4

433A313A1AA V3 $ VAAA XA VARARA AAA AAVA13A133A13A41121729 SAAAAA S 4AAAA 3SAARAA3AA VAA 1AA 14A 3AA VA

REVISIO SYNOPTICA APUM . BOREALIUM,

AUCTORE

WILLIAM NYLANDER.

(Societ. Scient. exhib. die 8 Dec. 1851.)

B ss. quà acceptee sunt Adnotationes mes circa Lus : noptera borealia, exhortatur, ut experientiam recentiorem de fa-

"milia Apidarum breviter exponam, fructum. ad. maximam partem

"studiorum in Museis,Linnsi (quo mihi uti licuit per D. Kip- poth Kirbyi (per D. Janson) et Fabricii (benignitate Dn :zü Profis Beh n in Kiel Simul "collectiones multas alias Lvidi et examinavi, praesertim Parisiis Dini Léon Fairmaire et Dni Dris Sichel, Londini D:ni Smith et Musei Britannici, Bruxellis D:ni Pr ofis VW esmael, Hafnie D:ni Prof:is Se hiódte (Mus. Acad.) et D:i Drewsen, Holmie Musei Academie

ditissimi. favore D:ni Prof. Boheman. | Apes germanicas lustra-

vi in collectionibus D:ni Stein Berolini et D:zni Milde Lubecze.

His omnibus Dominis favoris benigni liberalitatisque humanissi-

29

296 IT. NYLANDER

^

m9 gratias agere jucundum est officium. Comparationem specie- rum Europe medie utiliter adhibere conatus sum ad nostras bo- reales. aceuratius pereipiendas. distinguendasque et.ad synonymias explicandas. — Animadvertatur tamen, nec Museum Linnzei, quod nunc a Societate Linneana Londini asservatur, nec Museum F a- bricii nec Kirbyi omnia intacta et integra continere illustra- tionique pleno operum illorum Auctorum inservire. Longe abest, nam sub decursu temporum specimina plura sensim mulilata suut vel vetustate dilapsa collectioque preterea Linnzana mutatio- nibus a manu seriore factis fidem originariam in multis rebus perdidit; caute igitur his fontibus classicis uti necesse fuit. Specierum limitationem distributionemque in hac. tractatiun- cula pr&ecipue respiciam, forsanque in. altera quaestiones ma- gis generales, ut differentias mandibularum in diversis generibus, cui rei jam Latreille attentionem vertit, offerre. occasio dabi- tur. In synopsi sequente ordinanda operam dedi ut. methodo. naturali. species. hujus. familize. exponerentur, itia ut semper affines invicem. juxta se locum. haberent quod examen et ipsam determi- | nalionem speciei valde sublevare credo. Varie quidem. disputari potest de modo, quo percipienda sit species, hujus et quousque speciminibus typicis inniti summam: decidat prioritatem | nominis, vel annon descriptiones jure. fideque. majore eo respectu. funda- mento ponenda sint. At hec lege general . vix. statui possint, nam. casus diversi ita sunt variantes. ^ Differentia clare conspicuse

individuorum alterius sexus, ut ea unius speciei non esse evidens

Revisio 44pum Borealium. 227

'sit, licet individua alterius sexus vix visibiliter differunt, |disjun- gere suadent. Sin vero descriptiones specimini typico non con- veniunt, hoc falsum; et sane collectiones facile mutationibus ' er- : roribusque sunt obnoxie; sed convenientia inter descriptionem typumque plus minus clara esse potest, differenti plus minus conspicue, inde difficultates, quarum solutio in singulis casibus judicio solum scerutatoris sano relicta manet. Parum vero utili- tatis adferat pars descriptiva scientize in subtilitates oculo etiam ex- perto fere impossibiles extricandi distensa, quod certe amicos na- tur? plurimos a studio hoc, propter molem immense: au- cíam deterret, Atque fundamento determinationis speciei cha- racteres leves admittendo facile fit, ut species contra naturam for- mentur, quum contra regulam lassicam sequentes « speciei primum cognitione studere deberemus, ut characteres veros disca- mus. Quod optandum, ut disciplinam breviorem, solidiorem et amabiliorem redderemus. Merito. igitur multiplicatio micrologica specierum et generum nimis longe prolata nec raüonali sibique constanti suffulta methodo, . evitanda censeatur.

Attarien agnosco, species veras sepe nonnise attentione na- tura familiari clare percipi, ita se invicem tangunt. Etiam in familia Apidarum species. plurimorum generum quam maxime inter se similes sunt, quod adhuc testatur similitudo in. iisdem specierum terrarum a nostris. longissime | distantium. Species enim proxime inter se affines in regionibus Indiarum, Americe

australis, immo Nove Hollandi& cum nostris Europs&is eorundem

4

228 JVYV. NYLANDER

generum obveniunt. Igitur, licet in sequentibus semper contra- here studui, ubi natura duce potui, tamen. numerus formarum bo- realium haud parum hac revisione increrit. Nam et nimia re-

ductione et nimia divisione res miscentur; utrumque cavendum.

1. Melecta Latr.

1. JMelecta punctata Sm. est M. armata Latr. Lep. — AM. punctata Fabr. Latr. Lep. (/uctuosa Sm.) in WV estrogothia et Gottlandia rar. (Mus. Holmia).

2. Nomada Fabr.

In hoc genere difficillimo, ubi forme maxime confluunt, no-

tandus est odor oleosus, quem spirant species ejusdem.

1. Nomada Jacobea. Ap. Bor. p. 176, femine | identica est ; d. flavopicta Kirb., mari 4. Jacobea Kirb. — Nomada 6-fasciata Jur. est quasi magna N. interrupta, antennis rufis, ma- culis nullis antice in pronoto; tegule rufze vel rufescentes. Sca- pus femins supra nigricans. At vix specie differt forma Galli- ca (Lep. 2. pag. 471) antennis supra nigris in medio articulis | 2 vel 3 rufis, qualis ad Parisios haud rara. In mare Holmias a Schónherr capto antenne rufe, articulis flagellorum 4 primis, in specimine Parisiensi 6 primis, supra nigris. Feminam cepit in WV estrogothia D. Boheman. 4. Schefferella Kirb. est fe-

mina, 44. connexa Kirb mas.

RHevisio J4pum Borealium. 299

2. Nomada solidaginis *) e Gallia differt a nostra boreali macula scutelli. subrectangulari. (latiore), nec subreniformi vel subgemina, ut in nostra, antennisque brevioribus. Sed longitu- dinem antennarum in Apidis nonnihil variare vidi, quare neutri ex illis difiirentiis confido, ad species distinguendas. Unum spe- cimen femineum vidi e Sudermannia in Mus. Holm. scutello im- maculato nigro. — JN. succincta. mas variat inacula flava pleu- rali deficiente. ^ 3$. Nomada flava Hsch. (signata Jur. Sm.) 9 est similis ruficorni,modo s:xpe major, abdominis fasciis flavis coh:zerenti- bus (e Smolandia et Dalecarlia D. Boheman) vel subcohze- rentibus et latioribus, sed vix in ea videre possum nisi formam instabilem Nomaede ruficornis, Conveniunt. femins vittis: dorsi thoracis rufis. JN. /l/ava d est N. varia Mus. Fabr.; N. rufi- cornis ejusdem Musei est eadem nostra.

4. Nomada ochrostoma Zett. (huc quoque referenda sit N. zonata Panz. 53.20) est species hujus generis apud nos ma- xime vulgaris, at forma .N. Jatera/is Pz. saltem in Fennia: vix occurrit. Distineta hec habetur maculis segmenti 2:di. abdominis intus acutis antennisque paullo longioribus. Differentiam.|. veram specialem eque. difficiliter admittere possum ac spe difficile est dictu, cuinam earum referenda sint specimina determinanda. Pra-

stare apparet eas ambas conjungere, cui rei nec constat an obstet

LU

*) Ex D. Smith 4. picta Kirb. et rufopicta Kirb, varietates sistunt. JV. so-

lidaginis-

230 JV. NYLANDER

ulla ratio biologica. Incremento cognitionis horum animalculo- rum nil essentiale conferant distinctiones ejusmodi minus perspi- eux. dlgitur ut N. flavam et ruficornem,-. que hsc ilerum .N. ochrostornam tangit, jungendas censeo, ita etiam JN. ochkrosto- mam et Jateralem. |.N. ochrostoma maculam pleuralem minorem habet quam .N. ruficornis. Sic quoque N. baccata Sm., qux in Dania capta est a Schiódte et in Suecia meridionali obve- nit ex Mus. Holm.,, parum distat, est minor, abdomine letus. picto, at an. vere species diversa? In Anglia vidi formam XN. /a- teralis, qui& eidem arcte accedit. Itaque omnes hz forms du- bios mihi sistunt species. .Nec mares notas clariores exhibent quam femine. — Nomada borealis Zett. (inquilina Sm.) est forma magis constans et characteribus evidentioribus definita quam ochrostoma .et lateralis, tamen. de ea etiam dubia exponere au- deo, nam cum marem certum ejusdem, Helsingforsie in copula captum d. 17 Apr. 1848, cognoscere contigerit, eum nimis simi- lem inveni mari N. ocArostoma, qualis s&pe reperitur fasciis ab- dominis. fuscis conspicuioribus.

5. "Nomada JMarshamella" mostra. (antea) est N. rufiven- tris Kirb., que similis est ZMarshame/la, at abdominis :segmentis 2 primis latius (ut etiam venter), rufis, thorace. rufohirtulo, ma- culis scutelli, prothoracis antice et tegulis fulvescentibus (nec sulphureo ílavis). Pedes in. nostris toti rufi, femoribus solum subtus nigris, apud feminam. 4. Lathburiana Kirb. hujus est

femina. — XN. Zineola Panz. parum differt femina a. N. ruf-

Revisio pum Borealium. 231

ventri corpore. nudiore, facie nigriore, punctis scutelli flavis (raro rufis ut in NN. rufiventri), maculis abdominis flavis deter- minatis (nec fere cum rufescentia: cingerite confluentibus, ut in AN. rufiventri). Variat segmento primo vel etiam 2:do plus minus rufo-tineto et in illo maculis flavis. Usque ad Holmiam in Suecia procedit. A. cornigera: Kirb. et. subcornuta. Kirb. sunt varietates .N, /Zineole que ae .4. caprec Kirb. forma minor. 44. 6-cincta. Kirb.. est ;/nas. ejusdem secundum Smith *).

6. Nomada Robertjeotana Panz. sat similis est .N. fucatee Panz, hec vero paullo major scutelloque: flavo-notaáto . ( nec. ma- cula ferruginea ) N. fucata Panz. est N. zonata Lep. (non Panz. ).

7... Nomada / pleurosticta Hsch. mihi, ut D:no. Smith, tantum varietatem offert N. ferruginate?, scutello. determinatius rufomaculato in uno specimine a me viso (ad Parisios a D:uo Sichel capto) fulvoflavescente, vestigiis plus minus distinctis fla- vescenti lateralis in segmento abdominis 2:do et dorsalis 5:to. N. stigma Musei Fabr. mas videtur esse N. ferruginatc estque major quam ejus AN. germanica, qus forte non specie differt à N. Fabrieiana antennis dilutioribus 'annulo' articulorum: 4 pe- nulümorum nigro. In JN. Fabriciana vero typica antennae in utroque sexu nigra. Amb: simul ad Parisios obveniunt (Si-

cchel et ipse ). É

2) Secundum D, Smith JV, AMarshamella et lineola diverse. sunt species, AA. alternata. Kirb. secundum Smith. maris est IN. Marshamelle varietas

punctis flavis scutelli obsoletis.

939 H.NYLANDER

8. "Ncmada cincticornis? mea Ap. bror. pag. 182 est eadem ac N. armata Msch. Sm. In Anglia rara videtur; specimina inde feminea modo arntennarum annulo minus disüncto differunt,

Y . . . Corniculum labri majusculum.

9. Nomada conjungens Hsch. mihi varietatem sistit .N. rnz- nutc Vabr. que species est valde variabilis. ..N. Sheppardana (Kirb.) est tantum varietas obscurata ejusdem, ut me docuerunt observationes Parisiis ineunte ssiate pr:terlapsa, circa d. 1 Junii, quando hujus species sexus uterque ibi frequenter in gramine volitabat, varians abdomine vel rufo basi segmenti primi nigra vel plus minus obscuriore vel maculis flavis plus minus distin-

clis signato. .N. minuta Musei Fabr.formam exhibet majorem ab- domine rufo, puncto segmenti 2:di utrinque flavo, abdomire ima

basi nigra, antennis rufis.

3. Hyleus Zett.

1. Hyleus signatus (Melitta) Kirb. est omnino alia species quam nostra ejusdem nominis (Ap. Bor. pag. 190), cujus no- men igitur est mutandum nomineturque 47. confusus. Differt H. signatus magnitudine plerumque paullo majore (longitudo ale antice fere 6 mm., in H. confuso circiter 5 mm.), alis al- bescenti-hyalinis (in 77. confuso fuscescentiá obscuratis), abdo- mine disüncte punctato, etiam in femina licet minus crebre, ut solet, quam apud marem; praterea mas facie latiore versus os

angustiore (in Z7. confuso subparallela) et scapo antennarum la-

Revisio pum Borealium. 299

tere infero strigee modo rufescente. | Macula lateralis faciei in fe- mina est ut in 4. annulato i. e. supra obtusa et latere interno superiore versus radicem antennarum paullo emarginato. . ZZ. confusus quoque in Gatlia et in Helvetia (Fairmaire) obve- nit... H.. szgnatus videtur idem esse Latreillii.

2. Hyleus propinquus n. sp., ad Parisios obvia, preceden- iem satis refert, sed propius examinatus majorem prodit affinita- iem. cum. 7Zy/&o. communi, ad cujus subdivisionem hujus. gene- ris. quoque perünet, abdomine ,;absque fimbriis in margine se- gmenti primi. ^ Magnitudine squat 47. signaturn et punctura ab- dominis, at differt mas facie. alba versus os. non ita conspicue angustiore et albedine sursum altius ascendente superneque obli- que truncata, antennis brevioribus totis nigris, scapis latioribus alisque albescentia destitutis,. ala antica fere 51. mm. longa. Fe- mina, quam hujus habeo, macula faciei laterali angusta albo- flava, alis paullo fuscescentibus (et ut supra animadverti. fimbriis nullis marginalibus. segmenti. primi, sque ac apud marem).

3.. "Hyleus armillatus". meus. est. H.. annullaris: (Kirb.), saltem quoad marem Musei Kirbyi. Puncturam. habet segmenti primi abdominis subtilem, fere obsoletam vel vix ullam nisi in lateribus, mas vero facile dignoscitur ab affini ZZy/eo confuso facie versus os sensim paullo. angustiore, scapis omnino nigris, flagellis infra dilute testaceis. |77. aznu/aris quoque..Z7y/ao con-

fuso paullo. nudior et minor. Ín Gallia eum circa d. 1. Junii 30

234 If. NY LANDER

provenientem- copiose vidi (simul eum. Z7. signato) in floribus precipue: Récede luteole ad Parisios. |. confusus ibidem ra- rior. Differentiam ita difficilem ac inter. has ambas species non admitterem, nisi facilitas mares dignoscendi cogeret. In specimi- nibus Gallicis macula facialis: femine variat punctiformis situque fere sub radice antennarum.

4. ?Hyleus anuulatus" meus est certe idem ac species Kirbyi (ex Musco ejus) et Smithii, at non Linndi, que est borealis (Ap Bor. Suppl) ex descriptione ejus "frons tota alba cum macula alba in basi antennarum "et Museo Linnsano, ubi certe ali: species adject, tamen acui nostri 47. borealis (ante) nomen a Linneo adfixum "annulata," quod itaque resti- tuendum est, — ZZy/co annulato (Kirb.) Sm. nomen Zyleus communis propono. In Gallia haud rarus est. Huic primum abdominis segmentum, presertim feminse glabrum, vix puncturá ullá, maris punctatis sparsis lateralibus. — Ad Parisios observavi marem speciei affinis punctura erebra ejusdem segment diver- sum et flavedine albicante faciei supra radicem antennarum lobo

rotundato ascendente.

4. . Sphecodes Latr.

1. Forsan vere distincte: sunt species SpAecodes divisus

(Kirb.) Sm. et SpA. Geoffrellus (NV esm.) Sm., ille major fere

7 mm., hic vix 5 mm. longus et colore rufo in pedibus magis

dominante quam in illo, qui prope ad SpA. gibbum accedit. Mire

Revisio A4pum. Borealium. 235

se langunt species vel formz hujus generis, ut primus animad- vertit. acutissimus VV esmael.

2. Sphecodes similis VV esm. est. SpAex gibba Linngei ex Museo ejus. (et. Sph. pelucidus. Smith. / Zoolog. 3. 1014). -No- men igitur D:mi W es mael rejiciendum. | Est. hec. species in- ter maxime vulgares et distributas Europee; etiamo: id; Parisios frequens. | SpAhecodes. rufiventris WV esm. ibi quoque obvenit, segmentis 4 primis rufis..mox distincta a Spkecode sphecoide, inter quem et Sph. subquadratum. Sm; in medio quasi jacet quoad characteres ceteros; ale in speciminibus Gallicis'a. me visis (in collectione D:ni Sichel) fuerunt satis fuscescentes.

3. Sphecodes gibbus VV esm. est. SpA. subquadratus Sm., quod. nomen tenendum est, quia illud . jam. prioritate classica. ad alium (SpA. similem VV esm. ante) . pertinet, ut. nuper indicavi.

.4.. Sphecodes sphecoides (Kirb.). Sm. est idem ac SpA. pi- ceus.VVesm. In Gallia frequens est que ac saltem ad. Parisios Sph. Latreillii VV esm. (Sph. rugosus Sm., nigripes Lep.). Sp. monilicornis (Kirb.) est mas SpA. sphecoidis, qus species ver- tice ascendente, punctura sparsa rara dorsi thoracis, alis obscuris

et primo abdominis segmento punctato ab affinibus differt. 5. Rhoplutes Spin.

1. JAhophites spinosus Spin. Latr., quem e Delgia in col- lectione ditissima D:ni VV esmael vidi et quem eundem e Ros-

sia meridionali habeo, est cinereo-puberulus, segmentis abdomi-

236 W.NYLANDER

nalibus fasciis marginum tenuibus e pilis brevibus densis albidis et flagellis. subtus fulvo-rufis ab .alüs speciebus. hujus generis, analogiam miram cum Halicto offerentis, disünguitur. In collec- üone D:ni W esma el. adhuc tres species Delgicas vidi, nostrum Rhophitem dentiventrem: ei duas alias minores nondum | descri- pias. Attentione sane majore dignum hoc apidarum genus, quam qua huc usque gaudere contigit, immo. apud Lepeletier de $S:t Fargeau omnino omissum videmus. — AA dentiventris mas a me copiose observatus est in pinetis. Karelize ineunte mense Julio. 1849, flores locis aridis frequentans; femina ibidem parce initio mensis Augusti.

2. Rhophites halictulus n. sp. niger punctatus albo pilosus, pilis rigidiusculis; metanotum lunatum sublongitudinaliter crebre rugulosum, metapleuris levibus punctàátis; margines segmentorum abdominis politis tenuibus pallescentibus in utroque sexu; mas ano inermi paullo acutiore, quam femine; longit. corporis 5 mm., al& ant. 31 mm. Ambos sexus in Scania cepit Cel.

Boheman. 6. Halctus Latr.

Rima segmenti 5:i feminarum hujus generis ab attenua- tione consistit longitudinali tenui membranacea, cujus ope se- gmentum hoc contrahi potest. Aculeo satis forü, pungente ar- mate sunt. Mares specierum | affinium,. similiter ac in genere

Hyleo,: multo faciliores sunt. distinctu quam femine. le.a

Hevisio 4pum Borealium. 237

vere ad auctumnum vigent, at mares vix ante finem mensis Julii adparent. Ut facilius examinentur conspectuque percipiantur spe- cies, easdem secundum affinitatem hic. distribuere liceat per stir- pes seu subdivisiones minores, cuivis specie quadam quasi cen- wali vel typum ' referente. designata.

À. clypeus parum infra oculos descendens. Species magne.

1. Halictus A-strigatus Lep. (ecaphosus VValk.) est spe- cies valde affinis ZZ. zebro VValk., sed sepe femina paulo ma- jor, (ala ant. tamen fere-12. mm. in utroque) fasciis abdominis semper argustioribus et in medio attenuatis subinterruptis (pre- sertim in segmentis 2—4), metanoto. fere eodem in ambobus, tamen in illo sculptura distinetiore. 77. zebrus fascias habet al- bidas equales. — Mas /H. 4-sfrigati. facile dignoscitur antennis longioribus, gracilioribus, infra preter, .arcticulos 2 primos et 2 ultimos dilute rufis, tibiis medio. latissime fusco-maculatis, et fa- seiarum. abdominalium differentia, ut in feminis, a mare £. zebr1, apud quem observandum maculam | scapi | flavam. siepe. deficere. Amnibe species in Europa media, illa usque ad Berolinum (Stein) procedens; hanc etiam e Syria vidi (Milde). At in Anglia desunt.

2.- Halictus 6-cinctus. VV alck.:. iis affinis est, femina si- millima 47. zebro, sed fasciis abdominis fere adhuc latioribus, flavicantibus vel rufescentibus, et (in mortuo) quoque n.» basi segmentorum 2—3 distinctis latiusculis, metanoto: magis opaco coriaceo-insculpto. Maxima autem differentia maris, qui secun-

dum WWalckenaer ZH. sexcincti est, antennis nigris medio (ar-

238 J/.NYLANDER

üculis 7 totis et preterea primo flagellari infra) pallide rufis, ar- tieulo extimo lunatim incurvo *). At mihi non ommino tute hu- jus est speciei, quia fascias habet angustiores quam femina et albidiores. Marem hunc e Parisiis (Sichel) et Berolino (Stein) vidi. Feminam versus finem mensis Maji ad Parisios rarius ob- servavi. — Omnes tres he species, H. 4-strigatus, 4H. zebrus et. /. 6-cinctus formatione capitis apud feminas, facie subparal- lela brevi, clypeo parum infra oculos descendente, ad propriam sponte junguntur subdivisionem naturalem generis Halicti.

B. COlypeus feminarum. conspicue descendens, prominens.

AA. Non snescentes vel virescentes.

a. Sürps Z7. xanthopi. Species thorace rufo-hirto vel hir- tulo, fasciis segmentorum abdominis basalibus, in medio. inter- ruptis vel subinterruptis.

3. Halictus xanthopus (Kirb.) est species insignis, ad Parisios haud rara, paullo major quam eidem affinis... /eviga- gatus (Kirb.), alà ant. fere 9. mm. longa, metanoto in utroque sexu. sublevi, rugositate tenui, nullis angulis lateralibus. promi- nentibus, pedibus aliter coloratis. Mas. 77. xanthopi antennas. ha- bet articulo primo flagelli (post pedicellum). paullo incrassato et articulis subseptem penultümis infra moniliformiter tumidulis,. pe- des colore ut im femina h. e. tibiis tarsisque posticis et tarsis in-

termediis pallidis. *) An varietas maris ZaZcti 6-cincti, flagellorum 7 articulis iisdem infra

solum rufis, scapo infra flavomaculato, qualis e Suecia iu Mus. Holm. ?

Revisio 4pum Borealium. 230

4. Halictus levigatus: (Kirb.) femina metanotum habet rugis rudibus longitudinalibus insculptum et angulum metathora- cis utrinque, pedes concolores fusconigros. Secundum D. Smith Melitta. lugubris. Kirb.: ejusdem. est mas;' antennis nigris, naso immaculato, (alias valde similis mari |. 7. 4-zotati, Simul cum H. xanthopo: hanc speciem. ad | Parisios. circa; initium. mensis Junii adparere vidi. — Sub. nomine "Za/ictzs- rufocinctus" Cel. Sichel amice communicavit feminam affinem | 7. Zc&vigato, magnitudine, ala ant, 8 mm. longa, forma capiüs iisdem (ver- tice compresso) et colore pilositatis rufi&& et pedum conveniente, at fasciis baseos segmentorum 2 et 3 abdominis fusco-rufescenti- bus obsoletis, metanoto supra viso lunato tenuiter longitudinahi- ter rivulato-rugoso, angulo nullo metathoracis; de cetero similes sunt. Ad Parisios est a D. Sichel. — In speciebus his tri- bus comparati, 77. xanthopus, H. levigatus et H. rufocinctus, fasciie abdominales interruptae vel subinterrupte versus latera

dilatantur.

b.. Stirps H. 6-notati. Species pilositàte. thoracis. parciore

cinerascente, fasciis abdominis basalibus in medioque subinterruptis.

5. Halictus 6-notatus (Kirb.) WValck. Sm. in Anglia, Gallia, Germania obvia, est alia quam species in Mon. Ap. Bor. Suppl. p. 97 e Suecia memorata, quie nominetur Z7. 6-notatu- lus. Differt hic ab. sexnotato, magnitudine paullo minore

fere 7 mm., (fere 81 in A. 6-notato), abdomine impunctato

240 JV.NYLANDER

(uec punctura distincta licet sparsa, presertim in segmento primo, H. 6-notati ).

6. Halictus 4-notatus (Kirb.) Sm. in Anglia, Gallia, Bel- gia, Dania obveniens, femina valde est similis meo 4. 6-nota- tulo, sed minor, ala ant. fere 61. mm. longa, abdomine polito punctulato,; metanoto margine obtuso (mec acute postice termi-

nato ut in /7. 6-notatujo) supra simihter striatura longitudinal.

c. Sürps JH. Jeucozonit. Species pilositate thoracis parciore cinerascente, fasciis. abdominis basalibus, integris seu subintegris.

7. .Halictus major n. sp. affinis est JJ. Jeucozonio, ala ant. 8—81 mm. (in Z4. Jeucozonio fere 7 mm.), abdomeu nu- dius magis politum punctura segmenti primi sparsiore, fasciis basalibus segmentorum 2—4 purius albis, metanotum mitius et crebrius longitudinaliter rugosum. Feminas nonnullas in fine men-

sis Maji et ineunte Junio cepi ad Parisios *). Mas adhuc ignotus.

8. Halictus leucozonius (Kirb.) Sm. oculo bene armato offert abdomen punctulatum sculpturam subtilem coriaceam (apud marem minus conspicuam), quae iu-47. majore desideratur, de cetero similis: eidem preter differentias allatas. — Feminas fre- quenter vidi ad Helsingforsiam ante medium mensis Junii pro- venientes, maresque D. Lund legit ad Aboam ad ineunte mense

Septembri et ipse in Karelia australi ineunte mense Augusto.

*) Specimen femineum e Rossia meridionali quoque vidi, metanoto taatum paullo fortins rugoso.

Revzszo Apum Borealium. 241 Ceteroquin est species latissime et copiose distributa in Europa, Germania, Gallia,, Anglia.

(09.. Halictus. zonulus Smith est species simillima 77. Jeuco- zonio, sed differt abdomine nitidiore, nudiore, segmento primo sparse punctato (nec crebre punuctulato) et preterea subtilissime oculo bene armato coriaceo-insculpto, ut in 47. Zeucozonio. Dif- fert adhuc mas pedibus posticis totis nigris (nec metatarsis fla- vis) et facie brevi subparallela ut in feminis subdivisionis prime hujus. generis (ex gr. 47. zebri. Adest imm Anglia (Smith), Dania (S chió dte) et Suecia inferiore (Mus. Holm.). -

d. Stirps ZZ. rubicundi.. Species fasciis abdominis margina- libus, tenuibus, subintegris vel interruptis. -

10. Zalictus 4-cinctus (Kirb.) locum habet naturalem. syste- maticum inter Z7. Jeucozonium et H. rubicundum, huic tamen arctius accedens situ fasciarnm abdominis in margirié segmerto- rum. Metanotum longitudinaliter rivulato-rugulosum | postice in medio rugulis nonnullis transversis sublunatim flexis. — Differt preterea femina pilositate thoracis minus rufescente, tibiis tar- sisque ' postieis obscuris, mas facillime duda ddetatio genisque excavatis,. llagella antennarum maris infra monilifor- miter ineequalia. In Anglia rarus videtur, in Gallia vero frequens.

11. .Jalictus maculatus Sm. est H. interruptus. Lep., sed hoc nomen ut ante alii et bis: a Lepelitier de S:t Fargeau usurpatum .delendum. |/7. maculatus mox agnoscitur capite ver-

í1 H$1 31. id3íties]

949 IT. NY LANDER

lice. crasso et striga pilositatis albae in lateribus. segmentorum 1—4 utrinque. Metanotum in disco rugosum, in lateribus suble- ve, punctatum. Abdomen. subtiliter punctulatum. Mas ejusdem similis est femine? modo tarsis omnibus et tibiis anticis (preter maculas binas fuscas, et macula basali tibiarum posteriorum fla- vis, flagellis antennarum subtus rufis.. Adest in. Anglia (8m ith), Gallia.

e. Stirps . fulvo-cincti. Species marginibus segmentorum abdominis pallescentibus, fasciis basalibus, obsoletis, intevruptis, segmentorum 2 et 3. Aliquando abdomen plus minus rufum.

12. ZHalictus prasinus Sm. est ad priores proxime acce- dens e stirpe 77. fulvocincti, difficillima | grex hujus generis. Marginibus | segmentorum. abdominis tenuibus membranaceo-pal- lescentibus. 7/7. prasinus se ad hanc gregem refert, fasciis basa- libus. segmentorum 2 et 3 subintegris albidis. versus 47. /eucozo- nium, quà paullo minor est.. Ala antica 6 mm. longa, metano- tum lenius longitudinaliter rugosum, lateribus absque margine elevato deflexis. |. Ad Parisios.

13. | Halictus. fulvocinctus (Kirb. ex. Museo ejus. pro. ma- xima parte, 77. abdcminalis Sm.) femina ala ant. 71mm. longa, metanoto disco sublongitudinaliter et angulis rugosus, abdo- minis segmentum primum. valde politum . obsolete punctulatum sed absque omni sculptura coriacea subtili, marginibus | anguste pallidis, pube abdominis cinerascente. Mas sculptura. tamquam

in femina, at metanoli ut solet, rudiore, ala ant. 73 mm. longa,

ARevisio A4 pum |. Borealium, 243

labro. nigro; segmentum abdominis stepe primum versus margi- uem et secundum . plus minus rufescens (JMeZitta: abdominalis Kirb.) metatarsi flavi, tarsi de cetero fulvescentes. Est species gregis fere latissime distributa et vulgaris. li^ Feunia usque ad Sotkamo Ostrobottnie borealis sat frequenter obvius fuit. In Lapponia. Cel. W ahlber 2. Maris. synonymon:' est 4. cyZia- dricus Fabr. ex Museo ejus.

14... Halictus. vulpinus. mihi. Nomen hoc licet hucusque vage apud auctores usurpatum et collectivum fere totius gregis H. fulvocincti, optime huic speciei-rufescenti accomodatum est, cur non alio: novo egeat. Est femina major quam praecedens, ala ant. 8! mm., pilis corporis, etiam abdominis rufescentibus, marginibus segmentorum pallidis latioribus, metanoto crebre irre- gulariter (fere. granuloso) rugoso opaco; oculo bene armato se- gmentum abdominis primum tenuiter punctulatum subtilissime co- riaceo-insculptum. Mas a mare praecedentis iisdem fere notis differt, ala ant 8 mm., tarsi obscuriores, solum metatarso postico basi flavescente, antennis forte constanter brevioribus articulisque infra minus tumidulis;; abdomen nigrum, . margine / segmenti primi, secundo fere toto et tertio basi obscure rufescentibus. ln jtalia et Gallia saltem obvenit; ad Parisios versus finem m. Maji feminam in aggere ad coemeterium Mont-parnasse copiose obser- vavi eamque semper diversam sistere speciem ab Z7. fulvocincto meo. Mas variat mitatarso etiam" intermedio macula basali ex-

terna flava. rox : piti Loca

244 IV. NYLANDER

15. .Halictus obovatus (Kirb. ex Museo ejus) est forma mi- nor ?Z. fulvocincti? p. Bor. pag. 199. . Differt, forte revera. specie ab... fu/vocincto magnitudine paullo minore, ala ant. cir- citer 63 mm., metanoti medio sublongitudinaliter. rugoluso, . late- ribus subleevigatiss Mas ala ant. fere 6! mm. labro et tibiis posticis basi. apiceque latius. flavis, hisque extus .pilositate (vel pubescentia setuliformi) alba tenuiore rariore minus conspicua, metanoto mitius. rugoso »opaco, abdomine constanter (quantum vidi) rufocingulato, margine segmenti primi, 2 et 3 rufis supra maculis transversis mediis vel raro (in speciminibus Gallicis) fa- scis fusconigris, et. pube strata alba basali segmentorum 2—4 longe minus visibili. a. mare. £7. /ulvocincti dignoscitur. Est AM. albipes. Kirb... Femina vero. difficilior. Copula capta vidi speci- mina. utriusque.sexus. Est hec species in terris nostris boreali- bus adhuc vulgatior. puam. 74. fuévocinctus; at etiam in. Germa- nia, Gallia, Anglia non desideratur. E Rossia meridionali habeo formam feminze (hujus ut videtur) abdominis. segmentis tribus primis sordide rufis. | In. mare 7. fulvocincti. labrum. plerumque nigrum: (raro ad. partem flavum) et. maculze segmentorum. 2 et 3 (in varietate ejus. abdomine rufo-colorato) subquadrato vel longi- tudinaliter longiores quam apud' marem Z7. obovati.

16. Halictus malachurus (Kirb.) est species quam. ma- xime similis. 7. obovato, iantum segmento abdominis primo crebre .subtilissime. punctulato (in illo. nullum. puncture vesti-

gium). Magnitudo eadem. Margines segmentorum | abdominis

Revisio dM pum 'Borealium. 945

angustissime, pallescentes. Metanotum irregulariter: erebre. rugu- losum: absque margine: disci. luniformi. Specemina vidi femina ex Anglia (Kirby, Smith), Belgia (W esmael), Gallia: (Si- c hel). — Forma paullo: minore; ala. ant. parum ultra: 5: mim., ad Parisios cum | typica. majore (ala ant, 61. mm.) obveniente acce- dit ad 77. sabfasciatum, qui segmento abdominis primo punctura desütuto mox distinguitur. Mas a mare. 7. minuti differt. ma- gnitudine | paullo: majore, ala ant. 5 mm. longa, abdomine subs- nescente, magis pubescente, tibiis posticis flavis macula magna longitudinali utrinque. — An 77. /ongulus Sm. propria est species?

f. Sürps /T. minuti. Species nigri, minores. vel minime generis, absque pallescentia in marginibus segmentorum abdominis;

0047.-. Halictus subfasciatus meus (Ap. Bor. pag. 200). vi- detur species esse precipue borealis, nec eam ex Europa media vidi. Marginis summi: segmentorum abdominis obsoletissime pal- leseunt, ambigit igitur affinitate inter: stirpem. 47. fulvocincti et eam -mnuli. XAbdominis segmentum primum subtiliter vel: ob- soleto punctulatum. JM. fulvicornis Kirb. adparet mas esse 4. | subfasciatt.

25048... Halictus [evis (Kirb.) eidem affinis est, sed abdomine omnino nigro, nitido, licet non. zeque denudato ac in 47. minuto. Ad Parisios (Sichel) Specimen inde femine. alam anticam habet: 63. mm. longam et. formam. metanoti longitudinaliter |. ru- gosi i. e. supra visum: postice: utrinque angulo subrecto. Abdo-

men. absque ulla punetura. ..- [109191;

246 H.NYLA4NDER

19. Halictus rufitarsis meus (Ap. Bor. pag. 201) differt a JMelàta minuta Kirb., sculptura | metanoti. in. lateribus. minus levigata et abdomine impunctato. In //a/icto minuto (Ap. Bor. p. 202) quem quoque ad Hfaniam et ad Parisios primo vere copiose. observavi, abdomen contra crebre puncturatum. . Maris Halicti minuti ala ant. 41 mm., tibie nigree summis geniculis et summis apicibus flavis. — Ad Parisios cepi vere. 1851 feminas forma, quz vix differt ab. E. rufitarsi, solum est paullo minor, ala ant. 41 mm. |

20. . Halictus minutissimus | (Kirb.) .facile distincta est ab H. minuto, statura minore, ala ant. 3.-—fere 4 mm. longa, ab- dominis segmento primo in femina saltem impunc!ato et meta- noto forte lateribus undique adhue lheviore. In Anglia, Gallia, Belgia.

21. AHalctus nitidisculus (Kirb.) mas ab .H. ;ninuto et omnibus affinibus singulari serie | pilorum | verticaliter dependen- tium in quovis segmento ventris utrinque. Femina similis 7. minuto, wetanoto lateribus subnitido supra, (disco) tenuiter gra- nulato-rugoso opaco, abdominis segmentum primum punctulatum. Etiam in Dania (S chi ód te), in Suecia ex Mus. Dalm. (Mus Holm.).

229. Halictus villosulus (Kirb.: Ap. Bor. Suppl. 96) femina identica esse videtur cum M. punctulata Kirb., cui metathorax supra visus formz lunate, leviter longitudinaliter striato-rugulo- sus, abdomen fere impunctatum; valde similis 77. rninuto et ru-

fitarsi, differt pilositate corporis cinerascente conspicuiore, brevi at

Revisio Apum Borealium. 247

sat'crebra, in marginibus segmentorum ventris per series longiore (quam in iisdem); metanotum longitudinaliter striatum | lateribus levibus subnitidis; abdominis segmentum primum sparse tenui- ter punctulatum.

BB. Species &nescentes vel. virescentes.

:93.. Halictus leucopus (Kirb.) femina est certe identica cum JM. crata Kirb., differentia inter se feminarum 7. /eucopi et H. imorionis nondum mihi clara, licet mares. tam. diversi sunt, ut a nemine commisceantur. Amb: species quoque in Europa media obveniunt. In medio m. Julii 77. /eucopi mares feminas- que legi ad Hafniam, etiam in copula. Cf. Ap. Bor. de his speciebus.

24. Halictus Smeathmannellus (Kirb. Append. p. 375) differt ab 7. Jeucopo magnitudine pauxillum majore, abdomine thoraci concolore obscure virescente, sculptura oculo bene armato subtilissime coriacea segmenti primi, prater punctulata minuta, aliquando visibilis. Longitudo ale antice fere 5 mm. In An- glia, Belgia (W esmael) Gallia, Dania (Schiódte).

25.. Halictus seladonius Fabr. ex collectione ejus est 77. virescens Lep., et ZHalictus flavipes. Fabr. Mus. est mas H. se- ladonii (Kirb.), Sm., Ap. Bor. pag. 203, sed nomina Fabricii vera restituenda. — ZZaZictus timulorum (Apis) L. ex Museo Lin- naano apud Societatem Linueanam Londini asservatam est 47. fasciatus meus (H. gramineus Sm.), quantum videre 'valui e

speciminibus binis typicis illinitis, nec satis puris. Vel an varie-

248 IV. NYnLANDER

tas... flavipedis? ...H.. tumulorum | (L.) in. Gallia et Belgia VW esmael) quoque adest... 47. flavipes mas . rarissime: occurrit antennis «quoque apice infra. pallidis, tüm caute separanda ab Halicte tumulorum. | Halictus seladonius Fabr. (virescens Lepj. colore eminet leüus virescente, in abdomine concolore,. ét toto corpore pallide. puberulo, mas tibiis posterioribus utrinque. fusco- maculatis et femoribus fere totis fusco-nigris; clypeo lato. vix de- scendente. |. Ala ant. 5 mm. |. Mas flagella habet. subtus tota pal-

lide rufa, In Europa meridionali: et saltem. usque. ad. Parisios.

7. Colletes Latr.

1. Colletes succinta Latr, Lep. quod nomen prioritate omni ad speciem Linnaei pertinet, : dicatur CoZetes balteatus. Specimina Gallica fascias habent abdominis, latas. albas et .pun- cturam nonnihil minus, densam . quam in sequente. | Est ,.quo- que major. TS bibat "

2. Colletes marginata Sm., (et ut videtur C. succincta Ap. Bor. p. 206, non Suppl, qui pro parte C. szccinctam am- plectitur) forte propria species inter C. ba/teatam | et C. succin- ctam. (L.) intermedia, vel ut C. succincta ad.C. Daviesunarm, ila C. balteata ad marginatam, aut. heec. varietas sit. C. succini- cte, qua paullo minor, punctura densiore. T M (9. . Colletes succincta L. ex Museo Linnmano est C. fo- dieus Lat, Lep et Ap. Bor. pag. 206. Ejusdem mas est. JMe-

gilla calendarum Fahr. Piez. p. 335 secundum collectionem ejus.

Revisio pum Borealium. |o. 7HMO

4. Colletes Daviesana Smith medium tenet inter C. suc- cinctam (L.) et C. impunctatam, magnitudine hujus, fasciis abdo- minis tenuioribus minus densis quam. in illa et punctura sparsiore parciore. Ambos sexus in copula cepi ad Hafniam mense Julio et ad Gothoburgum *). Est species in terris borealibus maxime vulgaris. Etiam in Gallia obvenit et in Belgia W esmael.

5. Colletes impunctata n.sp. similis priori at abdominis se- gmento primo absque ulla punctura nitido levi, fasciis. abdomi- nis tenuibus (tenuioribus quam in C. succincta). Et in Fennia boreali et in meridionali a me capta est mense Junio utroque sexu. Longitudo ale: ant. in femina est fere 7 mm., in mare 51 mm.

6. Codetes hirta Lep. est identica cum | C. cunicularia (L.). Specimina Gallica in collectione D:ni Léon Fairmaire vidi. Subsimilis est hzc species ;Zpi. rne/Zficee operari, color hirsutiei thoracis pallide fuscano-rufus, in segmentorum abdomi- nis marginibus utriusque sexus pilositas anguste fasciatim. dispo- sita pallide-cineracea. Odorem spargit nectareum. Est species vernalis. Versus finem mensis Aprilis (Empetro nigro florente) mares feminasque copulantes vidi ad Helsingfors in arenosis, ubi tum. etiam mares interdum cuniculos intrare et fodientes obser-

vavi. Femins rariores, aculeo longo pungente. armate.

*) Marem ita allexi, ut Íeminam acui tenui adfixam vivam in terra éxpo- sui ubi hzc species volitabat, quando mares mox cum ea copulat um

venerunt et facillime capti sunt.

32

250 HNYLANDER

8. Andrena Fabr.

Femine hujus generis aculeo instructe brevi, tenui, inno-

cuo vel haud pungente. Mares sepe difficillimi.

a. Sürps JJ. Schranke/le. Species abdomine plus mi-

nus vel in marginibus segmentorum rufo seu rufescente.

1. 4ndrena Hattorfiana. Ap. Bor. pag. 208 est recte species Fabricii ex Museo ejus. Huc pertinet ut synonymon va- rietatis maris abdomine toto nigro J4elitta haernorrhoidalis. Kirb.

A. A-punctata Fabr. est mas.

2. Andrena Schrankella (Kirb.) precedente affinis di- gnoscitur fem in a abdominis proportione breviore, ala ant. fere 9! mm. (in precedente 10—11 mm.), colore alarum vix pal- lescente, scoparum pilis brevioribus densioribus albidis (nec lon- gis cinerascentibus) et segmento 5 fimbriis densis fuscis (in 7a£- torfiana fulvis). Segmenta 2 prima rufa, cetera nigra, in indi- viduis integris margine segmentorum 2—4 fasciis fimbriarum albis. — Mas ala ant. 71 mm. longa, non tantum clypeo sed etiam lateribus faciei ("angulis faciei") flavis, abdominis segmento primo margine, 2 toto, tertioque prxter marginem (in medio la- tius) nigrum rufis, fimbriüis in segmentis 3—9 angustis albis et

in 6:to late pallidis. Antenne in utroque sexu omnino nigra.

In Anglia, Gallia.

Revisio d pum Borealium. 251

3. ndrena rubricata Sm. est 4. florea Lep. et ut vi- detur Fabricii ?), et 24. osc Kirb. pro parte. ln Anglia et Gallia non rara. Differt a precedentibus mox femina scopa extus nigra intus pallida et abdomine obscuriore, mas facie nigra. — 4. Rose Sm. (cujus mas est. JM. zonalis Kirb.) in. Anglia obvia valde est affinis, mas vero facile distinctus antennis, longio- ribus et articulis infra moniliformiter tumidulis **,

Andrena marginata Fabr., Lep., Ap. Dor. p. 209, est A. Cetii (Schr.) Sm. Femina colore abdominis dilute rufa (pal- gmento primo pro parte nigro, rarius se- gmento 4 et sequentibus fuscescentibus, scopa non densa cinera-

lide rufa), tantum se

scente pilis immixtis fuscis, ala ant. 71 mm. — Mas e We- strogothia cingulum abdominis habet pallide rufum et abdomen minus conspicue punctatum, pubescens; flavedo nulla in lateribus faciei infra, antern:x tote nigrae.

5. Andrena cingulata (Kirb.), Ap. Bor. pag. 210 est quasi parva .4. ScArankella, ala ant. vix 6 mm. longa, flagellis antennarum subtus pallidis et fimbriis in. marginibus segmento- rum 3—3 in femina obsoletioribus, 5:u pallidis, segmento primo nigro, 2 et 3 rufis, scopa intus albida. In abdomine oculo: ar- mato pili conspiciuntur crebri erecti brevissimi.

*) Specimen Maus Fabr. est scopa versicolori intus albido-argentea, segmen- tis 1 et 2 margineque 3:tii rufis, 4:ti fimbria cinerea, 5: densiore fusca; segmento 3 linea media longitudinali obsoleta rua.

**) 4ndrena Hose Fabr. ex Mus. Schest, est species e Mogador omnino a

nostris Europzis diversa, Nomen .4, zonaZis igilur preferendum.

232 AH. NYLANDER

b. Sürps .4. cineraric. Species magne thoracis hirsu-

tie nigra vel cinerea, aut cinerea et pro parte nigra.

6. .4ndrena Flesse Lep. quasi intermedia videtur spe- cies inter 44. cinerariam et JJ. pratensem, paullo major, abdo- mine nigro-coerulescente accedit ad illam, thorace (sallem | maris Gallici a me visi) toto cinereo-hirto ad hanc, at differt ab ambis abdomine nudiore distincto punctato, et fasciis obsoletis pubescen- ti: in basibus segmentorum. Ala ant. maris fere 12 mm.

fuscana.

7. Andrena pilipes Fabr. mas sat similis est. feminis,

*

modo hirsutie thoracis superna cinerascente. c. Sürps .Z. Clarkelie. Magn: thoracis hirsutie rufa.

8.. Andrena julva (Schr.) .Lep. est species. nobilissima generis, abdomine supra dense fulvo-hirto ut thorax, mas vero (hujus ex D. Smith) affinis mari 24. — bicoloris tantum | abdo- mine supra densius rufo-hirto et mandibulis basi dente spini-

formi instructis.

9. ^ndrena. Trimmerana (Kirb.),. que | Coletem. cuni- calaríam nonnihil refert, abdominis segmenta 4 prima pallide subhirta habet et scopam "versicolorem" vel pilis extus nigris, intus albidis. Hujus versimiliter. mas, qui abdominis colorem wnescentem in segmentis 4 primis offert, at eum non distinguere valeo a mare A. migrocnec (Kirb., cujus femina differt "scopa

fulva undique." 4. T'rimmerana in Gallia non rara, etiam in

Revisio pum Borealtum. 253

Belgia (W esmael), et iu Dania (unde tamen specimen mascu- linum. visum .4. nigro-ceneam sistere possit.

10. | Andrena nitida. (Kirb.) differt ah A. thoracica, cui simillima, hirsutie thoraeis etiam iufra pallida et pube strata ci- nerascenie tenuissima (interdum nonnisi in lateribus) baseos segmentorum 2 et 3 femine, preterea scope tibiarum posticarum pilis interioribus. cinerascentibus.

11. 4ndrena bicolor Fabr. ex Mus. Sehest. est Zl. Gwy- nana (Kirb.) et Ap. Dor. p. 213, sed hxc duas complectitur species, quarum femin:v facile inter se distinguuntur. Propono ut major dicatur .4. bicolor, est ejus ala ant. 10 mm. longa, abdomen punctatum ; maris ala ejusdem longitudinis, tho1ace ru- fo-hirto, pilositate rufescente in segmentis 3 primis superne, pe- des postici tibiarum | apice "d melatarsis rufis, facies nigrohirta. Verisimiliter unius sunt speciei. In. Dania et Suecia. Altera mi- nor est:

12. Andrena Gwynana (Kirb., ala ant. 7) mm., abdo- mine im punctato. Specimina Anglica et Parisiensia non diversa a nostris e Scandinavia. Mas facie nigrohirta, ala ant. 61 mm. longa (qui in Ap. Bor. memoratur non huc pertinet). Ad hanc stirpem et referenda, licet statura minore gaudet.

d. Stürps .4. varíantis. Medis, thoracis hirsutie rufa, abdomine absque cingulis e pube strata.

13. .4dndréna varians (Kirb.) similis est .4. bicolori,

paullo minor, ala ant. 81 mm. longa, scopa tibiarum posticarum

254 JV.NYLA4NDER

undique densa albido-argentea, pilis parce. immixtis fuscis in la-

tere exteriore. Pilositas segmentorum abdominis 3-- 5 nigra.

14. .4ndrena lapponica Zet. Ins. Lapp. 460. 4. differt a precedente abdomine nudiore, pilis scop: nigris minusque den- sis, solum in latere interiore longioribus albido-argenteis ; ala ant. fere 9 mm. Obvenit in Lapponia, Fennia et Suecia, in Smo-

landiam usque descendens.

15. .4ndrena fucata Sm. (clypearis Ap. Bor. pag. 215) est similis omnino precedenti, paullo angustior, ala ant. fere 9 mm., hirsuties vero thoracis infra et metathoracis parcaque in basi abdominis albida (nec ut in przcedente pallida vel rufe- scens), scopa albida, optimas notas distnctivas offerunt. — Variat raro thorace infra quoque pallide hirsuto, qualem e Parisiis vidi,

ubi forma typica etiam obvenit.

16. .4ndrena helvola (L. Kirb.) Sm. et Ap. Bor. Suppl. pag. 99, segmento primo abdominis supra fere toto, secundo in medio pilositate (thoracis concolore) fulvorufa, segmentüs 3 et 4 pilis albo-cinerascentibus, 5:5 fuscis Marem nondum tute di-

stinguere valeo a mare 77. variantis vel lapponice.

17. .4ndrena angustior Sm. est similis 74. /ucate, paullo. minor et abdomine minus nudo, pilositate ejusdem parca cinerascente, scopulis pallide rufis, ala ant. femine 8 mm., maris 7 mm. Femina similis quoque 4. ruficruri, ai tibiis posticis

obscuris et abdomine (impunctato) non coriaceo subtiliter ruguloso

!

V

Revisio Apum Borealium. 255

et pilositate cinerascente obsito. Ad Parisios prope Meudon eam in aridis ericetosis cepi initio mensis Junii. In Belgia W esmael.

18. .4ndrena cinerascens Ap. Bor. pag. 216 (9, non d, qui ad .Z4. G«uyanam perünet) est valde similis ZZndrenc fulvescenti $m., modo abdomen paullo nitidius planius et fla- gella antennarum subtus rufescefitia, quod obsolete tantum raro vidi in 4. fulvescente. Forte diverse. forms. modo sunt unius speciei. 4. fulvescens haud rara est ad Parisios. | Mas ejus cly- peum habet flavum (nec eum distinguere possum. a mare "ex Ostrobottnia" memorata in Ap. Bor. p. 216, Mus. Fenn.).

19. ndrena fulvago (Kirb.) et Ap. Bor. Suppl. pag. 99 affinis et! similis est 77. /ulvescenti, at mox distincta tibiis tarsisque fulvorufis, qua in re accedit ad 4. ruficrurem,. sed abdomine punctato differt (ab utrisque) et fimbriis segmenti. 5:ti in femina fulvis (in 44. ruficrure fuscis). In marginibus se- gmentorum 2—-4 fimbrie obsolete saltem utrinque visibiles pal- lide e pilis raris cogunt fere ut hzc. species delegetur ad stir- pem sequentem, sed habitu et aliis notis conuectitur cum specie- bus binis comparatis.

e. Sürps .4 Zisterellae. Mediocres abdomine integre fasciato.

20. .4ndrena fasciata. VV esm. in litt... quam maxime omni modo convenit cum .4. Jabiali (Kirb.), differt vero fasciis abdominis nudioris integris et latioribus (nec saltem in femina abdomen totum, preter fimbrias, crebre pilosulum, ut in 7. /a-

biali). Abdomen etiam. in. mare basi vel segmentis 2 primis vel

256 À IW. NYLANDER

adhuc 3:tio cinerascenter pilosis ut thorax, sed in integris color pilositatis rufus in dorso thoracis. Ala ant. femine 91 mm., pi- lositas segmenti abdominis 5:ti nigra; scopule dense pallide rufe, tibie tarsique postici fusci. Ala ant. maris 8—9 mm. longa. Ad Parisios quoque h:ec species sat frequenter mihi ob- via; in Belgia D. VY esmael. An vero differt ab 24. fulvi- crure (Kirb.), quz fascias abdominis habet dernsiores magis de- pressas et flavicantes vel pallide rufescentes. Vix crederem. Puto 4. fasciatam | modo formam:diversam ejusdem speciei. 4. extricata Sm. quoque vix diversa.

21. .4ndrena fuscipes (Kirb.) A. pubescens Sm., A. cin- cta Ap. Bor. pag. 220), in Fennia saltem australi frequenter ini- tio mensis Angusti uterque sexus in juniperetis obvenit. Ad Parisios rara (Sichel).

22. .4ndrena argentata Sm. affinis videtur species 4. albicruri (Kirb., 4f. barbatula Zet. et Ap. Dor.). Mas mari ejusdem similis, at .fimbriis albis marginum segmentorum 1—5 longe distinctioribus vix in medio interrupüs, talis captus in W'estrogothia a Cel. Boheman unico specimine. Omnino con- venit cum mare typico a D. Smith mihi dato.

f. Sürps .Z. Jabialis. Mediocres vel minores abdomine interrupte vel sub interrupte fasciato.

«393. d ndrena labiális (Kirb.) Sm. mas faciliter cognosci- tur clypeo et "angulis faciei" flavis, ala ant. 8 mm. longa. | Co-

lor hirsutiei in nuper exclusis thoracis supra rufus abdominisque

Revzsio ZA pum Borealtum. 057

punctati pilositas tenuior rufescens, fimLriis e pilis decumbenti- bus albidis (saltem in lateribus) marginum segmentorum 2-4, 3:ü.ut solet uberioribus, pallide fuscanis. Ala ant feminzx 9 mm. Frequens est ad Parisios. Mas et femina e WV'estrogothia ad- sunt in Mus. Holm.

294. Jndrena xanthura (Kirb.) Sm. est 44. chrysosceles Ap. Bor p. 218 fem. et mas "e Karelia." E Belgia vidi varieta- tem maris tibiis posticts totis testaceis. Sub nomine ";4. Afze- liella^ femine formam accepi a D. Smith.

25. .4ndrena convexiuscula (Kirb.) Sm. (A4. xanthura Ap. Bor. Suppl. pag. 100) similis est priori, tantum tibiis po- sücis obscuris modo apice vel totis tarsisque testaceis. Punctura addominis in hac distinctior parum differt et in priore nonnilul variat plus minus obsoleta. Ala ant. femine longitudine fere 8 mm.

26. 4ndrena chrysosceles. (Kirb.) Sm. quam frequenter ad Londinum mense Junio observávi, rarius ad Parisios, mani- feste distat ab .4. xanthura, magnitudine minore, ala ant. femi- nz;& fere 7 mm. longa, maris fere 6, abdomine simpliciter pun- ctulato nitidiore, mas clypeo flavo. Color alarum paullo pallide flavescens.

27. dndrena combinata (Kirb.) ex Smith similis heec iterum 74. convexiuscule (et fuscate Kirb.), maguitudine vero paullo minore, ala ant femine 7 mm. longa, tibis tarsisque po-

33.

258 IT. NYLANDER

sücis totis fusconigris, pilositate scopz brevi cinerascente, se- gmenti abdominis punctati 5: pallida. Ad Parisios et in Belgia (Vesmael). JM. J4fzeliella Kirb. ex Musco ejus vix -differt.

28. Jndrena proxima (Kirb.) Sm. simillima omuino- precedenti, at. pilositate segmeuti 5:ii abdominis fusco, abdomine preterea subtilius punctulato et sculptura tenui oculo armato vi- sibuli coriacea (qui in 44. combinata deest). Mas est JM. col- Hinzonana Kirb. ex Museo ejus; facies ejus antice nigro vel ru- fescenti hirta. Ad Parisios (Sichel) in. Belgia (W esi ael).

g. Sürps JJ. parvulc. Species parva generis, nigra, striga e pube alba plerumque utrinque in margine segmento- rum 2— 4.

29. J4ndrena parvuia (Kirb. ex Mus. ejus! est 4. sub- opaca Ap. Bor. p. 221. Eandem varietates. Jf. minutulce Kirb. in Museo ejus exhibent. Mas variat pilositate capitis antice ni- gricante. Variat hzc species magnitudine; ala ant. feminz 5—7 mn. (in speciminibus e Parisiis). Forma abdomine punctulato (prater sculpturam coriaceam) quoque saltem in Gallia et in An- glia obvenit, vix vero distincta est Species; hec forma sub. JW. nana et JM. minutula B in Mus. Kirb.

30. 4ndrena nana Ap. Bor. pag. 221 forsan diversa est a M. nana Kirb. Mus., qua» abdomine punetato differt (punctis non minuüssimis ut in nostra. Forte tamen non sit nisi forma -. nanc vere, nam in specimine quodam e Suecia vidi pun-

cluram conspicuam. — 4. coitana Kirb. est species marginibus -

HRevzszo pum Borealium. | 259

segmentorum abdominis pallidis et nullis fimbriis adpressis. Sy- nonymon igitur hoc l. c. delendum.

31. ndrena cyanescens n. sp. subsimilis A. nanc, at facile dignota colore praesertim capitis thoracisque coerulescente, antennarum arctiulis 7 ultimis in utroque sexu infra pallide te- staceis, pedibus totis nigris; abdomen subtiliter punctulatum, fim- brüs obsoletis; ala ant. femine 5 mm. vel pauxillum ultra, scopa cinerascente; mas clypeo alboflavo, ala ant. 5 mm. longa. Ad Parisios. Species concinna.

32. .dndrena tarsata, quam e Suegia in Ap. Bor Suppl. citavi verisimiliter pertinet ad 4Zndrenam analermmn Sm., cujus fe- mina fimbrias habet abdominales distinctiores, tibias tarsosque pe- dum posticorum pallide rufos. Mas hujus simillimus mari .4. tarsatce Ap. Dor, omnino idem. PFeminam etiam in Tavastia Fennie cepit D:r. Lundahl tibiis posticis pallidis. | 47ndrena

analis Fabr. alia est species.

9. JDasypoda Latr.

1. 2Dasypoda plumipes Latr., Lep. 2. 230, cujus femi- na tibiis posticis nigrobarbatis, mas tibiis metatarsisque extus longissime fulvoflavo-pilosis differt a D. Airtipede Latr., Lep. 2 229, ad Berolinum usque procedit (Stein, Ruethe), sed mi- rum sane eandem non in Gallia observatam esse usque ad Pa- risios. Longitudo maris 17 mm., ala ant. 123 mm., in (D. Air-

tipide mare 9—11 mm.). Hujus femina videtur minor spe-

260 IW. NYLANDER

cmen Íemineum in Mus. Holm. captum in Scania a Prof. Bo- heman, corpore 15 mm. longo, ala ant. fere 111 mm. capite, thorace infra et pedibus totis nigrohirtis, abdominis pilositate. pal- lida, marginibus segmentorum. 1— 4 nudis (in medio latius s

5:to et ano pallide dense rufescenti-hirtis.

10. Bombus Fabr.

Color cinerascens pilositatis numquam in hoc genere ty- picus, sed vel juventute aut vetustate ortus. Colores typici sunt niger, rufus, fulvus, (flavus, albus; lewtiores in varietatibus tran- seunt vel in nigrum aut in cinerascentem. |

1. Bombus muscorum Vabr. ex Mus. ejus idem est ac nostrà in Áp. Dor. pag. 227, hirsutie abdominis densa. "5.ze- nilis" et "pygmcus^ Mus. Fabr. non sunt nisi ejusdem neutra plus minus velustate pallidiora. D. Smith sub nomine "4. muscorum inteligit formam (an diversa species) hirsutie abdo- minis flava per fascias densiore, (lora/is Kirb.) qualis adest in Museo Linneano sub hoc nomine et qui etiam in Fennia obve- uit, per "5. senem" formam hirsutie densa equah. 2. forste- rella Kirb. ex Mus. ejus parvam operariam exhibet forme Jlo-

ralis (B. muscorum Sm.), nec differt 4. Prancilonella Kirb.

2. Bombus arcticus Zett. versimiliter sit, quam e Fen- nia boreali habeo, cujus est hirsuties atra, in verlice, thorace supra cum humeris fulvorufa, in abdomine supra segmentis 3

primis fulvorufescens, in ceteris pallide-flava vel flavo-rufescens,

RHevisio Apum Borealium. 261

in corbiculis extus pili nonnulli inspersi flavi; magnitudo pre- cedentis. Vix diversus est a A. arctíco Zeit, Dahlb., nisi in- dicatione: "basin. abdominis nigram" esse. In mostro abdomen ima basi denudata, ut ibi nigra adparet, sed intelligo saltem. D. Dahlbom nigredinem hirsutiei indicare. Feminam operariam- que vidi. — Sub nomine "Z7. Aypnorum" in Mus. Fabr. adest Bombus, verisimiliter huc referendus, similis (ex adnotatione mea) Bombo muscorum, sed pilis corbicularum nigris et hirsu- tie segmentorum 3 primorum abdominis fulvorufa ut in dorso thoracis. — Sat similis quoque in Mus. Holm. e VV estrogothia obvenit, modo pilis rufescentibus pedum Írequentioribus, at in abdominis segmento 2:do pili immixt nigri fasciam fere formant. An potius varietas precedenüs.

3. Bombus agrorum noster continet: femina et mas Kirbyi 74. Beckwishellam, operaria .4. curtisellam. — Bom- bus mniorum Fabr. non est, annuentibus DD. Schiódte et Drewsen, nisi forma localis Danie propria ejusdem obscurata; mas quoque flagellis antennarum submoniliformibus ut in typica. Analoga forma obscura Bombi hortorum in Europa media et in Dania frequenter obvenit.

4. Bombus Tunstallanus (Kirb.) mas est 4f. Latreil- lella Kirb. Mus. ex D. Smith. | Specimen typicum est Bom- bus masculinus, fascia thoracis et 2 fasciis hirsutiei . abdominis nigris, facie nigro-hirta. Magnitudo .Bombo muscorum. Ven-

ter flavo-hirtus et. pili femorum Íílavi. Hirsuties corporis flavo-

262 I7 NYLANDER

rufa, fascia interalari et latiuscula in segmento 2:do et altera in 3:i0 nigris. — Feminas cepit in Lapponia D. Prof. Vahl. berg, quas refert ad novam speciem, ^4, cingulatum," facie brevi distinctam a A. Tunstallano, cui ex Kirby "caput antice

productum."

9. Bombus hortorum (L.). Sub hoc nomine in col- lectione Fabricii adest operaria. "2, ruderatus" ibidem esl femina, "5. autumnalis? ibidem ejusdem mas. De varietate ejus nigrescente, pilis flavis thoracis baseosque abdominis rare- scentübus vel parcis vide ad 5. agrorum. — 4, Jonella Kirb.

pertünet ad 4, scrimshiranum, est ejus operaria.

6. Bombus nivalis Zett, quoque variat nigrescens. '"l'alis femina capta est in ipso nido cum forma solita a Cel. bohe- man. Fidem verisimiliter referenda est lemina "a D.. Blank. e Lapponia reportata" Ap. Bor. pag. 230 (Mus. Fenn.). "Variat hec species hirsutie anali vel fulva, vel flavida, vel alba. Huc ut

synonyma pertinent &. ba/teatus Dahlb. et... tricolor Zeit. Dahlb.

7. JBombus terrestris (L.) tres formas offert 1) B. ter- restris Sm. hirsutie anali flavida; in Europa media obvia; 2) B. luctrum Sm. (mas idem ac 4. virginalis Kirb.) hirsutie anali alba, forma maxime vulgaris Europe; 3) 5. sporadicus meus (2. /ucorum Kirb. ex Mus. ejus) segmento quoque primo abdominis flavo-hirsuto. Sed Species diversas in illis videre ne-

queo, differentiis talibus facile intra limites varietatum cadentibus,

Revisio J4pum Borealium. | 263

8. Bombus pratorum (L.) mas est B. /ullianus Ap. Bor. pag. 236. Marem feminamque in copula cepi ad Parisios initio mensis Junii. .4. subinterrupta K. continet feminam hu- jus (et ex Museo ejus quoque marem PsitAyri rupestris). Mas et adhue .4. Burellana Kivb. et culiunana Kirb. — 4.. prato- rum Kirb. est operaria abdominis fascia segmenti primi obsoleta.

9. Bombus subterraneus Fabr. in Dania et Suecia au- straliore obvia forte propria species, at 74. subterranea Linnaei typiea ex D. Smith congruit cum .Z. flavonigrescente Sm., qui forsan est varietas obscura Bornbi hortorum. — An B. har- risellus (Kirb.) vere diversus est a JB. subterraneo? In speci- mine maris a D. D:re Baly accepto hirsuties analis fuscescit. — Prwstat, suadeute experientia, in hoc genere et in sequente

jungere, quam separare.

411. . Psithyrus Lep.

Mares Psithyrorum inter alios caracteres facillime diffe- rentiam exhibet a maribus Bomborum tibiis posticis extus con- vexis pilositate :equali, haud longa, quum contra mares generis Bombi tübias offerunt easdem subcorbiculiformes, extus planius- culos subpolitas et pilis longioribus in margine extero-postico

i i preditas. Modo analogo etiam in hac re differunt feminz ho- rum generum.

1. Psithyrus campestris. Bona mihi videtur perceptio

D:ni Smith hujus speciei, ita ut. 4. Rossie//am | Kirb. et Pran-

964 JW.NYLANDER

cisanam. Kirb. amplectatur, nam varietates intermedize jungentes non desiderantur, usque ad omnino nigrum, qualis etiam occurrit in Anglia (Smith). Huc pertinet etiam. Kirbyi 4. campe- stris (femina), Leeana (mas), subterranea (maris var. nigra pilis quoque hirsutiei analis flavis vel subfulvis rarescentibus). Z4. Rossiella Kirb. hirsutiem habet flavam thoracis fascia et se- gmenü 2:di abdominis nigra, faciem et pedes nigrohirtos.

2. Psithyrus vestalis (Kirb.) Sm. valde affinis est Ps, Barbutello (Kirb.) Sm. (Ps. cstivalis Ap. Bor. pag. 241 et Ps. Rosiellus ibid. pag. 242) et vix separandus, nec hic differt nisi. hirsutie anali alba antice (versus nigram) non flava vel fla- vescente, sed ibi etiam pure alba. Ex Smith, qui eos diligen- ler observavit et educavit, sunt diversi. Psithyri Barbutelli ma- ris varlelas est. Ps. quadricolor Lep. cui simillimum cepi ad Uleaburgum modo pilis segmenti 3:tii margine et 4:ti flavis (in Parisiensi in 3:tio. et. 4:to albis) et pilis tibiarum tarsorumque immixtis rufis.

3. Peithyrus rupestris Lep. femina in Fennia obvia est forma hirsutie thoracis antice fascia flava, in margine scutelli pi- lis immixtis flavescentibus. Mas (Ps. frutetorum Lep.) noster quoque fasciam ostendit flavam in dorso thoracis antice, et pilos Ílavescentes in margine scutelli in segmenüsque 3 primis abdo- minis, ceteris fulvorufis. At in specimine quodam. a D. D:re Sichel amice communicato Parisiensi. fulvescentia isti to-

tum fere abdomen occupat. Annon hujus sit forme Zombus

Rlevisio pum. Borealium. 265

lapponicus. Lep. e Parisiis? Occurrit quoque in Gallia mas Ps.

rupestris colore hirsutiei omnino ut femine.

12. Xylecopa Fabr.

1. Xylocopa. violacea Fabr. ad. Parisios frequens est jam- que inter prima insecta solem vernalem salutat. Eam jam versus finem mensis Februari ibi vidi. At in terris magis borealibus non procedit, nec in Anglia, tamen in Silesia adest ex Schil-

ling. Ali species generis adhuc magis australes.

13. Megilla Fabr.

1. JMegilla retusa (L.) ex specimine in Museo Lin- nsano est /Z. Haworthana Kirb., cujus femina faciliter, ob- servante jam D:no Smith, differt ab 4. retusa. Kirb.. (JMegilla acervorum Fabr. Piez. et Mus. ejus) abdomine nudiore et spinis tibiarum posticarum rufis, quum in //. acervorum, que in Da- nia etiam obvia ex collectionibus D:ui Schiódte et D:zmi Drew- sen, sunt nigrae. gilla retusa (Anthophora | retusa | Lep.) mas est capite, thorace et abdominis segmentis 2 primis rufohir- tis, segmenti secundi tamen hirsuties parcior et "pili: marginis densiores cinerascentes, cetera segmenta pilositate breviore nigra; tibide postice latere postico pilis densis at non longis pallidis, spi- nis apicalibus rufis; metatarsus posticus -linearis postice nigro- pilosus; metatarsus intermedius niger non longe nigro-pennato-

34

266 IT. NYLANDER

pilosus, etiam pilis subpennatis parcis brevibus in apice articuli ultimi, articuli intermedii rufi. |. Ala ant. fere 11 mm.

2. JMegilla acervorum Fabr. femina nigro-hirta. tola, biis metatarsisque posticis extus fulvohirtis, spinis tibiarum po- sticarum. apicalibus nigris, ala ant. 11 mm. longa. Mas similis mari praecedentis, clypeo flavo maculis basalibus minoribus, hir- sutie. abdominali longiore magis szequali (colore. ut in. preecedente, forte pallidiore). spinis. tibiarum apicalibus et tarsis nigris, meta- Larso-postico lineari-oblongo , intermedio valde longo pilis longis cinerascentibus et nigris mixtis postice munito seque ac ceteri ar- üculi tarsi intermedii; versus apicem hujus metatarsi antice se- ries. pilorum |. brevium subpennatim dispositorum; ala ant. 10 mm. longa.

3. JMegilla pilipes Fabr. ex coll. ejus, Latr,, Lep. (sal- tem mas), differt statim a precedente magnitune : paullo majore et mas hirsutie rufa 3 prima abdominis segmenta occupante, tertio in dorso pilis. immixtis nigris et pennis metatarsi inter- medii antice nigris longioribus, ala ant. 11 mm. longa; femina hirsutie thoracis et 3 segmentorum primorum. abdominis rufa vel pallide rufa, ventris rarior pallidior, . pili parci nigri in dorso se- gment 3:tii, frequentiores in 4:to et 5:0, ala ant. 11 mm. | Est vulgaris ad Parisios m. Aprili, et usque ad Germaniam borea- lem. procedit (Milde). (Sub nomine "plumipes" adest in Mu- seo Linngno). Aliw species hujus generis magis meridionales,

qui plurimas sunt, adhuc clarius differunt a nostris borealibus.

Revisio pum Borealium. 267

4....Megilla parietina Fabr. Piez. et. Mus. est. omnino eadem. ac. nostra | (Ap.. Bor. pag. 244). Mas subsimilis mari praecedentis, sed nec angulis faciei nec scapis infra flavis, tibiis metatarsisque . louge cinerascenti-pilosis. Spina? tibiales femine marisque rufz..

5. JMegilla. 4-maculata abr. Piez. et Mus. est plane nostra (Ap. Bor. p. 244) et Sarapoda. vulpina Sm. . Huc. quo- que referenda. 4. subglobosa Kirb. — Differentiam | sane nimis levem. et parum. naturalem existimo, qua sejungerentur. Saro- pode a IMegellis.

6. JMegilla binaculata. (Sarapoda) Sm. mas facie haud prominente tota (cum clypeo) flava facillime dignoscitur a pre- cedente. 4. rotundata Kirb. hujus quoque est. In Angla occurrit. |

"E Megilla furcata femina in Norvegia et Lapponia hirsutie obvenit thoracis et baseos abdominis nigra (non. albido-

cinerea, ut in solita). Nominetur forma. norvegica.

: 14. Cissa Leach.

1. Cilissa tricincta (Kirb.) Ap. Bor. Suppl pag. 102, Anthophophora leporina Fabr. Piez. et Mus, femina in se- gmento 5 pilositatem habet nigram; mas (integer) capite, tho- race et abdominis segmenta 2 prima et fasciis segmentorum 2—4 marginalibus rufohirtis, segmentis 3—06 nigrohirtulis (pre-

ter cingula marginalia pallide rufohirta segmentorum 3:ui et 4:ti).

268 IT. NYLANDER

Pilositas igitur maris: rufa in omnibus partibus superioribus cor- poris, in capite antice, in thorace et in fasciis abdominis integris, at in his decumbens (non vero adpressa), in segmentis 4 ulti- mis (prater margines tertii et quarü pallidis, 5:ti ejusdem colo- ris) nigra, nervis et stigmate alarum pallidis; longitudo corporis 10 mm., ale ant. fere 7 mm. Satis refert marem .JDasypoda hirtipedis at pedibus brevioribus prater alias notas distat. ^ Variat hirsutie pallidiore vel cinerascente. Adest hzc species in Gott- landia quoque Suecice (Boheman) et in. Dania: (Drewsen Schiódte). In Europa media frequentior. Nomen genericum Cilissa Leachii antiquius est quam Arbya et Melitta Le- peletieri.

2. Cilissa melanura Ap. Bor. Suppl. pag. 101, mas hirsutie thoracis supra et verticis rufa, pilositate de cetero capitis ventris et segmentis primis abdominis superne cinerascente, se- gmentorum 4—6 nigra; in margine segmentorum 2—4 fimbria integra tenuis e pube densa alba, qualis in Gottlandia lecta est a D. Boheman *) Antenng ut in mare Cilissc) | harmorrhoidalis Sm., articulis flagellorum infra concaviusculis, ultimo apice obli-

que truncato polito. ^ Ala ant. 8 mm. longa.

9. Ciissa hemorrhoidalis (Fabr.) Sm. nominanda est

nostra Kzróya chrysyra Ap. Bor. pag. 246).

*) Ibidem quoque Cel. Boheman legit Formicam gslabrellam mihi (T'a-

nomam 'collinam Foerster), novam pro Scandinavia.

Revisio Apum Borealium. 269

. 15. Macropis Pauz. 1. ZJMacropis labiata Panz, Ap. Bor. pag. 248, est màs: JMegilla labiata Fabr. Piez. et Mus.; femina: Megi//a ful- vipes Fabr. Piez. et Mus., ubi specimen obvium metatarsi po- stici pilositatem habet flavam, apice (pectine) nigram. Etiam in - Gallia obvenit. 16. Osmia Latr.

1. Osmia rufa (L.) est O. tricornís Latr. mas., femina est Apis bicornis L., sed nomen rufa huic retineatur, ut nomen Latreillii bicornis servari possit speciei alii, nec opus sit no- vum formare. Osmia mu abdomine toto fulvohirto ab. O. fron- ticorni Latr. et bicorni Lat. differt. Pili hujus et affinium sunt, presertim in femoribus, plumosi (cf. Ap. Bor. pag. 197).

2. QOsmia ecdmcnr Latr, Lep. in Suecia meridionali quoque obvenit (Dahlbom) et in Ap. Bor. pag. 260 com- mixta exstat cum O. rufa, a qua mox differt modo segmenus 4 primis (a latere visis) abdominis fulvohirtis, pilositate ceterorum nigricante. |

3. Osmia bicornis Latr, Lep. (non Liun.) facile di- stiucla est a precedentibus hirsutie fulvorufa modo in segmentis tribus anticis obvia. Est ad Parisios frequentissima, alie affines cornut ibi rariores; sed etiam usque ad limites Danis in Ger- mania adest (Mild e).

4. Osmia cornuta Latr, Lep. capite thoraceque nigro-,

abdomine toto fulvo-hirtis (in. mare facie albohirta) magis distat.

270 JPV.NYLANDER

— O. bicolor Latr,, Ap. Bor. Suppl. pag. 105 eidem sat simi- lis colore, at minor et hirsutie breviore femineeque cornibus nul- lis; mas (hujus ex D. Smith) thoracis pilositatem (non densam) habet rufam, abbominis fulvescentem, segmentum 7:um buona: 9. Osmia xanthomelana (Kirb.) Sm. identica videtur cum O. nigriventri Zet. Ala ant. feminz 10 mm. est longa, abdominis segmentis 2 primis rufo-subhirtis, quod potissime a latere videndum est. E Bahusia ad Lapponiam in Suecia. Mas nostri abdomine postice censim paullo latiore, segmento 6:to margine subreflexo integro | vel obsoletissime emarginatulo, 7:mo (valvula anali dorsali) emarginato; interdum non major quam O. inermis mas. 6. Osmia fulciformis Latr. videtur alia esse species quam précedens, qua non in collectionibus Parisiensibus adest, sed minor, cui descriptio Latreillii omnino quadrat. Eam ad Pa- risios legit D. Sichel. Femina similis precedenti, minor, ala ant. 7$ mm. longa, thorax supra, pleuris et segmentis 2 primis abdominis (a latere visis ) rufohirtis, hec eadem segmenta nitore subenescente; in clypeo et genis pone oculos pili nigri. Án mas hujus est e Dania infra subsequente memoratus. 7. Osmia inermis Zeit. a precedente differt abdomine rotundiore, quoque segmentis 2 primis nigris concoloribus (:ene- scentia nulla), tantum primo (a latere viso) rufohirto, pilis fa- ciei et genarum rufis, tantum nigris immixtis ; ala ant. 73 mm.,

lautudo thoracis fere 4 mm. Marem in copula cepit ad Luleà

Revisio ,.4pum Borealium. í 971

initio mensis Junii, salicibus florentibus, Cel. Wahlberg; si- miis est femin:, at segmento 6 margine pauxillum emarginatulo, 7:mo bidentato, latitudine abdominis. 4 mm. — Alius, quem e Dania a. Cel. Schiódte obtinui, est similis mari OO. nigrzven- £ris, -sed abdomine non postice. latiore. et segmento 6 sinu transversim semiovaliter emarginato, dente acuto emarginaturz utrinque et pilositate segmentorum ultimorum pallide rufescente, segmento 7:mo apice acute bidendato; abdomine minus nudo, magnitudine paullo majore, antennis microscopice tenuissime pi- losulis differt a mare .O. inermis; an ad veram OQ, xanthormela- nar( (Kirb.) pertinet? O. pilicornis .Sm. antennas distinctius

pilosas. habeat.

8. Osmia angustula Zeit. magnitudine minore, angustie (thorax 3 mm. latus), pilositate corporis cinerascente, tantum in dorso thoracis rufa; ala ant. fere 71 mm. Mas valvula anali dor- sali apice bidendata, segmento 6:to margine in medio emargina- tulo. Abdomine snescente angustiore (31 lato), segmento 6:to angustiore minus distincte subreflexo, profundius emarginato, dif- fert a mare O. inermis. Variat obscure coerulescens, thorace supia et basi abdominis pallide pilosis. In preyineps variis Sue-

cie (Boheman); in Tavastia (Lundahl).

9. Osmia coerulescens (L.) Latr. variat magnitudine et uitore abdominis interdum majore, fimbriis albis segmentorum

!

magis. conspicuis.

272 IT. NYLANDER

10. Osmia fulviventris. Latr. (hirta Sm.) est Jntho- phora fulviventris Fabr. et Apis Lexiana Kirb. In "lavastia capta est a D. D:re Lundahl.

11. Osmia spinulosa (Kirb.) Sm. similis est Osmic Jeu- comelanc, paullo angustior, rudius punctata, femine scopa ven- tralis. fulva, maris spinulis segmenti 6:ü.. Species forte mere Anglica. |

12. | Osmia. leucomelana (Kirb.) mas est idem, quem in Ap. Bor. Suppl. pag. 105 descripsi, valvula anali dorsali supra visa subtriangulari fovea impressa in medio, segmento 6:to utrin- que dente parvo marginis.

13. Osmia tuberculata Ap Bor. pag. 263 (non Suppl., que est sequens) mas videtur esse quem in Ap. Bor. Suppl. pag. 105 similem inari O. Zeucorne/anc, sed. fere major, pilositate pal- lida abdominis subfasciata et non adpressa, fovea segmenti 7:mi minus profunda, planiore, thorace et occipite fulvo-pilosis in integris.

14. Osmia mitis nominetur species, quam perperam ut O. tuberculatam attuli in. Ap. Bor. Suppl. pag. 105, nam est absque omni tuberculo segmenti ultimi ventris, alioquin femin:e simillimz. | Mas segmento 7:mo ir apicem latiusculum truncatum nitidum producto.

15. Osmia «dunca Latr. Lep. mas habet annulum pubis albo-micantis in articulo primo flagelli antennarum et articulos 5

penultimos infra pallide rufos. Color et dispositio pilositatis fere

Revisio pum Borealzum. 273

ut.in O, aurulenta, at dilutior, fimbrie abdominales tenuiores et

pallidiores, aque tenues in segmentis 1— 5.

16. Osmia aurulenta Latr., Lep. magnitudine est O. bi- coloris, thorace et abdominis segmento-primo fulvo-rufo brevius- cule subhirtis, pilis brevibus densis ejusdem coloris vel paullo pallidioris. in marginibus segmentorum ans in 2:do interrupte; ala ant. fere 8 mm., latitudo thoracis 4 mm. Segmenta etiam 2— 5 dorso fulvescunt. e pilis brevibus rufofulvis. Mas quoque segmentis 2— 95 marginibus fasciatim fulvo-fimbriatis, in 2 obso- lete, in sequentibus sensim latius. Ad Parisios frequens est spe- cies. Varietas minor quoque ibi obvia. Etiam in Gottlandia Sue-

cie (Ap. Bor. Suppl. pag. 103 9 dg).

(17. Osmia serratule (Panz.) Ap. Bor. pag. 264, (fe- mina est Znthophora byssina Fabr.) facile, ex sententia Celeber- rimi Boheman ad proprium separanda sit genus ab Osmiis di- versum, cui tum nomen Panzeri Trachusa tribuendum. Equi- dem mas jam clypeo faciei lateribus flavis a ceteris speciebus ge- neris recedit, multumque Saropodam bimaculatam Sm. refert, areis vero cubitalibus ut in Osmiis; mas quoque mari /nt/toco- pe papaveris Latr. T dissimilis, qui tamen faciem non habet flavam et segmentum anale (7:um) aliter formatum. | Osmiam Serratulc ex Helvetie vidi in collectione. Celeberrimi VV es- mael.—4uthocopa papaveris quoque usque in Belgia (W es-

35

273 OOJGE.NYLEANDEm

mael) et in Silesia; ex: Schilling. —' CAalicodorna ^ müraria

Latr. quoque in Silesia ex Schilling.

17. Megachile Latr-

1. Megachile 8-signata n. sp. similis 4. centunculari, sed differt pilis albis. stratis per eate majusculas triangulares in marginibus segmentorum 2—5 utrinque apud feminam, in mare autem in 2—4, at in 5:to ad fasciam conjunctas, pube str ata alba parciore breviore in dorso segmenti Ó:ü, 6:to lamina com- pressa terminato, apice sinuatim emarginato. Ala ant. femine 9 mm., latitudo abdominis 41 mm.; maris ala ant. 8 mm., lati- tudo abdominis 4 mm. — Ad Parisios obvenit. et facile distincta est a Jf. centuncularz, qui fimbriz albz anguste strigiformes. (

2.. Megachile IFillughbielloe (Kirb.) Sm. in nostris ter- ris variat scopa. ventris omnino. fulva (Anthophora. fulviventris Zett.) et. pili nigri versus anum parciores, in | genere sunt: quam, in speciminibus Europa medizx. Abdomen. femine. 5, mm., la- tum ; in. JH. centunculari eadem latitudo est 4 mm., fimbriae mar-. ginum segmentorum. distinctiores albiores et pedes . minus. robusti Ad. Parisios adest, quoque. forma /M.: centuncularis | fimbriis abdo- minalibus. pallide rufescentibus..

3. JMegacHille .circumcincta (Kiwb.) Sm..mas est, qur. i Ap. Bor. ;pag.-257 indicatur e Karelia; differens! a. mare JM. IFu- lughbiella: pMositate.. (hirsutie) longiore. densiore. pedibusque! anti«

cis preter tarsos ad maximam partem nigris, mucrone coxarum

Revisio. 4 pum. Borealium. (075

anticárum fere breviore, antennarum articulus: ultimus conmpresso- dilátatus. Ad. descriptionem femirze Ap. Bor. Suppl. pag. 103 Observa, colorem hirsutiei.'thoràcis et in segmentis 2 primis abdominis in nuper exclusis rufum esse. — M. Jigniseca: (Kirb.) sat similis, major, in Ap. Bor. Suppl. pag. 102 describitur; va- riat cc diy ventris postice vel fere toto nigricante, qualis sub no-

mine M. nigriventris abID. Bat ead communicata.

4. Megachile analis nominetur species, quam sub no- mine 74. apicalis descripsi in. Ap.: Bor. pag. 257, nam nomen M. apicalis, sat mihi indicavit D. WW es mael, jam ante a Spi-

nola alin datum est.

5. JMegachile lagopoda (L.) et maritima (Ki) - Sm. in eo mares, licet simillimi, differunt, ut sint fimbri?. metatarso- rum anlicorum in illo postice nigri, in hoc flavescentes, in illo. antenns articulo Vibun haud dilatato, in. hoc. parum dilatato. Different: vero femins vix ullae, scopa ventris in nostris tan-. tum omnino yel fere omnino fulva. Annon ut forme unius speciei considerandz sint. 44. // illughbiella Lep. maritime fe-

minam exprimere videtur et M. pyrina Lep. mas marem ejusdem.

6. 3Megachile pyrina. Lep. 9 ;mon d bene distincta est a precedentibus fasciis zequalibus rufis in marginibus segmento- ' rum 2—-6; ala.ant. 10. mm. longa, abdomen fere 4! mm. latum. Pedes inediocriter- crassi. Maas similiter fasciis integris dignosci-

tur, et; segmento. 0:to apice emarginato et.ad. emarginaturam utrin-

276 IT. NYLANDER

que spinuloso-dentato, dentibus utrinque subtribus; pedes simpli- ces nigri, tarsorum articulis ultimis rufis; antenne absque dila- tatione articuli. ultümi. In Gallia haud rara. Etiam. in Belgia

W ésmael.

7. JMegachile Leachella (Kirb. Sm. est verisimiliter, species fasciis abdominis pilositatis inlegris in Dania (D rew-

sen) et Scania obvia cujus femina scopam ventris habet albam.

18. Anthidium Lair.

1. .4nthidium | minusculum n. Sp. parvum contractum nigrum, subnudum, crasse punctatum, abdomine inter puucta subnitido, mandibulis, clypeo et faciei lateribus lineaque supra clypeum, aliam interruptam verticis et eque late interruptam me- sonoti antice, tubercularum et scapularum antice, scutelli subqua- drati in medio emarginati macula majuscula marginali subtrian- gulari utrinque, et transversa ovali segmentorum 1— 5 (in 1 et 2 laterali, in 3—5 dorsali, 6 et 7 margine, üibüsque et tarsis fla- vis; antenne tote nigre; ale nigricanles, antica 6 mm. longa, thorax 31 mm. latum; pedes tibiis flavis, intus macula magna fusca, postice& extus macula magna nigra; denticulus medius sub- erectus flavis in margine segmenti 6:ti abdominis, 7:um absque armatura, Differt ab Z4nzhidio notato Latr. Ann. d'Hist. Nat. 231. 23. nitore fere nullo hneaque flava contigua verlicis et

alis notis coloris. In nostro enim segmenti sécundi macula est

Revisio A4pum Borealium. 977

lateralis 'et fere ut in primi, modo interrupta vel subdivisa, ut fere duas formel; praeterea puncta flava parva in lateribus se- gmentorum 3— 5et in iisdem aliis majusculis dorsalibus transver- sim ovatis flavis; segmenta 6 .et 7 flavomarginata, flavedine in

medio angulaüin emarginata. Descriptio hec est maris capti in

8 Alandia loco arenoso a D. Lund in medio mensis Juli. Si- millimum e Graubünden Helveti& vidi in collectione D:ni Fair- maire Parisis. -— snthidium lituratum Panz. et 4. striga-

ium Panz. pro Silesia afferuntur a D. Schilling.

19. Heriades Zett.

1. Heriades grandis n. sp. similis. 77. maxillose at du- plo major, mandibulis magnis subrectis, clypei parte superiore tansversim elevata, inferiore intrusa; labrum longum lineare; longitudo corporis (sine mandibulis) circiter 14 mm., ale ant. 91 mm., latitudo capitis maxima (infra oculos) 31 mm.; pilositas scope ventralis parca cinerascens. Feminam modo vidi hujus speciei ex Helvetia reportate a D. Fairmair e.

9. KHeriades maxillosa Zeit. in Gallia saltem sepe va- riat ulerque sexus flagellis antennarum subtus totis nigris el fe- mina nonnihil formá lobuli in margine infero clypei, quare ad hanc forsan perüneat CAelostoma culmorum | Lep. (Sub nomine »4. iruncorum" in col. Fabricii hauc speciem vidi. — 77.

nigricornis Ap. Bor. pag. 269 quoque in Gallia occurrit secun-

278 JTY.NYLANDER

dum collectiones Parisienses (Sichel, Fairmaire) —.Z. trun-

corum Ap. Bor. pag. 271 in Tavastia, Lundahl.

20. Stelis Latr.

;

1. . Stelis phcoptera. mas . raro obvenit forma minore, tum sat similis mari Zleriadis iruncorum, .sed brevior, strigis fimbriarum nullis in marginibus segmentorum abdominis utrin- que, basis ejusdem indistincte transversim carinulata, et nulla ca- rinula longitudinalis in segmento 6:to; ala ant. fere 5 mm. Fa- cies subnuda. Eam formam in Gottlandia legit Cel. Bohema n, eandem quoque vidi ex Helvetia in collectione Celeberrimi We s- mael. — — Ste/is aterrima.in 'regione Wiburgensi capta est a D. Máklin. — .SteZis breviuscula quoque ad Parisios (Sichel); mandibulas. tridendatas. habet, — Stelis :8-maculata | Sm. eadem

est ac S: ornatula Ap. Bor. Suppl.

21. Coeliozys. Lair.

1. Coeloxys 3-dentata Ap. Bor. pag. 254 est species versus S'eZdes accedens. Etiam in Ostrogothia- eam cepit D.

Boheman

4. Coelioxys conica (L. ex Mus. Linn. est mea C. acuta Ap. Bor. pag. 250 fig. 10. Latissime. est per Europam di-

stributa.

Revisio: .4pum .B orealium. 279.

s SU Ooelioxys: rüfeéscens ; Lep. identica videtur. esse cum mea C. apiculata Ay. Bor. pag. 252 et 282, fig. 11;/b.. Iu An- glia, Gallia quoque.

VÀ. | Coelicxys, vectis Curt. 8. 349 est. mea. C. temporalis ju E. pag. 253 et fig. 13, femina. Mas. dignoscitur. ut. fe- mina temporibus tomento albo vestitis: et, maculis pubis depressee

albae abdominis utrinque. Etiam in Gallia et Anglia adest.

5. Coelioxys lanceolata-n. sp. femina, similis magnitu- dine et alias CoeZioxydi conicc"), sed valvula analis ventralis interior lanceolata, ut in C. vecti, modo apice acuto. Lx Smo-

landia et VVestrogothia in Mus. Holm.

6. Coelioxys simplex n. sp. femina, simillima CoeZioxyd: mandibulari mex Ap. Bor. pag. 252, fig. 12, etiam valvula ven- tralis interior similiter anguste lineari-semilanceolata, sed mandi- bule non geniculatim flexe. In Suecia inferiore occurrit. haec species, in Europa media frequenter obvia. — Coelioxys Áhebe- scens Ap. Bor. pag. 251 in Anglia adest (Smith). — Sub no- mine C. erythrura e Landes Galli: meridionalis in collectione D:ni Fairmaire vidi speciem parvam segmento anali acumi- nato rubrorufo. — Nomen C. acuminata proposui ali speciei

Anglice (Mus. Britt.) ex affinitate Coel. simplicis, sed minori et

*) Án ex flexione Greca poUus scribatur coe/zoxez ?

280 H/. NYLANDER

valvula . ventrali anal. adhuc magis acuminata. — Feminw hujus

generis captu faciles, at mares difficillimi.

nelii Schill. (Uebers.

Addatur hic adhue Epeolum Schum: m E. va-

Schles. Gesellsch. 1848) esse nostram varietatem majore

riegati (Ap. Bor. pag. 174).

C) ————————

4. M. punctata Fabr,

29. E. variegatus Latr.

Revisio ,4pum Borealium.

281

Conspectus specierwm borealiwa.

Z3. WPWeleec&£e Latr.

2.

D.S.

Egeoliws Latr.

3. E. pictus mihi.

&. Ph. punctatus Latr.

bc we MR

D.S.F.L. Si.

à. Phileremws Latr.

4.

a. Abdomen bicolor

IWoaseezelez V abr.

(nigrum flavopictum). N. N. N. N. N.

succincta Ez. :

Jacobea Pz. 6-fasciata Jur. solidaginis Pz.

nigella mihi.

Si. S.F. Si. D.S. D.S.F. S. D.S.F. Si.

(N. fulvicornis Fabr. Lep:).

b. Abdomen tricolor.

(typice rufo-flavo-nigropictum). 40. .N. lineola Pz.

41. 12. 43. 14. 15. 16. 47. 18. 19. 20.

N. N. Robertjeotana Pz. IN. rufiventris (Kirb.) N. ruficornis Fabr.

N. ochrostoma Zett..

obscura Zett.

N. baccatz Sm. N. borealis Zett. N. armata &Hsch.

N. ferruginata Hsch. N. Fabriciana Fabr.

D.S. S.F.L. D.S.F. D.S.F. D.S.F. D.S.F.L. D.&.

D.F.F.L. Si.

D.S.F. D.S. D.S.

1. N. germanica Panz. D. D.S.F.

| 32. N. minuta Wabr. 23. N. obtusifrons mihi. S.F. | 24. N. fuscicornis mihi. F.

&. ANÜerwes Zett.

|. 25. H. annulatus(L.) Zett. SJ ES Si.

, 26. H. communis mihi. D.S.F.

| 27. H. brevicornis mihi. S.

|. 98. H. pictipes mihi. 8. 29. H. annularis (Wirb.) ..D.S.

| 30. H. confusus mihi. D.S.F.

| (H. signatus (K.), propinquus mihi).

6. Sphecodes Latr.

| 32. Sph. gibbus (L.) D.S.F. Si. |. 83. Sph. subquadratus Sm. D.S.F. Si. | 84. Sph. divisus (Kirb.) — D.S.F. Si. | 35. Sph. Geoffrellus(K-) .D.&.F. ^ Si. | 36. SpÀ. Latreilli Wesm. Br (Sph. sphecoides(Kirb.),rufiventris Pz.)

2. Nihogfites Spin.

&.F,

88. Rh. inermis mihi. Si. |. 99. Eh. halictulus mihi. S.

(RÀ. spinosus Spin.)

. Rh. dentiventris mihi.

S. ZNuliécfess Latr.

A Q clypeo non descendente. H. 6-.cinctus Latr. var? — S.

.36

| ao

282 IT. NYLANDER

(H. &-strigatus Latr., zxebrus Walk.) B. 9 clypeo descendente. a Stirps H. xanthopi. (H. xanthopus (Kirb.), levigatus (Kirb.), rufocinctus (Sich.) b Stirps H. 6-notati. 41. H. sexnotatulus mihi. 8. 42. H. &.notatus (Kirb.) D. (H. 6-notatus Lep.) c Stirps H. leucozonis. 43. H. leucozonius Lep. 484. H. zonulus Sm. d Stirps H. rubicundi. 45. H. &-cinctus Kirb. 8. 46. H.rubicundus Kirb. —D.S.F.L. Si. (H. maculatus Sm.) e. Stirps H. fulvocincts. 47. H. fulvocinctus (Kirb.) D.S.F.L. Si. A8. H. obovatus (Kirb.) D.S.F.L. (H. prasinus Sm., vulpinus mihi,

D.S.F. Si. D.S.

inalachurus (Kirb.) f. Stirps H. minuti. 49. H. subfasciatus mibi. 50. H. rufitarsis mihi 51. H. minutus (Kirb.) D.S. 52. H. nitidiusculus (Kirb.) D.S. 53. H. villosulus (Kirb.) | D.S. (H. mznutissünus Kirb., levis Kirb.) g) Stirps H. flavipedis. 54, H. mor?o (Kirb.) D.S. 55. H. leucopus (Kirb.) D.S.F. 56. H. flavipes (Fabr.) 57. H. tumolorum (L?.) 8. 58. H. Sineathimannellus(K.)D. (H. seladonius (Fabr.).

S.F.L.. S.F.L.

9. C€olletes Latr. 59. C. marginata Sm. 8. 60. C. succincta (L.)

D.S.F. Si.

61, C. Daviesana Sm. D.S.F. 62. C. inpunctata mihi. F. 63. C. cunicularia (L.) S.F.

(C. balteata mihi).

20. Andrena Fabr.

a. Stirps 4. Scehrankella. 64. 4. Hattorfiana Kabr. D.S.F. 65. 4. marginata Fabr. S.F. 66. 4. cingulata (Kirb.) ^ D.S.

(A. rubricata Sm., zonalis (Kirb.),

! Schrankella. (Kirb.).

' b) Stirps 4. cinerariez. 67. 4. pilipes Fabr. D.S.F. 68. A4. cineraria Fabr. S.F. 69. 4. pratensis (Kirb.) S.F.

(A. Plesse Pz.). c. Stirps 4. Clarkelle.

70. A4. Clarkella (Kirb.) S.F.L. 71. A. thoracica (Fabr. —D.S. 72. 4. nitida (Kirb.) S. 73. A. tibialis (Kirb.) D.S.

|. 74. 4. Trimmerana (Kirb.?) D.

75. A. bicolor Fabr. D.S. 76. 4. Gwynana (Kirb.) — D.s. (4. fulva Lep., nigrocnea (Kirb.) d. Stirps 4 variantis. 77. A. albicans (Kirb.) ^ D.S.F.L. Si. 78. A. varians (Kirb.) D.S. 79. A. Lapponica Zett. S.F.L. 80. A. helvola (L.) S.F. 81. 4. fucata Sm. D.s.F. 82. A. fulvescensSm.(cinerascens)S F. 83. A4. fulvago (Kirb.) 8.

84. A. ruficrus mihi. - S.F.I. (4. angustior Sm.) e Stirps 4. Listerellz.

85. A. Lésterelia (Kirb.) — B.S.F.L.

Revisio 4pum Borealium. 283 8 6. A. fuscipes (Kirb.) S.F. 106. B. agrorum Fabr, | D.S.F.L. 87. A.nigriceps (Kirb.) —D.S.F. » mniorum Fabr. D. 88. 4. argentata Sm. S. 107. B. consobrinus Dahlb. F.L. (4. fulvicrus (Kirb.), fasciata 408. H. fragrans (Kirb. —D.S.F. Si. Wesm.). 109. B. equestris Fabr. | D. f. Stirps 4. labialis. 410. B. hyperboreus Schünh, TES 89. A. labialis (Kirb.) s. | 411. B. Tunstallanus (K.) D. 90. 4. albicrus (Kirb.) S.F.L. Si. | 112. B. cingulatusWahlb. F.L. 91. A. xanthura(Kirb.) —D.S.F. Si. | 113. B.hortorum(L.)Fabr. D.S.F.L. Si. 92. A.convexiuscula(Kirb.)D.S.F. 414. B.Scrimshiranus(K.) D.S.F.L. Si. (4. longipes Sm., chrysosceles 115. B.terrestris (L.) Fabr. D.S.F.L. — Si. (Kirb.), combinatm (Kirb.), 416. B. patagiatus mihi. Uu OSEp. proxünu (Kirb.)). 117. B. nivalis Zett. d d g. Stirps A. parvule. 418. B. lapponicus Fabr. TOY 93. A parvula (Kirb.) D.S.F, 119. B. silvarum (L-.) D.S.F. 91. A4.mana (Kirb.),£forma, S.F. 120. B. alpinus (L.) L. 95. A.nanula mihi. S&F. Si | 412L B. lapidarius (L) ^ D.S.F.L. 96. A.tarsata mihi (analis Sm.) S.F. 422. B. Raiellus (K.) D.S.F,L. (A. cyanescens mihi). 123. B.subterraneus Fabr. D.S. 424. B. soroénsís Fabr. — D. 14. Panwrginws mihi. (In America boreali-occidentali : 97. P. niger mihi. Si. B. pleuralis mihi, Sstkensis inihi, melanopyge mihi). 122. FP'anwrgws Latr. 98. P. ater Latr. D.S. 46. Psithyrws Lep. 99... D... lobatus, Latr, D.SF. 425. Ps. rupestris Lep. — D.S.F. 13. Dasypoda Lat. 126. Ps.campestris Lep. — D.S.F. 127. Ps.vestalis (Kirb.) D.S.F. 100. D. hirtipes Latr.- D.S. 428. Ps. Barbutellus (Kirb.) c. varr. 401. D. plumipes Latr. S. D.S.E.L. 14. Apis L. 12. JNNegille Fabr. 402. A. mellifica L. D.S.F. Si, 429. M. retusa (L.) D.S. 130. M.acervorum Fabr. .D. Ii, Frosntuee Pan 431. M. parieting Fabr. | D.S. 103. B. muscorum (L.)Fabr. D.S.F. 8i. 432. M.4-maculataFabr. —D.S. 104. B. arcticus Zett. S.F. 433. M.furcata (Kirb.) — D.S.F.L. 105. B. hypnorum (L.) ^ D.S.F.L. | (M. pilipes (Latr.), b9maculata).

284

128. Cilésse. Leach.

134. C. hemorrhoidalis Fabr. D.S,F.L. 1353. C. tricincta (Kirb.) | D.S. 136. C. melanura mihi. S,

129. J/Zaeropis Paoz.

137. M. labiata Pz, D.S.F,

20. Zecere Lat,

138, E, longicornis Latr. | D.S.F.

94. FIFegechile Latr. 159. M. lagopoda (L.) D.S.F. . 140. M.Willughbiella (Kirb.)D.S.F.L. 141. M. centuncularis (L.) . D.S.F.L, 142. M. analis mihi. D.S,F. 143. M. cércumcincta (Kirb.) D.S,F., 144, M. ligniseca (Kirb.) D.S.

145. M. Leachella (Kirb.) | D.S, i 99. Osmicn Latr, a, cornutg. 146. O. rufa L. -D.8, 147, O. fronticornis Latr, |. D,S,

(O bicornis Latr., cornuta Latr.) b. Fulviventres.

148, O. bicolor Latr. S. 149, O. aurulenta Panz, S. 150. O. fulviventrisLatr. D.S.F. (O. spinulosa (Kirb.) c. Nigriventres. 151. O. nigriventris Zett. S.F.L. 152. O. fuciformis Latr.? — D, 153. O. inermis Zett. S F.L. 154. O. angustula Zett, S.F.L. 155. O coerulescens (L.) D.S,

1

i

JT. NYLANDER

d. Albiventres. 156. O, leucomelana (Kirb.) D.S,F.

157. O. adunca Latr. D. 158, O,. tuberculata mihi. S.F. . 159. O, mitis. mihi. Six Ts.

160. O. (Trachusa) Serratule Pz. S.F.

23. Anthidiwim Latr.

161. A. man?catum (1.). D.S.F, 162, A.. mnznus mihi. D.S.F. 163. A. minusculum mihi. F.

?4. NEZeréades Zet. 164. -H. maxillosa Zett. D.S.F. 165, H, nigricornis mihi. | D.S,F., 166. H. robusta mihi. .F. 167. H..truncorum Spin. S.F.

168. H. campanularum(Kirb,)D.S.F, (H. grandis mihi).

26. Sielés Latr. 169. Sr. plueoptera Latr. — D.S,F. 170. St, aterrima Latr. D.S.F. 471. St, breviuscula mihi, S, 172. St. 8-maculata Sm. S

96. Coeclioogs Lar.

173. C, tridentata mihi.

S.F. 174. C. conica (L.) D.S.F. 175. C. hebescens mihi. S. 176, C. rufescens Lep. D.S.F. 177, C. simplex mihi. S. | 178. C. mandibularis mihi, S.F, 179, C. vectis Curt. D.S5,

180. C. lanceolata nobrs S,

(C. acuminata, erythrura).

Ex hoc conspectu Apide Danie inveniuntur 111, Suecice

152, Fenniw 104, Lapponie 30, septentriones numero decrescunt.

unde videtur quomodo versus

Revisio 4d pum Borealium. 285

1

Atldleonde :

CERE

Pag. 254 linea 20 insereudum ad nudrena:n helvolam: Ad Parisios in salicibus mense Martio vidi formam femine hirsutie abdominis basali non. fulvescente, sed hirsutie ceteri corporis concolore , rufocinerescente, lc sat similis A/ndrenc angu- stiori Smith, sed pilositas abdominis longior, cque longa ac ^in thorace, et subzequaliter distributa (nec precipue tantum in marginibus segmentorum ut in .4. angusttore). Variat lon- gitudine ale antice inter 8j usque ad fere 10 mm. Hec forma Parisiensis, sque ac typica, caput offert palide rufe-

scenti-pilosum, ecceptis pilis verticis in regione ocellart nigris. ; ? L,

Pag. 263 linea 7 sub Bombo pratorum addatur: Nomen Bombus intercedens mereatur species generis Bombi, qui in re- gione Parisiensi Galli raro. obvenit (Delacour, Sichel), si millimus coloribus et magnitudine £ombo lapponio, at differens pilositate abdominis densiore breviore et corporis in genere non- nihil parciüs flavo-tincta, facie distincte longiore. Hue verisimi- liter pro parte pertinet "B lapponicus" Lep. 2. /apponico vero facies est formze. ut. B. Serimshirano, alpino, terrestri et cet. B. pratorum eo respectu similitudinem refert cum 7. zntercecedente.

Pag. 205 lin.6 legas, de Xy/ocopa violacea, pro "Eamque

jam" etc.: Ejusque marem jam etc.

286 IF. NYLANDER

Pag. 269 lin. 26 adde ad Osmiam cornutam: florescentia Salicis caprece uiroque sexu est coslanea, precocior quam O. bi- cornis et satis frequens ad Parisios.

Pag. 272 lin. 4 adjunge ad Osmiam J'ulviventrem: Obser- vandum, metathoracem in hoc specie et apud O. coerulescentern postice spatio transversali esse leve et politum, quo mares utrius- que mox differunt a mare O. fuciformis (ut credo), alias valde similis.

Pag. 273 lin. 3 adde 'ad Osmiam aiat : In. OQ. adunca spine tibiarum posticarum nigra, tantum apice rufescentes; apud "nthocopam papaveris, cujus feming admodum similis, totze sunt pallida. |

Pag. 266 lin. 23 lege, de Megzua pipede, pro "m Aprili :" m. Aprili utroque sexu, sed mares primi jam ante medium Martii

proveniunt,