r V <1 . m * i jl o- C TV m SCEPTRA DEYMQZ. CONCILIAS VLYSSIS AEETR-OVANDI PHILOSOPHI, ET MEDICI BONONIEN SISar DeReliquis Animalibus exanguibus libri quatitor, poft mortem eius editi : Nempe1 VE MOLLIBVS, CRVSTACEIS, TESTACEIS, ET ZOOPHYTIS. $1 B! AD ILLVSTRIS5IMVM SENATVM BONONIENSEM .. CumPnuilajqj V \f»>‘ Bononice apud Io: Baptijhtm B elUpambam . j 60 <57" m jjilji IlllllllllffllllU ILLVSTRISSIMIS AC PRVDENTISSIMIS SENATORIE VS BONON- N I V E R S AL naturae contemplatio,quam Romani ho- mines Graeco vocabulo philolophiam nuncupare volue runt, adeo vcilis , adeo neceifaria , adeo ineunda lempc.r habita fuit , vt nullae nationes reperiantur , qua: ipfius ftudium mirum in modum non adamauerint yinque il- lud omnibus viribus non incubuerint . notum eft enim Chalda»s, Aegyptios, Graecos, Latinos, Arabes, quique inter Gallos Eubages appellati fuerunt ^ huic Icientiar vehementer fuiffe addiefeos : ac pofiem equidem non homines ex vulgo,fed in- ter fuos magni vtiq; nominis, atque audloritatis complures nominare,qui to- tam sta tem in pulcherrimarum rerum cognitione traduxerunt,& fane vita hu mana vix confitere poffe videtur line ea pradertim parte, quae propius medici- nam refpicit : Idq; adeo apud omnes in con fello eft , vt inanem omnino labo- rem fumptura fiin, h pluribus vcrfyisid vobis , AMPLISSIMI VIRI, per«» fuadere coner: hoc veftrum toto orbe terrarum nobiliftimum aeque antiquif- fimum Gymnafium me vera loqui facile reflabitur; in quo tot viri omni litera- rum genere prspftantifsimi, &in philofophiae, ac medicina: ftudijs verfati repe- riuntur,qui quoddam quali femi narium omnis eruditionis, ac fcientiarum ap- pellari mereantur ; quis vero tot prxmijs , tot ingentibus , ac regijs fumptibus adeo magnum eruditorum virorum ex omnibus prouincijs , & nationibus ad fealiicerct, atq; inuitaret,nifi literarum ftudia magnifacienda elfe exiftimaretr Sed reprimam me, ne illud videar extollere velle, quod non folum in hac veftra Vrbe , atq; vniuerfa Italia cundtis perfpe&ifsimuin eft,& exploracilsimumjied apud exteras quoq; nationes fummis atq; his quidem verif simis laudibus cum maxima veftn nominiscommendationeafsidue celebratur, tantum dicam in- ter eos fummos viros, qui philofophiae, reliquarumq; bonarum literarum ftu- dijs inclaruerunt, Vlyffem Aldrouandum, Ciu em veftrum, meum coniugcm, haud infimum locum abhinc quinquaginta ferme annis tenuilfe,de cuius pro- bitate,atq> eruditione plura fortalse dicerem, nifi is apprime effet cognitus , & cum aliorum tum multo magis etiam filis feriptionibus ftimam ingentem com paraflet . Is adeo literarum iludijsvfq; ab ineunteaerate incenius fuit, vt nullis laboribus,nullis fumptibus vnquam pepercerit, vt ad eum eruditionis gradum perueniret , in quo omnes deinde eum confpexerunt ; nec vos eius virtuti prae- mium denegaftis,imo vero liberalitate veftra effeciftis , vt multo alacrius ad ea ftudia ftudia incumberetdn qua? natura valde propendebat . Itaque veflxa ope>& au- xilio potuit hi ne atque inde corrogare tot flirpes, tot animalia , tot meteora, tot foflilia, quot vix ipfa natura cognita habet, tot ac tam artificiofas pi nimitate vfque adeo perpolietis, vt natura tanquam exterorum hominum im- memor,vos lolos hilce flofculis perornaffe videatur . Quid enim in vobis non eftdecorum?quid non fumma admiratione dignum?quid non ab alijsimitan- dum ? Singula pro fedb fufficcrentquemuis alium honeifare, qua? in vobis om- nia funt conferta . Et reuera beata efl Refpublica vdfra, felices Ciues velfri, quorum gratia in vobis tantiim fagacifsima rerum parens natura pofuerit vir- tutum vbertatem , qua cunbfci dirigantur . Ego autem fatis feliciter mecum, a dium intclligam , fi veftris aufpicijs prasfens opus, alijq; mariti mei labores in manus hominum prodierint . Velter enim viuificus fplendor,ea om»ia,maxi- me potis eltiliuflrare , quando & casterorum ciuium languentes animos ita re- creet , vt paene demortuos auris vitalibus reddat , vti non tantum meus maritus viuis exemplis didicit, verumetiam erga innumeros alios in longe grauioribus caulis demonllraflis . Hoc ergo quicquid muneris dl, VI RI AMPLISSI- M I,rehgionis,atq; oblimantia? erga vos mear haud dubium pignus benigne fii fcipite , atque italufcipire , vt gratum id vobis efle cognofcam . Pulchre noui maximis maxima etiam deberi, meque vobis , generis claricate , virtutibus , prudentia , fortitudine proculdubib maximis, maximo etiam munere do- nare debuiffe : donaffe tamen minimo , quippe qua? minima pra?ftare, imo ve- ro nulla, nata fim . Nihilominus minimum illud dicendum non fuerit, Ii cum maxima illa dcuodQUe* ,qua vos maxime profequor, conferatur. Precor ita^; vos, quos velut vnum ex pluribus particulis conflatum», corpus appello , vt eo- dem fatiore , quopeene Jabentcm Rempublicam literariam fumma hac fa?culi ■» calamitate calamitate fuftinctis,Gmnes mariti mei lucubrationes , labores , Se vigilias adi- uctis,&: vt pulchritudine veitra videri pulchriores pollint,vefceq; vnitatis ima ginc contra maleuolorum ( vt iixnt hodie plurimi ) peltilens virus, & vires, robur accipiant, &veftra deniq; prudentia , Se virtutum circulis abfolutis, le~ fe ab intentu vindicent, xternitatiitj; fpcciem confequantur: quorum tantoru beneficiorum hocce quod vobis dico,ac nuncupo opus, fuerit monumentum. Mc vero veftro patrocinio pluribus commendarem? nifi mihi quotidie promif faveftrxbeneuolentixfidcsinconcufTa, vobisvicifsimprome res iplaxrum- nis pluribus ia&atafiaftenus? loqueretur. Valete ? ac me, meaq; in veftranu clientelam aferibere dignemini , Bonon. Caiend, Maij. Anno Domini mil- lefimo fexccntefiraofexto P Amplitudinibus VV* omni officiorum genere addtflijjima . * Frmcifca sAldrouandi-* 0 I Frater Daniel Mallonius , pro Curia Archiepifcop . ‘Rgutfor . Ego Frater Aloy/ius Fefla V ree anus , Magi fler Sacra Theologia , Ordmis Pradica * torum , 'Uicarius Sanfhfsima Inquiftionis Bononia , perlegi hoc Opus praclarum „ cuius Titulus ejl 'Ulyjfis zAldrouandi Phtlofcphij & -JM edici Bonon. de c Anima- libus exanguibus reliquis qua tuor , &c. mhilq j imem repugnans regulis nout Indi- cis . Vt poflit igitur typis mandari, facultatem concedo . Ita eft Frater Aloyfius qui fupra . A VLYSSIS ALDROVANDI PHILOSOPHI ET MEDICI BONONIENSIS, ‘de animalibvs exangvibvs RELIQVIS QVATVOR, NEMPE MOLLIBVS» CRVSTACEIS* TESTACEIS. Z O O P H Y T I S. C EcPrimum DE MOLLIBVS IN GENERE. Cap. I. fc» P R O OE M I V M. NIMALIVM exanguium quatuor genera conftituit3 Ariftote- 4, les: Molle, Cruftatum .Teftatum & InleCtum . De hoc aurem po- & 8-cSNifc. ftremo,confcripto a nobis volumine , nuperque in lucem edito , *-caP‘l' abunde, ni fallor, diCtum eft: de reliquis tribus, quae pifces impro- prie a b Plinio nuncupantur , nunc agemus. Nec erit praeter ratio- b/Lp.c.i§<, nem, hoc eodem in tra&atu , quae de Zoophytis (hoc eft ijsqiue in- ter plantam & animal natura ambigunt) authores fcripfere&obfer uauimus nos ipft, proprio etia libro docerc:Quamu is enim proprie animalia dici non mereantur; tamen cum inulta habeant cum exanguibus communia» # fane omnino hoc volumine complectenda veniunt. Ariftot. in libris luis de Animalibus eorum naturam perfcrutatuseftfticut inulti quoquerecentiores ; Theophraftus vero fide- liflimus Ariftotelis imitator nullibi, quod fciam, in libris plantarum meminit. Vnde affir- mem,Zoophyta rcCtius Animalibus, quam plantisefleannumeranda. A Mollibus exor- dior,quod heee primum inter omnia exanguia locum libi vindicent, li ordini a nobilitate » quo in omnibus fere noftris hiftorijs vli lumus , inhsercre velimus . Eam autem , non ab vfu atq; vtilitate, (ita enitn conchylia & cruftata procederent,) fcd a corporis partibus di- A metimur. 2 Vlyfsis Aldrouandi metimur s quarum fanc numero & robore longe procellunt Mollia . Sed & philofopho- rum princeps & communis pr^ceptor Ariftoteles hunc ordinem fecutus fuit, Mollia primo ** * ffijlw. 4. Joco nominans, vti ex his c eius verbis videre eft; Nunc,inquir, ordinem animalium quo ,s sapa, fanguine carent, perfequemur. Genera in hoc ordine plura funt, primum qua; Mollia ap- »* pellauimus, hoc eft quo fanguine carent, & foris carne molli obduda , folidum intus mo* 39 do fanguinei generis continent>quaIe Sepia. Secundum qu^cruftis tenuibus operiuntur, »» hoc eft partem folidam foris,mollemcarnofamq;intus continent. Durum illud eorum tegmen, non fragile, fed collifilcefbquale Cancrorum genus &c Locuftarum . Tertium qu£ 39 filicea tefta conclufa muniuntur, hoc eft quibus pars carnea intus, folida foris,fragilis atq; 39 ruptilis * non collifilis; quod genus Concharum & Oftrearumeft. Hoc ille. Neque ab 39 hoc ordine deflexit, quin Ariftotelem imitatus Plinius, Pifcium , inquit, quidam fanguine 99 carent, de quibus dicemus;funtaucem tria: in primis quo Mollia appellantur; deinde con- 99 seda cruftis tenuibus,poftrem 6 teftis conclufa duris . 99 QVID MOLLE. SYNONYMA., E T Y M V M. MceAaxo'» Ari ftoteli non «flo Zoo- jphyta . Gaz x&C* Rondeletj) error. ®i .‘Degcn. a ©« MttAaxfse. hLib. 5. de a limen, fa- cul. Quot fine Mollia. * Lib.j. * Hijior. 5. eap.6. * Lib . p. ca. a*. Zoophyta qusso OLLE dicitur omne quod eft tenerum taduiq; cedens, cui contrarium» quod duru eft.Corerum qu£ Gra?ci /uaActKtot, Larini Molliaappellat fune oeret avcLjua oWa,Vx to\? i'X» to' crctpxcuchs, mptos vuj ymaen, cAa' yctfi to' o^A^s'» «Tti fypcLim avrav » tpdais ToV^arov ciw to'4 VXP^ ^Ktjy/uu^xo^tppict ymutn* «Aa' «A' to' /uahaxo^tpptaycu dvpaty, c hiVo^«c , oV^t/Aw , * MSebvn , nud)s , hoc eft PoIypi,Oza?na,Heledone, Sepia, Loligo d Alibi Mollia feribit efle Polypos, Sepias, Loli- gines/PliniusMolliajinquitjfunt Loligo, Sepia, Polypus, & ca?tera eius generis. His ab alijs annumerari video Leporem marinum & Vrticam , quam poftremam nos inter Zoo- phyta & his fimilia reccnfebimus, quamuis perferum Zoophytum non fit . Mollia autem non efle clarum eft : nam neque folidam intus habent fubftantiam , qua? ofli proportione» tur, vt plera^j; Mollia(licet alioqui ofla,tefte philofopho,minime fint, vt mox patebit)nec odo pedes , nccmutim » nec atramentum , nec caput intra alueum,nec quafuis fere alias partes, quibus Mollia pra?dira efle deinceps probabimus . Quocirca qui Vrticam & Lepo- rem marinum inter Mollia rerulerunt, nimis late vocem eam vfurpauere , & qua?uis ani- malia De Mollibus. Liber L 3 fnab*aadtadnmce rent,hoc vnum gcnus(Molle n i m i r u m jpkr te, quam priorem in eo capimus, omne centinef. S} Cuius rei caufa eft, quod pars cius pofterior, ad priorem addudaeft , extremaq; coeunt & s> confunduntur , quomodo Turbinatis inter teftata accidit, genus enim teftatum omnino s, partim Cruftatis,parrim Mollibus fimile eft . Qua enim foris terrenam portionem , intus „ carneam habent, Cruftatis affimilantur; qua autem forma eiufmodi corporis conflat, -cum A 2 Mr,n;hus Offibws d© Vilceribus carere» ‘2. de par, cap, 8. Sepium-» quid,6c gla diolus. Exteriores partes. Cirri vt feri beradmn-. , & vnde di c&ntur. %v# it Mollibus conuenitomne quodammodo, fed pra?cipuc,qua? ex Turbinatis cuniculo Itl an- £ fradtum contorquentur . Natura enim horum vrrorumq ; perinde fe habet, quafi quis di- reda linea(vt in quadrupedum & hominum genere eft) primum extrema linea parte os li- tum intelligat:quaa:mox ftomachum,qua b:tum ventrem, qua c: deinde inteftinum vlque ^ inoftium excrementi,quad:ha?cita in ianguineo genere difpofita funt, & caput, pe&usq; locum obtinent primum . Reliqua eorum i pforum gratia, aut motus caufa a natura adie- da funt,vt priora pofterioraq; crura . In cruftatis etiam infedisq; ordo interioru eodem ^ modo conflare vult , fed officijs exteriorum motionum differt a fanguineo genere . A t ve- ro Mollia & Turbinata inter fe quidem proxime conflant, fed i js e conuerfo: linisenim ad principium fkditur , quali quis lineam effledendo ducat d ad a. Cum enim ita partes interiores ijs collocentur, ambit alueus, qui in Polypis tum caput vocatur, qualisinte- ftato genere T urbo eft . Nec aliud intereft nili quod alterius molle , quod ambit eft : alte- rius duro tegmine carnem natura complexa eft , vt feruentur cum difficulter moueantur . Hinc fit vt excrementa tam Mollibus, quam Turbinatis meatu ori vicino emittatur: quan- quam Mollibus infra , T urbinatis a latere . Hac de caufa pedes Mollium ita pofiti funt & Pedes quot contra quam ceterorum . Hadcnus ille . Pedes quoque funt omnibus odoni, fed fingu- ommb. jjs eorum generibus diuerfi. Quibufdam enim pedibus acetabula, cirramentaq; funt, quse vim contextumq; talem habent, qualem implicamenta illa, quibus digitos antiqui medici indere folebant. Ita enim fibris implexa funt, quibus carunculas ca?teraq; cedentia tra- hant, quippe qua? laxa praehendant, intenta premant , & retineant , cum pars interior tota contingat , atque arnpledatur . Sunt etiam quibus pedes breues, & inutiles , bina?q; pro- mulcides pra?longa?, quibus veluti anchoris innitantur , feque ftabiliant modo nauigij, nc a?ftu maris, aut tempeftate vrgente de faxis deturbentur, venenturetiam procul , orique e longinquo admoueant. Itaque non aliud habent, quo capere admouereq; poffint, nili aut pedes, aut promufeides aut acetabula fiue cirramenta,qua? (vt dixi)pro manibus obti- nent ad vim tum inferendam, tum propulfandam , atque etiam ad ca?tera vita? munera ne- ceffaria obeunda . Fiftulam ante alueum fupra caput & brachia gerunt cauam,quam mo- do in dextram partem, modo in finiftram transferunt ; hac mare tranfmittunr,& quantum fuo admiferint alueo, quoties ore aliquid capiunt, vt teftatum reliquerunt c Ariftoteles & »» it S0 i» »0 >0 Fiflula. f Plinius. Sed Theodorus Gaza in hoc Ariftotelis loco, fiftulam hanc Polypo tantum tri- ^ c Hiflor . 4 cap.i, Lib.p.c. ii buere videtur. Wottonusaitperobfcurehecpronunciaffe Ariftotelem, fed longe aper- tius eadem in libro de refpiratione explicaffe, vbi aperte Mollibus omnibus fiftulam inef- gHi?lor. 8. fe cerebro oftendit. Etrurfus» alibi caufam reddens, cur fiftulam habeant, inquit: Qui* cap.i. busautempercibumhumorillabitur,ijsfiftuIainfanguineo genere data eft. Mollibus etiam &cruftaceis hoc idem adhibitum eft: Nam &£a quoque humorem propter cibum h 7 )c gener, accipere coguntur . Fiftula ha?c modo ab h Ariftotele dicitur du Ao'? , modo /uvkt» p , Ga- >* » animal »5* i.c. Pinnulae . 1 'Dc par za narem transfert . Dubitant quidam num pro hoc vocabulo legendum fit apud eundem ( puanrJp , quo vocabulo fa?pe vtitur , cum bala?narum & ca?tacei generis animalium men- tionem facit. Sane vbi apud Ariftotelem de Loliginum coitu loquentem in Graecis legi- tur /uvKTtiptx aut QVTxpai, Zoographus legendum putat %> “ 4. dcpar, cap 9» 9> f» 9» 3» 9» A & ob eam rem fanguinca appellantur, atque etiam quas Mollia nomine fpeciali vocantur. Quod Plinius quoque confirmat dicens: Cerebrum omnia habent animalia, qua fangui- nemictidm in mari qua: Mollia appellauimus,quamuis careant fanguine, vt Polypi. Id ta- men minime cerebrum cenfendum erit, fed quid proportione rcfpondcns cerebro , a quo fentiendi mouendiq; facultas dimanat in omnes corporis partes . Sed non tacebo quod m Ariftoteles, cum fentiendi vim a corde, non a cerebro proficifci putet, parte in Mollibus judpv didam principatum fentiendi obtinere dicar, ac ii ha?c eifet dvzAoyoc cordi dic enim fcribit: Sed habent illud quoq;, inquit, oportet, quod ei parti proportionetur,cui fentien- Mutis, di principatus in fanguineo genere mandatus cft : hoc enim in omnibus animalibus ineffe neceifc eft . Ergo Mollibus id membrana continetur humidum, per quod gula in ventrem pertendit, admota prius tergo (iic Gaza, ego vero adnata magis tergo, 7 rpo. Atramenti t tlaiio ob pauorem. 0 4. de par. cap<;. OLLIVM omne genus autore a Plutarcho, frigus difficulter fert ob G carnis nuditatem & tenuitatem . Nulla enim cute, aut fquama integun- tur, intusq; duras habent offeasq; partes. Pauida autem funt , ob (angui- nis inopiam & naturam frigidam , vnde etiam parum viuunt: biennium r enim non funerant, aut raro, vt docet Ariftoteles. Quod autem meticu- lofa admodum fint Mollia , declarat atramenti elfufio, quemadmodum placuit b Philofopho his verbis : Sed cum exanguia funt (Mollia) ob eam rem refrigerata & pauida,hinc vr hominum nonnullis per metum funditur aluus,aut excrementum vefic# ,9 profluit, fic ijs accidit neccflario,vt metu p ere ulla effundantur: fcd natura hoc excremento „ ad prcdidium, & tutelam eorum abutitur. Nullam ijs efle voce aut fonum, idem autor efl:. ,» COITVS, PARTVS, GENERATIO. A R T V S quoque eorum fimilis Cartilagineorum partui , tcff e * Arifto- H tele,qui ea coire diuq; in venere morari his verbis teftatur. Pariunt enim, ea(Mollia) quoque per coitum: & quidem f^pe mas coniundus cum fiemi navifuscfl . Quamobrem hinc etiam hiftorice nequaquam illi dicere ,„ videntur, qui pifccsbmncsfceminaseflcautuniant,necpercoitum parere. ,, Ha\' enim oriri per coitum arbitrari, illa veronon, mirum eff . Aut fi ha:c „ ita parere illos latuit, indicium imperitiae efl . Diutius h ire quam camera, coeunt, more in- » Quomodo ledorum, ratione . Sunt enim exanguia, & ob eam rem-f rigida natura. At quomodo coe- t ocanc . ant,b alibi fic feribit: Mollia ore coeunt, renixu complcxuq; mutuobrachiorum . fic enim i.dc gen. coniugi neceffe efbquoniam natura exitum excrementi in os infiedendo adduxerit, vt an- it) iap. 1 5 . tca efl , cum de partibus ageremus . Habere foeminas omnes in hoc genere mern- ,, brum vuluale, apertum efl . Continet enim primo ouum indiferetum , mox diferetum in ,, plura, & pariunt omnia imperfeda , modo ouiparorum pifeium . Meatus ille interior ex- ,, ci ementi & vultur efl , tum in ijs tu-m etiam 111 Crullatis . Efl enim qua femem genitale ,, ner >> >» 3t 9i B De Mollibus. Lib. I. 7 per meatum emittant, Idq; parte corporis fupina, qua putamen diftat, &marcillabitur,fa^ ciunt. Quamobrem ea parte mas cumfcemma copulatur» Nam fi mas fiue femen, fiue membrum, aut aliquam virtutem, fiue vim aliam mittat, admoucri ad meatum vulualem neceffie eft . Et paulo pdft: Interdum, inquit, tergis quoque Mollia copulantur . Sed gc- ncrationifne gratia, an alia caufa, nondum exploratum , Oua autem eorum cum imperfe- Oua vt au- vTctf ttouAuVou TnAgu/uivov. Et Plato Comicus: &V7rip rovt TroAu^/rofoHTrpwT/fcm. Itaq; pro diuerfisdiale&ishxc omnia erunt vfitata: rioAvVoi/f, PoyAuVou?,lWAv;r8s,lW- hv7ros , IloAuVoy? , n«Ay4 • Antiphilus Bizantius in [quodam epigrammate r7rw\\i7ro $luj , dixit, a re£to 7tgvAv7tc S1 hs . Inuenio & apud Oppianum in cafu re&o noyAt/VoJbj legi quo» rundam fententia . ego potius genetiui cafus efle exiftimo,& a ttAwt#' regi, quod vrMKrct- fets hoc eft cirros lignificat . Dicitur autem «roA uVow a multitudine pedum tefte Galeno. Etynumu . Foy ? enim apud Graecos pedem lignificat, quod in cafu accufatiuo ttc/sT* facit . Anirnad- uertendu tamen eft accufandi eafum com polita ab hoc diuerfa habere, fcilicet ■jtoA yVosu», oiSinovuu , t psnotwy quod Euftathius ex Athenaeo obferuauit . AmVws , id eft exos pro Po- AroVio* lypo accipitur, epitheton fcilicet loco fubftantiui apud Heliodum. Lacedemonij tamen Qnos ^ Polypum fubftantiue & limpliciter avocor vocant, autoribus Elitarcho in gloflis,& Proclo a funis ma, in Heliodum . Onosideft afinus marinus, quem quidam Pulpum ( Polypum ) dicunt,alij rinus. o&apodem . c Kiranides. Pulpum enim aliqui recentiorcs indo&i nominant, voce vulgari c Lib. 4. m Latinam terminationem deflexa, vt Syluaticus, & Gcrardus Cremonenlis,qui Kirani- Pulpus . ^ dem tranftulit. Albertus Magnus Multipedem nominat, Graeco nomine limpliciter tran- Multipes, liato, eodemq; fenfu compofito . 0venter, inquit, fanguinc carentibus nullus : iateftinum enim quibufdam ab oreinci- p Cerebrum» piens quadam via eodem refieblitur, vt Sepie , Polypo . In Polypo difle&o cerebru duplex 39 $ Libro 7 . COnfpici citat ex Ariftotele f Athenaeus: qui & atramentum eius non nigrum vt Sepia?, fed color”61111 ^ru^yrn e^e lcribit:pontineriq; id in vefica quam vocant . Quapropter falluntur Po excrementum quod in vefica continetur ,«*'*»** appellar ut, in Polypo, Sepia I . & teftatisxuni id excrementum 3o'Agc Gra?cis,Latinisatramentu!n vocetur . Gaza vbiqs Atramecu. apud Ariftotele.m' papaucr reddit : ab oblonga figura fic didam putat Dalccham- pius in fuis ad Athenaeum annotamentis . Sita autem eft ha?c tunica fupra ventrem apto- Tar, ribus Aeliano &Scholiafte in Ariftophanem, i remq; Athenaeo:qui id ex S Ariftotileexcer 4 .cap.f. pfere.fcribitenim; Habent atramentum Polypi, & Lolligines fupra apud mutim potius pofitum,$epia? infra aluum . Subdit ibidem Sepie pius quam Polypo id incile , nec tacet caufam, quia inquit, habet bradiia,coloremcjuemutat. h Alibi id demib accrefccrc-ppft- quam emifit, prodidit, vt nunquam deeifet atramenti copia. Ad reliquas partes nunc me confero. Cur KtpaA&v, fiue caput vocent in Polypo, quod in ceteris Mollibus alueum, ra- tionem reddit Zoographus, quod breuior fit, & rotundior ; Hoc in Polypoquandm viuk pra?durum eft, &quafi inflatum tefte Philofopho. Oculos fupra duos pedes habere, os, & G dentes in pedum medio ex eodem citat 1 Athenaeus: item Polypo odo pedes efle, duos quidem fupcrne,ac inferne totidem,minimos;m€dios autem maximos , cu acetabulorum x Hin. 4. ordine duplici,quibus ori cibum admonet. Sed k Ariftoteles; pediculi odoni, inquit, om- cap.i. nibus, binis acetabulorum ordinibus dudu perpetuo omnibus, excepto vno genere Poly- ,» Gillij iap- porum, (fcilicet Hledonc. ) Vnde Gillij Japlus quoque manifgftarur,qui Polypos odo pe »» des habere (implicibus fingulos acetabulorum ordinibus plenos feri pii t. Teftatur Arifto- teles brachijs Polypi membranam intcrie&am elfe , vt cum dixiflet Sepias quafdam in bi» na augeri cubita; Polyporum , * inquit, brachia tatundem , atque etiam plus magnitudinis capiunt.Theodorus Gaza pro pediculis brachia interpretatur ; quse & crura , & cirros vo- catritemq; barbas , Plinium forte fecutus, qui de Polypo maximo, Barbas>inquit,quas vix vtroque brachio complediefletrin quem locum hec Maffariusific nosquoque,inquit,bar bas in antiquis cxemplaribuslegimus.hoc diximus, quia in ceteris omnibus impreftis co- ,, dicibus branchias pro barbas deprauate legitur; & intelligit per barbas brachia; nec dixit »> brachia, quoniam ftatim fubfequitur; Quas vix vtroque brachio copledi eflfet . IIAe* raVac, H Theodorus brachia tranftulit, vmvXn&oms acetabula.Plinium,vbi inquit, Anguinu quum >* vidi, tnaii orbiculari modici magnitudine,crufia -cartilaginis, veiut acetabulis brachiorum Polypi crebris, putat Zoographus acetabula(qua? ab accipiendo deriuant Grammatici) a brachijs diftinguere.Hatc enim funt veluti valcula quaedam exigua. rotunda , quibus bra- chia exafperamur,$ynechdochice tamen pro ipfis brachijs fumi polle . Aceptabula , in- quit m Coelius Rhodigi.nus,apud Plinium Trebius Niger in Polyporum ratione accepiffe videtur pro caliculis vinalibus peluium modo : vnde apud Senecam funt prseftigiatonjm aceptabula ; hoc eft vafculafteu caliculi, quibus aftantiu oculos fallendo praeftringut, &c. Sunt qui apud Plinium pro caliculi, legant calicibus, quippe cum vrnalis magnitudinis fu i fle a Plinio referatur tefte Maflarjo,qui etiam tradit acetabula die caliculos illos in bra chijs Polyporum, qui rei cuique admoti veluti cucurbitula fuo hauftu adeo tenent, vt auelli nequeant. Eruditiores, inquit CxliuSiMTutyficfvas exponunt rov ttoXvttoS' o? vrte- KTctvcts, id eft Polypi acetabu]aj)fiue cirrhos.aut vt Ouidiusflagella,acotylesfimiIitudine, Vt inquit fus. 1 mn. Gap. 1. Barba»/= Brachia. Acetabula quas. m Lib. 7 5 eap. 3 1. Cotyleda De Mollibus Lib. I. 1 1 vt inquit Euftathius. id genus vafiseft, & manus cauitas.Inuenio apud Antiphiltim Bi- zantium appellari :& apud Antipatrum Thettalum in fuo epigrammate, quod de Polypo aquilam occidente fecit hoc vcrfu : Uac^q), cT' »7ri 'crw i/ 9 ctActfue/UOpOb , id eft wA« d^at. „ C/w; circumuoluta, cecidit in mare mi fer a . Pedum autem feu brachiorum vfus eft , ad capiendum & venandum cibos , cofdcmq; ori admouendum,cum careant promufdde. Polypus, inquit Ariftoteles , fu is brachijs vt pedibus ac manibus vtitunquippe quibus duobus fupra os politis cibum admoueat. Qua? iic tranftuftt Plinius . Polyporum multa genera . omnes brachijs , vt pedibus ac manibus vtuntur. ijfdem quoque ad natandum vti,autor eft Philofophus . n Paulus Iouius ijldem n De Tifc , obuia qua?que comprehendere , ligare, inuoluere, ac flagellare tradit . Acetabulis autem Rom. vtuntur ad lugendum & firmiter tenendum rem quamlibet , cui adha?refcunr. fed grandi- bus minorem ineffe tenacitate tradunt autores. npiSjuct quibufdam dicitur cirrus apud M«A/*vj„ Hefychium & Varrinura,quibufda vero caput Polypi. Verbum autem , inflare & c diftenderefignilicat: & caput quidem eius quamdiu viuitduriufculum eft, & quali inflla- B tum;& in cibo quoq; inflat;naad caput vapores mouet & venerem ftimular. MtAm apud Hefychium& Varrinum dicitur femen milio fimile, quod panicum putat Zoographus, irem pars quaedam in Polypo. Dorfum feribit Plinius partem larucm appellari, a qua ace- Dodum. tabulorum ordo inchoatur. Collum etiam ei attribuit Ariftoteles, idque imbecillecum Collum, i, premitur. Vnde° Athenaeus: In polypis,inquit, aliae partes corporis validae lunt,imbecil- ° Lib. 7- „ laceruix.Pinnulam quoqueanguftam habet, deque medio orfamicaulam reddit P Arifto- p Hftov-A* telesmimirum quoniam paruum habeat alueum,quem fatis luis pedibus dirigere poliunt. caP-2- n Vnde Plinius; Non habent pinnas quae Mollia appellantur, vt Polypi: quoniam pedes vi- p.. .. cem pinnarum illis praeftant. Fallitur tamen Plinius, quod omnibus Mollibus pinnam de- 4 in1^ moJ negarit, cum omnia habeant, quamuis in Polypis tam lit exigua , vt minime aut vix con- ipici poflit. Theodorus Gaza in quodam Ariftotelis loco fiftulam tantum Polypo tribue- Fiftula. 9 , revidetur, vbi inquit Philofophus:Fiftulatnantealueumpofitamfupra caput & brachia 9, gerit cauam, qua mare tranfmittit. quarum fuo admileritalueo, quoties aliquid ore capit, „ eamq; modo in dextra parte transfert modo in liniftram,hac eade fiftulafuum quoq.atra metum effundere folet. Et 9 Plinius; eft Polypis, inquit,fiftula in dorfo , qua tranfmittunt q 9 c‘ C mare: eamq; modo in dextra parte, modo in liniftram transferunt. Roftrum quoq; ei tru- um buitr lulius Scaligenitemq; £ Bellonius Pfittaciroftru.Nulla tegi cute 'Plinius autor eft: ta r Excrc.nS me Bellonius pedes feu cirros pelle contegi varia fcripfit: carne albam u Galenus, & x Plu soufcr. 1>c. tarchus cauernofameflemeatuumq; plenam exafpedu probat. Formam Polyporum feri- 74. bit y Cardanus eflfc limilem araneorum, Ii maxima minimis comparare licet:corpus enim, 1 Ub.st.cap . inquit,marina? cucurbitae non multum abfirn ile, odonis pedibus, vt Mollibus plerisque , 1 quibus tamen nullus fenfus deelfe videtunos corneum non ablimileplittaciroftro, in quo ' l,cie », & magnum robur, & excrementi locus prope os ipfum . Polyporum varia reperiri genera taii~ ,, tcftcsiunt veteres & in primis z Ariftoteles, qui de eis ficfcriplir: Polyporum genera plu- ^ 'nUit§l\0 „ ,ra funt, eft enim quod & confpedius&maximumeft,cuiusterrenimaiorcsquam pelagi j na[t „ funt:& quod corpore exiguo varioq; eft, cibo ineptum:& quod Eledonam vocant, crurum r Dcrur. r> prolixitate diuerfum :& quod vnum ex mollium numero fimplicem acetabulorum ordi- rer.7.37. ,, nem agat:ca?tera namq; omnia duplici caliculantur. Adha?c,quod alij Bolita?nam, alij Genera • „ Oflolem appellant. Duo item vifuntur genera conchis indita , quorum alterum Nau- z tiiltor. 4. D tam aliqui vocant , alterum Pompilum, liue ouum Polypi:Tefta ijs vt Pedunculis conca- CS\1‘ „ ua,fimplextamen,necitadeftinata,vtei inhtereant. Sa?pius iuxta terram pafcuntur: vnde „ euenit vtfludibusiadati in aridam elidantur , &teftadilapla nudi capiantur, aut in terra Nauta'. ,, anima extinguantur. Conflant exiguo corpore, facie fimiles Bolita?nis: Eft etiam qui Co- pompijUS( », chlearum morefiliceo tegmine ita muniatur , vt nunquam egredi foleat, fuaq; interdum „ brachia exci at. Verum cum Theodorus in hac fua huius loci verfione,obfcure certe & pa- Gaza nor* rum re de ipfius Ariftotelis dida interpretetur, ad Graeam Iedionem confugereoportet: . quam , cum in Gracisperuulgatiscodicibuscorruptafit,exvetuftillimoatque egregio, Al’illoteles Vaticana? Bibliotheca? exemplari caftigatamapud Saluianum quis legere poterit, qui fic corrcdus. eam latine reddit: Sunt autem plura Polyporum genera, vnum quidem valde notum , &c ipforum maximum j funtvero multo maioreslittorales, quam pelagici . Ad huc autem alij parui, varij qui non comeduntur. Aliud etiam Eledone vocatum , pedum prolixitate iliuerlum , & quia folum ex Mollibus fimplicem acetabulorum ordine habeanalia namq; omnia duplicem acetabulorum habent ordinem ; & hoc vocant alij quidem Bolitamam , alij ve- I 2 Vlyfsis AIdrouandi quoc gene- ra apud A- yift. ILib.y» 9» 32 3» Polypus. Anftoieles corre&us. ® Lib. /o alij vero ozolim.Infuper alij duo in Cochis,vnus vocatus a quibufdam Nautilus, & Nau- g ticus,a quibufdam vero ouum Polypi . Eft autem tefta cius, velut Pedfcunculisconcaua & non innata; pafcitur autem hic fa?piusiuxta terram , vnde a flu&ibus in aridam truditur » & tefta exutus capitur, & in terra moritur. Sunt autem hi parui, & forma fimiles Bolita?nis«. Et alius in tefta, velut Cochlea, qui non exit e tefta, fed Cochlea? inftar fubeft, & interdum foras brachia porrigit. Ita fere etiam corrigit Hondeletius, cuius le&ionem fuolocofe- ' ° yporum dabimur. Sunt itaque apud Ariftotelem quinque Polyporum genera, duo reftis indita * quot a«.ne- rrja nU(ja> quorum primum omnium maximum, valdeq; notum, fecundum paruum , va- rium,non elculentum,cuius generis nullus prceter Ariftotelem, quod fciam, meminit, ter- tium Eledone vocatum, quod aliqui Bolitcenam, aliqui ozolim vocat, ^pud* Athenseum ex Ariftotcle & Speufippo Ipecies Polyporum recenfentur, Heledone , Polypodine, Bol- boryne,Ofmylus. Et Ariftoteles Mollia efte Peribit Polypos, Ofmylem, Heledonem, Se- piam,Lolliginem . Hic notandum eft in Anftotele , dum ait , Littorales maiores effe pela- Lib. gijs,non noua Polyporum explicaffe genera vti Saluiano b Plinius opinari videtur, hunc 9» Ariftotelis locum fic tranferibens : Polyporum multa genera; terreni maiores quam pela- gij . Sola namque loci atque magnitudinis varietas generum varietatem non ftictt. Sed p iolum eiufdem primi generis differentias quafdam edocet; cius namque littorales Polypi maiores funt pelagijs. Atque huius lententia? Rondeletius fuiffe videtur, cum feribie s Polypum hic depinximus qui omnium maximus eft & notiffimus,cuiusdifferentiasduas efte diximus:alrcr enim litteralis eft, alter pelagicus, vita folum, fpecie nullo modo diffi- dentes . Apud Athenaeum inuenio Ariftotelem in libro de Animalibus Polypum diuide- rc in Nautilum & Tripftchrotem, quali colore mutabilem dixeris . Forte tres illae fp ecies , quas modo enumerauit primum , colorem omnes variant , & per Nautilum eas qua? con* chis praeditae funt, intelligit. Sunt qui in Ariftotcle legant r , quod attritu colo- rem inducat, malo tamen ex Athenaeo rpi^l^P^ legere, quod colorem mutet. Diphilus apud c Athenaeum Polypo fimilem ^«A/cTSm ait, hoc eft Hirundinem, ac volucri hirundi- ni fimilem perquam volutare feribit Plinius. Vnde Edouardus VVottonus Hirundinem fiue Chelidonem cum Polypis coniunxir,praefertim cum Ariftoreles Hirundinem a pilei— bus feparare videatur, maxime eam quae fublimis volat, & volatu ftridorem emittit . Sunt qui exiftiment Chelidonem Ariftoteli & Plinio pifcem fignifteare, Athenaei vero Cheli- donem alterius efte generis, ejuod & VVottonus veteris tamen pullius feri proris autorira- G * DeSubtil . te fretus credidit;nos interpifees ponemus. d Cardanusmonftrofum quendam pifcem in-, lib io. ter Polypos ponit: Alij, inquit pilees funt informes, velut quod corio eft quaftfuillo, ma- „ gnitudine ferme elephantisjuillo etiam capite, pedibus loraceis, fine dentibus, paruis ocu lis,fub ventre duo foramina habet iuxta caudam . Cauda praelonga ; brachij menfurala- „ tiore,quam menfuram longitudine & laritudineimplent lingulae auriculae, corio craftiore „ quam digitus fit: forfan e Polyporum genere eft. Contra qux verba fic fe e lulius Scaliger exercuit. Cete, inquit, vaftiffimuin, quod elephantis deferiptum magnitudine,ais, efte for- fan de genere Polyporum , rnanifefteleuitatem prodit ingenij tui . Cui fuillum caputaf- fignabas, fuem potius faceres . Nam Polypo fi nefcis,non vt luibus roftrum , fed vt Sepiae , cuidam generi, vt pfiitaco beccum eft. Vti libet opulentia Gallica ad differentiarum intcl- , Icdtioncm . Et in antiquis Romanorum monumentis eft . Tum fi non fu iffet,noftra opera , fuerit. Nam fi palliatis Graeculis licuit, coruos, ferpentes, vrfas, easque , fi dijs eorum pia- , cer, caudatas in coelo col!ocare:quare non liceat togato viro , atque etiam fagaro, voculam vnam e nobiliftima omnium prouincia citare ad comitialitterariae dicaturae ? Ridiculus H vero cum Sepiacco generi coriaceos pedes, atque etiam caudam ,eriaunq; longam defigna- s> bas. Sed & auriculas cum appingis brachij longitudine, ac latitudine: probe te nouiffe Rp- „ Jypum intelligo: qui eum auriculatum congenerem pifcem fingas . Nam quod fub ventre duo fint ei foramina , quid mirum tandem ? Foemina enim illa f uerit . Totidem habet & balaena . Item mas delphin alterum ad excrementa: alterum vnde veretrum euaginct.Hec Scaliger . Ego vero Polyporum fummatim genera facio vnutli conchis inditum,quod in duas fpecies diuiditur,de quibus inter Teftata dicemus: alterum fine cochis (juod & alias tres fub fe fpecies habet . Prima enim maxima & notiftima , ore , oculis , partibus internis *De pife. Sepiae ac Lolligini fimilis,vt feribit f Rondeletius, brachia vero longiora habet, promufei- lib. 17 .c. 7. dibus caret: aluo eft rotundiore. Sepia latiore. Lolligo vero longiore. Acetabulorum in brachij s corinuus eft,& duplex ordo:qug initio maiora, deinceps minora fiunuSunt etiam quatuor pedum acetabula omnium maxima . his omnibus mira vis ineft, vnde Ireb.ius tLib.p.cap. Niger apud S Plinium, negat vllum efte atrocius animal ad conficiendum hominem in 4 aqua. IO M6ftrofus pifcis . * Exercit. 3. i 8. 32 n yy *7> De Mollibus. Lib. I. 13 r» * A aqua. Lu&atur enim amplexu & forbet acetabulis, ac numerofp detrahit, cu in nau- fragos vrinantesq; impetum capit . Sed fi inuertatur,elanguefcit vis, exporrigunt enim fe M rclupinati. Himceunder^PotypumficdefcripfitBellonius: Acetabula in cirris plufquarn J3 o&ingenra habet, atque in quolibet qirro plufquarn centum , qu£ in imo quidem maiora, 9, deinceps vero minora fiunt, & quadam peljiculq. conteguntur, qua? horum dilatationis & M conrradtionis eft caufa . In interna cirrorum ferie ad radices roftrum illi eft nigrum, in „ medio corneum ac durum, pfittaciroftro fimillimum,quocun loci, magnitudine variant : vt feribit il Aelianus inquiens; temporis longinquitate Polypi hLlt^ca.ti »> adeo magni euadunt, vtad ceti magnitudinem accedant, cetaceiq; generis effe dicantur. Sane monftrum videtur, non Polypus,dcquo Carteia? capto fic apud Plinium fcripfitTrc bius Niger. Offendere, inquit, Lucullo caput eius dolij magnitudine, amphoraru quinde- ” cim capax, atquefvt ipfius Trebij verbis vrar ) barbas, quas vix vtroq; brachio compledti ” effer , c.lauarum modo torofas : longas pedum triginta : acetabulis fiue caliculis vrnalibus s> peluium modo, dentes magnitudini refpondentes . Rcliquiaeaffcruattemiraculo pepen- dere pondo DCC. Haec Plinius , quem 1 Pulgofus quoque fecutus videtur, qui narrans i ^ * ; de fimiii bellua hiftoriam,quam poftea referemus, eius caput immenfum fuiffe tradit, hor- ” rendumq, quod Lucius, inquit,Lucullus qui illud infpexit, putauit quindecim amphora- ” rum qu? in nauticis rebus botta? dicuntur, menfuram continere , Brachia autem ingentia ” adeo, vt vix hominis complexu cingi poffent , internodiaq; crurum magna? 0% amplitu- dinem complere. Eius autem reliquia: in miraculi tcftimonium fepofita: fuere, feptingen- 3’ rarumq; librarum pondusexcefferunt . Strabo quoque circa Carteiam talenti pondo repe riri autor eft. Non pretermittendum cenfco,quod de Polypo feptentrionali narrat k Olaus k ^ zJ Magnus, ra..nquam a noftris multum diferepante corpore, quamuis natura ac moribus con- capm 1\, ^ ueniat; In littoribus, inquit, Noruegia? Polypus fiue multipesanimaleft, fiftulam in dor- epitome . ” fo habens, qua mare trafjmittit, eamqj modo in dextram partem , modo in fiiiiftram tranf- 3> fert. Cauterum per brachia ( vclut acetabulis difperfisj ac deticulatas forcipes,omnequod fibi appropinquat, inuoluit: animal carens fanguine . Quidquid comedit, aggregatin ” cauernis,^bi manet.-deinde putamina erola carne egerit, adnatantesq; pifciculos ad ea ve- natunteftas etiam & cruftas cancrorum refiduas cijcit. Mutatur color eius ex Iapidis colo- ” re, cui adhaeret, maxime accedente timore ob afpe&um congri inimici fui. Habet quatuor ,y pedes medios magnos, & in totum otfto . paruum corpus quod pedum magnitudine com- pen fatu na lio (que adumbratos pedes, ftri<51os,qui vix percipi queunt, his fefuftentat, ma- Ii itetur. 14 Vtyfsis Aldrouandi Polypus In vm tantum acetabulorum feries exprimitur 2 ( # , . DeMollibus Lib. I. PolypiafoiwcTO dupiiaaceubuiomm ordine < De Mollibus. Liberi. 17 ^ uetur,& tuetur, tum etiam apprehendit, quidquid a fc fuerit remotumrfupinufque adha?- ret faxis,vr vix ainoueri pofIit,nifi re aliqua fetida admoca.Hoc Olaus Magnus, feu mauis autor*q-ui tum in c puomcn redegit, S E N S V S. DOR ANDI facultas fumma in Polypis viget, cum odore efcarum a! legati capiantur, & maxime olearum, quas in littore profcquuntur,adeo vtcani fagaci ab Oppiano comparentur . Adhcerefcunt autem ita tcftc a Ariflotclerei quam appetunt, vt inde auelli nonpolfint» nili pulicaria hei ba admota, cuius odore protinus refilire dicuntur.Guftus quoq; mesn - - brum habent molle, carnofumque, vt idem feribit Philofophus . Et fane exquifiro prarditos guftu deprehendo ex aqua dulci, quam fimulatque pileator prope pe- ** tram effuderit, ftatim fugiunt, petramque rdinqunt. . 9t L O C V S «sypf K I M V M Polypi genus omni fere in mari frequens eft ; reliqua vero L' ~ 1 non item : a Ariliotele autore in Euripo Pyrrhaeo , neque Polypi, neque Citat b Athenaeus T heo- mon gene- i Poly pos , quia frigidius illud mare fit, ac minus lallum: quod vtrum- que Polypo noxium . Teftaturc Oppianus magnos in ponto Euxino haudreperiri hifce verfibus . Noxia non ponto monjlra educantur m i fio , Et paru r pijczs non quidquam hoiiilt timentes Secunvmunt vndis,procul Astacus ingens , rolypode j defunt magni , defunttfc Paguri . C Sunt, qui hoc mare a Polypo vitari putant, quia fit animal ob imbecillitatem fuam frigo rjs impatiens, & mare ad boream vergens affiduis imbribus ferefit obnoxium . Saxorum cauernas incolunt tefte liel!onio,ncc vada apprehendut,vt feribit d Plinius.Littoralis po tiusquam pelagius videtur Polypus, vt ex Ariftotele conijcerelicer, quando inquit: Lol- ligo lola ex Mollibus gaudet alto,vitamque pelagicam agit. In mari Adriatico frequen- tiffimoseffe,teftis eft autor de natura rerum, & re-uera ego cos Venetijs fa?pe proftarein foro vidi. In exterioribus Cartcia? locis Polypum ad talenti pondus accedere 6 Stabo feri bit.Et Archeftratus apud f Athentrum inquit. n«At»7 eoi ivn Qitc») nyf Kctpix dp/^01 Kcd Mpwpet r •/io/&Dvs , /uiydzpvs vd id efts Jn Tbajo,dr Cana Polypi Junt optimiy Corcyra magnos etiam aht^numeroque multos „ O V I C T V S. ORACISSIMVM animal eft Polypus , & magnum in ventre ha- bet robur, vtquiduisobuium fine negotio,vt feribit 3 Aelianus, deuoret & conficiat. Iulius Scaliger inter animalia omniuora enumerat, nec im- merito.Non folum enim carnes animalium ferequorumuis, fed & fru- ctus arborum depafeitur : Humanasque imprimis appetit, vt vult autor de natura rerum. Et Trebius Nioeranud Plinium tradit ad coficiendurn O i hominem in aqua nullum hoc atrocius efte animal,! udari complexu atque forbere,& nu merofo fudu detrahere, ac in naufragos vrinantesque impetum facere. Frequentiftimum ei cibum efte refert b Ariftoteles Conchularum carnem, horum autem Conchas coplexu crinium frangit. Itaque pradacentibus teftis cubile eius deprehenditur, ut feribit c Pli- nius.Omniain domum comportat:dein putamina erofa carne egerit , adnatantesque pi~ fciculos ad ea venatur.Iulides non edit, vti canit f Oppianus,fed Carabos, quos quo aftu JB 3 capiat, Odoratus. * Hi si. 4. cap. 8. Guttus. * mn.9.c. 17 • b Lib.j . c Hali ait. u Cur no fint in mari Eu* xino . ^ Vib.p. Ct 8* pit. 29. e Lib. ?. *Lib.?* a Libro s.' var.iefl i. pit.i. e Libro 9» cap. 29. t c. 2 . Ha~ lient. >8 Vlvfsis Aldrouandi Cancris vi- capiat, vbi dc ingenio, & in.duftria eius difceptabitur,agemus . Cancris quoque, & Pagu- £ ftiran r, 5C ris vi&itarc obieruauic iiellomus.Vifus efl:,inquir,nobis Polypus in portu Cocyra?nigr£ it Pasuris, integram horam cum Cancro decertare. d Aelianus autor eft carnes quoque Locuftarum Dc Arii- 32. >* n 7 ~u. i.c. F quandoque exugere,& fuccum earum exhaurire. c Idem feribit teftimonio pifcatoru cum in terram progredi ad oliua? germen in littore politu. Er * alibi Polypos,inquit, & Ofmy is ph.3 7. dcl> "os ln decum egreflos adfiuo tempore, cx maritimis arboribus frugiferis fruftus fubripien je rATriimal tcs> ( fcaqdunt enim per truncos, & ramis fe implicant) fatpe agricola & deprehendunt , * Lib.y.A- & pro direptis frudibus poenas ex comprehenlisfumunt: & pro commilTo ab eis furto, riimal.c. 45. fructuum dominis ipfos ad epulas adferunr,Ex plantis, inquit 2 Atheneus,olea deledan- 1# G;ea dele- mr. Eius truncum flagellis amplexos fepeoffendunt.Ficis quoque ad mare natis affixi, & efantuc . frudum mandentes nunnunqiiam deprehenduntur, vt Clearchus fcribir,de ijs quse in hu tp F ris Vi:, morc degunt, Idem quoque ait eo argumetocognofci Polypos, olea?amantifisimos elfc, quod fi olete ramum in mare demi ferit, vbi Polypi fint, ac aliquatulum detinear, quot vo- h 4, Alendi* luerit, modico negotio extrahet circa ramos implicitos. ^Oppianus quoque 3 quam fint oleceamantiffirni hifce verfibus declarat Lippio interprete, Palladjs gaudet ramis foelicis oliua Polypus ,& glaucis folijs (mirabile di diu) Corripitur, glifctifc comas frondcsfe virentes 3 % fi totus Utus ramis, cr fonte benigna , Cum iuxta pontum nigris Hat fp lendi da b accis SaKTuMm*> Agrestibus olufcul/s & carduis viuere , Qutoncj- vehementer ejurirent , Polyporum injlar, Noflu digitos fuos intus arrodere . Diphilus in Mercatore , OoAyVcy? i'xo>v «V»Va? cAgtai Ao c rds 7ifriXTdvct§ g Oy 7npi fofipMKco' io-vtc/v eV i cpiAvxiu , idefi: Polypus omnia hic habet integra brachia : Seipfum is non circum arrojit o amici JJima , Sed & huius rei anre alios Hefiodus non ignobilis poeta meminit * . in && H * fjccm yji/utplas, or dvogi o: ov croSct vwS « , Ext U7tvpce> dUpi, ifOj iv if3 ioi AiyyccAio/cn . hoc eft: 7* empore byberno, quando cxojjis r olypus fuumpedem arrodit , Jnque frigida domo dr tn habitaculis tnjlibus. Oppianus 1 Vrfos feribit in terra luos pedes lambere ac fugere, vt Polypos in mari his verfibus , Tcdov iTTct) ficvfrtcviv $'v tvpV7rdpoio BaActosnS VouAvTtOcfl: and Aeot 7rctpd xo/uacn fat)T faetx-vo: XdptctTvz o/ ,ui(rctTvv xpviplw 7rvi vWo? ivnrlw KJV$9VT Ctf TlActTCtptcbaiV ids 7iA0Xa/u'iSct1 iSoVTie* KvTCtp irrlid ictp vygdv ivrpcpov ecvSderocv ^ A xpiptovds acpicnv coxa n'o i nrdAiv a A BJcriovot Kcy' 7TtAiv iv7rAo'xa/uoi S oAr/Jin 7fA00VJi 3xA ctos&V Gabriel Bouuerius fic hofce rranftuht , Sic in gurgitibus longe latcq, profufis Intorti faciunt Polypi graffante rigore Jnque crepidinibus fe condunt aquor is alti Et fitiant [piris rodentes dira palati. \^4t cum ver campis fragrantes reddit honores Sponte repubefeunt Polypi femefa flagella LsPc freta peruadunt jfdem [lucius^ [nantes* Et rurfus alibi, interprete Lippio : Folypodes gelidanon verrunt aquor a bruma , Formidant rapidas vento impellente procellas , Et curuis degunt antris, torpent^ veterno , Abfumuntque pedes longos vel non fecus ac ft D Carnes non pafcant proprias, qua fkpe renata Exat urant dorniuos, Neptunus munera donat , Fcecundatfy pedes in pabula grata naiantum . ,, His etiam fubfcribit AelianusiPolypus, inquit, ciim ali js cibis pafeitur (eft enim edacif- „ fimus, ad fraudemq; &infidias callidiffimus) tum vero fua ipfe membra conficit. Nam fi „ praeda eum deficiar, brachia fua deuoratrac ventre fic fatu rato, inopiam venationis leuat: 3, deinde renafeitur ci quod dccfbhoc tanquam promptum prandium ad famem reitinguen- 9, dam-comparanteipfinatura.Etm Plutarchus,Polypus, inquit, fub brumam feipfurn vo- mub.VtvTi rans corrodensq; deficiet . animal &c . „ Ev dcTtipo) Qtxcp ngf iv K3i7i AwyctAtoicri: j, Adeo vel piger vel ftupidus,velcerte vetre tam rabidojauthisfi^rfan obnoxius omnibus. Hinc aiunt iohanni Grammatico Polypo dici xoA oflo7roSct$ . EtProclusin Hefiodum ^»o' itvf ivpiffxopretf oi TraActio) ttcAottcS «c , t^oms xoAofids ?cu\ 7ro'S . Id eft , propterea maiores Polypi pedibus mutilis deprehenduntur. Sed cur hoc,inquit Maffarius, veri fimi- le effe 20 Vlyfsfs Aldrouandi mHifi.S.ca pt.Z. * Lih.de fo- ler. animal. ° Lib- 7* p Lib.^ca- pt. 2$, Jc e fle non poteft, vt Polypis inrerdu a feipfis,& interdum a Congris brachia praerodi con £ tingat , quando & Cercopithecos deftderio carnis comedenda? correptos caudam /ibi ro- ti dcre videamus ? Nam n; Ariftotclcs,inquit:Quod autem nonnulli aiunt Polypum fcip- 9 funi comdfe falfum eftjfed aliqui fu a brachia corrofa habet a Congris.” Plutarchus quo» * que falfum id ellc feribit, Et ° Athenams, a Congris, inquit, perfequetibus,& infeftis cius fic pedes, lacerantur. Quapropter male Proclus commentator in Hefiodum a Paguris eos exedi citat cx Ariftotcle.Praecifa brachia renafci,vt lacertis cauda, autor cft Plinius, Non praetereundum Eledonem quibufdadici «W tou. zgiutLuj quod ipfafe rodat. Sed alij pleriq; de Polypo fimplicitcr,non de Eledona fpecie eius priuatim hoc tradunt. G1-9- ci quoque Polypum av7o'v nominant tefte Dalcchampio > in fuis ad P Plinium an- notationibus . GRESSVS. NATATIO. Exitus in fecum . a Lib. 7. h Lib. 9 cd- pt* € Lib.p.ca - ; Excrc.i 1 S )S> 1 Lib. Ha- lient. ON defunt,qui Polypum in terram defeendere tradant. Ariftotelesin p primis, Mollium, inquir,vnus Polypusfcruraenim ei quam ceteris logiuf 1% cula,& gradiedi facultate praedita funf) exit in ficcum, graditur per afpe J8 riora, vitat leuia.Idcm cx eo a AthenccusJn ficcum, inquit, exire nonnun- quam vifi funt,afpcris pra?cipuelocis:la?ues enim odere. Et b Plinius: fo- Ji, inquit, Mollium in ficcum exeunt duntaxa^Ariftotcles/^A/s-a) afpe- rum,leuitatcm odere.Idem c alibi.Exeunt in terram, & qui marini mures vocatur, & Po- lypi,& Mura? n#. Qua? prcculdubio ex Thcophrafto tranfcripfit P]inius,nimirum cx eius libro, qui deijs, qui in ficco verfantur,infcribuur,hodieque ) IxSvw , hoc eft de pi~ fcibus. Polypo, inquit dIulius ScaIiger,pedesfuntvixhacappcllauone digni . ira enim in folido fub aquis ingreditur, vt humoris beneficio fufpenfus fludiuet. In ficco ambula- tio cum pulfu,& t radtu fiat, alterum folum eft in Polypi motu; qui neque grclTio,neq; re- ptio cfhtradus fcilicct,acctabulis enim iadis procul, vt cuique applicuit, id apprehenfum tenctrtum brachiorum contradione corpus admouet. ita fubuehit fefe in eam partem, cui adha?ferit.Natat tefte Ariftotel e, & pinnis, & pedibus:/3aJY£v,inquit;«A' *ra' tm « nctWpeov, ( fcilicer 7TTipuyjm ytofw), aG7ivp noAt/Vovs . ex eodem pinnulam alueum ambien- G tem minimam, miniiricqucconfpicuam effe probaui fuperius : Plinius tamen pinnas ei prorfus negat, quod pedes vicem pinnarum ei preftent, e Oppianus. Life es aquor e is alij voluuntur in vndis: Pcljpodes multis Jparfi per membra flagellis . Natat ohliquus,inquit Ari ftoteles, pedes in eam porrigens partem, quod capitis nomi- ne appellatum cft. Atque ira efficitur, v-t cum natat, profpiciat inaduerfum: (nam oculi ,, fuprafunt condituri, ) &os habeat ex aducrfo.caput illud Polypis quamdiu viuunt, pra? „ durum, & quafi inflatum cft.Qua? fic cx co repetijt PliniusiNataat obliqui in caput,quod ,» praedurum efl fuflauone viuentibus. s* RESPIRATIO. Libra de refp te' Lib. 7* OLIPODES pifces feribit autor libri de vtilitate refpirationis Galc- H noadfcripti, nutriri acre externo influente perpores; no aliter quam ce- tera exanguia, in quibus modicus eft calor. a Ariftoteles aqua per cauum cos refpuere ait , quod fupra eam parte fidit, quam nomine capitis profe- quimur. Theofraftum laudat b Athena?us feribentemin libellodcijs, qua: in ficco degunt, refpirationis gratia fiuc ad temperandi! calorem in- ternu omnibus viuentibus f/upurop, aqua maris non admittcre,o’u t Ud Ba?&r tu» Sane liber hic Theofrafti,quamuis non extet integer, fupereft tamen integra adhuc illius fententia haec, quam paulo pluribus lubet verbis deferiberereft enim locus eximius: eum fic vertit Ifaacus Cafaubonus.lllucfinquit, mirum, an poftit vllu animal partibus ijfdem »» inftrumenralibus,modo aerem trahere; modo aquam recipere, magis tamen fortaffemi- ,» rabile, fi modo quidem aer fit aptus, & congruens ad refrigerationem(autquidquid eft id „ quod refpirationem confert)modo vero aqua: ambo namque fimul admitti non queunt. „ X)e Polypis minus mirutn:quia illi maris aquam 116 recipiunt. Quocirca parum fe in Ari- ftotelis 5 j 1 De Mollibus Lib. I, 2 1 '•*' • . >r* A T^ePptofti philofophia verfatum prodit interpres Athena?i,qui locu Athenafi Dalecham §f Theophrafti tam abfurde accepit, vt vbi inquit A.thengus, 4v Si ra wip) tm t> ra pjj error. fictrpi/SovTM *ov$ UoXvyroSotf t Ito $ct' fofT**, verterit: Id e libro deijs quae in ficco yerfantur,Tcriptu reliquit, e mari Polypos egredi. Zoographus putat Polypos mare no recipere refrigerationis gratia,vtfuis branchi jspifcesf led du cibu capiunt, obiter admittere; idemq; mox per fiftulam,vt Cete reddere. Qux fane fenteria ab Ariftorelis pia- ?> citis non abhorret, in quibus fieferiptum reperio. Fi Aulam ante alueum politam lupra „ brachia gerit cauam , qua mare trarilmittit, quantum fuo admiferit alueo, quoties aliquid n caJP^* qu* lic tradit Plinius. Eft Polypis fiftula in dorfo, qua tranltpittunt mare ? CAPIENDI RATIO, W A C I L I $ eft eorum captura.Nam vel ftrepitu audito, vel pifcatore vifp, minime cedunt, aut fuga iibieonfulunt, vt reliqui faciunt pifces , fed aut faxis qu? in promptu fuerint, fe applicant, aut captantis manum apprehen dunt,& cruribus le alligant . Eft nihilominus capiendi quaedam inuenta- ratio,cum captu difficilem effe dicat ? Antonius Liberalis, quod fe ijs qui- bus adhseferit locis, aflimilet, atque colorem foli lupra quod fertur, aemu- letur,vt ab eo difeerni nequeat , Qliuae germina qu& ab ijsarnari diximus fu peri us, pifca- tores colligant,vt fcribft Oppianus,in fafce, plumboq; in medium indito , a nauicula tra- jiuntrquem ftatim amplexus aliquis Polypus, haeret , neque remittit , ne in nauim quidem pertra&us . Tarentinus ceuefcamad Polypos capiendos tenues Mormures circa robu- Hum quid vinculo deligari Icribit, item Vocarim & Aradas.Polypus, inquit, autor de Na- tura rerum, cornu cerui,vel Horaeis (fty racis) ficci fuffitu deluditur & deprehenditur ; quia diligit eum , & ob hoc intrat vafa ( nalfas ) venantium . Idem Tarentinus pro Polypis & Sepijs capiendis ex falis hammoniaci drachmis fex, butyri caprilli drachmis 9&0, optime leuigatis molle collyrium facit>quoaut funes ipfos, aut validas vittasinugit , pjfcesfiqui- dem peredentes haud facile diuellentur: tu yerq adftans extrahito, inijcitqq; in fcapba Ca- rabos, Buccinas, Purpuras, & alios quicunque fuerint pifces. Belloniuscfca captos facile C in fublime efferri teftatun fed vbi extra&i extra aq uam, aerem fenferint, mox elabi. Quam- obrem veteratores Polypos antiqui vocarunt. b Tefte eodem Perenles pifcatores eos retir bus capiunt in Propontide, vt alios pifces:captprum autem brachia diducunt & explicant, dentibusq; eorum roftrutn confringuntmifi enim occiderant, e cymba effugerent. Sed quia quandoque petris tam firmiter adha?refcunt,vt vix auelli queant, cunila admouenda elbitaenim protinus refilient, inquit Plinius. Simocatusait Pifcatores Polypum petris tenaciter adherentem, dulci aqua perfundere, & facile auellere ; c Atheneus vero , (i quis ante cubiljafalemafperferit eos lla^m egredi: a Cancri chelis retentos admoto ipfisgra- ' mine liberari^ Qaudcntius Merula. Facile autem eorum femine capiuntur a pactu tefte * Athenaeo, & mares a coitu, vti Qppiano placet. Languidi enim tunc funt & imbecilles. NIDVS SEV QVBILE. *Li, mirah, par. ** Obfcr. lib, i.cap. 74. e Lib.j, 4 Lib.i .me* tnor. D 9, 9» 3, 9, 9» OLYPI, habitaculum vacant Homerus , Athenaeus & Ae». lianus : Latini quidam niduqi , alij re&ius cubile transferunt , hoc enim fibi ftruit Polypus , non folum pariturus , fed alias etiam , vt putat Zoo- graphus. Conchas tenuiores Icabrasq; efficere circum fe, vclut loricam duram ^ eamq; modo ampliorem, quo ipfi funt ampliores , atque de ea qua(i ♦iut cafula quadam prodire aiunt, inquit, Philofophus . g Conchie ptalibi:Conchulis maxime extringentes carunculas vefcuntur ; vnde fit vt eorum cubilia conftrumu pqgqpfcant , qui venantur congerie teftarum . Idem ex Pbilolqpho fcripfit a Athenxns. nictum. Cutq aeftu maris Y^y ftes ftttus abreptus effet ait Homerus, eius cutem lic laceratam fuift * Lib.j, feafcppulo, fle 0*Ti 7rOVXV7roSo<; Sat,XxjUH$ t %iAy,0/Ui'v0i0 %orvXv)Sovd$iv vtttiuva) A aiyjw f^ona/ . id eft Polypodis e fuo domicilio e xtrdfli Acetabulis multi lapilli adh are fcunt Vbi Mtyj/te» * Hislof. f £ap. ix. 16 Hislor. 5 Gap. 6. s Lib.j* 6 ttiffoK f - b Lib.j, Q Lib.y. d cap. i 2. * Hifior. ?. c. 6. de gcn. i. cap. i 5.. *JL\b.$.c.'i 1 s D? geu ani i.c,i f 2 2 Vlyfsls Aldrouandi Vbi Spondanus ait Homerum hascde Polypo inficcum excutite fcribere» quod dicat A Ariftoteles cubile fuum ex Conchis tenuioribus fcabrisq; efle conftrudum . Verum per Mt yyts intclligi polle puto , non folum lapillos, fed & tenuia fragmenta tertarum , ac fi- miliaafperaquasuis, ex quibus fuum cubile conftruit polypus* Albertus Magnus nefeio quid fuper hae ic fomniet , inquiens nidum conftruere e lignis, inque eo pareae * S E X V S, O C E T ® Arirtoteles diferepare Polypum marem a femina,eo quod ca- pite eft produdiores& quod genitale pifcatores appellant, albidum bra- chio continet «, Nam h antea hasc fcriplerat : Marem nonnulli aiunt ge- ,8 rere quod genitalis fpcciem referat fuo brachio , in quo duo ampliflima ,E> acetabula habentur . Ncruo id quafi conflare porredum ad medium vf- ™ que brachium confirmant, totumq; nari f^minasannedi. ‘Athenaeus non ™ aufus eft hanc partem vocare genitale , fed genitali efle fimile,hunc Philofophi locum fe- J cutus. Nam quamuis fuperius vocet dsSom, id eft genitale, loquitur tamen ex pifcatoru iententia,ex quorum opinione & haec tradit alibi, Brachio, inquit, vltimofquod & acutius, & folum albicans eft, & parte fui extrema bifurcatum , dorfoque annexum ) in coitu vti- " tur. Hunc Polypi pedemfni fallor, inquit VVo tonus) Pliniuscaudam vocat libro nonos P!> Cauda, inquit, quf eft bifulca & acuta, in coitu vtitur . Alibi Ariftoteles aliam ponit fexus vtriufquedifferentiam,quaenunquid omnibus conueniat Mollibus,an vero Polypis tan- tum peculiariter, difficile eft exipfocognofcere: Nam cum quomodo Mollia atramentum effundanr,quidq; lingula per dorfum in prona corporis parte folidi contineat,oftendiflets Polypumq; nihil eiufinodi duri ac folidi continere, haec verba fubnedit . Differunt fe- minae a maribus,quia in mare meatus ille fubditus gulae a cerebello in ima aluei perten- 9S dit, idque ipfum ad quod fertur, fpeciem mammae imitatur . In femina duplex idem il- 9% ludJupra^; habetur. Vtroq; tamen in fexucorpufcula quaedam rubentia parti eiufmodi 99 fubiunda fpedantur * COITVS, P A R T V S,; c J N C V B A T 1 O. V M latent , latent autem circiter duos menfes,vt teftes funt * Ariftoteles & b Atheriteus ( quanquam Plinius Polypos,binis menfibus condi velit ) idq; hyeme, tunc coire fer ipfit ex Ariftotelec Athenaeus, numerofaq; pro- , lefoecundos effe. Locus autem d Ariftotelis hic eft . Polypus , hyberno ,e tempore coit, verno parir. c Eodemq; tefte Mollia vt Polypi, Sepia?, Lolli- gines modo eodem omnia coeunt. oribus enim inuicem admotis , com- *® plexuq; mutuo brachiorum libidinem explent. Ergo Polypis coitus cum alter capite vul- *• go appellato in terram verfo, nitibu.ndoq; explicat, porrigitep fua brachia, alter fuperue- *• nit,paffisque brachijs lingulis ad fingula fubiacentis acetabulorum conceptu mutuoad- ** haerefeit. Marem etiam nonnulli aiunt gerere quod genitalis fpeciem refert fuo brachio, ** in quo duoampliffimaacetabula habentur, neruo id quafi conftare porredum, aci mc- ^ dium vfque brachium confirmant, totumq; nari feminae annedi. Quod fic tranfcriplir ^ Plinius . PolypiYncmpefuperucniunt) crine vno feminee naribus arioexo . ad quas verba ’* notat Dalechampius, Plinium apud Ariftotelem Jcgiflc juuKTTrf u pro tpvanrH pi, huncq; Ga- ’* £am effe fecurmn, quando, inquit, crine vno fiftulae adnexo. Et paulo infra idem Plinius: fed Polypi in terram verfo capite coeunt . Quod enim vltimi brachij parte extrema bifur cara, quam putant V,Vottonus& Saluianus caudam bifulcam a Plinio appellari, in coitu vtatur,falfum eftefcripfit^ Ariftoteles,inquiens: Meatusillcinrerior idem excrementi & ,» Vuluae eft, tum in Mollibus, tum in Cruftatis* Eft enim qua femen genitale per meatum „ emittant, idq; parte corporis fupina,qua putamen diftat,& mare illabitur,faciunt. Quam- , , obrem ea parte mas cum femina copulatur. Nam fi mas, fiue femen fiue membrum , aut ,, aliquam virtutem, fiue vim aliam mittat, admoucriad meatum Vulualem neceftecft. Cri- ,, nis vere inferno maris Polypi per fiftulam , qua pifcatores crine coire Polypos aiunt, ,, complexus De Mollibus. Liber T. A B jj j» » >> »> 6. Lib.j. >» >> c » )> ** S) 5> ?> 1 J V> )) D 23 complexus gratia fit: non quafi inflrumetum id fit vtile ad generatione: etenim extra mea tum corpusq;eft. Ha?cillc; cui quoque rubferibit Rondeletius . Cum enim ex Ariilore- ledixifler brachio vno,quod pudendi fpeciem referat & inquo duo funt acetabula coire quorundam fententia, haec fubd it verba. Sed ha?c, inquit, fommaefle anatome certo de- monftrat. Mihi fa?pius Polypos diflecanti , nunquam vifafunt acetabula illa maiora in vno brachio quam in alio, praeterquam primo & maximo Polyporum genere, in quo non duo in vno brachio , fed quatuor in quatuorbrachijs acetabula prae ceteris omnibus ma- xima comperias,in alijs generibus minime . Quod fi femen(pei)ha?c emitteretur , necefle foret, meatum aliquem ab internis partibus huc dedt.dum ; feminam quoq; eodem mea- tu femen excipere,ouaq; edere : qua? fieri non poffe fatebuntur omnes qui Polypos vide- runt:&ouorum in inferiori alui Joco fitus neceffario conuincitalio quam brachij aceta- bulo oua edi . Quocirca mihi vera eorum videtur fententia, qui fiftula parere affirmarunt. Ha?c Rondeletius . Hos autem fiftula parere, Ariftotelis & Athenaei quoque fuit opinio . h is enim loquensdeomnibus mollibus : Pariunt, inquit, ea corporis fui parte qu^ fiftula dicitur. Et eum fecutus' Athena?us:fiftu!a, inquit, qua?corporis meatus eft oua raccmatim pariunt . k Plinius tamen ore eos parere fcribit.Longo tempore coitum abfoluut, vt idem k u (,[% c&) ex Philofopho tradit,adfertquerationem:quia-inquit, fanguinis funt expertes . Pariunt u. autem oua, de quibus multa1 Philofophus . Ouum, inquit , veluti cirrum edit frudui ' HiUar. f* populi alb^fimile. Perquam foscudum hoc animal eft.Nam de eo, quod ediderit, copia in* ca“P il' numera prouenit. m Et rurlus.Ouum Polypi vnum incomptum foris , & grande, intus ” ^ humorem candicantem conco' orem totum , atque a?quabilem continens .Tanta eft eius caP' l* oui vbertas,vt Vas impleat am piius capite Polypi ipfius* Rationem quoqUe alibi reddit, cur eiufmodi ouum fit fimplex. Ouum, inquit, maxime indiferetum eft in Polypis»ut fim- plex effe videatur.^cuius rei caufa eft forma corporis, qua? fimilis vhdiqueeft. n Etrurfus: n Dcgcn.?,. Folyporuiruouum fimplex efi. caufa cfbfqrma eorum vreri,qua?fpecie rotunda congloba cap.s. taque efbfiffio enim eius iam repleti incerta eft.Quale autem ouum edat, quo ioco,& quo tempore ex eo fetus excludatur, qnanta^ue fit eius oui fbecundiras,0 alibi pluribus fic do- f* cet . Mollia copulatione, & vcncreo c6ifu,ouiim concipiunt candidum, quod iudies are- caP dinum (arenidum legunt alij quod-efficute , &• fcfta dura cbtedum ) quale illud cru flati generis euadir.Edit Polypus fuum ouum , vel in cubilibus, vel in figulino, vel in aliquo alio cauo,fimile labi ufea? florentis racemulis, ( /SoTpvSJv, racematim cohasreris/aut frudui populi alba?, vt iam didum efl.Pendent vtique per cubile oua tanta foecundirate,vt colle dis vas impleatur longe amplius, quam caput fit,q uo continebantur. Polyporum itaque ouisdiebus quinquaginta maxime ruptis , Polypuli modo Araneorum perquam multi exferpunt, quorum natura figillatim nondum confpicuaeft > quanquam forma fatis tota apparet : fed ob exiguitatem , imbecilliratemque copia interit. Iam nonnulli adeo fpcdaa rur exigui, vr nulla partium conflem diftindione,quamuis ad tadummoueantur.Qusefe re cundta fic interpretatus cfl P Plinius. Polypi Vere pariunt oua tortili vibrata ( melius fimilata in caftigatocodicelegitur,vt notat Saiuianus)pampino tanta fbecuditare,vt mul titudinem ouorum eundi recipiant cauo capitis,quo preegnantes tulere.Hxcludunrquin- quagefimodie,equibus multa propter numerum intercidunt. Autor de Natura rerum, itemque Albertus Magnus in nido ex furculis, & lignis coftrudo fpargere oua fibi coh^w rentia tradunt. Ait in fuper Ariftptele|,oua iam abfoluta ab eis fouerisnecad paftum inre- Incubatio,, rim prodire.^ Et alio in loco, Polypus femina, inquit, modo incubat otiis, modo in ore fui q cubilis aflidens brachium fuper ouis exporredum tenet . Quod fic tranfcripfit ? Plinius : 1 Polypus foemina modo in ouis fedet , modo cauemam, cancellato brachiorum implexu ^ 1 claudit.Eadem quoquehabet 8 A tha?neus: Femina vero, inquif,nuiic oua corpore ioaef, 7 nunc oflio cubilis allidens fuper ea brachia porrigit . ■ p Lib.9. ca, n* •9>C4» ,n.i: M. EAS. V A M V I S in centum partes difledus Polypus viuar, vt plurima exan- guia,pr^fertim infcda,tamen breueipfi a?uum natura conceftir.biennium enim vix egredituisvt teftatum reliquit3 Ariftoteles , his verbis : Genus 8 Lib.y.W* inquit, Polyporum magna ex parte biennio viuere non porefl : fuaenim ^tor.capo natura rabi obnoxium efl . Cuius rei inditium cum preflus Polypus ali- quid fubinde humoris emittat, demumcp abfumaturtotus;quod feminis a partu potiffimum incidit. Stupent enim fgmina?, vt neque vndis iadata? fentiant, & ma- nu vri- Vlyfsis Aldrouandi J likd 6Zp< '10, - Lio, 6, P>' 24 i-' '/ . ' mu vrinantis de facili capiantur . Sordefcunt etiam, nec pr^terea allidendo venari poffunf. E Mares vero alueo tument, & in mucorem lentefcunt . Indicium , ne bimatum compleant, , efle videtur,quod ab ortu eorum, qui aftate fit, ad autumnum non facile grandem Poly- t pumviderisjcumpaulbanteidtempus prtegrandesfpe&entur . A partu ita fenelcere de- , bilitariq, tam marem, quam foeminam ferunt , vt vel a pilciculis deuorentur , & facile a , fuis detrahantur cubilibus,ciim antea nil tale ijs vfu eueniatrtum vero paruos, nouellolq; , quamuis recens natos,tamen nullo eiufmodi malo affici narrant: quinimo validiores die, , quam grandes confirmat. Ha<5Ienusilie,quemfecutus b Plinius,Polypi,inquit, binis men- , iibusconduntur <* Vitra bimatum non viuunt. Pereunt autem tabe femper: feminae cele- , rius,& fere a partu. Athenaeus d noAtbroy:, inquit, en cuwxmoV t\j , ex Ariftotelc. auunr- autem dicitur in liquorem folubilis. habet enim patibilem qualitatem tou atu> t«- xtcvci} 0 Plinius tamen Polyporum truu/r vUfiv tabe appellauit,que Gaza etiam eft fecutus. c Aelianus autem tam breuis huius vitae rationem profert , libidinem fcilicet in maribus ac nimiam falacitatemdn faeminis vero partum frequentem «Inquit enim: Ex pifeibus iibidi- „ nofiilimum Polyptim,earenus flagrati veneris cupiditate incendi ferunt , dum & omnibus „ corporis viribus exhauftis debilitatus,& ad natandum & cibaria inquirenda tantopere in- B firmus factus fuerit; vt poftea ai ijs prseda efficiatur. Tum enim paruuli pifcicuhYtum can- ,, celli) tum cancri ipfum exedunt & conficiunt . Quamobrem eum non amplius anno vi- „ nere dicunt, foeminamq; etiam propter crebros partus ocyus confumi . Htec lane ab Op- „ piano tranferipta videntur,qui fic cecinit Laurentio Lippio interprete . 'Exitium triftes te das commifcet in vnim Polypus, & mi feram vitam cum formate fundit . Non coitu cejsat, donec deliquerit artus Robur, & abfumpta fuerint in corpore vires , t.yztqns ipfe tn fulua taceat profi ratus arena Seminecem ftcca lacerant tellure tacentem Carcenadcs mi fer a , Cancri , multtcf natantes , £fuos omnes cupide primo ferus ille vorabat . Tum viuum imbellem minime fua membra tuentem Difcerpunt , donec moriatur funere diro . Sic perit in coitu pifcisfic lumina claudit • T At ratione pari torquetur fccmina partu , Extremum ^ diem claudit fartum^ refoluit3 Non oua vt pifces alijfemota reclufo Ventre edit, magno partus cruciata dolore lunet a racematim gignit, qua vulfa meatus Torpe per anguUos veniunt, perimunt parentem , Non annum excedunt,tedis moriuntur in ipjis Cum tnjlt veniunt crudelia funera partu . MORES. INCENI V.M. SAGACITAS. 11 m m * Libro 7. 6 Lib.y.ca- pit.19. c Lib.y. ca- pit. %9> d Lib. Hifi. THEN/EVS a Polypum dvclvTov, b Plinius brutum vocat , quali ra- tionis expertem, quod ad manum hominis adnatet, nec perfequente ve- ^ nantcmuc rcfugiat.Eft nihilominus in re familiari callidus , ac fapiens . Omnia enim in domum comportat c tefte eodem, dcin putamina erofa carne egeri vadnatatesque ad ea pilciculos venatur.Eadem fere d fic Ari p.c JJ >> s> JJ y> A neet>& earum carnes depafcatur,audi ex f Plinio: Non funt, inquit,pra?tcreunda & Lucio t n^9 cap Lucullo proconfule Baeticae comperta de Polypis , quae Trebuis Nigerc comitibuseius 30. „ prodidit,auidiffimos effe Conchaiumjillas ad ta&um comprimi,praecidcntes brachia eo- rum, vltroqj efcam ex praedante capere. Carent Concha vifu, omniq» fenfualio, quam cibi & periculi . Inlidiantur ergo Polypi apertis : impofitoq; lapillo extra corpus , ne pal- pitatu eijciatur,ita fecuri graflantur,cxtrahuntq; carnesrillae fe contrahunt, fcd fruftra di- Icuneatar.TantafoIertia animalium hebetiflimis quoque eft. S Hadenus Plinius. Ariftote- g ^ p lesait Conchulasab eo complexu crinium frangi, tantum ipfi inelfe roboris mirum, seque atque ea folertia, qua eum vti feribit Plinius, cum Conchas venatur. Facilius tamen, quod lcribit Ariftoteles, crediderim, quippe qui tcftetur alibi omnes Polypi partes omniaque membra robuilidimaefle excepta ceruice . tangere item ac tenere brachijs lupinis , mem- brana mep his interieram totam extendere.in arenam tamen elapfo, facultatem apprehen- dendi retinendiq; nullam effe. autorq; eft Maflariuscomprehenfum hominem in terram deijcere. In hunc autem modum infidias pifeibus molitur vt feribit h Aelianus, fubfaxa h /j. i . yAto fu b tectus defidet,& in harum colorem fe mutat, vt fixum effe videatur pifces ad eum tan- bili. B quam ad faxum adnatantes, incautos lic brachijs fuis tanquam retibus capit . Id tcftatur 1 * Hiftor. p Philofophus hifce verbis : Sui mutatione coloris venatur pifces , trahitenim fibi colorem cap.$ 7. fimilem,ijsquibusappropinquaritfaxis:quodetiam cum metuerit, facit. Et k Plinius;co- k jj.pcit} loretn, inquit, mutat ad limilitudinem loci , & maxime in metu. Eadem cecinit 1 Oppia- lfjalJib. 2. nus his verfibus, interprete Lippio . Polypodon fraudes populos vulgantur in omnes , J^ui fimilem petra magnum fle&untnr in orbem : Nexibus & [piris hominem pifccmij, rapacem Sic fubterfugrunt astu, vitamq \ tuentur. St paruos videant pifces pradawq, minorem , Rurfus & inpifcis formam vertuntur , & arte Perquirunt vitium fitncft affata repellunt . Canit quoque.haecm Ouidius, docens vna quam caute pifcarores venantesq; illudat, cir- m In frag. curarodcns hamum quo ipfum venari cupiunt, &cxpuens .ait enim , (_ydt contra fc opulis crinali corpore fegnis Polypus haret , & hac eludit retia fraude . Etfub lege loci furnit mutat colorem Semper et fimtlis quem contigit ; atque vbi pradam Pendentem retis auiaus raptt: hic quoque fallit Elato calamo , cum demum emerfus in auras Brachia dijfoluit ,populatumq, expuit harnunL) . Qua? ex eodem poeta lic notauit Plinius: Polypum, inquit, hamos appetere , brachijfque complcdi, non moriu nec prius dimittere , quam cfcam circumroferit , autharundine le- uatum extra aquam , Ouidius in Halieutico tradit. Hunc forte Plinij locum fccutus n n Li.iz. Ifidorus Polypus, inquit, id eft multipes, plurimos' enim nexus habet, ifteingeniofus ha- mum appetens brachijs copleftitur non morfu , nec prius dimittitquam hamum circum- roferit. Ceterum vt ad coloris mutationem reuertamur : de hoc inter fe non conueniunt autores. Sunt enim qui in omnem fe colorem mutare affirment, excepto albo. Suntqui petris quibufuis fe affimilarc dicant , vti Theognis & Phocillides , nec non & 0 Ion apud Athenaeum, in Phoenice tragoedia fic inquiens: K ctf toV 7rirpctw vrMiCTdvcutj dval/uoai l-Tvycd purctXhuzTyi pet 7tqA.V7T0wj %po°‘s , Quae fic vertit JDalcchampius. Saxatilem cum exanguibus cirris Odi mutantem colorem Polypunu> . Ibidem in vulgatis editionibus feriptum inuenio Polypum petrofis locis tatum fc affimi- laieex Thcophiafti libi o, qui infcribiturdeijsqui colorem mutant. Qio'> JS> >» s» »8 S8 »S> si> De Mollibus. Liberi. 27 » ,» }> ,> tl f> ,» ii ,, it j\ nilis, Conger:rurfus Polypum Congri lacerant. Sed Muran^, non Congro ha?c 2 Aelia- s Lih.x.ca- nus tribuit, fic lcnbens:Malum ingens, & morbus agreftis,& inhumanus, inimici tia,atq; odium inhorrens, penirusq; infirum,quod etiam ratione carentibus natura ingenuit inex- ^ntma^ piabile, atque implacabile. Murtena cum Polypo capitali odio diffidet. Polypus cum Lo~ cufta graues gerit inimicitias . Muram# etiam teterrima hoftiseft Locufta , atque infeftif- fima. Murorna Polypo brachia abfcindit, dentium firmitate : pofi: autem in eius ventrem fiibiens, ij fdem malis eum , vt verifimile eft afficit . Hic enim e genere natantium eft , ille vero ferpentium more graditur. Quod fi Polypus in faxorum colorem fe vertat, nihil ei aftutia? har fallaces prolunt : Murarna enim eius veteratoriam plane tenet . Cum vero Po- lypus Locuftas a fe com pre henfas ftrangularit,exugit carnes, atque earum fuccum exhau- rit . H^c quoque fic cecinit Oppianus , interprete Lippio. Ex fcopulis Murana ruit furibunda, per vndas Perquirens gratum vitium per littora fumnuu * Polypoda inquirit letum pradamfy petentem , Ille metu pauidus fpillat , metuit % natantem j> Per tumidas vndas, at que horrida bella parantem , Nec vitare poteH,uee cauta occurrere fraude. Pio siis purpureum nclum Mursina reuincit% Polypus extemplo contra pugnare coatlus Vertitur [piris & magnis nexibus ili A Arcet , fub vario flexu, firmis^ flagellis Nititur, vt pedicas Murana.ff vincula dura Prapediatflfed nulla fuga eft, nec lubrica membri. Elabi peffunt, CMurana fuit velut vnda : Nunchofis circa collum , nunc tergora circum*. Nunc circa caudam finuofa volumina torquet . Sic homines dura qui exercent membra palefira ofentantq, diu robur , de corpore fudor Effluit afflduus, multa contenditur arte: Atque vnda in morem nixus luPlator vtertf 2 Flulluat & contra magna vi brachia verfat „ Poljpus extenfus ia 51 at nullo ordine ramos Et fudansvana contorquet membra palefra 9 At Murana ferox rapido dat vulnera dente , Dilaniat, partes miferum confringit m omnes . Nam membra in ventrem parttm merguntur , at HU Ore volutantur crudo , fubiguntur acutis Dentibus, hi laceri viuuntfub denti bus artus: Atque reludlantur , mortcmif repellere tentant » Et velut i annofus ceruus cui cornua fronte Sunt ramofa, petit denfa veTiigia fylua Serpentis, nallusq-, locum, tum naribus illum Attrahit e luttro ,fgttq \ in corpore dentes s Implicitus genibus Jerpens fera pellor a nexu» Deuincit, co/lumq • tenet, femefa vorantur Partim membrorum, partit» lacerantur acutis Dentibus, & diri cerni laniantur in ore . Sic mi feti ptfeis luPlantia membra monentur» Con filium mifero,vel quid prudentia prodef ? Jfuidprodett lapidis proprium fumpfife color emp Jduid toties vitajfe necem ? vitajfe voraces Sub petra ptfces ; f non latuere dolofe Mur&nam fraudes ? fola hac deprehendere mentem? Sola dolos potuit, vanafq ; eludere fraudes: Tum f cedam & miferata necem , & crudelia faU Polypus in fc opulis duris laceratus inharet . Affidet hac iuxta fubridens, verba mouere . D erro . ** Zsb.de fb- lm animaL 8 Lib . i • de snivtL a Lib- 2. de morbis mul. Polypodiu herba. & Hifipl.?. sap. 14. * Ll 4. cap. 188. 111 Li&. 2.(3.^ S. 0 Nonpofie fuauiter yui.fcc.epi- cur. Animi vis . Adulator. Academici Dialedtica. * Hexam.c. 8. Homo fic proprijs co tentus. 28 VJyfsis AIdrouandi Te vafer occultas ? non fperas fallere demens f jg Experiar num te fc opuli tutentur , (fr antra ; x^lut fpelunca tegat qua portis claufa repenti Arripiat , raptum fubito te mergat hiatu * T e retro pauidum ex antro conucllere pojiem „ Eolypus heu dirum confojfus vulnere multo Non duros fcopulos deprenfaepfaxa relinquis Implicitus ramis dura fuh caute reutnttus $ Donec fola loco reHant connexa f&gelLu , Tefhmir Bellonius,cum apud Epidaurum Murenas fe caret , earum ventriculos cirris Po- lyporum refertos comperiflfe. h Phuarchus Polypum fibi a Murama & Congro metuere verum effeferibit, quodabhiTce male tra&etur , neque ludere viciffim pofhtob lubrici- ratem elabentes . Sicuti rurfus Carabum illos fuis cirris in complexum venientibus vin- cerctquod tenuitas eorum non fit aduerlus afperitatem Carabi auxilio ; hunc tamen peri- re Polypo fiia acetabula intrudente. Horum omnium mutuum odium pulchre fuis iam- bis complexus efi Philes, vnam etiam Aftacum ijs annumerans qui Polypum extimefeut . p Aibertus Magnus ait fe ab expertis a udiuiffe Denticem fiue Dentatum cum Polypo pu- gnaret quoniam extra cubile ipfum Dentex extrahere non poteft,flu£hiareanteoftium antri fiue cubilis ranquam mortuum : hoc incautus vbi viderit Polypus , ad eum brachia fu a extendere, vt attrahat &deuoret, brachium autem fubito ore comprehendi a Den- tice. In Polypos inquit 1 Aelianus fi quis rutam inijeiat, immobiles manerein fermo nem hominum venit. DENOMINATA. Q\nro'$ia dicuntur apud Arifiotelem & Athenamm Polypi parui, foetufue recens nuper ex ouisnatusrdCoelio Rhodigino nonre&e Polypia, calami aut memoriae forte lapfu . a Hippocrates quoque Poly podia cum Bolbidijs (quae & Polyporum funtfpecies) aliquandonominat. UoAu7rd$M quoque G herbae efi nomen apud b Theophraftum & c Diofcoridem . d Plinius Poly- podion, inquit, noftri filiculam vocantrfimilis enim efi; filici, radix acetabulis cauernofa > ceu Polyporum cirri , in petris nafccns . UoAimoi ohPhq Polypis abundans, vel Polypo fi- milis, T«' TrobvTToSvSn quae c Polyporum funt genere . UaAimfivn fpecies quaedam Poly- pi,de quo capite iequenti . MYSTICA. MORALIA: A B V E R E etiam Polypi fuos apud mortales cultores , nam olim circa Troezenem ,vt Clearchus apud * Athenaeum commemorat , Polypum s quem facrum vocant, neque eum quem Remigantem (MmAArtto, Nau- tilum intelligit) fas erat venarimimirum ceu res facras. b Plutarchus ani- ma’ vim ac facultatem Polypo comparat. Enim vero, inquir,animus res H efi, minime iners aut exilis aut abieda, neque cupiditates fuasquomodo ,» Polypi flagella fua, tantum vfque ea , quaeefui funt, extendit. Sed has celerrime praeci- j» dit facietas momento temporis , & minima horae portiuncula . Alibi rurfus ait a princi- *» pali animae facultate , fcprcm veluti partes enafei, inque corpus extendi , ficuti brachia 3 Polypo . Eidem quoque afiimilatur adulator, vtin hieroglyphicis & prouerbijs dicetur® Academicos Polypis fimileseffe dicebat Carneades. Vtenim hi pra? fame fuofmet cir- ros depafcuntur . ita illos audla iam do&rina peritiores faefios , in fuafmet opinio- nes mox graffari, eafque deftruerc. Stobaeus vero refert hoc Carneadem de Diale- £h’cis dixilfe. Polypi naturam deferihens c Diuus Ambrofius hominem inftruit , vc proprijs contentus , nec alios circumucniat , nec aliena inuadat, , fic inquiens . Etquia de aftutia coepimus fermonem fubtexere, qua vnufquifq; fratrem fuum circum- »»' uenire, & decipere nititur, & in nouas fe fraudes componerecvt quem vi obtinere non po- „ tcft. / B ' ' De Mollibus. Lib. L ^ tefhciVcumfcribatdolo,& fucoquodamartisobducatcfraudulentum illud Polypi inge- nium non pra?teribo,qui vadofoin litrorc petram nadtus, affigitur ei, atque cius nebulo- fo ingenio colorem fubit*& firnili fpecie terga obduClus, plurimos pifeium fine vlla fufpi tionc fraudis allapfos,dum notam non pra?cauent,& faxuin opinantur , cafibus furtiua? artis includir,& finu quodam fu# carnis intercipit.Sic fpontanea venit prarda , & talibus capitur argumentis; qualia finit eorum, qui ingenium fuum la?pecommuraur,& diiierfas nocendi artes mouent,vt fingulorum mentes, lenfusq; pertentent, cum continentibus con tinentiam pra?dicantes,in coeru intemperantium taquam deuij ab ftudio cafliratis, & dc- merfi intemperantia? volutabris: vt qui eos audiunt, aut vident, incanta facilitate fe credat eoque citius labuntur, dum diftinguerenon norur,neccauere,quod noceatrdum grauior fit,& magis noxia improbitas, benignitatis obumbrata velamine.Et ideo cauedi funt, qui crines fuse fraudis, & brachia longe, lateq; difpergunt,vel fpeciem induunt , multiforme. Et ifti enim Polypi funt, nexus plurimos habentes , & callidorum ingeniorum vcftigia, quibus irretire poffmr, quidquid in fcopulos fua? fraudis inciderit, Et paulo pdft conclu- dens,inquit:Vtamur ergo ingenioad quaerendam gratiam,& falute tuendammon ad alie- nam circumfcribendam innocentiamXicet nobis vti exemplis marinis ad profe&um no- ilr^ falutis, non ad alienum periculum. Hadenus D. Ambrofius . Poffunr etiam Polypis Diuitisi diuites alfimilari; vt enim illi fuis pedibus plenis acetabulis, fcopuiis, & lapidibus tam fortiter fupini,& auerfi adhaerent, vt vix anelli po(fint,mfi foetida adhibcas,ita etiam fuis voluntatibus, ac defiderijs,qua? fiuxa tantum, ac mundana refpiciunt,auerfiinhserent,do nec tandem Deus tanquam pifcator egregius mortem, tanquam foetidum quendam odo rem naribus admoueat], & ad fana mentem reuocet. Dia^olumquoque exprimit Poly- Djab0jas^ pus. Is enim facile homines dum grata fuggerit,& oble&amenta proponit, falfos blandi- tijs fuis,nifi Dominus tueatur, in abyflum,& gehennam, ceu in caffes quofpiam abripit, non aliter ac Polypus incaute hominem e naui brachiorum fuorum complexu in altu pelagus detrahit, nifi ab aliquo fociorum enfercfcindarur,ne pars fyncera trahatur, vt in- quit ille. Scorta item Polypi funt; nam & ha? amatores fuos,qnos vel femcl tantummodo, ceu Polypus brachijs amplexa? funt, ira tenaciter detinent in illicito fui amore, vt a diui- na gratia abftrahanr,& non folum in profundum illud peccatum immergant, fed & Iro fa?pe pauperiores reddant, nifi principijsilli obftent , nec fe vinci patiantur. Deiftiuf- C modi mulieribus loqui videtur c Ecclefiaftes : Innem mulierem morte amariorem , qua la- queus venatorum ejl, & lagena cor eius, vincula funt manus eius, & d alibi, a carnibus tuis abfcin- deillant,ne te abutatur. Quemadmodum Polypus oblique incedit, & caudam habet bifur catam, fiftulamquc in dorfo,quam quando natat , modo in dextram partem, modo in fi- tiiftram promouet.SicmuItosfallaces,& proditores, dum oblique incedutin asionibus fuis , quid fadfuri fint non diuine$,tantum abeft, vt videasrcauda enim,fiue finis fua: inten tionis bifurcata efEquia fcilicet vnum proponunt apparenter , aliud intendunt latenter . Fifhilam etiam habent dum dulcedine verborum fuorutn taquam fiftula aliqua alios fe- ducunt, ac fibiadiungunt,qui fallunt etiam, quando ea fiftula, ijs inquam blanditijs, ceu Polypus modo in dextram , modo in finiftram partem, hoc eft vel apparenter, vel laten- ter abutuntur.Caput quoque habet Polypus duriffimum,in quod oblique natat, carnef- quc,cum confenuerit,durifiimas,adc6 vt contundere opus fit, vt molles fiant, & in vfum ciborum cedant: ftcobftinati,& dura? ceruicis homines,quos Gra?ci cMAtipoTpst^Aov.s vo* obftinatl eant , mentis , atque animi virijs indurati , nequeunt , aut per fpiritualem commanduca- tionem,aut praedicationem refipere,nifi a Deo tribulationis alicuius poena vel presbytero ^ propofitagraui poenitentia fuerint puniti: feriptum enim eft ab c Efaia. vexatio dat intel- e Cap.it: kbhim . Sicut Polypus C a eros, & C onchasin domicilium comportat, carnesque depafei- AwaX uuycftis cruftisq; abiedlis,quibus nidum fibi fiibr ice t,& pifciculos capiatjfic etiam auari, &foeneratores pauperes, & fimpfices, bonis fuis , vt pnedijs, & agris tanquam carnibus fpolianr, indeque domum fuam locupletantes , frumenti, & ceterarum iegetum recre- ■ meata ijfclem vendunt, quo maiorem ab ijs vtilitatem capiant. Mulier ma n . dCap. 7. *Cap.z$* Proditor,ec fallax ho« nao. HIERO' © Vlyfsis AIdrouandi HIEROGLYPHYCA 8 Hicrogly, Lib. x 7. H G Y P T 1 1 facerdotes , vt air a Pierius Valerianus , hominem qui rem familiarem ex quibufeunque rebus, vtilibus fimul ac inutilibus, nullo di- fcrimine,nulliufquerei ratione habita, congereret augeretque, iignifica- re li vellent , Polypum pingebar . Ille enim cum prodige & admodum multa deuoret, prudens tamen rei familiaris omnia temere colligi t, & co- uenatur,& in cubili fuo recondit, feles aliena intemperanter decoquat, & demum fu a confumpferit , dehgnantcs, Polypum pin- >g gunr.is enim li vjdu aliunde quodito indiguerit, propria edit flagella.Idem Pierius ait Ae- F gyptios Polypum curtum & detruncatum effinxifle, cum lignificarc vellent eum, qui cum „ aliena abligurijflet, fua quoque ablumerer. Polypus infra Congrum depi&us hominem „ Vidoria^ vi&oria potitum, vti tame ea nelcientem.apud eofdem facerdotes iignificabat . Nam aiut, yu nefeius. quoties Polypi cum Congris certamen ineunt, a Congris ftcile fuperari: cceteru nullam ef- fe Congris facultatem vt Polypos depafcere valeant: quod ij laeuore atque lubricitatc cor- poris,qua funt maxime proditi, morfus hoilium effugiant, & mutilatis tantum aliquando flagelliselabantur . Cum Locufla fcu Carabo pi&us,vt apud Horum legitur,fua? nationis & generis hominibus imperantem denotat . Ille enim Polypis imperat , inrerq; cos pri- | IljpCl «•115 O j \ / O \ > -J / 1 ^ A n* y i lux natio- nias ienet . ourog yap tvuc 7ro\v-vc>3 as %pc&th , tyj' t a 7t par cptpz. Sed Arutotcles Lo« m, cuftam a Polypo vinci autor eft.plurimiq; ali j idem confirmant , ac f; rpe tanto e(Te terro- ri, vt fi Locuftaijfdem in retibus capiatur, ilico prae metu exanimetur . Pierius Valerianus Tyrannus, tyranica in ciucs dominatione vtentem, per Locuftam & Polypii defignari feribit. Itemq; Mentis ac- eum qUi fubito aliquo pauore ita conflematusattonitusq; euafit,vtneq; periculum;neqj damnum quod vrgear , fentire videatur. Eft enim ita meticulofus Polypus , vt & ftrepim audito, & pifcatore vifo , laxis fe potius applicetqua? fuerint in promptu , &ad captantis >G manu accedat , quam defuga libi confular . Inuenio etiam poelim exoticam ( nam de fua fandius fentiebant Aegypti;) per caput Polypi figuratum notari jquod quidem efculentis appofitum fuauiHimi faporis elfe perhibetur , ca?terum horrenda prodigiofaq; fo nnia ex- citare p Quocirca liquis f utura de iniomnijs confulturus effet , ab cfu Polypi abftinere fu- rum imer- ,perftitiose praemonebatur, perinde etiam ne fabasederet. Perfimilis autem huic poclis di- picci a quo citur, oua’ fabuJasamatoriascj; illecebras fedatur , ipfoquidcm dicendi lepore deledabi- abihncntifi lesjed bonis moribus, & honeftiori difciplina? maxime perniciofas: cuiulmodi genus me- retriculasappellauit Piaro , quieiufcemodi pocfim e fua inculpabili republica ciuitateu6 s refecit . Meminit huiuscoinparationisetiam c PJutarchus his verbis : Li de an Polypodis capit! perhibent bonum inejje malumfo . iC iS ^°CL Nam fuauiffimum cfu cum fit, difficilem fomnum facere, ac turbulenta & abfurda vifa ex- cimre creditur * eodem fane modo poefis quoque multa iucunda , & adoiefcc ntis animo »» pabuli inftar conducentia in fe habetmon pauciora vero qua? conturbent cum , & de fani • cate mentis dimoueant,vbi ledioniredainftitutio defuerit. Neque enim de Aegypto tan- tum, fcd de poetica etiam licet dicere ; Iliam no sia multa , & multa \falubria ferre Cultori medicamenta . etenim Hic amor , hic defiderium latet Jjjc quoque blandum Alloqutum , quamuis fapientem fallere callens . Quippe illecebra? illa? eius fatuos plane & ftupidos non attingunt &c. Aegypti;' ad htres ,f jfdua 10 vc k'1 ibit d Pierius, fi quem ita pertinaci anirno amarem, vt amata relinquere minime pofTe a Hicrogly Vjt-‘('aiur , fubito tamen euentu aliquo abalienatum lignificarc vellent. Polypum & puli - lib. 17. ' carum herbam adpingebant: Polypi enim ita efcisadhcercfcunt, vtauelli inde non pof- linr, & quamcunque rem apprehenderint, tam firmiter tenent, vt adglutinati videantur ■: c ,, , quod ab Homero fumptum v> Ouidius luculenter expreffit ; < j. ^ Vtquc f ub jtquoribus aeprenjum Polypus hcjtcm Continet es omni demtjjis parte flagellis * Hos tomtx con- ftcvnatio. Poefis. Infomnio- H De Mollibus Lib. I. 3i Amoris fir- micas. - Hos enim podiis detrunces,quam poffis vllo conatu petris, aut quoquam quod apprehen- derint,audiere: & vt Nasianzcnusair , ii quis eum de cubilibus trahere per vim velit, aut eperrisaliquidcuellet, aut certe ecarneipfius petra? afiixum aliquid relinquet : Admota tamen cunila herba Icu conyza , refelire proiinus dicuntur , quod odorem eius ferre non poifint. Sunt qui amoris firmitatem ex Polypo delphini morlu detento intelligcndu con- tenderent, id quod ex ipfa lcfe applicandi pertinacia , qua famolus efi Polypus, conficie- bant, Pierius vero tres argumenti huius rationes excogitauir. Vel enim, inquit , pauorem & ignauiam,qua? vitia Theophraftus in Polypo prccipua deprehedit,deuorandaefTeama- tori homini dicendum, delphini in eorum locum promptitudine atque agilitate alfumpta: quandoquidem, vt ait Ouidius, Jngenij efi experientis amor : atq; vbi multa in hanc fen- tentiauulifputauit,concludit demum vr , Jjfvj non vult fieri defidiojus , amet . Vel quoniam diligentilljmus eft rerum cumulator Po!ypus,intelIigi polfe arbitror, facul- tates licet nulla non cura& diligetia cumulatas, breui tempore, vbi amore capti fuerimus» diflipari inutiliterq; dilapidari . Quam extemplo enim ait Lyfiteles Plautinus, fa?uisfagit- B tis percultus eft , ilico res foras labitur , liquitur, & quae fequuntur . Vel qui delphinum a morisindicium elfeoftcndi , Polypum verfutix inditium dicere poifem admoneriq; nos eo ligno verfutiam amanti cum primisappnehendendam, & quod fieri folere Plato dicit, in amatas rei mores tranfmigranduirnvti quippe Polypus in colorum mutationibus, prout cuique rei adha?fcrir, facit. Ctcrcrumea potius de caufa Veneri Polypum dicari ceftiman- dum,quod inter pifces fit omnium falaciifimus,adeoq; libidine turgidus, vt nimio eius vfu non Ibliirn omnibus pene fpolietur viribus & iam ad cibum fibi conquirendum inhabilis reddatur, fed & minimo negotio ab alijs capiatur , & a paruulis quibufq; cancellis & can- eris conficiatur &c. Ait quoque ibidem idem Pierius Valerianus in manuferiptis Hori co- dicibus legi , clW au/jipyofifid/ /3ijSnzo' n<, Apd/uov »A iou toV tv t a/5 H*e malo» jMplcus rpo7ruTs Mftdivcujt : quod eft , duos Polypos vinculis coercitos , & progredientes 0 umm tamen,curfum folis quem in brumali conuerfione peragit, fignificare. Quanquam impref- Hori ledi® forum codicum le<5Uo,qua?eft Avo' TroSt? , nequaquam dilpiiccat. Sed fi, inquit, Pierius, animaduer progreflum exprimere volueris, videndum eft , fi pedes illigatos pinxeris , qua id ratione ** 0 tuearis,. At de hyemali conuerfione fermo efi: , quae vt in iph uerae confideratione manifefte C licet infpicere, progrefium folis omnino cunctatiorem oftendere videtur, in vltimis enim fagittarij & in poftrcmis capricorni gradibus fol ad horizontem vix loco dimoucri, aut quam lentiifime diuturnos parallelos conficere videtur . Ad cuius rei tarditatem accedit , & eorundem parallelorum ijfdem fermediebus rcpetitio,dum conuerfio peragitur, vt fia* re loco potius fol, quam quoquam motu fuo progredi videatur. Quare fiue pedes, liue Polyposcolligatosaccipere malueris, non fum admodum laboraturusmfihi fatis fuerir,& codicum fuper hoc varietatem , & ipfam rei qua? fignificatur, hiftoriam declarafie . Hade- nus Pierius Valerianus, qui non latis mihi declarare videtur, quomodo Polypi folfiitium hyeunale denotare polfunt. Exponendum itaque hoc nobis relinquitur. Primum ighur Ici- to quod Polypus duobus hybernis menfib , s latet in cubili, aut vt aiebat Beliodus , Igne carente domo prauis contentus tn antris . Quatenus itaque hyemali lolftitio conditur, eatenus & eius typum exprimere poterit, pon aliter quam fcarabcrus menfem quo vnico fouetfuum foetum & perfedum exclu- dit ex pilulis, quas ex iumentorum ftercore conficit. Poftremo per Polypum laxis ad- haerentem exprimi volunt hominem, qui fe varijs hominum moribus accommodet, fttq; ijorurn ^ omnium horarum, vt Latini loquuntur. Vt enim Polypum maxime omnium colorem mu- accoraodas ;D tarcconftat>ijfquefimilemreclaerequibusappropinquaritfaxis. Sic huic hominem fimi- lem efle dicimus, qui pro loco & tempore viucndi rationem aucupantur, fcq; eorum apud quos degunt, voluntati atque fententijs in omne obfequiurn proni dedunt, omni poft ha- bita ingenuitate. Qua etiam de caufa multi cx prifeisautoribus hoc ingenium laudarunt maxime, atque imitandum perluaferunt.Vt t Theognis. novAvVov vocv )'%i woAV7tAo'xoo ostro n vtirph TiT 'irpoaopuPulo'* , to?05 iAHv s' detraxit, hollem capitalilfimum,fimul & interfeci t:qu a? quidem lupus hians(vt eB in pro uerbio ) inani fpeillufa, deinde in marimonua fluitabat. Hadenus^Elianus® M P R & S A G I A. CV'M in terram excurrit Polypus>& faxa ampIe natu) vioicn 7ru7s,%v cT’ £v «« (p/A7lp, ttot) 3» 3» 99 9» 3 9 3» 89 c ?> 9» 9» I) 39 93 33 99 99 9» 3* D 99 93 93 9> 9> 99 99 39 33 ' ' i • . mMn ,ta NTEK enifniocli pj’&pehi& propofuit Plutarchus» Cur colorem muret Polypis ? icl-qV fic diftoluit I An , inquit , vt Thco- phraftus feribir , guifqatura tiprtidtiiti eft-dnirri&I ■»' ideo pe? turbatus vni cum Ipiritu etiam colorem mu&tf ^uocji "d56hiitf eft: Semper degeneris muta-tuitenim:cbldrvz{' :.:$i Qyodfi hoc ad mutationem fufficit/rion ad id‘ etiam qU&d omnes colo» res refert . Sic enim colorem mutat Pofypt&y y£ eum fiMeui T|dai’ cuiufuls faxi colori , ad quod accedit. Hinc illud' 'Pindari ,• ;•/ 1% - t: . Marina beBia colori v>‘- iMduerte mentem & Jtc vafer omnibus Verfare in vtbtbus ? Et Theognidis? Polypodts fac morem imiteris ver ftc oloris : Cui fubit is femper fit fmtlis lapidi , Atq» hoc verfufa»& calliditate praeftantes aiunt ftudio habere , vt fallendi eos gratia qui-? bufeum agunt, femper Polypum aemulentur , Aut cenfent euin cute tanquam vcfte vti, ita facile eam vbi vult exuendo atq; induendo. Quid fi Polypus huic affe&ioni princi- pium metu fuo fuppeditat, caufg proipri^ in alijs finit , Cogita eniin quod Empedo- Hoc moris rebus defluxus omnibdf tfjm Non enim animalia modo & ftirpes , $£ tidffriv de mare, fed etiam lapides «i fe continenter dimittuntmultos defluxus, (& ^sat^;^ahTfefruifi , Nam corrumpuntur omni*,& cient: quia femper aliquid defluity&rtr^ibnes aut ffrfultationes faciunt defluxibus , alij com- plexus,eorumahj i#us , a|ij' i.hipifffi^he^^uafHafn , & circuitiones fupponentes : maxime autem faxorum marinorum quando mari' ea’ tfperguntur , ac refrigerantur, aiunt afliduo quaedam abradi multa ac tenuia ramehta: gipeiipn accidant ad alia corpora, fed dilaban- tur ob meatuum denfitatem , vel excidant per rariores . Polypi autem caro,quodafpe- dusipfepoifetiudicare, eficauernofa & meatuum plena, defluxuumq; capax , Is ergo quando fibi timet , mutato Ipiritu fele mutans , tanquam conftringit corpus, contrahitq;» & aliquamdiu intra fe contrahit exceptos vicinos defluxus. Quippe afperitas vna cum mollitie flagella exhibens particulisqukbflfephfur , & nond^fipantur, fed congregan- tur, cum: defant hic quadam , Argumentum caufla? permagnum eft quod neq; Polypus quarumuis imitatur rerum colorem quibus appropinquat, neque chamadeon albarum ; fed vterq; jjs tantum adfimilarur, quarum defluxibus meatus proportione habeat refpon- denres, Ha?ca Piutarchus , qui & alibi eandem gua?ftionem recolens,mutationis in Poly- po ca ullam diuerfam elfe tradit ab ea quam qua? eft in Chamaeleonte . Sane etiam Cha- maeleon, inquit, mutatur: non vt moliatur aliquid , aut fefe occultet : fed ob metum ita vertitur, natura meticulofus: &id mutationis confequitur , vtaitTheophraftus,ob fpirl- tus multitudinem f parum enim abeft quin totum eius corpus pulmone impicatur , quo indicatur ipfum fpirituum plenum , & mutatu facilem elfe . At Polypi mutationon eft anima? affedtio , fed adio qua?dam . Mutat enim fe dedita opera , hac arte fugiens qua? ti- met , & apprehendens quibus alitur: decipiendo capiens non fugientia, & euitans praeter? uefientia, Pfelliegregij dotftiflimiq; Philofophi Phyficarum qu^ftionum folutiones co- pendiofae apud me manuferipta? extant iampridem ab vtriufq; lingua doeliflirno viro Io- hanne Corterio Gallo in Latinum fermonem verfipfin ejuibus eadem folimur quaeftio his verpis. Cur colorem mutat Polypus ad quofeunque lapidesacceflerir £ timidum valde eft illud animalis genus , ftatimq; vbi ftrepitum aliquem prsefenflr yaut fe a pifcatoribus peti fufpicatur, petrarum colorem quibus infidet, mutuatur . Videntur enim a corpori- bus omnibus , ab aere , a ferro , a lapidibus emanare quidam radij i quibus admittendis curn fit idoneum Polypi corpus , eorum etiam colorem Tetinet , Icaq - cum timore illo afficitur, horret corpore atq; ita conftringitur; vtquos de vicinis cofp#Hbus erumpentes radios fuperficie admifit , pertinaciter etiam retineat . Sed intelligertdum eft neq; Poly- pum,neq; Chamaeleonem colorem album vnquam affumcre,quia peifos ad coloris iftius, ficut ad ceterorum fufeeptionem commodos not] habeant. Ha^ehti^Pfellus . Tres itaqj caufias mihi feriptores antiqui tradere videntur huius immutationi^, “voluntariam, natu- D ralcm, 3 Lib.de /a- Icr animal. w.7. yar* *L\b.p? L-4.C. 1 %. IIhS.c. 30» 3 8 VJyfsls Aldrouandi ra!eraJnec£‘fl^r4IP«Vo!untanamJvtcu^i aftu fd facit, vt Plptarchus.Naturaleppquod cor- £ pus Polypi fit porofum ac tranfparens, v t plutarchus & Pfellus . Neceflariam, quod pro? anctu id fociat, yt cum hominis etiam pro varia cordis concitarjone hoc ycl illo cplore ge* na? perfunduntur .■ Ex rccentipribus Belionius Polypum varijs fe coloribus induere fcri- bit» ob mollem cius pel|em , qua? facileglpbi pptejbcuius colorem nunc album, mpx rufr fum,pp(lealiuidum,mpx varijs coloribus difiih$um yideas.Putat ^ Cardanus pellem va- riam qua cirri conteguntur, contrahi atq; remitti in cploris mutatione . Sed vti nulla opi* nip vetuftior , (Ic nulla melior mihi yifa c4 qyam €3 quam fcrijbit Theophrafius * praece- ptoris fui mentem fecutussquifcrioit Polypos habere atram eptum fupraapud mptirn pp- fitum3hocelfundere,cpIpremq; mutare per metum. Vnde Plipius colorem, inqqitpnutat ad fimilitudincm loci , maxime in metu . Sed harc fola caufla mutationis else non poteft . mutat enim quandoq; colorem, cum in nullo eft metu pifcium capiendorum gratia, yt do- cet 4 Aelianus . V S V S IN CIBIS. N T I Qy Q R V M pienfis appofitos fuifle Polypos, t^flis ef: Mnefima^ chus in Hippofropho apud * Athepteuppvbi ad camam inter alia hjtcetia .app^t,Squill^ni,nimirum, Loliginem, pafserem,Prac^narn,Polypunit' Et fane eips caput fuaujflipii fappfis fuifse perhibetur. Apud veteres quin to a nato infante die, antequam nomina imponerentur?qnod fiebat dcci- fi $>WwW* modie, amphidrpmia agebatur tefte Cpelip Rhodigino, qua manus ex- purgabanpquseobftetricis munere erant perfpn&a?» eurfuq; ad forum ferebatur puer, mic tebanturq; a propinquis Pplypodes & Sepia?. Poiypps ceptu in nuptiali conuiuio Sphi- pratis,qui Cotys regis Thracum filiam ducebat, fuilse feribitapud k Athenaeum Alexan- drides in Prptefilao. Avb c Ariftptele prseftatifiimi efse perhibentur qui praegnantes lunt, deterrimi quiouis incubant. Archeftratus apud Athenaeum in Thufo & Caria Polypos optimos efsc,Cprcir£ vero magnos & mpltos .hi laudantur ab Ennio in fragmento Pha- gefiorum hoc yerfu : Polypus Corcyra, c alit Ari a. pingui? At er na . q Autore Galeno durae carpis funt , & ad concoquendum diffipilis . Si tamen concoquatur alimentum non paucum corpori exhibere, caeteruip lucti crudi plurimum gignere, Qu* quidem omm4 etfi Galeno ibidem tefte, IVfollibus omnibus communia fint,in Polypis tu- men efficatioraexiftunt?vtyfus quotidianus demondrat,& veterum exempla, atq; etiam d Paulus Aegipeta edocet r Mollia,inquir, vrpote Polypi, Sepiae, Loligines, dura §c conco- M &u contumacia funt, proripite Polypi ; Diphilus ait apud f Athep?um Polypum durum # efie&cpncodudifficilepp maiorem autem magis nutrire, humefacereyentreni fi abunde elixetur,<5c ftomachum roborare; AthenamstefertMachonem comicum fcribpre Philoxe- num Cythereum dithramborum poetam atq; helluonem Polypum bicubitalem Syracq- fis emifse, totumq; excepto capite cpmedifse, ob idq; in ^gritudinem mortemq; inpidifc fe.Machonis autem verfus cum a quopiam transutos repererimjhic fubijciam : Egregium vero aiunt Philoxenum , Bithamhorum poetam Gulonem t nam duorum cubitorum Polypum Syracufts aliquando ipfum emijfe. Et prapqratum comedijje totum , frater faput affirmant » Captus autem cruditate Vehementer agrotare coepit . T um medicus quidartq Jngrejfus ad eum , vt magno malo Eum prejfttm vidit » Si tibi quid, ait > Nondum eji difpofitum , celeriter dtfpone Phtloxene . Hora enim feptma morieris y Tum tlle refpondem , omnia mea ad finem perduBa fum Medice jnquit, driam dndum dtfpojita Dythrambos dijt relinquo Viriles, dr omnes corona dignos s JPuos dr meis colle blatteis appono Mufis * / . • Ub. ^ Mufis . Venerem & Bacchum tutores ejfe , TeBamentum hoc meum declarat . Verum quoniam Timothei Charon meociari non finit , Niobes* fid fretum capiendum inclamat , obfcurdfy me Far ea vocat , audire necejfe eB s F/ abiens hinc auferam Date mihi quicquid eJl reliftum>Polypi . f M Diogenem Cynicum ait fPIutarchus minime ignevfum fuiffe, fed Polypum crudum . * a‘ ” deglutientemdixiffe tantum, pro vobis 6 ciues adeo periculum. Idem rui fus reflatur 5 ali- bi, improbans condimenta >&coi> 7rdp&/ut ; xypuxus , KTivcts Edxflovs , piiywn tzoAvttouju , ipfiuces d' ctS potis , id eft , A, Cum ames quid abi ccmparattt . B. ecquid magis Confrat , quam quod nunc prconus> inter edulia multi feminis recenfentur a 1 Galeno • £ VSVS.IN ALIIS. hLl deplfc. %om. Cur Vene- rem ftlltlll* ler. s 5. Simpl. med . facuL L-Sf.c.iO. ISCATORES, tefte a Ariflotele , Polypos a flatos, non nifl nidoris cauf- 8 Hittor . 4; fa naflis inditos dimitti a Acuerant . Hinc 0 Plinius : Exporrigunt enim (Po- «M- lypi) ferefupinati, mire omnibus marinis expetentibus odorem queq; eo- * L rum , qua de caufla naffis illinuntur . Et rurfus: Conueniunt pifces ex alto etia ad quofdam odores, vt Sepiam vftam & Polypum , qua? ideo conijciun 3, tur in naflas . Autor quoque de natura rerum Polypum aflum in hamum inferi feribit , ad decipiendos pifces, quod tamen Ariftoteles tantum de Sepijs tradit.3 Oppianus docens 1 L. 3 . Ha* Cantharum capiendi modum , ait eum nafla capi circumtexta vndique liguftri virgis & lient. fparti vimine , ita vt fe capaci ore venter in latum porrigat , tunc inquit na £Fae JIovAvttov tp-nt} f/o»', tfeff Kstpa/Sot, £% vnJpoe dpcQco OTtie&doys . nvlpsyj t&j' tyttoar ctj fodueig «W, id efl: , C Carabum immittas intro , vel Polypum ambos hi fiamm teffes , taU nidore trahuntur ■g i f . Pifces . . Jit & alio in opere docens, quomodo capiantur Panthera?;camlum vin&is genitalibus ante * U dcVen, ibueam fufpendiad arborem iubet, atque eius clamore audito in prodam iicrapi Pan- - «heram» 4 • .... Os ottot nvprov fioAgi» \smcsxtq , oryr.dpr^ crpiA&fAtvidi ?&ydtwi TfaOMmo» $w0*.'jFvpf Vertit Aiidegauenfis . Ceu parat m mjja fraudes pifcdtor acutus Vimimque obtendu torto falaminu filo » X) s jddit & illecebras , artus capitonis adufii » K^/iut Polypi yfubito vada nidor perfiag odorus # In fraudem alliciens pifces latumque foramm s Vt nunquam pojfent mjfa remeare Utenti « NOCVMENTA; ESTATVR. Aelianus Polypum mordere violentius quam, Sepiam s mi- *i.HaUeut. nus tamen fuo morfu veneni infligere • Hinc a Oppianus Lippio inter* prete . ohuia non tenui Udit nos Sepia morfu . Nec nos pe fh fert confodit Polypus «o, **>*>*' /f' D 3 DE 4J Vlyfsis Alclrouandi DE CETERIS POLYPI GENERIBVS.* ORDINIS RATIO. LIQVOT Polyporum generisreperionomina.Qucquatum apud alios videre mihi licuit, etiam hic nominabo, veniam a beneuolo le- &orepoftulans,fi non fatis ea explicauero , na Oedipo potius quam doClore eget,cum obfcuriffimede his Grammatici fcripferint. Oz£- nam cum Olrnylo eandem effe , Pollux , & Hefychius autores funt : quibus eruditi hodie aftipulanrur . Athaeneus modo diflinguir, mo- do caldem facit.Diftinxit tame Zoographus aliqua ex parte,quonia non rerum tantum rationem habere lolet , fcd etiam nominum, vt F Grammaticis, qui quandoq-, dubitare foIent,num nomina diuerfa, eadem fignificarepof- fenr, fatisfaciat. Quare , & Hledonam feparauit: quamuis eam Rondelerius, contra Ari- ftotelis fententiam , obferuationibus fuis fretus, ab Ozatna , & Ofmylo non diffinxerit. Nos quoque quamuis diflinguamus, tamen de omnibus limul reliquis refla non inclufis hoc capite agemus , exiguam admodum eorum putantes effe differentiam . Arhcencus ex Ariftotele,& Speufippo Polyporum genera enumerat , TroAvTroSlv» , fioAfioTivti, Elcdone^ . oa/uvm. Sed vtab Eledona incipiam, annotandum eft hic apud Ath^neum , cum afpira- tione, alibi fine ea feribi, vt vbi habet tAdwi-a/ , inter pilees alios, & apud Hefychium,* As- eft o ttoAvttcv; . Gyllius , Mattarius , VVottonus afpirarionem feruantiquanquam Grammatici tante Aattcnuari docent, neq; excipiunt hledonam, etiamfi hoc nomen voi %a£v, id eft a comprehendendo compofitum videri poffit : vnde tA forte deri- . natum , inquit Zoographus, quod vinculum fignificat; Ipiritu tamen tenui in Giffcorum lexicis feribitur, vnde Suidas Eledonem vocari putat, «Vg't3 ictvrho 4 Ass/Sst' oauuAthu , /taivifj* j&f an7r/

/: hoceftThyrij Ozanam pifccm vocant, quem Gra?ci Ofmylium . Quapropter apud Pol- ofais Jucern vbi lcribitur Ocr/uv Ala mauuit legere Zoographus 0;r,wvA/a;,Vt A Q‘Quvct idem ■ cum prtrditfto , quam Ariftoteles ofatv , & BoA/ra^aV videtur appellafle , Gaza, ofaw boAiratm Offolem conuertit. Dicitur autem o favet, ofai<; oV^uAo?, a graui capitis odore, ofa enim olere, & fetere fignificat. Hinc etiam Gra?ci tefte Gillio hodierni Mofchiten vocant, Maf- filienfcs Mufcum. Nam ait Gillius Polyporum alium tetram odoris foeditatem habere; alium Ofmylum nomine bene olere, & nihil mu fcofius fe fenfifletum, ciim effet mortuus, tum etiam cum viuus. Zoographo, Rondeletio,&BolIoniofubfcribo,qui Polyporum vnarn tantum fpeciem ab odore fumptam faciunt , eumq; alijs fuauem effe, alijs tetrum ac ^ y grauem. b Pfcllus Polypum Mofchytam nominat,Itali hodie Mufcarolo pra?fertim Vene- ‘ njs,Mofcarolo, & Mofcardino alibi, irem Mugettino, vt feribit RobertusConftantinus» MuzaroGenucnfibus,Gra?ci hodie Gopos inquit Zoographus fi bene memini. Idem Germanicum eius nomen facit,BifeniKund. Nam bifem Germanis Mofchum odoramen* De Mollibus Lib. L 4j tum fignific.it, kurtel vero Mollia omnia. BoA/S vr/W, qua? & iSoAlmim dicitur, nomine tantum ab Ofmylo differre putat,quamuis Athcncus diuerfam lpeciem conftiruar ex Ari- ftotele,fimiIitcr &7jroA«7ro^i-w} Nam null.bi apud Ariftotelem hodie ill? leguntur lpccies, que fupraex Athenao cirauim us . Oj//uooy( Oj^t/Aoc/) /3m/3^t/i^ duAd^/o/, inquit, Hc- lychius . Necalia funt Bolbidii Hippocrati dicta forma dimmutuu . Galenus m ex ege fi vocum Hippocraticarum /95Ay9.;T/5e,inquir,T3 t/vro' tw woMS \v Qo/a&uAia tnrpotra y>piv'o/jfyj'x , 'yivoj «A' iqi tovto peupu» <&oAv7n'£cat> ideft, Bolbitia a multis vocantur Bombylia. genus ell paruorum Polyporum . ita vc atute , non Ipecic differre videantur * Etenim Epichar* musia Hebes nuptijs inquit. Polypi , fepia veneranda^ Loligines Et qua mare olet Bolbitis . HVenim Epicharmus Bolbitin mare olere ait, vodediminutium/SbA^ma, fiue/*>A vt legitur apud Hippocratem . dicitur & frAfinivn apud Athenteum . , FORMA. DESCRIPTIO. IHIL vel parum faltem differunt qua? diximus, Polypi genera quo ad formam corporis, ab eo, quem primum defcriplitnus. Nam Eledonc Eledonoo vnica tantum acetabulorum ordine pra?ditaeft,&pcdibusfeptcnis, (i fi- des fit Suida? , & Varrino , qui ha’cex Aeliano citant , cum tamen in ijs , quteextant, huiusoperibus nullibi quod fciam reperiatur. Pedum etiam prolixirateacateris diuerfam efTefcribit* Arifloteles. Ozana autem fi- ue Ofmylus , fiue Ozolisodoreinfignisduplici acetabulorum ordine pra?diraeft: «i vul- gari Polypo diffidet, quod vtteflatur Bellonius, ad eius magnitudinem non exuberet i tenuibufque, & oblongis praditus fit cirris: vel vt Rondeletius voluit, quod corpore fit rotundiore, longioribus brachijs, odore inofehi tum viuus, tum mortuus, & vnico ace- tabulorum ordine ; quod poftremum ad Eledonam referendum exiftimo . vrriufc ue au- tem pidtura , eadem eft, haneque fubijcere placuit . Pollux Ofmyliam Polypi fpeciemef* ieferihit, qua? inter caput, & cirros fiftulam gerit , equa tetrum emittit od< rem. Polypi tertia fpeties Rondeletij ; Bolitama fiue Ozolis Bellonij . LOCVS. ANTIPATHIA. OLIT/ENAS non alit Euripus tefte 4 Philofopho. Ozaenam A riftote- s 9. les Ozolin, & Bolitanam videtur appellaffe, ea frequens cftin Laconia, cap. i7. qux regio nunc Zaconia dicitur: didfa quod ea vox odorem illum , & vi- rus grauc fignificat. hac Mafftrius, Hanc maxime fedantur Murans pr?- careris Polyporum generibus, quemadmodum hifce verbis tefiatur 1 li *»z,**?W - nius. Polyporum generis Ozsna,diaa a graui capitis odore, ob hoc maxi- %s me Mureniseam confe&antibus. Apud Pollucem legitur liae Mcnulas, epio venar i • 44 Vlyfsis Aldrouandi VSVS IN VARIIS. * Lib. i.de fQ Wg R JE P A R AT V R ad cibum vtraque rpccies co quo fu perior modo* wwbis muL WJil ©Vffe Hippocrates ad vrerorum cancros futuros prafcribit JBoIbidia,& pifces cartilagineos , Et fi vtcrus ad coxam auerfus Fuerit , Bplbidia in. vi no , & olcocoCia laudat. Et rurfqm eandem fimilirer pryparatam» aut Sepio- las ad menfes ciendos . Alias etiam in ciufdem mali curatione. Ad ve- fperam , iubet, mazam cenare, fi vero panem voluerit , & bolbidia par- ti a Polyporum generis, & Sepiolas paruas, in vino ac oleo coqui , & edenda dari . Ad ve- nerem excitandam plus c tuteris valere creditur, propter odorem . nam vnguentati qui in- cedunt ctuteris falaciores cife dicuntur. Non dcTunt, inquit i3ellonius,qui hanc exficcent» vt fragrantiam vcflibus in arcis conciliem, Nam mofchi odorem tum viuum , tum mor- tuum referre teftantur plurimi, DE SEPI A. Cap. IV. ORDINIS RATIO. Dalecham pij error. Sepias pro- montoria . 3 Odyf pd Sepiarum littus efi; apud Dyeiim fCrcttfem,qui fic vocatu addit propter faxorum diflicultatem.Eft& Sepia mons Ar- De Mollibus Lib. I. 4$ ^ Arcadiae tefte Paufania , non procul a Tricrenis,in quo fepulchrum fuit AepytrEIati ftlif, qui inorfu fepis ferpentis interijr.Hcrodotus Sepiae loci quoq; meminit circa Tyrmthum Peleponnefi , irem fcopuli diuerlis in locis iuxta litora Atbenienfium . Sepiufla d Plinio infula eft in Ceramico finu. Creditur Sypuntem edificium efte Diomedis , quamGrarci Sepiunte nuncupat ab eie&is flu&u Sepijs tefte e Strabone» Sipus, vel Sepius Ciuitas qua; nuncSipuntu in Italia dicitur,aSepiaru multitudine fluiftibuseie&atmvtrccentior quidl tradit. Paulo Diacono Sepialocuslralia: dicitur. Abrahamus Ortelius, dubitat numfif Supinum. A Sepiarum multitudine , inquit AmbrofiusCalepinus, qua* flu&ihuseijciun- tur Sepias Apulori oppidum, quod hodie Manfiedonia denominatum eft. Sed Sepinutn Ptolomeo vrbseft Samnitum , hodie Sepinu autore Zoographo. Archippus Comicus in Fifcibusnpminat A vSipivlui. t lwy du\vrp\$a. vgf gycttUv rlu) 0t >paw, quafi mulieres quaf- dam. Sepiam pro artramento fcriptorio pofuerunt Latini veteres, & in primis poetae, refpi ‘cientes nimirum,vti ait Calepinus,ad pifcis eius fa rigui nem, atramenti nigrorem referen- tem. Hinc fPerfius . lam liber , & bicolor pofiitis membrana capillis , j| In que manus charta , nodofcq-, venit arundo . Tum querimur crafius calamo quod pendeat humor » Nigra quod infufa vancficat Septa lymphtu Dilutas querimur , geminat quod fiJfula. guttas . In eadem fignificatione binis in locis accipitur apud s Aufonium ; primum vbi inquit «. x^Aut adfit fi interpres tuus Cadmi nigellas filias x^ABnigmatum qui cognitor Melonis albam paginam „ Fuit meorum cum tibi T{otafque fiurua Sepiaf Cnidiofiq ; mdos prodidit . Nam Cadmi filias poeta literas vocat . is enim e Phoenice itj Graeciam fedecim literas at- fulitiVt refert h Plinius. Melonis paginam papyrum Niloticam ( nam Nilus olim Melo di cebatur ) notas. Sepiae, atramentum. Gnidios nodos, calamum* vt eleganter expofuit An- gelus 1 Politianus.Idem rurfus poeta fic alibi: Aut cunilis pariter ver fibus oblinat { , F ulnam lacticolor fiongia Sepipnu « ^ ' 2- Quo in loco pro fulua fufpicor legendum furua.Nam fuluum adic£tiuum non conucnit atramento. Sumitur enim plerunq; prosfeiridi colore, aut pro eo qui ex viridi, & rufio mix ?us eft. Furuurn autem nigrum, & atruhi denotat * Sepia mos Arcadi* . d£i f c j j. Sepiulla. 'Lib. 6. Sepia.» pro aeramento fcriprorio . iSaty.%. ISto h £7.056. 1 in nv.fccL cap. 3 f), Aufonius correctus . Fuluu qd. luruu cN a SYNONYMA. «Tr/swfcribit a Athenaeus e#e paroxytonum,vtaW*, 6aU Jnuenio Sceinri** 'Hb.j* pro Sw-zr/aapud Nicandrum. Latinis Gr^co nomine feruato, Sepia per efim plex appellatur, inepte enim apud quofdam, Saepia per diphthongum feri- bitur,cum 'S.Anrfo Graecis non dicatur, led S«7 net. Ridicule igitur Jlidorus Etymon, Sepiam dici ait, quod fepibus interclufa facilius capitur : & alius quifpiam, obfcurus quod profufo atramento pifcatoribus fe veluti fepit,& occludit . Non enim, vti dixi, vox prorfus Latina eft,fed a Graecis accepta, Melius itaque conijcit Adamus Leoni- cerus Sepiam dici, quod atramento, veluti putrida quadam fanie, quam Graeci crnml olv& D vocant, abudet. Apud Thebanos Opiftholia dicitur, vt teftiseft b Athen^us. Arabes Sara- hL\b.i 4, than,& Sarthan vocant. Aggregator R ubien interpretatur Sepiam, licut autor libri Secre torum Galeno adferipti. vtitur ea voce Auicenna . Bellunenfi^ {impliciter fpecie pifcis efle feribit. in tabulis Hlluchafem Vrbien nominatur pifces, qui Venere promoueant,calidi, <$c Cicci , difficulter concoquantur , ventrem laxent, Sepias cfiequidam arbitrantur, Tefte AI- berto Magno Sepias, & fimiles pifces Auicenna vocat Fanage . Sipia pro Sepia fuperioris Fanage. leculi homines imperiti feribebant. Audiuit Zoographus Gratcos hodie Calamariam vo- care : quod nomen Loligini magis conuenit , tribuiturqj apud nonnullos , vtapud Italos, quiLoIiginem pefce Calamaio nuncupant. Scoppa Grammaticus Italus Sepiam inter- pretatur , la Seccia, calamarro. Alioqui vbiquein Italia tefte Mathiolo vetus nomen reti- nef,cxceptis Venetijs vbi Scppa dicitur, atque alibi Sceppa: circa Ligufticum mare Ce- ( pia ’,s in emutato, Rodeletius ab Italis Sopi, a fuis Sepio, a Gallis Seche ; Bellonius Maf» fiiumfibus, & Genuenfibus Sopi nominari feribit, a Venetis Romanifque prifeo nomine ’ / ' Sepias 8 Vlyfsis Aldrouandl 4 6 Sepias, a Gallis autem vulgo Ciches; quod vt Graeci Polypos , fic Galli Sepias exficcent . Nomenclatori Siba . A utor Gallicolatini lexici Sepia nominat Seiche vel Boufron . Se* piolam Cafleron . Sed Rondeletius , & Bellonius Lolliginem paruam Gallice Cafferon focari docet , Xibia Hifpanicum eft, inquit Zoographus, fortafleCalepinum fecutusqui Sepiam Hilpanice exponit Ja Xibia pefcado. Anglis Sepia eftaCuttel, Cuttle. Eftau- Cem Germanicum nomen inquit Zoographus, propriequeinteftinum lignihcar. Germa- ni marium accclae, vt idem tradit, Mollia omnia videntur Balcjcfifch appellare . Superio- res Germani aliqui Sepiam Araneum marinum vocant,ein Mcerfpin: quod nome ad Pa- gurum portius refert Zoographus « Belgis Spaenfche Seesatre vocatur , quali felem ma- rinam Hifpanicam dixeris . DESCRIPTIO. * Lib.y. Sepia fimi- lis Polypo, & Loligini. * L. io conio * Be par. 4. «Hifl.i.c.u Promufci- des. * L^ Coit. Pedes . Sepijs cur breuia cru- ra-» . ® Be par. 4. >tum Loligines, Polypis vero ese defint, declarat Philofophus his verbis, Cum itaque Sepiae, & Loligines pedes habeant breuCs atque inutiles, ne aeftu maris rem pe» G jftateq; exturbentur faxis, vtquae de longinquo admoueant, ideo promufeides binas pr£- longas habent, quibus veluti anchoris innitantur , feque ftabiliant modo nauigij , tempe- ,p Itate vrgente, venentur etiam procul, orique e longinquo admoueant . Polypi promufci- ,s de carent ; quia pedes ad eundem vfum commodos habeant. Quod aurem Polypis crura fint praelonga, Sepijs vero,& Loliginibus breuia,idcm fauthor tradidit pluribus in locis S alibique caudam declarat his verbis: Sepijs & Loliginibus breuesfunt pedes, Polypis ve- » rb magni. Alueum enim corporis Sepise, & Loligines habent magnum, Polypi paruum. „ Itaque quod natura Polypis ex corpore dempferat, id in pedum longitudinem addidit: ,* quod Scpijs,& Loliginibus de pedibus abftulerat , eo corporis magnitudinem auxit, Praeterea vt idem teftatur , habent Sepise , & Loligines pedes lupra demes fenos exiguos, ,» corumque nouillimos duos maiores : reliquos autem o&onorum duos infra omnium ma- „ ximos , vt enim quadrupedibus crura pofteriora firmiora validioraque funt, ita ijs quoq; u maximi qui infra habentur : his enim onusfuftinetur ,motufquepotiirimum agitur, duo ,* etiam illi nouiffimi maiores fuis medijs funt, quia illis miniftrcnt . Polypus medios qua- „ tuor habet maximos . Vides igitur Sepiam magis cum Loligine quam cum Polypo con- H uenire, quoad corporis ftru&uram , & formam.Quin etiam eodem h authore alueum cor- poris Sepia & Loligines habent magnum , Polypi paruum . Et alibi fic inquit, Differunt „ Polypi a caeteris,quae modo enumeraui, Mollibus; eo quod alueus Polypis paruus , ciete- „ ris vero amplus eft : ipfa autem inter fe diferepant , quatenus Loligo longior, Sepia latior eft . Fiflulam autem inter caput, & alueum prominere ex refupinata: Sepia? icone , quam a Saluiano mutuati fumus , cognofcere licet. Apud Athenaeum A ntiphanes lepide Se- piam %v$dio)Tciv vocat, ideft dorfo gibbam .Prae caeteris Mollibus atramentum habet ; copiofiflimum, vti ex pluribus locis Ariftotelis colligitur. Vifcera, ‘inquit, Mollium nui* lis: fed habent quod mutem appellant :atrumque ilium humorem, cui nomen atramen- tum , quod plurimum in Sepia eft . & * alibi. Sed cum atramentum hoc Mollia habeant „ omnia, tum praecipue plurimumque Sepia continet. Habent autem copiofiusatramen- 99 tum Sepiae , quonia magis vtantur,eodem tefte,idq; 1 eucnit,quia vitamjittoralcm tradu- cunt» s>a »0 9f> it »8 Dc Mollibus Lib. I. 47 mL.dcfoler, mrn. A cunt,& nihil quo fibiauxiliemur, aliud habent; quomodo Polypi&brachijsfibi fuffi- ciunt,& coloris mutatione,qua? & ipfa accidit eis per metum , vteftufio atramenti : Sepia igitur plus continet atramenti , & infra; quoniam copiofius : facilius enim & longius pro- fundere maiori ex copia poterit. Continetur enim hoc atramentum in Sepijs infra ad al- ueuin; Polypis vero & Loliginibus lupra mutim potius. Rondeletius atramentum in Se- pia non ea parte, quam ptdr tv vocant,contineri , non fine firmis rationibus diflerit coptra Athena?um& Plutarchugrauilfirnosfaneaijtores. Hicepim m de Sepia? atramento diffe- rens,cum, inquit, fint id genus cautionum, circumfpe&ionum>euafionumq; exempla per- multa,hoc vnum Sepia? praeterire nullo modo poffum . Veficulam ha?c ( lic nominatur) collo dependentem (yiupct' tqv rpdx^v ) habet, atro liquore (atramentum vocant) plenam. Et Athena?us citans Ariftotelem fieferibit. Ev t>j /uurlddt d SoAo'$ £?i: avry cT s) ?t«r (tf vroLp dora io' /uvg-ios rpdvrop sVf^ovcra, id eft , vt vertit Rondeletius: Eli jn mytideatrametum,qua? ad os lita eft, folliculi fiue vefiese modo. Sed qui Ariftotelis vciv ba diligentius confiderat, eum aliter fenfiffecomperier, %7rdyxm t2^ ce/yd lw KctAgvoi fxvnv, ^ «Vi SoAgv . Vifcera Mollium nullis : led habent H quam mutim appellat,atrumq; illum humorem, cui nomen atramentum . Neq ; eft quod quistVi 7ctv'ryjy in ea, muti fciiicet,interpretetur;fequentiaenim reclamant, <%: poft hanc interpretari oportere docent . H.wfy/ o cw (xvlns u'7fd td' so/ua, , ^ Jid imv,rMC fs o ?H7ricts fdftepTf pu'Act»y dMa K&f lySus rts tbro' rdv l?T7rQ)tpdT0U$ dnAoumg, quid. v . h o c e ft, atra mentum quod in ore Sepia? continetur ; fed& pifcem quendam apud Hip- pocratem fignificat . Mtfr/5 apud Hcfychium feribitur , & exponitur rd ptiAav r»s ffti7fhs Mo'r/s 07 np iv rep sdjuctti ixpwoi hxpjpQ, Sepia? atramentum quod ore continens excernit, An- quid. Q notatur & pifeis quidam dici feminini generis non fine marepaftum quaerens, forte erit Sepia, Q* Asv vt notat Galenus in LexicoHippocratico atramentum Sepia’ dicitur , item OTtpov . Nicander huncatrum humorem %oAiW id eft bilem appdlauit;Philcs recens au- tor d7ro'ofoty/uct ? quo etiam vocabulo yfitur Aelianus, dum Sepia , vt oculos pileatorum ^wpgrpay perfequentium fallat, tradit his verbis : y jdeft habet Sepia in dorfo, C|Uod oftracum vocatur . Et fic quoq; appellat5 Diofcorides. Columella teftumappellauit, nili teftam legere mauis, vt Ruellius legifte videtur, qui depuvas in Diofcoride,vbi loquitur de Sepia teftam traftulir. quidam etiam corticem & os vocant. Germani Fifchbein, Belgse Seefchuyn) . Vfum au- vfus 5epj; „ tem huius olfis nobis declarat Ariftoteles fic inquiens. ffajbent Mollia quod pifqium fp i- >, nis proportionetur,vt Sepia quod Sepium vocant, Loligines quod gladiolum •* Polypi ni- hil huiuf- e gener, eap. 8, u De gener , J.8. Magnitu- do . *Hifa.c. r. JlA^.c^o. a ©5 fank, tuen. ^ De par. 4. capi. v , 5Z.3.C.104 a//.9.c. 9 7. iLib.f, &h.$.c.y? bL si.c.jq. l_lAh.fi 48 , Vljfsis Aldrouandi hil huiufmodi habentrquod eorum alneus breuior eft, illorum procerior . Idcoq; vt dire- p dusinflexufq; maneret , natura his adminiculis faciendum cenfuit. Os hoc exemptum e Sepi# dorfo,cadidum eft fuperiori parte, durum ac la?ue:inferiori autem fungofa quadam ** medulla repletum, qua? & laeuitcr afpera-, & ligni modo frequentibus venis diftiu&a vifi- tur Jungofum hoc lupina parte natura elle voluit, nc facile immergatur, vt optime cenfet Bellonius.Volaterranus,atramentum Sepi#, inepte fepium vocauit . Sepijs quoq; & Po- lypis tefte * Philofopho venter limilis eft, tum figura, tum ta&u , At ijs quas Loligines ap- pellamus,bina quidem conceptacula ventris fpeciem gerunt. u Alibi etiam tradit vuluam ita Loligini & Sepia? articulatam effe,vt bifida cernatur : cum Polypi vrcrusfpecicrotun- da conglobataq; fit. Sepias quoq; aliquas in bina augeri cubita notuui eft ex eodem x au- tore. Et y Pliniuscum de ingenti illo Polypo Cartei# in Hifpania capio dixifiet ex Tre- bio Nigro, h#c fubdit ex eodem fcriptore.-Sepias quoq; & Loligines eiufdem magnirudi- . nis cxpulfas in litus illud , idem autor eft. In noftro mari Loligines quinum cubitorum n capiuntur, Sepia? binftm, pamiishic Sepia? iconem pronam & lupinam partem exprimeja 99 tem, ex Sa!uiano,qui eam omnium optime expreffit? L O C V S. ' E P I JE Litoralem potius quam' pelagicam vita effe fcribjt .* Cardanp^ * led tantum litoralem prodidit Ariftotejes , ac mansx^uernas incdleyj b Oppianus. In fumma marinum animal eft Sepia , necyfqq^m induld aqua nafcitur,autad flumina e mari adqatat . Abundant in feptentfsbna** li Occano quod cuipiam mirum fbrtafte erit, quod cum frigida &'e|san*> guis fit Sepia, tam frigida degat aqua , Strabo duorum cubitoruiii Sepias circa Carteiam repertas tradit, vt Latina habet trasladoded Gr^cus codex legit idcit Lqligines , & ftmilia duorum cubitorum ip co mari lien * Diximus.fupraex pliniq » quam ingetis magnitudinis Sepia? in litus circa Carteiam expulf$ fuerint , BelionfTli^io- rem Sepiarum copiam in Gallia quam in Italia efie teftatur.' Banholom#u§ ScappWgur 1 aere coquinaria dodiflimos libros Italico fermone copofuiqin marj AdriaticivmaiQf^m eflc Sepiarum copiam, quam in Tyrrheno ait Archeftratus plurimarum rerum cogmd.o- »* ne clarus canit: , • TlOJf cT A TS Mup&vja T £v) [M03'et In Abdi ris Sep/^ac m c JVledia, CMaronc^ . Quibus verlibus eas videtur extollere., qua? prope Abderas Maroniain capiuntur s tai> quam ad cibu pr^ftantiffimas Jn Ponto noii eft §epia,cum Loligo reperiatur tefte Plinio* V l C T V S. yE P I A R V M vidus eft ex pifciculis , atq; etiam e mugile , quem quandoqs vetiaturlongispromufcidibus, vtprodit 3 Ariftoteles . Qgin etiam maiores quapftoqj pifces vincere b alibridem tradit. c Athenteus pufiilis, inquit, pifcicu ^ yls. a[untur Sepiola? ( ftwp** )"diftentis fuis promulcidibus , veluti lineis pilcatorijsjillos venantes ? D v; ^ >r. It. T,A S. *t i Ai; \> «x -:ry H I S quoq; vt Polypi» arrguftum viuendi fpacium natura conceflit, Exetrn ptis enim paucis birnatummon completur, inquit 3 Ariftoteles:V nde b Pii nius de Sepia & Loligine locutus , neq ; his, inquit, bimatu longior vita . Et' Athen#us, Ad bimatum Sepia? vita non producitur s velut nec Po- lypi. Si hiftoria, quam tradit Plinius de ingenti Polypo doli; magnitu- dine,longitudine pedum triginta vera perhibetur, inquit Mathiolus,nui lum fequeturabfurdu,quin Polypi & denis, & bis denis annis viuerc poflint.Quod etiam tum Sepijs,rum Loliginibuscuenire poffe non dubitarim, prsefertim cum eodem loco feri pferit Plinius, Sepias Loliginefq; eiufdem Polypi magnitudine in Hifpanicolitore vndis cxpulfas efte repertas; Ha?c Mathiolus . Cui. his verbis reclamat Zoographus j Atqui vitte De Mollibus. Liberi. Sepia Saluiani fupina . 50 Vlyfsis Aldrouandi Sepia Saluiani prona» I De Mollibus Lib. I. 51 A vita; longitudo corporis magnitudinem non fequitur, vt in libello dc vita; longitudine in- dicat Ariftoteles : cuius in hac parte authoritas conuelli a Mathiolo non debuit , Certe nec in eodem genere, nec in diuerfis,magna paruis comparata, /impliciter viuaciora dixeris . & cum inter miracula Polypi tam grandes fin,t, nec in mediterraneo ( dc cuius maris pifeibus Ariftoteles fcripfir) fed Oceano,quid inde de Polyporum viuacitate pronuncies abfolute ? Ha&tnus Zoographus . CAPIENDI. RATIO. B C B V T H O R eft a Ariftoteles Sepiam odore efcarum alle&atam capi . Ad a Sepiam capiendam quaedam confcripfi cum de Polypo ageremus . Taren- tinus accipit falis ammoniaci drachmas fex , cepse drachmas duas , adipis vituli drachmas fex; hac efca ferramenta, ad formam fabarum reda&a, at- que illita admouet,& fponte ad odorem progredi feq; ipfas tradere Sepias alTerit . Alia efca ex eodem . F^cem vini fine aqua, oleo contundito, ad lo- cumque accedens mari ipfam inijeito . S,epiaefiquidem videntes quod ( fa;xdefcendat ac petat imum) nigrum iplum relinquent,atq; illucfeconferent,vbi oleum fefe illis oftende- rit:eafq; tunc comprehendito. Ad Sepiam capiedamneq; nafla;,neq; retium infidijs opus eft : fed amoris illecebris eam hoc modo, quo fcripfit b Oppianus , pifcantur;qui interprete jFialieti. 4 Lippio hjec canit: Non fortunato cata Sepia carpitur igne , Qua multa in pelago potuit vitare pericla , Ium mulina, fugit non den (i vimina fepti Eliciunt illas pifc antes aquor e toto Eamtneam appendunt pejl em, ducunt % per afus . Pojlquirn e confpebu vagaf&mina traha per aquor Cernitur a maribus,fubito ample buntur amatam Atq\ volubilibus nodis fpirify rotati Implicitam ramis Hringunt cupiunt % teneri a dc vel uti virga fratrem mitem % parentem , £hti longe a patria fuerat tam tempore longo Incolumes cernens teneris complebitur vinis . Ac velut i nuper iuueni formo fa puella , Aurea quam vinclo vinxit Cytherea benigno Arrepta ad thalamum fpon/i complexibus h&rci Candida dilebo circundans brachia collo ; Jnq ; rudi nodo confumit tempora nobis , Sic tjla implicita Veneris nec munera linquunt T ali connexa nodo , nec vincula foluunt . Donec pifc ator capiat, cymba^ reponat , Connexa^ (imulfubeant crudelia fata * Naftts etiam vt capiantur fequentibus hifce docet verfibus idem Poeta 2 Has etiam naffis capiunt fub tempore verno , Nam curuum feptum myrti de fronde coronant , Et iungunt vtrtdes frondes , quas horrida gignit , Arbutus, atq; alijs folijs hoc vimen opacam Cum coitum cupiant ,& dulces foluere partus In caucam properant, &firata fronde quiefeunt » Sic amor expletur mtfera cum morte proteruus Pifc es inficcam claufi ducuntur arenam . Scribit Ifidorus Sepiam dictam» quod facile fepibus inclufa capiatur ; Vera itaq ; forte er k hxc capiendi ratio quamuis fu falfa etymologia . Maffilia; vidit Gilliusad hunc modum ca pi : Specula in lignum incifa ex chorda appenfa in aquam pifcatores demittunt , & fenftm fluitantia trahuntrSepia ad fui fimulachrum fe iaculatur,ac fuis flagellis lignum circumpli- cans , dum fe apparentem in fpeculoamatorieintuetur , interea reticulo circumuenta fub* ducitur » Euftathius feribit etiam aues coturnices laqueo ante fpeculum polito capi * E 3 5EXVS Vlyftis Aldrouandi S E X V S. E Hifax.j, E Mollium fexuloqucns 3 Ariftoteles, Cum vero, inquit, mares in hoc ge- nere a famfinisdifferunt, tum vel maxime Sepiar id probant . Mas enim ” prona fui corporis nigriora lupinis potius, partelquc omnes afpcrioresha- bet, quam fa?mina,& lineis intcrucnientibus varias: caudam etiam acutio- hH.\.c. ji. jf? rem. Et b alibi marem a femina internofei fcribit,quod mas varius magis* Men li. 7. J» quam femina dorfoq; atriore eft. Quod fic traftulit c Plinius:Sepiarum ge ^Li.p.c.ip, nerjs marcs varjj nigriores conftunti^q; maiorisrnimirum in auxilio feminis ferendo. Tra- ditum rurfus a Philofopho eft feminam inteftina continere diio,veluti mammas, quae fi al- no di ile da infpe£tes,facile viderisihis marem omnino carere. C O I T V S. I> A R T V S. 11 » a »» 3 Lih. 1 icC, '[A.9-C.1 U Nno coire re. »2>. li d Lib. 1. de genxap.i$. Gaze error. 'BifaX.l' Oua qua- lia . % De par.y Cap. S- Quo tepo- re parianr. 'Hi.^.c.xi. 2. Athen.cor- fe&us. N coeundodnquir a Ifidorus,obfccenum genus eft.nam ore concipit ficut Vipera .Quod falfum eft. Melius itaque Rondelctius,Sepiasfiftulacoire & parere exiftimat.^Arift. etiam hoc opinatus efle videtur , quum inquit: Sepie ac Loligines ora applicantes , & brachia inter fe componentes , na- tantefque in aduerfum coeunt . Narem etiam didam ( toV xa^gtf^jov /w- Hrnpa ) in narem inferunt . natatus alteri retrorfum, alteri anteuerfus in os agitur, pariunt ea fui corporis parte qua? fiftula dicitur , qua & coire eas nonnulli arbitran- tur . Que fic tranfcripfit c Plinius:Sepie & Loligines linguis,componentes inter fe brachia, & in contrarium narantestore & pariunt, Neq; eas linguis coirefvti Plinius fentire videtur, de coitu enim ibidem tradat) neq; ore parere ( vt idem exprefsc tcftatur ) Ariftoteles pro- didit,rationiue confonum eft (inquit Saluianus . Quod enim Ariftotele aurhore no ore fed fiftula pariant, clare adeo patet ex proximis cius citatis verbis, vt non fit opus probatione . Quod vero neq; orc vel linguis, vt loquitur Plinius, eas coire affeueret, clarum etiam eft. Nam ctliinquiat Sepias coeuntes inuicemora admouere& applicare: non proptereaeas q oribus coire teftatur . Nec eft vt pro defendendo Plinio alium Ariftotelis d locum adduca- mus,in quo legiturrMollia, enixu coplexuq; mutuo brachioru coeunt, fic.n.coniungi necef- fe cft:quando Theodori huius loci interpretatio, & non Ariftotelis fententia pro Plinio pu- gnet: Scribitenim Ariftoteles,^ cA' {aolA su/a <7v/x7jhiMToLj /ufyf kcitcl rf <70! ua, dvnddpov- 7 rz Kgjf d)ctxfdasQVTXL 7 dg tAmtuvol; . aupcy^.^KiTctf toV rpoTrov toZtvv dvdyws : hoc eft Mollia autem complicantur ore, renixu complexuq; mutuo brachiorurmcomplicantur au- rem hoc modo ex necellitate. &'non vt vertit Theodorus, Mollia ore coeunt . Athen^us fuperiorisloci Ariftotelis fic etiam meminit Jdem (inquit) c Ariftoteleslib, quinto de ani- malibus author eft , Sepias & Loligines coire-am plexas inter fe corpora , adaptantefq; mu- tuo ex adnerfo narem »p«) & brachia. Oua autem concipiunt, qua qualianam fint, * Philofophus exponit his verbisi.Sepiaalueus bipartitus eft , oua candicantia grandini fi- n 1 ilia compledens permulta . S Et rurfus alibi, Sepi js oua gemina apparent, quoniam vuL ua carum ita articulata eft , vt bifida cernatur , Sepiarum oua qualia e mari eijciuntur , ex Kondcletio hicadpinximus . Noftrfinquit racemum marinum vocant , a fimilirudine ra- cemi vuc vitis, quem ab vui Plinij multum differre exiftimo , Eft enim Plinij vua florenti ]-[ vuefimi!is,vtfuo loco declarabimus.hic oua funt duntaxat, florenti vu£ nullo modo fimi- ia , Hadenus Roadelctius . De ouis autem Sepiarum rurfus ha?c h Ariftotelex. Sepi^oua ,, edunt fimilia myrti baccis magnis & nigris : atramentum enim fuperfundunt . coherent in- Jt ter ic omnia ad fpeciem racemi, vni cuidam nexui obduda,nec facile alterum ab altero de- trahi poreft . Mas enim humorem quendatn emittit , cuius lentore fibi adhgrefcunt, & au- gcfcunt , Curn primum edira, candida funt,atq; exigua, mox atramento perfufa, nigra ma- ioraq; redduntur. Tempus autem & modum partus idem 1 author his verbis declarat. Mol- lia verno tempore pariunt, & Sepia in pritnis.parit h £c omnibus anni temporibus: perfeue- ratq; in edendo ouorum numero dies quindecim . Et fc alio loco:Ferunt vterum Sepie ve r- notempore,pariunt intra diem decimum quintum. Ex quo liquet manifeftilftmc errorem in codicibus Athenci,ha?c eadem Ariftotelis verba citantis, irrepfiffe. Nam inquit, tSw Jd y.&.7s£Y,'m T(K7QV01 t&pOdTm TOV iUfOS » l CTiJTrjUjyHpcf QU KVQUfft 7TU* 9» JUm fei'paiSy ideft, Mollium autem Sepiar prima? vere pariunt:& non concipiunt om- inibus temporibus, pariuntq; per quindecim dies. Expungenda igitur negatiua panicula ®*w ceu perperam inferta . Idem confirmat 1 Plinius»qui Sepiam omnibus menfibus parere fcripfit • Locum praeterea quo pariunt, indicat m Ariftotclcs dicens: Sepia parit iuxra ter- ram inter algas, & arundines,& fi quod aggeftum tale iniedum lit , vt lermenta , autlapi- des, aut quaelibet alia materiei congeries. Et quidem pifcatoresde indufiria falces iar- mentorum difponunt . Haec perlibenter in eis loculamentis parit , prolixam illam conti- nentemq; feriem ouorum , qualis cirri muliebris fpccies eft . Et n rurfus: vbi de cartilagi- neis Locuftae marinae appendicibus eflet locutus: Partus enim, inquit, in ijs recipitur, vt q Sepiarum farmentis,& qualibet coliuuione collocatur . Vnde haec 0 Plinius: Sepia in ter- reno parit inter arundines, & fi.cubj enata alga: excludit quintodc.cimo die . Sed hocmii u quod eodem capite dicat Plinius,Loligines in alto conferta oua edere, vt Sepias, cum Se- pias littoralem non pelagicam vitam traducere conftct . Nifi ita hic locus interpretandus iit,vr videatur dicere, Loligines conferta oua edere, vt Sepias . Porro modus pariendi cis hic e(l, vt prodit p Philofophus. Enititur aluurn per interualla reprimens, infpergitquc atramentu,interpofita quiete,vtpote cum non nifi cum labore emittar . Praeterea vt idem ait: Mas Sepia oua qu£ foemina ediderit, perfequitur,fuum femen afpergens: quod vel in reliquis eiufdeni generis fieri ratio eft . Idem ^ alibi: Mas, inquit, humorem quendam mu- coris mittit, cuius lentore tenaciter oua libi cohaerefcunt, ac crefcunt Etiam haec & cum primum edita candida funt,atq; exigua : mox atramento perfufa nigra maioraq; reddun- tur:r Et alio in loqo:Qyoties autem, inquit, ederit (femina) mas e veftigio fequens, atra- mentum ouis fuperinfundir , atque ita efficitur vt folidefcanr . Sed non fatis hunc locum Gazam aifccu tu m efle Rondeletius putat. Graeca autem, verba haeefunt: Ofrcu» atnri* i^rninyi to} MccyO applio 7rapuitO/\Qvdo)V xaroapuact -rtfvSoAdv, yimat ptppu. Huiusma- I«couerfionis,inquit Rondeletius, occafioncm dedit didio temere adieda toV 3oAop poft xuTutpuaa quam delendam efle conuincit r Plinius, qui Ariftotelis locum fic interpretatus eft . Oua eius ( Sepia: ) glutino atramenti ad fpecicm vuae coh^rentia,mafculus profequi- turaffiatu,aliasfterilefcunt.Vides hic Plinium pro nctvupiHrav profequi afflatu rcddidilfe. His accedit Athenaei authoritas locum Ariftotelis citantis . 0'V tinam o%7riq to' udy o applw <&upctzo/\$uda)V KctTUQticra qgf puppa .Vides hic t ov3o'^sv mentionem nullam fa&am . Poftremo non mas,fed faemina , vt prius ex Ariftotele perfpicuum fuit, ouis atra- mentum afpergit. Hadenus Rondeletius. Verum Zoographus& SaIuianusnon3o'Asp, fed vna mutata littera 3o'/5op, ideft genituram, legunt. Verbum quidem s-«pp$, inquit Zoo- graphus , quod apud Athenaeum legitur , in vfu non eft : & apparet hunc Athenaei locum efle mutilum, vt in multis ali js. PlinijetiainterpretatioiMafailus perfequitur afflatu &c. non tanti eft quin Ariftotelem ipfum fuis alibi verbis fefe interpretantem ei praeferamus . % nd riva juu^coSn^t «r» yfa%ooTnn 7rapi'^nTetj ^cu uvgctnTUj . Aftipulaturfententia?noftrg vetus translatio, quam auchorde naturis rerum recitat, his verbis: Sepia fa?mina cumouat, mas eamfequitur, 8c fuperoua femen i nfu flat, vt viuificentur . Itern V Vottoni:Quotiesedideritoua,mas c ve- B ftigio fcquens humorem fostificum ouis fuperfundit, atq; ita efficitur vt folidefcanr. Hec Ouoru ex a Zoographus. Catterum funt Sepiarum oua racemarimcompatta,& tanquam a pediculo &a defcii- dependentia, oblonga, initio bacce myrti, tandem, fi maris femen conrigainf,auellune nu ptio . cis magnitudine, folliculo vel membranula contecta, cohaerentia , fons effufo u amento * nigra, intus alba . Quae ibi continentur oculorum humoribus fimilia funt , vti tradit Ror® deletilis . Primum enim aqueusde tenuis humor effluit , mox alius priore craffior; tertius Incubatio . Velu<:i cFyftallirius. Vbi ha?c oua Sepia peperit , & femine maris afperfa funt, ijs incubat //.5,0 1 8. diligentius quam csercra Mollia, vt his verbis jeftaturri reliquit T Ariftoteles : Cum geniis omne cruftatum libi iunda contineat oua, & fic foueat , Polypus & Sepia? , & reliqua eius ,9 generis eiufdem oua quae pepercnnt,abloluta fouent,& praecipue Sepia:quippe cuiiis fse- uJbldcm . penumero alueus iuxra terram dum hoc facit, appareat . Et vtidcmuauthor eft: Mox oua edita Sepiae cra fuudinem acinorum vua? minorum intra diem dccimumquintum capiut . ^ Qua? (Ii prius prole iam perfeda abfddefrt oui membranam) ftercUfcufum mittut fuumqy u s pra? metu colorem mutant ex candicante in rubiufculum. Vnde dixit x Plinius . Excludit ,v Sepia decimoquinto die . Prodeunt autem ex fingulis Sepiarum ouis firtgula?Sepiole te- G ?#.f.ca8. Re T Philofopho . Sed quomodo prodeant, idem declarat his verbis. Gum Sepiolaiam 9f intus conftiterit , videlicet tota ex candido oui interno concrefcens , tum rupta oui rirem- „ branula proles exit:primum pars illa interior candida velutr grando confiftit, cum fa?nfli- >e na fuum atramentum afperferit. Nafcitur enim Sepiola ex ipfo candicante corpufculo verfa in caput, modo auium ventre annexo . Sedqualifnam fit in his annexus vmbilidj’ nondum exploratum habemus. ConRat tamen candidum illud fubinde diminui 1 dum fg Sepiola augetur, & ad poftremum, vt luteum auibus, fic candidum his aboleri . Primum oculi grandes in his quoque , perinde ac in cjrteris apparent . Sitouum a;b.c.ociili:d Se- piola ipfa: e hoc ipfum . Niphus pofteriora verba ha?c fic Iegit.Sit a ouum:b c.oculi:d Se- piola ipfa,ita vt verbj-hsc roySt ty* ov to' t abundent . Saluianus autem fic; Sit a otiimi » , %7)e gener, c oculi, d Sepiola , e hoc ipfum . Adha?ret autem tefle 2 eodem Philofopho , ouo Sepia 3.cop.8. nafcenspartefui priore: hac enim tantum poteftadh terere, cum htec vna parte poflerio- rciii & prioreeodem modo habeat. Poflremo vbi, inquit, Philofophus:Pariunt intra dieni decimumqirintum, «eVoT/Wojr 4 V dpupan ;4, aliqui verrunt, perfeuerare eas in edendis ouis,fiue in partu dies quindecim:quod an magis conueniat,an a conceptu potius ad par- |> tum vfq; tot dies numerari, confiderandum . MORES. INGENIVM. ONI V G ATIM mas cum femina incedere fole Nara hHifp.c. 1. * Lj.5?.C.ip. ma res auxilia- iur . De Mollibus. Liberi. 55 p Nam fola » inquit, ha?cfuo vtitur atramento, non modo cum metuit t (nihn dixerat e antea c.i . intcromnia Mollia Sepiam praecipue prae metu atramentum fuum effundere) verum etia abfcondendi cauda . Polypusatq; Loligo atramentum pr^metu mittunt : Cererum $x- pite, vt dixi, fa?pe& fine pauorefuo vtitur atramento ad fe occultandam, &cum progref- ^ fa paululum feoftenderit, reditin atramentum . Idem confirmat vetus poeta f Nicander j* Alexi* qui cum fcripfidet Leporem marinum fordidatum , dum recens in lucem editus eft, Loli- P)arm* ginis inferri fubtilibus comis , perinde ac fi proles edet Loliginis > aut (tuttiU^qs i£qsb ideft Sepiae fugiti ua?, caudam cur fugi tiuam appellauit addit: . — ici /uiActim „ . . , . O 'iJux x°rf SoAqwtcl ( JoAi iiosw) /AxSovcr dypoi$opo: appiUn . ideft . qU£ ofyfufcat fluttus fua nigredine dolofum animadvertens pifcatotis impetum , De eodem aftu fic meminit 8 Ouidius : *ln Halitu» Sepia larda fuga , tenui cum ferte fub vnda Deprehenfa eft , iam tarntf manus timet tlla rapaces p Jnpciens aquor , nigrum mouet tlla eruor em ' " , yjAuertitfo vices oculos fruflrata fequentes . Vnde&^ Plinius ait: Ambo autem. ( mas icilicet, & fasmina Sepia , de ijs enim loqui- hl L.p.r.x^. fur,) vbi fenfercfeapprthendi ,effufo atramento, quod pro fanguine his eft infufeata aqua abfeondurttur. De eadem quoq; aftutiahaec4 dilianus : Cumfea periris pifcato- irDeatuma. ribuscaptaricognofcitScpia, fuum atramentum emittit, quocircumfufa, aboculispi- lcaM*° fcantium remoucatur , coruinq; perftringit oculos : pifcatores vero cum fit in eorum ocu- lis, nil tale vident. Sic dinea tenebris circumfepro fefellit Achillem Neptunus, vt ait Homerus® Nec diflimiliaab his funtquae feribit k Plutarchus : Cum autem, inquit, mul: LibJaler. ' ia praeterea fint prudentia:iapraecauendis,& effugiendis infidijs exempla, Sepia? artem prae teri re non conutnit . Veficam enim iuxta collum habens plenam atro humore {'Tho- lus is vocatur ) vbi deprehenditur, hunc effundit foras , tenebrasq; circa fc efficit mari in- ffe&o, vtpifcatorisconfpedumfubterfugerepofsitrimitans deos Homericos, qui quos laluos volunt, coerulea laepcnumero nube obie(fta eripiunt atq; fuffurantur . Hac ficab- Oppiano canuntur Lippio interprete . G fu in & natiua foecunda ef Sepia fraude . EJI liquor tn tumida concretus turbidus aluo , flui fu ficus piceam fuperat caligine maffam „ Conditus hic humor nutritur corpore , prafem yjiuxilium mifera : fubita formidine capta * x^Atras emittit guttas , & polluit aquor , Qbfiuratfy vias ponti tenebrofa cruore Permixto fantes , ptfeantis lumina turbans kAuertu vtfum , & pro/pe flum furrupit omnem » Hae facili cur fu per t inflas aquortsvndas , Effugit horrendos pifcet hominem^ fagacem, -Phites quoq; recens autor de aftutia Sepiae hos reliquit Iambos •. navoupyoe s’f ) r!w cpvaiv i avmtt Tw d Aii cov K\i7rrou7& rlu } KctKOvpylctv * E is p»dpa ydp t’ ia\\uv U7r6!erpcty(xdri H K atf Xct/uc^avu rhd odfiv ivS^ioetyvchpov , K ttf 'TipTTiTOf SnpUOOL rlu) ffCOTUplaV, i Quosfic tranftulit Gregorius Berfmannus Anebergenfss Eft verfipellts Sepia , & vafra indoles Pi fcantium qua calltde eludit dolos • Atrum cruorem nam vomens, pontum inficit* Caligmer efi induta vifus eripit , Partdif ftc omt falutis copia „ Poftremo1 Athenaeus quoq; idem aduertit fic inquiens:Perfequentepifcatore fuum atra- lL\b . f , mentum effundit Sepia , antrorlum profugere fe fimulans . Porro vt admodum aftute fuo atramento vtitur , lic etiam prudentiflim^ promulcidibus j his enitn noa foium pifei» eulos , LdSc: mugiles etiam venatur ; Vn de Oppianus . ,55 1 3 Calli ds $6 Vlyfsis Aldrouandi Callida furtiuam meditatur Sepia pradam Nam tenues mollifurgunt de vertice rami Extenti tanquam funes , quibus ipfa natantes Pifciculos , lattis veluti capiuntur ab hamis » Pendens k fulua caute deprehendit arena . Et A thenaeus : Paruae autem , inq uit, Sepia? nutriuntur tenuibus pifciculis , quos promu- fcidibus feu pifcatorio funiculo venantur. Planius comprobat haec Plutarchus, de pifca- fcoria Sepiae arte fic loquens : A collo fuo demittit acetabulum inftar funiculi , quo hamus dependet , & quod laxatum longe emitti , & facillime retrahi poteft . Id pifciculis quos prope fe videt , mordendum exhibet, paulatimep in fe retrahens fraude ad fe praedam ad- ducit, dum ore contingere poffit. Porro tefte m Ariftotele ijs praetenturis quoties tempe- s.ejr de par. ftates vrgent, ad faxa aliqua adhaerentes Sepiae , fe veluri anchoris ia&is ftabiliunt . Quae 4.cap.9' ita vertit n Plinius : Sepice & Loligini pedesduoexhis longiffimi» & afpcri ; quibusin fi ®lib. 7* fludibusfe velut anchoris ftabiliunt . ° Athenaeus ait : Cum faeuit tempeffas, Sepiam *t> t Halieut.it aiunt praehen fis minoribus faxis vtraq; fua promufeide , veluti anchora ftabilitam quie- fcere . Idem teftatur /Elianus : Sepiae , inquit , duabus funt tanquam promufeidibus prae- ditae , quibus ad faxa cum eft in mari tempeftas , adhaerefeunt, & tanquam anchoris iaftis firmatae, flu&uum incurfionibusrefiftunt. Poftcum eft tranquillitas folutis promufeidi- bus,rurfus natant : non contemnendam fcientiam tenentes vitandi fane tempeftates* atq; ex periculis falutem conferuandi . Quae fic p Oppianus cecinit . Si tumidi magno tollantur in aquor e fluflus , Harebit proprqs J copulis dcumcla flagellis , 1 \atiuos dura conneclet caute rudentes . Pofteiquam ^ Ariftoteles Polypum coloris mutatione pifces venari dixiffet , fubdit hiecs Sunt qui Sepiam facere hoc idem autument: colorem namq; eam fibi contrahere fimilem loco, i, i quo verfatur, confirmant, fedpifeium fola Squatina ita allici folet . Ex quibus verbis nihil cerro ftatucre poflumus . Gylliu$,& JBeJloniusaudadler , Sepiam quemad- modum Polypum colorem , mutare aiunt . DENOMINATA. »» Sepedones ; Iit Cafm&c EPEDONAS Graeci non a Sepia infle&unt , fed vlcera intelligunt eo nomine putrefeentia. Sepiuflam Doridis infulam in Ceranico finu tefte Plinio fic diftam a Sepijs conijcir Hermolaus Barbarus . Sepia? par- uae Graecis IhtuSU dicuntur , Latinis Sepiola, vt Santonico» Q^Sere- no, &a Plauto.- Emito Sepiolas lepidas . 2«7 TiSiet nominant apud Athenaeum Alexis * Antiphanes, Eubulus » Be Ariftophanes in Thefmophorijs . Dorion ora Mtct inter hepfetos hoc eft , inter pifciculos minutos» elixarifolitos numerat. Legitur & cdormf cum Teuridio, & Polypodio ) apud Athe- naeum in Philoxeno: quam vocem mutilatam putat Zoographus, & legendum cwkW. Sn7riSdpiov apud Phyllium vel Phrynicum, vtauthor eft Athenaeus. sW/a/ , 'S.yiTrtddpia Athtu exponit Pollux . Sepaceus adie&iuum , quo vtitur h Iulius Caefar Scaliger» puto a Sepia deriuari . fpecies eft vitis Varrino . MORALIA. H H^retici. a Lib.i. ad iter J. Mare T I T V R Sepia atramento, vt fuse confulat faluti: at homo vafer , veluti haereticus,atramento veritatem obfufeat : cum enim conuiuci fe aniinad- uerterit, nebulas, nugafq; ac tenebras oifundit,ne vi multa pulchra, & magna pollicitus, daturus omnino fpeciofa virtutis CCBpta tur. exempla videbatur, & per fummam inde ignominiam foede lapfus , ora- pitec cedeu ni um fefellerit expedtationem : ea enim cum fpeCtandam fe venatoribus tia^. praebuerit, fimulatque in fe aciem inftrui confpexerit , & clafficum cani, atramentum in aquas euomir, quibusinfedtis, demptaqueita venatoribus congrediendi copia, elabitur , Quod fi inter fugiendum acciderit,vt aperto iterum campo deprehenda- C tur, ftatimin effufam atramenti nubem fe recipit, atque ita fepius ac identidem fruftratur venatoris fpem, nulla fui fatfta copia, vtdepraehendi poffit: idq; non in congrclfu tantum facit, fed plerunq; etiam ludendi ftudio quodam, atque etiam infidiandi . Sumptum hoc Hieroglyphicum eft ex b Horo, Sepia fefurtim fubducens periculum denotat apud fEgy- h l.i.c.i 10 ptios tefte Coelio Calcagnino . Huiufmodi vero occultationis caufla conftdtum a Gra?cis rericulum. credit Pierius , Thetim in Sepiam commutari folitam , dum vel eluderet vel ferio fugita- ret Pelea illam fcquentem . Ita denique hominem qui multis fi mu lationum inuolucris te- geretur, effetque occulta? multiplicifque natura?, per pidfam Sepiam notabant . Alij men- Homo 00 dacium ex hoc figmento intelligi volunt, propterea quod Gramaticus Triphon ait, h t q7$ cultae natu-» puActimu) '.(cfi' diucivpovTdf, in extremis quippe partibus nigrelcit,& obfcura- t£’ tur. Sed haec proprie ad melanurum pifcem pertinent, quam quidam inepte cum Sepia confundunt. Ceterum lireras facrascumdBgyptij fignificare vellent, iuncum, cribrum, Litere Ae- & Sepiam ponebant» Iuncum autem , quia eo pro calamo vtebantur , Sepiam verp quod gypuacas. eius ad feribendu m atramento vterentur, vt feribit Pierius. Quanquam etiam hic per Se- piam atramentariam thecam fignificari poffe putet, cum apud Perfium pro ea ponatur , D dum canit. ?{Jgra quod infiufia vane fic it Sepia, lympha. Nos tamen pro atramento ipfo hic poni fupra probauimus , Sane Gr?ci atramentum ow/o-moV appellant . Cribrum autem fub Sepia ponere ideo commenti funt , quia ea pri- ma funt arma, quibus in pane conficiendo vtimur , atq; id apud vEgyptios exj iunco con- texi folitum . Admonebant autem ea cribri ccelatura ita iunco , & Sepi? fubiedta , eum qui vi&ui neceffaria comparaffet , litteris dare operam poffe : cui vero defit prouif? fru- gis in annum copia, alij dedatur arti, aliamq; fequaturinduftriam neceffe effe . Sunt etia qui amorem coniugalem in viro firmum, in f?mina lubricum fignificare fi vellent , Sepia Amor con- tridente confoflam pro huiufmodi rei Hieroglyphico faciant , propterea quod Sepia foe- ‘ug-dls« mina fi percuffa fuerit , mas auxilium adferat 5 quodfi mas percutiatur, f?mina aufugiat» $ 1 ^ . FABVLA ( 0 / * L ib. 4« 5S Vlyfsis Aldrouandi F A B V L X. H E T I S mater Achillis infantem igne fouit , interdiu litum ambrofia » w fic demum illi conciliatura immortalitatem . Id quod aduertens Peleus altilis inclamauit . Inde ad Nereidesdigrefla narratur Thetis, cui alioqui WWA fuit infitum , formam demutare . Quin & cum ea coiffe primum creditur Peleus in Sepia? fpeciem conformata . Euripides Pelea cum Thetide fe- mel coijiTe tradit , idq ; in Sepiade promontorio , quod in Magnefia fta- fuit Plinius . Meminit huius fabula Iohannes T zerzes , his verfibus , fyctcFf tIw' ®(tiv (pwy>up etp>t7n^ajjt7rpvactv £% «ro?, EvpuTri^ns ydygaipt v £v At^pof^dyr, aobao. Jiunt T hetim fugientem Pelei congrefjnm , Jn ignem jn aquam verti , in naturam fer arum, Jnq ; Septa aliquando formant conuerfam , Peleus ipfam detinuit, & nnptijscmiunftus esv> Magis autem allegorich hunc non dignata, Jn ignem vertebatur vt caderet & in aquas , Etiam maccefjis montibus efca befijs vt feret , PoHremb ipfam detinuit in tenebris abfeonfam , Quemadmodum Sepiam, atramento nigro abfeonditam Stue iuxta mare effugientem tllum , q F/ Euripides fcrtbtt tn Andromache illud* PROVERBIA. V LTV mutabilis albus, & ater , Horatius . Quo in loco Porphyrion Gram maticus annotat prouerbiali figura didfum, albus & ater , & pro eo, quod eft bonus & malus:& Horatium, album, ad libei alem,aut Isetum reddidif- ie.-atrum ad fordidum & serumnofum. Huc feftiuiter allufit Matronapud a AthenjEum de Sepia loquens : H /tow tooa# to' AdWV /ut?&v ote A,ideft. y?/ pifeis fota album nouit (f atrum . Eft enim , inquit adagiorum author , Sepia colore albo , fed fqccum habet atrum , quem jpargit in metu, ne deprehendatur, Et nigrum niueo portans in corpore virus J-J de Sepia videtur pronunciaffe Ouidius in fragmento, quod Halieuticon inferibitur , nam icqucns ver fu s deeft . Perca J 'equitur Sepiam . eVst m %-£pxt i puP&t 'oupa. hiemale vertit ada- giorum author pro Melanuros Sepiam . EPITHETA. EPIA propter dolos, quos machinatur pifcibus,dum eos venatur, ToAp- coquitq; iterum , ad ebullitionem v.fq; : tum inferre iubet fupnt infparfis aromatis dulcibus. Nonnunquam brachia icu cirros cum ita coftn Sepia infert , iauatos & in plurimas partes diuifos , & fic cum ea coiftos . I nfarciunturq j aliquando Sepia: hoc padto, vt idem Icribit . Exempto offe, & (?rachi js abiciffis , lauantur , & implentur cafeo » ouis , pane minii tim trito, aut con talo , vuis paisis, herbis .tufis, pipere,cinamomo» croco, commifiis primum omnibus, tempore ieiunij loco cafei fumi poflunt amygdale co» tuftr , & loco ouorum auium , cua alterius pileis cruda . Impleta: coquuntur in lartaginc cum aqurc pauxillo , & olei, ita vt vix tecta: appareant , bulliunt deinde paulatim , donec quibus infarcitsefunf, tumeant, iterumq; parum omphacij additur, & aqua tindta cum croco , pipere, cinarnorao, & fale recoquuntur per duas horas, aut paulo minus . Flavina Sepias e1 n as fubinde ab aheno extra&as, & cum pipere , ac Iafere conditas infert . Sunt qui pipere condiunt, cinamoino , coriandro, viridi mentha vel arida: item qui vitello cui, aceto, vel agrelta,olei modico, vbi ebullierint, obligant Scpijs cum nucibus, & allio paratis vefcufctur quidam, inquit Mathiolus, vt in Venerem falatiores prorumpant . Qui- husamem condimentis Sepiae lapidioreseuadant, docet c Apiriusinquiens: I11 Sepia far- 4. tj|j condienda piper, Ligufticum , apij femen, careum, mei, liquamen, vini condimenta i9 codtiua calefacies, & Sepiam inde apertam perfundes, ottq; ita farcies , codtam cerebellis „ elixis eneruatis cum pipere tritis , quibus commifeeas oua cruda , quod fatis eft, piper in- tegrum , efiria minuta & licca, fues , & in bullientem ollam mittes , ita vt coire impenfa. poftinr, Alia Sepias condiendi ratio , & materia? « Sepias ciixas aheno in frigidam, mi- fceas cum pipere, Iafere, liquamine, nucleis , & ouis,vt videbitur, condies. Alite r:Sepias, piper, Ligufticum , cuminum, coriandrum viride, mentam aridam, oui vitellum, mei, li- 3> quamen, vinum, acetum, & olei modicum, bullire finito:& vbi bullierint, amylo obliga- }> his . Sepias veteres aliqui praemacerant primum lixiuio ex cineribus , & parte calcis fa&o deinde aqua dulci: deniqjpurgatasconcifasqi inteftinorum inftar condiunt coqunrq;, vt G ALlb.u€a. audit Zoographus» Sepia? cQ&a?> tcfted Diofcoride, atramentum dum eftur, egre con- coquitur: aluumq; mollit . Diphilus apud c Athenaeum ait Sepiam elixam teneram eift- ci, ori gratam, conco&u facilem, & abutmleuiter fubducere; luccum qui ex ea gignitur 19 3» 33 3» 20. •lAb*. 3 a n 2 u 1 1 : e m ex te n u are excretionemq; per haemorrhoidas mouere « Ouaquoq; ia ficcutn eieCta a quibufdam edi cotfta in farragine icribit Rondeletius . VSVS IN MEDICINA. V M V N T V R varia ad varios morbos ex hac remedia * Vtimur autem vel tota Sepia , vel aliqua eius parte, vt ouis,arramero7 refla, quam 0 g-pctxor vocant Diofcorides& Athenaeus. a Galenus Sepias ftomachicis prodeffe ait. Kiranides, Sepia, inquit, elixa in cibo vHicce, renibus & dyfuria? mede- Tir., ..r. tur : V rinam quoqj ciere ait Plinius & lentorem renum difij cere . A cetum in quo Sepia fu ff orata eft cum oleo miftum,ei, qui marini Hippocampi venenum haufit , Ff propinat Aedus. Ad dentium dolorem: inquit Galenus in Euporiftieis , ouorum putami- r, & tepidum ore con- cura oleo & fale & fa- ............ r_ ...1 allio paratis vtuntur ... r.m.mn . Hippocrates Sepijs ad morbos muliebres frequentiflimevtitur, vt in * curatione vten j; Atram- aucr^ ac^ coxam • Ad vefperam, inquit, mazam ccenet. Si vero panem voluerit , & ftolbi- ro " dia parui Polyporum generis,& Sepiolas partias in vino, ac oleo coquito>& edenda dato.» c uy u Et eodem libro eadem bolbidia & Polypodia, aut Sepiolas ftmiliter praeparata, ad men- zciTct ro7r, fes ciendos fumi iubet. Vrirurquoq, idem Hippoc.Polypis aut Sepiolis toftis fu per pru- Ad Alope- na ad puerperi; purgamenta a partu purganda. Cornelius Ceifus atramentum Sepia? ai» oas . uum emollire icribit . Idem Dio/corides . Soranus apud e Galenu ad alopecias atram en- Ex Oais . tum hoc illinit fcarificato priusloco . Oua Sepiis vrina-m mouent tefte Plinio, renumque pituitas Ad morbos na, Sepiam & olcu mifceto,& coquito, donec tertia pars relinquatu mulierum . tincto. Alnum foiuunt Sepia:, teftc Plinio, in cibo data?, decodfaq; Lib. i.dc r;no Ad venerem nroritandam miidam eifdem cum nucibus a Ub. S. de cornp.mccL fcc.locci . De Mollibus Lib. I. 6 1 pituitasextrahunt,&renes purgant . In cibo fumpta vrina mouent,& renum graucdinem tollunt, inquit, Marcellus.Idem ad tin&uras & maculas corporis abolendas ex ijs remediu hoc facit.Oculos, inquit, vel oua Sepi? in aqua folue,& cum meile permifcc,atq; inde ma culas perfrica, cito abolebuntur.Potionem hanc ad menfes ducendos perferibit 01 Hippoc. Cantharides quinq; auulfis pedibus, alis & capite: deinde tribulos ad mare nafcentes vna cum radice, menfuram quanta eft Conch? tefta tcrito:& anthemi luteam internam partem ficcam tritam, Conchas teftam(hanc menluram)addito: & fetninisapij tantundem, & Se- pias oua quindecim: & in vino dulci diluta bibenda dato . Et cum dolor habuerit, in aqua calida defideat,& aqua mulfam aquofam bibat . Idem rurfus in ijfdem libris adeoxavteri auerfi curationem docet: At in menfibus(tempore quo mefes fluere debent)fi (anguis eru- perit fatis eftffin minus Catharides quatuor bibat, pedibus & alis & capite reie<5Hs:& poeo nia? grana nigra quinq;, &Sepie oua, & api j femen cum vino modicum. Et rurfus e alibi in eodem morbo: Mane Sambuci baccas fex dato in vino meraco, & Sepi? oua dcce aut duo- decim.Et f iterum: Cum mulieri aut partus purgamenta non fuerint purgata , aut menfes non prodierint, aut etiam vterus durus fuerit &c. in potu exhibere oportet pharmaca vtc- $ rina,aut Sepias ouis, aut caftorioadmiftis&c. ExSepie tefta tum vfta, tum non vfta pluri- ma? fiunt medicinas. Hascfungofa eft, nec vtoftreorum (ilicea, abft?rgcndi, ficcandiq; fimi liter vtoftreorum teftas vi polIet:fed partium eft tenuiorum, vt ait Galenus.Lcgitur in fuc cedabeis Galeno adferiptis s pro Sepias tefta pumicem fubftitui licere in medicamentis, g Vegetius Veterinarius fuffitum ccyiftituit contra languorem morbi peftilentialis ex Se- pias offibus, & alijs quibufdam remedijs. Apud h Plinium extrahunt tela corpori inh?ren da ex aqua. Marcellus Empiricus vftorum cinerem impofltum educere quascunq; corpori inh*ferint,fcribit. Aegineta vero no vfta abftergere vitia cutis.eflicatiora tamen habentur fivrantur, plufque abfterforia? facultatis vftione acquirere mihi videntur. Diofcorides Oftracum Sepias vftu, donec pars interior & fungofa,ab exteriore crufta abfcedat,trituq alphos(ideft vitiligines) furfures & ephelides (vitia cutis in facie aliqui vertunt) exterere prodidir.Galenus ad vitiligines, ephelirn, lentes, p foras, vfto co nos vti affirmat , quod ab- ftcrgeat,exficcet,& tenuium fit partium. Ad lentigines & fcabiem idem prasferibit Aedus. & Galenus quoq; ad fcabiem commendat. Q. Serenus, inquit : Liuida fi maculet faciem lentigo decoram , O Nec prodejfe valent natura dona benigna, Erucam atq\ acidum laticem fimul Ulme malis Sepiola cineres ex offibus omnia fanant , GabrieI Humelbergius Rauenfpurgenfis qui hofce verfus commentatus eft,fcribit dupli- cem eflfe huius offis fubftantia, vnam quidem interiorem pumicofam & teneram, qua auri fabri vtutunalteraexteriorem duriorem,filiceam,cruftaceamq;,m qua cum aiperhate ali- qua eft la?uitas:atq ; huius cinere lentigines & alias corporis defoedationes exterere . Me- deturbnquit1 Plin.& lentigini caeterifq; vitijs,exoffibus Sepiam cinis. Idem & carnes ex- crefcetes tollit, & humida vlcera. Ad alphos cduenit crocodilea.Sc toftee Sepi? refte. Paul. Aegineta.y ftee fmegmatis quibufdam apud Aetium ad elephandafim mifcentur.kGa!en. Sepi* partem oflfea admifeet emplaftris candidis, quas vlceribus dyfepulotis conueniunr. Vegetius Veterinarius ait:Si animal fecerit vulnus, offa Sepiarum & teftas etiam oftrearu P in piiliierem rediges, & aerei quoq; vafis fuliginem pariter mifccbis ; quas bene tufa fi fre- quenter afperferis,ficcatum vulnus celerius ducet cicatricem . Galen. fane vlcera deficca- re air.Et pilos attenuare, ficut pumicem Kiranides. Apud Aetiu & Galenum medicamen- tis pilos attenuantibus adnumerantur,vel citra vftionemmam alias oftreorum teftas vri iu bent.Ad ftrumas mirifice prodefle Sepi* offa cum axungia veterc contufa& illita feribut Plin. Marcellus Empiricus . Mifcent & hodie medici quidam compotitis illis medica- mentis ex diuerfis rebus valde ficcantibus vftis, quas aduerfus bronchocelas propinantur tefte Zoographo. Ad oculorum varia vitia ab omnibus fere medicis commendatur . Nam cum (ale foffili trita vngues oculoruabfumit & eliquat, vti Paulus Aegineta, & Aetius tra- dunt. Diofcor. eifdem immifeet falem ammoniatum loco foffilis ad eadem oculorum vi- tia. Archigenes apud Galenu ad albugines, Saepice tefta m tritam cum meile fubigi t & vrit, Ikuigatq; poftea pharmaco , & hoc fublinit . Galen. in euporifticis ad eafdem & oculoru Vlcera os Sepias crematum diftoluitcum melIe,&inungit.Mifcentquoq; id oculorum coi lyrijs ad cicatrices cxtergedasjad quas etiam per fe combuftum valet, cum meile contritu tefte Alexandro Tralliano.Plinius cicatrices oculorum cu meile fanare pterygia cum fale & cadmia lingulis drachmis author eft: Aetius os illud crudum oculorum cicatrices exter gere,atq; eorum vlcera exficcareaffirmat.Galenusnon plane crudum, nec tamen vftum, led toftum effe cupit: trpiv xavdluj&j de mor, miti, i Lib. i . de ntor.mul. Ex tefta. r’ L.^x. 1 1. hL.-$i.c. io Ad tela ex- trahenda . Ad cutis vi citu , Ad Scabie. lL.$ix. i® ^ L.dc corn- po.mcd.xu - ruyivH . v Vi.ix.6u Ad ftrumas Ad oculo- rum varia vina. ' 6 z Vlyfsis Aldrouandi czpc&HW ) oJovrcts 7\&fA7rpwJ& , i&(' fypalvzt rd fAxw.Vbi animaducrtendurn inquit Zoo* jr graphus,quod Aetius dixit, oculorum vicera hoc remedio ficcari, Galenum (nih mutilata lit lcdio)ad vicera fimpliciter retuliffe.Oculorum tumorem ruboremq, Sepi? cortex cum Iade mulieris illitus fedat,&perfefcabritias emendat . Inuertuntitaq; genas id agetcs,& medicamentum auferunt poft paulum, rofaceoq; inungunt, & pane impolito mitigant no de. Eodem cortice & nyctalopes curantur in farinam trito,& aceto illito. Extrahit & fqua " L.% 2.c.j. mas cinis eius.Htfc omnia ni Plinius.Nec ab his diuerfa feribit Marcellus, dum ait : Sepiae tcfta interior quae molliseft diligentiffime trita, & muliebri la mat id- Sextus Empiricus bis verbis: Iam vero & prsffiigiarores lucernas ®'r ugine, & Se- rt auleta* 9* pix atramento vngeritess-faciunt vt qui adfunt,mbdb eris eoiorem h.d>vrc5modo nigri ef- tur . s* fc videantur , propter paruam eius, quod admiftum eft,mfpcrfionem . > Eapropter b Pii- A4 fcribor nius/cribit in St pijs miram effe naturam: nec tametvex eis fieri atSuncatuAi ad pingen- ^Utf * gendum, aut feribendum. ad qtiae verba notat Dalechampius feptentrionalcs populos nigro Sepia-, addito tantillo aluminis atramenti loco fcnbere , nec incommode . Ronde- ca?' Jctius qnoq ; atramentum Sepiarum pro atramento fefiprorioin vfum cedere pofleaffir- mat: quod niger lit humer, & glutinofus. Videturfinquie Angelus Polinanus , olim atra- mentum Sepia? humore furuo confedum fuiffe vnde Sepiam atramentum vocarim, ex q ub Martianus . Dehincq; nigello puluere,qui cx 'fiiuillaconfedus , vel Sepia putaretur „ i. .«i > \i 5. <: ’ '• ■ • 1 fi : 4 ■' * <• * ENENATVM elfc Sepia? morfum tradit3 vElianus» dentesq; ipfius validos latere, minus tamen violenter, quam Polypum mordere, Oppia- 1Deanmai nus quoqj Polypo, & Septe venenatum morfum tribuit, fed exigui detri- J •*<*/>. 44» menti : quem forte cum male Vuottonus intellexilTet,morfu non laedere Sepiam fcripfit? fed noxiam quandam famem ex eius corpore effluere. Eius autem morfus venenum cecinit his iambis Philes . Ab\a' aMTra /ud patrat b? A-d/So/s Av ydp av (pddvoi ?)$ , wrdpoii wav OJVfTdS «S et7ro Kpvipov c-6/uat K :t) frob atterit In ore acumen dentium recondito Pe&emifc rnorjtts tabidam venejici «, DE SEPIOLA RONDELETI!. Cap. V. I S C I C V L V M hunc inter Mollium genera referendum merito nobis feparatimdcfcriplit* Rondeletiushis verbis. Sepia?,inquit,nafced fimi- a De pife. lis cft ; pollicis craflfr magnitudine non, fuperat;o<5lo pediculis coftat ;’duas lib. 17. cap. probofcidcshabet, necfepiumin dorfo, nec gladiolum habet:vtriq; late- IO* ri pinnula veluti ala partia affixa eft, rotunda, nec figura , nec fitu pinnis Scpiarum,&Loliginumfimilis; neq; enimanguftalongaq; totam ahium ambit, vt in Sepijs,neq ; lata,& in anguftum angulum terminatur , vt in Loliginibus , fed rotunda, parua, vtrinque veluti adnata modicam alui partem occupant, neq; ad extre- mum vfq; corporis protenfa . Colore cfl vario 5 paruulis enimpun&is in dorfo notatur. ©re,oculis,fiftuIa, partibus internis a Sepijs non diflfert.Carne molliore, & delicatiore efl: quam Polypus vel Sepia .Vere maxima copia capitur cum reliquis pifeibus , & ob parui- 2atemnegligitur,ciim tamen, vt dixfifuauiffimus fit . Huius pifciculi nullam quod fciam, j^0 j ^ mcouonem fecerunt Aiiftotelcs, Athenaeus, Gppianus, Aelianus, Plinius,obidcum no- ra°™mS F z men Sepiola Rondeletij . ♦ % Placenta? genus . Lolius re» thor . T CuSoS - i. *Lib. 17, de fifcipib.c.4. srDc Aqua- til.Ub.i. Loliginis minoris /y- nonyma. d Lib. 2.8. bicrogl. e L1b.j7.de Pfccap 5. 64 Vlvfsis Aldrouandi «ncn defit, Sepiola non abfurde vocabitur, non quodiex -genere 'Sepiarum fit, fcd quod g corporis forma Sepia? /imilior /It pi/cicdus, quam Loliginibus vel Polypis. Quod enim Sepia non lit, often-dit pennarum magna differentiaiitem qnbd Sepio carear. Alterius efle generis a Loliginibus arguit corporis forma, qua? iii hoc lata eft , in iliis longa; tum quod gladiolo deftitutus /it . Cum Polypis vero numerari non potefr, cum Polypi omnes pro- bofeidibus carcant , vt antea ex Arift.Ojtele docuimus, hic vero duas habeat, eafq; longas • Haec Rondelerius,ex quo huius pifciculi partem pronam & lupinam depinximus. DE LOLIGINE MAIORI. ET MI- NORI. Cap. VI. ORDINIS RATIO, 7EQVIVOCA. V'M non admodu inter fe maior & minor Loligo differant, multa- -p que a feriptoribus tradantur, qute vtrique conueniant,nece/ra.riurn - mihi vifum eft, vrriufq; hiftoriam hoc vnico capite compledi.Tw*; pratterhunc pileem etiam eft nlm* TrAtuitttjraich? , vt expo*1 nunt Hefychitis & Varrinus . Ad quas verba, paniflcij, inquit Zoo- graphus,aut placete genus forte fuit inftar Teurhidisin cirros quof dam diuifum. Nam Alexis (citante Athenio) in Eretrico coquum exponentem facir,quonam padoex Loligine placentce,fiue libi, fi- ue farciminis gcnus£eret,fcilicetabfcilfis pinnis, infarta pinguedine, &afper/is reccntio- ribus & delicatioribus aromatis . Atq; id farcimen ( Tribuet quoddam panificij genus in- telligit Zoographus) ab latrocle in artopoeicoTeuthidem vocari Pamphilus refert.Teu- this Arcadia?ciuitasSrephano&Paufania?. In Lexico communi Gra?co feribitureffe no- men ducis in A ulide,qui Palladem vulnerafle fertur . Lolius ( ita Gaza? Loligo maior vo- catur) nomen maximi rethoris vel oratoris, ad quem epiftolam feribit Horatius, Homeri poefim exemplar vera? virtutis continere; & in Iliade quantum detrimenti animorum no ftrorum perturbationes adferant , in Ody/fasa autem quod virtus valeat ad bene beateq» Q viucndum. SYNONYMA. YNONYMA vt diffinde tradentur(confufa enim a plurimis autho- ribus confcripta funt)Loliginem in maiorem minoremque diuidemus . Maior itaq; TtLSo? a Graecis nominatur, vt Ariftotele & Nicandro, Ga- za Loliii fido Latino nomine tranffulit,vt d Loligine diftingueret,quam T tudlfet vocant.Legitur in vulgatis Ariftotelis codicibus plasrunq; T«v- barytonum, non oxytonum, vtaduertit Zoographus; vnde & geni- tiuus pluralis vltimam fyllabam circumdedit, cum tamen a alibi paroxynum re- perias 'nodeov, a redo lingulari penanflexo TtuSo?, ficut apud Athenseum, Nicandrum & eius Scholiaftem quoq ; icribitur. Qua de cauda T«>3off accetu in prima circumflexo ferti per ferip Ierim. Loligo magna ea eft, inquit b Rondeletius,quam Calamar noftri vocant, a ’ theca? /eri p tori a? /imilitudine : /iue quod in ea reperiantur , quasad feribendum neceflaria funt, videlicet atrametum & gladiolus,qui altera parte cultrum, altera calamum ftue pen- H nam refert, minime vero o/ficula duo,vt quidam imprudenter contra duro^iet» fcripferfit, quorum alter culrri,altcr calami loco fit. Robcrtus Conftantinus infupplimento linguas lar. Monfpelij calamar vocari aflerit. Prouinciales Tothona corrupto vocabulo pro Teu- tho vocant . Maflllienfes Tante.Romanis quoq ; & Venetis Totena dici teftis eft c Bellon. Baionenfes,vtait Rondelct. Cornerz appellant Loliginem magnam, Corniches paruam, quamquam vtramq ; vocem Robertus Conftantinus Loligini minori adferibat. lam vero Loligo minor TtvdJs a Gi(?cis nominatur.Nota igitur vocabula ha?c TwSos,& Tsy£i?,fpe- cies iignificare diuerfas:cum alia pleraq; pifeium nomina in ftmiles terminationes exeun- tia,ni/i fexu di/ferre foleant.Sic Cantharus & Cantharis, pifeis idem videtur VVottono; fimiluer Cammarus, & Cammaris;Carabus& Carabis:Phycus,& PhycisJam fynonyma profequamur. Calamaro & Calamaio nomen Italis v/itatum eft. Vnde d Pierius Vale- rianus pifccm atramentarium vocat . Gallis pra?fcrtitn Santonibus Cafleron (dicitur . A noftris, inquit c Rondelctius,Glaugio, corrupta voce, opinor, ex gladiolo , qtfanquam Monfpc- 1 Dc Mollibus. Liberi. 6$ & Monfpclienfes noftri Calamar &Glaugio faepe confundant. f RobertusConftantinus i/nruPPieo Monipelienfibus Glangio(corrupte forte pro Glaugio)dici fcribit,item R ubelle & Cou- ^ teau,quod gladium fiue cultrum ionat. Hilpanis Calamar pefcado . Sepias & Loligines , teftibus Ebero & Peucero, Germani vna voce vocat BalcKfifch, ab humore atramento fi- mili, quem habent loco fanguinis. Eum enim humorem Germani Balck appellant. Et Anglis Balk nigrum fignificat , Sed Adamus Leonicerus Sepiam priuatim Balcicfifch ap- pellari fcribit.Quod li generale nomen hoc ad Mollia faciamus, Ipecies fub eo contentas differentijsadie&is , Germanis noftris , inquit Zoographus ita interpretabimur : Loligo maior, ein grofler langcr Balcicfifch . Loligo minor, ein Kleiner Langer BalcKfifch . Sepia cin breiter Balcicfifch . Polypus ein BalcKfifch mitein Kleinen leib , vnd lange fulfen, da- iruff er auch gaan Kan.Cacterum Loligine (impliciter Germanis Intchfch dici, tradit § No NomS- menclator, quod pifcem atramentariu denotat, vt eius lingu^ periti me docucrunt.Belgis ^ator° SeeKatte, id eft felis marina, vocari ide reftarrur . Putat Zoographus Loligine quoqj rcdle a Germanis appellari poffe ein Raanxuttel . Nam Raan gracile & oblongum illis fignifi- cat,Kuttel vel Kuttle Anglis Sepiam, que vox apud Germanos omni Mollium generi ac- B commodari poteft.Loligtnem vero Sleueab Anglis nominari Ioan.Fauconerus Zoogra- phum docuit. Olligagalllyrijsdicitur. A Gaza & alijs recentioribus gem.iiata liquida Lolligo feribitur. Do j, »» it it it it tt D GENVS. DIFFERENTIA. DESCRIPTIO. NTE Teuthi &Teuthidis deferiptionem , operspretium cftqusdam praefari, qua? communiter vtriq; conueniunt, qualia Plinius fub nomine Loliginis complexus eft: eo enim vtramq; fpeciem, hoceft,Teuthum & Teuthidem comprehendit, vt ex multis locis Ariftotclis cum Plinij ver- fione collatis optime probauit a Rondeletius . Tefte igitur b Ariftot. ha- bent Loligines, vtSepi^, pedes fupra dentes, fenos, exiguos, eorumq; no- uilfimosduosmaiores, reliquosautem o&onorum duos infra omniu maximos. Vtenim quadrupedibus crura pofteriora firmiora,validioraq; funt;ita ijs quoq; maximi qui infra habentur:his enim onus fuftinetur,motufq; potiftitnum agitur . Duo etiam illi nouimmi maiores fuis medijs funt,quia illis miniftrant . Polypus medios quatuor habet maximos . Praeter hos pedes, vt idem cauthor eft, Sepiae, Loligines & Lolij peculiares binas fortiun- tur promufeides longas, acetabulo parte extima bino afperiufculas , quibus capiunt & ad ora admouent cibos , ijs etiam quoties tempeftates vrgentad faxa aliqua adhaerentes fefe veluti anchoris ia&is ftabiliunt.Vfum autem harum promufeidum d alibi clarius fic expo fuit. Cum itaq; Sepiae & Loligines pedes habeant breuesatq; inutiles,nea?ftu maris tem peftateue exturbentur faxis,vt qua? de longinquo admoueat, ideo promufeides binas lon gas habent, quibus veluti anchoris innitantur,feq; ftabiliant modo nauigij.tempeftate vr gente : venentur etiam procul, oriq; e longinquo admoueant . Polypi promufeide carent, quoniam pedes ad vfum eundem commodos habent.Differuntautem hae promufeides a pedibus, quod duplo maiores fint,rotudiores,nec vt pedes in acutum delinentes, & in ex- trema tantum parte acetabula habentes. Hafce promufcidesLoliginum ligulas appellaf- fe videtur c Apuleius . Meminit earundem promufeidum * Aelianus , & non fruftra a na- tura conditas fuifie teftatur his verbis . Porro Sepiae & Loligines binas,quibus pafcuntur promufeides ( vt ita appellem propter figuram carum fimul & vfum ) praetendunt. His veluti anchoris cum tempeftas & flu&us mare agitant , petris firmiffime adhaerentes , ad- uerfus omnem concuftionem & flu&uationem tutae exiftunt. Et rurfus cum tranquilli- tas redierit, ijs folutis libere natant, non inutili hac fcientia, qua fe contra hyemem , & pericula muniunt , inftru&a? . Difcrepat autem Loligo a Sepia quatenus tefte s Philofo- pho haec fit latior , illa vero longior ; d Polypo autem quatenus huius alueus paruus eft , Loliginis magnus 9 vt Sepis • Habent & Sepis & Loligines , etiam capillamenta , qus . F 3 o&oy*g c Hlf 4. c.t. Promufci- des. A Dc par. 4. cap. 9. A Sepia qd differat Lo ligo. g De anim* o^Xiyyets, hLib. 7. Venter. 'xfDc par. 4. cap.^* /Uramen- nnn . kLib- 7. *$ Mali e ut. *4 .f/i.c.i. Gladiolus ciufq; de- {criprio. 0 4 .De par. cap t. ?rPl'in.lib .9. sap.2,8. 66 Vlyfsls AIdrouandi o & e pedibus inferiores quidem paruos , fuperiores maiores , promufeidem dextram craf- fiiorem,corpufcuIum totum, molliufculum&oblongum , qua? omnia & maiori & minori Loligini conueniunt. Porro corpufculum flue aa/uxriov Athenceus hic appellat, quod ko;- A/clv Ariiloteles dixit, Gaza ventrem : de eo enim ficfcribit : Sepijs .& Polypis veter fimi- lis, tum figura, tum tadlu efl . At ijs quas Loligines appellamus, bina quidem conceptacu- la ventris fpeciem gerunt:fed alterum minus mgluuiem imitatur, & tadlu diferepat, quo- niam corpusetiam totum carne molliore conflat. Inepte Alberrus Magnus., & Ifidorus Loligini fquamas tribuunt . Ha?cde partibus externis, & primum quidem de atramento. Habent hoc vt Polypi fupraapud mutim potius politum, vtait 1 Philofophus, Sepia? vero infra ad aluum . Prteter atramentum , fuccum quendam purpurafeentem continere Ron- deletius author efl, quo cenfet Loligines coalas fubpurpureas reddi. Ca?terum k Athe- na?usdeLoligineloquensait:f^« A' ugf 3oAqY Iv ryj xvc verfu: 1 ibS/cP&z : ouf apa tuti SoXo1; , aAA’ pi Ti'pv$pos. Loligines: ncq> his nigrum atramentum, fed fuhrubrum . Athenseus rur dus de Polypo tradlans feribit: Ev;>a o?) gladiolum. Differunt enim, quod Sepia?, robuflum latumq; efl, inter fpi- narn & os mediam pra? fc ferens naturam , fungpfam intra fe complectes & friabilem cor- pulentiam : Gladiolus ardlior & carrilaginofior efl : forma etiam diferepat pro alueorum modo quibus infertus continetur. Vndequoq; Atlienatus tradit Loligini teflam (dg-paxov) exiguam. effe & cartilaginearmratio efl quia terreni minus quam Sepia qbrinet , vt docet 0 Ariiloteles his verbis: Quod plurimum terreftris materi te habeat Sepia, argumento Se- pium efl, quod tale tantqmq; fit.-hoc enim Polypus caretjLoligo cartilagineohim & tenue gerit. Loligo, inquit P Francifcus Maffarius , per dorfum & corporis prona procurrente gladiolo cartilagineo: Vndea theca? calamaria? fimilitudine, quoniam fcu cultrum, feu ca- lamum retinere videatur, pifcem Calamarum appellant, Alij exa&iushuncgladiolum depingentes anguflum, cartilagineum, pellucidum effe feri bunt, ab vna parte cultrum, ab altera calamum. referre . itaq; cum nihil defit., quod ad thecam feriptoriam videatur ne- ccffarium,habctenim etiam atramentum in muti, aptiflime apud, ,muItas'nationes, Gallos dico, Italos, Hifpanofq; pifeis Calamarius nuncupabitur . Quamuis autem ex Arifloteiis verbis fqpra politis pateat fiue gladiolum ad Loliginem peni nere, Htuov autem ad Sepiam: tamen locum quendam ex eodem Philofopho in libris de partibus Anima- ;• lium adducit Zo.ographus , c]uo probat Sepium quoq ; de Loliginis oftraco fcu tcfla dici : Verba autem eius ha?c funt Gaza interprete . Loligo fepium cartilaginofum, ac tenue ge- rit,& minus atramenti continet, quam Sepia. Sed quia locus ei nonoccqrrebat,dqm ea feriberet, an Gra?ceSepium legatur, dubitat. Profetio a me hic locus nullo modoobfer- uatuseft, nec ab alijsctiam, quihaflenusde Mollibuscommentarios dodlifumos edi- dere. Et puto hunc locum in Arifloteleneutiquam inueniri, calamiq; aut feriptoris lapfu deceptum Zoographum. Ego Loliginis Illyrica? maxima prte ceteris gladij iconemad- didi lucidioris dodrina? gratia . Diaphanus is erat , &cryflalli etiam inflarfplendidus. Minores vero iuxta politi , funt Loliginum Venetarum . Ha?c funt qux , ni fallor communiter de vtriufq; Loliginis partibus externis internj%>did a nobis potuerunt: re- flat nunc vt vtramq; inter fe differre demonflremus. Non enim cum Scholiafle Nicandri errandum putamus,qui T«y3or mare effe putat, Tiudifa foeminamtautcum VVottono, qui nobis De Mollibus Lib. I, ^ Idigmk mmm gladius, I 6? Loliginismaioriscx Illyrio gladius. qui nobis confideradum relinquit, an Lolius a Loligine fpecie differat, an folo fexu,quod fcilicet Loligo mas fit, Lolius famiina.Quandoquidem fatis clare ex his di&is ^ Ariftote- s jis patet Ipecie inter fe diffimiles effe;Loligine vero gradior q ui Lolius nominatur „ Quip pe qui vel in cubitos quinq; excrefcat . Vnde r Athenaeus non re&e Teuthum a Teuthide vrDe Par '•+ magnitudine loladiftinguit,Nam pr^terea& pinnis differunt, vt eodem loco Arift, paulo caP'9° poit docet,ficinquiens ; Pinnula? etiam circundantes illae totum in Lolio alueu ambiunt, cum in Loligine partem aliquam relinquant. Idem alio in Joco clariusaperuit; Pinnula, inquit, cum in cteteris,tum in grandium Loliginum (lego Loliorum , nam in Grteco legi- tur /uiyxAo» T*y3c^)genere iun&a perpetuaq; geftatur: minores vero quas Loligines vo~ cantjnon <58 Vlyfsis AIdrouandi cant,non dreumadant per totum alueum,fed de medio orfam habent . Poftrema qilaq ; j? pars aluci,qua? retufa eft in Polypo & Sepia,in Loligine valde acuitur , in Lolio vero me- 'Hif.+.&.i, dio modo fc habet, Quapropter iure dixit' alias . Pars enim Lolij qua? exit in acutum , latior eft . u Athenaeus ex eodem de Loligine maiori feu Teutho fcribit , accedere ad tres dodrantes,colore fubruffo dfe (Mpvrpov) : & ex dentibus inferiorem in eo minorem , fu- periorem vero maiorem, vtrumq; nigrum, accipitris roftro figura non abfimilem, difcilTo alueo ventriculum fuillo fimilem videri. Quae fere omnia non modo Teuthidi,fed etiam Sepiae funt communia jroftrum autem in Lolio no prorfus nigrum eft, fed ad nigredinem * Lib. i. dc tendit.Lolium igitur fic defcripfit x Bellonius: Ipfa quidem Loligine maior eft, vt cubito- pifc . • rum interdum quinq; eflfefoleat, inquit Ariftoteles. Exteriore quoque corporis nota ali- quantulum a Loligine difeernitur. Pars enim Lolij quae exit in acutum, in Loligine latior ^ eft.Quineriam pinnulae totum Lolium ambiunt (pidura Ronddetij hoc non oftendit , vt notat Zoographus )iund£ pcrpetuaeque,qua’alioqui in Loligine partem aliquam relin- quunt.Minus autem accedit ad Polypum quam Sepia*Nam corpus ei oblongum eft, car- tilagineum,duabus pellibus obdudutiugladium ardiorem & magis cartilaginofum in ter gore continens, translucidum vitri modo, tenui theca inclulum : roftrum aquilinum, pfit- taci figura, Sed eodem modo atrarnetum quod Sepia emittit, & cirros odonos habet, bre- p ues tamendn quibus totidem acetabula confpicies, quot in Sepijs . Ac praeter illos odo- nos, duo quoq; longa flagella feu promufeides multis in extremo acetabulis circumfeffa videbis:quibus a longe Cancros, Vrfos , Aftacos , Paguros , & omne pifciculorum genus arripit . Porro Lolij acetabula praeter Sepiarum & Polyporum morem , tribus introrfum aculeis offeis robuftis, in gyrum munita funt ; quibus veiuti vncinis arripit quod cupit, vt non omnino fit tutum Lolium manu in ipfo mari contredare ac prehendere. Latas in gy- rum diffundit pinnasra cuius ore corneo gula praetenditur angufta, & vfq; ad ftomachum longa , quem habet arnpliffimum , atque adeo ingluuiem oblongam, quae hunc praecedit. Eadem fere Rondeletius his verbis, Pifcis eft pelagius,grcgalis,ex Mollium genere, pedi- bus, promufeidibus, capite, oculis,ore, lingua, fiftula, partibus internis quibufdam, coeun- di modo Sepia? fimilis , His vero dilfidet. Corpore eft longiore, rotundiore,in acutum de- finente.Sepia breuioreft & latior, durioreq; carne. Sepiae os internum in prona parte fitu quod Sepium vocatur, robuftum, latum, media natura inter os & fpinam, friabile quid & fungofum continens.Loliginis w' %/' rpa ^uVrVvVvHv^ i^pMi v^ci §\\ V Vv V^Vv^W :^ AW v Sva t. ^vlv ^VvSvv $tj^A.VvV \,V^y^V ^C^VVv'vvvv^v ^vv' wvvvSW W\v\v^ vv s s^VVvv 0< ra?t- w >> v v quae in eius llomacho percipiuntur > pulmenti fi- dem habere.' A P I E N D I. RATIO. H nlc. lab. 4. de APIVNTVR plurimis modis , vt nobis declarauk a Oppianus * Poft- quam enim aftutiffimas dixiflet,fubdit hos verfus: jpuamuts fint tales vigili capiuntur qb arte Fifcantis, ponto quoties voluuntur in alto , Currentes raptunt , pelagi non agmina cunilis Sunt inflruila dolis, capis falluntur & hamo s £lui madida degunt terra, qua fluilus inundat * Hi plus mente vtgent , ijlorum corpore paruos Imbelles tenues potius cum Caride parua 7 euthide ( cum ) Cancro capies longi fq\ flagellis* Et b alibi hamo edam venari docuit his verfibus ; ifcatos / De Mollibus. Liberi. 71 Ftfiator virgam contorto fune globatam Frapar at, innumeros infigens defuper hamos Pifisbus exitium forti mucrone propinquis. In quibus infigit fallacem Julidis e fiam , Et refupinatos fiub lymphis occulit hamos . Furtiuam medijs fraudem fiufpendit in vndis. Cum videat fixam Loligo rumpit in eficam , Dumq ; premit fufium fi circum fila volutans Cufptde confo(fus,quofe conuellere fruHra Nititur, dr IuLlans contra fua terga reuoluit «, B €L\ki, ii m c. NATATIO, VOLATVS. NO N natant tantum fuis pinnulis quibus alueus earum circundatur, vtaita Arifto- % t telesrfed ijfdem etiam volant, vt habet b Plinius inquiens,Loligoetiam volitat, ex- *L'b'9-cap* „ traaquam fe efferens . Quod & Oppianus teftatur, canens, x9' t findunt aeri magnum Loligo Milup.fq ; rapax, & mitis Hirundo. * Et rurfus ibidem . Loligo Miluuscfc rapax & mitis Hirundo Cum timeant magnum venientem e marmore pifcem Ex mareprofiliunt fi in dent es aera bran .his . Non Volucrum fpecies,non efi Loligo nat an tum . T urmatim fertur ponto, gefhtfo volare . Inferius multo fi tollit mitis Hirundo . At radunt fummam milui lati aquor is vndam: Hos nanti fimiles dices fimilestjp volanti. Idem Plinius ex Trebio Nigro tradit Loligines interdum volare tanta multitudine, vl nauigia quoque demergant. Et d Albertus Magnus, Loliginem Icribit quinque cubitis ef- L1b.14.de C fe longam in Sexo flumine Mauritania? , &iuxta Oceanum volitare fagittas modo:tan- -Animal- taq; multitudine^ vt naues fubmergant . Neque id omnino effe incredibile putat Ronde- letinsicum plurimas mutuo complexas natent : ideoque multa fimul capiantur . Casterum volatum longo tempore exercere non polfunt , quod notauit etiam Albertus , & Ilidorus. Loligo inquit illejalisCpinnisJfuis in aerem fe attolitrfed quia flatus vetorum fuftinere non potefl, paulo poft vbi ventis concutitur, ad aquas redire cogitur, & in profundu relabitur. M T A S, S E X V S. s T H AE N E V S ex h Ariftotele Teuthi ac Sepiae vitam breuem effe af- * ^ ferit : verba Philofophi hasc funt:viuendi fpacium tam Sepias quam Loli- *> m ^ .h*'- gini breuemam exceptis paucis bimatum non complet. c Plinius quoque orcap. 1 f . de Sepia & Loligine locutus, ait: Neque his bimatu longior vita. Loligo c Lib. 9.0. 3. mas &f^minahoc inter fe differunt etiam praster illud commune diferi- x> ."‘'vwvm me quo omnia Mollia in genere diifingui diximus, quod vtfcripfitd Ari- ftoteles, femina mteftina duo continet veluti mammas , quas fi aluo infpe&a diffcccs , fa- cile videris:quibus mas omnino caret . Loligo mas, inquit e Rondeletius,a femina differt. * De pifcik quod intus meatus duos habeat quibus mas caret, ficuri in Sepijs euenit. Quamobrem er- 17 .cap. 4. rant qui Loliginem feminam effe putant , Lolium vero a Gaza nominatum marem , cum etiam in Lolio differentia maris & femina modo di&a reperiatur. mmmm G COITVS, 7« Vljisis Mclrooaiicii COIT V S. PA IV, c ¥ a Rodcledus, fallitur.. s' Lib.j * cLi. 5?.c.5 Pimij error. *Lib.i.dcJ gen. cap.i 5. ® De par. 4,’ cap.s* Partus. AwAoV . Arirtoteles, corredus. *f£if.6.c. 5. hH.^c. 1 8. * Lib.c/ c. 5 * kDegene ,3, <-ap 8. 8. V' M ® Ariftoteles generaliter complicationem Mollium docuilTet, qua vtunrur in coitu,ha?cfubinde infert; Sepia? vero & Loligines viovm apia crutATWTMyiUivoLf tu ?af ptarm tepi* rds TarAixrasm? fAovnovoaj XKtWT/xp' «AA.» Asm? , >4>ts? tvrmlcoc: ideft , Natant inuicem complicata? ex aduer- iodta vt os ori, cirri cirris refpondearit e regione, natantes inierim in con trarium . Nafum etiam diiftiim (t&V fxumtpa) alter in alterius nafum in- ferit « Quo loco Rondeletius pro wuax legit o^suauo* , vel oyivcivTttf. Quod quidem clarius dicitur,inquit Zoographus, fi quis diligentius Ariftotelis verba feodim con/ideret. Si ve- ro apud ipfum Atiftotclem argumentum, hoc eft, ea q tt x praecedunt & fequutur,refpiciasj nihil mutare opus eft:.tra&at enim c x pre fefio de animalium coitu: & cum Polypos terra® niti dixiflet in coitu, dftfyt Cwd n oasttou? Cmv ?!&} MyiptivU#, MQuXlut ipd$n. rrpds rUu ybv &c. Sepias & Loligines natare limuUdc coire iubiungit: natando autem vtrunq; fe- j? xurn in contrarium fcrri»vtpote corporibus e regione » & cx aduerfo applicatis . 4 Athen. quoq; b Ariftotelis verba recitans vuva legit. c Plinius.Sepire&LoliginesAnquircoeunt ^ Iinguis,componentes inter fe brachia, & ineontrarium nantes . ore & pariunt.Sed Polypi in terram verfo capite coeuntrreliqua Mollium tergi$,vt canes . Qui loeusAnquit Zoogra- phu£»cum ex Ariflotcle iit conucrfas, linguis tamen Mollium vlla coire is non dixit : fed neq; tergis vt canes. In verbis Ariftotelis apta ovpiTr&rMypiivctjrat sdptara s(cq' rots vrten- raras i(pap/M7T70vactf . noflri codices rede poli cvu7n7$ity-/utftai diftinguunt,& fequentia pariter conftruut, hoc eft sopiam fimiliter,vt ^.tnravas referunt ad i^apfxdrt.raorajp Apud Athenarum vero ha?c citantem , diftin&ioeft polt so tiara: quod Plinium induxifie vide® tur» vt ore & linguis ea coire putaret; cum tamen proxime Icripferif Ariftoteles eundem coeundi modum Mollibus cundlis e{fe . xard ?c! pia yctp Qviwnhiuonaf, &c.riectloge aliud ei eft auuvXimSrcLi, aliud- exv*‘v & $7stppialwv. q uod non animaduertit Plinius. Quam- obrem quod d Gaza etiam vertit, Mollia ore coeunt, non probo: cum Gra?ce legatur ov/k® Mztrty. c Ariftoteles certe Mollia non linguas, fed pro ijs earnofum quiddamhabere tradit , quo voluptatem efculentorum difeernant . Pariunt etiam ea corporis parte ( tefte q f Philofopho) qua? fiftula dicitunqua coire eas nonnulli arbitra&tur.ExTfivra naret toV QvrUpai , nuS' 6’v tvtoi ygf c^uitgretf taTS6W37ro?,Suidas.Didtur etiam nudos aut Tst»3)j voce diminutiua rtu3i , quod frequens efi: apud Athenaeum. Doryon hepfetis rwdjf/ct&WTrifnadnumerat.Et Graecos imitati Latini Loligunculas,& Sepiolas dixere a Plautus. Emitto Sepiolas , Lopades , Loligunculas » In Cafinar. SYMBOL. IC E Sepijs , & Loliginibus Matro Graecus poeta dicebat quod fola; inter pifces, quid album, quidiie atrum. fit, nofcercnt,vt ait Rhodiginus. forte, inquit Zoographus,quia caro eorum alba eft,arramentutn vero in fe c5- tinet. Sed Athenaeus ex Matrone de Sepia tantum hoc refert:potcft tame & de Loligine alijsq; Mollibus atramentum effundentibus intelligi . *f hemiftocles, vtin ipfius vita refert Plutarchus,Erethri^o ciuicuida exprobrans ignauia dixit : »T ydp uyTiv 71 np) fsroMfiou r /5 ifii Xdyot , olx,ct3ce7rtp a h r (/,& fijupw fjftp xxpSUv uov nominatur. 1 cnuiffimus enim exiftens ne- que tefta.neq; pelkyncq, fquamis tedusdnter malaciorum ( MolliumJ genera numeratur» Cum lit jgitur nudus,omniq; deftitutus operimento, hyemem facile, cuius patet iniurijs» prtefentit, quo fit, vt frigus fugiat: & commotionem maris, qua? in profundo eft, declina- re ftudens, in aqug fuperficie natet. Cum igitur nautae pifciculum iftum mari fupernata* re vident,inftarehyemem ( rempeftatemj colligunt, non aliter quam Polypum petrae in- haerentem ventos fignificare. Indidit enim Deus virtutes quafdam animalibus adfutu» rorum praefentionem : vt quae eflent falutaria, fcquerentur ; quae autem damnofa deuita- rent, HadtcnusPfcllus, EPI T H E T A. EpdponuyinSAttTivS/Juc vocat Oppianus, quod volent peracrem* ApudEpi- Q, charmum 7 TOTctivq riuSivtvhiffimaquaeq; querere cogerentur. Ariftophanes in Comxdia cui titulus Archanes. OV iV 7Sof/ui TivdiSog flatur Caftor Durantes, qui infuper addit appetentiam augerc,& optimi effe nutrimenti . Licebit itaq; io' Ajmtm Tntpixe» irctpa %vu piat . Bcupdpa, cv hfJt/Sipetnia, TrapjMLndicts o*4w« Qua? fic vertit Dalcchampius . T euthidas in Dio et ad Euripum fit a Pyrrha Et in Ambracia tintluris nobili permultas videbis . Roma? meliores indicantur mefibus frigidis , vt Nouembri, Decembrl,Ianuario,Februa- Pr^paratio rio,Martioq; , varijfq; modis pr^parantur, vt Sepia? . Eubulus in Orthanna apud c Arhe- * . . n^um Loliginem in far fagine ait coqui folitam f Ariffophanes To ptiv vdyhuov TwSlS&v ^ B E Qifzvet) aifyv , ideil , Ad fartaginem Loliginum ( in qua Loligines friguntur ) ftridentem, affare . Contra in Thracum regis conuiui j deferiptione Anaxandrides nvBiS as; oVr3?,id cft Loligines affatas nominat. Et Eubuli in Auge apud eundem Athen.hic citatur verfuss napcvTirpa)T(tf nuSk i'%co7rrojuivti, x^Ajfata infiifta vulnera Loligini Eadem forte, inquit Zoographus fuerit t wBls dvSvL tv/u&ti, nominata a coquo apud So- tadem comicum: A$&ov twS)s dvSvMu^iv», ideff Vrbanum quiddam vifa eji mihi Loligo condita . . In quam & Charmus Syracufanus (qui in promptu habebat verficulos & paroemiasde vnoquoqj ferculo) ha?c verba accommodabat: oucpr) ad: fcite nimirum & fapienter codam & apparatam infinuans.eft enim & fua coquorum lapientia . LlvSvMvpti 'vov , r d dis« fayf*i'vov ( forte diaevactyutfm Zoographus) a pauset, 07np Zvioi /M/uoidvMv/uivov , Vari- nus . Antiphanes in Cyclope Lurconem Archeftratum exuperans, inquit, efto nobis mu» . gilHimettius; torpedo fubtefta coda: Perca difcilfa:farda Loligo. Vt autem farciantur Loligo lar- C pra?parenturq; nobis declarauit Alexis apud Athenieum, qui in Eretrico ha?cloquentem ^a* coquum introducit. T ivSjJfg, n Inouj , /3seS)? , «T«/UOf eitpv&f K pictSi iVTtpjSi aM« rras TivStSst? Ta’ 7T7ipvyict duraiv aiwrt/udv giurhv ptUpov Trupuptj^as arifi HcT vapcari A«3tto7: copois dvBvMuaa » Qtiae fic transfert Iacobus Dalechampius . T euthides, pinna, batis ,aphyarum natio : Carnis dr inter aneor umfrufiula:T euthidas Conci t (is earum alis , adipis admifio paululo infperfo fale , Scitamentis ex olere vindi,minuttm tufo far Lias condtui . Rondeletius Loliginem ita paratam, libi, placenta? aut farciminis genus effe putat , quod & jpfum Teuthis nominatur. Obferuatur a coquis in primis, ne, dum cirri abfcindfitur , & praeparantur ad coduram, atramentum effluat; deterius enim ius conficitur fine atram e n- ^ to,vt in Sepia quoq; diximus. Vnde fic cecinit S Iulius Ca?far Scaliger: ^ T um Santonum Loligines cito dr magicis Cur fu dr itineribus fportula atq\ tumento Parone lintreue fluitante fubuettus , Aut Almadifs , vt loquuntur Hifpani Vitro nigrantem fanguinis fui fucctim Se aiunt datura , condiantur vt reflh Vtfapidiores reddantur Loliguncula?,no$ docet h Apitius: Ad Loliginis,inquit, conditu- ram in patinam teres piper, rutam, mellis modicum, liquamen, carenum , & olei guttas . Alia Loliginis conditura.In Loligine farfili piper, Ligufticum,coriadrum,apij femen, oui vitellum, mei, acetum, liquamen, vinum, & oleum amylo obligabis. Ifchia de Loligine ex ‘eodem; fublatiscruribusin pulmentum tundes, ficuti affolet pulpam in mortario , dein lL.i,cap.il liquamine diligenter fricatur: & exinde ifchia plaffantur. frixamur etiam farina afperfa,& G 2 addito k De reculi. lib.^.c. 103. * De cotnp. fecun. gcn. Ub. 1 . 78 Vlyfsis Aldrouandi addito fucco mali arantij , comeduntur quouis anni tempore in Italia , omnique jetatc fi jg magntf fuerint , fed valde nocent paralyticis , & concodioni funt rebelles , quare in aqua coquuntur & vino, additis pipere, Tale, & herbis odoratis . Roma? autem , vr lcribit k Bar- tbolomseus Scappus , minores fricantur , maioribufque proferuntur , condiunturque in iure hoc modo, gladiolo , & oculis exemptis , infpiciuntur cirri, nunquid cis arena adha?- refcat, vtfa?peeuenirefoict,deinfepiuslauantur , quod fiet melius cum a corpore auel- luntur, tum modico fale afperguntur , frixanturqueinolcooliuarum, poff calido fer» uantur cum fucco aranei j mali irrorato , & pipere afperlo . Cauendum autem, ne in eo oleo , in quo frixo funt , incoquatur quicquid ex farina fit, aut quod coquendo album fa- cere velis . Quippe dum frixantur, rupta vefica , atramentum effunditur, & tingitur oleum . Sin in iure voles , proparato eo vt fuperius diximus, modo imponuntur onco cacabo ,aut vafi fidili cum oleo, aut butyro, dein paulatim frixantur, addito aquo tan- tillo , quantum ad tegendum eas fatis eft , mox fuperinduntur aromata , cum coepis mo- dice contufis , & prius frixis , aut herbis , & oleribus , vuis crifpini , & omphacio claro® Si vero hoc modo proparare volueris fine attramento, eximitur vefica, deinde in aqua eli- xatur, recentiq; frigida iterum perfundutur, ac deinceps in iure coquuntur.Loligines ma~ js iores virulente hoc modo coquantur, demptis gladio, & crinibus, feu cirris lauantur, vt ab arena purgentur, qua fopius vnd.cquaque oblidentur, tum plures in partes diuifa? » ponuntur in oneo vafe,aut fidili cum oleo, frixantur paulatim, addunturque aromata tan- tumque aquse,vt fuperemincatjhinc coquuntur diu; longa enim codione eft opus. Vbi fe- re coda? funt, atramentum cum vino Cretico, aut alterius generis albo,& omphacio com- mifcentLir,imponunturque,&rurfusebullireaiiquamulumfinuuntur,mox feruanturad v- fum . Quod fi minus liquidum ius volueris , addenda amygdala , autolera contufa cum vuispaftis. Farciuntur quoq; vtidem Scappus author eft , hoc modo . Media? magnitudi- nis Loligo mundatur, & qua? eximenda funt, eximuntur , cirri, feu barba cum aqua , & fale coquuntur,atramentum in vefica referuatur . mox farcitur corpus reliquum mixtura fada excafeo Parmenfi ( is enim preftantiffimus apud nos iudicatur ad condiendum ) medulla panis tenuiter trita, vitellis oui, herbis concifis, pipere, cinamomo, vua paffa, croco . Vbi vero dies eft ieiunijdoco cafei,& vitellorum oui fumuntur amigdala.aut nuces iuglandes, aut auellanaecontuffecum panis fruftulomadefado in omphacio. Fardum ita vbi fuerit corpus , imponitur vafi cum butyro , & aqua quoad fupernatet , additis eius cirris in me- G diocres partes concifis: paulatim omnia coquuntur cum modico fale, & aromatibus, co- da vbi fere fuerint, herbis minutim concifis,autamigdaliscontufis vinoque albo cummi- ftis,& omphacio infpiflatur ius,quod fi flauedinem habere defideres, croci parum commif fcetur, fi vero nigrum effe cupis, atramentum eius loco croci poftulatur . VSVS IN MEDICINA, ET ALIIS. V T H O R eft Archigines apud 3 Galenu Loligines ftomachicis conueni re in cibo. Affatas prodeffe torminofis Marcellus Emphyricus. Acron commentator Horatii feribit Loliginem effe genus pifeis, a quo atrame- tum fitmifi potius inquoiegendum fit . Nam ex Sepia atramentum fie- ri ad feribendum idoneum conftat , de Loligine id nondum comper- tum . D £ LEPORE MARINO. Gap. V 1 1. D D AM VS huic libro hiftoriam leporis marini omnium qu£ mare alit, ani- malium venenofiffimi . Ita nosiubent plurimorum authoritates virorum , qui hoc animal inter Mollia referendum effe iudicarunt,etiamfi multa quo ad na- turam , & partes , ei defint , qua? fuperius diximus Mollibus vniuerfis ineffe. De Mollibus. Liberi. 79 iE Q.V I V O C A. EPVS Latinis fimplici ter a pedum leuitate vocatur animal quadrupes» hirfutum, & velociffimum, quod Graeci ?&ya>o\ quoq; fimplici nomine, aliqui cJWtfrocfae vocant . Sed de zequiuocis Leporis in Leporis terreftris hiftoriafufius dicetur. Lyram pifcem vulgo a Gallis Gronaut(alijs Gor- nat)didum aliqui Leporem marinum effe putant. Germani quidam Sce- han , ideft Gallum marinum appellant, vt llondeletius feribit . Zoogra- phus ab alijs etiam Seehass , ideft Leporem marinum dici putat; quanquam hic Lepus ve terum venenatus non fit, cum in cibis commendetur, vnde Albertus ait:Lepus marinus du plex eft:vnus vulgo Gornellus dicitur, Gallice Gornais . Phlegma & mucu piruitofum , inquit Zoographus Germani vocant Schnuder,alij Snot,vt inferiores Germaniia quibus hoc phlegmaticum animal Snottolf vocatur : quod nomen tamen etiam alijs quibufdam B pituitofis pifeibus & mucofis attribuitur . Nam Seehass, ideft Lepus marinus Germano- rum ( alius quam Grascorum& Latinorum )fiue ab oris figura, fiue aliam ob cauffam di- iftus,& a muco Snottolf, duorum aut trium, generum (ni fallor) reperituriquibus commu- nis eft figura orbicularis . Eft & alius pifeis oblo ngus eodem nomine. SYNONYMA. 'i ' ' ‘.i ■ C ’ - " - •• ‘ ’ • ; ■ -r V I Lepus marinus Latinis dicitur,Gr£cis^y®&?,& Babel aslos. Neqj enim eam diftin&ionem probo quam adferunt Hefychius &Va- rinus,dicentes quod ?&yus per co de terreftri dicatur , ?&yos per o breue de marino & fluuiatili; cum fluuiatilcm Leporem nullum nouerim . Bcwt- flaSctvis, qgf toyot Epicharmus in nuptijsHebse, vt citat Athe- na?us:fed melius alibi fiifipaSons ( ideft mcmbrades& quanquam fi qui pifces ?&yo) dicantur,nuptijs & conuiuijs apti,illi plane a Lepore venenato, de quo q agimus, diuerfi fuerint. a Horatius: Necfcartts , aut poterit peregrina iuuare lagois . Vbi dubitat Acron,an lagois fit genus pifeis , quod in mari Italo non inueniatur , ant auis qua* carne leporis habeat . Germanice Lepus marinus venenatus circumlocutione efferri debet , ein gifftiger Mehcrhass , oder ein gifftiger Kleiner Muttelfifch . Licbrc de la mer Hifpanicumeft . C ceterum Lepus marinus ficdi&useft a colore Leporis terreftris, quem Gra?ci ffwnpxim vocant,quod fit perena? (ea eft oliuas non acerba? , nec omnino nigrefeen- ds fpecies) fimilis . Et Plinius colore tantum Lepori terreftri fimilem effe feribit . Idcirco miramur omnes b Cardanum , cum tria genera Leporis marini defcripfiffet, ex Ronde- „ letio ha?c fubdere . Haec velut reiedanea quaedam maris (inquit) vt Lepores marinos de- fcripfi,quid enim his cum Leporibus fimile ? nec veneni quod potiflimum fignum,quod- que in cis lethaliffimum habetur, vlla mentio ferme habita.Propior forfan defcriptio alte- rius reie&anei a Bellonio recitati , quamquam nec hoc forfam Lepus marinus dici poffit . Sed a colore multis rebus nomina imponuntur, & inter pifces Ieuco,leucifco, glauio, ery- thrino,Melanuro;auiu puta pafTeris,merulae, turdi nomina ad pifces eiufdem coloris funt D translata.hoc& in alijs contingit animantibus .Quapropter non mirabimur Plinium, qui terreftri marinoq; Lepori nil praeter colorem commune ineffe feribit . Et quamuis hic co- lor Leporinus in omnibus fpeciebus marini Leporis non inueniatur , fufficit tamen in ali- quo reperiri genere . Monfpelienfes Imbriago vocant, hoc eft ebrium, quod viuus colore ex rubro nigricante , quali plerunque ebrij effe folent , exiftat . fed mortuus ex fiifco al- bicat . G E N V S. *Scr. 1. Etymum . b Lib. 7. de rar. rcr. Cotra Cac~ dtnum . 8o Vlyfsis Aldrouandi CENVS, DIFFERENTIA, DESCRIPTIO, ADe anmat %.cap. 45, Colo? 0 it i* SP A C T E N V S fuit a paucis cognitus Lepus marinus, tum quia rarus eft, tum etia quia varie a veteribus defcriptus.3 yEiianus cochleae, tefta exem ptaeaptiffime comparat, cui fane perfimiliseft. Plinius offam informem» hoc eft malfam carneam, vt exponit Rondeletius,potius quam pifcem vo cat . Neq; enim pinnas, neq; oculos , neq; alia membra apte diftin&a in hoc videas, quemadmodum in alijs pifcibus , ob id fubftantia liue carne non corporisfpecieLoligini paruae affimulauit Diofcorides.Aiij caudatas Loligini fimi- lem fecerunt: nigrum in fuperficie fcholiaftes Nicandri commemorat. /Elianus ex omni parte ad terreni leporis fimilitudinem prseter pilos accedere tradit . PvWev?, id eft fordi- dus a Nicandro cognominatur. Scholiaftes dicit quoniarn yAtWJSj* eft. Zoographu s p ytydSns legit per iota in prima. Nam ytim per iota, rhyphonid eft fordes fignificat Va- rino . Lepus marinus, inquit Auicenna,eft animal oftracofum lutofum (Bcllonius pro lu» tofo reponit durum : naoftraco fiue tefta hoc animal tegi nuliusidoneus fcripfit author) declinans ad rubedinem aliquantulum, inter partes cuius funt quasdam fimilia folijs aiu- & 'fn apolo- fnem . b Apuleius de lepore marino ait : Cum caetera exoifis , duodecim tamen numero getuo . offa, ad fimilitudinem talorum fuillorum in ventre connexa, & catenata gerit, dum in vi- llis eft e rubro nigricans eft, mortuus fufeus, teftc Rondeletio , qui etiam 'apud Latinum Nicandri interpretem (Leonicerumintelligit) haec fe legiffe tradit . Lepus marinus ex lacertorum genere eft par u as Loligini fimilis , informis magis offa quam pifcis . Solo co- lore Leporem referens. Sed nullibi inuenio in Lconiceri fcholijs Leporem marinum La- certorum effe genus , quod fi ex genere Lacertorum ftatuat , quomodo paruae Loligini fimilis effe poteft , quas corporis figura , & fubftantia nihil commune habet cum Lepore marino? & hic exanguis eft, Lacertus autem fanguinis particeps : Leporis marini tria ge- nera a Rondeletio deferipta funt , cuius etiam pufturas damus . Primum genus maxime Sethale eft, cochleas nud# admodum fimile, maxime pofteriore corporis parte . Os habet In dorfo veluti Sepia, tenue voluta inftar, contortum, qua parte caudam fpedtat. in latc- G ribus Sepiarum modo pinnas habet alueum ambientes, replicatas: mox cornicula duo carnofa,qualiafuntin cochleis, altera tantum capitis parte Zygenas caput imitatunaltera parte foramen eft per quod carnofam quandam fubftantiam exerit , vtin pi&ura vides : eandem pro arbitrio retrahit . in harum duarum partium medio rima eft pro ore . Atra- mento, & reliqnis partibus internis Loliginem refert . Idq; in hoc genere admirabile eft > quod cum in omnibus animantibus partes finiftrae dextris fimilesfint, in hoc valde funt diffimilesjvndeoffainformismeritodicitur . Odore eft pifculento tetroq;. Secundum ge» nusfuperiore eft maius, partibusq; internis, atramento, fubftantiaq; praedi&o fimile» item partibus externis dextra, & finiftra, reliquis diflimile . Nam parte priore duas latas appendices carnofas habet , in quarum medio rima eft: paulo infra corniculaduo, qualia in fupcrioredefcriptafunt , nifiquod acutiora &breuiora funt. In dorfo os nullum, neq; pofterior pars cochleae exetcrat£ fimilis eft. Huius pofterioris partis vtroq ; latere, veluti in Sepia funt pinnae magis expanfae & replicatae . Tertium genus fubftantia, viribus, & facultatibus praedictis fimile eft , idcirco inter Leporis marini genera retulit Rondeletius, pronamq; &fupinam partem huius reprefentauit. Quod in partis fupina? medio confpi- H citur , eft os: fuprapofita ori pars , alueus , qualis in Sepijs , oui figura , fed in ambitu cre- natus . Ori fubie&a pars membrana eft tenuis , carnofa,magis expanfa in rotundum, cuius ora fimbriata eft, fimbriae nigrae funt . Intus cerebri nigri parum eft, gulam excipit ventri- culus , ex quo oritur inteftinum inftar capreolorum vitis conuolutum. In medio lubftan- tia quaedam eft fungofa fuccum fufeum continens : fortaffis /urfncov eft cum atramento fuo . Toto corpore eft fplendido : cryftallum, vel pituitam concretam, congelatamq; dixeris e Raro admodum capitur,& vix vnquam nifi in fummo aeftu . tum enim a fummis feruori- bus omnia conturbantur, ca etiam quae in maris imo latent. Odore eft valde ingrato , & pifculento:naufeam mouet. Hoc tertium genus Bellonius defcripfiffe videtur pro com- muni Lepore marino ; Fuluum , inquit , Leporis terreftris colorem imitatur • Pulmonis marini more per mare diuagatur, tametfi pinnis careat . Pellucidum habet corpus ouf anferini De Mollibus. Liberi. 81 .. A anferini craffitiem non excedens » quod pro libidine huc , illuc transfert . Gibba eft illi forma parte externa, qua etiam glaber eft: couexam internam partem oftendit.-qua eadem parte nerui permulti redi,atq; obliqui apparent.-quibus eo modo fere ftriatus eft, vt con- nexa fungi pars,ijfdem adftri&ii corpus diffundit, diffufum vero contrahitrfe-fe enim con- ftringendo aquam percutit, vt in ipla natatione fungi naturam referat , Septem habet ap- pendices , innumeris promufeidibus ftipatas ex indico in cyaneum vergentes , quibus lu- gendo alimentum corpori fuggerit;appedicum autem fubftantia fungola eft. Cauterum ex aqua emergens fuam figuram amittit,& in feipfum concidit, vt pulmo marinus, quapro- - pter in vafe aquam habente hunc contemplari oportet.Natat tranquillo marirfacilefy di- gitis cedit,fi comprimatur.Tota namqj corporis eius fubftantia mucola eft, ac veluti carti- laginofa . Os ad cirrorum radices in coneaua parte litum haber . Linguam demorfus velli- cat,vt ari radixjpaulo tamen remiftius . Prceter ha?c commemorata genera tria alia noui- mus, vnum cuius pidura primo loco damus Lepori terreftri, colore & parte anteriori pla« Leporis marini tres fpecies ex Rondeletio. / 8z Vlyfsis Aldrouandi Leporis marini alia fpecies » ne fimile,dico capite & auribus, polteriore parte informis apparet offa, nouem aut decem appendicibusinline praedita.hoc verum Leporem antiquorum exiftimo. Alterum genus colore, & forma corporis a praedidfco differt: colore enim eft aniethyftmo maculis albis va- riegato , binis in pofteriore parte appendicibus,veluti caudis quatuor , auriculas dixeris , duas prope os, duas fupra caput: dorfum habet gibbofum. Tertium eff cinereo magis co- lore,non tamen vnicolor, fed albo & amethyftino variegatum, gibbo purpurafcentc; qua- tuor appendicibus parte anteriori.eius icon datur etiam parte inferna, quae magis eft cine- rea . Aliud adhuc genus Leporis marini a praedidlis diuerfum, Plinius & Aelianus defcri- but, idq; in Oceano Indico degere, & omnino Lepore terreftrem pilis exceptis quos ere- slli6 cap. dios habet, aemulari affirmat.fed lubet c Aeliani verba adferibere. Magni maris Lepus, in- 19.de anim. quit(na ^lteru,qui in alio(mediterraneo)mari nafcitur,ante dixi) ex omni parte ad terre» “ni fimili- De Mollibus. Lib.X 83 ' m'fimih’tudiheni accedifcpmer piiosma terreftris pili molles fumScad ta&u haud quid quam refinerijesmoinra illius fpinofi & eredi.hunc qui contigerit,la?detur. iplum in lum- ina marisaqua natare, non in altitudinem demergi dicunt , celeri ac concitata natatione vti.Viuum eo difficillimum ad capiendum elfe, quod neq; in rete incidit, neqj ad linc£ ef- cam accedjuQuum agrirudine allicitur, natare nequit . Qpifq uis tum manum ad eum ad- inouet,niliinedkinaadhibeatur,perit,acfibacilloeum tetigerit, hoc idem periculum ei procreatur, quo hdfilifcus baculo tadus afficit, Htec Aelianus, Lepores marini duo ali/ poftremo defcripti , B C GENVS. LOCVS. VICTVS. VMMATIM a loco duse fpecies conftituenda? funt,vt alij Lepores In- dici dicantur, qui in Indico mari degunt, alij Europaei, qui funt in noftris maribus, Adriatico& mediterraneomum enim in Oceano Germanico in- ueniatur, nodum adhuc exploratum habemus.Plinium li verum effiquod in India ampliorem multo, & maiorem Leporem marinum , quam in no- ftro mari dari fcribit , puto a noftri maris Lepore diuerfum non in teli i ge- re, Indicus enim ab Aeliano deferiptus admodum diffimilis. Namluba in i js volumini- bus,qu^ ad Caium Cafarem Augufti filium de Arabia tradit, Lepores marinos ternas he- minas capere affirmat: fic.n.apud Pliniu legendu cenfet Rondeletius, & non vitulos mari- nos, vt habent quzeda exemplaria, quae longe plures heminas capere pofiunt: led quidam codices alij hic legunt mytulos ternas^heminas capere , quae lc£lio magis probanda , quia loquitnr de capacitate teftae tanquam vafis. Noftras vt 3 Aelianus tradit in camo gignitur, &fa?pecum aphyis capitur, quod primo generi a Rondeletio deferipto conuenit: is enim cum vefcatur limo,alga,fordibus, in ftagnis marinis lutulentis libenter verfatur . Repe- riuntur frequeter inter Cycladas infulas tefte h Bellonio,inter LoIios,Loligines & Sepias, Hinc poeta vetuftiflimus Nicander Leporem marinum nuper in lucem editum fub alis, feu appendicibus LoIiginls&Sepise occultare fefcripfit, cuius naturam obi ter depingit his verfibus: 1 s Llb, %,d§ anim.c .5. bJn tAlexi- pharmucis „ 0£ JY mt S 4, Vlyfsis Aldrouandl '0$ «JY tos puTtdeis V7F& g-/\/yioj/v etpctuuS Tivd/Jo? i piTCtj 1’ictAH! yOVOsJ Uti Ti'vdi£ H’* dt% avmic&SQS (pvAr^i^ 05. ITte /uza&Ivu CficP/Kos ^oA»v J'oAo'«t'TO(^ oAo/eaJ£M')^£fi'^So■, dypdgopQS oppilno « Qiios fic verpr lacobus Grcuinus : fiordidus hic Lepus , vi natalibus vndh ILditus efi, timide forulis fe T euthidis abdit ) lit.KiranidesrSolutus inquit, & inundus praruulfos pilos palpebrarum non finit renafci.b Galenus etiam Lepore marino aliquos vfos fuiffe feribit per- dendi pilos gratia. Et c Ciitoapud eundem pfilotrisadraifeuit . Plinius pfilotrum ait effe, vel fanguine,vel felle,vel in oleo necatu . Alij oleo ideo coquunt . Galenus in Euporifticis: fanguinem recentem ad idem inungit. Vtendimo- De Mollibus. Lib. I. S; A nem cum oleo tere s atq; ex eo vulforum de oculis pilorum loca frequenter perunge: poft quod, & firenafeentur, pili molliores erunt: quibus iterum euulfis lupradiftum medica* men inducitur, tum vero non renafcenrur . Archigenes apud Galenum ad a:gylopas la mae tomentum cum fanguine marini Leporis tindlurn indit. Plinius aduerfiis ftiumas lau- dat: Pungi, inquit» pileis eius qui rana in mari appellatur,ofliculo de cauda Jta vtnon vul neret, prodeft . Idem faciendum quotidie donec percurentur , Eadem vis eft paftinacas radio, & lepore marino impolito, ita vt celeriter remoueatur. Marini Lepores oleo veteri inieifri benefaciuntdifcutiendisftrumis, fedcumipfo oleo in plumbeo pyxide inclufi: quam diebus quadraginta diligenter alligatam oportet haberi, poftea ex eo pinnula obli- nendas funt ftruma?, fuperq; eas pellis lanata non nimium tunla, tegendi gratia imponen- da efrpraecipi autem oportet ne quis hoc medicamento manus inquinet , aut inquinatas» priufquam bene eluerit, ad os referat, Marcellus Empyricus, lubent & Lepore marino re- centi podagram fricari tefte Plinio: ex quo & hoc quidam citat? fanguis eius & fel in oleo necati contra carbunculos valet * Leporis mar. fanguis,inquit Auicenna, eft calidus pur- gans morph«eam& pannum? caput eius aduftum generat pilas in alopecia, proprie cum B adipe vrfi,& in tyria valde : cum autem ex eo fit emplaftrum ficut eft abradit pilos. Abfter git vifum more emplaftri fuperpofttum, & licut collyrium: haec ille» qui procedenti etiam capite dej-epore terreftri fic fcripferat.-Sanguis eius expurgat pannum; & cinis capitis eius remedium eft vtile aduerfus alopeciam & proprie marini: fedhoc videtur Zoographo Echinis magis conuenire: nempe vt Echinus marinus efticatior fit contra alopecia quam terreftris: & forfan ex diuerfis animalibus remedia in vnum milcuit Auicenna • Cinis le- poris marini in palpebris pilos inutiles euulfos cohibet» ad quem vfum vtiiilfimi minimi, vt author eft Plinius» Albertus cinerem in aqua potum aduerfuseiufdem venenum & ru- Beto celebrat • Apudd Galenum imerAfrlepiado oculares compofitioncs citatur Dio-, nyfij Milefij ad pilos palpebrarum pungentes hoc remedium: Leporem marinum in figu- Jinonouo vrito,& cinerem tritum ricinorum fanguine excipito, & repolito in cornea py- xide vtitor, euulfis antea pilis . Enterocele lepus illinitur tritus cum meile , VVottonus Plinio, tanquam de Lepore marino , cum Plinius id de terreftri fcripferit , cVENENVM ET EIVS CVRATIO. QV AT I L I V M animalium pauca admodum venenofa reperiuntur quod in humore degant, qui veneno contrarius efifc folet vt plurimum. Sed inter eaqu£ venenum habet nullu Lepore marino pcftilenrius. Ce- tera enim parte tantum aliqua venenum continent, vt Araneus pifcisiu /pinis tantumodoid habet, &paftinaca marina in radio, cum Lepus in to to corpore id haheat, quauis lintqui & huic tantum in felle contineri pu . tenr.Titus Imperator a fratre Domitiano Leporis marini veneno enecatusfuitfe dicitur: cum enim oraculum confuleret, acquireret, quo mortis genere obiturus eflet, rcfpon- /um fuit , VJyffis modo periturum th . .Sed VJyffcs paftinaca?ii> 'litus autem moritur cum comedijfet Lepores mar tuos. Eundem Domitianum praeter Titum» alios quoq; e medio fuftulifie eodem veneno refe« runt. Quocirca Hegefander Delphus, referente e A th en aso, in Artemifijs Diana? facris mullum inter castera geftari (mpjiI6lc6rides 7T9pdi&'toy&H ysvtm ojuoia faBvcn fipco/ucoAcnv, vbima le vertunt, pifeium virus olent , Nam Aetius eadem habet: Lepus marinus, inquit, repe- titur fere inter Loligines, animal paruum, virofum odorem habens; comitatur autem co- ^ medentem, fapor in ore fimilis pifcibus,virofus.Et Scribonius Largus ait eius guftum non 8 In Alexi- abfimilem effe illotis pifcibus,aut etiam putentibus, fed ante omnes cecinit § Nicander; / pbar. E»L tyyolo Kctxotpdo' ttooiv ?jU7rv? OvAoptivUv.rov neopi* 7raXvq»H Tf&cr dAjuns Tot» «JV 7 vi Ai7ri£o)V /uRf TrpujuctTQS 7ri A& TwS/uos ttoBvcfa? v ktb cciTrpuMBJvrw Hgf d7iXwuTcov oVorco» At7r)s av^i^ct Quos ftc tranftulit Iacobus Greuinus : fi flutiimgi Leporis leth&le venenum Deprcndas, foedum qui fumpferitJjaUt odorem f Qualiter exempta reliquo cum vifcere [quam a , Vel putridi quod olent neq ; loto corpore pifce.St ¥ alis & immundo fapor ibuer fatur in er e . Vbl DeMolIibus. Liber I. 87 ^ Vbi iutem in Ventriculo & inteftinis hoc venenum fedem figit, naturalem illarum partiu oeconomiam turbat , doloresq; -varios excitat; Primum enim tefte Diofcoride aluus dolo re afficitur; & vtfcribit Aetius, color corporis adarquati fimiiitudinem permutatur, dein de plumbeus redditur cum faciei tumore.’ incendunturautem pedum planta?, & pudendu tumcfa&um cohibet vrina? effufionem. Progrediente vero malo aegri etiam coerulei colo- ris lotium ( tfvpav doAdwov , violacea vrinam, Auicennseinterpres ) emingunt, quandoq; etiam fahguinolenrurn ; deinde naufeabundi fafti biliofa vomunt fanguine permifta , & pifcium loturam olentia. Hxudat item graueolentia & omne pifcis genus auerfantur pr£- ter Cancrum, Qui fumpferunt , inquit Scribonius Largus , Leporem marinum, ftomacho veficaq; adficiuntur; ita vt vrinam quidem difficulter,& cum dolore , purpureiq; coloris reddant. Stomacho item tento & dolenti funt,auerfoq; ab omni elca, praecipue pifce.Nau feanr praeterea & lubinde reijciunt fpumofa: interdum biliofa & fanguinolenta , & maxi- me cum fimulauit aut nominauit aliquis pifcem. Infumnis litoris pufilli fluxus viden- tur lubinde audire , Oculi eorum exulcerantur, gen? inflantur; coloris mali vel plumbei fiunt; minutatimq; per tabem quafi phthificiconfumuntur. His adnumerat h Auicenna ^Fen.^.doc. B conftri&ione anhelitus & difficultatem, rubedinem oculorum, tuffim ficcamjputum fan- 6,tratf.z.ca guinis,i<5terum & angultiam , dolorem renum , excrementum alui violaceum , quandoq; pit, 4. mucosu, ru&us pifcofos ca falfedine. Addit pra?terea plures, qui euadunt,in phthifin inci dere:Plurima horu atqj maxima fymptomata vetuftiffimus^oeta cople&itur his verfibus, s jn jnex‘iv Tcov Utoi jcSf i7ri%Aoos zSpctpa yfots pbarm, Ixripdstt , crdpKt ? e/V mp/^oAdSlw (juvuShcti T fixo' /dtyjaf . tvl Sdp7ret xuTiqrvyw, «More pivos Kxpov iTTQiScttvw opopd 7rl/U7rpctTcq . ctpupf A Vvd.it'tt fipVQOVTU XVAgiS/dmwS . ydp i^cop/uamcrM dAiloTipn xptcns xpw AVMOTS 7T0ppvpi'n . TOT % 7Il7TKfoV dtfO,Cl(T70VCrct. mino urM l.C.Z, Tlcte J)t TTCtpd (PpCMilOJi C' io. 88 Vlyfsis Aldrouandi Yn dique maUs ’£ Cto/ fios exortem , tumidas tumor occupat ambas „ fiec annotat; Corpus nutriri defini t,vel quod a Lepore humores non poffit fibi affimiiare’, vel proprerea quod pulmones malo quodam Lepontii veneni occulto tandem exulceren- tur, vndeiebris& tabes fiunt: quod quidem vlcerati pulmonis malum Nicander aper- te indicauit, fcribens genas rubefcere , & velut roleo colore pi^as videri : hoc enim fit humorum in pulmonibus putrefcentium calore in faciem fublato . Etfaneitaeft,vt feri- bit Gorrhaeus. Non enim vthuic refpondet Rondeletius,aliorum morborum fymptoma- tumq; communis nota efi genarum rubor , fed pathognomonicum fignum Leporis ma- lini afiumptijfi alia quasfupra Nicander retulit, figna adfuerint. Sed de his latis: Ad reme dia alexipharmaca nos conferamus , quorum non paucus efi: numerus . Sed ante omnia profpiciendum corpori purgantibus medicamentis, vtfi non omne venenum, faltem mo- dica eius quantitas peraluum euacuetur , vifq; veneni compefeatur , & a partibus princi- pibuscordiq; vicinis reuellatur. Idcirco Nicander in principio curationis propinat hel- lebori radicem, & fuccum fcammonea?:aitenim: Tm pu\ j 7 a- onAnptct xuptpn ®om dpayyifwTi £ iutppaffffufft x.ctAv7TTp* . A*/*Aoti «T QivoftpcoTzt fioplu) ov’ x.upr!£i Q.ff7Tip-nOTTlVQVhi habet, K&j mtivus /a om wdcaovcn. Aegineta Cancros fluuiatilesduntaxat pro remedio „ «dari iubetjfi admiferint , Sed loci eius ledio forte melior eft apud Actium$qui fic loqui- tur: Edat & Cancros aifidue, pifcem enim nullum admittit. Quod fi pifcem edere poffit lignum id falutis iudicabis : Et Aduarius . Quod fi pifces aegri ingerere nequeunt , folos fluuiatiles Cancros codos edant, bibantq; vinum cui ipfifintadmifti . Caetcrum falutare efl fi pifcem edere fuftinent , Cancri fluuiatiles , inquit alibi Plinius , triti potiq; ex aqua recentes, feu cinere adferuato contra venena omnia profunt,priuatim contra Scorpionu idus cum iade afinino,vel quocunque . Eadem vis contra venenatorum omnium mor- fus,^ contra Leporem marinum. Aetius defpcratisob epotum hoc venenum Cancro- rum fluuiatilium crudam carnem. contritam e lacte propinat . Cum itaque veneno huic aduerfam vim habere Cancros fl uuiatiles ex tot authoribus probatum fit, quam male in dvTi@ct/7\o[4i'vcov libello Galeno falso adferipto pro Lepore marino Cacer fluuiatilis fub- Jfituatur, quilibet oculatus viderit. Auicenna Echinum aflimi recentem aut fanguinem eius,& fanguinem anferis dari pratcipinExtollit etiam Diofcorides fanguinem anferis ca- |idum,vel dum fluit e vulnere, vt habet Kiranides. Eundem quoque Aetius calidu cum jp pallo bibendum pnrcipit ; Plinius cum olei jequa portione. Galli fanguis fanat eos qui Leporem marinum comederunt, Kiranides , Praefertur & a quibuldam aduerfus hoc ma- lum humanus fanguis calens e venis potus, non aliter quam lac e mammillis: & vulpis ca- ro inafTata , quin & theriaca diateffaron tribus diebus pota . Offa afini contrada & deco- da auxilio effe teftesfunt3 Plinius & Auicenna. Praeterea vt Aggregator citat ex Aui- cenna , fiftula? paftoris aureus vnus vel alter liberat . item Lutum figillatum.Terra quoqi figiIlata,authore Galeno liberat vomitu . Idem Aggregator auxilia quaedam aduer- fus morfum Leporis marini recenfet: ridicule nimirum, cum nullus authorum periculi ex eius morfu meminerit . nec alia quam quae prius fimpliciciter contra venenum eius fumpti retuleratmifi quod ex Hali abbate(la- pfu forte interpretis) Leporem ipfum marinum emplaftri mo- do impolitum, fuo morfui mederi recitat. Magni maris Leporis venenum hoc modo curatur: Radicem, vt feribit b Aelianus , ad ide mare in infula qua* ** dam nafei ferunt,haud quaquam in vul- gus ignotam, qu£ animi affedioni- bus illius, qui fic affedus fue- rit, medetur. Ea enim animo deficientis naribus ad- mota facit vt is reuiuifeat & recreetur . Sin negligitur, tam fane valida pernicie hic lepus prasditus eft, vt ad mortem vfque hominis morbus procedat. Haec Aelia- nus. G Finis Libri Primi . H VLYSSIS VLYSSIS ALDROVANDI PHILOSOPHI ET MEDICI BONONIENSIS, bde animalibvs ex angvtbvs RELIQVIS QVATVOR, Liber Secundus. QVI EST DE CRVSTATIS. Et Primum e DE IIS IN GENERE. Gap. I. mmmmmm PROOEMIVM. ORDINIS RATIO. RVSTACEORVM vocatorum animalium qua? nuper, ciun de Mollibus ageremus in genere , exanguia ede etiam , fatis, ni fal- lo^ex Ariftotele probauimus, tradlatui fecudum tribuimus locum praTerimusq; Oftracodermis: non quod maiorem nobis probeant vtilitatem ( ob hanc enim plurima Teftaceorum » nominatim vero Oftrea & Purpura? Aftacis, Cancris, Locuftis, ca?terisque cruftaceis efient proferenda ) fed quod membra omnia diftin&iora habeant , perfe^ioraq; atque item plura. Adhoc maior etiam eft pruden- tia in his in quorendo cibo , maiorque inperfequendofugiendoque hofte celeritas :& maius denique in pugna robur, ad quam apta habent inftrumenta , haftas nimirum , qui- busnonnunquam,non aliter ac equites haftati tanto concurrunt impetu , vtrumpereeas velle videantur. Contra Teftaceis, humida cum fit eorum natura , paru cerebri ac per con-* fequens prudentia? nihil vel parum, ac motus etiam parum natura tribuit, Halce igitur ob rationes crufta te&is minus perferiora oftracoderma iudicamus , SYNONYMA. Vlyfsls Aldrouandi SYNONYMA: V JE Graeci. & prxfertim Ariftoteles /ucthmogpaw , Latini hoc tempore Cruftacea vocant: 3 Plinius Cruftata^cum inquit : In marinis Cruftata & Cartilaginea priores dentes habent . Alibi molli tefta operta reddit, & corneda cruftis tenuibus , item crufta fragili inclufa , vt quibus fragilia operimenta . Idem haec Ariftotelis verba; Ovur% £ azlm oW tV qotz (pBdyyiT&f , d'v,Ti du£iv% (pvptkdv ^ Jqov , o t touv f*aXttx>o$pcc- : Mollia nec crufta intecta, nec vocem, nec fonum vllum habent . Cancros etiam omnia Cruftata quandoque vocat, vtvbi b loquitur: Cum Carabi a exteris Can- eLib. 9 de cr*s diftant cauda . Apud q Aelianum, vbi habetur, tX* d^petzovdrw ofpeyuffippw animal. 6. T0^T0 > interpres vertit : Tefta cruftauc inrtdorum hoc etiam proprium ell® Etymum , Vocantur autem p» differannalia enim magna, al ia parua admodum lunt . Et alio in loco : Crufta autem inte- » dorum, inquit, genus primu Eocqftaacui proximum genus alterum eft, quem Gammarum » vocant. Et paulo poftj tertium genus, inquit, Squilla:quartum Cancer, quorum fane plura »*. i 4. de parti habentur genera.* Alibi quinque conftitucre videtur, Echinum his quatuor generibus an-" >» sap.$. numerans; lic enim loquitur; Natura autem Cruftatorum contra quam Mollium conflat. H Altera enim carnis mollitiam extra habent, altera intra: Hinc foris terrenam duritiem ob- >* linent: quanq.ua Echinus nihil habeat carnis . Sed perobfcurc haec pronunciat Ariftoteless >• quemadmodum etiam Plinius,vbi ait: Eodem genere funt Echini , quibus fpina pro pe- dibus, Nam vel ad proximum genus referre videtur , nimirum cruftata ; vel ad remotius , fcijicet exanguia, quorum fummatim meminerat praecedentibus aliquot capitulis.Nos de Echino inter Teftacea agemus (nam interea pluribus iocis di ferte admodum Ariftotefo& numerau.it)& ea quae hic dicentur vniucrfalia, in quatuor eis generibus iam prasnonma^ Es comperies . Cruftata igitur aliqua ex parte rellatis funt fimilia . Qua enim foris terrena portionem acduriufculum tegumentum obtinent,eisalfimuIantur,quod meminit Arifto- r-ro 1 us teies.Cruftata, inquit, omnia extrale munita feruantur,velyt Cancri, genufq; Locuftarum $ ‘p, Var> atque etiam Teftarorum, Quatenus autem molle carnofumq; intus continent. Mollibus * comparari polfum* Nil autem olus habent . Neque enim conueniebat, vt feribit g Carda» v .. ■ : L nus De Cruftatis. Lib. II. 93 ^ mt$,quSd offa iundhtris indigebant: atque ob id extenflone » quatfub cruda, fieri non po- terat: in a teria etiam ficca qua? integumento ablumebatur, oberat offium generationi. Co- munes habent cum reliquis exanguibus partes, vtcaput, alueum, gulam, ventrem & inte- ftinutn. Alueus tefte h Ariftotele , totius corporis indifcrctus eft: nec enim caput diftinflu nec aliud quidquam. Qua? ratio eftcur1 Galenus Malacoftraca omnia capite truncari t:na cum in quibufda animalibus folum id feciffie natura dixiffiet,addit: to?<, pfyj &W« 'ripov' (de capite & collo loquens ) ro7s Js' ri xspaA»' juo vn . xctpct@oi$ /$jj' / wt> k&\ et^ctxoii , ^ yrctyovpoi$ , mp%/voi$ , Qvdinpov . roris

Trpo&ipricriV xmcnuv £%nyxju${jQV /uopio'v i$t , po&* r m nrctyuivot, bvdctyrip «*uto7$ b$iv%7rann rdrw dt&wzbw opyctvot . Sed & Cancris & alijs Cruftatis caput deeft : partem vero quae fenfibus <5c motionibus a voluntate penden- B tibusprxeft, illi fane in thorace fi tam habent , in quo omnes fenfuum fedes cis habitant . „ Videtur maluiffie Galenus quatum ad animantes iftas attinet, in Ariftotelis fententiarn to- tis ire pedibus, qui e corde lenium motumq; omnem tanquam e fonte manare credebat, quam ijs caput tribuere, vt ipfius verba h«ec apertiflime docet : ilV 3’ Svtp iv rimv o iy%ri- ^aAfl? , TQDT iV iK&V0'{$ di) dv T0?9 ‘QmOH, to' [U,o'piOV , «5 o' to' Hp/UiV’Jt dvci$ipiVU . » «/ /U»' 3, dyxipuXo’; xapdla rotirm dirdvTm a/v^H.ltaq; quodin nobis cercbrfi eft,id fit in alijs animantibus pars illa ad quam quae dida lunt, (fcilicet fenlus & motus)referantur:aut fi cerebru non eft, certe cor horum omnium principium fuerit . Quocirca Galenus penitus eius fuit fententiae,cruftara omnia capitecarcre, Eft & alius eiufdetn fentetiae locus, nequis putet praedidos locos effe folos , aut deprauatos , in quo fic idem feribit . K apxivoc -n -inferius autem tertiu.Quemadmodu in Locuftis & Aftacis admodum eft manifeftum* Qui Afurusi h HiHar. 4. r*p ‘ 8. ‘Dn y[n par. Galeni er- ror • Galen® cor redas. C ©lub ebe- na. D »■* K Li 1 7. de yar.rcYo 1 Llb. j. Candes un de dicis . Qs. m HiHor. 4. cap.i. n De par. 4, cap.\ . Dentes. * Lib . 1 1 .ffo 37» ? De par. 4, Oculi 'Voi & quales. * De p ar. c. 13. sLi&. 37. Varo [Hif- 4. c.i. Covnua cur habeanc. Pedes quot u//i/. 4.C. z. xLi. 9.C.3 1. 7 De par. 4. cap.%. XL\. 3. do» /4». c5* lib. 37 .de rar. rer. Chel*. a jLi.p.c-3 1. & De par. 4. cap 8. c d//if4.c. 3. ® L19.C.3 1. Caro. fHif.+.c.i. Papauer . Brahchix . lapidei iub crufta . £ Lib. ^j. de yar.rer. 94 Vlyfsis AJdrouabdi Qui in ore funt dentes, longi, non rotundi Iunt, tefteql p Philofopho, tegmine operti du- £ plici, inter qu? talia quasdam interiacent, qualia Lecuftaru fub loco dentibusannedi dice mus. intra hos binos dentes, eft carnofum illud, quod lingitis proportionatur, eiufq; effi- giem gerit. Strpra.autem os oculi liti iunt, non omnibus eodem modo : Sed quib.ufdam a latere funra, continuo fub prono , amplo diftantes dflenmine , eodem authore. Duri ij funt omnibus , aptique tum intro , tum foras, tum etiam in obliquum moucri , quocir* ca pal pebris '.carent. Quod his verbis r Ariftotelis comprobatur : Qu^ enim cruda integun tur, inquit, vfu carear palpebra? necefte eft, cum nili celeri curis officio preftari non poftit. Sed tamen vice eius tutela? duritie oculorum haec omnia nutriuntur, quafi per palpebram obdu&am quoddam translucidum cernant. Celeriter item mouentur & in obliquu, Car» danus in latus moueri ait s noftri comparatione, diredeautem , oculorum fuorum . Me- Jiusenim efte vt altero vtrinq; profpiciant, etli diucrfisoculis, quam vtroq; fimulnec an- te, nec poft. Prominere autem, quoniam a lateribus: quia aliter ante penitus profpicerentt a lateribus autem collocari , quia fi fupra caput, non viderent, anteveronon poterant* quia os infra reponere neceftarium fuiftet , quia caput habent immobile : neq; antefimul os & oculos efteiquoniam oportuiftet latam efte faciem,vnde in motu etiam tardiores eua- p fiftent . Cattorum quanquam duros habeant oculos , nihilominus celeriter mouentur quin inter omnia animantia quibus tales dati funt oculi , celerrime eos mouent , quod ex his 1 Philofophi verbis conijcio: Oculi, inquit, ijs omnibus duri funt & apti tum intro, tu foras, tum etiam in obliquum moucri: quales etiam funt parti plurima? Cancrorum , imo vero mobiliores. Caput quoq; eorum quamuis exiguum muftis partibus durioribusmu- nitur, vt cornibus & appendicibus . Cornua autem habent, non folum ad pugnandum» fed etiam ad praetentandum iter. Nam vifus quibus contigit ffita&us, mobilibus cornibus non indiguerunt; qua? plane eo carent, ea habent, vt Cochlea?: item qua? parum vident, vt Cruftaceu. Pedes habent odo qui omnes in obliquum deduntur, vt inquit u Ariftoteles» ficut & Infedormn. Quod fic tranfcripfit x Plinius. Pedes omnibus odoni , omnes in ob^ liquum flexi. Ideo autem eos obtinuerunt, vtpoftent ingredi tefte ^ Ariftotele. Ingredi autem oportebat, vt vidum quterant, vidum autem nonin terra affixum, aut vnicoira loco colligendum, feddiuerfis in locis difpcrfum acmobilem. Quarerede55 Cardanus: Oportet autem, inquit, omnia Cruftacea pedes habere, & pamphaga efte . Nam fi nutri- ri debuerant folidiore alimento, & non omnino terra , vt Echini , fed meliore motu indi- q guere. at in Cruftatcis penna? adijeinon poterant propter latitudinem. tenues enim fran- gerentur, craftee inepta? motui : quare pedes habere neceftarium fuit. Qnibufdam etiam brachia forcipibus denticulata funt bina: Gra?ci vocant: Furcas Apuleus; pedes bi- furcos & bifurcatos Gaza , & poft eum Maftarius : alij biffilcos & bifidos : Quidam etiam Chelas dicunt Gra?co nomine feruato. Horum brachiorum pars luperior in primoribus his vt loquitur 3 Plinius, mouetur fuperiore immobili: hifq; pro manibus vtuntur, hoc eft non ingrediendi, fed cibum apprehendendi ac retinendi caufa . Quamobrem quoq; cpn . . tra,vtait h Phi!ofophus,quam pedes, ha?c brachia flederefolent: Eos enim incauum, ha?c in orbem fledunt & circumagunt. Quod autem hic ait in cauum fledere , id c alibi clarius introrfum ffedere dixit. Omnibus vero magna ex parte, deodem Ariftotele authore, gran dior & validior forceps dexter quam l^uus eft. QUod breuiter fic c Plinius: Dextrum bra- chium omnibus maius. Caro colore fanguinis rubra ( quod mirum , cum fint exanguia ) & tadu lento, nec , vt prodidit Ariftoteles,fimilis carni. f Idem ait in alueo humorem efte pallidum & minuta quasdam oblonga & albida: ruffa etiam alia maculis difperfis. Et qua mutem fiue papauer appellant, amplius parciusq; habere omnia ha?c genera: branchiaru quoq; communem efte annexum omnibus . Tabellas quidam Latini vocant, quas Ari- ftotclcs quibus eorum crufta? coagmentantur, & quafi articulantur. Lapides efte fub crufta refert § Cardanus ex excrementis genitos , qui cum ea decidunt: &obidquI lapides bofce quaerunt, maximos in ijs querere, qua?cruftam veterem exuerunt • Sed Iia?c dc Cancris ab alijs feriptoribus traduntur. mmmm VISVS - I De Cruitaris. Lib. II; ps VISVS. GVSTVS. SOMNVS. E B ES omnibus vifus eft : non foium quod oculos habeant duriores prominetes, fed quia ctia a lateribus politos. Valent guftu &odoratu:Nam Gammari odore efcarum aleftati facillime capiuntur. Dormfllnt quoque vthis a Ariftotelis verbis comprobatur: Aquatilium quoque, fomnus * Hifior .4, apparet, vt pifcium,MolIium, &Crufta opertorum, Locoftarum inquam, (ap.xo, & casterorum generis eiufaem . & paulo poft: Mollia quoqne, inquit, ad morem fimilem dormiunt? vt pifces: nec fecus qua? Crufta operiuntur , NATATIO. N C E D V N T obliquo motu : nec natant more Mollium , pedibus & pinnis, fed cauda tantum,rurfusq; ca tantum quae caudam habent. Docet hoc Ariftoteles his verbis: Crufta inte<5la,vt Locuftas, caudis fuis natant, celerrimeq; retrorfum pennarum caudas adiun&arum beneficio. Itaque r quas cauda carent, vt Cancri natare non poffunt. Pedes enim Cruftatoru ad natatum inepti funt. Nullum quoq; cruftatorum vel vocem vel fonum vllum emittit ia emittere, naturalem, vt idem a reflatur, * msior. 4. LOCVS, VICTVS, .€TAS. RXSTOTELES Cruftata a minus , in lalfis aquis quas funt potulen tiores, quod fint natura frigida & exanguia, fed in ftagnis marinis &iux ta amnium oftia gigni tradit: b Athenasus ex eodem in faxorum forami- nibusfitemq; in locis limofis. quod fanepoftremum de teftatis verum co- peri & in Ariftot. legi : quamobrem pro /KaAajtaVjoa** legendu erit apud AthenceuoVjoaWcTs/i/uei.De Teftaceorum vibtu locutuscAriftotelcs,fubdit 9i Cruftacea omnibus vefei, ficinquiens: Idem vefcendi modus Cruftaceis efi; nam ca quoq; „■ omniuora funt : quippe qute & lapillos & limum & algam deuorent , arq; etiam ftercus , vt Cancri faxatiles. Carnes etiam nimirum appetunt. Nulla Cruftacea refpirant ,led aquam per fiftulam egerentia refrigerantur . Humorem ore accipiunt, quibuldam ter- minibus depellendo , emitruntque meatu oris fu periore, obductis meatibus, qui interflu- xit. Duplex ille meatus fub oculis eft- Quoties ergo aquam acceperint, vtroq; tegumento obturant, atq ; ita refpuunt humorem . Longam eis vitam effeferibit* Plinius, fed hoc priuatim Ariftoteles de Locufta memorat. cap.y. a Degtn. |0 cap. u. * Lib. p Athemeus corre&us. Non cefpi- ranc . * Lib. 9. c\ D- S E X V S. <4 D D N Mollibus, inquit 3 PhiIofophus,& crufta copertis mas habetur & fasini na. Et b alibi de exanguibus loquens . Eorum quoque aiijs toto genere fexus vterqueeft, vt Mollibus & Cruftatis: c eodemq; authore, differt mas a femina , magnitudine, craffitudineJoperculOud enim amplius in fe- mina eft, ac diftantius & hirfutius,& opacius, quale etiam feminas Locu- flarum fortiuntur.Idem alio in loco:Habcnt,inquit, in hoc genere mares tenues genitales meatus : feminee vuluas membraneas ad inteftinum fiffas hinc atque in- iw de, in quibus gignitur ouum. Vuluas has effe bifidas etiam d alibi docet.In pedibus quo- que differentia eft , nam femina?, vt inquit, c Plinius, primus pes duplex, mari fimplex. i 1» Partes, etiam, teftefPhilofopho,fupinas & capitis ita cruftacea habent, vt alter? ad accipie- dam reddendamque aquam branchiarum fpecie conditas fint; alteras planiores , latio- res^; in feminis omnibus, quam in maribus conflent , Et iterum S alio in loco ait': Non- nulla maris meatuum ac feminas differentia diftinguit: quippe cum vterque tenuis fit, & al bid us 9 & humorem intr a fc continens pallentem : vterque etiam ex pe&ore pendet . Et * Hiflor. 4. cqp.ylt. h‘Dcgcn. 1. cap. 1 . c jHifior. 4. a titgttku M* ^ De ge®,i> lo . ^Pcgen.c.% Partus. Oua 4 * Hiftov, 4. €ap.to * Hif?or, 4. ££3, 2,, 95 Vlyfsis Aldrcuandi poft. Maribus fanepra? faeminis propria in pedore carne bina quaedam candicantia om- g liant, difereta a ca?tcri$ par?ibusscoloreformaque promufeidi Sepiarum proxima: verum ^ ifec torta in vertiginem more Buccinoni, quorum origo acetabulis, qute fubdua pedibus M xiouiffimis ordinantur , COITVS; PARTVS. 0 1 R E ac parere percipiuntur . Coeunt autem, veluti » prodidit a Arifto« teles,modo eorum,qutein auerfum mingunt, ciim alterum lupinum, alte* rum pronum applicauerim caudas. Etenim, ne parte fupina fupcruenianr, pronam impediunt cauda? pra? fuarum pennarum prolixa appenaiced* ali- biquaparte coeant, explanat hi& verbis: Meatus ille interior idem excre- menti & vuluxelRtum ijs, tum etiam Cruftatis, Eft enim qua femen genitale per mearum ernittant,idquc parte corporis fupina,qua putamen diftat & mare illabitur, faciunt „ Qua- obrem ea parte mas cum fcemina copulatur. Nam fi mas liue femen, liue membrum, ut J? aliquam virtutem, fiue vim aliam emittat, admoueri ad meatum vulualem necellceft. In-* cipiunt autem Venerem exercere ineunte vere, aliquando etiam cum ficus maturefcunr. Ariftoteles,inquit Athenaeus, libro, quinto hiftorfeanimilium ferihitex ijs qua: teftamoU li operiuntur ,Eocuftas, Squillas, Aftacos& id genus alia coire a tergo more quadrupe- dum,idq; veris initio prope terram: interdum vero cum maturefeere ficus incipit. Haec Athenaeus. Diutius quoque, tefte c Philofopho,ha?cquam cetera coeunt more mfcdtoi n. Sunt enim exanguia & ob eam rem frigida natura , Partus fimilis eft, vt ante dicebat , par- tui Mollium Canilagineorumq; quod per coitum pariant. Nam fepemas coniundus cut femina vifus eft . Fa?minaouum rubidum parit membrana obuolutum praetenui , ventri» lateriq;, ac vniq; inteftino annexum, idque ad carnem vfq; adha?rtn$.Hoc eft quod dice- bat ° Philofophus: Faeminis , huius generis locus ouis deputatus iuxta inteftinum omni- bus. Et ? alibi amCrufiatorum omne genus fibiiun&a continet oua, itaque fouet* Carda- »» nuscur ea fub cauda habeant iundfa ventri, his verbis examinauit: Verum id maximum ># nec ab vllafermeanimaducrfum,quomodo perfe&acum fintintus, oua rurfusfuh cauda ,, adha?reat,qua? latior eft ob hoc in feminis, idque praecipuum lignum fexus, latitudo cau- Q daein Aftacorum genere, cum natura nil fruftra agat, formam vero in yttro dederit necef- ,, fe eft, vt integra pariat , quod & de Locuftis fatetur Ariftotcles : laxatis igitur menibranis r> Illis parit , que proprio humore fub cauda ftatim colligit , fibrisque anne&inibi foetemur „ quoniam frigida funt fimpliciter*& animalis comparatione: quaedam enim fimpliciter fe- tum,vt pifcium,qua? fotu non indigcnt,qua?dam fola foetus comparatione, vt auiu, Gam- mari autem vtroque motu ideo fotu indigent, Nafcuntur igitur annexis adhuc ouisani- maliamam cortices caudae poftquam Gammari exuerint,annexi confpicmntun quam ob caulium in cauda pinnas quinque etiam Gammari habent, vt eundo pua non atterant, aut excutiant, OuaCruftatonim impcrfe&a cfle dicit fAriftoteles , quod foris edita inere- mentum capianr , Commutant enim , inquit , inter fe vices Infedla , vt qua? ouum pariant im perferum, vt pifces fquamati & Crqftata & Mollia . Horum enim oua vermen imitan- tur, quippe qua? foris, incrementum recipiant, Veftiuntur, eodem tefte, hgc oua putami- ne duriore s it it NATVRA. MORES. H * Mifior, S, «JM. D E M tradit hyberno lolurn tempore condi, diebus fcilicet frigidiftimis „ Et * Plinius de Cancris hoc eft Criiftaceis loquensait: Omnia eius generis hyeme feduntur,autumno & vere pinguefeunt . Bellum quandoq; inter fe ciuile quodammodo gerunt: Etquauis chelis plus valeant, quam antennis autcornibus;tamen his potius pugnant, quod nulli pene alij fintvfui , qu| ad pugnam & defenfioncm,vtfcribit Cardanus, natura vero armis minus vtatur neccD fari js. Cum alijs vero animalibus pugnat chelis , quod eadem fit ratio vidlorfe qua? cibi. r Imbecillealioqui Cruftaceum genus, Hinc Plinius: Vniuerfi, inquit, vbi aliquando con-* Mn7&a fT° grc>gantur,os ponti euincere non valent: Quamobremregreffi circumeunt apparetq; tru 99 17 tu?» Mutant omnia auftam aut corticem. Sed quo tempore? Crufta iua,ait b Arido, „ u ' teles^ A [ De Cruftatls'. Lib. 1 1. 97 A?teles,& Locufta? & Cancri, tam nuper nati, quam poft, exuuntur per ver, quemadmodum s angues membrana vernationis, quam fene&utem appellant. Et calio in loco clarius: Lo« c Hiflor. $. culte, inquit, inter marina & Cammari exuunt (operculum) aut vere aut autumno pott cap. 17. partum. lam capta? aliqua? funt Locufte,mollem habentes partem fuperiorem, quod cru- fta iam circumrupta, detradaque dTetrinferiorem autem duramrquia nondum effet difru- pta.Non enim limilis his atque exanguibus exutio fit. At quia mirum videtur, quod cor- ' ticem exuant, idcirco cauflam huius rei indagauitd Cardanus,lic fcribens: Cur neq; Te- dLi; 37. de * ftacea, neque Teftudines mutant corticem, Cruftacea vero mutant?In Teftaceis prius mo- var.rcr. 5j ritur animal, quam tefta ficcari poffit. Teftacea etiam motu non indiguerunt, propterea a 3J tefta non impediuntur: triplici igitur caufla non mutant:quia non mouentur 5 quia parum 9f viuunt:quia non liccantur:durior enim tefta & craffior quam crufta:in teftudinibus;autem j tefta incrementum non impedit. Nam in Cruftaceis non folum prtegrauaret , & motum 3> fiecitate,fed etiam paruitate incrementum impediret . Et rurfus , Crufta quoque, inquit» £um ficca fit natura, mutatione indigebatratque tunc cum mutaretur, & cum mutata effet, 3, mori ex inedia neceffe fuiffet, atque ita non excedere annum, cum tamen Locufta? diutur- B nae fint vitae . Itaque & mutare corticem omnia Cru ftacea» & pedes habere, quacunque „ perfeda effent,fuit neceflarium , VSVS IN CIBIS ET VARIIS. 3, 9i V T V M N O & vere pingucfcunt : at plenilunio magis : quia , vt dicit a Plinius, fydus tepido fulgore mitificat. Idem fcribitb Aelianus his ver- * Li.$.c.yf. bis: Tefta cruftaueinte&orum hoc etiam proprium eft , vt ad decrelcen- Lib. 9. de tem Lunam ex inanitate & exilitate corporis Iaborent,quod quidem ip- anma^ Ct6, fum declarat Teftacei generis Purpure, Buccina?, Spondyli & his affines: itemque Cruftacei generis Paguri , Locufta?, Aftaei, Cancri & id genus. Praffiant quoque cum funt grauida?,quod late m Locuftis & reliquis eiufmodi patet. Con firmatqueidem c Ariftotelescum ait: Generisexanguis Mollia & Cruftata optima funt ccDegen.u y cum vtero gerunt. Quod enim fanguine carent nec pinguedo in ijs confiftit, hinc propor- cap. 19, C tionale pinguedinis fecernitur in feminale excrementum . Ex his itaque cognofcerclicet ea ad cibum eligenda efle,qu a? funt pinguia plenaque humore & fuccofa: talia autem funt 3, in plenilunio tempore verno & autumnali , &ciim fint praegnantia . Diocles Charyftius apudd Athenaeum fcribitjSquillas, Cancros, Locuftas,Aftacos grati laporis effe,vrinamq> aLib.p mouere. Sunt tamen dura carne. Vnde Mnefirheus Athenienfis in libro de eduli js, Locu- ftarum,inquit,Cancrorum,Squillarum,&huiufmodireliquorumdifficilis eft codio,atq; adeo laboriofior multo, quam cseterorum pifcium . Difficulter quoque corrumpuntur quanquam non leuiter alant . Quocirca praeparatione fua & co&ionc egent. Mnefitheus elixa magis laudat quam alfa . Horum bona pars viua cum tegumento luoferuenti aqua? inijcitur ad coquendum elixandumue, vbertim affatim q; fcruere linitur & dum bullit, de- Ipumatur. Quidam in aqua & oleo elixant,hifque vinum addunt . Sed melius aceti modi- cum loco vini aqua? fimplici inditur . Sic enim cortex omnium magis ac citius rubicundo colore perfundetur: quod lignum efte folet,iam lufquedequeelixa efle.Apte dehinc ex be j, ne piperato falitoque aceto comedentur . Cocfta, inquit c Galenus , Malacoftracain aqua * Dc a^m' „ potulenta firmi funt alimenti, cum autem in fe luccum falfum contineant, fi in eadem co- fM,3m 4' D quantur,cum amittunt ac deponunt,aluumq; propterea fiftunt.ldem fuadct Malacoftrata vitanda effc eis,'qui’attenuantedia?ta vti volunt, ob carnis duritiem, & lentum acpituito- fum eorum humorem. lam vero conferre omnia ad canis rabidi morfus,tabidis prodefte, f . feruidosaduftosq; humores refrigerare ac diluere fLeuinus Lemnius tradit, s Cardanus mcn author eft lapides intra corticem & carnem Malacoftracorum contineri ex excrementis 5,^e geniros, cos cum crufta decidere non fimu!,fed paulo poft, & ob id qui lapides hos qua?- occult-nat. runt, maximos in his qua?rere,qua? cruftam veterem exuerunt. Ex quibus facile eft conij- ^/i.7.037, cere hos lapides alicuius efte vfus; cuius autem fit, me latet nec ille id addidit, forte eadem habebunt facultatem quam lapides in Cancris reperti, de quibus poftea . 1 DE LO- 9 Mittor. 4. cap.u Viyfsis Aldrouandi L O C V S T A; Capti. R V S T A intedorum , inquit, * Ariftoteles, primum genus Locufta eft: proximum, quem Gammarum vocant. Quo loco forte aliquis dubitet cur Gammaro, quem aVa wv vocat, pree ferat Locuftam. Mihi quidem ia prodentia nulla alia occurrit ratio, quam mirabilis Loculi x corporis con- formatio & ingeniofa fabrica , quamuis alioqui Gamarus maiora habeat brachia bi lui cis dentata forcipibus, atque ideo robore longe praecellat Locufta? . Cernis ne vt cornua haec vibret ad viam tuto capefcendam,& ad pugnam aggrediendam fine ho- ilis metu? Cernis ne aculeos? magnam item illam in dorfo & capte afperitat£,qua & pro- pulfat iniurias & bellum infert?articulorum vincula, & tabellarum nexus , vnde non tam milites loricas fuas inuenerunt, quam vel Mauors ipfe ille Homericus magis ad bellum , quam noftra haec Locufta,inftruda arma obtinuit? Praeterea non minus feftiue quam ele- ganter dicebat in Locufta cum integra apponitur in menfis, tria efle commoda , Dorion quidam tibicen apud Athenceum Jionpifttiu}, syf iv&xUtv , Steoptctp , id eft, exercita- tionem, qua? fit animi gratia &confu mendi tempus,edulium, & contemplationem .Nam F in frangendis pedibus,thorace diuellendo,caudaq; detrahenda , manus oculiq ; exercen- sundein cibus eft gratus conuiuis;ac poftremo mirabilis eius fabrica confidcratur, Habes igitur cur primum Locufta: locum tribuerimus. M Q. V 1 V O C A. E Locufta infecto, quod dupid a Graeci dicunt,item de Locufta vocata ve- nefica famofa & Neroni cariftima ; multa in nofti o opere dc infectis dixi— mus,& hic non repetimus, lam vero apud Ariftotclem Carabus etiam In- . m fcdum vocatur in iignisnafcensaridis,dc quo inter Scarabseorum genera vide in eadem de lnle&is hiftoria , Gaza modo taurum, modo fullone ver tit. Vnde helychius xapeifiove, dici tradit rd cv’ to Is gnpd7$ cnt&Amtlct , in arenti- bus lignis nafcentes vermiculos. Macedonibus quoque t bd ttvaIw id eft, portam vocari Carab® ob xdpafiiv inuenio. Et Callimedon rhetor Carabi cognomen obtinuit, quod Locuftisadmo fophagus. dum elile daretur, vti poftea dicetur pluribus. Vixit is tempore Demofthenis , inter opfo- * Lib. 7 phagos pra’cipuus:mcminiteius Plutarchus in vita Demofthenis & a Athcna?us,qui ipsu ^ vocat tX$iv a>v S 4 ptoi. fis eT’ oiw 6 cTo'ji« 7rpo\ iTtpov avSpcoTrov rtvc& EAa'A« crwuds «A' y dvSiv dxo'rcos tyd ffv t Myaf i7Ti'ViV0V JlUKiir, S T <5 «T ctpx @Ai7T0,vcn dozdvn at %o'pXf,t Vertit lacobus Dalechampius, Deinde Callimedon Carabus Repente procejfit , ac me rcfpi ciens Vt quidem videbatur , alterum qnendam hominem ^Alloquebatur: ego vero vt par eft , nthtl cum intelligerem Eorum qua dicebat Joquentt annuebam inaniter . Huius alia certe, quam apparet , pupilla vident . Alexis in Phoedone feu Phaedria eundem voracitatis taxat jitem Eubulus in Conferuatiss E"tv,o oi Ji' dio7cn GVfJtmnhiyfMtVOi , Mira' « apd/3ov gwu&cjv , os juovos /SpOTtiv A JUJCLVXt KCiVX7n«V tit tytfVTCOV TtiTTCiS Irv, PiSpovs 'n/uaxuteiS ds t’ 4 vivati poicPd i'v . Quod eft, vt idem interpretatur Dalechampius t t^Alij veio cum dijs complicati Familiares Carabo funt qui J olus hominum Degluttre pottsl e feruentibus patinis Confertim fdfamentorum pulpamentaftc vt nil edant c at eri. Fuit& Sarambusquidamcaupo Carabus cognomine celebris apud b Athenaeum , qui optima vina parabat. Carabis ver6 nomen loci eft tefte Suidaded forte legendum, vt pu- tat Zoo- H Dc Craftatis. Llb. II; 99 tat Zoographus, Caram bis. Nam Carambis Promotorium eft Paphlagonia? authore Ety- xnologo,di$um nape? to' xapa j&f' tu /SajvM ; caput enim eius multfi in pelagus procedit* SYNONYMA. A R A B V S modo pro Locufta marina, modo pro Cammaris fiue Afta- a cis a veteribus accipitur. Na Epicharmus in Hebes nupti js apud a Athe- —S' nasum, quem Archeftratus Aftacum , Carabum ideft Locuftam vocauk vt patet his verbis :• Adfunt Colybdasnae , & Aftaci , quibus parui pedes , b longaq i brachia: Carabos nuncupant. Vndc Hermolaus apud b Fliniu exiftimauit diuerfum forte effe Carabum a Locufta, quod cum de Locu- tjem ftis /criplillet» de Carabis fubinde fic loq uatur , .Sed cum verba Plinij , vt rede annotat cum Locls„ Maflfarius, mutuata efle cernantur ab Ariftotele , atq; vbi Carabus in illo legitur , Locufta fta_, . conuerti a Plinio videatur,erunt fane Locufta & Carabus cadem,non diuerfa. Nam quan do Piiniuspaulo infra, Cancrorum genera,inquit, Carabi, Aftaci, Masa? &c. non diftinxit 35 Carabos a Locuftis antea nominatis, fed Cancrorum genera nobiliora indicauit . c Athe» %’d-r nasus quoq; ceu diuerfa genera nominat Carabum, ideft Locuftam, Aftacum feu Camma- rum,& Carida hoc eft Squillam . Kdpa/Sos igitur animal hoc marinum Grascis dicitur, de quo nobis fermo eft . Etymologus & Varinus fic appellatum putant, napet to' xapcp Carabi ety fictiv&v , quod capite incedat , vel quod capite fit multum prominente: Cancrorum enim * genus capite carere quodammodo videtur, quod non a pe&ore diftinguatur. Apud d Ale xandrum Trallianum xctpu/Sj; nihil aliud quam zapa/Sos eft: nominat enim Ataoura? ,& %ctpa@iS‘a$ ; vbi Iacobus Goupylus: Inducimus, inquit hasc verba, HSff Awwt/sw , fufpican fes ab aliquo ad feripta , vt rcbv mpct$iS'm- fignificatio oftenderetur . Nam & zctpa/3tfis %a.pu{ki , a Latiuis Locufta; appellantur. Ha’c ille. Sic Cammari , inquit Zoographus , Sc Camaridesnon differunt. KapctfijSw alioqui teftibus Hefychio & Varinofunt ypdts ve- tulas apud Methymnaeos . Poliunt fic appellari Locufta? a ficcitate & fcabritie tcftas fuae» quam nimis exficcatam (vt reliqua huius generis ) velutifene&am exuunt. Et hinc fane ab aliquibus ypaptctibt, didi , nimirum ab aculeis vrpo? to' ypx dvrp» id eb bimuli feu acu- lei,quemadmodum ch dxy JoXiXxi id eb, longa?. Aribordes ndpetru vocar, Plinius cornua, nos antennas, Aelianus in dorlo efleait. ludeque for.te Carabi vtoTc&d%v/3iA» cognomina- uit , Dentes praterea habent Locuftacea primores binos maiufculos , & gulam ante ven- trem exiguam , in quo noqnulli quoque dentes iunt , quoniam non fatis erant (uperiores illi. Continent quoq; in eodem ventre humorem imulem muti .. Cor earum ex nigro, ru- fefccrc obfei uauit Bellonius.Mare autem cum excipiunt ore, id tranfmittunt ad fuas bra- chias, (Tcf fipc&yxb*#») quasipbe vtait Anbotclesplurcs,quamca?teracrubaintcda ob- H tinenr, Sut duris oculis, vt reliqua Crubacea ede diximus. Vhideapud Plautu Mcncchmus interrogatus, nu folerent fibi vnqua oculi duri fferbrefpodef no miuus facete quam vere „ £hi_id / h me Locmtam ccnfes ejfe homo 'gn&iuffime. Nib dicamus, hic Locubam in Icci um efTe, quod pariter durioculumeb « Eb&meatus q uidam fecundum m Aiibotdcm a pectore pendens qui ad excrementi exitu pertinet; fbe- » minis pro vidua, maribus genitalis (eminis receptaculum, Meatus hiciuxta canum, inquit, iB carnis continetur,ita vt media caro interiaccat; intebinum enim deuexu pertingit;m?atus vero a cauo applicatur, Nec fecus quam in quadrupedu genere ha?c habetur.Nulla maris ,» meatum ac ftemih^ differentia dibinguit; quippe cu vterq; tenuis fir,& albidus, bumo- re intra (c continens pallente; vterq; cria pedore pendet. Ad quoru omnium cofirmatio^ nem lubet breuiter ea qu^ Rondeletius in deferiptione Locubse exadius cladufqr fcripfit, adiungere , Locuba, inquit>duo habet cornua ante oculos magna, initio afpera & aculeat» deinde >9 >D it DeCnjftatis.Lib.il, joi & demde rotunditate praepilata, in coortu craffiffima,qua?paulatim magis ac magis ita gra- s, cilefcur,vttandeintenuiffimucirrudefinat, inomnemq; partem pili inftarfleHfti poifint. s, Initio quaternis articulis diftin&afunt, vtcum nullus ingruat metus meatu , cornibus ad latera porre metus, redto meatu cornibus,quae funt propria rotuditateprgpilata,ad latera porreinquit,cum nullius rei metu alficitur.tum anteuerfus progre- *, ditur, non pr^tenfis quidem, fed obliquatis in latera cornibus, (7zK3tyi.cscras &wpQ K&f wZ- 9, ^ tu vt ne aqua contra natationem veniens reprimat cornua , deinde vitra pro- ,» gredi prohibeatur . Sin fugit & retrocedit, tum penitus demittit & laxat fua cornua ; (?ra- ,* prim dvTus 'nAs'o?)&tanquamremis ahiusdemifsisfcaphampropellens,ficfefecommcb uens,multum conficit itineris « e HifiM.t , cap.u d a Lib. 9 • de animal. c.i £ SEXVS* 104 Vlyfsis Aldrouandl S E X V S. * Hl/Iorl 4^ CAp.l o 'C;' 'De gener. 3 ,cap.$. H X V S quoq ; difcrimen fatis manifeftum eft : Nam vt ait a Ar idotdts» differt mas a Locufta foemina , quod femina? primus pes duplex fit, ma- ri fimplex. Pinna? etiam parti fupma?annexa?,femina? maiores,& qu£ coi lo proxima? funt,minores habentur. mari omnes gque minores, necvf- quam per diminutionem diffimiles. Ad ha?c mari in nouiffimi? cruribus, veluti calcariarnaiufculapromincntacuta, qu£ foemina parua habet & tauiora. Addit pra?terca Rondcletiusincaud^fupinaparteffminam habere appendices duplices, pinnis fimiles, ad contegenda & confcrqanda oua , mari autem has effe fimpli- ces & paruas. Sunt qui & inagnitudinecorporis diftinguant, vt femina? maiores fint, ma* res minores. Tcftatur quoq; h Ariftotcles vuluam bifurcam effe feminis. NATVRA, MORES. -1 Si» »* Si» 9» $ cap. 17. t ap. 30. c LJ i flor. 8. cap.z. d Lib., 9. cap. 30. e Dc ani— mal.lib.y. capi1). * Lib. 1. ver. hifior. % Lib. 1 8. o 2. de pjfa ATENT * eadem teftante circiter menfes quinq;,Et b Plinius inquit:La-- rent menfibus quinis , fimiliter Cancri, qui eodem tempore occultantur. Dimicant , vt ait - Ariffoteles, inter fe more arietum cornibus,qu£e extol lentes vibrantesq; feriunt aduerfarium: fed vniuerfa?etiapla?runq; tan- quam gregis collegium vifuntur. d Pliniusquoq; cornibus inquit in- ter fe dimicarc:at c Aelianus: Quod fi, ait, Locufta? inter fe pugna nt, ali j contra alios, ita eredis cornibus veniunt , vtm incurrentes arietes allidunt & conferunt frontes. Ad hanc earum bellicofam naturam refpiciens fEucianus, inquit per iocum, oc- cidentalem partem Tarichanes inhabitare , gentem oculis anguillinis , & facie Carabea bellatricem ac mordacem. Cur mado tam acriter inuice bellent, his verbis tradidit Alher tus : Gregatim & aciebus inftrudtis pugnant cum al/js aciebus generis fui propafcuis, vel fcetu, vel feminis. La:di non poffc,nifi fub cauda tradidit S Rondclctius/ ANTIPATHIA. »6 s» s» s» sS> s» *i> 99 i» G * Lib.de fo- kr. animal. f Liby.cap . ylc. g Hiflor. 8. cap.x. h Lib. 1. de animal. cap. 23. O N conueniunt inter fe Locufta? & Polypi . Euenit vfu, inquit ? Philo- fophus, vt Locufiis Pplypi fuperiores fint, & adeo vt fi eifdem in retibus fen ferit Locufta Polypum, pra? metu moriatur . Qua? fic h Plinius: Poly- pum in tantum Locufta pauet, vt fi iuxta viderit, omnino moriatur. Idem teftatur^ Aelianus,cumait: Tam vehementer Polypum Locufta exti- mpriatur: d Alibi caufam huius inteftini odij hanc reddens: Locufta, inquit,adeo inimici- tias cum Polypo graues habet : quod hic cum illius brachia circumplexus fuerit , aculeis quos in dorfoinfitos habet, pra?clare contemptis, & pro nihilo habitis , illam ipfam cir- cumplicans, fuffocat. Cuius fane rei haud itffcia Locufta a Polypo lumme refugit. Eadem tradidit e Plutarchus. Nam rationem red dens,cur fibi Polypus a Mura?na & congro me- tuat, ait: Ab his enim male tradatur, neq;la?dere vicilfim poteftob lubricitatem elaben- tes, ficutrurfum Carabus, illis in complexum venientibus vincit: nam tenuitas non eft aduerfusafperitatem auxilio; Polypo autem acetabula intrudente perit . Quocirca ne- queo fatis mirari Horum Apollinem qui feribit a Locuftis vinci Polypos. Conger etiam Lo cuftam pauet, vt prodidit f Plinius. Et S Ariftoteles: Congros, inquit, Locufta con- uincunt: nam elabi non queunt propter crufta? afperitatem. De Polypi, murante, & Lo- cufta? mimicitijs, ha?c h Aelianus: Malum ingens & morbus agrcftis& inhumanus , ini- micitia atq; odium inha?rens,penitusq; infitum: quod etiam ratione carentibus natura in- genuit inexpiabile atq; implacabile. Muracna cum Polypo capitali odio.diffidet . Poly- pus cum Locufta graues gerit inimicitias. Murtrnx etiam teterrima hoftis eft Locufta atq; infeftiffima. Murena Polypo brachia abfeindir, dentium firmitate: poft autem in eius venirem fubiens,his cum malis, quibus v^rifimile eft,afficit,Ha?c enim e genere nan- tium eft , ille vero ferpentium more graditur . Quod fi Polypus in faxorum colorem fe vert at, >* >» n tt i» n i» t* )» » H De Cruftatis. Lib. II. 10S vertat, nihil ei aftutfeha? fallaces profynt , Mursena enim cius veteratoriam plane tenet . , ^ Cum vero Polypus Locuftasafecomprehenfa$ftrangularit,exugUcarnes,atque carum fuccum exhaurit, ac nimirum Locufta cornibus eredis iracundia furens , in cum modum mura?na mulieri iratas fimilem lacefcit, Haec igitur aculeos,quibus hoftis praemunita eft, mordicus tenet.Illa vero pedes acutos tanquam manus praetendens, vtrinque cuti inhae- rere fortiffime non intermittit, Muraena indignatur, fefeque huc & illuc verfat, & acutas teftasampleditur, quibus confixa remollefcit & fuccumbitidenique remilfa iacet.Locufta ex hofte inftituit prandium, Ha?c Aelianus, vt opinor ex Halieuticis* Oppiani, inquibus ^ hi leguntur verfus. £v fyx* ^ oLvup&iov ? Zyoiim " Kctpa/So? diZTilp /uvpaivz tb [ToAt/VoJYsT? , A oMKOi/gip dfioifictioiTiv , yertit Lippius, Polypus infidijs & duris i^iftucus (carabus) armis Et mur ana ferox inter fe bella (acefcunt $ p.t eadem alternant tn pralta Jxua ruent es « COITVS. PARTVS. RE coire Locuftas marinas8 Plinius; Ariftoteles more quadrupedum 3 ti9.c^i, retro mingendum, fcripfit.Tcilicet feminam caudam fupinam exponere , marem autem fuam fuperimponere & applicare . Coeunt autem vere iux ta terram, & qua? per coitum conceperunt oua, b eodem tefte, gerunt vte- * HiSlor .j. ro tribus menfibus Maio, lunio , lulio; tum deinde fub aluo m rugas de- cap. 1 7. ^ ponunt, ('deinde oua in appendicibus fupina? partis reponunt ) qua? oua vermium more augentur /Quod idem de Mollibus etiam, ac de pifeibus ouiparis intelli- gitunouum enim omnium ita accrefcit. Fit igitur Locuftarumouum arenidum in partes odo didudum.-fingulis enim operimentis, fingulaqua?dam cartilaginea iunguntur, qui- bus oua adhasrentitotumq ; quafifpecies vuasconfiftit:vnumquodqj enim illorum card- C lagineorumin plura fcinditur qua? fi difereueris, patent: fin afpicis tantum , compofitum quiddam apparet. Fiunt maxima, non qua? iuxta meatum, fed qua? media lita funnmini- raaq;nouiflima continentur.. Magnitudo minimis, quanta granis ficuum eft. Nec meatu ipfum vlla contingunt, fed per medium ha?rent:vtraq ; enim ex parte, caudam dico , & al- uum,bino maxime diftinguitur interuallo ; lic enim operimenta quoque difpolita funt . aj Sed quoniam latera ipfa compledi fatis non pofTint, addito extremo eunda teguuntur , 9J idq; velut operculum obturat. Videtur prorfus Locufta cardlaginofis illis particulis ma- 9) dare oua, cum enititur,caudam adducens, & protinus comprimens, infle&cnsque.fcfepa* 9> rere. Cartilagine^ vero ilfe appendices per id tempus augentur , atque ouornm capaces 3t redduntur . Partus enim in ijs rccipitur,vt Sepiarum in farmentis, & qualibet colluuione collocatur, Locufta? ad hunc pariunt modum . Mox vbi ea fui corporis parte intra diem v maxime vigefimum oua concoxerint, abigunt vniuerfa: conglomerataq; ita in idem , vt & 9> foris congefta appareant . Tum exeo Locufta? proueniunc intra diem maxime decimum quintum: & f^pe minores quam vt digiti magnitudinem expleant, capiuntur , Exdudut igitur oua ante Ardurum.-abigunt iam concoda atque abfoluunt ab ardturo . Ha?c omnia £) fumma quadam diligentia abAriftotile funt tradita. Qui etiam negat oua Locuftarum „ maris femine, vt Mollium afpergi, nec line ratione, ftc enim c alibi, inquit, Locuftaceigc- ^Jegener* neris feminee apud fe partum exponunt: quamobrem ampliores lpfe , quam mares habet cap.S. tabellas, vt oua feruentur. Mollia foris reponunt, feminis huius generis mares afpergtint, quomodo ouis mares in genere pifciurmreddunturq; oua glutino cohasrentia ad fpeciem vuae: AtLocuftaceis tale quid fieri nec vifum eft neque ratione exigitur : conceptus enim eorum fub femina continetur &crufta inteduseft. Plinius,Locufta? & reliqua, inquit, te- 9, nuioris cruffe ponunt oua fuper oua, atque ita incubant, Locufta? etiam nuper natae exuut „ fenedam more anguium » non aliter quam parentes poft partum . »> a» »* DENO- loij VlyfsIsAldrouandi DENOMINATA. KApd/Blar diminutiua vocula, eft parua Locufta, feuparuus Carabus. In vulgari tamen Lcxico exponitur nauicula . K *pet/3o*£ds9 & K etpafitlJns, Carabi/eu Lo- cufta? fpeciem gerens, qui e Caraborum genere eft. Gaza apud Ariftofelem K*. pa&vji venit Locuftacea. MORALIA. E R Locuftas peccatores intelligi poffunt: vt enim ill£ hyeme Ia?d utitur» contra autumno vcreq; ac inulto magispleniluniopinguefcunt : Ita hi dum profperisfruuntur temporibus,luxuriadiffluunt,& opulentia pin- gues fiunt : fed fub vitae exitum > ob metum condemnationis perpetuor, g gracilefcunt,la?dunturq; maxime. Etquemadmodum Locuft^ efferum* turfuis corpibusjta illi fuperbia,fed contra eum tegmen corporis fit ad- modum in Locuftis fragile, ita & peccatores,cum maxime fuperbiunt,quarn occyffime ob corporis fragilitatem vel momento temporis extinguuntur . Sicut vero Locufiis dentes in ventre, ita ijfdem,dum etiamnum florent, nulla eft alia cogi tatio quam circa gulae & ven- Couitiaco trjs voluptates . Tales quoque dici poffunt commutares & inuidi , qui in cordis gremio^ ac. inuif tanquam in ftomacho dentes habent.quia de iam impreffa in animis aliorum fama, quod 1 poffunt detrahunt maledicendo & mentiendo, neque felici aliorum fortuna accjuiefcuni v-nquam, fed oportunum inuefiigant tempus, quo eam de bono ftatu praecipitent « Tyrannos iaciues. a Libi 1 8. Hicwgl. Papularis fedirionis homo ftu* «holas. HIEROGLYPHICA. E G Y P T II hominem municipi] fui longe principem, fed tyrannica in ciues dominatione vtentem notare fi vellent. Polypum &Locuftamde pingebant: Si quidem Locufta? , vt ait Horus, in Polypos exercent vires G eofque vincunt . Quamuis Arifioteles , vt di&um eft,a Polypis Locuftas vinci feribat. Apud a Pierium Valerianum popularis /editionis hominem ftudiofum fignificarequi volunt , Locuftas duas maenas fefc inuicemin curfantes pingunt. Videre enim eft faepe vniuerfas , tanquam gregis collegium celebrare, dimicare interim inter fe cornibus arietum modo,ac mutua flagellatione inuicem faeuire: & genuinum cfi,inquit,Pindaru.s iunicem inuidere . EPITHETA- ) ; i . ‘ e' LOCVST A M vocat Oppianus dliwpa ob difficilem eius accefTum: tpuxud ob afperum dorfum: 7r.pamv oV ob motum celerem ac rapidum: deniq; d£u7rtty6a, a cau- cis forma>quce in fine acuta eft . ■ * f - ' • ' -r • : ■ . • ■ - ’ * ; - : f V S V S IN CIBO. 11 CALLIMEDON fuit cognominatus Carabus, quod hoc cibi genere impense de» ie&aretur . Itaque Alexis in Doride horum pifeium valde fuiffe auidutn tradit his verbis : pifeium mercatoribus decretum eft Vt aiunt aneam Callimedonti flatuum Ponere diebus feftis Panatheorum , qti&inte* gifces dies Dextra manu ajjam Locuftam habeat a E (l enim illarum artis folus feruator , Afy vere omnes damnum ac calamitas , Macho» ; DeCruftatis. Lib.IL ‘°Z B I Machon Comicus de Archephonte parafito hoc fcribits KAtf$«V /«« «5 AV^VTT0P t» TW A TTMH$ OvJ* mr pala 7rxpa.riSi'vvjp 7r orni Mu Et) TpcL7rt(£iQ , MpetfjSwn dAn$tta)P Et) 7rctaiAQ7roi^Oi r etopty&iians eetFpa£$ * Ep h n /uaybxoi alUt a q\ patina conferti (fima 3 In qua gobiorum frujia fuere tria , V tfa non f ne fiuporeconuiuis omnibus a , , Brc Dalechampius annotat per lapideas Locuftas intelligi grandes s quarum fefto ob fen- ilium faxea lunt duritie . Locuftas, inquit * Athen^us , magno ftudio conquifitas in cibo ac pretio fuifle, multis locis citatis e comicorum fabulis citare licet. Sufficiet tamen in pro/entia Ariftophanes, qui inThefmophoria Zufis ait. An pifcis quis emptus ejl ? an Sepiola > An Squilla quapiam lataian Polypus ? An mugil n oftisfan Orphus? an Squalus ? an Loligines ?■ *■ B.Nvn per Ionem. A.Raiane?B. 2{ec fane hac inquam , Aay uluanefaut pulmo , aut iecur apri ? Ilum fattifnum porca ftmen ? Num anguilla paruaynum Loculi a magna Cuius e fu mulieribus defejjis auxtliemini ? C Eliguntur grauido tempore plenilunij.Proferuntur in Italia ab O£tobri vfq; ad Aprilem* Proferuntur etiam maxime, quales Antiphanesapud Athenoum inter alios cibos nomi- nauit . Capiuntur tales in mari Indico, & circa Aphrico quoddam littus loco petrofo , vt fcribit b 5ynefius.Laudantur& aPhylliofiue Phrynichoffiue Ariftophanein Vrbibuso *!nepiftoh UoAv7tq Jiov, tum, vinum, liquamen, oleum,defrutum, hoc ius adijcito finapi in elixuris. Locuftg pr^pa- », reniur hoc modo. Aperiantur, vtallolet, cum teftafua, infundantur eis deinde piperatum 33 &coriandratum>atq; ita in craticula aflcntur. Quum exficcata fuerint, adijcieseisincrate 3, magis magilq; , donec rite aflentur. Locufta vero elixa cum cuminato , redte inferes piper , ,3 h'gufticum,petrofcdinum, mentham ficcam, cumini plufculum, mei, acetum, liquamen: fi 9» voles fohum & malobathrum addes. Aliter: Efitia de cauda Locuft^ fic facies:Folium acci p* pies, vuam prius demes & eiixabis,deinde pulpam concides > & cum liquamine pipere 8c oui$ ftib. 3 . dc te cui, cap. I7J. ltib.il k tib.i* a Li. de cop . tned fcc . Io cad f.4. hL\b'j . CL. demor . md. d Lib. 3. de duta. Ad dyfente nam. sLib.j Ha- licut . •Hlfax.i. b Lib.1). * Llj.c.vlt. *Lq.c. 37. hislxcclej. V io3f Vlyfsis Aldrouandi ouis cfiria formabis. Aliter: In Locufta? condimentum elixa?, piper, cuminum, ruta, mei, > acetum, liquame,& oleum aflumitur. Aliter. In Locufta piper, ligufticum, cuminum, men }> thain, rutam, nucleos, mei, acetum, liquamen, & vinum retfte adhibemus. Bartholoma?- it usf Scat>puspra?ftarefcribitLocuftam Aftaco, carneq; effe teneriori , elix ari addito fale it mox exemptam carnem & reliqua interiora, vt Cruda illa?fa maneat, lauari, ac deinde con- it tundi , addi cafeum tritum , oua & herbas : quibus omnibus vnacommiflis impleri Cru- dam, frigi deinde 'in oleo , aut butyro, acpoftremo ex varijs faporibusfiue inrindibus <& aromatibus fa aphya, Cammari . Horum etiam Sophron meminit in mulieribus mimis. Eft autem Squillarum fpecies, & ita a Romanis vocantur. c Euftathius in hoc Athenad loco legit M/u/uQpot,Cic enim feribit. eOdyfi.&. Kdpt/uopo^ fato luo, vel morte infoeiix,& mifer homo. Significat autem hxc vox aliquan- do etiam Squillas,tefte Athenaeo, his verbis. Kd/aptopoi miti ( lege f $■» )yi'm xctptSw dWo' P clfjtaim ovtco xcttodujfyjop.Et forte ( inquitidem Euftathius) vulgus inde corrupto nomi- ne x*0ot}pov9 dixit. Nos quidem Cammarum antiquorum Aftacorum genus dfe, quod alij Squillam fluuiatilem hodie nuncupant, poftea probabimus. Dicuntur tf^uxot exfen Etymiun. tentia Rondeletij,quafi us-cmtos, id eft non deftillantes,fed abundefluentes: quod tuber- cula plurima, tum alba, tum purpurea guttarum, fiuelachrimaru fpccie forcipibusinfper- fahabeant. Itaq; author Glofiari; non bene xa pifts interpretatur Cammaros. Quidam Aftacum Ariftorelis Elephantum dici putant apud Plinium.VuIgo in Italia dicitur Gam- maro, & CambarO, Se peculiariter is, de quo hoc capite in primis agemus, Gamaro di ma- re.Venetus hunc Aftafe,corruptoquafi nomine ab Aftaco,nominat . Galli, «Se Normanm Hormar.lllyriciLarantola,MompelienfesLangrous.Gillius Mafiilienfcs, ait, & Leonem & Aftacu,ex Plinio diuerfos pifces,vnoeodemq; nomine Ligombaudos nominant: Idem Aftacum, inquit,Gra:ci& qui accolunt Adriaticumfinum etiam hac astate fic vocant. Ea- dem his verbis Bellonius. Aftacum Maftilienfes, vnLigumbault, GenuenfesLombardo vocant.Quin etiam .Graecum vulgusantiquam Aftaci appellatione adhuc retinuit. Con« ftantinopolitani Liczuda, vel Ldchuda appellant. Hifpanice Cammaron dicitur . Germa- nice Humer.PoIonice Kakmorsid . Hungarice Rac*. Anglice a Creuyfe of thefea . Nam Lopfter Anglorum Locufta eft,vt feribit Zoographus,non Aftacus: quanquam Eliota di- werfis locis, Aftacum, Locuftam & Leonem interpretatur a Lopfter. Quidam apud Anglos K Aftacum 9> 9) J i D JIO Vlyfsis Aldrouandl Aftaci co* munis de- fcripcio » Color. Pedes. i» it it it it - >» i- it Dentes. Oculi.' Frons. Vc a Locu- fta differar. Collum . Pe&us. Forcipes °7)epar, 4 cap. 8. Cardani er ror. Defrriptio cx li^iion. Aftactfm Crabhe fishe appellari fcribunr, Sed hoc nomen nimis generale cum iit, potius omnibus Cruftaceis conuenirecenfeo, Crabbe enim Cruda ta omnia apud Belgas, Ger- manos, AngIos,vt ab earum linguarum peritis accepi, dicuntur, priuatim tamen Cancer. GENVS, DIFFERENTIA, DESCRIPTIO. L V R A funt Aftacorum genera. Differunt magnitudine & loco . Ab ea alia minora, alia maiora, ab hoc quaedam marina dicuntur , quaedam ftu- uiatilia:quce duo tantum inuenio. Marinorum autem tria nouimus : raa- ximujquod quibufda Leo eft,& Elephantus lJlin'ij:minimu,& quod me- dia inter vtrumq; magnitudine habet, generis fui nomine infignitum,& cuiusbancdefcriptionem nobis tradidit aAriftoteles. Differt Gamma- • rus a Locuftabrachijs, qua? denticulatis forcipibus protendit : atque etiam quibufdam p> alijs difcriminibus,quanquam non multis. Er paulo poft: Gammaro, inquit, color, quod ex toto dixerim, nitennigrifq; maculis difperfis euariat. Pedes inferiores ad grandes vfq; difpofiti odio , tum grandes ipfi longe maiores, cxrremaq; parte iatiores , quam Locuftae habentunfcd non fpecie eadem, dexter enim fuum extremum latum & oblongum , & te- nue habet : finifter crudum & rotundum . V terq ue tamen fciflus in extremo , perinde vt maxilla tam infra, quam fupradenraruseft. Verum dexter pufillos ferratofq; dentes con- tinet omnes:La?uus primos lerratos, intimos velut maxillares,fcilicet parte inferiore qua tuor,&cbntiiluos:fuperiare tres noncontinuos: vterque tamen partem mouetfuperiore, ad inferioremq; aftringir. Blaefus item vterque/itu inferiore, tanquam natiadeapiendu premendumque . Duo lupra eos grandes habentur: '-ali j birtiufcuii, paulo ab ore inferio- rcs.-mox branchie os circumdant, non fine hirfutia frequentes,quas aftiduemouet.FIe&it* atque in os adducit duos illos hirriufculos pedes. Surculi etiam graciles geruntur a pe- dibus,qui ori proximi habentur. Dentes huic quoq; duo vt Locufta? , fupra quos cornua breuiora,renuioraque,quam Locufta? . Quatuor item alia ad funt cornua, fpeciequidem duobus illis hmilia,fed tenuiora & breuiora . Super ha?c oculi conftituti funt parui, craf- q fiufculi, non vt Locufta? maiufculi. Frons quafi qu cedam acuta & afpera, fupra oculos ex- tat latior,qu;im Locufta?. Denique facies acutior & pedtus latius quam Locufta?, totumq; corpus moliius , & carnofius. Pedum autem o&o numero pars fciffa in extremo bifurca- tur: pars definit indiuifa, quatuor enim bifurcesfunt,reliqui quatuor fimplices ex toto pertendunt.Quod aut collum appellant,quinq; partium foris eft:& fextum latius, illud fi- tum loco nouiffimo habetur, tabellis continuatum quinque, interiora vero in quibus fe- minee prius pariunt, quam foetum edant, hirtiufculaqucedamquatuorcontinentur, qui- bus ungulis (pinee fingulce breues,ard:ccq; eminent ad exteriora. Pedius cor p u 1 q ; totum Iceue eft , non more Locuftarum aculeatum , & afperum ; verum in pedibus magnis acu- ” leos partis exterioris maiores effe manifeftum eft. Hadtenus Philofophus, qui rurfus fub- dir, alterutrum forcipem femperefle grandiorem, nec vnquam parem vtrumque vifum fuiffe . Hcc & b alibi tradidit non fine ratione his verbis : Gammari foli non certum , fed ” alterutrum ceque,vt fors tulerit, forcipem habent grandiorem , tam maresquam feminee. ,l Cauffii cur forcipem habeant, quod ex eo genere fint,quod forcipem habet. Cur alterum ” grandiorem incerte; quod non integrum fui generis naturam tenet, fed ita degenerat, vt ^ quod ad aliud deftinatum eft,eo non eodem, fed ad greffum vtatur. Aftacum fane non no- uit Cardanus dum eum fine cauda depingit , cancrum conftituens , cum quid Cancer fit ignoraffe videatur . Nam, vt contra eum dicebat Scaliger , fi Gammarum hoc eft Aftacu Vocat cum qui cauda caret, Cancrum dicet illud quod habet cauda. Caeterum ad reliqua qua? fupra cx Ariftoteie attulimus, examinanda pergamus . Dcfcriptionem hanc Aftaci nobis exhibuit Bellonius, parum ab Ariftotelis diuerfam ; Aftacus a Carabo non magni- tudine raritum(eft enim ille grandior) fed & ipfo etiam colore differt. Carabus enim tan- r unimodo rubet, Aftacus ex rubro fuluoq; liuefcit. Carabus bIa?fosatq; acuminatos an- teriores pedes habet, V rfa? marina modo , Aftacus extentos & forcipibus dentatos , par- tem que monentes fuperiorem aftringendo ad inferiorem. Cornua praeterea ante oculos Afhicus gemina habet , fed paulo quam Carabus minora : quibus eodem modo iter pree- icnditjlntus coiicaua ,'fub quibus alia quoque eodem numero minora latent ac tenuiora?; fuper tt >» it it it >* it it it it De Cruftatis. Lib. 1 1. iii fuperqu* oculi confli tuti funterafciufculi, non autem , vt Carabi maiufculi. Lacuem ha- 1 bent coftam fine aculeis, praeterquam anteriore parte, quo loco roftratam oftendit,ad ro- bur in certamine. Dimicant enim Aftaci inter (e arietum more, cornua attollcntes.Pcdcs vtrinque quatuor habd, quorum duo priores in extremo bifidi funt ad inceffum: alij duo natatui magis infcruiunr,quam apprehenfioni .Tabellas in cauda quinque videas. In col- lo autem deinceps hoc eft vlque ad caudam pinnulas paulo magis hirfutas, quibus in na- tando commode vtuntur. Hadcnus Bellonius: cuius fane defcriptioni non conuenic eius icon ; vt non fine ratiqoe ipfum Rondeletius carpferir.Nam in Aftaco qud depinxit, qua- Bellonij ico terni pedes b i fui fi non funt, imo nulli, fed oes articulis tantu intercepti, & in vngues fiue reprobatur tfwmpst. definentes.Etcum Elephantum Plinij Aftacum adultum exiftimet»vnam fcribes eandemq; vtriufque defcriptionem die, fibi apertiffime contradicit, dum inquit : Pedes vtrinquequatuor habent, quorum duo priores in extremo bifidi ad incelfumaalij duo na tatui magis inferuiunt, quam apprehenfioni , Deinde duo brachia in eiufdem Aftaci de- lineatione binis articulis , fiogulifq; forficulis denticulata nufquam comparent, fed illa funt reliquis quaternis crafliora duntaxat, in fingulos vngues, fiue T^ntrpct delinunt, quas altera parte vel ferrkta, vel hirfuta (pedantur , Quare quod pro Aftaco propofuit , neque Locuftas neque Aftaci formam apte refert, fed potius commentitia res eft . Nos vero cum videamus apud nullum aurhorem hadenus extitiffe veram & accurate depidam Aftaci figuram , hanc quam exadiffime depictam damus. Hic & colore & forma optime cum Philofophi fupra allata defcriptione cogruit . Nam thoracis pars fu perior , quam dorfum lubet appellare, itemque colit partes fuperiores, vna cum caude lamellis quinque , exte- rius nigris &c liuidis maculis diffinguntur. In fumma Aftacum hunc pro vero agnofcimus. Sed ne cuipiam hqc dubium moueat , propterea quod colium eius fex partibus diftindu depinximus, cum tantum quinque habere Ariftorefes cogat credere,omnefque quotquot hadcnus de Cru flaccis fcripferunt dodiffimi viri quinque etiam partibus collum deli* nearintjdicimus partem primam thoraci proximam , quandoque multo minorem cerni , quam in hoc Aftaeo noftro , ita vt proculdubio credendum fit Ariftotelem hanc partem sion annumerafle colli partibns, fed thoracis , Huicfubiunxi duosalios Aftacos mediae magnitudinis, fed pra?dido minoresjquorum prior corpore magis eft vario, antennae enim quae fatis funt longa?, rubentfitem brachia, non tamen vbique>fcd hinc & inde, ac medius ^ praecipue brachiorum articulus,thorax fupina parte ferrugineus eft > collum partim dilu- te rubet, partim cinereo eft colore, quali funt etiam pedes, brachia in omnibus articulis afpera tubercula per longitudinem ex ordine pofita habent , forcipumq ; alter dentatus vtraque parte tum fuperiore tum inferiore, alter his dentibus priuams cuius pars infer- na & fuperna quamuis longior, tamen reda magis & aequalis. Poftcrtor Aftacus furpina partenigricat , prona lutefeit , lateribus nigris maculis variegatis , cornua & appendices quae ori proflant, mineaceo colore fplendent , chelae maiores in hoc longiorefque , quam in priore, & paucioribus tuberculis, denticulatae intus exiguis tuberculis. Poftrcmo addi- di Chelam Aftaci marini ex Zoographo,pauld breuiorem quam depingitur, faciem ho- (-hr}a minis ridiculam repraefentantem. Nam chelae pars minor maximum & aquilinum nafum c;ernhomi- refert:& qua? in vtriufque partis confinio eminent verruc?, oculos, fi fupercilia addantur. nls ridicula Superiorem partem , quatenus feu cornicula quatuor fupra nafum & frontem eminent , rcpref&nus caeruleo alioue colore fi pidor inducat, ad repraefentationem pilei auriti , & ad latera de- fcendentis ita tamen, vt lateant aures:retro & circa tepora pili promineat nigri. Facies par tini albo inducatur pigmento,partim rofeo fuco niteat. Linguae inftar partis chelae tnaio- 0 ris tubera (Rondeletius dentes nominat)fuerint rubicundo colore infignied a.Quod fi eri ftam quoque e pennis, caudae praefertim gallinacei, capi aut pauonis nutantem » foramini fummo indideris, plane Gorgoneam & terribilem habebis faciem. K q Aftacus De Cruftatis. Lib. 1 1. Aftacus medi» magnitudinis priora Aftocus / ( H4 \ ff ' ' « jjr-v Aftacus media; magnitudini alter. & r- . ; i -r , DeCruftatfs.Lib.il. n| i, • Oiela Aftaci marini exZoographo . 10 CVS; * t. H dicti . 7«. ?tSo * fi/.g.e.sy. ® Dcanbn , S.Ctfp.2.2,. *H alicui. 2 . Vljfsis A14rouandi L O C V S. * k^SRABVS infidius faciem atq\ Aftacus aee? In /axis habitent cumis , & pafcm carpunt . a Oppianus interprete Lippio. 1 amen author eft ^ Ariftoteles, in feuibus terrenifque loeis Aftacos prouenire, Locuftas in afperis & petrofis, neu- tros io caenofis . Quare circa Hcllefpontum & circa lhafum Aftacos na-? fci; circa Sigseurn vero & Atho Locuftas . Quocirca Ariftotelem grauif- fimum authorem & cf teris fide digniorem fecutus Francifcus Maffarius,in his Plini; ver- bis, Locufts- degunt petrofis locis, Cancri mollibus; pro Cancri legit Aftaci . Nufquam non in Oceano frequetesfin Euxino tamen poto nullfiquod his verfib. cecinit Oppianus® Noxia non Ponto fima educantur in i fio Ut parui pi fies nequtdquamhofhle timentes Securi degunt vndts, procul Afiacus ingens » i Polypo des, de fiunt, magnt, defiunt (fo Paguri . CAPIENDI RATIO. EO S odore efcarum alledatos capi,fcripfit 3 Ariftoteles, cum vellet probare Crufta- ta omnia odorandi facuitateinfignita effe. Capiuntur autem eodem modo Aftaa 9 quo Carabi. SEXVS. COITVS PARTVS. M I N A in hoc genere nihil plane differt a mare tefte 3 Ariftot. Nam & mari& femina? forceps alteruter grandior more incerto eft: parem vero vrrumq; neuter vnquam habere vifus , Coeunt eodem modo , quo cattera Q cruftainte&a,que caudata funt, hoc eft more quadrupedum retromingen- tium,vt figmina caudam fupinam exponaumas fuam (uperponat>& appli- 1 i.am oua ferre incipiunt * Ariftoteles ante Ar durum oua exciudercabigere jam coda>& abfoluta reddere feribit. NATVR.A. MOR.ES. R E excipit mare , v£ idem. author eft ,cftm Locuftae ad branchias franf- mittant.Sine humore longius e mari deferri nequit. Quamobrem inquit Bellonius raro viuus Lutetfe vifitur,putrifq; eft antequam to perueniat Cardanustamen contra , Aftacorum eam effe naturam ait , vt citius pu- trefcantquam moriantur. Sencdam vt tradit* Ariftoteles exuunt vere aut poft partum, vtLocufta?. Tam funt loci patri; amatores , vt fi , tefte b Aeliano, quem Aftacum compr^hendifti,cum longidime exportes , relido ibi figno vu- de iplumcepifti, eodem cum ipfum, vade comprariienfus fuerit,arrepfiffe reperies : fi mo- do ita ex mari exportaueris , & deinde fic prope depofuens * vt a4 mare adrepere queat « Qus c Opianus fic cecinit: <_sistacus im menfium thalami fiub pettore amorem Condit [ponte fiua , nunquam de limine cedit * Inuitum fi quis ptficem traduc at e in altum , Inpropriam fiubitogefiit remeare cauarna-n . Et cupit & quarit illo [altare profunde,, Ex quo pificator cymba hnofy fugauit , 3^ on altos ponti non vult habitare recejfius , Non afiam quarit patriam-, fed fiepe penates ENmifos repaitfionfietaq, fitxa remfit . Siedukm H7 DeCruftath. Lib. I I. ^ Sk dulcem patriam gentes cupiere natans um , Et pontum & natale filum, quod fit liat amorem Jllts,dr pedtus fpargit dulcedine blanda. Mortali generi patria quid dulcius est at ? Jjhttd grauius mt fero, fi longis finibus errans Sit procul a patria vitant tolerare coadlus ? Exilium durumfa iugum perferre necejfe esl0 Externas inter genus ignota % rura , ANTIPATHIA. AS T A C V S Polypum extimefcit,vt ait * Aelianus,proeuldubio ex h Oppianoqui fic canit : Polypus infidijs & duris Alt acus armis H Et murana ferox alterno marte domantur . - Sunt eadem de Locufta di£a fuperiori capite ex eifdem authoribus <> HIEROGLYPHICA. POTEST per Aftacum non inepte defignari amator patrias, quamuis enim hic in pe regrinis fit quandoque fedibus,proculque a patrio fumo» tamen veluti Vlyfles apud Homerum s Pofi varios cafus pofi tot d feri mina rerum (tandem in patrium reuertitur folum, NVMISMATA. 'N Tarentinorum nummi cuiufdam asnei altera parte Neptunus Nereo infidet, dextera manu tridentem , finiftra lcutum tenens , intra autem Ne- reum Carabus, aut potius Aftacus cernitur, fupra Nerei caput, & ante Ne- ptuni pe&us literse N E inferipta? , a tergore Neptuni TATAS, altera vero parte Tarantem Neptuni filium videre licet equoinfidentem , infra cuius pedes duasconfpiciunturliteras, nimirum 2 A. Quibus omnibus fignificare volue- runt,Neptunum ab eis pro deo tutelari coli , qui non modo beiluis illis marinis domina- tur,fed etiam omnibus qui in ipfo mari continetur, pifeibus vilioribus, Cruftatifq; etiam* Tarantem autem Neptuni filium ab altera parte excudi curarunt, quod ipfe nomen vrbi » ac fluuio impofuerit* TEMPERAMENTVM. O N defuere, inquit a Iulius Alexandrinus qui calido temperamento fta- tuere Aftacos, coloris argumento, quem ex coctura rubrum contrahunt * At qui in crufta tatum id, frigida quippe, fed cum terreftris alicuius par- te,operati caloris qualitatem accipiens deterfione multa, rubri id colo- ris afpe&u manifcftaturj vt in iride, vtm fanguine,vthicin Aftacis, Cru- ftaceifq; omnibus,vt in ali js omnibus , vnde deterfus appareat in crufta- ceo tegumento calor cum rubore . At candor in carne fuusatq; integer maneat.Haftenus Ilie • Frigidos vero,& humidos efle temperamento teftatur Simeon Sethi . a 6. de ani- mal c. z z. *fJatieut. i* Amator p& riar. 4 De fM, 15.C.8. vsvs 110 Vlyfsis A! dro nandi V S V S IN CIBIS, S T A C I omnes marini, tam maiores quam minores carne praedura funt proditi, vt Cruilata omnia.Quocirca difficulter in ventriculo concoquun tur,tardeq, defcendunt,ac ventrem reprimunt; At rite confodi & praepa- rati non imbecilliter alunt , SimeonSethi vix etiam concoqui poffeait pr^fertim magnosrparuos enim faciliuscoliciceleriulq; ddcenderacau- das eorum ( hoc eft crura) difficilius etiam concoqui,craffiorifq; effe fuc- dddcirco condimentis calidis emendari, & ab eorum efu vinum vetus & rubellum potari, Inrercft etiam vbi capiantur in Methymna enim optimi perhibentur . Nam Phyllius flue Phrynicusjliue Ariftophanesapud Athenaeum in Vrbibus haec dicit: . • PolyptdiumySepiolam.CarabumyAjiacurKiOjlre&yChtmasx LcpddasySolemSyMufculgsxPitMaSyPethna ex Methymna Dihgelt-J Qui autem magnos amat, ex Alexadria portari curet, fi prope eam degat.SuntJnquit Car1- F^ danus, Aflaci mfipidiores, & duriores e mari , quam e fluminibus ; adeo vt in Scotia cum ederem nullius pretij mihi viderentur.Forte Cardanus non bene codis,nec bene conditis velabatur . Nam Matron Parodusapud Athenaeum Aftacum inter caereros pilees lautio- res,in Attico quodam coniiiuio appolitos ait. Mnefitheus alios elixis praetulit, & ideo cli- bano incoqui voluit .Non parum falli habent fucci , & minus tamen quam tcftata . Fiunt Jjt&i.F.ii-. etiam hylitiaex Aftacis.Eximuntur enim apuda Apitium delua tefta,& in monario con- teruntur cum pipere, & liquamine optimo pulpae, inde hyfitia plaffantur & formantur , VSVS IN MEDICINA, ET ALUS. Y M P A N I C I S Aftacum raro,& folius voluptatis gratia offerre iubet Trallianus.Podagricis quoq; prohibebitur , praefertim Ii ex pituitofo hu- more ortum ducat. Nam talem humorem ab Aftacis generau idem T ral- lianus author eft Jn Cardialgia autem conuenrre ait , quia non fati’ e cor- rumpatur, & acribus mordacibufq; humoribus refiftat. Actius in curatio- ne colici affedus ex pituitofo humore, Squillas & Cacros interdicir, Afta- co autem pro voluptate frui pernnttioHmiusmedicusdedyfentericorurncibo tradans , aede calore nimio, Oftracoderma,& A ftagines optimi cibi effe tradit.PutatBellonius per Aftagines eum Aflacosintellcxiffe . Ex eorum chelis nautae falinafua conficiunt, inqni- bus lal in pifcatione reponunt , Apud Belgas talis chelarum vfus eft . Aedes cum tam amplae funt, vt habitantes canthari, aut annui i ferrei, aut mhllei pullum vixexaudiant,ita- que tintinnabula in his locis procul ab oftio litis tabulato aut muri eminentiori loco affi- gunt cum loro annexo, aut filo ferreo craffiufculo , per domus penetralia li qua? (intobuta dedudoadofteum vlque,quopertufofilo chelam Aftaci,loco manubrij annedunt,quod apprehendit manu, cum qijifpiam pullare tintinnabulum cupit. Ad Cardial gum, Rex Leo di CEUS . ieo animal quadrupes quale . Serpes ieo. DE LEONE, SEV ELEPHANTO. Cap. I V- £ Q.V I V O C A. E O N I S vocabulum pro rege apud Graecos accipi non reperi vnquam 1 mirorq; quod feribit Ilidorus : Leo Graece rex interpretatur Latine, eo quod lit princeps omnium beftiarum. Eft autem Leo animal quadrupes, omnium animantium ferociffimum & gencrofiffimum , vno excepto ho- mine, praecipue cum colla armofq; veftiuntiubae, quod aetate accidit . fcft etiam nomen fideris coeleftis apud Latinos & Graecos,ex numero duode- cim Zodiaci lignorum « Serpens etiam quidam fic vocatur , alio nomine Myxpiws didus vy' - - - - Nicandro. n H De Cruftaris. Llb. II. np Nicandro . A i'a>r di£ta fuit Elephanriafis etiam apud Areteum > At As «p itpltuoipij A«£, Leo i]n Tfjcr-ia fontiscuftos,div di&a fuit tremendae faltatio nisfpecies , ab Athenio tamen inter ridiculas faltationes recenfetur . I)enique him eft nomen viri proprium, vtLatinisLeo, Similiter Elephantus quadrupes eft omnium fere Biephant£ animalium maximum , Europae incognitum, duobus celebre dentibus, ex quibus opera «quiuoca. fiunt eburnea. Significat % ti quae Ici tu fore digna iudicaui, ea hic fubiungam: MarinumLeonem inquit, Locuftaefimi- »» lem effe fcio , praeterquam quod tenuior & gracilior apparet, '& ex aliqua cruftarum fua- »» rura parte coeruleus(c?ruleo colore eft & lubnigris maculis diftinguitur,Gillius.)Ignauus 3» eft, Forcipes illius maximae,Cancrorum forcipibus figura fimileslunt. Apifcato- ribus bene peritis, membranas quafdam habere dicitur appelas ex teftis & colligatas, fub quas fubie&aefint molles carunculae & tener? , qua? Leonis adeps appellentur . Ha&enus Aelianus. Iouius quoque Leonem Plinij ab Aftaco non feparauit . Rondeletius vero qui- dem Aeliani Leonem & Plinij Elephantum non diftinguit : fed Plinij Leonem &Ele- Y ~~ ' phantum 120 Vlyfsis Aldrouandi 'Athen$us phanium diuerfos efle liquido oftendit , his verbis: Athen^us obiter tantum ex Diphilo g corredtus. Leonem inter Malacoderma recenfuit , quo in loco pro pta.Act,M$i pueov perperam legitur Gi> e } 6 a Graecis dicitur, ita Latinis Leo, a colore flauo,vt arbitror, quo coloratus eft dum viuit» & e mari captus educitur, & quodhirfutus fit . Aftaco corporis fpecie affinis eft , fed bra- chia longiora habet , forcipes tenues & latiufculos , quorum fciffura maior quam in vllo alio Cruftatorum genere pro corporis ratione . T uberculorum qui in Elephantis funt lo- co brachia villis veftiuntur & aculeata funt . Pedes tres qui proxime brachia fequuntur, longiores funt, aculeati, in calcaria terminati: vltimus exiguus, breuis & tenuis, neque acu- F leis neque pilis munitus. Praeterea ab Aftaco dorfi aculeis differt, quibus cum Locufta co- ne ni t. V trinque cornua duo longiftima tenusflimaq ; habet , item alia in fronte breuia , in- ter qu«E vnum in fronte eminet acutum , neutra parte ferratum : haec funt oculorum pro- pugnacula,qui cornei funt & prominent. Corpus totum vndulatumeft, inftar panni ex hircorum camelorumque pilis contexti, camelo-tum vulgo appellamus. Cauda perinde ac iri Aftacisin pinnas quinque definit, fed lineis magis diftindla. Captus Leo circa Lerinum infulam (que nue infula D. Honorati dicitur)no procul ab Anti poli, ad me miftus eft.Hec qui cum Plinij verbis conferet, ex brachijs Cancris fimilibus, Locuftx corpore, Leonem effe,qucm depinximus , facile indicabit . Ex Cancris enim permulti brachia pro corporis magnitudine longa habent, hirfuta,forcipata: corporis Locuftse figura longa eft, cauda ex Contra Bcl tabellis conftat,dorfum aculeatum, qua? in Leone noftro exprefla fpedantur . Non minus Ionium R6 aBfurde de Leone, quam de Aftaco loquitur author libri de Aquatilibus . Nam quemad- «deletius. modum Aftacum adultum, a Latinis Elephantum di&um fuiffecrediuita Graecos Aftacis grandibus nomina immutaffe , & Leones potilis quam Elephantos appellare maluiffe. Nam Aelianus, inquit, eam deferiptionem tribuit Leoni , quam Plinius Elephanto . Efto G idem fit Leo Aeliani , & Elephantus Plinij , an propterea rede concludetur eundem efle Plinij Elephantum & Leonem? Sic enim ille concludit. Conftat igitur Leonem eundem efle pifcem quem Elephantum . Non vides Plinium huncab illo aperte diftinxifle? Nam cum Plinius de Elephantis dixiirer, paulo poft Leones fubiunxit , & notam diuerfam ad- dinquorum brachia, inquit, Cancris fimilia funt, reliqua pars Locufta?. Alius eft igitur Pii— nij Elephantus, alius Leo quem hoc capite expreflimus. Ha?c omnia Rondeletius.ex qui- bus vt dixi apparet , eum confentire cum Bellonio , quod idem fit Aeliani Leo , & Plinij Elephantusded alium efle Plinij Leonem, ab eius Elephanto manifefte declarat. Quid iii ^Sxer.ziS» tanta controucrfia fen ferit Cae far dScaligcr, nobis nonaperuiteo inloco vbiCardanum docet , quot fint Cruftatorum genera , & quamamrfed alio in libro fuo nobis fuam fe de- claraturum fententiam eft pollicitus. Prxdido tamen loco fatetur, fe vidifle Aftacu, cuius brachium puerilis brachij magnitudinem aequaret . Ergo non magnitudine Aftacum a Leone aut Elephanto diffinxit , quemadmodum Diphilus apud Athenaeum, qui Leonem Aftaco maiorem efle fcripfit, fed aut forma, aut nullo diferimine per Aftacum & Leonem idem intelligens. Eft apud me Aftacorum genus infigniconfpicuum magnitudine , qua ^ a vulgari differt Aftaco, & nonnihil corporis figura;plane a Rodeletij Leone, fi eius ico- ni,quam noftr^appofuimus, fides aliqua fithabeda, magis diuerfum, quam ipfe Aftacus» cuius imaginem fyperius fpedandam propofui . Is igitur Brundufij captus , ad me miffus eft ab Archiepifcopo Brundufino. Leonem vulgusadhuc ibidem vocat, eft autem ma- gnitudine tredecim palmorum : brachij dextri ea magnitudine , qua fe confpexifle refert lulius Scaliger, finiftrum autem multo tenuius. Quod miror Kondeletium in fua icone non exprefliffc; nifi eius Leo hoc in fe habeat proprij ,vt eadem fit vtriufque brachi j gran- ditas,quod tamen in animum inducere nequeo , cum fitex Aftacorum genere, qui alte- rutro brachio femper differunt. Erant etiam noftri Leonis huius chelae tuberculis interius ab vtraque parte, tanquam dentibus munita^qua? in Rondelctij Leone defunt . Dc colo- re eius nil cerri habeo quod dicam; quandoquidem crufta eius tantum exempta carne ad hic mifla fuir>qug ineunde rubebat, vnde conijcio , cofta antea fuifle . Plinium , vbi Ele- .. . phantum feriptio . Cauda.’ 122 Vlyfsis Aldrouandi E phantum fuum nigrum eflc declarat , aliqui intelligere putant per nigrum violaceum «m : Ibrem exfaturatu. (Nani wavds Grcrce de nigro, vt de Aethydpe,& caeruleo, vt de mari di- citur,) Cie violas nigras Virgilio dici . lidcm AfiacOs inde purpurei & violacei coloris eflfe exiftimant , rubere autem cum funt cotti . Non fupprimendos duxi duos alios Aftacos » proprerea quod fint Rondeletij Leoni valde congeneres. Pedibus enim ac brachi js diffe- runt,itemq; cornibus. Nam haec multo funt vtriq.; longiora, ita vt vitra chelas protendan turibrachiaquoq; & pedes crafliores,tres vtrinq; pari ferejmig nitu dine, quippe pofterior dimidia parte minor efi,qucm pidor in fecundo non expreflit. Vtriufq; etiam brachia ad- modum afpera, imo aculeata praefer rim parte interna, fed prioris maxime hirfuta& pilo- fa . His adiungo Afiacum marinu, quem Humer vocant Germani, ex deferiptione fepten- trionalium regionum Olai Magni . Ingentem cite feribir , inter Orchades & Hebrides in- fulas^ tam validum, vt hominem natantem chelis apprehenfum fuifocet.Sednon probo quod pedes omnes bifulcos pinxerit, & caudam tabellis tam multis conftruxerit . In eade tabula idem Olaus Magnus depingit Afiacum duodecim pedum , qui deuoratur a mon- firo marino, vt hic conlpicitur. Forcipibus , inquit Gillius , firmiter Afiaci & Leones reti- nent, quidquid comprehenderunt.Ciim enim Mafiiliae multas Boopes, Menarum genus, & Leones, & Aftacos cepifient, nauiculamq; vbi huiufmodi pifces captiui tenebantur , in „ I e litus expulfam reliquilfent, & vulpes in eam ipfam ad exedendos Boopes inuafiflet , acci- dibiiT dete dit vt ^1£ec horum forcipes pedem poneret, ex quo totam nodem retenta , mane a pifca- taab Atta- roribus capta fuit. . .. co capitur . ANTIPATHIA. Forcipum vis . .JL A V D IVIT aliquando Aelianus, terrefirem Leonem fumme timere marini Leonis afpedum,abfutdum fcilicet ac formidabilem; fed neq; odorem eius ferre : itemq; - illum ipfum (terrefirem Leonem ) marini extritarum cruftarumpulueremin aquabiben tem,a ventris morbo liberatum iri . fy&fi ^ b* vsvs ‘if § De Cruftatis. Lib. II. 123 j / Aftacus fimilis pediculo marino . 1 ' ' / n6 Vlyfsis Aldrouandi ; yA.;\ : ' ' T . VSVS IN CIBO, ET ALIIS. E F E R V N T Leonem marinum a Belgis appellari Ondocht » propter- ea quod a menfis amoueaujr>nihilq; in cibo valeat. Apud nos tamen lau- tis apponitur couiui js ; In furno enim admodum caIido,(ineacua, liqua- mine vel oleo lente coquitur . Sunt qui eum , vt fcnbit Platina, carboni- bus circumuallent,crebroqi voluant»ne comburatur: coqui item ex aqua & aceto, vt Cancros ftuuiatiles,plus tamen co&urae requirere, quod craf- • anlm , fior fit & durior; Aiunt tcfte-* Aeliano, adipem Leonis ad hocipfum homines adiuuare,vi fquallidse & infufcatae faciei nitorem afferat * Cum rofaceo in vnguentum conformatus » formae pulchritudinem concUiarea & venuftum fplendorem enitere facit . DE ASTACO PARVO MARINO . RON DELETU. Cap. V- $T AC VM hunc inquit, marinum paruum vocamus , vt a magno di£ ferat:vt etiam ab Elephato & Leone diftinguatur , cuius folus quod fcia0 Athenaeus meminit-Ex Oftracodermis, inquit, funt Squilla, Aftacus,Lo- cufta, Cancer, Leo:quae eiufdem cum fint generis, differunt; maior au teris eft Leo Aftaco.Eft Aftacus hic feni per paruus.nec fere vnquam magnim dinem pi&urae noftrae fuperat . Capite & thorace eft rotundiore quam fluuiatilisjfn lateribus incifo , e capite eminet cornu latiufculu,magnu fi totu corpus fpe- £tes,vtrinq} ferratum, inter oculosfitum,quosrecondit &exerit. Cornua quatuor oculis praefixa funt. Duo breuiora cornu ferrato viciniora , alia duo multo longiora , flexibilia » articulata . Chelam vtrinque vnicam habet denticulatam, quaternis articulis connexam «, Vtrinq ; pedes fine forficibus • Collum fiue cauda tabellis conftat , & in pinnulas defi nir® Sub cauda appendices funt ouis reponendis deftinatae. Aftaco huic viuo corpus rubefcit, q alioqui lineis coeruleis tranfuerfis variatum < Rarus ac bonae carnis eft , firmiorifq ; quam Elephas,melioris quam Locufta.Differt a fluuiatili,quod)fit dum viuit, colore fufco, cor- pore longiore & ftri&iore, cornu frontis latiore xaMv^ov ; id eft . Cammarus appellatur etiam Squilla quoddam genus a Romanis . Sane vt dicam cum dodtiflimo Catfare Scaligero, a Squilla parua Gammarus parum diifert, fi minus accurate confideres . Diligentius intuenti reco- gnofeetur Gammari roftrata facies, Squilla mutila . Gammaro pedes duo priores, quibus $ pro manibus vtitur,forcipati:Squilla? vniformes. Squilla lamella? latiores: ipfa tota com» prefliorJJuto igitur Gammarum antiquisfuiffe noftrum hunc fluuiatilem Aftacu . Alio- qui fi is noneffet Cammarus, nullo nomine ab antiquis defignaretur , Non enim eft Can- cer fluuiatilis.Et * Varro cum iubet villaticis anatibus praeberi Cammaros, de marinis in- ielligere non potuit. Et Galenus aliud fecit ab ali js omnibus nomen flexu diminutiuo , vtab Aftacisdc Squillis differret j enumerat enim inter Cruftata dfoxQvV 7rety>vpous , i&f' xapnims tb , H#} xctpaflous , ngf nap/f oe? , yjj xa^ptaplS: ets . Non eft igitur Cammarus Squilla,vt ex Athenseo quidam putaut . Plinius quoque Cammarum a Squilla diftinxit . Nam quodam c in loco, vbi fex & feptuaginta pifeium genera recenfet, Cammarum enu- merat, cum poftea Squillam eodem capite pronunciet . Non lunt etiam hac tempeftate audiendi medici,qui Aftacos noftros,fluuiatiles Cancros exiftimanr,cum Cancris fit cor- pUs,rotundum tefte AriftoteIe,& cauda non exrenfa , fed corpori applicata; Aftacus vero St corpore longo Locuftis fimili,qu6d capite collo ac tabellis fit diftin&us , SYNONYMA. N fluuijs iraq; iftiufmodi Cruftata,que a marinorum Aftacorum figura, Aftaci fluuiatiles , KuptptapiJic a Galeno, xdftuctpot apud Athenaeum nominantur, proueniunt . Nam non bene apud eum Euftathius legit xa/uptopoiyVt monui fuperius. Ariftoteles ijs peculiare nomen non defi- gnauitifed inter Cruftata minutiora,qu? nomine carent, pofuiife videtur, alij Squillam fluuiatilem vocant: Romani, ac Veneti, Gammarcllam , & fluuiatilem Gambarum , & Gammarum , quo poftremo vecabulo Gaza in fua verfione apud Ariftotelem Aftacum vocauit,Latinumq; fecit. Hodiernis Gra»cis, Caranis , & Ca- tanidia,a Caride nomine detorto, appellatur.Galiis EfcreuifTe » Flandris Kreuits : Anglis Creuis,Creuife,Crauyflhe.fed marinum Aftacum etiam Angli a feaCreuyfe nuncupant. Proxima vox Germanica Krebs , Ultrice Kax. » G E N VS, DIFFERENTIA, DESCRIPTIO. ONDELETIVIS nobis fuum fluuiatilem Aftacu fic defcripfit , Cor- pore eft rotundo (terete.na vt cylindrus & globus vel circulus differunt, ita teres & rotundum , &ipfe Rondeletius paulo inferius Cancros rotundos, Aftacos longos efle fcribit:Zoographus, ) capite in cornu latiufculum bre- ue& acutum deficiente, fub quo latent oculi. Capiti praepofita funt cor- nua quatuor , duo breuiora , alia longiora , articulata , flexibilia , in tenuitatem pili deli- nentia. Vtrinq; chela vnicaefhafperajdenticulatajarticulisquaternisconexa.pedes vtrin« que quaterni,bini chelis propiores bifidi funt & hirfuti, bini pofteriores in calcar definur. Pofterior corporis pars qua? colium appellatur, fex tabellis eoftat, cauda pinnulis q u in q ,* * media Cammaro antiquoru num Gam tnarus flu uiaciiis 8 e Lib, 3 . d( reru!rt. b Lib. 3. de alirn . facul. €L.$ue.iu n8 Vlyfsis Aldrouandl a Lih. i. de aqttatiL c.3 . .r.x An habeat braachias « Ariftot.cor- reCtus . Mutim n5 cflc hepar. Lapilli Arta comm vbi. media fcuti formam refert, & articulata e/bvtrinq; duae eommuni articulo, poftrema; pro« jg prio colligantur. Os dentibus munitum,vt in Locufta & Cancris. Carnis aliquid in ore 5$ lingua. Sub cauda appendices finit, in quibus oua reponuntur . Diligens etiam in fuo de® fcribendoEuit a Belloniu&Nam probans hunc effe ex Aftacorum genere, fic inqui t : Nans eius bifurca brachia duabus tantum articulationibus intercipiuntur, quae duo pedes vrriti que forficulis in extremo denticulati fubfequuntur : reliqui quaterni non diffinduntur. Caudam quoq; vt Cammarus quinis tabellis loricatam ^pinnulafq; in extremo quinas ha- bet:ambobus(Aftaco tum fluuiatili,tum marino) idem ferendi & excludendi modus: ijf» demq;:ainbo cornibus, dentibus, roftris , mucronibus , tibijs & externis partibus praediti funt,quod idem de internis dicere pareft.Porro Gammari (fluuiatilis ) ventriculum mu* tis vndecunq; ambit : multi falso eius ftercus effe credunt : ego vero eius hepar effe puto* Multorum ciborum capax eft ftomachus, tam miro artificio fabrefadus , vt etiam in eiu$ fundo alterum os comperias fuis maxillis & dentibus refertum, tot in lateribus branchias habet, quot pedes. Porro vrrinqs in Cammaris fpiraculum feuforamefub cortice ad late®, ra oris videas,per quod aquam ore acceptam referunt. Quidam porro calculi in Camma?. ri capite reperiuntur, quos Carcinia? nomine vocauerunt. Hadenus ille.Inhis in primi$ m controuerlum eft, num branchias habeat. Nam ^ Ariftoteles de A ftacis marinis loqueni ® non branchir.sjvt Gaza& Rondeletius transferunt, fcd dixit, hoc eft partes branchi js fimiles:rede V Vottonus, veluri branchias.Sic enim ait Philofophus : Ha» os dr« cundant non fine hirfutia frequentes , &alfiducmouentur . Tav $puyxtc*u£*> qdpia. letata 7rc/^a. Taum cAostiA» mvoov . Ego,inquit Zoographus, cirros potius quam branchias aut $payx‘tos*$» has partes albidas dixerim, quid enim branchijs fimile: habent ?non fitum,non fubftantiam aut figuram, aut vfum. Motum dices fimilem effe. At® qui verum no eft, quod affidutemoucanrur. Aftacum enimfluuiatilem cum vitreo vafig maxime perfpicuo aqua pleno i nclufiffem, cirros illos obferuaui moueri quidem & celer® riine, non tamen affidue,nec femper: fcd iri commotione aliqua ipfius Aftaci aut affedu* nim rurfus q-uiefeere prorfus.Bcllonius mollia laterum additamenta , branchias in eisap- pellat:Tot,inquir,branchias in lateribus habent, quot pedes . Verum nosftlaquanquanft fpecic branchijs non difli milia, nec intra, nec extra aquam moueri vnquam vidimus.qua® re alium earum e fle vfum puto, forte ne aqua introrfum penetret, vel ad motum progref- fionisnatationifueeis adiuueritunnon ad cordis & caloris natiui refrigeratione:qui bran- q chiarum in pifeibus fanguine & corde proditis vfus eft,vt in terreftribus pulmonis . Exan ' guia vero omnia in terra pulmone, fic in humore eodem & branchijs carent. Ad haec qua? branchias habent aquatilium, & aqua fubeunte refrigerantur, extra aquam diu viuerena poiTunt : Cancri vero plurimis diebus poffunt.Ego fine cibo in fola aqua ad dies tredecinj viuum feruaui nuper, menfe Odobri: aqua fingulo vel alterutro quoq; die murata, in an- gulo zere noftrae calefada? . Sed neq; vt aquam ore acceptam reddant, dum cibum in hu- - more capiunt, branchijs opus eft Aftacis.Vtrinq; enim ad larera oris per foramina quaedl aquam remittunt: vtin extradis ab aqua apparet, fi contempleris fupinos. Ethoc Bellor nius quoq; obferuauic-. Ariftotcles vero in libro de Refpiratione , circa finem capitis vn- dccimi(vtnosdiftinximus)nec branchiarum nec foraminum, fatis clare, quibus reddatur aqua, in hoc genere meminit, cum feribit :Ta %iw pttt^xdeppaKctySm om K apxtvoi i&f o / K dpafiot Trctpa } ro' eT aertet ctptaai tv uScop Jiet1 rZiv i TiJTTTuy /uetTCot/ . paulo antea Utem di* xerar,qubd non refrigerandi gratia,fcd necellario dum cibum in aqua capiunt, eam admit tant,vt& Cete & MalaciaJtem hiftorise animalium 4.2. Tlu) ££ dap&Trax ftyj* vrap^ ( abundat htecpra?pofitio ) rd zo/udr) Travvx m' roictu m . apinvi t7n?&/u@ctm7& JJ (Gaza videtur legiffcap/aar dV ) xam' juizpdv rdviuv /uoptov 0 / K aptivot, 0 1 oOi' ucicufiji ^raptet ra' /3pstyxio&*’p&0o** Hoc etiam conftat eandem partem Ariftoleli diuerfis nominibus,modo za' $pctyx^^»t modo T»' £ uaiJa nominari. Ha?c eunda fcitu digna & noua ex ipfo Zoographo referre plj| cuit. Mutim quoq; qu*e ambit vndiquaq; ventriculum, non bene opinatur Belloniuseflfe hepar , quod rantiim fanguine praeditis animalibus datum eft . Porro de lapillis quos in fe continet Aftacus, dubitatur quo hsreant in loco , quoq; fint numero . In magnis & at*® nofis j De Cruftatis. Lik II. up nofis Aftacis lapillum aliquando reperiri, in proximo fqpra forcipes articulo, audiuiffe fe meminit Zoographus. Repcriuntur, inquit, Georgius Agrie, bini lapilli globi dimidiati figura, in Cancrorum (iicAftacos vocat ) fluuiatilium capitibus . Videntur illi fummo ventriculo adiundfi. Cardanus lapides candidos gigni in oculis, cortice depolito duriore mollem induere, lapidefq; tunc fieri maximos tradit , abfumpta materia corticis in lapi- dibus. Crefcunteis, vt ait Albertus plenilunio globi dimidiati duo lapidum inftar fub oculis interius,in fbem el fi s prascipu e,c um fu phar exuerunt . Germani vocant Krebsauge quod quali formam habeant oculi, vel Krehftein.Ha?c itaq; funt, qua? in Aftaco fluuiati- li confpici pofTunt , Quampis autem non duhitcm,qum eadem omnia in marino quoque reperiantur, hoc tamen loco dicenda erant, proptercaquod Aftaco fluuiatili omnia quae didla funt,ab authoribps adferibantur. Pergam nunc ad eius genera, quae a recentioribus Genera A- duo conftituuntur, magnitudine potius & loco,in quo degunt, differentia , quam figura ftacorum*. corporis.Minores vocant faxatifes, lapiaofos Cancros Albertus , propterea quod fub la- duo. pidibus degant, apud Germanos & Heluetios famitiares,di£ti SteinKrebs,&ThulKrebs : Saxatiles parte fupina albicant,prona nigricantjelixi non vndiquaq; rubefeunt, fed parti m albicat. ft1** cs* Maiores nigriores a Germanis dicuntur Krebs (impliciter , ab Heluetijs Edelxrebs , hoc eft nohiles,quod in nobilium patinis fint frequentes. Hoc fuperius defcripfimus ex Ron- deletio & Bellonior qui etiam obferuauit in Pado captos rotundiori effe corpore magifq; crenato,quam in Sequano, cuius dexter pes finiftro tenuior eft. Ego duo aut tria horum fluuiatilium Aftacorum obferuaui genera, fi color diferimen faciat . colore enim tantum differunt, & non alia quapiam quod fciam parte, aliud enim cseruleo , aliud ferrugineo» aliud obfcure nigricante colore eft . Qui igitur primus depingitur , ferrugineo eft colo- re,cum eo quem Zoographus depixir , & maiorem Aftacum appellat idem , fi iconi fides fit habenda. Rondeletij icon ab huius differt in cauda & corpore, quod latius & breuius apparet in Rondeletij icone . Reliqua genera cum eiufdem fere fint magnitudinis, vnica icone offenduntur. His adiungo iconem aliam qua? prona parte monftratoua , vt collo Hjaetoitur « Aftacus fl uuiatilis alius . Aftacus fluuiatilis alius. «HS* 130 Vlyfsls AIdrouandi Aftacus fluuiatilis alius prona parte pidtus ' B L O C V S B I QJV E in Europa ficubi non defunt fluui; torrentes,riui aut lacus abua dantjtamcn in Hifpania, licet non definr flumina>inueniri negantur.In Gal lia contra frequetiffimi funt,& maximi,maximc vero in Pannonia; vbi car* ri inulti onerantur eis exportandis alio. Vienna? Pannonia? fuperioris fupra triginta currus Aftacisonuftos non femelnumerauit iulius Alexandrinus in foro, quod ab hifce Gammarium vocant. Nouus Orbis dictus etiam minime ijs caret : Quin optimos in fluuijs Americanis inucniri a nauigatoribusrelatum eft. Vtrunq; genus j tum faxatile, tum quod grandius & nobilius eft, frequens eft in Helueticis& Subalpinis regionibus«Sed faxatile loca amat lapidofa: alterum vero grandius plana >& lamia, & ter- ( rena. ' . . j| V 1 C T V S. i-m ARCOPHAGI ftmt hoc genus Aftaci,& Scatophagi . Cadaueraq; fe- dantur. Kam fi in aqua» vel equus, vel canis, vel quoduis.aliud animal fub- mergatur , mox tanqua vultures magna frequentia adnatant, nec recedunt nili quidquid fit carnis, arroferinr . Quo fpedaculo quidam, inquit a Ron- deletiusaliquadocommotus,quemadmodum exboue ca?foapes, ex equo Vefpas, ita Aftacosfluuiatiles gigni exiftimauit . Quamobrem equos mortuos in aquam conijciendosaliquotiescurauit,tandem euentu ab eadem fententia didudus eft . Cancer !; fluuiatilis (ait Albertus Magnus) vt dicunt periti pifcatores etiam in gurguftia ( naftas) 1 intrat ad lucium & roditeuni.Cancrieriarn lapidofi quifub lapidibus degiit, carnes com- mea unr adeo , vt ( quod Z oographus etiam eft expertus) carnibus in Danubio alligatis nauibus , & in aquam fufpenfis adhaereat magna Cancrorum multitudo. Aiunt quidam animal efteamphibium,vefci herbis, nodu ad pafcua exire, prxfertim lunio menfe : ranas etiam appetere. Alhertus'Cancer,inquir»lade potatus, fine aqua multis viuit diebus.Zoo- graphus,vt retuli, Aftacum domi viuum in aqua per dies tredecim conferuauit. CAPIENDI RATIO. A P I V N T V R virgulis diuifis in fummitate , quibus inteftina aliqtia» aut ranarum corpora inferta funt,aut baculis , quibus iecinora iam foeten- tia transfiguntur , ordine difpofitis , iuxta gurgites aut loca quse habitare foIent,denis duodenifue: inde reticulo circumit pifcator , virgas fingilla- tim eleuans, fubiedocp reticulo cum Aftacusnon adeo celeriter poffitfe explicare , decidit in reticulum . ita pifcator magna cum voluptate centum aut ducentos refert DeCrndatis.Lib.II. 13 1 refert domum bene robuftos , & viuaces ac magnos . nam parui ad efcam fublimem non tam facile accedunt : &„ vbi • acceflerint, antequam capiantur , excidunt . A lij plurimos fic capiunt : ranas decoriatas , ita vt curis appendeat , infigunt baculis fidis , fic difpo- nunt hos baculos per ritios , vt diftent a fcinuicem duarum vlnarum fpacio aut circiter . Mox vbi acceflerint Adad , eleuant baculos , datimque altero reticulum fubtus tenente decutiunt. Sunt qui, vt innumeros capiant, nalfe iecur aliquod imponant, inriui me- dio . Alij iecur vitulinum diffe&um in aliquot partes oleo frigunt, & in naffa fufpendut. Alij hircinum iecur bene affatum, camphora praeparata ( fic inuenitur in libello quodam Germanico) illinunt, deinde omento vituli, vel ouis recenti circundant, & tabellae al- ligant fecundum artem. Pica etiam inter cauera eos venatur , & fertur picam quan- dam ab Aftaco , quem fecum in arborem detulerat, collo compreflam ab eo perijfle . S- E X V $. AS E S , inquit Albertus , in ea parte qua corpus ad caudam continua- tur fubtus, quatuor longas habent virgulas prominentes., quibus femi- na? carent. Cauda etiam maris rotundior ed, & planior, & fpifliorj hemina? autem magis tenuis, & vacua & lata, quali compreffa. Etalibis mares a feminis non differunt : nifi quod femina? membra maiora funt : & coopertoriorum liue tunicarum ( tabellarum ) in cauda , diftantia ed anaior in femina . C O I T V S, P A R T V S. O D E M autorein coitu mas primum afeendit fupra dorfum femina?: ea vero mox fe lupinam vertit: atque ita mas coit cum ea, confricando fead eam fine egreffu ouorum.Oua pariunt per anum ,per que etiam excrementa reddunt . Neuter vero fexus membru habet, quod in coitu intret corpus alterius, fed per applicationem portarum (meatuum) coe- unt. ChridophorusEnceliusSaluendenfisorccoire prodidit. Carda- nusiam exclufa iundfa corpori manere feribit, donec excludantur foetus. Idemque me- minit minimos Adacoscaudsematris adhuc ad hterentes fe confpexiffe, quod etiam a Zoographoedanimaduerfum. Albertusait: Oua femina? primo in corpore funt valde copreffa : deinde paulatim exeunt, & virgulis fub cauda curtis adherent, donec eoplcntur. N A T V R A. EST AS feu crudas &hi fingulis exuunt menfibus: quo tempore la- pillos in capite multo gradiores gerunt.Hyeme latet menfibus quinq ; ; nam eius frigore feduntur admodum . Crudam autem veris tempore prodeuntes exuunt. Putant aliqui hiberno tempore eos quoque appare re , ac.adlitora prodire: sedate autem recedere gregarim ad aquas opta- tas. Luna? vim quoque fentiunt, quemadmodum Crudata omnia , & Odracoderma . Nam nouilunio admodum emaciantur, fiuntqueexcarnes, plenilunio contra pinguefeunt , vt etiam vere & autumno . EMBLEMATA L C I A C I hoc ed emblema in Parafitos . tibi donamus , fluuiales accipe Cancros : Munera conueniunt moribus iH a tuis . His oculi vigiles , & forjice plurimus ordo Chelarum armatus , maximaq-, aluus adejl . Sic tibi propenfits (lat pingui abdomine venter , Pernicefcp pedes ^Jpiculatp--, apta pedi , Cum vagus in triuijs , ihenpup fedihbus erras 9 Jn^ alios, mordax [commata falfaiacis . TE M- 13 2 a ht lib. i a de fanit. TortSo Vlyfsis Aldrouandi TE M PER AMENT VM. EMPERAMENT V. M , inquit Michael Sauonarola , non inuenio ab authoribus determinatum . Sed quia funt de genere pifcium > & lom- num inducunt, idq; vehementer; iudicoiplos frigidos&humidos,ita vtfrigefaciant in primo ordine,humca Gammaris ahftinuerit diu. m * de 0 1 3$ Vlyfsis Aldrouandl DE SQVILLIS IN GENERE. Cap. I X. mmm voca. £ QV I LLAZ gibba? quadoq; apud fcriptores generis nomine intelligutur, quod & magnitudine fere media fint inter maiores minorefque, quin Ve- netijs hodie (impliciter Squill^ dicuntur:& a Gra?cis hodie Carides.Qua- recum Gillius Venetis Squillasquafdam dicit vocari paruis Gammaris fimilesran rem acu tangat, alijs iudicandum relinquo : Grsecbvt dixi,Cari- mZik i des dicunt & Caramidia3 Bellonio tefte:quaru color nigricat.C^farScaliger tamen Squil- jam minimam ab Adriaticis generis nomine vocari fcribit. Oppianus vero etiam lupo- g rumpifciumaSquillisinteritumdecantansmonaliasquam Gibbas intellexit, vt Ronde- lctio placet.Et qu£e medici veteres de Squillarum alimento tradut,de Gibbis potiffimum accipiendaputat. Quocirca qute hoc capite de Squillis dicentur , vel ad omnia Squilla- rum genera pertinent, vel incerto carum generi adferibenda erunt.Nam a veteribus mul* taabfolute proferuntur, qua? ad propriam quandam fpeciem referenda erant, velutima- ximead gibbam . Squilla praeterea Latinis genus cft bulbi a medicis frequenter fatis vfi- tatum, q-x/Mh Gnecisdi&um. Kot/t/cT^ ab Hierocle in Hippiarricis Grtecis nominantur » . abfceflus quida; Ruellius Squillares furunculos interpretatur. b Athenaeus refert ex Epho ro, vrbem circa Chium infulam ditftafuifle, quod ibi multg nafcerentur Squill^, prxterea oppidum Stephanus agnofeit , quod in Phrygia ait fuilfe. K apii idera quod zctpia feu feu xapivri Euftathio , qui fic inquit: H' JV netpta ^ napivu As^i- «ro/ , K#? napis St\ Caris quoque Galliae fluuius Gregorio Turonenfi, Cher hodie. In Le« I gerim fe exonerat.Squilla vulgo Bononiae campana vocatur. SYNONYMA. a P L I N I O in pifeium catalogo nominatur Scylla : vbi Squillam lege- re mauult Zoographus,qua? Graece *«/$? dicitunnifi reuera Scyllae nomi ne monftrum aliquod marinum intellexerit , cum Phorcum quoque deu marinumineodemcatalogorecenfeat. Sed de Scyllamonftro plura di- cemus alibi. Gaza Ciceronem fecutus& Pliniu xaplfa vertit Squillam, & to' zstpt'£iov (qua voce vtitur Ariftoteles) Cicero Squillam paruam. profodia^ Obleruandum eft primam vocula xse/feiemper produci: vt apparet in carminibus Oppia- xapi\ uo- ni & Archeftrati,& multis ab Athenaeo citatis verfibus. Vnde non fine ratione alias tfu/fis dicitur, vtSophronHn Mulieribus. Vide pulchras Costri das yvide Cammaros , Vide amica illas afpice.vt rubwt3vi leues & hirfuta funi . Ita quoque Epicharmus in terra & mari : Couridas phamiceas vocat . IdemqueinLogo x copiSctt, dixit hoc carmine : phy as fimtd & fic xstojas Y.u>pt'$ a 5 : * Llb.v Etymon. Scarus pi- fcis undc_> didus o Simonides vero : T hynnis Loligo: gohijs na>p!Si$ . In Caride pen ultimam Attici corripiunt & proportione quidem cogrua,vtcenfet * Athe- n^us, quia vox Illa aVo' t 00 xdpn id eft, a capite du&a fit, quod Squillis maiufculum eft. Varrinus quoque &Euftathius a capitis magnitudine dici putant, forte ex hoc Athentd loco. Quemadmodum itaque a voce id eft , pitfuravel feriptura deriuatur ypctsph ideftftylus,vel penicillus:&a/SoA» id eft,ia xar twdar* olvdts Squillam humi depofui & retraxi poffea t . Idem in laelmo: Slp^OUMTO S’(k xapi£i$ UiSpctX CtiV i7r) Tlr^aat xvprai, id eft. Saltabant, vt SqmlUfuper prunis Gibba falitint , Plura alia eiufmodi apud Atheneum legere eft exempla, in quibus media fyllaba xa/oiJVs produ&a cernitur. Sed in foluta oratione (vt Ariftotelis & Athenyi libris ) eam fyllabam acui reperies,cum producta circumflcdd deberer, genitiuo tantum plurali excepto. Solius jg Eupolidis teftimonium,qui corripuit, profert Athenaeus ; — — TiXbjj' &r7rcti; 7T0t q/ %pmn$oc> . In z*p)<; priorem corripiebant At- tici. Vnde quid fequatur clarum eft, at illi poeta: qui priorem in ea voce producebant, me- diam quoque in obliquis neceflario longam ftatuebant . KouplJis , xctpi£z $ Hefychio . Co- lybdense nomine Epicharmu$(vtNicader vult) pudendum marinum intelligit, Heracli- C des in Opfarrytico apud Athen£eum,Squillam« Squillae nomen Veneti, vt di&um cft,Gib ba:fimpliciter tribuunt: Burdegalenfes vero Crang?. Cammarum Romani olim fpeciem vnam Squillarum appellabant, vt placet Athena:o: pofteriores ad multa Cruftara Locu- ftarij generis hoc nomen tranftulerunr . Nam & Aftacum fluuiatilem fic nominant Itali , vel potius Gammarum, & Gammarellam : & Squillam gibbam Maffilicnles Carambo- tum : Romani Gambarellam: & fimiliter paruam fluuiatilem,vt Bellonius feribit: quam alij Gambarozolam : Galli Prouinciales Caramot : vt Crangonem ijdem Caramote, quam Itali Gambaro di mare , vel Cammarugiam appellant . Germanice , inquit, Zoographus, Squillas omnes Meerkrebslein recte appellabimus, fiue fimpliciter, fiue cum differenda Sonder Schcrenid eft, fine forcipibus. Inferiores Germani & Frifij& Hollandi Squillae fpeciem quandam paruam vocant Garnat , Gernard , Gernier: Gar- nole, Gibbam , vt putat idem Zoographus: quam Bellonius Lutetia Gueructte voca- ri ait: pro quo forte feribendum Guemette, vt a Germanis fu mptum fit id nomen, non corruptum a Gallico Cheurette, vtipfe Bellonius putat : Licebit autem hoc etiam vnius fpecie nomine abuti progenere , adie&is differentijs. LliotaAnglus Squillam inter- ii pretatura Schrympe : Zoographu$ab Anglis accepit a Schrimpe lpeciem effe Squillae vel Cammari maiorem ; <§£ aliam minorem , quam vocant a Pran; aut forte contra , non *nim fatis meminit. Colybde- na . Cammar* quid olim Romanis . Allacus flu uiaalis. * Jjb.^de par. c.S. Squilla?, Sc Ca£ ri dif- ferentia* Magni tudt j^e differ ut. Squilla? In dici qua-- litS . * Lib. 16. dc 'animal, cap. 13. 1 De fan. tncn. 3 .cap. *8. 58 Vlyfsis AIdrouandi GENVS, DIFFERENTIA, DESCRIPTIO. QVXLLAEstede a Ariftotcle , aCancrario genere differunt, eo quod caudam habeant : ab crudario vero , quod forcipe careant ; idq; , quo- niam plures habeant pedes ; eo namq ; redundantia illa abfumitiir . Pe- des aut obtinent plures, quod magis ad nandu, quam ad ingrediendum fi nt fuapte natura propenderes. Graece fiq legitur . A/ $ 7r opivnadnpcq t inuerfaeffe apparent, legendumque; ort 7 ropvjracoTtpaf »aiv « nv^adnpxf . idcirco enim inquit plures pedes habent Squillae, quoniamad incedendum magis , quam natandum comparatas funt . Hoc & res ipfa indicat , & verfioGazae : & Michaelis Ephefij int (c ho- li js verba haec. w' dV to'y& weXfr.HS rrddccs cT/a' rd (aSAAopdegeifrror vel 0’ u ttv, AAof, vt& Gaza vertit, & ex lequentibus apparet ) vw^mx' nvctf $ nopnurmai. , hoc ed^gibbas^/i^or^crangones vertit Gazat & paruas H De Cruftads. Lib. II. 139 & &paruasqua? nunquam maioresfiunt. Rondeletius fpecies plurcs facit, quia ad tres fuperius pr^di&as referri non poflunt omnes.Nam Squilla lata, qua? tum caelata, tum gla- braeft: pra?terea quae ptotnts dicitur, nulli redtius , quam Squillarum generi attribui po- k teft,vt poftea explicabitur.Ncotericorum doftifs. k Ca?far Scaliger,confufa admodu cum Exetan videret Squillarum genera apud authores propter multitudinem , ea duo fumma confli- 1 4** tuit,ad quae non modo quae tradidit Arifloteles , fed quae etiam caeteri omnes recentiores do&iflime reduxit. Squillarum fpecies, inquit, fummaeduae, vna vulgari Gammaro fi- milis, abeoijsdifcretanotis , quas fupra ponebamus, fed maxima: Aftacum ^quat ma- gnitudine: alicubi etiam fuperat 5 quemadmoudm fcribit Athaenams. Vrfahaeceft Ari- llotelis. Vbienim porre&a iacet , vrfi corium ex ten fu mrepraefen tat. Altera ab hac non nili magnitudine differt , & lineametis quibufdam, quibus teflellata? lamellae pi&a? funt. Hxceftxpayyn Ariftotelis .At enim Crangen& gibbam a?que vtranq; habere in cauda Crage Ari- pinnas : hoc eas differre, quia in Crange media pinna lata fit , in Gibba vero, acuta , Se- ^ocells- eunda Squillarum fpecies tres continet modos quafi formarum quofdam .Vix enim alio, quam magnitudine differunt . Omnes gibba? funt. Idcirco a Philofopho dicuntur»*'^*. 23 Omnes Locufta? fimiliores,fi frontis fpe&es cufpidem , quam fupradiictf, Ev eh' (jtuKiJovicp n ngf Ajufipcixict juceAst '&stpi£' dufxiyi^n A» 4», (?7rctvicq 7rpic Quarfic vertit Iacobus Dalechampius : Si quando Iafum oppidum Car U tu acceferis , Fragrande m Squillam accipies: emere cupientibus r Ara hac inuenta ef» At in Macedanta d? Ambracia perquam multa . Locusquidam x*/>/«Ts? diftus fuit quod ibi multg reperirentur Squilla^. Viuunt Oflreo- rum carnibus*4 Aelianus quafdam algis vefei prodidit, / CAPI- * Lib. 1; Habent. b Lib. i.de PlfC’ c L. de pifc . In faxis va riaseffe fi- guras pi— fcium . A 1. de Ani* mal c. 3 ©» X-UpUS. 3t Squillis (u- peratur» Alib. * animal, cap. 30. 140 VI visis Aldrouandi CAPIENDI RATIO. SQV ILLIS mefcandis vitulinum fel cum farina oleo & aqua mifce , & placentu- las facito : quibus tandem in efcam vrcris : ex eodem etiam pharmaco mandens > in* ipuito in aquam , pifcibufque frueris : Tarantinus . ANTIPATHIA. NATVR.A. JS n »S V M labrace perpetuum gerunt bellum , vrautor eft Gaudentius Meru- la. Eduntur aPhycide,& lupo, contra cuiusaftucias& voracitatem natura ipfas muniuit pari lagacitate, vreum vincant . teftatur id a Aelia- nus his verbis : Lupus pifcis a Squillis fuperatur quanquarn pifeium ( vt ita dicam ) maxima vorago eft. Lupi igitur cum circa paludes maris de- gant, Squillis quoque paluftribus inhdiantur. Suntenim trium gene- rum: aliae paluftres, alia: qua? algis viditant, & tertia? faxatiles. Porro cum feiplasvl- cilci Squilla? non queunt , pro vltionc extremum fpiritum in vidoria effundere non du- bitant. Equidem earum aftucias& fraudes non grauabor narrare . Cum fe interceptas fentinnrftaftigium quod eminet a capite, quodque fimile eft acutiftimo triremisroftro, atque in lumina parte feduras habet , modo ferrula vncinata, hoc inquam anhnofe illae beftiolecum incurruarint , lumma lauitate faliunt,& tanquam laltatorium verfantor- 39 bem . Lupus ore maxime hiante, atque imminenti, qua? eft pelle tenera & molli, Squil- lam ex lailirudine viribus defedam comprehendit,atque prandium forearbitratur.Squil Ia primum in gutturis laxitate faltat, poft acuieosin miferum venatorem defigit. huic interiora exulcerantur, tumefcentiaq; plurimum fanguinis mittunt» deinde luftocatione Lupum interficiens , interficitur. Tetigit hac eadem Philcs hifce luis lambis . Aafipuc; cf'a 70' $0' /u.c& Kctpl^ug dtpH , Ai7ruv K Tcvtcjc Ji' Tol) Qapu^yag epopi $ oAtSpiov o%un' dp7rctaas . Quos fic latine reddidit Gregorius Bcrlmannus Amnabergenfis • Hiante fufus ore per lacum Lupas Capit Squillas , ml moratus aculeos Cula [id iMts wtumefcens tohbus JLxtinclus ingluute lutt poenas nece . >» 3» IV 3tL 2f> SEXVS, COITVS, PARTVS. jjf Hin. z. 4. c. Plini) locus male di— ftinCtus, °Hlft,$, c. 7' ’■ ■' fcfiA R I B VS fanepra feminis propria m pedoris' carne bina quaedam fj candicantia conftant, difcrcta a cateris panibus colore formaq» pro- mufeidi Sepiarum proxima: verum hac torta invetiginem more Buc- ** cinorum papaueris , quorum origo ab acetabulis , quafubdira pedib. ” nouifiimis ordinantur . Caro in ijs quoq; eft colore fanguinis rubra, & ” _ ^ tadu lento , nec fiinilis carni . Ab hoc pedori anfradusaltcr ftrue buc- 9j_ cinea, craftitudine linea3 ic porrigit: fub. quo quedam arena conditioni fimilia , femini genitali accommodata inteftino adnedUntur. hac in mare, foeminaautem ouum rubi- dum parit membranaque obuolutum prarenui , ventri , iaterique vtriq; inteftini anne- xum, atque ad carnem vfqueadharcns . Hac omnia 3 Ariftoreies de Squdlisproculdu- 3t bio,quauisquidalocu hunc diligenti egere confideratione cenfcant. Nam antehaever- 99 ba dixerat, Squillas ouum clauiculafq; fimili modo, quo aha Cruftata^ habere. Coeunt quoq; eodem modo quo Gammari & Locufta . Plinius ore coire Squillas dicere videtur» dum inquit. Reliqua Mollium tergis (fupplccoeunt)vtcancs : item Locufta & Squill?» Cancri ore . Hic in multis codicibus poft Cancri ponitur perperam virgula . Et reditis etiam poft Squill^ ponerur pundum . Quocirca fic legerem . Irem Locuife , & Squilla. Cancri ore.vt poft Squilla pundo claudatur periodus. Na quod ore coeant Cficri poltea ,5> probabimus , Nunc vero tergis coire Locuftas Squillafq; vt canes & alia quadrupedes , ” ex his D Ariftotelis verbis fit manifeftmn: Genera.inquit,crufta operta vt Locufta» Ggtn* 99 mari» De Cruflatis. Lib. 1 1. DENOMINATA. it IMINVTIV A Vocula mpufdpm hoc eft parua Squilla* extat apud Anaxandridem in Licurgo , vbi irridetur quifpiam diminutiuis eiufmo- di voculis vti folitus.-inquit enim * Ka) cru//l7ruia& K&pifapiots » puros,'' mp^mim Spivrim, Ka< ^UTTct^his pmclxM/SiAdipiW) aivS apinis ptivd xasQiticav * Qu^fic tranftulit Dalechampius: Lufttat cum Squillutis , per di culis -, thorriffidijs^ & PaffercultSy cum coruulis, Tnachuridqs, (ita legit Natalis ) cum gobijs *. Eiufdetn fignificationis eft etiam mp$w apud Arifthteiem , quam Plinius, & Cicero paruam Sqftjllam interpretantur. Et quoniam Squillarum quaedam fpecies gibbofo lint corpore, accuruo , fa vel vtinepitome Euftatfiij legi-* tur KoupiSis spoitsKsetj , punicea? Squilla?. Oppiano itapida dicuntur dAtyof, parua?. So~ phroni vero xaAgd , /pvdpcb , At/ an; rpt^iuastf , hoc eft,formofa?, rubra?, leuiter hirfu- tx , nimirum propter multitudinem pedum, qui tamen inalijs quibufdam Cruftaceis af- ■y peri non funt . Kst^WAa/ di Antiquos menfis quidem apponebantur Squillae^ vt ex hoc Eu- polis in Capris conftat: TlAlcd a7TX% 7 roV cd (pa}etxo$ iv- vapidas . V cmm femel aliqumdum in Phaacis adibus C aridas comedi* Videnturq; fuifte in pretio, vndea Plinius Secundus in Epiftolaqua Gal lo fuo narrat villae Laurenti] amoenitatem & commoda , inquit: Mare »» non fane pretiofis pifeibus abundat: /oleas tamen & Squillas maximas fuggerit^Et Inue» \ s» nalis tanquam pretiofum pifcem nominat > canens * Afptct Mst&Me S pili. lib. i. Satyr. 3» I 142 Vlyfsis Aldrouandi s'Lih.i o de- ipn. Apicium quid» Afpice 'quam longo dijlendat pe flore lancem Qua fertur domino Squilla , & quibus vndify feptA ^ Afparagts , qua defpiciat conutuia cauda, » Ionius quidem hos verius citans ; Ego, inquit, putauerim luuenalem Cruftaceorum no- mina confudifle , voluifleq; intelligere pro Squilla Locuftam aut Leonem , qui dominis apponi confueuerinncuius Zoographus fententiam non approbat, quod Squillae in de- licijs praeferantur Cruflatis cseteris omnibus ,pra?fertim Locuftis & A ftacis, & Rondele- tio tellefalubriores habeantur longeq; delicatiores. Declarauit hoc Apitius, quem feri- bunt in Africam profectum Squillarum pr^grandium caufla : cumq; ibidem paruas tan- tummodo reperiffetreuertiiTe fubito, nec terram attigifle . Alij de Arche (Irata id nar- rant : fed Suidas& c Athen^us de Apitio, cuius verba (nam Suidaedeprauatafunt& ex Deipnofophifta mutuata ) placet adferibere , Tiberij faeculo vixit Apicius, vir ditilTimus luxu folutus, a quo complura placentarum genera Apicia nominant. Multas nummo- rum cum ille myriadas profudiffet ventris & gulae caufla, Minturnis qua: duitas eft Cam- paniae, vt plurimum degens. Squillis vefcebatur magno emptis, qua? illic nafcentes,& maximas Smyrnaeas , & Aflacos Alexandrinos amplitudine vincebant. Cum in Africa vafta?inufitata?q; magnitudinis audiflet reperiri , continuo , ne expedato quidem vnico die, illo naui profedus, multaq; incommoda nauigationis perpclTus,vt propius ad oram eius regionis accedit , priufquam naui exiliret ( aduenturum enim rumor in ea prouincia percrebuerat) pifcatores ad eius nauem contenderunt, & quam maximas obtulerunt Squillas, quibus confpe&is, num maiores haberet pt rcundatus,cum negaflent illis gran- diores^uas aduexident vfquam in eo mari gigni s Minturnenfium recordatus , guberna, torem iuffit eadem via Italiam repetere, priulquam ad terram appulidet.Htec illeJL Gal- lonijgulain Squilla &acipcnfere decumano notatur a Lucilio in Satyra ad Lapathum; verfus autem eius perquam lepidi hi iunt : Lalius fr ac lar e & re fle fophos : tlleq\ vere, O Publt greges Galloni , es homo mi fer , inquit ; CcenaJU in vita numquam bene, chm omnia tn iH& Confum is Squilla, atq\ actpenfere cum decumano . Hodie quoq; apud omnes fere gentes principum eonuiuijs apponuntur, & inter lautifli- mos,acnobilidimoscibos ; Elixantur minores , &cum aceto comeduntur: friguntur etiam cum oleo in farragine , farina prius afperfa • Sotades Comicus apud Athameum : K ctpiSctc, £a/? : quaquam & cerideni pifcem ede fciat,fed fic- cior hiceft&aluo mouenda? minusaptusexiftimatur , lulidum pifeium faxatilium» inquit Aelianus j os veneno refertum eft: & quemcunq; pifcem deguftauerunt,inhabir Hem ad edendum, perniciofumq; ei qui poftea guflauerit, efficiunt. Pifcatores cum Squil lam quam media ex parte lulides exediffent , &c confeciflent, fine vllo precio parabi- lem offendiffent , eamq; inopia predi guftare aggrefsi edent » iliorum altios vehemen- tes cruciatus exceperunt. » »» » F »> »» tp >» S» »P i» it ' H ... jl i »9 l> i » 1 99 vsvs De Cruffcatls. Lib. II. H3 Ad conce- ptum pro- mouendu . Ad Hedtica dDe comp. 8 cap. 4. xaTzt 7TVS. e Ad pfo* nem . V S V S IN MEDICINA, ET ALIIS. ENERIS defiderium excitare dicuntur » quod in aftiua qualitate non exuperent, in paffiua humidum pra?ualeat. Laudantur & ad 'mulierum conceprus, ac fi peculiari quodam munere valeant, vt fcnbit Simeon Se- thi 9 Grsece legitur iZiwipywen to*, pro parte orbis fepicntrionali apud Herodptum . f lAb.6f.Ha Heut. € S YNO» 144 Vlyfsis Aldrouandi SYNONYMA. o Nominis ra sio. De Vrfo ua riae opinig- aies . C£xcrc.i 45 Cancer He laclcoucus Mdlacara. R V S T A C E VM quod hic depi&u exhibebimus Squlla latam appel- lauit Rondeletius , quod potius Squillis quam Locuftis videatur annu- merandum. Carentenim, inquit , primi eius pedes forcipibus , quos chelas vocant, quibus munitae funt Locufta? : alioqui corporis forma Lo cuftae admodum fimilis . Latae autem cognomen addidit, vt ab alijs di- ftinguatunnec id fine exemplo.Quippe Archeftratus, vt author efta Ath^ naeus, xap(£cte appellauir, quamquam Locuftas , Aftacos,Caridas confudiffe vi- deatur: quae tamen fecernenda effe, & fpecie differre fcripfit Athenaeus, fed Ariftopha- nes in Thefmophoria Zufis , non Archeftratus vt Rondeletius hic fcribit,^,ar««r zapk Saw meminit : quo nomine de Aftaciseum fentire^ Athenaeus coni jcit . Sed eftne haec Vrfa Ariftotelis c* Rondeletius id pertinaciter negat: quod Ariftoteles Vrfam videatur cum Cancris numerare , Bellonio contradicens,, qui Vrfae nomen Squillae lata* impofuit, propterea quod terreftris Vrfi in morem, qui craffo & recurto effet corpore, eiufq; colo- rem referrer. Profe&d huius Bellonij opinionem defendit c lulius Cadar Scaliger, & Vr- lum Rondeletij Cancrum Heracleoticum effeafferit : Squillarum, inquit, fpecies vna vul- gari Gammaro (fluuiatili nimirum fiue Gammaro , hue Aftaco) fimilis ab eo ijs difereta notis, quas fu,praponebamus( citauimuseas praecedenti capitc,vbi de Squillarum gene- ribus dicehatur)fed maxima: Aftacumm.a?quat magnitudine: alicubi etia fuperat quem- admodum feribit Athenaeus. Vrfa haec eft Ariftotelis. Vbi enim porre&aiacct, Vrii cori- um extenfum repraefentat . Et paulo poft : Quoniam vero do&iftimus amicus nofter ad-? uerfus alium quendam feribens ( intelligit Rondeletium , qui fcriplithacde re contra Bellonium ) a nobis videtur dilfentire, confilij noftri ratio reddenda eft . Negat Arifto? lis Vrfam effe Squillam maiorem : quia feorfum ab Aftacis,& Locuftis, & Squillis po fue- rit . Sane,fed Locuftaceis annumerauir,cum ei & Locuftis pariendi tempus idem affigna- bat . A Squillis feparauit,quia fub Squillas nomine haud norat . Ariftotcles ertirn li eam pro Vrfa non accepiffet, omnino ei ignata fuifte videretur, quadoquidem eam inter Squil Jasnufquam commemorat . Et celebris tamen tota Graecia fuit: ad Smyrnam laudatiffi- ma . Neapolitani, & Meffanenfesin Sicilia vulgo Vrfum marinum vocant Meffacara, vel Maffacaram: qua? a Graeco nomine deflexa videntur, $ juz'(cov ( « pia! os w ) zap)$ , hoc eft maior Squilla, vt placet Zoographo . A Liguribus Orchetta vocatur teftc Ron- dcletio, quod nomen forte corruptum eft a vulgo pro Vrfetta . Minorem enim huius ge- neris fpeciem , alioqui per omnia huic ftmilein, Ligures Bellonio tefteVrfettam appel- lant. Roma? etiam vtramque fpeciem Mazzacaram vno nomine vocari audio . CSallis q ui Mediterraneum mareaccoIunt,nullum adhuc nomen . Nulla enim ibi eiusmodi Squil- la . Germanica nomina fingit Zoographus ab V rfo quadrupede Ein Ber , ein Meerber, sin Beremcrebs . His maioris & minoris diferimen addi licebit , GENVS, DIFFERENTIA, DESCRIPTIO. ELLONIVS a Vrfa? duo coftituit genera, maiorem & minorem, qua Rondeletium Squillam ca?latain opinamur nominafle, & de quafe- quenti capite. Maior igitur flue Squilla lata Locuftarum modo, vtferi- bit Bellonius, forcipibus caret, eademq; eft cum Locuftis magnitudi- ne : terreftris Vrfi in morem craffo& recurto corpore, eiufq; colorem habet, vnde illi nomen . Proinde tabellis firmis , fortibusq; loricata eft» vt Locufta terreftris , cubitalifq ; nonnunquam eft : antennas ad praetentandum iter non habet longas, fed coloris caerulei, bifidas, atq; vtrinq; in lateribus ante oculos duas,cor- nuu,fcu cirro ru munere fungentes. Tota eius anterior pars vnicoconftat thorace, vulgus plaftronu vocat.Quinos vtrinq; pedes gerit, vnguibusrobuftis,acnigrismunitos: falca tas tibias, articulationibus quinis intcrlepras. Os praeterea fubtus habet, vtccetcrum Lo- cuftarium & Cancrarium genus. Alibi quoque in obferuationibus fuis; Similes fere, > inquit. Aqua sil.uc. 33. t Maioris de feriprio * DeCruftatb. Lib. 1 1. 14$ Squilla lata authoris. * r ? inquit, de Vrfis loquen$,funt Aftacojfed chelas non habent, vt neque Loeufta: nec aculeis cxafperantur, vt neque Aftacus . Locuftaenim toto dorfo fupcriore aculeata eft,&c. Rondeletius eam fic defcripfit , & diligentius . Squilla igitur lata, inquit, Locuftarum eft magnitudine, fed latior multo & magis depreflb corpore & hirto, in frote oflfa duo, vtrin» que vnicum , in ambitu ferratum , in quibufdam acutius, in alijs latius:his pinnae dua: al- ligantur , inter ha»c duo enafcuntur cornua, initio articulata, circa medium bifida, vt ex duobus quatuor fiant , non valde longa • 0$ & oris appendices ita habent, vt in Locufta • N Brachia ®gxcr,x 45. «Hisl.j.t, it. Vlyfsis Aldrouandl Brachia duo habet cum aculeis, veluticlauisemmetibus;, pedibus maiora, non bifida, qu? in os fk* 3» 3, 3» 38 3» W 6 RA R A eft apud nos , inquit Rondeletius , Maffilia? aliquando capitur , 'Satis fi e- quens Roma? & Neapoli , & in mari Siculo , in Africa autem frequentifiima . Hac fiibireperijffet Apitius, non tam cito ad fuos rediflet , Scribit Athenaeus Squillas circa Minturnas Campani? oppidum maiores efleSmyrna?is:quae de Vrfa intellexifTe vifus eft 3 Cadar Scaliger: ait enim: Et celebris tamen tota Graecia fuit ; ad Smyrnam vero etiam Jaudati/fima. in esenofis locis viuit, argumento eft quod fordida & luto obfita e mari ex- trahatur. C O I T y S. PAUVS. EODF.M modo coit, quo Locufta, eodemq; tempore, fcilicet xftate . Idcirco di- xit a Ariftoteles: Iis etiam quas nomine Vrfa? Ar&os appellam, idem panendi tem- pus natura ftatuit, quod Locuftis : quocirca perhyemem & vere prius, quam oua exclu- dant, cibo laudantur: cum exclufcrunt,deterrimae fiunt. V S V S I N C % B I S. tNDE patet in cibum quoq; fuiffe ab atiquis receptato V rfam. Nec fine ratione « 1 y Eft enim carne molli , vt Aftacus. Proinde eodem modo coquere eant folent © >8 H M DE ) De Cruftatis. Lib. 1 1. 147; DE USA MINORE. Gap. XI. V AM Bellonius Vrfam minorem appellat, RondeIetius,ni fallor, Squillam ca?latam dixit. a Scaliger AriftotelisCrangen facit. A maiore, inquit, non nifi magnitudinediffert, & lineamentis qui- bufdam, quibus teffellata? lamella? pi&a? funt. Ha?ceft Kpotyyn , Ariftotel is , ait enim, Crangen & Gibbam, seque vtranq; habere in cauda pinnas: hoc eas differre, quia in Crange media pinna lata fit, in Gibba vero acuta, hsec ille. Sed alia eft Rondeletij Crange, qui hanc fuam Squillam cselatam , Cicadam Aeliani effe arbitratur, potius quam illam Squilla? fpeciem,quam ipfe Mantin nominat, Cicadam ab J5 alijs exiftimatam . Scaliger Cicadam Aeliani eam effe putat, quse etiam vulgo a pifca- toribus Vafconum fic appellatur : Bellonius vero Rondiletij Mantin, Maflilia?, & Genuse Cicadam marinam vocari ait : cuius lententia? Zoographus vel ideo magis fauet , vt an- tiquo nomine noncareat,& fingendum fit nouum, quod fecit Rondeletius. Aelianuscer te cum Roma? vixerit, inquit Zoographus, & harum quidem rerum ftudiofus,non potuit ignorare Cammaros Roma? vulgo di&os e genere Squillarum, vt b Athcnseusfcribir: q» !i eofdem Cicadas marinas putafTet ,non tacuiffet, opinor, !pra?fertim cum alius nemo hoc nomine fit vfus. Hsec Zoographus, contra Rondeletium , qui hanc Squillce fpeciem effe putat antiquorum Gammarudiue Cammarum nominatum authoribus Atheneo, Plinio, ColumeJl£,qui Cammarum inter parui incrementi pifces recenfuit . Sane argumentum nullum habet efficax . Acoloreenimid tantum fum it, quem ait magis rubeum in hoc, quam in vllo alio Cruftato,fiue crudus fit,fiue coelus , eumq ; colorem mulli maxime re- ferre, quod fcilicet de eo dicit Martialis . Immodici tibt fiaua tegunt chryfendeta mulli , Concolor in nottra Cammere Unce rubes . c Nos quid fit Cammarus veterum , in Aftacorum diximus hiftorijs . Cseterum Rondele- tius Cicadam marinam potiore ratione nominandam effe cenfet, ob maiorem cum cicadis tereftribus fimilitudinem : Squillam vero, tum quod fupradit> Color» Cornu in fronte. Oculi. Cornua . Os. pedes . Cauda. Defcriptio ex Belloni- HS. I4S Vljfsis Aldrouandi ECARANGONE, . Cap. XII. SYNONYMA. E BI Apud a Ariftotelem Squilla quaedam vocantur xpxyy>ns , aut Kpc/yyq, quod nomen magis placet Zoographo: Gaza Crangines, vt delphines vertit. Apud Hefychium,& Varrinum Kpaydv eft ti 'v£pot> £&ov , « radio fiue aculeo innixa? . Os & oris appendices, cuiufmodi funt in Lo» cufta .& Aftaco . Pedes quinos habet , prater hos brachia duo : qui in calcar terminantur,, pedes terni: qui haefequuntur , parum diuifi , bini & vltimiindiuifi . Pofterior pars pro reliqui corporis craffirudine & magnitudine longa , feptem tabellis conftans, in pinnas quatuor definit : e quarum medio extat aculeus latior quam in Squilla gibba. Su- pina; cauda’ appendicibus , coeundi pariendiq ; modo , partibus internisa fuperiorihus non differt. Comprobat deinde Rondeletius fe veram Squillam Crangonem exhibe- re his verbis : Squillam Crangona nos retfterepi^fentaffedcmonftrare oportet. Acpri- xnumcum Cruftatorum animantium quatuor fint genera ( vt prius ex Ariftotele often- dirnus ) nulli potius quam Squillarum generi lubijei hinc perfpicuum eft. Ea enim quam exhibemus, lamis eft, Locufta toto dorfo afpera : chelas ante pedes non habet vc A ftaci , cauda eft protenfa , non rotundo corpore , & fine chelis : non eft igitur e Can- crorum genere : quare Squillam effe neceffeeft : non latam quidem , neque calatam , vt corporis fpecies & lauiras fine vlla lauaturaoftendunt : neque paruam qua maior nunquam fiat: nam ea longe minor eft quam paulo poft exhibebimus: neq; Gibbam quia gibbo caret. His omnibus accedit nota ceniilima ab Ariftotele tradita , qu^ Squil- laCrango a limitibus internofeatur : ngi « xup)g » xvtpr) t Iuj dvpctv *7Tfnpv'ym •n/osespcti ;^cu' n j cpdyyv 'jrtfipiiyut itp ixalnpci a? r yj ovpaiTo' Jd /uiov t> dv : %^£c Gibba Squilla in arido folo . Idem in Iaelmo: Slp^vuMto eP ch naplcRsS dvBpdzMv '{rm TltiS/vcn zyprdt, ideft, Satiabant vt Squilla Juper prunis Gibba faliunt . Grasci recenciores antiquum nomen hodie non feruant, Caridas,& Caranidia vocantes vt feribit Bellonius , quamquam Aftacum fluuiatilem idem a vulgo Grascorum Caranis & Caranidia dici tradat. Squilla haec gibba Roma? nunc dicitur Gambarella, vt feribit Gam are - j}L]j0nius a tibijs quee gambas dicuntur . multis enim cruribus prasdita eft 5 Zoographus potius a Gammaro diminutiuum nomen effc putat . Idem Bellonius ( nili lit error libera- liorum) Parilijs hanc Squillam Gueruette vocari ait: Sufpicatur Zoographus Guernette legendum : quoniam Germani inferiores aliqui (bue hanc foJum,liue aliam quampiam ) H Cernat appellant. Galli quidem quintam vocalem poti: g Icribere folent,e,vel i , fequen- te,cum hanc confortantem ira proferunt , vt ante reliquas tres vocales proferri folet . Sed Rondeletius a Parifienlibis vocari feribit Cheuretes : a fuis Caramot, ad diferimen Crati gonis,quam Caramore appellant. A Santonibus de lafante, quod aegris vt plurimum fo~ leant apponere ; a Rotomagentibus Salecoques, vel(Salcoques,vt ait Bellonius;quarum quas adhuc vaginis inclufas Tnnt, Bouquerte: ijs autem exutas, des Creuettes appellantur . Armorici des Sautrelles : faliunt.n.Locuftaru more.Maffilienfes vul°o vetuftatis veftigia retinentes, Caram botos vocant dedudlo a Caride nomine . Qui Calli Oceani litus ineo-, lunt, etiam a faltatione nominant Cheurettes, quali capreolas dicant, Galli in Neu Uria Bouquet, quod hirculum interpretatur Zoographus . Lulitani Caraman de Lisboa , V e* , neti vulgo Squillas. Germanica nomina hic finxit Zoographus: Ein Secgitzle» tfrtT ' Meer GcilT: einBecklc, ad imitationem nominis Gallici Cheurette, ideft hcedi » quo' vutntur Rupcllas, vel a gibbo vocat ein Hegerling , ein Hogergernir • GENV Si De Cruftatis. Lib. I I. i$i GENYS, DIFFERENTIA, DESCRIPTIO. CALIGER9- tres facit Squillarum minorum fpecies, 'omnes gibba? : a maximam qu£ Crangon forte e ft Rori deleti j: minimam , quam Vafcones Excrcit. Ciuadam vocant, Adriatici maris. accolx Squillam: mediae magnitudinis Gambarellum vocatam ab Iftris: quanquam Itali quidam minimam ita vocent. Sed videntur veteres Gibba* nomine vnicam tantummodo fpe- ciem Kar ifyylw intellexiflfc: cui nimirum Scaliger mediam magnitudi- |} nemaflignat.Squillarnm generi, inquit Ariftoteles , quas gibbas vocamus, quini vtrinq; „ (pedes) ficu quo caeteris : quorum proximi capiti acutiores , & quini vtrinqueialij ventri „ iunili, quorum extrema latiufculafunt . Tabellae ijs nullae parte lupina: prona limilis Lo- cuftarumeft. Sed vetus Ariftotelisintcrpres^quillcegibbae, inquit, duodecim pedes ha- b benr,vtrinque fex.b Ibidem Squillis gibbis caudam ede tradit , & pinnas quaternas . Nec B plura de hac Squilla, in ijs,quinunc extant libris Ariftotelisinuenio, de corporis ac par- tium lingularum forma. c Bellonius fenos, inquit, ance frontem gerit valde tenues cirros, c Lib.i- de quibus Diofcorides aconiti radices in tenues hbras abeuntes comparauit: Caudam con- a LOCVS, 9 Vlyfsis Aldrouandl Squilla gibba noftra „ Squilla gibba Zoographi,Venetijs ad ipfum mifla. \ / De CruUatis. Lib. 1 1. 153* L O C V S. P AI T V S. ff N Santonum Iitore maxima earum copia eft, & alibi quoque in litoribus Ger- mania? & Bclgij . Oua pariunt & generant more Locuftarum j quia funt illius interanea perfimilia. Vterum autem gerunt menfes circiter quatuor a tefte Ari- ftotele. Grarce legitur: Tcov ££ qukoqv » igi 7 np) Woj apag (aIwols . Quo- circa re&e Gazalegit tcov non (pvxcov . NATVRA, MORES. V O D antea de Squillis in genere dicebamus ex Aeliano & Phile , nimi- rum Lupum pifcemab eis vinci & interrimhvbi eas deuorarit,id Ronde- letius & Bellonius in capitede Squilla Gibba retulerunt, nam cornu fron tis elatum in palatum Lupi infigunr.Sane Crangones idem facere poflunt, quarum cornua dura admodum, quamuis pauciora, minima? vero 116 pof- B funt, cum cornu.eiufmodi careant . Oppianus tamen de Squillis paruis, per quas Gibbas iiitelligunt, haec canit Lippio interprete . Sunt SqutlU exigua, funt paruo in corpore vires ; Kyit magnum & faturo preciarum Ubraca ventr e Interimunt aflu: properat gejlit tfc teneri Labrax pifciculos qui paruo robore poffunt Non dare terga fuga: non aquo occurrere Marte • Occipi occidunt hoflem , pertmuntif necantem , Cum SqmlU rittupifcis f orbentur aperto > Turmaiim inmediutifMfcendit turma palatum* Et feriunt cornu quod fronte in fur git acuto . Saltant vbi tanguntur,acwangentem faepeexpauefcunpcorpufq; in aqua gibbofum arcua to motu promouent erucarum modo, quod Anaxatidridesin Pandaro annotauit his ver- fibus» ■ • OOK iTTUMpVQeoS Op3to's & fiifo tf i (St), T . AuV» HctpiSoi to crcojuct dcifmdkts > Kywpdf ig)v ayzpvs tov aco/ustTog. Si te curuespaud refie futurus es vir optime : Squillarum more , arcuatum corpus haeflettit Qbietlatfo ante corpus anchora prorfus e fi . V S V S IN CIBIS. D V N T ha? admodum Jaudatte apud prifeos & recentiores tanquam optimi nu- trimenti & faporis dulcis: quod etiam Matron Parodus apud Athenaeum in Attica: coena* deferiptione cecinit . K upt^ts di ZiWs 0/\v/U7riou ddh> cto/cTo* A/ cT» id7iV KVtya) jcflp 4(705?, Xpugdi dV vrdaa&cu: Squilla Touis olympij cantores Cdfpeffu quidem Gtbbafed in cibo fuauijfima . . Idcirco vendebantur olim in fportulis,exiunci vimine contextis,vt apparet in hifce Arari iaCampilione verlibus: - — — — A/T4 uapi7r6Xus Mae- di ioii . lam Mantim, Hippocampum vocat < DESCRIPTIO. ieDe aquat. % 4 ap. 3 . E N VIS eft, inquit* Bellonius, huius crufta: cruda ita albicat, vtreretran- fpareat . V na cum pifciculis marinis farpe fuo cortice conte&a extrahitur, & limul cum carpionati$,boci$,rna?nis & trachuris,caniftris inferitur . Na- tura incredibili fere artificio Cicad? oblongum corpus decem tabellis af- iabre articulatis lorica uit: quarum prima qua? caudam extremam conficit, pinnas in lateribus expandit. Cauda porro duabus maculis phoeniceis fubrubris infigni- ta eft, qua? duorum oculorum fpeciem pra?fefcrunt, eftq ; aculeata & crenata . Prima ta- bella a cauda incipiens verfus fecundam, tertiam, quartam, quintam & fextarn, pinnulis fimbriatis multiplicibus fubtus munita eft: quibus dum in mari, natat, aquam percutit, & corpus incitat, Ires tabella?, qua? fex pra?didasfubfequuntur, ternis vtrinq; pedibus communirg funt,ad ceruicis autem initium duo brachia maiora oriuntur , quibus cibum apprehenfum ori fuggerit: fedea aliter quam Cancris, autLocuftisforcipantur . Sunt: enim in longum cxporrecfta , atq$ in extremo grandioribus crenis fuffulta, quibus , cum cibum corripit , cx vno brachio ad aliam brachij articulationem trasfert . Horum autem extrema 7* De Cruftatis. Lib. 1 1. i57 Defcriptio ex Ron de- letio. Cornua. Ocalh extrema velut in durltiem’ofleam abeunt, dentifcalpijs conficiendis ob id expetita. Pars huius pifcis quae capiti contigua eft , in exile quiddam terminatur^ contra quam cauda fe in latum diffundit.Extra aquam prorfus immobilis & imbecillis eft. Aculeum vnuni ha bet vtrinq; ori praefixum, vt phalangium & $colopendra,quo mordicus cibum a pedibus fuggeftum continet , quem poftea dentibus conficiat, & in ftomachum detrudat. Dentes illi natura m oris lateribus protulit,vnico vtrinq; offi crcnato, V. literse formam referen- cntes * te infixos. Cuius anterioris partis officium eft ea incidere, qua? mandit : pofterioris vero quae crenas habet , conterrere . Nam idem os duos habet dentium ordines . Praetenturas duas in fronte breues , vr finis fimiles oftendit , trifariam in extremo diffiffas : ac rurfus du- as alias in lateribus praedidis breuiorcs.Oculos habet virides a exertos, quos non alueo , Ocufi vtCancrarium,vel Loeuftarium genus condit: fed ante hos pinnulas exporrigit eis fimi- les,quas in cauda gerit : ex q uo m ulti decepti caudam caput efte crediderunt. Strias redas in tergore , atq; in capitis tabella du7roS i /ua.rct jro/Ast, calceamenta caua. c Pollux quoq; xctpxivxs refert inter v7rodnpidru>v (pecics ex Pherecrate in exemplum afferens xa.rTUopiaj rodi xapziviss. Rurfum Hefychius xa.px.7vov dici innuit r Lud 7rotpvypov , quanquam locus fit mendofus . Exiftimo enim legendum ibidem 7rvpdypotv . Nam alio in ^ loco Trvpctypctv feribitefle fabrile inftrumcntum (xa^Ziv nxdv ipyaAZov,qu$d & Cancer vo catur,feu Pagurus : propter chelarum fimilitudinetn &fimilcm apprehendendi modum , autvfum.^; djuo^TUTO. A&firis, <7XyilUCLTla't-*d$ durus xmd crl/j) Trvpctypctv dicit Varinus. K aprinos Aidous %xw Polluci refertur inter dmodopta inftrumenta . Carcini fuere appella- ti duo tragici : vnus Agrigentinus , qui fabulas edidit , tefte Suida , centum, & fexaginta vicitq; vna: alter AthenienfisTheodedis , vel Xenoclis filius, qui olympiade centefi- ma floruit, ante imperiuni Philippi Macedonis: Ex fabuliseiusfunt Achilles, Semele fi- ne Arche, Athenio authore. Eft & Carcinus fophifta; item poeta Atticus, de quo prouer- bium hoc eft apud Suidam 3xapxivov Troa /tam , Carcini poemata, ideft obfcura . Nam Car- cinus Orcftem ab Ilio caedem matris fateri coaftu, fecit per ambages relpondente . Horu aliqui intellexiffe vifus eft f Plutarchus du inquit:Ob ha?c populus feftos dies agitatuieqs quado Carcinus cu Aeropa rc habuit, aut cu Hedore Aftydamas.Cacer & Cacer marinus eft Cacer in lapide couerius ex India delatus, notufqj eft in Syria & Agypto, & vt feribit O 2 Andreas Cacer pro omni cru- ftato. o. Carcino — raa& Cati cer morbus idem. Gangrena non efl: ca- cer. Cancer qui morbus cur fic didtus . 15 Jllctittnor pboflib.z. c Lib. i : Os Jugale didtum ca- cer & cur . Fafeia can- cer. ^ llb.de f.ifc. Hib.y.c. 11. Hefychius correCtus » Carcini tra gici. Carcinus io phiita. 6^ Poeta. (lib,dcglon tAthcrii i6o Vlyfsis Aldrouandl Reiben La pis . %Lib.i.cap. 59i- Remigi. Verfus re- sregradi „ dos. Andreas Bellunepi fis, valde in collyrijs vfitatus, forte Reiben Aiiicenna?.Na Reiben lapis eft ficut Cancer, tefte Syluatico , apud quem feribitur etiam Keiben per Kappa " Sed in S Auiccnna pro Reiben reftiruit Bellunenfis Rathiaha, is, inquit, Auiccnna? eft lapis ficut cancer, refrigerans & humc&ans in fecundo gradu . Vetus Gloffographus Auicenn», Remigi inquit, cft lapis ficut Cancer . Non e fi Carcini aS' Plinij quia non fpcciem hic Ca- ci i marini refert, fed tantum colorem. Habeo in Mufaeo hunc Auicenna? Reiben, vel Ra- thiaha, vel Remigi, &aliu quenda Cancru tnarinu,feu Pagurum qui e mari eiedlus longo pdft tempore faxeus euafit . Verfus retrogradi deniq ; nominantur a G rammaticis Can- cri ; nempe qui non folu m a dextra ad finiftram , vel a principio ad finem , fed e contra- rio legi poliunt a fine ad principium; vel eodem fenfu , vel quod ar&ificioiius cft, contra- rio . L effio autem, illa conuerfa,vel ijfdem manentibus di(ftiombus,fir,vt in his Senarijs Scazulis , quibus Zoographus ad I rifium fuum aliquando lufit . Cancellos mitto vix Frifi hos tibi ternos Claudos licet prorfus , ne videar ingratus Cancris pro multis tu confide boni , rogo . i» Acnti- Caimen ralereperioapud h Virgilium: Muja mihi c au fas memora que numine Ufo . Aliquando fenfus efficitur contrarius, vt in hoc difticho : Laus tua non tua fraus , Virtus , non copta rerum Scandere te fecit hoc decus eximium . Interdum liter a? fingula? retr o leguntur , vt in hoc difticho: Signa tefigna , temere me tangis . de angis: Roma ttbtfabito molibus ibit amor . V Etyrnum. A Rctr.n. S Y NON Y r M Sarathan. ARATHAN feu Sarthan expenut Oincrmft apua Auicennam & Se- rapionem, in quo male vulgatus codex habet Sartam in fine per au KapKiios diciturapud Grxcos : nomen eft paroxytonum,dady licum.; pe- nultima enim a poetis corripitur , vt Ariftophane, Nicandro , Oppiaho & ali js . Qyocirca non rede a quibufdam Grammaticis circunfleditur. Carcinus didus videtur, quafi coracinus( vt apud Athenceum legit Maf- farius , nam locus hic innoftris codicibusdeprauatuscft)quod xo'pct<;, ideft pupillas, & oculos mobiles habeat . Varinus tamen xaptclvos, inquit , mpaz/vde r is dv, dxuZr sVi ideft Locu? fta) improprie. Germani quoq; inferiores dicunt een Krabbe , fuperiores, ein Krebs. & Angli a Crabbe, Poloni & Hungari Rax. Q Ud^stpii . K d/3&pos . Nepa quid. L » GENVS, 3» De Cruftatis. Lib. I L 161 GEN VS, DIFFERENTIA, DESCRIPTIO. O T V N D I funt Caneri, cum oblonga fint cetera Cruftata omnia, quod 3 Ariftoteles teftatur , inquicns : Cancris ex Cruftaceis loJis cauda deeft, & corpus rotundum eft, cum Locuftis,Squillifq; longum fit. Idem b ali- bi Cancrum a Locufta differre inquit, quod Locuftce caudam habent , Cancri non habent . Locuftis enim vt nantibus cauda vtilis eft : natant enim cauda quafi remo innitendorat Cancris inutilis eft;, quoniam vitam agere terrenam cauernafq; fubire f oleant , Sed falfum mea fententia quod cauda defti- tuantur : habent enim,fed reuoluta,hinc i’7iwaAv/uc& tttvx Ariftoteles vocat: confiat enim manifefte ex tabellis ,& corpus pofteriore parte integit , nec in pinnas definit , nec extenditur ad natationem . Idcirco caute locutuseft c Plinius, quum ait: Carabi cauda a cseteris Cancris difiant , Negat Galenus Cancros habere collum & caput, quod a verita- g te abhorret; prudentius dixiflet,caputa cteteris partibus non effe aperte diftindum,quod his verbis fcripfit d Arifiotcles: Habentautem caput animalia omnia fanguineprsedita. Exanguium nonnullis indifcretum hoc eft . vt Cancris : Idem Plinius : Qmbufdam indi- feretum caput eft, vt Cancris . Et rurfus c Ariftoteles: Alucus totius corporis indiferetus eft : nec enim caput diftindtum nec aliud quicquam. Quia igitur caput habere ex Arifto- 3» fele probatum fit atq; etiam alijs,hinc nonnulli cerebrum quoq; Cancris ineffe fcripferut, »» quafi omnia quse capite funt praedita, cerebro quoq; a natura donata fint:cum id in mul- tis exanguibus, prgfcmm infe&is falfum effe declaret quotidiana experientia, habent ta- men partem quae cerebri fungitur munere: vnde enim dimanaret motus & fenfus? a cor- dene ? fic ait Peripatetica familia : negat veritas. Vifus aut eorum plurimis eft obliquus: id fic f Ariftoteles: Cancrorum plurima? parti oculi funt tum intro, tum foras in obliquu moueri apti . Quare nullos excepiffe non admodum redic vifus eft: 2 Plinius, vbi fic lo- quitur : Cancri in obliquum afpiciunt crufta fragili inclutis (alias inclufos gerentes) fci- licet oculis : quia non omnibus eodem fitu pofiti , fed ahjs e latere , nonfupra continuo j, fub prono (£ dicit : Locuftae Cancriq; omnes forcipem dextrum grandiorem, valentioremque habent. Parte enim dextra efficatiora fuapte natura funt animalia omnia . Inbrachijs,feu forcipi- » bus primoribus fupetior pars mouetur inferiore immobili, cuius rei caufam tradidit n Ari >j ftoteles,vna cum ea, quam refert, cur Crocodilus fuperiorem maxillam moueat: eius ver- ba adijeiam , vt clarior dodtiina euadat.Caetera omnia maxillam mouent inferiorem: Cro codilus fiuuiatilis vnus fupcriorem.Cuius rei caufa eft, quod pedes ad capiendum rctinen dumq; inutiles habenparui enim admodum funt. Itaq; ad huncvfum natura os ei pro pe- dibus vtile condidit: ad retinendum vero vnde idtus inferri vehementius poteft,inde mo- lilis commodius agitur.Infertur autem vehementer defuper, quam de parte inferiore.. Er- go cum vtriufq; tum capiendi,tum mordendi vfus ore adminiftretur, magis autCm neccf- farium retinendi officium fit,cui nec manus fint , neq; pedes idonei, commodius huic eft mouere fuperiorem maxillam, qua inferiore.Quod ide cauffse eft,curetia Cacri fuperiore fu* forcipis parte moueat, n5 inferiore: habent.n.pro manuforcipem.Illu itaq; vtilem ad O 1 capien- Cauda an deftituan- tur. O r. ‘Depa r.4> cap.ti. Clib.$.c, Caput < collum habean 10. e Hlfl. . 3 Vifus obli- quus. fHijl. 4.0 j. 8 Lib. 1 1 . c. 5 7- Pedes. h!ib.9.CAj. lL\b. 1 1 . c. 48. Plini; locus fufpectus . Chele. 2. Pedes. Hib.9 c.7, r. m De par. 4. c.S. n De par. 4. c.\ 1. Crocodilus cur fliperio rem maxil iam moue at- 1 6 2 Vlyfsis Aldrouandi CimilTcm Cancer. Dentes* ° De par. 4. eap. s- p Hijlor . 4. gv oty/n 7»' ?i'pvi9P 3i^jy a^ctzoi, mxoi, xr«W, qgf xoi- Mt yJjjjuv: vtide Trallianus habenZoographus vtrobiq; vulua porcina mtelligir,& fter- nij nomine pedtus porcinum potius quam marinum aliquod animal . Sic & in canini ap- perirus a nimio ftomachi calore , curatione , conuenire inquit ^'«pvav ( fiprov ksh" $V/8moO fyf (kvhfiiov qcrf fajuctXoLV (SajuctMaf iuuencarum ) ^0 «Fas, & fi qua* huiufmodi refrige- rant fimul,& non facile concoquuntur .Item in curatione doloris oculorum ex biliofo& r acri humore :Vefcatur a?ger alimentis initibus & minime mordacibus, & incraflantibus vt Orpho, glauco, bulbio, Sternio. Verbum bulbino ( inquit Gouphilus);! nemine Lati* novulua 07 TOMpi^acie dedudfumeft. eo autem fignificatur animalium»' wrp*: cuius eia fanguis pituirofus redditur. Qua? conlequit-ur dictio gipuov petita eft ex vulgari Graeciae fermone; ea enim fignificatur o^pazo^ip/uov «Mo? , vt ex homine dodtilfimo accepi * Haecille. Eftquidcm Cancrorum quorundam eiufmodifpecies, quae pedloi is figuram pulchre referat, vt ab eadem nomen adipifei mereantur : an vero Trallianus hoc nomine C Oftracodermon vllumintelligatjdubitat Zoographus,prefertim cum fetnper hoc nomeii cum vuluae mentione coniungat , tanquam rem cognatam, eiufdem nimirum animantis partem . SENSV SII MIRE oculati funt cancri atq; auriti, vt qui infidias incredibili fagacitate fubodo- rantur,quamuisenim filenti tacitoq; ingrelfu illos infedteris , fubito tamen pra?- fentumr,& confeftim fe luto obruunt, aut faxis fubducunt,& hominum infidiantium con fpe&um effugiunt. G R ESS | S. A N C E R folus fere e Cruftatorum genere non natat, fed incedit,vti feri bita Ariftoteles.Vis ite ali js, inquit, nandi tributa eft, vtpifcibus,vt Mol- a & ( libus,vtCruftatis, velutLocuftis» Quaedam ambulare poITunt, vtgenus 1 ‘1‘ Cancrorum: quippe quodquanquam fuapte narura aquatile eft, tamen habet vim ambulandi: Etalibi:Cancri,quanquam aquariles,ramen gref- filcs funt.Et Epicharmus in Hebes nuptijs apud Athenaeum. K«/ox7ro; n %WTt tffios to) Kad ’ aXfxvpdv aAa» t*v ovz hcutri, iUTTOpivovmi fiovo/: Ptrfal- fum mare adueniunt Cancer & Echinus, natandi minimi prttt y fel/q, pedibus gradiuntur. 7 1 af- uerit) latere procedunt : quanquam id neutiquam fit mirum : cum & alia aliquot anima- lia eadem lege, aut proportione gradiantur : Ncmpd vrfus , ac limia propter latitudinem b hi Cafp* na. pedum pofteriorum : quos vt in vacuum ponant, necelTe eft mgrcmonis coi rumpi qua* draturam.Tranfuerfa ergo fe inferunt. Et ita quoqj moucri Scorpium ex b Plauto difee- ffe licet» ]54 Vlyfsls Aldrouandi * In Tfcudtt iO 6 Cancros pior fu nu non proce- dere coci a Rondele- tium. d Li.9-c.$ 5 *£Kf«Z45 Meeeffim cedam ad parietem , imitabor nepanu . £ Idem * Comicus hunc peculiarem gradiendi modum in Cancro notauft j Vt tranfucrjits non prouerfus cedit quoji Cancer folet . Vegetius : Paralyticum jumentum ambulat pronum in latere ad.fimilitudinem Cancri . Eundem motum, non fine diligenti confideratione, ( funt enim animalia qua? pluribus, quam quatuor notis mouen tur) Ariftoteles annotauit in libro de Animalium grcffu, vbi, ficloquitunNamfcmper in quaternis proximis (pedibus,) pofteriora per tranfuerfum ad ^ priora arripiuntur. Declarant hoc qua? lento gradu motum cient, vt Cancri: hi enim itafe J# mouen t, quia de eorum genere funt, qua? multis fulciantur pedibus. Siquidem per tran- i9 fuerfum femper eo fe mouent , quo greffum dirigunt fuum , Et poft notans huius grefius cauftam,ha?cait: Quod etiam animalium genus pra?ter ca?terta proprium & lui generis motum agit:quandoquidcm omnium vnum in priorem non monetur partem, fed in latus. Cum autem prior pars in oculis diftinda effet, natura oculos ita affixit), vt crufcula feque- rentur. In priorem enim partem illoru motus tendit. Ob eamq; rem Cancri etiam quoda- modo in priorem partem fefe videntur monere. Quibus Philofophi verbis commotus Rondeletius, Cancros prorfum procedere eft opinatus , nobifque apparere tantum quod per tranfuerfum moneantur , Ita enim fer ibit: Cum vero extern animantes & quadrupe- des^ multipedes per diametrum, vel in anteriora moucantur, Cancri per tranfuerfum & in latus progredi videntur. Sed quoniam oculis femper prior fiue anterior pars ad iter de- fignatur,quia in priore animantis parte fititfunt oculi, Cancri in anteriora reuera progre- diuntur. Ke&eigitur d Plinius:Cancri in pauore etiam rc-trorfum pari velocitate redeunt, is autem motus ei qui fit anrrorfum,ex diametro opponitur. In hanc opinionem quomo- do fc exercuerit doftiflimus e lulius Ca?far Scaligcr, age videamus. Aiunt, inquit, vulgo non re qucntur,noq erit eorum inceffus in latus, fi in latus oculi flexi fint. Quia procedunt reda, „ qua obtuentur* Sane haud afpernanda ratio: Vana tamen, non enim fcorpius oculos ha- ,, bet emiffitios:&(fi velis Iudcre)laterorfum promonet tamen. Ad ha?c nemo dicat, lineam „ qux dimetitur quadratum, antrorfum produci, fed ad latus .Neque dicentur Cancri an- „ trorfum ambularc,cum oculi in latus fleduntur : fed oculos dicemus in latus fledi : quia G progreftio in latus eft , Rationem explicemus. Motum tradione & pulfione fieri diximus „ alibi. Fit ergo fecundum artuum flexiones. At ex Cancris i n trorfum ;ad pedus funt. Ergo quafi cum triremes circumaguntur,lateris vnius remiges impellunt, alij altrinfecus inhibent,aut retro trahunt. Ita quam in partem proceffurus eft Cancer, eius lateris vticur cruribus ad carpendum folum: alterius lateris adafpcilcndum . L O C V S. » 38 >» L I N I V S , * Viuere (Lccuftas) petrofis Cancros mollibus feribit , Hyeme aprica litorafcdari,xftate in opaca gurgitum recedere. Verum non folum li- Swl rnofismiollibulueded etiam faxofis in locis degunt , & ficubi alga & arena eft. Et vtfummatim dicam, in aquis,tiim difrlc ibus, tum' falfis, necnonetia in terra. Scribunt enim terrefiresclfein infula D.Thoma? fimiles marinis, eclulefque » VICTVS, /tTAS. n ESCVNT VR Conchylijs.Polypum etiam, vbi ob nimiam Venerem imbecillus redditus, morti vicinus cft,velut vlcefcentes fefe,nam hos ille cum bene valeret, edebat, dcuorant:Oppianus. C arc inadesmifer a & Cancri multiq^ natantes £>uos omnes cupide primo ferus ille vorabat T unc vinum imbellem minime fua membra tuentem Hifcerptmtydonec moriatur funere diro. quamquam ha?c de marinis inrelligenda putemus. In ciborum penuria, a fuo quoque ge- nere minime abftinennquod fi quis procul deferre eos velit>.curet,ne alteri in alterum im- petum faciendi poteftas vlia fit. Sunt igitur Cancri farcophagi , fiue marini fint , fiue flur. uiales, De Cruftatis. Lib. 1 1. 165 !► uiales, fiue inter hos mcdij, qui fcilicetin ftagno marino nafcimtur„atq; degunt. Orecx- * cipiunt aquam, vt csetcra Cruftara,teftea Anfiotele: fed eam Locufta? ad luas branchias » tranfmitnmr, Cancri parte oris exigua: que ratio eft, cur circa horum os fpuma appareat, ex aqua Staere qui vna cum ea hauritur, cum per atrradhim,& reiedtum agitamur. hAIibi nullo diferimine Cancri &Locuftte, inquit, exCrurtatis aquam per luas appendiculas, prope hirriufculasquafdam partes egerunt. Vi 11 ere aqua dulci & falfaferibit c Galenus. » La&e potantes fine aqua vi u ere multisdiebus Authorde natura rerum fellatur. d Plinius Cancris tribuit vitam longam. Nos ex Ariflotele fupra probauimus, prae ca?teris Crufta- ceis, long^uas maximi effe Locuftas. CAPIENDI RATIO. Aquam vt recipiunt. * b Lib. dc refp. c Lib. dc bo ni & mal. fuc.cib. d Lib. 31- reticulorum Can- cer non. adeo celeriter fepoffit explicare, decidit in reticulum. ' S E X V S. N TER I O R A operculi applicatilis hirtiora amplioraq flemina? Can eri habent, quam mares :vt ait a .Ariftoteles: Nulla re, inquit , differt e. flemina a mare, nifi quod operculum applicatile illud amplius & diftan- 7* tius & hirfutius flemina? gerant, in quo oua pariunt & qua egerunt excre- mentum.Membrum aurem quod mas in fa? minam inferat , nullum om- , 1 , h ,,5 • 1 • n • • - i ^ ca- JU1V U V W(JLIU v j ' vivv. I./ ivu ..x.i-ll... . ■ 1.«. . WV y . • vyti» ^ :r- nino habetur, ha?c ille. b Plinius pedibus etiam diifi-nguit , na de Cancris b . Ct b loquens, faemina? , ait, primus pes duplex, mari fimplex. Praeterea Mares, vtferibit Au- ,lt „ thor de natura rerum , difas habent fpinas inter ventrem & caudam , quibus fa?mina? — 0, rent, quae oua in ventre habent.. C O I T V S. P A R T V S. P A N C R I parte priore ( Rondeletius vertit partibus poflerioribus ) co- pulantur, fua opercula loculofa illa, rugofaq; mutua confertione compo* nentes. Primum Cancer minor ab auerfo fuperuenirefolet, tum maior vbi illefuperuenerit, ha?c a Ariffoleles. Vnde ° Plinius Cancros ore coire fcripfit. Oua autem' edunt in operculo , nec procul vt pifces faciunt & ca?- teraqu a? parere folenr. Hinc feminis operculum latius,vt locus effet ouis recipiendis capacior & prieftantior . ANTIPATHIA. a Hin. 5. c. 7- . 0 Lib. p. c> Ji- A N C R V M admota Polypode herba abijeere chelas fiue pedes > Zo- roaftres in Geoponieis ait. Aper non faciet in te impetum, fi Cancrorum APer ne m brachia ( tefte Didymo ) illa denticulata tecuappenfa circumferas Api- legraih£ bus odor Cancrorum vflorum infeftus eff teftibus Palladio & Columella: a Virgilius: Neue rubentes Vrefoco Caneres,- Idem Plinius: Cancrorum odore, inquit, fi quis iuxta coquat, apes exanimantur. Autho- res habeo qui ardeolas Cancris nidos fuosmunire affirment aduerfus noxia animalia. [Tanto diffidio flagrant Cancri & Eruca? , vt fi a cornibus fufpendantur illi ramis arbo- rum, a 3 Geor, Eruce can» eros odenab 1 66 Vlyfsis Aldrouandi rum , in quibus irrepunt , aut nidulantur Erucae , illico decidant collabanturque , & alio ^ immigrent . NATVRA. MORES. 8 /l& I. Vc pugnet. Scorpionis vt Cancris, j 'Met amo. s 5 Mb, Calliditas ia Conchy lijs capien- dis9* 6 Hili. pe. 8. »» s» » )> s* »9 >9 1» »9 Uib.p.C.l o, 4 Hfii.^c 1 7- e //#. 8. c, 17. Cruflanu exuunt . NIVERSI» inquit, a Plinius, vbi aliquando congregantur, os Ponti euincerenon valent ;quamobrem regredi circumeunt, apparetq; tritum iter, & paulo poft . Dimicant inter fe vt Arietes aduerfis cornibus incur- fantes. Narratur apud eundem SoleCancri fignum tranfeunte Cancro- rum, cum exanimati funt,corpusinficco trasfigurari in Scorpiones. |Oui- dius brachijs orbos Cancros producere fcorpios, fi fub terra occultentur , cafcit.his verfibus • Comam litoreo fi demas brachia Cancr & C ater a fupponas terra.de parte fc pulla Sc orphis exibit , cauda q\ minabitur vma . Magna huius animaiisafiucia, & calliditas in capiendis Oftreis Conchifq; obferuatur. - Calculos enim & lapillos patula: hiantique eorum tefta? ingerit, ita vt occludi nequeat, p( mox dentato forcipe pifculentatn carnem abradens atq; eliciens deuorat, fuauiterq;& fe- ** cure lua captura fruitur , nullo vindi&a? metu. Diligenter multi ex Ecclefiafticis Icripto- ” ribus hanc fraudulentiam defcripfere , fed diligentiifime D. b Ambroiius : cuius verba ,B mellito- quouis nedare dulciora non pneteribo: Cancer quoq; inquit, quas cibi gratia praeftigias ftruit? Nam & ipfe Oftreodeleita prolpiciens periculi : quoniam cum difficilis cft venatio tum pe- riculofa: difficilis quia tcftis validionbusefca interior includitur: nam velut muris qui- 99 bufdam mollitiem carnis,pra:cepti imperialis interpres Natura muniuit: quam medio te- barum quodam finu concauo nutrit , ac fouet, & quafi in valle quadam diffundit : & ideo caffa omnia tentamenta funt Cancri , quia aperire claufum oftreum nulla vi poteft, & pe- riculofum eft, fi chelas eius includat; ad argumenta confugit, &infidias noua fraude mo- litur . Itaq ; quia omnia genera deledatione mulcentur , explorat fi quando Oftreum re- moris in locis ab omni vento contra Solis radios diptychum illum fuum aperiat, & re- feret clauftra tebarum, vt libero aere vifecris fui voluptatem quandam capiat, & tunc clan g culo calculum immittens,impedit conclufionem Oftrei, ac fic aperta clauftra reperiefts , tu ro inferie chelas , vifceraq; interna depafeitur . Hadenus ille . Oppianus hsec de Can- cro marine dixit : Si quis in aquorea Cancrum contexerit alga. Laudibus extollet, tantam mirabitur artem „ Concefa ex alto folers prudentia Cancro , Cui parta eft dulcis mayno fine prada labore . Ostrea difendit.tefias & clauftra recludit Portarum paficitq ; lutum fcopultfq ; repanda Glifidt aquas , faruum madida de rupe lapillum obliquus tollit Cancer , chelifq. recuruis Continet, in tefiis lapidem demittit , apertis . fidet , atq\ epulis latus fatur at ur amicis . Non polis eft nixu geminas occludere Umes Ostrea, nam latis portis feiunfla de.hifcit Et monens faturum Cancrum Uthumq ; relinquit . Puto tamen omnibus Cancris hanc inefte prudentiam venandi Oftrea, nam & in paludo- fis locis aquarum dulcium , ac fluminibus longe a mari ditfuis , ha?c & cancri proueni- unt. Latent, inquit c Plinius de Locuftisloquens, menfibus quinis : fimiliter Cancri, qui eodem tempore occultantur; & ambo veris principio feneCtutem anguium more exuunt ' renouatione tergorum, fte ex d Ariftotele,qui ait Cancros nuper natos, & poft etiam ve- 19 re crufta fua exui , quemadmodum Locufta?, c Alibi fic loquitur de hac re clarius : Can- ” cri exuunt feneftutem , molliores quidem perfpicue : fed etiam duriores exuere aiunt, vt Maias . Cum vero exuunt, mollis admodum crufta fu.bnafcitur:& quidem Cancri prse 99 teneritate non fatis ambulare poliunt . Idem fsepius repteit . ' ' 9» 99 U DENO- e ^ Dc Cn.Ha iis. j..]b. II. i o' 7 DENO MI NATA. ApHivov&ty Cancri brachiorum inftar comprehendere, vel comprchendi,co- torqueri hoc eft alternatim vel mutuo : Cancellari Latine dici- & q . mus pro implicari inuicem, ita conftipari . Knoxivobrotf oruv pt'(o vrauj 6 cr7- Cancellari luff auMpwjiTcq , Hefychius & Varihus. Theophraftcs: x&ftcLvif, affeftu aliqua quafi pun&afenriuiitunifq ; immobilis & inaequalis tumet,interdum etiam torpet . Circaeum inflat* venae quafi recuruantur,haeq; pallent, autliuent,nonnunquam etiam in quibufdam delitefcunt,ta<5luiq; is locus alijs dolorem affertfin alijs eum non ha- , bctXapxiv^HSy Cancro fimilis,vel qui e Cancrorum eft genere; vrirur hoc adie&iuo Ari- K*pwu- ftoteles . v& itxpuMn tAm, dicuntur vlcera Cancro fimiliamorbo. K apuvot^ns parua funtanimalia minutis Cancris fimilia, colore, vtfcribuntfuluo . Aerius «/ t df, napuvet- Carcina - ^«5 i&jououi vpiyKai S ujccfvs «V* t&{ aW«s, quidam Cancellos vertunt» quos xapnivia desquara- diminutiuavoceGraecr vocanu nimalia. M1STICA. MORA L I A. M P O S T O R V M hominum mores, &qui improba incxplebiliq; cu . piditatediuitiasnullibinonquaerunt,itemquipatrimonijs luis paupe- res per vim fpoliant»vel perinfidias eripiunt, praeclare exprimit Canere- perfidi, rum aftucia. Quos eleganter perftringithsecD. 3 .Bafilij oratio, larnqui- ■ Hcx.diul dem & infirmi, inquit » cuiufdam animantis haud mjjbdicatn aftuciam offic.Hom. ipfe , ac dolofum ingenium infidiofitmq; cum didiceris, volo proinde., ” vtipfe admonitus non imitere , fed vites maleficos .Cancer efflidtim Oftrei carnes cupit, ” fed perdifficilis eius eft ipfi venatio, teftae ratione qua clauditur, ac munitur : peruarido namqi & infra&o fepto carnis Oftrei mollitudinem natura muniuit.Quapropter & Oftra ’ cpdermon id aquatile nuncupatur . Cumq; duseconcauitares exa» vti exemplis maritimis , ad profedum noftrae falutis : non ad alienae periculum. Hadenus XXAmbrofius. Impoftores etiam alios & fraudulentos,veluti funt qui duitatis guberna- culisprafunt , fed iuftitiam inique exercentes, exprimunt Cancri. Namvtlii non reda progrediuntur, fed dextrorfum , ac finiftrorfum, ita etiam illi via reda negleda, munera impiorum, ac inhumanorum, ipfi etiam inhumani pijshonorum rationibus, lac.hrymiTqi praeferut:de quibus fcilicct tam impiecum innocentibus, agentibus dicebat c Hiercmias: Fadi funt retrorfum & nonante : deq; ijfdem dicitur in Prouerb, quod ipfi reliquuiit iter redum,& ambulant per vias tenebrofas . His tefta dura, eft; quia in prauo illopropo- fito fraudulentifq ; adionibusperfiftunt: carent fanguine: quia nihilhumanitatis,mife- ricordi^, ac dulcoris poiTident:viuuntq; in locis moiiibuSjdelicias,ac omne voluptatis ge- nus ampledentes . HIEROGLYPH1CA. f InoliHtm.- CITE admodum Iohannes ille cognomento Scholafticus, Scalarum anacephalcrofijiominem qui modbrifui indulgeat, modo ludui,modo aufteritat-i atq; temperantia? fe reddat, modo dilicijs difftuat,& volupta- tibus implicetur. Cancro tequiparauit, nunc in dextram, nunc in finiftra partem gradienti, sniraqi vitam fuain incondantia traducenti:virq; is h pientiffimus deingenij ciufmodi proledu nihil fibi quidquam pollice- tur,quod ad vllam fit vnquam frugem peruenturum. Eiufdcm fubterfugij,inquit Pierius Valerianus , cauffa Saphidam fignificare.qui volunt,Cancrum pingunt : eos enim perfi- miles huic animali dicit Prato Euthydemo, quos vbi validiori aliqua ratione deuidos comprehcnfofq; putes, tunc retro fugaci curfo Japfi per diuerticula,atq; fubterfugia, ma iore m priore laborem tibi intentant , fi vilem ac inanem prorfiis curam eos confedandi fufeeperis , Sed enim non in Sophiftas tantum , fed in ipfam etiam Dial edicam, obortum Sopkifho eft a Cancro cauiilum. Nam Arifton PhiIofophus,vt eam eluderet,dicere folebat,eos qui Dialcdicam enixiori conatu fedarentur, i js aflirnilari, qui Cancris vefcerentur,cibi enim ndmodum exigui gratia, circa offa tam multa mimero,tanturn laboris infumi. Siquid ve- Arcanu re ro abditum & arcanum luci proditum , acreuelatum oden dere, quis vellet, Pagurum, & aellat ura . c]us generis pifces , qui latebris gaudent , face appofita figurabam : condat enim eos no- durno tempore, admoto lumine , de penitiffimis ctiara cauernis euocari. Ea vero de cau- faCancriad nodurni luminis fplendorem accurrunt, quod id omne genus Tedacca nodu plurimum pafei fol eat: compertu mqi plenilunio fit, ea magis tum pinguefcere.Iam SeftinaSsn vero Imperatorem Odauianum. Augudum adeo deledatum fuiffe hoc prouerbio,/^/»*- lent , e feribut Aulus Gellius in nodibus Atticis,& Macrobius in Saturnalibus, vt non fo- lum in communi colloquio, fed in Epidolis etiam eo vteretur: & in figillo fuo fculptum haberet Papilionem cum Cancro: quibus duabus bediol is prouerbij fententiam hieroly- phice pingebat : per Papilionem Vermiculum alatum , & velocem innuens celeritatem * per Cancrum vero , qui motu retrogrado & tardo fertur , moram & cundationem « NVM1SMATA. G H St !Vrog&fi. Hb* zS. Chioru nu mus cu Ca ao. A NCE E in numis, inquit 3 Pierius Valerianus, eompadilc fcificet genus id, quod corpore eft obrotundiore,cuiufmodi pla?riq ;cadefte fignd figurant in Zodiaco, Chiorum indicatrempublicam .Traduntid& Pol- lux & alij : fed enim nili quifpiam author effet, nurnus argenteus id fatis ^ indicaret , in quo Pagurus is ed cum inferiptione , KdfflN infere ' A E T K I n n O 2. Tria Agrigentinorum numifmata argentea repelluntur, in quibus fculptaed ab vna parte aquila leporem pedibus premens, acquandoq; illum dilacerans rodro , eum inferiptione in eorum vno tali, AKPAFANTQ2, inaltero AKPAN- TOI: in tertio vero A K P A T A N . Horum autem numifmatum pars oppofita Catt- cru & pifcem exprimit, vnius inferiptio talis A K P A r ; alterius A K P A , terti; A K P A- r A , in quo anguis eft pifckulum ore tenens . In Syracufanorum numo quoq; argenteo^ parte* n De Cruftatis. Lib. I I. 1 <5p rum. L parte vna aquila infculpta cernitur ardeam, vel vt alijs placet, vulturem pedibus prehen- fum tenens cum infcriptione 2YPAK02I&N ; altera vero parte Cancer eft,& fub eo duo delphini. Adraniorum quoque duo extant nummi argentei i quorum prior vno latere Adranio-,' aquilam habet, leporem pedibus tenentem, cum his infraferiptis AAPANIHN , altero ve rb Cancrum fupinum cum fex circulis O literam plane referentibus, tribus ad dextram ehelam , & tribus ad finiftram . Infra Cancrum cernitur quid ferra? fimile . Pofterior vna parte aquilam etiam habet pedibus comprehendentem leporem , & ha?cfupra caput & dorfum aquila? feripta circum nummi oram AAPANIflN : altera vero parte, Cancer cer- nitur, & intra eum ferpens , aut anguilla , vt arbitratur H ubertus Golzius, fuperius vero intra Cancri vtrafque chelas pe&en . Sinueffa vrbs Graeca? originis antea vocata Sinope nnmmum cudit argenteum, in cuius vna parte videtur Cancer, aut Pagurus, & infra hunc ^j™cl pifeis non nihil incuruatus cum hifce infraferiptis literis 2INTE22ANO, ab altera teftu- docum eadem infcriptione. Per Pagurum , aut Cancrum voluntintelligi iapienriam , per teftudinemfaJubritatem.ElTe enim calidas aquas in agro Sinueffano he&icis & phthi- ficis faluberrimas, Strabo & Plinius teftantur. In nummo teneo Brutiorum ab vno latere B Cancer eft, intra cuius chelas imprefla? ha? litera? BPHT, &fupra has litefas caput bouis, infra vero Cancrum TIHN legiturjabaltera parte dea? aiicuiussnimirum,PalIadis caput eft, £ cuius vertice quinq j Cancri pedes prodeunt . P R & S A C I A. Sinuclf* Brutiori?. PL V V 1 1 S imminentibus , aut tempeftate, Cancer ex aqua in terram prodit .* quod Pluuiae prg fcripfit Aratus in his verfibus: fagium. tfcf tfTB? Hjy ZCipXjVOS yi 'pvtp /uiMovms t7 Totiffao&etj o'«Toi b SOMNIA. CANCER viros perUerfos& inemendabiles indicat , propter animalis’ trafuerfa veftigia. Si quis inueniat marinum Cancrum , aut pluuialem (fluuiaiem) , virum peruerfum inuenict& inopem. Si marinum , regem: ii fluminis , principem , eo quod ipare regem, flumen vero principes , fignificat , Zoographus ex incerto. «sVWo (;C, ... ■ F A B V L £. CANCER tefte Hygino & Baffo Iunonis officio inter aftra collocatus , quod Her- ina^a culem , cum hic contra Hydram Lerna?am confligeret , & palude pedem haberet , |ocacus> ° mordicus arripuiffet. Herculem enim aiunt ideo ira accenfum , eum interfeci fle, Iuno- rem autem, qua? Herculi infenfa erat , inter lidera colJocaffe. Hanc fabulam 1 horo. Rha° di. metrice fic defcripfit ; Tot HelUs Herculis enfe neflus Cancer portans , & habet irradians , Calcem morjit aerifer arripuit In Lernea caput arma domat Quando Tirynthius acer , amam Tama . Occtfum tulit atherijs Oris luno breutori mora . Nonnulli, cur inter lidera fit collocatus , aliam rationem redaunt,quia nimirum conuer- caPn %n“ lione regreffuq; tam peculiari eo in animali animaduerfo , per eius imaginem offendere voluerint Solis curfum » qui eum eo progreflus fuerit , retrorfum auferri, ac tantundem aufugere videatur . Veluti caper oppofita ratione confidus,quia fol ab eo figno,toto po- li noftri tra&u , altiora petere contendat : caper enim dum pafeitur accliuiora,editioraq; # Lib. i $e I6ca petit.Huiufmodi vero commentum, vtait 1 Pierius Valerianus, non ex orbis totius Hierogly . Conditione » fed cx csdi noftrifitu fpha?raqj ipfaad ar&icum obliquata excogitatum eft : P nam Hercules cur cancrii occidifle di catur » Serpens 8c Cajicer, Cancer le- pore capit. * In pace. Cancru re- «5ta ingredi docer?. qd. Omne lapi dem moue re,qui dica tur &vnde Viyfsis Aldrouandl mm ad a?quino£fiaIem circulum appropinquantibus Cancer deprimi videretur, equino- g £tij ligna ar tollirad id tamen fieret quod Solis progrelfus & regreflus omnino a Capricor- J no ad Cancrum » mox a Cancro ad Capricornum, fefto duobus locis oquino&iali confi- deratur . Quod vero, aiunt Herculem tot immanium monftrorum domitorem, in oppri- mendo etiam Cancello laborafTe , ni hil aliud fibi vult, vt veteres interpretantur, quam fophifticas nugas obtritas dialectica? difciplina » Fabulose igitur iocatur Plato , cum Her- culem aduerlus Cancrum defudafle dicit» APOLOGVS, E R P E N S vna cum Cancro viuebat, inita cum eo fodetate. Itaq; Caa cerlimplex moribus , vt& ille mutaret, admonebat,aftutiam .Hic au- tem minime obediebat. Cum obferuaflet igitur Cancer ipfum dormi- entem , & pro uiribus comprelfilTet , occidit , At lerpente poft mortem extenfo ille ait :• Sic oportebat ante hac redum & fimplicem eflfe , neque j; erfim hanc poenam dediffes . Significatur hoc apologo, offendi potius, J quam iuuari , qui cum dolo amicos adeunt. Ad huius apologi lenium fortafle, aut alte- rius ei fimilis faCci funt hi antiqui verius , quos vt Eultathius & ali; , Alcei, alij Sapphus» quidam Praxillo Sicionio elfe aiunt . O K0ipK.7l>0S i) ozoAid 74 Vlyfsis AMromnd! GENVS, DIFFERENTIA, DESCRIPTIO. Cancer ftagni marini Rondeletij. tEN ETI, apud quos Cancrorum marinorum infinitus prope ett nume- rus, Molcccam vulgo quendam vocant tefte Matlnolo , qui cruftam veterem exuit , vere : Ex quo genere funt etiam qua? vocantur IMUemet- | t£,nam & ha? cruftani hoc tempore exunt. Quidam has feminas eiie va-* lunt; Moleccas mares , & hos mollefcere, ac vernationem exuere : co i* traMacinettas perenni contegi crufta , & nufq.uam decidua ; & Molec- cas, tum quidem torpefeere , cum cortice exuuntur. Ali; toto genere diftinguunt,& Ma- ci.nettasmulto minores Moleccis ftattiunt , aliudq; ab his effe tertium aiunt , quod per- petuo corticem durum retinet. Moleccas autem vocant a molli ac teneri cru fla, q uam ha- bent, cum veterem exuerunt. Rondeletius, & Relionius, item Zoographus in Cancri oia rini pictura n on conueniunt . Quem enim depinxit Rondeletius acuminata magis eft parte anteriore prope oculos, & duo habet cornicula , quibus Belloriij icori , item quam edidit Zoographus, caret . Quocirca,credo a Bellonio & Zoographo depingi eum, qui fre- quens vbiq; eft in Italia . Et lane fatetur Zoo- graphus fe n actum icone fuam cx Italia. Quem autem expreffit Rondeletius , fiequens' eft in Gallia Narbonenfi , & vtipfe ait , diu extra aquam viuit, (ita etiam nofter vulgaris j Bra- chia habet non admodum magna, pedes lon- gos in acutum delinentes: cornicula duo. Can- cer marinus, inquit a Bcllonius , rotundo fe- re, ac circinato corpore proditus eft , anteriori parte Crenis diui.lo, cmiftacco tegmine eonuc- ftito: cuius magnirudijnem ad Pagurum & Ma iam , Aftaqum ^iLociiftam^ facile, contuleris „ Maiores enim ; trium, aut quatuor digitorum lar titudinem non excedunt, Ea vero habent bf?fa, vtrinque in latere quaterna, & duo brachia lor- cipata. Hepate rubro conflant» guftui dulci (li- mo, quod Ariftoteles mutim nominare vide- tur, habet porro inteftina multiplicibus cirris obfeffa , mouenturque horum partes folidiores albis mufculisagentibus , Aliam; ab his oblcr- uaui fpecierhy inagnitudine vulgaris, caeterum differt pede vltimo , qui ab vtraque parte eft. Nam non in acutu delinit , feci breuioribus,ac craflioribus conflat internodijs,& curtior eft alijs pedibus,& in fine latior duabus poftre- mis articulationibus . Hunc igirur etiam de- pidlum do , vnd cum alijs duobus lupra d: feri- ptis,quo pes hic pofterior melius confpid pof- fit . Habet etiam duo cornicula , qualia luo Ron deletius tribuit, fed corpore eft rotundiori, quo vulgari Cancro marino fimilis. b Ariflotelcs pelagios Cancros pedes longe tardiores caeteris habere fcribit adambulandum . , , . Cancer marinus Bcllonij » G H Cancer DeCruftatis. Lib. II. 175 Cancer niarinu s alius ab authore obfcruatusV i.dePifi PPIANVS a de Cahchris marinis: In Jaxis habitant curuis (jr pafcua carpunt . vnde forte ab Aeliano .7T«t^4pi, jhioccftwxjitiles didi funt i' Qjjqdaiitem Plinius dixit Cancros locis mollibus vita degere , haud facis veru videri annotat Maflarius . Sunt enim,inquit, Paguri Cancri , & tamen non nifi locisfaxofiscapiuntur,&fimiliter Cancri iil i a lij parum mino; es, cibo non idonei, praecipue mares, praeterquam cum exuerint fcne&urcm , quos tam petrofis , quam terrenis locis vitamagere peripicuum efl: quod.ex- Ariftotele elici etiam poteft, tam odauo de hiftoria, vbi. Cancros aquatiles, ftercus demorare, inquit: qnam etiam quar Plinius coc to de partibus animalium , cum Cancris caudam inutilem elfe tradat, quoniam vitam re^us* agere terrenam cauernafq; fubireloleant, nec defendi fatis poteft Piinius,nifiquisin Pii nio non Cancri, fed Aftaci legendum exiftimauerit, vt didlum eft ex Ariftotele, vnde haec mutuatur,Ha» »» O N D E L E T I V S de fuo Cancro fiagni marini hxc fcribit:Hoc Can- crorum genus inter marinum, & fluuiatilem medium effe compcno, vt in marini & in ftuuiatilis vicem vfurpare poifimus: Stagnorum enim >» aqua partim marina , partim dulci conflat . Quando igitur fluuiatiles »» defunt, fiagni Cancros aqua hordei abluendos cenfco , vtineafi quid »1 fit falfuginis , deponant , quibus tam feliciter vtemur in hisaffedlibus, »» quibus fluuiatiles valde prodefTc prxdicantur. Atq; hoc expertus profiteor phthificis mul *•> tum auxiliari . Illis enim ita, vt diximus lotis, & in ime capi, vel cum cremore ptiflanx »> cobiis phthificos diu fummo valetudinis eorum commodo alui . Ex eifdem cinis pulmo- »* nes exulceratos mire reficit & rccrear.fi in aqua adianthi, vel plantaginis lotus cum labte ^ afinx, vel cum cremore ptiffanx hauriatur. Ex eodem cinere medicamentum fit, quod a ” cane demorfis maxime fuccurrit . Quare minus redi e faciunt medici quidam, qui fluuia- s» tilibus, vel fiagni marini Cancris fluuiatiles Aflacos fubfiituunt, omnibus dotibus Can- *>■ eris de quibus loquimur, inferiores: illi enim molli prxhumidaq; fubftantia conflant, & »» quf faciiediffluatac diflipetur, neq; corpus fatis nutriat, neq; peculiarem vim ,adpul- »» mones iuuandos infitam , habeat . Cancri vero fluuiatiles dulcifuntfucco, temperatam *» fubftanriam indicante, quem perlibenter amplexatur na rura,quo reficitur & fouetur, qui »*. hxret,diflipatuq; facilis non cft,& natura fua pulmonum malis fuccurrit . Hadlenus ille. ” Cancro marino& fluuiatili remedia multa communia dicentur, vbidefluuiatili fiet fer- »» . mo . Nam Diofcorides feribit marinos eadem prxflare qux fluuiatiles, verum ignauius. ” n.S.c.i . a piinius, hedera, inquit, apri in morbis fibi medentur, &Cancrosvefcendo,maxime e ma ” medidn*” r* Aelianus tradit apros Cancris fimpliciter fibi mederi contra hyofcyamu. 17 Dobtorum DeCruftads. Llb.II. 177 l Deeoftum Cancri marini apud b Pliniumefficaxhabetur contra dorycnium . Marini b/ib.$z. c.j„ non fluuiatiles afiumuntur in Theriacam C ly Apolloni; ad' rabioforum canum morfus a- pudc Galenum . Si equus, cum feno , aut pabulo braflicam fylueftremforte deuorarit , prodeft marinos Cancros tritos cum fucco braflicae (farinae) rnifcere & appraehenfa lia- 'f '1 gua per os infundere bis die, idq; per triduum, donec malum egeratur aluo , ex Ablyrto. tl^7 J • Cancros marinos impari numero exuftos vel aridos, tritos , &baccas laureas impari nu- |uc„ mero tritas,adie&omelleatqi adipe anferina remiffa, ?quis ponderibus vniuerfa pcrmi- £rcm>y #avnum corpus facias , atque aequaliter in duodecim partes diuidas,& in cibo , aut in potione laboranti phthifico dederis, mire profuturum pollicetur Marcellus. Author eft Alexander Benedidius Cancros marinos , pondere drachmarum duarum , fi bibantur ex Jade materno , vel nutricis,infantibus & pueris fanare ftranguriam • Cancrorum fluuiati- lium cinis exoleo& cera (inquit Plinius) rimas in fede emendat , item & marini Cancri A‘^ ftran8u polline ( fcilicer fuo emendant ) Tefte Marcello ex oleo impoliti pernionibus % vtiliter 11 am’ profunt» ita vt foueantur aqua, in qua eruum decoftum eft. Celebrat d Au icenna Can- . erum marinu aduftum ad quartanam»fcabiem,Iachrymas oculorum & aliaded Cancrum i.c. 1 5 o. y marinum exponit fe eum ibi intelligere, qui in lapidem induruit, A c Plinio laudatur ebb.^i. c. Cancri marini cinis vft us cum plumbo, ad carcinomata com pefcenda . Ad hoc fufficere , 1 °* cum meile lineaq; lanugine. Aliqui malunt alumen melq; milcere cineri. Apud eundem tam marini, quam fluuiatiles pilos e mamma tollunt, hoc eft, morbum pilarem fanar.Pro- r/i . 3 1 .c. 1 ©* pfilothro fidemfumit Cancri marini cinerem; , & fcolopendrae marina? • Cancelli (Can- cri) marini > aut fluuiatiles in aqua decotfi caro co£ta & tunfa cum farina hordeacea mix ta, impolita calid^ ftomachi vomica? , tribus diebus maturat efficaci ifimc , & plufquam fit veriftmile,expertum a fe Alexander Bencdi^tusattcftatur . DE CANCRO MJEA DICTO. MNIVM Cancrorum maximus , Maias appellatur, tefte a Ariftotcle . * HiHov. 4. H Cancri f^cuui , inquit llondeletius, dicunturab Ariftotele, a Gaz:a Maia? cap.i. fortafle a magnitudine: nam f**!» qua? amitam fignificat, & nutricem, ali- £t)’mum- quando etiam pro grandiore natu Tumebatur , Cauterum vt hoc bene , ita contra quem Maia efle putat, Pagurus eft, & que Paguru, Maia. Hicfinquit inFroutnciaSquinado vocatur, ab alijs Gritta,$quaranchon , Grampella, ab Hifpanis Chabro. Haeciynonymaiconueniunt cum ijs, quaeBellonius Cancro Maia? ad feri pfit, ait enimrMaiam ob fimilitudinem quam cum araneo habet,vulgus Gallicum lraigne de mer quafi araneum marinum dicat , nominat . Maflilienles ab aculeis infinitis, quibus in tergo re more Loculfe horret , & villis quihus vndique eft circumfeptus , Vne Squinaude ( ad peftinem ad quem linurn attenuatur, alludentes) vocant . Veneti ac Genuenfesa fpecu- lis,in Maiarum corticibuscleganterinclufis,Specchiohoceft fpeculum dicunt. Ali; Gran ceolas,& Cranceolas: Romanum vulgus Grancitellas. Maea? funt,inquitIouius,grandio- j) es rotundiore ventre , greftu in terra fegnes, in aquis autem velociffima?, Veneti Granceo las vocant: quarum rotundioribus teftis fpecula includere ad elegantiam lolent.Ht Mafla- riusair.Qua? Maea? vocantur, e genere Cancrario maxima? funt:quihuscaudadeeft,&cor pus rotundu eft,dorio fpinofo, cruribus oblongis : quas vulgus Cancreolas cognominat . Quorum omnium authoium fententia noftra? opinioni fuMcribit. In Lufitania dicitur Qangreia,vel Gangreipla , vel Centola . Zoographus Germanice dici polle ait ein Meer- fpin ; vt Gallos imitentur , & Albertus Cancrum marinum rotundum fine cauda, feribit Germanice Auraneam maris appellari. EinSpiegel Krabb cum Gcnuenfibus . vel eunt Maflilienfibu^ein Herchelkrabb, nominari poterit,vt idem ait Zoographus, GENVS 178 Vlyfsls Aldrouandi A Paguro «quid d’.ffe- arac Maja., Fxrain^ de icnptio. Inte*ranea. Vulua . Dentes» Vefica.. Paguri Ro deleti) de- fcripuo. Cornua. Oculi. Pedes. Cauda . Oua. 3 4. de part. cap. 8» GENVS, DIFFERFNTIA, DESCRIPTIO. A I A,vt fcribit Bellonius,in eo a Paguro differt, quod hic parte anterio- . relatus fit,Maia vero pofteriore parte in latitudinem fe diffundat, ante- riore coartetur & anguftior fiat magis : eft prseterea magis orbiculata qua Pagurus.Crura quaternis articulis intercepta gerit, alta & exilia for cipibus imbecillis dentata, quibus prodam ori applicat. Corpus illi eft tam graue, vt ad inceffum ineptilfjma efle videatur, quamobrem in ter- ra fegniffimadn aquis velociffima eft. Pedes quoque non habet forcipatos,fed vnguibus bene munitos, vtroq; latere quaternos, quinis articulis interceptos . Cocfta eodemodo quo reliquum Cruftaceum genus rubet: fed viua aut liuet,aut virefcit, aut rubore ph^ni- ceo afperfa eft : quam fifupinam contempleris, tria parte anteriore breuia fpeculaab ip- ] fius crufta? tegmine continuata cernes , inter qua? praetenturis? dua? delitefcunti Tibias non habet la?ues vt Pagurus , fed multa fcabritie exafperatas . Maia femina operculum Jatiufculum habet , fub quo duo foramina membrana occlufa in ipfis pofteriorum tibia- rum radicibus collocata apparent , Quatuor praeterea vtrinq; femieircuiis vtitur in na- tando , a quorum radicibus odoni prodeunt pinnati ramuli, quibus haerent oua in foetis. Interanea cum Paguro, aut Heracleotico Cancro conueniunt : qua? quicunq; diligen- tius fpeculari cupiet , neceffe eft cum viuentis Mafe teftam fupcriorem detegere . Corrr- pcriet autem in capite, atq, adeo ore ipfos dentes extrinfecus duos offeos:in palato autem carunculam qua lingua? vicc fungitur: praeterea ante dentes bina denticulata officula,atq ; in eius ore cauieatem ftatimante gulam, in qua quod rubrum continetur,habet multipli- ces flexus: eius vuluam efle puto . Ex hac enim oua prodire compertum eft . Subfequitur cauitas fatis capax , vacua quidem ea , dum ieiunus eft pifcis, vt vel os alterum , vel eius ventriculum efle dicas: cui etiam dentes adfunt( quemadmodum in Locufta) numero quaterni , inciforij & vnus molaris , a quibus gula incipit , in cuius fummo epiglottidem nianifcfte videas: ea autem ad apophy fes meatibus committitur adeo exilibus,vt vix ap- pareant: & quemadmodum vulua adimplebat maiorem partem receffuum , fic apophy- ics vbiq; per cauitates immittuntur, tenuibus tamen ligamentis adftridfe, & maxime mu fculis.Nec eft aliud inteftinum manifeftum, quam illud in quo definunt apophyfes , ex- crementi fcilicct- receptaculum . Eft autem id teres, ca?teris partibus incumbens , ad cau- dam vfq ; protenfum, Sed & vcficai» vtrinq; vnatn inipfa aluorubuftam , magnam & membranofam cernas : cuius exitus eft per ea duo foramina, qua? fub operimento latent. Branchias habet vtrinque fub tefta in lateribus numero fenas: quse certa membrana ab ip fo tegumento diftinguuntur: aquam enim in ore acceptam per meatus, qui ad radices crurum funt, egerit. Haec omnia fere Rondeletius Paguro fuoadfcnpfit his verbis:Pagu- rus poft Cancrum Maeam maximus eft , parte anteriore , & in lateribus fenis aculeis lon- gis & validis riget , e fronte protenduntur appendices duae rotundae, & acuta?, firma? ad- modum, fub quibus cornua duo minora, articulata. Ex lateribus valde prominent oculi magis ad latera , quam ad anteriora fpe&antcs, magno interuallo difiun&i , qua nota a CancrisMeis differunt. Tefta tota minimelcuis eft,led afpcra, vtpote qua? tuberculis,& aculeis tota confperfa fit . In ea maxime in luperiore eius £>arte pi&ores noftri fpecula in- cludunt , nec id fine gratia ob aculeos & tefta? colorem. Pedes o lunt tamen, & hi foris hirfuti . In cauda infignis cauitas fcu tellata apparet , A pra?di i3ifas. Grancipor ro« i8<5 Vlyfsis Aldrouandi L O C V S. ‘ IN mari Aegaro, Ionio , Adriatjeo , ingens Malarum copia eft, & omnium maxim£ . Ideoque quafi obftetrices di&x , cum Paguri tanquam cum infantibus comparen- tur. In Occano vero alij Cancn maiores capiuntur Maia, qua etiam maior eft Pagurus, qui prope Maffiiiam capitur « Eondeletio item Heracleoticus Cancer in eodem mari ra- rior die traditur. VSVS I N C I B I S,- ARES eJiguntur ad cibum autumno &hyeme ac etiam menfe Aprili, in plenilunio, femina vero reliquo anni tempore vfq; ad Septembrem. Co- quuntur vtAftaci&Locufta^obturati&foraminibus oris, ac ventris goffy- ], pio, ne, dum bulliunt, aqua impleantur, faporemq; fuum perdant. Affan- tur etiam in furno, ano & ore claufis, alioqui,vtait Rondeletius, quidquid li, effluit , & fit, fimilis Cancris Phoenicijs,quibus nihil eft intus ob pabuli inopiam . DE PAOVRO. Cap. XIX. JE QV I V O C A . S Y N O N Y M A. ■r. ■ •- ' •' L T E R A Cancri fpecies quam magnitudine proximam facit Ariftore- ( les Pagurus Gnrcis , & Latinis , vt Plinio & Gaza? nominatur:&ft apud feriptores antiquos, hoc nomen pro Cancro marino fit reperire . Lyco- phron Phoenicem Achillis praeceptorem iatn/enem Pagurum dixit, pro- pter cutis afperitatem,qu£e in fenedute contrahitur . Et Tzetza? Scolia- ftes , xavpQT'pofi<^ ideft nprijuvucPtai tgVo/? locis pra?ruptis,vt in lexico quoda veteri tra- ditur:& quiaoes fere Cancri in ripis proruptis habitare folent, hinc Pagurus omnis Can- cer marinus a quibufda nominatus eft. Dicuntur a SimconeSethi, Paguri forma diminu- tiua mctyodpia, . Idem Carcini appellatione, Pagurum intellexit , Galenum fecutus,Ae- tium , Paulum. Paguri nomen Gra?cia adhuc vulgo retinet, eoque de quo nunc agi- mus, Canci u cxpfimunt . M.a flari us quoq; nuc in Dalmatia h@£nomen vfurpari feribit. A Palladio Cancri marini- -vocajitur, vrayovpous Ttodq- 7tap vficw.xzpctfiovs , exponit Scho- ] liaftes a Ariftophanis v Offas Pa-guriiseft' marinus, qui vocatur Carabus. Veneti & fi- nus Adriatici accola Granciporro hbfninant , nomine fortafSs/vt Bellonio placet,com- pofito, quafi Cancrum paguru-in dicerent. Itaq; porri feu pori nomen(Rondeletius Por- roni feribit non bene ) vfitatum ah Italis per fyncopen a Paguro contractum videtur ,* vti etiam Pauri & Pauari, quibus nominibus eriam vtunturin quibufdam Itali^locis . Alibi quoq ; Cancharo de Barbaria nominatur . Quidam Galli mediterranei maris accola? Pa- gul a Paguro deriuatp nomine proferunt . Ah j vulgo vocant vn Chabre, vel vn Crapre . Normanni a rubro & ruffo, quem tcfta.eius prtefefert colore, Vn. Rouffeau: alij quod co- feu acuminatam tantum : ambobus color efteadaneus, Genua? vulgo nominantur Ogie Cancri quidam I? marini Paguris fimiles > fed minores Poftremo ponitur alius hirfutusprone& fupine cinerei , prope aut potius plumbei coloris , Cancer hirlRtus prior & pofterior Rondeletij , Cancer hirfutus Zoographi» Somniolo didus , H Cancfi De Cruftatis. Lib. 1 1. Cancri hirfuti/pecies alia, fort£ eadem . m R Cance Vlyfsis Aldrouandi Cancer Hirfutus alias prone & fupinc - L O C V S. , 4 Paguri raa gni ibi . e/it.zo.C.9« NVENIVNTVR Paguri quide in noftris maribus, Adriatico &^Tyr reno, fedin Oceano maximi, Exeaertim Rondeletius fe Pagurum vi- difleteftatur, cuius latitudo palmum maiorem fuperabat , longitudo ad femicubitu accedebat ; & Belloniusin Oceano ad pedalem plerumq; latitudinem accedere; vifumq; afeeflein Anglia qui decem libras pen- deret. a Albertus Magnus tradit Occidentalis maris Cancros adeo gran des efle, vt homines mergant, qua? nufn de hoc noftro Paguro omnium Cancrorum ma- *l\. xy.f.i. ximointelligendafintjdubitareaulim, vteriamilla, qua® apud b Aelianum Alexander in nauigatione maris rubri commemorat: vidifle nimirum fe genus Cancrorum , quo- rum tefta? circumferentia, vndiq; pedis menfuram implebat: &chcla? maxima depende- bant : quiq; tuti erant aducrfus oinnes infidias quod facrt haberentur Neptuno , nec eis nocere,aurinfidiariauderetquifqua.Mirasquoq; Cancroru magnitudines in finu Perfi co refert Strabo. Iam vero Paguri Nicadro,& Oppianofuntfaxatiles.Cancer Heracleo ticusplurimus in litore Sicilia?:quanqua & aliq uando ad ficellum Adriani pontis Roma: in foro pifcario vulgo vendatur, tefte Bcllonio . Cornelius Sittardus Roma? fibi vifum , & exficcatum in $dibus Gisberti medici ad Zoographum depidtum mifit, Aiebat, inquit» Gysbertus nullum vnquam inter pifcatores talem poftea vidifle . De Cruftatis. Lib. 1 1. iP5 B CAPIENDI RATIO. AGVROS , tefte a Aeliano» mufica? illecebra? machinatione pifca- tores capiunt: ij enim in latibula abditi, primum vt ad inftrumentum Mu(jca, ca quoddam muficum ( photingion vocant ) pifcatores fuauiter canere in- piQtur har- greflfos audiuerint,ftatim tanquatn amatorio quodam ad exeundum non monia» modo educuntur e latebra , verum etiam voluptate alledi , extra mare egrediuntur : hi quidem retro ad tibiam canentes , cedunt: illi autem fequentes, in arido comprehenduntur: Paguri facula cauernulis vel inuiti euocantur, Plutarchus alicubi , vt quidam tranftulit ; fed infpiciendus eft codex Gra?cus & confide- randus , an facem potitis, vel muficum inftrumen tum, quod tpondyym Aelianus vocauit» intellexerit author. NATVRA. MORES. R V S T A ipfis rumpitu ySc fenedute, quemadmodum ferpens , fic inte- gumento fe ipfi exuunt . id cum primum luxari & a carne abfcedere fen- CrufU mu tiunt, tum huc& illuc tanquam furijs incitati feruntur, pleniorem vi- taru! dum inquirentes» vt tu moris acceflione & corporis mole infiati, inuolu- crum fuum rumpere poffint, ex quavbi elapfi lunt,atq; feexplicauerunt, in fabulo iacent , mortuorum fimilitudinem fpeciemq; gerentes . De na- fcente autem pelle , etiamnum molli ac tenera, maximo afficiuntur timore. Deinde poft- quam ex diflblutionefepaulatim collegeruut, & quodammodo reuixerunt , primum fa- ne guftanc fabulum . Tandiu autem timidi furit, & viribus fuis diffidentes, quoad tegu- mento circumueftiantur: id fimul vt coeptum fuerit conglutinari & folidefcere,continud tegmini tanquam armatura confidentes, adfunr animis & omittunt timorem , Ha?ca Ae liantis paraphraftice ex Oppiani his verfibus a Lippio ver fis. 1 Llb. 9. de anlmal.+f. Cum vires norunt fe difirnmp entis amittas , affectant epulas (fi pafeua Ut a requirunt . Vt fature faciles difirumpant corpore cruflas » Labitur e toto cum ruptum corpore tegmen . Hs primum in fulua nunquam Utantur arena, Nec pattum capiunt , nec quicquam mente remittunt » Expeclant mortem vitales ore calores Non fpirant , tenui formidant omnia pelle , Qua nuper creuit tenero fub tegmine, pifces , Nequiquam audentes ficce pafcuntur arena, Sunt timidi ^denec firmentur tegmina membris . Ac velati medicus languentem corpore curat , Atq\ vetat primis epulas gufiare diebus , Attenuans calidas morbofo in corpore vires, Paulatim prabens epulas , qua languida membra D InB aurant, donec tanto fint membra dolore Purgat a, (fi vires reBent in corpore firma . Sic cr ullis nuper natis fiua membra Paguri Curant , lethife rum cupientes pellere fatum 9 Mufica? adeo amantes funt Paguri , vt hac capiantur , vt modo diximus . Non modo in mari , fed etiam in terram eiedi , vel captiui contra facefcentes fibi negotium pugnant : amant * quod quidem ipfum vfu percepit Gillius . Cum enim Lazarus Bayfius, poft praeclare obi tam antemeridiano tempore legationem, aliquoties ipfum ad litus Adriatici finus duce- ret, vtpifcium naturas explorarent, cum alia plaeraq; periclitabantur: tum puerorum lu- dicram pugnam cum Paguris forte in ficco repentibus fpedabant, pueros quidem in eo> Cum pufi- rum forcipes feftucam inferere , hos vero magno robore animi hominum multitudinem ris pugnae, qua circumcludebantur, praeclare contemnentes, pertinaciter, quicquid arripuilfent, re- tinere . Neq; vel fsepilfime vidos tandiu obfiftendi finem facere, quoad omnibus viribus R ® defodi i p5 Vlyfsis Aldrouandl defeci, tanqyam homines pugillatione & lu&arione certantes, ftrenue decumbebant. g c InThern - Scribit b Nicander Paguros daptos,& mari extra&os a pifcatoribus , aliquando terree fo- ramina fubire , ibiqi mortuos in Scorpios murari . ca. PROVERBIA. Sapientia? fvrabolu . A VDATVR prouerbio Pagurbfapientia , cuius etiam ea u fla putat Ron deletius e collo Ephefiee Diana* Pagurum olim iufpenfum fuifle, pru- dentia? & confilij fymbolum : Paguro vero fapientia tribuitur, quod ve- re cum cruftam exuit, afculeisarmifq; omnibus fpoliatum fefentiens» lateat, & viribus fuis diffides, nullos aggrediatur, quoad teftam nouam;& duriufculam recuperarir. Vtitur & lumma prudentia , in excutienda grauiore tcfta , vtdi&um eft. vnde Timoclcs aut Xenarchus apud Athenxu . E/S’ dhntie uiv axpos , actpiaj c v 7tcty)vpoii /df didis i’xdpo7cn7 fydvSiois ivpmct onru\ TiyjctS: idefl, Deinceps pifcator fumus cum fim, lapiendam in Paguris dijs inimicis&pifciculis £ inuepi omnifarias artes , *Exer.i4S* epitheta. sADHM fere Paguris conuenient,qua? Cancris, & e contrai impudetes * vocat Oppianus Trayovpuv, irem apUpOV OpjUiH/3o'?&e Aypds cc7rctpydv dvridna1K.d17ru.oos, idefl: obliquum pedes , binas chelas habentem , in arena latitantem Retrogradum, collo priuum , otttpedem , Natatorem Amo cortice munitum, tejlaceum colore * Pani Pagurum pifcator <7 aptura primitias libauit Copafus . Scorpij quidam apud Nicandrum fimiles funt pai@o7oi vruynjpois s idefl: vt exponit Scho- liafles, tntdf*j3w , tortuofis,& oblique incedentibus. Ab eodem 7rnpc&iot.y hoc eft faxa- tiles cognominantur i dcdzptooonii , hoc eftafperi. VSVS IN CIBIS. H V M coquuntur, parum rufefcunt& parum nigrefeunt . Inter lautiflimos recepti lunt cibos , fed eorum carnes digeftion is durioris aGaleno in li- bris de alimentorum virtutibus traduntur.Plellus etiain Paguros & Can eros non facile coqui author eft:& ius eorum vetrem mollire Kiranides . Paguri, inquit Simeon Sethi,feu Cancri falfum quendamfuccum hab£t, minus tamen quam extera malacoderma: Ventrem vero fiftunt ,cfifn Vc co uan inco<^i fucum falfum demiferint . Coquuntur eo quo Maix modo , aliquando mr.C°^Uan ctlam fub teftu, hac ratione : Eximunt omnia interiora‘& carnem, implent carne aliorum trium aut q uatpor Pagurorum , addunt piper , Caffiam , faccharum, paftulas, olera con- tufa,ire fi volueris, vitellos oui & cafeu tenuiter tritu, dein fpb teftu coquutur in butyro, fu $>ra teftu plus ignis qua infra ponatur, infertur fucco aurantioru maloru & pipere afperfis. DE De Gruftatis. Lib. II. i 97 DE CANCRO E Q V I T E. v ■ Cap. XX. JE QV IVOC A. SYNONYMA. • O R M I C AE quxdam , quas pennatas vocat Plinius , a velocitate , vt & Cancri quos Graece /Vzr* 5 appellant, equites vocabantur . Genus eft quoddam inquit 3 Philofophus, Cancrorum in litoribus Phcniciae ta xx velocitatis, vt vix quifqua confequi poifir, vnde Itttcm 5 ideft Equites appellarunt . Et h Plinius in Phoenice Hippoe vocantur ( potius legen- dum Hippeis,vtapud AriftoteIcm,exquo tranfcripfit) tanta? velocitatis, vt confequi non fit. A po'/uav Dromo eftparuus Cancer Hefyehio & Varino. Bello- nius Cancros Curiores,quos Aelianus £po/uia$ , vocat , eofdem cum Equitibus facit.Et in obferuationibus fuis feribit, hos Cancros ab Ariftotele Curfores vocari , falliq; illos qui Dromones appellent, ciim ij cetaceorum generis pifces fint, Atqui Ariftoteles Equites tantum Cancros, non Curfores memorar . Et Dromon Graxe idem eft quod Latine Cur for , neq; etia quidquam prohibet idem Dromonis nomen tum ccracci generis pifeibus, tum Cancris Curforibus attribui. Germanice Zoographus putat polle appellari ein Reu- ter Oder ReuterKrab. Feirari^ ei aliquando eft monftratum fceleton Cacri Equitis, quem, vir quidam doctus , qui ipfi oftcndcbar,Caualliero & Caballiero (ideft Equitem) nomi- nabat , fed corpore oblongo erat, nec fine cauda, vnde certum mihi perfuadeo non fuifle huncCancrum Equitem noftrum, de quofermocft,fed Hippocampum marinum, cuius hiftoriam nuperime in eo quod de Infeftis infcripfi, volumine, ftim profecutus . GENVS, DIFFERFNTIA, DESCRIPTIO. Formicc £- quices. D romo. Bellonij Ia- plusu Hippocam pus mari- nus . Cancer latipes Rondeletij D ■ ^ RANDE phalangium non excedunt, inquit Bellonius in Aquatilium Magnitu— libro, alibi tamen in Obferuationibus luis Cancros Curfores multo do. ^ maiores efle parua Caftanea feribit . Eodem tefte corpus habent colo- Color, ris fubalbidi , pundtis fubrubris confperfum,& vt Pagurus tornatum*' crura autem vt Maia. Soli obie<5ti toti pellucidi funt» prxterquaminea ^ corporis parte qua? interanea cotinet. Oculos grano phafcoli non habet Kt'ch^ maiores, quibus acutilfime cernit. Oblongi quidem funt, ac vitri modo pellucidi , per Oculi, mediufiilui. Tibia? funt illis leuibus villis obfelfe,vtrinq; quina*: quaru dua? anteriores brachia funt forcipata, quibus cun£ta(Cacri rao Pedes. do)c5ple<5luntur : reliquat graciles, vnguibus re bus quidem gradientes vti minime necdTe habent . Cum autem inie&us eis efl: metus , JJ non nihil in his fubfidi j,non tamen admodum firmi habent , enimuero compraehendun- tur,quod (urium fiibleuare non queant . EPITHETA. t • •> CANCR ORVM epitheton vroS'clvt(*oi ex Cratete Comico refert Athen^us : Lati- ne aeri pedem dixeris,vel poetica contrapone ^ripedem, a volucri pedum veloci- tate. Equitibus autem vtpote velociffimis Cancrorum, praecceteris conueniet.Nam Cati cri proxime commemorati pinnis volare dicuntur, no pedibus,nifi dicamus per antiphra- ^ fin ita vocari Cancros, quorum motus, vt dixim us, admodum tardus eft . VSVS IN CIBIS, ET MEDICINA. O N ob corporis exiguitatem Cancri hi Equites efui non funt, fed quia pa- rum obtinent alimenti, vt voluit Philofophus,dum inquit . Iis nil fere in- tus propter inopiam pabuli . Latipcs a Rondeletio nominatus in menfis etiam negligitur , & vilis admodum seftimatur , fed parui illi Cancri, quos Romani pilcatores cum Tellenis & Conchis vendunt , a nautis alibi crudi comeduntur cum pane: Roma? coquuntur: quamuis gratiores finteru- dfinifi cop*a aluum plus «equo cieret.nsr«Abs?, fiue vt Gillius legit, 7r«A/s6? quidam come dunt,tefte a Aeliano, & ex coxarum vertebris laborantibus remedio die ferunt. CDE CANCRO FLAVO VNDVLATO. RONDELETII. Cap. XXI. Cancer flauus vndulatur Rondclctij . Hlb. j. capi 3 o. de an\ - waL Nominis gatioo Vt capia- tur.- Pedc84 Nominis satio. Color. locus.’ Vlyfsis Aldrouandi ANCERj quem hic exhibuimus,inter anonymos & ignobiles magnus ] e/l , Cancris ftagni vel fluuiatilibus a?qualis . Flauum a colore nomina- uimus, vndulatum a lineis s qua? in prona parre funt finuofa? vndarum modo non aliter quam camcloto vulgo nuncupato. Capitur circa Anti- polim & Lerinum infulam , nec vfpiam fimiles vidi : caudam extentam depinximus cx tabellis aliquot contextam» Pedes quaternos habet, Ion gos & hirfutos , chelas duas, magnas, etiam hirtas , cornua duosfgds longa, in fronte acu- leos fiue appendices duas, in lateribus alias . DE CANCRO VARIO. SIVE MARMORATO. IDEM. Cap. XXII. N laxis Agathenlis litoris degit hic Cancer, qui ideo a nobis varius, liuc ^ Marmoratus dicitur, quod tcftaeft la?uiac perpolita coloribus varijs IfeC confperla : marmor varium fiue Iafpidem pulchre referente , fiue fplen- ^ ‘SI bdiK ^orcm ttft* » fine Isruitatem, fiue colorum varietatem fpedtes : cernuntur enim in ea macule virides , ca?rulea? , alba?, nigra? , cinerea?, qua? mortuo Cancro maiore ex parte euaneicunt . Si mortuus in foleexficcetur, totus fit flauus. Bra- chijs nonnihil ab alijs differt: forfices enim Cancer varius fiue marmoreus Rondeletij. breuiores habet. & craffiores, tubercula ve luti gemma? in eis eminent, vt in Aftaco. Cornicula duo e fronte extant, oculi fatis & fediftant,poft oculos hinc& inde ferrata cft tefta . In faxorum caucrnulis degunt , <5c fi quem confpexcrinr, intro fubeunt, itaq» pedibus h cerent , vt vix auelli poffint . Me- tu vacui fuper faxa in fole apricantur. Cru- q fta funt caeteris duriore. Id Cancri genus in Agatbenfis fcopufis tantum vidi . DECANCRIS CHELARVM LONCITVDINE D1FFERENTIB. Cap. X X 111. Cancer Macrochelos Rondeletij . IFFERVNT & che- larum longitudine qui- p dam Cancri, quorum id circo alij it*otx,po'xnto‘M- cft logis chelis, alij @p*. pcvx*1^1 > hoc eft breui- bus chelis nuncupati lunt. Macrochelo- rum duas noui fpecies,funt enim alij te- nuibus chelis, alij crafiis. Leptochelon depictum hunc offendit! Zoographus a IohanneKentmanno ad fe milium, led finevlladefcriptione . Nos tria alia hu- iufmodi genera delineata damus a praedi ^odiuerfa, atq; omnia rotundiori cor- pore. 201 ' Dc Cruftatis. Lib. II. * Aianeqma ^ pare, & pedibus tenuibus, vnde Araneas marinas nuncupauimus, feu FJialangta marina rina? a iimilitudine terreftrium . Primo igitur loco depi&us prone & fupine fufco eft, & cine- Aranei marini , fpecies, prone, &fupine. 1> reo colore , parte priore acutus qua caput eff, oculis parum a fe inuicem di cantibus, cor nibufque duobus acutis , quibus differt ab eo, qui fecundo ponitur loco : is enim corpo- re rotundiori eft,& hoc rotundior tertius coloreo cinere & fufco, pedibus,& chelis, crallio ribusa Io. Francifco Cadenato dono mihimiflus. Differt ab his Aranea marina, cu- ius meminit Arift. in Cancelli defcriptione his verbis.r/tt/' c/V tuopplu) gc$ ct7ihci<, «VaiV appra?hefis Rirpibus De Cruftatls. Lib. 1 1. 20p ftirpibus fupra aquam , vfque dum ea defluat, incolumis penderet. Mobiles poftremo in omnes partes & in excelfo conftitutos oculos , nec minus a tergo quam a fronte omnia videntes, vt infirmum tardumq; animal, occurfantes vndiq; noxas cx longinquo prce- cognofcere, & cauereioffercntiaq; fe vit^ & falutis fu* commoda certius aflequi valerer. Quam oculorum fortem in homine defiderantes antiquiores aliqui, negatam nobis rana felicem naturam , & videndi poteftatcm , figmentis faltem offendere conati funt, bicipi- tem Ianum,& toto corpore oculatum Inachiae bouis cuftodcm fingentes, vt quales a na- tura fa&os eflfe nos oporteret, imaginibus illis falte intelligeremus : nulla earum necelfita- tc , fi qu* in Cancro funt, fagacis natur*, non adulationis ¶fuic* notas diligentius cpritcmplemur : H*c omnia Marcellus Virgilius . EMBLEMATA. i fuperiori itaque fcnfu tradurn eft illud emblema Alciati in Para- fitos : J>uos tibi donamus fiutiiales accipe Cancros . Munera conueniunt moribus tMa tuis. His oculi vigiles , & forfice plurimus ordo Chelarum armatus, maximacf ; aluus addi. Sic tibi propenfus flat pingui abdomine venter , Termftfq ; pedes, fprculaq, apta pedi , ' Cum vagus in tnuijs , & menfa fedibus erras, Jnq; alios mordax , [commata falfa laas . V S V S I N CIBO. 3 M AE in foro pifcario,ciim carni interdicitur , filo appenfi ac traiedi , ne forcipibus alter alterius brachia, aut chelas l*dat,proffant.Edules au- tem funt omni quidem tempore, fed altare meliores ,& pofteaquam durum corticem exuerint, tunc magnatum menfis apponi folent. A qui- bufdam lade fuffocantur,quo dulciores & meliores fiant, cum friguntur. Crudi etiam edi in Gracia folent: Cum tranfiremus, inquit 1‘cllonius , per montem Athon, iunenimusriuum quendam Cancrisadeo abundantem, vt vel mil- le ftatim capi potuiffent . Erant autem Aftacis fluuiatilibus diffundes. eos ab itineris duce perfuafus,ciim crudos ederemmihil vnquam fuauius aut delicatius guftafle mihi vi- fus fum,fiue illi vere eiufmodi fint,fiue efuries aut nouitas cibi in caufa fuerint, hac ille.Sa tis nutriunt, & corpora humc&ant . Quare marinis efficaciusferuidos , aduftofque hu mores p^frigerare, ac diluere queunt. Vndc quidam fic iudicarunt valetudine aliqua affedis falubriores elfe fluuiatiles, maritimos vero fanis magis couenire,propterea quod falfedinis aliquid ipfis ipfit,qua palato gratificantur & appetentiam excitant . Et Auicen na in febribus hedicis,cum aqua hordei valde probat fluuiatiles,quod nihil falfi habeant humidiorefq ; fint marinis. Idem alibbCancer fluuiatilis,inquit, dilhcilisconcodfu.plu- rimum alit . Emendat ipfum decodio, cum mes ( genus eft quoddam leguminis , fabis , vel pilis natura cognatum) marinus quidem fubtiliorefl. Qui leporem marinum hau- ferunt, ciim pifces alios omnes auerfentur, folos fluuiatiles Cancros libenter edunt , Diofcorides . 210 Vlyfsis Aldrouandlj V S V S IN MEDICIN A. Contra «e nens . rencii.* Ad morsu AN C R I marini omnia poffiunt, qua? fluuiatiles tefte* Diofcoride . Ac Plinius, cum remedia qua?dam ex fluuiatilibus defcripfiffiet:Mfnus,inquit, in omnibus his marini profunt,vt Trafyllus authoreffi, Co&osa ut affia* tos comedi contra venena qua?libet Aerius iubet . Cancrum ftuuiatilem ad mifcet Nicander antidoto aduerfus omnia mala remedia. Et b Plinius: Cancri, inquit, fluuiatiles triti potiq* ex aquarccentes,feu'cincre affierua- to, contra venena omnia profunt , priuatim contra Scorpionum iftuscum laftc alinino , eMh.i-c io. ve* ^ non caPr^no * ve* quocunque . Addi & vinum oportet . Aerius ad omnium re- ' ’ * * ptilium i#us , crudos contritos commendat , fi lade potentur.Et' Diofcorides, fi ira bi- bantur ex laCteafinino auxiliari contra ferpentiu phalangiorumq; morfus,& fcorpionum i&us feribit . Nil etiam atque aduerfari ferpentibus quam Cancros , fuefq; pcrcufias hoc pabulo fibi mederi , cum fol fit in Cancro, torqueri ferpentes Thrafyllus; author eft apud Plinium « Necant Scorpiones triti, & cum ocymo admoti , ex Diofcoride. Sed mirum 1/^.3 i.c. 5 qUOcj (jjcunt Magi tefte f Plinio.-Decem Cancris , cum Ocymi manipulo abigatis , om- Modns u— nes qui ibi lunt Scorpiones adeumlbcuni coituros ,& cum Oc) tno iploscmcrcmue eo- rum percuffis imponi . Modum quo vri debeant, fcriplit d Bulchafis. Ad-vipera: morfum bibuntur c vino per fe; vel cum ftaphideagria, (ale & polio, vt t edatur Aegineradcd Ac- tius dafcum la vafe triente, gentiana? iacorrupta? quinquuncem, thuris integri &indiuidui albivnciam vna:Ditur inde cochlcariu vnum. Ad Cancroru vero exuftionem ligna viris exiguntur. Et ftatiin ddcribafn porro & aliud pharmacuin,corporibus recrementis abundantibus & ” mollibus conducens. Eft autem id quod a rabido cane mortis datur cuiuis , cuius compo- /itionem in Termone decanis rabidi mor/u tradidimus. Adieci autem ego, iriquirPhila- grius, ad huius pharmaci apparatum etiam pctrofelini drachmas odo, vtplurimum vero jt decem, quod vrina? ciendae vim acquirat, & multos fanc arthriticos iuuit , praelcrtim tjui- s bus tenerum & albu corpus fuit, mediocris my ftri menfura cx co data, aliq nando ex aqua , foIa,aliquadoex aqua mulfa. Quin & meile defpumatofame ipfum excepi, quo validum >} & citra tran/paritionem adferuarem, deinde vero veluti prcdi&um eft, b ibedum exhibui; Huc vfque Aetius. Ceterum Pelops Galeni prteceptor ( quod non ofeirauter prtetercun- dum eft)cauffam tradens, cur Cancri fluuiatiles canis radibi mortibus auxilium adierant: Nonabs re, inquit, Caricer, cum animal fit aquaticum, prodeft a cane rabido morfis, qui- }j bus videlicet metus eft ne corripianturaiTe&uficciifimo, nempe rabie; quamobrem fane etiam aquam metuunt . Ac fluuiatiles, non marinos Cancros conueniredi&itabar, fci- B licet , quod animalia marina obadmiftionem filis natura ficcifllm i haud teque exa&am v tuerentur eam, qua? eft aduerfus rabiem, contradetatcm. Arcum quidam fubieciifet, cur if non omnia, qu£ in potabili aqua degunt animalia, perinde vc Cancri iuuare alfolentlquia, ti inquit, fimilem Cancris praeparationem non admittunt . Nam horum vftorum cinerem exficcatoriuscum fit, canum mordentium venenum abfumere, fimulq; digerere profdtus ft eft. Haec igitur Polops d’ sebat ambitione magna ia&ans, omnium fe taliu nouifle caulfas. At ego, inquit Galenus, nifi plane me fcire quippiam prius perfua/um habeam, alijs per- fuadere non tento .itaque nec Pelopis rationem , vt veram accepi , vt qui crebras habeat contraduftiones : verum Cancros opinor ex- proprietate totius fubftantia? prodelfe . Nunc Vt ad rem redeam. Tefte sPlinio,triti in oleo & aqua perun&isante accefliones in febribus prolunt. Aliqui piper addunt. Alij deco&osad quartas d balineo egreflis bibere fuadent in quartariis. Simeon Sethus Paguros fiuuiatiles,pulmonibus viceratis mederi, fed veficc nocere feribit. Auicenna extenuatis valde conferre dicit, hoc eft h edicis & lenta febre la- boratibus: hos enim humidum lcuc,ac modice refrigerans alimentum fuggerere affirmat. - Qua etiam de caufla a Diofcoride & Plinio decodi & cu iure efitati phthilicis prodelfe tra C duntur. Ite &fputc /anguinis, vt Elluchafem addit. Aetius etia in Iade conteri t.Scd &: ru- , pta & couuifa m afinino lade triti maxime fanant, vtait Plinius. Tritiq ; finguli in hemina aqua: anginis metientur gargarizatiraut e vino aut calida aqua pofi.Et rurfus: Friti, inquit, & ex aqua potialuu fiftunt,vrinam cient, in vino aluu, (obfcuruseft hic locus , Brafauolus verbum cient repetit : tanquam in vino aluum cieant, ex aqua fiftant) Ademptis brachijs calculos pellunt tribus obolis cum myrrha triti, lingulis eorum drachmis, decoctio tamen eorum ventremdoluit fecundum Rafem,quod Bralauolus repetit his verbiVS i Cancri cd- diexficcetur,&in pulucrem redigantur,fumanturq; cx vino, vel aqua ad duas drachmas: imo fi quis copiose Cancros edat, ventrem lubducunt. Succum eorum cum meile hydro- picis mederi Piinius audior eft . Et cx Archigine apud Galenum ad hydropicos optime facit&hoc: Cancri fiuuiatilis ficci triti pedibus ac eminenti js omnibus amputatis elrach- mam vnam,afvri drachma vnani. Mifceto,aqua ex ipfo flumine, vnde Cancri extradi funt accepta & propinato, aliquando vero proafaro opobalfimi par pondus additur . Aquam educens hydropicorum per vniuerium curationis tempus pota aqua , ex Nicolao Myre- pfo , Cancrorum fluuiatilium aridorum fine manibus & pedibus ademptis teftis libram P vnanuafari libram vnam. Trita & comiftaexaqua pluuiali /fluuiali) vndedelumpti funt Cancri, date bibenda, interdum proafaro feruatur. Videtur hic aliquid mutilum, &ex- pra:cedentibu$ Archlginis verbis reftitui pofle. Galenus mcuporifticisad vrina? difficul- tatem Pagurum fluuiatilem conterit,& paniculo expreffum exhibet. Triti & in vino po- ti teftateh Plinio profluuiafiftunt.vbi Braffauolusmaieiddcalui profluuio accepit & non j, de menfium & vteri fluxu, cui tamen 1 Hippocrates prefcripfit in his vc rbis: Si fluxus vtcri j, oboriatur, Cancros fluuiatiles in vino fuffocato:& qua? ficcant fuflito & apponito. Et k rur- „ fus: Sifluxus vteri fiat, Cancros fluuiatiles in vino fufFocato , & de tali vino cum aqua bi- bendum dato . Itemrurfus,fi mortuus inquit, foetus in vtero fiqCancros fluuiatiles quin- que^ rumicis ac rut? radicem,& fuliginem de furno omnia fimui trita, & cum aqua mul- fa vnita,fub dio per nodem exponat, &ieiuna ter bibat . Salutare etiam remedium mor- jbis extrinfecis. Triti & cataplafmatis morcimpofiti extrahunt tcla.id eft palos corpori inhaerentia teftibus Plinio & Galeno ad Pifonem . Viuus tritus & impofitus esc- irafeit Cur canis rabidi tnor . fus curet. io. Ad febres „ xd angina, Ad Hydro pem . i) Ad Jurinas diflicuha- rem . h Li&.jz.c. io. nat.mul. K Lib. i. de mor.mul. 1 De mor. mul. i .llb. Ad iagittas extrahen-^ dos. 212 Vlyfsis Aldrouandi Trafi. 2. hk i t . i f o a i ili urnas 1 j.ib 2. de jtlttdot. Oculorum Vis, . _a i aurium u !>/«"£& . Ad angina. Tftclvla-» » $> (.;> • IV OJ;Ud L» o. w ’ -* C IX. U<' iTgrytto. 1' j ' •- 1 IU do 1 f i’> < »- , ■ ■■ a i. ii-- er. ** ,:V var.t» ^ ’ / > . £, '■ £■ j.dds c • um in trahit cufpides fagi tfarurn (res acutas & fpinas m Auicenna) infixas carni, Rafisrqui etiam g firmlirer applicat vt apofcemara dura diiiipct. Contritus vel combuftus (vt cum Plinio dicam) cum meile flrumis medetur. Rafis id de pede tantum habet : Pes (inquit) Cancri in cart i conuerfatiouis a collo eius qui habet, fcrophulas curat quadiu durat fuper ipfum. Pro epithemate futuuntur ad Scorpionum idlus cum cachry, pedicularia, & ruta pari mo- do apud “ Galenum. Triti in oleo & aqua perudis ante acceffiones in febribus profunr, aliqui & piper addunt . Magi oculis eoru ante folis ortum adalligatis aegro , ita vt cscos dimittant in aquam , tertianas abigi promittunt, eofdemq; oculos cum carnibus lufcinie in pelle ceruina alligatos, praedare vigiliam fomno fugato tradut, apud Plinium. Oculus Cancri, inquit Rafis, appenfus oculorum dolorem mitigat: in pueris dentium exitum ac- celerat , & prohibet tertianam. Vlccra in auribus aut vila corporis parte Cancrorum flu • uiatilium fuccus cum farina hordeacea fanat . Ad reliquos morbos triti & oleo perunctis profuntjVt Plinius ait . Et rurlus : Succus eorum cum farina hordeacea aurium vulneri- bus edicacidimeprodeft . Illitio(domatica ad angina, vel alia oris vitia) feu gargarifmus ex Cancris fluuiatilibus: Cancros fluuiatilescontritosinaquaecotyla vn;i codlos& per- colatos praebe gargarizandos. Siquidem craffa multa ducit & la?uat ftatirn hoc medica- ? mentum; Nicolaus Myrepfus ex Galeno , fed apud quem id hodie non legitur . Cancros fluuiatiies viuoscontufos in modum empladri inflatis mulierum mammisimponitidem Myrepfusirbrte inflammatis legendum, nam & eoldem ad profundas mammarum duri- ties cum ouo applicat AetiusXicqueetiam lac redinguit Eli morbus in mammis mulie- rum qui TjD/^/a ab Aridotelc dicitur, fit pilo cafuhaudoin poculo ; hunc e mama extra- hunt Cancri fluuiatiies illiti tede ° Plinio . Ex quadrupedum genere qugdam etiam ad fu os morbos hinc petut auxilia . Scribit P Plutarchus porcos cum capitis dolore laborat ad fluuium defeendere Cancrorum capiendorum gratiathorum^; efu capitis dolori me- deri. Sues, inquit Didymus,non £grotabunt,finouem Cancrosfluuiatileseis comeden- dos porrexeris . De ijfdem haec q Aelianus : Sues agrefles non omnino funt medicinae & curationis imperiti . Itaque cum per imprudentiam hyofcyamum comederunt, ftatirn at- trahunt poderiora,refolutione & paralyfiaffedla. Deinde licet contradi, tamen ad aquas perueniunt,&ibi colledlos Cancros epulantur promptiffimCqui morbi remediu ijs prae- « flant, & pridinam valetudinem reftituunt; Haec ille. Pelagonius Hippiatrus ad capiris in *’ equo dolorem hac potione vtitur : Cancros fluuiatiies feptem tritos cu ladlis caprini fex- '■ tario & olei cyatho permifcet,tum pure colatam potionem per os infundit. Ceruus quoqj a ferpentibus, morfus Cancros fluuiatiies quierit, vt canit Oppianus • VSVS IN VARIIS. ANCROS fluuiatiies faltem duodecim ddtili nouo cum aqua ingerut, & addito operculo f ub dio collocant , vt ad dies odio vel decem infolen- tur, hac aqua Tegetibus aut arboribus infperfa dicebat Democritus neq; arbores neque fegetes , neque quidquam aliud a quopiam Iaedi,minimc vero a befti js maioribus. Ficus £gra ne frudum proijciat,a Palladio cu- ratur Cancro fluuiatili cum ruta? ramo fufpenfo . lifdem quoq; Scorpio- nes omnes e domo expugnabis. Nam tradunt aliqui apud Plinium manipulo ocimi cum Cancris dece marinis aut lluuiatilibus trito, couenire ad id Scorpiones a proximo omnes. II i m e. ta DE CR.VST ACEiS IN CONCHIS DEGENTIBVS, Et Primum DE CANCRIS P-aRVIS. Cap. XXV SV NT &aliaCruftata,vtCancelli,Cancri parui,& Squillul?,iteScylIari;nonquidem figura corporis vfq; adeo a praedidlis diueifarcum lingula fubquatuor generibus prg- enctis conditui poffint, led loco,m quo degunt, modoq ; viuendi: degut enim ac veluti ho- ipitantur in alienis Conchis,vt Mitulis, Pinnis, Pedtinibus, Oflreis ac varij generis turbi- natis . Quamobrem feparatim hic de ijs agere placuit, a Cancro parup exordio fumpto* SYNO De Cruftatis. Lib. II. 213 •SYNONYMA. A/5«/pos /uapo\ Gra:ce,Latine Cancer paruus dicitur , & priuarim qui Pin- nis innafcitur, uv mp*ivo$ 6 cf j 7rmn , hoc eft in Pinna venari folitus Cancer. Pinnophylacem Ariftoteles , vt putat V uottonus, Scyllaron & Scillarion vocauit , & pif/ov, & Theodorus provtroq; Squillam paruam reddidit,Plinium fecutus.Sed Rondc- ktius hxc nomine diligentius diftinxit , yti mox referemus . Germanice Cancer paruus vocari poterit, tefte Zoographo, ein Klefner Mecmrab: Cancellus vero, de quo mox di- cetur,voce diminutiua ein Meerxrable : vt eadem fit horum 'nominum ratio ac differen- tia in lermone Germanico , qua: Gr^cis inter x*pxim f*mpfo & inter zapzivm, DESCRIPTIO. 3» s> Oncer paruus in pinnis viuens Rondeleti j , A N C R I parui, inquic ■j . Rondeletius, qui ino- ftreis reperiuntur mi- nores funtyparua? fcili- licct fabae magnitudi- ne, toto corpore candi- di pr^terquam in pronae cruftae medio, quodrubefeit. Qui in Pinnis reperiun tur maiores funt, & magis rubri, quam albi funt, alioqui chelis, pedibus , toto deniq i corpore , tum inter fc, tum ahjs Cancris fimiles funt: a Cancellis autem differunt, quod parui Cancri viuerium pinnarum & Oftreorum hofpites funt : Cancelliinanes duntaxat teftas,& turbinatas » fubeuntjliintq; longo corpore Locuft is non Cancris firnili . Cancri, inquit a Ariftote- •» les, colore albido corpore admodum parui , in nonnullis tefta operti generis nafcunrur, » & plurimi quidem in Mitulis foliatis (iv r oh t*w) wv#A cdJin) mox in pinnis quas Pinnotheras vocant . Quinetiam in Pe&unculis atq; Oftreis, verum illi nullum confpicu- um capiunt incrementum . GENERATIO. VOM ODO autem generentur plane controuerfum eft inter autho- res. Pilcatores teftc Philofopho loco citato , Cancros eiufmodi nafei confirmant, vna cum illis quorum tefta: inhabitant. Et a Athemrus etiam de Cancris & Pinnis loquensi^aj) wiwa/* , genus po- nens pro ipecie) atq? in -exteris aptis praedare animalibus pabulum , fed addit originem horum latere . Rcndcletiuscum Cancros paruos in Pinnis & Odreis faepiilime ouis tur- gentes viderit , affirmare audet non /ponte ex limo aquaue vt Teflaceadcd ex coitu ma- ris & fa?mina?,& ex ouis prouenire. Quare in redis pariunt, vel dato tempore t.eftas egre- diuntur , & coeundi & oua pariendi gratia . N A T V R. A. MORES. | V N T qui miram Cancri huius, qui in Pinnis degit prudentiam , ac fol-er* ^ ^ jf tiam celebrant. Aiunt enim hunc dapis affectatorem , Pinna? in capiendis pifciculis auxilio efse, & communi praeda communiter cum Pinna, potiri. F 3-)efocietate igitur qu^prmatim pifeibus intercedit, locuturus rafes&rsffiWs chus , primum exemplum recenfer Pinnotl thera' , qui plurimum- atramenti n Chrydppo conlumplir, in omnibus phy licis & ethicis eius libris primo loco podtns.Pin- notheras, inquit, cui ab ob fer nanda Pinna nomen laetum, animal ed Caiicri ad formam ,> accedens ( licenkn traditur cum Pinnadegit, eiusq; Conchae apertionem obferuat, „ fotis adhdcnsapcrte& hianti , dor.ee aliquis pifciculus accedar, qui ab ipbs capi poflit, „ tunc carnem Pinna? mordens eam de captura monet , vnaq; in tedudinem intrat, ea con- „ chcam claudit: dc pra?da intra fuam munitionem recepta fimul vefcuntur. Hat q ^ Oppia* nus dc cecinit . Mufcofos inter f opulos cantejq, profundas Pinna colit , duro tegitur fub tegmine te fi a , N Umentis , nil laudis habet , jine robore vimt , Expers confdtj te sia languefit in antro , Et focium vita Cancrum fub lance recurua tficcipit , Ut prada femper pafcuntur eadem * Communemq • domum fimul & communia te fla Cancer habet , Pinnam pafett , Pinnamq-, tuetur . Hinc Pinna fertur cujlos cognomine Graio . Cum tegetem fsbeunt pifes tunc Pinna dolofo Pungitur a morfu Cancri, contacta dolore Comprimit hac poftes , & pradam comperti intus f Cum tali celebrat fcio conum ia Pinna . Eadem esf hoc poeta Aelianus . Sed qua? ab his authoribus Cancro paruo attributa funt * ea a Cicerone Squilla? parua? : cuius verba ha?c funt: Pinna vcro(fic enim Gratce dicitur) duabus grandibus patula Conchis cum parua Squilla focietatem init cOniparandi cibi. Iracp cum pilciculi parui in Concha hiantem innatauerint, tum admonita a Squilla Pin- ,, na morfu cumprimit Conchas, fed ditfimillimis bediolis communiter cibus queritur , in ,» quod admirandum ed congrefsune aliquo, an ab ortu natura ipia congregata dnt.Ha&e- ,» nus i!ic,quifane ab Aridotele nendilcrepat . Ait enim hic Pinnas cultodem intra fe «ontinere, aut Squillam paruam, dc xapiS/ov interpretatus ed Marcus Tullius, autCan- E erum paruum : quo quidem cudode priuatas , perire breui tempore . Theophrafas qiioq , pod ea verba qua? proxime cirauimus . Neque enim, inquit , vita forrafse Conchis podk icruari, nifi opera Cancri, igitur dubitauit Theophradus an dne Cancro paruo Pin na degere valeret , quod prorfus negauit Aridoteles, fed falfo .Quia in Pinna: capaciore ac latiore parte interdum duos, aut tres Pinnophylaccs videas, vt plurimum vnumdgpius nullum. Decem aperies ( vt feribit Bcllonius) Pinnas, antequam vnum Pinnophylacem comitem reperias . habulofum etiam eliqua? fupra ex Plutarcho & Oppiano retulimus a PinnotheV c Pinnam regi , admoneri pifciculis appropinquantibus , vt ( loncham diam aperiat, & intrante ineam pifciculo claudat, quibneq; Pinna? quemadmodum nec My- ruii, am Oftrea pifeium carne pafcuntur , fed aqua tantum & luto. Cur i^irur in Pinnis & Odreis Cancri parui reperiuntur ? Quia , vt ait Kondeletius , cum omni generi animan- tium a natura tributu dt, vt fe vitamq; tueantur, vt paftu & latibula quaranr, Cancri parui molliore y* De Cruftatis. Lib. II, 215 1 molliore tefta te&i : & ideo iniurijs magis oportuni Concharum ce ua fubeunt.vt illic tan quam in fpecubus & antris tutius degant . Quare non fblum in teftis, fed etiam fpongia- rum cauernulis,faxorum rimis, in externis teftarum, quibus Oftrea tedbtfunt,cauis %pif- fime Cancros paruos reperifse fefeidem Rondeletius affirmat . HIEROGLYPHICA. O M I N E M qui feipfum non curet: ver um a propinquis curetur, fignifi- Homo feip care volentes , Concham & Cancrum pingunt. A dh ceret enim Cancer lum n6 cu' Conch^ , & vocatur Pinnophylax ideft Conchee cuftos , hiat autem Con- cha cum efuritlin eam igitur hiantem cum pifciculus intrauerit, pungit Cancer vngula Concham, hcec vero admonita Concham claudit & hoc mo B do venatur pifciculos ex a Horo Apolline , quod tamen , vt iam offendimus , falfum eft: . f^"**'* DE CANCELLO Cap. XXVI. £ Q^ V I V O C A. A K C E L L I erant veluti fepta qucedam ex lignis trafuerlim iundfis obii Cacelliqu* quatifq; ad defendendam, hoc eft repellendam turbam. Cicero de Ora- lia fepta . tore libro primo . Nam ii quis erit qui hoc dicat, cfs.e quafdam oratorum proprias fententias atcj; caulas, & quali certarum artium , forenfibus Ca- cellis circumfcriptam fcientiam, fatebor equidem in his magis verfari hancnoftram didionem. Et pro P. Quintio: Et me facile veftra exiftima tionereuocabitis , fi extra hos Cancellos egredi conabor, quos mihi ipfecircundedi . Qui & pro Seftio e fori Cancellis plaulum excitatum fcribic . Sidonius autem Apollinaris qua dam libri quinti epiftola: V mbram , inquit,ftjpitibusalatis, cancellatimq; pendentibus C pampinus fuperdudla texuerat. Cancellorum rationem graphice expinxit Varro rei ruft. lib. tertio: Pr^rerca, inquit, e perticisinclinatisex humo ad parietem & in eis rranfucr- fis gradatim , modicis interuallis , perticis adnexis ad fpeciem Cancellorum fcenicorum ac theatri . Hinc cancellata elephantorum cutis dicitur Plinio . Riuis per quos exundat pifcina, prcefigantur cenei foraminibus exiguis Cancelli , quibus impediatur fuga pifei- um , Columella, 8. 7. Hofce Cancellos item Cancros dici, quamquam rarenter admo- dum animaduertimus.lndefcitu dignum prorepfit adagium, vtirfter orci Caricrosadhce- fiffe dicatur, qui ira irretitus illaqucatufq; teneatur, acimpeditus , vt nufquam pateat Inter effugium . Eft qui Cancellos pro abaco feffili interpretetur. Suntq; qui Cancellos dici a Gra?cis xyy&A/tLi? putent. Ariftophanis interpres in Vefpis dicafterij, id eft ftationis iu- diciahs ianuam dici putat ct, quam, inquit , etiam dicunt . Hylplax, inquit Theocriti interpres, laquei fpecies eft : proprie autem curforum carceres fic vocan- tur,quem nos Cancellum dicimus. Haec omnia CeliusRodiginus. Cancri dicebantur ab antiquis, qui nunc per diminutionem Cancelli, Feftus Pompeius. oret Cacros ad- hr iere, qui dicantur. D SYNONYMA, VI Latinis Cancellus , Graecis xctpxlvm nuncupatur, Oppiano xapxiv^g vocabulo daftylicooxytono foeminino, & vt videtur diminutiuo,quan- quam Grammatici nullam eiufmodi diminutiuorum formam offendant. Nam in «s circumflexum qua? afferunt, Zlwu$ , ptnrpus proZenodoro, Metrodoro, mafculina funt : quare poeticum fuerit, licet interim Aelia- nus, Galenus & Aetius quoq; ea voce vfi fint. Iam vero quantum Cancellus a paruo Cancellus, Cancro, qui in Oftreis reperitur differat, facile cognofcet, qui vtriufq; naturam & de- uc a par- ; feriptionem contulerit. Plinius Pinnothcris feu Pinophylacis nomine, & Cancrum par- uo Cancro uum &ro xapxlviov ideft: Cancellum Ariftotelis confudifte videtur : fic enim a ille, cum de -d‘ forat.. Cancris loquitur. Pinnotheres autem vocatur minimus ex omni genere, ideo oportunus 1 ini urice; n6 Vlyfsls Aldrouandl aMb>9fe> 42. ftor. c.i$. J®.5. Hermolai error. Betnardi , qui Gallis dicantur» 4.C.4 Aranea ma ris» iniuria? . HuiVfolertia eft inanium Oftrcammteftisfe condere, & cum accreuerit, migra- E re in capaciores . Hx Cancris minimum itaq; dicens, prodit locum fe hunc Ariftotelis cxprcftilfe : EptpuovTcq JV xapxivjov yhnaj /ufyj rlw dpyjjut} tu rus ynp KW i At/05 , «’ ? vcd tSi i&f dv^ai'0/ui'vo)V fxwx^vmJu TreiAiV «5 aMo poZQv og-paxov. Alio vero in loco b Plinius Pinnotherem feu Pinnophylacenvfacit Squillam paruam & Cancrum, propius Ariftotelis mentem fecutus . Concharum generis Pinna nalcitur in limofis, fub- re£hfemper,nec vnquam fine comite , quem Pinnotherem vocant, alij Pinnophylace: }J isefiSquilla parua, alibi Cancer dapis afledator. Quae etiam ex c Ariftotele tranfcripta funt , qui fic loquitur . A/ JV Trivvctj dpda) $donuf tx t ov /Svosh , cd idii dfxfxd^tm yjq /3'jp/3opd$[i(Tttp . iyoust «f* cV dvtctis TrivncptlAsMa tdj /ufyj* xaepi^m , di JV xctpxlvioy : 0 v gipiaxd /dfjctj chctpBdpotTOj daTrop , Vbi Arifioteles , 70' xapxtupt dn) t ov xapxlvov puxpov , ideft Cancellum pro Cancro paruo fpecie diflimili vfurpauit . Quod vero Plinius fupra al- p latis verbis per CancrQ non Cancellum xa/w/fyo;/, fed Cancrum paruu intelligat , patet ex sl Athenio , apud quem eadem de Cancro Pinnothere leguntur , qua? apud Plinium de Cancro dapis alfe&atore . Plinij verbafunt, quas fequuntur. Alibi Cancer dapis afle- itator , Pandit fe Pinna luminibus orbum corpus minutis pifcibus praebens . Afsul- tant alij protinus, & vbi licentia audacia creuit , implent eam. Hoc tempus fpecula- }> tus index, morfu leui fignificat. Illa ore comprefso, quidquid inclufit, exanimat, partemqi # (ocio tribuit. Athenaeus inquit : Chryfippus Solenfis de honefto & voluptate ait: Pinna & Pinnotcres operas mutuas prae fiant, feorfum viuere non pofsunt . Pinna ex Oftreis eft, Pinnoteres Cancer paruus . Pinna teftam pandit , ingredientefq; pifciculos obferuans , Pmnptheresadftans , fi quid fubierit, morfu Pinnae fignificat: quae demorfa teftam clau- dit: eoq; quod inclufum eft, communiter vefcuntur. Vides iraq;quod xctpxlviov dixit Ari- ftotdes , lOco poftremo citato Cancrum dici a Plinio, a Cryfippo xapxlvov puxpdv. Quae di- ligenter a ledoreobferuandafunt, ne vnacum Hermolao .Barbaro exifti met Cancellum & Cancru paruu feu xapxtym & xctpxlcov /utzpdv eade efie femper apud Ariftotelcm. Cancel Ius Ariftotelis a Gallis vocatur Eremite,& Bernard 1’Eremite . Eremita quid£ quod alios Q fugiens, in tefta perinde ac in folitudine viuat. Bernardum autem, quod vulgo in Gallia Bernardos fatuos prouerbiodiditent: fatuumq; efse Cancellum , qui crufta tedus , che- las habens q use ad vitam tuendam fatis efse pofsent, alienas domos quaerat, in quibus la- tens viuat. Quod fi non haec fol tim, fed pofteriores etiam Cancelli partes fpe ricata reperit Zoographus, caput folum& pedes, & parum quiddam in extremo cau- d? (tres articuli videlicet) crufta muniuntur: totus reliquus alueus nudus mollifq • eft «militudinem anteriori pradertim parte , kcum Cancro fluuiatili habet, ocuIqs in corni- T culis * ' *De par, 4. £.8. 18 Vlyfsis Aldrouandi culis eminentibus , geminas praetendiculas , forcipes breues. Caudam in poftrema Con- £ cha parte condit, caput anterius habet, & pedes pr*pcndit,atq; ita Concham gerens ob- Cancellus authoris. ambulatrpoteft a utem fe to tum fic in penetralia Con- cha? condere ., vt nihil cius appareat. Pedes quos am- bulando praetendit, partitu rubent, partim c^rulei funt, birfuti . Primo loco a nobis depidus Cancellus effet ab Ariftotele & Bellonio de— fciiptus,nifi quatuor habe- ret cornicula , & totidem pedes vtrinq; praeter bra- chia bifulcis forcipibus pre dita,quibusduopedespro- F ximi hirfuti funt logi, quin- que articulis coftantes , ad- uncis in extremovnguibus. reliqui duo admodum par- ui tribus ex articulis confti- tuti . Quas autem fequitur figura ex Ambrofio Paraeo, eft Bcrnardi bremita didi Cancelli in tefta lateris; de inde nudi , fed fufpicor non bene expreffifle nudu , quia binis tantu natura pedibus vna cum brachijsdonauit . Hondeletius ex quo Pa— ^ r^us videtur iconem mutu- aifejtres aut quatuor vtrinq; tribuit, quemadmodu nos noftro priori . Cum hoc non paruam fimilitudinem habet quem nos ei fubijcimus to- tum rubrum , exceptis villis qui funt in pedore , & cauda , qui funt cinerei . Sequitur de- inde Cacellus alius, qui, vt Cornelius Sittardusad Zoographu fcripfir,extradus eft ex co chleari domucula, expetitus in cibis, frequetiflime capite adnafeitur Buccino,ita vt vi ex- trahendus Cancellus lit quodamodo:quod Valerius Cordus, & Zoographus experti funt cum plures in mari cepilfent apud portum Liburnum, vbi copiofiffime vifitur,non pro- cul a Ii tore maris Liguftici inter laxa. Depingitur praeterea Cancellus oblongus Aftaco fluuiatili fimilis,quem &ipfum Sittardusad Zoographummifit: quem Zoographus ad tertium «enus Cancelli a Rondeletio commemorati refert . Deinde offenditur Cancel- lus in Cochlea varijs coloribus maculata, vt marmor. Nouiflimum aliqui, vt teftatur Zoographus vulgo auenam vocant, Scaliger Squillam minima, & a Vafconibus Ciua- dam&vocariair,id eft, auenam . Pugillatim enim (inquit) deuorant, ficut auenam veteri- jj nx. Cancelli aurem perquam exigui in pifciculisreperiuntur, pedes nouiftimos latiuf- ^ culos habent, vt ad nandum vtiles fint, quafi pro pinnulis, aut remis pedes haberentur, ^ a Ariftoteles ^ quibus verbis adhuc aliam Cancellorum fpeciera a praedidis diuerfam commemoraffe mihi videtur . Conchae De Cruftatis Lib. II. 21 p Concha:, adftena? Cancello, feuBernardo Heremitar plena: effigies „ Ef Cancelli > feu Bernardi Hcremitse nudi imago . 319 VJyfsis Aldrouandi Cancellus alius ruber . Cancellus in buccina cx Zoograj>lfrth De Cruftatis Lib. II 221 & Scyilarus fiue Cancellus in Nerite concha # Cancellus alius oblongus aftaco fluuia- VenerijsadZoographummilla. tiliiimilis cx Zoographo. Cancellus, V. auena, Squilla minima Scaligero* V I C T V S. N A T V R A. GENERATIO. O L Y P O s Venere exhauftos deuorant quemadmodum cecinit Oppia num. In faxofls locis verfantur:carne,luto;dcniq ; ijfdem quibus Crufta- taalia, vefcentes. 3 Ari ftoteles ait, Turbines, Buccinas&/imiJia,inqui- bus habitant Cacelli, pafei mari tranquillo abfolutafaxis. At quoties fla- tus vrget,hofpites Cancellos illos fele in faxa recipere, ac latibulis tutari larpe , tefte b Aeliano , de fpolijsmulro certamine inter fe contendunt, viribufq; inferiore repulfo, vidor exuuiasaffequitur. Antea vero ha?c fer ipfcrat: A Con- chis vero inopes & nudi primum Cancelli nafcuntur: deinde eas tanquam domicilia ad habitandum deligunr . Cum vero vacuas & inanes offenderunt Conchulas Purpurae aut Turbinis, primo intra eas ingrediuntur : deinde cum in ampliorem magnitudinem creue- runt.quam ijs vt capi queant, in reftam ampliorem tanquam domum alteram demigrant. Neq; modo fupra di&oruin Conchas immigrant, fed& per multas alias capaciores tran leunt,& ampliorem nadi , ea tanquam maiori domicilio gaudent. Eadem Oppianus , & ante illum € Ariftoteles his verbis: Cancellus ille Concharum hofpes principio ex terra Iknoq; confiftir,mox Conchulas ingreditur vacuas: vbi cum excreuerit, tranlit in Con- cham ampliorem 3 videlicet 3 aut Naticis, aut A urbinis,aut alicuius fimilis . Saepe etiam T | paruas * de anim.j. c.ji. c bl/l. f.c. 15 & i. de alim. L. Galeni lo- cus explica lis. 222 Vlyfsis Aldrouandl paruasBuccinasfubit. ingreflufq; ampliorem illam gerit pari modo, & viuitin domici- E | lio capaciore, rurfufq; excrefcens aliam petit ampliorem. Verum quod dicat Phiiofo-' phus, ex terra limoq; nafei , facit vt credam ipfutn partem internam Cancelli' non per- fpexiffe,cui ad latera adhaerent tanquam racemi, aut globuli , oua filo annexa- Et obferua- tum cft mares a fanninis aperte diflingui, quod eodem tempore hse oua habent, illi mini- me. Igitur ex maris ac faemina? coitu generantur . Nec impedit coitum tefta, qua integun- tur.Nam quemadmodum reflas fuas deferunt, vt in capaciores tranlcant; ita Itatis tempo- ribus natura ad coitum incitante teftis fe exuunt, vt corpora coinmifceant . V S V S I N C I B I S, i EI ALII S. ONCHAM muricatam vna cum fuo Cancello domum’ cum retuliflet Zoographus, decoxit, vt extraheret Cancellum, extra&us odore, colore, p fapore,fiuuiatilem referebat. Dorion in libro de pifeibus, quem citat Athenams, inter eos pifciculos quos hepfetos vocant, memorat Caccllos, zapzivsct . Cancellum fuum tradit Bellonius non eife edulem, fed alijs pif- fcibus , vt Iulidibus , Channis, Orphis, Percis,& id genus faxatilibus eife gratiffimum obfonium . Quamobrem pifcatores Cancellos plurimum appetere, quos fuis Cochleis nudatos, ac viuos hamo impofitos,fuiscaIamisappendunt,hocenim modo magnam faxatilium pifeium capturam facere. a Calenus Mullos Cancellorum efu dete- riores fieri & mali odoris his verbis ait: A; oho rpiyAcq ras xctpz/vet^ctg i&ioua-cq , yjf Sv- areatas eltf) , }&j' £vff7n7rTo/ , kaxctpfV/Mu, Eadem Aetius. Vnde patet Can- cellum mali efle fucci , difficile concoqui, falfumque fuccum gignere , indeq; a pifcatoribusnegligi . Rondeletius Galeni verba de Cancellis, qui in fpongijs , qu£ Ea autem vt inquit Colius * Rhodoginus adeo proce- T ” •’ " ' nbus 224 Vlyfsis Aldrouandi Conclirlia rl^usau^9 probata fuere, vt vel inde conformatum fit adagium, cfle Conchylia viduarum viduaium eupedias,licuti Phiiareus commeminit Demetrius, vt Sophronem racca Mimographum, cupedi*, Enumerantur Eadem ;i poetis inter ganeas praecipuas. b Martialis ; ® Lih. 1 1. CMentiar vt vemas,pifes,con chyli a , Juni en , £piZU' Et conis faturas , atque paludis aues 9 H^anter‘St«ius inquit: Ab wijeri quos mjje tuuat, quia PhafJdis ales Diskt ab hyberna Rhodopes grue, quis magis An fer Exta fer at, cur 7 hujetts aper gener cfor Vmbro , Lubrica qua recubetn conchylia mollius alga . Quemadmodum vero fructus arborum varij funt & ineffabiles , menfarum prarcipua or- Tcftacea_/ namenta,& guta incitamenta, ita quoq, Conchylia fiue Teftacea,t x quibus quam ex alijs frudib’ co animalibus numerofior materia ganea? eft, quare Septimius flores Tertullianus iureom- parantur. ni merito maris poma nuncupauit .Tanta vero eorum vbiq; terrarum copia eft , & tanta Poma nu- apud authores mentio vtdediffimus Hermolaus in quodam fuo in41 Diofcoridem corol- ris difcu, lario,vbi dc Oftreis & Conchylijs ei erat tra&adi locus, fe copia deterreri dixerit, fuifice- Conhylia . rCq; primum gulae huic generi datu effeadagio inde nato , adagio nimirum quod iam re* Lih. 2. e. cjtaui,Sed incredibilis Romanorum aliorumqj populorum in hilce Teftaceis luxuria ma- gis in plm imorum particularium hiftorijs manifeftabitur. Atqui hoc loco illud folummo- do dixilfe furfecerit in hocce gula? genere, quod pauciffimis hifcc verbis Plinius feriptum reliquit; Luxuri^ mater Conchyliorum pretia margaritis propemodum a?quauit. Quanta autem ea fuerint, inferipto de margaritis capite fufiiis dicetur; vel fi & hoc parum eft , au* 11 Li.14.Ep. diamus quid in huncluxum Seneca c Philofophus in prauos hominum mores inuectus pr. feribat : Quantulum (inquit)cx tot Conchylijs tam longe ad u edis per iftum ftomachum Luxus Ro- inexplebilem Jabicur, Quam longinquis autem e terris Conchylia pctifolcanr, pulchre «1 a notum norunt, qui veterum /cripta euolucrc , idq; nos multis deinceps locis in hoc opere de- monftrabimus. Audiamus item Ciceronem, cuius difertiffimi viri teftimonio, nihil a?que aptum eft, patrimonia, quin integra regna dilapidare, nihil inquit, in L.Pifoneapud hunc 1 lautum, nihil elegans(laudabo inimicum)ne magnopere quidetn quicquam per libidines ’* fumptuofum . Exftrudamcnfa non Conchylijs aut pifeibus fed multa carne fubrancida. Loquitur ironic«s vt offendat, quomodo & lua & aliorum qua? furto fuftulerat, bona per- $ La. %.cap. diderat. Audiamusdeniq; rurfus t Plinium grauiffimum fcnptorem , ex quo legem latam 57» efie apud Romanoscolligituraduerfustamluxuriofi actam pretioficibi intemperatiam , Soriccs(inquit)& ipfos condi aurhor eft Nigidiusdicut glires, quos ccn foria? leges , ptin- cepsque M. Scaurusinconfulatunonaliomodocamis ademere quam Conchylia aut ex alio orbe conuedas aues. Haud minor etia luxus erat in colore ilio pra?ftantiifimo,quein dabat Purpura, Conchylium, Murex, colore illo,inquam,quoregum omnium ac Impera- torum paludamenta toga?q; tingebantur, quoq; nunc Sacrae Rom. Ecclefite principesre- fplcndent, & quantopere mundanis heroibus proferendi fint, vel folo eo nobis demon* fhant. Ca?terum tanta parui fiet luxuria , fi eam contemplemus, qua? fuit in margaritis fi- ue vnionibus,qua? hinc futim ortum agnofcunr, Etenim longe admirabiliora, ac plane in» credibilia de ijs memorabimus poftea, nunc vero illud duntaxat fatis fuerit dixiffe Cleo- patram folum fcxcenties feftertia vnica cocna abfumpfhTe, Cocludamus itaq; cum eodem eLi.9.C'5 4- s Plinio nullibi maiorem quam in Conchylijs luxuriam extitiffe . Sed quid ha?c (inquit), & SI» tam parua commemoro, cum populatio morum atque luxuria non aliunde quam e Con- charum genere, proueniat? Iam quidem ex totareru natura damnofiflimum mare eft , tot modis,tot menfis,tot pifciii faporibus, quibus pretia capientium periculo fiunt.Sed quota ha?c portio eft reputaribus PurpurassConchyjia,Margaritas?Parum fcilicet fuerat in gu- las condi maria, nifi manibus, auribus, capite, toioq; corpore a feminis iuxta virilq; gefta- rentur. Quid mari cum veftibus?Quid vndis fludibusq; cu vellere? Non recte recipit hac nos rerum natura, nifi nudos. Efto,fit tanta ventri cfi eo focietas, quid tergori? Parum eft, nifi qui vefeimur periculis, etia veftiamur. Adeo per totum corpus, anima hominisqu^fita jnaxime placent» Principium ergo culmenq; omnium rerum pretij, margarita? tenent. in e-jnehy - lijs. >» tT' H >» »» >» SYNO NY- De Teftaceis. Lib.III, 225 Oilreu tn. 1 . Inft. c.6. SYNONYMA. 2LQVIVOCA. OMINA, quibus iftiufmodi animalia, qua? duro filiceoq; tegmine, fra- P* giliarq; ruptili.non collifili muniuntuiscum apud Grafcos, tum apud La- tinos veniunt, inuenio non pauca.fed qua? declaratione inagia indigent. 0\p Ariftotelesalijq; multi Q' spzKofiptA* nuncupant,acfi Tcftacea? cutis ani- Stppiov . inal adicas. Huius vocis etymum videre licet apud a Galenum , qui ita i-dca- feribit, quoniam totum corpus ambiens veluti integumentum vnicuiq; >» congenitu appellatur dYou*, ideft, cutis, fecundu proportionem idem in Buccinis.Purpu »» risOftreis& Chamis &alijseiufde generis dicitur, obid vocantur 0'spctyoSip^x huiuf >» modi animalia, quia tefc vel lapidi fimile plane eft, quod extrinfecus ambit operimen- »» tum. ltaq i Plinius, modo, quibus Teftacea operimenta vertit, modo filicum duritie inte- ifta, modo teftis inclufa duris, modo filicca tefta inclufa. Sed fortallis fimpliciterTcftata, jefl.ata & vtmultoties Theodorus vertit apud AriftoteIem,& Teftacea, vt Rondeletius vocat, alijq; teftacea* ® recentiorum multi , & ipfequoq; Theodorus aliquoties, non incongrue dici poterunt : nam&Tefijrquafi oc(oa::aabi> Horationominarurhoc verfu: >. 0 liz.Sat.4. Std non omne mu e e fi generofa fertile teftA . Telia dici- . Cicero vero belluas natiuis celtis adh terentes duxit in Iibrode natura deorum, & Palla- tur os /oa— *• diusdaufa maris animalia, cum ait: Luna incremento fuo omnium dauforum maris ani- xo>. w niaiium,atq; Concharum membra turgere iubet. Teftudines item a quibufdam dici teftis Teftudo.' , eft c Albertus Magnus his verbis.- Vniucrfaliteraurem ha?c omnia animalia, qua?dura? * r?. ** reftte vocantur, & :i quibufdam dicuntur Teftudines , fecundum veritatem, funtqua: ** apud nos Oftrea, Conchylia nomen habent. Alio nomine 0'Vp«a philofopho nominatur, opn^nm iicutdifertilftmc alibi feriptum reliquit: afo? «V* to' rdv. ospanoSipiueov , 0 :ix og-piov . Galenus in declaratione huius vocis parum fibi conftat, modo enim ani maliaelfe dicit, vt in decimoquarto de vfu partium, modo inter an imal& plantam me- Galeni in dia ideft Zoophyta facit/ vt in libro de formatione f^rus . Gaza modo Concham, modo conflantia Oftrea transfert; fed Oftrea neutro genere cum Gra?cis, tum etiam Latinis nominantur °ltiea SC* _ tam in fpecie, quam in genere de Oftracodermis feu Teftaceis om ni bus:Oftrea? vero Ice- Giltenni , minino genere Latinis tantum de fpecie vna, vtannotat Zoographus ; Rondeletius ve- ^'JK ! c’ ro, Latini,inquit,Oftreorutin nomen retinuerunt,Oftreas etiam dicunt . Nec pro vniuer- fo genere foluin , fed pro fpecie etiam earum quibus tefta fcabra eft,& afpera, nomen id vfurpatur. Apud Graecos quidem o^ptov per « breue, & 0*70 per diphfhongum diucr- fasplcrumq; fignificariones habent, aliquando promifeue ponuntur . Sed latiniiddi- ' ferimen ignorant. 0\pu*t inquit c Galenus, vocat, qua? ab Ariftotele oVpaxo^p/wa vo- cata funt: quod autem ozptov vocatur fine *,in fecunda fyllaba, fpeciem quandam Oftreo- rum ponunt, vniucrfogeneri fubijcientes , Buccinas, Purpuras, Chamas , Pinnas, atq; omnia huiufmodi . oS» . EnAiipoJippta, etiam dicuntur , vt Iu- jua. niusnotat , Ariftoteli , Empedocli A i&dppiw, Oppiano dgpundpiva. , dg-pdwpu,, o 'spernet. Jl Lib. j. de Inucnio etiam apud eundem 41 Oppianum dOna oV/aaxo^msj&apud Suidam d ptwpxs ppixdtrZjV o?p9twv xoVr^cr/ , ip® "lib.i.de ar fe tranftulit fic. Et maiaribus quidem Purpuris detra(Sa Concha auferunt. n Oui-; 1 dius. Litor e quot Conchx,tot funi in amore dolores . Columella. _ ■ Implicitus Concha Umax, Et 0 Cicero, duabus patula Conchis. Hinc DeTeftaceis. Lib. III, 27 \ Hinc etiam Concha? numerantur a Martianol. C. flf. defundo infirudo & inftrument. le- gat, inter inftrumcntapi&orum» qui pigmenta fua in Concharum teftis feruare folent. Conchae praeterea nomen notante VVottono,vnam fpetiem fignificat, nempe Chamen, vtapud Ariftotelem in quarto dehiftoria,fcd & priuatim Chamen Tracheam, vt in quin- to , & apud Oribafium in fecundo . Idem legere eft apud Galenum iiyglolfis , item apud Hefychi.u & Varrinum. . Sed & Gaza alicubi cx Theophrafto pro Pinna (impliciter Con- cham tranftuht , quod non probo, cum Plinio Concharum generis tantum fit ipfa Pinna . Alibi apud P Ariftotelem idem Gaza pro zo'xAcov id eft, Cochlearum vertit, Concharum, genus capiens pro fpecie. Etydyxps Hefychio eft xo^Aias , Cochlea, qui & zdyyov ^ prouerbialiter dici tradit, pro Igqv iit&iwra* > id eft,feciiii ecqualem, led vel tefte etiam au- thore thefauri lingua? Gra?ca? eo nomine potius Concha vocatur , quam Cochlea, vt cx prouerbioeo liquetmecenim Cochleam poftes J> Cochlea-» marina ufi prifci loco tuba . c In lliad. u Li .7 Sym pof.quft. 8. C5cha Lu crina . Niphi nu- gar. Concha a- lia fignifi- cata . Pro uaie . x jLj.i.c.5 1 C5cha uas quale. 28 Vlyfsis Aldrouandi ylib. 3 3 . nii.Rcg.7» Cymbala-. Coch^ di- <£kx. *■ In zAle— %andra. Calua capi tis Concha '‘Vocata : Vmbo Co- chauocat9 Cauicas au ris Cocha dicitur. b Eghga 6. Nauis di-- cfca Cocha. * lib. cie rc naual. alib, dccal- (ul.lufu. Caculi Co- ebe }qui di- di. Cocha pro snenlurj-. . * iib.de pod. &menf. Uib.j.Epif. 8 llb.de nat. mul. Faba %by- fcflffdida. Conchis . hll s-Epig. lUh. 3. qui id interpretetur vas valde apertum inftar illius quo tonfores lauandis barbis calidam j adhibent . Ipfe vero Concham dici rede putat vas omne cibo, potui , alijsue vfibus ac- 1 commodatum, quod marginum autlabeorum latitudinecareat, praefertim fi longitudo eius latitudinem vicerit, eiufmodi enim Concharum tcftaefunt, talis & Cochleariu fi- ! gura efl:, feci manubrio addito, paterae vero obb£, catini, laces,& huiufmodi vafa,quamuis latitudineiilacarent,quam habent patinae, plattae vulgo didee ( Trctpd 70' 7fkdiM ihreu m i tS dyyuH oAcaq , $ rm £®Aw.)rotundibra tamen funr,quam vt Concha: nomen merean- tur. Cato rurfus: In cellam oleaream haec opus funt : dolia olearia, opercula; labra olea- i ria quatuordecim, Conchas maiores duas & mino res duas/ Plinius alibi ferrea Concha dixit;&in facra 2 Hiftoria proditur decem fiiiffe lutures, feu Conchas aeneas, quarum 1 quaeq; tenebat quadraginta batos. Hinc & cymbala a poetis Latinis Conchae vocantur, 1 quod Conchas fimilitudine iciuulata referant, & ab earundem fimilitudine a Lycophron 1 xoyxov vocat hemicranium feu caluam capitis, nam & ipfa efl: fcutulata , T wnrds , xbyoyjv iudtTcp. /^W.apud Arifiophanem wacpiov dicitur ficu tilulius Pollux annotauit: | fed Icaphium etiam fpeties Concharum marinarum eft , quae Mys alio nomine dicitur . Landemq; item ob caufiifn vmbonem clypei Polybius X°'y%.ov appellat in Epitome, tt/oo- | 5- yfpjuo^af , Tffl 3vpicp nyd ci^npd rds doro^coya 7iS.y}yds Ai-bm . Ncc non vrfyyoL nominantur eodem modo red iynoi?^, tm ocpdaA/uiiv 0 * 7ictpd ?o7s fiAipapois pl^po/uos , tefte eodem Polluce, hoc efl: cauitates oculorum, feu caui in quibus, oculi latent, nam & ipfi fua figura Concham repraefentant ; ficuti & auris caua pars extrinfecus, quam etiam M'yxov iple> K ufus &dy%lw nominari ficribit : deniq ; patella in genu eidem , : vel Myx°s appellatur]. Sed de Conchisdidisincorporehumano , plura in anatomicis Vcfalij aliorumq; ledor curiofus inueniet . Efl: praeterea Concha locus in aedificijs came- ratus ad fimilituclinem Conchae, & Tefludinis, vt meminit b Calphurnius poeta prae- clarus. Si placet 5 antra magis , vicinaq- faxa petamus^ Saxa quibus viridis H i lianti vellere mufeus Dependet , fcopultfq ; cutium fmuantibus arcum Imminet exefa velut i Testudine Concha . Ita forte nauis quaedam etiam C oncha dicitur, cuius his verbis Caelius c Calcagninus me- minit . Nauigcram fimilitudincm,& aliam in Propontide vifam fibi prodidit Mutianus : Cocham ede Acacij modo carinatam, inflexa puppe,prora roflrata.In hanc condf naupli- um animal Sepiae fimile ludendi focietate foia . Idem d- Calcagninus notat calculos Con- chas dici, dum ait: calculos fuiffe lapillos ab initio, quales in ora per lufum Ix pe legimus, & qyos {polia Oceani Claudius Cefar vocauit , cum parata expeditione milites iuifit ga- leas Conchis , & hoc genus lapillis implere , hac ratione de Oceano triumphaturus: no- men ipfum ofleiidit.Conchaquoq; nomen efl: m en fu re , tefte Galeno. Efl: e autem alia magna , alia parua . f Vtriufq; capacitatis mentionem facit idem author ex Cleopatra1: Magna, inquit , Concha eandem oxybapho menfuram feruat . Eius enim menfura capit cyathum vnum femis , pondus vero drachmas quindecim : minor vero Concha menfu- ra femicyathum , pondere drachmas quinque exequat * Sunt qui ex eo didam putent, quod tantum capiat, quantum Concha:fic Cochlearium etiam Chama & myftrum, men lurarum nomina iunt, a capacitate teftarum, quibus ciufdem .nominis Oftracoderma aquatilium animantium conteguntur ,defum.pta . In quo fenfu dicebat s Hippocrates, menfura quata efl: Conche tefta terito, Sed & Concham feribit Gulielmus Philander do diflimus Vitrum; fcholiaftes, figilla, imagunculafq; relidis in parietibus cediculis ( Ita- lia nichios appellat, credo quod imbricans Conchis ioleat earum fuperior pars ornari , nam Hetrufci Conchas nicchios vocat, ) collocandas appellari. Poftremo %o'yx°? apud Athenaeum , fi bene memini , genus efl: fabae cum cortice fuo elixa, ad differentiam fab? frefe que fine cortice coquitur, a fimilitudine Concharum, quod confrado cortice velut implicita Conchis fuis caruncula videatur. Citat Athenaeus hos verfus . Acrr, d£ ciu^ahui bu zoyxcp ^ , w' Tracm 7npi<7po'(pinc'X ci’^d . Epicharmus etiam Cochon legumen nonfinauit.Et Antiphanes: K oyxfov ts' t&UpoVi c&XAqv t os n cncpoffTZTpiYiptiivov . Dicitur & Conchis foeminino ^ genere. Martialis, Si Conchem toties meam comejjes . Item 1 alibi . Si fpumet rubra Conchis tibi paihda Usta . luue- a lib. Dc Teftaceis. Lib. III. 22p f 1« u enal is • Cuius conche tumes . t Sat. 3 . k Atq; ha?c de vocabuli Conchy diuerfis figftificationibus. Nihil autem refert m oyyy ne in foeininino,an 'xo'yXo$ in mafculino dicas, Reperitur&xo^vs figniacans putamen Oftrei, K 0'yyv* . fiue id quo integitur Oftreum , quodq; abijeitur , ciim comeditur. k Ita enim Pollux de hlib.6.c, i f purgamentis eorum , qutc in mcnfa apponuntur , noy%vAicov, zoy'A ogptwv, atomus . iySdw A i}7rn , K&j' ndpdficof 0 g-paiia . Nifi forte reponendum Ko'yy t*? . Ko^k diminu- 0 IrX'1* ta forma dixerunt Strabo &c Dioclcs , ficut latine Conchulas Plinius & Apuleius. Apud Diofcoridem repentur quoq; Koyydpjov . Koyxo' Aw hinc quoq; deriuarum videtur , fcd K > quod fignificareinuenio Purpurajvt Suida? in hoc loco, cuxoyyo' «* o^wee/ $<*/'- 0J/ «JhAwV/ ok (P <£v t.2j Tripi %cJcov, o^pia $m) , 7rtm , o$p& v , fpvs , z r A , acpAl/jj' • zoyyn , A %Trat<, , t , /3xAmqs, riopsi/T/xa' Si , x,vpv%, vropQtpa , vSupoppvpct , lylvos , g-pxjSriAos . EVi S' 0 /u'«» zr b rpciyvo- g-puxog pz/SSonot . T o JV t»$os cippi /3. $ coTQV,A 9 pius. <7t//t47r$pyzs '«IV (nam & Aridotcies dicit,. O Tt i t cipitpo) au/u^cpuzi) HPM A ub^-paizov , gooaUv . uiQVQQWtS cP i fiaAgtvos. ) MovoSupov Si' Kcpf Atio'$pctK.ov , A i7T^s SatelIeei:ii Concham vel teda vnam du taxat habeant, ea tamen non continentur autincludutur: fed altera parte nuda funt, qua laxo adh&ret,quodeis alterius tedcloco ed:Quaobre aut tria da tini. 11 „ »» I H J DeTeftacels. Lib. III. » ?> 2]I ftathn, vthic Ariftoteles , non turbinatorum ponemus genera, aut potius bina tantum in prima diujfione , ita vt eorum alia dithyra fine, alia monothyra, & horum rur fus fpccies duc : vna que tefta fua le in orbem colligente carnem occultat ,vt Conchg Venere^ : alte- ra, vt Parelia, que carnem ex dimidia parte nudam oftendunt. Addit & quartum genus Ariftoteles , eorum qu£ omnino &omni ex parte lolidaincludantur, vcfuntTethya. Paulo pbft , cum feribir : Papauer Conchg omnes habent, fcd alia parte Putclie , alia biualuesj videtur Patellas ceu vniualues, binaluibus opponere ; quod quidem eo modo fieri poteft, vt iam di&umeft .Verum quarto clc partibus animalium cap.5.elolis Patel- lis videtur vniualuium genus conftituere Ariftotelcs i Vniualue genus , inquit,qu6d ia-* 'xis tefta in dorfum daraadhseret,feruari poteft : fitq; alieno fepto quodammodo biualue, vtqu£ Patell^ vocantur. Sed neaduerfeturipfefibi Ariftotcles,ita,vtpratdiximus,vniual- uium genus illud Concharum quas Venereas cognominauimus ignotu fu i (Te quis putet , quod non in Mediterraneo (ni fallor)fed in Oceano tantum.generentur,& cx India etia , aut alijsad Orientem fitis regionibus maritimis adferantur. Plinij quidem fteculo no- tas fuifte dubium non eft, Dubitet etiam aliquis an thyrse, hoc eft, valuse nomen, in globum fe colligenti Conchseredfe polfit attribui : Patellarum fane teftis multo aptius quadrare videtur, quae etiafi fimplices funt , biualuium tamen teftas referunt . Habtenus Zoographus.Sed vt vnde noftra digreffa cft oratio, reuertamur , lfaacus Cafaubonus eun dem Athensei locum ceu mendofum,& pauci faciendum arguit.Solet, inquit, Athenseus, quicquid de eadem re vari js locis difperle feriptum inuenit, in vnum congerere.Sic cum fuper Oftreisait, Ap,isonto\ /d&c, o^put , &c. pleraq; omnia deferibuntur quse de Oftreis philofophusdixerat , non in ijs folum libris , qui hodie extant, fed qusedam etia in ijs quos hodie non habemus: nam hiftoriaruin lib.4.cap.4. 6 diuerfa non parum inftituitur diuifio:qui tamen locus cum ifto cft conferendus. Re&e autem dodtif- iimus Zuographus, quo loco feriptum cft, etiam in membranis, etiam in hpiroma, AeW? Jt' diQvoov qgf a &o', & epxzvogpctzov . Nam fi haberet Patella duas Sopxs , ideft, teftas, haerere faxis non poffet,quod huic Oftreo proprium atq; \A lud ncy /SosAcsros.coh^rentibus teftis conftat Mufculus, vna tefta, eaq; lceui,Solen,& Glans. Qiian-, to clariora &idel acidiora verba quse aferibemus ? ruv ^idupeov rd ju4v ig-iv uvxtttvktu, , ofpv oi Wivic , oi /udis Attoatu. ydp to' tviumtu, ryj au/UTrtpuziy to' JV chzAdAvvui, auyzA-h&cy , Kgf dvolyi&uf . to' JY dtQupa d/uo‘icos JV au/u/i ipvzcjv ir’ d/upd- Ttpa ,oiov- oi crcoAtwis . Oftreorum SiQdpcov quse binis foribus vtrinq; concludunciusquai- dam aic effe cx parte hiantia, vt P.edincs, & Mufculos : qusedam vtraq; ex parte cohceren- tes fores haberc,vt Solenes. Quibus verbis contradicere vides philolophum dipnofophi- fta?, nam hic Solenes facit /uovopu«s, ille cru/utpuus: quod dilfidium etfi non nego pofle com- poni, tamen an iftas ivavriotpuv^ap in fuis feriptis reliquerit philofophusaccuratilfimus, iure dubites, Qiisefequunturobfcura funt, &om\ diucpolv zdyyn . Dalechamp. ambo- bus id commune generibus eft, quod operiuntur tefta, frigida plane fententia; nam cum de folis Teftaceis fit fermo, quid erat opus hac admonitione ? » >» : s* ,» i •i i» j» I ** ! ,» » j» JS 5» J» >> JS JS JS JS J» J» J» J, H C 1 De T eftacels Lib. I II. 2 13 ■tendunt ab inteftinoad imum nigrantia quadam afpera , atq; continua , qualia vel in , Teftudine vifuntur , vel minus n gra . Ceteri quoq; V in bilici haec habent eadem , fed quo minores , eo minutiora. Vmualue autem & biualue genus partim ijs fimile eft, par- Biualuia& tim diuerfum . Caput enim &c cornicula & os obtinent, atq; etiam quod lingua? fpcciem voinaliua » gerat: verum ha?c in minutioribus fenfum pra? fua exiguitate effugiunt . Nonnulla etiam uc * turb,~ ex inanimatis, aut non mouentibus percipi nequeunt, Papauer illud, quod etiam mutem natIS appellamus , omnia habent, fed non loco eodem , nec par, nec ex aequo manifeftum , fed ™ ™|if Patellae in imo, biualbia vero ad partem qua mutuo teftarum complexu continentur . Papauer n6 Capillamentis etiam illis haec omnia circundantur :& quod ouum appellant, tempo- 0ibus eo- re, quo gigni folet , ambitu alterius lateris ora? continentur , videlicet ijs, quibus da- dem loco . tumidanatura eft , ficut etiam albugo Vrabilicisjid enim illisiundumflmileinteUi- Quum, gimus . Sed eiufmodi partes , vt dixi , cum confpicuae in magiis habeantur , in paruis tamen aut nullo pado, aut vix fentiuntur : quamobrem in magnis Pedunculis praecipue patent , quod genus ideft , cui altera vaiuularum latior , velut tegmen fuperpolita eft : j .Oftium excrementi ceteris a latere eft, Foramen eni m quo egerant, omnia habent; Anu* ubi . i quippe cum papauer illud , vt iam didum effexcrementitium quiddam omnia membra- Papauerex r.na contentum fortiantur, Atilii , quod ouum appellant, foramen, nullo in genere, tri- cremcticia. . jbnrum videmus , fed carni ipfi intumefeit : nec eadem , qua inreftinum , parte contine- tur, fed dextera, cum iuteftinum habeat finiftra . Caeceris ergo talis excrementi exitus eft. At vero Patella fera, quam auritum aurem quidam appellarunt, parte ima teftae „ excernitur, qua foramen habetur., Ventrem etiampoftoscffednhoc eodem Patellg genere confta.t, atqueetiam ouis illa fiimilia, Sed quis eorum cuique litus fit, diligen- 4 tius ex diffedionibus petendum eft . Haec omnia itaq; philofophus ,qui &infeptimo libri quarti de partibus animalium capite de partibus horum Teftaceorum exterioribus ifthaec prodidit . Tcftatorum corpus non multiplex eft. Cuius rei caufa eft, quod eo- Teftacciu rum natura Habilis ell: . Qya? enim nobiliora fu nt,ha?cpl ures habeant partes neceffe cur Pa[JC!.0 cHj quoniam adiones eorum ,fint& officia. Plura enim defiderantinftrumentaea quae res habtaE ^ plures motiones exercent . Ad ha?c, aut omnino immobilia funt, aut parum motus adi- ^ pifcuntur. Verum natura confulens eorum faluti , duritiam teftae obduxit. Sunt alia Tefta cur vniualuia, alia biualuia, alia turbinata, vtdidum iam eft . Turbinati etiam generis eiklem . , alia in anlradum intorta funt , vt Buccina : alia in globum tantum circumada , vt Echi* Turbinato norum genus, nec non biuailuium : alia referatilia f unt , vt Pcdines& Mituli . Ab al- mmdiffe- tero enim latere nodo ligantur , qUgdam vtroq; latere connexa funt, vt Vnguium ge- r^ntia* nus. Habent omnia Teftata caput infra , plantarum modo . Cuius rei caufa eft , quod ci- CaPhab°™ b uni de imocapiant , vr piant# radicibus fuis hauri unt . Itaque ijs vfucuenit, vt in- inft-a dC feriora habeant fupra , fuperiora infra. Membrana obducit, qua portio potulenta hu- moris tranfmiffa,]iquataqj ciboaffumitur. Nullum ex ijs eft, quod capitecarcat. Cae- , ter# corporis partes nomine vacant , praeter eam , qua? cibum recipit. Differunt praete- , rea loco generationis inter fe, quemadmodum idem diligenthfimus d philofophus hi- .fre verbis docuit, Teftacea oia fponte natura? in limo diuerfa, pro differentia limi ori- , uhtur : nam in ccenofo Oftreae , in arenofo Conchee . Himis caucmifque fax orum Ver- tibula generantur & Glandes, & qua? per fumma adhaerent, vt Patellae & Natices. Omnia id genus celeri incremento augentur , fed praecipue Purpurae, atque Pedines quippe qua? anno perfici poffunt , Naicicurerg) Concharum genus , quemadmodum P expolitum cft , fed locis vanjs: nam alia vadis, alia gurgite, alia duris locis atq ; afperis , alia «u c nolis : d alia fedem mutant , alia Habiliter degunt . Pinna ex ijs quae fedem nun- quam mutare fokmr, radice innituntur. Vngues & Conchee nulla innitentes radice per- . manent : euulfa? viuere praeterea nequeunt pinna?. Mirum quod prodidit c Strabo , muccnt6>» Pulmo ma rinus cur no te&us. Lepus ma- rinus . Carrinas . *Sett. 2i. Probi. $6,. Cur Tcftte in mari ro- tunda* red dantur . Strias cur habeant te ftata. h Excrcit. aio. *lib. 4, fle rer. nat. Oculi an_> fint reflatis *hb. i .Hijl. cap.?. Alia vnica Concha conflant, vt Lepades, alia duabus, vt 'Mituli , iTfffarunralia: Iteues , vt Vnguium, Mitulorum , alite afpera: vt Purpurarum , Buccinomm , Qftreorum, quarum ruidus teftarum permagna eft in afperitate varietas , qua: in lingulis declarabitur . Co- loreetiam diftinguuntur , quod htec Vniuscoloris fit , vt Myrulorurn tefta nigra eft , a-': lise flauae, alie rubra: funt , alice varijs coloribus depile . Differunt & motione : nani quadam in flabili fede permanent, vt Pholadcs , quaque in faxorum cauis , & ali jds in locis degunt, vt Oftrea , Pinna:. Mouentur Purpura: &Turbinata,& Chain 9 Igues , quas in gyrum verti in aqua vidimus. Differunt etiam teftarum adhtefione. Etenim alia vin- culis validioribus alligantur teftis vt Mytuli , Pinna: , Vngues , Que vero in T urbinatis teflis funt , nullo eis vinculo annexa funt , fed pofterior tantum pars circa teft? volumen i clauiculatimintorquetur.Sunt &ali£ fere infinita: Oflracodermorum differentisejquem- admodum ipfa infinita fere funt, qute ex fingulorum hiftoria petenda: funt, nec differ; rentie folum,fed etiam, ea in quibus omnia coilueniunt, vtqnod omnia finxant habeant, fed non loco eodem , neque sequalem , neque ex equo manifeflum . Quod modo ad par- tes eorum pertinet, earumq; vfum ac nec-e ffi ratem > de his licet quadam etiam fupradi- n &a fint , cum non vnoin loco locutus fit philofophus,nonnulla hic rurfus recenfebimus. I Inter has primum occurrit tefta, de qua ille fic in fecundode partibus earumq; caulis n capite o&auo meminit . Cruftata omnia extra fe munita feruantur,velut Cancri, genufq» it omne Locuflarum , atq; etiam Teftatorum, vt quy Oftrea: appellantur . His enim omni-^ bus caro intus : terrenum autem illud, quod contin eat & conferuer, foris eft . Nam pree-- ter ipfum continendi officium , quoniam eorum natura parum caloris obtinet, cum fan-/ guine caieant, idcirco tefta veluti furnulus quidam ample&ens conferuat inteftinum. calorem ,& tuetur . Cur vero non mutent teftam vt Cruftaceafuam Cruftam , triplici de caufa id fieri putant , nimirum q uia non mouentur, q uia non ficcantur, durior eni m * tefta & craffior quam Crufta , & quia parum viuunt . Caufa (duritiei eft tenerum eorumU corpus, quod meminit etiam 1 Iuli us Scaligerhis vcrbis:Mo;lliaigituripfaintus, opus }t habuere duritia exteriore. Ita offa tum alijs, tum Sepie confli tuta fuCre intusad con-fi ftendum. Hisextra&adeundem finem ,& ad ltiollitiemTuendam . Que proportio etiam in m ultis frudibus eft . V t quibufdam interna, alijs extima fu a fit duritia . Ita alijs i aliaadiunxit prcefidia ; alijs denegauit: vt Pulmonibus marinis, ob vilitatem* Echinis, ne ad duriora afflidarentur , cirros proanchoris : Lepori marino admirabilem faeuka- ( tem . Is tametfi informi?, ac mollis caro: tamen nullis tdnpeftatum agitationibus itafu-'w peratur, vt in litus eijci poffit . Quibus vero non fabricauit munitiones, ijs tamen dedit „ quafibiiam fabricata compararent , vtCarcinadi : vacuas enim indigenis Conchas & „ qii£rit,& inuenir, &fubit& fubinde mutat: fi ira eifada fitacceffio corporis, vt priori- „ busydibus capi nequeat . Catus & inquilinus, & oeconomicus,magiftra natura. Extat „ item problema apud s Ariftotelem, cur lapides & tcft£ in mari rotunda reddantur ? An „ quia extrema, inquit , compari ademptu circumfrada, in rotundam fe colligant fpecie?^,, hec enim fola fimili extremo clauditur, mare aut quoquo verfus agitando pariter circum „ vndiq; frangit, atq; obtundit. Eft & Icitu dignum, cur ftrias habeant nonnulla, nonnulla „ vero non habeant :fuper quare audi aliam h Scaligeri exercitationem aduerfus Carda- „ num,qui ftriarum in hifce Conchyli js ordinem, cum vellet ad certam fibiq; notam redu cerecaufam, ita Peribit- Fitautem varietas tum ftri? certo ordine: quoniam res par ua, variata ac mifta, etiam obiter, dum ^qualiter crefcunt fpatia, certo ordine laborata vide- tur . SiecineCardane, inquit Scaliger,quare manus duas habeam, cauafm reddis ? Quia „ manus duas infans cum haberem , fimul cum corpore creuerunt. Hoc non eft, tS i% » De Tefta ceis. Lib. III. 23* %rca»tera animalium genera omnia pra?terqua tefta intedla, & fi quid imperfe&um eft aliud. Lego tamen in epiftola quadam Plini;,1 Infedtorum omniu & quibus Teftacea operimen- ta, oculos moueri, tantum abeft vt neget habere. De internis partibus & excremeris, haec " ferephilofophus reliquit. Cruftatorum & Mollium more binos dentes habent primores, &carnofum illud quod linguseproportionatur , ad cibum fefitiendum,fiuequo volupta- tem efculentorum difeernunt : tum ftomachum ori continuo iundfum , exiguum propor- $f0mach°. tionefuorum corporum magnitudinis , hicq; a ventre excipitur,dein inreftinum fimplex . vfquead exitum inteftini dirigitur. Singulaautem Tefiatorum genera has eafdem obti- nent partes,fed alia explanatius, alia obfcurius, quanquam maiora confpeftum earu prae- beant euidetiorem. Ori autem iungitur quafi ingluuies auium,in qua fiomachus eft, quem Ingluuies. excipit venter, in quo fitum eft quod papauer (imh'xo v) appellatur, mox inteftinum conti- Venter, nuum tendit fimplex, originem a papauere illoducens. In omnibus enim Teftaceisineft Inteftinum hocexcrementum,quod vel elculentum dfe praecipue fentitur, Htmoxrurfus. Garo non PaPauer* a?que omnium efculenta eft. Et excrementum, quod papauer vocatur, quibufdam cibo p ai°' ® idoneum. Continent hoc Turbinata omnia Tua clauicula; vniualuiafuo fundo, vt Patella?, buf^Tub? . biualuia,qua nodo ligantur, quod autem ouum vocatur, latere dextro biualuia habent , Quum, altero latere oftium excrementi continet. Sed errore ouum id vocatur, quippe quod tale fit, quale eft.pinguein fanguineo genere, cum viget, Quamobrem fieri Jqlet;per id tempus anni,quo viget, Tcilicet vere & autumno.Laborat enim Teffata omnia per frigus, & cftum atq; exuperantiam temporis pati nequeunt.mAlias etiam Teftatum genus omnino partim. m Mollibus fimile efte dicit. Qua enim foris, inquit, terrenam portionem, intus carneam, ha- CaP-9- , benr, Cruftatis affimilantur: qua autem forma eiufmodi corporis conftat, cum Mollibus. ^ (conuenit omne q uodammodo,fed pra?cipuc qua? ex T urbinatis cuniculo in anfradtu con- jibus torquentur. Narura enim eorum vtrorumq; perinde fe habet, quali quis diredla linea (vt \i3u t Jn quadrupedu & hominum genere eft ) primum extrema linea? parte fuperiore os fitum intelligat: qua a: mox ftomachum, qua b: tum ventrem, quae: deinde inteftinum vfq; in oftium excrementi , qua d:ha?cita in fanguineo genere difpofita funtj & caput pedtusque Jocum obtinent primum. Reliqua ipforum gratia, aut motus caufa a natura adiedtalunt. ” Sed ha?c ante etiam fufius diximus. Hermolaus Concharu carnes interiores, Gr^ce Spon- Camis no- £ dylosfcribit, latinecallos, item omnem callum Pinna? &Conchilij interiorem , papauer mma-.. i quoque.dici. Ariftoteles vocat tIw adfma , 70 aQpmfjtf , to' ideo ’ Quo veraconiedatio exiftit , haud fruftrafpiritum fidus Luna? exi ft i mari. Hoc efte quod ^ ”, terras faturet, accedensq; corpora impleat, abfccdensq; inaniat. Ideo cum incremento eius augeri Conchylia & maxime fpiritum.fentirc, quibus languis non fit.Lucilius apud 0 ^Gellium. Luna alit Oftrea,& implet Echinos,muribus&pecorifibrasaddit.PHoratius: . . : ■ Lubrica nafcentes implent Conchylia luna , .Oppianus H hinc capiendi tempus defumir. EdvictS" dg-pux,o'pivci, rud bpTrdfyn QctAaajH. UctVTO, (pUTlC /urivyis ify) diprQ fAi'vr$ Kctrd ZVX.A0V y Sctipit) 7r%Qf7jXv'Sxv , vet/ipe o) §mqv . <&divucrns S’ i$j uZt 1? depmpQTipois , P mvii&ctf. t oin t/s tv) eftaxv u 'dyw . hoc eft, vt Laurentius Lippius Collenfis carmine reddidit ; Gentes qua duro clauduntur tegmine tcjla , < gu* ferpnnt ponto , cum Luna impleuent orbem , Fama refert proprio plenas ptnguefcere teclo. Sed cum multiuaga decrefcunt cornua Luna , Diminui graciles-, tali funtlege coacla, Aelianus 1 no hanc tantum m luna potentiam agnofeit, (proprium efle inquiens tefta cru- TLlb. 9. de ftaueintedorum , vtad decrefcentem lunam ex inanitate & exilitate corporis laborent) animal, c. 6. verum & iumenta imbecilliora infirmioraq; cum decrefcit illud fidus pronafei ; eamque ^-3- * e obeaufam harum rerum prudentes in hac menfis parte genita, quod minus pra?ftabilia fint,conlulere,vt non alantur. s Cardanus lumine luna? non augeri putat, fed impleri , hoc ^ eft, vtiple exponit, pinguefeere. Sed verba adferiham: Cur non iolum Conchylia, inquit, a;efcentc-* fed exanguium quae in aqua degunt , omne ferme genus lun^ lumine impleatur , caufam luna augei reddere dilficile non eftmoji enim ob incrementum, non enim pinguiora j fed humidiora tur. euade- Luna de- crtlcentt-» carnem te- oruitu mmui. " /J i.c.99 0 Li 7>c.zo p Li.i.Jat. 4 ** Lib. ^.de pijcih. n<$ Vlyfsis Aldrouandi cuadercnt: pinguefcunt ergo , quoniam dum qua ( aqua?) & Iimus quibus vefcuntur attenuantur , extenuantur , exconcoq uuntur , ideo melius n utriunt , calor quoq ; qui ia eundis animantibus augetur , in his ob propriam imbecillitatem euidenter augetur, quo Vale fit vt duplici caufa pinguefeant . Pierius Valerianus aliam habuit opinionem , nam ra- riani opi— tionem redditurus, cur, fi quid abditum & arcanum luci proditum , acreleuatum often- mo. Cancri ad fpledorem accurrunt. Baflhj opi nio. Lun* uis* ■ >» »» derequis vellet, Pagurum & eius generis pifces , qui latebris gaudent, face appofita fi- gurabant : confiat inquit , eos nodurno tempore , admoto lumine, de penitiffimis etiam cauernis euocari ; Ea vero de caufa Cacri ad nodurni 1 uminis fplendorem accurrunt , „ quod id omne genus Teftacea nodu plurimum pafei foient: compertumq; eft plenilunio ea magis pinguefcere,propterea quod liceat his tota tunc node pabulari, copiofioribuf- • que tunc efeis enutriri; vnde pinguiores fiant, vt i j exifiimant,qui plenilunio nullam in- effe vim ccelitushac in Cruftaceis efficiendi, remcp ica ad commodiorem natura? ratio- nem deducunt: quamuis vna cum Bafilio magno , magna philofophorum parsfentiat. t Inflexa. Bafilius autem ficfcribit.t Atqui corporibus animalium confti tuendis, catcrarumq; re- „ homil.6. rum,qu?e a terra nafcuntur, non mediocriter Luner mutationes conducere reor.Nam alio „ modo corpora cum ipla decrefcit , alio, ciim accrefeit, afficiuntur ; etenim nunc rara fi- F unt,inaniaq; cum imminuitur , Nunc contra Luna accrefcente& ad luminis plenum „ properante orbem , corpora rurfus diffarciuntur& implentur: propterea quodhumo rem quendam calori immixtum , in profundum vfq; tum imprimit occulte atq? immit tit i Declarant id ita effe tum ij qui fub dio lunaq; dormiunt, capita quorum vitra mo- „ dum humore replentur, tum animantia nuperrime iugulata , qua: mox incurfu impref- ,, fioncq; luna? permutantur: tum etiam animalium cerebra, & animantium in mari de- „ gentium ea qua humore copiofo praditafunt: arborum q; medulla, qua fuafane mu-*,, tatione conuertere luna eunda non pofTet,nifi quid.immenfum ( vt feriptura teftatur ) ,, Vt nutiian exurper-anfq; vitibus effet. Hac ille. Iatn dicamus de nutritione. Nutriuntur Gftraco- ,, tui-. derma more plantarum , per porosvt inquit Albertus, vndiq; nutrimentum trahentia , cuius, inquit, fignum eft,quod pifcatores Llandri^ & Germania colligunt Ofircum quod> eft vnius tefta fpiralis inftar Coclea, & ponunt fub arena iuxra mare: quamobrem na- %l\b i Hifl turanon fi)rmat c^s caput. * Arifioteles quoq; aquatilium plura Taxis affixa vitam om- l' * •* nem traducere feribit, vt Conche (o^pim) genera plura: non deeffeq; complura, qua ’ cum fintabfoluta, mouere tamen fe nequeant, v'tOftrea,& qua tora fimplid mitioriq; G UH. tefta opera, Vertibula appellantur & Calli, & Tubera. Alibi u vero de eoruiri niitritionis f ap. i. modo ita loquitur : Cum animalia trifariam in aquatile & terreftre diuidantur: aut enim ,, recipiendi aeris aqueueneceffitudine aut corporis temperatione, aut tertio vidus ratio- ne: vita? prorfus diferimen pro his diuifionum membris confequetur . Aha enim tem- perandi corporis gratia, & vidus ratione, atq; etiam recipiendi aeris aut aqua ncceffita- te ita degent : alia temperamenti , vidufq; caufa tantum : Igitur eorum, qua? tefta operi- untur,nonnulla immota aluntur humore dulci, & potulento, qui per fpifia tralmittitur , „ cum tenuior ipfe mari concodo eliciatur ? quemadmodum & primo naturaortu infti- „ ©ulcis aqua tuuntur, Dulcem autem contineri humorem in mari, atq; ita tralmitti & percolari con- inmaa eft. fiat eo experimento , quo fi ex cera vas tenui latere finxeris , idq ; annexa linea in mare demittas inane die ac node vna , humoris copiam dulcis intra fe colliget . V rtica? pifei- culis forte incidentibus verfeuntur. Os in medio habent, quod in maioribus euiden- tius eft * Meatum etiam vt Oftrea, quo excrementa fecedant , habent parte fuperiore . V rtica enim ipfa quali Oftrcorum caro effe videtur inclufafaxo, perinde vt tefta . Pa- tella etiam fccedunt abfoluentes fefe vt vefcantur , Qua autem mobilia eademq; car- H ne vefcenria fu nt, ijs vidus cx pifciculis eft , vt Purpuris: funt enim carniuora? , & qui- „ dem efca huiufmodi capiuntur , quanq nam ijs etiam , qua mari pullulant , alliciuntur . Annipluuij eodem t teftc , hifce animalibus profunt, praterquam Purpuris, cuius rei inditium effe ait quod fi amnis in mare fluentis aquam guftarint, moriuntur eodem tfie. p.:ipui<£ in Viuit Purpura extra mare, qua capta eft, dies circa quinquaginta . Alit altera alteram , fliuujs mo* eo quod fu a tefta agnatum veluti algam, mufcumue gerit. Qua autem pro cibo i is affe- runt, ponderis caufa adhiberi aiunt, vt in libra lintgrauiores.Caterisfqualor incommo dus eft, nam & pauciora adduntur & deteriora . Et quidem Pedines tunc magis trahut rufurn colore.la in Pyrrheo Euripo Pedines aliqundo defuerunt, non modo propter fer- Oirb du raiDcntum» quo pifcatores abradendo vbertim caperent , verum etiam propter ficata-' „£;ar‘ tes, Caceris etiam feftatis imbres coductinr, propterea qcf mari Vrticte ut, nutriatur. Patella:. purpura:, f li %.H\H. cap zo. riuntu- . redimes » n >» j» >»■ uia ;p fiat. mare dulcius redditunfed fri ens facit profedo, ne vel in Ponto, vel in fluuijs signi poilinc,1 exceptis biforibus paucis-v LOCVS DeTeftaceis. Lib. III. 237 LOCVS. ESTACEA omnia fponte naturann limo, feci alia alio, oriri iam vblna^can didam ex Ariflotcle eft . Et a Columella, vbi dc pifeibus loquitur, limo- , fam maris regionem Conchylijs idoneam efse feribie > Muricibulq; & Oftreis Purpurarumq; tum Concharum Pedunculis, vt ille loquitur. Mare vero ita amant, vt maris hierogryphicum apud Aegyptios Conchy Vrmare a- lia haberentur, quamuis interim litora potius quam altum mare ama- re videantur. Etenim ibi maior copia repericur : ibiq: capienda elfe docet b Oppianus depif. hisveriibus, Taiv eh' Ta' /Utv (Puvorr&s V7ro@pu%ct, •yipo) M'yovrctf A’ Vi pii; iz , 77*' T’ iX. (JTnAciS COV i puHTt i , toI «P’ foaiv iTrrvoctM dwmlg YLd/ustm r^af /3jQpoicn A&.%otivojUiVvi$ ^ctptaQoio . lBarum partem pi fator colligit altis Flu£libus,& fidito, manibus com prendit arena , Et partim innatas fcopulis difcerpit , at illas Vndantes laciunt turbati ad litor a fluidus , Vel in canofas mittunt , pellunt q-^ lacunas , Ouidius qquoq; in extremo litore Conchas reperiri canit , & lapillos s 'li z.Amr* Nec medius tenues conchas ,ptclofue laptllos Pontus habet , bibuli Ut oris illa mora edi. & ... Et*1 Lucretius: -r 1 Concharumq ; genus parili ratione videmus Pingere telluris gremium , qua mollibus vndis Litor is incurui bibulam lauat aquor arenam . Iam vero teftante Horatio ; - non omne mare eB gener oft fertile concha. . Certe Ariftoteles in Ponto neq; Mollia efle,neq ; Teftata feribit Cnifi locis quihufdam pau n - ^nt ca : contra in mari rubro Teftatafomnia mira quadam magnitudineaugeri. Celebrat h^c eniy,9.Hi(L eadem poetarum recenciorum decus lacobus f Sanaxarius . cap. z8. Nam quod rubra iuuant fulgentibus aquor a Conchis • ln rubro Aelius etiam lulius Crotra , led a copia , non a magnitudine, marimaxi- Non tot fulgenti cormiuent fjdera calo ma ch Tot nec Erytrao collucent It tore concha . In infula Babylone magna e Ile ait S Philoftratus: Bibaga (Bibada vocatur Arrianoin hi ftoria Indica)etiam Citreis & Conchylijs referta eft , vt h Plinius memorat . Indi^ infu lacft. Hauifius Textor Lucrinum lacurn ijfdem abundare ait: fed e Lucrinolacu Oifrea, oftrea ubi non vuiuerfaliter Concha* commendabantur olirn . Oftrea & Conchylia ( rd o’^picd liras , falfumq; lacum in Armcnijs . Plutarchus in Ofiride, vbi plurimus eftin Aegy- ptiorum antiquitatibus inuefligandis, de Homeri teftimonio docet Pharon vnius diei na uigatipne ab Aegypto remotam fuiffc,& totam Aegyptum mari oliin fubfedifle,eo quod fuo etiamnum tempore Conchas in fodinis Sc montibus etiam plurimae inuenirentur, & omnes putei & fontes aquam fallam & amaram haberent, illius videlicet maris reliquias, quod loca ea olim occupauit , Polybius idem fentit , fed verba eius non citabo , propte- rea quod is videatur Ariftoteli efle pedaneus in timore , quo veretur, ne pontus aliquan- I do nauigationem excludat . Lego Se apud k Ouidium . Vidi ego que d fuerat quondam fol/difjima tellus. Effe fretum : vtdi facias ex aquor e terras , Et promi k pelaga concha tacuere manna Et vetus tnnenta eTt m montibus anebor a fummis . 1 Solitius quoq; in fuapoly hiftoria : pergam, inquit, ad refidua quas in Theffaliam & Ae- j» moniam porriguntur : funt enim arrediora quam nufquam proceritas montana attolli » valeat: nec eftin tenis omnibus, quod merito ad iftas eminentias comparetur, quippe » quas folas ailuuialis eruptio cum vniuerfa obduceret humido fitu, inacceflasreliquit. » j Durant veftigia non languida fidei, quibus apparet, hos locos fuperftites vndofas tempe- » flati fuifle. Nam in latebrolis rupium cauaniinibus , quas fludluum confligijs tuncadefa » funt,redu uice Conchyliorum rdederunt, & alia multa, quae affatim mari incito expuun- r DeTeftaceis. Lib. III, 239' tur , ita vt fint licet lacie mediteranea , apparent tamen fpecie litorali.mSubfcribit horum m hb. 13. c. fententia? pra?terea Ifidorus , Conchas concretas & etiam Oftreas » qua? in remotis mon- ^ . ribus reperiuntur , inditium dihauij primi ede feribens , Nec non n Tertullianus . Muta- nl'o°u °*n" ’ uit, inquit & totus orbis, aliquando aquis omnibus oblitus: adhuc maris Concha; & *iijepain9 ’ Buccina? peregrinantur in montibus cupientes Platoni probare etiam ardua fluita fle, fed & enatando rurfus infima mutauit , rurfus orbis alius, idem mutat Sc nunc localiter habi- tus, cum fitqs laeditur . Cur inter infulas nulla iam Delos , arena? Samos, &c. £ contra- Refutatur rium lentientibus in primis eft Olympiodorus dodfchfitrms Ari flo telis interpres, qui hac luperiores in re authori fuo aduerfatur . Is enim ad ha?c philofophi verba (Sed quoniam natura om °Pimones * nis circa generationem quoq; rerum mutatio fit, Scc. ) Caufas , inquit, explicat , quare huiufmodi mutationem homines ignorant, cum tamen nondum docuerit aliam fpeciem, ° ” qua fecundum humorem paluftrem mutatio elicitur . Sunt enim fpecies tres*, aut quo- niam exiguum vita; noftrse fpatium efl ad hanc mu rationem, qua? particulatim in his duo- bus infimis efficitur, difeernendam , aut propter confertos hominum interitus , vel quia mortales alio nonnunquam migratum flue exolatum abeunt , vel laribus fu is eiedi alibi 5 ge ntium fibi domicilium quaerunt» ateafq-» fedes in exteras dedudi colonias fibi compa- rant. Eodem quoq; modo hominum habitationes latere nos exiftimandum efl. Sicut enim peregre profectiones atq; exilia hominfi particulatim efficiuntur, ita & cultus habita tionelq; mortaliu particulatim fingilatimq; eflecoufueuerunt. Id autem fieri ait, quod Sc paluftribus Sc ftagnantibus locis regio ficca teperataqj efficiatur , ficuteria peregre habita- tiones propter caufam contraria.Huic fimile quid circa Aegyptiaco quoq; agrum euenifle ait. Na Aegyptus cuab^intiquo mare effer, ex eo quod Nilus ilyn (em per & limum aggere ret,litoralifq; tota effeda efl,adeo vt in pofterum paludes lacufq; ibi,ncut relatum efl, eflfe occoeperinuatq; in vna Moeotide palude,huc rurfum limi congerie adueda paludes plana campeftremq; natura acceperunt. Quem admodum autem Aegyptus antiquitus mareexti- terit,& paucis poft annis in terreftre fblum induruerit , exeo philofophus oftendit, quod oftia Nili manu hominu excauara atq; elaborata flieru.t. hx eo quoq ; quia poeta antiqui- tatis,&veteris c.uiuflibet pater Memphidis nullo loco meminerit, quali huiufmodivrbs ter reftri cute contignata nondum effer Jd autem ex eointelligi potefl, quod fquammeatqi tedoria Conchyliorum durefeentiaitem Gelli n orum (Telli narum, credo) adhuc ibi paf- fim reperiantur , qua? quidem refidua? reliquia? fum Oftreorum Concharumq; , qua? ibi mari terneftrem ficilicet cutem recipiente reftiterunt. Atq; ita philofophus interpretatur, cenfetq; Aegyptum mare olim fuiffe , Sc poftea in terra? faciem conuerfam , Mihi autem potius videtur , paluftria loca ea fiiifse, & ob hanc rem inhabitabilia atq; inculta cum aliquo tempore fuifscnt, mox fimoinuedoconfolidari, ficcari , coliq; a mortalibus ipfa cospifse , cuius fimile ejuid circa Argos quoq ; accidit , vt paulo poft didurus efl. Argos namq; illud quod hodie homines habitant, paludofum olim fuifsc proditur. Atq; ad hac quidem expolitionem quadrant quoq; rationes allatae . Ob id enim ofliafunt manufa- da, namq; quanquam Nilus limi vim magnam ingereret atq; diffiparet, tamen quia ma- gnitudine aquarum quali obrui Aegypti incolf videbantur, oftia ac exitum fluminis ex- cogitarunt. Quin &pocra Thebarum tanquam opulentiflima? vrbis meminit, de Mem- phite autem reticuit , haciorraflisdecaula, propterea quod nOndum vrbs illa habitare- tur, fed paluftrisftagnansq;adhuceflfet, Quanquam autem tefta? Conchyliorum ibi re- periuntur, non tamen ratio ha?c neceflario oftendit mare quondam fuifse Aegyptum: na T . in montibus quoq; altiflimis, , qui longe a mari diftant,eiufmodiTeftaceareperiutur:for cuer^Cea^ [) rafse quia vehementiores venti in altum ipfa abripientes a finibus maris vfq; ad iuga mo- tj(pUS r . tium celfifluna proiecerint. Secundum autem interpretationem magis ad veritatem pro riantur. pius accedei e,ex ipfo quoq; Ariftotelis intclligi poreft, Infert enim eiufmodi verba.In ea loca quse ex humidis paluftribufq ; ad terra? foiiditatcm peruenerunt . Immo hanc quoq ; dictionem profert. Tale quid circa Aegyptum quoq; contigit. Quo dido poreft patere fernionem efse, quemadmodum ex paluftri humiditate in ficcam firmitatem mutatio fiat, Bucufq; Olympiodorus . Sedloan. Goropius Becanus longe aliter, quam Olym^ Goropij o- piodorus veterum opiniones refellit, cui dodiffimo viro ego libenter afsentior quamobre Pinio- qua? ille fuper hac curiofiffima qua?ftione, in quam pleriq; viri dodi incidere fa?pe fo- Ient,fcripfit, cum ad rem noftram omnino faciant , neutiquam mihi filentio inuoluenda exiftimo , Is igitur poft allatas aliquot veterum opinioncs,nimirum Herodoti, Platonis , Ariftotelis, & Plutarchi’, neq; alios inquit, rogabo feriptores quid hac de re fentianc,po- fteaqua video totius eruditionis coryphaeos, & non antefignanos modo j fed ipfos etiam impe- 240 Vlyfsls AIdrouandi imperatores omnium difciplinarum in eadem efle fententia , & vt fint,elfdein rationibus niri.Non igitur eft mirum, ii noftrates quoq; homines eiidem argumentis indu» i «-a.*-» ^ 1 » /-.a s-k-i» a /T r-v-» a a a st •-» a-t. »-«» •'k-k a a-m V » n #•% ^ ® w j induxit: atq; ita nihil mihi oberit, quo minus dicdnrfnoftram regionem non minus an ti quam efle, quam caeteras omnes, in quibus id genus Conchylia funt inueta, Satis hoc qui- dem mihi eft ad Herodoti & Plutarchi concluiionem infirmandam .Sed, quia abfurdi illatio,quamuis fatis ea vncie procellit, falfa efle oftendat,non tamen rei, de qua queritur, naturam explicat , atq; idcirco animum dubitationi non eximit, fed plerum q i magis i n- uoluit,fatius erit veram afferre folutionem. H^c tamen non poterit exhiftoriae monume- Refutatio tjs afferris fed petenda tota eft e philofophia? penetralibus, ad quae rapi videmur hac mi- philofophi rabiliUm confideratione , Sed quia natura: arcana non iunt nobis hic tradtanda , obiter & hreuius, quam res poftulet , difputationis munere defungemur. Materia generatio- ni fub leCta ficut omnes formas aeque recipere poteftfita de fuo finu fiue potentia nullas educit , Si enim educeret, ante habuiifet : deinde educere , agentis eft : acftio vero om- nis formaro praeftiiiTe monftrat , In materia igitur forma fuerit , cuius efficacia aliae formae ta De Teftaceis Lib. 1 1 1. 241 j forma? producantur, quod eft abfurdu.AIiude igitur forma? procedunt atq ; reru cftentia:. Non ab elementis, no a c?Io,quoru forma: funt a&ionibus proprijs quibuida & motioni- bus addidte , ita vt nihil poflint excellentius efficere» quam ipforu mouedi poteftas ferat; nili velimus dicere quicquaefle, quod alteri vita dare poffit excellentiore, quamipfum- met podideat.Quomodo igitur dicitur,homogenerat homini & fol?eo nempc,quod ho- mo'^ fol materia pr#parenr,vt idonea fit forma: recipienda?. Cadu enim hominem fi ge- neret, id faciat , quod longe fitccdo excellentius , cogitandi intelligendiqiie facultate . Nonigitur cadum formas dat; fed ad formas recipiendas , materiam difponit& aptat; qua: quidem difpofitioeoufq; pertinet, dum id tantum producitur, quod caloris, frigo- ris,ficcitatis & reliquarum qualitatum qua: his funt fecundarim elficaci#,produci poteft. Ffgur^ igitur forfan qua:dam cado debentur ; fed fi vita accedat , alius nunc opifex quae- rendus, qui cado fit pradlantior. Hunc formarum datorem nuncupemus , qui le per to- tum vniuerfum infinuans, vbiq; adeft, vbiq; materia: praeparata: formas dat, & eas in ea tanti fperconferuat, dum materia: compago & praeparatio ferre poteft. Hic, liue vnus fit, fiue multas fub feintelligentias habeat , imperia &poteftate i ua tota formarum or- i}r bemadminiftrat , &cuiq; materia: dat pro eo, atq; ad fufeipiendumeftidonea. Hic ranis & pifciculis in aere, hic muribus & vermibus , & c a: teris animantibus e limo genitis,ma- teria prius a cado praeparata , formas infundit. Vbicunq; igitur humor fiue liquor inuc- nitur ad Teftaceorum vitam idoneus , viua Teftacea generantur , Vbi vero materia erit capax, illa quidem forme eius, qua: dat, vt tefta quid fit & vocetur, non polfit vero vi- no pifciculo liquorem idoneum praeftare, fiet vt tefta dumtaxat , non pifciculns , 'genere- tur. Formas autem ifias» fiue figuras accuratas & animalium proprias, non cadoafcribo, quod inftrumentorum peculiares formas dare non poteft; fed ipli formarum datori , que fingulis fpeciebus alium & alium adede, tamquam efficientem quandam ideam, fi dixero, id dixero, quod polfem tueri . Antuerpi# latomus quidam viuum bufonem in medio marmore in ueni t , Quodfieo loco aptus humor buioni fuitinuentus, quid vetat quo minus aliquando liquor in faxisinueniatur, quo marina quoq; animalia generentur; viua quidem fi locus & humor ferat 3 corporata vero tantum , fi humor vitam non admit- tat ? Opifex enim progreditur eo , quoad eius materia patitur , vitra progre(Turus,fi loci & materia: inopia non cxcIuderctur.Non eft igitur mirutcftasin 1110 ritibus fummis in- j ueniri; minus vero mirum in illis inucniri , in quibus falfugo aliqua eft , marina: lalfu- gini compar. Similis enim materia ad formas recipiendas eft apta . In Aegypto igitur , regione non falfuginis modo , fed nitri etiam ferace , quis admirabitur Conchylia gene- rari ? quis etiam in noftra: regionis ea fubterranea arena , qua: loco & natura marinis vadis refpondct , illa admirabitur ? Cum ea temperamentuquoddam liquoris marini exugat , Oceano in terras furfmn per omnes canales magna vi irruente. Cauis igitur fub- terraneis, & maxime ei arena?, qua: proxima eft aquis, per orbem terra: fub tus meantibus, liquor quidam apud nos communicatur , qui Conchyliorum figuras facile induit, vitam etiam accepturus, fi locus viuum pifciculutn alere pofser. Videmus itaque Antucrpiae qui bufdam locis, poftquam ad aquam hanc fubterraneam fodiendo uentum eft, magnam quandam cruftam ad duos pedes , vel eo craftam: aliquando etiam tenuiorem, qua: to- ta eftextiufmodi varia Conchiliorumcongeftione coagmentata, quafi venaquardam Ia- pidis aut marmoris efset. Nec porro vfquam in mari aut litore tanta congeries Con- charum cuiquam vifacft, vtfruftrafomniemus,ita paulatim mari recedente fuifse con- geftam.Nam fi ita hoc euenifset , cerneremus adhuc in Zelandi#, Hollandi# & Flandri# D litoribus tantae craffitudinis congeriem iacere . Quid? quod Pe&inum in litoribus no- ftris magna eft raritas, adeo vt a D. lacobo e mari Gallaico pro monftris afferantur ? at e fofsisnoftrisinfinitacopiaeftedu&aquamin vallo, quod montis inftar eft cuiuis licet vi- dere. Et, qui Conchulas legere volet , ei nihilopus eft adlittora proficifci , in moenibus habet plus multo, quam litoribus abundantiae.Ego igitur n5 magis hic mare fuifse credo quam inlapidicinis Megarenfiu,e quibus lapis effoditur Concharu marinaru coalitu co- ftans c^teroqui candidifllmus,quem a re ipfa Cochida appellarunt. Quod fi mare huic ori- gine caufamq; nafcedi dedifsctfin Pir^o potius debebatiuueniri.lamcum totaGr#cia va rijs promontorijs in mare excurrat, vari js finibus mareadmittat, nufquam tamen Cochis , qua Megaris, inuenitur. Vtina noftra crufta fic induruifser, vr lapidequoq; lolidu copone- ret. Na Megaricus ille adeo folide coiuit, vt Caris, Phoronei fili; fcpulchru & alia 116 pauca opera ex eo fatfta fuifse Paufanias teftetur . Ad eade caufa detes illi in folfis inueti,rderedi funt, qui Carchari^ detihus adamuffim refpondent, nifi qd de terra, in qua diu iacuerunt, X pro Formarum dacor quis Conchylia cur quan- doq; viua, cur& Te- ft;e cantum nafcantur . Bufo viuus in medio marmorer. Prope An- tuerpiam multa C5- chy lia em- untur. Lapis Con chis refer- tus apud Megarefes Dentes in foffis i neti» 2 Vlyfsis Aldrouandl jLingua; Ter jpenuna: de res qui di- <£ti. Buglofius >is. Gleffopc» naruin eo pia vbi. Serpentes laxei. Cancri fa-; xen Percae fa— xear. Capides pi ■fcibus prt* gnac es vbi. Capp® lq- ix. pro candido, pullum colorem videantur traxi Ile ; in his aliqui funt ferrati , aliqui citra/ ) lerram in acumen tendunt? omnes tamen acutilfimi , Sed quia pauci funt, qui Carcha-' riae Canis dentes viderunt, fit vt non dentes , fed linguae ferpentin# vulgo nominentur:; quibufeum tamen nihil habent fimilitudinis, Huius generis fiue dentes, fiue linguas f. e follis circa Antuerpiam frequenter extrauqt minore miraculo , quod pileem , cuius ■ S dens videri queat, non cognofcant , alioqui clamatura , carcharjas hicolim habitafle. ? Quibus lapides hi jingute videntur, gloftopetras eas nominarem . Hos pari ratione bu~ gloffum lapidem illum vocabimus , qui limiliter e follis vrbis noftr# eft extra&us. Huic- longitudo fefquicubitalis; latitudo qua maxime patet , dodrantem #quat , paulatimim 1 Cplpicem obtufam ad Jingu# formam produ&a , colore & duritie bafaltem refert , pon- dere ferrum , parte fui latiore & craffiore foramina dqo habet ea amplitudine , qua in- ealuaria equina oculorom cauitates videmur , c#tera lingua bubula non difftmilis , vt merito vel ab ea, vel ab ingenti magnitudine buglolfus vocari, polfit . Cuius, rogo, ma-:- rin# J>dlu$e > & qupd os in hunc lapidem tranfijfse dicemus , n omnia id genus ad ani-; malium partes fintreuocanda. Ego cerre nullam inuenio , nec fuifle quidem opinor ,, non magis quam animal aliquod fuiffe, cuius vel lingua , vel dens gloffopetra dicatur • Nam quamuis his locis a mari non longo interuallo diffitis fijfpicariquilqitam pofleS Carchari# dentes effe, pon tamen idem libi perfunderet in colle illo , qui Aquifgranh imminet , tantum id genus pifeium fuifte, quantum fuifle de glafsopetfarum copia con-; iedfan deberet. Generantur h#c in terra, perinde atque ali; infiniti generis lapides ,* nihil cum viuis animantibus habentia commune, Eodem , & ad eofdem fontes, aman-s do faxeos ferpenrrs friandi# , quorum vnum in Anglia vidi fpiris in fe contortum , qui non alia ratione prouenit m lapidum metallis , quam Concha? apud Megarenfes* - Apage illos , qui vinos hos ferpentcsfuiffe, & incantamento in lapidem verios eiTe ,de quibus nefeio fabulis perfuadere nituntur. Natur# funt h#c , non hominum , miracu- la: & ne miracula quidem, cum videntur perinde atq; c#tera , e cautis fuis apta, Quod- veroqu#dam inter haec lapidefcant, qu#damnon; id fueris & frigori tribuendum. Multi enim hurnores fiue liquoresfunt , qui lapidis indurandi vim habent , In Tertis1 igitur Conchyliorum quafdam eft videre Tertas adhuc efse, alias etiam in lapidem tran- lijffe. Cancros vidimus totos faxeos, in quibus crufta & quicquid intus erat, in lapi- dem degenerarar. quominus eft mirandum fi in Conchis id fiat, natura fua multo du- ( rioribus. Sed quid ego de Crurtaceis dico , cum Fere# erjam fixe# fintinuent#,atq; adeo lapidei ferpentes? Ad vim itaq; formatricem in Conchylijs noftris recurrimus qua? in quaque re id facit , quod pr#ftantiffimum in ea fieri ppteft , pro elementorum miftio- ne. Vbi ergo viua fieri non tulit materi# difpofitio, aut locus, illic figuram falcem in- duxit, vitam additura, fi locus & temperamenta permififlent. In litore Anconitano' faxa magni ponderis , quinquaginta & plurium etiam librarum , e mari trahuntur : his colos &conftitutio exterior ea eft ,qu# lapidi aetiti, rudis nimirum & non diffici- lis l#fu aut tritu ; interior vero crufta, aut tunica dura eft , &qu# poliri polfit , haud fecus atque interior aetit# tunica ; colore etiam fubc#ruleo , ne hac quidem nota ab aetite difcedens, Rumpuntur h#c faxa maioribus malleis ferreis , magna vi impa~ dis, non quo intus, vt inaquil# lapide, alius calculus inucniatur, fed quopifciculf deliciatiifirni extrahantur, eiufdem generis cum Solenibus , quas Cappas longas Veneti; appellant;fed eo delicatiores quod non aqua marina, fed rore quodam tenuillimo, per la- pidem imbibito pafcantur . Hi plures numero, ad viginti , modo plures,modo pauciores ita fixoincluduntur,vtfingulisfuus fit nidus, ad magnitudinem &: figuram pifeis omni- f bus lineametis refpondens, Inter nidos faxeo interftitio relido.ex hisvcluti e vaginulis ru pto lapide eximuntur integri Solenes,ad palatu & lumbos delicatiorum plurimum fadu ridn his igitur folidiffimis laxis, in quibus aqua nulla, nullus liquor, inuenitur,pr#ter eu >• quem pileis continet, non figura modo Dariyli fiue Solenis , fed vita etiam & omnis pifciculi laus perficitur &abfoluitur, melior vt multo fit, quam fi in ipfo mari extrala- pidem natus fuiftet, Si igitur in his laxis viuos abfolutofque cum vnguiformi fua fi-» ftulaSolencs intelligentia h#c , formarum dilpenfatrix formauit, quidin eidem fuil- fe dicemus , figurati quidem ad pifcem hunc corporis, non vero vini procreandi, fa- cultatem ? Figurarum enim, qu# animantium corporibus funtpropri# ,tum earutn etiam, qu# corporibus non viuis eodem femper modo inlunt, conflanti fimilitudinis perennitate, caufam egoah effe&ricibus ideis , nonac#li dnntaxant materia & for- ma, eiufque motione circulari, pendere credo : atque ita in vniuerfum fiatuo vim vnam- DeTeflaceis. Lib. III. 24? vnatn quamque formatricem tantum vbique producere , quantum materia capere po- 1 teft, atque Ita multa corporatura quidem hoc, vel illud animal eife, vita vero nequa- quam. Ett aliquo prodire tenus ,Jt non datur vitra . Sicanimalium etiam terreflrium offa, nedum marinorum, in terra generantunatq, modo Offa Ia ter quidem offa perdurat, modo vero fucci lociq ; natura in lapides tranfeunt.Georgius Agri ra Scliasu Cola in agro Luneburgenfi teftis efl offi belluarum marinarum orta effe , & in Iapides co- ^ ^ uerfa. Plinius etiam e Theophraftooffa in terra nafei & in lapides tramirc author eft.Huc . forfan referenda fint offa illa enormia, quae gigantum fuiffe vana hominum ingepia credi dedunt. Verum ne vlterius quam Conchylia noftra & offa bclluma poffulant, natura? feri- nia excutiam ; hic finem huic confidexationi impono, certus neminem fore, qui no- iira hac bene ruminarit , quin mox fit concluhonem illam e Conchilijs connexam derifurus. Hoc igitur in commune refponfumfit omnibus ijs qui Conchas, & magna pifeium offa nobis ingeffere . Miror equidem Plutarchum hominem philofophum , ifludnonanimaduertiffe , vel ex eo falcem , quod in montibus etiam viceret Conehy- I lia inueniri . Quod fi verum fuit , quare non aeque afferuit , fuperiorem Aegyptum P!utar chi atque inferiorem mari coopertam fuiffe ? Hoc fi fateretur , in Thebaida tandem & ip- inconff.le- fatn Aethiopiam mare deduceret , & ipfos tandem alpes fubme/gerct hac fua - colle- rantia, dione.Sed vereor fi multus fim in hac conclulione infirmanda, ne eg > prius ambitio!» in re clara reprehenfionis accu fer, quam Plutarchus inconfiderantiae. Multo certe priiis Era- tofthenes fefe torfit in Conchulis & falfuginiscaufis apud eos inuentae qui a mari lon- ge funt remoti , preeeipuam illam queefhoncm effe aiens, Quinam fiat, vt duobus tri- Coch*fof- bufq; ftadiorum millibus a mari intra mediterranea, plurimis locis , Concham &Oflreo flies> rum, & Cheramydum , ingens multitudo cernatur , & praeter hccc fal.fi etiam lacus inue- niantur , quafi maria effent ( vti fit) circa templum Hammonis, & in ea quae ad illud du- cit, via, quaeipfiusreftiHcarione longitudinem habeat trium millium badiorum . Hic enim plurimam Gflreorum colluuiemeffe, & falis etiamnum multum inueniri, & mari- nas exhalationes in fublime ferri, prope i pfum etiam nauiuin maritimam fragmenta mon Arari, quae hiantibus terris fint effufaitum etiam columellas extare , (uper quibus delphi- < ni funt, habentes hanc inferiptionem , wjpwaioov SzcopZv . His Eratoflhenesindudus , £ Stratonem Phy ficum , & Xanthum Lydum laudat , qui inter caetera , quae multa recitat , exiftimarint ipfum Hammonis templum prius ad mare ftetiffe 5 ac deinde mari defluen- te,i n mediterranea regione manfiffe : atque oraculum , quia mari adiaceret , co celebri- tatis ,& nobilitatis perueniffe, non effe a ratione alienum : alienum vero a ratione ef- fe';, fi dicatur , quam habet claritatem & exiflimationem hoc tempore, eam ia tanto a ma- ri interuallo acquirere potuiffe . Aegyptum praeterea prifeis temporibus ad Peluhas vfque paludes & montem Calium & lacum Sorbonidem, maris inundationibus fuiffe fubiedum , indicio effe , cum falfugo effoditur , puteos ipfos arenae & Concharum ple- nos inueniri, quafi mare antea regio fuiffet. In his Xanthi didis nihil Srabo inuenit abfurdi,fed ad Stratonem reprehendendum, qui inter caetera argumentum de fundo maris attulit , quod nec Straboni , probatur , nec quicquam habet momenti ad ea , qua? modo flatui , cleuada. Aduerfus aut Lrathoftene, Stratone, & Xanthum , eadem dici in- telligantur, quae contra Herodotum & Plutarchum funt a nobis dida. De Conchulis itaqrdc Oflreis fatis eft refponfum , illic ea nimirum reperiri , vbi fuccus idoneus ad ip- forum generationem iniienitur , nullam maris dclapfiinduda ne^effitate. Haec omnia D Goropius . Sunt & alia loca, in quibus ifliufmodi Conchylia longe a mari diffitisin- ^ jj ueniuntur, vt in Heluetijs referente Zoographo in agro Solodurenti • Scribit & Gyral- dus multas Concharum fpecics in medio terrae & in montibus & in lapidicinis inueniri , ^ man - quae funt prope Syracufas. Maius miraculum eft quod feribit Gyllius ( ex Athenaeo , vt chls refer® 3, videtur) fuper erutis e terra Conchyliis his verbis . Pofleaquam,ficutait Nicolaus Da- u. „ mafeenus, lib. 104. Hift.ad Apameam Phrygiae vrbem Mithridatici belli temporibus j, motu terra difceffilbt , lacus qui ante ibi nunqpam comparuiffent , repente extitifse, 9, fluuiolq; & fontes nouos exeifdem locis terraemotu excitatos fuiffe, veterefq; multos 9, exaruiffe,ac nimirum plurimam aquam tum dulcem, tum falfam, tametfi ab cis locis ma» a, relongcabeffet, ex viiceribus terree hc emanaffe, vt tradum vniuerfum tum Oflreis # tum alijs pifeibus marinis referferiat , X 2 SEN- 244 Vlyfsis Aldrouandi Qui E fen- ftbus ca ie- rat, & qui- (ims non. Senfus exte riores habe re. Infedtoru fenfus . Mollium. Apu gqftus An videar, i audianc Conchvlia. Natices, vc capiantur. Echinus . Morus. ®lil) i 4. de ariun. traft. IX, 2.. S E N S V S. M O T V S, 4 1 , ' . f “ ¥ : r< E A tefta inclufis ( id eft, Tegeeis) fatendum eft, inquit Plinius," pm1J um ineffe lenfum , vt Qftrcis . Et rudus : Carent , Concha? vifu , om- Xfyk liique fenfti alio, quam cibr& piriculi . Atque hoc eft, quod & Suidas feripht , Conchas ( Tctg zoyXdActs ) quamuis careant vilu , efcas tamen fe- |W qui videri , odorandi fciiicetfiicuhate. Ceterum communis praeceptor Ariftotelcs vftum & alios externos fenfus Tcftaceis non negat . Nam iri quarto de animalibus capite odauo difputans, docenlq; quibus animalibus infit fentien- di vis, Mollia , & qua? vel crufla , vel tefta operiuntur , atq; etiam Infecta fenlibus prae- dita clfe omnibus conflate aflerit, nam & vifu & olfactu, & guftu. InfeCta enim, inquit, ix pennata, quam non pennata, procul lentiunt,vtmel Apes& Culices didi Muliones. Iam Sa?pia?, Polypi, Gammari, odore efcarualledati capiuntur,& Polypi quidem ita adha?re» icunt,vt auelli inde non pofflnt, fed truncari inde non patiantur /At vero pulicaria her- ba admota, protinus a-h odorp cius refilire dicuntur. Guftus etiam fimilis ratio: inter- dum enim cibum prolequuutur diueriqm,ncc cildem faporib us omnia deledantur.Nam Apes nullam ad rem putidam (olent aduolare , fed dulcia petunt , Culices nulla dulcia gcftiunt , fed acida . fudu vero fenrire omnibus datum animantibus eft . Qua? autem iiliceo tegmine operiuntur, olfactum , guftumq; habere conflat , argumento efcarum. Purpuris enim efcas putidas Purpurarij emoliuntur & accedunt i pice ad eiufmodi efcam a longe , vtpote odorantes . Senius item laporum ijs inefle , eildem illis rationibus pa-. ret. Sapore enim rerum earundem quteq; deledantur, ad quas veniunt odoribus inui- tara, quos gratos fenferunt & di fere nerunt . Adde quod qua?cynq; os obtinent, ijs & vo- luptas per laporum atrradionem euenit dedolor . De vilu & auditu quanquam nihil certi , manifefliq ; habent us , V ngues tamen ad ftrepitum fe fubtrahere , inferiufq; fubfi-. dere cernuntur , quoties ferramentum fentiunt admoneri. Exiguo ilanq; extant , reliquo autem toio corpore perinde ac in cubili, occuluntur . Pediaes qgoq; admoto digito de- hifcunr , mox comprimunt fe vt cernentes . Natices item qui capiunt, non aduerfo flatu fed fecundo adeunt , quoties efcam perfequuntur: nec voce vlla, fed (ilendo agunt , vt- pote cum & olfaciant & audiant . Nec fieri polle aiunt , quin fubrertugiant > fi vox pro- feratur . Echinus inter Teflacea genera quibus facultas ingrediendi eft, Vertibula,Glan- defq; inter immobilia eiufdem generis , olfadum minime habere videntur . Hadenus Ariftotelcs, apud quem in quarto de partibus capite quinto , cum cxplicaflet partes Mol- lium, Cruftatorum, Teftatorum, atq ; i Medorum , ad cibum accommodatas , legimus , oportere certe vt illud habeant quod ei parti proportionetur, cui fentiendi principatus in (anguineo genere mandatus eft, hoc enim in omnibus animalibus inclfe necdie efle . Quod modo ad motum Tcftaceorum attinet. 0 Albertus Magnus tradit ideo paru^m in ipfis partium exteriorum diuerfitatem efic , quoniam animantia funt, qua? vno codemq; loco remanent, & fi moucantur,paruum efle motum : efleq; qua’ nullo pado moneantur* fed affixa fem per haereant. Eft autem hac doctrina Ariftotelis» COITV5, PARTVS, GENERATIO. Nococ unt UQd» $0- li) E M philofophus , qui om nium animalium naturas quam di ligent i f* 4 fe 't A nt.ClM.f.l.llf' ^.11- /-/"l . H 1 - 1. ! 1 1 «-1 £ T* f f t . i ( I 11 ftY\rt /1. «1 11 i f-.! O tl M • $0 v c m pnnotopnus , qui om mum animaiumi i 1^0^ fimeperferutatus eft, cqitum, quin& partu um generibus , qua? tefta integuntur, adimii- m ifliufmodi ammanti- Nam ctli in decimo^... 'sl quarto capite libri primi de hiftoria animalium luper eo ambigere An Tefta ti generis vlla coeant , incertum eft : videatur , lnquiens: plurima tamen non coire apertum eft. In quinto nihilominus eiuf- ftori^ capite decimoquinto hoc vnum fere genus totum expers coitus efle feri- 1 bit,&innoni capire trigefi aro , tefta incepta, inquit, vt Pectines , omneq; Oflreari-»P idadi um flue Conchiarium genus, atque etiam Crufla tu reda tunc optimaiuut cum gra- » 'f i;.,] uida, vt late in Locuftis & reliquis huiufmodi patet: fed quanquam tefta in te da gra- >» Bonpariut. uida dicimus, tamen nulluuin eorum, vel coitum, vel partum videmus. Sic ille. Sed»» G taui cuncur tamen De T eftacels ; Llb. III. 245 Limaci* or tus. tamen in do£tiflimo Gallieni Imperatoris epithelamio legimus , — Nan murmura vejlra columba , Brachia non bedera,non vincant ofcula concha. Et in mari rubro quafdam etiam Conchas nafci fcribit a Aelianus, teftis tum non Ieuibus, *ftml0 c tertio modo Mituli gignutur, quippe qui minores fubinde iuxta principium adnafeutur. Buccina & Purpura? , & qua? fauare dicuntur, quafi a feminali natura humores quofdam i mucofos emittunt. Semen vero nullum effe eorum p.uta dum eft, fed quo diximus,modo, Purpuraru plantis affimilantur , Quamobrem larga eorum copia prouenit, cum primum conftiterit cur magna aliquid. Ha?c enim omnia, vel fponte vt oriuntur, euenit.ltaq; ratione tunc magis ,cum coPla • origo pra?cefferit,confiftunt. Aliquid enim excrementi fingulis proficifci credendum me rito eft ab eo principio, cui foboles qua?q ; adnafeitur. Sed cum fimilem habeant faculta- tem cibus excrementumq; cibi , fauantium fubftantiam fimilem effeconftitutioni prima? confentaneum eft: quapropter excremento hoc gigni probabile eft.Qua? aurem vel fobo- Qua: fpon lem nullam procreant, vel nonfauant, eorum omnium ortus fpontinus eft. Omnia vero te oalcan- qua? hoc modo confidunt , aut in terra, aut in aqua cum putredine gigni vifuntur, &im- tur« bre admiffo.Cum enim dulce in principiu conftituendum fecernitur,quod fupereft, talem accepit formam . Nihil autem gignitur putrefeens, fed concocftum . Putredo vero & pu- tridum excrementum rei concotta? eft . Nihil enim ex toto efficitur, quomodo neq i in ijs, qua? ab arte conduntur. Nam ni fi ita effe t, facere non requireretur.Sed quantu inutile eft, id aut a natura, aut ab arte detrahitur. Generantur autem in terra humoreq; animalia & t X 3 planta? s Armrom ma fiv.na. Cochlea? coeunt» Conceptus pnncip u. Animalia-» fangu»nea, ex putredi- ne. Cor fangui rus principi um. Animalia-* qu<£ ouoge nerentur . Ex vermem qua; gene- rentur. Infefta 'Vt incremen- tum lumat. Teftacea-» fponte on- n. Genitalem partem no habent te- ftacea» VlyfsiY Aldrouandi planta’, quoniam humor in terra , fpiritus in humore , calor animalis in vniuerfo in eft , gl ita vt quodammodo plena fint anima? omnia. Quamobrem confiftunt celeriter, cmn ca ior illecomprehenfus fi uc exceptus eft » Comprehenditur aure, & humoribus corporeis incalelcentibus efficitur velut bulla fpumofa. Sed differentia nobilioris ignobiliorefue generis conftituendi in comprehenfione principi; animalis eft .Huius autem rei caufam» & loca habent, & corpus quod comprehenditur » In mari vero multum portionis terre- na eft . Quocirca ex tali concretione natura Teftati generis oritur, ita vt pars terrena cir- • citer durefeat , cogtiturq; eodem modo , quo offa & cornua ( funt enim hac illiquabilia ' igne)corpus intus contineatur, quod vitam obtinet. Vnum ex his genus Cochlearum coire perfpetftum eft. Sed an ortus earum per coitum iit , nec ne , nondum fatis explora- ’ tum habemus . Sed enim quaret quifpiam re&e , quid nam in his fit, quod fecundum materiale principium genitale a mare profeclum tnouens potentia tale, quale ideft de > quo venit, animal efficit. At in his quid nam hoceffie dicendum fit,& vnde& quod prin- cipium genitale fecundum marem ? Ponendum igitur in animalibus generafitibus calo- ■ rem in animali contentum, fecernendo ex cibo ingefto conquoquendo facete excre- mentum, quod conceptus principium fit. Nec fecus in plantis, nifi quod in ijs&quibuf- j damanimalibusmihilomarisprincipiumdefideratur. Habent enim intra fe hoc miftum. At plurimorum animalium excrementum illo principio eget. Alimentum autem alijs aqua, alijs terra, alijs quod ex ijs conftet. Itaq; quod calor inanimalibus contentus ex alimento efficit, hoc temporis calor in aere ambiente contentus cx mariaut terra con- cernit conquoquens,atq;conftituit, Quod autem comprehenditur exceptum in fpiri- tu animali, id conceptum facit, motumq; imponit. Conftitutioigitur plantarum , qua* fponte oriuntur, fi m ilis eft . Qua?dam enim ex parte contrahitur , & alterum eius partis principium genitale, alterum alimentum fit primum ijs, qua? oriuntur. At vero animalia quadam verme nafcuntur , tum exanguia , qqte non ab animalibus gignuntur, tum etia fanguinca,vt Mugilum genus quoddam , & aliorum fluuiatftium pifeium : ad ha?c , An- - guillarum genus . Hac enim omnia , quamuis naturam parum fanguineam habeant, ta- men fanguinea funt, & cor obtinent : quod principium fanguinarium corporis eft. Quas autem inteftina terra vocantur , vermis habent naturam, in quibus corpus anguillarum confiftit. Quamobrem de prima hominum, atq; quadrupedum generatione, fi quando primum terrigena oriebantur, vt aliqui dicunt, non temere exiftimaueris altero de duo- bus his modo oriri. Aut enim ex verme conftituto primu.aut ex ouo, quippe cum aut intra q fe habeant cibum ad incrementum necelleiit, qui quidem conceptus vermis eft: aut ali- unde accipere, idq ; aut ex parente, aut ex parte conceptus. Itaq; fi alterum fieri non po-, teft,vt affluat ex terra, quomodo animalibus ex parente relinquitur neceffiario, vt ex par te conceptusaccipiatur . Talem autem generationem effieexouoaut verme fatemur. Er- go fi initium vllum generationis omnium animalium fuit, alterutrum de his fffiffie proba- bile effe apertum eft . Sed minus rationis eft vtcxouo prodierint : nullius enim genera-- tionem animalem talem videmus, fed alteram tum fanguineorum,qua?dixirnusjtum exa gium qualia funt Infe&orum nonnulla & ea,qu? tefta operiuntur, de quibus agitur. Non enim ex parte aliqua oriuntur, vt ea qua? ouo nafcuntur. Incrementum etiam firniliter., vt vermes capeffiunt. Vermes enim augentur , in partem liiperiorem , & qua principium continetur. Alimentum enim fuperius ab inferioribus miniftratur.Atq; id quidem com- mune cum ijs qua’ ex ouo proueniunt, habetur : fed illa totam materiam abfumunt.In ijs vero qua? ex verme gignuntur, cum cx conftitutione in parte inferiore contenta pars fu- perior creucrit,mox ex reliquo alimento inferior articuffitur.Cuius rei caufa eft, quod ci- bus poftea quoq; in parte fepto fubiecfa conficitur omnibus . Incrementum autem hoc ■ F modO fieri vermium , apertum in aprbus , ceterifq;Jfimilibus,eft . Principio enim partem- inferiorem magnam, fuperiorem habent minorem . Idem augefeendi modus in T effatis etiam eft . Quod & ipfum conftatin genere Turbinato ; fcilicetanfraiftibus eius, qui fub- inde , accreiccntes plures efficiuntur in partem priorem , quod caput vocatur . Dixi fere- quemadmodum generatio , tum eorum, tum ceterorum fponte orientium agitur.Omne autem genus Teftatum fponte inftitui; apertum hinc eft, quod nauigijs putrefcentc.fr- ce fpumofa- -adnafeuntur, & locis multis, vbi nihil tale aderat ante, poft per inopiam hu- mons facfto coeno Oftrea? prouenerunt: vtapud Rhodum infulam, cum claffis applicuif- /et , & hdtilia proiedta effient in mare tempore poft coeno obdiffito t effis Oftrea? in ijs re-! periebatur . Nihil autem parris genitaLis emitti ab ijs argumentum eft , quod cum Chi/ quidam ex Pyrrha Lesbi infuit Oftrcas viuas poi taffient,& in loca qu^da maris reciproci fftus 4 DeTeftaceis. Lib. JIL 247 L geftus & luto fimilia dimifliflent, pliires nihilo fuere temporis fpatfo , quanquam incre- mento corporis plurimum profecerunt . Qua? autem oua vocantur , nihil ad generatio- °ua Telia nem conterunt , fed indicio fuqt nutricationis melioris , quale in fanguineis pingue eft : ccolu £ene quamobrem fapore per id tempus pr^ftant, ciboq; laudantur , argumento quod & Pin-.ra”°n me na? , & Buccina, & Purpuree continent quidem femper ouum illud vocatum, fed alias ma ' ius, alias minus. Sunt etiam quee non femper fed vere id habeant. Mox enim tempore. Qqado 0-~ procedente minuitur , demumq; totum aboletur , vt Pectines, Mituli, Oftrea?. Tempus.ua '•vocata hoc enim prodeft eorum corporibus. Alijs nihil tale aperte venit, vt Callis. Sed lingula habeanr. eorum , &quibufnam oriantur locis, petere ex hiftoria debes. Hcec omnia itaqi Ariltote 1 es, qui 1S. Cgnchitcs lapis. Oftracida ludus. ahi pfnulo. O Ineat um tergum ge- 11 areo bilb. i .Geor. Odracites. gemma . ‘/i s7-c.io Veneri di- cata Con- cha. *7 ib.j.fylif J Lil?. I. Concha E- ryeina . fla Rudete Mulierum officium. Hib.z.MU tholog. Hib.zti Hle rogi. 24S Vlyfsis Aldrouandi innuens a Xenophonte vocari wyxvhnSlw. Conchitea lapidem erui in fofla Hildefhci- ^ \j mia? vi bis; qui incuruis liris ad fcapuias redeuntibus, & aurei coloris armatura decoratur» teftatur Georgius Agricola. Longus, inquit. effe folet palmos duos, latus palmum.Con- c-hira? lapidi alij etiam cognati funt, fimiiiter a fiinilitudine> qua Conchas aliquasfiue Teftacea animalium referunt, didi ; vt Cochlites, Myite?, Ctenites,Strombites.hft & Co chitts laxi, vel marmoris genus, cuius Paufanias meminit in Atticis: bx Graecis, inquit, foli Megarenfes Conchiten habent, & in ciuitate multa ex eo aedificarunt. In primis vero candidus eft, & reliquis lapidibus mollior, cui Concli£ marinae femper infunt. Koy^oAa- yoiss Hefychio funt ywuhct? vb/apeuj. O’ Pinna* , antequam excludantur , inter fe quam primum coeant, fed Ariftotele teftante. Conchyliorum coi- :us incertus eft, quare alij ad falacitatem referunt, qua? concitetur ex eorum cibo: Vnde etiam apud c Martialem legimus . Lanior b conchis Galle Cytheriacis , Id eft Venereis . Sed & Propertius Concham Erycinam appellat. Et vemt e rubro concha Ericina mari. Et d ante hos Plautus de ipfa Venere locutus « Te' ex concha natam effe autumant , H Alij deniq; idem fignificare volunt, quod Phidiae illuftris illius pidoris fymbolum, qui Elienfibus Venerem;, Teftwdinem calcantem pinxiffe legitur, eo lymbolo , vcluti tacita ambage indicans, mulierum munus effe, oaxpUv s&f atcavLd ideft a?diu cuftodiam &fi- lentium . Qua de re confule Plutarchum , Stobaeum , & Paufaniam . Sed & hoc quoq; fymbolum Phy di a? in priori fenfu Placiades interpretatur exauthoritate e luba?inphy- fiologicis, nempe quod 1 eftudo toto corpore fimui aperto in coitu mifceatur. Oftrea ve- ro etiam Hellelpontiaco ludibrio , inquit i Pierius , nedeodicam, ita dedicantur , vti C oncha Veneri, putarim ob earum copiam , qua? Lampfacenolitore,totoq; Hellefpon- toingens eft : vnde Ityphallico vereris pocrae ipfi Priapo dimarina?, ten ues . Terga canis fuper obfita Conchis Idem de ceto dicebat in quarto • - - Metamor- Homo fcE piam non. curans . H. una ni g@ neris typus Anima ''vt corpori in- hsereac. Teftis regi quid ligni- ficec. * Lih . 14. Epig • a 09. Erycina-. Concha . Margaritas vbi nafcan tur. Conchylia lubrica cur dida. D Lib. 1. Z4 .aduerfa, Limara.cur diCta Pli- nio. 250 eGcor Rudetc < 17. f ,21 Vlyfsis Aldrouandl ' ; Metamorphofios , A: in decimoquinto habet: Detritis Conchis lenior . Horatio dicuntur gj ’• viles , capaces: fqualentes c Virgiiio,aliquifordidas interpretantur ,rnalim aridas vel a- 'idetc' fperas. Cicero grandes dixit, fed hoc differentia, non epitheton eft. Nominantur a d Plau genere Concharum Plagulia , quo nomine eas venire exftimat e Turnebus, qua? cru- iperaj to e genere Concharum Plagulia , quo nomine eas venire exflimat e Turnebus, qi — ^ fiam tegumenti latam patulamq; habent, quali nActtiiascq dicantur. Nam a-zrA de- ducitur, inquit, quo nomine cum fit mons Cilicia, idem tamen etiam mons Piacutiug vocatur» PROVERBIA. Concha di gniqiu di- cantur . Conchasle gere. Hii.de Ora ?«. m. 8 x. s. Concha di widerco 6 l\b. 4. de trifl. Oilrei in_. morem ad hasiere» O 'yxrfs Concha dignus . Quo loco author adagiorum: Rem nullius, in- quit, pretij Concham dicunt Gr^ci, quemadmodum Latini nauci & floc- cum . Vade quod contcmptidimum, nulliufq; rei figniflcabant, id tdywi aQov dicebanr.Conchas legere prouerbio dicuntur , qui ad animum remit- tendum nonnunquam ad ludicra quaedam fele demittunt. Ita fCiccro.Sed tamen ita narrare folet Sqeuola, Conchas eos ad Caietam & Lucrinum legere confueflfe , &’ad omne animi remiflionem ludumq; defcendere.Hic Icimus, inquit Manutiusmon de futuros, qui nos dicant etiam gignere prouerbia , quos ad Angelum Politianum remittit, qui prouerbio nominatim & adpolite vfus eft in Mifcelianeis , cuius viri authoritatem apud fc fandiio.rem efle dirit,quam vt metuat ab eius incomparabili eruditione vel latum digitum difcedere. Valerius 2 Maximus de Scipione & Laelio : Ita animi quoq$ remilfioni communiter acquiefcebant .c Coftat namq; eos Caieta & Laurenti Conchulas & calcu- los le&itafle . Author adagiorum in eiufdcm adagij declaratione lummi ocij efle feribit. Conchas & Vmbilicos legere in liroribus ,qui iulus efle folet puerorum : quamquam > inquit, trasferri poteft ad eos qui aliud agentes , obiter etiam leuiora quadam animi gra- tia admifeent . dn\7iv. Concham diuidete , de ijs , qui nullo negocio quippiam perficiunt ,Suida? dixit, item Hefychius &Varinus, »V) rcbv fi»cF;a>s t/ ttomtuv. oiov , vttvrov £ SnAZv . 7rxpotptfa ivr) tw pet Amor adagiorum reddidit. Tanquam Concham di lacerare, vel Conchylium di fcerpere. De imbecellis, inquit, & viribus longe inferioribus diceba- tur . nam illifa folo rumpuntur Concha , quo cibus eximatur : aut incifo neruo , quo fe contrahunt ac diducunt,contrahuntur.Hac ille: videtur autem angiiftiorem feciiTesvt vult Zoographus , prouerbij vfum , qui communior efle poteft ad rem quamuis , qua nullo negotio peragatur . Illud quoq ; lvOuidij Litor a quot conchas , quot amoena rofaria flores , Item illud in eodem fenfu : Litor e quot concha ,tot funt in amore dolores , prouerbialiter prolatum videtur, de re innumerabili . Olmap tende vpaal^iratfid eft,vt vertit Adagiorum author, Ojlrei fiue conchjlij in moren adharet . Ariftophunes dixit in a- num , qua agre a iuuene diuellebatur , Caterum Lepas fpecies Concha eft , & non rei /uiTx^xA^o/xivcov , pro.uefbi-.um ydgpxzn 7ripi?po* nia?,vt author eft DioclesCariftius.c Galenus pariter Conchularum maris & ceterorum faci ius mo per£ Oftreorum fuccum plane tum falfum cfle tradit , tum ventre foluendi vjm obtinere ; «Hyfimpl quamuis earum caro, inquit, ventrem reprimat. Paulo aliter Cornelius Celfus, aluum mo uercait Cochleas, Oftrea, Pelorides, Mufculos,& Conchulas fere omnes*Et Plinius Pha' niam phyficum citans,Vrticam coCtam cum Conchulis aluum ciere author eft. DiofcoriV des ver6,Chamarum,Conchularuniq; in exigua aqua de^oCtarum ius, aluum ciere, idq; fum vino aflumi vult. Lego & apud Serenum. Ventri moliendo. Quoque pius mclias verbis dicemus Horati* CAftagdn & viles, pellent, obR cenita Concha . Ae?ius,qui re venerea vti non po.flunt,edere Polypos, & Concharum omnia genera iubet. Ven®eC6- Infigniter fa ne Venerem incitat earum efus, vnde Venerem Concha Cyprum veCtam , cha nata. pii; c Concha natam voluerunt: atque huc pertinere putat ^ Adrianus 1 urnebus illud cur dicatur c pjaiuj; Ca%c Libarum. Conchas, fpreueris. Quod ad condituram Conchyliorum attinet: j li.i y c.zi ]n omne genus Conchyliorum condimenta fumes, inquit f Apitius, piper, ligufticum, pe Vt” ddwn- trofclinum, mentam fi-ccam, cumini plufculum,mcl oc liquamen:fi voles, folium & mala- JS >» sur bathmm addes. DiodorusS Siculus Conchas permagnas legi in Aegypto fcrib.it, quarum fLib <).c.j. teftis fixis attritis , interiore carne cruda fapore Oftreis perfimili vefcuntur, vbiverote* 6 LI4.C.3. peftas ventoruvi diutius perfeuerat,Coiidurq; deficiunt, ad offa cofugere iam cutnulata. h Lib. 16. Conchas, qu^ carne habeant, hoc modo Ichthyophagi tefte ^Strabone nutriut:ijs infof* Gcog. fam vel lacum immiffis, pifciculos in cibum inijciunt,atq; in penuria pifeium vtuntur, vsvs DeTeftaceis Lib.III. VSVS IN MEDICINA. 253 ONCHYLlA, inquit Sauonarola, & Oftrea magis medicina? quam cibo idonea fun E. a Galenus ad aegilopes cum teftis fuis teri & apponi iubenaliquos vero etiam aloen & mirrham mifcere ait, & alias in lib, de compofir, medicament, Conchas vftaS vnum ex validiifimis medicamen' tisadachoreselfe. Eorundem teftarum cinis vlceribus malignis pro- deft. Rafis Conchas marinas aduftas abftergendo dentes purgare, ex non adufti^contritis empiaftrumapplicatumaduftionem ignis fanare aflerit. Quomodo ve- ro vrantur docet Seruitor his verbis. Oportet qui vult comburere Teftas Conchyliorum, quod terantur Seponantur in olla munda, & ponantur in furno figuli Vna nofte, deinde extrahantur ficutcombufite, ficut cinis albus: fin autem ponas iterum in furno panis vel eodem dimittendo , nec fint alba calcinara* Et fiunt qui ponunt Cochleas fuper prunas & exufflant , & dimittunt, donec fuerint albse, & terunt & ponunt fuper Tefiam terream lu- per carbones & exufflant, donec fint albae fecundum voluntatem eorum. DE TESTACEIS TVRBI NATIS IN GENERE. Cap. II. SYNONYMA. 1 Euporist' 1. 106. Ad cegylo- pes . Ad Acho- ' res. Ad vlcerjL, maligna. Telbe Coni charum vc comburan tuc . a Tpoufitof» in genere di&a fa?pius Ariftoteli , inter Teftacea , maxime vbi de Cochlearum generibus ei fermoeft, Theodorus Gaza Turbinata interpreta- tur, Sunt autem ha?cqua?cunq; in volutus & anfractus, leu fpiras, quales in pra?lis&torcularibusviftmtur,TeftasfuasquQquo modo reflectunt , vt in Cochleisin primis cernere licet. Ha? enim omnes Turbinata funt,fcd breuf - resrotundiorefq, , nec exeunt in mucronem fuo Turbine, vt Strombi proprie & priuatim di£ti. Zoographus sA/ao^cT» etiam dici polle putat, quoniam Gra?ci fAtaa? vocant , quas diximus volutas, fiue anfractus. Et gpd/x&g Rondeletioin genere finnitur pro omnibus Turbinatis: quemadmodum hilce verbis nobis feriptum reliquit.Maflarius vir admodum doCtus in fuis annotationibus in nonum librum Plirtij exiftimat Cochleas a Gra?eis ap-pel lari ?-po >/S«5 , id elt, T urbines. Eius h#c funt verba< Sunt autem Cochlee inter Teftacea, quae fanguinecarcnt, Verum aliae aquatiles, aliae terreftres funt , quae item in plures fpe- ciesdiftinguuntur. Aquatiles Cochleae funt,qua? Graece Strombi, Latinecp Turbines com muni nomine nuncupantur, quod ex amplo in tenue deficiant in vertiginem torti. Sed ll- 4e mea quidem fententia fidlitur. Nam Strombi a Cochleis fecernuntur, vel ipfo a Plinio authore , qui in pifeium marinorum catalogo , feorfum Concharum genera & Strombos recenfuif : & alio in loco pro diuerfis ponit. Quartanis Cochlea? fluuiatiles in cibo recen- tes. Deinde : Strombi in aceto putrcfaCti, lethargicos excitant odore. Reuera Cochleae Tfop $pou/$w£(i)i> nomine concluduntur , veruntamen gpo^oo^n km epoufSot multo latius patent. Nam gpo/u^co^m nomine intelliguntuf etiam , quae in longum Turbinem deli- nunt, & in ahfraCtus contortum, a quibus differunt Cochlea?, quod tefta quidem fint cla- uiculatim intorta, fed rotunda & non iri longum protenfa, dicuntur enim ao^A/a/ , quod haheant ra ogpctm xunAoripn ^rpo^fai vero etia dicuntur, quibus tefta quide in Turbi- nem definit, etiam fi clauiculatim contorta non fit, vtex fuperioribus Strom bis, quos de- pinximus,p.erfpicuum fit. Quod liquado apud authores confundantur h? fignificationes obferuandum eft praeter rerum ipfarum naturam id fieri. Ha?c omnia Rondeletius: ca?te!- ram fi Cochlea? a?qu e ac Strobi figura aemulentur, indeq; vocentur gpo.uQcoH, quid vetat quod no etiam Cochleas vocare poifimus voce multo comuniori, Equide.fi Mucronis fo- la habeatur ratio, latius patebitStrombi fignificatio quam Cochlea? , ;fed ita non videtur, voluilfe mihi Mattarius, fed quod fimul omnia anfra&uofa fint. Ita quoq ; Hefychiusmon diftinguit Strombum fiaiphciter interpretatus •* Ec in hifce b Theocriti verfibus Turbinata qtue. Strombus pro genere Cocle^ qu^ Aquatiles Cochlea: i Strobss ciif ferunt R6» deletio. 4 Lib. $ 1 . c. n.&c.io. Strombode quid. frombus, & Cochlea ceu fynony ma nominantur. Cotra Ron delet. *Ioyl.9» T Uvq Strobilus. Strabelus. v - f Turbo %d. Turbo Iu-. Corius. ? Llb ■ 4. de ■ -partib . c. 7. Tuibinato fum duo geneia. b Llb.^ ldi floY.O 4. Echini aiv> Turbinatis annume- randi Turbinatis «quid pror piiuro : Cetra Ron dei. vArifc. cxpli catus . Ech«uos in ter Tefcata numerat., ^uiiot. Teftatoru *diuifIo . : VlyKAMrouandr T ludo') dp ^po/u/Sa )tj«AoV dspctzov , d xpzas avrds ZZnc&Blw, 7nlrrpaim o v V.&otpUtai doKivcrcip , ) TlPvn m/udv , 7ri'vT hoiv: o c F iympafhdam xoffiot x^Altert vero Concha pulchram t ellam, cuius carnem ipfe Comedi , quam in Jcdpulis Icar ijs capt atteram, Spuam in quinq-, partes diu: fi pr a fontibus. Ille vero in fo nuit Concha Sic Strobilum quoque & Strabelum & Cochlon, & Concham, pro Cochlea marina, flue omni,fiue genere illo, quoad buccinandum vtebantur, authores vfurpare, ijs qua? fubij- ciemus teftimonijs, conflabit . St/do/S/Asu , inquit Suidas , dicuntur Cochlea?^ Buccina marina. SrpufidActy, ?Z> r.dyycpcf r/£op, Hefychius.TfcV Tph^vcos tpvoav '■* T orti lis in latum , qua turbine crefcit ab imo , Iduiusftgura? eft Turbo luforius, Spuem pu eri magno, in gyro vacua atria circum « Intenti ludo exercent, vtait Virgilius. GENVS. DIFFERENTI*. FORMA. NATVRA. V R B I N A T 0 R V M duo genera facit a Ariftoteles his verbis: Ta' Jb Spou&ddn %adct'7np dpmooj vrpompov : qc/f t&tcov to' pflfi ixhlw i%QVTU>. , _ olor' itPpvMS : Ta dP tjtpoupc isvcT» jupvov, xuSdvnp nd tup typifav yi'vo$y hoc eft j T urbinati generis alia in anfra&um intorta , vt Buccina , aha in globutur circuma&a, vt Echinorum genera . Aduerfus quam diuifionem mfurgit quodammodo Rondeletius, dum alio in loco dicit Ariftoteiem in Tur- lanatis Echinos non reccnfere , quamuis tefta opertos, vt ex his, b inquit, verbis perfpi- b, cuurn eft. Qua? tefta operiuntur, vt Vmbilici, Cochlea?, Eurpure ( in textu ( ira?co nihil eft, quod Purpurterefpondeat. ) & omnia qua? Oftrei aut Concha?( nihil quoq; eft, quod Concha? vocabulo relpondcat) nomine appellamus, atq^etiam Echinorum genus. terea T urbinatis tradente eodem ( ibidem ) hoc peculiare eft, vt tefta? poftrema it capite clauiculatimintorqueantur. Operculum etiam ea omnia iam inde ab ortu natura? ge- runt: qua Echinis nullo modo conueniunt. Sic ille, qua? fane argumenta neutiquam meo- iudicio conuincunr, quo minus Echini in T urbinatis fint recenfendi . Cum enim T Urbi- natis proprium effe dicit, vt teft^ poftrema a capite claukulatim intorqueantur, opercu- j « lumq ; iam inde ab.ortu natura? ea omnia habean t , loquitur de ijs tantum qua? vere, hoc. eft cla-uiculatim T urbinata funt, & non de rotundis , vt fune Echini , qui per fe a Iterum *- nimirum rotundum Turbinatorum genus efficiunt. Neq; etiam verum eft, quod in eolo. co quem adducit Rondeletius, Echinos a Teftatis, feparet. Etenim philofophus eo toto- capite agit de Teftatis, corumq ; inter fc di fferentijs: vnde a principio fere capitis,paulo , poft aliata verba, fedipfa ( tefta-ta nimirum) inquit, inter fe numerofa diferepant differ en ^ ■tia, tum tcftg, tum carnis intus ratione: alijs.n.in eo genere nulla eft caro, vtEchinis:alijs, eft, fed penitus inclu ia, nec vila ex parte confpeda, excepto capite, vt tcrreftrium Lima- cibus &c. Diferriffime vero in flccimo eiufdem libri philofophus Echinos Teftatorum generis facit inquiens: Echinus inter Teftata genera, quibus facultasingrediendieft; ver tibula, glandefq ; , inter immobilia eiufdem generis , olfadluhi minime habere videntur. Quid- clarius ^Poffepreterea & aha philofophilocaadduccre,nifi & ipfe Rondeletius fuo fe fe gladio occideret vel binis falte, qu^ fubueniut nunc mihi Iocis,quoru prior eft in ca 1 piteeodedcStrombis vbihancpofuit Teftatoru diuifione. Sed nequafitin Teftaceoru | i diuiftone obfcuritas,ea ficpcrfpicue diftinguemus. Teftaceoru alia funt vndiq; contedfa, alia parteduntaxat altera. Vndiq; cotegunturTellinf,Pe<51:ines,Mytuli,Conch9 alisr.Al- tera tantu parte, vtlepas,auris marina. Rurfus eoru qutr vndiqj integuntur , alia teftaco- tinua penitus coclufafunt,vt nulla ex parte carne detegi! habeant, veluti Holothurfa,Te- : thya, Echini. Alia tefta cotinua incluia qude,nec vila ex pai;te coipe<5h,depto capite, vc Buc» •’ cina, De Teftaceis ; Llb. I II. 25$ ctnaiPurpurae, Cochleae: denique T urbinata omnia qua? capitis operculum habent . Alia tefta vndiq; conglobata quidem , fed non in gyrum conclufa funt, qu£e rimam habent fi- ne operculo', vt Conchse venerea?. Alia vndiq; duabus teftis conte<5la, vtPe&ines, Cha- ma?,Danec vlla ex parte confpedtarmexcepto capite,vt terreftrium Limacibus & i js, que Cocalia quid- dam appellarunt, & aquatilium Purpuris, Buccinis, Cochleis,& reliquis f urbinatis. Inte- riorum natura in Turbinatis ( fumptafunthasc ex eodem philofopho hiftor, quart. capit, quarto, ) omnibus fimilis eft , nee nifi magnitudine ( cxceffuque) variat : alifs enim partes maiores , alijs euidentiores , alijs minores , ohfcurioresque funt . Adhasc diferimen illud, duritia, mollitias, c^tcrarumqueeiufdern generis affectionum , Caro enim prima in ore tefta? , quam omnia torofiufculam habent , alijs magis talis , alijs minus , Caput eius par- tis medio prominulum iungitur, & cornicula duo qua? pro magnitudine plus minus ca- piunt incrementi, Exerunt caput more eodem omnia, idemq; per metum retrahunt intro. Nonnullis euam os & dentes acuti, brcues,& tenues, vt Cochleas , Promufcidas etiam ge- runt modo M idearum: quod quidem membrum lingute/peciempros lefert, Habent hoc; idem 4 Purpwrf' & Buccina firmum & torofum,quo fimilfter vt afili & tabani quadrupe- dum tergora penetrant, imo longe validius : teftas enim efcarum poffunt perforare. Ven- ter os protinus excipit, fundis in Vmbilicis ingluuieiauium;habctq; parte inferiore duo albida, torola, mammis fimilia,citiulmodicarunculas vel inS^pijs efieanimaduertimus, (ed ha?c torofiora , Gula a ventre duplex, longa, porrigit /e vfq; ad papauer , quod poftre- mum fundo commiffum eft , Hcec ergo vt in Purpuris & Buccinis confpicua inclauicula teffas coptinentur. Quod autem gula? lubiungitur, inteftinum eft , gulas ipfi continuum , fimplexq; ex toto vfque ad exitunucuius initium circa anfradtum papaueris eft, qua & Ja», xius ha’rer,quod enim f/^nwvct , Latini verbum e verbo papauer appellamus, in omnibus Tcftaccis generibus ineft. Hinc ftirfum verius replicans, carnis repetit Tedem, finitque ad caput, vndeeijcitur excremetum, pariter in omnibus Turbinatis generibus tam aquaticis quam terreftribus, Hasceft interiorum partium , quibus Turbinata conftant,de(criptio, ptout ex Philofopho citat Rondektius: qui item poft traditas omnium Teftaceorum dif- ferentias: Ex his omnibus , inquit, ea tantum hic tradamus, q use teftam habent vnicam totam continuam , atq; hoc quidem Tuibinatispropriumeft,qu6areliquis fccernatur:. ipli? tamen omnibus commune eft, quod iam diximus, quodq; tefta intorta fit . Caste- ru hoc de anlraduofo genere tantum, non de rotundo intelligendum effe diximus fupra cx Ariftotele, Scituquoq; dignum eft quomodo crefcant. Huiusquoque meminit Phi- lofophus in tertio de generatione cap.vltimo, vbi cum demonftrafiet Teftata crefeere, vt vermes > id ipfum etiam in Turbinato genere conftare teftarpr, fcilicet anfradibus eius , qui fubinde accrefcentcs plures efficiuntur in partem priorem, qyod caput vocatur. Cru- ftailla pra? tenui , qua? a fronte intcgitur,quafi biualueex vniualui efficitur, eodem teftc, agenteque de Tcftatorum omnium congenito operculo quo carni patulas oppofito clauduntur. Alias etiam cum dixiffet Nerites quali tegmine dimoto adhaerere, quod ve-, lur operculum libi poffidcnr. Vfum enim, inquit, quem biualuibuspars vtraq; admini- ftrat, eundem altera exhibet T urbinatis.Cotinent papauer fua omnia clauicula, vt in quar to de panibus, capite quinto docuit, & in quarto de hiftoria animalium capite quinto . Echinos feribit habere quid amarum nec elculentum, idq; effe etiam in teftudine , rube*. 1 ta, rana atq; etiam in Turbinato genere, & in Molli, fed colore diuerfo, & aut omnino in- guftabili, aut magis ab vlu cibario alieno. Alibi cum fcripfiffet, Echinis euenire , vt quod caput appellant, &o s verfus terram fit, quod vero ad excrementi exitum deputatum eft,; id fupra habeatur, idem omnibus Turbinatis Patellifq;enenire tradit.-paftum enim de inio peti neceffe effe. Mouenrur etiam Turbinata atq; ferpuntomnia, parte dextra, non ad ciauiculas, fedinaduerfum. Ex eodem, qui demum quomodo coeant, etiam nobis hoc reliquit in q uarto de partibus capite nono, Mollium,inquit,partium interiores ante^cum ceterorum expofui, tunc exteriorem ordinem profequemur. Habent hasefons alueum* corporis indifcretum,& pedes parti priori iundtos circum caput, infra oculos , circa os dentes . Sed cum cetera animalia quibus pedes aut parte anteriore, pofterioreq; eos ha- beant, aut latere, vt ea qua? multispedibus innituntur & langifine carent, hoc vnum ger, nus pedes parte, quam priorem in eo capiinus,omnes continet , Cuius rei caufa eft, q#d pars DeTeftaceis. Lib.III, 257 « pars eius pofterior ad priorem eius addu^a eft, extremaq» coeunt & confunduntur, quo' ! ■ modo Turbinatis inter Teftata accidit &c? DE TESTACEIS IN SPECIE. Et Primum DE NAVTILO. Gap. III. V'M vtilitatis, tum partium prauftantia, quam hic potiffimum obferua- mus , T urbinata cauteris Teftatis anteponenda videntur . Inter ha?c vero Nautili hiftoria primo loco congrue texetur. Etenim cum Cruftaceis ac Mollibus, de quibus proxime iam diximus sconuenit, quia pedibus in- _ ftru&us eft, vnde Polypis accenfetur ab 3 Ariftotelej cum Teftaceis, quia feftaTncluditurj cum Eeftaceis aute turbinatis,quia Cochlea ferd in more rpopiMns eft, £QVIVGCA. SYNONYMA. ^vriAof legitur inter fabulas Timothei Milefij : &apud Varinum 1 murinos & pifcem & nautam fignificat ; quau fane fignificatio noftro turbinato conue-* nit,quod Ariftotelcsalijs vauriAop & munxit , &aJoV 7roAv7rod.qs nuncupari fcribitjquanquam Theodorus Gaza hauc aliter legerif Nc&vtIaov autem nau- tam vertit, vt pbft patebit. Suid# etiam morus dicitur, Naupliu Plinij idem animal effe cum Nautilo(ctiamft & hunc nominet Ariftotcles)dicemusmox,vbi de gene- ” ribus agemus . Robertus Conftantinus Nauplij Concham nunc a Grgucis SctAa' /u.!w mx- sremodk , vocari reflatur . Nautilus Plinio etiam Pompilos nominatur, dum ait: Inter praecipua miracula eft qui vocatur Naurilus,abalijsPompilos. no^7r/Ao? Euftathius pa^ gina 1070. dicit effe ’(dop SqAdastgv ipepr/xdu , tto/^Aqp, nuActjuidt iwh» Etpag. to^.tra- q dithunc TrojwnjAop a quibufdam nominari hpov vt a Timachidc, vbiait tto^tt/Ao* hpo) fy$i/s , quod hemiftichium 8c apud3 Athenauum legitur, vbi multa de hoc Pompilo, Ibidem ex Thalaflfi js Pancratis : TIo/uttIaqs Sv xctAiscnt esAprAoo/ kpdv id eft , Pompilus quem vocant Nauta /aerum pifcem* . Cauterum d- amore huius pifeis erga nautas, ibidem ex Nicandro , n OJUTFtAOS os VCtVTWiV ddnjUOV^OOlTt XiAiodo^ JAmo- ■ : . Pompilos extremo refidens temone gubernat. -Aliquanto pdft ex Corinna» UouTrtAi , vaijrriTiV rvifairm rrAoov f uttAcov i%dv$ Uo/UTTioactts TrpojuvetSif i/adp dd^ctv ivafipfW D Pompilefelicem qui nauta per freta curfum Pr&heSy ipfe meam rexi/li latus amicam* . Ibidem ex Apollonio prolixe refert fabulam de Pompilo illo, quem feribit Euftathius ab Apolline comprehenlum, in cognominem pifcem transformatumeffe, nauiquaeutn ve- hebat,in faxum conuerfa;fed aliter quam Euftathius fabulam enarrat. Ibidem ex Diony- fio Iambo, qui itide a nautis Uo/awiAo» vocari Upov tradit, i?» di mAdytos, vg/ tta- „ pd rd$ vcH>S7Tvxvd iom\ mAct/uidi, 7ro/K/Aof . Eft aute marinus pifcis,varius ac Pc „ lamydifimilis,quiadnauesfepe cofpicitur. Aliquatopoft ex Clitarcho. 0/ munxo) yrofa- vsiAoVy hpiv tyduv orpcjctyop^vovai , dtd to' 4» TriAdyovs TrpoTrd/UTftv rd$ vdut i cos ds Atjuivce, did':^ 710(471 'tAov xiuA&&ctj , %puao » pereat • Jfti parui funr,& facie ftmiles Bolitaenis , Alter Cochlea? modo tefta munitur, qua >» nunquam deferit, fed brachia dunraxat interdum exerit, Ha&enus Ariftoteies interprete Rondeletio,quimcoiudicioprobe vertit, tanquam duo ranthm genera Nautilorum Arii ftoteIesdefcripferit;hon,vt Gaza&alij eum feeuti,tria.Quod fi pro verbis iftis, km' r«u- raoc, , legis, oy^cj wvrmo\, nihil prorfus dubitationis fiiperefit, Plinium Quoque pro ge- nere vno omnia h^c Ariftotelis verba acccpiffe apparet. Alterum deinde genus eft, a A- G M y og-pdxcp c iov «o^Amc,, dcc. Enallage etiam numerorum,caruum$chuiufmodi,nimiu familiares Arifioteli,hic quoque mouere Gazam potuerunt ,vt genus vnum in duo di- ftrahcret,nam cum in fingulari numero verba denomina aliquot redepofuiffetphilofo- phus,niox numero temere mutato ceu de pluribus vnoloquens, inquit : E ia) cA' ccvto) /ut - y./3o\, &c> Sed quilibet efiam mediocris iudicij, perledis philofophi verbis, genera folum duo cum ftatuere animaduertenvniim in tefta Pedunculi, tefta? fu^ non adnatu ; alterum vero in Cochleari tefta, & adnatumei. Si quis tamen Gaza? translationem adhuc deftde- rcr,ca huiufmodi eft. Duo item vifuntur generafPoly porum) Conchis indita:quorum al- terum Nautam aliqui vocant, alterum Pompilu, fiue ouum polypi. Tefta i js ( ad r« eius , Grxce in fingulari numero ) vt Pedunculis, &c, Eft etiam qui Cochlearum more filiceo tegmine ita muniatur, vt nunquam egredi foleat, fuaque interdum brachia ejeerat. Ex his conijcit idem Rondeletius prioris generis tcftam efle eam, quam capiti de Nautilo praefi- xit, nimirum eam quam & nos depldirh exhibemus; Ea enim vnica,inquit. Concha con- fhit caua,dc vt inquit Plinius , acatij modo carinata, puppe inflexa , prora roftrata ( Plini/ quidem ha?c verba funt de Nauplio, tatiquam altero genere nautili vt dodiffime infuo " corollario Zoographus demonftrat.) Quod is fit Nautilus , quem exhibemus , quodque fimplici tefta conftet, maxime A rhen^iauthoritate confirmatur, qui fieferibit interprete Natali. Qui cero Naurtilu;s dicitur, ficut ait ^ Ariftoteles, non eft quidem Polypus, at fi- milis quodfpedat ad cirros , dorfumq; habet cruftatum, emergitq; de maris profundira- rc,in fefe Concham habens conuerfam, ne aquam excipiat , atque ita conuerfus nauigar,. duos cirros fuperius exerit, inter quos niembrana qutedam tenuis confpicitur , ijs fimilis qu^ digitis palmipedum auium infert*co'ntin6tur,aliosduoscirrospro gubernaculis in mare demittit; fi quid vero ad fe vemens videat,pede’s protinus contrahit, ac Cocha mari rcplcta,quam celerrime in profundum demittitur . Vides hic Athenseum Nautilo dor-? fum dunraxat teftaceum tribuere , eiq.; o’> id fimpiieem effcteftam , quod eam aqua mo- do impicat, modo vacuet, Reprehenditidem Rondeletius BeIlonium,qui Concham mar garitiferam vulgo difftain lecudam fpeciem efle putarit.Sunt,inquit,de hac Cochlea mar garitifera DeTefiaceis. Lib.III; 25P garitiferafcribens,qui hanc fecundam cfle Nautili Conchae fpetietn tradunt, fed falso ', vt ex Ariftotele dilucide colligitur his verbis: Pr^ter ditft^Folyporu genera, duo funt Coebis indita, quorum alterum a quibufdam Nautilus &c. Alterum genus veluti Cochlea in tefta latet.&c, Primum ftupidi eft no animaduertifie Ariftotelcm duo ratitu Polyporum gene- ra Conchis conclufaconftituiffe,vt ex verbis eius liquet , contra cuius mente author libri de Aquatilibus(BeIloniu intejligit,)tria ponit.Tertia, inquit, Nautili fpecies ab Ariftote- leprodira. Sedhtec fecunda qua adfert, Nautilus Ariftotclis elfenequ.it ;ncq; enim Pe&i- nicauo vllaex parte comparari potefix Deinde cum Nautili, corpore fint exiguo, trahere Concha tam# magnitudinis non pofient,Hocnon efl: artifteiofe hngererqui enim fingit , faltera probabilia debet dicere. Neq; Concha Nauplij, quam depinxit^ Plinius, efle po- teft, vtpote cuius ftguraab hac Concha alicniliima iit . Na u i geram fimilitudincm & alia (inquit) in Propontide libi vifam prodidit Mutianus , Concham efle acati j modo carina- ^ tam, inflexa puppe, prora roftrata: in hae condi Nauplium animal Sepia? fimile.. Hueufq; ' Rondeletius Ccetenim cum nec ipfe , fient neq; alius quifpiam etiamnum aliud animal cognouerit, nedum depinxerit, quod pro fecundo Nautili genere accipi poffit,pIacct Bel-. £ lonij conic&ura, maxime cum longe aliter in co quam in ceteris Cochleis animal lateat. Porro Plinius cum de Nautilo paulo ante dixiflet ex Ariftotele , mox tanquam de altera eiusmauigeram iimilitudinein , inquit, & aliam in Propontide vifam fibi prodidit Mu- rianus: Concham eife acatij modo carinatam, inflexa puppe, prora roftrata: in hanc condi Nauplium, animal Sepiae fimile ludendi focietate folarduobus hoc fieri generibus. Tran- ' quilloenim veftorem demiflis palmulis ferire vt rem is; Si vero flatus inuiten t,cafdem in vfu gubernaculi porrigi* pandfq; Concharum finus auras. Huius voluptatem efle, vtfe- rat, illius vt regat ; fimulq ; eam defendere in duo fcnfu carentia: nifi forte trifti ( id enim conftaOominenauigantium humana calamitas in cauffeft. Haec Plinius. Pro cuius vlti- . mis aliquot verbis aha lectio fic habebat ; fimulq; eam. defcendereinclufo finu, fluiftu haufto territam vifu: id enim vbi confiat rumore nauigantium humana calamitas in caufa eft. Sed priorem ceu clariorem, antiquioremq; probatMaflfarius. Mihi, ficuti & Zoogra- pho Nauplius a Plinio Mutiani verbis deferiptus , non alius quam Nautilus proxime ex Ariftoteleabeo memoratus videtur, Nauplij quidem hoc nomine alius nemo meminit quodfciam, Videtur autem cafusre&us effeNauplius,& perappofitionem di&um.a Pli- C nio,in hanc condi Nauplium animal Sepi? fimile, Nauplium quidem, fi re&e foribi turbi- dum aliquisconiecerit, a nomine wfe & verbo 7rhZi> : hoc nauigare, illud nauetn figni- ficat- Sedineofaltcmiurca Rondeletio reprehenditur Bellonius , quod tria Nautili ge- nera a Phijofopho memorari feribit. Robertus Conftantinus in fupplemento fuo linguas latinas afferit maris Indici Nauplij carinam multo latiorern efle quam aliorum , vt Vene- tijsobfcruauit. FORMA. DESCRIPTIO. Contra Bel Ionium . c Lib.^.cap, 30. Nauplius Mutiani ; Nautili fe- cunda fpe- cies que authori. Nauplius Plinij qui. Nauplius vnde di— Beilonij error. RISTOTELHS teftam Nautili primi generis, quem hic priuatim de- feribimus, Pedinis teftas fimilem eife dicit , cauamq ; , nec ita vt ei cohas- rcre:faspius iuxta terra pafei, ideoq; fieri, vtin eam a fludibus eijciatur,& tefia excufla, vel in terra pereat :elfeq; paruum & facie fimilem bolitasnis, Bolitaena autem Polypi fpecies . eft,Polypiq; genus Nautilum fecit idem Philofophus. Oppianus quoq; Nautilum Polypo fimilem efie feribit his verfibus. Jijl quidam curito tecius f:tb certice pifeis Polypodi (imi lis , quem dicunt nomine vero Nautilon,wfgnem ponto fua glorta fecit. * ' Exadam nobis Nautili deferiptionem reliquit Bellonius.Eius Concha, inquif, tribus fra- gmentis conftare videtur ,( carina fcilicet & lateribus:cum tamen vna & fimplexfit,) quorum latera vtrimq;ceu carina iundae apparent, ea vt plurimum magnitudine , quam amb? manus ampledi pofTunt:lalitudineautemquantum pollex cum indice comprehen- dar. Omnes autem non exceduntcrafiitudinem membranas pergamenas, ftriifq; in oblon gum dualis ad oras crenis iaciniatas funt, in formam rotundam abeuntes: foramen autem per quod Nautilus alitur, atq; exit de Concha, magnum eft. h asc fragilis eft Jadei coloris, lucida, admodum polita, omnino nauis rotundae effigiem rcferens.Nauigat enim per ma ris Nautilus Polypi ge- nus. Beilonij de feriptio. Concha Nautili, 20G VJjfsis Aldrouandl Hautili primisai genus Ariftotchs fecundum Belloniutn & authoiein /' i- ; . i 'V ' DeTeftaceis. Lib. III. 261 ris fumma, elatus de imo gurgite, effertq; fe tefta inucrfa , vt facilius afcendere poftit , & inani fcapha enauiget , atq, vbi indeemerferit, tum Concham inuertit.Caererum Nautili brachijs interiacet membranula * qualis eft inter palmi pedum digitos , fed ha?c magis eft tenuis,in telae araneje modum, robufta tamen qua etiam aura infpirante velificat . Ciuxs Cim.* quos vtrimq; multos habet, pro gubernaculis vtitur, atq; vbi metuit, tum Concham pio tinus marino humore oppletam demergit, Cererum Pfitaci roftrum habet , fuilq; cirris Koftrum. Polypi modo graditur,atq; eodem modo acetabulis forbet. Haec itaq, bellonius. Nautili pi&uram Ioan: Pauconerusmedicus egregius ex Anglii olim ad Zoographum dedit , his verbis in epiftola adfcriptis ; Mitto ad te hic pidiuram cuiuidam pifcis cx Teftaceorum ge nere, puto Ariftotelis Nautam efle:quam mihi primum» cum iu Italia elfem , Ciefai Odo- nus do&or Medicus Bononienfis ooiibuit, vir vt humanitfimus , ita in extei os admodum hofpitalisrpoftea vero hic in Anglia ipfum pifcem vidi, quem pro loci ac temporis oppor tunitate pingendum curaui. Teftam habet externa parte ex fufca 1 ufteicentem . intei nam vero partem ita nitentem, & fplendente, vt cum V nionibus preciofiftimis de coloris ame- nitate certare portet, Multaquoque habetin ipfateftce carina tabulata eodem colore ni- 3 tentia, Velum conftatex pellicula tenuilhma. TrMx.Tctvetj ab vtroque lateie demi fia: car- nea: funt& molJes,vt Polyporum cirri, reliqua corporis pars confufa erat & indifcieta,vt reliquorum Teftaceorum generum. Hec Fauconerus, Anglicum huius pileis nomen igno- rare fe confeffus, Sed hsec Fauconeri deferiptio ad fecundum Nautili genus rectius ap^aii poterit, Teftam Nautili Bellonius fimilem cum ea quam Kondeletius,pinxit»6c coditum in ea Polypum extantibus cirris omnibus, multo proportione longioribus , nempe tiiplo & amplius quam Rondeletius pingit; ita vt terni eorum vtrinque crifpati demittamur, bi- Ili in obliquum erigantur, nulla intermedia membrana» Eam enim veli loco ad planam tefta? extremitatem (fiue proram) erexit, Oppianus binos pedes ciigi ait, intei que cos te- nuem membranam veli inftar, binos vero vtrinque demitti, gubernaculis(o/Vsoj/)fimiles, SedBellonij icon, & quam ex Anglia Zoographus accepit, necnon & mea. ternos vtiinq, demittit. Videntur autem remis , non gubernaculo , comparandi ij, Plinius folus cauda Plini) error inedia vt gubernaculo hunc pifcem vti leribit, nefeio quam rctfte , qua: enim pars cauda: nomine in Polypo appellari poftit, & extra teftam emitti,non video , s ORTVS. MOTVS. E generatione incrementoque huius pifcis nihil adhuc exploratum ha- buit Ariftoteles: non autumat tamen hunc cx coitu gigni , led vt ca? teras Conchasproucnire,ncque veroan Concha folutus viuere polii t Nanti- htcnftw lus, Rondeletius fecundum Nautili genus fponte nafei , vt c a teras Con- «a chascum dixilfet, addit: De Nautilo (primo nempe genere) idem fentio, etiam fi id fibi non exploratum effe fcripfcrit Ariftoteles , Cirris Polypi modogiaditui,6c eodem modo acetabulis forbet , VT NAVIGET. RISTOTELES non minus eleganter quam iucunde Nautili Poly- pi , nauigationem depinxit hoc Iere modo . Eft Nautilus quoque Poly- pus & natura & a&ione mirabilismauigat enim per maris fumma elatus. Eximo gurgite effert fe tefta inuerla, vt afccndat facilius, & inani fcapha Membra- nauiget , Cum vero emerferit, Concham conuertit . Brachia membrana na vt in pai 'wn congenita connexa funt: quemadmodum palmipedum auium digiti: fed mipedmn hac craffior eft & denfior : illa longe tenuior aranearum telis fimilisj hac vt velo (pirante Pe" aura;brachijsvt gubernaculis vtitur:(«bT; A'rciv TtXw-mvw qrupaiutBwm. Gaza 1 vertit. Cirros pro gubernaculis vtroque demittit latere. ) Si quid metuerit , teftam proti- nus mari replet, atque ita demergit.De eadem natandi peritia Aelianus, Nautilus, inquit, e genere Polyporum Cocha vna proditus eft, is cum ex ima maris fede ad fumma aquam effertur, inuertit& mutat Concham deorfum verfus,vtnehauftaaquarur(us demerga- tur; vbi vero ad fummam aquoris peruenit , & mare ab aduerfa tempcftate conquiefeit, fu pinam Concham vertit. Hac enim tanquam fcapha nauigatione fertur:& duofego tria 1 potius Vlyftis Aldrouandl 5» potfus dixcrirmnam & Polypi odo Habent)b>rachia in vrrumq; latus demlffa, fenfim atqr -ro j moderate moucns remigat, domefticamc|s &natiuamnauerh propellit, quod fi ventus }J flat, brachia quae tanquam remos prius longe Jateq; porrigebat, gubernacula conftituit,at quae caeterorum brachiorum media eft membranula praetenuis, ea paffa & intenta pro ve-;'J]( io vtitur.-ficque cum eft fine metu, nauigat. Sin quippiam a valentioribus beluis metuit , } Vt tempe- & demergens Concham aqua complet , & fimul ex pondere in profundum delabens, fele -} ftate vitet . occultat, atque ita hoftem effugit. Ppft vbi mare eft tempeftate vacuum, & a Beluis quie--j]( tum, de imo ma,ris gurgite fe extollens , rurfus per fummum mare nauigat , vnde nomen i * L'l\' c-29 habet.Hucufqtie Aelianus.3 Plinius quoque Nautili mentionem faciens, eandem nauigV Plini) ioc nonem defcribir,fedmendum ynum illic fubeffe fufp^ratur Rondeletius: nam pro Pom- iii.pe^tuso pilosjPolypiouum legendum efle arbitratur ex Ariftotele, ex qtio Pliniu haec mutuatum effecertiflimummam Pornpihis(finquir) longe alius eft a Polypis. Verba Plini j funt haec: |ntcr praecipua miracula eft qui vocatur Nautilos,ab ali js Pompilos. Ariftoteies vero xa- ^ pVo' t ip&p poiut/Ao$ yyf o vciutjx,o\ , vt^o do\ 7roA^7roSo^ . Pergit Plinius: Supinus infumma equorum pcruenir,ita fe paula tim fubrigens, vt emiffa omni per fiftu- lani aqua,vc!ut exoneratus fentina, facile naiiiget. Poftea duo prima brachia retorquens, F membranam inter illa mire tenuitatis extendit, qua velificante in auras caeteris fubremi- n gans brachifs,mcdiacauda vt gubernaculo fe regit. Ita vaditaho Liburnicarum gaudes n imaginp&fi quid pauoris inttfueniat,haufta fe mergens aqua. Oppianus tradit Nautilu „ Plinius SC vpwjt , id eft, pronum £ gurgite furfum natare: Plinius fupmumrvterq; quidem rede, fed Opp»anus alter forte ad teftam,alter ad animal ipfum refpexit.Senfus quidem clarus eft, nam fi quis conciliat!» vas vacuum in aquam caua parte praemiffa adigat aequaliter, rurfufq; etiam eximat, aqua , non intrabit, obftante aere .Propius autem ad Ariftotelis mentem accedit Oppianus» nec minus perfpicue Nautili nauigationem cecinit his verfibus ex Lippi] verfione : — ^mm dtcunt nomine vero > Nauulon,mfignem ponto fiia gloria fecit. ~ fer freta, dum cautus fub nauis imagine ludit» In fabttlo domus ell,fumma defertur in vnda . Pronus neu pontum capiat, plenus % grauetur , i v C um nando vehitur per fluclus ^Amphitrites , Extemploverfus tumidam per marmoris vpndam Fabitur >vt nandi doBus puppis $ peritus . i^Atque pedes geminos tendit de more rudentum s Jguos inter medios tenues membrana tumefett* Extenta atque pedes contingunt aquor a fubter 1 T hemoni ajflmttes nauem , pifcemq, domum % Deducunt, fi forte malum fuper eminet vllnm , Abforbet fluBusintusJjmpbi sfy grauatus A tumidis, trahitur tum pondere flttBibus vnda &c, Naaigau Bino homines nauigiainuen, erunt , vtex eodem Oppiano citat Liiius Gregorius Gy- vnde :nut- E^ldus*. Plauflr aptaris naues qui primus repperit t ille Siue deus feu mortali de Jetmne natus K^4udax orauit fluctus tranare mannos Nauiginm fpcfyans pifeis: dum robura neBit , Fecit opus fimile- Htnc & ventis vela tetendit Funibus, aperuit retro dehinc frena carina . Synefius quoque nauim quae rernis impellitur , yroXvTrcdi comparauitin fuisepiftcH Nauci lum ^s* ^inc f°rra^s etiam circa Troezenem, vt Clearchus feribit referente Athenaeo , neque vbj venam ^acrum aPP^datum Polypum , neque remigem ( toV iwmnXdrlAo ) Polypum ( Nautilum liceret. inteUigo) fas erat pifcari : Sed tum hofcc pifces,tum Teftudinem marinam attingere erat vetitum. Atque haede nauigatione. CcCterum cum Plinius de Nautilo velificante fimul & remigante dicat: Ita vadit alto Liburnicarum gaudens imagine: de Nauplio vero Co~ cham effe acatij modo carinatam, inflexa puppe,prora roftrata , non rncongruum erit , ea verba explicare . De Lyburnicis multa Bay fius in libro de re Nauatimos qute Appianus tradit, rccitaffe contenti erimus. Fuerunt ( inquit) Liburni alterum Illyriorum genus, qui Ionium mare, & quae in eo funt, infulas depraedabantur celeribus & ieuibus nauigijs: vn- de euamnunckues Sceleres biremes Romanis Liburnicae vocantur . Talis nauigij for- ni &n no n naues . DeTeftacek Lib. I II. 263 , mamquoqs exhibuit Bayfius, Idem acatium docet a Strabone politum pro praedatorio 1 nauigio:A. Hirtium fimpliciter nauigium dixifte,quod Plutarchusacation, & Tranquil- lus fcapham . fuiffe &c maxima quaedam acatia. Acaton apud Thucydidem & Lucianum V aliam charto? interpretatum ( nauigium ) atftuarium: quam retfte fe dubitare.* quoniam aquarium a Gr^cis putat di; E/ «A' yaXlasdm Amp#1 $4o\f, £ A9? Opicum Uocrcslv, 'ir damp yjrf tu \ vopca av/uepip^vat . E*? d t-ncrov vrapet1 $m*? /aA vcTa? , oq>pu yivcopictf Xot ts' TnpscruiTrTOv 7ru/yvtov Nprndnp . M nJ\' ptot ar’ 3 vtrurnq; autem aperta & perfora* ta prora , tertio loco Nautili tefta eft vari js ab Indis imagini- bus extimo cortici iq- fcul ptis exornata. quarto ac poftrcmo tefta per medium leda' con fp? cien da p rop onif u ra v t interior ftr uttura appareat »■ • ' i i, .XV \' -.i' : ’ ■ ' !■ K&trtlliis' tcfti rudi cortice obte&aac variegata caftaneocolore, Nautilus alter leuigatus. yxecq ; apptta perfra&a prora , 1 Nautilus Mytilus ab Imi is vari js- imaginibus extimo cortice mfculptis exornatus* Nautili ftrudura media® DeTeltaceis. Lib. III. 267 DE PVRPVRA. Cap. V. VRPVRAM T urbinatorum generis Concham nobiliffimam effe ait Nobiliffi- do&iffimus Rondelerius. Quod plane veriffimum ede, nos qui inter om- marn e^e nia turbinata Purpurae quoq; primas tribuimus, nullo poene negotio af* ru^p" ferereatq; affirmare poffimus, cum ex pretio, in quo apud prifcos habe- u r^u barur, tum ex vfu eiufdem. Theopompus apud Athenaeum authored, Purpuram (ita quoq* eius florem, quo velles tingebantur, nominamus, ) Ptetium. cffim vel regibus raram, & expetitam fuiffie, tanti quidem pretij ( vtab hocaufpiccmur,) vt^quali argento penderetur. Plinius pelagium, hoc ed, Purpuram in libras quinquage- nos nummos,& Buccinum centenos ponit, id cd quinquaginta lolidos & centenos Galli- 1 cos, vtiexBudgolupputatBayfiusj qui etiam addit violaceas Purpurae libram denarijs centum, id ed, decem aureis folatis conditiffie , flue libris T uronicis viginti f fuppurante Roberto Cenalij djbapham Tyriam, denarijs mille, id ed, mille Iulijs vel centum aureis folis, vel libris Turonicis ducentis. Acceptum hoc quoq; ex Plinio eft, apud quem dele- gimus: Nepos Cornelius , quidiui Augufti principatu obijt : Me inquit, luucne violacea Purpura vigebat, cuiuslibradenarijscentum veniebat, nec multo pod rubra Tarentina. Huic fucceffit dibapha Tyria , qua5 in libras denarijs mille non poterat emi , Celebrat jtem Purpurae pretium Epigrammatarius,dum canit. Emit lacernas millibus decem EAjfus Tyrias i coloris optimi . Et in Mancinum — Mollibus decem diftth Emptas lacernas munus ejfe Pompil#. Idem poeta in Proculffianffiinquit Bayffius, ) vellis Purpurea immenfum pretium ponit, quam trabeam fuiffie puto, vel togam pi#am> de quibus paulo pod fultus dicetur. Ludit in vxoremquasdiuerrita viro, propterea quod praetor effiet renunciatus. Z J%uid, rogo , quid f a Pium eft ? f abiti qua caufa dolon* ? Nil mihi rejj/ondes? Dicam ego , pratorerat . Conflatura fuit Megalen fis Purpura centum LMillibuSyVt ntrnium munera parua dares . Per Magalenfem Purpuram intelligit togam pi&am, qua ornabantur praetores celebran- Magalefis dis Megalendbus ludis. Vel fortaffie Megalenlis Purpura accipienda ed ea qua a prato- Puipura . ribus in ornatum chori in ludis tilis, partun emebatur, partim conducebatur, partim etia commodato rogabatur, Cuius meminit Plntarchus in Lucullo, vbi loquitur de quodam pratore defpetdaculisambitiofe folicito: qui cum a Lucullo in chori ornatum Chlamy- Luculii lu- des Purpureas peteret, refpondit,infpetdurum feli domi haberet, daturumque , podridie Xus. vero interrogauit eum, quot libi effiet opus , illo autem affirmante centum fufficere , iulfit accipere bis totidem , Ha&cnus Plutarchus, qui ex Horatio fumplillehac videtur, epi- ftolaad Numitium,dum ait: Chlamydes, Lucullus, vt aiunt , Si pojfet centum fcena prabere rogatus , P pojjim tot? ait, tamen dr quaram, & quot habebo , KjMittarn, pof paulo fertbit fibt mdha quinq\ EJp domi chlamydum, partem vel tolleret omnes * Exilis domus eft, vbi non CP multa fuperfunt. Verum vt ad Purpura pretium reuertamur,id li quis alius maxime celebrauit Plinius his ** verbis; Conchylia & Purpuras omnis ora(hora)atterit: quibus eadem mater luxuria pa- ria pene etia margaritis pretia fecit: Proxime autem dixerat de margaritis , aterna prope poffieffitoniseasefledc fcqui haredem.Etalibi:Pretia,(inquit)medicameto funtquidepro fc r ri litate 1 i torti vihoramon rame vfquapelagij libras quinquagenos numos excedere, & »> Buccmi centenos fcianr,qui ida mercantur immefo.Sed alia funt in line initia.-iuuatq; lu- dere impendio, & Jufusgcminare mifcendoiteru,& ipfa adulterare adulterianatur^:licut tedudines tingere, argentu auro cofundere, vt clcftra liat, addere his £ta, vt Corynthia.Ex quo tam ingenti pretio purpura non a quibufutsvfurpacam fuiffie condare arbitror .'So- vfarpabac. Z 2 crates, ; Vt -purpu- ram ama- rent vete- res. a Lib. 1 6. Ouog. Tynj cur diuites fa- cti . Qji Purpu ra vu . Velles Pur purea: Di)s ©hiata? . 0 Lib. i o. Syimr , Tepla Deo rum Purpu reis vefhb** ornaf a . c 11 1 . Sylit. ^ Lib. i, dc Tapt. Profar. ® Lib- 2.c,8. Sacerdotes ludaeorum Purpura-* vfi . {ll ipc.zi Toga regia ludiorum. sLib.$ c.8, Togapidta qua?. Regum or n amentum Purpura . Euripides taxatus. 268 • Vlyfsis Aldrouandi • . crates , referente Plutarcho in libro de Animi tranquillitate , quendam amicorum air £ [ diens dicere : quam fumptuola eft vrbs ? mina venditur vinum Chium , Purpura tribus» mellis hemina quinque aenarijsradduxit ad farinas;dicens,fextarius venditur obolo^fru-' galiter in vrbe viuitur:tum ad oliuasjduobus a?neischa?nix i deinde ad oxonides;h£c de- cem drachmis venditur veftis: viles funt in vrbe . Sic Socrates , innuens bene quempiem ac honefte veftiri polle, etft ex tam pretiofa Purpura rinda non cffet.Hranr tamen omnes P urpura? fummopere amantes, adeo vt nnCtorcs illius & qui eam adueherem , a vectiga- libus hnmunes haberentur ; Quare nec mirum erit, quod deVIadislao Polonorum rege !egimus,Vaiachis quadringentarum Purpurarum tributum impofuiflcAStraboafleritTy riosob tingendi Purpura? peritiam ( quanquam maxima huiuimedi officinarum mul- titudo eorum vrbem redderet grauioretn ) locupletiores factos efle , & non folum a regi- bus , fed a Romanis etiam liberrate donatos fu i fle. Iam vero qui Purpuram vfurparint» aliquid dicamus, & qui ea deledtati fint , quales profe&o reges fuilTe, ac fumniosma- giftratus inucniemus,quin etiam facerdotcs, & quod amplius eft, iplofmet deos . Atq; ita Palladis vulnus Purpurea fafeia obligatum fuifle legimus, fafeia fcilicet , qu£ deam dece- ret immortalem, quando mortalibus alba fuftkere poteft . Conftat quoque veftes Purpu- F ra imbutas dijsfuis veteres, tanquam eximia ac lingularia dona obtulifle ; inquofenlu apud b Statium legimus Iunoni fceptrigera? a Tyrijs peplum dono oblatum ,quodPur* pura in primis condecoratum effeti - Peplum etiam dono , euius mirabile textum Nulla manus Herilis , nec drjjociata marito Ver far at calathis , caH& velamina dtua Haud fpernenda ferunt , varijs vhi plurima foret Purpura prela modis , mixto ^ incenditur auro , Ornabant aurem etiam deorum templa tam pretiofo apparatu, quemadmodum idem 1 j poeta fub exemplo c Veneris demonftrat, canens: j Digna Dea fedes nitidis nec for det ah ajiris ' f Hic Lihydus PhrygjusgffileXy hic dura Lacon um Saxa vitent , hic flexus onyx , & concolor alto Vena mari, rupesfr nitent tquts Purpura fepe Oebalis & T tri) moderator liuet aheni . (' 1:1 Claudianus illuftris admodum podtaeiufdem dea? fuperbifUmum comptum deferiptu- 1 rus, non inuenit colorem pra?ftandorem,a quo veftitumeius commendaret, quam Pur- pureumteanit autem: Jllt multiplices crinis f nuatur in orbes Idalia dtutfus acu ,fudata marito Fibula, Purpureos gemma fufpcndit amittus . Ex reccntioribus noftri a?ui poetis non ignobilis Aelius luiius Crotta de Apolline ait: Phoebe pater late Tyrio fpeclab>l’s ofiro . In Tyro Herculi , facerdos, referente Alexandro ab c Alexandro , cum infula & Purpura incedebat : Sed & Hebra?orum Sacerdotes Purpura? vfum magni admodum fcciflc non eft a ratione aut veritate alienum . Tradit enim f S. Ifidorus Araonis cingulum Purpura, Cocco, & Hyacintho fuifle contextum, cx quibus praeterea tabernacula dei confcCta fuif- fe ex diuino pra?cepto lacra pagina teftacur, non fine alto myfterio, vt fuo poft loco pate- bit. Inucnio item Purpura &aureo monili vtendi poteftatem ab Antiocho cognomento ’ Sedete datam fuifle Ionathani duci & Pontifici ludiorum , qui fummi facerdotis apud H eos munere fungebantur. Erat veruntamen Purpura regum ac caetero rum procerum prg- 11 cipuurn ac peculiare ornamentum . Togam eorum regiam ac piatam diCtam fuifle § La- zius autumat , quanquam & Romanis C off. poftmodum], vt modo patebit, ex vfu fuerit . Erat autem eodem feribentenon modo Purpurea, fed aureis etiam flofculis exornata. Quantum vero decoris atque ceu authoritatis regibus adderet tam pretiofum ornamen- tum, vel quilibet penes fe iudicare poteft . Plutarchusin preeeeptis reipublica? geren- da? id obiter innuit, inquiens: Atvero magni illi reges, & aloue, vt Homerus ait, prognati, Purpuris, fceptris, ftipatoribus , deorumque oraculis feipfos extollentes» vbi maicftate fua tanquam praeftantioris ipfi natura? vulgus "fibi fubiecerunt & cete- ra. Audi qua?fo quod nobis facundiflimus ac Diuus inquit Ambrofius : Quid etiam Purpuras memorem , qua? ornant regum conuiuia , amidhis imbuunt ? Aquarum eft igitur, quod in regibus adoratur, Qua mobrem taxatura multis Euripides , quod in ve^ * i De Teftacefs Lib. III. 26 g £ jn veftibus laceris introduxerit reges & principes, & e contrario laudatur Sophocles, qui in aureis & Purpureis. Veteres quoquepoeta? ,eofque fecuti recenribrcs on; ..-sami- dus pretioliffimos , nominaturi , eos Purpureos fempcr faciunt , vt pluribus lubinde lo- cispatebit, nunc de regibus ipfis profequamur. Ouidius, *— — — *■ — Medio rex ipfe refedit ^ Lib. 5. Agmine Purpureus, fc epiros} ; tnjigms eburno . Metam. Medea apud eundem de Iaione: Rideat & Tyrio taceat f, 'ublimis in ofiro» *■ Eleganter etiam Horatius dicebat: Regali confpeftus in auro , nuper & ofiro. i jn arte Ceterum ne in vna tantum regione Reges Purpura refplcnduiffe quifpia credat, de non- p0et. nullis diuerfis aliquid quoq; dicendum effe videtur. k Strabo authoreft apud Nabataeos k Lib.id. Purpuratos incedere reges. Perfae autem in primis Purpura induebantur. Telia tur 1 Hc- Geogr. rodotus regem Aethiopum , ciim confpexiffet a rege Perfarum miffam libi veftetn Pu r- ^ur“ puream,& ab lchthyophagis didiciffet tindure rationem, dixiffe, T oMp-^g uvSpee7ru$ Pc“a”^" fhtq ) S oMpcd Ji dvWtovTa' Sfan-ne , id eli, non folum homines elTe fubdo!os,fed & velles [ ^ B eorum e fle dolofas. Plutarchusquoq ; in libro de malignitate Herodoti de Purpura & vn- guento ait dixiffe, dolofas formas , dolofas velles e fle m Perfarum . Et in Sympoliacis eiufdem diderij meminit his verbis : Aut vnguentum potius & Purpuram auerfamurob m luxum ijs adherentem, tanquam dolofas velles, dolofos colores, vt barbarus ille dicebat. Idem rurfus author in oratione de fortuna Alexandri Perfarum Purpure meminiffe vide- tur, dum ait: Noli me£ virtuti detrahere , noli meam gloriam deprimere : tuum opus efl Darius , quem ex feruo & affanda regis dominum Perfarum fecilli: tuum Sardanapalus , cui Purpuram pedenti diadema regium circumpofuifli. n Herodotus, 0 Valerius & P $tra bo clariflimi feriptores , quam grata Perfarum regibus fuerit Purpura , non obfcure in* 0 in Tholi* nuunt, afferentes Purpuram imperium peperiffe Sylofonti apud Darium , qui olim curio- * Lib. 4. fa contemplatione viderat Sylofonrem amiculo Purpureo indutum, eiufquepulchritu- ? Lib. 14. dine captus id mercari voluerat:Sed Sylofon,Ego, inquit, amiculum pecunia nulla ven- Gcog. do,led tibi dono do, li modo tuum perpetuo effc debet . Mox Dariusmemor muneris li- beraliter dati Sylolontem remuneratione regia remuneratus elbnamq; pro velle illi re- OU0m(3tjo tribuit imperium Sami inlulne fortunata? &optimce . Legitur praeterea epigramma Phi- fa&us . 2 lippi, in quo Leonides Lacaedemonius Xerxi Perfarum regiinfultat , quod eius corpus inter cetera cadauerainuentum ob lingularem virtutem Purpura contegendum curaT fer , relpuens iplius honorem , proditori magis , quam Lacaedamionio , id dl , viro forti conuenientem . Charon apud Lucianum cum a Mercurio queliffet, qui apud mortales ille eflet , cui pallam Purpuream fibula nedebat , quemq ; corona adornabat , imcilexif- fetq; Polycratem Samiorum tyrannum effe , affirmat fehuiufmodi hominum queeunq; nudum in fuo nauigio agnouerit , maxime derifurum , quando , inquit , neq; Purpuram, neq; regium capitis tegmen , deniq; neq; folium fecum adferant aureum. ‘l Virgilius quoq; de Latino rege loquens canebat: ^ T ahbus Ilionei dictis defixa Latinus Obtutu tenet ora,foloq , immobilis barct Intentos vo luens oculos , nec Purpura regem Pifta monet 3 nec fceptra monent Priameia tantum Et r pofl rurfus: Orbis picta croco, {f fulgenti murice ve fi is i ) Idem s poeta de domo regia Didonis K_At domus interior regahfplendida luxu Jn fi ruitur, medtjfq ; parant conutuia t eft is» Arte laborata vejles , oflroqs fuperbo Item de eadem regina venatum cum Aenea eunte, Reginam thalamo cun flantem ad limina primi T oenorum expeftanf, ofiroq \ infignis & auro f Stat fonipesy & frena ferox fpumantia manditl Tandem progreditur magna comitante caterua. Sidoniampifto chlamydem cire undat a limbo Cui pharetra ex humeris, crines nodantur m aurum 4urea Purpuream fubneftit fibula vejlemt • T ’ _Z 3 Aenafas neid. 7 .As ! lib.. s Lib. 1 Didonis ha bitus. 270 Vlyfsh Aldrouandi Aene« , 1 Aeneas etiam apud eundem vi&oribus praemia proponit, quas funt; Ama q\ & o!ir$ Perfufe veftes , argenti , aunq , talenta . Sed & Mercurius ibidem Troianorum regem Aeneam fundantem arces ac teffla nouantetn Confpicit , atq, illt Bellatus iafpide fulua Enfis erat , Tyrioq ; ardtbat murtee Una Demijfa, ex humeris , diues qua munera Dido Fecerat, & tenui telas difereuerat auro. %L.^.dec,j. *Liuius vero feribit Hieronem, filiumq; eius Gelonem , Sicilia? reges nec Purpura vc~ ftis habitu, nec alio vlloinfigni differentesa cteteris ciuibus proce ili ile, contra Hierony- mum Purpura ac diademate, & fatellitibusarmatis quadrigifq; etiam alborum equorum Dionyfins interdum vfurn efle. Dionyfius vero ciufdem infulce tyrannus non modo ipfe Purpuram +/lrp^ra/?'' *n<^ue^at> led referente f Diogene Laertio, iuflit aliquando inconuiuio, vtfinguliinve- \jn Anjup purpUrea Altarent. Id cum Plato renueret , dicens, 0’ex oti>' £vvct){/,lu) PfiiAlio iv^uvetf fubltmc , Gran Cardinal de la Chtefa di Roma HippolitOi ch' 'a profe, d verji , d nme Vara materia eterna in ogni idtoma , lam vero Lacedaemonios ad praelia euntes puniceam veftem( n tS di/ucen k pnene Jid tns dptozpdu indutteos . Vt modo ad Roma- m bello, nos accedamus, hos fere vel a principio vrbis condita purpureo arnidhi delectatos fuilTe * luce clarius eft,quanquam alij T ullum Hoftilium , qui poft Numam Pompilium vixit re- gnauitq;, primum Purpura vfum efle velint, alij Numam Pompilium allata Regis Hetruf- Romani re eorum vefte, alij ipfum Romulum qui primus regnauit: verum ego alia Romulum, alia s • • Numam,TuIlumalia vfum fuifle fufpicor. Plinius,Purpurae vfum Romae (inquit) femper ^um PuC- liiifle video, fed Romulo in trabea . Nam toga praetexta & latiore clauoTulIu Hoftiliutn puravli. e regibus primum vfum Hetrufcis deuidtis fatis conftat. Trabea autem, (de qua mox plu- ra)proprie regum erat,eaque poftmodum alios vfos fuifle fufpicandum eft rquare cecinit Virgilius; Trabea* Jpfe Quirinali lituo, par uaq} fsdebat Succingitis trabea , Uuafy ancile gerebat . Aufonius h vero illuftris admodum poeta ac vir confularis id declarat dilucide , du canit: q Paulinum , Aufoniumtfc viros , quos facra Jehiirtm Purpura , & auratus trabe* velauit amtttus , Quivero trabea erant induti, trabeati vocabantur, quod ex Ouidio innotefeit, apud quem de Romulo legimus. Hoc igitur vidi trabeati cura Quirini Cum rudibus populis annua tura daret. Placuit poftea & confulibus Rotnanis(de quibus poft)atque Imperatoribus Purpura, atq; vta primo aufpicemur,deeoapud Ciceronem inuenio , Gcefar cum Purpura vefte procef- fit: Et rurfus de codem:pauld ante interitu Ca?faris , cum immolaret illo dic quo primum in cella aurea fedit,& cum Purpura vefte proceffit , in extis bouis non fuit cor . Dion Cal- flusc O&auium Auguftum teftatur peculiares fibi habuifle purpuram, palmataspidafq; ‘ veftes,ideoq; caeteris interdixifle earum vfum. Legitur idem Imperator, ipfe quod emerit in officinis Purpuram , vt fi qua? pra?ftantior efiet alia, fibi cederet in vfum. Caligula refe- i ^Fp^* rente Suetonio Ptolomaeum & accerfitu e regno & exceptum honorifice non alia de cau- ramermt. fa repente percuflifle, quam quod edente fc munus, ingreflum fpedfaculaconuertifle ho- Caligula.. Jp) minum oculos fulgore Purpurea? abolla? animaduertiflet. Nero vero, vt idem Suetonius cur Pcolo- teftatur,pifcatus eft rete aureo, Purpura coccoq ; funibus tinttis. Lego etiam apud Xiphi- mxum per linum, eundem Neronem vela, qua? in theatris vel amphitheatris fuperinduci folent, cuireric. arcendo a?ftui & foli, Purpurea fufpedifle,ftellis aureis varie interftin&a . Eius verba funt. P* Ta' ji pdud 7rapa'/iitda/uam tzt paret Gratiano imperante Sc trabeatos comules fimic , qui prarextati abea fuifse Didam contra veterum conluetudincm. De tertio trabearti De T eftacels ; Lib. I II. 275 genere loquitur t Dionyfius,vbi dc Saliorum vehitu vel trabeis fcribens,eas mptTroptpvpas vocat, id eh, Purpura praetextas, puniceo colore alternis intertexto. Erat praeterea Pur- pura patriti a, cuius meminit Hufebius 11 his verbis: nam inhgnis Purpura patritia Con- hantinusibat paterna domo, patrem quafi reuixifle cundtisin fe monhraturus . Militaris Purpura ob virtutem dono dabatur , quod meminit x iulius Casfar , dum fcribit ; C se far tum quidem honores minime proponere velle ait, cum plurcs tribu ihet legionibus coro- nas, alias turmarum ducibus, tribunifqj Purpuream vehem. Er poft Caelarem Virgilius, qui Icribit Aeneam Cloantho , quod prae caeteris rem bene gcflilTer 3 Purpuream chlamy- dem donafle : Vitiori elamydem auratam, quam plurima circum Purpura iM&andro duplici Meliboea cucurrit. Vuolfgangus 7 Lazius arbitratur ab huiufmodi Purpura Satrapas quondam, & qui in co- mitatu principis aut regis erant , di&os efse Purpuratos , qui , inquit, alia item voce ab - alio vcftimenri genere nominabantur praetextati. z Liuius: Sopatrum ex Purpuratis & n propinquis regis cum quatuor millibus Macedonum & pecunia nuper mifsum in Africa jj! efse. Praslidialis Purpura eodem Lasio feribente rriagihraruum erat & prouinciae praefe- &orum,quaforrafse Pilatum induifle Chrihum Saluatorem nohrum credendum iudi^ eat. Meminit illius togae Spartianus in hiftoria Seprimij Seueri. Habuit etiam aliud ome imperij, cum rogirus ad camam Imperatoriam palliatus veniffer, qui togatus venire de- bebat, togam praelidiariam iplius imperatoris cepit, Hanc intellexihe videtur Sidonius ‘Apollinaris . Huic Socer Antcmiusfr&fc6fots,eonfui & idem ludtcijs populos at q\ annum nomine rexi! Purpureos fortuna viros cum murice femper Profequitur folum: hic tantum mutat ur m illis Vt regnet qui conful erat. Lacernas in vfu vulgi pullas fuiffeconftat. Liplius ? excipit deiieatos,qui, inquit, arnethyv hini coloris fumebant aut coccinei , non tamen fme nota homini} feuenorum* Martialis, x^Amator ille tr i fiunt lacernarum Et b at i catus atq\ leucophaatus ■*> coccinatos non putat viros efe (Mmethyfl’nafq -, mulierum vocat vejlcst Natma lauda, habeat licet 'femper Fufcos colores , Galbanos habet mores . Seneca epih. 1 1 5. Quod vides ihos lequi; qui aut vellunt barbam autinterucllunt , qui labra preffius tonduntaut abradunt, qui lacernas coloris improbi fumunt, qui per lu- 1 cencem togam, qui nolunt facere, quidquam quod hominum oculis tranfilire liceat . La- cernae coloris improbi, Purpurea? funt, quoniam infolens ille color adhuc Senecte tem- poribus. Similcin paenulis , qute vulgo item pulice : Purpurea? tamen quaedam lautio- ■ rum. Diob Caflmsdc Tyberio: Cumq ; Purpurea toga pleriq; vterentur,quod antea vetitum fuerat, neminem quidem ipfe reprehendit aut mul&auit i fed cum fortepluifsct in conuentu quodam, pulla paenula fe induit, quofadfovti alio genere vehium nemo deinceps eh aufus. Echine liquet inquit idem Liphus , quotiens interdi&us Tyrius color, non ad togas id referendum ( alba? enim & pullae tantum in vfu ) fed ad paenulas & lacernas . Phafis libertus, vt citat c Martialis, cum legitimum equitis cenlumnon D haberet , lacernis Purpureis volebat videri eques, & cum nuper Domitianus iuhihet ieruare legem Othonis, ne cui liceret federe in decimoquarto gradu , nih equehrem cen- fum haberet , hic in theatro ia&abundus laudabat legem, quah ipfe efset eques ,* fed Le- $iu§ cui ordinis theatralis cura erat demandata, iuhu eum 1 urge re, EdiPlum domini , deiq\ nojlri guo Jub felit a certiora funt Et puros eques ordinis recepit Dum laudat modo Phafs tn theatro phafis Purpureis ruber lacernis Et ta&at tunudo fuperbus ore T andem commodius licet federe Nunc -e (l reddita dignitas equejiris °Turba nunc pnmsmttr , nec inquinamur , Hae r Lib. Purpura patritia. u Lib. 1. de Conflant. Purpura-» militaris.' * Lib.’). de btl.ciuili . y Lib. S.c.Q Satrap^rur purau pr<£- rextatujj cur chdh. x Lib. io, dec. Praeii diali^ Purpura» Lacernae. x Lib. 1, Elcft.c. 13, i» Lacernae® loris impro bi. a Lib. s 7« e Lib.f* Equitu la«, cerna. Stulte. Purpura., curplebe- raditta . Leges lanes aduerfus Purpuram, •fl Lib. 4p . * Llc.f. T.§ Purpura-. plebda-» dualis . (.4 Proceres cur Purpu- ra vcereu- sur. Purpurn? in uemio . Hydro Ira lica. Veneti pa- triri) quib* Vfanrur ve Itibus. Velles Pur putea: aiie. Hblt; Verum talis ranraq; res , quam facili legitur inuenta compendio ?. Nam cum. iame canis auida in Tyrio htoreproicda Conchylia. imprefsis mandibulis contudifiet, ilia naruraliter humorem (anguineum defluentia,ora eius niirabih colore tinxerunr.Et vt [; eft mos hominibus,dccafio.nes re.} entinas ad artes ducere, talia exempla medicantes fece- runt Principibus decus nobile dare , quod lubffantiam nofeitur habere mediocrem . Eoa Tyros eft Hydron Italica, aulicum profeCto veftiarium,non antiqua cuftodien>, fed i ugi-.j, ter nouella tranlmittens. Ciim,itaquc;tantaapud Romanos in dignitate habita fit Purpu->. ra,non mirum eft, cur non omnes Patritij Veneti ea vtanrur. Hienim togati incedunt ft- m i ii fere quo Romani antiqui amiculi genere, eo excepto quod Purpureum non lit , fcd ex nigro panno: Purpura enim nifi magiftratum gerentibus conceditur , hifq ; infigniori- bus.Nuptiahbus quoq; 8c cum primi honores quos procuratorios vout, alicui defciutur (Sunt vero hi facrarum largitionum pra?fedti) tum confanguineis & cognatis &c adimbus licet per aliquot dies vti Purpura in la?titie gratulationifcp ligniricatum.lam vero de alijs quibuldam veftibus,quas Purpura decorabar, poftq uam in eas incidimus,non abs re fue- i ritq turdam quam breuifsime recenfcre, ne Purpurer authoritarem atque honorem de- pnmcre velle videamur. Rauilius Textor feribic Purpuram in inio coalitam habuille ge- • fPT * nus DeTeftaceis Lib. III. 277 j . nus veftis,quod limbus dicitur, vndelimborarijveftimenti huiustextores dicantur. Ab Limb9 vct$ 7fipi7rop(pu'pH$ , nominat Hippias apud eundem . Uipwyynvs He- Ui/uily^ros fychioeft 0 7npi7iop(pvpi$ y^ircov : & Tripiidasu/ct, mpifioAstist , ofs cp wxAcp 7ropq>ipa. wctpst- x&t aj. Zoographus legendum putat quatuorfyllabis^/Ws-ae, quoniam ita habeat k Pol- kZi.7.c.i j» lux: [\ipivvasau7ro'}tpoaaov iql 'npl/SAvu'*,, {y^v vz v/ptatra i^norn/uiva : n* yrop^vpdc xvkA&) tcl vito ra vtpt'aiuctv)S TnptipyiTct^vvtTii a^/uct ttoixitx t y\ 'nptppoi) ra ^pciptatTos . hoc eft, ita vt ambiens vndiquaque Purpura, veftem reliquam, ceu mare infulam includeret ; vt for- te eandem veftem Anaxilas vtiaov id eft, infulam vocaric. Viriles vcftes a coloribus dit5lse funttefte eodem Polluce, 7ropris,& exponitur vroptpvp)? (»V) xpo)tco7o\ tyjviov a fcholiafte Arillophanis in Nubes. ali- Ilis qu*. quiregestragicoseamferreferunt,&aurigamin pompis. Pollucivero etiam 7rop . Apud eundem legimus dAupyh . Meminit item Plutarchus: E %lw J] 1' Ev/uivv xcivaioi? aAupyns , ygf xAst/uCdas cDotvi' /upa: H efy cfi i us jet/iz rfic SaAaffyus TiopQvpH . A'A apyats ftiAsts apud Arheuseum lego:qui & Hippia? h^c vt rbaeitar: ctAupya. pa\ d/L7TiXp't*v>oi 7 r«- pifidAcucL , xiTtova: 7ripi7rop aurum turpe mulieri Pulchra multer nuda erit , quam Purpurata pulchrior . Necabam ob caufam Babylon quondam omnis luxus plena a Diuo Hieronymo Purpu- rata meretrix nominata efi . Hic enim in quadam epifioj^ vocat le colonum Purpurata? meretricis . TuupciTplav, fi 704 x^Wd 'noSiipri atepyop ztyAep mulieres quafdam in coma?- dijs geftallc inuenio apud Pollucem. Na?uius ; Mulieres operrte auro Purpuraque . 0 Plu- tarchus luxum mulierum in Purpura texatin Sympofiacis,inquicns;cxiftimo autem per- multum intereffe inter fuperuacaneum cultum & munditiem ? Nam mulieres fuco , vn- guentis,amo,Purpuraq; dum vtuntur, curiofe& impenfius quam par cft ornatui indul- gere videntur: Etrurfusinlibrodeconiugalibus praeceptis . Aegyptia? mulieres niaioru indituro calceis non vtebantur,yt domi meminillent tempus exigendum , hodie domi m an fur a? lint plerteq; fi aureos calceos <% armillas & penfcelides & Purpuram atq; vnio- nes auferas. Author efl Lampridius Alexandrum Seuerum Purpura? clarilEma? non ad fuum vfum.fed ad matronarum fi qua?aut(vtiJpoflentaut vellent , certe ad vendendum grauiflimum authorem fuille: ita vt Alexandrina Purpura hodieqj dicatur , inquit , quae Vulgo Probiana dicitur, idcirco quod Aurelius Probus baphijs pra?pofitus id genus mu- ricis reperiflfet. p Artemidorus citante Turnebo tradidit ingenuas mulieres albatas fuifle, libertinas atratas,nobiliores Purpuratas , Atque hadenus de tam varijs Purpur.i nobili- tatis vehibus: quot vero etiam alia? a Purpura nomen obtinuere, licebit videre in deno- minatis . Dicam interim & illud quod fummopere etiam iPtirpurce magnificentiam ac honorem indicatsqudd ni mirum & mortuos ea indueret, cuius his verbis meminit Blon- dusin nonq triumphantis Horna?: lam Purpuram pretiofiflimam fuifle eleganter ruben- tem confiat. Eius originem fic edocet Placidius Grammaticus. Murex CochIeamaris,ex qua Purpura magifiratuum color, de qua Liuiusiptrigcfiinopoft M.Catonis verba con- tra tribunum plebis, legem Oppiam abrogare conatum, Purpura viri vtemur preerextati in magifiratibus&facyrdotijsjliberinoftri pra?texris Purpura togis vtentur: magifirati- bus in colonijs, in municipijs , togte prartexra? habenda? iusefbnec id vtviuifolum ha- beant tantum infigne,fed etiam vtcum eis crementur mortui, & cum tibi viro liceat Pur- pura in vefte ftragula vti; matrem familias tuam Purpureum amidurn habere non fi- 5 ncs,& equus tuus fpeciofihsinfiratuseritquam vxor viftita? Hucufq; Blondus. Morem yero mortuos in Purpureo amidu fepeliendi poft ad pofteros defcendiffe veriiimile mihi yidetur,nam & apud Claudianum lego. Has dedit infertas tumulis , iuuenum % duorum Purpureos merito placamt fanguine manes . Equos vefo vt ex Blondo diximus , Purpura fuifle decoratos cum apud alios , tum apud Komanos vero ipfo verius cft «Id enim etiam indicat ornatus equi Didonis - quo cun^ Aenea De T efhceis , Lib. III. V9 Aeneaad venatum proficifcebatur: cuius cum fupra, fii&a fit mentio hic non repetam . Alias apud q eundem poetam legitur: Va. 7. Aeni lnflratify ottro alipedes, ptttifife tapetis , Eleganter Claudianus canebat: >• > Vtque tuis primum finipes calcaribus arfit,- Turbantur phalera , fpumofis morfibus aurum F umal, anhelantes exudant [anguine gemma* lpfe labor , puluifijf decet yConfafafc motu Cafar\es,vettis radiato murice filem e Combibit, ingeUo crifpatur Purpura vento , Meminit item Silius Italicus : Stratum oUro quem ceperat ipfi Cornipedem . Scitu quoque dignilfimumeft, exfericone an ex lana iftiufmodi quas diximus velles px ferjC(S Purpurea? conftiterint. Ex vellere fa&asfuiflc demonftrat apud Lucianum Demonax , an e lana l> hic enim confpe&o quopiam ex molliter & delicate conueftitis, propter Purpurae Iatitu- Purpurea ■ dinem fuperbiente,inlolentiufq; incedente, ad moto ad illius aurem capite, apprehenfaq; veltls °lin* vefte & commonftratarheus tu,inquit,hocante te ouis ferre folebat 8c ouis(7rpo0aTov)fmt. lam vero Purpura praeterquam in veftibus , in alijs etiam rebus placebat antiquis : in ta- pedibus in primis:Citat enim Giraldus hoc Iulianirhetoris verfus : lam tonfiles t apetes ebrij fuco £)uos Concha Purpura imbuens venenauit . Conchyliata periftomata Cicero nominat in Philippicis: Conchyliatis Cn. Pompei pe- Conchylia riftomatis feruorum in cellis ledlos firatos videres. Inuehitur autem in nimium M.Anto- la peofto- nij luxum , vnde fubiutigitj:quamobrem deline mirari haec tam celeriter elfe confumpta : mata* ■ non modo vnius patrimonium quamuis amplum, vt illud fuit, fed& vrbes & regna tan- 9J ta nequitia deuorare potuiflet. Taxateandem ftragulorum luxuriam Plutarchus in libro fj de cupiditate diuitiarum: ficut enim Agatho(inquit)fiftulam £ conuiuio ad mulieres emi litjfudicere ratus fermones conuiuarum: ita repudiauerim etiam ftragula Purpurea, men- • fas fumptuofas,& fuperuacanea omnia, videns diuites ijfdem vti rebus quibus pauperes. q Athenaeus item fcribit Purpurea ftragula in foro fubftratafuiflein conuiuio Cotyis regis, Le^. Purpura & auro ftratus erat ladtus C. Iulio Caefare interfe&o.Le&i autem etiamPurpu- pr*r” reis ftragulis cohoneftabantur,quod aliquoties innuit Epigrammatarius, vt in vndecimo: pUleis 0ma Lingonicis age dum tumeat tibi culcitra Unis , ti, ConBringatcfe tuos Purpura texta toros . Item in duodecimo ait: Circumfufia rofis & nigra recumbit amomo 9 Dormit & in pluma , purpureo % toro • Et rurfus in decimoq uarto: Stragula Purpureis lucent villofa tapetis , Quid prodettfite congelat vxor anus ? Meminit praeterea r Statius, dum canit: * U.i.Thsh* — — -Fano ttrepititta tumultu Regia , pars ottro tenues, auroq-, fonantes Emunire toros, altofq , inferre tapetas. D Libros, quos vel donabant; vel praeftantiores alijs habebant , ijdem veteres ornabant Ljbri pur^ Purpura, quod praeter alios meminit Lucianusnon vno inloco,vt dum fcribit: Tu vero, pUra ornati „ nunquidanimaduertis prorfusidem cibi accidere, dum librum manu tenens progrede- „ ris, cuius aluta Purpurea, bullulae aureae funt,at tu barbara voce legis, deformans,& euer- tens feriptoris dignitatem. Martialis libro primo circa finem ; De primo dabit, alter oue nido Rafum pumice. Purpura^ cultum Denarifstibi quinaue rJWart talem 8 Et in fecundo librum fuum alloquens aic : Et te Purpura delicata velet Et cocco rubeatjuperbus index , In quinto rurfus ad Mulas : Nunquam grandia nec tnolstta poficit - ... • Aa % £*& SIS cedro decor At a purpura . ; . ' • .,* Nigris pagina creuit vmbilicisa Nec porrexeris ifiafid teneto . .v1 ■ , Sic tanquam nthil offeras , agajn ter luppel- ]e<5ti!e pre- stolam. Purpnreu jP pulchro. Q Color Pur- pureus cur alijs pr«la- sus . Cocci colo ns pneftan tia . In menfis poli‘x Pur- purr. fonte prontananti fluxum liberum permittere? aut de vnguento & Purpur^ nonnullo* cum yxonbus delitigare , in teri m concedentes tonfuram lugubrem , atratam vellem &cv *® Quo patfo etiam idem Iuuenalis Purpuram inter pretiqfilTimam fupelle&ilenj repofuic » ybide vi&is Cilicum piratis canit hos verfus: Non idem gemitus oltm , non vulnus erat par Damnorum focijs florentibus, & modo vicliS' JPlena domus tunc omnis & ingens flabat acernus Nummorum , Spartana chlamys , Conchylia Coa. Sparpinacjilamys,idelt, yellis Purpurea. Hinc quqq j Purpureum, a poetis pro piflcffq ac venu Ilo poni ex illius coloris proflantia & pulchritudine non eft ignotum: atqueica Virgilius lumen vocat Purpuremmyerque Purpureum» quod vere pulchri dentur flores* quos & ipfos Purpureos nuncupauit, vt — — e JMantbus datelilta plenis Purpureos fpargam flores . Item: Purpureus ve luti cum flos fupctfus arat,ro, . Lucanus Hippia? balneum deferipturus, fumptuofiffimafplendidilftmaq; eius ornamen- ta & ftrutfuram miris extollens laudibus ait: Q' (vfyy o}>tos , qcotos ts dvd/uig-og,^ d<; 7rop(pvpa Jilw idiopcfivos. id crll : porro interior habitatio omni amoenitate referta, plurima luce conlpicua efl ac inftar Purpijra? floribus ac ven u flate ren i te t. C u r ve rd Purpura feu color Purpureus rantopere cx teris coloribus cum a regibus varijs, tum etiam magi liratu toro Romanorum , qpin Imperatoribus antepofitus fuerit , non video qucnquatn qui id fcriplerit. Raritate id fa£\i|meffe (quodeqim rarum efl:, idem & earu ) non videtur efle affirmandum , cum fatis obuialint hoc genus Conchylia: nec etiam ob tinctura? artificium, vrhes enim atque ade.q integra? regiones hac arte celebrantur: nec de- nique ob elegantiam luam , quia & aureus color non minus oculos dele&atquam Pur- pureus . An itaque quia cum lana? permixtus eft , dirimi non poteft ? Hoc autem de Pur* pura reflatum reliquit natura? fcientillimus atqueantiquiflimusLucretius inlexto dere- rum natura libro. Purpureufcfl colos Conchylij iungitur vnk . Corpore cum lana, dirum quia non queat v.nquam Non fi Neptuni fluclu renouare operam des Nj» mare fi totum velit eluere omnibus vndis. Idem quqque videmus in Copco, cuius polor eadem ratione pra?fertur in panno: quibus . enim nihil ex eo permixtum cfl.fubinde fpleqdor em,colorisq; bonitatem amittunt. Erat polirem p purpura? in menfle luxu, quod inter alios innuit Macrobius.qui lcribit,quo dic Lentulus flamen Martialis inauguraretur, hanc ca?nam fuifle:ante cx na vrtica? , murices. Purpura-: nec non Porphyrius librofecundo de Abftinentia ab animatis, Oflrea(inquir) omnigena, Purpuras, vrticas &c. deus homini condidit,ytiuris&ferculorum( ^it«S xgf- 7 copia nobis fuppeteret. Sed hac de re poft nonnulla alia. Smhciantqj hxc in Purpura- iaudem,quafolamoti,eam exteris turbinatis praetulimus. ! Moyi- DeTeftaceis. Lib. III 2S1 £QVIVOCA. SYNONYMA. R/£$TANTIS$IMVS ifte co!or,cum non e fola Purpura, fed etia e Conchylio,muricc,Buccinoq; colligeretur, multi viri dodti omnia iftec Conchylia vel fimul confuderunt , vel fajtem non re&e diffinxerunt» Sunt qui Conchylium nihil aliud eflTe quam ipfam Purpuram arbitren- Conchylii* tunquorum fententiam erroneam dfedic exa Plinio comprobamus : ait » Purpura enim: Conchylia & Purpuras omnis ora atterit, quibus eadem mater lu- c^'c" rat. Li.il.c.i 9f xuria paria pene etiam margaritis pretia fecit . Et de Purpura loquens ; Calculofa? appcl- * ■ lantur a calculo maris, mire apto Conchilijs& longe optimo Purpuris. Sic manifefte Co l' 9'c ^ chylia a Purpuris feiunxir. Alijs Conchylium idem eft quod Buccinum; quod b Plinius, * li.y.c.} c cum duo tantum genera Turbinatorum continentium florem illum tingendis veftibus tantopere expetitum pofuerit, alterum Purpuram , alterum Buccinum necdfe efle videa- tur: Buccinum efle qui murex & Conchylium appelletur , cum etiaconftet&mu- rice Tyrio infedas veftes dici & Conchy liatas. Qua? ratio etfi valida nonnullis videatur, ^ cam tamen facile conucllere poflum eiufdcm c Plinij authoritate:quieuidentiflime Con- c Liy.c.}? chylium a Buccino leiunxit . In Conchyliata veftectetera eadem fine Buccino pra?terque ius temperatura (alias ius temperatur ) aqua pro inuifo humani potus excremento ♦ Et 4 ” alio in loco:ConchylijsfuU florem colorcmq; proprium tribuitduxuria veftibus quoque prouocauiteos flores qui colore commendantur , Hos animaduerto tres efle principales; vnu in Cocco,qui in roiis micat, gratius nihil traditur afpcdu: & in Purpura Tyria, diba- phaq; Laconica:alium in amethyfto,qui in viola, & ipfum Purpureu, quemq; ianthinum appellamus .Genera enim tradamus in fpecics multas fa?pefpargentia. Tertiuseft qui proprie Conchylij intelligitur,idq; multis modis. His adiungemus Diofcoridis teftima- jiiQ,qui cum dixiifet dejPurpura & Buccino, aliquanto pbft de Conchylij operculo feor- fum fcripfit, & in fine addit : Afra' c/V r 0' zcy%u,\iOv zdiv 770/« ocrct v 7roppa.t avjxs. Verbum tamen 7rG,L led modice inflexa elt dentis canini inrtar . Subitiori j praedura eft,non olfea , fed aliorum te- Patorum fubrtantia? fimilis, Conchae non m erem ur&ppcilar i , cum.neq; biualuium, nec vniualuium generis fint, neque muricibus aut v.enereis Conchis flmiliforma. Ert,& pe- nicillus marinus Rondcletij tubulus quidam reftaceus , led molli & laxa fubftanria . Va- lerius Cordus vocat Enrhalium, aitqueelfe rcftaceum quiddam marinum , fiftula? modo longum & concauum, foris Ifriatum, longitudine digiti,fnon tranfuerfi,, fed fecunda lon- gitudinem:) dentalium Conchulam efle marinam , paruam, dentatam rimam habentem. Nos huiulce Conchula- inter Conchas venereas mentione faciemus. Poft marinos altus, inquit Bralauolus fupra maris lirora inueniuntur. Sunt qui ha?c cocta & qui cruda edunt, hem alia maris Conchylia. Anrale diuerlis inuolucriscircumgyratuneft aure Buccinum: & accidit quandoq; flante vento per antalis anfradtus libilum emitti, vttuba videatur. Hac Brafauolus. Q^iod ad vim quidem remediorum attinet,Purpuras,Buccina,tubuIos, an porcellanas aliquas excipias, ego cum Zoographo.parum interefle cenfeo . Ridet eos, qui barbaram fellantes medicinam tradunt efle lapidum genera. Graccquidem a Nic. Myrepfo dWaAi& TtnztAi feribitur. Atquehac de antali . Cuiushic quinq; icones ma* gntiudine tantum differentesdamus. Bellonius Purpurarum tertas ab Italis porcellanas vocari tradit, eoq; nomine omne genus Conchylij ab illis intelligi: vnde nos(Galli)quO'' Porcellani que , inquit, detorta ad vafa appellatione, porcellanica vafaappeliamus, vocemque hanc ca valavn agnofeimus in globuhs,quibus noftra? muliercula? fuas preces nuncupare folent:Pate no* E Vp/- ^ 7FCff, 7np) 'tlw' zapiav. Ka) ai /ufyj af to7? zoAwQtp Hsf tv avSa.s ctvrcav ai /ufyj' 7iX^<^ctf uiA&v fyucrai ; ivjotf ipudpdv pc/zpov &c. Qutefic Gaza conuertit:Genera Purpurarum plura , & nonnullae magnitudine augentur infigni , Vt quae ad Sigeum & Leftum ( Idae promontoria) gignuntur . Aliae paruae , vt quas Euri- pus fert & Caria . Pelagiae magnae Icabraeq; funt , quarum fios magna ex parte niger * ied nonnullis rubidus pufiilum.Nonullas ex magnis vel ad pretium minae euadere nouimus, Paruae ad litora & oras ( ov xo7? atyiaAois nsf mp) dzrd ; ) reperiuntur flore rubro „ Rondeletius Purpuras quae at t o7s zq'Attois nafcunrur, pelagias recte interpretatu fu iffe Gazam ait, quia BaAaosm Graeci xa' zojAu/uxvx, t»s -appellant, &. &4 Vlyfsls Aldrouandi tales & Occidentales liuidas. Meridionales rubras &genuinas.Ifidoru$ quoq; Occiden- ti tribuit luhnigrasjdum fcribitferruginem efle Purpura? fubnigra? colorem,qua?fitin Hi- Purpanu fpaqiaduxra illud , Ferrugine clarus ibera . Mihi quidem rubras Purpuras, atq; nigras vi« fUndelenj jcre rars5 ? |pc| qU^ies Rondeletiu^£pingit, innumeras, a quibusque hic primolo- Coexhibe?uv,inhocpotiffimum differt > quod pluribus fpinis fiue mucronibus horreat , maxime vero in poftica parte, #bi Turbi- jpurpura pluribus mucronibus horrens, nataefhextraq; modo candicat, modo fla uefcit;int9 modo violacei coloris eft, mo- do rubicundi, cum Rondeletij Purpura vnciiquaq; , extra minus, intus magis can dicet , AI tera echinata pariter eft , fed|vt minoribus, ita quoq; rarioribus fpinis, ac brvuioribus prodita : eius tota pars turbi- nata fubicundo colore confpicitur, dor* fum vero (ita eam partem qua magis gib- ba eft, aut extuberat, liceat appellare) par tim rubet, partim viridefeit, Anterior mu- cro acutus non eft,vt iq priori, fed notabis li latitudine fpetftabili? , & velut ex qua- titor vel quinis mucronibus conftas. Intus color ferrugineo , flauefcente » ac eleganti oeruleo variat, tx hoege nere nonnullas alias fpecies obferua ui , quas in gratiam ftudioforum & deferibere & depingere libuit . Qu® itaq; ab illa prima cft,eiufdem plane magnitudinis, colore tota cinereo» intus quandoq; candicante , quam* doq, fuhca?ruleo,fpinis etiam longe breuioribus,quin ferm£ nullis , cum extuberantia hic potius fintappeb- landa?. Variat hoc genus Purpura? fummopere fecudum quantitatem» Purpurea Intus fubcerulea, n vt ex duarum icone adiefta videre licet . Huius quoq; potiusquamalteriusgeneiiseflrc urpurape yidctur pUlchcrrima ifthaec Purpura, pelagia forte Ariftotehs, longis vndiq; tuberibus, * ’ v^iq; ferme duplicibus, at minime acutis,ledobtufis plena, labro latilfimo,quah canali-* culato, binje enim id foueae percurrunt, tota fere marmorea? duritiei, vndiq; candida, pr?- Purpura terquam in extremis foraminis oris, qua? purpurafeunt , HucreferedaprtetereaquK u matmorea, mtje a^ ea m^rmorea pingitur, tota ex cinereo candida, minor quam priores omnes.labro fubtus fpinofo, feu echinato , cum alioqui nulla? alia? fpinae in toto corpore dentur . cete- rum in hoc ab omnibus fere Purpuris differens, quod vix vilius T urbinis figuram habeat. De Tcflaceii Lib.III. 285 purpura marmorea ? vetre enim plane eft feflUi. Qua? hac ordine fequitur,la?pius a me obferuara,ex cinereo nigricans , a Zoographo primum depij de penitus referret , nili clauata eflet & canalem ad latus , qua lip fcr*Puo' guam exerit , haberet : Cornua Limacum more attollit , atq ; eodem modoferpit, ijfdemque cornibusiter fibi pra?tcndit. Linguam ex tubulo canaliculato in latere procurrerem habet, qua? callofa? huieparti adha?refcit : cuicaro ipft tefta? adiungi- tur. Eft autem ea caro, mufeulus quidam fortis ac candidus, Purpura Zoographi ex mari Adriatico , media? tcfta? alligatus, quo Pur pura taquam congenito quor dam operculo, carni patule op polito diutifli me extra aquam viuit. marinam enim aqua hau ftam aftevuat,qua pluribus die bus refouetur ac fuftentatur . Caput illi cartilagineum aedu rum • Os in ea parte , qua {co- pulis h^ret, rotundo foramine peruium, quo lapides arrodit, & in ftomachum exugens de** mittit. Percepi autem ex anaro me Purpura? in canaliculoper quem linguam exerit, duo fo- ramina rv. s$ ' 2$ 6 • Vlyfsls Purpura p&ada&ylos Belionij prone & fupine» s f>iflk*rer>t?§ vndo (li- mantur. Magni tu-; do» Ariftoteles 8T Athe- naeus corre ,Hi ifar.c.ty. ramina iri diuerfas corporis primum gj delata : vt inde ad branchiarum (Te- ' flata branchias non habent , & repre- hendit hac Kondeletius ) locum per- tinerent , ( quas rranfuerfas fub gran- diore ac neruofo mufculo politas nu- mero (enas in parte torporis gibba offendit: ac paulo inferius ftomachu , amplum cor, erui fere magnitudine» fubrotundum ad latera branchiarum fitum . Hepar vero vifcidum , tenaci quodam lentore praeditum, vt pan£ vifcum clfe appareat , Hoc Ariftot.pa- pauer appellare voluit : ad cuius latus mucus Purpureus ( quo olim tingeba tur) apparet, in recentibus Purpuris g ilico extorquendus : totus enim in de- mortuis perit.Quibus autem Purpuris I tin&ura fuccus apparet, ea magnitu- dine mediocres funt,ouum gallina? ra ro excedentes : quanquam nonnullis eiufdem magnitudinis nihil interdum eius appareat, Vt modo ad Purpura» differentias redeamus, eas Rondel^-1 tius fumi ait, a loco, magnitudine, par- ilitate, floris liuc fucci varietate.’ liciit nimirum ex Ariftotele paullo ante di- ccbamus.QiJod ad magnitudinem at- tinet, Aelianus Purpuras ac Buccina tanta eflc teftatur in Indico mari, vt fa cile congium capiant . & apud Ariflxvf telem in modo praei ratis verbis legi- tur , yimTClf S’ iV tCLf ex Ariftotele, qui feribit jw^A/oscPS*. Sic ille. Atqui Plinius, h#c non aliunde, quam eo, quem paulo ante citauimus, loco Ariftotelistranftulitte videtur, vbi Gra?ce ni- hil aliud, quam ra' t »'§ tA /*»? /uxvx, legas, id eft, clauicula? inrcruaila , nam quod ea/£ auicb #A if in vitibus Graecis eft,id Latini capreolum autclauiculam vocitant , non dico vocem xo^A/osfTois adremipfam non quadrare; fed vbi Ariftotelesea de Purpura vtatur, non oc- currit: & li alibi vtitur , non aliunde tamen, qu^ricitaiiimus, tranftuht Plinius . Cattius quoque helicain Purpurarum tefta nuncupari ab Ariftotele feribit, a Theodoro orbem ,, cuniculatim intortumni Vitruuio, in coiumnis etiam volutam. Quoniam vgij> iuperiori- 3, bus addit Plinius : Pra?tereaclauatum eft ad turbinem vfque aculeis in orbem feprenisfe- re.-qui non funt Buccino , fed vtrifque orbes totidem, quot habent annos: Mattarius Mar- cello infenfior ; Libcratusnunc (inquit) eft Theodorus a falfi calumnia Marcelli : qui in B fuo Diofcoride,vbi de Purpuris loquitur, eum reprchendit:quod vbi in Ariftotele, annos circiter fex Purpura? vi uunt,& lingulis annis incremetum eorum patet, per orbes quibus totidem, quot annos habent, conuerterat ; non orbes , fed volutas interpretari debuerat : non animaduertens homo nimis fciolus , videri cupiens quod ira Plinius etiam hoc loco Ariftotelem conuerterar,quare Theodorus Plinium Ariftotelis meliorem, quam Marcel- lum interpretem imitatus, orbes reditis quam volutas conuerrit . Nam voluta? appellan- turjquod circuli fiue orbes illi interiores volutim complicentur,& ab exterioribus fufeio- \x modo inuoluantur& obtegantur , prima nanque voluta fiue plicatura integitur ale- Volutandi, eunda , & fecunda a tertia, & lic vfque ad vltimam : quemadmodum in voluta capituli a Vitruuio demonftrataconftat. Atqui in Purpura orbes vocantur,omncsdetcdifunt,cla- uiculatim in faftigiatam longitudinem exeuntes, nullo orbe ab altero volutim intedo. Sed vt ad rem redeam, ego potius cuniculatim, & cuniculi, vna cum Hermolao legerem, tum ex Plinio, iplo fupenus, vbi de Concharum generibus loquitur, (inquibus magna lu- dentis natura varietas)dicente cuniculatim, pedinatim, imbricatim vndata: tutn ex Ari- ftotelequiqtode hiftoria, vt Theodorus vertit. Tempus (inquit) viucndi & Purpuris & C Buccinis longum:annos enim circiter fex Purpura? viuunt,& lingulis annis incrementum eorum patet per orbes, quibus totidem quotafinos habent, tefta intorta cuniculatim in crepidinem definit. Et quarto de partibus animalium . Qua? ex turbinatis cuniculo in an- fradum contorquentur . Eft vbi etiam clauiculatim, vt quarto de hiftoria , duobus in lo- cis,interpretetur. primo, facie dixit clauicula? Buccinorum . fecundo , Mouentur irem ea- dem omnia Turbinata parte dextra, non ad vertiginem fiue clauiculam, fed in aduerfurn. Et quarto de partibus animaIium:Cbntinentquodpapauer vocatur, Turbinata omnia fua clauicula. Sic etiam Hermolaus, in Diofconde libro fecundo, vbi ait Cionia vocantur par Cionia. tes in Buccino atque Purpura medice, fecundum quas filicei operimenti clauicula eft. Cseterum exemplaria antiqua caniculatim &caniculi legunt, facilis corruptio quinta vocali in primam mutata, Ha?c omnia Mattarius . Eum vero locum Diofcoridisquem Liofcori— citande cionijs, non fatis explicatus videtur Rondeletio, etiam ab ijs qui bene longa, in- des explica quit, commentaria in Diqfcoridem confcripferuqt. Acprimualij > uovtct leguntjal \j\avtct. tus‘ Qui legunt.detortum putant vocabulum a didione fov, quae violam fignificat:quia Purpurarum quarundam ftos violaceifit coloris, qui flos eft inter papauer& ceruiccm . Hermolaus ahvtct legit, id eft, columellas, vt funt Buccinorum, Purpurarumq; partes me- d,ia?> quibus velut columnis & fulcris caro & reliqua? partes innitantur . Sunt autem par- tes ha? medi#, par tes corporis interni Purpurarum valde torofa? ac firmae ac fibrofa?, circa quas tefta? volurrfina capreolorum ritu conuolui incipiunt fecundum Diofcoridem : vel quibus h#ret vena illa vel membrana florem Purpurarum . continens , fecundum Arido-* telem inter papaner, quod inferiore eft loco, & tracfielin fiue ccruiculam, fiue collum fu- ptnore loco. Sed pr#ftat locum f Ariftotelis proferre, vt ei lucis aliquid inferamus. To’ Lib.yHijh dv^QS txuutv *va,S /uiactv rS jUfUmoi nyf t h rpct^Aa. . Txrcav w avfAcpupi? 7rux.vn' , c.15. To' «T jcPtitp, aiJ7r%p vtpuv A wxo\,oi> dv dipoupcoTi, &A ifij/uwos fi Bzttvh , dv§j'£a vlid %»p& . cDcLrdvet f£ durlud dj7np reliquit his verbis: Sanguis non in cunblis terrcftribus eft , verum firnile quid vt Sepia? in mari fanguinis vicem obtinet atramentum , Purpurarum generi infe&or iliefuccus, d? cuius varijs fynonymis ac differenti js, antequam ad alias partes pergam, primo dicendum Synonyma [mihi e fle videtur. Vlpianus Purpurae (fic plcrunq; vocatur) appellatione omnis generis fl ;ns flui- Purpuram contineri putat. Argaman & Argeujt Hebraicae voces in libris facris Daniel.j, & Paralip. 2. 2. Purpuram interpretantur, velfericum Purpura tindfum ; vnde& Amorge Craccis per merarhefinfabfum putat ?,oographus, Giftoteles,vtdemonftrauimus,atque aiijj Graeci to' d-.3o$ rm % opQvpcvv vocant: Plinius alijq; florem Purpuras? transferunt: Pli- nius etiam fuccum, vt cum ait:cum vita fua fuccum illum euomimt.Etaliasrcum foerifica- uere, fluxos habent fuccos . Vocatur & liquor, ros, fanies, pelagium, fucus, a Vitruvio etia Citrum: Sic enim fcribitrlncipiam inde de Oftro dicere quod & clari.Timam Sp. cxcclien- G,lru quid 11 ®raam habet praeter hos colores afpe&us fuauitatem , Omne quidem Oftrum Purpura u ii eft, feci non omnis Purpura Oftrum, vt tradit b A. Gellius , quod exuberantiam fplendo- i,4 nicar . c. remq; ruboris habet, hoc eft,illuftratur fplendore,quo. reliqua Purpura caret. Hunc fplcn- 26. do rem cocco incendi tradunt . Nonius Oftrinum colorem diftinguit a murice(qui & ipfe Oftrio’ co pro Purpura muhoties accipitur)quod Oftrinus color fit fuhrubeus , murex Purpureus .. lQri^ Sed ha?ca fcriptoribusconfunduqtur.Idem Nonius Oftrinam»inquit, (fcilicet veftem di- cnnt)ab Oftro colore, qui eft fubrubens . £itat item 'ntec verba T urpilij : Interea afpexic virginem veblari, in capite riculam indutam Oftrinarn: Et Varronis, Aurora Oftrmam (Oftrmum)hic indutus fupparum. Vtehantur autem, vt Zoographus conijcit,non tin&q- Oftrum vn res folum fcu infedores veftiumdioc colore, fed & pibdores , Didu vero eft Oftrum «W de cludum. ^ o^-paza quod a Purpuris tefta tedfis eximeretur, ex Vitruuij fententia .VirgiliusSar? ranum Oftrum dixit, a Sar vrbe Phoenicia?, q ua? poftea Tyrus appellata eft : Et gemma bibat & Sarrano dormiat Ojlro . Vnde & Sarranum & Tyrium Maffarius hunc eundem florem a Latinis vocari tqftatur , c Propertio alijfq; etiam color dicitur Oftrinus? Et Tyros Ojlrinos y rabet Cadmaa colores . Aducrtendum interim Conchylium, muricem , & Oftrum pro eodem colore, Purpureo fcilicet fumi. Saniem vero pra?ter Plinium etiam Virruuius dixit: Conchylia, cum fine le- ffa,fcrramentiscircumf:indumur, equibus plagis Purpurea fanies. Pollux item 'Aadpv , id cft,cruorem vel fanie dixit : Nonnus antiquus poeta dnpo\ 71 bp , id eft,!iquidu ignem, Fucus pro |10c q colore, illud a faniei fubftantia, Fucus noniemei Plinio dicitur, vr, Buccinum per fe flore flur— damnatur , quoniam fucum remittit, Sammonicus : Purpura torretur Conchyh pradticu fa l‘T‘ . ^ fuco. Pelagium veib eodem loco Plinius: Pelagio admodum alligatur, nimiaeq; cius ni- c agmm . c|at ilufteritatem illam &c, nonnulli etiam Furpuriflum , de qua vocepdft. Plinius medicamentum quoque pro Purpura? colore >dixit,quod & Grarce pharmacum appellare licebit. Pharmaca Iones tincturas vocant . veram kGionem , vt Alciatus ait , peruertentes . 1-g ) apud • Suiuam nec nu . Sarranuai Oftvum vn dc . c Hfa- rt Venenum Tynu m DeTeftacels; Lib. III. 2 $9 OxybaphCL \ Suid&m nihil nuiufmodireperio, nec alios Lcxicorum fcriptores, neq; in O , ncc in Cfjfo? . Oxybaphum quidem , quod aliqui inepte oxobaphum nominant ( Varino tefte) vafculum eft aceto & intindui,excitandiappetitus caufa, deftinatum m men (is. Purpuras tamen Jtctpdpus ^ o%uTct'Tct$, id eft, excellentes, minime vulgares & acerrimi fulgoris apud Suidam legimus m 2« pSu> . Atropos 7ropq>vp* Arriano eft Purpura praeftantior,cui opponit v} id eft, vulgarem . Brodaeus quoq; in mifcellaneis cap.24. ineptam hanc Alciari interpretationem reprehendit : cum Suidas nihil aliud feribat , q uam o%o$ j'4«roV to' aVo' qqivUm, hoc eft. Acetum codum e pahnulis,cuius meminit Xenophon in fecun- do Anabaleas . KaAyf Hclychio eft flos rofae &c. & Purpura marina . Et Nicandri Scho- KaAvf. liaftes aaA;^aitefle florem feu animal marinum quo Purpura tingitur . Hermolao chal- Chalca. caeft(cx Suida vt videtur, apud quem idem legitur ) herbae genus quaePurpuratingi- tur,quod& Ruellius meminit ex Phocione Grammatico , cui tamen eadem yox etiam Purpuram fignificat. Sed potius feribendum eft; vnde verbum xaA^amvi^Scholia- ftes Lycophronis, vbi hic habet wsVAa* Calche, inquit, proprie eft Pur- pura tinfta: nunc vero peplos (impliciter multis tinduris infedos intelligit,& variegatos d 1 & plumaricos . d Caelius calchen Purpurteoperculum.abalijs vocari tradit (vnde, inquit, 4 ^■8,C,IU dictus Calchas) a Galeno onycha ; tametfi dicatur onyx , vnguis odoratus que oftracion item appellent , vel oftracon quoq; . caeterum haec poftrcma non ad ipfum florem , dum adhuc in animali eft , fcd cimi ad vfum accommodatur, pertinent, ita & Purpura (impli- citer apud Romanos aliosq; vcftimenti genus commemoratur. A \$na.) tamen ab ipfo flo- re vcftes Purpureae didae funt , & toga pida a florido Purpurae colore . Teftis eft feftus 9j Pompeius. Pida , inquit, quae nunc roga dicitur, antea Purpurea vocitata eft , eratq; fine pidura. Eius rei argumentum eft pidura in aede Vertumni & Conti, quarum in altera M» Fuluius Flaccus, in altera T. Papyrius cenfor triumphantes ita pidi funt .de hac plura fu- perius dida funt . Ita pariter vefti ncnta Purpura infeda eo temperamento , vt amethyfti e . colorem referrent, amethyftina dicebatur. Plinius e de amethyftisloquens : Indicae abfo- lutum Purpurae colore habent, ad hancq; tingentium officinae dirigunt vora; fundit enim afpedu leniter blandum, neq; in oculos vt carbunculi vibrant . Nec non Purpuram voca- bant extremam oram veftis praetexrae,cui,vt diximus,purpura inferebatur, vnde tefte Al- do Manutio, mp/7ro' ppupov vocabat limbum huius veftis. In fu mina a Purpuris (conchis) ' ip^s quoq; yeftes,vt Hermolaus quoq; voluit. Purpuras vocamus. Accipitur etiam pro PurPura rubore faciei , vt apud Propertium . rV . e *a" 7 wtta rubore genas fanlatim furfur a vettit . Ftapud Martialem lib.9. Et libata femel fummos modo Purfura cultus Sfarferat &c. Ennius in hoc quoque fenfu. Et fi mulier erubuit ceu lacie , & Purfura . Atq; ita pro purpuriflo etiam accipiebatur:Afranius; Mea nutrix furge , frnfer Purpuram. Non ahfimili ratione Gallis exanthemata feu maculas peftileniiales, quia faepe Purpurei pro exathe funt coloris, Purpurae nomine, vt teftarur Ambrofius Paraeus, intelliguntur. Sed vt ad flo- matibus . rem ip( us Purpura reucrtamur,tempeftiuum eft, vt de differentijs eius aliquid dicamus. Floris diffe Tria ai tem Purpurae genera , a varietate coloris fumpta a veteribus memorata inuenio: rent,£E* v 7rop(pvpiSa coloris violacei faturatf &fubnigricantis, quo colore Tropcpvpzov xv^a, ddwop Acolodsva ' 7 roptpipm Homerus dixit : Talis fuit amerhyftina, & quae e pelagijs Purpuris folis fiebat, p,etate tria & Buccinis . QomtiSx, puniceam rubentem colore cocci , qualis fuit Tyria & Tarentina , ge vnde & venenum Tarentinum dicitur, a colore puniceo maturae palmulae didam . dtepyl- colore glauco, irato mari fimili,auftero, diluto, qualis fuit C onchyliata .Tyria ommu celeberrima, quae Oftrum quoq; dicebatur, quo obfcurior & nigricantior, eo erat carior, aquafanguis dicitur purpureus, admodum fplendida &: fulgore luminofa, quae nempe Sagu is pur ad folis radios ignem repraefentabat, quare ignea voc.auitluuenalis, & Valerius Flaccus Puleus vn- ardentem. F uit foi te etiam huiufmodi , quam in Britannia nafei Iaudatiffimam Bedame- ' morat initio Eccl.hift.gent. Angi. Hac ideo deterior habebatur Tarentina, quod fine luce 1 & fplcndore eflet. Non enim omnis Purpura fulgore luminofa erat, fed quadam oblcuri- tate cenfetur,quin & (plendentium quaedam nifi altius tollantur, non fplendefcebat, nec implebant oculos contuentiu. Hinc Augufti iocus innotuit, qui cum olim quaereretur de Au-nifti oofcuritate Tyriae Purpurae, quam emi iuflferat:dicente venditore; Erige altius & fufpice, cus. B b his vfus 10» Vlyfsis Aldrouandl Purpura.» clanffirna» Alexandri- na Purpura i u& purgo, dat Latinis: nobis pur, a quo purpur color pureigneus,quaf? pur-uur . Sic t^men Latini vfi funt,vt purpur color fit purus purus , Sic dixit ille,quifqui$ nomen V irgilij fumpfit: —.Carmina purpurea, candidiora nitte • Et Valerius Flaccus: Hic < C De T eftacefs Lib. III. 291 arrbinigr ror . ; Utc fale Purpureo viuaq ; nitentia lympha : Sic Horatius ■ l t tmpcjiiuius tn domo \ Pauli , Purpureis ales oloribus Comepabere maximi. Quo loco demiror intolerabilem Lambini audaciam, qui culo poetas elegantiam non rn- telligeretj pro Purpureispofuit marmoreis, operola teftiuin dc nuneiatione, doa ns mar- ^ jnoreum pro candidodici. Girantur Lucretij, verius, citantur Virgilij, citantur Ouidij , quo vetus feriptura ac genuina le&io coirumpererur. At non vidit hic Lynceus, cornicum 5 oculos configere paratus, hanc lc&ionem non in omnibus modo vetuftis exemplaribus ■ inueniri, fed lam olim etiam a Seruio probatam germanamq; habitam fuifle, vt interim Aeronis ei tefiimonium contemnere permittam. Ille enim hunc Virgilij locum ■ — — Namq i pfc decoram Cafariemnato genetrix lumenq\ iuuenta ’ Purpureum, <& latos oculis afjUrat honores. fic interpretatur , vt Purpureum pulchrum & floridum vocari dicat: quod vt probabile reddat, hanc ipfatn Horatiani verius partem adducit. Purpureis ales olot ibus. Vellem equidem Lambinum interrogare quod libi Columella voluerit, dum dixit: Fron- des Purpurat auro. Sancfi confentire fibi Horatium emendanti vellet ; necelle haberet, vel ineptum aurhorem dicere, vel locum caftigare . Quis enim vnquam aurum vidit Pur- pureum, fi Purpureum fit rubrum ad atrum declinans ? Mefcio profe&o qua? fit effrons corrumpendi impudentia dicenda , li hcc corredtio & emendatio fit vocanda. Nos igitur > Purpureum id dicemns quod floridum efl: & pulchrum , idq; vocis origini conuenienter, qua? nihil aliud fignificar, quam vel purum ignem, vel purum putum. In igne autem non "> tam color , quam lux & fplcmdor conlidcratur: quo videtur Horatius relpexifle , in arte poetica canens. .L . . . 1 inc ( pt is gr anibus plerunq & magna profejlis Pur punus lat,e qui pp lende at vrtus (p alter i^Ajfuitur pannus. | . ^ Nccinde alienum elt illud A ufonij in Mofclla ii . - ~ ' Phecbusq , per eno Lumine Purpureum referat tam fudus olympum Lecititaq; Purpura nomen ad rtdtam rationem vocatum, ne Purpuream niuem , ne Pur- pureos oleres, ne Purpureum fal admiremur: nec abfurdum iteputaremus , fi quicquam auro Purpurari diceremus. Furius apud A. Gellium fic legendus. V t fulica ippi latis vohtat fuper aquor a clafsts Spiritus Eurorum viridos dum Purpurat vndas . Exemplar mtu habebar, ficut fulica leuis: quod non placet, nili ex fulica fulca facias, quod per me liberum efio. Hic Purpurat fic interpretatur Gellius , vt idem fit quod nitelcere fa- cit, quod non potefl difpliccre , maxime, fi nitorem quendam fpiendidum & igneum in- telligat, qualis lm r fpanti mari videtur, adeo vtno&u etiam luceat. Purpureuitaq; ignis lplendorem vbiq; indicat, qui quod in oftro maximus fit &excellcntiflfimus, Purpureum eltro tin&is potiffimum applicatum. Eleganter Virgilius, Tyrioq ; ardebat Murice lana. Liuius in Laodamia: Ille Afiatico ornatu affluens,aut Sardiano ac Lydio fulgens decore. Quintilia-*- Bene dixit fulgens, vt igneus Purpura: fulgor intelligeretur. Addamus & Quintiliani lo- nus COrre— ■ cum infignirer corrupturruex libri duodecimi capite decimo & in eo corrigendo, fi minus aus. j ” plact bo, Lambini audaciam dicar aemulatus. Sed euanefeunt ha?c ( inquit, )atq; moriun- ” tur comparatione meliorum, vt lana tin&a fuco citra Purpuras placet: at fi contuleris etia i: ” Tyri* lacerna?, confpe&u melioris obruatur , vt Ouidiusait. Sivcroiudiciumijs corru- ” ptis acrius adhibeas,vtfucis Purpuram:iam illud quod fefellerat, exuat mentitum coloie, & quadam uix enarrabili fa?ditate pallefcat. Luceat igitur ha?c citra folem , vtquaeda exi- gua animalia igniculi videntur in tenebris. In his alia aliter corrupta fuerunt, vt liquebit conferenti. Quod autem dicit, vt Ouidius ait, nefeio an a quopiam fitadietftum. Eiuscer te alia efi comparatio. Tyrias enim Amyclas confert#£ftaute locus in rethedio amoris. Confer Amyclats medicatum vellus ahentsy CMurtce cum Tyno , turpius illud erit. Si mihi citra exemplarium fidem conie&andum fit, pro lacern^, non Laconica?, fed Tyrig Lacerna: legam» vt alludat ad Iuuenalis illud. ^ Bb 2 fyri&s Ofiro, ?£i-7^-34 Lingua* Linguane teftas per? forer. Lana non eftin Pur- pura. k Lli.c. 83 Purpurat vana figni ficata. 2£)2 Vlyfsis Aldrouandi Tyrias humero revocante lacernas . ? E & illud, vt Ouidius air, a quopiam lciolo dicaci margini adie&um > cui vifa fuerit eadem ytriufqi aurhoris collatio, cum tamen Horatius potius citandus fuitfet, apud quem eft; Non qm Sidonio contendere callidus ojlro Nefcit Aquinatem potantia vellera fucum Certius accipiet damnum , proprufue medullis ■, * £hiam qm non poterit verum diftmguere falfo . Hic enim fucum Purpura?,perinde atque apud Quintilianum.comparari videmus. An ve« ro Amyclis mxta, ac Aquini fuco pro Purpura vterentur, an Purpura quidem vterentur, ■ led pallidiore, quam eflet Tyriorum, alijs conie&andum relinquo; penes quos etiam efto eius,quam velint, ledtionis lequenda? po teftas ; cum non vno modo locus intelligi corri- giq; poflit . Nobis fatis eft ex eo intellexiffe, igneum fulgorem in Purpura maxime pia- cuiile, quo ratio nominis ameaflignata facilius Tuam tueatur probabilitatem ♦ Nonnus Purpura inuentionem delcribens . rt/p/y? crKOTTtctty ch&divjuiva tpdpict %d%\us Hoptpvpins cnuvlfripoLS dxovripGVTu daActastiC . F Et mox — XiiMct » ra vocatur caliculatim procurrente roftro & caliculi latere introrfus tubulato , qua perfo- ratur lingua» Rondelerius vero diligentius conhderandum proponit, linguane teftas per- foret. Lingua (inquit) omnibus animalibus in ore eft:os autem in capite, quod operculo tegitur in Purpura atque adeo in turbinatisomnibus. In roftro igitur longo & tubulato lingua non eft, fed per id carn profert & exerit . At linguam Purpurarum & rurbinatoruni omnium promufeidibus mu learum, qua? inter cornua funt, comparat, qua? firma eft,toro- laac rotunda, quaeque exeri poteft : quam tamen fi per anatomen propius inrueare & tra- bes , neque ita longam neque ita duram efle certo comperies,vt per longum roftrum te- ftas perforare poflet . Quare id fabujofum efle puto, fed ea quo ad eius fieri poreft,exerta, Purpura? fuccos & humores aliarum Concharum exugunt , Pe&inum ritu: roftro autem acuto & duro (tanquam terebello excauato) teftas alias perforant. Ha?c Rondelctius: qui eos etiam redarguit , qui ciim legunt apud Galenu in tertio de medicamentis zavx, 7071x9 ^ in auriculari js medicamentis xpoxi^a rrfs 7rop alij fimbrias dixerunt: nos rem & nominis fignificationem fecuti, a ftuppis rem indicauimus . xpoxv'£xg enim Diofcorides dixit, qua voce Grseci adhuc , quod contufo & depexo lino eradi ili mum.fupereft , figni- ficant. neq; hic pluribus alijs locis aliudea voce quam ftuppam lignificat: &faepe Paulus Aegineta, iubens xpwv^t imponi aliquid . In mari autem quotidie Purpura; capiuntur* quse fuperiore fui parte viilofae funt , tam tenui & fequaci vellere , vt in filum lini modo trahi & confici poflit . Ha?c ille , fed in Purpuree concha villofum quicquam reperiri ceu falfum redarguit quidam Germanus, qui in eos quos citauimus » Galeni libros , do£tifti- ma commentaria confcripfit, & pofteum Rondeletius: qui xpQwfag ( ipfc xpoxlSa fcri- bit) lanae Purpura tinffse crafliorem,minufque curatam partem interpretatur . Sed nihil prohibet (impliciter etiam vellus Purpura tinctum interpretari : e quo tamen ne temerd iumptus fieret, ad cremandum eraffius& minus pulchrum feligebatur. poffent& e vefte Purpurea» praefertim attrita, difeerpta aut vulfa fila feu linamenta *poxv'S nominari. Commentator ille Germanus in commentarijsin Galenide compofitione medicamen- torum libri terti; caput primum. In fine huius compofitionis( inquir)in Graeco exempla- ri corrupte legitur, xpoxi^a sWi£ W •jrptnruptenv ; ipfe Tropepvpm pro TrpoTruptcov legendum conijcit, ( quam redte, viderit ipfe, mihi quide temere mutare videtur: quod fi irofxptJpw legendum effet, vltima circum fledti deberet : ) & interpretatur: lana; Purpura infedtae to- mentfi indito, vel ut fupra eri 3 Archigenes dixit , i-.uppctwoptitx rS Tropa 7rop?upct<, ptartup : hoc eft, obturato meatu per Purpura; lanam: lanam autem mollem a fomento & inftilla- mentis auri indendam efle , fupra in principio huius libri Galenus dixit, praedat tamen hanc ex Purpura & Conchylio inferam efle, ht rurfusin libri fexti caput fecundum , in ! his verbis. H' %cttedv$ov xhpvpic/u dxt&jtrixg Tropepdpsig nAvlaug auyxetverov : pro nnpuptsi n Voce nullius fignificatiorris legit ttpoxri vel njmt/Jh, quorum pofterius approbo. & vertit, Aut atramentum fu tori um Purpurae marinae tumento inuolutum vrito.. Lanarum enim vftarum & praefertim ex Purpura infectarum , vis eft efcharotica » Diofcoride tefte: & mox hapfum lanae, fiue lanam conuolutam fonare dicit. Ex qua longa ora- tione, vti etiam ex allatis primo Rondeietij verbis fatis dilucide conflat in Purpura; Con cha nullam reperiri lanam , vel tomentum , fed Diofcoridis Galeniq; locum de lana in? "telligendumefle, quae Purpura; fuccum imbibit. Hic in ter im Hefychij & Suidselapfus etiam obiter annotandus venit, quorum ille fidaaot ait effe ypZ/u* vtryv s vrctpd- 7&pt@oivo'/UMv , & '/Bv'aatvct etiam exponit Troptpvpx , Purpurea: hic vero etiam &u'aaov figni- ficare ait flaeplw ix, 7rop ^ /3vW op. Poftremo Purpuram oper- culum (iuc integumentum, apud authores cum veteres tum recentiores , in conlidcratio- nem veniunt. k Ariftoteles id a verbo kuAvttto , i7rua'Avptpict fiue xctAupiptu nuncupauit, L alibi etiam i7ri7rrvyjuot. E^yaen pcti , id eft os narium Purpura? . Hodie quoq; in officinis blattam byzantiam effe credunt , quod in ore & naribus Purpu- rat reperitur, quo ineptius nihil dici poteft, Purpurae enim neq; nares , neq; nafum , neqj offa intus habent, cum Ttftacea omnia foris durum, intus molle contineant. Re&e igi- tur Rondeletius legendum credit, o» De Teftaceis. Lib. III. ;295 A na» Purpurea appellauit, vt annotauit commentator Germanus in fuis commentarijs ad 'quintum C laleni Jibrum dccompofit. fecundum locos. Sed Plinij verba, inquit Zoogra- phus;abeo reci rata dc pyris. Onychina non interpretantur Purpurearhoc tantum volunt, Vtfignina pyra a colore fuo Teftacea dicantur : fic Onychinis quoq; rlic Purpureis, no- mina a colore fada . Quanquam aurem Onyx operculum eft Conchylij , & e Conchylio color Purpureus tingitur: nihil tamen ad illum colorem, nihil ad tinduram illam facit onyx Operculum: vt Onychinum colorem ab eo appellatum exiftimare ridiculum mihi videatur. Cplumella pruna Onychina nominat tantum, colorem non exprimit:ego hunc colorem ex albo purpuralcentem putarim , qualis in Onyche, id eft, vngue humano fpe- „ (datur: qui color etiam Onychi gemmte nomen fecit, quanquam ea etiam alijs coloribus 9, reperitur. Onyx gemma( inquit Georgius Agricola libro fexto de natura fo!hlium)ex eo quod eius candor limilitudinem ad vnguem humanam habere foleat, nomen inuenitmon raro tamen eft Ia io , q uod etiam improbe ipfa olet, quidam albicantem odoratam magis commendat. Et alibi : /Saccttos 8c fihctTTiov fii&rwe, appellatur Aduario in aurea Alexadrina. Diamargarito’calido, Vnguis • odoratus vel aromaticus lib. r.compof, pharin. parr. a Galeno fcilicet , additur autem ” medicamento cuidam ad alopecias . Quas Serapio & Auicenna feribunt , ex Diofcoride ” fere mutuati funt. Inuenio apud quofdam oftracion vocari, quod aliqui Onychem vocat, inquit Plinius,. hoc fuffitum vulua poenis mire reliftere: odorem effe caftorci , meliufq; cum eo vftum proficere. Vetera quoq; vlcera & cacoethe eiufdem cinere fanari. Et alibi. Nervios prascifos Purpurarum cauum quo fe operiunt, tu fu m glutinat. Galenus Onychem detradumex Conchylio,potum(fuffiturn potius) ftrangulatis, ex vtero, conuenire.Apud Nicolaum Myrepfum, os naris Purpuras mifcetur paftilload cardiacos., &apud eundem vngues aromatici magni & parui, inijeiuntur in thymiama Efdras, &in alia quasdam fuf- fitnenra, alias (impliciter, alias magni: & fimiliterapud Aetium: qui fuffumigio mufeato S; eosadmifeet. Democratesapud Galenum decompof.fec.loc.8. 10. in malagmatis dani deferiptione bdellium Onycha nominare videtur, optimum bdellium & quod incenfum ac fuffitum, Onychis Indici Cochylij tefta? odorem referat. tale.n,Diofcorides optimum effe refert, svwc/k w r% Sop/agy , ioaog ow%/: quanquam Marcellus Virgil. colore humano vngui fimile traftulir; fortaffis ex Plinioindudus, qui lib.12. cap. 9. Ba- driano, inquit, nidor fuxus, multiq; candidi vngues. Verum hasc Plinius ex Grasco ali- quo feriptore non fatis intelleda tranftuliffe videtur , vt refert commentator Germanus in commentarijs fuis in Galeni libros de compofitione medicam, fecundum loca. Signina py ra . Onyx g:m ma vndel» di&a. Balantha. Ad fur ai— thaib. Remedia ex Blatta^» Byzantia . D ‘V! LOCVS 296 Vlyfsis Aldrouandi L O C V S. Differunt loco. AriAor.cor redtus. Lib.%> Regio fuv piins ido- nea . Aqua dul- ci necari. In Arena», aliquadiu latent. Loca., ob Putpiiras celebrata « Fucus ma- gmus o t In Laco? nius. Fucus Te- na rtus . %!ib i.Syl. Oebalis Purpura . Coa: Pur- :ur r , ^Sat.S. V R PVR ARVM alias altum pelagus habitare, alias contrd litorales dici, hafq; minores, illas maiores clTe>iam ante notum eft ex Ariftotele, Sed notandum quid in Gaz# verfione. Parua? Purpura? , inquit , ad liro,- ra & oras funt:«/ dl c/ wiis xo’A7rqi<; /uvya?&i ngf 'j-pa^H^hoc eft, in fini- bus vero magna?, fcabra?q; . Gaza non in finibus, led pelagia? vertit, quod: approbat, vt patuit, Rodeletius. A tqui a Oppianus cum de pelagiis alijfq; aquatilibus prius dixiflet, fubdit. Ao/a q^yipblajp dpypoT* yu7u %ir axn tyap^dpwoi HoAviQicnv iu7ihu,H7i Scthctcotjs K a'pct/3qs o%i!7f£ty»\ . jmT d^cuos Efto,finus omnis pelagi inftar profundus fit, non omne tamen pelagus finus cft,& pelagi) appellatio latius patet. Idem Oppianus ait Teftatorum qua?dam in petris , alia in arenis • degere,. Vt NapiTcq , spconfimvi yfvos , 7rop$vpcLj ctVTctj . Ex neotericis Bellonius paruasquoq; Purpuras , vt plurimum litorales effe tradit, locis quidem fcopulofis natas. Columella de pifeibus loquens voluit fimofam regionem ido- neam cfle Purpuris, ahjjfq; Conchis nutriendis.Maris verd adeo amantes funt , vt author de natura rerum (ex Plinio, vt citat, ) dicat, cum femineces fuerint, mari redditas reuiui- fccre. Sed Plinius hoc non de ipfis Purpuris, fed illis, quibus inefeantur Conchis mytu- loiuqimilibus Icribit. Ait infuper aqua dulcr necari, &: ncubi flumen immergitur , ( alias, ficubi flumini immerguntur,) alioqui captas diebus quinquaginta viuere. Atq; hoc fere ex Ariftotele* apud quem legereeft: Teftaceo generi anni pluuij profunt, pra?rerquam Purpuris, cuius rei indicium eft, quod fi amnis in mare fluentis aquam guftarinr, moriun tur eodem die. Viui.t Purpura extra mare, qua? capta eft, dies circiter quinquaginta.ldem philofophus Purpuras teftatur aliquandiu in arena latere, ficut etiam PeCtines. item canis exortu circiter dies tricenos condi. Porro non inconueniens fuerit loca hic recenfere,quf a Purpura cele brari meruere. Apud Virgilium vbi habet., q t^Alba. nec i_sifsyrio fucatur lana, veneno. aliqui exponunt Purpuram,, licet Acron ad herba? genus feferendum puter, qua? fucus ma. rinus vocatur, vnde lana inficitur. Purpuram tamen Afsyriam in pretio fuifle innuit Petronius Arbiter, dum canit: l stpyria Concham laudabat miles in vnda. Jzht&fitus tellure nitar certauerat ojlro « Vitruuius in A frica punicci coloris Purpuram procreari fcripftt . At Plinius pra?ciptiam efle in Meninge Africa?. Meninx autem Africa? infula eft, non longe a Syrtibus fira,c]uam Lotophagorum terram putanr, cuius Homerus meminit. Aitq; ibidem Plinius Purpurae florem Afia? pra?cipuum elfe, & Gctulo litorc Oceani, in Laconica Europa. h Gerulorum fcopulorum alias etiam meminit his verbis: Et quidem minus miror incomperta quadam efle equt ftris ordinis viris, iara vero & Scna.rorij nil demirantibus quam luxuriam, cuius efticaciflima vis fentituratq; maxima cum eboricitroq; ( cedroq; ); fylua? exquirantur, omnes fcopuli Getuli Muricibus ac Purpuris. Laconicum autem mare etiam ferre Con* chylia, ex quibus ad infeduram veftium Purpura comparatur, nobilitate ijs (olis, qua? in f| rubro mari capiuntur, inferiora, teftatur Paufanias. Celebrantur eaedem ab t Horatio Nec Laconicas mihi tradunt honefid Purpuras clientes. Purpura Laconica Valerio Flacco dicitur fucus Tenarius hoc verfrn Illis Penario pariter tremit ignea fuco. A c Statio quoq; alibi nominatur Oebalis Purpura , Zoographus Laconicam interpreta-* tur, qua’ alio, inquit, nomine Oebalia dicitur. Sed Plinius alias Laconicam Purpura coni mendat: Purpuriflum, inquiens, Puteolanum laudatur potius quam Tyrium aut Geruli- cu, aut Laconicum, vndepretiofilfima? Purpura?. Coa? Purpura nominantur ab Horatio quano carminum: eafdemq; intelligit d Iuuenalis canens. Spartana chlamts , Conchylia Coa . Purpuram Mauram nominat Valerianus apud Trebellium in epiftola. In Muxa emporio ad mare rubrum habetur Purpura, tum eximia, tum vulgaris, vt teftatur Amanus , fi bene memini. >s De Teftaceis . Lib. III. '297 | memini, in Periplo , apud quem etiam lego , a duobus emporijs Perfidis , quorum vnimi Apologi vocant , alterum Omana , in Arabiam auehi Purpuram. Ennius in Phagcfio- yum fragmento Atarna? Purpuram laudare videtur, riifi forte quid defit, canit autem: Polypus Corcyra,caluaria pinguia x^Atarna, Purpurat muriculi, mures , dulces quoque echini . Genus quoddam Purpura? a Plinio fenienfe appellatur, in Tenei maris ora,vt inquit col- le&um:fed Teneum illud mareivbi locorum fir, inquit e Iurnebus, cum effc neminem, qui c U. fciatputem,fufpirio non leuis animo inceffit, hic emendatores, vtin deletili charta & pa- limphefto lufiffe & deleniffe qua? non placebant, qua? voluerunt fcripfiffe, no qu# Plinius cor literis confignarar,edidiffc. deniq; prouocatum eft ad vermiculatos & erofos libros in qui bus reperimus,in Tenei maris colle&um , arbitratur autem idem Turnebus in ta?nijs ma- ris colle&um feribendum effe. Suntautem ipfi t£nia?in mari candicantes cautes longo tractu fafeiam imitantes, a quibus T a?nienfes Purpura? vocantur, qua? in illis degunt loci?. Tamienfes Eft & Purpur# ineo genus dialutcnfe, quod originem Gra?cam fed formatione Latinam ^“rPur5.* pra?fefert. NTam vte Gneco& Latino com poli t um effe videatur, non affentiar, inquit ibi- b>iaiusclcs * B dem Turnebus, vt fi Ammineivini & Chij nota mixta effet. libri tamen antiqui refragan- tur editionibus, quod tam frequens eft, vt quandocunque aliquid obfcuritatis ineo au- thore eft, fere fem per diffenfio reperiatur ; &lubentius plerunq; fecundum veteres tabu- las litem dederimun illis autem ita feribitur , mire aptum Conchylijs & longe optimum Purpuris dialucenfe,id eft , vario genere foli pallum . Dialutenfe retenta fuperiorum ge- nerum forma, erit ranquam folutum & vagansmeque eidem adhaerens fedi: at dialucenfe per falfum aequor repens <& vario eadem caufa genere foli paftum,ex praepoficione & aAvKov, quod eft falfum , hoc genus aprum Conchylijs dicit, id eft Conchyliata? vefti. Sed por ph yn-u, regrediamur in viam. Porphyrufa Ariftoteli , vt citat Stefanus Aqua?us in commento ad favnde di- caput duodecimum libri quarti Plini; , a frequentia & pulchritudine Purpurarum difta <5ta. eftdicuti & Meliboea Purpura tefte Fefto,a nomine infulse, in qua tingituncuius meminit ^ Lucretius, f dum canit: iMeliboea^ fulgens Purpura T hejjalico Concharum tetta colore yyiurea Pauonum rident imbuta lepore , Meminit etiam in quinto Virgilius: - Vtttort clamydem auratam quam plurima circum Purpura rjlfaandro duplici Meltbaa cucurrit . Sed hic Hortenfius Meliba?am Magnefia? duitatem cffeait.Ca?terum Tyria Purpura olim omnium celeberrima fuinquodteftatur Strabo his verbis: 7ro\d ydp ifyfxTut 'ttu.ctwv Tu- p „ piu Kctfate» TTopQvpa: hoc eft, longeomnium pra?ftantilfima habetur Tyria Purpura. Pii- J” „ nim: Tyri nobilitas nunc omnis Conchylio atque Purpura. Quia vero Tyrus prius Sarra JJla. vel Sar vocaretur,iraque Sarranum Oftrum dixit Virgilius, & Sarranam Purpuram Iuue- Sarranum nalis: vnde Ennius Poenos Sarra oriundos fcripfit authoribus Probo &Eefto, Dicuntur Oftrum. quoque abfolute lyrice, veftes Purpura Tyria infe<5ta?: Ouidius, Stue erit m Tyrijs , Tyrios laudabis amicius . Martialis in primo Htfpanas , Tyrias % , coccinas % . Et in fexto rurfus : Te Cadmea Tyros >me pinguis Gallia veflit Vis te Purpureum , Marce, faga tus amem ? D Idem quoque Tyrias Lacernas dixit: Vt lutulenta linat Tyrias mihi multa lacernas . T yria lacer In deciraoquarto lan# Tyria? apud ipfum gloriantur fe in Laconia quoque vbi Purpura ^ a * non minus frequens eft , habitas fuiffe preuofi loco muneris , quod argute dicunt , dum aiunt fe a Paride donatas fuiffe Helena? & Purpuram Lgda? , hoc eft , Purpuram Laconi- cam fiiiffedetei iorem , Nos Lacedempnia pafor donauit amica Deteri or Lada Purpura matris erat . Tyriusquoque abfolute videtur color a PIiniodi<5his,namcum de Purpura amethyfti co- Murex Ty lore djxiftct, addit: At Tyrio laus fumma color fanguinis concreti , nigricans afpe&u &c. ”us *, . Virgilius etiam T yrium muricem dixit, Tyriofc ardebat murice Una. & Ouidius: Nec qua de j°J|a Tym murtea Una rubet .Cochleam Tyriam Vranus in Arabicis dixit , citante Srcphano, « i©,, pio Purpura nimirum rv'pm . S Ouidio Purpura Tyria, Concha Sy donis dicitur: Metam. Collocat Mehbaea Purpura. 2pS Vlyfsis Aldrouandi Collocat hanc fivatis Concha Sy doni de tinclis . .y' n J| Sidonium . Sidonium Oftrum Horatio . Eft autem Sidon vrbs Syria: , vnd^ & findones dici conijcit . Qftruqmd Zoographus: Statius in Propemptico Metij Celeris? r i fu a pretwfa Tyros rubeat , qua Purpura fuccQ Sidonij s iterata 'vadis. •' • . • v Lucanus etiam meminit in tertio :• Et Tyros inflabilis , prettofacfe murice Sydon . Pqrpura di I(|jufm0l|j autem Purpura dicebatur dibapha, quod bis timfb effet, veluti magnifico i m- j g c 2 pendio: dibaphum Cicero appellat. ^ Lazius refert in 1 yro Coccineam praeparari fole- re, & a Cocco,hoceft> grano tindtorio appellari , fed' fetus Purpura? inuenno offendit in Hercule Tyrio, de qua mox. Succubitanam Purpuram quandoq; ab A fricae oppido quod; Succubi vocant. Valerianus in epiftola ad Trebellium Pollionem,Claudio qui poflea Cg- far fatlus,dari praecipit a procuratore Syria? albam' fubfericam vnam , eum Purpura Suc- Purpura cubi.tana, Subarmale vnum cum Purpura Maura, PoftSyrtim lacum efle feribit Strabo Succubita- nomine Z uchis quadringentorum fere ftadiorum: ad quem fit vrbs eodem nomine : Eam na Maura. Purpurificium & varias pifeiuni condituras habere , Auguftinus Niphus Purpura: Con- F Purpurifi - cby]jum,notilfimum, inquit, eft, apud Tarentum , Varinus Tupcwtlm ipdnop , Tarenti- Tarcndnu num v.eftim;coturii , tenue & translucidum, non omnino Purpureum , vt quidam puta- Veftitncn- runr > exponit , fed & Tarentinas tin&u-ras . Olim etiam nota & laudata fuit Tarentina tum. Purpura. Me iuuene, inquit Cornelius Nepos, Purpura violacea vigebat , nec multo poft rubra Tarentina. In Sardinia infula Purpura? item excellentes tingebantur. Miratur Bay» fius cur inter do$os conueniat quod Purpurae vfus qoftris temporibus prorfus ignotus fi.tjcinn in Carteia, inquit, BaetiulPurie* abapufimilitudine (vticon fubfequcnsofi:endit.)Supini aut6 fub lapide ftabularur, cum fauificant :quo vero tempore fauos extruunt, fi incoquantur , &ablcindantur,oua intro continere comperientur , qu-a? faliuario lentore lapidibus, & cautibus ferruminant, vt in- de «Lib.sMif. Gap. 1 5 . Cur non co eant te «eju. cap.it. Oua Purpu rarum non ad genera- tionem co- ierunt . Quando, fe ua.fiqent. Fauificare dicuturPur $>ut«e. 3©G Vlyfsis Aldrotiandi UiXiMpa Purpurarum AriftotelisfiuefauagGs j de decidere non poffint , quod ta magno artificio conftruunt, vt nihil coaceruatu effe videa- tur. Ha?c autem fauificatio ver na effe folet .Primum vt haec a veritate, quam maxime abhor rere intelligas , effeq; plane ae- gri fomnia, explicandum quo- modo procreentur Buccina & Purpurae, deinde quid fitfaua- re,fiue fauificare. Omne Oftra codermoru genus expers coi- tus eft,inquitq Ariftoteles. Et cum Purpurae , tum & reliqua teftis inclufa e limo fere & ma F teria putrefeente oriuntur . Quod & necefTaria ratione con firmatur. Etenim nulla natura- lis a&io fine partibus ad cam apte confirmatis perfici poteft: nam partibus fingulis fuafunt temperamenta, a quibus facul tates , & ab his asiones profi- cifcuntunquasrationcs corrue re neceffe cft , imo ne effe qui- dem poffunt, fi harum funda- mentum vel fubie&um nullum exiftat.At quas in Purpura, Buccina, turbinatifque partes fint femini generando,continendo, emittendo, recipiendo & fouendo idonea? ? Quamam alite prteter eas, qua? fuftinendo nutriendocp fimpliciter animali deftinata? funt?Pra?terea qua? commifiio corporum vndiq; tefta conclufis effe poteft ? Dices fortaffe ex d Ariftoter- G le, Genus omne Oftracodermorum vere autumnoq; habere ea, qua? oua appellant , exce- ptis Echinis cibo idoneis, quippe quibus etfi per ea tepora praecipue vhertas ouorum eft , tamen nullo tempore coram ittitur, vt ouis omnino careant , fed maxime pleniiunijsdie- bufq, tepidis reftituuntur.Biec quidem Ariftoteles prodidit,fed locus is ex alio inteJligen clus,qui legitur in tertio de gener, anim.cap.i 1 .Qua? oua appellantur,nihilad generatio- ne conferunr,fed inditio funt melioris nutricationis,qualein fanguincis pingue cft.-quam >» obrem fapore per id tempus pra?ftant ciboque laudantur: argumento quod & Pinna? & >» Buccina & Purpuree continent quidem femper ouum illud vocatum, fed alias maius,alias >* minus . Quare falfum eft oua huiufmodi per fimilitudinem ftc appellata , non ex femine, non ex faeminae & maris coitu concepta, ita difponi,vtfaui nomen habeant, ab apum fimi- litudine,vt hoc fit fauare,fiue fauificare . Eft enim longe aliud apud Ariftotelem , Athe- naeum,Plinium . A/ tV 7l0p$VpaLj tS iCtpOS aUJUUT pOj£d fJLWOUj uS TStVTQ1 , TTOiHGJ vlu) XC& Aa> fxivltu uiXiZvipubV . TSto ter3 PlutarchusMufci& alga? quicquid eft efui,itain fuas teftas recipiunt, vt ijs in orbem * tib.de So- „ exfertis quali circularem conuiuationem pra?beant, vna alterius alimentum depalcente, ^ en.amma l Plinius purpurarum genera pabulo & folodifcerniqvt litlutenfe putri limo;a!gefe quod algaenutritum,viliffimum:dialutenle vario foli genere paftum. Teftattir Gillius purpura diu multumq; confideraffe,cum aliam Concha mordicus tam diu premeret, quoad fuffo* Voraces ef cata hifceret . Voraces admodum effe vel ex prouerbio notu, quanquam nonnulli hoc ad fe . find uram referant , CAPIENDI RATIO. E inodo capiendi, ac de tempore captura? idoneo , necnon de efca qua al- liciuntur,dicendum. Ariftoteles purpurariosaitelcasputidas eis purpu- ris emoliri, hafq; accedere ad ciufmodi efcam a longe, vtpote odorares. Fetidis ca- Quod repetens Plinius, foetidis capi feribit. Alias carnibusranarum(ru- p1 carmb. betarum, Ilidorus & AJbertusjvel hamo, inquit, additis, precipue purpu- ras certum eft allicirfed nefeio quam rcdte:vix enim hamo eas capi credi- H:im0 non derim. Hicefius feribit purpuratores chamis ad inefeandum vti . Tarentinus efcam quan- caPu 9, damad polypos deferibit, qua purpura? etiam alliciuntur . eam in polypo rccitauimus. 3) 3 Aelianus capiendi modum eiufmodi deferibit: Paruam naffam denfo contextu, exiguis t ^ maculis purpurarij pifcatores contexunt . Intus in media naffaSrrombus pifeis illecebra an\mJcan~ appenditur, ad eam alliciendam, Purpura maiorem in modum linguam diftendere coten- 5 4. dens, eo pertingere <8s ftrombum ipfum affequi conatur:& ncab efca quam ligurit, aberret Naflis par- omnem eam neceffe habet exerere:itaq; ipfa exerta fugit clcam, quoad plenitudineintu- uiscapi» mefeentem retrahere nequit: vndefit vteam pifcator liguritione irretitam comprchedat. Haec Aelianus ex Oppiani halieuticoru quinto, qui xw/jt/JW , ideft, naffas exiguas huiuf- modicalathis fimilcs e viminibus nedi canit. Ariftoteles quoque c/ (pop/uiatv capi ait purpuras: Gaza tegetes & crates interpretatur , quam figniffeationem alibi forte ) hoc vocabul um habet ( quoniam ftorea? huiufmodi fimilirer e iuncis texi lolent, ) at hoc in loco naftas potius, vel naflis fimilia retia interpretari mauult Zoographus : quoniam & paulo poft eadem vala philofophus xff/JTa? appellar. Et Plinius, Capiuntur, inquit, par- uulis rarifq; textu vcluti naflis in alto ia<5tis . Ineft ijs efca, clufiles mordacefque Conchee (apud Athena?um lib.3.Conchaea fitousm dicitur & Hoy^pd^pa , ) ceu mitulos videmus. Has femincces fed redditas mari auido hiatu reuiuifcentes,appetunt purpura?, porre&ifq; linguis inlcftant,at ilice aculeis ftimulat£ claudunt fefe comprimuntq; mordentiadta pen- dentes auiditate fua purpuree tolluntur. Sed plura, de his nominibus, a quit Ari ft . deterrimu florem geruntiparuas cum teftis contundunt, alio-, qui difficile eft fuccum detrahere . Maioru florem tefta ablata detrahuft quamobrem euenit,vt collum a papauere feparetur.PlQs.n.pofitus inter ^ M — hec eft fupra eam partem, quam ventrem appellant.Itaq; de tracto flore, claudantur partes iftae neccfle eft. Dant operam vt viuae frangantur.nam fi prius, quam fe v geris, exfpirarint, florem omnem cum vita euomunt:quapropter folenteas afleruare in naf fis, dum ipfae fecolligant,atqj requiefcant.Breuiter de hac re Plinius: Yiuas, inquit, capere contenduntrquiacum vira fuccum eum euomunt. Et maioribus quidem purpuris detra- cta Cpncha auferunt : minores cum trapetis franguntiita demum rorem eum excipientes Tyrij. Dilucide Vitruuius. Conchylia cum fintle<5taferramentis’circumfcinduntur,e qui bus plagis purpurea fanies vti lachryma profluens , excufla in mortarijs terendo compa- ratur. Phoenices , inquit Gy Ilius , purpurarum captarum teftas confringunt , & carnesad tinCturam condiunt, & aqua dilutas & fo.rdib.us expurgatas, fuccenfis ignibus in lebete co quunt;earum fanguis vt ab igne incalefcit,partim cyaneo colore fit, partim in alium colo- ** rem conuerritur, ac iam quicquid impofueris, in illius colorem commutatur . Haec ille ex onomaftico a Iulij Pollucis, vbi verba aliquot qua? Graece leguntur: E 7tutu to QSf>CLKQ1 ZM TCtUTCti VJ/f Ttw' (TCtpKCt , TUpl^cVVCtVTi' £ T2 iVpl JWtOTTOj/o&P , vSctTl T Uo CltjUv 8»- Kci3npcu'Ti? , tpi7rvpo) m'(3uti to' 3t)p&f/,ct, to' SahccTTiov: fic interpretatur Zoogra- phus, aliter quam Gyllius:Phoenices captis purpuris teftas fimul & carnes tundunt & dein de.condiunt(fale nimirum vel nitro faniei admixto) vt color firmior ac tenacior fiat,& for dibus aqua ablutis, ('primum videtur vt tundantur, fecundum vt lauentur % tertium vtflos eximatur, condiatur, coquatur, )in lebete ad ignem coquunt , Notandum vero purpuram, vt Seneca b philofophus tradit , eodem Conchylio non in vnum modum exire , Intereft, inquit, quantum macerata liberallius medicamentum an aquatius traxerit, fepius merfa j fit, an femel tinCEi. Admiftio fabae proderat , quod me docet Plutarchus libro de Oracu- ^ Iorum defcdu, his verbis: Alia ali js funt conducibilia: Sic faba Purpurg, nitrum cocci tin* dturam expedit admixtum, & vt Empedocles ait : Glauci jlore croci byffus mifcetur amoenus • Ifidorus omnem purpuram prima tini fx i'Aavcov aut < poivUav Mvxcov, qualem fane diuifionem diftintrtionemueapud veteres non in- ■ uenies: quamobrem fufpe&a femper mihi fuit Plutarchi ledfio, crediderimquequidpiam ledhoau defiderari quod ad di&ionem pertineat, quam fufpitionem mihi adauget Vitru- j thori fufpe uiiis in allatis a Mercuriale verbis, in quibus mellis quidem, fed olei minime, mentio fit. £a. Si enim & oleo conferuatae fuhfent Purpurae, haud dubio, vt de meile, ira quoque de oleo mem in filet, non iucrim interim inficias etiam oleo potuifse conferuari,fed non aequo mo’ do, mei enim fimulcum liquore illo fiue flore permifeeri potert, quum oleum femper in- natet, vbi cum liquore aliquo permifcetur,quod forte in tinduranon requirebatur;Quod Oleum cur °biter didum efto,vt quifque quam placuerit,opinionem ampIe&atur.Egofalrem oleum non adhi- tifofurig vel ideo adhibitum negaucnm,quod vertes, quae ea erant inficiendae, fua pingue- beretur. dine labefa&afset ac inquinafser,quod nos nortro foculo plurimum abhorremus, & fum- ma cura, vbi licet, prohibemus, ceterum illud notatu in primis dignum, eu qui fericu Pur- * Lib.iVa- pul te intingeret, puriflimum habere debuifle corporis caftitatcm , vt tradit * Caffiodorus » 5*fr*L*J?* incluir» tafi^ rerum fccrerarefugere dicuturimmunda.lam vero herbas quoq; natura het xquij p10creaujt)CX quibus Purpureus quoq; color genuino illi fimilis tingitur: quare authore^ pribem? I:>lirpura ftpe mafina cognominarut,n6 quod terreftris etia fit, fed ad differetia illius quas ex herbis fiebat, de qua iam dicendum. Plinius, Trafalpina Galliafinquit, herbis Tyrium / atqs DeTeftacels. Lib.III. 305 A atq» Conchylium tingit,nec quaerit in profundo murices. Inter eiufcemodi herbas non vltimum locum obtinere videtur coccum. Huius enim coloreum Purpura maxime con- Coccum in ucnit,quod liquet in primis ex euangelio Matthaei , Marci & Ioannis de veftequa Iudsei fe&oiium. induerunt Seruatorem noftrumlefum Chriftum . Sic enim Matthaeus : •: rtpdSnw avTcj) y\a7r\J$ et xoxxitlw , id eft: circumdederunt ei chlamydem coccinam: Marcus vero: kw' £v'v r.roy yj>u>u.cfci , &c.id ett , colorem vnguentis rubris vnguenta_» cx anchuia faciunt, amaracinu autem e chromate :quod radix eft e Syria vehi folita. Appa- tingebanf. rct autem eam radicem non vilis pretij fuifle: quoniam myropolas pretiofa tantum vn~ guenta,quanuis non omnia, colorare folitos tradit, bt paulo poft: Maron & chr6ma,quod amaracino mifcetur, calfaciendi vim habent. Cannelini colorem rubrum efteconftati, chromatis vero radicula: qualis fuerit, non inuenio expreflum .-rubrum tamen non fuifle ex lam recitatis Theophrafti verbis apparet : vt nimium leuis fit quorundam conicdura , cai mefinum a chromate dedudum . Diofcorides quidem in eius confcdione non memi- nit chromatis:quodan fit radix curcuma hodie dicta, inquirendum , colore croceo. Sed quoniam Hermolaus carmefinum quafi carbafinum, a pradtanti amphitheatralium velo- _ rum colore dici potuifle fufpicatur,de carbafo quaedam addamus:quam ipfam quoque vt fo quaedam amorgen & byffumfvt poft dicetur) propter materia pretium ac tenuitatem , ficut & feri- cum, Purpura coccoue tingi folitam conijcio . Carbafus igitur (generis feminini , ficut & byfius;quanuis aliqui malculinum etiam faciant, & in plurali neutrum) genus eft lini mi- m . rx tenuitatis, in Hifpania primum repertum tefte m Plinio: item velum ex carbafo fad;um9 p w lUf.c.1 •y-jrgj|jus jn tertio Aeneidos -c jraur & Vela vocant j timido % inflatur carbafus auHro Lucretiusin fexto . Carbafus vt quondam magnis intenta theatris . Virgiliusinodauo: _ — Eum tenuis glauco velabat am Elu Carbafus. E t i n v n d eci m o: — Tum croceam chlamydemq. fmufq ; cref antes e. rbajcosfuluo tn nodum collegerat auro . Plura leges in promptuario Trcbellij .Vnde apparet carbafum alijs quoque pro arbitrio ®Zi coloribus tindu fuifle. Pollux carpafum, Kap7raaot dixit, vt mox patebit. Meminit “Pli- nius. Hifpania citerior habet fplendorem lini praecipuum, torrentis, in quo politur, natu- }t’ ra,qui alluit Tarraconem . Et tenuitas mira, ibi primum carbafis repertis . Et aliquanto poft de velis rindis loquens: Carbafina deinde vela primus in theatro duxifle traditur » sis. Chermes cx India Lentulus Spinter,&c‘.Gallicaquide vox Crcfpe,a Carbafo feu carpafo fada videri poteft, In Phoci - Inuenio vei o & apud ° Paufaniam,nafci in cocci fruticis frudu breue animalculum , idq; ftatim ac in aerem frudu iam maturo eft emiflum, volare, ita vt culici fimile(inqutr) videa- tur, nunc autem priufquam perficiatur animalculum, frudum cocci colligi, &faoguincm infedi lanas tingere. Monachi qui in Mcfuem commentarios ediderunt, Brafauoli fenten tiam fecutifunt:quos reprehendit And.MatthioIus in capite de coccoinfedorio: vbi ha?c etiam eius verba leguntur: Chermefinum nouum iampridem conuehitur in Italiam ex p hb d 'de Hifpanijs,ab occidentali India importatum.-quod eum copiofiflimum adferatur, c herme- Variet, ra. ^na ftamina nunc vilefeere coeperunt . De eodem puto P Cardanus intelligit , his verbis : Aduchuntur ad nos nunc femina pro Purpureo colore ferici conficiendo, fimilia cimici» bus, a quibus fublata funt capita: vnde pretium ferico rubenti imminutum fere ad dimi- dium,cum olim ebibinelfe herbee tuberibus radici adnafeentibus fieret. Sed forte vterq; ifte coccus,ilicis nimirum, & qui cx tuberibus plantarum colligitur, etiam antiquis cogni- Flos Indic’ ^s fuerit, lego enim apud Ctefia in Indicis: Hyparchus amnis per Indiam fluit , ad cuius „ Purpuram f°ntcs Aos Purpureus nafcirur,quo Purpura, floridior etiam, quam Graecanica , tingitur tingens. Ibidem animalcula canthari magnitudine vifuntisr, rubro cinnabaris colore,pedibuspr£- longis& vermis inftar mollia. Oriuntur ea in arboribus, quae fuccinum ferunt: & frudi- bus carum vefcuntur,ipfafq, perdunt:vt pediculi vites apud Graecos. His tritis Indi Pur- „ pureo colore veftes, tunicas, (ru\ (pomrldac, ngj tb s %nZvu<; ) & quaccunq; voluerint, in- ficiunnquae Perficis etiam tinduris praeferuntur. Sic Ctefias: Illud autem praetereundum „ q Ia 9 c 41. non cH»Purpurae fucco veteres coccum ^ Plinio teftante per mi feu i (Te : Quin & terrena mi „ Hyfmiium fccrc coccoq; tindum Tyrio tingere, vt fieret bis byflinum . Inuenio & hunc colore coc- ciimf. co & Purpura permixtum, hyfginum fuifle nuncupatum , Rubiae colorem Garancia vuL Rubix co- gusinfedorum vocat, quem tanto in pretio eflfefcribit Iui. Cadar Scaliger, vr& nunc re- lor . gium colorem multi nominent, & celebratus fit a principe poetarum lub Hiberae ferrugi- Ex Sandice nis commendatione , inter colores militares . Superius diximus quam pretiofa Purpura prxnoius apU(j in(jos fieret cx fandice, ad cuius rei corroborationem cum hic potius illud erat di- tolor Pur- pureus. cendum, binas quas reperio,authoritatcs,quai um altera Hermolai eft, altera Caelij , addu- . i cere DeTeftacels Lib. III. 307 cere libuit. Sandix Indica, inquit ille , de qua in Aureliani Cx faris vita legitur, pretiofas Purpuras fecifle,aliud(quam vermiculum di7npiK7r «' 7rct/xiv d Tpuprf nyf rlulovoptctv/ctv . De byf- fo plura dicemus in Pinnarhic paucula adda, ex Strabone: s Ex lana arboribus quibufdam innafeenti apud Indos Nearchus ait texi findones fubtiles , vwdovaq ras ivuTpiag : & Macedones ea pro tomento vfos, (an) vaupctlAow at/ro7? (malim 06 rq> y fcilicet tcp tpi » Suidte quedam herba eft & vayivo/3ctqu£ ab ea planta tin$a funt, m' i/W «uYS /3 . Hoc legifle memini in fcholijs in Nicandrum,fi tibi probatur author. Hyfgini etiam mentionem Vitruuius in o<5lauo facit. Ruellius vero hyacinthinum colorem non tantum ex proprie di ; INVENTIO. Hercules I- uentor fe- cunda Ty- XIOS. »» Hercules philoicph* Phoenix prs mus Purpu ra vfus . VRPVRA quo pa, id eft, Pur- puras venor.Hycefius Purpurarum venatores vocauit ? roppuptuoptim: quam quoque didionem ab eodem verbo formari non dubitarim, quando noppu* pwraf & 'TroptpvpivTmd vtyv apud authores leguntur. FIo/j^oooVwAjj? eft negociator Pur- purarius. 7ropAts quidem feminum pro muliere Purpuras vendente apud Suidam legitur, id eftlanas vel veftes Purpureas,*' to' 7 rop De T eftaceis Lib. III. 309 £ 9r«A«(Tce . n ojpp^sos apud eundem Suidam idem eft etiam, vt 7roppi/po»- «T»§ , Purpura fpetiem gerens, Purpureo colorifimilis, Euripides 7rop${jpo*Si'ct di a?&> per mare nigricans in modum Purpurae . Purpuras permixtus, Polluci de veftium generibus , Troptpvpo/uryH £<&n srjrf XAot~ n op»'- n^/Vo p$v pa 5 iSu-Atv) i V7rarpt£ vv m p/Troppvpus Jixu-.Qbfides dederunt ex genere patritioprtetex- ^ tatosdecem . Et mpi^opcplpo^ i ,pra;texta veftis ;itidemtp ?npi7r,o,p , vm dXKuv dpydncov qopowuv&v . Sic apud Liuium, Praetextis Purpura togis vti:& frequenter, Praetexta infignis , tVo^o^p/jo? , aliquatenus Purpureum colorem referens, Te , leuiter purpureus. Tfoptpvpd&s purpureus, purpuram referens, Uoppvpios & 7rop quaedam parti tantum eius coniieniunt:vr glaucum, vbi minime profundum eft, & albam arenam apparentem habet: de canum, circalittus foliim .. Nigrum autem mare , quod fim- plicircr eiuimodi apparet, dicitur (nimirum qua profundum eft) faihcts JY ye 7ro'nos,d' dxpdxtos t.oihtos. caererum» to' moptpvpiov ngf ohe*7ro\ differentia? funt nigredi- nis,(ftc & hotpipo» vScop cognominatur,) Cum igitur mare nigrum purpureum, aut alio fimili(a coIorc)epith.eto nominatur, quod partis eft , ad totum refertur . Hcec Euftathius.. Sic& ip£n

{AfACL tx, t cov O '/«»/5«, td\ tpW’ i tefit > &c. ex quibus apparet, non ipfum pur- purarium hoc adueriusfe carmen, fed alios qui fpem Varino & Hefychio exponi- fQymoi m tur TrQpcpvpd^Mos . putarim ab hv, id cft viola , cuius color quoq; purpureus nominatur, dedu&am eam vocem etfe . Eifdem Vmd eft noppupa . Caiaina fictilia vafa Alcxandrio- Casina va tica nominantur apud ? Galenum inter ea qua? pilos attenuant : interpres Latinus purpu- fa qua?, reaconuertit: & bene quidem. Nam& b Pliniusde Murrhinis fcribens ; In pretio eft a tib. 1 de , (inquit) varietas colorum, fubinde circumagentibus fe maculis in Purpuram candoreq; comP- med’ , & tertium ex vtroq; igncfcentem, velut per tranfitum coloris Purpura rubefeente, aut la- c ‘ , u/)/?,purpurea veftis, vbi lubaudiri poteft n t Xenopho in otftauo Pediae,» 7ropptplt$wioijT& 6ptpvjcev,ov’vi pomxlfovyov t? “ Xctpvmimv Ipictrim . Sic & Uoptpvpct vfurpatur : ac ficut vftfpQvp* dicit Herodianus , fic idem eodem libro « /WfAevo? 7ropcpup)$, imperatoria Purpurafufcepit,Com- modum videlicet in lucem editum . l\op(pup)^ item auis eft , vt mox dicetur . Item infulae nomen apud Plinium ,quam Nifyron ante didam fuifte ait. Sic Euftathius eandem Ni- Porphyns fyron nominatam fuifle ait 7rop(pupi$e$ , and tom iv a.v noppupdw . Idem tamen Plinius auis * alibi & Cythera ait vocata fuifte nopQvptfx, quae Euftathiusquoq; noptpvpni tclv nominata tradit eT/a' td' xuXhqsTuiv ivatirt} noppvpZv. Tlop(pvpiriie , purpurans , nop dxuv XP^t1* KVZViov, gkzAh ptc&xpd , pl'yx°S dpy/udtov iz tkc HitpttAy p (pOifJKQvv , pciyi- p ^ d Aizj pvo'vos . Aitq; ibidem Callimachum in libro deauibusdiferimen facere inter nop- au)S vncje (pvpiavct ScTToppupiSct, vt potequi idiepizdnpov zurapiS^Tct} . Euftathius noptpvpiaw nomi- didta. natum feribit^a' to' t u.pvyx°s (potvau , a purpureo roftri rubore. f Plinius quoq; teftatur l- L.io.c.^a roftra in Vlyfsis Aldrouandl Fo.rphyri des aues e £. Lib- 1 3 Jlletam. ^ Miad . z. roftra cius & prolonga crura rubere . Sed de hac auc plura in noftra Ornirhologia? tertii j parre. has in Syria gigni Cadius Rhodiginus tradit, Eft &pifcis nomen Troppipiav apud Heiychmm . Uoftpvpiov , to', Ariftoteli Purpuram paruulain fignificat . Porphyridesex auium genere die etiam Hermolaus annotat , aitq; a porphyrionibus eftediuerfas : ficut ab vtroq; latiporphyridcs, fiucadiporphyrides& latiporphyra?. noptpvplwas ,auis quae^ clam exponitur in lexico vereri, led fine auihore,quodq; nomen fulpedum habetautnor thcfauri lingua? Grtrca?. Uoppvpeo, purpureo colore perfundo * purpureo rubeoq; colore iiluftro. Nonnus, 7 roptpv pccv Tti^plvj 0*pSpo$ . vt & ipfa aurora ab eodem dicitur TrcpfpvyHV-, purpureo rubere colore. Stepius neutrali fignificatione poniturpro purpuro, id eft, purpureo colore nigro vel rubeo, vt apud Columellam, purpurans viola, & vicilfim apud Plinium, purpura violacea, Et in Epigrammatum libro leptimo 7rop$v'pa) v fiodpvs* Purpurans racemus, feu purpureus. Sic S Ouidtus canit ? Sunt auro fimiles longis m vitibus vu& Sunt & Purpurea . Vu® Purpu Id autem plus eft quam pida?. nam purpurant matura, vel maturitati proxima?: arcum sex curdi» funt pidatfquas & did/hi&cq dicit Hefiodus) 'ViTrataicog , id eft,codionis tantum ini I tium habent. Voppvpw plerunq; autem dc mari dicitur apud poetas, cum perturbatur, seftuat,& tempeftate ingruente nigrefeit, vt in fecundo Epigrammatum - otf SaViaaj# yroptpvpeiy purpurafcit& fluduaniic*1 Homerus d’ OTt '/JOpQVpn TTlhCLyOi; /Ui'ycS »l/ /UCi T/ . vbi Euftathius exponit, £<«A»'jp«r «/: addens eadem metaphora ab eodem poeta vfurpari ptf- par. Eft quando Tloppupw fimplicitcr de motu maris, etiam placidiore ponitur . Ad wojo- Qiipav- verbum & fono & fignificatione accedit /uopjuJpvv . Varrino /uopptvpxvtx. $a'Aar tos eft ittpttasofit&v Kgf xnu juitet ipu> , lcu purpureo colore rubeo. Nonnus ttopqv' ppov »v&V, purpureo fulgore rubebat: Sic & Ouidius, purpuream auroram dicit, & Virgilius purpureum lu- Aurora cur mcn artheris. Alias & po^oSiz rt/Ao? vdg dicitur 4 rofeo rubore, quem Seneca purpureum Piirpmcos ruij0remappej]ar# Rurfum Ouidius iubordidr Ir „ r . . * Patefecit ab ortu Purpureas aurora fores. Et Virgilius — — £luam primum craPltna calo Purpureis wuetta rotis aurora rubebit . Item — — Aethere ab alto \^Aurora in rofets fulgebat lutea bigis Igitur eodem modo Tioppupm aurora a Nonno dicitur , quo ab Homero vocatur pdfofz- jctuAo;. nigrius . 4 Jliad-A. KaA^Uo a Seneca. DeTeftacels; Lib.III. 3*3 | Ttopfvfiifyi, purpuram colore refero, purpureum colorem reprefento, vel imitor; purjwro:vt Columella dicit purpurans viola. Diofcorides de thymo, Z%ov sVi uk/m h«- faltoct uvSw vrofxpupiQvrct. Plinius de thymo nigricante dicit: Alterum genus nigrius, flo- rifq; nigri. Idem enim teftatur & purpuram nigricare , immo rubentem colorem purpu- „ xx nigrante efle deteriorem . Et nvroptpvpi^eo, ad purpuram accedo , ad purpuram incli- e Trmoppv „ no. Diofcorides: ititor damp aitot fxiaov o‘v 'to' dvSos i7rt7rop(pvpi . Ariftot. pipa. Ufff yip rutinis t 0' ptiP «V/ Militor dyrmop^ipt^v , 0 , hk «5 « vBocJttqjv rpotplcu , dM.’ eis ipicor /SctQlu}, t ^ ^ n a /iiAiv pnvw n n ns ifeoa ^po'u (PiV&OTTOtJs ngf JWf jc^/TTO?, ?$£/' diu n i leno attributi, purpuriffum, inquit, quod & fucum aliqui dicunt , glebula funt quadraia & pufilia in modum teffularuir : qua ab infedoribus tinguntur colote rpfeo. tale eftma- ximeCanufinum,fcqucns Puteolanum. Vires habet aliquantulum ftypticas. Aliud vero rnco indicio fuit purpuriflum, quo vtebantur mulieres ad labra & genas fingendas, cums. Lilicet mentio fit apud Plautii in Moftelaria.Vnde.n.hoccecoftaret purpuriffum ipfemet docet me Plautus in Truculento, rubrica id nominasma cum dixilfct. Quia fias buccas ta bdle yurpnr affatas habes :no mufio poftfubijcit: Buccas rubricajera omne corpus DeTeftaceis. Lib. III. 3i5 moralia. » S C A N I V'S Martinengus Brixianus in fua'gIoffa magna myftica, pur- puram Chrifti fanguinis,& meriti preciarum exemplum ftatuens: 4 Am brofius (inquit) ha?c quoque dodiflime fubdebat: Quid etiam purpuras memorem, qua? ornant regum conuiuia, amidus imbuunt ? Aquarum eft igitur quod in regibus adoratur;aquarum eft,fpecies illa qua? fulget, brpoft: Aureum etiam vellus aqua nutrit, & lanam in memorati fpctiem metalli gignunt littora , cuius colorem nullus adhuc eorum , qui fucis diuerfis obducunt vellera, imitari potuit: adeo natura? maritima? gratiam humana implere nefcit induftria. Scimus qua folicitudine vellera ouium etiam minus pretiofa curentur, fint licet optima, ^ nequaquam autem his fucis innafcitur . Hic naturalis color eft , quem nullus adhuc fucus #quauit,hoc quippe pifciseft vellus . Si igitur (inquit Martinengus) tantum fulget, tan- tannqueexiftimationem nadaeft purpura, regium indumentum, quod fanguine confper- fiim fitexigui pifcis, qufpurpura vocatur : quantum corufcabit anima, quantumque fu- fpicienda erit, cum fanguine Chrifti fit afpcrfa & redempta ? Purpura Chriftus eft . Pur- pura profedo faxi vnius idu collidenda eff, vtfanguisexteriusemanet,quod fiidufolo iron eft conrrita , fanguis in vniuerfum corpus diffufum euanefcit . Chriftus faxo , id eft , tnorte non naturali, fed violenta concuffus fuit , & dum voluntati patris obtemperat , in Cruce vno idu contritus, fanguinem vniuerfum in redemptionem noftram copiofiffime effudir.Sanguis enim tuus ornauit eius meas. Vtquid igitur anima tanto fanguine em- ptam & infignitam pollui permittimus ? Sed animaduertendum,vt Ambrofius fecundo loco purpura encomia celebransvaflercbat,purpuram iacere vilem in faxis afperis & cau- tibus; Vilis etiam apparuit purpura noftra Chriftus: Ego fum vermis & non homo, in- quit ipfe ; non in mollitie vita? , fed in aerumnis perpetuis , quafi faxum inter faxa . Ha?c itaque Martinengus . Purpura & byffus apud eundem Ambrofium in commentariorum ^ libro odauo in caput decimum feptimum Luca? fignificant haereticorum eloquentiam . Nonne tibi videntur , inquit,in quadam purpura & byffo ftratis iacentes thoris , qui pro veris fucata defendant, ditibus abundare fermonibus ; cum iadant dominico terram tre- 9, mu,^e corpore, caelum tenebris obdudum, excita verbo maria vel fedata , verum ta- men dei filium denegantes T In enarratione vero Pfalmi centefimi & decimi odaui, Ecclefia (inquit) ipfatanquam benemerita regina Chrifti fanguine coronatur, ficut feriptum eft. Et ornatus capitis tui ficut purpura. Sanguis Chrifti purpura eft,quiin- ficit fandorum animas non folum colore refplendens , fed etiam poteftate , quia reges facit & meliores reges quibus regnum donet a?terrium . Meritoquead tantum Ecclefise decorem , cui Chrifti fanguis irrutilat, fpiritus fandus inclamat ; quam pulchra & fua- uis fada es charitas in delitijs tuis . Diuus b Bernardus libro de modo bene viuendi ira ait myftice de purpura. Audi etiam rogo honefta virgo quid fponfus in laudibus Eccle- fiae dicat in canticis canticorum . Coma capitis tui, vt purpura regis iunda canalibus ef- fe memoratur. Purpura quippe per fafcicuios in canalibus ligatur ,fupcr quos dum aqua proijcitur, per canales ad veftcm qua? fupraeft, currit, vt veftis tingatur , &inde nomen ;) accepit , vt tinda colore purpureo purpura vocetur : quae omnia fandae menti con- gruunt. Coma? quippe capitis funt cogitationes mentisqu? in canalibus ligantur, quia in feripturisdiuinis ne inutiliter fluant, ftringuntur. Cuftodi ergo cor tuum &ca?tefa. Purpura qua fanguine Conchyliorum conficitur , & fanguineam ipfam praefert fpe- tiem , non immerito facramentum dominica fignificat paffionis . Bedacad ea verba : „ Et mulier erat circumdata Purpura& Coccino. In Purpura (inquit) fucus fimulati regiminis: in Coccino cruentus habitus impietatis demonftratur . Et d alibi ad hac verba: Tabernaculum vero ita facies : decem cortinas de byfTo & hyacintho ac Pur- pura Coccoque bis tindo , variatas opere plumario facies . Purpuram, quia colo- rem fanguinis oftendir , & vera quoque Purpura Conchyliorum fanguine tingitur, •deuota eorum corda defignare , qui dicere cum apoftolo poliunt : Ego non folum alligari , fed & mori in Hierufalem paratus propter nomen Domini 1 E S V : & cum Propheta Dauid: Quoniam propter te morte afficimur tota die ceftimati Dd 2 fumus, Sanguinis Chrifti exc pium. 4 Hexatn. Purpura eft Chriftus. Hxrerico- ru eloquen na. Purpura sa guts Chu- iti. 6 Serm. 19. de cogitat. Safta mes „ Sacrameno tum domi- ni cx paflio nis . c Apoc. 17. d E: xod, 16, Vlyfsrs Aldrouandi TLl to co- met. in Lue. {ap. z?. Chrilt9 pur pura indu- tus qd mi- fterij ha-- beat = f-Iomama iedicus 0 Deguiaj, multatio fumus, vtoues occifionis. Quid vero fecundum Matthaeum, chlamyde coccinea induimp : (Chriflusjd militibus, & fecudu Iohannc,vefte purpurea circumd Jiaxpma,, idefl, Purpura iTipa, 7rupet^aviovTi? ,i. Sed quemadmodu purpura & aurum confideramus ac probamus, purpuram cum Purpura conferetes. Haud arbitramur prorfus, inquit adagiorum author, dnpocrSiowvov fore , fi de coferenda Purpura locum huc aferipferimus ex Aureliano Flauij Vopifci: MeminiRis, inquit, fuifle in templo Iouis Opt. Max. Capitolini pallium breue ” purpureum, laneRreiad quod cum matrona?, atque ipfe Aurelianus & Probus & proxime Diocletianus miflis diligentiflimis confetforibus , rcquifiucrunt tale genus purpura? , nec tamen inuenire potuerunt . Dicitur enim Sandyx Indica talem purpuram facere fi cure- tur. Allufit huc Quintilianus lib. 1 2. de generibus dicendi, agens de di&ione, quae, quod mediocris cR.per fe habet admirationem,fed admotis ijs quae funteximia, definit ede ad- mirationi, Habet, inquit, admirationem, neque immerito, nam ne illud quidem facile eR, fedeuancfcunt ha?c, atque moriuntur comparatione meliorum : vt lana tin&a fuco , circa purpuras placet: at fi conruleris, etiam lacernae confpe&u melioris obruatur , vt Ouidius ait. H#c ille: Athenaeus lib.j.dipnofophiRarum ex Apollodoro huiufmodi quoddam re- pqrpUKU> fert prouerbium, hiyvortpa. iaiy wQpyc-:V , tmbarmn; quid. P py< crs /Sa'4 & @tup* SsfjOcTfiwaaoV,. id eft, ne te linam colore Sardoniaco . Ita enim citat Adagiorum awfhor , lcd Zoographus pro actpdcovictxdv vt in contextu Acharnenfium le- giturmeponit XapJavudv, vt Scholiaftes & Suidas re&e legunt. Sic etiam carmen melius conflabit, inquit, & fimilirerin Pace,(vbi &in textu & in fcholijs SapJWaoV re&efcribi- tur. ) a Sardibus quidem Lydia?, Sardianus deriuatur,pro ciue : & Sardianicum , poffeffi- mAn,authore Stephano. ab infula autem , qua? Graecis Sa/jJT), Latinis Sardinia dicitur, Sardonius, Sardous, & Sardonicus- probe deriuatur apud eunde Stephanum : Lcd horum nihilapud Ariftophanem legi poteft, cum verfus quinque fyllabarum didlioncm poftu- lent. Quamobrem author adagiorum SoipcLy rw>Y, nec SapcTax/aJioVredlelegittquanquam Suidasquoq; in 'Zetpf »\ habet @appa lapdmadv. Ariftophanis Scholiafles Surdmiadt interpretatur rubram vel puniceam. 2apJV(inquit)infula vna e feptermftadijsLX.diftac a Corfica. In ea purpurae fiunt cfidtpopot , id eft, excellentes (n6 varia?, vt ada- giorum author vertit, )& praecipui fulgoris. Vel(Sardiniacam dixir)quiain Sardo Lydie («? ‘xlw' 2 apSu: t »s A v£ias, nonre&er 2a pf&s enim plurali nomine faeminino vrbs Ly- diae dicitur, non 2 apS »'.) dicendum igitur ra\ Zc*/)cf«£,id eft, Sardibus . Sic& Hefy- chius: (JiaQopctycdp h W c/ SdpAcn fiolppcem) tin, T pZ-S Aoq>as iyoxra. (potvmiP d.%«av vrdvu. , HY ix.it rds tpvcnv uvctffldppa ~2apS ctuxdv , ■ H’V cA' 7T0V cfAj iyOVTU tIw Tpvcoy T h$ ajov.vbi Scholiafles ipdmx/Ja interpretatur galeam puniceo colore tin&ams alij vero ve fli menta ( mpt-^Ar! pent& ) coccinei coloris, talibus enim vtebantur in praelijs •Laetda?momj.,ne' fanguinem fluentem viderent propter fimilitudinem coloris: & ne vul- nera eorum ab hoflibus cognofcerentur. Eximia? autem funt (inquit ) Sardianicae & Cy- zicenicae tincfturae.FLc vero Cyziconicae tinefturae nomine cinaedum denotat: «A x.tvatdlctv cflct/3c£AAjTcs/ , &V? pyA '?Z:v dvctyxctlm xparTtv Jtu/a&ct} , Suidas ill Qowiftidct poetae cuiuf- 'dam, forte Ariftophanis hos verfus citat. — T/ tp&dd pi£ra tuv Ajdctiv & dypoTcif, JVlif « xctTtt^citfetv tcV «{'tf pet TiiTov d 5 (potuxtedet \ dtTt t3 jUM AiSotS aVTCV ctifoctayetv, cag (pnuXH v dvTH yiotoaaj td' aa/ua'Jep cfd xcrmgctivftv t7i) (picov ixpnoctTVi did' t&j (potvutSo % u7rzv d>s i 7Tt tp.ee r/a . Tin&ura Cyzicenica vt feribit author idem adagiorum » dedecus non cluendum appellabatur apud Atticos, dicebaturq; in eos qui metu quippiam inde- core facerent, nam Cyziceni duobus nominibus notati funt, timiditatis & mollitiei . Rc- cenfetur in Plutarchi colledlaneis .Meminit & Hefy chius , addens Cyzicenos ob molli- tiem notatos, quod Iones eflenr. Eadem fere Ariftophanis interpres. Stephanus addit eos fuifte graues Tyrrhenorum praedationibus: Haec ille: non fatis aperte , non enim de quo- vis dedecore non eluendo accipienda eft Cyzicena tinrltjd a biadaprev dpyxpoa;vudLuu . krradt A^y8OT-:atq> ait Stephanum addere, Cyzi- cenos fuiffc graues Tyrrhenorum depraedationibus. Zoographo aliud Stephanus dicere videtur, in Cyzico vrbe Propontidis i uxta Cherronefum. lndefinquit Stephanus.) fit Cy- zicenus, poflefhuum Cyzicenicus,quanquam gentili etiam pro poflefliuo vtunrur aliqui: ficut T uppLeudi, pro T vpplwmoi , ot %ctM7rdt Jtd r o' A y fjfoSraj rds T vppUvxu videtur enim non iam de Cyzicenis dicere, fed fimpliciter I hyrrhenos interpretari, infe&os alijs,& pre dones homines, &c. Solent autem(addit mox adagiorum author) tin&urae infignes a lo- cis habere cognomen. Simili modo dibrum eft Zp/Sappet Xupctxxdiov , & ftappu Sa/icPo- vixdv. Ego vero Syracufiam tindluram purpuramue apud authores nullam laudari inue- nio,& deceptus mihi videtur ille inde quod Hefychius fcripfit : fidppct ( melius fiappi) Siv (inquit Alexander) A 'niTrarpos Mvx.07ra'pv$d$ «V/, tu ivSoy dAoirdptpv^ pog. Tanquam euparyphus ex comoedia, aavtp iVTrdpvtpog u xcoptuefiag , Plutarchus in I' Sympofiacis proucrbiali figura dixit, hominem fignificas magnificeveftitUm, nam huiuf- modi finguntur in comaedijs militesgloriofi;quoru infigne eftchlamyspurpurea,quem- admodum indicat Donatus. Ita Lucianusdc milite: toV tw rupvtpov M'yta toV upootfi. Hominum viram rin- murex & Conchylium appellatur. Sed praet erquam quod murex diuerfus eft a ceryce , & Con- chylio,ita quoque muricis nomen, vt rede aduertit Hermolaus, generalius eft quam buc- cini, vrpotc quod & purpuram quoque comprehendat. Kiranides: Porphyra marina, qua quidam xafpwu» vocant. Sed dicendum eft potius fpeciesefte vnius generis proximidi- uerfasJnuenio irem apud Syl uaticumrPurpura maritima, id eft,cetula marina, lego ceiyx marina: Etalias habet, Ciceros (nomen etiam corruptum eflf » a ceryces ) id eft buccini marini. Antiqui tamen etiam Graeci cerycem pro purpura acceperunt nonnulli , vtlego apud Euftathium: Stratonicus etiam facetus ille iuuenis innomine mpox,®» fcftiuelulir: Cum enim in duitate, in qua erat, plurimos nypuxoti ( id eft praecones) habere cognouif- fet, furnmis pedum digitis incedebat , metuere fe inquietis , ne fi pede plano terram cal- caret,ceryce aliquo pedi infixola?deretur,tanquam ceryx marinus propter Conchihj for- mam mucrones aliquos circa fe habeat. Defumpfit hoc ex A thenceo a 1- uftathius . Ego il- lius quoque verba adijeiam: Stratonicus (inquit) cum Abdera fe contiliftet , ad ftatutum illic ludorum ipedaculum, ciues fingulos peculiarem fibi pr^conem habere cotuitus qui eorum iuftu, cum adJubuiftet,nouiluniuip iplorum annunciaret , contemplatus in hac ci- uitate praecones (adeo vt propemodum ifiaioreffet praeconum numerus , quam ci-uium) portione ciuibus efte plures, furnmis vngijibus pedeterim incedebat, in terra defixis ocu- lis . Interrogante vero eius hofpite,ecquid mali pedibus tam fubiro accidiflet, hoc inquit: Ego cquide totis pedibus valeo, &quouisaftentatore ad cernas excurro celerius: anxius tamen fum ac prorfus metuo, ne calcando -roV Mpviict pes transfigatur.Dalechampius hoc addidit fchoiiolum: Haec vox (xrfpvjZ) fignificat & prgeonem & buccinum Concham, non equidem clauatam aut aculeatam, fed tuberculis multis eminentibus afperam & inequa- lern. Buccinum pro aculeata purpura dixifte videtur Stratonicus ncgligenter.Iiacius €&- faubonus in fuis animaduerfionibus non rede murices venit . In praecedentibus verfihus X.Yl'pv% »# 5 De T eftaeeis. Lib. III. 323 Itijpvf' cratpraeco:hic eft murex: nifi muricis nomine generalius accipiamus, vt etiam fub eopurpura comprehendatur. In Glolfisre&e, murices, Tropipopia . Inde Latinis in re militari murices di^ii qui G racis rpifiotot, vel aaviSis xivrpwq': Aggregator inter- pretatur ceryces cancrorum (lego concharum) en*efpeciem,yel limaces marinas.qua? Ve- jjuouaij; netijs dicantur buouali. Atque haec de diuerla authorum interpretatione. Zoographus fcribiaitcum circumflexo jn prima, vt (polvg , Jolfvl; , &huiufmodi, tanquam vi- ti ma natura breuis fit,& politione tantum extendatur : in obliquis tamen natura produci, cjtaps illud Oppiani: KrfpMiQ T5 /UVt? XTptHiS HV0/UC6 qd\hmJ > Xtipiuof vox eft diminutiua apud Kiranidem,Hippiatros, Trallianum. Illud notarelibet b/w Cor^ (inquit b Hermolaus ) cerycas a noftris verbum ex verbo buccina conuerfoseffe? quod DiofcM.i. 3 itlpvl; idem fit quod praco;quanquam & a cera , quam muco fimilem attritu mutuo fali- Cap. io{. uant, cognominari poffe videantur, quod Graci nuptas^ Wr dicunt. Bellonius buccinum ab Etymum. alijs vocari tradit, vel quod buccis admotum lonos muficos edat, vel quod buccas inflare tubicinescogat. Eius enim concha antiquis tibicinibus fuit idonea. Ha?ciUe> fcdetymu | buccim habemus apud fPlinium,dumait:buccinum minor ad fimilitudinem eius bucci- c Li-9-c-$6 ni quo fonus editur, vnde &caufa nomini , rotunditate oris in margine incifa . Buccinus etiam a Pet.Gillio mafculino genere effertur alicubi, & buccinus minor, Romanis dcl phi- Buccinus nium'eft,vt inter nomenclaturas apud Diofc. legitur, Gaza latinefa?minino genere buc- niino1 ftd. cina femper effert; vti etiam Eeftus,inquiens: Buccina quam nos appellamus , Graci bu- chia a fimilirudinefoni dicunt. Zoographus ait feaudiuiffe, hodie a Grsecis /So? & spcffiiAos etiam buccinum quandoque fignificant: Scholiaftes Nican- Strombus dri, ?oV spopifav t -Myop ol A D Bellonius buccini concham vt plurimum minimi oui magnitudinem non excedere re- flatur, ftrias in tergore quinas habere, vt nerita,pla?rifq; in gyrum tuberculis obtufis, bre- Magnim- uibufq; obfeptas, multo quam in purpura frequentioribus . Sed vbi in clauiculam defi- do* nunt,vnicum tantum eam comitari. Interna parteincilam oris rotunditatem habere,tur- binum modo,& canalem ad latus, per quem linguam exerat, purpurarum modoreodemq; operculo contegi, quo etiam turbinata omnia,ne in teftas contracta ab externis offendan- QpercuIa • ’ ' tur. 3H Vlyfsis Aldrouandi Colov tcfla. Filias Pur- purae cur di catur. cZ-i.pc. 3 6. Plinius cor reatus. Succus ; * Li 9. c>3 $. * ti.+.Hift, Gap. 4.. Concharu duo genera Athenrrus correctus a Rodtkuo . Contra Ro deict. Oris oper- culum .. fL°i 4 -Hifl. Gap. 4. «ur.CoIorem tefta intus latteu, foris effe fuluu,tantaq; magnitudine nonnunquamerefee J re,vt ad Carteiam Purpura? & buccina decacoty li , id eft decem cotylarum capaces repe-- riantur . Hac ille, qui & ante paucula interiefta dixerat buccina concham effe turbinata, & in anfra&um intortam, fed quam purpura minorem: indeque a quibufdam filium pur- pura? dici , nullis item aculeis exertis clauatam apparere , quemadmodum purpura? con- cha,fed fcabram effe,habercq; /inter notas a Plinio deferiptas) rotunditatem oris in mar- gine in.cifanuc Plinius quoque buccinum minorem purpurae Concham effeferibitadfi- militudinem eius buccini quo ionus editur, vnde inquit & caufa nomini, rotunditate oris in;margine incila. Ceterum Rondeletius pro minor apud Plinium legit maior, & quo- modo apud Athenaeum purpura? filius vocetur buccinum declarare conatur . Verba cius non prateribo. Eft ex turbinatorum, inquit,genere,longiore tefta, in medio latior eft: inf deq; in turbinem longum definit:altera parte margine in longum procurrente:acque illic rotunditate oris incifa, Tota intus leuis eft &candida:foris tuberculis multis atque exo- chis afpera. Caro interna partibus quibufdam ruffa , quibufdam rubens fpeftatur, intus cadida:foramen operculo, quod eft oui figura integitur,& ardpas. Vbipro tjo\ legendum ideft, buccinum marinum abunde nutrit vt purpura. Hac omnia Rondeletius. Fuit autem Archippus Athenienfis veteris comadia poeta Athenae tefte, & fape eius verfus ab Athengo citantur « Et cum fenarium iambicu verbis, inquit Zoographus,iam recitatis conftitui appareat, non conueniet tfo\ mutari in as , quod Rondeletio placuit . T pdpiptw etiam non vt ipfe , quod nutriendi vim habeat, exponendum iudicat idem Zoograph us,hoc loco, fed proco quod nutritur & alitur, vt fit buccinum maris alumnum, purpura filius , vt Calius Rhodoginus quoque conuertit: Qua ratione autem filius purpura dicatur , magnitudinifne , an alia quadam , alijs inda- gandum relinquit Zoographus . Ariftoteles in quinto hiftoriacap. 15. operculum oris idem tam purpura quam buccina adharerc natiuum quam careris turbinatis omnibus author eft • Et in. quarto de partibus cap. 5. Operculo quodam congenito , inquit, carni patula^appoftto clauditur, vc reliqua generis eiufdem,idq; prafidq caufa.Qua enim te- ^ ita. non protegit, facile offendi poffet ab ijs qua extrinfecus inciderent . Et alibi dixerat. 1 Venter. Gula. IntefliriuVn Ionia o f Promufcidas vt purpura habent modo mufcarum,quod quidem membrum, inquit, lin- gua efligiem pra fe fert.,Habent autem hoc firmum & torofum, quo ftmiliter vt afili atq» tabani quadrupedum tergora penetrant, imo longe validius: teftas enim efcarum poffunC perforare. V en ter os protinus excipit, fimilis in vm bilicis gutturi auium : habentq; parte inferiore duo quadam albida, torofa,mammis fimilia,cuiufmodi carunculas, vel in fepijs effe aduertiinusffed hac toro fiora. Gula a ventre duplex longa porrigit fe vfque ad papa- uer:quod poftremum fundo eomiqiflum eft. Hac ergo vt in purpuris & buccinis confpf* cua,in clauicula tefta? continentur. Quod autem gula fubiungitur,inteftinum eft, ipfico- ttnuiurijfimpJexq; ex toto vfque ad exitum : cuiusinitium circa anfra&um papaueriseft, qua & Lixius haret. Quas vero etiam partes cum cochleis communes buccina habeant, iuprade teltaus in genere ditftum eft & in cochlea repetemus .Ionia funt qui florem effe credant DeTeftacek Llb. III. 3^5 credant eum , quem Purpura? vt Aijftoteles fcribit, habent i Buccina medium in ter pa- pauerculum & iceruiculam » vt Athenxus reflatur . Eft autem papauerculum in Buccina ^aPauei'* pars eius ima efculentaq; ; quamquam omnis callus Pinna? & Conchylij interior papa- uerquoq; dicitur. Ego inquit Hermolaus, in Diofcoride non ionia>fed cionia, hoc eft ver Diofc. cor- bum e verbo columellam lego, ita feri p tum in exemplaribus aliquot inuenias. Rondele- rectus » tius in cancelli hiftoria legit interpretatur medias turbinatorum partesjcirca quas teftce volumen clauiculatim intorquetur, ex Diofcordib.a.cap.q.. His (inquit) c&cellorum mollis cauda cedens implicatur & ai!igatur,vt teftas circumferre poffmt.Sed de hac parte plura etiam in Purpura? hiftoria diximus . Habes hic duas Buccini icones } quas exhibet Rondeletius,item alterius ex Zoographo fiue Cochlea?,fiue Buccince, quam apud ciue.ri quendam fe vidilfe ait , mucrone pertufp , circulo ftanneo ambiente , vt apta eflet inflari . Rondeletij, inquit, pofita eihgies } noftra? quidem fimilis eft , fed tuberculis rotundis fcite clauata. Venduntur pafsim hui uimodi Buccina ap ta inflari, & ego habeo quod orneus cir- culus ambit . Habes irem aliud genus magnum coloris item violacei , fed cuius orbes fla- uefcunt,& in ore candicat.Zoographus etiam aliud genus BuCcini le vidifte tradit, Purpu- rae fimilius figura & magnitudine propius, quam Vxlumex ijs quse pi colore & duritie fere marmoris aemulo , circulis ro« fos aemulantibus» LOGVS. NATVRA. AETAS, •i • ' R ISTOTELES % latere fcribit Buccina, vt Purpura?, canis exortu clr *Xl citerdiestricenos:fedVPlinius,vtdixi, hocde Muricibusdixit, Aitque Canis txoc Buccinum non nifi petris adhaerere>circaq; fcopulos legi: fed & hoc Ari« ^huent " ■ RoteJesde Aporra?de (Aporrhaide) inquit Maflarius, dicere videtur, h*'e'* quam Theodorus Muricem conuertit. Verba Ariftotelis haec funt; Nati* ces laxis adhaerefcunt more Patellarum, & Aporradiimfiue Muricum» Tempus viuendi Purpuris & Buccinis fecundum Philofophum longum eft , annos enim Actas » circiter fex viuere tradit in quinto dehiftoria, cap.decimoquinto , seA Ee i GENE- 15. °Cap. 1 1. Hyeme ab euntegene latur. Vt fauifi- casis» Origratae carnes. Stomacho conuemut. Colla.prcfe runiur. Papauer . Imbecillis fiomacha jnofimp Teft® vis. Colli. Acjii^exeis. emanantis vis . 3 :S Vlyfsis Aldrouaridt GENERATI O. VKPVR^ quomodo generentur, didum eft ante. * Ariftoteles bucci- nis eundem gignendi modum efte profitetur, idemq; tempus: Buccina ta- men ante purpuras paullum generari ^pauloante dixeratrpurpuras nimi- rum vere, buccina hyeme abeunte . Eodem authore femen ad generatio- nem nullum habent, & quomodo quafi a ffiiinali natura humores quof- dam mucofos emittant, in purpura didum eft ex eodem . Illa enim coagmentatio fauo fi- milis tanquam purgamentum tam purpuris quam buccinis euenitmam buccinis quoque fauificareinmorecft , vt ibidem diximus : quod fane hoc pado faciunt ; Oualub lapide prona parte oblonga, albaq; deinceps pendentia difponunt,qua* ita difpofitafaui nomen habent, ab apum fimilitudine. Supini autem fub lapide ftabulantur,cum fauiheant :quo vero tempore fauos exrruunt,fi incoquantur & abfcindantur,oua intra continere compe- rientur: qua* faliuario lentore lapidibus & cautibus ferruminant, vt inde decidere non ® poflintrquod tam magno artificio conftruunt,vt nihil coaceruatum effe videatur • VSVS IN CIBIS. VCCINORVM carnes, inquit Diofcorides ori grata* funt,& ftoma* ! cho vtiles,fedaluum non molliunt. Archigenes apud Galenum, exte- ftaceis,ftomachis maxime conuenire tradit buccina, & purpuras. Bello ' nilis buccina & purpuras Maffilia?, Genua?, &,V eneti js ait in cibis expe- ti, fed buccina? carnem purpurae carne duriorem efle. Apud prifeosin pretio etiam fuifle inducor vt credam. Charmus enimSyracufanus inter ' c ceteras paroemias feu hemiftichia,qua*de vnoquoque ferculo in promptu habebat, de buccinohoc vfurpabat ' XeT/ffU yJpVMs «yysAo/, ( ex Homero videlicet , qui de praeconibus in exercitu haec verba protulit: a quibus etiam conchae ifta? marina?, praeconum fuo cum inflantur, fono fungentes vice , nomen fumpfe- 1 runt. Alexis etiam buccina,cochleas & bulbos inter cibos celebrat apud Athena?um, Ve- nerem ftimulantes: praeferri autem colla eorum video. Diphilus enim Pinna?, inquir,vri- nam cient, difficile concoquuntur , & fimiliter bucciha, quoru collafr/>a;tuAo/) ftroinach» j couueniuntjfcd difficulter concoquntur,quamobrera ijs qui ftomacho infirmo funt, con- ducunt,difficulter etiam excernuntur, alunt mediocriter. Papauera vero eorum circa fun- dum tenera funt ct facile corrumpuntur. H icefius quoque, buccinorum colla, inquit, fto- j macho apta funt,& minus alunt, quam mufculi , cham3?,pedines. Profunt ijs quibus eft imbecillus ventriculus, ac quibus non facile cibus ad interiora ex aluo digeritur, quoniam vix corrumpuntur. Nam qua? in confcffo eft facile coqui, c diberfo-incdmmoda funt eiuf- rnodi ventriculi‘affedui,quia paruo negotio ideo corrumpuntur, qubd tenera fint ac fta- tim diflbluantur, (liquentur & in chyli naturam vertantur, fed praui & improbi, ) Quam- bbrem horum papauera (excrementa in omnibus fere teftaceis , qiia? membrana contine- tur ad extremiiiere tcfta? partem, efu fuauiora reliquis partibus ) qua? ftomacho valenriorj f non conueniunt, debiliori ventriculo congruunt. Alunt magis & delicatiora funt purpu, rarum quam horum papauera, fed acriore, infuaijiore, & ad fcyllammagis accedentegu- ftu , qualis eft totius conchylij . Exadiusomnium Xenocrates de buccfnorum alimento fcripfit in haec verba . Buccina? funtduriores purpura;& magnitudine ac loco differunt $, triplicefq; vires habent tcfta?, colli & excrementi ih tcfta contenti. Nam fcabta fubftanrfa pifcisaluum fiftit ac precipue fi affetun contra magis facit elixa. Collum earum aluum ftiqdifficulterq; concoquirunidcirco ex finapi.vel aceto, aut liquore, aut pipere corrigere ipfum debent, qui eodem, vefcimtur. Aqua denique qua? ex eis emanat, calefaifta ventrem fubducimim co vero excremento quod tefta continetur, coda, magis gilua fit , & pifeis qualitatem prsefcrt: fi vero tota^ decoquantur, maiorem fiftcndi vim nabebunt:& fitim of- ferent:quidam vero eas elixantes la?uigant,& a?que ac vrticas condiunt, fiumqj ori grat$. Luna exoriente plena & aftate graciles . VSVS / DeTeflaceis. Lib. III. VSVS IN MEDICINA. 32P E T I V 8 in curd colici affe&us a frigidis & pituitofis humoribus , ex o- ftreorum genere purpuras & buccina reliquis proferenda fcribit.Trallia- nus buccina etiam inter alia teftacea enumerat , qua? raro & modice vo - Jupratis gratia offerre tympanicis conucnit. Et in Cardialgia, Cibaria (inquh)£onueniunt,qua?non facile alterentur & concoquantur, & mor- dacibus, acribufq; humoribus refiftere poffint,vt funr aftaci, pedunculi, cerycia, id cd, buccina . In dolore etiam oculorum ex bibolo & acri influxu , a?grum vefei jubet alimentis mitibus , minime mordacibus & incraiTantibus; inter alia Mipuxfaji.lt ciii in purulentis,fi falfus humor eft,pedines aut buccina autaftacum dare non elfe alienum afferit. Enumerat vero etiam buccinaintcr cibos , qui fuccos vitiofos generant , podagra pituitofa? pra?ceffores. Nicander ftrombos, pedines , buccina in cibo contra dorycnium celebrat, & Kiranides contra cicutam. Galenus alias inter abftergeda, que pilos attenuat, buccinorum aliorumue oilreorum teftas vflas conumerat;alias vt ne cui penis arrigi pof- fitjbuccintim vftum lotio bouis caftrati extingui iubet: hocq; in cibis aut potionibus vti, quod vero remanet in vale reponi. Ad oris tetros abfq ; vicere odores,ex eode:Ex oftreis, purpura & buccirio cum myrrha vtuntur quidam : cumque cubitum eunt aceto acerrimo colluunt. Ad parotidas emplaftra quadam molliora fiunt, vtidem Galenus alibi tradit, cerati forma, ex butyro vel oefypo conflata,oftreis aut buccinis aut purpuris vftis additis. Ibidemq; nimirum in libris de compof. med, lecundum locos Archigenesaduerfusidem malum buccina marina, aut purpuras vftas meile aut axungia excipi & imponi iubet , vt confeftim difeutiantur. Ait edam, buccina, purpuras, & oftrea,vflaconuenireindurefcen- tibus,ac vetuftis inflammationibus. Ad choeradesdifcutiendas, Hippiatros quidam , ce- rycia tnarina vri iubet, & cum nrelle cpdacataplafmatis inftur imponi . Ad alopeciam & omne defluuium capillorum alphofq; .diuturnos, hoc mirabile habet Nicolaus Myrepfus: Buccina vfta & trita in oleo veteri fu flkienti fubigito , & ad glutinis craflitudinem redu- citoirafo prius & Eido , illinito . Ad auris dolorem a colore , ex eodem : Viua buccina in oleo elixa illine . HOcenim naturalem, inquit, quandam vim in feobtinet. Galenus prae- terea ad ephelidas & lenticulas, purpuras & buccina, vbiexpifcatus fueris, iubet in ollula "coni-jci,& in furnum affanda mitti, deinde ex meile tritis vti . Et apud Aetium quoq; me- dica mentis-ad impetigines ■ jmifccnturtefta? buccinorum vftorurn . Tcflatur Zoographus vulgus apud Germanos inferiores & occano vicinos contra tuffim , inanem prtdertim & puerorum, potum folitum e buccini, vel cochleae marina? (Kincnhorn ipfi nominant)con- chahauftum prodeffe putare. Ioan: Guinterius Andernacus buccina exfuccolimonum detrita ad genas mulierum dealbandas commendat, praelertim fi aliquid argenti viui fub- Jimati vt barbare vocant, ijfdem inicceris. Paulus Aegincta in fuis fuccedaneis , item Ga- lenus buccinorum loco oftrea fubftituunt: Diofcoridcs vero mitulos crematos eundem buccinis effedum praebere feribitmee non buccina cremata eadem praeftare que puipur£, fed vehementius vrere, Equis falis plena fidili crudo adurat: dentifricio conucnirerambu- ftisvtiliter illini, quibus folui medicamentum non oportet: nam pofteaquam vulnus ci- catricem duxerit, iplum in tefta? modum induratum , fponte fua decidere . Fieri denique etiam ex buccinis calcem . AdCardial giam. Ad oculoru d, olorem . Contra do rycnium3& cicutam. Ad penem arrigendu . Ad oris re- tros odores Ad alope- ciam. Ad Auris dolorem. Contra tuf Em. Ad ambu- fta . Calx. )D£ BVCCINO PARVO ET STRIATO. RONDELETI1. Gap. VII. N T E R buccinorum genera, inquit RondeIerius,ha?c duo reperi, paruu, lineis frequentibus afperiufculum: vt for taffe illud fit buccinu Plinij pur- Buccina pii pura minus, ijs quibus vctuftior Plinij le&io non placeatmeq; fucconeq; n,J n11001'" partibus internis a luperiore differt. Alterum huicfimilecft , nifi quod li- neas prominentiores habet, & tranfuerfas, vtftriatum merito dici poffit. Eft& teltalpiffioredurioreque. Habes hic praeter duas Rondeletij icones, duas alias par- tias,admodum inuicem differentes, ex Zeograp>ho,vnam ab eo ad poftras conchas efhcta, alteram cum duabus mucronibus:quales ego etiam inter turbines depingam, cum purpu- ram ferre dubitem. Addidi denique & ego Buccini parui genus, quod a Rondeletij paruo buccino parum diffeu . E e 3 Buccinum Murex mul tsu fignifi- cau Murex pr® purpureo colore • Pro colore ex Murice . 3 Li.tic.i. b Lib. \.dc plani. Pro Purpu- i3U . Pro afperi- tate. Muticata_> cacumina-- 33© Vlyfsis Aldrouandi Buccmum paruunr& ftriatumRondeletij» Buccina ftnata alia ZoographL Buccini parui genus ZoQgraphi • Buccina parua alia authoris . 1 ri.J DE M V R I C E. Cap. jEQVIVOCA. SYNONYMA. V R E X , inquit Rondeletius nomen eft polyfemum » Significat enim in primis non folum Buccinum,vt nonnulli voluere, fiue Cerycem, fed & Purpuram, vt rc&e iudicauit Hermolaus, nec non etiam Conchylium proprie di&um, vt mihi videtur, quanquam in hac fignificatione in promptu non fit authoritas aliqua veterum:c6ijciotamenid inde quod Murex pafiim accipiatur pro omni purpureo colore, fitne vel Purpura?, vel Buccini,vel Conchylijiidem enim eft tindlum efie Murice , quod tin&um die Purpu- ra, vel-Cochylio. Atq; in hac fignificatione Muricem mihi acccpifle 3 Plinius videtur, du- ait : Tranfalpina Gallia herbis Tyrium atq; Conchylium tingit, omneifq; alios colores: nec quaerit in profundo Murices . Ita quoq ; b Scaliger,oftendens animalia nonnulla nun- quam mutarelocurmquale eft, inquit, Muricum genus, adhaerens fax is, nobilediuini car* mine Maronis.Sumi vero priuatim pro Purpura conflat ex hoc Martialis: Sanguine de nojlro tinttas ingrate lacernas Induis , & non e fi hoc fatis , efca fumus „ Indeq; & Murex Tyrius a Virgilio dicitur: Tjnoffe ardebat pu v , hoc eft, impiorum regionem. Vius erat eiufmodi muricum vel fimilium in tormentis, quod me docet A.d Gellius, de morte ^ \ Attilij Reguliagens: Tuditanus,inquit,fomnodiu prohibitum, atque ita vita priuatum nott.c.^. 9i refert. Idq; vbi Roma? cognitum eft, nobiliflimos Poenorum captiuos liberis Reguli a f, Senatu deditos,& ab ijs in armario muricibus praefixo deftitutos,eademq; infomnia cru- ciatos interijffe.Ciim itaq; purpurisacutilfimi lint aculei, has potius muriccs,quam buc- cina priuatim, vocandas arbitrarer, quanquam murices ceryces vertat nonnunquam Pli- nius: nec placet eorum iudicium,qui proprie lolum buccinum lignificare volunt: buc- Min-icesq4 cino enim qui aculei ? Appelloque vna cum Rondeletio murices, qui & turbinati funt , propnelmc & longos firmpfq; aculeosfiueclauoshabent. Probo item Perotti etymum qui murices Etymon, diciexiftimat abafperitate murorum Sic quoque elfidorus, murex, inquit, cochlea eft * pb. n. maris ditfta ab acumine & afperitate qua? alio nomine conchylium nominatur, propter Orig.c.6. quod circumcifa ferro lachrymas coloris purpurei emittat, ex quibus purpura tingitur, & inde oftrum appellatum, quod ha?c tin&ura ex tefta? humore elicitur . Non probo ve- contra pej ro eos qui a Graeco vocabulo mcvrn , latinum murices delumptum conijciunt, exqui- i0.&Zoo- bus funt Bellonius,& Zoographus. Praeterea prauer buccinum concha Venerea muricis graphum. nomine compraehenditur a f Plinio, vt dum icribit muricem latiorem purpura, nequ e /ii.p.c.if* ' .afpero, neque rotundo, neque in angulos prodeunteroftro,fedfimpliceconcha, vtroque Conche Ve latere fefe colligente. His enim verbis concham veneream defcripfit,vt fuoloco patebit. nerc-aj de-- Pro buccino accipi ab eodemu cum in purpura, tum in buccmo didtum eft . Idem Plinius *cr'Pno* deniq; muricum generis clfe feribit , qua? vocant Grsci colycia ( alij corycia ,) turbinata Colycia-. $equefed minora multo : efficaciora etiam & halitum oris cuftodientia . Athenaeus vero muncu ge- ha?c (inquit Hermolaus)non muricum, fed chamarum generibus contribuit, ealq; in Ma- nus. cedonia KapvxeK dici,Athenisxp«/fc's , inca?tera Gra?cia tracheas , hoc eft afperas vocari proditrquod & Plin. fecutus fere , alicubi videtur, ficille.Nofter S Plinij codex fic habet, V*'*2" c'7 Muricum generis funt qua? vocant Graeci colycia, alijs corythia, turbinata a?que,fed mi- lnij !*/«$ dicant.Sed mu- ricum & chamarum genus diuerfum eft. Hoc etiam animaduertendum , inquit Zoogra- phus,poft corpphia,autpotii?s corythia in verbis Plinij, commatis non puniti notam eflfe lignandam, vt per appofitionem mox fequatur, concharum genera. V uotronus tamen co- ryphia(fic enim legit per y.non coripliia)a colycijs corythijfuenon diftinguit. Congene- ) rum omnium, inquit idem Vuottonus , quaecunque fcilicet turbinati funt generis fuauif- fimaiudicantur coryphia: Suntq; ori & ftomaebo grata : altiumq; & vrinam cient , atque » oris bonum reddunt odorem. Copiofius alunt iurulenta, affa vero dura fentiuntur . Ho- rum papauer buccinorum more ftringit potius, . Iam vero muricem colorem purpureum Pro colore, (nimirum quemlibet, purpura?, buccini,&conchylij) Nonius fignificare fcribit.Et facrum Sacer mu--, muricem apud iurilperitos ideo nonnulli dici volunt, teftante Caelio , quia eo inficerem rex a,r d‘ turveftes Imperatoris. ' w Horatius: Te bis Afro Murice tititta vcsliunt lana . Prscipue tamen colorem purpura? fignificat:quare &apud Cslianum Iegitur,vt Bayfius citat, Murices quoque purpurae vfum prsftantfin Tyro nobiles. Horatius in epiftoiis : Muricibus Tyrijs iterata vellera lana. Ouidiu$ quoque Tyrium muricem de purpureo colore dixit? Nec qua de T yr io murice lana rubet » , catnr Iunf- perms. Item Vlyfsis Aldrouandi $.aA%n. 3to'^A05 . K«Au|f. 3U Item alibi: Phocaico bibulas tingebat murice Unas . V irgilius , ipfe fed in gratis anes iamfttaue rubenti Murice . Etalijs in locis, qute vti etiam aliorum authoritatescum fint innumera?, fuperua- caneum fuerit citare. KaA^lw dixi elfe florem vel animal, quo tingitur purpura, fcilicet ex Scholiafte Nicandri, qui piietcrea in hunceiufdem po£ta? locum: efxffifiav woAu' vhiov, itu K^«

autem funt,qui velint eflepifcem a Latinis Muric6 appellatum, diuerfum a purpura. Vt- cunque fit,»aAp non male exponitur purpura (inteiligo autem de pifcej quam & xxAum vocari tradit Hdychiusmam de aaA&f loquens, ait : mp&im e/V t&j tIw' Sxfyasfa» nap- $v'pav 6. GENVS. FORMA. E Contra Pe- ronum. Murices in M ter Cochas f Bumerari. W E R O T T V S purpuras inter conchas potius enumerat, muricem inter oftreaoh fcabritie corticis: quod idcirco non laudat Zoographus, quo- niam fcabrities teftarum longe di uyrfa eft , in oftreis fuperficie tota exa- fperata,in muricibus vero & purpuris eminentibus per interualla aculeis quibufdam. At vero nullo modo accipiendam elfe eam opinionem ex fu perioribus liquere poteft , in quibus muricem de purpura quoque fumi determinauimus : approbauimufqueiudicium Rondeletij,qui muriceslongos & firmos aculeos habere voluit, quod Plinius quoque comprobare videtur, dum aitrlTrmioris iarn tcftx murices & concharum genera. Sed eum baccina,qua? & ipfa murices Plinio vocan- tur,aculeis careanr, ac tantum obtufa habeant tubera, exiftimo, vt ante etiam dixi, muri- cem prycipue purphram ligni ficare ob allatam: rationem. Prajrerea epitheta muricum Muricis epi pUrpUr3e pr^cipue conueniuntvt Afer, Tyrius, Sidonius, Gerulus, Baianus, Phocacius» sketa . Tarentinus, A (Tyrius, Oebalius. Ab hifce enim, locis purpuram celebrari in purpura didlif efhcsetera vero epitheta quas a colore petuntur,ad buccinum quoque minus quam ad pur puram extenduntur(Purpurse colorem ex Plinio, buccini colori praetulimus.) vt fulgens, fuaue rubens, olidus, auratus, lacer,radiatus.ftcllans, rutilus, ardens, purpureus, puniceus, . Hagrans.Murex vero intortus Valerio Flacco,tneo iudicio buccinum eft,in Argonauticis» DENOMINATA. F i G Scolymo muricata cacumina' V R I C I S nomen ad aculeos plantarum quoque extendi, quod fupra and notabamus, habemusapud Plinium, qui Scolymo muricatacacuminaef- fedixit:& alibi, carduo cum fatiuo,tum j^lueftri, folia, inquit, pauca,fpino- ia, muricatis cacuminibus. Muricati grelfus Fulgentio, funtformiduloli & . . , pauendi.Intuemur(inquit)arua,quibusadhucimpreirte bellantium plan- orrifus cui r m u 1 ca tos 11 0 a ^ 11 n f^ g d 1 a u cr ei n c g r e fl~u s- Muricatim,aduerbium, inquit Budasus MuTiclnm conuolutim,in modum muricis: fic Plinius, vertice dixit muricatim intorto, quod Co- lumella,margine in mucronem emilfo. Co lores, m u fice us , oftri n us,. conchyliatus, a Thy- lefio nominantur cum purpureo . In Codice Iu (linia ni libro vndeciino , titulo de mone- H tarij-s & murilegulis, murileguli Budseo dicuntur,qua(i muricarij a muricibus legendis. VSVS IN CIBO. SaKedo vt «t' eximatur. 3? jEN OCR ATES, vt in interpretatione loannis Baptifla? Rafarij legitur^ murices fcribitelfe falfos, virofos, veru fuccurri eis liquore Cyrenaico, ruta j£ & aceto:Ventfem turbare, vri nam ciere, ori ingratos, concodu difficiles , ob- flruereeraffofanguine, pituitam gignere, & magis adeo recentesridcirco pa* randos effe cum acribus, vt (inapi , erucaque : affios difficulter fecedere , rna. Stomachi» gnam fitim inueherc,grauareque: elixatos,contriros & conditos, minus virofos effe.Arra^ roborant, mea conchula marina, purpura, & murices tanquam cibi ftomachmn roborantes laudan^ DeTeftaceij Lib.III. 3JJ 4! tur a Scribonio Largo compofir. 104. & Celfus quoq; murices cibis ftomacho aptis an- numeratdtem apud Macrobium murices cum alijs conchis apponuntur in epulo, quo die Lentulus flamen inauguratus eft:deniq; apud a Horatium legimus in Sermonibus : a Sat.^U.i CMance Satana melio,r(a\ias potior) Luerint pelons : Coquuntur autem murices & purpura?, vt feribi: Platina , eodem modo quo catera con- chylia . VSVS IN MEDICINA. V R I C V M carnesappofita?,pilos in mammis tollunt . De malo qui- Ad pilos e r dem pilari in mammis qui voluerit, legat ea qua? in cancris fluuiatilibus mamistol- . diximus. Muricum cinerem cum nominat Plinius (nam is fere folus ex . -Iciidos • , eis hoc nomine remedia prafcribit)ex teftis dunraxat crematis cinerem intelligi vult Zoographus:id quod , inquit aliquando exprimitur , ple- runq; omittitur. Semel tamen ad difeutiendas verendorum puftuias, A(p d Muricum (inquit, nimirum Plinius) vel purpurarum tefta cinis cum meile prodeft : effi- aorum pa- cacius crematarum cum carnibus fuis.videtur autem eadem ferme vis & communis tefta- ftuiaSo rum maris omnium cineri inefle: nifi quod efficaciorem ex durioribus folidioribufq; te- ftis exiftimo. Et quoniam ntlpvm Plinius alias murices,alias buccinaintcrpretaturireme- dia qua; fuperius buccinis attributa funt ex Graecis authoribus, muricibus etiam Plinianis prorfus conuenire idem Zoographus exiftimat:mihi purpuris quoq; ea conuenire viden- tur, cum fcilicet purpuras vna cum muricibus non coniungit , vt aliquoties facit , nam fic buccinaintelligit. Mituli quoq; cremati eundem buccinis elfe&um prabent, tefte Dio- fcoride: addit Zoographus , paulo ignauiorem : purpurae vero & conchylia vndiquaque fimilem . Pro buccinis oftreafubftituit authorantiballomenwn. Mituliquoque vtmuri- Cineris vis ces, cinere caufticam vim habent, & ad lepras,lentigines,maculas. Lauantur quoq; pium- cauftica . bi modo, ad genarum craffitudines & oculorum albugines,caliginefque , atq; in alijs par- i tibusfordida vlcera,capitifq; puftuias. Haec Plinius, ex quo fequentia etiam remedia om- nia,vbi alterius authoris nomen non addetur, decerplimus.Myaces cremati, vt murices, ^ can C niorfus canu hominumq; cum meile, lepras, lentigines fanant . Muricum cinis cum oleo mo2"U!11 tumores tollit. Muricum vel purpurarum cinis vtroq; modo , liue difeutereopus fit, fiue Ad ltpras , conco&os emittere, panis refiftit.-quidam ita componunt medicamentum : cerae & thuris Ad tumo-- drachmas xx.fpuma argenti xi. cineris muricum x.olei veteris heminam. Capitis vlceri- res . bus muricum vel purpurarum tefta cinis cum meile vtiliter illinitur, (item ) conchylio- Ad panos. rum:vel,fi non vrantur,farina ex aqua doloribus. Muricum vel conchyliorum tefta cinis Ad capitis maculas in facie mulierum purgat cum meile illitus, cutemq; erugat, extenditque fepte- ^d nis diebus illitus, ita vto&auo, candido ouorum foueanturfalias foueatur.) Muricum ge- mac^gl neris funt, qua vocant Gracicolycia,alij corythia,turbinataaque,fedminorarnuIto,ef- ficaciora etiam & oris halitum cuftodientia.Parotides muricum tefta? cinere cum meile, vel conchyliorum ex mulfo curantur: Teftis cadi falfamentarij tufis cum axungia vetere, muricumque cinere ex oleo ad parotidas ftrumafque vtuntur. Muricum cinis dentifri- cium eft . Sammonicus Dentifriciu Ceruino ex cornu cinis ett aaivnguU porca ■ 7 orrida , vel cinis ex ortis , fed non fine vino : ® Muricis aut tcjli , vel bulbt extwtta famlU . Mammas muricum vel purpura teftarum cinis cum meile efficaciter fanat .Carbunculos de veretris exterminat muricum vel purpurarumin carbonibus vftarum cinis cum meile permixtus, vt Marcellus Empiricus ait. Plinius hoc remedio, efficaciore fi cum carnibus fuiscrementur,puftulas verendorum difeuti feribit . Oleum cicinum cum cinere muricu» fedis inflammationibus prodeft, item pfora. ■ THfcWr.itfr DE MV- Vlyfsis AMrouandi DE MVRICE MARMOREO RQNDELETU, G>p. IX. J^otpinis, satio . Tertae de- fcriplio . Ad dentifri Murex marmoreus Rondeletij . eia. Alteriusdc rii A heri 5 for- ma, ex Zoo, grap.ho ’ VRICHS, inquit Rondeletius, hic appello, qui & turbinati fu, nt, :v longos firmofq; aculeos fiue clauos habent, quos , vt internofcejrentur , quam maxime proprijs nominibus potuimus , diftmximus . Eum quem hic exhibemus, a candore duritiaque , qua marmor candidum aemulatur parte externa , marmoreum appellamus . Parte interna ex albo purpura - (cin Teha grauis eft,denfa,folida,aculeis multis horrens, hgura inter buc cinum & conchylium media, ampla , vt merito «ftxWTt/Aog dici poffit , quemadmodum purpura fpeties quardam . Terrete cft fubitantia? , , frigida? & ficca? cum detergendi vi , ob falfugine quam (eruat. Quare ad dentifricia vti polfu mus , p & in epuloticis medicamentis . Vritur facile atq; in cinerem redigitur, & acrimoniam aliquam ob empyreuma acquirit , quam diligenti ablutione deponit . Calcis itaque modo elota cum oleo ro- fato in voguentum reducitur, AmbuRis mede» tur, cicatriccmq; pulchram inducit , Adhaec om- nia feliciter vti portum us, Carnem atque opercu- lum, purpurarum, bucciiiorum carni operculifq; redle artimilaniudico : |ed haec in vniuerfum de muricum (ubRantia di«5la fint. Ha:c Rondeletius® Cuius ego iconi aliam adieci cuiufdam muricis, velconlimilis conchylij buccinaeab vna parte fi» milis,fine vilis aculeis, lineque ylla afperirate , in medio dorlo tubera habet led valde obtufa & de» preffa, & turben eius pro tota cochleae portione S exiguum quinque inuolucris conJrtaus : Subftan- tia tota cft marmorea duritie, color cum intus , tu foris rtauefcir,& nonnullis in locis candicat, fu pi- na parte valde latus eft, & longe vitra turbinem latitudo extenditur .-foramen autem mediam fe- re partem occupauit, quali vtin conchis veneris, coiifpicitur, vt inde fortafiis Plinius has quoque fub muricis appellatione comprehenderit. Aliam addidit figuram Zoographus, quae quoque, hic adiungitur: Ait c fle concha? cuiuldam feu muri- cis Orientalis, quam Venetijs fe na&um feribit, & in ea margaritas. quoque gigni , a quo- dam audiuilTe,fed nefeire fe quam vere . Color forinfecus pallcfcit,inq uit, intrinfecus cu pulcherrimo fplendore exalborofeus eft. Labrum exterius protendit fe & dilatat in mar gineni: mucro nes infra caput feu conum terta? duo magni fed obtuli prominent , In ipfo cono parui admodum & lubrotundi per fpiras deinceps non aculei fed tumores vifuntur, - Addidi irem ego alium marmoreum muricem, turbine acutirtimo atque longo & exili, vndiqueftriatum , aut potius vndatum . Habes deinde alios duos murices marmoreos, vnum item totum candidumialterum purpurafeentem . Poftremo loco datur marmorea? duritia? murex afperis mucronibus infiguis, colore rubro, cinereo & albo, prona & fupina, parte depidtus . DE MY- De T eflacefs Lib. III. Murex marmoreus fupine depictus . 335 \\ biv De Teflaceis Lib. III. 337 Mwrex marmoreus ^oograpfri * Murex marmoreus ftriatus,& virgatus, Ff Muricis 3 3 8 ' Vlyfsis Aldrouandl fulicis fpecies appendicibus afperis , colore rubro , cinereo & albo, prona ac lupina parte depicta ? DE MVRICE TRIANGVLARI. i Cap. X. . I C altera parte Murex, inquit Rondeletius,p.Ianus;altera fere rotundus, fed ita vt vtrinq; duo fint latera , tertium plana pars efficiat,, a qua figu-. ra,qua? huic propria eft, triangularis iure dicitur: aculeos habet breues & firmos, vario eft colore, foramen duplex habet rugofum,quo ob tefte ara phiudinc&breuitatem,fonus editur grauis& triftis.Tefta tota ad Con- chylij teftam magis accedit.Operculum quum vritur, fumum emittit,ob id pingue aliquid habet . Quare in oleo amygdalino deco&um in aurium doloribus vti- liter vlurpatur, Murex trian- De Teftacels Lib. 1 1 1. DE MVRICE LACTEO. Cap. XL V R I C E M, quem hic ex Rondeletio repra?fentamus , a lacteo colore , laneum nucupauit,Turbine,inquit,obtufioreeft,quam ceteri . Exochas & c tubercula potius habet, quam clauos fiue aculeos . TeRa ad fucos vti pofiumus Concharum Venerearum vice. a Quem La&eo ei Murici con- *capf. iunximus ceu vel eudem,vel faltem congenerem, exochas habebat paul- <^.4. ** lo longiores quam monftrat icon Rondeletij, paqciorefq;, vtpote ternas kntum. praeterea ariguftiori eft foramine, quin & toto corpore, quod longitudine fua vix feptem digitos rranfuerfaleS non excedit: poftremo turben eius oblongum & in acutum delinens , fere vt in turbinibus proprie vocatis, atq; in eo fex vpluta? , exiguis tuberculis decorata?. Adclidi praeterea alios duos, vnum turbine acutitfimo,& ampliffimo foramine. Alterum longe minorem tuibine item acuto, mucronibus infignitum re<5tis,breuibus,ob- tufis, colore fub cinereo, Murex la&eus Rondeletij. Murex la&eus nofter primus . # Ff 2 Murex Ia- Vlyfsis Aldrouandl Murex ladeus authoris alius? DE MVRICE PVRPVREO ORTHOCENTRO. Cap.XII. « A Rubicundo colore, & reftitudine aculeorum Muricem,qui hic modo depingitur» nominaui orthocentrum purpureum . Totus enim intrinfecus & forinlecus ru- bet,magis tamen intrinfecus.T urben vero eius candicat. Mucrones habet duo» decim redos,robuftofq;, in finiflro quam in dextro latere longiores , Sex conflat volutis? ac in ij s exigua quadam & obtufa habet tubercula , Murex orthocentros purpureus « Dc Teftacefs Lib. III. 34i DE MVRICE COR ACOIDE. Rondeletij. Cap. XIII. ' T Anatomici, inquit Rondeletius,omoplatae appendicem a roftri coruorum fi- Nommjs ra militudine,eo^Coidem appellarunt, ita nos muricem hunc coracoidem ab acu tio o leis infirmis & roftris coruorum fimilibus,a nota illuftriore& huic propria no- men ponentes. Hasc ille. De colore interim & magnitudine nihil addiuvnde albidum ef- fefufpicor. Murex concordes Rondeletij Murex Coracoides idem ex Zoographo, D D E A P ORRHAID ex eodem. Cap. XIV. E. PORPHAIDVM duobus in locismeminit Ariftoteles: Gaza muri- ces interpretatus eft. Narices(inquit)faxis adha?refcunt more patellarum & m uricum (airoppatf &»)ac ceterorum generis eiufdem , nec nili tegmi- ne dimoto adha:rent, quod vclut operculum fibi poffident. Vfum enim quem biualuibus pars vtraq; adminiftrat , eundem altera exhibet turbi- natis. Caro intus qua oris habitus.Modus hic ide muricibus (d7roppai ai) Caro, purpuris, atque omnibus generis eiufdem. Ex his funt, qui dubitandi occafionem fumar, ^ A iintneaporrhaides in Muricum, an in lepadum genere. In lepadum quidem genere nec ab Ariftotele,nec ab vlloalio diferte ponuntunduas enim duntaxat Lepadum (pecies ponit cx' murjca Ariftoteles, AtTacTa, & A v/rcifu dypistv. Sunt tamen qui ex Lepadum genere ede inde anlepadu effici putant, quod lepadum more laxis adhaereant . Sed non re&e . Nam quanuis lepadu genere . more adhaereant Aporrhaides,non inde tamen efficitur, eiufdem generis elfe cum lepadi- bus. Etenim neritae adhaerent vtlepades,vt ibidem dicitur, tamen a lepadibus genere dif- ferunt. Quodffquem mouere debuit Ariftotelislocus, in quo vna cum lepadibus Apor- rhaidu meminitf& is qui mox fequitur,ab ea fententia abducere debuiflet, in quocu pur- puris & turbinatis Aperrhaides numerat. ToV cuJtoV rpdmv t a7s ctTroppaiai , ^ t ais TropQijpctts , Kptf1 nan 'tolis TOidrot? , quare aporrhaidem in turbinatorum genere elfe cenfeo.vtex fuperiore Ariftotelis loco diligentius animaduerfo pcrfpicuum eft . Etenim vt faxisaA vt lepades adhaerent faxis, itaneritae, Aporrhaides, & omnes eiufdem generis adhaerent habeant. F f 3 faxis. OpercuH vius in uir- binatis . Coiycia ef ieAporrhai des. Plinius cor re&us. Apoihaidil aut horis dc icriptio • 342 Vjybds Aldrouandl faxis,tedalio adhaffionismodo. Nam lepadcspartealteradetecia, & carnem offendente ] affixo? funtrneritJB vero & aporrhaidesacdinatQtcgmine,quodilliseft operculum, ad luxa quemadmodum videmus cochleas terreftres faxis & truncis arborum, qua parte car nem oftendunt, velati agglutinatas, Ergo operculum habent Aporrhaides& Neritce,id quod proprium efle turbinatis iam diximus. Quibus fubdit Ariftotcles operculum ne- ritarum,aporrhaidiim atque aliorum turbinatorum eundem praftare vfum , quem in bi~ ij ual.uibus conchis tallam alteram. Quemadmodum enim in biualuibus, clufilibus &rele- ratilibus a duabus tefl4 tora interna caro tegitur , ita a turbinata tefta & addito foramini carnem offendenti operculo tota turbinatorum caro occulitur, Ex his efficitur, Nerites& Aporrhaides in turbinatis haberi. Ac Aporrhaidem rede muricem mihi videtur Gaza couertifle,ob aculeos multos & longos atque acutos,quibus murices omnes armati funt , qualis eft hic quem proponimus. Dicam praeterea quod fufpicionibus & coni edi uris ta- tum indu&us de A porrhaide fentio. Nimirum efle eius muricum, flue turbina torum gene ris, cuius mentionem facit Plinius lib.3 2. Muricum generis funt, qua? vocant Graci coiy- cia, ali j corythia, turbinata aque,fed minora multo , efficaciora etiam & oris halitum cu- ftodientia. Quod muricum genus priufquam explicemus, de varietate ledlionis dicemus F ex Hermolao, qui pro coiycia, alij corythia, legendum cenfetex Athenao coiycia flue co- rycia. Etenim chama genus quodda G racis ait vocari ? ucpdxus in Macedonia, quas Athe- nis t dicant. Catorum eas non muricibus , fed (vt dixi ) chamis prafertim trachais adlcribit , quod & Plinio placuifle huius libri calce video . Facit hoc generum affinitas» Hac funt Hermolai verba, qua vero confcntanea mihi non videntur, neque is Plinij lo- cus cx Athenio emendari poteft. Nam fi zwptiaw nomen chamis competat, idem turbi- natis longe diuerli generis competere minime poreft . Neque illud verum affinitate ge- nerum fleri, vt idem nomen vtnfque conueniat:ob id chamis etian) tribui in calce operis , neque enim ideo poftchanraglycymeridas ponit coiycia flue coryphia, quod chamis id nominis tribui velit, fed quia elementorum ordine pifces recenfet. Quam ob caufam poft clhimatracheas, chamelcas,chameglycymcridas,fubiungitcolycia & coryphia quia ali- tera C. incipiunt. Vtroq; igitur Plinij loco coryphaa legendum conijcio,intelligiq; id mu licis flue turbinati genus, quod aporrhaidem vocat Arifto.teles, nomen enim optime qua- drat,quoniam '} ad omnia extrema & fumma trans fertur j inde wpv v> quod lum- inum eft & extremum, vnde turbinata hac in quibus aculei eminent, coryphia dicentur* C Id etiam conuenit, quod: multo minora fint reliquis. Sed haec pro fufpitionibus habean- tur. Haciraq; Rondeletius, Sed de icone quam ponit,nihil loquens.Ego binos huiufmo- di murices releruo in mufaoappenfos: quorum maior cuius hic effigies prone &fupine pifta datur, marrnorea eftduritia,& cum forinfecus,tum extrinfecus candicat: alter, intus ex albo purpurafcitiextra fere croceus eft: Vterq, feptem habet aculeos, non in dorfo,au£ turbine, fed ab vno tantum latere, canaliculatos fere, hoc eft, in quorum medio foueacon- fpicitur, T urben etiam non vt in alijs turbinatis,integer delcendit,fed dimidium eius tib tum confpicitur,nam altera pars intus latet . In dorfo tres potiffimum habent extuberan* tias feu proceflus,at in turbine plures/ed exiguos , Aporrhab 1 DeTcOaceJs. Lib.IIL DeTehaceis. Lib. III. 345 DE CONCHYLIO» XV, A T I S fuperque oftenfum a nobis eft nomen Conchylij & pro vniuer- fo tehaceorum genere priuatim pro vnica tantum fpecie eorunde apud veteres accipi:& cum fpecies eh prxuata,non purpuram fignificare , neq; pro pu ^ etiam buccinum ? fed ab his concham ehe peculiarem , nimirum qualem r«u. hic ex Rondeletioexhibebimus fubinde, buccino valde diflimilem,& nullis purpurarum more aculeis muricatis circumuallatam .Muricis ta» men fpecies eh,cum fciiicet murex pro colore futuitur; quod innuere forte voluit Franc. Maflarius,dum ait:Murex conchylium per excellentiam dicitur; vnde vehis tinda muri- ce,conchyliata dicitur . Etrurfus; Hxc verba Plinij , In conchyliata vehe extera eadem Cochyliaca iioei)uccino,fi volumus, iuquit ille, exponere, vti certe aliqui exponunt, conchyliata ve- vellis vnde fte,ideft,tin$3iuurice,eritcontradi&ioin verbis -Plini j-. nam fi verum eh, quod fupra cx verbis Ariftotelis & Plinij inuicem collatis ohendimus, hoc eh;, Plinium Cerycem modo jnuricem » modo buccinum conuertifle, ac propterea buccinum ehe, qui ceryx, murext& ; conchylium appelletur, cum duo prxfertim concharum dixerit efle genera, qux tingen- ' dis vehibus vlui elTent, videlicet buccinu minor concha 8c purpura,quo pado verba hxc» /fciiicet conchyliata v.ehe, exponi poterunt tinda murice, fiue buccino , cum buccinum & murex, vti retulimus, eadem efle conhet ? Necefle igitur erit vel negare conieffuram no- eram Arihotelis fundamentis fuperius roboratannvel dicere , quod verba , conchyliata vehe,hoc loco non fignificent tinda murice, fed ipfo conchylio,vt conchylium fit concha rum genus diuerfum a murice fiue buccino. Plinius trigefimo fecUndo volumine inquit, muricum vel conchyliorum tehx cinis maculas in facie mulierum purgat cum meile illi- 91 tus,vt fit lenfusrcinis tehx earum concharum qux murices , vel earum qux conchylia ap- pellantur,maculas in lacie mulierum purgat, ficuti etiam inferius eodem trigefimo fecun ,do volumine muricem a purpura diffinxit his verbis; muricum , vel purpurarum cinis v- ' troq ue modo &c.Notauit item Malfarius poni conchylium Sc pro ipfo colore , ficut pur- pura murexque.Quod authoritatibus aliquot veterum confirmare non fuerit ab r.e . Pii- niuscum de luxuria concharum in cibo dixiflet, fubdit: fed quota hxc portio ch reputan- Pro 0 » tibus purpuras,conchylia, margaritas? Et alibi ; In Apennino frutex eh qui vocatur coti- ' nus, ad lineamenta modo conchylij colore infignis. Et rurfus : Tranfalpina Gallia herbis , Tyrium atque conchylium tingit, necquxrit in profundo murices. Item aIibi:Tyri nobi- litas nunc omnis conchylio atque purpura conhat. Item : Vidimus iam & viuentium vel- lera purpura, cocco, conchylio, fefquilibris infeda, velut illa fic nafei cogente luxuria. De conchylio, murice, purpura coloribus ac vehibus multa idem habet Iib-s?-cap. 3 <5. Sed vn- de, inquit, conchylijs pretia? quis(quibus) virus graue(vnde& cahorij nomen forte ei in- ditum)in fucc(id ehin colore, vel tindura:alias fufco,quod non probat Zoographus) co- lor auherus i$ glauco, &irafcenti fimilis mari. Et mox : Concharum ad purpuras Sc con- . » chylia eadem quidem ehmatetia,fed dihat temperamento. Eccap. 3 7. Purpura? calculo- fx appellantur a calculo maris, mire apto conchylijs, & longe optimo (alij aliter legunt) purpuris &c. In conchyliata vehe extera eadem line buccino; prxterque ius temperatur ^ aqua pro inuilo humani potus excremento dimidia & medicamina adduntur . Sic gigni- w tur laudatus ille pallor, faturata fraude, tantoq; dilucidior, quanto magis vellera cfuriunr. (id eh non faturantur.) Et alibi; Phycos thalaflion (id eh, fucus marinus) conchylijs fub- fternitur. Hxc omnia ex Plinio . Conchylia Coa etiam Iuuenali dicuntur in odaua lary- Conchylia ira,vehesconchyliatxautconchylioinfedx. Et Marcellus Empiricus meminit lanx pur*» purex optime in conchylio tindx. Confundunt autem authores ihxc nomina, conchy- lium,muricem & purpuram, obeonfimilem colorem:quam enim vehem alij purpura tin- darnfcribunt,alijconchyliatamnominant,alijmuriceinfedam, Ita Varinus MyyvAluj Ko^^Aw. exponit purpuram , & Suidas concham ex qua purpura fumttur . Ko^lA/oj etiam Hely- chio funtohrea & purpurx. Redius tamen dicemus x.oyxy A/ce, nam & Varino,qui pleraq; exHelychto haufxt, wy-yiiAta. lunt W o$pia . quo loco in genere conchylium accipio : na alioquidifferuvnde Plinius: In Ponto conchylia non funt ciimohrex abundent. Vbide fpecie certa eum ientire apparet , nam ciim communius accipitur conchylium , ohream # quoque Vlyfsis Aldrouandi Blatta. By- zantia Ara feum. quoque complebitur: Sic a Philoftratusin vita Apollonij : Byblus infula parna eft apud Indos vbi maxima conchylia}muridefc(5eximi^ ntagnitudinislwlci perhibet? t.Cum itaq; conchylium, diuerfutircfle eonftet a mucronatis muricibus, riec non a buccino: iam quale ipfum fit explicemus. Conchyliu m, inquit Rondeletius , feruato Gra?co nomine vocatur a iatinis . Sunt qui Oftraciunf putent dici .Sed illi nomen partis toti accommodant, vel Plinius nomen totius parti de di t: ii c enim lib.3 2 -cap. 10. Inuenioapud quc>fdam oftraciu vocari, quod; aliqui' onychen vocant. At onyx (inquit Diolcoridcs , s V* vra^ua a- / bylonico loqujtur)incenfi caftoreum quodammodo redolentrquod caftoreum odore gra- ui & virus redolente efle debefe tradidit idem Diofcorides, Huc accedit quod non nili a foetidis rebus fa&o fuffitu,fuflocariorfe vulua? opprefla? excitantur, neque comitiales.Qua re fi qua? blatta? Byzantia? hodie venduntur a fcplafiari js, grati & fuauis odoris non fint, ideo couchyliorum opercula , vel vngues efle non redie infriaberis. Eximendus ferupu- JUs alius, quem nobis inijeit Diofcoridesciim dicit: Vnguis conchylij tegumentum eft, AntegumS ei fimile, quo purpura integitur. Qua? confentire nonpoflunt cum ijs qua? diximus de tum pUrpu conchylij operculo, longo ftririoquc, buccini vero & purpura? rotundo, nifihanc fimili- rae . tudinem ad vfum fubftantiamque , non ad figuram referamus:vt fit fenfus : Quemadmo- dum purpura operculum habet,quo foramen clauditur vcluti tefta altera , ita & conchy- Iium,Vdfubftantia viribufque fimile eft conchylij operculum purpura? operculo, non autem figura, Ha?c funt qua? de conchylij & buccini operculis dicenda putaui . Harienus Kondoletius,exhibitisvtriufqueiconibus,quarumqua?rotundaeft, buccini eft , ca?tcra? conchyliorum, Conchylijs fuccum inefle, inquit idem , purpureum fatis teftatur Plinius Saccus Co lib,2 i,cap,8.Tertius eft qui proprie conchylij intelligitur multis modis , Vnus in helio- chylll * ^ fr^opio,& in aliquoex his plerunquefaturatior: alius mmalua ad purpuram inclinans, alius in viola ferofina conchyliorum vegetiflima. Ex eodem fucco lanas tingi folitas faci- le eft ex veterum fcripds confirmare. Marcellus medicus de efferiibus aurium feribens claudendam aurem lana inferio conchylio marino monet : exficcandi enim vires habet . Et Crito apud Galenum lib. 3. medicam . nctW roV«?, conchylio inferios flocculos in aurem immittendos. Plinius per fc conchylio inferiam lanam magnopere prodefle auri* bus tradit. Qui conchylia legebant3conchyliarij dicebantur, & conchyleguli, & conchy- a Plauto* Lanasinfe» das cochy- lij fucco v- vsvs 34^ Vlyfsis Aldrouandl Ad vteri feang.u la- tu r . Aci aurium VSVS IN MEDICINA; ONCHYLII partes omnes in medicamentis vfurpantur ♦ Crematum Conchylium idem efficit» quod Purpura & Buccinum , ait Diolcorides, Operculum fuffitu excitat feminas vuluce ftrangulatu opprefias, comitia- lefq;. Carnem internam medicamentis dolorem aurium (edantibus admi Icet Galen, in fine libri terti; de medie, «ara' ToVfcfrquummyrrhaimadi- pem Anferinum»vel hutyrum vel relinam, & Cochyli; internam partem dolores, a?quis partibus trita fuper aurem ponenda monet. Quo in loco eius Scholiaftcs Germa- S.chpliaftis nus legendum lufpicatur non xo^vA/a v» «Vro'?,led tp' txroV, opinionemq; luam hac ra- tione firmare conatur, quod tcfta operculu vim habeant reliccandi fine morfu, & quod d-a° U cauum Purpura?, Plinio tcfte , valeat ad pra?cifos neruos. Sed malim ego priorem legio- nem, inquit Rondeletius, fequi ., Nam eo in loco magis dolorem fedare ftudet Galenus * quam exficcare, vt alia qua- enumerata funt,oftendunt,lcilicet adeps anferinus, butyrum, refina,qua? doloris alleuamcntum afferunt,calore & humore. Quare per «oj^t/A/a 79 1 t’ms carnem intelligo,qua? ob lallum fuccum digerendi vim aliquam obtinct:& ob fubftatiam pinguem glutinofaraq; 'xapnyopmv quid habet, Ob eam caufam vermes & afelli, qui fub aquario vale ftabu]antur,in eodem aurium aflfe&u a veteribus commendantur. Telia ve* rd magis exliccat,quam vt dolorem leuantibus medicamentis admifeeri debeaucxficcan** do enim conilringendoq; dolorem augerent potius quam lenirent , D E T V R B I N I B V S. Cap. XVI. E %pp.pt0(vcfcji fiue turbinatis aliquot diximus,nQc dicemus de ipfis g DE TVR DeTeftaceis. Lib.IIL sn Turbo auritus tuberculofus alius, teffca fuperne leucophaea, inferne crocea,prone Sc fupine. - y -' 2 Trochus * 35 Vlyfsis Aldrouandl ® j Trochus Niloticus albus . T roch us Niloticus tnaculofus . t De Teftaceis , Lib. IIL 353 DE TVRBINIBVS TVBEROSIS. , XIX: N Turbinum generibus hic iure pumerabitur, inquit idem RodeIetius9 qui a tuberculis multis tuberofus cognominatur. Is finiftrae manui pro- ximus eft, longus, tenuis, in mucronem delinens. Huiufmodi funtquida albi>quidam nigri, quidam varij. Pollicis magnitudinem nunquam ex- cedunt. In his cancelli cum parui funt, viuunt,authore Ariftotele: funt- que longiores ijs qui neritarum funt hofpites. Huius generis turbines in Terra reperiuntur , qui cochlearum nomine comprehenduntur : nam praeter cochleas nullum teftaceum genus in terra viuit. Eiuldem turbinum generis funt aliquot fpecies di- uerfae,q uaeda loge, tenues Turbinis tuberofi icones Rondeletij. acutiores, laeucs , cuiuf- modi funt tres tuberofo propiores. Alij, poftremi fcilicet duo l pi&ura huic capiti praepofita, inaequa- les, tuberofi, fcabri,virga- ti. Vita, moribus, fubftan- tia non difFerunt.Hucufq; ille. Ego iftiufmodi tube- f Turben tuberofum. rofos turbines plurimos obferuaui, atq; etiam hic aliquot depingam. Ex qui bus qui prior eft in ordi- ne & feparatim depi&us » forinfecus cinerei nigre- fcentis eft coloris , albis tuberculis, ac fpeciofis ce- fpicuusdntrinfecus amethyftini, circum oras ex c^rulco viride- fcit. Habes deinde tabulam integram, in qua turbines expri- muntur quatuordecim . numero primo turbo tuberofus dea- fper,in quo nafeitur cancellus.2. Turbo ftriatus ex monte eru- tus. 3 .^.Turbinis tuberofi & oblongi tres differentiae.d.Tur- bo alius ftriatus ex montibus. 7. Alius lineatus de lcuis. 8. Tur- bo circa caudam lineis quatuor protuberantibus. 9. longus & acutus inftarvnicornu. 10. Acutus, punctulis extuberantibus plenus, n. Alius ex rubro & albo variegatus& inaequalis. 12« Tuberofus alius & lineatus. 13. tuberofus extremo aliquantu- lum oblongo. 1 4.T urbo eft muricatus. Quorum omnium ico- nes habes proxima pagina. DE TVRBINE ANGVLOSO. XX. Turben anguiofus Rond. Gap. ONDELETIVS exhibita hac icone, hic tur- bo,inquit buccinis fatis fimilis,quia teft? volumi- na ita a ledifcrcta funt , vt in medio angulos cfti,- ciant,cognominatur angulatus. In turbine tenua- tur inferiore in parte , fuperiore in longum & acutum roftru . Sicenimcum Plinioloqui poffumus, qui purpurae roftrum dixit. Colore eft marmoreo. Vftusdentifricijs conficiendis vtililfimuseft.Sicille. Buccinae item figuram referunt turbi- nesifti a meadiun&i: quorum primus oblongus eft , de ftria- tus.e montibus erutus: alter ftriatus & verrucofus ; item tres aliae ex albo cinereae. Gg 3 DE Magni ru- do. Authoris tu berofi Tuc bines . DeTeftacels. Lib. III. 3$$ Turben albus oblongus ftriatuse* Uiontibus erutus» Turbinis fpeeies du?» Vna alba* altera Subalbida. DE TVRBINE MVRICA.TO ciufdcm. Cap. XXI. TV R B O hic afpccflu quidem buccinodifiimiliseft, fed a tuberculis multisjbreuibus quidem & obtufis murica-* tus appellatur. Superiore parte tumidior eft . Intus terta pur- purea eft, foris alba &veluti calce iliita . Habes hic prseterea edo alias vnica tabula icones , quarum alia: angulato Rondc- letij turbini accenleri poflint,aIia: vero muricato, Addidi item quatuod alios muricatos Turbines , qui iconi Rondcletij abii- miles omnino non luntjpr^fertim duo,vt icones ortendunt. D E TVR- uor !i i ali j angulatis. U j U 'i ,; Z'. 55 DeTeftaceis. JLiblll. Turbines quatuor alij muricati • * .41 357 mm rJ?U':A BW DE TVRBINE PENTEDACTYLO ET TESSERODACTYLO. Cap. XXII. HT E R cochleas Plinius Penteda&ylos quofdam nominat, Dehifnc turbinatis ; intellexerit, qua? proponimus, inquit Rondeletius, nefcio. Illud fane omnibus notum efle poteft ex turbinatorum definitione & natura* potius turbines efle quos htc expre!fimus,quam cochleas, cum in long una protendantur, voluminaq; Icabra & veluti ftriata habeant , cum cochlea naximerotunda? finr, & turbine compreflo, non extenfo. Dicitur autem Penteda&ylos ®‘‘lini* :urbo,quod quinque habeat appendices longas &: acutas» fi extremum turbinis annume- •es, Aliuseft turbo cui quatuorduntaxatfuntdaftyli. Ex his turbinatis alij untalot, alij nigricant, alij varij funt. Ad primum genus nempe pentadu&ylum redigendus, en: turben ime hic depi&us , in quoanimalculum conlpicitur , colore fanguineo . Ad alterum vero quinque fubfequentes, i.2.Turben eft pentada<5tyIos parte concaua & conuexa depictus® Aliusled minus auritus.a.. Teflerada&ylas niger. 5 , Penteda$y los cum eiclura. DE TVR* 358 VlyfsisAldrouancfi Turbines qulnq, proxime nomljaatu >• w*:5*v j. , • .*>V ' V >H v - .. t V /-V H . ... DE TVRBINIBVS LEVIBVS. , Cap. XXIIL E P E R I V N T V R item in Turbinum generibus , qui nullis praediti funt Tuberculis, vt ex fequentihac tabula confpicere licet , inqua primo loco datur Turbo albus glaber & obtufus. 2. albus acutus & glaber. 3. la- pideus,glaber ac leuis.4.1euis item in ftagnis degens. Pr^terea poftea inter Turbines in fpongijs dclitefcenfes non pauci exprimentur, qui nullas ha- jent, vel eminentias vel tubercula , vttnirum fit,cur & Rondeletius feparatim de his non egcrit.vEx eifdem funt qua? altera dantur tabula . Horum icones vide proxima pagina. DE TVRBINIBVS INTRA SPONGIAS V1VENTIBVS. Gap. XXIV. PONCl£ cum fecantiir in frufta , in i js maxima Conchularum omnis generis, conchylioru paruorum,buccinoru, turbinum vis reperitur. Cuiuf modi aliquot , partim a Rondeletio partim a me obferuata,hic exhibebo , omnes enim perfequi infiniti effet operis ac vani laboris , nam quis eft qui mm cognitione ac verbis tantam natura? rerum facunditatem aflequi poflet ? Diffctctiar: fidunt ha?cc6chylia inter fe genere, na vel funt cochlea?, vel turbines, vel nente, vel vm bilici.Differunt & coloribus . Rondel.de eo tantum paruo turbine air,qui finiftra? manui proximus eft , rimamq; longiufculam verius quam foramen habet, tefta non intorta , qui & intra fpongias,& extra reperitur , conchulaq; la<5lea a candido colore nominari poteft. Vfus. Hac *n ftds vtuntur mulieres, in (ucco pomi citri j diftoluta & fublimato vt nunc loquun- Fucus mu- tur,permifta:ficenimfiicies fplcndidiores&candidiorcseffici putant. Sed quia fublima* U«um »- tum ipq; fimilia faciem contrahunt, & corrugant vi & acrimonia fua eas, pelfime fibi con- fidere Turbines leues alij. Porcelaine Gallorum . Equorum, ornatus. Ab autho- ije obferua” fpccics», fi? Vlyfsls Aldrouandi fidere arbitrari fer ede ait Ro.ndeletius, multoq; vtiliusforeaitin pinguedine felis difol- Vere. Huc accedit, inquit, qiiocf haciuci ratione tanquam crufta inducitur, cuius particu- lari exiiiant ,atque eximantur, turpiffime fucus detegitur. Hanc conchulam appellant petite porcelaine,eamquc equorum fnenis & phaleris nonnulli accommodant . Ex ijfde & gaga tarum, globulis mulieres monilia & cingula contexunt, prjefertim viduae quae lu- dus temporemon nifi nigris candidifq; ornantur. Sed quee equorum ornamentis addun- tur,craffiore,durioreq; funt tcfta, aliae funt tenuiore & fragiliore . V traeque & candore & figura fimiles.. Addo ego alias iftiufmodi turbinulorum ethgies. Numero primo in tabu- la prima eft turbi- T urbinuii ali; in fpongijs viuentes . nulus luteus macu lis albicantibus. 2. y, Ali9 pariter flauus, fed minor. 3. FI au® alius denticulatus, 4. Pellucidusfubal bidus exiguus . 5, Albus tuberofusa- lius, tf.tuberofus a- lius ferrugineus. 7, ferrugineus ali9ma culis albis confper fus . 8 . coloris eft ferruginei magis fa turati.9. minor, al- tubero fus. io« Flauus , ventrico- fus, (friatus. 1 1 .minus dilute ferrugineus, tubercu- lis plenus. 1 2. valde exiguus, albus & tuberoius. AI tera tabula nu.i. exhibetur turbinulus albus denti- culatus^.item albus, oblongus & in acutum defi- nens.3. albus alius.4. & 5-alij duo fubalbifplcndi- di &angufti. Additur praeterea turbinulus niueus* diaphunus & acutus . item alius minor diaphanus» & eiuldem coloris . Altera tabula odo turbinum in (pongijs etiam degentium habet icones, num.u niuei coloris eft.2. luteus, maculatus . tertius fubalbus, cineris macu lis confperfus.4.cinereus,albicans , 5. candidus, pellucidus, diapha- nus, prone & fu pine pidus. 6. luteus lineis quibufdam albis indar co rone cindus. 7, cinereus e puteo effoffus. 8. E puteo pariter effofTus, candidus.eminentijs quibufdam per certa interualiadifpofitis, quos duos poftremos, quia canteris fere hifcenouiffimis erant (i miles, addere libuit. Tertiata bella exprimitur Turbinulus niger lineis cinereis varius , quarta turbinulus alter eiufde coloris : quinta primo loco candidus & glaber, deinde caflaneusleuigatus linea qua- dam fubalba : fexta exhibet turbinem primo acutum fubifigrum: deinde album cum li- neis quibufda rofeisrpoftrem b alium albo & nigro varium. Septima primum datur T ur- , ben albus verrucofus circarimam aliquantulum dentatus. 2. Tuberofus aliud coio~J riscaftanei linea quadam alba per medium tranfeurrente. 3. cinereum feu fubalbum pa- riter tuberofus.4. Ferrugineus. 5. minimus eiufdem eoioris. <5.item ex minimis fed pro- cedente oblongior. Septima tabula prius pingitur T urbinulus albus lineis purpuras ce- fibus.s.alius candidus lineis iaturate rubentibus. 3. elegans & lucidus, lineis item pur- p urafeentibus ftriatus.. Alius maculis albis &rubcfccntibus totusconfperfus.j.Aliusite maculofus.5.rotus fubrubcr.7.0mniura minimus depreflus colore rubro, Odaua tabu- la primo loco habes turbinulum albu verrucofum.2.ponitur turben albus acutus & leui- gatus. Nonaatquenpuiflima datur prius Turbinulus niger & albus. 2. Alius eiufdem quali coloris. 3. cipereus maculis albis. 4 ^cinereus alius minutim elaboratus. 4. ferrugi- neus macula alba fpeciofus. 5 .totus candidus» % A P E T H 0< De T eftaceis Lib. III. 361 Turbines ali; in fpongijs degentes. $6? Vlyfsis Alclrouandl' Turbinuli in fpongijs Utentes alijp . : ' ■ \e ■ •V v, : J- i ' .I.. A “ ,v»f 4* "I H"' Sk^t ^ % k V >? <•••• %, V. f % 1 % 4> -S~ ©> % 'X Jt Q:E TROCHIS. ' Cap. X X V. 1 'jP 'C. Turbinum genus Rondeletius a fi in ili t u d ine in ftru m en ti, quo 1 ufi- papr pueri, Trochos appellat. Alij lunt parui, inquit, qui a jfuperioream- * plaq; j^rteftatim in hreue acumen deficiunt. Alij pblongiores. Omnes lenes funr,& varij . Tefta veluti cruftis duabus conflare videtur , externa minus nitet, quae fubiacet,vnionum_efUplendore. Praeter Trochos dyos adjecit Rondeletius aliquot diuerfas Stromborum formas, quarum alia* ad Buccinorinnsaliae ad Conchyliorum fpeciem accedunt. Vt ei vitio verti pofle pon infi- cietur,fi qufin hoc genere illufea funt>& a veteribus diferte exprefla,pr£termitterer:ira curiofius cene^in quit, facere yideremur,atq ; fuperuacaneae diligentia accufandi e flemus, fi omnia & minii ta-Conchuiarum , T urbinum, Cochlearum genera perfequi vellerri . Si quis enim otio abundansln marinis litoribus fpatiari vciR,#m faxa maris penetrare,to- tamiftam rem in infinita ifta varietate verfari videbit. Genera igitur «Se ilkiflriores fpe- ciescognofcendae, atq; vtquaeq; vel minutae vel neglecte, vel nominibus non expreflas fuerint,, ad genera fua erunt reuocandae.Sic ille. Et certe fi quis omnia iftec confimilia de- pingere velit, nunquam fatisca ob nimiam diuerfitatis copiam indagare poterit. AdiunxI ego iconem Troehi maximi fubflaui abfq; vilis tuberculis ; item alterius plane pyrami- dalis , Adieci praeterea pyramidalis figurae Conchulas quatifor alias hic vnica tabella ex- preflas,i.Turbofen Trochus eoiore partim ametheflino, partim fubalbo. 2. Aliuscafta- peus lineis ^lbufd||n albis^.Fuluus cum maculis albisrf. partiuwrofeus , partim argen* txu s< Trochi Rondejetf j. j. y ■V- * I Trochus DeTeltaceis. Lib. FII. 36 Trochus magnus» Trochus alter pyramidalis. £j, 4^ 4 DE NERITE. Cap. XXVI. npims apud Ariftotelem Theodorus Gaza naticesconuertit,ex Fello for- rallis, apud quem citante Calepino,liclegitur:Narica ell (Iolephus Scali- ger legit Narita)genus pileis minuti . Plautus: Muriaticam video in valis llanneis, Naricam bonam &canatam , & taguma, quinas farras conchas pifeinarias . Naticem pifcem leges apud antiquos per t, non per r, & vi- detur a natando didtus.Haec Fellus. A recentioribus nerite vel Nerita ef- fertur genere declinatione fecundarego cum Zoographo, mafculino genere, declinatione prima>dicere malim. Sic enim Grseci lemper vlurpant . Habet autem fyllabas omnes lon- gas in omnibus cafibus,quamobrem paroxytonum femper elt, excepto nominatiuo mul- H h 2 dtudinis •7? 3 ^4 Vlyfsis Aldrouandl Idem cum Anente. N xpiipQ?- quid. Etymon = Ortogra- phia. a I. i. i. Ha- beat . utudinfi penanflexo, ^pTrct/ ; fic enim fcribendum eft, quanquam euulgati codices qui- g dam Gnrci id non obferuent. Nicander, HV >{Cf^ dgp$ci Tooja, (3vQdg , an /§o' aHtrauj aA /uns, Nnplrct]:, g-pdpfioin , vnAtcpiachg n , pimg n. Merites Vuottono& bellonio idem videtur , qui & uvaplras & aWjorws apud Athena?urr\ dicatunquibus confentit Zoographus. , quoniam & nomen idem eft, prima litera tantum ' abundante in Anarite,vc folet ha?c vocalis multorum vocabulorum initijs abudare:& ge- nus quoque idem, nem pe teftaceum: & fpecies, cochlea & natura^dhserere petris . Apud Hcfychium rnipnoc, fcribitur,vt dv3pca7ro$ , terminatione & accentu , his verbis: vdpirog , c vnprtYtc, * cft autem conchylium cochlea? fimile, & (colore) varium . Sed hoc modo fcri- ptum,adicdiuum potius fuerit nomen, pro magno, copiofo,cxcellete, incomparabilirquo cum nihil aliud in eodem genere conferatur aut contendat: a m, priuante particula & ver- bo ipi(^v compofitum..Inde mpmduuSoc, y q> «jc «V rig tpfom wpoV /Ut/Sxe: & w/ropoA- Ao? , ttqAvquAAov . Idem Befychius vtpsrov interpretatur pro monte Ithaca? e regione Epiri ; (quem aliqui ficdidum accipiunt quali vdpt^ov , 6' ig-tv dWpig-ov , dd' piov , ^AtypoV, 3«a«/wV , d tolaJ v . fed F pro copiofo & innumerabili vfitatius eft feribere m'p&ptiv , a« . negatione & dpiSptdg , qcf eft numerus. Ergo fi quis neriten cochleam a magnitudine , vel pulchritudine , qua alias c, ,& apud Lycophronem w- po\ fuvx°'$ » « KctSvpog . N;jpo\ autem fit a verbo n», quod eft nato , cuius fu- turum eft v/aco, vnde& naog: quare Suidas eos reprehendit,quibus yripTms dicitur aNe- reo,Nam fi ita, inquit, fieret, «’* r2 Ns/sto*, penultimam per diphtongum haberet vnpd ra$. Idem fere feribit Varinus:ca?terum neriten concham a Nereo deo marino fic di&a , Zoo- graphus ratione non carere autumatjqudd is forte tali concha, tanquam elegantiorc,buc- cinseloco vti fingereturrficut&Tritomquem vifum auditumq; in quodam lpeeu Oiylfip- ponenfis orae concha canentem Plinius refert . nec ineptusad hunc vfum nerites videtur, vtpote amplus &buccinofimilis , Ariftotele tefte;3 Apud Oppianum inuenio feriptum 9npiTy>s per ® diphthongum in prima fyllaba. Teflata , inquit animalia quadam in petris» alia in arenis pafcuntur : N vpncif , g-pdju/Scov n ydvog , ncfA^wopQopttj dvjdi . G Et rurfus de cancellis loquens vacuas fibi conchas qu^rentibus® Evm t/ vaphag iA/yri a jitVa? , «’ n n zUtpv^. Gilliusauthor eft, neriten ab ijs qui Adriaticum finum accolunt, etiam nunc antiquo no- mineappellari , & ab Hifpanfscaragolurri i Quidam referente Zoographo Gallice inter- pretantur petit LimafTon demerfid efhparuam cochleam maris.Hifpani cochleam mari- nam in genere vocant almefa, vel caracol dela maivltali quidam neritas,naridoIe . GENVS. FORMA. Ante Tur- binatorum genere . * Li. 4 .Hi. cap. 4. Nerire vt a turbinatis differat. b ll. 4. Hlfl. cap. 4. E R I T JE fintnein turbinatorum genere , inquit Rondeletius , dubita- uerit aliquis ex aAriftoteIe qui fic fcripfit: Upo/uw^ipx Z$iv c/ ro7s gpo'fA/3otg ( zapnivict ) to7? cv -rolg vttphcttg , iTipov Jd y^vog to' tmv vtipt- 'imv , to' jtziV aAAa 7rupct7rAiiaiov . &c. Longior eft qui turbinem fubit, quam qui neritam canctllus . genus enim diucrfum eft , quod in neri te degit, ctetera quidem non abfirhile,&c. Et paulo poft, oaa Jd ixf* vdv dptgipdv 7tod'X , 'tciuTci cv /jl£v } gent,cancelli hofpites fefe in faxa recipiunt, neritse faxis adhserent lopadum more & apor . rhaidum accaeterorum generis eiufdem, nec nifi tegmine dimoto adhasret, quod velut Saxis operculum poflident, Vlum enim quem biualuibus pars vtraque, eundem altera exhibet rcnt - , turbinatis. Garo intus & in eadem os * Modus hic idem eft aporrhaidi , purpuris , atque omnibus generis eiufde . Hsec Ariftoteles . Huiuf- modiNeritam efse arbitratur idem Rondeletius, cuius imaginem veram, non magnitudinem fic ex- preffit. tft enim, inquit, concha ampla & capaci, ro tunda,l£ui, turbinata, ad formam buccinorum ac- cedente. Ex hoc genere fuerit cochlese vel potius neritse genus hic a me additum, colore albido, dia- phanum , venulis pluribus refperfum , belliculo ad inftar cochlearum infigne: prope os quo continetur animal, tuberculum quoddam confpicitur. Eftau- Tefta, tem figura eius rotunda . Rotundiorem autem efle ' neritesteftai^quam fit turbinum VVottonus hinc appatere ait, quia oblongiorem formam recipit cancellus ille concharum hofpes,a turbi- nis tefta? forma, 'qui turbinem lubit, quam qui neriten. Ego operculum nerita? non vidi, habere operculum habemus apud Ariftotelem interprete Gaza, vbi fic legitur: Natices 0Pclcu u • & reliqua turbinata operculo quodam cogenito carni patula? appofito clauduntur . GENERATIO. SENSVS. NATATIO. ERIT.& fiue natices & patella? tcft e eodem Ariftotele, rimis, cauernifq; faxorum generantur, celeriq; incremento augentur. Quod adfenfus atti- In^axis§e- net, ait natices qui capiunt , non aduerfo flatu, fed fecundo adire , quoties neran‘ efcam perfequuntur : nec voce vlla fed filenrio agere, vtpote cum & olfa- tur. rtuaiuntuaque oc uiraciuuc.ocnoic dciiuiuus , iu mcuuerruneu uiuu , mquu ieitus jnon ita reciprocantur,pifcatores conchulas legentes in lintre effe oportere; eofque fi ncri- *a?,qua? tunefaxo extra aquam haerent, fenferint,tunc fefe a faxo foluentes, in mare praeci- pites ruere feconfpexifse* Atque hoc quidem efse putat , quod Ariftoteles ait pifcatores neritas legentes tacere, ne ipfos fugiant. De Neritisha?c a Plini us;Nauigant ex his (e con- * charum genere) nerita?(alia ledlio habet, Venerea?, ) pra?bentesq ; concauam fui partem , Nauigatio. & alteram (melior le&io non habet hic vocem » alteram ) auree opponentes , per fumma ^quorum velificant. Tefta quidem neritse Ariftotelis,cum cauitatem amplam habeat, na- mgationi idonea videtur» poteft enim aerem copiofum capere & innatate facilius, ven- toque impelli. DE NERITA /ELIANI. Cap. XXVII. ELIANVS, vt re&e iudicare mihi videtur Rondeletius , longe aliter neritam defcribitqiiam Ariftoteles, vt ex eius verbis liquet , qua?funt huiufmodi. Cochlea marina magnitudine exigua , forma? pulchritudine Defcriptio. eximia fpe ■ ■ 1 . ■ * : ■ ■ ' x ' Nerite alia. £ t- \J- •• \ A x> l 'i j J. .. u noVi v. culis fupernerubefcentibusjnfra nigricantibus . Nona ex albo ad luteum vergit, trochi * forte ipecies vti etiam erat odaua procedens, & decima fubfequens, candida, verrucofa. Numero vndedimo exprimuntur tres nerita? minime,vna alba cum rubris maculis, altera candida fine maculis,tertia tota lutea. Duodecima nerite efbalba ftriata,lineis fere aureis. Decimatertia maculas habet leucophaeas . Prima in fecunda tabula exprefsa Nerite eft rubra & alba maculis etiam inferius nigris. 2. Alba Sc fufca,colore intus. argenteo. 3. Rubra & alba.^GIabra candida pun dis fu b ferrugineis 5.Afperamaculislongis& albis.6.fubalba & fafca.y.Fufca maculis albis.8. Subrubra maculis albi- cantibus,^. Fufca & albicans, i o. Alba fubcinerea, 11. Cinerea fere tota pundis candidis. 12 . Caftanea pundis item candicantibus. 1 3 • Argentea, 1 4. Lenis tota c$ru- ica. 1 5 .Cineritia virgata, 1 Parua flaucfcens, 17. Caftanea cum co- rona alba, 18. *• j r /» Subcinerea, 1 9. Nerite colore ca- ftaneo fubobfcuro. J, mMS&XBSL xM. : . DE NE- Nerito a lio ab autborc ob/eruato» quarum omnium color exprimitur procedenti paginae D' A*r.. ' : - b IT ir iy fft I* Vlyfsis Aldrouandi DE NERITE BELLONII. XXVIII. D«fcrip.cia.i Nerite Bellonij , E L L O N 1 1 Nerites , cuius hic iconem & defcriptionem ex eo propo- no,, an cum alterutro Rondeletij Nerite conueniatjpon temere dubita- uit Zoographus : genere faltem, fi non fpecie conuenire videtur, Bello- nius ita depinxit hac addita defcriptione , Nerite quoq; Urbinati gene- ris Conchula, teftam in anfradum in tortam habet: qua penitus inclufa, nulla ex parte preeterquam capite co.nfpicua eft.Virlis Lutetia?, Armori- eis Bigornet & Bigornaeu vocari folet, apud quos tanta eft huius, pifdcuh frequentia, vt furam o prouentu indigena?, dum seftus abfceflit, magnos acernos e faxis legant acbulliant (bullire faciant) car- nemq; e teftis, ( quo leuius ferantur ) eximant, & accolis mediterraneorum traduum diuendant , Pulmenta au.te quae ex his conficiuntur, minio tinda efTe dixeris : quod a rubro ipfarum papauere prouenit.Prifci enim (Arifto teles, vtex Rondeletiorecitaui,) naticemfiueneriram» teftam habere laeuem, amplam, rotundam, buccino fimi lem:papauek.tamen non (vt buccinum) nigro predita, fed rubro.Eft enim id papauer, excremetitiumquidda» membrana qpuoly tu» omnibus teftaceis generibus prae- cipui efcujentum.Natices fua fixa relinquunt mari tranquillo, ac (ordibus vacuo, vt pa- Tefta quar- fcantur.T eftam habent leuem, rotundam, exiguam, vt neqi in Oceano, ,neq, in Mediter- lis« raneo pollicis crafsitudinem excedant.Huius autem carnes, vulgus Graecum crudas, edit, quibus appetentiam maxime excitari ait,& potifsimum,fi cum esep is etiam crudis, come- dantur , r,i DE COCLEIS. CaP. XXIX. /LQ. VI VOCA. . Q Cocelea in ftrumentu. * Lib.6.c.%. Cochlee in ycnturn . Pompa in- friumencu . E S Y C H I V S (fic autem potifiimum Cochlesc Gra?eis; vocan~ tur, ) non folum exponit W1 t&id/uwct animantia quae in cibi vfura veniut, fed etiam V of i/ydtots fyha*. Et aVitruuius Cochleam defcribit,qua magna vis aqu£ poffit hauriri,fed non tam alte tolli quam rota-Eieri autem eam e tigno per odocrafsitudinis diuifionesinuolutos habente canales,& iuftam Cochleae naturaleipque imitationem : verfa- tipnes facere hominibus caIcantibus,Sicidemlib.5.cap. i udi&n€ochleis,rotis,tympa- nis collocatis, locus exinaniatur. Ac alibi:** Torcular fi non Cochleis torquetur,fed vedU bus & praelo premitur . Meminit eius machinae etiam Athenaeus. & Diodorus Siculus * & vterq; Archimedis inuemum efte inquiunt, Sentina, inquit Athenaeus, in naui maxima Hieronis & fi plurima erat, exhauriebatur tamen ab vno homine ( hoc eft, Co- chlea fic dida machina,) commento Archimedis, Diodorus vero in 5. libro ait: de Hifpa. niafcnbens, eiufqj fodinis; Subtusterram reperiuntur nonnunquam flumina decurren- rentia, quorum curfus fa?pe quaeftus vi magna recedunt;aut quod mirabilius videtur, Co- chleis,quas dicunt Aegyptiacas, diuertunt, ab Archimede , cum in Aegyptum profedus eft,adinuentas,Eiufmodiinftrumeutisloea,vbi metalla effodiuntur, eicdafuperius aqua, fumma arte diligentiaqi exficcant , Author prpmptuarij nefeio ex quoauthore nobis hoc infirumemum defcribit:Cochlea ( inquit ) haufiorium organum, quod vulgus pompam appellat; In medio rota eft, qu?c dum a calcantibus vetiatur, machina introrfum clauicu- latim detorta , inter ftnas & ftrigiles aquas exorbet ex aquario fepto'& retrorfus emittit. Et rurfus:C ochlca in torculari lignum eft eredum clauiculatim , id eft , lpirulatim & ca- preolatim ftnacum; quod per medium pradum ftriatum & ipfum tnifadum, vertigine fua f f tollendo De T eftaceis Lib. III. 3S9 I follendo demittendoq» praelo inuentum eft. VuIgo(a Gallis puto) vifa torcularis dicitur. c Vitruuiusnominatalibi alcedentem machinam ; de qua Gulielmus Philander:mox(in- « llio.c.ip quit) vocabitur acceftus, Graece t7n/3ct6poi. Sufpicor autem fuiffe machinam quae occulto quodam artificio & expeditis machinationibus in fublime crefceret; & in eam altitudi- nem educeretur , quae opus erat : tum retinaculisfiftebatur. Poterant & tabulata excitari cochleis, quo pa&o in torculari prelum tollimus & deprimimus : nifi interpretari velimus di&um de machina, quam tollenonem Vegetius appellat. Eiufmodi torcularia fiue co- To cn0* chleas nobis vocantur torchi, Germanis pres, Belgis pors,eorumq; fere vius eft ad expri- mendum, vnde Palladius : In cochlea exprimis . Eadem uel faltem fimilia intellexit Pli- nius dum ait: Intra centum annos inuenta torcula Graecanica, mali rugis per cochleas bul „ lantibus, palis affixa arbori ftella,a palisarcaslapidum attollente fecum arbore, quod ma xime probatur. d Oribafius in libro de machinis cochleas inftrumenta chirurgica deicri- Aca.^.et bit,item cochleam fa?minam,qua? Graece vnpacixAiov appellatur, nos breuitatis caulale- ftorem ad ipfum remittimus. Gul. Budaeus cochleas & fcalas cochlides dici fcribitin Scalae Co- 3edificijs,quodanfra ctvufistcnp , ixov , in quod per cochlea afeen- ^ ditur. Athenaeus vocat xA ij&ttm iXinhuS . Erat praeterea tormenti genus cochlea voca- eenus tum quo interfe&um fuiffe tradit Laurentius SuriusS. Ionam a Magorum principibus b auffu Saborij regis Perfarum . qpod tormentum forte fuerit equuleus cochleariis , cuius meminit Pomponius in decuma fullonis, vt citatur a Nonio:vbi infilui in cochleatu equu Eculeus co Jeum, vbifolutim tortor . Ego de hocce tormenti genere per ocium aliquando integrum chieacus . tra&atum confcripfi . Pneterea Zoographus fele Romse obferuaffe tradit iuxta forum fuifte locum, quem fcalas vocabant annularias , quas(inquit) eruditioresitanuncupatas l augurantur ab annulari js officinis, vel a propendecibusannulis. Aliorum coniedtatioeft, jficeas dici,qua? in cochlece fqrmam effingantur & orbiculata figura rotundentur: quod c0chlium genuscochliumdicitur.Suid2equidem& Vnrinoxo^A/;*? eft, dglareofus,) exponunt xoyAu% . Etymolo- giis vt a nV? , nagfi r, iic a xo^Aoj , xdxAag fieri ait : Thucididem tamen xdyAaxus dixifle per alpha . Cadius Rhodoginus eoidem lapillos alibi apud latinos dici tradit vmbilicos (vt eft apud Ciceronem de Oratore libro fecundo ) , a Gra?cis, vt commonuit Ariftoteles in mechanicis qua?ftionibus, appellari crocas . Quaerit enim (inquit) quid fit quod inii» toribus ex lapidibus aut teftis grandioribus fiant, quae vocantur croca? • SYNONYMA. JOMETH Hebraicam didionem Leuitici vndecimo,& dccimoquar- ro Numeri D. Hieronymus interpretatur lacertam, quam omnino ligni» ficare putat Zoographus . Alijs eft Limax, vel Teftudo, vel Cochlea ter- reftris fecundum Rab. Dauidin libro radicum. Sed teftudinis nomine pro cochlea multi latini fermonisimperitiabutuntur.Schabul, potius li- max eft, vt Dauid Kimhi interpretatur, & Rabbi Salomon Pfal-5 8. con- fentit AbrahS Efra qucque:€halda?us vertit tibelela: Arabs Lifchmat, firedeferibo vo- cales. Septuaginta xxpds: Hieronymus cera, item vermis. In trilingui lexico inuenioLul & Mefibata pro cochlea:pro limace verochomet,chumeta,Sachd, Limaza. Halzum Se- rapiorli commune eft nomen cochlea? marinte & terreftri. Syluaticus quoque cap.j 24.aic Halzum cfle nomen Arabicum a Serapione vfurpatum in ea fignificatione. Item Auicen- na? interpres lib.2. halzum icribit & interpretatur limaces. Alberrus vero ex eodem inter» prete in hiftoria animalium vocabulum alzum ponit , vbi Gra?ce apud Ariftotelem con- cha legi tur. Vndc & Haalcena vox corrupta puto apud eundem Syluaticum:cui pra?terea Conada eft cochlea marina, item Sadaf: A unici , limaces terreftres qua? degunt in planta agni caftbfed forte ab agno limaces illi, agnici potius dicendi fuerint: Lulientia vero fpe- cics hmacum:ca?terum innumera apud ipfum vocabula corrupta funt , vti etiam ha?c bar- bara nomina, Cafia, Cotia , Coliris pro limaceaccepit. KoyAlui volunt Ariftotcli vocari cochleas terreftres, Gaza limaces reddit,vt vbi habet in tertio de generatione cap. 1 1. fe- ftatorum genus naturam proportione plantis refpondenrem ( anfcpctpov ) habet : hinc eft quod nullum in terra gignitur,autparuum, quale genus limacum eft (-ro' rav xoyA!a>v)8c fi quid huiufmodiaIiudfit,fcdrarum:atinrnarifimiliq; humore multa & varia gignun- tur . Genus plantarum contra &c. Confunduntur apud GrWeos , vel ipfum Ariltoreleni *o'Xtis & «o^Af»? , vtannotauit etiam V Vortonus: fere tamen Ariftotcli xo'yAg$ vmbili- eum,ideft cochleam marinam fignificat.xo^Afz* vero terreftrem cochleam.Maftariusquo que xdy ?$v apud Ariftotelem ait effc animal teftaceum , & aliud quam Limaces , a Theo- doiodidum vmbilicus.hoc (inqiiit) & cochlian eft vbi Ariftoteles appellet, ficut limace quoq; cochlon.Verba3 Ariftorelis vbi diftinguitdifertiffime, ha?c funt: tu d^puxdStpuc 1 iwp facov, A vmfttnm appeilatas.Egoexiftimocontrarium eflfe verum, x«- AvctcT «V»** qui ferius ad condidamccenam ventitarent, & moram facerent dilipentiori- l>us quos vocabant t/js^cT «w; , conuiuiali ioco diftos efle xo% Afos: quod cocbltam vin- cerent tarditudine.vt ille ait apud Plautum.plurimafunt hoc genus o-y/a^oma' dg-ihpia- ** in fcriptis veterum . Sufpitioeft fcripfifre Apollodorum in explicanda origine huius vocis, ortam videri a xo'x Au verbo antiquo idem fignificante ac yvpifo, roto: aut ab o’a2> «io' • (hae funt grammaticorum inepti® )o’Ajuv primo, deinde xo^A/a? didu quod non reCta procederent, led per gyros, wa/> 0 x^A/a* Myt^ctf xoAoot^hV^H^c aut limilia Apollodorus: quae leda negligenter& properanter , ncq; intclledaabeo vi- dentui,qui hfcita fcripfit,fiue Athenarusvfiue eiusifreuiator. Hadenus Cafaubonus. 2«- , Hefychio & Varino eft quoq; xo^A/es? . forte .oYotAos . 2*7«Ao? , xo^A/a; ijfdern, SifxiAoipiScq , 0/ i/pev xtAdtpag , fc 5 A/^axa,1. S/VoMo? , pcf paaptx-^vdanjioi forte) truuAnxlacr/c , ngf

ov 71 apud eofdem. Oo^ariaec , o* xpxAhs exponit Varinus per 0 breue in prima inepte , debet enim peroprodudum fcribi quoniam oper- culum eft. piptPJXQs id eft, domiporta, epitheton cochlea, pro ipfa cochlea vfurpaturab Hefiodo: AM’ oirdrav .Qipiomos aVo' ^Soro'? «j» j. quanquam enim de terre firi loquitur , cochleis tamen omnibus terta opertis commune ert epitheton,&.tcftudini quoq ueyquod notat quoque Vannus, v mUioi quod facit quoque Columella in decimo; intelligitautem»vt putat etiam Grapaldus,terreftres.Cochlea gra- tnatieis recentioribus proprie tefta limacis eftjieet quandoq; proipia limace que teftam habet, accipiatur. Eft autem proprie limax(inquiunt)qua fine tefta eft; cochlea vero quas tcftam habet. Zoographus de terreftribus cochleas plerumq; intelligit , cum fimpliciter proferuntur: Sape enim de vtra loquantur(inquit)authores, exprimunt, terrenae aut ma- rina deferi mine expreffo, A riftofeles quidem etiam pro marinis aliquando fimpliciter cochleas nominat, fed vbi argumentum huiufmodi eft , vt diftinXione opus non fit .. Eft q uando generis inftar ponitur, & communem aquatilibus pariter ac terrenis naturam in- dicat ..Gaza cochleas terreftres, vertit limaces * Sunt qui apud Plinium eum nominat co- chleas qua? eduntur, velint terreftre genus inteHigere videri, quibus ego liberer attentior. Cardanus in lib.de Varietate rerum cochlea? figttificato abutitur, cum pro omnibus con- chis generarim accipiat . Albertus cochleas & teftudines vnacum alijsindoXis turpiter confundit. Apud Marcellum Empiricum coclea paffim feribitur fine afpiratione. Calius Rhodoginus alicubi cochliam per i in penultima feripfit «, Cochleolam latine dixit Gra« paldus, Latinis vocahulu hoc generis feminini eft»Graci$mafculini , xo^Aias vt AW<*sP vndegcnitiuus pluralis mxMm circumflexus, non paroxitonus, vt quidam inepte ferr- bunt dormatur , omnis enim prima declinationis genitiuus pluralis circumflexi debet* tribus exceptis, %AaW, a>v , t/rvaiw , Et Paufanias xo^aqp A (twmUA fceminino ge- nere protulit. Et in Arcadicis , tpvaav- epaai xo^Ak . Ari- ftoteles tamen mafculino genere ettert. Primam huius vocabuli Graci &latini aliquan- do corripiunt. Serenus. Contritis prode B cochleis perducere frontem « I>e Muribus in Batrachomyomachia K opvSn %oy\im AsVtoip udpotTcs, #$*xxA nyrior*. Anaxilas apud Atbeneum in fenario : An Kfdupot s* tgvd xo^A tm 7roAA$ Tzatvu* Ifidorus cochleam per dimmutionem dici feripfit quafi conchulam, quod vt ineptiflrmis reprehendit Zoographus »Buoualo Italis commune nomen eft marina? & terreftri : nont tamen quamuis marinam cochleam, fed maiulculam fignificare puto , Mattarius Bubalos Venetis appellari ait quia equinam vel potius bouinam effigiem referant. Suntalioqui qui cochleam Italice interpretentur la Maruza , la Zameruca . Nobis vt & in plerifq; Ita* Jig locis limax eft lumaca,lumacha,lumaga,fed apud Tufcoschiocciola» & nicchio . Ma- rina H i fpanis & Lufitanis caramuyo dicitur, notante Amato Lufitano, ab alijsalmeia vel caracol dela manfed hoc pofterius,vt& coraguload neritem priuatim pertinent.Ronde- ietius vero, Hilpanis & Prouinciahbus Scaragol vel cagarolo,cochleam terreftrem^ figni- ficare tradit. Galli vocant limatton»elcarcot . Germani ein Schnecx vel Schnegg comuni ad terrenas & marinas nomine, vti etiam Schnegel: Flandri & Brabanti Slecke, Hollandi vero Slegghe vel Slagghe. Angi! non proprie dicendas cochleas fed conchas bi ualues quafdam vt peXunculos Coxles appellanualias a Snayle dicunt ; Bohemi & lllyrij Hle- my?d velhlcmayzd. GENVS. DIFFERENTIA r 'i ■ •• • . \ ■ . ; . • . . : . i* i •. /[ ,) i! OCHLEA R VM acpotiflimfim terreftrium differentfe(inquit Zoo- graphus) fumuntur vela magnitudine »vnde minores & minutae dicun- tur: vel a figura, vnde long?,lata?; vel a colore, funt enim alba?,nigr£,fufc£, rufe varia; vel a tefta,qua alia? carent, teguntur alia? , vnde nudas & te- ^as cognominanuvel a regionibus, quod alia fint vulgares, indigin?, no- 1 iuatesjalia peregnnatvel viXumrefertim ex plantisradhgrem enim ali? ahjs quas appe^ * tunta i DeTeftacels. Lib. III. S 73 ^ mht, fico, lauro, afphodelo, carduis, aut folijs gregatim,vcait PliniusrEtforfan earum qu$ damgregatilesfunnalix vel omnino non funt, vel minus gregales: Vel a vita,feu locis, in quibus degunt. & harum alia; latitant ad tempus , alia? femper . Qua? exeunt, alia? herbas petunt humiliores , alia? altius frutices aut arbores fcandunt: vel cibi ratione ad homines : alijs enim vefcuntur vt vulgaribus teftatis maioribus, alijs abftinent , vt minutis & nudis omnibus noftri : in Africa enim aliud nudarum genus eft . Quod ad differentiam attinet, f qua? a magnitudine dependet , * Aelianus in mari rubro cochleam nafci teftatur cum fpe- cie pulcherrima, tum maximam, tefta purpurea, & in eius medio fpira fiue voluta , mira co lorum varietate & veluti floribus natiuis diftin&a. Sertum (inquit) diceresfummo artifi- cio «Se ornatu contextum, e floribus multiiugis, viridibus,aureis,rubicundis, perxquadi- geftis interualla. E t Petrus Gy Ilius ait fe vidifle cochleam marinam , q ua? ad eam magni- tudinem accederet, vt tantum vini caperet , quantum pifcator exficcare vno prandio pof- fet. In Aegypti Nilo grandiffmix feruntur vocales vlulatium exprefla fimilitudine . E co* trario And. Matthiolus refertindo^iffimis fuiscommentarijs in Diofcoridem in agro Romano cochleas quafdamefTe paulo maiores lupinis, qux autumno quorundam car- B duorum caulibus aceruatim cohxrentesinnumerx videantur. Hxfone fuerint qux a Pii nio minuta? dicuntur, quas tamen alias (impliciter ita nominat, alias latas, longafuecogno minat,nominat vero latas aliquoties, vt inter remedia patebit. Zoographus q uoque apud fuos(Heluetios)in terra, vt hortorum & in collibus apricis exiles quafdam teftas cochlea- rum inueniri tradit in mucronem turbinatas , plerumq; femper vacuas : fed animal in eis deprehendere non meminifle:Strombos terreftres(inquit)dixeris . Pra?ter latas in figura? difcrimine etiam oblonga? funt, atque inter has quibus ( vti V uottonus notat ) tuba? loco vtuntur rubicines:Echinophoros vocant, aliqui eciinophoros.Sunt autem ha? marina?, ex- quibus etiam dantur rotunda? in oleario vfu, quibus fcilicet oleum effunditur,& pentada- ctyli & quibus clauiculain acutiflimum acumen intorquetur.Eiufcemodi figur^ cochleas, nimirum oblogas forte omnes Strombos effe dicemus:obcufiorum vero & rotundiorum plerafq; vmbilicos,prxfertimquxmagnxnon funt, vt olearia?. Inter terreftres cochleas repetiri albas, nigras, magnas, paruas, mediocres annotauit Matthiolus,& ante eum Alber tus limacem inueniri ait, albam, rubeam, croceam & nigram . Sed Albertus limaces cum .. teftudine confundit.Tamcn Adamus Lonicerus Limaces ruffos, alios nigros confpici etia C fcribit.Tefta carentes limaces hic excludimus , cum de ijs inter infcCta a&urn fit,& hic ta- tum de tefta opertis dicedum. Ariftoteles cochleas terreftres tefta inte&is annumerat, ea- rumq; carnem penitus includi aflerit , nec vlla ex parte confpici excepto capite . Jto^A/a? Tru/uaricis , cochlea opercularis dicitur, gypfeo operculo per hyemem : Italice lima* 1 ga delle vigne interpretantur. Bellonius perpera feribit pomacea , & eius magnitudinem raro excedere ait cancellum qui teftas vacuas ingreditur . Penes loca, permulta quidem funt cochlearum genera, at tria potiflimum apud b Diofcoridem,cui alix funt xioo-ahs fiue terreftres, alia? SaActcrvloi , id eft marina?, alix TroTctothi fiue fluuiatiles. c Marinas Brafauo- lus alias ait effe in teftis, alias teftis carere. Diofcorides terreftrium quxin Ligurix alpi- busreperiuntur, poinatias appellari ab operimento luo, qux vero lylueftr ibus frutetis & dentibus hxrentes,fefilos: Plinius etiam fylueftres; ita enim Maflariusinterpretatur, item JBrafauolus.&Zoographus,quorum omnium ego veftigia libenter Icquor. Habemus, in- quit Brafauolus & fylueftres cochleas feu arboreas, qux frutetis adhxrent& fentibus. Exhisalixalbx funt ralixprgteralbedinem nigris , rubris vel luteis ( punCtis vel lineis) impreflxfunt, & fere opere vermiculato a natura elaboratx. d Demetrius Conftantino- * politanus, qui de accipitribus fcripfit, cochleam tcrreftrem nominat. Matthiolus po- matias cochleas, interpretatur vulgares noftras maiores , qux pr^cipue in cibum veniunt, vt cum ex defcriptione,tum ex figura adiundta apparet , nec diflentit Zoographus . Non me fugit, (inquit Matthiolus) quas Diofcorides pomatias vocat, plurimas reperiri in mo- tibus Tridentinisjvicinifq; alijs locis, & eas quide pr^ftantiflimas. Eruuntur enim e terra hyemc & frutetis, vncis quibufdam ferreis,prope fruticum radices terra circumfofla. Co* cludutur hx contra frigoris iniuria,quoda albo operimento, duro, gypli fpecie referente ; ficq; cotedt? terra fe codunt.Fir.n.ob hoc vt in cibis ijs longe fuauiores,gratiorefq; habea- tur,delitefcatq; fub terra, circu fruticu radices,Hetruria plane ignorat:cum tn & ibi eode modo ab his eruantur, qui alibi arte didicerunt . Hxc Matthiolus.* Pliniusetia cochleas non folum latere fcribit,fed inde etia interfe diftinguit,inquiens:Simili modo & cochle^, »> (nimiru ytferpemes latent) Ulg quidem iterum &xftatibus,adhxrentesmaximefaxis : vt & iniuriarefupinata? auulf^qj , non tamen exeanc • In Balearibus vero infulis cauaticx 1 “ " ~~ Ii appel- Vita. Magnitudo ingens. Minut$ que Plinio. Strobi ter® reftres. Echinopho ri. Coloris dif ferentia. Tefta. ( Pomati® qua:. ° Li.z.c.i i c Intiment, z-sipb. 1 8, Seflli. Sylueftiiu differende. ^Li.z.c. yz. Pomarias v-> bi mulcas . Latent, quando. ' Li.S. c.ig, Cauatica; cochle® na tura. Differenti^ a regioniN /Li.p.C.f 6* Africana. sij>30oC4 >•' • ff Aftyphalai c* . ^ Zi. 8.0,3. 9. Linufia:. Gemant Acerata «, Cocahuca Arifh Turbinatas dicuntur . 8 ZJ.9.03 1. Cornicula . Oculis an careant. »/i.n.c.*7 374 Vlyfsis Aldrouandt appellata?, non prorepunt e cauis terra?:neqi herba viuunt,fed vua? modo inter fe coheres g Eli & aliud genus minus vulgare, adherente operculo eiufdem tefta? fe operiens : obruta? t* i terra? (emper hee vt dixi)inquit,qui affertur locus, dicitur extare yr*p\ tyw, optimi libri habent, nip} {d>w #G/ff«?.Suftulere vocem ptopico? , qui animaduetterant inlibris.de partibus -afcdpta verba notr repenti* Sunt enim ex tertio de generatione animalium Jnte*? grum locum afcnbam quando, fententia.m i m perfera hiclefior inueniet , tzo'w rmo\pc^ xctdipjuM iippqraf. 70} t&p «o^A/W yitojs , «Vf* \\ T« auv^veter/u^ $ y*vioi$ dtrm «VI? >? ftut' fcV» A stveos , HaAenus Calaubonus. V t modo vnde digrc/R fumus, reuertamur^Pli *Z*. niusqcumdixiAetviperam foJam ferpftium terra fe condere» exteras arborum aut faxo* rum cauis* Et alias, vel annua fame durare.algore modo, dem pto, Gmnia feceffus tempor re veneno orba dormi re^addit, Simili moda cochlescdllae- qu.iderry iterum & seftatjbus» ad h.aercn tes maxime faxis, vt etiam injuria refupinataj auulfeque,nom tamen exeant, ba- | tent itaq ; & byeme & a?ftate,quod non meminit Ariftqteles, Cum enim tempus anni fer- uidum & a?ftuofum eftshuc eum agri fpJis ardore torrentur, homines autem calore & teftu Rore viauc laborant,tum cochlea? in occulto delitefcunt,fuoqj ipfarum fucco viuut,nih fort.e aliquid Vn capiws foris e ctelo decidat, vnde d Plautus . . ■ . | £>m fi cum c aletur > cochlea in occulto latent; Supfibi fucco viimnty ros fi non cadit , Ariftias comicus q uoque apud Atbenaum de quodam qui captaret cochleas, inquit * xoxA/qp ,, ymt&ivM dtycyp\unx as, ^ Actx%vct, rav ctpTox&ptM : quis, enim nefeit ^ hoc potiflimum tempore cochleas apparere : nam neque pluuiam concitatiorem > neque * ^ 2' de' m agnos calores, len e poflfunuvt /igni ficaui t etiam c V arro,eum de illis alendis fed ulo m ul fFJus ta pra?ciperet, inquit enim, de fede difputans * Locus is. melior quem &. non concoquit fol ot 4 tangit ros^ 4*»«^ Gr^ci vocare folent imminuto eo nomine > tenuem imbrem, & qui Ctumus a^uo modo im/tetur rorem.Cum e terra erumput , exgrumare dicuntur, hoc eft grumo$ quid . eruere & ex grumis exilire Grumus enim terree collegio eft , a congerie dir? virus oUnr. cj vocant)virus olet. Prxrerea terrertribus viuaria non inftituuntur.Sicille.Sed cochleas Conua iki m viuarijsapud Romanos.non marinas vtineptiifime putauitBelloniusRed terre- Ionium . ^res jryjgp ye| c^cus c{jm cx Plini j tum ex Varronis verbis videat . Idoneus lub dio , in- quit Varro, fumenduse^ locus cochlearijstquem totum circum aqua claudas, nc quas ibi Locis apt9 po lueirs ad partum, non liberos earum fed ipfas quxra s, Aqua, inquam, finienda ne fugi- ^dRcndu. linarius lit parandus: locus is melior,quem & non coquit fol & tangit ros. Qjii fi naturalis ; non cll(vt iere non ftmt in aprico locbjneque habeas in opaco, vt facias, vtfunt fub rupi- bus ac montibus, quorum alluant radices lacus ac fluuij , manu facere oportet rofeidum : 1 G IJO tlC lUVMLiWUJ) vjuwi ~ ^ i ui fit fi eduxeris ftftulam & in eam njammi/las impofueris tenues qua? erudient aquam .« . .1 i v 1 • /v ' * ’ .* 7 Cibus. Solitana ouaiHtr ma ita vt in aliquem lapidem incidat, ac late dirtvpctur, Paruus ijs cibus opus ert,& is fme mi nifiratore. Et hunc, dum ferpit,non foium in area repit, fed etiam fi riuus non prohibet,in parietes flantes inuenit » Denique ipfx exgmminantesad propalam vitam diu producur, cum ad eam rem pauca laurea folia interijcianr , & afpergant furfures non multos . Itaque coquus has viuas aut mortuas coquat, plerumq; ne/cir. Hu cuique V arro, notandum itaq; in loco Plinij prxertato eum omnia quidem fere ex Varrone tranfcripfi(Te,fed poflremum jllud non vere , faginandi arte cochleas ad eam magnitudinem p.erdudfas, vpodtoginta ma quadrantes caperent lingularum calices, non enim hoc de altilibus Varro , feci (impliciter oaHucUnis. de Solitanis dixit, qua? in Africa tanta? proueniant. Cx erum fuiuius. Hirpinus hic fuit, qui (vt meminit Plinius in odlauo) primus togati generis fuum exterorumq, fyluefliium * zJ. 3 c. 1 2., animalium viuaria inftituit. De hoc & alibi Varro. Quintus e Fuiuius lepoiarium dicitur Lcporanu habere in Tarquinienfi feptum,iugerum quadraginta : inquofuntinclufa, non foium ea q. FuUuj . ql33, dixi, fed etiam oues ferte, etiam hoc maius hic in Statonienfi:& quidamin locis alijs. / Lib. 3. Sa^ peinc|e c|e x, Pompei fepto fubiungiwn quo is cochleas habuerit altiles , vcfupra recita^ iumd c. 13. ujt ^ Fuluio id non dicit, vt in hoc etiam forte memoria aut feflinatione lapfus fit Pli- nius. Cxterum cochlearum hxc faginatio non multum temporis durauit, Macrobij focu- lo ignota. Is enim, fi cui(inquit)mirum videtur,quod ait f Varro lepores xtate illa folitos /aginari , accipiat aliud quod maiore admiratione fit dignum , cochleas faginatas , quod idem Varro refert . Plinium quidem de tcrreftrium faginatione locutum > Platina? etiam, Qrapaldo & Zoographo vifum cft . EPITHETA. fff- N A X I L A S cochleam $tpt'ontov vocat,id eft domiportam. Eadem vo- cc(vtdiximus)tefte Athenaeo vfusfuitanti Y'Vn-'tC. rl i rhi-xW * A 1 . • . 7 ! * ! - vi m . ^ __ :antiquifsimusHdiodus.AlijsGr^ cis vt Achxo etiam dicitur xnigmatice , vA oywn\ , gmnairdos, amipia, to$ , CyporfMvSos , TAoyuis Cicero interpretatur terrigenam , quod non ex coitu, fed ex terra limoue ( vt h xc tvs vAns nomine accipiamus potius - -- quam fyluas)oriantur, Zoographus autem id epitheton ta marinis quam terrcflribus conuenire putat; exterum vypondAw&os marina dicitur quod per humoiem * r’h dc repat,nam & ip fi us maris peri phrafis eft vpyct' wAwd ci: terreftris veroamolli incefTu * diurnat. vypdv enim pro melli vfurpatur. Vertit itaque 3 Cicero terrigenam, herbigradam,domi- portam,fanguine caffam potius quam hominum more cochleam . Addidit autem fangui*' ne caflam(inquit Matianus) vt excluderet ab hac deferiptione teftudinem fanguine com- Cornuta-, potem. KoyAlas xtp*'(7rTWT& 7?p0pwiti$* Sed DeTeftacels. Lib. III. 3 79 Sed alterutro loco legendum. 0’.$p uitdmyov hic aliqui non red£ cruftatum * vertunt, cum cochlea inter teftata fint. Gyraldusfictranftuliu Exos e fi animal pedibus fine,& fine fpinis \ T{Jlea terga y oculos producens atque recondens „ ! ANTIPATHIA. VT ABIGANTVR. Acertis inimiciflimum genus Cochleas efle habemus apud 3 Plinium . Si- miam timere limaces aiunt, nam fi circumponantur ei , comprimere fe, metuere,nec audere contingere, Mattarius vbi fit Limax, neq; fuem ette, neq; perdicem ait:omnes enim limaces ab his edi . Sed & Athenams per- dices in Sciatho infula Cochleas deuorare reftatur. Etb Aelianus Perdi- ces & Ardeas hoftes fuos a Cochleis agnolci Icribit , & fuga fibi cauere . Atqui e Cochlearum genere Arioncs vocantur, naturali quadam calliditate iam didas aues decipere, & eludere. Egreflos enim teftisfuisabfq; metu pafei. Aues vero ad teftas vacuas fruftra aduolare : & cum inanes viderint , tanquam inutiles abijeere & fe recipere alio, redire illos ad fuam quemque domum, & cibo iam laturum & dolo fuo incolumem . Eodem c Aeliano authorejari aues,lublimes Cochleas furripiunt, ac ex alto deijcientes, magna vi ad faxa allidunt . Tradit Albertus fale fuper Limacem proicdo totum liquefce- re fieret in aquam vifcofamconuerti, quod idem vrina quoque pra?ftat propter falfedi- netg. Contra Cochleas amurca recens vel ex cauernis fuligo fpargitur cum in hortis, tum alijs in locis» . MORALIA. ER Cochleam diuinse Iedionis interpretes fere omnes animum terrenis ^ L3lj j afffdiibus mancipatum intelligunt, inde fimilitudine libenter fumpta fi quem fenfui deditum, vt voluptatibus brutorum inftar inh, aditantem often de.re voluerut. Parafitos vero 3 Plautus eleganter Cochleis comparat , qui cum diuites per arftiuos calores rus eunt, fuo vt Cochleae , eo tempore fibi fucco viuunt:Inquit itaq; parafirus; Vbi res prolata funt.cum rus homines eunt , Simul prolata res funt no (Iris dentibus . £luaf cum c aletur yCochle a m occulto latent , Suo (ibi fucco viuunt,ros fi non cadit , Item parafti nbus prolatis latent Jn occulto v>ttitant rnifert fucco fuo. Dum ruri rurant homines, quos liguriant , Scribit Epidetus , vt citat Stob^us in fermone de temperantia , cicadas animalia mufica gaudere calore& excitari folis ardore, vt in ipfo cantillent : Cochleas cotra animalia mu- ra & a mufis aliena gaudere irrigatione: elici a rore , eiufq; gratia prodire: Quamobrem (inquit)fi volueris vir elfc muficus <5c concinnus, cum tibi vino irrorata fuerit anima, tunc ipfam non fines egrettam inquinari, fcd cum in confeffibus aratione fueritaccenfa,tum va ticinari ea «St canere iuftitite oracula i ubebis.Hcec ille: Pro Gr^cis verbis ab initio O/ ts t- D rtyit /uuovtJty oi xoiixlcij r. quoniam & manifeftofalfa lunr,& cum fequentibusnocon gruunt, legendum, O/ TVtt^«s %ypoi /ubemcofei wxAictf vypot dtpovo). __ SYMBOLICA. S/§§| NtoniusRicciardus Brixianus haje fex fymbola ex alijs annotauit:CochIe£ sj|y du£ trahentes poft fe teftas fuas in modum currus compadas, fuper quas iacebat vir auriga cum habenis in manu, cum quibus regebat Cochleas ran quam equos, & cu infcriptione,feftinare, fignificanr prudentia. 2.Cochiear perfe fignificant tarditatero. 3. Cochlea in ieipfaconclufa, cum verbis, pro- prio alitur fucco, fignificat mulierem, qua? fuo fit contenta marito. 4. Cochlea montem afeendens cum verbis, non temeredignificat hominem, qui prudenter & opportune nego cium aliquod magnum aggreditur , facile & commode fieri voti compotem , 5 .Cochlea? , quarum Simite Li- maces me- tuunt . Perdices '■ybi Co- chleas de- uorent . pLi.ior.f, ArionesC© chlet . cLi t-e.iu Sale lique- fcunt lima- ces , Terrenis af fectib.mau cipatus . 1 In Cap ti- liis* Parafiti Co chlex com paratu Cicadnc Se Cochlea:* Cicad^ mu fice,tacire- qne_j Co-® chlex « Prudenti® fymbolii. Tarditatis» Mulieris fuo conten t A limet i fa- iidi fune. Mercuria- lis de co-- ich.l?i.s opi- nio. D / i 1 . (far. ItU. c. 5 . O CH LEAS Romanis in cibunVceffiffe ex coch!earijs,que inftituebat, vt ex Plinio & Varrone diximus,faris eft manifeftum , vbi etiam diceba- mus eum vfum tempore Macrobij fere extindum fuiflerquod forte etiam voluit dicere Martialis in decimoqiiarto,dum canit: % Dum pinguis wihi:Turtur ent>La&ucavalebis Et cochleas ubi habe% perdere volo famem « Nofcro vero tempore iri Italia quouis fere anni tempore eduntur. Suntq; qui colligantia autumno tempore piuuio,fcrucntq ; in cella aliqua vbi lirati fint furfures vel arena vt pur gencurideinde parietibus & paffim fe affigentes per hyemem relinquant, vt verno & qua* dragefi malis ieiunij tempore in cibum veniat.Nonita pridem apud Heluetios tefte Zoo- grapho,menfis quoque ganeonum qua?ri coeperunt .Alibi tamen etiam e fuis&quaeis eifalpina funt regionibus colligi & trans alpes vehi Italiam verfus audiuiffcfeait . Belgas vr audio ab earum efuprorfusabftiiient , aepotiffimum Hollandi, apud quos neminem O aiunt nc manibus attingere , tantum abeft, vt eda nt . Quod ad carnis bonitatem attinet, funt qui laudent,funtq; quiabijeiam, funt qui loci ratione diftinguant.Cornelius Celfus cochleas bonifucci efteauthoreft. Alibi duros ait ex media materia pifces flomacho ap- tos effc,oftrea,pedines,murices,cochleas. Etrurfns: Minime(inquit)intus vitiatur(id eft, minime in uemriculo corrumpuntur) aues,bubulaiomnifqj dura caro ; omnia fallamenta, cochlea’, murices . Eodem tefle cochlea? aluum mouent, interq; .ea numerantur , qua imr- becillima materia funt, id eft, qua? minimum alunt. Quod poftremum equidem non pro- barim, omnes enim cochlea? dura? & concodu difficiles funt , fi tamen rede concoquan- f .ur, vberrim£ alunt.Super qua re audiamus veteres: Dura eft cochlearum terre ftrium ca- ro (inquit 9 Galenus) Gracis vbiq; in quotidiano menfarum vfu,eoq; concoqui pertinax: eadem tamen fi cocoquatur } vajentiflime nutrit.Succus earum vt.teftaceoru in aquis, ven trem fubducit,quamobrem aliqui conditis eis cum oleo, garo,& vino , iufculo indefado vtuntur ad aluum fubducendam. At fi nutrimenti tantum gratia carne carum vefcilibue- nt:in aq ua prius feruefacito;caq; pofl eftufa,rurfus in altera elixato:dcinde decenter con- diens tertium decoquito, vfque dum caro tota pra teneritudine intabefeat . Nam huncin K modum praeparata vt aluum retinet, -ita alimentum non contemnendum corpori preftat. Ita quoq5 Archigcnesapudeundem de compof.medic.fecundum loca, vbi deftomacho affero loquiturjab exolutione & deliquio animi refocil!abis,inquit,panern in vino dilu- to exhibendojaufaliud quippiaiti ex his qua aceruatim reficere vires poffint, vt funt oua forbilia, bulbi, cochlca.Sed vinum aceruatim reficit vires, quod fubtilitate fua ilico pene- tret;oua etiam tum facile. concoquuntur, tum probe copiofeqp alunnbulbi & cochlea, vt craffioris fu cci funt, ita ventriculo immorantur diutius, fed quia folidius alimentum pra- ftant,& cochlea infuper no facile corrumpuntur in ventriculo, vires eius confirmare pof- funt. Alioqui enim tardius & paula tim alunt , (ac difficile coquuntur) bubula , cochlea, fpondyli, vt idem Galenus annotat in commentis fuis in aphorifmos Hippocratis. Qua quoque fententiaeft dodiffimi Mercurialis in varijs ledionibus hunc eundem locum an- ^qtantis;b Archigenes, inquit, cum curationem eorum inftitueret , qui pra fame inanimi . deliquia DeTeftaceh. Llb.III. 381 B ^ ■deliquklncidunKvcfoibit Galenus)pra’cepit, qudm primam viribus reficiendi incum- bendum efie,ds ideo jam foluto deliquio ea illico exhibenda,qu£ belle nutrirent & ftatim acconfertim corroborarentiqualialuntoiia (orbilia , panis cum vino, Cochlea? & Bulbi . Quo in loco vehementer fufpicor mendum aliquod JaterCsquoniam fila qua? J3po'as fiue sjceruatim nutrire poliunt , omnia multum $c cito in parua mole nutriunt . Cochlea? vero & blfibi,tametfi nutrimenti multum corporibus pra?ftare valeant, nihilominus tardilfiuie &fenfim alimentum fuum membris impertiunt; vt hac ratione * Galenus apertifiime ne- get ea aceruatim nutrire, Accedi t fiis, quod Aerius ha?c omnia ad verbum transferens, Co chleas&hulbosnonhabetf fed loco earum halicam cum vino pofqit, quemadmodum * etiam apud Galenum ipfe legendum puto . Nec obftat quod paulo fupra Archigenes pro fiqmachicis Cochleas & Bulbos(ficut&: Piphylus apud Athena?um) probarit, quoniam, {vt illi) ad corroborandum ventriculum, pro quo ibi laudantur, vglent; fic ad reparandas flati m vires minime congruunt, Ha?c Mercurialis, pfelloquoq; Cochlea & Limaces dirri- eulter concoquhtur:& quidam apud Athen^unnfi bene memini, cibi (inquit) qui aliquid vifcQfumhabentjVtQuaacrocoliajCochlece, mptyp«$*w Trofylw1 /Socrus fioc eft, cibi auiditatem prohibent, ve! potius, ne quis denijo nouum capere cibum ftatim indigeat, & fuccifuolentoreinh^rentialiofq; quofdamfuccQScomptehendunt, Inuenjo etiam apud Heraclidem eadem qua? nominant alimenta(Qua, bulbos, Cochleas & fimfiia, modice glu tinofa fcilicer,)lemen augere videri, vbi notadum *»• didionem negatiuam auferendam ef fe, Alexis enim qijoq; apud Athena?um eadem ha?c tria cum Buccinis& Acrocolijs,ideft trunculis fuifiis ,. inter ea qua? Venerem mpuent, rccenfet, Cjeterum carnes Limacum an pra? citetis fint laudanda?» dilputat Petrus Aponenfis in qua?ftionibys fuis,qua?ft.68.Co- chleje omnes, inquit Mathiolus, in vniuerfum, licet colorei magnitudine differant, ean- dem naturam obtincntrSi vero aliquo pado inter fe difierunt,id natalis foli cauf* afcrjbi- tunnam qua? in apricis admodum locis, odoratis vidjtant herbis, ijs (anc pra?ftant, qua? in opaclsdeguntacpaluftribus. Id enim guftu facile deprehenditur, quod ha? vel infipida? habeantur, vel palufircmrefipiantlimum;illse vero fapidioresefiiiq; gratiores cxiftant. Quandoquidem ahfynthium depafta?:amaritudinem reddunt ; ficutiquse ferpyllum, pu- 3egium,calamintham, origanum, (petrofelinum, fceqiculum, ftichadern> Amatus Lufita- p.us)alialq; odoratasberbasaffumunt, odoris gratia commendantur . Ha?c Matthiolys. ** Diofcorides terrefires Cochleas ftomacho vriles clfe feribit, & no facile corrumpi. Opti- mas $ardonicas,Aphricanas,Afiypaleicas,& qua? in Sicilia ac Chio gignuntur, &qua? in Liguria? alpibus,pomati>,id eft, operculares, cognominantur; Marinam ftomacho idonei & facile aluo excerniiftyuiatjlem virus ojerejquae vero vepribus, fiutetifq; glutinara cohs^ r et, quam vocant nonnulli fefilon, ventrem &ftomachum turbare , vomitiones excitare, Plinius vero nullas cibis gratas dTeauthor eft, neqt veteres neq; rccentcs,fluuiatiles&al- bas virus habere; nec non fylueftres ( hoc eft , vt exponit Dalechampius ftomacho inuti- les, )a!uum foluerentem omnes minutas , Contra marinas ftomacho vtfiiores,efficacifsi- jnas tamen in dolore ftomachi. Laudatiores tradi, qua?cunque viua? cum aceto deuorata? . Galenus etiam diuerfis in locis , vt in Elencho fuo annotauit Brafauolus, Cochleas docet Galeni io* cus fufpe- clas. cLz "dpho fijm. 1 g , Meliores qua: fuit. ^Lib.z.c.%* Terre (Ires ftomaph® vtde*. «fle craffi fucci,fanguinem craftum ac nigrum generare ; vidum elle Alexandrinorum, vi- viftus Ab res reficere pofle, cibum efle hyemis,a multo earum cfu cauendum lenibus, non admitten- xandrino- olores mi iigan.u Ochlearum vfum apud prifeos medicos Romanos Grascofq; in medicina fiiiffe , facile cx hifcc a M. T ulli; verbis colligere licet : Vt fi quis medicus aegroto imperet, vt lumat terrigenam, herbigradam, domiportam, fangui- necaffam &c.Variumqj Cochlearum cum integrarum tum partium earura dem apud authores vium inuenio: Dolores in primis ita mitigat, vt etiam qui dentes infeftant , ledare valeant . Zoographus Cochleas noftrates minutas & inanes colligi iube^, & in mortario marmoreo diligenter teri , deinde pu luere ipfo mollifsimo dentes perfricari,atq; e'o fabo dolorem abire . Et apud Aerium Afdepiades carnem Co- chleas terreftris acopo cuidam fiue vnguentoad fedandos dolores admifeet; item Serenum capiti medendo, ait: Profuit gr Cochleis frontem trattdre minutis . Marcellus Cochleas matutinum rorem pafoentis caput prascifum , & in linteolo licio alii* Aft capitis gatum,coiloq; fufpenfum, tradit continuo inederi capiti dolenti. Kiranidesfimile etiam dolorem . amuletum ex Limace nuda refert. Oleum de Limacibus ad dolores membrorum & artuu, etiam internos & latcntcs,quacunq ; ex caufa , vt arthritide vel Venerea lue, ex libro quo- dam manuferipto Zoographus tale habet.Cochleas albas quas per arbores fcandunt, cen- tum in pila contunde, & impone in faccum,longum fere dimidium braehij,latu quadran- tem.Sedfalismanipulum plenum infra fupraq; Cochleasinfundioportet. Sufpendelo* co calido, & quod effluxerit oleum colIige:eoq; perunge partes affebas & doletes, in qui- bus nullus rubor forinfecusneq; tumor apparer. Andreas Furnerus in lib. Gallico de de- Ad camillos coratione ad capillos multiplicandos recenfct hoc remedium : Limaces trecentas fuis te- m ubi plica- ftis exemptas, in aqua difcoques:& extrabis denuo pingue quod fupernatat, colliges: idqj cios- in vafc vitrearo recondes, & fuperinfunde fex tari um aquas, in qua folia lauri decoba fue- rint; & tria cochlearia olei de oiiuis, mellis cochleare vnum,croci fcrupulum,& parum fa- “ ponis Veneti, &cochlearium communis modice conqualfati. Bulliant fimul omnia. Hoc liquore capillos faspius inunges; & lauabis lixiuio fabo de cinere combuftorum brafsic$ caulium» 1 f? De T eftaceis, Lib. III. 3^3 ^ caulium, &c6(focus cft obfcurus vel corruptus)& percipies quotidie pilos augeri.Vnguen jum aliud quo capilli flauefcunt, ex libro Germanico manulcripto: Cochleas quotquot voles in vas impone & falem fuper eas inijcetfic veluti vnguentum heri aiijnt,quo capilli nigri illiti colorem ftauum trahant, & magis etiam fi prasrafi fuerint. b Diofcorides quoq ; cochleas terreftres fcribit palpebrarum pilos reglutinare , fi quis traiccta per earum car- nem acu, muco fo!entore,quem iecum acus retulerit, pilos inunxerit. Limacem (viuam, ni fallor) fu perfiitiofi quidam panno inclufam,pro febris amuleto commendant, fi collo pen dens geftetur. Sed authorec Plinio cocfileg fiuuiatilesquartanismederi dicuntur in cibo recentesrquofdamq; obid afferuare fale,vt dent tritas in potu. Harundines& tela, qu^q; alia extrahenda funt corpori euocant cochleg, ex his que gregatim folia ferantur , contu- fiefimpofit^q; cum teftis:&eeqpae manduntur, exempt£ teftis: fed cum leporis coagulo efficaciffime, vtidem Plinius prodidit . Ad oculos caligantes , Marcellus Empiricus co- chleas Africanas veras fuper fpiffam craticulam difpofitas poni vult & carbones acres aL fidue fug|eri, vt aequaliter comburantundeinde mortario teri, vt tenuiflimum ex his pui- uerem fadas,adie<5Iaq; mellis Attici cotyla vna, iterum validiflimc teri , & poftmodum in j vafculp fi&ili reponi & fignari:& cum alicui mederi voles, fpecillo inde eum inungi, intra paucos dies integram aciem eius claramq, reftitui, Incertus quidam ad oculorum dolo* resafimaces teftis exemptas in aqua coquit;qu£ vbi refrixerit , adipem fupernatantem eoi* Iigit,aitqj mederi eum omnifari js oculorum doloribus. Anacollema ad reftringendas flu- xiones ex * Galeno.-Limacem cum tefta tufam , toti fronti & temporibus illinito . Kirani- desquoq; cochleam terreftrem contritam & illitam fronti, dolorem & rheuma oculorum fiftere tradit. Marcellus Empiricus ad epiphoras oculorum fedandas , limaces complures terit in mortario nouo vel nitido, adi e&o ibiouo gallinaceo incodo, tingit illic lanam fuc ddam & fronti imponit. Ad aurium dolores facit fecundum Afclepiadem notante ? Gale- jio, Africana cochlea in propria tefta, cum oleo nardino aut rofaceo feruefa&a , Ibideque Archigenes cochleam Africanam ad eofdem dolores componit & rofaceo implet, & fer- liefabtum calidius per ftrigilem infundit.Cochlesequ^ funt in vfu cibi, inquit alibi Plinius cum myrrha aut thuris polline appofitsr, item minuta & latf, fraduris aurium illinuntur cum meile . Kiranides cochleam terreftrem circumfotu aurium plagas & rupturas fanare monuit. Compofitio e limacibus ad narium vitia, prgcipue o^amam & polypum delcribi- tur a Galeno Euporifton, j . 2 5 . Afperitatem faucium & deftillationes leniunt cochlee, an- notante Plinio, fed coqui, inquit, debent in la<5tc,demptoq; tantum terreno (tcov (J7rte'ymv iignificationem Plinius potius quam vw vvro^ovS plcot reddidit ) conteri & in paflodari potui. Et Marcellus Empiricus,cochlex terra (inquit) tantum exculfa, illota coquuntur, dehinc trita? cum naflo cretico aduerfum faucium nvoleftias haununtur.Eodemq ; autho* re laboranti vu£ diuturno labore h^c cura fuecurrit; Hirundinem viuam tefta Africane co chle^ includes, eamq; phoenicio inuolutam lino circa collum fubligabis , intraque diem nonum omni moleftia liberaberis, Ad fputum educendum & contra tuflim,Arnoldus Vil lanouanusin libro de aquis medicinalibus , efleait, qui limaces teftis exemptas cum hor- deo decoquunt, &ius colatum tepidum propinant, hoc remedium humores crafios valde attenuare & per fputum educere, Cochle^ crude trite cum aque tepidg cyathis tribus fi forbeantur,Plipius tuifim fcdare author eft , In buccinam aut cochleam aliquam marina vulgus in Germania inferiori potu audio folitum infundere <$c inde bibere, aduerfus Cicci tuftinupr^fertim puerorum. Ad tuifim ficcam in equo curandam; limaces integras cu fru- mento aut hordeo difcoques, inquit Rufius,& equo dabis eam aquam in potu, ita vt aliud D non bibat , donec confumpfciit . Profunt & fanguinem excreantibus , fi Plinio credimus dempta tefta trit? in aqu^ potu. Qui phthifi afficiuntur, i ubet Marcellus Empiricus , ma- ritima loca vitare, atque illic maxime, vbi pix conficitur, commorari, ibiq; cochleam car- ne cum vinoexcobtarum alfidue vefci, Zoographus hoc ex incerto quodam aduerfus phthifimannotauitiViginti aut triginta limaces contere in mortario, contritafq; conijce in nacnfuras quatuor aquae, & coque ad dimidium , offerque aegrotanti fingulis matutinis menfuram conuenientem,& ieiunetduas aut tres horas, femper reiterando, quoufq; con- ualefcat. Ad ftomachi dolores mirum in modum commendantur cochleas , ac in primis a Plinio qui alibi ait; Cochleae marinae efficaciflimae funt in dolore ftomachi laudatiores traduntur quaecunque viuaecum aceto deuorata’ , Et rurfus viuentibus cochleisexempta caro,Africanifq; prefcrtim,ftomachi dolores hauftalenit. Et f rurfus alibi: Praecipue (in- quit) cochlearum cibus ftomacho . In aqua eas feruefieri intablo corpore earum oportet , mox & in pruna torreri, nihilo addito, atque ita e vino garoq; fumi , praecipue Africanas . Nuper Vt capilli flauelcant. & jLib.z.c.? Febris amu letum. eli.$2.c. 10, Ad oculos caligantes. d Lib.i.Eft por.$6. Ad epipho ras ocuiorCs Ad aurium dolores. *L\b, dt copof. mei, fec. loc. Ad aurium fracturas. Ad fauciij afpcritate. Contra tuf* fim. Ad phthi* fim. Ad ftoma», chi dolores f Ll 5 o,c. 6, ■384 Vlyfsis Aldrouand! > | Nuper hoc c5pertum pl urimis prodeffe, Id quoque obferuant, vt numero impari fumant. % "Virus tamen earum grauitatem halitus facit, Item Archigenes apud Galenum, omnes cir- ca ftomachum dolores fedari(inquit)aiunt cochlea Africana cruda integra vorata.Nec no Marcellus Empiricus , cochleas fed veras Africanas conditas ex fale Se paulo olei co&as , fed non purgatas, qui ieiunus ternas aut quinas cotidie & frequenter fumpferit , rariflime llomachi dolore vexatum iri pollicetur, Tedfi carbonibus torta? fumantur , melius pro- ' defle. Et rurfus: cochlea bullientis (elixae) inquit, fruftella in cibo conueniunt ftomacho foluto Se refoluto & incontinenti » Inuenioq i Se apud Sammonicum ad rtomachum reme- dium illud j Cochleas undis calefacias ac prope vi flas Suppo/itis torre prunis , vinoque garoque Perfufas capCifid prode fl magis ejje marinas . Non autem omne cochlearu genus ftomacho aptum eft,vt fupra monui & rurfus ex Dio- Storr ^acho fcoriderepeto.Stomacho (inquit) accommodata ert terreftris cochlea: difficillime eadem. q11* fuu a- corrumpitur. Marinte etiam ftomacho accommodata facillime excernuntur: fluuiatiles e* virus habent. Quae vero fylueftribus frutetis Se fenfibus haerentes inueniuntur, aluum& j ftomachum turbant, & ad vomitiones mouent. Plinius eafdem commendat(nimirum co- chleas {impliciter ) in cibos his quos linquit animus, aut quorum alienatur mens , aut qui- bus vertigines fiunt, ex pafli cyathis tribus lingulas cum fuis tertis & calefaCtas,in potu da- tas diebus plurimum noucm , Aliquofque fingulas ait primo die dediife , fequenti binas » %d vmbili* tertio ternas, quarto duas , quinto vnam . Sic Se lufpiria emendare Se vomicas . Ad vm- || cos mfanui bilicos infantum eminentes, Theodorus Prifcianus, carnes cochlearum terit , Se hismyr- mentes, j.}123 pUiuCrem mifcet Se in linteolo indutftum imponit: Se fubfafeia vt facilius reprimat , & A in am- ciml acacia trituin &aqUa fzmiliter tempemtum fiapponendum e0e ait - Ad inflammatio- Yn Arion fMH * 1 » * # ® hepaens nem hepatis, Actius ex Galeno, cochlearum terrertrium carnem optime coriteri prsecipit* Hepatis 'in & vini nigri cyathos tres affundi , calefieri , ac bibendum praeberi , Se fecundum omnem teperi pi ca- iubftantiam fuam efficax effe. Et ex modernis Syluius, Caro limacum, inquit, hepatis in- lid? & ffi- temperiei tum calida1, tum frigida falubris ert tota fua fubftantia , ablato lima cum lento- gida; caro, re nniltis lotionibus Se fridtionibns in lixiuio calido vel aqua calida fali aut arenis mifta» conuenit . £ jgjja enim durefeunt . Ifchiadicis cochleas crudas tritas cum vino ammineo Se pipere# s Li $o.c.8 Poru prodefle dicunt tcrtanteS Plinio. Ad ventris, mammarum, femorum, coxendicum qj < Ad farturas teiffuras, Galenus in Euporiftis, marinam cochleam oblongam cremari Se conteri voluitj ven.ms, nja deinde oui albo aut afinino Ja fanguinem ab eodem humero detra in farina, milceri lomento aequis partibus, candoremq; & leuorem corpori afferri . Candorem Et alibi Cochleas contufas laudat finopisad panos. Aetiusalibiremediadefcribens ad corporis ad faciei lemigines,quibus etiam ad maculas a Sole prouocatas, & ad varos vti liceat : Pod fetlinr- caerera,ad dmtui nas autem ientigenes(inquit)hoc vtere .Bulborum depuratorum, thuris C/i.S.c. j$. \ triufcj ; vnciam vnam.contere, aefiedo Cochlearum terrednum magnarum cruore ( mu- co) ■ Oportet autem ipfas adnuc viuas dylo pungere , atq; hoc quod exitmucodim phar- ntaco imjcf re.-quod vbi vfus tempore didblueris,melle exceptum inunge . Aedus quoq ; Ad colicii Coc hleas < erreftres • diccolenras in cibo iumptas , obludari& fefe opponere colic^affe- dolorem, aiom videri dcnpfit. Ceterum tota cum fuis tedis trita & cum vinoaddita myrrha non adeo copioie potat, craffioris intedini,quod colon Gr£ci dicunt, & vedea dolores fedant quod memoria prodidit Diofcorides , & Trallianus in colico affediu pifccs duriori carne pmfc*qs fumi iubet &ex Tedaceis Cochleas marinas, Pedinefq; & Odrea . Inueniocjue apud na Plinium;cornus,ceruim teneriemerem, Cochleis Africanis cum tedafua tufis mi- Mm,m vini potione , colo proddie . Aretseus in iliacoaffedu adhiberi iubet alimenta al- L uuin ducentia, aut dari Cochleas valde elixas & ipfarum fuceum . Cruda? eadem cUm fuis operimentis illita, cutem fu beunmun aquarum tumores. authorc Dioleoride exinaniunt, nec^prius decidunt quam humorem illum omnem ficcaiierint . AntoniusMizaldusCo- chleas frixas vel allatas hydropicos mirum in modum adiuuare afierit , fi i js fa?pe vefcan- Hydropi- tur. Et " lacobus Holknus C ochlearum & Limacum carnem alias per fe, alias cum luis C1S co°fe- ‘ voluristritasac midas.interdum coagulo, tela rapere atq; hydropicis aquam exurere feri runc* bitdcd non priusfoluere oportere, quam totus humor exudauerir.Galenus etiam m nono *L'6' ln^'lSo de compofinone medicamentorum fecundum loca remedium hoc ex Afdepiade affert, hyaropicis impencndum:Quidam(inquir) cumini libram vnam , fulphuris viui quadran- tem, Cochlearum Africanarum libram; arida tundunt-, cribrant , & tufis ficubus vna cum carne Cochhaiumiexcepra, ac in linteolum in far da imponunt, meile co&o fufficienti ad- dite. A e. hyoropem. afeitem ex Leonello f au cn t i n o: L i m aces cum fuis Conchis trita? ven- ui imponantur em.pladri modo, donec fppnte cacat, exfi ccantenim (inquit) vehementer. Ex amylo & tragacantha illita ca?dcm fecundum ° Plinium profluuia fiflunt, &inucnio apud Calenum in euporiflis, ad ventris profluuium:Cochleam Africanam fumes, in eam a^"'* ; liquidam picem infunde & calcfade carne exime, & in anum bis aut ter immitte. Ad eme- L'3°'C'H dandam vrina? incontinentiam Plinius & Marcellus effe aiunt , qui iubent Cochleas Afri- canas cum fua carne comburi , cineremque ex vino Signino dari. Ad calculum renum Ad calculu Acxancer Bcncdidus, Limpces codas ait cum luis teftis contritas, tres numero in vino renum, ibi, iequenti; die binas, &tbmo vnam. Accepithoccx P PjimV, qui cum de herinacei carnedocutus tuusct : iubent , inquit & vermes terrenos bibi ex vino aut pafso ad commi- nuendos calculos : vel Cochleas dccodas, vti fufpiriofus. Eafdem exemptas tefiis tritaf quetiesin vini cyatho bibi, fequenti die duas, tertia dievnamvtfiillicidiaemendent" tebarum vero manium cinerem ad calculos pellendos . Commendantur pratterea Co- *rLCX ad effectus muliebres. Concifycnim in primis&appofiteex Diofcoride menfes aucunt : fecundum Marcellum Empiricum inllationes vuluarum difeutiunt Cochte iul£ > African* bma; cum fc£mgr?ci quod tribus digitis capiatur , additis mellis Cochlea ' rmus quatuor. , illinuntur aluo prius irino fucco perund^ . In cibo fumptte teftante K K ^ Plinio jg<5 Vlyfsls Aldrouandi l q Plinio » partum accelerant:item conceptum impofit« cum croco . Eaedem ex amylo & g «.30.^14. tl.ao^cantjia profluuia fiftunt. Profunt& purgationibus fumpta? in cibo,& vuluamauer- fam corrigunt cum medulla ceruina,ita vt vni cochleae denari; pondus addatur & cyperi. Inflationes quoque vuluarum discutiunt exemptae teftis , tritceq; cum rofaceo . Ad haec Aftypalaicae maxime eliguntur , Alio modo Africanae binse trirae cum foenigraeci quod tribus digitis capiatur, additis mellis cochlearibus quatuor, illinuntur aluo(nempe ad in- A . - flationes diffipandas, vt ex Marcello diximus ) prius irino fucco perunttae , Podagrarum A aUm * inflammationes leniunt, tefte Diofcoride,& Plinius cochleas latas fi potentur , tollere du ci Scribit, pedum & articulorum dolores;bihi autem binas in vino tritas. Atque iftaec funt remedia 5 qu« a totis cochleis vel Saltem earum carne deSumpta apud Scriptores reperi . Salinae Co- Videnda? modocarum partes & humores, quid medico pr«ftent. Saliuapra? caeceris oc- chlearu vi- currit, qua? illita infantium oculis , palpebras reflante Plinio corrigit gignitq ; id eft , pal- res Sc vius. pC^raEUm pjios |n ci{ijs reflexos ac oculum pungentes. Idem fere icripfit Diofcorides,in- Ad aal e- quiens, Si quis rraiedto per earum carnem acu mucoSo lentorequem fecum acusrerule- b rarum m- rit, pilos inunxerit, incommodos palpebrarum pilos reglutinabit. Mucus cochleae, vt in- commodos ucnio apud Rafim, potus per Se, vel cum myrrha vel aloe, conducit obftru&o iecori ; forte p pilos . in emplaftro. nam caro alioqui efitata, hepati prodeft,vt Supra diximus . Si decidat teftiu 'Li.jb.c.S, alter, Spumam cochlearum, vt refert r Plinius, illitam remedio efle tradunt. Et Srurfus: * Luy i,c.9 . Cochlearum Spumam, inquit, illini vollunt tefti defcendenti,hoc eft, turpiter propenden- Ad fedem ^ vej j] demittatur, veluti laxatus . Hippocrates vero etiam cochleae muco vtitur ad le- ciapfam^re elapfam remittendam. Et * Plinius Cochlearum Succum pun&is euocatum depelle- ™Lil oTs' re ait procidentiam ani. Ad fiftulam remedium vfu approbatum, ex Arnoldo de Villano- Adfiftnla’ ua: Impleatur olla limacibus fine;aqua,& ponatur cooperta Super ignem: ⪙euabitur Spuma Super eas , quae collcda & ficcata fiftulas mortificat . Hollcrius cai nem & faliuatn cochlearum enumerat inter medicamenta glutinantia, qua? natura conflant tenaci &vi- Aquar ex pcjpa # Aqua ex limacibus fiue cochleis deftillata,fi'ue liquor ftillatitius vSum Suum quo- Cochleis non cxjgUurn jn medicina habet. In curanda hedica febre, Antonius Guainerius vfi- diftdlata? ^ tam effc aitaquam de limacibus praeparatisrhasautem colligi vult cum rore,& viuasin H edticam furfure poni, vt expurgentur ; expurgatas cum aqua hordei bene lauari & deftilfari . Et febrem coi Iacobus Syluius aquam hanc e limacibus deftillatam , mane ad vncias Sex Sumptam, he- lit. par imbecillum affirmat roborare, & phthificis gracilibufq; efTe remedio. Tetigit hoc quo ( que Marcellus Virgilius,iriquiens : Egudato igne ex cochleis humore,noftr? «tatis medi- cina pr«fenti remedio vtitur in his, quorum corpora ad tabem lubrica Sunt, }Tt.?cx. 1 5 : , Venerem in Libet; fi-« mus . ECcs^-j ad omnes pi-t (aculos. Formiceuc « bigan(ur. Cochlce vi \a-' °V Diffide ra- tior Cq-. chleis. Uj.Z.C.Zfo Domus ca- ra , dumus optima_. . Cochlea taEdita,te_» Vincere. -f In rPanu- lo.L ' 388 Vlyfsis Aldrouandj habent arenulas, quae inueniuntur in cornibus , nani & fus cauis dentium Inditas , ftatim g libmr^olqre fcrib.it. Et ahhirinueniuntur(inquit)in corniculis cochlearum harenacea» duriti^ea? dentitionem facilem pneftant adalligatae. Cum lirophus & ventris dolor ani- malia(iumenta, equos, ).afHigitj^ Vegetius phylicum(remedium)tradi feribit: Os limacis neque manu immundarneque terra contadf nm, alligatum vmbilico dolentis , curare coti* nnuo.Catdahu.se(reaitS!qui aiunt, lapides Qmue§qni in animalibns»vt cancris, limacibus, alijsq; gign^nmr, prohibere generationem lapicfum in renibus, genitofq; diffoluere. Ali qui vero non de limace fimp,licitersfed de liimce nuda lapillum celebrant 3 Limacis inter duas orbitas inuenta? pfliculum per aurem ciimebore traiedfum, vel in pellicula canina adailigatum,aduerfusc3pitisdolovem prodeft pluribus femperq; . Plinius . Quod paulo aliter rccenfet Marcellusdimaci calculum(inquit)quem in capite habet , tol! e, quod non facile facies, nifi ei dum in via repit, caput fubjto abfeideris : qpem lapidem quaudiu tecu habueris , nunquam illum dolorem capitis nec fenties, nec patieris , Si infans , cui dentes provenire incipiunt, dolores, habeat , Archigenes apud Qalenum , veteris cochlea? cornu pellicula: illigatum, appendet pro amuleto » Poftrenio fimus quoque vfum habet, quod meminit idem >’ Pliniusrinq uienSjCum oleo & vino potum, V enerem inhibere , y V $ V S IN ALIIS. N V E N I O pra?tcrea alios vfus cum carnis cochlearum, tum, etiam celte, < bSk rum 5 vtap.ud rarentinum efcam ad omnes pifciculos capiendos exeo*. Mi* chleis» Co.ch]eaui(Ko'^A«r)carnem inquit, accipiens, exemptis membra- teg?! nolis cauliculis ( xwh tSp ispcpfiicov^) ex ea efcam inijeito : fed non vtaris totius cochleae- magnitudine ( jun' d7roxmmoa fecum ipfe etiam ferat, Periencd fapientis modo, eas domi fua? opes coaceruet , quas nec holfisfcratmec populetur bellum .CochleAm tarditate vincere dicuntur pigerrimi® t Plautus: K^dt fi ad prandium me in adem vos dixijfem ducere V inceretis ceruum $ urfu , vel grallatorem gradu DeTeftaceis. Lib. III. / 589,. Nane vos quia mihi aduocatos dixi & tefles ducere s Podagrofi ejiis^ac vscijiis cochleam tarditudine . } Profert & hunc verfum Nonius in nomine tarditudo, fcd longe aliter quam nunc hodie in exemplaribus Plauti fcriptus & in codicibus vulgatis impreisus eft. Dionyfius Lambi' jius putat Nonium memorise confixum cum librum 11011 confuluifset,medole verba Plaia tirecitafse. Sic autem in Nonio habetur . Quod effis pigri,cochleas vincitis tarditudine Eodem etiam modo cochleis homines iun&os Claudianus dixit de re impoffibili . APOLOGI. VkBVLM. VST ICI filius afsabat cochleas: cum autem audiret eas ; findentes, ait: O peflima? animantes domibus vefiris incenfis, vos caniti/. Fabula figni- ficat omne intempeftiue fadlum, vituperabile. Ferunt etiam huiufinodi Intempefti fabulam. Cum Iupiter omnia animantia adeonuiuiutn vocafset, cochlea ue factum & teftudo non apparuerunt. Quaefiuitergo quid caufiv eft, cur & ipfie non ^lt:uPerab* pr#fto fuifsent:qua? domus cara,inquiunt,domus optima. Iratus ergo Iupiter , eas in do- e * Dium damnauit,vt quocunque progredirentur, domum fegUm ferrent. v' - . DE DIVERSIS COCHLE ARVM SPECIEBVS. Cap. XXX. I ‘ N mari precipue diuerf? funt cochlea rumfpecies, quemadmodum fubin- __ de, cum ex varijs& kodeletij &meis aunibendis iconibus patebit , reperiuntur. Terrefirium prius aliquot habes, &inter has prius ponuntur edules inuicem magni- tudine tantum differentes: dein cochlea ex Feltrinis montibus eruta cum operculo fuo albo & duro, i^em alia cserulea , communis terreftris alia; aliaq; ftellata cum vmbilico & operculo, necnon & deprefsa , cuius mo- do alia figura dabitur. Habes deinceps co- chleam terreftrem gypfeo operculo obfera- tam. Sed vt ad marinas accedamus, ha? duts hic pieft? cum terreftribus non parum fimi- litudinis habent, contra infolentis fane ma- gnitudinis ac figurse eft quam a Ambrofius Parius nobis exhibuit, ex mari Sarmatico . MareSarmaticum (eu Germanicum Orien tale,pifces alit calidis regionibus ignotos & valde monftrofos. Eiufmodi efiisqui lima ci fimilisjdolium corporis mole?quat,arbo reis autem cornibus ceruum , extrema cor- nua in orbiculos rotundantur, vnionum in- ftar Iplendentes. Ceruice eft crafsa , oculis accenfe candel^ modo micantibus,nafo ob rotundo, & pilis felium adinftar obueftito , ri&uoris magno, fub quo pendet , promi- netque carnea moles , afpe&u fubhorrida. Quatuor nititur cruribus , totidem latis & aduncis palmis , qu£ fili cum cauda oblon- ga & tigridis inftar variegata, pinnarum ad natandum loco eft. Meticulofum adeo hoc animal eft, vt etfi amphibium fit, alto tamen fe fere mari contineat, nec nifi fereno valde &k 1 Terrcftriu deferiptio- nes & fpe- cies. MarinariL a ttb. 24. Cochles Sarmaticae dcfcripcioi Vjyfsis Aldrouandi Cochlea? terreftres ali«e ® Cochlea marinas* ca?lo ad littus applicet pafcendi gratia , Caro enim vald£ grata eft efui , fanguis vero his medicatus quibus vel hepar vitiatum eft,vel pulmones ylcerati,vt eft magnarum teftudii num fanguis elephanticis.Id in Dania fe vidille aderit Theuetus in cofmographia < Huc- ufq; ille.Longcquoq; diuerfusa communibus marinis Limacibus, ifte Limax eft, cuius deinde icon proponi tur,tota cinerea albicans, necnon & fubfequens tuberbfa,tota ex fer- rugineo cinerea>exceptis oris qua? fimt virides , Intus confpicitur animal aipetheftmfcQ- loris * . ? Limacismarini fpecies infoiens « t D E De Teftaceis Lib. I i I. COCHLEA CILAT XXXI. 3P3 O C genus, inquit Rondeletius, Cochlearum, quod proponimusadTur bi ii 14 m fpecicm accedit. A Monfpelienfibus, Prouinrialibus &Hifpanis Scaragol vel Cagarolo de mar nominatur , quod ad Cochlearum terre- ftrium quas Cagarolps vocant, formam aeeeaat.Tefta efl turbinata & fa- tis ]onga>ca:laturisin^qualis & fcabra, fpjff^ore quam in cochleis terre- ftribus, intus l^ui.Operculum fpifsum e/brotundum, fuperiore parte no afperQjin qua voluta exprefsa eft,vel figura turbinis Cochlea clauicularim intorti. Intus, qua fcilicet parte carnem Cochlea? contingit, tuberolum eft Cochlea celata maculis & inaequale, rubri coloris. Partibus internis h?c Cochlea a ter- yiridibus. % reftribus non differt , Carne eft dura, & ad concoquendum dif- Venere ftp ficili . Succum falfum gignit, Venerem extjmulat, Elixa melior • eft.Tefta in aceto macerata, fuperiore veluti cute vel crufta fpo liatur redditurq ; Cochlea? margaritifera modo fplendens, ni- tida,& vnionis modo colorata . Sunt qui Cochleam, quam hic exhibemus, Vm bilicum appellent ? feci non line errore, vt per- jfpicuum fiet, quum docebimus qui funt ymbilici,& quid a cae- leris Cochleis differant » Hucufque Rondeletius polita etiam icone , cum qua limiHlm^ cum fint,quas ego hic exhibeo, ico- nem eius reliqui.Prior maculis viridibus prodita eft.Poftrema margaritas proferre funt qui putant, Addidi demum alia Con- cham qua? inter Turbinem & Cochleam celatam mediam na- turam haberi videtur, Taxat autem Bellonium Rondeletius» cui vmbilicus marinus aut faba manna nuncupatur iftiufmodt tJCii 11;. 1 Vmbilici. manni adeo vt fit quae aquae quatuor libras capiat. Obid eam efseputo, quam Plinius memoria? mandauit in oleario vfufuifse, quod ea oleum decapularent,vel ea in vfus quotidianos oleum haurirer, cuius figura ad id percommode quadrat , quemadmodu vafis eius, quod arytaenam vocant, veluti roftro prpminentioread hauriendum, fundo ca- no & capaci ad retinendum. Huiufmodi Cochleam etiam aurifices , additis anfa & bafi in vrceos effbrmant eleganti artificio, quod eam contra venena aliquid valere credant. Cochlea Rondeleti; qua? erat in vfu oleario. f ? > -i Cochlea alia fuperiori fimilis Magnins- do. Arytasn® Vlyfsis Aldrouandl DE COCHLEA DEPRESSA. Cap. XXXllI. V M fuperiori Conchylio fimilis eft iftaec, quam Rondeletins Cochleam depref- fam vocat, ac fic de ea fcribit: Operculum Cochleae caelatae refert Cochlea, quam hic repraefcntamus , (repraefentat autem hanc) quae concaua e(f & carnem intus .Simillima eft Cochleis terreftribus,qu ae aliquando in terra effofla reperiuntur . Al- tera parte plana eft , altera excauata in voluminibus , quae initio parua paulatim crefcunt foramen vfq ; a Sic ifte addita hac figurascui ego adieci aliam q u £ to ta eft ferruginea. Cochleae deprefsae fpecies caftanea » Cochlea deprefta Rondeletij . DE COCHLEA RVGOSA, ET vmbLcata. Cap. XXXIV. Rugis, quibus tota huius Cochlef tefta per tranfuerfum du&a eft , ita elatis vt & ftriata dici pofilt, nomen obtinuit . Calore intus eft albo, foris flauefcente, valde fragilis Turbinis clauiculae in acumen non deft- nunt.pars luperior longius procurrit . Foramen valde apertum & longum . Hanc tertiam efse nautili fpeciem ab Ariftor. proditam falso ( fe- cundu m Rodeletium) tradidit Bellonius . Duas enim tantum polyporum fpecies Conchis con- clu/brum ponit Ariftoteles,vtanreoftendimus. Neque v-llas eft qui viderit in ea Concha nauti- Iil.um,qiu minor eft,quam vt tantam Concham f fecum trahat, cuiusetiaftruduraa facili nata- tione aliena eft, ob tranfuerfas rugas, cum in ma rims animantibus hocdiligentiftime caueritna tura, ne quid efscC, quod natationi moram aut impedimentum afferret. Ex hoc genere vd con fimilis /altem eft iftac d me adieda . DE 397 DeTeftaceis Lib. III. A Cochlea rugofa vmbilicata alia, vel ei congener ? DE COCHLEA VMBILICATA. Cap. XXXV. JE c quoq; Cochlea in fatis infignem magnitudinem excrefcit* quae turbi* nata.eft,& in medio vmbilicata. Variae vario funt colore, aliaeeni m nigri*, eant, aliae corneo funt colore, aliae maculof^. Proxime accedunt ad formam Cochlearum terreftrium paruarum, quae conglomeratae faeniculi crafliori« bus caulibus adhaerent , quae etiam praeter reliquarum Cochlearum terre- ftrium natura vmbilicat£ funt,cameq; funt bona.Cum hac Rondel.Cochleanonparuam ftmilitudinem gerut tres iftae a me adie&ae Cochleae . Inter vmbilicatas haec quoq; fuerit» C longior & multis anfractibus contorta, quorum longitudo & obliquitas incaufaeft, quo minus vmhilici extremum perfpici poffit 9 Tefta laeuis eft , & qua fi cornea , vd vnguium fubftantiaefimilis* > 3 pB Vlyfsis Aldrouandi DE V MBILICO, Cap, XXXVI. Cochlea rn tine Ipc- m VI te ~ - ‘te £ies ; X Ciceronis loco , qui eft libro fecundo de oratore , Rondeletius vmbili- cos C oncliamm fi ue Cochlearum Ipecies elfe afterit, id quod verum ede indicat etiam ( inquit) ipfa rerum natura, qua? nobis a turbinatis. Con- chis, Cochlciiq; omnibus fpeciem diuerfam exhibet earum > qua? praeter foramen illud quo Cochlea? faxis inhaerent, quoq; corpus exerunt : alte- rum habent vmbilico ita fimilcm.vt nullus fit qui has viderit, qui negare poffit vmbilicatas merito vocari ? ld foramen profundum conuolutionum veluti centrum eft, vel circa quod anfra&us Cochleae coniioluuntur, veluti circa ^pacl^ov , Hac de caufa vmbiiicus vocatur; nam metaphorice vmbilicus dicitur, quicquid in aliqua remedium eft, Hic vmbilicus in Cochlea quarn hic exhibemus, manifeftifiimuseft. Cochleaequam calatam prius nuncupauimus fimijis eft, figura differr,colore &c calaturis, Nam pida qui- dem eft varie, quod lineas quafdam purpureas habet, denfaacfpifla, lumine immitto va- rietatem colorum iucundum repraefentans: Hgc ille, cum cuius icone oqn parum habet fi- ^ mihtudinisift^ca meadiedla» Rondd. ex Depinxit & dcfcripfit nobis idem Rondeletius, cui fere omnes iftas figuras debemus, prcliqtmn duos holce vmbilicos alios, vnum diuerficolorem, alterum valde exiguum, Prior mira va- dcfcriptio- rietatednatura diftin&us eft,fcilicet nigris,rubris & albis tuberculis coraliorum omnium Nomini^ ratio. Duorum & pes, colorem & naturam referentibus fuperiore parte latior eft , mox in turbinem definit , Al- ter vmbilicus eft valde exiguus ciceris magnitudine, aliquando paulo maior , qui in Ipon- gijs reperitur, veluti granulisrubri coralii ^mulis confperfus.Inter vmbilicum & foramen, quo corpus exerit,teftamincifam haheuindiur? operculi vicefunt. Ymbilicus, Rondeletij , Ymhilicu? varius paruus„ DE COCHLEA ECHINOPHORA Cap. XXXVII. Q Vamuis paruis Buccinis figura fimifis fit hec Cochlea , quam Echinophoram a E alperitate nominauit idem Rodeletius: nos quoq; hic potius quam inter Bucci- nas, eius iconem proponemus , Tota enim tuberculis fiue aculeis conlperfa eft» 1 Operculo verd,fucco,fubftantia, a paruo bucino non dife , Rondeletius hanc iconem propofnitmos duas adiecimus^ j| Cochlea echinophora Rondeletij, De Telfaceis. Lib. III. 3P9 Cochlea cylindroides prior V DE COCHLEA CYLINDROIDE. Cap XXXVIII. V M adeo foecunoa fit natura in turbinatoru & Cochlearum varietate, vt omnes nominibus exprimere perdifficile fit, quod etia veteres no fecerutj alioqui rerum indagatores xeduli, & in nominibus inucniendisfoecudio- les , Rondeletius tamen diftindtionis gratia, atq; vtalie ab ahjs interno- fcantur, nomina pofuit , que prasfertim figuram expri manti vtin ea fecit 3 • ^ nobis propoiiicur»3*«/A/t'rinae?u% ^ &z*.£ ® Echinus ab Echeneide d/fftrc , Etymon * Carduus, maauns.x. «foo Vlyfsis AJdrouandi DE ECHINIS. Cap. XL. ' /EQVIVOCA. C H I N V S Grcrcis,au& Varino, E ffiov fiv$ov.v> , lebetem interpretatur Echy mologus . A pud 3 Horatium interpretes Echinum aiunt e(Te vas seneumdn quo calices lauatur.quod etiam trifilia vocetur. Hadrianus ^ Turnebus mauult legere trichila, vteo, inquit in epigrammate, quod Maroni adfciibitun& V irgilius. 7 nihila ymbrofis frigida, arundinibus^ ada#cens etiam locum apud q Columellam. Sub trichila manantem 'fer f it ad vndam: alij vi- tream ampullam, alij fcorteam explicant, bgo(inquit) ^Hadrianus Turnebus, vas aqua- rium rotundum lagena: funile,aut ampullas crediderim, vt guttum vinarium , vt c Varro docet; patera autem ad libandum vtebantur,& interdum poft libationem ad bibendum „ Hoc mihi in mentem veniebat ; quod de hoc loco, dicerem > quem Echino fpinoiiorem, & aculeatum magis efie & ipfe fentio,& intelligo.multisf videri:fed nec illud omitta Por- phyrionem pcrfpicue legere Echino, cum explicet propter Echinum aftat vilis guttus, qui & Echinum vult hic vitrea cfie ampullam, ’& aquarium vas exiftimafle videtunaqua enim limpidam nitido vitro perlibenter infundimus: nomen habere videtur a rotundi- tate Echini fe in pilam colligentis , Echini duitatis meminit ? Strabo . Supra Phalarum etiam, vr idem inquit , a mari ora vrbium XV. ftadia L, imminet, Inde porro nauiganti ftadiac, Echinus incumbit, Plinius Acarnania oppidum efleferihit, Echinon Vrbseft Thracia?,adPegaleumfinum.Erinos apud Galenum herbae Ipecies eft, quam fic etiam vocat Diolcoridesded in codicibus vetuftis non Erinos, fed Echinos legitur. Quercuum *p'TTa/»i, ideft particula quaedam, ceu nucamenta, quae ex ramis earum dependent Echini vocantur ab Hefyihio ; cui etiam Platani frudus vocatur Echinus ; & caftaneis (uifunt . Echinbeoenim modo,quo Echini marini aculeis armati funt. Herbee quoque apud Hip- pocratem fit mentio Echini div ra t crapwv a Vap; vel per antiphrafin , »Vov t» /u»x £uy'a &&] %%%&&) dxatGctSyo; fano dxpoirmos , quod teneri ob aculeos non poffit.Comuneid n >n.eu runvtemftri, tum aquatili eft, Latini veteres, vt dixi Ericium , & Erinaceum de terrcftri dicunt , de Marino vix vnquam, fed Gr^cum nomen (eruant. Echinum non dfe Erinaceum marinum aduerfus Albertum imperite adnotauit Niphus : fed efle veluti caftaneu (caftanec) cardum, plenum rubro humore, alibi etiam Echinu marinum * vulgo Cardum (carduum potius) marinum appellari feri hi t: Italis vocatur Riccio,vel Riz 20 de mare, Zino , lo incino; vel vt vocauit Scopa Grammaticus lTncino de mare, Bo- ganciroIa.& genus Cancronem facit inepte Albertu , vt inquit Zoographus, &huiufmo- diioloecos audtores fecutus. Liguribus Zinzin dicitur • HifpanisEdzodelamar. Echini Y a noftris l DeTeflaceis. Lib. III. 405 si noftris, inquit Rondeledus Vrfins appellantur corrupto ex Erinaceis vocabuIo,ab alijs Cafta gnes de mar,quod veluti caftanea? echinato calyce conte&i fint, a Mafilienfibus Vr lins , & Dulcins , qui fint edules , etiatn fi dulces non fint , fed falfi, & fubamari : maiores quique edendo non funt, Rafcaffes ab ijfdem appellantur . Hos noftri Migra nes vocant» quiacum detriti apulei deciderint, putaminibus malorum Punicorum fimiles fint. Qui- dam Oceani accolas Heriffon de mer appellarunt , a. JBelgis fee egei vocari audio « Genua* nis Meer igeL *r. GENVS, D1FFERFNTI/E, FORMA. C H I N V M exTefiaceorum genere effe, contra Rondclerium ex Ari- fiotele fijpra danonftrauimu5,qui eos locorum ratione potilfimum dif- ferre innuit. Scribit 4 enim Echinos alios nafici circa- Toronem,qui can- didi funt,& fpinis,& tefta,& ouo,augeriq ; forma produ£tiorc,quam ce- teri, & fpinam ijs elfie parnam, nec rigidam, fed molliorem : nigra autem illafqua’ carnis loco effe di}ierat)oi1 applicata, plura a fefe diliun&a, & 5 ad foramen exterius coeuntia . Et Eratofihenes, vtau&orefi: b Strabo in Infulis ante Eu- phraten* miras magnitudinis cancros,. & Edbunos inuenin ait: quorum alij pileis maiores finualijj cTi^oTi/Aci jd cfi , binas cotylas capiant . E t in mari Indico Purpuras , & Buccina tanta effe tradit Aelianus, vt facile congium capiant: & Echinorum teftas fimiliter , Kfff /«V ?o) , inquir, ngf teiv t%hap 70' $vvuit' av rovovrov Circa Daniam,Nor uegiam,& alibi Echinum reperiri author cft Zoographus,qui rotunditate figura?, prsefer- tim aculeis demptis,& magnitudine malum marinum referat, ideoq; Seeapfel a Germa- nis nuncuparfiquod malum marinum, vt inquit ille, fonat. Idem ad fu ramum' inftar ma- gni mali in Oceano Balthico in ueniri refert ex auditu, durum, punicei fere coloris, & fpi- culis ademptis maculofummullum cius vfum effe, fed pro ornameto in domibus fufpedi . Eortc & coloribus differunt, nam Nicolaus Perottus. Vidi, inquit, & fepe pifcatus fum pi- fccm hune(Echinum improprie vocat pifeem; etenim fanguine caret , itemq; branichijs» qua? quidem in definitione Pifcis ab Ariftotele prolata , includuntur ) in fcopulis quibuf- dam maris noftri aqua con tedis apud Anti; reliquias , & iuxta Baias purpureo colore , ac ^ viridi mixto: vfque adeo grata oculisea' varietate , vt fi- Colores durarent , nulla clfct cum gemmis comparariorfed mortuo pifce colores tabcfcunt.Hatc ille:Haberi deniq; & fluuia- tilcs Echinos tradidit Hermolaus & Maffarius ex Paulo Aeginera.Iam vero alij efui funt, alij vero non item. Differunt & motu apud eundem , nam agilius mouentur qui edules funt. Theophraftum tres fpecies facere, tertiamq; ceu magnitudine, & craflitudi- ne proritantem dici Varinus feribit. Verum c Theophraftus non Echini, fed mt'i vt bene notat Zoographus id eft, iunci tres fpecies facit, quarum, tertia maior ho- lofchenos, dicitur. ArifloteIes,& ex eo Athenceus Echinorum genus quoddam fipJasov nominant, vel vtferibitur etiam in lexicis greeeis Bryttum.quam vocem alij genus efse Echini pelagij : alij pifeem effe dicunt ; aliqui , vt Hefychius & Varinus tribus fyl- Jabis B poyydvlw feribunt. B^urm/quoq; animal quoddam eft Hefychio. A’$our «Tep/ua, ideft laternae quae h Lib , 4. de pellucida aliqua pellicula fi ue membrana dreundata non fit . Inter dentes interna carun- hifi. anim. cula quaedam eft, quae linguae vice eft, mox iungi tur,gula , quae in jnteftinum definit , lon- (] Caruncula gym per t\ ftam ftdlatim difpofitum , eius tenuibus fibris lufpenfum » tandem in paruum Jmgux vi- joranien terminatur , quod foramen ad egerenda excrementa deftinarum eft , ex aduerfo oris litum, ita vt os in terram verfum fit, excrementi foramen fupra habeatur, partus enim Excrcrrxta ex imo petirur,vndc fit,vt os ad partum fit verfum : excremetum vero fuperius parte pro- Qua . na teftae continearur.Excrementa rotunda funt exiguarum pillularum inftar. Qualis inte- ftinorum, talis ouorum ordo eft , nam inter nigrum id quod carnis vice eft , & inteftinum oua fiaua cernuntur, quae fola eduntur cruda , oriqi grata funt , etiamfi falla, & fubamara finr.Sunt quidem omnibus Echinis oua, inquit Ariftoteles, fed nonnullis exigua, nec cibo {Vi b,4.dc^> 9Pta ( n^hin hoc Echino. ) Et ‘ alibiiomnia teftacea vere, & autumno ea, quae oua appel- hif an c.\u lant,habent:hchini vero edules, his quidem temporibus ouorum copia abundant, fed & Quadpi ni? omni alio tempore habent , nec vnquam ijs carent, ac maxime plenilunijs diebulq; tepi- dis reftiruuntur,reddunturq; pleniores, pr2etcrquam illi, quos Pyrrseus fert Euripus: nam illi hybernis menfibus meliores funt, parui quidemTed pleni ouorum . Tefta tota intrin- fecus foraminibus paruis plena eft , per qusemouendi facultatem nerui aculeis fuppedi- tant: extrinfecus in exigua tubercula eriguntur aculeorum cotylem excipientia , vinculo, Ij membranula fcilicet obligata ,\t in orbem moneri pofsint. Talis radij cum brachio arti- culario, culeorum igitur caput cauum eft, crafsius& in acutum illi definunt. His in gy- rum mouetur . Hoc eft admirandum Dei Opt, Max, in hoc animante opificium , quod vt clarius perfpicercrur, fuperiore loco Echinum integrum , inferiore diredtu in partes duas depingendum curauimus, vt quantum pi&ur.i plana affequi pi& luto verfci- tur . In interiore tefta nulla talis fpedkatur fabrica ; E qualem in Echino ouariodefcripfimusrfed eft inte- ftinum conuolutum,aqua, & arena plenum, neque oua, neque nigrum illud continet, quod carnis loco cft*Hec ille exhibita procedente icone, cui non ab- fimiiemadiceimus . Quartum Echinorum genus ( inquit idem Ron- deletius Echinometram numerat AriftoteIes,qua(i matrem, aut matricem dicas Echinorum, inquit Ga za,quanquam (ciendum eft, in hoc genere marem a foemina non diftingui: neq; enim ex femine ; vel ex ouo generantur, fed fponte oriuntur, vt Oftracoder ma. Echinometrasab alijsomnibusmagnitudine diftinguit k Ariftoteles:*vT/ 'af E’x/vow>Tp«iKctte'tflfjUj yi$af yrcinat . fed hanc magnitudinem non ad corpus feu calycem , verum ad ipinas refert Q Plinius, quum fcribit : Ex his Echinometro appel- lantur , quorum fpino longiflimo, calyces minimi. Cuius fententiam Gjllius Ariftotelifententio pro- fert his verbis. Ariftoteles dicit Echinometras co- teros magnitudine calycis fuperare . Plinius Echi- nometras fpinis Jongiftimis , & calycibus mini- mis defcripfitiquod.ipfum mihi vero fimilius vi detur, ciim ab aculeis nomen omnes Echini tra- xerint, redtius nominantur Echinometro, qui aculeorum proceritate proflant , quam ob ma- gnitudinem calycis . Ego vero a corpore fiue ca Jycis potius, quam aculeorum proceritate Echi- nometras dici exiftimo, cur enim Echinoru ma- trem , vel matricem ab aculeis longis nominaf- fent veteres, cum fit aliud quintum fcilicetge- « nus paruo calyce fpinis longis durifep? hoc qui- dem genus pro Echinometra vfurpafle videtur Plinius,& eum fecuti contra Ariftotel.mentem, cum perfpicue vtrunque genus feparet . Quare Ariftotelem hiefequendum cenfeo, exquofuatranfcripfit Plinius . Ariftot. igitur Echi- nometram hicexhibecv,que magnitudine reliquis proftat,adeo vt ambabus manibus qua quauerfum extenfis capi vix poffitraculeifq; eft’mediocribus. Interno partes ouarijs Echi nis fimiles funt , demptis ouis , fiueflaua illa parte eduli , qi;o exigua eft>& plane exucca . Hoc de Echinometra ilie,qui & quintum genus exhibet , & tfefcribir,vt modo, cum prius quo de Echinometra tradit BelJonius , tranfcripferimus, Zoographus hanc Echini fuper- ficiem pinxit, mihi Echinometra videtur, cum qua icone quadrat aliquo padlohec millia lofcpho Cafabona Belga horti Pifani profedto, orbis Echinati nomine mifta , Coterorum Echinometra Rondeletij . De T eftaceis . Lib. III. A Echini Ajpcrfidci ex Zoographo, 409 Orbis Echinati pars prona & lupina. 2) Casterum Bellonius Ec habet , Echino- EChinom£ metra? appellantur, inquit Elinius,quorum tra Bcib-" /pinee longifsini^calyces minimi. Ego ve- n»j . ro Ariftotelis lententium fecutus , Echino- metras exteros Echinos calycis magniru- dine fuperare afleuero, minimifqueaculds effe prxditos, breuibus, &obtu lis interce- ptos fpicuiis , colore ad extrema albicanti- bus , ad radices linentibus , & ex purpureo nitentibus. Horum autem tcfta cinerea eft, Dcfcrjp«©; pugni , aut oui anferini magnitudine , rapi modo in vaftiratem extuberans: vt quo an- tiquiores euadant, eo maiores reddantur 8 parte prona planx,fupina autem rotunda?» Pelagia? magis funt Echinomctrx.quod au tem reliquis maiores funt, ideo cteteris an- teponuntur, Longurijslongioribusnauta? multo egent magis , quam in alijs Echinis: Equidem Echinometra?altiori gurgite mer guntur : quas in Infulis maris Aegxi tanta craflitudine profecifle contemplatus fum» vtad craffitudinem binorum pugnoru ex- tuberauifle viderim: rariulculequam alij Echini capi confueuerunr»fed quo maiores lunr,eo delicatiores exiftimantur . Sic ille. Qgintuin Echinorum genus, ideft, quod Echinus faxomhxrensreprefentabimusex Rodele- R°dclecij; tio calyce paruo, fpinis longis pro corporis ratione, & duris, quoad vrinxdeftillario- nes foelici fucceifu fum vfus , vnde affirma- re n5 dubitamus id effe quintu genus Echi- norum,de quo Ec1 Ariftotcles. Genus item 1 fJb. 4. de aliud eft minutum fpinis longis, pr^durifq; bifl. animal, gigni inaltogurgite folirum, quo nonnulli caP' 5° ad ftillicidia vrinx medicamento vtuntur . Ariftotcles author eft Echinos alios nafcl circa Toronem, qui candidi funt, & fpinis» & tefta,& ouo. augentur forma produ&io- re.quam exteri, fpma ijs parua, nec rigida» fed mollior: nigra autem illa ori applicata » pluraafefedifiun&a, &ad foramen exte- rius coeuntia.Hgcitaq; omnia Rodelenus» De eodem, vt videtur, fic feribit Bellon. Genus Echinorum aliud eft(inquit Ari- " ftoteles) minutum, pelagium, fpinisgran- Ech,.TU|, dibu$,!ongis,prxdurifq; modo pene lapidis, gigni in alto gurgite folitum , quo nonnulli addeltillariones vrina? vtuntur. Vulgus cum Italicum,tum Gallicum ,atq; etiam Grxcu " J° vn lude o vocat, quod perpetuo nigrefcat,fordefcat,&guftus ingrati percipiatur.Paffim re peritunquod aliter I3riffis,& fpatagis euenit ex Philofophi fententia.Hic porro minimus Echinus reliqua genera fpinarum longitudine fuperatmeque colorem, vt illa varium ha- bet:tcftam iuglande maiorem non promit, eftq; reliquis omnibus viuidior . Nam fi fupi- num ponas , mox fuasfpinas deprimit, & fe in pronam partem conuertit. Plures habet, Probofci- quam alij probofcidestidcircocitius repit, firmiusq; hxret:ouanon fert, vt alij, fed fangui des. neum quiddam nigrum faniei fimile,quo manus cruentat, atque inficit. Dentes itidem in Demes . verticilli modo habet quinos, circulari ordine difpofitos,vt & cartcri, quibus algas, faxa & coni hylioi u teftas arrodir.In interna eius parte multos neruos annexos cernas : ex quo irdigcnxcoaccruaram dentium congeriem ita cum neruisexiccarifinunt, vtannuli vice ad lignandum panem vtantur: refertenimquinquefolium, velquippiam Emile affabre , delinea- Echinus Ce mipidc la~. tUS a Pshinorui s b audloie « bferuaco- sum defcti pnones . Primum go-. r»us. §ecundum; Echinomed sra prima * Capacitas, Gircunfe- fei> eia. Echini quintum genus Rondeletij, deli neatum. Ventrem in quin- que partes diftintftum habent , perinde ac ii plures illis vetres el/ent, membrana quadam ob- ;du$i. Ab oris autem verticillo ventres illi terta? quoque appe- ii ad foramen excrementi coe- unt, fed difiundfi iunt » & quali interuentu liminum difcrimi- nantur. Totidem promu/cides habent Echini, quot in tertis fo raminylis peritu fis apparet.func enim vitra /ex millia I quolibet Echino . Hucuique Belldnius, qui& alium maximum Echi- num vidit in rubri maris litore, inter fontes amaros , & vrbemi quam vocant el Tor, prona par te planum , fuperiore gibbum , femipedem latu , minus, quam alij rotundum, paucioribufque ac minus frequentibus aculeis aut /piculis prseditum: cuius os In terram eo nuerfum eflet,fuper quo excrementorum exl/iis appareret. Zoographus prg- terea cuiuldam Echini fuperficiem pinxit, quam /e Venecijs vidiffe tertatur: nos eam quo- que hic exhibemus, prae/ertim cum & anoftris & aliorum iconibus diuer/a videatur.Mo- ftrorum modo Echinorum prima figura ouata eft, colore ferrugineo ad nigrum vergente prae/ertim ad /uperficiem,in centro albicat » Echinus marinus ferrugineus» aculeis longis, fed exilibus & in eorum lum- mitate puntfti quidam paruuli /unt 'coloris caerulei . Secunda icon Echini eft aperti in- terna oftendentis, figura quodammodo ob- longa,intus apparet quid flauum , vel oua fi iramauisappellare.Tertiaeft Echinotu ma- ris rubri figura aculeis longi/simis ferrugi- neis ad rubrum vergentibus paruo calyce quoru quidem pi&ura Bernardmus Caftel- lettus Genuenfis aromatarius fagacifsimus nobis impartiuit : deinde quartum datur Echinorum genus Arirtorelis.quod Echine-* metram vocat, quali matrem , aut matricem dicas Echinot u, vt inquit Gaza. V erba, quas ad eius deferiptionem pertinent, /upra Icri- pfimusex Rondeletio : noftram veroponi- n- us iconem, qu te aculeis predira eft, licet no admodum longis, colore rota crt ferrugineo. Sequirur hanc alia fpinis denudata, quantia* 'gnitudineapricreno differt iextrin/ecus eft fcabre/a , colorilque ferruginei i Tertia ma- gnis,Iorgi/q; aculeis infignira ; coloris tota Jcrtamethirtini. Poftremo loco Echinome- tramomniiml maximam damus, quam no- bis idem Bernardus Caftellettus Genuenfis hi ma nus pariter atq; rerum naturalium pe- ritifsimus.meiq; amanti/simus communica- uit, 'magnitudine fer£ puerorum capitis, eaej; qu» in Tyrrheno, & Hadriatico mat i n arti- tur, maior, tanta? capacitatis,vt quinque aqu» libras caperet, in fu peri oie parte gt a, rotunda? io inferiore vero quodammodo plana . Circunfer entia duorum dodrantum puiilUo G .Echini fpecies. oblonga aperta. H : DeTeftaceis. Lib. III. . Echinus e mari rubro aculeis longifsimi^prona parte pi&us. 4?r 41 Ylyfsis Aldrouandi r>> Echinus idem3 fupine piatus ? De T eftaceis. Lib. III. 'T Echinometra authori?» Echinometra /pinis denudata® Mra Echi- 4to Vlvfsis Aldrouandi 6* Echinometra ametheftini colon? , » * t D e T eftaceis Lib. III. 4J i Bchinometra maxima pelegica Sardica, d D. C^ftclletto * palmi . Euidenter in hac apparebat calyx, in parte anteriore albus, in quinq; ceu ventres, vt in Melopeponibus diuifus, quorum finguli tres habent $a?nias, quarum media cfttan- D quam futura, qua? partes leparat, & facillime aperitur, aperta refert fisuram ferite i nam cOniunguntur ili# tenia? per fymphylim . Bina? alite illae tenia? s quas dixi huiufce feturae cffe,funt colore quafi caftaneo , crebris foraminibus pertufae, qua? tamen nili cxpofita? aeri Jion apparent quinruplo maiorqgpa futura. Os erat in parte inferna, vt eeontra in fuperna Os. excrementorum efl exitus, vt in alijs turbinatis. Dentes habebat qui nos, concauos, figura Dentes. triangulari.Tota exterior tefta a fpinis denudata, ferrugineo colore eft, & in ea ferra? erant ^ais,extc" Jnaiores, & minores , colore flauo ; fed tranfuerfales ilis? , qua? parallela? erant intus, extra bnU" quidem quoq; apparent, fed figura diuerfa. Sunt enim in medio Iatiores,iri extremo angu aca° ftiores,& vbi latiores, ibi tuberculorum adinffar verucarum plente; qualia etiam in inter- Uallisconfpiciuntur, fed minora . In quibus hoc quoque nota quod prope os maiora cre- briora funr,& parua?illa? non confpiciuntur. Omnium Echinorum minimi funt,& cfi quin faipecie a Rondeletio pi&a conueniunt hic nouiffime politi . M m 2 P i- v 412 Vlyfsis Aldlrouandi Echini omnium minimi . Edules qui pileandi. PISCANDI RATIO. EChinos edules , & non edules reperiri diximus * Hos nulli funt qui pileantur ,cum e- dendo non fint,Illos(inquit Bellonius) pifcatores venantur hoc pa&o. Manum fer- ream conto longiore^alligant, vel tridentem, cuius incurui lint dentes . Hanc manu Echinis lubmouent , vt eos ab imo in fublime attollant,qui fuis promucidibus fefe ita fta- biliunr,vt plerunq; pifcatores teftarn priusatterant,quam inde integros diuellere poffint, idem refert in fuis obferuationibus fe vidiffe eodem, quo Oftrea modo Echinos capi. NATVRA, GRESSVS. Aculeorum Mi in Echinis ufus. Rouida, & benigna natura (pinas feu aculeos Echinis videtur tribuifle* quo a pifcatoribus fe pofsint tueri, quod quidem teftatur Atheneus,dum inquit:Echini tum terreftres, tum marini (pinarum fuarumobiectu, & ri- gore ceu valloquodam fefe tuentur, quominus capiantur . Mirum vero effquod de his tradidit Ariftoteles: Eorum Icilicet corporis partes diffe- das rurfus cq^res,& redintegrari . Idem quoq; fcriplit Aelianus forcafsis ex Philofophojfed ciariiis:cuius ha?c fune verba. Echinos marinos viuentes obdudos te- fta,atq; aculeis comunitos,fi quis contriuerit,& alia feparatim ab alijs frufta in mare abie- ceritjhere tamen cohaerentiam , & coitionem inter fe faciunt , & affinem partem recogno- fcunt,& applicata coh^refcunt,velutiq; conferuntur limul, & naturali rurfus quadam con cibatione (mirum didu ) integrantur . Eadem plane & Philes cecinit . Quod ad greffum modo attinet.Echinis fping(Plinio aufiuediminutiuum. Echinadum incola? vt refert Varinus, Epei dicebantur» Apparet autem, Euftathio,& Athcnseo auctoribus, ab Echinorum copia nomen eis efle fa $um.Sinope, inquit c S traho, fitatft in collo peneinful^cuiufda: cuius litora petrofa funt, *Lib.iu «& fofias quafdam in petris excauatas habent, quas mari tempeftate elato com pletur: quam obeaufiam non facile adiri polfunt:& infuper quod petram fu perficies omnb fic (ideft afpera>& acuminata. Echinata: interpres Echinorum plena vertit) nudo pedi inae~ g eeifibiiis. MUSAGIA. Chiniaffigentes fefe , inquit Plinius , aut harena faburrantes tempeftatis fi- gna funt i quod vbi videre nautici, pluribus anchoris nauigia infrenant, te- fte eodem autftore. Et Malfarius ex a Oppiano tradit Echinftm prtefagire tempeftates,& lapillis operiri, ne agitatione proce% fpinasatterat. Atqui, inquit Zoographus, Oppianus nihil dc fpinarum attritione , fed ne in litus aflu&ibuseijcianturmetuentes,laptde vnuinquemque dorfumfuum aggrauare feribit 9 S* dyoKAiTeiai» t7tuLib.vtraJ -Animal. Sabunac f® tempefta- as tepor®. LVcianus probans Tyrannum quo fenior eft , eo magis exacerbari , inter alia pra?clara Tyrani n&® Echinorum producit exemplum, qui quo plus habent aetatis , tanto eefta lunt afpe- tura * -rtore. PROVERBIA. Exivit rpax^P05, ideft Echino a/perior, \n hominem intractabilem, ac infuauibus mori- Echino «£ busmietaphorafumpta eft ab vtroq, , marino fcilicer,& terreftri. Vterqueenim eft perior. afper:fed hic toto corpore non eft afperulle autem vtiq ; . n pb JY J4 ico txj*0* Mau> «*A3oicy, 6/iAjj' t’x rwdyv2,o S' i\ x^peru. ideft Prius Echini duo inierint amicitiam , alter e mari, alter e terra, de ijs, qui moribus,ac ftudijs inter fe funt, ita difsidentes, vt nulla fpes iit aliquando neceflitudinem inter eos coituram. Echinum leuigaucris, quo fignatur aliquid «unquam futurum3tanquam de *£ quopiam. Mra | HIER O- 4*4 Vlyfsis Aldrouandl fi' • > H^nio dif- fiol ’s & C morolas'. *Li 2 2. hie* roglyph t ludicioru feueruas « Nauigatio ruta, Macilctiis homo» Exercitiis inita aratus HIEROOLYPH I C A. * * : ‘ : ... . - i.’ 1 V . ! ' ' ... '• { 0 M 1 N E M difficilem, atque morofum , quicum difficulter , vel nulla vnquam ratione tonfuetudintm iniiepoffis ex Bieroglyphico Echini marini, tede Pierio a Valerianojmondrabant:quippc quem quaqua tra^Ea re volueris, afpcritate, renitentiaq • horridum experiate, atque itidem ex hoc afpcritatcm eam, quam Horatius damnat, agreitem, inconcinnam , atque grauemper hoc animal notabant. Item indiciorum feueritatem pidlo E. hino, ddignarelicebit.Erant enim apud veteres vafa, ahenea, aut opere fictili fa* dia, Echini nomine nuncupata,qua? animalis iftius imaginem referebant, quorum m iudi- cijs vfus erat, in qua? tedium didta feriptaqj iudicia conijciebatur : ex quo fignificabatur » non licere cuipiam impune illis manus admouere, neque inuertere, aut immutare quic- quaniline graui fupplicio. Suntetiamqui per Echinum nauigationem tutam inteliigant. Ulefiquidem imminentem tempedatem pratfentiensattradEs lapillisfcTemunit, arenacpE nauium indar faburrat, ne vi fiudtuum vlla uexari,ia£lariue pQflit.Adhtec macilcntiflimu hominem per idem animal inulligebant, cui quidem fit hoc peculiare , vt nullam intus carnem conneat, foris, & fpinu!as,& crudam tantum habeat . Huc accedit quod integrum cibo eum abdinere aiunt, Pcdremo exercitum, aut quid huiufmodi ex diffipatis reliquijs indauratum,fi quis pingendo fignificare voluerit, non imperite Echini marini dilaniatio- nem quand JSh figurabit .Ille enim in fruda difeerptusdi proijciatur in mare, confluentibus iponte in vnum partibus,iterum commititur,& efficacdiime folidefcit « EPITHETA: EC H I N V M marinum dixit Horatius . Sed differentia vtens , non epitheto» Apud Textorem dicitur hirtus, afiper, volubilis, ruber, aequoreus» Sequentibus vero epi* thetis circun/cribitur apud audtores: vt cum onpio^s j C^um/uos. vocatur Oppiano. Nicandro,Schohades interpretatur, cuius caro dtrufla,aut rubra, 7ivppo\ x«*.3 7% 7 Uu actpKU. VSVS IN CIBIS. 8 Lib. 4. de partibus a — riint. Echinom caro qua:. Oua quan- do habeat nutrimen - tu ex>guu . Lib -de at - tenuante vi fiu. Stomacho, & vecri vil- lis . Qbi coque di. ■ e Lib de alim f acuit. d Lib 3. Vetiem fol uunc. I H I L habere carnis Echinos a Aridotelcs nobis feriptum reliquit , licet Plinius,& fcholiades Nicandri Echini carnes nominenr,oua nimirum eo- rum , & partem exculenuni inttlligentes . Oua vero ex Andotele Echi« nis omnibus funrded nonnullis exigua, nec cibo apta, deijs nempe Echi- nis intdligens , qui ab eodem d/Bpanoe id ed cibo inepti(vt diximus ante) nuncupantur . Plinius cua tradit plenilunijs habere hyeme . Sed Arido*» tcles nullo tempore, inquit, cuis omnino carent, fed maxime plenilunij diebufq; tepidis redduntur pleniores: praeterquam 1 ij , quosPyriTxeusftn Eripusinam illi hybeinismen- fibus meliores funt. Quod ad nutrimentum attinet, id exiguum , & humidum praebent: (Mnefirhao au&oire,) ventrem tamen foluunr,& vrinarn promonent» IdembCeifus,& Ga- E lenus tradidere:& Diolcorides.Marinus,inquit,Echinus domacho ventriq; vtilised, vri- nam cit. Qui fint comedendi, & quid praedent nobis, re&e Galenus expreffit. Echini ex mulfo, ait, eduntur & garo,alui fubducende gratia/Paranturq; in patinis,ouis,pipere,mcI Icq; iniediis. Imbecillis funt alimenti, ac medi j inter ea, qua? humores extenuant, ac defiat» A Aihensroex Diphilo, Natali de comitibus interprete, Echini funt teneri , bonumq; ha- bent fuccum,virofi funt, facile corrumpuntur. Si cum oxymelite, apio , & mentha come- dantur , domacho funt vtiles boniq; lucci, & dulces . Lenioies funt inter hos rubicundiB melini id ed lutei, Natalis vertit fraxinei: quod no probatunverterem flaui)craf* fiores,& qui cum raduntur, lacteum quiddam emittunt, horum qui circa C'ephaleniainp Icariam, & Hadriam nafcuntur, quidam funt fubatnari^ui circa Sicilite fcopulum capiwni tur, ventrem foluunt , Ha?cille. Echinos ventrem deijcereomn.s fere feri ptores adnota* runt, Galenus, Paulus, Actius, & Plinius fex udus inter c«eteros multis verbis ius preferOT eoruni ( DeTeftacek Lib.IIl 41.5 $ eorum commendant ; quo vocabulo aquam internam dTeintelligendum putat Zoogra- phusmamnifi rccentesj& crudi, non funt edendo, vt inquit bellomus,digito,vel pane atte- xi ait, atque diuellbvc liberius ab(orberipofTint,einundataaqua,ac fterconbus,quibus(vt oftrea)interdum fcatent , Ea autem oua guftui dulcia fentiri , ceu ricini pulpam . Et Nico- laus Perottus. Scinditur , inquit, Echinus leuipercuflinhirtafeftudo (cortex Echini) in dualq; partes diuiditunabijcitur alteraialtera vero leniter aqua abluitur, decidunt fordes, quae mijs pro vifeeribus funt remanent quinque partita oua, fubrufla,ad hellse imaginem formata, ha?c cruda fumuntur, faporenon iniucundo, quamuisnefcio quid amaritudinis habeant. Condiebantur etiam eiufmodi oua quod reflatur Palladius. Mcnfe inquit , De- cembrEquibus litus iafrudtu cft,vbi Lumeiuuabitaugumentum, qua? omnium clauforu - maris animalium, atque concharum iubet incremento luo membra turgere, Echini carnes falibus condire curabunt, quod folito more conficitur.Hanc quoque rem per omnes men- fes bene faciemus hybernos . \ bi coxeris eos, pipere, & croco afpergi iubet Platina. olim :antecoenam, inquit Kondeletius, E chini integri, & crudi cutnoftreis, fpondylis, pedun- culis apponebantur, quia horum fuccusaluum ciet, vnde Athenamsex Demetrio Scepiio 25 feftiuam narrat hiftoriam de eo qui Echinos integros deuorare voluit. Laconem , ait , ad coenam vocatum appofitis Echinis,qui quomodo edendi edent cum ignoraret, ac quomo- do alij ederent, non animaduertcret,vnum in osimmilfum cum tefta dentibus comminuit, &ftridere fecit. Cum igitur os miferedifcruciaretur ob duram cibi afpefiratem: ofcelera- tum, inquit, edulium, neque nunc te omittam, emollitum ; neque pofthac- vnquamfum- pfero.Noftri lapide teftam frangunt, & flatiam,fiue croceam partem ideft oua edun t. Et in nobilium coente apparatu ponebantur primi, vtnoratDalechampius in Plinium . Ecquo die Lentulus flamen Martialis inauguratuseft,coenaharcfuit: Ante coenam Echini, Oftre£ cruda? &c, vc au&or eft ? Macrobius. Echinus (audore Plinio medico) ex interuallo ma- nducatus phreniticis, ac Epilepticisaptus eft ftomachg,& vrinam moucr . Melancholico- rum quoque cibus eft idoneus. Et Diofcoridesijs, quibus atra bilis ftomachum infeftarc foletjpifces in aquis petrolis degentes, & erinaceos recentes conucnire fcribit . Ius Echino rum quid. Condiunt lale. VSVS I EDICINA. Echini! in- tegrum de- uorauit La co. 'Ub.i.Sa- turnul.c 13. Ad Epde- pliam Phrenitim. D CHINI inquit a Plinius viuetes tufi,& ex vino dulci poti egregie pro- fluuia purgant. Idem contra Dorycnium, refert, Echinos maxime pro- delTe, & ijs,qui luccum carpali biherint,pra?cipue iure fumpto. Eos etia aduerfuseadem Nicander, &Scholiaftes commendarunt. Contra Do- nycnium(inquium)luccurruntanimaliaqu# in littore,& petris marinis degunt, vtgobij,& huiufmodi, liue cruda, liue elixa, teftaue edatur , fed multo magis iuuabunt in cibo ffrombi , Echini &c. Quidam recentiores Echinum cum Echineide confundentes , vim ei vcnenolam attribuunt , quod tamen a veteribus nufqua fcribitur,quanquatnb Arcefilaus batti Eudcmonis filius(PIutarchi audorirate)cum in le- thalem morbum incidi(fet,marino echino in potionem per Learchu ei tradito, ad mortem compulfus eft . Tcfta?cremat£ cinerem fcribit c Diofcoridcs, fordida vlcera expurgare, idem pra?ftare echinum cum teflis crematum dicit Aelianus. Et Plinius luxuriantem car- nem reprimere, eorum tc ftas contu fas,& ex aqua illitas incipientibus panis rcfiftere:ijfq; nimirum teftis,ex aceto illis (adpofitisMarcellus)ftrumascurari(difcuti Marcellus)d Ga- lenus erinacei vtriufque tam marini, quam terreftris, teffce porilfimum , & aculei cinerem facultatis ait die tum detergentis, tum detrahentis , itaque eo quidam ad excrefcenna , & ad fordida vli funt vlcera . Ad capitis vlcera manantia valere fe elfe expertum , au&or eft Rondelctius,& ad eadem Paulus Aegineta commendat. Ex eodem cinere fieri dentifricia, ■idem aflferir. Ad Dyfuriam,id eft vrince difficultatem, & calculum echinos, iriquit Marcel- lus, tere cum aculeis fuis, & ex mulfafrequenter accipito. Inter medicamenta ploras ab- flergentia commode teftam crudam inaltatam idem adinifceri tradit. Ad alopecias teftas e Galenus commendat ex Sorano.Oportet autem (inquit) & partem affedam praefricare , vel per alcyonium vftum, donec morfum prsefentifcat, vel per echini marini vfti cinerem linteolo inuolutum, donec locus rubefiat, & paulo poft : echinorum marinoru teftas vftas cx meile ,& aceto prserafis illine . Ad idem quoque valere teftas ex propria experientia nosdocet Nicolaus Mytepfus. Tefta,inquif, Echini marini vfii, mufeerdarum , iridis fin- gulorum vncia,benecontufa irrigato cum oleoomphacino, & vtere. Hoc in vulnerum -i V etiam 1lh 32.C.1© Contra Do rycniuin . Venenata non e(I’e. 0 De rirt. mul. c Lib.z.c.t ad fordida Vlcera. Ad -ftrurrias a Lib.i 1 .de fj.cult.medh Ad Capitis vlcera. Ad Dyfuria Ploras ab- llergit tefta Ad Alope- cias. e Ljb. i.de compof. feCo loc . qi6 etiam cicatricibus pilos creat, fic ille & rurfus,aut Echinorum marinorum teftas crematas Aduerfiis bene t”ras “rigato cum meile, & illine. Aduerfus abortum Echinum valere Actius tradit abortum, bis verbis. His quae ob naturalem retentricis facultatis imbecillitatem abortiuntur, inna- ta quadam proprietate Erinacei terreftris corium crematum opitulatur, /i aqua, aut vino dilutum propinetur, & pudendi mulieri onificio illinatur . idem poteft Echinus Marinus, Bchineisad & Mitulx viuentes vfta\ Hxc ille,licet autem fufpicari, inquit Zoographus, vtEchenei- partum re- t]cm aliqui crediderunt alligatam partus continere ad maturitatem, lic eande contra abof linendum. tus vim Echinoetiam adtribuifle , occafione a vocabulo iumpta «W r« aelinon folum naues illa retinere, hic vero fuis inlixa aculeis, fed omnino arcana quaedam cohibe- di uis vtriq; inelfet.Et huiufmodi quidem luperftitiones in alijs quoque rebus innumeras fDe gener, iunt. Contra vrinae ftillicidia optimi funt Echini ,tefte t Philofopho, quem locum citans anun. Matthiolus reprehendit Paulum Iouium,quiin luo libro de Romanis pifcibusEchinome tram Ariftoteli deftillarionibus vrinx opitulari dixerit. In cauflaeft fi jgiditas,inquic , non Iolum,vt pilus, fed etiam cutis terrena duraq; euadatfindicium vel echini Pelagi; (vmro/) faciuntiquorum vfus contra vrinx ftillicidia eft , quippe qui frigiditate maris praealti, in quodegunr(fexaginta enim, atque etiam amplius, paiFuurn gurgite oriuntur) i pii quidem exigui fint,led aculeos grandes, durofq; gerunt, cauffa magnitudinis eft, quod incremen- tum corporis in ipfos conuertitur. cum enim parum caloris obtineant, neque conco- quere poifint , multum ob eam rem habent excrementi: aculei autem , & pili , & reliqua, generis eiufdem excremento nafcuntur. Duri vero & rigidi modo pene lapidis conftant propter frigus, & gelu. Hoc genus Echini, inquit Niphus, medici conterunt, vtferibit Phi* Ad fecudas ]0p0nus> ac ftranguria laborantibus humori alicui admifeentes in potu tradere folenr. Ad expelle das. ex.pCjjcndas lecundas B Hippocrates echinos marinos tres tenuiter tritos in vino odorato vncrb me* bibendos dari iubet. Echino marino li corpus fcabieinfed-um perungatur , ad fanitatem redire prodit Aelianus; Et echini combufti cinis illitus lepram fanat, vt Kiranides monet» Ad fcabie. & omne vicus illico ad cicatricem reducit. Alopeciam quoque, tefte eodem, cinis fanat, & Ad lepram, denlat cum adipe vrftno,vel Delphino, aut Porcino illitus. Echini marini apud h Galenu b Lih.uc.i* recipiuntur in medicamentoquodam,quod caluitium prohibet, & pilos generat. Ibidem dccompof. cl']m medicameta quadam pilos difperdentiaex comptori js libris enumeraftet, lubinngit. piedfec.be, Qujn & fortiora his componunt, ex echinis marinis nimirum , & Salamandra in oleo co- drisamrnifcentautcm ipfis & Alcyonia, & Sandarachcn , & quxcimque alia eius generis exiftur. Curem in alopcci js replere cinerem echini cum carnibus fuis cremati, ait Plinius, Adcalculu. qui etiam contulos cum luis fpinis & e vino potos ad pellendum calculum probat, modis lingulis(inquit)hemina bibitur, donec profit:& alias in cibis ad hoc proliciunt. V entrem jnouere Echinos fupra diximus, idq; multi audores fcripfere,inter quos Trallianus. Epi- leptici ft ex echino, inquit, lumere per interualla cupiant , non alienum eft , quippe habet aliquid ventri ducendo, ftomachoq; firmando, & vrinx cirandx commodum , & rurfus ■ Eorum, qui vomica(empyemate)laborat,fi fordidum vicus fuerit, vr puris cuacuario pro* xnoueatur echinum eos lumere non prohibeto, & in diabete echinum elTecauendurri roo net, Aretxus in curatione Elcphantiafis: In coena , inquit , apponantur marina quotquot ventrem fubducunt,oftrea, echini &c. Echinos ex aceto Epinididas tollere, authoreft Pii nius.Eofdem quoque , vt idem ait , comburi cum viperinis pellibus , ranifque & cinerem, alpergi potioni iubent Magi claritatem vifus promittetes.Morfis,inquit Rufus,acanera- Ad canis ra bi0fo in cibo echini profunt recentes cum vino mulfo . Aetius in cura colici affe&us a fri- biolimors gidis,& pituitofis humoribus remedium affert exquibufdamoftreaceis, & interea quoq; ex echinis. Ex oftreorum genere,inquir,purpurx,&buccina reliquis prxfereda funtrdeia- de Pelorides prxftant:poftea echini recentes,deindequx proprie oftrea vocantur, reliqua vero relinquenda funt. Trallianusineodem affetftu nimirum colico, fumuntur inquit, pi- fces duriore carne, vtilis& echinus eft: vt qui prxterquam quod contemperet, refrigeretqi propterea etiam ftomacho gratus eft, aluumque , & vrinam mouet: quibus nihil eft prae-* ftantius. Ad ftomachum hebefcenrem echinum marinum haud parum proficere, & vefi- I s cam vacuam facere 1 Aelianus pariter ex alijs affirmauit. Atque hxc funt qugferc de echi* ^ * 8 ** nis marinis exarata apud feriptores inueni . 3&SM E F Q D E COM* i DeTeftaceis. Lib. III. 417 DE CONCHYLIIS DITHYRIS SIVE BIVALVIBVS, Et Primum DE CONCHA MARGARITIFERA, SEV BERBERI. Cap. XL1. ORDINIS RATIO, N T E R biualuia,fiue,vt philofophus vocat, S'13upxt de quibus nunc fcri~ bendumeft,ita poftulante ordine, concharum genus ceteris pncferendum videtur . Non enim concha? nomen vniucrfaliter pro omnibus teftatis nuc accipimus, fed pro ijspotiflimura qua? inter ea duabus teftis ijfqj leuibus „ J prcedita? exiftunt. Decasceris conchg fignificatis plene fupra didum eft , Ca?terum cum varia fint concharum genera , illa? iure omni merito c*tcris praeferentur , quae margaritas ferunt, margaritifera? inde nuncupata? , SYNONYMA. IVS.MODI conchas. Galli teftc Rhondeletio Nacrcde Perles, Itali madre de Perle,hoceft matres perlarum vocant & vtrofque imitati Ger- mani &Bg]g£ Pccrle mutter; quod frecjlicntiores & meliores Vniones in his, cgam inalijs conchis aut Oftreisinueniantur.Pcrlam enim ha? natio- nes vocant V nionem. Latinis & Graecis Concha Margaritarum feu Vnio num,& Concha Indica dicitur, quod apud Indos plurima nafcatur, apud quos 0%'pt^.pt didam fuifte , Androfthenes in Indiae nauigatione fcribit, citante hunc A thena?o:Berberi inquit Gillius ab Arriano vocantur noftrae matres Peri arum . Itinerum Indicorum fcriptoresifti hodie Concham grandiores baccas ferentem Cheripoin India appellari tradunt. Sunt qui Concham Cytheriacam Martiali didam eandem exiftnnent. nobisautem,quod & Zoographo placuit Cytheriaca non alia videtur quarti Venerea, a quibufdamdidaCocha, vulgo Porcellana.Concham ipfam Margaritiferam, inquit Zoo graphus fi de genere biualuium fit, Germanice vocabimus Perlemufeheffin Cochlearum genus Perlefchnegh: qualis eft Cochlei margaritifera , Mater per- larum. Concha In dica. Cocha Cy- theriaca cj Martiali. D G E N V S DI FERENTIA, DESCRIPTIO. ONCHARVM qua? margaritas ferunt Plinius (Iib.3 z.cap. n) multa genera recenfet,cuiufm odi funt,pentadadyh,meh'cembaces, echinopho- ra? & permulta alia?. Recentiores quoque infinita numerant . Sunt enim vt ait Alberrus,qua?margaritas,fiintqua?non ferunt, quamuis omnes co- cha? habeant aliquid de natura margarita?.' Nos Ir c de vulgo margarifera vocata agimus, quam Androfthenes apud a Athenaeum in India? nauiga- a ?• tione ad hunc modum, deferibit: Oftreumafpedu Pedini fimile. Concha non ftriata , fed pe|cnPri°»' pJana,fpiffa, (Acor ro' o?pxxot> qcy £ acru' : quod non fideliter tranftulit 0 Plinius, hir- 1? futa echinorum modo; idem quoque non ftriata a infeda vertit) no vrrin- que aurita Pedinis modo, fed vna catum parte. In eius carne gemina concrefdt, vr in fuilla grando 41? Vlyfsls Aldrouan 41 grando: modo colore adeo fimilis auro ; vt cum eo collata , non facile internofcatur, mo- g do argentei: coloris: modo omnino alba & oculis pjfcium limulis, Concha quam Rpnde- letius depingit pro matre Vnionum , magna eft , modice cauadpiffa, figura Pe&inu ^mu- Coch?mar la: vnaenim parte aurem habet , & foramina parua, qua?npn permegnr. Alterarotunda ganferae eff argentei coloris & fplendbris, maxime, in interna parte, extern^ nonnihil flauelcit.To- (kl^ i rio^ ta vnionum modo . Haic fane Concha cum fupciiorihus Androfihcnis verbis ( e aip.io . tam jjCne Conuenit,vt certo mihi perfuadeam, veram. efle antiquorum concham Indicam» qua? /3$p@tpt olim in India dicebatur,in huius tefia volones adnatosfaepe cernere licet, ve* Magnitudo luti in ea,quam hic appingi curauimus, ha?c interdum tam grandis in India reperitwy vt referant inuentam in mari infula: Bornafi cuius caro pondo feptem & quadraginta li- brarum pcpendertt.Difterunt quodammodo ab ea qus hic fubijciuntur rudimentis item ambo? praegnantes, quarum prior tota efl argentea, altera colore rubicundo flammeo micat * Concha margaritifera noftra» F o H 19 Concha argentina cum le&o margaritarum 419 Concha Margaritifera alia colore rubeo flammeo cum rudimento perlarum . t Carnium efus._ Supelleffci “ jia ex ea fi-? unt* a Naulg, e, $4* Margaritas qu* piofe* rant, & Lib.t' Margaritas arbores, Bellis mi’ nor. Margarita infula. 9 Lu 1 5 r. 8 de animal ChryftaUp. Bcryllus . 420 Vlyfsls Aldrouandl VSVS IU CIBIS ET VARIIS. AR VM carnes quandoq; ab Indis cruda? ? quandoq; atfae comeduntur, vt apud nos Qfirca , guftu fuauespalatoq; gratas allerunt , De ijldem for* tallis hsec Diodorus Siculus: Ichtyophagi cum per tempeftatcm pifcari no poliunt» Conchas legunt permagnas , quarum tcfta faxis attrita , interiore __ carne cruda, fapore Oftreis perfimili velcuntur , I cfia: harum Concharum ad varia fuppellc&ijis genera,ornatulq; eximios feruiunt Indis. Nam & capfa:, pocula, co- chlearia,menfa:,fcipiones mulierum , tabula luforia? & alia hifce Citrearum teitis ornan- tur. Enimuero ex China multa talia figuris, flofculis ac imaginibus decorata in Lufitaniam aliafq; partes deferuntur,pra:cipuc tamen in India expetita, vbi nulla p?ne domus eft,qu£ non aliquid elegantiarum habeat ex hifce Oftreis . Indorum quoque mulieres armillas fi- ue monilia eiuldem operis amant, ac, vr refert aHugo Linfchotanus, in pretium virginira- tis eripiende fedulo depofeunt, Conchte, inquit Albertus, habent teftas fubtilis & tenuis p labij in extremo, vbi coniunguntunalite perquam denfas : V t genus illud, e cuius tefta fiut monilia & manubria cultellorum ; qute lane Albertus mihi videtur de nofiris Conchis fcripliUe, DE MARGARITIS. Gap. XLII. ORDINIS RATIO. S' |y^4 V N C tempcftiuum efi de Margaritis diflcrere,tanquam pra:di6tarum co- bii F charum fibjs , Nam quamuis omnia fere biualuia has producant ; tamen plurimas atque optimas ea? cochse, de quibus lain egimus. Eundem ordi- ( nem dcdtifiimum Rondclerium obfcruafle video, non alio,quodfciam,ar- gumento ad id compulfum, Vtilitatcs quoque fuinma?, qua: ex hifce ema- nanteum ad fal utem humani corporis, tum vero poti flimum ad ornatum principum& nobilium matronarum , item infignia ac memoranda pretia earum cupiditatem hoc loco tranandi noflram auxerunt, quanquam non me lateat, qui ceu nimium feueri , ac d§ nem ruftici, eligito. Galli de cepis hodie hoc nomen (eruant. Vniopem feminino genere nritft. «recentior es quidam, pro concordia pofuere,ne(jcio num & Veteres» SYNONYMA. R /E CI plurimis modis Margaritam vocant.Theophraftus, Aelianus & Arrianus pt-xpyctihluj mafculino genere.» fxapyaph/s AiSos dicitur Andro- ftheni apud Athenaeum,nifi ibidem patyapirtig redtius (cribamus,vt apud aTheophraftum rar Sotv/ucttypflfjw Magnitudi ne differiit. Margaritas magnae^. D Dead, i . lio. 8, Color . c Li. de l.ifc .} dLi 5.03 Elenchus . e Li.p.c,} a 'i Alahaftrw f Lib. 3 6° Elenchi cue Margaritae dicantur 0 4 n Vlyfsis Aldrouandi Cylindrum $bEJcncho diilare. Dos earum in fulgore. fpyrette » Cylindrj a, ;^*3 7, Tympana . Tympania. Tympanii quid. lL. Pedicu- lis? Vnio trior- chitcs . Bptrites. Priapires,'! Scolocites , Cynofor» ghues. Magna eorum ftultitia cft,qu| Cylindrum & Elenchum Idem etfe putant» Quippe Cylin- dri lapilli funt teretes, hoc eft oblongi atq ; volubiles, inftar eius eolurrieltze , qua a?quan- dis areis vtimur. H uiufmodi enim formam Cylindriumyocamus, dm? t? xvAkvi vol- uendo. Area tum primum ingenti cfl aquanda Cylindro ; Atq; tali forma non rcperiuntur Margarita? quas natura, non ars, facit , Etenim fi artlHciu addas, ftatim deficit fulgor , in quo omnis earum dos confiftit . Caleri vero lapilli magna ex parte fieri teretes poflunt: vrputa berylli, fmaragcli,& ali j fimiles : quos non auribus lu- fpenderc mulieres,fed circundare collo, & inne&ere monilibus, fiqe alijs qrnametis con- jueueruntjluuenalis: T u nube aty\ tace , donant arcana cylindros , Idem alibi; Nil non permittit mulier yfibi turpe putat nilt, Dum virides gemmas callo circumdedit . Elenchum Inquit Bayfius,GaUi Poyrette vocant.Elenchorum meminit lureconfultus in 1, Pediculis» parag. finali,hoc tradtatUiCum autem ait Plinius,& proceribus fua gratia eft: de illis fortalfis feotire videtur, quos cylindros Paulus vocat in 1. Pediculis ad finem in eo- dem*Siquidem cylindri funt teretes &ohlongi,fiebantq; etiam ex alijs lapillis. § Plinius vbi de beryllis ? Indi mire gaudent longitudine corum.Et mox fubdic; Ideo cylindros ex ijs facere malunt,qudm gemmasrquoniarn eft fumma commendatio in longitudine * Ha- dtenus Plinius. Quibus Plinij verbis intelhgereeft , cylindros & elenchos in eo differre, quod Elenchi fint faftigiaf^ longitudinis ; Cylindri vero proceritatis aequali ter orbicu* lata?. Quod fi verum eft,nofter Sipontinus ifta. non fatis percepiife videtur. Conchisinter- dum adha?refcuntMarganrte,qiia? non nifi lima auferri poliunt: ha? h Plinio tefteTympa* na appellanrur.Codicesantiqui vt annotat Maflarius, Tympania feriptum habent , vt fit a tympanQ:quemadmpdum inferius Crotalia a crotalo, non crotala nuncupauit , Eft au- tem Tympanum inftrumcntum ex vna parte tumidum & rotundu,ex altera planum mera brana tlaufum intus vacuum, vulgo vaccarum vocatum : quod baculoferitur cum turmae sequitum ad pugnam concitata? funt, Inde Margarita? qua? ab vna parte tumidae feu rotun da? funt, ab altera planae , a tympanorum fimilitudine tympania nominantur. Fencftella (quinouifiimo tempore Tyberij Ca?faris claruit) Tympana fcribitfe iuuene app-ellata patinas, lances, quas antiqui Magidas appellauerunt . Tympanorum Voionum meminit etiam 1 Paulus Iureconlultus. Nosprseter has a Plinio commemoratas differentiasTor- marum , multopluresobferuauimushac tabula depi&as, a Petro Stephanone antiquita- tum ftudiofilfimo mihi benignebammunicatas * Qui primo &lecundoloco ponitur, tri- orchitem Vnionem nominaui, priapum triorchitem a?mulatur. habebat enim trestefticu los adinftar triorchis herba?, & interdios erat hoc diferimemquod duoeftentperfe&fi.ter ti us vero adha?rebat dextro tefticulo in pofteriori parte , oblongam quodammodo figu- ram gerens. In anteriore parte videbatur habere foramen , vel faltem figuram foraminis , pendebat vndecim ccratia , Tertius pra? fc ferunt partem racemi vux Ia brttfca? nuncu- pata , & cadmia? botritis Diofcoridis, Sed tertius ina?qualcs habebat Vnionesmagnitu- dine>trcs inuiccm coniundos eiufdem fere magnitudinis, quibus adha?rebant no-uem im- perfedi alij figura trigona, vna cum maioribus;dccem filiquas pendebat. Odauoautem joco depidus odo habebat Margaritas, veluti acinos, coniundas , vt prorfus a?mi8laretur etiam grana malorum punicorum, licet maiora effient, fed inter fe fere eiufdem magnimdi nis.ldeoq; botrytem nuncupaui fimpliciter.vt alterum botryteminequalemrerathiepon dere viginti fex ceratorum, Quarto & quinto loco depingitur is qui priapum cum duobus tefticulis, & feroto imitabatur. Tefticulorum alter altero maior erat. Qui inde fcqucbatur, extrinfecus in principio figura erat hemjfpherica. Erat autem eiufdem coloris & iplendo- ris cum primo loco delineato, pendebat filiquas decem & nouem , granum vnum . Se- quitur deinde Scolocites a Vermis repentis arcuatim fimilitudine. poterit & Saurites ap- pellarfifimilisenim eft lacerti foetui perfedo, cum in eo confpiciantur rudimenta qua?da quatuor pedum, capitis & oculorum. Erat hiepondere vniusfiliqqa? duorumq; granoru. Eiufdem generis eft & vndecimus, Nonus & decimufquartus prqrfus vermiculum illum, qui oritur in pericarpio,feu frudu ipfius dipfaciiemulatur. Vnicuin duntaxat vterq; tefti- culfi habet:& granuvnu pendet . Decimus & duodecimus vocari polfint Cynoiorchites . Duo?n?huic adhterent tefticuJi»vnus maior altero.Erat podere duorum granorum cum di midio « In vkimo 3 qui ab vna & altera parte depingitur , tredecim erant Margaritce fimul iun^«. > < ( I I '1' DcTeftacels Llb. III. 42J D iun&a?, qua? fquamas referebant quorundam pifcium,inde fquamo fus Vnio ditflus . longus erat duos digitos per tranfuerlum, latus di- gitum dimidium , pendebat granum vnum , & filiquas fex . Con- flant autem Margarita? multis veluti corticibus , vt tunicata? plan- tarum quarundam radices . Tetigitidiplum k Plinius his verbis: Sani quidem partus multiplici conflant cute non improprie cal- lum vt exiftimari corporis pollet . Itaq ; purgantur a peritis . ex hac Margaritarum conftitutione cauflam coloris variegatis excogitauit Cardanus,ad hunc modum fcribens . Colos eis , inquit, vt Pfeudo- palo,fcilicetquiexafpedu mutetur.Cauflaeft, quoniam ex cortici- bus conflant Margarita: qua?fuperficie vna polita? funt, altera rudes. Experimentum fume pluribus fpeculisfimuliun&is eodem ordine, ita vt nitida fuperficies tegat rudem alterius . Inde fi paruaseas finxeris, atq; adeo tenues , vt folum fcabrum non diuifum aut varium corpus efficiant: intelliges tandem qua de caufla afpedus ratio colorem ac fplen- dorem mutet . Colos tamen Margarita? pl^runq j eft candidus 3 nitidus» modice fufcus , hunc a fuis Conchylijs mutuatur. Hactenus ille» Vnio fqul- mofus . Cur color mutetur » Color ver® Margarita- rum &Ytl“ dc. Nn 3 LOCVS 424 Vlyfsis AIdrouandi Vbi mare s ibi & Mar garics. In Brittan- nia 2> |n Scotia « , iocu 0 N cfTet a vero equidem alienum dicere, vbi mare , ibi quoque Marga* vitas inueniri,quamuis non eadem vbiq; copia fit, atque proflantia . Fert inquam eas Europa, Afia, Africa & India Qcridetalis,quod ex fubfequen tibus teftimonijs facile fiet cuiuismanifeftum , In Brittannico Oceano , cppiofifTimas erfe refert a Ifidorus: Gagales lapis , inquit de Brittania, ibi plurimys, & Margarita, Et ^ Aelianus:Idem(nimirum Vnio)in Occiduo 2J i a.c.6, Oceano, vbi exiftit Brittannia,nafcitur:fed magis fului coloris eft minufq; fplendidus . Et Ori". ' * Tacitus, de vita Iulij Agricola?, Fere, inquit, Bnttannia & aurum > & argentum & alia me* * Ub.Ki.de talla gignit, & Oceanus Margarita,fcdfuffufca<5diuentia.*SuetoniusfcribitC.IuliumC£ „ anim.il. 8. farcm jn Brittaniam nauigafle,fpe Margaritarum, quarum amplitudinem conferentemdn- * i» C*f*re< terdum fu a manu exegifle pondus, Diuus Iulius,ait * Plinius,thoracem quem veneri gene tncjjn templo eius dicauit, ex Britannicis margaritis fadum voluit intelligi, Idem de F vnjonibus , fn Britannia pafuos & decolores nafei, certum eft , Cecinit* hoc quoque Io- hannesTzctVes, JLvRpiT&VQjS A' JSVQVTCL) , Vjq' TiO? iTi' pCtl$ , TnjuSfj o>xpo) , vrri A x/ppoi , vjq tph tu>v wnoacp ciipeo» . id eft.. Jn Bntannijs autem fiunt , regionibus alijs , Alibi quidem pallidx>ahbi nutem ruffa , & alibi non bene rotunda . Jn Scotia plurimas repet it i ex his Boethij Scoti verbis, liquet: Concha?, inquit, qua? torno faftigiatas a capite teftas habent, maculifq; alperfasdongointerualloreliquas ( vtetia foe* » tum iileam)fuperant, Quippe adeo nonnullis in locis delicata?,vt non immerito apud ve- Viduatum teres gule primatum obtinuerint:vt viduarum vulgo cupedia?(Sophron crwA/ari? id eft di- cupedia: , gitos Concharum generis, Xnfiav yuMc&wav nominat) fint: quanquamin qmbuf- darn fluminibus , idq ; pra?fertim Dea Donaq j elui ineptae iudicentur , Hae apud nos ma- gno numero reperta?, limpidiflimis puriflimifq; amnibus, ac nullo vnquam limo turbidis» qua profundiflimi funt agere gaudent;in cifq; Tolis Margaritas concipiunt. Et paulo poft: Sunt etiam eiufdem fere generis Concha in oris Hilpanicis , quarum teftas qui peregrini V a Diuo Iacobo redeut, adferunt,propterea quod aquafalfa viuant«Natn& circumquaq; in littoribus Scotici maris ingens natat, fed fterihs multitudo . Et Cardanusait ; Conftat Scoti* jvlar in Oceano, vbiq; inueniri polle, cum & in meridionali plaga tanta fit illarum copia,& fuh gafiue, feptentrionc in Scotia plurima inueniantur. Vidi in capite puell^Edimburgi e Scotia fer tum e feptuaginta circiter Margaritis Scoticis, & pari & infigni magnitudine.Sunt etenim & ipfie candida?, rotunda?, lucida?, vt Indica?:fplcndore tamen & magnitudine Indicis infe- riores,narn Scotica? qua? maxima? funt, vnguis minimi digirimagnitudmemvix vnquam fuperant. Vidi etiam Mediolani e Scotia delatas, nec vile illis pretiummectam ingens vt Cur tatum Indicis. Cur autem non nifi in Oceano, nec in temperatis illius regionibus,vc neq; in Gal jn Occano, lijs aut Hifpanijs : caufla eft quoniam calor maior eft in his regionibus, aut a continente» aut propter antifpafim(per antiperiftafim potius ) vt in Scotia:a continente vero vt in In- dia:ha?cCard anus, A utor eft Olaus Magnus nobiles Margaritas in Gothia>Suedia & Fin- In vff|C " Iandia,feptentrionalibus regionibus capit Eft fluuius qui alluit pagum Fluffinezin Bohe- quodani", ° nri$, abundans magnis lapidibus & pifce Truta copiofus.Pra?terea eftate accola? folent ex eo aceruos Concharum eijcere,£ quibus Perjas eximunt, alias maturas & Iplendidas^qu^ '1 etiam annulis includuntunalias immaturas, qua? medicis vfuifunt. Immaturas aliquando anatibus deuorandas obijciunt,&ahio redditas fplendidiores colligunt, vt teftaturZoo- . graphus. Eft apudVolgefum montem in Lotharingia amnis Margaritarum ferax. Iuba in Lui ^.c.S. |3 olphoro freto vniones nafei feribit teftc d Aeliano. Abundant ijfdem Perfici finuspluri- If o nU tL m i l°ca’v^dc qui deferuntur Orientales dici cepti . Hic enim finus Orientalis eft cum no. ftra buropa comparatus. Eft terra Ormutij regno fubdita, quam vocant FuIfar,pupulofaj £ L\b. \6. vbi & magnos & paruos frequentiflime pifcari tradunt, Nearchus, vt eft apud - Strabone Geograpb. jn Perfici nauigationis initio, infulam eflfe in qua multff & pretiofe Margarita? gignatur, tradit, in alijs vero claros & pellucidos lapillos reperiri: Et Ifidorus Characenus in deferi- ^ ptione Parthia? Perfici maris infulam quandam memorat, in qua Vniones plurimi repe- HAe^Tcrf r*jn^r* Hanc annotat Dalechamniusin ■ Athena?p hodie vocatam Ormuz .Capiuntur 2 4 J autem maximi vt refert s Ludouicus Banhema prope Ormutium tribus diebus itineris. ■■ Fft for< DeTeftaceis. Lib. III, 425 ^ Eftfortaffis locus hic Infula Baharem hodie nuncupatus > circa quam multae inueniuntur Margarita parua? & magna?, Incola? cx earum pifcatione multum lucri ytilitatifq; capifit. Rex enim huius infula?, qui paret regi Ojrmuti j , alijq; mercatores Ormutienfeseo profi cifcunturemendi Margaritas cauda pro vniuerla India ali jfq; locis, qua? eas defideranr, etiam pro regno Narfinga nominato. Perfa? quoque hanc frequentant & Arabes, & qua- uis vbiqj in Imu Perfico vniones reperire eft , vcluti in Catyffa & Camoron ac Iulfarmon tamen ea copia, qua circa Baharem, vt refert Eduardus BarbarolTa . Ideoq; eo rex Lufita- nia?,qui pifcationi Margaritarum praeiit , mittit . Ad Bararen vicum maritimum adferun* tur Margarita? multa? & egregia?,ArrianusinPeriplo maris rubri, Alieme eft regio, inquit Andreas Belluneniis,qua? incipit ab exitu iinus maris rubri vfq; ad principium iinus Per- ficirinquoeft didtus locus duo maria, non multum diftansab infula Orm us,& in loco duo maria difto expiicantur Margaritas ca?teris pra?ftantiores , E regione Vrbis Colon ciuifas eft, qua? appellatur Chaii diftans a Calecutio quinquaginta quatuor miliaribus, pifcantur &hi'c Margaritas incola. Capitur in Indico mari circa Armeniam , Perfidem, Sufianam, & Babyloniam Oftreo fimilis Margaritifera Concha.7 heophraftus,in India,inquit,&in- fulce qua?dam maris rubri Margarita ferunt.Idem tradit h Philoftratus atque * Plinius, qui h De vita^ ® & in profundo maris rubri qua?ri ait pra?ftantiffimi nitoris, fplendorilque, Quamobrcm -dpoll.lib. 3, D.Hieronymus rubri maris grana vocat Margaritas , & Martialis Erythnros lapillos , & 1 ^i-y c. 3 ^ . . gemmas Erythra?is erutas vadis. De Margaritis k Plinius:Indicus,inquit,ha$ maxime mit- k ZT9.C.3 9» tit Oceanus inter illas belluas tales tantafque, quas diximus per tot maria venientes , tam 91 longo terrarum tra<5fu,e tantis folis ardoribus, atque Indis quoque in infulas petuntur, & admodum paucas , Fertijilfima eft Taprobane & Toidis vt diximus in circuitu mundiate Perimula promontorium India?. Hic pro Toidis quidam manufcriptus codex legit Trois, alius vetus Stoidis: quam ledionem admodum proho.Nam de eadem infula fic 1 alibi. Ab lLib.6x.z$ horum(finus Arabici & Perfici) tradfcu Indiam verfus Caffandrus deferta infula L. M.paf. tradituniuxtaq; eam freto interfluenteS toidis qua?ftuofa Margaritis. Pcrimulam hocetia loco promuntorium Indite facit, m Aeliano PerimudaVrbs India? eft, cuius incola Ich- m cSJe thyophagi Margaritas reribus comprehendunt . Vnde cecinit Iohannes Tzetzes: Animal. ' Evryj SctA stas?/ t vi IvSZjV f cf vdoq) Ihpt/XisSt) K a/ vn'pcp tu Ehvpct ngf jtatv f»Vo/$ , Ev dahetasn e/|' , ^ yt xctdupOTctry (O spict) Myog vt reflatur u F rcgolus, Margaritam ferte», PISCANDI RATIO. Pericula pi (cacoaun. E quis igitur miretur tam ingens earum pretium, quod mox ftipposabr- mus , e tam longinquis regionibus aduenicntiuin per tot terras, & maria H parum cognita nobis, necefle eft pericula meminifse quibus fe pifcatores fubi|ciunt,marisprofundaloca,dirofq; & crudeles pilees, quosTubaro- nes vocant ,Concharumq; auaritiarafti modo vera funt, qua: de ea opti- misauthoribus recenfentur . Ait Ifidorus Characenus in deferiptione Parthia? apud Athenaeum circa ambitum Perfici maris infula: cuiufdam vbi magna Vnio- num copia ex arundine temporarias cafas extrui, equibusin maredcfilkntad vlnasvi- ginti , Conchas tantum duplices reportaturi . In magno verfari periculo qui Margaritas venantur, cum in hiantem Concham reda manum indiderint . Illa enim comprefsa inclun ^ fos digitos abfcindi,quibufdam eo cruciatu confeftim mol ientibus . Hoc ipfum a Plinius *zi.K>.T ■'V 9U0CP tedatur.Conehaeipfam,quum manum (pifcantis)videt, comprimere fefe operireqj L ° * opes fuas, gnaram propter illas fepethmanumq; fipratueniatacie fua abfeindere, nulla ili ftiore poena,aut alijs munita fupplidjs. Aelianus etiam tradit in mari rubro Cochas quaft dam» Vr manus mordeant Conchse . DeTeflaceis. Lib. III. 427 ma- nni. * £i.9.c.j 5 A «Iam,quamcunq; pifcatoris natantis partem labri? fuis (marginibus tefla? acutis) appra:- hcnderint abfcindere.Miror itaq; Rondeletium dodiflimum alioquin virum, ha?cfabu- Contra R<$ Jofa putafse,ac Plinij verbis contradixifse , cum & Hifpani , qui noftro feculo nouum or deletium. bem nauigare coeperunt, referant, tefte Cardano,pra?cifas quandoq; manus a Margariti- feris Oftreisfimo & ab hoc cdidum pietate plenum a Ca?fare fuo emanafse. Quo circa nc- . quis mentem Conchis incise dicat, vt Plinium fcripfifse purauir Rondeletius , cum Con- Concharu chis omnibus tadus tantum fenfus, atque guftatus parum exquifitus :i natura attributus fenius. iit, aliorum omnium fenfuumfint expertes, fatendum eft oratorie ha?c a Plinio dida.gna- ra propter illas fe peti: verumque efse Concha? hafce vnionum feraces teftam vtramque comprimere, fi tanganturjquod eliam in alijs quibufdam Conchis obferuatum eft . A pi~ fcibus quoqnepifcatoribuspericulum impedet , quos canes marinos appellafse vifuseft Canc, 1 Plinius his verbis: Inter fcopulos maior pars inuenitur, fed in alto quoque comitantur *nCS marinis canibus, nec tamen aures feminarum arcentur. Meminere &nauigationum!ndi- caru feriptores pifeium quos Tubarones & Hayos nuncupant Indi, magnam cladem apud Tub aiones Commorinicaput(vbi Regia pifcatio eft)quotannisadferre Conchas querentibus; ma- &QHayos ris quoq; violentiam multos abforbere . Hinc quotidiani mulierum ploratus fuper filio- FUce£ • B rumae maritorum funere, cum tamen nec ideo pifcationem omittant ,partim obLufita- norum metum, a quibus impelluntur, partim ob pauperiem quam ita folantur,indudi lu- cri cupiditate, quae nullam periculorum confiderationem adhibet , etiam fummo alias in s» vitae difcrimine.Ob h aec itaq; pericula vari; pifcandi modiinuenri funt,pro regionum di- uerfitate, Vt retibus olim capiebantur, audi c Arrianum . Megafthenes, inquit, feribit Rctiln13 c& Conchas, in quibus Margarita gignuntur, retibus capi circa Indiam . Gregatim autem ^^hus multas inilloa mari vel uti apes depafei , regemque fuum habere aut reginam, ac fi con- tingat regem comprehendi a pifcatoribus, facile reliquum etiam examen circundari reti» ' At fi rex effugerit, reliquas capi non pofle, carum carnes Indos corrumpi linere, offe ad or- natum vti. Quidam tradunt , inquitPlinius, ficutapibus, ira Concharum examinibus lingulas magnitudine & vemftatepra?cipuaseffeveluti duces, mire ad cauendum folertie; »» has vrinantium cura petj,illiscaptisfacilcca?teras palantes retibus includi. Multo deinde 9» obrutas lale in vafis fidilibus,exefa(alias erofa)carne omni nucleos quofdam corporum, hoceft vnionesdefcidere inima.Eadem d Aelianus his verbis: Indica Margarita hoc ino- J Lib.i\.de do capitur. Vrbsefi: nomine Perimuda, cui eo tempore cum in Badris Eucratides regna- «nim.cap.%, C reti Soras ex generis regi; ftirpe natus imperauir. hanc quidem ipfam ichtyophagi inco- lentes Margaritas retibus in orbem circa littus ampliflimum extenfis, comprehendunt . Margaritifera Concha? magnorum Stromborum fimilitudinem gerentes , gregatim na- tant^ quemadmodum apum examina reges, fic cx habent tum coloris,pulchritudine,tu magnitudine pra?ftantes , Summa autem contentione vrinatores ideo certant ad capien- dum gregis ducem ,quod eo captum eundum regem redione orbatum, non loco fe moue- tem aflequuntur. Quam diu quidem rex fugiendo elabi potefl:,fapienter eas regit & con- ieruat.Iam porro captas in paruulis dolijs lale condiunt: vbi cum contabuerit caro, Sc de- fiuxerit,Vnio folus relinquitur , Idem alibi : Bona tempeftatc & tranquillo mari Concha Margaritifera? capiuntur:eas pofteaquam pifcatores comprehenderunt , ab illis Margari- tas libidinoforum animorum illecebram eximunt.Si quis a latere Concha manum fubij- ciat, facile a faxoauelli feribit Ifidorus Characenus in deferiptione Parthia? . H a?c fere ve- teres de capturae ratione tradunnrecentiores alia.Ormus vrbs, inquit c Ludouicus Roma- Lib de nus(tradam enim primum pifcandi modum apud Orientales) in infula firaeft . Procul il- nb.perj.c.z . line itinere dierum trium leguntur Concha?, qua? pariunt Margaritas venuftiores, grandio Hlcandi ** refq ; caeteris baccis. Sunt ibi nonnulli qui pifcatu Concharum vidum qua?ritant. Hi ve- di cymbis in mare iadum faciunt prsegrandis faxi dependente fune : idque fit ab gemina cymba? parte, vt vtrinq ; iadis in profundum lapidibus coftabiliri nauis no aliter, quam fi Jn anchoris Ioret,poflit. Firmata fuo pondere cymba, alius cui id munus obtigit, in equor iacir funem faxo dependente. In naui media alius,mantica in pedus tergumq; dependen- te,alligato pedibus lapide, fe vibrat in pelagus , fubtufq; aquas vrinantium more natat: adufq; in profundum ad paflus quindenos, tantifper vrinat, donec legerit Cochas, in qui- bus delitefcunt Vniones ac Margarita?, collcdas mantica? inditdapidemq; protinusquo pedes grauabantur,abijcit,funiq; innixus in fuperioracuadit. Quibus partim fubfcripfn: partim &a!ia infuper addit Iohannes Hugo Linfchotanus de f Ormutianis Margaritis fic fNaui?. loquens. Eas vrinatores aquam decem aut viginti vlnarum fpacio fubeuntes pifcantur. jnd ()>ient* Oftreis Margaritae continentur,quae maioreshabent,fupernatantaiiquantulum;Minorcs cap. 84. Ahof- moc.]°apud Orientales 4^8 Vlyfsis Aldrouandt iMioffar ditflaHn fundo maris fere reperiuntur, Vrinatores nudi ac cophino faecinii euri- g dem confeflim implcnt,fcaphilq; inferiint, paratis ad illum finem, in quibus difpofiti,vri- natores exonerant . Oftrcce mox in terram abie&aj foliqj ficcandae expolitae Iponte refera? tx baccas manifefiant. Completa eius diei captura pifcatores cun&i eunt duce, militibus, coadiutoribus,& tutoribus regijsconueniuntdpfamq; prodam diuidunt.Primaregi por tio cedit,fecunda duci & militibus,tertia Iefuitis,qui ibi clauffrum habet , eamq; prouin- ciam ad Chriftianam fidem perduxerunt , quarta vrinatonbus iumma cum requiratis di- ilributiua?cura, Hrecille, Aediuo autem tempore heee pifcatiocelebratur,apud Commo- nui caput. Similis fit pifcatio prope infulam Dialaecia didam , Goromandel , & Zeilam , quam Andreas Corfalus Taprobanam putat antiquis didam fuilfe . Hanc idcirco lingulis TaproLMna an^s gjs ac|eunt Mauri, alireq ; gentes qua’ vrbem Cael regi Coulami fubiedam incolut. Nec aliter pifcantur in India maiori litavcrfus orientem. Hacc(tefte M. Paulo Veneto)ih regna quinque diuiditur,in primo eius regno nomine Varfinueniuntur Margarita in ma- xima multitudine. Nam efl ibi inter continentem & infuiam quandam finus maris ferme vadofus; quippe qui in aliquibus locis profunditatem decem palfuum, inquibufdam trium,& duorum, vbi leguntur Margarita. Conucnium illic multi mercatores, adducen- £ tes multas naues, magnas & paruas,& conducunt multos homines qui in profundum ma- ■-£ ris fe dimittant, pifcenturq; marinas Conchas, exquibus vniones colliguntur .Porro pi- fcatores illi quandoaquam amplius ferre nequeunt, enatanti & rurfus le praecipites dant in mare, quod per diem multis replicant vicibus , Sunt etiam in finu illo grandes pilees» t qui homines facile occiderent, nili huic periculo fuccurrereturin hunc modum . Condu- ctrntur a negotiatoribus magi quidam qui Abrataim dicuntur: & hi incantationibus luis, & diabolica arte coaiurant pifces illos, vr neminem 1 sedere poifint. Node vero quando a negotiatoribus Margaritarum pifcatio intermittitur, relaxant magis coiurationem luam * ne fures node fine periculo fefe in mare demittant, & tollant Conchas cum Margaritis» Fitautem hacVnionum pifcatio non per totum annum, fedduntaxat per Aprilem & Tempus pi Maium. Verum in tantillo tempore colligitur immenfa Margaritarum muItitudo,Soluut Vr contra, j pifces (e de fendunt. fcandi. Cur no. ara pluis r^iib. pileentur.. Pifcatio a- pud Scot. Cdcharum Margenu rarum tja. autem mercatores ex eis regi decimam partem: Magis vero tribuunt vigefimam partem '* & pifcatoribus quoque commodam praebent mercedem.Caeteriim a medio Maij Marga- ritaa non inueniuntur amplius in tllo loco:fed in alio quodam, qui trecentis miliaribus ab illo diftat & ibi colliguntur per Septembrem & Odobrem.Vafchus Nunneyfqui caftell? G regis nomine magnam remotiflirnamque noui orbis partem occupauit ) Chiapen & Tu- J j maccum (regionum quarundam Noui Orbis ad meridiem regulos) retia habere & pifca- ria Concharum Margaritas gignentium littora pro pradijs, intellexit, quastanquam e vi- narijs eripiunt regulorum egregij vrinatores-, ad id exercitium a teneris educati, fed quie- to tranquilloq; mari littus aellu defer the, quo facilius ad earum ftationes fubmergi queat.’ Et quo maiores Conchas funt, eo profundius inhabitantuninores verd,vti fi 1 29, propiores1 aqua? marginfiminimae vti neptes, fupcrcilio viciniores degunt . Ad ima Cochyiiaad me- furam flaturarum virilium, trium & quatuor interdum , defccndunt . Ad filias aut neptes dimidio femore tenus & minus aliquando , lubnarant : Quarum etiam poli le datum a fe- ris tempelfatibus aequor, multitudinem in arena ab vndis proiedtamq; in littus reperiunt, & in arena legunt,minutis baccis , vt narrat Petrus Martyr. Itaq; in vtraq; India aut vri- nando capiuntur aut reti qui poliremus pifcandi modus non vfque adeo laudatur : noti' quia paucas Conchas ita capiantfcontra enim euen-ir) ied quod metus fi e vbi tot capiun- tur,mare llerilefcat aut paucas amplius producat-. Narrant enim in Cubagua infula Oc- cidentalis Indis?, cum reti annis aliquot edtinuis magnam Concharum copiam cepilTe-nr, fi paucas poli aliquot fubfcquentes annos apparuilfe, nec tam celebrem vtilemq ; fusile pif- cationem. Circa autem inlulasgrandes Vcique didia-s,quae litte funt vitra promontorium S.Scballiani, latis copioseinueniuntur Vniones.eos tamen non eximunt, vt in praediolis regionibus . Conchas enim quas e.mari accepere, primum coquunt , atque ita Vniones paruos magnofq ; & rubros & multos accipiut: cerni mq i eft multos hicinueniri, maiorq; mde haberetur copia li redte e Conchis eos eximere Icirent, vtin alijsregionibusfaciut. Vbi Americus Vclputius tellatur c as nili bene maturi fint & cadant ex Conchis , non elfe pcrfcdtas,& confumi paruo tempore, hocq; refpedtu habito debere colligi quando volut excidere. Conchas margaritiferas pifcandi modum, qui apud Scotos in vfu clf,defcribens k Boethius, ait: Senfus illis tam acutus ineft , vtfialtiorem in littoreaftans vocem emiferis, ,a foieL- aiit lapillum quantumuis minutum in aquam conieceris , repente le lu b traheres fu bfidat ,, vniuerfae . Ea enim illis thefauri cuftodiendi naturalisindita eil folertia , haud ignoranti- r "C-Ca bus DeTeftaceis. Lib. 1 1 1. 427 bus videlicet quanti fit preti; apud mortalesjuxus ex fami fuo comparatus . Itaq; pifcan- tes quoque id maxime obferuant, vt primo atrra&u teftasconiun&asardiffime detineat, protinus illis alioquin Vnionem cuomituris, Quaterni aut quini humerorum tenus flu- men ingrefli, atque in orbem flantes, contum alterutra manu, quo firmius confiftant, fun- do fixum tenent. Inde oculis per aqua?limpidiratem pnedascolluftrantes, pedum digitis (nam manibus id fieri prohibet altitudo)reftarum torturas placide comprehendunt , atqj aftantibus vacua manu excapiendas prscbent . Ha?c Boethius ex antiquis, vt apparet , mutuatu?» ^ ORTVS, GENERATIO. ^ N quot Concharum diuerfisfpecicbusabautoribusvnioncsnafcidica- tur,&in qua parte, item quomodo generentur, age videamus. Kescnim ha?c cum fit difficilis & controuerfa fatis, diligenter a nobis examinanda efl. Certum eft in Concha margaritifera proprie dida feu Matre Feria- rum optimos atque plurimos nalci . Rondeletiusex Plinio in Concha echinata, quam poftea depiefam atque deferiptarn exhibebimus , Vnio- nesreperiri teflatur, Hic obiter annotat Zoographus, Plinium & Androfthenem de cade plane Concha fentireipfi videri, non de diucrfis , vtpurauitHondeletius. Sic enim3 Pli- nius: Iuba tradit Arabids(margaritis)Concham efle fimilem Pedi ni infc&o (id eft vtille interpretatur, aliter quam Rondeletius,no fedfco, non caelato. « j. t 43° Vlyfsis Aldrouandi Cochlex Margariti- fer*. pandentes fefe quadam oifitatione, impleri rofeido conceptu tradunt, grauidas poftea»» eniti, partumque Concharum efle Margaritas pro qualitate roris accepti: fi purus influxe- rit, candorem confpici; fi vero turbidus, & foetum fordefeere, eundem pallerc,& coelo, mi- nante conceptum; ex eo quippe conffere, coelique eis ( Manufc„cali quietis ) maiorem fo.- cietatem efle, quam maris:inde nubilu trahi colorem, aut pro claritate matutina ferenum. Si tempeftiue (aticntur,grandefcere,& partus. Si fulgurer, comprimi Conchas ac pro ieiu- h nij modo minui. Si vero & tonuerit, pauidas,acrcpeutdcompreifas, qua vocant phy fema- »» ta, efficere, fpeciem modo inani inflatam fine corpore; hos efle Concharum abortus. Ha-r *» § denus Plinius, qui cum ijs, qua ab Ifidoro Characenoapud £ Athenaum dicuntur, non Qnaflo plu confentito Sic enim feribit; Aiunt cum fa?pe tonat, & imber largior effunditur, tum magis * ies genera- pinnasc0ncipcre,Vnioncfq; plurimos generari, & infignis magnitudinis. Hyeme in pro- fundos maris gurgites pinnas demergi foiitas;aftare vero adnatantes hiare nodu, diuque compreffas ; quotquot fcopulis faxorumve canis fefe affixerint , radices agere, dcibidern commorantes Vniones parere. Bis hac continuo idem fubiungit; Eafdem cibum capere, H acfoetificarefui parte, qua carni adharet; huiusetiatn Concha ori adnafei, quem Pinno* phylacem vocant paruo Cancro fimilem,brachijs in forfices bifldis,qui hofpiti cibum cur- ret ; carnem ab ore veluti radicem quandam pertingere ad Concham vfque media, iuxta qua Vnio genitus in folida Concha parte augefeit, & alitur quamdiu adnexus fuerit; cum vero abfeifluram gemmam caro fubnafcens molliter prafedam a Concha feparauerit,am« pledi quidem & retinere feiundam, verum nihil alere praterea,fed l^uiorem, nitidiorem. Non nafei puriorem efficere . Ex quibus patet Margaritam partum Concharum effe,non autem con** ex rore . cipi ex rore , vt Plinius tradit , & eum imitatus h Solinus. Concha, inquit, funt, inquibus h Cap. j 6 . hoc genus lapidum requiritur, qua certo anni tempore luxuriante conceptu, fitiuntrorem velut maritum, cuius defiderio hiant. Et cum lunares maxime liquuntur afpergines,ofck tationequadam hauriunt humorem concupitum. Sic concipiunt, grauidaq; fiunt, &d« faginae Multi in v- Generan^i modus . fhb.9'C.y%> Ex ror^o De T eftaceis. Lib. IIL 43 r A fagina? qualitate reddunt habitus Vnionum. Nam fi purum fuerit,quod acceperint9candi- eant orbiculi lapillorum» fi turbidum, aut pallore languefiunt, aut rufFo innubilantur . Ita magis de caelo, quam de mari partus habent.Denique quoties excipiunt matutini aeris fe- ni en, fit clarius Margaritumrquoties vefperc»fitobfcurius. Quantoq; magis hauferit.tanto magis proficit lapidum magnitudo. Si repente micauerir corufiatio, intempeftiuometu eomprimuntiir:claul^q; fubitaformidine vitia contrahunt abortiua. Aut enim perparuu- ii fiunt fcrupulfiaut jnanes.Conchis ipfis ineft fenfus,partus fuos maculari timenr,cumque fiagrantioribus radijs excanduerit dies, ne fufeentur lapides folis calore, fubfidunt:& fe profundisingurgitant, vtab aeftu vindicentur. Huic tamen prouidenria? , ( videtur quip» piam deeflfe ) artatis opitulatur. Nam candor lenedhrdifperit: & grandefeentibus Conchis grandefeunt Margarita . Hucufq; Solinus , ex quo haec Marcellinus ; Tefta? rore grauidae Margaritas edunt minutas , binas , aut ternas : vel Vniones lic appellatas, quod eius terrae ( eiufmodi ) Conchulae lingulas aliquoties pariunt, fcd maiores, idq; inditium eft aetherea potius deriuatione, quam faginis pclagi hos oriri fbetus,^ vefei; quod guttae matutini roris ijfdem infufae, claros efficiunt lapillos, & teretes : vefpertini vero fluxuofos contra & ruti- li} los,&maculofos interdum . Minima autem vel magna, pro qualitate fiaufium figurantur cafibus variatis. Concuffie vero laepiffime metu fulgurum inanefiunt, aut debilia pariunt, ’ aut certe vitijs defluunt abortiuis . Haec iilc. Sed quae de fulgure cum Soljino ait, non con- Ex fulgure, ueniqnt cum ijs , quae Aelianus, & Hohannes Tzetzesfiribunt. Ille enim ait Margaritam 1 Cbd. ti. maris faeturam effie, &ex quorundam opinione ad partum.. deduci, cum in apertas Cochas $7 fulgura affulferint : hic autem eorum opinionem recitat , qui ex fulgure nalci putant, con- globarique ftatim cum fulgur in Conchas eiufmodi hiantes fulferit ; verfus eius hi filat d© Margaritarum generatione: JV Aoyouz Xiypvui t»? fjtupyupayop/cts Ovs /uwx ydp riTcav te'yov7iv d?pst7rri5 ywx&af, Ou§ dY /401 Trdhtv M'you Aliquas autem rurfiis mihi dicunt manu fabricatas „ JZt primum mihi audi fulguris Margaritas , Aiunt quidam Ojlrea hac Margaritarum , . . flicas ckm expltcauertnt, manere aperta, . . Fulgure enim irradiante medium plicarum illarum » ( Ejje enim dixi non profundum mare illud) Statim rotundare per fe Ojlrea Margaritas. Verum vtraque hac opinio , fic facile conuellitur. Quomodo ad Ollreas peruenire rofei- j^efutatj0 dus aer poteffifi altius in mariimmerfae fint,quam dece, & duodecim orgyas, ad quas vix rore, ^ ipfi folares radij penetrare poflunt, fane proditum eft Conchas eas , qua? in profundo ma- fulgure, ris degunt producere Margaritas maiores, quae in maris fuperficie minores, cum contra t £> euenire deberet, fi huic opinioni credamus. k Plinius praecipuu cadorem cuftodire pelago k Libyca, altiusmerfas»quam vt penetrent radij tradit.In que locum haec Maflarius, Videtur, inquit Plinius,ex verbis, quae paulo fupra retulir,fibi ipfi contradicere : nam fi Concha ha: Mar- garitiferae altius,& in profundo maris ftabulentur, vt hic libro tricefimotertio teftatur,vbi „ ait:Vtiam miniis temerarium videatur e profundo maris petere Margaritas, tanto nocen- 3, tjores fecimus terras; quo pa $71. T'/etzj$ O" pinio. 43* Opinionem, quam tradidit Pliqius, confirmat: nimirum Margaritas effe Concharum par- g rus,& ex rofddofucco generari* Etenim, inquir, teftafiliceainte&a omnia (ponte, & non ab alijsprocreantur: neque aliud quicquam procreant. Neque idem partus adiuerfis editu r, quemadmodum Vqiones a diuerfis fpecie Conchis, fiue Oftreis, Adde qupd om- nia» qua? procreant, flaris q ureque temporibus foetus fuosconcipiunt , & emittunt in lu- cem ,cum in varijs Qftreis aliquando Vniones repedantur 5 aliquando nulli :modp hoc tempore, modo illo. Aegyptij hodie externis mercatoribus in Aegyptum proficRgenti- bus, narrant de pifee columbo, quem orbem vocimimus, eadem fere qua? Plinius de Con- chis Margaritiferis , eum fcilicetore hiante rorem excipere , cxt quo deinde Vniones effi- ciat . Sed fabulofa funt ifta , neque enim vnquam in eiufmodi pifee inuenti funt Vniones, neque ros hauftus non poffet non in V entricuio immutarf & concoqui, vel vna cum excre- mentis alijs excerni . Ha&cnus ille. Nauigatores ifii Indici alias rationes adiungutit, quo minus credant lapillos hofce ex rore nafei , in Concha yna plures reperiuntur , non plane eiufdem magnitudinis » coloris , formarque: quod fieri debuiffet, (1 e$ rore generarentur. £ tcum tradant ex puro rore candidos nafei, ac nitidos , ex turbjdo vero pallefcentes, nec tanto fplendore nitorequcpra?ditqs,quam nobis dabunt rationem opinionis huius afser- p tofes nigrarum Margaritarum > aut aliorum colorum ? Nam 1 Gonzaluus Ouiedus tradit ‘ fe Margaritas habuitfe eoiore nigras, vt eft carbo, fiulu£s,fplendentes,vtaururn»fine(plen dore,feu obfcuras,coagm'entatasdenfafq;, ad caeruleum vergentes colorem; item ad viri- dem , & alijs coloribus praeditas . Quidam ex recentioribus , vt antiquos cum Unioribus concilient, originis diuerfitatem diffundi earum genefi acceptam referunt, non autem au- tqxumignauia?» aut ofeitanti#, Necenim video, inquitm Prancifcanus Rueus, cur cui- quam mirum videridebeat, liprodmerfa coeli conlfitutione illarum generatio variet. Quid namque prohibet aliter nafei eas, quas ab Erythraeo mari »qua?vea Taprobanae, & Toidis , vel etiam ab Arabia? petuntur littoribus ? fecus autem quae a Paria vieinifq ; Au- flrinis, vel etiam Occiduis feptenrrionalibusque Qceanis ab edoCtis yrinarjj| folertiffima petuntur arte . Proinde Plinium rerum tiaturaiium peritiffimuni nullius infciti?e , aut ne- gligentia? infimulandum cenfeo , quod de Margaritarum natalitijs aliter (cripferit , quam Auffrinarum , Qcciduarumque nuper inuentarum regionum luftratpres , quorum moni- menta pra?tereo , ne prolixior fim . Sat namque nobis in praefentiarum fuerit apud omnes conuenire , Conchas pro fua aetate , ac magnitudine maiores , pro roris vero ( appetente Q genitali tempore) concepti puritate, vel ohfcqritate generofiofes , vel ignobiliores enixi. Qua ratione vberiorem has cum coeliaca natura, quam cum ^quorea confenfum,& cogna- tionem obtinuifse manifeftum puto. Haec ille , cuius conciliatio nullius plane apud me efl momenti , Nam quamuisin quibufdam rebus regionum ,& locorum diuerfitas diuerfos generandi modos proferat : tamen rationes pra?di<£ta? non patiuntur Margaritas e rore na- fchquemadmodum neque a fulgure, quod reprobauit n Iohannes Tzetzes,a(serens,puta- re fe in mari generari lapillos quofdam, qui cum in Concham ceciderint huius tefta? flui- tate nitoreve acquirere fplendorem, ficque fieri Vniones: yerfus eius clarioris do#rinse gratia adferam: gyei to' (pvoUivpics thS F'yyi^ai iuvScov dV dWd rsts t £ iX^Paf Trahit* A\yo 'v Ofpd&v rotJT&v ro)t fJtetpyapiS at , °Tvy%ctt>&t. 4 pyvpo'x;p6q* K&j' XP0!i's ^ p^dpyapur Jf 0'acu hiayyig 7rip O tS O rpi* ykt&ett % ^ (Sw tp iv toIs at/scuf tlu) id eft, in carne Qdrei gigni Vnionem, quemadmodum jn fuum carne grandinem . Idem Iuba tradit referente P Plinio , Arabicis Concham ede fi- milem pe&ini infetflo , hirdttam Echinorum modo, ipfum Vnionem carnis grandini fi- irilem . Hanc nos fententiam tuemur, & Indorum audoritare confirmabimus , praefertim qui Cubaguam infulam incolunt.Hienim Vniones in Conchis eo nafei modo tradut,quo oua in Gallinis. Nam in gallinis grandiora propeque matura foramini propinqua funr, vt excludantur citius ijs, qui minora funt minulq; matura, & in vteri interioribus recundita. Ita quoque Odrea ha?c Margaritas ferunt magnas prope redarum ora,paruas interius ma- gis,vr mirum non fcriplerit Plinius,partum Odreorum Vnionem ede. Quidam non inepte Japidum in diuerfis animalibus nafcennum generationi comparant horum originem . In- ter quos ed Rondeletius, & S Alexander Benedi6tus, quifie fcripfit: Vidimusiapides ex „ vedea eiedos magnitudine oui gallinacei : quos paulatim vifeofa materia obdudta, veluti C in crudas varij interdum coloris, igneus calor indurauinatq; ita increfcerefenfimtradun- „ tur . Margarita? etiam in Conchis to modo fieri traduntur, gemmarijs varios veluti in eoe- pis cortices torno detegentibus. Et Rondeletius:Eadem ratione, inquit, arbitror Vnionem in Conchis concrcfcere,qua grandinem in porcis,calculum in renibus, vel vefica.Quoan- no haec feriberemus, mortuus ed quidam, cui in altero rene erat lapillus tot particulis con- flans , quot in rene venularum erant ramuli, quarum particularum lapilli, extremu veluti caput marmoris rotundi, & candidi fruflulu referebat, vel Margarita? maiufcula? figuram, & fplendorcm,id ex pituita vitrea concretum fuifle exidimo.Quare nec mirU fi in Odreis, & Conchis fenefeentibus Vniones reperiatur.Talia Rondeletius.Mollised vnioinaqua, & vbi ex ea eximitur,indurefcit veluti coralium, vt referunt nauigationum Indicarum feri ptores . Idq; ed,quod his verbis dixit Plinius : In aqua mollis Vnio protinus durefeit . In mari dei Sur di&o feribit ( «onzaluus Ouiedus inueniri Vniones centum pyri forma, ante- quam vnus rotunda. Incola? Cubagua? infula?, qua? in Occidentali lndiafitaed,afierunt Odrea Margaritas ferentia certis temporibus producere certum humorem rubrum, & fan- guineum in tanta copia, vt tingant, & inturbent aquam eodem colore. Nemo tamen redte D exidimahit hunc humorem ede materiam, ex qua dant Margarita’, quia in nullo alio loco, vbi Margarita? abundant, hoc obferuatum legi. Cerrum autem ed fuccum aliquem clarum tcnacemq; efse . Illud quoqj refert ad harum ylnan , quod Androdhenes in deferiptione *, Parthia? tradit apud f Athena?um.Pinnarum,qua? in alto degunt clarifTimos efse Vniones, »> puriores, grandiores:eontraillarum,qua? per aequoris fumma fluitant, & furfum euehuntur minores; colori fq; nubili, quia folis radi js percutiantur.Qute etiam s Plinius de vnionibus in Conchis Margaritiferis nafcentibuscondrmat his verbis: Miror ipfo tantum eos coelo gaudere, fole rubefcere,candoremq; perdere, vt corpus humanum. Quare praecipuum cu- fodiunt pelagia? altius merfa?,quam vr penetrent radij. Non etiam iliud,inquit Aelianus* me fugit, auulfis his lapidibus ( vnionibus e Conchis) quafl redemptionis pretio perfolu- » to. Conchas liberas dimitti . iterumq; Vnionesrenafci.Quod fi priufquam Iapis eximitura I »» huius altrix beftia. moriatur, yna cum carne putrefeere, & perire dicitur* Refutabo opinionis Tzetz vir in porcis co crefeac . Molles mari Mar- garita:. Materia nionum. r Lib .3. * Lib.g+cafc H- % NA» Oo $Cfito flif- fo luuntur • Vt ditfbL yantqr , NPBliqu5-r tur. «ur, Margarita sius. * Lib. 3 ,2. sap.iio. Infomfliu « 8 Lib Lactuyma rum fym- bolum. 434 Vlyfsis Aldrouandl N A T V R. A, t X hifiorijs,quas infra recitabimus,cum dc luxu agemus, liquet Margari» tasaccro dilsoluR Vnde Paufanias; T* M*py*P* «WAvt && foli exponefin quinque aut lex diebus }J eolliquantur , vt mellis, quod ad (ubftantiam attinet , fimilitudinem referant , Ego fi hoc ofim nouifsem,diuespaucisdiebus euafifsem, Hoc enim intellecfto, quod nuper fciuhatq; alio fecreto,quod experienda didici, poteram fex millia coronatorum in quadraginta, vel paulo plpribus diebus (upeducrari , Exiftimo , fed non fum expertus , aceto difiillato eas etiam pofse liquari , Paucis adieris etiam aurum his difsolui pofse affirmant , Huc vfque Cardanus, Zaographus dum hsecfcriheret Vniones aliquot perexiguos filo ameo infertos p aceto fatis afpcro ad dies decem macerauit, Vnde emolliti quidem (ur>r, & friabiles fafti, pra?fertimfuperficie: pars inferior durior quidem remanfit , fed & ipfa digitis atteri pote- rat, in fundo vafisarenofaafperitas videhatur.ficut in matulis calculofarmn. Emolliuntur igitur aceto, &refoIuuntur Vniones, non liquantur, aut contabcfcunt, NJ|m qua? proprie ' liquari dicuntur, fiue per fe vi calor$s,ea tota in liquorem aheunttfedimentum enim.vt di- xi, arenofiim in fundo relinquunt, vel tota? potius in arenam refolutae fubfident,fi tempore longiore nimitum relinquantur. Acetum dhEUatum vim priftinarruficut faporem odore-* ve (eruat:vt proculdubio eadem omnia, quae non diftilIatum,piYftet;fed purius fubtiliufqi I eft . Z,oographus ante multos annos iq cineribus diftiljaturmter repetita diftiiiatione ace- tum, feruat, Non vehemetius tamen inde, quam acetum aliqqqd acre ante dilHllatione-m» filium ipfi videtur, Quocirca Cleopatra Margaritam tam cito difsolui pomifse valde mi- ramur. Acerrimum fane illud acetum fififse oportet, quale iq nofiris regionihus,non repe- ritur.Conchasquafdam (rugatas HoqdeletijjVelfimiles) artifices alibi, vt Venetijs,(upe-rr ficie externa, quae fufea, &afpera eft, praemollita nimirum aliquo, liquore, lixiuio acri for-^ te, jta expoliunt, vt pulcherrime niteant, Cochleae caelata teftarinquit Randeletius.in ace-. ( to macerata, fuperiore vcluti cute, vel cruftafpQliatur,reddfturcj; Cochlea Margarftftera? modo fplendens,nitida, & Vnionis modocolQrata.Et SyluiusaitrDifsoluuntur aceto for- ti praefert? m diftillato, vel fucco limonum ( pro eo inquit Zoographus, nobis fuccum ber-. beris accipere licebit ) Margarita, teftae ouqrum, lapides renum, veficae, coralium vtrumqi: $a poft ficcata prompte friantur, Sed aliud eft difsolui, aliud friabile reddi. DENOMINATA. ARGARITARIVS eft negotiator, piangoq; Margaritarum, apud Eirmi- cum.Calepinus picipyqpm'pi7s^pou exponit Grtrce. Poteft etiam dici Graece /uotp- yqpijivs , y:yrQp» rfov ix^ucov afypx 6 xssAA^Oih ixAoifXTr^ . Id eft, inter mul- tas paruas Margaritas, vna relplcndet prae ceteris , & in fecunda pifeium venatione CaL lychthus» Vcnuftas. * Lly-c.ij, Prsmiu re- dte facien- tibus. c Padag. IL 2.C.1 2. Verbii Dei. Cap.7. e Mdttb.s. fStrom.i , MORALIA. c A N C T I S S I M A Virgo , & mater Dei noftri perquam appolite Marga- s. Virgo ritseaflimilatur. Etenim vt Margarita inter carceras gemmas candore, clari- Margaritas tate , perfpicuitate , rotunditate , vnirateque vnde vnio vocatur , praecipua fimilis. habetur, & cor roboras fyncopen,& animi dcre&um curat:ita etiam hec fan m diftima Virgo immaculara vere candida eft propter puritatem, & virgini- tatem,clara propter honeftatem,perfpicua,ac refplendens propter vcritacem:eius enim in- tima videri poteram: rotuda propter obedienriae bonorumq; operum celebritatem: vnica, & praecaeteris praecipua, propter lingularem ac eximiam famftitatem. Animum addit timi- dis peccatoribus, & tremorem, triftitiamq; ne damnati moriantur, pellit. Re&e itaque fa~ puit, quiinuematam pretiola Margarita, omnia bonafua vendidit. aIdeoq; dicitur Vir- * c&nt6 go lingularis: vna columba? V’ ’ # LEGES. P I A N V S Digcftorum nono ad legem Aquiliam, ita inquit: Si mari-, tus vxori Margaritas extricatas dediffet in vfu , eafq; infeio viro perforaf- fet,vt pertulis in linea ( filo) vteretur, tenetur lege Aquilia. Sed apertius a * Dlgef. de alibi: Si linea Margaritarum furreptalit, dicendus eft numerus. Ccelius furdib. 47. Rhodiginus, Extricatos, inquit Vniones iureconfultis dici opinantur, per- Extricati t> 1 politos, &ab geniduis maculis depuratos. b Adrianus Turnebus libenter Vniones, aftentitur Accurlio, vt extricatae fint Margaritae, quae lineis intricatos non funt, fed extra li- Juld* neam, & tricam per fe feparatae fint : extricatas enim Iurilconfultus, opponere videtur ijs, ^ ^ *erjm quae in linea habeantur. Robertus Conftantinus extricatas interpretatur, non pertufas, '17‘ ,:>1° nec in linea, aVoAsAu^tbi? . Scribitur0 in lege Seia. Seia Vnionem cum hyacinthis le- <= ff.deaur. gauit: poftea Vnionem foluit, nec vllum mortis tempore inter ornamenta fua Vnionem &arg. reliquit : quaefitum eft , an haeres aeftimationem rei , quae in haereditate non eft , praefta- re debeat» DO 3 EPI» 43 6 Vlyfsis Aldrouandi EFIGRAMATA. Ei * ub.z, e fi gum. E LL I A Vniones tam perdite diligebat, vt negaret fe amplius vi&uram* fi eos amitteret: a Martialis igitur optat hocce epigrammate manus furaces Anntei Sereni: vtVnionibus fubreptis, Cielliaqccidat; Non per myftica /aera Dindymenes , Nec per Niliaca boucm iuuenca , Nullos deniq\ per deos,deafq\ Jurat Gellia: fed per Vniones. Hos amplettitur , bos deofculatur. Hos fratres vocat , & vocat for ores : Hos natis amat acrius duobus . His fi quo careat mi fella cafu , yitturam negat c/fe fe nec horam . Eheu quam bene nunc , Papyri ane, Annat faceret manus Sereni . Hoc alio Epigrammate a Lino P^dagogo liberto Pofihumill&V]ui tama: erat apud Patro- nam gratite, vt ei committeretur gemma: concubini totum penus , Poeta ickm geminos pofcit,& cum videatur velle pueros, petit Vniones: Crinita Line Padagoge turba, Rerum quem dominum vocat fuarum ; Et credit cui Poft humilia dtues Gemmas , aurea, vina, concubinas: Sic fe perpetua fide probatum , Nulli non tua praferat patrona : Succurras mi fero precor furori , Et ferues aliquando negligenter Jllos qui male cor meum perurunt : /duos & noctibus,/? diebus opto Jn nofiro cupidus finu videre , Formo fos,miieos , pares, gemellos. Grandes non pueros, fed Vniones Q Poetae acm men. Acumen poeta: ex eo clt, quod ad exitum vfque Epigrammatis habet leporem fufperh fum,quafi petiturus fit concubinos, cum tandem petat Vniones, E P I T H E T ARGARITA Indica, fulgens, apud Rauifium textorem. His & alia ex Jocis* & notis elc&ionis, & prteftantiorum addere licet. Iulius CafarScaiiger; Aut Vniones lucidos ,graues, grandes y J/pys dira collo fert bycna rtigofo . P R O V E I A. H I tanti vitrum , quanti Margaritum . p. Hieronymus in epiftola quadam ad :'AXJ — -i— 'ntes,; & non plena: fidei Chri- filias,q uia dignos generos non Demetriadem virginem: 'Iolen t mifcn parentes, & non plente fidei Chri 1 ftianiideforrnes, & aliquo membro debiles 14 1 v_\_ U 1 L4 iUUiailV ili XiWUlV/ UU itlUUJlVJ • f V k v* M »*• inacqualitasfignificabatur.Si tanto ftudjo curas, vt viuat corpus, quam ed dada opera, quo viuar animus. Si nihil no facis quo placeas homini principi, quanto magis enitendu,vt pia ceas principi Deo^Si tatis fudoribus parantur opes periture, vel v(u,vel furto, cur non ma- gis incubimus , vt calefies opes adcumulcmus? Jn his & huiuJmodi Jocus erit prouerbio. Creta ■ I DeTeftaceis. Lib. III. 4 37 £ Creumure prouerbialis locutio eft, pro eo quod eft approbare:& carbone notare, quodcft Greta nota damnare, Propterea quod Pythagoras aiebat id, quod effet colore candido,ad boni natu- re , & car- rarn pcrtinere:quod atro, mali. Ad hanc formam pertinet etiam illud Vnione (ignare, quod bone quid. iepiusapudautoreseft,proeo quodcft inter felicia prolperaq; numerare: dudum a vete- Vnione fi*, ri luperftitione, que vnumquemq; anni diemiffis totidem in vrnam, aut vtapud Scythas, §nare* in pharerhram, calculis lignabar : quem arbitrabantur profperum abijfTe, candidocalcu- lo, aut creta : quem egregie felicem, Vnione: contra quem inaufpicatum,nigro lapillo no- tabant. Hac omnia autor adagiorum . ELECTIO. RAEFERVNTVR, inquit 3 Fracifcus Rueus, caodidiftimaducidif- a Lib.i.de limasrotundifTima,lauiffirne,& minimi pondcrisnnaximeautem fi natu- gem.c.i 3. ra perforata? fint,Margarita,Verum ridiculum eft aliquas a natura perfo- ratas inueniri. Neleio cur etiam prteferatleuiffimas, cum b Plinius magis b Li.p.c.^. ^ ponderofas laudare vifus fit his verbis;Dos omnis in candore, magnitudi- B ne,orbe,Ieuore, pondere haud promptis, id eft, vt exponit Dalechapius, haud inuentu facilibus, eximijs iliis praftantia notis omnibus in vnico vnione rebus, qui- bus fane verbis omnes laudes Margaritarum complexus quam breuiftime eft. Eode loco: In candore ipfo, inquit, magna differentia, clarior in rubro mari repertus.Indicus fpecula- indici no« 9» rium lapidum fquamas aftimilat, alias magnitudine precellens. Summa laus coloris eft ex- tx, « aluminatos vocari, & procerioribus fua gratia eft. Elenchos appellant faftigata longitudi- ?> ne,alabaftrorum figura in pleniorem orbem delinentes. Hoc loco exaluminatos interpre- Exalumina tantur quaqua verfum finefufeo nitentes, & pellucidos,& ad aluminiscoloreaccedentes, n* quod optimum celetur, cum candidjfiimum eft tefte Diofcoride. c Color igitur non omni- c n^.ca. bus idem, qui & penes regiones admodum differt, vt etiam magnitudo.Nam circa Rofpho- rij. rum Thracicum ruffi funr , & parui. In Acarnia coloris marmorei. In Britannia decolores. Colore va- In amni apud Volgefum montem in Lotheringia no admodu fplendidi. Vnde fit vt penes dant, regiones locaq;, in quibus nafcutur,eoru laudes his verbis prolccutus fit Aelianus: d Opti- a Ll^-1 9’ mus Indicus, & in mari rubro procreatus cxiftimatur.Idem in Occiduo Oceano, vbi exiftit mma^ C-?J- ” Britannia , nafeitur : feci is magis fului coloris eft , minulq ; fplendidus , luba in Bofphoro ^ etiam freto nafei fcribit,qui & Britannicis inferiores fint, & cum Indicis,& Erythraeis nul- Io modo comparandi. Hodie quoq; optimi cenfentur Vniones Orientales, atq; inter hos, Orientales, i j qui inter Ormutium,& Bafforam in finu Perfico inueniuntur. Qui inter infulam Seylan, & Comorini caput habentur, cedunt his pretio, & a peritioribus facile cognofcunturdtem qui circa Infulas Borneo,& Aynon inueniuntur, vilioris etiam pretij lunt. Itaq; Ormu ra- na careris praftantiores iudicantur Orienralibus.His etiam cedunt fplendore,& claritate qui ex Occidentali India porrantur.Na Orientales lumine finceroilluftresfunt. Occiden- Ex occide talibus triftis quaedam & nebulofa finceritas ineft. Ideo illis pretium maius . Habet tamen ^ incj,a; etiam Occidentalis ora quofdam qui non cedunt Orietalibus;fed admodum paucos, Pon- derofiquoq; commendariores.Pondusad hoc aeui, inquit Plinius, femiunci^, pauci fingu- A pondere, lis fcrupulis cxcclfere . Ex Indicis nunc ponderofiffimi pendere vili funt centum lexaginta grana hordei, filiquas triginta, & viginti feptem filiquas. Maximos duos polfedit Cleopa- tra Aegypti regina per manus Orientis regum fibi traditos. Rex Bornei ouianferini ma- C] gnitudine.Margarita magnitudine parua nucis auellana,quam leptocaryon vocant G19- vniones^* ci,& egregie rotund^ nominantur apud q Heliodorum.Ad haec multum confert maturitas. * A etbyop . ^ Aiunt enim quo maturiores fint , eo albiores , & magis fplendidas elfe , translucidas, mi- 2. nufq; referre colorem Concha*, qui aliquando arcum fere caleftem refert variantibus pro A maturi- diuerfo ad lucem politu coloribus, rutilo, carulco,lubuiridi. Itaque Americus Vefputius, tace, ' fic de Vnionum maturitate ad.regcm fuum feribit: Nouerit maieftas vcftra, quod nili per- , maturi fint,& a Ccnebylijs,inquibusgignutur, per fefe excidat, .omnino perfetfti nolunt: ,, quinimo in breui,vt fapius expertus fum,emarccfcunt, & in nihil redacfti funt. Cum vero maturi fuerint, in Oftreaipfa inter carnes, prarerid quod carnibus ipfis hareantjfe fepa~ 9i rantrhuiufmodi optimi funt. Hac ille. Addit etiam inter probitatis notas Iohannes Frego- Jfus,fi facile in aceto liquefiant. Refert etiam ex qua Concha exempta fint.Nam qua in In- dia Occidentali in Pinnaru quodam genere nafcuntur, turbido funt colore, obfcuro,ruffo, & quamuis candida quadam in his inueniantur, tamen non comendantur. Inter Conchas % lti.$ 7.C.4. *UM- Vniones ve diti ab Im- putatore.'1 Vniones dp nati. * L&' Me 4#i Margarita? infigms po dens, PonduSo Cleopatrae gemm^pre ?ij ratio. • LIN I V S a cum de luxuria, qua? cx mari petitur, dixiflet: Principium ergo, inquit, columcntp omnium rerum prerij Margarita? tenent. b Alibi proxi- mum adatnantiapud fuos Romanoslndicis Arabicifq; Margaritis ftatuit. Et alio rurf usio loco: Linum, inquit, quodignibusnon ablumitur, in defer-? tis Indice cum inuentum eft, a?quar pretia excellentium Margaritarum . An- drpflhenes feri pii t in Alia ( nam iocus erit pretij equus celcimator) Perfide, & alijs Orien- tis regionibus tanti vniones pretij fuifte, vt pari auro rependerentur. Mcgafthenes, tefte c Arriano, tradit apud Indos ter tanto auri puriftimi (nam hoc Indi quoque fodiunt ) pon- dere a?ftimari , rpig-afcnov 7rpo$ ^pvcrlov to 1 a 7nffiv /uupydpm K pctrrdv , i(ctf ofliAicnov $ 3 TLurilpyiny , tiBhgiv iyy/s-st tu 0 «’* Tara, o^lp W T UTTW&fo , /U.af>yctpOP 7W%iV . Id eft , Formatas autem difce nunc > Atque manu f afflas. Ferrum quodpiam formatorium in rotunditatem Margaritarum Tenens , 4/^ quicunvp venatur Margaritas s Ingreditur , ponit prope OHreum , Ferrum imprejjormm , veru autem pungit Ojireum, effluit autem quippiam v eluti fimi es ex hoc, £>wd fufum , atque formatum Margarita coagulum fert q Et f^I&fpft: K«f •nyvads i’vrfcct/Aou ptotpydpus tx fAapydpmx Mupovs fiiapytxpou$ Sp&vovris , %c/f ^ioyjis %v yotp A’'AA«$ &* tur. Tunc ferreo ftylo perforata quafi faniem quandam emittunt. Hanc venator ferreo Ia- >» , tere excipit: qui in varias muhipjicesque formas concauatus eft i ea vero poftmodum fa- H| nieslapidefcinatquein modum naturalis Margaritse albus ille fanguisobdurefeit. Et ha?c eft , q ux ex rubro mari colligitur Margarita . Huic autem venationis generi etiam Arabes lntendunt,exoppofitomarishabirantes,hxcPhiloftratus.C2Eterum,qudd Tzetzesfcribat >» <* Hkj.de ex Margaritis confradfis fingi Vniones,n6 mirum videtur, cum h Cardanus feribat e Con-- yar. charum teftis fieri his verbis : Non lamis eft lucri feplafia , cum ex Concha Margaritarum » Ex •Cor ha- pulcherrimi fingantur Vniones. Adeo autem re» f ftimadonis aurei ducenti . Sperabant imponere Germanis, aut Gallis: quod ingenio, & « nkio de artCpdnjrs valeant. Idem c albi:Nuper,inquit,inuentum eft, quod vidi, vt Margarita? fiant a» ymfb fidtp veris frendores y t fi forma, qug folutn dimidium orbem implet, non obftaret a» DeXeftacels Lib.III. 44» , afperitas quardam,omnino pro ve«s atque optimis cis affimilarentur, Qyoniam folfi juxta iittus maris effici illas poffe affirmabat ( qui hanc artem callebat ) folumq; vere: & hemi- eycli» vc dixi? forma: conie^pra aflequor ex lapidibus Aftacorum» aut Pagurorum, vel eius genem iUas confici. Coquebat autem eas citro aqua» Uquorem circumponens illum a quo Ex ocalis iam fplendidas euaderpnt.Certe fi rotunda pro dimidijs fieri poffent, etiam ipfos gemma* ^crotura. rios faUerent:quando & nunc egregia opera iqferaqtur, Quod vero optimum eft, tarde fe- nefeunt, multis aqqis fplendorem feruantes. Leues fupt & et jam pondere ipio parum a na- tiyis differunt ? Cum vero peteret centum coronatos, vt doceret, npn tanti hoc exiftimaui, doceret fallere . Sed confiat originem hoc adujeerinurn a talcho ducere, Conchas palu- Ex Concha fires aliqui in acri lixiuio coquunt , donec nigri earum cortices feparari pofiint: reliquum tu™ album contundunt, & rore inter Peqtecqften,^: Auguftum collero djftiljatoq; excipiunt, ftnu te 1S* fubigunt,& globulos minutos formant, pertunduntqueacicula,5< filo infertps ad folem _ .. ^ indurant? Margarita oculi labracis a ICiraqide nominantur: vnde arbitror effe qui ex hu- , r 1 morecryftailjnb pculorum pifeium quoruqdam,vt pote albo,folidp,rotundo,^ magnitu- Ppx 0'cuii8 din? mediocres Margaritas referente, eas mentiantur. Fieri enim ppffe p urant, vt pra?para- pifeium. | tione aliqua translucidus is humor reddatur, ficuti in yiuo eraqt pi/ce? Nam ^ Antonius « Memr9 Mjzaldus Margaritas , fic fingere docet : Accipe, inqujt, candidos lapillos ex capitibus, & ftnt. i. oculis pifeium: quos munda,ficca,puluera, ^ agitatis, defpurmatisque ouorumallurnini- bus excipe, mifce,ac tamdiu moue, donec fiat veluti mala»& fpifiamentum; ex quo V nio» num corpufcuIa,dum recens,& tradabilis eft materia effinge, 4 feta fuilla, vt fiat foramen» transfige, tum demum reficcata coque in ia ferri, Vbi perfo- rentur. Immatur^i quibus ex yfu. Qu® eli- genda;» Viyfsis Aldrouandl 442 . tur,& linitur baras ( baras,vel alhgras Arabice, eft leuce Graecorum, id eft, vitiligo profun- g' dior,Manardo ) cum eis ftatim eam abolent. Quod fi quis lodam ( id eft capitis dolorem ) temperies . patiatur, propter dilatationem neruorum opticorum» &fiat caputpurgium cum ifta aqua* " ' * ftatim fanatur, Oculorum humiditates dehccanuroborant enim neruos per quos humidi- tas ad oculos defluit:eorumque oblcuritatem albedinem ( nubeculas) & fordes emendat. Quidam ad b?c vitia tenuifli uio earum putuere vtuntur,queoculis infpergunt. (fcgohQc puluerem alicui aqua? immifcerem.)& collyriu faciunt,vires,lpiritus,eor& omnes corpo- ris partes principesrecreant; quod humiditates earum redundantes abfumant. Antidotis Ad cordis vi^erum admifeeri, ait Serapio, ac vim eorum augere: fanguinem enim tenuiorem redde-* S • Corroborare; quamobrem conuenire in eius debilitate, tremore alijfqi fymptoma- tihus,quap melancholicis affectibus fuperuenire folent, vt funt timores, & cardialgi*: fan- guiqem enim craffuiri, & faeculentum clarificare, Margaritae, inquit Auicenna,fimiles funt Carabe ( eleCtro ) natura, luciditate:fed efficaciorcs ad roboradum,quam carabe:& ineft cis proprietas valde magna , ^ libro de virtutibus cordis , cor confirmare ait : quibus alij addunt putredini a circa hoc vifcus nobiliffimum exiftenti refiftere ? & quia frigidi , & ficc i funt, febricitantium remedijs adhiberi, Vnde non mirum eft a vulgaribus peftiferifq; mor-^i bis defendere , piarhoeis, licenterijs, acfanguinis fluxui nimio, vt menftruorum quoque Succedam non parum conferre . In locum earum, inquit rurfus Serapio, fuccedere poteft tantundem, «eum, & dimidium ponderis,e Conchis earum magnis,& fplendidis: vt pro drachma Margarita- rum Coebe partis, fcilicet interioris, qux folafplendet,fefquidracbma.ExGraecisantiquis pauci earum memiucre . Ingrediuntur Vniones in compofitione antidoti aurei Alexadri- ni deferipti ab A&uario. Perforati-, & non perforati* emplaftro ad cordis fyncopen, & im- becillitatem corporis apud Nicolaum Myrcplum. Galenus, & Diofcorides nullam inter medicamenta horum mentionem, quod fciam, faciunt, Recentiores duas antidotos hab€t Pharmacopa?i Diamargaritum frigidum, & calidumsquarum prior frequetiori invluefti atque alia, qua? manus Chrifti perlata dicitur. Solent Pharmacopari in marmoreo morta- rio in puluerem redigereme aliquid, vel coloris,vel fubftantia?,vel faporis ingrati a metal- lico contrahant, His dentes albidiores fieri traditum eft: iedidem tefta? Concharum , & Oleum ex Oftreorum, in quibus inueniuntur, pr^ftant, Ex eisautem oleum confici docet loh^nnes vnionibus. Guinterius *■ Andernacus : Primum in puluerem, inquit, rediguntur, & vitro oris angufti a ‘Ds med . iqdumur, perfunduntuique aceto diftillatooptimo, ita vt ad duos digitos fuperemiiieat: yet. & tioih ^cjncic jn cjneres calidos ponuntur , donec loluantur : poftea quod folutum eft in balneo v7' exftillatur ad ficciratem vlque,& iuper calcem hac Vnionum aquapluuialis ftillatiria fun- ditur, rurlusquediftillatur , dum omnis humor emanarif: tunc iterum affunditur recens aqua,rurlusque diftillatur,dutn omnis humor emanarintunc iterum affunditur reces aqua ftillatitia,rurfusque detrahitur, vt an tea:atque is labor ter quaterve repetitur,quo ad nihil aceti fubefsepercipiatur.tadem puluis, fiue calx Vnionum, aut in locohumklofupra mar- mor difsoluitur, aut ex fpiritu vini maceratur, diftillaturque donec in liquorem olei inftar redigatur: cuius grana fena ex humore aliquo ad refclutipnem nemorum , conuulfioneuis marcorem fenilem,& phrenitidetn dantuncorpus fanum conferuatdaffum priftini fanitad reftituit: lac muliebre emendat, augetque naturalium partium vitia, §c femen corrigit: ab* Calx Mar- fceffibus vlceribufq; exedentibus, cancro, & htemorrhoidibusmedetur. Calcem Margari- gan catum, tarum hoc modo parandam docet Andreasb Libauius:Margarira?acetopr£macerat£e,& fiat. friabilcsfa$$e, potiffimum tamen limonum diftillatione, rectius calcinantur iufto igni re- sllcht uerberij,in quo interdum etiani ad rubedinem vfque detinentur, indeque in lteuorem du- I# * '*■'** cuntur. Liquorem perlarum idem fic fieri iubet: Margaritas, inquit, macera aceto forti, dp-r I Liquor nec fiant friabiles , Tritas cum oui albo compone in globulos, quos calcina in reuerberio, Margarita Subtilitatem extrahe per vini fpiritum , Quod non exit, calcina denuo , Spiritum abftra- mra» dum coagula in alcali,quod folue per deliquium; & vt foiuatur facilius, torre ad igne pro- be, pofteaque latuiga exa$illime. Sed variant artifices admodum in magifterio perlarum, vt ibidem annotat Libauius, Quidam acetum dcftillatu exafperantfaleammoniaco. Hoc pulueri perlarum affundunt ad quatuordigitos.Locantin balnei digeftione.Inde deftilla- tur acetum. Affunditur aliud vfquead o^Iiduum. Deftillatur puluis, edulcoratur.Sed hic» vt liquefcat calcinanduseft,quanquam ab alijs etiam fine calcinatione per fpiritum dunta xat vini extrahatur particulatim de more*& quod non exit, id corrodunt iterum aceto,fuh- tilianrq;,donectotumpondustraductum, & attenuatum fit, abftrasr Huc vique Plinius , Eorundem exemplorum deteftandae luxurias alij auVorcsquoqi me- minere , Salinus feribit Polliam Pauliqam Gai principis coniugem habuilse tumeam ex Margaritis ieftertio ( fefierriorum Hermolaus ) quadringenties aeftimatam : atque Phmus non tunicam, fcd ornatum capitis, colli & manuum eam habuifse tradit. Idem Solmus (te- fte Hermolao ) Manlium, non M. Lollium; item filiam eius non neptem, tunse Pau mam tradit, exemplaribus, vt arbitror ambuftis; de hoc Dion itemque Tacitus , Lollia- mqmt, Paulina M.Lollij confularis filia, SetoniusiLolliam Paulina Cai Memmi) cotil uiaus exer- citum regentis nuptam , Plini) verborum de Cleopatrae , & Antonij fponfiombus mper epularum magnificentia paraphrafim cotexuit - Macrobius; hoc intereft, quod Vmonem a regina abforptummon quadringentics,vt Plinius, fed centies feftertiiim valuuse Iciibir. De Aefopi Tragoedi filio ? Valerius Maximus quoq; meminitsidem referens. Horatius, p Fidus, Aefopi det radi am ex aure Metella, Salicet 'yvt decies fohdnm abforberet, aceta Diluit infignern baccar», qui fanior , ac f Illud idem in rapidum flumen, taccretve cloacam* Caecilia Mc'e!la ( inquit Acron) filia Metelli, Aefopum aftorem tragoediarum ditifiimum adamai.it.Eius v-xoris,ac Aefopi filius diues,& luxuriofus fuit,qui gemmam triuiti& mifit in poculum, vt videretur decem millia deuorare, quo. luas pofset deuorare diuitias. Porro cuiufuis conditionis fceminis olim omnibus corporis partibus adhibuifse, crinibus, fpiris capiticp toto, collo.manibus, pedibus, traditum efl, Digitis hoc ( inquit c Plinius de Vnio- nibus ) fufpendere & binos, ac ternos auribus feminarum gloria eft « V nde Petronius Ar- biter tribaccam Margaritam vocauit, Fhio Margarita cara, tribacca, , Indic & An vt matrona ornata phaleris pelagtjs T ollat pedes indomita lirato extranea , f Iuuenalis, Cum virides gemmas collo cir cumdedit , & cum Auribus extenfis magnos commifit Elenchos . Video Vniones fingulos,inquit 3 Seneca, Ungulis auribus comparatosfita enim exercitatae oneri ferendaiunt.iunguntur inter fe,& infuper alij bini fuperponuntur,Non fatis mulie- bris infama viros fubieccrat, nifi bina, ac terna patrimonia auribus lingulis pependifscnt. _ Hos binos, aut ternos Vniones fibiiunVos Crotalia appellarunt veteres. Nam paulo poli „ citata verba Plinius dixerat : Subeunt luxuriae eius nomina , dc toedia exquifita perditiore „ portatu: Siquidem cum id fecere,Ci oralia appellant, feu fono quoque gaudeant, coilifu Margaritarum. De his, & Elenchis hos. verfus Mar: ,;~~J K/r Et virides piclo. gemmas, numeranti in auro , JpHjdquid & in niuea grandius aure fanat. Calceabantur etiam olim Margaritisfin tantum creuerat luxuria; Quin & pedibus. , inquit Plinius, pec crepidarum tantum obftragulis,fed totis focculis addunt.Neque enim geftare Margaritas, nifi calcent, ac per Vniones etiam ambulent,fatis eft, 1 ertullianus: Latentin , cingulis Smaragdi : Gylindras vagina? fute folus gladius fubfinunouit: & in peronibus 1 Vniones emergere de luto cupiunt. Sic& Manilius 1 de Margaritis,d r.,v-r,^.k„c n.oimprpc ornant VninnlKnc nnArl in publicO CUm fin? ipfis de VI* difee- g« >1 nus ; De Tjeftaccis . Lib. II I. 445 t difcedatur,videauturq; diuites, vt Margarita pro More fit,& turbam fummoueant. Idem enim fuit Morum officium . Horatius: * Neque confutaris Summouet liclor miferos tumultus Mentis Qiiida dodtijCjuos & Zoographus fecutus efl licitatori legunt, quafi emptorem pudicitia? matronalis, verbis vim afferentes, & pro arguta elegantiq; fentitia turpem commifcentes. Manuicriptuslegitleilore: alij codices leniores, Atq; ha?c de Margaritis, Eue Vnionibus. DE CONCHA IMBRICATA RONDELETII. Cap. XL1II. O N C H A ha?c, inquit R on deleti us,eft diftipltione tefta? imbricatim vn- data » vt loquitur Plinius, quamobrem Concham imbricatam vocauimus teffa enim ad vndarum fefe attollentium fimilitudinem diftindta eft, qua? diftindiones cum alis? alijs inlideant imbricum modo , Concha imbricata dicitur, quemadmodum & a Vitruuio imbricata crementa: Incerta, inquit, crementa alia fuper alia /edentia inter fe imbricata , non fpecio/am , fed fir- : miorem quam reticulata pra?ftant flrudturam . Imbricata, inquit Buda?us, appellat inter fe ' httrentia imbricum modo.Sunt autem imbrices tegula? curue,quai um alie alijs imponun- tur ad arcendas a.te&is pluuias . Eafdcm Concha: huius diffinitiones non inepte /quamis compares, fjc enim fquama? pi/cium rotunda? di/po/ita? iunt.Concha h^c magna eft,& lata ambitu inferiore, laciniofo, ac eo firmiter coharente.Tefta dura eft, intus Iteuis. Caro dura, acconco&u diffialis,alioqui fuperioribus fimilis. Frequens efl Concha in Oriente, reperi- tur etiam in Oceano. A Gra?coru vulgo Aganon vocari audio,& a Caloieris Arabiae, id eft, - Coenobitis qui illic funt, Tridacnam. V erum Tridacna, quoru meminit 3 Plinius , effe non ‘poffunt.Sicenim ille, cum de Oftreis loquitunln Indico mari Alexandri rerum autores pe- ’dalia inueniri prodiderunt.Nec no inter nos nepotis cuiufdam nomenclator Tridacna ap- pellati it: tanta? amplitudinis intelligi cupiens, vt ter mordenda effent. Ex his verbis nihil jaliud rc&e colligas, quam Oftrea in India valde magna reperiri, vbi omnia grandiora effe, qOain apud nos la?pe diximus : qua? magna Oflrea quidam Tridacna appeliauit , quia non ni/r tribus morfibus deglutiri poffunt.Ha?c Rondeletius.Nos veram hic ConchamTridac- nen repra?fentare exterius, & interius putamus. E ft enim ha?c pedalis longitudinis,tefta vn* data,& fcabra» vt Rodelerij, fed magni ponderis. Pendet enim eius vtraq; tcfta quindecim libras medicas ; eo loco quo fibi inuicem conne&untur fingulae duos digitos per rranfutr- fumera/fe, intus candicant, & glabra funt. Allata mihi eff ex mari rubro. Imbricata minor dici poterit, minor ifta ionge,eanempe magnitudine, qua hic proponitur, ca?tera non abfi* inilb procedenti* ConchaimbricataRondeletij* Fidiores Marga fita:; Pii m us cor redlus. Nominis ratio* Imbricam quid. Imbrices, quid. Defcriptio» Aganor, Tridacna Plinij. a Li.j i.c.6» In India omnia qua apud nos manna. Tridncn® aurhors cie fcnpuoi Vlvfsis Aldrouandt Tndrachnes par§ exterior? m JrMachncs pars Interior l t 448 Vlylsis AMrouand! • Concha imbricata minima . DE CONCHIS STRIATIS Cap. XLIIU. ON CHAS fli iatas tres has nobis exhibuit Rondcletius » quarum prbi maea eft, qua? communi nomine a MonfpclienfibusCcquillevacatur, ab Italis Cappa tonda,a rotunditate, Duabus enim teftis conflat multum capis, $c ip dorfum multum elatis, yt ad rotundam figuram multum acce- dant : intus la?ues funt > foris flriata? , pe&inum modo, in ambitu ferrata?» Harum alia? funt alba?, alia? nigricant, alias flauefcunt,per ginglymum col- fetuac. ligantunvtriufq; eniip tefta? apophyfesfefeinyicem fubeuntes toniunguntpr. Caro dura Caro; eft, difficilis copcpdu . Ius ex ea alupm, (oluit , px Concha hac & ceteris quas fequumur vftis,& in cinerem redadis dentifricia optima conficiuntur > Altera Concha ftriata pi iovi q fimiliscft, nifi quod illa aliquot lineas tantum a latere ad latus, per filiarum tranfuerfum dudas habet , fia?c non lineas fimplices , fed virgas latas ficuti fafeias per tranfuerfum du- ConehaJ ^as habet.Efi etiam niffa,vnde Concha ftri.ata»fafciata,& ruffa dici poteft.T ertia Concha ftriatu, h- ftriata ca?teris: longior eft, oui figura, teftis multum capis, canaliculis. parum profundis,. fcijpas ruf-a aliquot lineis per tranfuerfum dudis , Cum qua non parum fimilitudipis habet hic a me fa^ , aclieda, colore candido; prone datur & fupine , His ftriatis Rondektij fubiecit fpcciem il- lam Zoographussquarn V enetijs rotugda? nomine pidam accepit , Iftiufmodi Concham a figura quam habet cum bucardio lapide, bucardiam nominare (oleo, Colore eft (de mea loquor, nam Zoographi Concham, licet eandem arbitrer, non. vidi ) candido , fafcijs vero cincreis,fln|s ferrugineis , Exeode plane genere eft altera fubfequens.pifi quod tuberofa eft , Nos etiam alias adiungemus.depidas,qu3e& colore, magnitudine ftriarum ,acfa- fciarum pofitu differunt ac colore. Prior exterius exochas habet, & fafeiasquatuor nigri- cantes.intus tota candida . Altera etiam exochas habet, & pane (uperiori qua conne&itur, colore eft ferrugipeo , intus albo & viridi , Sequitur has Concha ftriata candida & admo- dum lucida, fafeiam in medio habens latam caftanei coloris,cuius medium percurrit linea. caftanei coloris valde faturatiicircumferentia fufeia? tota eft; ferruginea: intus vero tota al-. ba . H uic valde fimilis qua? deinceps depingitur , magnitudine nimirum , exochis, atque jftrijs,duas habet fafeias tenues;aIioqui tota niuea , Qua? deinceps dcpi&a eft quatuoi; ha-? bet fafeias caftanei coloris.intus tota candida.Striatis item adjungenda iftaec Concha Pe- dfiniformis, tota ex cinereo lutefcens,fafcijs tribus ornata ochreis , Necnon & ifta , extra fcnuginea,intusalbo,& purpureo violaceo varia, intus animans cpnfpicitur». luteo, c^ru- Ico,& rubro varium . Huc deniq; pertinent Conchula? ftriata? bina? poftrema?, quarum prima colore prorfus eft ferrygineo, altera ex luteo cinerea? ftrijs cinereisffafcijs fulcis? ru beifque. Di > De T eitaceis . Lib. III. 44 9 Concha /taata R ondeletij prior. Concha ftriata Rondclctij altera. Concha ftriata rotundaZoographi. Concha flrlata rotunda no$r& : ■ .. • v • : k ' \ r Concha ftriata rotunda alia cum tub iilisc Concha ftriata noftraprim& Concha ftriata noftra fecunda^ Concha candida vnica faick, caftanei coloris. Concha niaea ftriata* Concha ftriata quadruplici iafeia caftanei coloris». Roncha ftriata pediniformrV Concha: ftmt-£%ede$.trc5 aRae cum animali fuo« DeTeftacels Lib. III. 451 * DE CONCHA ECHINATA. Cap. X L V. CFUN AT A M Concham, Inquit RondeIctiussabafpcrirate vocamus, Nominis ficu t aculeatam ab aculeis vocare pofftmusJn hac V riiones reperiri tefta- tur* Plinius, Nam & Iuba tradit Arabicis effe Concham fimilem Pectini Infefto,hirfutam tchinorum modo, ipfum Vnionem in carne ipfa effe grandini fimilem . Ha?c Concha Penini fimilis eft, teftis admodum con- cauis, ftriatis,in ambitu incilis , In ftrijs fiue exochis eminent aculei fre- quente5,incurui, certis intervallis a fe diffui,qui li vi, aut alia ratione exciderint, veftigium fui relinquunt . Quod a me temere diduni non eft : funt enim qui putant Conchas omnes ftriatas aculeis illis armatas effe,fed crebro attritu & maris iadadonc rumpi,quod falfum Aculeos 25 effe experientia docet. Nam in Echinatis fragorum aculeorum veftigia fempcr apparent: omnes ha- ' Conchas vero ftriatas tantum etiam poftmagnas procellasin littorefsepiffime videas li^ bere taisu- ne vilis aculeis, eorum ue notis. Vidimus etiam fa?pe Conchas ftriatas fine vilis aculeis re- tibus captas . Quare hanc a capteris differre certum eft,afpcrirate & aculeis,carne vero in- terna fubftantia plane fimilis eft,Pftec Rondeletius, cuius iconem addere fupcruacancum £xiftimaui,cumexeofitgenere,quamhicclauffam vtraq; tefta, mox apertam repraffenta* mus, cui & aliam adiuximus aculeis albis , faftijs quinque , quatuor tenuioribus & luteis , vna lata caftaqei coloris, Notandum autem eft aculeos effe i n exochis , & non in ftrijs fcu canaliculis.-pr^terea eos omnibus, quas hadenus vidimus , fuperiori parte teftarum , qua libi inuicem cqnneduntur,deeffe mira natura? prouidentia, ftquidern fi hac parte fuiffent, libera? teftaru apertioni impedimento fuiffent.Qua hic cum animali appinximus, aculeata maxime omnium quas hadenus confpeximus, exiftmferrugincis aliquot fafcijs infignita exterius eft . His adiungere volui eam quam Zoographus Venetijs accepit , non putat ta- men in Adriatico aut mediterraneo mari inueniri, fed Orientali Oceano , Tefta? vtra:que inquit, figura tum foris, tum cauitate interna, qua? caput verius recurua eft, inuicem fimi- C les jfunt.hoc pulchrum in eis;tribus in fummitate articulis ginglymo iungunturdta vt emi nentes vtrinqi mucrones mutua infertione vterq; in oppofira? tefta? acetabula, coha?reanu atq; ita fit vt quoniam Concha tota alternatim & ftrijs eminentibus exufperatur , & cana- liculis cauis. ( quos & ftriges vel ftrigiles dixeris) lulcatur , infima parte ftrigiles oppofitis committantur & refpondeant ftrijs, his prominentihui, illis fubeuntibus. Concha echinata noftra claufa . Concha echinata aperta . Concha r 1 45* Concha echinata fcu ftriata.,, Concha echinata alia cum fuo animahV Concha echinata Zoographi H DE CONCHA SQAMOSA. Cap. XLVI. I C Concham delineatam exhibeo , a nullo adhuc quod fciam , authore vifam l fquamarum in modum fit exornata , Huius iconis particeps fum fa&us a nobi- liii uno atq; dodiflimo plenoq; humanitatis viro Daniels Barbaro olim Aquilegi# Pa* «rigrcha vigilantifiimo fflavr&f ttoAu' v7np@ct.Xhst, » te 70 tb' avdos iynyhiTut.tiffi' «A' W tmolvto. /u ethica <&ipi ths toV»? tu f cnp) c.i f* T8TO TB' I7nyil iTUi.uOl d% TU. TfittXVTO. /UCtAi^n tmwt ras T«/4«i TUP 7np) C> If. Lcc/j/ap , Concha quae pidoribus vfui eft,craflitudine plurimu excedit:& florem illum non ntra teftam,fetl foris habet, reperitur id genus maxime circa Cariam. Huiufmodi eft Con ha, quam hic proponimus,teftis fpiflis , intus laeuibus, foris inaequalibus & afperis , Cin- abarisaut Sandarachae colore, figura Spondylorum aut minorum Oftreorum.Hancac- epi a Guilielmo du Choul Allobrogum praefedo . Haec Rondel«tius. Egoaliamaddo nkum animali depi&am a Daniele Barbaro Patriarcha Aquilegtenfi, mihi miifam, cu- lis tefia cftmufcoobfira. Ca Concha / % f$6 Concha pi&orum Rondeleti j Conchf pictoriae fimilis mufco pbdu&a. DE CONCHA CORRALLINA Rondel. Cap. XLIX. ONCH£ fupradidta? (nimirum pi&orum ) Smilis eft h a?c quje in mari noftro repentur, colore fcilicet.rubra enim eft, coralium plane imitata, vn- de Corallinam nucupauimus, figura difiimilis:externa enim tertarum par- te Pe&inem refertmifi quod h?c ftriata non eft.fed lineis tantum afpcra,& tuberculis rubris inaequalis, intus l£uiftima,candidi marmoris colore.Spon dylorum modo colligatur tertae vinculo nigro: tenues funt fed latis dura?. Caro dura, odo- re virofo,fapore falfo.Raro reperitur haec Concha, & vix nili poft diutinos A urtri flatus, & Canicula: exortum in littus eijciatur. Simillima nifi eadem eft, a me appofita: quas vero fecudo loco pidta eft ex eodem genere eft, caeterum echinata ac velut foraminibus peruia. Poftrema prone item & lupine pi&a , cum Rpndeletij Concha eadem eft, intus nimirum candida, extra coralii modo rubra . Conchacorallina Rondeletij» - Concha corallina noftra? Concha corallina afpera. rr' -'M» Concha DeTeflaceis. Lib. III. 457 Concha corallina tuberculis rubris inucrfa parte candida>& ora purpurea , 458 Vlyfsis Aldrouandl DE CONCHA RVGATA, IDEM.' C^Rjp» L • AGNA haec Concha , & lineis multis & elatis per tranfuerfum du&is , valde rugata eft:teftis valde fpifiis , intus Ipeuibus & fplendoris argentei , qua parte Concham Margaritiferam, matrem Perlarum vulgo di&am re* fert, per ginglymum articuiatunteftarum enim in fummo apophyfes vicif fim recipiunt & recipiuntur:quibus acceflir vinculum robuftum,dicasef- fe dentes pe&inatim coeuntes . Teftae ob fpiffitudinem in laminas & fru* fta difiecantur,ex quibus fpherula precum conficiuntur , & dentifealpia, quemadmodum ex matre perlamm, led non adeo fiplendidadn hac Concha Vniones reperiri,non dubito, Concha rugata Rondeletij » DE CONCHVLA RVGATA. Cap. LI. O N ab imo ad fummum , inquit Rondeletius , lineas du&as habet haec Conchula, fed a latere ad latus multas veluti rugas lparfim & fine ordine: quarum quaedam imperfectae fu nt, & in mediam teftam definunt. Teftae non funt tumidae & in dorfum elatae, quemadmodum ftriatae omnes , fed depreflae colore vario, funt enim ex albo cinereae & ad liuidum aacceden- - - res . Labra teftarum crafla funt & tam ar&c connexa, vt fine vi non ape- riantur, faciliufq ; rumpantur tefiae quam patefiat, quod a Chamarum natura prorfusaiie- num eft, quarum teftae hiant. Vndc eos errare confiat ( Bellonium taxat) qui hanc Conchu lam pro Chamepeloride exhibent. Haec Concha arenae modicum recipit per rima.aquam fugit ore quod illic fitum eft,rotudum & in ambitu finuofum , Has Conchas V eneti Biue- rones,& Piuerones vocant, Maffiliefes Clonifias, Ligures Arfellas, Decadem haec Bello- nius.RegiasautbafilicasChamas Galli Pelourdcs,ad Peloridarum vocem accedentes di- ve st Cal- xerunt ( Rondeletius mox Conchulam variam Gallice Pelourde nominat ,&c luto erui cinellis dif fcrjbit ) Malfilicnfes Clonifias, Veneti Biueronos, Genuenfes Arfellas, Hifpani Armillas: AnconitanijRauennates,^ Ariminenfes Pauerazos , quafi pauperculos nominant , quod iJlicniminm popufaris.paupeiibufq; offerri folitafit. A luto aurem in quo tum manibus , tum retibus euerruntur, nomen habent: enim lutum eft (Reprehendit hanc etymo- logiam Rondeletius.vt poftea audiemus.) Alij di$as a Peloro monte Siciliae volunt.Dif fert autem a Calcjncllis ( Chamis piperatis) quod turbinatiori & grandiori corpore con- fient. Calcinell^ enim (quae & Biuerazae dicuntur) comprcffiore funt forma , tefta tranfiu- cida ac mul to quam Chamaeleios teneriores . Media autem eft inter afpera & laeuem con- fiitutione §c natura.no enim ita horret vt afperameq; ita glabrefcit vt laeuis, albo praeterea acfgluo Vt k 1 DeTeftaceh. Llb. III. 45P * ac fuluo emblemate diftinguitur: vnde Capparozolam ( Chamam lamem quoq; Cappa" ^ rozolam vulgo dici , alibi feribit, quae quidem Venetijs Cappae groffc & Rozzola; vulgo dicuntur, ab eruditis quibufdam illic Pelorides exiftimantur,& a G ircorum vulgo hodie epvurdi dicuntur, hoc eft foffiles. nam in fundo feu limo maris a fodientibuseruuntur. Teftam earum laeuem & albam efle arbitratur Zoographus) dici puto,quodex rubro fub- fulua fit.Eius autem caro durior eft quam laeuium Tellinarum & Peuarazarum. Emollire aluum traditur . Sed & Diphilus copiofum bonumq ; fuccum gignere tradit , & ftomacho gratum, nec facile excerni.Haec Bellonius.Conchulae rugata Rondeletij,aut eandem, aut plane fimile appofuithanc depictam Zoographus . Ex eode genere cft,a meadie&aalia. Conchula rugata Rond* ConCha rugata noftra, Conchula rugata Zoographi. DE CONCHA R.HOMBOIDE, VEL MVSCVLO STRIATO. Cap. L 1 1. V A M hic modo ex eodem Rondeletio repraTentamus, Veneti Muflolo vocant ; Graecorum vulgus Calagnone, apud Monfpelicnfes SCVCbHl/UOS eft . Falso BaAsMp quidam ( Bellonium intelligit) vocant : nam nihil fi- militudinis cumquernis glandibushabet; neq; in faxorum rimis nafei- tur,quod temere nonnulli afterunr, neq; tefta larui conte&aeft, neq; hu- ius caro tenera eft,neq; palato grata , quod de balanis fcripfit Athenseus, fed dura, virus olens, atq; infuauis.Opinionem etiam eorum, qui Spondylum appellant , latis refellit teftarum conexus:de quo in Spondylis dicemus . Huius nomen nullum equi- .. dem apud veteres reperijt: quare mufculum ftriatum Concha rhomboides Rondeletij. ictftc dici poffe putat , quod tefta fit mufculorum ma- rinorum teft£ fimili, fed fpiftiorcac firmiore. Pra?te- rea pars qua coharet teft£,reA ^°'ryXCLl *vietl ycthxAs.Tu des nominanrur:qu?dam afper?, vt Limnoftrea & Pinn? & Concha nonnull?, Et afpera- E^s. rum quidem aliar funt virgat?,vt Peden,alie non virgate, vt Pinna. Hadenus Ariftoteles, qui virgatas teftas appellat, non fimplicibus lineis aut tuberculis, fed virgis elatis & ftrijs alperis, de quibus & de ahjs aliter afperis iam diximus . Lamium inter fe differentia eft a magnitudine & paruitate,a craftitudine & tenuitate tcft?, a colore. Qu?dam enim tote ni- Lsuifi dif» gr? fimt,qu?dam alba?,qu?dam nigris lineis diftind?,ali? purpureas, tranfuerfas & redas ferentia* Jineas habennde quibus deinceps . DE CONCHA GALADE, ET c CONCHA NIGRA ROND. L i V. Cap. ONCH/E yoL\d£%$ ( inquit ) Latinum nomen nullum inuenerut, qua-* re Gaza Latino (Gr?co potius) nomine vius eft.Has inter James numerat Ariftoteles, vt fuperiori capite protulimus , fortafle a ladeo colore dida; funt yu\dmarmorea. Haec luceo & fubftantia a fuperioribus non dif- fert. Huic fimilem plan£ adiungimus,quam ob id peculiariter non depinximus . Differt tantum li- neis purpurafeentibus , quas per tranfuerfum du- ftas habet a fummo ad imum , alias partim flaue- fccntesjpartim albas, intus tota violacea eft. Tefta eft laeuillima, liqua ftt alia, tenuis . V na linea caua alterius tefte longam apophylim excipit, & lic ar- $e colligantur. Sic ille. Adieci hic duas alias ico- nes , Prior nullam habet afperitatem,& vndiqua- que lenis eft, candida , fed nigerrimis fafcijs ador- nata, vt pidtura indicat . Altera Concha liue forte chamarota candicat, fafeias habet tres nigrican- tes,vt icon demonftrat.Huc deniq; pertinent tres ifta* poftremas, quarum binae rofeo,fub- camuleo & albo variant, & vclut denticulos inter zonas habent violaceos. Tertia denticu- lis carens, ab vno latere coloris eft ferruginebeaetera cinerea, ftrijs & fafcijs fufeis. Concha fafeiata Rondeletij. Concha fafeiata authoris piqma. Concha fafeiata authoris fecunda* ; t s'S -V • ■ - . G Concha fafdatse authoris ali®* H V** f' v I Dc Teftaceis. Lib, III. 4 6$ Concha craffa? teft^ Rondeh Concha fafciata noftra q uinta • Concha fafciata noftra fecunda. Concha fafciata noftra feptims Concha fafciata noftra tertia . Concha cJathrata crafsi tdU / 4^4 Vlyfsis Aldrouandi DE CONCHA CRASSE TEST.E,' ET CONCHIS VARIIS. Cap. L V I. ONDELETIVS eiufcemodi C6cham,quam iam ex eo depinximus, a Galadc,& chamaafperameq; vita aut fubftantia differre air,fcd craflitu- dine tantum reftarum: differunt tamen etiam ratione fafciarurmque in il- lis rariores & latiores funt, in his plures & vnica tantum linea conflantes. Hae preterea lineis aliquot a latere du&is diftin&a? funt , nihilominus ta- men lacues.Ex his vftis & in cinerem redadfis Rondeledus preftantiflimu antifpodium fleri ferihit , quod in Spodij veri vicem commode vfurpatur , Fieriq; ex his dentifricia &exficcantibusadmodum medicamentis vtiliffime admifeentur ; fieri deniq; „ cxijfdem calcem . Ego huic Rondeletij figurae quinque alias addidi , licet fere difflmiles: craflas enim teftas habent, Prior fafeias habet nigras, interualla vero partim candicant, partim purpurafcunt,flcut etiam lineae quaedam eodem colore decorantur. Intus tota can- dicat , Altera lineis per tranfuerium dudis , nigris flntus candida . Tertia denfam admo- dum & opacam habet tcftam colore nigro in fuperiori & anguftiori par te:c£ tero fubrubec & ad ferrugineum vergit . Quarta multo procedentibus craflior, nigra infra, candida fu- pratfafeia? infra denticulata? funt, Quinta fecundae quodammodo fimilis eft . Similis vero in primis Rodeletij iconi eft mufculus eiufdcm, vt proprio loco videre licet , fed is teftam habet tenuem & fubtiletn , Craflas etiam teftas habent bina? ifta? Concha? nigro , albo & fubrubeo varia?, vti quoque ifta?c clathrata , colore fere fuhrofco : crafliffimam vero om- nium clathrata poftremo colore tota ferrugineo, DE CONCHA TENVIS TEST£. Cap. LVII. « E N V I S tefta? Concham nominare libuit eiufceinodi Concham a tefta? tenui- tate ac fragilitate. Genuenfibus Datteri dicuntur, forte quod Dadfylorum mo- re inuiccm ha?reant.VndeexMyrulorum genere efte apparet, Extra colore funt foedo, lutulento, cinereo, intus argenti modorefplendcnt. Pinguntur hic aliquot inuicem adherentes , atque vna feparatim aperta , quo modo alas auium exprimunt , Debeo hoc Conch? genus Bernardo Caftelletto Genuenfi, cuius viri humanitatem de indefeflain ftu- diofos iuuandi voluntatem nunquam fatis laudare poffum. ) DeTeftaceis. Lib. III. Concha tenuis teftse , 45 9 t 455 Vlyfsls AU ro liandi DE CHAMIS IN GENERE. Cap. LVIII. • SYNONYMA. H Nominis» ratio» *{/uv Suidae oftuei genus eft . Alibi vero x*1^ ab eo exponitur© foSu?, id eft, pifeis, fed corruptum efle tum vocabulu m, tum interpretationem arbitratur Zoographus: quoniam boni authores paroxy tonum feribunt in accu- fandi cafu multitudinis , non pro pifce , ied pro Conchis arino , eft ^affjuKi, id eft , ofeitatio. Plinius (ane Conchas Margaritarum pandere (e di- xit,quadam oflitatione.Vtrumque fieri videtur a verbo A^aaenim,^, quod eft yMpu ( hoc eft capio ) fit %dim, vt a xput XP*tm> P® * Ab eodem verbo x® iecun- dum Euftathium etiam to' oV/oaa»» , «Vo' tS xe^Hwa/.vt patet (inquit) ex Athenio. Sed videri poteft( vtZoographusiudicat) Chama a verbo deriuariin vtrauis fignifi- Pro Vafis gerterc. Concha^. eeramis. Charae- leos j Cha- irrepeloris. Hiatulai Chamae pe Wf razae vn- dedufl#, cationethoc eft,fiue quoniam hiant, fine a capacitate. Caua quidem, & capacia omnia, hia- re videntur: ficut&eaua animantium ora hiant, cum accipere aliquid auent: & licet Con- ch# omnes, tum cauae,tuni ad capiendum apta? fint, Chamis tamen priuatim hoc nominis contigit, forte tanquam maiufculis, & capacioribus. Galenus in Gloflis, yppdfdfrt t, •tlu} xoiXoripuv t/‘*'CQvci : nimirum pro vafis genere, capaciore , quam Concha communis fit. Caeterum pro %tip*ju,i£ai(x*P*fA0's> vel xvpwh, nihil quam cauernam ligni-* ficat ) legerim ego (inquit ) **?*/*$<*, hoc eft figlinam, vt Concha figlina (a figulo fada ) maior intelligatur, quam marina, & naturalis Concha,nam in eodem libro, fic habet Ga- lenu sMyx^ TrAfor & x*f **p*t*i9 vocari . Latine efferri poteft ( hama, aut Chama,aut Cheme,& duninutiuum,chamula;vt a Concha conchula . Apud Plinium compofica videntur chameleos , chamepeloris , &c. quae quidem Graeca funt, & Graecis in compofitione non vfi^ita , quod fi quis ita voluerit vti , cafus obliquos etiam ex integre inflexis componat, vt chameleon dicat, & chameleas,&c. non vt quidatn recentio- res chameleon,& chamaeleosdnepte.Sed omnino praeftabit diuifis vocabulis efferre.Cha- ma foemininutn eft. A«o?,id eft, laeuis, communis generis, Attice: communiter mafculinutft eft, & femininum facit Adse. quare, & x Mia rede dixeris. Gaza non mo- do Chamam teftaceum animal hiatulam conuertit,fed etiam chamcm pifcem alicubi fimi- liter.Nos Graeca vocabula retinere praeftiterit. Plinius etiam aliquado clufiles mordacefq; Conchas ceu mitulos vocaffc videtur. Scribit enim in purpurarum naflis eas ineffe , quod Oppianus de Strombis, & chamis, ait. In exiguis naflis inquit; 'STptiju&X'; cruyziMciVTi? duct vidinobf , Bellonius vulgus Gallicum in chamis nominandis, cum Italico conuenife tradinfiquidem j. noftri,inquit,maioreschamasdes flammes, minores vero des flammettes nominat, quod cum iure incoftaemon fecus ac piper fauces,& os inflammare foleant.Italicum vulgus ma- iores chamas Peuerazas , quafi piperatas, nominat : minores vero Peueronos , quod piper haud tantopere redoleant. (Rondeletius conchulas rugatas, quas fupra exhibuimus, a V e~ netis Piueronos dici feribit . ) Harum enim e mari recens aduedarum carnem quicunque paulo liberalius deguftauerit, quendam faporem in eis gratum, fed gulam prouocantem. ac piper redolentem comperiet. C2eterj^n,quae chama Latinis dicitur, eadem Latinis cap Alia: ’ ' T pa, Gallis autem coquille appellatur. Alias autem his congeneres Itali addito cognomen- tocappas fandas, cappcrozoIas,cappas longas, & huiufmodi vocabulis nominant, de qui- • r 4-» i . r i t » r i"i ii • n • C . • ! ^ _ 1 .. . ... «L A .M ** ilQl bus eft feorfim difserendum.Hucufque Bellonius.Et in fequenti capite de piperata chama rurfum : Chamam piperatam Veneti Beuerazas,vcl peuerazas vocant ad dilcrimen maio- rum, quas Biueronos appellant. Sed fi velBeuerazae, vel peuerazae dicuntur, quod fauces inflam- DeTeftaceis. Lib. III. 467 ■ A inflamment , & piper redoleant, vt ille vult, curefl itaque , quod pipere condiantur •? hoc enim effet oleum addere ignhquamobrem itadidas puto, quod piper pro condimento.eis adhibeatur . Zoographus Germanice Mufcheln dici pofseaitrattainenid nomen nimium patere: contrahi autem, fi differentiam addamus, ita vtConch? proprie did funt, & tenui carne (Ofirea vocantur) ftomacho grata? funr,& excretu faciles.C rafsas vero,quas & regias, & pelorias appellant, multum nutriunt, difficile excernuntur, boni funt fucci, fto- macho conucniunt,pra?fertim magna?. Priore loco chama? in afperas, & regias diuidunturj P videntuiq; la?ues pro regijs acdpi.Pofteriorc in craffas paruas,&craflas magnas, qua? cum la?uibus eaedem videntur . A Plinio fpccies hae numerantur , Chametrachea , chameleos, charna?pelorides,generis varietate diftantes,& rotunditate, chama?glycymerides. Rondc- letius ita diftinguitjvr chamarum alia?la?ues fint,aliaeafperae.Laeuibuschamaepelorides,& Biferentif chamaeglycymcrides fubiungit. Quid vero chamis fit proprium, quo a Conchis quibus in fecundut» multis fimilesfunr, diftinguantur, fic inquirit idem Rondelerius. Athena?us,r«*«JV Rondele' §MYijA , t&f tacoc, «t eas Ta' xcyyyXia vrapv ro' xi%yj- tmm* «Wi d eft, Chamarum meminit Ion Chius in Epidemijs,qua? fortadisyj /ua/ a ( , racis no- minata? funt dvro xi%nvi'vu/,id eft, ab hiando. Id erymum feaiticurdam Hiarulas larine chama? no appellantrfed cum eadem voce etiam channa?nuncupentur,qua? a Chamis maxime cbftgr, men k Lari vt m priore operis noftri parte oftendimus , tutius efle puto Graea appellatione vri,P jinij ms vffirpan exemplo , a quo chama? nomininantur , & chama?pelorides , & chamjrtrachea? atque alia? dum. tiyfdem generis. Chara £ igitur, etfi Concharum generi fubfint,hoc tamen a ceteris Con- ii r chis 4<58 Vlyfsis Aldrouandi chis diflabunt, quod fempcr hianr, & teftas apertas habent . Quod ad formam earum atti g net » ctim tanta fit earum varietas , & tam parum certas , & diftindas notas nobis fuper cis ^ veteres reliquerint, dodiffimus Rondcletius, certi aliquid de ijs veiie ftatucre, perdifficile eiTerede quidem iudicauir, exterum non erat p rapte rea temeritatis, ac immodeftise accu- Bellonius fandus Bellonius,quem ( vt folct ) tacite mordet, quod pro chamis Conchas fpeciatim di- defendnur dias vfurparitmam & veterum quidam id fecere, vt Galenus in gloffis, xoyyot, tW wyylw^ upijbs . Hege- fanderincommentarijs, ait Conchas afperas a Macedonibus vocari corycos, ab Athe- nienlibus */)«/«?, i d eft, arietinas. Haec itaque ille exhibita hac ippne;cui ego binas hafce ad- didi multo quidem maiores, fed c*etera non multum dilfimiles , quanquam capite differ» re quodammodo videantur . Chama glycy meris Rondeletij , Chamas glycymeridi firnilis,feu maioris mytuli fpecies. I De T eflaceis. Lib. II I. 473 Chamse glycymeridis alterius autboris pars eaua « Vlvfsis Aldrouandii <-> ' DeTeftaceis. Lib. III. 475 DE CHAMA PELORIDE. LXIV. p-i- ■ P- • » f ■ ^ . E hoc Chamarum genere inter Bellonium & Rodeietium non conuenit . Egoqua? vterq; de eo fcripfit,adferam,cum pretereaquod dicam, non ha beam.Peloridas Athena?us, (inquit Rondeletius) vno loco a Chamarum genere fegregafle videtur ex ientetia fortafTe Philylij. A/ Jk m Acopi Jis m o - Segregata iffM yrupoi 70' TnAtipiov, ptzicrov ydp i’ lignificatTO j&j 'npclptof, id eft, magnum & prodigiofutn . Vei dida? funt pelorides a Pcloro Sici- liajpromontorio , quod iuxta illud pelorides optima? feperiantur . Iulius Pollux de cibo- runrafttiquorum pra?ftantia verba faciens. iVfw iAv, MyXty Trfo&pivui, oSar iva>? m xuAn/uzvuf vnAaipiePhz clvo(u*autfoltaffe ne legerant quidem quod fcripftt 3 Ariftotel. Con- chas*Chamas,Pedines, Vnguesddcisatenofis prouenire , non ca?nolis. Sed omiffisomni- r ■D bus rem ipfam depingamus . Chama^peloris duabus Conchis conflat , qua? nunquam ira Defcriprio. iunguntur,quin femper hient & iduo & mortuo animante, e tiam fine calidi conradu . Ea? Xcfta . oblonga? funt & lames.ex albb purpurafeentes, in medio conncxa?.Caro intus alba eft, qu£ Caro, etiam contradatota cefta vix capi poteft, extenta longior mhlco eft, rotunda, fpiffa, puden- do virili non abfimihs,digiti medi) craffitudme. In extremo altero foramina duo apparet , Foramina^ alterum oris eft, rotundum, alterum excrementi . Santones Concha? ftrida? & non hiantis oris ac ex- fpetiem palourdeappellant^ua? vox a peloride dedudaefte videtur. S.cd ca charna pelo- p6!”?”.?’ ris non eft,cum magna non iit, neq; hic t.Caropeloi idis dura eft, ob id difticil e excernitur; „ a 0111 0 Hadenus ille.-Palourde autem Santonum eft Conchula rugata Bellonij.Eftq; alia pelour- ca"0°nUm<‘ de a Gallis ad mare mediterraneum dida, nimirum Cochula varia RondeIetij,cuius cha- . * jna? peloridis hic iconem exhibuimus ab eo mutuatam : item aliam ex Bellonio , fed toto ca?lo diucrfam,. Regias & baft- Chama Peloris Rdndeletij, jicas chaniasfinquit hic) Galli Pelourdes,ad Peloridarum vo cem accedentes dixerunt, Maf lilia cloniffas, Veneti Biuero- nos, vel Piueronos, Genuenfcs Arfcllas,Hifpani Armillas,An conitani,Rauennates & Afimi nenfes Pouerazos, quafi pau- perculos nominant, quod illic nimium popularis pauperibuf que offerri folitaftt. A luto au- tem in quo tum manibus, tum retibus euerruntur, nomen ha- bent:pilosenimlurueft. (Hoc ^jytnum Rondeletius reprehendit.) AI ij didas a Peloro monte Cilicia volunt. Differunt A Caldnci k Calciflcllis, quod turbinatiori & grandiori corpore conflent. Calcinella?enim lis3vc difle- ( qua? &Bcucraze dicuntur) comprefftore iunt forma, tefta translucida, ac multo quam u fi Chameleios ranc Coplofum fuccum g$ Rerant. Coquendi snodusi ’/ !$ui quid 4»$erat. Tefta->« In arensu circa litto- ra repeti- tur . Caro» Rondeleu icon» 476 Vlyfsis Aldrouandi Chameleios teneriores. Media autem eft inter afperam 84 laeuem eonftitutione & natura . £ Non enim ita horret, vt afperamequeitaglabrefcit vtl*uis:albo praeterea acfuiuoemble mate cftftinguitur: vqde caparozolam dici puto , quod ex rubra fubfulua iit , Eius autem caro durior eft , quam lasuium Telliharum & Peuarazarum, Emollire aluum traditur. Sed & Diphilus copiohim bonumque fuccum gignere nadit , & ftomacho gratum , nec facile excerni, SicBellonius, Seruant autem idem nomen apud nos Rauentm delata?, edunturq; in aqua elix® vna cum petrofelino & pipere , additoq; eum iure pane inferuntur , grataeq; quidem funt,fed lutum vel arena obftat, quominus fapor refpondeat , Labra earum funt cralTmfcuIa & tam arfte connexa» vt nifi vi aperiantur, §c faepe etiam rumpantur prius quam Os aperiant, Chamajpeloris hcllonij. Concha rugata? vulgi Pauarazzo. de CHAMA ASPERA. Cap. lxv. HAMA trachea authore eodem Bellonio , valuas eodem modo quo la?*» uis tornatas habet, eftq; rotunditate pene orbiculajri coftru vnde pro efca vtuntur ea Pur- ne eft auam nos iHi L antec3^t^e‘ia?° Rjximus, Simillima, nifi eadem curri Bellonijico- da& tertia in hac nojn^US* Rondeictli ver° icone quodammodo conuenit fecun* «a «tertiam hac nomffima tabella expreff*:prim.* vero ex J?uibuseft. DE H De Tedacefs. Llb. III. Concha rugata alia BeIlonij,feu Chama afpera. Chama? ftriata? fpecies. DE OSTREIS. Cap. LXVI. V A N T I fecerint Romani Odrca , & in quo honore fuerint , cum illo- rum res magnitudinis atque luxuria teneret fadigium, nonnullis hic ve- Luxus ve- terum fcriptorum authoritatibus demonftrabo, antequam ad fynony- terum* ma, naturamque Odreorum accedam. Fuere autem in tanta exidimatio- ne apud gula? proceres , vt in remotitfimas a mari regiones ligneis lacu» bus apportarentur: Brundufioquein primis in Lucrinum lacum transfe- rebantur , quia mirifice ibi pinguefcebant. Pliniusauthored Sergium Oratam primuom- viuariaO- nium Odrearum viuaria inuenitfe in Baiano, a?tateL. Crafii oratoris anteMarficum bel- Arearum lummec gula?caufa,fedauaritia?, magna vedigalia tali ex ingenio fuopercepifle,vt quipri quis primu muspenfilcs (inquit) inuenit balineas: ita mangonizatasfubinde vendendo . Ca?terum inuenem. Valerius a Maximus eundem Sergium luxuria exemplar fumma?, non auaritia?propofuit, Pcfilesbal- C de luxuria fcribens. Caius Sergius Orata ( inquit ) penfiliabainea primus facere inftituit: f f, qua?impenfalteuibusinitijscepta, ad fulpenfa calidae aqua? tantum non a?quora penetra- ,Ia uit.Idem videlicet ne gularn Neptuni arbitrio fu b i edam haberet, peculiaria fibi maria ex- cogitauit, aeftuarijs fibi intercipiendo fludus* pifeiumque diuerfos greges feparatis molli- bus includendo, vt nulla tam la?ua tem pedas incideret: qua non onerata? menfa? varietate pi/ciculorum abundarent. Aedificijs etiam fpaciofis-& excelfis,dclerta ad tempus ora Lu» crini lacus preffit : quorecentiore vfu conchyliorum frueretur, vbi dum fe publica? aqua? cupidius immergit : Confidij Publicani iudicium nadus ed. In quoLncius Craffusaduer- fus illum caufam agens, errare amicum fuum Confidium, dixit; qu od pararet Oratam re- motum a lacu cariturum oftreis; namque ea, fi inde petere non Iicuiifet,in tegulis repertu* rum.Huic nimirum magis Aefopus Tragoedus in adoptionem dare filium fuum,quam bo Aefopi tra- norumfuorum ha?redem relinquere debuit; non folum perditae, fed etiam furiofa? luxurig gosdi filij iuuenem,quem condat cantu commendabiles auiculas immanibus emptas pretijs,in c^na luxuria . pro ficedulis ponere : acetoque liquatos magna? fumma? vniones potionibus afpergere fo- litum.ampliifimum patrimonium tanquam amaram aliquam farcinam , quam celerrime B abijeere ctipientem.quorum alterius fenis, alterius adolclcentis fedam fecuti,Iongiiis ma- num porrexerunt,nequeenim vllurii finitur vitium ibi, vbi oritur. Inde ab Oceani Iittori- bus attradi pifces, inde infufa? culinisarce, cenfibusq; edendi atque bibendi voluptas re- ,, pertaed.Hec omnia Valerius,ex quibus non auaritiae caufajed luxuria viuaria illafecifie Oratam difeimus . quamobrem profequamur. C. Plinius Nepos in primo dodiifimarum fu arum epidolarum libro eafdem delicias odrearum odendit, nam cum Septimium Cla- rum inuitafTetadc£nam,& non veniffenAttu (inquit) apud nefeioquem odrea,vuluu!as, echinos, Gaditana maluifti, dabis poenas, &c. Eleganter etiam M.Tullius in epid.107.fefe qui odreis,& m uroenis facile abdinebat,a beta, & malua deceptum efse dixit: & mulier, vt A beta, & iuuenalis canit in fexta fatyra malua de-. , Inguinis, e an apud Chalcidem lautiusparareturconuiuium : refpondit prooemium Chalcidenfts ca?na? gratius effe toro conuiuij in vrbe apparatu. Vocabat aurem ( inquit Athenatus ) Pro°* prooemium, Ssrrrvu 7rpooiptior, copiam & varieratem oftreorum. Eodemq; modo alius qui- dam apud eundem: primum, inquit, oftrea vidi,& echinos: qutequidem prooemium funt ^ Ahr»* xapnnM 7rnpoTctnvjut'vu . d Macrobius pra?terea locuples teftiseft oftreorum vfum d nb 3 fuilfein prima Romanorum c^namam & hocapud eum inuenio:Quo die Lentulus flamen tum. i$. Martialis inauguratus eft,c£na ha?c Fuit: Ante cenam, echinos, oftreas crudas quantum vel- lent, peloridas, fpondylos, patinam oftrcarum , &c. Quam vero Tybcrij principis palato Tyberiusve arriferintiftiufmodi conchylia, colligere licebit ex Suetonio6 Tranquillo , qui atteftatur o(ti:eis dele Tyberium Afellio Sabino feftertia ducenta donauilse pro dialogo, in quo boleti & ficcdu ^^ecur* Ia?,& oftrea?, & Turdi certamen induxerat.Elegantiftime Plinius ironiedis ait: Ex horto ple . * ^ e~ bei macellu quanto innocenriore vi&u ?Mergi enim credo in profunda fatius eft,& oftreo fum genera naufragia exquiri.Deniq ; i iuucnalis non incongrue canebat: * f Saty. S. Dignus morte peritae Anet licet ofrett centum Gaura»a}(jr Cojmi toto mergatur nheno. Poflim vero multa praeterea ex authoribus clafticis adferre, quaead oftreoru encomia per» tinerent, led quia hsec paucula fatis efse pofse confido, itaqj hic vela contraham.. SYNONYMA. I V A L V I V M tefta duriore conte&orum maior pars authore Per. Bel- Ionio, oftreze vel oftrea Latinis dicuntur. Sed oftrea pro genere yniuerfo Oftrea pro •teftaceorum fumi Rondeletius docet, vt in fuperioribus, vbi de teftatis in genere vni genere egimus, videre licet, vbi etiam quid Gra?cis (it oVpi», & eV/>«o>, fa- uei'f° tis fuperque feriptum a nobis cft : non raro in primis totum genus oftra- ceorutn* codermorum cople&i, fic enim, vt hoc hic obiter inieramus, Suidas echi- num dotAdrrtov t) f rpwv effe tradit ,& HefychiusoVp** , t*' ptuiKu SstAdojix. Sicut autem Latini a tefta teftudinem:fic quoque Gra?cioVp*« ra og-pxtx nominaue- Etymon, runt: quanquam Euftathius ab oVp«'op ( quod eft os, quod tefta veluti ofsea tegatur) abundante rho ditftum cum Varino velir.G i ceci nunc vulgo d^pi^ta vocant, Pfellus oftri- a eplfiot. dia,interprete Valla, voce vt apparet, diminutiua. Inuenio etiam apud Hefychium Y pr* ofhidia. xoV pro oftreo. Italis oftreghe dicuntur, Hifpanis oftia delamar. Galli, vt innomina- tus quidam feribit , Onitres, & alicubi Ittre alie calle: led communiter teftante etiam £ Rondeletio Gallo Huiftres vocant, Mompelienfespriuatim Peires Oftres, Flandri,& alij Germani inferiores Oefters,Ang!i non diuerfa voce Oyfters. Putat Zoographusapud Belgas etiam ijterle vocabulum diminutiuum nonnunquam vfurpari : fuper quo nomi- ne cum Belgam confulerem, refpondebat, prorfus fibi efse incognitum, Albertus, ci- tante Zoographo , alzum ex Auicenna interpretatur oftreum . Antiqui fecundum Syl- Alzum. uaticum oftrea eft, irem Caugilen, ( Caugilelvero nominat Auicenna 2. 537. videtur Antiqui, autem nomen corruptum a conchylijs.) item Latalus. Alibi etiam habet.Oftracorum fiue Caugilen. m, qua? dam funt magna, qua? dicuntur Arabice Barcora, ( hoc & Serapio ha- !;acalus* parua,qua? ArabicedicunturSades, (Sadafquide pro limace,& pro purpura barcc,ra* accipitur. ) Alibi ruidus canifis exponit oftrea: Auicenna vero alibi carufis habet. Etcani- feties fecundum veterem Auicenna? g!o(sographum , <5c Gaugiei eft fpecies oftraci , idem quoque Seigi interpretatur genus oftracorum , aiique efse venereum. Latini oftreum neutro genere , & oftream fceminino dicunt: Lucilius, Plinius, & iuucnalis oftreum SI dixerunt» conchylioru bet:) qua?da f C I 480 Vlyfsis Aldrouandi dixerunt, item V^rro citante Nonio; Non poffe Oftrea (e Romae pra?bdre 8c echinos : Lu- £ ciIiqs.Quid?ego fi cerno Oftrea, cognorimfluuium , limum acca?namfapereipfum. Quq loco Nonius .^Oftrea ( inquit) neutro genere. Sed idem quoq; Lucilius infaemininoge* ©ere dixit : oBrea nulla fuit, no» purpura t nulla floris Item alij,vt Plautus in Rudente : Echinos, Lepa4es,0??reas, Balanos captamus Turpilius Demetrio : pMafta cooperta age in oras oftreas , Et Varro:Nec Oftrea illa magna capta quiuit palatum fulcitare, Afranius quoq; Oftreas marinas dixit: Cicero in eodem * Lui i.e,6. genere vfus eft , Tanquam poffet ( inqnit ) vel in tegulis profeminare Oftreas . a Ifidorus Oftreu ah Vero diftin&ionem adfert hanc, vt Oftrea in genere neutro, carnes in fa?mino dicantur ge- Oftrea di- neFeiquQd fane vix ex fuperioribus colligas, Qyi volet tamen ita diftmguere, poterit , ftinguitqr , ' - GENVS. DIFFERENTIA. LOCVS. FORMA. DESCRIPTIO. ' Tefta, Magnitqdi S T R E dS multorum ( inquit Bellonius ) funt generum , tum ipfo oper- culo nonnullis alperiore ac magis fcabro, tum etiam ipfa magnitudine inter (e diftidcntium « Grandes enim funt quae pelagia? ex Oceano Lute- tiam adferuntur. Sed cum pra? tefta? nimia moleichthyopolas pra^graua- re foleant , neq ; longiusin mediterranea loca deferri poftint, carnofam partem feiungunt,ac line teftis mittere confueuerunt: quod raroautnuf- quam in Graecia, rariftime in Italia fieri folet « Nam qua a Brundufio in Lucrinum lacum transferebantur, vt veluti dulcium aquarum gaudentes aduentu pinguefeerent, integra: Dulci aqu* cum teftis diuendebantur. Difcrimen autem Oftreorum facere folent nationes ac Iittora , gaudent, vbi alibi atq; alibi meliora inueniantur , Optima funt quaiuxta paludes ac fluuiosrepe- riunrur:maiora enim, dulciora, meiiorilq; fucci.Qua? vero ad littus marinum, aut inter fa- xa reperiuntur, vbi deeft limi aut aqua: dulcis copia, praua funt, dura & guftu amara, mor- dacia, cibo ingrata.Hucufq; Bellonius, Rondeletius quoq; differentias iumit a loco, a te- G ftarum varietate, a carnis fubftantia.Effe enim quadam, quae in ftagnis marinis nafcuntur, quaedam in ipfo mari, Illa (inquit) A sjurafcpi* vocat Ariftotcles,apud quem aliquoties A/raL spiu perperam legas pro \ijuvo'^pia:q ua? a loco nomen habent: A twn enim ftagnum fignifi- cat,vnde &ipiw§dteTTctj marina ftagna a Galeno dicuntur , Gaza femper oftrea & oftreas conuertit,non fatisre&e meo quidem iuditio,ciim ftagni oftrea dicere debuiftet: Hancdif ferendam non omifit^ Athenaeus quum dicit: Ta' oi.hoceft;procreantur oftrea in fluuij's,in ftagnis & in mari: c Ari- ftoteles:T^ efky AtpivQ Wfitct. , ,?V« fa'pftopQ$ y , iv tccvQih aruoI^shTctf 7rpomv dvrZp 1' «/>£>/. Limnoftrea qua? vocantur,ibi primum fui originem capiunt, vbi caenum eft. Plu- raq; funt loca quibus Limnoftreorum meminit Ariftoteles, Qya? vero pro Limnoftreis Rondeletij Rondeletius depingit, ex duabus teftis componi ait modice cocauis , & parum in dorlum ^imnoftre^ elatis, foris in$qualibus & alperis, & in tenues Optima^ vbi, Aloeo* * L\b.i< (lor.c.i^. qualia Oftrea ftagni marini Rqndeletij, laminas facile feftilibus, intus la?uibus,candi- dis.Teftas paruas efte, carnem mollem, fuaue, concotftu facilem i maioremq; in his quam in alijs oftreis, quorum tefta? multo ampliores fint < Huiufmodi oftreas efte in oftijs Rhodani antiquis, ob immutatum Rhodani alueu: ven- dique etiam huiufmodi Lutetia? ex Sequana? ofhjs,$: Burdigala?, Cur vero dulciores fint, in caufa efte putat aqua? dulcis admiftionem , Gaudent enim dulcibus aquis (inquit d Pii- . . nius)& vbi plurimum influunt amne$,ideoq; pelagia paruaelurO& priores Illud vero( inquit idem Rondeletius) diligentius excu- n(iiu(u tiendum eft, maiorane ftnrpeu^icis Oftrea qua in ftagnis marinis , aquifve ex dulci quldo^pd permiftis proueniunt , Athenaeus: Oftrea nafcuntur in fluuijs,lacubus & mari, Marina optima, quando lacus aut fluuius ex proximo influit; tunc enim fiunt boni fucci, maiora, dulciora, jjmnoftrea cur dulcio- ra alijs , d 4.3 i, c, 6, Marina.. rna De T eftacels. Llb. 1 1 1. 481 Oflrea hic fecundo loeopofita, cum Rondeletij icone conuenit: altera D.Antonij Gigan- tis Forofempronienfis munere leporibus communicata» dulciora. Quas vero in littoribus ( ?rpo\ «o'«) & faxis limi & aquae dulcis ex pertibus gi- gnuntur, paruafunt, dura, acria, ( ^mcrnta. ) Verna qua? capiuntur aeftatis principio melio- ra funt, maris humore plena ( , Sateosify™. legitur Graece , Zoographus Mpt j hic forte oportere interpretari ait p lena, pro carnofis, vegetis, fucculentis, ideft, non ficcis nec duris: SctA&asttyvT* vero ad faporem pertinere, qua? mare rcfipiant; ) cum dulcedine ven- triculo vtilia , aluo facile deijciuntur . Loci igitur commoditas & alimenti copia haec O- ftrea grandiora & meliora elficit.His contraria, pelagia Oftrea,parua & rara. c Plinius cau fam hanc reddit: Grandefcuntquidem fyderisrationemaxime, vtin natura aquatilium diximus. Sed priuatim circa initia aeftatis multo ladte praegnantia, atque vbi fol penetrat •in vada. Haec videtur caufa , quare minora in alijs locis reperiantur : opacitas enim prohi» bet incrementum ,&triftitia minus appetunt cibos. Haec ille, &rurfus: Oftrea quae ne- que in ftagnis,neque in fluuiorum Oftijs , fed procul ab aquis dulcibus inueniuntur , ma- rina fiue pelagia nominantur . Sunt perfaepe magna, adeo vt in India pedalia fint . Quae ex Oceano Lutetiam deferuntur, faepe multo maiora funt ijsquae in noftro Mediterra- S f 2 neo tLi-i i'C. 4* Pelagia q dicantur » Magnitu- do . 48i Vlyfsis Aldrouandi ? neo capiuntur ; aliquando multa fimul connexa , & fupra fe pofita l Inter ha?c repunt ^ Scolopendrse ,& vermes in canaliculis inclufi viuunt r Tf(l*fQris fordida? Sciuro obdm &ae ? ex cruftis multis fiue laminis conflantes , intus lasues &albx:Caro mollis : circa eam Qflrea Rondel. marina» Oftrea alia marina Zqographi. Color? va- nant. fibrae multas veluti fimbriam conftituenfes,eam aliquandoambiente purpureo crine, quee proflantia? nota eft , authore Plinio : Addunt ( inquit ) peritioresnotam,ambiente pur- pureo crine fibras , eoq; argumento generofa interpretantur , calliblepharaappellantes. Noflra pallida funt tefta , alibi colore differunt , Variant coloribus ait Plinius , rufa in Hifpania,fu(ca in Illyrico, nigra & carne & tefta Gircois . Talia nonnunquam venduntur Burdigalae, Medoicina a loco vicino Medoe appellato, allata , His caput nigrum eft, caro minus candida. Palma mentarum diu illis tributa eft,vt feribit Plinius : funt & apud nos in pretio , Et quemadmodum diuerforum in procreandis Oftreis olim diuerfae erant laudes quas profequiturPliniusdta noftro a?uo cupediarum amatores Oftreorum cenfuramfa- Q ciunt:funt enim vt Horatij verbis vtar Oflrea qui callent primo deprendere morfu % Britannica & acr^a a dulcibus ftatim difcernunt,Britannica omnibus praeferunt, Santonica magis fal- optmia « fa& acria iudicantur, Britannicis Burdigalenfiafuccedut, inter qua? Medoicinanigra, fua- uitatepra?cellunt; quemadmodum Circa?a, qua? nigra funt, ab f Horatio commendantur fSaty.q* lubrica nafcentes implent conchylia luna , Sed non omne mare e fi generofa fertile te fi a $ Murice Baiano melior Lucrina Peloris. Oflrea Circais,Mifeno oriuntur echini, Ptciimbus patulis ia fiat fe molle Tarentum* Plinij vero locus, quem citat Rondeletiusin fuum fenfum,eft iftetDicemus&denationi- bus, ne fraudentur gloria fua littora , fed dicemus aliena lingua, quoque peritiflima huius cenfuro in noftro aeuo fuit. Sunt ergo Mutiani verba, quo fubijciam : Cyzicena maiora .Lucrinis, dulciora Britannicis, luauiora Edulis ( GetulicisMaffarius) acriora Lepticis, ple niora Lucenfibusdicciora Coryphantenis, teneriora ( tenuiora,Maffarius) Iftricis, candi- ]q diora Circeienfibus.Sed his neq > dulciora neq; teneriora effe vlla compertum eft.Sic Plb Abydena., nius, Abydena oftrca olim a ganeonibus celebrari folita memorat Clemens in Poda^ogo: Oftrea. ^ Britanica» Lucrinus Ecus , Inuenioq; apud Archiftratum : fpvc A 7tos i uiydtes ,o?ptc6 quod forte Ennius poeta antiquiffimus fic vertit; Uii ures funt Aeni,afpra o fi rea plurima Abydi* Alibi Plinius Britannica non parum commendauit; inquiens. Nondum Britannica fer- uiebant littora, cum (Sergius) Orata Lucrina ( fcilicet littora) nobilitabaupofteavi* fum tanti in extrema Italia petere Brundufium Oftreas: ac ne Iis effet inter duos fapo- res, nuper excogitatum, famemlongo adue&ionisa Brundufio compafcere in Lucri- no, Polydorus Virgihus quoque Oftrea non alibi delicatiora , nec plura quam inAn- glia fine Britannia cfle feribit . Lucrinus vero lacus omnium celeberrimus apud veteres eft, quod ibi Brunduhoalijfque locis transferebantur, quia meliora fiebant, atque piro- guefcebant; De Teftacels. Lib, III. 4^3 ^ guefcebanticorumq; ibi nutritorum laudabiliora erant , qua* capiebantur , vbi dulcis ad* mifcetur aqua , maximeqj in dulci portu, qui nunc portus Phanarius appellatur, quem in- trat amnis Acheron ex Acherufia palude profluens; vnde dicebat Martialis: Oflrea tu furnis fi Agno fatur au Liter ino , Gaudent autem, vt ait Plinms,peregrinatione, transferriq; in ignotas regiones. Atq; ita Brundufina in Auerno compafta, & fuum retinere fuccum , & a Lucrino adoptari credun- tur. Forte etiam limofus fuerit. Limofaenim regio maxime idonea eft Conchyiijs , M iri- cibus,& Oftreis, vr ait Columella. Eft autem Lucrinus lacus Campani» (inquit Milia- rius Jin finu Baiano contra Puteolos,propinquus,vtdixi, Auerno lacui, ita dtdtus a lucro propter multitudinem pifcium,qui ibi capiuntur. Apud Cumanos quoq; pr»ftantiifi.na Oftrea inueniri author eft Strabo in quinto fu» geographia?. Et in Hellelponto, phyco, id eft alga nutriuntur dicente Ariftot. § lacobus Sanazarius,nelcio ex quo cecinit: Ojlrea Mifenis pendentibus eruta faxts Mille tibi mifi: nam Horatius Mifeno echinos oriri dicebat. & Oftrea Lucrina vocauu; mc Lucrina iunerint Conchylia . Ita & ali j . Petronius Arbiter, — — Lucrinis $ Eruta litt oribus vendunt Conchylia, canas Vtrenouent per damna famem Poft hacinuenta fuifle putat Britannica Maflarius , eaq; Iuuenali Ruputina dici ab oppi- do littorali. h Iuuenalis verfus funt Circeis nata forent , an Lucyinum ad faxum , Ruputinoue edita fundo O Crea callebat primo deprendere morfu . Caelius Calcagninus in quinto luarum epiftolarum fuper differentijs,qu» a locis capiun- tur,n6nullah»chabet:0ftreisfubnrbanis(circaVenctias) & Adriaticis (inquit) Bembus palmam dedit, qui forte idem de Oftreis putauit, quod de Lupis inter duos pontes captis Romani exiftimauerunt: quos ea ratione meliores palatoqj aptiores pronuntiarunt, quod propinqua illuuie,quae ex cloacis & foricis defluit, laginentur. Etfi non me fallat,Plinium Oftrea neq; in luto capta, neq; inarenofiscommendalfe. Fametfiegoin Bembi gratiam , longe diucrfum putem an in luto, an in pingui pabulo quis capta dixerit. Illic lpurca& immunda, hic pleniora habitioraq; efficiuntur. Adde quod in mari nata,aquis vero dulci- jC bus educata, primo cenfu habentur.ex quo flt,vt optima iudicentur,qu» in ljs aluntur lo- cis,quo flumina inuehuntunqualia fuburbana Venet» vrbis videmus, qua? multis flumi- nibusalluuntur:qu»res poteft Oftrea reddere multo commendatiora. H»c illa funt fci- Iicet,qu» gloriam menfis pepererunt: quorum fpondylus (ita carnem interiorem voca- mus) plus habet calli.H»c funtdeniq; qua» vulgato proueibio, viduarum cupedias appel lauit antiquiras.Hgc Calcagninus. Extat & epiftoia Aufonij fuper his Oftreis ad Paulum, f^uam pr»rerire nefas fit: oHrea nobilium canis ,/umptuq^ nepotum Cognita , diuerfotfc maris defojft profundo Aut refugis nudata vadis, aut fc rupea fubtet Antra, & muriceis fc opulorum merfa lacunis Qua viridis nmfcus,qua decolor alga recondit s Qua tejlts concreta Juts,ceu fax a cubarent: Qua mutata loco, pingui mox condita limo Nutrit fecretus conclufa vltgmts humor , .£) Enumerare rubes , vetus b hi pra cunPhs dit-ijjima: qua Medulorum Educat Oceanus, qua Rurdtgalenjta nome» Vfq\ ad Cajartas tulit admiratio menjas, Non laudata minus nefit i quam gloria vi»L ^ .i _ ' ~ ' ' if f Bd Peregrina- tur , Algsu nu- triri. *£glo.U Ofirea fub urbana cur meliora . Lupi '"vbi meliores . SpondyW quid inO- itreo. 4- I 4$ 4 Vlyfsis Aldrouandl ffac inter cun Eleis palmam meruere priorem Omnibus ex longo cedentibus . iHa & opimi ® YifceriSySc nwetflulcitfe tenerrima fucco Mi flent aquor eum tenui faletinEla faporem • Proxima funt quauis , fled longe proxima multa Ex int eruallo, qua Majjilienfia portu\ Jpm Narbo ad Veneris nutrit: cnltufy carentti Helle fpontiaci,qua protegit aquor Abydi: Vel qua Balanis pendent fluitantia palis: Santonico, qua tecla (alo: qua nota Genonis : Aut Eborum miflus pelaga , qua protegit amnis ^ Vt multo i ac eant algarum obducta rece/Ju A /pera, qua teflis, & dulcia f arris opima. Sunt & Aremorici qui laudent oflrea ponti . Et qua PUtonki legit accola litteris :& qua CMtra Caledonius nonnunquam detegit afius * ^.Accedunt ,qua fama recens ^Byzantia flubter 5 Littora,& in fana generata Propontidis a EI a Promoti celebrata ducis de nomine ,laudant. Hac tibi non vates , non hifloricus, neque toto Orbe vagus comitia loquor, fed tradita multis: Vt (olit um: quoties dextra inuitatio menfa Soli citat lenem comi fer mone Lyaum . Hac non per vulgum mihi cognita, perfa popinas^ Aut parafltorum collegia Plautinorum : Sed feflos. quia fape dies partim ipfe meorum Excolui , inq \ vicem conuiua vocatus adiui , Natalis fi forte fuit folemnis amico , Coniugtofy dapes , aut facra repotia patrum Audmi rneminttfc bono laudare frequenter , Quemadmodum itaq; oflrea ( vt ex ante didis videre licet) gaudent (Plinij verba funt) _ dulcibus aquis, & vbi plurimum influunt amnesiideoq; pelagia parua,& rara funt;gignun ^ |n petrofls tur tamen etiam in petrofis,carentibufq; aquarum dulcium aduentudicut circa Grynium, etiam na^ & Myrinam. Author praeterea eft Ariftoteles,oftrea licet vi&um in humore exerceant,nec fci* foris viuere queant, nihil tamen vel aeris, vel humoris recipere. Mirum vero quod refert * jjib.%. ( ex 1 Athenio) Petrus Gyilius,pofteaqua(ficut ait Nicolaus Damafcenusiib. ic>4.hift.) ad Apameam Phrygiae vrbem, Mithridatici belli temporibus e motu terra difcelfiflet , la- Lacus ex cusqui ante ibi nulli comparuiflent, repente extitifle, fluuioiq; & fontes nouos ex ijfdem *err$motn , jocis ternemotu excitatos fuifse,veterefq; multosexaruifse,ac nimirum plurimam aquam rum dulcem, tu falfam,tametfi ab eis locis mare longe abefser, ex vifceribus terrae,lic ema- nalse,vt trabum vniuerfum illum tum oftreis,tam alijs pifeibus marinisreferferint. Atq; haec de locorum diuerfitate didta fiinto. Altera erat differetia penes colorem. Plinius enim Coloris dif coloribus variare feribit, nem pe ruffaefsein Hifpania,fufca in Illyrico, nigra & tcfta,& car- ferentis, ne Circaeis. Inuenio,& apud k Aelianum, maris rubei ad Arabiam pertinentis oflrea flam- k Llb. io, meis illuflrari zonis,ea vt diceres varij coloris temperatione ad iridis fimilitudinem aece- f*1 3- dere,adeo lienis perpetuo diuftu eque inter fediftantibus diftingui atq; defcribi.Iam vero Meliorum meliorum oftreorum notas authores has ponunt, vt Plinius:Praecipua ( inquit ) habentur, ** notae. in quacunq ; gente fpifsa , nec faliua fua lubrica, craflitudine potius fpe&anda, quam lati- tudine, neque induto capta, (etfi Veneti ea ceteris antecellere opinentur) neque in are- nofis, fed folido vado,fpondylo breui atque non carnofo,nec Abris laciniofo, ac tota in al- uo. Addunt peritiores notam, ambiente purpureo crine fibras, eoq; argumento generofa Calliple- interpretantur, callliblephara appellantes. Iouius maxime probari tradit,quae magnarum phara. nauium carinis adhtercnt,& ab vrinatoribus de manu colliguntur. Sed Gi apaldus,omnia j . (inquit) tunc in cibis meliora exiftimatur,cumoua appellata habuerint, quas tamen nihil Lib. ? . de acj generationem conferunt, fed indiciofunt melioris nutricationis, vduti pinguedo in Oitrc*”*& /anguineis, vt 1 Arifloteles afserir. Quod ad formam oftreorum attinet, Bellonius inter bi- pcdini 'cjd ualuium genera hoc peculiare ait efseoftreae, & pedfini, vt partem habeant pronam, &fu- pinam, quarum altera fit turbinatior, ac praetumida, altera vero plana. Plinius alibi origi- \ v pem DeTeftaceis. Lib. III. 485 ^ nem atque genituram concha?, qua? Margaritas fert, efse ait haud multum oftrearum c on- chis different em: Alibi quoqnethyaoftrea fimilia efse fcripfit.EtHegefander apud Athe- naum hepatum pifcem in capite duos lapides habere,colore fplendorcque oftreis fimiles. Capita oftrearum generi nulla authore eodem Plinio:m Galenus oftreis pilos efse negat, fed melius Plinius oculos carere oftreas omnes dixit.Eidem praterea oftreorum pracipua fpondylo breui funt, atque non carnofo,nec fibris laciniofo,ac tota in aluo.Perottus fpon- dylum in oftreis dici fcribit callolum illud rotundum albicans , quod intus habent in me- dio,a fimilitudine fpondyli,quod nos verticulum dicimus appofitum fufis,vt melius nen- do verrantur: nam reliqua caro circumfperfa, lacinia dicitur.Quod ouum vocatur, V votto- nus non femper,fed vere habereoftreas alserit: moxq; procedete tempore minui, demuq; totum fere aboleri. Ari ftotel es illud in altera tatum parte eis fieri voluit, idemq; efse quod tchinoshaberealiasdixerat, Eodem authore oftrea meatum habent quo excrementum fecedat parte fu periore, Idem Ariftotelcs teftas ijs tribuit fcabras, alibi etiam labra crafsa. Et Plinius quadam filicum duritia tegi, vt oftrea & concha, dixit. Cur vero dura fint,di- fputat aduerfus Cardanum dotftiffimus Scaliger,cuius verba minime prateriunda cenfeo. B Ais'( inquit) algam mollem: vt maris euitet impreftiones, cedenfq; vincat. Sic enim po- liendo funt ifta tua , & afpera, & mutila. Et addis: Conchylia in imo manent, & crafsa ab intdo creantur.Dic igitur quare crafsa ab initio fadta funt. Etenim fi admittis inter tua hec illuftn -'a:fuccedanea noftra dicam, Quia cum futura efsent immota oftrea, parandum eis fuerat munimentum. Mollia igitur ipfa intus, opus habuere duritia exteriore.Ita ofsa, tum alijs tum fepi^conftituta fuerunt intus ad confiftendum.Hisextra,&ad eundem finem, & ad mollitiem tuendam. Qua? proportio etiam in multis fru&ibus eft.Vtquibufdam inter- na, alijs extima fua fit duritia. Ita alijs alia adiunxit prseftdia:alijs denegauit: vt pulmoni- bus marinis, ob vilitatem.Echinis,neaddurioraaffliclarentur,cirros pro anchoris.Lepori marino admirabilem facultatem. Is rametfi eft informis, ac mollis caro : tamen nullis tem- peftatum agitationibus , ita fupcratur , vt in litus eijci poifit . Quibus vero non fabricauit munitionesjijsartem dedit, qua fibi iam fabricata compararent:vtcarcinadi: vacuas enim indigenis conchas, & quarit, & inuenit,& fubit,& fubinde mutat, fi ira ei fa&a fit acceffio corporis , vt prioribus adibus capi nequeat: catus > & inquilinus , & oeconomicus , magi, ftra natura. Lapides in capicc He- pati. Capita nui la. m Lib. 1. de fem.c Oculis ca- cent. Lacinia-, quid. Ouum. Excrcmeci exuus. Cur dura-, tefta tegan tur. Fru&uum duritia. Ehino cur cirri . Leporis ma rim admi- rabilis fa- cultas. C GENERATIO. STREORVM ortus caufa putredo quadam efse videtur.Etenim phi- lofophus, qua coenum,ibi originem earum confidere teftatur : & alibi in limo coenofo oriri fcripfit. Apud quem plura de oftrearum generatione leges, circa finem libri tertij de generatione animalium, qua omnia nos fupracitauimus,& hic nonrepetimus.Plinius Ariftoidifubfcribens:Qu£ filiceo tegmine ( inquit) operiuntur, piitrefcentclimo proueniunr» aut fpuma circa nauigia diutius ftante , dcfixofque palos , & lignum maxime. Alibi tamen in petrofis carentibufque aquarum dulcium aduentu oftrea gigni tradit. Quid ihirum fi ex Ii- rno nafcanrur, cum fexu carere oftreas conftet , cuius quoque rei tcftis locuples eft Plinius his ver bis:Scxus diferimen in eis non eft.neutrum eft,& oftreis genus, & ceteris adheren- tibus vado, vel faxo. Et1 Oppianus: D JEft non ehftintto femper leuis oftrea fexu Nos inter ptfces , nec mas> nec f (emina nota. Ex quo Gylljus,oftrea ( inquit ) neq; coitu neque parente procreantur, ac nimirum omnia ex coeno nafcuntur, Illorum enim neque fcemina oeq; mas diftinvt Aeolidi tnenfis twet igniemus &>/, Innuit , vt exponit dodiffimus lofephus Scaligcr , libi tot oftrea mi fla , quot menfes tenet Soffi ter tot menfibus coftet annus,quot olim in Aeolide con- \ Decem enim menfium, necamplius , annum apud Aeolas fuilTc tempore Homeri Menfibus Gra?ci teftaotur, vt&apud Romanos fub Romulo, dece olms conflabat liabat . veteres V S V S IN CIBIS. annus. • ' - . : ... ..... • • ■ • r ELLONIVS omnium aliorum teftatorum Galeno oftream nobilif- fimam haberi ait, Galenicp lententiam a Corn.Celfo comprobari, eo ve- ro maxime, quod aluum mouere dixit . Sed Galenus in libro de boni , & Quale fuc- vitioli fucci nutrimentis oftreorum carnem humidiorem , & tenaciorem cum gene- efle docet, admodum crafli fucci, & partes eorum lolidiorcs ferius ob craf- renc * fitudinem concoqui, ac generare humorem crudum»craflum ac frigidum. Verum quidem eft , quod Ccllus aluum mouere dixerit , fed ait pra?terea facile intus cor- yumpi , Connumerat tamen etiam oftrea inter ea , qua?ftomacho apta funt . In vniuerfum ( inquit louius) oftrea, vt ait Galenus, falfum humorem aggenerant,pra?fertim fi cruda co- medantunpropterea tentiginem in falacibus plurimum adaugent. Platina etiam ea, quod demortuam Venerem excitant, apud lautos, & libidinolosin pretio efle fcripfit. Multum Venere ex- pra?terea oftreorum efum idem Galenus damnat in lihro de attenuante vidu» eumq, feni- citant. , bus interdicit in quinto de tuenda fanitate, & in con filio pro puero epileptico, oftrea om- nia ei caucnda pra?cipit. Actius quoque Galeno praeceptori fubfcribens, buccinas,purpu- ras , chamas, patellas, pedines, & omnia tefta inteda, vt etiam oftrea, multum crafti fucci alimentum gignere feribit. Patellas Hicefius facilius excerni tradit, quam chamas: oftrea vero minus his alere, facile replere, excerniq; promptius. Athenceus de oftreorum fubftan tijs cx Mnefitheo: Mnelitheus Athenienfis ( inquit ) libro de cibis ait: Oftrearum,concha- D mufculorum, & fimilium carnem vix concoqui, ob falfum humorem, qui in ipfis in- eft.Quamobrem qui cruda eduntur,obfalfuginem, aluum fubducere,cum vero elixantur, falfuginem fuam,vel omnino, vel magna ex parte cx humore quo incoquuntur, deponere. Itaque oftreorum decodum ( inquit Rondeletius ) perturbat , & citat aluum . Elixa vero eorum caro humore fuodeftituta, murmura excitat, affa autem, modorede id fiat, noxia minime eft. Etenim igne vida non perinde ac cruda concodu difficilis eft,exiccato humo- re,qui in ipfa inerat,quiq; folutam aluum reddebat. Alimentum h umidum concodu con- Aluum' mo tumaxoftreum omne pra?ftat,nec facile ad vrina? excretionem. A tq ue ita Celfo, Aretho, & uent. Plinio medico aluum mouere oftrea dicuntur , nam & Galenus in tertio de fimpliciu me- dicamentorum facultatibus conchularum maris Cceterorumque oftreorum fuccum , plane tum falfum efle» tum ventrem foluendi vim obtinere ait »quamuis eorum caro (inquit) •ventrem reprimat. Additq; verum quod dicit, deprehendi, ft ea quoque quo modo brafil- cam cefuit,prf parare non graueris.Etin tertio de facultatibus alimentoru feribit omnium oftra» 4S8 Vlyfsis Aldrouandi odraccdermorum commune ede, fuccum falfum in fe habere, quo venter fubducatur: fed p. ratione maioris, & minoris differre.Odreaenim molliffimam omnium carnem habet:cha- ma? autem parux, fpondyli,folenes,purpurx,buccina, atque alia huiufmodrduram. Iure igitur odrea, ventrem quidem magis promouent, minus alimentum corpori fuppeditanr. duriora vero concoctioni magis relidunt, & magis nutriunt , &hxc quidem coquuntur * Cruda quo 0drea vero non coCta eduntur.Sed quamuis,quxhal •f , r J > DeTeftaceis. Lib. III. 497 DE PECTINIBVS. Cap. l.XIX. , AE Q_ V I V O C A. r «?, fiue Peden etiam dicitur, quo capilli peduntur, & extenduntur: quod pedinisva Euftathius fic Graece nominari fcribit o« to' e’j6r«W ra'* In Di- ria fignifi- dionarijs Hefychij,& Varrini legitur, xt«V »two's ro' xtsW, vrctpd ro' cata, yap t«\ . quod manus, aut pilos extendar. Ijdem Gram- matici XT i'ws exponunt t hs tw %&pcbv JC«p7rtf'$ , ngj\x rat 7T0$av , Kgf vx, hoc eft manuum carpos, & pedum, item pedus,fed Zoographus metacarpia potius, j) fic dici putat : ita vero dici fcribunt aW tm «s tcjV Tpixas «V/ t tu^tluv xrirar ; hoc eft ab inftrumentis . qua? apta funt ad petendos pilos , Ijdem etiam fic nominari fcribunt tw'j to - 'riottas nteupcb; , fpurias dorfi coftas , Dicuntur quatuor illi dcntesanteriores.quiinter- iedi inter duos caninos dentes naribus fubfunt TOyW^?, ty*?&vivot tefteaPollu-» Lib.%. ce , item imrs'? hoc eft occifores , ou xnlvxcn odv Xd@o&t\ quia occidant, quod capiunt. K«/5 dicitur etiam to' ipvfiutov , pubes , » ro' /utfptot tq' dtSoiop, aut pudendum. Latini Pro pube, etiam Pedinem fic vocant. Iuuenalis. Inguina traduntur medicis iam pefline nigro . , Kds JUClplOV Tl TOdV %pV7TT0iUAVm T$ UvdpCd /ritH , ffa jUXTO^ naXdpfyjov , inquit E uftathius: id eft, pars quaedam corporis humani occulta, ficdida a virgulis , quae circa eam funt , Peden a Latinis Grammaticis exponitur muficum inftru- Pro mufiso irientum, quo cyth aram pullamus . Virgilius:b inftruraca- lam peftine pulfat eburno , ‘°* Grfci videntur in cythara,teftitudine,aut alio quopiam fimili mufico inftrumento collum cnn appellaffe: Kn'm} inquiunt, T«r ziSxpciiUy o f fatpfyorns dyxams Statius Pa- c itt^cfyii, C pinianus; — — Nunc obuia ver pe Pettine ^Amazonio modo , quo citat orbe Lac enas Delia . Ad quos verfus haec annotat d AdrianusTurnebus: Pedenenim Amazonius videtur cho- * Aduerf. rusfuifle , quo inter fe pedinatim implexae confertaeque reda ferie puellae in Atnazonum bb.z6. c. 3© modum faltabant. Peden etiam inftrumentum dicitur quo pannus nuper contextus, radi- 1)2(^en. A- tur: Germani, & Belgae a carduo /oeantearden. Item quo linum, & cannabis depeditur, ma*0MUS & purgatur. Dicitur etiam cratis dentata? genus ftylis ferreis ad colendam terram, &ad procrat# a, metendam fegetem. c Columellarfi autem metendi genera complura multi falcibus verri • bacata . „ culatis, atque ijs, vel roftratis, vel denticulatis medium culmum fecant, multi mergis, alij 'Lj.i.c.zx. j, Pedinibus fpicamipfam legunt , idquein rara fege te facillimum, in denfa difficillimum „ eft. ^Ouidius; * / idecsnu Temporibus certis defeflas alligit herbas , Et tunf&m raro Peftine verrit humum. iD A Plinio etiam dicuntur Pedines in arboribus, & earum materia per longitudinem reda? „ Pedinum modo h‘nea?,&interualla,Gra?ce?tTwdVi>ss , vtdum inquit: Fagis pedines tranf- » \Q> uerfis. Nam in quibus variant pedinum illorum lineae, adijeere Plinius folctaliquid quo varietas illa polfit indicari, obliquos, crifpos,nodofofve dicens. Germani in ligno hos ve- luti neruos, appellant annos. Sunt autem vena?, feu fibrae,& diuifionesin lignis pedinum modo, hoc eft cT tet pvrtyc, . Intelligirur quoque non infrequenter inftrumentum textorium eodem nomine, fic didum quod fila in telis figat . Virgilius: Arguto coniux percurrit pefline telas . Et Polluci Trjm^cTfi'» ( Zoographus legit TtvndixTim) Xirdvtcntoi vrxpd t tu} accv %-opcmcrgit:atq; ita ftriata quemadmodum teftudines rugis imbricata, qua? Ni- chia dicuntur . Pedines in biualuium genere , poft pinnam maioribus Conchis proditi funt;quas habent fcabras,refera- tiles,&clufiles,nulliscardinibus pixidatiminfardis coniun- Tefta qua- das,fedneruo tantum nigro, ( vtin Qftreis videmus ) obfir^ fis. matas. Parte plana tanqua prona ioioaccubant;fupina enim tumidaaures vtrimque habet, per quas exerere lingua Ari- ftoreles tradi t,Ha?c ille. Nos his aliquot fequentibus tabulis auritorum vtraq; parte pedi- numquotcunq; vnquam obferuare contigit, imagines exhibemus. Primo igitur loco po- pe&jncsao nitur peden priori Rondeletij fimilis, (cuius idcirco imaginem omifimus) primum aper- jj; auth0ris tiis cum animali, mox eius tefta; qua? ferruginei diluti eft coloris, fafcijfq; ferrugineis. Ex eodem genere eft , qui hunc (equitur ; minor tamen a verficolor , nempe albo fuico viridi praefertim in fafcijs, & auricillis, & purpurafeente colore variegatus, & qui tertius eft, cum animali , & eius tefta , colore eft caftaneo . In fecunda tabula priori numero notatur is qui aurem vnam altera multo maiorem habet : nec extremitate fua cum tefta connata , vt duo alij, qui eadem tabula videntunparuus eft hic fua natura, & raro maior quam depidus con fpicitur;albus,& fubuirid is aliquantulum parte fuperiore, exochas habet magnas, & craf- ias proportione canaliculorum , quibus in.lculpta? funt a natura ftria? a furnmo ad imum tendentes, intus autem prope auriculas colore eft aliquantulum caftaneo, ca?tera albo. Se- cundo numero oftenditur priori fimilis colore, & forma auricularum» fed exochas non ha- bet bifidas, vt ille, Qui deincepsadditur auriculam quidem maiorem habet altera, foris colore eft prorfus caftaneo, exochis eft,& ftrijs tranfuerfis infignitus,inq; multis locis acu- leis paruis munitus.Intus eft colore argenteo ad fubc^rulenm tendente? licet in medio ali- quibus 5oo VI visis Aldrouandi Pedfcen primus authorls cum fuo animali. Pc&inis eiufdem celia» DcTeftacels. Lib. III. Pcden vcrficolor. Pe&en minor caftaneuscu animali. 50! quibus in lociscircumcirca fit colore cafta- neo fplcndido. Quartus aurem vnam afrera maiorem habet , nec extremitate teft« adna- tam maiorem . exterius crocei eft coloris : in- tus vero cadidus.exochas habet lineolis tra f- u er fis refertas, quatuor fafci« amplectuntur teft« partem fuperiorem . Quintustertiofi- milis,fed ftrijs trafuerfis caret, Niger eft, qui in tertia tabula primus pingitur longitudine palmi , latitudine vero fere «qualis, aure infigni, & prominente extremitate fiia ; al- terius auris veftigium quoddam paruum, Exochas habet rotundas maiores canalicu- lis , quas linea? tranfuerfa? ambiunt . Se- cundus colore eft ferrugineo , in vtraque B WW/PWM//P1II t— valua exterius multis aculeis afper, Auricu- lam vnarn habet infignern, altera parum emi net . interius in circumferentia colore eft fer- rugineo.fuperiori parte fubcgruleo colore ad argenteumk tendente , habet & exochas ftrijs inlignes, aculei autem ex ftrijs emergunt. Tertius aurem vna altera maiorem habet.Longi- tudo «qualis latitudini, menfura duorum digitorum & dimidij, Exochas ab vna parte habet notabiles ftrias vero latiores inter exochas ftrijscoloreluteo. Interior quoq; pars habet multas exochas, qu« funt longe anguftiores ftrijs, & lucent. In medio duarum auricularum eftforamc, cui vinculum inferitur, quo conne&itur vtraq; tefta, clauditur, & aperitur.Quar- tus habet aures fer e equales, exochas fubcincreas al- bicantes,ficut & ftrias. Intus in fuperiori parte nigri- cat, c«tera colore fubc^rulco, & albo depingitur hu- jus tefta parte interiore, & exteriore.In quarta tabula primo, & fecundo loco depingitur pedinis teft« pars interior, & exterior. Huius tefta tota candicat,& pel- lucet ; exterius glabra , ac l«uis ; interius eft exochis, aut lineis eminentibus parum, ac tenuibus, vt nume- ro primo licet in tabuiaconfpicere, fafeiasexterius habet nigricantes tres, aut quatuor . Aures ei funt «- quales, & exigui , Tertio numero fignificatur peden cuius pars exterior, & fu perior rubet, exceptis dua- bus auribus, qu« in extremo alb« funtrtota vero cir- cumferentia alba eft, latitudine fere digiti.interius to ta albicat. exoch« lineam vnam, aut alteram habent per longitudinem, quam pidor non expreffit. Quar- P ^ ' tuseftfubalbo, & fubrubro colore. Auriculam habet altera multo logiorem, cuius pars extrema a tefta fe- paraturtexochas habet rotudas per quas line« a fum- mo ad imum percurrunt du«, tres &quandoq; qua- tuor: ftrias habet pariter rotundas paruulisquibufdam exochis infignitas. Circumferentia intus alba, & lucida eft, reliqua vero pars ad fubnigrum tendit, fafci« ei funt quatuor ad caftaneum colorem tendentes . Auricularum coloraparre interiori , qu« longior eft , vbi pedfini adh«ret alba a reliqua, qu« prominet pars caftanei eft coloris, vt & altera tota au- ricula.Scquitur deinde peden aure altera maiori, & extremitate fua tc*ft« adnata.huius to- ta pars concaua, & exterior eft caftanei coloris . Sed exterior pars cum alcyonio adb«ren- te, tuberculis paruis tanquam verrucis infignita : fupra prope aurem maiorem aliquid mi- neacei coloris videre licet , Poftremo loco confpicis pedunculum, hoc eft pedinem altera parte auritum.Croceus eft, longitudine duorum digit6rum,& dimidij latitudine duorum, auriculam Pc&en minor claufus. Vlyfsis Aldrouandi Pe<5tinum auricularum figura differentium fpecies quinque. i zs . / : • ' De T eftaceis . Lib. 111« 503 Peftines gtjthoris alit « :r V® V Fe&URCu|i qai ciicaa- tur. Vt \ cha» mis rra chaeis ciifFe satu» 504 VI yfsis Aldrouancli Pedunculus Zoographi, auriculam vnam habet fatis latam proportione animalis ,xudimenturacj; tantum alterius, ® exochas rotundas, & ftrias per tranfuerfum plures valde exiguas.colore mineaceo infigni- tur exterius, interius albido, lineis quibufdam per longitudinem tranfeurrentibus minea- ceis.Cognatushuici§ quem ex Zoographo depingimus, fine delcriptione.Habcs deinceps Pcdinem totum ebur- nei coloris , praeterquam in fununitate, vbi macula qua- dam condecoratur rubra , cuiitemalia lutei coloris ma- cula infiget. A /percoqui eburneo illi adiedus eft colore fubfufco, Auriculas exiguas «qualis magnitudinis habet PedenXubfequenti deinde tabella adiedus,extra cinerei coloris, intus fuperiori ora nigricat:cetera ex fubc£ruleo, ac albicate varius, Candidi funt duo vltimi Charn^ quo* dammodo figura , Verius Jane mihi dicentur pedunculi, qui poftea vltima tabula depidi cofpicifitur, minores om nibus c?teris.Pedunculi enim» v*t nomen iplum loquitur, exigui funt pedines . (^q^^feiamiiitelligi poteft, vtdt pedines maioresfantequam ex- _ creueri nt,fic appellentur/vel ipecies peculiares femper parufCquales in hac tabula propo- nuntur. Omnes quo ad tefiam tenues fu nr, auriculis, & colore differentes , Quidam enim ladei, quidam rubnYquidam cafianeo, de a' bo colore variegati, magnitudine quoque di- ferepant. maximi funt latitudine digitiy^chqui minores:, mineaceo eft colore, qui quarto loco exhibetunftrijs feu exochls tam exiguis, vt vix confpiciantur. Rondeletius peduncu- lum facit , talem qualem fecundo hujus tabuja: loco oftendimus . Sed cum tribus fafcijs, item altera parte auritam,aliquandAjdextraialiquando finiftra,vt nofter. Concha ftriatam habet vtramque cauam.Rondeleti| auterri aliquot aculeis eft armata.hos pedines exiguos in Aquitania vocantur PetoncJesdWNormania Hannons. Romae G6gol«,quafi Conchu- la?: funt enim femper parui, praefertim in Mediterraneo mari, in Aquitanico littore maio- res, Alijs dicuntur Coquilles defaint.Iaques, quemadmodum magni pedines. AChamis trach«is,inquit Bellonius,hocdifcrepan't^ju6d Chamae tranfuerfas lineas,pedines autem labra in gyrumcrenataoftendant^Sunt qui fandi Iacobi Conchylia vocent, Anglicum vulgus Cochles. Romani rufticiyqui Chamas l£ues,& tellinas ex mari in forum pifcarium adferunt , eos quoque ad menfuram toHinafum modo diuen4utit> quos & Conchula? no- ^ mine vocant, fed Gongolam pronunciare malunt:Hcc Rellonjus,qui pedunculum neutra parte auritum depinxi t;capite teftaeita fere fe colligente, vt in Tellenis, & Cham.is, Peden eburneus* J Peden afper. f*eden varius. Pedincsfigura Chamg, ■;V.' . ■ DeTeftaceis. Lib. III. 5 © S Pedunculi alij auricularum figura variantes , 2 L O C V S. Y T V L I & pedines, tefte 3 Plinio , fponte in arenofis locis proueniunt> * i\b. 9 . £ Columella de pifcibusloquens ait: Limofa regio idonea eft educandis 51. Conchylijsj&oftreis purpurarumque tum Concharum pcdunculis.Ca- piuntur in finu Aquitanico frequeter pedunculi,vbi maiores funt,quam in Mediterraneo mari; quanquam & hic copiofi, vt in Normannia. Pe- ^aPienc*i 1 ratio» C ENSVS, VOLAITS N A T V R A. I S V M habere & oculos,videtur ex a Plinio probari poffe:de animalium oculis ficloquens; Non omnibus animalium hi, Oftreisnulli:quibufdam Concharum dubij: Pedines enim fi quis digitos aduerfum hiantes eos moueat, contrahuntur, vt videntes. Video dubitatum a dodismum pedi- nes volent. * Ariftoteles id affirmat, fic inquiens.-Gcneris teftati,& expedis peden potiffimu plurimumque fe mouet volatu , Nam & purpura, & eius fimilia parum admodu progrediuntur. Vndec Plinius:LoIigo etiam volitat, extra aquam fe efferens, quod & pedunculi faciunt, fagittte modo. Vbi notandum Plinium itaintcUi- gendum efse, vt dicat pedunculos volare, non autem extra aquam ferri, vt Loligines.Nam pedinum volatum ab auium atque volantium quarundam aliorum pifeium differre au- thoreft d Ariftoteles, ita fcribens:Cartilaginci generis nonnulla ftridere videntur; Verum ab his vocem emitti vllam rede dici non poteft : at fonum, fiue ftrepitum reddi vere dixe- ris.Nam & pedines quoties per fumma humoris nitibundi feruntur,quod volitare dicunt ftridere fentiuntur.ldcirco Mafsarius ad ca Piinij verba: Aquatilium pedines ftridere cum volant traduntur; ftsec commentatur . Quoniam hia cuique poteft elsefententia, ego non exiftimo pedines volare pofse per aera . Cum enim callo illo interiori amba? tefta? adeo connexae iint , vt difficile diudli queant , non poliunt ita libere aperiri, vt volare valeant . Qua.mobrem volare hoc in loco pro falire celeriter in modum vo!atus,& difeurrere de lo- eoad locum potius interpretarer . Pedines enim ranta velocitate dchifcunt : vt ex vehe- menti repercuffione fahanr, fed indicio funt nutricationis melioris , quale in fanguineis pingue eft , Proueniunt itaque fponte,vt 3 Plinius tradit ex b Ariftotele , qui iic inquit : Peciines locis arenofis fui ortus initia capiunt. Anno autem perficiuntur, vt idem de teftatisfic loquitur; Omnia id ge- nus celeri incremento augentur , fed prsecipue purpura? atque pe&ines : quippe qua? anno perfici ponunt: Qeneranrur, c eodem tcfte, plurimi temporibus pluuiofis, quemadmodum & plurimis alijs teftatis accidit . Nam fquallore pe^mes magis trahunt ruflfum colorem. Iamquein Pyrrheo Euripo pedtines aliquando defuerunt, non modo propter fcrramen- tum/quo pifcatores abradendo vbenim caperent, verum etiam propter ficcitatcs. NVMISMAT A. JO L Z I V S inter numifmata Pifaurehfmm argenteum habet, in cuius vna parte cft Pegafus cum his litteris niSATPlGN . ab altera parte Ne- ptunus Nereo infide ns, fub quo pe&en exprimitur , & a latere ha: litteras AHVX. In Tarentinorum quodam argenteo nummo idem pe&en cernitur cum Neptuno Nereo infidente,dextraq; tenente tridentem, fini ftra Poly- pumcum hifce literis TAPA2, Idem quoque pe&en in alio eorundem argenteo nummo cernitur folus ab vna parte , ab altera Neptunus infidens Nereo dextra tenens tridentem, finiftra Polypum, his adferiptis lireris TAPA 2. NamTarentini Neptu- num pro deo tutelari colebant, & a Taranto Neptuni filio nomen ifluuio, & vrbi fa&utn gloriabanturjidcirco Polypo,ac pe& buceinorum vitiofos fueeos generan- tium frequentem vfum. Stomacho ( ait Cornelius Celfus ) apti funt ex media materia pi- fces, ofirea, pedines, muriccs.Et Archigenes apud Calenum pedines connumerat ijs, quse ftomachicis in cibo conueniunt. Galenus fuccum eorum aluurn ducere, non aliter quam ladis ferum tradit, idem confirmant Galenus, & Diocles Charyftius. De eorundem facul- 9> tarccoquendique modo ha?c Xenocrates: Dulces funt, ac facilius, quam oftrea conco- quuntur . Ex aceto fumpti ad excretionem accommodantur, & cum ex pofca concoquun- rur.dukedinis participes funt, quam affando deponunt ; pari quoq; modo contriti aluum B foluunt:idquefiuereccntes,fiucvetuftifuerint. Parumautem vrinam cient, qui buxeis coloris funt,ficutoftrea non facile comimpuntur.Elixi affatis ad aluum ducendam aptio- res funr: quique magis affati funt, minus fucci habent, & difficulter excernuntur . Exifti- mandum quoque eft , eos qui in fuis teftis affantur, minushuiufceincommodi habere, & facilius alere, & minus eos perturbare: valentiores autem afsati funtiquique expurgati pla- ne pureque fuerint, ij grati ori funt, & facile concoquuntur , &teftaceis anteferendi funs illi , qui fale conditi funt , nec admodum perturbant, natiuam autem dulcedinem in mu- ria conferuant,& vrinam mouent: ac candidi quidem, & lati, funt dulciores: atque al- bi funt duri: f Diphilo tamen candidi molliores funt) ruffi vero funt virofi,& vrinam 9, cient: varij autem medij funt , & eorum aliqui fucis funt fimiles : qui per fedati difficul- », ter concoquuntur, & tamen vrinam mouent. Haec ille . Vvottonus teftatur pedunculos facilius concodionem af$umere,quam oftreas . fapore efse dulces: at nimiam illam dulce- dinem codione exuere . Aluum magis mouere virulentos affis :& quo magis afsentur» co minus fucci congeniti relinqui ,rainufque aluum tentare: fed fi in teftis fuis afsentur magis nutrire. VSVS IN MEDICINA. EI ALIIS. D ^RALLIANVS in colico affedu dariiubet. Idemincardialgiacon- uenire cos feribit . Et alibi in vomica , feu empyemate fi falfus & bilio- BySi fushumoreft, praebet. R urfus idem Tympanius raro , & voluptatis gra- w\nriA tia offert. Ego eos faepius praeberem: Nam authore3 Plinio vrinam cient, * Ll $ z.c.p & quae in vefica funt, modice detergunt ; quanq uam in hoc morbo magis flatus, quam humor abundet . Xenocrates feribit pedines remedio ijs ef- fe, quorum vefica vlceribus fcatet,quod ea expurger. Quidam pradici in febris biliofae de- clinatione pedines concedunt. Ad Venerem excitandam non minus valent, quam oftrea, quorum fpecies funt, tefte b Iohanne Baptifta Porta Neapolitano. c Plinius pedunculos 0 L\h.y.cg falfos tritofquc cum cedria pilos palpebrarum euellere author cft . Contra Dorycnium in 44 -Pytog. cibo iuuant pedines, vt cecinit Nicander. Pharinacop^orum vulgus pro Concha Venerea c Hb? 3 i; pedines vfurpat , vt ait Rondeletius . Pedinum maiorum vfus alicubi eft in templo ad fal caP'l' continendum, quo confecratur. Vu 3 DE Mvflicerus * Lib.i. in € utrop. Mufculus balarn^ to Lib. 16. cap.i i. Contra Bel Ionium, Mufculus gio eft pars balena:. c Lib. x. de dittin. Mus exi- guus. Sorices Ga zx: 6 Invefp. * Lhi‘C.2 1. Mufculi medicis, qui. Mufculus inftrumen- tum belli- cum. / Lib.i S.C. 1 1 i 6 Dc rc rni- lit.c. 4. Vlyfsis Aldrouandl DE MVSCV L 1 1 Cap. LXX. 1 M Q_ V I V O C A . OC I S huius homonyraia impedit, quo minus intelligamus, quid aufto- res intclligantper mufculum, de quo modo a nobis fermoinftituitur. Et- enim /zvgkmov apud Ariftotelem mufculum reddit Theodoricus Gaza Plinium fecutus . Genus id eft pifcis , qui vt inquit a Claudianus , paruo moderamine cauda» iter regit, ne Balama in fcopulos impingat, quaquam Bellonius Balaena partem quandam, quam gerit ad iter praetentandum Ariftotelis mufculum efte puter. Protenturas, inquit, quas ante oculos habet Balona, mu- fculum Ariftotelesnuncupauit, quem etiam Oppianus veluti quendam alterum pifcem efte cecinit. F Hac ratione, i n q uif, comes cunelis duflor ^viarum •Mufculus eft pxuius vtfu , fed corpore long 0 Et tamiemd x paulo [emotus ab illo Pr&cedrt, Erpaulopoft. Himcpifccm vero duflorem nomine dicunt. Cotcrum Hondelcfiusb Ariftotelem, ne per fomnium quidem id vnquam cogftaffe dicit, neque. mufculi nomine vti, fed Gazam ex Plinio, quem fi ctvnXpufimo', , inquit legifter, in tam foedum errorem haud incidifler. Eius enim verba funr.Mufculus etiam pifcis pilos in ore intus habet vice dentium. Ariftoteles/Mu?*ix«To> nominat. Cum vero hoc folo loco mu- fculi, fiuc tAuzanm mentio fiat, quis inde colligarftnquit idem Rondeletius, partem Balae- nje,.fcilicetaffulas illas mufculum vocari ? neque Plinius tribus in locis , quos citauimus,' mufculum partem Balama» facit, fed belluam marinam. Ex his autem latinis verticulis fatis liquet eum nunquam Oppianutn legifte, qui tantum abeft, vt Balaena’ partem mufculum faciat, vt mufculnm ne nominet quidem, fed pifcem alium efte dicat, qui Balanis iter prae- C monftrat . H xc ille . Mufculus praeterea apud c Ciceronem eft mus exiguus: quam homo- nomiam vitaturus Gaza, apud Ariftotelem pCvdp oipovpalits , interpretatur forices ex teftaceis Mytulum,fiue mufculum maiorefted quem Af iftophanes d vocati», murem, feu foricem animal notiftimum fignificat . Sunt alioquin mufculi , vt Plinius c refert, & X medicisaccipiuntur, partes corporis carnofa?,neruorum fibris motus gratia circumiedae, venifque,& arterijs confperf^,his ad natiui caloris cuftodiam, illis ad alimenti diftributio- nem, qua? omnia tenuis complebitur tunica, mufculum definiens* qui /uus etiam Gra?cis appellatur . Habet prseterea mufculus nomen in artificiatis , nam antiqui conficiebant in? ftrumenta quadam in bellis, qua mufculos appellabant, cuius meminit Ifidorus, f mufcu- luseft, inquit, fimilis cuniculo, quo murus perfoditur, ex quo & appellatur quali munu- fculus. Ponuntur icones a RobertoS Valturto machinarum quarundam , qtia$ mufculos; vt is refert, vocabat antiquitas; ipfe vero machinas minores appellat, quibus prote&i bel- latoresfudibus pramunitas oppidorum foflas demolirentur, quibus turris -ambulatorias fungeretur, fine impedimento ad murum • H SYNONYMA. * %.degen. anirn. c.i 1. Y I A S , iftiufmodi tcftacca Plinius quandoque vocat,quandoque Mys« fcas,nonnunquam myfcos,fapeetiam mufcuios,AthcnauSiM^ ( vt no- bis certe oftendunt fapor dulcior in his,& fuauior,quam in mytulis,item paruitas, rotunditas, tcfta hirta, atque alia, que a Plinio,& Athenaeo hifcc Mytuli; jv tribuuntur.) Ariftoteles3 fAaVr»? /uv^ , qui plurimos, a utftor eft, circa /ubs tria f&zs vnum principium aliquod adnafei, quod quoque conuenit.Rondelerius fignificat etiam pn>i<, in foeminino genere A thenso, appellari putat. Maiores his mytul i vocantur* Hermolao. Diofcoridi pvctm , de quibus poftea dicemus , Hermolao tria genera animalium 9 diam» ss (i r ij Y sur DeTeftaceis. Lik III. 5op tur /uvi 5 , nimirum tcftudines , fcd tunc non t* in plurali , fcd /fcv «TW , & Sa vocari. Muj Genus hoc s inquit , mus aquatilis, & lutaria teftudo vertitur a Theodoro Gaza, a Plinio ^ “ mar*“ quandoq; mus marinus, alterum eft inter pifces; tertium inter oftteacea pro tnufculo, tum minore, tum etiam maiore. Muftov Graeci hodie vocant mufculum , forma pariter dimi- htitiuaa ptv 5: eruditi proferre poffent /uutS/ov , & melius, vt putat Zoographus,Nos,vt di- dum eft,mufculos fimphTirer, minores appellamus.ltalis,& praefertim Venetis C onehole vocantur, Gallis Moules, Germanis Moefchelen . Belgis Moflden , Angli mulclis non communiter omnem Concham, fedproprie,& pcculiantcr paruam nigricante appellant, O. E ’ • 1 e « f !p P' i- K-A' % V I /*Jy> ' f 1 t ^ *“ * • t ^ ^ ' / V » OG A N T V H, ihcjuitRohdeletius hoftrce plane opiniohis,affertor.,..inu^ ^ ^ fculi ad differentiam maiorum,quos mytulos vocant; differunt enitn tatum , ^ era < magnitudine, & rotunditate, quaril differentiam ex Plinio, avt arbitror, is cap/j; 5 attulit, qui mufculos diuidir, in mytulos, qui falem, virufquerefipiunt, & myias , qug rotunda? funt, & minores aliquanto , atque hirta? , tenuioribus tertis, carne duriores. Rondeletius,pofita etiam icone, talem affert defcriptioncm.Sunt ex RondHerij oftracodermorumgenerc,qua? tenui tefta,&dupli: defcnpuo. Mufculi Rondel. #* ci conteguntur, circa faxa,autl!gnanafcuntur,pilis, & vclutilana alligantur. Terta foris nigra, fere fem- is. vtjoquit Georgjus Agriculasduplex eft diflferetia,oblongi videlicet^ & pe&inis modo ro- tundi,hunc colore cinereum in Chattis ad Spangcbcrgum arear, repfrirkvhi & trochitas: & in Saxcnibus ad Hildesheimmrun lapidicinis cius tjca$us,qi$i eft vitra montem Mauri- cij,illuyn modo lubfufcum, modo fubflauum effodi ex n. oeniorum, folia fdildesheimiffi vr- bis,qua ad Septentriones fpedtat. dchispofteaimerfb&jialoquemur. V S V S 1 N G i B 1 S. jEphcfij mt lini. Coquendi ratio, * 5,. - W • AV' * . , ,Z A VSCVLI >bique£ere in cibum ecdum,fcdoptimifuntEphefij: marini commodum latis proflant nutrimentum:C>ui in aqua dulci captantur, car- ne fuht dura, conco&u difficili, praeii fucci, quo fit inquit Rondeletius, vt qui ijs copiofius vefcuntur,in febresincidant.laudabilesadmodum funt, qui in inferiore Germania capiuntur ex Oceano Germanico.Sunt etenim hi guftus fuauiflimi. elixantur, vtretulit mihi vir quidam non indo&us in p aqua» additoque poftea pipere , butyro, & modico aceti comeduntur. Sunt plerumque in vfu maiores » cum tamen minores non fpemantur , ctfi minoris lunt nutrimenti, quod in- nuit etiam Athen^us,, a o/ Js’ « Aa'«yc»«s , inquit , , Wi' $ Wik t%a>Gw, HpwM&npoi, jufyj ifai %&) .'tm iirrpopeoTipoi pn'yiQo$ ^ t<5 yitt oms toiH to( , hoc eft, minores Sc veluti hirti, magis vrinam prouocanr,& melioris funt fucci ijs» quifquiflaj fimiles funt, minus tame alunt, quia minores,& quia natura funthuiufmodi,& aliquanto poft , A/ /uva HSff tS? puxpdnpctj yhvxiictf t«, ngf it^oA ot ttv) vpQstTi^ t&f rpo pm,. qua? myes. dicuntur , alijs minores funt, dulces, boni fucci , fatis infuper nutriunt, ... .. . , • Xi.2.0 7« *ZUjC -9 Caufficus ®oru cinis. ® tibuli* Ad caligi- siolos ocu- los. V SVS I N MEDICINA. V JB Diofcorides 7np) /uvdxw, Plinius fere de mytulis retulit ; Verba Diofcofidis funt; .Milax*?, a inquit, ro' aurd Spcivi t o7g MpoPu, l^Kxhipm Si wXV0»t»S ea. /vp'ftt$ «Tu* ypwifximviv , «sto1 otpQa. A/uad Q cruv fAi hm . sYn/itom? 7rct%u'rnvxc flMpapeov , KStf &:f#fx?VTis AsiutoiiiecsTO t Kffj T«' «Ma; sVi<7XtT8»TPt ' TCtip. )iOfiCUi. nx «Ti 4 a-m^coA;^ Verba hcrc funt apud Athen®um. Tan cFV /uuoov ol /ut'v H 'paW/ , ^ Cl 'TZTOtS OUOiGi T»7 U^UA \(t , T CuV /UiV KWWV /3sATfW , T*b Si' %WUcilV A%7n' dtyv ' tf/W T«(d'. , Sp «maj- Tgpo/ yuf? «Ja/ ei/^yAWTBpo/ to* , Srpocpartpor los inrclligit) ijs,qui fcilla referunt, & vrina magis promouent,& fuccu generant probiore, minus tamen nutriunt,ci)m paruitads fu® cauffa, tum iui generis natura. H®c ille; ex qui- Mytuli fcil bus facile conijcio mytulos Icillodes nuncupafic ab ingrato admodum fapore, qualis fane lodes vnd« fcill® eft,nam & ipfe habet-^rpo'? $lw' ytfoiv «Va#*» . Mu as cruiAtoSus Theodorus Gaza apud <^l,> Ariftotelem mytulos foliatos reddit a figura . Niphus mytulos latioris velamplionscon- ^0" ch® , Sedeos Hondeletius reprehendit , & inimo maris , fiue gurgite na Icentes conuertit, q*1*' efa quoniam Gaza eodem apud aArifiareiem loco, pro •zrvsA&dV/ t faots interpretatur gur- ror/ fi gite. Cum vero, inquit Zoographus, non gurgite tantum Gaza eo loci verterit pro hac vo- * m,,s dt ce , fed , ( oftrea nalcuntur ) alia vadis, alia gurgite, mallem ibi legere non 7iuiAa>S 'wr#, fed biflor-mm. omnino 7rnAcaSif /Ati/, Ariftotelig ii /uiv rij fop/SrpbSu rei fcpat.iv iQHet,KM' /3x'Aswo/: Uv'iAQs' non; modo foliurn , fed alia vafa diucrfa fimihs figur® rfev u#‘ fignificat,qu®, quoniam nihil ad nos fpedhnt, alios ie&or adeat feriptores. Concham ma- rinam oblongiorem Hippocrates vocat pivam , vt monet Galenus in gloifis , & Varinus, o/ttoMo), ait, /uvam Trpovetymuuti , multi myacem appellant; ptu'a wASrtv legit Zoogra- phus ( hoc enim ipfe Hippocrates vtitur) non T/wjwyoiMvwi . Mytulos vocat bellomus Bellonij e® xux>u) J\t$ , fed regius legit Zoograph us,quod vel mihi magis arridet,pr®fertim Jor* cum feillameosrefiperefupra ex Athenio dixcrimus.Idem Athen^us tradit Tellmam vo- cari a Romanis fiu'rAov, ( ego pputuAov potius legerem . ) cui etiam fen tenti® h®ret Augu- 0 ^ % •: flinus Niphus.Matthiolus vero in commentario ad b Diofcoiidem muitis rationibus pro- bat tellinas a mytulis longe differre, Non defunt, inquit, qui mytulos, & tdiinas idein effe x,llcnae k fc cenfeant,in quam fententiam potifiimum venilfe compeno Paulum louium virum appri- mvmlis an me eruditum ; quippe qui libello, quem de pifeibus Romanis edidit , malit ( erfi medicus differant, effet ) cum Athen®o errare, quam cum Diolcoride rede iennre.ex cuius feripns fatis aper- Paul1 louii te conftat, aliud effe mytulos,aliud tellinas:nam,pr®terquam quod de his duobus diuerfis euor' capitibusipfedifferuerindifferentes etiam vtrifque reddidit dotes, haud nefeius illis inef- « r-j} fe differentiam , Idem fimiliter fenfit* Galenus , qui cum de viperis difTerat eodem capite dc mytulorum etiam meminit, tellinarum vero particulari capite lingulis proprias, & diuer- md fault, fas reddens facultates.Non fecus ac illi (en fit Paulus Aegincta, fidelis nempe vtriufquc fe- tator; quamobrem dicendum putauenm , differentes ni.mirum effe mytulos, tellinas » Notiflfim® ili® funt, pr®fertim Rom®,vbi piurim® venales circunferuntur,qubd edendo fint,& ori admodum grat®,fi tamen ab arena optime repurgentur. C®terum quales my tu- li fint in Italia, qui hacnoftra tempeftate cxplicauerit,inueni neminem, praeter vnum Maf- faritnn Venetu,qui cos mytulos putat, quos Hadriatici accol® vulgo appellant mufeiuoli; quafi mufculos dixerint, cuius opinio nobis maxime probatur, quippe quod & forma ,.Se nomine conchylia ita vocata legitimos referant mytulos.Sutenim tcllinis paulo maiores, IP tefta exterius lineis quibufda fcabra, intus vero pellucida, & tota pondere leuis. Hucufque Matthiolus, Latinis vocantur pariter,& Italis mituli, fic enim fciibitur in noftro Plini j co- dice,quafi a Gr®co pinv'M$ , quandoquidem ita a nonnullis gr®cisfcriptum reperio,yin uconuerfo, a/ buccir niiq; fcabrar.Ipfimet vero mytuli inter fe differunt magnitudine, vtanreadiximusietenitn in maioribus cancellos icribit idem audior inueniri,cum minorum tefta? eos non caperent* clufiles enim omnes fuiir , vt & biualuis generis omnia , qua? parte altera ligata , altera fo- lutaconftaret,vtconcludipoffint,& aperin,concludendo autem fe tuentur, vt b Ariftote- les loquitur . Plinius etiam alias differentias pofuit , quibus fcilicet a mufculis diftinguan- tur. Ha? funt magnitudo, rotuditas,guftus;falem enim virufq; refipei*e mytulos ait: ea ve- ro effe magnitudine,qua effe legitur nonnunquam i n communi textu/. nullo, pa&o ad ve- G ritatem accedere videtur . Legitur enim ibi Mytulos ternas heminas capere quidam affe- runt,cui rei fidem tamen adhibens SimonMaiolus in eoiibrojquem Dies Caniculares in- fcripfitjoquens de mugitu Aquatilium, & praefertim conchyliorum, pradidhm Plinij au- dio ritatem adducit. Quadam, inquit, conchyliorum reperiuntur in Nilo, qua? mugitum emittunt , non fine admiratione , vt teftatur Strabo lib. 1 7. nam is mugitus nen adeo exi- guus eft, qualem edere poffunt conchyIia,qua? quotidie profpedtamus; nam quadam fune eorum genera ingentia valde . Mytulus enim pileis concharum genere inuentus eft capax fuiffe heminarum quatuor ('trium heminarum legitur in rioftro codice ) vt tradit Plinius, vnde conijcere licet- conchas , qua mugitum in Nilo emittunt, ciufmodi effe , ac maioris amplitudinis. Hac ille. Caterumalij eo loco pro Mytulos legunt Vitulos,quod ceu ine- ptum improbat Dalechampiusin fcholijs.Rondeletius capite de Phoca reponedum cen- fuit Lepores marinos, quodneq; multum probatur ipfi Dalechampio. Ego etiam Mytii- los legerem, fed voce ea non fpeciem hanc teftacei, de quo agimus , fignificari putem* fed generice accipi quo qualibet concha magna. Nam & «tlaxaDjofcoridcs pro ipfa tefta accipit,vt fupra a principiodiximus. Quod modo ad fpecies Myrulorum , attinet, ego in- H venio multas, licet vnius tantum iconem pofuerit Rondeletius , qui non alijs verbis de-. feribit, quam Plinij, nimirum quod magnitudine, ac rotundi- Mytulus Rondelcfij. tate differat a Mufculis . Andreas Matrhiolus quinq; depinxit fine vlladefcriprione .Quibus & alios nos addimus. Primo Jo- Mytulum mediocrem fubnigrum prone, &fupine: fecundo alium paruuimertioanguftum coloris caftanei: quarto Mytu- lorum quatuor alias ditferedas: quinto & vltimo loco habetur Mytulus niger cum tuberculo adnaro . in altera tabula haben- uir primo loco Mytuli multi fimul coniundfi fupra oftreariu * fecundo Mytulorum glabrorum minimorum dua? differen- tia?. tertio Mytulus fluuiatilis maior . altera figura vnius tantum Mytuli minoris fluuia- tilis icon . in altera figura Mytulus eft maior niger cum ftrijs flauis • ■ ' ~ • ‘ " “ GENE- 9 . DeTeftaceis. Lib. III» 513 MufcuHMatthioiI, ' * Mufculiauthoris» / DeTeftaceis. Lib. III. 515 Mituli oblongi. Mitulus niger cum flrijs flauis in fuperiori parte» 5 1 6 Vlyfsis Aldrouandi GENERATIO; E r Y T Y L OS Plinius, quemadmodum &Pe<5Hnes fponte natura? in areno- pvout^re'! @5 foUenire tr^ir 5 e,alia auulfione, nonnulla? etiam lobole, vtcepa?. hoc igitur tertio modo My- ucniunt, tuli gignuntur, quippe minores lubindeiuxta principium adnafeuntur, Buccina, & Pur- pura’, & qu# fauare dicuntur , quafi a feminali natura humores quofdam muccofos emit- tunt.Semen vero nullu efle eoiu putandum efl;, fed modo quo diximus,quamobrem larga eorum copia prouenit, cum primum conftiterit aliquid . hac enim omnia vel fponte vto- riantur,euenit:iraq; ratione tunc magis cum origo praeceflh it,confiftunt:aIiquid enim ex- F crementi fingulis proficifci credendum merito eft ab co principio* cui foboles qu^q; adna fdtur.Scd cum fimilem habeant facultatem cibus, excrementumq; cibffauantium fubftan tiam fimilem cflecor.ftitutioqi prima; conlentaneum efi » quapropterexcremento hoc gi- gni piobabilc cft . Quce autem vel fobolem nullam procreant , vel non fauant, eorum om- nium ortus fpontinuscfbCum igitur dicat eorum, qua* ioholem nullam, procreant, vel no * De bifio,. fauant, orrum fpontinum efle,Mytuli,qui ex ipfo b Ari ftotele, /obole generantur, & fauifi- wm- care /oliti funt, non fponte prouenienteiHaftcnus Maflarius . VSVS IN CIBIS. Puri piaio srafasa TR OSQV E MituIos,maiores nimirum & minores in cibos venire com tes • perio, maiores duri fint , vt recenfct V Vottonus, ex Otibafio , conco&ioni renit entes, fanguiqcmq; procreant craifum , & pituita; multum, & fuccum deniq; non adeo probum; copiose tamen alunt, ventrem, &vrinam cient. G xcitant^ Hi queq; fi afientur fitim vehementer excitant, fi vtrdclixcntur, & acrio- ribus qu]bufdam,vtfinapi,nafturtiouecondiantur,nonadeo virus refipiunt, licet eosfcyl Jam virufq; redolere ex Athenam fupra docuimus . pro diuerfirate loci etiam vbi nafcun- Deteriores rur , diucrfam fortiuntur bonitatem ; nam deteriores eos efle ad cibum, fidem V Vottonus qui. /ubiungir,qui in locisarenofis,aut inter teftas figlinas proueniunt,quam qui in algofisgi- "* gnuntur,5 Plinius etiam non omni tempore anni eandem bonitatem feruare tradit, Mya- ces, inquit, grati (fimi funt autumno, & vbi multa dulcis aqua mifcetur mari, ob id in Aegy Nocum^n- ptolaudatiffimi, Procedente hyeme amaritudinem trahunt, coloremq; rubrum, Eiufrqo- *a. di acrimonia; caufla fauces ab eis vexantur, gula, & arteria exafperaturffii tuflim ficcam, & raucedinem efficiunt, vocemq; obtundunt.Htcc ille, non vni fpcciei,vtfentit V Vottonus» fed Myaeum , id efl: Mitulorum generi tribuens, fcdVVottoni fententiam Zoographus neutiquam probat, quoniam, inquit, fi Plinius Myaeum generi toti haec tribuat, non re<5le facit.ex maioribus enim dunraxat haec mala fentifitur. Optjmumquoq; Mitulos faporem ® De gcnc. habere, quando oua illa fic vocata conqnent,qua; audlore b Arifiotele, nihil ad generatio- Anim.lib.3. nem faciunt, fed indicio funt melioris nutricationis,qualc in fanguincis pingue eft.Quatn- tap.iu obrem per id tempus guftu pra;ftant,ciboq; laudanturiargumento quod & pinna, & buc- H in cibo cina,& purpura continent quideni femper ouum illud appellatum, fed alias maius , alias qua o dan minus.Sunt etiam qua non femper , fed vere id habeant ; mox enim tempore procedente Ouu quan mBlultur’demumq; totum aboletur, vt Pectines, Mi culi,& Oftrea. Hac Arift. c Martialis do habeat, etiam inter cibaria huiufmodi exangue, fed parui pretij recenfet hoc ver/u: c Lib 3. Sumitur inctfo CMytiltts ore mihi . Sues vrpin Ios illorum, ficuti & Concharum, corpus augere tefiatur Plinius , quod etiam fuibus pra- Eocfianr. bcriJndeq; piguefeere au&or efl: d Leuinus Lemnius.Concharunij inquit, hoc grnus, quo a Lil\i. de httora,oram maritimaapud nos fcateqt, Mitulos vocant Muficlen, mirifice fues reficit, fi oemlt. nat. , • - - - -- • " - mi/acul.c.j ys vs 'I , l«p . , ,r Ad caHil rabidi mor fas non va- lere* Dc Teftaccis. I.il.. 111. ji 7 VSV S I N M E D I C I N A. ISDEM fere facultatibus pollere mitulos, quibus &mufculos in prgr fenti capite a nobis rccenfebitur, Verum quod illorum carnes ad canis morfum valere velit Diofcorides, id non probat Galenus. T5i>JV /uuc&. xuvt inquit, appxo\ (Paxvoiim ym'jfy'% . Id eft • Porro mitulorum carnem tra- dunt vlceribus a mordente cane infligis competere . ego vero nullam infignem fatuita- tem intienio , quam requirant id genus vlcera , tanquam ea » qua? a rabido cane mordente fit)t inflicta. Ad vulnera vero valent.Nam & Marianus San&us in compendio fti£ Chirur- gia? habet hxc verba. Ex Conchis marinis foris nigris, intus fplendidis ( Zoographus,qui hunc loeUm adnotauit, dicit myaces velle intelligcre ) ad confolidada vulnera remedium pulchrum eft , Multas tribuit vires3 Plinius mitulorum iuri, quas omnes exalijsfeacce- 3 piffe docet. Myacu, ait, ius traditur aluum, & veficas exinanire, interanea diffringere, om- nia adaperire, renes purgare, fanguinem,adipemq; minuere, itaque vtiliffimi funt hydro- picis, mulierum purgationibus, morbo regio, articulari, inflationibus, item prodeffe felli, puuitaque pulmonis, iocintris,fplenis viti js,rheumatifmis. fauces tantum vexant, voceq; obtundunt,quod fuperius nos diximus, Vlcera, qua? (erpant,aut fint purganda, fanat, item carcinomata: cinis eorum potus emendat caligines, gingiuarum,& dentium vitia, eruptio- nes pituitg,& contra Dorycnium,aut Opocarpathon antidoti vicem obtinent.Ha?c omnia ille. Prarrerea, de horum animalium facultatibus in vfu medico, nonnulla traduntur a Ki- ranidc - Hic enim eorum deco&o cum fmirnijs,pomis,& Apijs cum vino poto Ifchiadicos curari, air, porumque ius mollire ventrem; tcftas combuftas,& in pollinem reda&as apo- ftemationes lifterc , & cicatrices ferre > ( auferre) cum meile vero illitas craffas palpebras attenuare, & leucomata.eadem in fumma, inquit, qua? buccina prtrftant, oportet autem la- di cos nare cinerem aqua. b Cato quoque in deferiptionead aluum deijciendam inter eserera rer 6 Cap. i * 8. ponit mutulos, mitulos legit Zoogiaphus. Atque haecdevfu eorum medico. V tuntur ve- ro etiam eius concha ad excipiendum oleum loco cochlearis , vtannotauit etiam c J)io- C fcorides de cicino oleo . cfyiv JV a vehat r %v auTols vyporimz Travstv apa$ ro} dvrd, c Li.1x.3tt Vfus ado- leum exci- piendum. Cap. LXXII. SYNONYMA. E Ycllinisdiuerfasinuenio opiniones. Etenim A tha?neus eandem cum Latinorum mytulo (fic enim pro ptvrAov legit Hermolaus) effe opinatur, Xellin^ & myrulumque & Tellinam , de quibus nos capitibus feparatis loquimur, mjtuij con inuicem confundit. Nos Ariftotelis/u/a;., & Diofcoridis peuaxa^ , mitu- funduntur, los Plinio dici putamus : nam pra?terquam quod Diofcorides diuerfa fa- ciat capita, diuerfas quoque illorum tribuit facultates, Plinius pectuncu- lis, qua? Diofcorides 1 ellinis, tribuit, videtur enim pcCtunculos proTellinis accepifte. Marcellus vero Diofcoridis interpres Tcllinas opinatur eas Conchulas effe, quas etiam nunc Tellinas Romani vocant, Ariftophanes grammaticus citante Pet.Gyllio Tellinas di cit patellis fi miles effe» eifdemquc pueros pro cornibus vti folitos fuiffe : a quibus, inquit ille, longe diucrfa? folc clarius videntur effe, Zoographus Rondeletij,& Bellonij fententig Tellin® fubfcribir, qui Tellinas faciunt, quas& Galli Narbonenfes, & Romani etiamnum fic vo- qu$. cant.Tellinarum alicubi meminit Martialis, vbi quoque interpretes perperam mitulos in* terpretantur.Dicuntur Tellin» acrefcendi celeritate, ot; Ta%*?o t y faoney Wa«o/, ocyftime Etymonji enim perficiuntur, quod Ariftoteles praeterea pedunculis, ac purpuris etiam communeef- le ait, anno enim magnitudinem totam implent, nM/raj , /uvtJa o/, & ^v^m-a- Votto- Xx 2 no po- 5 1 8 Vlyfsis Aldrouandl no ponuntur pro fytionymis. nos Vero & %itpu'Spiov tantum: fic enim & hodie js Grqcj vocant, Romani vetus, vel Gfgcum mauis vel Latinum nomen retinent, Telline di- centes. Veneti pifcatores vocant Capparazzole,fiuecapparole, Hermolao tefte a capparis Calcinelle. fimilirudine. Nos Rononicnles vocamus Calcinelle . Arabice dicuntur Sedef, & Tallam, Hiipanice Brignigois > Gallice Flion . has non agnouiffe Lutetiam refert Bellonius : raro Chinadfs . cnam a Maifilkmfibus vifas . apud Lesbi incolas Chinades vocantur . nomen autem Ger- manicum Tellinis prteter Conchularum commune Zoographus ait fenon inuenilfe , * Uh 3, .. Maiina, & fluuiatiles. GENVS. DIFFERENTI /E. DESCRI F TIO. Tellips re- E L L 1 N A R V M duo genera funt* A thenao, marina' nempe & fluuia* dies, velquae inhuuiorumoflijsreperiumur.Ts^vN.iioy, ait, y/wrcy Kctvto7rcp Tro^hcc*, ‘rlw Ctto ptip ts Nd/A« dm/Saan vrto&w.iX , AsttWts- poi jla^v ucuv eti fiucrthiygu' Sia^wpriviygy' ts yxy' xSpo/, iTi Si' rpotyiuoi, p ai JV Tioyd Hia) yAvnv'-np& ex oleo, & aceto, vei menta, vel ruta comeduntur, qui aluum fplucre valuerint,eas fofubiii apparata’ cum oleribus condient: quce florem statis agunt, fi comedantur vere, funt optimavldem de ii s rc' efet h XenQcrate$saluum fubducere, locifque&renofis pro.ueoire,& portubus vn- dis agitatis, (Se quas cx Oribafio diximus, dotes, illis inefie? Addit Bellonius efle earum car- nem, molliorem, quam reliquarum conchu larum. hardm quo? paulo plus extra aqua man- ferunt, te^as pandere inquit ( forte, terta? fe pandere , Zoographus) hiantefquc arenulas excipere .(olere, de quibus Romani merito co nqueruntur. Quamobre multo meliores funt in vrbibus , quarin mari abluuntur, vt Venetijs, & Januae . Roma? ruftiri in faecis peqV r- bcm T elimas circumferunt , quas modiolis diuendunt . Cum enim exiguo corpore con- rtent, nec facile aperiantur, guftuicjue gratas fint, mirum i trimodum ob id expeti, hellario- rumque locoatfumi folent, cuius etiam meminit Iouius his verbis* Parita? Illa? Conchula? a veteribus Latinis myrulfa Romanis, aut hodie Gra?co nomine Tellina? nuncupat£,(qu& fententiam capite de mitulis ex Matthiolo improbauimus, ) bellariorum locum obtinent, funt enim grata? gurtui: verum arenulis fcatent, &proprereacalculofisofh(;iunt. Ha?cille, Veneti Ichthyopola? aqua marina demerfas in lagunculis folent adferuare. viuuntenim in arena , pb id rufi priufquam coquantur, diutius in aqua agitentur, vt arenula: cxcjdant, yefcentibus moledae funr.panim etiam funt coquende ex aceto, vel omphacioicum pipare efr, appetentiam excitant, meminit etiam Matrhiolus pofita illarum icone in commenta- tio ado£40|cpridem capitede Tellinis, vbi inquit,notiffimas elfe in Italia Tellinas,pra?fer- DeTeflaceis. Lib. III, 521 £ tim Roma,vbi plurima venales circunferuntur,quod ori fint valde grata,eafque vero ab p Jn arena optime repurgari etiam iubetjam veio earum carnem difficile coqui tradit b Cador /arfit. Durantes,venrnculoqueelTenoxiam;defluuiatilibus forte mtelligitretenim marin£,& in- Ventriculo ter has tenuiores , quas Bafilicas ( vt iam multoties diximus ) vocat Athenaus , ftomacho noxis flu- grauesnonlunt, tede ve| eodem au&ore, I luuiatilcs autem dulciores dixit, has iraq; ven- ffiatiles. triculo minus conuenire non ab re putari polfit: nam fuim excitare eas, calculofq; gigne- re idem auclor ed: contra illas, /I optime ab arena purgentur, & cepis frixis, vino modico petrofclino, & aromatibus condiantur, pradantiores ede, ac (ajubriores, potiffimum feni- busjomnibufque piruitofis,hyemis tempore magis conuenire, maxime vero maiores, atq; recentiorescaterisantecellere,Recentes,inquitp DiofcoridesTellinealuo ytilesfunt,fed c Li.z.c.t. maxime ius earum, falita vruntur, trita? in cinerein>& cum cedria inftijlata auulfos palpe- brarum pilos renafci npn patifitur, qiiod podremum etiam tetigit d Calenus ab ipfo Dio- a Pe fcoride forte mutuatus, Teli i nas fallas ( jnpixupds ) vdas cinerem relinquere, aiunt, cau- P^Cm ™eciic* dicum,adeovtiscumCcdriamixtus, &indillatus , euullos radicitus palpebrarum pilos ' renafci prohibeat , c Idem alias ad pilos inutiles, & pungentes in palpebris, euullismox* Ub- 4 & 3 oblini iubet. Earundem tenuilfimum puluerem Archigenes apud eundem commendat, comM- fcm fed cineris, quam pulueris vis maior futura videtur. Cinerem carum calurn pilorqm in pal j0 pebris prohibere tradit louius ex Oribafio, non admodum re$e, vt putat Zoographus; f “ an^£a° quibus vacat, apud Oribafium inquirant. Eum autem, repetio, felinas, ( Tellinasper 1. tus> duplex legerem,)velXiphydriaadaluum lubducendam ab eo celebrari, idque ante feri- bitfenexf Hippocrates. Mituli, ait peftines, ac Tellin^ magis aluo fectdunr, quam purpu-/ Lib.i.de r?,pinn9)patell?,buca'na,&odrea,ipfaquidem dcca lumTucciaurem ipforum aluum mo-PMt* uent.Idem fenfit Arctaus.qui in curatione elephantis in coena apponi iubet marina, quot- quot ventrem fubducunt, Teljinarum «ufcula,oftrea, &c. Idem in iliaco affedu: aut medi- catio ( inquit )hat cum iure aliquo aluumiubducenfc, cochlea, valde elixa:, & ipfarum fuccus , aut 7 ellinarum Hac funt, qua? fpe&antad vlum medicum , Sunt praterca pue- ris in vfuTellina, vt& lepades, ad tuba fonum imitandum; referentes Athenaeo, cuius s hac funt yerba , interprete Rondeletio : Callias Miryleneus libro de Patella Alcai , apud Alcaum odam ede feribit , cuius initium cft Petre, & cani maris dlia : ad cuius finem feri- ptum ed. Ex patinis animum recrees , 0 niarina patella f Qgoinlocopro ideftpa- C tella, Aridophanes legit , ideft teftudo, aitque Dicaarchum non redte legille As- , ijfque ori admotis puellulos fonare, & lafduire, quemadmodum Telhnis folent procaces adolefcentuli . Sopater Phlaacographus , in comedia, qua inferibitur Eubulo- theombrotus, feribit. At redde, eTellina repente ad measaures fuauis quidam fonus w illapluseft. Lib. 9 » j» DE BALANIS. . L XXI 11 M Q^V I V O C A, ALA NVM Latini vocant , quod Gracis B«a eme, dicitur, animal ex aquatilium genere quod aW t»s ‘7rp\ quam Plinius, & Aetius /uvpo/Safpvov voce compodta Glans vn- dj^unt. Glans vnguenraria, frudusarborismyricapdmilis,magnitudineaucllananucis? gucmaiia. qua quod in Aerhyopia, Aegypto, Arabia, & Petra oppido iuxtaludaam nafcatur; Ai^o- mtKv!, Qn/2ahn , A’pafiirJ , U^rpstm, £vpiax)i\ A tyUTrrla didta ed, v t recenfe t G orr a u s , ad- - f * dens $22 Vlyfsis Aldrouandi dens fafsb quofdam opinari effe cam,quse hodie nux mufcata nominatur.Eft item £ A Gorrceo extremi penis carnofa fubftantia in glandis fimilitudinem fada , vtrunque penis meatum, quem natura vrin*e, & femini communem effecit, complectens, & ambiens, vnde Cinaedus fi&hctvojSo pot>, glandiuorum Diogenes Cinxdum quenda appellaffe fertur, quo fenfu Mar- ^A'Aat'o/3o tiaiis quoque partas glande nates dixit . Apud medicos lupporttorium Barbaris vocatur» po; . quod in glandis formam efficitur , ad deijciendam aluum , Gneci Balanum , Latini glan- • dem etiam vocar&t, fed eo fignificatu pro collyrijs ahufum effe Columellam, C^liumq; b Aurelianum medicum, tradunt lexica.Eft/SaAaros etiam Ao's obex, peffulus, licet Ari- ftophanis Scholiaftes velit effe tox /tyop t}$ toV pto'x* ovaiMpw } quod & vocetur» Eft: poftremo Balanus nomen Vrbis in Epiro,, SYNONYMA. VAS Rondeletius Pholades vocat,Ba!anos quidam effe iudicant , mihi differre videntur, atque iccirco feparatim de ijs agam . Quie hic pingun- F tur teftacea Grxci nortrse seratis , adhuc antiquo nomine » Balanos vulgo nominant, Plautus>& Columella etiam Balanos a glandium fimilitudine» Laeues funt, vt inquit Petrus G illius , & in cauernis faxorum ftabulantur. Veneti no rede Da&yios vocant. Ab Arirtotele inter teftacea numeratur», * L‘:b. $ . de fiatxapos & glandes conuertit a Theodorus Gaza , fed ex eo non poffumus, inquit Ronde- hirto. amnh. |etjus colligere , quid hodie glandes appellare poffimus : earum enim meminit breuiter f,IP 7np) ra\ ctipa^y* s, t2> 7nrpn^-lm wfaa , /3aA woi , Rimis, cauernifque faxorum Pollicite- vertibula generantur , & glandes. Bellonius Poliicipedes vocat, quia vulgo poulfepieds desf dicuntur , quod pollicum in pedibus fimilimdinem habeant : racematim, inquit , Oceani cautibus adh ament, & nomen antiquum nullum habent * Zoographus Meercicheln poffe ^ominari putat. GENVS, DIFFERENTIAE, FORMA. * Duo glan- dium gene ra. Balanus Rondel, N Ligufticolitore mufculorum eft genus quoddam, inquit Rondeletius, , in faxis latens, nonnulli glandes veterum effe putant, fed pholades effe po tius exifHmaucrirmde quibus poftea dicemus, rt quis tamen nimis perfra- &e defenderit glandes effe, non refragabor. Libere dica quid fentia. duo, mea quidem fententia, glandium genera funt, vnum quod in Galba, & . Britannia noftra pruffepiez appellat. Poliicipedes nominant quida, quod , 0 IlclPe“ pollicum in pedibus fimilitudinem habeant , quod nomen , eiufcji interpretationem non probo. Id genus glandem effe colligimus, quod illi cum glandibus magna Iit fimilitudo.Nam vt glandis quercus,velTlicispars prior Isuis eft, & in acutum tendit, pofterior afpera,fic h£ec,quse faxo affixa exhi- bemus,pofterioi;e parte»qua faxis hceret, rugo fa funt, & afpera, glandiumque caliculis pofteriorem earum ” partem arde retinentibus, fimili. Plura cx vna radice pendent e faxorum rimis. Ex teftaceoru genere funt. pars enim prior longa, rotunda, ex duabus tertis com poni tur, colore, & leuitate vngium, in medio rimula eft,ex qua capillamenta quadam .veluti pluma rube- fcentes prodeunt . Concha vna veluti ex multis acu» tis vnguibus conftat,tora in quinque digitorum Ion- gitudinemaccrefcit, craffitudine funt pollicis in. H£- fpania: in Britannia noftra funt minores . Pars pofte- rior, qute faxo alligatur, corio duro,afperoqj potius, quam terta conftar, ex nigro flauefeit. Hac omnia il- le .Addens praterea fpedem alteram paruarn; glan- des A des ha:, inquietis , fi cui non placeant, alias propono, qua? glandibus frudibus fimiliores funt • Naicunturinfaxis?& insipiis fiatuium, qux diutinsjmmota: vnoinlocomanferint; adnafcuntur etiam mitulis. Vidi equidem mitulos, Mitulis »4 ]3alani fecunda /pedes Ronde!, vetuftos, & mortuos totos iftis glandibus opertos, & nafcuntur. nauespra? vetqftace putres , quibus frequentiffima? KilOf CtTrctActl , iV^O/UOJ , 7T0?\v'xvh0l , UpiTI- *(pi\ iv-Ao /A/c/ . at a'/focLf a hvKc&npaf. Glandes pro locorum varietate differunt . Aegyptia: dulces funt, tenerae, ori gratx,copiofi nutrimenti, multi fucci,vrf* lias cient, aluumfoluunt, Alia? magis falfefunt, Eadem locorum differentia alijs etiam competit, Quemadmodum enim Aegyptia: glandes ad Nili oftia capta: dulciores funt,co- piofiori/q; nutr?meti,& fucci;ita oftrea in oftijs Rhodani, Sequan?,Garuna: capta, duldo^ oftrea ubi ra funt alijs, qua: procul ab aquis dulcibus capiutur,ac proinde hxc,quod magis falfa fint, meIiora . magis aluum folicitant, minus nutriut, Quas Bellonius pro Balanis repraffentat icones, nos icones Bei jffrer Cochas Rhomboides pofuimus, de ijs autem habet ha?c verba. Plures ab vno exortu lonij confi- coagmentantur ,Veluti fi quifpiam fingat aliquot ocreas fimul alligatas de quodam loeo demar, editiore pendere, quaru (oleas deorfum fit? fint, minoris digiti cralfitudinem habem:quin- que digitos longi funt, ac magno aceruo fimul coagmentati, ab eodem exortu, faxo firmi- C ter adherentes, teretes, nigro corio veftiti: quorum extrema, feu capita eodem modo pro- minere videntur, quo pes tibi? alligatus eft:in qua quidem extremitate rima inter duo du- riora veluti teftacea ora apparet, cui branchis fubfunt, Hxc ille. Dux a nobis tabulx Ba- Tabula ab lanorum hic exhibentur , in prima habes Balanos multos modice rubefeentes fimul adna- auchore e. tos;inreliquis afupraaHatis deferiptionibus non differunt.fecundo loco funt alij Balani a dicae confi- D. Antonio Gigatemihi communicati a prioribus haud longe diffimiles , nifi quod in his derantur, color rubeus non appareat, prxterea ftriati funt, foramen habent, ex quo frondem quam yocant, non, vt priores, emittunt, in altera tabula primo loco oftreaceum exprimitur, quod Balani rubei, Balani alij a D.Anr, Gigante communicati® polyeeps appellari merito poteff»quonia velut ex multis Balanis comparum eft * figuracj* habet Balani» ( quare inter Balanos mihi videtur adnumerandum. ) 1 £eue»ru befcen$,c£te- i iq; prcediftis fimile * fequuntur poftea alij fimul coniun&i cuidam conchylio extrinfecus colore rubefeen te. Tertius polyeeps ab hifce non differt , Quarto, &poftremo loco ha- betur Balanus , feu polyeeps feflilis in parte inferna * vbi infidet* maximum habet fora- men. : / , : ■ ■ . ; Vc: ,v ■' vsys j 5*5 DeTcftaccls.Ub.III. V $ V S IN CIBIS. O N tantum efui efle balanos, verum edam gratos efle palato, nobis Epi- charmus fcriptum reliquit , quiinnuptijs Hebatanquam in lautiffimis epulis nominat KoyyjuAw , A*nrA«o'$,fiue poAw\id eft fpecusjatibu- lum, luftrum . Auv, & qa>A imv dicuntur, au&orc Euftathio, aues, repti- ® Jia,vrfa, aliaq; animantes, cum in terra, faxis, alijfue latibulis condita? ad aliquod tempus latitant, frigoris aut aftus vitandi gratia: vnde etiam vrfa G racis A<*V eft iTfos vocrov . De Pholade vero conchyIio,eiufquefynonymia Vtfx cur nihil fere inueniocum apud Gracos, tum apud Latinos . Rondeletius in quibiffdam Ita- ^.^des lia littoribus, dici teftatur Balaaos, fed differunt, quamobrem de Pholade feparatim tra- 1 ? «ftauimus. GENVS, DIFFERENTIAE, FORMA. VALE fit ex Teftatis, quod A^s Qrxci vocant, folus Rondeletius, adhibita etiam icone, ftudiofis communicauit.Ita in faxis latet, inquit, vt faxo vndique contegatur , per foramen duntaxat exiguum , & fenlui vix patens aqua nutritur, f effis conftat duabus, longis, non in latum extenfis Tefta* mytulorurn modo, fed rotundis. Intus eadem fere eft caro, qua’ in mi tu- Caro- . lis . In faxis adeo duris nafeitur , vt non nifi ferreo malleo diffra&o faxo Sa*,s vt diftrahatur.Sunt qui putent in faxis aqua falfa vi excauatis prouenire,afij in luto in faxo* pa canwr ’ rum caucrnulis aceruato . Ego crediderim in fixorum cauernulis, vel vi, vel natura fattis, Rondeletij aqua marina appulfu procreari, atque in concham verti, quacauitatis', fiue foraminis fi- °Pinl0e guram feruat. Vidi huiufmodi conchas in portu Veneris, Miffurn eft ad me alio ex lictore laxum* cuius partem hic exprefli, in quo nulla rima, nullae cauerna, fed foramina tantum appare- 52 6 h - Vlyfsis Aldrouandl 6J* apparebant tam exigua,vt vix acum admitterent. Eo igitur i&ibus multis confrago caui- ,E taces interna; multae erant» vario fitu,& diuerfae magnitudinis, in quibus Conchas iftas re- peri, quas cum laxo dcpi&as exhibeo. Quare figuram diutius contemplatus, antiquorum Balanos non efle iudico, fed de quibus haec Athenaeus lib. 3. A/ «V aZu/ Chirurgorum inftrumentum eft rotundum, oblongum , cauum , in quod crus, aur femur fra&um conijci- tur , & continetur : fimile quidem gloiTocomo , fed figura differens , tefte Galeno conim.2. «/$ to' oHyptZv , quo loci Hippocrates de eius vfu multa differit , Ab Anatomicis pr^terea craA&d ad canalis fi&ilis fimilimdinem dicitur medium foramen,quo ^ ^ ? 3 omnes ceruicis vertebra? pcruiae funt, & fpina? medulla a cerebro defcendit » id quod alio j *. ra j quoque nomine fy*' wpiyZ appellatur, vc fcribit Gorrxus , SYNONYMA. , a Gra?cis vocantur iftiufmodi teflacea , vt diximus,item avXoi , ' apud Euftarhium dicitur *Yt# an'ea tS oA o(, Dadtylt. coortu) & percrafin cr«A/u/. bpichanno autem XaAlwt; ptcupoitdyyvXoi vocantur, ficenim _ul 9 C legitur apud Atheneujlatine teretes, longi, & viles dici queunt a Sophrone id eftdonga? concha?. Latinis parum mutata Graecorum voce Solcnes dicuntur, quos etiam Gaza modo vngues , modo digitos in vtroque Plinium fecutus /ertit , vt fcribit Hermo- laus. Dotoli nomen a Graeco Da&yli, detortum Zoographuscredit.Genus id Coeharum, inquit , quod a noftris fpoletta vocatur, aliqui Spondylos, alij Daftylos marinos effe vo- lunt.Zoographus fpoletta vocabulum accedere ad Qennanicum fpulen ait, quod cannam vel arundinem fignificatiproprie vero internodium quo filis agglomerandis vtutur texto- resrcuius figuram plane reddit iftiufmodi concha. A Venetis hodie Cappae longae, vt fcri- bit Gillius dicuntur, qui accolunt, ( inquit ) Adriaticum finum Cappas longas nominant. Vocantur, & pefce Canella Bononienfibus, cuius fynonyrni forte meminit Albertus,oftrei genus, inquit iquenitur in mari Italico, quod vocatur canna, propter luae concha? fimiliru- dine ad cannam. Hagufinis Parszi, quia Pars eorum lingua digitu fonat. Gallis Couteaux, quod cultri manubrium referat. Normanis manfotz , & manchorz , quod gladij capulum D reprefentet. Anglis Pitot, vt vult Bellonius, vel vt RandeletiusPirot, fed Zoographus es; loanne Fauconero Anglo intellexit, Bagfysh potius dici. V uallis in Anglia Thymby» GENVS. DIFFERENTI /fi. FORMA. E L L O N 1 1 Da £'S' « . Cappa longa vulgo Venetijs dida. mm deletij Solene mare aliquantulum diflfcrtreft enim lineis miniaceis per tranfuerfum varie- gatusjin alreraquoq; conchaeextremitatelinealuteaapparetrmagnitudineaequalis Ron- deletij Solenis. Habes poftretno iconem Cappa» longae, vt vulgd Venetijs vocant, quo no- mine Venetijsolim Zoographus pingendam curauit. V S V S I N CIBI S. fj ii il A R I B V S Plinio tefte facultas incft cienda» vrina?, foemina? dulciorer funt , Athen^us eofdecalculofis, & difficile tneientibus vtiles effe tradit; eademque, quae Plinius, deijs habet, ytex eodem audore vterque tran^ fcripfiffe videatur, inquit enim Athenaeus; Solenes a quibufdam vocati, a nonnullis cToVa»*?j & *vm), & fucci multum fuppeditant , fed mali, & glutinofi. Mares quidem virgati funt,& caerulei coloris,caIculo~ lis, & aegre meientibus perutiles funt. Foeminae vnicolores funt, & dulciores. Sumuntur frixi, & elixi.meliores funt in prunis tofti quoad hient, qui hos pifcantur folenift? didi fue runr,vt narrat Phanias Erefius in libro,cuius titulus eft, Tyrannorum in quos vindicatum eft caedes, his verbis. Philoxenus Soleniftes ex tribuno plebis fadus eft tyrannus, initio pi- fcatione vidi tans, & Solenas venari folitus, occafione vero data mercaturam exercens fa- cultates libi parauit. Rondeletius cum fale,aceto,& oleo edi ait, alij oleum improbant ob cius lentorem, & ad glutinofi eorum fucci attenuationem acetum, & fal multo magis con- ferre aiunt. in prunis tofti deteriores funt, quia magis exfucci, duriores, &; ficciorcs. Illud diu mihi peperit difftcaltatem,quod A thenaeus, & Plinius tradiderunt , nimirum Solenes vtiles effe in cibo calculofis, & vrinas mouere, "cftm ipfe Athenaeus feri p ferit, mali fucci ef- fe, & glutinofi, atque id experientia confirmet'; Talis enim fuccuscalculumgenerare,& Vrinam retinere potius quam promouere aptior eft ; quamobrem de iure id accipiendum p potius cum Rondeletio exiftimauerim, quod ob falfuginem fuam,& acrimoniam prasfta- re illud poffit . Ego, inquit Rondeletius, teftarum cineribus ad idem malum M mallem, infigniter enim attenuant , incidunt , & exficcanr , quod fi timeatur in exficcando morfus aliquis^prius funt lauandi. Sic ille.Solenas foeminas vix edi poffe,nifi optime ab arena re- purgatas ( multam enim deglutiunt ) teftatur Bellonius . In ore mandentium eos relucere Plinius feriptum reliquit.His natura, inquit, in tenebris remoto luminealio fulgore clare- re,& quanto magis humorem habeant lucere in ore mandentium ^lucere in manibus, atq; in folo , atque veftc decidentibus guttis , vt procul dubio pateatfucci illam naturam effe , quam miremur etiam in corpore. Hucufque Plinius. Huius fplcndoriscauffam etiam glu- tinofo Solenis fucco adferibit Rondeletius; fiquidem qua» tenacia , & veluti glutino com- pada funt,ealaeuia, aequalia , atque perpolita eflefolent, atque ob id relucentia, vtpix, afphalthum, albumen ouijquae profedo fent£tia non videtur improbanda.Solenas in cibi vfum venire certum eft ; plerumque vero eos pauperes comedunt: diuitibus tamen etiam Solenifbe qui. Tofti fupec prunas de- teriores. Dubitatio ex Athenio contra Pli- nium . Solutio. Teftatum cinis. Solenes f<£« tnina^vr fi- denda;. In tenebris lucent . Splendoris rauo, Yy grati. 530 Vlvfsis Aldrouandi Viduarum grati, quia dulces, viduarum cupedias eos vocat Sophron. ? Galenus dura carne efle dicii £ cupedi*. & ob id difficulter concoqui. Proprium hoc Solenibus, atque purpuris eft, vt refert Nice- a Lib.^.de fiysjquodjcum in iufculo coquunturfid craffiusreddant.VmminmedicinaSoleneshabe- alim faiult. re jiau(| comperiofinfuifitu tamen contra languorem morbi peftijentis.inter alia Vegetius Iu^ral‘lus vngucm marinum admifcet » fed hoc de conchylij , purpureus operculo potius ? quam de wnt’ hac concha putem intelligendum* atq i h^c de Solenibus. u-* Pinn^ auiu (S c pifcium. DE PINNIS, Cap LXXVI. M Q^V 1 VOCA. V N T praeter hocce oftraceum , de quo modo dicemus , pinnae etiam auium, fiue pennae a plumis magnitudine tantum differentes . Suntq; pifcium quoque p pinna? quarum adminiculis veluti remis in natando vtuntur Poftremd pinna quoduis acutum denotat? vnde & murorum fummitates pinnae dicuntur. S Y NO N Y M A. •f?J: Etymon, Ortogia- phia. C5chp Ae^ gypua pa, ralios di- t & 7rsp) M3myp*'$u eras Qctvjuaftiuivav P 4t) sicy § /uctpy&phtis xothx/dfyjos , cT/apa>Vf /ui\ r 7) «pt lea. ttoih up maena fi decepta credula aduolet s Conuiftor eius ,atquecufios pinnoter Illam admonet morfit leni caruncula , Hac monita pandit amplius finumjrruew Hoc implicatur mana non fas prottida , Pinna quod humidum effluit de vifcerc 9 gui fulgur aquetft lapillus lucidus , Sed vnionis induit tandem iubar , Vis promonentis fi caloris appetat « £>uin & pilorum pinna germen by fimum Pertiftamine haud araneorum diferepam * Cuius nitor fubtilitaffo c irrutis Addit puellarum venufims deem, Lenocinandis perquam idoneum procis* Natura cancrum marcidam depomrs TeHam,magifira docuit haud inealUda* Otfiro cient e, mm penita -pmrigtmiv iMoueturvndtqmd vUius graiti *j ingurgitatione^, almm turgidus , Dtfrumpit arfta tegminis hg i verna. Sic inuolucris ergo decidentibus . Nudus laborans quippe morbe, ob-nomm^ Os abBirnt gtifiu cibi didunt , t Jiiox integer recense pelle, velUtur Prafentt arena tqua tacens k Hio vjiss eB* Sed glutinato rite mefitis segmine Prorepit ipfum pabm qm fm anm* L O C V S. S39 N AcafmniaquaVn vocarmPmnam oriri, & vniones gignere Plinius re- flatu reliquit . Democritus appellat pinnam Concham quandam Acgy- Conehad ptiam, quam Paralion cognominant: verum hanc intellexitTe8 Plinium Aegyptia negat Maffarius , ciim in Acarnania , non in Aegypto reperii i tradat, fed J>aic^s*. potius pinnam concharum generis, qua? in arenofis, limofifque fubre&a * femper nafeitur , vella fcabra, intus pellucida, nec vnquamfmc comite , Africarjas pinnas multo maiores , quam circa Europam .efle feribit Zoographus exaudi- tu. In Oceano an fint, nec ne, ambigitur, quandoquidem Bcllonius Lutetia? nUnquam ha- In Oceano beri tradit: & Rondeletius in locis, in quibus mare fluit, acrefluit,vixreperiri, quod circa an At ambi Oceanum contingere videtur. Pinna quse, vt inquit Bellonius,raro femipedalem ( fefqui- Sltur* p pedalem forte, vt notat Zoographus, nam fuperius fic feribit. Qui pinnam nunquam vi- derit, mytulum pedem longum, &femipedem latum fingar, &c. ) excedit longitudinem, & Nericos habet, quos nonnulli, vt Plinius in perna fpondylos ( aliter fpondyl.um in pin- nis Rondeletiusinterpretatur) vocant,quibus vtraque valua foluitur,ac contrahitur. Ve* petijs non vifitur: fed in Propontide ad latera eius fmus,'qi»i Nicomediam fertur,qua ter- ram pertingunt , frequentia magna exiflit . In ruiuis ciuitatis Nicomediae pinnas quoque* (eu pernas reperiri refert idem Bellonius in fuis obferuationibus defixas, & ereftas* Z% HIH- • * Lib. i?U Petulas, Se lafciuus ab ineunt? $-? rate, * lib, i8.f, M- Ouum. *■ Lib- fi de Optina® OU1E, MeliGscs qn«, Quot rno* dis edutur. Bu*. Schefch? Crefpe . 54° Vlyfsis Aldrouandi E HIEROGLYPHICA. INNA fcetus fu 05 oftentans , Gieroglyphicum erat apud Aegyptios il- v’’'; Jjus ( vt Pierius Valerianus * author eft ) quiab ineunte a?tate coeperit in f petulantia lafciuire, & munera Veneris exercere .Conchula? enim huiuf- • ^ modi in concha genit? , antequam excludantur, intra fe quamprimum coi- j: '--f- r-'T : i:— -•> ^"^eam re dicuntur, vt non immerito concha ipfa fit Veneri dedicata , atque eatr — cx concha genitam veteres fabulentur. Ego non omnes conchas promi (cue Veneri fabras fuifse comperio, verum quafdam elegantiores tantum, V S V S IN CIBIS. INNAS vt & alia oftreacea in cibi vfum venire , & multum pra?bere nutri* menti, tradidit * Athenseus , At «A' Trivtaf, inquit, fe t pdQwot, $uv7n'7nviy S ycctvaS o-Tvi , Pinna? vrinas pellunt, multum alunt, difficile concoquuntur, & diftrjbuuntur.O uum,quod eas continere femper ex p A rifiotele patenaliquan do maius, aliquando minus pro lunari poti ftate, vt in echinis, oftreifque, non ad genera- tionem confei t,fed melioris tantum nutricationis indicium eft>ficutiin fanguine praeditis pinguc,Efse meliores hyeme elixas, afsis audor eft Ronddetius.Sunt qui vino,& aceto maceratas mollefcere aiunt , fed flatus gignere , quod verum efse non poteft , cum vinum flatus difamat; nifi ea ratione, qua h umidiora fi uma flatus gignere dicantur, VVotrcnus ex Oribafio ( ni fallor) multa de pinnarum dotibus,^ quae incubis eligi debeant, recolit» Pinna- ( inquit) optimae funt tenellae. plena?, catnofasud qua? in iinwlis, herbofiique ( -ra- vcryuS i7/ ) vadis gignuntur : & vbi mari dulcis aqua mifcetur, & locis tranquillis, ac ven- tis carentibus: teneriores enim hr.c nafcuntur,quam vbi fludibus agitantur. Grandioribus parua?:& quae yere,& aeftate capiuntur, alijs pra?ftant«Sunt omm & fuauiores,& pleniores. Qua? magnitudine media funt, carnem quidem habeni; mpllem,paodidam,ac dulccmrcol- ( lum ( ypctyyihov ) autem durum , concodu difficile, corruptionique renitens, collo nanque corpus reliquum facilius corrumpi tunelixis afsae duriores euadunr, pra?fertim fi vino fue- rint afperfae, Earum autem caro, quae in vino,6c aceto macerata? funt, mollior eft, fed flatus generat. Hadenus ille , Multis modis pinnas edi pofse vult Ikllonius. Sunt, ait, qui teftas modico pipere, & butyro addito fuppofitis prunis incoquant , quem egomodum melio- rem efse puto 5 eae nanque qua? ex iure incoquuntur, guftui non ita placent , Quod fpe&at ad vfum medicum ftrombos , pinnas , & echinum contra Doricnij venenutn pra?ftare ha- bemus ex Nicandro, Earum quoque tefta? eandem cum mytulorum teftis habent facula tatem, DE BYSSO. Cap. LXXVII. SYNONYMA. V M |n facris atque etiam in profanorum libris byfsi, byfsinarumqueve* i ftium fatpC fiatmenrio, varia?que Theologorum, atque aliorum fuper eo fint opinionas , haud ab re , quin operaepretium fore duximus de eo quid breuiter dicere . Latinorum byfsus,vt& Gr?eeorum fvaaos a Buz Hebrai- co dici apparet. In trilingui lexico Schefch etiam pro byfso legitur. Apud Italosnomennon habet; polsumus tamen vocare byfso, Gallice, Vt dtat Z.oographus, interpretantur crefpe» H £IFFE- DeTeftaceis. Lit>. 1 1 1. 54i DIFFERENTIA. V P L I C E M effe by (Tum, terrenum videlicet ac marinum, apud fcripto- resinuenio. De terreno fica Plinius. Asbcftino (inquit) lino principatus in toto orbe, proximus by(fino,mulieru maxitne delicijs, circa Elmim in Achaia genito, quaternis denarijs ftipula eius permutata qupndam.vtau ri. Hoc genus forte intellexit Cardanus byflinum lini fpeciem efleferi- bens, tenui (fimam, validam, & fplendidam, vel forte quod in arbore nafei feribit Philoftratus . Homines , inquit , qui fecundum Indum flumen habitant lineis ami- ciuntur veftibusretenim linum in agris plurimum nafeitur, calceamenta geftam ex papyro, nobiliores byflb induuntur. Byflum vero ex arbore nafei ferunt, qua? bafi quidem populo § t perfimilis, folijs vero falicis. Plinius quoque no folum vocauit,quod ex herba contufa netur, fed etia quod ex fruticibus, & arboribus carpitur, Superior (inquit) pars * Aegypti in Arabiam vergens, gignit fruticem, quem aliqui goflipium vocant, plures xylon,& ideo ~ 1 ina inde fata xylina. Paruus eft,fimilemq ; barbat$ nucis defert frutum,cuius inexteno- ** re hombyce lanugo netur. Sic ille". Lini genus efle byflum tradidit lulius Pollux. Porro byffina quoque &byflus, inquit, lini qua?dam fpeciesapud Indos. Hunc apud Aegyptios •f x arbore quadam lana fit , ex qua veftem confetam lino maxime fimilem dfe quilpiam dixerit, fola denfitate excepta: denfior enim arbore frutus enafeitur, nucifimilis, duplici inunitus cortice, qua dirempta, poftquam inftar nucis floruerit , interius hoc quod lanam refert, eximitur, vnde fubtegmen conficitur, ftamen autem illi fubtendunt lineum, Byflum «On alia Gr^cie parte nafei prodidit Paufanias,quam in Elicle tanta tenuitate, vt ne ludai- .co quidem byflb cedat, etiamfi colore minus rcfert,quam Iudaicus,qui colorem, & fplen- .dorem auri referebat. Erat igitur lini, non lance fpecies, vtex Plinio, & Paufania clarer in Grcecia.&Iudceanafcentis, Byfliis vero marinus molliflima, & dejicatiffima lana eft, & a iamdi&i limilitudinenomenhabct. de hoc Rotideletius, Byfl'us,inquit,marinusex pinna dei icati (fimus , & molli (fimus feries lana? comparandus colore fufeo , a fimilirudine byfli Grcecbvel Iudaicific nominatus; prius enim cogmts funt diqitis terrens, quam marina?, quem non dubito pretiofarum veftium textui additum terreno . Mytuli quoque byllum £ gignunt, fi modo fetas illi byfli nomine mereri dicamus; fed tam differta pinnarum byfio, quam ftuppa cannabina a tenuiflimo <3 c delicatilsimo lerico . Eius magnitudo pinnarum magnitudini refpondet: in maximis enim pedem vnum longus eft, in alijs breuior , Huc- lifqueille. COLOR. By (Tus ter» renus, marinus. * Lib.p c t, Bylfijsquid Cartlano. 0 Lip.c.i * Goflipium, feu xylon. Bylfus ar« btueus. i,ini,no la- r,x lpci;icS byflas, By ifiis ma- rinus qua- lis. Myiuli byf fum g'g"uc & vc a byf- (o pinna: diflsrut. N facris literis, inquit Zoographus, by fsi colorem aliqui pro candido ac- cipiunnquod is forte natiuus fit ei us color,antequa tingatur, fed authores non ita vfurpant. Cardanus colorem lini efse dicebat, & parum a glauco differre. Scaliger fubfpeciebus flaui repofuit, Aureo, inquit, proximum ftatuunt byfsinu a byflb lini genere, nuc quoq; ex fericis filis crudis quid- dam fimile texut,quod faltem de Iudaico byfso verum eft,hunc enim auri colorem, & fplendorem referre Paufanias narrat. Hefychius purpureum interpretatur. Var rinus Coccinu,vel prohyfge vfurpatq forte ex a Plutarcho, apud quem legitur. ^«'p a Lib de 0- «Mc/ 5 ffa} 7rpwpupa-.xc£So}7riicat’us< byfso lino, aut lana illa pinnali, qus byfsusetiam vocata eft ; alterum tinfturs artificio 1 fa&um , vt docet Plinius hoc loco . etenim Tyrio primum tin&us , mox & cocco tingere Zz 2 mos 54* Vlyfsis Aldrouandl iroserat: econtra coccotindum tyrio tingere, vt fiefethy (linum. MajOfarius ex pin- j? DtC vi i io , fiue lana jlla pinnali vt ftes fieri fcribit i Byflupi anu me fle colons, inquit, Ju- tci,acpellucidi.Kjgo byffum proprie didum candidum,acfplendidurnjquipinna?adhcret lpicndidum,ac fuluum ad caftaneijm vergentem obferuaui» O R T V S. Ariftotelij focus con-r erouerfus. • Lib.^.dc Iriffi c. 13, Ronclelptij opinio. Zoographi opimo. Vfus villi pinna?- Cotra Rap ^el^ciurri/* N ex byfso pinna?, vt videtur Ariftoteles tradidifse;an e contra byfsus ex pinna oriatur, iam videamus, Etenim Ariftotelis verba multos hucufque exercuerut.ifta?cauten: funt. 3 A; «A' Trina) opQu) ^am genere lini grqffioris • Suntenim ( jnquitaudoridem ) qui genus quoddam lini byf- fum efse putanr. MYSTICA, MORALIA. m m | quendi, & nendi gramineum folerperdere , & candidum Corporap Iprctn , corpora defignatcaftitatis nitida decore: quem A B E II N A C V L V M ( inquit Deus Opt. Max. in factis. Bibli js) ita cies, dece cortinas de byfso retorta, &c.quo in loco Venerabilis Beda,byf- Ajs, inquit, qua? de terra Ipngo exercitio ficcandb tundendi, purgandi, co- P;,q in fe recipere co* - -.-r— , corpora delignatcaltiratis niticfa decore: quem cum carnis qui-. ^ A‘ dem illecebris magno continentia? labore , quafi natiuum exudant humorem, atque ad. decorem Deo digni puritatis folerti ieiuniorum, & vigiliarum, potionum, &lediio- » 1. Cor. 6, nis, patienti^, & humilitatisinftantia perueniunt, de quibus redepofsit illud * Apofto- licum dici, an nefeitis, quoniam membra veftra templum funt Spiritus fandi, qui in in vobiseft ? Retorquetur autem ha?cbylfus in cortinas tabernaculi: quoniam non mo- do lumbos carpis, verum etiam, vt Petrus 1. Petri 1, lumbos mentis noftrie in fo- brietate fuccingamus» vt videlicet, & carnem a lafgiuis motibus , & cor ab illecebrofis refre- De Teftaceis . Lib. III, 54 3 ^ refrenemus cogitatibus . Byjfus quoque vt purpura indumentum eius . qua? verba idem venera- bilis presbyter ficexpofuit.Byffus, inquit, incaftuate purae conuerlationis, purpura inc£- fufione preciofi fanguinis. Byffus nanq; candidi coloris eft. purpureus color, & de fangui- ne animantis, quod purpura vocatur, conficitur? & ipfe fanguinis habet fpeciem, Meminit etiam bylfi alibi facra Icriptura, DE CONCHA ANATIFERA. Cap. LXXVIII. O N C H M Anatifera?, feu potius Anferifera? ex arbore dependentis ico- nem in tertio noftro de auibus volumine exhibuimus, atq; hic iteru exhi- bemus, Alij vt Marth.Lobelius in fecunda parte iconum ftirpium fuarum non ex arbore dependentes pingunt, fed trunco firnul adha?rentes, quos etiam imitari voluimus, neejuid vnquam in noftris defit lucubrationibus, quod e ledorum re elTepoffit. Habes primo ]oco Concham Anatih ra tri- bus partibus conflantem cum vmbilico annexo: Altera item vmbilicum habet adnexuma icd quinq; partibus compofita eft. Tertia aperta eft,eiq; vmbilicus inferirur. Quarta? ttfta etiam quino; pnrtibusconftat.hiulraeft ea parte qua primu pIunula?prorumpunr,(>uinta fbeum intra valqas fiturri oflendit, Sexto loco exhibetur embrio, feu foetus i m perfe&us e valuis exemptus. Septirno,& nouiflimo loco datur Bernicla auis adulta, ex eiufcemodi con ehanata. De qua vide noftram ornithologiam, Habes poftremo alias conchas Britannici conchi fimiles,& forte congeneres. Concha? anatifera? ex arbore dependentes , Vlyfsis Aldrouandl Conchae anatifere trunco adherentes ex Lobdio» i DeTeftaceii. Lib.HI. 545 DE V N I v A L B I B V S, E T P R I M V M. E LEPADE SIVE PATELLA. L X XI X. SYNONYMA. dicitur Gra?cis.GaIenus in gIoflis,vbi ab Hippocrate Lepades nominati tur, exponit conchas laxis adhere ntes. Ita quoque facit Vannus, Cum ani- mal fignificar , vltimam acuit : nam penultimam acuens, A«w promonto- rium fignificat, aut montanam alperitarem,vt Ammonius,& <. ynllus obfer- uarunt . Theodorus Gaza apud Ariftotelem vertit Patellam , a vafis dearij Pafe^* Ga ^militudine,vt Rondeleriusautumat.Zoographus Lepadesd;vt& alia omnia inueniucur.Quod ad formam Fotma. attinet, Athenaeus corre&us . Os, Papauer. Lepas ma- jor Rond, Vlyfsis AIdrouandi attinet, Ariftophanes GrammaticusdepadesfimilesefledicebattGlIinis.Sed tellina? biual- g uesfunt, Ariftoteles inquit lepadibus fiue patellis alteram parttin ftiperficiei detectam , carnem dftendere Et alibi : Patellis os verfus terram efte f & excrementi exitum fuperius haberi: papauer fuum item efle in imo, hoc eft, in fuo fundo. Bellonius feribit tantam effc magnitudinem, quanta extrema oui putaminis pars abfeifla efle poteft . colorem teftarum Jiuere,vel cinereum eflercornuaque vt limax, exerere,& os, & caput habere huic perfimile, Kodcletius diligentiflimus,& maiorem, & minorem defcripfit, & depinxit maiorem faxo ha?rentem, eandemq; faxo auulfam,& inuerfam, fiue fupinam,eius icon pdft inter vrticas dabitur. Nos praeter magnas, &paruas, mediocres quoq; addidimus quarum qua? in pri- ma tabula proponuntur, cum Rondeletijiconeconueniunt: qua? vero in fecunda pi&ar iunt, alterius funt figura?. Habes deinceps patellam Cypriam maiore ftriatara, item aliam pon ftriatam * Maiorem ftiam fic deferibit Rondeietius: Lepas igitur e teftaceorum eft ge- ■ v >.ro • DeTcftaccfj.Lib.Ili. Patella? authoris alia? . < 547 pere : cuius partem alteram terta integit, alte* ram faxumcui fiaeretvndiquaq; » vr ab exter- nis iniurijs tuta fit , Pars anterior eft quam fa- stum operi t,pofterior quam terta. Anteriorem voco eam, in q ua os, &: cornua funt oculorum vice:fubeft caro dura qua maxime faxo haerer, quaefcuti pidi formam refert. Os fupcriore in Iqcq manifertum eft, inferiore ori aduerfo,ex- crementirneatus.no in terta, vtin eaquf agria dicitur. Os venter fequitur, in eo eft in imo ventre etiam pars, quaeouum appellatur. Terta non cxquiiue rotunda eft.fed in^qualis, intus laeuis, foris parum afpera, cui aliquando mufcusinnafcitur, gibba, in ambitu jiuefcens, &ftriata, intus caua:carnofam fimbriam habet in corporis ambitu, quam expandit quum h?- ret,folura contrahit, Ad hoc genus lepadis re- digenda eft lepas maris rubri, Skllonij, de qua is fic : Rubri maris patella, cautibus vt caetcrae adh$refcit:fed praeter has tabeli.s (quas in ter- °n,i* gore gerit ) corneis numero odonis, tranfuer- iis lorica? modo contegitur, atque vndecunq; cartilagine obfepta eft , multis fpinulis horri- da, ijs perftmilibus , qu^ in ftellis marinis vi- (untunfefquidigirum lata eft,ternos vero lon- ga. Difficile a fiio fcopulo vulgaris patelle no- ftraemodo aufertur. Eius caro rubri limacis eoiorem, ac naturam habet, efturque coda, vt patella vulgaris, H^c Bellonius.Iam vero Ron Vt comeda deletiuscum res marinas etiam minutiftimas tur. " diligenti indagatione perfequercturjepudcm paruam faxo haerentem deprehendit, quam LePas Pa,v ( vt dixi ) a faxo auulfam reprelentaui , Terta U£lK(3r“T ( inquit) vna inregirunalteriu.s vice eft faxum, cuialfixaert. Terta media nucleis pinearum nucum figura fimili$eft,& aequalis. Ex multis laminis Lrpas mi- ris rubri Bci 54$ Vlyfsis Aldrouandi Patella Cypria maior lirata* nu.i. Patella Cypria maior non ftriata.nm2"9 lepas par- va Diphili, Amhori$ adagiorura lapfus . tepasif ue Patella Bdl©n% laminis paruis conflat s carnem fetus habet, fedob parui taretn partis vix difcernuntur. Banrexifli- mat efse lepadem paruam Diphili apud AthenarS, quod femper parua maneat , necvnquamad fu pe- xioris etiam mediocris magnitudinem accedar , Ex quibus omnibus clarifsime liquet error authoris adagiorum, qui in explicationehuius prouerbialis fenrentia?, kfadis more tdh&nfdtx lepas (inquit) concharum genus , quod capillamentis inter fe co- li a?ret,quo tutius fit aduerfus vndarum motus.Hoc enim falfum efse docet expericntiarneque enim fe- patfcs inter fe cohaerent , fed tantum faxis fpnrfim affixa* De Teftacels, Lib. III. 549 ^ affixae funt. Adharc tinas wpoa-j%wai, melius fpeciei nomine conuems, quam generis, vt ille facit; Uftrei in morem haeret ; neque enim oftrea alia eodem modo haerent > quo lepas o ^ LOCVS. NATVRA. ATELLAS aiunt multis vrbibusad mare fitis folere in magna quantitate videri, in mediterraneis vero raro. Lepadufe, MnaSsasy infulae quaedam dictae Lepadufa funt tefte Athenaeo a lepadum circa eas copia . Codex impreflus alpha habet in ‘n^a* prima: fed aut omicron,autepfilon legendum & f duplex. Eft enim contrario pro MTTot£o'icrrrcij > Euftathio tefte. Rondeletius aiferit permultas reperiri in faxis littoris Aquitanici, & Britannici, nimirum maiores; in Maflilienfis atque Agatenfis linus fcopulis in faxis in- minores. Ariftoteles author eft lepades a faxis folui,paftus quaeritandi gratia jidcp bis ter- ueniri. uerepetit. Id tamen Rondeletio vero confentaneumefte non videtunnullis enim (inquit) An i faxis $ ad natandum partibus praedita eft, nifi temere huc & illuc ia&ata vndis feratur, neque vi- fluatur, (ftus illi querendus: nam maris Ipuma, & aqua ve(citur,qua alluuntur faxa . Quod fi aqua allui faxa delinant ea, quae in tefta relicta eft abfumpta,conrabcfcere,& emori tandem ne- cefse eft. Ariftoteli fauet Bellonius, qui feribit, patellas quamuis faxis adhaerendo viuant, tamen cochlearum more ferperepofte, eaque quandoque relidta inpaftum ferri, & alio Cochlea-u tranfire . Ego Rondeletio afsenferim, putaueurnque perpetuo laxis affixas else, quod non more fer- obfcure innuit Theophraftus in quarto de hiftoria plantarum, inquiens , quercus & abies pere. marinas, radices non habere, fed adh^rere wmtfi ai Mna$wy ftcuti lepades.Itaq; perquam facete>ac eleganter facetifiimus Comicus Ariftophanes dixit in vetulam, quae aegre admo- dum. a iuuene diuellebatur , £l\ i uvdws & Sju w ro' ypct/Siw il 'amp M7tx$ , toi /u&pax/co Trpo^i^rctf» Quae Cic author adagiorum vertit ; O Iupiter^Ham fortiter concha modo lttac nntcula, adhaeret adulefcentulo . C Vbi nota, quod pro Mnas concham reddidit. Si fe tangi fenferit lepas, ira fortiter tunc fa- A j. . v xo fele applicat, vt nunquam auellas, Cultro igitur (inquit Rondeletius) auracuieato d.u^sc’u^E ferro opus eft , inter ipfam & faxum immifso Quum multae faxis affixae funt, capita clario- rum laxis infixorum efse diceres.Tradit Bellonius, cum ad oras Oceani Armoncorum vul gus cautes harum admodum feraces in littore videat , pueros indigenarum incuruum fer- rum dextra tenentes , incautis fupponere, vtincaniftrum, quod finiftra ferunt, melius de- turbent. Nam li lepadem tetigerint, eam ilico faxum tam ar tv^o/u:/. hoc elt dui* lunt, pauci lucci,& non admodum acresrfed gratae ori.& faciles coco&melixae aliquantulum fuaues funt , V Vottonus pro tvnan^a^ot , legit mendum ef- fe iufpicansjvertit enim ficCarnem habet lepas duram, conco&u difficilem paueiq; luccij elixae. /d capien- dos pilees. Patella: mo da fianere. Cotra Bel- lonium. Telia.' Auris naa- asna cur di «fta . 'Auris Ve* aiens. a Lib-4'hi flere. 4. Maioris pa uell? Bcllo- jii) deleri- ptio, Ov- ilis. Vlyfsis Aldrouandl <50 t lixa? , condimento redduntur gratiores, Eli praeterea vfus lepadum ad capiendos pifces, £ \ t videre licet ex hoc Tarentini , Obfonij Stolatos (Stotu/tds ) dufti pra?paratioin mari , cuius vi in vnum locum flarim omnes pilees conueniunt : Ex mari patellas ( afed in ijs,qua? conchis binis confiant) quadi' nos nautili fpeciefupra con- lanadida. ^tuinius , Belloniusetiam porcellanam vulgo vocari ab artificibus feribit, quod muricis concha? (qua fimilirer porcellanam nominant,) formam habear.C^terCtm videmus nun- quid nomen apud veteres habeat elegantiffimum hocce conchylij gerius.Hermolaus Bar- barus Plinij librum trigefimu,& fecundum emendans, pro Veneri cymbia, legi polle cen- Cdcha Ve- fet, Venerea?, Senecam citans:Venerea? ( inquit ) fpondyli>& oftrea, Kondeletius Venere^ ocrea. concha? nufquam alibi metionem fadam fuifleriouit,putatq; eam effe, qua? apud Gnidio- Lib, 9.c. j.ym Venerem colebatur, vnde concha, vel cochlea Venerea dida fit, quam deferibit a Pii- nius ex Muriano, qui muricem ( vt poft patebit ) nominabat, & remoram . Nauigant ( in- -9'c-33 quit1’ Plinius) Nerita?( alias Venerea;) praffientefq; concauam fui partem, Scaura? oppo- pj nentes per fummasequorum velificant.Vbi in annotationibus fuis Gelenius:Rediiislcgi- tur Venerea?.Sunt enim concha? non grate modo Veheri,fed etiam cognate, ob comunem e mari originem: celebrifq,- eft eius dee effigies, atq; haud fcio, an ex hoc ipfo genere, pede premens, deinde mirum,quod non concauam partem aure prebeat concha, fed diuerfam» cum concaua fit velificationi aptior. Sequenda igitur & hic, vetera exemplaria:Nauiganc ex his Veneree»prebentefq; concauam fui partem, & aure opponetes per fumma equorura velificanr. Sic Gelenius, Etfanea pulchritudine,fplendoreq; &leuore, que dotes Veneri formofiq, corporis precipuf funt, nomen hoc merentur pre ceteris conchis.lndodi quida fupcriorefarculo,vtSyluaticus,&alij,vtineptefcribebant,Veneras,Soneras;fiaetiarnim- 0 perite interpretabantur pro conchis quas peregrini a D.Tacobifepuichro auferunt, hoe ? efi,pedinibus, p Martialis K*r concham fimpliciter nominare videtur: L&uis ab aquorea cortex CMareotica conchi ItitjWojfenJa curret arundo via , Hunc De T eftaceis. Lib. III. 553 £ Hunc enim vfam Conchas Venerea? peculiariter Plinius tribuit . Fortd etiam eft Concha Conclia Erythrasa.cuius fit mentio apud Hedyjenpoetriam,fcribentem de Glauco marino demo- ^thnea. ne, venifte eum in antrum Scylla?, cuius amore captus erat» Hv zdyx* Sdpnf^ct dpyatcp y*!JL(vu Aduirpos, tibiis , 0’v xpip/vcov ( forte & hoc excipiendum fuerit e nominibus fecundae declinationis genitiui circumfle&entibus ) ofytv , a-AA* o-TntSatVy crptiipvn itard\n7n0i . Vbi a?, ( wtpivai) Concha? ( inquit ) qutedam marinae funt, quibus vteban- tur Athenis, ante calculorum vfum indu&um. Idem Suidasrepetit.&infuper ixotpivai KSH % Tp)% tS %o/py, ara mtt cp S id t %>v aaviS w xpipiptis 7Tipti\^v: qui verfus inVefpis Ariftophanis legitur, & hi paul 6 ante: H* Sii m A l3ov TrdthGQV , « < p’ £ Tse's %oipivvm , u/7np iiaav xtiyyai . xptptfeu Athenio funr placentae btdAa rlS&nat Trctvvvxfai t d> S1a.ypv7nhaa.vTt* Ab eotoi in dedmoquarto nominantur xoiP‘mi ( proparoxy tonum ) placenta?, qua- 5 " Aaa a rura c pluralis vltimam non ^ Scholiaftes, Choerin 554 Vlyfsis Aldrouandi rumlatrocles in libro de placentis meminerit. Porro porcellanam minimam aliqui ho- Coruina, dic, referente Zoographu, coruinam autcoruiolam vocant, tanquam e coruo pifce de- Jwnptam: cum in coruo pifce lapillus longe alius reperiatur, Sed coruinae vocabulum ab illis, qui pro lapillo c coruo pilee accipiunt, proprie accipi videtur: ab illis vero qui pro /Uhuda, porcellana, a Graecorum Choerina detortum , Alhudaeft genus conchyliorum, vt expo- nit And reas Befluneniis,quaeappellanturporcelletae.Sicexponiturtertio canone Auieen- na?» capite de cura apoftematum in radice auri$;& tertio canone, capite decuraafcit^Jtem canone 3»Fen.i i.rra& Rondeletius genera, Jicet diuerfa depingunt, deferibuntque: ego plura obferuaui, & hic etiam addidi. Konde- Concha^ letij concha prior oui flgura eft, purpura maior & latior: funt pnoc Ron- Concha Venerea i.Rond. enim (inquit) qua? in magnam amplitudinem accrefcant. deleup- tefta la?ui , in cuius extremo vtroque foramen eft , alterum cibi capeflendi gratia non afperum, non rotundum, fed parum pro- minens, qon tamen in angulos procurrens: alterum ad excre- menta reijcienda : concha fimplice atque vna , ytrimqi fe colli*, gente, quod vt interligas, inquit Rondeletius, concipiasanimo concham fimpliecm per planum extenfam.-deinde vtramquein partem reduci, dccqmpjica^i, ad rotundam, flue ouata concham efformandam * duobus extremis , quse prius in plano oppofita jacebant* nync inter fe iun<5iis, & cohaerentibus , dempta rima, qua? denticulis afpcriufcula eft : qua parte comprdfa eft,& faxis adharetin mari rubro, & Oceano. Hac eadem parte naoibus, vel earum clauo affigi puto, atque earum curfum remorari, effe- que Remoram Mutiani ; cuiufmodi plures cum inhafiffent , vt iam ex Plinio ditftum eft, plena ventis ftetit nauis,portans nun- cios a Periandro, vt caftrarentur nobiles pueri, ob eamque cau- fam Concha ea? apud Gnidiorum Venerem colebantur . Huc- PracdUnq Rondeletius, Quae fequitur icon Zoographi cft,fimilis RondeJetij,in hocgenere,vt fcufh Zoo- putat, maxima, & in corollario ruffam eam vocat, &ficdefcribit. PorceJJanaruffadiripQ- graphi ipa teft concha ex genere illarum, quae proprii porcellana? nominantur, maxima, tefta firnp.Ii- ci vtrinque fe colligente , ita vt latus vnum in parte plana > vbi labrum denticulatum con- ftituit. Remora^ Munani. lOi De Tcftacclj. Llb. 1 1 1. Concha Venerea Zoographi, 5 5* ftituit,terminetunaherum vero cui dentes, aut ftria* longiores, ac minus prominentes introrfum conuer- titur, & in fefe conuojuitur, vt in cochleis . Superior pars gibba hsemifphcrij figura? fed maior eft , fpecie ouali : longiufcula enim eft, & terminatur in partem alteram acutiorem, alteram obtufiorem. Magnitudo eft fere, qua? anferini oui.Nufquam inniti poteft,nifi parte plana, quae candida eft» vt intus quoque gibba, qua?ha?mifpha?rium conftituit, ruffa, maculis nigris diftin quamfuperior, Variaquoqueeft, fedita ma- T®ft°ar * culas infperfas non habet , fed pro his lineolas . tefta eft tenuiore, & c 1 F . : minore, magftque perlpicua . Tertiam.fpeciemidem Rondeletius a Tertia fpe- fedepidam non minus Venereis conchis fubijci polle putat , quam cies eiufde. pra?cedehtem-, oh teftam eodem modo vtrinque (e colligentem , & yimam inter foramina duo. Parte qua plana eft» compreffa eft Concha Venerea ?.Rond, magis, quam fupradi&a?5 altera magis rotunda . Maculis ro- tundis notata eft , durior & fpiffior fecunda , colore candido. Quarta fpecies, quam denique ex eo hic depinximus , femper Q^nrra ^ parua,inquit,manet,fuperiorum modo rimam habet, & nulli jufdem. re i- Dentes. tius Coneha? , breues , at profundae . Macularum plane vndi- Ta^uia . quaque expers eft, quam priori loco tabula alia oftendit, ma- ma™ a Pri £onchaYenerea.3*RQnd,: gnitudine oui gallinacei, fed pau- lo oblongior,totQ dorfo vero ita Concha Vener. 4. Rond. ; ouo fimilis , vt primo, intuitu aliquem fallere poflit * Prona parte color cafta- neas ita refert, vt earum corticibus ob- du&a videatur , Dentes habet admo- dum exiguos » quorum radices lute- fcunt. Intus tefta candida eft , Secunda in hoc ordine, cum eam aliquando de- pingerem lutefeebat , 8c maculis orna- Aaa | batur Secunda Tem«w. Quar&av Quinta» Sccudatta- bulav Prima*. Secundai Tertia . Quarta.. Qmtita. • Sexta. Septima o. Vkima. Itoiosc VlyfsSs Aldrouandi Concha Venerea authoris prima , 1 batur fubpurpureis : fed cum in humidiori loco eam feruaffem famube»fuperidrem corticis cuticu- lam exuebat , & longe pallidior eualerat. Eius ma- gnitudinem icon ofiendit. Tertia eiufdem fere ci* prima in hoc ordine magnitudinis, eodem etiani modo refplendet ac micat, fed denfior huic eft te- fta, neqj vt in illa,diaphana;colorq; in hac contra- rio fe habet modo: nam toto dorfo caftaneus eft, prona parte candidus. Macula: per dorfum aterri- ma’, omnes rotunda?, at ina?quales/Quarta ex eoge nere eft, quam primum feparatim hic damus, tota candicans ex ruffo,maculilq; rcfpcrfa fubpurpu- reis aut ametheftinis,quin etiam fubca?ruleis. V tra que praeterea perdorfum lineam habet reda per- currentem , luteam , qua alite fere omnes carent. .Quinta ac poftremain hac eadem feri e coloris eft cinerei, nonnullis ornata maculis fiue afteribus ni- gris . Adiecimus his coclear ex quodam elegantiffi mo genere Venerea? Concha? confedtum . Tefta no vt in procedentibus omnibus intus candida eft,fcd fere violacea,extra per dorfum,caftanea, fed modo albicantibus, modo flauefcentibus maculis, rotun- dis, amplifque iriligni5 'i Zoographus ftcilatam er excellentiam vocat. Ouf, inquit , gallinacei eft magnitudine pene. Exaibolruefciri oceft ad caeruleum eoiorem vergit parte conuexa , pra?fertim in fummo: adlateraeandi- dior : parte ftma,eandidilfirnai Intus quoque fubca?rulea videtur tefta, translucida fere, tranfparent enim ftella? fiue macula partis gibba?, qu£ multo plures in ea funt,& ftru fplen dorecj; Elpenoris/ ruffa? maioris) elegantiam vineiint, fingula? in medio fui atra?, ambitis rufeplera?q; rotundae, lenticularum fere magnitudine , quaedam dimidia, nullo ordine • Ia vero prior in fecunda rabula, in qua nonullasminores & minimas damus,totaeandida eft, perdorfum tamen nonnihil ad cinereum vergit. Afteratfplendidi (fima, dorfo ejftquafi I amctheftinojvti etiam ab altero pronae partis latere, vbi ftrfa? potius quam dentes funr, ab altero latere candicar.Tertia ruflfa eft,& eft ex eo genere,cuius &*i copem & deferiptionera fupra ex Zoagrapho dedimus fub lemmate,ruffa? minoris. Quarta dorfum habet adrnoda elatum , coloris cinerei, multis ac infinitis maculis punttifve ferrugineis refertum . Pars prona eft candidiffima . Ad latera quoq; candicat, & maculas habet ferrugineas, maiorec vero quam in tergore. Quinto &fextolocoimprudeterpi£toradiecitcochle£cylindroi- dis genus elegantiflimum, coloris fubcinerei, maculis refertum qu^ad ca?ruleum vergunt* & alijs ftrijs oblongis eiufdem colorisrambiuntq; eam fafeia? dua?flaua?.Septimo numer® exprimitur conchula Venerea fplendidiflima,prona parte ferruginea, qui quoq; eoior eft: in lateribus, fed dilutior. Dorium ad cinereum inclinat; Odaua flaucfcit,& maculas obti- net ferrugineas minores in tergore, maiores a lateribus.prone candicat.Nono loco alia c® chlea? cylindroidis minima acelegantiifima fpecies tota candida ftrijs fiue lineisambien- tibus rubicundis.Numero decimo prona & fupina parte exprefta ex ijs eft , quam ex Ron~ deletio quarto loco depinxi mus, tota cinerea per tergus, infra candida . Ex ijfdem qua? vl~ timum ter depingitur, fed longe & fplendidior & candidior. Ha?c eadem minima voca- tur Zoographo, qua? inquit priuatim vertes atterit, Inueniodeniq; apudquendam Aethiopes ex rebus communibus vix quicquam tantopere curare , quam vt habeant con- . chulas porcellanas albas, quas Buzios (inquit) nominant: proq; ijs vel aurum quandoq; copiose permutareraut pro ijs filios fuos parentes vendere . apud Thongrum Aethiopum regnum pro comperto hoc haberi, Eifdemloco moneta? vtuntur, vtLufitanus quidam Zoographo retulit. Affiguntur & loris ephippiorum ornatus gratia. PoftremoZoogra” ■ phus feribit in eiufcemodi concha maiore faciem fculptam & pulchre exprelfam vidiffe* 8 DE CONCHA PERSICA. Cap. LXXXIII. GC quoq; Conchylij genus» quod ex Perfla allatum Sereniffimus Fran« cifcus MediceusMagnuspia? memoriae HetruriasDux Secundus pro lin- gulari fua erga ftudiofos, maxime vero eos qui natura? rimantur arcana,hu manitate mihi communicauit,ve!ut vnica tantummodo valua coftans f in- ter monothyra fiue vniualuia collocaUi , Concha eft maiori fui parte rubi- cunda ; ca?rera candida' , Margaritas proferre ex fide digno relatu idem Sereniffimus vir affirmabat . Eiufdem plane generis eft minor altera adiun&a Concha , tota emeriti; colo- ris. Vtraque nifi turbine careret,ex Turbinatorum genere videretur, Vtriufq; icon fubin- de dabitur. DE PENICILLO. Cap. LXXXIV. ESTACEOS iftiufmodi tubulos Penicillos vocarunt nonnulli recen- tiores . Eos hic potius quam in alia quauis operis huius parte pofuimus , quod licet amfra&uofi fint,turbine tamen careant.Penicillos(putem) vo- carunt, quod in eoru cauitate contineatur, quod fimilitudine fua Penicil- los,quibus pi&ores vtutur, qui ex caudarum extremitatibus fiunt, vel eos quibus albarium te&orio parietum inferunt, exprimant. Penicilli iftius iconem mox ex Rondcletio exprimemus , Tubulus , inquit, eft teftaceus molli quadam & laxa fubftantia fax:s alligatus, ita vt aquarum vndis cedju & agitetur,Cum id carnofum ( quod nimirum intus latet) fe exerit, frondem expandit, vt in pi&ura Rondeletius expref- fit. Icones duabus tabulis a me adie&a? offendunt iftiufmodirubulosnoneandemfem- per habere figuram . Huc quoq; pertinere videntur tubuli illi alij, in quibus vermes delT tefcere in Inle&orum hiftoria ex Rondeletio retulimus» necnon &c minores tubuli alij , quorum etiam eiconem fubinde dabimus , Concha I \ DcTcftaceis. Lib. III. 561 Penicillusmarinus Rondetetij « Vlyfsis Aldrouandi Penicillus marinus alius , Tubuli aiij parui io quibus, etiam vermes delitefqmt« Finis Libri Terti/. PHILOSOPHI ET MEDICI BONONIENSIS. DE animalibvs EXANOVIBVS RELIQVTS QV ATVOE' Liber Quartus j, QV I EST D E Z O O P SIVE PLANT ANIMALIBVS ' 1 Et primum DE V R T I C I S. Gap. I. PROOEMIVM, ORDINIS. RATIO. V Ai nec animalium, nec fruticum feu plantaru,fed tertiam ex vtro« que naturam habent , & vt loquitur Ariftoteles,Ta' inafjupoitpfcpvm o), id eft, Bud£eo,& Gaza interpretibus, ambigentia & planta, & animali, £i< pvvsc Grsecis dicuntur . Latine ea nominare non poflimus, nifi Plantanimes, aut Plantanimalia vocemus. Talia funt^Yrtica, HoIqthuria,T ethya, Mentha marina, Malum infanum, Cucutnis, Pulmo & reliqua fimilia, quibus multi annumerat Spon- gias, quas nos inter plantas imperfectas collocabimus . Sextus Em- pyricus,non ignobilis philolophus5recenfet Zoophyta,qua? ex igne generantur. Nam ani- malium differentias enumerans fecundum varios generandi modos , fic loquitur . Eorum quae abfque coitu generantur, alia ex igne eduntur, vt Zoophyta.quse in caminis videmus: alia ex aqua corrupta, vt Culices &c. fed queenam fint hgc ^oQphyta,p]anc ignqro. Nam qua? hoc libro examinanda propefui , omnia in aquis nafcuntur, aut ijs locis, qua? aquis quotidie perluuntur.Quaeftio eft de V rtic&fitne animal, an Zoophytum,qua? fanecontro- uerfia hoc loco diluenda eft,vt cur hoc in libro primum Vrtica? locum tribuerimus.eluce- fcat. Ex recentioribus Bellonius V rticam inter M°lles pifces recenfuit, infirmo argumen- to,nimirum quod Mollium more in obfonijsedarur. Ronddetius.etiam animal efle imper fcCtum,idqueex genere Mollium, non Zoophyton effe fcribit:& idcirco Polypo, & Lepo- ri marino fubiunxitrmaxime quod modo fronde expanfa Polyporum inftar pedes multos liabere3 modo fronde contraCtamafsa tantum carnofa, informi ( yeluti Leporis marini ) B b b conflare Zoophytii quid. Spongia;. Sexti Em- pyria’ opi- nio de Zoo phytis. Zoophyta vbi nafcan tur, Urtica an Zoophyrir. Bcllqnij &c Rondeietij opimo , * Ta. i t. de jmimc.y/. '• De part. 4. c.$. c Lib.p . jt«* <4?- Zoographi opinio, Vrtica hei: ba. Pro Con- chylio, B HiHo. 8. cap. 2. An inter te [lata enu- meravit A- nftoceles. Ariftoteles correctus. Etymum. a Lib. 3 1. c. 1 1. Cnide . * 3. Gram* $64 Vlyfsis Aldrouandl conflare videatur. Ex veteribus a Aelianus etiam Mollibus annumerauittait etwn:Molfia £ ex aquatilibus vocantur, q use oftibus,fanguine & vifceribus carent, vt PolypusjSepiajLo- ligo , Vrtica. Eadem apud Galenum quoq; verba leguntur in Glofiis, vbi tta, quae fint, exponit. Plinius vero atq ; ante eum Ariftoteles Zoophyrum faciunt Vrticam, additi etiam ratione. b Philofophi verba ha?e funt; Quas aurem Vrticasappdlant, non teftaope- riututvfed exclufg omnino funt ijs, qua: in genera diuilrmus,ancipiti natura hoc genus eft, ambigens & plantg & animali.ahfolui enim & efcam petere nonullas, & fentire occurren- tia pofse, atq; etiam afperitatecorporis vti ad fe tuendum, animalis eft. At vero, quod im- perfedum fit, & faxis celeriter adhsereat, nec aliquid excrementi emittat manifefte, quan- quam os habeat, plantarum generi iimileeft.Vnde c Plinius:Equidem & his, inquit, incise- fenfum arbitror, qua? nec animalium neq; fruticum , fed tertiam ex vtroq; natura habent»; Vrticis dko,8c Spongijs; Hinc eft fortafsis, quod pediculoseiusfrondes potius, quam cir- ros appellarit. Spongijs Zoographus, nullum fenfum inefse ait, ideoque Zoophytis infe- riores haberi . Vrticas cum & fentiant , & infuper eorum animalium , qua? Mollia in mari vocant, naturam pra? fe ferant, Zoophytis fuperiores perfediorefque exiftimat. Nos qui- dem Zoophytis annumerare maluimus rationibus, & authoritate Ariftotciisc6fifi,&qma F quadam earutp magis animalis naturam habent, quam ea,quaefaxisfemperadha?rent,id- circo primo loco de ijs hoc libro agemvjs , Quod aptem Vrticarum nullum genus Molle flatui perfedum debeat, ex ijs , qua? primo libro huius voluminis rekta.funtin genere de Mollibus, facile licebit cognofccre. . >, ,,x y % n ?: ri , . r .. v -m A Q_ V I V O C A. & w® * vocatur herba, ta&u manum vrens,idcoq; Latinis Vrtica nuncupata . TctV xpjj'a$ , inquit 3 Athenaeus, Eupolis in Autolyco vocat auc sAtfpa?, vt & Ariftophanes in Pheniftis tx* T0' vtuvtop ftpvm quZ at. JcT1 s r a\ zpctmoJs id eft : Potuit omnium primum iphia gignere, deinde continuo mordaces Vrticas . Hac etiam voce ident poeta vius eft in Vefpis. Pherecrates in Transfugis , K’aV a*« Aupa/s re>p taov Xpovov i^avcciS-aj. Pari temporis ipacio Vrticis coronari. Qua? omnia de Vrtica plan- ta,non de marino Zoophyto intelligenda efse annotat Dalechampius. S uidas,& Scholia- ftes Ariftophanis dx&MpUo vocant genus Conchylij.' Interpres Nicandri pra?terea -$xc- Xctosm oVeo*,hoc e$ auem marinam. led pro opmv reporiCnduM cenfet Zoographus og-ptop: non quod Vrtica vero fit oftreum , fed quod oftreutn fere aliqui efse putarim , & fi teftam habercr, inquit, oftreum efset . Eidem videtur A Ariftoteles Vrticam Teftaceis adnumeraf- fe,qubd de Tcftatorum vidu agens inter ca?tcra hxc quoq; dicat.E^a «A* wavnp redo^pik- iV VTTOXtopii » T/:Cx<;,moddiiviSai, Sed dn aXo'»«Vo' vxnvlfiv, hoc eft Ttgf xvya/uov 7/m ifATroi^v a7rromveov morfum,aut pru- ritum excitare tangentium mambus.Eadem per meraplafmu dicitur etiam xv)s Euftathius.OcT^ Xpt^a> , qcy rlu) nvi^lw 7io^i yhju /u«ja7rAacrat5 xv/Set M'y& 0 Otittiolvo^ . In vulgari Lexico feribitur etiam per», quomodo feribi apud b Gazam annotant.Ea ta- men fcripmra,nee eft apud Hefychium,oec Suida,nec Etymologum.Nam xvncFZpw apud Hefychiums Llb.IV. A Hcfychiufnii non eft fuo loco, fed inter xviJaf, & xp/cPo; ; adeo vt XF/cTSms pro eo reponen- dum videatur. quidam, vtannorauit apud Athensum Dalechampius,interpre* tantur aVoASo-ai» t&J aip&u' fenfum corrumpentem ,alij vt Athenaeus «VaA/w' Tif Jp#, id eft ta&ui mollem, ac lenem per antiphrafin,cum fit afpera,& infefta. Quocirca ex hoc ety- mo manifefiumeuadit, deprauate in multis locis, apud veteres fcribiaJtaA^ per w prs- fertim cum Etymologus, & Lcxicon quoddam vetus dicant & rf*«A’^»' in penulti- ma per * feribi. t«Aikrre*p, quod occultare fignificar, deriuari puto. Mnrpift* etiam * appellantur Yrrics marins/ortaflis a fimilitudine quam habet cum pudendo muliebri:& Vrticarum genus femper folutum Galli impudico vocabulo vocant; Ariftophanis iocus B eft inLyfiftrata: AM’ tu dav avcPp&ordrii, pinrpif /w a.\a\rQebv. Sedotethearum robufhjjlma, & matercularum Vrticarum . Matriculi nefeio qui nominantur ab Ennio in Phagiticishoc verfu, vt citat c Apulsius: Purpura, Matriculi, Mures, dulces qticq\ Echini, Bellonius Vrticas marinas antiquos CoIycia,& Coryphia vocitafle fcribit.fed nullum no minat authorem.Nos Colycia (aliale&io Corycia, vel Corythia,velCorophia) inter Mu- rices meminimus numerari. Vrticam hodiernis Grseis Colizenatu vocari tradit Gyllius, quod ( colis) id eft pedunculis fuis firmiter Dolyporum more adhsrefcir.Bellonius Coly- cenam fcribir,Rondeletius Colycpnam.Colybdenam aliqui veterum pro marino puden- do interpretantur. In Italia multi antiquo nomine Latino Vrticam appellanr, aliqui flam- mam maris. Caro marina apud Trotulam, quantum conietfturaaflequitur Zoographus, Vrtica eft.Jouius Vrticas, & vertibulos non fine errore eofdem tradit, c GENVS. DIFFERENTIA. DESCRIFTIO. Etytnum, Matriculi } * Apolog. i. Colyciau , qu® Bello- nio . Colyzena.1 Colybde- na. Caro mari na, louij error. D IFFERVNT VrtiCpmagnitudine.HincdupIcxgenuspercipiturtefte* Ariftotelc: alterum corpore paruo,quod cibo aptius eftjalterum maiufcu- lo duroq;. Vita etiam aut moribus,feu loco: Inderurfum duplex genus eo- dem authore: Alia? enim finuofisadhsrent,qusnunquam a laxis abfoluun tur, alis plana littora amant, qus fuisabiun&afedibus vagantur: Etb alibi: Sunt item qus adhsrere foleant, ( animalia ) & quoties libuit abfolui: vt genus quoddam cius quam Vrticam vocamus: quippecum nonnulla? ex ijsno&e abfoluts pafcantur. Ea ficex eodem repeti j t c Athensus: Sunt autem Vrticarum duo genera: Alis enim in cauis abditas faxis , nunquam ab illisieparan tur : alias in planis, & squalibus fcopulis commo- rantes huc illuc tranfmeant . Os in medio habent Vrticas, vti tradidit d Ariftoteles,quod in maioribus euidentius eft . id antea idem c Philofophus in medio corpore ftatuerat, & in maioribus dixerat efle euidentius. Ibidem etiam tradit, excrementum nulla in Vrtica cer- ni: fed hac re ftirpibus efle fimilem . f Alibi contra meatum, vt Oftreas habere feribit parte fuperiore, quo excrementum fecedat. VndeSPlinius: Ora (Vrtics) efle traduntur ( Da- lechampius reftius legi putat, os ei in radice efle traditur) excrementa fumma tenui fiftu- Ia reddi. Et eodem loco de Vi ticis fcribit:Carnofsfrondishiseflenaturam,&carne vefei. Ex Ariftotele procul dubio id tranfcripfic Plinius, is enim rationem reddenscurexcre- menta per fuperiorem partem emittant , more Oftreorum, fubdit : Vrtica enim ipfa quafi Oftreorum caro efle videtur inclufa faxo, perinde ac tefta. Vrticarum plurimas fpe- cies commemorat Rondeletius, quas fi c diuifii: Vrticarum alis faxis, vel cuilibet alte- ri rei adhsrent . alis minime . R urfus earum , qus faxis, vel alteri rei hsrent, alis per- petua ftabilique fede illic degunt, qusfunt Vrtica parua in rimisfaxorum latitans: qus Purpuris, & Buccinis adnafeitunqu? cinerea eftdongifq; cirris conftat. Alis fedes mutant, & liberi per mare feruntur a natantquef & cum libet faxis hasrent, ) vt purpurea Vrtica. Bbb 2 Semper cap, 1 6. 0 HiHo.ia cap. i . c Lih.}. Os. a Hijior. §, cap. i.. e cap. 6. Excieraet» ta. / Hifto.Si cap.i. s Li.%c. 4^ Cur excre- menta pec luperiora^ emittar. DifFeretia; ex Ronde- letio. Vrtica pas u a» PotCSo Yrticar par 11? Ronde* icnj defcri ptio. o. Cplor. Rofas yrti- cx. genus. Vlyfsis AMrouandi ^iu?rf^as. aerptir per piare. { ‘ Burpar?. in uentio. Purpura in, Vrtica co- p.erta . m Semper foluta,liberaque funt coquas vulgus Potes appellat:ex his vna eft, qua quatuor g pedes, fiue brachia habet: Altera qua o£to, Polypi brachijs non valde dilfimiles. Dehi.s omnibus exceptis folutis eodem ordine dicemus hoc capite ex Rondelctio, & fi qua fpe- cies a nobis, aut ab alijs obferuara funt, addemus, fingulis generibus; primum ab ijs, quas laxis , aut fimili rei adhaerentes defcriprionem incipiamus. Vrtica parua Rondeletij nucis iuglandis magnitudinem vix fuperat,ob id parua abeo dicitur; Totacarnofa eft, cirros breues habet , contra&a refti inteftini extremum refert , colore vario eft . Quaedam enim cft viridis, alia carulea,alia fubnigra, fed pundis aliquot caruleis,vel flauis,vel rubris no- tata.Maftilierfies Vrtigo vocant. Graecorum vulgus xoyaeuvctt/,8i noM^aiwv, aquofortaffis Normanni Cui d’afne, Burdegalenfes Cubaleau. Vrtica aute cinerea, fic appellatur a Ron deletio propter colorem : tenuis eft admodum, quia frondem magnam, fiue cirros multos habet, carnis parum. In faxoru rimis viuit: comam i^mper explicatam habet, nec inquam contrahit: reuera tamen Vrtica eft,- acrius enim pungit, ac mordet, fi diutius manibus con- tremetur . Tertium Vrtica genus, noftri, inquit Rondeletius, purpureum fiue phaniceum Rofam appellant; alijs Pofterol, quod contra&a redi inteftini extremum cum mufculo Iphinftere, fiue podicem referat, quem Pofterol nomine intelligunt, quod pofteriore loco F fitus fit:alij Pouftepie Brittannorum,alij Cui de cheual vocat. Eft autem hac prima? fimi- lis,nifi quod frondem, & longiorem, & copiofiorem habet.Caterum PouifepieBn.ttanno- rum,Bejlonius Pollicipedcs nominat, & vulgo apud Gallos Poulfepieds, ac eos fic vocari tradit, quos Rondeletius Balanos facit , quod pollicum in pedibus fimilitudinem habeat, racematim Oceani cautibus adharentes. Icleauthor de Vrtica agens, duas tantum Ipecies V rtice pradidas Rondeletij defcripfifte videtur, du fic de ea feribit : Hanc circa Norman- nia littus obfcano vocabulo Gul dalne a cirrorum contradione , atque explicatione ap- pellant. Grarcum vulgus cum terreftrem Vrticam Zuchindas vocet, marinas tamen Coli- «cenas nominat , antiquum vocabulum imitatum , quoipfas edam marinas V rdeas Coly- cia, & Coryphia vocitabant. Maris potius deiedamentum, quam magni fien debeat. Plu- res eius obleruantur fpecies. Quadam enim rubro colore luffufa eft, altera magis gra nulis in gyrum circumfefsa . V traque malinum tuber contrada refert , explicata cafe- riem, totum corpus rotundum ambientem» nam infinitis cirris antennarum papilionibus» aut fcarabai cralfitudine conftat, Contrada. p£>rro Vrtica orbicularis eft, aut teres: fcopulis Jjittoralibus ( ijs potiftimum marinis tradibus, qui ventorum impetum minus fentiunt ) C? tam pertinaciter inhaeret , vtnifi primo impetu diuellatur, vix poftea nifi in fruftaconcifa dirimi pofii t, adeo ifias trichas ardiflime contrahit . Certum eft Vrticas Cochlearum mo- do in mari ferpere, ac moueri ,fed id quidem parcius , Porro vtriulque moles magnitudi- nem iuglandis raro explet, cirros habet molles, duo$ digitos oblongos tenerrimos, gracil- limos,ac fragiles, infigni hac dote a natura pr^dkos,ytquicquid attigerint, fuis acetabulis retineant . Haec Bellonius , cuius, Vrtica explicata? a & contra&ae icones etiam addidimus* Nos aliam figuram fubiungimus in qua contrada Vrtica Ipecies cernitur prone, & lupi- ne depictae. Hanc fequitur cinerea Rondeletij congener. Saxis, enim & hac adnafeitur, & colore cinereo eft, curris admodum tenuibus. Qjyae deinceps depida exprimitur in medio earum trium, cum Rondeletij rubra conuenit: eft enim ex purpureo colore violacea , fed quia non nihil differre videbatur, eius iconem adierimus. Prior forte fuerit ex leporis ma- rini genere, coloris etiam pa,rrim purpurei, partim albi , nouilfima pilei fere forma colore tota coccineo, excepi fummitate,qu£ eft viridis cum nigra rotundaque macula.Quartum Vrticaru-m genus facit Rondeletius. , quod inftar Holothuriorum teftis alienis adnalcftur, & maxime purpuris. Pars exterior dura eft, &c rigidiufcula, fpilfiorque quam in alijs Vrti- hi cis . cirros breui (fimos in ambitu habet, in exterioribus ejus partibus filum longum dedu- citur purpureo colore , tam iucundo tamq; fluido infecum figura quadam inclufa Concha Rhombqidi fimili, fuftinerique a la- teribus De Zoophytls. Llb. IV. $67 teribus Iepaclfcmc4iante membrana continua, & cauitatem qua? eft in animali, non habe- re aliud intermedium quam membranam. A parte anteriore confpici fru&um Lepadis in- ftar penicilli pi&oris inter fc reuoluti * Duas alias Vrtic# fpecies nobis depi&asexhb» bet Zoographus,fine vlla deferiptione , a Cornelio Si ttardo ad fe miflas ex Italia , opinor re&ius ad primas a Rondeletio deferiptas pofle referri . vti etiam quam ego hic addidi co lore ex albo ferrugineo variam , triplici afpedu depidfcam . De folutis Vrticis fequenti capite trademus, nam ea qua? de Vrticiscommentafunta veteribus,potiusij$conueai~ re putp,& ^ttribuijquce alicui rei adnafeuntur , Vrticaparua Rondelctij . 3 Vrtica Ynica rubra Rondeletij. Yrtica explicata Bell, Yrtica contrafla Bell. Yrtica marina faxo innata . i De Zoophytis . , Lib. IV. 569 Vrtfca? quartae fpedes Rondeletij « Urticae fpeeies dua» , quas in Italia piftas Eoogra- phus accepit a Cornelio Sittardo » Lepori marino congener, nu.r, Vrticae rubrae Rond. congener, nu.2. Vrtica pilei figura. 00,3. ' V ' * fi. 4.9,6, Vrtica pac $70 Vlyfsis Aldrouandi Vrtica marina alia triplici afpedhj, L O C V S. I V E R $ A diligunt loca , & in vari js generantur , fecundum fpecieruns diuerfitatem . Quadam enim nunquam abfoluuntur, fed faxis femper adhaerente reliqua quas vagantur, lictoribus & planis locis gaudent . Se- H eundum Vrtica; genus Ariftotelis , quod corpore eft maiufculo & duro» circa Euboeas Chalcidem gignitur tcfte 3 Philofopho . Ia Oceani faxis & maxime in Santonico finu frequens eft Vrtica parua Rondeletij. Eius au tem cinerea in fcopulis Frefconijs Agathcnfis finus repentur, integra a faxo anelli non po teft, tum quia tenacius hjeret, tum quia mollior facile difeerpitur . Rubra autem quam idem Rofam appellari feribit, faxis aliquando hasret.aliquado foluta vagatur . Vidit enim huiufmodi Vrticas cum alijs pifeibus captas retibus, quod non contingeret,!! faxis perpe* cuo aflta cffenuquoniam cum teent, potius dUcerpuntur,quam audiuntur . VICTVS. De Zoophytis . Lib.IV. 57i V 1 C T V S. ISCICVLIS fort£ incidentibus vefcuntur tefte * Ariftotele , Ht Pii- * Hijlor. 8. nius carne eas vefci fcripfit , De faxo, inquit * Philofophus, quafi de tefta c.i. viuit,& pramatantespifciculos excipit, retmetq;, ficut manu admota ho- “ Li.pc ^s minisagididumeft,deuoratqueinhunc modum quaecunque na&aeft C vtabftmerent, quod Ve- neris ftimulos afferre diceretur i vel vt alij volunt, quod Hecata? facira fit, quemadmodum &triglaquoq,. Philippidesin Amphiarao apud Athe- narum : dzoiAvtpcts , AstsuT yrupiSwt ptoi Oftreamihi^Lepadas ^Vrticas appofuit :■ Quo dic Lentulus -fiamen -Martialis inauguratus eft,coena ha?c fuit: Ante coenam Echinos, Pelorides, Balanos, Vrticas, &c.Macrobms. — CMtht fdta luce coquatur Vrtica & fijfa fimofum finciput aure: Iuuenalis»qui iuber his verfibus vilem cibum parari; fed de Vrtica an de animali accipien- di fint, dubitatur. Chryfippus, ait Porphyrius, dicebar, fuem non aliam ob cauffam a Deo fadum efte,quam vt maCtaretur ( in cibum homini:vt vero juris etiam, & veluti obiter ac- cidentium ciborum ( t m 7rapc6\si7rvicov , ) copia nobis deeffet, omne genus Oftrea efse fa- .,<51 a: item Purpuras, Vrticas, & variasauiumfcnmas: Poft a?quine<51iurn Vrticarum genus efculentiusefse feribit c AelianusrintelligitaUtem equino<5iium quod fit hybe-rno tempo- re,quo eas etiam fummopere laudat ^ Anftotcles,vc diClum eft. Er cum duplex genus Vr- ticarum ftatuar, vnum corpore paruo, alterum grandiori & duro, hoc cibo ineptius,quara illud efse tradir.Dt feriptus a ikdlonio,pra?tcrquain quod exocoetiy & mulli atiidiffime ap- petant, etiam Grcrci hodierno tempore libentiilime comedunt ob lentam nmccilagi nem» quam limacum modo emittunt. In dilicijshabctufc Vrtica parua Rondeletifapud Santo- nes,vbi frequens nafeiturinfaxis Oceani. Rubra aute ab eodem deferipta cfcu lenta etiam eft, fed pra?di& humidum, probet: fed qui aluum foluat,& vrinam moueat, Mnefitheus. Vrtica? inquit Xenocrates,grata? funt ori,& ftomacho non mediocri- ter inepta? ( guftui fuaues,fed ftomacho admodum infuaues funt VVotronus:Diphilus ta- men ivsondxus facit, hoc eft ftomacho apros : ) fed afsata? elixis accommodatiores ( afsae elixisad aluum mouendam magisidonex VVottonus, quod non probat Zoographus.) Aluum cient vrinamq; magis mouent,qua?poft purgationem exorta iuxta calculos ( qu^ lapillisadhcerent, vrinam magis cient, VVottonus:) lota? & perexiguo fali mixtse, atq; ira parum afperfa? funt, vt mediocriter mandi poffint, & afsatione concreta?, aut verubus, auE curculis fuper carbonibus malua?,aurfarmentorum,vr valenter foluar. Cum pafsoautem, sue yino mulfo,guftum excitantes facile concoquunturftacileq j cxcernuntiu'>qu^ vero eK H De Zoophyos . Lib.1V. 573 A paffo j& oleo elixantur, cum alio etiam condimento ( forte fine alio condimento, Zoogra- phus ) id quidem feruant,vtlubricae fint, atque attrahant: fed & c explent, «Se difficulter con- coquuntur, &aluum magis relaxant ( qua? autem coquuntur in paffo vnacum oleo, lubri- cum quidem illud retinent, aluum^ue cient : fed ventrem replent, & difficulter in ventri- culo conficiuntur,' VVottonus:) Haec Xenocrates apud Oribafium interprete Iohanne Ba- ptifta Rafario. VSVS IN MEDICINA. aT pilos difperdant aliqui, tefte 3 Galeno, medicamentum componunt ex a Lib.i.de marinis Scolopendris, Vrticaque marina. Stellis marinis, nitro, & amurca comt}‘ mcd- ad hafec mixtis. b Plinius Pfilothrum effie dicit Vrticam marinam cum ace- ^c'^oc° to fcyllitc. ad hoc in oleo coqui, ait VVottonus. Aiunt eandem in vino po 1 ' 5 2" tam caIcuIofisprode/fe,vtauthorefi: Galenus. Caro marina mifcetur a Cainisr- Trotula medicamento ad maculas oculorum . fuerit autem fortaffis haec fu& Vrtica,quse tefiam non habet, fed carnem nudam, interiori Oftreorum carni fimilem. DE VRTICA SOLVTA, POTTA MARINA V VXG1. II. SYNONYMA. V JE fem per foluta per mare fiu£tuatVrtica.ItaIi$obfc£na voce Potta ma potta mati rina, dicitur, Gnecis Mongi hodie inhonefioetia vocabulo, quod, vt feri- na Mongi. bit Bellonius partibus verendis admota, pruritu, ac Venerem, imo etiam ampullas excitet: Gillius turpi eo nomine in Italia idcirco appellari tra- dit, quod lpeciem quandam mulieris vuluce reprelentet. Ligures hanc appellant Capello di mare: Maffiliefes Capcau carnu, quafi dicas pileum carneum. Mafferius, Gillius, & Bellonius Pulmonem marinum nominant, contra quos re- puimo ma $e diiputauit dodtiffimus Rodeletius,vt poftea clarius a nobis dicetur. A Germanis Ocea- nnus* no finitimis Meerfchum, vocari audio, & a Belgis Snottolf, Scquabbc,Hifpanis,vt notat M&tthiolus Natura de Vieya, & Capaeha de Velha. GENVS. DIFFERENTIA. DESCRIPTIO. i- hacGylliusinhunc modum: Cinniacent,omafofimilesfunt:cumeri- guntur pulmones videntur: tanquam vitrum translucent: cum fufpenfi tenentur, quandam imaginem Polypi gerant: nifi (quod ) brachia te- nuiffima,& craffiffima habennCum autem eos fecuifiem, nihil in ea parte, qu£ Polypi ventri refpondet.repperi: Vbi vero membratim difsecuifsem, in i js partibus vnde pedes exoriuntur , quofdam meatus harenarum ple- nos vidi. Adeo omnino lucidi , & tanquam vitrei lunt, vt fine fedione interiora omnia videre poffis : ac quamuis fludhbus in littus expulfi , nullo negotio capiuntur , tamen cum non fint efculcnti , a praetereuntibus praeclare contemnuntur . formam eis fupernerotun- Forma, dam, inferne concauam,efse refert Mafsarius, vt Cochae videri poffint:cirros ex imo emit- tere ad modum Polypi. Duo huius Zoophiti genera facit Rondeletius. Primum quintum Vrticce genus o&o cirris , alterum fextum, quatuor tantum cirris praeditum : primum fic deferibit : Parsvna velati fungofa quaedam mafsa, rotunda, caua, in medio perfora- ta , purpurea veluti fafciola ambiente , pileum plane refert : altera parte Polyporum pe- dibus / J7f ' Vlyfsis Aldrouaridi E Yrtica quinta fpecies Rondeletij» yrtica fexta Rondel. dibus fimilis eft : odo enim pedes habet crafliufcplos, extremis partibus quadra” tos in acptum delinentes, nullas interio- res partes diftindas habet . Corpore eft adeo pellucido, & Iplendido, vt oculos offendat, & hebetet. Ad eam magnitudi- nem accrefcunt , vt pileos quibus viato- res vtifolent, luperent. Alterum genus quatuor duntaxat pedes, feu frondes ha- bens, qui folijs achanti comparari ppf- iint , eft in altera parte lineis aliquibps ftellatim dilppfitis . Huius generis illa „ quoq; videtur , quam ita ddcripfitBel- lonius: Mollis quidem & albus corpore cartilagineo,accriftalliin morem pellu- cido^uodin mucorem facile refoluitur. Gibbam habet inftar dimidiat» fphera* figuram , glabram , pollicis craffitudine: cuius pars interna peruis rcdisanaedio incipientibus, quafi ftrijs fului coloris in gyrum radiatur , quibus fe diffundit , & conftringit; qua corporis comniotionc aquam concutit, & nunc in pronum,nuc in fupinum effertur. Pinnarum vice pin- nis tenuibus atq; aegre confpicpisin pr- bem c6munitur,yt Lepus marinus.Cru- ciformesquoq; cirros, ftriatos, craffos, in q modum ftell» radiatos, numero quater- nos, parte interna natationi accommo- - datoshabet: quosvt exade confpicias, erit in lebetem aquae fincerioris conij- ciendus: qui fi lupinus dcuoluatur, mul- tas fiffuras in radice cirrorum offendet* Os quoq; habet parte prona litum , quo ea qu£ venatur, abforbet, in quem vlura quatuor cirri ad eius latera fubiacent, co loris finopidis,quafi eius branchi^ effent vel inteftina.Hinc fit,vt intuentibus pul- monem in mari pabulandi gratia diua- gantem grandis videatur quafi pituitas globus : qui vnicum tantum colorem re- ferret, nifi rubris illis quatuor circulis || figillaretur, & ea cruce, qua interna pars ftriata eft,diftinguerctur, HaQenus Bel- lonius. Sed ad primum genps referenda pft ea Vrtica, cuius iconem nobis exhi- buit Matthiolus , fub nomine Pulmonis marini, item ea cuius nos piduram da- mus prone , & fupine . Quanta autem, fit liarppi differentia inter fe facile e pidu- fa oculatus ledor colligcrepotcritjideo nos ab vtriufque defcriptione fuperfedemus. Pulmo De Zoophjtls. Lib. I V * Pulmo marinus Matth. Ccc Potta / »7 .yjyflis AldrouaiSIi Porta nwfnaiviil&o prona & fnphwparcc» 00 3 NATVRA. B DcZooyhym. I.fb. I V, 577 N A T V R A. f- >'■ 1 /. ' J ’ ' l r- ■ ", .. ■■■/ ,t M N E S pruritum in pudendis & vredlnem in manibus molient , 8c acrimonia Pruritil in iua Venerem extin$am,& fopitam excitat, qua maxime decaufsa cum Vrticis pudsdis u numeranda? funtjteftc Rondeletio.BelloniusPulmonem iuunii praeter aquam ftumaufo rciipere ait:os tamen Jeui calore incendere, Naribus quoq i admotum, marinum virus olere, fargos,melanuros,fcaros,fparos, auratas, & id genus pifcium eo vefcij in frufta deicifsum,ac in mare reiedtu viuere nihilominus,ac mouerirextra mare autem exanimem apparere:Emortuum in alto mari, ac in littus reie$um,tranfparentis glaciei iimilem* P R f S A G I A. CONSPECTAS plerunque vndis fupernatantes futuram maris procellam prefa- gire * Matthiolus tradidit.Contra Bellonius mari commoto, & Ipumantibus procel # ^ «, iis irritato deorfum ad imum ferri, pacato vero ac bene tranquillo padim follitas vagari. deof ^ V S V s. m DE PVLMONE MARINO. Cap. III. flNTFR Teftacea Pulmonem marinu habuifse videtur a Ariftoteles, Nam quodani in locotra&ans deTeftaceis fponte prouenicntibus (quod indi- rat irsiniim fipilU entis ranific \ Pnlmnnnm trw°nrinnom firir inmiif>nc» Onin ' * * S* V O D t\ ijs vlrg* baculique perungantur, no^u facium acccnfarum more luccra, edunt, vt idem author eft, cat initium fequentis capitis ) Pulmonum mentionem facit inquiensj Quin etiam qui Pulmones appellantur iponteproucniunt: Sed ait Rondeletius hoc loco eodem 'modo Teftaceos Pulmones intelligere oportere , quo Ho- lothuria, f ethya, Stellas: id eft corio duro conte«51os.b Plinius htEc Zoophyta facit: Mul- lib.g. & tis,inquit,eadem natura quae frutici, vt Holothyrijs, PulmonibuSjStellis.nnu^sj clicun- 47* tur genera quadam in mari vinentia, (ed abfque fenfu, Hefychius, AE Q_V I V O C A. AMICES tefte Nonio Marcello, dicuntur Pulmones,vel hernia. Plautus , Mercatore: Tui caufsa rupi ramices, atrum dum fputofanguinem,& Varro Trihodite: Prius quam in Qrcheftra Pithaules inflet tribias domi iua? rami- ces rumpit: fed in ijs,qu£ hic adfert Nonius teftimonijs, ramicis nomine no pulmo ( hoc eft vilcus illud leue , & fpongiofum , in quod ranquam follem fpiritus mrcfpiratione recipitur, ad cordis temperandum colorem) fed bronchocele in- telligi Zoographo videtur , SYNONYMA. Mv'/u an? Attice pro ttvw' dicuntur ab Ariftotele . Latini Pulmones vo- a cauit a Plinius: alibi idem Zoophytum Halipneumonem appellafsc videtur. 47. Germanis eiufdem fignificationis vocabulo Meerlungg vocari poterit. In- terpres Kiranidis Pulmonem marinum exponit Cunnum marinu:fed fic nu- Cunnus cupant Vrtica foluta,dequafuperiori capite egimus. Vndeexiftimo huc in- marinus? terprete,vt multos alios,nempeMafsarium,Gilliu,Belloniu,hanc Vrticam Pulmone ma- ri nQ veteru (inepriffime tamen) purafse.Nam Pulmo marinus,vel a Pulmonu noftrorum figura, vel ab eorundefuhftanria laxa,6e molli foraminultfq; plena»nominatusfuit:h£cau te Vrtica nihil cu pulmonis figura, aut fubftantia fimile habet.Prxterea cum huius Vrtica? fubfeniia perqua (ic mollis» pituitae concretas limilis,quae in aquam abit* in cinerem re- Ccc a digi» Qm4 fit. LOCUS,; * Lih-8. f, 3$ 6 L\b.\. Vitam Pu| rvioms ma- ti m. viuere quid. In Pbilebo. Inter tcfta- cea poni- tur. Pneomo- pi»4 t • . 5 ; 8 Vlyfsis Aldrouan^i digi , nec in aqua decoqui corpore aliquo fuperfti te ppftit, verus Pulmo eflfenon poterit, g quem decpdum in aqua corpmcndant medici?itemq j pius cinerem» Pulmo marinus Rondpletij. DESCRIPTIO. NATVRA. V L M 0 NIS marini hiftoriam adep paucis complexi funt veteres, vc quidnam lit a multis li^denus dubitetur, patet tamen e^ pradidis carno-, Lam efTe Lubftantiam . Nos , inquit Rondeletius , cum illa quae faxis affixa funt^ijigeptiiis rimaremur, & contemplaremur, inuenimus Lubftantiam quondam illis hxrentem, corio duro,& nigro intedam, intus mollem fun- gofam, & fiftulolaip, Lpongiarum aplyfiarum modo. Ea in Laxorum rimis Uafrftur>cuius imaginem non cxhihemns,quia commode exprimi non poteft. Vel Pulmo marinus dici poteft , corpus quoddam rotundum, pila marinae fnodo, virefcens , fori? fubftantia fel- tro fimfte , intus totum fiftulofum , veluti Lpongia aplyfia , In mari aqua plenum eft , & graue : extra niare in Lc concidit , & flaccefcit: in Laxorum rimis deiiteLqt , & inter algas . Ego potius has V rticas puto,& ad eas hirfutas, quarum primo huius libri capite mentionem fecimus, referendas. Nam Pul- . inones per mare feruntur, vbi imminet tempeftas: quod fcripfit etiam ? Plinius fic inquiens : Pulmo- nes marini in pelago, plurrum dierum hyeme por- tendunt.Et ^phefius interpres b Anftorelis de par tibus animalium ibidem etiam Philo Lophus, quanquam Zoophyta fint , & Lruticis naturam vi- uant , non tamen adhaere Lcribunt , Led abfoluta Cffe, ficut etiam in plantis quaedam, Ytepithymum,& epipctrum. PROVERB1 A. G tw 7rviv/u,otio$ id eft vitam Pulmonis wqxwiviuere . Proaerbium eft in eos.qui ocioLam,& fecuram nimium, ftolidamq;. vitam degunt, fine fen fu fere, fine praTentione vl.la Luturi , fine praeteriti temporis ratione . Poteft etiam appofite dici in hominem ebriofum». & abdomini, K#f v7royaftd adeo vili inutiliq ;,vtne canes quidem guftare dignetur.Hinc quarto de Republi- ca ( Piaro nimirum ) /S^uk/kov te n/dav 7t>' 7raSo<; , ais tt te'yoi r/s 7rnvpiovtdvy aVo' th~ 3 ce- fj Acittiov ovms eivcycd-iiTU.o/ quam tu adueniBimihi. Author adagiorum prouerbium accipit in homines lentos , & cefsatores : opinor, inquit, quod Pulmo* cum perpetuo m©ueat, nunquam tamen locofe promouet: quod deanima- lium reLpirantifim pulmone intelligit.Zoographus ad pulmonem Zoophy tum adagij ori- ginem referri nofle arbitratur . vsvs $79 DeZoophjds. Llb. I V. r 3 VSVS IN MEDICINA. OMMEND ATVR imprimi ad pilos cuellendos * aut prohibendos ne nafcantur,3 Plinius , Jecur etiam (thunni) tritum (inquit) mixtaq; ce- * 3** dria ( pfilothruth eft ) plumbea pyxide afferuatum . Ita pueros mangoni- £ zauit Salpeobftetrix. Eadem vis eft Pulmonis marini , Idem quoqi tradi- dit b AeJianus,his verbisJam vero fi quis qui nondum exctflferic ex extre *Hde anU ma pueritia, Thunni fanguine illinatur, non pubefcet: hoc idem torpedo mal.i$.ca* & marinus Pulmo efficiunt. Nam in aceto putrdadt? eorum carnes & mento afperfte, fu* fit. 17. gam pilorum facere dicfitur.Pulmonis marini cinis alligatus.inquit Plinius , egregie pro* Uneris vis fluuia purgat,hoc eft vt exponit Rondeletius,menfes promonet . Idem tradit Pulmonem marinum decorum in aqua calculofis mederi, pernionefq; emendare ex oleo , ad pernio* nes & podagras commendat Diofcorides recenter illitum , Pulmo marinus impolitus pe* B dibus podagras & chymethla fanat « fuffita vero offa eius auejrtuntonme malum sficut & Stella, ex Kiranide, VSVS IN VARIIS. I G N V M fi eo confricetur, ardere videbitur, tefte® Plinio , adeo vt facti* *l.p.c.io lam ita praeluceat; videtur dicere , inquit Zoographus , confricatum eo li- gnum ita ardere,vt fua luce Jaculam quoq; vincar, Thitini ( lego Thynni « nam & litterarum ordo confentit,& mox plura fequutur de Thynna ) ocu los & Pulmones marini (marinos) fi quis triuerit & confpexerit ( conifper- ferit ) in teaut imaginem aliquam videntes admirabuntur, b Kiranides, * 4. DE HOLOTH VRI1S. Cap. IV. SYNONYMA. OLOTHVRIA a Tethyis differre facile ex Ariftotele probari poteft, difficulter ex eius interprete Theodoro Gaza : is enim quodam in * loco Gass ineo Tethyia vertibula & callos conuertit; Holothuria vero Tuhera.alibi Te- ftantia. thyia vertit callos.rurfus alio in loco omnia hec Latina nomina Holorhu * lM>. 4. de rijs tribuit, infuperq : de fuo addit; Tota ipfa ( Holothuria dica) fimplici far\c' f • . mitioriq; tefta operta effe . Hsec itaque nominum confufio magnas tene- „Lui' brasdo&is viris, qui eius verfionem fequebantur, offudit, Belloniumq; errare coegit Ho- P9*' CA° lothuria & Tethya confundentem, item Maffarium.quamuis hicdiuerfas res ex Plinio fir fufpicatus,Niphus non tantum cum Tethyjs Holothuria , fed etiam cum Vr ricis confudit Niphi er- 0M?v§oi}ptop Hefychio & Varrino eft genus animalis marinftm . Vocabulum com politum ror* effe apparetifed vnde, non video, inquit Zoographus ♦ ®ovpc*m & ©ou/xn? Hefychius inter- ^cyraum* pretaturimpetuofum,faJientcm,bellkofum,audacem,fortem, magnum, validum, libidi- nofum , cupiditate in aliquid procliuem , Sic& ©od/jo* dicitur , & SotpiSos dAttif tm? vraMptms , «Vo' t£ dopZv 6’ fsv ^ Sed &ofi*s libidinofum fignificat , & pdtfii & 3o/aoV genituram , Holothuriorum quoque meminit Plinius ac ea inter Zoophyta connumerauit; Mukis,inquit , eadem & quae vocantur Holotjiuria. Afpero corio con- teguntur. Rondeletius duas nobis icones Holothur joruni exhibuit , cum his defcriptioni- bps.id genus, inquit, quod hic proponimus, allero extremo obtufum eft & planum, in qup .• rofae pi&£ imaginem fculptam e£ Holothurij prima fpecies Rondeletij . fe dicas, circa quam funt acetabu p Ja . Inde parua appendix & molr 1 lis dependet, Pifculentu odorem refipir,nec minus ingratum ac in fuauem , quam Lepus marinus * A Itero extremo tenuius eft « In- tus partes omnes funt indifcret^ Inter maris purgamenta id rej?f perit,quod hic repra?fcntatuf> quod quiavifa , integumemiaf** peritare & duritia partibus.inte|- n is indifcretis cum Holothurib conueniat, Holothuriorum fpeciem efle putat , Altero extremo caput difcretum habere vi detur rotundum, os in medio rotundum»rugofum , quod aliquando dilatatur, aliquando conftringitur • Sequitur corpus craflius aculeis inultis rigens: videtur in caudam deficere^ ex cuius vtraq; parte dua? funt appendices pedum, pinnarum ve loco, fed differentes . Su~^ perior enim ftridtior eft, in ambitu incifa, in acutum definens, ad quam a ceruice produ&a J eft linea; altera latior vbique, Harum beneficio motu aliquem habere videmur, cuius pror- fus expers eft primum genus: quod aliquando, acetabulisfuis, faxishanret, fedfoluitur» Secundum hanc fpeciem Rondeletij genitalis virilis quandam fpeciem pr*e fe ferre aic Zoographus: vt Holothuriorum nomen dhftum videri poftit, quafi toto cpr PQre huilif3 modi fpeciem fit conformatum , - r --- Holothurij altera fpecies eiufdem « t DeZoophytls. Lib.IV. N A T V R A. $Si B f L ANT AS potius cfle Holothuria cenfet AriftoteIes,quam animalia, fic enim 4 loquitur: Qua? autem Holothuria vocant , & Pulmones, atque etiam plura eiuf- modi alia in mari, parum ab ijs ( plantis ) differunt, fua ipfa abfoIutione.Viuunt enim fine vllo feniu , perinde ac plantas abfoluta: , Nam in terreftribus plantis funt nonnulla eiufmodnqua? & viuant, & gignantur, aut in alijs planris,aut abfoJuta»qua- leeft quod Pernafus fert , vocatum a quibufdam epipetrum . hoc enim diu viuere poteft» etiam a paxillis fufpenfum. Hxc ille. D E T E T Y I S. Cap. V. S Y N O N Y M A. jj »3os » & T>/3vop re&us lingularis a Gra?cis effertur , vt 3&s , 8c#pQ,ptptvof l Pro W 3«« per « apud a Ariftotelem in penultima repono rn^aa apud s quem & tk' rr,'dvet3 & t5 t»3m< legimus, in b Plinij codicibus quibufdam cap.i f, leguntur Tethex in fbeminino genere, vt mula?: Ha?, inquit, fugentes,&c. 0 Lib. $u & ■ triox T etheas vtiles funt. Et m pifeium catalogo Tethca,vt Mufa.T/3^ cap 9. r ( per iota in prima , Zoographus mauult per nomi- c paP° 100 nantur a Polluce , T$/3«t9 y% pcttvd pum pivlowi , Nicander , id eft , Tethe ( vt Cete) quas in ^ iiiufco,aut in algis crefeunt, vel natanr,autcapiutur. Vocat autem Tethe, vt exponit Scho- ^androf Jiaftes, Patellas feras, quas nos Oria ( id eft aures) Ariftoteles vero 0 & Homerus li- militer communi nomine ©‘V/5^ • Homerus meminit tw rt&fav inquit d Aihenams , lege d Lib.$. •nidtfcop. Nam fic Homerus; noMotls av KOptvmv dvrfp M' rn'Sict SttpZv Iliad, IIc C N«o§ «Vo3/3tearx^r, ■; Quse verba funt Patrocli exprobrantis Cebrioni e curru deiedo tanquam vrinatori.Hunc jocum commentans Euftathius: W3««, inquit, ab vrinatoribus contre&antur Oftreorum generis , lic di&a a terra quam Tethyn nominant. Sunt enim pras ceteris marinis natura? terrena?, propter ambientis tefta? duritiem: aut fbrfan nominantur a nutrice infantiu,quas xhp a' 0%dts$: atq; proprie didla Te thyia fecundum Ariftoteiem fa- xis adhaerent,) non aliter quam ab vrinantibus auferri queant, Ha?cille. Er rurfns a verbo Odys . A. SZ> quod eftla&o» deducuntur t»3», & , ( qua? nomina auiam fignificant:T»3>j aliquando nutricem quoque ) & quoque ; quorum lingularis cafus , & reftus eft t i Ariftoteli vfurpatus his verbis: nlw», © xoyxn, A«V«s , r i> 3o?,/3*'Aaro?, E t rur fus cum ait d rpctx*o'?paM$ j pa@$cords , j&f mdos dpu/Sdmov , Aws 'rpctxov. P Hinc rtfdn in multitudinis numero cafus contradus: vt cum Icribit Athensrus: rd v: iocandi occafionem inde fumpfit Ariftophanes c ’ ; InLyfiftrata: ' .■> ■■ . XI rnSw tt.pJrp&otdrit Kgf purpt^icot ixatoqwv , hiftorijs liquebit. A Tethyiodiminutiua vox videar Epicharmus apud ^ Athe- * Lib.$. nseum' t>}3aA»a'wa, cum Teftatis alijs diuerfis nominat . Latine vel Tethyum tribus fyl- labis : vel etiam Tethus effertur duabus fyllabis mafculino genere * , vt cetus. , Gazam : '•-•-'-.•.r.C.V • • . Holo- V«rticilJ;u » et- Hqq&t^iiria, Tethya , re$ diucrfas , ijfdem Latinis nominibus interpretando (Vertibula? f| xc$. Q^llos, Tubera ) conflidifle fupenori capi re monuimus,Tethyia,inquit Gyllius, Theodo» rus vertit Tubera, & Gallos, & Vertibuia. Tubera quidem quod fic nullis fibris, quemad- modum Tubera terrena nitantur . Gallos vero quod cullofa materia tegantur. Iam nunc SpKctdSv Gra?ci non Graeco nomine , fed plufquam Barbaro Spherdocles ( forte a fptehra, vndc & Vertibuli nomen Gazam finxifle conijcit Zoographus ) nuncupant. Ineptius ij» qui acco- lunt Adriaticum linum , ex eo Spongias nominant , quia cura premuntur tanquam fpon- gite,fic aquam foraminibus reddunt. Hoc genus pifcium Malliiiae in vulgus ignotu a pau- cis cagnofcitur.Quidam fencscum huius dcfcriptionemfub eorum oculos lubieciflem,& multum inculcaflem, nominarunt VVichones:Veruntamen propter tempeftates hos mihi oftendere non potuerunt, Hactenus Gillius, Ab co.ait Zoographus, quod fpongia? fimili- tudinem quandam habent Tethe, n.uicofo ( li bene memini ) & fiftulofo corpore, Veneti fpongias nominant vulgo fponge. Niphus alibi Vertibulum, fiue Tuber cum Vrtica con- fundit, Gallus vero, inquit, tanquam a Vertibulo feparans, (cum alibi eundem faciat) ad magnitudinem iuglandiscft: cuius durities media eft inter teftam,& corium. Alibi Verti- bula non rc$e Vrticas a nonnullis vocari Icribit , Vertibulum inquit idem forma rotunda F eftfubter cum aliqua cauitate, crufta caliofa.a qua & callus dicitur. Vulgo apud Tarenti- nos dicitur Verticillum , propter formam & paruos quofdam anfra&us quibus deferibi- sns. Tubera a colore, & tumore dici idem Niphus ait,& alibi. Tethya, inquit, apud non- nullos funt Vrtica? atque calli quidam ad magnitudinem iuglandis,duritieinter teftam,& corium , colore fuppailido, & rubenti, ea frequenter in Pyrgorum littore ad centuncellas reprruisunque fieuri palato Sc iucundiflima.ira & ftomachis minime infalubria effe conij- Cum, Vrtr- i' imiis- Quidam confundunt V crrihula cum Vrticis eadem e fle volentes, fed error eft, cum cb conftjji ditterfa omnino flnnVcr tibula enim tefta lcabra veluti corio integuntur,& pedibus caret* dunrnr., & mobilia funt. Vrrica vero ( vti retulimus ex opinione Ariftotelis ) nullam tc.ftam habet» fed corpus omni ex parte carnem pra? fefert; & pediculos habet, vt Polypus, & faxisabfo- luta vagatur : decepti forian verbis Ariftotelis o&auo de hiftoria dicentis : Nonnullorum ■natHira corporis carnofa eft, vt eorum quae T ubera (Tethyia) appellantur, aur Vrticae, vbi duo genera diftip^a intellexit-, & non vnum, vt fit fenfus: Natura corporis nonnullorum eftcarnofascuiufmodi ea funtqii^ Tubcra,aut ea,que Vrticae vocantur,Tethyiorum Ger- manicum nomen facit Zoographus Spruzling, quod eis compreflis aqna tanquam per fy- ^ Tingem,aut fiphonem exiliar,vel Magfing» qu^d carneorum ventriculi figuram prae fe fe* Schuuumling, quopiam §c Veneti fpongias, feu fpongiolas vocant. GENVS DIFFERENTIA. DESCRIPTIO. O T A occuluntur tefta, quam a?uem habent, vt nulla ex parte castrem de- tedfam habeant, tefte Ariftotele,qui idcirco Teftatis adnumerafle vifuseft» % & ? ;ilihi j Onn» vprriKnH . fnprinli nomtirip a fpominis rn*alira.l-p 4«e.i. & ? alibi : Qua? vertibula , fiue eqjfos fpeciali nomine a tegminis qualitate appellamus (to' naturam inter ha?c genera ( Tefta- torum) peculiarem, fortiri notum eftdpS enim iolis corpus totum tegumen- to includitur, cuius durities inter teftam,& corium efhq*uamobrem modo praeduri bubuli tergoris (cfanip /Svpau w^tipa') fecatur.Adh^ret id genus faxisfua tefta duoq; ft politam- E xcremm-. tcl ^ %atITina exigua admodum habet, & vifum vix patiefi tia, quibus humorem accipit* "puUi & f^ddit . Excrementum enim nullum in coipe&atur, quale it; casteris Oftreis , vel Echi- tum Goloi. namm , vel quod appellant p arauer, continetur, nulli e cteteris filmilis: in omnibus tamen fui generis eadem . pifle&is primum membrana neruofa crufta an»’ bienre obtenta ofteu- dfiui\ qua Vertibuli caro.ipfa continetur, nulli e ceteris fimilis, in omnibus tamen fui ge* ncriseadem. A dh erret heee vtroque ex latere membrana- circum danri,& corio: & quaat^- hxm anft-ius in partem vrramq; eft, videlicet qua tendit ad meatus dudtos foras percru- ftam, quibus Redditur, & accipitur cibus, & humor»quafi alterum fit os,alcerum offium ex- crementum delegatum. Nec modus idem,fed alterum craflius:al;teru tenuius eft, cauunr^» intus yrrinq; exiguo quodam interueniente continuo,humorque inaltero eauo confiftt'te folituseft-Pars vero aiia,qu9inftrumentalis,& fenfualis fit? nulla omnino percipkur.neqr excrementum quidquam ( vt di^um iam eft j qua in ca? teris more continetur.Color ver^ tibulis DeZbophyth. Lib.IV, 583 £ tibulis, int pallidos, aut rubidus eft^ Alio quoque in loco deijfdem, ficfcripfit; Habet hoc # - , genus animalis dup foramina , primamque ( Smipvjiv ) vnam qua recipiat humorem cibo ^ a accommodatum; & qua rurfus emittat quantum humoris reliquum iit, nihil enim habere PotVnirw, excrementi, vt cetera Teftata hoc fe habere oftendit. Praecingitur autem per medium te* nui quadam membrana in qua vitae principatum efle ratio congrua eft . Ha?c Ariftotelis verba de rima , feu diuifione Tethyorum Michael Ephefius declarans , ait ; rx TjfSv* rrtipovs £v.o' : fwipieiv ef£ /uiav: wa7np_ a» « mqatts n aasXlwot vov^ ^KJti^dvTQv ciKoSip £'&$ tara i’v SitTifito #t'^;hoc eft: Meatus (feu foramina) qui- dem in eis duo funt^diuifio autem vna,ac fi fiftulam aliquam animo concipias ( non fqua~ li, fed ) tumido corpore : eamque in alterutra parte fcindas a fummo ad imum , Contineri in Teftatis id quod ouum etiam vocatur eiufcemodi canere licet, vt tradidit Philofophus. His haec paucula Rondeletius addit: Ea, inquit, nonfolum petris, fed etiam Oftreoruno- ftrorum tefiis affixa fuqt, &inijfdcm veluti tumores duri effe cernuntur , Oui figura funt aliquando longiore. Tcfta extra fufea, ina»qualis,&rigida, intus argentea, laeuis, Teio- rum caro membrana alia alba inuoliita ventriculi formam refert, rotundam fcilicet 8c ob- J3 longam, meatus craftior,& amplior gulae proportione refpondenalter minor podici. Vter* que colore efi rutilo, vel rufio, reliquum corpus crpceum, Id totum corpus corio nudatum ieorfum depingendi! curaui,quod ex duobus meatibus eminentibus, quos modo defcripfl lettor agnofeet, Reliqua Tethya corio fuo tedta ad haeret, Quum digitis premitur, aqua per meatus exiIit,alioqui lenfum f ugietes. Alias Zoographus icones Tethyorum exhibet, quae Tethysu Cornelius Sittardus ad eum milerat quatuqr,qua? vel Tethya effe videntur, vel eorum na- ^00 ^caphi ture propinqua^Duas maiores fungos marinos efi*e,aut in Italia vocari addebat,tefta? durf jndufos, Colore, vt pi&os accepir,funt vario, fed magna ex parte fufco,quae vero in maxi- ma virgae, contextu quodam reticulato ( eae continuae efle dehebant) vifuntur rubrae. Mi- nores duas vulgo nominari fpecie, earum pi&ura foris fufea hirfutaq; apparet, fubftantia ( vt aliquis conjecerit ) coriacea; intus autem caua,& rubra, Afi his nonnihil differre, qua; Tellonius depinxit,facile quiuis ex pi& ura videre poterit. Nos etia Tefoyoru aliquot ob- ^oftrQri| feruauimus fpecies, qua? forma tantum differunt, non alia parte fingularUta vt merito tot xethyoru fpecies Tethyorum, quot formas ftatuere liceat. Qua; primo depi&a loco oftenditur parte defeopu©* externa, & fecundo parte i nterna pyri formam aemulatur, colore cineritio eft; ahlataq; eu* C ticula fubftantia apparet denfaporis exiguis, vixq; vifibifibus referta, per quos aqua attra- hitur^ per vniuerfum corpus diftrihuitur. Duo grandiora habet foramina: vnumoblon* gum;alterum rotundum; hocaluofilludori refpondere videtur;in hisquandoqueconfpi* ciurur Scyllari,Cancelli&alia Cruftaceautem Trochi, Turbines aliatq; parua Oftracoder- ma.Terrioqui oftenditur loco figura eft mali; fubftantia ead6quafuperior.forarninihufq; duobus: rotundo,quod maius eft: oblongo quod minus: ineo lcylIaruscontinebatur,qua£ totum fere illius foraminis occupabat interuallum, cauda erat reuoluta:eumq; idcirco ter tio loco adpinximus. Quae quarto, & quinto oftenditur numero,ab Antonio Maria Lom- bardo pharmaco poeo erudito Mutinenfi donata mihi fuit:figura|eft in^qualijtuberofaTo- ramine vno oblongo maiori,quod in oppofita erat parte, minori, in eo continebatur Pur- pura,proportione magnitudinis Tethyi magna, vt etiam exterius corium eius penetraret,. Septimo ordine oftenditur Tethyum fecundo fimile, figura rotfida, fed inferius compref- fa: foramen habet tam exiguum, vt vix cqnfpici ppffit: intus, habet cruftaceum aliquodj in partis fuperioris foramine confpicirur . ry Tethya Rondeletij\ Ylylm Aldrouincii' ^Fctfiyoi um Icones goographo a Cornelio Sittar^o mifFae,. Yethy% fiue Vertibula integra Bellemj, T ethya fiuc V ertibula aperta dufdem» i / tOCVSa • i k LIb.IV. Jethyionmi ab jubere obfematorum fex fpedcs , 5 S (5 Vlyfsls Aldrouancli LOCVS, GENERATIO. N Oceano ad Gallicum littus frequentia fiint: Parifijfqueinforopifcario fa?pe Oftreorum tefti$ adhaerentia videre eft. In Aegypto nulla inucniun^ tur: Jn Smyrna A fia? praeftantiflima. Inter immobilia Teftaceaolfabtu mi- nime habere videntur tefte Ariftotele: qui etiam in rimis cauernifque fa- xorum generari tradidit:Nicander inter mufcum,& algas crefcere cecinit, Plinius Tetheae, inquit, inueniuntur fugentes in folijs marinis: Rondele- Etyinum, t ius pro folijs legit Icopulis. Euftathius rn'dn fic di,quod fignificat 3«Aa^D, quod & pro la&are , & fugere accipitur . VVottonus haec fere ex Xenocrate:Te- thya gignuntur in cauernis faxorqm: maxime vero in c?no,& littoribus>quaephycoalga“ ue marina abondent. Inueniuntur & in mufco marino,autalijs in herbis folijfue marinis. N A T V R A. Praeftantif firaa vbi. Plantas im pt-rfeftas pise aliqua do putauit audior, Morus ea- rum ab ex- terno pro- nem t. 2 Dc par, 4-H- Tethya rm bea. 4 Lih. Vt alant, S V R.I T ARI furpmopere poreft,quam habeat naturam Tethya. Ego ali- to' quando fui eius fcnrcntia? -plantas i m perfetfti ffi mas efle, ficut Spongias, & fungos: Itaque optime dixiffe Plinftim : Tethya fungorum verius generis, quam pilcium funi: Deinde nihil de anim^is natura habere, cum nullum vifcus intus habeant, fed carnem tantum vnifbrmem; Motum autem & fen fum qui ineft illis, ab interno piouenire, cum muha Conchylia, & Cruftacea intus habere /a? pe confpexerimus : a quibus fcilicet motus proucnit , tanquam fit in fpongijs . Sed & * Princeps Philofophorum,parum d plantis differre eft opinatus;Spongijs tamen viuaciora efle ( foTotciTtpa,) hoc eft animalium natura? propinquiora; Et mox; Tethyum igitur , in- quit, & quidquid generis eiufdem eft, quiaadbaremdo tantummodo viuit, fimile planta eft: fed cum aliquid habeat carnis, fenfum aliquem 'habere videri poteft . Itaque vtro nam modo ftatuendum fit, incertum eft.& paulo poft cum iixiflet nihil excrementi ipfis incfle, fubdit:Ex quo fit potiflimum,vt ex hoc,& quidqui<| f}0K inanimalium genere eft,plan- ra iure appellari poffit: nec enim planta vllahatret exl^t^htum. V S V S IN S; I B ! S. R V S TIC IS in foro pifcario vulgo diuendi folere magnitudine oui gallinacei ,author eft Bellonius . Et Maflarius rubea Tethya cibo idonea efle; pallida vero aut fublutea,atparulenta recitat, tanquam ex Ariftotele; apud quem tamen id me legere non memini . Pra?ftantiflima e Smyrna A (ia?. a Athena?us cum ex Nitefio (vt videtur) d^Teftatisquihuldam di- xiflet, vt Purpuris»Buccinis,Phloadibus,fubiungit: Tethe vero proditiis fimilia funt,& vberius alunt. Plurimum dare alimenti tradit Xenocrates, coriaq; maxime eorum non confici. Secari etiam & lauari,acliquoreCyrenaico,& ruta, muria, & aceto, vel ex aceto condiri:opera?pretium efle ea cum viridi menta conficere . VSV5 IN MEDICINA. Ii 8 Li.\ 2.C.9 Quibus co ueniartt. fte Nicandro. I S ineft fapor falfus , eum amarore, ob quein deterget, flatus difcutit, vt non fine ratione fcripferit* Plinius: Tethya torminibus, & inflationibus fuccurrere, & tcnefmum difloluere renumque vitia . in cibo fumpta late- ris doloresleniunteodemtefte. Conferunt etiam ifchiadicis ventrique fuperiori vna cum ruta . irem cache&icis quorum corpus macie confici» tur cum ruta, & meile. Contra Dorycnium iuuant in cibo fumpto te- DE De Zoophycls. Llb. IV. 587 DE MALO GRANATO, FVNGO, PYRO. Cap. VI. A N I E t, Barbarus vir cum humanitate, tum fumma do&rina atq ; nobi- Danieli* litatis fupremo ordine apud Venetos cofpicuus,tres hafce imagines ad me Barbari mifit fub nomine Zoophy ti , fed quia aliquantulum a Tethyjs, fcilicet ra- laus, dice in multas fibras diuifa, differre videbantur, ab illis feparaui . fubiun- xi tansen , quod conijcerem ad eorum genus proxime poffe referri. Terna habent foramina fatis infignia . Primum a fimilitudine tum forma: tum coloris malum pu jiicum appellatur, eiufdemq; mali magnitudinem habet. Secundum fungum tam exa&e refert, vt non in mari, fed terra natum videatur, vnde Fungus marinus appellatur , colore eft cceruieo,Tertium pyrum a figura pariter dicitur, fimilis fere cum fungo coloris. Malum granatum Zoophy ton. $88 Vlyfsis Aldrouandi Pyrum marinum Zoophyton e» 8 DE MENTVLA MARINA: Cap. VII E N T V L JB marinae mentionem facit a Athen. ex Nicandro inqrrienss Cplybdenam Epicharmus dixit in ijs qute fupra nos adduximus, mentn- lam,vt inquit, Nicanderjmannam, vel vt in Opfartytico Heraclides fcri- p(it Squillam. Recitarat autem antea bsec Fpicharmi : Em «T* stg-aKo) 8 HOAt/B^ciivaiTi iXovacH /untpa X"PaS J\ i' /ucupcJs %a'pct/3os toftct : Adfnnt Colybdenap & Aftaci , quibus parui pedes , longaque bra- chia: carabos nuncupant „ Rondeletius Vrticam paruam hodie a Graecorum vulgo Coii- Cohraena °cxnam .dici fcribina Gallisculum afini. n*plw' nominatur a Numenio inter efcas pifcium UzpM o vt videtur, & forte non pileis, fcd inferum aliquod Zoophytum aquaticum fuerit. T o7m zv; ap/uivct ttclvtcz vrcipa.7rAio.ycn0 «A' fxrjpa, , K oupiAicv k vr^plwva , dvaAilw i p7i tXt\av /. Grammatici vt Varrinus U^plm interpretantur tefticulum, pudendum , vnplvm tUnp)v ffy* Q ftxlm t©V opfriv, <$Vo' •pov 7rHpa>7re/p)v , 7inpiv . nyrstpa} 70' gzthp^v v» t^kvo. . Hiccon- ijci potcft Pirena Numenij, pudendum marinum mafculum , aut aliquam eius fpeciem (1- Hofotki- gnifcare.Holothuria vnde fic (int appellata, nodum ihueni explicatum . Sovpm meer alia sia vnde di impetuofum (ignificat & falaccm, id e ft proclinem ad libidinem: & dppvitk&ctj verbum li- aa difitei- bidmi operam dare, So'po$ genituram. Holothuriaa Rondeletio deici i pta,pra?fertim fe- le eft fcire - cunda fpecies genitalis viris quandam (pedem pra? fe ferunt : vtHolothuriumdidum vi- deri po(Tit,quali toto corpore (uoad humfmodi fpectem conformatum: vel Holothurium Halefurio . quafi Halothurium amari.Halefuripn pro genitali marino accipi videtur, quafi aAo’? oV- p*\ id eft, marina cauda, Vegetius quoq; Zoophyn‘squibufdammariniscaudamadnume- rar.Eft & pifeis nomen a?doeon,quod «5 c nos genitale nuncupamus marinum , a nonnullis Halefuno . Halefurion Gra?ce didum: quanqua Halefurion funt, qui proCallyonymo pifce capiant, Hermolaus in Corollario, quod (i ab a A$ , quod mare fignificat , compofttum eft vocabu» Halofyd- lum,vt videtur j'fZ? , datiuo eius nominis componitur. Mentula marina? meminit Albertus: Sunt in mari, in- quit , animalia qua?dam fim ilia veretro virili : ftd loco tefticulorum habent alas crefcen- $1 tes, quae prominentia fua efficiunt tefticulos. Imperfeda funt, tardi motus, nec viuunt nifi in aqua. Pudendi quoque marini vtriufquefexus meminit Apulciusin Apologia prima, Veretillmn n0l™nat autem virile veretillam ( malim Veretillum genere neutro, vt (it diminutiuum a vmle o 1 vcrcrr0 ) & muliebre viaginal ( forte virginale vel vaginal) quod ab indodo quodam in- terf^mineum appellatum reprehendit. Haec friuola inquit plcraqj in littoribus omnibus congeftim, & aceiuatim iacent. Et rurfus Albertus. Oftreum quoddam, ait, vnius conchg inucnitur,quod habet fpeciem virilis virgg inferius : & aliud eiufdem generis quod habet (imilitudinem vuluae muliebris : non tamen ha?c funt inftrumenta coitusineis,fed partes corporis ipforum, huius Oftrei Concha refert Cochleam , & eft fpinofa extrinfecus , vtei- Margarico bo grata? & delicata’ carnis.in eodem fa?pius margarita? reperiuntur.abundat autem in Iit- rum locus. rore maris Germanici & F landrici >■ Rondeletius nullam eiufmodi Cochleam defcriplit:- fed quartam Vrtica? (pecicm qua? inftar Holpturiornm teftis alienis adnafeatur , & maxi- me Pur- De Zoophytls. Llb.IV. 5Sp ^ me Purpuris qua? funt Cochlea? fpinofa?. Inquiredum igitur Vrtica?ne aut Holothurij ali- quam fpeciem intelligat Alber tus : cuius etiam alibi verba ha?c funt : Eft genus quoddam Oftrei, cuius fpecies vna Virgam , altera V uluam pra? fe fert : & vocatur apud Germanos inferiorum marium Billegen. Zoographohoc nomen ha&enus inauditum, & eius ratio Incognita. Zoophytum quod defcripfere Bellonius & RondeletiusapudMaflilienfes& Montifpeifulanos Mentula marina vulgo dicitur a fimilitudinerltalis vt Neapolitanis pr§ fertim Cazo marino: Graxis hodiernis Pfoli . Germani appellare poterunt Meerfchaam * Seefchaam , Seeftert « , GENVS. DIFFERENTIA. DESCRIPTIO. ONDELETIVS duas Mentula? marinae fpecies facit: Prioris ha?c eft natura & hiftoria. Quantum ad integumentum attinet, Teftaceis annume Mentula rari debet, non Cruftaceis,vt Mentula marina Epicharmi. Corio enim du mar. pnor ro conftat, vt Tethya • Quum viuit, intumefcit, & diftenditur : poft mor- Rendelec. tem flaccefcit. Foramina duo habet, quibus aquam trahit &reijcit. Par- tes interna indiferetae funt.Multa huiufmodi Zoophyta circa Stoechades infulas capiuntur . Varia funt, alia viridia, alia nigricantia.alia flauefcentia . De altera hic A|[eri, R5 fcnbit; Ncq; Zoophytu dcl delcn_ ptio. Mentula marina altera Rondeletij . Mentula marina Rondeletij . iftud a Mentula contra- cta: forma multu diftat,ii eam cum feroto accipies. Ex duraquidetella con- flat, fcdvcluti cartilagi- nca,fpifia,rugofa, perfpi- cua . Foramina a fefe fe- iunCladuo habet, quibus aquam rcijcit, quum cotn primitur. Partes internas indilcretas habet veluti reli quaZoophyta. De Genitali marino ha?c Bellon. Exan- Bellonij gue maris purgamentueft : fCrip. Men- iolutum vagatur,fed eius ea tulxmar. eft natura, vt a pifeibus alijs minime retetur neq; a quo- quam in cibo expeClatur . Littorale eft neq; alibi repe- ritur, quam vbi Patella?, Ri- cini & Vertibula degunt. Genitale ex hoc dicitur , q ala (a. 590 Vlyfsis Aldrouaridi 1 ©Iheu iis densatum habet, praeterea nullis offibus alibi praeditum * Ab ore gula m ftonuN chum difrcrtur , quomodo in Erinaceo marino di6tum eft: reliqua vt inteftinadrquinpo* fiuntur in gyrum, qua? vix obferuari poiTunt .. Alia funt purgamenta marina, qua: genitale vioJ initantur tum fpecie, tum magnitudine, fed pinnisfubnexis binis loco teftium . Lum* bricum marinum & terrcftrem refert (id nimirum quod primo loco deferibit ) nam Lum- bricus iic k contrahit , vt ex fefquipedali fere longitudine orbicularis fere fiat . Mifit ad Zoographum aliquando Cornelius Sittardus , cum alijs quas Roma? na&us erat pi&uris , pudendum aliqua ex parte Emile illi quod fecundo loco Ronddciius dedit, coloree lu-. teo (ubuiridi . Matta quaedam informis videtur , retrorfum vbi c> attior altiorque eft veluti cornu paruum,rugofum, cxtendicum oppofita pars humilior feu ihglande foramen offen- di f,idq> rubicundi coloris, fi pidtor non fallit , Hoc in Italia prope Romam raro capi , nec efui efle aiunt , Ab eodejih accepit quod epipetron vocabat . depidfum id vt effigies repre- fenrat,. matta quaedam informis fpongiofae & cauernofa? fubftantiae ,fex digitos longa, fef- qui digitum lata:ina:qualis & tuherofa, multis feu acetabulis compacta : colore parum ni- gricans,partim rubefeens & albicans alicubi. Hanc apud Zoographum pi&uram cum Bei Ionius videret, pudendum marinum frbi videri dicebanNafci putat circa petras maris,eif- 3 pediculo vno dependentia, earundem atramento afperfo,Yuam marinam nominant, de quare di$umeft,cumdeSepijs ageremus. Sed de ea Vua non liquitur 3 Plinius, cum feribit: Rerum quidem non folum animalium fimulachra * inefle, licet intelligere intuentibus V uam,Gladium, Serras. Sed eam V ua intelligi opinor, q jjte hic depingitur,qu*e externa in parte vu^ flores opti- me expreffos refert • Eft autem oblonga quaedam & informis maffa ? ex vno pediculo de- pendens , Partes in- Vua marina Rondeletij . ternte indiferet? sut , •D inter quas aliquando reperiunt veluti gla- dul£ paruae,cuiufmo di vnica feorfim de- pinximus. Ha&enus Rondel. Vuam ma- rinam in vinoputre- fabtam , ijs qui in- de biberint, vini toe- dium afferre, author r . _ _ . eft Plinius . yuamVinifafti marinam tufam & madefa4« f^minia m 5p2 Vlyfsls yim admodum diurnam pr? dicat, affert. b Vegetius inter diuerfas res marinas Vuam quo- $ que^idhibet in fuffitu contra languorem morbi peftilentis. V uam leu am pelqn Gra?cc ali- qui vocant genus algae in aquis dulcibus, quod florem frudiaimq; ^npv^ov , id eft racemi Snftarcongeftum habet. Am pelis q uidem &botrys Aeliano inter algas lunt . HaffgufFein Oceano Germanice di&um, magis refert frudum, quam pifcem, vt audiuit Zoographus s nimirum vt Cucumis & Vua Plmij . Sed Zoographus vocis huius fctymologiam non af? (equitur. Vua pifcis(nimium extenditur hic pifcisnomen) eft, ita appellatus, quqdbo-s tryonis ideft racemi V ua fimilitudinera habeat, IVlalTarius • DE MALO INSANO MARINO. Cap. X. V M nullum nomen apud veteres recentefcjue feriptores reperiatur huius £oophyti,a fimilitudine malorum infanorum , qua? Albcrgaines Montif- f? pelflulani vocant, ali; Gafti Pomes damours, mali infaui huic nomen ac^ commodauit Rondeletius, V u«e marina? fpecies quibufdam videri poffet » fed quia flores Vua? nullos refert, verum foliorum potius , vel plumarum formam , quia etiam pediculo differt, dilucidioris diftin&ionis gratia ab Vua marina fe- creuit,& a fimilitudine mali eius terreftris,quod oblongius eft ( nam eft & alterum fQtUfV- dius) malum inlanumappellauit.Facultateab Vua marina «on differt. Malum infanum marinum RondeC DE CVCVMERE MARINO; v I Cap. A L Vcumeris marini meminit a Plinius his verbis ? R erum quidem non fofOm am« malium fimulachraineffe in mari licet intelligere intuentibus Vuam, Gladiu, ferras;Cucumim vero & colore & odore fimilem . Gillius,Cucumis,inquit,pi ** fcis a Plinio diciturcolore& odore Cucumeri fimilis . Sed is magis fimilis eft - ei, quem vulgd peponem vocamus ? nifi arbitremur Plinium peruulgatum Melonem Cu- cumerem appellare, quod ipfum fimile vero videtur legenti ea , qu;e idem /cribit de Cu- cumeribus,ha?c Gillius.Isquem proponit Rondeletius Cucumerem paruum colore figu- ra & odote refert. Digiti eft craffitudinlpk longitudine,tuberculis aliquot afp^rfis* veiutl in Cucumere terrcftri paruo, Partes internas indiferetas habet. DeZoophytis. Lib.IV, Cucumis marinus Rondelet» m DE MANV MARINA. Cap. XII. Anus marina ditfa 3. fimilitudine quadam » Zoophytum quoddam eft, cuius pi$url ^ olim a Cornelio Si ttardo accepit Z oographus* edendoqj efle negabatjtieque apud authoresdeearercperitfefequicquam. Manus marina Rondck uarti, & totius huius operis,ad lau- dem 3c gloriam Omnipotentis Dei . & Beatifs, Virg. Marte. I I N DE X, Slue Enumeratio animalium, quorum hifloria in hoc opere pertrahatur. Libri primi, qui eft de Mollibus, Capita . E Mollibus in gener tj> ? Cap. i fol i . De Polypo. Cap. z. fol. 7 De cateris ‘Polypi generi- bus. Cap 3 f. 4 2. De ftuftaceifin conchis degentibus , &• pri- mum de cancris par ms • cap 1 j.zi z De (. 'ancello . cap. 26.21 j Capita libri tertij , qui ei| dcTeftaceis. ' . E Te$aeei§ fim [pnchylijs in genere. De Sepia • Cap.f.fiff JL/ Cap. i. zz$ pe Sepiola * Cafrff'$ i De TeJiaceis turbinatiy in genere^ • De Loligine maiori minori C. 6J. 6 f Qa^ f " zj$, wr e marino B ° Cap.7f.78 De Nautilo, cap, 3. 357 ‘ • T •/ . n De Nautilo ait er q . cap, +.26 3 Z }e/Bucctn6, cap. 6. 311 E Qrujfa\ls in genet e. fyp. if 98 De Buccinopamo, friata . f4/>* 7 3 z9 De Loctifla, ' ' "Capi. 9$ De Murice. " — f P 8- 33» De Afiaco. Cafj.iq? Pe Murice marmoreo , cap 9,334° D e Leone, fine Elephanto . 118 De Mupce triangulari. cap . / « • 5 i * De ^fiaco paruo marino „ Cap . jr./a£ yMmpe lafteo . f4P \ 4 •.339 De Cammaro fm cAfaco ftmatdi. De DMwice purpureo, Qnhocmro . fap.6\ 1%% cap. 12. pe zAftaco Caraboeidco Cap • 7«, f | / -P* Murtee [ 'oracoide , Z)e Gammaro tnreHri. cag,'s.t jjr PeeTu*tnmbns mberofe, ■' ’ capilj.i/f ‘'pejmbwyigikfi- De Squilla manti .RondeT ? rfaplfs mfitt P* Turbine n&mato . , caf.21.3sf pe [Ineris- ' - ' peCancro marino,. ^47.1 7 3- : t cap. 22. 3S7 De CaW° sTMt* • cap. 1 S. 17/ peTurLnibus Uti^us . [ ap.23.3f 8 De Paguro. cap* l9> De T urbtmhMSWtet fpongias uiuentibus. De Qancro Equite, cap 20,197 cap. 24. 3SS Pe Canoro jhfUo yndu}at&, %$ndfl. De T rochts . caf- ZS' 3 6 z Qxp. z 1. ' \9% pe Nerite . cap- 26.563 pe pancro vagio Jiw marmor ato.c 22 200 de Nerita Reliant. cap. 27,36 f pe Canetis chelartiMi longitudine dtjferen- de Nerite Bellony . cap. 28 368 tibus . cap. % 3. 20 0 de pchleis . $apx2 9. 36 8 De (ancro cordis figura 8 $ap; 24.. 20 6. de diuerfis Cochlearum fpeciebus . De Cancro flumtils . cap. 24.206 cap. 3 0 . 3* 9 340 Wp-\3 54* cap 14.341 cap. ij. 34S cap. 1 6.348 cap. 17. 3 49 Cap \ 8.349 Cap. 20 3S3 \ index. f. *)e Cochlea calata « cap. 3 1, 333 De ( ochlea cjm erat in vjtt oleario . ‘ cap. 3 2. f ■ . , 33 7 De Q 'ochlea deprejja. cap. 3 3 . 3/6 De (ochlea rugofa3 ($y vmbihcata . i . CaP:31' 39■ t 5 17 cap. 7 /8 8 cap. 8. /3 0 cap. 3.73 1 cap. 1 0.731 cap.i 0./32 tAp.JZ.J3 3 \ O i » i ■ » Vi., r ■. i ", ■,§ -it. r »i-. «iiMVvr» sw.ky W^i : . _ : ■ \ - •' ' .h.stu.ik' . IN- ■ 'Ai •• h I N D E X- In praecedentes libros de quatuor animalibus uis exan Latinus, Graecus, Hebraicus, Arabicus, Indicus, Italicus, Gallicus, Hifpanicus, Germanicus, Belgicus? Polonicus, Anglicus, Hungaricus,BQhemicus, i A I) bibonum verne? dium.fol 4.16.E. Academici polypis fi - miles.x%,FJ. ^Acatos ibid, Accipitres marini gregales iAc et abula. polypi qualia. 10 G, zAceti vis, 43 4 .E. Ad Achores 1 s 3. A , ^icipcn feris auidijjimu$ (f attonitis, 142.fi. n Aconitum cur cammarum, vocetur , 1 09. A.,A. Agmos, qua Concha. 44?. B. i,4l,i0a$irum quid.^xi . CP . Ad Aluum in oculo bo.uis 6 1 . E fi. Alex quid 133 A gregalis, efl.j ^A< Ad. Alopecias, $0, dd.\z$:&. 4tfA 4 1 6. fi. Alexandri magni luxuj in purpura. _/ , Amantes fapijs capiendis comparati , f i.C remamapam fubitp rehnqum?' tium Hieroglyphicum. 30 H. C Ad Ambusia:^ 1 9.C. 387.*/. lAmetbysiui gemma. 29q.fi. cius con lor.xSg.B . %Am:cumfiflum , vt Loligo fignificet, 7 5 D- e Amoris coniugalis in viro firmi , muliere lubrici typus, fxpia. f 7. Z). cius firmitas, per polypum notata j, 31. v/. Amorge herba, qtue $07, A Unigenus cft. 307.fi, vnde ai fla. 1 8 8.fi. Ampelis alga genus. f91.fi. Amphidromia quando fiebat 3 8, fi. Anati fer a,. Cum ha hifloria , icom. S4M44*. Anchufx radicis vfus. 307. guenta ca tingerentur , 3 06.fi, ex?/ »Anginam. xn C.xix.S. tAnguilU ex putredine, z46.fi. Anima omnia plena, z46.fi. purpurea , Ariflotelcs correflus.a-G. r 1 /At 2, fi, f2(/, f 3. /3. 6S.(j 74' f 1 /fi? 1 3 8.fi.z i4.//,z86.(j.Z96.fi.z99» C. f 64. Cj. Sxpix comparatus ,f 6.//» sArittophancs correflus 3 1 8. fi. Ariftulx gregales funt. 7 5 qux 1 10. £. eius vis polypo tompa- Armillas quas Conchas Hifpani ad rata, 28.//. t? corpori inh&rcat x^g.A. 'c ' ' . • * Animalia aquatilia cur pauca veneno- fa.S1). C. exanguium quot gener n->, Arift. 1 fD [anguinea, qu A ex putre dinc.x+G.F. Animus terrenis ajfeflibus mancipatus, 'pci Cochleam fignificatur . 37 9 C* •Annus quot menfibus. olim conftarct , 487.fi , . tAnfcrifcrx Concha hijloria , - 54M44- Antale quid & cius natura. 282, fi. Ad Anthraccm.i8S’.iA. eApcr ne in te impetum faciat 1 6 f . A, quando cancros deuoret, 17z.fi. bus [ibi. medeatur. 176. H. • Apibus cancri , rf infefli. 1 6 f . D, qualia appetant, x 4 4. fi, Apttiumquid. 14 2, fi. Apitius fquillarum caufa w Africam profeflus, r42. fi« ' Aporrhad.es an i muricum , vel lepa- dum genere . 341 3 41. A 54>*9' Pellonio. fi, vt faxislufeant^ - ^41. A, l' ' i' - dulcis in mari. 2 3 . .AqwqfrymcgAmma. % \ , Aquila a, polypo in aquam detraflJ alijs. z22.fi vt i р. truo cancro differat. z i^.d. Cancelli anthorls icon.z 1 8. C «ce//i alterius rubri icon. zzo. Cancelli alterius oblongi as l aco ftuuia- tili fimilis icon.iz 1. Cancclliin baccina latetis icon ex Zoo- grapbo. zzo. Cancelli , fas Bernardi H eremita nudi imago. 1 1 9. Cancelli vulgo Aucna Ubii icon.z z 1. Cdacri xquiuoca . 1 5 9, a. an cerebrum habeatur. 1 6 1 .b.an caput, & collum habeant. 161. B- an cauda careant . 161. a. de eo apologus . 1 70. e. cius abius in capiendis conchylijs. i66.f. Xtas.i6sj.a. cos capiendi ratio. 16}. a. in eius capite lapis , & cius facul- tas. 17 3. b. carnis temperies. 171 .d. cur tranfuersd incedat . 1 6 3 .d.cur in- ter aftra collocatus. 1 6 9. C. cur ad no - Humum lumen accurrat. 1 6 S.g , cur lento greffu moneatur. 1 6 4. e. cur m colico dolore prohibeantur . 1 7 z.fi, cur non natent, icq.c.cur cauda ca- reant. loo.g. eum cur Hercules oc~ cidiffe dicatur. 1 70. e. ab eo denomi- nata. 1 67. a. eorum differentia varig. 1 6 z.g.cos edentibus ,qui fimiles.i7\ . b. epitheta. 1 71 .b. Etyrnum. 1 60. de eo fabula. 1 6Q.d. feUis facultas. 173. a. genera eorum quot. 1 6z.f. grefius. 16 3 . d. Hieroglypbica. 1 6 8. fi ifs inaquitans quid fignificct. 1 71. a. de ingrcfju eorum prouerbium . lyo.g. ijs infignitanumifmata. i 6$ . h. eos lepori comparare quid. 170.^. rnoyalia, & mybiica 167. c. io8.g„ maris, & /Gemina dislinblio. 1 65.fr., с. natura , mores 1 66. e. eos non nouit Cardanus 1 1 o .h. non' natant. \6z,.d. oculorum facultas 173.4. omnia cru ftacea hoc nomine comprehendun- tur. zz6.fi. omnia crubiata , fic vocat Plinius, 9 2. e . partium enumeratio , & vfus. \6z.g.pedcs quot & eorum vfus 16 i.c.abijsprefagia i6$.b.pro omni cruflacco accipitur. 1 5 y.a.cum prorfus non procedere contra Ronde- letium.x 6 q.f.de eo prouerbia 1 70. g. quando lateant. 166. h. quando cru- biam exuant. 97. a. quando in Scor- piones figurentur. 166.C. qualoctcj amenu 1 6yg. qui,& quando Un- dentur . 172. c. qui dee an qui qua- tuordecim pedes habeant. 1 6z.c.qui meliores 17 6fi qui Jacri haberentur Neptuno. 1 94, g.h. quibus viblitcnt . 1 6 4. /3. quibus fenfibus vigeant. 163. c.ciim quibus antipathiam exerceat . 1 65.cZ. eu rebla ingredi docere, quid. 1 7 o.g, rotundi funt. 1 6 1 .a.feneblam cxHum,& quando. \66.h.dc ifs fom- nie,quid indicent. 1 69. c.adfplendo- vem accurrunt . 13 6. c. Synonyma. 1 Go.g.vbi pleniores Luna dccrefccn tc.iyG.g. venenofus, vbi 1 6$, a, vi fi perfomnum quod fignent, 169 , c. eo- rum viftts obliquus. 161, fr? vfus in cibo. 171. d, in medicina, 17 z.f. in variis 1 7 q,h. vt oua edant 1 6 5 c.vi inuiccm pugnent , 166. c, vt ad clc- biuariaprep arentur 1 7 z.f.vt coeant. i 6 5 „ t. vt cjtrcas vorent. 167. c. vi coquendi. 1 7 z.c.vt aquam recipiant 1 6 5 .a.vt a locustis differant, 1 6 1,4. vt offrea capiant .48 6. b, de vulpe , & eo apologus. 17 6.f. Cancrorum brachychelorum deferiptio- nes. zoz, g.icones 1 85.204,205, Cancrorum chelarum longitudine dif- ferentium hiblormzoo.h. &indc~a Cancri cordis figura deferiptio , & icon. 10 6. c. Cancri curfores qui , & eorum forma , iGz.g.f' Cancer dapis affebiator. 213.4. Cancri equitis xquiuoca, & Synonyma, 1 9 7.4. amphibius ebi, 1 9 8 .g. cur fic diblus \ 6z*f. 197.0. cur in terram egrediantur . ipS.g. cur non edules. 199. b. deferiptio. 1 97. c. i99,a.cius mira velocitas i9S.g. natura, mores ip8,g. vfus in cibis , & medicina^, \99.b. Cancri errones , qui Oppiano. 1 9$.h, Cancri flaui vndulati Rondel, icon. 1 99* deferiptio. 200.4. Cancrorum fluuiatilium caro qualis,& quantum ad phthyftm valeant. 17 6. h. cur canis rabidi monui profint. 1 1 1 .a.defcriptio 20 6 g.h.cx cis clc - binarium ad marafmum xy.C.de cis emblema . 108. b. inuicem dcuo- rant. z o $. e, eorum natura, z oiifiocu lorum vis. 2 12, e. eorum falubritas. zo 9,e. Synonyma. 20 6. g.vhi abun- dent. 207 c, vbi non fmt.ibidcm . vis contra leporem marinum. 90. e. vi- bius. 208. e. vfus in cibis z 09. C. in tnedicina.no. b.in varifs z 1 %-g.vt capiantur zoS.e.vt coquantur zo 9. c. vt amarinis differant , zo 6.g. vt vrantur. z 1 o.f. Cancri fluuiatilis Matphioli \con~> . 107. Cancer Heracleoticus cur fic dibius , 18 8./. cur (fi alius marinus diblus . 188 /deferiptio 1 88.g. qui Scalige- ro.144./. vbi abundent* 1 94 vta paguro differant, 1 8o.g,b. prone, & fupine pibii icon. 1 90. alterius deferi- ptio. 1 8 S.h. Hirfuti prone fupind pibii icon- 191. Cancri Heracleotici Rondel. deferiptio , 1 So.icon. 185. Cancrorum birfutoYum deferiptiones . iSS.h, icones 1 £2.194. Cancri hlrfiai , Soraniolo Romx dibli „ icQn-\9Z. 1 9 3. Cancri hirfuti minoris icon, i 73. mini- mi, ibidem, Cancri in lapidem indurati vfus in me - dicina, 17 7. b. Cancer lapidofus,qui Alberto . 1 zg.b. Cancri Iqtipcdis deferiptio. 1 97. d. icon . ibide m, Cancrorum lutarium aflus 199. a. Cancri rnacrochcli albicantis deferiptio « zoz.f, icon. 203. alterius prond, & fupine pibii icon. 205, alterius ex Zoographo. 200. Cancri mxx Synonyma , & hiiloria^f 1 7 7. c, vide maia. Cancri maia congeneris afpcritate to - mcntofaffcon.iSyq. Cancrorum mannorum aslus in fugan- dis tnaris flubiibus, 17 3 .d, eorum ct~ neris facultas 17 6. h. 1 77. b, curpa~ guri dibli. 1 S 6. g, cur faxatiles diblh 1 7 5 . c. deferiptiones 1 74 ,f, ditterfi - mode pingunt. Rellonius, & Ronde - letiuu 1 7 4 ,f eorum- nomine quos can eros, intelligat author. 173 . d. quid Palladio. 1 8 6. ti. Synonyma » 175.^ vbi abundent, 17 5 . C. vfus in cibis - 1 76. f. in medicina. 1 7 6.g. vt a fce - mina diffinguntur , 1 7 6. c, vt a flu- uiatili differat. 2 o G.g.vt coeant, x 7 6. e, vt coquantur 1 76.fi Cancri manni Bellonif icon 174. alte- rius ab author c obficruati icon , 175. Cancri minutioris brachychcli prone, & fupine pibii icon. 205. Cancrorum occidentalis maris magni- tudo. 1 9 4.£, Cancri parui cur in pinnis degant 2 14« h. eorum hi ff oria. 212. h , Hicrogly- phica.2 1 5,4, natura , mores, 2 1 4 .c. non prouenimt fponte , fed coeunt* 2 1 4 .c. Cancri parui in pinnis viucntis Rondel » deferiptio, & icon, 21 3. c.prudentia, (fr folenia. 2 1 4 fivt generentur 2 1 3® D. vt a cancellis differant . 2 1 3 . C® 215.D, Cancer ruber vinus , vt mcnfts apponi poflitAi, 5 -b. Cancri faxei, & corii generatio. 242 .g. Cancri ffagni marini Rondclct. icon» 1 74./. Cancer terrejlris. 1 6$.a. Cancri vari) , & marmorati Rondcletij hifforia.zoo.ficon.ibid. (td Cancrum iu mammas. 1 3 4 .h. Cancer morbus cur fic (Ubius, tumor INDEX. ■tumor quali $ v eAd Cancros vterorum 44. e Candys vellis genus. 27 7. b Canis marinus 4x7 .a Ad Canis rabidi morfm 97. d. 133. e; 17 i.b. 176 -b 177.^.210^.353 c. 4 1 6 g. c«r tvfwtri fluuiatilcs eis pro- fint.iw.a.b Cantharus pif is locufta capitur 1 0 S.g. rt capiatur 4 i o.c Ad C ipilios multi pikandos. 382. 6, vt flauefc ant. 585 -a Cappx longa qua genetis 5 2 jc.Ilovuj, 5 2p. Capparogola 455 >.c Caris f lauius 1 3 6./ Car'? marina quid T rofdx f 6 $ . 6 Carombotus 1 37. c Catpafum quid 30 6.f Cartilagineorum, generatio. 2 .g, Cafi. tatis typus. 541.6 Catapotii quid recentioribus Grxcis 9 b < Cmda marina quid 5 88,g Cpufta quid 277 d Celeritatem figuificat Papilio 1 68. g Ccpanum gener atio.i 99 '..genus quod* dam Vnio diflum 4 2 1 .a Ccphalxam . i j ^.e Cmpof. Cercopitbecus prs fame caudam fibi arrodit 20 e C*T ’ lentorem faliuare quid 3 oc. 6 Ctruus cur cancros fluuiatiles quxrat* 2 1 2. g. 1 7 ;• /. 4 jerpentes deuorante comparatio.27.ti Ceryx quid Plmio3& ffagx. 1 8 1 .c.dccG iocus Str atonici 312.6 Cete porphyriam 3 14./ cfita/4 marina 3 2 2 g« chalcedonius 195.4 chalccna 471.4 c balena 471. a. clam immcaut\o3& natur & Jagacitaf. 467 .c .earum bifaria in genere 466, Cjr qux prpferantur 468.g.qHOS •ventos horreant. & quos amem 467. 6. fi4r««? Vdrzetai , ^ differentia^. 467. 6. vwrffi ai£?4. 466.fi vt d con- chis ditlinguantur 467 ^.468 fi cbama afpera3 vt d Icui differat. 476.fi, forma ibid. chamx afperx Bellonif icon , 476 &?«- dei ibidem . cbama afpcra in medio filice 240 e chamx glycymeridis Bellonif bifaria & icon 471.6.473.474. fi6*zw? mutetur 37. g. cur fe in alios colores mutet 3 7 .c ch amula 46 6, g cbarmadium quid 3 69. d charta 3 vt olim poliretur 2 5 i.a, ad eam Ixuigandam. 559 a. chela quid 94.^ vt Gaga interpretetur. 101.4. pars fuperior cur moueaiurt inferiore immobili i6i.d chelidon qui pifeis 12 /. chermes Arabum idem cum cocco Cjrx- corum 305 .c.qux herbp eam produ- cant. 3 05, 6. c. vt d grano differat. 3°f.6 chiorum rempubl indicat cancer in nu - mofculptus 168 6 Chriftus purpuram indutus, & cur 270. h.quid (ignificet. 3 1 6 c. cft ipfa pur- pura 315 .i> eius /anguinis exemplum purpura 3x5.^. Charon quid f f t.f Cbarinp conchp qux 5 5 3 d Chroma radix. 5. d Chromaftnus color ibid. cicada sAeliani , qup %,ondcletio 147* a quf Sc aligero. ibid. Cicada marinx Bellonif deferiptio . 156.6 ExCiconip pullo remedium ad paraly- fim.nag contra Cicutam 3 1 9 ■& cinpdus cur glandi uorusdiflus. 5 X2.& cinpdut quid Indis. 421 .6 cioniaque 287.fi.315 ^ cim, vel cirrhis auis vndediffa 3 •&, Rondel dcfriptio,& icon 1 5 5»< ciiiaix vafeomm 139 6 clufjtc um e conchis z 5 1 .4 1 dxuos extrahendos I34 f ckopauf gemma cur tam pretiofa fue- rit .438- h. curvnionemdcuorarit. 44? ^ clodvj xAcfopi filif luxus 444-* cimi fi x 47 5. c/ quas conchas JldaJJi* lienftsira appellent 458.6 chide qmd Plinio. 56 4.6 9 cnipcs que animantia 17.3 c cocalia carnem tcfie habent inclufam. 2 3 2.C cocaltumquid 5 74-g coccum infeftorhm 3 04. 6. coloris eius proflantia 280.6. cdrhlaca quid %69.d J9c i ochlex xnigma 380. fi- eqv\u,oca~>l 3 6o.g.h. ad alendas eas locus aptus , 578./ an oculis careant 374 6.375* a.an caput habeat. 37 5-6 antipathia 3 79. 4. apwd antiquos in cibum ve- ni ff e 3 80 f. detis apologus 3 89 a.cx- r feriptio in genere 3 74 6 differenti e d magnitudine 373 4 i colore b.c d lo- ■ co D penes regiones 3 74 fi. dijji- dentior qui dicatur 388.6. epitheta . 3786 earu cfus improbatus 382 /. facultas 388 f. imbre maximi generantur 377 b prp infidelitate do. mu fecum portant 3 7 f. c. magn^ r6£ 3734 minutp, que Plinio 3 7 3 *6* de eis moralia 3 7 5?. 6. multifaria eas co * 381 .d.nudx vbi non (int 373 .4. earum operculum quale 193 'd. ortus earum an per coitu 377 4 6. partum interiorum enumeratio 37 5^ proner - hia 3 8 s.g. qup Mafiario & eoru ge- nus 253.fi. W2t 6orcs 3 8 1 b que fyluas ament .376 f, qnpfiomacho aptp ^ ^ e qup & vt lateant in ter- ra & quddo $ 75 d. yj6.fi qui ab eis abftintant 3 8,.-.g qujbu> herbis infe- fle 377 d. rore vitliiant. 3 77*f* faltuc facultas , & vfus 3 8 6 /. £cc 2o«( INDEX. & icones 383. jpo. Cochlea Tyria 1 97.il Cochlearum vmbilicatarum bifloria, & Conchg imbricat g hijloria icon 44 ^ yniyyimg 448. Concha Indica qug 4 1 7. e $oM\funt nutrimenti. 3 80. h. Syno- nyma 370. fleas tarditate vincor qui dicantur j88.h.tefla carit cur 1 • an- \itr $8y.d.tcflx eiufq; nomina 3 75. c. testudine confundit libertus 17 z.f. vari a carum differentia. 371. h ad vcfcendum ut prgparentnr 3 80. h-vita earum breuis 377.b.earum vi fa de quo dicatur 3 88. g. vinaria ea- rum apud veteres fuijfe 3 77. d. qui primus ea \nflituer\t 3 7 8. e. vnde di- ffla 13 i.d.$7o b.vQcalcsvbi 373.4. i» medicina 381, g. vfits in va- rijs 3 88./. j, aginarent veteres. $7%.e.vt fugentur $79. b.vt lati e pa fleantur 3 8 2. e. yt pulte. ib\d. vt mo- neantur 377. 0. vtcisfimiles Athe- nicnjes difli 376 f vt lateant 247.iT. vta flrombis differant 2. ^ 3. c.vt con- fer uentur 3 80 f Cochlea acerata qua 3 74.^ Cochlearum Africanarum differentia Cochlee Ariones, vt perdices decipiant. 57 9.a Cochlea calata bifloria, & icones 393. ?94< Cochlea cauatica natura 37 3. d Cochlea cylindroidh bifloria , & icones 3 9 9. alterius forma, et icon 336.337 Cochlea depreffa deferiptio , & icones. 19 6- Cochlea duplicia ad inflar quafi turbi- nis icon. 394. Cochlea cchinophora. 373. b.eius defert ptio & icon. 3 98. h 399. Cochlea Cjcrmana qua 3 74 f.g. Cochlea lauis turbine obtuflo forma, & icon. 3 99. d Cochlea linufta vnde di 51 a 3 74 f Cochlea lupinorum magnitudine 37 3. k Cochlea margaritifera 163. d. tius no- mina 430 e Cochlearum mannarum diffcretia 373, d.d flrombis differunt 2 3 3 .c.vfuspro tuba 12.7. c.icones 390.3 92. Cochlea margaritifera porcellana di fla Cochlea maxima , ac monflruofa maris Sarmatici deferiptio. 50 9. d. icoylj. 391, Cochlea operculares 293.194. Cochlea pomatica qug 37 3. c.d.ybi mul ta. 37 3. d Cochlea qua erat in oleario vfubifioria. &■ icones 393. C ocblea rngofa , & vmbilicata bifloria x & icon 3 9 6. alterius 3 97. Cochlea Scfeli que 37 3. d Cochlea ficula quales 374. f Cochlea folitanaqua,& vnde afferan- tur 3 7^.6 Cochleam fylucflnum differentia 37 3. d Cochlearum terre flrium deferiptiones , icones 397 Cochlis quid3 69.d CocblonproCocblearnarina 154.? Cochlionquid 3 69.C Ad Colicos affeflus . 1 1 7. g. 1 42-5- h . 41^.489.? Ad Colicos dolores 13 3^.3 8 3^.491. a. in ijs cur cancri prohibeantur 17 z.c Colora quid 109.4 Colojfmus color qui 3 1 i.f Colybdena quid 137*0. 363^*. mentula marina di fla. 3 8 8. f Colycia qua Bellonio 46 3 .b. effle Apor ^ rhaiJ.cs 341. f muricu. genus 3 3 1 .c. Columbum pifcem non generare mar- garitas 43 2. e Ad Conceptionem 40 g-1 4 1- fl-cius prin cipium 24 6.f. ad eam iuuandanuj. 311. a Concha charta politur ip.u.i Conchy liofeparata 22 fl g.cur Veneri dicata 248 g.cur lunata diflaPlimo 249. d. ea digni qui dicantur 130 .f.eamdi- uidere quid 130 . f earum diuiflo ex ^^hfl.46 1 .a.b.cas legere quid 250. f omnes celerrime crefcunt 298 .h.ab oflrea diflinguitur 2 2 6, g, ponitur ali quando pro Cochlea 227. b. pro Co- chlea marina 2 3 4. e. pro oflrea 227, c.pro vafc ii7.d.prochama 468.?, pro vna fpecie 227. a. pro te fla 22 6, h quaVencri dicata f 40 .c quaapud veteres fuerint in pretio 47 3-b, quid fimplicitee Martiali f zz.h.ijsrefcr- taloca longinqua a mari 243-.cZ. cius f1gniffcat4.2z6.fl fcr.fus 42 i.a-filiiu duritia teguntur 4 b. 13 3 -b vnde di - fla 119, a.vt eas capiant polypi 13 4. vt acharnis differant 467. d. 468.0 Conchg aducna cancello , feu Bcrnarda, heremita plena icon 119. Concha Aegyptia Paralios diffla 336 g Concha Anati f er g bifloria 543. icones, H4- 2. Conchg candidp vnica fafeia caflanci coloris icon 4^0. Concha ceramis qua 4 66-f Concha chcermg qup f f 3 .d Conchp coralling bifloria 44 6. icones , 4^*4W . Concharum craffptefla icones 463.. bi- floria 464. Cocha Cytheriaca que Martiali 4 1 7-c* Conchg echinate bifloria .451. icones. 4?i- 4f2- Concha ericina 248 g Concha erythrea qup 5^3 .a Concharum faf datarum hiftoria.&ico nes 461.463. Conchp foffiles qug 43 9. a Conche Cjaladis bifloria , & icon. 4 6 1 Concha Herculea qup 282/ Concha D.lacobi 4 98./ Concha lauigata qug f 5 2 e. Concharum Ipuium bifloria 461.4, dif- ferentia 461.C Concharum longarum bifloria 4^3. a, & inde icones 4^, Concha longe Tlinij ver g forma. 4 f 3 . Conchis digentium bitloria . 211. b. & inde. CruSlam mutant , & quan- do. 96 b. 97. a. curoua fub caudae Ventri iuntla habeant 96. g. cur te - flaccis ea pr Afer at autbor. 91. d. cur Rapite ea carere dixerit Galenus. 9 3 a. cur ofpbus careant. 92: h. cur cer- nua habeant . 94.fi cur chelas. 94.^. cur paruum caput ,paruumquc os ha* beant. 9 3 .c. cur inftagnis marinis gi- gnantur. 24f.fi. dentes in ore , & in ventriculo habent. 93. d. & quales . 94.fi. eorum differenti£.92.g. ea dor- mire. 95. a. eorum genera. 9 2./. hi Ho- ria. 9 1 . vfique 9 8. lapides fub cruSia frabent 9 4.6. mas d f «mina ,vt diffe- rat. 9yd. mores , & ingenium. 96. h, non rcfpirant. 9 f ,c. eorum oculi vbi, & quales.g^oua qualia. 9 6 f eorum oua cur imperfettu dixerit Ariflotc- les 96 g. eorum partus qualis. 96. f. quA ftnt Plinio. 9 2 .e.quA loca ament. 9y b- quale caput habeant. 9$.b. c. qualia animalia.2 e. quando pinguio- ra,& meliora. 97. b. quas partes cum reliquis exanguibus communes ha- bea.nt.9ya quibuSvdtanda.97.dquo afiu ea venetitr polypus. 2 6. c. quot pe des habeant, & cur.94.gfex» diftin - gni.gyd fexuspYotcipuumfignum^j caudA latitudo 96. g. fonum, aut vo- cem nullam, edunt. 9 f .b. Synonyma. 9 i.e.valcm guflu, & odoratu 9 f . a. eorum viUus. 9f.fi. vifiis eorum be- bes,& cur.9ya.vfns ia cibis. 97. b.in medicina. 97. d. vt coeant, & quan- do.96-e.vt tcslaccis,& mollibus fimi lia. 92. h. vt coquenda. 97. c.d. vt na- tent ,& quA eorum. 9 f .b.vt pugnent & cum quibus . 96. h.vulua qualis. S>f d. Cuaraffa gammari genus in India in ter ra latitans. 1 3 yd. fucumeris marini bifloria.^ 9 i.b. icon , S95? Culices, quA appetant. 244. f. Culus afini quid .5 8 8 f. Cunnus mannus, f 7 7 .d. tAd Cutm tingendam. 1 3 f. bi Cutiones,qua animalia -8/. Cylindri qui. 42 i.fiab Elencho differre. 422.fi qui lapilli ibid. Cymbala cur Concha ditta. 228.?. DiAPtylus quid. ^ij.b. quid Vene- tis. f 22/. DaElylus fiue vnguis 'Bellonij. 4 f 3 . b. Dalechampij error. 2 1 .4.44.^. 2 5 hd> Vanidis Barbari laus, f 8 7 a. Pdphini corio tantum teguntur .4 .h. % f y.b.duo habent foramina , & cur. 12. b. in portum fe conqcientes tem- pcftatem fignificat.jS.e. Ad Dentes dealbddos ■ 6 2 f. 1 3 f .a. 490. fi. ad eorum dolorem. 6 o.a. 17 i.b. ad eos exefos. 3 8 7 .d.ad eorum vitia. 5 17. b. f 5 is.b.fubterraneii& eorum gene- ratio 141 d. Dentale quid , & eius natura. 2%x.f.g. 723.fi. quinqi diffct&M dcfiidx, 2 8 5, Dentalium 2 8 i.g. quid cordo, f f 3 .b Dentex cum polypo pugnat 2 8 -f -grega* liseft.j^.a Dentifricium ex murice 3 3 3 c Ad Dentitionem. 17 i.b 1 1 2,fi.j 88.fi. Ad Destillationes. 489 c. Diabolus polypo firnlis i9.b. fepia, vt fimihs f 7 .a Diacarnij deferiptio. 1 1 o.h Dialcflicam difeentes cancris [miles vorantibus 168. g Ad Diarrhoeam 442./ Didonis babitus.269 d Digitosmn effe Conchas longas 45 3 .b Diogenes Cynicus polypum erudimus vorauit.49.a Dionyfius purpuratus .270.fi Diofooridcs corrc6lus 89 a. 3 25. a. ex- plicatus. 287.fi. Diuites polypis comparati 2 9. b Ad Dolores mitigandos. 3 20. e. aurium 3 8 3 .a.capitis 3 8 2 ,h. 3 8 8.e.colicum 3 8 4. g, dentium .382. g, Stomachi. 383^ Dolofi homines per cancros defignati. i67.c.vt vindicentur 170 .f Domus i ara , domus optima , proucrb* 3 S 8 h Domiporta. 37 i.b Danae & qux Conchx 4 f 3 & Donax quid 5 27 ,b.& inde. Contra Dor ycnium 89, d. 108.fi.17y. a. 320.fi. 329.^. 4if.fi. f07 .d. $iy.b. \ 40 g s 86.h Dromo cancri genus. 1 97. b Ad Dyfuriam 6oh.\i f .d Ad Dyfenteriam 108 f $1117.$, 4 91« sA. ECcetole.422.fi Echinades JnfuU 4 1 3.0. Echineidcs vis ad partum retinendum . 416.fi De Echinometra tArift. & Plinius di- ferepant .408. g.eius deferiptio ex Bcl Ionio 40 9. a. icon 40 9. ab Echino dif- fert.eiuf que differ enti a 40 f .d EchinomctrA ametheUini coloris icon. 410. Echinometra maxhnA pelagie a icon_j. 41 1. Echinomem Rondelet . foma} & icon. 408 .g Echinopos herba 41 2 h Echinorum aculeorum vfus . 4*2. F. A qniuoca 400. fi . *An turbinatis an verd cruftatis annumerandi. 2 5 4. g« in arboribus quid. 400 .g. tjs afperior qui dicatur. 413. D. carne carent. 2 3 2.E,4o6.E.caro eorum quA 414. G. crucis, & fpinU teguntur, 2ff, B. cur cirros habeant . 485. rB.eo - %um deferiptiones ex Rmdcktio , Eee % Bella- \ INDEX $cllmo-4o6.fi ah ijs Aemmmattu, 4 1 i.h.cdules,& no edules, qui- 40 6. e.epitheta. 41 4-fi cfias eorum quibus CQuenht.413-b.ex ijs garum. 1 3 3.4. Hieroglyphica. 4 1 4 .e. integri. Item in partes dif/edi icon.407 .integrum qui deuorarit. 41 3, b. co* i«fer tefiacca-> enumerat Arifiotelts. 254^ b. inter crufiacea a Plinio recenfentur.i 3 3 b . c oi Uuigarc quid . 413.1/. wagwi 4 o 3 . b. eorn natur 4,2 4 7. b.nunquam emis carent. 247. a.olfiadu carit. 244. g.ortus. 40S. fiab jjsprafagia. 41 3./». paa eoraw quando habeant nutrimen . tum exiguum. 414.^. ouorius,qui & fur ftc dibius. 406 . f. partes eorum difi feblz vniuntur. 41 i.g.eos pifcandi ra tio, 412./. de ijs prouerhh. 41 3. Z>. quando meliores, 40. 6. g qui meliores in cibo. 4 1 4. /?. quomodo imitem difi- f erant. 40 3.4.6. /pinis teguntur.. 4.I1. tesiarum cineris vis, & vfius, 4 r f.c. - vfus eorum in cibis -4 1 4,g i» medici - »4.41 f. c. vt ingrediantur, 411.g-.vt contra tcmpcflatis vim fe muniant . 4 1 3 . C. Schini vel potius Schbicmetra 'fupcrfi- cies ex Zoographo.409 . Schinus t dhierfi color. 4C3.0 Echini lapidei fipoliati a /pinis icon.qoj. Echini ferruginei icon 410. Echinoru maris rubri icones. 41 1.412? Echinorum omnium minimorum icon , 4? i* Echini oblongi 4perti icon. 410. Schini quinti de/criptio. 409. f. icoylj, 4Iol / fc/;iw Spatagi authoris icon. 40 8. echini Spatagi, & 'Briffi forma ,& icon. 40(5.407.40?. a/j?82 [pinis fpffliatijtem alterius cum-j adjunda /pina icon. 407. echinus ciuitas quA.400.fi. echinus planta quA. 400 g. echinus vas quale, 400. e. cchinifcus quid. 412 /7. esbinites lapides. 41 3.4. Sic dona. 1 1.0 qu a 4-1.fi. an cum afpirdr tione feribi debeat. 41. f. Etymuw—*- ibid. eius dc/criptio. 4$. Stymunt fe- cundum aliquos. 10 e. elegini gregales /unt.j^.a. elenchus quid. 411, d. quA margarita , ibidem, cur margarita /ita vocentur. ■ 4%i.d.& qu<£.4§j.b. elephanti cutis cur cancellata didau . 11 3.0 elephanti hifloria , 1 1 y.b tocufla ftmilis cft.ioi .c. cum Leone idem eft. 1 19 c. elephantus Tlinij A ft aci genus . 1 1 o e. Ad elephantiafm.4 1 6.g, cur A lex an - dri a frequens. jSi.d/ embamma quid 91 8 -h. Ad empyema, 1 3 3 .d. Ad cntcro:elen.8$ 4® $nthalium.i2i purpura didus- 289.0 Farcimen tcuchis ditium 77 o Fanare, & fauificare quid.3.99 4. Fauaginis deferiptio- 3 00. h. icon. ibid ? ^ Faucium afppritatem. 3 8 3 .0 tsAd Febres. m.b. tertianas 40./. Edis marina £5.4. Fc/« marina Hi/ panica, quid Belgis , 46.0 Ferrugo Ibera. 306 h. Fi fima lente , prouerbium vnde ortum . .168./;. Fibri pedes quales. I98.fi Ad Ficos ani 3 87.0 Ficus frudum perdat» 1 1 2 g, Fislulas. 3 86./. Fiflula Jacra quid. 3 17 F/o5 Indicus purpura tingens. 3 o6 g. Fluxus alui 35 S.h.mulicbrestiit d. albos 1 3 3.4 /anguinis iqt.h. & pjcnftruorum 441. c, ventris. 6 t h. Famcratores polypis fimiles. 19.de tAd Fatus mortuos etjcicnd&s 11 i.d, Formts, multiplices in humore genit # » 243.^ f4r«7» dator quis. 141 a. -~ FortnicA equites cur fic dida. 197.4. Formica, vt abigantur. 388/. Forum muricibus ficrnendum curCatp dixerit. 331 i>. Frudum vt piant a confiruent, 1 7 30 jF«c« « 316./. Qulofios, non efifie amicos. 47 8.g, fi, ad TJ Acwmbaghm.38s.a1 jrl H at cucorum cloquftium pur ~ pura,& byffius fignant. 3 1 3.0 Sepijs vt fimiles.36.hs Halefumn quid. <3%% g. HaUdona. 42 g. Halipni umon quid Plinio. 377.1/. HamioiA.i4j.d. ‘De Hammonis templi loco primo confi- v da4«o.2 43>^, Hayipifices natantibus mfidU.41y.it. INDEX. M Hefficm fekrm, s$ f, d. 143.fr, • i i r tie+e d ,i i'i.-cVi 5 '5 i* Hedyporphyra. z8& ,6. Heledone. 1 i e. Ad Hemicraniam.^ lo.e. Ad Hepaticos. 6 zg. Ad Hepatis inflammationem. 3 84. /1 /« Hepati pifcis capite lapides. 48 5 .-rat. 3 71.' d carnem habet teftx inclufam 232. £ Etymum 3 72.* lapidis cius vis,& vfus. 3 88. e. eius metamorpbofts 377 c.cw» metuunt fimix. 3790 ortus. 2,45 b.falcinfperto liqu jcit. 3796. £ e e 3 Limaus I N D E X. Limaces agnici quj. 3 70.& Ijmacia.^jaff, limbo/arij qui, 1 77-4* Limbus quii 177.4. limnoflreu cur dulcior# alqs . 489. £f, /J«r R.qndelctia.4$o.(j. Imus vcflis genus. ijj.tA. . lingua jcrpcnma , qui dentes ditt\ , 242. £, linum Orchomenium, xoj C, JJmum Xilwm- { 4 1 • B- l upire#, qua Spartiano. 467. 4- 4^ Lippitudinem 77 3 . 4- ? 87, 2?. © liquari, qua dicantur 434 F* Liter arum [aerarum Hi erogly pineum, 57C.P. Liihofpcrm forma. 14 i -C* loca modo terra , modo maria ficun-. dum philflfctphnrn 2 3 8. E lscii?taaqtiiUQca.9$'F- atas.l Qj. 4e antipathiam cum quibus exerceat: 1 o 4. g.H arma eius ad pugna qua . pS.S.afperitas corporis, & a quibus ea di 1} 'erat, 100. E- AHaco praftut. 1 08. £. 46 authorepofita defriptio, I o i . 5. irow. 102. rarnw qualitas , 1 o8.£.n exuat 97, 4.( «r gammaro pre ■, f rqt tsirift .98. £ aiq denomina- ta. 1 06 E. denus vbi. 1 qo (7 def ri- ptio exT\ondclttio. 1 00 H. ioi 4, eam dum decoquitur ex aheno fura- tur polypus. 3 4 £.rj«j epitheta 10 6. G.S iymum.9.9 C, forcipes haberem , 10Q E. forma 99. £?. genera. 1 o i . J5 C Hieroglyohica, 106 G.bojliseft nmrqia.2 7,.A,Dp(icam,qua 1 07, i? pbi. 1 07 C om- nium partium fapidijfima . J07. £>. »/44, vf i femina differat . 104 E. moralia 106 £. natur a, mores 104« E nigricantes vbi. 103,4«? pretio frabitqs cfie 107. £. puga a cum poly- po. 104 U qua eligenda 107 Q.qwe, loia ament , d? 7* mutent. io\. D, quando cruftum exuant. 97. »A quo- modo ab Aslaco,& gammaro dijfe-. vat 99 4 quibus viflitent. 1 0$ ®4, quibus cQnucniant- io8.£ Synony pia. 99.4 IcEtajeu crufta vis. 108, fj ea tria effc commoda , dr qua, 98 £. quot rncnfibus lateant 1 04 .£, •v£i abundent iq\ D eas vincit po- lypus & quomodo. 26 H yfus in 1 i- bis. 106 H in medii ina. 1 c S .E.vt, natent.iox .C, ytclixentur 108 E. vt a cancro differat. \oo E 16 .A. vt coquantur ,0 quf cottura melior. 107 C, yt pafiant , iO( C.vt poly- pum odere t6.H.vtcapiantuv.\o$. B vt pugnent i®4 .E. yt coeant, & quando. 10 \.B. locufla infettum.gS.F. meretrix ibid, loliginis fqniuoca.6a.F-af.as.7t . C D, fius attramfyum. 66 E? caro qualis, 76 H cofta cur fub purpurea reddo, tur,68,g. conjpetta cur tcmpcflatis dicatur pr an uncia, r 6. £• cur nigro Horatio ditfa • 7 6 G- cur binas ha- beat promufcides.46.tj. in delidjs habitam effe, & etiamnum haberi f 7 6.H. ab ea denominata. 7 ^.C. epi- theta,7 6 Cj Etymum,6s-B-eiusgla- d ij defriptio, 66- H. icones. 67 ex ea ifda.77. D magnae quo 64$- mas , yt a femina dijf er at. 7 i » D mores , dr ingenium- 7 4 eius nomaiorem , & minorem Plinius comprahcndit, 6 $ .@boua qualia 7 4, fi -pedes ei quot & quales. 46. Cj. pedum conflitutio , 0- vfus.6 f C.pr#paratio,77-B prp piufddcs , & carum yfus 6\.C.ab ca,qua prffagia fumantur 76, E. que loca amet 0 rbl abundet, 7 2 E quo parte pariat 74.(1 quo temPore me lior 7 7. 4- Sapio affutior rfl.7 4, B SquamE caret 66 E, ab ea Sym bola.7s,D Synony ma-6 4 G tempe- ramentum 7 6. H. eius ventrem quii vocet Ariflotelcs .66, E, viffus.yi, G- volatus. 7 3 . B, yfus in cibis, -> 6. G , yfus in medicina , 0 alijs.7% H. vt, coeat, 7 4.6 vt farciatur. 77C.7 8,(/, yt capiatur 72 H.vt contra tempe, flates Jcfc muniat. 6<;.C.yta fapio differat, 6 s-D. Loliginis maioris authoris icon. 69. 0 70 .Saluiani 71. loligines parua,& magna> yt coquar, „ tur 7 8-£ .F.qua fque cis conucniant , 6s£, loliginis minoris %ondel cum fuo gla- dio icon 71. deferiptio ex Bdlonio , 6 i H CX Eoniclet.ibidem. Synony ■? ma64H. loligunculiquidjS.C , lolif deferiptio ex Rtllonio , 0 ex Ron* delet 68 £ E G cius duo funt gene- ra 68,9 gregales fmt. 7 4- Loligo major e fl 64 Cj.67.‘D , • lolius rhetor qui 64. F. lollia 'Paulinx luxus in margaritis Lo- pas, s 4 s B loricarum inucntio. vnde.9$-&« Luculli luxus 267.C. Ad Lumbricos. \4l-B. lumen purpureum diffum %$o E. luna v s in concbyhjs. 12 9, B vis em in his inferioribus 2 5 6 £. quid in te- ftaccis , & altjs animalibus pojfit , 2 ^ s • C.eitts natura, 4 8 6. F, lupus marinus , qui dicqtuv%oma . 1 91. E, Squillas deuorat-.0ab cis fu. feratur , 0 quomodo « 1 40. E- per fquilhm capitur. 4 ? .C.yt eum occi- dat fquilla gibba.: f J.b, lucem vt.noflu edere poffimus. f 77 .B. I uxus veterum m offr eis. 47 q,B, Lyra loco conchylia vhl 1 s 1 lyra pifcis lepus mannus putatus 0 . M MAdnetta cancri genus , 174.S, nAd Maculas corporis tollen- das, 61, A, %)c Maa varia opiniones . r 77, C, Vi- de Maia, Magalcb,r,\4.G, MagiHratus dolofi tyous. 1 68,£, Muia deferiptio tum maris , tum femi- na, * j8,£,£, Etymum , 177 ,C,inte- raned,quf. 17 8, E, muret quando, & quando femina ad cibum requiran- tur, 1 8 6- £. vbi abundent , 0 maio- res fmt, t8 6. £. vt coquantur,\%6, E.vt a fipguro differat. 1 7 8.£. Muia alterius def riptio. 1 tio.G. icon « 1 8 1 , alterius plurimis f pinis horren- tis deferiptio. 1 So.Cj, icon, 1 84. Mda Ronddetia qua . 1 77*C eius de- feriptio, 1 87,0* icon.ibid. CMaledici Hieroglyphicum • ? 1 6, F. Maligr anati Zoopbyti forma, & icon,. d87- Muli Tunica quatuor fpccics , quae 89.C. Mali infani Zocphyti forma , & icom S9X.F, Malignitas per Loliginis fuccum indi- cata, 7 s,D. Malleoli gregales funt. 7 s,. A, 'jWanmmanna femu , 0 icon. $9$* 4.B. (Ad Marafmum, 1 3 ? ,C. Marcelli error 293* 4. Mure purpureum dittum. \ \o G,& cur. 2 go.G.cius eptthctu, 3 3 o.G, vbi nigrius. 3 1 1. G, eius Hkroglypbi- cum funt Conchylia, % 3 7. «4- ^Margarita aceto d jfolui 4 34, S. eius aquiiioca. 42,0,4, atra vbi,4S l.F* ah authore offer itat arum, forma*» ♦ 4 z i.G. H. Icon. 4 z 3 exijs antidota* 4 4 z . E. c ale matio per acetum impro- bata. 444. A ex i]s calx,vt fiat.4M< Cj.Cx carne gener ari.41 1-43 z, Eoa- rum color 42 1 .C. color cur mutetur. 423 C- colore variant, 437 B- cut elenchi dicantur, 421. D cur vile- fiant, 4? 9- C- cur tribacca ditta->* 444 . g. ijs cur fi pauperes mulieres ornent. 444. H abtjs denominata * 43 4 G earum dos in fulgore. 41 i.E,. ehffiio 437. 4. £ pigrammata. 4:6: E figura 4 1 1 . D genus differentia, defriptio .423. A- Hieroglyphiccw 414 F 434 H immaturis qui nan- tur. 44 1 . t> nitor naturalis earum non refiituitur. 4 3 9- D. vt nftjtua- tur. 43 9.C. de ijs leges 4 ? { Ct in fe luxus . 443 . C. magna vbi. 4.2 1 . 4. pon effe partus ohnorum. 4 3 z E -ex Qculis ieulis pifcium quala . 441. i5. exijs i oleum , vt fiat. 4 41 .f. otiorum. ma- gnitudine vbi 4 11C, pilus, vt ex ijs auferatur 439 p. eas pifc antes, vt Oontyx pifics fc defendant. 418. F, fifcxndi ratio. 416, H. 4x8. H. 4x7, P eas pifc antium pericula. 4x6* H. pondus earum non refiituitur .4^9. Cpretium.ii^-H.^ 8.439 /? ijsprouerbia • 436. H , quaConcha parte gignatur, 43 o.G.eas,qua Con- cha proferant ^,-e eligenda, 441/) quando plur es generentur, 4 3 o.G H quomodo primum Rom& tx vfuefie c cepere. 443 B,i« quibus Conchis generentur. 419.B. quid fit 421. G.cx rore, & fulgure non na- fci. 43 i.P i» fomnis vi fu, quid por - . tendant 434. H Synonyma 411. A* carum tcmperamHum, 441.P.442, oriW.434.^ vndegenc- . tentur. 430^. vnde diffla. 4\.C.vbi . Mfcanw.149. D. vbUnuenmiur, 4 2 ^.S.vfus earum in medicina 4 41. ■iC.rf e* tefiis Concharum fiant .4 4 o. //.rf perforentur 441. p.w diffol- vantitr , 434 ,$,yt adulterentur , 440.F, 'Margarita arbores, herbat qiufibid, Margarita Infula ibhU Margaritams. 4 34,(7. Margaritiferarum Concharum ortus , ■ c5*^«cr<*?ia 429..^, ‘Jdc Conchae margaritifera . tMargaritmi 421.B. . Mafiruea vcflir,qu$. 170- Mituli byfium gignunt, <&r yt a byffq N D E flnnA differat. $41 .C. ad canis rabi- di morfus non valere. \17.A. dete - riom v6i nafcantur, f nF. generatio X4\.C.x99.A,Cdmis eo- rum vires. 5 1 7, magnitudo .5 1 2. , G-qui Plinio f 1 o,#. j 1 y.D eX pu- tredine oriri . 1 99. D. quando in cibis dentur. 5 16M. quando oua habeat „ 5 1 qui praferantur. 46^.0. fa ~ lem,er virus refipmnt.5 ix.G. cum tellinis confunduntur . j 1 7 .D.vbi meliores, & vbi peiores. 16 . G. vbi generentur , f 1 6. £, v/«* excipiendum . f 1 7. C* v/w i» medicina. $17. A. in cibis. \ 1 6.G. 46 alijs oPlracodemh differant * (ix,F. Mituli fiuuiatiiis deferiptio. f r i.S*. Mituli marini deferiptio.1; 1 1. £. mitulorum Mattbkli, &authorisico- . ■,ies.<{ i$.f 14. Rondelctij icon. 5 1 1. mituli fcyllodes vnde ditti $ti.A, mituli foliati, qui Gagf.sii, A. molecca.qui cancer tenetis. 17 5 .P.r«* dedi^a.vr^.E. - mmarffl,vt pinna eapiat-^io.A. mollium alueus, vbi. 4- H. eorum capil- lamenta,& yfus.^.H caput vbi ha- bcxit.^.C. caro eorum qualis-. 7 /?, 3 3.£/.de fcWim coitu.paWt & gene» ratione. 6.H. curfiflulam habea it. 4.F,cnrpinnam.4 G. H. cur gulam, & obomdfum. 5. C. parum vi- uant.6 G cur non fint in Ponto 6 H. cur fic difta . 76. E. ab eis cur exor- diatur author. 1 .Dxur in falfis aquis gignantur . 6- F. curinftagnis mari- nis. 14 s C. cur parua fint, 6.G. cur frigoris impatientia 6 G cur diu co- eunt, & quomodo. 6. H. curattra - mentum effundant. 6. H. cutis eorum an cutis dicenda. 4. H- dentes quid vocet Arifi.^ C. eorum deferiptio, partium anatome.3 .A. vt cum tur- binatis conueniant-^E- excrementa eorum cur meatu ori vicino emittan- tur. 4 E- oua eorum num edantur. 7, *&. mares eorum , vt a fxminis diffe- rant.6.E,natiira,& mores. 6 F.G os eorum , & rcttmn. 3. C. ojfibus, & vifceribus carent. 3 . A oua eorum, Vt augeantur.7. A-partes eorum ex- teriores quales. 3»ii interna.^.H,^, iA, pedes cur in parte priori. 3 P. eorundem conHitutionh ratio. 4. E, qua mollia quibufdam dicantur , 2. H. 3 tA.qualia qnmalia.i.E .quan- do meliora. 7. % quid fint . x -F quot pedesfi abeant, & quales ■ 4 -F. quot eorum genera Ari fi. t. H, dc eorum fenfu. f P. 344 .E fexus. G.E.fom- niant. f, Do Synonyma eorum, <& Stymum z.F. vittus.6.F, vfns in ci- bis. 7. 7$. monet f loco Ckbaflu# & vblj S9-A, X. Monflrofi pifeis euiufdam foma.i t.C moram,& cunftationcm fignificat can- cer. 168 G Ad morbos muliebres. 44. 8. 60. H, 29f.C 385 P. Ad morbum regium, f 1 7. B. morofi hominis Hicroglyphicum 414. E mortem qualem purpuream dixit H 0- merus 18 9.D purpuream obire quos Homtrus dixit. 3 03 .C.ea fublati qui dicebantur.3’ o.F. mortui vnico i&u Hieroglypbicu, 3 1 6; G purpura induti.xy8.G. mofchus vt vocetur (jermanis . 42.fr» raofc bites vnde diffla. 42 .k mokhyta polypi genus ibid. tAd mugtks capiendos. 145. B. genus quoddam eorum ex putredine. 245. F. cos venatur f apia. 48.(7. & quo- modo. 5 5. b. mulierum .munus quid .248. h.ad ea- rum morbos. 40 g. mullus cur f acer habitus. 8 <;.D. cur in ‘Diana facris artemisff gesi aretur. 8 3 FD. gregalis cfl 7 5 A ex iccino- ribus eorum garum. 13 3. A lepores marinos v enatur. 8 5 .P qui apud ve- teres fuerit in pretio. 47 S B. multpcs quid Alberto 9 B murenam cur metuat polypus . 104.^, h. molli ciitc tegitur. 4. h. 255 B qua apud veteres fuem in pmio.4-7 <; . B. "■ qua loca amet, x ; 8 C. quos polypos f effletur. 4 3 P pugnat polypo. 27 A* in terram cxeunt.xo.F , mulieris marito fuo coment p fymbolum, muricis aqmuoca .3 ? o.g. cineris vis, & vfus, 333 .A cineris vis caufflua. 3 3 ].b inter Conchas numerari ,3 3 2, F. Btymum . 331. B-dcnominatrui. 332 g. epitheta .3 3 x f intortus, qui dicatur. 3 3 x.g. nomen generale effl. 3 2 1 g ab oftrino colore differt. 2 8 8. g.quid veteribus. 281 C. quid pro- prii 331.6 facer cpr dicatur iurifpe- ritis 3 3 1 -P vnde difflus 3 22 .g.vfus in cibis.] 3 x h. muricum bellicorum tria generas . 35 1 ‘A. muricis coracor dis deferiptio ,& icon . 341, V.-.- murices ferrei qui 3 ; \.A- muricus lafflci defiriptio 339 H. icones, ibidem. 3 40. picri es marmorei cur fic diffll 3' 3 4-F. deferiptio }hiftoria3& icon. 5 3 4.3 3 j. 3 *6,337 f muricis Mutiani defiriptio. f f 4 • £• muricis purpurei orthocentn deferiptio, & icon. 34Q. muricis triangularis deferiptio .538.6. xco«. 339. muricis fpccies appendicibus afperis , colrubroxinerco, & albo prone, & fupine f ifta. $ ~ I 'Munx Tyrias, % 97A murileguli qui. 247. d. muricdfm quid 33 i.g. muricatum. cacumen quid.$ $@.h. murileguli qui. ^ 32. h.- sriHt marinus . 1^0$. A. in- twumcxiu 20./», wufcardinus.z$8,e. Jtiufcarolfis.z 5 k.e. mujtulii vana figmficaia.y 0 S.e.yfus eo- rum in cibis, 5, 1 o.c.vfus 2« medicina. 5 1 o.g.Tr coquantur, f 1 o,/, rf dijfc- rant.toy.b. mufculi Rondelcu deferiptio, & icon. «*. fo j >.&. ;• mufculi fflriati blBoria. 4 5 g.c, • mufculi Zoogmpki forma , & icones* 509.2:. muf culus B dente quid 5 08./, mufeus qnid M affilienfibus.4 2.b. mufica harmonia capiuntur paguri. 1.9 5.4. mutis-. quzd.0f7-b.mn effb hepar 1 iS.h. quid in mollibus, & eius vfustf.tu Wyaca , qtite Qribafio ... 510 ,h. quando. optima. 5 1 6.g, snyite.q.ute Plinio* 508/?. rsryifa,qu& eidem . 5 o 8 ,fe; myites lapis.1) so.e. ■myrrhim yafaynde diffla. %6^ c an ea- dem cum Calamis, 3 nuta myslkeUis.$-Q$.go, m Acaro Cardam , qua Concha-* . 4 2 9. £*. ^acraTd.cUonij, qute Coneba.ibii.c, > Marica 36 3, B. Nat ex.. 363 d.vt capia nt.z 4 4*g« Matura cuique dux ai viucndum**»* \60.h. J: a •; s Manes Libuninsu z6z.b. Manis Concha diffla. 1 2 8 g. Mauigationis tum Hicroglypbicum*. 4*4-£ .. —n 2 'ffanigig,. vnde htumta-z 6 z .g, Nauplius Plinip 2. 5 7 -b z 55 *b.eA Tgauplius. polypofimilis 4.6. f Nauplius Matiani . 1 5 9.0. Najtta*iiL.c.z4j.h.. ■ 2fautil us:, feth nauticus 11. e, aquimei. 2 5 7. b. cirrorum ■ vfus. 1 5 8. h Concha em. qualis f 15 g.d.ab eo cur inter te- fiacea amhor exordiatur, ,z 5 7.21. fi«f deferiptio . 2 5 8 ffb\2 5 9*<£ de eo Epi- grammata. 1 6. 3 .4. gentis, differentia,, z 5 8./. fecunda fpccics ,qm an- tis ori. 1 yg,b. polypo fimilis, z 5 9 ®. quot eius genera z 5 8./ fponte nafch %6i.c. Synonyma 257 b cius tefta interioris ic&n 2 66. vbi venari nor, ^ liceret. 161 h. ynde di fflus.z 59, c.vt tempefiatem vitet 1 6 z.e. vt cum cm flatis , <£• mollibus cmmmaL.i\ J.a. n muigpui6i.d. N D E 5 Mantili primi generis tAfiffl. fecundum 'Bellon.&nutborcmicon 260, Mantili alterius biftorh. 163.4.264 e. iconi^v Mantili ab fndis varijs imaginibus ex- timo conici infculptis exornati icon. 2 66. Nautilus munhinus. 2 6 4.P. Nautilus fabula genus. 25 j.b. Mepa quid. 1 60. h. 1 7 o.h. eam imitari, qui dicantur. 17 o b. Ad Nephriticos dolores. 40/. Merita an turbinatorum generis. 3 64J3. cius forma, & deferiptio. 3 6 5 a bifo- ria. 3 6 3 d & inde.earum nauigatio. 363.cfenfus.36jX. vbi generentur* 365.0, Merita tAellani qua , ciufque biforia. 365 dAcon.366.367. Merita ‘ Bellonij biftoria , & icon , 368« E F. Merita Rondel.item authorisicon.3 6$. Meronis pifcatio. 27 i.d. Ad b{erui difit Bionem. 17 3.4. 295. c, 3 16. e, ad eorum vulnera. 3 84. /j. Nigrum pro violae eo. 190. f. Miphi nuga zzy.c.error ^yg.d.^Si.e. Modus (f nidius quid Aujonio. 45 .b, NubesA^f.r. Nympha Spcuftppi qua. s 5 6g. ■ O. OB fflinati Polypis fimiles. 2 9 rf. Offlopodi quid Gracis recentiori* bus. g.b. Offlopoda pro polypo. g.b. Ad Oculos caligantes. 3 8 3 .a. 5 1 o £.<22! eorum dolor em. 3 29. d. ad maculas. 3 8 6.g-' 4 87.C 573 . a.ad varia vitia. 6id6z.c. . Oeconomia typus polypus. 3 o.e. Oleasyvt ament polypi. 1 8 .e.f. Olei vis contra putredinem. 3 04 f. Onycha, qua Conchd.4 5 3 b. Onyx an purpura tegumentum . 3 4 7 c. quid 2 8 9.&. 294^.3 46. d. 3 47-tf* Onyx gemma vnde diffla, 2p\.a, Onychinus color , 294-/2. Ony ebites. 295.22. Opifflholia quid T bebanis.4 5 . f. Oppiani lapfns.11 <\.b. Orbis echinati icon 409. /» Orci cancros adh&rere > ^«2 dicantur . 21 5. c. Oi c«r C2iwfcr dicatur. 3 59 c. ^ Om ?efroj odores. 3 2 9.B. Ofia lapidca.2q$,a.in terra etiam gene- rari. 24 3. 4. Ofmylia deferiptio. 45. Qfmylus. 1 z.e.anidem cum egena 42.?. /,ei«s bonus odor.^z.h.cum Eledone confunditur. 42. g. deferiptio. 4 ?.&. OJfole 1 1. e. quod Ga^.^z.k Osiacus.i 6 g.b. .9 Oflracinda hldoh\ Oftracitss gemma. O Atracium. 3x6, a. 'De Oflracifmotnetaphora.z^ i.dc qiuU dicatur. 25 s.C.vt ferretur, 1^1. D. Oflrca,& 0 Air eum quid differ ant. 2 z 5» c. alitum monent. 4 87.2/. antipathia . 4§fv h, aqua dulci gaudent. 480. /. carnem eorum, vt canccr depafcatur. ' 1 67.C. 222 ccewo nafcuntur. 48 5.««= lore variant. 482. / cruda quoque eduntur. 4 8 8.e. c&r dura ttfla tegun- tur, 48 5 ,1% cw /««28 ratione grande - fcant.486.Cif cur rdfcida diffla. 486» g.car 2« /2?c«m lucrinum transferren- tur. 477. b. cur apud lautos in pretio* 487.C. £&r humanum genus eis fmi- leeffe dixit. 2 49.21 differentia. 4 8 o.e. e* eix garum. 1 3 3.4. eorum genera - tio. 48 5. c. de eisgyypbus. 4%j.b.lac eorum -quid. 485.2/, meliorum nota » 4 84, g. £*or2.f.qu& AriAlot.21 3. b, qua Spartiano. 467. a.quie proprie ita dicantur 2 3 o.f.qup celebrata, 4% i ,fg,b. qualem furtum generent . 487. c. quanti ea fecerint veteres. 477, b. 47 g,a. quos fienfus b& beant , & quos non. 48 6,g,fcxtt ca^ tent. 485.2. filicum duritia teguntur» 4 .h. 255 .b. a siellis marinis exedun- tur 487. a. fubwbana cur mdmAt* % 48 f.b. Synonyma 47 g.c.teftis cate* gi, quid figmficet. 24 g.b. vbi lauda- bantur. 2 37,2: vbi ferantur . 486 e9 vbi meliora .522./;. vnde dicantur» 1 z 6le. 47 9. c. viuaria eorum , qui in* uenerit. 47 7. b.vfus in cibis 487 cM medicina. 48 9 c. rf cartcer ea capiat» 166.1,486 h, Ofirex Gaideropoda hifloria , gjr icon» 492. OAtrearum marinarum icones . 482,1 quando optima* 48 o.h. Oftrea Ruputina,qust iuucnali 483.&0 O^rea pelagia, marina, qm dicantur t 481.2/. 0^re2c f?2?g??i wan«2 Rondelet. icon » 480 b, Oflr eorum fylueftrhm hiffloria. 491.hu icon.ibid. OHrcum virga virilis fpecie 588 . Oflr catum tergum geflarc quid. 24 8.e. Oflreofus.148 f, Ojlrif er. ibidem. Ofirum quid 28 8. g. qualis purpurari 289.fi/ i differentia a loco zpo.e. vnde difflum.zz s,.d z88.g. Ofirum Sarranum vnde difflum.197.cA tSS.g. Ofirum Sidonium vnde difflum . 298 ?. Ostrinus color a murice difflinguim „ zS8g. O/ia quid P linio S 4 5 e. 0«a mdacoderma , & oAtracodem^c. %% \.L Ex o I jRxOuo qua animalia generent w. 246» g.quidin tcdaceis.z$ 5.6. Ouum polypi. 1 i.c. 11/25 8./ Oxybaphum quid * 2 $9,4, r« t/ff didum* * i 8 8.6. G%ena an cum Qfmylo eadem. 4 z.e.cius deferiptio. 41, b. eam profequiturmu- rxna.43 d-vbi ab undet. ibid eius ufus in cibis ,& vt praeparetur. 44.Ce Otgplis. 1 i.c. Obolis Pelioni] icon. 43. Oxos. 2 8 8.6. F» I) Aguri fquiuoca, 1 ZG.gxaws qua- litas. 1 96. b,cruftam, vt exuant. 19 5 -b.cur fapientia ei tribuatur, 196. t. deferiptio, 1 87. a. duo genera nota Sc aligero. 188/ duplex genus. i6z, b.epitbeta . 1 96. f Etymum. 186.3. yiufica harmonia capitur, 19$. ana- tura,mores, 1 9 5. b.in numo Chiorum fidus. 1 68. b. prone , & fupine pifti icon, i %9.dc eo prouerbia. 196. e. eos ' qui } impliciter pro cancris accipiant. 17 $.d. cum quibus pugnent. 15 >5 6. b. vt coquantur 196. b. vtmuficam ament. 1 93 • d. vt a mala differant . 1 78.ff.rt a cancro Heraclcotico.i 8 q, %-h.vbi maiores. \ 94 .g. Paguri autboris deferiptio. 1 88,r, Pagurus fluuiatilis qui Galeno.ioGg. Pagurus qui %ondelctio. 1 77 c. eius de- feriptio. 17 8. b. ¥ aguri Venetorum deferiptio. 181.3. icon.\%zfeminaicon.i8}. Palladis vulnus fafeia purpurea obliga- tum. 16 i. f. palmata toga qua. z 74/ KAd Panos. 3 3 3 ,c. Panther a, vt capiantur. 4 1 .c. Tapauer quibus , & quo loco , 23 5. J?. quid in mollibus tArifi, f .c. Polypi quale. 1 o.f. Tapauerculum quid in buccina. i A 5.4. Papilio cancrialis detentus quid fignifi- cct.i68.g. Papilla pilofa, cancri genus, 191.0. Paralios, Concha Aegyptia .5 3 9. e . Paralurges,zjj,a. Ad Paralyfim. 1 3 4 •£. 'Parafiti canens comparati. 208.3. Co- • cble£ . 3 79.C. in cos. emblema. 1 3 i.d. zoy b.typus eorum polypus.3 z.g. Parietaria vbi co ccum proferat . 3 o 5 .c. Ad Paronychiam. 3 87 .c. Ai Parotidas. 1 90 g. Ad Partum accelerandum. 3S1 S^c.ad continendum. 1 7 z.g. ad mortuum eqciendum. 17 z.g. Paryphes. 277 .a. Paffionis dominicf facramentum^ut pur~ N D E X. purafignificat.3 1 5 .dt Poftinaex radi] mira vis. 8 5 .a, Patella an vniualues. % 3 o .b. an a faxis foluantur. 549 b.cffe vniualues. 545. d. genus, & deferiptio, 54 $ d- icones. r 546.547, 548. focus, natura. $49* a.eius more bprere quid. 5 5 o.cSyno nyrna. 545 .a.yta faxis diucllantur. 54 9 e. patella Cypria Striata, & nonstriata icon. 548. Patella maioris Bellonij deferiptio . 5 5°-£- Patella fcra.$ 45. f. Patella fera %ondel,hi Horia- 550 .f.no - ftraiconcs.$$\, Patnanihil dulcius. \ 1 j,a. eius amator per aSiacum defignatur. 117 -b. Pauaraggos quas Conchas Anconitani vocent , & cur ftc dida. 4$ 8 .b. Peccatores locufiis marinis comparati, 10 6 f. Pcr.hyales.z77. a, Pedinis aquiuoca , & varia fignificata, 49 7, a- an oculos habeant. 5 o 5 .c. an volent. 50 5. c. cur in Pyrrbeo Euripo non fint.zi6:b.pro C orabis Venereis vfurpatl 5586. deferiptio. 498 g.b . ptymu 498. f. gener a. ^ 98. b, in mar- more pidus. 1 40, g, eius icon in numo Tarentinorum . 36, f, <;c6.f,optimi vbi , $06. b.fubtcrranei vbi. 241. c. ybi generentur. 505.6, vfus in cibis. 50 6. g. b. vfus in medicina . 5 07. c , vfus in templis. 507 . d. vtgeneren = tur. 5o6 ff. fcdinu a ut horis ic ones . 5 o o . 5 o 1 . 5 o z , 503.504 505. Pedinis Rondel icon. 499, Pcdinum vtraque parte auritorum de - fcript\ones.499a.&inde . Pcdcn Amagonius quid-49y.c. Pettcn Veneris berba cur fte difta~> , 497-4- Pedunculus quid & vt a peftine diffe- rat- 498. c, Pecunia ex Conchylijs.z 5 1 .b. Pelagium quid. 282 e. 288,6, eius pre- tium. 267 .a. quid Plinio. 2 8 2.ff. Pelei , & Thetidis fabula. 5 8.f>. P enicillus marinus %ondel ■ 282 g.dc- fcriptio.$ 59 c. icones.$6i.$6z. Ad Penis arredionem- 3 2 9 b. Penna marina forma , icones , 5 90, 591- Perca in lapide, z 40. g.f equitur fepiam, prouerb, ctf.hfaxea, & carum gene - ratio, z 4 z.g. Perdices Cochleas edunt . 3 79 a. Perfidi per cancros ftgnificati. 1 6 y.c. Periculi Hieroglyphicum fepia. 5 7. c, Perinefa vcfiimenta>qua. 2 7 7. a. PeriHomata c0nchyl.iata.z7 9 b. Perlarum mater Concha, qua dida- 417- c. earum infula 9 qua & curfic dida°. 410.6. Perna quid. 5 5 1 -c. quii Tfeapolitanis. $3o.g. Tlinij , qua- 530.6. tAdPcrnione$.4$9,c. 177.6.579^- Peroni error, 3 32 f. Porfarum regibus quam grata fuerit pur pura, z 69. b. de eorum vcile didum regis Actbiopum.z69 b. Pcruerfos , & inemendabiles cancri per fomnum vift fignificant, 1 69 c. Petulantis , & lafciui ab inemte atate Hieroglyphicum. 540 c. feueroni qua Concha , 288.6. Pheracon^ji.b. Phkidifsarc quid- 3 1 8.6, Philippus purpuram refpuit. 170/ Philoxeni poeta ridiculum tedamen - tum.^Z.b. 3 9. a. eius voracitas. 3 Sg. AdPhlegmoncm crurum , & pedum. 385.4. Phoenix %.AchilHs‘ praceptor cur pagu- rus didus. 186 g. Phoenix ffui primus purpuram geffit , 17° i 308.6. Phomiccus a purpura distinguitur. 509.C. PhoUdis aquiuoca. 5 2 5.6, an balanus. 511 f deferiptio. 5 1 5 .d. icones. 5 2 G. non efie balanos .5 16. e. vnde dida. 3x6 c,- Ad Phthiftm-i 33 x.i 77,4 3 83 ,d.$ §7. 6. 176.3. Phycis fquill.ts deuorat. 1 40. ff. Pbyllanthcs herba. 5 07.4. Phyllanthion dyticon herba ignoratur . 307.4. Pica Afiacos venatur. 1 3 1 .4, t Ad Pilarem morbum- \ 77 -b. Pileus ruber quando Cardinalibus con- cefia.z7\-a. Pileum rotundum. 542 3. Ad pilos encUendos.S^h, S 5.4.6. 575?. 4.573.4. Ad eofdcm e mammis tollendos. 3 3 3 at Pinna aquiuoca. 530 •/ an fine cancro paruu viucre poffit. 2146 ex ea an byffus oriatur. 542 e. eius, & cancri parui focietas 1 1 4./ vfqueh genera, •<& differentia 5 3 o. 6. de ea Hiero - glyphicd 5 40 ff. meliores qua. 540/ natura, d? mores, 5386. quot modis - edantur. $4o,g.Synonyma\3o f. vn- de dida. 530/ vfus in cibis. 5 40./ vt mytulo fimilh \li-h. vt mccnam^s capiat. 5 59. 4. vt [ibi vidum qua- ranubii- Pinna aculeata authoris icon. 533. alia 534-53 5*53^-537-53^* Pinna Bellonij icon 532* Pinna magna Rondebieon 531, Pinna margaritifera vbi. 5 3 1 .c. Pinna pania Rondcl icon 532. Pinna Zoograpbi icon. 533* Pinna I N D E X. Pinna lana quid gemtcnfibus 3 3 o.g* finnopbylax. 2 1 3 «4 Pinnoihcr. 2134 * Pinnotcrcs 11 $ a Yimctbtr x Eiyruum 214. f folcrtio-j. 114 /• Pinnothcres Plinij xt^.d x\6.e Afipifccs capiendos cfca cx cfh.cis 133. b.^S.f- <{So,c fiftes (luimiiks cx putredine 146/ fiftes qua animalia improprie -vocet Pii pius 1 .d. polypi odore dcftfflantur 4 1 . b. [anguine carentes Plinio qui 2. E. fquanhs teguntur 4 .fi.x & fagacitatc 24 .b. eius mutationis tres caufs 3 7. d. 3 8 .e. nidus, [eu cubili 2 \d nocumenta 41. d. 42 .e. non folum lapidum colorcm-j. imitatur 16 e. nulla cute teguntur 4. b 2 5 5 fi. odoratu valet 1 7 a eius ouu quale 23. e. pedum conflitutio 1 o.g. 6 vfus 9.C. 11.4?. per fistulam pa- viunt 23 .a. de eo problemata 37 .4. proner bia 3 4." h. pugna cum locufU 10 j.g.qudm cautb hamum pifi atoris circumrodat. 25 b. quando meliores , er quando deteriores 3 8 [quantope- re efi libidinem excitent 40 .h. & cur 41 .a. qui ita proucrbialiter dicantur 3 4 £ qui allcgorice 1 9. a. cos qui olim coluerint 28. h. quibufeum pugnent. 2 6.g h.quo loco gaudeant >& vbi non fint 1 j.b quo aftu capiat carabos 1 8. e. vt oliuas edat 1 8.fe quo aftu vene* turcruftacca x 6. e. quot menfibus la- teat 1 2. c.fenfus 1 7. a, mortuum fefe fingens , vt emptorem deluferit 3 4 e. fexus 2 x.a. stupiditas 24 h.Synony- ma S.g. tabe perit 23. 14. in terram exit xo f.ad varios v teri affectus va,- let ^o.g.vbi magriti& vbi non ij.b. vbi eum vettetri non liceat 28. b. Vbi x boni & multi 3 8. g. ijs veteres vfos cfte in cibo 3 8./. viElus 1 j.d. vifccri- > hm caret 1 o e. vnde diclus S.g.cius * voracitas 1 7. d. vjus in cibis yS.f.in medicina 40 .e. in externis 4 1 . b.vt d > anteris mollibus differant 9. e. vt con- chas capiant 2 3. a . vt pifccs. ibid. vt clixcntur 40 e. vt natent xp.g.vtrc - fpirent 20 h. vt pr a parentur 3 9. b.c. ■ Vt coeant xx.c.vt by emole folstithim > fignificare poffint 31 .e. vt. in varios a eoiores [e mutent 1 3.4 b.ecrnmbeta - tombequid 3 6. e. vt ra agnitu bine va- rient 1 3 . e. vtoliuis capiantur iS.h. vt ventum prxfagiant 34 g De Polypis maximis fal [amenta furan%- tibus admiranda hriioru 3 3 a De Polypo maximo , & monftrofo me- morabilis biftoria 1 3 . e.. Polypus APofthyta 42 -h. De Polypo Septentrionali biftoria.eiufq ; forma 13 .d Polypi tertis, fpeaei fecundum Rondelet . r iean.41. Polypus morbus qualis , & vnde difiust S.fiad cum remedium 40/. Polypodine 12. e \ Tolypia 2 8./ Polypodis berbs vi cancer chelas depo- nit 1 63.4 Poly podium vnde dlCtmn 2 S.g Polypofus q, ni Martiali S-g. 1 Pompa ad hauriendam aquam insint* mentum 3 Sts.h Pompilus 1 \.c.\\j.fi.duos pifccsfigni-i fi eat 2 98. e. amor cius erga nautas 2 3 7. e fabula 2 <, Poma maris cur conchylia di fla tx^e , Porcellana cur ftc dicla 2 64 e. quid Itali fic vacent 5 fz.g. v \ Porcellana concha cur fic diffa 3 5 2. e Porcellana ruffa 3 3 4 h.icon. 3 3 6. Porccllanicavafa cur fic diffla 28 2. h Porcclliones3qu<& arimalia.S.f Porefta cancri genus i6x.h Porcum quid vocent mulieres 332./. poni vt dolorem capitis fanent 212/ Porpbyra fabula 3 1 4.e Porphyrio auis vnde diffla. 3 1 1 .d Porphyrio plf cis 3 1 2. e Porphyris auis 3 1 1 d. 3 1 x.c Porphyrites lapis 311 d 314^ forphyrium cete 3 1 4 / Porphyms ferpens 3 14./ Porpbyrufa vnde diffla 1 97. b, Potta marina vulgo, diffla hiftoria 573, /mYob 376. Prae oriis officia 321. e Prgmitim reffle facientibus per marga- ritas fignificatur 4 5 5 -a Prafumentis nimium typus 171 .a Pratexta toga vnde di ffla 2 7 3 a * €a ct"1^ vtebatur magiftratus 273.^.274^* ea cur nerentur pueri ij$-d Prafinus Par patrio 3 1 3 d Principem I *Jfmcipem ctir fignificet cancer fiuuict- illis in fomna inuentus 1 6p.c • Ad. Procidentiam ani 4 89. c«. 'Prodigi , & omnia confumcntis Hiero- glyphicum polypus 30. e Proditores polypis fimiles 29. d Adprofluuia } 8\.c.d< ai ea fidenda-** »7 ig Prudentia fymbolnm 196.0.3794 Pruna onychina, l 9 ^.b. Scgnind.ibid » Ad Pruritus 387^. AdP foras 3 8 7.4.41 5. cf ftolommm cur percufient Caligula. j « •271.^ Pudendorum fibulas 3 3 3 . 6 . Tuerpunz, vt purgentur quid ofjercn - 40.5 Pulicaria herba mollium odorem extin- guits.d \/id Pulmones exulceratos 17 6.h. 21 x.b Tulmoni marino cur tegmen natura ne - ^ 3 4.g Synonyma f 77 d. vfus in medicina , & in varijs $79. a. icon ^yinuen- aio 3 66.b fulpus quid Kiranidi 9. a. Purpura aquiuoca , & Synonyma 2811 • a.atas 198. b vnde cognofcatur 106. h aliquot icones 284. 283. 2 86. an lingua ted.ts perforet 192. g. aqua dulci necantur , 196. f in arena ali . quamdiu latent. 2 96 /.capiendi ratio , 301.fr came viditant 301.*?, ab cis . celebrata loca, qua 196. g.celcrrimt crcfcunt 298 h. cineris facultas 320. f. clari [fima qua ditia 290 c.cius co- lor cur eat eris alijs coloribus pr ala- tus 280 g. ea cur proceres vterentur z 7 6.f cur marinam f ape nominarim . veteres 30 4.^. cur regalis dicla. 270. g. cur vittas capiant. 3 o 2 . /. cur plc- heiaditla 27 6. e. cur magna copiae. 245. d. ab ea denominata 308. h. dif- ferentia vnde fumantur 18 6. g. dif- fert a conchylio 281 .a. eius diucrfa partes diuerfam natura habent. 3 1 9. b. differentia aloco 290. c dibapha-* vbi 2 98. e. qua 290 g.epitheta 3 16. b. 3 17 a. eamcffeex turbinatorunt-t genere 183 . d. Etymum ex Cimbro- rum lingua 290 g. fzuaginis earum icon. 300. Floris Synonyma 288 f. Flos vbi 287 ..d-florem fanguinis loco effe 1 8 8 .e. pro flore accipitur,& pro ; vede eo colore imbuta i8i.d. Flos vbi pofitns 302 .f.vbi colligatur 302. - f florio, differenti f a colore 189.4 fje- . tidis carnibus capiuntur 3 o 1 .c.gcne- , ratio duplex 299,4. generay& diffe- rentia 283 .d. eam gedare quibus . prohibitum . 2 7 6. e. Hieroglypbica. N D E X. 3 1 6.fignca,& ardes qua ditia 289. d. inuentio 27 6, h, 30 8.faduerfus eam leges lata. 2 76. e. pro magifiratu accipitur 27 i.f. magnitudinis diucr- fitas. 2 8 6.g,in menfis vfus cius 280. h.dc ea moralia 3 1 3. a.carum motus 299. a. nigra vbi, rubra vbi 28 3. d. non cfie lanam 292. b. eam non om- nes vfurpajfe 167. 2 68. non omnes eadem loca amant. in6.f. operculo- rum icon 346. operculi confidcratio, 293.fr eua earum non conducunt ad generationem ? oo.g.partium deferi- ptio,& examinatio 291./', eam pete- re quid i7Q,h. pitlorum qualis 3 03, b. eius pretium 267. a, de caprouer - bia 3 1 7, a. ad purpuram aliam diiu- dicanda . 3 1 7. d. ex putredine oriri, 299. d. qua regio ijs idonea 2 96. f quando eam deponerent Romani , 27 2. h. quando Cardinalibus conccf fa. 271 .h. quando fauificent. 3 00. h. quado magna copia 299.0. qui prius eam ge/fit. 270. g, ea qui vfi. i68.f. quibus conueniant 3 1 9. t. regum or- namentum i68.h. Romanis erat per omnes vejies 27 3 .a inter juppclletli- Icm fumptuofam enumerata 160. f tefla vfus . 3 10. f eius tintlura cur md,& oleum adderetur 303 .d. tin - tlura ratio 3 o i.f. g. cur iterabatur. 3 03 . a. tracbelorum qualitas 3 1 9,^. ex ea tributum 270 .g, turbinatorum nobilijfimam effe 267, a. voraces effe 301 -b.ea viuaciorqui 317 .d. vfus, & dignitas apudRomanos . 272. f vfus in cibis 3 1 9 b.in medicina 320. e. eam vfurparunt meritricex 278./. vt capiatur 31 6 f eam vt Phoenices capiant 3 o x .d eam vt amarent vete- res i68.e,vt mare ament 196 f eius annievt cognofcantur 2 9 8 h.vt face- rent Phoenices 30 %.g. vt coquantur, 3 19 b in vrtica reperta <{66. h. Purpuree alba qux Plutor cho 3 04. g. Purpuro Alexandrina , quo 290. e, cur ficditila 27 S.g Purpura amctbcftina vndedifta 290/, Purpura coa. 196 h. Purpura carulca 2 90.g Purpura dialuccnfts 2 96. h Purpura hermionica 2 98. g. Turpura megalcnfis pretium 167. c Purpura melibeea vnde diffa 297. b.c Purpura militaris 273.4 Purpura Oebalia 1 96. h Purpura patria 27 9. a Purpura pentadaUyli Bellonij icoylj* 28 6 Purpura mulierum 27 8 / Turpura nigra pro qua fumatur 290 f Purpura pelagia dcfcriptio.i8^.h. icon » 28*. Purpura prafidialis 27 3.6 Turpura probiana vnde di ftn. 2.7 290.fr> Purpura Pilat aria qua 273 . c. Purpura fuccubitana 2 9 8 .c Purpura tarentina i98.f.cur vilior Ty- ria 289. d Purpura tpnienfis qua 297 a Purpura tyria qua 2 9 7. c. qualis ,& qup melior 28 9. d Purpuraria officina 31 $.b Purpurarius 313 .c Purpurare pro nitcfccre facere 29 1 .c Purpurafco 313 .d Purpuratus 3 1 3 . c Purpureus color qualis 3 09. e idem cum ; coccineo 30 3.4. ex quibus conchyltjs colligeretur 2 8 1 a- d pboenicco dijtin- guitur 1,090. pro purpurato accipitur 30 9.d pro pulchro ibid.a conchylia- to differt 303 . a Vurpurificium 313 .b Purpurina 3 r 3. a purpuriffum 3 14 .fh. quid Plinio 303. b.y: feret 3 i4g- Tyri marini Zoophyti forma , & icon « ^87.588. Pythagoras cur non ederet vrticas . S71f SL. ad Vartanas m.b Quintilianus correttus 29t.d Quifqiiilium quid $oyd %• "V.'/ R Acemus mannus vacantur ou fepia & cur f 2 .h Ramices pulmones didi 377 .c Regum ornamentum purpura 268.2691' eos cur fignificet cancer marinus per fomnumvifus 169. c Remora Mutiani 354 .h %homboium differentia ratione loci . i88.c Romanorum luxus in conchylijs 224.// qui prius purpura vti 27 x.b.vt 0 (ircis deledarcntur 479.4 %ondeletif error 2 ./. 74.fr 42.g. 177.fr 1 88.e. 2 3 4g h. Rofa vrtic& genus <{66. f tAd Rubctx, venenum nog.8^.b. %ubik 0 Serpentes faxei 7>bi,<& eorum generatio; 14 */• Sexus in vtero grauida, vt cognojcatur» •387.(6 Sigilla conchis inclufa z 1 1 .a Simia cur tranfuerse incedat , 16 3 .d- Li- • maces metuit. 3 79. a. purpurata de quo dicatur 317. 6 Simulatoris Hieroglyphicum polypus , Sipia4i-d Sipuntum vrbs 4 {.4 St pus vrbs 43. 4 Sifira quid 1 7 1 6 Sifyrnx quid.ibid. Smaragdus aceto difloluitur 4 3 4. e Solis curfus per cancrum fignificatusl 169. d cius & luna natura. 4% 6, quando loco vix moucri videatur • fib.c Solft-tij hycmalis iypus 3 1.6. Solenes , 4« vniualues,an biualues.z 31« e. te arum cineris ufus f 19 . d eim uaria fignificatx 1 2 7.4. 3cw«i quod- dam in lapidibus durijjimis .142, 6 . Synonyma 327.6 ««(fc dicatur 1 1 7. a ufus in cibis 119 e Solenmas Bellonij 1 17. (6 defer h ptio,& icon 5 18. e Solenum aliarum icones 328.329. Solcncfia qui 7290 Sophiffa Hieroglyphicum 1 69. f • S padi eous color d phgnicco differt 3 07. S S patagi echini forma, & icon 4.06,407* '408. ' Spondylus quid in e fircis 4 8 3. f. 483 4 Spbndylum non cffc concham rhomboi - 'xlem.419 e fixis adnafeuntur 493.4 Spondylorum authoris icones 494. 49 3 . 496. Spondyli Rondeletif icon 492.493. Z>£ Spongifs opiniones \6 4. e. quid ma* ' ris Adnatici accolis 3 8 2, e Sputum educendum 3 8 3 .e Squatina afpera cute tegitur 4 . b. 1 3-5« 6 cokres mutat 5 6./.’ Squilla aquiuoca 136. e, ani holas ha- beat . 1 3 S. f antipathia . 1 40« e- multos habeat pedes 1 3 8. e. cur Ve- nerem excitet 14 3 a. in delicijs fiuffe. 1 4 i.e. denominata 1 41 .a.defcriptio in genere 138 .gh differentia 1 3 epitheta 1 4 1 . e. genera quot. 1 3 8,g, mas ut d fcemma differat 140 .g-de^z eaprouerbium 14 1 ,c, qugloca amet. 1 3 8. e. que cornuahabeat , & qug non. 13 2. g. quale onurri pariatio. h. earum qui anidiffimi fuerint 1 4 z.c.f. quibus uiffitent. [ 3 9-d ■ quibus auxi- lietur 142.". Squillis quid proprium 13 8 / Synonyma 1 3 6. g. tempera- mentum 1 4 1. g.tanquam preciofifff - muspifeisd quibus nominetur \4i.d. ubi hoc nomine campana uocctuv . 136 f.ubi magne , & ubi multp 1 3 9. ■d.ub\ 'maximas chelas habeat 1 3 8.g. vfity o N D E X. f i Vfus in cibis 14 id. vfus m tnecKcityg & aliff 143.4. vt a cancris , & reli- quis cru flaccis differant . 1 38. e. ve expiantur. 1 40. e. vt d gammaro dif- ferat 1 3 3.6. vt coeant.140.h- vt co- quantur 14 z.g Squilla c data 'Rjondel. 1 47.4. r 44.6 Squilla craagonis biftoria • 14 S.f.vtd gibba differat. 147.4. vide crango. Squilla flnuiatilis 1 27.0. Squilla fhmatilis Bcllonij defcriptio . i?4 'b Squilla gibba carofcmper laudata 153. c. cur ftc diffla i$o.g. defcriptio 1 5 1. a.vfquc d. genera quot Sc aligero 1 5 rf a. generis nomine intelligitur 1 3 6.e, natura, & mores 1 5 }.a partus Syno- nyma . 1 40. g. vbi abundet, 1 53. a, vfus in cibo 15 3 .c.d.vt lupum pifcetn occiiaM 53.6. Squills gibba authoris icon 1 5 8, Squilla gibba Rondel.icon 131. SquiiUgibh.A Zoographi forma 1 5 i.c, icon. 1 5 2. Sqmlk Indica , vt inuiccm differant . 1 38.6 Squilh m miis coitus, partus, vfus r 5 7. d. cur jic diffla 1 ^.defcriptio 15 6. b. ex Bcionio , & Rondeletio .157.6. icon, t 5 3 56/ Squilla mantis Rondel.hijloria 1 56.0 Squilla mlxima , qu£ Scatigero . 1 5 4.6. eia* ico». 12.1. SjitilU lat* pqruuoca.i4fdcoiti4s,par- tus ! 4 6-b defiriptiocx Rondel i 45. d. Etywum 144 f. qit£ loca amet. 1 46$. Synonyma, r 44.0. vfus in ci- bis SquiUa iat& authoris icon 144. Sq^dil&Utdt maioris defcriptibex Bello- nio \ 44.6. ScjKitUlaf£ Rondel.icon 146. Squilla parita 2 na. eius genera. 1 54. b. qu. 2 <\%.c.fru3ibus comparantur 124.0. generantur duobus modis 24 5. c. ge- neratio eorum quibus comparetur . 2436. genitalem partem non habent 146. b. grauida dicuntur , & tamen non coeunt. 244.6, ab eis Hicrogly- phica 249.4. non coeunt.244.li. eo- rum oua generationi inepta . 2 47. 4. eorum mira varietas 2 3 o.e.partium wtemrum defcriptiQ.i 3 3 ,a.b.& m- dc.eartim differftia 23 1 g.carundem forma, & vfus 235 -a. & inde . quA eorum carnem habeant . 2 5 6. 0. qux alnum & vrinam facilius moucant. M 2’g-quA lateant 247 .c.quapapa- uer habeant. 23 i.b.qug carne vefcan tur 2 3 6.6. qu£ fedem mutent, & quk non 2 3 3 . d- quando pinguiora- 9J.b. quando meliora 2^i.f quando bene aut male fefc habeant 147.6. quando oua vocata habeant, & qua & qux no 1 47. a.qtialia animalia 2.e.eorum quartum genus 2 3 1 .a.quibus imbres conducant 2 3 6.h quibus fcnfibus ca- rcant , & quibus «04 244.0. fponte oriuntur 2 46.}) fenfibus exterioribus non carere 244 0. eorum temperies. 247 6. tefiistegi quid fignificet 149. b.cum tonitru quandam antipathiam habent. 1 47*i. vbi nafcantnr 2 37 .a. vbi coeant. 145 .a. vfus in cibis. 2 5 2. e.vt cru flaccis, & mollibus fimilia 3 . d. vt inter fe differant 2 3 2. e. vt au- geantur 146. h.vt mare ament 237. а. vt loco differant 1 3 3 c.vt fe tuean- tur ah ambiente periculo . 231 .d. vt cruflaceis, & mollibus fimilia 23 5.6 Teshculi conchis inclufi 251 . a.ad eo- rum decidentium .3 86/ Tejludines cortice tegantur 5 8 1 .d. 2 5 5. б. cur tefiam non mutent. 97. 4. vbi fxnit.itcm fignificcnt 169.4 T ejiudincs dici a conchylia 2 5 5 .6 T cfludinei pifccs qui 11 9.C Tcjlum quid columella vocet in fepijs ) 47-^ Tcthe qu£ Nicandro 581.6 Tethus quid <)8i.d T ctbea quid 54 5.0. Tethyra excrementum nullum babcnt. 381.6. gc/z/tf, diffcrentia.dcfcriptio. 5 81,6. 5 S 3 -a.& indc.corum icones. 583.584.585 .eor«/w locus, & gene- ratio. 5 8 6,e. morax cx extremo proue nit. 5 8 6 f. eorum natura 5 86./ opti- ma vbi 586. 0. quartum teftatorum genus 1 3 1. a.quibus conueniant, 5 86, 6. coram vfus in cibis 5 86. g, i» me- dicina, i86.h.mdediffa. 581.0, v$ alant 586$ T ethya rubra cibo idonea 5 86. h. T euthide egere qui dicantur 76 g Teutbis ciuitas Arcadia 64/ Teuthis libi nomen .77. c. placenta go* nus 64./. Thetidis, & Pelei fabula 58.0, Thoracis vitia 62 g Thrialmus herba ^#4305.6. Thunni gregales fmt.yq.a.qut apud ve- teres in pretio. 475.6 Ad Tincas 143.6 Tinftura Cygic enica quem denotet . 3 18, g Tinflura fxrdonica ds quo dicatur 317.fi Tinttura ex vermiculo quid in /acris litteris 304.6 s F// Tjrw* tf a; l N D E Titus Imp. leporis manni *»inm 'txth- Bus. 8^.c Toga palmata qus. 174./ Toga pifla quae z68. h-274.fi T oga praetexta quae 2 7 3 .q T oga regia quae 268.6 T alieno machina qualis 2,69.0. T oYtYfentigenus cochlea dittuzn. 369.6, Ad T omina 40 ,f. 386.6. Trahearum genera. 274.5. refiis regia cft.iyi.c Trabeati qtfizyi.c Tribuli herbo cur fic di flo $ 3 1.4 T rubia morbus qui 212/ Tric hilla quid 490. e. T ridocna quo 44 5.6, ab authore pofito defiriptio 44 j,. icon 446 447, Tripfichros. ti.f Trifilia vas quale 400 c. T ritones argentei 3 2 1 . c. cum bncc\nk in faftigio Saturni 3 1 1 .c Trochqlus quid 369 d T rochorum icon.cs, & hi fiam 3 6 1 . 3 6 3 Tl'dothiicon.3 32. Tubarcncs pifies natantibus vbi infefii 4Zy.a T ubera vnde di&a '3 8 z.f, carnem nulla pane deteflaw habetur 1 31.fi Tubulorum in quibus vermes dclite- fiunt, icones 361. 362. Tunicalati claui vnde ditta 173 .c, T unica palmata quo 174 fi Turbo quidauthori 234X. 348. g. vt 4 cochleis differant 25 3 .c T urbmis angulofi defiriptio , & icon—t, 3H- T urbinum auritorum authoris defiriptio 349.d.icones 3 30.3 3 t ; T urbinum louium defiriptio 3 3 8 g.ico,- nes 33 9- Turbinis magni defiriptio . 348.6.?«!», 3 45». Turbinis muricati defiriptio , ico». Turbinis pcutadattyU & tcfsorodaftyli defiriptio, & icones 3 3 7. 3 j 8. Turbinum inter fpongias viuentium bi- Jloria 3 f 8 . icones 35 9. 360,361. 3 61. Tmbinum tubcroforum hifloria ><& ico - nes 353.354,355. Turbo luforius 2^4.0 turbinata qualia 130. a. 1 3 3. c. carnem tebiis habent inclufam 1 3 2. e. eorum cxcrcmeta cur meatu ori vicino emit tantur. 4.0. torum hifloria in genere, n^.c.&inde differentia 13 3 c, de- firiptio 132 .g.gencra quot 2 3 4 .fi.om via nem habent volutam , fcu turbi- nem. 2 33-c. partium carum interna- rum vfus , <$” hifioria 236- c. f. quid amari habent 2 3 6.b. quid cis propriu 1 $6.g quid peculiare 254 g. quomo- do coeant. 236,12 quomodo crefiant. x j 6\ g'. eorum Synonyma-. 4.5 3 • cyvt moneantur 136.lj.cur biualbibus afi- fimilcntur 231. d ■operculi yfus 342. e. r? cum mollibus } & cmftatis con - ueniant 233. c.vt q biualbibus , vniualuibus differant 2 3 1 .d. 2 33 d %AdT hffim 3 1 g.c . 3 8 3 . c. Tyb eritis vt ofircis delectaretur 479 a Tympania 3 qua margarita dicantur . 42 2*g. Tympanum , fime tympanium quid , 422/ Tyranni in ciucs Hicroglyphicum 10.6. gelus natura 41 3, d Tyrannidis typus 3 o./ Tyri] cur dmtesfafli z63.fi T yriam,& hyUus quid.z90.fi Tyrium quid z3 8. g, K VAfa Calaina qua 31 1, a Vela Carbafina 30 6. f Felis purpureis qui vfus 271 .d Ad Venena. 17 i.b.n o.e. 3 2 o.e Venenum T yrium quid 288 .h. Veneti patriti] quibus vcFtibus viantur, 3.76. h. qui & quando pwpwdtiin- cedant 27 6. h. Venti prafagium 3 4.5 Ad Venerem ciendam. 40.5.1 4 3 a.j 3 6, e. 131. h. 3 77. a teHudinem calcens piffa.z^S.b Venuslatis fymboltm 4.3 3, a Ver cur purpureum ffiblum z3o.fi. ; Vermis 3 7 o.fi.cx eo qua generentur . 24 6. h.vt augeantur z 4 6,5 Vermium in tabulis dclitefientium icon, 362, Vcrfius retrogradi cancri dibli 1 60. e Vertibula carnem, nulla parte dctcUam habent z3z.fi. eorum forma 5 82./. cum ytticis confunduntur 3 8z.fi. ol- fattucqrcnt 444.5. Verticillum 582/. Ve siis purpurea centum , fir viginti ta- lentis vendita 27 7. d dijs oblata z 6 Si f.vtrum olim ex lana jaut feri co, 275?« ■ 3$ ' , .• it - ■ v.v,'. Vcfiis virgata z77.ee Ve fies viriles d colore ditta que 277.6 VeUimentum T arentinum 2 98./ Vibi oria vti nefiius per polypum , dr co» grum notatus 30. e Viduarum cupedi a. 5 3 g.c Ad Vini tcedium inducendum 391.C Viola figra, vt Virgilio dicantur 1 24 ,/ Vipera capitis mira facultas 3 z q. h. ad mor.fum cius, zio.f. eiuso.ua qualia . vbi purpurea 283.6 tfKiirf 99. d c . hominum tinttur a notari 3 ig.cu Vituli marini corio , & pilo teguntur. 4. 6.25^6. ylcerq cqcolfbe . 193. c. capitis.. i 3 $ 3 .e. maligna t f 3 .a j 1 o.g.pude^ dornm 1346 firdida 41 3. c. 31 7 fi' vteri Opiniones 1 44. e Vrfa cur pholadcs did& 3 2 3. c Vifa ^Arislot. qu<£ fecundum Scalige- rumixg-a- Vrfa loiushs. gexips efi ioi,c. eius gene-. ra\44-k. Vrfic. minoris hifioria, 147.4, defiriptio • ibid.c Vrfaqmum r43-4- curtranfuersi in- cedat 163.4 Vrtica lequwoca f 64.fi.an inter tefiacca numerarii Arifiotcles 5 64.5.4« Zoo phyton • f 63 • d- caro earum quando melior 372.C, cur excrementa perfu- periora emittat 5 63 A. ab qs cur Py- thagoras absiincrct. % 72 / defiriptio 3 63 .c.d. differentia 3 6 3 x’^e efil eAr vurn prouerbium 371 -d- £tymm . 5 64.6. eam ab ira auferre quid 3 7 r« d. ortus 3 7 1 . 6. ex qs garum 1 3 3 fi ■ mollibus a/mumerata. 2. 6, cqr cx ijs non fit z.h. dc ijs pmcrbm 5 7 * -'fi I N D E X. 'qm loca ament. po.faqtiando colo- tem mutent yyt. b. quando meliores ? 7 i.g quibus viuant y 7 1. tf.fr. pun- gunt more yrtica herbfi y 7 1 ,c. Syno- nyma 364 fr, variarum icones 567» y6S.y69.y70 vbi eisfttumos 572, f vfus in medicina y 7 3 .a. vt colliga- tur y 71. e. r* pifciculos renetur y 71. b. vt nutriatur 12,6. g. Zoopbyton effc $64,0 Vrtica animal purpureo filo 3 08» c f>#ctf ptfratf vfri i» c/e/jej/r . 5 71. g. i RondciobferuaU dcfcriptio^66.e Yrtica quinta, & fexta Rondelctqko- nes 574. fqtutd hifloria y 7 5 . fr. e. defcrl ptio:\ 7 3 .d, »tff«rtf 5 77 tf.tffr ea pra fj,gi.i . y 77. b . pruritum in pudendis lattumwt, 577.'*» Synonyma, 57? ^ , , Pftifa frerfrtf TWcfe di$tf y 64./ Yua alga genus 591 e marina bifioria & ite:t 5 91. facul- tas 591.4.59^ purpuret, curfic diSU 31 1/ yldYim 490.fr marina Plintj y 2.fr ^ VMera glutinanda. 3 2 o.ft y 1 7.4 iumentorum 489. d Yulpcs pedibus ab Alt aco detenta ca- pitur 1 1*, h. dc QA) & cancro apo- logus 17 6 f Yvuhoni qui Majfilitnfib^s 582. & Xylon a X ♦ 2- 4e rj Oophytis cur in boc opere agat La autbor 1 d.vbi nafcdntur y 6 3. d. y 6 3 . c, «e fjs:vdrw opiniones , 563.^ Zygcna, horrenda. 1 19 A Graeca. AQpoTuv.yjU d Ai2pv7o'*4° y*c 37I,C A tprrof 37I*.C , Ki | A lytXoupoi. 59‘V. A)ctiAe.eiurque fignificata 564T A”*p/f 98. f. noo eft iocufta marina^» 99,c.. Axpo-roptpupor 3c9*a 1 6o.g AhcLKH l6 O.g A \C2r op^upet 277*0 278*© A'\3ar/)uptov 588.g, A^avpyif 277.b,c.285>.d A'{JLH^d( 143. d Apidpyupos 434«g ■; A*1 ftiSpyjo/ 4©y.c.d ApopyHct. qui color 3 07, ft A 'popyif 3 0 7*a Kvdprns 364, c Avaphnf 3 64. e AvStvcu zSp.b Avortoe pro polypo accipitur |.a.eius epitheton cft 36. h A'v]&\i 282.I1 ATrtpQtjpof 309^ A-rojtfctyptA 47. C Apurov varia fignificata 1 43 . d Afr/SoM i6o.g ArcLKof auris Pals caua 1 °9* a Arp/«T<* 479 A ypctad/AV tAor 37IX B. B*A«m quid y 2 1 *d Bct/xjSet^svef 79* h BaToiviet qua; Helychio 39'0 E vgpctforer 79*b Beu^gor 178. e Bsu^of. ibidem. quem Graeci vocent y7 8.h BA*;dy«>' quid y78.I1 BtotUm & /3**7?« /!u£*vltoy 3 4<5.b BA^7?afj& B\et3?xor 294X BA£t7?o«- Pv^ttvTior- ibidem. BiKirctiva. 42-h*43 *a BiuPhia. qme fecundum Galenum. 43. a # BjA/SmV» 43. a Bpcyyovii quid 40j«C Bpy aro? echini genus 40 y. c Bpvt/Vi» 4oy.c ByVair vndedidlus y4Q.h A. *•* • •• : ••«*• •' quid 5 27*l> AsA/^ar» 42-g* AsyixaToor 3 1 3' b A/ctxop$vpof 3°^‘a' A/epov Ty p 2 8 8* h A<7vpct quae 2 3 o h. A»v«i$ quid 627* b ! . A pofcio? E. E’^V£A oS"panopivA2l6.G Ex.Alipo^SPf1® 22^. e EAe.TrtVsc E’\e? «f poculi genus U 8« a EAIJtOMJ'» 255 C Ecquid U.a.i87.a "B-uPpiviov 27^* e E^iTop^upaf 32J>*& E y^Aalpof I y4*^ E^ovpctKurpcog qui ludus iy l*b JLvtIZctSpa, 3 $9.a E TWropQuplQca 3 * ?• • E-rrrap^ypof jo9*b liror paxii^Hv 2y J*C HvrorpAKKjpit 2 yt. C Ev»/*f quid Diofc.347.fe 278. e E^of eiufque etymum, & totahi- ftoria 400,h. & inde. Z. ‘Zctyspct 44*^ Zat.h 0. TevKjAT^ioui^y.b. 2^3*d Oiipiav I y 9- C ©oAor quid Graecis io.f ©oaov quid in mollibus Ariftotelcs vocet 5. b €iovpa"ov fiue 3-oypttr 57P«d 0oyp;o^ quid y 88.f I. l’ovJteA/&»T» 2 I 5*C KctAAn veftis 2 77* c 1c*a^«mi’«j/ • quid • 289* A. 313. G. 3 3^-e k^x„quid?3i'e.i89-a-3ri-g Kdppctp* quid Galeno 127. c K dy.fy.opos I 09. C kttptjwopof' quid 1 2 7. a KzrSvs veftis 27 7*b k Apdpiov io(5* e TUfdeif 9 8. f. quid Tralliano 99*b krtprt/Sof vndie didus 99. b k&pdpir lnfedum cur iicdi&um . 98. f Kctpot^oj^/ir io(5.e. K*/>*^*wl‘aV. ibidem, quid Ariftoteli. I38*e Kapi^tf Infula qua? 1 3 ^.f. oppidum quale ibid. ItLctptf apiov 14 i.a.- Kapi^/ou 1 3 d.f. 1 4 i.a* 2 1 3*atdifiert & Scydaro 1 y4*c kctpifouo quid 141. a Jcapirvndedi&a. i3<5.H.Etymuma 93. c K apifts abfcelTus quales 1 3 (5. f h-ApKtvet^tir 167.be kapKivAf 21 y.d K apuvot quid Graecis 92 .g. lz.ttpx.lvou squiuoca 1 y 9-b ^apxivos bAAAortos 173,C^‘ Fff a ' Kapxivoe %ApKlVot flUpifllf .a Kapit/vaf rroj A/Alot 20 (?.g k&pKivaiu&cu. l6ym Itapnivafuf l 67. t> K^JuVw/^ctquid 1 f9.b.vndedi&um, 167.4 IZe&pT Aff»v 3 o5.f K< *PXA *6o.g ]c*T*'?uv£><5c eius "varia ftgnificattWg 3 2 1 .c k»Vv| auis 3 2 2.e« K/>>tA/cT^ 2 1 5, e jc^-4 Xor quid Indis 42 i.b 3C/sv/it qua;.287«c K/jpar qui color $.b. Kv/tT u3eiufque figmficata fc^.f J^ov^v-Ktav np.d l£.oyy^cihi^Hv . i47-d 229.4 Ko^ia, 229.4 Xo^awJ' « 2 2 5.6 K oyx°c 226X3 70. fa Ko>^uA/or 2 29«a.b9 ’&°yX'Jt 229. a Ko^uAit^ai/es- 248.6 K5>xva» 119 a.345,d Ko^yA/a? a/3j? 2 47.d, Xoyxuhttinilc 247«d i {.oxHsf @aqi> tu' 3 05. a k« 369. d Kokinctici $66. e» KsAo/JoTT-oi'^ cur polypi dicantur» 19. d Ko^o oriuj0f eoior 5 1 i»c« Kq\u@£' ciiva 93 ,7/r 21 6.0 k«ypyf 331.0 Ai Aetytaof SAXciar/if 79.is A ifcnpif 22 6.e Ah/x* 57i.d AeT«2f quid, & eius hiftoria f 4 j.a,& inde. As»? pro elephantia!! u 8, a, Salta- tionis fpeeies. ibid* A iStppiva. 226, e A/>raf quid.3i7.ci A/^ct ^gf 2l5.e A/5*r tpu$pa7of 4 2 1 .b Atfivorpta. quae Arift. 480. g M. Mci/a? etymum & hiftoria tota.!77.e jUctA *ki* quae Grscis a.f.h MetA«ut»UkIk&p£v 299.4 MaAmj quid 1 i.b - M« JC(yy quid Arift.^ c. quae animalia id habeant 23 y.a.b Mt»r plS-ict f65,a,b : .r M9i'o5yp* 2-30-h MTtKipiKOl %(X.\tLosiot 3 • b M v* quid Arift.fiy.d.fo.S.k Mvaka quid Diofc.J 17-d Mvtuec qua: Diofc.joS.h Mu/n 8u7t( yefti? quae 277»b ■+ O. Q''l OVftv«f» 42« g 0p/5K,ftue neAyHV polypi epitheton . ibidem* n«A«f quid 458.^475.^ TIx^vciAer i77«a n*xoV 371.C JllvrA ftue tIwh quid ffoX II/rroipvAitl H3.a Thvveliiptif 213. a Tlivof quid.J30.f IlAfiv^oKff f 77. d nA^^lf quid 440.g ITao^oV i i, a Tly&uptoytr quiHelychio 577'® i.* I tUktirofod, iS. f JIoauVbu? 8. h 'Kfoktiirsi 8*h Tltvkvirofrlt Tl iWreMti* 2&g TloMTroPwx 2 8.g nsAupcf?»* polypi epitheton, nepa.7l*f 3 Tlo^ikOf 2 7 5-h-c Tloptpvpcti 2.8 z e Tlopqv.peo? 3 °9-b TloptyVpiCW 3 1 3 UopipupMoi 3°9,a TlgpyjpHov 3 1 5».b Xlo^y^&yf 3 o8.h.3 1 j.c Tlopqvpiu 3 I 2.h Tlop^vp&v°fJ-ivc( 3®^*h Uoplpvpivl^s0^’^1 TlopQvptct fit&ptt 2.8 }. fi TlopQvptf 2 89. d TlopQipiejv 3 r3*d JTopQvptt z77.b.c-3 1 1*0* Tlopqvpl^a 3 I3,a UopQupiT» 3 1 4. e TloptpvplT*? 3 * **d XlopS f. , 3m£o!'* quem Grarci vocent 4 5. c 'ZnwUvc (cr«bendum 4$.d ZlfZTMkkl? 3 6.h 2nT/£tf promontorium vndedi&um, 44.I1. Z^TlS' AS I0V 5 6.g 56*g Sw-t/ov quid 47.d.j^.g SH0T/5T«f jo^.b T rroKopQvptfc,® 3 13*® T>T«txef 479.C tV>h 307-d TV^/rot' 3©7.d. $&piJLclX.e<>V?r 288. h $ctpiz&$iM 288. h *bipiOOiO( 5 7 1 -b inKi^M 3l8*b ^iAO^/X-stS-Hf f 53*ft QomaU . 277* b.ji8.f. quse 'Yeftis. 271. a QoiviHit^eiv quid 3 i8.h $0 iv nui 2 89.d $opyTi(THp quid-4-g X- p,,; Aetf quee Grteci vocent 94. g ^«-2 quid 4 66. f p/n^n quid466.fi P'/t0V 32 3. b Zuchinada 5 66.f. Hebraica. Argaman , & Argeuan . 2 8 8. f. Buz. 540 h Chomet,Chumeta 370.f Limaza gyo.f Lui. ibidem. Mefibafa. ibidem* Sachel. ibidem. Scahul. ibidem. Schelch 540. h Tibelela 3 70. f Arabica. Achafar 295. b Adfaralthaib 295. b Affaratib 295. b Alarginam i82.f . Albafo, Albato,Albaro422.f Alhuda 5 54*e AlcofFar 42 2.f Alulo. ibidem. Alzum 479-d Am arcas 5 1 i.d Antiqui 479. d Aftor 5 5 3-a.b Athfaratheb 346.G Aunici 37o.f E. Balanthan^95.a.b Barcora 479.CI C. Canifis 479. d Caniftem 162.C carahs 4jp.d F f f 3 Cafta INDEX. (Gafia:|70.f jcaugiles, caugilen.479»4 ciceros 3 z z • g coliris 3 70. f conacla 370. f cotia ibidem. curafie 295. b D. Daabledtas 2 95. b Pafaibachah 25)5. b E. £gedde 2 9 5. e F. JFanage 4f.d punoblaron z95-b g, Gafecol 29 5. b Gaugiel 47p.d H. Haalcena 37 o.f •J^afefol 195. b Haaer 42 2. f V AI jHalzum 370.!: Hmbochor 295.!? ■pv.idal. ibidem. K. Xv'ben.1 6o.e ■< Kerroes 305. a Kuadtil 295. b L* Latalus 475. d X-iichmat 370.f ^Lulientia. ibidem, LuJu.4i2.f P. Palpar. 282. f pulpia. ibidem. Rathiaha i6o*e Reiben Auicennx 160.0 Remigi. ibidem. Rubien 45. d Si Sadaf. 3 jo.f Sades 47p.d Sarathan45.c i6o.g.2o4.gf Sarathan nheri 206. g Sedef 5 1 8. e Seigi47?.d T. Talfam 5 18. e V. Vrbien 45^.206.5 Alagufta 99 c Artella 47 5 .d Attale lop.d B» Beuerazza 47i.a Beueroni. ibidem» Biaua 1 54. h piueroni 475.4 JJogancitola 400.i1 Bvuolodimar 5 13.C, Brancha yel Branchna 1 1 6.g Buoualo.372.g. ' "" C. Calamaro & Gambaruzolo If4*g Gambaro, vel Gammaro 109. d Gambaro di mare 1 3 7.C Gambarozola 1 37. c Gambaruccio 1 54. h Gongola 504^ Grancella 1 7 3 . d Granceqlo 173.4.177.0 Grancetto ipS.f Granchio, feii granzo.itfo.h. 175,4, ^ 20. ciches 46. c ciuade 1 54.IS coquillc448.f coquillegrolfe de nacre di perie^» » 164.6 coquilles larges 49&.g coquiliedepourcellene 2 64. e coquilles defaint iaques 498.5.594^ coquillevittade 4 6i.e c01n1ches64.il cornetz 64.I1 coutaeu, 65.1.517*^ crape& crabbe j6o.b crapre 1 86.H ciefpe 540-h creuettes 1 50 h cubafaeu 566.C cui d’Afhe. ibidem, cui de Cheual 5 6 6.f cullier 4 j3-b.c - • D. Dulcins 405. a E. Eremire 2i6.g Efcarcot 3 71. g cfcreuifle 127.C F, Fagule 1 86.h Flammes, flammcftes 466.il Flion 5 18. e G. Geurnette 137.C Glaugio 64.^65.1 Gornat 7p.a Grampella 177.0 Gritia. ibidem. is>8.f Gronaut 79-a Guernette 15 o.h H. Hannons 504>f Heriffonde mer 405,® IHormac io9,d Huiiires 47 9. 4 Hus. jo7.d I- Jmbriago 75» d lraigne de mer.i 77. q Jttre alie call’ 479- d L. Eangrous 109. d Eangufta 99.C Eapedo 545.C Ligombaudos 109.4 Limallon. 37z.g Limairon petit de mer M, Manfotz P7-d Migranp i88.g.40|i« Moules. 5 o«>.a Mufcles 5 ij.d N. Nacre yjo.g Nacre de perles 4 1 7.0.4251.6 O. Oeil de buoe 545*0 Oniters 475?.d P. Pagui 1 8 6. h Palourde47j. c Peircs oftres 475». d Pelourdes 458. h Perle 42 2. g Petuncles 5,04^ Pomes d’Atnours 592^ Pouifepieds 5 iz.f porcellaine 5 5 2. e porcellaine petite 360.? pofterol j66.f potes 566.e poulpe p.b poupe. ibidem, pouilcpie 566. f poyrette 422. e pregedious 1 $6.f prullepiez 522.5 puipep.b, R? Rao de mer 323 c Rafcallos 40 5. a Roullaeu 1 86,h Rubelle 65. a, c' Salecoques vel Salco pies 1 50» h La Sanre 150. h Sautrelies. ibidem, Scandebec,49i.b Seche45. d Seechepoupc 9. b, Seiche 46.6 Sepio 4jd Squaranchon 177.C Squinaude. ibid. Squinado. ibid. ■ c T, ’ Tante64.h Tourtaeu i86.h Tothona 64. h V, Vilis 3 68. e Vrfins40i.a Vrtigo.566.e. Hifpanica. Alnieia 3 64.g.372.g.545.« Aranha 187.4 Armilla 47 5. d Bregigam 54 5. c Bngnigois 5 i8,e Buzios 556.h Cagarolo 3724; Cagarolo de la mar 3 93.%, calamar pefcado.6 5 .«> Cammaron iq%& cangreia 177-d cangreio. 1 60 h.z 1 6.g capacha de velha 5 7 3 .c. caracoldela mar 364^. 372.5 camaran di Lisboa 1 5 o.h cameran de Villa Franca 154.5 caramuyo 3 72 g centola 177-d chabro 177.C Erizzode Iamar4oo.h Gangreiola i77.d Lenguado4p8.f Liebre de la mer 79.0 iogufta 99.C Mexila 5 i.d Mixilhus 5 1 i.d Natura de Vieya. 573.6 Ditia de la mar. 479.4 Perola42 2.f Scaragol 372.5 Scaragol delamar 393.» Xibia.46.e, Germanica. Balckfifch46.e. 65, a Balckfifch mk langen fulTenibid. Beckle 1 5 o.h Berenkrebs 144.5 Bifem 42, h BifemKuttel. ibid. Bruni qui morbus, $c contra eum re- media 1 3 4-f EdclKrebs 1 29. b Farkutrel 25 8-e Far^v 28S h Filchbein 47. d Hjd^.ure 5 9 2. e H. geri ng 1 5 o.h Herchtikrab 177. d Hogergarnir 1 5 o.h Humer 109. d. 12 2-g Jacobs muichlen.498.1 Intenfifch 65. a Krabbe 187.3. 2©6.g Krebs I29,b. i6o.h Krebfaugen 1 zp.a JCrebftein 1 29.3 Kuttelfifchp.b Magling.5 82g Merber i44-g. Mergeifs.i 5 o.h Meerige^of.a Metkrab 173. d Meerktabiezij.b Merkrebs99o.h.i73.d.i87;E LuyfenofF noppen 248.0 Moflfelen 3 09. a Qefteis 475»-d Ondocht 1 1 i?.b.cur jca vocetur 1 2 6.t Perle 4i2.g •Seeegel 403. a Seekatte 46.2 6 j.a Sequabbe 575. c Seefchuym 47. d . Sledve vel Slegge’ SnottolfF.79*M73iC Spaenfche SeeKatte 46.6 Steurkrabbe 99. c Bagfysh 527^ Colcles 372.h.5;o4,g Crabbe ibo.h. i73.d.2o£.g crabbefifhe 1 io.c creuis,creuife 227.C creuyfe rop.d cuttel , cuttle 46.6 Krab 1 73. d Lempec 54 5.C Lopfter 95). c. 109. d Lympyne 5 4 5.C Mufclis 509. a MufcKels 498. f Oyfters 479. d Perle42 2,g Pirot vel Pitot 5 27.4 Pourcuuel. 9-b Pran 1 37«d PreKe p.b Punger i86.h purple 283. c Scalope 498.g Schrympe 1 3 7. d 'Sleue Snayie 3 72. h Thefea io^.d Indica. Chcrippo 417.C corilchias 422. g Motu 422. f The.noras. ibidem. Hungarlca. Rack io9.d, i-.!.E,A6(TmV);,o-n?r/ct>Teu^<>.2.h.TctKi//por. l.orA^uaepov. f .C.ITo- AUTOf. l.TOtMt )7T0S. 8.h TOVAOTOf.l.ToyAt/XOf . lbidefT) U97U. TOV-huSTclTOU, I p.b. TTVlUOV^Of .l.TTV Hovj Oi. ibidem* ®^T0T*.l.of tot 1.3 I*d. gcSrsf. l.e$m.3 5. a. i~lMx.1a,va..\.TXiH.']cuva..$ 9 d. ToAyT3tJ'/t'/r.l.ToAyToJ'.I.ksu' tu auto» u .b.fj.uT’jis\.[j.u7i<;.\b\d.bys.E QAcfxo7TTov7iu.\.hpAp- ^.OTloVO-l.^a-^^-tet.iVApiAOCrjoOCTl aaoi7i Qovoktiv. i O^.A.orpousrvovA.Kpaj7rvdv. I o6.g.@AaiKiot. \.(ZActV 138 h.ou{/.eye3n.l.9u/jiyi$)i.i 39.d.6c tocus verfus iupenori anteponedus.«Tn|'.!. «tTA^.I4.d. yvveux.iav l.yujucunav I43.a.fl/3^u«To \M'p%pujjTo.\fQ.g.KetpKlv6V.\.X-* itivov 1 ^ g.C.Siilveovd.o KtvcoV i6o.g.nupK.lvop.l.K,a.px.!i't<>v.l6l.f.rnA)iptMSTaj.].o-K\HpvveJaj.l6j. a.xapK/vet^nt.\.>ictcy.ivctS'ef.7rouv.l.Tou f.l86. h.Apofjiiov.l.Apopcay. 1 97 .b.KO.yx.iXid7luj.l.Kof o->fxct. ibidem. X^X01' ibid.xovo%ov.\..*-oyvov.2i8.e. ryj> yyovd.noyyov. ibid. f.cuTo^ay^d d-Tofsy». ibid. A/th.I. A<7H.ibid,h. Tgp/r/3o?MTo^.l.T?/j/r/>o(pgTof. ibid./^Sow^.l./^^i/iy .2 19 a. Ko^-jAn.l.^s^uAHpibid» U>oy^t9Keu.\.Koy^u\ou.ibid.bis.o^oucrcu.\.i^ouTc/Jp?9V.3 I 2.h-®y^i»Kyy^<-3 1 8.g .tKpiurAjo 1. ’e%p>t- fetTo,ibid.$d/u.pix.l.l2ci/j@a..ibid.h.eu5ov.l,'euf'ov.3 I 9»b. NpmTTrotd. tip^enrof.lia g. rpa,@»\ouf ovoy.A^oua-t. I r/sa/SijAoyf ctS'ei.l.’7rtTpaS'n.369.b.vtiS'Lu. Vvtlbluj.aOO.g.tAuloV d i ! ' ' ‘ •• • “ V. ■■■- :v‘ • . ' • - - / - REGISTRVM- f A BCDEFGHIKLMNOP QR S T V X Y Z . \ / ■ ■ A a Bb Cc Dd Ee Ff Gg Hh Ii KK L1 Mm Nn Oo Pp Qq RiSfTtVuXx VyZz. Aaa Bbb Ccc Ddd Eee Fff, Omnes funt Terniones . Hzc omnia iingula a me di<5la & Icripta dicendaq; & fcribenda , cenfune Sanate Romana Eccleiiceiibenterfubmitto. B O N O N I AE, A pu i loannem Baptiftam Bellagambam . M D C V. SVPERIORVM PERMISSV. A .ii . ' ■<; V " * , .. .... ■ : , . . ' ' y ■ ■ • s • ■ j . . i - ' ' ’) ■ : ■ ' ‘ ' ' ' f ' >■ ■ v ■' ;■ ' / - 1 ■■■: ,r 1 ' v 1 ' , ■ . : ' m Book taken apart. First $ last signatures deacid5.fi ed. Resewn with all-rag end papers, un- bleached linen hinges. Leaves meaded where weak, with Green's lens t is sue. Hajid-sewn headhands, Rebound in full Russell*s oasis morocco. Carolyn Horton & Associates 430 West 22 Street New York, NY 10011 December 1?73» HORTON BlNEIiRY