati 103/

ii. acofrian, w. v. to recover : acdfriad"

exalant 40/12. acwencan, w. v. to quench, extinguish:

acwencS extinguit 66/14 ; acwenton

extinxerunt 112/IO. adlian, w. v. to ail, to languish : adlaS

languet 41/3. adrlgan, w. v. to dry up : adrigft ex-

siccat 167/u. adydan, w. v. to mortify : ys adydd

mortificatur 47/5- afandigendlie, adj. what may be

tried or proved, probable : afandi gendlic probalilis 227/6. afandung, s. f. a trying : afandunge

probationem 7/9- afeormung, s.f. a cleansing : afeorm-

unge mundationem 28/9- afulud, p. p. rotted, rotten: afulud

putrefactus 85/5- agan, v. to have, possess : agaS pos-

sident 168/17 ; ge agad possidebitis

7/12 : ge agan possideatis 24/7- ahyrdincg, s.f. a hardening : ahyrd-

incg induratio 232/19. alihtan, w. v. to lighten : aliht leuigat

11/2.

ancsumnyss, 8. /. difficulty, trouble,

perplexity : ancsumnyssum angus-

tiis 79/3. andeaw, adj. arrogant : andeaw ar-

rogans 151/17 > andeawum arro-

gantibus 221/8. andgytfull, adj. sensible : andgyt-

fulle sensatos 105/12. andig, adj. envious : se andiga inuidus

11/5- anreedlice, adv. constantly, earnestly :

anraedlice perseueranter 130/1 6 ;

anraedlice instanter 175/17. anriednyss, s. /. earnestness: an-

rsednysse instantia 30/n. anwilnyss, s.f. obstinacy: anwilnysse

obstinationis 122/1 o. anwlata, w. m. the countenance : an-

wlatan/roji^'s 172/5. anxsumnyss, s.f. anxiety: anxsum-

nysse anxietate 8/5. ascunigend, pres. p. detestable : as-

cunigendre detesiabili 137/7- ascyrian, w. v. to deprive of: ascyra

fraudes 157/5- aseodan, s. v. to boil out, purify by

boiling : ased exquoquit 165/6. asican, v. to draw a deep breath,

sigh : asihS suspirat 28/17, 158/4 J

asicS suspirabit 223/12. aslidan, s. v. to slip away : byS

asliden delabitur 98/4 5 we ^eo®

aslidene dilcibimur lOl/io. asmean, w. v. to look for, demand :

asmeatS requirit 42/i6.

238

ASOLCEN — BLOWEND.

asolcen, p. p. idle : asolcen remissus

79/5- astreht, p. p. upright, haughty : as-

trehtne erectam 83/i8. astyntan, w. v. to make dull, to

blunt : astyntaS obtundunt 66/13 ;

byS astynt retunditur 152/1 1. astyrred, p. p. starred, starry: as-

tyrredne stellatum 180/3. atendend, s. m. an inflamer, inciter :

atendendum accensore 208/4- atendiucg, s. f. an incentive, a pro voking : atendincgum incentiua

221/17. atihtan, w. v. to stretch, extend,

turn, direct : he atiht adtendit 67/

2 ; atiht extende 2/6 ; byS atiht

tenditur 68/7. atiht, p. p. intense, intent, attentive :

atiht intenta 36/i6 ; atihte intenta

lOS/ip 5 atihtum adtonitis 78/13. atihtincg, s.f. intention, aim: atiht-

ing intentio 29/zo, -36/14 ; atiht-

incge intentionem 28/13. atillan, w. v. to touch, reach : atilS

adtingit 100/15. aweganydan, w. v. to drive away,

repel: aweganyt repeliit 28/13;

aweganydaS repellunt 21/6. awegnydan, w. v. to repel : awegnyt

repellit 13/io. awendincg, s. f. overthrowing, ruin :

awendincg subversio 188/4. awinsian, w. v. to weigh, con sider : awinsaS pensat 60/6 ; byS

awinsud pematur 42/17.

eebyligj?, 8. f. an offence : aebylig^e offensionem 116/14-

selingnyss, s.f. weariness : aelingnysse tedium 216/9-

sene, adv. once : sene semel 161/12.

sepsenyss (sewsenyss), s. f. dis honour : aepsenyss dedecus 174/9-

setbeon, v. to be present : setsyn adsint 2 0/19.

cetfeorrian, w. v. to take from : set- feorra auferas 160/7-

eethabban, w. v. to hold back, restrain : sethabban retinere 57/7 an(i 8.

sethealdan, s. v. to keep back, re serve: aetheold reseruauit 109/1 8.

sepmian, w. v. to boil, be greatly moved ; aejjmeatf exestuant 112/1 1.

elpryte, adj. long: se>ryte longum

217/6. tewfeest, adj. religious, pious : sewfseste

religion 158/io. eewfeestnyss, s.f. piety : sewfsestnyss

religiositas 66/9.

B.

bedu, s. f. the demanding, asking :

bedu postulatio 170/13. begymend, s. m. a ruler : begymend

rector 122/19. beheofian, w. v. to bewail, lament

for : beheofian plangere 44/5 > ^e~

heofude plangenda 44/5- belrewincg, s.f. betrayal : belaewincge

proditionis, traiectionis 90/12. bellman, w. v. to glue together :

belime conglutinet 96/1. belimp, s. n. an event : belimpu casus

HI/3- beobread, s. n. bee-bread : beobread

(hunigcamb) fattum 60/9. bep»can, w. v. to cheat, deceive,

deprive of: bepaecst defraudas 109/

8 ; we beoS bepaehte decipimur

136/12. berenhulu, s.f. barley-husk : beren-

hula tipsanas 95/19. besargian, w. v. to grieve, lament :

besargian dolere 165/io; to besar-

gienne dolenda 49/1 ; besarega dole

12/i. besencan, w. v. sink, to cause to

fall : besenceaS praecipitdbunt 96/

3 ; beoS besencte emerguntur 139/

12. beseon, s. v. to look upon, regard :

besawene respecti 46/15. beswsetan, w. v. to sweat : beswaet

desudat 111/14. bewerian, w. v. to defend, to indulge

in(?): bewera e/undas 169/17;

beweraj) defendit 104/7. bewerung, s.f. a fortification: be-

werunge munitio 86/20 ; bewerung

protectio 194/1 1. bewylewian, w. v. to roll down : be-

wylewud deuolutus 107/14- bicnigend, s. m. a discloser : bicnigend

index 135/14- bicseop, s. m. a president, director :

bisceopes praesulis 120/i6. blowend, adj. flourishing : blowende

floridam 167/IO.

BOGIAN — EABDUNGSTOW.

239

bogian, w. v. to boast : bogaS iactat 162/a.

broperrieden, s. /. fraternity ; bro-

J>errsedenne fraternitatis 1/7, 14/3. brysan, w. v. to bruise, to season:

brysdde condiantur 20/2O. bulluc, s. m. a bullock : bulluce ui-

tulum 168/15. byrgincg, s. f. a taste, tasting : byr-

gincg gustus 57/2.

C.

campdom, s. m. warfare : campdome

militiae 207/i6 ; campdome militia

109/5. candelsteef, s. m. a candle-stick :

candelstaef candelabrum 226/1. carfull, adj. anxious, zealous, intel ligent : carfull studiosus 206/5 j

midcarfulre solerti 121/2. ceaf, s. n. chaff: ceafa paleas 57/7. cealc, s. m. a pebble, chalk : cealce

calculo 110/14. ceastfull, adj. full of contention,

tumultuous : ceastfull tumultuosa

105/5. ceast, s.f. strife, contention: ceasta

lites 134/12. ceorfincgisen, s. n. a branding iron :

ceorfincgisene cauterio 43/2. butan cepe gratis 131/n. cildclap, s. n. a child-cloth, a swadd ling cloth : cild-clabum pannis

87/7- clS, s. m. growth, increase : ciS in-

crementum 5/i8. cimstan, s. m. the base of a pillar :

cimstanas bases 226/2. cnafa, w. m. a boy : cnafan parvulo

172/19. cneatung, s. f. a dispute, debate :

cneatungum disputationibus 74/2o. cniht, s. m. soldier : cnihte militi

109/10. cnltian, w. v. to dispute : cnitaS dis-

putat 57/12. cnoss, s. m. a companion : cnoss soboles

232/9. cops, s. m. a fetter : copsas conpedes

96/i6. creeftwyrc, s. n. workmanship : craeft-

wyrce artificio 109/5. cwen, s. f. a queen : cwen regina

84/i3.

cwyde, s. m. a will : cwyde testa- mento 146/13-

cwyldbsere, adj. deadly, dangerous : cwyldbsere pestifere 92/14 ; cwyld bsere perniciosum 192/17; cwyld bsere p erniciosas 168/15.

cwyldbserlice, adv. pestilentially : cwyldbaerlice pestifere 39/7.

cwylmmincg, s. f. death : cwylm- mincge mortificationem 161/3.

cyng, s.m. king; cynga regum 78/12.

cyplice, adj. purchasable : cyplice uenalem 98/17.

cyrtelice, adv. finely : cyrtelice subti- liter 140/7.

D.

deelnimincg, s. f. a participation :

daelnimincge participationem 6/7. demm, s. m. loss : demme damno

208/9. deofolscin, s. n. a demon : deofolscinnu

demonia 35/17. deorcfull, adj. dark : deorcfull tene-

brosum 187/14 ; deorcfull tenebrosa

186/8. deorcnyss, s.f. darkness: deorcnysse

obscuritate 228/3. deorfan, s. v. to perish : durfon peri'

clitauerunt 215/13. dihtnian, s. v. to arrange : dihtniaS

disponunt 17/4- dreccung, s. f. aflaiction, tribulation :

dreccunge uexatione 217/6. dropa, s. m. a disease, cholera : dropan

coleram 170/2 : dropena colerarum

56/4. se druncena, s. m. the drunkard : se

druncena ebriosus 107/8. dwola, w. m. a fool, a madman:

dwolan uecordis 223/4. dyrfan, w. v. to perish : beoS gedyrf-

ede periclitentur 115/2O.

eage, s. n. (?), the eye : cages oculi 43/i6.

eage yfel, w. n. the evil eye : eage yfel oculus malus 102/15.

ealdorscype, s. m. supremacy, sove reignty : ealdorscype principatunn

4/5-

eardungstow, s.f. a dwelling-place : eardungstow tabernaculum 62/9.

240

EARFODLICE — FORGJlGEDNYSS.

earfodlice, adj. difficult: earfodlice

difficile 33/4. eastdsel, s. m. the east : eastdsele

orients 181/6. edgyldan, s. v. to remunerate : edgylt

remunerat 162/1 1. edgyldend, s. m. aremunerator; ed-

gyldend remunerator 127/1 7. edhiwian, w. v. to shape, conform,

reform : beon geedhiwode con- formari 58/3 ; beoS geedhiwode

reformamini 58/4. edleecan, w. v. to repeat, renew :

geedleht iteratum 48/1.8. edwitfull, adj. disgraceful, shame ful: edwitful ignominiosus 173/

IS- efenlsecend, s. m. an imitator : efen-

laecend imitator 13/n. efenprowung, s.f. compassion ; efen-

J^rowunge compassione 147/8. efenyrfeweard, s. m. a co-heir : efen-

yrfeweardum coheredibus 30/8. elhpeodignyss, *. f. a wandering,

travelling : elhj?eodignysse peregri-

nationis 29/i. elleshwanune, adv. from elsewhere :

elleshwanune aliunde 33/2. embegang, s.m. exercise: embegange

exercitium 61/19. embstem, adv. by turns : embstem

uicissim 140/17- emhabban, w. v. to detain: byS em-

haefed detinetur 168/i8. estfulnyss, s. /. devotion, zeal : est-

fulnyss deuotio 29/n. ettulnyss, s. f. greediness, gluttony :

ettulnysse aedacitatis 55/6. etincg, s. f. eating : etincge edendo

170/5. efthylde, adj. satisfied, contented :

efthylde contentus 133/3- ex, s.f. an axis : ex axis 97/4-

F.

fandere, s. m. a tempter, a trier : fan-

dere temp tat or 206/4. fannian, w. v. to fan : fanna Jm

uentiles 186/17. feecfull, adj. spacious : faecfull spatiosa

185/15. felaspecolnyss, s. f. talkativeness,

loquacity : felaspecolynss loqnaci-

tas 170/i8 ; felaspeculnysse loqua-

citatem 79/Q.

feol, *./. a file : feole lima 150/5- festrian, w. v. to foster, to nourish :

by}) festrud nutritur 222/15- fleardian, w. v. to wander, to go

astray, to err : fleardaS errat 113/

1 6. flod, s. m. a flood, a river : flodas

fiumina 231/io. flogettan, w. v. to fluctuate : flogettan

fluctuare 205/19.

flot, s. n. a river : Roifluuim 179/15. flugol, adj. swift, fleeting ; flugol

fugitiua 198/8. foda, w. m. food : mid fodan pabulo

53/1 ; foda incrementum 56/17. fol(c)lic, adj. public : fol(c)licre^?wJ-

licam 9/12.

fordeman, w. v. to distinguish, de cide : fordeme discutiat 125/15. fordimmian, w. v. to make very

dim, darken : byS fordimmodey^-s-

catur 24/19 ; kiS fordimmod ob-

scuralitur 99/19. fordwinan, s. v. to dwindle away,

to vanish: fordwinan euanuerunt

215/n. forealdian, w. v. to become old :

forealdudes ueterani 223/12. forebreost, s. n. the fore-breast,

breast, chest : forebreostu precordia

97/3- foregyrnan, w. v. to show before :

foregyrna'5 prerogant 203/17- foresceawung, s. f. contemplation :

foresceawuuge contemplations 28/

14. foresmean, w. v. to premeditate :

foresmea premeditare 200/2O. forestiht, adj. fore-appointed, pre destined : forestiht prefinu (?) 42/

15-

forestihtung, s.f. fore-appointment, predestination : forestihtunge pre- destinatione 226/12.

forfleon, 8- v. to flee away from : for- fleo-5 refugiunt 152/13-

forgeegan, w. v. to pass by, omit : forgaegean preterire 68/5 ; forgseg ]ju transeas 81/13 ; forgsege pre- tereas.

forgtigednyss, s.f. transgression, pre varication : forgsegednysse^rewm'- catione 229/1.

FORG^IGINCG — GEEDL.ECAN.

241

forgffginog, 5. /. a fault, an excess : forgsegincgum excessibas 115/9.

forgelustfullung, s. f, pleasure, delight : forgelustfullunge oblecta- mento 68/4.

forgytincg, s. f. forgetfulness ; for- gytincge obliuione 174/13-

forhogung, g. f. contempt : forho- gunge contempt urn 203/13-

forlicgend, s. m. afornicator : forlic- gendfornicator 98/IO.

forsceamian, w. v. to be greatly ashamed : forsceamigean erube- scere 40/9; we forsceamiaS eru- "bescimus 49/io ; forsceamige eru- bescat 19/i8.

forsewen, p. p. despised : forsewene despecti 162/i8.

forslsewan, w. v. to be irksome : for- slsewe pig eat 202/4-

forspanincg, s. f. enticement, allure ment : forspanincga inlecebras87/^.

fortredincg, s. f. a treading down, crushing : fortredincg contritio 95/ 10.

forttfering, s.f. a going forth, dying : forSferinge defunctionis 65/8.

forflgeclypian, w. v. to call forth, provoke : forSgeclypian prouocare 105/15-

fortthreosan, s. v. to rush forth : forft- liTjst proruit 101/13.

forploten, p. p. prone, inclined : for- J>loten pronus 29/9, 10.

fotcops, s. m. a fetter: fotcopsas conpedes 190/6.

fracudlice, adv. deceitfully, fraudu lently : fracudlice fraudulenter 194/1.

framasceecan, s. v. to shake off: framaPCcEcft (Kscus*erit 164/2.

framceorfan, s. v. to cut off: fram- ceorfan abscidere 43/2O.

framdon, v. to put off, stop, inter rupt : framdo suspendat 131/8.

framgewitan, s. v. to depart from the truth : framgewitan apostatare 83/

2.

framian, w. v. to be of advantage, to avail, profit, make progress : framian prodesse 17/1 1, proficere 100/14; framast profices 7/4; fram- aS prodest 7/i, proftcit 20/8, ex- pedit 31/15; framaS ualet 81/13; framiaS proficiunt 162/7 '•> frame-

don profnerunt 153/io ; frami-

gende profituram 109/2. freedom, s. w.freedom,deliberation(?x; :

mid freodome deliberatione 229/1 1. fulian, w. v. to become foul, to pu trefy: fuligendum putrescentibus

45/7. fullice, adv. foully, disgracefully :

fullice turpiter 106/13. fyl, s. m. a belching : fyl ructus 52/6 ;

tobrocen fyl 7 alocen fyl conuulsus

52/6. fyll, *. m. a precipice: fyllas pre-

cipitia 107/14. fyl«, s.f. filth, impurity ; iyVS putredo

88/19. fyndel, s. m. inventing, devising,

invention ; fyndele inventionem

108/12. fyrian, w. v. to cut : fyrian proscin-

dere 124/5-

G.

gafel, s. n. a debt: gafele debito

109/12. galful, adj. lustful, luxurious : galful

luxuriosa 105/5- galfulle luxuri-

osam 177/2. gamenian, w. v. to joke, to play :

gamenian iocari (ludere), 172/19- geedertang, adj. continuous, united :

gaedertange continuam 1/4. gsedertangnyss, s.f. a continuation :

gsedertangnysse continnatione 52/

15- geanoyme, s. m. a coming against,

meeting : geancyme occurtu 188/6. gear, s. m. a year : gearas anni 64/19. gebffran, w. v. to desire eagerly (?),

enjoy (?), have (?) : gebseraS ges-

tiunt 181/12. gebeor, s. m. a guest : gebeor con-

uiuam 158/1 1 ; gebeoras conuiug

191/13- gebeorc, s. n. (?) a barking : of ge-

beorce latratu, 119/15. gebylgan, w. v. to make angry, of fend : gebylgdum qffenso 198/13- gecliht, p. p. gathered together, con tracted : gecliht collecta 99/2. geedcucian, ^o. v. to revive : geed-

cucaft reuiuescit 45/8. geedlaccan, w. v. to repeat : geedlsec'3

rcpetit 45/i 7 ; geedlaec iteres 79/io.

24.2

GEEFENL^CEAN — GYMEND,

geefenlsecean, w. v. to imitate : ge-

efenlaeceaS imitantur 53/i6 ; ge-

efenleceat? imitantur 84/n. geefenlsecestre, w.f. an imitator:

geefenlsecestre imitatrix 71/n. geelpeodan, w. v. to change, make

strange, deprive of reason : geel-

jeGdati alienat 1Q6/18. gefleard, s. n. an error ; gefleardes

erroris 66/17. gefremmincg, s.f. an effect : gefrem-

mincge effectwn 88/9. gefystlian, w. v. to beat with fists,

buffet : gefystlude colqfizati 7/14. gehealdsum, adj. chaste : geheald-

sum pudorata 225/i6. gehendo, adj. near, allied : gehende

soda 104/5- gehlywan, w. v. to cover, shelter,

keep warm, cherish, refresh : ge-

hlywS refrigerabit 170/7, 174/3 ;

gehlywe/bweatf 144/g- ; gehlywende

refouenda 61/io. gehwrednyss, 8. f. fineness, keenness,

subtilty : gehweednysse subtilita-

tem 150/4. gehypian, w. v. to cherish : gehyj)-

iggende refouenda 61/io. gelogian, w. v. to place together,

collect : gelogigende oonponendo

158/9. gelomlfiecing, s.f. a frequenting : ge-

lomlsecincge frequentiam 62/i6. gelustfullung, s.f. delight, pleasure :

gelustfullung delectatio 3/io. gelytlung, s.f. a lessening, dimin ishing: gelytlung indigentia 57/i. gemeeclic, adj. conjugal : mid gemsec-

licum conitigali 182/i6. gemSnsumian, w. v. to communi cate, contaminate : gemaensumiaS

communicant (contaminant) 102/

!7- gemsest, p.p. fat, fattened : gemsestum

saginatum 169/15. gemerian, w. v. to groan : gemerian

gemere 34/3. gemidleahtrian, to corrupt : si

gemidleahtrud conuitietur 200/6. genyperigendlic, adj. that should be

condemned, damnable : genyj>eri-

gendlice damndbilia 162/1 8. geogutJhad, s. m. youth, boyhood :

geoguShade pueritia 189/17.

geonglionyss, $rf. youth : geonglic-

nyese inuentutis 124/3. geornfullnyss, s.f. desire: geornfull-

nysse industrla (intentionally) 22 8/

1 7 ; mid geornfullnysse industria

229/3. georwenan, w. v. to despair : geor-

wenan desperare 48/i6. gep, adj. wise, astute : gep astutus

94/17,23/2. gerad, s. n. manner : swa gerades eius-

modi, ]>us gerade huiusmodi 52/9- gerestian, w. v. to rest: gerestian

requiescere 11/19. gescenct, s.f. a drinking, draught :

gescenct potatum 105/1 6. gesewenlic, adj. visible : gesewen-

licne uisibilem 61/4. gesewenlice, adv. visibly : gesewen-

lice uidenter 229/5. gespecendlic, adj. that should be

spoken: gespecendlice proferervla

123/2. gestredd, p.p. sprinkled: gestredd

conditum 97/12. geswincfullnyss, s. f. a labour,

trouble : geswincfulnys laborwaum

60/u.

geteorigendlic, adj. failing, imper fect, defective : geteorigendlice de-

fectiva 181/4- gepeahtere, s. m. a counsellor : ge-

J>eahteras consiliarii 199/12. geunheelan, w. v. to weaken, debili tate: geunhaelan debilitent 51/io. gewyscincg, s. f. adoption : gewysc-

incge adoptionis 64/13. gleetlic, adj. pleasing, pleasant, ac ceptable : glsetlic placabilis 78/

10. glentrian, w. v. to swallow : he glent-

rige yluttiat 107/8. goldhordian, w. v. to gather treasure ;

goldhordian thesaurizare 173/12. grennian, w. v. to grin, show the

teeth: grenniendum dissolutis 172/

16. gronung (grornung?), s.f. sadness:

gronunge maerorem 20/1. grunian, w. v. to chew the cud,

ruminate: grunaS ruminat 54/15. gylpincg, s.f. glory : gylpincge gloria

144/n. gymend, «. m. a governor : gymend

gubernator 117/7.

GYNDLECCINCG — LAHBRECEND.

.243

gyndlecoinog, *.f. a wetting through,

moistening, watering : gyndleccing

inriguum 27/7- gyrla, w. m. apparel : gyrla habitus

43/5- gyrning, s.f. a yearning, a desire:

gyrning ambit io 59/1 2 ; gyrninge

ambitione 53/i8. gystian, w. v. to lodge, to be a guest :

to gystigenne hospitandi 153/1 5.

H.

halbelre, adv. wholesome, salutary :

halbaere salutaris 206/14; na^"

baerne salutarem 195/n. halwendlioe, adv. salutarily : hal-

wendlice salubriter 39/6. heefe, s. m. leaven : haefe fermento

75/3- heegesteald, s. m. a bachelor, a young

soldier: hsegesteald oSSe geong-

cempa tiro 205/9- heafudhreegel, n. a head-dress, a

long garment worn by the priest (?):

heafudhraegel poderem 74/2. hegian, w. v. to hedge : hega sepi

80/3. heofing, s. f. a lament, a lamenting,

a mourning : heofmga lamenta

29/12 ; heofincge luctam 26/9. heordrslden, s.f. watch, care : heord-

raedene custodiam 177/31 ; heord-

rsedenne custodia lOO/io. hiredcufl, adj. domestic, familiar (?) :

hiredcuS familiarem 203/13- hiredwist s. f. familiarity : hired-

wisie familiaritatem 203/12. hiftfull, adj. hateful : hiftfulle odioai

3/4.

lease hiwung, s.f. hypocrisy, pre tence : lease hiwunge hypochrixin

129/12. hleensian, w. v. to make lean : si

gehlsensud maceretur 53/8. hlehterlic, adj. ridiculous : hlehterlic

ridiculum 88/7. hleotan, 8. v. to get by lot, obtain :

gehlet sortita est 147/4- hlystend, s. m. a hearer, listener :

hlystend auditor 126/1. hohfull, adj. thoughtful, prudent,

sad : hohfull luctuosus 43/5. hopa, s. m. hope : hopa spes 47/2,

65/i.

horu, 6-. «. filth, uncleanness : horwu

sordea 69/14. hrenian, w. v. to smell of, to be

redolent : hrenige, redoleat, fraqret

106/5. hunig-camb, s.f. honey-comb : hunig-

camb/aMwm 50/9. hweetlice, adv. swiftly : hwaetlice

uelociter 101/i6. hwealp, s. m. a whelp, a cub : hweal-

pumfoetibus 95/5- hwelian, w. v. to waste away, pine :

hwelaS contabescit 76/19 ; hweliaS

tabescunt77/2 ; hwela^a&e«cas77/8. hwllende, adj. temporary : hwilende

temporaries 172/7 ; hwilendre

momentaneam 49/9. hyan, w. v. to raise on high : byS

gehyd sublimatur 181/1 6. hy KB, s.f. height : hyhS celsitudo 4/2O,

180/15. hypel, s. m. a heap : hypel aceruum

95/17. hyrwincg, s.f. blasphemy : hyrwincga

blasphemia 137/12. hypegung, s. f. advantage: hy|>e-

gunge commoda 12/6.

I.

infeereld, 8. n. the interior, inward

part: inf&reldu penetralia 221/6. ingelaftian, w. v. to invite : inge-

Iaj)ia3 inuitant 115/5. inlapigend, s. m. an inviter : inlajn-

gendum inuitatori 170/12. innagan, v. to enter : innageodest

ingressus es 205/1 1. innemyst, adj. inmost : innemyste

interior a 19/14. innung, s. f. a dwelling : innunge

mansionem 11/8. inra, adj. inner, inward : se inra

internus 44/15 ; inran interni 185/

7 ; inran interiora 44/io, 56/8.

L. lad, s.f. an accusation, charge(?) : lade

delaturam 224/1 8. lagoflod, s. m. sea, ocean, deluge :

lagoflod diluuium 200/6. lahbreca, w. m. a law breaker, an

impious man : lahbrecan sacrilego

9/io. lahbrecend, adj. impious, profane:

lahbrecendum McrUego 9/9.

R 2

244

LAHL1C — OFSETTINCa.

lahlic, adj. lawful : lahlicre legitima 46/2. *

land, s. n. land : land arua 118/14 ; landu arua 51/17.

langfernyss, s.f. length, long dura tion : langfernysse longinquitate 29/1.

langmodlice, adv. with long-suffer ing : langmodlice longanimiter 5/2.

langmodnyss, s. f. long-suffering : langmodnysse longanimitatemlQ/i'j.

latemyst, adj. latest, last : on late- mystum in nouissiino 105/8.

lajmng, s. /. an assembly, church : lajmnge aecclesia 12 4/9.

leahter, s. m. laughter : leahter risum

171/12.

lencgan, to make longer, defer,

delay : byS gelencged differtur

130/9. lengtogra, adj. drawn out farther,

longer, broader, greater : lengtogran

prolixiora 161/1 8. leornan, 10. v. to learn : leornde

didicit 80/17.

manfullice, adv. wickedly : manful- lice nequiter 19/14.

marian, w. v. to make greater, to increase : byS gemarud ampliatur 40/i6.

meeg, virtue: mseg virtus 4/19, 12/17.

meegsterdom, s. m. the office of a master or teacher : msegsterdomes magisterii 120/9.

meessepreosthad, *. m. the priest hood, the office of a mass-priest : msessepreosthad sacerdotium 108/3-

meep, s.f. the rank, condition, person : m.8e)>e per sonant 181/12 ; msej)a per&ong 185/3-

medwyrhta, w. m. one who works for wages, a hireling : medwyrhta mercennarius 128/13.

meta, meat : meta esca 153/7-

midyrfenuma, w. m. a coheir : midyrfenuma coheres 148/4-

mislar, s. f. ill-teaching, evil sug gestion : mislara suggestiones 33/2O.

mispenian, w. v. to misuse, abuse : mispenige abutatur 224/io.

myntan, w. v. to bring forth : myntan pa riat 215/1.

N.

neeft, s.f. need, want, poverty : nsefte inopiam 157/3 > nsefte inopia 157/ 7, 198/8.

nseftig, adj. poor : nseftigne inopem 190/1.

nearulice, adv. weakly : nearulice eneruiter 122/2.

nedbehefe, adj. necessary : nedbe- hefe necessariumki/is ; nedbehefe necessaria 8/4.

nyperhryre, s. m. a downfall, precipi tation : mid ny)>erhryre tione 229/12.

O.

6 den, s. f. a threshing-floor : odene

areae 109/3. ofaceorfan, s. v. to cut off : ofaceorf

amputa 201/6.

ofascsecan, s. v. to shake off, to ex cuse : ofascseceS excusat 143/5- ofasceacan, s. v. to shake off: ofas-

ceace excusserit 101/4- ofergenihtsumian, w. v. to supera-

bound : ofergenihtsumude supera-

lundauit 131/15- oferhelincg, s. f. a covering : ofer-

helincge tegumentum 144/1 . oferhelung, *./. a covering, veiling,

concealing : oferhelung obductus

223/5. ofermicelnyss, s.f. excess : ofermic-

elnysse excessus 50/13- ofermugan, v. to have greater power :

ofermseg preualet 97/lp. oferprut, adj. haughty, excessively

proud : oferprut superba 183/1 2 ;

oferprute contumaces 38/13- ofersyman, w. v. to overload: by8

ofersymed obruatur. oferteel, adj. superstitious : ofertsele

superstitiosam 218/ic. ofertogenyss, «. /. the condition of

being covered : ofertogenysse ob-

ductionis 179/6. oferwenod, adj. insolent, pre-

sumptous : oferwenod ne (lichaman)

insolens (corpus] 52/14. ofeweard, adj. higher, upper: ofe-

weard super ius 27/6. ofsettincg, s. f. pressure : ofsettincge

oppression 143/5-

OFSTEDE — RESTEND^G.

245

ofstede, adv. immediately : ofstede

*t«trin 193/12. omian, to. v. to belch out : omaS

erayhiabit 196/5.

onasendan, iv. v. to send into, im part: onasendan inf under e 168/15. oneeht, adj. poor, without property

or possessions : onaehtum inopibus

53/10. onbesceawtmg, s. f. a looking into,

inspection, examination: onbesceaw-

unge inspectionem 66/10. onblawan, s. v. to inflate, puff up,

inspire : onblsewft inflat 82/1 o ;

ongeblawen inspirata 218/1. ondon, v. to put on, to clothe in :

ondeS induct 83/6. oneardian, w. v. to inhabit : byS

oneardud inhabitabitur 188/14. onfsereld, s. n. an attack, assault,

incursion : onfeerelde iticursione

212/5. ongeanfealdan, s. v. to fold back, to

roll back : byS ongeanfealden reuol-

uitur 148/n. ongeanlecgean, w. v. to lay back,

lay up, store up : ongeanlecgean

reponere 156/6. ongeanwiperian, w. v. to oppose :

ongeanwij>eria$ obstrepunt 33/2O. ongebringan, w. v. to bring on :

ongebrincst inducts 25/15; onge-

brinco" intulerit 12/1 ; ongebrohte

inlatas 40/9- ongecoplice, adv. unsuitably: on-

gecoplice inportune 80/14. ongewinn, s. n. assault : ongewinn

inpugnationem 33/17- onginnan, s. v. to try, attempt :

ongynne temptat 133/2. ongyrnan, iv. v. to impose, inflict on :

ongyrntJ inrogat 10/4. onorpung, s.f. a breathing in, in spiration : onorSunge inspirations

112/12.

ouscunung, s. f. abomination, ex ecration : onscunung exsecramentum 66/16.

onsegednyss, s.f. a sacrifice : on- segednyssa uictime 166/3.

onspornend, adj. unstumbling : on- spornendum inojfenso 187/8.

oiistandend, adj. urgent, importu nate : onstandendum instanti 111/ 14.

ontiht, adj. intense, eager, atten tive : ontihtum iuteitte 27/2.

ontihtincg, s. f. attention, appli cation, aim, intention, instigation : ontihtmcgeintentionem%7/i, 49/2 ; ontihtincge instinct u 139/1 1.

onpeeslic, adj. unsuitable, unseason able : onj>8eslice inportanas 33/2O.

ortruwian, w. v. to despair : ortru- wian desperare 129/i6.

ost, s. m. a knot, a knob : on oste nodo 103/9.

P.

pic, s. n. pitch: pic picem 88/5. pile, w.f. a mortar : pil(an) pil(a}

95/i8. plumfetJer, s. f. down : plumfeSera

plumarum 144/4. pricel, s. m. a prickle, sharp point,

prick : pricelas aculei 87/1 2. prician, to prick : pricaj? pingit 188 /

13 ; gepricud stimulates 79/8. princ, a prick : prince ictu 43/i6. prut, adj. proud, arrogant: prute

sublimes 152/1 8. prutlice," adv. proudly : prutlice

superbe 178/4- pryt s.f. pride, pomp : pryte elatione

152/1 5 ; mid pryte tumor e 71/13- pryte, w. f. pride : pryte elatio 152 /

1 8. puner, s. m. a pounder, a pestle :

punere pilo 95/19. punian, w.v. to pound, to beat: J?eah

}>u punige si contuderis 95/n8 ; 95/19.

B.

racenteah, *. f. a chrin, a fetter :

racenteah catena 43/2. racete, w. f. a chain, fetter : racetan

catenas 59/6. reed, s. m. a plan, mode, way : raedas

compendia 100/14. raedbora, w. m. a counsellor : rsed-

bora consiliarius 200/1. rsedend, s. m. an interpreter, an ex plainer, a diviner: rsedendes con-

iectoris 75/12. recels, s. n. incense : recelses timia-

matis 57/9- restendeeg, s. m. a day of rest,

sabbath : restendaege salibato 30/6.

246

RE)?IAN — SWY^LICOR.

repian, w. v. to rage : rejna)> sae-

uiunt 118/19. rihtincg, s. f. correction, reproof,

setting right : rihtincg rectitudo

149/6. rip, s. f. favour, indulgence : ri)>e

ueniam vel uenam 224/7- rumgyfulnyss, s.f. liberality , bounty,

profusion : rumgyfulnysse largitate

56/5.

S. sacu, s. /. reproof : sace obiuryatione

sam ge — sam ge, whether — or : sam

ge — sam ge sine — sine 169/12. sam pe — sam pe, whether — or : sam

J>e — sam ])e sine — sine 189/14. samodwyrcendj s. m. a co-worker :

samod wyrcendes cooper an tis 118/6. stedlic, belonging to seed, the seed (?) ,

nursery (?) : ssedlic $emen, semin-

arium 106/1 o. sceamu, «. /. confusion : sceamu

confusio 96/i8. sceand, s.f. shame, confusion : sceand

confusio 174/8. scearppancfullice, adv. efficacious

ly : scearpfancfullice efficaciter

206/14. scearppanclice, adv. efficaciously :

scearp)>anclice efficacittr 125/7. scencean, w. v. to give drink : scen-

cean propinare 106/7- sceogian, w. v. to shoe : sceogiaS

calclate 116/17. sceortlic, adj. momentary : sceortlic

hwilen(Uic'"2U/i6. seer, s.f. a ploughshare : seer uomer

124/5. seocnyss, s. f. sickness : seocnyss

egrotatio 161/19. siclian, in. v. to be in danger (?) : byS

gesiclud peiiclitatur 101/15. slawyrm, s. m. serpent : slawyrm

reyulits 105/9. sl§ewp, s.f. sloth, slowness, torpor :

slaewjje torporem 92/17 ; skew)>e

tor pore 61/i8 ; slaewjje inertia 67 /

2. slipor, adj. slippery : slipor lubricus

210/9. slota, w. m. a mouthful : slota bucclla

153/12.

smean, w. v. to seek, to require : beoS gesmeade requiruntar 109/13.

smedmen, adj. of fine flour: smed- men similagineus 154/1.

smercian, w. v. to smirk, to smile : smercigende subridendo 172/17

smyltnyss, s.f. tranquillity: sinylt- nysse tranguillitate 15/17.

sorhleas, adj. without care : sorh- lease securi 73/8.

speer, arlj. spare, scanty : speer par- cus 52/6.

speerlice, adv. sparingly, scantily : spserlice parce 156/9.

specolnyss, 8. f. talkativeness, lo quacity : specolnyss loquacitas 17 O/

15- spennyss, *. f. strength, vigour :

spennysse uiriditatem 3/i8. spornincg, s. f. a stumbling-block,

obstacle: spornincge offendiotdum

134/5. steepmselum, adv. step by step :

staepmseluru gradatim 101/13. stede, s. m. natural state, secure con dition : stede statitm 106/7. steor, s. n. (?) reproof, reproach : steor

correptio 114/8. stTBnyss, s. f. severity : stiSnyss

districtio 123/9. stulor, adj. secret : stulre furtiuae

110/n. stuntness, s. f. foolishness, folly :

stuntnesse stultitia 19/13. stuntspsec, adj. talking foolishly,

babbling : stuntspsecne stultilo-

quum 97/IO. styran, w. v. to punish, chastise :

gestyred castigatm* 114/14 ; sty-

rendum castiganli 114/15. styrnlice, adv. sternly: styrnlice

rigide 78/i8. swelgend, s. m. a gulf, an abyss :

swelgend uorago 117/9- swician, w. v. to blaspheme : swica

Jm blasphemes 164/i6. swicung, s.f. an offence, a stumbling- block : swicung scandalum 14/12 ;

swicunga scandala 134/2. swiftlice, adv. swiftly : swiftlice

celeriter 88/19. swigea, w. m. silence : swigea silen-

tium 82/i. swytSlicor, adj. more abundant :

swy^licor alundanfius 135/8.

SYFERNYSS — J?EARFLICNYSS.

247

syfernyss, s. f. cleanness, purity : syfernysse miceritatis 42/i6.

syxagfeald, adj. containing sixty, sixty-fold : syxagfeald sexagencnius

69/i7.

T.

tsecan, w. v. to hand over : byo* ge-

tseht traditar 108/19. teelend, s. m. a mocker, a scoffer :

tsBlend derisor 171/13; tselend

derisorem 171/1$ ; tselendra detra-

hentium 12/14. teeppere, s. m. a vintner, tradesman :

tseppere caupo 226/io. temprian, w. v. to moderate : tem-

predon temperauerunt 107/12. teonian, w. v. to slander : teonaft

calumniatur 156/14. teter, an eruption on the skin : teter

inpetiyinem 99 /io. tigele, w. f. a tile : tigelan testam

96/i9. tinclian, w. v. to tickle : tinclaS

titillat 52/5 > tincligendre titillanii

88/9. toamearcian, w. v. to mark out,

assign : toamearcyaS adsignant 29/

5- toblawan, w. v. to puff up : byft

toblsedd inflatur 82/io. tobry tincg, s.f. a breaking to pieces :

contrition : tobry tincge contritionem

82/12.

todselan, w. v. to divide, separate, dis tinguish : todaelan distare 126/17. toefstan, w. v. to hasten to : toefstan

concurrere 143/1. toferian, w. v. to carry different

ways, scatter, put off: we synd

toferede differimur 35/io. togeederefealdan, s. v. to fold to gether : togaederefealt conplicat

96/i. togsedereteon, s, v. to draw together,

contract : togsederetugan contrax-

erunt 107/1 1. tog8ederewllian,w.v. to join together:

togsederwilaS copulat 11/8. tolafe beon, v . to be left, remain :

tolafe ys restat 124/14. toleosan, s. v. to loosen, break : tolyst

soluit 124/u. tosendan, w. v. to send out ; tosend

cliffundet 105/9.

toslupan, s, v. to loosen, dissolve,

relax : byS toslopen laxatur 92/17,

dissoluitur 200/9. toslupincg, s. f. a dissolving : toslu-

pincg dissolutio 68/8. tostredan, w. v. to scatter: tostrede

disperdam 230/7. topenian, w. v. to attend upon,

serve : tojjenat) administrat 102/9- topunden, p. p. swollen, puffed up :

tojmndenne tumentem 88/17. trantnian, to treat : trahtna tracta

200/4. trymmincg, s. f. the firmament :

trymmincge firma mentum 174/7. tungfull, adj. talkative : tungfull

linguosus 81/9. tungwod, adj. eloquent, talkative :

tungwod linguata 223/4. on twa tedselan, w. v. to divide in

two : on twa tedaeled bipertita 140/

13-

twuwu, adv. twice : twuwu bis 80/1 1. twyferlsecean, w. v. to dissociate :

twyferlseceS dissociant 6/8. twyhiwian, w. v. to dissimulate :

twyhiwaS dissimulat 44/8. twynol, adj. doubtful : twynol dubia

46/1. twyrsednyss, s. f. discord : twyrsed-

nysse discordiae 10/2. twyseht, adj. disunited, at discord :

twysehte discordes 192/13. twysehtnyss, s. f. dissension : twy-

sehtnysse dissensionem 6/12. tyan, w. v. to instruct : \ve beoS

getyde instruimur 31/5- tyddre, adj. fragile : tyddre fragilis

215/8.

tyndre, w. f. tinder, fuel, induce ment : tyndre f amentum 206/17;

tyndr&rufomenta 210/3-

Jjarrihte, adv. immediately : t>arrihte

confestim 236/i. wel pseslic, adj. very worthy : wel

J>aeslic condigna 125/5. peeslice, adv. worthily : jjseslice digne

46/i. pearflicnyss, a. /. poverty: >earf-

licnysse paupertatem 179/8 ; J>earf-

licnysse paupertate 148/2.

248

J?EOGINCG — UN WERLICE.

peogincg, s. f. advance, progress,

growth : feoginc profectus 132/17 ;

jjeogincg profectus 203/8; J>eo-

gincgum profectibus 210/1. peon, s. v. to flourish, excel : )>eo)>

pollent 221/1. peowetlic, adj. servile, slavish :

mid Jjeowetlicum seruili 63/13. pinen, s. f. a maid servant : J>inene

ancillae 229/6. piwan, v. to threaten : )>iwe com-

mineris 114/1 o. piwracu, s. f. a threat : Jriwracum

minis 63/8. polibyrdnyss, s. f. endurance :

polibyrdnysse tolerantiam 3/8. polobyrde, adj. patient : Jjolobyrde

13/12; fyolebyrde patiejis 18/14. poloinod, adj. patient : J>olomod

patiens 8/12. poterian, w. v. to weep: j?oteriaS

flebitis 167/13- prsestan, w. v. to torment, tocleanse (?) :

byS gejjrsest purguetur 208/4- preagincg, s.f. correction: preagincge

corrections 48/1 6. prlstnyss, s. /. rashness, boldness :

pristnysse temeritate 139/3 ; J>rist-

nysse audaciam 40/5. prowend, s. m. a serpent, a scorpion :

Jjrowend scorpionem 86/n. purhbeorht, adj. transparent, clear:

{mrhbeorht perspicuus 22/17. purhfsere, adj. that can be gone

through, penetrable : purhfaerum

penetrabilibus 39/2. purhleeran, w. v. to persuade : purh-

laerd persuadet 88/12. purhsmeagan, w. v. to search

thoroughly: Jmrhsmeagean per-

scrutari 32/1 1 ; ^ursmeageaS per-

scrutantur 121/3. purhteon, w. v. to accomplish : we

]>urhteon impertiamus 101/n. pwyrnyss, s. f. perverseness, de pravity : Jjwyrnysse pravitate 32/3. pyle, s. m. a speaker, an orator : J>yle

orator 119/3-

U.

unalyfendlice, adj. unlawfully, with out permission : unalyfendlice in- licite 141/4.

underberan, s. v. to bear, support : underberende supportante* 24/i.

underhnigan, s. v. to bend under,

sink under, submit to, succumb

to : underhnihS succumbit 12/9- undersmugan, s. v. to creep under :

undersmyhS subripit 89/8. underpenian, to serve under : under-

]>enaj) snbministrat 5/6. underwexan, s. v. to grow under :

underwexa'S succrescunt 104/8. underwrepung, s.,f. support, sus-

tentation : underwrepung susten-

tatio 56/10. undomlice, adj. unwisely, indis-

cretely : undomlice indiscrete

202/15. unendebyrdlice, adv. disorderly :

unendebyrdlice inordinate 101/14,

191/3. unforebyrdig, adj. impatient : un-

forebyrdig impatiens 8/13. ungefyllendlic, adj. that cannot be

filled, insatiable : ungefyllendlic

insatiabilis 50/8. ungelseccendlic, unreprovable : un-

gelaeccendlic inreprehensibilis 119/

ii. ungerydnyss, s. f. noise, tumult :

ungerydnyss tmnultus 82/2. ungeswicendlice, adv. unceasingly :

ungeswicendlice indesinenter 28/7. ungepwfierian, iv. v. to be incon sistent with, to be opposed to :

ungefwaeregaS discordat 143/3. ungewened, adj. unexpected, un-

forseen : ungewenedum improviso

181/13- unhselp, s. f. ill-health, weakness,

debility : unhselpe debilitatem

107/n. unhiredwist, s. f. unfamiliarity :

unhiredwist infamiliaritas 203/

13- unlust, s. m. evil pleasure, evil

desire : unlusta desideriorum

(uoluptatum) 106/10. unmeene, adj. free from : unmsene

inmunis 67/2O, 179/io. unscrydan, ic. v. to deprive of

clothes, deprive of, free from : byj)

unscrydd exuitur 226/9- unwemming, s. f. incorruptibility :

unwemmincge incorrnptionem 41/

10. uiiwerlice, adv. incautiously : un-

werlice iucante 149/8.

UNWITTOL — WOFFIAN.

249

unwittol, adj. ignorant : unwittol

insciw 80/12. unwripan, s. v. to draw out : un-

wrij>an di&tringere 232/2. uppferian, w. v. to carry up, to

raise : by$ uppferud eleuatur (ctV-

cumfertur} 130/7. utacymen, s, m. a stranger, a

foreigner : utacymenum extraneis

8/14 : utacymene aduenas 137/1 6. utadrsefan, w. v. to drive out,

destroy : utadrsefde exterminauit

105/15. utascufan, s. v. to shove out, to

shut out : byS utasceofene ex-

cluduntur 184/12.

utgeliedan, IP. v. to draw out, pro duce : utgelset deducit 188/12. utlendisc, adj. strange, foreign :

utlendiscum extraneo 193/1 6. utryne, s. m. an exit : utryne exitum

224/6. utscufan, s. v. to shut out, exclude :

utscufaS excludunt 112/8. utscytling, s. m. a stranger, foreigner :

utscytlinge extraneo 200/4.

W.

wacian, w. v. to watch : wacigenne (wacigendne ?) uifjilantem 116/9.

wanhalnyss, s.f. infirmity, weakness : wanhalnysse inlecillitatem 97/15 ; wanhalnysse debilitate 88/7.

weeccea, w. m. a watching, a vigil : waeccean uigiliae 52/9; waecceum uigiliis 55/io.

weeg, s. m. a balance, scales : on waege statera 97/7-

weder, s. m. a breeze : wedere auram 70/3-

wegferend, s. m. a wayfarer, a tra veller : wegferend uiator 187/6 ; wegferende uiator 225/IO.

weggewitan, s. v. to depart : wegge- witt abscedit 210/5.

weldeed, s. f. a benefit : weldaeda bene- ficia 16/8.

welwyllednyss, s. f. good-will, be nevolence : welwyllednyss beniuo- lentia 160/6.

wendend, adj. movable, revolving : wendende uersatilis 97/4-

wendincg, s. f. a turning, change : wendincg permutatio 63/2O.

weorcfull, adj. laborious: weorcfull

gest'iosam 169/1. weredlsecan, w. v. to make sweet, to

speak sweetly: byS geweredlsehj)

indulcatur (dulcit loquitur} 196/5. widmsersung, s. f. disgrace : wid-

msersung infamatio 96/'n. widnian, w. v. to punish : widni-

gendne punientem 88/3. wiglere, s. m. a soothsayer: wigleres

arioli 75/12. wilddeor, s. n. a wild beast : wilde

deor bestias 202/9. wilddeoren, adj. fierce: wilddeor-

enum feralibus 99/7, winberie, w.f. a grape: winberian

uuae 154/2. wlnclyster, *. n. a cluster or bunch

of grapes : winclyster botrus 154/2. winwringa, ic. m. a wine-press : win-

wringan torcularis 109/3. wipercoren, adj. rejected, wicked :

wi)>ercorenra reproborum 226/14. wiperian, w. v. to irritate, provoke,

exasperate: wij>erian esazperareQl/

12; wijjerast exacerbaberis 188/

n. wiperreed, adj. opposed, adverse :

wij>errsede aduersa 12/7- wipersacerd, s. m. a blasphemer :

wijjersacerdra blaspJiemantium 209/

5- wiSersacung, s.f. blasphemy: wi>er-

sacung blaspkemia 102/1 6. wiflerwerdnyss, s.f. calamity, ad versity : wiSerwerdnyssum aduersis

12/12.

wiperwennincg, «. /. controversy :

wif>erwennincge controuersia 146/

!5- wiperwinna, w. m. an opponent, an

adversary : wiperwinnan conlucta-

tor em 151/4. wi&metincg, s. f. comparison : wi'5-

metincge conparatione 103/9- wiSsacincg, s. f. renuntiation : wift-

sacincg abrenuntiatio 60/14 ; wift-

sacincge abrenuntiatione 60/15. wlitefull, adj. beautiful : wlitefull

decor us 21/8. wod, adj. blasphemous : wodne blas-

phemum 9/i6. woffian, w. v. to blaspheme : woffi-

gende (woffigendne ?) blatpheman-

tem 9/9.

250

WORIAN — YTTRA.

worian, w. v. to wander : worige erret

186/4. wrecend, s. m. an avenger : wrecend

ultorem 89/13. wregend, s. m. an accuser : wregend

acctisator 80/14. wrenc, s. m. kind manner : wrence

arte 186/i8. wripa, w. m. a thong, torture : wrtya

tortura 190/6; mid wri>an lora-

mento 200/8. wulderfull, adj. glorious : wulderfull

ffloriosus 178/15 ; wuldorfull glori-

osus 180/6. wunian, w. v. to whisper, murmur (?) :

wunigende msurrans 196/9. wyln, a fountain, a stream : wylne

fonte 18/3-

ic wysoe peet, would that : ic wysce )>aet utinam 25/1.

Y.

yrfewyrdnyss, s. f. he;rship, inheri tance : yrfewyrdnysse hereditatem 24/7-

yr^Jlincg, s. m. a husbandman, farmer : yr'Slincge agricolg 88/5.

yst, s. m. a storm, tempest : on yste tetttpestate 15/i8.

ytemyst, adj. last : y tern yst ultimus 19/21; ytemystum extremis 41/

_ 15-

yttra, adj. outer, outward, exterior : yttran exterior a 222/1 6.

PR Early English Text

1119 Society A2 cP^bli cat ions 3

no. 93 Original series

PLEASE DO NOT REMOVE CARDS OR SLIPS FROM THIS POCKET

UNIVERSITY OF TORONTO LIBRARY

CIRCULATE AS MONOGRAPH

; --y

"-,v 33?, ,> >' '>

"

. -"

>*v>i;>:ar~>

- > ~y& • «^X/^>

»'»Z*.J?

' ;>>•>- >'* LJW-')

**• *^.^ ^' ;

m