'^r-^ jf■■€u^'^^J>^J^^ cIvattk^cv Qol^-^
l/^vC>^ *7 / (^

» 7 > /•

MJ.:

MJ:

I ^ i \ . > ; ! )

-Digitized by the Internet Archive
in 2016

https://archive.org/details/quaestiomedicaqu1751 cosn

Il fl /4, ^/'h ii / V .

DEO OPTIMO MAX-

UNI ET TRINO.

VIRGINI DEI-PARÆ, ET S. LUCÆ

ortiioaoxorum jviedicorum Fatrono.

QUÆSTIO MEDICA,

QV 0 T) L I B ET A R J I S B I S PV T AT J 0 N I BV S.
mane difcuttenda in Scholis Meâtcorum , die J avis decimo~Jèxto menjis
Dctembrh , Amo Damini M. D C C. L I.

P R Æ S I D E .

M. lUDOVICO-HIERONYMO COSNIER\(

Doitore Medico.

An Morhis chronlch Ca^ potus f

I.

ERUM complurium , apud Medkos , mlfera fors! Pleræqué
fub uno novitatis tltulo , aut alicujus præjudicat^e opinionis er-
rore penitùs abjiciuntur, tradunturve contemptui, efficacioris
licet virtutis <lono ab authore naturæ infignitæ* Plurimorurn
etiam in arte peritorum -culpâ , fæpiùs idev^nit infortunii. QuibuS
hæc efficacia tuto & certo comperta eft , il vix quemquam trahere
pofTunt in confenfum. Ad cognofcendam medlcamenti aut alimen-
tl vktutem , fola vincit experientia millies , ut ità dicain , & millies iterata \ fol»

A

.xi '

\ \ 1 ^ \

2

enîm os obtrudît negantl , foîa întrofplcientl oculos aperît. Tulît hanc fortem mul-
tis abhinc feculis , femen quoddam exoticum Coflfée didum apud Batavos Anglof-
que, Caffé vero apudGallos. E felici Arabiâ fuos olim duxit natales; ex Arabii
quoque , tanquam exprimario fonte, ejus oriundus ufus. Ab Arabibus Medicis co-
gnita primo vis illius & virtus ; quam edodi Arabes, Ægyptios edocucre. Hinc
Africa , novitatis plurimùm avida, fuffultaque aliorum imprimis experientiâ, tota.
paulatim illius feminis infufo aut decodo indulfit. Eundem ufum protinùs arri-
puit vicina quoque Arabiæ gens integra Turcarum. Hic potus illis, loco vini
quo interdicuntur , unum quafî folamen atque voluptas oft ; in delicils quoque
habetur apud Afiaticos, Americanos , & toti jam nunc ipli Europæ acceptus eftÿ
îmo ferè totus orbis , illius odore & fumo hodie perfunditur » {uàVfJJIius allicitur fa-
pore , ejufque , licet amaro , recreatur potu , tanquam ftomacho tordi nunquanv
non blandiente, totiufque œconomiæ animalis bono &utilitati favente ; quaG reipsa
verum effet , idcordifuavius exiftere quodpalato amarutti : &rerd , ipfo fuo amarore
îlomachi fibras languentes fufcitat, ipfius nervos , & per ^'^ifenfum, totius cor-
poris & præfertim cordis, erigit , lætificat; undè illi robur ‘magis indefinens ad
terendumfanguineum liquorem. Nil mirum ergo,fi vires addat Caffé potus, cùna
roboret partes nerveas: nil mirum pariter, fi ftomacho r.micus extiterit, cùm illius
tonumfirmet, motum augeat; at auget amicè, pacaté, non tumultuofè. Evolvit
vim fucci gaftrici qui inftar fermenti eft aut menftruL quo penetrantur alimenta ,
‘attenuantur , refolvuntur, digeruntur^ Refolvit & ipfa eadem alimenta^ fefe cum
iis iinmifcendo , fociando, & quafi coadunando per omnes vias chyliferas, inde-
que per integrum maffæ fanguineæ fluentum ,. unà femper & ubique commeandor
Favet ergo digeftioni. Porro quis inficias ibir, id omne quod alknentis digeren-
dis omnimodè per feconducit efficaciter, corporis partibus roborandis iilud idem
înferrire debere ? Quinam fexus,quænam aetas, quodnain remperamentum cui

natura non diCtavciiv, aa — , -rr.

laudabilem & perfeâam , quantum licet fier! aut exoptaii > Mirabilis potus qui
liane potuerit proroovere féliciter 1 Omne hâc in re tuliffe pundtum , quis non
confiteatur lubens > Quid fi non reftagetur illius, etiam_ antiquior ufus? Quid, fi
experientiâ iterata hune coraprobaverit ufum ? Quiddenique, fi illius adjumento,
■chylus tenuior , fubtilior , puriorque hinc faftus , ejus tandem natnræ fiat & in-
dolis, ut fucci alibilis caraifterem , loco deperditi, feliciùs induat, fiatque vafo-
rum & vifeerum continuo motui accommodatior , eorum obfequiofior tritui, ità ut
minima , folidiflima, compa^aque magis totius corporis, permeare , irrorare , nu-
trire denique facillùs queat, & uberiùs; undè corporl & expedandus vigor; un-
dè & plurimorum , à crudiori chylo , aut quoquo modo imperfediori , mor-
borum chronicorum , fensim finefenfu refolutio, fanatio fpcranda, imo expedandai

PR O C U L hinc quæ de ortu feminis Arabie! Caffé di6ki , feeuîo elapfo, com-
menti funt plurimi tùm Mercatores, tùm Hiftorici, tùm Medici. Certô corn-
pertum efto arborem effe quam prima tulit tellus Arabica, folius auxilio naturæ ,
non artis, favente quidem folo , fed plurimùm favente folis afpedu. Ars deinde hanc
cducavit *plurimis in regionibus, qualis è ditione Batavorum colonia Surinam;
quales pariter & Gallorum plurimæ ; teftes infulæ Baurbon ^ Martinica,^ San-do-
minicana; teftis Cayenna; teftis & ipfa urbs Mocha, totius Arabiæ, quin imo to-
îius Europæ velut emporium, è regione cujus & viciniâ vegetum magis, magifque
maturum , adeoque viribus ditius, ad nos devehitur femen. Arbor quâ gaudet hor-
tus ipfe Regius Parifienfis , curis & induftriâ illuftrîftimi Collegæ noftri De Ji^-
Eeu educata, folia fcniayj'i folÜS omnii^P diftimilia, ciolliora tamen, nçc ità

«bfcurè vîrentîa , nullatenùs autparùm odora. E foliorum ails nafcuntur flores mo-
aopetali albi , ad jafmini (a) petalum accedentes, fuavifque odoris. Ils delapfis, W ouîds
fiaulatim exurglt fruaus qui è viridi fenfim rubefclt, fubfufcufque tandem cernitur
maturitatem adeptus. Sxhfiama üli carnea . inquit Collega nofter , fahrubra^ , fieu piap^<ü.
paulitlum vifcoja ,fapore ingrato, cjut. exjiccata , fit gratior. Ilia , ut plurimùm , amicl- num Arabi-
tur geminâ Capfulâ, geminum femen involvens, Hujus feminis figura jam vel pue-
fis notidima , convexa fcilicet ex unà parte , quafi plana ex altéra , m medio fulcata ; ^’'^Y£uur!
liuic femini color album inter & pallido luteum, nonnunquam modo magis, modo Commentariit
minus viridiufcuium, pro reglone fcilicet in qua nafcitur, pro arte qua exficcatum
cft , prout etiam ex æquo maturuit. Optimum affertur ex Mocha : fi probe fele-
dum, fubcitrit?,um eft & leve, nec craffius ; craffius vero & albidius, graviufque lubrii
illud quoc^'è Martinica affertur. Viridius tandem & tenuius quod crefcit in infulà
Bourbon , fapo fepè quafi randdi , ob plurima femina immixta , imperfedè ma-
fura, nec apprimè defîccata. Eodem ranciditatis vitio aut alterius faporis ingrati
tnficitur femen ex infulis Martinica & San-dominicanâ ; quare omnes hae Gaffe fpe-
cies vilioris funt pre^)*^uàni ca quae ad nos ex urbe Mocna advehitur , utpotè qu«
opportunè matura liccaque , & laporis non ingratè amari , nec non ad farinaceani
quafi fubftantiam faciliùf:-j;^ccedens , faltem femitorrefada; cruda enim , durior &

<al lofa ni mis, ut teri poi>^vQuaecumque Gaffé fpecies oleo non turget tàm intùç
quàmexcùs, fiatim ut dextfè & aptè torrefada eft, male audit apud Gaffé potato-
i:es: unde, ait M. Gayant, {b) eligatuy femen pinguius graviufijue^ nec acjuâ madi-
dum marinât cjuâ ftpiks diuturniori inficitur itinere\ nec immerito , » tantam enim tioripotuct^^
•) olei quantitatem continet, ut ex eo femine , etiam crudo &: duro , majorem olei vior? die Jovi#
M clari (quàm excogitari poffet ) copiam elicere folâ vehementi expreffione potue-
.S) rit , Gamerario (c J tefte , Le^enoekius. Imô , texturâ hujufce feminis ab ipfo per-
I» luftratâ, mediante microfcopio* illi non nifi fpongiofâcomparuit , & ex ramofis in fe abnfu
« invicem conûans particules, cayitatibus. naultis m Iqcis , oleo oppletis ; oleum- tuu*#
i> que lUud, vifu, ciariflime confpicere potuit, Unde ultro patet, inquit, cur fabae
iftæ non pofïînt redigi in farinaceam fubftantiam, nifi priùs fint toftæ &peruftae;

») torrendo enim, multum oiei abfumitur igné, & ramofae particul» , confîdendo,

»» fiLintdebiliores ficciorefque & magis friabiles , aut faltem trirui obfequiofiores. «

De hujus fabæ feu feminis deledu , fi quid quaeras magis certi , colori ne fîdas
omnino, nec ponderi aut tenuitati. Seledum tibi fit illud folummodo femen , quod
dextrè torrefadum, fuavis fit odoris , faporifque jucundè amari, abfque acrimo-
oîiâ & ranciditatis vel minimo fenfu, aut alius cujufcumque faporis pravi quo do- coffi, inAp-
nantur qusdam Gaffé fpecies , etiam ex Moçha non feledæ. Quare omnes maftica- copfschroidc-
tione femper prudens explora , tùm .crudas, tùm toftas. Crudum Gaffe femen fa-
pore duicefcat, inquit , Straufîius, {d) cum pauco amarore , nullamque acrimoniam præ ub. i. Tract,
le ferar, Avicenna {e) citrinurn eligit femen & leve , bonîque odoris ; album & grave , ma- venetus apui
lum pronuntiat ; Ra'ïi^olfius (/) etiam fie ait de integiis Gaffé frudibus, allatis ex
India. Intus duo tenent granaflavi coloris ^ in capjulis duabus diverf s inclufa, Hiftoriam Rawoif. m
arboris, florum & fruduum ad nativum depidorum, quærat Botanices curiofus,
în thefi (g) ^ laudato Collega noftro eleganter conlcriptâ. De hâc arbore fie
loquitur Alpinus {h) in Hiftoriâ plantarum Ægypti. » Arborem , inquit , ipfum Jovis 20 Aprp*
» femen ferentem vidi in HalybeiTurcæ viridario , ex Arabiâ delatam quiæ Evony-
» mo maxime fimilis erat; fed tamen folia habebat craflîora durioraque & perpe-
»> tuo virentia. Semen autem ait. Bon diBan vocant Ægyptii & Arabes jdecoduia
verô Chmbe dicitur apud Turcas,

(a) Hojus fe«
fninis vires
profe<ftô non
exiguse inquit
D. Gavant ,
li medicamen-
ti loco adhl-
beatur.

Intb^^ an à
freq-.:er.ïiori
Caffé pot U vit a,
treviorî ijij.

fi) In thelî,
un potus Caffé
mum laHtfalu.

{$'] Lib. de
Sicdicina Æ-
•g\ptioium p.

il S.

Utmo

f. 114»

I 1 I.

ÎA M tiunc & âpud nos nulla forsàn Caffé vulgatlor merces , inter omnes fai-
tem exoticas. Adcô crevit ejus fama ; adeô crefcit in dies ejus , decoéfi vel infufi
ufus & amor. Nullus , brevî , plebeius quem non ailiciat obledetque vel ejus odor
feut fumus. Inter mulieres nulla, quam non deledet amaror ejus. Quin imô, vino
plus æquo madidis , praefens jamdiù medicamen eft ; guloCs vero &carnibus fagina-
tis ultrà vires , auxilio eft potio nigra , & eo quidem ipfis utilior quo amarior ;
procùl enim tùnc faccharum & dulcia quaecumque, vel ladea quibus citiùs acefce-
rent alimenta , aut alio quocumque corrumperentur modo, rudufque nidorofi affurge-
rent moleftiores. Ventriculus fie cibo pleniori refertus , fuaviùs afficitur recreaturque
liquoris amari præfentiâ ; alliciuntur blandiori titillatione fpiriru^,'--^uibus copio-
fîùs affluentibus , ventriculi motus augefeit : adauéfo nempè e;/;s ^f^^rum to-
no , gravant minùs in ejus fundum alimenta ; ipfaque falibus volatlii^ous hujufce li-
quoris imbibita, faciliùs folvuntur, fubiguntur unà cum ventriculi fucco lympha-
tico , falivæ aemulo; fie praecipuum inchoatur, perficiturque digeftionis opus , illud
quafi manu diligente ftomachi continuo motu, fine quo nec ?..Vimè refolvi mifeeri-
que inter fe, nec pelli in inteftina, alimentis unquam daretur, {a) Boni quid non
pollicetur, fi aureæ mediocritatis legibus aftiridus, cib^^ ventriculo , pro viribus
ejus, concefTeris, eumque infufi & decofli Cafté falut^*"’ recreaveris potu|? Firmac
véntriculum digeftioni exequendæ habiliorem faélum ; r^fddit & infuper chylum di-
lutiorem, leviorem, ditioremque fpiritibus ; undè tutior pleniorque ejus tranfeo-
latio per infenfilia inteftinorum cribra , undè felicior ejus per omnes vias chy-
liferas diftributio. Hoc modo refeélus fanguis, & ad omnia fimul munia obeun-
da fa<ftus habilior, fecretionibus funélionibufque totius ceconomiæ animal is abun-
dè fufîicit ; fuppeditat fubftantiæ corticali fanguinem lymphamque tenuiffimam, ex
quâ fpiritus ipfos, fecernendo, quafi fugit fubftantia medullaris, fpirituum promp-
tuarium inevhauftum. undè vis omnis & omne robur corporis; quid mirum igitur
fi digeftîonem juverit réélus Cafté ulus, imo li cerebrum firmaverit , ftincque me-

moriâ , promptâque perceptionis & redi judicii facultate quemeumque ditaverit Ca-
fté potatorem? Teftes viri innumeri, vigiliarum laborumque facilè & impunè (illius
auxilio) patientes, quales omnes quos urit ftudiorum 6c meditationum nobilis ardor.
Cajfé potione profeElo ad mentis & corporis officia melior promptisn^He moveberis , ait
clarifiimus Matthæus Thuillier, {h)fpiritHofumfovetfyftema , alitque alacrius , ac munia
fimBionum , fi cjua depravata torpent , exfufcitat , habitum corroborât. Ne dubites igitur
quin fanum firraet , valetudinarium fæpiùs reftîtuat ; nec temerè quis poftet aftere-
re,eb rariores efte , noftro œvo, chronicos complures morbos , quo frequentior eft
Cafté ufus. Morbi fcilicet ab obftrudione oriundi , morbi ab erethifmo & fpafmo
ortum ducentes , quales morbi hypochondriaci quamplurimi , morbi litteratorum
quafi pediftequi, cæterorumque omnium ftudioforum, quin & otiofam vitamagen-
rium ? Illius ufu quot pacantur morbi fexum tam frequenrer cruciantes, quales hyfte-
rici ferè omnes , chlorofis & iderus in pluribus nondùm menftruatis virginibus , qui-
bus Cafté ufus femel aut bis in die cùm aquâ copiofâ fimul hauftâ , tutô'pellit urinas,
pellit &menftrua? quotiès colicos fugavît dolores, aut hepaîicos, è veficulâ nempè
felleâ nonnunquam oriundos ob præpeditum bilis effluxum ; crafliore fcilicet exiften-
te bile, aut veficulâ nimiùm fpafticâ fadâ> Evocat & cæteris mulieribus fuppreftos
aut imminutos menfes. Teftis Profper Alpinus : {c) Mulieribus ad evocandos menfes pra-
Jentaneum eft remedium , apud eafi^ue in ufu eft fre^uentifiimo ; ejuibus diminute fuenti'sus y
ejus decoBi probe calentis mtiltum epotant ypaubatim modienm Jorbentes } fie enim in ufiiefi
apud omnes , utpaulaûm ipfum deglutiant, Quid plura B Teftis & ipfius Alpini praxis. Cum
ego, (d) inquit , animadvertiffem mulieres cjuibus cœperint finere menfes , ad eos adjuvandos
de €0 edidiori fernper pmlaùmmdtumjorbillare y apud illafifie omnes ad juvandam

eamvacuatîontm in ufiiejfé frequent îjjîmo^c d> pi ^ îÜàperdoEîus experientiâ, in ownlhus îlU
uti^ quibus aliquam ob caufam , earurn purgatio menjlrua deftitijfet , quod quidemfelicijjîmh
multis evenire vidi y exindèque didici, hoc genus remed.ii pro evocandis menfirnis abuteri ve^».
nis obftruBUeffe pra/iantiJJimHmjpoJi univerfalem tamen corporis vacuationem, Manè ^ je junù
fiomacho iftud decoÊiutn ajfumptum, efficacijjïmè wenfes provocat j temporeque quo multis jam
vehementibus doloribus minuti difficulter exemt , eis prefenîa?ieo efi auxilio. Sic fe habetfarni^
liaris ufitsapud omnes Ægjptias , Arabufque mulieres, Quid igitur mali metuas , il hæc ea=*
dem noftras quoque mulieres edocueris >Nonne jam & apud hyftericas mulieres, 6c viros
hypoehondriacos non paucos, is eft feminis Arable! ufus benignus , ut dùm torre-
fit , teritur coquitutque , folâ falinq-fulphurearum , circum undique præ tenuitate vo-
litantium nrrtfvrulkum evaporatione , miré alleventur ab hyftericis infukibus aut hy-*
pochondriai'^^ j adeo verum efl: nigrum pulverem noftrum , vi gaudere antifpafmo-*
dicâ, imo vi antiepilepticâ , fi redus à Medico , ejus dirigatur ufus ; ufus autem ,-
modo cum aquâ folâ, modo cum lade ; his cum ladis media parte ; ifiis cum lado
fincero' & integro, n^eliùs cum folo eremore, Nonnullis in aquâ antihyftericâ auc
antiepiîepticâ ad medentis ; plurimis prodefl: naribus atrradus in modum

V Tabaci; nonnunquam eriam huic pulv-eri immixtus 6c fociatus. Quid plura , quoe
miferi ægrotanfes quibus tu?ô nunquam licuit Pharmacum haurire purgans, quod
paulô pofl: non revomêren*>^quibus tandem fado priùs pulveris noftri decodo^
fnibî folutîs vel infufis pui^antlbus medicamentis, aut eo propinato ftatim ab
hauftâ potione catharticâ> svanuit omnis' nauzea , 6c omnis vomitusi

L V.

CONFICIENDI modum feu parandi è femine Arabico pottim' falubrern>
eundem ne credideris in quâcumque rsgione. Torréfie quidem apud omnes
infunditurab omnibus vel coquitu^ torrefadus pulvis. Afi: illiÿ intenfiùs torrefacer^
confuetudini eft, dum hi remifiiùs torrefacere fatiùs cenfent; alli decodum velinfu-^

9r olU' mrnnc ^vpn-n-iilant î adeôque alii allant

pulveris dofim neceflariam’ autuîîiant effe ad eandem aquæ quantitatem , adhU
bendam, Apud Turcas, binam ad ufque unciam in aqu^ librâ unâ, kviflimâ déco-
quendam jubent ebullitîone; quâ illico ab igiie remota, linteis aquâ frigidâ madidis
vas circumveftiunt; quo fado , citiùs rüit ad fundum puLvis craftior ; decantatum
ftanm liquorem fie ferventem hauriunt, partitis vicibus,- pauxillo facchari admixto,
Refiduum pulverem jam leviùfculè codurn , codioni de novo tradunt; indè, aiunt,
longiori iteratâ co6tione extrabitur oleum quo plurimùm turget pulvis; oleofum
hoc decodum, novo cum pulvere , cujus idcircô non imminui dofis debet , fubjiciunc
igni, quo extrahîturpars fubtilior, oleo irretita , adeoque palato blandior, accommo-
datior ftomacHo 6c pulmonibus, (a) Afthmaticos libérât yredintegrat phtijicos Jaxam puU x4tiîi=
monum cornpagern^juo amarorefrrmat ac durât ^ arclam ^ afirifiamlaxut Jua d.Htcedine'^ norî
denegatâ præfertim faediari quantitate- mediocri. Hâc methodo paratus è Caffé po-
tus, maiTam fanguineam non ità acriter exagitat, cerebrum minùs impetuosè ferit ;
alîuit molliùs blandiùfque ventriculum ,aliaque vifeera. Hujüfce liquoris aqueo-amari
fubtiliores partes', cave ne, comparando, confundas cum fpiritibus ardentibus in hâc-
ce noftrâ regione tam decantatis, Hos diciro lethiferos fpiritus aut aquas mortis;
illas veto falutiferas , 6c vitse longiori producendæ aptiflimas , utpotè quæ nonnihil
alkalino quidem volatiles, fed oleofis plurimùm permixtæ 6c aqueis dilutæ copiofiùsj-
non refpuunt nexum cum alimentis intimiorem lenioremque, 6c abfque tumultu;
quibus fociatis , folvi fe 6c digeri faciliùs patiuntur alimenta. E liquoribus autem
jam fermentatione evedis , ignis vi eliciti fpiritus , 6c toti quafi ignei fie fadi, fibras .
aut acutè pungunt nerveas , crifpanrque , aut igneâ vi dirè torquent 6c- propiùs urunt>.
indurantque alimenta 5 nedum folvanr. Jbi hâç veto noftrâ regione, hic invaluic ufus >

Matîîî.

€

ut ad unam aqua: ferventîs llbrani jUna puiverîs tofU uncîa adhlbeatur infundendâ
vel decoquenda. Hoc pulveris pondus è fenaine Mocha , uni aquæ libræ fufliclenter
imprægnandæ non impar quidem eft. Aliæ Caffé fpecieSj etiam apprimè feledae ^
id ponderis refpuunr, utpotè debilioxes; eas virtute infirraiores, quotidiana agnofcic
cxperientia. Quantitas igkur vim compenfet neceflum eft^ donec infuâ quæque re-
gione feliciùs educatæ arbores perredius fuppeditaverint femen., &ex æquo matu-
rum legere didicerint incolæ. Puivis è femine Mocha infufus per quadrantem ia
4quâ buUiente ,vafe accuratè claufo, laudem meretur fuam; levis prævia codio ,
magis imprægnatum præbet potum. Quælibet alia fpecies longiorem expoftulat co-
dionem. Quô quidem ^codtior, eb faiurador tindura, fuaviorque palato, ma-
gnamque tune refpuit facchari quantitatem ; minùs enkn amara fi paululun»

coda aut infufa (olummodô fuerit, Rationem poftulas ? Longior codio^^^rahit par-
tem ipediam quæ oleofa multùm., proindè amara minus. Caffé femen f^portunè tor^
-refadum & optimè pulveratum , triplici confiât fubftantiâ, quæ igris opus eft, quem-
admodum qua2 triplex in vino detegitur, fermentationis «fi: foetus; una fcilicet quam
fummam meritb vocat Becherus , feu volatiliorem ; altera/"i^fimam ^ feu craflîo-
rem &tartaream; tertiam tandem mediam apellat, five partem extradivam quâ nem»,
pè omnia confiant extrada, ut extradum Rhabarbari aut Juniperi, in quibus , diflî-»-
patâ partium voiatiliorum parte præcipuâ^ fola ferè re^ "net pars media, rejedâ feU
licet infimâ feu crafiîori. Ità, tofio femine arabico, crudcifjue & inerti dikuffo phleg-
mate , cum acidi volatilis & olei fubdlis quancitate non mediocri , ut teflaw longé latè^
que dilfufus odor fuavis , (a) igné evehitur fubflantia fuperfles , partimque acido aut
alkalino-volatiiis fit', aut oleofa , aut oleofo terreftris. Fervens infufio in occlufo vaf^
fada , partem elic.it imprimis vojatilem feu fummam * .^ui præcipyus amaror in-
eft ; oleofam verb pro maximâ parte extraliit codio longior ; crafiiori relidâ ter-r
refiriorp Hâc reje.dâ , media utere, & fuperadde norum pulverem eâdem quantitat^
ac priùs, fuppeditabit codio tinduram longé faturatiorem. ventriculo amicam ,ob par-
tes-volatiles oleolis copiolionbus intripatas ce intermixtas , (^^^aaeoque yiiccra mi-
nus deurentes , imo fæpiùs vi laxativâ præditas , oleofo fie arte & induftriâ fado pofu 4
ficque parte media copiosè faturato , quâ fuam imprimis exerunt vimCatharticam plu-
rima purgantia. De virtute Caffé laxativâ, idem innuit Matthæus Thuillier. Porroalvum
fujeam humidat y Unit ^ atcfue leniter citât; fado prapcipuè, ejus cum lade connubio
ilUufve cremore. Potionem ^ inquit, ex utro^ue attemperatam ^ omni atati ac feXki ^
valenti at^m infirme , fecurius propinabls. Manè imprimis & jejnpo ftomacho , non au^
tem Indigeftis acîdifve featente alimentis à prævia lautiore cœnâ , aut ab alla ^quâ-
cumque çaufâ; tùm enim ventriculus non nifi potui amaro , cumfimpUci aqua pa-
rato , inhiat. Id cum lade conjugii genus refpuit poft prandium potus nofter , ni fort è
illud facile ferat ventriculus vino inafiuetus , aut etiam expofiulet illius exquifitior
fenfusjvel potus noftri ftimulus ?i.crior in deiicatulis . cæterifque nativâ temperie, aut
vidu, in fanguinis phlogofim proclivioribus ; neque enim nmnibus, idem femper
eodem modoparatus ,, eâdemve aflumptus quantitate , competit. nofeat igitur feipfum
quifque cautus jSc prudens qui longaevos exoptat dies. Amarior illi ; huic lade aut
faccharo vel melle feledo temperatus; à cœnâ nonnullis abfque temericatis metu
propin^tut ; pojl prandiuija ferè omnibus merè aqueum concefferis^

(«) Sub ignis torturâ particul* cjus mîrt alterarvtur , com-
binaruur , ipfaquc ftrudura intime ler.luditur ab igniculis ,
partefquc ita commijiuuntur , ut prompte hinc pulvisfcrvidam
tingat aquam , ipfique vires incidendi , attenuandi , dcobf-
ttuendi , acida imbibendi , corrigcndl (ujjpciaddeifi ^ueat.
Cameraiius de ufu Sf. potuum

{h) «X Analyfi D. Geoffroy , unciæ -X-XIV. pulverii re;-
(idui poft dccoiftioncm fuppeditarunt diftillat;one , olci un-
cias Vil. aut ciicitcr. Unde concludit femen Caffe fuani
potiflîinùm debere energiam olco , cum portione non nye-
dtocri falu Yolaûlis urinofi conjunclo, 1^ materià M^diw
tom. X»

7

V.

ANXIUS n for faryadMc hæreas , utrùm ftomacho fît tam aptl Congruum Caffé
femen, ufrùra digeftioni adeo féliciter conducat, utrùm denique robur addat
corpori & vires,* utrùm infuper non paucos fanare queat morbos chronicos ; vulÿ
quidem ne f^as opinioni non înfrequenter præjudicatæ ; imo ne uni aut alteri re-
centiori Medico affentiaris , obfequioiior. Merum extollit fupra cælos ^ini potator;
innumeras &. fecum^ ferre vires clamat quifquis Caffé pîas æquo avidus, AU: psrpen-
de quot millia hominum non in Galliâ , non in Germaniâ , non in Europâ folùm
aut America , fed in ipfo toto terrarum orbe , cum emolumento utantur Caffé po-
tu ; non ab annis decem aut trigenta , non ab annis centum ; fed ab ipfo vivent©
inter Arabas do<5dflimo Rhafe, fed ab ipfo Avicenna, Huic, fabæ Arabicæ notiflî-
ma virtusV f Caffé femen , Bunchum vocat uterque, cjuod Jlomacho cen-

gruum ( ait^RhafisJ (4) mali etiarn fudoris oàorem inciàit & anfert» Ejî ho-^

num {îomacho Ciinquit Avicenna) {b) memhraqne confortât, Mundificat cmem & exjïc^
car humiditates <^udi funt fih ea , & f^cit odonm corporis bomm» In frequentifîî-
mo eft ufiï apud i^'*'^ptios Caffé decoflum' Chaova appellatum , narrante Alpi-
no ; {c) fi cjuidem tpjâ venniculnm calefieri & roborari y apud eos comperthm efî j non
minufque etîam vifeerum ohflfuÜiones tolli quotidie experiumur i utuntur ejns^ decoEto
juvandam concoüionem 5* i^tumur in 'tumoribus hepatis lünijque frigidis , & antîquis
ehflruüionïbHs ^rfeliciori jaru fuccejfu, Docuerat idem Avicenna. Hâc tibi inexperto
non fachint fatis , y{d\abufi4m Coffiy.&nos non minus ^ cum Simon Pm^

Il y improbamus quhm vint nbufitm^ Ufum vero retinemus chm compennm habeamus ^
multos a potu Coffi modicè & débité ,> mane nempè , fejuno Jlomacho , cum pauxillc fac-^
chari Jumpto y benè habere y & féliciter ex periripoturn ilium Jlomachû prodejjè , Catar',*
rhos Jïjîere y totumque roborare corpus ÿconcludimus itaque yAnquiiy cum Vcjlingiî Çe) pra^
flamijfimi ejfato , Europdis hoc medicamentum non ejfe inutile aut npxmm'f quantitate
nemne cuinue fèryarâ; p«->x. , Ba în f^Ku,* pro

variis circumitantiis,* Quod igitur tam certo concoéHonem juvat, quod ità omne
roborat corpus, id morbos foivere poffe cbronicos Gomplures, neceffarioconcludas. Nec
aetatem infantilem credas excipi ab amari feminis decodo; Pukiculæinfantumunum ad-
de illius , aut alterum Cochlear , aut hauriendum præbe poft exhauftam pulticulam ^
aut à nutrkibus nonnunquam Kauriri Jubeas. Hâc cautione, pTavs infantum digeftioni^
tindè malonam omnium ilias , præcavebitur ; obftudionibus occuretur mezenterii nec-*
non hepatis infardui , quo fecretio prxpeditur bilis , quâ pr^pedita , cEylus eâ non al-^
luitur, non dividitur, non attenuatur; undè chylr tranfcolatio pauca, crudaque, &
illius in inteftinis copia major fuperftes, malè fubada, brevi corrumpenda , & per-
tinacioris alvi aftridionis fons aîiquartdo & prima caufa, quæ non fémel d iris de-
dit anfam convulfionibus. Occurres R^achitidi imminent!, prsefentem fanabis. Qccur-
res denique rermibus infantum, quos enecat fao amarore, & inrpedit quominùs
enafeantur in eorum chylo quàm fæpiftîmè nimiùm acido, ob viniacefcentiscopiam,
ant fruduum fæpiùs immaturorum, alîorumve hujus farinæ alimentorum quæ peftis
infantum & innumerorum morborum caiifa effe confuevêre. Dentitioni favet, co-
chleare uno bis & ter in die quotidie propinato poft paftum & ante paftum ; nec me-
tuas nodes infomnes; nequit officere fomno forbitio tàm modica , aut brevi reftkuic
ufus paulo diutius protradus , quemadmodum & evenit huic potui jam aflùetis ætate
ptovedioribus. Quot incommoda Xabaco utenti evenêre primis temporibus ? Quae
omnia fenfîm^ evanuére ufu non interrupto, Quid pîura ? verum antifcorbucicum audit
& prophyladicum eximium quotiefeumque vergit in feorbutum, fanguinis dyfcrafta.
Xmianguet fanguis de paupe rat us y ilium potione Cajfé exhilarasj atque ubi crajfus ha-
ret aç imuiemus y incidis , repurgas , ait peiitiftimus eollega (/) nofter. De tremore ar-

( a ) Rîiafîs
lib. 3. ad Rc-
gem Almanfo-
lem p. 14.

{Jÿ) Avicenns
lib. Z. Tradï-
tu 1. p. I op,
Venetiis apui
runtas.

( f ) Alpinuÿ
dé plantis Æ-
gyptiis p. «r,

{d\ Lconhari
Rav/olf. ititii-
p. roi.

(e) JoannÎA
Veflingii ob-»
ferv. in libAl-*
pini de plant.
Ægyptiis pag*.
Z 1 . 2 £

(/)

TbuÜUcr-,'

8'

tuum qmbufdam fupervenîente, de apopiexlâ, hæmorrhoidibiK, cordis palpitation
ne, de tendinum rubfultibus dolorificis cum caloris qiiodam fenfu, falubris hujufce
noftri potûs ufum ne infimules , abufum potiùs dicas. Ideone vinura è menfis exu-
labit , ( cui eadem probra poriori jure objicias ) quia his & pluribus gravioribuf-
que incommodis afficiuntur quicumque extrà modum illud potant? At meliùsadhuc
cum CafFé potatoribus agetur, quàm cum ebriofis; illis folâ aquâ liberaliter haufl:â,omnia
hæc mala cito citiùs evanefcent per urinas fine ullo vel minimo diabçtis periculo : mero
Jiderati non ex aequo fublev^atur. Vis fcire pluraj Arcanum meumlibens te docebo:
abftemius efto ! Potui Caffé ,.vini potus calcar addit ; duplicemque fibi comparât lon^
^ùm vigilandi caufam qui nimiùm ex utroque fe ingurgitât. At malignè & invidio-r
fè , de noxâ vini liquoruuique ardentium ( quibus fe exleges cum Caffe fimul obruunt
vinolenti homines ) arguupt innocuum divinumque Çaffé potum- w^^ires male-
voli ;,aquâ vitæ ergô parcè & raro aut nunquam , ^-ino , ficeiâ, cerrfyàtyi , poma-
ceo aliilque id genus moderatè utantur, Tutè tune & fine ullo peÆculo , quifquis
cælefti .Caffé potui non folum fanus indulgebit fed & à plurimis ^ illius neô;,

immodico ufu fefe liberare poterie ^fiedibus chroniciu ;

Ergo pluribus Morhîs chronicis Café PotuSê

DOMINI DOCTORES DISÏÏVÜT ATÜ RT.

Pafcajius Pork» Ai. FranxIfcm-NkglaHS JH^Joannes^Baptiflé-Ludovh»

fier^ eus Chomel , Medicus Regk

ordinarius.

Floremîus-Carolus Bellot ^ M. Francifeus Bidadu M- Hyacinthus ^ Theodoru^
SchoUrum Profejfor. Baron, Facultatis Decams.

'M* Ludovieus PathÎQU Ai. Joannes-Claudius Mu- M. Ludovkus-MariaPouge^

msr , /yxeaicus

Regis ordinarius & Domug
Regis invalidorum.

proponebat Parifiis JOANNES-BAPTISTA THURANT, Parifiniis -J
S^ubejripiæ pacultatis Medicinæ Parifienfis Baccalaureus, A. R> S. H# x 751 *

■ ^ ,1 I-LW, ■ ■ ■ M ■■■ ■■»! ■■IM. -11^ lÉ. ■■■«■■

Typis Quillaü, UnlTcrfîtatis & Faciiltatis Medicinæ Typographi , 1751.

V

/

\