NO MASTER NEGATWE 92-80746-2 MICROFILMED 1992 COLUMBIA UNIVERSITY LIBRARIES/NEW YORK as part of the "Foundations of Western Civilization Preservation Project" Funded by the NATIONAL ENDOWMENT FOR THE HUMANITIES Reproductions may not be made without permission from Columbia University Library COPYRIGHT STATEMENT The copyright law of the United States - Title 17, United States Code ~ concems the making of photocopies or other reproductions of copyrighted material... Columbia University Library reserves the right to refuse to accept a copy order if , in its judgement, fulfillment of the order would involve violation of the copyright law. ^. AUTHOR LUCAS, JOHANNES TITLE: STUDIA THEOGNIDEA SCRIPSIT JOHANNES LUCAS PLACE: BEROLINI DATE: 1893 COLUMBIA UNIVERSITY LIBRARIES PRESERVATION DEPARTMENT Master Negative # -1l:f67_^_4i BIBLIOGRAPHIC MICROFORM TARGET Original Maleriai as Filmed - Existing Bibiiograpluc Record Restrictions on Use: : 88S33 DL2 iwmiiH ipii ii»Hi|.i iiniaiBt. , ' i'"i.l- "f^WiPWifipww^^fpwpFippyi Lucas, Johann, 1865- Studia Thoognidoa, dissortatio fondot auctor Johannos Lucas ••• Heinrich, 1893. 71 ?• >.l • •• quam « • • de- 1 Berolini, \2^ cm. Thosis, Borlin, 1893t G57V'^ vJf^ TECHNICAL MICROFORM DATA REDUCTION RATIO:__^>^ FILM SlZE'._J£ji^^_ IMAGE PL/ CEMENT: lA hlA) IB IIB DATE Fi;.MED:_^_-_/_^^^ INll \ ALS __ /yij /M ' HLMEDBY RESEARCH PUBLICATIONS. INC WOOnBRIDGE7cT >%. %. M I r Association for infformation and image IManagement 1100 Wayne Avenue, Suite 1100 Silver Spring, Maryland 20910 301/587-8202 Centimeter 12 3 4 5 6 7 ijiiljjiili^^ I m I I I II 1 I r I I I I II I I I I I I I I I 1 2 Inches 1.0 i.i 1.25 8 9 10 n iiiiiiiiiliii limjmiliiiiliiiiliii 12 13 14 15 mm T |5A lllll 3.2 163 TTTfTTT 4 12.5 2.2 "f ||||ii||||'|||)||"|niih"l I Ho I& ■luu 3.6 U£ 1.4 2.0 1.8 1.6 MflNUFflCTURED TO flllM STRNDflRDS BY flPPLIED IMflGE, INC. .1 ■■J.iUvUvaiiit* aiul^^...'. ^M: I }y \ J tatlieCftpof^togorfc LIBRARY /• W- ZZentT^"" « 3 / alienum erit a re omnes quae quidem ad nomen Cyrni perti- neant, in quibus aliquid ofiendat vel de quibus nonnulla dispu- tanda sint, paucis examinare. Incipiamus autem a vv. 237 — 64 saepissime arte critica vexatis. Textus formam maxime eam probo quam Hiller (in Anthologia lyrica post Th. Bergkium quartum edita 1890) reiectis Bergkii coniecturis minime necessariis restituit ^). Totam autem elegiam spuriam duxerunt Bernhardy {Griech. Literaturgesch. II 1 ^ p. 533), cuius argumenta magnam partem perversa Bergk refellit (Mus. Rhen. 1845 p. 421 — 24), Langen (de disticho Graecorum elegiaco p. 32) ^), van der Mey (studia Theognidea p. 23), van Herwerden (animadversiones philo- logicae ad Theognidem p. 12—14; cf. p. Y); item Sitzler (p. 34) et Hiller (p. 473 et 471 adn. 38), quorum uterque eo commotus est quod amorem puerilem in Theognidem non cadere existimavit. Quod mihi prorsus falsum videtur, nam non licet suo arbitrio quamlibet poetae imaginem sibi fingere et quae contradicere videantur ut subditicia eicere, immo ex carminibus traditis qualis sit poeta discendum est. Cf. quae exposuimus supra p. 7. Neque nimis valde poetam fama per totum orbem propagata gloriari concedo , quoniam illa ^) Et scriptura librorum Bvxoaficos intelligi potest et quod Bergk correxit ef xcSf^iois molestum est post &oivijs et eilaTcivrjai. ^EQaroi melius ad veoi avSQes refertur, quamquam xcofioi eparoi non insolens dictio esset (cf. 778; Bacchyl. fr. 13, 12). Porro si quid in sententia quae exprimitur verbis ovx 'inncov vcaToiaiv oflendit, id scriptura Bergkii non tollitur. Fortasse recte equos alatos intelligi Crusius (Mus. Rhen. 1888 p. 627) arbitratur. V. S51 cum Bergkii ydQ locura non habeat , merito Hiller Lachmanni coniecturam q. e. naai S^oaoiai recepit. "OfQav xi plane illi- citum videtur propter Theognidis usum mutae cum liquida de quo con- feras Goebelium de correptione attica p. 11. Ego praeoptaverim o Crusius I. c. p. 627 : Es ist die» Jene bei Theoanis wie bei allen ( » — 11 — inde a v. 237 usque ad 254 non dubito in numerura genuinarum adscribere '). Venio nunc ad elegias tres duplici forma in libris tradi- tas, ita tamen variatas ut alterutram spuriam esse necesse Mt. Versus dico 39-42 et 1081a-1082b, 53-60 et 1109-14, 213-18 et 1071-74. Atque versus quidem 53-60 quin pnst,nam formam a Theognide ipso datam reservaverint vix dub,um esse potest. Quid? cum versus 1109/10 ieiunam anti- thesim verborum xorxo/ et dyadol contineant, nonne versus 63-60 multo praestant utpote eandem rem amplioribus ver- b,s et peculiari quadam dictione describentes ? Quid, quod V. 1112 commemoratio matrimoniorum vehementer offendit a poeta propriae elegiae (183-92) reservata? Quid, quod v 60 sententiam rectam exhibere , . non v. 1114 primo obtutu vide- mus? Appellationis vero Polypaidis v. 57 minus ratio habenda est, quoniam eos qui Polypaidem a Cyrno discernant hoc argumentum in contrariam partem vertere consentaneum est (Sitzler p. 36). Quomodo autem formam carminis spuriam explicabimus ? Ita opinor ut quendam ex memoria versus schedis mandasse, ubi memoria non suppeditaret lacunas suis verbis explevisse putemus, postea hanc novam elegiam ut vere Theognideam in syllogam aliquam receptam esse. Similem fortunam versus Tyrtaei apud Theog. 935-38 passos manifestum est. Equi- dem, ut hanc rem paucis verbis hic tangam, omnino aliter errores illos et vitia quibus sylloge libris tradita abundat orta esse mihi persuasi atque viris doctis plerisque visum est. Velut illi eum qui florilegium nostrum composuerit, car- m,na etiam Tyrtaei, Mimnermi, Solonis adhibuisse putant quae sciret horum poetarum esse, deinde anthologiam ex ,tJ^ Carmen Theognidi relinquunt Schneidewin (p. 47), Berck, Christ (Lttteraturgesch.' p.ll5), Cruaius. - Weleker, qui solos vv. 253/4 exclu.it (p. li.XXXII), carmen finem totius syllogae fecisse putat. li I T — 12 — parte potiore denominasse ^). Mihi vero illa carmina, cum errore meraoriae falso pro Theognideis haberentur et verus auctor in oblivionem venisset, in syllogas Theognidis pervenisse videntur, id quod pro argumento plerumque gnomico et didac- tico facile accidere poterat^). Verum ut ad id unde digressa est quaestio revertamur: versus 53—60 nobis genuini esse videbantur, forma vero post vv. 1080 variata spuria. Eodem modo controversiam dis- ceptaverunt M. Schaefer in dissertatione sua magna laude digna q. i. De iteratis apud Theognidem distichis (Halis 1891) p. 8-11, quamquam ratione paulo alia concludens, et Cauer Philol. 1891 p. 533 sqq. «). lidem cum etiam de versi- bu8 39-42 et 1081 a- 1082 b (Schaefer p.6~8, Cauer p. 533)*), 213-18 et 1071-74 (Schaefer p. 17 sq., Cauer p. 535 sq.) Theognideam carminum formam priore loco fidelius servatam quam posteriore praeclare evicerint, non opus est plura de re verba facere. Itaque versus 1071-74, 1081a-1082b, 1109-14 sine ulla dubitatione ex Theognideis secludemus et removebimus. Porro sunt quas in duas partes dirimendas censeam ele- giae. Vv. 83—86 cum Hillero confidenter a versibus ante- ') Velut Hiller p. 471 ; Bergk poet. lyr. Graec. II ^ p. 235 et 286 Ltteraturgesch. p. 816 sqq. «) Similem quandam sententiam Schoemann (schediasma de Theo- gmde opp. IV p. 24) profert his verbis : Nimirum omnem hanc collecHo- nem non sana quadam et severa ratione cHtica confectam esse manifestum est, sed tnstitutam ab aliquo veterum poetarum studioso, qui quidquid ubtque Theognideum ferri videret, nullo certo ordine, sed ut quidque oc^ <^rr%S8et tn chartas coniiceret, non anxie de singulorum auctoH- tate soUicttus. Deinde tamen in sententiam paujo aliam abit. ») Cf. Hiller p. 461, qui tamen argumentationem suam depravat ea quam verborum dya&oi et xaxoi atatuit notione. Vide etiam van der Jleyum p. 8 adn. 1. *) Prior carminis forma cur eligenda sit, etiam argumento esse mihi videtur vox q. e. vyefiova v. 1081 b, quae ut cum verbo oTdoios coniuni?i poterat (vid Mimn. 9, 4), ita hic displicet, cum proximo versu sensu paalo aho redeat. ^^ — 13 — cedentibus seiungo cum quibus nihil commune habeant, et scribo Toaaovg oo x svQoig^), Neque maiore iure unam elegiam legi mihi persuasi vv. 145—48, quos post Brunckium denuo Eergk conglutinavit. Etenim versus primi praeceptum quod saepe occurrit apud Theognidem continent, scil. paupertatem cum probitate multo praestare quam divitias iniuste partas. Contra vv. 147/8 sen- tentiam generalem de iustitia exhibent, atque quamquam versu qui est kv 8e dimLoavvj] avUrj^Srjv nad dqBxri "auv concedo apte pergi potuisse, iam versus 148 longius a re tota recedit. Itaque propter solum verbum ddlxwg duo disticha perperam coniuncta esse mihi videntur, inter quae similitudo non nisi fortuita intercedat. Quod Bergk ad sententiam suam confirmandam ad scholiastas quosdam Aristotelis provocat, quippe qui versus coniunctos legerint, ego hos testes non curo. Nam cum syllogam hanc quae nobis in manibus est, iam ante aetatem Alexandrinam factam verisimile sit % non mirum quod scholiastae eundem quem nos ordinem versuum reppererunt. Locum denique Isocrateum Bergk perperam attulit, utpote qui nihil ad rem pertineat. Verum utut de tota quaestione iudicabitur, res magis elucebit loco inferiore ubi denuo de vv. 147/8 agemus (p. 19 sq.). Suo iure denique vv. 545/6 Bergk a 543/4 seclusit, queni secuti sunt Hartung et Hiller. Neque desunt quos inter se coniungendos ducam versus a nonnullis viris doctis dissentiens. Atque certior est res de versibus 355-60 quos Hartung et Hiller in unum con- cinnaverunt. Bergk qui olim idem fecerat, postea sententiam ») Vocabulo oi^>x dissecando particulam necessariam xs recuperari posse primi perspexerunt van der Mey p. 48 et Clemm Jahrb. f klass. Fhtl. 1888 p. 10. ^) Bergk Poetae lyr. Graec. II* p. 234 sqq. Hiller I. c. p. 470, cuius tamen argumentationem , quantum pertinet ad librum kXsyeitov /?, non probo. — 14 — illam immerito reiecit. Quo loco si cum Brunckio imcpaivojy restituimus, omnia bene se liabent. In verbis enim q. s. fdi^dk kirjv BTtUpaive nullo negotio animo suppletur xayidv ex V. 367 ; quod facilius fit cum subsequatur xaxdy di xe etc. Contra in versibus 87—92 novissimus editor Hiller vehe- menter a vero aberravit, cum verSus 89—92 dirimeret a disticho antecedenti. Quos sex versus unum facere carmen evincit cum sententiarum contextus tum repetitio versuum 87—90 post V. 1082 in codicibus A 0 aliis ^). Venio nunc ad elegiam quae pertinet a v. 323 usque ad 328. Quam in fine depravatam esse inter omnes fere criticos convenit neque adhuc medela desiderio legentium apte satis- faciens inventa est ^). Veiut periculum Bergkii qui d'ovv pro- posuit minime placet, cum vox ovv supervacanea non nisi ad versum resarciendum posita sit et dictio parum elegans fiat. Explicationem Welckeri qui lectionem traditam defendere conatur, quamvis arguta sit % tamen cum ad consilium poetae non quadrare videatur improbo. Sitzleri autem interpreta- tionem quae est : dei nolunt ea ferre i. e. in se admittere, con- fiteor me non intelligere. Neque ita ut fortasse quis suspi- cetur locum qualis traditus est explicare licet: dei non solent {ovy. i^elovai) talia ferre, eo sensu ut cladem ferre, calumniam, repulsam dicitur (ut etiam Sitzler intellexisse videtur). Sic enim latine loquuntur, graecum exemplum mihi quidem non notum est. Qua in re cum Usenero consentire mihi videor qui V. 742 fpigeTai pro cpegei desideret; quod cum versus non patiatur, id quod eundem habet sensum restituit, exei^). *) Hoc non satis respexisse videtur Schaefer qui p. 12 Hillero imme- rito astipulatur. ') Novissima coniectura est Hilleri (in praef. anthologiae p. X): Ttaaiv, KvQve • Seol St ovx kd-tlovo' dfeXelv. *) P. 106: Cum vi omissa est sententia adversativa; deos quidem, aitj non ferre hominum peccatay sed punire; nos autem ferre debere, quum vindices eorum non simus constituti. — Hanc explicationem acci- pit Herwerden p. 22. *) Jakrh, f. klass. Phil. 1878 p. 66. \ y-i^W — 16 — Atque quia versum simplici modo scil. uno veibo corrigendo despero emendari posse, distichon post v. 328 intercidisse arbitror, quo disticho amisso cum oratio hiaret, ab aliquo in V. 328 exeunte cpegeiv positum esse, ut plena efficeretur sen- tentia]^). Sententia autem quam protulit poeta, duplici modo propagari poterat in eis quae amissa puto, aut: delicta soli dei non committere solent, aut: dei nolunt peccata hominiim omnia piinire. Jam transeamus ad vv. 897—900, qui in libris manu scriptis perquam corrupti leguntur multaque virorum doctorum tentamina passi sunt. De quibus quid nos iudicemus breviter exponamus. Primum cum Hartungio Aai pro iog v. 898 et cum Hermanno rtov tb dixalwv tlov T^adUcov in versibus ultimis scribimus. Deinde id agendum ut nomen Jovis vel generalis significatio deorum — nam de numine divino vitiis hominum indulgente agi luce clarius est — restituatur. At ceteri quae proposuerunt facere non possum quin reiciam. Etenim iam inde quod tam vehementer variant lectiones propositae, rem apparet hac via cum probabilitate ad finem perduci non posse. Accedit qnod quomodo illi corruptionem quae hodie exstat ex lectione sua existiment natam, intelligere non possum. Equidem si codicis ^ scripturam ex qua sine dubio proficiscendum est respicio, aliter iudico. Legitur enim ibi: KvQv^ ei TtdvT^ avdgeaac xaTadyrjoig xaXeTialveiv, ubi facili ne- gotio restituas xaXeitawev. Conicias igitur nomen Jovis in versibus antecedentibus casu quodam abscissis positum fuisse. Quod magis confirmatur eo quod vv. 897—900 nuUo modo plenam integramque elegiam facere possunt. Deest enim id quo universa sententia spectet, praeceptum Cyrno dandum, ad quod explicandum haec adduntur: Jupiter enim si homini- hus omnibus irasceretur etc. Jam elucebit id quod desideremus contineri vv, 323 — 28 hosque cum versibus nostris connecten- *) Finem versus interpolatione resartum putat Usener praeter v. 742 etiam de vv. 710 et 729. — 16 — dos et coniungendos esse. Sententiam auteni hauc esse: Ne ami- cum reicias vilibus de causis, nam si amicorum vitia omnia aegre ferremusy omnino non invenirentur amici in genere humano. Hominibus enim vitia insita sunt ac semper hominum propria manebunt. Di autem ipsi nolunt punt, t delicta hominum omnia. Etenim si^ Cyrne, Jupiter martalibus j^roptsr omnia delicta ira- sceretur — omnia aiitem novit, consilia et facta — quotusquisque hominum salvus esset a poena divina? Quod si recte conieci, non amplius unum distichon intercidisse videtur inter v. 328 et 897, cuius verba extrema exempli gratia ita conformo et cum insequentibus coniungo: Aai yoLQ uva^ KQOvidrjg, KvQV% d navr' avdQeoOL TiaTa^vrjTolg %aUTtaivk,v xtA. Jam apparet, opinor, qua de causa sententiam meam de elegiis 323—28 et 897—900 protulerim. Nam quoniam utram- que elegiam, cum nomine Cyrni notata sit, in numerum ge- nuinarum referre licebat, fortasse supervacaneum legenti visum est copiose de nexu utriusque disputare. At cum V. 897 depravatus sit, potest eum quis ita restituere velle, ut nomen Cyrni eiciat. Hoc fieri posse Bergk respexit cum scriberet: Quodsi statuis KvQve temere ex versu proximo priore repetitum, ita erit versus refingendus Zevg ei navT' avdQeam mTa- dirqtolg xf^Unaivev etc. Nunc autem explicato qualis pristinus elegiarum fuisse videatur status, neminem iam spero nomen Cyrni v. 897 in dubium vocaturum esse. Vv. 341—50 si cum 337-40 arcte coniungimus, ut unum carmen oriatur, praeclara opinor elegia efficitur poeta Megarensi digna. Sententiam prolatam, ut proprium est huius poetae, amplioribus verbis iterat atque, ut mihi quidem videtur, hac coniunctione vis indignationis et libidinis qua iniurias inimicorum ulcisci vult, vehementer crescit et auge- tur. Ne quem offendat quod cum Jupiter v. 337 tertia per- sona fuerit, 341 altera appellatur: ita leniter deflectere non magis a poeta alienum est, quam quod v. 349/50 scriptor oblitus esse videtur se v. 341 Jovem allocutum. w — 17 — Porro post vv. 1183/4 vv. 367—70 subinde addere velim, id quod codices optimi suadent, cum ^ et 0 post v. 1184 versus 367 et 368 ») repetant. Qui connexus versuum libris traditus eo confirmatur quod hoc modo sensus aptissimus efficitur. Itaque Bergkium iniuria Brunckio, qui idem vo- luerat, existimo repugnavisse. De vv. 659—66 denique Van der Meyio assentior qui illis versus 159/60 antecessisse non inscite coniecit (Stud. Theog. p. 46)^); idem v. 661 non sine probabilitate xai TiQrj^ai fAiHovTL restituit. Sed quamquam equidem certus sum de coniungendis vv. 323-28 et 897—900, 337-50, 1183/4 et 367-70, 159 60 et 659—66, quo connexu ad versus Cyrnianos multi novi adduntur, tamen non confido omnibus hoc me persuasisse lectoribus. Quibus ne iram moveam, cum supra quam mi- nimo numero versuum eorumque certissimorum me contentum fore promiserim, satis habeo postulare ut vv. 355 — 60 et 87 - 92 singula carmina facere et haec in Cyrnianis numeranda concedatur. Jam de eis versibus dicendum est per totam syllogam passim sparsis, qui spatio unius distichi sententiam continent ita, ut primo obtutu speciem sententiae perfectae et absolutae praebeant. Quae eleyela, quoniam saepius de iis sermo fiet, liceat pro brevitate mihi nomine ad hanc rem ficto monelegia appellare. Fuerunt autem qui haec re vera carmina perfecta ducerent Theognidemque putarent monelegia talia com- posuisse, ut Leutsch et Hiller % Contra fuerunt qui frustula et fragmenta carminum maiorum haberent velut Bergk^- *) Versus 367 quin ea forma eligenda sit quara A O loco inferiore habent, post Usenerum {Jahrh. f. kl. Phil. 1878 p. 69) nemo iam dubi- tabit. Recte etiam de re Schaefer p. 18 sq. (nisi quod de particula Si falso iudicat) et Crusius Philol. 1891 p. 536 not. *) Adstipulatur illi van Herwerden animadvers. ad Theogn. p. 55. ») Leutsch in Philol. XXX p. 129 sq. et 195 sq. Hiller 1. c. p. 478. *) Mus. Rhen. III p. 213. 2 1% ^ 18 — Equidem ut non dicam de eis quae speciem fragmentorum aperte prae se ferunt, ea quae sententiam plenam continere videntur, maximam partem suspecta habeo. Nam quotiens carmina genuina Theognidis maioris ambitus lego, monelegia cum illis comparata vehem6nter discrepant, ut non videantur ab eodem poeta profecta esse posse. Quomodo autem rem iudicarem explicaremque, elegia quae v. 173—78 legitur, iter monstravit. Cuius elegiae versus 175 et 176 hac forma testes veteres exhibent: XQri mvirjv (psvyovra Aal ig (iaduyiijrea itnvwv oi7tT€iv, ml TterQHov, KvQve, Aar' T^hfiikiov, Vix dubium esse potest quin lectio codicibus Theognideis tradita t]v drj /Qrj etc. ad poetam ipsum redeat, altera forma ita orta sit, ut distichi quod summam sententiae contineret ex elegia evulsi, ut per se stare posset et plenam sententiam praeberet. initium mutatum sit. Rem autem ita mihi explico. Constat inter omnes poetae Megarensis elegias ut plenas sapientiae et optima vitae praecepta continentes apud Athe- nienses in summo honore fuisse, easdem praesertim in ludis ad pueros instituendos adhibitas. Ad usum autem commo- diorem necesse est complures syllogas breviores ex opere poetae pleno esse excerpendo confectas, ex ([uibus florilegium nostrum conflatum hodie viri docti credunt. Atciue cum unum excerptum alterum trahat, non dissimile veri est syllogas paulatim ad summam brevitatem redactas , scil. ex singulis elegiis singula quibus praecipue vis totius carminis continere- tur disticha extracta esse, quo facilius praecepta tenerentur et edisci possent, extractaque in syllogam collecta. Hoc eo facilius fieri poterat quod Theognis plerumque in fine penta- metri sententiam gravius incidit vel omnino concludit^). ») De interpunctione post distichon cf. Langenum de disticho ele- ffiaco p. 15 sq., 31 sq. et Rennerum Ueber das Formelwesen im griech, Epos etc. (Lips. 1872) p. 11. Sed non multum discriminis intercedere video inter poetas diversorum temporum. Prorsus perperam Langen f ^ ' ^aE — 19 — Versuum sequentium 179/80 confiteor sensum me non percipere. Quomodo enim paupertatem quisquam fugere potest per mare terrasque errans? De cura hoc dici poterat quae apud Horatium (carm. 2, 16, 21 sq. 3, 1, 37 sq. sat. 2, 7, 115) hominem per mare et terras sequitur, non de paupertate. Intelligo autem quid notio maris et terrae v. 179 sibi velit, cum versus 175 et 176 adspicio. Jam facere non possum quin vv. 179/80 suspectos habeam et putem aliquem senten- tiam elegiae totius uno disticho includere studentem non distichon genuinum desumpsisse, sed ex suo distichon novum composuisse eiusdem argumenti^) nomineque Cyrni ornasse, ut speciem Theognidei retineret^). Haec sententia mea eo mihi confirmatur quod vv. 117/8 eodem modo ex vv. 119—28 confecti esse videntur, scil. propriis, non Theognidis verbis ab eo conformati, qui gnomas Theognideas ad formam quam brevissimam, i. e. monelegia, redactas colligere vellet. Obser- vanda est etiam forma distichi de quo agitur 117/8, quae est pessima et cui viri docti adhuc frustra mederi studuerint ^). Non aliter denique fortasse res se habet de monelegio 335/6 et elegia 401—406, quamobrem post v. 406 distichon vel disticha cum nomine Cyrni intercidisse conicio. Etiam hoc distichon, cuius pars altera ieiuna et vilis est, male et sine arte compositum est ut duo illa cetera. Contra fundamento carminis Theognidei carent vv. 147/8 (cf. supra p. 13). Primus enim versus proverbium apud Graecos tritum continet quod etiam apud Phocylidem lege- batur, alter nihili est neque nisi ad distichon explendum vv. 237—54 ab Theognide abiudicat, quia bis sententia ad hexametrum sequentem transeat. Vide v. 64, 184, 1198, 22. 1) Adhibuit autem ille non suo tempore formulam homericam, cf. Eenner Formelivesen p. 29 n. 9. 8) Contra vv. 181/2 malim putare ex alia Theognidis elegia similis atque 173—78 argumenti propriis poetae verbis extractos esse. 3) Etiam Hartung p. 261 distichon spurium iudicat. Sitzler arti- ficiose vv. 179/80 in carmen antecedens, w. 117/8 in carmen insequens inserere conatus est, hoc non sine sagacitate, illud male. 2» l. — 20 — videtur fictus esse. Fuerunt enim qui quam plurima prae- cepta sapientiae et gnomas, quo maiorem auctoritatem habe- rent, ad Theognidem referre studerent, id quod disticho com- plendo et nomine Cyrni addendo facile effici poterat. Ita rem actam esse Usener M mihi persuasit. Sed iara subsistendum est. Si recte rem intelligo, quat- tuor sunt genera monelegiorum. Primum est distichorum eorum, quae non consilio excerpta, sed casu et iniquitate temporum ab carminibus totis abrepta sunt et sola de elegiis remanserimt, quamobrem genuina iudicanda sunt. Hoc valet imprimis in ea quorum condicio non ea integra sed frustula esse evincat ut 299/300: ovdeig drj (plog elvai, STtrjv Kmidv uvdgl yivrjrat, ovd' ({} yCU yaaiQog, KvQve, f.ufjg ysyovrj'), Vv. 539/40 ex carmine maiore esse nemo non videt. vv. 819/20, 371/2, 655/6 consilio extracta esse nequeunt, cum res contineant ad personam Theognidis solam pertinentes, non seusum generalem habeant. propter quem excerpere cuius- quam interesse poterat. Porro ea disticha, in quibus vocum quae sunt AOAog, dya&og. ia&Xng, dedog vis ut ita dicam politica aperte conspicitur, apparet non in usum communem civium vel discipulorum posse ab Atheniensi quodam ad syllogam compingendam desumpta esse. Qui enim ille versus, quibus omnes virtutes in nobilibus solis positas dicatur, civibus po- pularibus ut plenos summae sapientiae commendare poterat ^) ? Porro ») Jahrb. f. klass. PhU. 1878 p. 70. «) Qaamquam critici coniecturis sententiam et orationem integram restituere conati sunt. De formis doricis quas Bergk iniuria introducere studuit, recte iudicavit Clemm Jahrh. f. klass. PhU. 1883 p. 9 sq. — Ceterum de vv. cf. p. 63 sqq. ») Me quidem iudice luce clarius est apud Theognidem genuinum voces aya»6s et ioHos de nobilibus, xaxos et Sedos de plebeiis fere ubi- que usurpari. Factiones his verbis significantur, ut apud auctorem libelli de civitate Atheniensium fieri videmus, quia oligarchis notio nobilium et bonorum in unum confluere videbatur. Non ita tamen res se habet, ut Theognis neminem de plebeiis bonis moribus esse posse crediderit. Vi» I >^ • I < — 21 — Cadit hoc in vv. 233/4; hos igitur censebimus fortuito ex carmine genuino Theognidis ereptos esse. Versuum denique 77/8 origo Theognidea testimonio Platonis confirmatur, nisi quis iam aetate philosophi collectiones illas monelegiorum extitisse putat, in quas etiam disticha libere conformata per- venerint. Alterum genus, cuius exemplum supra vidimus 175/6, est distichorum quae ex elegiis exsecta sunt a quodam non nisi leviter mutata si opus erat, ut per se stare possent. Vv. 541/2 et 1103/4 ex una eademque elegia mihi tracti esse videntur plura superbiae exempla exhibente. Tertium genus ita ortum putabamus, ut quidam uno disticho propriis verbis ficto argumentum totius elegiae expri- mere studeret (179/80. 117/8. 335/6?). Hoc maxime ad ea pertinere arbitror quae propter formam neglegentiorem offen- sionem praebent. Ut vv. 333/4 hiatus post avdga offendit. Quamquam critici coniecturis emendare conati sunt; &i dv^ga quod Hermann proposuit nunquam apud Theognidem legitur. Fortasse idem cadit in vv. 235/6 qui innumerabilia hominum doctorum conamina passi sunt. Ubi si coniectura sanandi recta via esset, maxime Herwerdenum secutus ita scriberem: Ovdh kmnQiTtBi ^f^lv ar' (= quae) dvdQaaL atfioiiivoiaiv, dll' oaa Ttdyxv Ttoku, KvQvt, dlojaofiivr}. Hiatus versu altero tolerabilis esset*). iUa poUtica verborum cum ex multis aliis elegiis elucet, tum ^^f^^^ apparet ex vv. 84, 53-60, 183-92. Recte de hac re iudicant Welcker praef. p. XXI sqq. qui egregiam disputationem scripsit, Schneidewm p. 55, Sitzler p. 31, 32 (qui tamen nimis severe et anguste), BergkCrrwJcA. Ut n p. 323 c. adn. 91, Immisch p. 75, Cauer Parteien und Pohttker in Megara u. Afhen (Stuttg. 1890) p. 8. Adversantur argumentis magnam partem perversis usi Schoemann schediasma de Theognide, opp. IV p. d7, Hartung praef. p. 17 sqq., Hiller JaJ^rh. f Uass. Phil 1881 p. 461 8q. (quem immerito sequitur Flach Griech. LyrUc p. 396) et Jahresber. f. hlass Altert. 1888 p. 138. Pravissima interpretatio carminum quae maximi ad rem momenti sunt ab Hillero prolata valde abhorret a more viri docti ceteroquin cauti et sagacis. ») Herwerden animadvers. ad Theognidem p. 12. — 22 — Quarto denique generi ea monelegia attribuimus, quae cum ne argumentum quidem cum Theognide commune habeant, prorsus libere composita et nomine Cyrni addito fraude in Theognidea illata sunt. Haec igitur spuria sunt iudicanda velut 147/8. Mihi quidem magna suspicio movetur quotiens cum elegiis Theognidis genuinis comparo haec praecepta ieiuna ad unamque ut ita dicam crepidae formam confor- mata: 131/2: Ovdev iv dvdQionoiai TtaTQog mi ^rjTQog afxuvov atled^, oTOig dairj, KvQve, i^ufirjXe dUr}. 895/6 : rvwurjg d^ovdhv afxeivov dvrjQ exei avTog ev avT([), ovd' dyvajfioavvrjg, Kvqv\ odvvrjQOTeQOv, 1223/4: Ovdev, Kvqv\ oQyfjg ddmoTeQOv, rj tov exovra Tirjinalveij dvinqi detld xctQi^^o^^^rj, 1226/6 : Ovdev, Kvqv\ dya^rjg yXvy.eQc6TeQ6v eaii yvvaiTiog. f.idQTvg eyio, av & efnol ylvov dli^doavrrjg. Cf. w. 117/8 quorum supra originem edocuimus: Ki^rjlov d^dvdQog yviovai xalemoTeQOv ovdev, Kvqv\ ovS^evla^Lrig eoTt iteQc Jtleovog. Sed monelegia quae restant non audeo cum fiducia ali- qua inter genera illa discribere cum res ambigua et anceps sit. Ne de illis quidem quae protuli exemplis adeo certus sum, num suo quodque generi tribuerim. Quamobrem praestare mihi videtur omnia monelegia in unum congregare et per se tractare ab elegiis Theognidis plenioribus seclusa. Ex horum distichorum grege ea quam supra fecimus carminum composi- tione disticha abierunt 87/8 et 359/60, accesserunt divisione elegiarum vv. 643/4. Haec fere habebam de distichis monelegiis quae vocavi, nisi quod vv. 1161/2 qui sunt Ovdeva drjaavQOv mTa&rjaeiv Ttaiaiv afienov akovaiv d'dyax^olg dvdQaai, KvQve, didav \.^. 4:^P H.> K ^ — 23 — pauca verba requirunt. Hos enim cum vv. 409/10 q. s. Ovdeva dTjaavQOv itaiaiv -Kaiadi^ar] dfieivo) aldovgy ^V dya&olg dvdQaai, Kvqv\ eTteTai ita congruere ut utrumque distichon ab eodem poeta pro- fectum esse non possit, iam a multis observatum est. Welcker, ut erat parodiarum captator, loco posteriore parodiam agno- vit, ego cum Bergkio Usenero Schaefero ^) versus 1161/2 ex pr/oribus fictos puto. Lectionis autem discrepantiam cum Bergkio et Schaefero hoc modo natam existimo: Versus casu deperditos cum quidam in libris corruptos reperiret, sive syllogarum concinnator fuit sive librarius, de suo supplevit atque pessime, ut gnoma inepta ab ingenioque Theognidis alienissima exstiterit. Caput II. Restat unum carmen Cyrni nomine insignitum, quod priusquam Theognidi vindicare liceat, disputatione opus est longiore, quam quidem capiti proprio reservavimus. Exstat enim in kleyeiwv /? inde a v. 1353 usque ad 1356. Hunc autem librum, quem notum est in solo Mutinensi servatum esse et a Bekkero demum in lucem prolatum, primus Welcker Theo- gnidi abiudicavit, post eum multi alii viri docti, Hertzberg, Hartung, Rintelen, Nietzsche, Renner, van der Mey, van Her- werden, H. Schneidewin, Sitzler, Hiller, Couat, Flach, Cor- senn, Schaefer ^). De singulis hi in varias discedunt senten- ' 1) Bergk in ed. ad v. 1161; Usener 1. c. p. 70 sq. Quamquam quod Usener coniectura effecit, ovSeva &T]aav^6v Tt^aTtioiv xarad^ijarj dftslvo) aiSovg» rj T^dyad-ols dvS^dai, Kvqv\ afsvos probare non possum. - Schaefer p. 19-22. Cf. Cauer Philol. 1891 p. 537 sq. , . i m r «) Welcker p. Cll; Hertzberg in Prutzii litterar. histor. Taschen- buch 1845 p. 339 sq. et 361 sqq.; Hartung p. 24, 133, 286; Rintelen de — 24 — tias; plerique, ut van der Mey Hiller Couat Corsenn, si non totum librura , at maximam partem ab homine quodam pro- fectam esse putant, qui ex sylloga Theognidis ea quae hodie exstat verbis, formulis dicendi, versibus totis vel dimidiatis passim ereptis et excerptis elegias illas amatorias compegerit, sive ludendi causa sive ut carmina Theognidis ex quibus hauseritin ridiculum verteret. Hoc parodiam vocant. Schneide- win autem collectionem concinnatam existimat ex elegiis Mimnermi, Solonis, Theognidis sinceris, carminibus quibusdam parodicis, versibus ab ipso syllogae confectore exiliter et ieiune factis. Contra Nietzsche libellum Mimnermi esse arbitratur; quem librum hominem Theognidis sapientiae laudi invidentem saeculo quinto p. Ch. ad syllogam adnexuisse ut poetae maculam amoris puerilis aspergeret. Hartung appeu- dicem totam paucis versibus exceptis Eueno tribuit. Etiam de tempore confecti libri dissentiunt critici. Hertzberg aetati Alexandrinae vindicat, Couat aevo Byzantino, Hiller et Cor- senn ante Alexandrinorum tempora ortum credunt. Sunt contra qui de parodiis non cogitent quique eundem statum atque libri primi accipiant, scil. etiam librum /J ah epitomatore ex syllogis Theognidis et aliorum poetarum anti- quorum contractum, nonnulla certe Theognidis propria esse (1353—56), Solonis esse 1253/4 (etiam 1255/6?), vv. 1345-50 fortasse Eueni, cetera maximam partem a poeta Megarensi Theognide Megttrensi poeta (diss. inaug.), Monasterii 1863, p. 38 sqq.; Nietzsche in Mus. Rhen. XXll p. 176 sq., 180 sq , 185 sq. ; Renner in Curtii Studiett zur griech. u. latein. Grammatik I 1 p. 139; van der Mey studia Theognidea p. 28—39; van Herwerden animadversiones philol. ad Theognidem p. 14—17, add. p. 55; H. Schneidewin de syllogis Theo- gnideis (diss. Argentinensis 1878) p. 36—41; Sitzler proU. p. 36; Hiller Jahrb. f. kl. Phil 1881 p. 450, 470 sq., idem Jahresher. f. klass. Altert 1888 p. 142 sq. et 156 sqq. ; Couat le second livre d^elegies attribui d Theognis (annales de la faculte des lettres de Bordeaux V p. 257—290, Bordeaux 1883), contra eum Hiller Jahresber. 1883 p. 258 sq.; Flach griech. Lyrik p. 403; Corsenn quaestiones Theognideae, Programm v. Oeestemiinde, Lipsiae 1887; Schaeier de iteratis ap. Theog. distichis p. 4 sq. et 32 sqq. ^ 4 4 — 25 — profecta esse posse. Haec est sententia Bergkii, et ut vide- tur Dielsii '). De quaestione nos quid iudicemus hoc loco exponere libet, neque nimis breviter, ut adversariorum argu- menta satis refellamus, neque nimis copiose, cum res paene propriam dissertationem quam nos vocare solemus desideret. Una causa atque ea qua maxime adducti sunt critici, ut parodiam agnoscerent', est quod in libro altero verba, for- mulas, versus invenerint etiam in libro primo eadem vel simili forma exstantia. Quo in studio locorum similium colli- gendorum saepe modum concessum ita longe egressi sunt, ut nugari videantur. Velut quod in vv. 1247/8 condendis versus 325—27 exemplo fuisse Corsenn dicit (p. 7 et 37), iure mireris. Quid aliud commune nisi una vox dinaQuoXri? Et hanc plagiator ille proferre non poterat nisi ex loco illo sumptam? Ridiculum hoc. Porro versus 11 — 14 van der Mey putat ab poeta illo in parodiam mutatos esse versibus 1327—30 (p. 34). Congruunt profecto vocativo in initio exstante et verbis aoL—k^oL Sed haec similitudo fortuita est et tam levidensis, ut nemo omnino animadvertat nisi qui industria talia quaerit. Refutatur per- versa viri docti opinio etiam eo quod vv. 1327/8 per se stare et vv. 1329 sq. novum carmen incipere manifestum est ^). Idem criticus (p. 31) hominem 'spurcum^ cum vv. 1231 — 34 pangeret, illum ignem quo arderet sibi persuasit *^ex Theogni- dis indignabundi* vv. 1103/4 et 541/2 petivisse q. s. "T^Qcg xal Mdyvrjrag dTtwleae ml KoXoq)OJva xai E^vQvrpf, TtdvTCjg, KvqvBj xai vf.ifi^ djtokel ■ ^) Bergk lAteraiurgesch. II p. 314 sq.; Diels in Hermae vol. 23 p. 283. ') Quamquam etiam Hartung et Sitzler vv. 1327—34 iniuria in unum coniungunt. — Ceterum van Herwerden, qui ipse quoque librum spurium ducit, van der Meyium falso de parodia et illorum versuum ori- gine ex vv. 11 — 14 petita iudicare dicit (p. 55). Negat etiam Corsenn (p. 40) vv. 11 — 14 exemplum esse; idem nimirum v. 1327 sq. ad vv. 1/2 et 1023/4 redire arbitratur. i — 26 — et Jeiuamijj //ij trjvde TtoXiv, IToXvTtatdrjj v^Qig r]7t6Q KevtavQOvg ojiiiofpdyovg okeoj]. In his morari oi^erae pretium non est *). Ut iam exemplum adhibeamus, quod maiorem habet spe- ciem, versus 1267 — 70 IlaTg re xal Y^tTtog ofiolov exei vcovovre yaQ %7t7tog fivLoxov ylaiet ^eif-ievov iv wvii], dlXd tov voxeQOv dvdQa (peQec KQi&aiai y.OQead-eig' log d^avTiog xal Ttalg tov TtaQeovra cpilel van der Mey (p. 29) et Corsenn (p. 10 sq. et 37) parodiam agnoscunt versuum 1157—60 nXovTog TLal aocpirj &vr]roig dfiaxioTawv aiei' oite yaQ dv jtXomov d-vf^ibv vrteQAOQeaaig' (og d'avziog ao(pir]v 6 ao(p(6taTog ovv. d7to(pevyei, dX}J eQaTaty ^v/tidv d'ov dvvaTai TeXeaai. Concedo universam formam sententiarum similem esse, quae tamen natura sententiarum ipsa explicatur. Namque cum altera versu primo comparationem habeat (1267) quae in- sequentibus quam vera esset deraonstrandum erat, altera gnomam quae item illustrari debebat, facile fieri poterat ut verbis ovre yaQ explicatio daretur. Atque quod ad vocabula ipsa, quod poeta carminis amatorii verba (og d'avT(og initio versus ponit, hoc non habere debet ex v. 1159. Immo usi- tatum illud est apud poetas epicos quorum locis et formulis etiam poetae elegiaci utuntur^). Sed quod ante verba q. s. (og d'avT(Dg etiam forma verbi WQiwv^i utroque loco legitur, mero casui tribuendum est, unde nihil concludendum, prae- sertim cum verbum utroque loco de rebus diversis usurpetur. Itaque concedere non possum carmen de quo agitur esse *) Van der Meyi sententiam iure reicit Corsenn p. 39. «) Exempla vide apud Rennerum : tJber das Formelwesen im grie- chischen Epos und epische Reminiscenzen in der dlteren griechischen Elegiey Lips. 1872, p. 58 n. 9. i^ *. ^ ^ -< — 27 — parodiam eius generis quale Corsenn statuit (p. 42), scil. imi- tationem, nedum parodiam propriae notionis, ut est sententia van der Meyi. Parodia enim fit, si verba auctoris nota ad rem alienam ita adhibentur ut risus legentium moveatur. Sed existimas poetam si vv. 1267 sqq. ita fecit, credidisse omnes car- men suum legentes loci illius Theognidei recordaturos ? Atque carmen illud 1267—70 amatorium est, nihil aliud; ne minimum (|uidem ridiculi habet. Gravissimum autem exemplum parodiae de quo ceteri non dubitant^), exstat v. 1349/50: ovT(o /xri ^avfAal^e, IifKovidt], ovveza myoj e^ed((fir]v yialov Ttaidog eQ(OTt daitieig, Haec in fine elegiae posita dicunt dubium non esse quin expressa sint ex his carminum genuinorum versibus ultimis: V. 25 : ovdev davfiaaxov, ITolvTtaidr] • ovde ydQ 6 Zevg xtA. et 191 : ovT(o fiT] davfxaCe yevo^, nokvTtaWr], dardjv xrA. Quid ? Qui fieri potest ut utrumque locum scriptor appendicis imitatus sit? Non nisi alterutrum, opinor, scil. v. 191. Etenim si V. 191 ita exscripsit, ut speciem habet, non potest simul V. 25 respexisse. Praeterea versus 25 non adeo similis est. Si tamen in sententia sua adversarii perseverant, scil. locum similUmum esse, eo magis eos de ceteris errare sequitur. Quid enim? Si re vera bis Theognis carmen simili modo con- clusit, itaque proprium quendam dicendi usum secutus est, quo tandem iure quis negat etiam tertium locum eiusdem poetae esse, immo necessario alii cuidam esse adscribendum ? — Sed alterum locuni (scil. v. 191) poeta libri /? mihi, imitatus esse videtur, quamquam si quis ita vult etiam Theognis imi- tator alterius esse potest. Verum si imitationem accipio, no^ magis vituperanda est illa, quam quod poeta Megarensis ») Van der Mey p. 34 sq.; Hiller p. 477; Couat p. 281; Cprsenn p. 20, 37, 43. — 28 — locos Hesiodeos expressit et Solonem imitatus est, Solon Tyr- taeum ^). Sed utut res se habet, minime parodia est. Ut hic paullum subsistamus, quo diutius et accuratius rem delibero, eo magis adversarios errare mihi persuadeo argumentisque uti quibus nihil demonstretur. Hoc praecipue valet de formulis epicis et elegiacis. Satis notum est elegio- graphos in carminibus componendis passim epicos sequi eisque quae in poesi epica per tot saecula usurpatae paene obdu- ruerunt formulis uti, praecipue in hexametro. Egregie autem de sermone epico exemplisque eius apud elegiographos exstan- tibus egit Renner libro supra commemorato (p. 26 adn. 2); praeterea rem bene tractavit Kuellenberg in dissert. q. i. *de imitatione Theognidea' (Argentorati 1877). Deinde obser- vare licet, neque quemquam qui poesi elegiacae operam de- derit hoc effugisse opinor, apud poetas elegiacos item atque apud epicos paulatim certum usum dicendi, elocutionem, electionem verborum et collocationem , praesertim in penta- metro ut natura ferebat, orta esse quae alter ab altero susceperit. Hac de re multa utilia attulit idem Kuellenberg, praecipue p. 49 sqq. Quae cum ita sint, si in appendice per- magnus invenitur numerus locorum et formularum quae etsi etiam in collectione nostra maiore monstrari possunt, tamen creberrime etiam leguntur apud Homerum et epicos, Mimner- mum, Solonem, alios elegiarum scriptores, dubium non est quin his locis demonstrari non possit auctorem appendicis librum primum Theognidis qualis nunc exstat, ante oculos habuisse debere. Atque hoc maxime Corsenno vitio tribu- endum, qui cum in prima parte dissertationis suae (p. 4 — 24) praeter ea quae Rennero et Kuellenbergio debet ipse quoque multa alia similia vel congruentia magna industria coUegerit, quamquam excusat non omnia quae congesserit plagiatori exemplo fuisse sese credere, tamen locis collectis ad illam rem utatur. t^ 4» .^ I i ») Ut Theogn. 1197 sqq. = Hes. op. 448 sqq.; Theog. 133—42 = Sol. 13, 66 sqq.; Theog. 39-42, 43 sqq. = Sol. 4, 1—11. — 29 — Exempli gratia affero vv. 1299 et 1355, ubi item ac V. 329 vox q. e. Suokwv in versu exeunte reperitur (Corsenn p. 14, 15, 21). At ipse Corsenn ad Rennerum relegat (p. 66 n. 64), qui poetas epicos formas diwxwv, diwKsiv etc. paene semper in fine versus posuisse monstret. Apparet igitur hoc exemplum ad quaestionem nostram nihil valere, immo poetam versuum 1299 et 1355 nihil fecisse nisi quod exspectandum fuerit, ergo non v. 329 imitatum esse. Quamobrem vitiose mihi vir doctus egisse videtur, quod talia ad versus nostros adscripsit. Etenim quaestio difficilis iudicatu his magis obscu- ratur atque confunditur quam explicatur. Neque secus est de verbis ycelaOxxi^), Ttei^eiv^ drtardv^) aliis, quae saepe hanc versus sedem occupent. Idem valet de substantivis quibusdam , ex quibus si colligis poetam illum ex farragine libri primi hausisse pra- vissime iudices. Ut quamquam concedendum est praeter vv. 1256 et 1324 vocem evcpgoavvrj etiam in libro a legi vv. 776 et 1068 in fine pentametri *), tamen imitatio non est. Occurrit enim eadem vox apud Sol. 26, 2 et Anacreontem 94, 4 eadem versus sede. Omnino, et hac re omnis illa suspicio toUitur, verba in vvrj exeuntia saepissime a poetis elegiacis ibi poni videmus. Ut etiam nostros thesauros aperiamus ut adversarii, dovXoavvrj occurrit in fine pentametri apud Solonem 4, 18; 11, 4, Theogn. 1214, Simon. Ceum 101, 2; Tcakaia/^oavirj apud Tyrt. 12, 2 et Xenophauem 2, 16; dkfji^oavvrj ap. Theogn. 1226; ipdocpQoavvrj habet Jon 2, 8; awfpQoavvrj Theogn. 1326, Simon C. 115, 4, Critias 2, 22, Crates 2, 2; dipgoovvq 8ol. 13, 70 (= Theogn. 590), Theogn. 230 (= Sol. 13, 74?), Menand. v. 2 (Bergk. p. 375); cpdrjinoavvrj Theog. 284; 7to?.V' ») 1259; 19; 421; 685. Corsenn p. 9. 2) ovSs fxB nHioEi.i V. 1363 et 839. Corsenn p. 22. Vide Rennerum p. 36 n. 49. ») 1285; 143; 1037; 1219. Kenuer p. 67 n. 71 (Corsenn hoc exemplum -omisit). *) Corsenn p. 9, qui quidem hic non aperte de imitatione loquitur. — 30 - (fQoavvrj Theog. 712; djtYi^ioavvri Theog. 758; imcpQoavvri Theog. 1100; iTtTroavvrj Sim. 0. 108, 2 ^- Fortasse eum (lui haec legit, offendit haec ahundantia mea, uhi pauca exempla satis esse putes. Neque vero hoc sine causa facio. lam enim quasl ex angusto sinu Theognideo nohis videmur in mare altum i^rovecti esse et litora non iam conspicere. Intelligimus illud de quo agimus proprium esse omnium elegiographorum ; quo magis illorum sententia redar- guitur qui poetam nostrum furti insimulant. Adhibeamus iam nonnuUasverborumcompositiones. Versus 1323—26 Couat parodiam habet versuum 1119— 22 ^). Tn utroque carmine poetam videmus votum facere, deos invocare, verbis ^utq' rj^rjg vel ij^rjg ^urgov uti. At ([ui non praeoccu- pata mente ad rem iudicandam aggreditur, concedet similitu- dinem vix esse nisi verborum, argumenta tam dissimilia esse ut de imitatione cogitari non possit. Atque verba ({. s. fisTQa rj^rjg, quae ansam suspicionis dederunt, usitatissima sunt, quae quivis poeta in suum usum vocare potuerit. Cf. Hom. J 225 avTccQ Irrel q rjjirjg tQiAvdeog ixero j^utqov, X 317, a 217, r 532 ri^rig fneTQOv r/,ovTO, lyidveig, havei\ hymn. in Cer. 166 et 221; Hes. op. 132 et 438, fr. 100, 2 Rzach.; Kaibel. epigramm. graec. 193, 3 eig fneTQa O^ijlii^rjg log dvrj[y]6iiirjv -, Euri]). Jou 354 aol Tavi' dv r/7%, e^t^^Q 'n^, «'X^^ ueTQa% In elegia Cyrno dicata v. 1356 legitur TzdvTCJv tovt' dvirjQ(kaTOv*). Haec verba vel similia occurrunt v 210 (tt.) T. a., 124 et 258 r. «., 812 {itdvicoVj) Kvqv\ dvirjooiaTOv, 896 ») Vide Kuellenbergium p. 52 sq. «) Couat p. 264: aw vers 1326 le pluHel ueT^^ij^rjs rsXiaai est une mauvaise imitation du vers 1119 de Theognis n^rjs fierQov lyfi^u , At pluralis ipse te revincit, imitationem non esse. Poetae enim antiquiores habent (xatqov, hic, Euripides, auctor epigrammatis ap. Kaibel. uitQa, Quae res quae poetam nostrum recentiori aetati vindicare videtur, tamen nobis non obstat qui librum ex carminibus diversorum elegiographorum compositum putemus. 3) Renner p. 43, 101 d. V Van der Mey p. 19, cf. Corsenn p. 21. / 31 KvQVy odvvrjgoTeQOv. Addo haec idonea quae comparentur: Tyrt. 10, 4 (TtdvTwv) eoT^ dnrjQOTaTOv \ Callim. epigr. 14, 4 Wilam. XQW^ dvirjQOTeQOv ; Cleobulina 2, 2 tovto dixawTaTOv:, Sol. 12, 2 {ndvTiov) eaii drAaiOTdTrj ., Callim. 32, 4 tovt^ dvega- atOTaToVj omnia in altero colo pentametri ^). Quid? ex tribus exemplis quae nomine Cyrni ornata Theognidi ipsi tribuenda sunt (124, 812, 896), nonne apparet ei qui ter verba illa iteraverit, etiam quartum adhibere licuisse? Quo iure igitur V. 1356 non ab eodem poeta proficisci posse affirmas et per parodiam dictum esse? Quia, inquis, quamquam per se licebat repetere, non de re seria et gravi repetuntur, sed de re levi. Sed hic tuus error est, carmina amorem puerilem continentia res leviores et ludicras appellare. Si quis oculis ut ita dicam hominum recentiorum rem cernit, omnino de tota quaestione ne audeat iudicare. Quid, quod formulam illam non solum in collectione nostra corrupta Theognidea exstare videmus, sed etiam apud alios poetas elegiacos? Eo magis opinor ho- minibus ieiuna mente iudicantibus certum erit poetam nostrum illa non ex libro « desumpsisse. Maioris iam momenti videtur esse quod etiam toti versus repetuntur. Compara vv. 1237/8 dkXd Tkrjdi voii) avvieiv eitog' ov toc dvdyycrj Tovd-' egdeiv, o tl aoi fnij Y.aTadvf,uov rj cum vv. 1085/6 Jrjf-Uvva^, aol itoXkd (peQeiv ^aQV' ov ydg emaTf] Tovd^ eQdeiv, 6 ti ool fir KaTaSvf.uov fj et 1095/6 (FzeTiTeo (JjJ vvv dXXov, efiol ye fihv ovTig dvdyArj Tovd^ eQdeiv ' tujv fiot jtQoade %dQLV TL&eao ^). Sed vide etiam haec: 540 = 554 ei firj kfirjv yvojfirjv e^aTtaTcdat d^eoi, 128 TtoXkdu ydQ yvcofirjv e^ajtaTcocf ideat. *) Vide Kuellenbergium p. 51 sq. *) Vid. van der Meyium p. 32, Corsennum p. 5 et 37, Schaeferum p. 4. — 32 — Oranes lii tres versus in elegiis ad Cyrnuin scriptis leguntur. lam hic haeret aqua. Nam materiam difficilem tetigimus plenamque periculi, repetitiones , de quibus conlidenter et certo iudicare non licet^). Atque si hoc Theognidi in libro primo permissum e ' .t — quod equidem non dubito — qui potest quis affirmare eum qui in libro (i versum rov&' egduv x. t. l. iteraverit Theognidem esse non posse? Itaque sententiae illorum accedere nequeo. At versus 1117/8 nkovTe, dewv /.dXXioce m\ l^iegoeoTaTe Ttavtwv, avv aoi xal xoKog ciV yiveiai ead-Xog dvrjQ manifestum est plagiatori materiam dedisse parodiae quae vv. 1366/6 exstet^): !^ naidojv xdkXcaTe ^al i^ieQoeaiaie ndvTtov, aifjd'' avTOv mi ^ov navg' endmvaov enrj. Persuasum igitur habent illi Plutum deum iure et vi propria omnium pulcherrimum et amoenissimum appellari potuisse, non puerum amatum, ita ut v. 1365 imitationem esse necesse sit. Equidem contrarium crediderim, scil hoc de eQto^evi^ apte dici , de Pluto non nisi translate et auctorem versus 1117 locum poetae alius spectare. Itaque aut v. 1117 paro- dia est versus inferioris 1365 aut scriptor uterque poetam tertium antiquiorem imitatus est. Neque aliter res se habet de vv. 1353 et 301 ^). Prae- clarum enim sensum praebere versus loco inferiore quis neget? Scil. simul dulcem et amarum esse amorem, ille- cebrarum plenum et duritiae, dura voti compos fiat. Contra >) Egerunt de his Schaefer in libello suo de iteratis ap. Theog. distichis et Cauer iii Philol. 1891 p. 529 sqq. Schaefer versus illos quidem 128, 540, 554 in formularum numero habendos merito putat p. 4. *) Rintelen p. 39 ; van der Mey p. 35 ; Corsenn p. 22 et 37 ; Schaefer p. 4 sq. Cf. Rennerum p. 21 n. 39. ») Welcker p 60; Rintelen p. 39; van der Mey p. 35; Couat p. 278 sq.; Corsenn p. 21, 29, 37, 43; Schaefer p. 33. — 33 — vv. 301/2 praeceptum dant sapientiae tam divinae, ut ego me non perspicere fatear. Namque ut verba de servis et operis aliquo modo intelligi possunt , ita non de vicinis quos poeta acerbe et comiter tractari iubet. Hoc et quod vocem q. e. aQnakeog primitus in locum inferiorem, non superiorem scrip- tam apparet, me movent ut vv. 301/2 parodiam esse versuum libri /^, non vicissim, pro certo affirmem ^). Ut breviter quae adhuc statuimus coUigamus, quoscum- que locos similes contemplati sumus, opinio illa de imitatione et parodia vana deprensa est. Dices : de singulis locis for- tasse concedam, sed summam respicere oportet, atque librum totum locis scatere qui legenti librum primum in mentem •revocent non negabis. At nihil inde sequitur. Similitudo enim quam habet appendix cum libro a, non maior est quam quae in libro primo ipso inter permultos locos intercedit. Quod autem omnino similitudo libro /? cum priore intercedens cernitur, casu factum est et iniquitate temporum, qua per- magnus numerus versuum Theognideorum nobis servatus est, non item Callini, Archilochi, Tyrtaei, Mimnermi, Solonis. Quos poetas si integros in manibus haberemus aut saltem maiorem partem versuum, non dubito quin numerus locorum similium et congruentium quasi in immensum augeretur et omnis illa falsa opinio toUeretur. Altera causa qua adversarii sententiam suam confirraari arbitrantur, est quod disticha tota libri primi, si quae in eleyeitov [i repetunixxr ^) , ita coUocata esse videantur, ut in sensum eroticum accipienda sint, cum eis primitus nihil ero- tici insit; unde magis elucere appendicem opus esse unius viri qui syllogam nostram primam in manibus habuerit. Dt Hiller^) poetam putat cum vv. 1101/2 post vv. 1275 -78 ite- *) Haec etiam Hartungii sententia est (ad v. 301). «) Disticha in libro /? iterata collecta habes apud Schneidewinum 1. c. p. 37. Cf. Corsenn p. 35-37, Schaefer p. 33 sqq., Cauer Phil. 1891 p. 542 sqq. ») Jahrh. f. klass. Phil 1881 p. 450. 8 I ^ — 34 — raret, clausulam huius elegiae esse voluisse. Habes igitur hoc poema : av&eoiv tlaQivoig SaAlei (h^o^mr^j rfifwg 'Egwg TtQoXimov Kvjiqov, TteQr/Mhkia vfjaoVy eiaiv tn dv&Qimovg aniof.ia (fiQiov xaid yfjg, oatig 001 (iov/.eva€v Ijuev neQi v.a\ dh.il.evaev diiea^ai nQoXuttWd^ i^jueTiQrjv cpiXirp^, At hoc poema tam ineptum et miserum est, quale auctor appendicis nunquam commisit. Doleo igitur me Hillero assen- tiri non posse. Immo cum Bergkio distichon arbitror frag- mentum esse elegiae nunc amissae idemque antiquitus in libro /? locum habuisse, unde in librum a translatum. Item omni probabilitate caret versus 1107/8 ab auctore musae puerilis versibus 1311 — 18 ut finem adnexos esse. Namque carmen antecedens v. 1318 ita absolutum esse mani- festum, ut distichon 1107/8 nullo modo cum eis coniungi possit. Neque de vv. 949/50 ante vv. 1279—82 repetitis, q. s. Ne^QOv vnh^ ekdcpoio kiiov wg dkyu Ttenoi&cog Ttoaal Y.aTai^dQ\jjag difxatog om emovj quos Hiller plagiatori initium carminis insequentis fecisse arbitratur, res ita se habet, quamquam illud primo obtutu speciem quandam habet. Poeta enim amatorius si illud fe- cisset, sine dubio distichon non per se solum collocasset, sed cum versibus insequentibus in unum carmen conglutinasset. Neque vero prorsus apte coniungi potest, quod etiam Hiller sensisse videtur, cum in Anthologiae lyr. editione quarta a se curata versus 1278 c, d cum 1279 sqq. connectere ausus non sit. Vv. 1151/2 denique documento sunt quam perversa argu- mentandi ratione parodiarum captatores utantur. Redeunt enim in libro altero ante v. 1239 sqq., ita tamen ut arctissimo vinculo cum illis coniungi et elegiam unam integramque facere 4 ^ .— 35 — nemo neget. Duplici modo autem mea quidem sententia haec res explicari potest. Accusatores illi nimirum furem insimu- lant versus ex libro primo sumptos in suum usum vertisse cum parodiam suam scriberet^). Nos contra in libro altero pristinam carminis integri formam adhuc servatam nobis per- suasimus, distichon syllogae maioris fragmentum nostri poe- matii esse. Sic fere Bergk ad v. 1239; facit autem cum nobis et unus ex adversariis, Kintelen (p. 41), qui distichon TtolldKt %0i ndQ e^oi xtA. in libro a temere omissum concludit^). Quem sodalem Hiller reicere conatur cum illum naturam atque indolem libri alterius non recte perspicere dicit. At hoc demonstrandum erat, librum ex parodiis constare ; quodsi hanc sententiam sequentes illud argumentum afferunt, si porro docetur argumentum esse anceps quod etiam in contrariam partem verti possit. quam perversum est tum verba talia facere qualia Hiller ! Nonne hoc est in circulo se versare ? Uno verbo moneam v. 1262 eiusdem libri similem esse vel eundem atque 1239b. Quod licere iam supra (p. 31 sq. ad V. 1238) opinor vidimus^). Quibus expositis nihil nos im- pedit quominus contra repetitionibus ad nostram de origine appendicis sententiam stabiliendam utamur. Putamus enim ab eodem qui collectionem maiorem concinnaverit, et librum a et librum /i ex eisdem syllogis antiquioribus excerpendo *) Mey p. 30; Corsenn p. 6 et 37; Schaefer p. 86. 2) Cf. Schneidewinum p. 19 et 37. ') Cf. Simon. C. 92, 2 {xeivcop) orjfiaai Tteid-ofisvoi; Sol. 4, 6 x^rjfiaat Tiei&ofiEvoi ; Theog. 194 x^/]/uaot TtEid^o/uevog ; Sol. 4, 11 (aSixoig) e^yfiaai czei&ofievoi, id. 13, 12 {aBixois) eQyfiaai neid^ofievog; Theog. 380 (dSixoig) sQyfiaai Tiei&ofievcov ; Theog. 948 (dSixoig) dvS^dai Tiei&ofievog; Simon. 140, 2 XrifiaTi Tieid-ofievoi ; Theog. 756 aio^Qovi net&ofievog, — Similia sunt in altera pentametri parte Theog. 920 yaor^l y^aQtC,6fievog^ ibid. 774 nai^l yaQil^ofievog; Simon. 123, 4 :xaial /aQit,6fievos; 85, li rlri&i yaQit,6fievog. — d-eoTaiv snevyofievog Theog. 358 et 944, d'eolaiv eTtev^dfievog 1116. Exempla cum participio eniardfievog habes Archil. 1, 2; Sol. 13, 52; Theog. 564, 652, 772; Aeschyl. 4, 4 Bergk.; Philetas ap. Stob. flor. 81, 4 v. 4 (vide Kuellenberg. p. 53). — 36 — factum esse^), quo in negotio non semel illum distichi iam supra positi immemorem distichon inferiore loco iterum de- disse. Veniamus ad tertiam causam ab istis prolatam. Testi- moniis veterum scriptorum elucere dicunt alienos esse a poeta Megarensi cum ceteros versus amatorios, tum maxime eos qui libro altero contineantur ^). Longam enim seriem testium inde ab auctore libri tcsqI &e6yndo^ et Isocrate usque ad Sui- dam 3) producunt , apud quos ubi Theognidis commemoratio fiat, praesertim ut viri sapientis et optimi vitae praeceptoris, ita comparatam esse, ut illa sane non dicturi fuerint, si di- sticha obscoena novissent. Maxime hoc demonstrari testimo- niis Athenaei et Stobaei qui, facultate data versus eroticos afferendi, nostros non citent. Haec cum eadem via sit argu- mentandi qua utuntur qui syllogam maiorem circa Stobaei tempora vel postea ortara credunt , illi pro me verba faciant qui collectionem aetati Alexandrinis superiori vindicant. Yide quae exposuerunt Hiller Jahrb. f, Phil p. 468 sq. et Bergk p. 315 not. 71. Nos pauca addamus. Scriptoribus recentibus re vera non nisi librum primum praesto fuisse existimamus et rem ita actam esse animo nobis informamus : sylloga ab homine ignoto confecta librorum duorum cum identidem descripta esset, quendam de causa perspicua librum /J omisisse ; inde duo exem- pla describendo propagata esse, unum eXeyeluv a solum exhibens, alterum libros a et /S. Hoc, ut natura materiae ferebat, magis magisque evanuisse et mero casu nobis unum exemplum ser- Tatum, cod. Mutinensem *). Contra priores ut Isocratem alios, qui Theognidem integrum habebant aut anthologias carminum *) Cf. Bergk Literaturgesch. II p. 314. «) Sunt hi : Welcker p. LXXI sqq. ; Nietzsche p. 180 sqq. ; H. Schnei- dewin p. 40; Sitzler p. 20—22; Couat p. 270 8qq.; Flach p. 403; Corsenn p. 3 et 44. ») Suidam hUyEicay ^ videri novisse Schneidewin comprobat p. 41 (assentitur Flach not. 2, qui tamen mira loquitur), non novisse credit Couat. *) De casu cf. Hillerum 1. c. p. 471. . V. .1 4 > A^ } y^ y — 37 — eius diversas, ex quibus postea nostrae syllogae contractae sunt, animadvertisse puto Theognidem ab amore puerorum non alienum esse neque tamen rem commemoratione dignam duxisse aut inde laudi poetae quicquam detractum. Apud Atticos enim tum vitium illud sollemne erat neque in infamia habebatur, quod demonstrant vasa fictilia et scripta Platonis cum alia tum Phaedrus et Convivium ^). Utut de his iudi- cabitur, nos hoc iuris nobis sumimus ex Theognide ipso colli- gendi qualis fuerit; revocamus igitur ad ea quae supra ex- plicavimus p. 7. Reliquum est, ut sermonem poetae nostri vel poetarum paucis verbis tangamus. Fuerunt enim qui sibi forraas et verba posteriorum temporum propria in appendice detexisse viderentur. Herwerdenum dico (p. 14 et 15), cuius crimina non magni moraenti sunt quaeque Corsenn (p. 31 sq.) iure reiecit , et Couatium (in notis versioni additis) , quem item argumentis satis gravibus Hiller^) reppulisse mihi visus est. Contra Hiller ^) et Corsenn sermonem simplicera et dilucidum, elocutionera elegantia non carentera, iraitationes serraonis epici late patentes indicia satis raagna esse docent , quibus appen- dicera ante Alexandrinorura terapora conditara evincatur. Confer etiara quas Corsenn de arte poetae versuura compo- nendorum et legibus metricis diligenter servatis observationes congessit p. 32 — 35. Unam autem ex rebus metricis quam ille omisit, hic breviter tractare liceat, usum positionis debilis. Hac re enim poetae antiqui ab inferioribus maxime discrepare solent. In vocali autem natura brevi ante mutam cura liquida corri- pienda quid poetae diversorura temporum sibi permiserint, optime disci potest ex Goebelii dissertatione q. i. 'de cor- ») Eiusmodi loci legenti passim se offerunt, ut in Menone 76 B. Qui enim fieri posset ut iuvenis hunc iocum aequo animo ferret nisi talia vulgaria fuissent et quasi in atire versantia? «) Jahresber. f. klass. Altert, 1883 p. 259. ») JahrbUch. f, klass. Phil. 1881 p. 471. t I: 1 t — 38 — reptione attica' (Argentorati 1876) ^). Scriptor igitur noster duodetricies vocalem ante mutam cum liquida longam reti- nuit^). Semel in media voce vocalem corripuit: ^^cpQodltrjg 1293. Quod quidem excusatur primum eo, quod est nomen proprium ; nomina autem, cum aliter saepe a metro abhorre- rent. maiore licentia fruuntur. Deinde consonantium compo- sitiones quarum altera est q, maxime iure corripiendi utuntur. Hae fuerunt causae cur Homerus nomen illud non aliter nisi mensura - - — adhibuerit. Ab hoc posteri (praesertim epitheto XQ^^ addito) sumpserunt tanquam formulam, cum eodem versus loco, scil. in fine hexametri^), eademque men- sura adhibeant, ut Mimn. 1, 1, Anacr. 94, 3, Simon. C. 137, 3 et 151, 3, Plato 31, 4*). Praeter hoc autem nomen nunquam poeta noster in voce simplici syllabam brevem admisit, neque in augmento, reduplicatione verbi, a privativo, voce composita. Bis deinde vocalem vocis finalem corripuit (1299 et 1377), ubi item q liquida est. Etiam hoc cum Homero ^) et poetis elegiacis si non antiquissimis — Callinus, Archilochus, Tyr- taeus hac correptione se abstinuerunt — at tamen satis anti- *) Sitzleri quaestiones {Jahrh. f. klass. Phil. 1882 p. 516—518, Stu- dien zum Elegiker Theognis, Programm v. Tauberbischofsheim 1885, p. 3 — 7) mea quidem sententia laude minus dignae sunt. Ille enim Har- telii observationem quandam secutus, quibus in pedibus correptio ad- missa esset permagni interesse falso putavit. Qua ratione cum materiam disposuerit, rem magis confudit quam illustravit. — Nos quidem exempla mutae c. 1. apud elegiarum scriptores exstantia omnia in nostrum usum denuo collegimus, unde supra hausimus. «) 1231, 1232, 1250, 1277, 1291, 1299, 1302, 1304, 1307, 1308, 1320, 1323, 1326, 1332, 1361, 1362, 1382, 1383, 1385, 1386. — 1257, 1313, 1341, 1386. — 1237, 1286, 1340, 1360. ') Homerus nomenVeneris ibi bis et quadragies habet. *) Cf. Renner Formelwesen p. 46 n. 11. *) De homerico usu mutae c. 1. egerunt: Bekker homerische Bldtter I p. 34—37; Spitzner de versu Graecorum heroico (Lips. 1816) p. 88—105; La Koche homer. Untersuchungen (Lips. 1869) p. 1—42; Hartel home- rische Studien 1« (Berolini 1873) p. 80—89; Usener altgriech. Versbau p. 21—27; Rossbach u. Westphal Theorie der musischen Kiinste der Hellenen* III 1 p. 103 sqq. ^'' 4>> wSHll^^i- -< ^ — 39 — quis, Solone, Xenophane, Theognide genuino commune habet. Nunquam igitur ille ante compositiones graviores vocalem bre- vem admisit ut recentiores, ante ttv, xv, x*'> ^^ in media voce, fil et yk in fine verbi ^). Sequitur poetam nihil habere propter quod aevo inferiori tribuere eum cogamur. Etsi inde tempo- ribus posterioribus scribere eum non potuisse non vicissim efficitur, tamen maiorem habet speciem poetam antiquum esse, cum numerus correptionum perexiguus sit pro copia vocalium productarum (3 : 28). Quod pertinet ad totam materiae sane lubricae tractan- dae rationem, iure Corsenn Hertzbergio Alexandrinis poema- tia attribuenti obloquitur, cum elegiarum multarum argumen- tum eroticum primo obtutu cognosci non posse moneat, immo scriptorem plerumque verbis modestis' usum amorem specie amicitiae velare, qua re disticha nostra permultum discrepare ab epigrammatis anthologiae Palatinae plenis obscoenitatis et lasciviae -). Haec et cetera quae commemoravi a Corsenno Hilleroque allata cum mihi recte se habere videantur, facere non possuni quin horum sententiae accedam quantum quidem pertinet ad terminum ante quem. Verum his argumentis nos non acquiescimus, immo nos quoque argumentum novum, quod non minimi momenti sit, aiferre posse nobis videmur. Continetur autem vv. 1347/8. Notum enim est eam fabulae formam qua Ganymedes aquila ad caelum sublatus esse narratur admodum recentem esse ^). Poetae veterrimi aut nihil accuratius de raptu pueri referunt (II. 2* 232 sq., Lesches apud Welck. ep, CykL II p. 534, Ibycus in schol. ad Apoll. Ehod. 3, 158 = fr. 30 Bergk.), aut ») Ut Simonides Ceus 99, 3; 141, 5; Aeschyl. fr. 2; Critias 2, 11; 2, 20; Parrhasius 1, 4; 3, 2; Aristoteles fr. 2; Crates 7, 4; Leonidas Tarentinus (laudo ad editionem Hartungianam) 3, 4; 9, 1; 48, 1. 2) Corsenn p. 30, 31. Cf. Bergk p. 315. 2) De Ganymede confer Prellerum griech. Mythol. I * p. 392, Ovcr- beckium griech. Kunstmythologie I p. 515 sqq., Drexlerum in Roscheri lexico I p. 1595 sqq. -^ -4. 11 ' '\ — 40 — lovem ipsiim puerum in Olympum subduxisse narrant (^hymn. in Vener. v. 202 sq.). Cum hac fabulae forma congruunt mo- numenta antiquiora. Exstant enim vasa fictilia tredecim^) quae puerum ostendunt trochum et gallum (quae avis pertinet ad amorem puerilem!) tenentem lovemque cum sceptro puerum insequentem. Comphna autem vasa, id quod observatione dignum est. figuras rubras exhibentia ordinis ut dicimus seve- rioris sunt, itaque saeculo quinto ineunti vel sexto exeunti attribuenda '') , unum, guttus tiguris nigris (annal. tab. A), antiquius est, fortasse non multo. Unum adhuc vascuhim co- gnitum est quod puerum cum aquila exhibet {annal. tab. C 1, inde Engelmann n. 91 >, quod tamen minime nobis obstat, cum non ante saeculum quartum factum esse possit. Primum monumentum aquilam exhibens cuius tempus definiri potest, signum Leocharis est, qui statuarius medio saeculo quarto floruit et usque ad ultimos Alexandri Magni annos vixisse videtur^). Insequentibus temporibus non nisi hanc alteram formam fabulae invenimus, etiam in litteris. Apparet igitur primum carmen nostrum quippe quod puerum a love ipso raptum inducat, temporibus superioribus vindicandum, deinde van der Meyium *) et Couatium haud ita in archaeologia esse versatos, cum eo offendantur quod scriptor elegiae nostrae auctorem amoris puerilis lovem ipsum inducat; nam edocent nos vasa illam sententiam iam antiquis temporibus divulgatam fuisse. Atque Couat quidem se ipsum refellit, cum de ori- gine Alexandrina cogitans epigrammata anthologiae Palatinae quattuor comparari iubet. Haec cum aquilam habeant (XII *) Di his egerunt Overb. p. 516—19, Koerte annali delV instit 1876 p. 49—62. «) Velut B Koertii: Elite ceram. I tab. 18 = Orerb. tab. 8, 11; G Koertii: annali tab. C 2 (inde Engelmann Bilderatlas zum Homer 1 n. 90) ; L : annal. tab. B. *) PHn. nat. hist. 34, 79; Brunn Gesch. der griech. Kiinstler I p. 386—90; Overbeck Flastik II ^ p. 63 sqq. *) Qui haec hariolatur: fabula Ganymedis a Jove in Olympum M^iblati puerorum amori praetenta fastidium movet (p. 34). ^^ / y v-i — 41 — 194, 220, 221) '), optime quomodo poeta Alexandrinus carmen illud ficturus fuerit demonstrant. Quae cum ita sint, luce clarius est carmen quod legitur vv. 1345 — 50 antiquius esse aetate Alexandrina, fortasse ante saeculum quartum scriptum. Licet fortasse fines temporum angustius circumscribere. Uh'icus Koehler^) enim observasse sibi visus est in patera figuris rubris ordinis severi, quae Tanagrae eruta est, versum collectionis nostrae 1365 scriptum esse, q. e. : '2 naidiov xaA- kiaie ml IfieQOEOTate jtavTwv. Conspicitur in patera vir in lecto convivali accubans leporem mulcens — intercedit autem aliquid lepori cum amore puerili — et haec canens: 0 naidov AaXhoxe, Quae verba cum initium distichi nostri opinetur vir doctus et cylicem initio saeculi quinti tri- buat (quamquam me quidem iudice usque ad saeculum sex- tum exiens redire poterat), versus 1365/6 affirmat a Theo- gnide posse conditos esse. Mihi quidem disputatio eius dilu- cide instituta prorsus persuasit. Critici autem qui contrariae partis sunt quid mirum quod vehementer repugnant et obluc- tantur? Atque Corsenn ille quidem artifici ante oculos ver- satum esse conicit carmen alius poetae antiquioris, fortasse Mimnermi, ex quo eodem uterque locus Theognideus effluxe- rit ^). Sed fidem viro docto denego cum consilium illius perspectum habeam. Et cur, si rem simpliciter explicare possumus, nos ipsi impediamus obstaculis artificiose obstruc- tis? Contra Hiller*) primum dubitat cantetne vir convivans an loquatur. Certe cantat, nam quoniam loquentes os non ita multum aperimus, nemo quod sciam pictor vasorum fic- tilium, quo erant Graeci talibus in rebus iudicio, adeo infacetus ') Excepto uno, XII 230, quod nihil ad rem. Couat p. 281. 3) Mitteil. des athen. Instituts IX (1884) p. 1 sqq., tab. 1 (inde Bau- meister Denkmdler des klass. Altert. III p. 1984). 3) Vid. p. 22. Hoc enim videtur dicere velle; verba eius non plane perspicua sunt. *) Jahresber. f. klass. Altert. 1888 p. 157 sq. — De imagine ap. Kleinium Euphronios p. 98 errat. X *- -» — 42 ~ fuit, ut hominem loqueotem ore valde hianti pinxerit. Alte- rum quod Koehlero obicit Hiller hoc est, superlativos eius generis cura genetivo partitivo tam sollemnes esse, ut unus- quisque fingere potuerit; quamobrem pictorem non poetam uUum respicere debere. Collegit etiam exempla septem, 'Adlki(nai Ttaldiov (Theocr. 15, 62), lo ^ilTiaie dvdguiv, to ^iXnaxoL Twv ^EU.riviov etc. ap. Plat., tJ xcfx^ar' dvdgiov (Soph. Philoct. ^74) etc. Sed nescio quomodo virum doctum effugit his exemplis se refelh*. In omnibus enim genetivus postpositus €8t, ut hanc solitam esse collocationem suspiceris. Nostro solo loco (scil. in vase) antepositus est, atque ita ut versus pars oriatur; quamobrem non prosam orationeni ut Hiller vult, sed versum in patera exstare tuo iure colligas. Sed iam satis multa de re. Cum ea quae adversarii obiecerunt nihil valeant, sententiam Koehleri maximam habere probabili- tatem omnes mente non praeoccupata iudicantes concessuros spero. Equidem, quod ad me, mihi persuasi pictorem initium versus libri /? 1365 scripsisse. Quamquam non tam certa res est, ut omnes postulem idem persuasum habeant. Atque cum nobis haec temporis indicia maioris esse mo- menti videantur, quam quas adversarii causas afferunt et quasi dictata magistri recinunt, perstamus in sententia nostra, scil. librum /J non ab uno homine scriptum qui genuinum Theo- gnidem imitatus sit vel parodia expresserit, immo eandem esse condicionem libri nostri eundemque statum atque libri primi, itaque confectum esse ex compluribus florilegiis. Quae sententia his etiam magis confirmari videtur: Nonnulli ver- sus non nisi fragmenta elegiarum nunc deperditarum esse videntur, vv. 1247/8, 1357/8, alii. Disticha iterata quomodo interpretari possimus, supra dictum (p. 33 sqq.). Porro versus complures eroticos libri primi similis notae atque nostros ex eisdem fontibus haustos conicias, versus dico 1091—94, 1095 — 1100 quos coniungendos censeo cum Welckero, 1101/2. Denique diversorum poetarum manus dignoscere licet. Solonis sunt 1253/4. Distichon autem sequens fuerunt qui ab homine 1'^ x:w> >- -( — 43 — illo inepto profectum putarent; hunc versus variasse specimen negotii sui oblaturum ^). Quo perversius nihil cogitari potest. Quid enim? Compilatorem qui versiculos suos pro Theo- gnideis vendat hic putas versibus Solonis appositis legentibus documentum praebuisse quomodo aliorum versus expilaret at- que exscriberet et quasi clamasse 'en habes furem^? Immo, meo quidem iudicio variatio tam exigua est et tota forma distichi alterius ita comparata, ut hoc ab eodem poeta com- positum cogitare possim, ab alio scriptum non possim. Qua de causa facere non possum quin eis adsentiar qui utrumque distichon Soloni adscribunt ^). Ceterum Couat ipse Solonis verba sibi detexisse videtur vv. 1335/6 (p. 280). Mimnermi autem ingenium spirant vv. 1305—10. Porro vv. 1345 — 50 non dubito cum aliis, ut Bergkio, eidem poetae attribuere qui vv. 667—82 et 467 — 96 vel partem huius elegiae pepigit '). Vv. 1353 — 56 denique, unde haec quaestio egressa est, vere Theognideos habeo. Etiam in reliquis quin versus multi Theognidis lateant non dubito, verum accuratius significare non audeo. In quibusdam autem nomen Cyrni deletura esse potest *), alia a Megarensi non ad Cyrnum scripta esse putes, cum praeter Cyrniana etiara alia carraina videatur fecisse (cf. supra p. 8). Nolo hoc loco praetermittere originem Theo- gnideara conicere de vv. 1235 — 40 Schneidewinum^), de vv. 1357—60 et 1367—72 Hartungiura (p. 286). Sed haec hactenus. Deraonstrasse nobis videraur versibus Theognidis genuinis etiara adnuraerari licere vv. 1353 — 56. Itaque cura in eis quae deinceps tractaturi suraus, partes diversae fidei distinere nobis proposueriraus , versus cunctos, *) Rintelen p. 38 sq.; van der Meyp. 33; van HSrwerden p. 16; Hiller Jahrbiich. p. 470 (cf. Jahresber. 1888 p. 157) ; Couat p. 280 ; Corsenn p, 8. 2) Bergk ad v.; Hartung p.96; Nietzsche p. 186 not. 14; fl. Schnei- dewin p. 89; Flach p. 403 adn. 1. *) Hunc Euenum fuisse mihi persuasi speroque aliquando occasionem hoc demonstrandi me nacturum esse. *) Vide Bergk p. 314 sq. *) P. 38 sq. ; cum quo facit Flach p. 403 not. 1. A I - 44 - exclusissolis 1071-74, 1081a-82b, 1109—14, 1161/2 (16 vv.)'), in quattuor partes distribuimus quas litteris ABCD signamus, Atque sub litt. A complectimur elegias pleniores quas sphragide, nomine Cyrni, usus poeta ipse suas esse significa- verit. Sunt autem vv. 19—26, 27—38, 39—42, 43-52, 53—60, 61-68, 69—72, 79—82, 87—92, 101-4, 119—28, 133—42, 173—78, 183—92, 213—18, 237—54, 319—22, 323—28, 337—40, 355-60, 549-54, 805—10, 811-14, 833—36, 897—900, 1171—76, 1197—1202, 1353—56; quorum summa est 188 vv. Sub B comprehendimus disticha singula (monelegia quae vocavimus) item nomine Polypaidis insignita, ut quae non ab omni suspicione vacent. Sunt haec: 75/6, 77/8, 117/8, 129/30, 131/2, 143/4, 147/8, 149/50, 151/2, 159/60, 179/80, 181/2,219/20, 233/4, 235/6, 299/300, 329/30, 331/2, 333/4, 335/6, 361/2, 371/2, 409/10, 411/2, 539/40, 541/2, 543/4, 631/2, 653/4, 655/6, 817/8, 819/20, 821/2, 895/6, 1027/8, 1037/8, 1103/4, 1133/4, 1177/8, 1179/80, 1217/8, 1219/20, 1221/2, 1223/4, 1225/6. Quae numerum 90 versuum complent. Litt. C ea significavimus quae restant ex libro a, nimi- rum ubi segregavimus ea quae Tyrtaei sunt 935—38, 1003 — 6, Mimnermi 793—96, 1017—22, Solonis 153/4, 227-32, 315—18, 585—90, 719—28 (46 vv.). Haec pars continet 906 vv. Litt. D denique notentur versus qui in kXeyuwv (i legun- tur exceptis vv. 1253/4 (sine dubio Solonis) et 1353—56. Ver- sus enim 1255/6 et 1305 — 10 melius habemus in ceterorum grege relinquere. Summa est horum 153. *) Ho8 enim formam variatam et spuriam aliorum esse docuimus. Uw^- --< 45 — Caput III. Sequitur ut de vocali longa vel diphthongo in voce exeunte ante vocalem insequentem correpta dicendum sit et quae- rendum in hac re prosodiaca num certas quasdam leges Theognis observaverit , unde fortasse hos illos versus adul- terinos esse efficiatur. Atque ut quid Theognidem deceat quid non, iudicari queat, facere non possumus quin etiam usum poetarum aetate superiorum et inferiorum consideremus. lam observatum est a K a i b e 1 i o et D i e 1 s i o ^), poetas ele- giacos antiquiores non nisi certis versus sedibus corripere solere. Sed opus erit rem totam denuo et accuratius tractare et materiam universam lectoribus proponere. Priusquam autem de metro elegiaco agamus, pauca de hexametro heroico praemittenda sunt, quo melius quid dis- criminis intercedat inter hexametrum elegiacum et epicum cognosci possit. Qui de homerico usu adhuc quaesiverunt Hartel etGrulich^) maxime id egerunt, ut quomodo vocales finales quae corripi viderentur pronuntiandae essent docerent. Ostenderunt viri docti diphthongos aij of, ei, ov, ev aliquanto saepius ante verba a vocali incipientia collocata corripi quam vocales to o) rj j]. Hiatus huius generis, ut significatione saepius usurpata hic utar, quamquam re vera hiatus non est^) — nonnulli etiam hiatum debilem appellant — hos numeros invenit Grulich p. 4: exstant exempla vocalium correptarum m: 4429; ol: 2096; ei: 506; av: 3; ov: 489; ev: 103; w: 172; *) Kaibel Philodemi Gadarensis epigrammata (index schol. Gryphisw. aest. 1885) p. IV— VI. — Diels in Hermae vol. 23 p. 281 sq. Idem vir doctus in lectionibus de poetis lyricis habitis de re docere solet, cui per- multum debeo. *) Hartel Homerische Studien II {Berichte der Wiener Akad. vol. 76 p. 328 sqq.) et III (vol. 78 p. 7 sqq.) ; O. Grulich de quodam hiatus genere quaestiones in Homeri carminibus institutae (diss. inaug. Halis 1876). ^) Quae Grulich p. 20 sq. ponit, nihili sunt. Cf. Christ Metrik* § 186 et 232. Recte Boekh de metris Pindari p. 102. — 46 — {jj: 340; rj: 247; r;: 162; r^: 38; «: 4^). Haec observatio ipsa sane magni raomenti est. Videtur etiam causa quadam, videlicet in natura vocalium posita . adductus Homerus esse ut di- phthongos quam vocales longas corripere mallet. Hanc causam in quaestione sagaciter instituta Hartel qua est doctrina et sensu rerum metricarum subtili edocere conatus est, cum con- tenderet diphthongorum ai, oi, ti. ovj ev vocalem alteram in Semivocalem transisse, scil. verba «luae exarata sunt mxctroi dvdQiov sonuisse iaxctro-JavdQiov (vel soxccToi-javdQiuv), item quae leguntur ?jV tvov uxovai] pronunciata fuisse rjv Tto- /^axovoi] (vel ijv TCOv-joMovai]). Acceperunt viri docti sententiam quod videam critici omnes, Grulicli, Christ, Meyer. Rossbach et Westphal-). Hartel igitur inde profectus ut causam correptionis inveniret, 60 pervenit ut correptionem plane tolleret. Nam si pronun- ciatur avdQa f,iO'J€W€7ie, non iam vocalis longa corripitur omnis- que hiatus sublatus est. Eodem studio Grulich longius provectus vocales longas 10 ii) rj Tj quae illa ratione removeri non poterant, cum vocali brevi subsequente per synizesim coniungendas censuit (p. 60 sqq.), ut KgrjTjf] V €VQ€lr] pro KQrjtfj iv €VQ€lrj legeremus ; porro / inter consonantem et vocalem in j mutari vult, d^^jf^ riauaQovTO, ot fijfj €iv dyoQfj etc, ubi pro hiatibus licitis novi hiatus foedissimi oriuntur. Quin etiam monstra versuum caesura legitima caren- tium non veritus est creare: ^483: TO^ocpbQO) 7t€Q iovaji *7t€i a€ Xiovm yvvai^lv. Quae enim ad difficultatem tollendam p. 63 sq. profert, nullo modo probanda sunt. Pauca exempla verae correptionis Homero reliquit, nenipe ea quae molimina viri docti irriderent, ut '^fiivT] €v ^&€aai. Vides quo studium ab Hartelio suscep- tum duxerit. Mea quidem sententia dubium esse non potest, ») Cf. Hartel II p. 331. «) GruHch p. 21; Christ Metrik* § 85; Meyer Jahrb. f. Phil u. Pddag. 111 p. 447, griech. Gramm.* § 154; Rossbach u. Westphal Theorie der musischen Kiingte ^ III 1 p. 122 sqq. r ^ t-( — 47 — quin exempla illa vocalium tj to rj >; etc. pro veris correptionibus accipienda sint ubi, fortasse vi arsis, vocali longae paulum temporis detractum sit vocali insequente. Haec igitur Homero non detorquenda sunt^). Sed etiam de Hartelii sententia quamvis magnam speciem habeat, confiteor mihi aliquid dubitationis remanere. Verum cum difficile sit viro tantae auctoritatis obloqui, praesertim cum in rebus talibus non adeo versatus sim, modeste dubi- tationes obiectas velim. Haec autem sunt quibus ad sententiam iilius accedere prohibeor. Si quis rem adeo novam introducere vult, gravissimis argumentis sententia sollemnis refellenda est demonstrandumque, rem necessario ita accipiendam esse, non aliter. Verum argumenta illius non magni momenti sunt atque potius demonstravit vocales illo modo pronunciari potuisse quam pronunciatas esse. Velut quod in interiore parte vocabu- lorum non raro diphthongos ante alias vocales mutatas esse in vocalem brevem et semivocalem evicit, hae tamen exceptiones sunt; plerumque diphthongi ante vocales coUocatae pronun- ciationem peculiarem retinent. Hac re igitur non demon- stratur diphthongos finales illum quem Hartel statuit sonum habuisse. Porro quod de prima thesi quinti pedis (II p. 376) et de secundis thesibus (II p. 375 et III p. 46) -) dicit, nihil valet. Immo in altera thesi persaepe id occurrit quo Hartelii sententia mihi cadere videtur, interpunctio. In libris a— « quos exempli causa perlustravi (particula xa/ seclusa) in primo pede hiatus dactylici, ut hoc verbo utar, 123 leguntur, quorum 46 interpunctionem graviorem habent, i. e. fere tertia pars, 77 interpunctionem non habent; in quarto pede hiatus dacty- *) Christ Metrik^ § 46 ad Grulichii sententiam accessit. *) III p. 46 : Dass eine solche Lautverbindung wirklich stattfand, stattfinden musste, geht daraus hervor, dass diese Erscheinung gerade dort ihren Sitz hat, wo sonst ein Einschnilt nicht geliebt oder geradezu ver- pbnt ist. Mit Vorliebe icird die zweite Kurze oder Thesis durch einen Diphthong gebildet, denn die einzelnen VersfUsse sucht man so viel une mbglich zu verschlingen. X — 48 — 49 - lici 240 sunt, quorum 87 interpungunt, 153 interpunctione carent (i. e. prope 4: 7). Quodsi quis versus d 597 sqq. aivcog yciQ ^w^mv 'eneaal re aolaiv dwviov ev Ilvhi) i^ya&ej] vel i? 181 sqq. 'oQviSeg de re nolloX in aiyag i]eUoiO ^ (poiTioa, oide Te navteg evalaifioi ' aitaQ Odvaaevg wXeTO Tfjl' etc. recitat, facere non potest quin pausam faciat post verba reQmiai et ivaiaifioi; qui igitur pronunciari potest riqnona-jan et ivaimfio-javraQ ? Hoc etiam magis valet de caesura quae vocatur fieza TQitov TQOxaiov. In sex libris iUis undenonagies in prima thesi pedis tertii vocalis aut diphthongus ita corripitur. ut caesura trochaica existat. Dubitabimus opinor vehementer caesuram quasi toUere diphthongo dissoluta et j vel r littera ad verbum sequens tracta, quomodo pausa non admittitur. Accedit quod locis viginti vis huius caesarae interpunctione gravi augetur, cum versibus undeseptuaginta interpunctio desit. Ut <5 107 sq. t(^ S'aQ' 'efteXhv avT(P yi^de ' 'iaea9ai, ifioi d'ayfis alev alaatov xeivov etc. nemo leget %aea9a-jefioi. Quae cum ita sint, Hartelii sententiam libere confiteor mihi non probari, immo me acquiescere praecepto illo vetere ab Hartelio irriso (II p. 10) q. e. vocalis ante vocalem in thesi dactyli corripitur. Quamquam hoc in di- phthongis 01 et ot multo magis poetae placuisse concedo quam in ceteris. Videtur sane natura harum diphthongorum multum ad licentiam iUam declinavisse, ut diphthongus breviorem mensuram haberet. Ceterum .• diphthongorum ov et ev nun- quam mihi persuadebo munere consonantium functum esse, praesertim cum ov non nimio frequentius corripiatur quam (o, ev vel rarius quam ij, jj» <"• . \i,--U->i^ Vereor ne longus fuerim de re. Verum hanc rem expediri necesse mihi videbatur, quippe cum pronunciandi ratio etiam ad poetas nostros elegiacos pertineat. De thesibus autem singulorum pedum etsi Hartel dicit discrimina non conspici (II p. 374), quod ut intelligatur tabulam correptionum in libris ^—J et a—d exstantium subiunxit (p. 375), tamen nobis non inutile visum est etiam hoc accuratius considerare. Itaque totum Homerum excussimus exemplaque omnia coUecta pedibus thesibusque singulis disposuimus. Quorum summam in tabulam contulimus infra subiectam (ubi numeri latini pedem, arabici thesim significant). Melius autem habuimus, ut apud Nonnum fecerunt Lehrs quaest. epicae p^ 267 et Ludwich apud Ross- bachium et Westphalium III 2 p. 77, correptiones particulae xal a ceteris secernere et seorsum tractare. Haec enim vocula propter crebritatem — cum omnino ai diphthongus 4429 locis corripiatur, horum 2411 particula occupat (Grulich p. 37) — legibus ceterarum vocum exempta suas sequitur. I n TTT IV V 1 2 1 2 1 2 1 2 1 2 A correptiones excepto xai Bias Odyssea hymni 417 341 63 503 479 73 119 86 20 165 89 4 460 338 51 113 100 15 5 11 2 969 832 178 250 233 19 354 297 42 summa 8-21 12,4 1055 15,9 225 3,4 248 3,7 849 12,8 228 3,4 18 0,3 1979 30 502 693 7,6 10,1 B Ttai Ilias Odyssea hymni 30 14 6 104 57 9 40 36 6 74 27 7 236 188 34 536 448 133 39 66 5 2 1 0 105 79 8 172 155 20 correptum summa 50 1,9 170 6,4 82 3,1 108 4,1 458 17,4 1117 42,4 110 4,2 3 0,1 4 192 7,8 347 13,1 > — 50 — Ac primum quidem apparet numerum thesium primarum minorem esse quam secundarum. Hoc non modo in summa versuum, sed etiam in singulis libris eadem ratione conspicitur, ut casu hoc factum negandum sit ^. ^atio autem quae inter- cedit inter hiatus trochaicos et dactylicos — respicimus autem partem A tabulae solam, correptiones voculae xa/ hic non cura- mus — haec est: in Iliade 1251 : 2094 = 1 : 1,7 in Odyssea 1009 : 1797 = 1 : 1,8 in hymnis 156 : 312 = 1 : 2. Deinde quamquam omnibus hexametri locis correptionem admitti videmus, tamen mirum quantum interest quo loco corripiatur, cum in hoc pede frequens, in illo admodum rarus sit hiatus. Atque ea causa disputationem nostram statisticam quam appellare solent, non inutilem fore spero. Perspicitur enim quasi sensus metricus poetae, videmus ubi versus pangenti tanquam sua sponte hiatus se obtulerit, quem locum anxie fugerit. Maxime ergo hiatus illos admissos elucet in thesi altera pedis quarti ante caesuram bucolicam (30%), paulo rarius in utraque thesi pedis primi et thesi prima tertii. Atque in hac sede pedis tertii paene semper syllaba longa ita corripitur, ut post eam caesura oriatur, scil. ea quae vo- catur fiSTcc tqItov tqoxccIov {j. - || ^). Perraro post caesuram masculam vox monosyllaba corripiendo brevis fit (^ \\ ^ w), cum non amplius viginti sex exempla huius correptionis inveniantur ex 849 ^) ; nisi est vox xa/, quae suas leges sequitur et hunc locum paene maxime amat, qua de re infra. Proximus est frequentia correptionum pes quintus, quem 502 hiatus trochai- cos, 693 dactylicos habere videmus. Multo minus autem hiatui debili apparet aditum patuisse ad pedem alterum totum ') Hanc rem etiam observavit Hartel II p. 375 et III p. 46. «) £ 762, Z 142, H 111, I 124 = 266, K 451, A 608, /7 149, 0 113, Si 212. S 71,' ^ 153, ^ 68, I 204, 7t 19, e 262 et 456, v 163. Hymn. I 335, n 446 et 519, IV 17 et 46, VI 21, 29, 55. > { .3, %£i r"T > 1 K -( — 51 — et thesim alteram tertii pedis^); ihaxime denique vitatur in pedis quarti thesi prima. Hic quam non amatus fuerit, etiam ma- gis inde apparet quod praeter formulas duas quae sunt d-eaiv etc. ot"OXvf47iov€xovaiv^)et"jQ7iviacdvrjQelipavTO («241, ^371, v 77) tribus locis solis conspicitur: S2 67, & 356, r 196. Haec ra- ritas cum eo explicanda videatur quod pedem quartum cae- sura trochaica incidere poetae epici quam maxime veriti sunt % hinc quoque opinor sententiae illi Hartelianae quam impugna- vimus aliquantum fidei detrahitur. Etenim si re vera diphthon- gi illo pronunciandi modo cum verbis insequentibus coaluis- sent nec pausa quaedam quamvis exigua exstitisset, non erat curhachexametri sede hiatum poetae tam anxie procul haberent. Particulam ml quin iure a correptionibus ceteris segrega- verimus, nemo dubitabit cum hanc voculam aliis legibus uti atque verba cetera viderit. Nam paene vetita est eo loco ubi verba alia praecipue corripi solent, scil. in pedis quarti thesi altera (ter correptio ibi admissa est r 227, P 719, cp 345) — causa autem est, quod si ibi corriperetur facile caesura trochaica oreretur quae quantum fieri potuit vitata est — amat autem maxime pedis tertii thesim primam (post caesuram masculam) et alteram *), cum ceterorum vocabulorum in hoc pede hiatus dactylici inveniantur tantum 228, hiatus trochaici post caesuram masculam 26. Non raro etiam in pede quinto particula correpta legitur. Haec quidem de voce xa/. Fortasse ex numeris tabulae nostrae iure quis coniecerit legitimas hiandi sedes olim fuisse pedem primum, quartum, primam thesim tertii pedis, ubi nunc caesura conspicitur, et hoc statu pristino non parum adiuvari Useneri in libello q. i. *) In altera thesi pedis tertii vox sTzsi correpta numero longe ceteris praestat, cum 98 locis hiatum passa sit. 2) deol Tol "OlvfiTtov sxovatv | 394, a 180; dsmv ol'0. l. E 890, iV68, 9. 427, l 240, ^331, t 43; ^sois ot V. i. fi 337, hymn. I 498 = 512; d'eovg xtI. E 404. ») Christ MetHk'^ p. 186. *) Cf. Hartel III p. 46. A — 52 — JJtgriechischer Vershau ingeniose explicatam de hexametro ex duobus hemistichiis paroemiacis conglutinato senten- tiam. Nam cum in corripienda diphthongo vel vocali, ut nos rem factam credimus, quinque moris spatium quattuor mora- rum tribuendum esset, contentio vocis quaedam desiderabatur, quae facilius ferri poterat spiritu adhuc recenti, scil. initio utriusque hemistichii. Atque in tertio quidem pede post the- sim tunc omnino non vocalis breviore mensura pronunciabatur, si re verafinis versiculi ibi erat. Postero tempore autem cognitione pristini status exstincta fieri poterat, ut illa libertas etiam ad ceteros pedes referretur. Sed totam hanc suspicionem non nimis validis stare pedibus haud ingnoro. Verum satis iam multa de Homero. Quod attinet ad posteriores poetas epicos, de Hesiodi usu correptionis egit E-zach hesiodische TJntersmhungen (Progr. des Gymn, der Klein' seite zu Prag 1875) p. 11 — 18 ^), de Nonno Lehrs quaest. epic. p. 264 sqq. et Ludwich apud Rossbachium et Westphalium griech, Metrik'^ III 2 p. 77. Sed illa accuratius cognoscere nihil pertinet ad rem nobis propositam. Veniamus nunc ad elegiarum scriptores. De quibus quid statuendum sit quo melius a legentibus cognoscatur, tabellam correptionum addere animum adduxi, in quam recepi omnes elegiographos in Bergkii Poetis lyricis graecis editos, addidi praeterea, ut posteriorum mores comparentur, epigrammatum scriptores Alexandrinae aetatis priores quosdam, scil. omnes quos Hartung in volumine altero Elegiacorum graecorum col- legit, praeterea Theocriti epigrammata (ed. Fritzsche-Hill.) et Callimachi (ed. Wilam.), in summa tres et quadraginta poetas Alexandrinos. Ut hoc non taceam hoc loco : de nonnullorum poe- tarum Anthologiae Palatinae usu iam quaesitum est. Kaibel enim 1. c. Callimachum tractavit, Meleagrum, Antipatrum Si- *) Etiam apud Hesiodum diphthongi saepius corripiuntur quam vocales longae ; numeros enim hosce invenit Rzach : ai : 132 (excepta voce Na< cuius correptae 268 exempla exstant); o«:100; e«:35; ov:74; ev:2 s= 343; 17:34; »/: 30; «: 7; fi^46 = 117. ' "♦ r- 4^ < — 53 — donium, Philodemum Gadarensem; de Crinagora egit Ruben- sohn in editione sua^). Exclusi ex tabellis meis particulam xa/, id quod non vitu- peratum iri puto secundum ea quae supra exposuimus. Cuius particulae usus cognosci potest ex indice hoc: h PT n.Tn Af . Af* I II m IV V 1 2 1 2 1 2 1 2 1 2 Gallinus — Theocr. Chius Alexandrini 2 2 5 3 6 3 4 0 12 9 60 49 2 2 0 0 5 4 24 9 pentameter I n IV V 1 2 1 2 1 2 1 2 Callinus — Theocr. Chius Alexandrini 6 0 7 11 1 1 0 1 0 0 8 8 0 0 0 0 Voculam maxime amare thesim alteram pedis tertii et quinti hexametri, pedis primi et quarti pentametri videmus, praeterea thesim primam pedis tertii hexametri, in ceteris om- nibus versus sedibus minus frequentem esse, aditum non prae- beri in hexametro ad alteram thesim pedis quarti (simil. atque apud Homerum), in pentametro ad primam thesim quarti pedis et totum quintum. Causa vero cur xa/ quam maxime in fine pentametri poetae fastidiverint, aperta est, si quas le- ges illi in verbis ad alterum hemistichium eligendis secuti sint respicimus. Cf. quae de structura pentametri exposuit Langen de disticho (^raecor. elegiaco p. 26 sqq. ^) M. E.ubensohn: Crinagorae Mytilenaei epigrammata (Berolini 1888) p. 41 sqq. Sed cf. Knaackium ap. Susemihlium Geschichte der griech. Litteratur in der AUxandrinerzeit II p. 265 not. 216. T Si > — 54 - — 66 — hexameter € 1 II III IV V 1 2 1 2 1 2 1 2 1 2 Callinus 2 Archilochus 1 6 1 Tyrtaeus 1 1 It 10 summa 1 2 0 0 It 0 0 18 0 1 Asius Mimnermus 3 4 ^ Solon 1 1 1 16 1 4 Sappho 1 Erinna 1 Demodocus 1 2 1 1 Phocylides 1 Xenophanes 1 4 Anacreon 1 1 1 Theognis A 4 1 18 6 B 1 1 2 8 2 2 C 10 7 2 3 8 2 59 5 20 D 6 4 1 10 4 1 summa 17 18 2 6 10 5 0 124 13 : 39 1 Simonides Ceus 1 2 14 2 1 Sophocles 1 lon 1 2 Empedocles 1 Dionysius Chalcus 1 Euripides Euenus Critias 1 1 Antimachus Plato 2 Aristoteles 1 Crates 2 2 Theocritus Chius • 1 summa 1 4 0 1 0 0 0 22 2 6 ** \ ^ k^ summa pentameter summa correptionum I II IV V versuum in thesi prima in thesi altera 1 2 1 2 1, 2 1 1 2 2 2 2 2 25 46 2 0 5 12 3 8 145 2 22 2 7 0 0 0 10 0 0 216 • 4 38 1 4 0 1 1 1 9 84 1 17 1 2 2 10 1 3 1 219 12 20 4 6 68 46 3 0 0 1 0 1 0 34 1 1 4 1 6 8 2 2 1 9 188 3 40 1 1 2 4 90 7 17 7 12 2 5 33 1 906 40 136 1 1 1 8 153 12 25 12 21 2 0 10 78 2 0 1800 68 291 3 2 1 1 1 6 1 1 1 1 1 1 1 300 7 40 l 6 ' 24 6 ' 21 51 i 9 7 0 0 0 0 0 1 0 0 25 1 4 1 1 1 0 4 1 1 1 1 1 i 104 13 17 2 0 1 2 1 5 1 4 0 2 4 3 0 0 h 12 0 0 602 11 48 i. — 66 — — 67 — , hexameter - I II ni IV V - 1 2 1 2 1 2 1 2 1 2 Addaeus 1 1 2 Archelaus 1 Simmias Ehodius 1 3 2 Philetas 1 2 Diotimus Atheti. 2 3 Phalaecas 1 Asclepiades 1 7 2 1 Posidippus 4 6 1 Anyte 3 2 1 2 1 Moero 1 1 Nossii 1 1 1 1 1 Hedyle 1 Hedylus 1 2 1 Hermeaianax 1 4 1 1 AlexaDder Aetolus 1 3 3 Nicias 1 1 1 Theaetetus 1 3 1 4 Henecrates Smym. 2 Leonidas Tarentin. 6 5 1 12 1 25 5 6 Grates 1 Perses 2 2 2 1 Hegesippus 1 3 PhaedimuB 1 Pamphilus 1 Herodicus 1 2 Kicomachus 1 Callias Arj^vus 1 Theooritus Siculus 2 4 2 5 1 1 Callimachus 2 2 Bumma 10 27 3 6 23 1 1 86 12 21 "> y '•- -< pentameter mimTnft summa correptionum I II IV V versuum in thesi prima in thesi altera 1 2 1 2 1 2 1 2 1 1 1 1 1 46 16 31 32 3 0 1 1 3 2 6 3 1 2 2 48 16 1 1 7 2 2 1 3 174 4 13 1 2 1 2 133 2 15 2 2 1 90 5 9 1 1 • 8 48 6 81 S 2 1 1 1 4 0 3 1 2 99 2 8 2 1 3 62 36 3 3 9 1 2 1 1 1 2 48 10 4 0 11 3 3 3 2 8 606 29 48 4 0 1 2 1 42 5 5 1 1 2 26 12 . 8 6 6 4 106 1 0 0 1 0 0 5 4 1 1 2 1 1 13 1 270 1 4 20 17 1 0 8 23 0 0 2083 78 181 X — 68 — In vocalibus quae in fine verborum correptionem ante vocalem admiserunt, principem locum tenent diphthongi ai et ocy item atque apud Homerum. En habes numeros elegia- corum inde a Callino usque ad Theocritum Chium (a) et Alexandrinorum quos selegimus (b) : ai a) 197 b) 77 oc 82 56 €1 31 14 av 0 0 €V 5 3 ov 42 31 (t) 14 14 24 16 35 22 7J 18 5 a 4 6 2 3 274 138 45 0 8 73 28 40 57 23 10 6 Hinc Hartelium valde errare perspicuum est quippe qui hiatus post tempora homerica deinceps magis magisque di- phthongis reservari dicat (III p. 8). Etenim ratio quae inter- cedit inter ai (xa/ omisso) ol el ov ev in una parte posita eicj i^ ruia q m altera, apud Homerum (Iliad. et Odyss.) sec. Grulichium est 5,2 : 1, apud Hesiodum sec. Rzach. 3 : 1 (vid. not. nostr. 1 p. 52), apud elegiacos antiquiores 3,7 : 1 , apud Alexandrinos 2,8:1. Itaque copia vocalium longarum pro numero diphthongorum magis crescit quam minuitur. Quastio autem num singula vocalium genera certis versus pedibus quasi alligata essent a nobis instituta, ut Hartel de Homero fecit III p. 7, inutilis evasit eventusque nullius. Hoc autem vere Hartel posuit 1. c. p. 8, apud elegiacos numerum correptionum in universum deinceps diminui. Pro- fecto quo quisque poeta aetate inferior erat, eo magis hia- tum evitare et restringere studuit*). Nam si comparamus numerum versuum cunctorum cum hiatibus (ubique omisso yuxC), haec ratio exsistit: Ilias Odyssea hymni Callinus — Tyrtaeus Asius— Theognis 15693 vv., 3345 correptiones = 4,7:1 12110 „ 2806 „ =4,3:1 2325 „ 467 „ =6:1 216 „ 52 „ = 4,1 : 1 1800 363 w = 6,1:1 *) Idem contendit Goebel de corrept. att. p. 51 thes. III. <* f"^ V- -r^ — 59 — Simon.C— Theocr. Chius 602 vv., 69 correptiones = 8, 7 : 1 Alexandrini 2053 „ 259 .. =8:1. ?> » Quod tamen apud antiquissimos elegiacos copia magis cre- visse videtur, mero casui tribuendum puto ; si plures eorum versus haberemus, ratio fortasse alia esset. Ille quo delectum Alexandrinorum concludo, Callimachus magna severitate ad- hibita maxime veritus est versus continuitatem hiatu inter- rumpere. Quod recte monuit iam Kaibel 1. c. p. V. Poeta enim delicatus in epigrammatum versibus ducentis septua- ginta non nisi quinquies ^ corripuit, quater in altera thesi (5, 9 ; 5, 11 ; 13, 1 ; 63, 3), semel in prima 62,2, ubi Wilamowitzii coniectura ayzetT "OQTvylj] pro yielmL ev "OgTvylr] non necessaria, itaque falsa est. Immerito hanc Kaibel recepit, studio pravo commotus hiatus trochaici omnis a Cyrenaico abiudicandi. Hic est enim mirus error Kaibelii. Unde tandem sequitur illum hiatum a poeta alienum esse? Si quater dactylicum habet, 1) Idem in hymno quiuto ter corripuit, non semel ut Kaibel dicit: in hexam. IV 2 bis (89, 99), in pent. IV 2 semel (30). - Etiam hymnis reliquis operam navavi, de quibus cum quaererem mira res effici videbatur, scil. Callimachum duplici modo hexametrum tractasse vidi. Pono cor- reptiones hexametrorum pedibus dispositas (nimirum particula xai omissa) : a) hymn.B, 4, 6: 11:17. 12:22. 111:0. 112:0.1111:7. 02:0. IV1:0. IV2:57. VI: 4. V2: 13. 6)hymn. 1, 2: II: 6. 12: 1. IV2: 9. n 5: 11:0. 12:0. IV2: 2. epigrammata: 11:0. 12:2. IV2:2. In parte a hiatus more homerico admissus est (nisi quod pes alter cor- reptionecarerevidetur; scribunt enim hodie 4, 160 et 6, 87 ^^7r€«Ta per cra- sin [vid. Schneid. ad IV 160, excurs. p. 289], sed cf. Hom. a 294 = O 163, r 338, hymn. II 558, 563; IV 91; Hes. opp. 292 etc.) nec ita raro; nempe vv. 732 exhibent correptiones 120 = 6, 1 : 1 ; contra in parte h soli primus et quartus pes hiatum habent, atque hoc multo rarius, cum hexametri 415 bis et vicies hiatum admiserint = 19 : 1. IUud quod aper- tum est discrimen, num casui tribuendum sit an consilio poetae, qui alio tempore homericum usum secutus sit, alio legibus severis sua sponte sibi impositis hiatum magis evitare studuerit et duobus versus locis certis destinaverit, equidem disceptare non audeo, iudicent qui legent ut cuique videbitur. — Cf. etiam C. Prahl quaestiones metricae de Callimacho (dise. Halens. 1879) p. 47. X — 60 — semel trochaicum, inde hunc illicitum esse coUigis ? Recte hoc faceres si ducenties post alteram, semel post primam thesim hiarent epigrammata. Ab eadem opinone falsa quasi iam de- monstrata profectus etiam Meleagri quosdam locos non recte tractat Kaibel et controversiam de Antipatris dirimere co- natur ^). Sed ut hic paullum consistamus quo pervenimus, sane observare licet apud elegiacos hiatus trochaicos multo supe- rari dactylicis. Nam ratio inter numeros utriusque generis correptionum intercedens, quae nimirum hic quoque casu apud singulos variare videtur, est, ut etiam hic poetas quadripartito distineamus, 1 : 9,6 ^) , 1 : 4,3 , 1 : 4,4 , 1 : 2,3 , cum apud Home- rum vacillaret inter 1 : 1,7 et 1 : 2. Age quaeramus nunc de hexametri sedibus singulis. Ac de primo quidem pede in cuius thesi utraque hiatus per- mittebatur, nihil est quod adnotemus. Contra ad thesim pri- mam pedis alterius hiatui aditum non fuisse iure affirma- bimus, cum illic neminem poetarum elegiacorum correptionem sibi indulsisse videamus usque ad Alexandrinorum tempora, locosque duos ex illa Theognidis parte dubiae fidei quam littera C significavimus quibus solis legatur, certo aut cor- ruptos esse aut spurios iure contendemus. Sunt autem w. 96 : TOiovrog tol eraiQog dn^Q (piXog ovtc f^dX' eadlog et 469: ovd' ayxvQai exovaiv dnoQQij^aaa dk deafxd. Quoniam in v. 469 lectio non depravata videtur esse, carmen 467 — 60 a poeta Megarensi abiudicare non dubito. Carmen vero quod legitur vv. 93 — 96 cum stilum Theognidis prodere videatur, videndum possitne medela adhiberi. Conicio autem vocem %oL a librario quodam additam esse lacunae supplendae *) Pendet ex Kaibelio Susemihl Litteraturgesch. I p. 366 not. 74; contra de veritate illius Kaibelii sententiae dubitare videtur Stadtmueller Berl phU. Wochenschrift 1892 p. 235. ') Haec raritas trochaici hiatus quae apud vetustissimos esse vide- retur, causa fuit, cur ab illis originem suae severitatis Callimachum tra- xisse Kaibel putaret. r r^ — 61 — causa, cum olim exaratum fuerit fiev , et vv. 97 — 100 copu- landos esse cum praegressis ^), ut sibi respondeant Toiovrog fiev kzalQog et dll' eXrj TOLOvTog. — Uno verbo moneam apud Solonem 27, 9 Bergkium mala coniectura scripsisse wqIov pro eo quod verum est wqwv ^). Apud Alexandrinos haec exempla correptionis habemus: Anyte 1, 3 (A. P. VII 646) : w TtdTSQ, ov tol bt eifU, fidXag d^efiov ofifia Y.ahoitTeL ead. 14, 3 (VII 724) : dlld yxjlUv tol vTieQ^ev eTtog Tode TterQog deldeL Nossis 6, 1 (VI 276) : xaiQOLadv tol eoLxe yiofidv cxTto Tav ^Aq^QO- dhav, Has poetrias cum in particula tol magis homericum usum secutas verisimile sit, omni mutatione abstinendum puto. Elegiaci igitur antiquiores hiatum illum trochaicum pedis secundi fugerunt; qua re discrepant ab versu homerico. Sed iam diu observatum est condicionem hexametri elegiaci aliam esse atque homerici^), quod eo referendum est quod elegiae primitus ad tibiarum sonum canebantur *). Tibiae autem usus secum ferebat maiorem severitatem. Postea autem elegiae magis magisque in usum legentium scribi coeptae sunt; non mira igitur illa Alexandrinorum licentia ad consuetudinem homericam rediens. Eo magis carmen syllogae Theognideae 467 — 60 aetati inferiori adscribere licet. Ambigua autem res est de correptione vocalium in altera thesi secundi pedis. Hic enim illa etiam in Theognidis parte A invenitur v. 321 : ei de d^eog xax(^ dvdQL ^lov ml Ttloviov oTtdaaj]. *) Ut nuper Hiller fecit in Anthol. lyrica. «) Kaibel p. V not. 1. •) Naturam legesque metri elegiaci bene exposuit Langen in libello iaepius a nobis laudato q. i. 'de disticho Graecorum elegiaco*. *) Cf. Christ Metrik^ § 250 et 251; Usener Vershau p. 117 sqq. -kv — 62 — Cetera huius geiieris exempla sunt: > Theog. 236 (B) ovdev emTtQsmi t^iluv St dvdQciai atp^ofiivoiaiv — 261 (C) ov (noi Ttlveiai ohogj ItcbI Ttaqd naidl TeQslvr] — 287 (C) €v ydg tol TtoXei wde ^ayLOXpoyit) dvddvet ovdev — 697 (C) d^v drjj nal, cplXot winev drdg t^dlloiaiv o^Llei — 1243 (D) driv cJ^, nal, (piloi w^ev eneiT' dUotaiv ofillec Critias 3,1 ml vvv Kleivlov vlov 'Adi]valov aiecpavojao) Anyte 16,3 (A.P. VII 208) Tvxpe' ^elav de ol ali^ia ralavQlvov dtd x^wrdg Nossis 6, 1 (VI 132) evrea Bqbttiol dvdQeg du alvo^ioQOJv ^dlov WfXlOV Theaetet. 2, 3 (Diog.8, 48) nvdxxQOQrjg eyoj eifti' ra d' eQya fiov el TLV eQOLO — 4, 3 (VI 367) NLmvcoQ eyoj eifiL, TtariqQ de fiOL Aimo' QTjTOg — 4, 6 ytal fxev eyio Mla ei/.tL xal laTL fxoL oiTOg ddehpng Leon. Tar. 51,3 (IX 318) xai Xaxavriloyoj eoao ml aiyLVOf.tf[L TtQoarjvrjg, lam exoritur quaestio sintne haec omnia auctoribus re- linquenda an tollenda concedendumque hiatum illic poetis li- cuisse. Ac de Critia quidem et Alexandrinis non dubito quin licuerit, contra de Theognide, cum omnes poetae superi- ores illud evitaverint, correptiones removere malim. Atque miro casu accidit quod v. 321 verbis d^eog et xax(r} transpo- sitis formam carminis lucramur multo aptiorem ut mihi qui- dem videtur: KvQv\ dya&og fiev dvi^Q yvujfirp^ exet eftmdov aiel, Tokfia d' ev Te xoxotcj ycet/.tevog ev Tdyadolg. ei de AaAio ^eng dvdol ^iov Aai nlovTov OTtdaarjy dtpQaLviov AaY,Lriv ov dvvuTaL mTexsLV. Monelegium 235/6, quod iam aliis de causis nobis suspec- tum videbatur (cf. supra p. 21), emendationem non patitur. Itaque hoc adulterinis adscribo nec minus cetera carmina versua quos nominavi 261, 287, 597 continentia, scil. 261 — 66, y r^ — 63 — 287/8, 597/8. Cadit hoc etiam in distichon alterius libri Theognidei ; quod non repugnat sententiae nostrae de sinceri- tate libri, qui quidem libriyn versus poetarum diversorum con- tinere arbitremur, ut supra expositum (p. 42 sq.). Veniamus nunc ad pedem tertium. Cuius thesis prima correptionem non passa est ante Theognidem. Nam quod apud Tyrtaeum 10, 11 scriptum videmus ei d^ovTOjg dvdQog tol dlojfiivov ovdefit ojQrj lectio corrupta est, cum toL in enuntiato conditionali locum non habeat; vide virorum doctorum pericula a Bergkio no- tata. Mihi maxime id placet quod amicus quidam Thierschii proposuit : ei d^dyed-^ ovTOjg dvdQog dlojfievov ovdefiC wQrj. Exempla hiatus trochaici vera sunt Theogn. 159, 299 (B); 341, 369, 425, 557, 961, 965, 1115, 1139 (C) ; Addaeus 4, 1 (IX 303); Philetas 1,1 (Stob. flor. 124, 26); Nossis 10,1 (VI 353) ; Hedyle v. 3 (Athen. VII 297 B) ; Hedylus 8,3 ; Alexan- der Aet. 1, 23 ; Nicias 9, 1 (VII 200) ; Theaetetus 3, 7 (VII 444); Leonid. Tar. 2, 1 (VI 202); 1, 9 (VI 288); 12, 7 (VI 300); 22, 3 (VI 131); 43, 3 (IX 322); 54, 5 (VII 67); 62, 1 (VII 480); 64,7 (VII 472); 72,5 (VII 731); 76,3 (VII 656); 86, 1 (VII 504) ; 86, 7 (VII 506) ; Herodicus v. 1 (Athen. V 222 A); Theocritus Sicul. [8, 1], [11, 3]. In quibus exemplis usum homericum agnoscimus, scil. post vocalem finalem correp- tam caesura trochaica cadit. Praeterea sola vox zaL hoc loco corripitur, caesura semiquinaria antecedente. Unus versus invenitur ubi post caesuram masculam alia vox corripitur, Hedyli (8, 3 Hart.) apud Athen. VIII 345 A, ubi omnes Musu- rum secuti altero rj addito legunt: ^eg fiovov rj ^ojvrjv < ^ > svojtlov rj tl tolovtov, Hic cum alterum rj necessarium sit , dubito utrum hoc uni- cum exemplum poetae relinquam, praesertim cum etiam k - 64 - apud Homerum, qnamvis raro, talis correptio inveniatur (cf. supra p. 50) ^), an potius elisionem statuam rj 'vojtiov ^). lam illud quidem perspicuum eSt, antiquissimos elegiarum scriptores magno opere discrepare et ab Homero et ab ele- giograpbis posterioribus. Neque enim mero casu accidisse videtur quod apud Callinum, Archilocbum, Tyrtaeum, Asium, Mimnermum, ut bos eligamus, nunquam ia cae- sura pedis tertii trocbaica correptio invenitur. Etenim cum ex versibus centenis in Iliade illic biatum babeant terni, in Odyssea totidem, in bymnis bini, exspectandum erat apud ele- giacos illos, ex quorum elegiis versus 304 extant, octo vel no- vem exempla correptionis occurrere. Occurrit autem nullum. Yidetur boc quoque ad tibiae usum redire ; quae cum ab alio caneretur, non a poeta, illius modulationi parendum erat, ut in caesura spatium intermittendi non in arbitrio recitantis fuisse videatur intervallo ictuum pari servando ; contra rbapso- do carminis epici qui ipse citbaram tractabat; ad arbitrium et ut sensus verborumque vis poscebant, modo spiritu cele- rato modo remisso recitare licebat. Sumpserit fortasse quis boc sibi iuris, cum caesurae tro- cbaicae istius modi ubi vocalis corripitur, in Tbeognidis parte A non inveniantur, ut omnes quae in B et C leguntur, a Megarensi abiudicari iubeat. Equidem quam in partem res disceptanda sit vebementer ambigo. Nam biatus trocbaicus etiam in iis elegiis exstat, quae quamvis spbragide Cyrni ca- rentes tamen ingenium Tbeognidis spirare videntur, 341—50 et 367—70 (cf. p. 16 et 17). Has Tbeognidi adi- mere nolim. Si continget ut w. 341 et 369 probabiliter emendemus, ceteros versus bac de causa suspectos quique sanari nequeant, sine uUa dubitatione e Tbeognide eicere li- *) Vox TJ in thesi prima pedis tertii ante vocalem correpta legitup sex locis: K 461, 0 113, ^ 68, (> 252, hymn. II 619, VI 29. •) Item apud Callim. hymn. 6, 8€ ? V "Od^^vi legere malim. V -( - 65 -^ cebit *). Sin aliter, nihil de borum omnium origine statui potest potiusque putandum iam Tbeognidem biatum istum sibi indulsisse ^). Ac iam confiteor me non semel dubitasse ne- cessarione ex elegia ad Cyrnum scripta 237 — 54 concludendum sit elegias Theognidis ad tibiarum sonum cantatas esse, ut plerique viri docti putaverunt % Profecto verba lol fihv iyio niio' sd(oy.a, avv oig In ccTteiQOi^a novtov 7tiotr^ai] 'Aal yfjv mlaav (hiQrtfisvog Qr]'tdiiog eo spectant quod poeta elegiis nomine Cyrni notandis nomen pueri per totam terrani et in omnia tempora notum clarumque fecit. Item verba (ilka ae n€f.nlfei uyXaa Movad^ov dcoga ioaTe- ffccviov pertinent ad elegias Theognidis. Quid autem verba significent ^iv]]g de Aai eilanivt^oi nageaai] h nciaatg, noXhov y.eititevog ev aTOfxaatv' y.ai ae avv avlia/iotai hyvcpdrtyyoig veot avdqeg ev7i6au(og eQaTo) yald le y.at hyea aaoviai quaeri potest. Utrum hoc: ea ipsa re quod gnomas in convi- viis recitabunt et elegias meas adulescentes cum tibiis canent, ') V. 1139 carminis est sine dubio recentis, id quod demonstraverunt Usener Jahrb. f. klass. Phil. 1878 p. 69 et Goebel de corr. attica p. 10. Aliud argumentum addere possum. Poeta v. 923 sibi permisit xard ym]- nwta correpto « ante mutam cum liquida. Est autem lex, quam nemo adhuc videtur animadvertisse , cum ab Homero (2' 414 et a 173 cave putes hanc legem violari) tum ab antiquis elegiacis et Theo^nide genuino diligenter servata qua ultima syllaba cuiusvis praepositionis corripi veta- tur ante vocem rectam a muta c. 1. incipientem. In quam peccasse video Dionysium demum Chalcun (3, 5) et Cratem (3, 2 et 4, 4). Vocalem prae- positionis productam habent Archil. 4, 3; 9, 6; Tyrt. 10, 1 ; 10, 21 ; Mimn. 2,3; 14,6; Sol. ap. Arist. civ. Ath. c. 5; Anacr. 94, 1; Theog. 55 (A), 118 (B), 7, 493, 733, 787, 959, 981, 1041 (C); Simon. C. 97, 3; 120, 1 ;^ 143,3; 167,1 et 2. Itaque illum unicum locum ex sylloga Theoprnidea qui legi non obtemperat, optimo iure poetae iuniori tribuemus. 2) De V. 159 cf. p. 17. *) Christ Metrik^ § 251 in extrema nota, Litteratnrgesrh.^ p. 115, Bergk Literatnrg. II p. 321 c. not. 89, alii. O 66 67 — tu in ore homiuura versaberis , an illud : quod ego tibi tam amicus fuerim, te honore tanto dignaverim, dedicatione car- minum quibus omnibus innotesces , volitabis tu per ora homi- num ^), homines te praedicabunt , laudibus maximis efferent. adulescentes carminibus celebrabunt ut puerum maxima ami- citia dignatum-). Nonne etiam hic sensus versibus nostris inesse potest? Similis est locus Theocriti, cui elegia nostra videtur nota fuisse, id. 12, 10—21, cuius canniuis verba sin- gula accurate comj^arentur: 10 i/V/ ojnakoi mtrutiuv tji' uiiifoitooioiv "E{)ioib^ kvnv, eiituaou ev oig dt ytvoiiitOa jrccutv aotdij' „^tiitj di) itvt liodt f.t€[d jCQOitQOiui yti'tui/i]v ipioi)\ 6 iitv tiujcvrjXo^, (fuif] '/ ojfiv/.^aiaodiov, %ov d' tteoov 7Cf'hv io^ ztv n tttouuLoc tucoi (ucrv. 15 ix/.lrjkov^ ()* Hfi/AjUuv )'uio Cvyiji. rj ou wi' rjuuv Xoiuttoc 7cdhv uvd()tgy Sr' drttifih^u o (pth^ifti^.'' ti yci(j lovtOf 7Ccci€Q KQOvidr]^ jctAot, ti yuQ, i- < Theognidem melodias ad carmina sua adhibuisse ncgat'), sed vide Christium Litteraturgesch. ^ p. 1 15 not. 3. Quartum pedem hiatum trochaicum non admisisse iure affirmabimus, quoniam ex bexametris fere 2350 non nisi unus habere videtur, Leonidas Tarentinus 63,5 (A. P. VII 740) 6 TTQiv — t/ Tchiio (.iCi%vf.iai] o Ttdui f.ia'/.aQi6g. Sed etiam hic evanescit si lectionem Planudeam praeferimus quae est f.tv&tvfi^ ; tTtt tcuul ^). Omnium frequentissimas correptiones habet item atque apud Homerum thesis altera pedis quarti. Nam cum omnium quas numeravi correptionum summa sit 719, harum 250 in illa sede versus positae sunt, i. e. fere tertia pars. Huius frequentiae causa fuit sine dubio studium hexametri post caesuras principales tertii pedis caesura illa quae vocatur bucolica incidendi ^). Vocalium autem vel maxime dilige- batur illo loco diphthongus ai, quae duodecenties illic correpta est, i. e. ex vocalibus correptis quinis binae sunt at*), Etiam hoc observare licet, ad hiatum quarti pedis dac- tylicum praecipue adhiberi solitas verborum formas in ai exeuntes , ut vTCo&jquofiac , tQydCtiai , yivtrat , dvaiv€iat etc **). Nec minus saepe nominum patronymicorum ultima ante diae- resim bucolicam corripitur, maxime in vocativo. En habes exempla: /Mi;7ra/'(5iy Theogn. 25, 57, 79, 129, 143, 1197 (con- tra in quinto pede 61, 191, 541) ; lcfujovidi] Theogn. 469, 667, *) XIV 632 d: Sevofavris 8e xal Hohov xai ('Hoyvii; aal ^coxvliihjs, t.Tt Se Ue^iavS^os 6 Kooivd^ios kXeyetorcoibs xal zcov koiTZtov ol fiT\ TTQoad- yovres ti^os Ta TioiriiiaTa fieXfoSiav enTtovovai rovs azijcovs rots d^t&fiols xal Ttj Td^et TMV fieTQiop <^eXeiovs^. *) Illum hiatum illicitum esse nondum sciebat Meineke (delectus poe- tarum Anthol. Graecae p. 127 sq.). ») Cf. Usener Jahrh. f. Phil. 1878 p. 68. *) Ne quid desideretur, numeros omnium vocalium in thesi altera pedis quarti hiantium propono: 98 at, 38 ot^ 33 oi', 28 »7, 15 - X - 68 - 69 -- 1349, Simon. C. 145, 1 (cf. 129, 1 ; 146, 1 ; 147, 6); .hyvaatddt] Sol. 20, 3 ; EvQinidr] lon 5 ; Sophocl. 4, 1 ; Addaeus 9, 1 ; Her- mesian. 3, 67 (cf. Thucyd. v. 1); Miovlda Simon. C. 95, 1 (cf. Leon. Tar. 91, 5). Quintus denique pes iu utraque thesi hiatum concessum habet; nam quod apud antiquissimos primae thesis nuUum, alterius unum exemplum exstat, merum casum esse apparet, si rationem habemus cum Mimnermi, Solonis, sequentium tum homericae consuetudinis. Non praetermittam dicere hunc pedem etiam magis quam quartum verborum formas in ai amavisse. Interpunctione, ut hoc quoque non neglegamus, correptio vocalis longae vel diphthongi adiuvatur raro in thesi alter ape- dis primi et quinti, persaepe in eadem thesi pedis quarti ante caesuram bucolicam. Versuum enim 250 qui ibi hiatum dactylicum admiserunt, interpunctione graviore inciduntur 132, i. e. plus dimidia parte. Quod cum non minus apud antiquos fiat quam apud recentiores (Callin. — Theogn. A 34:65), eo magis in sententia nostra perseverabimus, non illo modo ut Hartel et Grulich voluerunt vocalem quae corripi videatur cum vocali insequente pronunciatione arctissime coniungi debere. Eestat ut de pentametro dicendum sit. In quo legitimas vocalis corripiendae sedes solos primum et quartum pedem esse nemo non videbit omnesque versus ubi haec lex violetur aut vitiatos aut spurios ducendos. Sunt autem versus in quibus peccatum est, hi: Theog. 270 (C) Travrf] d'lx^Qt] o(.iug ylveiai, hdxx neg ^ — 932 (C) ovdeig, i^v f.trj oq^ xqri^aia kemofieva Simm. Rhod. 18, 2 (VII 60) evddde Aelcai dvrJQ ^elog 'jQKno- Xenophan. 6, 3 (paaiv i7Coix.TeiQai xai tode cpdadac enog Theog. 226 (C) t(^ de doloTtXoxlai fxaXXov itmaioi adov. Atque de Simmia quidem omnis suspicio sublata est si, X ^ (\ y- --< id quod sine dubio faciendum, lectionem apud Diogenem Laert. III 30 servatam praeoptamus q. e. : ivddde drj yielrat dtog ^^Qiaxo/kerig, A Theognide alienos puto confectosque ab hominibus artis legumque metricarum imperitis vv. 270 et 932, qua re ex Theognideis eiciuntur disticha 267—70 et 931/2. Xenophanis versum coniectura sanari posse opinor. Conicio /.alxdde (pdad^ ema scriptum fuisse vel talia; Goebel voluit ml jode eiTtifievai, quod tamen a litteris traditis longius recedit. Theognidis denique v. 226 vix dubium quin non recte scriptus sit, cum amawi non apte cum doloTtXoyuat con- iungatur. Video Bergkium coniecisse aol de doloTtXcmiaL fialkov, ofyaoTfc, ddov, Quod mihi minime placet, quia 6 fiev et xff^ Se optime sibi respondent. Ac ne id quidem quod Stobaeus exhibet comprobo, quippe quod nimis coniecturam sapiat: T(p de doloTtloytiai fidXXov ev* eial (piXat. Omnino lectiones codicum Theognideorum fere meliores esse quam Athenaei , Stobaei , ceterorum testium recentiorum, qui saepe suo arbitrio mutaverint , cum multis consentio *). Vide ne nostro loco poeta olim scripserit: Tf/) de doloTtkoniac (Lidlkov amard d^adov. Correptum igitur est a veris poetis artisque suae non igna- ris non nisi in primo et quarto pede pentametri, i. e. initio utriusque versus coli. In hoc si indicium originis agnoscimus pentametri, qui item atque hexameter e duobus versiculis concretus videtur esse, haud errabimus. Vide quae de hexa- metro nobis verisimilia supra p. 51 sq. exposuimus. Etiam in pentametro correptioni vocalis ante vocalem po- *) Cf. 0. Crueger: de locormn Theognideorum apud veteres scrip- tores exstantium ad textum poetae emendandum pretio (diss. inaug. Regi* montii 1882). 1. A^ — 70 — sitac auxiliatur interpunctio. Interpungendi autem locus est non pes quartus, sed, ut Diels animadvertit in Hermae vol. 23 p. 281, primus pes. In quarti enim pedis thesi prima et altera ex exemplis 144 octo tantum interpunctionem gra- viorem admiserunt ^), cum interpunctione in primo pede sive prima sive altera thesi incisum sit tricies sexies, non interpunctum sit undequinquagies. Addo tabulam pedis primi, ex qua num poetis diversorum temporum aliis aliud placuerit discatur. interp. 11 non interp. Elegiaci Theognide superiores 4 Theognis A 1 3 B 0 2 C 7 12 D 1 1 Elegiaci Theognide inferiores 0 7 Alexandrini 16 20 36 49 Vides igitur elegiarum scriptores antiquos pentametrum initio incidere maluisse quam non interpungere ^). Nimis se- vere autem Diels apud antiquos illo loco incisionem tiagitat, quasi vitiosi sint versus illa carentes; immo exstant certa exempla contrarii generis. Num illa interpungendi causa »)/IV 1: Euen. 1, 4. IV 2: Mimn. 14, 2, Anacr. 101, 2, Theog. 270, 1280, Simon. C. 113, 2, Theaetetus 5, 2, Leonidas Tar. 64, 18. *) Interpunctio invenitur his locis: CaUin. 1, 2; 1, 4; 1, 15; Archil. 3, 2; 6, 4; Tyrt. 10, 12; 11, 10; Mimn. 12, 6; Solon 13, 12 et 4, 22 (ubi Dielsium quaraquam a causa non recta profectum verum invenisse puto: xQvx^tat, Iv ovroSoig r lo' dSixovoi fiXoi); Anacr. 110, 2; non inter- punctum est his locis: Call. 1, 9; Tyrt. 11, 30 (ubi ab Dielsio dissentientes Hillerum comprobamus; cf. Jahresber. 1888 p. 131); Sol. 10, 2; Anacr. 104, 2. Apud Theogn. interpunctum est 188 (A), 196, 200, 394, 400, 414, 1076, 1170 (C), 1284 (D); non interp. 252, 554, 1200 (A), 540, 656 (B), 2, 172, 212, 342, 442, 498, 510, 546, 572, 658, 750, 880 (C), 1246 (D). N / ^r ■^•— ^ ^ V '^--^{ ^ n ^ fuerit, ut hoc modo hiatus iste tanquam illicitus eiccusaretur vel obscuraretur ut Diels putat, dubium mihi videtur. For- tasse nihil aliud nisi mos et consuetudo sententiarum con- struendarum in causa fuerunt, cum saepe iiat nt sententia in liexametro incohata initio pentametri absolvatur. Sed haec quidem hactenus. Etsi fortasse non^siugula omnia eis qui legerunt probaverimus, tamen rectam quandam nos viam iniisse speramus, qua profectos etiam de aliis poetis nou inutiiia neque parva effecturos existiraamus. Vidimus igitur primum, eos qui distichis carmina condiderint, correptionem vo- calis lougae ante verbum a vocali incipiens non mero arbitrio ubique admisisse sed certis legibus astrictos fuisse ; deinde numerum quendam definivimus versuum in sylloga Theognidea exstantium qui a Theognidis consuetudine corripiendi abhor- reant quique ea de causa a Megarensi poeta profecti esse non possint. Sunt autem, ut in unum colligamus, vv. 235/6, 261— 6G, 267—70, 287;8, 457—60, 5978, 903-30, 931/2, 1243/4, in summa 52 vv. X. A ^i SENTENTIAE CONTROVERSAE I. Vell. Paterc. II 5, 3 verba in libro tradita retineo sic interpungens : non deterrifm proposlfo — perseve- rantia fliicia! — qnem morifnrnm miseraf mUifem ric- t(yrem recepif. IT. Ibid. II 17, 1 verba q. s. infe(/ris nniversis non temp- tanda sunt, cum pro eo quod dicere poterat (putm infegrl integris auctor dixerit qmim integris tmiversis (abl. abs.) scil. Romanis et Italicis. (Sirailiter iam Kritz.) ill. Iniuria Kiessling (Wila^n. n. Kiessl. Plii/. Unfers. II p. 80 et ad Hor. carm. T 14) Alcaei fr. 18 alle- goriam esse negat immeritoque Heraclitum ineptiae insimulat. TV. Theogn. 483 scribo to ^rgiv kav ouUp^^ov, ort (cnm cod. 0) vrjipakoi;. V. Theogn. 806 scriptura tradita XQ^ i^'«^» w^i /'*»' ^st profecto, retinenda est. Cf. Hom. A 216 et I 309. VI. Versui Theognidis corrupto 1249 sensus hic subesse videtur: Posfquam ad praesejie alins safiafns es^ ad nosfra redis stahnla. Propono igitur exempli causa: llcu, av fikv akXo^sv 'inno>i *^^*' /.qi^iJiv ty.0Q6o3rj(; (cS, V. 1269). Vll. Theocr. c. XX vv. 7 et 8 interpolati sunt. VTII. Falso Kuhnert in Roscheri Lex. d. Myfh. p. 1670 sqq. imagines Typhoei antiquissiraam gigantum forraam interpretatur. 0^ i-^Nr VITA Natus sum Ludovicus lohannes Lucas Conitziae a. d. IV. Td. Aug. anno MDCCCLXV patre Carolo, matre Luisa e gente Schoetzau. Fidei addictus sum evangelicae. Litte- rarum elementis imbutus Berolini quo pater mi;,raverat in ludo privato, paullo post scholae medii ordinis Charlotten- burgensi traditus, inde ab a. 1878 gymnasium illius urbis frequentavi quod adhuc sub auspiciis Schultzii v. i. floret. In quo vere anni h. s. LXXXVI cum maturitatis testimonio in- structus essem, academiae Berolinensis civibus adscriptus sum ibique philologicis, historicis, philosophicis studiis operam dedi. Docuerunt me per tredecim semestria viri doctissimi : Bellermann, Bresslau, Curtius, Diels, Dilthey, Ebbinghaus, Erman, Hirschfeld, Huebner, Kekule, Kirchhoff, Koehler, Lazarus, Mommsen, Paulsen, de Richthofen, Robert, Scheffer- Boichorst, Schererf, Schroeder, de Steinf, Vahlen, Zeller. !l]xercitationibus benigne mihi aditum praebuerunt archaeo- logicis Curtius, Furtwaengler, Kekule , Robert, historicis Fabriciu.s et Hirschfeld, epigraphicis Kirchboff, philologicis Diels et Huebner, gerraanicis Meyer. Serainarii philologici quod moderantur Kirchhoff et Vahlen, per tria semestria sodalis ordinarius fui. Quibus omnibus viris optime de rae raeritis, maxime autem Roberto, Dielsio, Kirchhoffio, Vahleno, Hirschfeldio, qui con- silio factoque, non modo in studiis, me adiuverunt, gratias quam maximas ago semperque habebo. I 5- J- * ' ■ ,.-.. * ' • Typi» G. PaUii (LippoTt A To. , XumtmrRi ad S. • ' r .. V