IJONATHAN •DWIGHTJr) Smithsonian Institution Libraries GIFT OF JVlarcia Bradylucker L.'.. ' ' /p; ■>. • / '

--'v - ■ * - ■■ : - ■ ' ' ’ ‘ s 1 . ' . ^ . • i * ■ ■ | , . .. ( r. y . — , r . • ■ ‘ ' • ■ t ' / ■ . . \ ' i-.-'' : •; V" . ILOSOPHI ET Af£Dj gONONIHN.Si.s' tOMVS AI TifK s CARD. MONT_ eca.nc^; et Bone LEGATVJVl ^( nZv Mvcuy mihi tanquam ynicum fcopum duxi ante oculos proponendum 5 non quo omnia vnquam me fcire poffe mihi perfuaderem,* neq,- enim id humanarum virium eft, veriim quo ardentius omnes neruos in difeendo contenderem. Quare curis negocijiqj omni- bus ali js pofthabitis, totum me ftudijs dedidi, atque in primis elaboraui,vt optimos quofqi vetuftiffimos authores , qui eam dodlrinx partem, quae maiorem mihi lau- dem atque animi oble&ationem allatura videbatur, pertradrarunf, 6cilluftrarunr, non folum euolusrem,(ed in fuccum & fanguinem meum conuerterem: nullum denique induffriae , nullum impenfje , nullumve laboris genus praetermifi , quo minus inter alias feientias in illa quae circa res naturales verfatur , quantum ma- xime poffem proficerem. Huiufinodi enim /cientia non honorem tantummo- do, 6c gloriam , vti caeterae aliae , (ed incredibilem infuper voluptatem , atque ad* mirationem poflefforibus fuis impartit . Siquidem quid fixblimius , quid viro in- genuo & nobili dignius, quam naturae arcana rimari? quam ea, inquam nofle ftudere quae fclus cognita habere videtur D E V S Omnipotens , qui ipfius natu- rae aurhor eft, & cui vel ipfe fapientifiimus Regum Salomon hanc eandem icien- tiam acceptam referre folitus erat ? Cii 111 itaque olei & operae plurimum in hoc ftudij genere confumpferim , nonnihilque mihi atfecutus videar , nolui quod multi facere folent , id intra proprios parietes abfcorsdere, fed alijs etiam communicare libuit. Et quia plantas poti (fimum , animalia & faffilia publice profeffus fum , de omnibus ijs , licet quam do&iflime fit pertradtatum, multa ta- men confcripfi, fuo aliquando tempore , fi vita fuppetar , & concedatur facultas, § edenda. edenda, qux ab alijs vel omiffa, vel perperam tradita fuere : nunc autem alteram Ornithologix niex partem , qux de ijs potiflimum auibus agit , qux vel in men- (x vium cedunt, vel propter cantus fui dulcedinem, atque fnauiratem domi paffim a multis aluntur , in lucem dare vifum eft : in quarum confcribenda p- ftoria quantum elaborauerim , quos fiimptus fecerim , aliorum efto iudidunx: Eam vero Venerem fatis feliciter incoeptam , & hucufque protradfarn ablbluere animus eft priufquam extera euulgare cogitem . Neque fortaffis ab re id iacfu- ms videri poffim,namcum priorem partem ben-euolis Lecftoribus acceptam fuif- fe videam, hanc fecundam longe gratiorem tore certo mihi perfuadeo: fiquidem perfedtiora imperfedrioribus prxferri par eft. At qui ne vel temeritate quadam addueftus, vel ingenij confidentia temere id de opere meo indicare videar , tuum Eminenti ffime Cardinalis hac praefatiuncula auxilium iropIoro.Etenim Amplitu- dinis Tuae fplendor vbique terrarum adeo elucet , vt ve! folum nomen tuum li- bro meo prxfixum , non a culpa tantummodo me vindicet, verum etiam contra quotquot forte infurgere queant maleuolos tueamr. Cxterum quemadmodum illud fummx mihi laudi, ac decori duco, itaprofedro nihil laudabilius, nihilqi in quo magis gloriari queam accidere mihi potuit , quam inter eos abs te haberi, quos ingenti liberalitate , benignitateque tua fouendos, augendofque fufeipis. Tu nimirum hanc, de qua fermo eft, Ornithologix mex partem proprio xre mo- numentis mandari curafti,tu inquam, qui folus, 6c vnus es, vt iuues omnes, orna- tofque reddat. Infignis paffim ab omnibus decantatur Alexandri Magni erga Ariftotelem liberalitas , fed qux fi cum tua comparetur , exigua omnium iudicio acflimatur : Neque enim quis ignorat abs te illum, cui fcilicet nomine refpondes, animi celfitudine , magnanimitate , reque ipfa longe fiiperari . At quid Alexan- drum^ cur non potius de SIXTO V. Summo Pontifice auunculo illo tuo magno loquor ? Is, vt erat bonorum dodforumque amator beneficentiffimus, me , cuius ci vix nomen erat notum, non folum inter eruditos homines habere dignatus eft, verum etiam mihi in meis commodis augendis perfpeclam beneuolentiam prx- ftitit. Nam cum primum mc communi ftudioforum vtilitate fumptus tenuiffimis meis facultatibus impares facere , ab alijs intellexiffet, lua fponte Senatui Bonon. me tantopere commendauit,vt inde non mediocres frudtus perceperim. Iam ve- yb de Pontificis huius immenfa liberalitate, Iplendoreq^ac incredibili magnificen- tia, do (fimorum quorumcunq* virorum monumenta tum publica, tum priua- ta perfonant, immo vix aliquis eft in litteris pau.Ho notior, qui aut verba, aut feri- ptis non fit conatus teftatum relinquere, fe vnmn SIXTVM V. admirari, eumq> vnum ob diuiuas,inauditafq $ propemodum virtutes fufpicere. Sed non eft quod ego in celebrandis tanti Principis laudibus elaborem , ne dum id prxftare coner, rudi hoc ftylo&philofophico potius quam oratorio eas obfcurem : hoc vnum tamen prxterire nequeo Eminentiis. Cardinalis , tibi tantum Pontificem obtigiffe auunculum, quem omnes adeo augufte funt venerati, vt etiam S.R.E. hoftes vir- tutes eius, cui maxime irafeebantur, plurimum prxdicarentiquxficut vberrimx ac fplendidiffimx fuere, ita in te earundem vbertatem ac Iplendorem mirifice in- fuderunt. Optima profedro hxreditas, vt inquit Tullius in eo libro, quem pluri mi fecit Auguftus , a patribus traditur liberis , omniaque patrimonio prxftantior, gioria gloria virtutis., rcruuique bcni geltamj^ . Vtraque in magno illo tuo auimculo erat maxima, 6c nunc in te tanquam per hxrcditatem illapfa eluccfe!r,adeo vt lo- liis 6c vnus xtate noftra fis , in cuius celebrandis virtutibus plurimi plurimum infi- cient, Alexandro Macedoni, vt teftatur vetus hiftoria, cum aliquando in marmo- ream Orphei ftaruam fiidorem plurimo madentem in eidi fiet , fcifeitanti quidfu- dor ille portenderet, rdponderc arioli plurimum iudaruros omnes, qui illius facla vcllrnr (criptis filis pofteritati commendare. De ijs vero, qui de te feribendum fii- fceperint , quid modo didfcuri efient arioli ? non Iudaruros iplbs tantum, fed vires illis etiam debituras. Tot enim,t3ntxq$ fiunt animi tui doces, vt non modo non ib luftrari dicendo: verum ne enumerando quidem percenfieri queant Ad me quod attinet ,ore,cum feriptis nequeam, coi lata a te in me beneficia fiemper prxdicabo, vnum tamen quod paflim in ore omnium eft, hic repetam, te nimirum , qui neq> Rex es, neq$ Pontifex , plufquam Regiam ac Pontificiam libera litarem exercere, Reges, ac Pontifices animi magnitudine, ac prxftantia, longe vincere. Leo anti- quifiimum nobilitatis atque claritatis (ymboliim eft : is tibi fielicifiimo equidem augurio pro ornamento obtigit. Generoftum Grxcia praedicat Achillem 5 non quod pro infigni haberet Leonem , fted quia cum aliquando matri eius lac defice- ret, leaenam infanti adhuc fugendam traderet. Tua vero magnanimitas eb ma- ior eft, quoniam te tua mater tam magnanimum abfique tali labte procreauit,atq> in teftimoninm futur^ indolis generofium illud animal pro figno concefferit.Cum igitur amplifiime Cardinalis tanta tua fit erga liberalia ftudiai ac ftudiofios be~ neuolentia,6cliberaIitas,vt etiam mihi naufragium (ludiorum meorum patienti, ob id tuam clementiam per patronos meos inuocanti,opem atq$ auxilium fer- re non fueris dignatus, fed ea in me beneficia contuleris, qux magnitudine fiua omnem meam expedlatlonem vicerunt , itaque poft hac optimo iure omne id, quod 6c nunc in me eft,&: olim erit (quod vt non leue fit, etiam atq3* etiam ftude- bo) tibi vindicare poteris. Ego certe me totum <5c omnia mea , qux vel in prxfen- tiapoffum , aut inpofterum potero, tibi fiandfe & religiose dedico. Tuo enim pa- trocinio & liberalitate , cum ftudia mihi mea continuare adhuc licuerit , merito quidem ftudtus, qui fortafiis aliquando ad Rempiib.& Ecclefiam eft peruenturus non afipernandus Tux Amplitudini aficribi debebit.Hxc fiunt fplendifs.Cardinalis, qux me vt alteram Ornithologix mex partem tibi offerrem, impulerunt . Spero etiam me tibi hac ratione grati animi officium prxftiturum , teque hoc licet exi- guum munufeulum clementi ac hilari fronte accepturum.DEVS te Reipub.Chn- ftianx fanttx fux Ecclefix quam diutiflime incolumem fer 11 et. Io innss wornci.u, v .t \rr ;; rv vcriu s Bifauus D. M. i.idis Lecto. ribus. 5. P. D. VAAi gloriam, quodque nomen Vlyjfes Aldrouandus Phtlofa* phus Medicus praesteris toto orbe celeberrimus cum publice Arifiotelem , E heophr afium,cDiofcoridem ac Galenum maximo cum audientium fiupore , declarando, tum in horto publico ac do - mi fu a priuatim fo filia, animalia ac plantas demon flrando( his enim omnibus Mufmm vbernme inftruclum habet ) <3fiua cuique nomina at- que naturam indicando, fibi aequi fuerit , nulli non notum e fi. (Legit autem pu- blice in hoc almo cBonon. Gy mna fio annis quadraginta octo.) tam vero non exi- guum gloria,Bominiq$ fuo adiecit ornamentum , quando vobis auium huionam tam exaffe tradit, vt nihil plane posfitis amplius de f der are. Etenim prster cu- iufq$ auis fynonymiam , naturam: cstera quoq-, qua ex hac depromi pojfunt; qualia funt fymbola hieroglyphica.my fica .moralia, apologi ,hifiorica,vfus in cibis 05 medicina , fideliter ex optimis ficriptoribus elegant tsfirno ordine atque methodo adducit :quamobrem quidem Phdofophis ea in primis ac Medicis vti - lis fima e fi, ac necejf tria, necnon E heologis, fS iuri feritis, & cuiufcunq$ etiam alterius facultatis fiudiofis : quemadmodom ipfe author in prologomenis prioris tom i pulcherrime demonflrauit, De herbarum viribus multi haffenus egerunt prsfiantifsimi viri , eafqs iconibus illufirarunt , fed aues Petrus Bellomus , Ornithologus tantum: ad quas diligentifisimus acindefejfus Vlyjfes Aldrouan - dus plurimas maximo fumptu comparatas addidit : quas quia fimul cum hifio - na vobis non ingratas e ff e vidit fuo pofi tempore plantarum etiam plurimarum nulli adhuc cognitarum , nec non exanguium > pifeium, quadrupedum , rerum - que inanimatarum icones ac hifloriam dabit, Vos interim valete, (tf tanto Vi- ro Ne floreos me cum annos auguremini ,vt qua omnia ad communem fi udiofo* rum vtilitatem parat , tandem pofsit parturire . Iterum valete . ‘Bononia Die i y Menfislulij 1600, n , ! .‘.t Jj.l ; li I ■ ■ ■ i j r '• i f VLYSSIS ALDROVANDI PHILOSOPHI ET MEDICI BONONIENSIS ORNITHOLOGII Liber Decimustcrtius, Q^V f EST PE AVIBVS PVLVERATRIC1BVS SYLVESTRIBVS. DE PAVONE. Gap, I, ORDINIS RATIO, o : • '• * ■ . ' •. V I priores Ornithologise meas libros, quos fuperiori anno in lucesiu edidi, legerint, quales non p iucos luilfe confido ( quis enim vel me» diocritcr jtantummod6 eruditus Naturae arcana ,quze quamplurima ex Hac auium cognitione percipiuntur fcrutari»rimariq, non gau- deat?)c os allatas ibi a mc rationes,quibus in tota auium famiglia ra- pacibus &in his Aquilae principem locum allignaui iam fibioptime perfpe&as habere mihi perfuadeq : fune enim ferme innumerae ac fi dicere mibi licet , validiifima’, fed quas repetere modo, nc ( quod aiunt) a<5lum agam , plane fuperuacaneum fore arbitror :koc duntaxat obiter admonens me ex communi eas Senatus Populiq, philofophici , oratprij,hiftonci, necnon & poetici audoritate & confenfu deprompfiffe. Sponte hic quoq; caeterarum auium, omnium , qua- rum quam cxadifttme fieri licuit hiftoria ibi pertraditur connexionem , vtpote ab ijfdem pratclariflimis viris fatis fupcrq; examinatam praetereo . Quazprofe&d talis exiftit, &ta- lem in hocce pariter volumine polliceor , vt fi vel vnicam auem fuo eximias loco, omnino ordinem interrumpas . Quae cum ita fint ecce aucs terreftrcs ( ita appello , quae neque ia_, aqua, nec circa eam degunt ) nunc fefc nobis offerunt, carnium fuarum faporis gratia eximiam atteftantes : & reuera vel hac fola , vt innumeras alias quas adducere polfem , ra- tiones fileam aquaticis citra vllam controuerfiam praeferendae funt. Etenim fi aquatica- rum vnacftad menfie vfum celebris, decem ex terreftribus,& fapidiores&falubriores ei 30 opponam. Nonne fplendidiffimae Pontificum, Caefarum, Regnum, Cardinalium, Ducum, aliorumq;Pi incipumac magnatum menfae his exornantur ? Nonne etiam prorfusiciunse cenfentur ,& frigefcunt,nifi Pauonibus,Phafianis, Attagenis, Perdicibus , Gallinis ciim_, (Villaticis tum Africanis , Columbis , Turdis , Ficedulis ,Hortulanis , ac eiufmodi quanrL-» plurimis alijs optime inftrudx fuerint > Aquaticis itaq, in tertium ac poftremum Ornitho» logiae noftrae tomum reiedis cum bona eorundem venia terreftrium hiftoriam aggredia- mur. At ciim triplex potiffimum earum genus fit, graniuorum fcilicet, bacciuorum,& ver- miuorum : graniuoras vclut nobiliores alijs anteponimus , ( quamuis cum Epigramma» tario inter aucs Turdus, qui bacciuorus eft, gloria prima vocetur Horatius nil melius A Turdo Aquilacu? Ornitholo g i* exor-? dium fit. Connexo operis. Aucs terre ftres quar. Aues terre ftrcscura» quaticisno bili ores. Ornitholo gias tertia pars. Auiu terre ftriu genus triplex. Turdi laus Vlyfsis Aldrouandi minee* Cur a Pa> uone oE" diamr au» Turdo dicat. ) Secundum locum bacciuoris, tertium verrmuoris , canoris quartum ac po>* {Graniuora ftrcmumaffi gnaturi. Cum yerp rurfus graniuofarum aliae pulueratrices fine , aliae lotrices, rum genus aliae puluefatriees,- & lotrices fitxiul , orrinefqj fimul carnis iux gratia celeberrima?) Philofo- eriplcx. phoium prinapent,& communem praeceptorem a Aftriftotclefcxuti/pulueratricibusfrtam & Ltu.g. b;Ji. ,j\as primo loco nommat)Iotiices pofthabebimus. Sed audiamus praeceptorem. Mos auiueft ^Animat . ca, baqUat yjjiali&fe fe in puluere volutent ; alia fc fc lauent 5 ali a nec puluere i^eqy balneo utantur, 19* $$flipMlueyatiices, qua non altiuoU , fd terra propinqua* vt Gallina , Perdix , Attagena ^ Mkq- da, P hajima potrices, nonnulla rcffiumgws ; qua circa fluuios , aut paludes;- an tmareveffantur. Gallinam dlia vtrumq-,tum UuaredumpuluerarefolentsutColurnbus&PaJfer.WdiQ ille,in qimnis etiafi 1© cur prius inter pulueratrices Gallinam piius nominet , haudiamen id fecilfe putanduseft are G nobi- inter pul- lior emeteris foret , vt quifpiam.exiftifTiare poiTet, at quia alijs notior , vtpote nullibi nqfi_j ueratrices obuia,atq$ ita Alaudam Phafianae praefert, quod alias nemo rationis particeps fecerit. Arifto.no» A pulueratricibus itaq; aufpicaturus 5 & dignitatis ordini ,, prout )in primo tomo feci, quoad fieri licebit , lnhaefurus , in primis de fylueftribus , atq; inter has de Pauone agam-, fubinde eodem feruato ordine domefticas fubnexurus. Cur vero inter fylueftres Pauonem caeceris praefer a, rationes tot ac t antae fefe mihi offerunt, vt pene eas fuperenr, quibus Aqui- lae auium reginae in rapaci up., genere primas epbui r.quinimo fi ipfimet Aquilae antepo- nere hunc noftrum Pauonem vellem, aequ idem neqjadid mihi vnquam defutura eftent argumenta. Nam, & antiquitas ipfa , quamuis in multis fuperftitiofa , in hoc tamen minus 2© Pauo & ftolida, vtriufqjdignitatem ihter alias aues cum ex animi, tum ex corporis dotibus metiens Aquila ad» fummumvtriqj nobilitatis apicem aflignauit , Aquilam velut omnium alitum regem Ioui, Iiibiti io-» Pauonem ceu reginam earundem lunoni coniungi eius, &forori dedicando. Quare etiam Imperatrices in fua apotheofi fiuekorifecratione Pauonem » quemadmodum Aquilam», Caefares , elegerunt . Aquilam Iouis currui. fuccefliffe abundeex veterum monumentis de- mon ftranirmis : eundem honorem Pauoniluno exibuit,teftein primis poetarum facun» diifimcbOuidiojCum ait. ■ ]ft Habili Saturnia curru * * *. _ * K Ingreditur liquidum Paqonibus aera piSHs . • ; ( \ Atqj hinc paflim a poeticis lunonia ales nuncupatur, ficuti in primis ab eodem c Ouidio. I® Mxp/icat atq\ fuas ales lunonia pennas* Er 3 d Statio, non gemmata volucris lunonia cauda V inceret* Item a Claudiano. . Non tales volucris pandit lunonia pennas. Et rurfus. Traduntq-,palato Sidereas Junonis anes, &c. Pauonis Cur vero nobihflima ac regia ifta volucris eiDeae,qu3e caeterarum Dearum pr^fes ac Re» fum animi gina habebatur , facra fuerit poft fiio loco abunde docebimus , nam hic alia tradare animus 8um corpo eft , nimirum cum animi , cum corporis dotes profequi quae profero tot ac tanta? funt, quot fisdotes. & quantae in quouis alio auium genere, ad eovtipfaDea pr^ftantiorem dignioremqj fi 4° bi alitem afeifeere etiamfi voluiffet nequiuerit Etenim Pauo maieftatem in prunis re- giam, cum graditur, prae fe feit , haud aliter ac lpfamet Juno, de cuius fuperbifsimo jncef- lunonium fu vulgata paroemia cfk* Junonium ingredi pro qua Athaeneus habet (3ct£ i^eiv rpmv epiivt- ancedere yrMy/utivov .i <> incedere complicatum lunoms facrum , 1 n eos ,qui haud vulgarem ineundo mo- dum ieruant , quem notat «Horatius inquiens : Vtfi Junonis facra ferret. Caeterum nofter Pauo rationis, quam folis hominibus Deus immortalis concejsit, expers quodammodo eife non videtur , vtpote q,uj laudatus gemmantes (vtfPlmij verbis vtar) expandit colores, aduerfo maxime Sole quia ftc fulgentius radiant . Simul umbra quofdam repercaffus cateris qui in-j opaco clarius micant , concata querit cauda , otnnefqy in accrumn contrahit pennarum , quos fpe- ff ari gaudet, oculos. I de cauda annuis vicibus amijfa cum folijs arbor ii donec renafeatur iterum 5° curn flore, pudibundus ac mocr ens quarit latebra .Ad haec cauda eam geniatiorem, vt ita dicam, & varia magis, quam funt Medoru Perfarumui veftes,quam laudatus iam extenderat, ac ve- lut in rotae modum verfauerat.mox confpe&a femel pedum fuorum deformitate deponit, & in aceruum quendatn contrahit , imo vero quod amplius eft , fi a tacito , eamq; ha ud adnu- rante fpcftetur, tunc velut ira percitus pennas omnes,in quibus pulchritudinem fuam con- fiftere probe callet, quafqj fpedari gaudet contradis earum oculis prorfusabfcondit, tam- quam philofophicis dogmatibus imbutus, beneficium in inultum non conferendum Hfig * coguofeat, Meminit huiufce ingenijg Ouidius dum canit : ■ ' " ; DSI Lmi*' confecrat. Imperato- fum. b Lib, 11« Metam * C L.%*£km* ^ LSt See S y le prouerbiu. e lis Serm° nrhut , Pauo ratio nis parti- ceps. f Lib. io. e. 20. g Lib. 2. de arte amandi. 3 IV Ornithologia Lib. XIII. Laudatas ofendit anis Iunoniapennas , Si tacitus fpettcs , illa recondit opes. Quodfi contra quifpiam ftoliditatis eum infmuifet , quod nodu expergefa&us, quando fefe intueri in tenebris conftitutum nequit, pauide admodum exclamitet, quafi eximiam illam pulchritudinem fuam amififfe fefe credat: eam ignominiam ( ii ignominia dicen- da eft, quod ego neutiquam concelfero) facundiflimus h Aelianus facile eluit, aflerens non modo non ignorare eum ex auibus fe forrnofillimum efte, verum etiam vhi formae ipfius fi ta eft pulchritudo, praeclare tenere, laudatumq; haud fecus ac formofum puellum, aut pul- lochram mulierem corporis praeftantiam belleoftentare,anteq5 pidorum oculos, ad imitan* dum fe exponere, & abunde fui depingendi copiam facere. Non ita q,- media no&e voci- feratur, quia pennarum fuarutn decorem perdidiffefefe exiftimet , quemadmodum vulgus praefagiorum, qute ab auibus docemur, ignarum fi,bi falso perfuadet , fcd quia ,vrfuo loco dicemus , temporis immutationes, feremtatem nempe, p!uuias& ventos nobis tunc prac- fagiar. Neq> pariter ampliftimam illius dignitatem minuit * Ariftoteles ,,teterrimi criminis anuidixeum accufansj nam &id Plinius, liceri ipfe parum libi conftans, (qui nempe cen- fui oblitus alibi Ariftotelis fentetuia? etiam fubfcripiir, ) difertiflime /ublequentibus gra- uiflimis verbis, i vbi ex profeffo de hac alite agit, negare videtur. Akautoribus. , inquit , non gloriofujn tantum animal hoc traditur, fed & maleuolum ficut An fer verecundum , quoniam has quoq-, quidam addiderunt notas in his, haud probatas mihi. Si tamen Ariftoteli , que vt vcridi- socum praeceptorem imitari, modo fidei catholicae non repugner , vbiq; omnibus vfqj neruis contendimus, affentiendum eft ego tunc vitium illud Pauoni in malam paitem haud ver- tendum elfe dixerim, is etenim cum admirandam illam corporis fui fpeciem homines , fi- cuti diximus, mirari optime calleat, & pedes fibi datos admodum deformes, fieri poteft,vc deformioribus alitibus alijs,quibus tales ad obeuda eadem munera fatis fuiftent,, pulchrio- res pedes inuideatrfed excrementa fua,ne in hominum vtilitateoi cedant recondere, quod Plinius tradit, id fane nunquam mihi perfuadete polfum , quin contra illud infigni laude_, dignum exiftimo, vtpotecum humanis moribus conueniens,fi modo verum eft ea ab fcondere.De felibus id paffim receptum eft : ea vero hominibus inuidere quis dicit? om- nes ne fcetorc eorum humanae nares offendantur, id facere eos vno ore proclamant. Quis 30 amabo mfivecordiffimus, non eadem in Pauone rationem aftignet ?eoq, maximi cunv haecauis verum quodammodo nobis munditiarum ornatufq; fpecimen fit atq$ exemplar. Sin rurfus quis pertinacius potius , quam verius mecum contendat , Pauonem ab ea male- «olentiee noxa vere purgari non pofte, illefaltem inuidiam illam , quae in hominem magis quam in aliud quoduis animal cadit, humanum quendam atfe&um fapere , ac quafi cnm_> homine ei communem elfe concefturus fuerit, atqj ita dignitati eius potius, quam ignomi- niae, aut dedecori aferibendam. Sed haec de animi dotibus , quae equidem longe plures & tnaioresquam recenfuimus exiftunt , di&a nunc fufficisnt : iam fi quae corponsfint laudes profequamur.Tanra in primis m hae alite pulchritudo, tanta fpecies,vt communi autorum 40 confenfu auium omnium formofiflima fit pronunciata. Depingit inter ceteros admiran- dam eius fpeciem facetiffimus mLucianus his verbis: / ncipiente vere Pauoad pratu aliquod accedens , quando & fores prodeunt non amabiliores modo , fed& (vt ita dixerit quifpia ) floridio- res, & quod ad colores & tinctura attinet, li quidiores : ipfe quoq\ extentis penis, ijfq\ ofiefs Soli , df fubiata cauda , eamq\ vndiq-, circa fe pandens, fpeclandos exhibet ,& illius fore s,cir ver illud pennaru, perinde vt prato ad huiufmodt coni et tone & certamen ipsu prouocante . Couertit quip - pe feipsii & circumagit , & quafi quandd pompa agit pulchritudinis fua, quando videlicet etiam admirabilior apparet ad fplendore Solis , variat ibus fe coloribus , & paulatim in alios atq\ alios trdfeuntibus , aliaq-, ac nonam forme fi tatis [pecte fubinde recipientibus Accidit au te hoc in cir- culis poti fimum, quos in sumis pennis habet , quoru quemlibet quafi quada irides cir cudant .Na qui ante arcus vifus fuit , mox inclinante fe paulu illo , aureus confpicitur , cr rurfum quod ad $ofolecaruleu apparuit, ftfubvmbra transferatur, viriae vidttur : adeo ad luminis victfiiudinem. variatur. Haec itaq; ille. Qui pariter alibi mufeae encomia defer ib es, hanc, fi quis i.itefius in eam oculos defigat, cum expanfisadfolcm alis fefe verberat, Pauonum iafrar variegatam efte inquit. Fosfim praeterea quamplurium aliorum feriptorum deledtssfima noftri Panonis fpecieautoritates hicrccenfere : at net3rita earum congerie, qua? confofionem potius, quam dodtrinnm pra: fe fert, delicata legentium ingenia obruam, oifendamqj dy Oppiani, qui in commendanda illa plurimus meherculefuit,folos hofce aureos verfus citabo. Ncn fecus ac fi ales Ismenis Pauo fuperbus A 2 Cauda Pauo ftoli- d itatis ar- guitur. h lib. 5. ds ^tnimal. c. 2 r. Pauo liben ter depin- gitur. Pauo cur media no- de claaaec i £. 1 . flifl. cap. 1 . Pauone no efte inuidu k lib. 29. c.6. 1 lib, 10. c, 30. Curexcre- meta celet tib . 29» c.6. Feles excre menta lua abfeoduc , &cur. Corporia dotes. Pulchritu- do. m Ub.de do . mu. Muficze co for. nhb.z. 1 © lib.%» it Venat» p lib.i . de nat. rer. q In Amm. Ut» S £1 % * Armids Comptus, s: Hittrof, lt~ berato e$n, 1«. Phafiani pulchrim* do. Gallopa-- uo. «Oalius Gai Jinaceus. Solonis dc Pauone& •Phaf. di' 41 um. 4 Vlyfsis Aldrouandi Cauda V er fipolcv decoram corpus obumbrat. Quod nihil ipfa Ionis prudentia & alma, voluptas Pulchrius afpccfu mortalibus ante creauit , Non quodctmqi animal gr adit u* ,non reptile quodtm Non quacunque vagu ales ferit aeva pennis , Non qua caruleos ver runt animantia fluctus $ V amnem forma fuperant,fpecieqi venu Ha, Modia dum flabella rotat pennafq\ corufcas, Ardet entmfiamma permixta difcolor des fi $ Sidereo glaucis alas radiantibus auro . Et rurfus® alibi. .Quippe feris tanto praflat forma inclyta Tygris , Quanto pracellit Patio genus omne volantum. Addamus oblecroOppiano comitem, philofophum fimul& poetam ^Lucretium duwLs facla-i hoc eft aurea auium genera Pauones appellantem hoc verfu : Aurea Pauonum ridenti imbuta lepore Sacla . q Torquatus Taifus, quem Homerum Hctrufcumdicere foleo,huiuice alitis pulchritudi- nem admirans, caudas illam, quam diximus, verfationem feu rationem, pompam nuncupa- 20 bar,dumait.° Quelch5infegnaagliaugellulcatno,ei' volo Apefci il nuoto, & a i montoni il cozzo, AI toro vfaril corno, & alPauone Spiegar la pompa de 1’occhiute piume. * Alibi etiam Armidasfuae comptum defcrsbens, admodum atqi eleganter eum pom- pas ornatutq;. Pauonis alfimilat, inquiens. Torfein annella i crin minuti,eineffe Quafi fmalto sii l’or confparfe ifiori. E nel bel fen le peregi inerofe 3© Omnfe a i natiui gigli, c9l vel compofe» Ne’i fuperbo Pauonesivagoin moftra Spiega la pompa deTocchiuec piume, N4 1’iride si bella indora, e inoftra Il curuo grembo; e rugiadofo al lunae, Ma bel foura ogni fregio il ciiuo moftra, &c. Speciofus proie&o Phafianus5Gallopauo pulcher ,& Gallinaceus Gallus etiam non in- uenuftus eft multasq; alias forma proeliantes : ac fi cumPauone noftro comparentur, vel pulchritudine corporis velanimi moribus faltem illi cedens Phafiano nihil quicquam for- mofuis contemplari polVumus ,aue nempe fpeciofa , & cauda; decore Pauoni nihil ceden-^e te, veiiim quas dedorem eum non agnofcat,& velutin rota obuerfarc,hominibufq- euna vi- dere fatagentibus oftendere ignoret , imo vero quem ingenij hebetudine turpiter cotami- net,roftroin terram abfeondito tot una le latere exiftimans . Gallo pauo , quem Indicum Pauonem appellant , admodum iadfobundus caudam quidem Pauonis more in orbem ex- pandit :atvbi decor ille , vbi floridum illud pennarum ver > vbi inquam , iucundiflinai illi verficolores oculi , qua? omnia in Pauone confpiciuntur ? Praeterea Pauo fpeciofa crifta ex- ornatus eft, iliecrifta caret , nili carnofam carn pelliculam , quam per nares iratus rubram, ac velut fangusnc tumidam a capite dcmitnt , vt roftro prominea t , & in paftu ita retrahit, vt vix videri queat criftam nuncupes» Gallinaceus Gallus &' ipfe fua crifta fuperbire vide- tur, ferociftima» beluse regjq - quadrupedum Leoni pauorem ea incutiens; Veriim id oc-5© culta? aenos latenri antipathis potiiisquam illius virtuti acq$ induftrias tribuendum eft, quin contra li quae in eo animofltas atq, audacia , eam continuo cum tot Gallinis coitu , 8c qua? funt vires cneruat. Cum bona itaqjharum aium venia Pauonem noftrum tanquam pulcherrimum prreferemus , quo nimirum non aliam natura elegantiorem fingere potuif- fe videtur, neq; admiratione pofthac dignus nobis Solon efto,quem deGra?cia?fapienti- bus maximum Crcefo regi in regali lolio ledenti, diademate & purpura auroqj fuperbo in- terroganti , nunquid fpeciofius quicquam fpe&aflct , refpondilte ferunt, Pauones ,Phafia- nos venuftiores fibi videri , quoniam naturali ornamento decorat? > nonafdcitio fuco fpe- «ftabiles Omithologii Lib. XIII. , $abile effent/Hieronymus Cardanus dc Pauonis’cauda Ioquens,fingu!areNatu.£ artifi- ciu prasdicat^quod in ea ta longa ac dcnfa plumis, ranta colorfa varietate,tanto nitore, fani feledis etiam colorfi generibus album ac nigrum, quorum vnus per k triftis eft , alter reli- quos alios obfcurat, colores deuitauerit. Noui hoc do&ifiimG* Scahgero improbari, quia fi & illi colores cauda? immixti extitiflent, colorum varietas maior fu ijflTec.Non audet tamen fatura, qua? neq; deficit vnquam in paucis, neqj abundat in multis, ob eorumde colorum defe&u.m culpare ,& quamuis Sebeliina? pelles , quae fparfis albis pilis argentantur ,afpe- &ufint elegantiore, vt ille ait, haud tamen carum exeplo Natura? defe&um,qu.e taciteob* ptjtrudit, in caudae huiufce alitis coloribus confequiexiftimcm. Sed valcantj abeant, quicuqj illi funt, Naturi culpantesjtanta equide eft varietas & fplendor illory in Pauone colorum, vt ne pi&ores etiam eximij, Praxiteles, Metrodorus, & a quo folo depingi ma gnus ille Ale- xander voluit, Apelles, fi reuiuifeerent, imitari poftent,tanruabeft,vt naturam fuperarent* quare re&cP M. Varro mihi dixiifc videtur, Pauoni Naturam forma e volucribus dediffc pal- ma 2 Piutarchus libro de repugnantijs Stoicorum deCryfippoloquens ait xldemcuin opere de Natura fcripfiffet Naturam multa animalia pulchritudinis caufa protuliffe ,( gaudentem ni- mirum pulchritudine & varietate; adiccijfetq ; alienijjimu a ratione ditium, P auone ob caudam , attufqi pulchritudinem ejfe creatu : rurfum in libro de republica audacter infetiatur eos , qui Pa uones alunt, & Lufcinias > tapquam contrarias legibus a conditore legum vniuerft pofuis leges jg® Jtatuens, ac Natu ra fubfannans , qua fi u dio se tam elegantia cdidiffet animalia , quibus fapiens invrbe locu non concederet. Sane tanta fuit in vrbibus Pauonis praerogatiua,vt Athenis tam a viris , quam a mulieribus ftudiofis eius elegantia? ac pulchritudinis ftatuto pretio fpeda- tus fuerit, multiqicLacedasmoneacThefialia videndi caufa eo confluxerint. Admitteban- tur autem fpe&aturi in nonilunijs tantum, idq, per annos plus qua triginta fa ditatum me- morant,& maximuex eofpedaculo quasftum fi&um fiiifies vndemiru eft quanti apud pri- fcos illos Pauoaeftimaretur,miru etiam quanti veniret. ¥ Antiphon mille dragmis marem Sifaemellam venditos fuifte fcriplit ? Aufidius Lurco HSfexagcna millia nummum , vt ait ? Varro, Seftertium, vt Plinius (idem enim eft tefte ? Buda?o.( quotannis cepiffe ex illis di- citur. Pauonum pretia , inquit Varro, multi extulerunt , ita vt oua eorum denarijs veneant quinis ,tpft facile quinquagenis , grex centenarius facile quadraginta millia fefiertia reddat, vt quidd Albutius aiebat, fi in fingulos ternos exigeret pullos , perfici fexageno pofieAA eandem penefenfum Anaxandrides apud fe Athenaeii inha?c verba, populi nimium traxans luxum, prorumpit:^# non furiofum alere domi Pauones,cu eorum pretio queant emi i?*/*ar?Reprehen- dlt eundem luxu Stratus quidam in Paulania, & in quanto honore haberentur, pariter in- nuit,dum ait? T anti funt hac facienda^quanti Pano nes, & alia vefira nugax quas domi pafeitis obpennarft pulchritudinem. Alexandrum magnum accepimus adeo harum voluci uin fpccie dele<5tacum fuiffe, vt vifis ijs primum apud Indos, grauiflimam in eos , qui illas occiderent, poenam conftitueret. Sed & ipfos Indorum Reges, quamuis ibi etiam abundarent, propter eximia elcgaritiam,Pauoncs cu in fuburbanis,tu domi in hortis fuis aluifle f Aelianus atee- ftatur, & noftro etiairmu tempore idem fa&icant. Alexadrum ver®,vt ad poena illam reuer- tamur,Tyberius C^far non folii imitatus effe lcgitur,veium etiam voluntate eiusadimple- uiffe:fiquide qui, Acuti cx Suetonio tradit d Alexander ab Alexadro,pra:torianu milite ob fubtra&ume viridario Pauonem capite multauerit.Narrat item Euftathius adeo religiose in Lybia habitu fuiffe, vt fi quis Isefififet tantumodd, non impune ferret. Atq, haec de formae eiuselegatia ac dignitate jfequitur carnis bonitas atq$ praerogatiua, quaefane talis femper fuit,acctiamnucxiftit, vtnifimagnatu,ditiftimoruq5menfis nata videatur, & inter delica- tififima fumptuofiflimaq; edulia a veteru luxu habita fit. Veniat, inquit ®Platina3 nouus ille Apitius, ante omnes aues ad patinam Pauo , & quoniam viuus gloria deleti at ur , mortuus quoq ; tiufdemfit particeps.Czmtm eius aiunt triginta annos integra incorruptamqj feruari,quod #®calor c,opao regnum i® deberi exiftimabants & omnino omnes vnanimiconfenfu iu hanc fententiam pedibus iuif- fent, nifi paucae lotago rerumvfu callida, cuiufmodi fune Cornices, & Corui , perpendif- fent, fi Pauonem rebus pra?feci(Tent, futurum aliquando ,quodfa:pius in monarchis qui- bufdam videre contigit, nimirum vt Pauo folo nomine ftrepituq; Regem ageret , Aquila^ nihilo fecius , vel fine populi fuffragijs regnum gererett atq, ira Aquila Rex proclamata^» Pauoni noftroregnfgubernacula eripuit, qua? ei' cetera? volucres erant traditurae, nifi Aqui- lae rapacitatem, tyrannidemc; timuiffent. Ac rehdis modo his fabulis, tandem videndunt. eft, nunquid infiitutus hic ordo ab aliorum ordine diuerfus exiftat,aiiidem : eundem po- rtus dixerim, a quo videlicet inter veteres Plinius, Bellonius inter reeentiores non videntur diflexifie. Ilie enim fubinde poft traditam rapacium diurnarum, nocternarumqj,alia- rumqs peregrinarum quarundam auium hiftoriam , mox de Pauoue loquitur. Hiceidem si- quidem ordini inhasret, at quia aquaticas omnes, &: quae circa aquas degunt > Pauoni , grai- niuonfq; caeteris profert nobilitatis & dignitatis ordinem, quem nos , quoad fieri licet , fe- quimnr, muertit: in hoc tamen nobifcum conueniti quod Pauoni in familia graniuorarun® ac pulueratrjcum primas tribuat, quemadmodum pariter PieriusValerianus facit. Atqjhaee dePauonis noftri p aeregatiua di6ta fiifficiantjnuncadhiftonamPauonis feruato pariter^ eodem, quem in priori opere habuimus, ordine, nos accingamus. .icon Tetrao v- bi Pauo di catur. a bXtr 2 ;o bL>5*devi ia *4pollO' r.ij. Pifces Pa* uones di- cti. Eudia Pi- fcis. Pfittacus Pifcis. Turdus Pi fc is. Phycis Pi* i cis- Rognau. Lambena. Nouacula pifcis. Alauda Pi fcis. c£- ? 7 ■ r. 1 1 Taosgem rna Pauon Locus. JE Q_V I V o c a: -C... , ,, QVOD vt proflemus a nominis a?quiuocatione inchoandueft, quafanefpeciofiifi- S® mus nolivi Pauomimmecarer.Nam in Pyrenaeis montibus Tetraonem, ecfi Pauo- ni admodum diifirRtlem,dequo nos poftea, Pauonem tefte alulio CsefareScalige- ^ ro nuncopat.hphiloftratuspifces quofdam Pauones dici memorat, quiin Phafi- de fiunnue,nccal?bi vfpiam generentur: ita autem vocari, quia ipfis etiam cteruleaefint eri- fiae,fquaqaae verficolores cauda aurea, &in quamcunq,- voluerint,parteni verfatilis. A Di- uoAmbrofio atq} IfidoroHifpalenli etiam Pauo vel Pauus pifcis ille appellatur, quem Ro- ma? ob colorum varietatem PapagaUo , hoc cft , Pfittacum dicunt , Lufitani Budiam quem pifcem non inepte quifpiam cum Philofirati pifeibus eundem efieiudicare po(fet,nifi verfi- colorcs pifces omnes Pauones vocari abautoribus videremus. Petrus Bellonius in Gallico 4® fuo de pifeibus libro Papagallum illum Romanorum Pauonem, in latino vero Turdum ap- pellat, & Phycin pifcem tincae perfimilem fluuiatili, quem Maifilienfes Roguau, Veneti pro- mifcue Lambenam, Geouenfes Lagionum ; Romani , vt plurimum Merlihum vocant, Pa« uonemdicueftatur . Et Qrnitbologus Pauonem diciRomae tradit pifcem illum, quem ex Rondqletiofub nqmine Nouacula* dcfcribifi Poifint item eodem nomine infigniri , quos A!audas Rondoletius nominat; nam & verficolores fune, &criftam habent C3eruleam,qua- lem Pauonibus Phafidis Philoftratus attribuit: in fumma omnes, in quibus multa colorum diuerfitas coofpicitur, deqmbusfuo aliquando loco abunde didf uri fumus. Extendit feft» pr^teiea Pa nonis nomen ad res inanimatas . Nam gemma quadam e Plinio Taos, hoc eft: 5® Pano vocatur, Hinc Pauoni fimilem eife fcnbit, item afpidi,vocariq; etiam Chelidoniam. Eli &inHirpinis locus quidam propeTamarum fluuium,quem vulgo Pauon dicunt,vtat- tcftatur Leander Alberrus. Pauus fy 1 uas nomen in Gallia a Lemonico vrbefere deccmmil* lianbus difiansjacqi ifiac asquiuoca funt, quaehadlenus obferuaui. SY- 7 Ornitho logiae Lib. XIII. SYNONYMA. a In i,rad « OMHNCL ATVR AM Hebraicam, qua: exa D. Hieronymum & Targhum quoq; Pauones fonat f quemadmodum & Tuk , quam tamen vocem, Simiam alij interpretantur . Neelafa quibufdam etiam Pauo eft, qui- fa $. Re,io. bufdamGallus ferus, quibufdam Scrutrio. Rabbi Kimhi apud clobum exponit Tao?, quod Tuk. «eft, Pauo; Ranan quandoq; verbum eft,quandoq; nomen,cum verbum eft , cantare » Neelafa» & vociferare fignificat, cum nomen 5 tum alij Pauonem abj Struthiocamefum ,aiijLufpi- 3@niam transferunt, Hoben, vnde pluralis Hobanim apud Ezechielem vana apud au- anari* tores denotat, vt tradit R.Kimhi, qui plurimas fuper huius vocis fignificatione opinio- Hoben. nes recenfet. Alij animal etfe exiftimant ,ex cuius oflibus tanquam ex ebore varia con- ficiuntur opera. Alij Elephuatem vertunt.. Syrus interpres reddit Tai-alin , id eft Pa- uones. Magiftri quoqs Thalmundici Tauafa Pauonem vocant , vti & Arabes teftC-j» Kimhi Tauas; nomine nimirum a Graecis mutuo accepto , quibps Pauo Ta&? dicitur, velTa&Jv, vel Tao/. Atticis Taa>?, vel, vt Tryphon apud d Athenaeum ait, Ta45 vltimam— • fyllabam circumfledentibus, &afpirantibus,quod tamen6 Seleucus improbat , quoniam fcfoiratiofimplici nominum prolatione cum prima fyllaba pronunciari veltt.Dicmu autem i f | At n , / o* ^ \ • « a < | * d I.p.c.ip® e j* Ta#? fodem Athenaeo teftan te aVo vti; ravio; iuv arrepat, id eft. ab alarum extenlione j. ca confactu* |©f Antipho ' Th to»*o duabus fyftabisiufledic: Altrici vero cum dicunt T*aw, indicant ^ lnts • redbim eif-.Ta^; quare &. redus piurahsetiam variat. Herodianus, vt fc. ibit Euftaihius, ^y&b ilibi rurfus in Indi^ hortis manfuetos ali folitosfcripfit.QuodetiamfiantiquifTimis Samiorum numifmatibus, jn quibus luno cum Pauone, quafi primum ibi nato, & educato , vtc Athenaeo MenedotiSamijauforitatenixQ placer, depi£herat,refragari aperte videatur attamen vnius Alexandi Magni exeplo,quem confpedis primum apud Indos(nempe Orientales, vnde Iofephus Acofia Socier. Iefu Sala? moni olim miffos fuilfe tradit, ac ctiamnum abundare ) his anibus, poenam necis in eos, qui illas occidiCfent , conftituifie ante diximus , necdum in Grtecia > ciim ipfe imperabat , yifos fuilfe Pauones palam docemur. Etenim contra omnem rationem heros ilie alias clemen- tiflimas tam grani poeia in pioprios milites, qui apud Barbaros ( «Sabellicus ad flumen__j Hiarotim fuiffe ait)cofq;hoftes,&tam procula patria, aues in propria fua patria obuias occiderent, animaduertitfet , Sed& ipfe Athenaeus ex Antiphanis & Eubuli tefiimonio Pauonem olim raram auem fuilfe tradit, fuo vero asuo ita Roma: abundatfe, vt vel Cotur? nicibus nihil ? rariores effent . QuinimoTheophrafius referente Plinio jn Afia fuiife in- ueditio prodidit , tantum abeft , vt in Samo infula Orasci» primum vifi fuerint» PoRremo Varto trafmarinos effc difertilfimis verbis teRaturf Athenaeus itaq; Menedoti Samij ver- ba ^ li^.5. d$ anim. c. 2 r. bl.is.c.rS» c L. i q.cape 25* Pauones in Saaio non prius vifcsefle. d li. de na» & moribus lnd, c> 14. C L»6» dtc.q, f lib. s 4. $ ty ctiter» raneis. Pasnicer ybi. No&uai ybiColubc ybi Paaq. ms \bl h libo 7. 7{off. Jll» pic.t.16. Pauones Babyloni). iLib.i.Anu 8cft. kln Tddte m U Epm, lib.ip, tap, !?*• m Lib.tf.de fttib.c* 38. 4 Salacitas, alit.s. de rusi, €0pa lio h lib. ?. m rufi, capo 28. Alesluqo- nius0 C ZU. Hi/?. €0p.p. Vlyfsis Aldrouandi 12 ba perperam, quantum cognofccrc polfum, intellexit, qua? talia fun t: Sunt ibi, inquit, Vauo- ues Iu noni facri , primi qui de in Samo editi ac educati , tndeqi deduili , ac in alias regiones dem £fi, velati Galli e Perfide , & quas Mele agridas vocat ex Aeoliae , QuamobrcS Antifams inquit* in Heliopoli procreari aiunt vhctniccs : Athenis Nochtas s Cyprus habes Eximias Columbas : Samia vero luno aureum , vt dill it an t, ausum genus Eormofos, & fpcilabtles pauones. Anne ex ijsconcludat in Samo prius. quam apud Indos has aues vifas ? Primas equidem^, Samo ex India inuedtas , &: mde pqftmodum in reliquas Europa? regiones portatas fuiffe ^ ^ lubens crediderim, ( nam, & Samios Pauones ceu cateris pra?ftanriores h Gellius commen- dat ) primum vifas minime, Afris vero etiam non incognitos fuiffe Pauones antiquiflimus Diodorus Siculus atteftatur , Babyloniam olim plurimos aluiiTe fcribens , colore vario di- ftm$os , tanquam iliic quam alibi maior pulchriorq; eorum yarictas fuenr,ftcuti8 Cadius interpretaturo Media pariter infignes aluit, quos a gulofb&Cle»ens celebrari afferit. Ex hifce itaq; regionibus remotioribus ob corporis fpeciem , & carnis pradtantiam per nullas non Europae plagas delatifunt. Tantum vero Romae harumauium numerum fuiffe Athe- naeus qarrat, vt rd vaticinatus Comicus Antiphanes dixiffe videatur» fammm tantummodo par vnurn adduxit quifpiam . raram tum Auem : nunc vero plures funi qudm Coturnices . Bonum ft quis virum quarat> & confpiciat> Videbit ex eo fatos improbos quinq-} liberos. Antiphon pariter apud eundem 1 Athenaeum authpr eft populum Athenienfem prsenitidos tsutrijffe Pauones, & multos homines ficud ant£ diximus, e Lacedcmone acTheffalia ad Cos fpe&andos confluxiffe. Athcnienfi enim aere peculiariter dele&atos fuiffe vel cx eo col- ligere eft, quod idem ille atteftatur, mercatores Athenis in vicinas duitates transferentes pennas amputaffe, ne auolantes loco priftipa repeterent. Inter reliquas etiam Europae par- tes in Oftrogothia , & Vcftrogothia , acSuetia plurimos generari Pauones , & maxima dili- gentia educari W Ola us cognomento magnus , qui ijs regionibus patriam debet , fcripfit , & ^ © nlohannes Bruyerus Gallus Pauonum gregies apudNortmannos in agro Lcxiouicnfi ali ^ refert , & dominis npn exiguum ex ijs reditum cedere, quippe quos Gallmarijs venditent, qui in amplas eosvrbes deportant ad nuptiarum epulas ,& opipara magnatum conuiuia; alioquiin alijjs -Galli* locis eodpm cefte r?rifftmiftroc0 COITVS. PARTVS. P AVON ES aues funtinftgniter falacesac libidinofa?,adeoytfinguli mares quinis fufficiant coiungibus: m afculus Pauo,\nc[u\\. s Oolumc\h,Gallinaceam/alacitatem ha 4® bet, atq\ ideo quinqfi, eminas defider at Nam fi vnam , vel altera ‘foetam fapius comprejfte9 vixdum concepta in a luo oua vittat , nec ad partum finit perduci quoniam immatura genitalibus locis excidite. Quapropter Plinius difertifiimis verbis a uthor eft altoribus, vt plures fa?melhe vni maftulo comitiantur •* Cum enim fingulaeaut binas fum,(vt cius verbis vtar ) corrumpi- tur falacitate facunditas. Quod fi verum eft, Pauo Gallinacea falacitatem,vt ait Columella non habebit, at hac in parte eam fuperabit : nam Gallus licet vni tantummodo Gallina?, commiifus, oua tamen cius non vitiat. QuinimoPauo mafculuseo falacitatis quandoq; procedit, vt ni adiit alia , quacum coeat, incubantem fa?minam inuadat, ac oua frangat. Coepndi cupiditas agnofeitur tcftt b Palladio, quoties circa fe ami&um cauda? gemmantis incurtiat,& lingularum pennarum capita occulta locis fuisexcrit cum ftridorc procurrens; quod Hauiftus Textor hifce verfibus expreflijr. Vocatlunonius Ales Confortem thalami , (f fpeciofa volumina verfat . Cauda micat medijs fulgent fu a fi deva pennis , Venit amans, cupidis mifcent fimul t ficula roflris. In git amor geminos, geminat aq,guadiaglifcunt. Ita ille: fed quoauthoreofcula mifcere dicat, ipfe viderit; id Columbaceo generi, non» nullifq; alijs cpnucnit, Pauonibus nequaquam.? Ariftotiks Pauones vere coire dixit •• id ve- ro non Ornithologiae. Lib. XIII rj to non ira int elugendum eft, vt alio etiam tempore coire neget, fed quod tunc magis libi . dmc ptu i a '• * t : quo modo panter d Palladius ab idibus Februarijs ad coitum accendi ,&c 2g Columella ab eodem tempore ad Martium menfem coeundi cupiditatem exercere, locis ei.s.c.ii! tere apricis, tiun Fauumj fpirare coeperunt, & ter quotannis foetus edere tradunt, quod etiam teftatu. Albi nus, Sc quotidiana experientia demonftrat. Idem Albertus , quilin^j coitu feminas concipeie fcribunt, hallucmari ait, fed perperam : Etenim Athenaeus haud vulgaris author oua zephyria Gallinarum more, fed non plura tamen duobus parere au- thor eft ; idem teiiatui ^Aelianus, fed numerum ouorum non explicat, quinimo ipfemet fL.n.c.y. IO Ariftoteles, & Plinius. Sunt qui Pauones in coitu clamare,& vbi coierint, in poftenora re- cedere dicunt, at ego nihil talcha&enus obferaaui. Quod ii Pauones tui ad libidinem , ficu- ti quandoque fit, fegoiores aut impotentiores fuerint , & maiorem quam par eft, femina- rum numerum illis commiferis , tunc concitantibus hbidmem cibis , maxime vltimahye- mis parte, ex Columelfe, &: Palladi) prxeepto Vener e in ipfis accendere debebis, ad quam maxime facit, fi fauilla leiii torreas fabam, tepidamq, des ieiunis quinto quoqj die : vetant g autem, ne modum excedas fex cyatorum in lingulas aues . Huiufmodi cibaria , vt ideae.* Columella addit , non omnibus promifeue fpargenda funt, fed in lingulis feptis , portione feruata quinqj feminarum, & vmus maris 5 nec minus aqua, qux fit idonea potui , quod vbi fadum eft, mares fine rixa deducuntur in fua quifq fepta cum feminis, &xqualicer vniuer- Z9 fus grex pafcitur.Nam in hoc genere pugnaces inueniuntur mafculi, qui & a cibo , Sc a coi- tu prohibent minus validos, mfifint hac ratione feparati . Quod modo ad parcum atemet, Partus, is teftc g Ariftotelebreui a coitu tempore agitur.Pariunt autem maxime a trimatu, vt idem § feribit , & h Columella , Si * Aelianus confirmant ; Siquidem tenerior stas , vt Columelfe ^ verbis vtar, aut ftcrilis , aut parum foecunda eft. Ariftoteles oua duodecim ,aut paulo pau • Ll $Cc' *** ciora, nec continuatis, fed binis ternifueinterpofitis diebus parere ait, primiparas vero oc quoc oua tona maxime.Nonnulli primo anno vnum aut alterum ouum, fequenti quaterna , qui naue , pariant, exteris duodena edere volunt, at nunquam hunc numerum tranfeendere. Attamen Pe- trus Martyr Indicas Pauones in Temiftana terra viginti , immo triginta aliquando parere refert, ideoq; femper ibi multiplicem gregem confpici. Quod vero ^ Ariftoteles femei 30 cantum anno parere inquit , id alijs authoribus omnino repugnat. Columella enim ter, 9* &iConftantius Cxfar bis quotannis pullos edere dixerunt, idque Albertus atqj ipfa etiam An to!e cs experientia confirmant. Sed eiufcemodi controuerfiara idemmec Columella ita cotnpo- , , . . . • m r w j" J L «d & l ® nit,inquiens : F anima, qua no incubat •> ter annopre partus edunt : at quajouent ouajotu tepus foe tuditatis aut excludendist aut etid educandis pallis confumunt, De poftremis ita q; Ariftoce - Jis verba-meo iudiciofuncintelligcnda. Si namqj totum foecunditatis tempus inincubatu & educatione pullorum confumunc , quo tempore etiam Gallin# fibi a Venere temperant, quomodo ampilius quam femei coeant, aut pariant ? Si vero non incubent , quid obftat quod rurfus non coeant, & alia oua edant f Quxvero ter pariunt, earum primus partus, vt idem Columella habet, quinqjferc ouorum eft, fecundus quacuor, tertius trium aut duo- 4forum tantummodo . Idem author , qui profc&o in prjefcribenda educationis Pauonum ra- tione diligentiifimus fuit, monet, vtpoftadmifturx tempus confeftim matrices cuftodia- mus, ne alibi quaminftabuloouaxdanc , fepiufqj digitis loca feminarum centemus, vtco- gnofcamus,numin pomptu gerant oua , quibus iam partus appropinquat , ha lice vult clau- fo includi, ne extra id parientes oua frangant : icaq; etiam plurimis ftramentis exaggeran - dumefle auiarium, quo tutius excipiantur. Nam fere Pauo.nes ciim ad nodurnam requiem perucniunt, perticis infiftentes, oua enituntur, qux quo propius ac mollius deciderint , il- libatam (eruant integritatem. 5© INCVBATVS. EDVCATIO. V I C T V S, OV A PauoninaGallinis incubenda fubdere ante *-Ariftotelis tempora vfuatiffimu fuifte ex ipfo habemus , qui eius rcihanc quoq; rationem aftignat , quoniam mas, dum femina incubat, aduolans oua frangat, incubantis fcilicet ddiderio flagrans, vel vtalij volunt, quonia mas fuu aliquid in ouisefte velut non ignarus^ea pariter incuba, e velir,vcl, vt Albertus fibi relatum aflerir, ob zelum, quo vterq; nimio propter futuram pro- lem afficitur. Quibus rationibus, fi. placet, adde & hanc k Aeliani, qui ouis non cotinenter, led a 6. Hift.ca , 9. Pauo oua cur Galli- nis fuppo- nantur ,8c qd iCicob- leruandiT. C It. i-d: rs rn(t.c.9. Ouorum fuppone- dorum nu merus. d6*HiJl.c . 9- Gallinam erga exclu fos pullos amor. Ouorum fu p pone - doru qua- litas- Gallina: q eligenda. Oua qua* do luppo* nenda. Gallinarij cura. e 6. Hijl.c. S' Educatio. Locus. fh. $. dere yufioC.6 • g/i.j ,c.z i. Infulae Pa- uonu edu cationi ap ta. h/;.8.c.u . 1 4 Vljfsis Aldrouandi fed duorum dierum interuallo feminam incubare, ait,vnde periculu imminet, ne refrigera* ta oua, infoecunda reddantur quicunq; itaqj oua Pauonum Gallinis fuppofiturus , is iuxta c Varronis, aliorumq; qui de reruftica fcripferunt, praecepta, Gallinacea fubijciet , vbi iam decem d-cs Pauonina fouere coeperit,Gallinaceis enim excludendis bis deni dies fatis fune, Pauoninis vero ter nouem , vt Plinio , vel, vt Ariftoteli placet , ‘treceni requiruntur . Sed quod ijdem feripeores vetent plura quam nouem oua Gallina? ad incubandum dari , qu'a_» ratione id faciant, non video . Quid enim obftaculi eft, cur no plura vel Pauonina vel Gal- linacea fubijci polfint, cum alias viginti plerumqjfupponi loleant ? Vnde illud etiam quam- uisabd Ariftotile philofophorum coryphaeo , admodum negligenter feriptum cft,maxi- io me bina fubijci,quod plura fuo incubatu aperire nequeant . Sin quis id ideo facie nd um_> cxrftimet, ne Gallina plures redens, alere , & fecum ducere recufet : is Gallinacea: natura* prorfus ignarus mihi videtur. Etenim Gallina Anatum, Anferumq; auium toto genere..^ diferepantium vtpotc aquaticarum pu!los,moddexfuo incubitu nati fint, ad aquas vfq; ta- to amore profequitur, vtfepein medias vndas fefe proijciens fubmergacur, tantum abeft, vt Pauones aues fui generis, & eodem vi61u vtentes alerejrenuat,& qaorum nutritioni Heri caufa futuri lucri fummam curam adhibent. Vnde & ijdem authores aiunt, imo exprefse praecipiunt, vtciim exclufifint ad aliam nutricem Gallinacei trasferantur. Pauonini vero fubindead vnam congregentur, donec quinqj & viginti capitum grex efficiatur. Quapro- pter meo indicio alia ratio affignanda eft, cur veteres quinq$ tantum Pauonina quatuor 20 Pauouacea fubdi iufferint . Quam quis fi rurfus.in vfum reijciat , quod feilicet eo tempo- re non plura quam nouem fupponerc in more pontum eflfet, is pariter mihi nondum fatif- feceric. Dicendum enim foret, curquiuqj Pauoni, na Gallinacea vero quatuor , & non_^» omnia Pauonina fint fubijcienda ,cum td , vt probauimus , vtroq; modo , numero videli- cet pauciori ob Pauoninorum magnitudinem fumpro, fieri poffic. Sed iffec aliorum iu- dicio fubijcimus, nobis veterum opinionem indicaffe , & examinaflfefufficiat . Oua qute fjpponenda funt, Columella , & Palladius ,quo recentioia exiftunt j eo commodius ex- cludi exilfimant,atqjiccirco quotidie mane foetura: temporibus ftabula diligenter circum* iri lbeat , & iacentia oua colligi. Gallina Rhodfe, quia ne fuos quidem foetus commo- de nutriunt, huic muneri inepta: judicantur* Enoftratibus Gallinis veteres maxime com- 3© mendancur:ouaq; , inquit Didymus, fupponantur luna ipfa nonaria exiftente,hoc eft,vt Columella, & Palladius habent, nouem diebus a primo lunae incremento. Quod vero decimo deinceps die omnia Gallinacea fubtrahi velint, & totidem, quot ablata funt,rece- tiaeiufdem generis fupponi, vttrigefiena luna (hoc eft, expletis triginta diebus )qu te eft fere noua« cum Pauonimsexcluduutur s id profedb obferuandum omnino eft, fi & Galli- nae, & Pauonis pullos defideres : fin Pauonis tantummodo , nequaquam . Prima cuftodis cura tefte® Philofopho elfe debet, vt cibus adiit, ne deliderio cius difeendens Gallina in- termittat fouendi operam. Columella vero, Didymus, & Palladius , ne e nido defiliat , ob- feruart ab eo iubent , vt fepe ad cubile incubantis accedat , Pauoninaq; oua , qute propter magnitudinem difficilius , quam fua a Gallina mouentur , manu vedet,atqj quoiddiU4® genniis faciat , vnam partem ouorum atramento notari volunt , quoniam eofigno,ana Gallina conuerfa fint, alias reuerfus, manifefto docebitur atq; iffec ferine in fuppoiitu arq; incubatu obferuanda funt. Iam vero nans pullis herus ad educationem animum ap- plicare debet j & vidhis in primis , qui a loco idoneo , & apta cibi ratione dependet , maxi- me curam habere. Quod ad locum fpedht, poterunt vna cum alijs degere, qui f Varro- nis temporibus in auiarijs Turdorum more ftabulabantnr , alibi etiam in feptiS vilfe affixis nutriri pofle dixit. g Aelianus duplici cella cuftodibus ,& curatoribus vt nutriantur ,opus effe fcripfn. Didymus , & Paihdius infulas laudant potiffimum manu factas multifq; her- bis, & floribus luxuriantes, vt a vulpe communi auiu hofte, (imilihufqj noxijs animalibus tuti degant. Quaefanc infufe commodiffimae fuerint, fed quia maximos fecum ferunt* 0 fumptus, poterunt ex praecepto Columellae neraorofe ac paruulae infufe naturales , quales Italiae obiacenr, eligi.Inhuiufmodienim locis nullam extrinfecam noxam incurrent, qui- nimo omnia fua munia abfq; vllo periculo obire poterunt : fiquidem , vt do&iffimi il- lius h Geoponici verbis vtar,nec fublimitcr poliunt, nec per ioga fpacia volare, tum etiam* quia furis ac noxiorum animalium rapinae metus non eft :fine cu.ftode tuto vagantur, rnaioremq; pabuli partem libi acquirunt .-feminae etiam fua fponte tanquam feruitio li berata: ftudioflus enuiriunt. Nec curator aliud facere debet, quam, vt dici certo tempore flgno dato , iuxta villam gregem conuocec , & exiguum hordei concurrentibus obij- ciata Omithologise Lib. XIII. 15 ci3t> vtnec auis efuriat, ■& numerus aducmcntium rccognofcatur. Cum vero & huiufmo* di infularum pro tot regionum diuerfitatibus rara admodum fefe offerat , conditio, itaqj rurfus longe alius locus eligendus eft, qualem fcilicetidem Columella pra?fcribit his ver- bis: Mediterraneis locis maior adhibenda cur a est, eaq\ fic administretur. Herbidus fylueflrifj, ager planus fublimi clauditur materia, cuius tribus lateribus porticus applicantur, & in quarte dua celUyrut fit altera cu (Iodis habitatio , at fi altera fabulum Pauonum : fub porticibus deinde per ordinem fiunt arundinea fipta in modum camarum ^qualia Columbar ij tectis fuperponuntur . Eafepta distinguuntur velut clatris intercurrentibus calamis ftavt ab vtro fi. Latere fingulos j 0 'iditus habeant. Stabulum autem carere debet vligine : cuius in foloper ordinem finguntur breues paxillis , e orum fi partes fumma ligulas edolatas habent , qua tranfuer fis foratis perticis indu- Ha porro quadrata pertica effe debent , qua paxillis fuperponuntur , vt au em recipiant cantUY * adf lentem : fed idcirco funt exemptiles , vt cum res exigit , d paxillis deducta liberum adi tum concurrentibus fabulum pr abeant. Si quis vero tantis fumptibuslaboribufq,- parcerem malit, poterit vel ex arundinibusjvel ex ftramentis ftabula conftruere, te&a vero lateritijs regulis operire, nc pluuia noxa Pauonibus inferat. In fumma loeu requirunt, vt cxSeio *M. Varro annotat, quo diebus apricis paftom exeant.Scabuloi fi magnitudo multitudini auium refpondcat: loca omnia pura fint.-paftorcumbatillo circumeat, ftercus tollat , ac in vfunL, referuer.paxillos, quibus infiliantrquam polfit,ahe 3Ccomodet,vt a furibus no&ii, &a no- 20 xrjs anima libus tuti finc.Solent enim alioqui ha?c volucres plerumqs per agros vagantes & a paftu fe domum recipientes* (i paxilli defint:,alt)fli gramine yidicantes vocet , id in ijs, qua? ha de- nus extant, Ariftotelicisfcripcis , neutiquam legitur : herbas tamen in fumma frumenti inopia deuorare minime negauerim ^herbiuoros vero, inde dicendos nunquam credide- rim. Albertus ferpentes a Pauonibus edi dixit : qua in re, fi modo verum eft, quod id fa- 2® ciant , Gallinacei generis naturam , quemadmodum pariter , in eo 3 quod herbis vefeuntuc egregie referunt, VOX. M T A S. M VARRO PauonesvVtplerafqj alias, volucres, a voce fua didos tradit,at Phi- q.ds lomefeauthor cos pupillare dixit hoc verfu: 3© Ijr.g.las. JL ▼ JL' tuptllat PauOy trinf it Hirundo vaga. b 6. Hifi c 9 b Ariftoteles & Plinius Pauonibus aetatem tribuunt vigintiquinq; annorumMelianus vero c lib. ii. de de Indico Pauooe lequens ex aliorum relatu centum annos vixiffe memorat,fedhune no- .AmmaL t* ltratibusmaioremfuilfes &forta£fisaltcriusgencrfe II- y O L A T V § Grefliis , 4® a H.\dt inccf' Animal. Vropygij vfus. Aucspedi b& * * 9 pro cau da vtetes. b In *4ficU'* id. & A RISTQTELES Pauones & Gallinas inter aues enumerat, qua?parum volatu /Jk valent, & caufam illius tei aflignat,quod vropygium ineptu,hoc eft,non aptum JL JL fledi obtineant . Vropygium enim ad dirigendos volatus a Natura datum effe ait: quemadmodum temones nayigijs. Verum cnm Pauo caudam non tantum flcdat,vt re- liqua* volucres, veriim etiam in rota? modum folus excepto Gallopauone, erigat,itaq; Ari- ftoteles veram nobis ratione breuitatis huiufce volatus nondum omnino exprclferat, qua- refubinde longitudinem cauda» & corporis grauitatem a‘diungit, quorum nempe ponde- re oppreffa? a fe, quas breuiufculasetiam Natura dedit, in altum aethera eleuari ,& vola- S.Q tum protrahere nequeunt* Quod vero vropygium volatus ,vttemonnauemdirigat,vc ille aitjidquoqj in omni auium genere locum non habet. Siquidem multae, quales fune Ardea? ac Ciconia?, cauda omnino deftituta?, velociffimum tamen volatum exercent, pe- defq; fuos retro reda extendunt & caudae loco volatum illis dirigunt, quemadmodum— • dodiffimeibi Philofophus docet. hluliusScalicer ad graucm breuemq^hunc Pauonum-. volatum alludens , Iouem ait Aquilam fuam tanta caudae prolixitate non armalfe, ne in__j caelum volatura illi aliquando foret impedimento . Quaerit autem dodiflimus ille in hunc moduna-* ; Sluor- Ornithoiogia I ab. XIII. !7 Jguorfim lanea P axonis caudam Ionis ales habebit ? Pulchra illi esi •> fateor : Pauonis pulchra , fed iJU . Vt volet in cadum fit fare in a prorfus inepta. Legitur eiufdem canneti de Pauonis incdfu in eos , qui , vt in communi di&erio efl, limo- nium ingrediuntur , hoc eft , cum fumma fuperbia . Pauonimi etenim inceifus fjftuofus eft, fuperbufq; ac lenius, ac fi lunonis Iaera ferret. Canit vero : Grallantur alte grcfiibufq\ Pauonum. I o Timentqi crura commonere fubfulfim. Sed fu diu ante femore femper alternant . MORES. INGENIVM. QVANTI pulchritudinem fuam faciat Pauo,quamq; munditiarum ftudiofus exi» ftat>& contra quam fordium ac labium hoftis, cum ex antea didis 5 tum ex folo eius incelfu conflare puto , quem eo modo componere nulla alia ratione videtur, inquam ne maculetur, imo vero Albertus, penes quem cius fidem efle volo, tradit, 20 fi dum adhuc pullus eft, madidus fiat, & pollutus, mori, tanquam omnis immunditiieplane impatientem, a A' iftoteles equidem Pauones ornatus ac politura: amantes effe dixir,& inui- diofos : fuper quare quidfentiamus,fupra demonflrauimus. Quod ad indolem irigeniurrfq; * auis pertinet , illius minime expers elfe videtur , dum aperte prarconem pulchritudinis, fua? eiufdemq; calumniatorem agnofcat. Nam fi quis in pratentia iua eam, quam alioqui;& ipfe velut admiratur, laudauerit, tunc floridas & auricomas cauda: pennas expandit & ceu pra- tum floribus refertum erigens oftentar,& oculis ipfe luftrans m orbem circumducinfin Ipe- dator ille vel reprehenderit, vel non probauerit, tum fubindc caudam, ac ficalumniatorem illum odio fibieffe teftari vellet , recondit, nec amplsus illi fpe&andam probet ,quamdiu formam culpare audeat : quin etiam minari nouir, & pauorem incutere , quod vbi proflare 3° cupit » tunc teftt b Aeliano , pennas primum explicat , deinde ad inficiendum terrorem his tanquam miles quifpiam armis fuis concrepat, capitifq; elatione , ac fuperbo fupercilio ceu triplicem criflam iadat. Illud in fu per, quod ibidem Aelianus fcripfir, ingenij Pauonis acu- men non mediocriter oftendit , nempe cum refrigeratione ipfi opus efl,tum paflis pennis & in anteriorem reflexis ,ex fele corpus fuum operire, atq; ira coloris vim propuiiare,fran- gereq;: fin retro atq ; a tergo ventus fpiret, alas paulatim pandere, vnde ab interfpirante s, mollefq; &fuaues auras ei afflante vento, ipfe refi igererur. Faemina Pano priuatim infigni atq; admiranda prorfusfagacitate prudentiaq; vtitur , dum oua fua , quibus incubitura el>, fponte recondit, celarq; neaconiuge fuo confpiciantur. Probe, fiquidem nouit marem ob nimium , quo flagrat , fouendi defidecium , ea fra durum : probe , inquam , nouit fi forte rumpi ea contingat, de fpe futura? prolis conclamatum fore.Sunt qui priefagiendi peritiam talem Pauonibus tribuant, qualis (fi modo verum eft ea praeditos effe ) vtinam nobisconti- giflet* Longe enim confultius meliiifq; cum rebus noftris ageretur , talem inquam , vt non agnofeant tantum venenofi medicamenti apparatum , verum ad locum etiam , vbi eiufce- modi infidiae machinantur , procurrant , clamitent , ahfq; quatiant ,& medicamina e vafis difpergant, imo quod amplius eft, fi defolfa fint terra eruant ,arq; eomodo imminentes in- fidias mamfeftent. Qua? peculiaris fane Pauonibus ptserogatiua fuerit, fi modo verum eft, id facere : nam vt ingenui loquar, apud me fide caret , alij quibus lubet, fidem adhibeant, c Aeliano vero lubentius crediderim Pauonem fafcinivcluti naturale amuletum lini radicem inquirere ■, & fub alarum altera retrufam geftare feribenti, nam etfi & id admiratione dignum 5 eft, veritati tamen omnino confonum eft. Pauonis munditia?. alib.i.HiJl. cap.i, Pauonis in genium. b lib. 5, de Animal get, 31. Quomo- do homin. terreat. ! Quomo- do refrige- retur. Famiina in incubado fagacitas. Prefagiem di peritia. C lib. II. c, U. B 3 sm . a lib. 20. c . 48. Co!ubces& Pauonis a- roor. Pano fer- pentes ter» re?. \ Penarum defluuiura a 6» Hift, c. 9. b Ub. 10. e. 20» Plin.&Ari flo. contra didio. clib.i, deve rufi. c. 2§® Lagaores. dltb.S.CAle Pituita & cius cura. a Itb.^cde ve cap, 2. Firccllius Pauo. 18 VlyfsisAlclrouandi SYMPATHIA. ANTIPATHIA.' PA VONES & colurabse mutuam inter fe amicitiam colunt tefte2 Plinio 5 qui huius amoris reciproci caufam non addit . An quia vtriqsfefe hominibus placere agno- fcant» Pauo, fi authori, quifquis ille eft, de natura rerum credimus, ferpentes terret,& animan- tia omnia venenata non pollit tantum ,fed haec ipfa etiam audita eius vocefponte fugiunt, nec prope morari audent. Quod hifce verfibus expreffit dodiflimus loannes Khuenius Bre- idbachius Colonienfis olim difcipulus meus charifiimus. Junonis volucris , qua cauda fidera portat* Profequitur Pauo colubros cantuqi repellit» Omniaqi a colubris late loca tuta putantur , f Alesvbi fixit lamnis Pauo penates* \fr ; CORPORIS AFFECTVS. 2« QV& hancatiem tanta venuftate ornauit Natura , eadem morbofis quibufdam af- fedionibus carere noltiit , inter quas celeberrima ilia eft, qua penna*-, in quibus ♦ pr^cipu^ formoficas confiftit, decidunt : Vulgus hunc aifedum , pennarum deflu- ^uium appellat. Quamuis autem a Ariftoteles pennas (impliciter , nulla caudae meutionefada , amitteretradac :b Plinius tamen id priuacim de cauda feribit. Rurfus Ari- ftoteles cum primis arborum frondibus pennas amittere: recipere cum flore dixit, pudibun- dum interim Pauonemacmoerentem lateribus quaerere . Vtvt eft, apertiifima de tempore, quo pennas rccipit,controuerfia eft. Uermen enim longe floribus procedit, vt vel omnibus notum oft, Verum nunquid Plinio, an potius Ariftoteli adhaerere debeam necdum nouij ahj qui Pauones ftudiose alunt, defedum noftrum fupplere poterunt,& liberalia (ludia pro- mouere. Sunt qui huiufmodi affedui mares in hoc genere tantum obnoxios e(fe velint, quod fane Pliniana ledioni non parum fauet. c Palladius languores etiam pati aflferit, qua- libus nempe infantes torqueri folent, quibus primum dentes erumpunt, efieq; magnum illis periculum, cum primum crifta produci incipit. Praeterea vitia omnia , quibus omne Galli- naceum genus infeftari folec, eadem tcfte d Columella, Pauones infeftant ? quare etiam ea- dem remedia requirunt. Quodfiicaq; pituita & cruditate laborent, vidummutentraer fiat ex fumo, ex laut o ,& fabina herba parato : cibus allium cum farre, aut aqua perfufus, in qua lauerint Nodua , aut cum femine vicis albae codus : penna per traofuerfas nares inferatur, & per omnes dies moueatur.Id enim non parum ad fanitatem recuperandam faciet.Deniqj quod obiter didu fit cuftos diligenter caueat, ne pulli fefe plus arquo madefaciant. Etenim ita facile perire paulo ante ex Alberto diximus. COGNOMINATA. A VIVM nomina hominibus ijfqs fxpe non vulgaribus apud prifeos cum Grrecos, tum Romanos impofita fuiffe, alias quoties nobis occafio fefe obtulit, demonftra» JL JL uimus. Quem vero hic locum ex aM. Varronedaturi fumus, licetiam ahquandiu 5© imprelfum, non tanquam bis codam cramben obtrudimus, fed quia facetum, iocofumq;. Is autem eft de quibufdam,qui ab auibus cognominantur, quos inrer Fircellius Pauo Reatinus etiam nominatur. Imus , inquit Varro de { c & quodam Axio, venimus in villam . ibi Appium Claudium augurem fedentt inuenimus in fubfelijs , vt confuli , 0 quid vfus popofcijfet , effe prajlo . Sedebat ad fniftram ei Cornelius Merula , cofulari familia ortus, & Fircellius Pauo Reatinusiad dextera Minutius Pica,Cr M .Petronius Paffcr. Ad que cum accejfimus: Axius Appio fubrindens; Fccipis nosjnquifdn tuum ornithona, vbi fedes inter aues ? ille. Ego verojnquitje prafertim , cu- ius anes hofpi tales etid nunc ructor >quas mihi appo fuisti, paucis ante diebus in villa Reatina Quare Ornithologia Lib.XIII. 19 Quare vero Fkcdlius Pauonis cognomentum obtinuerit , etiam nunc ignoro : iudicauerim autem ita didum, quoniam has auesftudiose enutriret. HaudmeJatet tamen Pauones di- ci etiam polle , qui in vcftitu honeftam mediocritatem ( quam in plerifq; alijs rebus , ita—* etiam in hoc optimam Cicero redem dicebat ) excedunt, & ledo nimis amoenoq; cultu , 5 c magnifico impendio latuntas induuias arfedant , & quales luxu perdita , fluxaqj excogita- runt hominum ingenia , fuhluftri gratoq; vibrantes fplendore, & quod grauius eft, diuerfas quoq; & coloribus multifarias. Eiufcemodienim homines minimeeffugiunt hoc facetifll- mi Luaani fcomma : E<&roQiv biacoz» quod latine redditum , fonat, Iamver eft cr IQvndenam Pauo? Petrus cognomento Pauo profelTor medicina in celeberrimo Lugdunen- fium in Bb tauis gymnafio , vir vt audio cum in medicina theorica & pradica, tum in cogni- tione plantatum vecfatifiimus, DENOMINATA. 'f pjk CERIS alterum genus, inquit a Plinius, crifpo macularum decurfu, qui cum ex- i-A cellencior fuit , a imiilitudine caudas Panonum nomen accepit , in Iftria Rhcetiaqs JL M* praecipuum Sunt qui hydropiperfpeculumPauoniumvocenfj&GermanicePfauuen Krut,velPfau- aooen fpiegel,hoc eft:, Pauoniam herbam^ vel Pauonumfpeculum , quoniam eius folia ita ni- gris infignantur maculis ceu fpeculis oculifue , vt Panonum caudae : atqj ideo hanc herbam Pauonimari appinximus. Quiddam fungi genus, feu boleti, globofum, feflile, terra? fylueftribus locis haerens, quod initio album vegetumq; reperitur, deinde in aridilfimum puluerem nigrum redraem- b^ana tenui, nigricante inclufum ,Galli crepitum lupi, Germani Pfauuen fijft, leu Pauonis fimum appellant. Huius puluerem chirurgi quidam poft fedam vnam vulnenadfiftendum fanguinem infpergunt. Pauoniam leu potius Pauoninam gemmam nuncupant , quae Pauonis caudam aemulatur partim viridis , partim ametheftini coloris. Eiufmodi gemmam apud R. luhum Mancinel- 39 !um Societatis lefu mihi-a liquando videre contingit. Pauoninum dici poteft illud marmor, in quo Rauennae in BafilicaS, Vitalis , duorum— » Panonum fefe inuicem mirantium effigies confpiciu itur. Tada quaedam b Plinio Pauonacea dicuntur, vbide fciflili quodam lapide loquitur hunc fere in modum:/» Belgica prouincia candidum lapidem ferra^qua lignum* facilia fq, etiam fecas ad tegularum ^imbrica vicemtvel fi libe at ^ad qua vocant* P au unae e a tcg< ndi genera . Et quam- uis complures viri dodi hoc loco pro Pauonacea , pauita aut pauimenta , id eft , pauimenti modo fadta , & conftruda , legendum efte contendant : mihi nihilominus pt ior ledio magis arridet, ac fimul cum dodiflimc e lacoboDelechampio Pauonacea intetpretor piduratis Sapidum impolitorum quadris ad inftar pennarum Pauonis fulgentia,& fpiendentia, vtha- 4odiefit in principum ,ditiorumq; sedibus , tegulis magna colorum varietate nitientibus , & confpicuis. d Scaliger Venetis Pauonaceum colorem dici feribis, qui fuis vocatur more Fus, nimirum puniceus . Polfmt item Pauonacea dici lithoftrata , &: mufaic a omnia tam lignea, quam lapidea , qualia in multis Italiae locis, & Senis Romaeq; in sede D. Virginis , necnoEL- » etiam Bononiae inD. Dominici templo confpiciuntur. Habebant etenim menfasprifei vn- dulatas, quas Plinius vndulatim cnfpas vocat, quales cIunius e buxi radicum ligniscon- ftrudasfuilfeoptimeiudicat. Has quis Pauonaccas non inepte etiam nuncupauent : fiqui- dem f Plinius maiorem gratiam habuiffe tradidit , cum Pauonum cauda oculus imitarentur. Ledi quoq;, quorum fpondse maximo fumptu ex plurimo colotum pulcherrimorum», fplendore conftrudi erant Pauonij dicebantur , fed an bene, ignoro. Meminit ejufcemodi 59fuperbifFimorum ledorum S Martialis, dum ait. Nomina dant fponda piffis pulcherrima pennis , Nunc lunonis auis*fed prius Argus erat. Phoeniceum colorem fiue puniceum Itali Pauonaceum vulgo nominant: quem quamuis nonnulli, vt AntoniusTilefius refert , a Pauone didum exiftimeut , parum attamen , aut ni- hil cum Pauone fimilitudinis genere confiat. Flagrat autem veluc viola flammea ; atq; ita a multis olim purpura vocata luit violacea. Facile vero fuit puniceum paonaciu appellare. Pauoneggiare verbum Itali dcniq;a Pauonis fuperbia tranftulerunt, pro eo quod, eft *cipfum mirari, aut arroganter ingredi. Pauones q dicendi. Acer Pauo didus. a lib. 16 . c* !?• Speculum Pauonis. Pauoninus fimus fun- gus didus. Pauonia gemma. Marmor. Pauomnu. Teda Pa » uonacea. b lib. $%>■€. 22. C In (om&t. ad Tlmiunt. dExcr.%2 5 1 3 ♦ Lithoftra» ta Pationa- ceaMenfe Pauona - ceas. c In nomen- ctetor e. f Hb. 1 1 . e. i5. Ledi Pa - uonaeei. g lib. 1 4. Pauona- ceus color quis Italis. PR /E- Pluiii^pre fagtum. a In Eph?, tex . 2 o cap , 43» fo&l. 19. Ce S9« Cardani eror. c Exercita 3|S« Mortis pr$fagiu. Pano cur Junoni fa- ces- a llb» I 4. Ce 23° 20 Vlylsis Aldrouancii P R JE S A G I A. QV A M VI S auiurn genus rationis prorfus expers fit , nihilominus natura? indudlu caeli mutationes agnofccre eas demonftrauimus , ad quem locum ie&orem modo ablegamus, ne fa?pius eadem repetamus. Ea qui legerit, haud temere nos Pauo- ^Kiibus pra?fagendi peritiam attribuere nouerit. Theophraftus Pauones , ciiitl. paucitant, hoc efi, cum plus folitoclamant , pluuinm prxfagire teftatur. Ex quo fortaffis * j® Antonius Mizaldus vocem noriii efferatam &clangofam fubinde ingeminantes , plautam iamiam imminentem fignificare tradit, caufamq; eius praeter eam, quam nos fuo loco addu- ximus , hanc quoqs adfert , quod nempe vocis iliius obftrepera? congeminatio vegetum & acutum intus cum colore vocalem fpirituin per arteriam vaporofo aere imbutam erumpere tefterur. Atqj hinc fit, vt auis fit admodum clamofa , idq;no$urno potiffimum tempore: quare Eupolis apud b Athenaeum , nunquam , inquit, nutriam per Proferpinam. Pauoncm fimi- lem , qui dormientes excitat. Cardanus vet o ita vociferari exiftimat ob confpe&a crurium deformitatem , fed id, vrc Scaligcri verbis vtar, plane plebeium eft ,& anicularum fabellas lapit. Quoties Pauo , mquit Scahger, fibi crura obtuetur ; quare non femptr-i fed aliquando luget inuifum a natura decus ? Quoties euenit ci.vt pafcatur nec crura confpiciat fuaf vbi figat vefii- 2 & giutn , nefeit , nift oculis captes locum , in quo ponat pedem. At ei fpeclaculo cum fit a primis con- fine tus annis quid noni patitur in •veteri memoria ? Quid vero eius pedes obfic cenitatis habeant t: haud equidem fcio. Haec ille : & reuera pedes Pauonu turpitudinis nihil prae ffc ferunt , atta- men decori caudae comparati, longe deformilfimi exiftunt,fed horum deformitatem plora- re, lu<5tiimq,' alto illo clamore tefiari, vt Ca tdanus volu ir, baudquaquam m ihi vnquam per- fuaferim , quamuis alij etiam nonnulli cum no6iii magis quam interdiu vociferati eos vide- rentconfimili ftoliditati eorum afcribant,nimirum ideo clamare putantes, quod intenebris condituri pulchritudinem fefuam perdidilfe exidiment. Vc ve 6 ad prafagia reuertamur pluuiam itidem indicanr, fi authori de natura rerum credimus, cum altius folitoafeendunt. Si rxtra (blitum tempus cantent, mortem alicuius ea in domo, vbicantauerint, portendere Paracelfus feribit, quoniam, ficuti Vulturi, inquit, a natura infitum edeadaueris trans ma- re odorem percipere , & ad idaduolare,codemmet modo Pauones futurum cadauer odo- rantur$ fed hoc quasfo alijs periuader, ego faltcm eius rei penes ipfum fidem elfe volo. MYSTICA. PA V O N E $ alij Iunoni Deorum Dearumq; regin^ facros fuifife volunt, quod quem- admodum Pauo pulchritudinis fua? fpe&atores admirabundos detinet, ita pariter diuitia?^ quibus prasfuifie illa Dea ct editu, ad fpctda ndum expolita, omnium in ocu 40 los conuertant , vel vt alij , quia ficut Pauo domorum tetdis locifqj eminentioribus infidere gaudet, eodem modo diues conditiones femper, & dignitates maiores, & eminentiores to- tis ambit & qua? it viribus : vel quod luno, qua? de corporis fpecie cum ipfa Venere,vt ex iu- dicio Paridis conlbt,contendebat, & Dearum vt erat potentiffima 5 ita etiam formofiffi- nin haberi volebat, a Pauonibus auium omnrum formofilfimis currum duci iufferit , & tan- qua pedifiequis vti,vnde in multis numifmatibus ante eius pedes depinguntur.sAthenams vero ideo ei Dea? confecratos ait fuiffe , quoniam in Samo infula , vbi praecipue colebatur, prius vifieiTent,& inde ad alias regiones translati. Ego Aquilam Iouiob corporis robur, Pauonem Iunoni ob admiranda eius fpeciem nuncupatum fuifie reor, etiamfi Paulus Iouius fe ex veterumopinione feribere profiteatur, id ideo fa&um , vtfaeminam non fine pudori jo cum mare congrcdiinnuerent. MORA- 21 Ornithologia? Lib. XIII MORALI A. P AVON ES, qui hominum vtilitati, vt vulgus credit, (“id enim antea negauimus/ innident* excrementa fuaabfcondences,viros do$os exprimunt, qui cum eruditio- £)0^j nefua afiosiiiuatepolfent, eam intra proprios parietes celant; vel quofuis alios x- mulos , qui proximis fuis , dum fi.ie vllo facu ltatum Tuarum difpendio prodeiTe queunt, de- ?o ftitutis ac fraudatis omni auxilio , ne confifium : quo iuuencur , aperiunt, at veluti Pauo , fi quid opis inde nancifci pofiint, inuident; de quibus D. Ioba loquitur dicens: cum dulce fue- rit in ore eiu s abfeondet illud fub lingua fu a : contra vero a it b Sa piens : Jine fictione didici , & fine inuidia communicaui , Eleganter Pauo Saluatoris noftt i imagine quandam etiam deno- f CaP* 20e tat, ficuti ex D.c Antonio Pacauino habemus : cuius verba licet ftylo illius secatis conferi- g^^jQr-s pta (res hic, non verba aucupari animus efi)appofuiffe non piguit. Pauo, inquit, eij.cit pennas fu as cu prima arbore eij ciente folia fua:& pofl nafeitur ei plumanti arbores inci fiunt fronde fcere Q j ® yer> v & fruticare. Prima arbor fuit Chrifius,qua plantata fuit in horto voluptatis .i. in vtero B.Virg % tn Domin, Huius arboris folia, funt ipfius verba qua cum pradicator in pradicatiane cijcit,(fi peccator ipfe pofl Trin. de fufet perit.penas .i. diuittas abijeit. In gener ali vero re fur re itione, qua amnes arbor es, ide fi omnes afcenfu Cbri» 40 fanfii incipient vir e fcere. Pauo ille , qui mortalitatis pennas abiccit, immori 'alitatis recipiet. Eo • fi iin nauent- dem aut hore temporalis gloria^coqtfptusin eif^em auibus defigimur, & quemadmodum pulchritudo in eoru pennis, in pedibus deformitas confidit, ijfq; confpedis pulchritudo re- . ^ primitur ac copefcjtur, /fr, inquit, pernitentes huius mundi gloria qbijciunt per vtzlitatis fu a, (fi ineinerationis recordationem , ‘Tales mentes veri p$ nitentes deferunt de ft, (fi fu a quotidie non * difinunt explorare . Ha?c ille. Tota vero auis corporis difpofitio myllicuminfe fensu habere videtur Nam veluti caput criihtum, paruum,& vt ait Albet tus/eipentinumeft, cauda va- rijs dee°t3ta coloribus, inccjffus occultus, vox terribilis &rclamofa;\nde vulgo plumis di* Pauonis citur veftfius Angeli, vocem habere Diaboli, & incefifum latronis. Ita quoq; plurimi capite nayftica hi ferpentes,idcfi,abi.mio fallaces & impofiores, oculatam fuam caudam,hoc eft,opcsfacul- fi°ria* $© tatefue luas oftenur,qu6 occulto fuo incefiu alienas facilius occupent, rapinafq; fuus exer- ^a^aciun* ceant, >n inyitos etiam voce iua fiorribili ccu minarum fulguribus \tentes. Eiufcemodi ^P135* homines plumis priuspu'chris, hoeeft Angelico habitu amidiifefe proximos fuos amaro mentiuntur , mox pioditorum lat.rcnumue more (e fe eorum hereditatibus immiicenr ,ac tandem impotentiores opprimunt , ac repellunt. Potcft etiam ad Damonem tota iftasc Pa- uonis hidoria extendi, cuius nempe impulfiones licet fraudulentae, a principio tamen Jeues Dsemode» exiftunc, & quibus quis facile queat refifterc, quare fi repulfam patitur , eafdem iterum atq; fignatus, iterum cum othni blanditiarum obledamentorumqjquibus fi uituros polliceturipermixtas proponit, donec tandem eiufcemodi vanis pre milfis definitos in caffes ceu praeda petitam perduxerit.- tunc ecer.im fuam exercet tyraiinidcm. Occultus itac; Pauonis incefifus occul- 4Ptas illius tetationes, oculata cauda caducas hafcc facultates, &deficias, vox terrifica.tyran- nidem fignificant, duodecim oua quae parete dicitur , duodecim grauifiima peccata, qua? fuggerere folet, nempe adulterium, fornicationem, homicidium, furtum, auaritiam, nequi- tiam, dolum, impudicitiam, luxuriam, blafphemiam,fuperbiam,ftultitiam: de q uibus con- fule lntrorfum turpem, fpeciofum pelle decora . Porro quemadmodum Pauo , dum vario pennarum fplendore confpicuus fibi blandiri gaudet, ac feipfum admiratur, oculatam caudam explicare, & demonftrare ftudens vere- cunda (imulae pudenda detegit , pari pado opulentus, duro purpura indutus &diuitijs iadabundus, adulationibus, pompis & vana gloria dele&atur, corpus pulchrum & graphi- ce exornatum oftentat, animum vilem, (currilem, omni vanitate imbutum detegit. Poftre- mbcarni Pauonis auarihmiles dici poflunt: quemadmodum enim illa duriflima cit , &dif- ficulter admodum concoquitur, neqj etiam facile putre(cir, eodem plane modo auarorum natura adeo induruit, ac callum obduxit, vt neq; aliorum calamitatibus infortunijfq; mo- neantur, neq; miferationes fentiant, fuse fcilicec carnis putredinis prorfus obliti: de qui- bus D. Iob- Cor eius induruit qua fi lapis. HIEROGLIPHICA SYMBOLA. PA V O fapientiflimis illis prifeis Aegyptijs facerdotibus, nodis fuit & diei hierogly- phicum, idq, diuerfa quidem ratione. Nam nodem fignificaturi , auem hanc ita de- pingebant, vt caudam in orbem furredam teneret oculofque ceu aftra oftenderet. Etenim per Pauonem , vt in fabulis dicemus, Argum intelligebant, & per hunc ftcllas, fiue caslum nodurno tempore oculatiffimum. Apyos autem fplendorem& velocitatem , quae prsecipuMn aftris confpicitur,denotat. E contra diem defignaturi, Pauonem ita exprime- banr,vt caudam demitteret, oculosq; illos occultaret, quod nempe diurno tempore aftra non apparentia velut fplendorem fuu abfeondant. Quoniam vero mira auis (pecies in fola cauda eft collocata, quas alioqui nihil adinceffum , nihil etiam ad velociorem volatu facit, vt in plerifq;alijs volatilibus (olet, in quibus vicem, quam in naui temon obtinet: iraq; pro tali horni .u genere depingi Pauo poffir,quirem(ua vniuerfim perditiflimo luxu dilapidat, quales nepe opibus (uis non ad iuuandu proximos, fed ad luxuriam aburfrcur.Sin hominis, quibus proprio lausfordet in ore, ambitiofos videlicet, na(utos,Thrafones, fua deniq; ad- mirantes vellent indicare Aegyptij, Pauonem caudam in rotam explicantem depingebat: fi quidem is tunc plurimum velut iadabundus oftentat , cnm plurimos pulchritudinis fuae fpedatores, & admiratores adeife videt; vt contra vbi nullum adueniiTe cognouit, ceu in- dignatus caudam recondit. Ijdem tefte «Pierio Valeriano hominem denotaturi, qui modo diuitijs efflueret, modo rerum inopia premeretur 3 varioq; euentu fortuna? volubilitatem iaduris & donis experiretur, caudam duntaxat Pauonis faciebant , quoniam hic eam quo- tannis cum primis arborum frondibus amictat, & cum earundem germine, denuo recipiat. Vnde etiam Homerum in Pauonem abijlfe Platonici dixerunt, quia tantam rerum varieta- tem poetici coloribus ornatam explicauerit.In fumma in tota colorum varietas in Pauone^0 facultatum humanarum iaduras, multiplice fortunas viciflitudines ac ludibria , externo- rum infidias, deniq; amicorum cariflimorumq; miferias, calamitates & mortes, quas omnia intimam animi partem eorum, qui alijs felices videntur, infeftant,defignarepoteft. Deniq; Pauo vel penna? cius dono datas muneris fymbolu funt, ex quo plus detrimenti, quam com- modi donatis cedit. Et fi enim auis vilu pulcherrima fit,oculoru tamc voluptas ifta plurimo aurium ta?dio compenfatur , qua? fa?pe tartareas vocis fuas horrore fatigantur; prasterea co donatimagnum domi impedimentum nutrient, efcam vulpibus futurum, ni diligenter cu* ftodianr, areas foftbrem deniq; & cuius labore fupcrficics nunquam asqua manet. PRO» Ornithologiac Lib. XIII 'J PROVERBIA. DE phslauto homine & qui fibiquacunq; tandem inreimpenfius placet ,fuoq$ in- genio indulgec, aut qui forma /ua delectatur, hoc vulgatum Qi\>tanquam Pauo cir - cumfpeciansfe. Adagium ex Synefio eft defumptum a Dione Prufireo fophifticis, politicifqjargumentis admodum dcleCtato, loquente : in illis refjjtpinus gloriatur, in illis de~ cerem o flent at, P axonis in morem feipfum circumlujlrans & qua fi fuperbiens orationis [plendo - *°re. Simile eft di ud Philoftra ti, exorfits a Pauone, ve qui laudatus pennas furrigat . Ab hac aue aliud etiam prouerbium deducitur propter multiplicem pennarum varie- tatem, vtquicquid mirifice varium (it 7tqw Xcotipov rctelvos, id eft, Pauone magis variunL, dicatur. Legitur id apud Alexim Comicum . 17 oirurar’ dv ra «ravwH/Atorepoo Tat», id eft: Sartaginem instruxit variam quamP auo magis. Prouerbijquoq; faciem habet, quodfcriplitluuenalis in auaros, qui carmina laudant dun- taxar, nihilautem largiuntur poeta?. Didicit laudator auarus T antum admirari , tantum laudare di fert os, Vt pueri lunonis auem. Notior autem hasc parabola, quam vt oporteat explicare. so VSVS IN SACRIS. ICONES. Numifmata. H ADRIANVS Romanorum Imperator ineo lunonis templo, quod quindecim ftadijsad laeuamMycaenisdiftabat, in planioreEuboete parte fitum, vt aPaufanias teftatur, inter camera memoratu digna, vel vt ille appellat, donaria, qua: ibi vide- bantui, aureum Pauonem lucidis preciofififimifq; lapillis decoratum vna cum aurea coto- na & purpurea, vbiJferaclis & Haebcs nuptias argenteae casia tae erant, dedicaut. Aenei Pa- uones inaurati Romseduo ante templum Vaticanum c6fp'.ciuntur,quorum paiiter memini in libro, quem aliquando edidi, de ftatuis Romanis. Eodem Pauone, aue quippe Iunonia in confecrationelmperatricu, prout in apotheofilmpcratorum Aquila Iouis alite vtebantur, vtfuo loco diximus, quemadmodum ex multis, quae etiamnum extant, antiquillimis nu- mifmatibus videre eft. Neq; obftat, quod in quodam Fauftina? Piae numo , cuius i nferiptio ^0eft CONSEC RATIO. Aquila, non Pauo conficiatur: neqjhinc meo iudicio Pie- rius Valerianus reCte infert Pauonem in illius mulieris apotheofi non fuifte.Etenim camctfi id, vnicum illud, quod adducit numifma indicare videatur, plura tamen alia a nobis paulo infra deferibenda, in quibus Pauo, non Aquila depingitur, prorfus reclamant: quare vtram- que alitem in Fauftinas confecratione fuiffie quifpiam non inepte fufpicari queat. Aqui- la autem huic matronas virorum more conceffa fuit, vt marito fuo eam imperiumdediffie denotarent, quod pariter fuoiure plerifq; in rebus adminiftrabat,non fine M. Antonini coniugis fui viri vndequaq} probatiftimi nota: cui cum amici authores effient, tantam prin- cipis fui ignominiaftv ferre nolentes, vt Fauftinamsfi nollet occidere,falte repudiaret, quod Commodum, vt fama erat, ex adulterio concepiffiet: Atqui refponditille, hoc min ime fie- 50 ripoteft, nili dotem etiam reddidcrimus:dos autem erat impeiium. In huius itaq; Impc- ratricis quodam numo Pauo Iunonem tergori fuo rnfidentem, fceptrumq; dextra ferentem per sethera vehit. Circumcirca feriptum erat CONSECRATIO, &adextro Pauonis latere S. a finiftro C. nempe Senatus confulto. In argenteo quodam eiufdem Fauftinae numo Pauo caudam in rotam furreCtam habens conlpicitur. Aliud argenteum numifma eft eiufdem Imperatricis, in quo fculptus eft Pauo cum cir- eumferiptione CONSECRATIO. Sunt & bina alia Fauftina: numifmata, argenteum vnum, alterum aereum, in quibus Pa- uo In phiiau tos. Pauone va rius. In auaros. 4 Pauo in te pio Iuno- nis. a In Cor in* ibiscis . Pauonis v- fns in CQn- fec ratione Fauftma: c6fecratio Aquila cut innn* mo Faufti nse. i Inlias Pix numifma. Pauline nu raifma. Domiti® nmaaus. vogL Maximin^ numus. Mariniang numus. Antonini Pij numus, Magna: du cis numus Pila anti» quiffima, Samioru moneta li„ 14* C. 15» a In prafat* comme. de rep. F^om. b I»7anag. in fex . Conf Honorij. 24. VI yfsis Aldrouandi uo caudam cxtenfa monft.at:In argenteo auis fupra aram , in aereo ante aram confidit, vtriq, infcriptumcft IV NO NI REGINAE. In quodam alioeiurdem Imperatricis numo identidem idolum qnoddam , quod luno fuerit, videre eft, cum lancea & patera,- a pedibus vero Pauo confidit: In fcriptio eft IV- NONI LVCINAE. Eiufdem deniqj Fauftinae aereum numifma Iunonem veftibus induatam habet fculptam, fmiftra fceptrum , pateram dextra geftantem , cui prope pedes Pauo Deam intuens affiftitj huic numu erat circumfcriptum 1VNONI REGINAE» a finiftro latere C.& a dex- tro S, i® In quodam infuperluliae Pix numifmate lunonis veftitae effigies confpicitur. Dea de- xtra acne pateram,fmiftra fceptrum , ad pedes Pauo aftat, circumcirca feriptum erat ! V NO. Diu® etiam Paulinx numus extat , in quo ab vna parte Pauo mulierem in dorfo inter alasfedentem portat, cum inferiptione CONSECRATIO. Ab alia parte caput eft mulieris natu grandioris ab occipitio velatae. Aeneas Vicus D. Liuix D.Augufti velatae quoddam numifma pingit, in cuius alterae parte Pauo confpicitur caudam odentans cum circumfcriptione CONSECRATI O. & ad vtrumq; Pauonis latus feriptum erat S. C„ In aduerfo cuiufdim Domitiae Augudae nutni latere Pauonis effigies eft cum inferipeio-zos ne CONCORDIA AVGVST. Sunt qui ideo hanc inferiptionem in hoc numif- matefa&am velint, quod Domitianus fufeepto exDomitia filio eam Auguftam falutaue- rit, &moxrepudiauerit , repudiatamqj mox iterum non folum deperierit, fed invxorem etiarurfus duxerit. Cum enim loue appellati fefe pateretur ille, Domitiam lunonis, cuius Pauo ales eft honore decorari voluifte verifimileeft. * Pierius Valerianus magnam numo- rurn vim in agro Belluenenfi vico Plautereo fuis temporibus erucam tradit , in quibus in- feriptum erat DIVAE MAXIMINAE cum muliebri capite, quod Lun®; infidet cornibus furfum verfis : ab altera facie folus Pauo cauda in totam expanfa : inferiptio CONSECRATIO. Addic etiam ad huius fimilitudinem fadum & alium nuruum-., quem Rom® apud Colefium , alterumq, apud Georgium Anfelmum Parmae fe vidiffete-j© ftatur,in quo pariter Pauonis fimilis figura, & a cuius pedibus hinc inde S. C. nota» fingulas confpicerencur : circumcirca CONSECRATIO: ab altera partemuliebrecaput oc- cipitiovelato: literx DIVAE MARINI ANAE. In aetero quodam Antonini Pij numo, cuius etiam alias meminimus , ab vna facie Pauo, Aquila &No(dua dep.i&ae funt, quibus luno, luppiter & Pallas denotantur. Huic numo infcriptumerac COS. I. I, I. infra S.C. ab altera Antonini principisima go laureo fer- to decorata cum hac inferiptione ANJONINVS AVG. PIVIS PP.TR. P. COS. IU» Sereniffimi Magni Hccruriae caftiflima vxor , vt Paulus louius refert , numum excudi iuf* fit, in cuius aduerfo latere Pauo pullos fuos ab vtraqj parte ternos fubaiis aliquantulum^© eleuatisfouetscum verbis CVMPVDOREL EATA FQECVND ITA S. Romae itidem ex antiquiffimo marmore excerpta confpicitur pila, in qua Iouem, Aqui- la, Pauo Iunonem comitatur , Neptunus trident c, Mercurius caduceum & galerum geftat. Samij, quorum infulas luno praecipue prae effe credebatur, monetas fuas,tcfte Athenaeo, Pauoncfignabant» VSVS IN EXTERNIS. VVOLFGANG VS Lazius caudam Pauonis galeis impofitam Auftriae PrincH® pum infigne ornamentum fuilfe tradit, atq; ad id b Claudianum hoc carmine allu- fiife, etiainfi a nullo, inquit, Auftriae Grammaticornm ha&enus fit intelle&um. Gaudet metuens , & pollice monslrat^ Jguod picturatas galea lunonia crijlas Ornet au is> vel quod rigidos vibrat a per annos Rubra fub auaro crifpentur ferica dorfo , Verum vt ingenue loquar, malim per lunonis auem eo loco Struthiocamelum , quem alias eidem Dex ex veterum Ethnicorum fententia dicatum fuilfe , & ex pennis eius galeas or- nari Ornithologite Lib. XIII. 25 nari follti?» eumqj vfura ad noflra vfq, tempora perfeueraffe, luculenter o {lendi . Quai C— ? nifi Principibus Auftriaepeculiare fucru Paiionum pennis caffides decorare , quod etiam—» prius probandum foret »Laziusvir alias do 5 7^- togn . c. 29' Fimi vfus. cl.29.ca.6. VlyAi.s Aldrouandi 26 Ciorum genus abigunt, gratiffinio per arftatem bene fiiio , vc Hcrcolc mufi. ipcrcti , cui in_j Olymptjs ohm Graxi facrificabanc,. nihil ad hanc rem opus fic. Sed delino te c-am cerrarc 5, hoc eft , verbis exprimere velle fpeciofiifimum donum tuum, cuius artificium ne Cicero quidem difcrtdfirnus, vt cum Rukio mimo contenderefohtus , ipfcne verbis rem eandem^ variare pojffct ,an Rolcius biftro geltibu.s corporis , futis pro mento depinxerit. Cedo itaq, tibi tiueqj arti, & me vmci fueor. Hac ita q ^ Otauhologus , quibus fanc mufcariunL* infigni & mtro artificio elaboratum deferibit , quod qui volet s imitari poterit . Hmc Ra- tionum domini ex eorum pennis ad eiufcemodi venti labra concinnanda non vulgarem»^ quseftum percipiunt. eQlaus Magnus caufani indagans > cur in Oftrogothia ,& Vettro- 10 gothia, necnon in Suetia carteris auibus diligent iis P «mones foueantur ,cinn pennarum^ pulchritudinem , tum aliam quoqj vtiliraceni ftatuit „ Pidores enim&textores Aquilona- rium terrarum incororum varietate diftmguenda eos imitari tradie , cura magnorum arti- ficum picturas raro ob inneris prolixitatem a remotis terris eo perferantur. Ex eiufecmodi pulcherrimis pennis prifeos coronas fecifle nos FLucianus docet, vbi omnium hominum...-* certamina delcribit, atq^ interea etiam poetarum: ait autem: £ x poetis ,vt vere dicam quan~ quam longe excelleret Homerus . vicit tamen H efiodus . Praemia autem omnibus erat corona ex P au onum penna confecta . Tartarorum mulieres capita fu a certis vafculis pedem longis co- operiunt, qua? vel holoferico exornant vel depiruftis Pauonum pennis, a uroqj.&: lapidi- bus pretiofis. Prasftant etiam Pauones alios vfus, eofq; tam varios, vt neexcrcmenta vtih- 20 tatemaxima careant. Varro fieretis Pauonum ad agriculturam idoneum effe, &adfub* ftramen pullorum , feriptum reliquit • Oua fi credimus Kiranidi, ad aureum colorem rebus inducendum conferunt. VSVS !\ MEDICINA. RASIS & Auicenna eos,quifibi a venenatis animalibus metuunt,Pauones &Mu- fielas rubent alere, quod illi clamore Tuo ea fugent, hse eadem denotent; fed quid hac de re fentiamus , fupra diximus. Ius Pauonis peculiari quadam virente ac3® proprietate volunt, maxime fi pingue fuerit , pleuritidem fanare , & linguai um efum e ca- duco morbo homines prafferuare,ideoq; fortaflis Heliogabalus his ex Apicij a:muiationes vti Spartianus memoria: prodidir,fa:pe vefcebatur. Adeps cum fucco ruta: & meile colicos affedtus ab humore frigido dependentes, teftante Simeone Sethi, optime adimit . Offa Pa- uonis vfia,&in aceto trita & illita lepras & vitiligines emendant, vt idem ille fcribit.Hanc pofiremam facultatem nos Naturam docuifie ex auiscoloreadnigrum vergente & macu- latis pennis luculenter demon ftrat a Ioan:Bapt. Porta, plantas atras, & animantia atra atra: bili & eius morbis mederi, necnon plantas, & animantia maculis infigoica fimiles affedus fanare docet. Fumum e pennis combufiis , fi oculis excipiatur , lippos & rubefeentes ocu- los curare Ornithologus in libro Germanico manufcriptofefelegiffe memorat.Quam pari- 4a ter vim Natura, vt idem b Porta ait, quia oculis fimiles in cauda maculas dedit, nobis ligni- ficare voluit . Fimus quoqj Pauoninus medicis infignes facultates pra»ftat , fed quem fi Pli- nius reforberi ab aue tradit , quia hominum vtilitatibus inuideat, vt Aipra diximus . Eft au- tem in morbis oculorum ex omnium medicorum fententia fingulare remedium , & vt non- nulli volunt, podagra: feruorem egregie mitigat. Potus, Sexto SeKiranide referentibus, caducos mirabiliter fanat ; fed quod idem ilieKiratiides fabulas fa:pc veris jmmifcere folitus eundem fimum & interiora dicat omne malum futfmi abigere , veritatis cancellos excedere putcm_ . $® ««(i «icgr» «es r® €/£>#3 flsSfc vsvs I Ornirhologia; Lib. XIII. 27 V S V S I N C I B I S. MARSILI V S Picinus carnem Pauonis inter eas enumerat, quarmedia? natura» funt inter humidas Si ficcas , quales funt Caponum, Perdi . um , Gallinaceorum, fimiliumq, diarum auium. Contra b Galenus Pauones Pb-afianis, quorum car- nes Gallinis comparat, duriores, fibrofiores, St adeonquaquemquendum difficiliores e (Te teftatur ,quinimoc alibi Pauones inte» aues difficillimae concodlionis recenlet. Sunt qui io calidos & humidos effie contendunt, canco&ioniiq; difficultatem, no temperamenti vitio, fed camis duritiei attribuunt : Ego cum dCardano frigidos & ficcos puto : nam calida & hurr idam facile putrefeunt, contra ac Pauonumcaro facit, qu se quamdm incorrupta (erue- tur, praeterquam quod cuius notum eft ,D»uus* Auguftinus ex proprio periculo hifce ver- bis oftendit, atq, atteftatur. Muis nifi Deus creator omnium dedtt carni Pauonis monui,ri(L^j putrefieret? .Quod cum auditu incredibile videretur , euenit vt apud Carthaginem nobis cottet—' apponeretur hac auis. De cuius pettore pulparum quantum vifum esi feruare iujjtmus : quod poli dierum tantum fpatium , quanto alia caro quacunq-3 coffa putrefeeret prolatum atq3 obla- tum , nihil no (irum offendit olfaftum. Itemq, repofitum cfl po(l dies amplius quam triginta , idem quod erat, inuentumefl: idemq \ pofi annum , nifi quod aliquantulum corpulentia fictioris 20 & contraciiorisfuit. Haec ille: &Kiranides non folum Pauonis mortui carnem nec marce- fcere, nec foetere dixit, fed tanquam aromatibus conditam vlqjperfeuerare, addere iion_j eft veritus. Quod vero non putrefeat, id partim temperamento, pat tim etiam occultae pro- prietati tribuit Cardanussnam de D. f Auguftini authorit ue> inquit, dubitandum non eft, neq$ de grauiffimi vilius viri: cum maxime res ea fu, quam liceat ru Ius experiri. E' go de proprietate nihil agam, quoniam fi quae eft, obfcura illius ratioeftjde natura lpfa dicendum eft. Eft in Panone temperies frigida ficcaq; :ob hoc exhaufto exiguo illo humido,quod fu- pereft, putredini reliftit: nec vero hoc fufficit. Nam Sturnorum caro hoc etiam efficere de- beret. Oportet igitur non folum talem effie, fed denfam vt optime concodius humor pin- guior putredini reliftac . Oportet igitur carnem hancmelancolicam (vt Grceci dicimt)\^ 30 denfam effiet &humidumpinguiffimum habere. Forfan qui noftra non legerunt, denfum idem & terreum exiftitnabant. At non fic eft, fed denfum oftendimusfore cenuuium par- tium. Quamobrem caro Pauonisrobuftum praebebit alimentum & difficulter concoque- tur. HadenusCardanus. Circa huiufce carnis foliditatem quid obferuarim ego ,hic obi- ter meminiffie non piguit. Antonius Gigas Forofempromeniis vir pius , dodtus & poetria non illepidus fruftulum eius anno i^gi.cotXx > anno po It modum 1598. mihi dono dedit, foraminibus quibufdam rotundis cribri modo peruium,ex quibus fi leuiter quateretur, pul- uis excidebat ; non aliter ac ex quibufdam arboribus caries: quare non omnino putredinis culpa carere videbatur: quarnuis alioqui odoris gratiam non amififfiet , fed proxime ad foe- niculum accederer. Puluis vero excidens faporiserat falfi& fubamari. Vt modo ad carnem 4®reuertamur, indefortaffiis g luuenalis Pauonem crudum vocabat, dum ait. Crudum Pauonem in prandia portas. nifi hominem crudum dicere noluerit. Nam ci udus eft, cui dbus incoctus &indigeftus in_j ftomacho eft, cuius afpedtus immttis fere eft , vnde St crudelis diwtus : fed cibum crudum vul- go dicimus . Cum itaqj adeo dura & fibeofa Pauonum fit caro ,fubit mirari , cur tantopere gulas Romanae in cibo placuerit. Equidem dicendum eft Romanos in carnis nidore fummam collocaffie voluptatem, id quod k Horatius facetiffime fimui St prudentiffime htfce ver lib us innuiffie videtur: Vix tamen eripiam pofito P au 0 ne, velis quin Hoc potius , quam Gallina tergere palatum 5® C or ruptus vanis rerumt quia veneat auro Rara auis , & piffa pandat fpettacula cauda . Tanquam ad rem attineat quicquam, num vefceris illa fluam laudas , plumalcocloue num ade fi honor i demi C arne tamen quarnuis di flat nihil hac magis illa , / mparibus formis deceptum te patet , e flo. Oftcndit poeta helluonuin, luxurioforumq; cupiditates non effie naturale^, neq; redas, fed opinione, ac vitio natas,ac dcprauatas:propterea eaVffifonia maxime conquirere, vehernen- tiffimeq,- expetere, qu2? vel raiffima funt St cariffimayel a natura Ii magnitudine difceffe ut C a veib» a/. 2. d- vi tapi ei men- da cap.6 • b /. lAnxli» ment ficui, cnp 19 • C l~ dc folii „ conto d lib* 7. de var, ver. c. 3 5- zl.zi-d Jo- uit.Det.c.2. Curno pu trefeat Pa uoms caro f l. 7. de re. var, c. 3 6. Sturnoru caro. g Saiy, !. Crudus qui dicen- dum. Roro. gula h l.z.Sat.z [ Luxuriofo rum cupr- ditate. il.l + Epig' \ Luci - itum. m l.i.Sat.z &l.6,Fafior. Pauonem qui prius faginarit, & qui pri* edit. o Li.it ji- nitnal.cs» Caena adi- tialis quae. ptib.ig.c.q. ql.z.Mnnat Caena adi' palis. r In Cati gu- hc* 28 Vlyfsis Aldrouandi verbi gratia Pauonibus malunt vefci, quam Gallinis, quamuis tamen GailinarunacaroPa^ uoniua? praeferenda potius quam alfimilanda fit , vt ex Galeno diximus ; Quate eleganter fimul,& dodte Baptilla Ficra Marmianus>philofophu5, medicu5,Theologus ac poeta eiufee- inodi Pauonis efum ridet, dum ait : Cui tam ferti at a nocuit cufiodia vacca. Ignea cui flammae fi ^ cui caro lenta putret h flui licet oblecl et tfiiqfin regalibus aulis D t licium, -pigra e fi nec leuis ille dapis. fluid tamen H or t en fi te ifihac in prandia tax it j ^ Num gula ? nnm volucris f&naq\ trux fi Venus ? Prxterea vcrifimile elt, ejufmodi homines Pauonis formam magis» quam Gallinarum, quse pulchritudine longe impares funt » captos fuilte. Nam & i Martialis Pauonis vicem, quod cum ita fpeciofus fit, etiam occideretur, & in cibum hominibus cederet, dolet, cum ait; Miraris quoties gemmantes explicat alas , Et potes hunc fceuo tradere dure coco ? N ihilominus tanti huiufce nobilifiima? volucris carnem fecerunt, vt alibi 5 Seneca ex® Ho« ratio dixerit : num (furiens fastidis omnia prater Pauonem , rhombumuet ambi t io f a non efifa* tnes, contenta definere cfl .* quodefinat , non minus cur at . M. Tullius ad Poetum fuum feribens» P amnes, inquit, etiam plures confeci, qutim tu pullos Coliibinos , ia di itans nimiru fe nobiliores 20 frepius carnes efitafie, quam Poetus, cum alioqui , & Columbarum efus, vtfuo loco affere- tmjs,nobililfimusclfet. Eiufcemodi vero luxus prifeis Romanis, quibus vtoOuidij verbis vtar, prreter pennas nihil m Pauone placebat, plane fuit incognitus. Etenim M. Aufidium Lurconem primum circa nouiiiimum Pyraticum bellum Pauones faginare inlticu!{fe,£k ex eo qureftu reditus fextertium, vt Piimus habet, vel numorum,vt Varro fexaginta milia ha- builTehiftoriae tradunt : Hortenfium vero Oratorem aditiali cama facerdotij , vt Plinius air, Roma? primum cibi caufa occidifie, quem ob id fa&umo Aelianus ypivlubau , hoc eft»in_» ius vocatum , ve! vt ahj legunt , Kcutonp/Q^vat fid eft, condemnatum fuilfe ait: ideo gula? lu- xus prifeis illis difplicuit.Sed quae Plinio c^na aditialis dicacur,age,du breuiftime ex eodem alibi epulum adijeiaie vocante, declaremus. Caena erat opipara, &profluens, nimirum ab 30 adijeiendo rclte Fello appellata. Fiebat inaugurandi gratia, autin publica, aut in fella laeti- tia, ad quem fenfum <3 Cornelius Tacitus: Rhefcuporis , \nc\mt,fan ciendo, vt dictitabat foederi conutuium adijeit , trattafi, in multam noti em Utitia per epulas & vinolentiam. Vocatur eadem caena adipalis,& pontificalis,quia dici, hoc eft,religix>li,vt vult Macrobius, folennifq; mlti- tuti caufa pontifex in ea epulari diceretur . Verum vt ad Pauonem reuertamur, Caio Cali- gula? r Tranquillus etiam vitio vertit, quod fibi Pauonem, Phafianos, mactari, immolarique iuheret,fimi!efqj volucres alias fummo pretio comparandas, in eo nempe Hortenfio prodi* giofori, quod hic Pauones in cibum exhiberet, ille fibi tanqua aliqui numini immolari veP le. Vt modo ad nollra fecula veniamus, Pauofepe ita coquitur , vt viuus videatur, in ma- gnis epulis: necatur, inquit Piatina, aut penna fuperne in cerebrum demi{Ta»ai!t iugulatur, 40 vthoedulifolent, quo fauguis exeat. A gutture deinde vfqjadcaudam pellis leniter fcindi tur, icilfaq; cum proprijs pennis a toto corpore ad caput trahitur , quo abfeifio cum pelle referuato» crunbufq, Pauonem ipfum aromatibus, ac odoriferis herbis refertu veru alfabis, infixistamen prius per pectus caryophillis , inuoiutofq; collo linteo albo , continue aqua hume$ato,ne omnino deficcecur.Coclu Pauonem ex veru exemptu propria pelle integes» & vt pedibus flare videatur , virgulas ferreas infixas tabula? ad hoc fabrefadtas per crura^f, ne cernantur, per corpus ad caput, & caudam adiges. Sunt qui ad ludum, & rifum camphu- ram cum lana ori indant, ignemq; dum ad menfam fertur, inijeiant. Inaurare etiam alium, & aromatibus confperfum bra&eis aureis licet ad voluptatem, & magnificentiam. Sunt qui nili domi enutritum in cibum admitti volunt : atfalubrior erit celte Eliuchafi , fi antequam coquatur, fufpenfis a collo per diem , & nodtem lapidibus condatur ,& vinum generofum fuperbibatur. Halliabbasper triduum fufpenlos laudat. Hanc controuerfiam, fi controuer- fia e It, foluit Ifaac , reltiuo tempore per vnum, hyeme per tres, vel faltem duosfufpcndi, iu- bens:ve! potius contradidlio ita foluei ur, dicendo, Elluchafim de Pauone loqui, qui primum aetatis annum nondum excefierit, cuius fcilicetcarominus fibrolaelt.Haliabbatem vero de proucdliori. Sauanarola decem diebus fufpenfos tenet, at fine pondere. In fumma , vtcaro prseflantiorem , Se meliorem fuccum generet, iugulareoportet , in rellate pertriduum > aut ad minus per biduuni antequam coquatur, hyeme vero ad quatriduum, & vitra, fimulq*,;pe- dibus Ornichologiae Lib. XIII. 29 dibus onus lapidum appendatur : nam &eo pondere carnis durities mollitur , & diftradio- ne fibrae laxantur, atq; hoc modocodus a ventriculo conficitur. Cacterum cum caryophil- lis alijfqj aromatibus allatus elixo praeftat • fi tamen cum pipere & faluia elixetur . P latina^, non infuauemfore afierit : aiioqui&ipfc affatum laudat. Damnatur tamen & nimis curio- fa & exquifita cum aromatis aftatio , quod carnes , qua: alias fuapte natura nimia ficcitate__^ peccant, eo pado nimis exiccentur. Tacuinus carnes meliores dfe credit, fi Augufto men- fe comedantur, fed id de nondum adultis Pauonibtis haud dubio dicendum, cum prouedio- res , quia ficciores & duriores hyeme magis conueniant. Caueant ab earum efu, qui quiete lafruuncurj fiquidem conueniunt,autfaltem minus nocent multum fe exercentibus, ijfq; tan- tummodo iuniorum Pauonum, vtpote teneriorum. Hepaticis & fpleneticis omnino noxius eft eorum efus, & quos haemorrhoides crebro vexantiatq; iftaec de carne dida funto. Iam de ouis aliquid dicendum exiftic, de quibus certe magna eft controuerfia «Communis omnium recentiorum opinio eft, peflima & humanae naturae plane inimica exiftere. Contra * Epene- tus & Heraclides Siracufius apud * Athenaeum primum locum inter oua Pauonis aflignarur, fecundum Apanfc inis, tertium Gallinaceis. Ego,vt quod fentio, libere dicam, recentiorum opinioni Jubens Cubfcribo,&emfmodi oua carnis qualitates fequi arbitror :in qua etfi vo- luptatem proceres collocent , eft tamen , vt dixi , fuapte natura nidorulenta , dura & fibro- fa, & per confequens peffima , fi fanitatis ratio hahenda eft , fin faporis, non ingrata. Fuit & »©in cerebellis Pauonum haud vulgaris apud Romanos luxuria. Vitellius enim cefte u Sueto- nio, patinarius didus ob p!urimas,eafq; nefarias comelfationes, quas omnes exuperauit de- dicatione illius famofsepatina^quam ob immenlara magnitudinem clypeum Mineru^ voci- tabatrin qualcarorum iecinara,Phafianomtn & Pauonum cerebella,jinguas Phoenicopte- rum, & id genus alios prodigiofos cibos exhibuiife proditur. Eam patinam CC. feftertijs condidific illum at Plinius tradit , cui faciendae fornax in campis exaedificata erat , quoniam, inquit, eaperuenit luxuria, vt etiam fidilia pluris confiet, quam murrhina. Oua Pauo numan in cibo con- ueniant. <§ In lib . de parandis ob - fotiijs • thb.z.deip. cap.ly. Cerebella Fauonu» U In Vtttl- lio.cap. 13. & 17. Patina Vi- tellii. x //6.3 3.r. 13. “A di. Graeculus vEiopicust, APOLOGI V E S creaturas regem Pauo orabat , vt fe ob pulchritudinem eligerent. Eligenti- bus autem eum ©mnibus,Monedulafufcepto fermoneait : fed fi te regnante Aqui- la nos profequi aggreifa fuerit , quomodo nobis opem ferres * Morale fignificat Principes Principes non modo propter pulchritudinem , fed & fortitudinem & prudeciameligi opor- ^ eligen- tere. Alius eft apologus de eadem Monedula fiue Graeculo Pauonis pennis , vt pulcherri- mus auium videretur, fe exornante. Apologus ifte prouerbij vicem obtinet, nam Graecu- lum Aefopicum vulgo dicimus, qui alienis bonis, qua: fibi vfurparanr,exuci,rurfus qui erant» Graeculi exifiunt, de quibus dicebat Horatius : Moueat Cornicularifum Furtius ornata coloribus . Memini pariter huius apologi in Graeculi hiftoria : vbi elegantiffimos, qui fequuntur , ver- 4g(uscx neotericorum poetarum corypheo etiam citaui , & nunc dodrinaecaufa repeto. In- uehitur autem poeta in quendam Strumam, qui feripta fua carpens, ijs tamen fua adornabat. Inquit autem: Rogas, quis is fit in meis feriptis canis , fluem vocaui Nidicorum, quem voco Aegothelen? Is Struma quidam e fi, Gracculufq', Aefipieus , Turgidus Pauonis aura, gcmmeifq,pennis) Superum, infer umq\ faturi odij metavltima flui meum panem vorauit , & Utratfarinam . 50 N FABVLOSA. OT1SSIMA Argi Ardoris filijfabulaeft,qui?r«oo7rT#£aGr;ecis cognominatus eft, quod totus oculis fcateret* Hunc nempe Poetae a lunone Ius Inachi filiae a Ioue Argi fabi? amatore in Iuuencam immutatae, cttftodiae adhibitum fuifte fingunt.* nam !a. Centum luminibus cinBum caput Argus habebat Inde fuis vicibtts capiebant bina quietem, Cateraferuabant, atqjn fiatione manebant 9 Constiterat quocunqv loco, fpe flabat ad Io. C 3 Vt a Cui- a Ub , j. £<3W0*e ie 30 Vlyfsis Aldrouandi vtaOuidius canit; vnde etiam twpsos Anftophani appellatur, a quaerendo, quod rupea? Graeci dicunt. Hic , inquam 7 dum Io euftodiret, a Mercurio louis iuEu oculis fono filuftrae confopitis interfectus fingitur, Oppianus ex mterfe&i cadauere terram prptubfle vult auctu, in qua aiamuum lig na centum oculorum, quos habebat Argus, apparent, quafi ante Argi tempora Paugnes nondum vtfi fuiEent : ahj aiunt eos iHuuonePauoaum pennis impo- fitos, quos Q udius fequitur, dum canit: T alia dici urus vidit Cyllenius omnes Succubutfe oculos , adopertaq\ lumina fomno ? Supprimit extemplo vocem firmate]-, foporem ; ..i,;.,; . ;; . Languida permulcens medicata lumina virgd. Nec mora falcato , nutantem vulnerat enfe , Qua collo e (l confine caput y fax oqy cruentum Deqcit : r* Lxtinclum esi , centamq^ oculos nox occupat vna< Lxcipit hos yvolucrifq\ fua Saturniapennis Collocat , f gemmis caudam fellantibus implet, ' Mythologici 5 qui fub fabulas cortice , veritatis moralifq, philofophia? aliquid latere often- dunt , Argum interpretantur fphseram flelliferam innumeris oculis , hoc eft, ftellis rcful v*© gentem; Mercurium verbSolem,quitunc Argum dicitur occidere, cum diurno fuo lumi- ne fteiUrum lumen obfcurat; vnde Argiphonces tefte b Macrobio dictus eft: M dice autem Argus eft caelum ftellarum luce diftimftum, quibus inefie quadam fpecies caelebium viuetur h lib.i. Sfc oculorum. Myfticum item fenfum proculdubio etiam concinet , quod Ennius ,quemHo- tur.cap.io. ratius patrem poetarum nominat, in principio annalium fuorum, in fomno feadmouitum Ennius in fuiffe animam Homeri fecundum Pythagoras dogma in fuum corpus migraife feribit in eo Pauonem. anateleutico. Vifus Homerus adejfe poeta» Ad quod € Perfius quoq; refpexir, dum ajt ? € In Troos- Nec in bicipiti fomniajfeParrtaffo, mio. Fingunt namq; Pythagora mfomniaEe fe Pauonem fuiEe, deinde ex PaUone animam fuam 3® Pythagor^ ia Euphorbum , ex hoc in Homerum , ex Homero in ipfum , tum demum in Ennium infu- fomnium. fam , vt fic accipias Ennium quintum fuiffe a Pauone Pythagora , in cuius corpore habita-’ uerit anima eius : vnde Perfius, L Pofiquam deslituit ejfe Uoeonides quintus Pauone ex Pythagorao, ) Sol Agri-« phontes. '■ Msi. EIS TOR I G V Aquilte in Virginem amor. &lib lj.ca, 30. Virgo a Pauone a- damata. b iib.i 1. de * Animae , ca, 3 J* DePauone Indtco Io- ui cofeera. to miracu Ium. AQ VI L A M in Sefto a virgineeducatam , eamq; libertate donatam fcripfimus illido non folum duplicem beneficij gratiam reculilie, vnam vt aues, alteram vt venatus virgini aggereret, veriun etiam poft mortem cius diutius fupcruiuere noIuiEe,fed fe in lam exurendas rogum accenfum inieciEe ac vna cum illa confhgraEe. Simile omnino apparet, quod de Pauone a Athenaeus ex Clearcho recenfet \Clearchusy inqui: , ait Pauonem in Lucadia virginem fic deperijfe yvt mox expirauerit illa morbo extinffa b Aelianus pariter de Indico Pauone iniignem, nefeio num veram narrat hiftoriam ,quae talis eft, Aegyptio, utn rex, cum Indicum Pauonem maximum pulcherrimumq; dono accepiEer, noluit cum grega- rijs caeceris eum alere, vel cibi gratia vel nutrimenti. Itaq; Ioui vrbis cuftodi eum confecra- uit, dignum hoc Deo munus huiufmodi alitem indicans. Huius deinde capiendae defiderio, ventri ac luxui deditus iuuenis quidam locuples, vtfplendic’) epularetur captus eft.Solebatjo eiimille femper indulgere genio ,& varias quaerebat dapes , etiam cum periculo, quauis occafione,quouis pretio, lucrum exiftimans omnia quibus fu a delcdtetetur improbitatem, tk fatiaret ingluuiem, Mercedem igitur huius facrilegij amplam vniex mimftris Dei la gi- tur, & infuper aliam promittit. Is vero fpe vana indudus eum acceEtt ad locum, vbi mora- ri alitem norat, & capere iuueni adferendam aggreEus eft. Sed non apparuit Pauo, & loco ipfiusafpis vifaeft,ereda & aduerfus ipfum irata. Quare territus retroceEvt. Cum vero gu- lo fu s ille vrgeret & inftigaret, ad Pauonem venit, qui mox ambabus alis in aerem eleuatus, oeq; in facra aliqua arbore coafedic, neqj in alio fublimi, & excelfo loco, fcd in medio quo- dam Ornithologiae Lib. XIII. 31 dam inter templum & ipfos , vnde intrepidi illos expedans prse fe ferre hoc videbatur, fo illorum infidijs fuperiotenvac tutum ede, ueq) capi ab eis pofle. Icaqj re infeda luxuriofus ille pecuniam expenfam lepetif: negat ille fe redditurum , quod quantum in fe effet , nihil non feciffet , rem vero ficram Deo auferre nequiret. Hinc ortam contentionem & clamo- res multi audiuerunt ,& tandem fummus quoqs facerdos fuperueniens , litis in aedecaufam feifeitatur J illi fe inuiccm accufant, &iuuenis ille diues, minis ,conuitijs & maledidisaffe- dus difcedit , & alterius cuiufdam auis ofie deglutito magno cum dolore e vita migrauit» Miniftrum vero improbum, vepote facrilegium, ciuitatis princeps puniuit. Auis ab eo tem- jopore neq, viua,neq, mortua vifa eft , fedcimn annis centum , vt ferunt, vixiffet, euanuic. Haec icaqs Aelianus : quse , etiamfi fidem aliquatenus illis habere non debeamus , interime quantum Deus immortalis facrilegos puniat, docere egregie poffunc, DE PAVONE ALBO. Cap. II. ALBI Pauones regionibus Septentrionalibus peculiares fuerunt, vel faltemfuiflfe credebantur : vbi infuper & alias volucres nigerrima*, vt Corm, Graeculi, fimilefq; aliseob immane frigus candidae reperiuntur : Sunt tamen & in alijs regiombus: Siquidem in infulis , quas Maderas appellant , * Aloyfius Cadamuflus, & b loannes Lauren- tius Ananias in parua infula dida plurimos albos Pauones nafei teftantur. Quinimo binos in Gallia * Scaliger fe vidiffe ait , plures Mediolani Gaudentius Merula : & quem ego ali- quandoad viuum depinxi, Bononiae natus erat, & a nullo non vifus. 4 Plotinus meo iudicio huiufmodi albos Pauonesfloquor de ijs , qui in calidioribus terris nafcuntur) ex imaginatio- ne nafei rede afferuir, licet alioqui Gybertus Longolius hos, cum primum ex Nouergia ad- ueherentur, Colonis ceu rem raram & infolentem habitos , gentiq; miraculo fuiffe, nume- ro deinde per feminium a udo, cum penitus in frigidiora loca commearent, iamqj matres in 3®ipfovere ouis incubantes niuofa illa montium iuga perpetuo ob oculos viderent, ex ouis iam animatis albos pullos excluderent, vulgatiores fados tradat : id en im in noftris regioni- bus minime locum habere videtur. Quod fi vero & in his albam fobolem procreari velis, caueas, quibus includuntur, pariunt, incubant,excludunt, fufq ; deqi & ex omni parte albis velaminibus obtendens. Artificium hoc Antonius Mizal- dus acceptum fert ornithotropho cuiufdam Principis viri licet etiam a multis, inquit, deferiptum fuerit, at nefeio , an probatum— e . 40 Sequitur Pauonis albi a me obferuati icon. DE Sacrilegio® tum p^na. a Cap, de ng. uigate b l* fabrica Mundi traB. CExck 238 d Lib . |e $z Vljfsis AUrouandi Pauo albus cum tritico fpica multiplici . Ornitholoeicg 34 Vlyfsis Aldrouandi Pauo Iaponenfis foemina cum hordeo diftico. 35 Ornithologiae Lib. XIII. DE PAVOMBVS IAPONENSIBVS. Gap. III. fluorum Icones habes duabus prae edentibus paginis,. so r\*Q I i alu da: VOS modo deferiptumsfum, marem fcilicetac fasminam,Suinmo Pontifici ante ltquot annos a Iaponenfium Rege ei gratificaturo inter alias anes ad viuum depi- &as,tranfmilfos,Illuftriffimo & FxcellentiffimoD CasfariFacchinerto Marchio* ni&Senatori noftrasVrbisamplilfimo acceptos referojcui pariter illi ablnno- centio Nono Pont. Opt. Max. Patruo fuo donati fuerant. Masitaq; talis erat: Cum no- Rrate, vt ex collocata vtriufqs deferiptione videre eft, nullam praeterquam in cauda & pedi- bus, quas & ipfa admodum exigua & pene nulla eft, fimilitudinem gerebat. Rofirum erat, vt in noftrate cineritium, fed longius & fubtilius. Vertex capitis,qui planus erat , & col- lum fuperius virefeebant ,& maculis caeruleis ceu pun<5lis quas pariter in medio exiguas li- neas albas deorfum defeendentes habebant, refpergebantur.Apex in capite quatuor ferine digitos longus partim viridis,parcimc3eruleLis,figura filigitiis fpicce non omnino diifimills. Oculorum pupilla nigra5iris lutea, hanc ruber circulus ambiebar. Pedus & dorfum veluti ex fquamuis, fed colore variantibus conflabant. Pedoris enim fquamas,fi ita vocare licet, cx cteruleo, viridi, & aureo: dorfi ex caeruleo & viridi tantum tingebantur* Alarum princi- pium eiufdem cum dorfo erat coloris, fed fquamas illas virides haut itaapparebant , casruleas vero maiores erant & lucidiores. Pennarum fecundi ordinis primas eiufdem erant cum—* fuperioribuscolorisj reliquas in medio virides, vbi lineis nigris tranfuerfalibus notantur; poft fubluteas fimiliter nigris lineis notatas; in extremitatibus deniq; nigras. Venter , coxa:, &deniq$ pedes colore leucophaso & maculis nigris infigniuntur, quarum quas in ventre__j funt, lineas albashabent. Cauda pennis, quam in noftrate rarioribus , colore magis fufeo 3° ad caftaneum vergente, calamo candidiflimo. Oculi cauda: multo quam in nofirace maio- res, primum aurei, dein casrulei, poftremo virides, ,vt in noftrate.. Fasmina mare quidem minor eft, fed capitetoto, collo, dorfo, pedore & alis fimillima. Illud vero in hac admirandum eft , fupra vropygium , nempe ad dorfi finem ,quid veluti caudam habere, eamq, oculatam, vt in mari: fed oculi, licet quam inillofintminores/unt tamen pro pennarum portione magni. Habebat itidem caudam viridem pennis in ambitu caeruleis, & calamis albis. Poftremo in eo etiam a mare dirferebat, quod ventrem haberet prorfus nigi um , Marisdce- fcrjptio. Roftmm . Caput. Apex. OcuiL Alar. Cauda. Femin^de tcriptio. 4° DE GALLOPAVONE. Cap. Iffl. ORDO. jEQVIVOCA. HANC eximiam alitem, quamuis cx primo intuitu & moribus & figura corporis e Gallinaceo potius , quam Pauonino genere elfe appareat >Pauonibus tamen ad- iunxi, vel hoc folo argumento addu taci in morem virebat, excipias. Eam, inquit, quanquam viuam non viderim, exuuiae tamen, quasBatauoduriin arcecuAodiebantur , indicant Gallinacei generis auem . Ornithologus quasrit an h^c auis fic Attagen Syiuatici, fed ciim hic Attagenis pennas vario modo coloratas eAefcribat, Acut Gallina Indica(fo.rteGallopauo) & Longolius Aiam auem omnino viridem elTc dic 3 1, icaqsquis nonabfurdediuerfas omnino eAe indicet: mfi Syluaticus Attaginenu^ colore viridi & ccelefli aiiquando videri putauerit sSedhxcalij indicent ; mihiOrnithologiio coniedtura non prorfus difplieet » SYNONYMA. S • . Y \ y QVEM, de qua inAitutus eft fermo ,Qrnithologus compofitoex Gallo &Pauonc nomine perquam appoAte Gallopauum nominauit , quonia ab vtroq, cum animi, tum corporis adiones participet : PoAet eorum modo non inepte Pauogallus ap- pellari. Eadem enim etymi ratioeA. Recentioribus alijs Gallina Indica,& Gallus Indicus , Petro Gylio Gallus peregrinus dicitur : Italis Gallo & Gallina dTndia ; Hi- 20 fpamsPauonde laslndias’: Gallis pouiie ddnde ; Germanis Indianifch , aut Calekuttifch, autVuelfch hun :hoceA, Indica ,autCalekuttenAs , aut Italica Gallina : AnglisaKok of Inde . Verum cum eiufcemodi auis vix ante octoginta ab hinc annis in Europa vifa At , & & ex noua India ad nos delata, haud temere fufpicari quifpiam poAtt,nunquid antiquis Ro- manis & Grascis cognita fueric.Notum etenim fiiiAc probare arduum eA, & in hoc multi in- genium hadtenus exercuerunt. Turncrus & Bellonius viri vndequaq; fane dodtilfiminon— j> tantummodo illis notam extitiAe credunt, verum etiam eorundem Meleagridem e{fe conij- ciunt;ad quorum conie&uram Ornithologus quodammodo accedens, niAeafdem aues, con- congeneres faltcm eAe arbitratur . Ego vero diligentiAime veterum de Meleagride verba, prasfertim exa&iffimam Clyri peripatetici Ariftotclis difeipulideferiptionem cum vino GaI-30 lopauone conferensplanecaAlcmeAe fubinde oAendere tentnbo, prius obiter admonens. Gallinam Africanam & Numidicam, & Afram auem poetis didam (vt Horatio ) Non Afra auis>non Attagen Ionicas , Et Iuuenali : Nec fructum caprea fubducere , nec latus Afra N ouit A uis no it er Tyrunculus . Et Statio : Spuas 'vdo Numida legunt fub A ultro ) eiufdcm fynonyma eife, vti etiam Numidica: guttata:, a Martiali di&as, & aues Lybicas.Ita^ quoqj AuguAituis Niphus Meleagrides vulgo Tunes appellari tradit , nimirum a Tuneto 4° Africa vrbe ; & Eliota Anglus Meleagrides interpretatur HennesofGenny ,necnon qui- dem ahus Hifpanice Gallinam Morilcam . Contra antiquiAimusbColumella Mcleagri- des ab Africanis manifeAe diAinguit, quod Africanas fiue Numidicas rutilam galeam & criAam , Meleagris vtramqj caeruleam habeat. c Varro vero &d Plinius difeniffimis verbis Gallinas Africanas & Meleagrides eafdem fecere. IlSeenim Latine Africanas , Grasce Me- leagrides dici fcnbitj hic, Meleagrides , inquit , pugnat in Boetia: Africa hoc Gallinarum ge- nus epe. Cum itaq, carnofam illam criAam in Gallopauone varijcoloris eAe obferuamus, adeo vt modo albicans At, aut cinerea, modo fubcasrulea, modo adueniente fanguine, cum nempe velut ira percitus caudam in rotas modum expandit , rutula aut rubra euadat, fieri poteft, vt Columella eiufcemodi caruncula: colorem non bene diAinguens , diuerfas aues 5° crediderit, feu potius,quod magis verifunile eA, pro Aphricanis ( eA enim Columella Var- rone recentior) Gallinas illas Chineas , pro Meleagride Gallopauonem intellexerit , quo modo dodiffimus c Bellonius quoqj diftinxjtfe videtur . Sed videamus tandem , num notas omnes, quas Melcagridi fua» feu Gallina: Aphricana: antiqui tribuunt , noAro Gallopauoni exadteconueniant, Clytus MileAus referente f Athenaso , circa templum Virginis , inquir, in Glero Meleagrides aues funt. Locus vhi aluntur, paluAris eA . Pullosfuos nullo amo- ris atfe&uhasc alcsprofcquitnr,& teneros adhuc negligit, quare afacerdotibus carum cu- ram geri oportet. Magnitudo ci Gallinas genercA#. Caput pro corpori^ magnitudine par- uum f Omiciioiogix Lib. XIII. 37 tnmi& glabrum ( 'PiAab ) in quo apcxfcTfta ,Aopo.f) carneus, durus & ro.t mdus fp.ecta- tur claui vel paxilli inftar eminens , corpus ligneum . Habet longam carnem apud maxil- las pro barba , quae incipiat a corpore :eamq; Gallinis magis rubicundam. At eam non ha- bet,quaeadGallmarum roftrum nafcitur ? quam nonnulli barbam appellant; quare hac in remutilum eft animal. Roftrum habet Gallina Se maius & acutius . Collum eft nigrunjL,, Gallinis craftius & breuius. Corpus totum varriegatum, atqj cum totus color (it niger, ma- cula? funt albae, quibus frequentibus, lcntibufq; maioribus dtftinguitur. Sunt autem hi cir- culi in nigris orbibus totius coloris: atq; orbes idcirco, cum niger color a mulco candidio- ie re habeatur, ipfeq; niger rurfas multo habeat candidiorem varietatem iucundatm efficiunt. Color vero alarum albo colore , coq$ ferratis quibufdam figuris diftinguitur , qui viciftirru variatur. Crura carent calcaribus, fimiliaq; funt Gallinis. Feminee maribus fint fimilUmae: quare genus Meleagridum non facile difcernitur. H^c funt, qua; fcripfit philofophus de Meleagridibus interprete Nicolao de Comitibus Veneto : quae profedb,nifi omnia , ple* raqjfaltem fi diligenter examinentur , noftroGallopauoni competunt. Ece.njm nutritioni pullorum fuorum a principio, vt aliquoties ruri obferuaui , negligenter admodum incum- bit, adeo vt prae nimia incuria eos pedibus fyis calcans occidat. Magnitudo quadrat, fi pro generofis Gallinis 3 maximis intelligamus,qualesfunr,quis vulgus Pataumas vocat, fed Gallinarum nomine Gallos potius intelhgi voluerim Nam Gallus in hoc suium gener^C^, a® raiaior eft. Caput pro corporis portione exiguum , gl ab umque , & velut tumulos carneos, vel fi mauis vocare carneas crifhs A>«p«s , fciiicec (fxxtnvx; obtinet. Sed hic obher le&or em admonitum velim Iacchum Dalechampium admodum oflicantei pro xspAw Wypar, ca- put magnum vertilfe ; quamuis t3mea reuera ita euadat , cum velut iratus caudam in rotati) verfat. Tunc enim vna cym collo intumefeit. Quod vero Cly tus addat zat 70 :£uAejk hoc corpus ligneum, Hermolaus Bubarustcumq;; feoutus Ormthologus pro «G,uat legendum df> conijciunt, vtfcilicet capitis color ligneus fit . Nam, in? nt.de totius corporis colore poftea agit. Ligneum oucem colorem Barbarus fubfla- uum exponit. AUj vero, qui legunt |oAoa transferunteorporis lignofa duntia. Quod fi pro colore -accipiamus , nondum colorem explicamus : nam quamuis jciia.rbatus fubftauum conijcir ,hic tamen color ioMeleagride meo luiicio locum non ha* bet. Quapropter communis le&io t 6 {trAaaijSfc .11 hi magis placet, & deduritia ca- pitis intelligi debere exiftum s i Sc foctaftL Giyrus fponte colorem capitis tacuit , fatis fe fe- ciftecredens , ficameos illos tumulos indica ifet i fiquidem hos cum nulla aha , quod fdkm, aue habet communes. Adde quod eoiorem eorum pluries vanet, adeo vt dirlkui ter expri- mi queat.- Sunt deniqj qnipro cifdem dictionibus roftrum ligneum vertentur , fed hi etfi roftrum quidem tale fit, quod toto capiti debebant afcribeie ad toftrum priuatim dedu® xeuc . Caput autem huic aui durifiinnjm eife facile credider im, ideoq; a fagioffima rerum paresite Natura llH largitum eife, necum fibi inuicem ,yt fieri quotidie videmus , grana eri- piunt, robuftiores debilioribus eranum , qu >d glabrum eft , pertundant. Solent autem id 4® continue petere , vclmcrab ambientis frigiditate, quam non mediocriter perhorrefeunt na^ tiuuseereberi calor detrimentum accipiat. Demq; Sc hoc certo noui caput collo adeo te- nacicer adhajrefcere , vt nificum fummo labore, cum occidantur * ab eo puelli' -queant. Sed humfmodi meam conie&uram faniori femper do&ioi um iudicio fubijcio. Gybertus Lon» golius eiufmodi, quem dixi, colorem ligneum ad vniuerfum auis corpus extendit, cuius vi- ri fententiam , Cum vix e quinquaginta , duas eodem colore proditas reperire fit , ampledi nonpolfum: fed profequamur. Ad malas Gallopauonis noftri caruncula longa veluti barba propendet, ficuti de Meleag1 ideClytus fcrifait. quamuis pro dyrorQ cro/utcros , id cft ab ore 5 «-aro t« id eft, corpore in perperam imprdfisGra?cis Arhenafi libris le- gatur ^quemadmodum diligentilfimus Ornithologus etiam arjjmaduertit j fed quod hii- 5®iufmodf carunculam rubicundiorem efte dicat , quam in Oaflina , id forte dicendum «Sc in- telligendum eft , cum velut irafeitur auis ; nam co ponfiimum tempore non (anguineo dumtaxat colore tingitur , & intumefeit , fed collum etiam anterius , quod alias huidum & obfcurum eft . Ad hsec vpa^nAonf hoc eft , ceruicem) nigrum , crafliorem & breuiorem pro corporis portione, quam Gallina, obtinet. Palea etiam caret, vt Meleagris. Roftri qualitas ex sequo refpqndet, necnon Sc corporis varietas 5 fiquidem quamuis plcrumq; ni- gri dentur Gallopauones, femper tamen frequentibus maculis ahbis refperguntur. No- itrosuocuiufuis prope colori? reperiuntur ; at non abfq; cifdem maculis. Meleagridum alas maculimia albis fpecicfcrratadigeftisdiftingui ait Cly tus, id pariter, fide maioribus D pennis Barbain Gallinis quid Ro - ftruro. Colluo^, Color. Crura. Galiopa UG nis natura. Capirt Dalccham pij error. Cly tus ex- plicatus. Ligneus vcoIor qui. Caput Gal lopaui du- rum eft. Ceruix, Roftrum. Alse. Crura, 3? yijisis Aldrouandi pennis maxime iucelligsmus , in Gallopauonc locum habet. Crura deniq; calcaribus ca- rent, & feminae maribus farpe adeo fimiles funt , vt peritoscciam emptores decipiam . Ex quibus omnibus penirus affirmare nufim Clyti Meiedgridcm noftruni Gallopaironcm e fi e. $hb.$.dcve .Quas cum ita fint, videndum modo eft , nn Meleagris Veteribus omnibus tandem auenr— * 'mji. c.g. fignificet . Inrer Varronem enim & h Colum cibm aperri:{fimam,contrautifi;ioaem eflfe.pau- Meleagris 16 ante oftendi , ilium nempe Gallinas Africanas GrarcisMcjca.grides appcHanj icriberc y. an omni- hunc vero Meleagrides Gallinis Africanis fimiles quidem dicere, fed ita jdifiinguerc : quod buseade. iHae cnftarn & galeam caeruleam ,ha? rutilam habeant. Ornithologus in verbis Coi ume, \\x hli A.deis mendum effe arbitratur ,& pro galea palea legendum. Paicam autem .vocarnus, quae ceu j© Palea quid clu^a}ri a Gallinarum roftro dependet. Verum cum Cfytus, vt ipfimet fatetur Clyti Me- Crnfihoiogus , barba feu paleis Malcagrides carere cJariffimis verbis fcrjpfetit ,tuis iraqj leagris an co,be£tura nihil, aut parum ad rem facere.videri po.teft. Ego quid de Gallinis Africanis cum Var- CoJumellaHentiam, fupra aperui. Num modo Clyti Meleagris cum Varronis &;Flini.jno- ronis&PJi t is conueniat ,niodo dicendumeft. Manifefte enim praxipuam notam ,carnofam nimi- Bij Melea- rum criftam v.cerqj omifit,quod fane mirum eff : at fortaffis quifpiam eiufmodiauesneu- griie ea- tri vdas effe fu fp icetur 5 coqj magis cum ipfemec Varro magno venire propter penuriam fclri- *»• - bat j quod pariter Plinius his verbis confirmat ; quo nouijjtmo funt peregrinorum autumirua Piinius°ex menfAl reftptf- Nihilominus pauca? i Hae, quas vterq; afcribit, notae Meleagridi Clyti, no- plicati ^ro ^a^°Pauon* egregid refpondent . Gallina Africano^ inquit Varro ^funt magno , vario-,^ Meleagris &bkera ( hoc eft , vt Bdroaldus exponit gibbofa* ) quas Meleagridas appellam Groci . lio no- «ur gibbe- Wjjzwa in triclinium gene artum introierunt e culina propter fa fidium hominum. Ha?c ille, quae kadidU. fere Plinius ad vnguem mutuatus videtur;, cum d\i\$imili modo{vt Memnonides circa Mem- nonis fepuichrum ) pugnant Meleagrides. Africo hoc G allinar umgenus gibberum ( aliasgilbc- rium, Volaterranus gilbarum legit )varijs fparfum plumis , quo nouijjtmo &c. Quod vero gibberas efte dicant , id meo iudicio ita intelligcndum eft , non quod omnino gibbofa? fint, fed quia quodammodo tal.es propter colli hreuitatem appareant, quam Glytusquoqj fuar Melcagridi tribuit. Reliqua extra omnem controuerfiam ad vnguem refpondent 3 adha?c S Ariftoteles Meleagridum oua pun&is feribit diftingui 5 his quoqi noftrae Gallopiuajouo^, maculata funt. Atq; hifcc hadienus fatis dilucide Meleagrides Clyti & Varronis noftrosji» Gallppagonescile probafie videor ; Quos vero k Aelianus alibi Gallinaceos maximos In- Hifl. de \a» fi'cos > yt i11 Petri Gyllij verfionehabemus , appellat , hi quoqj non aliseaues fuerint, quam GallopauQ.ncs, vel faficm illis congeneres , quemadmodum & Ornithologus iudicat.s fed Gallinacei verba Gylijafcribamus 3 In India., in qmc , Gallinacei Maximi nafcttntur , non rubram habent maximi In eri fiam vt noflri, fcdm variam (f floridam , q nem admodum corona ex foribus contgxtd. Pennas d i ci. potftcripresfcauda feitici t Tmpu&dnt/yccfeJ non inflexas habent , neqfltn orbe r e u olui as , fed la- tasytjnas cum eriguni„vj, Pauones ^trahunt ieorurn penno fmaragdi colofem gerunt. Ha:c ille, quo- rum iau.jp pleraqj in Gallopauone confpicmnis. Et quantumuiscrifiam non vt in noftxis ru- bram , fed variam ad iufhr coronae e vari j floribus contexta efife tradat , nos contra in Gal- lopauone criftam carneam nominauermuis , haud interim negauimusmultoties colorem-. illum variare, imo vero-modoad album, modo ad cimicum, modoadliuidHm & fubfufcum, modo ad purpureum & rutilum , rubicundumqs fepius accedere pbfpruauimus . Adharc Vrogallos Gallppauo, quem nunc manibus contra dio, fmaragdi colore quidem non.cft, at egregie, & nqeffeGal cum fiummo fplendore eum emittit. Quibus ira fe habentibus nonnullos recentiores, qui lopauones. Qallps Vros ( Orbancn Germanis vulgo diCbos ) Meleagrides eife crediderunt , iurc merito indodos Gybertus Longolius vocat , fed quam bene & Jpfe quafdam aues, quas eifdem po- Kurhen pulis I£urhen, oeTcio qua nominis origine dici air, nidos locis vliginofis in nemoribus Germanis ftruentes, plumis varijs mirifice fulgentes , vt eminus videnti Phafiani vidaentur, crifta quacauis. purpurea , &capda minime longa, & corpore quam Phafianus eft, preffiore, Gallinas Afri- canas eife credat, prorfus nqnintelligo. Et fi enim Varro a libi dicat Gallinas Africanas, ru- 50, fticisafpcdfu firoilcefie; facie tamen incontaminata rufticas ab Africanis jp^nifefie diftin- Facie^ cp- 81”1* quafi Afncanaefaciemhabeantcontaminatam, hoc eft, vt ego conijcio, yarios colores saminata admittenrC\ qua? fi vera eft conieclura, nihil amplis dubitandum eft, quin Gallina Africana nqftcrp.filopauoffierir, Huius fententiseetia Iulius Cafar Scaligerfuiffe videtur 3 cnm ait: rauufqve-aui.ji amulas minus pitlus riflmdps orbem Hper e peregnim Mele agrts is putatus} Clyti libris. . f pqllinam autem Af: jeanam nonnujili Perdicem terra? riouar yocant,ytin fcedulis meis an- noutum reperi. GALLO k lib. i€. quid Var toni» I i Ornithologix Lib. XIII. 4° Gallina Indica cum quo eius, &Melampyro luteo perpufillo. 4i OrnitHologiae Lib. XIII. i'7 FORMA. DESCRIPTIO. GALLOP AVO cum apud nullas non Europae gentes iam paflim ita obuius fit fa- dus>&: exade fatis a Petro Gyllio fub peregrini Galli nomine defcriptus, itaqjal- lata ab illo defcriptione acquiefcemus: fi quid tamen notatu dignum omiferit, id tomaidris dilucidationis gratia e noftrpaddemtis . Ille autem ita ferme fcribit . Is quem ex nouo orbe delatum vidi, eadem eft, qua Pauo, proceritate, quod iplum fimulcum capite a plumis omnino nudum eft: tantum purpurafcente pelle obducitur$& tam va! de c rallum eft, vt pellem, quae antea laxa & vacua fpedabatur , cum vocem mittit , fic contendat & inflet, vt ad brachij crailitudinem accedat.Eius capitis vertex colore partim albo, partim C£ruleo> partim purpureo diftindus crifta caret ; quasdam rubra appendicula carnea ex eius fummo roftro per fuperiorem roftri accliuitatem , tantopere eminet vt digiti longitudine inferius dependeat, quam roftrum ipfum,quod quidem ea fuperintegitur,vt hoc nifi ecranfuerfo vi- deri nequeat. Hanc quidem appendiculam ctkm paftum capit, contrahat, vt.qux antea digi- to longior, quam roftrum propendebat , modo conrrada ad roftri longitudinem nonacce- aodat.Huius plumas tunc Accipitris fpeciem fimilitudinemq jgerunt,tum extrema alba vifun- tur. Cruribus eft proceriffimis , eiufdemq^ vngues fimiliter vt noftratium aduncitatem ha- bent & diftindionem • Illius ,quem vidi, corpus & rotundum erat, & Pauonisexcelfita- tem fuperabat . Oculorum ambitus casrulco & purpureo colore effloreiccbat,& perinde vt Accipitres aeri atque acuto videndi fenfu vigebat . Cum quifpiam ad Gallinam appro- pinquat, totis inhorre fcit plumis, & gradu fuperbo exterrereaccedentes conatur. Gallina illius alba erat, & Pauoncm,cum is plumas caudae amifit, referebat* Ha2citaq$Gylliusin_j quibus binae eaeqj non parui momenti notas defiderantur : crura fcilicet calcaribus cat ei & marem a femina, cum iam ad maturam aetatem peruenerint, fetacea barba ante gulam—» diftingui,carunculamqs illam in femina admodum exiguam effe. Quod vero pennas Ac» SOcipitrinis fimiles e (fe dicit , id propter multiplices maculas intelligendum eft . Adde deni- querationem, cut caruncula illa capitis pro arbitrio fuo mutet. Cardanus tradit , & ratio ipfa etiam docet , vnacum fanguine extendi, quanquam & viderim fimul pallentem & ex- tendentem : colligi vero & contrahi, quoniam tenuis eft,& laxa : quomodo & feroti cutis quandoq; tota contrada videtur, quandoq; vero multum extenfa. L O C V S. GALLOPAVONES loca calidiora amat,& inTrigidioribus Europae pia gis regre admodum degunt. Pafcuntur vna cum Gallinis, fedlongiiis adorno per agros di- uagantur.Quod ad regiones fpedat,quas habitafte a veteribus celebra ntur9in pri- mis Mnefias referente * Plinio Africaslocum in Cratiamne in Oceanum effluente a lacu Me- leagi ide 61 Penselopas viuere fcribit, quod profedo omnino non percipio, nifi forte Melea- grides Mnefias abilijs diuerfe fuerint. Antea enim b Plinius difertiflimis verbis. Num dicas Gallinas celebrari in parte Afric& Numidia^nunc etiam in Italia dixerat-Numidicas autem— * Gallinas cum Africanis & Meleagridibus eafdemeffe ante ex Varrone & eode Plinio pre- bauimus. Penelopas veroaquascolore pulchre noui. Contra c Athenaeus Aetolos primos Meleagrides habuifle teftatur.Aetolia autc in Achaia, eft Achaia in Pe!eponnefo,Pelepon« nefus peninfula Grasaas.^ Diodorus Siculus cum Plinio confentire videtur, vltimam Syriae S>°partem Meleagrides ferre feribes: item ©Strabo circa Arabiam degere inquiens,qui pariter alicubui in fronte portus magni fic didi tresinfulas e (Te refert, quaru vna Meleagrides mul- tas habeat, Clytus vero Mylefius circa templu Virginis in Olero, inquit,Meleagrides fune: codex Graecus habet Gyllius vertit ad templum aereum : Voloterranus ex Aeliano in Leto Infula. Eft autem Leros infula in mari Icario, vel, vtf Plinius habet,maris Aegei in ora Carfe. Ornithologus in Olero legit, qua? , inquit, vrbs Creta? in alto loco fit a ffupra Hiera pytam gOrtelius ) ii qua Minerua(quam & Virginem vocant per excellentiam ) Oleris dida &feftum eius Olerium apud Stephanum. Conijcit autem has auesMinerus facras fuifi^jciim Athenis etiam in Aero poli olim educari folitse fuerint. Ha:c Qrnithologus, D i fed Collum. Caput. Color. Cum, Oculi. Crura. Scroti cu- tis. afi.37*c.2a h.Aio.c.26 c /16.14» d Ili. Mp.i a. e i. 1 6.*Cfo. £ L^ca.iz* g thef. Gtog. 42 Vlyfsis Aldrouandi feci Acropolis Libiae vrbs eft,item AetholiaeapudStephanum, & apud Aetholos Meleagri" des nafcitur ex Athenio diximus. INCVBATIO, EDVCATIO. Incubatus zli.ZoMag, natur.c. 14. Pauones eum Gal- Sopauis co ire. COLV MELLA & VarrQ eandem fere Numidicarum Gallinarum educationem effe volunt, quas Pauonum,quas cum Gallopauonibus cum eafdem effe probaueri- mus,le£torem modo ad peculiare caput deeducationePjiionum remittimus. Sed IQi quamuis non contemnendus ex Gallopauonumnutritiane altoribus fru&us& emolumen- tum cedat, fumptus tamen in educando alendoq; & curae plurimum requiritur. Incubant verno tempore diebus tricenis, quod cum Pauombus commune habent, fed hjc mas non— » incubat. Mirum quod*IoannesBapt. Porta refert, nempe Pauones cum his anibus coire, & pulcherrimos ita pullos procreare : , Cum fimul, inquit, domi cicuratae efflent Gallopauo femina, &Pauo mafculus, nata funtoua foecunda, ex quibus pulli omnium pulcherrimi exclufi funt, pennas habentes nitidiflimo colore fulgentes;qui cum Pauoninus denuo fc 9 commififerent, totius fere Paupnmis fuit partus. / «i /.4. de nim.c, 4I0 Kaucnoi-. V O X. ELI A N VS Meleagrides, vt& Attagenes fcribit fuumipfas. nomen vocefua imitari: quod, vt ingenuefatear,non intelligo: Pollux vero verbum ad KaxxA ad Meleagridu vocem etiam extendit: que fane vox Gallopauoni quodam- modo etiam couenit. Eandem Hefychius Atticos ait de Gallinaceorum voce circa paitum vfurpare. At Gallopauo vocem quandam sedit crocitationi Gallinacea Pauoninaeq, nonu diffimilem cum fragore nempe per collum longe laceqj vagantem, quafiinftar liquoris in dolium infufi obftr epentem . DENOMINATA, .3% Met fylue- ftre. Dulcichi- niVerone. cu Trafi. Cyperus, efculetus. b/« comgt. Diofc . Lilio nar- ciffus pur pureus va* riegatus. Fritcilaria Meloagris herba. CJ.15.H//?, ftanuc, 7, ME A E A T P I A & /uiAsciypci quasda radices dicuntur tefte Suida,qui haec innonji- nati authoris verba citat: Viscus « utk? /uiMoiypiav xdi xctpSictis faporecaftane£e,nec minus vtilis. Sunt autem bulbofe,vt ferit b Matthiolus, fabarum magnitudine, oblongae, & cum exiccantur, rugofe. Sunt qui putant ftirpemiftam effle TheophraftiCyperum efculentum., ciim ceterorum radices fine amarae,& minime edules. Botanici recentiores, plantam quandam flore fpeciofiflimam , bulbofam , eTuleparum genere deferibunt, quamLobehus Lilionarciffum purpureum variegatum vocat •* alij fritil* lariam: Dodonaeus regius Meleagridem dici polfe arbitratur , quod Meleagridis auis plu- mas non coloris quidem fpecic,at varietate , fitu, magnitudineq; macularum referat, Haec planta a Narcifes differt, Tulipa? fimilior, fed minor. Flos pulcherrimus deosrfum vergens e fenis filiolis componitur, violaceo colore purpurafccns, quem dilute admodum purpurea? 5© ac quafi albicantes, ordine concinno digelfe, ac intertextae macufe elegantifflma varietate commendant, & foris quidem. Interiore partenigricantibus fpatfim difpofiris lituris, cir- ca bafim maioiibus ac fitquentioribus exornantur. Stamina hinc quoq; fex, & medius piflillus, colore fublutea. Caulis tenuis, circa quem quina oblonga, angufta foliola, croci, e virore candicantia Radix bulbofa, rotunda, & candida eft: femen albidum , compreffum, filiquis haemero calb-dis minoribus. Haec omnia cIacobus Dalechampius : fed hicflosGaL linis Chineis, non Gallopauonibus aut Meleagridibus, vt perperam putabat Dodonaeus^ nomen inde detorquens, fenilis cfl, licet colore diuerfus. VSVS OmichoiogicX Lib.XIII. 43 VSVS IN SACRIS Ethnicorum . I SIDI Tlthprcae binae quotannis nundinae celabrabantur referente aPaufaniaverenem- Ifidis Ti * pe, & autumno. Tertio vero ante vtrafqj dies, quibus eius penetralia introire fas erat4 thorex nC.« loJHL incolae Tithoreenfesfe arcano quodatft ritu luftrabant, & eoru,quae porre&a fuerant iuperioribus nundinis ,extoui reliquias in eundem locum femper deportatas defodiebant: atq; ifte.eisfolennis diei ritus erat. Poliero vero diei inftitores tabernas libi ex arundine & alia fortuita quauis materia erigebant» Tertio poftremum di^qui ad eas nundinas vene- rant, mancipia &quoduis genus pecudumiveftem etiam, argentum & aurum vendebant, Pomeridianis vero hdrisad facra animum adijeiebant, lautiorefq; , hoc, elt , ditiores , bo- ues & capras $ quorum tenuior res familiaris elfet, Anferes3 &Maleagndes aues Dea?im: rnolabanto dinte. a In Tholi - eis» 30 N EMBLEMA, IGOLAI ReufnerideMeleagride emblema cum lcmnatc HEV C ADIT' IN b lib.z.Epv QVENQVAM TANTVM SCELVS. * - blcmzj . Dum cineres Meleagre tuos ad btssla forores. . ; C ollae brymant ; jyrias mox abeunt in aues. Fratris adhuc nomen retintnt,pt angunt q^gemuntf Matris fpaccufant voce querence nefas. Mens vbi maicrna e (l> vbi funt pia vota parentum f Vitam cui dederas e fl fcelus eripere* - , i '-J- ■J5l Si .mr,.- 3$ vsvs IN CIBIS ;h CARO Gallopauonum noftrorum incibolautilTima eft, & principumepulis digna, multum, fi probe conquocacur, & coftaus alimentum praebens. Eodem modo Gal- linae Numidicae veteubus m fummo honoris culmine habitaefunt: vnde Plinius eo- rum a libi gulam carpit, qui vi&ujimplici & praefentibus non contenti, aues vitra Phafidem a de n amnem & e Numidia peterent. Hae, nquit.* Varro de Meleagridibus loquens, nouijjima in rufi»c.g» triclinium ganearium introierunt e culina propter fa.flidium hominum. Idem b Plinius repetit: b 1. i o. cap0 ^f)ua nouijjima funt peregrinarum auium in menfas recepta propter ingratum virus. Verum Me - a 6» leagri tumulus nobiles eas fecit. Sed quod Vairo propter omnium faflidium, Plinius t propter in- gratumvirus nouiflimas inter peregrinas aues in cibis receptas dicant, id fane in Gallopa- uone locum non habet : Idem enim prope fapor cum Pauonis noftratis carne eft,acqj ali- menti facultas eadem, neqj minor,ad concoquendum contumacia, nili maceratorum prius ratione aliqua carnis durities corrigaturiquod fere vipium paulamaioribus auibus commu- ne eft, nili multis, vt hic etiam vfu venit nouitas»& raritas gratiam adderet: atq,hit?cc Mar- tialis Capis & Gallinis hoc auiurn_genus praetulit hoc difticho: Si Lybica nobis volucres & Phafdis ejfent , Acciperes: at nunc accipe coriis aues . Jo^Iuuenalis quoqs, vbi eos inferatur, qui camas lautiores parant, quam modus facultatum d Saty. j x» fuarum ferre poflit. Gallinas Afras inter pretioliores delicatiorefq, cibos enumerans canit; Nec fru&um caper er a fubducere , nec latus Afra Nouis auis no fler Tyrunculus , ac rudis omni T empore ,dr exigua frustis imbutus \ ofella . Et Petronius Arbiter , tuo, i n q uir , palato claufus Pano nafeitur, Gallina tibi Numidica. Qua- e In Dtjllcn propter ieniqs ^-Martialis miratus Hannibalem Afrum nunquam ciufcemodi aues edilfe, ita canit j * C In Xtnijs* Anfere V* tene-- fior fiat. £ li.S.cap.g* Pulli Nu- midici pr$ paratio. Meleagri fabula. Dianae ira ob interfe- ^um fa- ci u apru. Meleagri mors. Meleagri forores in aues. a iibo 3. de mutationi** bus, b l. 8. Metts* ftior» Lachry- mc in fuc- cinum. • c/.3/,c<«.a. d lib.2»My tho!.o. c. 24. De Peneio pe hifto- ria. I ;ari; fom niuttk’ 44 • -- Vlyfsis Aldrouandi An fer e Romano qu amnis fatur Hannibal ejfet , Jpfefuas nunquam Barbarus edit aues. Vt icaq, carnem hanc, qua? difficulter, vt dixi, ventriculo obtemperat, licet palato hominu per fe grata, teneriorem & per confequens eius efum falubtiorem reddamus , tempeftauius auemiugulabimus, & ad pedes, vt in Pauone communi recitauimus, pendentibus ponde- ra adijciemus,aut cale aliquid aliud excogitabimus, vt fi e fidi pepedennt,vel perftringan- fur diutius, fricenturuc& vapulent ? nam &ha?c fadura ad difeutiendam carnis duritiam, & diu pandam fibrarum tenacitatem plurimum facit, f Apicius pullum Numidicum fic prae- parat: Pullum , inquit, curato, elixato,lauato , lafere & pipere afperfum condito atqiaffato . T e 1® res piper, cuminum , coriandri femenjaferis radicem , ruta , caryotam & nucleos fujfundes , pipet afperges (^/^r&r.jGallopauocum elixus, cum vero maxime affus noftro aeuo editur. FABVLOSA. MELEAGRI, quem Oenei Calidonia* regis filium fuiffie, perhibent, hiftoria ic* gitur apud Eufiathium & alios grammaticos. Huic fingunt, cumpro regione Irugum primitias Dijs offieret,& Dianae non meminiffiet, jtatam Deam immififfe aprum , qui & terram eius deuaftaret , 6c multos homines interficeret : Meleagrum vero &’*© Theftij filios, virtute quofcunq;praeftantiffimoseGraecia CQnduxiffie,quiaprum interime- rent. Quicumconuenifiertt,acferociffimam illam beftiam occidiffeht ? tunc Meleagrum carnes eius diftribuiffie, caput vero, & pellem fibi foli referuaffie : Deam ira ob cacdeffi facri apri auda loco poena?, rixam inter omnes excicalfe, ve Theftij filij ,& reliqui Curetes pellem peterent, pt2emij dimidium ad fepertmere dicendo, fed Meleagrum vi eis eam cri- puiffe,Theftijq$ liberos occidiffiervnde cum inter Curetes de Calydonios bellum effi rexor- tum, Meleagrum ad id non exijlfe , iratum nempe ob diras , quibus ipfum mater propter fratrum necem deuouerat , Cum itaq; Curetes iam vrbem effient miiafuri , vxorem Cleo- patram ei perfuafiffie,vt Calydonios tueretur . Egreffinm ergo aduerfus Curetes Melea- grum,cremata a matre ftia face, quam illi Parcae dederant, dicentes tam dita vs£furum,quam diu fax illa duraret, in praelio 0ccubuiffie,maximumq; eius necem Calydonijs ludum astu- liffie: Sorores ad feptilcrum eiuscontinueeum deplorauiffie , donec Diana eas virga radas in aues mutaffiec, & in Lerum Infulam deculiffiet, impofico Meleagridum nomine ; eafq; et- iam num certo anni tempore Meleagrum lugere j Duas forores , Gorgonem & Deianiram beneficio Bacchi, non transfiguraffie. Hanc omnem narrationem ex Nicandro * Antonin us Liberalis. Eandem fabulam leges apud b Ouidium,qui primum Atalantam Schaenei filiam aprum confddiffie & formam & pulchritudinem eius miratum Meleagrum apri interfedi exuuias conceffiffiefabulatur, reliqua vero cum fuperioribus fere conueniunt 3 fluas pofl quam Oeneia tandem Latonia clade Exfatiata domus, pr ater Gorgenq-, nurumq $ 49 Nobilis Alemena: natts in corpore pennis Alleuat , & longas per brachia porrigit alas , Corneaj. ora facit, verfafy per aera mittit. Fingebantautemetiamlachrymas eiufmodi auium in fucciniim conumi, de quo «Plinius loquens Alios, 'mayui, putare in Numidia gigni, Super omnes eB Sophocles T ragicus poeta , quod equidem miror , tanta gratatas e cothurus ,& praterea vita fama , alus principe loco genitus Athenis ytbusge fis, exercitu duffo. Hic vitra Indiam feri dixit e lachrymis Meleagridum de - f entium auium Mele agrum. Quod & credidiffe eum, vel fperafft alijs perfuaderi pojfe , quis non miretur f quamue pueritiam tam imperitam poffe reperiri , qua auium ploratus annuos credat , lach*ymafue tam grandes, auefq, e Gracia , vbi Meleager perijt, ploratum iffe ad Indos ? .Quid er- 5© go? non multa aque fabulo fa produnt poeta ? Sed hoc ea in re, qua quotidie inuehatur,atq; abun- det, & hoc mendacium coarguat , ferto quemquam dixiJfe,fummahominum contemptio eft ,& intoleranda mendaciorum impuritas . d Natalis Comes ignarus, vt apparet, alias effie Penelopes aues, alias Meleagrides, de Pe- nelope Icarij & Pcribeas Naidis filia. Vlyffis vxore, quse prius Arna?a vocabatur, hiftoriam hanenefeioex quo audore recitat. Fama eftlcarium, inquit , quo tempore geftaretin_i vtero Periba?a,iuiffie ad oraculum propter quaedam vifa fibi in fomnijs, vt fcifeitaretur>quid vxor effiet paritura, & refponfum retuliffie huiufmodu A \% Icarius Ac nxam filia fortuna: maris €9« mittit. Aues Af» a*am pe- lui impofi- tam e ma- ri ad litto- ra perdu- cunt Penelopf ■qusAui9. DE PHASIANO. . V, SI i pennatum pulchritudine & carnis prfcftatia inftituturn nobis ordinem metiamur, equidem noomjmor,3utfottafits eriam maior colorum varietas ac elegantia in pen- nis Phafiani, nec minor etiam caudae ornamentum inhoc , quam in Pauonibus con- fpicitur: vndefapietifiimusolimSolonabopulet :flimo& in regali folio diademate purpu» ^ . . rajauroqsfuperbienteCrcfoiaterrogatusmurtquidvnquafpeciofiusqukquafpe&aftet/er- Qtc(um tur refponddfe,Phafianos & Pauones venuftiores fibi videri, quoniam naturali ornamento fcomsasu decorati, non afeititio fuco fpeda biles eifent.Ciim vero eximiam ciim totius corporis, tum maxime caudae fpeciem ac formam hominibus oftentare,&tanquam in rotae modum ver- fare ac circumagere ignorent, qui njmo tprpiflimo animi vitio nempe fioliditate laborent, quantumuis propter carnis etiam bonitatem praeferendos, Pauonibus Iunoni confecratis alitibus poftpofuimus? 4® JE Q_V IVOCA. PHASIANI populi funt tefte Hefychio in Ponto ad Phafidem amnem, a quo pariter ha? aues, de quibus in praesentiarum agendum eft, nomen obtinuerunt* Regio horum populorum tefte diuino * Hippocrate, paluftris eft, calida, aquofa & den fa, imbrefq; ineam decidunt omnibus temporibus & magni & impetuofi.Ipfi vero vitam agunt in palu- dibus, domofqi ligneas & ex arundinibus in ipfis aquis habent extrudas , ueq? multum m- Jocte prodent-, vt adeant vel emporia vel vrbes : verum nauiculis cx vno ligno fabrefadis per» meant furfum ac deorfum. Habet enim foffas ac dudus aquarum plusimos, Bibunt autem aquas calidas ftagnantes.quse & a fole funt putre fa£h?,& ab imbri ficaiu a uda? Ipfeqjfluuius Phafis pmniumjfluuiorum ftagnantiftimus eft , & quilentifiimo curfu profluat. Frudus autem, qui illic nafcuntur, omnes infalubres , cuirati ,imperfediq; prae multitudine aqua- rum *?ieq3 vnquam maturefeunt. Haec itaque Hippocrates, Regio vero, quam Phafis fi- labitur, Colchis appellatur, non longe, vt b Strabo fcripfit , a Macrocephalis diftans. Ha- bet a Septentrione Sarmatia inAfia,ab occafu Pontum Euxinum, a meridie maiorfm_-s Armeniam. Flumen, quod centum & viginti pontes habuit, ortum ducit eft Iberia,& Glaucum Phafiani populi , & eo ru regio a l. de aerti locis &aq» Phafis flis- uius. Colchis re- gio. b l.fyGeogr. £hafis Vrbs. Phafian® iacmm. @ In Epi(l. @d Adna. ffttmJmp. FhaGaai gqui. &Ub> 14. @ hb. 3. 1 Tetrso Pii m- Phafiani montani. Fafanelle . $Ex" 2}©. Phafianus feriant. Phafignus vo* eft He biaica. Phafiani etymum. aiyww.i i. ®'?/i©5o &/« Xe/to ® - Pifeon. Schdaii. Synony ima Arabi* . . 45 VljfsisAldrouandi Glaucum atqs Hippum b vicinis montibus caden us in fe recipit. Adiacet ipfi vrbs eiufdetf* nominis, Colchorum emporium; quod ex alia parte amne cingitur, ex alia lacu, exalia^ ma b Abeiufdem fluminis fimftra manu Phafiana? Dea? fimulacrum confpicitur , vt me- mor t 6 \rrianus;eftautem eandem cum Rhea Dea,vt ex habitu, inquit, agnofeitur.Habe?: emm cymbalum mmanus& a latere leones ,& eodem modo fedec, quo Rhea m templo Athenis. Apud Atiftophanem (pczwavx; quidam tefle Varmo aues, alij equos interpre- tantur habentes infigne fx&pa^a, ) Phafiani(m femore, vt Suidashabet,inuftum)velafu- prati miiaato a nobis flumine Scytma?, vbtegregij equi nafciptur. Temones quibufdam etiam Phafiani dicuntur, ficuti apudd Athenaeum Ptoloni^us refert :& alibi ab Epina?toi$ idem^ \thena?usTatyras dici ait,&a Ptolomaso Euergete ?*T«pT«$, fed eifdem locisTe- traones forte legendum , quemadmodum dodtiffimus Ornithologus conijcit. Vt vero ve- teribus Tetraones dicefiautut, ita pariter noltn Tetraones, praefertim minores (Nam Vco* gallum Germanorum, Tetraonem maiorem, flue (impliciter plinij Tetraonem eife fubin* de fuoloco demonflrabim )s) a quibufdam vulgo Phafiani montani, & Italice ab alpiunL* accolis Falaneiie vocantur. finhus Scaliger eiufmodiTett3oncsaPyren3eisPauonesagre? ftes, Taurinis Phafianos fylueflres, & Gallis demq; Phafianos quidem appellar* tradit* fedaddifacognominatione a vocis grauitate,BruIt,vtietia?aiibifeifce verflbusattsRatur» • E( phafiana lucida nota: namq\ \ Verfuolor vitra terminos trahit caudam» > ■>'%§ A fl ater alter vropygio curto - Segttftqnis montibus frequens pr ada. T ransferre prudens pedibus ova deprenfd Siaud Phafianus i ut e dicitur vulgo. . ... J^uare Bru antis F? ancus addidit nomen , Eft T etraOyfed nominatus antiquis, Fafiana Pannonia? vei^onci oppidum, vtej? libro Notitiarum cisa£ Abraharaas Ottdius Antaerpenfis . _ •; (■{ ' ... 'A ,Q ? .. : ii-.frUj: •; i i *'» •>:* % 3;i/C( 'if! ' •"( i, j f ) l'[i ' /'T S Y N O N Y M XI rr.< a , vi :v uifid' ] ■ or ' ofo • • ...» •.*-rt^.io ql H A S I A N V S 5 vepote aui,s peregrina in plerifq; linguis nomen vmjtB obtinge* Cu n vero Hasbreoi um lingua mmum antiquiflima merito wreKabeafbr* vs^anijj rationibus, ac argumentis nvlibro, quem aliquando confcripfi de linguarum dkiib fltatibus probo, itaqjeiulccmodi vocem ab illis adalias nationes dun 1 na (f^facilemihi y:pr#r fuadco.Et quamujsfandilflma D.Hierpnymitranslatio Phafianos nulqua nominet, ex vrrt c*s tamen firaihtudme (aera biblia eorum meminilTe apparet. f Vbi enim bis Cocurmc^f» ti aduxit D« Flieronymus » textus Hebraicus habet Phaflonin , cuius figularis efl Ph Licet cotra alij etiam omnes Gedmatici Phafianos a Ph ifi vel Phafideamne apud C ichos.4i,' (quem aPhafide Colchi patre didtum^Eufiachius; tradit JquQdilhel|?u -«det vclquodab A gonautis inde primum in Gr^ciam adue^i (jdt , dictos feiintj iuxtaiiiud vulgatum—» ^Maitialis. Argo a primum fum trafpMtata carin ^ Ant4 mihi notum ml niji pbajis erat? Et ?rurfus de villa Fauflim: Ft impiorum pbafiana Colchorum* Porro in lexico trilingui PTeo.n pro Phafiano etiam legitur , Sc pro Schelau aliqiii “2*- iam Phafianum interptetaturs afij Coturnicem, quod Ormtholagus magv,s probat. Syl uaticus Adrungi» Adntigi, Atedetpin, barbaras voces Phafianum transfert , vti etiam pco 5® Altc darugiPellunenfis 1 quje poftrerpa vox, fi articulum aldem s ad.Tetarton, vel Tetrao- nem nonnihil accedit. Apud Auicennaip ahbi Aldeiariz legitur, quo locosdl Belluncnfi? habet 'VHedarigi, vti et alibi pro Atederas ; & rurfus ahbt pt o Atadiogi, Altedarugu Alt^- jugi vel Alteiugi eodetefte,alijs Perdix eft, alijs phgfianusjahjs vr Euenbirar ,auis i 1 om- nibus Coturnici fimilis, nifiquod fuper alis quafda p^nas nigras &alba>h , beat. SyluiUGus etiam Altamegi» vel AltahiegiyTueiugiqj Phafianum traducit; alibi etiam Alcubi» mqu% fecundu quofdam Perdix, fecundu alios efl phafianus. Ego ea voce> ALaiugij&fimdibus; folum Perdicem accipi© j&r?on Cqbis fed Cubeth pro egdem fexibi fuo pbfiiocod^cara,' Albemus ( Qttiidiologfce Lib.XIll 47 Albertus, vbi aoud d Ariftorelem Graece «opudos» id cfi 5 Alauda , legitur: habet Forador, quem nos , inquir , Phaiianum dicimus. Alibi quoqj Fora.ydec , Phalianum transfert. Ve rum om® einfmodi barbatis vocibus, ad notiores accedamus.',* Ariftoteles , & Spcufip- pus a p #d, A r benaeum , &• a lij fere $ttcrwxs abfoiute appellant. Alicubi, vt f ibiucmPam- phiilhs feribit viropa c( fic& Hdychius&g Varinus babent)& alibi rarior os appellatur, vt4?tomplaeiis Euergeccs ait : ac eiufmodi nomina, vt dixi ,Tetraoni potiiiscomperunt» Ab Apf n e Wfmvtxos opt/f appellatur, & opw; 8c Pollux QpvidwtpewavMttc dixit.. Latini jiieriqj Pfaa fia num vocant >h Plinius &* Martialis etiam in feminino Phafiaiiam— joLlrnpiidius feribit .per .Fit principio Galenus in Theriaca? ratione Gallum fylucftrem nomi nafjqu.ebi Joculi interpretatus Auiccnna co nomine ..teftc JCoelio Phaiianum matem in- tellige^dum cupit . .Quare ybi apud Suidam & Varin.um legitur Qctc-jctvof uteuTpuovit, Zpn? T/Hf. doftilfimus Qrnithoiogus legendum cenfet , Phajianus% mox ab oujs exclufg, & hgredipoff’unty&' plumis veftiuttttir. A reliquo vo- lucrum genere facillime dignofeitur , vt exfubnedlenda deferiptione patebit. Veruntamen non vbiqj terrarum eandem (eruant magnitudinem . Etenim Paulus Venetus, alijqj qui de nauigationibus in nouum orbem commentarios ediderunt, in regionibus Ergimul & Cer- guth magno Cham ftipcndianjs maximos Phafianos reperiri afferunt cauda tantae prolixi- tatis, vt decem & odo palmos excedant. 4 Bellonius duplex Phafianorum, quemadmodum Perdicum genus dari afleric, vtrumqj apice praeditum, ac vnum duntaxat depingit. FORMA. DESCRIPTIO. CORPORIS pulchritud in e Phafianus mas nulli volucrum , imo ne Pauoni , quem vt omnium pulcherrimum celcbraui, cedit; de qua pulchritudine loques Gybcrtus Longolius jPhafianis, inquit , nunquam quicquam fpeciofius contemplatus Valeant pi&ores omnes.lpfe Apelles, fi rediuiuus foret varietatem & fplendorem pennarum plumarumq; imitari non poftit. Et reuera non depidu difficilis tantummodo efi Phafianus, fed d^feripru etiam. Ex veteribus nemo eft?quiin eo elaborarir, ex nuperis vero Albertus, ?°igneis, inquit:, Sc rubentibus pennis, & interdum viridibus in capitedecoratur. Author ve rode rerum natura paulo accuratius} Phafianus , inquit , efl Gallus fylue ficis , auis perpu! chra pennis corufcis in fiar ignis. Caeruleus interdum, ac viridis ( forte cauuless inter- dum ac viridibus ) rubeifqj pennis interferibitur nitor, f-fec ille . Verum ego Re- gio Lepidi mifiiim a Dom. Io. Baptifta Pagano Hannibalis alumni mei patre Phafianuiru marem jta defcripfi . Ponderatus libras pendebat tres duodecim vnciarum , & a roftri extremitate ad caudse finem quatuor , & amplius palmos longus erat» Roftrum coloris fere corne? , crafiiufculum , pollicis tranfuerfijlongitudine , cleuatum , & in extremo recur? iiu m , & acutum , membranam habet carnofam ,tuberofamqs , qua capitis fupra c oniungi- d 6. 0 I 6. Forador. Foraydcc. e &6 cap z. fltb.y» De* Tecura. Tatutos, g In bus»k ,h#|io. o © i ??• i i li. liEpifr Gallus fyl- ueftrisque auis Gale- no. 1 lib, 16» vint. ktt. Co *!• nj ltb*$,.SiL n Ub. a» ErOS, O Sato f. Itys. a s . Hiji. Cf 32. b9 49- . C UboQo Phafianus V,b| variet» Phafianl ^5gli|lma., Cauda. d Ub . y de •Auihe ca$e ss. Pondus. Logi tudes . Roftrum. 4-8 Vlyfsis Aldrouand: t • •• Ornithologfe Lib. XIII. O Phafianus femina cum foeno grxco. 49 E Caput. Cornicula Aures. Oculi. Collum. Dorfum» Cauda. Ais. Pe&us. Venter. Tibire. Pedes. 50 Viyfiis Aldrouandi tur, fub qua nares velut occultamur. Inferius roftrum fuperiori breuius eft. Caput fupra in vertice elegati colore cinereo feremicatiad latera, nempe fupra coccineam illam macu- lam de qua poft , & prope roftrum viridi , & admodum vel in fole, vel in vmbra varij, qui pariter clegantiffimus color totum collum lopcrius occupat. Habet prastercaad vtraqs ca- pitis parteeregione aurium pennaselcuatas .-quas Plinius cornicula vocauit, vbi ait -^Pha* Jianaincapite cornicula funt. Subijscaruncuia apparet, qua: mufeuius eft, cornicula mouens. Aures habet admodum latas, profundafq), & rotundas. Has, vbi libet, adnacis ia inferiori earum angulo pennis exteris longioribus ceu tegmine quofdatn aperit, operitq; : arq,hocmco iudiciodixifte voluit Plinius his verbis : Phafiana in Colchis geminas ex plu-io mi s aures fubmittunt erigunt % . Interaues & roftrum, fcilscet ad latera colore e 11 coccineo elegantiftimo, nigris pundulis variegato. Oculifere in medio illius coloris confidunt, eos tamen macula fubiacet viridis, vt in collo fuperiori , ipfi veto fere caerulei , admodum pro- fundi. Colli penna: in fi a prope pedus,& pedoris etiam prope collum tribus coloribus va- riant,fufco nempe prope radices ,dcin aureo & viridi , fed viridis, n fi complicatis fimul pennis n&confpicitur, nam fi vnica pennam a corpore ablatam examines, niger iaapparet: adeo eiufmodi color in hac alite vaiiat: aureus etia,fi penas inuertas3fp!endorcm lucemq, amittit. Eiufmodi autem penna:, quo dorfio funt viciniores,eo maiores exiftunt,ficut in ipfo quoqj dorfo eft confpicere, vbi pariter plumee prope radsees fuas fufese funt, & aureus, qu e diximus, color, fed minus micans apparet,& in extremitatibus caftaneus obfcurus, qui pa- 20 ritermedfum locum in ijs obtinet, & ad folem verius viridem fplcndorem edit. Hunc al- ba macula oualis percurrit , & infi nem etiam deco.em aui conciliat » Calami harum , & colli pennarum aurei funt , & compficatis fimui pennis , velut lineas aureas per collum—», & tergus ( nam in collo inferiori , & in pectore non videntur) percurrentes oftcndunc. Qua: fubfequuntur tergoris penna: coi -re , magnitudine, figuraqj a iam didis differunt. Sunt enim tota: ferre ferruginea: ad ruffnm vergentes, alba illa macula carent, longio- res funt, & velut in exigua filamenta delinunt: hoc tamen cum prxdidis commune habent, quod ad lucem in medio fui viridem illum colorem edere videantur, cum alioqui no fit, prg- tcrea quod caules earum ad aureum accedant, totxq, in radicibusfufca? fint. Cauda, fi lon- giores pennarum , medium occupantes metiaris , duos dodrantes eum duobus palmis ex*jo pier, eft autem eius figura fere organi pneumatici, nam vtin eo canna* ab vtraqj parte pau- latim magnitudmcafcendunt,& maiores medium locum occupant, ita quoqjin hac cauda euenir, nam binas, quas dixi, illas longiffimas fedecim alia:, odo nimirum, vtrimqj a lateri** bus cingunt, omnes diuerfx tnagnitudjnisjfunt autem coloris cinerit j ad latera ferruginei, prope caules nigrefeentibus maculis inuioem in longftfimis oppofius, in minoribus ab vno latere tantummodo , aut minus faltem apparentibus decorata?. Alse claufis dodrantem., longa: funt, expanfae duos dodrantes larae* Harum penna:, vbs corpori annedunturj-colo- nbus eifdem, quibus dorfi principium, variegantur > quae vero has fequuntur 5 pofterior dorfi imitantur 5 coftx tamen, vt in Perdice cinerea , quarum item colorem pennae remiges ad vnguem ferme exprimunt, ex cinereo nimirum fufcefcentes , & albicantibus vbiq, ma* 4,0 culis diftindx. In colli pennis hoc in primis aduertendum eft , quod penixeius tamigneo colore corufcantes infi a prope pedus,qna fupra prope dorfum longe fint breuiores, alioqui ex aequo caetera refpondent. Pedus ventet q; , vbi ventriculus eft, & quam eius partem alae operiunt, ijfdem quibus collu coloribus, fed obfcuniiscorufcanr,penn^qj hic multo maio- res funt , prope anum, & in femoribus ex ferrugineo fufcefcit. Tibiae , pedes & digiti, atq* vngues coloris cornei- digiti tamen, & vnguium color magis fufcefcit^ digitis membran^ inaiufcula, qualis quod fciam , in nulla alia pulueratrice reperitur,ad natandum forte non inepta, intexitur. Tibia: calcaria habent, quam in Gallo breuiora quidem, attamen acuta, coloris nigri, qua: tamen Albmus, & author de natura rerum m hac aue negauerunt. Fae- mina mare, per ornnia deformior eft Coturnicis fere colore. $© L O C V S. PH A SI A N VS loca plcrunq,paIudofa qua?rit, & ab hominum confortio remota^; qualia prope Phafidem amnem, a quo nomen obtinuiffe perhibent , erant) quapro- pter forte horridum eum Statius vocabat, dum ait» Inter qua fubito cadunt volatu, lmmenfe vo lucrum per aftra nubes fluas Nilus fac er ) horriduff phajts , $UAS l 51 Ornithologue Lib. XIII. fluas vdo Numida legunt fub Austro, Ab hoc eod e amne eide * Statio Phafidis ales , alijfqs poetis vocatur » v% Martiali hoc verfu. a lib. Sr} Si libyca nobis volucres &. pbafides ejfent. Et alibi ; Et imfmum P ha fidna£ olebor um.. Titus Vefpahanus Strozza inde etiam Pha bacam a liem dixit i Non magni corporis ingens phafiacis robur profuit alitibus < io Apud b Textorem ifta?c leguntur epitheta omnia a loco eodem accepta ? Fhafianus Scyti- cus 5 Phafiacus , & Phallus : at dicendum, potius Fhafiaca aut Phafia autPhafisauis quan- quamcTito Vefpafiano Sttozza Phafis auis longe alia volucris efle videatur »vtpote cui fetmonem humanum attnbuitiScyticus vero epitheton eft. Athenseus olim hafce volucres cx Media, quafi ibi copiofiores aut meliores eiTent > accerfiri folitas tradit » & Aelianus in Indi# hortis vna cum Pauonibus mafuetas olitp enutritas effe. In Curiana regione,vt refert Petrus Marryr , Phafiani tam numerose capiuntur , vt duabus aciculis fingulcs Chriflianis eo venientibus vendant. Scumpfijsiu montibus Helueticis quam plurimos ali feribit. Or« nithologo vero Heiuetio nullos ibi vnquara obfcruare licuit i quasnuis etiam plurima loca montana fefe penetrafTe profiteatur. Neq; ego etiam Stumpfico hac in parte facile credid.c-* aorim, quia paludofa , vt dixi ,plerumq5 qu#runt, & innofiris paludibus quandoq,- capi intel- iigo. Fridericum Saxoni# Ducem Phafianos memorant circiter duce. :tos per Saxomam^. enitifos capi vetui{fe>icaq;etianinum illic feliciter agere augeriq;.Olaus magnus non fo- lumPhafianos fiueGallos fyluefires. in quibufdamStandinaui# locis reperiri lcribit,,at* quod mnum eft , abfqj cibo fubniue latitare: Albertus alibi contextum Ariftoteiis inter- pretans, apud quem tamen nihil tale legitur a principio hyemis folum ulter auesPhafia- num loca mutare, & modo ad hanc, modo >d diam fyluarn tranfeurrere , led id non facere apud fuos ferib t : fed ib? per fyluas diftantias vagari, & aliquando in hortis , illis & vrbibus requiefeere, & fepius Coloni# m horto fuq intei faluiara & rutam, latitantem lallum nimi- rum ex volatu oblerualfe. b In Ipith. c lib, 4. Svo* tiM. d lib. 1 3. de tAnimaL c. 18. tlth. S.dec . 1 .ror.lnd. Friderieus Saxomdux COITVS. PARTVS. OBSCVRVS quidam Ariftotelem citas Phafia nos authoreft tempore libidinis tan- tum gregarim degere , alias lolos. Libidinem vero exercent, vt* Palladius tefta- tur, mele Martio vel Aprili, aitqj minus, quam alias huius generis aues,falaceseiTe, ideoq, duabus femellis vnum marem fuffkere : viginti autem fere ouis patiendi ordinem-** concludi. Quod ad incubationem fpe&at, iubet3vt oua Gallinis potius incubanda comnr.it- tantur,& quindecim Phafiamna oua vna matrix coopenar^ca^tra lui generis. Monet item, 40 vtinfupponendoeademde luna & diebus, quas ab ipfo in alijs, a nobis in Pauone di&a funt, obferuentur : femel tantum in anno foetifieare , .&tr.igefimodie maturos pullos in iucrpn—» emittere :quo loco Omirhologus forte vigefimo legendum conijcit : fed an recte equidem mdicare non polium, qui nunquam has aues alui : fcio tamen Florentinum iffec oua non ali- tet quam Gallinarii ad vigefituam primam diem excludi fcribere.-Deouis harum volucrum ioquens.b Ariftotelespun&isea diftinguiait,vtGaza tranfiulit:&: vt G,i#cus contexrusha- bet .* fed « Plinius, fi modo ita vertit, vt in codicibus noftris legitur, newpe.:Ouorum alia pun* ffisdiBincta funt ,vt Mele agrbdu.m: alia rubri colaris^ vt Phafiani^ Cenchridis'. Aiiftoteiem m- uertit:Quare fi placet, loeu ita reftitue:Oua quaedam pundis diltin&a funt, vt Meleagridum & Phafia notum : rubrum Tinnunculi eft: nam & de hoc ita Ariftotdes feribit. Atojhoc ve- $olut parergon interie&um efto. Antequam vero iam exclufos pullos educandi rationem do- cere egrediar, dicam priusexd Gybcrto Longolio, quomodo ex Phafiano mare. & Gallinis Gallinaceis finaul coeuntibus Pha fiam procreentur.Super qua re ilic cu interlocntore Pam- philo hunc in modum difputat. LON G. Noui auofdam , qui lingulari artificio ingentem apud noltrates ex educatione & feminio Phafianoruui quteftum faciebant, quotum fanc sedes ie$ius officinam , quam viuarium Phafianorum quifpiam appellauerit . P A M. qusefo rationem iftam explices. LO NG. Phafianum marem , qua poterat diligentia...*, curabat quidam in domuncula decem pedibn* lo^ga lataqs viminibus & luto vndiqj bene ab aeretuta , in ea feneftell# omnes in meridiem fpedantes , de fummo tecto, copiose fat is b 2 lumen 2 lib, 1. de re rufi» t.t 9. Quot die- bus incu- bent. • b Cap.2, c lib. io» ca. 52. Plinius corredus. d In Dialo- go de attib • Officina Phafiano- rum. Fhafiano-* feritat Feritas quomodo corrigatur Eagotriti- cum vndg diCtuni. Auena. Frenugtas- eum. 52 VSyffs Aldrouandi lumen adminiffrabant , in mediocrates viminea? domunculam diuidebant . bueruallunx-J cratiumtantum erat opertum, quantum fatis fujtauis capiti colloq; rranfmittcndo. Inal- tero macerias latere Phafianus folus regnabat* PAM. Quid vcio altera pars ,carebatne habitatore? LON. Audies. Sub initium vehs , villicanas aliquot Gallinas libi compara- bat : fed foecunditatis cognita, plumifq; varijs, vt propemodum feminam Phalianum men- tiri poflent. Has aliquot diebus communi pabulo alebat, verum ita obie&o cibo, vtPha- (ianus in Gallinarum conuiuio , traiedto per craticulam collo , lucraretur. PAM. Qua_^ de caufa obfecro non admittebatur ? L O N. Principio hac ratione confuefcere cum Gal- linis difeunt > deinde moleftielfe nequeunt, cum veluti carcereab iniuria inferenda prohi-i® beantur. Alioqui ita ferociunt capti, vt ne Pauoni quidem parcant; quin mox ore dilace- rent. Atvbi iam aliquot dies confuetudine Gallinarum mitior factus eft, vna ,quam— » cognouit illi inter reliquas magis familiarem , intromittitur , plabulumq; copiofius lug- geritlir. PAM. Quid de reliquis fiet ? LONG. Plerunq; primam lUgulare folet: nc__j Gallinariusitaq; cuftos omni lpe fua decolletur, reliquas in fublidium alit. PAM. Quid fi res ad triarios redatifolaq; vna fupercft fpes gregis ? LON. Tum latrone comprehen- fo , candente ferro roftrum illius tangunt ,& vino chymico nates illius lauant. PAM. O Apicianam diligentiam. LON. vbi cognouerint Gallinas ab illo plenas fadas , ditior- tium (fatim procuratur , admittiturq,- nona pellex j quam cupiunt vxorisrooreabiilo tra- ftari. Vxorem autem ad ouorum partionem alunt. Oua autem , qiiorqiiot pofuir , incu 20 bantibusalijsfupponu Uur. PAM. Ea forte ab G allinaceis reliquis nihil difhr. LONG. Imopundfis nigris vndiq; funt maculata , & longe maiora, fpeciofioraq,. Vbi autem poft animationem cxclufa funt, a Gallina feorfim educantur.-maximepolenta illius frumenti, quod vulgo non inepte fagotriticum vocant , quod femen fago ( id eft , fagi femini) farinas triticeje perquam fimiieiit : idipfum aqua ex lactibus fabrorum haufta fubigunt ; apij fo1 a_. recentia cultellis domita , immifeent • obijeiunt autem, baccas, quae ex hyeme fuperfusro ijs enim maxime deledtantur ,& ad incrementa proficiunt. PAM. Non tamen fieri cre- do vtper omnia patri fimilesfint. LONG. Non funt: Verum qui fucum iftuio non—» nouere , fraudem non facile fentiunt. Porro femina? ex hoc feminio procreatae , cum ad patrem admittuntur 5 primo aut fecundo parru genus ad vuguem propagant. PAM. Mi 30 rum ergo mihi , non omnia auraria Phaiianis effe plena . LONG. Non dubito magnurru, prcuenium cuinis etiam polliceri , modo neq; laboris iit impatiens , & fumptus magnos ferrepoflit. Cogitur enim paupertinos aliquot alere » qui pro baccis quotidie infy luam— * excurrant, Nnn line ijs nihil ab illis boni fperare licet. Fa?c ummaGybertus Longolius. Palladius vt aci communes Phafianos regrediatur no.lfra oratio : obferi ari iubet,vt no- uelliad procurandos foetus parentur, id eff , quj anno procedendi funt editi. Veteres enim fOecundoseile negati VICTVS. EDV CATIO Saginatio. PHASIANVS carpophagus & fpermologus efr, hoc eff, frudibus, nempe baccis, & granis feimnibufq; vefeitur. Auena vero quam maxime telfe Aiberto delectatu*. Educatur, vtM.Varro fcribit, cuius verba leguntur in Geoponicis Graecis, licuri Nu- midicae, Perdices & Attagena», n-eenon &Pauone$, Saginatur optime inclufi. Prima die ni- hil offerri praecipit, fecunda hydrofnel aut vinum , dein hordei far inani aqua? infutionc fub- adam, eamq, alternarim, paulatimq;, mox lom ‘ncum fabaceum, hordeum & milium mini- me infodum fGraecus contextus habet poffrem 3 linofpermon elixarum ,po-T° lentasq; hordeacea permixtu , atq; ita ex omnibus adiedto etia oleo pulticulas fieri ((j.a£as> id eft , offas ) & ad facietatem concedi. Sunr qui ad quintum vfq; aut fextum diem exhibent foenugrjecum jco nimirum vacuari purgariq; volentes. Pihguefcunt autem vt plurimum die bus fexaginca, Atq; harc ex Varrone. Quam eandem quoq; faginandi rationem Pal- ladius afteuerat; & modij vnus triticeam farinam in breuiftimas offal as reda diam claufo Phafiano per triginta dies exhibitam fatis eme tradit ; vel fi hordeaceam potius praebere ve- limus , vnius & femiftis modij per pivcdiftos dies faginam explere , fed ob-feruandumeOC— vt off uke ipfe oleo afperfo leuigentur } atq,- ira faucibus inferantur , caucndumq; ne fub lin- gua Ornithologia? Lib. XIII. 53 guamergatttur, nam ita fiatim perire: diligenterq^ curandum nenouaalinienta , nifi alijs cigeftis iubmgcrant;ur,quia onus tanti cibi in ventriculo hserentis eos facillime extinguat. Jubet infuper quindecim diem interuallofirre hordei deco&o&Ieuitcrrefrigerato cum afpcrfo vini imbre pa fci, dein triticum fractum praeberi, & locuftas & oua formica .‘Monet skniqs vt ab aquas acceffu prohibeantur, ne pituita eos infeftet. NATVRA. MORES. to Ingenium. DE Phafiani moribus & ingenio nihil propemodum aclafficis fcrlptoribusreperio exaratum, praeterquam quod captum ita ferocire aiunt, vt ne Gallinis Pauoni- bulqj fi vna nutriantur, parcat , quininuadat, 6sroftro dilacerer. Obfcurus qui- dam Anftotelem citans , licet alias in illis , quae nunc exta nt ab ipfo confcripta ,non repe- riatur, c sio pluuiofo , tanquam id egre ferentem in rubetis & fy iuis fejfc abfeondere aiferit, pennafq; dum nimis pinguefcit,illi decidere,eafdemqj rurfus facili oegocio renouari.Quod aoadind«Rm, ingeoiumq; fpedlat, obftolidit&tem male apud multos audit : ipfum tradentes capite in terram immlfo ,& abfeondito torum fe latere exiftirr, are. a Tertullianus quidem aliud de Struthio camelo tradit, tum ait; Struthiocamelum aiunt cum delitefcendum habet% caput folum plane totum tn cor/denfum abfeondere , reliquum fe in aperium relinquere: ita dum incapiie fecuraefti nuda qua maior ejl , capitur tota cum capite. Alibi quoqj idem de Phafia- no icrihie referent - Ormth Perdicisy& pulli Gallinae eiidetn- g 0 de Perdix , phafiamts , & Gallina. Elluchafeni quoq, Phafianos minus fubtiles facit minufq; temperata: naturse, quam Perdices. Deniqj &ipfe princeps Auicenna Alduragi^ Attagenis) inquit , caro excellit , & Gallinarum ett fubtilior ea , & non funt cura nutrimento carnium Al- chabegi, & Altaraigi? & Alderatgiy id ef Perdicis maioris & minoris , & Phafiani . Alij rurfus carnem Phafiani magis nutrire, quam Perdicis , minus vero partes imbeciliiorescorrobo® rare, reftaurareq$ afferunt. Verum P.hafianus meo indicio non folu medium inter Capum, & Perdicem loeiimobnhetffed omnibus etiam, quas recenfuimus, auibus proferendus efi, modo fracefcens, prout expedit, edatur, & dum etiamnum pullus eftiNfam talis abfq;omni comrouerfia 5 vt gufiu faporeq; gratior,ac iucundior,ica pariter falubrior exiftuquod mihi non foliirn Galenus, fed ipla mfuper experientia perfuadet. Etenim fapor melior auan^0 conditione patiorem omnino indicat, fiquidem ex bonitate ea nili bonum praffiare nequit. Saporis enim fuauitate alle&us auidiiis eam amplexatur ventriculus, 5c tacile conficit: vn- de recrementorum paucitas, contra alimenti copia > vt eunda non diffimiha commoda ta- ceam, procedit, hacque grana Phafiaous non imuria meiiore loco reponitur , non autem ob raritatem, quas nihil facit ad alendi rationem, praffiat, fi rede penfetur. Rara enim mul- ta non fane optimam in cibis. Sed ideo quoq; bonitate Gallinaceum genus Phafiani vin-t ctint, quatenus exercitatio Ccelumq; liberius (nam fyluatiei pieronq;exifiunt , contra Gal- lina ceum genus domum parietibus inciudstur)plufculum vera? gratia? conciliat. Nec minus p/ofedb ex caftratione diferimen e^iftit, qua: cu in Phafiano nulla iit, non enim Phafianos Capos audimus, vt Gallinaceos,inGailo,nificaftretur, detegit malitia carnis, fibroficatem, 30 duritiem, fuccum malu, faIfum,hitrofumq;n6 seque contingit in Phafiano, cuius etiam non caftrati innocuus quin gratus, acceptufq; perperub vfusefiffed maximo bonitatis, confen- tientifq; nobis alimenti argumento id viium eric .f.minimefuturi huiufsnodi,nifnempera- tionevna per totum, tempufq; omne carnifc fubftantia jiwelioreqj & nutrscandiui potiore quadam confiaret. Phafiani itaq; cumquia rari fmt,tum quia fapore iucundiffimi, & tale, quale diximus,aluneiuum edentibus praebeant, ditiffimoru menfis duntaxat nati videntur: fuerutetenimseperin fupremo honoris culmine habiti.8 Philollratusaues aPhafide,Mso- niaqjaduedas inter delicias enumcrat.PJiniusaues vitra cO amne petitas veluiisuma luxu- riam Ornithologia; Lib.XIIL ff riavituperat.Clemens Alexandrinus gula?,&: vccri deditos vocat, qui cpms qacnSoc » celebrare non definunt. Ab hifce alitibus D. Hieronymus Saluinam , quama fecu.ndisnu- ptijs temperare fefe admonet ,tanquam a pra-cipuis gulla? illecebris, fibicaueat adhorta- tur , inquiens : Proculfint d conuiuqs tuis phafides anes, crajfi T urtures , Attagen Ionicus , & omnes au es quibus ampUffw.a patrimonia auolant. Nec ideo te carnibus vefici non putes, fi fuum, leporum ,& Centorum at q-, quadrupedum animantium efiulentias reprobes. Non enim b ac pedum numero fed fuauitate gujius iudieantur.Et d zXiVvM omento quoq-, huius fententia. Habentes vi- d Saluinam cium,& ve filium , his contenti fumus .E bt videris fumare patinas, & I ha fidas aues letis vapori - de viduita te lobus decoqui, vbi argenti pondus, vbi feruentes Buriccos manos, comatulos pueros, prettofas vecfes. pitfaq\ tapetia, ibi ditior esi lar git i ore, cui largienda e Fi . E tante D.Hieronymu*Iuuenaiis,vbi omnibus in rebus luxu vitandum effe admonet, mediocricatemq; ac temperantia coledam, ^uiinavxo Scythicas aues, id eft, Phafianos inter epulas luxuriam incitantes etiam nominata ita canes», riSt Sed nec firuHor erit cui cedere debeat omnes € Saty. I 1 * Ver gula, difcipulus T ripheri do Horis, apud quem Sumine cum magno lepus, atq ; aper & FygarguSy Vt Scythica volucres, & vhcenicopetrus ingens Et gt iulus Ortx, hebeti lautijjima ferro Caditur , & tota fonat vlmea cana Saburra 0i aoln eodem plane fenfuf Martialis pariter ait f ^enqr Si Lybica nobis volucres fr vhafdes effient Acciperes 5 at nunc accipe cor tis aues*. Lampridius Phafianum a Seuero in ma ioribus, tantum feftis pofitum., Heliogabalum vero, iftahabuilfe confuecudinem,vcvna diC nihil prretet Phalianos ederet aha vero de pullis. Ali- bi etiainVundem eb prodigalitatis peruenifie tcfhtur , vt Leones ,& aha bruta Phjiianis & Pfittacis pafceret, auibus nimiru peregnnis,& maximi prrt.j.Contre Pertinax & ipfe impe- rator nimirum illiberalis ha bitiis fuic,quia,vtlulius Capitoimus refert ;Phafia,numnfiquam priuato conuiuio eomederetjaut alicui mitcere.jta pariter rex Ptolomamslib. 12. operis de palatijs tegi js Alex adrise,& animahbus,qucein ljs niuriuntur,fenunquaPhafianudegufl:af- 30 le,fedtanq«.iaquoddai50^e«A/o?,ideftrem pretiosa confe ruaiTe gloriatur. Ncftrum vero lin- gulis inquit, Athenaeus Dipnofophifta, apud Laurentiu Hornae conuiuantibusfinguliappofi- ti erant Pafiani. Quis amabo hinc non videar, quo m honore olim eius Phafiani habitus fue- ritis?Exclamemusitaq5Cu dodtilTimo gPetrarcha : qufiro melius iftinoftriPhafianij&men- g De Ru- farum decus eximiu,& gulae suma felicitas apud Colcbufemper,& Phafidclaruififent,quanx med.dial. is huc ad corrumpendum noftrum orbem, & irritandas illecebras aduolalfent. IuliusScaiiger 3De porci- quenda homuncionem, Picatu ei di&utn carne porcinam Phafiana?,& Perdicutn3atq; id ge- na carneae neris lautilfirais carnibus praeferentem feftiu.ohocce epigrammate ludens porcii, nominat- IeSanslC0* Rogabat in conuiuio fatis claro- Vbi federent nobiles magistratus 4& ' Sestertiorum fioficulus monetarum PotiJJimum qua e carnibus probaretur « Nil alios moratos, vt decet fortem St atim Picatus dixit effe porcinam* Eum Praful. Ergo qui lepufculis fiet Perdice, & Attagine, Phafianoq-, f Hic ille ; nare bifiq-, terq\ pcrmuncta Hoc quod gerebat, vnctiore mantili , Ceruice flexa,pendulum liberans mentum Suo canora labra more difplondens $© I fias alendo ineptius culas, dixit illam fimillimam effe carnis humana * Macie , inquit ille, vera fi canit vates Vcfier Galenus, de Canopicis feribens. Porcine ! V oc an fiq\ afellos d cibis afellinis carnis laus Non Udet is, qui vel vocauerit porcos,. Sed quod fi quis Picati illius partes tueatur , inquiens folam ex omnibus animantibus car- nem porcinatemperamento noftro,vt idem ille Picatus ftatuebat,fimillimaeffe quod pro- fero ad alimenti iufti a^quatiq; naturam declarandam terminandamq; primum ac necdfa ’ rium nw?. Picatus quidam porcus di* &USe C?ro hu- mane fml- loco ho* fastibus ap pofita» AuesabAc cipure oc- elle melio- ?es. Prarpara* tio St co- quidi mo- dus o Ius confutxi— pium. Oua. a iib. 3 e de slimmis . Tereus cur sumo fupplicio affe&us. Terti, & Phiiomeias fabula. Xtys Terei filuis patri codtus ap« ponimr. Progne in Hirudine. Tereus in Vpupam. Philomela in Lufci- niam. Irys in Pha fianum. a Odyff.T» 58 Vlyfsis Aldrouandi nam femper exiftit. Reliqua enim omnia non folum carnes , feci ex quibus tandem alimen- tum capimus» a mftoillo temperamento recedentia , alimenti puri fynceriq; naturam amit- tunt, &tanquammcdicamenrofam induunt. Vnaicaqjbuilla caro hacculpa caret, videli- cec,vt dixi, humano temperamento ad^quata:adeo,vt Galenus teftetur Icdcftiflimosquof- dam caupones hofpitio fufeeptis humanas pro (uilhs appofuilfe, ignarofqjillos pro fuil- lis tanquam eiufdem faporis efitafte , donec dcte&a fraude prchenfi fuilfent , ac tanto faci- nore digna poena muldtati . Qjid iam ad h*c refponfurus erat Scahger ? fcd hic ludit cum Picato illo , non difputat. Vt modo ad Phafiani delicias, vnde digrelfa eft, oratio noftra re- deat 3 omnes volucres ,feorfum vero Phafianos, Perdices & Coturnices fi ab Accipitrefue- 1© rint occifae , longe fa pidiores, ac delicatiores effe multi tradunt, qua fi laqueis, aut alia frau- de intercepta? fuerint. Quod ad coquendi modum aut praeparationem fpe&at, ea fere talis eft , qualem in Pauone pratfcripfimus. Occifi antequam coquatur , hyeme tridui , «Rate bi- ti u. mteruailo fufpendi e pedibus debent. Platina primum iubet afiai i, addirqj fi cum pipe- re, & faiuiaeiixentur, non infuaues euafuros. Ius confumptumex Phafiano,& Capo quo- modo fiat , in Capi hiftoria ex eodem dicemus ; qui item alibi efitum ex carne abdominis Porcini aut vitulini coda aut concifa cum cafei veteris parte dimidia ad carnem, pauco pin- gui, herbis odoriferis, &aromatibus parari ait, &quofdam efie , qui etiam pedus Phafiani aut Capi tunfi non incommode addant. Sunt qui harum aiiium carnem hyeme minus fa- lubrem afferant.Eo itaq; tempore caro pedoris, qua? reliqua ficcior eft, tuto concedi poteft. to Atq;ift*c de came Phafiani dida funto* Oua eius medicis, ac ipfi Galeno maximopere commendantur. Ait enim h*c, & Gallinacea c*teris prasftare, & Auicenna , oua Oallina- rum, inquit, fequuntuc oua auium, quascurfu praecedunt, vt Abderagi,ideftj Phafiani. FABVLOSA. TE R E V M Martis & Biftoridis Nymph^ filum ob immoderatam libidinem grauilfi- mo fupplicio afte&umfuilfepoec* fingunt 5 quippe cum nona patria folum exula- ricoactns fit, fed ex homine etiam inauem commutatus. Fabtla hoc modo narra- $© tur. i ere us iftc afilduis prope Prognes vxoris fu*, Pandionis Athenarum Regis & Zeufippes fili* praeubus impulfus fertur, vt ad Pandionem focerum proficiferuntur, rogaretqj, vt cum eo Philomelam ad vifendam fororem micteret^quod cum facile ille a Pandione impetra fiet, vt pote qui virum bonum, & temperantem generum fuum arbitraretur, tunc ferunt in itine- re Te» eum, cum ad Parnafi vrbem DauIjdemaduenifiet,Philome]£amorecaptum,ejan. tau* dem per vim vitiaile, licet illa diu redularetur, nc vero tam turpe facinus, &’ impurum illa .. poftea forori aurapj cuipiam ma mfeftaret, linguam pra?cidiifc, ac in itinere mottuam efle, Prog ie annuncialTcj contra Philomelam rem clam per nunciosfanguinefuofcriptam foro- ri mifiife, vel potius, vtfentit Nicocrates,acu pidam ilii deferendam curauifie.Progneitaqj eam atrox facinus non impune oportere efle rata , filium Itym , quem vnicum habebat Te-4* reusjcodum epulandum patri appofuit» Cum vero hic Itym filium aduocarer>vxor Progne extremas filij partes ofiendit, eumq; a patrecomefum fuifledemoxaftrauic 3 quibus is con- fpcdis itrido gladio ad vindicandam filij caedem accunt. Quare Deoium confilio Progne in Hirundinem conuerfa eft ,vt ederior ad fugam capdfendam fieret,Tcreusveroh^ncfe- quens fuftus eft Vpupa , clamans ttx ;r«, vt folent aliquam rem quaerentes. Philomela iiu Lufciniam verfa eft , & Itys in Pafianum. An vero Progne in Hirundinem , & Philomela in Lufciniam , vt nos Ouidiumfecuti diximus , immutata fuerit, an vero e contra Progne inu-* Lufciniam, vt plcriq; volunt, quia huius loci non eft, alias exa&e difputabimus. Etcuim hic Itym in Phafianum uansformatiimfuifle, quod omnibus placet dixiifefutficiat. Hanc ean- dem fabulam.» Homerus, fed longe ali ter, quam recentioi es narrat. Neqj enim Pandionis $© ( mfi Pandioni forte alio nomine etiam Pandores di&usfir ) neqj Prognes, neq; Terei me- minit Itylum vocat , quem recentiorcs Itym , eumq; e Pandorei filra , & Zetho procrea» tum canit his verfibus. iffimus Martinus Foxius Cracouieniis medicus mrht Cracouia dono tranfmifit , cuius mox etiam deferiptionem dabo ,eftq; liJa ,quamOrnithologus perono- mnthopoeniam Grygallum maiorem appellat. Sed prius qiudaiijpiteclando&iq; virifen- tiant) videamus, f Hermolaus Barbarus , & Merula Tetraones cumStardis feu l ardis ani- bus qu is Otidas vocari g Plinius difertiffimis veibis ttadidit , vel confuderunt, vel falcem non redle diffinxerunt , quod vt probemus , eorum verba opera» pretium eft apponere, vt quifq;quod lubet^ex eis iudicet Barbarus incaftigationibus Plinianis rea feriptum reliquit: Vbi vulgati , inquit jcodices habent, decet & Tetraones fuus nitor .Poiitianus legitfimiliterro ex h Suetonio, qui ait. Phoenicopteri} Pauones, Tetraones, Numidicae, Meleagrides , Pha- liana?. Et hercuie codices antiqui fere habent Tetragones , quod & fottaflis regius eft, quam Tetraonas;quoniam Gra?ci easTetracas appellant. Tetracis enim meminit Ari- itc»phanes,& Athenaeus ; l » biyfi a & Paonta, inquit ,nafcuntur Tetraces Porphyrioni ftmiles, maximis Gallinaceis maiores , cnftis ( barbis ) ab vtraque auricula pendentibus, voce grani , for- ma confpicua ^ florida ) Struthionis fapore : Esi & anicula, inquit , petfilU nomeT etrax Alexan- dro Myndio, Epicharmojr Ergo Tetraones, flue Tctragones, auteasrjem fune ,qute Tetraces, aut valde iimiles. Metula non diifentit quidem penitus, fed & Erythrotaones quoq; dici eas poffe credit , fcripta ad nos epiitob his verbis : Peragraui , inquit, fines patrios ,fecus Aemiliam viam oblata: mihi lunt pafcentes aues haud ita multo Anfere maiores iquarur.n 2 s ceruix, quatenus alas contingit, rubro perfunditur. Rubcfcunt item cilia. Rogati de non ne rultici , refpondere Stardas appellari , & nidificare inter maturas fegfctes, praeterea cs ■ dam in modum Pauonis furrigere, quarum carnes qui comedere non infuaues aiunt Eas contenderim Erythrotaones Punio vocari.Tu quid fentias, quando ocium fuerit, per- lcr ibe. Refpondi ad hunc modum , de E< y throtaone , fi quaeris de nomine fubdubiro ,cum propter illa Sueconsj veiba, qui Tetraonas aues appellat, tum quod omnes Pliniani^ccTdi- ces manufet ipti Rctragones & Tetragones habent, nullas Etrythrotaonas: fin de re,.tecucy* jfum , vt genus hoc intelligam , quod, vt fcripfnti, Ligures Sardas vocant. Nam & Veronas. Aquileiasq; modo Stardas, modo Trapos,eas nomi iant,Hifpani Tardas, a tarditate didfas, vt arbitror; quoniam , vt inquiteodem locoPlinius, alterum earum difcrimeii Vulturum^ 3® magnitudine coloreqjconfpicitur . Nec vlla , inquit ,-auisexcepco Scruthiocamelo maius corpore implet pondus , m tantum aufta, vt in terra quoq; immobilis praehendacur ; dein* defequitur; proxima: eis, inquit, funt, quas Hifpania Tardas appellat, Graeci Otidas, vetria videantur eius alitis faftigia; fed vulgus differentias & mterlhtia tueri diu nefeit; proindeq; tria earum geneia ranquam vnum eodem vocabulo figmficat, Tardas appe lando . Hsec itaq; omnia Hermolaus , qua: fane tam dodto viro plane indigna Qxiftunt . Etenim primo, quod ait Tetraones Plinij , Athenaei Tetraces effe , nullum protfus habet argumentum—»;, nam Athenaeus, vt fupia monui, longe alias notas Tetraci fuo attribuit, quam Tetraoni Pii. mus, fecundo m maiorem errorem impegit, dum Tetraonem Scardam feu Trappum effc— 9 probare nititur, nam eiufmodiaues , vt incerim alias clanfiimas differentias pmeream— »,4(> toto genere dtferepant , fiquidem Tetrao digitis pedum qua tuor, tribus nempe ante, re- tro vno, Otis feu Starda cnbus dumtaxat ingreditur, vnde Tetradadilos dici meruit: prae- terea Plinius bina tantum Tetraonum genera agnouit;vnum cui cilia cocci colore rubeant, quod Germanorum Vrogallus eft; alterum Vulturum colore & magnitudine , & manifefid Otidas a Tetraonibus excludit, dum , ait: Proxima eis funt quas Hifpama Tardas appellat, Graci Otidas > ac fi diceret , Otides proxime ad pondus ad magnitudinem Tetraonum fe- cundi generis accedunt, nam fecundum illud genus, fi modo verum, eft, quod Vultures adaquet, vt Plinius ait (mihi enim videre id hadenus nunquam contigit )Ocide multo maius eft , cum Vultur , vt in eius hi.lto.ria ex Bellonij authoritate diximus , qui eos fiept— a obferuauit, Aquilam, quas Otidi vix caedit, fcfquialtera proportionefuperet. Quod fi v.er 650; f.cusviam Aemyliam Tetraones feu Erythrotaones Stardas vocent , dicendum Merulam Tetraones agnouiffe, ciim cilia rubefeere dicat . -.Id enim in noftris Stardis feu Tardis mi- nime confpicitur. Quod vero caudam Pauonum more fu rrigere dicat-, id fortalfe non ita_* intelligendum eft, vt cum lubet,iactantium Pauonum in morem i ti orbem eam expandat, fed furreChm Gallinacei inftar portet . Turncrus &Olaus magnus , dum Erithrotaonem Trappum etiam interpretantur, vterq; in eundem errorem , inquam Hermolaus, impegit; Trappusenim , feu Trapgans, vt Belgae vocant ,OlIs eft feu Tardaauis : cum quasiapfius fimihtcrGyb. Longolms, vt Arogallum Tetracem Athensi, & Nemefiani eandem auem faccrtt \ / Ornithologias Lib. XIII. 6 1 faceret , hunc fere in modum difierit : Tccracem effe arbitror, quam Ariftoteles edam Te- tricem vocat. Athenaeus Porphyrionis fpeciem efie docet. Indicat autem Porphyrionis vox nefeioquod purpurafcenns , quem tamen colorem in Vro Gallinaceo nondum depre- hendi. Certe Athenaeus Terracem ita defciibit, vt My horum potius nomen elaturae vi- deatur tribuere , quod afterit, quam veritati. Refert autem in Mufica fibiin fporta allatum magnitudinemaximi Gallinacei, fpecie Prophirioni perquam fimilerrr, vtrinq; ab auribus, propendentibus Gallorum inftar paleis , voce graui , floiidoq; corpore. Certe Vrus nofter non paleas , verum veftigia tantum palearum habet, neqj Porphyrionis forma confpicitur, locum non adeo longo fit collo , fed inftar Pauonis adudo & graculi, nullaqj rubentium, aut virentium plumarum imagini fpedabilis : vt Tetracem tamen appellem , Nemcfiani poetse authoris , qm deaucnpioLatims verfibus confcnpfit ,me adducit ( eos hic recitat : nos fuo locoeofdem recitabimus, quibus allatis, fic iterum infit. Principio poeta autem iftamftul- tam vocat , quod laqueum , quem fibi coram parari videt , non fugit , fed abeunte aucupe, mox accurens , fefe huic inuoluit Jdeinde caccabaoti colore & maculis fimilem efie ait, hoc eft,fiquidfentio , Perdici. Etenim me legifie alicubi memini ,caccabare Perdicis ef- fe vocem, neqj aliter nunc fonat: deinde de magnitudine quam beneconuenic, ad Anferis pondus collaca. Ariftotelcs non tecto , fed apt i to nido oua ponere feribit j idq; plurimum inf uticibusfid quod nos etiam obferuauimus, & nidum eius congeftum potius quam con- aoftrudum vidimus. Eft fane Vrus Gallus etiam puluerator ,vt omnes propemodum frugi- legae. Nec alius videtur Tetraon vel Erythrotaon Plinij,quem e Germania vel Septen- trione Anferis fpecie nigricantem , rubro paulo perfufum venire afferit. Non enim fpe- ciemad fimilitudinem ,ftd ad magnitudinem refero. Quod rubro autem perfufum prae- dicat , id & in Coturn. cibus & Perdicibus videre licet , & in noftro Tetraone eundem co- lorem animadtrnere8 Nam& is a Perdice nulla propemodum ratione, praeterquam ma- gnitudine, qua» ve 1 quatuor prope Gallinaceos vincit, diltat. Quin etiam & gregarius eft &ptfiuerator & frugilegus. Sub autumnum ad nos gregatum aduolat, agrum quem infi- dere, ouium grege occupatum diceres , tanta eft volucris magnitudo, Lepius mihi confpe* d»: nec vllam peftem magis odere olitores . Nam ventrem rapis fallit , & non mediocri 3©praeda contentuselfe folet. Ac non video, cur vulgo Anlens nomine vrn at, cum nullsu in tam magno corpore mica fit, quae Anferis fpeciem praebeat mfi quia Anferum modo \ gregatim volat. Haec omnia Lotigolius, qui ex quatuot diueriisauibus vnam eamqj toto genere diueidam, Otidem nempe, componit, h-» pi imis enim quod Tetracem Athenafief- fc dicat, nullam prorfus firmam rationem adducit, quin imo Athenaeum tanquam men- dacem in defi ribendo T tracem accufare non eft veritus . Qiaevtro Athenaei Tetrax fit, ego, vt ingenui loquar , omnino ignoro, interim bene pedpicio Nemcfiani Terracem i*b illo toto quod aiunt , caelo diff rre : neq, tamen Ons eft , vt ille , lllumqj fecutus Orrmh olo- gus arbitrantur. Stultitia enim illa , quam Tetraci fuo poeta tribuit Phafiani naturam fa- pit,qui aut ante ex Tertulliano diximus,capite reco idito totum fe latere credit:fo!ae tamen 4°dorfi maculs Otidi refpondcnt : mag ntudo nempe Anfenna aut Gruina , licet non omni- no aduerfecur,noftrae aui,quam depingemus, magis conuenire mihi videtur, cum Otis lon- ge maior fic. Quod vero Otidem quiaapertc» eam idooua ponere, & vt plurimum in fru- ticibus obferuari , idcirco Tetricem Anftotehs qu lddeea teftatur,effe dicat, idleue ad- modum argumentum eft ,ciim idem Si aha? multae aues faciant , quas tamen ideo nemo Oti- des dixerit. Praeterea Ariftoceli Tetricem &Oiidem diuerfas nues efie, vel ex eo conftat, quoddiuerfis locis, diuerfifq; nominibus de vtraqj feribat. Idem Lotigolius quofda Gram- maticos Tetraonas cum Meleagiidibus confundere afterit, at quam beneindecolhgat Gal- linas Aphr»canas a Meleag idibus diuerfas efie , ipfe viderit. Nos Gallinas Numidicas feu Afiic nas cumMeleag idibus eafdem dfe diximus. Hallucinatur etiam egregie Augufti- $ o nus Niphus Tetricem Ariftoteiis Alaudae fpeciem efie credens, abfq* crifta ,magnitudie.o vero & colore criftarae fimilem. Etenim id minime omififtet Ariftoteles, eiim alias vhi de cijftata fentit yfemper 7n’v Ao^ov &%x?cuu , & Tetres,qua? quidem voces cum ad Tetraonem , tum ad Tetricena non parum accedunt. Deniqj noftrje fententia? Bellonium affertorem habemus. Dukiphaf. Alharbari forti Te - trao» virpiij. SYNONYMA. 40 V y 0 vpai;. Retrago. Tetrago. Trao. a U Caligu- la. Cedron. Gallo fab- uatico. bl(b 5.C.I S d' ^tmk. Cocdc bo is Siolzo. Srolgo. Stoico. Stoltz. IV D M I quidam recentiores Dukiphat Hebraicam vocem Germanice interpretantur Vrhaen,hoc eft, Vrogallum. Andi ea? Bellunenfi quasdam auis magna, ficut Anfer non multum volans , & Damafei venatoribus nota Alharbari vocatur j pro qua voce Aui* cennas interpres Tardam vertit : fcd cum Otis Anfere lorgc maior fit , itaqiOtiseflemimmc poteft. Nam & Auicenna fimum eius ad impetiginem laudat , & oua ad denigrandos capil- los : qua? remedia de Otide Grasci minime fcripfes unt, quare forteTetrao fuerit , auis nigra, quales ad capillos nigros reddendos Corui exemplo alibi probauimus , facultatem habere. Ariftoteli dicitur, Athenienfibus, vr idem teftarur, 'thpft,, quae poftrema vox ad Germanorum V haen proxime accedit. PlioioTetrao , vel vt in manuferiptis codicibus, J# tefte Hermolao Barbaro , legitur Retrago, vel Tetrago , vel vt in vetuftiflfmo Mcdicea: bibliothec^codicePolitianus haberi dicit Trao. Mihi prior ledio magis arridet, qiua^ a Sueto' ium Tetraones nominare video. Vnde Merulam ,& Iouium errare conflat, qui Plimo E ythrotaonem dici tradunt. Itali circa Tridentum Cedron vocant , & ahhi.vt circa Vincentiarn Gallo faluatico , quo nomine , qui circa Tridentum habitant , a ltei unu fylueftris Galli genus , domeftico fimile aut par appellant. Gallum fyluaticum dicunt Sa- baudi 3 Galli , tefte bBellonio,vn Coc dc bouis . Circa Rbetiam Stolzo,feu Stolgo,feu Stoico. Cuius vocis etymum Ornitholo us Germanicum videri polfe ait . Hienim, in- quit. Oiimilologia» Lib. XIII. '65 quit,5toltr appellant quicquid magnificum, aut fijperbum cft, vcforte propter magnitu- dinem » ac pulchritudinem cxadiedo nomine ei proprium fadurn eft. Germanis dicitur Orhaen, Vrhaen, feuAuerhaen. eChriflophorus Encclius Vrhaen vocari putacafenio longiffimo >3115 cauda:, qua* Grascisvracfts Auuerhaen verb ab aura , quam facillime fen- tit propter rariffimum corpus. Verum nunquid etymologia; iftasc auis natura: competar, alijs dijudicandum propono , nc quis Germanica: linguae imperitus , de ca indicans, ceu fu- * tor videar vltracrcpidam procedere. Malim tamen a magnitudine ita dici, vt Ornitliolo- gus quoqj exiftimat. Vndcinfyluefirium etiam boum genere maximum, vocant Vrum, joVrochfs , Auueroch/s. Agricola: etiam Pirkbuener vocatur»Encelio Biikhunerj fed curru, eiufmod» voces Gallinae Betula: , quam arborem Birck Germani nominant , etiam conuc- niat,Birghun, id efl , Gallina montana , appellari potius poflic. Sunt item qui Phafianis adnumerent , atqj ita appellent Bergfafan, quafi Phafianum montanum» Illyrice nomina- tur, vt dixi, Terrzeuu, & Tetrez. GENVS. DIFFERENTIA. OR N 1 T H O L O G V 5 eruditos ait Vrogallum Otidkongencrem facene, fefeqj il- lis aftipulari:Ego toto genere differedixi,qu©d Vrogailus quacuor digitis incedat, Otis tribus tantummodo . Nemo enim aues tridaddos cum tetradadtlis conge- neres dixerit. Quod ver® ait cx. Gallinaceo genere effe, id veriflimum cft,vndectiamGal- lusfyiuefhis quibufdana didus cft.Quomodo ab ahjs auibus, cfi quibus a feriptoribus con- funditur, diifcrat, paula ante monfirauimus. Differt vero a Tetrace Nem cfia ni (loquor au- tem de Vrogallo maiore, feu Plinij primo Tetraone) quod cacabantis infla r maculatus non fit.PerCacabantem autem Perdicem incelligit poeta, cui Philomela: authoreande vocem attribuit, b Plinius, qui aliud genus agnou it, fic diftinguir, quod primum genusfid verdefl de quo nunc lei mo e 11) fuum habeat niterem, abfolutamq;nigritiam, & coccirubotemin fuper- ciltjs : fecundum vero colerem, & magnitudinem Vulturum^ nec vlU auis fit , excepto Struthio- 3 o came io, qua maius corpore impleat pondus, in tantu autfa, vt in terra quoque immobilis prehen- datur. Quod equidem genus nunquam obferuaremihi licuit, nec ab alio vifum noui,quk* quid interim nonnulli nugenttir. FORMA. DESCRIPTIO. CV M fatis exade vtrumque Tetraonem, maiorem nempe ,& minorem Ornitholo gusdeferibatj vtriufqjetiam a^illo delineationem mutuari placuit. De maiori autem ita feribit* Vrugallus a me infpedushuiufmodierat.Collum dodrara le, plu- mis vcftitum nigricantibus, fed cinereodiluto colorefparfim notatis. Alarum longifiimx penua: palmorum quinque , nigricantes aut fufea: potius : reliqua: in alis , minores dico & minima:, cafiancoferecolorc, nigricantibus pundisdiftindae.Caput nigrum, pars infra ro- ftrum nigrior. Roftrum Gallinae breue, gibberum, latum, validum . Supercilia & pellicula circa oculos rubra. Collum pronum pundis cinereis varium, quibus pennae virides fucce- ^dunt, Pedius & venter colore nigro. In medio thorace, vbi os pedoris maxime prominet, plumae aliquot ab altera parte alb«r, altera nigrae sut. Minores pluma: fub aiis albiffimae, prae- terquam in fummo: reliqua: albicantes , fufeo admixto fplendidar.Cauda quinque palmos longa, aut paulo plus, pennis nigris condita, maculis paucis albiffimis,extrerr.iratesmino- 5°ium pennarum , & pundis variarum infignentibus. In metaphreno ( dorfo fuperiore) plumae caftanearum coloris , pundis afperfa? , vtin alis: in inferiore (dorfo ) cinerea:, ma- gis varia: pundis quam in collo, longe pulcherrima:. Poplites & femora plumis albis vc- ftiunfur, qua: in cruribus fufea: vfqj ad digitos pedum dcfccndant, vt in Grygallo quoque, & Vrogallo minore: quibus etiam digitos pedum fimiles habet , & appendiculas quafdam pedinatim vtrinque a digitis, fed breuiter eminentes, & alia vbi que toto corpore mulcu_v iitnilia, vt congeneres dfc aucs, magnitudine fere tantum & colore diffindas, non fit dubi- tandum . Longitudo Vrog3lIi a capite extenfi ad pedes, dodrantes quatuorcutyi dimidio. Cauda extenfa fcnaicirculum rcddebatjtrium in circumferentia dodrantem. Ex albis in_* F a cauda Vrhaen, eius ety- mum. C U 2. de la pidib . c.54.. Gallina montana. Phafianus motanus. & Caf, de ©- ude. Gallus fyl- ucftris. b 1. 1 o. eap 22. Collum. Alte. Caput. Roftrurtt. Collum. Pcdus. Venter. CaQda. Poplites. Femora. Logitudo. Omithologias Lib. XIII. 65 Vrogallus , feu Tetrao maior alter quem feminam eile conijcio, cum tritico ariftis circumuallato. F 3 ) Pondus» U- p4ib.c> 5 4« \ VrhaCchla gen. Birgfchlan gen. 66 Vlyfsis Alclrouancli cauda maculis aitas conficitur . Quo .n, maiores fune , eo pauciores illas habere feruntur, marem a faemina , quod ad colorem nihil differre audio, rufi quod femina minus nigra lir. HadlenUs ille. Verum quem nos fecundo loco damus dcpj&um , pennas capitis non ira_^» vt alter ille primus erigebat ,quoi nefeioquid differentias conftituit. Vcer voio eorum_* tuas iit, ignoro. Stumpfius quofdam Vrogallos reperiri fcr*bit,qui libras duodecun,aur qua • tuordecim appendunt ; fcd id de libris Geymanorum intelligendum eft, qua: fedecim , vel c&odecim vnciarumfunt. Siquidem is, quem Tricfentomihi ante aliquot annos Reueren- diffimus ac IUuftriflimus Cardinalis Palasotus, Archiepifcopus, aq Princeps Bononienfis, eo tempore Auditor Rotx,cum ibi fanda Synodus celebrabatur, tranfmifit , vigincitres noftra io tes libras appendebat» LOCVS. COITVS. VERSANTVR Vrogalli in alti/fimis motium iugis,aut altiffimis potius fyluis, Ger- maniam & Septentrionalia loca amant. De coitu huiufccmoJi auium portentofa ifl&c tradit a Chriftophorus Encelitis: Ha:c etiam, inquit, de flemina loquens, coit ore menfe Martio, fed multd aliter, qua Bonafie. Gallus huius fpeciei fperma ex ore tempore coitus in vere excreat,&euomit1& voce magna aduocat Gallinas ipfasfficut domefticus Gal 20 lus aduocat Gallinas muento aliquo grano)quaicum aduenerint, fperma eic&um &cxcrea- tumaGalloin terram ore legunt, ac regluttunt, & tali modo concipiunt . Quas deinde lu- dens Gallus omnes ordine comprimit, (quafi vero illud comprimere non fit coire) & quafi ratum facit femen comeftum . At non coit, quod vidi ; ficuti femina quorundam pifeium, tantum afflatu mafcuji ,tefte Plinio, rata tedduntur , vt ita dicam. Nam fuper quas Galli- nas non afeendit , oua illa hypenemia pariunt , vt domeftica: Gallinae . Qmcquid vet o fu- gatis Gallinis, cafu ahquoremanet in terra de fpermate Galli excreato, hoc operante folo nonnunquam , forfitan rore, aut pluuia fuperueniente, & putrefa&a materia mutatur in_* vermes Sc ferpentes,qui diquntura Germanis Vihanfcblangen & Birgfchlangen , id eft, V rogaliorum ferpentes, & montani ferpentes. Harum copia eft in fylup, quae a Tangere^© fluuio nomen habet in vere'i Marchia- Quicquide contra remanet in terra defpermatc 5 excreato iftius Galli, pluuia non fuperueniente autrore(nor)coincidentc, mutatur, & coa- gulatur quafi in veficam transludicam & candidiffimam, & veluti lapidefcit, & fit gem- ma , quae a p 'floribus ,& venatoribus colligitur : & repetitur in locis , vbi tali modo Galli ifti coeunt, aufFdem paltz platze, tempore verno, vuanyhr paltz zeit ift. Haec illa ipfa gem- ma facto & coagulata ex fpermate Galli excreato, mirum in modum facit ad conceptum_ datum ( data ) mulieribus fterilibus . Incitat ad Venerem,& au et apperitum prolis.Gem- mae tales magnitudine, &' forma, & candore margaritarum apparcnr.Nonnunquam grana_, arenae vna coagulata in his reperiuntur ,aut pulueres . Hasc omnia Encelius . Egocum». Qrnithologo huic ferpentiumjSt gemmarume genitura Galli generationi non facile cre- 40 diderim. Nam fi huiufmodi res alienae prorfus natura ex auis femine nafei pollent, ex alio- rum quoque animalium femine , quod proculdubio ftepe in terram delabi contingi? , mul- ca &: varia , cur minus , quam e Galli femine nafcerentur ?Sed quis amabo hoc auium ge- nus orecoire credat ? Scribere tamen non vereturipfe Encelius fere omnes Gallinas fyl- ueftres , orecoire, fed modo diuerfo. Et paulo ante, Multa; aues ore, inquit, concipiunt, & coeunt , vt funt Corui , exofculatione fa&a, vt fit in Columbis : licet hoc neget Ariftote- lesi nec ego admodum affirmo ; quia non vidi coeuntes . Ac fi hoc non credit, cur omnes fylueftres Gallinas ita coire credit ? Equidem mirum eft, quomodo vir a lias do&iffimus & philofophus non afpernandus illud fibi perfuadere potnerir, cum n e pueri id coadli eti2in admitterent. Attamen per totam, forte Germaniam monftruose concipere hafce volu 5® eres fama percrcbuit. Nam & Qrnithologus refert aucupes quofdam Vrogallos coituros aream dicere aliquam puram & planam m terra parare , in qua coeant :f«eminam a coitu maris genituram, quaecunquecffluxerit > deuorare,atq; ita concipere . Quibus qui volet fidem adhibeat 5 mihi id nunquam peifuaferint. VSVS 20 Omithologix’ Lib.Xffi. 67 VS VS IN c I B 6 VOD adcarnemhuiusauisattirier,eam aiunttam grati faporiseffe,vtnePhafia- Carnis bo nae quidem cedat j adeo vtPrincipum menfis tantummodo nata videatur .Hanc nitas. auem etiam fceleratiffimus Caligula fibi immolari voluit intemplp fuo numini proprio, vt* Suetonius tradit» ** DE VROGALLO MINORE. Gap. VII. SYNONYMA. V E M Bane Vrogallum minorem, vel Tetraonem minorem appello, vulgus Ger- manicum fecutus,quod eande in alpibus Germanice £ic appellat Kleiner Oi haen. Nonnulli Laubhaen, appellant, a frondibus fiuc folijs arborum & fruticum , qui- bus vdcitur: alij Brigfafan, hoc eft, Phafianummontanum : alijGrijgelhat*n,quafi,Grygal lum dicas a voce: fed alius eftGrygalius, cuius hiftoriamiam dabimus,altus etiam bpilhaen, Gry gallo minor, nec aliter fere differens . Imperiti quidam & vulgus hominum ba?c nomi- na confundunt 5 funt qui fexu tantum differre putent, fed falluntur, vt Qrnifholcgus ait, qui feiplumfing. Ia haec genera diligenter infpexiffe , & a viris harum rerum penc.iifimis, piaecipue clariffimo viro Aegidio ScudoClaronenfi , differentias eorum didiqiffe tradit. 3°It : uce nominantur Fafan negro, vel Fafiano alpeftre, a montium incolis, & viciois.Sturop- fius oommacPhafianusquofdam montanos, nigros & fufcos, veris Phafianis maiores , qui non in fummis montium altil!imorum,vt Vrogalli maiores, fed medijs pier unq^ fy luis repe- riantur : de his lpfis, vt video, Vrogallis minoribus loquens.. Vrogallus, fen Tetrao minor. Kleiner. Othaen. Laubhaen. Birgfafan. Grygeihi- en. Fafan ne** gro. 50 GENVS. DIFFERENTIA X Gallinaceo haud dubio genere eft , mulraqj cum Vrogallo maiore comunia habet, & poft ipfum inter fylueftres Gallinas maximus eft. Ornithologus , a quo iftac om- nia mutuati fumus, ita magnitudine a maiori : & vtroque Gry gallo diftinguit , com- paratis lingulis ad Attagenem ( fic voco Francolinum ) ys Gry gallus minor ( Spilhao )fe- lquialter fit; Vrogal.lus minor (dc quo nunc fermo eft , duplus : Gryga!lus maior omnium maximus , qui etiam Anferem quandoq; excedat, FORMA. DESCRIPTIO. DEM Ornithologushunc Tetraonem minorem fic defcribit: Vrogallus minor a me, inquit, confpedhis multo maiora fupercilia e pellicula rubente, (Casrulea quandoque SupereialL. ni fallor)quam Vrogallus magnus habebar;plumas in vertice nigras. Roltrum nigrum, breue, longitudine tarum tranfuerlipollicis.Callumquinq; aut fex digitorum longitudine, casruieis veilndicis plumis veftirum. Infra collum in.medio dorfo,&alis.pluma? nigricant. Alarum tamen mediae partes candidae fune , item interiores. Venter quoque nigris plumis integitur. Poft medium dorfi, quod nigricare diximus , iterum caudam verfus plumae funt Indic#, vt in collo: vtrobique tamen non totae plumae huius coloris funt, fed mar- gines tantum earum & extremitates, fere vtin Pauonibus. Cauda pennis fu is nigricat, quse in medio multas curtaeque funt, ita vt late extendi poffmt : vtrinqne vero tres lon- Koftrum, Collum. Alae. Venter. Cauda. giores gu$ firtm les aues illis putat , de quibus alibi h A dfioteles , aut eius, fimius , mirabilium fciiicet au* ap thor, ita feribit : In Ponto , aiunt ^per hyemem aues quafdam rejkrm,. qua neq-y excernant, nec/; cum penna cis audiuntur , femidnt , neque cum veru transfiguntur , f d tum demum cum ab igne incaluerint. At quis «ambo ita mentis inops, qui i ftre credat ?horrere membra frigoro ita conceiferim, vt nihil fentiant > idfimihter in gliribus expe tus , veru vero transfigi fine laTionenec Cicero, eloquenciflimufue ainjsmihivnquam perfiuient. Pedes. Magnitu - do. Pluma: pe- dum. V • iil»* Natura- So capiedira- uo. a ‘diliv ■ i tpiu 'hifc gens. Se- psem. b In rutra, biiib . 9® .n* NEMESIANI Poetat ieu Grvgallo maiore. ‘VIII. •cn-nvn. 5 ,y\) j‘.<{ fi bol,-(o;«rrt^t{r:gpiV 'E Tetrace fuo, querii prrpei am Lbngo1ium,& Ornithologi m cum Otide confun- dere diximus, Nemefia Tus ita feribirr TtT etrdcetn E orna, quem nunc votilareT aracem Coeperunt i Anium e fi mulio fiutdjjma,n unquam ( lamqsfoi t£) Cum pedicas ne di fibi contemplauirit ad flans, Immemoripfcfui, tamen indifpendiafurrtt: ■ 4° Tu vero adi at os laquei curnfen feris orbes , Jlpproper a, cirro £)ua con fui Pratorue nouus conflruxit ouanti. Haec Nemefianus, quibus an haec noftra auis, quam mox exhibebimus ,exa<3e refpondeaf, Stultitia, iam videndum eft. Su’ titia in primis, ‘quam Tetraci tribuit, huic potius, quam Otidi, competere videturj etenim eaPhafiani naftjfam /apiti atfortaflis furditasauis alios im- pofuerit , vt cum Vrogallis ideo eandem crederentj quod his, vt aiunt , dum Gallinas voce aliiciunt,& inuitanr,vifus, !k auditus intercipiatursatque interim opus dfe maxima celeri- tate Dorfum. Magnitu-j» do. Caput. Golor. Dorfum. Alas. Cauda. Tibi». GtygdhS. Tpvxoz- xv%. Orrhrio- coccyx. Grygalli defcriprio Magnitu - do. Roftrum. Color. Collum. Venter. Crura. Pedes. a lib, 5. it iAttib.c* 6<, 'ol 4J. ^4, 70 » V lyfsis Aldrouandi tateaucupis, vt bombarda? globo feriat* alias auditum eorum acutiflimum efife. Verum 8c furditas talis huic noRras aui magis congruit, vtpote quam clariflimus Martinus Foxius Cracouienfis medicus , cui hanc alitem & praeclara alia multa accepta refero, mihi fcripfe- ritadeolurdam cfle, vtnebombaeda; fono abigi queat . Quod cum ita fit, facili modo ab aucupantibus decipietur, atq; ita^hiltam forte poeta dixerit. Secunda nota, quod fcilicet in radicibus Apennininidificct , huic nihil aduerfatur , ll A pennini nominealios etiam*, montes intellexeris. Tertia nota, dorfum nempe cinereum, etfi exadenon competat, ita tamen poetas mens intelligi poteft, vt cinereus color in dorfo magis , quam alibi fiteon- fpicuus j aliaqui enim toto corpore maculata eft more Perdicum , vt poeta etiam teRatur. 10 Denique afcnpta magnitudo, Anferina nempe, optime quadrat. Eli itaque iRsec pulcher- rima volucris iam dida; magnitudinis, roRro quodammodo adunco, gibbofo, colore fere nigro ; capite plano , a roftio ad aurium foramina vfqj cinereo , nigris maculis confperfoj quod reliquum eR,itcm & collum, pedus, venter,& coxa;, coloris rufii, modo n jgris, mo- do albis maculis rcfperfi, in colli inferioris extremitate nullas macula; exiRunt. Dorfum & Alae cinerea, maculis eiufdem coloris ,fcd longe maioribus infigniunturs quarumpar- tium etiam quaedam penna; in extrermtatibus candicant. Remiges pennae nigrae fune, cir- cumcirca einerctc. Cauda ruffajcd magis quam reliquo corpore ad caRaneum accedit, fornaculis nigrismaximis confpergitur. Tibia; cinereis plumis & tabellis nigris ornatae. Digiti cinerei, nudi ,quattior. Oculorum cilia coccineus color ambit, vt in alio Tetraone. a0 Tota auis , ti roftrum haberet more rapacium aduncum , & aduncos vngu.es , & partio cor- pore foret ,vt Lithofjlcus, vel Accipiter Fringiliarius videretur. Sed videamus ,numhi- fceOrnithologi deferiptiode Gry gallo ( Dixi enim eafdem auescfie) quadret. Sic itaqj fcrdfcribit: Auisharc ad viuum depida, in Helueticis alpibus , circa Claronam prrecipue vocatur ein Grygclhan per onomatopoeiam,quam ego fecutus, Latini etiam Grygallum diceremalui. Gtaccc etiam ypvxoxxv^ nominari poterit. Apirticuia gryadvocis imita- tionem fada & verbo quod voci Gallinaceorum peculiariter tribuitur :,,vnde& Orthriococcyx pro Gallinaceo legitur. Quod fi quis propter mirificam colorum varieta- tem, qua Attaginem &Gallinagmem etiam fuperae, Attaginem alpinum nominare vo- luerir,pra;fertim cum delieat illima m elfe in cibo exifiimem, non inepte is mihi facere vide- 3© bitur, etfi magnitudine Attagene dodis plerifq; cxiRimatos ( Francolinos ) vt praecedente capitedocui, triplo fere excedat. A capite ad pedes cxtenfa auis, quam vnicamin hoc ge- nere vidi, longa erat tres dodrantes & palmum , roftro vtVrogallus maior, fcd minore ac nigriore. Toto corpore Perdicis fere,prsefcrtim rufiicar., vel Gallinaginis inftar colorato, &pundisdiRindo vbiqj maculifqi nigricantibus .-reliquus eoior rurfuscR, vcladcafta- neae colorem vergens. ER & cinerei aliquid in collo praecipue. Sunt&albte quxdam alir cubi macula:. Iris oculorum rubicunda. Colore circa oculos, retro prsdertim , rubente, anguRius tamen, quam in alijs Gallis fylueRribus, nififarmina forte harc fuit, quam vidi. Ima colli pars prona rubet, intercedentibus lineis cx catrlileo virentibus» In ventre plu- rimum albi eR. Crura pedefq; & digiti fimiliter,vt in Vrogallis. Varietas quidem colorum 4© tam multiplex eR,vt varietatem decoremq;cius verbis exprimere nequeam. Haec ille, vti nam in hac opinione conftans , nam in appendice operis fui de auibus , quam poR edidit, eandem prorfus , aut cognatam fibi videri cum Bellonij Attagine fcribit,quod profedo nullo argumento nixus facere videtur* Cum enim aBcllonij Attagenem in foro Veneto- rum Bononienfium confimiliumqj populorum, qui montibus vicini funt,quandoq;praeRa- retradat ,tbiqj Grygalli prorfus incogniti fint , non video qua ratione opinioni eiusfub- {cribere dcbeam.Scio tamen & Attagenes in agro Bononicnfi,vcl non efie,vel faltem a me hic nunquam hadenus obferuatas. Semel vero mihi Attagen ab Eminentiflimo Cardinale Palasoto miffa Tridento, a lias Sicilia Perdicibus erat paulo maior. Praeterea cum b Bello- niusfuam Attagenem Gallorum Canne petiere fiuc Anate campeRri, quam Tetracem efleje alibicontcndit, multo minorem, Tetracem vero Phafiani corpulentia cfle fcribat,quo mo- doobfecro Grygallus iRe elfc poterit, cuius magnitudinem ipfemct Ornithologus inter Tetraonem vtrumqj mediam conRituit ? 'wtjb s/wr GRY- *7> / - Vlyfsis Aldrouandi Grygallus minor. Spilhan. Birkhoun. GaliinaBe- rufe. Morhlna. ©rnitholo gi error. Feminee ra gaac u for- mofiores maubuSo Attaginus vir. Af. aiHUS a pifeis. Airctyd' vig, Francoli-* n-js- Gallma At di&a. Attagene herba, a Ltb. 4« T/ yfgt.CA* 2+. DE GRYGALLO MINORE, Cap. IX. ALIAM auem fuperioriper amnia fimilem,fed dimidio minorem Ornithologus Gry- gallum minorem vocat, & vulgo in Helueticis montibus jCIaronae praefertimSpi- iham,vej Spilhan nominari ait, fed caufam fe nominis ignorarejvc etiam an eadem lo ams ftc , q -,x circa Coloniam, & alibi Birkhoun id eft8 Betula? gallina nominatur ,quam Gy- bercus Long alitis Attagenem efte putat, P er dici^napwt^perflmilis c flt fed maior, NomcnGer- manicum habet , n&n a montibus fed ab arbore Betula . Denfa enim loca , & opacajvt venatoris in- fidi as , maxime bombardarum minas fugiant petunt , quamobrem ftpc in betuleto latent ; de quo fubindefi diligenter adfis in fenilia^ fata c allidi (fime excurrere videas. At quod nunc non ea- dem nat alitia obferuant,in caufa efl bomb ardarum frequentes vfus^qui multis praclaris auibus Germaniam fpoliauit . Alio quin ego non tam a montibus , quam a Betula colore auem nuncupa- tam nor. Nam fupremum a Betula , corticem fi de tr ah as y qui albo fubefljn nigroq\ ruffefeit , pra- cipuum huius alitis colorem imitatur. P erotice enim pauto magis ruffefeit , vt de Attagtnne Ale- xander Ay udius tradidit. Dor fum quoque inflat Perdicis maculo fum habet. Ha&enus Longo- a© hus. Quaerit Ormcologus an haec vel eadem (it cum Grygallo minore : vd forte faemina m eodem genere, quod Morhennam appellant. Talem enim, inquit, omnino deferibit Turne- rus , & dubitat an fu Attagen vel Gallina ruftica. Marem vero in eo genere totum nigrum^ facit. Fieri autem poteft , vt velTurneus deceptus fit ( quod magis puto ) talem huius G • l- li feminam exiftanandos vt vtrunque genus diuerfum fit , vel Longolius talem huius \x- mi.ise marem efte ignorauerit. Ego quidem in nullo animalium genere, feminam mari co- lorum varietate, & pulchritudine anteire puto. Haec Ornithologus , cuius fuper hacaue opinionem ampledli malui, quam de re nunquam mihivifa diuerfum quid afluere. Quod veroinnulio animalium genere feminas maribus formofiores efte dicat, id profero non vfquequaqj verum eft. Secus ensm in rapacium auium genere, maxime Accipit um.&Fal- j® conum cuenire videmus,in quibus non modo fpeciofiores feminae, fed mafcuhs etiam i^pe duplo maiores funt, & robore etiam fuperant. DE ATTAGENE. Cap. X. IN5TITVTVM a nobis ordinem neutiquam ( nifi fallimur ) inuertemus, fi modo de Attagene agamus. Namfpermologuseft ,pulueratrix, & gratiftimifaporis. Adh^c4® Longolius cum Gallina Betufe, vt paulo ante diximus , eundem facit. Quseitaq, fen* tentta nunquid erronea fit , vt mihi vid etur, alijs viris do&is ex fubfequentibus , quae ductu- rus fum dijudicandum reimquo. JE QJ/ I V O C A. ATTAGINVS Herodoto nomen proprium viri eft AttagenusfAVra^avoO non Atragenus per T. fimplex vt Hermolaus feribit, Athenaeo e genere pifcium eft, qui &Scepinos dicitur. Attagenem ItaliFrancolinum, vt dicemus, vocant , fed & id Jo nomen aequiuocum eft. Ita enim Zacharias Lilius Lagopen (Lagopodem intelligere puto ) i > agro Vicennno vocari feribit ,& Francolinus Nicolao Maffe Columbarum fylueftrium genus eft , mfi forte, vt Ornithologus vult , Gallinarum potius quam Columbarum genus efte dicere voluerit. Gallina quaedam fylueftris , cuius mas niger eft , femina magnitudine Perdicis, Polonis Atragea dicitur Attagena item herba eft, ex qua fomites ignis laudantur» vt fcnbit do&iftimus a Io. Baptifta Porca. SYNO- Ornithologk Lib. XIII. SYNONYMA. 73 AL D V JR AG i a inquit «Bellunenfis yfunt aucs^qua dicuntur Trancolini Latine >v bi Auicenna? vetus translatio hobet Durax. Apud Syluaticum etiam eiufmodi bar- bara? voces leguntur , ab Attagene, vt videtur, corruptae ; 4 dtogo, Attago, Atage, Atehemigi & Atacuign h Ariftoteles, qui bis tantum huius auis mensionem facit, vtrobtqs 10 A’7TctyHva. nominat: Attice apud «Ariftophanem A7Ta^«degtmytefte Varinojvltima cir- cumflexa 5 at non re&£ ita feribi Athenaeus & Euftathius volunt , quoniam quae in di defi- nunt plufquam diflyllaba barytona fint, vt ddctfxcts : dicendum igitur, inquiunt, dr7etya/ & non drjuyhii-, atqui aVxa^ttiquoqja Polluce nominantur . Legitur item drTctydc, neutro genere apud Hefychium &Varinum hoc modo: u.T7*/3vyds Udos xa!» 70 quoloco Ornithologus mauult legendum, ixetl aT7ieyac,Conijcio enim, inquit, eandem auem effe. Inuenio etiam &7ayAi per tfimplex feriptum, & Galenus aliquoties drayii v appellat. Apud Suidam tttym legitur auis nomen, quaefane non alia quam Attagen efte videturjnam & ip- fe 7 multi pu- tarunt, at poft illas nominat. Nam fubinde in lingulari addit, Auifque 'uarte pennata 3° Alt agas , &forta(fis fynechdochicws fpeciem pro genere accipiens , auem nempe monti- ticulampromonticulis omnibus. Etenim paulo poli eandem auem fimul cum Perdice no- minat , quam fane nemo paluftrem dixerit : vel dicamus, do tthXov cocr&rep A*77ctydc Tvpfid £&£ /Sctdl^coVyid eft, vt communis interpretatio habet ^caenum tanquam Attagen turbabis tens, dici poflit, pro 70V ti fiXov, pul- uerem traduci po(fe,etfi proprie ea didio caenum figmficct. Quomodo enim pcrcoenuni G ' iens. a In *Auib, &in Vtfpis. b $>. Hift. e • 49. Ariftopha nes expli- catus. c /. 5 i de oi- uib.c.6 . Gallinago Bcccafie. d in Pt/fiis. GoduuittS Anglorum Fedua. Gallinago. SneppaBel garum. Beccaffia» Vuodcoc- cus. Scolopax. e p« Hifit c* 49. gEpijl. 15. dc fitt.am. h lib.$.cap. 6j de viusb* 74 Vlyfsis Aldrouandi • iens, illum excitare poflit? Solent autem aues pulutratncesjvbipuluerulentalocafrequen^ tant,puluerefcfe purgare, quo tempore ceu nubem ex eo faciunt, quod forte Comicus di- xiffie voluit:fuum tamen mterimcuiq;iudicium relinquo.Qnod fi vero quifpiam pertinacius affieueret, palufirem effie Ariftophanis Attagenem, ego ciim illo , vtpotenihil certi habens, non contenderim, fed diuerfam ergo ab Anftotelis Attagene effie concedere cogetur.Cum itaq; inter viros dodos nondum confiet, qua? auis Attagen elfe poffit,itaq5 aliorum opinio- nem prius examinabo, deinde quid in tam obfcura refentiam, adferam , vtqui ifhec leduiri fint, quam malint, opinionem ampledatur.Turnerus fubolens minime palufirem effie, & al- terius iudicio (ubijeiens, forte quod nullain,aue«a vidiffiet , qua? exadead Attagenis deferi l* ptionem accederet : fi Attagenem, inqiiit,auem palufirem, & varijs maculis diffindam effie ab adagiorum authore vere feribicur , Anglorum Godiumtam , liue Feduam Attagenem, elfe, indubitanter affirmare auderem. Eft autem ipfa Gallinagini ita fimilisCnuic etiam Ari- ftoteles Attagenem affimilat) vt nifi paulo maior effiet, & pedoris color magis ad cinereum verteret, altera ab altera difficulter poffiu diftingui.Viuit in locis palufinbus,& ad ripas flu- minum: roftrum habet longum : fed capta triticum, non fecus atq* Columbi, comedit. Tri- plo pluris quamGallinago apud nos venditur ; tantopere eius caro magnatum palatis arri- det.Gallinagionem intciligit,auem illam paluftrem,& maculis diftinda,quam Belga?Snep- pam vocant, GalliBeccaflam ,Angli Vuodcoccum: de quo idem rurfusjFalluntur , inquit, Britannici ludimagiftri, qui fuum Vuodcoccum Attagenem faciunt , qui folis vefcitur ver- *o mibus,& grana nunquam attingit, quafi vero Goduuitta fua Attagen foret: vnde etiam Ha- drianum lunium hallucinari confiat, qui Attagenem etiam Scolopacem vocari affierit,cum Scolopax Gallinago fit. Ormthologus Germanorum Hafelhun,idefi, corylorum Gallinam ficdidam, quod inter corylos verfari foleat, Attagenem effie putat, hoc praecipue argumen- to fretus , quod in Italia audiuerit , & ex icone Francolini Venctijs didi, & a dodiffimo medico Antonio Mundella fibi miffi, citra vllam, vt credit, haefitationem, cognoueric.Ve- rum id meo iudicio admodum leue argumentum cfi. Quamuis enim pleriq; viri dedi in Italia hancauem Francolinum vocent vt fecit etiam dodiffimus Melchior Guilandinus, qui mihi eam fub eodem nomine aliquando dono Parauio tranfmifit :haud tamen inde fequi puto Attagenem effie, fiquidem iftaec auis, cuius hic fubinde iconem exhibebo, Siculis, 3® apud quos abundat, etiam Fracolinus dida deferiptioni Attagenis melius refpondetc Qua- lem etiam apud Leonardum Cognofciutum nobilem Ferrarienfem inter multa aliavolu- crurn genera ,qua?in Omithonefuo amici caufa alebat, mihi viderecontigit, vnacum_A Gallina Germanica, illi admodum fimili, quas alia non erat , qua Gallina corylorum.Videa- mus itaqj num nofira auis cum veterum Attagene conueniat.*AriftotelesGalIinaginein«, ( Scolopacem) Attagenis colore deferibit. Color Gallinaginis magis ad meam auem,quam ad Gallinam corylorumaccedit:namha?cminus , quam nofira auis maculata eft. Alexan- der Myndius apud f Athenaeum Attagenem Perdice paulo mas orem ejfe ait , totum cire ador - fum x&TuypcLtpov , id eft verficoloribns pidum maculis, fgulina tejle colore , fed magis rujfum corpore gr aui> alis breuibus. Qua? omnia in meo Attagene exade reperiuntur,magriitudoin prinus, dein dorfi color ; & corpus certe valde graue eft , & ad volandfi ineptum: ala? deniqj multo quam in Gallina Coryloru breuiores, veexpreffia etiaicon demoftrat. Syluaticusno- ftree deferiptioni nihil autfakem admodumparum aduerfatur, cumait : Attagen auis opti- ma carnis inuenitur abunde in Rhodo ; dc qua g Hieronymus ait : T u Attagenem eructat , & dc~j come lio Anfere gloriaris» Aliqui Phafianum , ali/ Perdicem interpretantur , fed neutri bene ,cum Galenus ab vtrifq ; distinguat. Reuera autem e fi auis , qua ab aliquibus vocatur F ranco lino ma- gnitudine Pba(iam{Ot\\\Kho\o2p\s Gallina corylorum ad Galiinam accedere feribit) da dij]iwilis(brcuior nepe;in noftra aue cauda mulco prolixior eft, quam in Gallina corylo- rum ) pennis vario modo coloratis, ficut Gallina Indic a, inter dum tamen colore viridi , & calejli confpicitunfapore quidem delicato. Hxc ille, an vero nofira auis alibi viridis,& casrulca rcpc-*° riatur, plane ignoro h Bellonij deferipeio, quantum ex verborum penuria colligere poffium, noftro Attageni potius quam Gallina? corylorum refpondct, fi per Coturnicem,cuius colo- re Tetricem fuanffiCanne petiere, hoc efi, Anatem campcftrem)effie ait, mare intelligamus. Etenim Attagenem fuum, quoad colorem, Anati campeftri fimile effie feribit: Anatem cain- peftrem vero Coturnicibus bene maculatis : Eode modo fyluaticus etiam alibi ait Attage- na effie Coturnicem^ Sunt autem quadam^ inquit alibi. Coturnices magnafi miles Columbis, & ha funt Attagenes; alia vero par ua qua vulgo dicuntur .Quale a. Sed hic per Colubas, maiores forte intelligendae veniunt, fiquid e a lias Phafianoru magnitudine effie dixerat.Porrp quam- uis Omichologia: Lib. XIII. 7S Atagen cum tritico multiplici Ipica. inqii.3! b ,‘JO U O jurjs,'.} rmltoZ i i Vlyl sis, Aldrouandi Attagenu genera* ilikii-fa lkh.cap.$ o Attagenis gioft ratis «Jefcriptio» Color. Capufc pedura ds« 76 Pono quamuis Bellonjj Attagenis deferiptio quodammodo cum noftra aue conueniat, reucia tamen, vel diuerfa eft 5 vel feminam (modo femina n m ire inhoc gene.e dilciepet, quod ignoro ) defcriplit . Etenim noftra veluc criftdm in eaprte gerit , qua fiellomj auis , quemadmodum ex pi&ura agnofcitUr,deftituta eft, Velaiiquot fpecies fuerint : namFlo- renti^e apud Serenifftmum Magnum Ducem binas diuerfas obleaianis vnam nod a* fimi- lem , alteram quam marem credebat., roftro pigro, fed m extremo rubefeenti, oculi pupilla nigra, iride cinerea , maculis albis per ventrem , dorfo ferrugineo nigris maculis infigni- to, pedibus etiam ferrugineis . Praeterea i lulius Alexandrinus diueifum Attagenum genus fefe vidifte tradit,magnadligentiaexHifpania allatum,pau 6 noftra te maius, longiore col-jio lo,&o ui ibus , plumis non eifdem macularum notis diftin&is , quod , vt noftrum nos , fic Francohnum vocant Hifpani fuum. Quae notae equjdem noftra? aui omnino competunt, q.ae talis eft. Magnitudine , & toto habitu ad PhalJanum accedit. RoftrUm habet breue, nigrum & in extremo recuiuum. Cojor toto fere corpore variai ; Caput in primis afpedtus pulcherrimi criftam in medio vei fice eredam habet UjbJideam mgns& albis matulis va- riegatam. Pupilla oculoi um nigra eft «r iris lutea; fupercilia vt in Tetraoneex pellicula coc- cineo colore rubente. Sub roftto. & gula? principio ceu barba ex tenuiilirrns plumis depen- det. Collum longiufculum, & ad corpons habitum afTimftatum, tenue & exile, cmereu v , item maeuhs nigris (&albisconfpeffurn : qnae in eo diff < u 't , quod hic albae in capite ni- gra? fint intenfioies* Pedoris matula ciufdem coloris, e? fi 3 ferrugineae etiam aliae percur- 20 runt. Venter cauda, coxae ,& tibia:, que plumis, veftiuntur, lubcinerea,feu plumbea & ni- gris irem maculis rcfperfa . Pedum digiti anteriores longi , pofterior breuis ftnguli adunco fumo armati* 1 L O C V S i lik de hin c s r ©. 41. Bcllonij eg lor. Attag5 Io- nicus d gram. e Giapo» raca Gy&cis% f ll>\ S.cap, g P'Oy/. 345* ATT AGEN montium incola eft* B.?Uomus ad plana defeendere negat, atq;hir>c raroi GaJlia eonfpic i jnift aliunde inferantur :profl:ai e tamen nonnunquatri :$<* foro vrbium, qtije montibus adiacent,vt Ve^etij' .Bononia, Roma?;relatum ctia n (ibi efte a quibufdam fide dignis ex Pyri laeis & Auemienftbus montibus allatos Franufeo ChtiftianiiTimo Gallorum Regi in cibum cellUfesqnod poft rem um, quod nempe in Pyrmeis montibus Attagenes degant, etiam b Iuli ! js Scaliger hifce veiiibusatteftatur. E e de licattore qua valens fucco fu aiore corpulentia Attagen pr a flo eft Oris provincialibus Pyrinatt EI omen n.inutmt deferens ficxut flant E rati tolium turba nuncupat vulgh Idem fbrtaflis quoq; c Plinius dixit , cum ait ; Capitur & in Gallia , Mifpanidq^ & per alpes+Q, ettam* Verum qui in Hifpama nafcitur, vtexlulici Alexandrum, diximus ommnonofter vi- detur. Quod vero Bellonius ait nunquam ad plana defeendere, ineo, (ibi ipli contrarius eft, nam paulo poft Ariftophaoem interpretans id non tantum fleri p< tfe admittit, fed. etiam vt ahqtio tempore ibi moram trahatineqj id etiam verum eft, quod in Bonomenft foro At- tagen proftet 5 quinimo noftris aucupibus plane ignotus eft. Anis, cuius nos ico »em dedi- mus, ia Siciliae montibus, vtdxi , fatisabunde repentur. Ex Ionia allatus ol m inmigno precio erat, vnde Plinius ait , Attagen maxime Ionicus celebratur , quondam extlHmatus tn terraras aues . Ionicum etiam nominat dMirtialis , Clemens vero Aegyptias a g doftscom- mendaitfcripfit . Frequentes quoqjin Rhodo iofuia funteefte Syluanco. In Cypro In- fula ct.iamnum domi ali Alexander Benedidusrcfert,fed cum veteres Attagenes captosj# a cibo abftinete dicant, dubitandum videtur, nutu alias aucs Attagenes vocet: nifi forfttan ibi alantur , dum pulli adhuc accipiuntur: nam &* Varro docet, qua ratione educentur. Mirum vero videtur , quod a^Plinio proditum memorixeft inCeta ceruos non eftepra?- terquam in Cydoniatarum regione , item apros & Attagenes, g Ambrofius Leo Nolanus nullos etiam in Campania reperiri feribit, quemadmodum neq; Perdices, cum inquit, alio- quiin ea abundent Phaftani,& Coturnices^quasQualeas, &'Corurmces magnae, quas Star- nas illinuncupanr. Cuius rei caufam rationemqs inquirens, aconitum negat ea in regione nafei, quo cum fe aues ifta? purgent, vt ille tradit)itaq’ mirum nor, t(fe3fi ibi non dfgant.Sed .. ipfum ; Siculi cfi Perdicii}9 dent, p/umsco- panis maiores Coturnices vulgo S.carnas nuncupati nam in tota, mfi ego turpiter £a lior, ‘*n%vbia^- rpedica — merita ha- VOX. EDVCATIO. VICTVS. * « res apud RAP H AEL Volaterranus ATTar^avtanquam ex Ariftophane dulce canere inter- Caoanos precatur: atqui apud Cornicem , vel vili m alit m smhcrcm ninqv^n' btiusauis S^rp*nu- cantum memoratum noui ,& plane id lommare’ videtur Volaterrano?: Ve: eor ^uP‘*,)iUr* autetn veluti memoria la pium, quod Aeliano d< fit bat, lemimbus , frugibufue erutis atqjefifofiis , vt ftophanifi Spermologus auis,did^ quam ex Athena?o ici ibunt ab eruendis feminibus niomenhibcre*, gn,beet. Sed quis non vider, parum referre,fiue effoflis m agro antequam proucnerint,fiue aliter rc^ ^°,atcrr^ . percis vefcatur, modo illa imeibum recipiat, . • ;r > 4^ Italia Starna?, minores Perdices d cuntur, maiores fiueruCe Coturnices, Mirum etiam eur ; & alij non fcripfetint Francohnos & Perdices in Campania non pi ouenire. NATVRA. SYMPATHIA ** * K) * <\ idti no*r ATTAGEN, inquit * Arifloteles, pulueratrix efl,vt reliqu^auesbbn altiuol^fc d terrse propinqua?. Idem A^xander Myndius teita tur, item captos non folum non manfuefcere,fed ne vocem quidem amplius ederie,nifi dentio liberi dimutauttjEf , hoc pariter Gilius repetit, qui praeterea ab Attagene cernos amari eik Opptano fcribit^c ec ^ jo rumdorfoinfibre , Contrab Alianushas aues CkGallinacebs inimicos elfe-alferir. . . . \ . A . . . . < ./v. 'varj&.Tar ni error.; a ttb. 4 de 4*. t" r C In Giop. G~£ i j, d .9 » ip . Spcrmolo gusauisvo, de dida. Attage pul uerairix a- uiscft. a hb 9 Hijl . ( 49. Cemos At tageamaf, & Gallina* cm s odir. b ‘ 9 Hijl t. 4 G | PRO- r Attagene? qui dicare fur» Pauones qui» Serui ' cur Attagenes vocati. ^Menfis ini fiu vt Gije ci vocant, ISfumenius auis fimilis Attagen^ Ardea in $uem. 7% Vlyfsis Aldrouandi PROVERBIA. • ; : AT TA G E N, Ar^etyas j Suidas indicat hoc cognominis prouerbiali ioco dici folece in /eruos ftigmaticos, quod haec auis plumas habeat varijs coloni notis diftincftas. Atqi ita fanc Ariftophanes eandem vocem accipit, mquiens; E/ il TUy%otvei vis Cfxdv W) /uivo$ A 'vrcty as £io( vrtp *yat WQixihos xmAturtT^ JCS Si quis l1 vobis erit fu git tuus atq\ vjtus notis Alt aginis fanis apud nos vanus aprellabitu? . Ad eundem modum va.dc,, ideft,Pauones appellant Grasci nitidit\scultqs,& vei-ficoloribus grnidos. Aliud adagium eft apud eundem Suidam , Att ayci; vHfuvtety ivzdv&v, nec plura; apparet autem locumdfe mutilum. Adagiorum author traduxit. Attagena nouilunium , & refertur , inquit, hoc adagium d Suida , nec explicatur , nifi quod e diuerfis locis haud difficile conieciu- ra colligi pote fi, ditium fuijfe in tur bam abieclorum & feruilium hominum. Siquidem Atta - gen aui s esi palufiris, verftcoloribus plumarum maculis difiinCta, vndeferuum hominem fig- maticum , & cui tergum ob plagarum vibices, varijs punctis cjjet picturatum , Attagenam vo ?P c ab an t. Porro adnpuam lunam(fic enim Graci vocant initium menfis,cum calendas non habeant) & ferui difixabebantur apud Athenienfes , dr militum dele Cius agebatur,vt Suidas fer ibit in vo- ce N«/wwi#.Ii<£C ille. Sed ignorabat Humenium auemeflfe Attageni limijern, de qua plura Deo volente u propria eius hiftoria dicam ; Icaq* quadrabit prouerbium, fi duo inter fe fi- tniliter improbi, & varijs dolis referti (vt aues iftae maculis) conuenerinr. N delebar etiam idem plane prouerbium dfe quod alibi retulit, Canuenerunt Altabas NumemUs, Xv.ifAQov Att et@d; t» (legendum Arvctyd; vt) xeeiNvfxnm;, Quidam , inquit, legunt Attagas ( & j-Vuefa ita omnino legendum eft) Dici folitum quoties improbus aggregatur cum improbo. Diffinia- mus tradit bos infigne par furum fuijfe. Meminit huius Diogenes Laertius in vita TimornsNicci. Alam boc promrbh notabas eos , qui putabant intelleCiu attefianie fenfibus ejfe credendam ,cum^ ipfe nec rationi nec fenfibus afntievdnm putaret. Simillimum illi, quod alibi dictum efi}cuma> Bitho Baccius. Haec idem ille, deceptus, vt apparet, a Diogeniano , qui atrium nomina, ho- minum nomina fuiffeputauit. Attagenae macularum varietate flmilis eft etiam Ardea ftdhn ris,qnamexferuo(nimirumftigmatia)in aucm mutatam fa bulantur, eadem fcilicet rationi qua feruus improbus, vibicibus & liuoribu$,aut etiam cauterijs notatus, Attagen dicitur. Hanc item parGemiamjTpb' vci$ xctxupyot;, id eft, matis ter mala, hoc eft, dj «na di- gnis eueniunt, aiunt ab huiufmodi quadam fabula profedam. Narrant Attegenes anes, cum primum e Lydia in Aegyptum effent deportatae, atq$ in lyluas dimiftae, Coturnicis vo* cem edidiflej deinde euenifte , vt exiccato Nili fluminis alueo , peftilcnda regionem Aer v- ptiorum infeftaret , magnamq; hominum vim abfumeretj Interea Attagenes vocem cdfre^- coepifle humanam & articplatam, aliquanto maiorem puerili, dicentes ha*c verb^* vdt; xa Kot ; Tp )s xee.Net, id eft, malis ter mala. «Athenaeus huius fabulae authorem citat Socratem m libro de terminis ac locis, tum de igne ac lapidibus , fip efferens adagium , ffis vo i; xaxffi yot; $**«'• Circumfertur inter Graecas fententias & hic verfusj {ft^Aca ydp ctvffi ^cSrAac xau d/cTo/ <5*'o§: ldeftj r Viro bono boya largiuntur c alites. Referuntur & hi fenarijex poeta quopiam in commentarijs de audiendis poetisa E; fauppeivov ydp vibv fivMujudjdv ICct xtte, dixot&akS iol xccpuvcSas @por p/f,idcft Con filia fi quis de /linar it improba. Huic nec ejfe eftpramium ferre improbum. vsv re» Omicho!ogi;e Lib.XIII. 79 V 5 V S IN C I BIS. APIerifq, medicis, maximi Galeno &'Qribafio in ratione alimei t\ Attagenes cum P rdiabps feieconiunguntur. Caro earum facillime excoquitur , & probum fuc- tugenf rat.Iuhanc, inquit* Julius Alexandrinus, non immerito omnes congeras alimenti probi Hudess fiue laudatus fuce us fit ex fangmnisoptimi generatione , vi?dt clari "JP maximeilluftrcfqsfpiritus gignantur$feu fpedanda copia, qu£, vtin anibusexpedi&ri hinc poteft, idqj pauciflimo excremento, mulca, feu concodtonis facilitatem fequamur , cum-, alimenti» vtdiximus, nonexigua cop>aconiundaro. Indicio horum omnium fuerit carnis jn primis candor totius, & teneritudo, fibris prorfus nullis, quae manifefto bonitatem no- b s alimenti hanc p sefienti quam experimur Haec illcj & Gilenusreueray^c^wfA:^//^- genum farne laudabilem^ neqt tenuemmeqs crafJUm giguiait. Durdfjtuisy inquit *> Auicenna, vt Bdlunenfis emenda x^prafirtur carniCubigi{ Coturnicem interpretatur Bellunenfis,Ve- netijs didam hoc eft, Perdicem, cuius roftrum & pedes rub€t)c£* AlfuacatL hoc genus Tur- tururheft» vel Palumbium colore camelino, aut cinereo, Bettunenth) eadem temper an/ior, teneriorqiacficcioteft carne AltedarugiQxoz cft,vt idem Bdlunenfis vertit, Phafi mi, vel Per- $o'dicis, vel Au is CotUrnici fimilis) Et minus calida . Ec alibirurfus \ Inter aufs melior eflearo filduragi , & Gallinarum eft fubtilior ea , & non funt cum nutrimento carnium Ale h ab agi , & 4ltedarigi(<\A\\ciz)\s eft obfcurtis &haud (cio an deprauatus.) Attagenis efus no i alitcrac exterarum praeftantilfirnarum auiumfemperi ) maximo fionorehibitusfuit , Phce licides apud p Athena-p^um varias fe .delicias degoilaife ref rr, vppot 1 myr a, vel propylea( juam vocem pro cibo nufquam iouenio)ifch id^s,hihi I hoi u.n cum hoc ce volucrum genere con- ferri polfeteftatu j & Galli, tefte<*Bellonio cibum aliquem £ fapoi is excellentia & ipaxi- Hi&pifcescomendare volentes, Perdici marino comparant, ita(inquir)antiqui Attagenem Perdici praeferentes, huiufmodi delicatos cibos Attagenerma i-nos nuncupabant.Non mi* - rumitaqsfi*D. Hieronymus in luxui tofi. iri &g»iliAddkijviieditum inuedtus, Attagenem I® eructare, & de comefto Anfere gloriari obijeiar. Veteres ac in p imis fp inius Ionicum tam t quam ijs ,qui&al|js regionibus aberretur , delicaiiorei^eeiebrabant. Hinc legimus etiam ^pud*Fiaccum. Non Afra anis defbendat in ventrem meum Non Attagen Ionie us\ Jucundior quam U fi a de pingui jjimie . Cliu a ramis arborum , laudat eofdem h Martialis. Inter fapores f. *tur alitum primus Ionicarum gu frus Attagenarum. 4©’ Aulus Gellius vero Attagenam Phrygiam ex Satyra Varronis, quae tsupiiditr/md^cv inferi- pta eft, id eft, de peregrinis ciborum generibus, nominat inter genera & nomina edulium & domicilia omnibus alijs praeihntia, qua? profunda ingluuies veftigauit, Scaliger Hiberi* eum celebrat, inquiens; T urgenfq\ noftro /anguine er u fiet Pagrum Aut Attagena Hibericum. Condituram harum auium leges apu fc Apicium, In Perdice , inquit, Attagena, &in Tur- ttrrtffcilicet condimentum ) piper , ligufticum , mentham „ ruta femen g liquamen* merum & fleum c ali facies» : Caro Affa genu quali a /. i Sa- Jub.c.y, uiognoJ. o;n<' - •,osr,di/\ v . ... 7' b t. 2 . sapo rm Vi r. I /li; Luxus m efuAttage num. c iif>. 14« D inn. d .j de. A» hio. cap 6. Perdix ma tinus, 4. ai .AjULum dfif.&.amh' fis. il- lo.cap* 48. g In Eoi» I \fibt 1^,* ) i . f] j U * \ i i l» j Tgofi» %Attic. c.16 Attagena Phtygia. fci» 6» €. gc f > V./* i* MED I CI. dv GALENVS alibi, quibus Attigenum carnesconueniant , docet, & ftomachieis prodeffc alias etiam dixit. Inhbrode renum aflfe&ibus, qui eidem Galeno aferi- bitur,pro nephriticis etiam laudantur. Hinc Alexander Benedidus vidusratio- oeqi pro calculofis defcribensjLaudatiifimus, inquit, ineibo eft Attagen, fi domi non edtw catus fuerit. Cerebrum &intelled’imac genituram auget ,tefte Auicenna,libidinemqj promouec. Trallianus Attagenes etiam purulentis in cibo concedit# DE & 1.6. de fa- mi, te en. 1. 3 de tompo md. \ 8o Vlyfsis Aidrouandi DE GALLINA: CORYLQRVM. Cap.: XX 'ii A Longolij error. Orix quid 1 1 i> i'yi ‘ ' 'V '6 ; Q-!s; ).VMV di ■*» -i /A-\ ' u,.... ... 1 u ■: i ■ i1;1 . : i il • . J ?. .? n rfisj.* jl ^3» i 1M. »;;£T • ' ,j $hatic Perdix al- fcilicetcum Oto aue nodurnaimplicans, dicifcrtbk» ad eandem fententiam iqnpylfus pft. ba,velmd MihiLagodia: nomen a Ibporefa&am, & non Otidi, feu Oto No&uae ilmiliconijenire; vi- sa na. detur, eb quod pedes plumis viilofos & leporis ferme fimiles habeat; qua rationc euapaka/® Hefelhetj. gopodijqu^m Perdicem alba m,veJ montanam appellant, inditum nomem a In opere deremetalh , , (?0 3 . c. 5 4. Gallina vi- cium. Bonafa & c.tis erym, Auisbona; b lib. 5. cie zAuih* cap„ 54* Otis Lon- i'& circa lacum Verbi num Peiins Gelinotte. a]pedica, ideft, Perdix alpinai abalijs, vtBellinzonse Fafanella, alijs deniq; F ancoiinu , vt faimage. probat Ornithologus ex dodiffimimedici AloyfijMundelIa?epiftolaex Iraiia adeum ueiltR3 ' curnduis icone , qiue omnino cum Gallma Corylorum eadem erat., Galli vocant GeA Perdy de ^,lotte> vc^ gelinettef.uuiage, idefi^Gallinamfylueftrem, vt iu Bu;gundia & Lothoringia, monta^nc.' Perdis de montago/h idefi, Perdicem montanairnitem Geline,velGclinote de boys. Ahgli Geline°de. Morchen , vt quendam (ibi interpretatum fuifie Ornithologus m.emomt; fed hoc nomine boys. potius quaedam fylucftris Gallina fignificari videtur. Vngan Tlchrafarm^dsrvid.eil, Csefaris Tfchafar- aucm, farte ob carnis praeftantiam, quali Csefare digna fit. I-Uyrij Gerzabelk , vel Kzierzia» bek: Turea? Iabantau. -1 ■. .\j 03 madar. Cc faris a- uis. Kzierzia- bek. Iabantau* Pernis al« pedica. Fa fabella, Fraeoiino. Gdinctte. ' Morehcu*. Gallinx co rylorum cu Perdice iimiiitudo GENVS. DIFFERENTIA h 5 /T 74 A GALLINA Corylorum prorfus ex Perdicum genere videretur,ni(i maior effer; vnde dicebat Longolius, Otis (intelligit aut Gallinam coryli ) Perdici adeo fimilis efi, vt praeter hoc inditium (nimiru qu.odplum.as circa aures non erigit , vt Otus, u d demittit, vt paleatii quandam fpeciem repra-Teotet potius,quam auricubru) & quodrofiro paulo longiore eft, ab ilbparudiftcticorpuLdor Mmfn & cruribus plumofioribuscurrit^ vt fortaifis ob hoc ab Alexandro Myndio Lagodias di6la (it, oh id quod tanqua villis lepo- rinis hirta viideatujr. H^c ille. Cuitaq; Perdicii/ multo maior fit,5ead Galli na prope acce- dat, itaqj ad Galli natu tone genus potius refeteda vifetur: luu ramea interime uiq;'udicii| relinquo OiTUthoiogia- Lib.Xlii. ' 81 relinquo. Quod veto L^ngobus palearum quandam fpeciemfrep.cfentaredicat;idim_> Gallina corylorum nvinin^vidciu habcrelocum» FORMA. DESCRIPTIO. ■f • . X GALLVS Coryli, inquit Ornithologus, quem ipfeco nfideraui, talis erat: paulo rmaorGallina,ro(tro breui, nigro, Palpebra fuperior crocco aut fere cocci colore fplendebat:puto autem in maribus hunc colorem inte n.fiprt. m ede, m feminis re- mifium(vnde mea, quam nulli do£b (fimus Melchior Guilandinus pro Attagene aliquando Patauiodono mifit ,faemina fuent , nam in ea talis color admodum rermlfus erat.^Penns» vndiqy variae, fic vt color glaucus fiqe cinereus, niger, caftaneus galbus in eisfpedtarentur* Deniqj tota erat varia & elegans auis. Cauda quam Perdici longior; in extremitate coloiis glaucis paulo interius vero linea latiufculaerat nigra, Infupina etiam capitis parte pluma? nigra?. Pedes omnino hirfuti plumis ad principium v(q, digitorum perlinentibus , qua? vil- los leporinos fete referebant- Digiti pedum corticofi, fquamofi, gja uci , multis lineis arti- culati, vtin Gallo fylueftriillo, quem Gallum frondium (JLaubhan) noftri vocant. Hatfte- nus Ornithologus. Mirum videtur, cur fufeam eam maculam tacuerit , e qua ejufdem colo- $»ris tenues quadam pennaeceu villi dependentestanquam barbam effiunt. Quam vero lineam nigramincauda vocat, ea profedo maxima potius macuja dicenda eft , 'in quaet- iamaduertendum eft, quod fuperiores pennae* quae caeteras tegunt, ea ca rea nr, Verum ficuti mutila quodammodo haec Ornithologidefcriptio eft, ita contra c nariorem ex dodtiftimo • Petro Belloniq praeterire nolo. Auis, inquit , quam fyluaticam G limam vocant , Lute** tiam Parifiorum quandoq,- ex Hcrcina fylu a defertur media potiftimum hyeme. Arbitra- mur autem hinc eam eife, quam vetares R( mani Gallinam rulUcaon dicebant. Qui has volucres ad nos deferunt, ex Lothoringiae oris veniunt, &cum Phafian/s delicatiores efte fciant, duobus etiam aureis, nono unquam eafdem vendunt; nam Ptjncipum oeconomi etr,- ptas ab ipfis portatoribus ad aulas deducunt, vel pripatis etiam mag 'itum epulis nuptijfq; f® ceu apnflimas volucres referuant Ratio cur eiufmodi alites, veterum Ga 1 linas rufticas cf- fefufpicati fumus, haud deeft; (iquidctn quae M. Varro (vbi ait: Gabina rujiica ftnt in vrbe rara, nec fere manfueta, fne cauea Roma, fmil.es facfe non his ‘villaticis Gallinis, notfrisfed A- frteanis afpcttu,& facie incontaminata', in ornatibus publicis [olent poni cum. Pfittaccis Me - rufis albis : item alijs id genus rebus inufitatis : neque feti m villis oua , aut pullos faciunt r (in [eruttute enim non fcetant)fed in fluis.) Rufticae Gallinae t* ibuit , ea omnia egregiead-? modum huic Gallinae fylueltii conueniunc Nomen fecit haec auis infulaemarisLigufti- ci, Gallinaria? inde didtae, quod haec eiufmodi etia manes copiose fubmimftraret. Hinc quo® quefa&um eft, vt nonnulli exiftima i crine Perdices, quas incolae funt.icra? pingues vocant, ciTehas noftras ('alljnasfyluatic-is. Pennae fuperioris dor fi fimilesfunt ALolopacis, (Bec- 4®cafle,)quae vero fub ventre e regione ventriculi fune, albefeunt, n igro, macul a tae,& quae in collo funr, vt Phafiani. Caput &roftrum inftar Perdici^ rubedinem habet in fupercilijs,vt Perdix. Cauda etiam, vtin Perdice minore, fulua (grdea) in extremitatealba , & deinde nigra ad pollicis magnitudinem, caecera colorecolliTettaonis, Penna?, qyaefunt fupra_j oftafacra longae ac duplices, colore , vt in didla Perdice, Remiges alarum adindar Aluco- ni§ maculatae funt. Tibiae plumis ad digitos fere vfq, tedtae. Pedes habet, yr Perdix, quam diximus: qua nota ab Attagene diftinguuntur, ficuti etiam corpulentia , qua? Gallina mi- nor eft. Roftrum obtinet breue rotundum & nigrum. Habet pariter pennas phoeniceas, hoc eft, colore dadfylorutr» in vtroq; latere ftomachi fubahs. Infumma quicunq; imagi® natur fefe Perdicis confpicere fpeciem colore inter rubrum & cinereum medio , quae prae- lo tcrca aliquid de Phafiani plumis participet, hic Gallinam hanc fyluaticam confpexent. Ha&enus Bellonius. ' , tv. .A, ? S» Color. Cauda. Fcdes. Laubhan. a lib. y. de auib . c, 1 1. Gallina fyl uatica. Gallinam® ftica* Gallinaria infula. Defcript. Dorium* Capti?, A Ise. Tibi«. LOCVS 8 2 Vlyfsis Aldrouandi Gallina Corylorum cum Aegylope, fiue feftuca. ! Omithologiae Lib. XIII 83 LOCVS VICTVS. V/ ' ■ l ‘ < HOC CE auium genus Albertotefte frequenter corulis infidet ,& iulis feu nuca- mentis, quae piper longum fpecie referunt, v'e fertur. Scdcumeiufmodi iuli toto anni tempore non dentur, itaqj pronunciandum videtur, eos tantum alijs cibis I© praeferre ;alioqui,vt*Georgius Agricola tradit, in condenfis opacis fyluis degere folec. Idem ait plurimas in montanis fyluis circa radices alpium reperiri ,praefertim vbi coryli &rubi abundant, nimirum vt alantur ijs in locis, & auium rapacium infidijs tutiores fint,hyeme itidem in fyluis manere, at corylis vefei, minime . Idem fere Aloyfius Mundel- la io epiftola ad Ornithologuin feripta afleritiln noftris regionibus,inquiens (circa Brixiam Venedorum) ea auis capi nonconfucuit, licet auceps quidam mihi proculdubio affirmaue- rit,fe plurimas per anteadam hyemem venando cepiffe,eafqsper montes tantum arboribus coalitos, per fyluas videri non per campeftria,vc quae rapacium volucrum infidias magis ti- meant, quam hominum aftus 3 ac quandoq; in arborum ramis humilioribus infidere , & ve- lociter, vt Coturnices quoq: aflb!ent,cucrere.Haec ille. Sed quo vidu vtantur , nemo cx- 20 plicat^ vnde omnino crediderim fpennologas effe . Pullos vbi edueauerunt , vt iam volari poflint, dio adducunt extra locum educationis ipforum ; illi vero bini, mas & femina alij, ahorlum fe conferunt, quodindubiranter obalimenti inopiam facere coguntur. Omuho, lo- gus aucupem narraffe (ibi tradit , fe captae cuiufdam ing!uuiem& ventriculum refeidiffe cibo, quo aleretur, in eis animaduerfo, aliam quandam deinde multo tempore pauiffe; fed tk in cibum non nominat,.cutnalioqui nominare fane debebat* COITVS. 30 'Tbk TEGANT , 'inquit author de natura rerum, Gallinas coryli more aliorum animan? tium coire, fed libidinis tempore marem hiante ore difeurrere, donec fpuat,feu JL ^1 fpumamaijciat , quam femina mox deuorat concipit. Sed hoc falfusn efle j Albertus hac rarione affirmat, quod orCjinquit, accipitur, in ventrem fertur, vbi alteratum nutrit, & quod fupe fluam eft,aluo redditu .Vndc merito omnibus fefc ridiculum proponit: * Chrillophorus Encelius vir alias vndiquaque dodiffimus, omnes ferm e Gallinas fylueflres ore, fed diuerfo modo coire pronuncians. Hae fpecies, inquit, Gallinarum fylucftrium,quae a corylis & vitibus nomen habent 5 item quae ab agris requiefeentibus nomen inuenere in Marchia, coloris cyanei, optimi faporis3boni chymi coeunt ore circa aequinodiam vernum, obfculationefada , vt folent Columba? . Gallus enim iflarum fpecicrum roftrum inferit in 40 os femellae, & itafperma infundit, more viperarum, in femellam. Hinc credibileeft,-quod fuerunt aucupes & venatores, Gallos de fylueftabus Gallinis, quae a corylis nomen inuene- re ( quas alias nefeio an bene,Bonafas vocant ) feaio confedos oua more femellae ponere, quae excludant buffones, &ex illis nafei bafihfcos fylueflres , ficuc cx ouo Galli Gallinacei domeftici poli: nouem annos excluditur Bafilifcus per rubetam domefticus^id quod teftatur experientia.Sunt enim ifti ferpentes vere bafilifci fylueflres deferiptione Nicandri, qui ba- filifcu fylueftrem defcribit.Neqj eft genus per fe & rariffime reperitur. In Marchia & in di- tione Abbatis Zinnenzis, prope vrbemLuckenualdam contigit mihi videfc talem ferpen- tem interfedutn a pallore, & profedo magna in fyluis ibi eft copia talium Gallinarum-^. Serpens erat capitis acuminati ,thui coloris &ferme crocei , longitudine ad tres palmos 50& vitra, immenfecralficudinis, cauda turbinata in latus multis noculis candidis aluo in- fignitus, tergore tendente ad colorem cyaneum, orisimmenfi proportione corporis. Pa- ftor qui eum interfecerat acuminata fecuri, narrabat mihi illum vefei ranis, ferpentibus& omnium generum animantibus , praeter Bonofas , vt de quarum profapia fit genitus. Habi- tationem eius eife ad paludes, praecipue vbi coryli finr, mirum in modum deledari lado, propterea interficere eam vaccas venato idu & propterea ipfum quoq; eo magis peti a. palloribus & interfici. Bctulir idem mihi paftor eius vocem elfe veluti Aofens defen- dentis pullos ,8c hanc vocem Nicander vocartygen . Haec omnia itaqj ille , quae quivo- let,credet, ego penes ipfum fidem manere volo, & profedo nemo vnquam ctfi difertiffi- nms \ a lib.de fub’ t manas. Cur in «fyl- uis agat. a In opere de re metall. Ii, Enceli; inoptfe. Bafilifci fe bulofa ge- neratio. Tygen quid. / Bafilici fyl ueftres , dc domeftici. Ofis equu amat* Carnis qualitas» Cibi nobi- litas. Bona fae fa- cultas. 84 Vlyfsis Aldrouandi mus mihi perfuafctit animalia vlla ore coire aut concipere, aut ex auium ouis ferpentes ge- nerari.Refert porro (lini i em fubinde fabulam de Vrogallorum conceptione , & ferpentium quorundam ex fpermate eorum in terram effufo generatjone," vtfuo foco etiam diximus* Bafilifcos etiam aliquos fylueftres, alios domefticos effe , & illoTa NicandroUefcribi nullo authore aut tefte, ne ipfo quidem , quo nititur , Nicandro defenderit . Quamobrem ad ac- curatiorem de hifce ferpentibus inquifitionem, hoc feripto noftro, fi forte inciderit, excita- ri ipfum velim, aut nimis credulos alios homunciones eius aflfeclas, ita quidem nc vulgo, & palloribus temere fidem adhibeant. CAPIENDI RATIO. ST V MP FI VS Gallinas corylorum bis quotannis capiafferit,menfe nimirum Mar- tio, & Autumno. Capturus eas auceps, inquit, vocem earuui diligenter obferuatam fifiula imitatur in fylua: illas fi praTentes fuerint, refpondent . Tum auceps in Tugu- rio aliquo humili fe abfeondit, & rete eredum aliquot palfuum longitudine ante tugurium extendit. Tum autem fiftula vocat: aduolat illa, & per terram iuxta tugurium huc illuc di- fcurrens reti implicatur & capitur. Et rurfus -3 Si gallus, inquit, -tantum huius generis capia- tur,Gallina relida,Gallum alterum adducet, tta vt plures Galli vnamfemperfasminam fe* 10 quentes deinceps aliquando capiantur. Gallina ve;ocnpra , Gallus alteram fequitur Galli- nam, nec amplius ad priftinas habitationis locum reuertitur. SYMPATHIA. GY B E R T V S Longolius,qui vt aliquoties diximus coryli! Gallinam Otidem vete- :um facit, illam quoq3equis(quod veteres dc Otide fcribunt)gaudere trad.t,nefcio ex propriane experientia, an inde tantum, quod auem eandem dfe peifuafum ha- be bat. Verba eius in dialogo hxc funr. LONG. En nbiOtin( Otidem potius ) vt equo3^ deiedatur, caudam iliius, vt vellicat, vt alfilit fternufanti. P A M P H. Nidum parat, quam- obrem fetas equinas colhgit.L O N G. Nihil minus, naturalis eftamoiis j quamobrem ij, qui vel vilco,vel retibus,vel arcu iUam fallunt, equum adducunt, fed eum aucuparium, qui bom- bardas, vel fcorpionis fragorem non exhojrrefcit. Nam fidis equis, quibus Perdices illa- queanti raro prehenditur. VSVS IN CIBIS. NOSTRI, inquit Ornithologus, cibum prorfus nobilem, & ferarum auium omnium^C laudatilfimam hanc auem prodicant jita vt principibus etiam interdum poftridie^ quam coda eft, apponatur fola auium , aut omnino animalium fortafifis . Sunt qui colores quatuor diuerfos in eius carne inueniri dicant.Hxc ille, fed quales non addit. Alber- tus carnem foris nigram intus a!bam elfe feribit, teneram vero & grariffmiifaporis.Author de natura rerum, & Aloyfius Mundella in probitate lucci Perdici eam comparant, Mundella etiam praefert. Capta, vt Stumpfius ait, per excrementi locum exentetan,faliri,condiriq$ poteft, vt cum plumis etiam diu feruari, aut procul deferri poffit. VSVS IN MEDICINA. 3(0 v IDEM Stumpfius Bonafam epilepticis falubrem ex alijs tradit, fed quoruauthorite ni- tatur non nominat. Mulieres audio , inquit Ornithologus , harum auium pennis certo tempore decerptis aduerfus vteri fuffocationem vti j nefeio fuffitune,vt Perdicum Pa- uonumue pennis an aliter i fed tale remedum, vt ille etiam fatetur, lupe rfiitione non caret. Eodem referente Hippiatri quidam recentiores,Bonafarum tres quatuorue ventriculos vna cum cibo ineiscontentoequis afthmaticis deuorandos dari praecipiunt. DE 85 Ornithologk Lib. XIII. DE OTIDE SEV TARDA AVE. Gap. XII. OTIS fiue Tarda suis, quamuis toto gener a procedentibus auibus differat , nimi- fum trydadylos a tetradadylis, antequam emanibus excidat, noabre fuerit hoc loco de ea pertradare,cum quod cum proxime procedentibus plcrifq, fere con- funditur, quemadmodum fatis fupcrq, demonftrauimus,turn etiam quod puiueratrix eft,& frugibus vefciturj fiquidemde pulueratricibus &frugiuoris hadenus egimus, agemufqjdo- nec auium natura patietur. Vt vero quam brcuiffrmd repetamus, cum quibus auibus Otis implicita fir, dicimus Hermolaum &Longolium perperam ex illima ffe Otidem Tetraonem clfc: rurfus eundem Longolium & Ornithologum lapfos, dum credunt hanc auem eandem elfecum Tetrice Nemefiani poeto. Idem Longolius Gallinam corylorum,de qua proxime egimus, auem, inquam, Otide noftra vel quafi decuplo minorem cum Otide eandem cffo afferit, errore tam manifefto, vt vel cocus de eo iudicer,quodceu in Vrogalli hiftoria omif- ao fum hic addimus. Adhasc Turnerus feribie aliquot Germanorum litteratores , vt Murmel- iium Pygargum Aquilo genus interpretari Trappum turpi errore : Siquidem Trappus Ger- manorum, vt fubindepatebit,Otiseft,feuTarda.Poftrem6aSynefius feribit Otidem ab imperito aliquo Pauonem exiftimare poffe. Sed ne diutius in recefendis Neotericoi um er- roribus rempus teramus, amabo examinemus veterum monumenta , videamufq,nunquid & ipfi fibi condent. Equidem Achenoum qui legar, & parum etiam attente legat, ni/7 pror- fus etfxaffo; fit, indubitanter indicaturus eft omnia , quo de Otide prodidit, cum Oto aue to- to genere diuerfa , vtpote nodurna , pefiime confudiffe. Ridiculose item Oppianus pro Otis Otides inducit, hifq: cornua affingit. Sed quid &hoc miramur, cum nec Plinius , im- mo vero ffi Deo placet) necipfemet Ariftoteles fibi conflare videantur. Apud c illum enim, 30 vbihunc Ariftorelisjocum triiducit,Lingu]aca, Otus, Cechramus cum Coturnicibus auo- lant, Otis legitur: fed cum paulo poft ipfemet dicat: Otus Bubone minor eft , citra controuer- fiamvtraq; auem fimulconfundir. Atfojrtaflis primo loco typographi mendum quifpiam fufpicari queat, atqs ita Plinium excufari, defendiq; poffe, is fane Ariftotelcm, qui pariter in fimilem errorem impegit, nempe vbi rationem adfert , cur Otus commodius faltationem (quo& ipfa Otus dida eft, quemadmodum in huius auis hifloria fcripfimus) perficiat , (nam hoc in loco Otum effeait planipedenff rueri non poterit, nam nec Otus, nec Otis, cum qua confundit,planipes eft : quare fufpicandum eft neutram agnouiffesatq; iccirco d vbi Otum cum Coturnicibus migrareait,fufpeda paritermihi eft lcdio,eamq; parum circunfpcde Plinium in fuam hiftoriam tranftulit. Erenim nodurnas aues migrare mihi nouum atq; 40 prorfus infolens eft audire, neqj vnquam alias ab ipfo Ariftotele proditum: neqjetiam Otis migrat, quod vt credam multorum virorum fide dignorum experientia didici : quapropter omnino concludo Otum Coturnicibus concomitamen hadenus incognitum effe, eiufq, deferiptionem apud authores nondum extare, Veruntamen quamuis omnia tam implici- tede Otide cuma prifeis ,tuma recentioribus feriptoribus fint exarata, nihilominus nos exadiffimam hic, dilucidiffimamqj de ea hiftoriam pollicemur, fed profequamur. SYNONYMA. 50 VETERES Hebrsei Anapha exponunt, vt Paulus Fagius feribit, genus Milui, Iu* daeiHeluetiam incolentes Trappum , hoc eft, Otidem. Interpres Auicennas pro Alhabari Tardam vertit, Se fortaffis no ineptemam & Andreas Bellunenfis,Aiha- bari, inquit, eft auis ficut Anfer, non multum .yolans, nota apud venatores Dama fci, a Ga- lenus OviSct per omicron legi teftatur apud b Xenophontem , apud Ariftotelcm fiT/Jaiper omegaj quod & Varinusrepetijr.Apud Xenophotem nihilominus per &>legitur, nempe hoc modo, EvHtfetp Si CItiSu; xou SopnciSii;. Egoperomeoa legerim, vt fcihcet Otis dicatur, quia infignes memorandos aurium meatus anfsadufqj habeat. Otum vel Otidem--* H AJexan- Ordinis ra tio. Otis cum quibus aui bus impli- cita. Pygargus, a lu spift* b hb ,9. Athrenei error. Oppiam nug®. Plinij & A riftotdis lapfus. e itb. io. e. d&.Hift.c» io. Anapha. Alhabari. a In Gloffis- bl.i. sAr.a:.. bas* b lib.g. Lagodia. Lagopus. c L.io.cap. 22' Niphinu- g«* Etymum. dli.n.c.j* e lib.y.Hcr - snoth. BuPard. BiPard. TaPard. Anglis, Trappus, Sceiusety* mura. Guftardes. f In Lexico Simphono, Vcltpog. Pelacanus cur Ram- phos dica* tur. Pica ram- phaftos. Cociliato* rislapfus. Starna qua; auis. Perdices Anferum magnitudi nc. v-¥ sis Alclroiiancli b Alexander' Mytidius referente Athenaeo omnia confundente , vel aliorum potius con- fundentium vesb i citante, quoq; AetyeoStav vocari tradit. MihiOrnkbo!ogus'Lagodiae no- men rede a lepore deritiare videtur , conuenireq, Oto , non autem Otidi » de qua nunc agi- tur: Nam Otus pedes habet viilofos 3 ^quodammodo leporinis non abfimiles, qua nimi- rum ratione Lagopus, id elt , Perdix alba nomen meruit , vt ante didum eP , & poP rurlus fuo loco dicetur. Romani proprium nomen oltmhabuifife non videntur: iiquidero c Pli- nius, Hifpania, inquit, aues T ardas appellat, quas Gr aci Otidas. Huc pertinet ridiculum pror- fus,exhibilandumqj AuguPmi Niplii etymum, Otidem videlicet Tardain didam fuifife.» cxiftimantis,quia tarde Romreconfpeda fit. Quis vei mediocriter tantirm in litteris verfa* tus non videat amabo itaacorporis tarditate appellatam ? Nam & d Ifidorus Ifpalenfis Hifpanus, Tarda, inquit, auis apud nos dicitur, co quod tardo , & grani volatu detenta , ne qua ■ quam, vt c ater a volucres velocitate pennarum attollitur . Grace autem Gr adipes appellatur . Quam poPremam vocem, quemadmodum neqj aliam fimilisfignjficationis repenri de hac vel aue alia apud Grrecos non arbitror. Sed forcaife hocce etymum quibufdam magis ad- huc ndiculofum videatur ,vtpoce quod linguam Hifpanicam cum Romana confundar: debebat enim, inquiunt, ex Hifpanico idiomate Hifpanicsedidionis etymum peti. Sed his ego vna cum dodiffimoe Ioanne Goropio refponderem Latinorum tardus, & Hilpano- rum tarda ab Anglorum tardimanalfe:apud quos.vt intradatupoP patebitdisecauis abun- dat, &pacria voce a BuPard, vel aRifiard appellatur, vnde etiam recentiorum Bifiarda ,& 2® Starda. His autem populis Taridem ep, quod moror, aut pigr£ procedo , quod Otidi pro* prium eP. Trappus vero recentiorum a Trapo Germanorum promanauit, fed ha:, per me- ta tlufium liue litteraru tranfpofitionem a Tar Anglorum: Adharc Trapp ijs idem ep, quod gradus , nobis eodem fenfu fcalino, quod pedetentim ,hoc cp , tarde & paulatim confcen- d^tur. Belgae addunt gans dicentes Trapgans, hoc, cP,prorfus,feti omnino Trapfiue piger auttardus.Non enim hic gans Anfcrem fignificat , vthadenus totius Germanise , litterato- res credidere , fed omnino , quod veluci fubodoratus Gyb. Longolius , non video , inquit, cur vulgo Anferis nomine veniat, cum nulla in tam magno corpore mica fit , quae Anferis fpcciem praebeat, nifi quia Anferum modo gregatim volat. Eodem prorfus fenfu Scoti GuPardes appellant , licet Ornithologus Gulz Anfercm Britannis dici feribat , cimi alio-30 qui in Anferis hiPoria inter fynonyma Anglica cius mentionem nullam faciat. Nc q; etiam aliter OParde, OuParde, vel Otarde’, BiParde Galli , quam a tarditate vocant . Sed ne ego Italus Germanici fermonis imperitus , tanquam erreus decolore iudicafle videar , itaqsfa» teor me ingeniofam hancce etymologiam Ioanni Cornelio VVteruuerio Batauo, Med.do- dori , quemadmodum & alia longe prrePantiora debere, f Sigifmundus Galenius Trap auemllliryce Drofa vocati icribit , & eam ePe coni jcit, quas in Lexicis Graecorum P dgri« fa , cinerea, cuius caro laudatur, maxime cum iuuenis fuerit. Ha?c enim auis magnitudine % Anferi Starda feu Tarda ep , non Starna , quas Perdix minor ep, auis externa Plinio dida, vti fuo loco manifepabitur . Neq; etiam Perdices Anferum magnitudine , quas in Indi.i_^ Qneficritus apud Alianum reperiri ait, meo iudicio Starda: feu Tarda: funt ,qtiamuis id Ornithologus ob confimilem colorem, & parem magnitudinem exiPimec. Ac vt de colore nihil dicamus, qui & ipfe fcilicet parum refpondet, nam Perdix veterum ruffa ep : pedumu difpofitio faltem Tardas a Perdicum genere difcernk: illa: namq; tribus duneaxat, hi qua-*© tuor digitis pedes inPrudos habent. JIS kVJBL GENVS Ornithologias Lib. XIII. 87 G E N V S, QV A eadem pedum cqnftitt?tio tantum apud me ponderis obtine? , vt quod alibi a *me fcriptum eft ^nunc tanquam extbilandum & fpongia dignum iudicem: id autem cft?quod neotericos fecutus,atque inte? bos maxime Qrnithologum, Oc i- wr~ dem rcde in Gallinaceo genere recenferj , pronunciauerim 5 neque lana am- 10, piius probare poftum cum eundem bOrnithologum.tqmitem «,Petrum Belloniym ,quo-? rumillefefeaftipulari ait , qui Vrogallum Otidi congenerem faciunt ; trie veroapertiffimis verbis Tetraonis fine yrogalli aliud genus nuncupat , vterq; Plinium fecutus, fed quantum ego iudico , perperam intelle&um. Commode, inquit Bellonius hoc loco poft Struthioca? melum de Otide agemus, quam d Plinius alterum Tetraonem vocauit, cum duas fpecies fa- ciat, ita hic agere oportet de fecunda Tetraqms fpecie, quam elTe arbitramur Otidem.Nam cum feribat alteram Tetraonis fpeciem Vulturum colorem referre , & prima fpecie corpu* lentiorem efle, nullumq; aliud auium genus, fi ynum excipias Struthionem, maius exiftere; cumq; nulli alij aui hae notaeconuenii e magis videntur, quam Otidi , quare facile mihi per- fuadeoipfum Otidem intclligere,fiqusdem praeeitaco \ozo i\t\ Alterum eorum genus Vultu- 39) rttm magnitudinem excedit ^quorum & colorem reddit ; nam expotuerat colorem Vulturum, & poft fubiungit ; nec vlla, e U auis excepto Struthiocamelo maius corpore implens pondus* in tan- tum au&a* vtin terra quoq* immobilis prehendatur . Er quoniam non capiuntur in campe» ftribus Itali^, iccirco fu b i u n git egignunt eas alpes cr Septeirionalis regio. 'Et, ne ijs fimiles videa- mur; qui, vt nihil ignorare videantur, etiam peruersede rebus iudicant,demonftrare volu- mus hxenon ab re ab illo confcripta; nam fubinde ibidem addit; Proxima eis funty quas Hi- /pania anes T ardas appellat* Gracia Otidas , damnat as in cibis* emij/a enim ojjthus medulla * oda» tistoediuextempCo /equitur* Intelligit deOto,id eft, Atione, na inuenimus & Otum Afioocrrt (ignificare. Haec omnia ille, Plinium, fici f dixi, male intelle&um fecutus , tametfi Pliniqs proximas TetraoniQtides faciat, non video t jmeo, quomodo «ode coll-gat Bellonius, alce- 3® rumeius genus efie, quare ego arbitror Plimum de magnitqdine& pondere loqui, vt vide- licet Otides proxime accedant ad magnitudinem atq; pondus ait- riusTetraonis , quo ille nullam auem excepto Struthiocamelo maius corpore implere pondus dixit : Otidem autem corpulentam e{fe,carnofarn>ponderofarn experientia didici, vt» poftmodum mdeferiptione patebit» praeterea 3 tarditate motus nomen obtinere ia, n ante probauimus. Quod fi verd> j quifpiam pertinacius potius, quam infte rtiecum contendat Plinium ex mente Bellonij in- telligenduirt, adhuc errabit Bellonius er jtq;0( is tertium 0Qna!terum,vt ille an, Tetraonis genus . Verum nunquam msht aliquis perfuaferit Plinium auem tridadtylon cum tetrada- dylis congenerem fecilfe; do&i indicent, indadL non mtelligunt. ‘Xdhaeq fi eiufdem gene- ris efie credidit Plinius, curhac vocc (proxima) vfus eft, cur non potius tertium eorum ge- 4®nus dixit „ quemadmodum paulo ante a Iterum eorum genus dixe; ar ? Pollent tamen itj ^ congeneres fimul has volucres dici, quia omnes pulueratrices fune & frugiuorae;alias profe- 6tb nequaquam. Separata itaq; bocnn odo auenida&ylo a tetrada&ylis, antequam ad alias tetrada&ylos nos accingamus, duas altas aues tridady los Otidis hiftorise, Bcllonium rifubne&emus. DESCRIPTIO. E LEGANTIS SIMAM hanc auem primum ab Eminentiffimo pire memoriae Card, Palaeoto,cui eo tempore de illa hiftqriamdedicaui,dono datam, deinde rurlus vifam apud germanum Illuftrisac Excellentiflimi D« Aenea? Vizanij publici in hoc almo Gymnafio profefforis, & viri ob multi iugam eruditionem longe celeberrimi, & mei arnan* tifllmi, non defcripfi, quod ab Ornithologo Sc, Belloniq exaifte deferiptam repenrem. Ego, inquit Ornithologus , duos ex eis ponderare volui , quorum alter libras nouem , duodec im vnciarum appendebat^ alter libras tredecim cum dimidia . Eofdcm cum diligentius infpi- ccrem ,confcriptionem feci huiufmodi , Trappi color parte prona (id elt, dor(o infertus cernitur. L O C V S. 3® e 8. Hifl. u 20. f /.10.025. Otis an mi gret. OTIS, inquit a Bellonius , naturaliter in campis degit fpatiofts more Struthionum. Arboribus nunquam infidet , a quas non frequentat , nili eas qua* poft pluuias in_* camporufoueis relinquuntur, litis fedanda?caufa,quare & paludcsamat.Hifpania, inquu.b Strabo , Otides producit , & c Plinius tanquam eidem regioni peculiares credens: Hifp ani ^inquit, 7" ardas appellat -^quas Gracia OtidasA Paufariias circa Cephiftum potilumum nafci prodidit. At cum Strabone tefte plures fint huius nominis fluuiplius fcihcet in Boeo- tia,qui oritur ex Lil^a, Phocidis vrbe, alius in Attica apud Trimenios, ortus, qui, circa Athe- nas in mare emittitur : alius in Salamine ; praeterea alius in Sicyone : al*us in Scyro: poftremo Apollonia: Epidamno vicina? fons quidam Cephiftus Staboni dicitur 3 itaq^ 4.0 ego de illo fluuio Paufaniam loqui arbitror; qui cx Lila?a ortum ducit : nam dc Pho- cicis ibi agit. Copiam Otidum in Anglh ede audio ab ijs, qui hanc infulam peragra- runt 3 quibus quo magis credam , facit Hettoris Boctij viri graUiflimi difertiftimiq; hi- ftorici authoritas , apud quem ifta?c lego ; In M archia Scothia regione nafcuntur aucs GuPlardes vernaculo fermone didi a colore pluma ac carne Perdicibus nam difymiles , fed qua Olores corporis mole exuperant . Non minor quoq3 in Belgio , maxime in Hollan- dia Otidum prouentus ; ad quos populos fub autumnum gregatim aduolant , & in_-* agris procul ab vrbibus difticis verfatur : Agros , quos oblident, ab ouium grege occupa- tos , eminus judicares , tanta eft earum magnitudo. Italia noftra has aues , mfi forte vento- rum turbineaduedas , non habet. 0 Ariftoteles quemadmodum fupra monui Otum feribit 5 o auolare cum Coturnicibus , eundemq; locum a f Plinio efte , repertum, fed in huius codi- cibus & Otus & Otis legi. Ornithoiogus non Otum No&ua? fimilcm, qtiamuis tum Plinius, tum Ariftoteles ita interpretentur eodem mos in loco, fed Otidem cum Coturnicibus auo- larc exiftimat,fed corporis grauitate impeditam petfcucrare non polfe,& in locis proximis remanere , vt de Glottide etiam legimus. Ego contra hoc certo noui, quod vt paulo ante fcripft , fub autumnum ad Hollandos (forte ex Anglia vcIHifpania ) migrent > populos ni- mirum Septentrionales & frigidiftimam infulam incolentes , tantum ab eft , vt cum Cotur- nicibus auolate credam 3 illas enim ab eo tempore uoftras orasdeferuilTe conftat. Adhaec aiunt ' iiutttBatiuiin media fei e hyeme etiam ibiquandoq^ fclopecis peti . Sed ha?cOrnitholo- ■ousceu fui oblitus fcripfit : fiquidem lpiemet a libi ita feribit.Eft Otus, qui cum Coturnici- bus auolac , idem Scops Ariftoteli non latis cognitus, vt fatetur, cum prasteruolando tan- tum per biduum appareat, pinguis & efculentus alioqui. Hic apud Plinium non redcOtis vocatur ;& apud Ariflotelem Otus legitur .*& in quibufdam Plin-ij codicibus quamquam. Glotis &Otis & Oenchramus legatur, paulo poft tamen , Otus Bubone minor eft, legitur, quod probo, quoad nomen : de re ipfa voro iudicium meum adhoc cohibeo-; rieq; enim vl- la nodurna auis auolare videtur; quod fi qua? auis Otus dida, cum Coturnicibus a uolat , il» j0liusforte deferiptio apudauthoresnonestat. Mani Otis magna, fi ea eft, vt dodicredunt, quam vulgo Trappum vocant , non auolat , nifi fallor , ex noftris regionibus ( etfi Beluetia? raraeft) Sdhyeme etiam apud nos capitur interdum. Huc vfq^illeo V O L A T V S. I V : { • . Y ' 1 V.v x? . '• ' .. V-', • ) K\\ .'r CV T I S volatu admodum breui vtitur, nimirum proprer corporis fui pondus ; vndo 1 fit , vt quandoq; manu capiatur , fi quis celerius inflet , antequam fe ad volandum f componere queat vti» Xenophon memorias prodidit ,&eft a Plutarcho compro- batum. Huc fpedat fpedat Alberti etymum , Biflarda, inquit , auis e ft ,bis vel ter faltum^s dans ^priuf quam de terra eleuetur , vnde& nome n eifatfum> nempe qua/i bis tardans MORES. PROPRIETAS. ; OTI D ES timidas efife & pufillanimes a ut, adeo vt vel leuiter vulnerat^ocyusmoria- tur. Hedor Boethus humanum afpedum plurimum abhorrere fcribi» ; nuda humo oua parere, quae fi ab homine conrredata , aut eius anhelitu & afflatu vel leniret 30 imbuta fenferit ( quodfacile natura? bene ficio agnofeit ) extemplo veluti in idonea ad pul- los procreandos relinquere alioqjad oua parienda fe conferre. » Athenaeus cibum ruminare prodiditj atqj id Euftathius repent, quod nunquid verum fit, etiamnum fubdubito . Non me latet enim, qua? ruminant, animalia , tefle b Philofopho reticulum omafurn, abomafum & ventrem maiorem habere. Nos gulam prope ventriculum multo capaciorem obferuaui- mus, an vero ruminet, nequaquam. Eife & pifcem nouimus, quem ruminalem dicunt , quia ruminare creditur. NIDVS. INCVBATVS. ■4O ALBERTVS, qui, ficuti fcripfimus, Otidem rutri ai)? rapace confUndit^nidificare dixit, non in fubiimi propter tardiratem,led m terra parere, cum matura feges efb quodfane Otidi competit , quemadmodum etiam paulo ante^ex Hedore Boetho diximus; atq; quamuis id de hac aue prnuirim non dixerit AiiftoteIes,nihiloiriuse?us dodri- nte minime repugnat. *Is enim de Perdice loquens ti adit , cui volandi facultas deefl , huic nidum non prodeffe.Ca?terum idem b alibi Otidem vt reliquas aues magnas tricenis diebus incubatum abfoluere prodidit. * V I C T V S. TARDA auis granis viukjfrugurnqj maxime , fi ad manum funt, herbis alloqui fa- melicum explens ventrem, nec vllam peflem magis, inquit, a Gyb. Longo! ius,ode- te olitores, nam ventrem rapis fulcit, & non mediocrfpr*da contentus efife folet.b Aelianus vnam ex Aquilarum genere,quaeIouis appellatur , carnes non attingere prodidit, led ad vidum ei herbam fatis effeicum contra Aquila Ionis, quam Chryfaeton fiue Aquilam regalem eflfe fuo loco indicaui, carnibus ijfq- viuis tantum pafcatur . Quapropter aliquan- / do Ornitholo gi error & contradi-^ dio. a Ub, h. ped, Cyrh 3 tib.g» An Ons ru minte. b vit. Ruminalis pucis. a 9* H//?. c» 8. b<5. e? ® a InDiaLdt cult. alim . cap. 20 . Otidis ca - x ro quibus vitanda. b 1. 10. c. 20 Plini j er- ror. C9. Htfi. c. 23. d/.5 .dc*A‘ uib. cap . 3 . e lib. 1 3 . de fdkil\y al.de mr- [ac, Adipis v- Tus. Finis. Penssarum Vfus. Oua. a.'.i .s.de 0 ■ uis. b In bifi.de Coruo. DE p5 Vlyfsis Aldrouandi ■& tib. j. de .Ayib. c . 4. / b lib. 9. Defcriptio Oliua. De Canne petiere a- liorum in- dicium. Tetrax» c l. 9 . opui Atben. Spermolo gus. Frcux. Anas terre ftris&cur fie di&us. Defcriptio Caput. Roftrum. Prouerbiu Capi6di ra do. Pedes. Venter. Dorfum- Alse. Pedtus» Caput. Collum. Roftrum. Tibiae. Carnis bo- nitas. Vidus. Maris a fas mina di- ferimen. DE ANATRE CAMPESRL Canne Petiere Gallorum, feu Tetrace Bellonij. Cap. XIII. BELLON IVS Otidishlftonsepropterconfimilem digitorum numerum, auem_^»5 quam Galli Canne petiere dicunt , necnon Oedicnemum fubiutigit * quod &nos i lum fecuti fecimus, quamuisinterim an pulueratrices fint,nec ne,ignoremus.Cum vero auis Canne petiere vocata mihi nunquam vifa fit , nifi forte ea fit , cuius fubinde ico- nem dabo, nam faltemTetrax Athensei non eft, vt vel mediocriter verfatusin rerum natu« xx diuerficatibus facile colligat , fi Athenaeum cum b Bellonio conferat : itaqs Bello audite. La Canne petiere , inquit , id eft, Anas terreftris , nobis auis videtur Gallina? pecu- liaris; vbi vel quilibet rufticus nomine tenus eam nouit; fed pro locorum diuerfitate no- men etiam immutat: Sunt quibus Oliua dicitur : & quantum ego iudicare pclfum , Italia rarius eam vidit. Nam cum aliquando Ferraria? eam Legatis Venetorum & SummiPon- tificismonftrarem , nemo omnium agnofeebat : & quia nonnihil Phafianum referat , non- 10 nulli Phafianum effeaudader etiam contendebant: fed longe aliter fe res habet ; atq; quan- tumuismultu elaborauerimus , nullam tamen ab antiquis petitam nomenclaturam accom- modare potuimus5 fufpicamurtamenTetracem effe: liquidem Tetrax{ inquit c Alexander Myndi us) auis ejl magnitudine Spermologi , colore figlino, fordidis quibufdam maculis ,lineifq\ magnis variegato. Frugibus vefeitur , & quando pepirit , quadruplicem vocem. Pro Spermo- logo intelligas Cornicem cralfam,quam Galli dicunt vn Freux. * Vocatur autem Anas ter- reftris, non quia auis aquatica fit, fed quod Anatum Aquaticarum more terrae infideat: quin nullam habet cum auibus aquaticis fimilitudinemj eft enim campeftris , Phafianicor- puletia, capite, fi cralfitiem demas, Coturnicem, roftro pullum Gallinaceum referens: Auis nomine tenus magis quam forma nota eft: habemus enim vernaculum nobis prouerbiums® in fu fpitiofos, dum eos Anatem terreftrem agere dicimus ( faire de la Canne petiere ) Capi- tur in campeftribus more Perdicum laqueis aut retibus, & a la forme, necnon & Accipitri- bus: fed fummoaftu fefenouit defendere , prope humum volatum ducentos aut trecen- tos palliis protrahens, ac impetuoium exercens, l k cum in terram dilapfa fuerit , tam velo- citer cuirens , vt ne homo quidem valeat in/equi. Tres dumtaxat in pedibus digiti funt vt in Otide, & Pluuiali. Radices omnium plumarum rubra?, ac quafi finguineae,ita cuti anne- xa?, vt in Otidej vnde & Otidis fpeciem elfe arbitramur: vtraq;enim 3d inftar Cycni , ma- xime vero Tetrax fub ventre candicat :dorfum vero tribus aut c^uatuor coloribus , nimi- rum flauo tendente ad rubrum, fubcinereo,& rubro intermixto variegatur. Quatuor pen- nas alarum in fuperiori parte in extremitatibus fuis nigrefcuntTub roftro ad pedtus vfqjcan- 4$ dicatj pedtus alba torquis iuxta ingluuiem,vt in Merulis Sabaudienfibus,circu ndatffed haec torquis in adiedta icone non confpicitur. ) Color capitis & colli fupernj,ficuti in dor- fo &alis fupernis. Roftrum nigrum, minus quam in Attagene Ionico. Tibia? ad cincreitium vergunt. Qui exadtam auis deferiptionem defiderat , is imaginetur fibi Coturnicem Pha- fiani magnitudine, at valde maculatam: nam talis omnino Anas campeftris eft. Omnia in- tus cum graniuoris auibus communia. Numeratur inter aues delicatqs,nec Phafiano dete- rior mdieatur. Vefeitur granis abfq; diferimine omnibus, necnon formicis , fcarabeis , & mufeis, item frumento, cum etiamnum herba eft. Et quamuis color colli & capitis femper idem non fit, & in hoc maris a fas: mina differentia confiftat, dorfum tamen & alse nunquam colorem immutant. Ha&enus Bellonius. J® DE Ornichologife Lib. XIII. 97 Stella auis Romse didfca, cum ranunculo aquatico, -?* .-1 /• r. * ■ & gammaro. Color. Pedes. Roftrum. a lih. y. de eAaib. ca.y. Charadri® Ornitholo Danielis Barbari laus. Oedicne- rio Otidi fimilis. Deferiptio Tibia:. Pedes. Roftrum. Color. Tibi£. Charadrij Ornitholo gi defcrip. Triel. Griel. Coruz. Vlyfsis Aldrouandi DE STELLA AVE DICTA. Cap. XIIII. POSTREMO depi&amaueffi tribus etiam digitis incedentem pifcatores Romani, nefcio quadecaufa Stellam nuncupant . Arbitrabar cum BcllonianoCanne petie- re eandem ede, fed ex collata vtriufqjdefcriptione diu crfam effie iudicaui. Toto cor pore,fi ventrem ,& caudam & alias maiores , excipiasex albo luteo & nigro ita variegata eft, vt qui color fuperet difficile fit iudicare. Ventrem autem atqj coxa: candicant, ita pari- ter & caudaj maculis nigris plurimis , quarum binas tranfuerfales infigni funt magnitudine, confperfa. Alse item qua ventrem tangunt* albae funt, remiges vero nigrae extra mtus cine- reae. Pedes fublutei digiti tres ,craffiufculi, vngiies nigri ,breuifiimi : Roftrum loogiufcu,. lum, in extremitate parum recuruum, nigricans :fub roftro albicat. DE OEDICNEMO BELLONII. .. Cap. XV. A VEM quam ^Bellonius Oedicnemum interpretatur, cum ex inuitu appofitac ico- nis, tum ex collata defcriptioneha&enus ab ea, quam perperam Ornithologus Charadrium appellat , nihil omnino differreanimaduerti. Placuit autem vtriufqj dare iconem, ne quis nos temere iudicaffie putet : prior icon ex Bellonio excerpta eft , alte- ra ex Ornithologo , qua: magis placet , ille enim roftrum nimis breue depingit , & caudam-, nimis craffiam. Attamen de vtraqj hic ,tanquam de eadem aue agemus : & ne temere Orni- thologum reprehendifle videamur, quam breuiffime qua: auis Anftoteli Charadrius appel- 2° latur, aperiemus, fed prius Bellonium audite. Aues, inquit, quarum icones exhibuimus, om- ncs in poteftatc noftra fuerunt , & manibus pertradauimus, vt diuerfa natura: indigat emus myfteria, quis eft, qui ignoret me plurimas Graecia: Arabi^qj ortas peragraffe ? Beneficen- tia D.Danielis Barbari patritij Veneti, Patria rchueAquilienfis ita deuinctusfum,vtingenue fateri cogar, multas me ab ipfo , cum Venetorum nomine legatus effiet , pidturas accepiffie. Ille etenim , vt eft vir prlidentiffiimus ac diligentiffimus myfteriorum diuinorum , operum, inquam , naturae perfcrutator , ne quid intatftum relinquat, pidorem fecum duxit, vt fi quse pidu exiftant digna, quam ocyus depingat. Cum primo verfarerin Anglia,auemobferua- ui Otidi’, quoad pennas pedeiqj pqrfunilem $ quare etiam Otidis genus partium effie crede- bam : at cum poftmodum in noftris etiam regionibus eam repeuffiem, nonnulhfq, mon-4® ftraffiem,a quibus & propriam nomenclaturam expc&abam, refpondebant ,fe quidem—* quam faepiffime contre&affie , ac in conuiuijs adhibuiffie , fed nomen proprium ignorar? j. Tarde parit ha:c auis : repertae enim funt a nobis fub finem menfis O&obris , etiamnum ad- ii olan dum inepta?. Magnitudo ad Elorium accedit. Peculiarem notam, qua vel fola agno- fci queat , obtinet , qua: talis eft: Tibiae infra genu admodum craffise funt , nimirum propter os, quod valde craffium eft : vt itaq; notiorem redderem , eam appellauiOedicnemum. Di- gitos habet in pedibus te^ps tantum, vt Anas campeftris, Plumalis, & O cis* Roftrum lon- giufculum , in extremo nigrum, & flauum qua capiti iungitur , prohibet , cur non paruam_> Otidem effie iudicem.Nam reuera alis intus albis, extra nigris Otidem refert, dorfo vero At- tagenemj eft enim coloris fumofi maculas nigris per longitudinem du&is variegati, qualis videlicet in multis auibus campeftribusconlpicitur.Propter tibiarum longitudinem, & ma- xime femora nuda pene adducebar , vt in aquaticis reponerem : at digitorum breuitasme ea opinione abftraxit,coegitq$ campeftribus annumerare. Hcec itaq; Bellonius, quibus plane atq; cxa&edefcriptio Ornithologi , quam fuoCharadrio applicat , refpondet: Cha- radrium , inquit, conijeio eam effie auem , cuius imaginem appofui : (Ponit autem eandem, quam nos.)Ea Gei manice, ni fallor, Tricl vel Griel nominatur, Italis Coiuz. Hanc aliquan- do apud ciuem meu,qui vno aut altero anno domi aluerat, confideraui.Videtur nonnihil ad Accipitris fpeciem accedere, nifi quod roftrum nec pedes vncos habet, fed penis vt Accipi- ter Omidiologias Lit>. XIII. ) 99 Qedicneims cum pfeudocypero. I 2 ia* Lib. XIII. , • 101 ter aut Tinnunculus fubrutfus eft, collo, capite, pedore, & ventre maculofis, ijfdcmq; par- tibus ex luceo fubruffis, nifi quod colli pars poftcrior magis ad fufcum tendit. In dorfo & alis maculas quafdam ruffas habet, cetero colortufcus his partibus. Cauda breuis & angu- fta . Magnitudo ei qua* Gallinae paruae aut Columbae. Crura oblonga duos palmos exce- dunt, eoiore tota fubluteoMn quibus digiti terni breuibus interiore parte’ membranis iun&i. ( Quate non redeBellonius campeftribus annumerat, nam in hoc potiffimum aqua • ticae a cceteris differunt , quod membranam inter digitos obtineant. ) Digito pofteriore ca- ret, vt Tarda & Struthio . Vnguesbreuiffimi, mutili. Pupillam circulus fla uus vel aureus Ipambit* Roftrum longjufculum anterius nigricat, pofterius flauer , extremis partibus , infe- riore fcilicet, fuperioreq; leuiter decuffatis , quod in pidura non fatis apparet. Auis eft flolida&ftupida, vndehomines etiam ftolidos noftri vocant Triellappen „ Domiinelufa {ubinde ambulat, aliquando in orbemad multum tempus,circa columellam aut aliud quippiam; aliquando redo tramite, & fi quid impedimento fuerit , tranfilit potius , quam a via reda dcclinet.Oculoi esiamfi digitos admoueas, npn claudit. Facile manfuefeit : nam etiamnum libera ruri parum fibi timet ab homine. Aquatica eft & in pratis paluftribus , vel circa paludesdegit. Audiui aliquando in lacu noftro glacie aftrido, manibusfefe capi per- mifilfe. Nodu etiam in domibus mures captat. In Germania inferiore abundare audio, nodu vagari, & vocem tanquam fiftulie edere. Videtur fan£ & morbus arquatus fiue ide- aoruseiconuenirc,cuna crura tota , roftrum Sc iris oculorum flauoluteoue colore in ea fpe- dentur,&tota pars corporis fupina ex ruffo colore pallefcat. Hic igitur, ni fallor, Chara- drius Ariftotelis fuerit.Hadenus Ornithologus,deceptus, vt apparet, auis coloremam cum rideret nonnullos e{fe , qui pronunciarenc ex Charadtijafpedu iderum fanari ,auem hanc cx maiori fui parte luteam Charadrium e{feconiecit,fed hi, vt ipfemet fatetur, Charadrium cum Idero confundunt. Mihilongfc alia auisCharadrios videtur, quemadmodum quoqj long& alia, quam qua» a b Reiionio deferibitur, Gallis Delphinatibus Harpens dida , quam &c alibi palmipedem efle dicit. £t quo mimis auem ab Ornithologo deferiptam Chara- drium elfe credam», facit quod in paluftribus degat: nam vbi ibi hiatus , quos fubeac ? At- tamen fi verum eft nodu mures venari, poffet fortd ea ratione Charadrios dici. Charadrios 'joenim nodu apparet, diu aufugit tefte Ariftotcles quare vnicuiq; fuum relinquentes iudiciu, auem quam nos Charadrium putamus, inalium locum ablegamus , Nunc vero hic aliam auem colore potiffimum a fuperiori Oedicnemo diuerfam & depingere &defcribere ope- rae pretium apparet. Quam itaqsftatim delinearam dabimus, fi agnouiffet Bellonius, re- dius paruam Otidem , quam fuam Qedicoemum appellare potuiffet ; fiquidem quantum--» cx nuda icone ( auem enim videre nunquam mihi contigit) eonijcerc licitu efVOedicnemo multo corpulentior eft, tridadylos item,fed abfqj membranis inter digitos, & femora pen* nisveftita: quae duae pofteciores notae campeftribus auibus annumerandam effe indicant, quemadmodum contra Oedicnemum Bellonij aquaticis. Auis itaq,* craffitie corporis Otidem refert, necnon pedum conftitutione, cauda tamen huic, quam Otidi longe bre- vior eft , & roftrum contra multo longius , fi magnitudinis proportio habeatur . Color ca- pitis, ccruicis, dorfi caudae , alarumque ex flauo & caftaneo elegantiffime dilutus , macula* tufq, • Gula atque pedus albicantia intercurrentibus, maxime in pedore , vbi maio- res funt , maculis ceu fquamulis,deorfumdefcendentibus,fubluteis. Venter totus , femora , cauda & alse intus candida j roftrum pedefq; rutili s vn- gues breues , craffi , parum hamati , n igerrimi . Roftrum duorum & amplius digitorum inferius fuperiufq, seque longum, vt in Otide , ridu ampliffimo, naribus valde patulis, vt in Anfere. Tibia» fi digitos pedum compa-. res , longiffima?, & digitos nul- S* la membrana inter- curris. * i DU Cauda. Magnitu- do. Crura. Pedes. Vngues. Roftrum. Mores. Triellappe quid Ger- manis. Vox. Charadri/ afpedus i» de tu fanat Charadri® Arift. b /. 2«C. 37. cLi»c»zj. Oedicne»» mo c5ge- neris for-- raa. Cauda. Roftrum* Color. Gula. Pedus. Venter. Femora. , Roftrum * Pedes. Tibi$. 1 02 Vlyfsis Aldrouandi Oedicnemo congener, cum anagallide aquatica. 103 a ln*Ata« Ornithologiie Lib.XIII. DE PERDICIBVS IN GENERE. Cap. XVII. IAM ad Gallinaceum genqsnoftra conuerfa fore? oratio ,nifinobiliffim» alitum Per- dices illatam fibja nobis injuria caccabante fua vocc quererentur , quod qu» in prin- Ordinis ra cipum epulis principem etiam locum obtinent, hucufq, intad» relidas fuerint. Et re* uera generofiflim» h» aues, fpiendidilfimse vbiq; terrarum in magnatum potentiumqj men- fis delici» , vtpote fine quibus ignobiles, habentur, vulgares & nullius exiftimationis , car- nis fu» pr»rogatiua, a qua mult» quoqj ali» aues lautiflims, vt Attagen, Gallina Afi jcana, Gallina cory lorum, Lagopodes,fimilefqj ali» Perdicis nomenclatura gaudere videntur* fuperioribus volucribus haudquaquam cedunt. Veruntamen quoniam feries ordinis noftri ( vt quiuis, quifuperiora iam legerit, videre potuerit ) ita expoftulet , haud ab re , quin ne- ceifarig in huncufq; locum a nobis referuat^l unt,alioqui cum a Iulio C»fa i eScaligero At- tageni etiam prspofituris, nifi Attagen ( ordinis feriem iam obiter in memoriam i-euoca* mos)aGyb,Longolio,vt didum eil, cum Gallina betul»,de qui omnino nobis erat lo- aoquendum perperam eonfufus, vt fui diuerfitatem ab ea Gallina offenderet 5 fefe nobis paus obtulilfct, SedScaligerum audiamus. lAtn caccabantes gaudio intimo laudunt £)ua lautiores etiam expetuntur ad lances , Rubellaperdix delicata (fi a fluta, Et nigripes, quam Hetrufcus autumat Stamamn Et quas niuales candida alunt alpes Et quam fapore praditam minus firmo Taurina gens Gallinam vocare iujftt , Et delicatiore qua valens fucco f 0 Maiore corpulentia Attagen pr a flo e fi Oris pronincialihus Pyrenais. * Momen minutione defierem flexu \ ' Nam Prancolinum turba nuncupat vulgi , Et qua fluentis Hiflr icis Satu (fi Draua Deponit a filum . P an n tones feri quodam Dicunt Coturnum . Sola vero Perdicum Abit, redit fi (fi manfuefeit in icciis. Ritu Columbi pluma Cui pedes veflit : Scolopax fi, quam Francikqua lingua Becsadam x 4° Appt liat: non r Optra nominat beccos Et comitiali obnoxia Coturnici , Maximam equidem clarufimi huius viri verba lucem in refutandis multorum fuper qu»ftio- ne, qu» veterum Perdix fit, ientcnrijs nobis attulere. Sed cur & iple inter enumeratas aues Beccadam Scolopacem , auem nimirum prope aquas degentem nominat , quifpiam admi- retur : at idcirco id fecerit forte 3 quoniam & b Martialis hanc auem Perdicis nomine cele- bret, inquieos, Ru (liea fum Perdix, quid refert , fi ftporidem f Adh»c pulyeratrixeft ,ficutifuolocofufius demonftraturi fumus, vbifimul etiam doduri Pet. Bellonium diuerfam nobis a Scolopace auem pro Perdice ruftica depinxiffe , Nos in- iverim nunc, qu» veteribus , maxime Ariftotcli & Plinio Perdix fit , diligenter inquiramus, Aiduafane ea res eft, ac propter varias variorum feriptorum fentenrias intricata. Quam_. difficultatem videns Marcellus Vergilius Florentinus viraliasdodiifimus, dicere folebat; De Perdice non fatis compertum eft, quo nomine indicetur nostra atate hac auis : tam multiplex Perdice. eft' diu er fis locis earum auium genus & femineuQuw Perdicem minore vulgarem?veterum dfe Perdicem contendunt,quorqceuduxeft GulielmusTurnerus,his potiftimu & fanenS exigui mome- vulgare q ti argumentis r.ftuatur.Qu» Ariftoteles, inquiunt, &Quidius de Perdice fcribuntjomnia^ ^«B^reve noftr» Perdici vulgari conueniunt, nempe volandi nidulandiqs ratio, aftutia , circa prolem ^rurnPcr.‘ folkitudo , corporis grauitas , 6c vocis ftridor , a quo etiam nomen accepilfe videtur . Ve. credant runtamen b In xenijs. Perdix ru* ftiea. Perdix ve* teru qu». Marcelii didum de Cofutatio. C l» 9'C. 13. Perdix ve- terum qu£ ex opinio- ne gutho- ris. d In C orali, ad Diof. Hermolai error. Aloyfij Mud.error Grapaldi gurpis er*« xor. Porphirio. C In dialogo di ^4 ai. X-ogolii de Perdi cib® opinio* flib.g. Germanus quida Oti- de cu Per- dicib-coo- fuadit. Athenrei laus. Locis vbi degunt. L6go!ijau dacia. Longolius qua parte nobis afti- puletur. Perdix ma iorOrni-- tholo°[i. Syluatici in cortatia Coturno. Belloni; er rpr. 3 04 V i yfsis Aldrouandi rtfntamcn quamuis ha?c ita fe habere verum fit, nondum tamen video, cur ideo concluden- dum iit, vulgarem hanc Perdicem e(fe eam, de qua nobis Aridoteles fe r i pd r , fi q u i d e nic u m c Athemeus Perdicem rodrum tribuit cinnabar ino colore, huicq, enatu a , Andotdcsfua?, atq;ex ipfoniet Arido tcledelcribat , Turnfrifentcnfiam ample di non po(fun>, nec debeo, at contra (latuere eam a uem veterum Perdicem effe,quam ineptu vulgus perperam in Italia ac Sicilia vulgo Coturnicem nuncupat, ctli interim huius affertionis procedore, patronum- ue neminem, quod fciam, quiexprofcffo affirmer, habeam . Neqjmea propodta fenten- tia mouet^Hermolaus Baibarus,qui Perdices roftro purpureo praeda ntiffi, mas effejn- quiens, at tales Italiam non habere feribens, manifediflfime prodit fefc* Coturnices noftras 1.0 vulgo appellatas vel non agnouifle , vel nominis amphibologia deceptum cum Coturni- cibus Latinorum eandem e(Teexidima(fe. Neq$ audiendus AloydusMundella, dum hanc nobis vocatam Coturnicem, vel Gallinaginis, vel auis Numidicae fpeciem ede credit, quam, inquit, quidam deferti Gallinam nuncupant . Nosfvtid interim obiter dicamus) quid de Galliqa deferri fentiamus,veluti etiam de aue Numidica fupra videre ed.Grapaldum, quan- doquidem neq; Porphirioncm, neq3 hanc noftra Coturnicem plane agnouit, {innui vtranq; turpifsime confundens, pueris explodendum tradimus. Sed audi amabo hominis ineptien- tis plane inepta verba : Porpbyriomtn inquit , crediderim eam auem , quam Siculi , & Romani •vernacula Itngua Coturnice Appellant . Nam aliam ejfe a Phoenicoptero ex pennis rubentibus nomen adepto, certo certius eft. Haec ille. Porphirio autem , vt Deo fauente aliquando oden ao demus, praeterquam quod quadruplo fortaflis maior cft , mhjl plane cum hac noftra Per- dice, quam Coturnicem dicimus , (imilitudinis gerit 5 Contra dodiflimus e Gyberrus Lon- gohus duplex Perdicum genus delineans, eamq; cui roftrum colore cinnabanno rubet, ijs an numerans, /Athenaei nimirum autontace fultus, hanc noftram( ni fallimur) Coturnicem intelligit , fed verba eius maioris dilucidationis gratia adferibamus. PAM. Quas nos Per- dices vocamus, tu fortaflis alio nominecum iftis fciolis, quibus nihil vulgo acceptum, no- minabis? Nam in Agrippina Colonia ante annos aliquot vii magni nominis, cum Plinij caput de Perdice interpretaretur , Germania? ignoram auem non dubitauit afterere , vide- batnrqj in eam fententiam protendis, vt ex Otide Perdicem faceret , LONG. Cetteni- mia diligentia , vt dici folct in hifce (ignis & inditijs ignotarum exquirendis, vt molefta^j ita fa?pe inutilis, cum pro regionum varietate, & differentes quoq, non forma modo, verum etiam fono&moribus aues eiufdem generis videantur, id ipfum fane in Perdicibus ani- maduertere maxime licet? Athen^us miratur in Italia Perdices rollris UQn e(le cinnabari-? nisuum in G aeria eo colore, quotquot funt,fpedabiles fint.Germania noftra vtrumqj ge- nus habet. Nam & vulgares iftas, nemo eft qui ignorat, & qui roftro cinnabari colorato funt ,fa?pete vidifleinhac vrbe arbitror. PAM. Nunquam ego has Perdices vjJi , nifi ubi fpeciode illa? auiculcc, quas Iliuftriflimus abEppedcin Comes in delifijs habet , Perdices fint. LONG. Idas ipfas dico, quanquam neq; ego crcdidiflem Perdicum genere contine- ri, donec Athenaeus delitia? meae me id docuiflet. PAM. vnde a duehunt ? LON G. An tu ignoras me paulo ante dixilfe Germaniam nobis etiam fecundas idas (i ppeditare . Invi 40 netis fere viditant, fed ijs, qua? in montibus fita funt, & arbudum aliquot denfum fibi vici- num habent. Ego illos primum prope arcem nobilem, quam a fpeciofitate fitus Chorode-? phaaum vpcmt, haud ita multum a Regiomagodidantcm confpexi . Nulla dies erat , qua non ad cxceHifllma vfq; moenia gregaturi fcandebanc.Gaudebant enim elutabulo, quo for- des culinaria? profluebant. Hucufqj Longolius, at in eonimisliber , qupd AthenanimPer- dices in Italia mirari ait, quibus roftracolore cinnabar, ino non rubentjnam difertiflimis verbis, vt fuoloco dicemus duplex in Italia Perdicum genus agnofeit. Sed in hoc falcem— p Longolius noftra? opinioni adipulatur, dum auem illam rodro cinnabarino , nimirum no- dratem Coturnicem, Pei dicem, efleaflerit.Idcm facit Ornithologqs5vocans eam Perdicem maiorem : Syluaticus Perdicem ( (impliciter fcilicct ita didas ) magnas etiam Perdices e(feS$ ait 3 fed hic parum (ibi condat , dum alibi Attagenem interpretatur Coturnicem vuglo di- dam,qua? nimirum Perdix ed rodro, pedibufq; rubris. Bellonius alibi, Coturnix,inquit Ita- lis dida, in Creta etiam Coturno vocatur, craffitireGallina?, nam Perdices nodra? Gallis vul* gp grifes, vel goaches cognominatae, ibi non reperiuntur 3 Ha?c ille: fed qua s Ita lia Cotur- nices vulgo dicit ,non funt diuerdeaPerdice maiore ruffa , quam pariter in Gallia reperiri affeuerat. Quapropter vel ex vna aliter duas fecem, ciim duobus feparatim de ea agat ca- pjtibus^vcl quod potius credendum ed ,Coturnus Grarcoruma Coturnice Italorum di- uerfus fuerit , datuendumq; Italos id nominis a Qrrecis potius , quam£Qr?ecos ab Italis , \i ■ * ^ Ornithologix- Lib. XIII. 105 j]le pistat, mutuatus. Tuitus Cxfar Scaligcr Coturnum a Pcidice ruifafnam hanc curri inccl- ligere inante allatis verfibus per rubellam Perdicem arbttramur)diiiet Tam facit: & rcuera_> nolb a Coturnix tam magna non eft,vt ad Gallinxcraftitiem accedat , nifi td de minoribus Gallinis iiuepulaftns intelligamus. Intcnmhaud credendum eft, fi magnitudinis diffe- rentiam magni faciamus, Coturnum cum Coturnice noftra eundum effe, quando tefte eo- dem BeilonioCoturnus triplo maior eft.Ex hifce, ni fallimur, fatis conftat noftra m Cotur- nicem Perdicis nomine ab alijs etiam celebrari, & fola magnitudine a Coturno Graecorum differre: At iudicare modo uum noftra Coturnix , an vero Coturnus fit veter u Perdix, hoc wjopus, hic labor eft. Qua in difficultate, quamuis nihil certi affirmemus, conabimur tamen in tam tenebrofa luce e re dubia ac incerta veritatem eligere:g Belionius ex hoc quod hAri- ftoteles Perdice ait cum alijs auibus, modo magnitudo par fit, coire, Coturnum Gt acorum illius Perdicem elfe iudicac, quoniam is cum Gallinis rem habere fit vifus , nimirum pro- pter fimilem magnitudine* reliqua vero omnia Perdici rutfx,quxcft noftra Coturnix, com- munia effe ait : veriim & coitus ille non Coturnici modo noftrati, fed minoribus etiam Per- dicibus promifeue, vtinhiftoria apparebit, communis eft : quapropter cum praeter foiam— » magnitudinem Coturnix & Coturnus non differant, idcoq* noftra auis, vt diu inanms, vul- go Coturnife , quafi Coturnulus fiue Coturnus minor appelletur , vrriqj ceu vni fpeciei fo- li omnia conuenire arbitramur, quae fuse Perdici veteres tribuerunt. Neq; abfurdum elf Ita- a» tuere in Graecia, quam in Italia maiores effe: nam & id in hominibus ( ne longius abeamus) obferUamus,qux res etiam a i Columella quondaconfiderata eft. Si rerum natttram, inquit, vellit acrioribus mentis oculis intueri velimus^ referiemus , parem legem facunditatis eam di - xiffe virentibus , at q\ hominibus , caterifq^ animalibus , nec fic alijs nationibus , regiontbufue proprias tribuiffe dotes , vt alijs in totum ftmiliamuner a denegaret : quibufdam gentibus , gene- ro fam prolem dedit , vt Aegyptijs & Afris y quibus gemini partus familiares , ac pene foltnnes funt , fed & Italici generis ejfe voluit eximia facunditatis Albanas Cur i at i a familia trigemi- norum matre s;G er mania decor auit altijftmoru hominum exercitibus fed & alias gentes no in to- tum fraudautt pracipua flatura viris . Sic klulius Scaligerin Allobrogibus Perdices dfe ait, quas Gallicas vocant, mediocri pullo non minores.Idero de Coturno tradit, quod abeat, 3©redeat,& manfuelcat in teefis. Et mHieron.Cardanus Perdicem omnino cicurem, & man- fuetum effe iudicandu feribens de Coturno forte intelligendus fuerit, quia-> inquit, in Cypro manfuefeent in caueis etiam parit . Ad eundem quoq* fensfi Alexander Beneditftus, in Hydro- pe afeite , inquit , conueniunt Turtures , Perdices , & qua roflro pedibufq 5 rubris , phanictis alis , frequenti in Creta & Cipro infula fob ole domeflica , ct tamnum manfuefatta fatura Perdices ab incolis vocantur. Eiu(modi ingenium cicur, mite,rnanfuetu,atq;domefticu in noftra Cotur- nice didta etiam obferuatur, quemadmodum fufiiis & in adducendis quoqsexemplis poft in hiftoricisdemonftrabimus. Et" Belionius, vbi de Perdice ruffa agir,qua?5 vt diximus , no- ftra Coturnix eft, quid nobis inquit, dicendum de Perdicibus fupeFeft, quando de ijs copio- se fatis veteres fcripfere ? quafi nimirum ad hanc ea optime referri queat» Adhxc prxter 40 tam parui momenti diferimen, vnicam nobis eamq; ruffam depi^am exhibuit , & fequentt fubinde capite de Perdice cinerea afferere non eft veritus, hanc veteribusincognitan» fuif- fe cum Graecis, tum Latinis, quando, inquit, nihil nobis de ea prodiderint. Auguftinus Ni- phus Sueffanus Perdices proprie di&as maiores vulgaribus effe redte quid e cenlet ,at quam bene , & quo iure minores vulgares Plinij Rudiculas elfe inde concludat, ipfe viderit» Nos interim quando iam dilucidi fatis conftarearbitramur, noftratibus Coturnicem nuncupa- tam Perdicibus antiquotum potius, quam vulgares illas minores refpondere , & oPlimo quidem cognitas hafce pofteriores fuiffe , fed ab P Athenaeo Perdices minores appellatas, iam probare aggrediemur. Hieronymus ^ccorombonushaud vulgaris medicus, alijqj non- nulli viri do£ti, forte cum propter carnis prxftantiam, tum vero maxime, quia totadeferi- 50 ptio Pliniana, vt fubinde patebit, hifce minoribus Perdicibus quadrare viderent , vnas eaf- demq* cum externis auibus ( puto autem ita olim vulgo vocatas effe , Plinium vero nouas nominaffe, vt plerumq* virido&i facere folent, ne ijfdcm, quibus plebs , vocibus vt3ntur) effe affirmant : quorum opinionem non poffum non fatisapprobarc,- neq* interim mihi ipft repugnare, vel vt dici folet , me meo gladio iugulare credo , quod ex veteribus Athe- narum Perdicibus annumerare, taliq; nomine appellare, Plinio veio nouas fiue externas in- definite vocari fcnbam. Siquidem Athenxus fub Antonino, Plinius fubVefpafiano vixir, inter quos Imperatores anni intercelferunt fexaginta & plurcs. Sed Plinium audiamus loquentem, vt velex illius folis verbis opinionem noftram ftabiliamus: Aducnerunt , inqulr, bellis Perdix ru- bella qua; Scaligero . Coturnix Italoru, vt a Coturno Cretentiu differat, g /, A. ■ uib.c, 13. h t.$.de ge- ner, cap. j. Omnes Perdices ta magna: quampar- ux cuma- lijs auib. coeunt. Coturnife. Homines magmtudi ne variant pro regio- nis variet. i /« 3. de n. rufl*c. 6. k Pxerc, 2 }6. 3. 1 In ^ ita . Coturnus auiself manfueta» m lib. de Far, rer. Coturnix Italorum manfueta eft. 14. Niphi er- ror. o J.io.c.49 p tib. 9. Aucsexfcr nx feu no:- ux. Athcnxus„ & PlimuS quo tepo- ,'c r? r; f s .3 t inio • feu ‘mas tues. S Carna. Athanei Perdices minores funr aues ooa® Pii- ni;.i qlih.gS Perdicis maioris, & minoris di fetur/f n, I llb. 5. idioma cum veteri Latino confundentes, multa nomina corruperunt, multa etiam penitus ac radicitus extirparunt , deuaftata Italia , quamuis non integrum > faltem haud ita corru- ptum obtinent, quin vel idiota quiuis aut durae cemicis homo id ctiamnum cum Pliniano congruere optime iudicer, naStarnas tanquam externas etiamnu vocitant. De magnitudi- 10 neLedoris oculos velim judicare: athee maculatae funr,vt quaedam Turdorum fpeaes, po- flremo vtinam defaporc perfirpe mihi cum ledore dijudicare detur: baud enim dubito, quin abfqs vlla hseficatione, Piincipe,iRege, Imperatore dignis fefe epulis frui fis prontin- ciaturus. Quod fi ver.ofciolus quifpiam acnafutusautardclio Athenaeum tam delicati fa- poris in minori fua Perdice non meminilfe, ideoq, diuerfam ab externis auibus Plinijobij- ciat, is tributas carceras ab eodem Athenaeo notas examines, nam velit nolit , eas Perdici minori, ac perconfcquentiam externis Piinij exade congruere, admittere cogetur,fed au- di, quid dicat q t\t\\endem:Pcrdicum in Italia alte*um genus eftjorpcre minusjolorc obfcurius3 rojlro non cinnabarino. Ha?c ille. Vulgares equidem Perdices rurfis minores iunt vtpote paulo mfra Colubas magnitudine, vti paulo anteex Plinio diximus: color obfcurior etiamaa cft, vnde grifea? in Gallia tefte r Bellonio nuncupantur, hoc ell, vc ipfe vertit, fuluat malim cinerea? , quemadmodum quoq; alibi apud eundem tranftulit do&iffimus , mihiqjchariffi- mus fCarolus Clufius Arrcbas, roftrum infuper non efl cinnabarino. colore rubrum. Do fapore veroracuerit foitdffis Athena?us, Perdices vocaffefufficere fibi cxifti'mans,ita & nos de cuiufcunq; carnis bonitate ac pra? flantia indicaturi, Perdici eam affirriilamus. At rurfus aliquis a me petat. Tu pro Perdicibus nobis Starnas obtrudis , quas nonnulli , vt Ant. Ga- zius etiam annotat, Anfere maiores aues eiie fcribuntPpudetfane me horum imperitix,qut nimiru nulla intamclara luce magnitudinis habita ratione Starnam cum Starda fiueTac-r da, qua? Oris cft, nominis vicinitate decepti quam turpiter c6fundunc,quemadmodfi quoq; illihallucmantur/ed minus foede, qui Starnas cum Attagenis eafde credunt, quos quidem 30 Volaterranus reprehendit , noftra? opinioni aftipulans , namStarnse, inquit , aues externae vocantur. Idem facit Syluaticus, & cuius v.biqj maximifacio* Iulius Scaliger, canens. Et nigri paS) quam Hetrufcus autumat Starnam. ululius pariter Alexandrinus ad eandem fententiam inclinat,fed nihil certo audet affirma- re, cuius tamen do&iffimi viri verba taquam plurimum lucis hic opinioni aLlatura,hic tran* feriberenon piguit. Non admodum, inquit, cefferit dealimenti bonitate Perdix huic (Atta- geni) fed maior illa. Rubro roftro pedibufq; maior &carnoftor: Cothurnos vocat Italia to- ta. Nec valde hoc loco contenderim, fitne hsec melioruauthoru Ariftotelis Plinijque vera Perdix qua ndo ambigi poffe video ,qua?q;ab his Perdicum generi tribuuntur, vujgato fre* quentiq; magis (Starnas kalia; magna pars vocat, Perdices multijeonuenire potius viden*40 tur, nidificandi ratio, ouorum puilorumcpnumerus, educatio, atqsetiaedu&io (fouet enim» fecumqj educunt Gallinarum more^ illarum captura, falacitas, malitia, pullus color, quo fe- pe inter non diffimilis coloristcrra? glebas occultata? fallunt , a fuperuenientibus non ani» maduerfa?. qua?damq;pra?terea cum Coturnicibus comunia, tradita ab authoribus de his, Si nunc quoqjobferuata.Eodc namqjmodo nidulantur, incubant, excludut, foetus fuosalut, numerofiores seper, quam alterius generis , quod prius diximus, roflri purpureocolore in» fignis , cuius raritas longemaior, necis vnquam pullorum numerus , qui Perdicum mino- rum. Aucupes fa?piffime audimus, nidum feconfedtari Perdicum, dicentes dece, duodecim, aut his etiam interdum plurium fimul volantium : quod in maiori illo genere nunquam—» vifum, infrequenti valde, nec paulo rigidioris carli patienteimportatas fui (Te nouimusGer- JO manias ac Bohemia? , nec adhibitis licet blandimentis omnibus , ferre tamen diu alieni coeli plagam potuifTe,ijfdem locis, quibus in media Germania introdu&iPhafiani nm feli- citer prolem luam propagent. Perdicum vero minoru, quas Starnas vocari diximus, vbiqj locorum vberrima copia vifitur, vt vel hoc vnum, peculiare genus quoddam facere Co- thurnorum videatur, cum vnicum tantum prodiderintauthores hi, non tacituri alterum-*» vfqj adeo diuerfum, vt eadem comprehendi fpeese haud pojfint, fi quidem duo nouilfent il- larum genera. Quumq;ha?c ab eruditis pro maiore Perdicum genere conflitui animad- uercercm jlegilfcqj apud Plinium aliquando meminiffem , veniuc in Italiam BebriacenlL bus» Ornithologia? Lib.XIII. 107 bus bellis ciuilibus nouasaues, cafqjetiamnum tuhi id nominis retinere, vt nouse vocaren- tur,Turdorum fpecie, paulum infra Columbas magnitudine, fapore gratas : fufpicabar cor- rupra voce vernacula Italia? lingua,fed figuificato eodem, Starnas didas, quafi externas aues, pro nouis, aue magnitudine Columbas inter & Turdorum genus maius : quum aliam non haberem Italice nunc familiarem , quae rede reddi Plinianis nouis anibus , referriq; adeas pollet , a uegy viderentur autem prxterea macularum pundis quibufdam ,vc Turdi, diftinct^e, & fapore acceptiffiinaeStarna?. Quod fi reciperetur, iam clfenobis proveterum Perdicibus pedibus roftroque purpureo iniigues illae pollent & quas nunc Starnas voca- lotnus,pro externis Plinijauibusdeputarcmus : vel fi hoc non placet, fint fane ha?, primumq; illud roftripcdnmqj rubedine notandum genus, Perdices , itaque vocentur , quando nihil hic aliud quaerimus , quam vt alendi ex his vires , pocellatemq; tradamus. Ha?c omnia itaq; Julius Alexandrinus , nihil certiallirmarc aufus, & in eo , quod Perdicem ruffam Germania? Bohemiasq; loca ferre non polle afferic , Gyb. Longolio contrarius , ex quo fupra circa Co- loniam Agrippinam vtrqmque Perdicum genus reperiri diximus : neque etiam verum eft Perdices ruffas hic rariores elTe, quin contra abundantiores , tk quo ad pretium, etli corpo- re maiores, attamen viliores. Nobis interim vnus Scaliger patronus noftra? opinionis fuf- ficere debeat. Sedquid rurfusIacoboDalechampio atque Auguftino NiphoSuelfano re- fpondebimus? quorum hic x Ariftotelem , ille Plinium commentatis Rufticulas Pbniodi- 20 das minores Perdices elfe putat ,quamuis tamen quibus id faciant, rationes non adferant: Ego Plinij-Rufticulam potius Gallinaginem illam effeexiftimo, nimirum Afcolapa fiuc_j Scolapacem Ariftotelis. Praeterea funt qui adeo infaniant, vt Perdices cum Gallina ruftica confundant. Nec denique Pierius Valerianus verunqj Perdicum genusfefatis calluiflfe_j paullo infra aferibendis verbis demonftrauit , quando quas omnes minores vocant , ille ^ maiores elfe affirmet, nobifq; pro minoribus Coturnices Latinorum obtrudat. Sunt vero , inquit , Perdices ali* nobiles , alia ruftica. Nobiles longe grandiores funt ; (yluafq ; & fultus plh~ rimum incolunt : ruslica arua & fegetes peruagantur . Grandiores illa funt etiam piffu rarior est &plerifq\ Italia locis nomenretinent incolume: Roma tamen Starnas vocant >de quibus forte Plinius dixit :Mifit Hifpania externas aues Ruftica longe minores fufeiore pluma & quodammo- do do ctneritia.ldem vtriufq ■, ingenium fed dolofi ores pugnacior e fq\ ruftica^quas nunc Italia a fonc voci i, Qualeasferevbiqivocat. Haecille.Verum poltquam iam fatis, ni fallimur, probauimus Perdices ruffas fiue Coturnices vulgo nobis d idas , veterum Perdices , Perdiccfq; minores, nouas fiue externas aues elfe , omnes vero cum animi , tiim corporis adiones , quas veteres Perdicibus generarim tribuerunt, vcriufqj communes elTe, fupereft modo, vt confueto no- bis ordine hiftoriam aggrediamur, quae vtrumq, genus fimul compledatur. X. Qj.V I V O C A. 40 fT 'X V O T aues Perdicum nomine celebrentur , cum cx fuperioribus fatis innotefeat» l 3 itaqj ca repetere fuperuacaneum duco. Sunt qui bugloffum pifcem Perdicem ma* rinam vocent : & <*Gulielmus Rondolctus inter fynonyma mulli pifeis hunc quoq, pifcem quibufeam Gallis Moil» ideft, maris Perdicem vocari feribit. Per- dix ab b Ouidio fingitur Da?dali fuilfe cx forore nepos , & ferra? vfum inuenilfe. Hunc Perdi- cemFeneftella Martialis tradit initio fuilfe venatorem, cuiciim cruentum inftitutum,&fo- litudinis ftudiofa meditatio difplicere coepilfet,alfiduis agitata curfibus,fimulq; quod intue- retur eiufdem ftudiofos iEthona, Adonium ,Hippolitum peffimo interijffe exitio, artis pri- ftinae affedui mififfe repudium ,atqj eo ftudio delico agriculturae totum fe mancipaffe , quo nomine terram quafi matrem omnium generatricem dici adamaffe. Eo labore confutnptutn S® ad maciem prolapfum : quod vero eundis venatoribus detraheret, ferram veluci linguae vi- rulentiam fingi inuenilfe. Attamen fecundum c Diodorum Talaus, non Perdix, adoiefeens filius fororisDa?dali, qui ab eoerudiebatur reperta ferpentismaxilla >paruulum cimi fc»uif- fet lignum, imitatus poftea dentium ferpentis fpilfitudincm ferram ferream primus omnium feciljc perhibetur. Perdix item Ariftophani aliquot in lociscuiufpiam claudicantis caupo- nis nojnen eft , de quo item ptouerbium legitur, n^ino; vt annotat Nonius , Varro admirandos , Perdices Boeotios dixit. Nonnulli tefte h A- thenaeo nominis ipfius mediam fyllabam contrahunt, vt Archilochus : at frequenter apud Atticos producitur, v£ Dalechampius transfert, A wgp/cT/^fit <®ip£mw diminutiuum, ideft, paruus Perdix. Vtitur hac di&ione « Athenasus , inquietis, vt pt spero xIwicl 6mcL.. Item rurfus 1 alibi ex Philippo Comico : AMwpvonov ^ ocmiov , TrepSixiov.*0 Alias vnp Nuor herbas nomen eft, vt in denominatis dicitur. <&epS'ixiSev$ vero eft pullus Per- cis . Reperiuntur etiam alia fynonyma apud Grammaticos Graecos fignificantia Perdi- ces ; vt apud Hefychium & Varinum n>7p;0, quo nomineCretenfibus vocari fcribit , m Bel- lonius camen illis populis Coturnum dici fcribit, & minores Perdices , ad quos forte quis id transferre velit , in ea infula non nafei. Spari Aapo; , vt ijdem aiunt , Perdix dicitur Pergaeis: apud quos deniqj legitur K ruidos y.O[xwos vfa $*vyov. % <&a,pd.7Q osn^ov/o M/uaivet to 7H9 yiiv. Xctfaauiuiri- 7\ e, yccp 70 inquit, minor eft, & niger , excepto reftro, quod rufum e ft. Non mdfuefctt vt alius Perdix f fed femper perf uerat 'ferus effeJJus car » nes, & deniores funt quam c ater orum , & fuauiorem cibi vfumprgkant. Haec ille : quae fane cum Bellonij Syroperdice, in qua roftrum non rubet ,cuiq; pedes pennis veftitos tribuit, mihi conuenire non videntur. Idem h Aelianus quofdam Perdices Cyrrhasos vocat, qui neq; ad certamina valent , neq,-pulchre. cantare fciunt, dp quibus item prodidit, & eft ab fAthasneo quoqjatteftatum j-allio vefci,vteius odore infe&as carnes efui ineptas reddan- tur >atq; ita ab aucupibus contemni tanquam ad menfam inhabiles : verum an eiufcemo- $® di ab alijs diuerfi fint , non addunt , & ego id ignoro . Qui de re i ecens in uentis regionibus fcripfere , praeter iam di&os Perdices , longealios dari teftantur. AndreasTheuetus in .a AmericaWftratibus maiores reperiri ait, quos vernacula ftbi voce Macouacana appellant. k lulius Caefar Scaliger apud Troglodytas Perdices dari tradit , Gallinacei magnitudine, a. quorum quibufdam roftrum ,& crura lutea fint, quibufdam fufea ,fapor vero qui noftra- cibus. Mirum quidem, quod GonzalusOuiedusfcribit , in ea orbis parce , quam continen- tem appellant, Perdices nafei gratiffimi faporis, magnitudine Hifpanicarum Gallinarum, diplici pulpa , alia nimirum alteri fubftrata , adeo vt duo carnis diferimina habeant , eamq j tantas molis ,vt ne infignis etiam helluo vnicam auem vnamenfa abfumat. Colore aic efte K in pecto. a g.Hifica. 49. bli.i-de A- mm.c . 1 6. Perdices Indici. cZi.17.Cfo- d lib., j. de *Autb. cli. 10. cap. 4S. Lagopus altera,- Gelabre. f I < iom.ad lo u Plinij» g / b, 1 7«, de %Anim. ia.j, Syroper» dix. Aeliani. hZi.4 c 1 j. Perdices Cyrrhei. iltb.p.c. 1 3. Moeaudca na. KEx>3 2?,.$* PeiUiCUill mirum ge- nus dupli- ci- carnis pulpa. / i i o Vlyfsis AIdrouandi in pecore, alis, atq, collo, cinereo ; cetera noftr atibus fimiles. Qua magnitudine ouoruni nortratium Gallinarum » colore lapidem caeruleum asimilante, T^ftatur etiam , idem fqlum alias dare volucres , Perdices ab incolis vocatas propter faporis gratiam, fu penoribus mi* noces , coloris quoq$ cinerei , & cetera nofiratibus perdicibus haud diffimiles . Hisauibus faporem minus , quam fuperioribus gratum tribuit , fed segris falubnorem , vtpote conco- faciliorem . Cinereas Perdices mihi aliquando Aiexandria Aegypti miffurum fefe pol- g lib.2, Ttin. heitus eftlo; Paulus Oliua Genuenfis. fn Chio Infula , vt narrat /Nicolaus aNicolai§ Per-

Graecoium. Hifpa i<$ rubr». niola infula 4 referente And, Theueto, exiguas Perdices, dmerficoknes, fuauiffimi fapons Perdices proferc , quas rurieulac domi alunt Galfinai qm more, m Iohannes vero Boetius Bene n fis; m m IiTL/tf ^3C var*a Per£^um genera procreari atteftatur, Qonzalus Oi.idms in infula Cubj^ Perdices P^ices iouenjri ait exjguas , at colore voceq; Turtures referentes , fed gratiore fapor^ Turturu naaxima copia , & incolas yiuas domum ferre , facileq^ trium quatucnue dierijm iiirer- vocesedf- uallo cicurari, ha bereq$ torquem in collo; fed forte Turturum fpeeies fuerunt, quarum item 8es«. grata palato caro eft, In Aithiopia in dioecefi Baruge,quaeciMitas regni Bafnagaffi emptoiuni! cftjtria arunt reperiri Perdicum genera ncirtratibus haud multum abfimilia, ied ruagniiudi-, Perdices ne, & colore roftri pedumq; inter fediuerfa ; alias nimirum magnitudine Capornni, pedi- magnitudi kUS) & roftro luteis, caetera nqfiratibus fimiles, alias non maiores Ga ninissped>bus(,ro(hoq^$. n/i&deco/* purpureis, ali is deniq$ roftro & pedibus cinereis. a? Aiiftoteles quoq^ albis Perdices davjL Perdices no^ls author eft: fed has ita ab infigni loci vel temporis frigore euadere, alibi a nobis fcii- tlbtc ptum eil:? vbimultas alias auescandefcere etiam diximus, quas malijs locis ita nonfunt, L O C V S. & In 4rfetiP terra fanfidc b hh* 1 4, c ii-f.r.ir, Sibaritarq lafciuia. d In rela t„ f Ub* io, c, sp. Plinius correctus, g ii. 9. g* 1 1 * hin hifdta* Perdices yuffje vbi sra iX' j' in cor>g,na • vat. mir.j k/i.p.r.13. NO M hic,quo loco, montanone, an campeftri gaudeant Perdices, dicere inftitt^fe^ apud quos populos abundantius repenantur, Terra fanda referente* E. o cardo Monacho Perdicibus&Coturnicibusabu idat.Hegefandet tefte£ Achc< # > todfi^ Sairuos. cumSibarin nauigarenr ? & ad regionem Sirnir (Siris & Aciris fontes duo funi., in- ter quos fita eO Heraclea, ohm etiam didtaSifiSiban vicina tefte^Plinio^appuliifentjeuo- lafle Perdices magno ftrepitu, qui perterriti, & in fugam ve* fi, na.ues conicenciennti2c iride Coluerint, Q lifpiam autem non abfurdefufpicetureiufmodi populos, quorum pouentofa Ia- fciqia prouerbio locum fecit lautilfimas has anes ad luxum fuumenutrijlTe^ ex alijs etiam regionibus aduexilfe, Apud Tarnalfaros miram quoq^Perdieumfoe^unditatem eife narrant, necnon 6t leporum. Abalfienfes Perdicibus, Anferibus, Gallinis , h*eppnbus3l& ei* finods animalibus alijs tefte^Biotero ea propter abundant* quod venari ea nondum fint edodfic, Cyp;qs &i Creta Perdices copiose gignunt: in Creta tamen minores nullas tellee Bellonio repenre eft. Io;Rauilius Textor ex male intelledo /Plinio, qui alb Perdices fetihic no : j j Uohre Boeotiae fines in Aticam (fic enim ex Athenaeo corrigendus videtur illeiocu ; a 3*.' * m vulgaribus exemplaribus legitur in Attica ) Perdices in Boeotia reperiri ncgar'£ A ( hes .eus hoc addit miraculum, fcilicet, fi quae forte illuc m g aqerit , vQceahindig< «»u ( Attica ) (o=. gnofci.Hifpama noua Perdices, vti diximus, profert plui Imas^diUCi forum colorurr Q* i de Sicilia fcripfere,aiuntinmontePelorQPerdicum Ltporumqj magnum ptoucur. ».o,ef-. fe, Inprocyta regni Neapolitani quadam infula P«.rd;cum ac Phafianorurr c pia t<* bardiam &Sabaudorum alpibus magis capitur % non tam altis, nec tam fyludtrbU locis, vtLagopodes, Gallia , Lufitania , Hifpama Perdicibus minime carent. Aw^iomB Igio ruifisvel nonelfe,vel faltenrs admodum raras, Boterius quoqj Hiberniam Perd.im. Perdices pullos qd doceant. j in Gtylio Perdices dTe doci - les. Quo aftu vtantur in capiendis alijs, I/. 4. de a- mtn.cap,i6. Cur homo Perdicibus Perdix fac mella cur Perdices capiat, marem fal Sat. m&bif.e.S ® Cap. 1 2. ;Caci aftus. Nidi fabri- ca. p l. 2. SyU q lib. 29. *Ant. lefl. cap* 29» Aues hu*** amnft fer- monc addi Icentes, 112 Vlyfsis Aldrouandi admiranda videatur, ni 'fi & eam foetus fuos docere nofcerei: noffeautem nobis author cft h Plutarchus feaud vulgaris feriptor, inquiens; Alium altum cum foetus amore coniunltum per- dices vfurpant. Adfuefdcimu ,n, pullos fuos, qui nondum votare pojfunt, vr gente aucupe fupinos tacere , & glebam aliquam , aut quifquilias corporis inqcere , ac pr detendere , t an quam vmbracu - lum-> aut tegumentum quoddam. Ipfk perfeqnentem aliorfum abducunt,atq', circumagunt hinc inde volit antes, paulaitmq--, loco cedentes , donec lactatum fpe capiendi longe a pullis aucliant . Et i alibi rurfum :.fuod fi negas, inyuxtfl i fci d nobis artes, et doceri eas ii nobis audi Perdices 'fuos pullos docent interfugiendum occultare fife , & glebam profe obtendere ,po flquam fupini corrue- runt. Ha&enus Plutarchus. Nonnulli pullos in pafcua edu&uras , fi forte hominem vide- 10 rint, fibilo id illis fignificare afferunt : hos vero confeftim fupinos fe collocare , tcrraqjaut quifquilijs adeo artificiose corpus tegere, vc ne, fi palpitando pericliceris,aduei:tere quidem queas: moxrurfus 5 vbi venator quadantenus eff progreffus, patrem fibilare, hofq; proti- nus euolare. Eodem planeaftu femella tefte£ Ariftotele veiturin ouorum conferuatione. Sedhxchadenus dehocaftu , quo nimirum venatoribus fefe eripiunt, di6la funto: nunc declaremus, oftendamufqs Perdices aninihntia.*efte docilia ,venacionifq; artem perquam miro modo addifccre ac tanto artificio alias fui generis in retia pellicere^ vt homines po- tius, quam aues effe iudices ; & quamuis huius loci non fit deacucupio loqui, tamen pro- pter fingularem ac pene admirandam} ingenij aciem, quam in eo exercent, qua; in ha?c. ver- ba feripea funt ab ^liano, praeterire minime yoft\.\m\V titur vero Perdix, inquit, venator ille- 2Q cebris quibufdam ad alliciendos ferr os , ante retia .n.propofitus cantum edi t eos laccfc entem ad pugnam , eofdemq ; vt ex infsdqs in laqueos infer atfncitantem. Sylueslrium dux contra cantet, & futim gregem pracurreris obuiam procedit cttm hoc luctaturus: cicur autem per malitiam femper infidi as tn struens, pedem refert, fe timere fimulans : alter vero fpe, atq ; animo inflatus fimuf & ftbi victoriam iam dependens impetum facit, fedmox captiuus compage tenetur. Fort a Ifis qu if- piam ex eiufmodi lu&a ingenij hebetudinem potius quam aftum colligat , cum feros ab au- cupium edodis tam facile falli dicamus is fi aduertat animum, omnino opinionem im- mutabit: nam ideo Perdices Perdicibus decipere homines fciet, quod hi ab iftis anibus de- cepti, dum venarentur, nihil proficerent, ideoquenouam capiendi rationem inucftjgaro coadosfuiffe, nimirum Perdices Perdicibus tanquam animalibus plus aftu & ingenio pol- 3° lentibus aucupari» Fasmeila Perdix , nifi & ipfa mari fuo imponere calleret, adum iam— » conclamatumq, de toto Perdicum genere foret. Etenim cum quolibet loco etiam in pra> fentia maris tefte 2» Ariftotele parere cogatur , quoniam hic oua , ne illa jncubatu ouorum detenta ad coitum non fit parata, frangat, itaqj vt oua feruentur , nouit tantifper ibi rema- nendum elfefibi, quoufque ille decefferit : tunc enim alio , inquit n Salinus ? ea tran fuehit, neque in hoc diu perfeuerat loco, fed ne quis locum percipiat, longioris temporis mora^vt ait Ariftoteles, immutat, nec non tefteSolmo clanculo reuerritur, neindicium locicon- uerfatio frequens faciat; ineo etiamCaco, qui bouesHerculis auerfos per caudam inan- trumfuum pertraxiffe dicitur, artutior; illum enim auerfa veftigia prodiderunt, ha;c nefde prodat, nulla facere nititur ne quandoque detrimento eftequeant . En przetcrea quo inae-4® nio fobolis propagationi ftudeat, non marem dumtaxat fuis amplexibus fraudans, fed ho«. mini et nullam inueniendi oua occafionemprasbens. Sed audiquadb qua in nido fabrican- do verfutia vtantur ha; volucres , fpinis & frudibus fic illum munientes , vr contra feras di- cente 0 Plinio, abunde vallentur, vei vt aitSolinus, vt animalia, quae infeftant, arceantur a fpinisfurculorum. Infupcr aciem ingenij, qua vigent, profequi volentibus longe maiora forfitat? fuperfint diceda,adeo vt Statius p Papinianus grauilfimus poeta dociles intellexif- fe videantur, aptafq; humano Termoni enunciando,cum fyluula quadam de Pfitaco Me- lioris ita canat: fmq-,refert ingens iteratavocabula Perdix . Scio tamen nonnullis hunc verfum non ad docilitatem , fed vocem xuicKd/Sifei» referri: quorum homuncionum aftertiones tanquam nugales vt ait ille ) Crylippi fyiiooifmis I® & Platonis legibus frigidiores ^ Caelius afpernacur:, & reuera ad hoc confirmandum Tquod dociles funt, nullis vineis aut arietibus opus eft,nam id ex verbis poeta; nullo negocio coar guitur : quod quo manifeftus pateat, Poeta; ipfius carmina , qua; ante id , quod iam iarn ci- taui, leguntur,opersepretium eft hic fubijcere, quibus nimirum eas tantummodo aues enu- merat, qua; humani Termonis enunciationifufficiunt: ait autem: Plangat Phoebus ales Auditafp, memor penitus dimittere voces Sturnus , & Aonio verfa certamine Pice, fui que refert i ungens iterata vocabul a Perdix , g t Qrnithologk Lib.XIII. 1 13 ht jua Bi flanto queritur foror orba cubili Ferre ftmulgemitus, Quoii fi quis pcnultimo indutus carmine m diuerfam fententiam abripiatur , quoti aiiu & Hirundinem poeta ibi nominet-, quam humanum iennonem addiicere nemo dixerit: re- fpondeo de Prognes in Hirundinem transformatione expolitionem elfe quidem a Varrone confirmatam, & a noftris fereomnibusscasterum Gr^corum nonnullos,aquibusciulcemo- di fabula: cofiobefunt, in Luicimam mailc: quod inter Latinos r Probus nonignorauit,<3^ videtur/DuidiusfecutuSjCum ita canat. Sola virum non vitra prius moefltfima mater Concinit 1 fnarium Daulias ales Itym. Ht rurfus e alibi: 3 Deflet T rehitium Deitas ales Itym. Philomellre porro docilitatem liue Lufeinice quis ignorat ? Drufus nonne & Britannicus ClaudijfilijLufcimas habuere Graeco & Latino Termone loquences? Quod fi Ieras rutfus & monticolas, ideoq; ab humano confortio|penitusabhorreicerequifpiam dicat 5atq; ita, qux diximus, paru vero limilia elfe, is profedto non fatis harum auium naturam perfpectam libi habet 9 nam facili modo captae cicurantur, quin immo AloyfiusM-undella cum inBur- mijs Rhoetorum medicum agerec refert noftratium fe Coturnicum mate Sc faemella habuif- fe altiles in domo fua , qua: adeo cicures , & manfueta? reddita fint , vt poftmodum cum do- mefticarum Gallinarum cohorte promifcuchabitarent , fimulqj line pauore cibu caperent. aoSttnnpfius etiam Icnbit , lia prima aetate ab homine alantur, planecicures & amabiles red- di. Mirum prorfus, quod de Perdicum in Chio infula manfuetudine ac docilitate prodidit «Nicolaus a Nicolaishunc fere in modum: Agricola, inquit, huius infulse maximos Perdi - cum greges alunt: interdiu adhibitis cultodibus ad vicinos montes ad inquirendum libi vi&um dimittunt : cuftodes eas fub vefperam edito fibilo reuocantes fitnul omnes domum reducunt 5 & illa* alias fibilo cultadum nondum alfuefactas, & etiamnum feras comites fibi afeifeunt. Similis hiftoria narratur ab Qdorico de Foro Iuli j his verbis : In regionibus cir- ca Trapezuntem , quae Pontus oiim dicebatur 5 vidi hominem ducentem fecum fupra qua- tuor millia Perdicum. Is iter faciebat per terram. Perdices per aerem volabant , quas duce- bat ad quoddam caftrum nomine Thanega , quod a Trapezunte diftat trium dierum iti- j0nere. Hae Perdices cum duci ipfarum homini quielcere aut dormire libebat, omnes quiefee* bant circa eum tanquam pulli Gallinarii; & fic ducebacetas Trapezunteviqjad Palat:ulm- peratorisj Cum vero fic quiefeebant circa eu, capiebat de ipfis quantum volebat numerum, reliquas ad locu,in quo prius erant, reducebat. His, fi placec.adde quod ex x Bafide quodam recenfet/ Athenaeus, nempe pyginaeos, qui aduerfus Grues bellum gerunt , vti Perdicibus ad bellum lun&is , vel vt Ornithologus legit annotante Dakchampio , Perdicibus inequi care. Qua: res, tametfi plane fabuSola appareat, attamen Perdicu interim docilitatem maxi- ma demonftrat.Eiufcernodi itaq;manfuetudine& ingenijacumen(fiin Perdicibus agnouif- fet Domitius Papim j interpres , humani fcrmonienunciandi rationem poetas fortaflis haud reliquiffet excutienda. Quo minus vero abfurdfi videatur Perdices humano aiiuefcere pof- 4ofc fei tnoni , Plinij authoritatem adduco 5 qui & ipfe eam a communi ptaeceptore Arifioiele mutuo accepti: Lingua, inquit, omnibus ijs in fuo cui q( genere, qua humanum imitantur fer ruo- nem^efe latiorem , quanqaamid pene in omnibus contingit : Perdicibus autem linguam latiu- fculam e(fe ex fechone didici.Quod fi adhuc cuilpiam non acquiefcat , ^Plutarchum adeat, qui difett illimis verbis Perdicis loquacitatem nominat,vocalemq;cfleac difcere etiam ali biaffeuerat.^Porpbyrius infuper refert fe Carthagine Perdicem ira cicurem aluiife, vt non tantum vocata aduolaret , at temporis progrefTu adeo familiarem euafifie, vt & adulari, co- lerefe& colludere videretur , fuasq, etiam voci occurrere, & quantum fieri poterat ,re- fponderealioquodamsenore, quam quo fcinuicem Perdices vocare folent . Quibus ver- bis quamuis Porphyrius humana voce vfam fuiife non dicat , infignem falcem nobis apti* 5otudinem ad difeendumeam ingerit, quando exfamiliaritate , qua fecum vtebatur, ferinam immutaftet, imitatura indubitanter humanam, fi is vel docuilfet, vel docere caliuiffet.In_j Lyconia Perdices pariter vocales haberi oftendete videtur do&tiflimus b Athenaeus , ciiin^ Ariftomonem Athenienfum Adriani libertum feribit a patrono folitum dici Atticoperdi- ca, quod effet comediae veteris hifttio. Itaquoq;cPlutarchusalibi quendam profcindens ipfuma(pde abft* d carne» b lib.$, C hb.coatra vfmatn. Perdicum pulli pare- tes propri- os agno- lcunt. dltb.i.Var. Perdixalie na oua fur- to ablata cubat. cCap.iy. f In comm. ud Hier. Io* ch citatum. Perdicis vi &i pudor. g /. 4.* mm.c.i. Cretcnfis militis ve- recundia ex auerfo vulnere. h l.yde pia. Htpp.&Tl. ilib.i}. Perdices venenua— gnofeunt. k I4. dciA- ni.c. t$. Perdicum Cirrheoru vafritia. 114 VI yfsis Aldrouandi ne homo ipfe, quem Deus omnium animantium perfe&iflimum procreauit, fi a parentibus in infantia , quod proh dolor nimis faepe contingere videmus , deferatur, ex alijs difeerne- re callet. Tradit hoc de Perdicibus Theodoricus Gotthorum rex referente ^Cafliodoro., ad Symmachum lcribens,Perdicibus nempe hunc cftc morem, oua perdita per alterius ma- tris damna reiarcire,vtadopcione alienas {obolis incommoda fuae reparent orbitatis: verum natos mox, vbi fiduciam habere coeperint ambulandi,incamposexeuntes cfi matre, vt fue- rint materna voce commoniti, ouoi ufuoru genetricem potius petere, qiwmuis ab alia furti, uis foetibus educentur. Atq^hoc efftquod a veridico propheta e Hieremia feriptum Per- dix congregavit , qua non peperit faciens diintias abfljfiudicioicum media relinquens at at e , £r I® tandem erit inflpiens . Et D. /Hieronymus in comento: Aiunt, 'wicpntfcriptores naturalis hi- storia tam beftiarum & volucrum,quhn arborum herbarum£,quorum principes funt apud Gra- cos Arifloleles & 7 hcophraslus , apud nos Plinius Secundus , hanc effe Perdicis naturam , vt oua alterius Perdicis ,idejfl , aliena furetur , & eis incubet foueatf , cumjfcetu s adoleuerit , auola - re ab eo,& alienum par entem re Linquere .Illud praeterea in hocamu genere admirandu,at cum generofoquouis ac magnanimo viro comune quodamodo effe videtur :quod in pugna fuc- cumbentes fefe alijs rifui ac oftentui fare no ignorent tantum, fed ne in confpecium amat£ fus:, cuius caufa pugnam cum aduerfario infhtuerant, pudore nimio fuffufidenuo venire au- deant, &in latibula fefe abdant. At neidcomminifci videamur velut nimis Pcrdicu natura? ftudiofi, itaqj facunditfimig Aliam, qui eiulcemodi verecundiam ceu fingulare naturae do- z® mura brutis hifce ineffe ait, ampliftimum teftimonium,tranfcribere nobis, minime pinguir. Ex auibus, inquit, Perdicos , quod ad libidinem Veneris in flammat i fimi fint , idcirco cum flami- nis afjtdtte ver fantur .Homines autem , qui Perdicis ad certamen alunt , cum eos ad pugnam inter fe incitare volunt fluam cui j/vx orem proflent em e [fle curant. Hac enim machinationis commenta- tione perdicii timiditas repellitur ,flr ignauia vitatur .Nam male pugnando vicius nunqud in con - fpettum, nec ad amat a, nec ad coniuge audet venire: ac potius morte occumbit, quam pugna turpi- ter defert a, ab hoflle fuo auerfus. eam , cui probas i tantopere cupit , intueri fu [Hneat.T ale quiddam Cretenfes etidde duobus amantibus pradicani. Sic enim audio, amat ore cum alijs rebus pra flan- tem, tu bellicis flrenuum habui (feftn amore pueru adolefcente fummaindole virtutis, liberali for- ma, virili animo , & flumme ad optimas difciplinas ingenio, fed at at e nondu militia apta. Nomen 3 a quide vtriujq-, alio loco me dixiffe memini. E t hunc ipflum aliquando in pugna flremie ver flan- tem, hofliu frequenti cohorte toto impetu in eum irruente ad humi flrati c aduneris offenfione coU lapftim fuiflfe. I ac enti cu hofliu proximus quifpiam gladio flriHo plaga ei auersa illaturus e [Jit: retro adhollem verfus intuens , ne quaqua, inquit , turpe & imbelle vulnus tergo inferasfcdad- uerfo potius pectori infligat, cum vt timiditatis me meus amator condemnet, tum ne me turpitu- dinis notis tnuflum afpiciat. Atqui hominem r at tonis participe ad timiditatis fed varia & multipli x alia Athenis , alia alibi. T am variarum vocum , quafint nomina T heophraflus expli- cat : In Boeotia & Euboea idem fonant , ac (vt fle dicam ) eiufdem funi lingua. Citat eundem—» Theophrafti locum e Athenasus , fed longe aliter , ac maius addit miraculum. Perdices a inquiens ^non omnes caecabant, f T heophraflus feribit Athenis Perdices citra CorydalumJi pagum., oppidum ver fts caecabar e, vltraveYo pro qua voce Natalis de Comitibus Venetus vertit garrire, & Ouidius Serenufq, Perdicem garrulam dixerunt.Dalechampius ad marginem Athenaei eiufcemodi addit fcholiolu: nomen illud, inquit, nempe iniofilfpv/y ftridulam magis vocem ofiendit,quam caccabum & velut TOTp/oy^V.Sunt pr^terea qui refe-20 renteg Antigono Liberali ferunt Atticas Perdices vocales cfie,B£otas vero admodum exi- li voce vti . Ex bis itaque haud abfurde quifpiam ftatuat non bene dici a fono vocis nuncu- patam,nifi dicamus calem fonum, qualem dicicDalechampius, maxima ex parte eder^ — cum vero ad Venere inc itatur, xetxxu/SifovjVti opinatur idemDalechampius.Sedaues tem- pore coitus loquaciores efiefolem :x»xxet/3i^iv vero veteribus non garrulitate aut loquaci- tatem, quam per wiv&i&v & rp/feiv indicarunt, fed contra concentum quendam quodam- modo fignificat, vnde Caecabas a quibufda, vt ab Alesnanedici his verbis prodidit^ Athe- naeus: Inuexit gr Aleman cantus » inuentamq ;a fe& compofitam cantionem C acc abidum,vuL gari lingua dedit , aperte flgnificans Perdices canendi magiflras flbi fuiflfe. Q uamobrem & Cha- mekon Ponticus att ,prifas hominibus repertam ac excogitatam mu fleam ab ijs anibus , qua in—> 3 o folitudinibus canunt , ad e arum imitationem inflitutam fuijfe mu ficis difciplinam . Ad quem forte fenfum dicebac alibi/ silanus Perdices quafda vocis contetione & cantu valere.Atq; fortafiis etiam hinc quidam Grammatici Perdicem didam putant bus con- greffu, at fola illorum aura fiueafflatu concipiant , nam hoc peculiare cuiufdam foecundi- 2©wtis potius, quam nimiae libidinis argumentum eft : Neq; hadenus ferfecerit mihi quam- uis longe grauior ratio, videlicet furor ille, quo in coitu feruntur, dum non hiantes tantum coeant, vt Ariftoteles, & Plinius inquiunt, verum etiam totocoitustemporehngua exeita volent, vtex Alexandro Myndio prodidit Athena?us z nam & hoc nofter Gallinaceus quo- tidiani fuicoitus frequentia, qua vnus reliquas quotquot fune, volucres vincit, ficuti fuo lo- cofufius oftendemus, diluere poteft, fibiqj idem fymbolum vendicare. Sed lam qua?do Perdicum libidine veteres fcripfere, videamus. Clcarchus tefte c Athenaeo Perdices feribit, Palleres, Coturnices & Gallos Gallinaceos non modo cu vident feminas, femen eminere, fed etiam cum earum vocem audiunt : caufam effe in animo impreftione , quod ipfum tem- pore conus cognofcij fi contra eos fpeculumpofuerimus , & ante hoc iplum tendicularum jbinfidias, nam ad imaginem, inquit, fuam accurrentes , capiuntur, & lemen emittunt , Gal- linaceis exceptis, quos imago confpeda ad pugnam tantum excitat» d Aelianus hafce vo» lucres intemperantes effe prodidit, &nata iamoua difperdete, ne circa pulliciem educan- dam occupatae femina?, marium congreftionem negligant . Oua vero frangi a maribus ob allatam ab Aeliano caufam, fidus teftis eft philofophorum princeps e Ariftoteles, qui etiam addit, feminam omnibus neruis elaborare, ne id fiat , ditfugiememqj clanculum parete^, fienqj fepius,vtpra?tUrgore parturiendi quolibet loco edat oua , & in maris quoq; praefen- tia. Quare cum alibi/Aelianus feribat Perdices, quia ad libidinem Veneris inflammatiffimi fint, idcirco cum feminis femper obferuari, id ita accipere debemus , quoufq, nondum fe- mina? pepererint, nam tunc vel illa? eorum atrocitatem , quam diximus , verira?,clam par i- 4otura?fecedunt, vel amore futura? prolis etiam inccnfi mares, relida libidine fimul incubant, quamuisdiuerfo loco, quemadmodum difertiflimeg Ariftoteles docuit. Idem h Aelianus alibi Perdicem intempetantem,& in adulteria pronum effe tradit, itaq; clam ad femina minimo ena ftrepitu accedere. Item i Ariftoteles, necnon Plinius adeo falaces cffePerdiccs inquiunt, vt in aucupantes corruant, & capitibus eorum infideam,& facile capiantur. Quin tanta lib/difiis tinllationefepe pruriunt, vt cum femella? defunt nempe quandoad incu- bandumfefe feduxerint, interfe non vocibustantum, & pugna procacitatem reftentur,fed promifcuo inter fecoitu illo nefario ,hominibufq;cum internecionis poena interdido con- ipurcent:De qua turpidineita k Ariftoteles feriptum reliquit \Sed cum diffugerit femina, vt incubet , mares tumultuantur , clamitant, pugnamq-, inter fe conferunt > quos calibes vocant , qui 50 autem vicius in pugna fuerit, feqnitur vi ff oris Venerem patiens, nes ab alio quam a fuo viliore fubigiturfed fi a comite principis, aut quouis vulgati vincatur,cla a principe, ac furto fubigitur: veru hoc non illa fieri femper, fed certo anni tempore, planu efl>Perdiccs manfuefacfi iam fr do~ mellici fubigunt feros, fr fpernunt, contumelioseq ; tr altant. Ha?c ille, qua? fica / Plinio repe- tii nt u r \llla quidem fr maritos fuos fallunt, quoniam intemperantia libidinis fr agunt e arti oua ne incubande detineantur. T ime inter fe dimicant mares deftderio f 'f minarum Vicium aiunt Venerem pati Id quidem, & Coturnices T rogus fr Gallinaceos aliquando,Perdices vero a domitis feros fr nouos fr vi flos iniri promifcue.m Aelianus, qui & ifta?c omnia repetit, addit praete- rea vidum vidoris Venerem , feminam vicetadju para , quoufqj & ipfe alterius etia vidor fadus a l. 9, Hif. cap. g. b/.io.e.? 3. Salacitatis fymbolum Perdices abfq;coiru concipior. Quo ardo- re coeant. Galliha- ceuscur fa lacitatis fymbo!um effe queat. 53. d l • 2» r. de *Anim* Perdix mas cur oua fragat e 9.bi(l.t,%s f Ub. 4. c* 1» de Anim . Aelianus explicatus Mas & fe- mella incu bant. g 6.Hfi.c.3 h 7. de ani- mal* c. 19 i 9 .Ibflx.% k 9 Bifi.c.S i /. I ®.C. 33» m 3 .de ka~ nm> c. 16 nS Vlyfsis Aldrouandi Phoci! id is £1(ftus flagitiofiflimam illam libidinem exerceat in vicium. Phocilidesitaq; animalium na- t uram haud exatfe calluiffe videtur , quando in brutorum genere mafculam Venerem rc- lopnutx pCriri n?gat 5 vn Gryllus fophifta quoq; apud Piutarcbum a Circe in brutum deformatus, Animalia nam ?xxter Perdices , Ichneumon quoq; eadem turpitudine fefe maculat teftc n Aeliano, fodomiaai &nos Gallos quoq; idem facere , nec non etiam Columbas quandoq; fuo poft loco dice- exercentia mus. Perdices a nonnullis ob eiufcemodi crimen Sodomiticx dicuntur : quo epitheto pa- n io.de riter vfus efUGeorgius Pidorius hoc diftico. ni. c. 47. Huc etiam numeranda venit Sodomitica Perdix oJnTantQ' fguavolucris fertur luxurio fa nimis . 10 Et ad hoc fortadis refpiqiens Baptifta Fiera Perdicem vocat, turpem hoc eft , turpiter fala- cem hoc ver fu. T urpe falax Perdix c au eis occluditur arti is. Perdices Quemadmodum verdhuiufmodi, quam diximus, libido deteftabilis , &execranda, grauif- cum pro- flmaqj qualibet poena digna :itaiam multo grauius ,ac intolerabilius , quin Romanorum jprijs pullis Culcum, ac tauru Phalaridis & milhes faeuiorem poenam meretur peccatu , quod in proprios v pullos c6nfittimt,& hos nepe fimulferme ac exclufifunt,fubagitantes:quod in ijs prasterea Perdix cur e° mmus ferendum eft, quandoquid£ ciim non femper vidlos, vclmi ex Ariftotcle diximus, niafculini pullos vero femper ineant : quapropter mii y adeo videri non debet , fi Marcellus Perdicem generis pu cxauibusvinli genere appellandam cx Varronis authoritate contendat. Romani quidem *© tata. pro turpiffimx huius norx puero pullum dicere folent: quapropter Q. Fabium, cui hburno Pullus qui propter candorem nomen fuit, pullum louis appellarunt., quod natis eius fulmine i£la fue- Romanis rjt3 qunfieam lupiter 2ppetiirct,cum potius interpretari debuerint, & eius amatores omnes di<5tus. jg,ie perciendos cfte: qua poena co dignior Perdix eft, quod non cum victo a fe, & curr.pro- EBurnolt,S P!*fs Aberis renl habuiffe contenta , etiam alqs auribus , qux fui generis non funt ,fefe per- pardufqy Leanax Perdicem patitur , qua parit oua domi. s lib . 5 te Nec jBelloniusquoqjrem acu tetigit, dum Ariftotclcm priuatim de grseca Perdice intelle- ^iuib. c.i±. xiffe affirmat, vt fcihcct confimilis magnitudo aues ad coitum inuitet, nam vt hoc quidem vero fimillimumeft , haud tamen inde concluferim; id noftratibus, in quibus omnes illas' F^mellaru libidinis notae a vet eribus attributae, pari ter obferuancur, nequaquam competere. At q; i-ft^c Perdieu fa ha&enus de marium falacitate ditia funto . Defemellis nunc dicendum reftat, quarum fa- ga citas. n£ non minus coeundi defiderium, in hoc tamen temperantiores , quod incubationem in- 4° 15 ujtjs etiam fepemafculis exerceant. Siaduerfae maribus fteterint, ventufq; inde afflet. U ii10 C’1 de 1 ^fi^teles^Plin1us,.vAehaaus,alijfq;°mnes,quotquotde Perdicibus fcripfere,mirabili *4ni c\$ quadam naturae vi concipere teftantur, plerumq; etiam voce marium vtero ingrauefcere, Fxtificus ac libidine turgere; volatu quoq; fuperne marium effici idem poffe, videlicet dum mas ipfe fpiritus in feminam foqtificumfpiritum demittit. Ephefiusfoecificum illum fpiritum interprxtatur quis. vaporem, qui defert calorem eleuatum a genitali femine maris: quiq, fufeeptus per meatus Alberti Perdicis penetrat ad menftrua illius, & fic conceptio fit, vt recitat Niphus, cuius verba pau- opinio de lb poft citabimus, poftquam Alberti contrariam opionemrcfelIcrinuis,quifuper hac re fic conceptu fer iphe. , Quod Auiccnnadicit Perdicem fosminam concidere ex vento flante a marey eft 'vocc > maris , eft commi fccri eos per linguas in coitu nec Ari ftoteles dixit , nec verum eftfed potius hac 5'© tria ( ventus a mare , vox, ce lingua exerta) libidinem ante coitum excitant poft e a coeunt, fi- cut Gallus eft Gallina, vt ffpijjime in Germania vifum eft,& nos etiam in domefticis Perdicibus obferuauimus. Et rurfus: Perdices eft alias quafdd aues quidd falso cocipere autumat fine coitu . Libidine qui de fentientes ad fe inuicem conuertuntur,eft confricando mares ad cocundu excitat, ftcut (ft' Columba\coeunt enim,eft femen inferius ficutalia aues,rccipiut,eft coitus tempore factat. y 17.de JL- Haec ille, aquo illud in primis , quod Ariftotclcm id dicere neget, nimis praecipitanter feri* mm. c.5. ptum eft , nam &ex eodem veluti veritati confonum^ Aelianus &£ Athenxus repetunt, z/. 9« f* I 5’ An modo verum fit, quod ita concipiant, aliorum efto indicium ,cgo Ariftotdi , maxime cum p 3. dt ge-> nerat.cap.2. q Exer. 402 • 3 * Scaligeri sncoftatia. r In F«iag. Perdicum abfq; ma- re refelli- tur. Omithologb Lib. XIII. np cum veteres omnes id ceu rem miram ex eo repetant , potius ad hxrere malim , quam cum alberto idipfum inficiari, Veritatem aurem huius rei Auguftinus Niphus ita aftruere co- natus eft« Videtur, inquit, Hphefius hoc quod Ariftoceles dicit de conceptione fa&a ex au - ra flante a mare , intelligere de otiis fubuentaneis , quibus impleri ait pras nimia libidino. Quamexpofitionem Albertus prqbamt, afferens Tenon credere eam conceptionem poffe e(fe fcecundam> nififortaffe ad ouum,non ad pullum, quoniam , vt inquit ad pullum, necef- (ariaeft receptio feminis corporea. Praeterea fe obferuaffe ait domefticas Perdices coire, vt exterae apes faciunt, fnfupereuaporatio feminis non habet praefinitum motum , in vuluam j© femin® , cum multiplicetur circulo ab mare Perdice , qui eft velqti ceterum circularis eua- potationis, SedAlbertjj&Ephelijfententiae aduerfantur verba Ariftotelis(iila nimirum^ qux nos fupra citauimus ) vbi apertiftim& Ariftotejes expofuic , Perdices non folum ad dua, fcd ad pullos concipere per contrapofitionem maris. Si enim Ariftoteles intelligeret de-» conceptione ad oyum,& non ad pullum, non folum Perdfe conciperet in contrapofitione maris , fed etiam nullo mare infpe&o , nec audito , Quare cfim ha?c exprefse afferat in Per- dice? & in nulla Aliarum auium , fit vt perdix fola , ea ratione concipiat , & ad ouum , & ad pullum. EtquanquamAlbertus dicat ad conceptionem, qua? eft ad pullum neceffariuow effe corpoream feminis receptionem ; negaret tamen hoc Afiftoteles, quoniam in folius Perdicis conceptione aliquando pra? nimia libidine fuffiqit fpiritalis genitura? receptio, §o Quin nos etiam obferuauimus perdicem bifariam concipere poffe, aliquando receptione feminis corporea, cum non nimia libidine agitur, aliquando fola fpiritali feminis conceptio- ne, cum furit pra? nimio amore : nec obftat, quod affert de circulari euaporatione , tum quia fpirante vento a mare diffunditur vapor feminalis per fphaeram conuerfam in redfcum , tunu etiam quoniam Perdia femina tqnc concipit fpiritalis receptione feminis, cum nimio amo- re exardet s & inuenitur intra circulum euaporationis. Huc vfq; Niphus , pluribus etiam in libris degeneratione fe hac de rediturum pollicitus. Et rcuera Afiftoteles nihil miri erat di&urus 3 nifi ita pullifera oua concipere inteljexiffet;, nam & multa? domefticarum auium abfente,& nunquam etia vifo velaudito mare hypenemia, fiue ftjbuentanea eocipiuntipra?* leuca, non eadem videtur rado in domefticis Perdicibus, ac in ferisullae namqj propter coti- j®nua.prxfent!iam}tanta,vt ha?, libidme non accenduntur; quemadipoduetia in nobifmetipfis Cuemtc videmus , qui propter diuturnam carent jam amatarum , vel in fomnis , vel etiam ob reprxfentationem earimdcm imaginis femen effundimus nonnunquam etiam tanta abun* dantia, vt ne tantum in vero coitu ejaculemur, Velim interim id a g"au Hift. to 8. «g/i.p.c.ij. Albertus cum vete- ribus con- ciliatur. £ Ub.g* Perdicum sn Anaphe fertilitas. Perdicum oua. a 6 Hifl.c.i, a Perdices nidum no faciunt <5c cur. 120 Viylsis Aklrouandi ii vero mas , eseteros captiuosopem ferre conari. Vc vero falacitati huic finem imponamus credimus Heliogabalum non deliciarum tantum catifa Perdicum plumulisin ftratis,inL_j puluinaribusj necnon ersam accubitis paffim vfum, quantum naturae fimilitudine, cum pro- tencofus ille Imperator , ne dicam bellua aut brutum potius, nullum nequitia? genus, pudo- re prorfus omni perdito ac profligato, intadUmueliquerit* GENERATIO. PARTVS, 10 NISI tam effrenae Iibidinisqualem recenfuimus, aliquando modum adhiberent Per- dices , iam diu totum earum genus forte extin&um . At diuina prouidentia , quae omnia tum vniuerfalia,tum particularia regit, animantia cun&a velutftimulo quo- dam excitata generis fui propagationem , quin & aeternitatem quaerere voluit. Vnde neqj femper aues hae adeo in libidinem efferafeunt, vt non quandoq; ardor ille deferueat,& vna- nimi concordia mas & faemina rem familiarem curent 3 quia in re multis viris prudentiores fapientiorefqs fune, qui adeo ad libidinem procliues funt, vt vel vxores ducere nolin^vei fi duxerint , ijs contenti viuere non poflint- de quibus iure illud ^Claudiani dici potefl. Sed quia cacus ineft vi t ijs omne futurum Defpkitur,fuadentq\ breuem prafentta frutlum% a ^ Et ruit in vetitum damni fecura libido . Qua? res facerdotibus Aegyptiacis anfam praebuit, vt rei familiaris concordiam in confor- tibus per duas Perdices incubantes exprimerent. Praeterea tanto eas defiderio incubandi flagare aiunt , vt cum propria defint , aliena oua fmco fublata incubenr . Atq; hoc eft ( ni fallor ) quod dicebat £ Propheta. Perdix tncubauit oua , qua non p*pnk&c. de qua re fupra abunde diximus. Quod modo adpartum,& numerum otiorum attinet, Albet tus hoc aiuum genus bis quotannis oua qu3tuo4‘decim,aut quindecim, vno partu odona,& altero totidem ' aut paulo pauciora parere fcribitj c contra* io c Aelianus ad quindecim ,^AnftotcIes non pauciora quam decem , fed faepius fexdecim edere prodiderunt : qua? controuerfia ab aocu- pibus decidenda videretur ,mfi fufpicarer veteres illos de Perdice ruffa , Albertum de mi-ja nove loqui 1 nam hanc circiter decem parere fupra annotauimus , attamen nuoquid hoc bis quotannis faciat,rurfus ab aiicupibus erit petedum.Vt vt eft,vtrumqj genus foecundiflimum eft , cuius rei ciim earum copia reftis eft > tum vero maxime ,quod nat tat de Anaphe infula /Athenaeus miraculis pene annumerandum , vel (altem in tanta? falacitatis auibus jouaquc pra? nimia libidinis titillatione plerunq; rumpentibus prorfem memorandum , nerrpfc cum quis duabus ibi Perdices intuliffet, tantam poft exortam fuiftl harum auium vim , vt incolas derebnquenda infula fiepeconfultarent . Oua Perdicumg Ariftoteles alba efle dixit,& quidam ex neotericis Columba? ouis fimilia, NIDVS. INCVBATVS. EXCLVSIO.4* IDEM d Ariftoteles alites, quarum corpus graue eft, ac ponderofum, nidum fibi facere negat ,hifq; Perdices quoqj & Coturnices accenfet : rattonem eius rei adiungtthoiuf- modi, quia fcilicetiplius volandi poteftas defit. Quamobrem !*ca emant, fepibus,& arbuftisconfita, montana nimirum, quae dum deferunt, fit ihuscapiuntur, quemadmodum ex adie&is Hetrufcorum poetarum principis vetfibus elb videre , quibus bina? ex hoc m genere captae, Eminetuifs. Cardinali Columnenfi, cui eas poeta dono miferat, cafura jfuuin hoc modo deplorant. A piede’colli,oue labella vefla Pofe de lc terrene membra pria La donna, che colui ch’a te n’inuia Speffo dal fonno lacrimando defta. Libere in pace paftauan per quefta Vira morral,ch’ogni animal defla Senza fofpetto di trouarfra via Cofv ch’al noftroandarfoffemolefia. Ma dal mifero flato, oue noi femo 3® 12) Orn ichologiac Lib. XIII. Conducte da la vita akra ferena Vn fol conforto de la morte hauemo, Che vendetta e di lui,ch’a cio ne mena. Ad eundem fenfumGyb. Longoltus circa Coloniam Agrippinam in vinetis montanis ver- fari Perdices dixi. Cur vero Ouidius ilici infidere Perdicem faciat, alia ratio eft,nam a ter- ra cafum Icari, longe profpicere nequibat, quem itaqj vt viderer. Garrula ramofa profpexit ab ilice. Vt vero modo ad nidum reuertatur oratio, dicimus Perdices, quamuis nidum non extruant romore cicerarum auium volatu proflantium, nihilominus in aprico, vt b Ariftotelis a Gaza translatis verbis vtar, aream facere eamq; materia quadam , ficuti vepnbusaliquibuscon- geftis promunire.Eiufmodi area e Plinius appellat receptaculum, cum ait '.Perdices fpina,& frutice ftc muniunt receptaculum , vt contra feras abunde vallentur . Ouis Vir angulum molli pul- uerei contumulant ynec in quo loco peper ere , incubant. Quibus verbis aperte indicare videtur Perdices, eafq; tantum femellas quas oua pariunt, incubare ; cum e contrario ^Arifloteles difertiffimis verbis bina ouorum receptacula facere, & in altero feminam , in altero marem incubare, quin edam fua vtrumqs excludere atqj educare attefletur. Cur vei b nidum fiue receptaculum fuum muniant, e alibi etiam docuit, nimirum vt Aquilarum, Accipitrumqj in- iuriam,ac rapinam euitare poffmt. /Aelianus qui & hoc eje philofopho repetit,aliam infuper aocaufamg alibi recenfet, nempe ne oua a rore decidente imbribus, omni deniq; aerea humi diiate a Sciantur. Nam fi forte, inquit hume^entur, nili «nater flatim incubitu fuo ea denuo concalfaciat, &infoecunda redduntur. Fuit certe Aelianus apprime diligens in tota Perdi- cum hiftoria, maxime in ijs , quo ad generationem fpejant, de qua ita feribentis verba hic proterire nolui. Perdices , inquit, cum fiunt vicina adpanum , arcam , vtvocantfifeHucis fibi fubflernunt : Contextus is cauus eft,& ad incubandum accommodatus. Cum enim puluerem in- fuderunt , & molle quispiam velut cubile effecerunt , in idipfum ingrediuntur. Pofi fe fe de fuper fruticum inuolucris occultantes , c antra auium rapacitaccm , bominumq ; infidias in multa pace incubant. Non vni loco oua committunt, fed quafi migrantes ea in altum locum important. In magno enim timore funt, ne quando deprehendantur, fi in eodem diu commorentur . Itaq;alio loco 30 nidificantes,rur fas pullos, etiamnum teneros inuehant fiouentq^.Hxc ille, qui paiiter h alibi Per dicem feptem diebus nidum contexere,feptem confumere in pariendo,fcptenis deinde puh los enutrire dixit, adeo vt vnius & viginti dierum fpacio omne generationis tempus abfol- uat 2 Quo res fi modo veraeft, paucis ad nodum fanguineis competit,/ Ouidius (impliciter oua in fepibus ponere dixic.Vt modo ad Ariflotelem regrediamur,qui vcramq;Perdicem in- cubare fcripfit.eius rei veritas profe do ab aucupibus 'eflet petendam, nam alias parum veri- fim.hs apparet, fi enim verum efl, quod multi reflantur, feminas vidori in poderem acih^re- fcere , non video quomodo hic tot nidis fit fuffedurus , maxime cum & vidi vidorcspofl- modumfequantur, tanquam effent fomino,vt Beritius tradit : Adhoc fi vterqj incubet, cur k Ariftoceles mares ( Gazacolibes tranflulit ) appellat, quod feminis incubationi in- nocentis quafi vidui exiftant ? Quod modoad excluficnem ouorum pertinet, pullos aiunt tan- quam mors impatientes minime expe dare , vt oua ad tempus incubatione aperiantur , fed occupatis fpatijsfpote erumpere,pertufifq,-ouis,vbiprimum caput exemerint, pcdefqjpro- tulerint, reliqua vero adhuc adhsrefcece procurrere, libiq; cibum inquirere, vt facunde ad- modum docet l Aelianus, qui etiam m alibi fdibit pullos , funul ac pedes exemerunt de te- gumento velocifTimoseffe ad airfum. /~VA f 1 mi Ga E D V C A T I O. V AM VIS iam Perdicum pullos ex Aeliano dixerimus fubinde ac nati sut, cibum (ibi inuefligare nont3menid perfe facere pronunciauimus, nam parens eos more Gallinarum in agros educit. Mox cum excluferit , inquit a Ariftoteles,/>m/»#j-^/- 10 s educit ,propterea quod nequit fuo volatu ijs cibum adminifirare. Educit a utem per agros, vbi metfis ftetitj ad quod alludens b Baptifh Mantuanus canebat: Cum f obolis p arti a longo grege Dadalo Perdix Deciduam frugem legit ; & matertera rhaebi Herculeo nunquam morbo afficienda Coturnix. Et c alibi rurfuss Sedula per fiipulas tenera cum prole Coturnix fafeitur , & magno natorum examine Perdix . L Hoc bg.Hifl.c.S. Perdicum nidus. Qltb.io. ca, 33- d 6.&1.C.8. e 9. Hi. c.$. i' lib. 3 de Mni,c.i6. g hb. I o. c. Aeliani la*« h lib. 57. c. £J. i 8. Meta. k g.Hi.c.S. Exclufio. 1 lib. 4, de oini. c . 12. m It. 10. va. hifl.c.j a g.Hi. r.g, blt.$. jtl. c Ia Villa K *Mz- d 3* de wrf* ntm, c, 1 6, a9.Hf.37. b/i.p. c. i|. di» ll.ff.17 d lik 4. de •Ant. caA$. e Com. in p, i* tAei» de piant. Saginatio. f /. ' i.c.37. Educatio, g 9 ?P. Locus lagi nm aptus. hCap.6^0 i 22 Vlyfsis Aldrouandi Hoc vero maxime Perdicum pulli tum pullis Gallinarum commune habent , ve mox nati gradiantur, & plumis obueftiti fint, & cibum capiant : Mut es etiam pullos fouenr> vt Gal- lina?, fuis fcilicet fub alijs tepefacientes, pennifq; tanquam fafciojis jficut aitfeitiflimus^ Aelianus quibufdam inuoluentes. CIBVS. SAGINATIO. ' PR AiTER grana frugefq; & femina alijs etiam r.bus hoc volucrum genus vefeitur^ Ariftotelcs auihor eft,vbi Perdices funr, non reperiri limaces, quoniam omnes ab ijs 10 abfumanm.:$<: b Athenaeus fcribit infceeafdem aues in infula Sciatho cochleis vefei. Vnde quifpiam pamphagas efte non inepte fufpicetur, nifi einfmcdi animahbus,vel propter occultam aliquam antipathiam , vel pro remedio vefei dicamus : nam &ePhnius helxinem herbam quibufdam perdicium vocari dixit,quomatn Perdices ea pra?cspue vefcantur. Arbi- tror autem huiufmodi plantam 9 non vt famem expleant, depafcere , fcd quia aliquam in ea fibifalutem latere a gnofcanc Huc pertinet eoam quod de Curhafis perdicibus allio vefcen- tibus Aelianus prodidit, ex eius efu foetidam ,& abominandam carnem faturas fenc a_» ignorantibus. Nec ob aliam pariter canfam fabulum comederint : quo vefaeas ex proprio periculo tradite Iulius Cafar Scaliger his va bis : Nonnulla vorant fabulum. ffua innatura verbis mirum narrare poffum.P er dices in ea parte V afomxjuius ager fabulofts esi, efitaui. Of %o fenfi funt dentes inter mandendum, lapillorum duritia. Primum ibi cum mifero coquo putata e fi ratio eius opera, non fine iurgio. Ille negare . Atqt> vt innoci ntiam fecuriore fecerat fui confcisLj fdulitas pepofeit alam,ac momordit , Illic 0 tam undem c an fatus, feci am intus offendit lucidtff- mis arena granulis differt am.Pofiridie narraut ordine , qua 'i miraculum amicis, ffuos inter Re- gulus quiaam aucupij / ludio fu s . i^uid mirum , inquit , fi m fabule tis viti itans auis fui Jibt refert pnmordtal, bifacta fimentes funt. tnops pabuli alto fe confert Perdix . \d fanguinationem mo- do quod attinet , M, Varro has volucres neqj propter foecundjcaum> neqj propter fuauica- tem (aginari dixit, fed (ic paicendo pingues fieri Et/Plinius eas enumerat inter ea anima- lia, qua? non pinguefcunt, Quomodo vero educentur in Ph.fiano ex Varrone, alijfq; docui- mus.Qui vult jinqujrgPecrus Crefcentiens, Perdices, Turdos, Merulas, vel alias, qua?pin-j® guescaro veneunt, habere locum faciat claulum,& regulis, vel retemagno coopertum, ma- gnum fecundum quantitatem auium, quas mcludei e volet. In hoc tedtum aquam veniiC^a oportet per fiflulam ,& eam per canales anguftos (erpereaqui facile extergi pe fliat : nam (i lata ditfula eft aqua , inquinaretur facilius & biberentur inutilius , & qua? fuperat , ad petuin auium per fiftulam exeat, ne luto aues laborent,oftiumhabereoportet humile & aoguftum, quo cuftos vix intrare queat, fenerteas raras, per quas non videantur extrinfeca: arbores aut aues, eo quod earum afpe&us, defiderium macrefcerefacir volucres inclufas, tantum lumi- nis locum habere oportet, vt aues videre pefiint , vbi s (fidant, vbi cibus, vbi aqua fitteirca oftia ac feneftras talis (it munitio, ne mus vel muftelasvelalia beftja intrare peffit. Circa hu- ius acdificij parietes intrinfecus multi fint pali, vbi aues aftidere polfmtj & etiam per ticae in 40 clinata: cx humo ad parietes, quibus multa’ pertica: adnedhntur ex tranfuerfo modi- cis interualiis ad fpeciem cancellorum, cibatuiTurdotum ponantur oife giomeratseex ficis & farre mixto , caceris tribuantur grana > quibus vti confueuerunt, & ea praecipue auide fu- munt, diebus viginti antequam toiiere vult Turdos, largius det cibum, & farre iubtiliore in- cipiat alere. Cum opus ert vt hoc fumantur armario, excludantur idoneae in minufcu’um ar- ma nu, quod ert cum maiore coniumftCuoftium lumine illurtriore ibi fit, cum numeru habet exclusu, que (umere vult, omnes occidit ; hoc ideo in feclufo ia debet facere, nereiiquifi vi- de at, terre atur, & ante tepus venditionis vendantur. Vtilitatis &dele at pienfq; in locis ramum nobilioribus, tanquam horum menfis natarum auium. Ca- rolus esus nominis quartus Gallorum rex non ab alijs , quam a nobilibus, hifq;me- rum habentibus imperium, vel eorum permiffu , ac cum nifi intra fua pomeria Perdicibus retia tendi voluit Prohibuit etiam nobilibus omnibus, nifi barones efienc , viuas capere, i& vel alio modo quam praedatorio auium aucupiotimmo vero quod amplius eft, tanti femper harum auium aucupium Principes fecifte legimus, vt facinorofosaliquado & obaliafcek- ra morte plededos homines, propter huiufcemodi volucru aucupiu fe fufp edere finxerint» pennifqj earum circumdari iufferint , nimirum vt ita rufticos ab earum venatione deterre- rent. Quod pertinet autem ad capiendi rationem, mille equidem hodie infidfe Perdicibus ftruUntur: fed vero praecipue cum propter nimiam fuam libidinem , tum propter ftolidam illam fympathiam, qua quadrupedes profequuntur, capiuntur. Etenim cum viderent ho- mines, quod inuicem propter femellas pugnarent, ferat poftmodum adhuiufmodi certa- mina inftituerunt , atqj ita harum opera alias capere docuerunt : quae venatio antiquiflima eft, ipfiq; etiam 4 Ariftoteli nota, qui fcilicet nobis eam primum his verbis depinxit : Perdi 2© ces manfuett iam& domeftici fubigunt feros,& fpernunt , contumeliofeq-, trattant . Perdicem venatorem dux fylueflrium primus inuadit^pugnamq-, obuiam conferit , quo capto compage ( ita verdtGaza inftrumetum aucupatorium, quod .^riftoteles yrntndi nominat, alias nnzrldac videtur laqueorum vel tudicularum genus e(Te,nam b Aelianus 7rdyluj dixit) alter occurrit, tum alius , atq-fita fsngulis dimicatur , fi mas fit, qui venatur j fed fi famina eji , vbi dux ad eius vocem occurrerit, extera vniuerf eum tnuadunt &c .Q aa propter quamuis femellarum, vt di- dum eft, defiderio potiftimum pugnam committant, alledrix femina improbatur: nam & c Aelianus ait feminas, quae extra funt, marem ex cafu in laqueum propinquo feruare fuo cantu tanquam amatorio xztxz&uxxy.Hamvbt, inquit, piares & fitbi confactas viderit fami nas, ad iUas libentius re litt a alie ff attice accedit; vn de etiam hodie marem cicuratum caueaein-3© eludunt aucupes, quainuis e contrario ^Xenophon feminarum aucupium praeferre videa* turi Caetci um fiue mas fit, fiue femina, cantu fuo alios alliciunt, ad quem velut preces dc- linientis proci, procaeue geftientes conuolant: atque ideo faltem mares venatores praefer- ri debeant, nimirum propter maius emolumentum: fi enim feminae ad illum acceiferint ai- ledae,has fubinde matres omnes(nififint quiaucupij fraudem fobolent) necum eo rem ha- bentes,fuos amplexus Veneremq, fpernant, illico fubfequuncur, fimulq; omnes fuse libidi> nisjfalicttatifqipoenas dantes, a venatore retibus inuoluuntur:Sin venator tuusfemina_^, eft, nedum defperandum eft 3 nam & haeccaueae inclufa fi teneatur , cui fit introitus, exi- tus vero nullus, ad canfpe£hm eminus feri aduolabunt,fuaquefefe fponte caueae inclu- dent; ducem fuum plerumque ceteri fubfequentes. Venator omnis e multis eligendus,4« nam non asque omnes ad capiendum apti funt. Aelianus eligendos arbitratur , qui vo- cis contentione & cantu valent & linguae facultati confidunt, quiqj pugnaces &ad cer- tamen habiles funt, quoniam tales miro naturae dudu fponte fua fe in retia praecipitent, quod non ignorent fe a caede ftudiose ad cantus & certamina feruandas iri. Capiuntur prae- terea propter eand e libidine maxime coitus tempore, fi contra eas fpeculu pofuens, & an- te hoc ipfum tendicularu infidias, nam ad imagine fuam, quae in fpeculo repraefentatur, ac- currentes fefe in retia praecipitant. Alter modus, vt diximus, capiendi eft cum quadrupedi- bus, quae naturaliter amant; fiquidem horu pcllibusdccipiuntur,nimiffi fiquiscerui pelle indutus, cornua capiti imponat &furtim accedat, illae verum ceruum efferata: fufeipiunt, coluntq; cum, & accedente gaudet adeo, vt difcedereabeo nolint, ac fi familiare alique & J© coaetaneum adolefcente a longa peregrinatione reuerfum cernerent , cum ahoqui miferri- mae nihil aliud quam retia aut laqueos hac beneuolentia fibi lucrentur. Eodemodo fidis equit nonnullis eas illaqueant./Robertus Stephanus bouis etiam imaginem ex linteis fieri fcnb'.r,quae abaucupegeftetur,ita vt poft illam lateat, & fic decipi Perdices. Et rurfus; Quidam, inquit, ad aucupiu PerdicuCa la tonelle, ou tomberel Galli vocant) vtuntur vacca: effigiei ligtiof,atit equi, coloribus additis & fic effigiem ceu animal vilium paulatim admo- nent, donet Perdices tediculis ante effigie difpofitisimplicecur.De Dorcadibus & Perdici bus,quaru vt didu eft, reciproca, aut vtriufq;ptrnitiofa eft amicitia, fic canebafgOppianus: Nonnun- 125 Ornithologk Lib. XIII. 25 Alifer. Kmmnquam vero comunttus amarus vtrify Extitity infuams & amicitia , quibus ingens Fr au s hominum infidus occultis comparat armis e Dorcadibus fiquidem tendunt Perdicis amicis Illecebras dulces , itidem Perdicibus afiu Dor cadas obijeiunt, vt pelliciuntur vtri(jf Fraudibus infeffis venantum in retia dira . Indorum aliqui fuas Perdices, quas fcripfimus noftratibus longe maiores eflfe, fiftula aledhs ludi quo soirretiunt,quod quomodo faciant, operaeprecium eftindicare:E caefaric fuaquam in fuperiori • mo~° fronte longiufcula nutriunt, miro modo fiftulam conficiunt, qua fonii edunt Perdicum vo- ^C3 vcn^ cifimilium,ad quem dum accurrunt, in laqueos,quos ex filis hebequen di&is ad hoc inftitu- p4j“ ^ ^ tum praeparatos referuant,incidunt.Eiufmodi aute fila ex quadam herba gladiolo non mu!- . qtfcn> “ tum abfimili: qua Cabuyam vernacula voce dicur, conficiuntur, quemadmodu qui de India Gabuya. feribunt, teftantur^ Petrus Crefccntienfis Perdices irretiendi binos modos prasferibit jln h i.iod.io ripis, inquit, fluuioruab vtraq, parte figitur arbor alcifllma,vel duas fimul iuntfae,vr longior & 3+.& fu arbor,habetq;pcrtotu cuniculos ad afeesu infummitate tirella,in qua ponitur funis re- tis,cuius longitudo eft fecundh fluminis latitudine, & arboru diftantia,& eius latitudo eft, vt fuperius e leuata vfqjad medias dependeat arbores, deinde homines vfq; a remotis veniant *° pcr glarea fluminis, omnes volucres, quas muencrint expellentes, qua: volantes a fplendore aquae no difcedent, donec in retia inciperint tunc declinetur rete cu finibus fuis,& volu« eres capiatur.Et modus iftelocu habet ,nificumtepus fuerit nubilosu,& aer obfcurus,alio- quin aucs eleuatae facile a flumine deuiarec.Et alias:Sut,&alia, inquit, retia, quibus capian- tur Perdices, quae funt loga,& ftri leae, &Phafiani,& quasdam aliae aues cum auxilio catuli ad hoc inftrudti, qui aues inqui- rit, quas cum viderit, flat, nec ad eas progreditur, vt expellat , fed aucupatorem dominum^ fuum retro refpicit, & caudam mouet taliter, quod ipfe cognofcit aueseffe pabulum ,ante \l.;»Obf.e. 3 tamen, & tunc ipfe &foeius rete trahunt, & aues & catulum operiunt, & fic eas accipiunt. Haecille. Atque hoc fere pa&o canes, a Itoresfuos remunerant. /Bellonius Tureas feribit Hifpanicos canes ad Perdices odoratu perfequendas alere, tantum caeteris praelia ntiores. i® Quomodo Accipitribus capiantur,fatisfuperque in eorum hiftoria fcripfimus, vbi quoq; diximus aliquos Perdicothcras vel Perdicarios vocari, quod fua fponte naturaeq; du&u Per- dices venari obledentur.Atq; iflaec decapiendiratione dida funco . Sponte enim tanquam fuperuacancu,& nullius momenti praeceptu Beritij de capiedi Perdicibus pr^terijfTemus, nili nobis omnia exade quo ad fieri licet, feribere animus ctfet. Perdices, facile venaberisy fi farinam vino madefaciam obieceris. Omnis enim anicula facile corripitur yft vinum aquas dilutum , vinofius tamen in vafculis , appo fueris . Vnde enim vel parum inde ebiberint , foparan' tur,& obflupefcunt. Sed quis in libero aere degentibus eiufecmodi potum exhibeat, vbiuis obuia txiftente aqua ? Accipitres Perdicari;, Beritij nu» ge. PRODIGIVM. AVGVRIVM. 20 Zilih.lt Mf. £?'i» Dao horni asum cor- pora pro- digiofa vi- ni maxi anQ , ai feni sn nimurn. HomQcio Perdicis fatura. bl.de no.fm l^eap. Heneberg caftru vn de didum» NICEPHORVS4 Califlus inter alia prodigia, quae Thcodofij Imp.temporibus eue- nerunt, hoc etiam ceu memorandum recenlet * duo nimirum hominum corpora^ tunc quoque vifa fuilfe, alterum quidem in Syria fupra humanam naturam magni- tudine exccdensJalterum vero in iEgypto infra incredibilem llaturae breuitatem confiftens; Syrum in longitudinem cubitorum quinque 6c vmus palmi excreuifife , quamuis pedes eius reliquae corporis magnitudini proportione non refponderent , introrfum nempe intorti, & vari. Homini nomen fuilfe Anronio< Talem pariter fua aetate fefe vidifTe , & pro monflroha- 35 bitum efPsquem breuis admodum flaturae mulierin lucem protulerat. Aigyptum verAtana breitem fuilfe narrat, vt Perdie i perilmilis effet: neque ingratum ipedaculura extitiffe, Ircum ille in globo ( hominum fcilicet ) conuerfaretur , & ad contentionem excitatus colluderet. Porro quod mirabile didueil, prudentiam in eo fuilTe , qualis homini formofo competit*, quippe cui corporis exilitas ea de re nihil ademilfet 5 vocem a mufis non abhorruilTe: fermo- nem rnentis generolh.arem fpe&andam exhibuilfe : vtrumque eodem illo tempore viguiffc* nec flatim vitam fimjlfe : maximum enim viginti quinque expleuiffe annos, minimum mul- tum ab eis abfuilfet. _ Perdices e veteribus nec inter ofeines, nec inter praepetes , vel quafuis aliasaugurium fa- cien.tesauesrecenfirasfmifeieperio. Praeclarus quidam hiftoriographus Germanus feri 49 bit referente £ Scipione Mazzala Neapolitano quendamex antiquiflimaatq, illluftriflima Columnenfium familia, dum olim Gothi in Italia tyrannidem exercerent , ne in eam inci- deret, cum toto fuo grege fefe in Germaniam contulilfe, ibiqs in Franconia fyluam emiifo vagam & amoenam, ac prope eam asdifkalfe ca{lrum,quod a confpe&a ibi Perdice Hennen- berg appellauerit. Verum haec vox, ficuti a Germanis audiui, illis montem Gallinarum, non Perdicum fonat; quare fufpicor fylueftrem Gallinam illi heroi vifam , locoq; nomen fecilfe, quam nimirum indo&iores cum Perdice facile confundunt , omnes delicati faporis aues Perdices nuncupantes. VSVS IN SACRIS. 5® America- - siorum fu ©erftmo. P ER DIC E Scuidam DeoaPentilibus dicatas fuilfe nunquam, quod meminhhs&c- nus legi. vt pater fiat^ Decipere enim apud nos nihil turpe e ft% Loquiturautem dePifa? filo portas infantibus prodere volente , vnde Scholiaftes in ver- bum profugere &exulare accipi pofft putat ,vtPifia? filius tanquam exilio mul&atus tra- ducatur , nam perdices , inquit, y&4 vafritie facile ab aucupibus euadunt ,ftpe fe refupinanter% & fellucis integentes . Au<5tor adagiorum idem verbum ad omnes aues extendit , qua? non- nunquam c laqueis feu retibus clabuntur. Pr< ixanp fixio at apud Varinum & Heiichium kgitur quoqj in eodem fignificato fiafrtpfixltat, Perdicas Macedo a Perdicibus nomen obtinuerit) neqj id Sophocles videtur inficiari,ica alibi Latinus fa&us inquiens : a o Ventt in celebres Athenienfium vicos flui cum aue Perdice nominis foetet atem habebat. Fuit autem ifiePef dicas inter comites Alexandri M ignf, & in regni etiam partem fuccef- fit, tantae vir audacia? fimul & fortitudinis, vt in Leaenae latibulum ingredi aufus , eaqjnon reperta catuloscius per vim auferrer, cuius rei celtis cft b Aelianus. Hic etiam H ppocratem ad fe vocaffe legitur in illius vita. A Perdicum venatione quoddam Accipitris Genus Gr*cis wipJlr*«0xptf/, Latinis Perdica* cium appellatur, quod naturali quodam inftin&u hafce alites infectetur. Pruna quaedam nig ivduriore carne , fedgratiffimofapore, vulgo Pemicona cognomu- nant , vtfcrtbit doftiffimusc AndreasCifalpinus:dequibuspariter,ni fallimur, fed p.tulo fofjfiusIoatnBapc. Porta loquens, Neapoli, inquit, vocantur prUne pernigone, a Perdice de- ducum nomen, vt credoj quemadmodum.n.interaues ipfa calnis fuauitate excellitjfic haec inter prunorum genera ,3 citerioris Hifpaniae regione nobis allata ,ob id nobis etiam pritna Car a Ionica di&a funt , fed quibufdam in hortis afferuantur , dulci fucco praedita ,carnj|^m« ri ore, glittu fuaui pu pureoqj fplendet colore, parte qua folefpedant,ex aduerfa candicantf, preif im dignis iritei u dimittunt, oblonga, exili nucleo ac longo. Sed ego exiftimarem Ibe- rica pruna elfe,quaenobisdeFraredicuntur,nam inter caeterea facile principatum obtinent, innoxie praebentur aegris, ac minus ftipciciratis,quaDamafcenaobtinent,coloregiaraineo, i »g ato,fucc j melleo praedita, callofa, oblonga, os intus oblongum, compreffum,acuti]mq;„ Su t alba nigraqj fed nigra dulciora, maiore, oui magnitudine, ac magis ferotina. Haec ille» Perdicium Theophrafii, a perdicio Latinorum nimirum Cornelij Celfi ac Plinij > longe diuerfum exiftjt. Plinius binas herbas eo nomine, ac vtrafq; a Theophrafto perdicio, quod tamen etiam illi cognitum fuit, vt mox apparebit , complectitur, e Theopht aftus de fuo per- dicio feribebat interprete doCtiifimo/Iacobo Dalec hampio: Et perdicium appellatum. Ete- nim id craffas & multas habet radices aut folia : vocatur autem perdicium , quod Perdices ad idfe volutent> & id effodiant. Idem£ Dalechampius Plinium alibi de hoc Theophralti per- diciii loqui exiftimat, hii verbis ftatun poft cichorium vulgare : Cichorium , & fimilia circ^-> terram folia habent , germinantibus ab radice pofl V er gt lias. Perdicum & alia gentes , qua £gy - ptij edunt: nomen dedit auis , id maxime eruens. Quae fane ex Th ‘oprafto Plinium conueitif- feperfpicuumert, niti quod ab i^gype-js, aut ab alijs gentibus edi Theophraftus non kri- jopfit. Nonnulli hocce perdicium eam plantam etfe credunt, quam Dalechampius cichorium buibofum appellat, & Romae hodie herba haemorrhoidalis dicitur, atq, ipfc etiam. Dale- champius pedibus ire in eam fententiam videtur, quoniam hniufmodi cichorium craffas habeat radices, nempe bulbofas, & non folum plurimas, vt ait Plinius, fed & folia, vt fc ribir Theophraftus, fi quis radiculas innumeras ex caulis humi iacentis nodis prodeuntes intel ligat. Nonnulli rurfus bulbofam alia plantam , quam£ Ruellius primus bulbum fy lueftrem nuncupa uitjTheophrafti perdicium eife crediderunt, quod & haec radices craffas habeat, & plures ladices, quam folia , multis in vnamaceruatis. Cornelij Celfi vero perdicium^ doCtiffimorum herbariorum confenfu eft Helxine , officinis parietaria diCta & muralis, quod 3 In J.uib. Perdicas. Perdice* fortitudo. bit.12 Va Hifi. c.39. Perdi cari2 Accipiter. fiWWPct'. nicona. c tih. 1 . de piant. c. 1 5. Pruna Ca- tatonica. * \ h cv. • - Pt ' ■ . < Prune dc^ liratis Herbae per dicium di* dlt.2tf.17. e 1. 1 Htjuc . 11. iit 12. H fi. plait. 1.28. gf**i‘f-i 7 Perdici u Theoph. Cichoriu Buibofum . h t-i.dr fi.r. c. Ico. Bulbus fyh ucftris. Perdicii Celfi. Hcxine. il.z.c. 3J. Partheniu. Plinii er- ror. k/.2i.r.}o 1 /. | . e. 3 8. ml.&s* 8 i o n aa.r. S7» 0i« f/. €<8p. Jt. Ocimoi- desminus. Vrceolari* p/. Ii e. Phnij alius error. Plfi.j Io-, cus corre* q 8.r-a7. Perdici ns Sapis, r iib. 7. S lib. y. df H Templum Perdicis. a Cip. 17.' lulufle di* ce feieutifi ffypus. Daemones & haeretici de(i =nati Haeretici quales. b 1.4. em. t» Hkr.c. 1 7 c r.«r . s 1 . Perdix quomodo «kmonem notet. C Math, 4. f f1» fem. ie pajlor» 1 28 Vlyfsis Aldrbuandi q.iod muros ac parietes natales locos fibi elegerit./ Celfus eandem herbam partheniumu dicitefbtur. Hinc Plinius honpnymia deceptus, duas herbas diuerfifiimasin vnaro confu- dit, mmirum'parthenmDiofcoridss , St belxinem flue parietariam. Sic enim ille k Cclfum citans '.Parthenium, alij Leticanthemum , alj amaracum vocant. Celfus apud nos Perdicium (f muralium drc. quae de parthenio Diofcondis intdiigenda.na herba muralis flue perdicium a Celfo quidem parthenium dicitur »led non hoc, de quo hic Plinius &iDiofcorides tra- dant, verum id , de quo inf a wDiofcorides Scn Plinius ipfe his verbis : Hdxinem aliqui perdicium vocant , quoniam Perdices ea pracipue vefcanturyalj fideritim,nonnulli partbemum &c. Ex mox de fecundo perdicio: Perdicium , inquit, (isse par thenium(nam fideritis alia efl)d 10 no f vis herba vrceolaris vocatur , ab aljs a fieri ficum , foljs fimtlis ocimo , nigrior tantum, Sic. 0 Dalechampius hanc plancam eam eifefufpicatur,quas:Qcimoides minus fiue album herba- rijsdicitursfed civm Plinius hanc vrceolarem vocari fcnbat , ac ipfe ver op Dalechampius alibi id nominis parietaria* competere dicat, vel Plinius, vel ipfe has herbas fimulconfun-, dunt, quod de Plinio potius eft dicendum, nam parietaria detergendis vrceolis aptifiima_<» eft. Antequam vero perdiciumje manibus excidat, obiter adm oneraus, v|>iaiibi apud ^Pli- nium legitur; Palumbes , Graeculi , Merula , Per dices lauri folio annexum faJtidium purgant , Columba,T tsrtmes a* Gallinacei herba, qua vocatur helxine : IacobumDalechampium re$e verba haec tranfpondenda cenfe^legendumqjeife^Paloi-nbesjGraccalnMeruladauti folio annuum faftidmm purgant, Perdices, Columbae &c. herba quae vocatur helxine. a©. Perdicitim fiue perdiciarim lapidem ad omnes dpyritias pollentem requiri inuenioin__* compofitionem illam , quaejaPaulor Aegineta pampletbes & diacinnabareof appellatur, fed vt ingenue loquar , necdum noui,quis lapis ille dfe queat: Inquirendum eflet,nuni ille fit , quem do&ilfimusjr Georgius Agiicola in traditu Hildesheimio ,quaitur vetfusoc- cafum a fofla Moeniorum vrbis Septentrionem fpedante, feribit 1 eperiri, & ftrijs Si colore Perdicum pennas, quas in pedore habent, exprimere. Templum quoddam Athenis iuxta Acropolim Perdicis didum fuit , at a Perdice Eupo- lami filio, non ab aue} ita vocatum, de quo Perdice agemus in fabulis*; . . • - . : . ? • , v ?; ; • • .• r 'v. M Y S T I c a; SANCTi® Rom.Ecclef. Theologi per Perdicem f quam diuinus vates 4Hieremias vociferante, pullofq; non quos pepererat,fed alienos congregantem , atqj eo mo- do familiam fuam imprudenter augentem , dicebat a pullis ad matris vocem accur- rentibus derelidam infipientiae fuae admoneri)eos interpretantur, qui ex aliems per fas ne- fafq$ ereptis dstefcentes, illud duntaxat Horatianum in ore habent: V nde habeas quarit nemofed oportet habere , vel generis humani hoftes , daemones nimirum , eorumqj fcquaces haereticos : illos , quia^. Dei foatusin nido prauitatis fibi enutrire adulterina ftudent educatione; hos vero, genus fcilicet hominum Perdicis in(&r malignum, fraudulentum , callidum , quodque decipien- 4» dis ahjs plurimum operae infumit. Sed age, ipfa Theologorum verba quouis nedarefua- uiora feruato quem vbiqjinfticuimus , ordine aferibamus. Huiufmodi Perdices, inquit £)• ^Hieronymus, diuitesfunt , qui aliena diripiunt, dr abfque cogitatione iudieqMei faciunt di- uitias non cum iudtcio , quas in medio tempore relinquunt , fubiia morte fubtratti , quando edi- citur eis : Stulte hac notie repetent animam tuam d te : qua autem praparafli , cuius erunt ? Ni - hilq\ tnf pientiusqudm non prouidere nouijftma , & breuia putare perpetua. Huculq; de falsi turpiterq; ditefeentibus: procedit deinde, docetqj quomodo Daemonis typus efie dicatur. Alij vero , inquit propter fuperiorem hi fi oriam & propter alteram , qua dicunt Perdici m~j ejfe pugnacifimmn dr immundum, ita vt vicium polluat: diabolum fub eius nomine interpre- tantur, quod alienas fibi diuitias congregat it e dicens ad Dominum'. Hac omnia tibi dabo, fi c a- 5® dens adorauerisme. Jguem relinquent diuilia fua , qua male ab eo fuerunt congregata ; & per Apoflolos conuertentur ad dominum, dr qui fibi videbatur pr udentif imus , erit omnium iudtcio inftptens. Ad eundem penefenfum D./Auguftinus de vero Pallore \oc\Mcny.PafcitilU cum iudtcio , inquit, propria pvoprijs *, hac i fis , ila illis , debita eis quibus debetur, hoc aut ili ud In propheta enim Hieremia clamauit quidem , Perdix eongregauit,qup non peper it faciens diuitias fisas non cum indicio. Contrai flum Perdicem facientem diuitias fu as non cum indicit , pafeit ille Pafior cu iudtcio , ffuare ille fine iudtcio? quid congre gauit, qua no peperit . ffare i fle cum indicto? quia fosse/, quod peperit: do Pallor e tamen bono loquitur, Pafior es baniauteno na. Alit t Oftiithologi* Lib.XIII. I2p Diabolus cur Perdix g 6, Bexa, MiitUtmtXt nox fu ut, quid agimus?, d laten^quare de eis tacetur? Perdix qui de ille a quibufdam maioribus , & ante nos feriaturas tr afflat oribus diabolus intellefflus est ^congregans qua, nopepe- rit.Non ens vt ille creator fed deceptor e (i faciem diuitias fu as non cu iudicio. Non emm ad eu per - fjtiety quss i flo aut illo modo irrel: omnes errantes vult quibuslibet erroribus . ,Quam diuerftt funt harefes cff.Diuus pariterg Ambrofius mellifluam hanc fu per eodem myfterio protulit fen- tcntia Perdicem aftutanotiimus, quae aliena oua diripiat hoc eft, Perdicis alterius, & corpo- re foueat fuo, fed fraudis fu a? frudfi habere non poffe, quia cfs eduxerit pullos fu os , amittit eos: quia vbi vocem eius audierint,, quae oua genera uit, reli&a ea ad illa fe naturali quodam * ©munere & amore conferunt, qua veram fibi matrem ouoru generatione cognouerint,figni- ficantes hanc nutricis fungi ojfitio, illam parientis. Icaq;incafsum proprios fundit labo- res, ac fraudis fua: pretio mul&atur : vnde Hieremias ai t ‘.Clamauit Perdix & congregam , quanonpeperit ; id eft, oua congregauic, & clama uir, quafi ouansfuae fraudis effedtu : fed lu- dit opera , quia in impenfo labore ali) educat , quos ipfa diuturnae foecu fed ul itat is anima» uerit.Huius imitator eft diabolus , qui generationes creatoris «terni rapere contendit, & quos infipientes , & fenfus proprij carentes vigore potuerit congregare ,fouen$ eos illece- bris corporalibus, vbi primum vox Chrifti paruulis fuerit infufa difcedunt, ad eam fe con- ferunt matrem, quae pullos fuosficut auis materno amore copleditur.Cogregauit enim dia» bolus gentiles , quos non crcauerat:fed vbi in Euangelio fua vocem Chnftus emifir,ad eum 10 fe potiflimum contulerunt, quos fub vmbra alaru fnaru ipfe fufeepit, & matri dedit Ecclefi^ nutriendos. Haec ille: Et rurfus h alibi in eodem ferme fenfu tota auis naturam detorquet in haec verba: Dicitur itaqj auis , inquit, ifta plena fraudis , fallacias , quae decipiendi venatoris vias calleat, atque artes nouerir, vt eum a pullis auertat fuis, omniaq; tentamenta verfutiae non praetermittere, quo poffet venantem abducere a nido & cubilibus fuis, Certe fi infifte- re aducrterit,tamdiu foboli fugiendi fignum tribuat, & poteftatem:Quam vbi euafifie fenfe* rit,tunc fe<&ipfafubtrahit, & lubrica arte deceptu infidiantem relinquit.Fertur etia promi- fcue efle permixtionis, vt in faemmas cu fummo certaminemares irruant , & vaga calefcant libidine.Vndeimpuru, maleuolu, & fraudolentu animal aduerfario , & circumfcriptori ge- neris humani, fa llaciffrmoq, & impuritatis authori conferendu putatur.Clamauit ergo Per- |®dix, quia perdendo nomen accepit , Satanas ille, qui Latine contrarius dicitur«Clamauit in Eua primum, clamauit in Cain,clamauit in Pharaone, Datam, Abiron, Core. Clama uit in Judaeis, quando petierunt fieri fibi Deos, cum Moyfes lege acciperet. Clamauit iteru,qua- do de Saluatorc dixerunt, crucifigatur , crucifigatur, &c. Sanguis eius fu per nos , & fu per filios noftros . Clamauit , quando fibi regem fieri poftulauerunt , vt recederent a Domino Deo rege. Clamauit in omni vano & perfido. His vocibus congregauit fibi populos, quos non creauerat.Deus enim hominem ad imaginem fecit, & diabolus fibi hominem vocis fuae fraude fociauerat. Congregauit fibi nationum populos, faciens diuitias non cu iudicio. At vero lefus quafi iudex bonus cum iudicio omnia ^git, qui venit, ficuc feriptum eft, i dicens: Ego loquor iufUtid &iudicium falutaris . Ea igitur gratia depraedatus eft Perd icem illum -» 40 diabolum, abftulit ei male congregatas diuitias, reuocauit ab errore animas gentium,men- tefq; narionu deuiantium.Et quia diaboli voce deceptos fciebat , & ipfe, vt vincula nexufqj veteriserroris foluere , &c. Videamus modo , quomodo eiufmodi Perdix eifdem Theolo- Perdix VE gis haereticos fignificet aduerfari j miniftros. Docet id in primis D. k Auguftinus his verbis: fignct Perdix nimis contentiofum animal , notum eft quanta auiditate ipfius contentionis currat in laqueum. Non enim difputare audent haeretici, led quoquo modo fuperare impudentif- fima peruicacia, vt congregent, ficut hic dixit, quae nonpepererunt, Chriftianos enim quos maxime Chrifti nomine feducut, iam per ipfius Chrifti Euangelium natos inueniuntj ^.fa- ciunt illos diuitias fuas, non fanecu iudicio, fed cum temeritate inconfiderata, &c. Item in hoc fenfu D. /HieronymusiLeones, inquit, intelligamus aduerfarias poteftates , aut haere» $® ticoru principes, qui terram Ecclefiae defolantes, omnes illius vrbes haeretico incendio va- ftaucrunt , & illo igne , de quo feriptum eft : Omnes adulterantes quafi clibanus corda eorum. lllicnim vcr& dant vocem fuam , & in hoc eodem propheta fub Perdicis perfonae clamant. Congregant quae non pepererunt, faciuntq, diuitias no cu iudicio, &c. Et m rurfus. Quodq, m lib.%Xo. a Septuaginta dicitur : Clamauit Perdix ; ad haereticorum perfonam referendum videtur: Hter* c‘17‘ quod perdix ifte diabolus clamauerit per principia haereticorum , & congregauit quae non u • peperit , & receptorum fibi multitudinem congregarit, quae poftea dimittat eum , & om- nium iudicio ftultiflimus comprobetur. Eft poftremo peffimum ac deteftabile , pernitio- Perdix £- fumqjprauorum aliud hominum genus > hypocritae, quos Perdix etiam defignare poteft, gnat. atque h Eamtf» in cafs» 17. Hier» Perdices natura» Staroas c5trarius , & Perdix & perden- do di&i. j Efai*€}i kltb,i.con* tra Faufl» Manicis, Uib.l.Cm' rmnt. Hier, cap.i. $Hm. 13. Exeplu ab aucupes Perdices infequete. fe L *. Var* £p>(i. i 4. Exeplfi fal- lis adoptio jnis. Pullorum Perdicis erga matrg pieras. Romuli crudelitas. a l. "4. Hic» rogt. Hominis an eiman< dispericu Ls cauti ty pus» Paedicatio nis fymbo Sum. bt. a- Mit- vogi Perdicis nimia libi- do c Itb. 2» de *Ahi.<. 7. Celeris profe&us typus. Homo ab- errans , in viam te re- cipiens. Contume- liotorum typus, d ub, 29 lAnt, ledo C. 26. 130 Vlyfsis Adrouandi ata(5 huius pofiusqudm alterius alitis typo cos exprimens S. Antonius Patauinus ita feri- b it: P trdix e fi auts dolo f a , & immunda* & hypocritas habentes , vt dicit Petrus , oculos plenos admterq £r inc e ffabt It s delicii 'fignau MORALIA. A G N V S ille cognomento a Bafilius ab aucupe Perdicis pullos habentis vena- tioni, vt apparet, intento , & ambiguo vtrum vel folos pullos , vel ipfam fimul K matrem, quae feie pro foetibus ei fponte ofterr, infequi debeat, & omnes fimul e manibus abire finat , defumpto argumento, nos pariter caucre admonet , ne fimilia patia- mur, certa pro incertis relinquentes, aut fpem firmam vana commutantes. Sedquid fi per hunc eundem aucupem Chrifii fequaces intelligamus, quem Perdix, hoc eft, huius mundi illecebra? fillacijs fuis remorans ,abinftituta venatione , hoc eft, a bonis operibus facile auertit,& ad vanitates fuas allicit, vtreli&a priori bona vita, plane fe irretiendum illis pra?- beat. Theodoricus vero rex apud ^Cafiiodorum falfam Perdicis adoptionem deteftans, &pietatem pullorum adoptatorum erga veros, legitimofqj parentes fuos collaudans, exal- tanfq; nos ad fimilem pietatem adhortatur inquiens: Perdicibus etiam mos efi ouaperdicaper alterius matris damna farcire , vt adoptione aliena [obolis incommodo fua reparent orbita - a ( nos id ho- minum genus procuratores, Galli & Belgas aduocatos nomm-ant), animos conciliari feribat his verfibus : * . placida Libonis puteal, toral, matella Ardenti cadi fulgure , Perdice, feperda. Idem Scaliger Picatum quendam quomodo porcinam carnem Perdicibus , Phafiani atque^a Attageni praeferentem ''acet porcum , in Phafiano ( ni fallimur ) diximus. Vt vero medici cognofeant, quibus ciufmodi caro exhiberi queatj non enim omnis caro lauta,atq; delica- ta aegris apta eft , itaq$ videndum quid Galenus alijq, medici de Perdicibus memoriae pro- dideiunc : qusc quamuis non vfqj adeo veriq; cum minori tum minori generi conueniant, hic tamen recenfcre placuit . Elluchafim Starnas , id eft , Pc rdices minores ait e(fe naturae temperatas, fed ad caliditatem declinare, pinguefqjex ijs humidas fieri» Et rurfus.-Starna?, inquit , Phafianis natura proximas funt: quod ad temperamentum & fubtilitatem primo loco Starna? habentur , deinde Phafiani , tertio Perdices ( maiores fcilicet noftrates Co- turnices. Ecce vt idcbttcr dicamus ^quomodo mii ores Perdices Stamas, maiores fim- pliciter Perdices nominat) propter vim exiccandi earum. Vide de priori etiam locutus 4.® mihi videtur Rafis , inquietis : Caro Perdicis maris calida efl & humida, in (lat , Venerem pro- mouet , ohefat-iCalfach ,& fangninem multum auget . Nam vterq, conualefcentibus conuenire etiam dixerunt, quorum corpus, vt au Rafis, refrigeratum & imminutum fuci it: Ventricu- lo enim frigido , vt Elluchafim habet, nocent 3 Quas noxa emendatur, fi praeparentur cum fermento. Dc maiori vero intellexit Aucrrois,ciimaUium laudatiffimas Perdices effc di- xit , fed declinare parum ad frigiditatem , & ficchatem . Rafis eafdem frigidas & ficcas elfc alicubi feribit , nimirum maiores , luni alibi vvt paulo ante annotauimus , Perdicem marem calidum, & humidum facit, de minori fcilicet loquens. Sunt qui Phafiani carnes magis nu- trire dicant , quam Perdicis, fed minus imbecillas particulas roborareiaiuntqj carnes Pha- fiani medias dfe inter Perdicem, & pullum Gallinaceum, d Galenus Perdices ciba* ijs lau- fo- datis,& neqj tenuem, tieqj cralfumfuccum gignentibus annumerat:&e alibi concodu faci- les e{fe, & fanguinem gignere laudatiffimum fcribir. /Alibi, rurfus boni fucci efte , praefer- tim iuuenes , ficuti item^ alias montanas edendas in vi&u attenuante \h praeterea conue- nire ftomachicis. Quibufcunqj verb iftaeca nobis didia haud fatis diftin&a videntur , ij qua? forfan diftindtius fcripfit / lulius Alexandrinus legant, perlegant, funt auem ifta?c. Maioris generis caro ,diueria folidior , durior , neq; dura tamen. Duriorem diximus mi- noris generis carnis refpedhi» Tenerior enim omnino ha?c , proinde, & tenuuioris alimen- ti 5 & rcfolubihs , difflabilifqjcitiiis , fimul, & concodlionis facilioris : qua gratia pertulilfe Gallinis, 1 Ornithologia: Lib. XIII 133 Gallinis, &Phafianis, Perdices Galenum legimus eo loci quo ephcmei a febre correptorum vidtus rationem inftituic, minoris huiufce generis teneritate comode ad rei, quam tunc tra- daret,vfum captata. Ceterum non seque candida haec caro,vt hac pai tejneqiabfolut a qui- dem ideo ex toto fucci bonitate,aut certe non qualem quant aqsgenus alteru fpondeat,no- bis promittere pofiimus* maiorum corpus vt carne plenius folidiore ac denfiore: fic vberio- ris quoque nutrimentiin eo copia maior, eade ac diuturnior, neque tamen ea in cbcoqucn- do carnis peruicatia, vt ventrinulo aduerfetur nimiru,accept* ftatim,atq; attra£ta?,ar&oq; concentricis vndique facoltatis amplexu, quo iuuari maxime atq; in pnrrns conco&rix fa- iocultas falet,fotfuperfluas ventriculi humidi- tates eduxiiTe,reftitifte putredini, folutiorem aluum cohibuitfe, praefertim vero adultas, aut fenefeentes i a, hoc facere, frigiditatis, ac ficcitatis exceftu,quamuisparuo, idqjsetatetantum accerfito. Nam adolefcentium adhuc ac nouellarum tSperamentu nmru,calorq;pothjs cum humore, fed modici ambo ac frigiditatis tantum, & ficcitatis, qua* lenefcentibus ini'unt,re • fpedu. Vnde recolligentibus fe ex morbis ad virium refi dionem prseftabihus nihil , vt hoc quoqj obiter tollantur Arabum difeordia de his dida, modo frigiditatem, & ficcitate n. his, aocalorcm modo, atqj humorem rribuentmrnjsetatumdiuerfitateconfiderata.Ternptmmeco namqj cum fint aetatis tempore potiore aequo, labenteea inclinanteq; fe, facilis m frigidum ficcumqj exceffus, atq; is non magnus.Quod fiquis tamen eft temperameoti m Perdicibus iufti, astate quoq; meliori lapfusnsfane minons folummodo generis fuerit perficcititis exiguum aliquid , cui tenuitatem fimul fubftantia? maiorem a fc n p fim u s : v n d c m i mise 1 1 dljj permanens, qua in maiore alimentum, & ex ficcitate fuppreflio alui, humiditatnmq; exu- ftio& putredinis refiftentia. Hucufq; Alexandrinus lulms. AloyhusMundclladc nofira_tf Coturnice feribens, boni, & laudabilis nutrimenti e{fe,vtile ducit, fi poftquam interempta fuerit fua dio per aliquot dies ad gelu relinquatur , pr lufquam eam elixes , aut alfes , vt ma- gis tenera , & friabilis reddatur eius caro: qt se paulum quidem , inquit , lolida eft : accidet 30 enim vc facilius deinde a ventriculococoquaiur. Item Smeon SethiPirdices recentes non clfe edendas monet, fed poft vnum diem aut alterum, vt amittant, quod eft durum Galenus vero id faciendu feribit in multis volucribus, quse alas fibrofas ,& vniuerfam carnem huiuf- modi habent, quales fane Perdices nemo dixerit, fi quis tamen eas vitra diem vnam , autal- teram mortuas rcfei uet aeci expolitas, haud dubio teneriores fu nt euafurse; vti quoq; verif- fimu eft ab Accipitribus captas fuauiores, ac delicatiores efte.Sut qui pullos veteribus prae- ferunt,ex quibus forsaettaScabger eft, qui nimirum k alibi fcriptos reliquit hos verficulos. Jam fumat b&dus mu fi i ufq,ptnguiff Matrify proles iufla cura Perdicis, Qui vero circa gulam exercitati funt homines ,ij in Perdicibus alas potilfimum praedicant. 4©Ifidorus Perdicis pedtus cum fuperioribus perquam fapidum eife ait, inferiorem purtenu non fquededobferuandum etiam, eft Perdices circa Cirrham, propter pabulum carnem mi- nime efculentam habere. Eiufcemodi enim Perdices fibi quodammodo confci j, vt l Aelia- nus refert, nulli virtuti fe eife idoneos , deguftatis alijs de induftria marcefcunt. Quod mo- do adco&ionismoduattinetrelixantur Perdices, vel afsatunnoftratespleruqjaftant.Ex r,e- centioribus Antonius Gazius, pra?ftare mihi, inquit, videtur, Perdices vt elixentur, potius qua,vt c6muniterfit,affentur,vtex humiditate aquae ficcitasearu nonnihil teperetur, mfi corpora Tumentium hunnda fint. m Platina quoq; aftan quidem iubet, fed elixam etia cum pipere, &faluia non infuauem videri alferit. Nicopbonapud Athenaeum Perdices elixas etiam celebrat inCheirogaftoribus,aut manuarijsartificibus , qui totius opera? quarfturo- jo ventri impendunt , aut quibus venter improbior eft . In Perdice, Attagena, &Tutureex Apicio, in elixis: Piper , ligu ficum , Apij femen , mentham, myrrham , & baccas, vel vuarn paf- fam, mei , vinum , acetum , liquamen - & oleum: v ter is frigido Perdicem cum pluma fua elix abis , & coffura madefaciam depilabis . Concifa Perdix pote fex ture coqui , dum indurefeat , fi ite - rumferbuerit , elixa, condiri deb et, Aliter in Perdice, Attagena, & Turture.f/^r ligufhcum , mentham, ruta femen, merum, & oleum calefacies . Haec Apicius. In omni affatione(vt modo de hac aliquid dicamus) maxime vero Perdicis Arnoldus obferuandumelfeafterit, ne nimium ficcentur, & torreantur . Patina Catellonica in Perdices ex Platina . Perdi* eos offa ac prope ( OrnitholJegit probe ) coii a, alas, & pulpam circumquaque abfcind esfindeff. M in locum AloyfijMu della^op:. • niode Co- turnicis no ftratis car- nis vtilita- Perdicis caroquan do fit efui apta. K In Hipp& ix-Tfat, T. ASaru laus. U 4. di c.ij. m/i.p» Dii, lh PatinaCa- ceiionica. 1 1 4 Vlyfsis Aldrouandi in locu modtcu falis , armatum caryphillorum contu forum ,/ 'accit s citri , aut maliarantij , -% mi fc er i his debet . Inuoluatur tame cito ncceffc esi , dr calida denotetur opcr- n l 7e c.AS Hduliiim cum pedore Perdicis ab eodem n alibi defcribitur.Item quomodo ex Perdice ius cofqraptum paretur, leges in Capo Artocreas de Perdice ex quodam coquo Gallo. Im- Artocreas pone Perdici lardum minutatim incifum ,&infperge zinziber tritum cum caryophillis. de Perdice Atque iltechadenus decarne Perdicis didta funto. Fuerunt etiam exta earum, praeterea^* Exta. & oua veteribus in delidjs, nam Heliogabalus pcrditiflimus princeps, qui in co totus erat, vt parta omnia dilapidaret, Palatinis, tefte Lampridio, ingentes dapes exhibuit extis illa- rum refertas ,& Perdicium ouis. aAujcennaoua Perdicum inter eareccnfet, qusecorro ?© de Msd borantsaitqjnaturaeeflfe temperatas, & velociter in fanguinemcoauerti ,paru excrementi sordi ' fclinquere,clarum,&fubtilemfanguinem generare, hoc elfconforme fanguini,quonucri- Oli&o «urcor. Alibi etiam eadem oua ouis Gallinaceis comparat, Elluchafim vero putat his efle fubtiliora, & minoris etia nutrimenti.Probe aurem appabun cur eiufcemodi oua , fi elixen- OuorQ pr^ tur in aqua bulliente cum fale, aceto, ita vt fuperfiaes aqua? a?quctur extremae fupcrficiei paratio? ouorum. Nec minus laudatur modus praeparationis tii oleo, garo, & modico vino invale operto, & fufpelo in caldario continente aquam calidam» Frixa m oleo mala fiant : gignunt enim calculos, &faftidium mouent,& colicam: in aqua vero coda meliora iiint. VSVS IN MEDICINA, so i In emk< Carnis fus. fel.f Miitt* M» . Medulla. Qtap Vetncul*. d 1 1®, Jecur. Sanguis. € L Fel. f l 2. f.72. gi». 10. de ftmp* De tomp. xd.fuo loc c h 4. c . 4. ' 7»(.l I t, Ub. 4. de « tp. mede c. loc. c.6. Galenus Hrc&us. 8 £<#♦ de fufe ml.29.f.6 U €«$'$* INTER cibos elephanthiacorum Aretaeus Perdices omnes laudat a Hieronymus Car? danus fetabit, non mal£ illum confuluilfe, qui morbum Indicum foium Perdicibus a f- fatiscurauit.Sunt qui Perdicem codam cum malis cydonij,&efit3tam , iufq, potum cum vino ftyptico coeliacos , & ftomachinos fanare tradunt: Sed caro Perdicis per fc fola ventrem fiftit,& ventriculi humiditatemexiccat, putredinem aufert. £ Hippocrates Perdi- cum carnibus alfis vtendum iubet citra condimenra in alui fluxu. Medici quidam pulpas Caponum aut Perdicum medicamentis quibufdam mifccntad reftaurandas vires agrorum deiedas: fed id nullus fere Medicorum eruditorum probat.IUrc vero tefte Plinio ftomachus recreatur: idem ad iccoris dolorem Serenus fumi tradit, & Plinius ileo rcfiftere , ncc non_. 30 regio morbo, vt quidam citant ex eodem» SedSimeonSethi non ius, (ed medullam Perdi- cis i&ericos ait fanare, ficum vino hauriatur: & Plinius cerebrum Perdicis e vini cyatis tri- bus potum, eidem morbo fer jbitrefiftere$ cui c Sextus, & Conftantinus fer bunt. Idcmd Plinius ventriculum Perdicum per feconcrirum atque ex vino nigro potum ad ileum com- mendat.Iecur item aridum tritumq; potum comitiali morbo laborantibus co f n. fi Haly, &Simeoni$ethicredimus.Sanguinis tefte <* Plinio oculis fuCfis ejeimiefnodcft al-bi etiam Ny&alopas fanare dixit.Fellis vero vfus apud medicos maxime celebris, a deovt id ceu pre- ftantiflimum /Diofcorides celebret in quiens; felintcr aues praftarm^mum Perdicis, Aquila» & Gallina alba . Laudat id pariter g Galenus ad medici nas>vfuin pndtare aflferens , p aecipu& ad remedia adueifus hebetudine vifus,& incipientes fuffufiioaes.R cipitur in c6pofitiones4® quafdam ad oem vifus hebetudine, & cicatrices & incipientes fuffufliones apud h eundem, &/ Aerium. Conipofitioni cuidam Autonij Mufae ex acuenti vifuin & ad g'uucedinem_^, vt idem i- Galenus refert, mifcetur fel Perdicis fylueftris,& non altilis, fed alias legitur futei herba? perdici j: Ad quem locum commentatas Cornarius: de hac elethoms, inquit, dmerfi- tate commune fecit reifte vel Antonius Mufa,cui pharmacum infcribitur,velipfe Galenus, ciim valde diuerfie res fint fnccus herbae Perdicij, & fel Perdicis fylueftris , & ad prsefenteoi vfurn fel longe accommodatius fit, ac efficacius (velut etiam alia fcllis genera , quorum-3 fupra ad fiiffufos Galenus mentionem fecit ,) quam Perdicij fuccus. Apud Grsecos autem facilis fuit occafiofubftituendi ngpeT/aiw /Soravac A « pro clypia ob fimili- tudinem fcriptura? vocum. Apud nos vero etiamfi perdicium latme dicamus cum GelfoyJ® vt Plinius teftatur, quam Grseci Parthenium vocant , tamen fellis , & fucci non eft ea fims- litudo , qu^eftapudGrsecos tec ille/ Trallianus Alexander citante L)ck nato Antonio abAltomari ex felle Perdicis cum meile, & fucco feniculi illitionem fa- ciendamefteprscipit in fuffufione oculorum. Idem Donatus Antonius in cura nydalo. pis ait Aetium commendare fel Perdicis, caprae aut hirci cx interuallis. Fe| Perdicis cum mellis aequo pondere ad claritatem oculorum laudatura m Plinio , vt quidam citant , & placet , quanquam apud hunc ita refertur, ac ficontufis oculis medeatur. Aid c ali* incipientem fuffuftonem , dr Uucomata (glaucoma habet Marcellus) ^ce^,inqu it nS<-\ tus. Omithologiat Lib.XIII. ,j5 itmpofitto ver a^vehemens, quod ipfi experti furnus. Perdicis fellis ve f cula quicquid habuerit, ad hac commifcens opobalfamu cyatho vno cyprii fydonia{ Cyperi fydonij Marce Ilus) cyatho dimi- dio in fe commixtu contere diitgcter(n& fumma leuitatem Marcellus)^ repone in pyxide (lanea (we argentea (plumbea Marcellus ) fip inde inunges, miraberis. Et licet quod prorfes no videat, fed tamen fi pupillam integra habet, fine difficultate curabitur. Hoc non ipft fr e que ter tet animus , Eadem deferiptio apud Conftantinum Africanum legitur, fed deprauatior. Ab albugi- nes fiepe comprobatum remedium. Perdicis mafculi felleex meile dliniro :ex/> Galeno. Fel Perdicis cum meile, & opobalfamo , & fucco Marathra vifum acuit : ex FCiranide. Idem sofel temporibus illitum vc penetret, femelimnenfe plurimum aiunt ad memoriam confir- mandam prodeffe: a udor eft Simeon Scthi • Nicolaus Myrepfus fel Perdieis ad ditfici- lcm auditum & futditatem calidum inftillari iubet. Pennae enim harum auium in medico? rumvfum cedunt , quas nimirum nonnulli aduerfus vteri llrangulationes crematas in lin- teolo ad olfaciendum porrigant. Ornithologusex libro quodam manuferipto Germani- co ad Apoplexiae periculum praecanendum, huiufmodi fefe remedium reperiffe feribit, nempe fi fiat fuffitus e cumini fylucftris genere , quod confolidam regiam vocant , pennis Perdicis , & thure albo. Oua quoque fuas vires habent, eafqj celeberrimas , atque vtingm multis mulieribus cognitas. Si forbeantui faecunditatem facere putantur , &ladis copiam tefte^ Plsnio Kiranides foluta cum adipe anlerino , mammifq^ nutricum inunda copiam^ agladis educere ait. Alibi etiam partum accelerare feribit, foluta cum meile, vifum acue® rc. Quemadmodum etiam alibi in cibo fumpta dixit Venerem ftimulare , amatoriumq; potum elfe. Aetius etiam eis, qui re venerea vti non polfunt , inter cetera > vt Perdicum ouis vefcantur , confulit, adeo vt oua auium falacitate plurimum pollentium ad excitandam li- bidinem in hominibus etiam iuuent, ftimulofq; addant, r Plinius eorundem ouotum pu- taminum cinerem cadmise mixtum, & cxxx ftantes mammas feruare, neiciltcetcorrugen» iqr, & fiaccefcant, putareqi nonnullos feribit, ter circumducas ouo Perdicis mammas non. Inclinari* { ... fi . ' / PROVERBIA. • ) /i > ; .f ; . '} 1 PERDICIS libidinem, inquit Gelius, vfurpa-i adagio poffe fcimus , pro efforate» turpi, atq5infamijdemumqipernitiola:&pauld inf a poft recitatam Perdicis in aueiuu fui nominis figurari fabulam , exterum , inquit, vt a fabulis ad hiftoricam demigre- snus veritatem , videtur auis quoque adagio gradum fecilfe , nec enim , vt rerum periti tra- dunt, in animali alio par opus libidinis. 4 Hadrianus Iunius quoque Pherecratis fiueeius, qui Chironem compofuit,verficulum ab£ Atheuxo repetitum prouetbialiter prolatum effe feribit, qui talis eft„ 4® Huc inuitus egreditur Perdicis mode* hoc eft vel libidine incitatua, vel aftutia fubdola. n§p«JW$ fiue Repexos (txeUo;, Perdicis pes, aut Perdicis tibia , Prouerbium quod a Sui- darefertur. Adagiorum authorin loripedes quadrare afferic, ac aPcrdice cauponeclau* do ortum elfe ,couenireqj crura gracilia atqj diftorta . Sed efto aliquid in fignificationc claudicationis, natura tamen Perdicis efficit, vt ad dolos ,& vafriciem fpe&are adagium— * arbitremur , cum fcilicet fubdolo quempiam ingenio hac ptogiefium fperas, ille tamen e veftigio illae fe proripit, atqj ita vacillatione fpc&antium fpem eludit , vt iter eius , a uc re- rum progrefifus, euentumq; nunquam poliis certa conie&ura comprehendere. Nam qui apud Athenaeum citatur verfus: IO Hyx* 71 P0* KW ™ tiKiXQSy adhuiufmodi pedum inconftantiam, ticubationemq;eam,qua* oritur ex nimio potu, fa- cere videtur. Pedes enimtentatvnum lu® des remat. Perdix vbi pldus. a /.14 .Geog Perdicis fabula. b in tmk C Met. 8. Perda in auoa. Vlyfsis Aldrouahdi ' H ICONES, IN Rhodo erat pulcher ille Perdix» celebre illud Protogenis parergon» de quo in hunc modum a Strabo. In Rhodo louis Colojfus vnumex feptem miraculis fuit. luxta colum- nam Protogenis pittura erant Ialyfus » & fatyrus ; fuper columna Perdtx , ad quam it homines habitant , cum nuper tabula ejfet pofeta, vt illam fold admirarentur, fatyrum vero con- temnerent j qk unquam perfeffijjimuvn opus. Augebant admirationem Perdices manfueta, qua k nutritoribus aliata, & contra piflam oppoftta canebant adpi£turam,& congredi geUiebant. Pro- togenes videns rem pr ater opinionem euenijfc, adituos rogati vt ft delere per mittant i quod & ita faSlum eflo I® F A B V L O S A. CO PERDIX Dxdali nepos fuir, nempe fororis filius, alias Talus di&us.Hic reperta fer- pentis maxilla paruulum cum fccuifiet lignum, imitatus poftea dentium ferpentis ipilfitudinem ferream ferram, tefte a Diodoro, primus omnium fecit. Reperit etiam tor -u, & rotam figuii. Ita cum pluribus rebus profuifiet, magna laude celebratus efi. Hunc i-itur puerum Dasdales inuidia motus» exiftunas turpe magiftrum ab adolefccre gloria vin* ci, dolo interfecit. Ahj Perdicem non Daedali nepotem faciunt» fed fororem, Scambos Eu® palami filios. Perdicis vero filium nomine Talum a Daedalopropterinuidiam artis occifum, atq* propterea Perdicem fe ipfam fufpcndiflfe. Athenicnfes vero ei honores decreuifiV.Cae® teruu; b Sophocles Perdicem, non Talum, illum quem Daedalus occidit, vocatum e{fe feri S® bit. c Ouidius a Daedalo ab excclfa turri prsecipitatum fabulatur > Deorumqj mifericordia in auemfui neminis transformatum: quae etiam nunc ruina? illius memor excelfa vitet.hu® mi nidum coftruens: Ac audiamus canentem Ouidium: cuius verfus quod ad Perdicis natu* fam maxime fpe&ent, eamqj explicent, aferibere non piguit. Hunc mi feri tumulo ponentem corpora nati Garrula ramofo profpexit ab ilice Perdix : E t plaujit p< nnis: te (lataq \ gaudia cantu e [i Vnica tum volucris , nec vtfa prioribus annis , Faftaq, nuper auisjongum tibi Dadale crimen, N an que huic tradiderat fatorum ignara docendam 4® Progeniem germana fuam , natalibus attis Ei t put ruw fenis , animi ad pracepta capacis , Ille etiam medio fpinas in pifce notatas T raxit in exemplum', fervoq ; incidit acuto Perpetuos dentes , & ferra reperit vfum primus , & ex vno duo ferrea brachia noi& Junxit, & aquali fpatio dicantibus illis Altera pars flaret : pars altera duceret orbent* Dadalus inuidit,facraq'3 ex arce Minerua fracipitem mifn , lapfum mentitus : at illum fjuafauet ingenijs , excepit Pallas3 auemqi Reddidit, & medio velauit in aere pennis \ Sed Vigor ingenij quondam velocis » in alas Inqi pedes abqt, nomen quod & ante remanfit . Non tamen hac alte volucris fua corpora tollit^ Nec facit in ramis » altoq, cacumine nidos: Rrater humum volitat ,ponitq3in fepibusottdo Antiquiq, memor metuit fublimia caftts. ri $9 \ 4.}‘ Mulos Ornithologise Lib. XIII. 137 Huius figmenti (vtor Picrij Valeriani verbis) talis fertur interpretatio. Impuri homines c um a fapientix arcx deciderint , a redis , hontftifqj ftudijs alieni fadi , tam etfi aflutia freti aliqua fuis in rebus excellere videantur, hifqjtradandis fuper alias attolli ,fordidistamcn> &: improbis negociationibus implicati ,fublmie nihil fapiunt 3 fed humi volitantes , dohfqj & fraudibus omnibus freti, rem quocunque modo facere tantum ftudent, libidinum , & cupiditatum fuarum laqueis , & retibus impliciti obuolutiq$ co Perdice deteriores , quod illis vaferrima eft ars ad elabendum, capturamqj declinandum, quod Grxci dicunt h-ntp- , hi neque capti fugam moliuntur, neque fi euadere poftint, ftudium adhibent vllum, .jQVtlalui fiunt . Aflutia huiufmodicaufa fadum puto , vt Hucherius cacodxmonem ex Per- dicisimagine fignificari dixerit eo loco ( C Umauit Perdix , congregavit qua non pe perit ) . In fabulis quoque fertur a quibufdam Perdicem venatorem matris amore deflagralfe,vtance in xquiuocis annotauimus. Sed & hxc fabula ab aue Perdice orta videtur, vt lcilicet eadem improbitas fit filiorum in matres, quae in hoc auium genere parentis in filios.Sunt vjui eodem figmento hiftoriam, funt qui Philofophicum fenfum explicent ; At ipfa eius impudica pro- cacitas argumentum fabulae fuppeditauit. Hornerum infantem Aegyptijs parentibus ortum fabulantur » ciim mei aliquando ex Aegyptia: nutricis vberibus in os cis manallet , ea node nouem voces diuerfas edidifie , Hirundinis Eauonis Columbx, Cornicis , Perdicis &c. vti in Columbae hiftoria a nobis fufius recitabitur» Nunc ad particularium auium deferiptio- apnem properamus» DE PERDICIB V S IN SPECIE & primum de Perdice Gneca Bellonij. Cap. XVII. A Graeca Bellonij Perdice exterum particularium deferiptiones aufpicandas effe , ve! ea faltem ratione operxpretium fore arbitramur, vt nimirum ex a ^Bellonioat- tributis fimihtudinem ledor perfpicias, qux ei cum noftrate Coturnice fiue Perdi- ce mifa intercedit, quam forte idem videns Bellonius Graecae Perdices nullam nobis iconem exhibuit , exhibiturus proculdubio fi peculiaribus notis ab hac differt, b Ille veroa nobis Latinis fadus hunc fere in modum de Perdice Graeca fcripfit. Perdix craffa quam Graeci ad imitationem nominis Italicis vulgo Coturnum dicunt , nobis cum a Galliae , tum a Gothiae Perdicibus diuerfa effe videtur: noftratibus enim duplo crallior eft : roftro, pedibufq; rubris, maculis ad anteriorem ventriculi partem, eifdem quibus noftra refperfa,mediocris Gallinae magnitudine. Hocce Perdicis genus in rupibus Colmenfibus(Colme)infulifqj Cycladibus, ac maximi in Craetae maritimis ita frequens eft , vt exteras aues f ua frequentia fuperet. Vo- 40ccm earum quis a noftratum Perdicum voce diftingui exiftirhet 3 magna fiquidem hxc eft, fonitumq; faciens, maxime partus tempore, & cuna ad coitum incitatur hanc voccm(ccaca- bis)expnmit, fxpiufq; reiterat. Profequuntur fe inuicem in rupibus. Hinc fit, vt Grxci La- tinos docuerint, caccabare effe more Perdicum canere. Hoc Perdicis nomen accepimus ab carum voce, natu vulgo Perdris dicuntur, aut alio nomine Cacabis. De hoc genere, quan- ti m ego iudico, intclhgendus Ariftoteleseft ,cum ait* Gallina fe cum Perdicibus coeant fpe* cicm qnandam generant diuerfam . Nidificant fub Dio , tempore Maij > in quibufdam hei bis quo tempore ex rupibus defcendunt,loca quxrentesin quibus commode pullos poffint educare : oua edunt in terra fub aliquo magno lapide , quandoque o&odecim , quandoque» fexdecim, plus, minus, ouis Gallinx fimilia, minora, & alba, & maculis fubrubris, frequen- Sotibus exiguis refperfa , efui , vti Gallinacea , peridonea, fed quorum vitellus non congele- tur. Pofteaquam pullos exclufere, eos foras educunt in campeftria ad pabulum inquiren- dum . Quapropter hoc Perdicum genus diuerfum omnino effe arbitramur a noftra : nam* in quibufdam Italix locis vtraque reperitur, & diuerfis nominibus indigitatur ,hac nimi- rum adhibita diftin&ione, vt vna Coturno vulgo vocetur, altera Perdicis nomen referuct. HucufqsBellonius, M 3 D E Demong per Perdi- cem figni- ftcari. a //.5.1.2 3. b lib . 5. de t/iuitC, r 3 . Coturoi defcriptio. Magnitu - do. Locus. Voxv Caccabare quid. NiduUtio. Oua. Educatio. 3 lib. $. de celtia £.14. Volatus. Partus. Curfus. Artus» Amorasfi- gnum. bV. 1. . ; , ..... . \ fiue de Perdice maiori . Cap. XVIII. 1* NECE S S AR I v M profe&o fuerit ob allatam fu periori capite rationem,hic quoq; inferere, quae de hac aue idem a Bellonius prodidit. Cum , inquit , iam in Perdicis Graecae mentionem inciderimus, placuit etiam de noftratibus iam nunc verba face- retnam & moribus, & natura cum illis conueniunt:cum Ariftoteles in multis locis,maxime' libro quinto capite quinto abunde de Perdicibus fcripferit,& Plinius ea ad verbum in fuain hiftoriam tranftulcrit, itaqj pauca nobis dicenda fuperfunt, nifi etiam eadem reperere veli- mus. Perdices omnes prope humum volant, &impetuose ,neq; arboribus infident,neq; in eifdem nidulantur, at prope terram verfantur, quemadmodum &ca?tera? aues corpulentio- res.Hyberno tempore g'egatim volant, funt enim iftiufmodi natura? ,vt quindecim, aut fex- decim pullos vnico incubatuexclufos educent, hiq;tota hyeme inuicem degant. Sed vere, 2© ciim mas fa?mellae fe adiungir, binatim volant, nam tunc volatus, earum inuicem fepara?ur. Femellam ferunt duobus in locis parere, hanc in vno , in altero mafeuhim incubare. Mas fiquidemjvt femina incubant, & educant. Vterq;fuos educit in agros. Vi&itantgrauis. Vbi opus cfl pullos fu os fub alis Gallinarum morefouent : quod fi quis forte fortuna ipfasn cum pullis reperiar,non auolat,(ed huc stq; illuc currentes pullos conuocat, quibus natu apro- fpexit,vt optime currant,& fefeabfcondar, ita vr ex receptis illis in locum munitum, vnum eo:um capere arduiifimum fir. Quod ad hoc vero attinet, quod aiunt matrem feipfampro ijldcm venatori ceu capiendum (ponte offerre, vel alam, vel tibiam la?fam habere fingere, vt fcihcet interea temporis illi effugiendi tempus habeant , id & verifimilium eft, & cum in Perdice Gi a?ca, tum in noftrate obferuari poteft, Etenim inuentos pullos, fi quis profequa* 3® tur, capiatue, illa continuo modo huc, modo illuc volitat , atq; importunam aucupanti fefe prsebet quinimo , nili etiam valde fag ix catulus fit ad manum , nulla amplius capiendi illam fpesfupereft. Ex cantuPerdicum iam matutinum crepufculum appropinquate fignum eft longe ccmfTiauim.No&ufiroul degunt , at fuboriente l uce inuicem fecedunt ,ha?c huc, illa illuc v.dhrni qucefitura . Voce enim inuicem edita congregare nouerunt. Perdices , & Co- turnices tefie b Artftotele admodum falaces funt : idem ait c alibi mares dum femina incu- bant, coelibes vocari,atque tunc pugnam inter fe con(erere,vi<9:um vidtorem fequi, ab eoq; folo fubigi5nifi a comite Principis, aut quouis vuigars vincatur, nam tunc clam a principe, ac furtim miri. Verum hoc fieri,nifi certo anni tempore planum eft manfuetorum exemplo: nam vt ait Ariftoteles : Perdices manfueti, & domeftici fubigunt feros, & fpernunt , contu- 4® mehoseqjtra&ant. Perdices femper in delici js habitos vero fimillimum eft. Carne enim funt valde firma qua? faporis pra?rogatu;a ceterarum volucrum carnem facile fuperat, quamuis apudantiquos non tanti, vti noftro amo a?ftimata fuerit. Martialis fic canit : Carior e fi Perdix , fic fapit illa magis. Cumqj Perdicis caro delicata admodum fit, pa!atoq;grati(Iima, ita pariter maximopere laudatur, quod multum nutriat, faciliq; valde negotio digeratur, atq; optimum in corpore fanguinem generet : gratior eft, fi aliquantulum mortua referuetur. Hippocrates fel Per- dicis in argenteo vafe feruatum laudauu aduerfus alfe&us oculorum, & ad clariorem vi- fum. Sanguis Perdicum etiam prodeft in recentioribus oculorum vlceribus, ruborefq; ali- quoties eorundem curauic.Hree omniaBellonius ,nullaro nobis auis, cuius alioqui iconem 5® exhibet, deferiptionem afferens . Quod autem Hippocratem feribat , Perdicis felle vti ad- uerfus oculorum mala : id quidem lapfus memoria fcciffe videri poteft , quando nihil talc-a in H.ppocratis operibus legitur , cuius ego fparfas fententias , qua? de medicamentis agunt a rebus nacuralibus acceptis in ordinem alphabeticum redegi ,& fauence Deo aliquando in lucem edere conftitui : opus me Hercule medicis omnibus perquam vtile , & necefla- rium i ex cuius enim lerftione facilcagnofcant , nullum fci c morbi genus dari , cui fuum re- medium apudillum virum non fir affignatum , quando iam a barbaris fere folis,&ipfifor- ta0isbarbarifuapra?fidiahauriunt : ledftylum orationis inrtituta?recipientes,Coturnix no- ftratibus Omithologk Lib. XIII. ;j£ Perdix rufta cum gramine Ipicato facie panici. Mr / / Coturnicis Iraloru de» fcriptio» Roftrum. Pedes. Color. Oculi. Venter. a lib. 5. de £«1$. Magnitu»® do. Color® Volatus. Mores. Roftrum. Crura. Capur. Collum» Pedus. Venter. Borfum. Cauda. Ala;. Pondus. 140 V i y (& i s A cir ou and 1 ftratibus appellata fiue Perdix ruifii , (lue ma:or (his enim potiftinuim nominibus indigna* tur) deferibenda reftat . Defcripfcionem autem acuratifiimam nobis dtdit Ornithologus quam ne quid adum agamus, eamq$ afpemari videamur , libentiffime in noltra illscc com- mentaria tranftulimus. Roftrum , inquit , in hac aucf^t ipfe manibus tradans obferuauj) cocci colore : pedes minus rubent. Color cinereus per doifiim, pedus, & caput. Ab oculis linea nigra retro per collum tendit : inde reflexa per pcdoiis partem fupremam femicircu- lum facit : quod intra cam eft , albicat . Oculorum quoque palpebrae marginibus rubenr. Venter fubruffus eft . Vtrinque ad latera penus varijs coloribus diftinguuntur, albo , fub- ruffo , & nigro fpiendence. Magnitudo ,& roftri figura quae Columbs. Haec ille :& rcuera jq tora aois Columbam ita exprimit , vtnificaudsbreuitasobftaret, qui alias eam non vidit, ex Columbarum genere judicaturus fuerit. DE PERDICE MINORE. fiue Cinerea. Cap. XIX. E hoc Perdicum genere ita feribebar a Bcllonius. Minorem hanc Perdicem cine- ream(ita enim grifetrasfero, licer ipfeGailusfuluam vertat)Grscis ignotam fuif 29 fe praefupponendum eft , quando eius gentisauthorum nemo illius meminerit, quemadmodum quoque nemo latinorum, mfi auis fub prims nomine illam quoque com- prehenfam ab ipfis ftatuas. Mmor eft ruifj , nequeam prsfc fert excellentiam quam luffa, fed in omnibus maculis inferior eft:, hoc eft minus colorata : quare etiam minoris venditur. Vocata eft cinerea a pennarum colore, ad quem, roftrum quoqjtibis, pedefqj vergunt : ha- bet item rubri aliquid in temporibus vti rubra, & Graeca, quo pulli nifi iamtrimeftre excdTe- rint, carent* Grega tim volat, vt ahsantedids, vere vtro bina tim : futnma fummarumeiuf- dem nature eft,ij(dem minoribus prsedita,ca?terum vbiuis frequens.Hucufqj Bellonius haud fatis perfede, notam alitem deferibensfti qui accuratiorem defcriptionemddiderent,Orni- thologi, qui in delineandis animalibus, maxime vero auibus dihgentififimus fuit,defcriptio-$® nem legant : quam hoc loco qui nihil in hoc opere quantum fieri poteft, praeterire volo , po- nere non piguit . Eft autem huiufmodi . Perdici noftrati color omnino varius , nec facilis deferiptu. Roftrum fubfufcum eft. Crura e fufeo albicant. Sinciput, partes citca oculos, & prora capitis cum initio colli inferioris rufifo colore fimplici infignuntur. Reliquum caput iupenus e ruifo fufeum eft.Singuls autem plums per medium maculis diftinguntur ruffi co- loris diluti. Collum, & pedus cinerea funt, exiguis maculis nigris quafi per verfuscrilpos, & vndanres interftinda , qualis in fciuris Ponticis color apparet . In medio ventre vtrinque penns quasdam ruffi coloris ad fufeum tendentis funt. Inferiora ventris, & crura modicae fupra genu plums albicantes fubfufes veftiunt. Dorfum, cauda, & ais, variosalternis co- lores indicant. Nam in dorfo, caudsqj nigricantem, fubflatium, & rutfum faturum colores4c videas per tranfuerfum alternatim difpofico$:minimum autem nigrieft,& quafi per punda verfuum vndantium. In alispennx maiores fufes funt maculis ruffis maiufculis per tran- fuerfumafpcrfs. Inijfdem minores,fuperiorcfqj penna? magis varis, & fplendids funt, eo- dem fere quo perdorfum colore, ledfingulas linea media albicans, elegantiffnnediftinguit, latere etiam cinereo colore funt , vt in collo, & pedore , fed maculs aliquot latiufculs ruffas per tranfuerfum intercipiunt. Longitudo caudx digiti quatuor, & colli fimiliter, vel paulo minus. Et talisquidcm mas erae , nifallor, mihi hsc condenti infpedus, fsminafort& non- nihil dilfert. Vnicas appendebat duodecim cum dimidia. DE Ornithologia Lib.XIIL 141 Perdix cinerea, fiue Starna cum Origano Heracleotico. J5 I i4j ) Omichologiar Lib.XIII. DE PERDICE DAMASCENA. Cap. XX. AVIS, cuius hic modo iconem delincatam exhibui, tota fpecie, breuitatc c orpo- ris, craflitieqj ad Perdices accedit, color vero adeo minoribus fimilis , vt vix ex primo intuitu diftjnguas:pedes tamen in hac quodammodo lutei funt: roftru item prolixius,cumalioquiauis multo fitminor,quamuis contra expreftahic jicon oftendat: etenim pi&or nimis magnam reddidit.Hanc nefcio quis mihi tranfmifit fub titulo Perdicis Damafccnsetverum nunquid Damafco deportata fit, 'me etiamnu latet. Syroperdix a Alia- ni non eft, etfi magnitudo refpondeatmon enim nigra eft noftra auis, neque roftrum habet rufium ,vt de Syroperdice ille tradic, quam pariter in Antiochia Pifidias lapides exefte& conficere memorar, necnon & nunquam manfuefeere, & femper ia feritate perfeuerare_^: carnes item denfioreseflc, quam ceterorum, & fuauiorem ubi vfum praeftare. b Bellonius, Yti antea quoqjannotauimus,Lagopodis quandam fpeciem pro Perdice Damafcena tradit. Quare operae pretium fuerit deinceps deLagopodibus agere , tum ob hanc , tum ob aliam forarionem, nimirum quia propter carnis quoque prasttantiam Perdices albae hodie commu- niter appellantur. DE PERDICE ALBA, liuc de Lagopode. Cap. XXI. " & Q_V IVOC A. AVEM, qua <*PluiiusLagopodem vocauit, b Bellonius nonnulliqjalijNeoterki Per® dicem albam nuncupa nt:at haec vox vulgaribus Perdicibus albis etiam competit. Albas autem has reperiri , inter alios fidiflimus teftjs eft c lulius Caefar Scaliger, qui eas, vti etiam albos Lepores in Aliobrogu alpibus fefeefitafie fcribit.Prajterea ciuis qui- dam Curiae Rh^torum,rcferente Ornithologo,vir non indodt js Perdices albas in montibus Rhaetoruminueniriaffirmauit, nihila vulgaribus noftris differentes, nifi quod colore, quem aeftatefufcum, & noftris fimilem habent, hyeme in candidum mutent, quemadmodu & Le- 4©pores in ijfdem montibus, quorum pedes etiam villofos Perdices illae reprrefentent. Alebat autem totas eflfe candidas, praeter minimas quafdam notas, quse circa aues nigricent : La- gopodes vero , quamuis eadem magnitudine fine , non tamen dfe Perdicum generis : & in frigidiflimistnontiutugis, vel cacuminibus morari: vbi ne frutices quidem vili prre frigore nimio crefcere polfunt: Perdices locis non adeo frigidis reperiri , & maxime inter iunipe- ros:Hj2cilievir: at non fatis diftin&e,fiquidem albas Perdices non habent villofos pedes, a quibus nimirum Lagopus , tefte d Plinio ( de Auibus fernvo eft) nomen meruit . VeiUiru, Lagopoda efte, hoc eft, leporinis pedibus, no&urnis quibufdam auibus quomodo com- petit, licet alioqui inferius, fcu fub pedibus villos non habeant, vt Pliniana Lagopus: vnde in hoc parum circumfpedus Albertus, alioqui Philofophus eximius, atque vtinam Lati- $o nioramo natus , Lagopoda Plinianam cum nodhirnaaue confundens hunc in modum > feribit. Lagopus pedes habet leporinos , & villum, pro plumis , & male volat : & ideo in fpt cubus fub terra viuit ; quod fi ad pradam aliquando profitit, mox eum capta ad antrum redit , & come- dit: & mox hoc ex Plinio addit , non manfuefeere , captam mori & citijftme putrefeere . e Mar- tialis carmen (vt vulgaria exemplaria habent ) Lagopoda auritam nominans : Si meus aurita gaudet Lagopode Flaccus . mea quidem fcncentia de no&urnaaueintelligendtim , quando Lagopus Pliniana neuti- quam aurita eft : ad haec Martiali non de lautis auibus fermo eft , at de quodammodo oor tofis, quales no&urnas funt. Quare fatis mirari nequeo , neque Ornithologum, ncque...j* Bello ni um Color. Pedes. Roftrum. Magnitu- do. Syroper- dix. Aeliani, a Ub. 1 6. dc lArii.c*'/. bii. 5_r.i 6. t?.io b lib. 6. de C Fxn '9r Perdices al bx. Lepore al- bi vbi» Lagqpo--* des vbi de - gant. d /. io c. 43 Lagopo* des qu& fe rx. Alberti er- ror. e L 7. Fpig, Lagopus aurita. Martialis explicatus f lib. 4» in tomm . Catula glaucis e* culis quce. Glaucopi» des qui. Martialis eorreftus. Lagopice. Lagodia. g ij. Emracrlig Goldamer Lagopus ctoeea. ^/i 1 ^ Aayctiiw c Lagois Ho fatij . b Ll./er.z* Calcpini , <3c: Aeroni error. Leporinae carnis laus Horatius explicatus 144 Vlyfsis Aldrouandi Belloniurnhsec vidiffe,qua; videns do&iflimuss&CasfaieScaligero patre dignus/lofephus Scaliger in expolitione huius Propertiani verfus , Graucklos& catula vox efimihi grat.t_j quaremi, pro Lagopode, apud Martialem; legendum fcnbit Glaucopide sauerfcilicet no- durnajfed verba clariifimi illius viri aferibere clarioris do&rinze caufa non debeatpige- re. Graucidos, & catula: lege, inquit, Glaucidos, ita vocat ab oculis. Glaucos oculos »n- telligit, quos Galli vulgo vocant Veronos .* quales funt in plerifqj catellis. Quin & multos catellos vidimus, qui altero rauo, altero glauco erant. Glaucopidcs ,qui vtioque glauco funt ,Gr;eci vocant. Tales aues no&urnae ; omne? eoitn vna appellatione eom prehenduntur» Martialis, ic| Si meus aurita gaudet Glaucopide Flaccus, V In qua le&ione etiatn in manuferiptis exemplaribus menda inoleqit, vc pro Glaucopide_j Lagopode legatur. Atqui tria abfurda fequamur neceiTe eft.Primum Lagopodem non eile auritam. Eft enim Lagopus, quam Perdicem albam Inalpini vocant. Deindeprima lyllaba corripitur. Poftremo auis illa pulcherrima eihidecq; non videtur inter monftra, & defor- mia portenta natura: annumeranda: quum tamen hoc agat Martialis, veoftendat, monftra placuifle illis viris, quos ordine recenfet. Ac contra Glaucopis leu Bubo , & aurita , & fan& non inter iilavenufta animalia numeranda* Ha?c omnia Scaliger filius: e quibus facillime conflare arbitror ignaros reru naturaliu Grammaticos nobis pro Glaucopide aue Lagopo- de toto genere, & natura diuerfam obtrufiffe:quoruqucq; alije6inlcitipdeuenere,vcLa-2Q gopice legerint, Sc quam voce quidam omnium inepuffitne ancillas nomen interpretantur. RurfusdiuerfaaLagopodenoflraLagodiaeft. Na Alexander Myndius, referente^ Athe- nio, & Otidem cum Qto, qui Lagodia dici poteft, confundente. Otidem A etyuoiav cogno- minariait. Quidam viri do£h Germani Lagopodem croceam Germanice interpretantur Emmerling. Goldammer quod eft genus Paflerum, Ornithologo tefte. Lagopus autem crqcea apud Plinium fecunda fpecies eft , fola magnitudine a Coturnicibus diffetens ; quae mihi longe alia auis eft, vt fuo poftmodu patebit loco. Poftremo Lagopus Diofcoridi plan- tas genus eft, at quod ta paucis perftrinxit,vc ex eius verbis, quifna verus fit Lagopus vete- ru, intelligerc vix quifpiam poffit:fed de hoc nos fuo aliquando volente Deo, agemus loco. • . t» ' ■ ‘L • SYNONYMA. 1 . r ' 5 •*: - . . . . . ' 'ti ' LA GO P VS nomen Grajcum eft, vel ipfomct a Plinio tefte, qui & id in latium tran* ftulit,inquiens, pedes leporino ville ei nomen dedere. Xiyoc, enim lepus eft . Hrec auis Hefychio,& Varino Xceycoim meo iudicio dicitur : neque alia fuerit Lagois Ho- ratio, etfi multi interpretes pifcem transferant, quemadmodum etiam Calepinus facit, qui tamen alias auis genus efle concedit, quas leporinas habet carnes : quod ex Aerone Hora- tijfcholiaftetranfcripfit. apud quem fic legitur. Aut Lagois e fi auis t qua carnem leporis ha 49 bere perhibetur aut genus pifeis, quod in mari Italo non reperttur:i°nz rus fcilicet & ipfe , qu id Lagois Horatio fignificet pifcemne, an auem, in eo a Plinio dilfentics,quod carnes leporis habere dicat, quando hic a pedum leporis fimilitudine nomen, vt dixi, deducat.Verum vi- debat Acron Poetam a delicato ad delicatiorem vi&um progredi , itaque ceu leporinis carnibus fimilem carnem celebrare Horatium cogitabat, nam Inter quadrupedes gloria prima lepus: Vt inquit ille: neque ita longe afeopo aberrauit , fiquidem Poeta poftquam nobiliorespi- fces,vti exempli gratia fcaurum,&oftreanominaflet,ab his ad maiora oble&aroenta ,qure ex delicatioribus carnibus percipiuntur ,cranfit, quod vel ex fubfequenti faltenvverfu manifefto fatis conflare cuiquam poteft ,fed Poetam audiamus canentem 3 quo melius in- 50 telligamur. Sperne cibum vilem; nifi Hymettia mella Falerno Ne bibitis diluta foris e fi promus , (f atrum Defendens pifceis hyemat mare> cum fale panis Latrantem flomacum bene leniet. Vnde putas , aut flui par tum? Non in caro nidore voluptas Summa, fed in te ipfo e fi. Tu pulmentaria quare Sudando: pinguem vitqs , albttmq, \ necosirca^ Ornithologia? Lib. XIII. 145 Nec fatus, mt poterit peregrina vitiare Lagois,, Vix tamen eripiam > pofito fauone, velis quin Hoe potius., quam Gallina tergere palatum. Corruptus vanis rerum : quia veneat auro Rara atris pili 'a pandat fpeiT acula cauda . Veruntamen di6tio peregrina moralioribus qujbjufdam Grammaticorum ingenijs fafti- diummouerit,quaPaera ceu epitheta Lagojs vtitur, cimi interim ea noftra opinionem non parum albulae confirmet: namhaec noftra ,aut potius Pliniana Lagopus raro, vel nu.n- 10 quam in Italia, nili Tridensinis quandoqj montibus, Germania? conterminis delata capi- tur. Sed mirum cuipiam videatur, quomodoetymum fuumha?cauis Lagopus, vtdixi ,vel Lagois didta e Grascia agnofeat, ciim alloqui c Ariftoteli plane fuerit incognita , qui nerm pe alibi nobis feripeum reliquit: nullum, animal pra?ter vnurn leporem pedes, villofos ha bere. Quapropter Ariftoteli exiftimem hocce auium genus prorfusfuiife incognitum, & Plinium ex alio Gra?co id nomine defcripfifte. Sed iamca?tera fynonyma , fi qua? fupcrsut, profequamur. d Bellonius Gallice vocat Perdix bianche deSauoie, id cft, Perdicem albam Sabaudicam. Ornithologus in Sabaudia Vallefijs finitima Arbenne vocari fefe accepifte fcnbit: cui inquit proximum nomen eft Vrblan, Italisin Lombardia vfiratumrfed eiulmo- di vox mihi, & Italo , & Lombardo quodammodo, plane inaudita eft, neq; Italica videtur: •oBurmijin Rhetis Italice loquentes appellatu Rhoucas , tefte eodem Orntthologo ,& alibi Herbei: alibi Perdice alpeftrc: qui circa Tridentium habitant, Pernife bianche della Mon- tatgne , id eft. Perdicem albam montanam. In 'quibufdam Italia? locisaudio vocari Perdi- ces petrofas. Ab Heluetijs montium incolis Germanice nominatur Schethun ,SchneuU0" gel, ei Wyld Rabhun, ein Vuild VVyfzhim fteinhun , circa Lucernam fchrathun : Qua? vocabula partim a colore candido fada funt,partim a locis. vbi degunt, niuibus fcilicet,& fcopuhs circa montium vertices.Poftrema? vocis fignificatio.nem Ornithologus Heluetius iplefe non afiequi fcribic, tantum abeft, vt ego eius rationem a (lignare valeam., „ GENERA. DIFFERENTIA. BINA Lagopodis genera a Plinius defer/bit his verbis: Alpium pecularis atris ejl la- gopus,praei puo favore' pedes leporino villo inftgnes ei nomen hoc dedere , c at trio candida , Columbarum magnitudine. Non extra terram , in qua nafiitur , ea vefii facile , quando nic vitta w an fuefeit^gr corpus otcifi fiatim marcefcit. Efi& alia nomine eodem d Coturnicibus magnitudine tantum differ ens, croceo tincl u^ctbis gratijjtma.P rima ita qs Pliniana Lagopus ea fuerit, quam b Iulius Ctefar Scaliger depingit, inquiens. Eft in Pyrenais Per dicis facie , cu- ius rubra crura tegit pluma Columbarum more : ipfa tota candida, H anc equidem puto Lagopoda Plinianam . Vbi locis, inferioribus liquantur niues , altiora , & fori auerfa loca perfequuntur : 40 in quibus nix perennat. Idcirco raro capitur in campis. Tanti candoris esi , vt d venatoribus hoc filo, quod niues fuperat , vi fu deprahendatur . Latet enim homine confpeUo : eoq^ di fi mu la- to,fefi motu prodere cauel. T antaei fallendi fiducia niuis fimilitudine; & qua fiquuntur Qua? profedo-delcnptio quoad auis colorem, magnitudinem, & locum , in quo degit, abfq; vlla controuerfia Pliniana? ex a?quo refpondcc.Quam .n. Ornithologus depingit (binas autem eafqs diuerfis depingit, vniufq; nobis iconem exhibet, alterius quoq, ia appendice operis iconem daturum pollicitus, fed in fine operis eandem nobis pro diuerfa obtrudit, eftqj ea, quam & nos depidamdamus,&qua?exHeluetia mihi &abEminentifs. & Reuerendifluno Card. Paleototunc temporis Auditore Rota? ad factatiflimamTridetinam Syncdu a Paulo Quaito Pontifice Optimo Max. propter multi iugam eius eruditionem miffo mihitrafmif- $0 fa fjit, propter aliquot nigras potifiimum pennas , quas , vt mox in deferiptione patebit, habebat,neutra Plinianaeex a?quo refpondet,quemadmodu ncq,*illa quam aliquando apud Serenidimum Magnum Hetruria? Ducem obferuaui,cui prope roftrum, & vropygium ma- cula erat nigra. cOlaus.magnus in feptenerione genus auiurmniualium elfeatceftatur , qu# in famiffimahyeme tantum, & magnis niuibus prodeant, Turdi magnitudine, & fapore, to^ ta?q-, candidas. Has aues Ornithologus Lagopodes e(fe indicat, vel eis congeneres : at ma- gnitudo aPlinio Lagopodi albasafcripta non refpondct. Quod modo ad fecundum Plinia • nii genus attinet, inter omnes, quotquot ha&enqs fcripferunt,& quotquot reru naturalium peritiam profitentur , nemo pra?ter vntm Ornithologum , qui fufpicatur illud genus N e (Te, Lagois cur Horatio Peregrina dicatur. Lagopus Ariftoteli incognita, c /. 3. Hif, ; cap. 12 . d lib. 5«, de c. 17. Perdix bianche. A.bcnne. Vrblan. Rhouca. Herbey. Perdix pea troia b Exer. 59». Lagopus Pliniana. Ornithoilo gi Lagopo da none(- fe veram Plinianam ci ip.rer, fept . c. 1 9. Aues alba; Lagopo — des credi - ta. Authoris humilitas. Lagopus altera Pli- nii fit. dl. »• oh— ferunt» cap. 91. & 5 M ,/luib. e. 1 4. e/.ioc jS. Plinius ex* pofitus. Lagopus croceilocu Sis coceta candida* Magnitu- do. Color. Pedes. Boftrum. GJia. Lagopus varia Orni thologi. Color. Collum» Cilia. Roftrum* Cauda. Coxx- Pedes. Magnitu- do. Logitudo Otorno. Colmeftre Stejnhun. Lagopodis Pliniano defcriptio» 14 6 ■ Vlyfsis Aldrouandi effe , quod primo loco nos exhioebimus , nemo inquam ha&enus de eo iudicauit. Quapro- pter oratos , St exoratos quoidam homines veiim , qui in indicando nimis lac pe fuperftitio- fi tacere omnino malunt, quam propriam opinionem luper aliqua re ambigua m medium^ afferre : vt fi ipfis noua lftoc meafuper hac alite minus arrideat, falcem aequi boniq^con- fulant. Opinor itaqs ficuti quoque in Perdicum hiftoriaannotaui, hoic fecundum Lagopo- dis genus eam a uen» eife, quam d Petrus Bellonius nobis defcripfit, depinxitq,' fub titulo Perdicis Damafcena?, vel Syriaca?. Conferte oblecro Plinianis verbis Bellomana , vos etiam , qui nimis fcrupulofa cura paruula quaeque momenta examinatis, non dubito , non (O hoefico,quin opinionis meae ocyus &acceffores, St patronos habuero, e Plinius fola magni- tudine hanc Lagopodem a Coturnicibus differre dixit , innuens interim colore quodam- modo fimiles effe,fed crocco tin£hi:drcu oculos nimiru quod Perdicibus omnibus comune 7 cft, imo &Lagopoditumnoftra?,tumO nithologi,&( vt opinor) Pliniana? j&^Scaligera- nae.Nam &apud Alphonfumeius nominis Secundum Sereniffimum Ferrarjenfium Ducem, Lagopodem obferuauieiufmodioculis,ca?tera candidam.Bellonij Damafcena Perdix Co- turnicis inftardiuerficolor eft ,dorfo,& collo Gallinaginem,feu P\.ufiiculum cernulans. Ac- cedit par vtriqj magnitudo: eft enim rubris, St cinereis Perdicibus minor, hoc elt media_» inter Coturnices, & Perdices minores magnitudine: Attamen hoc vmcu duntaxat lignum obfiat,quod Bellonius Perdici fua? torquem in pectore tribuat: cuius fane,& Plinius erat fa-ao ifturus mentionem , fi eo fua auis decorata fuiffer. Sed cum & id in icone , quam Bellonius exhibet, & quam mox ex eo nos quoque dabimus, non confpiciatur, itaq>- id ceu parui, aut nullius fortalfis momenti, & tanquam parum confpicuum a Plinio fuiffe omiffum arbitror. Erant enim veteres in defcriptionibusluis vel admodum ncgligenres , vel faltena parum— j circumfpt ifti, quemadmodum & nos fepe in rebus tricis delineandis. FORMA. DESCRIPTIO. 3® LAGOP OD A mihi miffam ita defcripfi: magnitudo alitis a rofiro ad cauda? vfque extremitatem commenfuratorefpondebat magnitudini Columba?, chios nimirum ferme dodrantes expleas.Tota erat candida, ficaufe pennas excipias, quarum ple- ra?q; nigra? erant. Pedes, & digiri pennis veftkbanmr. Roftrum nigricabat. Supercilia in mare magis quam in femina rubebant: nam sn hac erant pallidiora. Auriu foramen fatis pa- tu'u.Mas habebat it? collo maculas quafdam nigricantes, quae in femina non erant. Pluma- rii radices in vtraque erant nigra?, Ex hifce, mfi turpiter labimur,vel coeco clara arbitramur hanc eam Lagopoda effe, quam Ormthologus variamappellans, ita delineauit. Alterum etiam Lagopodis genus in Heluetia? montibus repentur. Auts huius generis, quam de- fcripfi) mas erat, ventre candido, & alis quoque albiflimis. A pofteriore parte tamen pennc4® aliqua? partim fufea?, partim varia? (rutra.}) erant. Caput, collum, &dorfum plumis fufeis, &maculofis difiinguebantur. Collum lupina parte plurimum albi, nigri parum habebat: prona partim varias , partim albas plumas. Peiliculla fupra oculos vtrinque femicirculi fi- gura rutila eminebat. RofRuperbreue, nigrum: cuius pars fuperion incuruata, inferiorem canaliculatam in ferecipiebat.Cauda digitos quinque, longa duodecim pennis nigris con- flabat, &duabusinmediocandidis,&tribus, aut quacnor varijs. Circa coxas denfe,&: multae erant alba? pluma?, ad imos vlque digitorum vngues adnato , ita vt nihil plane nu- J dum apparet exceptis vngnicuhs nigris. Vola pedis ta ntum,& interna digitorum pars fine1 plumiserant; digiti tamen vndiquaque coeuntibus plumis tanquampilis integi poterant. Magnitudo Columbae, aut paulo maior. Longitudo totius circiter palmos quinque.Hanc JO auemcircaTridentiumltalice puto dici Otorno : circa Verbanum Lacum Colmeftre. No- ftri priuatim Stheinhun, icfeftfaxatilem Gallinam appeilant,& vt procedentem (qua mox defcnbemus, St depingemus) aliqui. Sunt' qui, diftinguendi gratia , magnitudinis differen- tiamadijeiant. Conijcioautcm fecundum hoc genus paulo maius eife. De priore quidem genere dubium mihi non cft, quin fit Lagopus primaPlimj, candida , &c. Hoc fecundum vero,etfi dubitari forte poteft, an fecunda Plinij Lagopus fit, quam a Coturnicibus ma- gnitudine tantum differre fcribit; omnino tamen ad idem genus cum prima icferri debet. Hoc omnia Ormthologus. Milii neutra Plinianis Lagopodibus refpondereex aequo vide- tur. De Lagopode vclo, quam Plinij prima effe affirmat, hunc in modu feiibit addita icone, / Allata I 148 Vlyfsis AIdrouandi Allata eft mihi aliquando Lagopus , initio Maij capta magnitudine Columbae', tota candi- da, nili quod pennae in cauda vtrinque nigra? erant. ( Plinijus totam candidam efle ait ) Pe Auricula. Supercilia. Vox. Locus. Capiendi iafio. Perdicis Damafcc- sis deferi* ptio. a tib, ahib.c. 16. Color. Roftrum. KomeUa» Ima* des> & digiti vndiquaque hirfuti, vt in lepore, Roftrum quale Galli Corylofum didi, quem Attaginem interpretor, Auriculae nulla?, nec aliquid aurium inftai eminens, vt mireris, cur Lagopodem auritam Martialis dixerit. Amplius corpus mari, & a roftro oculos verfus li* nea nigra, qua femina caret.Supercilia etiam,ideft,femicirculi fupra oculos in mare magis rubent, in foemina pallent. Aeftatem fufeam efte aiunt, non albam:eas vero,quae non afeen- dant in montes, ne hyeme quidem albefeere. (Vel hinc faltetn quisPImianam Lagopoda non effe non videat ? ) Eadem in ijs quae in Perdicibus , obferiuri , quod oua humi pariant,, 10 & quod gregatim volent, nec in fubliroe. Vocem edere non diffimilem ceruinx. Prope ni» uem, & glaciem degerein Alpium verticibus tota hyeme. Cauis equorum veftigijs per ni- uem aliquando infidere, vnde,fi quis forte accedat, fubito euolent. Viatore prope admit- tere, minime iufpicaces. Capit interdum pane tantum obiedojalioatcedente atergo:Ha- denusille. Supereft Belloniana Perdix Damafcena , feu Syroperdix , de qua his verbis a latinus fadus loquitur. Quamuis reperiantur authores, qui Perdicis mentionemfaciunt, quae lacinis Syroperdix appellatur , tota nigra praeter roftrum , quod rubrum eft , nulfe ra- tione manjfuefcens, frequens vero in Antiochia > & Pifidia. Veruntamen Damafci moran- tes,aliam auem fpeciem obfcruauimus,quam, cum nullum, quod antiquitatem faperetjno- men ei accomodarefciremus, .Perdicem Damafcenam appellauimus. At ne eadem.qufcdeat 1 ea fcripfimus dmerfimode repetamus, itaque iftaec ex capite nonagefimo tertio libri fecun- di noftrarum obferuationum excerpfimus, vbi ita fcnpferamus • Nullae funt Damafci Lagopus altera. Perdix Damafcena Bellonij, / cum gramine phalaroide. 1 ( vtitur nunc interpretatione do&iffimi CaroliClufij Atrebatenfis ,qui Bellonij obferua* Magnitu— tiones ex Gallia in latium traftulit) fylueftres aues magis infignes, quam eius regionis Per» do. dices: minores ea? funt rubris, & cinereis. Dorfi, & colli colore Gallinaginem liue Rufticu* lam aemulantur: alis vero alius ineft color, nam quae corpori iunguntur albis,fufcis,& fuluis pen- Color. Omithologue Lib. XIII. 149 pc -n is integuntur : decem vero remiges penna* cineres funt, alarum pars interior, & ven- k r u Ibeiu/orquem habet in pedore, vt Meru|a torquata,vel Tetrax,rubro,& fulgo flauoq; coloribus conflantem :alioqui capitis ,& colli inferiore parte roftro ,& oculis Perdicis fimiles, breuifq, cauda. Eam inter alterius Ortygometr», feu Perdicis Rufticul», aut Plu* uier Gallorum genera rcpofuiftemus,nifi crura haberet pennis veftita,vt Allobrogica Per- dix alba, qua? Lagopus eft, vel Columba plumatis pedibus. Iconem in noftris obfer uatio- nibus nonexpreflimus, at fpont£ in hunc locum exprimendam referuauimus. H»c ille. NATVRA. MORES. LAGOPEDES non extra terram , teftc 4 Plinio , in qua nafcuntur, facile vefcun- tur> tant» nimirum feritatis, atqj indomitae naturae, vt viuse nunquam manfuefeant , & corpus occifaru ftacim marcefcat. Atq; ha?c tantummodo de natura Lagopodum apud,vcterc$ exarata inuenias, Reccntiores autem in cius jnueftigatione longe diligentio- resextiterunt,fedcx quorum relationibus tame nihil certi colligas, Petdicumne naturam fa pja nt,vt affirmat £Bellonius,an contra animalia fint fimplicia,ac penitus flolida vt c Sca- ligcr fignificarc videtur, tantam fimphcicatem eis tribuens, vt a venatoribus dii poficam la- aopidum feriem tranfilire non audeant, fed fecundum illam , qua fi fecus murum infuperabi- lcro decurrentes in decipulas incidant. Sed Bellonium hoc latuerit, & quod idem Scaliger fubdit tantummodo examinauerit, idqj vafr itiei, cal lidita t qj afer ipfet it , potms quam m- genij ftoiiditati , videlicet , quod conlpcdo homine lateant , corporis candori , quem cum niue,in'qua perpetuum degit fimilitudinem geicrenouitconfifae. Sed & hoc tanti mo- menti non eft, vt Perdicum naturam fapere dic» mereans. Praeterea fubinde patebit, quam facili fefe capi auis ifta fmat? LOCVS. NIDVS, LAGOPVS, inquit 4 Plinius, Alpium peculiaris eft, fed nunquid in Italiae Alpibus re- periatur, adhuc dubito. Necdum enim hadenus chferuaui. Solus tamen Zaccha* rias Lihus,LAgopis, inquit, quos Francolinos appellant, ager Vmccntius abundat, qui optimi faporis bonitate Phafianos, & Perdices fuperanf. Sed verendum eft, ne vir ifte Francolinos Attagenes (quas ibi reperiri proprio loco diximus ) cum Lagopodibus confo- derit,falfusfcilicet nominis homonymia.Et reuera Horatio LagoLffupra diximus eandem efle forfan auem cum Lagopode ) peregi ina dicitur. Vera Pliniana prima Lagopus tefte£ Scaligero in Pyrenaeis montibus reptnmr,& in (ummis jugis eminentibus ( vtimur inie- rim eius verbis)ei valli, cui Arbufti cognomen eft , qua fauces a periunt iter, inter Tarroco- 40nenfemfrequentiftima. Scribit ibidem idem Scaliger, vbi locis inferioribusliquantur ni- ues, altiora,& Soliauerfa loca profequi,in quibus nimirum nix perennarratqj idcirco raro capi in campis. Ea item auis , quam pro Lagopode ex Ornithologo dedimus depidam , in alpium verticibus prope niuem, & glaciem tota hyemc degere dicitur. Ex quibus Lagopo- dem non tantum frigore gaudere videmus , fed calorem , quin tempore Solis tanquam na- tur» fuae hoftem afpernari. JSednpnfemper id facere putandum eft. N?m vbi nidulenrur? Vbi incubent ? Vbi pabula quarrant?OrnithoIogiLagopodem humi parere inquiunt,addo ego, Perdicu more. Cui enim volandi facultas dceft.( Nam nequein fublime volare aiunt,^ & gregatim ) huic teftec Ariftotele, nidus non prodeft. ’• vox LAGOPVSj depida ab Ornithologo vocem dicitur edere no diflimilem cerum»* Bellonius vero , eadem , qua Perdices vti feribit, quare rei veritas aperienda foret. Ego quid de yoce dicam non habeo. N $ CA- a Ub. io. ca. 38. b lib. 6. de *Aui. c. 17. C Excr. 59. Lagopus an flolida auis;an cal Sida. Lagopus conlpcdo homine vt lateat. <b.ic»ca. 38. b Excr. 59 Nidus, c lib 9 Htf. cap. S. a li.de v4uu cap.l 7. J 150 Vlyl sis Aidrouancli CAPIENDI RATIO. Lagopus facili capi- sur. PEoR D I C V M genus quam difficulter capiatur, fupra videre eft. Contra biic euenk in capienda Lagopode propter auis fimplicitatem , adeo vc interdium pane tantum ob edo capiatur alio accedente a tergo. Lagopusjnquit Stumpfius, non procul vo- lat, & facile capitur 5 tanquamfimplex,&ftolida auis, hoc fi re modo. Lapides oblongo dudu difponuntur,tanquam ad muriextruendunitium.Eo cimi peruenenntLogopodes, non tranfiliunt,fed mxta illum fubindeafcendunt, defcenduntq; :tum auceps funem lon- gum laqueis inftrudum mxta eundem extendit, & cum illic viderit aues , funem tam diu huc illuc trahit, donec illae collo illaqueantur. Qiin& fimpliciusac minor» opera inter- dum alijcapi afferunt, nimirum hoc pado. Aucupum alter pileum manu rotat, quem dum admiratur auis, alter cum longa arundine, & laqueo accedit. ea» 3«. h %.fer.t» eExtr.jp. VSVS IN CIBO. LI NJIVSrf Lagopoda p^cipuofaporeeffie dixit. Et quantum eam prodicet ^Ho-ae ratius, habes iri tupenoribus. Orntthologusfe affata Lagopodis carne gu{hta,fub- amaram reperilfe ait , at guftu non ingrato , & delicijs quaeficam . Mihi miffam gu- ftare propter marcorem , quem ex itinere conceperat, non licuit . Aiunt Norici atteflante ^Scaligero, earum carnes effie faluberrimas : quarum efu naturalis calor mirifice robore- tur. Addit idem, omnium carnes celerrime corrumpi. P Ordinis ra fio. C©t«rnice pugnacem quatifece- ffitAuguft* Erotes & gypti pr$fc dus cur fu fpenfus. Sb In quas X Chennia nominant , Suat autem pufilU Coturnices: 'meminit Cleomenes fua addle- icandrum epiflola fic . P baler idas fate conditas decies mille : Tyladum quinque mil- lia: Chennia falf a decies mille . Hipparchus in Iliade Aegyptia : Non mihi vita placuit quam degunt^ Aegyptij Chennia vellentes & falpas comedentes. Eiufcemodi animalia quas fint , ha- ctenus, vt ingenue fatear, mei latuit : Coturnices tamen elfe non credo , nam ha? diminu- tiua vcce, idem Athena?us ibidem ex Eupoli Opjjyia. vocat, h Iacobus Dalechampius vir vndequaque dodiflimus fi vvtet interpretatur aues Alaudis fimiles , maiores corpulentio- res, roftro latiore, quas Galli Calendere dicunt. Verum quo argumento id faciat , omnino non video.Sufpicati quifpiam poffet Chennia pifcicuiorum quoddam genus potius effc_J> , quam auium. Vnde enim tanta auiutu copia, vt decies mille fale condirent? Ad haec pifces fale condire vfitatiffimum,non item aues. Haec fubolentesHefychius,& Varianus, vterqj 3® nimirum dubius auibufne, an pifeibus potuissem* aferibere, ^6'wop, inquiunt auicucu- la quredam eft apud Aegyptios fale alferuari folita ,&genus pifeis. Hancmeamconiedu- ramdo&isVhisdifcutieiidam relinquo;futurusin hac opinioneaudacior,&pertinacior>niti Aehenaeum eo loco fcirem ad auibus agere.Stelcphuron herbam nulli non notam c Plinius quibufdam Oityga, id eft Coturnice & plantagine vocari etiam feribit : Sed Theophraftus, ex quo id fuam hsftoriam ille traftulit, Plantaginem quibufdam, OpTvya, dici ait, no autem Stelephurum :fed vtramque herbam dicit eftefpicofam, Spicofa igitur linquit, oculus cani- nus ^ & cauda vulpina , & Plantago qua Agnina lingua d quibufda vocata e ab altjs Op7 vP\ (Gaza vertit Coturnixj^/V quodammodo ftmihs bibinella eft. Nec alia forte quam Plantago fuerit illa herba, quae Hefychio, & Varino Qpn£ appellatur, 4® SYNONYMA. i i;0 "i .V. i •* " ' ‘O , _ ' COTVRNIX Hebraeis appellatur Schelau, & Schalium Coturnices licete feptua- ginta,alibiOrtygometram , id eft, matrem Coturnicum verterint. Dauid ICmki autem interpretatur auem praepinguem, quae dicatur vulgo Qualea.Idem facit ftab- bi Salomon Iofephus, &D.Hieronymus aftipulantur.MiraturSan£tesPagninusdfe,qiiiac fi pecScin dextram feribatur, huius etymum afferunt , quod in abundantia frumenti mxta 5 Oapologum ociofa , &fecuradefiderar, pinguedine ingrandefeens. Eftenim auispra?pin- guis. Chaldaeus interpres Selau habet» In didionarioSyrochaldaico legitur Scilua. Arabs Saliii,Perfa Moreg Z.ag»&£ alibi Arabs, fimiliter & Chaldaeus Shaiiu.Perfa Moreg Z.eh a,r A- libi vbi Chaldaeus Phafiani , Arabs Elfchalui cu articulo el. In di&ionario trilingui pro Co- turnice legitur Schalau, Salua, &Kakli,qua?poftrema vox etiam in Syrochaldaico di&io- nario reperitur, quemadmodum &Saliiain. Dorache Auicenna? interpres exponit ex d Ariftotele Coturnices. Bclluncnfis apud eundem Auicennam Seman interpretatur Cotur- nici, vel Qualeam: Altedarugi vero (alias Alcaiugi) Phafianum vel Perdicem , vel aue Co- turnici fimilcm ^Graecis OpTvg appellatur , hodie vero vulgo (Xprvxtt, velO pr/x/.Eupolis te fle Coturnice Itaioru cur Commi se Lacinom aliqui co« fundunt, c /. Epifi. Mcd. Kp. 9» Chennion» a tib. 9. Chennia qualia ani- malia, b I/ \ marg» Athenai. Caienderc Gallorum. C lih. 21. f* 37. Plantago Stelephm*. ros. Plin. error. d 7. Hift. Thmt'C>io. O p7y%. .Sehelau. a Ext). 160 Selau. Scilua. Scalau. Dorache. d 8 . Ha. 1 o Opv)%. OpUVZlM £ lib.p. f In pace. op7V% , vt declinetur Antogos. Hakaloki* rim. Hircoyz. Guagias. Bede error g In exp. C. 1 6. txo, X3VT/Ao(, dxovTta; ferpens. 70 PTV%* Perdice* nans, h li* 1 3« c. 7. Ortygiae in fui as cty— mum. Currelmi. Quagha. Qualeart® i lib. 2. di morbo Gah Etymum® Quaquila® Quifquila. /■ 1 5 2 Vlyfsis Aldrouandi tefte e Athenaeo imminuente vocis ftgaificato , in Vrbibus Oprvyta tatiquaCoturniculas dixit his verbis : Aliquando Coturnices nullas tu alui Hi : Ego vero pofiea puxpu h pvy: ct , id c ft, exiguas Coturniculas : quid inde ? Antiphants in ruHico ftc vpToy/o v dixit : E t qutd nam facere potes Coturnicula cum animu habeas ? Porro idem Athenaeus ibi (cnptum reliquit di- dioms Zpivyos mediam fylkbam ab Atticis produci, teftemqj citat Demetrium Ixionem, qui id fcnbat in libro de confuetudine loquendi./Ariftophancs vero verfus feu metri cau- fa corriplut. Docet item quomodo ©p7f£ declinandus iit, inquietis: op7v%, de- clinantur per vyot 5 nam nomina mafculina biftyllaba,ft confonantem aliquam immuta- bilem initio (ecundae fyllabae habent, declinantur per xec,vt x>jp^,exci pc ovv% : reliqua 10 per yos , vt epru£. Pro Coturnice Albertus deprauatas, quafdam voces habet, vt Antogos pro oprvyo$ , Hakalokirijn , & Harcoyz. Alij inquit ipfe,Guagia$ ( forte Qualeas ) vocant. Multi, quos jnter etiamg Beda eft, perperam Coturnicem G aecis Orty gometr a eife dixe- re, de qua nos feparatum agemus, xowAocHefychio, & Yarino auis genus eft aut Cotur- nix, item fepens ,iaculus nimirum, qui dxov7ia.s alias dicitur, quaft acontilus. Pro op 71% apud Varinum TopTt/f quoq; legitur Longojtus, Coturnices exiftimat Teophrafto dici Perdices nanas.Quod ad etymum attinet Graeca? vocis oprva h Ifidotus ait ita vocari, quia in Ortygia infula prius vifa fit haec volucris : mihi contra in{ula , quae alias dicitur Delos, vt fuo joco dicetqr, ab aue potius nome obtinuifte videtur, qua auis ab infulajLatini nulla vruntur fy notiy mia. Comedor tamen vulgo Currelium dici vult a currendo : at id nomi-a§ nis Perdicibus, fimilibufq; alijs auibus, qui plus pedibus quam alis fere valent, attribui po- teft.Italis nobis Quaglia dicitur, qua vocem nonnulli paru Latini in Latiu traftulere,Qua- leam dicentes : Plautus alibi Coturnix dixit in faeminino genere,&noshacin reipfumfe- qui volumus. Prima fyllaba corripitur, legitur tamen produda apud Lucretium hoc verfu. At capris adipes , dr Coturnicibus auges . Haec poetica licentia vfus etiam eft dodiifimus i Hieronymus Fracaftorius canens* V itetur q-,graui Coturnix tarda fagina . Periti etymum a fono vocis deducunt, fonat enim iterarim Coturnix, vti fupra diximus, Blondus Qualeam quoque hinc didam feribit; Antonius Gafius Quaquilas feribit com- muniter appellari Apud.Arnoldum Villanouanum Quifquilain eodem fignificato legerel^ eft, vti pariter apud Albertum , Coturnicem Galli Caille vocant: Hifpani Cuaderuiz. Germani fuperiores Vuachtel : Belgae Quartel, non autem Quackel, vt habet Ornitholo- gus : Angli Quayll. IUirij Krziepelka, vel Krzepelka® * 1 GENVS. DIFFERENTIA. A lib» dati» b lib. 1. d$ Tolonia . Coturni- ces vireti V N V M dunta xat hadenus a me Coturnicu genus obferuatum eft , neq; aliquem video aliud obferualfe. Nam quamuis^Anftoteles feribat vifamquandoqj Co- turnicem albam, ea diuerfam fpeciem minime conftituit. Cur veioqnibufdam4e* in locis aliquando albefeant aues, & ipfemet ibi Philofophus difputat,&eft a nobis faepius indicatum.Veruntamen iam in mentem mihi venit legifle me aliquando apud£ Martinum Cromerum in campis Rufficis, & Podolocis(an forte Polonicis clegendu ) reperiri Cotur- nices vir et ibus, pedibus, quarum vfus etiam fpa fmum inducat.Noftrates pedes virides non bus pedib* habent & nuliqu*d fpafmu,& conuulfienem comefae inducant, alio loco a nobis difputat» FORMA. DESCRIPTIO. JQ a*. blib.g. ® in Ptfiei' Coturnix cur Perdix nana crc - dita. T O T A quotquot fuae Coturnici veteres afcripferunt , ad vnguem omr.es in noftris i repcriuntnr.4 Plinius paruam auem vocauit,& noftra parua eft.£ Athenaeus pedes A. 1 fiflos tribuit, eiulqj teftem adducit Ariftotelem,& noftrae eiufcemodi pedum con- ftitutio conuenit.Rurfus c Ariftoteles,fi modo verus Ariftoteles, Coturnicibus, & Gallina- ceis pinnas duras efte, inquit, quod pariter fignu noftr^Coturnici comune eft.Verum huiuf- modi notae omnes multis alijs copctunt*Longolius arbitratur Theophrafto fortePerdices nanas dici, quonia ita per omnia Perdice imitantur, vt praeter exiguitate, & preftitudinem corporis plane nihil diftet.Cui vero dodiflimo viro cur hac in rc repugne no video pidani Perdi- 'i Omithologia: Lib. Xlli. 1 53 Coturnix mas cum adianto. Coturnix faemina cum elleboro nigro adulterino. Vlyfsis Aldrouandi a lib.g, F* minae. Maris d/fferetfe. I Perdicem vocabat Martialis, quod epithetumBeroaldus Coturnici attribuit inquiens. r.„ ( (jr pjfia Coturnix Prejfafub Accipitre fata cruenta gemens» Femina Coturnix, inquit Alexander Myndius apud 4 Athenaeum, quam mas collo efi gra- ciliore, parte mento fubie&a minime nigra. Sed & alijs notis diltinguuntnr. Totus femina: color quodammodo tefiaceus efi fuperius ad cerukem , dorfum, caudam , & alas , ad men- tum,& pedtus fubluteus, ad ventrem fere albus. Mas longe maior, caput, cerificem, dorfum, caudam, & alas ferme nigra albis, oblongis deorfum tendentibus lineis , obtinet. A roftro fupra oculos , & aures linea infignis longitudinis ad ceruicem vfque excurrit . Qucd Ale- lO xander Myndius fub mento nigrum vocabat :id ad colli inferioris initium definit, fed fu- praoculos , fub nempe pauloante nominata oblonga alba linea circulares aliquot macu- las habet, feu mauis appellare lineas, albas nimirum binas , tres nigras alternarim politas: «quse res non parum decoris aui conciliat. Roftrum in mare etiam magis, quam in femina^ nigricat. Mas fupra roftrum ceu capillos quofdam habec,qui in femina defunt. Collum-^ plane ruifum albisintercurrentibus lineolis. Pedius, & venter, vc femina, quali alba , fcd huicruffe verfus alas maculae funt. Cauda feminae pro portione maior. Pedes in marcmP nus quam in femina lutefeunt : quorum digiti ita conftituti fune , vt medius primo , & ter- tio (qui fere aeque longi funt) longe maior fit: pofterior, nempe quem pro calce habent , ad- modum exiguus» «© A N A T O M Gula, a 2. Huwl b i/6.9. Cor. Iccur» Fel. cfe. Hi(i. c. vtt. Teftea. Coturnix nigrar, & quomodo a 8 .Htfi.ca. 12 . Difcedere volentes , ve nofeae auceps» bi.io.c.23 Migratio» Coturnicis dsteripta» OTVRNIX internas quafdam partes obtinet diuerfe acin roukis a!rjs au ibus conftitutionis. Offa in primis, tefte Oro Apolline, dura, & folida , vtp< te quae diffi- culter afficiantur, qualia nimirum auem pugfiacem decebant, a A" ifte se-es g ,.,m infra ampliorem effe dixit, & paulo po^Coturnici., inquit, pra cateris h?c propria bab mur, vt & ingluuicm,& gulamprope ventriculum amplam, & latam habeat. .Alexa 1 lec vero Myn- dius apud £ Athenaeum in femina Coturnice diffedfa ingluuiem ait vmpla-n .on videri: ma 3° gnum vero cor habere s atqj id rpi/Sohovfi triufculum vertit Dalechsmp us) mu ius modo, in tres velutcufpidesdiuifum . Iecur,& fellis cone -ptaculum intuBi us agglutinata^: ( paruum, & vix fpedtabilemJ celtes iecori fubditos, vt Gallus. L O C V :x $ (i3ii y.umtto\J OC A amatcampeftria,in Tegetibus viridibus primum, mox maturis, deniq; in ea« rum Ripulis latitans , nulli non genu nota auis , at migratio» a , & qua: quotannis ad nos vere aduolat,& nedum elapfa pen£ ^ftatediicedit. * Ar ftottles author efthoc^0 auium genus , cum haec loca adeunt fine ducibus pergere,ac cum hinc abeunt, ducibus Lin- gulaca, Oto,& Mamce(Ortygomerra)proficifci,atq; etiam Cinchramo,a quo nodtu ctipm reuocentur. Cuius vocem cum fenferint aucupes intelhgcre parari difceffum. Dixitin- fuper difcedere antequam Gruesialteram enim Augufto, alteram Septembri menfe incipe- re. Sed^ Plinius quod hic Ariftoteles de difcefiufcribit 3 id ad aduentu tranftulit, inquiens. Coturnices ante, (fi femper adueniunt quam Grues. Fuit tamen Plinius in delcnbendo earum difceffu,& aduentu diIigcntior,quam Arifioteles. Quare neq; verba i' lius aicnbere clarioris doiftr ina? caufa piguit. Aduolant (fi ha, inquit, ftmili modo non fine periculo nauigantium , cum appropinquavere terris. .Quippe velis fepe in fidunt (fi hoc femper nofiu, mergunt q-, nauigia . Iter e fi his par hofpitia certa . Aufiro non volant , h umido fici licet, (fi gr aui ore vento . Aura tamen ' 0 vehi volunt propter pondus corporum , virefque par u as . Hinc volantium illa conque fiio labore exprejfa . Aquilone ergo maxime volant Ortygometra duce , Primam earum terra appropinquantem Accipiter rapit , femper hinc remeantes comitatum folicitans , abeuntque vna perfnafa Glottis ,(fi Otus{ ita legendum, non autemGtis , vt vulgaria exemplariaha- bent )(fiCychramus » Glottis pralongam exerit linguam, vndeei nomen. Hanc initio blan- dita peregrinatione auid} prof e fiam, poenitentia in volatu cum labore fcilicet fubit , Reuerti incomitatam piget , (fi fequi , nec vnquam plus vno die pergit . In proximo hofpitio deferit . Verum imienitur alta antecedente anno re It fi a : fimili modo in fingulos dies Cy obeamus perfe-i uerantier OmithologicE Lib. XIII. i 5 5 , ueraniior fefiinal etiam 'peruenire ad expetitas fibi terras . Itag, nottc is eas excitat , admonet q-, itineris, H&c omnia Plinius, c Blondus vero vbi ille velis infidut habet, incidunt legit, & hanc legionem Solinus Plini) expilator alias, & fimia,qaoq;feeutus cft,& ex ^Oppiano cade albe- ri potefti ueniendi tempora habent asftatedepulfa, id cu experientia, tu Ariftotebs authoritatireou^ gnatiHicaute difcedere eo tempore non aduentare feribie tnquiens, Difcedunt antequam Grues, altera enim Augufio, altera Septembri menfe incipiunt . Quod modo ad Aquj Ionem*, ventum attinet, quo ftante has aues mare tranare Plinius, & Solinus dicunt,id verilfimum eft,etiamfi facra? paginae repugnare videatur, cuiexplofis illis profanis ethnicis credendum eft./f Hxccnim populo Ifraelitico in deferto carnes pofcenti Deum arreptas trans mare .% Coturnices immiifurum , Auftrum abftuhfle de Cado tradit, & in virtutefua introduxifle Aphricum, ventum fcilicet vehementem, & procellofum,.de quo dicebat / Virgilius : 4° VndEurus,Notuflj.ruunti creber f. procellis, . Aphrieus. Sedfacile Plinius & Solinus eum facra pagina conciliantur. Nani quamuis Aphrieus vehe- mentia, vt dixi Aquiloni proximus fit , ficu tamen proximus Auftro efl, nimiru mter hunc & Zephirum fpirans. Accedit fitus regionum , nam fi Aphrieus , qui tranfuerfim flat iuxta Auflrum, Coturnices in caftra Ifraelitarum impuljt, vt wPfalmographus dixit :Bo- reas qui efl e regione oppofitus eas expulilfi t, tantum abeft, vt mduxiflet: atque itanulla vis naturae illata e It , fed fecundum eius ordinem omnia difpofita. Caetertmi ex tufee , quae ha- dtenus didta funt , nemo non videat , Coturnices aues elfe migratorias : aufus efl tamen Al- bertus id negare, inquiens: Coturnice multi credunt trans mare auolare,quodfalfum effecouin- * ® cituri quoma trans mare per hy e /ne non inue nitur. Latet ergo ficut aues c ater a quibus fluper flui, lenti f humores concoquendi funt. Debebat falcem Albertus hic mare nominare, trans quod per hyemem Coturnices reperiri inficiatur . Quafdam maria non tranfuolare veriflimum cft, quae nempe ad loca tepidiora, vt nonnullae quoque alis, quae frigidioris aurae noftra- rum regionum fint impatientes , fefe recipiunt: ac nullas migrare , vt ille contendit, fal- fiflimum cft. Cum e Rhodo Alexandriani Aegypti , inquit n Bellonius, nauigaremus, plurimae Coturnices a Septentrionem metidiem verfus volantes, in nauiinoftra capta: funt: vnde certo perfuafus fum caelum mutare . Nam prius etiam cum e Zacyntho infula in Mo- ream fcu Nigto pontum nauigarem verno tempore , Coturnices contraria profedhone a ■ Meridie c Inlattnit . d Can. 18. Tolyhifl. el.yc.20» de A uib. (lib. s.den ryjjl.cap. 5, g Cap'i$> Coturnice au Ortygo metra pri- ma rapiat Accipiter. h In Excu — llCI), i S .Hift.cqg, it. k Tfal.j 4; »Aetieid . 1 . Cu„ facra kriptura. Anftote- les,& Pli- nius Con- ciliari, m Tfal. 77« Aues quas latent. ■ f a/. 5 ,de • uiboC.ij, Volandi modus d6 migrant. Aquilo ve tus qualis & vndedt» dus. Quando Aquilone venro vtu* iur,autho* ffis opin o. 1 tjlt) Cei 11« 155 Vlyfsis Adrouandi Meridie ad Septentrionem volantes obferuaram , vt illic per totam a?fhtem degerent : quo tempore etiam permulta? in naui noftm captae funtcudiuei fis alijs migrantium auiu gene- ribus'. Obferuo ego hic volandi modum : tiquidem fi Aquilone fpirante volantes vcuntur, Auftroq, a volatu fefe contineant ,ficuci ex Plinio, ac Ariftotcle diximus, ^ontrario vento volare du accedunt ad nos ,pronuncjandu eft : quod farte rationi, fenfuiq; noftro repugna- re apparet. Aquilo enim a celerrimo Aquilae volatu nomen habens velociffimus vetus, i tem valde impetuofusicontra Coturnices volatum exercent admodfj debilem, propter nimiam corporis grauitatem, debilitatem vero,vt Plinius atqjipfemet,fi Deo placet, Ariftotejcs re- flantur, querula vrrcefigniflcaot, Quomodo itaqs hoc flante vento ad nos venerint , plane 10 mihi perfuadere nequeo ,-nemoq, alius facile pet fuaferit. Quapropter ai bitror ego abeun - tes a nobis huius venti opera vti, adeuntes nequaquam : quinimo niflad difccftum Aquilo detur difficulter ad optata loca peruenire: multafq; nimia pinguedine (Autumno nempe 3 quam verefunt pinguiores, vt dicebat H umidus enim grauipy Auflcr e fquamobre qui aucupantur , Auflru , non Aquilone 20 obftruant » Non negat itaq; hic Ariftoteles Auftrino tempore volare Coturnices, vr £ cit Plinius:fed molefte tunc agere afifeucrat$ fed quod molefte fit, tamen fit aliquando. Ab hac migratione Coturnix peregrina a poetis dicimeruir, vt ab Angelo Pohtiano canente: Flet viduus Perdix queritur peregrina Coturnix Jnclufi cauds . Vfus eft eodem epitheto Antonius cognomento Gigas olim integerrimus nofter amicus hoc verfu. Com mi- res vbi a mndenc. )l,io.G:9r | /1^.9. )elus mfu a cur Or- ygia di6ta 1 8. T\.« si. IJ.C.X. t lib. 1 3. de Bdl. VuU. Coturni- cu portus. Capream infulas a- minitas, u lib. 3.C.6. x In Eptft. Med . Non ibi vel Perdix dee fl vel Peregrina Coturnix. Atque ifta?cde Coturnicum migratione ftu mutatione cadi dida fufficiant. Nam quod nonnulli, qui fe theologos, & morales iadant ,fcribunt has aues, dum mare tranant , iaffas vua ala volatum promouere, altera vero natare, id fabulis Lbuloftus eft, & omni mendacio fallius & quod ne pueris quidem in fcholis petfuadeant. Videamus modo quibus in regio- nibus magis abundent. Quas inter Delus infula prima mihi fefeobculit, quam olim Or- tygiam fuifte didam tradit p Strabo, etfi caufam eius non affigoans , fed Phanodemus apud q Athenaeum , nec non Aelianus ita nuncupatam volunt , quodeiufceroodi volucres grega- tim mare tranantes , illic ob accelfns , & tanquam portus commoditatem fubfiftant. r Moli- nus contra quod in ea Coturnices primum vifa? (int, fecutus vt videtur fabulam , vel illam; quae Latonam ex louem Coturnicem mutato Dianam, & Apollinem concepilfe , eofque_» in Deb peperiife narratur, vel aliamillam, quae AftcnamIo uisconcubieumfugiencem fc j ipfam in Coturnicem immutaife , & in mare proftlientem fudam eflfe infulam fingit, vnde_» ha?ceadem infula alio nomine etiam Afteria appellatur . Neque aliunde Lycophron fune infulam o propet azrTi.pvuivlw , ideft Coturnicem alatam appellauerit. At ego vel a cop^a Co- turnicum ita didam putauerim, vel quia in ea, ficuc antea annotauimus, ad nosaccedentes laffaequiefcendi caula aliquandiu remorentur. Arabicus flnus, teftc/’ Fla u io Iofepho , Co- turnicibus plurimum abundant: quae fortaflis earum reliquia? fuerint , quibus Deus Ifrae- litas in deferto cibaui , dc quibus nimirum ille ibidem loquitur. Superior Aethiopia abun- de Coturnices alit,multaqi alia auium genera: item Terra fanda, nec non Madera infula vt Cadamuftus feribit, & plurimae noui orbis regiones . Circa Taenarion, quae nunc Cerea- polis, tefte t Procopio, dicitur, tantus Coturnicum numerus eft,vt hodie mutatoab eis no- mine, Porto de Qualeis, vel, vt alius quidam. Porto delle Quaglie nuncupari merue- rit . Tanta copia in agrum Neapolitanum ex Africa propelli Coturnices , nonnulli refe- runt , vt glomerarim faepe in sedes maritimas incidant , & fine vlla difficultate capi queant. Ad Capreas Tyrrheni maris infulam fub hyemem imminentem fefe multa? Coturni- ces conferunt : neque mirum , fi id faciunt, nam infula tanta? amoenitatis eft, vt Augu- ftus,& Tyberius Imperatores cam quoque flrpe animi refocillandi caula peterent, quod Tyberij arx. quam u Plinius eamfuifte nobilem feribit ,& cuius etiammum veftigia extant, lociipletiftime atteftatur . Idem etiam contingere x Aloifius Mundtlla ait ad ma- ritimam circa Pifauruin regionem . Belgas ferunt hoc auium genere plurimum abundare* pra?ci r v trum in mare lapillus quifq; decideric, vlteriufq; volandum fit, an in terram, & tempus iam fit quiefcendi.Qna: res,nifi veritatis terminos ex- cedat, non mediocrem quidem in hoc auium genere prudentiam indicat. Oppianus,id for- te ex b Plinio tranfcripferit, fed qui non femper ipfas id facere videtur innuere, at cum ven- tus,(vt ipfius verbis vtar^agmenRtraijcientium fcilicec mare) aduerfo flatu coeperit inhibe- re.Nam tunc pondufculis lapidum appenfis,aut gutture arena repleto, ftabilnas volare eas atteftatur.Idem Grues faditare nonnulli prodiderunt.SedciimcAriftoteles hoc falfumelfe \fcribat:itaqj & Coturnice hoc facere non facile Plinius, vel Oppianus mihi perfuaferit.Alij id diligentius inquirere poterunt. Petrus Belionius vir cum dodifiimus, tum fide dignifli- mus, viuas in medio mari in naues incidentes aperuit , milium & hoc fei;me recens in inglu- 3°uie reperit, lapidum eorum, aut arenae, fiinueniffet, haud dubio mentionemfadurus. Sene- ca referente d Andrea Theueto, memorat, Coturnices, & alias aues, necnon quadrupedia., aliquando terraemotu intcrijlfe. Hinc , inquit Theuetus edodtae hae alites in pofterura c irca flumina verfantur, gnarae fcilicet loca fluminibus proxima, & paludofa minus quam alia ter- raemotui dfe obnoxia.Verum nunquid & hoc verum fit Theuetus viderit. Coturnices inter fegetes,&earumftipulas ,quaefaltem in paludofis locis pauciores funt, habitant ,quandiu apud nos agunt .* ad hsec locum illum in Senecae operibus diu quaefitum reperire non potui. Attamen illud Theueto concedendum, paludofa loca minus quam alia terraemotu concuti: exemplo fit celeberrimum illud Dianae Epheiiae templum, quod ducentis, & amplius annis integrum perfeuerafte dicitur , adhuc diutius ita durandum , nifiHeluidius quidam , vt me *°morandum de fe pofteris, famam, & celebrem nomen relinqueret, vt fet ibit Heroftratus,id incendilfet.Ob eandem pariter rationem Romae ad Tyberim Herculi templum aedificarunt. V O L A T V S. ... : - -i -ir \ f ry ■ ■ f ' r \ * COTVRNICIBVS, Perdicibufq; volandi facultatem deeflfe docuit communis praeceptor a Ariftoteles, vbi rationem reddit, cur nidum fibi non faciant. Eandem volandi imbeciliitateminnuebat£Plinius',inquiens./>^//^3 Vlyfsis Aidroiiandi VOX. CANTVS. a p.H/.r. 9. Qua do ca ntre inci- piunt, b In lattnis C+.Hue.p. Coturni- cis vox m laudanda, auran vi - Juperada. dl<4.9' Coturni- cis vos quare lao- dabilis. Coturnix progno— mone coturnicis vocis de- teffeuo. e Ih.g. Poeta in e* ptuscur. Coturnix didus) <$c cur Mar- tialis Pfit® tacus, a 9. l/i.e.9. N nonnullis , inquit a Arifloteles 3 auium generibus cantus maribus tantum datus elfi vt Gallinaceis, & Coturnicibus. Albertus vero femina? non tantum vocem attribuit, verum etiam, vt apparet, maiorem , dum ait: Coturnix mas vocem edit exilem fere ificut Grillus^ f&mina craffam . Vtrafque canere facile crediderim. Sed nunquid feminse vox gra- > uior fu, ignoro.Vere canere incipiunt, praefertim Aprilis menfis initio : at nunquidfubito ad ad nos venerint, fubdubito: nam fi verum eft vt b Blo.ndus ex Plinio tradit eas in Campania eo tempore magno numero videri ,priufquam veniffe credantur ( veniife autemfefc voce maxime produnt) itaque fuerint iam aliquo tempore, antequam aducniffefefe vocefigni- ficent fua . Eadem vox pugnam huius auis, & Perdicis diftinguit . Nam Perdix antequam dimicare incipit, illa v'er6,te'fte e Philofopho in media dimicatione canit. Qualem autem vocem edant, praJter quam’ quod iam an te diximus, ndqini non notum eft r\ propter quam, licet omnino abfona fit , & audentium aures offendat potius , quam obledet , multi tamen non infimas fortis homines, quin, & viri fepre patricij eas domi caueis inclufascnutriunt,& pulchellum illud fuum Coturnix quo pluries reiterant, eo nobiliores cenfent. Hanc tamen 3 diffonam vocem alio torquere, ac laudare, quemadmodum contra alij vituperare volenti, neutri fua' fibi defutura argumenta crediderim . Laudare eam Pratinas in primis apud d Athenaeum videtur, dum Coturnicem dSJ vtrasque ,tefle ^ eodem, copia libidinis gaudent, vt m aucupantes corruant, &fe- corredus. penumero capitibus eorum rfcfidant: quam polirem a fententiae Atbenams repetit cx Ale- xandro Myndio,fed apud hunc pro xx,T/£oneiG-67r} 'rcov xtpduuv legendum cx f^nflotele xetn- \ $vav ; Omitliologiae Lib, XIII. 1 5 9 /rat iuv }%i Apud eundem Athseneum Clearchus Coturnices etiam inter illas jues recenfer, eure & quando laminas vident, & cum catum vccemaudiunt , femen emit- tunt, vti quoque in Perdice fcripfimus, Salacirasautunin duobus confidit» nempe vt vnus masmuUis feminis, vtGalhi$,fumciat, vel coitum fa^pius reirerct, vt PaiTercs aliaqucc* quamplurimze , quibus ego Perdices , & Coturnices annumero. Nam Coturnicum gene- n , celte Aiberto , proprium eft , vt rara inter eas farmina fic , marefq; multi vnam feminam quaerant. Quare mirum non ed, fi coitum fepiu* repetant, nam femen, vt in homine etiam contingit diu retentum acredinem quandam acquirit, cuius caufa , vel fponce , vel coitu 1G excernitur smpecuq, erumpit . Vnde etiam Calli , vt feribir ^lo. Bruyerus Gallus , libidi- nofum hominem lignificacun Qualea, feu Coturnice falaciorem dicunt. ] N I D V S. ARISTOTELES a Coturnices nunquam in arbore, fedhumi femper confidere nidulariqjtradk: nidum vero non facere, vti neq; grati io res aues alias ,fedfada in aprico area ( alibi enim nunquam, inquit, pariant) atque materia > vt vepribus aoquibufdam coogedis , quoad Accipitrum , & Aquilarum iniutiamdemiare polfint, oua.^ sedere, & incubare : licuti in Perdice quoqjfcnptum ed, INCVBATVS. PARTVS, EDVCATIO. o V O loco pariunt, non incubant,tede a eodem pbilofopho, ne quis locum perci- piat longioris temporis mora, Pariut autem otia numero fexdecim Coiuinis ouis fimilia , fi^Bartholomco Anglico credimus » funt qui quotannis quater prolem 30 edere velint, bis nempe in illis regionibus , ad quas a nobis abeuntes migrant, item bis hic apud nos,& qua: prius edita proles ed,hanc qivoqi antequam difcedant, {oboli dudere , argumento quod innumerabilis harum auium numerus , licet quotannis infinita earum millia cum in aduetum,tumdifce{Tu varijscapi5turmodis,tamenfempcrabirecon- fpiciatur, atqj redire. Aucupes tantam earum copiam admirantes dicere confueuerunt, in- cubanti Maio metife Coturnici mortem inferentem, fpem cetum, & amplius Coturnicum perdere. Neqs ida vericatealienum videtur. Illa enim fexdecim ouis incubas totide pullos excludit, ex his vero qua: fa?mina2funt,rurfus Augufto menfe pariunt ad minus deccrquem numerum fi iupputenius,no mirabimur, cur tanta Coturnicum copia vhiqjcapiatur.Cum Perdicibus commune habent, quod pullos alis fuis more Gallinarum fouent,eodemq;mo- 4° do per agros ad pabula educunt, quod c Baptida Mantuanus fic expreflit. Sedula per Jlipulas tenera cum prole Coturnix Pafcitur , & magno natorum examine Perdix . v/ .. . .. x I \ C I B V S. ALOlSIVS** Mudella Coturnicem, quod milio potius quam alijs granis vefcatur, Miliarem auem effe arbitratur, imo contendit. At nos hoc nomen minori ani dio loco attribuemus. Vefcitur porro praeter milium Coturnix, & alijs granis, maxi- ,0me poftdemeffas fegetes, inter quarum dipulasplerunq, verfatur. Cum vero omni tempo- re grana ad manum non fint, quare & alia in cibum ipfis cedere aededum ed, nempedum fegetesadhuc virent.In Capreis certe infulis, vbi maximopere abudare diximus, & multas illuc fub hyemem feu adhyberna fele conferre,cum grana nulla producat,vc qui dc ea feri- bunt,atteftantur,alio vidu vti coguntur,Acinos herba ru comedere certo certius ed. Hinc & apud HollandosBrionicc acini. Quartelsbeycn,ided, Coturnicum acini dicuntur tede b Hadriano InnioHoliando. Io.Bapr. Porta fparteis redibus arbore claudi tradit ab alijs feti- bi,ne Coturnicibus aut Coruis,alijIueauibus malum Pumicum laceretur, ac fi Coturnices eoetia vereantur, quod nullibi lego .Spermopha gr Ceu femmiuora? eu a funt,atq,incer alia O 2 fc lirina Salacitas in quo co- fidit. Coturnix quibus fa- lacibus af- cribenda. de ve cibar . Salacis ho* minis ty- pus. Nidi quali* tas. a 9. Hi. r«8 . b /.9.C.103 Quoties prole edat. Aucupum de Cotur- nicudecu- ditate di» dum. c In villa a In tpifi. mtd. Miliaria au is. Quartels- beyen vn- de Kollan- dis dican tur. b In Nomg- CfGt, c hb . 4 .ie nat . rer. dl. io.c.35 c C<3/7. iS. Tfllybift. f I» comet, ad l. ^drifi. di Tlant . gCrtp.72. h 7»//o- we>». Stephani Aqu^iopi nio de Ve- ratri bfu in Coturnice refellitur, i /• 4>c* 1 4^* Quomcd. innoxie d leborumc dant. Coco&io» siis jppne- tas. je. In Trom - mo probi. 1 nexam, iib. 3 . c. p. Nullas her bas a Deo fruftra cre aras efife. Sturni cur cicuta no ailiciatur . ArabcsNa pellum cu clleboroj cofundut. ni Inlib. de venenis . i6c «■ • Vlyisis Aldrouandi femina peculiari quadam natura fuse prasrogatiua ellebori feminibus, qua: nobis venenum lunt, innoxie vefcuntur. Tcftatur hoc c Lucretius, inquiens. Pr cetere a nobis veratrum esi acre venenum Et capris adipes , & C oturnicibus auget . Idem legere cft in libro illo de plancis , qui falso Ariftoteli aferibieur, nimirum hoc modo, Byofcyamus , & elleborus noxius homini efl , cibus Coturnici. d Plinius procul omni dubio de hoc ellebori femine intelligendus eft,qu ftdo inquit: Feneni femen grati fimus cibus, quam oh caufameas damnaucremenfa. Scio multqs effe, qui pro dibtione venenilegant veratri, atq; ego etiam ita eramlediurus,nifi primum cSolinus Plinij expilator, feu potius fimia veneni jq, legeret, eandemqj ledionem Iulius/CasfarScaliger confirmaret commentans paulo ante allatum Pieudouariftocelis locum: Meminijlis , inquit, e Galeno, quidreprchtndantin Au't~ ccnna codicibus. Plinius in decimo veneni appetente Coturnice prodit,, ne q^no minat. Szd & ipfe Pliniusg alibi eode libro interpeditis aliquod capitibus, .Venenis, inquit, caprea(L\\crzi\us, de capris hoc dicit )&Coturnices,vt diximus pingue fcut, placidi fima ani mali a. Gd. lcn us ve- ro, & Auicenna elleborum nominat,C/V»/^,inquit,^ Galenus, Sturnos nutrit , nos vero inte- rimit, cf elleborus Coturnicis pro cibo e (l, homini venenu. Recentioru nonulli, inter quos efi: Stephanus Aquasus Bituricen-fis Plimjichohaftes, Coturnice arbitrantur noi? cibi causa el- leborum comedere, fcd recuperandas falutis.Ecenim Plinius, & Galenus tradunt Coturni- ces Epilepfia tetari, qua elleborus velipfo i Diofcondetdlu fanar. Verum etiafi id no in- ficier,eiufmodi tamen opinio, cui alias libenteraficntior,Lucretio,Plinio,GalenoqsrepU“ gnat , qui vno ore Coturnices cx eius viu pinguefeere dixerunt. Eftq, eiufcemodi efus, vti paulo fuperius diximus ipfis peculiaris. Fit enim cocodio no modo vi,&ardorecaloris,fed totaetia ventriculi iubftatia,atq; qua da proprietate. Eode modo fruges aridas, &prasdu- rasminutiifimas aniculas coficiuut, ac in fubftantia fuicomiersunt, quas vix homo audeat attingere. Hanc proprietatecoco&ionis in Coturnice agnouit k Alexader Aphrodifcus il- iuitris ille Pcripathc ticus i n q u i e s .ffutd e fl quod Gallina adito ouofefiuca aliqua fe,& ouum luflrat , quare Coturnices veratro , cicuta Sturni vefcantur , qua toxica effe hominibus certum' esi , &c . Qusedionuratiopactim exfe certa,manifeftaqscft,partim inexplicabilis, rnoduq; penitus humani ingenij excedes, Deo duntaxar cognita immortali,qui reiu omniuparens jt &authoreft. Operis quidefolertififimi ciuufpiarationeartifex, qui extrusit integre tenet: caeteri vero, qui arcis illius funt ignari, rationem nulla reddere queunt, fed tantfimodo rem infpe£tantj& demirantur.Ita pariter nobis Coturnix, qua ratione femen iftud in naturam fuacbueitat,miraculopotiiishabeturquam vera eius cocobhonis ratione aflignare quea- mus, mfi, vti diximus ad occultam eius natur aconfugiamus.Tn quo fenfu D./ Ambrofius, Ellebora, inqm t,periU loquatur efca effe, & alimonia Coturnicu ,eo quod naturali quoda tem- peramentofui corporis vim pabuli nocetis euitet . Etenim, ft ratione medicina plerunque adfa - lubritalcm humani quoque corporis temperatur , cui videtur effe contrarium > quanto magis pro- prietati natura ad cibum proficit, quod medicinali manu conuertitur adftlutef Magnus etiam ille Baiiiius hcrbaruciuimodi venenataru exeplo probans nullas a Deo fruftra generatas 4<' edenta in eode fenfu feribebat- lllaru autem reru nulla prorfus exi (limare oportet, aut ocios e, aut frttftr a creatam effe . Aut .n. nonnullis animalibus expertibus rationis funt pabulu, aut & nobis ipfis ex his in nonullis morbis depellendis ab arte mede di remedia c operta pr a flantur. Na cicuta qui de Sturni vefcuntur, & tame propter corporis conftitutione a venena non cccupanturm- Cum enim pertenues habeant ad cordapenetrates meatus: fit, vt antea deuoratam cicuta coco - quat , quam inde letale gelu ad prae ordia p er u en er it. Elleborus Coturnicibus esi cibus , nec ab eo peculiari quada temperatione detrimeti quicqud oercipiti t.Sunt hac ipfa mnunqud tepore o- portuno ctidvti lia nobis, &c. Multi ea D.Balilij opinionem approbaut,nempe ideo ellebori cfum Coturnicibus, cicutas Sturnis innoxium effe, quod propter venaruarteriarumq; an- guftiam ad cor penetrare nequeac : fed eiufmodi fententiam minares alias Coturnicibus j aues, quas eius herbas efu intereunt, pefTundant vel vt falfam. Arabum nonnulli Napello pafei Coturnices fcripferunt, fed hi Napellum cum elleboro turpiter confuderunt. Atq,- hinc cft,quod Antonius Gainerius aduerfusNapellu pulucrem Coturnicis, vel Turdi vti- litcr dari pofle fufpicatur, deceptus fciliccr hac Arabum c5fu(ione.Sed & Turdum perpe- fam pro Sturno hic nominarunt , qui &ipfenon clleboro,fed cicuta veicitiJr -.adeovt eiufcemodi Barbari cum in auiti, tinn in veneni nominibus intoleranter hallucinat: Ent. Atque hinc etiam w Arnoldo Villanouano Orobus Coturnicum Auicenna Napellus ell. - V Kw ■ .. ; scr:, » , SAGI- Omitltologtt: Lib. XIII. 161 SAGINATIO. NVLL A quifpiam apud prifcos Coturnicum auiariafuifle arbitretur, quoniam aci- botefte^PliniQ damnat* erant. Veruntamen£ Marcus Varro Plinio longe anti- quior, quofdam in Ornithone prseter Turdos ,& Merulas, aliafqsqu* pingues ve- 10 neunrcare, vt Miliari*,3C Coturnices, adieciffe tradit. Quod ad faginam fpc&at, milio, & tritico, & lolio3pr*terea pl*ra aqua nutrienda funtnta enim ^Dydimus pinguefcere prodi- dit.^Pet, Crefcentienfis docet, quomodo Coturnices, & ali* aues incluf* pinguefeant: vti in Perdice a nobis feriptum eft, ad quem locum le&orem remittimus , ne f*pius illi eadt ecu Cfamben bis codam obtrudamus. Locus vbi nutriuntur, epivyorpotpeiov dici poteffft ue cohors fit fiye cauea , quemadmod&cpri^aipgpoe, qui eas geftat: Cupedinarij, qui eas in ca* ueis faginant, altum locum eis mioime permittunt, quod falientes caput offendant, atq: ita minus pinguefeant, quare caucas vetant cubiti altitudinem excedere, at longitudinem non prohibent. Caueas vidi aliquando, quas trecentas, & plures caperent aues , adeo vero hu- miles,vt vix Coturnicum altitudinem fuperarent. Loca in quibus faginantur, teporem de- ae fiderant. Cibaria ad fatietatem offerre oportet, e Io. Bcuy erus praster fruges, feminibus can- nabismaximejopimati feribit. Opimantur autem ocyflime, & tatam faepe adipis copiam corpori adijciCit , vt adipofa illa mole mortuas efle quaplurimas exploratiflimu habeamus. PVGNA. PERDICES pugnaces effe diximus, Si id forcaflis Coturnicibus potius competere dicendum eft, nam Ariftoteles,vel faltem quifquis ille fuit Phyfiognomicoru author, aues, ait quibus durae funt pennae, fortes efle, & pugnaces, quas inter Coturnices, & Gallinaceos nominat. Pugnantautem, vellegitimorfAriftoteletefteprofeminiSi&inter caelibes etiam mas vi&iis vi&oris venerem patitur manfuetasqj inter fe fpedta culi gratia^» certatur* committuntur , vt referemus, h Plinius Pergami certamen Gallinaceorum quo- tannis publici edi folere prodidit. Id & Atheneis faditari c*ptum, author eft c Aelianus, a Temiftocle fuperatisPerfis. Lucianusadijcit& Coturnicum certamina, eaq; ibidem fpe- flari confueuifle tanti decoris, vt ad illa tanquam ad gladiatorum munus effuhflimo ftudio omnes conuenirent. Quinimo Solonem narrantem inducit legero Athenienfibus fuilfe, vt iuuenes Coturnicibus, & Gallis pugnatibus fpe&andis tempus impederent, vt eiufcemodi auium roftris ad extremam vfque vinu defeflionem pugnantium certamina , intuentes ad 40 fortiter fubeunda pericula, Sccontemnenda vulnera, ne auibus ingeaierofiores haberentur, inflammarlcur. Ita HerodianusSeueri filios feribit , diffidere folitos puerili primum cer ta- mine edrndis Coturnicum pugnis, Gallinaceorumq; confliflibus.Eiufcemodi enim aues in tali ludicro certamine produ6fae, vel etiam fuafpoteinuice dimicat, mutuifqjidlibus colli- dunt,caput, & ceiuicem erigentes. In nonnullis Itali* vrbibus maxime Neapoli pugna- ces etiam num alunt, 5? ex earum certaminibus maximam voluptatem , & etiam lucrum fc- pe percipiunt -certaturis primo milium ad fatietatem offerunt, dein fuper oblongam ali quam menfamab vtraquefeilicee parte vnam collocant : illgemore Gallinaceorum inui- ?em tOfUe afpicientes, quafi minarentur, quid auda&er pr*ftituras, tacit* fubfiftur,at mox U$n aliter ac fi duofortiflimf equites in vallo concurrent, vbi ad aliud milium, quod in_j 5®media menfa ponitur pecuenere, tanto ardore,tannqjvelocitate inuicem aggrediucur, ma- nufqiconferut, vtnifieuulfisfibi pennis , ac fanguine ex acceptis vulneribus effluere a pu» gnadifcedant,atq5tamdiudubiomartedimicant, donec alterutra, taquam fe vi&am fafla, vidori locum cedat, ac pudibunda aufugiat. Tunc vero vidons dominus pr*mio, de quo certatu eft, potitur, vidricemqjfuam magni s^ftimat, adeo vt fi ita aliquoties acie vincar, de- cem, & duodecim fiepeaureisyendac. Quanti vero apud prifeos fieret eiufcemodi certa- men, cum ex paulo antedidis,tum verqexemplopotiflimum Augufti Cadaris innotuit, qui Extern Aegypti pt*fedum, quod vi&ricem per cotumeliamediflet, mone, eaqflnfami Shultauit. Et longe ante tempora Caefaris diuinus Plato eos redargues, qui nimis illis tri- O z buerent, C a/.io.c. b/. 5 . de te rufi. e. 5. c In Ceopo » as. d/. 9. c. 9 5. 0 pjuyo.rpo- Qiiov. opTvyaQt--- p of. Cauea qua lis debeat efle. v C/. de te ctb . c • B* Quanjum pmguetcat Aues quas fortiores, a /. 9. Hifi. cap. S, b/. 1 O'C.2 E C /. 2. Voy. c . 28. in ji- ncubaftdc . Afhefiicfiu lex inbefi diolos m— uenes. Seuerilmp fi 110 e b pu gua. Coturmcu cenamea- pud Neapo litanos. Coturnicis vicinas pretium. C In lyfide* S In epita « pino tVClo £f« pace . Carcini Foetse fili| Coturni- ces didi. Coturnicis §s animis habere. Meticulo- lorum pu- gna. Vt pugna. C.o res red dantur. g Ub. 4,' Ce ai io-c.sj b Seft. 10. Tiobl. 4 9- Arido telis error. Clib-l 7»; hpk vicu. Animalia epileptica, d In comta. »Avifto. de Tlant. C t. 6°cmtiq . ieft.c. 7. 0. J.Co23. g COWJOT® ih 6. Htpp . dc verfu videre cfl. Herculeo nunquam morbo afficienda Coturnix. Sedi uius au&oritas apud me tanti non fit, vt circa eam me exerceam. Nondum tamen j® vidi aliquem, qui rationem afferat , cur eo morbo Coturnix laboret , prxter vnumg Gale- num, qui multos propter Coturnicum efumin mufculorum diftentiones incurriife feribit, quoniam veratrum illae comedant. Sed nifi aliquis aliam rationem affignet, nondum Gale- no acquiefcara, quia Veratrum, quemadmodum paulo ante ex Diofcoride dixi, epilepticos curat, tantum abefl, vt Epilepfiam inducat : neque etiam homines crediderim ex harum auium efu diftentionibus corripi. Nam has aduerfus morbum illum valere fuo loco dicam; praeterea omnia illa,qu2e reeenfusmus animantia epilepfia afficiuntur, qua: tamen verarro pafei nemo dix^ite 3 SYM- Qmithologiie Lib.XIII. 163 SYMPATHIA. ANTIPATHIA. COTVRNICEM tradunt reperto aqua: etiamli Iympidifiima: fonte limulae bi- berit, reliquam aquam roftro pedibufq; cormmpcre-,lutofumq; reddere ,puluerc etiam in eo ingefto: quod facere eam ha&enus mulca credidere, ne quodpiam aliud animal eius potu fruaturia qua nimirum auis natura tanquam inuida, improba , ac maligna joAcgyptij etiam argumetofumpto malignum hominem per eius hyroglyphicmn fignifica- runt* Verum cima nonnulla animalia fuapte natura puram inpotuafperaentur,turbuien- tamq,& craffam praeferant, vt exempli caufa Cameli, quos aiunt, qui eorum naturam per- fpedam habent, non e fluuio prius biberejantequam pedibus protrita terra aquam eiusTpif fioreaa reddiderint. Nec alio Elephanti quoque potu gaudent , quos autem ideo turbidam reddere volunt, ne imaginis fuas toruitate terreantur.Itaquenon abfurde,meo iuaicio quif- piam dixerit, & noftram Coturnicem id ob occultam aliquam cum horum aliquo , vel for- fan Vtroque amicitiam, vel quia ipfafortaflis tali potu dele&etur,non malignitate, aut inui« dia aquat, poftquam potauit, puluerem ingerere, fi modo verum eft quod hoc faciat: nemo «nim grauiflimoram tradidit. Grauifiimos voco Ariftotelem, Plinium fimilefqj alios, qui de a® animalium natura fcripfere : apud quos illud quoque non reperias , quod de eadem aue , & Luna Orus Apollo referente Pierio Valeriano prodidit , atque hoc dodfci videant , nunquid fympathi* , an antipathi#, quam haec auiscum Luna habet, adferibendum fit. Eft autem.-* hoc» atque bis verbis a Valeriano traditum.Quotiefcunque Luna oritur, Coturnix inaufpi- catos clamores excitat aduerfuseam , nonquafDeam faluere iubeat, aut laudatione profe- quatur, vt folem Gallinacei, fed manifeftifliraa det indignationis aduerfus eam figna , quod apud ipfos (Aegyptios) magna dabatur impietati : cum fummo Lunam cultu profeque- rentur. Ante omnia autem terram fodicat (ita mtelligendum tot; yap ejuyrpoc3-/o^ ct,vr£ axitecrt etvnp uctnor t»v ynr) pupillafqj identidem fibiconfcribillat, vtpotequasiudigne te- rat Lunam apparere, quam neque quidem intueri patieur: atque eadem facit in ipiiusSo- 'jolis tam diuiniaftri exortu: quimos nonnullis Aethiopum nationibus in Solis ortu , qucziu veluthoftemmaximereformidant,&ncfpe<5»:ent in loca paluftria fugientes, vbi nonalia fruticum,autfyluarumcopiafuerit,ibidelitefcunt, Deum omni exeerationeprofequen- tes. Hsec ille, vbi etiam annotat, in vulgato codice Grasco mendum animaduerti , in quo nimirum Oryx quadrupes animal pro Coturnice pofitum& ita tradu&um : neque enim, inquit , hic quicquam de (Lyge apud Orum, apud quem in vetuftis codicibus manuferi ptis OpTvyct, non Opuya. legas. Et eodem capite vulgati etiam codices habet rSrouGj/ov S° maribus dixi, quia pauca: admodu femina eo modo capiuntur. Sed elaborandum eft, vt fe. 3 /,5 ,de^f- mellas venatrices egregie canant: canere vero (hocpa6lo eas docent tinclufas caucis cylfe uib.c. 17. includunt, vt plane in tenebris habeatur, mane vero,& vefperi alternatim appofita candela, aut lucerna milium in cibum exhibent, idq,tandiu cotinuanc,donec iam egregie pulchrum Quomodo illud fuum Coturnix didicerint: ad hanc fiquidem vocem alle&i mares, ceu ad coeun- doceantur dum inuitati ocyflime accurrunt, & fe ipfos in extenfa retia praecipitant, tantoqj nonriun- can£R“ quam impetu id facere vili funt,vt antequam auceps extendere retia poffec,caueam per- Qu:in£j( forare voluerint, eorum praefentiam minime expauefcentcs; quin imoquod amplius eft, ^hldeca- reeia ipfa fcegetiftt. Sed hoc modo paueffi capiuntur 5 plurima: vero > quin innumera piantur. cum 1&4 Vlyfsis Aldrouandi Neptunie* fef, vt Co- turnices capiant. Francifcus Arriuabc- sius» Aftura. cum primum mare tranfuolant,feifae fcilicet, vt Baptifta Matuanus hifce verfibus cxprcfifit. Altilia in c ce nas veniunt , venit affa Coturnix , Nam genus hoc auium dum (e fu per aquor a magnis V ere refert turmis volitans in retia feffum Vifa cadit , caditur q-3 manu pelegrina volucris» Circa Neptunium Italiae oppidum ( inquit ^Blondas) aucupium eft Coturnicum. NaiUu* hin Ulmis cum ad prima Veris figna Hirundines,&fimul cum ipfis Coturnices tranfmitio marilnfe- ro in Itali ini redeunt , omnia Antiatum quondam littorum fupercilia palfus quinque mil- lia Neptunienfes contiguis retibus complent , fedenfqj vnufquifque in fundi proprjj,& ma-l© gno pretio comparati loco ad particulam propriam retium venientes nodtu Coturnicesfi» ftulailie&at: & cum turtpatim illae retibus intricentur, fi aliqua delongjilimo volatu fetia extra rete in fabulum ceciderit , eam auceps manu percipit , fuitieqj audiuimus intra men- fem vnum, quo id continuatur aucupium, dies aliquot, in quorum fingulo centies huiufmo- diaujcularum mille fit captum. HadtenusBlondus. Ad cuius narrationis confirmationem placuit referre hoc Soco, quas ante aliquot annos D. Francifcus Arriuabenus Mantuanus a cubiculo Eminentifs, ac Reuerendiftimi Cardinalis Palecti fuper eiufdem loci aucupio ad Illuftrem D. Camillum noftras Vrbis quondam Senatorem ampliftimum di&iq; Cardina- lis Germanum fcripfit in haec verba. Quid Neptunij, vbi triduum pernodauimus, viderim tibi fignificare non grauabor. Cum hinc Eminentifs, Cardinalis germanus tuus difcede-iQ ret, Afturam (alterius, ni fallor, oppidi nomen eft) vifitaturus, vix oppido egrefti incidimus in Coturnicum aucupium. Retia quatuor millia patiuum explebant, & maximus auium_* numeri^s capiebatur* Dicebant aucupes eo ferri ex barbaria, vnicoqj volatu mare tranare. Retia fubvefperam difcedere illinc, huc vero fummo mane appellere, fefequandoqs femen Ba- Xima* filici auium ingluuie exemptum terra* commifitie, feliciterq, germinaffe , quod certeceler^ . rimi itineris inditium eft, Praefe&usloci interrogatus, quot hoc mane capta* etient, ex au- cupum relata fide decem , & amplius millia refpondit, Quod veriffimum fuitie fequenti diecomperi, quin imo multo plures capi, cum interim aqcupts venti inculparent.iniuriam, Vtpote qui alio eas defferret: & reuera ventus flabat vehemeotior, adeo vt appellens , quas- dam nauis , dum pranderemus , vix portum tenere potiet* Aucupes captas Neptunium«>3© ferunt ,& OpT vyoasrcoXou; Romanis harum duntaxat auium gratia huc migrantibus ven- Quomodo dunt , centurias fingulas quindecim Iulijs, hoc eft, aureo cum dim idio.Ha&enus ille.Ia vc- capiantur ro dicendum reftat, quomodo capiantur, c»m libido cefterir,& nullam iam amplius vocem cu non tur qdut.Tu ic fagaci, venandiqs arte edoifto cane opus eft, qui eas ceu digito monftret, fimulq; gent libidi** jn vnum locum coire cogat, vt ita ab aucupibus rete ab vtraque agri parte ferentibus, duo- bus nempe, cooperiantur* Galli, tefleBelionio* id genus retis riraz vocant , noftri evagi- no. Depingit eleganter admodum hunc cum cane aucupadi Coturnices, & Perdices mo* dum Angelius Barg^us hifce carminibus* Pr at er e alatos quoties contendis in agros Pradaturus anes , quarum Latona tuetur Alma genus : feu fit Regum grati fima menfis Coturnix magno quondam dilePta T onanti: Siue fit i nuent a primum cui lamina ferra Attulit exitium mifera maleprouida Per dixi Jpfe tibi aucupij catulus dux> ip fe magi fi er Anteferat celeres grejfus,pafiimq3 pererret . Cumq\ adeo fi e ter it campis immotus^ & ore Defpiciens crebro caudam vibrarit : inanes Rumpe moras omnes fkbito , & caua retia pandet £lua tecum fublata manu comes vms , & alter Ji Subfiolant\t raptimq ; tegant volucrefqy canemq ; , Auguftituis Gallus inter alios Geoponicos recentiores facile princeps maximum nume- rum fimul capi feribit Auguftomenfecumiam abitum param, fi Coturnix, quas ab Apri* lis initio vfque ad Iulij menfis exitum in tenebris referqata fuit , tribus horis ante exortum y< Toro ‘ZVtpoz6iU7r& vnv Mtp&ynv 7ti- ftrhnyiffivco-, quo loco Scholiaftes, Ammonius , \c\c\u\t.Midiam pntauit Qproyce co- gnominatum efie dia 7*x,v/3iV7iiv &mi ■, vat iv^vpcai^ntcyvpd) tui; OpToyas xq<&tijv, Nam & alibi juei^iuv OpTvyond-aoy appellat 5 & alibi rurfum Gallinacecrumfludiofurn eumfuiffes fer ibit. T raducitur alioqui t an quam vir improbulo* fur publica pecunia. TtTopoiXst^cbv. Habet autem pleriq 5 codices & xd{a7roc, vocabula fynonyma, quibus faftum-,,& fuperbiam Graeci appellant. Erat autem Midias homo faftuofus , & inde ^T«^v\f4^>jiAet.iacognominatus.Vtfenfus{it Midia vocabatur OpTi>£, co quod prae nimio falfu Coturnicem capite i«5tam referret. Videntur enim Coturnices in ludo ab hominibus, vel iphe inter fe certantes perculfe, praefertim pugnaciores, vt & Gallinacei, caput, & cer- ificem magis erigere.Sed vidc,nuquid etiam ita cognominatus Midias fuerit propter con- tetionem,feuc6tentiofam naturam. Nam eidem £ Ariftophani alibi Carcini Poette Tragici filij,quos tres fuiffe Scholiaftes eius memorat O pavyzi; etiam didi funt ab eadem indole, vti fupra annotauimus , quamuis c Caelius arbitretur ita cognominatos a paruitate corporis, namjnoym.C orpor e minutiliperhreuefq ; Gttyges dicuntur. At hoc noffraeopinioni non repu- 4® gnat.Solent enim ciufcemodi homunciones admodfi contentiofi cffejcuius rei mihi exem- plum efto famulus meus monffrofae(fi parilitatem fped:es)propemodu (fatura’, vix pygm^o maior, tam verbfuperbus^t-nihil prarcr rixas, iurgia,blafphemias,& contentionem in ore habeat, cciamfi nemo ei oceafronts tatillum praebeat, adeo vt ne mei faepe rationem habet. Iam profequamur.Aptidd Athenaeum etiam vir quidam OpTi^w? nominatur.DeOrtigia in- fula iupra diximus,hocmodohic addentes aliquos effe, inter quos etiam Nicander eit, qui ita dida volunt ab Ortygia oppido. Quod foi te dicere voluit e Virgilius, inquiens: Linquimus Ortygia portum . Fuit & Ortygia alia circa Siciliam ex oppofito Plemmyrij Sicilite amnis , quae ponte iungi- fur Syracuiis, & fontem habet Arethufum, cuius pariter meminit Virgditis canens. 5° Sicanio pratenta finu i ac et infula contra Vlemmyrium vndofum ; nomen dixere priores Ortygiam , &c. Ephefus etiam Ioniae vrbsolim, vtferibunt Euftathius,&$tephanus Ortygia didi cft. Au- guftinus Niphus Accipitrem Qualearum appellat, qui Qualeas, hoc eft Coturnices capiat. Sed vide nunquid is idem fitcumPerdicario, vel hunc dicere voluerit. Corqualeatum Gal- li nonnulli menfem Aprildn nominant, co quod tunc ferme cantillare Coturnices inci- piant, Hollandi, quemadmodum fupra diximus, Brioniae acinos Quarcalbeyen dicunt, quod his Coturnices vefcatur. Strufa, Piornbina. d In Ani. a In Aut. Midias Or tus dictus, 27 u$oid- 7T0t Midiascnr Coturnix didus. b In pace. Carcini Poet£ fili/, Coturnic. car vocati cl.26.*dnt. UCi. c. 25. Patuuli funt coxea tiofi. d lib. 6. Orxyges vir. Ortygia in fula* cli,$.Acn. Ephefus. Accipiter Qa aleari’ Apriliscur Corqualea tus didus. Quartalbe yen. HISTO- Populum Ifraeliticu Coturnici- bus latura* tus» a Cap.6, b lib.Setdtt, Mebt* f.l. Manne de* fcriptio, C Vfal' 1 04* d Hb. i» de vita Moyf. Moyfes a- •quam dat miro mo- do Ifraeli* tis. Dei omni- potetis o 9 pera. Mofis du- bitatio. C^W.C.IZ. 66 Vlyfsis Adrouandi H ISTO R I C A. f S R AELITI C V M populum, dum Moyfe duce in deferto degeret, & terram a Deo prormflam peteret, in itinere ei obmurmuraffe teAantur facra Biblia,& carnes quibus vefcerennir non finealccrationibus a Moyfe expoftulafferDeum vero obmurmuran- tibus Coturnices immcnfa ac innumerabili copia, necnon & Mannam, quibus ceu delica- tis cupedijs gulam explerent, immilftfe Legitur haec facra hifloria in a Exodo his» verbis ex 10 tradu vttnterim d Philonis Iudseis verbis vtar interpretatione eiufdem Si- gifmundi Galenij , iamq; deplorata erat falus omnium cum Moyfes fum pta illa facra vir- ga9 per quam in Aegypto prodigia patrauerat, numine correptus rupem percutit, qua? ceu vena opportuno i&u aperta ,feu aquis tum primum eo cornuatis per occultos cuniculos erumpentibufq; prae impetu more fontis tantum profundit, quantum ad fms remedium, & ad diuturnam aquationem fufflccret tot millibus. Vt vero ad Coturnices regrediamur, du-4® bitare quifpiam pofi[it,vnde tanta Coturnicurrfcopia a Deoaccerfita,ac in tot millia homi- num, eorumq; ftolida carnium fame laborantium immifia ? Cui vius eiufdem Philonis verbis lefponderim, illum non nouilfe fcilicet Deum,nec quaerere vt agnofeat : alioqui cer- to certius fciret miracula ifta e (Te Dei ludrica collata cum ferijs operibus , quale efl creatio caeli cum fixis, crraticifq, fidei ibus, lucis, diej,Solifqj produ&io, itidemqj nodfurni Luna' ris luminis, terrae fundatio in rerum meditullio, infularum, & continentis immcnfa magni- tudo , animalium , ftirpiumq; in tot fpeciesdiuerfa varietas; ad ha?c maris aeftuaria,fluuio- rum curfus, praeterea tot mutationes aeris, tepora difereta annuis horarum vicibus, aliseqj pulcherrimae res innumerae, quibus rcccnfendis vix tota hominis vita fufficia t , qua? nec ad vnius cuifpiam mundi partis miracula Angulatim excutienda fatis lit, etiamli contingeret 5^v longiflima. Verum ifla cum digna fintadrairatione maxima contemnuntur propter con- fuet udinem ; quae autem inufitata funt, quamuis minora miramur, indulgentes nouis ima- ginationibus. At redeamus in viam , & ne videamur fruftra , aut impie de hac dubitatione locuti,addemus quae fuper eodem miraculo facra pagina habet, nam St ibi ipfemet videtur Mofes vix potuifle adduci, vt crederet, quomodo Deus tanquam gentem ad naufeam vfq;, ac permultos dies carnium efu exaturaret , fed eiacra verba adducamus, quae fic habent: Vnde mihi carnes vt dem tanta multitudini ? Flent circa ^(inquit Moyfes )dicentes;Da nobis carncssvt comedamus. No pofsu folysfaflincre omnem hunc popula, quia gr au is edi &c. Populo quoque GVnichologix Lib. XIII. 1 67 quoq, dias - - ■ r i b a Dei fi! n t a d Moyfen) Cras fwffiifi camini , & comede iis carnes . Ego enim audiat vos dicere-. Quis dabit nobis efcas carnium? Bene erat nobis in ^/Egypto , Vt det vobis Do- mtnu-s carnes , (f co?y edatis: non vno die , vel duobus , vel quinqyaut dee em, neo viginti quidem, fed admenf m aicrum , donec exeat per nares vejlras,& vertatur in naufeam , &c. Et ait Moy- (es au Oonnnum fexcent. a millia peditum huius populi funt, & tu dicis , dabo eis cfum carnium menfe inti i ro ? Nunquid ouium , & boum multitudo cadetur ; vt po (fit fuficere ad cibum ? Vel omnes ptfccs maris inxonu/n congregabuntur, vt eos fatient ? Cui rejpondit Dominus. Nunquid manus Domini inualida eft ? &c. Ventus autem tgrediens d Domino arreptas trans mareCo- i o turnices detulit , ac demijit in castra itinere quamu vno die conjici potejl ex omni parte c a (Iro- rum der circuitum , volabantq\ in aere duobus cubitis altitudine fuper tcrram.S urgens autcra^j populus toto die illo , & no fi e, ac die altero congregauit Coturnicum multitudinem . Quam mul- titudinem exprimere copientes/Pfalmographus,&:g Philo Iudaeus, ille eas pulueri , &ma- fvfaU 76. ris arenis, hic nubibus aflimilabar. Nubes, inquit hic , Coturnicum aduolabat d mari y tota ca- ^idcvita jiv a inumbrans, terra tam propinquant facile praberet aucupium. Ille vero fic habet.T ranflu - Moyfis. Iit au (lirum de calo , & induxit in virtute fu a Africum . Et pluit fuper eosftcut puluerem carnes , fr ftcut arenam maris volatilia pennata. Et ceciderunt in medio c a (Irorum eorum circa taberna- cula eorum , & mandite auerunt , fr fatur ati funt nimis &c. Meminit ex Chriftianis dodif- finius inter alios Poetarum^ Prudentius fub rubrica» Manna in deferto datum, canensi h In Panibus Angelicis albent tentoria Patrum ' chm. Certa ft des facli tenet vr cetis aureus exin Seruatum Manna , ingratis venit altera nubes . Atque auidos carnis fatur at congefla Coturnix, - .■ 2.0 MYSTICA I D E A M V S modo quod nobis facra illa, quam iam rccenfuimus,hiftoria myfte- rium doceat. In cuius traditione nihil a nobis afferetur, nifi quae S.R E.Do&ores, 3© t atque Antiftites feriptis mandauerc. Attingit in primis hunc locum Diuus eieda? funt, vt Plinius quoque afsenc,quia Epilepfia afficiantunboues etiam, caprae, arietes, necnon ca- pones erunt reijciendi: quoniam & haecanimalia eunda eode moibo labor-alse obferuata *° funt.$ed forte argutus, vel nafutus potius quifpiam,ndhi facrum illum de Coturnicibus jo- cum a Deo Opt.Max. populo Ifraeliticoimmilfis 6btrufefit,inq;uiens popub m huc m va- rios morbos ex earum efu poftmodum incidifse. Cui refponderim hunc eunde locum no ftraefententix non parum patrocinari tantum abefi,vt repugnet.Deus e; dm,vt murmuran- tes, & incredulos debita muldaret poena, eifdem quibus tantopere inhiauei ant, & quibus ad nauteam vlqueiamdiu fe imple uerant, cupedijs punire voluit. Coturnices enim f^pius, St largiori manu comefa: humores genetac crafsos,& phuiiofos, vifcidofq; aptos nimirum Epilepfiam,Tetjnumifimilcfq^moibos alios procrearer qua? etiam caufa fuit, cur Hcb* sei, vt interim poenas, quas morte d!cbant(i') i Deus adeofcCoturniCbus ingurgitaturos dixe- jorat vtnaufeam fa&urg efsent,& per nares exitiir^,& prulo pofh Adhuc carnes (inquit facra pugna) erat in detibus,£r ecce furor Domini concitatus in populis percvjjit , cu plaga magna ni- mis vocatu fj( e si ille locus fepulchra concupifcentia ibi .n.fe pe lier iit popula, qui de fide r au erat ) diuerfis morbis corriperentur. Nimis enim fe his ingm gitauerant . Quod modo ad Auicennam , eiufque afseclas attinet, dicentes fcilicet Coturnices’ propria fubftantia Spafmum, Tetanuq; gignere, vix dignor refpohdere. Quis enim non dicam in hac vtbe, non dicam in tota Italia, fcd tora Europa eft (loquor cum diuitioribus , nam a paupe- rum menfis, vt qui minoris impenfa? cibis vtfei confueuerunt , & carne bouilla, & pecori- na famelicum ventrem exfaturare, ablegata? funt) qui eas non femel , non bis aut ter, quacerue, imo cenuct, & amplius internd fsd tempore (nam ahoqui pituitiifos mor* P & bosa 3 Cur vete- res a Co- turmeuefu abfiinuerit b L6.Epid. C Hn Csope- nnis. Milfi vis contra ve- nenum. Refutatio. Animalia Epilepfia patientia innoxie c» di Ifraelifas cur ex Co- turnicum efu in va - rios mor- bos incide rat. Cofurni- ccsquSdo noxia:. Comrnicu cius modi- ci laus» d Lib. a. ds i/iorb. GaL c 8,bi.c»li. £$atyr. 5. g Cant, 43* ' «61. \ 7 6 * Gal.Cotur tuccs fale cadunt. 172 Viyi sis Aldrouandi bos, vt dixi , gignere idonexfum)impuneedit? Si itaque Ccturnicum efus tam creber eft, imo omnimodus, puiiorum,adolefcentium, adultarum, cur non conuellimur ?aut ficouel- limur, cur tam rarenter? Aut cur tenfiones illas non experimur ? Nonne magnes ferrum cum appropinquauerit , rapiet ? Aut purgatorium Pharmacum nonne ad quem factum eft, humorem trahet? Qujse fi eunda rerum proprietate fient, abdnaqjeuenirefcmperjaut per- quam raro ceffare oportet: cimi videhccc vel agentis efficacia quoquomodo euanuerit;vel quod perpeti debet , longius quam par fit , abfuerit vel impedimenti tandem alsquid me- dium iefe interpofuerit. Quorum cum nullum n> Coturnicum efu contingat 5 parata enim promptaq, omnia proft &o ,fi peculiaris proprietas aliqua caulam prasberet conuuifipni- ic bus , aut mulculorum tenfionibus , non tam id raro videremus contingere . Quapropter opinionibus cum Galeni, tum Auicennaseorumq,- affectarum valere iuffis, ex modico Co- turnicum efu vobis polliceor fanguinis optimam qualitatem, quemadmodum contra ex immodico, maxime quando pingu iores funt, fanguine omnino putredinaiem . Quas quo- que damnat Hieronymus^Fracaftorius hoc verfu: V itetur ip^graui Coturnix tarda fagina. Sunt autem, tefte e Ariftotele, autumno, quam vere pinguiores, & vere cum redeunt ad nos, infipida?: quare nec nimium pingues, nec macilentas probauenm ,m?ximea morbis conualefcentibus,qu;busnoftri medici impune , imocumfummoiuuamme praeferibunt, & vix Perdicibus pofthabent . Quanti vero Proceribus asftimetur harum auiu.m vfus , ele- 29 ganrer, vtomti ia,/Hetrufcus Satyricus his verfibus indica t, in animalia iftaec propter con- Uiuia nata inuedus; Diuenta giotto, & hogghTordi, e Qpaglie Diman Fagiani, & vn’alcro di vuoiSrarne, Et rurfusg non Satyricus , fed Vergilius Hecruria?, vbi nimirum Adonium omnia bona fua propter Anfelmi vxoris Amorem dilapidaffc fcribi t,hafce eafdem aues Perdicibus,& Pha- fianis annumerat, inquiens: Sota refto, tofto, che fu priuata Di Starne, diFagian,di Coturnici. Baptifta Fiera veteres fequutus de Coturnicum efu ita feribebat, & ipfe explodendus, 30 Sint autumnales croceo tibi pabula lumbo Sim Coturnices^ fue voces jfualcas. Senfibus hac mala funt , tenebrifq\ replentia fafeis » Ventri inuifa , malis febribus exitium . Si tamen vlla tuos circumuolitauerit orbes , C oena tibi non jity fed lens prandio lum y Re&iusGrapaldus In pretio nunc fum , olim damnata Coturnix. Vox nomen , pretium dat fapor ipfe mihi* Eduntur plerunqueaffa?, atque ita etiam magis probantur, cum, quod fapidiores funt, tum quia falubriores. Gallorum nonnulli, vt audio Coturnices findunt afuperiori parte, reli- quum corpus fale condiunt, adipem vero liquant, feruantqjin alabaftris, condiendis epu- lis iucundilfimum, quod genus genea? cum maiores noftri ignorarunt , tum euamnum to- ta Italia ignorat, alias eiufcemodi gula? illecebrarum nimium ftudiofa. VSVS IN MEDICINA. Plantas, & animalia Ii Luna c5 knlum ha bcutia. a 1.6. "Phy ‘g'i. ca. 10. ; i. 12. II ercules srCotur- ces fccu t. 1 rct. ie PLANTA nodu lucentes , vel ad Luna? motum fc mouentes , & nonnulla animan- tia quandam cum hoc nobiliffimofidereoccultam amicitiam habere dodiffimus* Ioamies Baptifta Porta Neapolitanus amicus nofter quamplurimis addudis exemplis ad morbum Comitialem ,& ad cerebri vita valere audet affirmare : cimis viri fententiam non poffum non ampledi, maxime cum ea opinionem noftratn non-j parum roboree , qua pronunciauimus celeberrimum illum monftrorum domi-" torem Herculem Coturnices fecum vexiffe , quocunque iter faceret , vt & ea- rum remedio epilepfbe fua? mederetur . Sed ad corroborandam magis hanc noflrani— » t. 'Portjeq* ; Ornithologias Lib. XIII. '73 Portctqj opinionem , non piguit aliquot exempla , quibus nempe Audentium vulgus ma- gis, quam rationibus credit,adduc.ere. Paeoniam dicit Apuleius, nobtu lucere tanquam lu- cernam,ob id nodtu a Paftonbusjnuen4ri,& alio nomine Aglaophotim dici.Quis eft ama- bo tam parum in medicinae Audio progreAus , qui huiufce herba: bequentiffimum in Epi lepfia vfum ignorat?. Si.epsleptico laccnti impolita fuerit, periodum morbi breuiorem red- dit: St fi eam lecum tulerit, raro eo afficietur. Simias Luna caua triflesclte, nouam exulra tione adorare ^.Plinius Solitius fcnbunt Aegyprtjpro Luna Cynocephalum pingunt, propterea quod animal hocconfenlum queanflam ,quo ad Luna; cum Sole coitu afficitur, io habet j vbi enim aliquanto tempore Luna cum Sole congrediens expers luminis perma- net, tum mas quidem Cynocephalus, nec quoquam intuetur, nec vtlciturquicquam, fed demilfo in terram vultu, Lunse ta.nquam repta: vicem dolcre, & indigne ferre videtur : fe- mina vero, prreterquam quod nufquam oculos contorquet ,eademqj cum mare pavitur, inluper e genitali vafe fanguinem emittit , idemq; ad ha:c vEptempoia in factis ipfi Cy- nocephali nutriuntur, vt ex ipfisconiunchonis Solis, & Luna; tempus cognofcipc flit.Lu- narn.oi lentem indicare volentes > Cynocephali m pingunt flantem, manufq, in caelem at- tollentem, quia hoc habitu videatur Cynocephalus Lur.se congratulari, vt prodidit Orus Apollo. Cor limfe alium, & aridum potum diachrne pondere cum melhcrato, veter e,va- let, tefte Rafe, cui plurimum fido, quod centum annis medicinam feciffe, multaqj propria [o experientia didicilfe dicitur, contra comitialem morbum * Nota e A Elephantis eeiigio, & veneratio fidcrum,&Solisquoq,v & Lunse, ab interluo o crefcente Luna. Elephantos in- teliigo quadam natura: recondita ratione ex. lylua primum, vbi nalcuntur, ramos dccei- pere,eofq; deinde fublimes ferre, tum vero.iilos aci Lunam lulcipere,ac leniter ramos nio- uere, tanquam fupplicationem qu3.nd.am Luna: praetendentes. Ebur exhibe*- ur cum m 11 1 fa valdeinfigni fac altare in comit 'libus.^ Piin us in eifdcm morbis Elephantis, iecur c, m- mendato. Ex a uibus.Gallinaceum exoriente Luna quali diurno quodam Ipiritu afflati iru bacchari , atqj exultare memorant : huiufce auis teftcs tx aqua caeleAi bibendos dant , an- tecedente dierum abAmenna ad Comitiales, exc Plinio, &/Sexto0 Nos cum de Sym- pathia, & Antipathia, ageremus, viris do&ss.iudicandum reliquimus ,nunquid Cotum i oces vel Sympathia, veLAntipathia, quam cum Luna habeat clangores, quos, quotiefcunqf hoc fidus, exoritur, edant, & tewam fodicent : nam hoc de illis Orus Appolio feribit. Ce- terum, vt v.teft. Coturnicem animal Lunare dfe nemo neguUent,fi modo verum -e A, quod id faciat. Sin ledtor hoc non accipiat, alia ratio eA, qua; Lunarem cfle hancauem dcrr\on- flrat .- nimirum capiiis, cerebri potiffimiim humreir js ,quje lunari poteiiate augetur, & minuitureacqjhac potiffimacaufa eft, cur haec auis Epilepfia corripiatuiovnde dicebat Pii nius , citante eodem Io: Bapt illa Porta : Caput Coturnicis apertum humidum cfr,& foeti- dum, ab id epilepfia obnoxium. In hoc enim moi bocereb um nimis humidum efl : Cogno- uerit hoc autem quis maxime ex ouibus pia:fertim,& capris. Ha?cemm animalia frequen- tiffime eiufcemodi morbo corripiuntur. Quod li caput autem horum fecueris , reperies ■oab/qs vlla controuerfia cerebrum humidum , fudoreref rtum,& male olens. Hinc Plutar- chus veteres facerdotes a capra; refert s vt morbida vehementer abftinuilfe. Lunari veio poteftate corpora augeri, & minui Horatius meminit Conchihorum exemplo.. Lubrica nafc entes implent conchilia Lun pta morbo comitiali prolapfum 0 videris, eo faciem illinito. Admiraberis enim huiufce naturalis auxilij eifcactam . Nam / "ia - tim agrotus exurgete Bartholomaeus cognomento Anglicus , oua pariter Coturnii m » epilepticis exi Phnio valere feribit : fed hoc , quod nouerim Plinius non habet. Kirani- desde ouis feribit, fi ceAes inungantur, voluptatem inducere, & pota libidinem augere, vt fcilicetauis libtdinofeoua , libidinem pariter in hominibus excitandi vim habeant. Q i- dam etiam loannes Kuefnerus referenteOrnithologo , medicus adipem Coturnicis cuhl. pauco elleboro ad vim veneris excitandam membro pudendo inungit. Apud^Aetiu nu * ad promouendum conceptum edufmodi pejfus deferibitur. Radicis Althea? expurgata’, & lota» 3 iij. diligenter comufas in olei fextario torrefacito : deinde abie&is radicibus, P 3 adip;s Peconia no dbi lucens ad epilepfi am valet. Sinrfecuni Luna ami- ciris» b Capt 40* Tolyhift. Cii.S. f . j 4.. Cynoce- phali L11 - na adorat. Coniudfio Solis. Lu rss ^ \ yxio® ccphaio fi- gnfficata. Cordis fi- mia: facul- tas contra cpilr pfiaj Elephantis religio irs Lunam. Eboris vis. d i> 28. t.8. e h. 30.1.5. f liO.z. t. 8, Coturnice animal Lu nare dfe. Coturni- cis cerebru Cur cpile- pfia paria- tur Cotur- nix. Ouium Sc caprarum cerebrum, g In qu&jL trer. Rom» Cerebrum CagOE , & ouis. h iib. de re* f^Ue pato i 5jo, i C<2 0 Ip*. Quorum O .tui tiicd vis. k ItbiiG. e . 3^ Aduerfus oculos mi- rum reme dium. Carnis vs® i In Geopo- tiicis . Quorum, a In argu- mento Ty tbwum, Afteria in Coturnice Schelau. Etymolo- gia. a/*. io c. 7. b H.x.c,zj, Marrx. Pcroctier ror. Alberti er- ror. -£•23* Orhan. Ee delle Quaglie. 174 Viyfsis Adrouandi adipis Coturnicis vncias fex, cx x vnicas duas admifeeto ,ego vero dr. iij. admifeeo. V' .guentum pyelarum ad tunicas , vel cicatrices, vngues, & diuei/a vicia oculorum—» ex libro ma oufcript > apud Ornithologum, mellis vnciam, adipis Coturnicis femun- ciam Myri hac . calchanti (alibi) vtriulque drachmam, mifce , cola , fiat vnguentum.,; quo dormiturus bis fingul >menfe oculos illinat , & nunquam opus habebit alio remedio aduerfus varios oculorum aSf-&us. Sunt qui equorum oculis , cum t ifdem vitijs laborant zinziber tritum cum adipe Coturnicis fuba&um inungant, veladipe per fe inundo ocu- los incolumes feruari promittant. Tarentinus Corurmcum carnem inueteratam mifcet ad deam porcorum pifaum.De oculis Coturnicum Kiramdes tradit,fi cum radice amoiherae i< (alias alteas) fufpendantur,ophcalmiam fanare, & tertianam, & quartanam. FABVLOSA. SCHOLIASTES Pindari Latonam aitexloue in Coturnicem mutato Dianam, & Apollinem conccpiife : quos peperit in Delo > quae prius inde Ortygia vocata fio Sed hanc fibulam aliter recenfet Perottus. Iupiter, inquit, eum Latonam compref- fiilet ,fororcm quoq, cius nomine Afteriem vitiare conatus eft , quae Deorum miferatione in auem comierfa eft, quam nos Coturnicem vocamus : at Iupiter lefe in Aquilam, vt eam ac raperer, vertit. Illa vero rurfus Deorum miferatione in lapidem tranfmutata eifqui diu fub aquis latuit. Tandem vero precibus Lacone a Ioue in fummas aquas dedudus eft. DE ORTYGOMETRA. Cap. XXIII. 3<; DE Ortygometra,quamuis propter eius in hifce agris raritatem ignoremus,nun- quid pi secedentium auium more pulueratrix fit ( quod alias facile nobis perfua- den-us ) vel ideo faltem hic nobis agendum eft, quod difcedentibus hinc Cotur- m ib s vnacum Gloditte, &Cencbramofeu Cynchramo duces exercitus fefepisebeant, quemadmodum ex Ariftotelefcnpfimus, capite antecedenti. NOMENCLATVRA. 4‘ HEBRAICAM vocem Schelau nonnulli Ortygometram interpretanturrfed ma- gis non probamus , qui Coturnicem (impliciter hac vece figuificari icribunt, Opioyo/uinpgi. dicitur Ariltoteli , non quod Coturnices comitetur abeuntes , vt a Iiidorm, alijq;multi credunt, fed quia maior fit,& quodammodo carum mater, fiue matrix. Nam /u.h hptt vox Graeca in compofitione magnitudinem, & in fuo genere principatu figni- ficat.Ad quemfenfum HefychiusOpxu^o.awTpat' prjcg adem Coturnicem exponit. Plinius eadem voce Latine vtitur. Contra Theodorius Gaza, ^Plinij alias aifeda, ne dic am fimia. Matricem tranfhilit.Perottus vero in Ortigometr^aflignadoetymo turpiffime hallutina- fus efi,abOpT^s& /impoti, id eft,menfura iddetorquens.Producit enim penultimah^c vox, & G.jece vt diximus per«fcribitur,non per «,vt llleexiftimat. Varinusinfuper,& Etymo-$fl logus rem acu, quod aiunt, neutiquam tetigerunt, du Oprt;^ ofxtn petv 'srctpa to' op& rojtey&pa deriuant, nifi dicamus locum hunc elfc corruptum. Alioqui Opry^didio efiiitnplex , & a ve bo op& caudam perquam exiguam ac pene nullam, crura pedefq; pro corporis portione longos, colore inter croceum, & viridem medio. To- tus ferecapitis, colli, dorfiq; necnon maior alarum pars, qua dorfum fpe&anttdbccus, in fumrna Coturnici potiflimiim fa?mina? perquam fimilis, quare re&e Rex Coturnicum—», quafi magna Coturnix appellabitur. Ala? , qua ventrem contingunt rufifefcunt. Collum anterius , & pedoris initium prorfus teftacea. Venter , & coxa?, vt in accipitre ftellari. In femina om ua pallefcunc. Hanc eandem auem alias Eminentifs. ac Reuerendifs. Car- dinalis PaleotusTridento, cum ibi Synodus haberetur , mihi dono milit . Sed quam nunc 40 viuam emi cauea? inclufa mi lio, & frumento adeo fe replet, vt Gallinam voracitate fupei et. Huic noftra?aui , omnia ,qua?*? Beilonius de Ortygometra altera in geniftis degente prodi dit ,exa6te refpondere videntur: quapropter afcribere hic illa non piguit jne quid in hoc auium Oceano quis defiderare amplius poflit. Qua? yero de Gallorum Rallo fcribit,vt hic impertmenciafpontepra?terimus,& meliori loco referuamus Ortygometra, inquit, in ge- niftis degens, Ortygometram nig^amfRallum nempe)corpulentiaaliquantulura exce- dit. Non omnino rubra eft, ftd adruffum vergit, qu ilem colorem confpicimus in pennis Vulturis. Penna?,vt in nigra, fed alterius coloris Ditferunt,&magnitudineciirn corporis, tum etiam roftri Tibia?, pedefq; proportione fimiles. Caput Perdicis cineres fimile, aut parui pulli.CoIor prscipuus ruffus,aut fubrubens in alarum coftisrfemora caftanei coloris *°macula?albx intercurrunt. Pafcitunn nemoribus, vt Rallus, prope riuos aquarum Vefcs- tur geniftatum feminibus. Romani , meo indicio’, vocant Perdicem Rufticulam. Nam, fi videas, iurares , Perdicem campeftrem eflfe , vndefacile credamus, Martialem, cum ait.: Rufie a fum Perdix, quid refert , (i fapor idem , Gratior efl Perdix , & fapi tilia magis. DehacOrtygometra in geniftis degente incellexiffc : qua? altera (Rallo) paulo rarior eft, & delicatior j ita pariter magis laudatur , quia maior {it. Seci hic rurfus Beilonius in alium errorem incidit, dum hanc Ortygometram cum Perdice Ruftica, qua? eft Scolopex Arifto telis, fimul implicat. D E ali.^de^ V.lb. c . 1 9. b Ub.S.bttfo cap.t. Btllonij er ror. Rasle Gaf- Ioru no eft Ortygome tra. Ortygome tra in geni- ftis deges» Arnoldicr ror. 'Ethigome- tra. Aquariea- ru auium forma. Ortvgomc a O tr» defcri- ptio. Roftrum. Crura. Color. A!a?. Collum. Venter. c li^Je Uib. C.2Q. Ortygome tra in geni- ftis degens.. Magnitu- do. Color. Crura. Vi&us. Perdix r&» fticula. BeHonft a- lius error. Perdix ru- ftica eft ScoIodcx, Ortygometra cum genifta, 177 Ornithologia: Lib. XIII. DE CYNCHRAMO. Gap. XXIV. QV AM VIS reuera certo affirmare no n au fim , qua? auis Ariftoteli Cyncramis fit, aut Cynchramusj aut Cenchramus, vc ali# legunt, & meo iudicio re6l:e ; attamen de hac nobis vel ideoTaltem aliquid hic dicendum eft , quod non 1'olum hinc ab- m** euntes Coturnices comitatur, quemadmodum de Ortygometra proxime praecedenti capite diximus; verurnetiam voce eius audita, aucupes Coturnicum difceffum intelligantiQuinimo ^Plinius author eft, perfeueratiorem elfe,quam fit Glottis(qure nun- quam plus vno die cum eis pergit, & in proximo hofpitio eas deferit ) feftinareq; etiam, vt cum eis ad expetitas terras perueniat : itaq; eum nodu illas excitare, atqjitineris admone- re.Sed vero neque ego, vt dixi, quae auisGechramus fit necdum certo noiii,neq; alium re- centiorum video, qui fe agnouiffe eam alfeuerer,praeter Gib. Longoiiu,& Belloniu, quoru ille Cenchramum, cum Ortygometra, quas vtralq; b Aiillotcles , vc diximus, apertitfimae lodiftinguit, confundit: chicauiculam quandam Gallis Prasier didam , quod in capis abun- det roftro breui , tuberofoq; pro Cenchranno Ariftotelis,& Miliaria Marci Varronis obtru- dit, nulla alia ratione nixus, quam quod milio vefcatur» Ornicholc-gus vero ambiguus, cui aui hoc nomen tribueret: Heluetij, inquit, auem quandam Brachuolgcl appellanda men- fe Iunio, quo capitur, vel in quafdam regiones aduentat: alij Brachammfel, quod magnitu- dine corpors Merulam referat (forte, & colore partis prona?) Keperiri eam audio in pratis paluftribus, plerumque roftro oblongo, cruribus longis, auolare Autumno, deinde verno tempore cum Coturnicibus redire. Haec quidem Ortygometra, an Cenchramus ^(alteru- tram enim eiTe fufpicor)nondum mihi confiat. Sed Cenchramu potius effe comjcio, quod differat ab ea, quam ex Italia accepi(dixerat paulo ante Ortygometram fibimiffam fuiffe a ,0clariffimo medico AloyfioMundella, &egoexifiimo, eandem fuiffe, quam ego depinxi, quia ait fufeam fuiffe) Ortygometras effigie. Figura eius infra dabimus inter Gqllinagines aquaticas. Et rurfus vbideCenchramoexprofefTofcribinEftapud nos, inquit, auis,Brach- uolgel dida, cruribus proceris, &rofiro quoq; eodemq; inflexo modice; altera maior, qua Latine Arquaca nominaui: altera minor inter Gallinulas aquaticas deferipta : quaru alte- rutia,an Cenchramus effepoflit, inquirendum : Haec itaqjille. Cum vero peritiores apud Ariftotelem Cenchramum legant ,vci etiam in Plinio manufcripto legitur, non video, fi Bellonio licuit fuam auem Cenchramum appellare, cur no potius id nominis noftt is Hor- tulanis tribuere poflim,iudicareq; Miliarias Varronis cum Cenchramis eafdem elfe , efle vero noftrosHortulanos.Hs enim auiculae mirum quantum pinguedinis tx milijfteu Kzv- xpt£*( efu corpori adijciant?& quam grati dclicadqjfaporfs fint, quorum caufa care venilfe Miliarias*/ Varro prodidit. Principes, patritijq; norunt, quibus folis eas edere propter in- gentem caritatem conceffum eft. Etenim Perdicibus, omnibufq;magni pretij,boniq;fapo- risauibusalijs praeferuntur^ apud nobiles magno in pretio habentur, fuauiffimi quidem faporis fiint, boni fucci, facillimae concodionis,& valdefalubres, atq; hyeme altiles fiunt. Hasaues ager Bononiefis, ac Florentinus alit,patritijq; noftrianecnor. &aucupes ipfieas magno numeroRoma depilatas ac in farina afleruatas in fcattulis recctes,& intadas tranf- mittunt;illi vt proceribus gratificentur, hi, vt case vedant. Ornithologus quide admittit Hortulanos cu Milia rijs ealdem effe aues,fed Cenchramos diuerfas ab his exiftimat, nulla alia ratione dudus,quaquodGraece etiam Cynchramus legatur.Sed textum corruptu effe ^°facil£ apparet, n aquam facile fuit pro Cechramo Cynchramu,vel alio, vt dicemus, modo, legi ab hominibus, qui de rebus ignotis feribentes, nomina pleruqj veicorruput, vel aliter fctibutjvelcii fimilibus confundunt. Nam praeter quam quod in quibufdam exemplaribus Key%p ctjuot; legicur,qua ledione fequuti funt Theodorus Gaza, & Heifychkis, in ahjs etiam K«y^pctjteo{,abfq;.7habetur, quam ledionf Varinus (edatur , in alijs Ku^p ctfxoc, rc peritur, quam poftremam didionem ia manuferipta Plinij hiftoria legere eft, quamuts. nunc mul- ti corrupto Ariftotelis textu decepti Cynchramus legunt , vel Cychramus . Inuenio, & lity^odfza^ apudHefychiu, & Varinurm Errat praeterea, vt opinor, Ornithologus, dum hanc voce per onomathopoeiam fadam vidertputat. Nam a milio , quod Graecis K iy^pk e fi, mea Ordo» a£.io.c.25 Cenchra*» mus, qu® a uis. bHi/lc.iS, C L. §. de a» Preier Gal lorum. Brachuol- geU Bracham» fel. Brachuol- gel forma. Arquata. Hortulan® Cenchra- mos dici poffe. Hortulani vnde pin— gucfcant. d 1. 5. der® tvjl.c, 5. Locus. KcLypafAOG KhkPafi“* Coturnix liatis m cata. e L.j.it liti* Hat. £ Lib. | • de ve rufi. Censhris. Rtaelii er- EQI° Unaria. Cenchrim ®ues ququ2e in femina noneft. Alarum pennae interco- ^f^SQ ' ftales in vtraq;ex]flauo,& nigro colore conftant: remiges vero, item & cauda vtriqs nigrae ^ ' in extremitatibus, & ad latera flauae. Ventercroceus cinereis quibufdam maculis diftin- (gaucja 6li*. Haec itaq, cum maris Hortulani, ciim feminae deferiptio efh Iconum prior maris eft, Venter, io fecunda femellae. Verum cum in hoc genere alias ab his diuerfas obferuarim, ne quid ul_j hifce noftris commentarijs defiderari pofilc, itaque & has delineatas exhibere non pinguir. Quae auis primo poft nunedeferiptas, delineatafqj loco ponetur, tota flauefcabat colore^ Hortula- propemodum paleari , exceptis alarum coftis, & remigutn pennarum extremitatibus , quae ^a(us erant albae. Crura item &roftrum erant rubicunda. Altero loco pinguenda, tota erat can- _ dida,quinipfofermeCygnocandidior*Tertiolocoponedam Aucupes etiam Hortulanum nuncupant, & reuera auis efttota Hortulani forma ,fed colore non nihil differens. Caput con(TCnc. a ex fubcinereo ad flauum vergit. Collum cinereum nigris maculis pundatim diftindum; &ejuS de. Venter, & crura, pedefqj toti, crocea.Coft* alarum, & remiges albae, caeterea partimeine- feriptio. reae,partim nigrae. Cauda tota fufcaj ad latera Iutefccntes.Quartolococollocandacapite, Caput, to collo erat viridi , roftro rubicundo» cruribus cinereis, caeterea nigricant. Habet tamen in Color, vertice capitis, necnon in duabus tantum remigibus maculam albam oblongam. Quinto Albiana, loco ponenda Albicillam vocare licet: cauda enim erat alba:caetera vulgaribus Hortulanis fimilis,fed in omnibus pallidor. Quam poftremo loco dabimus aucupum ali; Spipolae , ali j Hortulano congenerem faciebant, & reuera ego Spipolae potius quam Hortulani fpeciem fecerim; roftrum enim longiufculum eft& tibiae pedefqj fufeae , qui in Hortulanis iutefce- refolent. Toto corpore item fufcefcit, pedore & alarum extremitatibus albi. Modovi- a^AtCl0> deamus, quid de fuo Cenchramo feribatg Bellonius. Le Pruyer,aut Preyer, inquit, auis eft, /IUib^ quo ad pennarum colorem , Alaudae aut Linarias fimilis , quamuis tanta in alisalbedo illi Ccchra-ni non lit, Arbitramureflemigratoriam>atqueAriftoteliCenchrarunidici,fieriquepotefi Bclloniani delcriprio Hortulanus flauus cum malo Punica. /fagnitu-» do. Rofhum* Venter. Crura. 180 V \y fsis Adrouandi Aretanim , caeterofq; Gr^cos de Cenchride loquenres, quod aegrotis in cibo conueaiat, dc hac aueincelkxiOc.Veruntamen cum Ariftotcle tantum conuenirc volumus:funt qui Tin- nunculum cumhacCenchramoconfudere :quod prohibere nequimus. Cenchramus ma- ior eft Alauda criftata. Roftti qualitas tatiquam prascipua nobis nota facile oftenclit 5 de qua aueloquamur: eft enim breue,craftum3turbeculoconfpicuum,nec non &ad iullarof- fts durum , ad fcuec inferius cum fuperioriconiun£l:um3foucan7 quandam in medio effbr- mat. Necaliam cum fimili roftridifpofitioneauem vfquam inuenias.Venter pallet, fed qui- bufdam nigris maculis diftin&us eft . Crura pedefquc inter rubrum ,& caftaneum media, Hortolanus albus cum malo Aflyria. Hortulano congener cum Iafmino albo. Ormthoiogi* Lib. XIII 181 HORTVLANVS COLLO VIRIDI» CVM MESPILO. formavero cruribus pedibufqj fimili : porticum item digitum longum habet, argumento* quodauis fit terreftris, & raro quidem arborum ramis infidet.In quibiifdam euam ita LU nariaefimilis eft, vt nifi ob folam magnitudinem diftinguas. Verfatur in pratis, vnde Galis- cePreyer dici meruit.’ profequitur tamen etiam aquas more Gallinagmis3quamuiscotra £L facere 1 f Locus. Vi&ut» Nldulatio. TcriZo Si Hb.lJbift» HORTVLANO SIMILIS SPIPOLdE CONGENER CVM ILICE. 1 *.. ■ • •k - * ■ CENCRAMVS BELLONII CVM MILIO. facere ex roftri s & pedum conftirutione iudiearcs. Mirum eft quantum hordeo 5 milioqj delegetur. Repetitur nonnunquam fcpibus infidere: fa?pius tamen in terra degere :& quia terreftris auis eft, idcirco etiam in altis locis non nidulatur,fed vbi Anates, quse quan- doque in truncis falicum nidificant: itaq;plerunq;ifta?aues nidos extruuntin agris aue- na,hordeo, & milio cortfiris, vel in nudis pratis, quinqueaut fex pullosexcludentes. Non omnes vbique idem nomen fortiuntur, fed pro diuerfitate locorum, dinerfum : ita quoque hae alibi Terizappellantur, quod interdiu pallo,aut ftipiti infidentes hanc vocem catillan- do edant Tirtertirterijs, eamq; farpius reiterent. Cum volant , crura ad fe , vt cetera? aues non retrahunt , fed pendere finuntFrcquentesalas motitant ,feruato tamen quodam or 5 dine,^ Ariftoteles auem quandam Cencramum vocat , aut Cyncramum , vbiferibit. Co- turnices ducibus Oto » & Linguacula^& Qrtygometra proficifcuntur,atq; etiam Ce ner amo, a quo etiam reuocantur nuttu\ cuius voce cum feuferint aucupes intelliguut parari difcejfum. Drdtio C£chramus,fi latin£ traduceretur, fonaretmiliarirquare eam die arbitramur, cuius men- tio fit apud Varronem.Nam fi Roma: alerentur vna cum Coturnicibus,milioq; faginaren- tur pt o futuris epulis , verifimile eft auem extkilfe corpulentam : quapropter ferendi non funt5 qui Miliariam cum Linaria confundunt, ftatuendumq; Cenchram dTe. FINIS LIBRI DECIMITERTIL .83 VLYSSIS ALDROVANDI PHILOSOPHI, ET MEDICI BONONIENSIS 1Q ORNITHOLOGIiE Liber Decimufcjuartus, Q VI EST DE PVLVER ATRICIBV S DOMESTICIS. 20 DE GALLO GALLINACEO, & Gallina. Cap. I. L A R AS,ni fallimur, eafq;fatis efficaces rationes in primordio hu- iufce operis adduximus , cur a Pauone potius , quam Gallinaceo, genere exorfi fuerimus, tametfi hoc in omni auium familia, qua? ad menfaevlum requiruntur j apud omnes ferme authores , quotquot badenusfcripferur.t, primas, obtinere videatur. Placuit autem, vt id obiter ditamus, Plinium hac in re, tanquam ducem, authortmq; fedari* Hic enim fubinde a Pauonibusad Gallinaceos fermonem conuertit,dum ait. Proxime gloriam fentiunt hi no Uri vigiles no- Ordinis ra tio. Gallinacei generis di- gnius. chtrni, quos excitandis in opera mortalibus^ rumpendoqs fomno natur a genui • nou at fidera Haud me fugit interitu , non defutura cuipiam fua argumenta, quibus Gallinaceum hocce genus in multis, praecedentibus auibus prseferar. Veruntamencumhae volucres prorfus domefticae fint, illae vero fylueftres , quae domefteis meo iudicio funt praeftantiores, vel fal- tena ita vulg6 habentur, itaq,Gal!inaceam hancfamiliam in hunc librum, qui priuatim de ea tantum ager, reciecimus. Plurimi fane has alites veteres feciffe, maximi Gallos , velex hoc 4 Ciceronis conflat , qui non minus delinquere eum dixit, qui Gallum Gallinaceum , cum tfimn opus fuerit, occiderit , quam e um^ qui patrem fuffoc atterit. Nec ab re ita fcripfic Tullius, ciim praecipue hac aue prifei Graeci, & Romani in bello vterentur, & facris fuis adhiberent. Non minorem laudem meretur eius animoficas , fplcndorqs& amor erga fuos,caeteraeq;eius dotes, quibus fefe verum nobis egregij,laudabilifqjpatns familias exemplar praebet- Quan- tum vero ex hocGallo, eiufqj coniugibus , ac liberis emolumenti humano generi , cum ad vi&um tam fanis, quam aegrotis fuppeditandum, tum etiam ad quofeunque ferm£ morbos propulfandos cedat, id tam clarum cuiuis efle arbitramur , vt demonftrationc prorfus non egeat.Quis etenim tam internus, quam externus corporis affedus,qui non hinc fua hauriat remedia ? Sed de hifce poft fuo loco iam ad hiftoriam more noftro accedamus ; in qua tra- denda illud fere in fingulis rubricis obferuabimusjquae vtrique fexui communia funt,prade- lojrerpusihinc quae mari,vltimo quae faeminae foli conueniunc adducemus, omnem vbique quo-» ad licuerit, confafionern euitaturi. De Capo vero feparatim agere vifumeft,cum quod is, etfi ex Gallo fa$us veluci vtriufque fexum complexus, &ceu hermophroditusfadus,me^ dlcqs fcilieet inter Gallum, & Gallina videatur, tum quia ad menfae vel fanorum, vel aegro** runvvfumduntaxat natus flt: Gallus vero ?& Gallina foboli Audentes genus fuutn natura duceaetcrnuiiueddant* »•’ *- Plini/ or- do. a Or. pvo lt Manna. Galli di~- gnieas , & henor. Ani moli- tas. Valitas, Capi hiflo ria cur hinc exclu datur. ■'■p JsUllUiUl fminm iiQVl- i v Aledor E pei. Alcclor Arge®. Aledyron Perfarum rex. Galiusauis Perfica di dus,&cur Aledryon Phili, dux. Charetis] arrogatia. Prouerbiu Aledryon. a in Ufpi. Minerua innupta. bltb. 5. DeL Tibia ale- dor dida. Sol aledoe didus. ci.gy.f.ro. Gallus vox ambigua. oi caf. c.g, Galli facer dotes Cy« bdis. Archigalli Gallus flu* uius, eiuf* que mira» uis. e lib.6» e.tfl. f lih. 4 Baptift» Pij error. 184 Vlyfsis Aldrouandi 4 j * • JE Q_V IV OCA. AEKTOPj AAsxTpu&v Gr®cis, vti etiam Latinis Gallus, vox eft ®quiuoca,&mul- ta fignificat. Aledor,tefte Eufthacio filius fuit Epei Regis Elidis. Eiufdem nominis filium dicitur habuifle Argea Pelopis filius, &Hegefandr® fili® Amici®, cuius filia Iphiloche, vel Echemelus Megapenci filio Menelcai nupta fuit , vt idem Eufthatius tradit.1* Quidam Aledryon nomine ryrannidem quondam gefiit3& Perfis primus imperafie dicitur, e ciam antequam vel Dariusj vel Megabyzus : vnde etiam Gallus, vt poft dicemus, ales Per- fica appellatur. Aledryon itera nomen ducis eft Philippi Regis , qui a Charete Athenicnfi interemptus fuifie fertur : at num cum fuperiori idem fuerit, vel , quod magis credo , diuer- fus ,non aufim affirmare : docet autem hiftoria , hunc Charetem f®pius, & nimis arrogan- ter lftius fadi verba apud populum Athenienfem feciffe,adeo vt hinc poftmodum natum fit prouerbiusn 'toitirrw ahiXTpvcvv , id eft , Philippi Gallus : vbi quis de leui quopiam facinore perinde vt maximo fe iadarct. Aledryon quoque dicebatur Amphitrionis pater, filius vero Alcej, cuius meminit a Hcfiodus. AAsirnup Euftathioconiugem fignificat pro oiu6Mn7po^2(. quafi o^cAixTop , litera alpha fignificanre op£. Eadem vox alpha priuandi vim habens in- nuptam fignificat i quare Mmeruam aAsrrop*, didam legimus apud b Athen®um , vbi Pompeianus Sophiftacum Panathcn®a fefta celebrarentur, in quibus iudicia ceftant dice- bat: ymOtios 7ti; ct Ap nuncupatur , quia homines aAsxTpa; fa- cit, fiue a ledodifcedere , vel potius quodipfcaAUpaic, id eft, petuigi 1 fit, hoc eft, nunquam cubet, ac quiefeat. AXezrap denique c Plinio gemma eft, de qua poftin denominatis :nam alij codices Pliniani legunt d.Aizrupa.i, ; alij dA*x»pi Gallus, vt feriptum reliquit ^Quintilianus, vox pai iter ambigua eft, Vtrum enim, inquit, auem,an gentem, an nomen, an^ fortunam corporis fignificet incertum eB. Gallinis in primis vocabantur decantati illi facer- dotes , qui pr®fio erant facris Gybeleis. Hos archigallos Iuhus Firmicus vocabat teftC-a Brod®o . Rom® epitaphium videre eft in Diuo Martino , vbi quoque archigallildicuntur. Id autem eft huiufmodi : D.M.C. CAMfcRIVS CRESCENS ARCHI- GALIVS MARTIS DEVM MAGNAE IDEAE, ET ATTIS PO. RO. &c. Meminit huius epitaphij Gnfaldus, qui Tertulliani etiam verba de quodam Archigal- lo repetit: Cxterum Galli facerdotes ita didos volunt a flumine ciufdem nominis, cuius tam admirandam vim efle commenti funt prilci , nimirum quod parce potus & cerebrum purget, &infaniam tollat : contra la 1 giori manu hauftus lymphaticos , & infanos reddat, e Plinius quidem hos facerdotes ab hoc fluuio nomen tra xifle fer ibit : fed tam admirand®^ facultatis minime meminit. Alij lacerdotes illos mox a potu eiufmodi aqu® furore cor- reptos fuifie memorant, atq; fe ipfoscaftrauifle , id veto citra vit® difpendium facere non-j j potuific,nifi Samia tefta vterentur. Meminit f Ouidius : Cur igitur Gallos , qui fe excidere •vocamus ? Cum tantum a Phrigia Gallica diBet humus f Inter , ait, viridem Cybelen , altafcj j St lenas Amnis it in fana nomine Gallus aqua . flui bibit inde , furit , procul hinc difcedite , qtteis e fi Cura bona mentis , qui bibit, inde furit . Quidam Gallum puerum putauerunc, qui contra da offenfa De® fe execuerjt,& fimuljc fluuio nomen fecerit. Fluuium illum in Sangarium euolui nefeius non fum : at minime credam tam noxiam fluminis vim fuifie , vt homines , vel furibundos redderet , vel eneca- ret. Quantum veto virium femper habuerint ad homines dementandos van® fuperfth dones qui nefeit , is alienus non mod6 ab omni hiftoriarum ledi o ne , fed vit® etbm— » communis vfu. Vnde etiam prouerbialiter dicimus ydfaxc vi vt/uvue , id eft , Gallos quid exeeas , pro quid adum agis. A quibus facerdoiibus quam bene Baptifta Pius,vt id obiter dicamus, Gallos populos per conuitigm Romanorum nomen fuifie adeptos colli- gat, ipfe viderit : quafi fcilicet , quod exedor u hominum nomina haberent • Quis obfecro tam \ pix- o 1 IO, tam vecors, tam communis fenfus expers ,vt ficcogitetGallosperpcuibRomani nominis hoftes nomen fibi3vcl accipere, vel retinere voluiffe,quodhoftium contumelia knpofuifler; Quod rt tamen quis ita fentiat , ego eum nontcfticulisprofe&o, fed cerebro carere dixe- rim. Neminem mterim latere exiftimo, Gallos Europae populos a candore didos a Gal a_j>5 quae vox lac Latinis dicitur. Nam nfontes,& rigor Gaoli ab ea parte Solis ardore excludunt, vc eorum corpora no coloremur. Perfarutn milites Cares Gallos nuna/pabant , ob conos, quibus galeas ornatus habebant, eaqs de caufa Artoxerfeshominem e Caria,qui Cirutn ia- cuio vulneraffe creditus eft,eo cohoneftauit praemio, vt Gallum aureum in lantea praefixum ante aciem ferret Verum Athenaeus Gallos feribit in Perfide primum ortos, ideoq} fortaffe 'cognomentum id Perfe acceperint, vel ab Alcdryone,que eis primum imperaffe paulo an- t£diximus:Vnde& Ariftophunes, vt ems eft mos omnes illudere , Gallum ait Pcrlis prasfui(fc5atq, hinc crirtatos adhuc gerere caffid es: verba- Ariftophanis alias citabo» Gallus item quidam Centaurus fuit, a quo fecundum Pincernam regium eximie amatum fu iife au* thor ert Nicander.Nunquid autem Centaurus idem fuit cum Centoarato, de quo fic me- minit^ Aelianimr Antiochi equus, vt dominum fuum vlcifceretur,Gallo nomine Centoara- ti, qui Antiochlim in pugna interfecerat, necem intulit', difficile ert judicare. EO: et Gallus Imperatoris nomen5cui ConftantinusmagniConftantinifilms Cefaris dignitatem concef- fit.Sedcucomperiffet, hunc regnu aifedare^d^tyrannidem proruere, nihil non moliri, quo 20voti compos fieret, omni conatu eiusanteuerlb ,capjt ei procidi curati it: deinde Galli fra • trem, porcum illum foetidumjuhanu corona Csefarea cohoneftauit, vt narrat b Conftatius Manafies.Alij vero Gallum iifum longe antiquiorem^faciuntj&flmul cum Volurtano Dedo in imperio fucceffiffefcribunc-,impcrioq>bienniu&inenfeso Q $ Et Perfae, Galli vnde di&i. Perfarum milites. Galli voca- ti ,& qua re. Gallus ce- murus.. g 1,6» de * A° wi.04 4» Centoara^ tus. Gailusltn^ peratorv hin anna: Gallus Mi* lo , eiufq» opera. Gallus ca- fefio r. i In Mare» Gallus Co- lubani dL fcipulus. kt.+'dc fertt obtd. Tabae Ale- dloride di- dite. Gallusma- tricis. I///7.1. cura, vnti. Gallus pi- fcis Secha. m i.p.cap. Gal* lau. Citula- Pifcis S,Pe tri. %pt recenfet, quae illis & belli, & pacis temporibus, praeterea etiam circa valetudinem, qua luxus iftae& crapulae labefactant, accidere folent. Poftremo , vt & dc Gallinis aliquid dica- mus, ruftici Pleiades ftelias Graecis didas, & Atlantides, Latinis Vergilias, Gallinas vo- cant, & pleriqj butrionem , Angli nempe , id eft , Gallinam habentem pullos vulgo Bruo- thenn. Hanc conftellationem Hebraei Zatha vocant,& Galli Ia Pouftinicre. Indidionario trilingui ayfch, vel pro eodem fidere legitur . Gallina nigra apud cbimicos eft argentum— .* viuunu-». SYNONYMA. VARIAS quidem nomenclaturas , quibus apud Graecos poriftimum , ac Hebraeos Gallus Gallinaceus venit, eft reperire. Secheuiin primis legitur apud D.^Iob, vbi dicitur: Quis dedit Secheui inte lligentiam} Sati des Pagninus in btblijs maiori- bus Ven.anni 1 5 1 5.Lafecheui legifcribit,& in noftris alijs exemplaribus Michel elTe.Sonat imaginationem in mente caelatam, cogitationem, intelledum. Plcrique interpretes tradu- & unt cordi.£ Rabbi Dauid ab afpiciendo, & videndo deriuari a{ferit}& a libi. DoEiores^ inquit, S0, Hehraorum exponunt etiam Gallo* quod etiam Rabbi Simeon filius Lakifch tradidit, teftc_» loanneRcuclino : atque ita D. Hieronymus vertit.Septuaginta vero, Quis dedit mulieribus textura fapienttam* aut variegatam fcientiam f Targhum, Quis dedit cordi intelligentiam? Al- terum Targhum 5 Quis dedit Gallo fyluejlri intelligentiam , vt laudet dominum fnum ? Rab. Abraham, Cordi ? Rab.Leui, intelleftuif Rab. Mofcc de ait Gallo intelligentiam*vt media nolle furgere doceret hominem ad laudandum Deum ? Ita quidem ille haec profert ex quodam Targhum lerofolimitano in hunc locum, atq; fuisRabbinis ,fed de corde eos magis con- gruere afieuerat.Sunc, inquit, Ornithologusex quodamalio, apud Hebraeos, qui vocem Se- kui Tarnegul(hanc vocem Chaldaicam efte coni jcit) cuius vltimafyllaba Germanice Gal- li nomenclatura, nempe Gul congruit, id eft, Gallum interpretantur. Forte vero ita Gal lusdidus fuerit vel ab animofitate, quae in corde fedem fuam potiflimumhabct,velavi- fu, quem femperfimulfurfumMiluorurn,& aliarum auium rapacium enicandarum caufa, &dcorfum ad vidum intentum habet . In lexico trilingui pro Gallo ciiam legitur Sikui, & pro Gallina Sakuia, quae poftrema vox in Syrochaldaico didionarioGallus exponitur, ex Vaic.rab.cap,2 6.Pro barbur in c libro Regum, vbi legitur. Exceptavenatione ceruorum*ca- prearum , atej, bubalorum , & barburim a uufim , ideft , altilium faginat orum in Jlabulos , hoc eft Dauid Kimhiex magiftrorum fententia , transfert aues , quae afferuntur ex Barbaria. Rab Salamon Gallos pingues, Kimhi addit caftratos, Iofephus volatilia, D. Hiero- nymus aucs a Itiles, feptuaginta e*A8KTo?,id eft,eledus,quafi legerint barur, Chaldaeus auem faginatam vel altilem. Prouerbiot um 30 vari£ exponunt quidam, vt Dauid Kimhi docet, $c canem leporarium curfu velocem: alij nemer, id eft, pardum , alij fpeciem auis immundae, D.Hieronymus Gallum/eptuaginta interpretes fecutus,qui aEizropa, reddiderunt, Nam R. Iofcph dicit nomen animantis e(fc,quod intet Gallinas ambulet.gaber apud Efaiam D.Hie- ronymus vcrtitGallus Gallinaceus^ Septuaginta, Si plcrique Hebraeorum vir,vti & Chal- daeus proGabera.e I. Diufius ita vertendum efte & non aliter omnino contendit ,hunc in modum feribens. Verba funtlfaiaeex verfufeptimo,&decimocapitis2 2. Ecce Dominus tranfportabit tc T alte la Gaber , quae verba D.Hieronymus edodus ita ,vt ipfcmet teftatur, ab Hebraeopraeeeptorefuo^alia rationequam interpretes, qui ante ipfum3expofuic. Cum enim : Ornithologke Lib.XIV. 187 enim alij omnes Gaber virjum expofuiftent: ipfe vnus Gallum interpretatus eft, hac fenten- tiaj heut Gallus Gallinaceus humero portatoris de alio loco tuo leniter aj portabit . Ego an idem verbum eodem modo expolitum, poft; offendi a Salomonelario .• neqj fane Catnius ca ex- politionem filencio prseterit, quam citat inter alias ex Dras, Ac ne illud quidem pigebit ad- mon/re,apud/' Salomonem, vbi in vulgata le&ione latina legitur, viam diriin adolefcentu- ta, expolitum fimi! iter legi in Medras Misle de Gallo Gailmaceoudq, mihi mirum in primis elle vifum. Nam quod lequitur in adolefcentula, eam expolitionem, mfi animi fallor, pla- ne conuellit.Ego la ne, quod bona eorum interpretum venia didtum fic,id verbum nufquam eam vim habere arbitror, pra?fertim ciim praecedat verbum Taltela,quod formam habet 10 nominis ,vt grammatici loquuntur, abfoi uti. Ia milltid qunq; nonnihil eft , quod Hebra?os penciores aliter accipere eum locum conftat.Dauid certe Camius, qui, quae lingua aliarum linguarum princeps eft, eius ipfe linguae princeps inter fuos interpretes cenfecur,in comen- tarijsad cum locum, Meoanimo, inquit, Gaber eft politum in calii vocatiuo, &eftordo,ac lenfusro vit ecce Dominus tranfportabit te tranfportatiotie.Vocat autem eum viru propter fuperbiam acfaftum.Ha&enusI.Drufius.Veium praeterquaquod ipfe fatetur , Salomonem larium ita vertifte,& Carnium eandem expofitionem exDras citare, quidam etiam alij Tar- negula, id eft, Gallum Gallinaceum exponunt, tefte Dauid Kimhi , Thargum Ierofohmita- num pro Vaishu mhelion gaber, id eft. Et profecH funt de Etz,ion g^r.quod legitur num.33. SQhabet Vunetalu michdrachcarnegolafid ett.,profefft funt autem ab arce Gallia vc legere eft in didionario Syrochaldaico Gnidonis Fabricij Boderiani: Itaq, meo iudicio & Gallus , & vir traduci pofiit , cum vir a virtute , feu robore dicatur , & animi vigore , quo Gallus inter fui generis volucres egregie prpditus eft. Pro Gallo item indidfionario trilingui legkur habur9 & nergalqua: u vocum prior ad Gaber accedit, pofteiior ad Tarnegu!,pro qua voceSy re le- gitur Tai nagola Gallus ams: Iob.3. Matt.2 6.Marc.i4.& I0.8.& Tarnageia dedaua, Gallus aureus, Efter. i.in Thar Ierofol.& Tarnegoled Gallina, & Tarnegola bara , Gallus fyluefttis idem tamegoibara, Iob. 3B.& Pfal.50. & tarnegoledthibur, Gallus Gallinaceus in plurali tarnegolimmecharcherin, Galli crocitantes, duchifad vox Hebraica in didhonario Syro- chaldaico, exquo pleraqj nomina iftaec excerpfimusjGallus iy lueftris exponitur, acaua idc joeft, quod tarnegul, id eft Gallus, aut fecundu alios vetulus canis, fiue lelaps canis venaticus Prouerb.jo.Compluten, aura, quod Aruc das exponit beftire nomen,nagar tura Gallus fyl- ueftris vertitur, vel, vt R.Serira Ghaon ait, Gallus montanus, vel vtalij, Vpupa.Saracems,. Gallum quidam hodie Dic appellari literis prodidit, Gallinam vero eifdem Tefefe dici ali- cubi legimus. Auicennae caput 2 96. lib.3. inferibitur Giaziudiuch, vbi interpres vertit de Gallinis, Sc Gallo. Aducafugeg Syluatico, vel, vt vetus Auicennre Glolfographus habet, Aduzaruzegi, vel vtg Gentiles legit, Aducaruccgi(hinc vel inde enim eam vocem haufiffe videtur ) Gallus, vel Gallina eft* Furogi vero , vel Furogigi Gallus tantum . Sed forte ea vex muftelse fylueftri , quam Galli furo dicunt potius conueoiet,quafi furo gigeg ( ad quam vocem, quee eidem Syluatico Gallum, vel Gallinam ftgnificat pofteriores dua? fyllabcegi* 4.ogi nempe non male accedunt)id eft fura ns fiueinfidians Gallinis, quod & animali quafi pro- prium eft. Abbi etiam apud eundem legitur Digegi , vc apud Serapionis interpretem Di* gedi. Alf ach Arabice non eft commune ad omnes pullos, & quandoqj dicitur de Gallina iuuene>qu£ nondum oua pepeiit, tefte Andrea Belluncnfi,fed abfolute prolatum ftgnificat pullum Columbinum , qui nondum volare poteft . Et alibi feribit Alpheti Gallinas efl'< 3 fecundum expofttores Arabes, efteqj eas, quse nondum peperuntoua . Quod ad Graecam nomenclaturam attinet ,ea , vtfubinde patebit , varia admodum eft , et li apud vctuftiffi- mos Graecos nomen nullum peculiare inueniamus , fed communi opv/d»( vocabulo hanc fpeciem ftgoificaffe ,vnde etiam Myrtilus apud Athenaeum folas Gallinas opr/flac, & op. vnnt appellat . Quia tamen apud recentiores , qui poft Anftotelem floruerunt , multae, 50vt dixi , fynonyma reperiantur , vifum eft ea ordine alphabetico profequi , vt omnis vite- turconfufto . Ariftoteles,eumq;fecutiabjopw,vclopi'r5.&communiter de quauis volucre dicunt: nonnulli vero recentiores Grsecipriuatim deGallo,Gallinaquc. Ariftoteles Gal- lum dfaxTpvovcti vel uhinvopa vocat, Gallinam aAsitTopida . Ariftophanes ctMmopa.^ , qui mares ftnfc, dMxrpvcuvct^ quas fasminx, ctAgxrpuoret^vtrunquccontinere ludens in comcdia monftrauit.A Socrates fane apud eundem Ariftophanem , Strepftadem reprehendere vi detur , quod dMxrpvova in vtroquefexu proferat, itaq; iubet,eum feminam a MxTpjueoov vocare fido vocabulo, &poetico> vt a. Afan» fit Matm, marem vero dAixt op». Videtur au- f /i. Trouer « cap 30. Taltela* Tarnegu^ Habur. Nergal. TarnegO" ied. Duchifad, Ataua. Lepaps. Aura. Nagar tu- ra Dic. Giaziudi * Uch. Aducafu- geg. glnexpofir , verbo Furogi. Digegi. Digedi* Alfrach. Synonyma Graeca, fiip ubict. opvK, AMiMputc,* AAixjeep: h Lt mbn~ lis . :etvj. 1 i In Arnobi a tuo* 6 In pacs. AMwop. 1 Ub. 6-Hifi. mli . defim. med. AhtKTtoPi Poeticum dfe. AAiZTopi;, AAexTpj? AAiKTOptOG Nominis satio. AMx to‘ p/tf/MOS. n Ilkd . Boctxazop- 7 aA/?. Epiros* Hixavos. lT77flC- I Aszrpvvv. Kepxvos. K/Wppo/. Kojc«o-“ / Sous • opprf. K ozxofav» Kopodeov, KoTTOi. K«7T0/. KOTSX&f, o t.dt O(io Kvfzfi&i, 1 8 3 V lyfsis Aldrou andi tera5 inquit Scholiaftes, vulgaiis hrec confuetudotum fuiffe, Feminam quoque aMxrpvom nominandi, vt patet exhifce/ Anftophanis verbis: Fvvcti 7/ to ■yocpH&a.vWtvi v\ dtezrpuv Ylw xvMxc&xc&Ta$i£?\nztv. O iuci%utfdy sg. Et in Platonis Dedalo: more TroAAeu -ueov dAtxrpvovm Yvrlwlfxia, fiianrMvowtad ^eroXAdxig Gef« yra7g hdovrdg aAsxrpvomg x{d5.dS'oKiyov,,dA?A«xes,T^aA8XTpuoWofpo0a^«Vm/,$uidas,&He- fychius. Gifa opvi;, pro Gallinaceo legitur apud Pollucem. Cxteiiim ciim pullus adhuc feu recenter natum hocGallmaceum genus, Gra:cis,vti et latinis, aliter dicitur.Neocnros ni- mirum illis, his pullus: at Nicander ea voce pro Gallinaceo adulto vfus eft hoc verfu. opra- A/> mvvfZiTtovitkitfctyVioffffoys.NiKpctxis Hefych. & Varinus pullos Gallinaceos ap* ,30 peliabant. Abr Athenaeo psocrco^ opptSt; , & /Vtto/ dicuntur , ideft jquafiequuli. Credot in- quit Hermolaus , quia pulli proprie funt equorum. N^micfsc aAgjcropI&yp fyj Arifto- teli dicuntur femellas iuuenca? e Gallinaceo genere , vel Anferino , quae nuper fcilicct pa- rerecceperunc:poftunt&fic dic antequam peperennt.OpTciA/^ovs Etymologus,& Varinus pullos vocat, qui nondum volare pofllint. Hinc opraA/^fw, verbum de auibus volare inci- pientibus, vel de ijs, qui pullos in fublime efferunt, citato motu/& improprie deinde de .* alijs motibus : / Ariftopharii vero fupetbire, & efferri fignificat , haud dubio propter natu- ram Galli, qui vt diximus, etiam «pTatAi^-oc dicitur, Quemadmodu vero epwcapud Gr^cos, vt di&um eft, eodem pariter modo apud latinos auis aliquando pro Gallo, Gallinau^ abfo- lute ponitur. Ita Rhodias aues pro Rhodi js Gallinis Columella dixit, & Graece Tavuypetix; 4°opw0*6j genere mafculino pro Gallinaceis Tanagreis legimus. Apudprobatiffimos anilio- res latinosGallus dicitur ,& cumadic&ione Gallinaceus ,&fimphciter quoque Gallina- ceus.Vnde AIbertum,aliofqj latini fermonis imperitiores hallucinari conftat,cum Gallum Gallinaceum, Capum, hoc eft Gallum caftratum interpretentur. In quem errorem ipfemet Ifidorus etiam impegit, Gallum fimpliciter Capum appellans ,eo,vt videtur5argumento nixus, qu6d veteres Gallos caftratos vocarent: cum tamen veteres claftici quiq; Gallos mares in hoc auium genere nuncupent. Haud me latet interim Martialem alibi aperte feri- bere Gallum a caftratione dici,fe is eo loco iocatur, non ferio agit. Ait autem, Ne nimis e xh au Jio macrefceret inguine Gallus , Arni [it te fles, nunc mihi Gallus erit» 50 Gallina , inquit M.Varro, triu sut Gener ii, Villatica , ruflica,cr Africana. E quibus tribus gene- ribus proprio nomine vooaiur femina , qua siit villatica gallina , mares Galli , Capi feminare s, quod /i fit c a (Irati. Hinc Gybr Long. totu hoc auiu genus, q> de Gallinario deuolar, Gallina- ceos vocari fcribcs,id quoq; nullo jpbato a uthore fretus fecilfe videri poteft:'Cu Gallinarii fepius IO* M- Perfica a- uis. OAo vel Gallina adolefceces.Ita & a z, M.VarroncPullaftra? dicuntur Gallince iuuec£,d’u a it: EaqMafubijciut 1 potius e vetulis, quam ) Pulla (Iris .Quare Grapaldfi fatis mirari nequeo, qui pullaftai, & Puljc' laftra neoterice Cvt eius didione vtar) vocari feribir, Hermolaus vero, Spptinus,& Platina pullaftra? vocabulo pro parua Gallina vtuntur. Auguftus,vtTraquillus memorat, Pulleiaciu pro Pullo dicere folebat.* Lampridius Pullicenos appellat paruos pullos, quaafi pullicenus diminutiuum fit a pullo. Eius verba fu n t . Scruos habuit vecHgales , qui eos ex ouis, & pullice- nis & Pipionibus alerent. $ed forte potius Jegas pullicinis.Ha?c enim vox ad Italorum pul- cino,vel pullicino proprius accedit, quos eam a veteribus Romanis retiuuiflfe probabile eft. Gallum Itali Gallo dicun^Gallinam, Gallina, Galli, Gallum vn coqGau, Gaeu,Gal,Cog, quarum vocum prima, &vltimaaGra?co hortos deriuata? videri poliunt, Gallinam ver& Geline,vel Poule,Sabaudi eifdem vocibus vtuntur, fed Gallinam etiam Genilecte vocant. Hifpanis etiam GallusGallo appellatur, & Gallina , Gallina. Hun didio Germanica tam4c Gallo, quam Gallina quadrat, Gallum vero Han, Hanfsban,& Gul,& Guggcl,& Gallinam 1 Hen. Angit Gallum Cok> Gallinam Hen. Aegyptij Gallinas pingues appellant Maluph, vt fcribil b Profper Alpinus prreftantilfimus medicus, & in celeberrimo Patauino Gymna- fio fimplicium medicamentorum profeftbr, Pullus Jcalis Polio vocatur, Pollaftro, & Pulci* no, fed hic tener adhuc, &: implumis,Pollaftromaiufculus,&iammen(is apcus.Gallis poul- fin, pol, pellet, Cochet, & polia ille, de pullaftra adultiore,Germanis Huolne,Hunckel;An- glischijk ,Flandriskijcken,Hollandris Kuijcken. Cum vero pleraque, quae de ouis feri- butur palfim ab anilioribus, de Gallinaru ouis intelligantur,non ab re, quin oper^ pretium, ac omnino necelTarium 1 udico, non tantum hic eorum fynonyma, verum etiam quomodo fingula.’ partes appellentur, reeenfere. Oua itaque Hebraice bezach diciinuenio. Inle-50 xico trilingui &beza,&:beia feribitur. Arabes beid, vel baid vocant, vtapud Auicen- nam videre eft. Apud Serapionem naid legitur , quod non probo ,SyIuaticus baadh fcri- bit pro Arabica voce, & alibi barch , & elbatr, nefeio cuius linguf vocabula oua interpre- tatur, fed forte etiam Arabica fuerint , & corrupta Latini ouum a Grjecorum ubv deriuaiTe videntur interpofita litera u euphoniae gratia. Gra?ci vero «&>ov,tefte Etymologo, dixe- runt, quali o7or, hoc eft folitarium , quia fingula pariantur, Poetaium aliqui ouum&iov vocant, vel cbiiov, (i rede feribitur jEuftathius hoc omittit , d>tov3 &u)'ioy tantum habet. Apud Athenaeum etiam legitur. Ali j ««p/or, dicunt forma diminutiua. Hodie vulgo clvye Ornithologiie Lib, XIV. ipi k^o nominant. Itali ouo,& vouo. Galli otuf Germani ey,Anglian cgge Partium oui, que prinum) oculis fefe offert, aliqui putamen vocat, Serenus tdtanijPliniuscaliccquadoquc. Gr^cis x'iAvv dav ra xpufd mueonio apud Athena;u,& c T7tipp'ovapudSuida.Veteresquandoq;eciam oui luteum psotto? vocabat, id eft, pullum, nimirum quod pullu ex eo nafei, forma riq; exi- ftimarent, Itali torlo delPouo vocant,Galli le moyen d’vn oeuf,le iaulne,Germani todeer, 30vel tutter, forte, vt ait Ornithologus,quia mamillam tutten nuncupant. Alitur autem pul lus vitello intra ouum, lucco eius attra&u, vt infans in lucem editus la&e mamillas. Belgae datgecl vant ey. Ozonab Sylu^ticus exponit pro vitello oui. GENVS. DIFFERENTIAE. OR N I T H O L O G V S Gallorum, ac Gallinarum differentias a regionibus, ac lo- cis quibus degunt potiffimum defumi,atq, ita non aliter quam magnitudine, a ut etiam pugnacitate vult diifere. Differunt tamen & in alijs, vt ex fubfequentibus patebit. Inter eas, quasi veteribus celebrantur, Gallinas,Hadrianas,fiue,vt vocauit Arifto- 4° teles A^piatw^ai, primo loco occurrunt. At qua; fint, alios alirer fentire ideo,& reuera ne* minem ha&enus videre mihi cotigit,qui exa&e hac in parte dodtis ingenijs fatisfacere po- tuerit.Albertus magnus Philolophus lui temporis celtberrimus,dum quafd a Gallinas Ha- driani Regis vocari dicit, quas fuis magng dicantur, aperte Ariftoteli refiagaturifi modo ve- ru eft, quod de Hadrianis Ariftotelis intelhgat,vt AuguftinusNiphus affirmat, in Albertum inuedusjcum zitiGal/ina Hadriana no funi magno corporey& oblongo , vt fomniauit Albertus , fedeontra vt Ariftoteles^ & Fphefius tradiderat, Haec ille. At quam bene ex hoc colligat Ha- drianus Gallinas abHadrianoImpcratorenomcinueniffe, ipfe viderit. Equide Ariftote- le longe ante Hadriaou Imperatorem vixiftfe hiftoria docet. Hadrianas vero a loco nomep accepifle, nimirum ab Hadria duitate nihihmv dubito. Turnerus Africana ab Hadrianis ni- 5°»hil differre exiftimans eas triplo, & amplius maiores facit, in tam fgdum errorem impinges, vt redargutione plane non egeat Nos de Africanis fupra diximus. Qui vero e contrario id genus Gallinarum nanas interpretantur, fiue pumiliones,ab eorum opinione recedere mi- nime poffum, cuius fententiae fuiffeHifpanum quendam amicum fuum Ornithologus tra- dit , ac Hifpanice Gallina enana interpretari afferit , nimirum, quod corpore nana , & pu- mila fit, eo, vt videtur 3 argumento nixus 5 quoniam Ariftoteles Hadrianas paruocorpore effe feribit . Veruntamen ego nanas hic» mipime claudicantes illas , vt LongplrUs» vocat, qua: pariter nanasfunt, interpretor, fed genus quoddam casteris minus : claudicantes enim illas licet cacteris foecundiorcs fint , in omnibus paffim loeisteperiuntur >& genus fuum vi non Atiyo Putamen. Terta* Calix. K«A v$o;. A 'i7T0$. {/.a. c In *ile— Xandra Ctf-- liphanon . A«77-Vpi«t. d hh.de nat» pueri. os*pc utor. Am S*p&- xa. oua. Oftraco- derma. Oua teftca Malaco- derma. A sxvdoi;» Annara. Amiatus. Albumi- nis nomi- na. Vnda can- dida. Albugo. Vitellus, & eius nomi- na. Lecython. N«6TT0?. Ozonab. Hadriancs Gallinis, 8c quis fint. Albecti er- ror. Niphi er- ror. Tumeri er ror. Gallina: na ns Pumilio» nes* & i» 5 $ « w» i ® C55. Leihenen qu£ Logo, Sio dicatur PumoliO' nes Colu- mellae. Pumilas Longoli/. Hadrianae cur multa patiant, b itb. 7. Tanagrsi Galli. e In Beo! i» eis» 192 VI y (vis A Id rou an di nonferuant, aut propagant, feci ita nanas ncfcio quo cafu nalcuntur. Prarterea verifimile mihi non videtur, quomodo, &cur Ariiloteles,qui omnes animalium differentias diligen* tifiime obferuauic, litcrifqj maudauit, & hanc non annotauait. ^ Plinius Hadrianas a na« ms etiam diftinguere non videtur, quamuis diuerfls de, his agat capitibus. Sednanasnon vocat, verum mod6Hadnanas,mod6 pumiliones. Po Aquam enim Hadrianis maximam laudem circa foecunditatem atcribuiffet ,tnoX fentennam fufms explicans , de eifdem ita indt.E/rdr pumilionu genus non (l erile in tjs{ nimirum Optimi s)quod non alio ingentre alitum t fed quibus certa foocunditas rara , & incubatio quis noxia ; quali dicat: oua illis non fuppo- nenda eife, quoniam pullos fuos fini interrempturse,vt dixit Arsfloteles, qui colorem quo- 1® que addidit , varium nemp£, quem omiiit Plinius , forte quali fu perfluum fuerit eum adde- re : quod vix crediderim. Philofophusenim nihil fruftra dicere foiet.Gybertus Longolius quafdam GallinasGt rmanice Leihennen ,quafi Gallinas parturientes dicas, appellari ait, & Hadrianas effe comjcit, colore vero varias effe, & roftrologiufculo, pullos vero colum- barum pipiones referre . Quod vero ArillotelesHadrianas ferocire dicat , fa&um effe pu- tat ob patriae mutationem, cum in calidiores regiones deuc<5br,& ferocioris mgenijreddi- tae funt. Has ego(li modo tales ibi denturjHadrianas effeprius plane credebam . At cum ferocire eas neget ,id vero Arifloteles aperte tradatj nimirum in proprios pullos, quos, vt inquit ,faepe interimunt :& Plinius, vt oftendi, eandem ob caufam tanquam incubationi ineptas, reijciat: immutata opinione omnino cenfeo , nec tales Hadrianas effe. Vcrtnp 2o cum & ipfe interiin ,qux certo Hadrianae dici poffmt nunquam viderim , itaque fuum cui- que liberum iudicium relinquo, aliorum opinionem tantum examinaffe contentus. Video . tamen plerofque viros dodos , forte quia &ipli alias non haberent, quas Hadrianas di- cere poffentjGybertiLongolij fententiam ampledi. Columella etiam quafdam Galli- nas pumiliones vocat, qua? nunquid eaedem finteum pumilionibus Plinij , rurfus fubdu- bito. Etenim Columella nec propter foecunditatem, nec propter aliud emolumentum eas nimium probat : hic, vti diximus pro foecundiffimis habet : & inter noflri feculi fciiptores ConradusHeresbachius pumiliones etfi vetuffascum obinfoecunditacem,tum ob alias caufas improbat :tamen pluribus locis foecundas reperiri ouaq; plurima edere afferens, & in Britannia hoc tempore ad cibos delicatos expeti. Quas vero Longolrus pumilas vocat, 30 & Germanice Kriel interpretatur, ea:, vt paulo ante dixi,paffimextanc, per terram raptant, claudicando potius, quam incedendo, nos etiam nanas appellamus. Flandri, vt audio, ge- krielde hennens. Ariftoteles de fuis Hadrianis loquens, cur multa admodum pariant, hanc rationem reddito quod propter corporis exiguitatem ^alimentum ad partitionem "fumptitetur . Has , vt inquit Chrylippus apud b Athenaeum , Athenicnfes alere Jludcbant , quanquam no* jlrts inutiliores : Adriatici vero contra no (Iras accerfire f olebant. Sunt & praeterea alia Ga Hir narum genera ab antiquis magno honore habitajquae itidem fere nobis incognitae funt. Ta- les funt Tanagraea:, Lidae, Rhodiae, Chalcidica:, Medicae, & Alexadrioae.Ex Ta n agraris Gal- los potius, quam Gallinas probabant, eorumqj bina erant genera. Ahj enjm fta^/uo/jid eft, pugnaces vel praeliarcs erant 3vt Hermolaus vertit: alij Cofliphi qui Lydas magnitudine 40 aequabant, quorum c Paufanias meminit, & Coruis colore fimiles effe tradit(hinc nimirum Coffiphididi, quod Merularum inftaratricoloris iint)& barbam ,&criftam habuiffein- ftar anemones ( quo loco Hermolaus habet calcaria, & apex anemone floris macula modo rubent, quod non placet: fiquidem in nulla Gallina calcar vnquam rubere vifum eft.) Candida item figna exigua in roftro fupremo, & cauda: extremitate. Mihi eiufmodi Gallorum genus prorfus ignotum eft. Veruntamen cum Graeci Tanagricas e Boeotia_j* item Athenaeus, Rhodias Columella , & Martialis , nec minus Chalcidicas , & Medicas, & nonnulli Alexandrinas Aegyptias ad pugillatum , & praelia commendant: itaque quif- piam eafdemeffe fufpicari poflit,etfi a do&iffihio-M. Varrone ,& Columella, necnon a j Plinio apertiffrme diftingui videantur . Namfi diligenter; & ad trutinam, quod aiunt, 5$ grauiffimorum horum authorum verba examines , nullam ferme inter omnes notabik in- differentiam reperies , & alios alijs pugnaciores tantiim dicere videbis . Ita eodem pt or- fus modo in Europa noftra-cernimus aliam gentem alia pugnaciorem effe, eum tamen in- terim nulla alia torporis nota diferepent. Tanagrici , Medici Chalcidici , inquit Varro, fine dubio funt pulchri , fr ad pr altandum inter fe maxime idonei ,fed ad partus funt fleri lior es. Columella vero nulla pugnacitatis fa£h mentione , Tanagrici y inquit yphrunque Khodfjst cf Medicis amplitudine pdreS\ non multum in oribus d vernaculis diffant , ficui & Chalcidici: cum paulo ante dixiffet : ■Tli^dfj generi aut Medici propter grauitatem, neg. Gallos nimis fa* ^ laces, 1 k Lib.XIV. m faces , nlqtte facundas effe Gallinas. Quibus verbis dum non multum moribus a vernaculis differre tradit , a Varrone ,& Plinio diifentire videri poHit» nifi alias ita feribere: Deliaci, nepe feriptor csiqm4:proceracorporai& animos ad pr alia pertinaces requirebant. prae ipue 'Ta~ narricu genus , & Rho diu probabant , nec minus Chalcidicn , & M edicti, quod ab imperuovulgo \ft er a mutat a Melicum appellaturRx alibi etiam Rhodia aues (intelligit aut Gallinas foetus fuos non commode nutrire Icripfit. Ita & Piinius,£.v Gallinaceis , inquit, quidaad belfa tan- ti*, & pralia ajjtdua nafcutur, quibus etiam patrias nobilitarunt Rhodii, & Tanagra. Quos itaq j fagaciffima parens reiu natura, maiores ac pugnaciores alijs fecit, eoldem contra fteriliores 0c3eteris effe voluit. Albertusquafdam Gallinas Hadriani Regis appellat, & apud fuos ma- gnas vocari ait , magni fcilicet, & oblongi corporis. Abundant , inquit, apud Hollandos»& Zelandos, & vbiq-,inGerwanid fuperioreMaium Galli fortecum iam didis fimiles fuerint.Etft vero Varro Tanagricos Gallos , Medicos ,& Chalcidicos ad pattus fteriliores, AJbertus contra eas Gallinas quotiedie parere dicat, non tamen ideo omnino diuetsu genus efie cre- diderim. Fieri enim poteft, vc apud Hollandos, & Zelandos , quorum regio {ere in extrema feptetrionefita eft ,foecundi fint , & apud Graecos fteriles in regionibus videlicet calidifli» mis: vel potius Varro ad ad partus fteriles dixit, quonia in pullos fasuiat, nam & Albertus de Hollandicis Gallinis prodidit, minime in fuas benignas elfe, eofqj faepe interimere; & Co- lumella Rhodias aues foetus fuos non comode nutrire tradit.Hermolaus Barbarus, & Lon«* !0 golius, viri alloqui doditfimi , Medicas eas Gallinas effe credunt, quf vulgo Patauinse,& Longobardicae vocanrur.Quorum ego opinioni neutiquafubfcnberenec poffum,nec volo&1 5iqiudetamanifeftaindifferentia,qu3a caeteris omnibus diftinguuntur,nempe quod cauda deftitutae fint , profe&o veteres nequaquaerane praterituri. Fuerint itaqj genus diuerfum, neque etiam credibile eft vetereseas,yel Medicas, vel Tanagricas, vel alio quouis peregrino nomine compellaturos fuiffeffiPatauij in medio fermeltaliselinu eas habebant. CjeteruPa- tauinas. puluerarias a vico cognominari Hermolaus teftiseft ,grandiftimas & fpedabiles maxime* Puluerarias autedici intellexi ab Excellentifs. M. Antonio VlmoPatauino a vico quoda,vbi abundant, & cuius Caelo miro modo gaudent , adeo vt ibi fertilitatis miraculum adaquent , & cu ad alia locat etia vicina importantur , nifi fterilefcat, faltem maximopere > degenerent. Has quidam Germanice circufcribentis interpretater grofs vvclfchhennena ideft, grandes Italicas Gallinas. Nos, inquit Longolius tales habemus Gallinaceos^aftis. cruribus, abfqueeauda. Grande Genus Gallinaceorum, quod pedibus vfque fublatis in- cedit, plumis ex auro fuluis, patrum memoria in Germaniam ex proximis prouincijs adue- dum eft.Videnturaute Medici , quanquam non Media modo verum Boeotia? ciuitas Tana- gra, &Rhodus, Cbalcifq; infula infignes corpore fuffecerunt. Vnde iftos vel Medicos, vel Tanagricos vel Rhodicos , vel Chalcidicos appellare licebir. Vulgus Longobardicos nuncupat. Paucia villaticis educantur, quod paru foecundi fint. Haec ille. Nauigatlonum in Indiam authoresin regno Senega? Gallinas effe referunt, quas Gallina? Pharaonis dicantur; defetri aute ex Oriente? itemapud Tarnafaros Indiaepopulos alios Gallos, &Gallinas re- ,> periri noftratibus triplo, maiores. Poftremo Petrus Martyr in Itnaica infula Gallinasrepe- rirffauthor eft, quas Pauonibus.necmagnitudine,necfapore cedant. Atqihadtenusmagnsr tudinedifcreparunt. Iaimeliquas,.fi quas fint, differentias profequamur.^ Aelianus mutos. Gallos dari aftruere videtur,Gum sit.Nibas locus eH,T hejfalonic a duitati Macedonia vicinas» i n quoGallinaceoritgenusperpetueemutumfilentio nunquam familiari his alitibus cantu vocale auditur: inde adeo natum eslprouerkium, & cum futurum altquiddicyur , cum Ntbas cecinerit* res impofibilis intelligatu Verum.nunquid ifkec manifefta differentia fit , an potius apro- prietatea liqua illius loci occulta procedar , quod Gallinaceus ibi non canat, alijs inquiren- dum relinquo. Ego a ute id mihi facile perfua deo.Quod vero e Theophraftus, eodem Aelia- no referente, negat in regionibus fi igidis,& vbi Caeli- conftitutio nimium humida eft, Ga 1- <>linaceus canere, id pianecredere nonpoffum , fecus enim Hollandia ,Frifia, Nouergia , & remotiores feptentrionis regiones demonftrant, in quibus ctfifrigida: fint,& humida?, Galli nihilo remiflius quam in quauis calida regione canunt, tantum abeft,vt prorfusob- mutefeant. Manifeftam porro corporis tegumento differentiam conftituunt. Non enim omnes pennis teguntur, fed nonnullae, licet rarae, ceu lanis veftiuntur , vnde laniger» di<51» funt, nonnullae pdis, quales in duitate Quelim in regno Mangi jreperiuntur , pilis morO felis nigris veftiiae ,noftratum more parientes,& bonam edentibus carnem prseftantcs. Lanigera Fuchvrbs maxima verfus Orientem, vtOdoricoexForo Iulij teftatur, produ- cit, tanticandorisj vtvix niuicedant.Pennararum rutfus aliae pedibus funt nudis, aliae hir R lutis Gallinae Hadriani Regis qu» Patauinagp & Longo*, bardicas. Puluerarie Grofsvucf fch heueno. Gallinat Pharaonis. Galli muti d/.i f.c.s©. Proucrbiui £ libo J . d@ Differetiae a. tegumen tis. Lanigerae Gallirire. Piligerae. A partu? f In mtrm- Ssbusf» g M' MierogL Pulli mon ftrifici qui dicendi* 1 94 Vlyfsis Aldrouandi | futis, quas pofteriores Germani Gcholle hetinen dicunt , quaficaligis indutas. Rurfus ali* criftam habent fimplicem , ali* duplicem, caudam ali*, & ali* minime. In partu praeterea maximum difcrimen eft. luuenc* enim, vt Plinius ,& Anftotelesfcribunt primae pariunt ftatim vereineunte, & plura quam veteres, at minora : & in eodem foetu prima , & nouifli- ma(fcilicet minora pariunt) vt Plinius ex femetipfo addidit. Contra vero Albertus Gal- linas iuuenes aeftate parere , veteres principio veris affent’, & hanc rationem addit, quod jkftate fuperfluus humor, vti,& autumno iniuucnibus excitetur; veterum veto frigiditas caliditatc,&hiuniditate verni temporis temperetur; qu*fane ratio omnino philofophi- ca eft, & veritati confona. Rurfus alias bis in die, alias femel tantum oua ederecum ipium u Ariftotelem,tum Plinium authores habemu s.Nonnullaet e cor talibus, inquit ille,^/j- lam aliqua in tantum copi a prouenerunt, vt effaet a areui morerentur. Quam fententia indubi- tanter hunc in modum Plinius ab illo tranftulit.£i? autem, \(\cp.\'\t,tanta foccuditas , vt aliqua fexagena portant , aliquo quotidie ,aliqua bis , aliqua in tantum,vt e {foeta moriantur ./ Arifto* teles etiam alibi, fi modo genuinus Ariftoteles, author eft cx aliorum relatione Gallinas m Illyria, non vt alibi femel parere, fed bis, aut ter in die. Item alibi difertiffimis verbis tra- dit, in genere Gallinarum efle, qua? pariant oua omnia gemina: in quibus animaduerfunu Iit, quod de vitello expofuit,(dixerat autem oua omnia gemina binis conflare vicellis,qui neinuicem confundantur, facere in nonullis quoddam pr*tenuefeptu albuminis medium: alijs vero vitellos contradu mutuo fine vllo diferimine coniungi)'. Aitautequafdamduo-*1 deuiginti peperifte gemina, caq;exclufifte, pr*terquam fi qu*cfTcnt, vt fit, irrita: Caeteris foetus prodijfte, fed ita geminos exclufos,vt alter eftec maior:alter minor:& tandein mon- ftrum degeneraffe, qui minor nouiffime, proueniffet.Ver um eiufmodi partus pra:ter potitis quam fecundum naturam fieri videri poftit. Nam & Plinius et tradit Cornelij Celfi autho- fitate nixus Gallinas qttafdam omnia gemina parere, & geminos interdum excludere, atque^t alterum pullorum maiorem effe , alioquin negare omnino geminos excludi. Vetus item quidam ; Ariftotelis interpres, vt ex recentiori quodam citat Ornichologus , ad eundem fenfum ver- : tit ex Arabico hoc pado: £7 in quolibet inueniuntur gemelli , & vnus gemellorum paruus etf, I & alter magnus multiores eft parttus mon ftrofus. Sed Gr*ca Anftorelisexemplaria ,nifi mendum fubeife mdicemus, ita habent, Toiffiv hv dXXtt yov/jua,, UAltS 6W rd /uhjuii^ov.ud I o^atiov yivtTAi uuvSiSv^m ,7(i Si TitenatAov TipuT&Sis: hoc eft, vt ego arbitror : exteris itaq--, gemina foce unda funt , ni fi quibus hoc contingit , vt alter maior fuerit , alter minor. In ijs (tnim tandem in mon {irum degenerat, qui minor nouijjtme prouenit. Quibus verbis aperte ha- bemus, eiufmodi geminorum ouorum partum minime ex Ariftotelis fencentia monftrofum dfe,fed ex minor ibus, qui nouiftime generatur in monftrum tantummodo abire.Et videtur certe Pl inius vel ex profeffo cum At iftotele , quem alioqui alias vbiq; fequi folet , hac in_j ire minimeconucnire, quando Cornelium Celfum authore, non Ariftotelem citet. Vtra auc fententia fuerit verior monftrabit experientia. Mihi quidem Ariftoteli adh*re multorum iide dignorum relationes, & experientia ipfa cogunt5atq;eomagis,cuminquibufdam— » Plinianis exemplaribus habeatur , vti tedeannotauic Claymundu$,non aliqui, fed aliqui* negant omnino geminos excludit, Otnithologusqu*rit, an legendum in Ariftotelis ver- bis non 9tA Iwo&a , fed or n&yivtrcu praefens loco pr*ceriti iytmo accipiendum fit, vt non (impliciter hic de ouis geminis feribat Ariftoteles , fed de illius cantum Gallina? ge- minis , quorum hiftoriam hoc in loco recitat hoc fenfu ; Ex ouis ododccim Gallinze cuiuf. dam omnibus geminis, pauca quaedam irrita fuerunt :c*cera vero omnia ritefoecundamifi quode geminis pullus alter femper minor fuit ,& vlcmius ( alter fcilicet minor de ouo poftremoexclufo vel parto ) monftrofus, Vt vt eft , eiufmodi partum minime monftrofum effe concludendum eft : nam !kg Pierius Valerianus apud Macedones Gallinam reperram aflerit ex aliorum relatu, quae oua duodeuiginti femel ediderit ,& incubitu binos pullos^ ex ouisfingulis excluferit. Quod vero germina quaedam fingulis diebus edantid Patauij ' fefe obferuafte teftatur tertio etiam nonnunquam addito , verum eo abortiuo , Excellen- tiflimus M. Antonius Vlmus, cuius paulo ante mentionem feci , experientia monitus Pie- rium vera narralfe alfeuerat, fed quam i pfe gemina peperiffe vidit, eam id bis in hebdo- mada tantum praeftitifte aiebat , idq; horis matutinis , & vefpercinis Gallinamq; tandem_> obvteri decidentiam obijfte,fuilfe autem Gallinam Patauinam. Vere itaque monftrifi- cos pullos dicemus, qui gemini ex vnoouo proueniuntfimul coniun&i. Fit enim ftepe, vt pullus fit bicorporeus, vnde apud Albcrtum legimus. In ouis quibufdam gemelli funt, fed alter gemellorum comprimit altum , & aliquando ruptis telis ( tunicis ) bicorporeus generatur. Abincu- Ornithologice LiRXlV. ipj Ab incubatione ethm differentia? capi queunt:fiquide alise femel, al/a? bis terue,alia? muf Differentia toties incubant . Florentinus authoreft in Alexandr/ailja, qua? ad -digyptum fpedtat ab incubatio Gallinas qua/dam Monofiras dici, ex quibus pugnaces oriantur Galli, qua? b;s, aut ter in- "J* ~ cubent,poft abfolutioncm fcilicct pullis ip/is fubtradtis,.ftoiffumque enutritis. Ira contin- git vt vna Gallina quadraginta, aut etiam fexaginta , & plures v,nico incubatu excludat,- Differunt denique moribus & ingeniomam praeterquam quod alia? domeftica?,& a UxCyl ueftres vocantur, inter ipfas etiam domefticas quaedam fuapte na.tura.a-d.ee mites, &citu res funt vefine humano confortio vitam tranfigerc quodammodo nequeant:cuius rei ocu- latus teftisTum . S iquidem ante aliquot annos in fuburbano meo Gallinam alebam, qua? a Moribus. pra?terquamqudd tota die fola per domum abfque ceterarum comitatu vagaretur, vefpe o ri ad quietem fefe receptura nullibi nili prope me inter libros, eofque maiores etfi aliquo- tic's abada, rec-ubare vellet .Aliae contra adeo fer? funt, vt homines prorfus fugiant ,tan- tumabeffjvt earum familiaritate gaudeant. Alia? in propriam fobolem feuiunt, alie oua, poli quam edidere, abfumunt. ' FORMA, ET DESCRIPTIO C ■ _ v- • . f 'I ' \ ... Galli.,& Gallina? in genere. ■ ! ’’ 0 1 i :DV. ’ i\J., , ' . ; . RISTOTELES 4 interprete Gaza Gallum Gallinaceum Alucone minorem ^|J effe prodidit ; fed id olim Dodtiffimi Petri Bellonij authoritatede maiori Alucone intelligendum effemonftrauimus : alioqui reuera Gallus AIuco- ne multo ma.oreft. Quod ad colorem attinet, is in toto Gallinaceo ge- nere aferibi non poteft . Huic enim foli fidipedum altilium colores di- uerfi funt. Nam alijs huiufce generis altilibus a!ius,atque alius coloreft, &in fingulis ve! color vnus per totum corpus, vel varifVnde SolonaCrefo dxquifitif. jfimie omnium ornamentorum genere fplendente,fublimiquc in folio refidenteinterro^a- tus,an pulchrius vnquam fpedtaculum vidiffet , refpondiffe fertur ,tcfte Laertio, Gallos Gallinaceos naturali nitore,& incredibibili fpecio/icate vcftiri. Et Aelianus in rationis expertibus naturam mari pra?i ogatiuum honorem, atque pra?ftanriam elargitam effe tra- dit ifirpens, inquit criftatuseft ■, Gallus item forma excellentia illustratur . Verum et/i cuiufmodi propo/jtio vt. plurimum vera fit, & in Gallo noftro etiam Iocurn habeat vniuer- falitertamen vera noneft, fiquidem, vt multis in locis in primo opere oftendimus in rapacium genere feminina? maribus , & pra?ftantiores funr,& pulchriores.Gallus criftam capite gerit , eamque femper exertam , atque rubentem, dummodo integra fanitate ^ fruatur , quare Teocritus eum OomxoAapoi» vocabat perperiphrafim. Talem criftam fo- Ius,tefte h AriftoteIe,fibi peculiarem fortitus eft- fic autem inftitutam vt nec caro fir,nec d natura carnis omnino aliena, a peclat/Jfimum injignejnquit c Plinius elcgantiffime hanc criftam depingens Ariftotelemque periphraftico>s explicans Gallinaceis corporeum^ fer- ratttm^nec carnem idefpe^nec c arula fine m -^nec callum wre dixerimus , verum peculiare. Vn- de apud Ariftophanem wp^acrictv crifiam peculiarem potiusquam caifidem folus redam, vt vulgaris interpretatio habe 1 1 n verfu. 'i" upa^h^ilm' %vp/3a(riav 7cov opviSov /uovos debemus interpretari, quoniam, Vpupa, Alauda, cnftata, fimilefquecriftata? volucres aalioqui criftam etiam eredtam gerunt : quare redte Hefychius in hoc certe prudens Mjp.fctfilciv criftam Galiinaceam tranftulit:puto autem zctpficttriav legendum , typogra- phique mendum effe. Facile enim fuit pro Kctp/3*■ (militer iw.c ollo , &dorfo , videlicet cum irafeitur , at ad 0 -T pugnam fefc parat. Plinius etiam caudam falcatam in fublime erigere Gallum dixit.O rp av Maltfaedete. Hcfychius,& Varinus pcculialitcr Gallinacei caudam vocany . Pennas illas, quos Galli* Calcar. nis,& Capis [aginandis fub cauda euellimus,quidam Germani, tefte Ornithologo, a tau Acfione Maftfaedercm hoc eft pennas pingucfadforiaspriuatim nominarunt . Armantur calcari mares potiflimum,vt fcrjpfit Ariftoteles, & f^min^ magna ex parte ea non habent. In maribus in magna mole quandoq; cxcrefcut, quales ilii funt,quos pdft depingeremus. Orniriioiogix Lib.XIV. 197 Obfcurus quidam de natura reru huiufmndifpicula, feu calcaria in Gallinis errore potms» quam opere naturas quandoqj dan n adit : verum quaruuis mihi raroGallinas calcaribus praeditas videri contigerit , tamen At ifi.oteles id affirmat ita fcribens r Callinicum mares •vicerint, cucununtxrtftaq-, etia caudae]-, erigitur , ita. ne facile frater e a fit, an femina fint,cc - gnofccre \nonnunqud ettam calcaria paruaqs enafcunt.ur. Et i lulius Alexandrinus, nelcio i I1K2 2. dc uunquidex propria obferuatione, an potrusAriftotelis authorirate fu per hac re ita fcnbitU fallibx. 7* Quid?5 an non Ari.ft0te.U3m authorem habemus, videmufq;partim aliqua odoipfudem nos» Gallinas, quas ruaris animum induiffent, experta femel de Gallis vidtoria>fuperi»enirc ma- iores coit ufofitas,, irrito quidem conatu, fed fobtastamem& quod difta.m primisnoftiacon- firmat, atqj a uthor idem eft,cri!h,caudaqj Gallorum iamorem erecta vitas, tanta marium fimihtudincj vt difcernece non facile fuerit., Ijfdem dbferuatum parua quoq- nata calcai ia quasdam locis fuis. Harc ille. Ai iifoteles naturam arbitratur calcaria addidiffe. in auiumge- Calcaria nere tjs , qua. ob corporis molem funt advolandum minus, idonea. SedhcEC propofitio , quod quibus da> pacetanti viri dixerim , quo minus, vera fir ,Gailopauo, Otis , ac id genus 3ues aliaeoften- la* dunt, quae licet ad voland.fi aeque ineptae fint,caicaribusnihilominusc3renr. Calcaria cum Ariftotelis ab alijs Atticis, tum potiffimum ab Ariitotele7r^«*Tpfl6:appellantur:Dofice 9rAa«r^5com- ei:r<^- munifer xtvrpa. Casteras partes cum alijs plerifqueauib.us communes habent: Si quidem — T'f quod /'Plinius Gallinas probet imparibus digitis, idnon. de numero dicere vohnffe vide- ***rpc^ 20 ri pofifet 5 fed quod non. deberi nt aeque longi effe , nifi etiam poft fu biti ngercts aliquando c? ‘ 10'c* } fuperquatuor digitos tranfuerfo vno : nam.inde quinqj digitos intellexi Ile, n 5. nue em calcar illud, quod aliquando eis adnafei ex A.i iftotele diximus, aperte videmus :& Columella et Gallinas probat, quaeqqjnqj digitos habent , ita tamen ne'cruribus emineant cranfueifL.» calcaria^ Quare quid de eiufmodi digitis:dicam, plane ignoroiciim aiioqui pedes penra da-, ftyliheqj in auiumhoc genere, hec in alio.obferuari, nili in monftris ex abundantia mate- Pes Galli- rise videamus : qualis, ille pes pentadactylos elt, quem mihi olim nefeioaquo donatu.m in qumqv di Mufeo meoreferuoc. Vt vero modo quoad fieri licet breuicer Gallum nofttum defaibar f**ls nuis* itaqjdo&iffimi/Angli Politiani elegant iflim os hofee verfusprms citabimus, 4,r,c Comes it merito plebis, cutexa.Rcgi». _ _ .. ^ Formofo regi, cui vertice purpurat alto- Fafiigiatus apex, dulci q-, errore corufca Splende funt ccruice tuba, perq-, aurea colla, v N Perq humeros it pulcher honos, palea ampla decenter - Albicat ex rutilo, atque torofain pectora pendet c . , Barbarum in mortem 1 fiat adunca cufpidc refirum. Exiguum fpatij roflrum. Flagrantq-, tremendum Raui oculi , niueafq-, caput late explicat aureis Crura pilis hirfuta rigent yiun6turaq j nodo Vix di flante (edet, durus ve Frigi a mucro Armat : in immerfum,pinnaq-»kirti:q\ lacerte ... Protenti excurrunt, dupliciq-, horrentia vallo, t. • : Falcata ad Culum tolluntur acumina cauda ♦ , . t - -j A Ha&enus ille. Probus v pef.timefcat, fed pro eifdem illa oppugnet : alioqui Columella pugnaces , & rixofic hbidi^ nis.Gallos improbat, quod plerunque caxeros infeftent, & non patiantur inire feminas, cfim ipfi interim pluribus fufficere nequeam. Vode& alibi dicebat. Mores autem qua-m-. yputs.mnad pugnam , neque ad victoria laudem prapareniur : maxime tamen gencroji probans tur, vt fint elati , alacres , vigilantes , & ad 'fapius canendum prompti , nec qui facile ttrrean' Tarrj’ rici, tur.. Nam. interdum ref/ (Iere debent protegere coniugakm gregem : quin attollentem mi c d 1 a ,<3c nas fer pentem vel aliud noxium animal interficere. Florentinos pugnaciifimoseligi vult, Chalcid ci eofqi.cum yfu»atque experientia,tum fignisquibufdam incernofciaic;fed cales ob allatam cur luden a Colu mella rationem potius improbantur . Deliaci, qui Gallorum educationem pia?- tur,& vitu cipue ccicbraueresTanagricum genus, Si Rhodium probabant, nec minus Chalcidicum, perentur. & medicum (quod ab imperito vulgo litera mutata Melicum appellatur )quoniam pro- cera corpora animos ad praelia pertinaces requirebant ; aurhor eft idem rn Columella- > ,'Ak\ K 3 • Hos JO Ifn Ruflm,, Stik oiQfoi . ■■ ■ Dde^uS. Gallorum- fj lib. 3 . «r. 9. dcvsmit Pulli opti - mi qui. Galli fala cillimi ale di. Cnftae lau- dabilium Gallorum. Roftrum. Palcse. Collum. Fetos. A«as. Cauda. Crura. Vngues. Gailin^ fig cudas qu®. Gallina quf impro bamuf. Hadriana» rum laus. o nb. 3. de gfB. Coi Pumilio- nes impro- bats A iau datae. Qujg ad ci- bum pro- •beniuu i 08 i V I visis Aldrouandi ** t / Hos item M. Vano iaiidat» quod pulchri fint, & ad pra?Iiandum inter fe idonei, fcd ad pat • tus damnat, ceu ahjs flenhores. Rationem Columella rei jcit in corporis gravitatem» ad- ditqasinertes ciTe ad incubandum, mulcoqjroagis ad excludendum, & raro foerusfuos edu- care, nimirum eorum Gallinas. Er n Plinius tofdem ad bella tantum, & pra?ha aflidua na* fes tradit , ifqs etiam patriam nobilitaffe Rhodum, ac Tanagram : fecundum e(fe honorem habitum Medicis, ac Chalcidicis . Quibus itaque cordi cft eagetoera-, inquic Columella pre* ptev corporum fpeciem pondere : cum exceperunt osta gener oj arum ^vulgaribus Gallinis fubq~ ciunt , & albis ixcluji pulli nutriuntur. Et mox ommum horum nothos pullos optimos effc ait, quoniam paternam fpeciem gerant, & falacitatem^foecunditatemqj vernaculam reti- 3« neant. Sed vt ad vernaculum genus reuertamur»& vt omififo illo Grxcorum fludio,qui fe~ rociflimum quemqj alitem certaminibus, & pugna? pra?parabant, induflrium patremfami •• lias doce, a mus , qui ex eo ve&igal fuum ada ugeat : itaqj ex eiufdem Columella? & Varro- nis potiifimum pra?fcripto illi omnino autkorcs fumus, vt^ilifalaciRimos Gallinaceos alat, atqjin his quoq,,vti etiam in faeminis , quibus idem color, idemqj vriguium numeros elt>& ftatusaltior.Criftas habeant fubhmcs,fanguineas, nec oblongastoculos rauos Illic nigrosirollrum breue,& aduncum, non autem acutum, vt Varro praecipit : paleas ex rutilo albicantes, quae vclut incana? barba? dcpendent:aures maxmiasjcandidiffimaqiteollum va- rium, & aureo luna dubas varias, vel ex auro flauas, per colla, ceruicemq; in humores diffii- fas,pe$us latum, mufcuiofum,ac lacertofumtalas proceriflimas: cauda duplici ordine fin-ao gulus vtriqj prominentibus pinnis inflexam: crura robufta ,breuiufcula ,fed folidis fpi» culis egregie armata : vngues longos. Qui eiufmodi Gallum nadus fuerit, haud dubio ge- nus fuum cohortale infigniter promouebit ,eoq; magis , (i Gallinas etiam ad foeturani foe- cundiflimas fibi comparet. Tales autem fere funt fufeis, aut rubicundis, fl3uis,aureifq;,aUt edam nigris plumis Sint, (i fieri potefl, omnes eiufmodi, finminus,ab his proximecolores eligantur. Improbantur alba? , & damnantur.qudd plerunque molles fint,ac minus viua- ces,tumne foecunda? quidem tale facile reperiuntur. Sunt praeterea, quia candore fuo confpicua?auium rapacium, Aquilarum, Accipitrum, Miluorumqs praedis magis, quam alia: expofita?. Sint igitur matrices coloris probati, robufto corpore, ac pedore, magnis capiti- bus, tcCtis ruiilifq;criftis,&interdum geminis, auribusalbis, &fubhacfpeciequamam-3© j phflimae,vnguibus imparibus. Generojifji.ma, inquit Columella, habentur^qua quinos habent digitos, fed ita-, m cruribus cmwcant tranfuerfa calcaria : quod Plinius etiam teflatur, cuius verba paulo ante citauimus, vbi noffctoaruo eiufmodi Gallinas haud dari diximus.cur vero tales Galhns?, quibus nempe calcaria tranfuerfa eminent, vitentur. Columella rationem hancadiungic, quod id virile lignum fit, illa: vero ad concubitum contumaces, didignen- tur admittere marem, raroq; etiam foecunda? fint, denique cum incubant,calcis aculeisoua perf igant. Anfloteks^Phniufqj Hadrianas in primis celebrant, quod multa admoduoua pariant : qua de re fupra fatis fuperqj difputatum eft. Idem 0 Ariftottles vulgares Gallinas generofis ioecundiores eife fer ibit : corpora nempe illis humidiora , his ficciora haberi, in quibus animus generofus potius confidit. PutnilionesGaliinasetfivetuflas cum propter 4C aliascaufas improbat Columella-Plinius laudat, fed de hac re etiam ante diximus. Si vero cibi futuri caufa cligt nda? fint .* fune qui illas fuauioris carnis effe exiftimant, qua? cibo non abunde eis appofito, fcd quem ipfe pedibus fodientes eruant, non abfque labore, paftae fuerint. Ali j ad faginam aptas podlfimum autumant, qua? in ceruice pingui cute funt. Vt autem in csteris animalibus iufticis,ita in hoc auium genere, optima?feruandae,& deterio- res vendenda?, aut menfa? deflinanda? funt : quod per autumni tempus quotannis, cum fru- dus carum ceffat, commode fiet.Noftra? etiam muliercula? eo tempore numerum minuut* Antiqui tunc etiam ctnncs, qua? trimarum excedunt, vendi iubent. Addo ego nunquam habendas , qua; aut parum foecunda? ,aut non bona? nutrices funt : atquin primis quseoua ve! fua,vel aliena exorhent, neque minus, qua?, vt Gallus, cantare, atque calcare incipiunt. J® Galli vero quandiii fceminas jmpSenc , retineri polfunr. Rarior enim in hifce auibus mariti proflantia eflj probantur tamen iunioi es.*nam &: hoc experientia didici, cum trimatu exce- dunt, implere quidem Gallinas , fed ad Venerem impotentiores euadere. Sed ifta?c de exs- terna Gallinacei generis delineatione dida fufficiant: iam videndum videtur, an ne inter- nas aliquas partes peculiares pra’cacteris volucribus obtineat. ANATO- Qmithologi* Lib. XIV. ipp ANATOMICA. i; , .v: ’ cnoi m zy y > GALE N VS ^Gallinaceos oflium confidentiam laxdfn,cauarn, <&Ieuem habere reflatur. npaAo/?ae, ve ait &iidas,auiuixi ingluuies eft , quae ab aliquibus < pi/craa , di- dtui\lfaec autem m his a uibus,tefte£ Ariftotele ventriculo praepolita elt.Appen- :o dices habet infra-, qua delinunt iiueftina.Atq|,dta mtelligenda fum verba e Plini j alioqui fa- ris obfcura.(7^/^4f '^ntriculut^ habent ingltitikm. Pellicula ccu cortex quidam intra ventriculu Gallinae ftercmideftinat39cchinu:>abafpredineGnEcisappe!latur. Huius pel- liculafscurrt apud Medicos in primisitum etia ad lac coagulandum vfns eft. Sunt qui magna fraude medicamentarios inftitores nobis imponere dicant, quia ex ventriculo, quo nihil in alitibus iftis carnofius eft, paniculos detra&osy&exiccatospro ingluuie v£dant:hac autem elfecaufam3cur nemo hodie cognofeatur,qmfe feliciter in venti iculo roborando pelliculis iftis vfum proficeatuciinter quos Gyb.Log* non ex ventriculo, fed ex primo cibi in Gliinis fcccptaculo,qti6d ftomachu, & ingluus € vocat, hac membraoam decerpenda,fentit/^tqui vtteres hanc vim non ingluuiei , aut ftomacho, id cft,pr» v-entnicnH, quem jtg&ht&v proprie o vqcant,interjori membrana? tribueruat.Na & d Diofcp^i^es-.ifio^V^QiBin.qi^e hac mecn- braqa agen$, i& e Galenus poft id; cular<£«^ BB* Extremitas colli vcednL : , "> .(?” iUli £;uV ( V dias)- . ' dd - . . i -:r * dl5' ■ "" ')1 ‘i 'il> ,us,r! r ;; s « r> *7 * " • - y.a® fbT. srr.ji B* Bima oblonga exitus sommunisj .. i : c , , • ? v..t !SJH .S0J.13V r» ■ * ‘‘ ’ ' ‘ ** ~>’iv h* «stinaiE OVlfJt m £D f r Ornithologia; Lib-XIV. 201 rienti cutaneis fa?minarum.Huius cutis, vel pneputij foramen vnicum exiftit, quod vul- gares podice Gallinaru credunt. Praeputium hoc formam habet fphericam, & mufculutn fubiedum figura etiam fpherka. Nam obtinet maiorem capacitatem & cum vtrumque Preputia in forame cooperiri debeat, cutis etiam maxime erat dilatanda, cui maxime extenfioni fphe- Gallinis ricafigura eft accomodajprominet cutis hxc preputium referens vel ipfius|proportiona- le, turgidum , globofum inftar papillarum apicis . Mufculus cutem prgputij fubueftiens , fphericam , vt diximus , etiam figuram habet, cuius latitudo pollicis cxiltit . Fibras autem obtinuit non parerelJas, vel ceque diftantes , quemadmodum fphin&er inteftini humani , fpinam fed a circumferentia ad centrum coiiuerfas,& diametrales rquemadmodum ex fubiedafi- «nira demonftrabitur , Cur vero os vterl ad fpinam, vel fupernam parcem,ponatur,coi* ‘1 i [ i j , 1 i ; ‘ : 'j ’ C ■ 1 . i i - , A A. Gallina? pudenda . O. Os vteri ad fpinam fuperne . DDDD. circumferentia mufculi praeputium con- ftringentis. V. Exitus inteftinorfpvel podex ad ventre inferne. EEEEE.Fibrx a circumferentia ad centrum perti, nentes . tum ipfum caufam effe opinamur. Nam fupergrcffu ha?c animalia coeuntia, inftrumenta oin proximo habere oportebat, quo facilius ,& promptius inuicem coniungerentur,Exitus praeterea inteftinorum deorfum verfus merito vergit. Nam infra etiam illius eft officium , quemadmodum fcripfit Arirtotel es, quod intelligere debemus ratione ipforum excreme» torum exelementari portione terreftri ad inferiora tendentium . Subftantia vteri mem- branea,&crafffa eft ( vterum nunc proprie didum intelligo . ) Hoc enim corpus maxime v|eri omnium dilatatur, ac extenditur , & in ipfum recipitur ouumiam audum ,ac propemodu abfolutum. Figura eft concaua, oblonga, lat or qua ad exitu pertinet, in longitudinem triu digitorum,ca?teriim angufta,rorundiorq; inteftini tenuis formam reprasfentans . Porrigi- tur enim ab infimo abdomine iuxta exitum inteftinorum vfq.ad locum conceptionis ouo- 0 rum fubfepto tranfuerfo.eftq; ciim extenditur , longitudine dodrantali, cuius longitudi- nis ratione membranam obtinuit a fpina dorfi proportionalem omnino , ac perfimilem inteftinorum menfenterio,quam & vena? frequentes percurrunt cu ad nutritionem ipfius vteri, tum ad oui intrinfecus contenti, dum pertranfit a loco fub fepto tranfuerfo ad ipfius Vteri exi tum,al itionem Membrana autem fpina? colligans, & connedens eadem prorfus cxifticipfi mefenterio inteftinorum , quinimo eadem eft , & fubftantia, & origine:quapro pter confenfum habet vterus pra?fertim cum i pfis inteftinis . Figura vteri inaequalis, alibi angufta,oblonga,a!ibi lata,breuis:iuxta hanc varietatem varia quoque fortiti nomina de- bet.Nam vteri latitudo, infimo abdomini proxima , & in qua ouumiam abfolutum conti- onetur; eft ipfemet vterus, reliquum vero corpus anguftum, oblongum rotundum, quod ad feptum tranfuerfum extenditur, vel vteri ftomachus,veI vterus produdus, extenfufue, vel vteri gula nuncupari poffet.Eft autem membranea, & tenuis, admodum diuerfa a reliquo, vtero protenfo, & a fubftantia ipfius vteri , qui ad exitum iacet . Nam finis hic membra- neus fubtilis,& pellucidus exiftit, ac exanguis . Inteftinum quoque vteri ratione figura? & quantitatis ciim longitudine rotunditatem cauernofam habeat , merito diceretur , cui accedit membrana? occafio hanc vteri extenfionem , vel produdionem fpina? colligantis, quod mefenterium vtcrinum appellamus. Intermedia pars vteri, qua? eft, illius portio ab vtero proprie dido, finem imerjaeens cralfam obtinet fubftantiam albam, ladi fimi/em,& ' . "in feme- Intcftinns vr teri. Meseterium vterinui», / C 202 dsis i i in iemetipfafti confidentem , cuius mefcreon' multiplices venas, habet , Huius fubflaoti* co&aoui albuminis guftufaporem exhibet . SEX V S. Sexis diffe* rentia. Aquila vnde di&a. Galli guttus, Simis guttus a hxodti66 EX V tam manifeftehocce Gallinaceum genus natura didinxit, vtpror- fus fuperuacaneum iudicauerinijfuo loco eiufmodi differentiam ponere. Quare & Grammatici marem Gallum, fa?minam Gallinam nominarunt, & nomen quod fciam nullum habent, quod vtrumque genus compledtifiraul queat» Cur vero fagacittima,ac prudemittima in omnibus natura, tam ma- ic nifcdis fignis,er<^da vtpote crifta,iubis aceruiceper collum dependentibus , cauda maio- ri.infigniadpraa-liandum calcari a Gallina feparare voluerit haud fatis mihi condat. Cre- diderim tamen id ideo fa&um effe,qudd vnus multis femellis fufficere debeat,eafq; ano- xijs quandoque animantibus tueri. Nam eiufcemodi partes infignem, qualis ftrenuum pa- tres familias decet, grauiratem pr^fe ferunt: quare etiam maiorem Gallinis creauit, & gra uiorem denique vocem dedit . Sed idheee alij altius perferutari poteruut. VISVS.GVSTVS. A M E T S I rapacium genus, & in ijs maxime AquilaTajtera animantia,v02c lucres vero potiHimum vifus acie praecellat , adeo vt nomen inde fibi acce- pi ff e plurimi velint, Gallum quidem nodrum no parum oculorum acumine vigere etiam vel inde habemus, quod rapaces aues,& Miluos maxime loge a reliquis anibus imerftinguere egregie cognofcat .Qua in parte fortalfis etiam Aquila? praeferri debeat.-qua? fanem hoc parum Aquilinis oculis fuit, cu ad Aefchi- li celeberrimi poette;eius diei ruinam, vt ferunt, fatis pr^didam fecura Cadi fide cauentis albicantem caluatiam faxumeffe rara,tedudinemdeuorandam demittens, miferum illum occidit, vt velob hanc vnam caufam Aquila? vifus hebetari aliquando videri poflic : Gallu vero nodrum eo magis vifu valere condat , quod vnico tantiim oculo furfum eleuatose- per rapaces aues infeftiflimos hodes fuos obferuet,neeximprouifo, vel pullum aliquem, 3< vel femellam, aut ipfummet eripiant e corte , altero diligentiffrme minutilfima quaequein locis etiam parum lucidis difquirat. Guftum item exquiheiflimum Gallinaceus habet, qua in rc fimia?,cui alioqui omnes vnoorepaimam attribuunt, nihihnihi cedere videtur. Il- li enim, vt de rebus iudicet, neceffarium ed, vt dentibus fuis eas prius confringat , noder vero Gallinaceus Gallus arididimum quodq; modo id ore recipere queat, ilico dijudicat, vt a Inlius Cadar Seal iger docet. VOX. CANTVS. % In Phy fio , ALLIN A C E V $ Gal lus eandem ferefemper nobis vocem occinit.fed qui animofiores funt, grauiorem edunt , tefte Aridotele, inc/piuncautem cantum,quum in dii ire Gallinas incipiunt . Gallina vero pro varijs actioni- bus vocem immutat. Aliam enim iens, aliam parturiens, aliam pullos enu* triens edit; alioqui & illa gracillare dicitur: Gailus cucurire, vnde Philo- melae aurhor . I : ; • • .. .. •>< . i Cucurire folet Gallu f , Gallina rraciliai , Gaza, quoque apud Andotclem pro xoxxot^fti^qua voce Demodh.pro Galli voce etiam! vfus cff,cucurirc vertit. Pollux & Scholiadcs Arifiophanis Cuculo propriam eam vocem elle afferunt. Vnde coccyffare, inquit Cadius,ideft v verbum habent Gr?ci fiCtitiu ex Gallinacei v.o'ce,& Coccygis . Alibi tamen Scholiades,ciim Aridophanes de Gallo di xiflet Q7rora.v /uovov bpOp/ov acrn addit j£ojcj£i/<^eiv, enim tum proprie dicitur Gallus , cu parta vi- Horia canit & Varinus vertir, tnttar Gallinaces clamo . In qua item fignificatione Theocritus vfus, eft dum canit io' AdpOpio; aAA ov dximcop KozzvcJm rapx«aoiv,&c. Ite Cra- tinus apud Euflarhium xojejtc^e/i/,, inquit, rov d hszrpvov aiitc, dvixoArcu : qui & hoc Platonis Ficuerbium. Comici citat, c^m Nibascocyflaucrit: id verbum de Galli voce, non autem deCuculidicitur.Traduntenim mThefialomca Macedonias cu>itatc,vt lupra ctiaa.nnota* uimus, vicu efte, cui nomen Nibus, vbi Galli nunquam voce edant. Hinc merito xexxo/Sdax ■opw , & dp^proxxvg Gallus Hefychio , & Varino dicitur . Haud tamen interim nego Cu- culo cam vocem conucnire: liquide fuo loco id alias oftendi. aJW verbu de Gallinaceorum vocepriuatim vfurpari feribunt Pollux ,&Euftathius Gallinas graollarc diximus , ali jpb pare dicunt.Nonius pipare illis proprium efie, Varro Aboriginibus, vt id e Nonius c itat Bos inquit, mugit , Gallina pipat : & rurfus , inquit, pullos pipare pixit .Sed pullos Gallma- 50 ceos, & eiulmodi alios propriae pipire Columella ait, fed pipare forte prilci dixerint. Namu, apud Feftum legimus pipationem Ofeorumlinguaclamorl plorantis vocari.Dum incubant Gallina:, vocem mutant propter aflfe&u pullorum. Tunc enim acutior euadit.Eas ruftici, fce- fte Columella glocientes appellant? Longolius crocitantes, Faftus etiam glocire, & glocit*- re proprium Gallinis eflfe ait , quas incubaturaefunc.Hebm , vt in fyrochaldaico di&ionar io legere eft glelogh dicunt, Ka,a«.d^eiv vero dicuntur circa partum tefte Hefychio, Varino, & verbum cft Atticum , cui timile eft Germanicum gaggfeo, HnsPolitianus ,& Longolius fingulcire aiunt. Pollux vero hoc verbum de Meleagndu voce in vfu efie feribir. Qua de caufa queritPamphilius in dialogo Gyb.Long. cur Gallina canturit , ofikinamu-» cortalem petens. LOSG.Non canturis, fed lingultic. Hoc enim verbo Varro vocem Gal- ao tinarum fradam, & intra roftra formatam imitatur. Rufticorumgens Columella tempore glocire maluit dicere. PAMP. Gallus etiam fubinde fubgultit.LON.Re fed cum cantae cucurire dicitur Latine, Grrece autem xoJiry^v.Haec Long fed Columella,vt diximus, ruftT cos fuo tempore glocientes vocafie fciibic, quae incubant, quas, feruato ad huc nomine, ru- ftici Icali.Chioccias voc3nt,nirnirfi a voce, & Be!gx,& audio Klokhennen.Rc&e vero Gal- lum cucanit.cucurrire dixit.Gallina ec, cum eam eft initurus Gallus, voce format exile»itq; mauca.Hocfuadet experientia, fi quis ammaduertat. Gallinam a Gallo fubfidfread coitum paciendUjtunc enim eam is roftro ferit, qua definit collu,fedleutter nonnunqua,quod mor- dere vocabat riusfcribit, vtfe vigilantem reddat-Sunt qui profunda no&e validius,ma- eutino vero tepore remifiius cata re putet, eius rei hanc rationS aflignantes, -quod catus veto fer itur, ventus autem no$u,quam fub crepufculum matutinu magis fpiret, cuius beneficio longius audiatur.Vt vt eft media fei e node canere, rurfumqifummo mane,t aclalu,ac no- tum eft, vtfupecuacaneum fit fupex tali re aathoritates veterumcitate.Vt modo de vtilitatc huinf- Koxxo#®** OpSm * xoxxo$. Ghelog, Canturire Singultire» Chioceia* Klokhene Mordere Gallinam quid luue- nali. a Satyr. j. h c. % c In Tbor • mms . A\2XT3i>p&- QMvia.» quae vox* Praecones vocales. Gallus cur alas canta. turusqua< tias<> d U i a 3 Gallicam» Sus diem* & nodem diftinguit* Gallicinia CdticiniUo Diluculi*. Mane» f /. l.ftr.i « Prouerbii| £ In 60nt • Gallus, cur O^t4p0(j56) — tesdidus. g Eidyl, itio. \\l i .amor» Pneri fra- gi fumma mane fur- iunt. Cur mili- tes. Galli can - ui.amenf. V igiliai'6 hierogiy-- phicum,& excubiaru. Cur mane cantet. Vlyfsis Adrouandi huiutmodi fiue camuss fiue eucuritus , quam hominibus praedat 5 dicamus , fcire licet , ve- teres in primis gnomonibus horanj nondum repertis nodis deliquium , & accedum dici eo medicos efife: etenim jnitfum aprimamedi# nodis inclinatione ordiebantur, proximum- que tempus Gallicinium vocabant , quod eo tempore lucem multo ante prsdentiens inci- piat canere» Tertium conticinium, cum &auisconticefcat,&hommes vnaconquiefcant. Quartum d luculum mane, cum clarus lam diesedfetab exorto Sole. Itaque fecundus Gall cantus multo Sidis exortum anteuenif, vti Iuuenalis quoque meminit inquiens; £fuod tamen ad. Galli cantum facit ille fecundi Proximus ante diem Caupo fricta & e Horat ilis icss Sub Galli cantum confultor vbi ofia pulfat , Ah hac veterum confuetudiue , quod fcilicet nodis deliquium , & accedum diei Galli can- tu ludicarent , fumprum efthoe vulgatum prouerbium ; Priufquam Gallus iterum cantet idertjadmodummanej&aneelucano. Videturautemdefumptumex/Ariftophanc, Od «T &t/ud ef/a tot’ ort to «fsvVipo? AMxrpvcov \Sbyytvo, id eft: minimi gentium Ne ft 'quidem te ille appulijfes tempore* Cum Gallus iterum caneret . * °* Quia ver6 ita die aduetat e hominibus inclamet} «/^spuipoirocGraxis vocari meruifsquafi di€ canens. Qua in re eqmde maxima mortalibus vtilitat e praedat: quod 'tue fibi relinqu edum ledft fciant,cu eos Gallus a profundo fa?pe (omno excitat, vnde dAiuropu* & 9 dXtxrpvaveL didueffe ance etiam diximus.HincapudgTheocritum duodecim puellae Thebanae Helena? pollicetur fe mane reuerfurass& noyum epithalamion,feu carmen nuptiale cantaturas , vbi wpdroc doijos* ideft, primus cantor, nimirum Gallus Gallinaceus e cubili fuoinfonuerit* Niv/ueOct, xcef/uis hbpSpofe ,aclubentiaad initum quolibet praeeant cantu^quemadmodu alibi atteftaturec Plinius, tum vero,vb£ait. Perdices feminas concipere feperuolantiu afflatu fepe voce tantu au- dita mafiuli. Cotingere aute Gallinaceis autumant > quod fere exteris vfu venire copertum eft,vt pera&o cibo»refedoperquiecem corpore, ac inde maxime vegeto libidinis titillentur pruriru:inceruuIfiisautefomiius,ac identide reperitus catus frequentijecausa facilefugge» rat* Huius opinionis adagiorum author abamico fuo Leone accepta ad Jucit pro miraculo, ^o vtaitiScaliger.Leo vero ille, quem adagiorum au hor citat, caufam inrna ha?c reijcit,quod fcilicet pronodem cibum depellens, eu nq^ in omne corpus diuidensmodificetur,quieteqj. plu ima fatietur» vt Democrito apud Ciceronem vifumeffe ait,- fecundo quod auis fitfala- ciflima,&intercept',& frequentis fomni: tertio vt Gallinarum foetificatio iit plenior & foe« cundior.Mihieorufentecij plurimu arrider,qui ad occultam cu Sole amicitiam confugiunt: fiquide alimenti defiderio nocanere ducemur, quod(vt Scaligeri verbis vrar)etiam fatur ca- nar: nec Gallina^quoniam canit a coituideinde canit prafeote illa, quam tunc non rnit,nec nadu*cumalioqui multas fecu confertas habeat iaceces,& immotas, quibufeum tamen non coit.Rurfus nodefunt,qui nififtatutis horis canere Gallum dicant: quinimokCardanus to- tum naturale diem in odo parces diuidereillf^author eft, non tame oriente foie canere, fed [acum accedit ad auror^ terminos,fic & ante mcridie.Veru n eiufmodi opinione prorfus erro- nea elfe Iui ius Seal iger tamin excubijs,quain lucubrationibus fuis expertus ceftatur:& re- uera alios ec alijs frequentius interdiu potiffimum canere obferuamus , nullo feruato t epo* re.Ecfi vero vecereseorum cantu tempora fua diuiderent,haud tame ideo credendum eft,ea te exade. & minueim diftinxiffe, vt horarii pulfus facit,fed circiter id e cepus faeaueocci- nifle.Gumitaq; nodurno Galli cantu tanta hominibus vtilitas, quale diximus cedat, haud defunt tame, qui ob vocem eam quoties audiant, Gallo malacruceimprecentur, pigri nepe, &defidio(ihomines.,quifomno tantu,& ventri ftudet: quales olimSybarite fuere, qui Gal- los, vt i Athenaeus refert* in ciuitate haberi non permittebant . Erant autem gens molliffi- ma, effeminata, acadeo delicata, vt nonfoliim hanc alitem in vrbe nutrirf prohiberent, fed t&omnes etiam artes quae ftrepitum faciunt, veluti fabrorum omnium, reijqerent • Vt vcro & delicatishuiufmodt homuncionibus qonfulamns , vt Gallum domi alere poffinc ,qui neque canter, neqjftrepitum edat, inquimus*, duobus id modis pt ceftari poffe, nulla tamen ilii illa- ta noxa»;» Plinius enim circulo e farmentis addito collo nocaraturu promittit,Albertus ca- pite, & fronte oleo inundis.Haje experti, fi vera eoru authorupra?ceptainiienerint,Gallurn obfuturam prole nutrire poterunt , vtea fiepius faturi fomno comodius indulgere queant. Prastereacartratus cantare definit:idem nidus facit canquam pudibundus: deniq; cum ouis incubant, vt Aelianus teftatur, quali eiufmodi olficium virum dedecere non ignoret. „ SALACITAS. COITVS. PARTVS. Incubatus. Generatio. Exclufio. SAlaeiffimum animal Gallum efTequamuis vt Albertus fcribit,ad vnum ouu f^cundan- dummultiores cu eadem Gallinacoeat,40ppianusprodidic.Quodfane,etfi alias irem denturvolucres, quarum libido apud authores magis celebratur, vt in Aquila? hiftoria diximus, cuius congrelfu Maris & Veneris adulterium indicabant, & Paffer etiam ftrenuif fimus in hac venerea palcftra habeatur athleta, verum effe videbimus, Galli libidinem cum carum libidine conferamus . Aquila enim, & Paffer fimilefq; falaciores alites alia? falacita ’ l S ' um Lotus her- ba folatis. i Ex- 2,^9, Trobl. 1 6, Propria se tenua. k lib. lo.cfe fubtil. Cardanier ror. Gallos non exade ho. ras diftin-- guerc.. 1 Sybaritae cur Gallu in vrbe no admitte- bant. tn ia,® ,c, 4 \ a in tx?u, Gallu tff* omn.u diu um lalacif fimum Gallum cum Gal- lo coire. £lib. 9. d lib. 9. bif, cap 8. e In i. num . rario* ne vtantur. Lex deGal lo. Onascur i Deo puni* sus. f 2. deGe- gter»c. 4. gUkj.c.4.6. Salacitatis Galli cau- fa Seminis copia» Ariftote* Ses explica Sus. fc&r.lji. i Ex- 2722. Capj. cur podagra afficiatur , & noGallu 20 6 Vlyfsis Adrouandi tem fuam toro anni tepore minime exercent, vt facit Gallus nofter,qui fingulis diebus quin- . quagefies, & amplius vxores luas, quas plurimas habet, init, cum contra vnica illi contenti fint.Teftaturv.ero eius libidinem, rion.folum Gallinarum maxima rui ba,fed acerrima; etiam pugna?, quas non ob liberos cibumue committit, fed vt feminis potiatur folu , quales etiam fcanes confererefolent,athiquod fimulvnam inire non detur, illequod vllam exfuis ab ahqno contaminari nolit, qua in re fapientis patris familia munere fungitur, ac non aliter ac hic honori fup confidere videtur : quinimo tanto amore fuits profequitur,vt fi mori contin- gateas,ipfecontabefcat moerore animi. In fuper non hinc tantum Galli falacitas cognofci- tur,quod tanta frequentia tu propri/s vxoribus coeat , fed in eo magis , quod vt b Aelianusip etiam refert, fi ili* defint , a mafculino genere minime fibi temperet, fed in media etiam—» corte, qui recentior aduenerit, eum ineakEtfi apud Plutarchum Grillus Sophifta apudCir- cem deformatus in brutum neget ex brutis vllum mafculam venerem afedare, Nam& Ariftoteles apud f Athenaeum fcribic, ex ijs Gallis, quos Dijsconfecrant, qui prius dicatus eft,fubigianouitijsdonccofferaturalius,quodfi nullus donetur, inter fepfaeliarG & a vi- atore fem per in iri vi&um Sed locus ille apud ^Ariftotelem fic \cf\tm.Vbi fine feminis mu- ner ari} , dicat iq\ ver fantur Gallinacei , non temere eum qui nuper dicatus acc effer it , omnes fub* iungit: vb» nihil de pugna meminir.quod Athenseus ex fe addidit.Ob tam foedum, & horren- dum Galh facinusoiim, tefie e Plutarcho lex erat , vt Gallus fi Gallum iniffet , quamuis et- iam Gallina abefiet, viuus combureretur. Vnde videre licet , qua mu Ida eiufmodi nefa- ai t ium fcclus pr ifei punirent in hominibus, fi id in brutis faciebant :nec fane immerito , cunu eiufmodi flagitio(i,& nequam homines, qui tale peccatum committunt , humana? natura? vim inferant , & interitum humano generi procurent ,in fterilifolo femine effufo-, quod in . Ona filio luda? feuere admodum vendicauit Deus. Quare lege Pontificia tales a coetu ho- minum arcentur , rurpiufque adulterio vifum eft ftuprum virile. Sed vt vnde digrelfa eft 1 oratio reuei tatur , Gallus nofter in maiorem adhuc longeque detefldbiliorem libidinis no- tam incui rit,dum cum alijs etiam volucribus, qua?fui generis non funt,vt cum Phafianis,& Perdicibus, vt poftea dicemus, coe3 1, quod teftatum etiam reliquit /Ariftoteles. Sed forte Gallinis magis adhuc vitio vertendum eft, quod &ilfe ab ijfdem volucribus fefeiniri per- mittant, adeo vt multi diuerfas ex ijs cum alijs coeuntibus foetus excludi promittant. Non 3*1 parum etiam Gallorum faiacitatem arguit, quod Mna feas apudg Aelianum memorat , ni- \ mirum nunquam ad Gallinas, qua? in a?de Heba? , ipfi vero in Herculis pafcerentur , inter- i fluente vtramquetedem riuo perenni, &lympida? aquae nunquam tranfuolent, nili cum—» libidine ftimulentur. Tanta?inhis volucribus libidinis falacitatifquecaufa eft genicale—s i femen , in ijs maximopere redundans, cuius irritationem perferre nequeuntes , in libidi- 1 nem proruunt. Tanta vero feminis copia abundant, vt Clearchus apud Athena?um au- ; thor fit, eos non folum cum vident feminas id emittere , verum etiam cum vocem earum_, exaudiunt. Quare quid fibi velint illa Ariftotelis verba '.Gallorum teftes tempore conus ma- gis confpicuiftnt, a multis non puto intelligi.Nam cum fingulis fere, vtira dicam, momentis coeat, fingulis item momentis teftes confpe&iores euadere opportere : quis inde colligat,^ quod alioqui abfurdum effit afttuere. Ego vero hanc philofophi fententiam dupliciter ex- poni poffe exiftimo, primo nempe ipfum comparare Gallorum retatem perfe&am a?tati im- ' perfc&x, aciuxta earum differentias magnitudini, atqj paruitateteftiumreftimare.Certif- I firnu enim eft his auibus vtcunqj falaciflimis vel a primo ortu non adefle facultatem gene- ratrice. Exemplo fit seras puerilis humana, ca?terarumq} fpeciertim tenella, qua? ad cohum eft inepta : atq; hac ratione Ariftoteles dixit Gallorum teftes tempore coitus eflemagis 1 confpicuos,ac fi diceret, vbia?tatem validam obtinuerint, & vfui veneris aptam obtinent, pariter teftes grandiores,quam habebant in a?tate adhuc imperfe&a.SecUndo liceret forfan eade veiba hoc modo interpretari fcnfu ipfo duce, & aftertore, Gallis etfi coeant fingulis i anni temporibus, fingulifq,horis, attam e peculiare coeundi tepus efle vernumam tuc calori Innatus viget in pluribus fpeciebus vegetalium, & animalium. Itaqj fi Gallorum teftes con ■ : fideretur, & tempore verno, autumnali, hycmati,&a?ftiuo, & intiicem comparetur, fenfus docebit ipfos teftes inefle grandiores tempore verno, minores Vero autumnali, hyema'Ii,& a?ftiuo.Vt modo ad falacitatis caufam regrediamur,^ Seal iger inaffigtianda ea non fatis fi- 1 bi conftare videtur. Cum enim i prius e nimia feminis redundantia fieri dixiffet, mox ceu fui oblitus pauco humore abundaredicit, omnem vero in coitu inapendere.Qua?ric autem ' hunc modum: ArCapi^qui cafirati funt, quare podagra miris modis ajfciuntur:Galli no? fuia 1 Capis pufillus calor , cdaciiasmulta, In Gallo calor multus ^cibi abfinentia non minor. Cur ergo tot Gal \ Qrnithologias Lib. XIV. 207 t9:0 allinis vnus fujfieit non multo humore pr aditus e Ii ? Propter e a quod quantii fucci habet eo trvptdit.W^c ille.Quaiuu verdadauis petulantia attinet, crediderit eciapullumilluGal- imaccu , que Liuia Tyberiu adhuc in vtero geftante, exclufifte a iunt in manu, cum explo- ratura an marem effet partura,ouum incubadi Gallin^ fubduxifTctiidqjtiunc fua nuc mini- ftracumanu adeo fuiffec vt pullus excluderetur* no tatum fexu in Tyberio portendifte , vr multi volut,fcd falacitat e etia& procacitatccam,qua ille mox famofiflimus fuit Quinimo quicunq; «afum concauu,& fronte habet rotunda, & caput fursu eminens rotundu,vt Gal- li lux uriofi vulgo putatur.Verfihaud omnes Gallosaqu£ falaces effcc6ftat,naquidam eo- 10 ru a primo natura? ortu ita reflet Aiiftotcle effeminati nafcuntur, vt neqj cucuriant , neqj feminas ineat. Sed vener£ eorum, qui t £tcnt fuperueniic, fp6te patiatur. Et Theophr aftus author eft,refcrente/Athcna?o,agrcftes comlibus ad veneieprocliuiores effe. At cum nos agreftibus careamus,intereft noftraetianofccrc,quifalaciorcsin ijs fint.Siquidemtales ad partus promouedos in pernis agricola fibi coparare debet. Eos aute ita internofees. Suat, teft€»Varrbne,lacertoii, rubenci,ere&aqierifta,roftrobrcui, pleno, acuto, oculis rauis, aut nigris, palea rubra, collo vario,f$moribuspiIofis,vnguibuslongis,cauda m3gna5frequenti- bus pinnis.Gallinaectiamnfi aeque libidinofaefunt.wlulius CaefarScaligerGallDfalacfma- ritu,GallinafaIace matricem vocabat.Qu^aut veneris appecentior cft,ea no&u iuxta Gal- lu proxima federe Albertus tradit, fed hoc inter vtriufqs libidinem Theophraftus interefle aoautumat, citate Athenaeo, quod mas ftatim ac a cubili furgit ad venerem cocitetur:feminae vero magis progreffo ia dic. Coeudi modus eft,vt n Anftoteles annotat, Gallina cofidente humi, Gallo vero fuperueniece.Inhorrefcut aD',tefte codc,Gallin^a coitu:& f^pefefcftu- ca aliqua fefe luftrant , quod idem & edito ouo fepe faciunt, Pindus a uibus omnibus duo- bus cantu modis coitu eifeait,faemma ita,vt dixi, cofidente humi, aut ftante,vt in G; uibus. Poft coitu Gallina fefe excutit, vt idem Ariftoteles tradit, quod ideofacit,docete Aibeito, qu6d per libidinem incitetur in ea vapor, qui membra illius exredir, eod£ modo,vt pandi- culatione homines corripi videmus, quando coeundi defiderio laguent.Qua? ratio natura- lis, ac philofophica cft,max*m& in ijs,quaefp5te maie admittunt. Cu ver6 nimio falacitatis Galti,qu*fimulcum nimia rixofa libidine coniun&a a Columella vitio vertatur, quoniam l°pullificatiotii noxia cft, itaqj eiufmod: procacitas potius qua falacitas corrigeda eft, corri- gitur aus ampullaceo corio, cuius in orbiculu formati media pars refclditur,& per excifam parte Galli pes inferitur, quo veluti copedecohibentt feri mores. Si omnino a coitu abfti- nere velis, poteris vet bena vti, qua aonulli quo quo modo Gallo applicata efficere tradfic, vt Gallinas fuperuenire nequeat. Kuanidcs eadem herbaad cudem efFedum dari ci pra?ci- pit in paftum vna cum furfure , & polenta. Ide promittit, fi Cinadus lapis cu polenta exhi- beatur,qui ederit,Ctnaedu fucurum,fed penes Kiramd£ eius rei fides efio.Videamus modo, quid comodi nobi* Gallotu coitus pr jeftet,quod fau£ exiguum cuiqua videri poffet,quan- doGallin*abfq;eoru opere parianr oua, fed cu iftaec generationi inepta fiat, totam pulli* ficatione Gallis accepta referre debcmus.Concipiunt itaqj Gallinreduobus modis, vel ex ^cogrcfiucu Gallo, vel per fefcjQuae pofteriori modo generantur oua, irrita,fubuertanea,& hypenemia dicuntur, quonia e vento cocepta credantur.Hoc enim cx vetet ibus no Varro tantu,fed ipfemet Ariftoteles,& inter recentioces Albertus memoria? prodiderunt./» i,u- fitania, inquit Varro, ad Oceanum monte T argo quadam e vento certo temport conapiut equa, vthtc Gallina quoque filent , quarum oua hypenemia appellant. Ariftoteles , & Albeitusea ex peculiari vento, Zephyro nempe, concipi velle \ idcmwt.Sunt qui hypcnenda,\nc\uii ille, hoc e fi ,fubuentaneos illos partus Zephyria nominent , eo quod verno tempore flatus illos facun- dos ex F auonio recipere videantur . Zephyria oua concipiunt autumno , inquit hic , flante Au- (Irino vento . Hic enim auittm corpora aper it, & hume c? at, & faec undat . Autumno autem abun- dat in eis flcca vento fit as. Alia vero oua venti concipiunt vere, receptione venti Au (Irini. Haec Albertus, &alibi, nulla ncc teporis peculiaris, nec Zephyri mentione fida, caufiim addu- cens, cur ita conc iperent, hunc fere in modum ait. Oua venti in auibus concipiuntur ex ven- to maxime. Para enim corpora habent,dr aerea,dr locum aui,per quem concipiunt , vento expo * /itum , itaque vento ad libidinem monentur , fleut etiam mulieres Au (Iro matricem aperientes deleftautur,vnde menfiruus (anguinis attrahitur Fiat autem hoc frequenter in auibus propter tvolatn%& continuS cauda motum, propter que attrahitur femen ad matricem earum . Ha de n us Albet tus. Quibus ccrt& vento quidem, fed cuicunqj eiufmodi oua accepta ferenda efie in. nuit, Zephyrum tamen id potius praedare minime negat. Eum enim praecsteris poroape- streconftaf , idq* alibi oftendmt * Nec illi adue&fatur Ariftoteles , eiufmodi conceptum $ 3 nulla Liuia cuu cxclufit,& quid por- tendat. Tyberius fuit falax. ;Luxuriofi qui puten- tur. Galli fala* cioresqui. kh.9. Vtb.p, SalacisGai li figna. Gallinas fa* lacca, m In otta. Coeundi modus. nhb.s.btii. Cap.i. Cur fc Gal lina poft coitum cx cuciac. Salacitas nimia vt corrigatur Rcnudiu cotra coi- tum» Gallina; quot mo «* dis panat. Oua iub- uentanea qu£. tqus ex veto con- cipiunt. Oua Ze- phyris. Zephyrus ad ouorft conceptio» nem facit* Vlylsis AIdrouandi Flinij opi- nio de ouis fubuenta-* Reis. A p Ari- floteles,& experiecia quotidiana obferuamus, quoniam principio carent, quod a myris fe- mincaffertur.Reddi tamen fcecunda poffe alibi docetffi Gallina,quaeea iam cocepit, coeat nondu murato ouo ex luteo tn albfi-Atfiiam candidfuccepertmchumorem^ficri no pof- fe , vt[in foecunda mutentur. Verum eiufmodi dodhina ipfi Ariftoteli videtur aduerfari, $c quoniam fi ex albumine, vtipfi alibi docet, &experieua comprc batvpullus generetur, cur non poft fuperueniens Gallus id viuificum reddar, quando ipfum lutet m ambit ? Facilius enim albumini quam luteo cornmifceri poffe quis*non videt ? Quod-fiaam membranam vtrumq; ambifse, femenqj inie&um per eam excludi ob;jcias ,id nihil obefie ex eode Ari- ftoceles rurfus probo,quioua pifeium iam exclufa etiam.pofta mare imcdfo fu per ea femi- ne foecuda reddi afseric:&,vc de Gallina dicamus, Aibertusauihor efk femen Galli, quan- do in matrice ouum venti reperit, aliqua ex parte, aut etiam omnino pmer tefiam,& pel- lem completum , huic non comungi tantum ,(ed rorum ouum etiam foecundum reddere. Quod forte poft videns longe aliter docet q Anftoteles, du ave, quae oufi coitu conceptum gerit, fi cu alio mare coierit, fimile eius,quo cu poftea coiuit omne pullorum genus excJu 4® dere ftatuitfideoq; nbnullos,qui'.vt Gallinae generofe procreentur, operam dant, ita muta- tis admiffarijs facere, tanqua maris femen , inquit, fua facultate materia contetam in fxmina qualitate tantu afficiat ,non etia mifceatur»co(lituiionemq'y fubeat. Qu ibus verbis aperte con- cludit, ex ouis conceptis poftcrions coitus fpecime pi ae fe ferre , fed de luteo no meminir. Nam fi femen vitae primordia albumini fubminiftrare debebat, neceffario et. a ei comifceri neceffe erat, quod Albertus feminae fperma vlmatrieis ,actefiium adoui fubftantiamac- tradfum vocare non eft vericus. Caeterum , quae coiuit Gallina , vel alia quaeuis volucris ouu concipit fuperius ad fepturn tranfuerfum : vbi primo minutum, & candidum cernitur, vt Ariftoteles alibi tradit, mox rubru cruentumqs, deinde increfcens luteum, & flauum ef- ficitur totumtiam amplius audumdifcernitur.ita vt intus pars lutea, fit foris candida am- 5® biat ? vbi perfectum eft,abfoluitur,atq; exit putamine, dum paritur, molli, fed protinus du- refcente,quibufcunqj emergit portionibus, nifi vitio vuluaedcfeceot.Arq; ift^c eft dodri- na Ariflotelica , fed mirum quod vteri non meminerit^ in quo tamen ouuti^ perficitur , etfi extra eum primo proprise fubfiantfe habeat rudimenta , fed formam abfolutiffimam m eo recipit. Locus itaque inchoationis , qua? ab Anftotelis interprete conceptio dicitur, \ eft ventris inferiori fuperior, ac media pars ad fepvum tranfuerfum. Dixit eum, fami - na concipiunt 'oua ad feptum tranfuerfum . Hoc autem addimus nos ex anatomica infpe&io- ne elfefupra ipfam fpinam ad diuaricationem vaforum , quas in eruta dcfcendunt • Locus vero Ornithologke Lib. XIV* 2op vero perfe&ionis eft ipfe vtcrus , cuius forma ,vt diximus, plurimum diifert ab vtero '>iui~ parorum.Scmims fitum in albumine potius, quam in vitello effc,exr Philofopho etiam ma- * lih» j. di, nifefto colligitur, cum principium genitale maris in ouo ea parte fecerni fcribat,qua ouum Generat . vtero adhaeret. Nemo enjm vitellum vtcro adimere dicat, cum id abalbuminc ambiatur» vt paulo ante ex iplo Ariftotele diximus. Cum vero eiufmodi ou orum conceptio admi- randum faue natura: artificium dcmonftret, adeo vt nili quis ipfcfpeculetur, vix mente id concipere queat, quomodo oua,vt diximus fub fepto concepta extra vterum in hunc deci- dant, augeantur» ac perfe&a cuadant : itaqj communis ftudioforum vtilitatis caufa aliquot 0Ga!linas£xceilencillimoD. M. Anronio Vlmofccandas exhibui, qui quinqj hifce iconi- bus torum eiufmodi negocium clanUime fpcculandutn omnibus propofuit. Prior icon. AA Oua fepto tranfuerfo fubnexa. BB Principium inteftinivterinioua k fpina decidua primd excipiens. CC Primi vteri ipfius extcnfi loculi, in quib.ouum paulo poli magnitu- dinem fuam confcquuturu albugi- nis, a croceo fecrerioncm fubit. DD Secundi, in quo pleni a luteo al- bumine feparato iufta ouu acqui- rit molem. EE Tertia vtericel!ula,inqua tefta— * out duritiem acquirit* HH Orificium vulua* extremum pa- tulum,per quod ouo perfecto exi- tus. E Oris rima. G Inuerforum Orificij labrorum rues: ac plicae in orbem mufculi du qua* fphin&eris offitio fungiuntur. II Septum tranfuerfuni* K Ventriculus. G- ouorum fub fepto conceptorum magnitudinem , & locum, per quem in vterum defeen- dunt, item in quo luteum ab albumine ambitur , ncc non etiam vbi teftae duritiem acqui- runt , aliofq; demonftrat locos generationi deftinatos , quos fimul omnes ex appofitisli* . teris difees. Altera: tres fubfequentes iftaec fer£ omnia, fed dilucidius oftendunt, nempe qua magnitudine oua a fepto in matricem defeendant, nec non St vteri protenfione. Vltima fo- lius vteri figura eft, demonftratqj vtrunque eius orificium, per quodfcilicet oua fub fepto contenta recipiat, item per quod ea poftremo excludat. Sed vt ad femen Galli reuertamur, Gallarum» principium nempe ouorum generationis, id noft «muliercula: ga Ha turam dicunt, Arifto- Sperma* ^teles fperma, non autem ^atArtg**, fcu ^*Ao' fyov, quali aqua: guttam dicas in aqua congela- Grando, tam, pro qua voce Theodorus Gaza grandinem vertit: eft autem duplex fecundum Arifto- tclem, vna , quae parti inferiori oui eft iniedta , maior & ad folem obtegente manu apparet extra putamen : altera quae parte fuperiori haeret, non cernitur nififra&o putamine. Se iniedta parte lutei infra. Hanc autem Ariftotelesmihi conferte putat ad generationem—* : quae res veritati refragari videtur, cum oua qua? ca carent, omnia infaccunda fint, quare egocamcumfpermate eandem effecrcdo. Pro cuius conferuatione naturaadmodumfo- licitafuitsouiteftamabea^arte, vbi id cont netur duriorem generans: ea autem acuta eft, poftremo etiam exit. Quod enim adhaeret id poftremo exire conuenit, vt citato paulo ant& ArHlotcles loco docet, cum & alibi monftralfer, luteum mediam oui partem occupaf- fe, Si ^/>,inquicns,r/y/(? putanti ne oua fima in p. trinam excreta excoquit igne mollii conti- S % r.ente^ 210 ^ Initium diuaricatae magnae vena?, fuper quam oua concipiuntur jpfa nutrientem.’ ■> AA Rami venae cauae vtrinque ad crura diftributae. BB Rami delapfi ad reliquum ventrem inferiorem. D Inteftina. E Vterusprotenfus. F Spinadorfi. G Exitus inteftini. H Vteri os externum. • ' ' i * AVulu« Omithologi* Lib. XIV. A Vuluaeos. B ExitusinteftinL CCC V teri capacitas, idemquc protcnfus. D Mefareon vteri. E MefenteriumintefHni» FF Inteftina» *GG Oua fub fepto tranfuerfo concepta» te Septum tranfuerfiim. 1 • i ' i - E Ouum extra vterum fub fepto tranfuerfo hserens. C Vterifupremaparsquohiat in ouafeptotranfuerfbadh£i entia. »n G Vteri orificium. M Anusa .V. •>!< ; A-., Os ) A \ Ornithologia* Lilx XIV. A Os vterj, £ Vteri corpus ouum duro putamine te&um habens. C Vteri protenfi pars capacitati ciufdem proxima , fubftantia albicante, paudorv bus venis referta* D Vteri pars tertia crafllor, rubicundior, venis plurimis, intertexta. EE Maefareon Vteri, F Pars fuperna vteri protenfi praetenuis 5 hians ad loca ouoium fub fepro tifanf- . ; uerfo. GG Oua fub feptQtranfuerfo concepta. 4» Oua tenella venulis diftinSc carum of* fitiurn. Oua quo* modo nu« friatur» Oufl mol- te ciu exit. Partus o- tiorfi qua Jis. * Ouu quot diebus per Sciatur. Quanto tS pore outs fubuenta- neum ma- turefeat. Spermatis qualitates. Pullus ex quo gene- ratur. ( tib.de Sara pueri. Hippocra- tis opinio de auis gc- sacratione* Hippocra* fis opinio dc genera- tione auis cxplofa* 214 Vlyfsis Aldrouandi nente , vitelli omnes in medium eoeunt : libamina autem circumdanti & fe in ovas confli tuum. Albertus,3tq jipfcmet Ariftotelcs fane noftra, opinione non parum tueri videntur,cum vi- tellum ab albumine tunica propria feparari tradat} & verfus partes naturales pulli ficum, & a fpiritualibus eius remotum. Spiritualia aut5 ex maris femine funt. Si ergo a fpiritualibus vitellus feparatus eft, femine experte cfie necefte cft.Sunt aute oui tunkf trcs,eiufde autho ribus, vna vitellum continens, fecunda albumen , quaeeft tanqua pia matentertia teftac ad- herens,tanqua dura meninx.Prima tunica intra teflS oui fubftantia a tefia defendit: fecun- da,qua: mollior cft , & albumen continet in pulli generatione fecundarum loco eft, & pul- lum complebitur : tertia vitellum a mbir. Inter primam, & fecunda humor quidam crudus ie nafeitur, qui excernitur, dum formatur pullus : Alibi fc Albertus apertiflimts verbis, femi- nis fitft pertingere feribit per totu alburne, vfqj ad vitellu ,huicq$ verfus partem acutiorem oui infigi, idqj ego in febione oui vnum diem incubatiobferuaui. Demqj ipfemet iterum Ariftotcles incc^pta oua, fi adhuc paruis coitus cjefierit,n6 accrefeere teftatur,fed fi conti- nuetur,cftcra incremeto augeri, iuftamqjmagnitudine implere.Oua autedum adhuc parua fun r, lutea dfeex eode diximus,^ in febione et i| videw,$ed quxret forfan aliquis quo- modo cu cftera animalia per vmbilicum cibu capiant, oua nutriatur; no enim vermiu mo- do per fe incrcir etu recipere verifimile eft. Id aperte docet Ariftotelcs fieri per mebranam molle, qua: poftea tcfta efficitur : perfebo enim opo, durum ac rigidft euadit, ita modice, vt exeat adhuc molle,fiquide dolorem mouerct,fi ita exiret. Egrelfum ftatim refrigeratu dura 2* tur, eusporato humore qua primis, qui exiguus eft, relibaq,- portione terrena. Huius itaq; mebrana: particula quaedavmbilicaris, in parte acuta principiuc5tinet,tenditq;paruas ad- huc velut fiftula ;quod in eiebitijs. inchoatis ouis patet. Na fi auis rnadefaba, aut alia caufa inalgefccns eiecit,curuentu$ adhuc cernitur coceptus,habenfq;fibi annexa appendiculam vmbi!icar£,quae 0110 amplius increfcente obtenditor Jafius, acqs minuitur, pei feboqj mu- cro exitum coplet, membrana interior fub hoc vmbilicQCft>quas vitellum,albumeq; ab eo difterminct.Vbi ia ad cortfummatione ventum eft, ouum abfoluityr totfi,& vmbdicis ratio non infuper apparet : extremum enim vltimum eius eft. Partus ouorum contra atqs animal cuenit, Animal enim verfum in caput/uumq; principium nafeitur : at puum quali in pedes epuerfum exit.Cuius rei caufa, vt diximus, cft, quod ouu ea parte, quUprincipu cotinctur, 39 | adhaeret.Hx quibus habemus, quomodo ouu incremcntu fumit,ac perfebum excluditurtat quot diebus perficiatur, nondu diximusjboc alibi etia Philofophus docet, & Plinius confir- mat,decima nempe a coitu die magna ex parte.Scd qu^rendu eft quato tempore (ubuenca- nefi ouu maturefeat. Hoc enim, quodfciS,vcteru nemo tradidit, Videtur aut tardius debere perfici propter caloris penuriam, qui in fpermate eft. Spcrma autem perficit ouum vfq; ad exitu, jquod inde patet, fi frangantur ouu perfebumiinuenirur id triplici differ etia dibum. Colore enim album eft , vtpote purioris fubftantia: , & fubftantia denfius qu a reliquum al- bumen, vt firmius retineat calorem form arem, ne facile exhalet. Casteru, vt verifimile eft ouu fubuentaneu tardius qua ex coitu fabft perfici, ita me nefeire fateor temporis quanti* cacem, ac differentia, qua alius quifpjam obferuarc poterit , mihi id quaefiuilfe tantum fuf- 41 l ficiat 5 Iam vero circa pulli generationis principium Ariftoteles a prifeorum G.tecoru opi- nione prorfus recedit. Exiftimabant autem illi , vt Almaeonis Crotoniatis , quem citat ipfc Ariftoteles, & Hippocratis medicorum principis exemplo probari poteft, pullum ex vitel- lo conftare, nutriri vero ex albumine,/» 0*0, inquit /Hippocra tes, pellicula ex vmbilico ten- ta funt, & reltqua) qua de fuero didi a funt ,fic fe habere in ouo volucris referies ab initio ad fi- ne. Et rutfus : Volucris in ouis luteo nafeitur , hoc modo . Incubante matre ouis c ale fc it ,dr quod in ouo ineft, 4 matre monetur : Calefcens aute id quod in ouo e ftifpiritis habet, & alterum frigi- dum ab aere fer ouu attrahit. Ouum enim adeo r arti eft : vt fptriium, qui attrahitur fujficietem ei quod intus eft, tranfmittat, & augefeit volucris in ouoy& coarticulatur modo eodem,ac conft - milii velut puer, fJafcitur aute ex luteo oui volucris:almentu vero & augmentis habet ex alboi J® quod in ouo eft . Vbi aute deficit alimentis pullo ex ouo,no habens id /ujficies vnde viu at fortiter monetur in ouo , vberius alimentis qu arens, dr pellicula circis dirtspttiur, & vbi mater fentit pul- lis vehemeter motu putamen excalpens ipfum excludit,atq) fieri fole in viginti diebus. V hi enim excujfa eft volucris , nullus humor in oui tefta ineft , qui fan } memorabilis exi Hat . Exprcjfus e$ enim in pullum. Haec omnia Hippocrates, quibus fanc generationis modii egregie, vt tan- tum virum, quem omnes mirantur, dicebar, dcpingitjverum, quod ex albumine nutriri,& ex vitello conftare dicat , id olfitantei fortaftis fecerit: nam alioqui id contra omnium fen- tentiam, ac quotidiana experientiam fcripfit . Quod vero contra ex vitello nutrimentum capiat. 1 Ornitholoak Lib. XIV. 215 capiat, &ex albumine gcnerecutyprseterqua quod experientia id docet, luculenter demon- flrat/ A:ifl:oteles,atqi ex hoc poti(fimu>qu6d luteu calore humefcat,gelu cotra coear,& in- durefcatJ Etenim fi ex eo pullus generari debebat , incubatione indurari oportebat. Incu- bat o autemcalefadioed,fed ne per ignis violentia durefeit, eodem cede, tantum abed,vt id incubatio praedet, quapropter cu vel in terra , vel per incubitu cocoquitur, liquefcit : Con- tra candidum calore induratur, frigore vero magis, magifqjhumefcit.Qnamobrcm, cum ad generationem concoquitur, cralfefcic.Quare minime ec audiendus ed Carda n iis, qui alas, & crura ex luteo conflare affirmat, eo argumento nixus, quod pulli, vt putae, qui ex quo, cuius lolutea duo funt,abfq;fepiente membrana quotuor alis, & totidem pedibus halcantur , quaft in eiufmodi ouis et candidum copia non peccet. Creterumoui nacurabs generatio, authore Philofopho hoc modo euemt,vt incubante,& concoquenteaue,animal ex parte oui fecer- natunnatura enim fimul & materiam animalis, in ouo reponit,& facis fibi ad incrementum. Cum enim auis intra feperficere nequeat,cibum vna parit in ouo. Nam js quae forma ani malis nafcuntur, cibus in alia corporis parte paratur, quod hac vocatur.Sed quis mihi obij- ciatjipfummct u Aridotdemin affignanda generationis in Gallo materia fibi contradicere, quando alibi ita fer ibit. Jam quale certo tempore » tale aliquando prodtjt luteum totum , qualis poftea puelus e y?.Sienim totum luteum ed, ex luceo pullus confiet necelfe eii.Vet um,vt ad- dit, tale ouum mondrificum ed ,&pro odento abaugunbus habetur: innuit tamen inte- 1 50 rim,*meo iudicio, quod id, quod alburn effe debeat, & puili nafcituri materia , a vitello ^ tin&umfic, vtnon videatur album ouo inelfe. Quomodo vero, & quando fingula* partes in ouo generentur, & quomodo nutrimentum pullus fa&us affumatjdiiigentiffime et duobus potiffimum locis docet. Primus locus ed eodem capite, quam iam pottremum citauimus, vbi ira feribit : Principio cordecondituto, &: vena maiore ab eo diftinda,vmbilici duo deo vena eade pertendunt, alter ad membranam, quae luteu continet.-alter ad membranam, cui fecundarum fpecieseft, qua animal obuolutum continetur, quae circa tefta? membranam ed. Altero igitur vmbilico cibum ex luteo affumit.Efficitur lureum copiofius:quippe quod ca- lefcens reddatur humidius. Cibum enim quoniam corpulentus efthumidumefle oportet, qualis planta fuppeditatur . Viuuntauccm principio, & qua? in ouis , &qua?in animalibus I i® gignuntur, vita planta?. Adhaerendo enim capiunt primum, & incrementum, & alimentum. Alter vmbilicus ad fecundas tendit . Ita enim in ijs , quae ouo nafcuntur , animalibus , pul- lum vti luteo exiflimandum ,vti foetus viuiparusfua 'parente vtitur, quandiu intra paren- tem continetur. Ciunenimnon intra parentem nutriantur, quae ouo proueniunt,partem eius accipiunt aliquam, habentque fecum in cibo . Membrana vero exteriore nouiHimu_i> fanguinolentia haec perinde vtilla vtuntur . Simul autem & luteum , & fecundas teda oui compleditur vteri proportione, perinde qnafi quid vnura obdudum ampledatur, foetum, parentemque totum, Quod ita ed, quoniam foetum in vtero efle& cum parente nece, fle ed. Itaque vterus in viuiparisin parenteed, in ouiparis ediucrfo fit,quafi dixeris parentcm_o» effe in vtero. Luteum enimeft cibus, qui a parente praedatur. Caufa ed,quod foetus no- 4©rricatio non intra parentem ed. Crefcentibus vmbilicus primiim confidet, qui fecundis adiungitur.Hacetiim pullum excludi conuenit . Reliquum lutei, & vmbilicus ad luteihnu pertinens podcollabitur.Cibum enim habear datim oportet, quod exclufum ed.Nec enim aparente nutritur, & per fe ipfum datim capere cibum non poced : quapropter luteum fu- bit cum vmbilico, & caroadnafcitur.Talis ortus eorum ed , quae cx ouis perfedis foris ge- nerantur. Haec ille eo loco ,quae omnia fere peculiariter in Gallina vt videtur, fado expe- rimento hunc in modum at alibi reperie :Gal linis porro tertia die, ac nocte podquam coepe- re incubaredndicium prasdare incipiunt. At maiorum auium generi plus praetereat tempo- ris, necelfeed: minoriaucem minus fuidcit. Efferturper id tempus luteus humor ad ca- cumen , qua principium oui ed , atqui ouum detegitur ea parte, & cor quafi pundurn fan- ioguineum in candido liquore confidit, quod pundum falit iam ,& monetur, vt animal. Tendunt ex eo meatus venales fanguiferi duo tortuofi ad tumeam ambientem vtramque, dum augetur. Membrana etiam fibris didinda (anguineis , iam album liquorem per id tempus circundat,a meatibus illi venarum oriens. Paulo autem pdft, & corpus -iam—» pulli difeernitur , exiguum admodum primum , & candidum , confpicuum capite , & ma- xime oculis inflatis , quibus ita permanet diurfero enim decrefcunt oculi, & fe ad rata nu.j contrahunt proportionem. Pars autem inferior corporis, nullo membro a fuperiori didin- gui inter initia cernitur . Meatuum, quos ex corde tendere diximus, alter ad ambiendum album liquorem fertur , alter ad luteum velut vmbilicus. Origo itaq, pulli in albumine ed. Ex vitello nutriri , & ex albumi- ne coda re puliospro batur. t/.j Mgtn. c,i. Luteu oui a colore li quefeere , & alburne indurari. Naturalis pu II». gene- ratio. Lac quid. U6.Hi.c 2. Quomo» do& qua- do fingule partes ino uo genere- tur. Cibus cur prjushumi duseffe de beat. \ a L6M.C.3. Cordisge- ncratio. Oculi. Vmbilici onus. Vlyfsis Aldrouandi cibus per vmbilicum ex luteo petitur. Die iam decimo pullus totus perfpicuus eft, & mebra Pullum de omnia patec.Caput grandius toto corpore eft.Oculi capite gradiores hgrent:qui fabis maio- cima die res per id tempus eminent nigri , nondum cum pupilla. Quibus fi cutem detrahas , nihil fo- pertedum lidi videris, fedhumorem candidum rigidumq; admodum refulgente ad lucem,nec quicqua aliud, ita oculi, & caput.Iam vei o,& vifcera eo tempore patent, & alui , intenftinorumque Ocu^8 natura perfpicua eft . Vena» etiam illa? a corde proficifcentes iam fefe iuxta vmbilicum con- Vifcera ftituunt. Ab ipfo aut vmbilico vena oritur duplex: altera tendens ad membra nam, ambien- te eam, qua pullus operitur, & eam, quae vitellum, humoremqdnteriedum continet. Dum enim pullus paulatim increfcit, vitellus feorfum in duas partes fccatur, quarum altera locu iq> tenet fuperforem , altera inferiorem: & medius humor candidus continetur . Nec partem inferiorem a vitello liquor deferit albus, qualis ante habebatur. Decimo die albumen exi- guum iam, & lentum, cralfum, pallidulum nouiflime ineft. Sunt enim locata quaque hoc ordine. Prima, poftremaq;ad tefta oui membrana polita placuit eam hoc loco,quo brcuius fieri polfit, inferere. Secundi itaq; ab incubatu die, luteum obferuaui deferri ad cacumen, aliquo pado altera- rum, & in medio quafi fubalbitlum ,• cuius rei in primis Ariftoteles non meminit. In aliqua vero parte albuminis, qua? pariter erat alterata, femen Galli apparebat quod tres illas vi- debatur obtinere qualitates, quales iam antediximus.Tertia die ablato putamine in parte oui obtuf3, vidi albumen, & reliquam fubftantiaeoui partemin fuperion putamine fepara- tam.Recetferat aut e albumen aliquantulum a putamine, quemadmodum fieri videmus in ouis omnibus, quae minus- recentia funt. Hinc Plinius oua fchifta appellat tota lutea, qua? Qua f h' io triduo incubatu tolluntur. Vocat autefcbifta cefte Hermolao, quia diuidantur,& difccdat ftaqus. * vitellus a candido . Videbam item tnanifefte admodum membranas illas tres , quas ouis 4 in dfe ex Aibertodixi,& ex Ariftoteleetia. coIiigicur:ueq$verum eft, quod fecunda earum fit recenter genita. Si enim illud ita eftet, minime in ouis nodum incubatis confpiccretur. Ineft aute & his, vt etiam vidi, fed albior in incubatis caloris caufa. Eadem die vitellus vi- debatur verfus oui partem acutam :atq; hoc eft, quod dicebat Philofophus. Effertur ver id tempus luteus humor ad acumen , vi?i efl oui principium , nam ibt eft maior calor , & vis fper matis. Apparebat etiam in albumineexiguum velutpundum fallens, eftq;illud quod Philofophus cor ftatuit* Ex eo vero euidenter admodum videbam enafei venae truncu- lum, & ab hoc duos alios ramulos proficifci , qui meatus illi fuerint fanguiferi,quos ad «ovtranque tunicam ambientem vitellum , & albumen protendi ille dixerat . Sum auteiru. omnino eius fententia?, vteiufmodi vias credam effevenofas, ac pulfatiles, fangumemque in ijs contineri puriorem , principalium membrorum generationi , jecoris nempe , & pul- monis, fimiliumque idoneum : adeo vt rc&e dixerit Philofophus , terttadie fgna appare- Qua die re > an ouafascundafint futura: licet ciufmodi obferuatio in maiorum auium, vepote Cyc- fcecundira norum, Anferum , ac id genus aliarum ouis locum minime habeat. In eiufmodi enim_,, tisfignaap vt idem Philofophus teftis eft, paulo tardius ea figna apparent. Quarta die bina vi- Pareant« debantur punbfa , & quoGhbet eorum fefe mouebat 1 qua? haud dubio cor , 5c iecur fue- rint , quasvifeera in ouis triduo incubatus 2-idemdixit. Apparebant item duo alia pun-' da nigricantia , nempe oculi :& iam luteum manifefte ad acutam oui partem , vbi maior localor eft , & fpermatis vis fefe^eceperar . Trahitur autem a fpermace illud pro carnis generatione , vt in omnibus animantibus , fit qua? fibi fimile generant . Quinta^ die non amplius pundtum illud, quod cor cjflfe diximus, extra videbatur moueri, fed ob- tegi , ac cooperiri, & duo.illi meatus venofi euidentiores confpiciebantus , alter vero ma- ior altero: nec verum, eft quod Albercus fcripfit , apparere in tunica illa, qua? albumen includit : nifi forte id de tertia tunica, feu fecundina dixerit , cui euidenter venae inlunt , nam alioqui illa nullius vena? vcftigium inerat. Harum venarum infita vi reliqua albuminis portio quafi in palearem colorem immutatus. Videbantur etiam ramuli ad locum tendere , in quo caput formatur , eo fcilicet puriorem materiam , a qua caput , ac ineo cerebrum fiat ,vna cum virtute formatrice deferentes. Erat autem capitis fabrica 0 valde rudis adhuc ac informis : oculi vero confpediores , atque erui quafi magnitudinem. Sequenti dein die ablato fuperiori partis obtufa? puramine, eicaTq; duabus prioribus tu- nicis, tertia euidenter cernebatur venulis referta : de hac locutum fuifte Philofophum ar- bitror, cum inquit: Jldembr ana etiam fibris dijltnfcla fanguincis :atquc harcroeo iudicio fecundina dici poftea. Dein inter hanc , & quartam membranam , quae foetum in» uoluebat, humor erat aquofus* quem autumo ferofam albuminis partem effe,qua? poft na- in ouis tum foetum fupereft,tanquam ad generationem inepta. Eam veto membranam muenire dlcatur‘ Videtur Ariftoteles a meatibus illis venarum ortum ducere , quatenus fcilicet vt fibrarum a venofo illo meatu ortarum in palearem , vel fanguineum colorem immutatur. Cerne- batur deinde totus foetus moueri , & oculi iam maiores erant , quam in praeterea die: at ^partes inferiores, thorax nempe, vesirer,& pedes, erant valde impeifctfa?, nec difeerni adhuc poterant, Se roftrum erat muccofurmvtredle dixerit AriHotcles : pars inferior cor pt~ ris nullo membro , a fuperiori difltngui inter initia cernitur» Caput denique tota inferiori corporis parte maius erat. Septima dic aperta quarta tunica foetum confpex?mus partium adhuc, ac indiftindlu cum oculis tamen magnis, tripliciqj in illis humore,cryft allino nem- pe,viti eo, &: aqueo. Aperto capite iam cerebrum aperte cernebatur, minus vero reliquae 1V3 rf \7 r. rlp n «• nRi !y-vfi, ^ .. /\ . \ /? / * \ i * • « • • t • « /* . z lib. 3. de Ggn . c.fy. Secundina Caput cur sn infanti- bus ma- gnum. Pgnarum ortus® 21 sis Aldrouandi 20 decrcfcum oculi, & fi adratkmjroportionet contrahunt ; quod quidem v et i (fimum c-ft id qui* dem in quartadccima ,autquintadecimadie aliquantum refutent diminuti propter calo- ris dioeftionem . Oflaua rutfus die oculi maiores adhuc videbantur s vtpote ciceris ferme magnitudine. Totum corpus tunc fefe velociter moliebat, &sam crura, & ais diftinde cer- ni incipiebant. Roftrum tamen inierim muccofum adhuc erat. Sed forte quifpiam quierat, cur prius fuperiores, quam inferiores partes in eiufmodi formatione appareat:cui rcfpon- fum velim, virtutem 5 feu facultatem formatricem in fuperioribus magis quam in inferiori- bus vigere , quod ipiritales fint , & per confequens pius caloris obtineant. Ceterum lftaec omnia3, quae hac die videbam ,fequentimanife'ftiora apparebant. Decima die non amplius i0 caput toto corpore maius erat, magnum tamen, vt in infantibus et videmusunagnitudinis autem caufa eft humidiffima cerebri conftitucio. Quod vero Ariftoteles dicit oculos fabis maiores effit, , id profedo minime verum eft, fi de vulgaribus noftris fabis locutus fuerit, cum alloqui erui vel ciceris albi magnitudinem non excederent : atque hinc eriam non abfurde qui Diam collidat fabas antiquorum fuifle rotundas, quales araci funt , quem ideo fabam^ veterum quidam exiftimant. Neque etiam verum eft quod tradit, tunc ia\\cn oculos pu- pillts adhuc carere . Etenim hae non tantum hac die apparebant , fed duabus etiam p t acce- ndentibus,vnacum omnibus partibus, .ac humoribus. Quod vero ait detrafta cute mhtljoh' di videri, fed humorem tantum candidum , rigidum , & fulgentem ad lucem, nec qtticqua aliud, id de cryftallino humore mihi dixiffe videtur , qui tam c haud folus apparebat, fed vitreus quoque' & albugineus , vnde non parum hallucinatus videii poteft Philofophus, vtietiam Albertus ,qui co tempore nihil duri , & glandulofiin ijs repeririexiftimat > cum criftalli^ nus humorfolidus fit, ac quam maxime confpicuus. Eadem item die vidi omnia vifcera, nempe cor, iccur, pulmonem. Cor autem, & iecur erant albicantis coloris : & cordis mo- tus non foliim apparebat , antequam foetum aperirem ,(ed iam fefto etiam thorace moue- ri videbaturi . Erat autem pullus inuoiutus quartae illi membranae plurimis venis refertae, ne in humore iaceret. Cernebam etiam vafa vmbilicalia prope anum ad vmbihc.um de- ferri , ibiq; inferi , vt cibum per illum fumeret foetus. Vidi denique, quod Arift. non aduer- tit,indorfo prope vropygium pennarum principia nigricantia menti humani cuti non ab~ fimilia , rui pili abrafi fint . Die fubfcquenti haec omnia erant manifeftiora , & in fuperio- ris roftelli extremitate erat quid albidi, cartilagineum V & fubdunufculum, quod rurfus die decimatertia magis erat conticuum . Erat autem rotundum milij grano haud abfimi- le, Sagaciffima rerum parens natura id ibi fabrica fle videtur, vt impediat, ne roftello fuovel venulas, vel membranulas, vel alias quafcunque tenerrimas particulas pertun- dat Aiunt muliercula? , pullos iam natos cibum capere non pofle nifi prius id auferatur. Decimaquarta die pullus iam totus plumefcebar. Decidaquinea in digitis vngues albicantes apparebant . Die verb decimafexta ouum aperire placuit in oppofita par- te, vbi natiua tunica , fed vnica tantummodo apparebat ,eaque alba. Alteram cnim_* quam in altera parte (emper videram, hic obferuare minime datum eft. Itaque dubi- tabam an ea tantum pro albuminis tutela nata e{fct,cum feilicet ouum non fit recens, ^ vel ad pulli defenfionem in ouo incubato. Namincics illa magis magifquc decidere — j videtur, & foetum fequiqui fui grauifate deorfum decidit . Ariftoteies etiam vnicam— 3 tomum eiufmodi tunicam his verbis videtur innuere . Sunt, inquit, quandoque locata oua hoc ordine, prima ,peftremaquead te fiam out membrana pofit a est, non te fi a ipfius natiua , fed altera illi fubiettaUiquor in ea candidus efi ,quafi diceret , omnes partes in ouo locata? funt hoc ordine: nempe prima , poftremaque ad cefiam om membrana pofiraeft. Intel- iioit meo iudicio per primam , & poftremam membranam , eas membras recens in incu- bato ouo cenitas, eas videlicet, quas aliquoties appellam ternam fecundinam , &quar- tam quam inuoluentem foetum dixi. Nam cum dicit tefta? natiuam non efte, oftendit nec primam , fecandam elfe , qua? ab altera oui parte repetitur. Videtur igitur excludere hanc 5 natiuam fine primam, vel fecundam, &intelligeVc tertiam, quam fecundinam fepevocaui. Cum vero dicit, fed altera illi fubieff a, eandem, fecundin a nempe teft^fubie^am, quod vel ex hoc maxime liquer, quod candidum in ea liquorem .neffe dicat. Is enim, vt fu- pri oftendi,inter tertiam, & quartam continetur. Hinc manifefto errore Sueflanus conuin. citur, oui ex Ephefio per prim a interpetatur ea, qua? tefte adliaffcr, per poftrcm a vero, qua; gltpmini.Quae omnia a nobis obferuata quotidie in fcquentibus diebus euidcnora',vrpote in pfrfediffinio puilo-appareb ic.Die vero vigefima pullus putamine a patete Gallina abla to hora vigefimafecuda fu a ipoteexiuit. Sequens icon oftendit fitu perfeci lapullhn vte- D ro. Polt vonwno.iogia? ud. ai V . 21 p ro. Poft exclulione reperi in putamine tunicas duas al- bus natiuas vna cum duabus alijs in incubatu genitis,fe- cundina nepe,& qua?foeruipfuminuoluerat, in qua ex- crementi} adhuc inerat fubalbidu. Euidenter adhuc ap- parebat in pullo tria illavafa vmbilicalia-,dua? fcilicct arteriae, & vena voa,& orifidu vmbibci valde erat con- craftum. Vena vera lecori per aliu ramum , qui reda ad illud tendebat, inferi videbatur,- Mirum aut era*, quod extra id nihil lutei appares et, cu tamen in cauitateab' dominis, vbiintcftina funt, prope anu pullus pervrabi- licum totufeie id obforbuerat , fimu! cu quinta cunica, qua? id inuoluerat. Tanta aut e? ibi lute iinerat copia, vc vix duplo plus fit in ouo nondii incubato. Ariftotdes et fcripfit , decima, ab ortu die , fi alnus abfeindatur aliquid adhuc lutei in ea con/pici.Sed cofideratione in primis d i- * gnueft , quomodo eiufmodi mebrana,qua vna cum vi- tello a pullo abfumi diximus po/b eijciaiur. Videtur aut dicendu, quod per cande via, vmbelicum videlicet, 20 regredidebeat,velperanum,quodpotiiiscredo.Tuni- ca? huic duo vafa impiant a.eur*quorn vnum arteriam efie,& a corde proficifei pulfus indicat: altero vena eft, deferturq; ad iqteftina, lutei videlicet vehiculum:Hepar erat coloris admo- dqm lutei, forte quod ex luteo per venas attra&o nutriatur. Procreo modo trita illaftdeoqj An GaSli- otiofa potius, qua curiofam quaeftiqn e, num Gallina prior ouo fit, an cohfcra. Conflat enim na prior s Gallinam fuiffe prius ex facris bibIijs,qua?docet animalia ab initio mudi fuiife creata: non vdpofte- igitur ex ouo Gallina ,fed ex nihilo Quod fi vero quis obftinatius dicat, omnia , qua? funt rior° aliquando coepiffe, ideoq; ouu a natura iure prius fa&um videri, quoniam quod inc,ipit,im- p.erfe&um adhuc, & informe fit, & ad perfe^ionc fui per procedentis artis, & tepos is addita- menta formecur.Ille facile acquieturus eft, dum ouurn, cuius eft, nec initium, nec finem effe jofciat.Naminmum femen eft, finis auis ipfa formata ouurn vero feminis digeftio.Cum igitur femen animalis fir,&5ouum feminis: ouu fanc ante animal etfe no potuit. Quod fi rurfus ou,a Quum no auiumfeminaria effe dicat, ipsu quid femen fit ignorare dica. Semen aut ex Phjlofophorum effe fem5. fententia, generatio eft ad eius, ex quo eft, fimilitudinem pergens. Quomodo itaqj queat ad Senie qd. iimjhtudinem rei pergi, quas nec dfi eft? Sic et neq^ femen ex eo, quod nondufubiiftit,ema- nat.Verft de hac qua?ftionc* Plutarchum,^ Macrobium te&or confulere poterit, qui exadte a symP0fi- ea tratftant.Nobis enim diutius ei immorari & locus, & tempusprohibent.PariuncGailina?, Pecdicefqi oua complura, vt Ariftoteles tradidit, & Plinius ex eo repetijt,& quotidiana ex • 2U?. perientia docet, alice tamen alijs plura pro «etacis ranoneuuuenca? .enim ,teftec Plinio plu- ^ ^ ra, quam veteres, fcd minora, & in eoefem foetu prima ac nouiffima panfit.Quare Varro an- 40 niculas ad partum, aut bimas appofitiftimas dicebat. Confedh vero bruma parere fere ; ieici - c/.zo.c.f j pj.unt,atq;earu,’ qua? funt faecundiffima? locis tepidioribus circa calendas Ianuarias, frigidis eodcmenie.poftidus.Cocuncautem, & pariunt omnibus anni teporibusjcxceptis brumali* • filis diebus, tefte Ariftotele.qui tamen alibi binos brumales menfes excipit, qu.i poftrema.m fententiam Plinius fequutuseft,& experientia coprobat.Pariunt tame nonnulla? & his die- bus, fcd raro. Sunt que tam multa pariant,vt id bis etiam die faciant. Sed tales, cefte Ariftore- q . lq,cito pereunt. Hyperina? enim, id eft, exhaufta?, e-ffoecaeqs & aues ,& planta? fiunt. Optima foemra. fetura eft, qua? ante verni} a?quino»*r calathum foetus Gallinaceo diflinatum angulo folito collocatojta vt fuerit iuffum puero procurante Gallina confaeta leiiicuU fprctocubi!it &c. Quibus verbiset indicat , fuo a?uo ciufmodi ledos in angulis Gallinariorum folere locari , vt noftri agricola hodierno tepore adhuc et faciunt.3 c Quod vero apud veteres etiam ftrame vafculis illis imponerent, colligo quodq^ex /luuenale. Grandia pr ater e a torto j, calentia fceno Oua adfunttpfs eummatribus. Libentius vero , & commodius pariunt , cum iam prius ouum in nido confpiciunt .* quamo- brem cum aliqua oua tam propria, quam aliena exorbent, aiiquidmarmor , vel fimilem lapi- dem candidum ad oui fimilitudinem dformatum mdo imponunt . Ouum autem cumper- fedum eft, & monftrofita tis expers, bicolor eft, forma tereti, & plene fphaerali. Sed cum in his animalibus, quorum partus numerofus eft, monftra faepe nafcantur, &pr^cipue in auium genere ,earumqipotiftimum in Gallinis ,vtg Ariftoteles docet, itaque quam breuiter fieri poterit, demonftrofis partubus aliquid dicamus. Eorum caufam in materia effe , & putat,^0 &probat iam citato loco Phi!ofophus,eam autem in Gallinis magnis quam Columbis, qua- rum partus tamen et numerofus eft, abundare, non modo, quod faepe patiant, vt illae, verum- etiam quod multos fimul conceptus intra fc contineant, & omnibus temporibus coeant. Hinc et gemina parere plura.Coha?rereenim conceptus, quoniam in propinquo alter alte- ri fit , quomodo interdum faidus arborum complures . Quod fi vitelli diftinguantur mem- brana, geminos pullos diferetos fine vlla fuperuacua parte generari . Sin vitelli continuem» tur, nec vlla interieda membrana difterminentur, pullos ex his monftrificos prodire corpo- re, & capite vno, cruribus quaternis, alis totidem , quoniam fuperiora ex albumine generen- tur, &: prius ( vitell us enim cis cibus eft)pars aut inferior poftea inftituatur , quaquam cibus idem,indifcrctufq; fuppediretur.Albertus et propter corruptionem vitelli, vnde alimentum5 fuppeditandum erat, pullum vult imperfe&e formari > &quafdam partes in ipfo non abfolu- tasinueniri,aut fimul coniundas, vt sn abortu animalis viuipari ante perfe&ion e linea men- toru foetus. Non debebant ita qs antiqui eiufmodi monftra prodigij loco habere, fi ex nimia materia? abundantia nnfei certu eft.Iulius Obfcquensauthoreft,C.Claudio,M.Perpena Cofs. pullum Gallinaceum quadrupedem natum efte, & prodigij loco habitum. Ego aliquot mon- ftrorum icones fuo loco exhibiturus fum. Caeteruin Gallina? nonnullae, vtidem Ariftoteles alibi author eft, oua mollia, hoc eft, line tefta pariunt vitio, qua? Albertus inter fubuentanea— 0 annumerat. Nicander exiftimat ciufmodi oua parere propter nftu, vel propter multitudinem ouoru fe inuicecoprimecium.Prcterea Albemisowmift obfernalfe tradit prorfus fph^ricum duabus Gmithologiae Lib.XIV. 221 duabus teftisinte&um, vna intra alteram, cum albumine aquofo tenui inter vtranq$abfqs vllo vitello,& altero etiam albumine intra interiorem teftamJdem refert, bypenemia dari exteriori tcfta. car etia, fed membrana cantu, habentia, quae teftae fubijci folet. Putat autem hoc inde fieri, quoniam taba oua humida funt, & aquofa,& exiguo calore pia:d[ita, maxime cibo fihumido Gallina nutriantur. Sunt qui trilecitha , id cft , tripi icis vitelli oua reperiri dieut,eaq; in medio eefhe pleruq; cauitatem habere, vt Elluchafim fefe incellcxific feribit. Ormthologus enarrat, fe aliquando ouu vidiffe, cuius putamen ab altera parte extrema in anguftum velut collum,inftar cucurbitae fe colligcbat.Mihi multa omnino fphaerica vifa,& IO admodum exigua, quae ad Columbam oua vix accederent: vnu et quod adhuc in Mufieo re- feruo. Anferino haud minus, plicis, rugifqj infigne, quod illuftnsIo.Bapt. flarbazza Bono nienfismibiohmdonauit. Sed videamus modo, an Gallus et ouum pariat. Etfi enim Ari- ftoteles, alijq; veteres, quod fera, nullam huius rei mentione faciant, idq$ ex recccioribus Albertus falsu effe feribat , tamen id alios viros do&iffi.mos non credere tantum, fed ex ex- perientia propria id feribere video: edere autem inquiunt, cum iam decrepitus effe incipit, ac feneclute confici, idqi nonnullis feptimo, nono, aut ad fummudecimoquarto astatis an- no euenire pro virium vel robore , vel imbecillitate, aut qt concubandi confueeudine , qua nulli non anjmantiu naturas vis deijciuntur,atq;eneruatur.*tunc icilicet ex putrefa&o intus feminis excremento,aut humorum colluuie conflari ouum exifiimant,aediq;fub Caniculae *©exoi tu, quod tunc maxime ab ambientis calore expultrix languida in alite decrepita iuue- tur.Taceo modo mihi bis , terue a viris etiam non plebeis,fed fide digniffimis ouu allatum, quod e Gallo natum affirmabant, Sunt qui eiufmodi ouafemper rotunda , ac orbiculata e/Te tradunt. Mihi tamen relatum eftapud Ferrantem Imperatum Parmacopaeum Neapo- litana in celeberrimo eius Mufieo oblongii videri. Ea vero quas mihi vifa.fu.ht, erant rotun- da, colore modo luteo, buxeo, flauefcente, lurido. Item vix ante o&idufi nefeio quis ruptum admeattulit,quod vitello omnino carere dixifles. Erat enim totum ferme album : inerat tamen quod media parte aliquo pacto flauefceret: habebat etiam quod iairi quafi ad genera- cionem vergeret. Quod vero nonnulli dicant tefta carere, fed adeo dura: pellis eflfe, vefor- tiffimis i&ibus refiftatjid plane fabulofum effe exiftimo,vti etiam quod vulgus in tota Euro- 30 pa exiftimat,exeo bafilifcum generari, maxime fi a rubeta,vel bufone excludatur. Leuinus Lemnius medicus praefian tiffi mus propria jfefe experientia comprobatum habere tradit, ! Gallum n5 edere tantum ouum, fed incubare etiam.Soribitaute in duitate Zirziea, at qj in- fulae huius ambitu duos annofos Gallos non tantum ouis fuisincubaffe, verum et fuflibus. aegre ab illo opere abigi potuiffe, atque ita, quoniam ciues eam perfuafionem concepiffent ex eiufmodi ouo bafilifcum emergere , ouum conteriffe , & Gallum ftrangulalfe. Verum quicquid hic, alijq; dicant, ego ne mrantibus quidem crediderim, tantum abeft vtGallum id in fimo ponere, vt eius calore foecundetur, aut ab incubantibus id rubetis bafilifcum ge- nerari credam, vt nqnulli etiam nugati funt.Haud interim negarim Gallum quid ouo fimile cx conglobata intus putri concretione, maxime in vltitno eius fenio, cu non amplius coit,. 4° concipere, ouum integrum vna cum tefta excludere minime credam. Hoc enim ;n matri- ce perfici ratio didtat. Vt autem a viro totum foetum excludi nemo dixerit, ita neq; a Gal- lo, qui cum Philofophorum, tum Medicorum dogmatibus edodtus loquitur. V nde relidis eiufmodi nugis, caetera,quaead huiufcc auium genens procreationem fpeClant ,profequa- mur.Supcrfunt modo, quae ad incubatum,& exclufioncm pertinent.In incubatione tria ma- xime obferuandafunr. Gallinarum, ouorumq; qualitas, tempus fupponendi ,& Gallina- rij cura. Quod ad Gallinas attinet, Columella non omnibus incubationem permittendam effe afferit , quoniam nouellae magis edendis, quam excubandis ouis idonea: funt. Etali- ,bi veteranas ad eiufmodi incubationis munus obeundum eligendas praecipit ,eafq; maxi- me, quariam faepius id fecerint, conandumq, ,vt mores eorum maxime pernofeamus, quod i® alsae melius excubant : aliaeeditos pullos commodius educant. Sunt econtrario nonnul- lae , quas, & fua aliena oua frangunt ,ac fa?pe etiam exforbent, quas velut omnino ineptas quamprimum ab ouis fubmouereconuenic» Varro etiam illas improbat, quaeroftra,& vn- gues acutas habent, & tales ad concipiendum potius , quam ad incubandum commendat. Florentinus ilia omnino afpernatur, quae fpiculatis calcaribus non fecus qu a Gallinacei ar- mantur.Item ijs oua fubijci vetat, quae iam aetate florent, quod cales plerunq^plm-a, qua aliae pari at .quales maxime bimae funcEfttame&ijs fupponedu,cu ab mcubadi cupiditate, qu£ tefte Columella, fere cfi prirou partu consumauerint, ab idibus landncipere folet, prohibe*» ii nequeunt. Na multa pariens}& non incubas fixquaer aegrotat,& tnoricur.Inhibetur vero T 3 . ijlacu- Oua ffae tefta. Oua trile- citha. Ouifigtirc cucurbite. Oua rom« da. Gallus an patiat. Gallus quado pa- riat. Gallorum fenium» Bafilifcfi no genera ri ex. ouo Galli, In incuba* tione quid obfer nan- dum. Gallinas in cubationi ineptae , & quando ra men eis oua fuppo nenda. Incubandi cupid.quo modo pro hibeatut. Quid cir- ca oua c5 ftderandu. C5crouer- fiainrerPli niu& Co- lumellam . Oua foecu da cur ali- quadopul Sos non x dane. Oua cur Herilia. Oua vrina qua?. h hh. 3. de 6:n»c. 2 Vinum ve corrumpa fur. Cynofura cmaquse, Oup/Ct. Canicula- ria oua Ovpo; quid- Submeri! primo fun du petunt, ac poftea natant, & cur. Calepini error. 222 Viyisis Adrouandi illa cupiditas pinnula per nares traieda,&frrigidvt Plinij verbis vtars experimento vetant yqmniammn gignant confit [is vitalibus venisScim duce tot denub fubfti- tuti polfe,quot pro infoecundisreiedafuerint Rei jcianuirdeniq; omnino hypenemia, tiarn quamuis partes videantur habere omnes, tamen principio carent, quod a maris femine af* ferturi quapropter animata non funt, vt dilucide/ Ariftotelesdocet : quier tria potiftitniim alias indicia adducit, quibus huiufmodi oua ex alijs diftinguas. Ait enim alijs minora eflfc— i, & plura numero gigni,ob vnaeandemq,caufam.Ratio eft, quia cum imperfedtafint, minus augentur,& quia rmnusaugetur,plura numero exifiunt.Deniqiminusdfeiuauia, qa minus concodh.Nam concodu in quouis genere fuauiuseft. Neitaq; qni ouafuppofiturus,a ven- 2©ditoribus decipiatur , qui fsepe fubuentanea pro foecundis ignara? plebecula; venditant , fu- giat parua,&:quoru magnam haberi copiam videt, eligat maiora, eorumqtaliquo primo ve- Icatur, vt ex dulci fapore ca?tera feminis participia diurnet. Colle&is modo ouis foecundis, eorum numeri etiam ratio habeda eft, fi veteribus credimus.Quotquot enim de agricultura fcripferunt,fereomnesimparinumerofubijciiubentj ida; hodie nefeioquam veremulier* cula; noftrasobferuanc, Nam reuera res non videtur fuperftitione carere,nifi Pythagorte forte dogmata fapere dicamus , qui fuinmum bonum in numero impari ponebat. Variant vero eiufmodi numeru cum pro vniufcuiufq; Gallina; natura,tiim et prodiuerfitatetempo- risanni.Si Gallina foecundacft, Florentinas non plura, qua viginti tria fupponi iubet , pau- ciora vero, cum talis non eft. Varro, Plinius negant , plus viginti quinq; oportere incu- 30bare, quamuis et propter facunditatem plura peoererit.. Columella primo tempore, id quod eftmenfeIanuario,non plura quam quindecim iubijci vult.Martionouemdeeim, nec pau- ciora, vnum ,& viginti Aprili, & tota a?ftace vfq; ad calendas Odobris. Sed noftra? mulie- res femper fere non vitra feptemdecim,vel nouemdccim glocientibus incubanda exhibent. Eligendum etiam tempus eft incubationi maxime idoneum : fiquidem totum anni tempus taienoneft. Praefertur autem velut pra;ftantiffimum requinodium vernum, hoc eft, a vi- gefima quarta die Martij vfq; ad nonas M3ias: nam qurepoft illud tempus incubantur, pul- los edunt, qui plerunque, quia tardius nati, nullam aliam eo anno vtilitatem hero, quam ad menfa?vfum,apportant. Quinimo Columella audior eft, ab afttiuo folftitio bonam pulla- tionem non haberi, quod ab eo tempore, etfi facilem educationem habeant, iuftum tamen 40 non capiant incrementum , probandam itaque sftiuam educationem. Et Longolius pullos maturos dici polYe putat primo vere exclufos : ferolmos vero qui faerius eduntur , quos pa- tria lingua autumnales vocari afferit, eos ait fab veris initio needw parere, quemadmodum quosmaturos vocat ; quamobrem, inquit, non ad pullationem ,fca ad verualuntur. Alibi etiam Columella poft Octobrem fuperuacuam incubationis curam elfefcnbit, quoniam», frigoribus exclufi pulli plerunque intereant.^ Plinius tamen ad Calendas Nouembris vfque tempus extendit,& terna dena etiam fupponi iubet, fcd abeo die vetat , donec bruma con- ficiatur; admittit denique hyemalem incubationem, fed pauciora tunc incubari cupit , non tamen infra nouena . Incubent itaque Gallina? quoties glociunt, & Gallinarij fic exclu- fos f jgore pullos loco calidiori enutriri. Porro St Luna? ratio habenda eft in fuppofitione. 5 & Nam in defectu illius prohibetur ;& dum nona eft, vt Plinius monet , vel {altem dum cre- fcit, hoc ejftj anouilunio vfque ad decimam quartam diem, laudatur. Oua enim ante noub Junium iubiedta. Varro, & Plinius non fuccedere inquiunt , hoc eft non producere pullos, Florentinus cabefcere, & corrumpi, eb quod a plenilunio vfq; ad nouilunium euanefeant, vein conchilijs etiam obferuamus,& e contrario omnia a nouilunio vfq; ad plenilunium», repleantur, &hume£tentur.Colume!la femper qmdem confiderari vult, vtlunacrefcentec/ fupponantur, verum nifi a decima, poftquam creucric die vfque ad quintamdecimam : id- que Palladius comprobat , & Tragus a mulierculis in Germania etiamnuin obferuari feri- bit.Ex huiufmodi autem fuppofitione eam vtilitatem dimanare inquit, quod pulli in ere- fecnte An fecun- da futura. Oua quas abijcieda. Oua incu* bata non conoiticn da, & cur. il.z.dtge- neo.c.3, Oua hype nemia . vc nofcantUL* Quo mi--q mero oua fupponen* da. Pythago - rasdogma. Numerus ouoru cur varietur. Tempus incubatio- ni idoneis Pulli atitGb nalesquos Germani dicant. kfii8.c.26 Luna ere- fcenteoua fupponu- tur. Suppofitio nis modiis optimus Incubandi leges* Giaui fer- rei vis» Oua quo- modo tra- nanda. 1 tib. 4. de re rufi. Curatoris Gallinarij munus Subftrame cur muta- dum. Quomo*-< mo ciban- das incuba ites. Quando pullum pb piat. Oua aliaru volucru. Gallinis fupponi. Vt Galli ib 5i ^vd folae Ga!lin§ na Icantur. m l.z fer* Vlyfsis Aldrouandi {cente iterum luna excludantur;& reuera hic incubandi modus facis laudari nequit5dignus vc ab omnibus infiituatur.Hifce itaqj omnibus fedulo obleruatjSjGallinas includere opor- tet, vt tam inter diu qua noctu, ac in fumma femper incubent,nifi du cibus potufqjexhiben- dus eft. Id autem fiat mane, & xcfyexi.C um volumus, inquit Floretinus, vt ouis Gallina incu- bent^jhamen nitidum ef f ub fler nendum , tn eo imponendus ferreus clauus : quod is vidtatur vim habere quoduis vitium propulfandi .Erant autem veteres in fupponendis ouis admodum diligentes, ne dicam fuperfiitiofi, vtexhoc Columella’, cuius5ni fallor, confiet .Supponendi confuetudo, inquit ,tr adita efl ah qs,qtti rchgiofus hac admtnislr am f uiu fmodi d!r imum quam jecretiffima cubilia eligunt , ne incubantes matrices ab aljfs auibus inquietentur : deinde ante i<* quam consternant e a, diligenter emundant , paleafj, quas Jubflraturi funt , fulphure, (fr bitumi- ne , atf ardente teda ptriujirant , & expiatas cubilibus inqciunt , it a f aciis concauatis nidis , ne ah aduolantibus^aut et defilientihus euolutadicidant ouo Caueat Gallinarius, nc oua multum manibus moneat, Nam vente, & humores, dum vertuntur facillime vitiantur , quod vel in- de confiat, quia cum Gallina in occulto incubat, oua omnia fcecunda fiant : manibus vero hominum tradata plurimu corrumpantur./Conradus Heresbachius fibi compertu efie tra- dit quatiat a claudos produxitfe pullos. Quare curator, dum ea vertit, cum fumrna dexteri- tate id facere debet. Debetaut ea necefiario vertere ex Varronis, & Collumelfe prrecepto, vt aequaliter concalefiant . Subftramen iaepius tollat ,& recens aliud fubijciat, alioquiex acere veteri pulices oriuntur, & caetera huiufmodi animalcula, quas Gallinam conquiefcere 2Q non patiuntur; ob qua rem oua aut inaequaliter maturefcunt,autconfenefcunt.Columella nionat , vt cibus iuxta ponatur , vt faturae ftudiofius nidis immorentur ,neve longius eua- gantes oua refrigerent:quare comode feorfim ab alijs recludeiur.Curabit cc omnino, fi ali- qua nolint afeendere vitro, vt ad incubandi munus redeant, coadfe er, fi nccefiitas vrgebir» item fi quae vnguibus earum laefa, vel pa&a fune, oua remoueati Die vndeuigefimo ammad- uertat , an pulli roftellisoua pertuderint , & aufculcet , an pipiant. Nam fepe propter craf- fitiem putaminum erumpere nequeunt. Itaqj haerentes pullos manu eximito, & matri fo- uendos fubijciro, idqj non amplius triduo. Nam quae poft illumdiem filent oua animalibus carent, quare &; remonenda funt, ne Gallina diurnis incubans inani fpe pullorum detenta, effoeta reddatur. Mirabile magnum, quia non plane comprehenditur, inquit, Petrus Gre- 30 gorius virtus, & omnipotetia Dei, quia pullus mtra oui corticem cooclufus, antequam pu- tamen effringat, pipiat ales fa.dus intra cortclufus pofi vndeuigefimum diem ab incubitu Gallina? in oua.Porro fupponcre 'et iam Gallinis diuerfi generis volucrum oua non ta nofiro ?euo, quam apud veteres vfitatu fuit. Nam prasterqua. quod Plinius id,alijq;Geoponici tra- dunXM^y Cicer onckdunus-.Anatum^mciukiOua Gallinis fepefupponimus. Quomodo vero ea,necnon Anferina fubijciantur,fuo aliquando loco, Deo volente, docebimus , vti etiam abunde de Phafiano diximus. Quod fi vero quis, vel mares, fiue Gallos fine femellis, & e contra femellas fine maribus nafei velit, id ita pra?ftabit. Oua eliget oblonga ,& fafti- gio acuminata, fi mares volet:fin feminas, quterotundiore,& parte fui acutiore obtufa,or- biculum habent. Ita enim legendum eft apud Ariftotelem, vbi ex corre&ione Alberti con- 40 tra ex rotundioribus mares, ex aucutninatis feminas prodire legitur. Et multi fane Arifto- telis veterem textum , ita vere legi folere putant , quod pofteriores Geoponicos in hac de- terminatione ab illo nihil recedere videant. Nam Marcellus Virgilius ciim Columella?, & Ariftocelis de fexu ouorum difeernendo fententias contrarias, vt credebat , recitaftet : Efl fane , inquit, in natura grauis amhor Aristoteles . Columella tamen villaticam poflionemex quotidiana ob fer u at ion e , fr experientia docebat: nec nofirum e FI inter tam gr au es authores tan~ tas componere lites. Quafijvero Columella abArifiotelis fententia recedar, quod fane nequa- quam facere quinis di&urusfic, qui ha?c verba eius leget . Cum quis volet , inquit , plurimos mares excludere , longi fima quaque , & acutifjima oua fubijciet , & rurfus cumfaminas , quam rocundijJima.Sed praeter Columellam iptemec Plinius vbiqj fere , in animalium natura Ari- 50 fiotelis interpres ita fennr, du ait. Farninas edunt qua rotunda gignuntur, reliquamares . Hoc idem fentire videtur m Horatius, vbi oua oblonga gratiotisfaporisdlefcribit, inquiens. Longa quibus facies ouis erit, illa memento Vi fucci melioris , ef vt magis alba rotundis Ponere namq ; marem cohibens calof a vitellum . Contra Albertus,cum Auicennamlcribere aliter videret , propriam nobis experientiam^ obtrudere non eft veritus, veterumqj Arifiotelis textum immucauit,viriumqj non di- dis Philofophij fed ex peruerfa k iptura fuifie arguit. Veium quicquid ille dicat , vetus il- la lectio Qrnithologiie Lib.XIV. 225 la lectio vera eft, & genuina Ariftotelis, quam fcilicet Horatius, Plinius, & Columella , qui, vt dixi, ex proprio periculo tradebat fcriptis,cum probarunt. Nee tanti apud me ponderis Auicennsepatrocmium eft , vt non potius AriftoccH grauiffimo in naturas arcanis authoris adhaerere velim : nec deniq; me tnouet ratio illa, quam citante Caelio Albertus adducit , ni- mirum virtutis perfe&ionem in mafculinis ouis aequaliter ambire, extremaq, continere , in fceminis vero a centro, in quo fit vitalis calor, materiam longiiis abire. Quinimo contra cuenire arbitror. Qui enim non videat in rotundis calorem magis diffundi,in oblongis ab vna pocioriqj parte conglobari? Nec eft, quod experientia eius magni faciamus, eam enim lOtn multis alijs obtrudit , quae seque falfa funt , & minus verifimilia . Igitur , vt parerga iftaee concludamus, fenfit Ariftoteles, &: fcripfit ex rotundis progenerari feminas , ex acuminatis mares.Nunc veto intextu Ariftotelis tam Graeco, quam Latino legitur, prout Albertus cor- rexit, vel potius corrupit. Vetus vero Ariftoteiica le&io eft illa, qu a vitiata ille dicit. Caete- rununquid modo, ex oblongis mares, vt vetus leciio habet, & exrotundis femina?, vel con- tra procreentur, Gallinarius fuper hoc elfetconfulendus. Ego priorem ledionem,vt dixi, li> benter ampledor, gaudeoqjmc cum Ariftotele in ea haerefi e{fe,vt ex acutis ouis mares gi- gni creda,eoqjmagniscum Plinium Ariftotelicu-,& Columellam omnes villicationis con- fultiffimum comites erroris, fi error fuerit habeam. Mulieres medius fidius noftrreex acu- tis mares , & e contra ex rotundis feminas procreari afferunt . Ornithologusexfuorum re- aolatione tradit, oua,vt ex eorum fingulis omnibus femina» generentur fubijci oportere,dlim Luna plena eft,eaqj ad hoc prsefcrri,quae in plenilunio etia nata funt , item ita obferuandam temporis rationem, vt in plenilunioet excIudantur.Vtrum arduum fuerit oua in plenilunio nata , in plenilunio rurfus excludere. Nam fi illa aliquot diebus referues , antequam fuppo- nas facile euanefeunt, vt in his,&conchilijset fieri paulo ante diximus: fin mox fupponas, in plenilunio non excludes. Solentenim viginti plerunq^diebusincubationistempusab- foluere.Excludunt tamen celerius, tefte Ariftotelc, seftate,quam hyeme.’ asftate nempe duo- deuigefimo,(vndeuigefimo habet Plinius) hyeme aliquando vigefimo quinto die. Sed for- te id de locis calidioribus intelligendum eft. Nam Albertus hyeme vigefimonono dic exi- rcpullos dixit. Difcrimen tamen ec auiu eft , vt idem Ariftoteles author eft, quod alfema- 30 gis fungi officio incubandi poffunc. Sunt qui afferant , idq; in libello quodam Germanico manuferipto, fe legiffe Ornithologus prodidit, pullos eo colore n afei, quo oua incubandum tinifta fuerint. Alij iubent,vtauiana, feucaueac,quibusrncluduntur, congrediuntur, pariunt, incubant, & excludunt, fufqjdeq; & ex omni parce albis velaminibus obtendantur, vt Phafianihiftoria etiam diximus.Si quis vero pullos cupiat excludere vifu iucundiffimos,Pa- lumbum marem ciun Gallina coire curabit, aut Perdice, vel Phafianii. Cuius coitus modum in Phafiano diximus, & hic fponte omittimus. Perdices copia libidinis gaudent , fir cum di- uerfisfalacioris generis auibus commifcentur, coeuntq; inter fe,&fobolemfufcipiunt,vt in Gallinis, vnde ex Gallina , & Perdice, fit primi foetus communi generis vtriufq,fpccie_j> genera ntur, fedtempore pro cedente, diuerfi ex diuerfisproucnientes,demum forma femt- ^.ona: inftitieuadunt. Hfec ex Ariftotelc Icribit » Io.Bapt. Porta. Quo loco etiam dicit ex Gal- lina, & Columbo, fi tnifceantur, pullu m procreari commiftum ex vtroque. Sit , inquit Co - lumbus iuuenis, Tunc enim temporis feruetineoardor coeundi ,& feminis fuperfluitas. Senex enim coire non poteft . Omni enim tempore coeunt Columbae , & fcetant reflate , fit hyeme.Erant nobis domi Columbus caelebs, & Gallina vidua : Columbus fatis amplo cor pore, &falax: Gallina parua, fiue nanaivna verfabantur, vnde tepore veris ColumbusGal linam fuperuenie, quae fuo tempore oua dedit ab ca incubata exclufa funt , pullofq; ex vtro- que miftos nobis protulit ab vtroqs genitore retinentes effigiem. Magnitudo corporis , ca- pitis forma,& roftri erat Columbi, pedes Gallinae, pl uma qu a albiffima,&: crifpa, pedes pen- nis operti, atque vt Columbus pipiebat, ma ximi nobis fuerit oblcfiia menti, & incunditatis quiqi non alibi quam incubili, aut mulierum finu quiefeebat» Docet item alibiex Arifto- tele, quonam modo pullus Gallinaceus, qua ternis alis nafcatur,quaternifq;pedibus . Ouo inquit, feligito, quae bina c5peries habere boleta, pellicula quadam non tenui intercufance, fed albumina cotinentia, qua: fcecudiores fere Gallinae aflfolent parere°.ex magnitudine co- gnofees: patetq; intuentibusSoli exponedo,exuperantc et materia producum, & plurium feminu commixtu, femenq, habeat pullorum glocienti Gallinae iam fupponas excubanda, vtfuo infeffu foueat ea : elapfo iam debito tempore tales excludet foetus, pedibus , alifque quaternis, curabis vt commode edocentur . Si autem membrana difterminabitur ,gemi- nidifereti pulli generantur ,fine vlla fuperuactia parce. Sic enim & biceps nafcetur fer- ® pens, Vt omnes> pulli f^mi- Bfnafcem fur. Quando pulh citius excludan- tur. Vt pulli verficolo-. resnafcan- tur. Vt pulchri gignantur. n/.2. 14. Ex Colunt bo,&GaL lina pullus comixtus» Pullus Gal linaceus vt quaternis alisproue- niat,& to- tidem pe - dibus. h Ub- 4. Me. 16. Vt Gallus aut Capus Gallinae / munere fu ga tur. il.g.Hifl.c % 49. kO.4. c. 29. 1/.XC.C* 21. Incubatio abfq$ Gai* lina 1 aut Gallo. Liuia Au- gulh ouui toucns>& excludens. Ouacalo ■« are loci ex- cludi. mhSthi. Portator fa diu po- tae 'donec oua ex elu- dantur, n tu Gcono* meis» 226 Vlyfsis Adrouandi pens, & animal omne, quod ouo excluditur: fi tale euenerit, non mediocris erit admiratio- nis faepius enim monltra in prol5ficisanimalibusj& multfpans, quam in minus fcecundis,& imperfedioribus animalibus nalcuntunin alijs vfero facilitas generationispramalet : vnde in vilioribus aialibus facilius monrtra proueniunt , qua in nobilibus. Ha?c itaqj omnia Ppr- ti,h qui et docet, quomodo Gallus, vel Capus in mortua:, vel educere pullos Gallinae nolen- tis loeu fuccedat.Iubetautillioftendi pullos, & blandemanibus dorsupertradtado praeu- ri cibum, vt manibus edere alfuefeat, & cicur fiat.Nox pedus deplumado vrticis perfricari atqjita paucis interiedis horis adeo optime pullos recepturu promittit , & cibum eis e?dii- bitur u,vt vix vnqua mater Gallina tale fecerit. Verum ipfemet / Ariftoteles Gallos nonhul- iq los vifos clTe certatur, qui cu forte femina interijlfet, ip fe orfitio matris fungerentur, pullos dudandojfouedo, educando, ita ne deca?tero,vel cucurire, vel coire appet;trent.EtT Aelia- nusGalli laudes proiequens. Matrice Gallina, inquit , extintia, ipfie incubat, fir pullos ex ouis excludit: ac tu [dentio vtitnr. Ide et teftatijr /Plinius, Narrantur , inquieus, & mortua Galli- na mariti earii vifificcedentes inuicem,& rcliquafceta more facientes , ab flinentefq ',fe a cantu. Qua* cu ita fint, Gallo aliquando abfq, hominum opera,Gallinaru officio fundos fuirte ma- nifefto coftat.Quod fi vero nccGallina.necGallus excubare oua velmt,nondum defperqn- dum elbnaprteierqua quod vterq, immutari portit: polfunt et in primis ab homine perfici, tefte Plinio, qui Liuia Auguftaaic outim in finufouedo exclurtiTep t portea dicemus, & an- te et diximus, mdeq; fortalfe nuper inueeum elfie, vt oua in calido loco impolita paleis igne »o modico fouerecur, homine verfance pariter, ytftato tepore illinc erumpere foetus.Sedvetps Anftotelis praeceptum e.ft , fi aut tepus , ii bene reperatfnaut locus in quo oua manent, tepi- dus,n6auifi Cantu oua cocoqui fine parentis incubitu, fed quadrupedia ouipa,roiu et.Et ali- bi ita feribit: Incubitu auium oua excludi natur a ratio e (lino tamen ita flu oua aperiuntur ,fd et [ponte in terra,vt in txEgypto obruta 'fi mo pullitie procreant. Cu i us rei Diodorus Siqulus etia meminit his verbis: ..Quadam fio [ludio adinuenta funt,vt qui(\o.qiw\tm .autem de Aegypcijs) aues,aut An fer es nutriunt, prater earu, qua apud alios homines habentur procreandi nominayvt in numeru ditiu mirabile auite cuadant '-.non enim oua incubant au es, fed ipfi ingenip,& naturali arte educant foetus . De eifdem populis ita m Paulus. Iouius : Apud ?y£gyptios magna copia e fi pulloru Gqllfnaceoru. Nam apud HUos Gallina fia oua non incubant fed ea in clibanis, tepore fen- 3° ftm adhibito , itafouenturyut mirabili arte c ope n dio fi, pulli intra paucos dies progignantur fi nui, (fi educantur, quos illi non numero, fed menfura venales habent . Modiolum fiatuunt fine fundo , que vt comploserint, tollunt. Et T 1 a gus deniqj,/# Aegypto , inquit ,circa Alcairum oua arte ex- cluduntur : clibanum parant cu multis foraminibus, quibus oua diu er fi, G allinar u , An ferum & aliarum anni m.penuntfi fimo calido integunt clibanu,&(i opus fuerit, igne circumque faciunt, fic ouo fia quaque tempore maturefcuntNJ erum in eo Iouius, & Tragus a Diodoro, & Arilto- tele difcrepanc, quod hi nulla clibani fada mentione, oua tantu fimo obruta pulitiem pro- creare dicant:quare dicendu elfetAegyptios nuncdiuerfo modo,quam folebantolim, pul- los excludere, cu tame talis exclufio celeriter abfolueretur,vt vel ex hoc colligo, quod, vt Arifioteles pariter teftisert,quida potator Syracufis,oui§fub ftorea in terra politis, tandiu*0 pitaret donec oua foetum ederent. lam vero, & cum in vafis quibufdam tepidis elTent con- ieda fponte fua pullos edidifle, idem n Ariftoteles a uthor Gallina mn incubat , inquit Democritus, hac industria complures habebis pullos, fua die incubanti Gallina nonfubficis, ea- dem fiercus Gallinaceum aceipiens idipfimcpntere , cribraq-, ac de ni fi in vafiifice ventricofa, pennas illis G allinar u circumpone . Vosi hac aut figura retia imponito oua,ficut pars mucronata fiperne tendat , acdctn rurfis ex eo a e fimo tandiu illis infpergitofiqnecvndiq-, induti a videan- tur. At vfiduos , aut tres dies primos fic intatia efie oua per mi [eris , fmgulis polfaa diebus ilias conuertito^cauens ne contingatur mutuoyut videlicet ex aquo incalefcant .Pefivigefima 'aut die, dufib Gallina oui excludi incipiunt, inuenies ea, qua in alucis fim,circumfratta . ob qua nimi- rum caufin z etia tnferibunt die, qua [uppommtur,ne dieru numerus ignoretur. Vige fima itaq ; die puta me < x trahens, pullos in cophtnu conficito? tos alens delicas i fi mc.A fcife etiam Gallinam, qua modorabitur omnia . Ha?c Democritus, Andrea a Lucana interprete, qui Graeam voceui—^ yaspctsv ala ventricofa interpretatur :, Comatius ventriculos :HieronymusCardanus, qui hunc locum in libros fuos de fubtilitare tranfcripfit, puluinaria,his verbis :Pu!uinariaduo reple ftercore Gallinarum tenuilEmerritofinde plumas Gallinarum an, ede confuendo vtri- queq|olles,ac denfas.Oua vero capite tenuiore fupra extante, collocata fuper akerpm pul- uii n a r. Deinde reliquum fuperpone in loco calido, permitteqjimmpta duobus diebus,: poft vero ad vigelimam vfqu.edicm, ilia fic verte, vt vndique aqualiter foueancur finde ftata,^ dic qua: Ornithoiogiae Lib. XIV. 227 , . *> , > * die, que luxta vigrfimam primam cft, pipillantesiam ex ouo fenfim educito. Egoetfi hoc 'et-ia modi oua' excludi pofle ratio loqui videtur : video tamen aliud (enfiffc Democritum, verbis eius Grtecis diligentius examinatis, & placet gaflranuas ventricolam vertere, vt prius in tale vas intclligamus fimum itiijciendum, tum fuper fimo imponendas plumasfvt WffiKhte potius quam legitur ) in plumis oua : poltremo rurfus fimum adden- dum donec contegantur oua.$ed vt vteft, rens, flanno fublitus. Is fupra fecundum tabulatum ad medium pede femper emineat, fic & in inferiori ,fed in imo patentioris fiat oris ad modum pyramidis , vel infundibuli , ,vt con- cinne calorem, & flamam fuppofita.’Iiicern* excipere poflit . In fecundo tabulato canalis circafupremu locum perforatus fit, vt inde exhalans calor . locum tepide foueat,& oua ex fuperiori parte calefcant,vt Gallinae faciut.Super haec tria tabulata fpargatur fcobsl ignea, quae tibi aptiflimo operi videbitur . Scobs circa dolij latera eredior , in medio minus: in itno,vbi canalis,deprcflior>vt oua fupra eam incubantia calore vndiq; a canali prouer.ien- ' tem excipiant. In tertio tabulato, vbi canalis terminatur, fic circa latera deprefifa, in medio 'v ‘circa canalem altior : fupra fcobem linteus extendatur fubtilis, fi deturpatur , vt denuo la- uari poflit, &exc!ufi pulli fupra illu ambulare poffinr.Sin gulis tabulatis cetenaoua acconi 3® modentur,plus,minus.Retufa oui pars infra, acuta fursu vergat.Parietes dolij fupra fcobem ejitantes intra cellulas, & fuperna pars tabulati, ouillis pellibus contegantur, vt fuo tepore * qalorem rfctineant.Inferiora cellula fub infundibulo lucerna acc6modcturaccenfa,in in i- { tib binis ellichnijs,in fine tribus ^fiatis tepore, fed hyeme initio tribus, poflremo quatuor, ' aut quiitiqj. Feriat lumen in medio infundibuli, vt per canale afccndens calor, asque cellu- 1 las concalfaciat. Locus in quo hoc vas fteterit , fit tepidus, Sc folitarius. In inferiori parte, vbi accenfa lucerna non oportet ouaaccomodare,quia calorem non habet oua excluden- da aptum. Sed vbi pulli madldi,quam primum ouis excluduntur, hic claudantur,vt tepido ’ ifarnre calore madorem exiccent:bis,te£ue fingulis diebus animaduertendo, fi calor remif- , . v fus, tepens, aut intenfusfit. Quod ita cognofcemus ; ouum e cellula extrahehuis, & fupra ’ 4° oculum ponendo optime experiemur. Nam fi offendit, intenfus eftrfi infenfibilis,rcru;ffus. Intenfus calor excoquit oua , remiffus irrita facit . Oo id lucernas lumen addendo ,& mi- nuendo ex&quatiuri reddes. X^oft quartum diem, a quo oua fiei i coeperint, extrahito e cel- ia ,&nulla fada commotione vehementi, fenfim contra fplendorem Solis , vel candelas quifpiam fpcculabitur,fi prolificum fit ouum, nec ne.Nam fi fibrarum aliquot, cruencumq} difeurrere videtur, prolificum eft.fi contra perfpicuum erit, ceu infacundum reficiendum: ircitiloco fubflituatur aliud. Foecunda oportet quotidie ad calorem luminis vertere , atq; drcucirca mouere, vt Gallina folet. Nec verendu nobis nc corrumpantur oua, vel fi ab ali- quo fenfim, & comodepertradenttir. Poftdecimunonu,vel vigefimumdierri adlatis tem- pore, aut vigcfimum quintum , aut vigefimumodauum hyemis, oua manu capies, ac Soli $ o obuci fa infpice,vbi pulli roftrum fteterit, ibi cruftam rumpito,& per oui foramen manibus loftcllum capiendo pulli caput foras extrahe, ac fuo loco repone. Nam exfeipfo foras pro greditur, & ouo egreffum in inferiori cellula , vt diximus , pone ,fcd a pauimento lucerna aliquantulum abfitj ne pulli lucis fplendore alledi , lumen roftellis feriant ,& comburan- tur. At fi quge diximus diligenter operatus fueris, ex trecentis ouis vix decem ,aut viginti perdes. Hadenus itaqjlo. Bap. Furta. Petrus Crefcentienfisdeniq; feribit, in quadam re- gione homines reperiri,qui fui nos ita temperate calefaciant, vt eorum calor par fit Gallin^ incubantisj&infurnojfeuclibamoponcrequamplurimQS plumas, & mille Gallinacea oua . quae pofl viginti dies nafeuntur, ac erumpant. Atq, iO-xcde fis , quseadhuiiifceauiuiu ge- O lib, 4. Mc » wp.4. Vas ad ex- cludenda oua fine Gallina o< pera. Fecundi , & infpcu. di oua fi» gna. Pullos in furno ex - cludi. CuftosGal linarii cur fidus dfe debeat. Gallinari* cura?orfeu Cuftosqui dicendus. Pulegii vius. Cibus. Cruditas vitanda. Polenta. Porri folia. Vermes h ftercore Afini , vel Bouis. Vr citi ,& multucrc- fcant. Belg® quo modo pul- los nutriat. Quot pul- los vna Gal lina educa, re debeat. Si Gallina pullos de ierat, quid agendum. 228 Vlyfsis AIdrouandi neris procreationem fpedabant dida finr.Antequam tamen ad reliqua me conferam, pau- culos hofce Poliriani verius ceu epiJogi loco , nempe de eifdemageptesadijciam. Are aut. V oribus i»! er e a cerebrum (ingultit acutis Parturiens coniux , qua fet licet oua fubinde Tollit anus i ftgnatq ; dies , vigile mq, lucernam Confulit : & Luna crefcentts tempora feruans Vt primum Gallina glocit , numero impare fubdtt Ver fati fq\ diu , folers aufculat , an intus Pipiat inuolucer pullus , tenerumq j putamen 2e, Pertuderit molli roftro, atque erumpere tentet . EDVCATIO, VICTVS. QV A M V I S nulla non mulier Gallinaceum genus fciat educere; funttamen nonnulla pr®ceptaa diiigentifiimis antiquis Geoponicis prarferipta , qu«e illas non tantum, fed fort£ eruditos etiam latent. Qui itaque facium ex his e»**' auibus percipere volet , fidum in primis aliquem eligat oportet. Nifienim® qui curam habet Gallinarum , fidem domino feruet, nullus ornithonis qu®ftus vincet *• impenfas. Eiufmodi altor, qui nempe in Gallinarum fcandit,& oua colligit ,& quse incubantur, manibus verfat , Gallinarius curator, vel cuftos rede dicetur. Cum vero pulli maiorem quam adulatiores curam requirant ,itaqjde his prius dicemus : qui iamex- cluftfinguhs Gallinarum ftatim fubtrahendi funtjfubijciendiq^alij, qu® paucioribus incu- bat, fed & huius rurfusqusefouet, oua vel nondum concreta, & formata, alijs quarum oua eiufdem temporis funt fupponi debent, vt vna cum illis calefada animetur. Columella ea» qua excluduntur die, fingulos tollere prohibet , fed vna die in cubili finere iubet cu matrq & aqua ciboq; abftinere, donec eseteri excludantur, & poftera die, cum iam grex fuerit efT foetus, hoc modo deponere : Cribro vitiario,vel ctia loliario, quod iam fuerit in \ fu pullos fuperponi, deinde pulegij furculis fumigari, quoniam ea res, pituitam qu® celerrime tene- S# ros interficit, prohibere videatur. Pofthac caue® iuxta eundem cu matre includenti fune, & farre hordaceocum incodo vel adoreo farre vino refperfomodicc aledi. Nam maxime cruditas vitanda eft, &r ob hoc tertia die cauea cum matre retinendi funt , priufque quam emiftantur,ad recente citu fingulitcntandi,ne quid habent in gutture , namfi vacua non eft mgiu uies, crudttu e iignificatj^bftineriqj debent, donec concaquant.Dum adhuc tene- ri funt, no eft permittendu longus euagari , fed circa cauea continendi funt, & farina hor- dacea pafcends, donec iam robuftiores euaferint.Varro quindecim primis diebus mane fu- biedo puiuere,ne fcilicet tenellis rofo is noceat terra dura exhibet polentam, cum naflur- tij femine, & aqua prohibet, ne tum deinde in eot u corpore turgefeat. Dydimus porri fo- lia tenerrima cum cafeo mufteo contufa illis exhibet. Hordeum vero exadis duobus ( fex 4,0 vt habet codex Graecus, fed interpres mendu fufpicatur)menfibus offerri iubet. Democri- tus vermes laudat ex ftercore afinino, velbouino genitos ; quare id capacia vafacolljoj, inijciqj vult. Nam decem diebus exadis nafcuntur pullorum nutricationi percommodi. Sunc qui, vt multum, & cito crefcant, teflas,c quibus emerferunt, tunica interiore dempta, contritas, cum fale, & ouo codo duro immtfceane,& pullis primi alimenti loco apponant. Verum noftr® mulieres tanta diligentia non vtuntur,& fimul atq; omni exclufi funt, mox vel faltempoft viduum fimul cum matreeuagari fiiiuntjobuiumq,quiduis exhibent.Audio tamen apud Belgas primis odo, aut decem diebuscaue® matrem includi, ne pulli longius abeant, & fimul cum illa cibum fub cauea capiant ,haberequeligneurn quoddam vas vix palmum altum , in quo multa . plerunq; vero duodecim caua funt , & in his aquam pro po- 50 tu imponi, ne fi in ea incidant pulli, fubmergantur. Quot vero pullos vna Gallina edu- care debeat, cuiusnotum eft ,dum quacquefuos tanfum conuocet. Quod fi autem inter incubantes ali® plura alijs incubcnt, pulli. aliquot ci fubijci poterunt ,qu® pauciores ha- bet idqj maxime faciendum, dum qu® futura erat nutrix, nota eft non beneeducare.Colu- mella id omnino faciendum dfe monet, dum matef fuos, & alienos propter fimilitudinem dignofeere non poteft, nempe prima die. Canendum item ncplurcs quam triginta vni nutrici committantur , Negant enim omnes fere Geoponici hoc numero aippliorem gre^ gem polfe ab vna nutriri. Sin autem Gallinarum aliqua fuos deferat, timeafqj ne ita di- ferti ' Ornidiologiae Lib. XIV. 22g> |cii iiitcrcafs.curasVtGgliusjVeJCapus muricis munere fungatur. Qnod quomodo pra?fta' repo flis , fu p/S-r i o r i e a pi te ex Io.Baptifta Porta offendi. Gallinam puiiosdeferere volentem agnolces inde, quod non iam amplius hifpida? fit,n£c alas demittar, glocire definat,& cum jfseuagan nolit» Atq; ha?ede pullorum cura di<5H fint. lam de parentu educatlone aliquid dicendam fupereft. Eae funcubent, bis, mane fcilicet & vefpers cibus offeicdus eft. Vagan- tium vero nonalius culrus eft, quam claufatum,nifiqu6d hae non emittantur, fed intra or- nithonem ter dte maiori menfuia pafcantur.Nam lingulis capitibus, Columella tcfte.qua- ternt cyathi diurna cibaria fune, cu terni, vel bini vagis praebeantur. Quid vero exhibedum jO paulo pbft dicemus, Locus, quo conuerlantu^Gallinanum.dicitiurtGyb. Longdlius offici- tt'am Cohorti dem appellari a! t, quod , vt in noltris officinis eunda parantur, qua? in vsu hu- manum veniunt, ica iftic oua,& pulli, qua? in cibum. Auiaria vero nominantur, vbi cicures atq; omnium ainu gen eri fe parata farciuntur. Haec auiaria. Qpv/dojScxrmz Varroni dicuntur. Vnde forte baud recte CalepinbS opw&WGailmanu interpretatur. Nai& praeterqud quod ca voXjtefte Varrone, in villa paftionis genus, quale pariter 'zrep/?spavat;d icunt auiartu pro- prie lignificatretft interim minime negarim, & pro gallinario accipi. Nam Graeci cum om- nem auem,vt diximus, tum GalluGalimamue per excellenti a opm & opvtSx nommat.Gra- paldus t&iTavpov interpretatur ex Polluce caueam, in qua fele cortis aliter cubitu ito » a? re- cipiut. Ariftophanes, inquit Pollux, ^rttvpuv nominant £jx<; hoiifthte cp T/Qct$ \ yzctQivSav 30 Verurri vtOrnithoLconijcit, nonGallinarium totu ^'raupov nominari poteit, fed tabula, vel after,quiVarino dicitur «rsmVquafi ^irsiiJov ^upetro iyf&yep (imcaict Trita va. Sunt vero noftra gallinaria longe diuerla ab illis, quae Columella, Varroq$j commendac'» Noftra enim admodum exigua funt, & vix quandoqj gregem capientia, cum maximo far pe eius detrimento, rtam cum bona parsTaepe noClu excludatui-,aiurna!m noxiorum relinqun- tur, fliiumq, rapinis. Non mirum itaq; fi tanta gallinariorum cura veteres ihcefferit, vt illa nobis Cxade. depinxerint. Iubentitaqj, vt, ea parte villa?, qua? orientem fpe$ttt,conftituan- tur, iun&a fint funio, vel Culinae , vt ad anes perueniat fumus , qui huic generi pra?cipue fa- lutaris eft , adeo Vt Palladius fufficere dixerit , vt fumo puluere, & cinere vtantur. Vndt-» eciamnu noftrb aeuo fu per furno, vel prope caminu faltem a?dificantur.Totius alit officina5, I® inquit Columella, tres cotinuxextruutur cellaeffed forte pro plurimo gregis numero.Nam Vatropro ducentis duascaueas coniumfhs conftituendas monet) quarum perpetua frons oricrtfctfic obuerfa. In ea deinde fronte exiguus detur omnino aditus media? cella?, qua? ipfa tribds minima effe debet in altitudinem , & quoqjverfus pedes feptem tinea finguli dextro, lseuoqj pariete aditus ad vtramq,- cellam faciendi func,iun<5ti parieti, qui eft intran- tibus aduerfus. Huic aut focus applicetur tam longus , vt nec impediat pra?didos aditus & ab eo fumus perueniat ad Vtramq; cellam, ca?q} I6gitudinis»& altitudinis duodenos pedes habeant , nec plus latitudinis quam media fnblimitas : diuida ntur tabula tis qua3 fupra quaternos, & infra feptenos liberos pedes habeant, quoniam ipfa fingulos occupat. Vtraqj tabulata Gallinis feruire debent, & ea paruis ab oriete fingulis illuminari fcoeildlis , qua? ^ ipftefnatutinti praebeant eXifcum auibus ad tdhortem , nec minus ad vefpertinum introi- tum,fed curandum erit, vt fernper nodibtis claudamur, quo totius aues madeant. Intra ta- bulata maiores feneftra? aperiantur, & ea? clatris mu ni autumne poffint noxia irrepere ah‘i- tMlia* Sic tamen vnlluftria ftnt loca, quo commodius habitent, auiariufqj fubinde debet fpeculati,autincubantis>aut parturientis foetus. Nam etiam in ijs locis ita craffos parietes «difiedre conuemt, vt excifa perordinemGallmarum cubilia recipiantfin quibus aut otia edantut , aut excludantur pulli. Hoc enim & falubrius, & elegant us eft ,quarn illud quod faciutjVt palis in parietes vehemeteradfis, vimineos qualos fupenmponanr. Sic autem pa- rietibus,ita, vt diximUs cauatis, aut qualis, vimineis perponeda erue veftsbula, per qua? ma- trices ad cubilia vel pariendi, vel incubadicaufa perueniut. Neqj.n. debent ipfis nidis in- *°uolare,ne du affiliunt, pedibus oua confiingat3afcefus deinde auibus ad tabulata pervtraq? datupuetis parieti modicis afferculis , qui paulum formatis gradibus afperatur, ne lint ad- volantibus lubrici. Sedabhac cohorte forienfecus pra?didtisfenefteHis fcadul^ fimiliter inungantur, quibus irrepant aues ad requiemnodurnam. Maxime autem curabimur , vc hxc auiaria , & ca?tera de qtubus mox dicSturi fumus intrinfecus , & excrinfecus pob atur opere tebtorio, ne ad aues feles habeant,- a ut coluber acceffum, & a?que noxia? prohibean- tur peftes. Tabulatis infiftere dormient e auem nou expedit, ne fuo laedatur ftercorc, quod j cum pedibus vncis adhsfit , podagram creat. Ea pernicies vt euitetur , pertica dolantur in quadtumsne teres !a?uitas earum fuperfilientem volucrem non recipiat : conquadrata? V deinde Gallina? pullos de ferere vo- letis figna. Incuban- tia vidlus, & vagati u. Quantum cuiq: offe- rendum. Locus. Gallinario Officina cohortalis Auiaria. Opv{(ja(Bo ■ &KUOV-,- Calepini error. <&nia.t>pov quid. Noftra Galllrtaria diuetfa cf fe a Galii- narijs vete rum. Fumus Gallina-- ceo gene» ri amicus, Gallinarif deferiptio AJ i. Quot capi ta vni Gal linario c6 mittenda. Puluis , & cinis cur| corte ha - bendi* 230 • ' Vlyfsis Aldrouandi deinde foratis duobus aduerfis parietibus induntur , ita vt a tabulato pedalis altitudinis^ & meer fe bipedalis latitudinis fpatio diftec. Hxc erit cohortalis officiose tlifp ofit 10 , quam Columeli| acceptam ferre debemus, a qua nomhil diuerfa eft, qua ponit Varro.Si ducetas, inquit, alere velis, locus feptus tribu edus , in quo dux cauexconm&x magnae conftitued*, qua? fpe dicent ad orietem verfus,vterq; in logitudinecirca decem pedes, latitudine dimidio minores, & altitudine paulo humiliores. V triufqj fencflt se latitudine bipedali, & vno pede altiores, a viminibus fa&x raris, ira vt lumen praebeat mult um, neq, pereas quicquam ire intro po{fit,quod nocere poffit Gallinis. Inter duas ofiiu fit qua Gallinarius curator earum ire pofFit . In caueis crebras perticae traie&x fint, vt omnes fuftinei e poflint Gallinas. Cotra fiogulas perticas in pariete exculpata fint cubilia earu. Ante fit, vt dixi, vefiibuiu feptum,in quo diurno tj>e e{fe poiTintsatqj in puluere volutari. Prxterea fit cella gra iis,m quo cura- tor habitec,ita vt ia parietibus circu omnia pofita fint cubilia Gallinarum aut exculpta,aut aifixafirmeturmotus .n.cum incubant, nocet. Hxc ille, quamuis Florentinus non plures, quam quinquaginta in vno auiario nutriri prohibeat , quod in angufto ar&atx labefafei- tur.Quapropterauiadum magnum fit,neceffeeft. Columella duceta capita vniuscuftodis curarequirere et fcripfit, eamqj fcdula, ne velabhoibus,autinfidiofisanimalibus aliqua diripiantur. Quod veto ad cortem attinet, ea ad meridiem pateat, & foli obie&a fit, quo fa- cilius hyeme aliquem tepore cocipiat. Porticus furcis , afferibus, & fronde formandi , qua? Cohors vel fcandulis,velfi copia fuppetittegulisjvel, fi facilius, & fine impela placuerit, caricibus, ioj qualis effe aut geniftis tegendi , vt xflate caloris fxuicia temperetur , animaliaq^ceu in vmbra degat, debeat. Columella monet, vt puluis ficcus,& cinis, vtwcuqjcohortamporticus, vel tedtu protegit, iuxta parietes reponatur, vt fit, quo aues fe perfundat. Nam his rebus, inquit plumas, pen- nafq; emundant, fi modo credimus. HphefioHeracleto,qui ait, fues c oeno, aues cohortales puluere, vel cinere lauari. Qui itaqi emolumenti caufa hocceauium gertus educare volur, xdicula quale ex Columella, vel ex Varrone defcripfimus , xdificarc potcrut, & q fequen- tur, diligenter obferuare. Nonulli,tefte Leonino,domunculos,& nidos purgat, ipfafq; aues fulphute,afphaIco,picea lufir ac, fed & ferri laminam, ac clauoru capita, atqj lauri furculos imponunt nidis , vt qua? ad arcenda prodigia ( textus Grxcus het Jioameiaz tepeftates)oia magna vim habere videtur Sed eiufmodi remedia,vt diximus, nimiam feduiitat e veterum jc declarat. Calorum et ratio habenda eftvt totius Gallinaru numeri fexta pars mares fint, fedid minime obferuatur a noftrisGallinarijs,cu aliqui haud ab re ab antiquis Geoponi- Cur plures cis ea norma tradita fit.Qra fi plures Gallinae fuerint»Gallum nimio coitu eneruant.Siergo Galli habe- forte euenerit , quod Gallum vel nouiter emeris , vel dono acceperis ,eumqj in corte tua di* cum reliquo grege educare volueris, no temere ftatim, ac fortuito folutu dimittes. Sed cu- Gallus no- rabjS} fi alij Galli ibi fint , ne ab eis fugetur,^ Alianus eiufmodi Gallum recente fpontefu- S*tluum a<* os familiares, & copafcalesjvtcuqj jpcul allatus fuerit,fe recipere tradit, ioqj 2^ io cufi°diaipfummuniedum,&vinculis occultioribus , <| quibus apud Homerum Vulcanus 9 irreticur, coercendum, idqj huc in modum effici, fi ei fidem adhibes(namreuera fabula fa- pit ) m efam fuper qua cibum capere foles in medium cortis fifte, & Gallum ter circa ipfam 4° circumferto,atqs ita cum exteris anibus domefticis liberu dimittito. Sic.n.taquam vin&us nufquam aufugiet. Sed Gallus ad fuos non reirertetur,vt ille,au,nifi a vicinis tuis iliu emas, nam tunc propter veterem pellicum amore facile domum repetit. Quod vero ad reliquam OpwfiorptxpeW, feu,vt Columella vertit,rat!one cohortalem attinet, ea iam in folo vldlu,&: potu confiftere videtur .Vi&us aute ratio ob duas potiffimum caufas inftituitur,vt.f.vel otia pariant, & proli incumbant, vel pro hominum futuro paftu faginentur.Sed cum animantia fint pamphaga,nihilqi non deuoret, abfumantq^ natura? fuxealiditate adiuti, adeo vt non folum prxter omnia fere granorum genera , omnium animantium cum terreftrium , tum aquatilium carnibus oblectentur, verum etiam nec humanis (tercoribus , nec ferpentibus, fcorpionibus,ciufmodiq3 animalibus venenatis fibi temperent, quininio conficiat ac non* ^ nunqua arenasjlapillofqj ingluuie fua deuoratos, tefte Diofcoride,difToluat:nam ciihos in ventriculo aperto tra reperire fit ( vnde & Gallicum vulgus , vt feribit h Laurentius Iobcr-- Vidus ro; tus Gallus, carum auium ventriculum perie vocat a petris, quas patrias lingua peiras dicut) b In jipoU nuquam vero in intefiinis, itaq; no diffoluitm, fed cofici ctia abjllis qfpiam no inepte iu- proparad.y , dicet, qa non prius defcenditconclufa ventriculo materiaJq,ficemollita,&in chiiucouer- 4cc* cap.i, jfa# Quinimo auiu genus, maxime ea: u« q non funt carniuore,& feminibus nafcutur potiffi- mum, vt Gailinx, vctriculi rnebra na het defiffimam,ineaqjnatiuu calore valde acre, vteft jh calybe ignito ob fubie&i foliditat&Atqsyt is calor coferuct3eft tunic^ illi circudi<9:a ca-. ro nuil* Omitfioiogije Lib. XIV. 231 ro multas denfaq;. sc craflfa : vi non fu mirum aues folidiflima quarqs poffc conticere. Cum itaqueiam ita omnia deuoret , natumcj: ventriculum largita fit tam mirifice calidum , iu- 1 roucrj.r te merito de edacibus, helluor.ibufq; hominibus ac omnia fiia ligurientibus natum eflada- C n (J^ gium Gallorum incufato ventrem quod ex Ariftophauc defumptum videtur: ait enim- Mthi dix erat ventrem ejje G 'allinacei Velociter entm concoquet hoc argentulum. Vtmodo parruGailinaium pronioue2mus,commodumq,ex ijs nobis percipiamus, cibos _ . conueniemes exhibemus ,cauebimufque ne deuorent, qurefterilitatcm inducanr. Colu- ^ ^0mclla pro optimis cibarijs praebe* i fcnbk hordeum pinfitum, & viciam, nec non accruiam, |jus c tum etiam milium, aut panicum: fed hac vbi vtilitas annona: permittit: vt vero ea efi carior, dicaufa- exeerta tritici minute commode dari: quodper fe id frumentum er, quibus locis viliffimum eft,non vtiliter praebeatur. Pofie et lolium deco&um offerri , nec munis furfures modice a farina excretos: hos vero fi nihil habeant farris, non effe idoneos, nec tanru appeti. Palla- dius oua maiora parere tradidit, & fiepius, fi hordeum fcmico&um exhibeatur. Rafis idem faetituras promittit Nafiurtij feminibus tritis , cum furfure, & cum vino fubadis, ac in ci- bum oblatis. Item magna oua tibi parient C’ a! lina?, fi teftam Laconicam tufam fu 1 furibus, & vino admifcueris,& fubadam Gallinis obieceris: item ad eundem effidu rubricam dilTo- nius^ariilt lutam cibo earu admifeebis. Sunt qui parere nequeuntibus Gallmis Mclanthijfemcn_j , * ^ quod vulgo gith vocatur exhibeant. ^Matthiolus experientia fefe compertum habere aife- dlncom, rit Gallinas, quaehyeme, quo tepore propter algoris fouitia raro oua parere foienr, canna- l. j. c. bis femine vcfcuntur, numero fiore ouorupa itu gaudere, &BrafauoIa pertotahyeme oua Etofc. (jdere tefiatur-Quodcefeinfigni priuilegio fecerint,cum alioqui,tefieSimeone Sethi,can- Cannabini nabis femen in homine genituram inftar caphurae exiccet. Sunt qui furfuribus codis tanta kminis>vis craffitie, 'quanta furni a Gallina poteruc matura Vrticas femina immifcet,& fic per hyemem incalefcere,& fecundiores fieri promittut: aliqui et vrticas exiccat, manibus atterur,in fu- tura byemefeiuat,& in aqua pro illarucibo decoquutob eandefcilicet causa. Sed Bra~ fauola ex femine vrtiese id e promittit, quod ali/ ex canabis femine. Aliqui item vifcu deco- quunt: cuius quide pabulo fecunditatem daricnkuq^animali, Plinius alibi author eft.Cre» 30 fcf tienfis galegae , fiue ruta: capraria femen dicere quofda alfeuerat , mirabiliter fecundi- Sterilitate tatern Gallinaru augere.Contra vinacea fterilitate inducut.Quae res noftras mulieres mini- cibi indu» me latet, quado prorfus cauent ne toto eo tepore, quo pariunc,ea deguftent.Vnde Andieas centcs* a Lacuna non parti hallucinatus videri poteft^oV/^aquod ex vinaceis acinis cohiberi Flo- ^n^rcje a rentinus fcribitjfermitudine vertens, ciim facunditate transferre debebat :.fcd, vt videtur ^^una Cr nominis vicinitate falfus /uqm/ucc legit» Vetus ite hadenus opinio inoleuit fabarum efum—» ^ Gallinis fterilitate conciliare: inde,vc apparet, nata, quod e Thcophrafius earum putamina fterilitare radicibus arborum appofita vite penitus tollere fcripferit :etfiinterim nullam Gallinarum inducant, mentionem faciat, tantum abeft,vt earum efum illis interdicat, vtpoftmodum/CIemens e lib. 5. dc g Apollonius, Auicena,multiq, iecetiores feces ut. Cum vero fibas inflare nulli non notum 'Plan, 40 fit, & inflantia omnia venete ciere, plane videre nequeo,curobdidacausa Gallina: earum C*P% 2I* efuabfiinere debear. Quare et eoru fententiam probare minime poffum qui Pythagoreos ^ Strom° 3* tradunt fabarum efum vetaflfe, quoniam comefe mulieres infecundas reddant. Quinimo contra ^Plutarchus aliam caufam affert, cur Pythagoras a. fabis abflincre voluerit, nempe p . ‘ „ quodomnia legumina fpiritu,& humorem impurum ingenerent incorponbus,atquehanc c^r a fabis, obeaufam ad venerem incitent. In eadem fententia i Cicero futifevidetur, cum fcnbit ad abflinuerit. hunc modum, lubet igitur Plato ftc ad fomnum profici fci corporibus affectis vt nihil Jit , quod h In Troile errore animis perturbationemq ; ad fer at. Ex quo e tiara lyth agor ais interdictu putatur , ne faba matib. vefeeretur-y quod habeat inflationem magna in cibis ^tranquillitati mentis querenti vera contra- i /. 1 . de di* riam . k Hieronymus Mercurialis demqj medicus nottri reui longeceleberrimus, mihique uinat* 50 amicilTimus non tantum in eadem mecu opinione eft, fed de Theophrafii verbis etiam du- 5- Vaw bstare videtur, & reuera noftri agricola, fit vberiorem fegetem faciant , fabam prius (eam L^‘Ct & nant, quod pinguedinem quandam in terra relinquere nolcant, vr.de fubiequcnti anno ftu- menti copiam maiorem colligant, tantum abeft, vt fterihtatem agris inferre exifthnent.An veto earu cortices , vt vultTheophraftus,aibaresexnnguant , an non compertu minime habeo,&pcnes illum fidem eius relinquo. ElTet vero fupet hac rc diliges, prudesq^agricola confulendus.Egoitaqj fabas Gallinis minime interdixerim, fed poti iis laudauerkn. Nam Fabre cur &: Bauatos audio apud quos faba: vilis annona efl, Coliibis dare > vt ad venerem alacriores Columbis yeidantur j&pcr confequens ciniispariant. Vinaceis vero omnino 3bftinereiufTerim_a a ^encur* V 2 oubd Herbse amara: vi* fanda: , & cur. Lupini curinterdi €ti. Vuscur prohibita. Ficus ineo moda. Ornitholo gi error. I Coro. 1 64» Nc ficus , & vuas co- medant. Oenanthe quid. Cibus qoS do dadus. Quantum ofkrendu. Sagnatio. Quo fera* pore me- lius pi«- • guefcant. Locus ad faginandQ m hb. 1 . Farina dul cis, n/.io c.50. Quot die- bus pin ~ guefcant. 232 Vlyfsis Aldrouandi quodquamuistolerabiliter pafcat,exeorimuamen vfu,raro pariant,&oua exigua Faciant» Sint igitur ipfis cibus poft autumnu, cu a partu cefsac. Quod ec Columellae praeceptum eft. Eo tepore, inquit, pro parere definet aues, id eft, ab idibus Nou.pretioforescibi fubtrahen- disuc, & vinacea praebeda , quae fatis cbmode pafcut adieclis interdu tritici excrementis. Vitetur herbae amatae, maximi abfynthiu, fiquidemex eiusefuouaamariffima pariunt.Sut quiex impura cibaria pafcetibus Gaiimis putrida pleruqj venenataq; oua nafei velint, & excremetofa,fihumanas feces comederint Lupinis et abftinere debet ob eandecausa,tum vero quod fub oculis grana gignat, vt Crefcentienfis obferuauit, qua» nili acu , tefte Pa lla- dio,leuiter apertis pelliculi auferatur, oculos excinguut. Vux,quarualioquifaporemaxi-t© rae afficiuntur, propter vinacea prohibentur, quae Heriles reddunt, tum ec, quod pituitam generent communem huius auium generis peftem, maxime fi immaturae fuerint. Idem-, incommodum ficus adferunt, quorum efu non minus gaudent , & perperam Qrnithologus aut le&um ab Hermolao, aut male intclle&um hoc Graecum carmen fufpicatur. Svxa

vnllas deuorandt. Hoc primum antiquis egenarum inter dictis exceptum inuenio iam lege C. Fannij Cas . XI. annis ante tertium Punicum bellum, ne quid volucram poneretur pr ater vnam Gallinam qua non ejfet altili s\ quod deinde caput translatum per omnes leges ambulauit. Me- non it eorundem Cicero : Vides ne in quiens, vt in prouerbiofit , ouorum wter fefimilitudo? ta- men hoc accepimus , Deli fuiffe complures faluis rebus illis , qui Gallinas alere permultas qua- lius caufafolcrent. Hi cu ouuinfpexerant , qua id Gallina peperiffet:dicere folebant Petronio Ar- bitro Deliaci , Gallinarum curatores. Molles veteres Deliaci manu reciffxd eft ca ftrat i, v t Sca li- ger exponit. Saginantur aut hyerne melius, quam aeftate. Sunttamen qui afferunt , Gallinas potiflimum pinguefeere, quo tepore arbores florem:maxime,fiflores defeantur :oua vero tunc etiam cito corrrupi ac putrefcere.Locus ad faginadum calidiffimus diligendusj&rnb- dici luminis, quod motus earum ,& iux pinguendmi inimica fit, vt Varro tradit, &experien- t ia fuffi agatur: vnde «?Martialis ganea? non imperius fuiffe videri poteft , cum non tantum nobis tradiderit, quo loco fanguincntor , verum etiam , quo cibo maxime. Ait autem. Pafcit ur cf dulci Gallina farina*, Pafcitur & tenebris , tngenios agula eft. Vocat autem dulcem farinam , qua: ex milio fit mulfo la&eueelotam , vnde etiam» Plinius dicebat: Inuentumq^diuerticulu.n e (l in fraude earum Gallinaceos quoque oafcendi lacte ma- didis cibis, multo ita gratiores approbantur. Pinguefcunt fere viginti quinque diebus, fin- gufe caueis inclufe, qua? ab vrraque parte foramina habeat , vnum , quo caput, alte- rum, quo caudamcxerant, vt fcilicct cibum capere, & excrementa deponere quearit. Pluma 50 OmithoWiae Lib. XIV. D Pluma omnis in capite, fub alis ,atq; clunibus detergatur ,illi nc pediculos creet, hic ne ffercore naturalia Udantur. Varro ex alis, & cauda pennas euelli iubet. Florentinus extre- mas, quare & ha?c eximi poterunt.Subfiernatur mfidiffima palea, vel molle foenum.Nam fi dureaubec, non facile pinguefiunt* At no obefiis tantum, fed in cibo etiam longe fuauiores fore promittunt omnesferme rei ruflicaefiriptorcs, fi farina hordeacea recenti aqua mul- la eonfperfa exhibeatmvVnde Colume! Ia, poftquu, vt videtur,ex Varrone, apud que eadem leges, mfi quod fimplice ea aqua dulcem vocet ,fimpiicieam aqua confpergk , & ita offas ex eadem fieri iulfit, primifq; diebus dari parcius, donec plus concoquere cofutfcat : quod Ineruditas vitanda fit maxime, tantumq; praebendu, quantum digerere poffinrmeq;ante reces exhibenda, qua tentato gutture apparuerit nihil veteris cfca^remanfuTe. Nam ilti , inquit, qui volunt non folum opimasyfed etiam teneras aues. ejfiee?e,mulfa ree ente aqua pr adi eli generis farinam confpergunty atq-Jn/arciunt. Nounulli,tefie Varrone, pane triticeo, vino optimo ac odorato madefa&o,& aqua prsedi&a opima nt, ita vt vigmti diebus pingues reddant, & teneras. Alij, inquit Columella, tribus aquas partibus vnam boni vini mifient, madefadoqj, eodem pane obefant: hoc modo fartam auem,qua? prima Luna (quoma id quoq > cufiodien- dum eft)faginari esepta, vigefima perglifeere tradit. Varro turundis hordeaceis parcim ad- miftis ex farinahordeacea>aut femine liniex aqua dulci farciri fcribitjxlqifacere jubet vfq; ad dies vigintiquinqjtumdeniq; pingues fieri. Laudatur a Florerino etiam miliu Ec panicu aoad Gallinarum Columbarumqj faginam potius datur, quam ad hominum alimetum.Carda- nusauthoreft. Gallinas fi pingui lacertas, falnitro, cymtnoqj farinam tritici mifcueris , & hoc cibo eas faginaueris» adeo pinguefeere hominefq; qui eis aluntur, ka pinguefieri, vt difrumpantur.fl Io Iacobus V veckerus eiufmodi fefe fecretum ab Hollado quodam accepif- fetraditjvt Gallina? pinguefiat. In culina, inquit, facias £ibkapfam> pluribus interfiindam capfulis, fingulis cum filis foraminibus, per quaecapita extrudere foraspoffint Gallina? ci- bumq; capere. His itaq$ capfulis, Gallina? iuuenes, vel pulli incarcerentur, fingulae fingu- lis :cibufq;fingulis horis offerarur, parum pro vice potu interdido.Cibus aute lit tritic u jn aqua modice elixum. Oportet autem capfulas inferius effe peruias, vtexeremeta permeare poffmtfingulis diebus diligenter aufereda.Ca?terum vitra duas hebdomadas inclufas Ga l- 30 linas effe n 5 oportet: prae nimia enim pinguedine interir et.H*c ille. Audio et apud eofdem populos infigniter pinguefiere,&citb,fi ceruifia eis in potu apponatur pro aqua, item fi t e- liquijs eiufdem ceruifia? pafc atur, fcd & oua ita plura, maioraq; parere.Columella, Plinius, &Florctinus,cuad partum promouedum,tumad fagioadum, Cytifum mire modo come- dant, eaqj propterea in agro haberi plurimum referre.Paucreemm regiones funt, e quibus non poflfit eiufmodi arbufiula haberi. Columella eius folia ieiunis,ft minaq^maxurfipro- bari,ait,& alibi effe r»5 Gallinis tatum, fed omni pecudu generi vtiliffimo pra?dicat,quod ex eo cito pinguefiat Plinius Ariftomachum viridem cytifum Gallinis dari iubere feribit , aut fi aruerit, adefa&um. Deniq; Florentinus eius femina, & folia arida aqua perfufa offerri prae- cipit, quippe quae non minus quam viridia eas nutriant. Eiufmodi Gallinas, qua? hoc modo 4©faginabatur, altiles, & far&as vocant, earumq,nutritionem faginationem.Iam vero no om- nes aptascefibat teftep Plinio, fed eas tantum, qua? pinguem in ceruice cutem haberer. Sed quia noftra aetas Capos potius, quam Gallinas (aginet, itaqjeiufmodi vidus Capisetia prre- fcribi poterit, de quibus fuo loco pdft fufiiis dicemus . Quod ficibu refpuant,faftidamue? totidem diebus, inquit Varro, minuere oportebit, quotiam fartura? procefferint:ita tamen ne tempus omne opimandi quintam, & vigefimani lunam fuperuemat. Idem Columella, Cato ,& reliquiGecponici bis die cibum offerunt. Patum tamen refert, fi pluries dederis: modo in obferues, vt cruditatem vites , quod pra?ftabis, fi cum iterum cibum oblaturus., guttur examines : fi enim prior defeendit , iterum dandus alius , fi non , nequaquam. Qui itaque fiepe offerre volunt, vtHoIlandus ille, de quo diximus , faciebat, parum exhibeant, $© idq; facilis dsgeftionis. Quod vero ad potum attinet: fi farciantur, Cato meridie tantiuxuj. dari pra?cipit, aquamq^non plus, quam vnam horam ante finfendam. Qua? pariunc, &in_j corte diuagantur, potum tota die poftuhnt , ifq; nequaquam negandus , maxime , fi a^fius fuerit: ficis enim non aliter ac nobis hifieauibusnoccc. Aqua autem mundiffima fit. Nam ftercorofa pituitam concitat: quare cohors per quam vagantur » non tam ftercore , quam_, vligine careatj quas res cum diligentiffimum etiam cufiodem nimia alfiduitate flercus col- ligenditorqueret,aquamtameninterim mundiffimam effe oporteat , vafa in hunc vTum- fabricata claufa habere debebir. Et autem talia fint, qualia his verbis Columella defiribit . SfHtf\nqiut,qui aut aqua^replefflur^aut cibo>ptimbei canale sequas magis vtiles e ffe^q.ua ligneos , V 3 1 Aut Vtcibo gratiores fiant. O l. 8 . de fe cretis. Secretu m ad pingue faciendas Gallinas. Citifuscur comnigde tur. Gallinae al- tiles&fa-* rc£a?. p /.io.c.50 Gallinse fa- ginationi apis. Si cibum faftidianr quid agefc dum. Quoties dandus ci- bus. Potus Sitis aui bus nocet. Aqua qua- lis effe de- beat. Vafa aqua, contine 11 - tia qn-fclia effe debeat 234 Vlyfsis Aldrouandi aut fi Biles compertu e ft, Hi fuperpojitis operculis clauduntur, & a lateribus fuper media partem altitudims per fpatia palmaria modicis forantur cauis , ita vt anili capita pojjint admittere. Nam nili operculis muniantur , quantulumcunf aqua, vel ciborum ineBfedibus euertitur. Sunt qui a fuperiore parte foramina ipfis operculis imponant , quod fieri non oportet , nam fuperftliens auis proluute ventris cibos, & aquam eonfpurc at. Eiufmodi vafa in Hollandia, fed fictilia, propter minorem impenfam pafifim , cum in agris ab agricolis , tum in vrbibus fiunt, vt audio, fed aquam tantum, non autem cibum imponunt5vafaq;{ingulis hebdomadibus ad minus femel fetaceo quodam inftrumento, quod indigere Termone ab officio de vuaffer appellant, quali Sanatorem dicas ,ab(tergunt , ne aqua intus fundo, margimbufq, adhaerens putrefeat, ve- i® rum non in Gallinaceo genere tantum , fed in Columbae eo etiam , atque ab hoc nomen—» Duuepot- obtinere, dici autem Duuepotten , id eft , vafa Coi uro bacea . Caeterum cum vino' afpergt ten. cibum ante ex veteribus rufiica? artis feriptores dixnint, agricolas in primis monitosve- lim, vt a vino, aut eius faecum vapore colledto vi ignis liquore abflineant. Is enim Galli» nis peltifer, kthalifqjexiftimatur, vt etiam iusacarne falfa. a lib.g.bif.c . 49» Cur fefe puluerenc. Gallfraarg erga pul * los amor. b liiad.i o Achilles Gallinis coparatus cl.de ampfc rent.trga li- beros. d JSo d. • lib, paulo poft. NATVRA. MORES. INGENIVM. 20 GALLI N.iE tefte^z Ariftotelc,vt reliquae aues non altiuolae, pulucratrices funt. Im- pendio autem puluere gaudent. Vndedicebat Ephebus Heraclitus cocnofuo lae- tari, veiut cohortales aues puluere, aut cinere. Id vero triplicem maxime ob tau- fam faciunt, vt fcilicet ita fefe volutando veiut quodammodo fcabant, plumas, pinnafque emendent, & pulices cxcutiant.Quae omnia alio modo fepraeltare nor.polTeoptimenorunc natura docente. Cuius dudtu etiam quietum ad pariendum requirunt locum, & cubilia libi nidofque confiruunt, eofqj quam poffuntmollilfime fubfternunt, quafi ignorent oua alias facilecollidenda iii, fiea in duriori loco ponerent. Sed in eo non tam ingenij fui acumen produnr, quamcuiam pullos excluferunt, quos ita tueri norunt, vt & pennis foueant,nc ab ambiente frigore, vel calore laedantur. Hos tanto profequuntur amore, vt fi noxium quod- 30 piam animal, vtpote vel Millium, vel muftelam,vel maius etiam aliud eis infidiori viderint, vel aliquatenus cognouerint, receptis eis primum fub alarum vmbra , feu tegumento fefe acerrimas tutrices opponant cum maximo clamore hoftibus pauorem incutsentes , roftro- que abs fefe defendentes, adeo vt propriam mortem potius obire in pullorum tutelam—*, quam illis hoftibus relidis fu^a falutem quaerere malint . Qua in re egregium nobis fpe- cimen excmplarqj filios amandi probent , tum etiam quando dum illos pafcunt , & cibos fubinde collectos ore porrigunt fcfuamqj famem ncgbgant. Quem amorem £ Homerus fub Achillis perfona olim defcripfit. Hic enim fuos, quos pro Graeci fubierat labores, & pe- ricula prae nimia in eos beneuolentia conferens matricis auis (Gallinas nimirum per excel- lentiam)!» pullos 3 tfedtui, kaapud illum loquitur. ' n$£' cpvsGcen-jrc-/ vioccoTa Trpopepnv&i i M dzout \71diKi hafiriCi zuxeos d' cepa, 01 aorn. Sicut autem auis implumibus pullis affert TSfcam poftquam ac qui fiu er it, male autem eB tsipft. Citat hasc verba alibi c Plutarcbus, vbi haec eius verba leguntur O-roi O pupuli 0 pv/c 7« icevfoc, Tp)um rufpationem vocent. Heuufci pro rulpare dicunt fparnazzare, & me. taphorice vtuntur in prodigos fua adijeientes inutiliter. MAGNANIMITAS. PVGNA. n LA VS item Gallo maxima in animo plnfquam regio, adeo vt^Oppianus auium om- nium pugnaciffimum vocare non fit veritus: cuius nimiium tam excelfus animus eft,tama animiconftantia, vt non vita*, quae omnibus animalibus cariftima eft , peri- cula tantum fub ire, fed perdere etiam eam malit, quam alterius imperium , iugumq, vel ad vnicum tantummodo temporis momentu pati.Sciuithoc Thcmiftodes, fciuerunt maiores noftri,qui anniuerfarijs folenmbufqj Gallorum pugnis folenni ritu inftitutis perpetuos nos effe voluerunt Gallorum imitatores. Aiunt vero non Leonem modo ad eorum cantum, fed bafilifcum etiam expauefcere: quod an verum fit, vt parui refert, ita certum eft nullunu animal maiori animo, & excelfiori vel caput criftatum,& caudam credam falcatamqj gere- re, vel certamen inire, in quofrequenter ante moritur, quam aduerfario cedar. Quare iurC20 merito Manibellorum3pugnarumq;Deo facer habitus fuerit i&prouerbialiter Apso»; vior- rog hoc eft, Martis pullas vocatur: quafiad bella , pugnafq; magnopere propenfus . Vcruim* non in pugna tantum animofitas maxima eius elueefeit, fed in coitu etiam : a quo (taceo modum, quod folaciflimus fit, & vnus mullis vxoribus fatisfaciens ) cum omne animal tri- ftati foleat , folusipfe exhilarefcit , & cantu alacritatem fpiritus atteftatur :& Plato author eft, Gallum degenerem ignauumqj antequam vicerit , canere . Nec fere ob aliam caufaiD» quam propter vxorem pugnam init, veritus ne alius amplexus earum illi clam fuffuretur: vnde feribit Athenaeus Gallinaceum alteri mari cum Gallina coitum abfque pugna non per- mittere: quare Alberto neutiquam crediderim. Gallos feribenti, fi multi fint> nimio coitu Gallinas enecare. Haud tamen interim inficias iuerimeasadiuerfis Gallis iniri: nam id fur- 3© tim fieri putauerim: fimul vero degere , vel falcem fimul cum Gallinis coire, quod ille fup- ponit, nunquam crediderim : quinimo illud ego ex infpedione didici Gallum vnicum—» femper in vno loco imperium habere, & in alios fi forte clam , vt dixi, cum vxorum fuarum aliqua coierint, vel coiretentauerint, acriter animaduertere : vndeitem adagium extat fa- tis triuiale , Gallus in fuo fterquilwio plurimum pote fi ^ quod feriptum eft in ludicro Senecae: videtur autem innuere quemlibet in alieno folo timidiore elfe ,& in fuo regno ferociorem, &animofiorem . In quo pariter fenfu & illud notum eft : Domi pugnans more Galli in illos, qui domi rixantur, quum foris fint placidilfimis maioribus: vnde dicebat b Plinius ; Imperi- tant fuo generi , & regnum in quacunque domo funt exercent , Dimicatione pariter hoc quoque inter ipfos velut ideo tela agnata cruribus fuisintelligentes , nec finis fape nifi moriettbus, Quod 4® vero ait fapientijfimus virorum Salamon : Gallus ambulans inter Gallinas latus : id pariter Eucherius imperij fignificationem efte dicit. Hoc item ceu magnificentiam, animiq, celfitu* dinem arguit, quod nunqua fui incudi copiam faciat abfqj atrociflimo certamine, vt cAthe- nasus author eft. Denique &iliud, quod idem author ibidem teftatum reliquit, & quoti- diana experientia comprobat , quod fcilicet quafcunque asdium fores ingreffurus , criftam fubmittat. Quod ab Aeliano fortafiis mutuatas ^Athenaeus fuerit, quia ita feribit: Illud item in eo mirificum, cum limen intrat, tametfi fuperum altiftimum exiftit , is tamen fefc 9 inclinat : quod quidem ipfum fuperbia mdu&us facere videtur , ne fcilicet crifta vfpiam_« offendatur. His, fi placet, adde, quod pro caris vxoribus, pignoribufq; fuis aduerfus ferpen- tcSjMiiuos, muftelas, & ciufcemodiferas alias, viriliter decertet, & nos ad fimile certamen, 5® vbifefe occafio offerat , in uirct. Hieronymus eCardanus Gallum ideo decantiflimo illi parricidarum culeo , vnacum ferpente ,cane, & limia inferi a Romanis exiftimabat, quod fuperbiftimuslitjvelob gentis fimilitudinem jquodipfum/Scaligerex infcitiahiftoriarum crediditfe tradit , quoniam Gallis nondum notis illa lexferipta fuiflfe:fedne hic rem acu tetigit. Quomodoenim Gallum includere potuere Romani nondum notum ? Quare ego poft fuo loco veram, ni fallor, eius rationem aifignabo . Quod vero ad pugnam Gallorum attinet,ad quam vel imago eorum in fpeculo tantum confpetfta eos inuitac,tefte Athenio, ea fingulari non carent artificio. Dum enim pugnant, naturte du&u terram feriunt, & plu» mas OrnithoJogiae Lib. XIV. 237 mas cire fi t olium erigut, pennafq; cauda? quatii pofifunt, fursu, atqjdorsu vibrant, aHilicn- tes inierim, quo magis calcaribus Tuis , qua; ob id ceu tela in cruribus agnata , tefte Plinio, agnofcutjhoOe feriat: vnde legas apud atiquifs. Lueilitihos vel verfus, vel versu fragmeta. Gallinaceus cur» vitior fe Gallus honefle Suffulit indigitos,primorefq\ erigit vngues . Vbi, tefte Nonio, primores vngues pro anterioribus dixit: quod no pute, cu no ijs vngui- bus, fed calcaribus dimicet, quae etfi in pofterioribus tibiaru partibus fere lita fint, inter in* filiendum tam£ cu fcilicet aduerfarios feriut, ijs ita vti norunt, ac fi ad anteriora locata fo- ior5t. Ab eiufmodi certamine vulgare extac adagiu. Gallus inflit,\n efi , qui femel virftus re- dintegrat certamcjquod fane faruiftimu confpicitur: vnde dicebat gD. Anguftinus;07ccce ante fores aduertimas Gallos Gallinaceos ineuntes pugnam mmiaacre. Ec paulo poft pugna ita deferibit: Vt in eiufdem ipfts Gallis irat videre intenta pr oie Cius capita , inflatas comas , ve- hementes iClus,cautifft mas euitationes,& in omni motu animalium rationis expertium nihil non decorum : quippe aha ratione de piper omnia moderante po fremo legem ipfam viti oris , fupev- bum camum , & membrain vnum quap orbem collecta , vtlut tn fartum dominationis. Sed do- Ciiftime idem carmen hifce verfibus quam breuiter Angelus h Politianus complexus eft: Et regnum ftbi Marte parant, quippe obuia roflris Peftra ferunt, crebrifq 3 acuunt affalt ibus iras, 30 Jgnefcunt animis, & calcem calce r (pulpam Infeflo, aduerfumq-, affligunt pellor e pe cius. Vitior ouans , cantu palmam tc fatur, & hofli Infultans viClo,pauidum pede calcat iniquo . Ille filet , latebrafq;petit, dominum q-, Cuperbum ferre gemit: comes it merito plebs extera regi. Quaquam etenim Gallus animal natura pugnax eft, acmagnanimu, vt diximus, vbi tamen fe fetitic imparem in cofliCtu, mire deieChts, ac fupplex profugit, fefeqj occultat pudore fuf- fufus, rifum fpe&atoribus mouetis. Ita apud Theocritum Amyntas Pollucem ad certamen prouocans. Tuus, inquit, ego, tu meus (nimirum viCtus)vocabere, quia tpowxthdtpuiv.id eft, SOalitum rubri crifta tarum talia funt cerea mina. Signum autem vitii, inquit D.i Auguftinus, elatas d ceruice pennulas, & in voce , atque motu deforme , totum & eoipfo natura legibus ne- fcio quo concinnum, & pulchrum. Idem fcribunt£ Plinius, & l Adhnus:quorum hic: ffuodf, in q u : 1, palma coutingit, flatim in viti ori a canunt, feq\ ipft principes te flantur. Villus occu l- tatur filens, agreq 3 feruitium patitur, & plebs tame aque fuperba graditur, ardua ceruice, criflis celfa, Calumq-, pia volucrum afptcit , crebro in fublimc cauda quoque falcata erigens. Illeve- ro clarius: £>u@cl fi, inqui t,cum alteropugnans vincatur ,idcirco non canit ,quodexilla mala pugna fpiritusfralli illi vocem fapprimant. Cuius offenft ortis verecundia confufus in primam quamq ; latebram fefe occultat. Sed fi ex certamine vtCloriam re portari t, tum oculorum eminen- tia, tum ceruice erecta ftmul , & cantus contentione info lenter effertur , & triumphantis fimi - 4®/ nifi viribus tamen vidtum cedere .« certum eft: contra fit in plcrilq;aiijs animalibus, quorum fere femper alia alijs anteinitam fiumlmpc pugnam fua fponte cedunt. Quod inceiligens Miltiades Athenienfiumlmperacor cuRex rator Gal Peifarumexcito Afi* robore tam multa millia traiecil&cinj Europam , quali adprimucla» morem oppretfurus Gr*ciam conuocatisin Panatheniacum conuentum focijs pugnantes oftendit has alites, vt Philo Iud*u.s feriptum reliquit, ratus hoc fpe&aculum maiorem vim habiturum, ad promonendum eorum animos, quam orationem. Nec eum fefellit fua opi- 1© nio.Spe&ata enim, inquit Philo, in brutis patientia, pertinaciqicontentione vfqjad necem pugnantibus inuj&o pedore, correptis armis eam expeditionem fufeeperunt , qnafi bella- turi cum ingenti ftrage hoftium , contemptis mortibus , & vulneribus, vt faltem infepeli- rentur libero folo patris. Nihil enim 3d rem gnauiter gerendam excitat, ac deteriorum vi- atoria maior, quam fperari poterat. Tradit item Diogenes Laertius , Socratem Iphicrati duci animos 3biccifie,eiimeioftendiftetGallos Gallinaceos tonoforis Mid*aduerfus eos, qui erat Calli*, pennis, ac roftro dimicantes. Quam vtiheatem agnouit & tfChry lippus, dum Gallorum aemulatione inijei nobis ad fortitudinem ftiimilos , & fubijci calcaria pro» didit.Quinimo fu tifc apud antiquos hiftoria docet, qui Gallos ad certam e inftituerec, quos Columella auium laniftas vocauit,/> Plinius authoreft Perg3miCallorum fpedaculum— velut gl adia torum quotannis edi. Apud Tarnafaros Indiae populos , nobiliores pugna eo~ rum, ad quam tantummodo eos nutriunt, non oble&ancur tantum, fed centum ec aureos deponut, quos i|le,cuiusGaIIus in certamine fuperior euafic, domum vidor reportat. Aiut vero qui eas regiones peragrarunt , Gallorum eorum certamen quinqj quandoque horas durare, & vidum vidori nifi more cedere quam faepiftime. Idem certamen coluntlaue in* fui* incola:, nec non qui Pulaoan infulam habitant. Verum nunquid id longo tempore fe- cerint, vt faltem verifi mile eft, mihi nondum cognitu eft:Gr*cosidolimobferuafie tu nu* ex allata Plinijauthoritate,tum ex Aeliano et clarum eft, qui Thcmiftoclem contra barba- ros exercitu ducente duos in itinere Gallos forte pugnantes vidiffe prodis, ac imperafle,vt miles defifteret , acceptaqj de hac pugna occaftone, docuifte bonis, & ftrenuis ciuibus>plu 3° ris patriam, liberos, vxores, parentes, Dcofq j penates *ftimandos, qua Gallis folam vido- ri* opinionem.Qua de re cofulc q Caelium. Cum igitur vidor rediftet,inftituifte,vt quotan- antiq, cap, nis Gallinaceorum pugna Athenis publice exhiberetur. Quem more etiamnum apud Bo~ nemos in hunc diem durareaudio, vbi primores praeparare Gallos aiunt pugna*, quafi gla- diatoria:, fieriqjfponfiones pretij non parui, dum vnufquifq; pecuni*fummam largam de- ponit, quam dominus vidoris Gallinacei aufert. Et rlo. Goroptusid Ambiuaritis popu- lis, tefteCaefarc, Galliae Belgica: in vfu fuifte refert, magna ambitione duabus inter fecer- tantibusf3dionibus,atq;idcuminpagistum maxime inipfa vrbe,cuia Ducis fylua no- men eft, (vulgo Tishertighen bosreftaut Barbanti* nobilis vrbs , & Regi Catholico aducr- fus Holla-ndos femper maximis in belli periculis fidem feruans) per odo integros dies in4°j G ipfa curia Gallos ad pugnam committi, ingenti partium ftudio,& folicita vidori* expeda- quomodo t*onC;*n Nc- vCr° £ant^m cxardcfcere,vt ipfe viderirex Gallinaceorumcertamihead eque- mortuus. Rrcduellum aliquealium prouocafle, in eoq; alterum viru in primis ftrenuum,& vetera- num equite lancea in fronte idum occubuifte eodem feremodo , quo Henricus Rex Fraci*, Ferrea caf* cui per oculi alterius cauitatem parsfrad* lance*in cerebri fedem eftadada. Legimus caria cur deniq; apud Gallos eiulmodi Gallinaceorum pugnantium fpedacula in fcholis edi 3 quod forte&ipfe fecerint, vt non alacriores tantum iuuenu fuorum ad pugnam animos reddant, fed etiam fperatx, ac optat* vidori* cupidos. Veteres, vt Gallinaceiin pugna faclius ad- uerfus hoftes fuos tutarentur , ftimulis ferreis ameifq; quos Sipontinus pledra dici alferit, illos armabant: vndectiamnum extat adagium atpz 7r^Hx7pov d/utm>iptor3 id eft) tolle calcar f© vlio.riubferuatu hac parteuo reticebimus , Gallinaceis mox copugnaturis alium in cibis obijei fplitum, quo acrius decertarent, ex quo facccilfime in vetedeom^dia ,«& itrenum inte! ligas: elegantius vero fuer it , fi hominem , & athletam pugnacem , ac fortem Galiinaceu Tana- graeum cogoomines:qua fi achlxcam Tanagraeum fimpliciter.Non enim athietasa Tana- gra laudatos legere memini, feci Gallos tantum. Iam vero ex his, qua: dicta funt, cuius latis liquido conflare arbitror , Gallinaceos Gallos no folum pugnae iflimas alites effe, & a ler- llitio, iugoqj abhorrere, fed ab antiquis,& a multis noftro amo ob id in fummo honore ha- bitos; adeo vt olim x Plato illorum ftoliditatem ridens, fefe amicum bonum potius, quam Gallu etptfovi id eftdptimu, feu pugnaciffimu malle dixerit. Contra Pallas huiufce bclhco- 3ofiffimi alitis imaginem, vtteftaturPaufaniasjincalfidefuo pi&am tulit, & Mars fibi facrum voluit , adeo vt vtrinqj bellorum Deo gratum fuiife videamus , atq; hinc forte Ariflopha^ nes aues hominibus, Perfis vero in primis imperaffe periocum fcripfit : ait autem. jQuod autem non Dei igitur hominibus imperarunt antiquitus Sed aues & regnabant : multa funtjigna horum : Statim autem ruobts primum oHendam Gallum quod regnabat Imperabatqi Perfis primum o mnibus. Dario , & Megabif) i Quare vocatur Per ficus auts a dominatione adhuc illa . Sed verifimilius fuerit primum Perfarum regem Gallum fuiife di&um , vt in asquiuocis di- ximus^ Ariftotcles fortitudines huius volucris caufam in duras eius pennas reijcit : quafi 3© vero non ali» darentur aues durioribus pennis , qua:- tamen haud aeque fortes fint. Rafes, penes -quem eius reis fides eflo, vincitur um pollicetur caufam contra aduerfarium, fi calor Galli decruredextro tecum feras:8£ Kiranides fabulo filfimus feripeor criftam capitis Gal- li ^umgrano thuris, &paucocornucerui timorem omnem nodurnum, figefiatur, om- nemq^oecurfiim malum auferre :hominenlq; geftantem intrepidum reddere rquafieiuf- modi arma, quibus Gallus maximi fuperbit, crilta nempe, & calcar ad hominibus animum addendum polleant: quod cum noti neg, auerim , minime tamen affirmauerim , nihil fcili- cet certi inde habens. Atqjhascdc Galli pugnae itate di&a lufflcianu * SYMPATHIA. ANTIPHATIA. VI D E T V R quidem occulta quaedam fympathia? , feu amicitis vis , potentiaque fubefle, quod aues cicures, Scdomeflica» tam auda&er equos, alinos,boues,atq,id genus iumenta alia contemnant, ac fi cum manfutfadis elephantis fiinul alantur, «on modo cos non pertimefeant , verum per eos etiam ipfos gradiantur , & Gallinacei co- fumdem dorfo infidere audeant. Cauendum tamen Gallinas alentibus, ne ad boum praefe- pia perrepat.maxime Gallinacei.Nam hoc quod decidit immiftum pabulo, tefie Columel- la,nec e bubus affert. Gallinis item cum Pauonibus, Anatibus, h nferibus,& Columbis mu- tua intercedit beneuolentiarmaior vero Gallo cum Porphyrione, fi Aeliano credimus, qui Gallum jn eodem cum Porphyrione verfantetn domicilio, tam infolentimiroqj amore illi comundu fuiife ex infpe&ione teftatur,adeo vt tandeGallo propter epulas occifo, Porphy- rio conuidorc fua priuatus,tantum doloris animo conceperit, vt poftmodum non amplius cibum ceperit, fed inedia potius fibi mortem accelerare, quarn poft fuperuiuere maluerit. Sed huius quoque abftrufa videtur, ac occulta ratio, cur deficiente apibus cibo, fi ad fores earum crudas Gallinarum carnes , & vuas paffas pofueris , inedia no fit peritura: : quod in fcedulis meis notatum reperio, fed ex quo authore non memini: & an verum fit, haud fcio: ienriofius quifpiam expe*i:i poterit. Vt vero illud incertum eft, ita hoc cum pueris , tum fe- ti ibus U l-22tC,2 I. Galli qui preferatur ad ppaelia. Suidascor re&us. Gallinace* Tanagrae9. AthletaTa nagtaeus. X Ia Lyri, Palladis callis GaP li imagine ornata. y In "Phy/. {Fortitudi- nis Gallus caufa. Calcaris dextri Gal- li virtus. DomeftL caru aaitl eu jumen- tis ami ci- sia. Gallinacei quomodo bub9 mor U afferant Galli cum Porphyrio ne mira a- micitia. Ne apes in edi a pe- reant. Galli cum Sole fym- pathia. Gallus ani- mal folarc. GailusLeo ni terrori eft. a U, 22. 2J, 4? arurnxl, b Ub.e.HtX' An album Gallia folu- modoLeo fj merae, c U.&, C.I& & L I O. M' 2 1. d i.6>de ani* mal. c- 22. Gallu cur ^lmeatLeo Cli.de facr* & fnagt, G/.29.C. 4, .gftA 4» ie Leo Capu non timet, h d: aniraaL Angui ter- rori cftGal lus. Simia Gal- lu tn odit. <•• omuieus t inorum. 240 Vlyfiis Aldrouandi nibus,& v? dici foletilippis,& tonforibus notu, & quotidie obfeiUatu,tiimiru Gallinaceum Gallum cu Sole habere fympathjLm. Hunc enim ad omnes mundi angulos , feftinantem, exortum, occiduum>& meridianum voce admodu vocali, & al.aru applaufu congratulan- tis in more > fepeoumero falutat-,& refalijtat, Adducant modo abj, quas velint manifeftas rationes. Ego hinc folare animal Gallu vocauerim,vti ahjet Leonem ferarum generofifli- mu, qui non castera animalia tantum, fed fortifiimos quoq; viros terretsquem tamen Gal- lus ne minimi qu idem facit tat contra, illi & vifus, immo auditas tantummodo pauorem in- cutit, etfide cmfmodi antipathia dinerfimodi authores fcribant.4 Albertus enim duobus in locis hoc de Gallo albo intelligit.Sed anteipfum item Diuus£ Ambrofius tradidit;£&cantum5fccudc>, criftam, falcatam caudam timeri a Leone aflerit : cuius verba maioris fidei caufa aferibere placuit. Inquit ergo ibi :■ Atq; hoc tam fenum animal (LeonernM?/ arum ffrbes circumacti-, currufque inanes, & Gallinaceorum crisi a, eantufq-, etiam magis terrent, fed maxime ignes: hic vero ficjta habet .* ffuod fi palma contingit fatim in viti oria cana nt feqfipfi principes te fantur . Viti us occultatur flens , agreq-, feruitium patitur . Et plebis tamen seque fuperba graditur , ardua cer- uice,crifiis celfa : itaq 3 terrori funt etia Leonibus ferarum genero fi jjimis. Vides igitur hic can- tus nullam facere mentionem, cuius rurfus Solinus tatummodo meminit, Gallinaceorum cantustsmeLeLeoneaireres.Deniq; ^Aelianus, Lucretius, & Proclus,alijfq; Gallinaceum fimplieiter nominant. Quid ergo dicendum ftatuendumqj? Ego fum eius prorfus opinio- nis, vt (fi verum eft, vt dixvfruiufmodi innatum odium, iam cnun idprsefuppono) Gallum ipfum quatenus tale animal eft, a Leone pertimefei putem , nec inde odium nafei credam, 1 quod vcrumq^animal folareeft, vtcProclus exiftimat, fed occulciquid latere in Gallo, quo Leonem fuget, Atq, hanc meam opinionem, quam femperfaniondo&arurn virorum gft iudicio fubijcio, e x ipforoCt/PIinio depromo, .fui d Leonibus , & Pantheris homines non at- tingi tradit , qui iure Galli peruncti fuerint , maxime ,fi ei alitum admifeeatur , Quae quidem res innatum Leonis timorem indicat , & hanc forte femina illa vocauit£ Lucretius , quae Leonem bculjs incuffa, illos ceu caecutire, timereq; faciant ; hic autem ita canit s- fuin etiam Gallum notie explaudcntibus alis Auroram clara confectum voce vocare , . Hunc nequeunt rapidi contra conflare Leones ^ : Inq, tueri : ita continuo meminere fugai . Nimirum quia funt Gallorum in corpore quadam Semina, qua cumfint oculis immijfa Leonum , 4 4* Pupillas interfodiunt aceremq ; dolorem P rabent, vt nequeant contra durare feroces * Cum tamen hac no fr as acies nil Iader e pojjint ; Aut. quia non penetrant , aut quod penetrantibus illis Exitus tx ocults liber datur , in remeando Ladere non pojfunt ex vlla lumina parte , Quodfi vero quifpiam contra allatam fententiam arguat, dicatqj Leones crifta maxime perterreri ,idqj indeconftare , quod Capum non timeat : id huic minime negauerim, fed cciftam primarium,arque euidenciflimum lignum efte dixei|m,quo praftens Gallum agno- fcat, vti etiam cucuritus , dum longius abeft, Vndc is folam criftam, vel cantum duntaxat expauefcere iure nequaquam concluferit. Neque edam mirum fuerit, fi & nos rem acu non tetigerimus. Etenim ipfemet^ Aelianus caufam explicare, cur fcilicec Leo,5^Bafi- hfcus Gallinaceum timeant , vtpote abftrufam , atq, abditam fuum non efie tradidit : ia-* quibus, inquietis, exquirendis ctfi permulto abundant otio, plurimum temporis confumfit no n tamen optatum affequuntur. Angui quoqs Gallus terrori eft :& Simia Gallum odif, fed cum magno eorum, ac hominum condemnatorum detrimento, ac ignominia ; nam ob eiufmodi odium cum cane omnes timui parricidarum culeo includebantur > vtnimirurtw Simia Gallum perfequcruur, Gallum fugeret anguis, anguis in hominem penetraret , atq» fnguU ades fingulas Vulpeculas nutriunt, tafq\ caram carnibus con tufis, fugentur. cocit/qi animalium cibis mifcere foltnt , autem pecudes , & volucres domeflica eas degu - Haffent , duos prope mtnfes innoxia , f cursq\ pafcentes oberrant , vulpibus d fui generis efcv_j tam anxie abflinentibus, quod ita e(fe com probant. A d fi qua non degujlarit peruagantibus inter Gallinas , Anates, An ftres,c,tterafq-y aucs innoxijs vulpibus ea fola illis prada ejl , qua a genere fuo abflinmjfe fniiut,vt appareat in ferendis tniarjs nonunquam iniurias propellis . Haec ille:3® quod fecretu Plinius ignoraffc minime videtur. Na& hic n alibi fcripfit, Gallinaceos no at- tingi d vulpibus , qui tecur animalis eius aridu ederint , vel fi pellicula ex ea collo induci a, Gal- li inierint. Rutam iyluedrem et aduerlus vulpes, & atia animantia Gallinis infcfta valere le - Necatus ginnis, & mul oelhcaciorc fore, fi vulpis fel cibo admiftu adhibueris, vt Democritus sffir- pullos ra-- nut.Idem de cato fcnbunt o Diofcorides, & Afranius, fed diuerfimode. Traduntruta mon- tana-, inquit ille yfuccum Gallinaceispullisinfpcrfum feles arcere. Catus ait hic, non tnuadet Gallina, fi ruta fylueJlris fub eius ala appendatur.Cum muftehs magis > qua cum felibus m li- tam unm cit. a exercent, i a has n5pra’tereucesduntaxat horrent, fed voce ettantuaudita, refte Aelia no» fer e exanimantur, iu alioqui mugit usboti , rugitufqjafinoiu pt celare con- temnant: Ab his quoqj Plinius tutos Gallinaceos pullos fore prodidit, fi earticinisin offa_^4fl i (bis exhibcantur.Sa amandrae pariter nefeio quid ineffe neceife eft,quod occulte Gallinis noceat, na & hanc referunt io aceruo critici reperta totu idinficere»Gallina(q3 i >de vifcen- Serpes quj tesemoii,curn alias noxias quafq; ferpentes impunefaepius vite fintdeuoraffe. At Gallinas do Gdli- eo die, quo oua pepererint, a ferpeute non laeduntur, qui i & caro earfi tum a ferpete mor- nas 1 «edere fis remedio eft. Irem ferpentes quofuis abfqsnoxa dcpafcuntur,cumaIioqui,quod mirum nequeat videtur ab ipfis morfie moriantur , fed magis adhuc admirandum cft , quodtradit Plinius, nimirum fuperueruu eoru, qui ferpcntiu canifue rapidi dente aliquando laefi fuerint ,Galli- n u ume abitus, &: pecorum foetus abortu vitiari. Vt ergo non mordeant Gallinas : fic proui^ detotCirca caucas incendito cornu, cu us odore non f .gari tantu,veruni etiam eos interi- mi referunt. Cum plantis quibufdam h.cc volucres antipathiahabere videntur, ac in primis S* cum nobihlfima a b >re, q ia? nobis eximium illud Bacchi donum fubminifirat,cuin vite » Vtvmsab inquam, cuias florem ipiis in ciboexhibm m efficere feiunt , vt pofimodum macurefeen- Itineanc tiumvuarum efu abflmeanr. Sunt qui td, vi antea etiam obiter diximu s , oenanthi fyl- ueflri aferibant; eamque cibo incodlam , & illis projcdfam fafiidium gignere vuas ap-- petenu : verum Plinius id de vuae flore (impliciter protulit. Vt vt cft» vtriufque curlo- fus quifpiam poterit cum paruofumptu, at cum maximo lucro periculum facere. Nam vua um efus, vt oftendimus Gallinis admodum damnofus eft. See fortacum omni vire > antipathiam habuerint» nam idem^ Plinius .Gallinaceis ipfis circulis e far mentis collo additis Vulpes fui generis car nibus ab- ftment. n h.i.c.vlt . Rutam fu gare vul - pes. piat. o/. ?. c.45. Vt a m ide lis tuti line Gvlmacei Salamai;^ Gjlunas enecat. A idrpcoti bu/occidi Gallinas,. Gillma« ceo u aati partii a Gallinas. pi. 2.9 c-4* Ornithologix Lib. XIV. 243 mncanen tradit, quod fi verumeft, infignefan&,&occuItum odium demonftrat. Audio deniqs& aquam vitae, vt vocant, eis lethaleeife. Ex Sambuco magis cannoram buc.cmam, rubamqj eodem referentes fieri crcdic paftor, fi ibi caedatur, vbi Gallorum cantum frutex il- le non exaudiat* Qua?res ad quandam pariter antipathiam referi poteft : funt tamenqui phy ficam illius rationem talem affignent. Materies, inquiunt , fambtici mire firma tradi- tur “.confiat enim ex cute,& ofiibus: quare venabula ex ea fa&a praeferunt ommbus.Quon« dam vero loca fyluejfttia, qualia funt, in quibus Gallorum cantus nonauditur,ficdora funt, Signa etiam illic ficciora, folsdioraq^ fiunt, & ex tali materia tibiam magis canoram tornari 1® credibile eft , cum vnumquodqj corpus co magis fonorum fir,quo ticcms, fimulq, folidius. Eandem etiam rationem ^CseliusCalcagninus, quofdam a ftignainifr, feribit, poftquam--* aliorum fentenithm exarmoaffet , fuamq; diuerfimodam attullilfer, his verbis. Cur id fiat: (fi modo verum eft ) hemo facile dixerit. Sunt qui hoc non fimpliciter, fed «ru^oA/jidk traditum putent, mole Pythagorico, vtmultum diuerfum, quam dicitur, intelligatur,ficut proditum eft, non ex omni ligno Mercurium debere fieri: Deum non populari ritu, fed ele- &o, ac religiofo colendum eflfe.Sic non vulgari fed remotiori mufica? incumbendum elfie_^ admonentes, non ex obuia quaqj Sambuco tibiam, fambucamq; coagmentari oportere di- xerfint, & expedire vtremortiorii petatur, atque inde decerpatur,vbi Galli cantus non ob- ftrepat.Nam.fichodiequoque locum longe fepofitum , ad quem nemoadeat fignificantes, io dicurtt in eo, ne Gallum quidem vnquam exauditum. Aut certe ftriduia illa, atq^idmodum obfteepera vox Galli hebetare, & ftridorefuo quodammodo ditfindere,& conuellere po- teft penetrabilem aefungofam fambuci maceriem, vrpote qua leo etiam tanta? animal con- flantia? confternetur. Alij funt, qui eo dicto nil pra?terea oftendi putent , quam fylueftrem fambucum fatiuae multo efle priferendam, quod ea procul locifqs abditis , ha?c prope intra lioftra fepta adolefcat. Quae poftrema fententia cum priori conformis eft, quam a viris do- &is;etfaminari ventilariq; velim. Infigne contra immunitatis priuilegium Gallinis (fic enim apud r Diofcoridem opvint; transfero) accedit, cu impune baccis taxi >qua?alioqui re- liquis animalibus peltiferae funt, vefcantur. Quoritaqj venena no venena in illis eftevo- luit prudentiftima natura, ead£ contra qua? non venena funt, peftifera illis efle voluiqfpar- 8®ci feniine depafto eas emori cupiens, item hominis excremento , qui Helleborum biberit, vt Auicenna teftatur. Albertus quaedam vrticarum genera pullis mortifera efle feribit, Gallinamq; earum malignitatis confciam eas cuellere conari. Verum quae hae vrtica: fint, non explicat. Tradunt item Ga^um contra orobanchen herbam circumferri , vel femina terrae mandanda Gallinaceo fanguine rigari, tanquam & herba ko(nam ica etiam vocatui) non minus, quam animal a Gallo abhorreat. Odcriint quidem merito hanc heibam agri- cdiae,‘quoniam cannabi, in quam fpem omnem lucri ponunt, nutrimentu eripit, & quo mi- rius ad optara altitudine excrefcat, impedit, ad radices eius enafeens. Poterunt ergo eiuf- inodi remedium experiri. Praeterea Gallinae metallorum regi auro venenum funt , fu Pli- nio credimus, qui alibi ita feribit. Auroliquefcentt fi Gallinarum membra mifccantur, confu- 4o muni id fe. Itahoc venenum auri eft. Quod fi verum eft, inquit /Scaligerfanefic praTentius, & cOmmodius adifpicemur aurum efculentum, quam ex inani Cardaniindicationc,aurum potabile. Falfum vero vanumq; efle medicina pofterior innumeris experimentis compe- rit, Etenim ad deploratos morbos Gallinaceas carnes incoquunt, auriimqjadijciunt , quod tamen abfuminort videtur. Sed videndum foret, num periclitantes aurum piius liquidi m reddere deberent, quando id de liquefeenti auro Plinius prodidit : quinimo funt , qui eam didionem (liquefeenti) exponunt in oleo partem chimicam redadum , quafi Plinius huius artis no fuerit jgnarus:quod alioqui mihintinqua ledum. Vt yt eft, indefaltem excogit2ta medicis ratio eft parandi iufcula semAwTTT/xa cu carne Gallina?, & auri folijs Poftremo cum tonitru Gallina? diffidens. Quandoquidem ficum incubant , tonuerit , non modo oua pe- ^reutfvt Ariftoteles, & Plinius rradut: verumetiam,tefte Columella ,femiformes pulli inte rimuntur, antequam roti partibus fui cofummentur. Ne iraq^ranto detrimento afficiantur agricola, mala huic obuiam ircdebent.Rcmediu autem cocca tonitru, tefte Plinio, clauus ferreusfub ftramineouorum pofitus,autterra cx aratro. Plurimos et feribit Columella In- fra Cubilium ftramenta , graminis aliquid , & ramulos lauri, ncc minus abj capita vna cum cteuis ferrei fubijcere: quodhaec eunda remedia credantur efle aduerfus eadem tonitrua. Ex Sambu co vbi buc cina ma- gis canora q lib. 13. Ep. quasi o sli.4.c. 7*. Baccis ta- xi vefcun- hir impu- ne Gallinae Sparti fe f mbn,&ho minis cx -• erem* nto? quiHclle-» borum bi« bit Galii - nasocei-* dit. VrticgGal linis lnfe-- fta?. Gallus co traoioba- chen circu fertur. (ii. 29. c. 5. Galfingau ro venenu funt. tExcr.&S, Auru non conium i a me m bris Gallinarii . iufcula. Gallina: to nitru ini—, micuoi. Ke tonitru noceat. Intuita Gallinarii quid. Alba pelli- cula quid. Piuida* Pfippe. Pippe. Quo tem- pore pitui- ta laboret. Picus, Sc vua imma- tura. Gallinaceis «nimica. Pr*ferua • sio a pitui- ta. Origani vfus. Cur pitui- tae a f. 1 9- 6. b l- 24.CI6. c /. 2 1 .c. 1 1 » d l 2. Met, Alij vfus ad pituita. Scilla pi mi tx Gallina chorum re media. Staphifa**- grias vfus. U4. ■n*T Vljfsis Aldrbuandi DE AFFECTIBVS CORPORIS Gallinaceorum. INTER affe&us corporis quibus Gallinaceum genus inferatur» pituita ,fiuc cotyza, quae ipfis peculiaris, ac inirnicufimaeft,&ptiriafis,feu pedicularis' morbus, pecuharcsi# funt.De qu bus ita qjprius dicendum videtur, Pituita eft humor & cerebro io nares, nec non in fauces deftillans, edendi bibendiq; cupidinem eis auferens, linguaeqjofficiens.Palla- dius albi pelliculam vocat extrem a linguam veftientem: adeo vc faepd periculo non careat idmalumjed interimat ct. Signa euidentia admodum funt, nam lingua indurefeit, vt pipi- re,glocire, glacillare,cucunreq;, in suma voce emittere nequeant:marcefcunt’ct,& cibum capere nolunt Eft autem affedtus ifte,quem nos vulgo la piuida dicimus, fuperiores Germa- nicas pfippe, inferiores de pippe. Quae nomina, vt videtur, per onomatopoeiam fida funt, quoniam hoc auiu genus ita affedum cofimile vocem cdat.Orkur a fordido potu plerunqj. In affignando tempore, quo ma xime hoc malo torquetur,! Plinio Collumella dident it* Pli- nius enim inimiciftimam efte illi tefta tur, maxime inter vindemia tempus. Contraa® Qo\ume\hicumfrig9rey& cibi penuria 4r^r^»/.QuisaUtem inter me{fis,& vindemi^ tempus frigore torqueri dicat? vt interim de cibo nihil dicam? Nam & cibu in agris, vbi mdlis fuit, copiofor e habent.Quare forte dicendum eft,tam ob exuberantem calori, qualis inter m ef- ferri, & vindemia, efle folent,quam ex immodico frigore in id rnalu incurrere. Addidit por- ro,& alia caufa Columella, cum fcilicet ficus, aut vua immatura adfatietatem permiffaeft* Ita enim textus legi dpbet, vt Ornithologus etia exiftimat,non autem cum ficus, & vua im- matura,necad fatietatem vfq; permiffa eft, vt vulgati codices habent.Nam eo modo fenfus verborum non cohaereret. Ceterum vt &alreram causa examinemus, quodfcilicet ex cibi penuria pituita oriatur, vt ille tradit, iterum PJiniodilTentit,quialibidifertiflimis verbis remedium in fame ponit. Quid igitur dicendum? Putarim ergo Columellam de penuria.-* jo, cibi praeftantioris loqui, vt nempe quid prseter naturam deuorarc coa&se eo malo affician- tur. Plinium vero ex cibi melioris copia, pleoricum habitum na&as ita affici credere, itaqj , inedia prasfcribere.Vt prsefcruentur ab eiuimodi malo, Columella praecipit , vt puriffimam I illis aquam potandam demus. Id autem praeftare non po®rimus,nifi cum aquasj tum vafo- rum etiam cura habeamus, hoc eft, nifi aquam puri Iimpidamq; femper demus.fsepiufqjne marcefcat, immutemus, vafaq, aliquoties intus, & extraabluamus,&immunditijs deter- gamus. Leontinus origanu in aqua macerat , eamq;ita bibendam orfert, ptaeferuaretque i pituira Gallinas arbitratur. Eodem modo alias herbas ita aquse imponere poterimus, ac fimiliter a tali affi 6tu Gallinas pra?feruare. Vult item Columella Gallinaria fumigari , & ab excrementis aliquoties repurgari. Si vero iam in morbum inciderint, ad alia remedia con-^o fug endum eft, idq; non folummodo,vt vulgus facir, penna per tranfuerfasnares inferta, ac quotidie mota; quandoquidc quae ita curantur, multas fiepius interi/flfe compertum eft:Vc- rum alia ct tentanda medicamina: quorummagna copia cu apudacihores recentiores ma- ximeextet ,itaq;& nos aliquot abducemus , vtdo&ilfimus le&orexijs feligat,quod fibi accommodatius videbitur, a Plinius alibi miftum far in cibo procedeffe tradidit, alibi acinos liguft:ri,r alibi den ique farnum herbae fabinaf eiufmodi morbum fanare, d Galenus idem pollicetur ex allijs, & captis. Allia ec multi alij commendant, fed diuerfimode exhir bent. Etenim quida, tefte Columella, fpic*as eorum tepido madefacias oleo inferunt: quod pariter Palladiusrepetijt, fed pro fpica mica habet, corrupto, vt videtur, textu. Paxamus tifdem minutim confcifis,&in calidumolcum inie&is, vbi refrixerint, oraGalIinarucol-5© luere iubet. ac, li illa vorauerint, efficacius reftituiait. Nonnulli, eodem referente allia in humano lotio elixant, roftrumqjGallina? illis fouentvCauendo qua maxime, neportio ali- qua in oculos influat. Leontinus pariter allio roftri fora mina inungit, aut in aqua coijcit»& potanda exhibet. Scilla mfida in aqua macerata, Sc exhibita cufarina ideprasftar.Simtqui ad id 6 malum origani, hyffopi & thymi fu tfitu capite Gallina* fumig£t,& mox allio roftruoi i ius perfricent. Quidam etiam vrina tepida irigantora ,& tam diu tefte Columella copri- munt, donec eas amaritudo per nares emoli i pituitas naufeam cogat. Vua quoquequam Graeci ftaphifagtiam vocant, ciim cibo mifta prodeft, vel eademcum aqua trita potui data. Leonsi- Ornithologre Lib. XIV. 245 Leontinus vrina qucqj roftra abluere iubet, quafiea per lefola pituitacurareapea fit. Ve- ru, & membrana ipfa leuirer vnguibus auellitur , ac poft ailio trito plaga mundata cofper- gitur. Eiufmodivero omnia remedia mediocriter laborantibus Gallinis adhibentur. Nam fi pituitam circumuenit ocules, & iam cibos anis icfpuit, ad ferrum deueniendu eft. Colu- nielia genas refeindi jubet, Paxamus partes aperiri ,quas fub genaconfiftit, sc coa$am— a fub oculis fame omnem exprimi, acqn ita paulum triti falis vulneri infricari. Quo tempore ad vmbram ducendus effe admonet. Quod ad potum attinet, is talis fit,quem diximus, aqua munda nepe, vel in aqua allium, vel eiufmodi remedia , qualia rccitauimus macerata fint. 0 /Kndreas Casfaipinus cortice fiaxiniinjernu , aquain qua maduerit , caeruleam reddere, & Gallinis, cum morbislaborant,apponifcribit, fed ad quosmorbos,& cuius authoritate id faciat, non addit. Fas eft credere de pituita loqui» Nam etia antea cius ligni decedo fxdici fuccelfu Guaiaci loco vfurpari dixerat. Secundus morbus, quo Galli, Gallinasuae laborant, ptiriafis eft, cum fcilicet pediculis, atq; pulicibus inferantur, maxime cum incubant. Hic aut affedus facilius, quam pituita tollitur : quinimofaspenumero fibi ipfis magiftrareo fe- fepuluerando liberant» Casterum & hoc maloaffedis veteres cum Latini, tu Graeci Geo-» ponici remedia prasfcripfcre. Multi illitu olei e lino facillime curari tradunt, ftaphifagriam, & torrefadum cuminum pari pondere cum vinocotufa Palladius,Paxamufque laudant, fi malum leueeft,fin pennarum penetrarit fecreta, decodum lupinorum. Sunt qui proprio tOexperimentoedo&iGallinasarena litterali, aut,quod praeftantiuselfe aiunt, cineribus fa- ponariotfi a lixiuio relidis, cura mulierem fefe puluerantcs,iftoc malo ocyus liberari refe- runt. Varro ab eifde animalculis prxferuandas iri tradit, fi in cubilibus,cum pepererut, au- feratur fubftramen,& recens aliud fubijciatur, Aloyfius Mundella Capos cpilcpfise obno- xios effe prodidit. An vero Gallus, & Gallina eodem morbo laborent ignoro. Ex oculis aut laborare , vtrumqj certe fcio , nam & eorum acie parum valere author eft Ariftotelcs.. Si itaq; ij male habeant, mulieris lade, aut portulacas fucco,vel fale ammoniaco,& comi- no,& meile, asquis portionibusconcufisiilinito.lpfas vero fub vmbras deducito. Crefcen- tienfis haec remedia ita recitat , ac fi prodeffent et ad grana illa, quae fub oculis prouenirt* (olent ex efu Lupinoru amarorum , quod minime probo, quandoquidem ea , nifi acu leui- 0 ter apertis pelliculis auferantur, vifum extinguunt , tantum abeft, vt tam leuibusmedica* mentis cedant. Deprauatur item huic auium generi appetentia , ac potiffimum Gallinis, hifq, nifi cum pariunt. Etenim tum quandoq; ciim propria, tum aliena oua depafcuntur.Si ergo ita laborent, vt a tam prauo more defuefeant ex ouo albumen effundens , & in luceo rpfo humidum gypsu inijces,vt teftas duritiem contrahat. Volentes quippe in fubicdo ouo gulam explere , nec in eo amplius inueniences quid fucci , ouorum alioru faftidio capiun- tur, atqj ita tandem appetentia illa deprauata corrigitur . Si diarrhoea infeftat illas , vt fit quandoq;, farinse tantum, quantum manu apprehendi poftit, tantumdemq; ca’ta? vino le- uigabis,& paftam conficies, atqj ante alium cibu deuorandum offeres: aut pomorum, Cy- doniorumuedecodum bibendum dabis. Quas mala fub cineribus coda in eodem cafu au- 0 xiharuur. Aegrotant prasterea Gallinas, tefte Alberto,cum multa pariunt,&: non incubant, eo quod non abftrahuntur a partu : quoniaipfis omnis potentia, ac virtus ob nimium par- tum exhauritur. Quod, vt videtur, Albertus ab Ariftotele mutuatus eft, fed qui id vniuer- fa liter de omnibus a uibus prodidit. Rurfus, quas incubant asgrotare quibufdam dicuntur, fed tunc animo potius quam corpore languent. Nam nimius erga pignora fua amoris af- fedus , quem immutata vox acutior nempe fida indicatmorbi iftius ,fi ita appellare pla- cet caufsexiftit. Eodem temporefurereAriftoteles eas dixit propter inediam. Cum mu- lieribus vero commune habent, quod abortiat. Q ji fane affedus heris maximo detrimeto eft, quod oua imperfeda, ac non debito faspe tempore pariant. His ita medentunoui can- didum affatum ,& vuaspaffas toftas asquo pondere terunt, & ante alium cibum offerunt. ® Atque hi fermeGallorum ,Galiinarumqj affsdus funt. Quod modo ad pullos fpedat,ij quali primis infantias diebus perfedulo tradandi funt , plumulasq, fub cauda clunibus fub- trahendas, ne ftercore coinquinatas durefcant,& naturalia praecludant . Sed quamuis id ca- ueatur, faspe tamen euenit, vt aluus exitum non habeatrftaqs pinna pertunditus, & iter di- geftis cibis praebetur. Cauendum pariter, ne ftercus etiam pedibus eorum adhaereant^Nam podagram creat, fed qua Capi magis quam Galli afficiantur , quin imo Capi miris modis, Galli non,fi$caligerocredimus,qiii huius quaefiti etiam hanc rationem affignat:Quia Ca- pis pufiilus calor, edacitas multas in Gallo calor multus, abi abftinentia non minor. X 3 CAPfEN- Quado fer ro meden- dfi pituitas. Gallinam pituita la- borantium potus, e hb. 3 . de Viant, c.13. Ptinafis » &ems cu- ra. Epilepfta Capos tor- queri. c, 2. Oculorum morbi in Gallinis vt curentur . Addepra- uatam ap- petentiam. Ad diar- rhajurn» Gallina: ni- mis copio se partu- rientes x~ gras fiunt. Gallin^ in- cubantes cur asgro tent. g 10. Tteb. 75- Gallina; ab ortiuHt., Ad abortu Gallinarii remedia , Pulli. h Exevci 2772. 'L Laceris vis venenosa efle. Pecora la l.rit au xnonurur. Hy oicta* mus Gaiii* nas deraen Ut. Fcdyarchi hUiona. Tom 4. in cius vita U 1. c.S. Galli ca- nunt per imraculu. Ga ii mira- culum m Hupania. 245 Vlyfsis AIdrouandi CAPIENDI RATIO. QVAMVIS eiufmodi volucres ab aucupibus nec retibus captantur , nec fal- lantur laqueis, nec vifco denique decipiantur § quoniam eas vel in cottibus vagintes,vel gallmanjs inclufas habemus > attamen vt vagantes, qua: nobis bs>- laspe huc & illuc fugiendo negocium faceiTunt , abfque moleftia ocyus, vbi ne neceffitas vrget , alledhe e media corte, vel ex agris etiam ad praefentem vfum— #10 nobis cedant eiufmodi alius polfunt excogitari. Berytius frumentum lafere, & meile mix- tis maceratum, &Gjllims obtectum eas quafi vertigine affici (cribit. Quod fi verum eft, v* multi affirmant , id allt&is G » limis in paftum exhibere poffitmus,& ceu remulentas cape- re. So us -sndreas a Lacuna lafer i contrariam facultatem tribuit, quod, vt pace eius dixe- rim, neutiqnam approbare polfumrcum nec verba Gra?ca fic habeant: neqj talis aliqua !a- f, ris vis leg itur apud alios Icriptores , fed potius pletifque animalibus venenofa. Tradunt enim peco a eo alfumpto, cum a?gre habent, aut iubinde priftinam fanitatem recupe are, vt pleru.iq,contingit, aut emoii. Eodem modo fi hy olc ia mi fu ffitum percipiant, corripiun- tur amentia quadam adeo, vt no de ledibus (uis duntaxat abire obhuifeantur» (ed decidat etiam, & capiendi fui copiam faciant. Qno a (lu vtuntur iili nebulones Acgyptijs,quos vul- 2C goCinganos appellant. Nec verendum eflab eiufmodi Gallinarum efu noxam profici- fci. Nam 8c reliquae, quae eodem cibo ( loquor autem de frumento , de quo pau dante fa- llas funt,mox conualefcunt.Si alTam foetidam exibueris in vi&u,penn£ omnes decident, & velut mortua’ fefe capiendas tradent. Cardanus eofde fcurras Gallinas, Anates, AnfercS;, cumculofq; fuffiui atiferibit, ita autem cito hamo affixos auferre, vt neq; motu alatum ne- que v >ce fartum prodant. Sed huiuftnodi furtum nefeio quomodo, vt ille putat, bene ce- dat furi. Etenim efto, quod hamo in gulam iniedlo vocem illis adimant , non video, quo- modo alarum concuifionem impedire queant, & fi hoc etiam concedamus , vt nimirum duobus hamis vt amq$ illam a&ionem, vocem fcihcet,&: commotionem impediant, focire vel Galiina: , vel Gallus maxime, vel Anferes elato clamore , vt in confimili cafu facere fo* |< lene, Gallinarios excitabunt, futtumqj prodent. HISTORICA. POLYARCHVM refe rente, Aeliano ferunt, eo mollitie perueniffie,vt canes etiam, & Gallos, fi quibus dele&atus fu!ffiet,mortuos(ffivrretpublit e,& amicos fuosaa funus conuocarct,fpiendideqj fepeliret,atq; quod maius eft, in monumentis eoru colum- t as ergeret , quibus eorum epitaphia inferiberet . Qui fane Gallo amoris illius in horni- 1 nem lufiam reddidit talionem. Sed vt ad veriora fermonem noftium couertamus,Lauren-4< tiusSuriusfan&um Germanfii pifeopo Antifiodorenfem prodidit , cum itinere nodis os- citare compulfus mediocris tu.minu Ratus fucet ffiffct hofpitio ( nam id maxime ambitum fugiens requirebat)^' in diuino opere folito pcrncdlaflct effit io,lucem crtatffienullisGal» lorum cannbus nunciatam,tum earum auium copia in eifdem domibus non deefkt.Cau* {am nouitatis expias alie , audifle multum iam rempuseffie, quo triftis taciturnitas natura- le Gallicinium darnnauiffct ; ab omnibus vero exoratum mercedem manfioms exoluif- fe • Acct ptum namque criticum benedidlione condiuiffie, auefq; eo paflas auditus habi- tantium vlque ad moleftiam fi equentatis cantibus fatigalTe . Ferunt , & maimum noftro- rum amo in Hifpani^nobili quodam oppido, &; ob miraculum iam percotum Europam ce- leberrmo, vulgo S. Domcnico della Calzada didto, Gallum mortuum , codtumque cantu S f 10 illullre quoddam, at potiffimum cauponis filiae facinus prodidiffe. Etenim viru queo- dam vna cusnvx< re, & filio haud deformi iuuene Compi ftellam , vbi D.Iacobi corpus confc uatur, cuius videndi, & adorandi gratia eo fe confert bar,vt plurimos quotidie face- re vidcmtis,& ego in iuuentute mea eadem etiam pietate dudus feci, iter feciffie , cafu que in iam didtooppido in diuerforio p er nci.<51a(fe, filiam vcio hofpitisamorelpeciofiilliusiu- uems captam , ei corpus fuum obtuliffc : Cum vero ille copiam fui negaret, feqj iaaltiora cogitare diceret, cadeftibulq; tantum vna cum patre, & matreincubere3acin fan&iffimo itinere eife, in fumma nec polfe5ncc velle illicita’ illius libidini obtemperare, illa, quo ma- ximo Grnithologk Lib. XIV. 247 xinio flagrabat amore in furnmum conuerfo odium, in abeuntis faccina clam argenteam^, patinam cela ailfe,& cum iam ilie aliquot palfusab vrbe difcclfilfet , altmn cxelamauifto, patinam illafurtaab eo iuueneablarafimfe tcauponemq; eius patrem conuocatislidori- bus illum perfequentem ab incccpto itinere redire coe gilbe, & reperta infarcina patina, mattifefti furti-illu apud Senatum acculauiffe , & ad furibus peculiarem mortem , furcam, nempe condemnatum fuiffe. Parentes vaoquamuis tam inopinatam , tamq; infamem ca- riflimi filijfui necem maximopere fierent, ab incoepto tame itinere no deftitiife, fed Coni- poftellam appulfos D.Iacobum tam obnixe rogauiife,,vtdolom eotum mifereretur, quod 10 fe fecilfe Sandus poft edito euidentifiimo miracuodeclarauit. Nam cum domum reuer- tentes per eandem viam iter haberent, filium fuum viuum lastumq; reperifie in eodem lo- co , vbi mortem tam turpem fubierat . Vnde perfolutis primum D. lacobo gratis miracu- lum publicaife , reuixilfe filiu fuu laeta voce proclamates , etfi tamen id illius locis perfedo perfuadere non polfein , fed nunciantibus miraculum nihil refpondilfe aliud , quam ita vi uere filium eoru, atque Gallus ille, quem iam alfum in menfa pofitum habebat. Quo tem- pore codam alitem non cucuriffeduntaxat , fed ex patina refumptis pennis etiam exrhjf- fe. Tum tam infolenti fpedaculo perculfum incredulum illum loci Prcefedum corrcdam hofpitis filiam, & infandum fcelusfuum confitentem,qua prius innocentem iuuenem affe- cerat,poena muldauilfe.Gallum autem tanti miraculi teftem in eo loco conferuari,& a pe- 120 regtmantibus , qui illius in memoriam plumulam e corpore eius euulfam cum magna pie* cate domum reportant , pie ibi colitur. Simile propemodum de Gallo codo , & in frulha concifo , menfcequead mandendum impolito miraculum dodiflimus mihique amicifiimus 4Carolus Sigonius eS. Petro Damiani recenfet his verbis: Verum me religio aliqua te- net,qua? aut fandi, aut pjj homines pofteritati pro re magna confccranda putarunt,ca dum fe occatio preebet, quali contemnenda filencio praeterire. Quare cum per hos annos ,au- thore S. Petro Damiani huius ceratis ( circiter annum 1 o 14.) aequali portentum ingens i S. Petro Apoftolo Bortonienfi in Hcclefia editum fit, mihi reticendum clfe non duxi. Pru- dentis inquit, & honorati cuiufdam apud fa?cuium Diaconi didici narratione, quod refero. Iu Bononiae partibus duo quidam viri , qui & amicitiae foedere, &compaternitatis , fi di- 30 gne recolo n ecelfitudine tenebantur, in conuiuio difeumbebant : quibus in menfam alla- tus eft Gallus. Quod videlicet pulmentu vnus illoru arrepto coltello,vt mos eft, in fruftra diffecuit, tritum quoqj piper cum liquamine fuperfuditiQuo pado, alter protinus ait:Pro- fedb compater, ficexplicuifti Gallum, vt ipfeS. Petrus etiamti velit redintegrare no pof- lir. Cui mox intulit ille; Plane non modo D. Petrus, fed etfi ipfe Chriftus imperet, hie per» petuo non refurget. Adhanc vocerepentcGallus viuus,& plumiscoopertusexiluit,aIas perculfit,& cecinit, totum & liquamen fuper eos, qui conuefcebantur, afperfir Jllico facri- legium blafphemae temeritatis digna poena fequitur vltionis ; nam & in afperfione piperis lepra perculfi funt , quam videlicet plagam non modo iplivfque ad obitum pertulerunt, fed &pofterisfuis in omnes generat >nes velut quoddam hereditarium reliquerunt. Vn- 40 de fadum eft , vt in famulatum redadi fint fandceBononienfis Ecclefiae,quae videlicet B» Petri Apoftoheft inlignita vocabulo. Quorum progenies, vt relator alferuit, hucufquc le- profadurce illationis canone cenfitas efbvt ex operibus manuum fuarum inferant Ecclefice capifteria. Sic nimirum duplici poena?, lepra? fimul,& feruitutis addidi fupplicijs,inftruut alios , vt iam temere de diuina potentia non loquantur . Et Gallus , qui dudurn arguerat Petrum in terra negantem, tunc probauit Pctru cum eo, quem negaucrat, in cado regnan- tem. Laurentius Surius diuerfam a fuperioribus hifioriam de S. Pachomio a cacodaemo' ne in magnum Gallinaceum immutato , vexato , ac tentato refert his verbis : Cumq;; do- mum a pprehendilfent ( d cerno nes) fpeciem prcebucrunt, quod eam concuterent, adeo vc exiftimaret Sandusmoueri domum ex fundamentis. Ipfe vero minime conturba tus, rur- $ 0[us chordam pulfauit fpiritualem, &cum voce cecinit, dicens, Deus refugium noftrum, & virtus, adiutor valde in afflidionibus propterea non timebimus , dum turbabitur terris. Hscc autem cum is dixilfct, repente fuit quies maxima.Ipfi vero tanquam fumus defeccrut, & paulo poft tanquam canes, qui ambiguntur, recedunt , & rurfus impudenter accedunt. Sic etiam poft; preces beato illo ad opus fedenti, malignus, fufeepra figuram maximi Galli, valde ante ipfum clamabat , continuas , fceuaq, voces cedens ,& firoiil etiam in eum inuo- Jans, & aceibe eum feriens vnguibus . Is aurem cum rurfus in eum fulfialfet , & fignum— > Cturibus fronte feci If. r, c ifecit, vt is {fatim euaiuTcerct &c. Miracul. a D. Iacobo editum. Gallus co dus, & m« menfa ad maducan- du politus miraculo* s& canit. a lib 2. de Epifc. Bon, in vita Cie» mmo Galft mor- tuus reui- fcit, & co- medentes iure afper- git. JBIafphenii lepra affi- ciuntur , eamq; has redib9 fuis tradunt. S. Pacho— miusaDe- rnone in Gallu mu- tato terna- tur. r OGNO- Comerus Gailus» lanigense Galli didi, a In fr&g.z . cng. b InceUe* clih.io. Ad^us Ale dryon. diib.iz. Philip. Gal lusrprouer biunio Sulpitius Gailus C6. fui & A** ftrologus. £tl. S f.IJ. Romani cum Per feo pugnat fuadenre Sulpicio Gallo. f«fro2.c.ia. Cornelius Gallus Poe ta. Cor. Gal- lus cur An Anftan fabulam commutauic. Hunc Gallum tantae procacitatis fuiffc ferunt, vt Dion hi 50 ftoricus tradat , Proculeum cum ilii aliquando occurrerer, nafum &os manu comprefiife, id fciiicet fignificantcm, non alicui tutu n effe, illo pr£fente,nec loqui, nec refpirare,tam petulantis, & parum modefiae lingua erat : quare procaciflimum eum appella uit Ouidius, & vuDo etiam Anfcr dicebatir. Hunc & Virgilius intellexit, dum au : Inter ftreptre Anfer Olores. Quod rnox prouetbij loco vfurpauim e ii, cum indodus inter dodos difputat, Dc hoc Anfereita etiam Propertius. Nec minor his animis, aut fi minor ore canorus An feris indocto cai mini effiet Olor . PENO- 24(> Omithologi* Lib. XIV. DENOMINATA. A GALLO fis Gallinas a GallinaGallinaceus :qua?poftrema vox vel Gallo addi- tur ad ciifoenti2m5vt alibi diximus, vel pro’eo dicitur>quodexGallis,& Gallinis eft,vt pullus Gallinaceus , oua Gallinacea Varroni, «os dMxTopeiaa Sy nefio. Fei Gallinaceum £ Ciceroni, & OpriQctxpea, , Gallinacea? carnes c Xenophonti. AGalloetiam io Gallulo verbum eft,pro pube emitto, vnde rurfus Gallulafco Naeuio pro pubefco, quod pu- befcentes vocem grandiorem ad Galli Gallinacei fimilitudinem faciant \Puerc muliere pra- Jtarey inquit Nonius, nemo fcit^quanto melior fiiy cuius vox gallulafcitycuius ramus 'tam robora - fcit. Ariftoteles id rpaydv appellabat, fimili nempe methapbora ab hirco, qui rpdyos Graecis dicitur.Gallare item verbum, quod, Notiio tefte , Varroni Eudaemonibus infanire cfcDeam Gallantes,i& quit , vario retinebant f ludio , eodem namf( vetuHas hic eft Gallantibus . An vero ciufmodi verbum a Gallo deriuetur, Nonius non addidic.Caeterum a Gallina fit Gallinarius qua voce Plinius, &^Cicero pro Gallinarum cuftode vtuntur , qui alias Varroni , & Colu- mella? Gallinarius curator dicituncui etiam Gallinarium locus vocatur, in quo nutriuntur. Idem pro Gallinario officinam dixit. GybiLongolius vulgo cohortem dici putat, vtvide- 20 tur , cx Varrone , qu i ita fcribit : In Vrbana quvf domo cortem facere poterimus , in qua pafce - reCiconiasfirueSy PauoneSy Gallinas, /inferes, & Ji 'milia nabitur advfus quotidianos. Sed fi Ita- lorum Cortea Latinore corte, feu cohorte dimanet, locus eric diuerfus j attamen Gallinis deftinatus.Hi enim la corte dicuntlocum,eum nempe , quem aream Latini nuncupant, & in quo frumenta fedh teruntur. Quare mea fententia Gallinarium a cohorte plurimum^* differt* Etenim Gallinarium vulgus a pullis Gallinaceis , qui fimul cum matribus fuisno* du illi a Gallinario cuftode includuntur , pullarium femper vocauit, Italiqjferuato etiam- num eo nomine, pullaro vocant , & Hifpani el gallinero donde duormen las Gallinas , hoc eft, Gallinarum, vbiGallina? dormiunt . In corte vero dormire nemo dixerit • Quod vero eiufmodiaedicuJam,vbi nempe nodtu potiffimum habitant, 5«: quo interdiu pariturae reuer- 30 tuntur , ouaqj incubant officinam cohortalem fiue cortalem ob id appellari inquiat , non pqffum non laudare. Nam vt omnia in noftris officinis parantur, quaeinvfum humanum^ cedunt, ita ibi oua ,& pulli,qua?in cibum. AAexTpiwowaiA/c dicitur Polluci ,eiufmodi aues vendit, quemque nos vulgo pollarolum,quafi pullos venditantemappellamus. Putat autem vfurparipoffetale vocabulum, cum e Phrynichus vfus fit voce «A«xTpuo7ra>Atfowp/or, affprtqne fimul etMxrpvpeepoicx Aefchinis Acciocho, quos annumerari poffe ait r o7; Op n- QiVTade, (euoprt&o&jpat; , Notanda porro diuerfa fcriptura in his tribus compofitis,fl^ primumfyUabaroexcederecaetera procul dubio, vitio typographi, qui parum fuitattcm tus . Caeterum , vt dfaxTpvowohtt; , fiue etMxrptJovo^rco^ts is eft» qui venditat Gallinaceos, feu Gallinas , ita uAvnpooTT-ctiAiiQ/ptov, fiue «A4xTpyovo-3-«A»i0Hp/oyeftipfelocus, feuforutn— *■* vbi venditantur , & uMxrpoovoyopos , fiue dMxrpuopopo? is quibaiulat Gallinas , feu Galli- naceos emptos, & vendendos portat. Vnde nos etiam forte opTvyopopovdiccre poterimus. Nam ep rvyoxGTros non eft in vfu, teftc Polluce . Videtur autem fignificare eos qui has aues venales geftantjvel ad ludos potius. Nam ipnymiuros dicitur , qui in ludo Coturnicem digito ferit. Porro Gallinicium ea pars nodis appellatur , in qua Galli cantant, vt fcribit/1 Macrobius. Primum diei tempus dicitur, media? nodlis inclinatio: deinde Gallicinium: inde conticinium, cum & Galli conticefcunt,& homines etiam tum quiefcunt. Id temporis fpa* tium «lMxt pvofcoviet Graecis dicitur , vt quidam inlexicon vulgare Graecolatinum retulit, fedapud D. Marcum d\ixropo.A2- SiTpUOV. S In anibus» 75-AjfXTpO/. k ii.i7.t-s> Aiedoro- lophos. Uib+x.sT’ ml'+Thit. t.i 2. Crifta Galli her ba curve* nere dicae Porta; er»« ror. S da rea. Gallifricfi. Fidularia. Pttiinon. Galiitricu. Centrum. Galli. Matrifai - uia. Herba Ju- daica. 250 <• • -Vljfsis Aldrouandi ^ mote eorum dditefcente.Ingentes ergo animos, & vigiles cuftodias,necnon fumrnum erga (uos a morem Dani, qui fc hoc nomine nuncuparunt, pollicebantur , vnde ha&enus in vfu ipfis faiife condat, Ga Hos fetnper in militia habere binas maxime ob caufasj nimiru, vc tum virtutem eoruWi imitarentur, tum vtpro horologijs cantus eorum haberetur. Subiungit autem idem Coropius Gallorum mox nomen alios imitatos eiTe,fed qui a Danis illis fortaf- feCimmariorum fobole , genus decerent : illos, vcnonnihil^ a parentibus diftinguercntur, Alanen fe nominaffe, quafi dicerent, fe omnes aut omnino Gallos effe.Arenim omnem,Han Gallinaceum notaret hinc Ala ni appellationem, quae gens Ptolomseofupremafere adfep- J tenttione ponitur , a SuObcnis non longe remota , & rurfus in Sarmatia Europaea fub eiuf je dem nominis montibus . Ait deniq; & probat ex eodem Galli etymo Albanos, Alonor- fos jllofoknos eiufdem cum Alanis originis , & linguae fuiflfe , Albanos vero di&osfuiffCrf quafi montanos Gallos, ex Aib,quo montes fignifteant, &Han, quo Gallinaceus dicitur, Alonorfon,quafi Ala nos degeneres,& fpurios ab Horfomfilium meretricis fignificantejRo- folanos quafi equeftres. Alanos , a Ros, quod equum denotat. Et quemadmodu Sac2? Alpi- ni Sacalpinifita Alanos, fiue Danos montanos, Albanos eife nominatos, atq; hinc fieri po- tuiiTe , vt poft omnes fe Alanos dixerint, eb qudd omnes Gallinacei nomen haberent, & id praefertirn, cu ia Dani e Sarmatia in Ch e rro ne fum Cymbrianri,& Norvvegia, & infulas vi- cinas comigraifent, adeo vt tota fere Sarmatia, & Afiatica,& Eucopa?a pofterioribus tempo- ribus Alania coeperit dici. Que Procopius Honoricu vocat (qui Gizerici filius & Vandalo-2C ru imperij ha?res, tyrannice atqj immani famiria per ignes a t q 5 alia fuppliciorum tormenta ad Arrianam fedtarn compulifle legitur ) alijHuncricum , nonnulli Heinricum , vel potio- re fcriptura Henricuvn appellant. Hunerictis autem tefte h Hadriano Iunio Gallinaceorum, Gizeiicus Anferum copijs affluente fignificat.Heinricus verodomicilijs diuitem , aut laris &fanguinis paterni magna progenie clarum. Galeazius apud Italos maxime nomen pro- prium eftifed haud fc io , an a Gallo : certe tame noui Mathia? Vicecomitis cognometo ma- gni (nobilifiima haec Mediolanenfium familia efl) primogenitum a Gallo Galeazium , feu potius Galliatiu nomen acccpiffe, quod haec ales tota node, cum nafceretur,cantaret,quafi pater fub felicibus huius volucris aufpicijs natum fignificare vellet. Galliciorum familia.^ nuncextinda, olim in hac vrbe generis claritate floruit , & turris ab eis fabricata etiamnumjn nobilitatis eorum extat tefiimonium , hancautem a Gallis auibus nomen habere nonnul- li volunt. JwwoAeurpoftir/Ariftophoni nominatur, id eft, Equorum Gallus hoc verfu, M*^aAa7rpafT«Jfc' a&vvyjgtsQot 'ivr7rohi%rf>vav. Magna facit , & ejlnunc Gallorum equus . Iam vero praeter plantas, qua; mox fequuntur, & ab harum ausum partium potiffimum fimi- litudine nomen habent, etiam proceffus , vnusoffis ab inferiori eius parte exo- riens folidusjfublongus, & fubtilis mftar ftyli,vel acus ^Anxrpo?, id cflcalcar dicitur.^ Pli- nius Aledorolophon vocat herbam, & Romanis crifiam vocari aflferit,& folia habere fi mi- lia Gallinaceae criftae caulem tenuem , femen in filiquis . Quibus verbis multi herbarij no- ftri plantam quandam , quam/ Dodonaeus depingit ob florum congeriem , multiplici , &4C denfae Gallinacei criftaemodo fafljgiatam , ob folia multo magisad fimplicis crifbe figu- ram accedentia Aledorolophon.fiuecriftam Gallinaceam, fiue criftam Galli appellarunt. Nafcitur paffim in pratis, & aruis vtrobique otiofa, & inutilis. 7^ Io. Baptifta Porta vene- rem ciere cs ratione feribit, quod crifiaeGallinaceae imaginem reprefentet,eoqi magis cum & Gallus falaciffima auis ad venerem inutilis reddatur dempta crifla. Verum qubdfoli^ afpera ferre dicat, hirta, verrucis, & rugis nonnihil afpera, verbafei pube,& aliquibus fela» ream dici, in eo non pariim mihi hallucinari videtur . Siquidem id Gallimco, non aledro- rolopho Plinis conuenit. Haud me latet tamen recentiore herbarios aliam herbam aledo- rolophon vocare , fed quae nec ipfeGallitricum fit, at fiflularia alijs dida , quod ad fiftulas, &finuofa vlcera profit , aliis item pthirion , fiue pedicularis ab cffedu , quia in pratis vbi $C prouenitdepafcentibus ium entis, pecori q; pediculorum copiam gignit. Flores edic cnfta» Gallinacea; fi miles, fed minores & rubefeences . Prouenit in vliginofis locis ipfisinfeft.u^, Gallitricum vero longe diuerfa herba cft, & Horminis haud dubio congener , eftq; nulli non nota fub Scia rea; nomine : 3 1 i j centrum Galli vocant, alijmatrifaluiam . Hormmum_j» tamen noneft,quo nomine defcripfir.,& pinxit Fuchfius. Nam folia habet multo maiora_^> nempe verbafei , admodumhirta . Toea planta odorem fpirac non ingrat tim , fed tam ve- hementem, vt capitis grauitstem faciat. Syluaticus hanc herbam cum SideritideHeraclea, quam hodie eruditi quidam herbam ludaicam , vel cethrait Arabice & vulgo herbario» tum c0c ; Omichologue Lih.XIV. 251 rum c (Te putant, co; fundit a Kam cuniahbifclaream dici dixiffet , quod vifus claritate re- tnoueat, cuius ratione Germani Scarlach, quoque dicitur, mox, Heraclea, inquit ,efl quala- itne ferraria nigra vocatur , quod recemiores centrum Galli,& Gallitricum fy lue sire vocant.Vi- dendu ec num Y&vioydhn^ux vox apudNic.Myrepfum nominatur vnguento Ga,lli> tricum utens num & hoc a Galli cr i fla nomen habeat.Videcur fiquide vocabulum Gneeola;- tinum, qualia barbari multoties eiformant.Capilluenim Graeci appellant, Capilli ca- pitis verticem occupant, vti etiam criftae. Cum vero H.orminis herba fimilis fit, Gallina- cea2q$ crifhe,Port3,vt dixi, Galli vires referre, veneriqjprodefie plurimum aitjayopp<^ enim *e eft impetu, inftin& quadamtenus forma alteri furnariae fimilia,. praetenera viriculisj>& capreolis: herba ipfain fepibus prouenit:flofculi eius candidi, caeru- leo colore nonnihil diftindti, in filiquis paruis femen : radix lingularis, longitudine digita- li, vere primo, vc& noftra vulgaris, prodit. Maio,&Iunio vtraqj floret, & carpitur . Haec Capnos, inquit, Piinij imitationepied de Geline dici poteft. Verum cu.Plinius Capni pri- ma fpecie purpureo flore effe dicat, Dodonaeus fuse candidos tribuat, forfan eadem num fue- rit,fufi tamen interimcuiqylibemefto’iudicium.Capnos,fiueCapnion,inquit/>Hermolaus, hoc eft, fumus, duplex. Alia. Diofcoridi ddcripca nafcens in hortis , & Tegetibus hordaceis: alia & nomine, & effe&n fimilis, qua pedes Gallinaceps vocant , tefte Plinio , in parietibus 4.0 & fepibus genita, ramis tenuiflimis, fparfifq;.flore purpureo , vt inquit Plinius, quam non- nulli modo Cymbellare vulgo dicla,nefcio quam retfte interpretantur , folio hederse praete- nui» vt in Cotyledone et comonuimus: & mox craflilfimu illoru errorem reprehedic,qui ex eo, quod Plinius Capno'i.latin& pedes Gallinaceos vocari feribit. Capnon aDiofooride j monftratu, non alius genus eife putant, quam quas vulgo fanguinaria , & Galli crus, vt ante diximus, appellatur, quse gramini, inquit, tam fimilis eft, vt ab eo forte non admodum feiun- gi poffitmifi quod folio minore cernituc,& fibris potius quam radici innititur.Id aut quod in fummo frutice trifariam Gallinacei pedis imitatione habet, candidus in hac qua in gramine confpicitur.Et alibi: Cotyledon non eft y\t quidsm rentur,quas vulgo Cymbalari6appel- latur,etiamfiCymbalionaDiofcoride vocetur. Eft aut Cytrbalaris herba fobo- tenus an- $Ogu]°fo, hederaceo, flore paruo, purpureo, in muris terras nafcens, quam quidem nonnulli ge- nus alterum capni di&as faciunt. Haec ille.. Vulgaris quidem apud nos haec herba eft , & la- #is etiam nonnihil habet, flofculo calathiformi ex purpureo ad caeruleum inclinante, radice alba, dulci,vt rapulo fylucftri congener videatur. Oculis a quibufdam vtilis creditur, nimi- rum vt Capnos quoque, vt ab eodem effe praTertimcum flos deciderit , aut aruerit . Tunc enim in diuerfa .. tenfirigentefqj apparet.f Baptifta Porta Galiinaccipedtsfimilitudinemcapnonhaberetra- Schatlach. Heraclea. T£t7oyct?\K Galli crus qure herba Apuleio. Ifchoecnu: n l. 4* Tby? tegn.c.zi . Galli pes.. -ifc :.h WU-.S Syiuatic: error. o /,2 5.^.2 3 Pes Galli - naceus. pCor. 724:, Cymbela- ris.. Saguinaria Galli crus. Cotyledo. Cymbalio, q H. 4. Tby~ tOg'KC.13,, I l.z.demt. fiirp. e- 6z. Pes pulli. Orniro- phodion. i In Tiber . I Suetonius eorre&us. tLz.c.ij. Cunila Gallinacea cur ita di* &a. Gallinae. Alline nae dia. Hippia. 2 > 2 Vlyfsis Adrouandi dat, ideoque eius fuccum oculis claritatem facere, & aluum foluere autumat, fed qua parte Caucalis' non ac^lt*£auca^s quoqi,,e Graecis, & Latinis nominatur herba, qua inter oleracea Theo- Cailna P^raftus>Phnius inter herbas vulgares, in cibis vfitatas meminere. Gaza in Thecphra* ceusdida. ft°pedem Gallinaceum conuertit ,quo nomine Romani, vt r Ruellius feribit, apptdant» quod extremum folium in Galli, aut Gallicas pedem conformetur. Ait item apud Diofco- ridem tum eodem nominejtum etiam pedem pulli ob eandem fimilitudinem vocari: fed id mihi nondum ledtum eft, fcio tamen, hunc inter thlafpios nomenclaturas pedis Gallinacei memmifle,&Syluaticus portulacam. Macro pedem pulli nuncupari aflfenc.Grnithopodion fimiliter a Gallinas pede denominatum videri cuipiam poflit, quoniam Opw/,& opmicio Graecis Gallina eft. Attamen hic opvi Gic in genere jfumitur , atque herba ita vocatura fimi- litudine parua? auiculas. Denique aduercendum eft apud /Suetonium quofdam Gallipe* Cunila ^cm ‘ncPf^ Pro Gallipede legere. Cunila Gallinacea non alia herba eft , quam quae Origa* Gallinacea num Heracleoticum Graecis vocatur, tefte t Plinio.Ruellius fic didam putat3quod eam Gal- Origanum linas pafcancur. Meminiceius planta? Plautus his verbis. Heracleo • In Ponto abftnthium fit, & cunila Gallinacea . ficum. Cur vero cunilam Gallinaceam vocent, a nemine adhuc traditum reperio. Egoabeffcdu ita forte appellari exiftimem , videlicet quia inftgniter venerem ftimulat. 'Puto enim hoc origanum eifdem fere facultatibus praeditum, quibus cunila fimpliciter dida,quae fatu- reia,feu tymbra alias nominatur . Vnde fatureiae nonnulli a fatyris nomen impofitum vo-jc lunc, quod vt hi falacifliini, libidinofique paftim a poetis depingantur , ita & haec herba ho- Saturegia. m*aes fatyriafim impelleret,vteleganter his verbis demonftrat Martialis» Xymbra. Improba nec pro fiunt iam fatur eia ttbi. Llatmes Dodonasusduo elatines genera deferibie, depingirqj.Vnu, quod a quibufdam rnorfus Gai* genera. linae nuncupatur, & a German is Hunerbifz,a Belgis Hoendcrbeet,hoc eft,Gallinae rnorfus. Morfus Alterum quod ab eifdem GermanisHunerferb,aBelgis Hoenderferue appelletur, hoc eft, Gallinas hasreditas. Prior elatine multis cauliculis fruticat, hirfutis. auriculas muris modo: folijs fubrotundis afpcris,& hirfutis, fepius parum incifis: cetera alfinae non multu diflimi- lis:flores purpureos , & caeruleos edit: deinde parua capitula , in quibus femen includitur. HancFachfius nomine Alfmes medias depinxit. Morfum Gallinasfolio hederulas vocat Lo- jc belius. Altera fimiles priori cauliculos profert, fed longiora folia , anguftiora , toto ambitu crenata:floresca?ruleos,femen in binis folliculis iundis, radicem fibratam. Vtraq,locis vra* brofis, incultis, fecus vias,&in agrorum marginibus frequens.Maio menfe, & lunio florent. Hippiam recentiorum quida vocant herba vulgauffima,quam AndreasMaithiolus pro alfi- nedepinxit.Hascquoqj vulgo morfus Gallinre dicitur, & Gallis morgeline,quod Gallinis, & aniculis grata fn,easq$caueisinclufas,&cibufaftidientesherba ifta recreentur, vthdxi- ne et, qua Plinius Gallinaceos ficribit annu faHtdtum purgare,vnte non inepte quifpia dubi- tet,errore aliquo fadtum efte,vt vel typographus,vel Plinius helxine pro al/ine fcripferinc. Germanis dicitur vogelkraut, id eft, herba auiu.Italis centone, Pizzagallina,grafTagallina, Grafla^ T ^>aUar*na:’ quod iunioribus Anferibus, quos Pauaros vocantgratu fit pabulum. Anagallis-f® ° * Matchiolo er graffagallina dicitur, fed que ob id Dalechampius reprehendat, quid id nomi- nis foli alfinae conuenire putat. Ruellius tame&ipfe pariter Gallus anagallide Gallice mor- gelina, fine Gallinae morfum nucupat,vbicrhallucinari eos fcribit,quimourone vulgo du- du,aut papauerinaflore candidam ferente, huic anagallidu connubio retulerunt (d i m ferat aut in ma re, &fasmina, hunc flore puniceo, illa casruleo)illius virilis, fasmineiqjfexus diuor- tiu facientes. Ornithogalu a ladeo Gallinarucolore , vt vult ideRueiiius, nomen accepii e videcur,quod flores intus la&eo colore niteat, nifi quis fentiat,inquitDalech3mpius,aboui candidi figura, qua radix pracfefcrc,didu:namauicuiaru oua imitatur, intus albiflima. Ar- bitratur aut ciufmodi candorem in alis Gallinaru retinere : quod fanenon incelhgo,quo- niapluiimaeatras funt tor^, multas alterius coloris, in quibus profe&o nihil cadoris reperias: 5® fi vero de candidis loquitur , cur in alis potius , quam in alijs partibus candor ille magis re- tineat.Videndu an a candore albuminis oui codi, praefertim cuid lac Gallinasa quibufdam peritis putetur, Aaaxagoras, AlcmasonisCrotoniati, vt Ariftotelcs citat ,atq; magno Hip- pocrati: etfieiufmodialioquin opinionem ceu erronea antea refellerim ex Ariftocele,dum' ait: Animalibus viuiparis cibus, qui lac vocatur, in mammis parentis paratus e fi . Sed conti a quam homines putant , & Alcmaon Crotoniates ait. Non enim albusnen oui lac e fi ,fied vitilius . Hic .n. pullis pro cibo eft: illi alburne pro cibo effie exillimdt propter coloris affinitatem, Ornirho- logushcrbam ilhm teftacur,quani pro arjftolochia rotunda pharmacopolas Germani f.ilfj & setepC' ana. l.Z.C. 10$. Omitho- galum. Ul.l.C. 20. Ariftolo» chia roiu- da» Ornkhologiae ■ Lib. XIV. 253 acceperunt» a quibiifdam Germanice Hanen fporn, id eft, calcar Gallinacei a floris figura nominari.Quod nomen pariter alfina? corniculata; Clufijconuenircpoflfet, vtpotcquacor nicula ferre feribit, Gallinaceorum calcarium forma. Aledorias gemma aGalloGallina** ceo nomen habet, quod m eius corpore reperiatur.Plinius in ventriculo generari putauit, Agricola non in eo duntaxat, fcd & in iecore, & jn hoc maiores. Alleci orias, \r\oy\v y llle-z^- eant in ventriculis Gallinaceorum inventas cryflallina fpecie , magnitudine faba: quibus Mi Ionem Crotonienfemvfum incertaminibus inuiffum fuijfe videri volunt. V»cit tamen euTri- tormas bubulcus,vtcx Rhodsgino ckat asDalechampius.^/c^r/'^, inquit Agricola, quan- quam raro in Gallorum Gallinaceorum , & Cadorum etiaventriculo , & iecore gignuntur. Sed in iecore plerunq\ maiores. Nam nuper in Capo inuentus eli longus vnciam , latus digitum , altus ftfcunciam: inferior par s^qu a latior fumiles habet cauernasfuperior^qua flr ici ior, ad dextram extuberat :ad lenam hmnilis eli , & fufea , cum reliquum eius corpus in fu fco candidum fit* At in ventriculo repent non raro fere fgura funt , lupini , magnitudine eiufdem , aut faba , mo - do in cinereo candtdk modo fu fci coloris fed diluti : nunc vero crystallina fpecie *>fed coloris ob- fcuri , qua fibras interd&m habent fubrubras. Crystalli fimilis , ft politus inter oculum , & palpe- bram inferiorem interponitur^ & ex vna parte ad alteram transfertur , oculum non Udi t. fguod idem facit Saphirm^ volonyx^ vel alia gemma polita interpoflta, modo par ua fit. His, qua; de ^ hoclapideab Agricola tradita fuerut» ftatim fubijcere libuit deferiptionem alterius, cunis 30nimirum,dum hafcfcriberena , mihi copiam fecit penlluftris Eques Hercules Butrigarius, virmedius fidius multae eruditionis antiquitatifque, & rerum naturalium ftudiofiffimus, cu alioqui n-hil huiufmodi in noftris exemplaribus Diofcoridis reperiatur. a Al- bertus radaim,feudonaEidenvlapide nom.inat,qui niger fit, &lucenc./Vr#»/ aut, iaqim cum capita Gallorum formteis permittuntur , aliquando po(t multa tempora in capite maris Galli 0.0 hunc lapide inueniri .Conferre pollicentur ad rem quamvis i m petrandam'. Qoi lapis nunquid idem fueric'cutn ale&oria difficile eftiudicare.Video tamen vtriqjeandem virtutem alcri- bbquse fuperftitionis expers non eft. Vc enim Albertus ad omnia imperanda radaim lapi- dem probari tradit, ita etiaro aledorias, vc author obfcurus quidam de lapidibus ait; Hic oratorem verbis facit effe di fer tu my Conflantem reddens , cunttifq\ per omnia gratum Hic circa veneris facit incentiua vigentes 3 Commodus vxori , q&a vult fore grata marito « Vt bona tot praflet% ciaujus portetur tn orbe . loSyluaticusettam reges ale&oriam g£mraam-geftante?>& gladiatores inui&os reddere fci 1- b»t,fitimq;collere, & mulieres viris conciliare. Cardanus huiufmodi lapidem farda , vei achate fingi putat, in quo flammea macula apparear. Ad Gallinam villa Ctefarumfuit ad Tyberim,via Flaminea, qua* abeo di&a eft, quod Liui?? Auguftjsex akoabiecit in gremium Aquilaconfpicui candoris Gallinam, lauti ramum fu is baccis foetutin roftro tenente, quam feruariiafferant arufpices, ramum vero inferi diligenter : quod ad villam fidum eft, qua; vtdixi hac de canfa ad Gallinam dictafuic* Gallinaria a Gallinarum copia, vt Calepinus vult, vel vt alij a Gallinis feris fic dida, infula eft in mare Thufco,c6tra montes Ligufticos, vt Varro defcribits & c Sozomenus»Meniinie eiufd er/ Sulpicius. Ortdius hodie ifola de Y Arbenga Hancn. fporn. Aicd-orias gemma, y 17- c. ia Milo Cro- ton icfis in bello inui- dus , dc cur. 2:1« Ce m . Hercules Butriga— rsus. Capoaisla. pis. a lib. 2, de MSMl.c.Zy*, Ad Galli - namlocQs b lib . 3. de re rufii. c.g. C lib i Hif eccl . c , 9 . d In vita H* Maitinio e Jtd» 0. */ un . 254 Vlylsis Aldrouandi Arbcga dici putat. Gallinaria fylua Straboni, & Ciceroni in Campania, e Pompeio vero Sabino in Cumano. Sanfelicus dicithodie la peneta de patria vocari. Alcdoriae quas- dam piliutealuum purgantes a Nicolao Myrepio defcribuntur ,quas fi didas apparer , eo quod vi fua purga ndi eos, qui lumpferint,a ledo excitent: quo modo 6 alium aAsaiop* et- iam dici antea Icripfimus. PR4SAGIA. 10 PItMiae , & tepefiatis piaeiagiu- a l. 7 A* «4 w»n. c.7. Galli cur raucefeit. Vox Galli, vnde xau - a Ser«nitate quaJo Gal Susportea* des* IMMINENTES pluuias ab his auibus potius, quoniam nobifeum degunt , qu£m ab al: js cognofcimus.Eas autem in primis Gallus prarfagit, cum paulo poft Tolis occafum, vei primis nodis horis ftatim a vefpercino crepufculo infolens in raucifonum cucurri- tum non finealarum motu indefdfus prorumpit; Gallinacei, mquit a Aelianus >cateraqut domi fflca aues alarum percujjtone concrepantes, & cucurientes , & fua quadam voce obftr e pon- tes t , mpeftatemnunciant . Pvationcm eius alias ajfTignauimus, quod lc slica Aufier vna cum vaporoioaei e vocalia inftrumcnta vt fen/im replet, ita multa pituita infarcit; cuius motum fentientes Galli per eum cafii,& corpori ftatum facile raucefcunt.Caeterum vt grauantt>j> hic farcinula vocis, & motus prasfidio fefe exonerent, ad cantum modo infolito ftimulan- tur. Adde fi videbicurjaryngis per humidum aeris ftatum dilatationem, quae vt vocem gra- uiotem,ita raucam, &clar,gofam folecreddere.HincGerniani,tefte Ornfthologo, Gallum tempeftatis ein vvetteran appellant, quafi cantu fuo peculiari quadam facultate ad indican- das mutationes praeditus videatur. Aeris etiam mutationem, & ventum praenunciant, fi no- du, quam folent, citius canant. Item fi Gallinaceum pullis fuis in principio plumae domum fe redpianG aut mane exire recufenr, pluuiarum copiam indicant futuram Pediculos quae- rentes, aut paludes, vd mare alis more Anatis verberantes, tcfte Theophi afto 3 eafden^per- tend« ut. Auienus Arati iotes Latinus etiam interpres pluuia; figna ponit. P effora cum curuo purgat Gallinula roffro. Si denique vitra folitum fefe in arena concutiant, vel fcgregentur,plures earum in vnoIo-'g< co fimui, &in pluuice principio quaerant locum opertum vbi a pluuia protegantur, Agnum eft maximorum imminendum imbrium . Contra Galium tempore plumae canentem ,fe- renitatem inflantem polliceri pleriquc credunt. Gallina; in mutatione penharum quan- do ante hyemem decidunt, fi a capite incipiunt deplumari, tempeftiue ferendum, 'feiotio& vero fi a poftenonbus, fignificant. 1 .• VSVS IN SACRIS Ethnicorum. * Gallus cur Marti fa- ce r. Aledryon Marus co- zn es, &eius fabula, b In Gallo . Authoris opinio cur GallusMar ti ficdi&us lacer. NO N parum profedo gloriari debet hoc voluctu genus^qubd tam vari js dijs quon- dam facratum fuerit, atque etiamnum apud quoidam diuinoafEciatur honove, vt poftea probabimus. Suidas ex animatis olim facrihcia m vfufailfc teftatur d e oue, fue, boue, capra, Gallina, & Anfere.Sed Gallmae nomine Gallam etiam intellexilfcvenfi- mtlium eft. Nam veteres Gallinaceum Gallum Marti in pririiisj vti etia antea , vbi de auis huiuspugnacitate, &animofitate agebamus, oftendimuSjConfecraruur.Caufam in cuftmo- di fabulam teijciunt. Aledryonem illius Dei, quem ceu Gellorum, nulitiseq; praefidtm co- lebat, comitem, acfatellitem fuifle comminifcuntur, d.q; tam familiarem, vt dum cum ye S nere adulrerium committeret, foribus cum cuftodiendjs adhibuerit .Sed quia fomni violem tia oppreffusobdoimij(fet,in auemfui nominis fuiRe immutatum, quae hadepus vereris ne- g! i gentis memor fcdulbSolis aduentum praenunr.ia.t, vt b Lucianuscopiofius demonftrat. Aufonius ad hoc illudens cecinit. T er clara inflantis E n Signa canit feras deprenfo Marte fateiles. Mihi c contrario Gallus eam ob caufam liiiDeo facer habitus videtur 5 vel quod pugnans fummo ftudio vidor c praflio difcederc con.etur , alteriufqs feruitium omni conamine pati nolit, t Qniithologia? Lib. XIV. 255 noli^&ao.si^cem vfque pro eo dimicet, auis fcilicet ad dimicandum nata, Sta natura ad id uiftrumentis aptis, roftro nempe robuftilfiroo, calcaribufque inftruda, vt rhetor qui- dam ,.tefte Euftathio feriptum reliquit his verbis aAAce t*to 7/$ vrtpov « w- Wi AaA# fzctj v.el quod Gallos , id eft, milites, ac bellatores homines in vrbibus haben- dqs eilc figmficarent ,& in contubernio retinendos , non tamen rei faera?cau(a,feu vrbis vigiles , & cuftodcs intelligas , quando ij per Gallos figmficari videntur. Hinc Roma» nos *vt milites fuos vigilantias admonerent, Marti Gallum appinxifle hiftoria docet, & apud Flutarchum traditum eft. Lacedaemonios, cum hoftes aperto Marte profliga (Tent; 10 Gallum Marti folitos facrificafe, fin aliquo (Irata gemate vidoria potiti e(fent,bouem : id quod ab eis non fine ratione fiebat, quod plurisatftimabant incruentam vidoriam, quana_j cruentam. Soli, & Lunae dicatum fnilte id indicat , quod tempori hoc auium genus in- fcruit, quod per Lunam , & Solem intelligjtur , vel quod nos Gallus cantu fuo admoneat, quare magi iCognaium Sali faciunt , ac.indefieri , vt eius curlus inflexiones fentiat ,& can- tu mortalibus anmmciet, Infifmn autem eft Gallis , inquit Produs , numen Apollinis ve- lutproprijs canticis acuocare. Nqsvei 6 facris hymnis canimus Gallicinio Luciferum^.» ventura? lucis pra?nuncft^exeiran ,pbd«dum caligine caelum aperiri, dari copiam , vtpa~ tefada iam via errores.ambagefqueomnesdeclincmusjCanentcGallo valeradinanjs , ali- quam falutis , aut falteqi alienationis fpem ei#ujgcre,meticulofos trepkationeiiberari , & *omulta?qua? perinfidias parabantur, dilfipari , qua? omnia aducnientis lucis beneficia^ funt. c Aelianus , Gallum Latona? quoque facrum fuiife his verbis docet : Latonam amo- re ejf e aiunt , & quod ei adfuerit par senti y quod etiam nunc furientibus adfit , & felices far tus efficiat $co quod Solis ad ha?rni{phemm( noftrum regreflu, calor naturalis augeatur, par tumvifua promouens : quem quia nuftciat Gallus Latona? merito gratus eft. M3ia?,qnam & Profer pinam, & Cererem vocant, etiam Gallinaceum coofecrarunc , d Porphyrio tefte, quamobrem initiati huic Deae auibus cortahbus abftinebant. Namd Eleufine abftmen- tiaex his alitibus, & pifcibus fabifque praecipitur. Romanos quoque nodi Gallos madalfe e Ouidius docet,quia cantu fuo diem nodi contrarium pi»nunciar,. acqj3 vt inquic Plinius, Solis ortum non fatitur incautis obrepere* ... >1 t u : : 130 N off e Dea noftisfri flatus caditur ales ■ : 1 fZuod tefidftm vigili provocet ore diem. Mercurio item datus eftrqb, dftigentiam nunciationis, & vigilem eius curam, vel obipfam» met mercatorum vigilantiam., quod omnisn.egaciator lucro femper diligenciflimc inuigi- letjfiuequo.d ab eius can.tuLujrgantad peragdfcda negocia. Eratautem Mercurij forma ho- mo fedens in throno galeratus,criftatufqu,e .& pedibus Aquilinis ,finiftra Gallum tenens, aut ignem. Erat item Gallus ^j?fc.ulapio dica.tus,haud aliam ob caufam , quam quod me- dico vigilantiam, fcdulamque curam nece0adame(fe indicar, ene. Adde, fi placet, quod abhpc ayiiim gCn, ere (nanis- vt dicemus, Adimas illi etiam v.oiiebant ) cum alimenta , tum medipamenta omnibus fermercorporis arfedibusconuenientiadepromi queanr, etfi inte- go rim minime infeius u t ar.c h u. a 1 1 b i fo 1 i u s vigilantia? fignificanda? caufa id fadum e(fe innuer^ybj&it: Sicut autem qujG alium' fuper. manu Aefculapij pinxit. matutinum tempus vo- luit fignifi care , $ gofamm appetent em. Socmem Tertullianus, & Latia ntius Firmianus ceu nimi%fqpierftitiofun).r,e/ckrguunt, quod moriens Phaedonem admonuiffet, vt voto liberans AefculapioG^llMn)iperfolu?ret. ^»e,jnquitTettullian.us,^cr4/e/^c///^y^r- fo fpiruuagebatur. Siquidem aiunt damonmm illi d fuero adbafiffe , pe fimum reuera padago- gumt etfi popf Deos , & Mtfc Deis flamonia deputantur penes poetas , & pbilofophos. .Nondum^ enim Chrifiiana pote fiatis documenta prae efferant , qua vim iplampernitiofijjimam , necvn- quambonam, anttqui erroris artificem amnis veritatis auocatricemfola traducit, filuod fi id- circofipientifimus Socrates fecundum Pytbij quoqns damonh fujfragium , fcilicet negotium^* JO navantis foeto fuo quanto dignior conflantia Cbriftiana , atquefapienlia affer tiojuius afflatui tota visdamonum cedit ? H ac fapientia de fchola cali Deos quidem fac uli negare liberior , qua nullum Adfculapio G allin ac eum reddi iubens prauar icetur, nec noua inferens damonia fle d ve- ter a depelles , nec adolefcentiam vitians, fed omni bono pudoris informas , ideeqi non vnius ver » bis. fed vniuerfi orbis iniquam fententiam fufiinenspro nomine veritatis janto fcilicet perofio- ri s , qudio plenioris , vt & mortem no de poculo per b abitu iucunditatis ab for beat, fed de patibulo , & viui ccmburio per omne ingenium crudelitatis exhauriat^ interca in i fio lenebrofiore care er e \ faculi.inti r fu os C (betas* & fuosVkademsy /S quid de anima examinandum efi^ad Dei regulas , Y a efl> diri-. Gallus io - ii ,& ]ui\er facer* Maiefacef Gallus. d lib. 4. <£>■■ abii. ab ora- mea. tii. t.fra/L Nodi fa,- ser» Mercurio facer. Mercuri; fbrma. - Gallus^Ae. fculapio dicatus. fltb. de T\:< th. orat. Socrates fuperftido nis argui-' tmv&cur. 1 25 6 Vlyfsis Aldrouandi efi diriget s&c.g Ladiantius in eundem Socratem ob id inuedus lta|iftfit: iamfuper S *i * $* tt itione Aegyptiorum audeat reprehendere , ^»4/ Socrates Athenis authoritate confirmauh j-aja jaf, c. j'ua? jdudver e nonne fumma vanitatis , quod ante mortem familiares fuosrogauit ^vt de fc9° tapto Gallum , vouerat ^pro fe facr arent ? T imuit videlicet , apud Rhadamantum recti* per at orem voti reus fieret ab Aefcu lapio . Dementifsimum hominem putarem , y? morbo pe* riffet . hoc fanus fecerit , ipfb infanus , c#*» fapien tem . Defendit h /iL 1 6. #. Socratem ^ Caelius Rhodiginus his fcr& verbis: Oblitus eft, inquit, La&antius fententjae ii- 1 2 .ictt.anu lius, Nunquam futurum Platonicum, qui ailegotice non putet Platonem intelligendUhn— % , Quid vero illis inuolucris fibi Plato voluerit* iam nunc ex Platonicorum fententia prome- n neficent^a ^ca<*c>r*ar• Prtfci Aefculapio medico, Phoebi filio Gallum facrificabanE, diei, folifque nun- d 'une' oro ciumi*4fcft,dium* beneficentiae morborum omnium curatrici, quae diuinae prouidenti* uidencie fi nommatur, cui diem, id eft, vita» lumen, fe debere fatebamur.’Esufmodlmedicu Sacra- lia. i lib.Ornito • erit icon. Gallina: Aefcula** pio facr*. kSatyr . ». tes in fuperioribus perquiri iulferat morborum animi curatorem» Praeterea prifeorum ora- cula tradunt, animas remeantes in eaelu p#ana,id eft, triumphalem cantilena Phoebo cane- re. Reddidit ergo Deo votum, vt alacer paeana cancnscaeleftem repetat patriam. Ha&enus Rhodiginus. Poftremo alios etiam roorientes eidem Aefculapio Gallum vouifle legimus. i Artemidorum enim, referente Paulo Gyra Ido, alterius cuiufdam fomnium ernarrat , qui Gallum Aefculapio vouit, fi fanus foret.Caet^^umGallinasetiam eidem Deo vouebant,te- 'iq ttUp c £4i lU'£U?h 'j b ATsViVrt V' 29 S In^Apot. q etiiJv w i dq Sterni ■A „irv.n Gallina quali* in facris ad* hibeatur. ni' cri. tn Inii . de <*«*. Ionis. fteFefto, vnde dicebat^ luuenalis. - ibtiu-,nr,dcir.q ar • " -!■* libki ex pe flare quis agram . Ji.J i-"’; Et claudentem oculos Gallinam impendat amico. TamHtrili) id eft paupefi, & /Pr fidentius : Lz.yIyc. gu amnis promittere & ipfl iup amr> G allinam foleant , aut Gallum clinicus , vific v mois . . Dignetur pr a flare Deus morientihUs aijuum. u t- xoC:. oi u rl ^ j • dfid eudbliq:# Non admittebantur vero Gallinae ad eiafmodi ftcra', nifiyvt Alexander ab Alexandro feribit, quas roftro elfent nigro, nigrifquc pedibus, & digAisimparibtis.Si enim roftrum_^> pedefque lutea habuilleot, velut impura; arufpktbUs credebantur; Plinius huius rei qui 3 dem menrionem facit, fed de imparitate non rinqiirens : Gaiiiita luteo roftro pedibufqtte, ad rem diuinam pura non videntur lad opertanea facr a nigra. 'Sed' nta iftaec facra ad A^feUla- Gallinacei pjum pertineant videndum foret. Ea autem* 'fedufa vocabahtfi¥:Gr ^d^rnhtlS^^ptio^feBbttVOfi-v Aegypti; r jj, Gallum immolare folitos , alias album, alias nigrum : ftjpera fyftcera , & 'manifefta, in- OfiridiGal £era j^j^ta, & varia innuentes. Alibi etiam Herma nubidfimhitJlalfe tradit , & Anubi— jjUm immo Eft autem vocabulum, vt videtur, Grasce originis, 0 airettpoUreav rdttpdrik x*t rdv irn Hermann- > ^oc eft 5^«° fuperiorum , &ca:leftia declarans , vti Hermanubis inferiora , facri- bis,&Anu ficabant autem vtrique Gallum, illi album, quod vt diximus caeleftia pura, & lucida fint,^0 bis. huic xpoxiW , hoc eft , pennis , & iubis croceis praeditum . Gyraldus etiam cro- Albi Galli ceum tranftulit. Sed videndum nunquid pro xpex/ctr , xopaxfecr legeridum fic hoc eft ni- immolari grum,quem etiam Ofiridi diximus facrificafte. Albos immolare apud Epirotas ex vfu k Pyrrho. fuift’evel inde conftat, quod Pyrrhus rex, vt idem Gyraldus teftatur ,fplene laborantibus BonoDeo, mec}ens, albo Gallo facrum perageret. Auchor eft quoque in citato paulo ante libro Plu- u i*”' Galli tarch’JS Magos Zoroaftris exemplo Gallinas, & terreftres echinos, Bono Deo attribuilfe, hnmolati.1 aquaticos autem Malo , ^ lUuenalis Gallos Gallinaceos Laribus etiam facros habitos p Sttyr.t}, effe his ) 257 Oraithologk Lib. XIV. «ifelhis vcffibus nosadmonet. Es laribus eri Jiam promittere Galli Nos audent, I^Termini/acrificio^ Prudentius ira catiic» q rgw sim Et lapis illic mucum, Siftetk antiquus , quem cingere fueuerit error Fafceolis , vel Gallina pulmone, rogare Frangitur , & nullis violatur terminus extis. loMethonsvrbis in Troezeniorum agro incolas legimus Gallum pro vinearum incolumi- Meehon® tate malare folitos,vc Af ici venti, qui eos plurimum mfeflat, incurfionem vel auertciet, incola ctfr vel falcem emolirent : Cum enimflare inAkerit , vicium oculos exuri , fpemque vindemia Galluumm falli. Moniti igitur ab arufpicibus,facri genus hoc inAituere,vc viri duo Gallum vnu.eum- tnoianf. que album, manibus apprehenderent, & in diueifa abeuntes trahendo ddeerperent , par- remqj vterq;fuam manu praeferentes vineta loci omnia perluftrarent, donec ita omnibus expiatis, in eundem conuemrent locum, vbi Gallum diflecuiffent , ibique partibus vtnuf* que humi defolfis , nullum eius anni incommodum fe paifuros perfuafum habeant: iuuitq; lors,vt quandiu facrum hoccclebrauere, res iliis ex voto /accederer. Vetus etiam Pytha- gora: fymbolum Gallo albo abftinendumelfe admonet. r Diogenes Lac: ti.us ideo eum in- r lib. 8. da 10 terdixiffe fcribit^quod raenli /acer fit,& fupplex.Quod autem menfi lacer haberetur etiam *>it. pbilof « Aelianus memimt,inquiens: Gallum album men/i facrum , vtpote horarum nunciam cre *n vtta didit Pythagoras. Iamblicus tamen Pythagoram fedtacoribus fuis , qui citnl s , id eft , poli- ^agova cici di&ifunt, permililTeauthor eft,vtGa.llum,agnum,& alia quaedam ante nata prxter vi- tulum rite facrificarent. Et /Plutarchusdifcipulouim nonnullos eum accufare memorat, ^ ^tStQh vc quin in comentario de iulticia fcripliffet de Gallis Gallinaceis vcihter eos diraffe , quod. (0t repugn. & fomno nos excitent, & fcorpiosconquirant, & in pugna nobis ftudium , emulationc n> Pythagora que fortitudinis quandam ingenerent» Vnde non lacrihcafle tantum Gallos fblitutn— >, Gallos fa» fedefum eorum per mifilfe videmus . Quod ad facrificia attinet , Suidas etiam facnficaf- ctificafle*. fe illum Gados teftiseft, quin vero &ipfe Diogenes facrtficijs, inquit , vtcbarur Pythagoras 30 inanimis 5 funt qui dic ut , Gallis Gallinaceis hcedis^tiam Ufteolis^quos tener os dicunt: agnis autem minime . Quod veto ad eorum dum , Ariitoxenus apud Gellium cuncta illum ani- mata in cibum perrmfifle ait, boue aratore, & ariete exceptis. Alij contra Pychagoiam, licet praeter fua inftituta , immolaife tamen quandoque Mulis bouem, loui ver o Gallum- QaHum ab album. Alij tradunt Gallum album adeo ab eo amatum, vc fi quando videtxt, fratris bu vt ama* Germani loco falutaret,& apud fe haberet. Vnde aperte conflare arbitror Pythagorae rit Pytha* praecepta vel perperam pofteritati tradita, velipfum in determinatione illorum incon geras, flantem excicifle. Nihil aliud hoc loco quidam Pythagoram incellcxilfe volunt , quam- Gallum ipfum. Siquktamen altius hoc confiderare voluerit, ad reliquorum fymbolo-, runa rationem, modumque interpretari poterit, vt fcilkec nos philofophus moneat Gal- Iplos nutrire , vtdiuinam animae noflrre partem diuinam rerum cognitione quali folidoci- bo 5 & caelefti ambrofia pafcamus. Verum vc ad recentiorum fuperftitionem , feu idolatriam potius termonem noftrum diuertamus. 1 Petrus Bellonius interprete Ca- 2 lib.$.obf. rola Clufio , amoenam nefarij illius Mahumetis , Turearum pfeudopropheta: in para- 07. difum profectionem , quam no&urno tempore hic fe confeci fplendidilfira^ mentitur , Mahume- deferibens infignem de Turearum paradiio nugas recenfet, inter alias vero > illum com tis profec* mimfcent , fe in coelo variae forma: angelos vidiffe , vt bouum , hominum , equorum—», 10 auium, inter quas Gallus fuerit, pedibus primum coelum premens, & capite fecundum usr5° attingens : interrogantique Mahumeto , quid ifla libi vellent , angelum , a ouo fo eo condudtum finxerat, refpondifle , angelos efle , qui pro iis , qui in mundo lunt, if -Deum orent , bumangeque formae angelos pro hominibus orare , bubula pro bubus, equinas pro equis, Gallinacea pro Gallis, atque ciim ingens ille Gallus cane- ret , reliquos Gallos cum caeleftes , tum terreftres canere . Aurhor eft Ludouicus Roma- nus Calecutenfes cacodaemoms facerdotes fanguine. Gallinacei cukeilo argenteo iugu- Caiecute?'* lati carbonibus ignitis afperfi,ei facrum peragere, Abite uluro, inquit, habent vice altaris, (esquomo quem varijs floribus ac flagrantibus pialuifculis flerbunt* Tunc fanguinem Galli in vas doGallum argenteum ignitis carbonibus oppletum , imponunt , additis va » i js iuffumentis. Gai- immolatu* Ium dein manant cultro argenteo, cruen.tumq;cultellum' nonnunquam igni admonere fo- lent.Sangurs Galli totus accenfis funalibus crema tur circa altare. Quem facerdos immola- . .. .. Yi 3 tu rus Indi Gallis adorant. U In hh . de Sy>ia Dea* Ouorum vfus in fa cr fic is. OMeopica Oua cur facrificata AnimaliU genera <| ©uagignata s Ia arte . Ouorum Hecatfcbc», 258 Vlyfsis Aldrouandi lurus lacertos & pedes exornat argento. Verum quod maius eft Indos Gallum adoraflcj. Iofephus Acofta fcribit,& u Lucsanus pro Deoolim cuhufuiffe. Porro cum ouoru etiam olim purgandispiacuhs luftrationibufq;adeo quotidianus vfus fuent, vt Orpheus, tefl Si^ida, Oofcopida, id eft,de diuina tione ex oms fcnpferit, eaqj meo iudir io in Gallina ma- gis confpicua fint , familiari nobis pia: caeceris alite, itaque paucula Uta?c bic referre libuit. A^h bebantur autem oua in Bacchi orgijs, aliorumque Deorum facrificijs, vbi pro homi- ne aliquid Deo foluendum cflet. Omittimus interim quae inOrphias, & Bacchi Orgijs, in hacipfareobfcruata ab antiquis traduntur. Id fclum excis repetemus , ideo religio- ni oua inferuiffe , Sc in tanto honore gentibus fuiflfe ,quod capiente omni mundo tot ani - mallum naiuiasj& genera, nullum ferec(I,in quo non ex ouo fpecies aliqua nafcatur.Vo- lucrespaffim ouum gignunt; aquatilia in mari pene infinita. In terrefhibus Jacerf^:in gmbiguis, & quibus in terra seque, quam in aqua v i£tus efi, crocodili: in bipedibus auesjin carentibus pedibus angues ; in multipedibus attelabi , & ne longiores fimusin pluribus generibus alijs plura aha . Ob quae totam referre naturam credita fuerunt ,&»u religione ad placanda, exorandaque numina gratiorem habere poteftatem.Oua expiationibus apta monflratilhid luuenalis. Ni fi fe centum la ftrauerit mis\ Sed & x Ouidius oua ha?c luftralia indicat his verfibus : Et venati, qua lufiret anus, lectumque locum que, Pr a/er as & tremula fulphur , & oua manu . Oui, quod in Cereali pompa folitum fuerit effe primum , meminit Varrohis verbis^ Nam non modo illud ouum fublatum eff , quod ludis Circen [thus nouijjimi curriculi finem facit qua- drigis, fcdnc illud quidem ouum vidimus , quod in Cereali pompa folet ejfe primum, Ouorum— * hecatombe ab Eplnppo nominatur per locum apud Athensum. AVGVR.IA. Prodigia. 3« r. Tripudia foliltimi fauita <5c infrufta. Quot mo- dis augu - na facie- bant. Pullarius qui di&us. b U. io* ad Tlanc, d hb, 2. de Tripudia quid. Augurium bonum, e Itb. i. de diurnat* ihb.i* g«My. QV O D ad auguria in primis fpe&at , in his hoc auium genus tantum prat rogaciiiseobnnuit priuilegium , vt publice ad ea aleretur. Tantum veioapud Romanos in nefanjs eiufmodi fignificatiombus momenti habere credeba- **»tur, vt qu$ indicaret venflima, & factofan&a haberentur. Quod a Plinius Galli 1 udes commemorans eleganter demonftrat ; Vt plane digna aliti tantum honoris pr abeat Romana purpura . Horum fum tripudia foliftima( qi x laeta erant cum prodeuntes ecauea cibum oblatum caperenon recufabant*&interedendum nihil non in terram-# exoredecidebat:quorum alterutrum fi accideret, tnfte,ac pernmosucenfebatur,vtialibi40 abunde docuimus.) Hi magifiratus nottros quotidie regunt , dornojq-, ipfts fuas claudunt, ac retinent, tubent acies , aut prohibent , vici ori arum omniu toto orbe partaru aufpicesx hi maximi terram imperio imperitant, extis et fibri fq-, haud aliter, qua optima vitforia Dqs grati „ Varro vero nonfolu augures Romanos ex his anibus auguiiacaptaife memorat, fed et patres fa- milias rure. Quadruplicitcr vero maxime auguria faciebant , videlicet per foliftima tripu- dia, per prrcpofteroseoru.vcfpertinofq; cantus . vt Plinius tradit, & cucibofpreto It, eca% ueis auolabanr, quod maximi infortunij fignuhabebatur: & per eorupugnam. Erantpraz- terea,eodem Piinio teOe,&cxu a Dijs g? ata.Qui pullorum curam habet & qui ^paftu pul- lorum 1 aptat aufpicia, b Ciceroni, & c Lituo pullarius dicitur .* Attulite cane a pullos, inquit alibi d Cicero, is qui ex eo nominatur pullarius. Erat aute inoris Romanis ducibus pugnam j® initui is aduocare eiufmodi pullarium, vt offam hifce volucribus obijeeret ad augurium* captandu. Pultem veio ijs dabant potiffimum, quia ex ea ncceffe erat decidere,quod tre- pidum, hoc eftterripudium faceret . Pauirecmm ferirecft. Bonumenim,vt diximus» augurium effe putabant , fi pulli per quos aufpicabantur comediffent; praefertim fi eis edentibus aliquid ab ore decidiffcr. Sin autem omnino non ediifent, periculum immine- re,vt Flaimnij exemplo docemur, qui cum terripudioaufpicarecuF,pullarius, tefte^Cice- rone; diem prccl i) committendi differebat./ Valerius et-ia, atqjgLiuius authoresfunt Ho* ftiiio Mancino -confuli in Hifpaniam iiuro hoc accidiffe prodigium , cum facrificium* facere Ornitho logia: Lib. XIV. 259 facere vellec, pullos cauea emiflbs io proximam fyluam deuolafife, & fumma cura requifi* fos reperiri nequiuiife. Tradunt vero eiufmodi aufpicia triftia fuilfe idq; exitu probatum* Vidu.n.fejilTe Hortiliii a Numantini&,&:caftrisexutIi,moxqjcu nulla fupecertetferuandi exercitus fpes, pace cum his feciife, eam qj adeo ignominiofam,vt ratam eam eflfe Senatus vetuerit. ContraThemiftocli Atfoenienfm clarifilmo duci, que adolefcentiafuam in omni luxus, lafcruiseqj genere peregifie, tade vero cu vir euafiifet, muetas fuse maculas piaeclarif* fitnisgertisdeleuiflfe» hiftoria tertis ert,priufquainXerxe, ad quepoftmoduab ingrata pa- tria pulfus cofugit, exercitu duceret, pridieauditus Galloru catus vi&oria promiiit.Ex hu- jgiufmodi cantu felix augurium cepifie h Iuftinu, Sopliiaraq;Corripus tertatur his vetfibus. Lime & vtauguft afacro pede contingit aula. Omnia Gallorum fhrepuerunt culmina cantu * Ex aciam no Et em primi fenfere volucres. Et latum cecinere diem> alarum q\ dedere Plaufibus afs iduis , & acuta voce fauorem „ Infuper Gallos oes,jPaulusMorigia,anno millefimoducetefimo feptuagcftmo ieptimo ea node, qua Otto Archiepifcopus,&MedioIan. exercitus pradedus vidoria aduerfus Tur- rianos potiebatur c6tinu6ceciniiTe,eadeqs node Galeatiu in Viceeomitu fi e familia eius nominis primu natu effe,& ab eiufmodi felici Galloru augurio notn e accepifle. Cantu ve- aoroauinharu vidoriae figniibabitu ideo ^Plinius docet , & /Cicero ridet , quod vidse file- re foleat, canere vidrices.Vterqj vero celebris illius Bc^otiorucotraLacedxmones \ido- riaeexeplocoprobat. E otis melibus , i n q tii t ilfc3 canendo Boeotijs nobile illam aduerfus Lac c- dgmonios prafagiuere vitloria, ita clsietla interpretatione, quoniam vici a ales illa non caneret, m Cicero vero paulo aliter fufiufqj Laceda monijs , ait , paulo ante Leutricd calamitatem qua Jigni ficata e fi, cuin Herculis fano drmafonuerunt^Herculiqj fimttlacru multofudore manauit: At eode tempore T hebis , vt ait Cablt/lkenes in templo Herculis valua claufa repagulis , fubito fe ipfa aperuerat armaq-> qua fixa m parietibus fuerant^ea humi funt inuenta:cumq\eode tempore Apud Lebadiam Thropboniores cituma fieret Gallos Gallinae eos tn eo loco fic ajjidue canere ae- piffe,vt nihil intermitteret ytu augures dixiffe Besoties , T hebanoru ejfe vitior id proptereaquod y^auisilla vitia filer e foleret^ canere fi viciffet. n Alibi vero ita eiufmodi vanitates ridet, Jfuas autem res tu natura tum cafus effert > in quibus nonunquam et errorem creat fimilitudo , magna Hultitia e fi e arti rerum Deos facere effetiores , caufas reru non quarere. T u vates Boeotios credis Le badia vidiffe ex Galloru Gallinaceorum cantu viti orta ef[e T hebanoru , quia Galli viti i fi Iere folet canere vitior es. H oc igitur per Gal linas lupit er tata duitati fignli dabat ? An illa aues> nifi cu vicerint % canere no folet ? At tu canebat , nec vicerant, id.n. inquies 0 fletu jnagnu verb> quafi pifcesffo Galli cecinerint. ffwd aut esi tepus^quoilli no canet ^v e l notlurnu^vel dturnum? fluodji viti ores alacritate , dr quafi Utitta ad canendu excitatur : potuit accidtffe aha quoque Utitia,qua ad cantu mederetur . Democritus, quide optimis verbis causa explicat , curante lues Galli canat : depulfo.ji.de peti ore & tn omne corpus diffufo , fr modificato ctbo, catus edere qme 4^3 te fati at os :qus quide file tio notiis ,vt ait Ennius fanet faucibus , rurfus cantu flaufuqy pre- mut alas. Haec omnia Ciccro,,quibus fuperftitiofasillas Roma ncrw augurium vanitates & vera daemonis prodigia apertirtime fupGrftitiofusalioqui & ipfe,reiicit,& parui eteiufmo- di^auguna feciiTe Publius Claudius videri poteft, qui, vt Valerius a nnotauit, bello Punico primo c u praeli u. n a uale comit ter e vellet, aufpjciaq;.moremaiotu,petij{Tet,&; pullarius vix exire cauea puljos nuciauiifet, abijei in mare eos lufiit, dices, fi eflfe noIut>bibat.Qutraad- modu vero vana antiquitasGa ili catu pro bono augurio habebat5.ita cotra ob Gallinarum catus diri aliquid imminere, aut futuruincomodum ipfis fignificabat. Sergio Galbas item in aufpicjo, terte ramu lauri frudum fuum generis geftabat. Liuia(verba Dionis funt)quod idoftemuhaud exiguum doceret,Gallinaadferaauit diligenter : laurefiaut ramum feuit, atqs is radicibus adis adoluit, itaut poftea temporis frondes triumphantibus diu admodfi iuppeditsutrit:ac futuruerar, vt Liuia fuoin finu potentia Cariaris , ipfumq; omnibus in rebus parentem fibi haberet.Verba Plinij,& ArSuetonij,hic lubespra?tereo3qu6d ea ahbi citauenrri.7 a>puleius pro prodigio recitat mirabili , quod Gallina cu ouu parere foleat , eius vice viuu edidiffet pullum: Scribit verb hunc fere in modum: Iam his poculis mutuis altercantibus mirabile prorfus euenit eslenfum. V na de eat er a cohorte Gallina per mediam cur (itans aream , clamore gemino Vilut ouum parere gefliens perfonabat . Eam fuus dominus intuensfo bona , inquit, an- cilla, & fatis faecunda, qua multo iam tempore nos quotidianis p artubus fagina (li , nunc etiam 20 cogitas , vt video, guflulum praparare , & heus inquit, puer calathum fcetut de (hnatitm angu- lo/olito collocato , ita vti fuerat iujfu m , procurante puero. Gallina , confueta le clicula fpreto cu- bili, ante ipfos pedes domini pr amat urit , fed magno prorfus futurum fcrupulo prodidit partum , non enim ouum , quod fcimus illud ,fed pinnis , & vngtbus, dr oculis , & voce etiam ptrf clum, edidit pullum, qtti matrem fttam continuo carpit comitari. Illud etiam prodigioium eft, quod in annalibus ^Plinius inueniri ceftatur , nempe: M. Lepido, Q Catulo Cofi». in agro Ari- minenfi in villa Gallerij locutum Gallinaceum. Quam autem rem femel duntaxat euenif- fe credit. Augures etiarn,vt ait a Ariftotelcs,pro oftento habebant, quando oua tota lutea nafcuntur, vel cum difcifta Gallina talia oua fub fepto tranfuerfo,quo loco feminis oua ad- halent, inuenta funt magnitudine oui perfedi. E quibus difeimus ,adlamblici vfq* aeta- 30 tem inter fapientiae profelfores , eam fuiffe opinionem , maximam Apollinaris natura: fa- cultatem in GalloGallinaceo vigere. Sed tempeftiuum eft, vt relictis hifce fuperftitiofis gentilitatis vanitatibus, ad alia, caque veriora Termonem noftrum dirigamus. MYSTICA. » * # QV I D Gallus miftice fignificet, D. a Gregorius exponens illud D. lobi. Jduis pofutt in vifceribus hominis fapientiam, vel quis dedit Gallo tntelligen- tiam? hunc ferme in modum exponit: Qui hoc loco alij Galli nomine de-^® fignantur , nili modo alio repetiti ijdem praedicatores fandi , qui inter tenebras vitae pra?fentis ftudent venturam lucem praedicando , quafi cantando nun- ciare.£ Dicit enim : Nox praeceflit, dies appropinquauit . Qui vocibus fuis fomnunu noftri temporis excutiunt , clamantes : Horae fi iam nosde fomnofurgdre. fct rurfum : Eui- gilateiufti, & nolite peccare. De hoc Gallo rurfum feriptum eft : Tria funt , qua? bene gra- diuntur, & quaitum,quod feliciter incedir. Leo fortiflimus beftiarum,qui ad niillius pauebit occutfum. Gallus fuccindus lumbos, & aries , nec eft rex , qui refiftat ei. Ipfe ^ qpi hoc loco Leo ponitur , de quo feriptum eft : Vicit Leo de tribu Iuda : qu» fortiflimus be- ftiarumdicitur, quia in illo hoc quod infirmum eft Dei, fortius eft hominibus. Qui ad nui lius pauet occurfum. Dicit enim ; Venit enim prtnceps mundi huius ,&in me non habet quic* ^ quam. Gallus fuccindus lumbos, id eft, pra:dicatores,intcr huius nodistenebras verum ma- ne nunciantes. Qui fuccindi lumbos funt , quia a membris fuis luxuria? fti*xa reftinguunt. In lumbis quippe luxuria eft.Vnde & cifdem a Dominio dicitur \Sint lumbi ve ftripracintti. Et aries nec rex eft , qui refiftat ci . Quem alium hoc loco arietem accipimus mfi primum intra ecclefiam ordinem facerdotum ? De quibus feriptum eft : Affere Domino filios arie- tum , qui per exempla fua gradientem populum , quafi fubfdquentem ouium gregiem tra- hunt. Quibus fpmcualiter , redeq; viucntibus, nullus r^x 'fuificit omnino refilterc ? quilibet perfequutor obuiet, intentionem eorum non valet praepedire. Sciunt enim rd cum j Gallusprss dicatio» Oraithologiae Lib. XIV. 26 1 euni,quero d£hder3ut,& anxie currere, & anxie jperucnirc.Poniturergo primus Leo, fecun- dos Gallus> tertius aries. Apparuit enim Chriftus, deinde lan<5i:i pr^dicatores Apoftoli,& • etinc demum fpin tales partes, ecclefiarumpr^pofttijvidelicet duces gregu,quia dodores fe- quentiu. Sedh.ee adhuc melius affirloamusi Nam quia poft haec & Anticbnftus apparebit, {Antichri-* hoc illic quartum fubdidu dicens. Et qui ftultus apparuit, poftea quaeleuatus eft in fuWime. ftus. Si .n. intellekiiLtjOi i impofutlfec manu. Ipfe quippe in (ublime eleuabitur , cu Deu fefe ef- fe metietur eleuatus tfubbttfe,ftultOS apparebit, quia in ipfa eleuatione fua per aduetu ve- ri indicis deficiet. Qiiodfiiutellexilfet , oriimpofuiifec manu, ideft fuppliciu fuu, quum fu- tfoperbire exorfus eft ,prsiiidilfet , benealiqUandocodicusin tantas iadiatione fuperbiee non fuiflet elatus. De quomequaquamoueac, quod[fuperiiis didumeft.Quartum,quod incedic ♦feliciter . Tria quippe bene incedere dixit , & quartum feliciter . Non enim omne, quod feliciter, bene,neqdnbacvica,om.i6j quod benc,felkiter.Nam Leo, Gallus, & aries bene incedunt, fed non hic feliciter, quia perfecutionem bella patiuntur .Quartum vefo felici- ter, & non bene incedit, quia in fallacia fua Antichriftlis graditur , fed iuxta breue terqpus vitae pr^fentisipfa illi fallacia prolperatur,ficuc de eo fub Antiochi fpecie per Danieiem di- !$u eft. Koburdatuni eft ei contra luge facrifieium propter peccata , & profternecur veritas in cerra,& faciet, Ss profperabitsir. Quod Salomon ait. Incedit feliciter 5 hoc Daniel dicit, profperabitur. Idxta hoc igituEteftimonia,quod per Salomon e dicitur, G allus fuCcfn&us iSlumbosiapteet hoc loco GaifEt fandos praedicatores accipimus .Ad feergo eunda referens Dominus , dicte rQuispofuit in vifceribus hominis fapieriu£, velquis dedit Gallo intelle- gentia? Ac fi diceret, Iu cor homitiishumaaa lapientis jfupernae fapienrige gratiam quis in- fudit, vel ipfis fandis praedicatoribus quis,nifi ego, intelligentiam dedit, vt fciant quando, vel quibus debeant fucuru mane nuntiare ?Xdcirco enim quando »..& quid agunt, fentiunt, quia hoc intrinfectisme reuelantecognofcunt. Notandti vero eft, quod fapientia diuinitus wfpirata in vifceribus hominis ponitur, quia nimirum quantum ad eledorum numerum— » fpedat>notiiu foiis vocibus ,fed et id fenfibus datur ,& iuxta quod loquitur lingua , viuac confeientia, vtlux eius tanto clarius refpondeat in fuperficie, quanto verius inardefeit in corde. Haec omnia D. GregdduS. Magrti vero laboris eft hoc, quod addicar: Vel quis Gdllo dedh intelligentiam } adhuc expolitione difcucere . Intelligentia quippe Dodo* Dodonam ru tanto fubtiliorelTe debet, quiantbfead penetra-nda inuifibilia exercet , quanto nii mate- intclligen* rialedifcutit, quanto & per vocem corporis loquens , omne quod eft corporis tranfit .Quae tia qualis, pfofcdo nullatenus fummis congrueret, mfi cantanti eam Gallo, id eft, praedicanti Dodori jpfe fummoru conditor miniftraret. Ifueliigentiam quoqjGallus&cccpic,vcpriusnodur- nifemporis horas difcutiatj & clinc demum voces excitationis emittat, quia videlicet fan- dus quifq; praedicator in auditoribus fiiis prius qualitatem vitae confiderat , &tuncdemum ad Erudiendum congrua vocem praedicationis format . Qnafi enim horas nodis difeernere, cif praedicantium ;merica diiudieare. Quafi horas ii odis difcernerE eft aptionum tenebra? ada increpationis vocecorripere: Gallo itaqj intelligentia defuper tribuitur , quia dodori ♦b Veritatis virtus diferetibnis, vtnoueric quibus, quid, quando, velquomodo inferat, diiiinr? tiis iuiniftratur.Non.n.vna eademqj exhortatio eundis conucnit, quia' nec cunctos parmo* ruin qualitas aftrmgit, vt inquit Eucherius. Saepe enim ali js officiunt, qtttt alijs profunc . N3 & plerunq^ herbae,quae h#c animalia reficiunt, alia occidunt,& lenis fibilus equos mitigat, Catulos inftigat, Si medicamentum, quod bunc morbum imminuit , alteri vites addic , pfanis , qui vitamfotticim roborat patuulorurn necat . Pro qualitate igitur audientium for- mari debet fermo dodorum , vt ad fua lingulis congruat , & tamen a communis aedificatio- nis arte, nunquamrecedat. Quid enim fnnt intentae mentes audientium, nili quafi quaedam eri”° PrQaas tangendi artifex , vtno fibitnetipfis diffimilem audierium tantum faciat, difllmiliter pulfat. Idcirco chordae confonam modulationem reddunt , quia >0 vno quide pledroded tion vno impulfu feriuntur. Vndc, & dodor quifq 5 vt in vna eundos virtute chantatis aedificet, ex vnadodrina non vna eadeq, exhortatione tangjere corda au- dientiu debet. Aliternamq; viri, ahter admonendae funtfaeminae, aliter iuuenes, aliter lenes, aliter inopes, aliter locupletes, aliter laeti, aliter triftes , &c. Habemus vero aliud , quod de Galli huius imelligetia cofiderare debeamus, quia profundioribus horis nodis valdiores, ac produdiores ^dere cantus folet, quii vero matutinu ia tSpus appropinquat , leniores , minutiores omnimodo voces format. In quibus Galli huius intelligetia quid nobis innuat, cpnfideratd praedicatorum diferet io demonftrat. Qui ciim iniquis adhuc mentibus praedi* eant, altis, & magnis vocibus aeterni iudicij terrores intimant, quia videlicet, quafi in pro» jm' - ’ fundae formadus eft. 1 b Uh.y, fn Exp» Tobac, 7‘ Gallus Chriftus dicitur. Contro- ucrfU Eua gcl illarum dc Galli canm. 262 Vlyfsis Aldrouandi fundae nodis tenebris elamant.Quum verdeam auditorum fuorum cordibus veritatis luce adefife cognofcunt, clamoris fui magnitudinem in lenitatem dulcedinis veitut , & non tam jlla, quae fune de p^nis terribilia, quam ea,quiefunt blanda de praemijs proferunt Qm €tmi® nutis tunc vocibus cantant , quia appropinquante mane fubtilia quaeq, de myfterij:» praedi- cant 9 vt fcquaces fui eo minutiora qua?q$ de cadeftibus audiant , quo luci veiitacss magis appr°p!«quaRt,& quos dormientes longus Galli clamor excitauerat,fuccifot vigilantes dcieder. Quatenus corredo cuilibet de tegoo cognofcere fubuliter dulcia libeat, qui prius adueifa mdic ij formidabat. Eft adhuc alipd in Gallo folertei intuendum , quia aimiaa?de- ire cantus parat, prius alas excutit, &femetipfum feriens vigilantioicm ieddit. Quodpa-i< tenter cernimus, fi fandiorum pi aedicatoi u vita intuemur. Ipfi quippe , ciim verbum praedi* catioris monent prius fe in fandis a&tonibus exercent , ne in femetipfis torpentes opere, alios excitent voce, fcd ante fe per fublimia facta excutiunt, & tunc ad bene agendum alios folicitos reddunt. Prius cogitationum alis fcmetiplos feriunt, quia qui.cqmdin fe inutili- ter torpet, folicita inueftigationedeprehtndunt ,diftin6ta ammaduerfione corrigunt. Prius fua putrire fletibus curant, & tunc quae aliorum fime punienda denunciant. Pn.us ergo alis infonant, quam catus emittant, quia antequa verba exho> rationum proferant,omne, quod fecuturi funt operibus clamant , & quum perfede in femetipfis vigilant tunc dormientes, a'iosad vigilias vocat . Sed vnde tanta dodori ha?c intelligentia , vt & fib> perfedte vigilet, & dormientes ad vigilia fub quibufdam clamoris profectibus vocet, vt & peccatorum tei a«; nebras piius caute difcutiat , & diferete poftmodum lucem p ^dicationis oftendat , vt fin- guhsinxta modum, & tempora congruat, & fimul omnibus quas illos fequantur oflendat $ Vnde ad tanta, & tam fubtiLter tenditur, nifi inrrrnfecus ab eo, a quo eft coditus doceatur? Quia ergo laus tantae intelligentia? no praedicatoris virtus eft, fed authoris, rede pereudem authoremdicitur.Vel quis dedit Gallo intelligentiam? Ac fi diceret, nifi ego, qui dodarum mentes, quas mite ex nihilo condidi, ad intelligenda, quae occulta funt, mit abilius inftruxi. Et tertia parte Paftoralis: Ad beatum(mquit) lob dicitur: Quis dedit Gallo intelligentiam? Praedicator etenim fandus, dum caliginofohoc clamat in tempore, quafi Gallus cantat in node, dum dicit : Hora eft iam nos de fomno fingere. Efrurfum. Euigtlate, iufti,& nolite peccare Gallus aut profundioribus horis nodis altos 32 de re cantus folet: quum vero matu i$C tinum iam tempus in pioximo eft, minutas, ac tenues voces format, quia nimirum qui rede pra?dicat obfcuris adhuc cordibus aperta clamat,mhif de occultis myfterijs indicat, vt tunc fubtiliora quaeque de creleftibus audiant quum luci veritatis appropinquant. Sed intec hrec ad ea, qua? iam fupe.i ius diximus, charicatis ftudia, retorquemur, vt prtedicator quifque plus adibus, quata» vocibus mfonet , & bene viuendo ve-tigia fequacibus imprimat, vt po- tius acendo, quam loquendo, quo gradiatur, oftendat,quia Gallus ipfe,qUem pro expri- menda boni praedicatoris fpecie in locutione fua Dominus aftumit , cum iam aedere cantus parat , prius abs excutit , & femetipfum feri< ns vig lantiorem reddit , quia nimirum necef. fe eft, vt hi, qui verba fanda? praedicationis monent , prius ftudio bonae adionis euigilent, lie femetipfi torpentes opere, alios excitent voce. Pi ius fc per lublimia fada excutiant 4C tuncadbene viuendum alios folicitosreddant. Prius cogitationum alis firneupfos feriant,, & quicquidinucilitcer torpet, foliata inutftigatione deprehedant,diftnda anirnaduerfione cori igant,& tunc demualioiu vita loquendo coponant.Pi ujs punire propria fletibus cu-.etj & tunc qurealioru punienda funt denunci£t,& antequa verba exhortationis infqnet omne» quod locuturi funt,openbus clamer. V nde r tda d iceba c venerabilis b Beda Gallum puto effit vnumquemq\ fantforii,qui in no£le>& tenebris huius nmdi accipiunt per fidem intelligcnttamy & virtutis confiantiam clamandi ad Deum, vt a/picer et iam dies permanens , & amoucantur 'umbra vita prafentis qui vrgent etiam fequentts clamore precum fuarn^dicentes . Emitte lucem tuam,dr veritatem tuam: Quod de Prophetis intelligerepoffumus, qui certatim annun ciaue runt diei & Solis aduentum . Chriftus Saiuatornofter , quia peccata populi tulit. Gallus, vt ex- 5© ponit bcobus Vitriaco Cardinalis, et dicitur dormientes , excitans , & quafi calcaribus co- jimsationum,vt eis verbis vtar, pungens, & ftimu.lans.Cum vero deGalli cantu inter Euan- geliftas, qui Dominum noftrum Iefum Chnftum iam ad falutiferam mortem rapiendum—» D. Petro dixiffe tradunt eum fe ter negaturum, antequam Gallus cantaret, quaedam videa* tur controuerfia, itaque conciliare eos placuit , priufquam myfticum eius cantus fenfum— * explicemus. Cum enim tres Euangelifta? afferant, Dominum dixiffe, Petrum feter nega* tufum, antequam Gallus cantaret: non autem omnes dicant quoties Gallus cantaret, Marcus hoc folus narramtexprtflius 3 inquiens \ Antequam Gallus bis vocem dedent , quod quomo- Omkhologie Lib. XIV. a?j quomodo poftea fit implt tu in fequcntibus diftinde enarrauic, ex quo Cofequitur, Petrum uo rcrGallicatu Domnvum negaifie, vt dicunt tam 5 tres Euageliffte.Matth.n. d»xit: Amen dico tibi,quia in hac nocte ante qua Gallus calet, ter me negabis. Lucas aut, dico tibi. Petre, non e at abit hodte Gallus, dom ; c ter abncgcs,noffeme\ Ioanes aut: Amen , amen dico tibi, non cantabit Gallus donec ter me ne ge s . Diuusc Auguft. hanc tradas difficultatem, fic ea putat d loluen- da,vt d eantur tres E» jageliftedixille trina Petri negatione futura ante Ga Ih cantu , quia tmte illam coepta tuic >&in ipfo etiam animo cofiummata, vt fic didmTer menegibis, quo modo fi alicui dicere tur, Antequa c atet Gallus ad me fcnbes epiftola, in qua mihi ter con» io uiti abens.Id.n.vet/j quis dixerit, etiafi epiftola no fueritabfoluenda ante omne c a tu Galli, fedamecaruGalU incoepta. Quo vero dilucidiora haec videatur D.Auguft. verba alcnbe- retio grauabor,^uae talia sut . Diu er fis verbis, (fi verboru ordine eande explicauerut fient etiam dixiffe Dominii quod antequa Gallus eat aret, ter cu Petrus effit negaturus. Rurfius fi tota trinam Oiegationc ante peregiffet , qua cantare Gallus inciperet, fuperfiuo dixiffe Marcus deprehendere- tur ex ptrfona Dom ini Amen dico tibi quia tu hodie in no fle hac prius qua Gallus bis voc< «z_=» dederit, ter me ntgaturus cs.fihtid.n. attinebat dicere prius quam bis, quando fi ante primu Galli cantu tot a illa trina negatio copleretur fimul , (fi antefecudu. (fi ante tertiu , (fi ante omnes Gal- li cantus eiufd e nofits copleta tnueniretur , qua ante ipfum p*imu impleta probaretur . Sed quia ante prtmu Galli c antu ccepta e SI illa trina negatio , attenderunt ilii t res, non quado eam copletu- 30 rus ejjet Petrus fi aquata fatura effet , & quado coeptura , id e fi , quia trina , (fi quia ante Galli cantu, quanqud in animo eius (f ante prtmu G alii cantu per afl a fit tota illa trina negatio -.ta- nte ajjefl tone animi (fi timore Petri ante primum tota coepta e fi Nec inter e St quantis morarum inter uallis trina voce enunciata fit, cum cor eius et ante primu Galli canium iota poffedent: tam magna ficilic tt formidine imbibit a vt poffet Dominii no fio In fi. mei ,fed & st eri, , (fi terito inter- rogatus negare* Et r echus diiigetiufq-, attendettbus quomodo tam moechatus e ft muliere tn cor- deftto, qui i d viderit ad concupifcendu: fic Petrus quandocunq-, verbis adiret timor e, quem tam vehtmmtc animo coceper at ,vt perdurare poffet vfiq-, ad terti a Domini negationem, tota trina negatio ti tepori dtpuidda e fi, quando eu trina negationi fiuffi ciens timor inuafit Ex quo t tiara, fipofi primum Galli cantum inciperet pulfaiio interrogationibus vtffore verba illa negationis qoerumpire,nu fi abfurde, atq\mendaciter ante Galli canium ter ntgaffe dicer etur,quado,(fi ante Galli catus timor ebfedcrat mente, qui i am poffet vfiq-, ad tertiam rugationem perducere. Multo minus igitur mouere dt bt t,qnta trina negatio e ua trinis nega is vocibus anu Gal't catum ca pta , et fi non ante primum Galli cantu per adi a eff T anquafi alicui dic tr e tur, hac no fle antequa Gal- lus catet, aa me fcnbes epiflola tn qua mihi ter conutctabiriunon vttq -, Ct eam ante omnem Galli cantu finiret, ideo dicenda erat falfum fui ffie prxdlflu . Marcus ergo de ipfaru v< v ocri inter uallis planius elocutus t fi, qui dixit ex per fona Domini. Priufiquam bis Gallus voce daunt, ter mc ne- gaturus es I tageftu efife apparebit, cum ad eundem locum narrationis Euangelica venerimus , vt etiam illic o flenda tui Eu angeli flas fibi t ongrutre. \i autem quarutur iffa omnino verba,qua Petro Dominus dixerit, neq-, inuenire poffent,(fi fuperfiuo quaeruntur, cu n finientia eius , pro - 40 pttr quam cognofeendam verba proferentur et tn diuerfis Euangt liftaru verbis pojjtr effit • nouijji* na. Sine ergo atuerfis fermonum Domini locis commotus Petrus fingillatim / r enunciaucrit pr enuptionem fud(fi teret Dominus fiua negatione pr adiverint, fic ut probabilius 1 a dicatur: fi a e aliquo narrandi ordine pnfjtnt omniu E uangt lifi arum eomemorationes in vnum redigi , quibus dcmonfhttur Jernt l Dominum pr adi x tffe Petro pr a fume reti, quod cum negaturus effet, nulla hic Euangelistarum repugnati a deprehendi poterit , fic ut nulla, tfi Hadt. nus D. A «» gufti n us.Vc rum eiufmodi eiusfoiutionem no efife couenientem ex eo patere vult d Cornelius I fenius JEpi- fcopnsGandauenfis, quod tres illiEuangehfta?, qui dicunt D< minum dix»fir , Petrum ne- gaturum fe ter , antequam Gallus cantaret , poftea oftenfuri impletam fi :fie Domini prae- cudtiontm , omnes tres Petfi negationes narrent ipfoopeie impletas prius quam tradant JcGallum cecinifte. Vnde , iuqi it , paret eos non illi fienlu accepifie, quod nunc dicunt, Dorrunum dixifie Petrum fie negaturum ante Galli cantum : quia ante eum trina negatio erat incipienda, fied quia ante eum erat conflammanda. Proinde omiftis abjs rationibus, quibus quidam ftudent conciliare Euangeliftas, dicendum eft tres Eugmgeliftas de ilio loqui cantu Galli , qui ab hominibus maxime folet obferuari , a quo fcilicet vicinia nodbs pars, quae quanaoiim dicebatur vigilia, dicitur Gallicinia. Duabus .n. potifiimum vicibus Galli io node canere confueuerunt: femel non diu poft medium nodis, & fecundo, ciinu. ia.m adhuc duo, aut tres, vel circiter nodis horaefuperlunt: quoniam incanto perfeuerant vfque ad tempus, quod conticinium dicitur, a quo fecundo cantu quaita nodis vigilia di. cicur C lib. di finj. Euaugt cap* s. d Commente W e oncor. Eu^ng, cap. En3ns;els- ft^co cilia tur. Galli bis noctu ca- nunt. Satyro £ Ftva&»Ta* raso 264. ' Vlylsis Aldrouandi citut Gallicinium. Marcus itao^rei in Petro gefto,vtab ipfo Petro audierat , accura- tam prasfcnbens hiftoriam , vcriufque Gallus cantus meminit, cuius mentionem facit 8c e luuenalis dicens* Quod tamen ad cantum Galli facit ille fecundi Proximus ante diem caupo f ciet. Per cantum Galli fecundi intelligetis fecundum cantum Galli»&per hoc defcriberc volcnfe tempus illud, quod Gallicinium dicitur. Reliqui vero tres Ruangeliftopofteiiores tantum Gallicantus meminerunt, vtqm fit praecipuus, & a quo pars nodis dicatur Gallicinium: proinde idem ab omnibus eftfignificatum, nempe ter Petrum negaturum ante tempus illud1® nodis quod Gallicinium dicitur, quod tempus fecundum comunem quidem loquendi mo- dum fimpliciter notatur per Galli cantumrfecundum accuratiorem vero loquendi ratione^ notatur per fecundum Galli cantu . Ex pr^didis 3 & fequenti Marci narratione patet , quod cum hic dicitur apud eum, Priufquam Gallus bis vocem dederit, illud bis accipiendum eife pro duabus diuerfis vicibus, & temporibus non autem limplicirer,vt duplicatum fignificet fonum.Cumemphafi autem apud Marcu dicit Dominus Petro:Tu hodie, tu, inquit, Sagula- riter, qui pro alijs te fingulariter putas conftantiorem,n6 quidem poft aliquot dies, fed ho- die, imo in nodte hac profenti , idq, diu ante finem eius , nimirum ante Gallicinium , pro» terqua quod cum alijs, me dereli&o, fugies, etia negabis, idqjno femel tantum, fed ter in tam breui temporis fpatio.Quomodo autem Petrus eratDominu negaturus explicatur a Luca,ae> cum dicinDonec ter abneges, nofte me.i.donec abneges quod noueris me.Hoc icaq; ille de eiufmodiEuangeliftarum diferepantia. Ad eiufmodi negationis myftieum fenfum expli- candum/Iacobus Vicriacenfis Cardinalis ficfcribittPermiftus eft Petrus negare, vc in Ec- clefire principe remedium poenitentia conderetur , & nemo auderet de fua virtuteconfide- re. Poft refurrebtionem fat isfecit cum ipfum fe amare confeflus eft. Ante Galli cantum , du Gallus eft adhuc tenebras funt,in afcenfu negat Petrus, poftquam Gallus cantauit 5 cum iam tenebra* pr^dica*» funt, Petrus poenituic Gallus, ideft,.prodicatorfomnolentos increpat 3 dicens. Euigtlate , for* f# fti^ & nolite peccare . Poft eius vocem multi prius fatftis Chriftum negantes poeniccnt , & flent amare. Quam noxia prauorum colloquia, quo Petrum negare cogunt, qui inter difei- pu los Chriftum conft ffus eft Dei filium , intus aut in focietate impiorum poenitec. Ter aut 3° Chriftum negauit, primum ad vocem ancillo>& cantauitGallus, fecundo negat ad vocem alterius ancillae, & ad vocem calefacientium fe ad prunas: tertio ad vocem ferui principis facerdotum,qui erat cognatus Malchi, & tunc Gallus iterum cantauit. Tertia igitur nega- tio eft inchoata ante Galli cantum & confummata eft , antequam Gallus bis cantaret : pri- mo fimpliciter negat Petrus, dscens:Non noui hominem , & non fum difcipulus eius. Non folum enim negat Chrifium , fed fe negat efie Chriftianum ,veldifcipulum eius: fecundo eumiuramento negauit:tertio coepit anatemacizare, quia perfeuerare in peccato dat incre- mentum fcderum,& qui modica fpernit, cadit in maiora. Spiritualiter aut prima ancilla ti- tubatio eft : fecunda confentio, tertius vir, ideft,operatio, fic perficitur trina negatio * Ad vocem ancillas negat, qui carnis delegatione mortaliter peccat .Ad vocem calefacientium 4? Malchus fe ad prunas negat, qui perauaritiam peccat, qui fe turpi qu^ftu calefieri defidetat , vel qui Regem fi- exemplo cupiditatis alienae avia veritatis deuiat. Ad vocem cognati Malehi negat, qui gnificat. v-tj0 c|a£j0nis contra Deum peccat. Malchus enim rex interpretatur . Potentum enim co- gnatum eft vitium elationis. Hucufque ille. Eundem fenfum ita lanfenius interpreta tur> &vt videtur dilucidius. Vt bene, inquit , no&itribuitfcandalum difcipulorum, & Petri negationem, quod no61i conueniant peccata, & errores, ira bene fine negationum imponit in cantu Galli, quod per hunc lux annuncientur inftare,& homines a fomno excitentur , vt quo figno monentur homines furgere a fomno , eodem & Petrus moneretur agnofeere fuu errorem. Petrum autem prse alijs Dei prouidentia cadere grauius erat permiflura ,iufto quidem iudicio, nimirum quia de fe nimis profumendo alijs protulerat, fed tamen pro- $0 pter bonu aliquod, nempe vtdifccrat Petrus, & nos in illo, quanto fit temeritatis homin€ confidere in fe ipfo, quamque necelfarium fit Dei implorare gratiam, fine qua noftra dile- qu&iUuminat oem homine veniet e in hunc mundu Qi£ fane dodrina cogruit omnino, vt videtur, D.^ Atnbro- fio, ita fcrsbeti:Eft et Galli catus fuauisin nodibus, nec folu fuauis, fedec vcilj9,qui quafi bonus cohabitator & dormiete excitat, & foheitu admonet, & viante folatur,procelsu no- dis canora Hgnificatione poteftas.Hoc canetejatro fuas relinquit infidiasjhoc ipfe Lucifer •Joexckarus oritur, cajluqjilluminatshoc canete moeftitia trepidus nauta deponit, ommfq;cre bro vefpertinis flatibus excitata tepefias, & procella mitefdt,hoc canente deuotusaffedu ex Iit ad pra?c adu, legedi qupqj munus inftaurat, hoc poftremd canete, ipfa Ecclelia; petra culpa fuam, diluit qua prinfijua Gallus catare ter negadocotraxeracJftiuscScufpes oibus redit, segris leuatur incomodu, minuitur dolor vulnetu,febriu flagrantia mitigatur, reuerti- tur fides lapfis,Iefus titubares refpic.it,errates corrigit. Deniq;refpexitPctru,&ftaeim error abfceflit.Qcf n5 fortuito accidiffe, fed ex seceriaDni,lediodocet.Sic.n.fcriptueft,quiadi- Xitlefus ad Simone: No cacabit Gallus priufqua me ter abneges. Bene fortis in die Petrus, node turbatur, & ante Galli catulabitur, et tertio: vt iciat noincofulca effufionefermonis effe prolapsu, fed metis quoqs mutatione turbatu.Ide tame poft Galli catti fitfbreior, & iam 10 dignus, qu e Chriftus afpiciat.Oculi Dni fuper iuftos. Agnouit veniffe remediu, poft quod ia errare no poffet: & in virtute ab errore mutatusamariflim£ fieuit, vt lachr yrrus fuis deleret peccatu. Ad Galli eiufmodi cantu hymnus /^Prudetij legitureleganfs.qieeomaximcadij' eerepIacuit,q>totimyfticahiftoria jpximefuperiorib.acc6modata,ac cofentience tople- datur, Ales diei nuncius Nos excitator mentium Aufecre clamat ledulos Caftiq; redi, ac fobrij Poft Solis ortum fulgidi . Ne parte nodis addita Vox ifla, qua ftrepuat aues Paulo ante quam lux emicet Tedos tenebris horridis Suadet quietem linquere, Vt cum corufcis flatibus ■' Omnes labore exercitos Hic 'fomnus ad tempus datus Peccata ceu nox horrida. Sed vox ab alto culmine Adefleiam lucem prope Ne fomnus vfqjad terminos Pedus fepultum crimine Ferunt vagantes daemones Gallo canente exterritos fnuifa nam vicinitas Rupto tenebrarum fitu. Hoc efle fignum prsefcij Qua nos foporis liberi Quae vis fit huius alitis, Ter antequam Gallus canat Fit namque peccator prius, Illuftret humanum genus, Fleuit negator denique Cum mens maneret innocens Nec tale quicquam poftea Ontuque Galli cognito Inde eft quod omnes credimus QuoGallus exulcanscanit Tunc mortis oppreffus vigor, Ttiflc vis diei fortior M Lucem propinquam cecinit. Iam Chrftus ad vitam vocat. Aegros, fopores, defides. Vigilare iam lum proximus. Serum eft cubile fpernere, Tempus labori adjeceris. Stantes fub ipfo culmine Noftri figura eft iudicis. Stratofq; opertos fegnibus Iam iamqj venturo die. Aurora cadum fparferit. Confirmet ad fpem lumiuis. Eft forma mortis perpetis. Cogunt iacere, ac ftertere. Chrifti docentes praemonet Ne mens fopori feruiat. Vitas focordis opprimat. Et lucis oblitum fua?. Lastos tenebris nodium Sparfim timere, & cedere. Lucis, fa lutis, numinis, Nodis fugat fatellites Norunt repromiffe fpei, Speramus aduentum Dei: Saluator oftendit Petro, -Sefe negandum pra?dicans. Quam prseco lucis proximas Fmemque, precandi ferat. Ex ore prolapfum nefas Animufqj feruaret fidem. Lingua» locutus lubrico efl Peccare iuftus deftitit. Illo quietis tempore Chriftum rediffe ex inferis Tunc lex fubada eft Tartari. Nodem coegit cedere. Z Iam gi. 5. Hcx . h In C>uk 2 66 Vlyfsis Aldrouandi lam iam quicfcant improba, lam culpa furua obdormiat. lam noxa Tethalis fuum Vig'1 viciilim fpiritus Dum meta nodtis clauditur, lefum ciamus vocibus Intenta fupplicatio Statconuolutis artubus Prefiit, grauauir, obruit Sunt nempe falfa, & fnuola Ceu dormientes egimus, Aurum, voluptas, gaudium. Quacunque nos it^lant mala Tu Chriftefomnumdilijce. Tu folue peccatum vetus; Perpelfa fomnum marceat» Qupdcutiquereftat temporis Stans, ac laborans excubet. Flentes, precantes,iobnj. Dormire cor mundum vetat Ssnfum profunda oblinio Vanis vagantem fomnijs. Qua* mundiali gloria Vigilemus, hic eft veritas, Opes, honoresprofpera Fit mane, nil funt omnia» Tu rumpe nodis vincula Nouumq; lumen ingere. ihb . Gallus pm SedhadenusGallus inbona parte acceptus eft,poflit et m malaaccipi,& (ignificare,vtaui$ Sibidinofo. eftbbidim dicata maxime, qui muliebria fe&atur & voluptatu magis amator di, qua Dei, vn de apud Efaiadicitun£V rurfus exponens illud Pfalmogr, phi .Et fub ahseius fperabit.-Si Galhna,\c\e\\xXprotegtt pullos VfaL§o* fub alts ,qudto magis tu fubalis Dei tutus eris, & aduerfus dtabolu,& agetos eius, qua aereapo» te flates tdqua Accipitres circuuolttant , vt infirmiipullfi aufer ant?Neq,.n. fine caufia comparata e fi Gallina tpfi fapientia Dei. Nd ipfeChrtilus dominus noster, cr fatuator tdqua Gallina fe di 4*1 Scit Hitrufale M ier u f ale, &c. Noluit tlla Hierufale, velimus nos, illa rapta e fi ab aeris pote flati- | bus fugiens alas Gallina,prafiumes de viribus fuis quu effiet infirma nos cofi flentes infirmitatem mfirdfub alas Dei fugiamus Erit.n.nobis t aqua Gallina proteges pullos fuos. No e fi n.iniurio- su nome Gallina: Attedite c ater as anes.Multaaues ante nos fcetdt, calefaciut pullos fuos, nulla fic auis infirmatur cu pullis fuis , quomodo Gallina. Attedat charitas vefira. Hirudines , e affer es, & Ciconias videmus extra nidos fuos , nec cognofcimu s vtru fcetus habidt\ at Gallina cognofcimus in infirmitate vocis, & in relaxatione plumarii pota mutatur d feetu pullor u,qttia illi infirmi fiunt, - . . infirma fefie facit. Jgmaergo, & nos infirmis eramusfinfirmdfe fecu fapiEtta Det, quia verbu ca- teiian gua/ rofa^d ell & habitautt tu nobis, vt fub alis eius fperemus. Et rutius /alibi, Hoc^ inquit, genus 36. * * aximdtis magnu affedfu m filios habet, ita vt coru infirmitate, & ipfia infirmitate, & quoddijfi 5» ciltus in c ater is animalibus inuenies,alis filios fuos protegens contra Militum pugnat : fic et ma* tn Uh. de ter noflra fiapietia Dei per carnis fuficeptione in firmata quodamodo, dtcete ApoBolo: Quod infir- Verb „ Dem. mtteB Dei fortius e fi hominibus protegit infirmitate noUrd,&refifHt diabolo, nenosrapiat. In in kuang. qua def e fione^ttodilla aduerfus Miluum conatur affeclufi&c aduerfus diabolu perficit pote flate, fecm . Luc. rui fus i n ha?c verba '.Nos ouum nottrufub alis illius Gallina ponamusy i u q Vi it, Euangelica Upo 1 9» Gallina , qua clamat Hterufalem Hicru fxlem illi falfia, fr perdita , quoties volui congregart^js filios , t an quam Gallina pullos , tfi nolmfit? Non nobis dicatur , quoties volui , & mluiBi. Il- la enim Gallina diuina fapientia ell , fied affumpfit carnem % vt pullis congrueres. Videte Gal- linam kfpidam plumis , demi fis alis , vocefracfa, & quaffit , & Uffia, & languida conguerc^j» paruults Ornitiiologix Lib. XIV. 267 pardus fuis.Ouum ergo ito flru, id ePlfpem nofiram fub alis illius Gallina ponamus .Et alibioite- r u m : Nutrit ergo ipfe infirmos, tanquam Gallina pullos fisos. Huic enim [e fi 'mile m fectt.ffumes volui; inquit ad Hiemfalem , congregare filios tuos fub alas tanquam Gallina pullos fuos, fi no- Iniftif Videtis autem patres, quemadmodum Gallina infirmetur cum pullis fuis;N ulla enim alia atris, quod fit mater agnofcitssr . Videmus nidificare P afferes quorlibet ante oculos no flr os ^Hirun- dines Ciconias \Columb as quotidie videmus nidificare, quas nili quddoin nidis videmus parentes tffe mndgncfcimus. Gallina vero fc infirmatur in pullis fuis,vt cttam fi pulli ipft non fequantur filios, mn vtdeas, matre tume n intelhgasjta fit alis demtjjis, plumis htfpidapvoce rauca, omnibus tr membris demiffa, fi abieti a, vt quemadmodu dixi etiam jt filios non videas, matrem tamen intel- ligas.P oflreinb illu etia Pfalmiftae loeu exponens, vbi Propheta ait: Sime non protegas, quia pullus fu m, Miluus me rapiet. Dicit enim, ait, quodam loco Dominus no fier ad Hient filem quem- dam duitatem illam, vbi crucifixus ef.Hierufalem, Flierufalem, quoties volui fi lios tuos congre- gare tanquam Gallina puRos fuos,fi noluifitiParuuli fumus ; ergo protegat nos Deus fnb vnJbra - culo alarum fuarum.Wxc omnia D- A ugtiftinus. Alloquebatur autem Dominus procul dubio fub duitatis nomine ipfos ciuesfdixerat enim Hier ufalem,Hierufa]em, qua? occidis Prophe- tasy&cAvnde poftea fa&a mutatione dieitiRelinquetur domus vefira defertarfequitur quod infigne efteharitatisdiuina? iudiciu. Quoties volui congregare filios tuos, quemadmodum' au ts nidum fuum fub alis,& noluiftiAMagnaecharitatis fuit, quod non femeltantum,fed mul- io toties adeo cupiuerit eius filios, hoc eft, inhabitatores, omnefq; ludios, qui adea tanquam aia u 5 confluebant,ad fe congregare, idqs.ea femper relu&ante, fed id adhuc magis Dei cha^ ntate argui, quod non fimpliciter filios eius congregare voluerit, fed eo modo,quoauisnb dum fbum,id e{f,vt interpretes omnes fere vertunt pullos fuos fub alas, hoc e(! fummo cum defiderio, & folicitudine.Efi: autem Grarcis pro di&ione auis,opw,quatii diciioncm anapite- efle diximus adauem , & Gallinam. Et quidem vti paulo ante D.Auguflinus dicebat, mirus ffl amor omnibusfere anibus , ad confluendos, fi protegendos pullos, fed pracipue Gallinis : v n de magis Conueniebat vertere Gallinam, quemadmodu D.Matthgi interpres optime fecit. Pot- iti) quam apte Dominus fe Gallina? comparant , ex eode D.Auguftino partim demonftraui- musi& Hylarius,& D.Chryfoftomusetiam innuunt Jlle.emm enarrans illum vetfumticwi^ Id dam mea, &c. ffuod aute, inquir per tritampr adicationis femitam ambulauerit, audiamus ipfum dicentem Hierufalent , Hierufalem, & 0. quoties volui congregare,fic frequentia numevofa figni- fcationis ofiendit .Nihil ergo nouifiegivfi paffus e fi, cum per nolente congregari filios fuos Hie- tufalem , toties fi auditus, (fi inhonoratus e fi in prophetis . D. vero p Chryfollotmis ad D.Matthau verba: Quoties volui congregare, &c. Htnc*patet,v\qyv.t,quod femper fe ipfos pecca- do di (feminabant, amor e autem fuum ab imagine fignificauit.F eruenti nempe amore aues pullos diligunt fuos. Crebro autem hac imago au is, fi alarum apud Prophetas inuenitur, (f in cantico , & in Pfalmts mirabilem prouidentiam, fi eximiam protettionem denotans, fed nitlui fiis ait. h t f rurfus fecundum alteram e&pofinone in Matthaeum : fifuotiesf n qu i t, volui congregare, &c . fifljtm te in Aegypto quafi fanguinarius Accipiter perfequebatur Pharaon,nifi fuper te Mofen , fi, © Aaron , quafi duas mollifiimas pennas mifericordia mea , & liberatos vos de vnguibusieius rapui in defer tum, (fi noluiPUsflqnt me, facientes vobis vitula in Houb, vt fer virens potius idolo mor- tuo,qudm Deo vi u enti . Jguoties volui congregare , fic. Percurre, ft vis , ludie mn librum quoties peccauerunt, fi tradidit illos Deus, fi iterum liber attit. Gallinam pofuit E c cie fi a fi militttdinem. Sicut enim pulli Gallinarum pappum fuumr qu.. er entes ,per dmerfa vagantur , fi maternis voci- bus congregant ut, fic fi populus Dei per malam voluptate fi mu.ndi ale m concupifcentia fie que li- tes per diuerfos vagantur errores, quos Ecclefia mater per fac er dotes mod^o increpationibus , /noda- , blandimentis, quafi quibujdam vocibus cogregare, fi alie 61 are fePHnaUEt quemadmodu Gallina habens pullos vocando illos non ceffatyvt ajjidua voce vago filat e corrigat pullor u fuorui Sic fi fz- cer dotes in doMrina ce [fare no debent, vt fiudto,fi af duitate doclrinavu fuaru negligentid populi- Q erratis siricdent.Et quemadmodu Gallina habens pullos no folu fuos calefacit, fed et cuiuffvola- tilis filios exclu fos a fe, diligit, quafi fu os fit a fi Ecclefia no folii ChriPtianos fuos Pt udet vocare, fed fiuc Gentiles, fiue Iudai fi fuppofiitt tlli fuerint, omnes fidei fu a calere viuificat,& in baptifimo re* generati fi in fr mone nutrit, fi mater na difagii charttate pa uld pofl. fpupticfcu^ n.vt dixi- mus inter hareticos,fi fidiles fidei monetur certam e, euideter vult tllosDorntnus cogregare fub ve- ttt at e - allatu fuarufideflfub Uuorn tefametoru,qu otiefcunfi. leguntur apud eos verba prophetatu fi ApoflalorufiUi aut non quafi dome fici pulli Gallina, qua e i? Ecclefia ,fed quafi fyluePlr.es pulli fanguinarif Vulturis, aut Accipitris na folu ad veritate duorii te fi amentorum venire non acquie~ fiunt, fed adhuc irruunt ftper ipfam Gallinam, id e fi, E c clefiam , fi diripiunt, fi difgergunt pul- los tius.fi. eueliicam camitoties vult illos congreger e illi autem nolunt-, Huculqji Ile . Proues bia.-' Z 2 iis igiru O In Kuan. loa.traffi. 1 5 cap 4,. p Hom.yjm Masih,- qfm* Gallina Ec„ elefia. £ TraS. is Dq« ■Stsnn.j. Gallus pa* Jtremfami- ias deno - tar,qui fru- gi eft. Pyshago * ras cur nu- triendum Galium ce feret ,& no Immolati* dum. Gallus li-s beralitatis exemplar. Princeps ecclefiadi- eus. Gallo conci paratus. Di abolus Accipiter eft. Gallus, Sc Gallina ie pulchris infculptio Gloriofi per Gallos defignati. Libidinofi per Gallu defignati. a Inciti i* b In d £h Mtlsto. 268 Vlyfsis AIdrouandi lis igitur iftaee allegoria facile nobis malu diligendi luua.idiqjnoftros antealios,praefcribitt Debemus parentibus in primis, vt pietate illi refpondeamus .* quod bruta a nimalia pra?ftare numme norunt, p aster Ciconias, quae authore Aeliano parentum fene^ute nutriunt.Sura» haec efballegona faciet ad oltedendam vim pietatis, ac beneuolentiaicuiufquam erga fuos. Hullu enim animal, tefte D.r Bernardo, circa pullos fuos tata copafiione mouetur,ficut GaP lina. Fit enim non folu, vt diximus, toto corpore hifpida,voce ra uca, fed toto ec feruens ani- mo, & omnibus membris infi ma,& vfqsadfupremum defedeum perueuiens. «Sf& peccata no Jit a ipfeportauit . MORALIA. OMNES io primis Galli Gallinacei vit£ adiones veri patris familias,& quiin eo ora- ri e fiiam curam ponit, & ftudium,vt familiae fuse de omnibus neceflfarijs profpiciatp fignificare poceiL Haec enim ales tota die quicquid virium habet, id totum ad luo* rum confert falutem, 8 i nullius rei minus , quam funpiius folicitaeft. Vnde fapientiflimus’ 2; Pythagoras tam promdam animalis ,& erga fuos promptam naturam confiderans,dixic, nutriendum quidem Gallum efie : at non immolandum , quod vt alij aliter interpretantur, ita ego inter caetera hoc dico denotare, homini hanc G3II1 follicitudinem ad res corporis curandas eife quidem ne^eflfariam verum non fic efie necefiariam , vt eam etiam ad facrifL cium , & cultum diuinum ferre dcbcnmus,vt quem omnes reterna? curae liberum effe decet, nec vl!a terreni pabuli foiicitudinedeftmari» Abfit ergo Gallinaceus a facrificijs hac, quam dico ratione.Iam & illud moneri videtur cgtera quidem animalia immolari poffe, Gallum ci- tra piaculum non po{fe,e6 quod is optimum totius vitae exemplar occidit,videaturindicare fibi nihil amplius opus efie laodatiflfimis huiufce animalis dotibus, citra quas tamen probo, fapientiq; viro non fuerit viuendum.Alendus igitur Gallus, & perpetuo, du viuimus,imitan dus,tu in familia alenda,& propugnada,tum in vitae -officijs per opportunas temporum vices diftribuIdis.Eode pariter modo nobis liberalitatis,ac benignitatis exemplar eit.Quemad- modu enim omnia, quae habet, Gallus fuisimpartit, ita virquifpiam pius ac liberalis fiua, quae corra(it,non fibi foli feruare debet, fed pauperibus et benjgniter aliquid erogare,iuxta illud Iob *Non comedi ex eis filus &c. Principe ireecciefiafticu eleganter Gallo coparaueris , ete- nim vti hic oculo vno grana, vtdiximus familia fua?diuidit:alcero Accipitre obferuatj&co- tra irruete in ea fefe alacris opponit. Ita ille duo ob oculos potiffimu ponere debet, cui a ue« pe humanatu morahumqjac caeleftiumjaeternarumqjreru.Ilias bene adminiftrareccgnofci- tur,ii a lienus ab omni auaritia? macula pauperibus, fubditifqjde neceflarijs profpiciat , vel falt e quae /7bi fuperfunc, eis c6municet,nthilq;fibi praeter necdlaria referuet.Harfi vero cura4 genere dicetur,h contra omn6 diaboli vim fefefubditofqjGallu imitans defendat.Diabolus 1 aut verus Accipiter cffqui nobis futnra reternitate inuidec, nofq; fure ppnaefocios perpetuos afcifereconatur.Grana veio,quoru efu quotidie fruimur, egregie neceflaria nobis dehgnat. PrptereataferuesGalliergafuos amor nos et admonet, vt vxores noftras,abiedis omnibus fcottis,que mera maritoru peftissut,ac pernicies amemus.Quare veteres infignis,legitimiq$ matrimomjconiuncfcionem fignificaturi,mortuoru (epulchris Gallu, & Gallina infculpebat* feinmicemdeofculantcs.Sads fuperq; fupra oftendimus a nonnullis Theologis Chriftianis concionatores,& diuinos homines intclligi, qui nobis verba fallitis enuciant,quiqj iacenti- bus in tcnebds,& vtnbra mortis, luce qua? Deus efi:,prrenuciant,& a nobis mentis noftrae ve- ternu,ac torpore ftio cantu excutiunt, Alius aliacomminifci poterit expofitionem.PolTuntj' aute & Thrafones, gioriofiqi ac ftolidi homines, rumium fibi arrogantes perGallos notari. Nam vti hos habendos c(Te quidem Pythagoras dicebat,& non penitus abijeiendos, non au- tem ad facra admittendos^ ita illi ab arcanis, & fenjs grauibufqjfcrmonibus rei jcicndi fune. Quod fecus tamen hodic(proh dolorja Regibus plerifqj &: Principibus fieri videmus. Alius amantes, & qui continue amore depereunt, interpretari per Gallu poterit,quo pado viden- tur Arhenicnfes fignificaife,cum Anterotis aram confiituerunt, in qua pueri nudi,&formofi fignum inerat, in vinis geminos fuftinencjs generofosGallos,& fe in caput impellentis, qui- bus Tirnagor a, & Melotam, fcuM'elituO’trunqjenim Iegimus)qui amore perierut,fignifica- bant.Hiiloria notifiima efi apud 4Paufania,&^Suida, quanqua nonnihilincerfeeuaricnt* : Tota 1 Ornithologias Lib..XIV. 2 69 Tota deniq; eaflrenfis dilciplina Galli imaginedenotari poteft . Crifta enim pro galca_, calcaria pro enfe gerit, excubias cantu teftatur, pugnat acie aperta, abfqj infidijs hoftenu Inuadit, caudae ece&ione vigilia imitatur, vi&onamcantUjtriumphumqj oftendit*. HIEROGLYPHICA. VI C T O R I i£ hieroglyficum erat Gallinaceus Gallus. Hinc Laced amionij, Vi&orfe’ vt apud Plutarchum eit , eum hoftem viribus profligaflent , Gallum immola hierogly--» banr. c Alibi etiam idem Spartanos feribit ante Lcutricam cladem Gallu phicuoa. immolalTco Sed quid illud fibi vult ,,quod Harpocratem filentij Deum Galli Gallina- c In ^e/i« cei vocaliffimae alioquin alitis guttur finiftro cubito prementem> depingerent ? Id fan£ ia0' myfterio carere minime putandum eft .. Cum enim Gallus maximumfui vfum hominibus Harpocra- prseftet, cantu fuo quotidianas docens opportunitates, & ea ratione is habeatur veluti roa- gifter quida,operuLomniu per horasdiftnbuendoruiiic Harpocrates otiui querere diceba- guttur tur,&omniu operum externoru vacatione,itaq; non permktitGallo,vt hoc excitandi ad lipreinae., labores munere fungatur s& ideo quemadmodu digito fua labia copefcic , ita huic cubito guttur coercet. Sed interroget quis, fi nulla huius auis vtilitas fit ad ea vel prasftanda, vel' 10 iuuanda,qua2 Harpocratis fymbolo denotantur, cur ad partes vocetur ? Cur non pouiis,vt nihitad refaciensomittacur, perinde ac Pic£,Cornicula:>Gracculi, Philomelae, & castera id genus auicufe, aut garrula, aut canora? Et certe fi nodurnu qnserarur filentium, Lu fci nia po£iusqu&Gallusc6pefcidebuiffet,qu6d ea fola totas fere nodes canedo ducat infomnesi hic vix ter ftridula,&minimedurante vocem exhalet.Eft quide hoc, verum vtanteoften- dimus, Gallus animal folare eft, &inter omnia iolaria tenet principatum, adeo vt non fru- ftra videatur erigere criftas. Igitur diligenter diurni teporis vices obferuas ,atq; homines ad agcndu incitans,non potuit apud Harpocrate afymbolusmanere.Cu enim maxima cu« piditate id quod quiefcensagiMgere videatur, vt Cupidinis armadeclarant, quid gratius ! habere potmllet, qua animal fubcubito tenere , in cuius gutture ia vocem moliete lentire- j©tur tacitum, & internum incitamentum ?Quamuis enim. vocemedere nequiret, vrgebatur tamenad vocemr&quod exterius praklare non pofiet, id mrufculis,& vocalibus inftrumen- tismoliebaturrquod facile erateifentire,quid cubito guttur preifum teneret.Gallus igitur hicficpofitu&eft, vtnon cantet ille quidem, nec filentium rumpat, fed vfum taroeillfi prse- ftet,vt tacita corporis molitione folaris cucfus det fignificatio ne. Quia vero Gallus, inquit ti Pierius Valerianus, i prima mediae nodis inclinatione expladetibus,yt Lucretius ait, alis, d /. 24. Hir- ; , ; y •. , , AvrorWftyra confuttus v»cev»cdre.. togL matutino crepufculo, matutinis aftris Deum item laudantibus quotidie comodulatur, ex- cubiarum, & vigiliarum fignu apud antiquos fuit , eaque de caufa MercBrio dicatus fere- Vigiliarii 1 batur. Etrurfus : Neqj praetereundum eft illud, quod ex imagine Gallinacei impietas ipfa fignum. |®hieroglypbicefiguratur. Is enim matrem falit,vtEIippopocamusr& patrem etiam imma- Impietatis niter incelfit : eaqj de caufa fapientiflimi legum latore&Gallum vnacurnvipera , fimia, & !ypus* canein parricida culeum includenducenfuerunc, vtquieiuscriminis rei funt eodem fup- Gallus cur plicio fimul afficerentur, & poenas pares luerent. Notum illudapud Ariftophanem, quod 2^^° in Philippides,qui patre verbera uerac, exemplo Galli fadum tuetur fuum : patrem enim ille male muldat. Mulierem tribadem, vel qua? maris officiuaggredi non erubefcit,yd etiarri, Mulieris qucevirodominariaffedat, per Gallinam,qua2criftam,caudamqj.erigit,cuiq5 etiam parua 9uas ™ar,s calcaria prominent, lnteliigi veteres tradiderunt. Ea fiquidem vbi marem, quod nonnullae J?un oblt faciunt, pugnado vicerit, cucurire incipit,& exeplo marium tentat coitu fuperuenire,GaU ™ Ijnafq, reliquas perinde ac fi re peragere pc{fit,folickat, at faliendo fatigat, criflacaudam- f© que tollit, ac ea incedit fpccie,vt non facile inde fit,vtrum mas,an femina fit, internofeere. Vjru vero, qui opuleciffimas diuitias dilapidauit,&, vt apudHoratifi eft, res maternas,atqi Prodigi ty paternas fortiter abfumpfit,ftgnificarevoletes,Gallinaaureos numosdepafcentepingut: pas* dc qua miraculu illud proditur,quodftauro liquefcetieius membra mifceatur, illud in car nes cius confutn^deprehcndatur,atq;ita fit,vt Gallina fit auri venfnu.Conie&oresaurem Diuitiaru auttHtiateu,quiperfomniumGallinaru giegead fe venientG&domuingredietcEinfpexe- augurium. rit,Scdiuitijs,& honoribus au&uirkquinet addunt, fi per quietem ita v ife Gallinae pufillae sircngfor. admodu apjsaruerint,cauid£ reru tenuitate prsEfagiri.Quifabulas'dele(£iabili philofopha' ma,6tfigni digea^re commenti funt. Sirenas confinxere blandirijs amatorijs, &: voluptuofa ncqr itia ficatio, Z | hemines Foceundi. tatis fignF ficaho. Securitatis hierog y-* phicum* 270 Vljfsis Aldrouandi homines ad fe traheres illecebrifqj irretire, ita vt apud eas mollitudinis om n i£? riaHut 0 in- halitantes foede compurrcfceituc . Harum pedes Gallinaceos fisiife tradunt intelle&uii fupeLorenon diffimili. Scribunt enim ciufmodi fabularum soterpietes,fignihcariexhoc hominem libidinibus deditum, fortunas fuas perfeueranti (ludio difpcrgerL,inutilirerque prodigcrescuiufmodidTe Gallinarum morem, cum pleno acer uo palcuutur,afpicimus.Su6 qui ratione habita quotidiani foetus, & geminor um aliquando pullorum, qui ouo ex vnico exdudunturouorum etiamjqna? nonnullae gemina fingulis diebus aedunt, tertio eria non- minquam addito, veuim eo abortiua,fola quippe cartilagineconfpicuo,foe cunditatero per G limam, & ouum fignifican velint. Hax omnia Pierius, qui hoc etiam ex pi opria fenr.en- i<$> tia additJnquiens : Atqui veluti per lauri furculum in ore Columba?, & per piaram folium in Cicoma? nido fecuritatem fignificari prodidimus, cur non etiam pes Gallinam, ad alam cui js ramufculus ruta? applicatus fit, fecuritatem eodem modo pingi, hK roglyfic.umqjfa- pere fateamur? Siquidem Afranius in ijs,quaedere agraria Conftantinus Cafar colligi mandouit,ait Galimas a fele tutas fore, fi ruta? fyluefiris ramufculus fub eius alam applice- tur, Quin Democritus etiam tradit, eopraefidio munitas 3neqj a vulpibus, neqjab infefto quopiam alio animali contangi. ■aal G )sm * .-Kll; Va 4 Vigilantia (duplex Vigilant.a corporis. Vigilantia mentis. Leo cufto- dix hiero glyphicu. Gallus in facris turri bus effiigi fur. Viglaneia vel cufto - dis fignifi catio. Icones ad tem-ploiu clau ftra. Cadoris a- niau figdd'. SOMNIVM. ALLI pugnaces in fomnijs feditionun >& concentionum tantummodo fignifi- catuii funt. Veium non alia in fimilem cum Coturnicibus euentum habent. Nos de ijsiuo loco egimus ex Artemidoro, quem locum ledtor adire poterit. • ‘ * ■ • '■ i ■ f' / » . , ; , • . ■ • . r,,,/,, EMBLEMATA. EMBLEMA eftAndreceAlciatifublemate VIGILANTIA ET CVSTO DIA, quod tale eft. ' ''!f' Inflantis quod fi gna canens dat Gallus Eoiy Et reuocet famulas ad nouapenfa manus. T urribus in facris e fingitur: arca mentem Ad fuperos peluis quod reuocet vigilem . Efl leo'. fed cu flos oculis quia dormit apertis , T em piorum tdcirco ponitur ante fores. Ex Oro Apolline,inquii Fiancifcus San&ius Alciati commentator, vtffioX ofiedemus.Ad- dit tamen Alciatus campanam ,&Gallu ex communi yjfu. Obfcuruefi emblema V & hVjde- difpundlum in codicibus, quos mihi hadenus contigit videre. Dicam tamen quod fc mvoj, liberu cmq; interpretandi capum relinquens.Titulus igitur huius epigrammatis eftiVIGI- L ANTIA & CVSTODIA. Videamus ergo , quopado ha?c ex epigrarhttiate eliciantur.^ Ac primum dupheem hic depingit Alciatus vigilantiam, altera corporis^ mentis alceratrio Corporis vigilantiam Gallus referat, quihomines ad labores folct excitare, Capana vero quia menread Deum excitat, fymbolum interioris vigilantiae contineat.Ha<^enus de vigi-“ lantia.Cuftodiam autem reprefentctLeo,qoi apertis oculis folet dorrhirejtuncfic ftfudu- ra ordinoiGallus effingitur in facris turribus, quod det figna inftantis JEoi, & quod reuocet famulas manus ad noua penfa. Aerea peluis fcilicet effingitur in facris turribus, qtiod reud1-. cet mentem vigilem ad fuperos.Sed Leo cuftos eft, qu a dormit oculis a ^drt isi Hoc toturil fumpfit Alciatus tx Oro Apolline Niliaco, qui libellu de hieroglyphicisriotiS Grsece com- pofuit, cuius veiba fubijciam. Vigilantem, vel cuftodcm ciim vdluiffent figitificare, Leonis caput pingebat. Solet enim, cum vigilat, oculos habere claufos Leo, cii yer6dormit,aper tos,quod quidem cultodiae fignum efi. Hinc fymbolice Leones templorum clauftris folet apponi, veluti cuftodes. Ha?c Orus. Gallus ita depidUis, vt fub pedibuls tubamtentat cum: lemmate, PACIS, ET ARMQRVM VIGILIS, fignificabit,quaritiim interfit intee belli, & pacis coditiones Author efi CLudmsPacadiniis. Gallum veioaVda&er inuaderes & terrere Leonem, indi; at, fynderefim pr^ualere contra diabolum, qui dicitbr leo, fi non fit nimio pcccatoru pondere pra^grauata . Tale Emblema depinxi in fuburbano meo cu ti* tulo .• CEDITE FALIS. Gallus, & Cycnus fimul capientes cibum m vafe alabaftrino, in quod defeendat e c^lo manua, nix,& lac: cum verbis, SIC ANIMVSs fignificabat horni» nem. Orhithologia: Lib. XIV. 271 ji 6, qui 01I cudat candorem animi fai,no,poire a cjuauis externa inuiria tu bari, nec oflfendi. Habet id Em bicmalo^Ba ptiita Pirtonus. Aefopicus Qallus- 9 qui gemmam inuentam fper- «iit, & viliorem cibum quaerit, cum ve bis, PAR IGNORANZJE, ligo .ficat hominem, qui jafcms vitmtis dulcifiim.os frudlos fpcrnit, vit)jfc(e immergens,, & nutriens. Huius emble- matis^ tdem atuhor eft . Eadem denique ales cum lauri ramo in roftro,&cum verba VI- GILANDO, hominem denotat, qui in vigiIijs,non autem in fomno, & otio vitam degat, vt bene operando «sternam adipsfcacur gloriam „ fidem porto de Gallina ex Alpheo m-j epigramma tibus Griseis d; ptAoeopy/oi? hexaft icon legitur» 'q x&i/utpiett; 'vcchuvQ/utva.TiQcb; opvtc, T iyvoiz wrahoA ctfttpiuft <&t\ picate, M tcr$*fMV upctvlav xpuoe d>Af u j&t MdJdctxccT’ ^og a/J') i£rmi. & Mwrepse qp vt.Sm spyct fy&ttfxotxwctt, Quos verius d FrancifcusSandtiusa quodam Alphonfo Nimio Mctyleofi egregia indole iuuene, fibiq, amico ita redditum tradito, Gallina, hybeyms nimbus cooperta, cuBiB . Compacto ex plumis pignoracarafouet . Aefcula*. picus GaU lus. b In infigui Ftid» Stliji Faecati. \ € in infign » ‘Pati Mab MSfr d in tmm* smhL «41-- mth m . u . ) :-n u b Bonec eam fumm firtgus male perdidit, atq; Anherttemanjit nuda parens niuibug.. t ■ Sit pudor, a M edea fer ox, atque improba Progne % ; Lt matres .yolucrum difeite mne opera. Vertifle etia eadem carmina Fernandu Sanctm patrem fuum ait , £e4 vukperiphraftic^i^c0 Canus December, brumaq\ fieuiens Montes , & agros texuerat nitie. G allwa pullos ,mitis ales . . Frigore non poterat tueri. Nec fata caris filiolis valet Auferre ^ verum nidificat fuis Plumis^ dr alas ponit, & quam P erfiidcrant, repar antfalutem). “■ ; AU ipfa vttam perdidit , i& tulit Mortem libenter . Procntm aliter tamm Cholchifq-, foedare vna audax \ • ' Paffa manuus proprio eruor e* Eiuldcm aliter. Bruma fremebat atrox- pennas Gallina reliquit. Frigus vt a natis pederet, atq\obijt. H inc M adaa ferox bine Procne difeite : namqp hm dis yi^am follis prabuit, demoritur, Andreas Aleiacus vero longe aliter vertit in emblemate nonagefimo terdo»eui cicutas e% AM hoc quod nunc e ft quod & an te fuit, Fit melior peior >generiq; tuoq\ froq-> : Sed peior me Itor pofl modo vita ttbi eft* Etfi in primis Ga lio iftaec omn^> ac ea in primis, quae priori difticho dicuntur, competant., maluit tamen poeta id de Gallina dixi{Te,qudd ea, non autem Gallus ad menfas lautiores Explicatio» faginetur.Eft vero primi diftichi fenfustCum hoc animal lucem ante diem,& nodem ante nodem agnouit, non tamem ante lucem ad paftum,nec ante nodem ad quietem fefcreci- pitjad vtrumque opus merito defes diciturretfi alias naturaliter fedula,qud enim nodu ia tenebris fefe recipiat? Cur longe ante nodem vefperi cubicum eat ? Secundum ad commu- nem ea tricamqiquaedionem, quam nos etiam antea obiter actigimusjalludit, nempe num JQ Gallina prius, an ouum txdterit. Tertium mea quidem fentencia ita mtelligendum: Quas Gallina pinguior,& efui aptior eft, ea tuojuoq; generi, hoc eft foboli nafciturae, qua? tam tua eft , quam eius, peior eft ali js , quia fcilicet Gallinam occidendo fpem futuras prolis au- feras : arque ita haec fuae, t uaeq j proli peior eft , & tibi melior poftea vita , quoniam fcilicct samlauto cibo nutritus vjtsetuaemcolumitaticonfulas. A L I V D. Magnanimam gentem imbelli de pe flor e promet . 7 antum pofl er i ora piger ttbi textor habeto Jfka tamen vt faptdo lucro tibi prima putabit. Magnanimam t Galli. Poiteriora \ Lina» Prima ) pofteriora Gallinae 31 E P I T A P H I V M. g hb^, fe&, 24. I N Gallinaceum * Anytes epitaphium i h epigrammatibus Graeci*. Ouk %ts p «c to Tedpos <&o:avctU Tnipvytootv tuctfeoi Opera? £mhc 0 pdproc typo/uepos. Hydpd uiogeneru ve(6 Cynicum irridendi gratia in academiam eius Gallinaceum deplumatum im- mifiife,hunc hominem Platonis efife inclamitando, quare poftea Platonem «•A*- 7uopv%ov, id eft latis vnguibus praeditum, differentiae caufa addidifte. Diogenes Cynicus citharoedum, qui quoties canebat , ab auditoribus deferebatur, ob- uium ita falutabat,Salue Galle. Quum ille offenfus falutationibus nouitate diceret, Quid ita ? Quoniam , inquit , cantu tuo excitas omnes. locum capta uic cx ambiguitate verbi Graeci : dpsyaparen im dicitur ,& qui excitat dormientem , quod folent Galli Gallinacei male canentes, «Sequi (edentem excitant, vt furgatVvt illefolct. C.Iul ius Helio(jlijapophthegma hoc CralToafcribunt)mancipi Tppius obftrepenti fibi dixit, etiam oftendam qualisTis : & Helio inftanti , vtoftenderet, qualis eflet Julius digi- to demonftrauit Gallum m Mariano fcuto Cimbrico depidutii , nodis diftorttim, ereda—» lingua,buccis fluentibus, cui manceps tunc fimillimus eft vifus.Taberna autem eracapui forum, ac fc utum illud figni gratia pofituin. Ingeris omnium rifusconfequutus eft. ^ChryfippuSifcnbirsqueiidamfomjniiin fuum, quo oua a ledo fuopeadetia viderat, ai a diuina OrmthoJogix Lib. XIV’. 27$ diuinatorern reruliifc:audjjffeq;exillo,inuenturumfe vbi foderet, thefaurum . Et cum, vafc, in quo aur urn , a- gentumq^ erat inuenco ad vatem argenti nonnihil acuiliftec , dmffe illum, St mute vStr i&oi StS&s hoc eft , de vitelle vero nihtl ne mihi dabis ? Author eft: Sub das . Lufit autem is pulchrccirca fomnium ouorum, in quibus candidum, & luteum conti- nentur.iUud ad argentum, hoc ad a urum referens, cum mfomnij interpretatione, tum ma- gis arg^nd parte muneri oblata. ^Cleomenes Cleombroti, vt refert Plutarchus , eum quidam eiGallinaccos pugnaces offerret, quos pugnando etiam, pro vidoria emori dicebat: quin tu de illis potius, dixit mi- io hi dato, a quibus occiduncur.Ilii enim praedabunt. Ab Alcibiade Socr atem interrogaru,cur Alcibiadis ea iurgio(amvxore domo no exigeretjferunt refpodilTe, cur tu Gallinas clamofasahs?Cum. ^Socratis que Alcibiades refpondiftet, quia fibi oua pareret) c»di*ifte3 & vxorcm Tibi liberos parere. aP°P“t*iC,!' A PROVERBIA. ( • LlQVOT prou^rbiorum in fuperioribus rubricis, maxime capite demagnanlmi cate meminimus, qualia ia ptitnisfant Gallus infile/. AAsarpoap tTri^rSa,. Egregie, 30 um, apteqj quadrat, vbi qtiis vel in acie, pugnaue fuccumbens,vcl m dilpivtatione re- fumptisviribus praelium redintegrat. Similis paroemia eft,«fps <®-Amj6tp3p dkv¥rnpsor,id eft, tolle calear vel torium, cuius etiammeruionem fecimus. Rede nutem dicitur, cum quis fefe ad vin didam praeparat. Extat adagmmapud^ Ariftophanem, Aspin-An&rpov^ aptet id eft , tolle calcar ft pugnas. M taphora vt videtur fumpta eft a ferreis illis ftimuiis,qui Gallis pugnaturis a dominis alligantur, quo fe in pugna tueantur. Prouerbiali etiam ioco dici diximus r/rd? «tA^rpuoroe in famulos, qui dominos fuosa tergo fequuntur/uppli» ces videlicet, & abic&i, quales fciUcet Galli efte lolent in pugna fuperati ,quia vidi ftlert-» folent, canere vidores. Cui finitimum eft tvS'o/uet%H; dr’ a Afxrap, id eft, domi pugnans ad in- fiar Galli. Item & illud : Gallus infuo Jhrquilinio plurimum potefl. Nam dicuntur eiufcc- 3° modi prouerbia in eos, qui domi viribus praeftant, in bello vero, vel alibi cuiuis virtute ce- dunt, pugnacitateque. Auro? dvrov uvAet, id eft, ipfemet canit feti ipfcfuimet tibicen. Pro- tierbium hoc a Gallis defumptum apparet, nam his p raecipue mos eft , cum fe e pugna pro rumpunt, canere fi vidores fint, quali vidorias fua? tibicines , quare prouei bium conuenit, cum alias , tum illos, qui femetipfos laudant ,Tbraforu s , naft iulofque,de quibus b Plato forte dicebat: V idemur mihi G alit in morem, quum ante vici oriam d fer mone r eft lierim us,eane re.c Cicero quoqjprouerbialiter lcribit,vt in inuidiam adducat hoc mod o.lfcqui diuitias fuas taclat, fcut Gallus e Prhygia^aut ariolus qmfpiam dcprefftts oneratus auro clam at, de - lirat . Ot' av Ni/Sa/atoxxt/Vi^ideft , cum Nibas coccyffauerit . Simillimum eft adagium illi ad Graecas Kalendas. Tradunt enim, vtannotauimus, in Theftalonica Macedoniaeciuicate vi- scum effe^ cui nomen Nibas, vb^ G illi nunquam vocem edant. Helychius addic , Nibades dici capras criftatas,vt ab ijscxpedetur Toxoaxi^/^quod eft Gal lina ceorum. Socratis Gallus. Hoc adagij vice Nonius Marcellus e Varrone cuac in fignificationecaluitiei, apud quem fe jouenifte quifpiam ait, cum dormire coepiftec tam glaber, quam Socratis Gallus, efte fadum eiricium cum pilis, & probofcide.Sentic quifquis illic loquitur, fe cum iret cubitu, fuifle ie- ui corpore, nec vllos habuiifepilos toto corpore, infomno transformatum in ericium , qui totus hirfueus eft, &fuutm more probofeidem habet.Scio, inquit author adagiorum, lotu cf fe mcndofum,& Aldinaedicio pro Gallo legit caluum: &fortaffis non male: nam noftra_^ editio Varronis verba ita recitat. Inuenifte cum dormire coepiftet tam glaber, quam So crates, caluum efte fadum ericium e pilis albis : Couucniet adagium i ^ nudos ,& inopes. ^Vefperum examen metuit Phrynichus , velut Gallinaceus : H c Phrynichus lragicus Mileti captiuitate agebat: Athenienfes vero metuentem, pen hos refcencemqftach y mantes cum eiectrunt.* Author eft Aelianos: fedalij aliter. Quadrat in damnum paflos . I ndecenseft, vt Gallina ante G aliti cantet: hoc eft, non decet , vt mulier pro viro gubernacula teneat , quod neque animi magnitudo, qua potiflimum duitatis falus nititur, neque confilium , quod ad vrbanarum rerum temperationes maximam vim habet, fatis prarfidij ad conftituendaziu. remp.inea vigear. Feliciter natum, Alba Gallina filium dicunt, vt dluuenalis : quia tu Gal lina filius alba\ Vel quod laeta, &aufpicata latini alba vocant , vel quod prouerbium allude uft&talem illam Gallina, dc qua antea cum de aogurijs ageremus, ex Suetonio locuti fui* mus. Gallus, iufi ht. Tolle eaU carVltiori a in ambo. J . BomT pu- gnas initas Galli. In Thrafo nesnafu «- tolq; h In Thea*» wo. C Itb. 4. ad Hcretm. Cu Nybas coccyffa- uerit. Galli vbi uunquam(( voce edat” Socratis Gallus. Ex Gallo ericius fa - dus qmd figr.ificef. Ericiffor-» ma. Mulieres rerum gu bernaculis haud ido- me$ lunt Albre Gal- lina filius, d Satyr is. Lac Galli- naceum. tUVeJf* f ToOi.f, 81M.14. 1 1. 9 . Desp» noftpk. < k In *daib. Ouum glti ti no com- pingis. Ab ouo vf que adma ia. 1 Ser. Sat. 4. Cama vere ru ab ouis incoepta. i. i M 20 274 Vljfsis Aldrouandi > mus.LacCallmaeeum dicitur in opulentos quibus quiduis rerum) fuppe. ditata vt copiae cornu> aut dicirur de raris inuentu, atque ob id preciofis, vtfit hyperbole, ii* gnificans nihil omnino deefle. Plinius in praefatione hiftoriae mpndi, irridens Graecoiqtn delitiofas quafdam, & magnificas infcriptiones. Certo n, inquit, infcrtpferunt , quod volebant intelligifaum alij sJpa; d/Act, toeiott, quod copiae cornu, velut la&is Gallinacei iperare in volumine hauftum. Meminieeiufdem e Anftophanes. ' E yta yup dv 0 'pviQm yuAse. Ani m @iu XdQofd iv oZ fxivZv ideft, Non lac H er eult Gallinae eum Macce pro vita capiam , quam wti adimis in pr&fcntia, /Euftathius citat hoc adagium cx Anaxagorse fabularem titulus £Ut, Legitur & aliud apud eundem g Ariftophanem hoc modo: Adoe/uiv v/x?v &Cto7;, atrdtcfiy fzatS&v Trcuoiv T\Ai*Qvyt6icL9y ivSctifXQviuVi ■* , r fiiov dvntluj, Vio rudet, yzXuTU, , i ^op«{, 6aXia$, ydXet d opvlQav. ilSTt TT&piGctl V/LllV ZO&ldv .. ; , • T’ rei rav dyadav . id eft. Dabimus vobis ipfis flqs-.fi Horum filijs Opulentiam horta valetudinis Felicitatem, facultates, pacem , 1 nuent ani , rifum, choros , F e fla. Lac Gallinarum, Vt\ fitis pra bonorum copia laboraturi . h Strabo Samiorum agros , quod omnium rerum ampliter feraces effent, extollens, illud vulgo de illis iadatumefie addit, quod lac etiam ferient Gallinaceum 5teftatucqj hoc ada- gium apud i Menandrum Comicum inueniri. Athenaeus ex medias comasdiae fcnptore quo- dam Mnefimacho Senatoris hos adducit. Kas rlXnyi/utvov . . .. S&avlavipov mtptFiVQpviQ&vydXei, KaJ fyeiGi&voi; dtffOTinX/jLivoi; KotX sa$. id eft» Lac fuppetit res rara Gallinaceum , ac Plumis vtuulfis Phaftanus adprobe* . . Et rurfum eodem hbro adducit ex Numenio. H'cT' eVsp bpvtQos xstXtiTcti ya.Xct ; id efl. Atque quod Gallina diettur Lac, , „ Alibi etiam k Anftophanes Pifilvtserum Herculi loquentem inducit ita. Ketra^iiasog ivpxwov, opvtflav ^cepi^a ffeiydAa. Vbi Scholiaites hoc proueibium locum habereaitin ijs , qui admodum fortunati funt , nihil nonpolhdentjita vt etiam circa res impoflibiksaliquidiucrenttur. Etenim nequit fie- ri, vf vnquam iace Gallinis habeatur. At fortunati homines id quoque, fi voluerint, com- parare fibi pofiu it. Meminit & Suidas fitsXoiviofAiv dv Tcovopv/SeoydXa, uxpeto^tf. Cum veio in haru alitu ouis magis, qua malijs eluceant, quas p-ailim de ouis abauthori* bus tradita funt,ttaqs %' prouei bia,quse ab oms pi oferutur,hoc loco fubijcere placuit, ne Ic- ci or ftudiofiifimus vlla re,qua?au!u hifioria illufirare, amplificare, ac explicare pofllt, defrau- detur. Llpv «oMnftdli re&e legitur,malim aoXXdg) id eft, ouum glutino compingis Rcfatat a Diogemano. Ridicule laboratjquj fadu oui putam e glutino fandre,&: coagmentare cone- tur. Dicetur in cos , qui fufira ex imp< ilibilibus poflibilia reddere conantur ,qualesfunt, quos vulgus alchymifias appellat, qui nimi u ex ijs, quasaurum no funt, auru facere elabo- rates, auru, quod antepoifidebat,&; oleti, & opei a perdunt. Ab ouo vfqjad mala prouerbia- li figura dixit / Horatius, proeo, quodelt, ab ii itioconuiuij vfque ad finem. Ait autem. Si colltbuiffet ab ouo V (que ad mala citaret , lo B acche modo fumma Voce , modo hac refonat qua chordis quatuor ima . Antiquitus etenim camam ab oui> aufpicabantur , malis finiebant. Nos ab acettarijs ordi- mur, at faltem in eo cum illis conuenimus, quod malis, aut pyris eam finiamus. Erit venu- ftms, fi longius trahatur, ab ouo vfque ad mala: id efl, toto colloquio, tota nauigationc^, a ut toto, I Onwhologiae Lib.iXIV. ' 275 j ut tata opcrd/Qi, j em altius repetunt, quam oportet, notantur hoc vCrfu Horatiano. Ncc gemino bellum 'T roidnum orditur ab orto, Ef «t* 6j*»i A0«p, ex ouofrodidit .••aiunt dici M itum de magnoper^ fortao/is3ac nitidis, qiiafi neges cornu ni hominum more natos, fcd ex ouo mo- re Caftoris ,& Pollucis. Si quidem eft in poetarum fabulis , Laedam Tyndaris filiam ex IoufecbncuLitn duo pdperrileob^, e quorum altero prodiere gemini Ca lior , & Pollux in*, ligni fofma iuaenes:ex altero nata eft Helena, cuius fpecies literis omnium eft nobilitat Quo prognatus eodc?n:hoc fortaffts {impliciter didum ab Horatio. Quandoquidem ad fabu- to lamqhoq; refpicir Leda?, quacgraliida ex louein Cycnum conuerfum ouum peperit ,Viiddefl^ ciat ad ijfdem natos pareiitibus3aut ab eodem eruditos praeceptore ,aut ita coriftmtlibus in-, genijs, vteode ouo nati videri pofTmt., aeque fuerit prouerbialc , veiuti, fi dicas , Vultus 3in- geniu3mores,fada,ac prorfus omnia fic huic cum hoc conueniunt,vt iures eo-de prognatos ouo. Ariftotele quiRe ofteridit itixta nathrS fieri p6ffe,vt ex eode ouo duo pulli naleantfur. Extant apiidauthoresaliquotfimilitudinis adagia, quorum de numero eft. Non tam ouum ouo fimile dicfehwi iiidifcfdtx fimilitudinis,- Hifte dicebar n Tullius ; Vides nenst in prouer- btojii ottorum inter fe fimilitudtf Tamen hoc accepimus Delifuifte complures, qui Gallinas 50 alere quaertus caufa folerent: otiu cum infpexerant,qui id Gallina pcperift'et,dikefnere no* uifte.ldem prouerbium teferturaF.Quintiliano. Vfurpatur & a Seneca in libello, queth in Claudiumlmperatoreluftt . Ouorum vero inter fe miram , ac prope indifcrecam ftmilirudu nem faepenumero apud animu meum non fine ftupore perpendi. Alium erfim a»Hjfi compa- res, fallitur examen, hebefcitq;intuentis obtutus i tanta proj&s parilitas eft, raumq- gemi- nitudo . Cita AfdgoyepoK, id eft > ouo multo candidius * Sa ppho dix it apud Athenarum. FABVLA. I® LVCIANVS, &exeo Cadius Rhodoginus , iuuenern quendam nomine Aledtye- nem vocatum, hoc cft,GallQ,Marti adeo familiarem fadum fuilfe fabulantur, vt eum eo fubinde commeffaretur,foretq> amorum illius cofcius.Sicubi ergoad Venerem,., itaret Mars, adfuifte comitem Alcdtryonem. Quia vero fufpedtum pra?cipue habebat folcm, ne rem confpicatus Vulcano renunciaret,proforibus excubate adolefccntcm iufti(fe,vt v-bi cqmparuiffetfol, indicaret. Forte autem euenifte,vt cinn fopituscxcubias prode» ct adole- fcens, fiereequefpeculatiocatca3ac fuperuenientecbm Sole, Mars Venufqtte complexi de- prehenderentur,in vteamq; quod dicitur, aurem Alcrftryonis fiducra Recumbentes. Fidi m itaq; certiorem Vulcanum catenis praetenuibus Vtrumqj mox illacueaftcqrretifleque, quas ^oadeum vfumdiu antea erat commolitus ifedemiffum deniq; c vinculis eiiifmodi Martem, in Alcdryonem prorfusfadum ccmmotiorcrii;nec prius iram deferbuftfc, quam in eius no- minis auem deformaffet male fidu cuftodem, atque ira vt c rifba videretur eclfus ,iicuricim hominem ageret, galeam geftarer. Atque hinc Gallos ex antiqui admifli memoria, vt Ic 3 Deo expurgent, illatiq; damni formula fatisfaciant , morem perpet uo feruare diu ante vt prascinant,vbi mox oriturum pratfenferint folcm: vnde Aufonitts « Ter clara tnft antis Eoi Signa canit ferus , deprenfo Marte.fatetUs* 4 'i APOLOGI. CA N I S , & Gallus inita focietateiterfaciebant,vefpereautem fuperucuiente, Gallus confcenfa arbore dormiebat, at canis ad radicem arboris excaimaxCum Gallus , vt affolet, noducantalfet, vulpes, vtaudiuit, accurir,& ftani infernus, vt ad fedcfcen- deret rogabat, quod cuperct, commendabili adeo cantu anima! compledi. Cum autem is dixiftet,vt ianitorem potius excitaret ad radicem dormientem, vt cum ille aperuiffet ,defcen- deret. Etillaquserente, vtipfum vocaret, canis ftarim profiIiens,cam dilacerauir. Fabulsu iignificat prudentes homines inimico infulcanres ad fortiores aftu mittere. Felis, FXGUtt prodidir. L?ede par- tus. , Ouo pro - gnatus eo- dem, m It) haeo nias . Pullos du* os ex vhd ouo poiF Gallinis fimi Icm reperit . H*c multum fptrans iuuenire diuitiarum,& exiguis idis prjuatus eft.Vlonet apol >gus,oporcere contentum effe pralentibus, defugere in exple* biluatem. De hac fabula aie carmen Gabriae exltac authotis Graeci, Ejtxu^pt/ffov 0/0V opvt;&iaetvot^.. I K at 71; TrjoiwQ&icxpvaiotzrisTlw Qpeva, Extms raurlzu, %pocor di ActaM/v SiAm. E Atti; At/udQv ^dpov id eft* Quum aureum Gallina femel peper it. Guidamque auartts deceptus animo Eam occidtt aurum accepturus. Stdfpes perdistit maius fortuna donum. Mulier quaedam Gallinam habebat lingulis diebus ouum fibi parientemsrata vero fi plus Gallina? hordei proijceret,b»s parituram die , hoc fecit . Sed Gallina pinguefadta ne femel quidem die parere potuit . Fabula innuit eos, qui obauantiam plurium fune appetentes, & quae adfunr,a mit tere* , ;K Gallina .iu* rea oua pa tieus® «jfnoo VSVS IN MEDICINA. T ANT AM eouide hoc Gallinaceum genus ad medicinae vfum hominibus vtilitatem praebct,vt nullus propemodum corporis cum internus, tu externus fitaffe<5his5qui prxterqua quod^tefte Rafe, (qui centum annos medicinam fecit, omniaque ex diu* Gallinae tl,r,jaexPcr*entla nobis feripta prodidit)nulIus cibus eft, qui in aegritudine alat, & non one- cur Aelcu ‘ er’ ex^P10^»^1” abhis au»bus petitur, hinc fua non hauriat remedia. Vnde nimirum.-» tapioim -• fapienter,etfi alioqui fuperftitiose veteres Aefculapio fup Gallinas immolabant tanquam mo/ataj. fa lubricatis indicium. Ferunt enim id facrincij genus id^o inftitutom ,quod earum caro fic leuiflim* OmitfioJogiae Lib. XIV. 27/ Je n ;jTj in a* i <$»ia L, ac perinde languentibus commoda, tum veroeo maxime » quoniam nuiiafefC tu ip particula fic,( nec excrementa excipio ) cx qua fuam medicus non agnofeat vtslitattmQuod iamaftmere aggredior, a morbis inuerfahbus exodus. Plurima praeterea remedia ab nuis. acapiunuirsqu3?, quod dc Gallinaceis tantum intclliguntur,non ab re,imo neceiTiriu fuit hic pertradhre./* Hippocrates medicoru oium corypheus febrient e otiorum trium, aut qu.uuot candidum, id ed,a Ibtimen bibere mbec in aquae congio concufifum, tdq; valde fiigef3cere,3tq^grum ad aiuum exonera nd u c ont u r b a re poli icet ur.Quod li veru eft, vt certe credendueft,vt pote abBippocrat ico oraculo perfectu, & a Brafauolo ante aliquoe Ito annos experturmqui repende fe ait, qui ex forbiliouo ter quaterue excerperent, fruftra tam pretiofis remedijs medici noft i teporis vientur. Quod fi vero vi£fii couuenience praderibp- re medicus velit, vnde quaefo meliorem vcilioremq,, haulturus Galenus m febri, quje fin- copem c6iund:an*ihabet,oua(ouoiu vitellos)autequarcadiem exhibuit, & poftea eccarne. Sed haec Iit Galimarucaftratarum , eifi Galenus, coeterique veteres earum non meminerint. Harum enim caro candidior melior, & friabilior di, & facile , & cito coquitur, t6ueraq$.eft? ac grata palato. Sed hic minime praeterire volo, ncc debeo. Gelu illod pradhntiffimumcum expreffo Gallinacei nullo fuccoiu Galba vluatilfimum , vt audio. pro febrientbus alijs ad vires reftaurandas. Carnem pulli , & pedes vituli,aut verueeis difcoques,donec caro in- cipiat diffoluijtum per colateis,&exprimes fuccum, cui adijeies bonam partem facc liari, ac io pollinis cinamomir punficabiscumaibumimbus, & teftis otiorum colabis denuo,a-ddefqj crocum, aut aliud qmppiam pro colore, quem defideras, viride, rubtu,&c.Si acidum placue- ritaceti aliquid, vel rob, id eft defrutum aliquod eius faporis , vt dc 11’bes, aut besberisaddi potefi. Perpetuo omnibus he&ica febie labof antibus,iaqmt f Trallianus , Gallorum tcftcs commodi funt,cum abunde nutrire, dc vires augere pofifin,.v b.t probe concocti fuerint. Qua- propter id alimentum femper exhibendu eft,vbi vires non ad extremum collapfe fuerint.In E pia Ia' febri, in qua exteriora calent, fugent interiora, ijs cibis comode vtcris,qiu harmitri* Iseo phlegmatica? coruenmnt.Gallus antiquus pofl longa cu altero dem icatione occidatur, coqwaturqjcu hordeo, pafliilis enucleatis, pulegio, fiyflopp, thymo, & viqU.s-t.cmperetui.q|, cu oxymeliteacri.Propinatoquantu vno hauftu foibcre potedeger.Vei procace tebri. cum- Oaiimphci pituita dependet praefertim in homine frigida? natura?, fenefeentem Gallum prae* dido modo defatigatu parato ad hunc modum. Chamomeli kqui manipulQ,ficcuum arida- rum, paflularu enucleataru, finguloru manipulum, hordei ab vno cortice exuti pugillos tres, coquito fufficienter,&. colato. Cumlibfa huius luris mifcero adipis Anatis recentis vncias tres, aceti albi e pulegio vncia, falis paru. Bulliant itcj : udonec pcrmifacautur.Dato calidum quantu vno hauftufoiberi polfit. Erficaciftimucft ad cialfos humores, lentos febrem ge-* nerantes.Ide cum Capo,& pullo efficere poffis/ed inefficatius, Eiufmodi forbitiocx adipe Anatis dici poceft.Brudas Lufttanus in opere fuode vtdtu febricantium haec recenfc c reme- diajmultaqjalia cum pullis,& Gallinis coquenda praecipit febribus diuerfisfalubria. vt cm curbitam,pruna>vua acerbam, qua? breuitatis gratia hicfpontc-pra?t.cr^mus. Sed poftqUim i©io luris Gallinacei, cuius tam frequens apud noftrates medicos vfus di , mentionem incidi - mus,in iunioru gratiam paulo altius, fufiiilqj de eo dicendum nobis videtur; Sciant itaqi-O tyrorium ingenia itis Galli limioris, & Gallina:, druerfa omnino, ac plene contraria a une ? Galli veteris vi pollere. Iunioris enim Galli , Ga!Iina?ue ius, maxime fi or. ipia i pueius fue- rit, .vitiofos humores temperat quidem, at non educit, & m ardoribus iiomachi, auchor^L.^ Diofcoride,etfi ea verba Ruellius velneglexit, vel illegitima iudicauir (leguntur enim m__j antiquiffimo codice, cefte Marcello, & a Serapione etiam referuntur )iimplicitcr para- tum datur: atque ita Plinius intclligenduseft, dum Gallinaceorum deco&um acria mo- lire , id cfi,mordaces humores temperare dixit . Nam,vt diximus id Gallinarum ,carum- que iriniorum iuri magis conuenit, Gallinaceorum, nili plane iuuenes fuerint, minus, minime quidem veterum. Nam & Auerroes ait . Itfs Gallina iuttcms>r& pinguis tem- perat complexiones i&eft optima medicina leprofts* Porro, fi * Galeno credimus, uls Galli vc- terisaluum ducit , Gallinarum aftnngit , & quod magis admirandum videtur ,caroGa!li- rsx veteris . Ius vero Galli veteris ad multa iaaclu pradico commendatur. Lauat eni.ii--?, abftergit, aperit j flatus diffipat, prouocat, aiuum foluit, atque melancholiam purgat,vt Serapio teftatur , fed Antonius Mufa Brafauolus , cum id experiretur verum effe non rc- perilfefe feribit. Lenit enim, inquit, & ea educit, quae in vemricu!o,& inteftinis con- tinentur. Senam etiam quandoque fe mifcuitfe ait , atque ita atram bilem eduxif- fe : ahas denique turbit pro pituita detrahenda , .alias mirabolanos citriaos pro bil^ -5 A 2 fiaua-: a !j&. 3 M morbt Adfebrcv b hh. 1 a . tJPlcthad, Gallinaru cadraturu carnis laus Gelu lau- dabilis. ckizoc.j. Ad epiala febrem. Sorbi fi©, ex adipe Anatis. e-imncy. : his Galli iunioris & Gallinae non laxata * M Tifo . ne m , & de fimpL Ius Galli. 27 8 Vly (sis Aldrouandi d Ude ftmpl c, 2 j* c I.29.C.4. Juris Galli- nacei prx- paratio. f fn conj.ad Mcfuto. © 43» Quy Galli ad iuris prgparatio nem prae- ferendi. A d tremo- re m. Ad epilep- tiam. h Cap.S. flaua: quod penultimum authoritatc^/Mefues fecilfe videri poteft ,quinonturbit tantum pro educenda pituita , fed cnicum Gallinaceo iuri rnifcet , ac ob id arthriticis doloribus ex hac natis conferre fcribit.-melancoliam vero eum ep'thyiPo,&polypodio,& cum ijfdem, at- que thymo hyftbpo, anetho, & fale gemtntearthriticos iuuare. Serenus febribus chronicis prodeife dixit hoc verfu. Febribus aut longis Galli notia tura vetufli Subueniunt etiam tremulis medicantia membris . Sed ^Plinius, ex 'quo Serenus videtur mutuatus fu iife, prae ceteris iuris Gallinacei cnco- mia ita egregie prbfequstur ftatim vbi pennas, & cerebrum aduerfusferpentiikn venena va^ 1* Iere dixlftet : Ius quoque ex his potumfiac[\.\\Xfraclare medetur & in multis alijs vfibus mirabi. le.Panthera, leone fq^ non attingunt perunfi os r prae ipue fi allium fuerit in cotium'. altu J oluit , validius e veteri Gallinaceo. Pr odeft & comta logtnquas febres^efr torpentibus mernbris{\dupoxi^ tremori, quoniam pituitam educit ) tremulifqy & articulariys morbis (f capitis doloribus %epi* phoris , inflationibus faflidifs , incipienti tene fmo jocinorijrembus,vefiC£\ centra cruditates fl fu- fpiria.lt aqy etiam faciendi eius extant pracepta.Eflflcatius enim coti i cum olere marinoyaut cybio , aut cappari.aut apio autherha mercurialiy aut polypedio ,aut anetho. V tilijjimaaulemincongtjs tribus aqua ad tres heminas cum fupraditlis herbis , & refrigeratum fub dio dari tempefituis antecedente vomitione. \dztksn\xs Plinius. Qua? eius iuris parandi praecepta ex Diofcoride 0 tranfcripfilfe videtur, vu et Auicennas, &Mcfues,ficutido$;iffimus/Io.Cofta?us Lauden- ac fis in hoc almonoftro Archigymnafio Bonon. medicina? theorica? profeftbr primarius , mi. 1 hiqjamicilftmus luculenter auoqjdemonftrat, licet interim vterqsGal. citet, quando ta- men in Galeni , qua? extant monumentis , de hac re nihil legere liceat, g Diofcorides vero eius Gallinacea hunc in modum pxxpaxax.Abietlis, inquit, inter aneisfalemconijci oportet confuto vetre decoqui in viginti fcutarijs aquay donec ad tres heminas redigatur Jotum id refri- geratumfub dio datur. Aliqui incoquut olus marinu,mercuriale cnicuyaut fliculd.hx. circa hanc pra?parationem, illud in primis fcitu d:gnu eft,an integro Galli corpore, vt ia ex Diofcoride diximus,an,vt alij volunt, decerptas in frufta carnes prseftec vfurparejtu et fi integrum illud fumendu fit,qualcna falinijeiendu cralfumne,an tenue:an item ftatim vbi repletu eft fale, igni committi debeat, a n potius tantifper defiftendum,vt in intimas carnes ial penetret.Et rurfum an ea aquae menfura,quam praefcnbit Diofcoridesopportuna ftt,an vero potius co- tila viginti fatisfaciant,vt 1 ubet fecundo loco Auiccnna , vel non tam certo feruaro ponde- re,vr ait Mefuc: randemqjquisco&idni prasfcribedus litnjodus,an vt ad tres contilasaqua abfumatur, quod illi pra?cipiunr, an vt ad tertias, quod Mefue, an quid aliud. Itaqjcum lu- culenter, & node admodum praefatus Io. Coftaeus fuper eiufcemodi quaeftionibus difputet, beneuolQ ledorem ad dodilli-ma eius in Mefuem comentaria remicto.Illud interim ebnixe precabor, vt omnino ea legant: quia egregie eiufmodi concrouerfias conciliat: Illud etiam obiter admonens , Marcellum Virgjliu ad Diofcoridis verba deiurefufpicari fextariorum, &heminarum numeros , pro rei necdlitate maiores , vitiumq; in eorum notis fortaflis elfe, Mefue ad eiufmodi ius purgatorium pr^parandum Gallos eligitruftbs potiffimuiroqui aa4fl motum ftnt alacres ad coitu ardentrs,ad dimicandu fortes, inter obefos, & macilantes me- dios,^ quo vetuftiores, eo magis eflcmedicamentofos afierit. Quantum autem ad foluen- dam aluum ex hoc iure exhibendum lit, ex proprio periculo ita docet Antonius. Mufa Bra- fauolus : Veteris Galli iure vfifunt hcquenter prifei pro medicamento aluum molliente >» & ad ichotes educendos . Aluum mire proritat ,li fatis copiose fumatur, hoc eft ad tres, vel quattuor communes paterasfnam vna patera nihil etficit,alibi etiama libra vna ad duas bibiiubet) in qua copia potum etiam Capi ius ventrem «mollit. Gallinacei vero pulli ius, etiamfi, multo copiofius hauriatur , nihil omnino educet. Sed tempeftmum eft , vt reliqua, qua? medico pra?ftathoc Gallinaceum genus , remedia profequamur. Rafis cerebrum Gal- linarum aduerftis cerebri tremorem commendauit. Idem ingenium , memoriamque iuuat ^ adeo,vt nonnullos, qui iam delirarecceperant,telipifcerefecerit . Epilepfiam ex venenati animalis mor fu contingere pra?clariflimi quiq; medicorum vnanimiter tradunt. In quoca- fu quamefiq; aucm fed Gallinam maxime, pullum,aut Pipionem, Columbamue per dorfana ic indes, & loco morius calidam impones.Nam fua caliditate venenu ad fe trahic,vel fic Gal- lus Gallinaue deplumetur circa anu, Se imponatur anus locomorfus,& aterahetad fe,*eger- que fanabitur, h Sextus Philofophus P/atomcus epilepticis eiufmodi quoqj remedium pr^* fcribit:6’4/7/ , inquit , tesliculos contritos cum aqua ieiuno dabis potandos : abflineant autem a vino diebus dccemtdebent aute te fliculi fcci frttariy& cu fuerint neceffarij continuo fumatur , Deeil'- ; Omithologi* Lib. XIV. 279 De eifdctn teftictilis, quod nempe comitialibus, & caducis remedio fint,/ Plinius fic refert: ■§U idam Inhcndos ccnfict te fi es Gallinacei ex aqua , (fi latte antecedente quinque dierum ab (li- nent ia vini obid~ imeteratos . Diffentiunc nirhiitj parti Sextus , &Plinius , quod ille ex aqua tantum pot ando s tcfticuloa velit, & decem dierum a vino abftinentiam laudet, hic cu aqusf & la&e exhibeat bibendos, &quinq; dierum abftinentise vini meminit. Serapio etiam pro epilepticis medicamentum probate teftibiis Galli Gallinacei, confectu : Caelius Aurelianus vt videtur, improbat. O. nithologus in rVianufcripto quodam Germanico libro remedium tale adepilcpiiam inuenilfeairerit. FeiGaliinacei aeger cumaqua mixtum bibats,& diebus j decem abftemius efto. Amatus Luiitanus catulum , vei Columbum viuum diffe&um per fpinamfupra caput mulieres melancolica? ,vcl defipientis imponi confnlie. Similiter Or- nithologus quofda Gallina nigra diffe&a in eodem cafii audiffe fe refert [admouere.. Quod fi vel capitis , vel alterius emufi}, membri dolore fedare velis , noli- ab oui Gallinacei albu- mine receder6. Plinius Gallinaceti capitis doloris remedio eflfe ait , fi incluftis abineat die acfco&epari inedia eius, qui doleat,euulfis collo plumis circumligatifqs vel criftis. Idem fed pauloaliter Marcellus acteftatur. Albumeenrrn,teftcprincipe Auicenna, dolores , erfi acres magis, quum vlla alia res eiufdem et facultatis compefcic ,quoniafuo glutine dolen- tibus pari ibus adhaeret, nec facile recedit, vt lac.Et Kiranides omnes dolores ou fi- crudum fanare dixit: vnde etiam ouo (albumine poti{fimum)tanqu3m fine morftiexiccante ad ana* EOcollemata, quae fronti imponutur,vtimur. Maximopei e fane femper ftudent medici, vt mo- derato fomno vtantur aegri: id quoqjoui albumen fronti cum linteolo applicatum luculen- ter praeftat. Pedes 6c Gallinaceos comefos vulgus fomnum conciliare exiftimar. Sunt qui Gallinae pennam Intin&am in aceto ad fomni profunditatem conferre tradant : quod fi ve- rum eft in immoderatis vigilijs, quibus in ardentibus febribus aegri frequenter contorquen- tur, eiufmodi viliflimipretij remedium laudatiflimumque erit. DeftiHationibus^&rheti» matifmisouuacrochliaron,ideft, leuitercalefa&um forptumq; remedioeiTe Diofcorides fcripfit, tanqua de albumine priuatim atqjita Auicenna debet inrelligi vbi oua coryzeco- ferre prodidit. Albumen enim fronti applicatum fluxionesacapire defeendere prolubcr. , Eftenim infigni aftrigendi facultate praeditum adeo, vt Plinius dicat \Candtdum cx ouis |o admixtum calci viua glutinat vitri fragmenta: vis vero tanta eft (oui candido nepe , vt Her- molaus exponit) vt lignu perfufum ouo non ardea t, acne veftis quidem contasfta aduratur.. Vnde non mitu eft, fi Galenus, Auicenna, & Serapio oui albumen medicamentis fanguinis profiuuin ex cerebri inuoleris, fupprimen cibus, quae citra morfum obftruere , & aftringere poffunt, uiIitermifceant.Laudat& Auiccna contra fanguinis fluxu eiufdemqj mi<5him fi forbeatur 5oufi crudu:quodob albuminis vim aftrigenre infarcienteq; folam dixilfe vi- deri poffet, nifi Pliniu authorS haberemus, cruenta excrcatibus luteu oui prodelfe. Galli- narii item cerebru comeftuconferreijs , qui ex pcrcuffionc fluxum fanguinis narifi patiun- tur, legimus, fed diuerfimode: Cerebellum Gallinarum, inqu it Marcell lis, naribus (anguineis - (luentibus prode fi, Diofcorides, & Plinius kciCercbellum G allinar u fanguinem a cerebri mem- 4.0 bravaprofluentefiUit, Auicena per nares a cerebri velaminibus , Rafis cotra fluxus sagu in is a cerebro. Ide et praeftarefanguineGallinse nonnulli voluerunt, & apud Serenum habemus» Aut Galli cerebro , vel (anguine tinge Columba Quod nifi fiupprimit ur f anguis potandus , (fi ipfie e jf. Sed £-G a-leth eiufmodifaculcate no agnouit, quado difertiffimis verbis eos reprehedit,qui jd afferant, inquies. Suntepui ficribat fanguinem Galli, (fi Gallina ad meningumjd e fi,m ebrana- ?n cerebri sagu inis profiuutu prodefie . Jdweego cli nihil eg regni pra (litura (per are experimetum de eo (umere [nolui , ne vel curiofius , vel fiolidus e(Je tuditarer , fi multisprobatifiq, remcdqs ad- bite vsu negleffis , maiore e (anguine ifiartt alitu non copert ah attenus vtilitatem e.x pt clarem, prafertim cum fanguinis ab hac parte profiuuium valde per icu lofium (it, E fi enim omnino' ex- aperientia hmufimodi pcriculofia , (fi a fiolts regibus circa ( 'ac inoro fis homines vfiurpada . Alibi ve- ro idc/Galen.ex Afclepiade,ad fanguinis narium eruptione tale medicamentum preferi- bit. Putaminis oui partem vnam, galla* omphacitidis partem vnam, trita linamento torto aqua, aut aceto madefado excipito, & indito: frontem vero, aut na fimi gypfo aut luto figu- lino integito: aures autem obturare iubeto. Suue qui ad hoc remedium putamine vfto vti malint, m Alibi rurfusad eande profufionem hocmedicamencum reccniet: Oui putamen integrum comburito, thuris farina cum calici oui cinere , & vermiculato gummi ex oui ca» dido, {linamento in mares conijciunt. Q; nithologus, ex libro Germanico manuferiptoad fanguinem.fiftendum tale medicamentum recenfet:. Cortices ouorum in aceto acri,donc£ m oll i ant ur,m acera t os, in fole ficcabis, c6teres,&inlpeiges,vbicunq$fanguis fluit, vclpub uerem ex ouorumcorticibus cum fuligine piftoria mixtum infpcrge,& mox fiftetur. Si vc« ro. fa.nguis immodice ex. infi.idto, vulnere fluat, fimicaballini cum putaminibus ouorucre* Ad fanguf maticinisjmpofitus mire liflit, tefte Plinio, & Sereno, dum ait^ ausfluxfio. Si vero infrenus manat de vulnere fanguis, Fimus equi reti e. cum te fi is vtitur oui., 4 Sunt. qui fimi Gallina? parte albadutaxatintusfumpta fanguine concretum rcijcffradantt Raucedini vocis xcaufa calidaacrochilaron onuprodefle aflerit Auicenna , quod cxDio- Ad rauee^ Icoridis, libris, tranfcripfifte videri poteft,qui tale ouum ad gutturis fcabriciem cqmendat* dinenio Plmius vero luteuduntaxat inquiensfauciufcabritiae illinitur luceiioui. Celfus albumen, Ga Ien.Diofcoridi fubfcribiuQua.fQrbilia,aitjin quibus liquidum,id eft.albumen^coa&uiit adhuc,den(atumq>non cft , adleniendas gutturis afperitates idonea funt: & m alibi in in- tof&mal flamationuarterix ptincipijs leniffima remedia funt oua. forbilia.. Et rursu: Ouu forbile, in* fucci' ^ ° m^cctur> »js>quaecotetos in thorace, & pulmone humores. infcidunt,& vfurpaturin il- o Itb. 7. de Us, quorum guttur exafperatum efl ejamores, vel acrimonia humotis.Xenadtate enim fua eopofmejcc». partibusaffedtis adhaeret, & immoratur inftaxcatap!afraatis,& pariter fubftatixfuae lenita-i loc, te omnismorfus experti, eafde mitigat, curatqj qua ratione afpeutates et circa ftomachu, ventre, inteftina, vefica oborta, curat. Elluthafemoua forbilia nocem clarificare dixit, & Marcellus1firaucus,inquit,oua inco6\a recentia per triduu ieiunus hauferit,ftatim reme- diabitur^ quod pariter in. nothis Galeno attribuit reperitur. Sed fort^MarceiJ.incoda oua ad cxafperatam v oc e comin e n d at , v t ia m fu b i t o a partu, dum adhuc naturali calore intus, * De affeff, ac extra calent, forbeatur.* Hippocr. e.i3 cui pulmonis arteria exulcerata cft Galli carnem inter,, aflaroconferce fccipiir: & Auiceuxcaro Gallinae vocis clamate efficit. Ad occultas anginas Ad occul NJjcolaus Myrcpfus Galli ftercus album, & ceruftam colore referes exiccatum reftruari iu- Sas Angi-- foet, &vfu poitulante cu.aqua, aut raellicrato fubigi ,.coclearqi propinari» & defperatosft* RaSo nare pollicetur: quod ii vero aegri nequeant bibere, praecipit vt cum meile fuba&u intimisf t partib is illinatur. Plinius thoracis. deftdlat.ionibusiihmri ouiluteu teftatur..IusGalli ve- teris afthmatiprodeftj &: defcdumcordis.patiencibus.Et Aaxennaouumacrochilarou ad Adafthma dvpfnasa.'aud:iu Edulium in afthmate , & alijs pedoris aife&ionibus ,cum. cegri admodum o iib.de jatirmilunt,talepraefcnbitmellis permixtu,, cale- ser.afec . ^gr°s ieiunos bibere iubet,,y Hippocr. Galli carnes ad pedtus , & dorsu dirupta cora* Ad' vomi* n-ie lat, fedcuhac cautela, vr probecu lufculo praeparetur, & a^ger iufcuIuabforbeat,&for- cas. bitionibus priufqua, cibo vtatur.Gaftor refeictc Plin. Vomicas rumpere,purgare,perfanare proaxit' Omithologi* Lib.XIV. 2S1 promittens, marmbijfuccum in oiuim inane conjjcir,ipfumq$ ouum infundit naclie sequis portiuhibustepefadatn. Idem remedium Serenus repetit» iaqukns; Cuum defunde sin fi fi ile, deinde putamen Marrubij fucco implebis, poft meile liquenti Omnia confociata tepenti profper a potu Sumantur, re feruantq, malum, purgant que, leuantque* Sed clarius idem medicamentum a Marcello traditur his. verbis : Ouuincofiu ditiu calice ejfundttur ,dr teflaeiusfuccomarvubij impletur ,dr m ipfumfc undem fcilicec, int IO quC ouu depletu ti\)calicem defunditur,^- mellis optimi de fpumat itant unde . Omnia h,i’C in fc permiiceutur, ac tepefada hauriuntur, miro modo vomicas rupunt,& ad famtate laba* ranteftomachu perducuntur. Verum huiufmodtremediuad hanc hiftoriam minime perfi- net.-fiquideouiccfta praeter menfuram nullum alium hic yfum pradtal.GalLinacefi adipem intra corpus empyicis tantum dari legimus apud eunde MaicelluniEmpincumicuiushjee funt ver ba : Anethi feci veteres pu luerem , gr refin * pityina puluerem cu adipe veteri Anferi- no, aut Gallinaceo edendu mane ieiunio empyteo cochlearia tria^dr vefpevt tantundem dabis y mire fubuenies.Kd phthifim iam aegro vergenti forbilia oua Auicennae laudanturmaxime* Marcellus ad phthsticos ouacruda , inquit, duo in calicem verguntur , el» adyciuntuv olei opti- mi gari flor i , pajfl Cretici flngulorum vncix quinque : cumq,hxc in calicem coniectris axun pqgia vetuflijjtma tantundem invafle igne dijflolues , eundemq-, liquorum calidum exteris rebus ad q aes : omntaq ; pariter fuper aquam fer nentem remittes , dr calida phthificis bibenda prxbis. Pro hedicis albos pullos Marfilius praefert, c a nqua minus calidos :fedGilbertus Anglicus vulgo experimento cognitum e(fe dicit albos pullos in verriculo non facile coquLCu vero in larn didis pedoris affedibus aegri tuiTiant, itaqj videndumr nunquid & tuflis hinc fua re- media promere queat. Auicennain pr imis ouum forbiletufll pcodeffe feribit, fed Plinius fololutdo liquido deuorato,ita vt dentibus non attingatur,eam vimattribuit.Idcm etiam alibi tuflientibus oua cruda cum paffo,oleique pari modo dari alTerit. Datur item ouo mei permixtum autoua trita cum meile, vt Plinij verbis vtar,vnde & Serenus ait: Ouum mede teres domitum f eruentibus vndjsx 39 Et fumes . Sed fi ita non cedat tufcin ouum forbiles ex Marcelli prseceptomaftich^pulueteimmie- tesiat opus effe ait,vt mox coagitatum ftattm forbeasme delatione fiat crulh,quo exhau» fto tulfimfacilefedand a iri pollicetur, modo id faep^reiteraueris. Alibi et omnetu(fim,«(i grauem maiorum natu intra quiaqj dies ,paruulorumintra triduum fanate dixit ,quiful- phuns triti quantu tnbusdigitis prehendere poteft^inouo fumicodo forbili per triduum ieiunio, autper quinqjdies dederit. Plinius vero medicos, refert, propter tuflimrefina in ouo fere in larice vti, Marcellus adhumida cuflim, ventriculi Gallinacei mebra na, quas for- mes aquaUculicontin6cur»arefada,dihgencerqj tritam, & eti vino potui data plurimu con- ferre, quinimo fanare promittit. Si fy ncope ab humoribus tenuioribu i dependeat, vitelli ,P ouoi udandi erunt, iubeteGaleno,quod,cu facillime coquantur fubito, &. multum, & pro- bis nutriar. Sunt qui Gallinae pluma intindain aceto, & naribus inditam, ac illitam ftatim lyncope curare refcrant.Qui pr^cordioru ardore vexantur,et fi febriant, & lumbricisinfe- itentui,hocremediatefteMarce!!o fanabuntur :Ouum crudum, \nq\nt, fummiter apertum, idq ; implebis oleo viridi, & defundens ,& lotio virginis pueri implebis, dr defundes : tum aiqcies: par it mellis, (f i& vnn cum oui ipflus interioribus pt rmtfcebis potandu ieiunio dabis, hoc fler - eus vetuflijjimu, dr lubicos noxios pellis , dr febrem acuttjjtmam releuat . Stomachicis Diofco- rides tradit fubditam ventriculo Galli membranam cornu nonabfimilem ,.cuius pellis in. decodfionibusdetrahifolet, ficcari, terique&in vinovtiliffimedariin potu fctipfit Sed r.Galenusidelfe penitus falfumexperimentocomprobaffefe ait. Vndefubuadmirari, in- joqu‘tby lums> nimium Galeno addidus in ea hasrelifalfa medicos omnes era hodie perma- nere. Putant, opinor, eam vim illi effe, quod ea fimilis fit tunicae internae ventriculinoftri, fed vi canta coquendi praedita ,vt lapillos conficiat» Sed aequius fuerit eam tunicam ex St ruthiocamelofumene, quippe cui mira fit natura coquendi, quae finedeledu deuorarit, vt refert /Plinius ,vt ferrum, &o{fa verueeum integra . Vnde & pelles eorum cum plu- mis mollioribus concinnatas ftomachicis applicant . Et rurfus ? An, non videt , inquit, harum pellicularum temperamentum vitiari ficcatione,&vim illam coquendi viuis in-* efle , tiou fupercffe mottuismec fortalfe pellibus illis infitam,fed potius a carne mul- ta cralfa denfaque pelliculam hanc ambiente > Veriitn,qn6d pace cum Galeni, tum-» A a 3 fequen- Ad phtM- fim. Ad hedi**i cos. AdmfHm^ i ■.v. Ad fync©~ pemo Ad prascor diorum ar- dores. Ad ftoma« chicosa. t lib. 11.de (impL (lib.ic.c.i* Mgbranf ventriculi Gallinacei pr^paratio Ad fieim. Ad vomi- tum fiden- dum. Ad vomi» Sum pro- gaouendu. Ad dolen- tes doma' chi. 2 De comp • md. (e. io » Eup. i. 97» n ii. dg podo 8.1$. Ad dolorS hepatis. Ad idteru. Ad hydro- pem. %hb de in - 9 e*n> eff tt. Ad caslia» CQSo 282 Vlyfsis Aldrouandi fcquentis Syluij dixr rimsrecendor medicina ad hos vfus mirfc hanc membranam celebrat. Antonius Guamersus pr^parstammifeet medicamento ad confortanda ventriculu : iteu) Leoncllus medicamento sd eiufdem dolorem.Prjeparatur vero,vt Sylums ex Banolomato annotatjhoc modo:bxiuioca!idohora vna maceratur, ter lauacur, deinde vino ter macera- tur, & ter lauatui ntcrum lixiuio, pofi vino, & liceatur clibano, ex quo panis extra&us efic Porro Plinius dtlfolutum ftomachu pullos ouorum cum gallg dimidio c5formare ait, ita \t ne ante duas horas cibus fumatur; Sed ftomachum in primis roborant, & vires reftauraht oua femico&a, vt alibi legiimisinter notha Galeno adferipta , vbi pariter ouu crudu fieim prohibere dicitur. Marcellus vero fitire aegrum definere tradit , fi iorbeat oui vitellu femi ^ co&u, oleoqs permixtum. Ad vomitum nimium rcprimcndufulphuris viui pufillum>& ra- menti cornu cerui eantunde in 0110 {orbili tritum , & permixtu bili vtile efi , auehore Mar- cello, qui boc et faepe expertum eflfeafieuerac, non vomiturum amplius, qui in ouoforbili. cimice vnum contritum leiunus ignorans biberit. Ouorum vitelli cum vino, &oleo codti, adieda polenta mane fumpo medentur his , fi Confiantino credimus, qui cibos non con- tinet. Quod fi aut vomitumpromouere medicus velit, ftercus GallinaceG certo vomitum educmvndeetiatn contra venena propinatur.* quod Guainerius quoq^ tefhtur, fedmifce- ri iubet cum lini vrtic&me femine cum aqua decodo, aut aqua, & butyro: & Villanouanus fterconsGallinacei pulli drachmas duas diffolutas in multa aqua cahda,&potas vomitum proritare memorat. Dolores ftomachi lenti oui vitellus tofius,& in farina comminucusj& 2©: tu polenta potus:author cft Archigenes apud /Gaienu. Inter neotericos incdicos nunqna fatis laudandus^GuilhdmusRondoktiuscineremintefiinoru Gallina ad dolore, & hu- me&atiouie ventriculi dari fcnbit, Amatus Lufitanus pro muliere quadragenaria,qua? ma- ximo dolore ab ore ftomachi ad imfi pc&ine cruciabatur, febricitabat, vomebat, nec quic- quam aluo reddebat, pofi: caseera remedia ius Galli pra*fci ipfit hoc modo. Gallum veterem quatitor ad minimu annorum defatigatu interfice , & exenterato immite falis gemae dra- mastces, feminis cnici ,polypodij de quercu recentis, & contufiana vncia vnam , feminis Dauci, anethi , ameos ana femunciam turbith drachmas tres , mifce & in libris duodecim aqua» fiat decorio ad media. Huius fiecodHonis, inquit, vncias fex ieiuna bibebat, & ex ea- dem interdum clyfter parabatur, quibus aluus fece0it,ac dolor,ex toto leuatus eft.Trallia- 30 nuset caua iecoris Galli veteris iure purgat. Dolore hepatis propter flatus contrado, pcc diem fanat aegrum, & fi vehementer affedum oleum ouo; u. In i&eris fulphur cu ouc fum- ptum expurgat, vt legitur in libello de cura ideri,qm Galeno tribuitur. Gallina fi fit luteis pedibus, prius aqua purificatis, dein collutis vino quod bibatur, morbo regio, tefie Plinio refifiit. At in eode libello Galeno aferipto Galli a cibo i&er icorum, nifi moderati carnofi fuerint, excipiuntur. Ornichologus tamepeilkulainteriore ventriculi Gallinas nigra: quofi da afferit vulgo aduerfus eunde morbum bis , aut ter edendafuadere. Ad hydropem, fihe- patiscaufa ortu habeat;* Hippocrates Galli carne hoc modopra?fcribit : fluuaute decem dies pr at er ierint cibos accipiat paucos, & obfonium habeat Galli carne affata calida . Caelia cis oua decoquuntur in aceto, donec durefeant, & vitelli eorum tofti cum pipere efui dantur, 40 quodrcmedifi Marcellus plurimu probat. Serenus eofdem recreari putat pane, inquietis» flucm madida far re efficies, ac mollibus ouis . fluor um te fla fero prius ernollefcat aceto . Sed Marcellus , & Serenus forte id remedij ex Plinio cranfcripferic , qui fic habet . Ottain aceto macer at a,vt emolliatur pmame,cufarina 1 pane ' fu bigut, quibus c altati recreatur. Q\i id a ita refoluta in patinis torreri vilius putant . Alias vero Marcellus membranam , quse eft in ventriculo Gallina? ficcata, trita, & cw vino auftero potui ieiuno data caduco mederi sefta- (tur,ita vt ipfa Gallinas prius biduo abftineatcibo,& qui potione accepturus eft,antediem frugi fit, & non caenet.Scd & hoc remediu Plinius habct.MembranaGaUinarS, inquit, tofta data in oleo , ac fale caliacoru dolores mulcet. Abflinere autem frugibus ante , cfl Gallinam , 5 9 & homine oportet . EtConftantinus: Pellts interior inqu it, de ventriculo Galli,& cu vino pota faluberrimum eft. jj Fimus ite Gallinaceus aduerfus eifdem affedus cruciatus ex aceto , aut vino iuxta Diofco- ij ridem,cum aqua calida,& molle iuxea Rafem bibitur. Medicus quidam Myfus , vtferibit ^Galenus hunc fim& potanda exhibebat ijs , qui diutius coli dolore fui flent vexati ex oxi- mellite, vel (i id non aderat, e^aceto.aut vino aqua diluto. Et rurfus 4 alibi ex Afclepiade. Gallinaru interanea omnia, inquit, exepta,& in vas fidilecoieda a flato, ac trita reponito* vfus vero tepore cochlearium vnum > & dimidium, & feminis dauci Cretici tuli, & cribrati tantundeex aquee mulfae calidae cyathis tribus exhibeto. Ornirhologus in libro quoda ma- nuferipto Germanico alba tantum huius fimi partem aduerfum eunde dolorem falubriter bibi legifle fefe ait*ex vini cochleario. Gallina tibiae cum pedibus coda*,& cum fale, oleo, acetoqj comeftae coli fanant dolorem* ex Conftantino, & Aefculapio; at quidam pro coli hic colli legunt * ego coli legendum arbitror. Marcellus enim Epiricus fimile habet me- « dicamentupro eodem dolore. Gallina \ inquit, totum die a cibo ab fimeto: deinpoftero die , cum eam occideris , crura eius cum fale , & oleo inaffato, & ieiuno colico , qui fe pridie cibo ab Jl i- mierit, manducanda dato ^mirifice profueris . Ide Marcellus prasfentaneum remedium colicis parat ficjOua putidiflima in Sole poni iubet, vt perficcentur*cum aruerint, conteri, &mi- nutiflime percribari,& ad praefidium in doliolo vitreo condi; cumq* in aliquo aufpicabituc coli dolor, in hemina aquae calidae dari bibenda cochlearia tria, b Ioannes Guinterius An- dernaens clariflimus medicus potionem ex decodo Gallinacei veteris , quas ad colicu do- lorem,tam ex pituita, quam ex flatibus contractum efficax efl.praefctib;it,quae talis eft;Hyf- fopi, calaminthaz finguli manipuli, vuarum paflarum purgatarum fefcuncia:anifi,fgniculi, carui, finguloru drachmae fex: feminis cnici vncia? duas, polipodij quercini recentis fefcun- 3* ciastritutn florum cordi familiarium finguli pugilli , florum chamaemeli pugillus dimidius. Omnia Gallinacei curfu agitati , defatigatique & praeparati , vti decet ventri impofita , ex aquae fextarijs quinq* ad tertias decoquito . In fine dum adhuc feruent adijeito folioru fc- nae purgatorii vncias duas, & dimidia, aganci receter in paftillos redadi drachmas decem, finito'pet node macerari, deinde ius colo traijcitur,ferueturq* vfui. Cum neceflitas poftu* lat ,!quacuor vncias fumico additoq;fyrupi violacei vnciain , ac potui exhibeto. Si parum proficere medicina videbitur, quod aeger forte aluum habeat difficile, eleduarij diaphoeni- con, autbenedidae felquidrachmae,aut duarum drachmarum inftar adijeito. Haec potio ad | morbos tu ex atrabile, tum ex p ituita ortos plurimum valet. Verum praecipuus cius vfus eft ad colicos dolores parcitn ex flatuofa materia, parum ex pituita creatos. Sed in huiufmodi 4®, potionibus obferuandum clfe admonet, quod quanquam agaricus hifce addi foleat, tamen , confuhiusin doloribus inteftinoru omitti: primum quodelyfteribus iniedum eflentiae fu.se laeuitate adhaerens, interanea pugnat, ftimulet, defluxioneq* ad ipfa prouocet, ac frequen* : tiflimam defidendi cupiditate pariat, deinde , quod vim humoris a longinquis partibus at- trahendi obtineat. Chamaemelum aut rede hifce decodis imponi aflerit, quanquam alias , medicihoc in illis vti non {oleant. Conflare a utemupfa experientia huius folius decodutn ; omnibus internis doloribus praefer tim colicis t & nephriticis pr^featiflimu efle remedium, vt permulti magno falutis fuae commodo comprobarunt. Aqua flilliticia chamaemeli idem fere prxftat, fcd decodum efficacius. Sin autem delicatiores hoc propter amarorem aflii- mere recufent,zaccharo gratius reddere poterunt. Rurfus aliam ex Gallinacei iure potio- ^ nem ad colicos pariter dolores praeftantiffimam hanc praeferibit. Gallinaceum veterum quatuor nimirum annorum curfu defatigatum interficito, exinanitoq; repleto falis fofli- tij drachmis tribus, feminis cnici, polypodij quercini recentis, & contuli hyflopi ,fingu- ■ lorum vncia, feminis dauci, anethi, ameos, fingulorum femuncia, turpiter drachmis tribus. Deinde refarto ventre in duodecim aquas hbrisad dimidias coquito • i uris decodi vncias quatuor, aut fex potui exhibetomonnunquam etiam libram ad inferioribus perclyflerem infundito. Kiranides contra eofdem, & nephriticos cruciatus oua Gallinarum imparia ex vrina afini elixata,& efa mirifice laudat: & pelliculam alias interiorem de ventriculo Gal* liin ; Ornithologias Lib. XIV. 285 ii in vino mixtam ficcatam , ac tritam cuiivfale potam, cum, vino, vel condito niplicitim la- nare perfe&a pollicetur. Calculos terit , tefte Auicenfna , cinis putaminum. ouorlim, a qub- busexclufi fune pulli' Conftantinus membranam inteiiorem nimirum ventriculi cum vi- tio potam non frangere foliimdapides fcribit,fed per vrinaet eijcere.Nam nonnulli etiam, vt refert Alexander Benedicius inter calculi remedia eam membr anam Celebrant . Sed &: ante Plini j t epora hac facultate pollere credebat.ur,vr dilerte fefe tethtur, inquiens. Mem - branajt ventriculo Gallinacei artdamgvel ft recenPfttjoftdvtiliter contra calculos bibi traditur» .Fieri quidem potelV, vt aEqui huic membranae vini calculos diffoluendi ine-fle fibi perfua- joljerintex eo,q>Gallin£etia lapillos concoquere vulgo credantur, vt DioRorides et credidit. gg'®quiaexperienti^m huius ei&,aflertionem meam adhuc cohibeo. Alex.Benedi&us inter calculorum temedia a recentioribus authoribus ouotum teftas cclebraii.lcr ib t: & Plinius ex aliorum^ relatu calculos.oui candido pelli prodidit.Qui in vefica dolore femunciam amyli cum ouo, &pa(fis tribus ouis( ea nimirum pafft menfura, quantam tres ouoru n telfec&perept) fuffirr* iiefaCtaabalnea probat* Sed Diofeorldes m vefica? rofionibus ouuin arochilaron, hoc eft* leuitercaiefadumjfor^tumq; proddfe tradidit, & renum exulcerationibus, tanquam prir uatimde albumine: vidCtUr tamede toto 0110 forbili re<5te eadem vis praedicati poffe* Sunt qui guttur Gallin^eombuflu teiuno intepida potum incontinentia vrma; mederi affirmant. Galenus vetoadfiftehdam exuperantiam midionis hoc recenfet remediu. Accipe pellicm- ias, qua? fune in ventre Gallinarum, ex quibus in Sole ficcaus 'drachmam mifcebis cu thure mafculo, glande ficca,ba]uftijs, galla ana dr.iij.trfta omnia meile rofato excipies fri- gidapropinabis iefuno.Et^rurfum ad inuoluntariummidumin (Iratis. Galli guttur vftum ligulae in e nfiira ieiunoex aqua. propinato. Er e rurfus : j Gallinae gulam pariter cum gutcui vre,.& cerediligentiflimejac ex.vinovetere propina. Idem reiticdiiim Rafisecrifh Galli nse promittit-, inquiens vCrifiam Gallina aridam cfain ctbr> ei, qui mingit in leclornefctenti cura - bi(ur\ /GatenusYurfumad inuoluncanum vrinx.ex tiim in Hiatis, Galli tellem vnum eden- dum apponi iubet, Quod fi\ vero lotium cum ardoce exe ityeinfmodi ardore oua ex aceto decoda mirifice fanant. Sin vrinaelic.ienda eit ex$ ouo recente interiora nempe album , &„ ^;vit©llum.elfundas,& tefiam digitis, ib calicem vinum continentem conf iato , & mox par^ feriebibitOjvrina ftatim fequetur.Ornhh6iogu> ex quod-im obfcu o.Su *; qui ad hoc reme- diumtefta oui,exquo pullus exc'uius (it frairuur. Suufas adu fus dylunam eiufmodi car* haen recitat Gailus btbit sCr non mingit ^myxus bibit } & mingit» Sed huiufmodicanttlenascredere, quod nimi.um contra ei ufm > Ji malum valeat, fuperflr- tiofumeft., Quaceineodem affivdu Nicolaum Florentiam kque;e, qui mirifice -com* tnendatcorticcm oui, equo pullusexclufus cft , cuius a o< Iu cula fua repurgatidrachmairu propinat. Quod remedium fummum eiTeGattioana proquo experimento rcfercjfiqui^ dem cimi nobili cuidam feroijiae id ex hibmffa duodecim v t ea ( vafa ) vrina plena reie» cilfb alferit 0, Alij (impliciter cefiamoui e vinopropina1 t. Eofdem comces,a quibus»put- \tdus exierit , & eodem pondere teonellus cutTvaqu» faxifraga? bBiconfubtad prouocan- dam vrinam* Idem remedium befiij&,eti3m,& pecoribus prodefie repevio, Ornithplogui autem in Germanico quodam codice manujfcrpto inuenit venti lculiGUlinaeeoruni mem- branam vtiliter bibi contra ftranguriam.Siramex in ferotum d£fcenderit,funt qui loc i tn_^ cinexeeteftisouorum feliciter illini vel. ut, mixto cum vino. Sic enim intcfiinainjpcum fuum redire :.cx quodam obfcuio. Anum(habet autem exralem)nimis prominentem-* reprimit* vitellus Gallinaceus, tefie Marcello, li integer ab ipfo «groillic calidus continea- tur., Et Plinius ad cohibendas aluos lutea ouori m per fe m aceto co<5b, donec indurtfeant, iterumque cum trito pipere torreri tradit. Et quamuis Auicenna mtcrca?tera ouaprarci- puePalfcrum venerem promoueredicar, Rafis tamen a.bjque Gallina?, .& Perdicum. -oua^jt afeinen augere aiunt ,& ad coitum homines ftimulare. Gallinacei dexter tefiis, vt Pii nius authoreft^arctina pelle adalligatus, venerem concitat , Et alibi ,.Magi, inquit, tra: dunt inhiberi venerem pugnatoris. Galli te fHeulis Anfcrino adtpe illitis , adalligatify pelle arie- tina. Item cuiufcunjj Gallinacei > fi tum (anguine Gallinacei le£lo fubjciantur . Scc hic locus vtpote fuperion,ac ipfi vero contrarius ex Sexto ita corriges. Galli tt fitculi cum adipe An/e - Hno inartetis pelle brachio fit fpenfi cocubttu excit at '.fuppofiti UBo cu ipfius /auguine t/fxiunt ne concumbat qui iacent : At & poftreraum illud ,,nempequbd (anguis G41maeeus concubi- tum inhibeat, vt Plinius, & Sextus volunt , vel proprietaticuidam occultae afcribendurcL~* eft,vel alioquiu negandum. Nam fi tcfticulos Veneris (limulos addere verum eft,quid ni & Ad calcu- los. Ad veficas dolores* Ad incon** tinentiam vrinso Ad fiden- da vn aam. Ad inuolfi tariummi* dum. da.Ewp.780 c $.£«.338. f j Eli. 1 i 7» Ad ardorg vrtnje. Ad prouo- canda vri- nam. Ad dyfu**- nauio Ad ffiara-r guriam. Ad rami- cem. Ad procis dentiam. Ad venere promouen da mu Plinius coi redus* Ad eeftiu Vitia, g ?.£'<. 3 79 Ad penis dolorem. Ad femi- lusproffu- uium. Ai feften* dos mcn<- fes. Ad alba profluuia/ Adiuordi* mtos me* fes». ; «> , Ad vuluaa in ationes Ad faetum mortuum educendu. Ad fecun- das. Ad matri- cis proci- dentiam* Ad ignem lacrwm» Ad ignem Perficum. Adambu- fis* 280 Vlyfsis AIdrouandi nid7 fanguinem prsftarc illud ftatuendtmeft, quando cx femen in icftibus generari de.- bet?Plinius tantam ad generatione promonendam viinhifce teftibus tnbuir,vt mulierem fi a conceptu fubinde cos edat 5 marem parituram extftimet. Et Aetius, qui inhacpaleftig minus ftrenui fune, inter ca?tera Gallinaceos tefticulos efitarc praecipit. Inter recentiores Alex. Benedi&us Gallinaceum pinguem verno tempore, dempta cute,& interraneis, fale Sardium sn vmbra fufpenfum donec arefiat, mox exolfatum, atq;vna cum fale contritum, & in vitre aha mula ad v{un>conferuatum,fi obolis duobus bibatur,mire veneris certamina^ promouere memorat. Quemadmodum vero quod libidinem augeant tcfticuli Gallinacei, atqj ipfa oua Gallinam, ita ha?c tefticulo» u bumanorum vitia ec fanant: quod Plinius quoq; Ius verbis memoria? prodidit; Infundantur, inquit,*# a ad vir ititatis vitia finguU cum ternis pajjt cyathis, amylip^fcmuncta. gGalenus pariter ad dolorem, & inflammationem penis, cu- minum,& otiorum putamina bene decoqui lubet, ac foueri,indeqjeife<5fcurn mirabilem pro* mittit Recentioru nonnulli ad genitui^profluuiucorticisouicinerem laudant.Siftont non aluu tantum, fed &menfes femmaruoua in aceta macerata, vtemolbatur putame,& in pa— r tinis tofta5autjfi maior fit impetus, c uda cum farina; ea aqua hiufta;ex Plinio. At Sextusad idem malum Gallina ouum totum(cum tefta nimirum) comburi yul.t,& conteri, & in vino mixtu illini.Kirariides veto, crudum fi forbeatur, emfmodi.fluxufifter&fcripfu Quod fi al- ba profluuia fuerint , cineris corticis otii, cineris cornucerui, farina fuccim, femims anethi | fingu!orudrachmasduasmifce,cribra,fiat puluis, vtatur cum aqua.Cinis teftarum oui»Pli-JS nio aflerente,cu myrrfia illitus menfesmulierisfiftit.ldernpra?ftanr, .eodem authore, lutea ouorum co£h,&cx vino pota.Si qua? mulier menfes ordinato tepor e non habuerit, tria oua ffecentia ad duritiem codfa, putamine feparato>& minutatim concifa lateri ignito infundat* & vaporcm( quod per canalem, aut infimdibulnm fim,pcterit>)vtero concipiatjficfiet ,v£ paulatim hoc vitium emendetur ,Ormthologusex bbi o Germanico manukripto. Vide- tur autem , inquit , hoc remedium non prouocandis menfibus , fed coercendis illis, qui in- tempeftiua fluunt, deftioatum eife.Si ab inflationibus tentetur vulu# , cruda otiorum Iusea cum oleo ac vino illita Plinius curare ait . Hippocrates nitro cum refina codlo, & in glan- dem effurmato, adipe Gallinaceo tin&o , ac vtei i collo impolito foetum mortuum educit, ti. Kiranides cor Gallina? adhuc palpirantis coxa? alligatum, partum optime accelerare.re-|< fert > fed} Plinio potitis adhafenn?, partuum adiuuare dicenti tota oua ruta anetho* & cumino pota ex vino. NicolausMyrepfus an fecundas mulieris murantes hoc remedium praeferibit i Supa? cyathos duos , ouum cr udum vnum , & aquae calidae quod fatis eft , fimul mixta bibenda praebeto. Et fi fequitur quidem, inquit, confeftim ipfam fubuertet, atqueea^* vomente flatim fecunda eijcietur. Si vero non exciderit, foenu graecumcum aqua coquito ad tertias , praebe bibendum . Eft enim probatum . Si mulieri matrix prociderit ,funt qui eam abluicum aqua fuadeant,& linteo abftergi,& vngi vnguento, quod Mattiacum appel- lant>&poftrembinfpergiteftas ouorum tfitas,e quibus pulli exclufifuerint.Atqj ifti omnes hadtenus corporis a fFe&us interni curatu fuam Gallinaceo generi acceptam referunt. Iam * dicendum eft de externis, qui hinc pariter fua habent remedia. Ad ignem itaque facrum— 4 Plinius candido ouorum trito cum amiloquofdam ait vtij&alibk oua cura oleo tritae ignes facros lenire, berse folijs fuperilligatis afferit, quod Serenus ex eo repeujt,dum canic$ 0 uay, cum betis profunt fepe illita tritis ftafis cruftarn ignis Perfici rumpi a ftercore Gallina? teftatur,fiex eo cataplafma fiateum meile, & illinatur. Vbi fertior fuerit, inquit Sextus, corpus ouo crudo illines, &defuper folium beta? impones, & miraberis fanicacem. Galenus ambuftis ouum crudum mox im- ponit, fiuc totum vnacum vitello agitatum ,fiue albumen tantum . Refrigerat enim mo- derate, & fine morfuftccat. Quin imo Plinius ouis tantam ad ambufta facultatem attri- buit,vt fi a feruente aqua vftao fuerit , & flatim ouo ambufta occupentur ? puftulas non fen- «ire dixerit i quofdam vero admifeere farinam hordeaceam , & falis parum 5 quod ex Dio*? fcoride tranftulit in fuam hiftoriam, qui priuatimidde albumine feriptum reliquit, Aui- cenna tamen , fi bene memini, vitellum pariter , & albumen huroe&antis naturae facit 3ac non nutrimenti magis, vtOrnithologus exiftimat,quam medicamenri ratione. Nam & Plinium authorem habemus, ouorum vitella durata in aqua , mox fuper prunas putamini- bus exuftis ,prode(fe ad ambufta , fi tum lutea ex tofaceo illinantur’; pra?terea& ipfc Orni- fhologus neicio quo authore, ceu fui oblitus combuftionis veftigia,& cx ahjsla?fionibus re- liga fanare aqua ex vitellis , A' ex albumine deftillaris sflerit . Er Arnoldum dolorem am* buftorum ab oleo ouorum mitigari feribir. Id autem ex vitellis , non cx albuminibus fit* Haud Omithologiae Lib.XIV. 287 Haud interim iucrira inficias ambufta ab albuminibus citius tutiufqj fanari» Nam & S,e* leuus ait: At vero ambufium flammis , qui candidus oui Succus inefl, penna induMus fanare valebit. Vieris veroouis cum lana» Suntqus lardum ,& adipem Gallinaceum adhibirum candela? lumini fuper aquam liquent, & colleduni ex aquas fuperficie pingue inungant :Omiiholo- gusex innominato. Scabiem omnem cutis fanari tradunt aqua ex vitellis ouorumdcftil- i©ldta, fed longe efficacius dfe oleum eorundem. Arnoldus ad fcabicm dependentem exbi- Je,eiufcemodi oleo parum fanguinis Gallina admsfcet. ^Galenus ad fcabicm pruritumq; eiufccmodi remedium reeenfet: Oua Gallina? integra in acetum acerrimum demitte per» diem, nodcmqs :quse fi tria fuerint} ipfiscum putaminibus in eodem aceto contritis adijee fulphuris ignem non experti, arfenici fciffilis, vua? raminise, ( credo intelligere vitis nigras frudus. Ea enim nobis hodie adhuc , etfi corrupte tannia dicitur , quali taminia ) cerufta?, fps ma? argenti, ner j fucci, finguloru vnciam vnam, olei veteris quantum fatis eft9.omnibus contritis obline in balneo. Sed Plinius fcabicm, ;ac pruritum oleo, & cedria cuouomixds tolli putat. Aerius exGallo Vulturnioviuo remedium ad elcphanriafim praderibit :qua fis aut hic Gallus fir, non docet: idem quide remedium ex Vulture fieri ait : quod cum in_j 10 Vulturius hifforia pofuerimus,.hlc repcterefuperuacaneuiudicamus.Sextus furunculos a Galli ftercore ruffb impolito rupi prodidit, & dolorem tolli. Eft aut furunculus*! vt id obi- ter dicamus) abfcelfiis cum tumore , quem copiose Cornelius i Celfus defcribit , & nafei- tur paftim, vt tradit <£ Plinius, in quancunque parte, ac maximo incommodo mortiferum^, aliquando malum confedis corporibus. Huic eidem malo eundem fimum Plinius , Sed re- centem} & ex aceto illitum ait mederi. Serenus fimum in hoc cafu ex albo Gallo eligit: fr&tereaqfmum ex Gallo, quod leger is albo Imbribus ex acidis fidens appone dolenti Plinius rurfus alibi eifdem furunculis myrica: femen cum altilium pingui imponi rradidie. Sunt qui ad offafrada ,fex ,autfeptem albumina cum thure albo permifccant , & unpla- jeftrum inde paratum eis imponant. Nicolaus Myrepfusad eminentias expertum medica- i mentum eiufcemodi recitat: Ouum ehxato, donec durum fiat , & repurgato , quod ineo teftaceum eft, abijcito:interiorem autem eius partem cum alboipfiusin carbones conijci- Jtoj & tantifper affato, donec totum aibefcat: dein vitellum eius conijce in moitariu plum- beum cum ccrulTa* & oleorofaceo fufficienti,& omnia limul diligerer fubigito, quoad glu- tinis cralfitiem nancifcancur.Deinchamatmelum coquito in aqua ad tertias, & locum cum fpongiafiepius foueto. Poft vndiones defuper cum penna illinito ,& fic curato bis die, affiduo obferuando.Vlcera humida in capite oua cyclamino admixta, Plinio tefte, tollunt. Ornithologuspuluerem eteftis otiorum vftisad vicus antiquum in crure ficcandum com- ponebat, qui talis eft : Cortices ouorem , & foleas calceamentorum veterum vre, quibus addes firmum bubulum de Maio menfe arefadum , & tritum. De h s mixtis puluerem m~ 1 fperge vlccri,& lanuguinem typhar fuper infperge. Oleum ouorum Arnoldus aduerlus fi- flulas ,& vkera melancolia plurimum commendat. Medici, inquitPlmius , liquida refi- na raro vtuntur, &?5’n ouo fere e larice, propter tuflim , vlceraq; vifcerum. Eadem ratione funt, qui etiam catapotia ex ouo forbili dcglutianr, quod ita facile, ccmmodtq; dtuoren- tur.Sed hie ouum nihil aliud confert : ad tuffim vero vlceiaq; vifcerum ipfam quoque psr fe nonnihil muat. Auicennaoua laudat ad apoftemata circa anum, & pedinem, fupponit autem cum licio infufoin eis, & oleo rofarum: Etalias emplaftris apoftemata prohibenti- bus oua mifcet: item clyfteribus propter vlcera, & apoftemata} & eryfipelata eifdem vtili- terillinuntur cum oleo. Curverooua eiufmodi remedijspermifceantur docet tn Petrus 10 Aponenfts dum ait:Oua confrada contufa fuper tumores apoftematum , prohibent ea au- geri.^ oleum rofaru cum oui vitello, & exiguo crocoquemuisabfcdfum purulemuauthor rnftar impolitum cum oui vitello, & exiguo croco quemuis abfcdfum purulentum author eft aperire. In libro quodam manuferipto Ornithologus reperilfefefe memorat pellicu- lam e ventriculo Capi tritam fiftulis prius mortificatis vtilirer infpergi.Albuminisoui in__» vulneribus glutinandis vfum efle cum nemo non nefeiae , ha-que nec ego hic repetere ve- lim, illudtantummodo obiter addens, albumen ad purganda vulnera ,& conftringenda.^ qua? laxa funtprodelfe. In omnibus quoque fanguinis eruptionibus cinis putaminisoui in vino potus, tradente Plinio, confert. Cicatrices foedas a vulneribus relida,aliartimq; noxarum cutis veftigia em edat frequenti illitu liquor chy micis inftr umentis ab albumine ouorurn AdfcabiS. h3.Eyp.77 Tannia. Ad elephi tialim. Ad furun- culos, i hb. % . k/‘26.e.l5- Uib* $o. Ad ofia frada. Ad endne» has. Ad vicem humida in capite» Ad fiftulas- Ad apofte» mata ani. m In probo Ad vulne- ra giutinS- da. Ad fangni» nis emptio ni. 288 Vlyfsis AIdrouandi Ad lendes. ouorum deftillatus. In eodem fere cafii otiorum oleum commendatur quibufdam. S£ lea* des caput infertent,tnmouo Gallinaceo caput illinito, poftea aqua, vel fucco herbsecycla- Ad alope» minis iauato: hocpa&olendens necati -vitra norirenafcentur. Plinius fimum Gallinarum ciam Ad capillo rum gene- rationem. Ad oculo- rum debi* litat em. ftc. loc. Ad fluxio- nes oculo- rum. recens illitum alopecias celeriter curare fcribit. Marceliusid cum vtroqs oleo (non expli- cat quibufnam)ob eandem caufam permifcet. Kiranides, &Rafes cum aceto imponunt: hic vero locu prius fricari vult cu panno, & ca:pc, donec rubeat. Capillosregigucre oleum cx ouis experientia plurima comprobatum eft.Ex felle Gallinaceo optimum fit collyrium contra oculorum debilitate. Acuit enim vifum, & valet ad maculas eomnd e. Valentius id praeflabicjficum fueco chelidonia: herba:, & meile oculis illi natur. Ad dolores oculorum, &t&cu lana fuccida fronti imponi. Idem quoq; apud Plinium legas, qui ita habet: Lana habent & cum ouis foetet at em firnul fronti impofita contra epiphoras» Non opus ejl eas in hoc qua: ex i£lu illat u partiu, vel aliter oboriuntur, toto ouo crudo vtituniie circa pebrarum. COrpora neruofa, vt cubiru, tendines digitorum,vel articulos in manibus, pedibufq; .p Ali- bi vero priuatirn contra oculorum plegmonas laccu ouo, & rofaceo approbat. Verum ocu- jo los in primisrefiigerat,& confortat liquorexouotum albumine chymicis inftrumentis dertillatus, & vtiliter mifcetur collyrijs alijfq, oculoru remedijs. Galenus ad lippitudines etiam candido oui vtitur,&ante ipfum Plinius: Contra lippitudinesfim<\mioix aliudreme* dium e fi infantibus , candido fcilicet per feinfufo oculis , butyro admixto recenti. Suffufionibus oculoru fel Gallinaccu mederi cum antiqui, tiimrecentiores affirmant:at alij idcum mel-f le, & fucco focniculi commendant: alij loco foeniculi fucco ruta?, vel eufragia:,vel chelido» nij, vel verbenas vtuntur : & q Galenus medicamento cuidam liquido ad oculos fuffufos, alios Galli fel, alios aliud adleeiifefcnbit, Ec ralibi adfuffufionehoc admirabile elfe ait, & illido Ad epi po ras. p Lio. ic. Ad pheg- monas o- culorum. Ad lippitu dines. Ad iuffu-* fiones. q hb. 4. de cop. ftc. h . Ornithologi* Lib. XIV. z8p silico vifum tdftitucre. Muris fanguinems& Galli fel, & muliebre lac sequis ponderibus mi- fce? & bene fubadis vtere.Probacum eft enim & magnifice profuic.Lulciofis, /'Plinio tefte, fimum quoqs Gallinaceoru rubiu duntaxat illinenda monftrant. Alq ftereus albi Galli cum meile» & aceto oculis inie&u eorum lachrimas fidere volunt. Archigenes > referente t Gale- no, ad cruentos, & fugillatos oculos candidu oui inftillatu prodeffe afterit5atqj amplius pu- ra lana exceptu & fuperne impofitu.Et# rurfus,eode tefte, fugil lata in oculis oui vitellus im- politus difeutit. Sunt qui melmifceant. Et rurfus: ad ha2malopes,& hypofphagmataftd eft, cruentos, & fugillatos oculos, ftatim a principio tu ad inflammatione, tum ad dolorem com- pefcendum prodeft ouiafiiluteumcfi vino impofitum.Marcellus fellis Gallinacei, vel Vul- turini,quodlongemagis prodeffeputat/ferupuium, & mellis optimi vnciam benetrita con- jungi iubet, atq;in pyxide cuprea haberi, & opportune ad inungendum vti-.hoc nihil poten- tius caliginem reuelare.Serenus vero in ftmpiici lympha macerat:aitenim: Fel quoque de Gallo mollitum fimplice lympha Exacuit puros dempta caligine vifus. In eodefelle, lix Plinio fide adhibemus, alligato vis eft adargema ,&ad albugines ex aqua diluto:it£ ad fuffufiones oculoru, maxime cadidi Galiinaceifice alibi fimo fimilCm fere vim afcribit,dum ait: Fimum Gallinae eu duntaxat candidu oleo in veterescor neifqipyxidtbus adfer- uant ad pupillarum albugines. Sanguinis Galli p: «terta ad oculoru vitia vfus eft,qu ado, tefte Conftantino, eorum leucomata, & cicatrices cu aqua inun&us fanat. Sed Marcellus ad leu- 20comata,& hypophyfes Galli Gallinacei fel maxime albi ex aqua dilutu , & in vndtione adhi bitum laudat, & acie oculoru confirmare teftatur.Et alibi fimu Galhnaceu ctioleo veteri te- nuiffime tritu, & adpofitu leucomata, & hypophyfes curare.Eqy Galenus oculoru vlcera,&: albugines felle Galli inungi iubet. Sanguine tam e contra oculoru vitia infigni vi pollere do- cemur.Valerij Apri exemplo, cui fanguinis Gailmacei beneficio vifus quonda reftitutus di- citur:vti pr^ ceteris ex tabella marmorea Rorn^ in Aefculapij teplo in infula Tiberina inue- ia, & vfqsad hanc tiie referente Hieronymo Mercuriali medicorum noftri^ui celeberrimo, apudMaphaeosconferuata intelligere licet, in qua inter alia Gr^ce leguntur3qu^latinafada ficfonant:Valerio Apro,militic£Cooraculu reddidit Deus, veniret, & acciperet fanguinem exGalloalbo admifc£smel,& collyriu coficeret,& tribus diebus vteretur fupra ocuiostS: |Ovidit,& venit, & gratias egit publice Deo. Pliniuscumfimu ruftuGallinaceu lufciofis illini dixilfet,mox eu a fubdic. Laudat & Gallina felfed pracipue adipem contra puflulas in pupillis. Verum haud minor e nobis hae alites in aurium afifedtibus vtilitatS praeftat, idq; adipe fuo po- tiffimum, fi,tefte a Galeno, ex aqua recipiatur in vsu. Quinimo Marceilus liqucfa&fi , & te- pide inftillatu quodlibet auriu vitu fanare teftatur. Alibi etia Galenus adipe Gallinaceum ite& Anferinum plurimum prodeffe aic,fi aqua a uditeriu meatu intrauerit, mediocriter ca- liduinfufura. Si purulentas fuerint aures Plinius Gallinas adipe calidum infundi vtilicer exi- ftimat.Sunt qui eundem adip£ inftillatum tepidum aduerfus difficultate auditus laudent.A- polloniusapud^GalenuCvti etia Rafis) dolentibus auribus inftillari liquefactum iubet. Quo loco Galenus: Gallinaceus , inquit, & Anferinus adeps, fiquide euacuatu corpus inuenerint , & io humore qui infamatam affetfione excitat non amplius influente duabus rationibus tu mitigan di, tum curandi profuerint. Si vero inffuente adhuc caufa adhibeantur , djfectiom quide nihil au - xi\i at ur, Uniunt tam e doloris accejjtone, /tue Jymptoma,quemadmodu ettafl ob humor ii acredine mordacitas contingat . Kiranides adipem Galli liqucfa&um cum nardo ad dolores aurium etiamcommendat, & contra neruorum paffiones. Sed vt obiter aliquid de huius adipis qualitatedicamustfcire licet medium effe inter Anferinum ,&fuillum, vt feriptum reli- quite Galenus: ait autem Anferinum, ex his valentiorem efte,fed fubftitui aliquando Gal- linaceum , Anferinum , fuillum , caprinum adipem ,quemuis in alterius abfentis vicem: Gallinaceum tamen calidiorem, & ficciorem , quam fuum., & teneriorem ,& minimum— » terreftremftdq; magis etia fi e Gallinis fyluefti ibus fuerit, & tenuitatisrationcprofundiiis 50penetrare. Eiufmodi adipes quomodo debeant curari, & reponi, docetur in vulgatis Ni- colai Prsepofiti codicibus, his fere verbis : Animalium recens manatorum adipes diligen- ter purga a pelliculis, & ollse noua?figulin« impone, quse non fupra dimidium impleatur: hanc copertam in aliud vas calidiffimum( vel aqua feruida plenum, fecundum alios) impo- ne,& fubinde quod liquatum fuerit , in aliud vas infunde , donec nihil amplius liquetur , & colatum in loco frigido repone.Suntqui repofiturimodicu falis dijciant.Pr£ter vero adipe, Gallinaceus alia quoq, fubminiftrat, quibus auribus medearis.Nam Auiccnna apoftema in aure calidum oui vitellum curare refert :fin abfceffus dolorem vehementem efficiant, B b oleum Adlufdo* fos. Ci. 29. e. 6. Adlachry mas flften das. t De ( omp, me.ftc. loc » U lib. 5. de comp. mtd. fec loc. c.i. Ad caligi- nem» xf. 19. c.6. Ad albugi nes. Adcicatri ces. y i.Ett. 49* Talerio A pro vt vi- fus reftitu tus. zl. 7» Gym • na fi. c.I» Ad aurifi vitia. a i.£«.c.6» Ad purulg tas aures, b De comp* Jec.loc . AdipisGat linacei t€- peries , <5e vis. cu.de fimp* & de cop. tns.fec.loc . Adipes vt feruenmr. Ad apofte mata 1 au- re. 4 De tmp* Jte.ioco Vlyfsis Aldrouandi Adlinguae afperitate. Ad d, olo- res dentifi. fj.-Ew.igy Ad dolo- res gmgi — warum. Ad labio - ru riiriiS* Ad tumo- re mamil- larum. Ad ton (Il- larum ' n - fia macio-- nes. g 2. Em. J J. h De cowp,' fccdo:, Adanifu. pturas. Ad dolo-, re matri- cis. Ad vlcera. vuluas. Adarthri- dem. Ad poda* gram. < Ad vlcera pedum. Ad clauos {pedum. Ad potu venenu 290 oleum ouoruftatimfedabit,eoruq3concod;ione promouebitjCofq; aperiet.Atq^Galenus auriu dolores oui candido leniri alleric :5c rurfustaddolore auris ex inflamatione obortum* mifceri ait opiu muliebri ladi, & oui candido , qua? ipfa et per fe aurium inflammationibus profuiffe tefiatur.Et rqrfus; Ad aurium nocumetaex aqua,\\\Qpf\x.-ioui aquato^modo eode,quo i» oculor h infldmationibus vti ijjfo cofuenimusprap arato vritor. Item pell is interior e ventricu* Io Galli Gallinacei arefada,tricaq>ex vino^adiedo paululo opij, medicamen auribus vtililfi* mu£adr,quodcalefad;u infufum iuppuradone earu expurgat, &fanat.Idce Plinius attefta- tur,inqiiiens:VecrisGallinaccoru;mebrana,qua?abijci folet,inuetcrata>& in vino trita3aur rifius purulentis calida infunditur.Si lingua afperior reddica fuerit, adipe Gallinae inungere x poteris, na is afperitatibus. egregie medetur. Dentiu dolores m oleum ex ouis illitu cu. pinguedine Anferis/Galenus vero ad eunde dolorem ouorum putamina,fepiam,& oleum iubet mifcedj&coquiidQnectertiaparsrelinquatur^&cepidumorecontineri.Mirumquod ttadit Plinius de fedando dentium dolore:^^/*, inquit, Gallinarum pariete feruatdsfishi- ■ la faluatdaffo dente , vel gingiva fiarificata , proieftof ojjiculo ttatim dolore abire tradut. AI i- bi ec vbi cinerem putaminis in vino potufanguinis eruptionibus mederi clixiflet , mox ad- ditfic fieri & detifricum: Dentifricii , inquit, 4 (lat cinis ex ouis, fed non/ine vinos. Atqui Pli- nius in verbis ia recitatis fcribens,yfc ft&dentifriciuymtdligetc videtur, non quafiid quoq} cum vino fiat,vtmedicamentu proxime ab eo memoratu in vino bibenducontra fanguinis eruptionesjed vfio fimilicer putimine}i&abfqj membrana, vt. de proximo remedio dixerat jc Si dentientium puerorum gingi nas doleant.Aegi, neca adipe GallinaecOru molliendas eoa- fu!it.K.iranidesvcerebro Gallinarii, puerorum gingiuas perf icari vu.lc.vt dentes eorum abfq;, dolore nafcantur.Labioru rimas, ii Marcello^. Plinio credimus, adeps Gallinaceus, vel An- ferinus impolitus egregie curat. Alias vero vterqunembranam putaminis detradaouo litae crudo, fiue decocfoad eadem mala praedica nt.E.t Nicolaus Myrepfus mirabiieiadecuram promittit. Tumorem mamilla' repelles agitato, ouo cu vino quinquies copiofi.ore,eo liquo- re madefactu linteu imponensiQrnithologus ex libro Germanico manufcripto* Ad tonfil- larum inflammationes, & anginas^ Galen as iulculo Gallinae hoediae vticur.Ec rurfus/^ ali. bi ex. Archigene dclcnbens fomentum, cuius vapor intra os recipiendus efl, ad gurguliones inflamacos,& ton{\[hs:Origanum,\ne\w'n, & fyjfepu cum fu (fidenti aceto diligenter in olla fer- 3 ue facito obturata: operculum autem circa medi fi habeat foramen. Deinde arundinem ad forame operculi , ac os agri adaptatote fomentum admittit o.Si vero os a fervore arundinis comburatur , ouu v acuti vtrinq ; perforatum agri in ore contineant , rfr per ipfum arundo inferatur. Kira nides ouu. crudum ad ani rupturas adbibet ad inflammationes eiufdem coroendat , fed Diofcori- des, & Plinius, ,.etfidiucrfimode, o.u,or um luteis.vtuntur. Illeemm;adinflamationes,&con- dylo.mata Cedis vitellum oui cum meliloto vtile efle ait : hic vero generacim loquens : Sedis vitijs , i n q uic, vtilia f mt ouorit lutea indurata igniput calore quofjrofnt. Adeps Gallinaceus recens laudatur a Rale,& Diofcoride ad dolor cmatrici.sr&: in eiufdem apoftemateinflar em plaftri imponitur. Vult aut Diofcorides.vtrecens fit,& li.nefalecoditus.iV^ /i/f, inquit, /'»- ueteratns,& qui teporis fpatio acrimonia concepit , vulua tnimicus esi. Auiceoa ad vlcera. vul- 4* uaifalubre palfariu ait fieriexalbumine cu oleo ex alcanna. Mirabile remediu in arthritide a muliere quada,& adhibetur in quouis loco,vbiiundur£ exeunt(forte exiftunt)Gallina be- ne habita quadrima? abfinthio referta coquatur in tribus fit u lis, a quae. ad duaru parem con- fumptionem. Bine aeger foueatur, vaporetur, fiat fluffa, bis quotidie donec liberetur, frica- do femper ad inferiora. Legitur in additionibus ad pra&icam Varignan^Podagras plunmu iuuarc fimum recens appoiitu Marcellus, & Plinius volunt. Kiramdes hepar Gaiiioa? tritum, &cnm hordei fanna,& aqua emplaftri modo im politu eifdem prodeilefcribic. A.etius oua Galliniequatuot catrato cuidam adijcic podagrico. Pedu vlcera Gallinacei , vel Columbini fimi cinis ex oleoimpofitus fanat, tefie Marcello, fed Plinius paulo zlimiDimi Gallinacei, in? quit, cinis pedum exulcerationes fanattColumbinifimicinis ex oleo.Mibi enafimuGaiUnacefi 5« cu oleo,& nitro clauos pedu fanare dixit.Atqj iflarc ta de internorum, quam externorucor- poris humani affeduh, qui ab harum auiu panibus, excretis,&ouis remedia habentj cura- tionedicla funto ; videamus modo. an nihil aliud praeter lam dida medicis Gallinacea^ iflaec familia pracllet , quod facere eam videbimus, fi diligentius cum veterum, tum re- centiorum Icripta , reuolamus . Illis itaque io primis Aetius pulli Gallinacei pinguis ius abforbendum dari iubet poftquam vomuerint , qui tox-icum bibere. Quinimo obfcurus I quidam hoc annotatum fefe repeiifle ait in margine codrcis cuiuldaSerapionis iuxta caput de vrina j fi oui albumen cum vitello ponatur in matula alicuius, quem veneno infedueffc fufpicio Ornithologi* Lib.XiV. 2£>t /ufpicio e diJiisra aliquot horas locus veneni in hepate demonftrabitur.Na ft id in venis fue ■ rit vitra gibba hepatis, aut in vijVvrinalibus, ouu nigrefcet,& foetebit: fin circa cocaua he- patis, vtin orbo (colp, vel alterius inteftininoir.e-legendu apparet) ouurugas, & coloieci- trinu contrahet abfqsfoetote.Diofcorides inter aconiti remedia enumerat oua inoleu eua- cuatadta vt totu hoc cvi muna mifceatur,& forbeatur tepidu. Ide et vti& Nicadei Gallinp pinguis carre e pectore coda, vel iufculu inde potu contra dorycniu emedio effe feribunt. Lathyridis grana. ftomacu laedunt) itaq; tcfte Plinio, inuentu eft, vt cu pifce,.aut iure Galli- naceifuineretur.Fungoru efus hominibus fa?pc peftilens vifus eft,& lethalis. Aduerfus hoc so ftercus Gallinaccfr ta interne, qua externe vtiliter in vsu admittitur.Vnde dicebat Diofco rides, Gallinaceu fimupriuatim cotra fungor» venena bibi exaceto,aut vino.Eaiis ex oxi- mellim himiru vt vomitus>fubfequatur:quodRafisa/Galenomutuatus videri poteft^Cum niedicu quenda, inquit, in Myfia Gallinaceo vtete ftercorecofpcxiftein cis, qui ab efufugo rufuifocabatur ,&ipfe quoq; fum vfus in quibufda vrbe inhabitantibus , qui & ipfi fungos efitauerat > ipfum videlicet ad leuor e cotritu tribus, quatuorueoxycrati aut oximelhtvs in- fparges cyathis, & pala adiuti fu n t idqjceleriter.Na qui praefocabatur paulo poft vomebat picuitosu humore omnino craffiffimfi,&exindje plane liberati sutfyraptomate. Aetius veto aduerfus eofde noxiosfungos ^Philagrius, inquit -^Gallinacea ftercus albu exhibet ,ex pofca, aut aceto mulfo. Huius enim manifeftu habemus experimentum, quod ad fungor u ftragulationes 20 auxilietur. Sed loge ante Aetiu Plinius cadu fimu in hylfopo decodu,aut mulfo fungorum, boletorumq; venena aftringere dixit keTiofl-amationes ,ac ftrangulationes , quod miremur (inquit)c&fi'al-iudanima|fguftauerit,id fin u, torminibus, & ioflamationibusaffioatur.Qua vero qu atitate eiufmodi ftercus in tali c aiu exhiberi debeat, docet obiter dodlifs,^ Guiliel- musRondoletius , du aic. Stercus Gallinarnaduerftis fungosprcefcnbitur a drachma vna ad drachmasduas.Diofcoridcsit6contrafungi>s Gallinaruouacu polea pota conferre ait;ad- dita ariftolochias drachma Si quisa.cane rabido morfus fu, ftercora Gallinarii cibo permix- ta rabie imminente prohibere creduntur, quod ex Plinio t afcriptueft,qui alibi ita*.fcribit: Rabies canit Sirio ar dente homini peflifera, quapropter obuid itur per triginta eos dies Gallina - ceo maxime fimo mixto abis, aut ftprauenerit morbus , veratro . Ideet,vti & Kiranides cr iit ani ^oGalli' contrita efficaciter imponi aiunt. Aetius vero ad felis morsuGalii ftercus liquidu cum adipe Gallinaceo fubigi iubet,atqj imponi. Ad ferpentiu,alioruqj viruleutoru animantium morfus non ipfeaues tantum per fe calida? ad affedtu loeu impolita? profunt, fed partes etia aliquot. Aetius ad viper^morfum primo affe&a partem facrific lt.aut Gallina diffecar,^ in=> terne adhuc calentem morfuiimponit, atqj illud frequenter repent. Paulus Gallinarii pul- los eodem modo diffecatifed vterqj.vt vidau , id a vetuftioribus medicis, ac in primus Dio- fcoride mutuamus eft,qui ita habet: Diffttta Gallina-,®* adhuc calentes appoftta f ruentium mor ~ fbus auxiliatur, fed identide alias fufeere oportet. Et alibi : Bifidi i Gallinarii pulli , cum ma- xime tepent per cujfo loco applicantur .Miru vero quod fcnbit G a lcnus, Gallina; carnes nouiter occifas ita>vtdiximus,morlibus impolitas omnibus venenofis obfifiere, atqj curare pr^-tcr |cvnius afpidis morfum. Contra fentire videtur Plinius, inquicnsiCimicu natura contra ferpen~ tin morfus , & pracipue afpidu valere dicitur 5 ite contra venena omnia, argumenta quod dicunt Gallinas , quo die cimices ederint , nointerfciafpide , carnes quoq-,earu per cu fis plurima prodeffo . Nec dcfunt,quihifcetaquam difeoraia naturali quada pugnacibus vtacurVeiii huius ratio- ne mire facillimu fuerit.Gallinas enim calida natura piredita suc: a< gumeto, quod deuorata, indigne virus conficiant) &aiidiffima quaeq5 femina con(umunr,ite nonnunqua arenas, la- pillofqjingluuieftw deuoratosabfoluunt. Itaque animantis calore adiutus fpiritus, ab ifta pirte impetucapeffens,exilienfqjfecu venenum exigit Obfcurus quidam ita ad huiufmodi virulentos morfus, in viro Gallu, Gallin a vero in femina imponi iubet,& ftatim cor e vino bvbi.Veriim praeterquam «quod eiufmodi opinio anilis eft,ita etiam dodiores ali j e crebrum, Onon cor bibendum exhibent*: ac in primis l Plinius: Cerebellum, inqy\n,GaMinaceu recentibus plagis prode (l: id eft, morfibus ferpeneium : & alibi :Vei lenajerpcnttu domatur Gallinaceorum cerebro m vino poto. Parthi Gallina malunt cerebru plagis imponere , quafi prafl antius. Sed ali- bi etiam no vno>fed varijsmodis adminiffratum cerebrum harum auiufcrpentiu morfibus prodeffe tradit, docet idem m Plinius : Prodefttem^ inquit, Gallinaceum cerebrum recenti- bus plagis ftle viperino in cibo fumptu. T radunt & vlcera traci abilior a fieri., hora.&in alia hora apponatur a!ter,& fic fiat ptotfi dic.Sic vene- nu attrahitur a corde Gaiii,& Gallus fubito moritur. Serenus inter carbuculi remedia iquit Efl qui Gallina perducat flercore corpus* Quafi etia fleretis id ad carbones valeat. Ornithologus nefeio quo authore eiufmodi reme- dia ad morbos defperatos recitat, blanJu alioqui, Si ad experienda facillimu: nempe a?gros intra duos ignes ouoru albuminibus coquaflatis perfiicatos diebus aliquot, femelquotidie reftitutos iri. Non caret quoq; admirationequod Marcellus empiricus memoria’ pmdidit. Ofificulu extremu exala Gallinacea cochleario terebratu, nodilqj feptelicio liga jfnatqda brachio, vel crurieius partis, q 11» inguina habet fufpenium, ijs mirabile temediu exhiberi 21 Praeterea funt qui ad phrenefim Gallu per mediu fidum ndhibeant> & tale leuatQ.entu.inde pro mittant, vt- mfi ita alleuietur a’ger,de eo prorfus adu iit. Lucianus polf rerno author efl, etfinimi u fabulas lapiat, & anilia dtliiarnenta,!oqiflim;uucauda?GaIlinaceoru pennarum. | quae duae fu‘nt,fi quis dextra euulfam fecu ferat, tua nemine confpedui.ti,tu quod lanuisre- feraiis, & furibus quamuis diligerer lignatis omnia domus penetralia patelcanr.Caiterum, vc veternarij fiuc /V-s-oarp/xoi hinc etia aliquod percipiat emolume.ru, placuit hic tanquam pro cpilogo adiungcre aliquot remedia tumentor u quorundam morbis conuenicntta, Equo itaepex p tuita per nares., labor adi, fimu Gallinacea per nares inflabis. Auatolius firohpofo equo oua quaruor in os confringit, curatq;, vt cum putaminibus flmul dcglutiar. Tuflisin equo, inquit 0Tneomneflus,qua.a&ftu.s,aut puluis.excit.auit his remedijs abigitur. Oua quin Jt quecu uis putam inibus in aceto acri cum aduefperafcerecoepcrit}macerabjs.Diluculode- pr< hedes exteriore callu mcabuiffe, lic vt ea profus emollcfc a- tquaiia videri folent,qua? in- teaeftme ponuntur, & praecoci partu Gallinaru eduntur : quoru folliculus tadus non. reni- tes, in vefi(/a? more liquoris capax remanet. Vbi os diduxeris, lingua educ es, integra figfila- tim faucibus impellesifingula auri pigmento conuolues.Sed caput lublimc teneatur, du fin- gula deuorauit.Snbhxc aute foenu gr£eci5aut ptifanrecrcmor meile dilutus ihfudicii/ ^ea tri- duo data vitiu extenuabunt» Hoec ille. Afficiuntur quandoq^enaequi inflatione ibu, 6i ven- to 5 in quo cafu Abfyrtus, & Hierocles fimu Gallinaceu, autColubinu,quantumanusca- pic, in vino dilfoluant cunitro, & mdeclyfterc imjciunt. Si equus, vt fit ahquado pennade- u ra uit, ptimo vratui in vmbilico, deinde in os cius flercus bouis tepidu inferantur, u flit4 phlebotomia. Demuomnia interiora Galimrefanse in os eius immittes, etfi ne ita quiae libe ratur5minue diligenter iplumvex Rufio. Vt vero ferocitate deponat, penna Gallina?, quo vo- lueris modo ei degiutiendapra?ber Emuleus.Equa fi mare.no patitur, Gallinaceo fimotum refina teribinthina. trito naturalia cius liniri iubet Anatolius,eamqsre libidine m ea accede re pollicetur. Boum. languor,. & naufea faepe d i fc utitur, fi integru oiiuGallinactu erudii ie- iunis faucibus inferas, ac poflerodie fpicas vlpici,vel allij cu vino conteras, &c in nanbusirt- fundasiColumclla. Arta6bo,,teftc Rufio, dicit ur,cu neruus pedisantenoris in iumeto,a po- fleriorecrurefvt fit aliquando pra? feflsnarione)!arditur.Hoc malu.firec.ens fit, prima vel fe- cunda die iubfura,& loujs facrificetiiryvt pet facrificationefanguisexeat,pofleaGalIuspef medium fciflus fu per ponatur calidus cu omnibus inteflinis. Pelagonins aduerfus tuflfim iu-5® meti c faucibus, veigutture prou.eniente madlatae reces Gallina? ventre vnacu flercorein- uokm ubet meile, Si jumento in fauces. immitti adbuc calen.te.Sunt qui ad vicera immento- ru vtatur fimo Gallinaceo arido trito cribratoq; infpergentes mane ,& vefperi fuccum fam- bucs immittentes per dies aliquot,vbi vicera primu albuerinc vino, in quo lambucifoliade- coda fint cu modico fale.Si hordeo malo, aut nimio iumen tu luditur, remediu eft pellicula c verre Galli ficcata fumo, deterere, additifq;o61ofcrupulis piperis, & quatuor cochlearibus mellis, & vncia pollinis ex thure,cu fi xtario vini veteris teprfado per osdarc.VcgetiusChi ron Ccraurus pro remedio malidis , (iue pefliletia? iumetoi u prsccipit catulu Edate viuu in aqua Orniciiologkc Lib. XIV. 293 aqua feruentimiflfum, acdepilatum, ita decoqui, vtofla feparenturacatnc3quibus diligen- ter ablatis, eius caro cu aqua, m qua deco&a fuerit, liquamine optimo, vino veteri,& oleo, & pipere, cum meile condita vfq; ad (extarium debere feruari, ac fingulis animalibus bs- nascotylas tepcfa&as , donec ad f annatem pmiemant , & diebus fingulis dari per fauces. Vegetius quoq; de Gallo Gallinaceo albo eadem , qua? de catulo obferuanda dcrrlonftrat. N O C V M E N T A. 0 /E L I V S Aurelianus author efl; ,quendam aGallopugnantem leuiter tafum itu 5 rabiem venifle:tanquam pugnans Gallus, dum ira percitus eft, etiam furiat. Sunt qui putent , oua diutiffime elixa ,& indurata immodice homini venenum fieri. Multis tamen ea placere video . Num autem venenum fiant, ignoro ebene tamen noui plurimum negocij ftomacho faceflcre. A prasfcpibus equorum remouebunturaues domc- fti££,atq,- altiles, quae eas propter reliquias pabuli fedtari folent,& in his non folum pin- nulas excutiunt, fed etiam flercora deijciunt : atq; illae cum gutturis hrec cum alui pericu- lo ab equis deglutiuntur. De fimo Gallinaceo a bobus , aut equis deuorato , & remedijs contra eum, plura in quadrupedum illarum hiflcrijsDeo dante, fcribemus* Illud tantum- modo iam dicentes, Hieroclem equo aduerfus huc fimum deuoratum docere auxiliari aoipfum fimum Gallinae album , & folidum , quem conteri iubet cum drachma fcui , & ciiil duobtrS polentae choenicibus, vinoq; nigro aullero in malfas redigi, & equo edendas dari. Oteriim paulo anteetiamex Plinio diximus aduerfus fungorum, boletorumq; venena dari item ad inflationes, & ftrangulationes, cum fi id animal aliud gullauerir, torminibus, 6 inflationibus afficiatur ; quomodo itaq; equum iuuabit, fi prius noxam induxit ? VSVS IN CIBO. GALLINACEVM genus in cibi vfi.m cedere quis ignorat ? Hoc pencvncin repentino, ac inopinato amicorum hofpitumue aduentu iUifamur, huic cnisio menfie lauta?» mediocri, tenuifqjTpicndo em acceptum referre debemus. Si lau- tam ncceflitas poftulat, carnes hinc habetis lauda tilfimas,eafq5 cum elixas, tum affaspra?- terea oua reliquarum auium ouis praeflantiora , qua? vana etiam tibi proflabunt fercula-: Si mediocrem, vt in diebus , quibus carnium efus legcfacra efl mcerduflus , fola oua tibi fuffecerint : fin tenuem, &a?gi is conueniemem , vnde quofo tutior , iucundiorqj virtus queat, quam hinc peti ? Quare merito iure apud Columellam, & alios, qui de ambus ex profeffo fcripferunt , Gallinaceum genus principem femper locum obtinet. Vnde etiam a. Horatij commentatores, vbi ita canit : Acoipe , qua ratione queat ditefeere Turdus , Siue aliud priuum dabitur tibi . •priuum exponunt non folum pi rnatu quid,& propi ifi, fed peculiare, & raru quid ex auium genere, quales, inquiunt, apud veterexerant Gallinae, & Turdi, qu:bus(curd>s) alibi et nil melius efle dixit idem poeta. Lampridius in Alexandri Seuericonuiinjs tradit fnfle Gal- linas, &oua, fed feftis diebus adhibudfe ec Anfere imaioribus verdfeftis Ph ali anum, ita vt aliqn & duo ponerentur , additis Gallinaceis duobus : Et alibi ec«a Heliogabalum vua die non n ifi dePhafianistm edifle refert , alia die de pullis. Hinc iam clarum efl Scperduilfi- mos Imperatores harum auiu efu deledatos, fed Gallinas tantum, aut pullos efitafle: Galli enim, & maxime qui admodum falaces funt, proli magis, quam gulae referuantur. Sin vt 1 6 Galli tenelli adhuc funt, nempe pullaflri, eorum caro inter volucrurn carnes, qua mediam quanda extenuandi, &craffefaciendi natura proflant, connumeranda efl, a Galeno tanto- &pere pr^dicatas.Facile enim concoquitur. laudabilefanguinem generat, appennam conci- liat, quibufcunq; temperatn6cis conuenit,pr£cipue h moderate pingues fuerint, & nodum coie; int, aut cucuriecint. Coeuntes enim,& canentes iam ficcefcere incipiut,exacuiturq$, fice it a te ea calor, ac fit illorum quamprimum dura, fibrolaqj cafo,vfqj co vt falfugioeu fa- porem elixatione reddant pro vetuftate maiorem femper , etiam leniendae alno efficacem* Quare ant^ idtempusad caftrationem deucniendum erit :alioej_ui procul dubio praefe- rendae pulaftro , vtpote frigidioris temperamenti : ac idcirco pulbftris maribus in febrici- tantibus praelatae : in reliquis alimentum idem boni , laudatique fueei non excremcntij, non morantis diu in progrclfu, defcenfuque in inteflina : alimentum tamen exhibent, nec Bb 3 .multum, Galli pu- gnantisra* bies. Ouoru du roru mali, tia. Gallin^car a prafepi* bus pellem do.. Contra fi- mum de» uoracum. QuS vti li- tarem Gal- linaceu ge- nus in ci- bis preflet a Sat* egi. f, Alexandri Stucri co- um a. Gallorum efu qs !am. detur. Galli qua. do caftraa tur. Pullaflra- rtimlaus. Vlyfsis Aldrouaodi b/.xo*c«5o Vt tenere* fcac. Multos tynam par fera in G*1 Sinis cele- brare. Pertinax Imp curlfi bos Galli- naceos a« micis mi- ferit. Glib.iq.. Criflarom co&io g & e fu. Teftes. d lib, 3, de ahihsnU 2P4 xnultUitiec duraturu muhfi quippe ex tenui Sanguine e5ftat,ac fluxili,Iabiliq,,vt & citb in- de abire poffit,damneturq;praeterea podagricis, vc alia, quae fluxilis fanguinis generatione facile affe&is, ideoqjimbecillioribus partibus incurrut, vel mixta, vel atcra&a. Sut qui ad mefg vsu,& pro febricatibus Gallinas caftratas pullaftris cu maribus, tu feminis praeferant. Apud nosGailinas caflrare infoles eft.Gallo vefci, maxime prouede ^tatis dedecus,etfi ru~ Ilicis vfurpatu, vtpote ingrato nobiliu palatis 3 na, vt ait BaptiftaFiera medicus, ac Poeta. Prandia, fi dederit , Veneris documenta proterunt Nefciat : hinc fi cc a eli, & male grata care • Sit puer, aut Cybeli poenas pro nomine falfe I & Pendat , editurqj maxime leuiteraifum cu pau- co fale. Acuit autem priuatim intelled-unu Laudat eiufmodi cerebella Baptifla Fiera me- dicus, ac poeta, fed adiedo pipere humidita-tem obtundendam : ait aurem: (faadrupedum pr a flant oculi , cerebella vo lucrum’, V da tamen nimium, m piper addis erant» lecinora harum auium inter omnia edulia Cardanus celebrat. Rafis vero ex e Galeno inter hepata primatum Anferino tribuit, idqs quia humidius,& teneris, ita etiam faporefuauius 0 elfe ait, fecundam vero laudemGal linaceo afcribit.Eft taraen,& hoc humidum qudd idem Fiera hoc carmine docet, inquiens. Colla iecurq-, calent, fed colla fluentibus h ument > C allinat An fer, Anas mollius hepar habent. Id fuper prunas affatu lab£tes vires breui reparata jfuperbibito pauco vino albo.Vctriculus fi concoquatur vberrirae nutrit, tefte/6alcno,ac inter omnes Gallinae, & Anferis preftan* tiffimus ei cenfetur: Se 3 libi, fi bene memini, ita habet: V entriculi in cibo laudantur, pr a inte « (linis J>r* fer tim altilia Gallinarum , magi fi], et Anfrum : fani enim perquam fttaues c at erum crajft , duriq; eoq3 ad coquenda difficiles 3 fed quibus femel collis mulla alimeti infit. Et V ilia- nouanus nullos animaliu ventriculos in cibo laudari aflerie, pi ster vetriculos Gallinarum, iQ Anfertb&Gruis .Inteftina ct priuatim cfi alijs qmbufda rebus inco&a edebant, ca gigleria, teftcHermolaojVocatjalijgigeria legunt.Interreliquaspartesteftesmaximecomendatur, Galeno maxime, ac omnibus medicis, potiffimu fi Galli lade nutriti efict.Hi enim coco&u facillimi funt,& ampliflirni. Cuius rei metione facit^ Alexader Aphrodifiefis.Vropigium GallortbGallinarfi, & Caponu cibum militare eflfe Galli exiftimant.Veteranosenim mili- tes vropygioru voratores appeliaut:Cercum aut eft altilium, & praepinguium gulae mirifice placere:& luxuriofis vulgoexbiberi per iocu foler. Sanguis item Gallinaru no eftinferior fanguine fuum,fed multo peior leporino J£rant £ Galeni tempore, qui eum cderent.Noflri dum Gallinas occidunt, eas ex pedibus fufpendunt,vt fimul colledus ad loeu affedum fan- ouis co^lobetur, &poftea in cibum cedat. Ex capitibus,&interrancis Caponum, & Galii- 3©narum Platioa eiufmodi deferibit patinatmGallinaru, atqj auium iecufcula, pulmones, pe- des, capita, & colla bene lauabis.Lota,&: elixa in patina fine iureurasferes. Indes anethum, mentham, petrofelinum,infpeigcfqjpiper,iut cinnamomum, ac ftatim conuiuis appones». Iufcula deniq; haiu autu no ingrata funt. Quinimo apud Aegyptias mulieres ius pingium Gallinaru nigrarum arte pinguefadarum in tamiliariffimovfu efie legimus ita balneis, vt fe pinguefaciac.Etenimipfumtotu ex vncia Gallina confedri vnaquaeq; mulier potat,totaq. Gallina in balneo deuorat. Ahas acapiut Gallina nigraprobe pingue, accarnosa, in cuius ventre inijciuntauellanarucontufarum,amygdalaru dulcium, piftachiorum,pinearu?pifo- tum ana drachmas tres:qua hoc pa&o parata in aqua decoquunt, i pCa m.qs per coda vnica die inbalneo mulier vnica totadcpafatur,eiufq;ius, in quo etia Sacrocola ebuliiuit,abfor- 40beat,pluribufq;diebushoc mulier pnguefucieda continuat.Eode fere modo aliam Galli- na deco&a comedunt, & ius eius bibut: fed prius triticis mundi in aqua deco&i libra vnam comededa exhibet, quod cum ipfa comederit, Gallina decapitat, coquit, totamqjin balneo comedit; & totuinfuper ius ebibh.Idem quoq; fa&itant aliae , fed alio modo Gallinam co- quenda pr£parant,Nam,& triticum ad libram femis iu aqua decodu Galling comedendum exhibent, quod vbitotu comederit, decapitatadecoquunt,folamq;comedut,eiufq,ius po- tat illa die,quinquiefq; hoc illae faditare folent. Auchor horu omniu eft i Profper Alpinus. In fu per Antagoras poeta tacmGallinaceu ius fecit, vt Athenaeus fcribat,ire noluiffe in bal- neu,cuaHquadoGallina elixaret,ne puerbabfenteeo^bfarberent iufcuiu.Vt modo de ap- paratu haru auiu cu alijs rebus aliquid dicamus. Apiciu in primis, & Placinafequi placuir. SOSunt certe apparatus vanj£ Apicius cfi conchiclas quafda(fic dida edulia a faba cochide, vtputo)cufjba,&cu pifa dcfcripfiffetraliter, inquit, cochicla fic facies: Pullam lauas.exof ('as, conci dis minuattm cepa coriandra cerebella ener nat a, minis in eundem pullum , liquamine , oleo,& vino ferueat , cu collus fuerit , concidis minutatim ccpa,& coriandra , colas ibi tpfam co- lla no condita, accipies conchiclampro modo .coponis vanhdtindc teres piper, cumina fis ff undis ius de fiuofibi. It? in mortario oaa duo difflues, tepet as, ius de fuo-Jtbi fujf undis ipfa integra di- xa, vel nucleis ador nabis. & lento igni fer uer e facie s,& inferes. Aliterconchicla farfilis,fiue cochila tUS p ullus, vel proccllus : Exojfas pulla a pedore femora eius iunges in porrettufurcu- loaT(i?as,& impensa paras.fi facies alternis pifam lotdicercbdlailueanicas,& cattraueres pE per „ JHcliogaba ius cnftas Galli vora- ti it. Cerebri efus,& co. clio. lecinora. e 2. uph. S7” Ventricu- lus. f lib. de (ib bon.& ma» faeci. Inteftina* Gigleria quid; Teftes. g z. Trob. 73- Vropygiu. Sanguis, h Iit >. ^ . ds eliment. Patina cx eapinbus, & tnterra* ne is. lura. Aegyptia mulieres^ quomodo in balneis fe pingue- faciant. i lib » 2. de. Mcd. *4eg. cap.16. artit? coquen. CtSehida farfiiis. droLianai Uib.6. c.9. PullusPar- thicus» Pallusexy- zomus. Pullus lafc ratus. Pullas cli- xas cu cu- curbitis. GurneotOo caiijs» Pullus Y a- nanus» Ius candi- dum. PullusFro- fonianas. pullus tra» dogalatus. Pullus far- filis. Pullus leu- «gozomus. Ificiu ami- latum. m ub.l . Oxylipatfi quid. 2 96' per, liguflicu origana, <& Zingiber: Liquamen fuffundis , faflo , prirnCi hec fcripfera x.ln iflcia de pullo. Olei floris libra vnafiquaminis qu artanti, piper is fernu- cia. Aiiter de pullo. Piperis grana triginta, &■ vnum conteres,mittis liquaminis optimi calicem , carnai tant undem, aqua XI . mittes, & ad vaporem ignis pones-, I ficta de P au 0 primum locie ha- bent, ita ft frilta fuerint, vt callum vincant fecunda iftcia de phaflanis , tertium de cuniculis , quartum de pullis. Aliter(lficium amylatum). O ficula de pullis expromas, deinde mittis in ca- cabunt porros , anethum f ale m, cum coit a fuerint, addes piper , apij femen deinde or indam ( fore c oryzam cuius, & paulo ante meminerat in fimili Ificio amylato. Sed Humelbergius exHe- fychio orindam interpretatur femen fimile f e fama.’ , & c. ) infufam teres : addes liquameruj, (fr pafumyvel defrutum, omnia rnifces cumificifis inferes . Dfphnofophiftici apud m Athx- 5© na?um Gallus cum oxyliparo apponitur, ycthib; i(dj (sctrida; dera re rdv fvu)v h e%vAtiru- pco rpt/ujua,Tt tfzei>d$.rat; inquit ibi Timocles comicus: Ed autem forte oxyliparum trimma feu condimentum idem, aut hmilc quale iuprti in pullo oryzomo Apicius delcripfitj quod conhcitnr aceto, liquamine, & oleo, q ite lipara, id eff, pinguia funt. Sed Hermolaus, fe- fc inucnilfe ait, oxyliparo. 1 genus ciTeiuris , in quo raia?} & creteri eius narunt pifces maadi foleant. Egregia quaedam condimenta pro pullis codis deferibit Antonius Gainerius ca- piterertaurandoappeticu. Pullus in agrefta. Pullum cum fahta carne decoquito : vbi fe- midotus fuerit grana v ia?3fublatis envedio vinaceis, is? cacabum feruentemitidico:pe- trofdinum* Omithologiae Lib. XI V . 297 n i. 6.c. 16 O Cap. 1 7, Pullus af- fus. cx Oua pni- 6la. Cibarium con rufum trcfwlinfi,&inentbaminu£atim concidito, pjper,&crocuiti puluerem conterito. H^c om- nia in cacabum, vbi pullattra coda fuerit, conjeito, &: patinam ftatim facito. Hoc obfonio nihil falubrius. Admodu enim alit facile concoquitur, ftomacho, cordi, hepau,renibus con- uenic,ac bilem reprimir, ex tfPlacina.EttfmoxiPullusafTusiPullum bene depilatum, exina- nitum,& locti alfabis, Affo, atquin patinamimpofito,antequam .refrigerat, aut fuccum mali medici, auc agrefia cu aqua rofacea,faccaro,ac cinnamomo bene trito infundes conuiuilq, appones. Hoc Bucino nondifplicet,quiacm(acida)fimul ac dulcia appetit, vt bilem repn- mats& corpus abefet. Ide/» alibi praefer ibit quomodo paretur paflillus ex qU3iiis carne ani- P ^,6;Cl 9 domantis curis, vt. vituli, Capi, Gallinae, &flmilium. Epullaftns pa.ttilli.ex libro Germanico I^2^1111 Baltafaris Stendelij,vt citatOr nithologus : PafHllo cofedto puliaftcas rite paratas membris p Tl t s * confradis imponej& pro magnitudine paftilli tria, aut quatlior oua, addito fale,& Zmziber puj]aqrjy 1 fatis abunde.Petaeftatem conuenitetiam vuas palfascorinthiacas addi, vtCaponibus quo- ■ que,& aliquid butyri recentis. Operculum etiam facies quale pro paftillo eCapo prasferibi- tur,& ouis illines: hoi tis duabus coques. Quod fi frigidu habere malis iU.sper foramen fu- perius effundes, & pingui feparato flatu, idem rurfus affundito. Cum pulli in olla operti co- quuntur, velaffantur potius in butyro, affufo etiam vino modico cum fc minaffi,funt,noflri hoc genus codurseftoffare vocant. Germani verdempffen , Istinc forfan forfucacc dixeris, quemadmodum oua pnida, ideftTurfocata Graeci efferunt. Sunt qui vuarum acinos cu pul- 20 }o in olla operta coquant:deindc conterunt exprimunt, & rurfus ad pullu affundunt cu bu- tyro^EtrurfusjPullos rite paratos in ollam inde:vinum>& ius carnium affunde,cum modi- co fale,& aromatici pollinis crocei^quod (i iufculum craflius defideras, fegmenta duo panis albi tofta bullienti juriinijeito, cum ferbuerint,extradis vna cu lecore tritis exprimito fuc- cum colando per aromaticum pollinem, rurfus affundito, & perfecte coqui finito. Sunt qui limonii fegmenta cum pullis ehxant, quse deinde ijs, cum inferuntur, imponunt. Cibarium co nt i; fti m : G a 1 Ii n a m , vel Capone percoquito,aonec carnes bene mollefcant,& in pila pul- pam vna cum oflibus contunde, quod fi parum carnis fuerit, licebit etiam fegmenta albilli» mis panis flmul conterere. Tum vna ciim iure omnia per aeneum vascolatorium exprimes, modicum generofi vini, & croci, aropiacumque quantum fatis videbitur, adijcies,& coques 3©ahquandm cum inferre volueris pane toflu ■fubijcics,in.terdum oua extra teli a m aqua coda impohes.ReUquiasecGallinaru,& Caponfi a menfa, carnes fcilicet cum olfibus aliqui con- tundunt,& ferculum parant jcui nonnulli elixum hepar agninum contufum adijeiunt . Hic cibus ptierpeiiss& ijs qui venam fecuennt,conuemt, ex ante dido Stendelio. In paftilium Gallinacea nex q Platina 3 Criftas pullorum trifariam, iecufcula quadrifariam dimdiros te- fticulos integros relinquito, laridum teflfelatim concidito, nec tunditojduas aut tres vucias vitulini adipis, medullam bubulam, aut vitulina addito. Zinziberis,cmnami,facchari, quan- tum faris eritfttmito. Hxcq; omnia cum cerafis acribus(actdis)ac ficcis ad quadraginta mi» fceto, inditoq^ in paftilium ad id apte ex farina fubadafidum . In furno, aut in foco de- coqui poteft . Semicodum vbi fuerit , duo vitellos ouorum disf ados , modicum croci, & 4e>agrcftaefuperinfundes. Ius Gallinaceum cumaroygdalis.Capetibifelibram amygdalarum, fe.s ouorum vitelos exiguos iecufcuIaGalli.naruni. panis e limilia ad modumduorum ouo- amygdalis rum, eremae ladis, quantum femiobolo emitur, ius Gallinas veteris perfede codum. Tum amygdalas contufas cumiure percolando exprime, & da. Vel pone prius in iurefic parato pullum prius, coctu, & modice fimul efferuere fimto,vt defiufciilum fijt,& modicum cipnar momi cariophyllorumTahfqi.addito.BaltafarStendelius.Ex eodem ius viride pro Gallina, aut pullo. Piretro, famfucho,petrofelino minur.atimdiflfedis vinum affunde, fimul agita.,, faecarium, & aromatis aliquid a dde,& affunde iuri,in quo Galiina coda ett,ncc amplius co- quito, necolor viridis euanefcat.Cond'tura pro Gallinis elixis; Gallina elixam integram, vel in pattes diuifam, bene purgatam in ollam inde, permodicum aquae affande cum pauco 5 5 vi no dulci , & butyri modicum adde , & pollinis aromatici nonnihil de maeere, cinnamo- mo,eariophylhs. Cura diligenter ne diutius ad ignem maneat hoc ferculum , fle enim pror- fus mutile*. Tolles ciim ad .utfum colorem Gallina vergit, & ius mediocre habet. Sidul- ceplacueiit,faccarum perfe, vel cum aromatibus adijeies. Aliud edulium de pullis vel Ca- pis cum pane tofto,&c. ex eodem . Ipfe Germanice vocat Plutztehunerc Pullos, aut Ca- pos affos fruftatim diffedos faccharocum aromatibuscondies , ac vino dulci perfundes, imponefq; Tegmentis e pane albo toflis eodem vino dulci madentibus : fl igidum impones. Condimentum, quo Gallina , vel pullus farcitur. Iccur ,& ventriculum eGillina manu diligenter eximes, ita ne quid frangas. Hxc minutatim concifacum ouo permifee , & ero . ceumco ^ Pa fti Ilus Gallinaceis: q /»{5« c. $ 9 Ius Galli - nacea cu Ius viride.- Conditura pro Galli- nis elixis. Piutztc hu ner. r lil\6. / Salis vfus. Co&io ce- lerrima. Vt pallus faltet in *n nfa. Qui Galli* sireefu ab- iti neat* i.4 ds bell, ^■GalU f /.j.c.ia. a il.dcmofc. Ouorum de&io. Zephyri oua impro bantur. jRecenrio- ve- suftorum dignoti o. Oua quae bona , & qua; mala* Requieta oua quae. Vtferuan- da bua , ne requieta luant. Oua quo* modo co- quentur» 298 Vlyfsis Afdrbuandi *. ceum colore adde, fi placet: addes & olus viride contufum, velvuaspaffas minores, his ini* ; rniffis pollinem aromaticum affundes» & ventte Gallinas religabis, camq; in olla coques eo genere, quod fuffocationem vocant. Ceterum pro Gallina affanda, condimentu hoc in pa* tella mixtu cum ouo fubiges,& in ventrem immites. Idem. Aliqui Gallinam pullam in opti- i mo vino albo decoquUnt,&diffolutamco6lione diutina exprimunt, colantq;ius,&cu cui j vitello ad ignem nufcent.Hac fotbitionc proftratas agrorum vires mirifice reftaurari aiunt. r Athenaeus meminit porcelli dimidia parte affi, & dimidia elixi,fai tiq;Turdis,ac ventricti* ( lis Gallinaceis. Prandia apud Gallos elixas Gailinasaccipiunt,coen^ affatas. Proceres ga- nes brumalibus diebus edendas mbent. Vulgus amenie Februario appellat Februarinas,i$ quibus nullam aliam efcam anteponit. Alij toto anno in cibatu eas apponunt. Verum & in his, vt incesteris animantibus ratio teporis e It h-bela Francifcus Aluarez a Presbytero Ia- no narrat appofitas Gallinas, quarum caro fimul cu offibus pelle exuta erat,& varijs delica- tis aromatibus impleta, & taro artificio icei u concinnatas, vt nullibi ruptura: locus, aut ve- ftigiu appareret. Admonet N colausMaffa vt in omnibus Gallinarii apparatibus modicum quidfalis adhibeatur, quonia ita fapidiores fini, S citius in ventriculum defcend?mc . Illud et obiter admonitu velim nuc£ pullo inrlufam illum 'onge celerius coqui facere, vtCom. Agrippa memoria; prodidk: quod fi veru eft,(poftic aut quifpiam abfquenoxa vlla experiri) egregia fiepe in inopinato amicoru aduentu vtilicate prceftaret. Si vis, vt pullus laltet indi* fcc>:Accipe, inquit Aibertus fVhgnus,argenm viuu,& puluerem calaminth<£,& mitte in am-2fl| pullam vitream figillatam, Scillam pone intra pullum calidum: cum enim argentum vinum incalefcit,mouet fe, & faciet ipfum faltare. Hodie apud Indos quofdam in S,cocotera infu- h religio eft Gallinam , aut quamlibet auem contingere, ne dum guftare:& Britannis olim /TuliusCaffar teftatur, nefas fuiffe leporem, & Gallinam, & Anferem guftare:haec tameale- re animi volupt.mfq* caufa. t Alex, ab Alexandro vero & dijs ea offerre lege vetitum ipfis fuiffe fcribic. Et u Hippocrates eos olim , qui morbo facto laborabant , Galli carnibus ablti- nere iuffos memorat.Sed tempeftiuumodoeftet aliquid de ouis dicere, qua; quot modis ci- bos iuuent, nemini non notu eft adeo,vc alibi Plinius dicat nullum alium cibum effe , quila a?gritudinealat, neq^ oneret, ftmulqs vim potusfalij legunt vi ii vfum ) & cibi habeat.Eligi- mus aureadcibumouaGallinaru potiftimum.Hsec enim quicquid dicantalijjCjeterisomni-j® b-us praeferuntur, maxime fi ea ex Gallo Gallinae conceperint. Nam Zephyria teftc Arifto- I! tele, minus fapium minora funt, ac magis humida. Recentia veteribus plurimum praeftant, quippe optima funt recentifiima, vctuftiftima aute peffima: qua; vero in horum medio funt» ; proportione receffus ab extremis bonitate, vel pra .itate inter fedifferunt.Recentia a vete- ribus dignofcuntur facillime. Recentia plena funt,vetufta vt plurimum ciica partem latio*» rem inanu.Vetuftatis infuper fignum eft manifr ftiffimum,fi dum aperiuntur, vel refringun- to. diffluant, praffertim viullou ont-ra bonitatis, fi apeito ouo vitellus integer manftiit , & 1 10 medio cius gutta rubicunda, velutfanguinea appatuerit.Platina fapidiota putat oua,qug ex Gallinis pinguibus, non macilentis funt nata, A: t xdepaftis criticum, hordeum , milium, panicum, potius quam herbas . Arabes prafferunt oblonga , parua tenuia, vt Tragus citatio Idem oua recenti» in plenilunio ‘Xclufa tanquam prseftantiora ,ciim ad cibum ceu durabi- 1 liora , tum vt Gallinis fupponanrur , colligi iubec.Elluchafim oua probat , qu ; doquecum tefla inaqua coqui dicat*. Namreuera Ornithologi coniedura folidis,firmif- |Oque nititur rationibus. Ego inquit , apud Graecos fci iptoies , reperiri hoc nomen non pii- to. Lexicorum quidem ferptores, qui vocabula, vel Grace , vel Latineexpofuerunr,non ponunt. Videntur autem t%uQ>nei3 fyllaba vltima acuta oua, appellarhqua e teftis fuis ef- fufa coquuntur integra, flue in aquam calidam , vt forbilia , vel mollia coquenda ,fiue ali* ter, vt pnida, vt quidam putant.. Nam fi non integra, fed frada, ruptaq; liquoribus adden- dis coquuntur pnida, non putarim exapheta vocanda. Quod ad vocabuli originem», certi nihil habeo. His feriptis locum Simeoms Sethi inueni, quem alijs errandi occafionem de- dilfe video.Suntaucem verba haec: E&ratJvQvrcL/ diTctrsrvwTa, to& exapheta,qu£ in aqua calida coquuntur.Quod autem intelligat de ijsjquae inaquam calidie tefta fua effunduntur, vel hinc pater, quoniam de alijs iam fupra egerat» & quod haec oua ab alijs etiam, praefertim Arabibus, quos Simeon in mul- tis fequi folet, probantur , & quod Galenus quoque meminit poft pnida , periphraftice no- minans T« tTr^to/uifu. ctvtoQivTcut; Mnctc/v, hoc eft, patellis (calidam fcilicet continentibus ) infundi folita. Infundi autem nifi frada non poffunt. a: Symeon autem cum ca?tera ex Ga- leno mutuatus fit , hanc etiam partem non omiffam ab eo credendum eft. Noftri haec vo- cant in vuaffer gefelr, in vvaffer gesl-agen, fhoc eft in aquam infufa) & vel per fe edendae iOaegHs praefertim afferre folent, vel codis panis fegmentis impofita. In his parandis, inquit Galenus , fimiliter vt in pnidis curandum eft , ne fupramediocrem fubftantiam incraflfen- tur: fed cum ad huc fuccum fuum recinent, vas ab ignefubmouendum. Hadenus ille. Pni- da autem parantur ad hunc modum confperfis, oleo, & garo, & pauco vini ouis ( ita vulga- ris translatio apud^ Galenum habet) vas, quo continentur , cacabo aquam calidam haben- ti inditur, dein igni fubfternitur , donec mediocrem nancifcantur fubftantiam. Quae enim fupra modum craffefcunt , elixis , & aflis fiunt fimilia.- mediocrem vero crafficiem adepta, & melius, quam dura concoquuntur , & alimentum corpori dant prasftantius , fed verbum_j Guoruco» duraqu® melior. Oua in a« qua coda optima funt. ' Ouorfi m ignecodo tum quali tasmala. Ouadifpcf: dute. E£tt /adi /uwayoLp^tgij dlvu 1 Iv^tTrAd/a.se^iffU/uitMTspcoCctrnyvvfAivee,: Sic vertit \crudacu gd* ro,vinoq\ ac oleo fubacl ^.(Albanus irrigata vertit, & diplomata inepte vafa 2mea,teftaceau&) in duplici vafe coquuntur, donec mediocriter condenfentur. AnuStvav vero verbii compofiturrt , permixtionem, quae per toiufiat,prsefertim in humido, vel liquido fignificare videtur. Hac enim vim propofitio dvd in compofitione quandoqjhaber,nam & extra compoficionem vl- j tro citioqj fignificat. Itaqj otia cum oleo, & vino dvctdidiUf/iva. permixta, & agitata vertere U licebit .*ita vt tale fere hoc fercultifuifte videatur, quale apud Germanos Ornithologus ius i quoddam efte tradit, cui vulgo a vino calido nomen; ait tamen denfus efte, neque oua inte- gra permanere, fed frangi, & agitari. Qui itaque exapheta,& pnida eadem putant , toto er» rant coelo, inter quos Hermolaus eft , vir aljoquin nullis non praeferendus , qui deinde dun) j pnida interpretatur, quoe in aquam calidam mittutur^immergunturq^^ garo, &c.hoc quo- que perperamfcripfit ,vt ex Galeni^ Aeginetae verbis iam recitatis facile percipitur. Nec C^lius quoque rem acu tetigit, pnida Galeno vocari exiftimans, quod praefocari videatur» dum certo genere coquuntur, &c. Nam & hic verb idvaJtvew vim non animadumit. Ger- mani, telle Ornithologo, huiufrnodi genus coduroe appellant Verdempffen,hoe c&vt Ger- j manus quidam mihi expofuie, fuffocare, quoniam vafc operto, & incluio intus vapore ve-*< luti fuifocari videatur, quod intus coquitur :vnde etiam inquit, non inepte oua pnida Ger- manice dixeris Verdempffte eyer, hoceft, oua fuifoeata. Nobis, vtopinor,redearfogata dici queant. Quod ad bonitatem ouorumpnidorum attinet, Galenus ea elixis (hepthis» | id eft duris )& aliis meliora e{fe fcripfit. Equidem videntur pnida tanquamin diploma- j te coda, cum fapidion efte, idque condimentorum quoque ratione, tum magis lenire, ac mitigare , quam quas in vafe ftatim igni impolito parantur : nam haec facilius empyreuma aliquod trahunt. Sorbilia oua po & cibi praebeat. Mollia forbilibus plus nutriunt , dura plus mollibus , Diofcoride , Gale- j noque teftibus. Haec idem Galenus, & Simeon Sethi ad nutriendum omnium prajftan- I tiftima elfe volunr, & Celfus tanquam ftomacho apta commendat. Dura ad coquendum— ». funt diftkilia , tarde defeendunt, craftinfque alimentum corpori tribuunt, quinimo vifeofum Gua figani fta vc co- quantur. Brafaaols error» Omithologi# Lib. XIV. 301 vifeosuaIuBc5ftipar,adeo vtBrafauolus referat, monachii quedaFracifcanu,eu in fefto Pa Monach* fehatis fcolleda a fe eiufcemodi oua alba, &rubra ad faturi rate edi(fet,a(hido verre, ve neq; comefis o- cly fteribu s, neqjmedkametis cederet, obijffe. Noftri eiufmodi oua teftis fuis exuut,&in par uis ruor - les aliquot fec at, vt alterius vitelli,ac albuminis fegmetis lac es acetariotu coronet. Id£ Gcr tuus, manos tafuperiores,qua inferiores fa.diirare audio. Oua affa,vel tofla,qua? ncpein calidis ci neribus coquntur,vel potius affantur, Galeno»& alijs oVora $ fatxdivra nuncupatur. Caue- du duafslrur,ne diflth§c5quaobr e pertudi frigida folet.Ica coda paru laudatur: colore enim vej f abigneacquirut,& graue odore itaq;magis liceat, minufqjrefriger at, & ingratioris loge ia fta. joporis siit, qua elixa in aqua. Sed cu duobus modis afs etur, in cineribus nepe3& inter carbo- Aes jfaac ea q in cineribus affantur,deteriora eiTe feribitiquoni a cu calor ignis circueanpfa, fumofos eoruhalitus exire prohibet, quod fu per carbones no cotingit : Poftrcmd 7nyav/0 rem,& cholerieos, feu biliofos humores, ac putredine verti tradit, ideoq; faftidium, & nau- feam parere^Eiufmodi ouis vulgus plcrunqs vefcitur,neqj edam nobiliores ab ijs abftinenr, fed in purum vas, idqj flanneum, plerumq; euacuat, diftoluto in eo prius butyro, ne fundo adhaereant, coquunt autem , donec album denfari fupra vitellos, & albefeere coeperit. Hpc meo iadicio Brafau olus perperam oua pnida vocauit ,inquiens : Ad oua pnida coquenda Galenus oleo vtitur, nos butyro; nam haec pnida non effe ex pradidis patere arbitror. Sed antequam ad apponeda ea in m«nfa tempus, ac rationem accedam, luperioribus velut pro «pilogohocceBaptifta?Fierae epigramma adijeere vifum eft, eft autem tale* Flent leue coifa, tr emunt q„ dr vix coeuntia mandis Nollent, nata modo,fl fapts, oua bibe, T uida funt, celer ifq^ abi fflammaq', tepentis. Sed durata time, nec requtetaveles » : Tectus alunt, tujjimq-, leuant,funt prandia raucis «. infdHoqithoro prandia grata parant* Demulcent renes , Bomachumq j aluumq',. dolentem» Ve fisam mira fedulitate fouent. Sed moneo\ hac marcent facile, &tot commodet perdunt* Vt nihil ex omni parte beare f oles. feter ildidosfimplkiscodionis modos,vnusfupereft,quoBabyIonios venatores vfos 1 Cfii^tcftaturiisatit eft talisOuacrudafude imponebat,&tadiurotabat,donecexemfmo- di motu coquerecur.Quodraodbadapponedi oua tepus, ac ratione attinet. Athenaeus feri- bit jbina fecfid^meff apud prioresfolita inferri cu Turdis, &c.Apud Romanos verb,attefta- te Porphyrio, coen^ initia habebat oua tvnde/^Horati9. Ab ouovfq ad malaciraret.htin eo- de fenfug Tullius, Integrafame,\n quit, ad ouu affero \ itaq 3 vfq ; ad afsu vitulinu{ alias viteili- n\\) opera i fla perducitur. Vbi integrafame ad ouu afferre iuxta C^liu no aliud eife videtur, quaadfecuda vfqjcibiappetetia jpdueere.Si itaq, veteres acetaria in prima mefae appone- Fame inte bat,6ua nodu locfi mutauerur,pfertim mollia, & in farragine coda, ite dura>&affa.Sorbilia vtdiximus,proietaculo erats&noftri paulo antepradiu ea accipmt.Qnpd fi fanitatis rone fpedes,oua quoquomodo parata, m a fanis, tu ab £gris priori loco fumi ^bet.A duris quide fanos,& 2egros,& hos quoqjmagis abftincre prorfus c6uenic,nifi cu aluus folutiorefliqua fi ©durius codis ouis cohibere libuerit, ea quoq^ate alios cibos efitari oportet: vt cotraet mol- lire aluu forbilib.exhauriedis ftatueris, id quoqjinitfomefEfjciedu.Quemadmoduaut ap pohedi, ita et oua aperiendi modus diuerfus eft. Iudsei enim ea aperiut parte acutiore, v-t fi qha illa gutta saguinisapparuerit,abftineatiobtufiorepIeruq; Germani in latere. H^c itaqs Aperiendi dediuerfis ouoru co duris, in a qua , fu b cineribus, in fartagine,deq;ouis pnidis dida br eui- oiodus. fcr nobis fufficiatifupereft modo, vt de varijs eoru app^catib. aliquid, maxime ex Apicio, & * Iud®i vt Platina dicamus lOuafrixaeenogarataobelixa liquamine, e^c.h Apicius:vbt Humclbergius fic cuo ape — leghiOua frixa oenegaro(fcilicetaffufo inferuttir.Oua elixa liquamine, oleo,mero: vel cx li r!unt* quamine pipere,lafere tln ouis hapalis nucleos infnfos:fuffudes melyacetu, teporibus liquamine* ®tla ^r*sa' Oua hapaiadnqtHtimelbergius vocatApicius tenera,&moilia,qq3finc cortice,^, putamine ^ 7' c'' 1 " suti a'qu'a:qualia*& ^6-machucofortat, auth. i Scribonio Latgo.$ed Scribonius loco ► ■' , Cc 10 Appon£iii oua ratio, f Sertn. I. g 1» epi fi ad Tat* gram ad ouu affer- re quid. Oua fani- tatis ergo c* quo modo aceipigda. inm 302 Vlyfsis Aldrouandi \, ■ €ap. Mati* iacitatofimplidteifou&happalacorpedac.nec dicicea fine putamine Inaqua coquu &0io» tor, 1 04, fcorides hapaloouu molie appellat3hoc eft mediu inter forbile,& dur&jvs ipfe Iterpretatur, & nos fupra quoq^retulimuSjTyropatina .Accipies Uc,diuerfusq> patinam aftimabis-.teperabis Ona Tyro laccumeHe qua fi adlaBatia,\& eft, ladana, ve Humelbergius exponit, oua quwq-, ad fextarin patina. mittis, fed ad hemina oua tria in U&e diffoluis ita vt vnu corpus facias: in cumana colas & igni leto coques : cu duxerit ad fe,piper afpergis & sxferes.Ows fphongiaex lade : oua quatuer ia- Oua fplio- Bis hemina olei vncia in fe diffoluis , ita vtynti cor pus facias: in patella fubtile adijeies olei mo- Coppo. Oogaia. dicti facies, vt bulliat 3&adi/ctes(o[eo bulli€ti)*^&#linixtian€ ladidtaex ouiSjla&c^&oleo) qua parafti.Oua parte cum fuerit soBtijn difeo vertes, meile perfidis, piper afpergis , & inferes. 10 Hjec omnia Apicius.Humeibergiiis oua fphongia interpretatur cibfi, qui ouoru torm apra fe ferat, Sc fp5gso&u,id effad modia fpogiae raru, tenecu, & inflatu.Germani, telte Ornitho- logo,hoc,vel fimile eduliu vocat ein bracae nrnich 5 quafi dicasjac affatu , codefaiu , vuigus nofiras vn copposGraeces& Latine oogaia dici poteft, quaqua Caelius pulte exouiSj& la- £tc c5cinnatfi oogaia dici medicas rei ftudiofis fcribatXaudatur hoc inter cibos dyfenteri» corft ab /£cio,fi bene m^rni n i.Ouorti albore, in quit k Platina^/mar in c oditur is quoriiddedu - lior ti,ac bellar iom. lufculfi ceoceu e vitellis ouoru cuagrefta,iura vituli, aut Capi, pauco de- fcnbicur ab eoderstc /alibi,qoamodo fridella fiat ex albameco quoeu, polline >& cafeo re« j Oua a it odsagitacisj&c&fra&isexeo di.Oua cti modico aqua, dr laBis bene agitata,dr cofra- , oua ipfa ita per mediu fcindes, vt nullibi albame - 1 tu continuatur. Exeptofo vitellos partim cu bono cafeo tu veteri, tu recenti & vua paffa extundes parttm re feruabis ad palmetum eoior anctu.? aruite petrofelini,amaraci,meiha mimttatim cocifa addes Jiunt qui f duos albores ouoru, aut piares, cu aromatibus indat. Hac impefa albameta ouo • vmn repleta , & comfa lento igne in oleo friges. FriBis , moretum ex reliquis vitellis , & vua paffa fimul tunfis, ac ex agrefta, & fapa dtffolutis, addito zanTfbere, caryophillo ,cinnamo , infundes: ejfermdtq-, paululum cit tp fis ouis, facies, H ocplus mali in fe habet^ qua boni. Oua in craticula* 4 Oua tufa in pau tia^xt edes, & eoquesfionec cocr et a plicari quadrifariam poffint. Hac in quadra modum redaBa in craticula ad focum pofita extedes Oua deinde recentia, ablatis putaminibus r huic inde faccharnmq ; & cinnamum, dum coquitur, infperges » CoBaconuiuis appones . Oua 111 ver u :Verubene calefaBo,oua per logum trasfiges,& ad ignem, ac fi caro effet, torrebis. Calida siit edenda. Stoltm inutntu,& coquor u inepti a,acludi: Alitei : Oua recetia in cinere catido diligetet ad igne Volues , vt aquali ter coquatur . tx udare vbi coeperint,recetta , & coBa putato, ac couiuit apponito Optima hac sut & cuiuisapps ni per como de pofsut. Aliter : Oua recetia in olla cu receti aqua impofita vbi par u ebullierint , eximito,& edito .Optima enim sut^& bene alut.Qwx fricta Flo retinotu more: Inferueteex vico patella , ouarecentia , ablatis putaminibus, fingilUtim, indes tudiculaq-, aut cochleari circunquaq 3 refiringesjn rotudu rediges. Color at ori a vbi effe coeperint, $11 coBafcitoTenclla intus fint nectjfe e fi. Coqut difficilius hac, qua qua fupra cofueuemt. Aluer: Oua frt&a Ouainttgra i» carbones ardetes coiyctto^ac calida donec fr agatur fuBe percutito.C ocia, & exeptA petro f lino,fr aceto fuffundito Uu j friCh: Cafeu pingue, Br tritu parti met ha, & petrofelini con» ctfi vua paffa mini-mu ,modicti pipis ttifi , duos vitellos ouoru cruda JtmuL mtfcebisirnixta, in ouA Oua io pa- moreFloretino friBa,vbi t nde p tenue forame vitellu exemeris fidit 10, ac it er ii figito, do nec farci- atilis more c§quatur.C~ouolu?da fapius stit ,& coci a agrtfta,aut fucco mali amacqcu Tfubire fu funde- sw io. j.c. fint.Oua m paftilli mor hFarina fubaB a tenue admodum facies^ extenfa per tabula foua recen- j lufculum t**diRinBa fpatijs addes jnfpergedo femptr vrticuiq ",parum facchari,ar ornatum, minimum fa- ^s' Inuo^uta deinde,vt pafhllos folemus, aut clixabts,aut figes. FriBatamenfaudabiliorA stit. Dura fi ard^c aneto. Hucufp’. Placina*ld€ m alibi iufculum verzuzumdefctibit3quod recipit Ququttu ©uai« ve» ffu. OHafrida Mutaacna. no:? Ornkhologk Lib^XIV. 305 suorum vitellos quattuor, facchari vnciasquatuor,fuccimaliauraficijtantun.dem;fcmuo- rlam -einnamijaquaerofaceas vnciasduas . Iubet autem eo modo coqui, quo iufci)lt'm_~y croceum coquitur, & quo magis placeat, etiam crocum addere. Hoc genus cibari/, inquit, x,cCirh:to Kftate prsecipue falubre habetur.Multum enim, ac bene alit : parum refrigerat & bilem re- p|accnu ' pritnitl A«*/9/TH5pl3cfenta dicebatur j cui vt fcribitHuftathiuSjOui vitellus erat admixtus. Aihagic. Alhagie Andreg Bellungficibus eft ex vitellis ouorurn factus io fartagine ex ouis conquaf-lFritaica. fatis, quem Veneti fritaleam appellant. Sed quem Veneti, & nos etiam fritaleam vocamus, /imulcum vitellis albumina conquaffata recipit:tardi,& nidorofi nutrimenti caufa eft;Mu- b tagenat , inquit Syluaticus, id eft, cibus , qui fit m aliquo vafe cum la&c feminum commu- nium,&iureGalitfr£j& vitellis ouorurn, cum faccharo,& mifcella aromatica ecinamomo, fpica,cubebis, calamo airomatico,& cari femine. Coquitur autem in igne, & appofira fupra vas teftacalida.Sed alia quoqjinnumera panum, placentarumftaganorumjeduiionimqjcii- uerforurts genera ex ouis , aut ei admixtis fiunt, vulgo cognita, qua; omnia peifequi infini- tiim foret. Sat fuerit ca qux authores de his tradiderunt, collegifle. VSVS IN VARIIS. E R M A N l milites prolium proficifcemes Gallinaceis Gallis vcuntur vigilantia : caufa,quod alias etiam nationes fa&itaffe antea retulimus, a Tarentinus eleam ad * Gc0P‘ capiendos pifccs magnos, marinaqj omnia velut glaucos,orphos)& qu^cuq jfunt ^ ^ eiufmodi ex Gallorum tefticulis cum nucibus pineis torrefadis, ac tritis ita committit, vt plcndos fmt tefticulorum drachma; odio, nucum pinearum drachm^ fexdccim : iubet autem omnia (Ces# 4 teri in farinae fpeciem,fieriqj colIyria.*& eiufmodi efca iilcdari pifces pollicetuilVentriculi Gallinaceorum pellicula; coagulandi vim attribuunt: vnde legimus apud Palladium : Maio Ad lac coa roenfe lac coagulabimus frneero latte, coagulis vel agni, vel fellicula, qua folet pullorum ( Gal- guladum. Unaceorttm fcilicet) ventribus adharere. Alij eandem coagulandi vim gutturi Gallina; attri- buunt.Suit quifabas Gallorum fanguine maceratas, antequam ferantur , ad adiierfantibus herbis non infeftaripromitcijrtt. Sanguis nigrarum Gallinarum, atteftanteRafe, aufert ferentur maculas foetidas, & lentigines a facie, & huiufmodi , maxime fi mifceatur ei Iapis vaccinus Adl j / •tritus cum baurach rubeo . Etfeddit faciem formofamabftergit, & bonum colorem facit, hesfaciei.- | b AnttMizaldus vero alba; Gallina; fanguine in facie lentiginosa effusu, ibiqs reficcatum, & fc Ccni.j.z $ detefsCi omnes eius maculas obliterarefcribit ex quodSItalo; Fimus hic quoq; a nonnullis 1 ^ comedantur, maximi candidus feruatus in oleo veteri cornea pyxide,vt Plimj verbis vtar: qui alibi adipem etVel GalKrte, vel A nfetis cure in facie dixit cuftodire : quod ex Diofeori- ride videri poteftdefcripfiffe, qui itatiibee.AdepsAu/eris, dr Gallinaceus vtilisefi cis «pp- 0u7rw mfjiiXtiVyid eft, ad n itorem vultus,- vt Marcellus Virgilius vertit, ad magonizaddfa- ^ . ci?j»,vt RuelliusiafiOrnirbolognscuPlmiopotiusmalit v c r re i e ,ad faciet cuftsdta ;fci 1 1 c e t , cbritudir4; aduerfus ventos frigora, & «Sole. Sut qui ad cacrtis pulcbrirudin e, ac iuuetae flore coferuados feruaftdi, aqua fcGallina arte cbymica eliciat bocmodo:Gallin&accipiutcadida,.eiftragulat, vnaqj implumis, &©flfft)Us cSt&dut, omnia in aqua fluu&tibdecoquut vna cu hordei coruce nudi manipoli vno,& dimidio, decoda catino fatis amplo ponunt, oua recentifs,vnius nepe diei fimulc&tSftis fuis rupta cum Gallina permifcdit^ cercbinthHiae abieciqae paru,acpuluefis MyrrhW media v nci a adijciurit,dmnitqi pehhifta deftill at ifi^lebico,ac dembouctolinuis , diebus fpli expohfft, poftrenib bora,c«si& facchari parnadijeruur, ac vtbnuur. Aliter ad facie magohiiada sAccipeGa Ilio a pinguia pennis mundaicSpudc vbi interanea exemeris, faiv ; " -r gifiuc abfterferis, ac"in frufla parua copdderis : dein fimul cuipuluer is gumi elemi, carabes, • i Msi: m »r arirfoniaci, tnyrrh^, b'dellij,verhicis;thutis5.boracis aha vnica vna in alebico daflilla: deftij- lationi nidfchi aut triU4dde,& caphorse ;bchuaiihacaqua. mulier faciem abluat, j Ad agros : pdftqliam prius aqua plU-Uiiali vfa fatrit. ad^argros {«etrficandos c alimacei flmi maxi, pinglie#^ : i®mus vfus efl, praecipueapud noftros agricolas :etli enim Varro Turdorum fimo pnnc»patum sclc£1do^ tribuat, non eft idcirco huc fpreuiffe arbitremur . Quinimo, Columella primis partibus Gut lumbario dati'(id enim noftro |Uo pr^ftahtifs.efl^c pret ioflflfm u,fcc u ndasmo x Gallinaceo "puj^: h -cohcedit.Eiufmodi ftSrCUS nos Vulgo pulnia dic4inus,coqinati^timur dumaxatUed pcoCo«t j . * lumbino nobis B ab adultera ritibus' id fepe obtruditur, tanqua eos non lateat felices quoq; atq; vberes fegetcs| facere : licet* alioquin id vitij in fe habeat^ vt multas , ac inutiles herbas pf©creet. Mulieres Germanae, vt Omitholbgus refert, ftercus hoccecomendant pro beto»- ■Albumini» nka altili, qUaecolitur ifvvafis, at non ad alia ob didam^aufam. Albuminis ouoru fingula- vj“s ds vbique fete terfardm vfuscift ad agglutinandum , quemadmodum item apud. veteres^? ;• - “ Ce a vtiex 304 Viyfiis Aldrouandi . ) vti ex Plinio in primis habemus :Aurttm, \nc\uyL, marmor i, & jjs qua candefieri non poffunt, oui candido illinitur. Et alibi .Candtdumex outs admixtum calci vtua glutinat vitri fragmeta. Vir varo canta esi, vt hgnu per fufurn ouo non arde at, ac ne v&.ftis • qutde cotacla aduratur. Et rurfus: Aurii otiatum ex Gramaucts qui da dici um volunt , quorna oui albo antea illito, ara, ac marmora Mufaica auvi,cjr argenti laminis decoraretur. Q unmno Cardanus tradit ad lithoftrata coficieua(qu«- opera. lia vulgo mufaica vocant opera ) ex frullulis lapiduiiv.djuerforum colorum glutino tenaci inuicem madis, fieri maltham (glutinum ) perperum ex calce, & fuillo adipe, vel pice % aut oui candido. Bharmacopolg longe ad alium vfum albuminibus ouoru.nvvt.untu.r,vt Icilicec fetapia,& alias potiones clariores reddantrquodita pifftant^albumina ex aqua frigida agi-j® eco , 3 taut fcopulis , donec in fpumam abeant , quam par ticulatim fyrupo, vel .alteri decocio fer- clarificen- ucnt' infporgunr, & vbi lerbuerit,cochleari foraminolcnto deradunt, nonam infpergunt,id tur. faciunc^donec fit fy< upus clarior. Alij vbi ex bullisjcladusdece&um ;vi ignis fadCiammad- uertuntfin id iepidu(nam calidius decodu albumina coqueret, in frigidior e minus propte, & parcior fpuma elicitur) albumina finguhs libris fingula, fedetiam pluribus pauciora jtnijr ciunt, fcopulis agitanti vt fpumefcant, faccharupyin particulas confraduconijciunt, reco- quunt: vbi fpuma fifbfiditsigni aufertur, per mariica ffippocratiSjtnUius^ut per pannu cla» uis quatuor, angulis quatuorfirmatum.Colatu au t ter, quater fi non fatis claruerit:, fiuefic alburne feparatfi in qua agitatu fcopulis infpcrgitur decodo igni redtjito,fpumailla yft.a__*>$ alia inijcitur,idqj toties donec bulla^claru fatis prodtit.T uc colatur quoties eft ncceffC Apyip tiquitus etiam vina fua albuminibus ouorum claniicabant.tHinc apud Hprati,um legimus: f > < Surrentina vafer , qui mifcet face fitler na . : v ■ , . ] L - , , q Vina, columbino limum bene colligit oud) ■ .p? d,’r ' Quatenus ima petit voluens aliena vitellus. ' : , o ,;y Vinu, inquit Nicolaus Myrepfus, vt pellucidum confeftim fiat : Alb&ouorum inijeein vas* quotquot fuffecerint,& albumen quoad fpumat,c6cutia:fur cu vinq, & modicu falis albi, ter , nuis, & fit album.Cuius rei c Albertus hac ratfone.affignat,nepe quanta vitellus qui mturX habet cognata cum face vini,dr albugo,eum vinojdeo ft,\no^\\.,quodcum oua immittuntur vino ; (turbato per seftate propter calore a-uftricfl)*#»? aro» calce clarijipft#r-pinu: naarena,^ ?? An vitei* - ‘ calx perforans(yenQtrani)vinifubflatia,& vitellus attr abit faeeSJtmm verpyitello eayisiJ^jqj. Ius oui fat. fubdubito, etfi id Ornithologus alibqui et affirmet, ac Alberes rurfum alibi vitellunypaqiii v\ €es aitra- fordes abftergere fcribat,fed nifi in plenilunio excluli ayfi& oqn a]jter,fi-4»js placet;atqV;iiquiaiu-nc puellis, tanepm relinquitur^, dos capil-j «u^iWKas oUjms sint omn 5too3*.Btoib1(nib ifT A 1 .Cr i j iXT \ /" \ yf ;T C A, vf A .•‘^1 , A ; ,.,-,1^ c fn eoum . degen.ani— maU.i, Soso ■A a ln Eliae, Gallus in callide Mi neruae. Idomenei icutuoi. Danor um anfignia. Cyri lacea b4»d« Gea. dtier.c. 2. hln^irta. CarcsGal- Im habent jpr® soniio ..... , . „wM P AulaniaS^prodidititi arceElidis Mineruaefanum.fuilfe, fignumqs.aurp , & eborre fa- , bcicatumjidqiPhidiae opus extitjlfttDeaevefq c affui i Gallinaceum Gallum infiftere: M quodr^vt opinor , haecauis omnium volucrum-pugnaciffima Iit , vel quod Mineruae-, cognomeritbiEfe-ganae facra habeatuR-. Tradit item aliter. Idomeneum Minois nepotem 4'.: Pafiphae Solis- filia oriundum infeuco Gallum Gallinaceum proinfigni yfum fuiffp;,K^ff quam uis Paufanias eum id fa&iralfe credat» vt originem i.aftitarec fuamipeo Apolline^# f nimirum, cui Gallus quoque, vt docuimus, erat coufaeratus,qu6dcantu fuo Solis qrtumu-a ftL: annuncic c, quis tamen haud inepteconiecerit, alitis pugna cjta tisi & magna nimitatis imi,- , tand* caufa- ducem illum, cuiusprseftantiam in be)lodecanca| fjqmecus ,eiufmodiinfign!e , ‘‘indeuoo tuhlfetqaod Danos# Alanofq; non fa(5litalfe. -duntaxart-diximus , fed libi nomen et* , iam ab i p 1 oGa Ho d efu m p fi Ife .Cy r u m i n fu pec n a r c b Alex, ab Alexandro aureum Gallum i lanceae affixum militiin acie pro:vexillo exhibuilfe, haud dubio jVt alitem fequeretur, cui, vn icus fcopus eft in praelio vidoria potiri,& pro libertate dimicare. Sed s Plutarchus Anta- . , xerxe Perfar u regem attellatur Cyrilimonis perculfori ex Caria virtutis talem contulilfe ‘ p racmium in prima acte Gaillu aureum iri haftac geftarct apico. Vode fadum eft,vt Caces omnes Ornitliologk Lib.XIV. 305 omnes Gallos pro conis haberent , vt idem Plutarchus ibidem fcoibit* d Herodotus vero cos ait ptjtnos galeis criftasjrnpofijifle, & clypeis fignaadiunxiife, & lora fcutorum cXco- gicafle. Hinc praeterea fadumcftsvt Perfae Catas omnes dMierpoovu; dicerent, id cft,Gal- , ios, ef/a. 7«j AopAas, id e 11 } a conis , quos in galeis portabant, ad quod lepidiftimus fortafle / Ariftophanes ailufir, dum Gallos quandoq; imperitalfe Perfarum gentibus dicat:quo ar gumento et Pdrfica appelletur auis Gallus, atqj eo itl nomine cyrbaham,& tiaram geftat, -quod regibus tantii licebat, tradente/^Clitarcho. In Apollinis Delphici celeberrimo tem- plo, vt Plutarchus author eft, eiusDei imago erat, qua; manu Gallinaceu tenebat, vt hora 20-matucina, & t epus inflatis ortus defignaret. Gallfi in foro Roma no depidtu fu i (Te ex g Pli- nio habemus i deinde video. , inquit, & inforo pojiltis vulgo. Hinc enim UU Crajji oratoris , le- pos agetis fubveteribus, cu (alias itus)capelUtus infiaret : Dic ergo, CraJJe^ quale meris? Ta/ejnquiti o0de s in tabula fiffiuinfce/iJfimH$\idLs iniaceutfi\rih)Gal/H exterente linguam. Quod forte^ Plinius ex Gicerxanetranflrripfit.Quintilianus came id faiftu aC.iulio nirrat. lllu enim obfterpeti Heluioyfec faepius inflati quali fe tande oft efurtis effiet, digito moftraf- fe imaginem Galli pidta in fcuto Mariani Cimbrici, cui tuncHeluius fimillimus videbatur. Notifs. infuper hifloria eft apud /Paufanil,& £Suida(variant tame n onihil inter fe) Aifte- ffienfcs Anterioris araconftituiffie,inqua pueri «udL&fbrffiofifigtifi erat in vinis geminbs fuftinetisgenerbfos Gallos, & fe in caput impelleres., quibus Timagoru-, & Me letum, qui 30 amore perieruc,figaificabat.Geftat aut puerGallinaeebsrqudd vnaeuduobusGallis, quos ^Melt to fibi doht^datos vinis geftabat , ex a rce^ Athenis fe praicipkaffiet . Gallinacei icon inexceffianwur fifi ex apicibus et otiealco conflata , &inaurata pkrithq; impolet, 'lamina ad vertu verfatili;M6z^in‘Gailia Trafpadana Gallina videtur vna cu pullis ex auroaThc o dorico regeibi fa£b* Pauhui Mprigia hac 'aurea Galliti &'cu duodecim pullis pariter aureis ^heogill®dreginas;(lhriftia^aftr rerh ftudioflflflmjedtiflaconfedaieftatur, eamqj ab illa in teplo, quod Mofcae D. rp.Baptiftae vouera t,inter alia regia dona memoriae confecraife. Mf- rfi , quod fcwbirGeorgnia Ajgwcola) lapida EiskbanCFaliquado Galli effigie teferrEQiiiod ittodbad namifilnaca a^tinCt,in quibus imagoGallfGallinacei cdhfpidtur ,ft5tliferidu eft ea veli G& Ili, vel iftiElboru, quibus iscofecratus eratffhdbor e,caufa furflE In MamdtWndfti 30 in primis numifmatibus QailuS figura cre in aduerfa veto iftsec 2 A^TH sC*tera;eodemferEfe habebant mddo\ niti quod hic in ara focus non adfit, S'o & t^tirus in Cippo elaborato cdnfiftat* Tertium -a prrfno differebat’, quod ab vttaq^arttj numi eadem mferiprio eft XEAINnNIflN ,’item in eo quod ab'Vtraqj Cippi parte lauri ramus dependet. Qoarcum nimiifmd ab omnibu^cliuerfum eft . Hic enim nuda illa ima'- go, quam Herculis eiTe remur. d ext ra^ p-a te r 11 a nr ytft in loprt ioribus, fcd finiftra clauam ge- ftac aculeis armatam, &a parted extra altare quidem aftat, fcd fine foco, ac magisquam iri illis elaboratum, praeterea ante id ferpeits eft capite ere 2. de Otat. /i In oAtttCj. k In cufl. Miletus. Puer genu nos Cj alie s in vlhis it> nens. 15 r':_ Gallum ih turnu api- mm * Gallina aii rea;'^. 1 ,llb. E» €. S. tdk. sGaL li effigie. Numilma ta in qui-- buSi. Galli icon. Manem • norum nu milma. m Mu. 1. vDardano- ^6* humus. ti M‘VVi- Seknonii nou-iniiuu nni mata. Sciinemis vrbs vnde dicta. Numi fima cum Gallo depidius. \ 3aS .:7 • V lyfcis Aldrouandi iuperafle dicitur.* iafcriptio 21 Ai N ll N T I ilN. Iu prioribus tribus Vr.finUs Hercti lem Acfcu lapio ad aram iacnficare putat , dum dextra patera libaconam exhibet: fed forte eiulmodi iudicium ex quarto tmaio defiimir ,iti quo.,vt diximus, apertiflima Hercu- lis imago eft, cum tauro dimicantis. Nam vbiex profiffo de populorum i-ftoi um colonia, & rebus geftis fetibit , fecysfentire.videtur, dum ab' altera numifmatu pajrc in bigis Apol- Empedo- lini Sagittario Galeoten filium, aut Empedoclem, aut Herculem latus QXiftimatxlauderc: des Agri- .feribie aut in hssc verba i.Vrbiftagnuni ,liuea?ftuariqm imminebat , quod seftate quu pdli- getinus y t lentem ob Solis ardorem aerem exhahrctscimtaci perhiti.ofifiimurn cratycurnqjpeftilentia Sdinonti- ^ eam caufam craiTando cuulgaretur^Empedocles Agrigentinus fapientia clarius, vt$e-x© liber ^ remedium aderret ,deriuata exSdinonte ,& Hypfa Suminibus, fofia , & vnico ! \ a!ueo3ac maximo impetu. vmufqjiluuij aquisio ..ftagnu irrumpentibus quum pigras prius, iimo torpefcentes jfalfasflagni aquas molUxopiaqj ^uleiumaquarumdiiuifiet ,ciukacem - liro ingenio , & fumpeibus ab ea iu.e liberauitj quo beneficio meritus eft , vrSelmontini 1 tauqua ciuium liberatorijalteriqs vdbt,Aefc.ulapio di:umo.s;hp.nores tpfbjueretu.Hinc for- iftatvm Seliaontinotu qumifmati.bus facraiaciente auc Empedocle', aut Hercule Alexica- eo Gallus , & Parias ferpens. ad, aras Aefciilapif adfcuipitur rad haec ntuir io^teraahunfif- ■, .matum parte io veiirrjbus Apollini Sagittario Galeo&es filius , au tEmpedo^i es ,i,n fteniqi .Hercules latus claudat , liberam ciii.q^cohieduram r &opMq&cm reUhqUo.i vHKC itaque Vrfinus opinionis fuse, Vt vides, i!W|u&7:Quodii.tnibwu?u^iMtr,poj^i^l^eafi'i-udiciu^i«» putarim Empedoclis imaginem ',elfes &,&efc ulapij vji^jaUssei&illy m iujffeb&Iatfttfr Tianenfiu (a*% inTiaaen^aiqujq4;nn^U^qn^Q3Mus;co.ri(pk^r^^di^fi»csua^*iHt.uin^ uumus. • edens cuifupifajCri4am granum t r:ic i > 64 c?l t ergp a :a ii 1 i t r i , fi; r’ Ab altera parteMattisxaput galqrgtjJeO iCredend ^.Itotoali i^uuio: o»pttlr * L fille , quoniam Martis ales eft, >fit|uu^riticHcrtiht^sl^^gi-icuit.ura|y!mbolumelftr* Stellae citr .Quod .ad ftdlai%.attinet , qua» pari ter, dh quot .a lij$ uw f Mimis,- .ccmfpb* in uutbj* icitur , .nonnulli eb referendum pq|aji| ,d]ddd;ma»g^ fiti: H$- mulrorum itaque, fiue vefperUguiem^uauE^c^cmit^ucfioef ^ion^ qti;tddnr.opii)at:ifuui^ .popujorjj uurais exprimi - G.aienorum.i^^d^Q’ fettentia* 3 quorum primum, qtipd«reunve(|>^^\5u^l,ate^4yti|(ilagl|«b?t'fine-infer-iJji;iQ.ae ,;abalte-3p ‘Galenbrd ro infcriptiwcic K=A A £• N Xi,bAicerum -pariter «r^qmf b vna pax.» oumi?*1* te 9 aPllt ga-lerat;p,Mjnerua: , ab gltcra Galluimcum aftf^ a tergo ,<&. infer iptipnft ante pe- Antbnini -$as- fiAAEN.ii. Repentur quoddam Antonini pij Augufti nupi finab iy quo tri- pjj nurnus. bus^Gi3jhs totidem lim.uiacra velut abbiaraditi' videntur- , quod ad rnanfuctifilmum Anto». . T .gppijqgcnium (pedare. crediderim:, vt qui pugnacitatem ceimmftigaite.proicuyaret ,om- nemq; belli ferociam , quanto poftet ftudip emulireu vtpote^nrmallpj.vtuum- ciucm fee- ’ uarc, quam mille hoftes interficere, folufqj omnium principum fine ciuili la;ngiuine, & ho- Sueffano»- ftdi.^iatn ,.quantumad fe pertineret , viueret. .Denique in.Sneffanprtrmnumo , vt inferi- lunumus. ptipypdrcat , Gallus eft eredtas flaturas cum Phofphoro a tergo ftella addita; Sed quifpiam fortaliis breuitatis ftudiofusorationem noftram ntmi^creuilfe accufet , ac nonnullaiupcr-4f flue a nobis allata luftoriae amplificandre gratia effudilTe dicat :cui equidenirefponfiim \'e? (lim, nihil, quod fcimus hic allatum cfte ■, quod terminos noftros egrediatur, hoc eft , quod Aothorex vel Gallinae hiftqriam non pertineat . Etfienim nonnulla de.ouis dicantur, cufat hifto qua? q.u.'/P*am n‘m'um fnperfticiofus ,auc ardelio non.ib Gallina tantum, led in aliarunu** eix loguifc ei,alP quium ouis locum habere obijeiat 3 is fcito GalUnsePua in omhibus orbis partibus dinetu. vt principem locum obrinentia , quotidie in manibus omnium verfari , dan vfumcedere, non item ita aha. Cum icaqs ab opis plurimi, ac diuerficum ad efum ,tum admedicinam vfus percipiantur, cur non hic potuis, quam alibi nobis erat dicendum ? He tame pofthac legentium beneuolentia , a tqj humanitate-abutamur ,itaqrhic, nunc yelacontrahimus,& ad deferibendas Gallorum Gallinarum ue diuerfas 3liqttd5:(pecies nos accingimus . Cum.50 vero mulcas volucres easq; exotic^ Gallinaceo generi non anniimercntucduncaxat, fed eo- dem etiam nomine fruantur , adiedo folummodo diftjmftionis gratia patrire cognomine, itaque in dderiptione earum ordinem hunc. nobisdecnare placuit, vt de cis , qua; cum vub garibus noffiis villaticis maiorem gerunt fimilitu.dinem. exordiremur ,.poft vero fubne- deremuseas,qusem3g!sab illis di fc.r,e parent, ne quid inracium a nobis relinquatur* Maior .: rem autem fimilitudibcm cum noftratibus habent, qua^calcaribus armantur, quibus. exo- ticarum maior pars caret. Quapropter Turcicas vixi^peregrinis habeo; Etenim parum a no-ftrjs dtffcrunt. Pedicae emotu calcaria habent, fed cauda carent. P‘" DIVER- Oniithologix Ltb. XIV. 307 D1VERSARVM GALLINARVM V.\\? iptiones , criftata & alia ferme in lapidem conuerfa. Gap. II. filaticaru nolUarum Gallinarum, vtpote nulli non cognitarum duas tantum ico- nes damus', quarum vna tota candida ed , & inltar Alauda: criflata , altera intra duos parietes reperta fame extiti&a , atque eo modo, quo vides , in lapidem fer- me fublhntiam conuerfa , cauliculis fuis abfqi j , pennis hiftricis inftar horrida , intra arcis vettf* ftilfimg parietes reperta. Eam Illuftriflimus Co- mes5ac Senator noftrasVcjbis ampliflimusD.Io. Pepulus plim mihi tanquam rem miram dona- uic. Huius fcbncm fequens pagina dabit» jGaf linx criftata: appi&un>.eft Lolium. 'A' . *v-t ■ -\v % »■ DE Omithoiogk Lib.XIV.’ 3cp DE PVMILIONE. Cap. III Vamuis communium Gallinarum aliam nos iconem exhibituros negauerimus, Pu- milionis tamen , fine nanas , quam perperam multos pro Hadrianis habere diximus, ctfi ex earu genere, exhibere placuit3quod minus frequentes fine. Erat aut haec. l©Gallina tota nigra praeter alarum maiores pennas, quae in extremitatibus candicabat, habebat pariter maculas iu collo circum* circa candidasmediam lunam aemulantes, atqj oculos deniq; macula fublutefcetis co- loris rotuda ambiebar.Caput erat cirratum. Paleae, & mfta qua? admodum erat exigua* intenfius rubebantrpedes flauefcebant: vn- gues parui, coloris impensi candidi. Sed ^(uid deferibereexa&ius prodeft,fi plerunqj imo fere femper color in his,vt alijs variet? DE lio D E G A L IS: I N I S Patauinis. Cap.; I V. NOftratibus Gallinaceis plerunquemaiores exifttffttj, quos vulgus Pacauinos appellae, quemadmodum ec tales Gallinae noftratibus Gallinis.Maris femina:q5iconena exhibemus. Mas erat afpe&u pulcherrimus , quinq; tamei* Mm 'te, »W'«S»8S 1« Bi&afe b "'■* ■ J jH coloribus tantummodo exornatos,nigro:sfci!icct, albo, viridi,rubro,& lutco.Totumemm €©rpus erat atrum. Ceruixeandidiflimispennis eratctfopefta. Ala5 vero .aeque dorfum, g>artimqpioqinigro>par?im viridi conlhbanr.Cauda pariter eiufdem erat coloris, fedpea-» natum radices albicabant. Alba* erant in fu per qua?® da tx remigibus. Caput habebat pulcherrimo cirro exornatum: cirri autem radices erant alba?. Oculos macula ambiebat rubra. Crifta erat exigua , roftrii, Sepedes lutei. Iu tota voro Gallina prxter albam., illam peliculam, quam prope aurium foramina ob~ tinentsnjhipr©rfuseratalbi,fedtoca ex nigro vire- fcebat. Pedes erant fub (1 uii; cnih admodum exi* gua,coloris etiam vix ruori. Gallo appidta elt ane* t)auuda9 Gallina? Phalaris. / Omithologice Lib. XIV. 313 SVNT quoqjinhocauium genere pedibus quandoq^ hi 1 futis, quales funt, quos nt.nc damus, Gallus, & Gallina, Gallus collo, & dbrfo erat c a fla hei coloris. Ala- primum nigi 'x albicantibus maculis decoratae , dein nigrae erant, remiges candida? extra , in- tus nigrae , Mentum , pectus a venter, coxae* tibia? nigra, albicantibus maculis infignita_9 . Pedes lutei, crifla duplex non admodum—* magna, roftrum luteum : pales magnae 5 cau- da partim albis , partim nigris pennis confla- bat, Gallina tota flauefcebat, fed artis vbiqj, fi folum collum demas,maculis modo paruis, modo magnis , at vbiq, oblongis cortfperfa 3. eriftam habebat omnium minimam, &palcas admodum breues , coflrurn , & pedes Iuleos, DE 314 Vljfsis Aldrouandi DE GALLO, ET DVABVS Gallinis Turcicis. Cap. V I. Gallus Turcicus cum .^Egylope bromoide Belgarum . cvivs Qmithologias Lib. XIV". 315 CVIV S umdc* damus iconem, Gallum Turcicum dicunt . Tutam corpus quodam- modo candicabat, A^turo^roenpennsparnm etiam erant nigras, & nigra quoque aluu-»: cauda parcim Viridibus, partim nigris, nec non pennis femiuindibus (emi nigris conftabaototocorporf-tnodd argenteis modo aureis li i.ei.s erat perornatus , quae res ini- rum, quantum in eo pulchritudinis conciliabat. Tibia?, & pedes erant fubc.aer.u.l.ei Gallina hjec, quam pariter Tuscana vocant, tota er at alba, maculis vbiquecoiiipcrfa nigris , pe- us b' - . ' -J u, s cum pfeudo melanthio . ©4 £ * y dibus fubcasruleis : paleis , ii maris paleis compares , longe minoribus, eadem iftaec videre- tur, nili ceruix lusefceret, & apicem in vertice gereret, & pedes omftino haberet cairu^t^, & caudam immaculatam. s n mi 1 “ v yp:. Aliam in hoc genere obferuaui , cui pedes prorfus erartt caerulei , eodem snod©^ vc pae- dida, ex albo & nigro maculata, fed poft carneam criftam , aliam habet ex pennis albis ia- fhr Alauda?, & ceruicem ex cinereo lutefcehtem, a no* ftrar bns m eo poti (fimum differt, quod cauda careat, caetera fimillimus exift t. Crifta t amen vcluti caudam obtinet. Erat autem totus* ruger ii» neis luteis conlpcrfus: Alarum remigies principio alba? erant., aerera 3fas : pedes cinerei : Gallina quoad formahabitumue noftratibuserat fimilis: colore a mare diuerliflimo, vnde tam in his, quam in illis coloris diuerfirarem vilipendendam a > bitror . Erat autem tota coloris ferruginei , tribus pennis n mi<> um exceptis, quae nigrae erant. Crifta, fi criftae maris compares longe erat quam ia illo minor. Gallo appinximus phalaridem, Gallinas calamogroftim. V lyfsis Aldrouandi t . Ornithologias Lib. XIV. 319 N / DE MONSTRIS CaP. vm : VM in hac Gallinacea familia ,fi in vllo alio animalium genere ,monftra generentur, itaq; aliquot etiam monftrorum icones, quorum plcraqj ip(i- tnet obferuauimus, hoc loco, ne quid in hacauiu htftoria deeife videatur, natura» miraculum admirantibus leporibus vifum eft exhibere. Prior itaqj hic Gallus tripes cum multis ali js pullis in Brutijs olim natus dicitur, anno nempe mundi 37 6j, ante vero natum Chriftum 19$* Subfequentem Gallum, qui pariter tribus inftrudhis eft pedibus, vulgo Gallo Gfdtcfco di* cunr* Erat autem a collo ad anum vfq, coloris aterrimi , fed maculis candidijiimis t ofpcp- fus, toto vero doifoad vropygium vfqj ferruginei. Alarum maxima pars item ferruginea* Sui tamen principio, & qua ventrem fpc&ant, fubtufei , fed albicantibus maculis confperft oblongis* Remigies pennae omnes alba?. Cauda femiuiridis, ac femiatra. Oculos macula rubra a rnb iebat. Icon fequenti pagina exprimetur. Tres VI yfsis Aldrouandi Gallus tripes alius , Grotefco vulgo , cum gfamine alopecuroide minore. Ornithologiae Lib. XIV. 321 Tics quoque pedes, fed tettium prope anum enafecncem habebat ha?c Gallina toto fe- re corpore flaua. Ala? eius j&dorfum fufcis-vbiq; maculis confpergebantur. Fufcas etiam— # a collo quadam pennae dependebant fuper alarum principia . Cauda denique tota fufea— s. Caetera lutea. } V lyisis Aidrouandi Pullus ifte tribus pedibus naius tertium habebat, vclme.K vi opygioeuarum. njfi quod pes i podice natus quinqj dignis fit infttuftus. m tpitfvW; ' / Ornithoiogias Lib.XIV. 323 Gallus hic quadrupes proaeerant|ad ventrem vfq5 caftanei coloris ,fupin£ ad vropygium vfq; lutei intercurrentibus pennis caftaneis. Ala: albae, renugibus viridibus,a tergore pro- pe caudam pennaedependebant longas admodumjcalhneaej cauda viridis, & nigra, crifta_^» duplex, minimecrenata: pedes quatuor, quorum anteriores perfe&i erant & lutei, anterio tes imperfedti & pallidi* Gallus monftrificus quadrupes cum ^Egylope. Vlyfsis Aldrouandi } 324 Quatuor quoque pedibus erat nata ha?c Gallina vnicolorj toto nempe corpore colore^ quodammodo ferruginei. Pedes autem habebat luteos, Gallina quadrupes cum Siligine fpica mutica* I Omithologiae Lib. XIV 325 Anno iaftiper 1 5 5 1 .in Gallia duplices cx Gallina pulli inuenti funr, quatuor videlicet siis, ve icon oftcnditj cotidemq» pedibus» fed vnicodungaxat capite I 1« Hje 3 2 6 Vlyfsis Aldrouandi Hic vero Gallus quinquepes anno mundi j^S.antcnatiuiutem Chrifli 12 j» Cera? na* tus memoratur. Pullis capite gemino cum Lolio rubro. pullus ifte capite gemino, alis, pedibufq; binis duntaxat, dorfo erat coloris fuici* tempori» bus»& collo iutefccntibus,pe&Qre, & ventre albis, & pedibus, & tibijscaftands, . ^ ^ Vnicum Ornithologk Lib, XIV„ 127 Vinculuoultem caput hi pulli pariter gemini , & parum a fuptdoribu* difeentcs habe- Immis» icd cprj^oia j0^agisrs , ceu duo cornuaj item binos alios ab vtraque roftri prope nares parte, fed quin in extremitate plumas tenuiflimasadinftar fetarum «derent , nec non & alium in ceruice,quia principio fere eiufmodierat exor- natus: Color totius corporis fere fubfufcus, fed radices pennarum crantalbse , pennae vero ita erant conftitutac , vt veluci fquamas toto corpore aemularent. Prope vropygium, qua calida exit, tuberculum habebat rotundum, fubalbidum. Cauda non auium moreexpul- mis, fed carnofa ad inftar quadrupedum,pilis nuda, fcdin extremitate tamen floccum,qua" lis in illis confpicifolet, obtinebat. Floccicolor erat candicans. Cauda filbcxrulea, Ti- Bis velat ocreis indutas erant. Iconem proxima pagina dabit. .«mi:/- Gallus mi- ro modo monftrifi - cus. Cajml* Color. Cauda. Tibisr. i e )c hoc Omithologise Lib. XIV. 329 De hoc Gallo ad me fcripfit Pompilius TagliaferrusParmenfis inter praclaros medicos haud infimus his verbis; Ad temitto Galli monftrofi effigiem ,etfi tamen iniliodelinean- do pi<3or haud mihi facisfecerit. Sed fcias velim , duo potiffimum in hoc Gal lo reperiri ad- miratione digna, quse in Gallinaceis, & Gallinis noftjris vifuntur minime. Primum , & prae- cipuum eft, quod ahrumpem^e contrario, quam in alijs modo (nuantur, nam pars illarum prona, quae ex naturas praderipto in alijs interius vergit,in hoc exterior c6fpicitur,ita vt to- ta ala, penitus inuerfa videatur • Alterum notatu dignum cxiftimo,qu6dceruicis plumuta capuc verfus cirri inftar eriguntur jquorfum etiam tota euada attolli confpicitur. Hxc illae : Quas tamen dehoc Gallo commemorat, nec cius imago ad me mifTa, necnoftra icon fatis exprimunt : quod pi&oris imperitia fa&um fuiffe eius verba oftendunt. 330 VI yfsis Aldrouandi Roftrum. Verner. Caput. Qeuls. Aures. Collum» Alse. Cauda. Pedesc Bosfam* DE PEREGRINIS QVIBVSDAM Gallinaceis di&is, & primo de Gallo Indico aurito trida&ilo. Gap. IX. QV M modo fubfequuntur,aues funt peregrinas, & Gallinaceo nomine gaudent. Cuius primo loco icone damus CasfarFachinettus Marchio & Senator olim‘Bo~ nonienfis, mihi copiam fecit, eu Gallum ego ita dcfcripfi.Etfi aures in Gallo fi&i- s^tias quifpiam iudicet eafqj folis quibufdam no&urnis volucribus attribuendas, w in Ardea; cuiufdam genere, quod quadoq; in Flandria apparet mira fpccie,de quo nos ali- quando Deo dante fuo loco agemus, eafdemconteplatus minime monftrofas, nedu dicam fi ditias in pulcherrimo iftoc Gallo indicaturus eft. Mira quidem huius Galli fpccieseft , nulli volufcrum generi pulchritudine inferior, vt nunc ex tradenda deferiptione cuius pate- bit.Roftrum reliquorum Gallorum diffimillimum,fed Pfittacorum omnino refpondens.Eft Ciiim aduncum in fupetiori parte, totum vero rubrum, Caput totum, pedus & venter inte- ger colore rofeo diluto, qui in pedoremacul is fubrofeis dilutioribus exiguis, in ventre^» longe maioribus, quas alba linea tranfeurrit, infignitur. Criftis inlignitur duabus, primum carnea more noftrorum, quae prope roftrum eft, inter quam & roftrum fuperius macula ob- longa caerulea eft. Cnfta vero alia pennis conftat luteis prope primam criftam paruis, mox longe maioribus furfum primum afcendentibi?s,mox deorfum per collum defeendentibus. Oculorum capacitatis forma diuerfa admodum non tantum a noftratibus Gallis , verum et- iam a reliquo volucrum genere : praefe fert enim eundem fere fitum , qualis in homine eft, jc oblongum fcilicet,in cuius medio oculi fiti funt, quorum pupilla nigra eft, iris lutea, cilia ni- gra. Aures magnae, & eredas afininis non abfimiles : fub mento pennae quaedam dependent virides in marginibus nigrae, veluti barbae figuram prae fe ferentes, quas palearum,quae in-* Gallo noftro dependent, vicem obtinere arbitror. Collo fuperiori & vropygio,quae viridia funt, pennae caeruleae, albis calamis ornatae deorfim dependent. Alse admodum diuerfi colo- ris funt.Primae enim earum pennae obfcuras virent, fcd ita difpofitse funt, vt veluti fquamulas efficere videantur, harum medium linea alba percurrit . Quae fequuntur intensi admodum virent, fed in extremitate a lb« funes harum tamen tres inferiores caeruleae funt circumcir- ca etiam fubuirides: Hunc ordinem pulcherrimus alius excipit caeruleus, nempe cuius pen- nae in fine infigmter admodum rubent.Extrema? denique remiges luteae funt omnium cofta^o alb^.Inferior vero alarum pars colore fubcaeruleo ad viridem tendens; fuperior vero rofeo , &coftae omnes itidealbse.Cauda duplex, prior exigua, & quinque tantum pennis conflans, ijfqs ruberrin»is,& admodum breuibus, fi fecundae caudae comparentur.Secunda cauda no- uem longiffimis pennis conftat , quarum aliae alijs longiores funt , & diuerfum colorem ob- ' tinent • Maiores ferrugineae, funt, pennulis tenuiffimis oblongis fufcis,hinc inde depen- dentibus conflantes. In extremitate ceu oculos ouales rubicundos & circumcirca caeru- leos obtinent . Virides vero eiufdem coloris pennulis conftant , & in fine oculos albos cir- cumcirca caeruleos obtinent; cerulea? quas fequuntur eodem modo fefe habent. jPedes rubei maculis fubfufeis diftindli. Digiti terni. Vngues & calcaneus albi. Dorfum vero totum fub * rubrum maculis nigris femilunaribus diftin&um, quae in medio linea alba infigniuntur. $0 Gallus Ornithologiae Lib. XIV. Gallus Indicus cum panico caeruleo Indico? DE GALLO alio Indico . Gap. X. QVem modo depingimus, {impliciter Gallum ludicum dicunt. Eum ma- gno ii ctr uria? Duci Ferdinando acceptum refero, qui prae eximia fua liberalitate, vt eft virorum dolorum ftudiofiflimus v de- pidutn mihi aliquando dono tranfmifit» Auis toto corpore coloris erat aterrimi» galcaribus ,& cauda carebat, vti etiam cri- fta, cuius ioco cirros gerebat.Roftrum erae bicolor,partim enim luteum, nempe caput verfus, cetera aerum. Superius roftrum ad- uncum . Quolocoinalijs Gallis narium»* foramina funt, ibi hsee auis rotundum quid magnitudine cerafi luteum habebat. Ti- bia», pedefqj tabellis albicantibus pra?ditL Penna etiam quasdam prope anum exiguae albefcebante Gallus Indicus alius cum 4 * frumento Turcico. / Ornithologiafc Lib. XIV. ?? i , ;; DE GALLINA INDICA. Gap. XI. 333 ALLINAM hanc quoque Indicam appellant* cojore tamen, & corporis habitu a fuperion Gallo difiimilem , fimilem vero iri eo, quod capite etiam cft cirrato. Color totius fcr£ corporis fubiTufcus. Roftruro,quara in iam di- do Gallo craflius, in medio tubcrofum, albicans, nigris maculis infignitum. Oculi nigri ,iris crocea. Coxscex ferugirieo lqtefciint. Tibiae, & pedes lu- tei. Cauda caret, & vropygium,quod \n Gallo fupC«riori plumis operitur» 3iudum plane fimias inftar obtinet. Apparet autem efse eiufdem curn Gallp illo generis,. 334 DE ALIIS DVABVS Gallinis Indicis. - Gap. XII Ndiccs Gallinas alij, alij Numidi- cas dicunt etiam has 9 quas tnod® damus depi&as.Num vero cauda- ta , quam priori loco exhiBettVusi an vero qu& fubfequi turscd^da^^ ' Z1 :l carens mp fit Vfioe -Gallina ceus» ' ltl plane sgno1 o.Putauerim tamen ca u dat um m a rem r c{fe3fa-minam alteram. Sitquomodocunq; vtraqj fub Gallina? n o m i n e m i,hi. C 0 m ani n i ca t a e 0: , _pri Q r a Sereni firmo Magno Htftrtfria? Duce , cum Vjfcdlo Gallina? Indica? , altera pro Gallina Numidica „ Priora rolbo ad cauda? extremitatem vfqsfqua* candida eft, fed nigris lineis cdnfper{a);mgi a: quje tamen nigredo vbiqueferme ad,fubca?ruleum— » vergebat. Podex , & caudse principium fnbtus candicabant. Roftrum robuftum, recuruum— »3 rubicundum. Tibia? eiufdem fere coloris 3 fed pallidioris multo* & mpofiica parte ad Ornithologiae Lib.XIV. caeruleum vergebant. Vngues erant atri. Tuberculum in fronte ge- rebat ma gnum, figura ficus, eoioris fer& caerulei. Cauda longa, mini- me vt in noftratibus Gallis furre&a, fed vt in Pica extenfa. Altera» non ita erat atra ,fed coloris fufei tantummodojCjuiciue in collo, & alis ad cinereum vergcrct.Tuberculum in fronte alterius iam di£ta: fimii- limum. Roftrum eiufdem coloris, fed minime aduncum. Caetera et- iam fimilia? fed cauda carebat. Planta adie&a cft hordeum diftichon. 335 33roftro , & pede Phafiano fimilis , verticecorneo in apic6 corncu a pofteriori parte pra?cipitera,in anteriori leniter accliuem ekuato, armatus Eu natura voluifte videtur inferiori capitis parti tribus veluci lacinijs fe, prominentibusco- mittere, atq; dchgareunter oculum, & aurem vtrinqs vna,& in frote media it e vna omnibus Octylj» in eiufdem cum vertice colons: ita vt inlidcat capiti eo modo , quo dtfcalis pileus Illuftrifs Duci Veneto ,fi quod lamaduerfum eft auerfum fieret . Rugofus is eft inferius per circui- tum: quafe attollit indiredutnirifumrnocolloadoccipitcm,nafcunturcrcdi quidam,atq; nigri pili (non pluma?) in contrarium verfi. Oculi coti nigri, a?quc & in orbem palpebr#,atq * cilia. Si maculam in fumma» & pofteriori parte fupercilij vtriufqj demas. Imum caput per ac longitudinem vtrinq; caro quasdam calofa colore fanguineo occupat, qua nc propendeat veluci palea, vt replicaretur , natura voluit , & auerfo dudu in duos proccffus acutos a ca* pite liberos finiret. Exhac carne attollunt fevtrinqj caruncula, quibus nares in ambitu veftiuntur, & caput in anterioii parte a ca?tero roftro pallido feparatuc.Harum ad roftrum margines inferiores, replicantur et leuiterfubvtraqsnare.Quod inter verticem, & cirnem eft a dextra, &fm iftra parte, fquamofa incifura duplici notatae : in pofteriori nulla , fed lae- c . ues ,& veluci pungis quibufdam fui coloris refperfje : Color illi fub faucibus rx~uifit£ eft PorSf C6f! PurPureuS:in collo oblcure purpurcusjin cetero corpore per fumma contuenti qualis con- ¥ * furgit, fi album, & nigum pollmem vtcunq; tenuiter tritum colori fufeo rarius a fpergas, nec tamen commifceas. Tali colori maculae albae ouales, aut rotundae per totum corpus JC jneffevifuntur, per fumma minores,per ima maiores comprehenfae;nterua!!is Imearuou-» vt apparetin plumarum compofttione naturali , qua fe muru6 interjfecan t obliquo hinc in- dedu&u per fumma tantum corporis, non item per ima Jd non ex toto corpore folunrde- prehendes, fed ex fi «gulis auuifis pennis. Superiores enim , obliquis, lineis ft mi ti?o inter- fecantibus,autfiinauis orbiculis quibufdam ex albo, & nigro vtdixi, pulline coufr tt s ,& per extremicacem coiun&is, vt in fauis, aut retibus, maculas ouales, aut lotundasin fpatijs fofeis comprehendunt: inferiores non item. Vtraqs tamen fimili legae pofit^funr. Nam m a hjs plumis , ordine ita lundas funt , vt fere triangulos acutos faciant : in alijs, vt oualciiL* figuram reprasfentent.Huius generis ordines tres3aut quatuor in lingulis plumis funt, ita vt minores in maiorum complexu reponantur.In extremis alis, & in cauda redis lineis squi» 4C diftanribus procedunt per longitudinem maculas.Inter Gallum, & Gallinam vix difcernes, Maria tanta eft fimilitudo,mfi quod Gallina? caputtotum nigrum eft. Vox illi eft diuifus fibilus* non fonorior, non maior voce Coturnicis, fed limilior voci Perdicis,nifi quod fublimior ea Orni tholo nCC *C3 cIara*Hasc omnia Caius.Ego omnino Meleagridem hanc auem.vel Numidicam CT(JS vtGoi- Galhn^m appcilarim » de qua fuo loco inter Gallinas fcripfimus. Eademhimirumfuerit neas Galli- aUls in verfu Horatiano. Non Afra auis de fc e udat in ventrem meum &c. Ha denus R&SVOCCC. Ornithologus. Sedeiufmodi opinionem fuo loco fatis, fuperqjm fallimur, redarguimus. Infuper verum non eft Gallinam totum caput nigrum habere, vt Caiusille fcripfit, fed quo ad colorem maris capiti fimillimum : atobtufius multo eft tuberculum. Defcribic eafdenu a lib . j. de Gallinas ««Bellonius hunc fere in modum ex Gallico Latinus fadtus: Quemadmodum mul $9 *Auibas.$% tx merces, quas b Guinca regione ad nos (Gallos) aduehunt mercatores nobis primueranc ' incognita?, ita pariter ha? Gallina? ante horum ad eam regionem naui^ationem nemini no. ftrum erant npta?; fed nunc in aulis magnatu facis obuia?, atqj vulgare^funt. Aues funt vifu pu!cherrima?pennisinfinicismaculis candidis in fpatijs nigris prodit». Corpulentia vix noftrates Gallinas fuperant: tibiae tamen longioresfunt, quare etiam maiores apparent. Ex (olo capitisgibbu quiuis eam snternofcat, quem fupra /rontem haber camelopardalis inftar, b lib . j. di calli naturam obtinentem, duritie fere cornu. EiufmodiGallina?perquam fcecundaTunr, re rufi, &tpultij?ar£. Veteres videntur eas agnouilfe,&£ Varro carum meminishis vetbis.Cal/ina Africana I -IV’ - - - - - XV. Gallina Guinea cum My ft v.yfsi$ Aldrouandi ) /ifitcana^vel Numidica, varia e Jl^ quemadmod/nu quas Romani C ibberas appe liant inter- pretati iumus Galltfs indiCos:Columellai& Plinius Numidicam dieu.pt* Ornoium domefti- ca< un, fcu cicuMfafum volucram ua muisrili as ndlal&lpkri&rf alia_^, quam nigri , & albi coloris fit diuerfitas: fed hf ira rmxri funt , vt albse maculseper nigra fpaua (pariae clegantilfime, ac inetfebilirer fuos ordines feruent. Aucs fune quo ad mores cum villaticis Gallinis noftris fimiles: terram eodem modo pedibus verrunt . Tibiae pedess atque vngues item fmiiles, fed tibias habent longiores. Hsec vero intereas , & uoftrates Perdices ' deferent i a eft , quod cum tamen Gallis noftris, quam Gallinis cauda fit furicch , h£ fem- IU Colium. Garo. Ou.a. ' i, A uagancu.r. N orlla cuidens nota e.ft,qua marem a femina diftinguas . Vtique ehirn ea|dcrn I 'n-las‘ maeufefant,& aJ|Modajcfem cirftrates? caro delicata eft, oua efui apta. Iam 'videmus, huius alitiscognitionem vulgo ( urucam gallinam vocanti acceptam, ferre deberi; Nam fi confideremus Africam , vide- bimusappeilationem quadrare. Numidia' enim ^ & Gdinea Africae regiones funt.-prioc inlictoiibus Oceani, altera maris mediterranei. Antiquiifimi Romani Mare medicerraneu potius praeternauigabant , quam Gaditano egrederentur jnonnunquam tamen, fed rarius transf ecaban|| Contra Lufitani,& Normandi, autalij maris mediterranei incolae Africae oras, quae Guinesefant magis frequentant, quam fretumGad tanum. Quapropter miran-j® dum non eft, li ciufmbdi Gallinae in Gal lia, quam in Italia frequentiores reperiantur • Ad nbsenim frequentius, quam in Italia naues ex his regionibus appellunt. TalesGallinae appr ime fsec undae funt ,& innutriendis pullis admodum fedulac, vnde etiam facile multi* plicamur , fed frequentiores euaderenc , nifi frigus, vtpote ex calidiflima regione venien- tes» p.ca horrefeerent. Hcc itaq; omnia Bdlomus^at non video quo argumento Gallinam Africanam aut Numidicam faciat. Varronis enim verba , quae adducit ,ipfe inuet- tit . Varro enim Gibberas a Meleagride , aut Africana minimi diftinguic , fed ita habet . Gallina Africana funt grande s, varia}gibberra , quas Meleagri - des appellant Gr aci > &c.Pliniusait '.fimili modo pugnant Meleagri- des , a frica , hoc eft Gallinarum genus , Gibbefum , varij fpar » qq fum plumis . Varro in primis Gallinas Africanas gran- des vocat. Guinea?, vel ipfo etiam Bclloniotefte, villaticas magnitudine non vincerent , nifi < tjbias haberentlongioresrquaremeo iudicio grandes Af icanas Varro dixit, vca Villaticis diftin- gueret. Magnitudo itaque Gallo » Gallimfqj Indicis, quos idem etiam Bello- |# nius Meleagrides efie con- tendit, rediusconue- / niet.Sedfuperhac re alias fu fius difputaui- mus* 'lrJ DE f Ornithologi* Lib. XV. 339 DE GALLINA LANIGERA Cap. XIV. ALL IN AE huius Ianigera?icoo defumpra eft ex carta quadam cofmogra. phica. Fuc ciuitas eft maxima ver fus~Or entem, in qua maximi Galli na> Icuntur. Gallmxfunt alba?inftar niuis, i on pennis led lanis, vt teftatur OdoricuseForoIulij,ted£e, vt pecus. Iw m M, Paulus Venetus fcribit m ciuitateQuelinfii inregpo Mingi nomi ejGaJMnas ing^niri^quae loco pennarQ pilos habeam, vt cati,nigri fcilicct coloris, & oua opiijtia pariant. 1 Lm.xL-y;' .i onc ilh 1 0$ £:nSr*'J 'iol jjiolgni - ,tmJ3* : DR Ff 2 a In defer , Jifgn Seo - tl*c Galli Sco- torum for ma. MorrhSna Anoloru. Gilmscri* carum. 340 i Vlyfsis Aldrouandi D EGA L LO SC O T I C fylucftri,&ac Morenna Anglorum. Cap. XV. E PERIT VR inScotia , tradente a He&ore Boetho quoddam fylueftris 10 Galli genus, Phafiano carne, ac magnitudine, fimillimil: fed nigra pluma,, rubentibus admodum palpebris, ft umento viditarvs .Huius alitis effigiem O.nithologusHenricum a S.Claio clarilfmnum virium eScotia fibitranf- mitundam curauiffe fcribit.Scoti in hoc genere martm yocant Aheblaik cockjid eft, Gallum nigrum: feminam, qu* magnitudine inferior, 8ccolorc'dilut:dr”£ft, ane greyhen,ideft, Gallinam fufeam. Mas collo, pedore, alis, coxifqjpun&is rubicundis af- pcrfuseft feminam leucophaeam maculae nigras variant. Supercilia , & barbulas in vtroque fexu membranae tubrainfignit. Anglusquid^mhac icone vifa, in Anglia etiam capi retu- lit locis eticaplei. is. Eandem auem Guil.Turnerus intelligerc videretur in defcnptio- ne,quainftatim fubdemus,nififaemina2 alium coloremtribueret, quam ait magis ruifemel 20 fe Perdice, cum femina Galli nigri Scotici fufea fit, vt diximus. Gallinaceum fylueftre ge- nus apud nos eft( inquit Turnerus Anglus,Morhennam vulgo vocant, ni fallor, fort& propter colorem maris nigrum, vt inmauris:alij,puto Hethcok>ideft, Gallum ericarum) in quo femina ita amare differt, vt duorum generum iftiufmodi rerum imperito videri pofiim. Mas Gallo domeftico paulo minor, totus n gereft, excepta ea parte caud*,qu* podicem tegit. Ea emmalbaeft. Caeteriim nigredo huius nonnihil fplendefcit,adeum fere modum, quo Columborum nigrorum torques circa colla fplendefcunt. At viridi* tatem igitur proximi accedit. In capite rubrum quendam habet, fed carneum cirrum, & circa genas duos habet veluri lobos rubros, & eos carneos. Farmina tota macu is dilfm- da eft,& a Perdice, nifi maior efletj&ruffa magis, aegre dignofei pollet. In defertis lo-S® eis,& planis, crica potilfimumconfiris, ambodegunr. Grano vefcuntur»&fumniseric£ germinibus. Breucs habent alas, & breues ficiunt volatus. Hanc auem Attagenem ef- fe comjcerem, fed qut Attagenem defcnbunt,maremafoemina nonfeparant. Vnde coi- liao eundem fuiffe colorem, & caudcrn figuram maris, & femina» . Quod fi Attagen non-# fu" Gallina eflfe videtur Varronis ruftica. Haecille. Verum hancauemnon cfle Attage- nem, ex eiushiftoria apparebir: praefertim cum Attagen fit paluftris, haec non item. Vide an eadem auis fit ,quamLong?lius Attagenem pueauit, cuius verba recicauimus in G ygailo, B*c omnia Ornjthologus,qui fane & dum Attagenem paluftrem vocatjActagenem nouif* fe minime videtur$eft enim roontmm incola 9 vtfeo loco lcripfimus* jsrwr'» Ornkhologiaj Lib. XIV. 341 Gallus paluftris cum gramine cyperoide. Ff 3 34 2 V lyfsis Adrouandi DE GALLO PALVSTRI. Gap. XVI. DE Gallo paluftri Ornithologus fic fcribit: & hanc exhibet iconem: Auis, qua m, 4 Scoti, (& Angli quoque, vtconijcio) vocant Gallum paiultrem,ane mvvyrcok, Germanici fcripferim ein Marhan, Attagenis hiftonse fubijcienda videtur. Nam i< & in fummis delicijs habetur, & in locis pal uftribus (vnde nomen) palcitur, & corpus ei fub- rulfum, aut fubflauutn , vndique pun&is nigricantibus diflinguitur. Supercilia, & barbula & membrana rubente , vt in reliquis fere Gallis fylueftribus nulla. Effigiem eius ad nos e Scotia mitti dodiffimus vir lo.Ferrerius Pedemontanus curauit, Haud Icio, an eaedem line aues,de quibus Hedor Boethius in Scotif de feri- ptione fic prodidit: Sunt in Scotia Galli, Galli- na?q; Sylueftres vocati , qui frumento abftinent, &enafcentibus tantum minutifqjcytififoiijs ve» fcuntur, humanae gulae perquam fuaues • Gyb. Long. Gallinae fyluefhis quoddam genus vocat Kurben,quafi Murhenn: quam Meleagridem,feu Africanam Gallinam interpretatur: quae itidem in paluftnbus locis verfatur. Sed Athaenei defcri- prio Meleagridum, Scoticis paluftribus iam di- dis non couenir. In epitome dubitat, an fit Lon- golij Gallinapaluftris. Ornithologk Lib. XIV. ... .. o 343 H DE CAPO. Cap. XVII. AVD ammerito fottaflis feparatim de Capo fcribemus, quod propter corporis ^ immutatam temperiem, tefticulis nempe priuacus nomen immutauerit, pullorum iodV» am. propagationi prorfusinidoneusfa&us,& ad menff vfumduntaxac propter carnis praeftantiam feruiat. alib.i$> Martialis explicatas SYNONYMA. SVNT qui Barbur Hebraicam vocem Capum interpretentur sfed hi Capum cum— • Barbur. Gallo confuderint, vt alij etiam nonnulli parum Latini fecerunt , vt fuo loco admo- nuimus, cu tamen, sefteM.Varrone in Gallinaceo genere villatico Capi femimares «odicantur,quod fmtcaftrati. Quare inepte ab Ifidoro feriptum eft, Gallum a caftrationc-? vocari . Nititur autem eo folum argumento , quod veteres abfciftos vocarent Gallos > vel exmaleintelle&o a Martiale, qui alibi ait,fub lemmate Capo : Ne nimis exhaufto maere fcer et inguine Gallus . Amifit te fies , nunc mihi Gallus erit. hoc eft, caftratus, vt erant Cybeles facerdotes, Galli appellati, vnde idem rurfus. Succumbit Jlerilifruftra Gallina marito , Hanc matris Cybeles effe decebat auem . hoc eft, hanc potius Cybelae dicare debebant, nempe caftratum , cuius caftrati etiam eflent facerdotes , quam Gallum :non autem, vt Ornithologus exponit, haec potids,& proprie 30 debebat vocari Gallus. Haud me tamen latet, Capum a Petronio Arbitro Poeta antiquif- fimo Gallum dici, fed cum additione fpadonis. Quod modo ad nomenclaturam Graeam Gallus fpa attinet, nullam prorfus reperio. Latini Capum dicunt, aut Caponem. Longolius Capum do. re&ius dici afferit: En tibi , inquit in dialogo eius Pamphilus interlocutor, Capones, vt euirati neque vocem edunt, nequeGallinis molefti funt: vbi mox ipfe Longolius :Ego illos non Capones, fed cum Varrone, & Columella libentius Capos vocauerim. Ex recentiori- bus quidam Capum Gallinaceum dixit , at per pleonafmum. Sac eft enim Capum dixilfe. Apud T.Vefpafianum Strozzam eiufmodi periphrafis de Capo legitur. T um Gallinarum pulli , quos •villica lapfo. Reddidit eunuchos anuoy cri flafjf recidit . 40 Quod vero Albertus Gallinaceum (intelligit autem Capum) veteribus Paponem dici feri- bit , id jomniaife videri poteft, quando apud nullum clafticumfcriptorem tale reperire ftt. Italice nominatur Cappon,feu Cappone: Gallice Chappon, Germanice Kappun, Ka- paun, Kaphan * Anglice Capon: lingua Abifiina Capi d icuntur Aroazes. GENVS. DIFFERENTIAE. QYO T Gallorum genera funt , totidem etiam Caponum effe poflunt. Etenim om- nes caftrari queunt. Sola etiam caftrationeCapi a Gallinaceis differunt. Capis ta- n 4 meniuba eft maior, quam Gallis, & caudas pennas longiores. Vox demiftior, & Gallis dif- rauca. £Scaligertertatur,feft Capum habuiffe infigm magnitudine, ac propte ' rea certum conuiuium, qui cum ater fuiffet totus ,anno quarto fa<5lus fuit candidus , qua,n quam erant ali, quibus nulla pluma nigra fuerat» An vero Capis pennarum colores immu tan quid peculiare iu, an vero id,quodScaliger feribit de luo Capo, fortuito eueneric quod magis credo, quifpiam dubitare poftit. 50 ferat. b In cora . It. 5. Thco. de Viant* exuf FORMA ! Galli men« ftnfici de? Ccnpna 344 Vlyfsis Aldrouandi FORMA. DESCRIPTIO. FOrma Capis cum Gallis eadem , nifi quod illis iuba? , & cauda? penna? maiores fint , & crifta carpant, & calcaria in maiorem molem excrefcant,vt m adiectis duabus carca- rium iconibus eft videre. Quem hic primo loco depidum dabimus, capite , collo, & do lo toto, pedore, & ventre coloris erat caftanei , iubae penna? erant nigia? , njgra item-* cauda, & ala?, fed quarum remiges erant fublutea?, pedes cinerei. Altera pidura Capimon» flrifici eft , tribus pedibus inftru&i , qui tamen pes tertius duos tantummodo digitos habe- bat , at longiores multo quam in alijs . Color fuperiori fer£ contrarius. Huic enim color erat totus niger, fed iuba? penna? duplicis coloris, nam maiores pennae ferrugine», minores erant auree. Remi- ges alarum candi- da?. Cauda nigra, pedes lutei. Adi/* ciemus etiam inte ftinum cum dua- bus fuis appendi- cibus, nempe inte ftinis caecis , qua? Anatibus &Anfe ribus,fimilibufqi alijs etiam sfu c5- munia,item mifen tenum, feu Iades Columbi Cypri j. / OrnithologisB Lib* XV, -i ■ , r< .. ius? 1.3 • ;. r': j 'i f-\ dr) •• » t • * • w • v* •' VA\>. S * , : .... M f r-», ; » * , r. - n(f . ) ;> , o : >WV\ VuViXi :XV .V.ttk\w , £;ibhi! ' ■ -x •' << ‘tJ&V : , t, /C ■; .fc\7UVwVs\Vo : i ilii O *VRV^ .;inr itii ihaoa jfiabc SJfclluu c-'.;;V-q /. •••(;•!' Hi sil? 31 0 M h J V O 3 U i n co «/MJfiislKc auiu jiibJ 3Up-jo:> . . jy ?$i, . oie 2jii:irn :<: r.nigslabssup^ p\ Misum :} i .'Ogi ■ ’.v- , jC.! S»J Sai.!.- . ; . «• -a ii; i-: 1 348 sisAldrouandi Veteres vt Capos C4’« durent. A CASTRATIO. P V D antiquos Galli longe a lio modo » quam nunc caflrabantur . Mouiflimam enim alui partem, aut lumbos, aut calcaria candenti ferro inurebanc.Ica.n.in pri- mis feribit Ar i&JCaflrantur Gallinacei parte neuijfvwa fu a alui, qua cum\coeunt con • adit. Hanc enim fi duobus t aut tribus ferramentis aduffer is Capos facies, Varro verd,& Colu- mella calcaria inuri folere tradunt* Gallos caHrant^ in |uit Varro, vtftnt Capi candenti ferre19 inurentes calcaria ad infima cruravfj^dum rumpantur >( igneaviconfumantur* Columella) atque exiet vicus. Plinius lumborum, atq; imorum crurum mernjnitjinquiens: Defmuntca « nere efferati quod duobus fit modis plumbi t adu (iis candente ferream imis cruribus . Cceteruns eiufmodiiivfli&um vicus figulina creta, teftibus Varrone, Columella^ Piimo oblinebant, Villic^na- tyoftr* vero villicae teftieulos euelluntper pofterior^modico yul^etecultro infli&o.Vul- ftra: vr Ca* nus autem tantum fit » quantum digito fupenus ad lumbos fub fepto , vbi teftes adhaerent, poicaftrct ^ imraitceh^P^ngulis extrahendis fufficit: quibus filo confuunt,& cine- rem in fpergutit , tum etiam criftamrcfecant , vt virilicatefii omnem adimant , Sunt qui in crida:abfcilfa?locumcalcarecrure exc&uminferanr,idq$coalefcente vulnere tecrefcerc Calcar dicantvVerum qui ex hifce caftrationis modis praefice, ignoro, video tamen antiquam il-a< crefcit* * fam, cuius Varro, Aridoteles, Columella , Plinius ,ahjq> meminere , non amplius obfer- Qu* ca - uari : quare fufpicandum multos ex infli&o illo vulnere cum candente ferro interijlfe, vti quandoque ex noftris moriuntur,fierratumaliquodincaftrationecontingat;quinimofu- periorianno iJpy.Gallumobferuauimaxa caftrationeita tumuifle,vt pellis pulfatadigi* tis, tympani bellici inftar fonum ederet $ quod erratum a male confuto vulnere euenerat. In eiufcemodi vero caftratione omnino elaborandum eft , vt vterque cefticulus auferatur, nam fi alter relinquatur, cucurric,canit, & coitum rcpetit,& minus pinguefeic. victVs. saginatio. ftratioop Sima. Qui <5a*» jpiosdc Gai linas prius iaginannt Capi vtfil guefcant. Germani Vt Capos farciant. Vtbreui pingue-^ icauto QV & de vi&u Galli hifloria fcripfimus,sequeCapocompetunt,atqu3edefagina“ uorie,hui^,& Gallinis cantum , quas volucres faginare liguritores ipfiinuenere, quo vn&sus, & lautius , vt Platinx verbis vtar , deuorarent . Pinguefcunt Capi * milij farina cum meile pr^fercim,& tui udis in cibo datis.Nam Plinius eo no- mine vocat bucceas, quibus farcire,faginareq; Gallinas, Anfere.s>& Capos folemus.Suni apud Germanos, qui Capos faginant hoc modo. Includunt eos loco angufto, & e farinae mi'ij turundos faciunt, magnitudine fere,& longitudine articuli digiti mediocris,equibu$ ab mino circiter denos eis in fauces inferunt, & per aliquot deinceps dies quotidie piures, paulatimaudo numero, qui poftea minuitur etiam paulatim. Dandumeft autem eisplus minus prout coquunt: Conco&io taclu explorata ingluuie animaduertitur. TurundirooX inferendi pi ius in aquam, aut lac immittuntur, nam fic facilius defeendunt, licet interim le- niter digitis per collum premendodeduci debeant.In defe<5tu milij furfur,& parum frumen- tacea farinae,& milij etiam parum in turundos redigitur. Sic fere viginti diebus obefantur, fed mero milio quatuordecim. Sunt qui Gallinas, Capos breui pinguefeereferibant ,fi cetuifia loco aquse bibenda eis apponatur. De Gallina priuatim farcienda in eius hiftoria fcnpfimus, Videtur autem ratio eadem farciendisCapisconuenire. Quare eo lecloremu-# ablegamus. Gallina' ce® carnis hus. Carnis tS* ferres. VSVS IN CIBO. API quam fintin cibis grati nemo non nouit, vt pote qui remoto Veneris vfufa* dti fint pinguiores, & falubrioris nutrimenti: Vnde Pl a t i ri^Omn item axium laudes inquit , quantum ad cbfonia pertinent > vna caro Gallinacea comprehendit. Jduid. n. popinis afferunt reliqua altiles quod nonvnus Capus in fe habeat ,fiue elixum^ ftue affumvt-* lis ? Huius auis patina ftomackmn iuuat , pedtus lenit , vocem fe noram facit , corpus obt - fai o H#e ille • Quod ad carnis temperiem attinet ® funt in quatuor qua- * Statibus C Ornitholog!® Lib. XV. licacibus temperati, quare multum' alunt, & venerem augent; tcfte Ifaac, qui alibi etiam Ca- pum auibus omnibus profert, vt qui melius nutrimen? um, &c 'perferum generet fangui- nem. VUUnouanus Capos in cibo probat ; circa aetatem fex s vel(eptero,velo&o merMiurcu In Gallinacei hi ftoria permulta a nobis recitata funt Vqua? omni harum ausum generi , tum falubritatis in ciborum, apparamus ratione dommunia fun.tdtaque hic ea tantummodo, quae ad Capos priuatim pertment, afferemus. Quod modo ad coquendi, ac apparandi rationem attinet, hscfa ne vari* cft,&proeuiufque libitu infhtuta. Vel autem elixa ritur, vel affan- tur. Iulius Alexandrinus inter recehtiores feriptares Medicos illuflris Capos fubfequen- X0timodo elixans medici potius , quam coqui partes agit'. Capum prius per (eelixat , huiqs pulpas, prjecipue vero alarum, ac pedunculorum cum aplj vna ac beta? radicibus fumit, ad- dit cafeum,& friati panis parum, oua fex circiter, vuarum piffularu aliquid, cinnamomum, zinziberis, piperis, caryophillorum quantum fatis effe exifimiat, butyri cochlear magnum: componit omnia fimuljComminutis ; prius, qiireconupinui, tritis,, quae teri debeat, in maffam, quamdeinde in offas diuidit figura, & magnitudine ouali (e Co,Rapeolos,inqirt , u uh ; vo- cant, quod ex friatis prius id epuli genus for te rapis concinna tum fuerit , de in minuti * eci.arn conci fis herbulis, demum, & an imal.iumxarne.H3S tenuiex fuba#a farina /quam— » paftam vocat aliquoties folio feorfim fingulas iruoiuic offulas, eodem Capi iure'f$coquir: exemptis, patinaeque iniedis cafeQ infriatj& calidi affundit butyri fatis . Efi vero felis mlx- ^tura plurimae alimoniae, fed qua? fa p gu in em,. vt ipfemet auefla/ur, infla rhrnetsvmofurnqne fu.ccum generet, meatufq; obftruat. Noftri ve; 6 coqui eiufmodi herbas,vr quae ingfatu po- tius , quam gratum faporemca.rnicocilient, minime adtjciunt, fed vel (implicitet elixant, vel excafco recenti pillulasadijciunt , &friatum cafeuo veterem fupcrmfpefgunt : qui fa- ce cibus gratillimus eft. Molefta vero etfi pariter, mulriq; laboris aflatio eff, quam ideitu Iulius Alexadrinus prafferibit paulo ppft, elegans tamen, laudanda fi hei bas eas ante no- minatas excipias. Coques, inquit, eadem materia concfufum integrum Capum, excepto quod al2e, pedefq- inffa&i, & collum retorquentur in coi pus, vt anguibus Ia ceat tonorum, luteis duratis aliquot infarcies, ea configes caryophillis binis, ternifue,fingula (alita p ius, tum pruna accipies, & fi hac ad .manus non fun^vuaepaffeialiquidjirnooijue tenuius con- |pcifi,aut vtriufqjpai tem,oua fex fere: tudicula mifcemur,3gitanti)rqm ha?c; tum butyri be- nereccntisadijcitur pro Capi pinguedine plus m inus , fed quod liquaminis tamen inlfar efficiar, hqc madefeet immerfus intus Capus : pofiremo factum ex eadem farina impone- tur vafi operculum. Hoc modo immittitur furno farinacea patella ,fiueolla,fitiet;ejffa, fiuc cfcarium vas id, ouorum prius albumine illitum. Si anniculus fuerit Capus , non ante ter- tiam horam extrahi furno debet. Cautio erit, fi quid furni calore agitatius fa&um effundi vifum fuerit, vulgata charta nofiratexiffe, ftatim id reprimere effei udeentiam iHam folet„ Calidum inferre in.enfxvu.lt.. Nonnul.li.ante perfa&am coduram vini. aliquid, affundunt, conuiuijfque iamappofiturflurcurnoui aceto dilutum 'adijeiunt. Ha?c ille. Noftris co- quis in veru affare Capones. vfitatumeft, & cum vel malis aurantijs, vel limonijs in fru- '^aftaconfcilfisconuiuis exhibere.. Quod fi vero fefe offerat occafio, vt neque eh.xarc, neque alie re ad ignem Capum quemuis, vtific in longo itinere, vbifaepehofpitia defunt, tunc do- mo abeuntes chalybem ignitum, nobi-fcum. feremus , cumque in deplumem Capum, ac cxcn.tcratui.nijciein.us, accurate- vno, alterou.e mantili obuoluen.tcs> ne calor euanefeanfie enim efui. aptum reddemus etiam inter equitandum, modo meminerimus fubmde alitem verlare . Verumenimuero tetro inficietur odore, fed ferendo tamen, ac grato famelicis, lam de. pr*patationis va ietate dicendum . Mirafue Catellanicum lauti genus cibi efl a Piat in a his verbis deferiptum: Catellanigens quide lauta^ qua ingenio -ac corpore Italica fe- lenia haud muli ii dijfimili habetur , obfonium,quodmiraufe illi vocant ^fic condiunt : Capos ^aut pulla flras^aut pipiones , bene exeteratos & lotos in veru collocat , volunt q> ad focum ratifper quo $$ ad f emicotU fuerint. Inde exemptes^ac teffellatim diuifos in ollam indunt: amygdalas deinde to - fias fiub, cinere calido>abfierfasqy lineo panno terunt. His buccellas aliquot panis fubtojH addunt t mxtaqtf it acetOi & ture percribra fit aceti trdfmittuntaPoftea in olla hac o7ajnfpcrfoq\cinnamo% %inz,iber.e>& faccaro multa Jadtit efferuere fimulin carbonibus procul a fiammaJeto igne permit stwt, quoad iufla co&ura pernenerint , mifctndo fempencu cochleari, ne ferta adh.ercant.Hoc nt - hilfuauius effe metntni. Multi e fi alimeli;>rad\ ; cocoquiwr,. hepar renes coc ale facit ^corpus obe~ fat^vetreciet. Ide ^alibi cibaria alba,fcu leucophaga,deJicatifs.expedorc Capi parare do- cet: Cibariatualbli, mc^r, q$ aptius Leucophagu dicetur , hoc mo duodecim couiuit codies; Arnyg- dalmu libras duas per, notie aqua macer atas^ac depilatas in mortario bene tudes , injpergedo mo- G 2 RapeoJu^ $uid* Capus af— fandusenf:; chartje in- uoluatuto Mira Life. Cucdam-a. cum. a i ■ 0 o ^ &„4z. Cibarium album cx CapQ». Cibarium album Ca* «lienicum b M, 7. Cibarium sroceum . Efitium cx carne» Efitiutn expelle Ca ponum. Cap* qtto an medtd- na vfum prasftct. Vires^gro natium, ve reftuuan- tmr» luuenis fe bncitatis 35 o V Iyfsis Aldrouandi dicit aqua,ne oleum faciam. Deinde Capi pedius ex affatum in t ede mortario conteresjndefq^n- sanatum panem, agrefla prius, aut ture macro, remollitum. Zingiberis pr ater ea vnsid, ac facca-r ri felibram addes, mifcebifq ; hac omnia flmul, mixtaq-,per excretoriu farinaceum in olUmun . damtrafmittes . tffer ue at di inde in carbonibus lento igne facies, cocbUariq; fipe agitabis uns f fata adhareat. Coelum vbi fqertt aqua tofacea vadas tres infindes, Ad menfam , aut in pati- nis, vbi caro fuerit , autfeorfum, aut minoribus mittes.. Quod fi in Capos fundere inflt tueris, quo lautius 'videatur, mali e unici grana fupertnfper^ git 9 .Idem fubfcqueuti capite cibarifi album Cateliomc u cx pc&ore Capi dyfcribitj hoc modo: Farinam optimi rift cum duabus metretis l adi is caprini in cacabo ad ignem ponito, procul flamma, ne fumum concipi at, Pedius deinde Capi 19 eodem dte mortui, ac f emico fli m quaddquaft fubtilifflmafila diuidito, indit aq\in mortario dua- bus eo amplius tribus idlibuspi filio contundito* Vbi lac dimidiis hora efferbuerit, hoc ide pedtus in fila redadlum cum libra fac cari indes, e ff eruere que horas quamor patieris , agitando fi m per Condituram cochleari , cui h arebit, vt terebint, hin a, vbi decodium fuerit. Aquam pj Ure moro fit ■ cea,vt in [aperior e i nfundes,patinafq, facies. Nec erit ab re fac cari aliquid infpergar.nulli enim cibariorumtvt aiunt, faccavum aduerfatur. Cibarium croceu ex b eodem: Pro; duodecim, in- quit, connixis libram amjgdalarum cum membranulis tundes, his Capi elixi, aut cuiufuis bona aliti) pedtus, ouorum vitella quatuorfaccari felibram, Cinnanti,Zin7^bcris.parum, croci plu (cu- lum, contraria addes, ac iure pinguis, ac agrefla diffolues. Diffoluta in cacabam per fit ac eu excre- torium infun de s, facit oq\ procul flamma in carbonibus efferuea»t,agitandofimper cochleari. Ad\% \ horam ebulliant neceffe eft.Sunt qui inter ebulliedun? duas vncias liquaminis, aut butyri recen- tis indant. Fatinis aromata irfperges.Alit hoc, et d tarde concoquitur,obtfiat, venerem citer, hepa- licis, dr cardiacis prode fl. Eodc item libro ditium ex carne praAcribcns,^#/ etiam, inquit, qui pcdltts C api tunji non incommocte addant . Id vero ditium taleeft :Prodecem conutuis li- bram abdominis porcini , aut vitulini bene elixato, c odiam-, ac conci fam cum felibra cafei vete- ris, pauco etiam & pingui addito, cumque herbis odoriferis bene conci fis, piper e, nubere y caryo- phillo mifieto . Hac omnia farina bene fubadla, ac in tenuijjimum folium redadta ad ca flanea magnitudinem inuoluito, inuslnta in iure pingui, ac croco decoquito. Parum coitura requirunt , ln p aftnas tr ad udi a cafio trito, & aromatibus dulcioribus afpergito. Fieri, & hoc edulumex pe- flore Phaflani > Perdicis, altar umue altilium po te f. peferibie deniqj ditium ex pelle Caporu.*© Capum vbi elixaueris9 pellem circunquaq; abfcindcs,& eam maxime , qua colium integi» tur . Concifam 9 ac in fi ufta dimfam 1 urfum in iure pingui per femihoram decoques, addi- Eo croco > quo coloratius liat: in patina translatum aromatibus, & caleo trito confperges, BaltafarSteadelms fcriptorMagirica? Germanicus docet, quomodo paftillus e Capo fiat, de quo ance egimus. Apicius in minutal Apicianum sefticuios Caponum adijeit, Gallis nt- piiruu^dum caftrantur exemptos. VSVS IN MEDICINA. SVNT quitanquamex Diofcoride,alij!qjauthoribusmedicas£acultates Capo attri» buant, quas illi Gallinaceo alcripferant ,oblcuri nempeauthoressquos per linguar Litinae imperitiam pro G ilhnaceo Capu interpretari diximus. Et quamuis eiufmo- di vires Capus quodammodo fubrnin iftrare poflit, tam£ ad viqu* licet vtrique generi communia exiftant ,,tamen in Gallinarum ouis , qua? p femper in hominum manibus verfantur magis confpicua funt . Quod autem ad Colum- barumencomia pertinet, ea nem a corporis duntaxat , fed ab animi dotibus quoq; profici- fcuntur, vndiquaqj nobiliflima : vndefortaflisdiuinus Propheta ^Efdras, ex omnibus crea- tis volatilibus Det* fibiCdumbdvndnominaJfe&udi . Ec reuera Spiritus Dei baptizato Sal- uatorinoftro apparere cupiens Colftbae potius quam alterius volucris figurainduit.Quati vero gentiles ,ac in primis antiquifllmi Romani has volucres fecerint , foluta pro eis vix credenda precia atteftanmr. Varronkaetate fingula paria ducentis numis , & ciim eximia edent, lingulis millibus fcftertioiura vendebantur : quemadmodum & Columellae tem- poribus funt inuenti , qui quaternis millibus mimum binas Columbas mercarentur. I Plinius etiam L. Axium equitem Romanum ante bellum ciuile Pompeianum dena ri js joquadringentis lingula paria venditalfe tradit , licet in omnibus exemplaribus, & X. Axius vcndicauit , legitur,, tamen & L. Axius venditauit re&eraeo iudicio legit do&ifi fimus eBudseus. Nam Varro depullis earum agens-.ita feribit: Roma^fi funt fermo(t , bom colore , integri , boni feminis , patria fngula vulgo veneunt ducentis numis , necnon^j eximia fngulis millibus mimum , quas nuper cum mercator tanti emere vellet 'a X. Anxio equite Romane , minoris quadringentis denariji daturum negauito Si ergo fingula Columba- rum paria non feraci mille feftertijs numis vendita fint, & aliquando etiam milk_^s & fexcentis ,ideft , quadringentis denatijs , quis Gallinaceo generi eas non praeferendas judicet, cinn id nullibi» quod noui, ad tale pretium cue&um fuerit ? Quirnmo Co- Gg 3 Itssrbsa Cur naceG ge**. nus Coii? bacco au thor pne« tulerit. Columba- rum laus, a Itb. 4.C.J* Romano* runa luxus in cmedis Columbis, bXio.r.$7 Axius eqs quiti Co- lubas ven- diderit. Plim9 cof- re$us. clapandtfa Fotnaai Columba* mm aiiio* ye uilaaic nuit. Bitauoru erga Cola bas iludiOc Qmeftus e Columbis vnde peu- sur. Colwmbse gnaiorqu^ itus quam Gallinas. Columba* vum cafti* «as. d C*nu c.i» C itb.lQ.& 34- Columba- lummuE* diues. Spiritus Sadus Co Bombe fpc- «iecur ap paruerit. Columba* ffum inge nium. jfl.io . j6. Columbi- ni colli de- cus. g Itb. u» de asifw aur. Il isi. a. d$ mt.rer. 354. V!y fsis Aldrouandi Ium bas ita celebfsuit Romanorum luxus, vr Plmius ibidem multos earum amore infanijlfe tradat, nobilitatemqs fiugularuiti,& 01 iginem enarraflfe.Quid? Harum caufa dElianiis Car- nos, &Illiricos bellum omififfe recitat «, Non ne & apud nos nobilem familia: fere omnes Colubaria habent, in quibus habitant, educantur, ac nidulantur ?Sed etfi nos emolumen- ti caufa easaiamus, Gallos tamen, maxime autem lklgas,ac intei bos Batauos ferunt adeo Columbarum fiudiofos effc,vt vel quarta faltetn eorum pars eas ad animu ciuraxat explen- dum enutriat.Aiunt infuper eofdcm.quotquot reperiri queunt Columbarum genera, dili- genterinueftigare, magno femper mercari pretio, laudes lingularum in publico,priuatoq$ couentUjiti quo patritios etiam viros pauperioribus fefe immifeere minime pudeat, modo ig de Columbis fermo fit, enarrare, adeo vtquod Plinius oiim de Romanis, id nos criamnum de Barauis dicere queamus,Columbarum fcilicct amore infamre. Quod fi modo qnt fium, quod lam pleriqj faciunt, confideremus, profe&o Columbarum pofleffio vndiquaque vti- liflima efit,cum propter fimi, cuius ad cannabi conciliandum decorem, ac per confcques in- gens pretium,apud Bononiefium agricolas magnus vfuseft commoditatem, tum maxime propter pullos sjspotiflimum necejTariossqui iam vires a morbo recolligat. Quamuis vero Columbarum foecunditas, de qua abunde poftftio loco agetur, longe minor (it quam Gal- linarum cft, maiorem tamen, tdk Columella, qualum dominis fuisie£crum:neq;magna opus eftcura,3Utfumptu ad earum nuti itionem, quippe, qua: perhyen em tantum, ac tunc per paucos mcnlesf loquor modo de f2Xatihbus,quas pullorum caufa duntaxat alimus)vi te delicet cum diutinae r.iues agros cooperiunt, impendio domini alantur, c atteris anni tepo- ribus vidtumex agris quaeritet. Quod modo ad dotes earum cum corporis, uirr at im latti- nct,ca?profc$6 ranr^ funr,vt di&uro de eis calamus potius, atq; carta,quam verba fintde- futura, quare fponte, ne in longum nimis abeat oratio, eas,pra?tcreo, fo/iiss tantum c;.fti* tatis carum mentione fa&a , quod ha?c pra?aIijsinhoc auium genere tami a facris ,quaro p ofanis paffim concelcbretnr,fic enim dlSapien $:Fnaeft Columba mea^ vna t fi matri fua\ eheia gtnetricifua. Talis autem in ijs cafiitasconfpicitur , vtconiugij fidem nunquam, nifi alterius irmrte violent. Communem , inquit e Plinius, demum feruant nifcaltbs,aut vi- dua nidum ne n relinquit & tmperiofes mares , fubinde etiam tmquos ferunt , quippe fufpicio e fi adulter j , eum natura non fit. Munditiei corporis quoque maximam curam geiunt,qui- 1® bus fcilicct immundato omnia, ac maculata difpliccnt : vnde pariter apud fapkntiflimum Regum legimus : Aperi mtht foror mea, immaculata mea. Idcrn etiam nobis fortaffis tacite innuit Ouidius, inqNens : A fpicis,vt veniunt ad candida tetta Columba , , Accipiat nullas fordtda turris aues. Adeo vt,cum animi, tum corporis mundities in hifceauibus magis,quam in alijsrefplen- deat t quare & Spiritus San&us in facroSaluatons noflri baptifmo Columba: fpecieappa- ruit. Quamuis vero infuper fimpliciflinmm vulgo animal Columba habeatur, ingenio ta- men minim£caret,vt fuo poflmodum loco fulius apparebit. Illud modo pr^rerire non pof- fum»quod / Plinius deijfdem prodidit , nempe in efje quendam eis gloria intelleffum, N offert credas, inquit, fuos colores ,varietatemq-, difpofitam. Hanc autem tanquam rem pukherri- mam,ac infpedtu admirabilem complures ceiebrauerc.Confpicitur vero in collo earu po- tiffimum : de quo in primis Nero Qarfar difetiffime lufu hoc verfu : Colla Tuberiaca(Kodoo\uus legit Gyt.\izr\aQx)Jplendcm agitata Columba. Videmus enim ineo colorem vnum, omnium colorum vniformitatem prxfe ferentem, neq; tamen oculus indagai e poteft, quis nam praecipue fit ille color, an caeruleus, an luteus, an niger, an hygi« nus, an fuluus. Varietatis huiufce venuftatem vifui noftro iucucbflimun.£ Apuleius floftu- lum \ ppellar, mquiens : Nunc coruina nigredine c aruit us Columbarum colli fof culus amula - tur, vel eu guttis Arabicis obuntfus & pe ff inis arguti dente temidiferiminatur. Deciufdem coloris diueriitatc ita cecinit^ Lucretius : 5®' Qualis enim caci pe 'eri celor effe tenebris Lumina qui mutatur in tpfo ? propter e a quod Retta, aut obii qua per cuffus luce refulget . pluma Columbarum quo pacto in luce videtur Qua fit a ccruices circum collumq’,coronat. Namqi alias fit , vti claro fit rubra pyropo : Interdum quadam ftnfu fit, vi videatur luter c amicum virides mifcere fmaragdos „ f.c Lu N Ornichologi* LikXV. 355 £t Lucretium imitatus Homerus Italus iTorquatus 'fartus, puellam illam in omnes icfc eoiores ad infiar poly pi conuerteeem, quam magis Carolo,& Vbaldo itineris ducem pro- miferat, vt limaldmi c faucibus Armide eriperent» depinges*?. Columbino collo fimi litu* dluem eleganter admodum deprompfit, canens. Crinita fronte dfa dimolira,ecigiia Cortefi, e fauoreuolii e Era nquille, Enelfembianteigli angioii fomiglia. Tanta luce iui par, charda, e sfauille ii • La fua gonna hor’a z.ura * 6t har venniglia Direfti,e fi colora in guife mille* Si c’huom fempre diuerfa a fc la vede Quantunque volte a, riguardarla dede*, Cos r pium a talhor, che tfi gentile Amorofa Coiomba il collo cinge*. Mai non ii feorge a fe ftefia ;fitnile, Ma*m diuerfi colori al fol fi tinge. Hor d’aecefi rubin fembra vn monile*. 20 Hor di verdifmeraldi il lumc finge. Hor'infieme gli mefee, e varia* e vaga In cento modi i riguardanti appaga.- k Plinius item Smeragdos Carchedonios ad inclinatione magis * & minus lucidos Colubaru plu- mis comparat :/Ariftoteles vero Columbarum ceruices ad lucem refra&am ^pva:o4>dft«,hoc eft,auricolorcs fefc offerre tradit , vt nimirum coloris fplendorem , qui in auro pariter ad eandem lucem admodum vanus eft, nobis indicarec.Meminit quoque etufdcm reiD.Hie- ronymus : Columbarum, inopHt, collaad fngulas conucrflones eoiorem mutant. Diuinus vero jwPfaltes, quod alijde collo dixere3.id de tergore qtioqi,& cauda prodidit, cum ea adinslar auri rutilare dixerit . lucundiffima autem haec colorum varietas tam incertos afpicientes 3©reddics \x.nStatC2,falfl colorssfpeciem,& ponere & fumer eicu^dn, Sed &*Martiamis, ArceflUs,\nqvi \i,coHu intuens Columbinum dubitabat, fi quidem hac permotus varietatis incer- titudine amplius aHruere dxctTthit^ictv coepit, id eft , mcomprehenflbilitatem. Proinde etiam M./» Tullius contrarif fcilicet fedta?, inquit ad Horteofium:2V^; vero hoc loco expettandum, vt de remo in flexo, aut decollo Coluba reflondeam. Non enim is fum , qui quicquid videtur, tale dica e fit quale videatur rurfus.AV & in remo fentio no effle id, quod vide fur, & in Coliiba plu- resvidere colores, nec effeplusvno. Quaefane colorum ficta varietas maxima Columbis pul- chritudinem conciliat, quamuis tamen nifiilluftrante fole vix videatur* in cuius videlicet? deliquio colorata omnia fua priuantur venuftate.Sunt tamen qui exifiimet diuerfos re ipfa effe inibi colores, diuerfafqj fuperficies ex diuerfarum pennularum portionibus radiantes. 40 Plurimi vero vnius coloris effe illam varietatem, fed varijs afpe&ibus varie illufiratamfub differentifpecie oculisfefe exhibererrarionera eiusefle quod mouedi vim a luce fujpiciat*. quod vero amplius ab illa mouea tur, amplius, &ipfe fefemoueat. Vt vtefieiufmodipen- narum decor efficit , vt inter pulchellas aues connumerari Columba? queant , & q Cicero plumas verficolores Columbis a natura ad ornatum datas perhibet in facrisr literis, vt fponfje pulchritudo denoiretur, oculi eius Colubarum oculis comparantur. Ecce , inquit Sa- pien s, tu pulchra es, amica mea , oculi tui Columbarii. Et/mox infra enarrans fponfa fponfi fui pulchritudinem, fimiliter eius oculos Columbarum oculis comparat: Oculi eius, inquit, ficus Columba fuperriuulos aquarum, qua lacie funt lota , & rejident iuxta fluenta plemjfmai Et alias dixerat ide fapiStiffimus R ex:Propera, amica mea,Columba mea,formofa me a in fora* JO minibus pe tra,in caverna maceria, oflendemthi faciem ///^w.Caetcrum fi cun<5ta,qtia? de Co- lumbarii laudibus dici poffenr,hic adduceremus, in iramenfam nimis molem nofira abiret oratio , quare hic vela contrahimus , illud tnt-ecim ad monentes , fub Columbaceo genere* quod /Philofophus^sp^pciTej appellat, & domefticas,fiue celares, vt vocat Columella, & feras,vt funt Palumbes,Genades,Liuia?,&Tunures comprehendi, de quibus figillatim po- ftea agemus, a communioribus exorfi ,qubd ad has omnia ferme, qu«e omni Columbaceo genemn vniucrfum communia funt, referri optimi queant. i Canto 1 5* Cier . libev. £lh3jr.e»f» i Itb. de c»L m Tfal.yy, n ttb . 5 » nat. O De mepe» Tbilvlog. p %Acadt, 2, Colorata tantum i» Sole fplen» dent. q lih. de jitt* r C*Mt. 1 . ^ 4>.c. tlib.i.Bift, eapu 13. % / <£QVl- a In C*l:g. Coi anibus g a iiaror. V caenum Columbi - mmi. Columba m ir yr Colu au® i and® ar- terias no» men &mi. racnia. Mona de- num Co- iu mbmu. Lirbolpec monCoiu* ba di dum Baiearis in lula maior Columba dida. b I > Tbe/, 1 Gcorg. Columba oppidum. Liber Co- lumba in® ic r i p tus. Ct-b.i, dlib.l» tiib.J. Columba pais nauis. OMumbar ‘j l.d. t t.-/' g 1 1 Hyd. 355 VlyfsisAIdrouandi JE Q_V I V O C A. SVETONIVS ^ Tranquillus gladiatoris meminit cui nomen erat Col&bus,#7W C, Caligula , vr eiufdem Suetomjs verbis vtar , vittorij leniter tamen faucio venenum in plagam addidit , quod ex eo Columbinum appelUuit. Columba Senonenfis in martyris nomen eit,qu®ad proftibulum datnnaca , fed Dei ope defenla fupplicium captus iubijt pridie Calendas Ianuarij anno 275. Fuit eiufdem nominis alia etiam virgo {auditatis ple- na Reatina ex ordine Sandi Dominici, admirabili innocentiam, cun&ifqs vu tutum operi- iq b s jrnatiflimajquae fpiritu prophetiae infignis innumeris aegrotis fanitat e reftituit.Panem ftiis deficientenb faepe multiplicauit. Puerum quemdam delperatae valetudinis,& iam femi- mortuu n precibus fuis ad vitam , fanitatemq; fimul confeftim reuocauit. Defixa in caele- ftium contemplatione faepius extra omnes fenfus rapiebatur. Cum moraretur in monafte- rio, quod vocatur de nomine cius, nihil aliud vnqua comedit, nifi herbas, nihil nifi aquam bib^t: pane, vino, carne, pifcibus, la&e,& omnibus, qu® ex illo conficiuntur, ouifqj abfti- nun. Diuinitus cduda e cubiculo, in quo morabatur, vndiqj obftru&o.Perufiam peruenit, Oo jr anno 1 05 * . mutis multis vfum linguae, caecis oculorum reddidit. Eius vitam Lean- der Albertus Bonomenfis defcripfit. Lichofpermona Romanis Columbam appellati inter nomenclaturas Diofcoridi adiedas legicur.Baleares,vtMela habet.vel Baleandes,vt Pto- aei lom®us mediterranei maris infui® fune iuxea Hifpania,hodie Mallorca>& Menocra Hifpa- nis, tefte b Ab> ahamo Ortelio indigitantur, quafi latine diceres maior, & minor, quemad- modum eas Pomponius, &Procopius quoq; nominant. Sic etiam diftinguit eas Antonius, qri maiorem Columbam, & minorem Nurarn vocat. Columba Hybei ni® oppidum eft, teftcBeda,& S.Columbani patria.Columba inferiptus erat pro titulo liber cuiufdam Stel- lae poet® didi Paraumi, qui Violantellam Neapolitanam amauic, quae ciim amifiiTetCo- lumbam, quam habebat ia delicijs,& fieret, praebuit argumentum Stellae conficiendi ope- ris de morte Columbae. Teftatur hoc Venus , cui Columba , vt dicemus facta eft apud# Pa- pinium de Stella loquentem. Hie mflr a defuit fata Columbe, 30 Meminit quoq; ^Martialis. Stella delicium mep Columba Verona licti audiente dicam. Vicit Maxime f affer em CatuUit T antum Stella meus luo Catullo, fluant o P affer e maior esi Columba. Et rurfustf alibi. V el Stella cantata meo , quam fleuit, Hiantis Cuius in Elyfio nigra C olumba volat. EtexrecentioribusIo.Baptifta Fiera Mantuanus poeta, & medicus de Perhillsfuteoiortc#* feribens ad lanum quendam huius Stellae pariter meminit his verfibus. Heus I ane, num licentiam hanc temere t entem > Si meo Catullo confero , nec veneror Stellam ? Catullus olim p affer em obrutum fleuit : Et /fella Columbam : vtrumq ; rtferts fiape , N $n ipfe T urturem fleoperditum dudumi Hunc nunc ademptam epi flatam domus fidam Fleo reriHamy&c. Columba pariter nauis pars eft. Audiui,inquit,Lazarus Bayfius devirododo,cum diceret carinam proprie ede, id quod vulgo Venetijs dicitur la Columba : fed eam Columbam pu- todTe quod cfpvo^av Polybio dicitur. Latinum nomen, quod fciam non habet. Verba Po- lybijlunc. Aodifeytatrav ix, ^pvo^eav eiu.oci 0 ^ S/ctxo«fict vctoynryM&ai fftettpn ,id cft , rurfus decreuerunt d fundamentis ducentasy&viginti adificarc naues , quod enim eft fundamentum in douio , id cft Jpufyop in naui , fic dictum opinor , quod omnem Spvv, id cft materiam na- uis contineat. Columbulam Hollandi quandam nauem,vnam nimirum ex ijs,quibu£> cum nuperrime in Indias nouas nauigarunt, voca uerunt. Columbar, vt docet/Trifcianus, viucul» genus eft, quo collum ne6htur,ad quod per locum alludcnsgPIautus Columbum ita vocat, dum ait: Illic Ornithologi* Lib.XV. 357 Illic in Columbum credo leno 'vortiiur Nam m C olumbari collum haud muli 0 poH erit» Sed forte per duplex Uctibendum eft. SYNONYMA, ■10 COL VMBVM Hebra?is Ioniignificat*m pluralilouinjVtiapud^Ezechielcmtlo- nah vero Columbam, vti in^Genefi in primis videre eft.Contra Sandes Pagninus in finguiari mafctjleumreperiri negat in S.Scripiura,fed faenaininu cantumraddit ta- men apudDo&ores Hebraeos inueniri, & anteita fcripferae;Ion cum \*au ia pronunciatio- ne occultato eft Columbus.Quidam reducunt ad oppreffit, quod omnium praeda pateat» & plurale Iomm Columbi Columbae. Nomina enim fpeeierum fub quocunquc genere vene- rint, vtrumqj fexum comprehendunt.Haec ille: qui etiam aliquot S.fcriptura? loca adducit, in quibus tamen in noflratranslationefempet Coltiba legitur.CseterumapudfiTeremiam, vbi translatio noftra habet Columba )Hcbrxi legunt, vtdodi quidem fcribunt, moeror, vel 2°mftitia,vt fdlieet fit deriuatum a verbo Ianah, quod eft moerore aifecit,afflixit.Ion quidem pro Columbo in (criptis Rabinorum frequentius eft. Chaldaeus interpres m citato Genc- feos capite Hebraicam vocem Ionah omifit. Arabs habet atlekeha,& Gamamah , velcha- fnamah.Perfa Kaphtar.Rurfus^vbi Chaldaeus habet Ionetah. Arabs legi dazamach. Gozal Hebr^is pullus auis eft, maxime Columbae: Dauid Kimki Gozal auictrlam paraam interpre- tatur . Chaldaeus in vetcre teftamcnto habet Bar Ionah , ideft , pullum Columbae.» Arabs Pherakhamasjfed melius haman legendum, nam & Auieenn^hamanColumba eft, pro qua voce Syluaticus hamen habet , vt Hata Hamen, ftercus Columbinum , pro quo etiam alibi apud eundem Laaman,& caficium legitur. Alibi quoque Demen Chame habet pro fangui- ne Columba?, vti denique pro eodem Dem Alcaraar apud veter e Autcennae glofogt aphum 3°]egitur.Quidam Hemam Saracenis Columbam efte fcripfit. Indidionano Auicennjealia etiam nomina proColumba leguntur, vt Guarifdem. Agluarifcin(Serapio habet Guarzen, Alguqften) Alurfan, Alchata,Knakendin.Kcbuhar(forte Kapbcar legendum, vt fupra)bczar Pes fe pullus Columbinuseft. Alfrac,vtait And.Bellunenlis, eft nomen commune ad om- nes p ullos, & aliquando vfurpatur pro Gallina iuuene, qua? nondum ouapeperit,abfolute vero pro pullo Colubino,imperfedis adhuc pennis necdum volante Alnuaheb, vt fcribunt A^bes , fignificat Columbos, qui iam perfedis pennis volare incipiunt. Inter fynonyma Graeca v (iratiora in p imis eft %, proColCb ba. e In pace» £ Itiad. 10. g Ili ad. B. Thisbe. Uo?,V7 pfh- mv. Liuidus color. LiuiasCo lubas cur Gaza ap — pellet, b llicid.tp, '/TtAnp. ivpirroi;. «smAju 'IplOb. Latina fy- nonyma. i Eptil.z 0 2 k Epig. 27. Columba- rii etymu. \lih.$,de u mtib. df hngdat' «1 \.i 2.C.J» O In Bucoh Columbi cur. Tin. di&i. pl.9. i. .0. PaCTerum fa.acitas. q Satyr. 1. Iuuenes qui pul-.. chri. Tiri difti. Pipio, r/ij.c.t i, { In vita tAlex&d i. t In Coroh in V tin Piccione Italis, ^d. Kuneer. Tauber. Duue. Doffer. luga. 358 Vlyisis Aldrouandi aliquantum ab hoc eoiore diferepent. Siquidem-iiuidum poriiis dicunt. Liuidus autem coi lor ca?ruleo quodammodo dilui apparet. Quamobrem Theodorus hoc Columbarum genus traducens apud Ariftotelem vbique Linias vertit. Dores vero, vt Sophron apud Athaeneum ^fiA«aJjifimplic'ter pro Columba accipiunt. Scholiaftes <6 Homeri in hoe verfu, ^aKpCotffofet 0 t-rgirotQzdtpoy&i u>cuius rarior vfus eft: vtitur eo /Plinius: Ta P affer culis , & Columbulis nofrris inter Aquilas ve ftr as aabis pennas. Et Catullus de Crefa- | re, cuius molliciem notat; Vt albulus Columbulus Dionaus. De etymo Columbarum alij ali- ter fcribunt,/ Varro a columinibus ( lego autem culminibus ) vilfe in quibus degere folent, appellatas tradidit. Ex tecentioribusHcrmolausBarbarusinfoIeneisdodlrins vir a Gra?co verbo aoAu(u/Sab, quod vrinare figmficat,di<5hsexiftimat, indeforfan quod bibentes roftru aquas diutius immergant. Nonnulli, tefte GrapaIdo,a voce primis fyllabis correfpondente 201 didas putant^&w Varronem, ni fallor,notat, qui alibi fic hab Ct* Volucres pleraque afui s vo- cibus nominantur yvt Gallina, Columba.Quod fi ve^ft per onomatopoeiam ita vocentur, Palu- borum quoque nominis rationeeandem elfediuinare polfumus.Albertus cognomento ma- gnus homo me Hercule eruditior, quam eloquentior, C olumbi , inquit, ab eo appellantur , quod lumbos frequenter celant , contra Palumbi , quod lumbis parcant . Qnre etymologia mihi mini- 1 me improbatur, quamuis interim cuiqs viro dodo fuu relinquam iudiciu: reijciendam vero 1 8c pueris etiam explodendam iudicans,quam «Ifidorus adfert, quod earum colla ad fingu- las conuerfioties colores mutent, 0 Seruius Columbos ludrico Titos dici feribit, non quide latine,fcd multorum a uthoritace ta aquam Latine.Quem locum Caelius attingens cum Co- lumbis Palumbes confundit, ciim Palumbes Titos dici arbitratur a Pafierum falacitate , qui J Oi folent tot/£ Erat item Afceufius in eundem Perfij locum,Titos,inquiens,eftepullos Columbinos, cogruere- que vulgari Flandrico,quo fic pulli Gallinacei vocentur, & deiuuenibus ignauis per irrifio- nem dici quod fiut pulchri Titi. Ego Titos apud Perfium Tatios,feu Titios interpretor, vel : fi anes malis, aues Titias, id elbVuitures, vt etiaui r Turnedusconijcit.Pipio quoque Colum- barum pullusefi apud /'Lampridium, vt annotat do&iftimus/Barbarus. Videturautem per onomatopoeiam fic didus.Italorum Piccione ad hanc vocem quodammodo accedere vide 40 tur,quo vocabulo cum maxime pro pullis Columbinis vtuntur, tu quandoque pro Colum- bis ipfis,quas in villis plcrunque alimus, Gallis Pipio appellatur Pigeon. Germani circun- fcribunt ein iunge Tub, id eft:, iuuenis Columba: vel vtuntur diminutiuo Tublc, id eft, Co- lumbulus . Poetis Columbtequandoque dicuntur Chaonis alites , Idalia?, & Gnydia? vola- cres,& aues Dionaeae a Dione nympha Oceani, &Tethyos filia, matre Veneris. Italice Co- lumba, Columbo, Colomba,PuuionQ>& Palombo etiam apud Scoppam Grammaticum-*. Sed Hifpani quoque Columbam Paloma appeilant : qutetamen nomina a Palumbo, id eft. Columbo fylueftri fa£h confiat. Gallice Coulon , Columbe, Columbe priuee„ Germani* ce Tub,Taube, Saxonice,& Belgice Duuc. Germani Columbum, id eft, marem priuatim— * appellantem Kunter per onomatopoeiam , & apud quofdam Taub epicceni generis nomen eft, Tauber mafculini: vti quoqueapud Belgas femeib dicitur een Duue,fiiteDuy£tnafcu- 1 Ius vero cen Duffer,fiue Doffer. Tureis Columba vocatur Iuga, & ygen. MyililMIMMilf, GENE* Ornithologia; Lib. XV. 35P G E N E R A. ARI SYOTE LES*tefte£ Athenaeo, tradit vnum Columbarum genus effe,quinq; vero ipecies, quas Ik, inquit* enumerat, nep/wpdc, Qx f, O ircis, pere Ariftotelea Cola- bam a Peleiade differ re monet. Peleiadem enim minorem effetmagis Columba manfuefcc- remigram effe Peleiadcm,parua, rubris pedibus, de afperis,ideoq5 cellarem neminem domi alere . Verum & ciufmodi diuifiodiuerfa longe eft ab ea , quam nobis reliquit do&ilfimus rM.Varro,qui duo duntaxat Colurobaru genera ftatuu,atq3 ex his duobus, fi mifceantur» p iatum tcrtiu aliud, quod mifcellft nuncupar, fed afcnbatn ipla Varronis verba : In villa , in- quit, in/re velant Columba , de quibus Merula: Axi , 'i vnquam 'mioifiporpoipiior conjlituiffes^ has tuas putares, quamuis fera effent Dat enim gener a tarum in ^onpi^iporpofeta cjfe j olent. Vnum agrefte , vtalij dicunt [axatile ,qnod habetur in turribus, ac columinibus villa, a quo Ap- pellata Columba, qua propter timore naturalem fumma loca in te£Hs captant .Quo fit,vt maxi- me agr e fles fquantur turres , in quas ex agris emlant fuapte f ponte , ac remeant . Alterum ge- nus Columbarum tfl clementius ^quod cibo domeflico contentum intra limina ianua folet pafii* Hoc genus maxime, esi colore albo » illud alterum agrefte fine albo^vario.Ex his duabus fiirpibus ftmtfcellum tertium genus frufibus caufaat % incedunt in locum vnum, quod alij vocant -uipt-.- fipwm,vel ‘rtpiftpcnpQQiTor. Haec ille.Putandumuc igitur Varroni Pcleiades,Phabes, Oe- o nades,& Turtures,quas Ariftoteles, & Athenaeus in Columbarum genere recenfcnsjo Co- lumbaceo genere non fuiffe habitas ?Id faneego nunquam mihi perfuaferim, fed ideo duo tantii genera pofuiffe crediderim, quod ea ceu magis doroeftjca,vulgatiora ehec, magis co- gnita,^ ad alendum vtihora,ideoq^aUa tacuiife,quod cicurari ca minime queant, & rcuera fi penitius, & ad trutinam Arirtotclis verba examines,videbis tantum de fylueftribus loqui, atqjex omnibus Columbarum iylueftrium fpeciebus quas enumerat, indicare id genus fa- cilius domari, quod Varro agrefte vocabat-idq, ideo Columbat nomine dignatu, quod pro- prius ad domefticaru naturam accedat, domefticafqjtanquam notiffimas proteri jlfe, de ea- rum natura fcripfiffe cotentum.Qui igitur Columbas in domcfticas, & fy.lueftres diniferit, haud male» ni fallor, fecerit. Nam & /Galenus non parui ponderis author genus vnum xtt- QTux/Jtov, id eft d.omefticum, alterum vo/uolJjxos, id eft,pafeuuro,& fylueftre appellat. Omnes verofeu placidas., feu agreftes fub vno ferarum nomine in iure comprehendere oportuit, quod, quamuis in turribus perifterotrophiyintraqjdomefticos parietes eas habeamus, tarr-e firpe aufugere folean-t apum more, nouafq; fedes , & loca alia qutercre , vnde lites poterant filbotiri, quibus fan&ione obuiam ire nece ftum fuit.Quanquam & huic determinationi ne- gociuro aliquatenus faceffit ,qnc.ac minus tojerabihs Perotti error eft , qui Varronis faxatiles cum yriMiaJctU eaf j grauis er» dem facft*fed verba eius clarioris dodrina?cayfa afcxibam.ColumbaagrefleSi inquit, qua & i|Qr. faxatiles Varroni dicuntur , maxime fequuntur turres , in quas ex agro euolantfuapte fponttLJi ac remeant. Hoc genus Graa 7rt/\itci$M nominant a liuore . Varij enim funt coloris ac itutdit propter quod ) noflris quidd (Gaza videtur /ntell gere ) eas Limas appdiauere. Pauca inter eas alba funt colore improbatu. Pedes plumis nudos habent, rubidos, & fcabr ofos . Ha?c ille, nos tt»- Aera Jac fy lueftres omnino die diximus, & dicemus rurfus ex eodem Ariftotele,&vnius ora- , - nes coloris efte, nec a \i folere.Secundu illud, genus, quod Varro domefticocibo contentum Varronis i‘ltra ‘mina pafeitradit, & plerunque cum Gallinis , coloris varij , & maior is amplitudinis, fecundum ftu^m ca? qua? turres mcolimt,td meo indicio illud eft, quod: nos, communicer, Colombe fot* genus» tobanch , id eft Columbas fub (camnis,feu fedibus, ita a locoappellamus . Hocenimge*^ violo mbe nus praefatis omnes qualitates obtinet» Verum nunquid M. Varto, Anftoteles,.alijque ve* fot to baa • teres domcfticarurn Columbarum fpecies, quas noftra tempora modo fuppedttant , agno* ^he« uerint , non. dubito duntaxat , fed non adducor etiam , vt id credam antiquos Roma- ; n, os Columbarum amore infanijlfe prob^ norim, & ex Plinio ante rerulerira . Tanta enim Anveteres 4amilurn jrt Europa Columbarum reperi.tur diuerfi.tas, maxime, vt audio, apud Belgas, t?cs j hofque inter apud Batauos , vt narranti mihi viro alioqui fide digmflimo vix fidem adbibe- S"? otuer,,n- H os populos fi quae ylla gens , Columbis impense delegari, ideoquequam— > tmorint. plurima earum genera alere ftipra.quoque memini,. Dicebat autem vir ille praeter commu- BttauiCo*. n-s domefticas. , Sc faxatiles , quarum infupec immenfam habeant copiam , genus quod- lumbarS dam, elfe domefticis vulgaribus duplo fere maius , pedibus hirfutis , hoc eft pennatis , quod $ plano, has bollen»ideft, planas vocare, illas gecopte, id eft , capitatas.. Haberi item* ibi aliud genus afpedu elega ntilRmum,. quod Helmc dicunt, quaft galeatas. Harum enim alias capite, cauda , & alarum remigibus coloris eifealibi , eseteras alterius coloris , puta nigri , rubri , lutei ^caerulei : alias vero ex horum colorum aliquo caput , caudam , & remi- I ges habere , caetera vel cx albo, vel ex alio quoiiis diuerfo, adeo,vt caput, cauda , remiges* femper alius coloris fint , quam reliquum corpus . Quod modo ad tertium genus fpedat,. ©quod M. Varro mifcellum vocat , id non folum cx Columbo domeftioo , &: agrefti femi- na ,.vel contra, vt ille innuere videtur > generatur , fed ex domefticis ipfis diuerfe fpeciei procreari poteft , atq^ id etiam quotidie confpicimus. Sed haec de domefticis dida fufti- ciant. lam videndum , quae Ariftoteli Peleias , quae Phatta , quae Phabs , quae Oenas fit, &■ quae Trygon 3 Gaza pro Peleias traduxit Liuia : pro Phatta, & Phabs, ^vc diximus. Palum- bes , pro Oenas Vinago , pro Trygon Turtur. Sedlacobus Dalechampius eum reprehen- dit , quod pro Oenade Vinago tranftulerit . Ait autem Oenadem dici a ftbrofa carne , & Gallfeappellari vnTarragon: fed quaerendum eftet, quae auis fit Tarragon : namBellonius patiter Gallus eius non meminit. Ptsetcrea Oenas,vt Ornithol©gus quoque exiftimat vel a tempore vindemia: , quo apparet, vel a colore corporis, qui vino nigro , vel vuis maturis ofimilis nomen obtinet,quareGaza meo i udicio Vinago vertere potuit, g Anftotcles caetcras fpecies magnitudine diftinxit:alibi enim Liuiam,fiue Peleiadem Columba minorem dixit, maximam elfein hoc genere Phaifam,Ocnadcm Columba maiorem, nempe fecudum ma- gnitudinis locum obtinentem. Turturem omnium minimam. Sed Philofophus ( miror id hadenus a nemine animaduerfum) in odauo ,.vt fupra c ita u imus, Oenadem Phabe mino- rem dixit: cur itaqs hic Oenadi fecundum magnitudinis locum attribuit? Putauerim ego, qui femper me faniori virorum dodorum iudicio fubijcio , Ariftotelem hoc loco Ph aliam generaliter etiam pro Phabe accipere, vtfcilicet in totoColubaceo genere Phalfa maior, & minor primum locum ,fecundumOenas obtineat . Neq^ tantum apud me valet Eufta- thij Homeri interpretis, necnon Athensei teftimonium , vt fecus quam feci, fentiam , quo- orum ille Phabcm media magnitudine elfe a it inter Oenadem, & Columbam, Phattam vcia magnitudine Gallinacei,colore cinerco,hic vero idem reperit taquamex Ariftottle.quem citat , quando tamen nihil tale apud hunc reperire fit . Hinc itaqr colledus magnitudinis ordo talis fit nccelfe eft,vc Phalfa primum, Phabs fecundum, Oenas leuVinago tertium ma- gnitudinis locum obtineat, quartutn Columba, quintum Liuia, feu Peleias, fextu,& poftre- HiuTurtur,omniu fcilicet minimus. Notiores ex his funtColuba,&Turtur.Mihi Phabs, & Peleias nuqua vif^,qunre & fuo loco Peleiadis icone abOrnithol. mutuata exhibiturussu. Oenas fui e Vinago ea forte fuerit,quam Salfarolo vulgo dici noftris agricolis fctipli. Maior Hh etfim Tronftx Kappersi. Cortbe • ckeOuers lagers. Draijers, Helmeo. Columbas mifcclJa:.. Dalccham piferror. Tarragon* au is. Oenas Co* Iumba vn» de dida. g U. 5 . Hisi, Columba- rum diftin dio Ari* ftofelica» OenasCtie Vinago quiE. h In Arifi» X.HiJU 3. Phaffa , & Phabs quo modo dif- ferant. Phauier Gaii-s quae auss Ranaier. Ornitho- logi error Pauaro* Dalecham pij ecr r. ilnannot < d .Aibe. BifetGallis quae auis. k -:< 6. i. 1 1. Palu alba- rius Acci- piter. Varinus » & Hefy- chius cor* recti. 1 lib. 1. Fav, Pyrallis. ni s ib.g-Mi . c*p, 1. Sylueftres Columbae mites vbi. Sylueftres partu dif- ferunt. 362 V ,'yfsis Aldrouandi eaimeft Columba agrefti, coloris vino nigro nam abfmniis,& Autumno potiffimfrconfpi- citur.Nam iconem quam pro Oenade Ormrhologo Kodoletius trafmifit,aur Alch&ti Ara- bum eft, aut Perdicis potius fpecies, vt luo loco poft dicemus.Oenas, inquit Turn^rus An- glus, mihi vnquam hactenus vifa eft nec quid habeat nominis apud noftros, aut 3 pud Ger- manos compertum habeo. Vidi tamen Venetijs Columbos his noftracibus lcxqmlateia.. p oportione maiores. Sed hos non Vinagmes fuilTe credo, led Columbos e Campania ad Venetos adue£tos,vbi Plinius Columbos lcribit dTe grandiftimos. h Niphus dubitat an Vi- nago fit genus illud , quod in Italia habeatur ex Columbo cellari , &: Palumbo nafcens , & quoniam Ariftoteies hoc in loco Columbarum genera numerans Peleiadem omittit, vc H-i, bro quinto Oenadem, dubitat an Oenas, & Peleias eadem auis ht,fed Ariftoteies 111 quinto Oenadem nominat, & Columbam maiorem facit, peleiadem minorem. Ex recentioribus etiam quidam viri docti Phatfjm,& Phabetn fex tantum differre exiftimanc , vt Phalfa fac- mina fit, Phabs vero mas, fed.eiufmodi determinationis auchorem veterem nullum, quod Liatn, habent. Aquitani Galli, vt in libello de nomenclaturis animalium, & ftirpium La- tinis, Gr^cis, ac Gallicis innominati authoris legitur,Phaba Grasci fermonis veftigium fer- uantes Phauier appellant:ca?feri vero Galli aefcioan ipfi quoque Phaffam Ramier dicunt. Sed q &aao id eft y?hafja autem fpecies e [i Columba fub T urture ,cum [ concraTurtur verius fub Columba fit:qua?rendum an redbiis legatur z&TailunpvyQV&Szdi > quid Callimacho refpondebimus, qui, vt teftatur i Aelianus, Palumbum, Py rallidem, Co- j lambam, & Turturem dicebat nihil inter fe habere fimilicudinis ? Nam fi Palumbus ,& i T srtur,vtA iftoteles fcripfit , Columbae fpecies funt' haud dubio ftatuendum eft praeter limilitudinem corporis alia etiam gererc,qu£ fimul ipfis communia firu,vt aperte in fmgu- 1 I rumhiftoria apparebir. Pyralhm vero aColumbaceb genere diuerfam effe facile eft col- ligere ex eo, quod Ariftoteies eam cum Turture pugnare fcripferit'. Sed qua rationo4c Palumbum , Columbam , & Turturem nihil inter fe fimilicudimshabere dixerit , ipfe vel , ahj viderint, mihi quidem idofeitanter feripeum videtur , quare, & ipfe Aelianus addidit. Si Chaltimaco fides efl hahendat quafi in re friuola ,ac incogitata. Atque haec dc Coluraba- cei generis diucriicace dicta fufficianc. De fylueftribus lingulis priuatim agecurjquae enim hic affer a domefticis maxime quadrant, aut ea docent, quibus a fylueftribus diltinguatur. DIFFERENTIA. Ss TOTVM Golumbaceum genus, vt diximus, vel domefticum eft, vel fylueftre,fed in vtroq,- genere aliquot conftitui poffiuntdifferentiae.Sylueftres enim Columbae in infula vulgo Capo verde,& Midera adeo mices funr,vc nofttarum domefticarum more le manibus capi finant. Et Aloyfius Cadamuftus nouas infulas binas fefe inuenilfe memorat , in quibus item Columba? ita placida? dfent,vt ab hominibus praetereuntibus caperentur » cum alias tamen in his infulis nullum fuilfet vifum hominis veftigium_.e Silue- Ornithologias Lib. XV. 363 Sylucilres p; reter pofitum ante magnitudinis difcrimen partus ratione quoque difrviunr. £ Arfftpteles enim quaeColumbacea fpecic continentur omnia bina oiu parere prodidit, in quibus Palumbercfetiam,& Turturem annumerat, quas tamen complurimum ternas cella - tur parere. Praeterea b idem authoreft Columbas vei decies anno generare, Palumbem ve- r6jTurturem,&Vinaginemfemel tantummodo, & parcius. Syluaticus Algnefim nominat genus Columbarum , qua; femel anno pariunt . Sed & ckxrndlicis , fi Ariftoteli credimus, vti debemus, non eft certus pariendi terminus . Nonnullas enim ait decies anno parerem, Plinium in Campania grandi/fimas prouenire afterere : cui adde, Ii placet & Columellam 0 nonnullas vndccies, Aegyptias vero duodecies . De magnitudine fingularum diximus, & eafdem,& Alexandrina s tanquam peculiare quoddam genus habear, nominare. De Cam panis Perotcus etiam repetijt a & in Therapne maximas etiam nafei ait , cum alio quin , in- quit, Spoletifint perexiguae. Mirutr» quidem inter duodecim milha paffuum tantam effe differentiam. Marcus £ Varro Columbarum diferimina ponit a loco habitationis , colore, & coitu . Quod vero agrefte genus fine albo varium effe dicae, non vfque adeo verum effe cuiquam videri poffit, nifi id dicamus verum effe,vt in pluribus, nam alias quoque albo ma- culatur , verum an eiufccmodifpuria: fint,& vt ipfe vocat, inifcell»? ^Athenxusaudor eft, Columbas candidas eo tempore in Graecia primum fuiffe vifas,quo exercitus Perficus circa Athon montem interijt, ignotas alias prius. Idem r Aelianus Charontem Lampafcenum !»©affirttiaffe prodidit, quem pariter Athenaeus nominat . Longolio tefte , Columba? in Nor* uegiatots albae habentur, quod fide omnibus dicat, frigiditati regionis aferibendum , vti aliquoties diximus fuis locis , fin de aliquibus ridiculum fefe praebuit, cum & Varro ex do- mefticis plurimas effe albas dixerit,& vbiqj terrarum vulgatiffimae fint, vnde/Ouidius Co- lumbas albas vocat fine labe, qualem olim Coruum fuiffe memorat his verfibus: Nam fuit hac quondam niueis argenteapennis Ales vt aquar et totas. fine labe Columbas. g Aelianus in Eriee Siciliae ingentem Columba rum numerum haberi tradit, at ex his omni- bus vnam rubram, quam (putabat autem fuperftitiofa antiquitas eam Venerem effe , vti poftea dicetur) reliquae tanquam ducem fequancur: quoHfanc mirum effet, ex tot Coi um- ebis vnam tantummodo rubram videri, nifi forte daemonem ita fuperfiitiofos illos homines fubeiufmodi Columbae forma delufiffevcrifimile foret. Nobis interim rubras Columbas videre minimeinfolens eft, vtineque luteas, quasille^ alibi apud Indos repeririex aliorum relatu narrati Athenaeus huius reiauthorem adducit Damachum quendam,fed & omnium fere colorum diuerfitas in Columbis hodie confpicitur, quare cum Ariftotele dicimus colo- rem non immutare fpeciem. Differunt etiam partium figura. ^Scaliger in Perfia Colum- bos raros effe feribit, fed quos habent, oblongo collo effe,& Anferinotcactera natura nihil differre noftratibus. Mihi pariter vix ante quinquennium Columbae icon ab excellentiffi- mo Hieronymo PaduanoPraga, nempe ex aula C.M.tranfmiffaeft,cui caput pia n£ Anfeii- num eft , quod genus peregre ad nos transferri teftabatur . Noftratibus quoque non om- inibus eadem figura: aliae enim capite plano funt,criftatseali3e,& harum rurfuscriftam craf- fam, vt Cypriae qua; inde . Monachinse dicuntur , quod monacorum cucullum aemulentur, aliae tenuem, quales Batauis Gecopte dici ante memini . Roftrum item alijs exiguum,alijs oblongum . Sunt, quarum etiam ante mentionem fecimus, quae fauces in tumorem amplif- fimum attollunt. Andreas Bellunenfis Alchata nominat, & pedes eis trihuit nigros, & bre- ucs 3 fed nos poft, qui de hac auefentia mus , aperiemus . Pedes alijs nudi, alijs pennae ad- ii ata;. Poftremo coitus ipfe etiam differentiam pomc.Iuniorcs enim nunquam coemit cum femella , nifi prius eam cxofculcntur, idque quoties coitum exercent , feniores vero prima vice tantum ofcula praebent, fecunda fine ofculo coeunt. ■ 'HS&.sffl kMMt a ihf. cap- 4* b Ibidem , & cap.i. Alguefim. Domefti - carum dif ferentia; a partu- A magni - tudine. Columba; Campane, Sc Alexan- drina;, c Itb. 3. de teiufl.c.y» d l 9. c. 1 <5* Columba aibse. elib.i.var biH.c.t 5* f Metant. 2. g Itb. 4. de anim.c.2. Cclumba rubra reli- quam dux h li. £ • y or v. bifttc. 15. i 1.9. Differcri® a partibus. k Exttciu. . 23 i-7* NoftratS Columba» rum diuer fitas. A coitu. H h 2 DESCPJ- 334 Vlyfsis Aldrouandi DESCRIPTIO COLYMBARVM fn genere, Columbas defcribiin genere ar- duum efb a l.idcgers. c.6. Cuculus Columbis iimilis. b lib. z. de fart.c. 13. maxim& qua? ad partium diuerfiutem ipe&ant/ieis fuperque cutuis conflare arbitramur. Ma- gnitudo etiam cumfylueftribus, tumdomeftfcis non eadem. Qua? omnia fecum per- S< pendens prudentiiTimus a Philofophus nihil aliud de Columbarum cognitione memorias prodidit,quam quod varijs coloris effe dixerit. Habent tamen fimul omnes aliquid proprms nempe quod vtraque palpebra conniueant : alibi Philofophus Columbas pedibus, & vnguibus Cuculum repr^fentare dixit:Ec reijera Cuculus Columba prorfus appareret, niH Accipitris pennis veitirecur, auis alias ab Accipitribus plan& differens, & innoxia.Quodad eledsonem pertinet, albas omnino c damnat, quod ab Accipitre longius confpicianturs quare color albus , vt inquit Pcrottus , in domefticarum genere non improbatur , quod hx Accipitrum iniunjs minus obnoxia fmt: nam intra limina ianiia? fqlcnt pafei. ANATOMICA. *• S 3« WiS.f. vic* vgtriculus Columb. b i. de par, tf.7. Lien. Fel. c/« Hier, d 2. Hifi. c* e ifib, deatra hile. a 9 SSi.c.y. Mas quo- modo mina di — ftinguatur Columbas diftmgui- Columbas jperfpica - ceseffe,& cur. Accipitres quomodo Columbas venentur. CoLVMMQ, a inquit Ari ftoteles, ingluttio s prapojita ventricalo^vt G alii nae eo ryf . P1 i n i u s ita habet, Columb a vitra ventriculu habent ingluuiem ; quod alibi ita exponit. Aues quoq\ geminos finus babent : quadam vnumjn que merguntur recentia vt guttur : alte- rum in quem ex eo demit tunt^concoSitone maturata , vt Gallina^ Palumbes , Columba . Albertus eiufmodi ingluuiem paruam elTe ait, & ferme rotudam: Ventriculum feruentiorem die re- flatur idem b Arifloteles:L.ienem ver6 eius magnitudine deficere, hoc efl, vt alias etiam^ ait, tam exiguum effe, vt vifum fugiat. Defejle in primis varia? authorumfententix. Alij 3® prorfus carere, abj habere exiftimant,fed & hi de loco dilfentiunt. Qui carere negant, funt Theologorum non pauci, atque inter hos in primis Beda:negat quoq; Orus Apollo.Qui ve- ro fel Columbis tribuunt, funt Ariftoteles, Plinius, Athenaeus, & ipfimet , ceu fui oblicus. Orus Apollo c Ariftotdes fel habere Columbas diflertiftim^ feripfit , fed non eo loco,quo cetera animantia; verum & non omnes Columbas eodem loco,alijs enim ventri, alijs in* teflino iungi : quod poflremu4f Plinius repecijt, vti praecedens e Athenaeus.Fuere,qui fel in vropygio efie tradidere. Qrus alibi in dorfo eRe feripfit : Mihi nec in dorfo, nec in vropy- gio fel reperiri quifpiam perfuaferitjvti neque alijColumbas eo carere ./Galenus quidem ridiculos eos vocat ,qui id afTerere audeant, tamen & ipfe interim velicam habere negar, qua fel contineatur ; quod quomodo defendi polfit, ipfe viderit. 4* S E X V S. HA V D facile efl, inquit a Arifloteles, Columbarum fexum dignofei , nifiinterio* rum afpedu:cum alioqui ex voce maxime domeflicarum facillime mas a fiemella diftinguatur . Fasmellae admodum exigua efl, maris longe grauior. Taceo inte* nm mulcas alias asiones, quibus eas vel quiuis etiam dignofeat. S E N S V S. 5« HA aues quantum forfitan vllum animatts aliud eundis fenfibus valent , fed vifu po- ci(fimum,& auditu, gufluque,firionca?cera vincant, falcem nulli cedunt. Perfpica» ciflimaselfe vel inde in primis conflat, quod a longe quodlibec Accipitrum gc* nus agnofcant.Cumenim horum alij Columbas humi fedentes rapiant, volante* nonappe*» tant: alij fuper arborem, aut tale quid cofcendentes venetur,fin humicofidcant,auc volens, non inuadant; alij rurfus neque humi, neque in fublimi manentes aggrediantur, fed vola»* testa»- Omjtboiogix Lib/XV. ic$ tantumodo, c-apcr e conetur a;aq; (agaciffima rcru p.ircns. natnra Columbis fefe nouci;- ca,atq>uiiqu|?xhibuifi^,.»ifi&ip(isJvtpoteanim.a;!ibusimkcli|bus5innocetifli.mis^qu^ r . nulla ratiooq kfc tutari a.ducrfu^ tam fatuos, hoftes pollent, videndi aciem ingeniumq; clat* ^cc- . gitafui{fen£»qu.ibus fingula Accipstru genera diilmguere re&epotuifsec, Alloqui enim Ac- agnofcunt cipitrum imurijsexpofitss continue exutilTenr.Itaqj cum Accipitre prouolantem videant, a pt ft{ubiimipeta(elli:manencquo conititerintloco, tanquaninon nociturum agnofcentesjlln- .jj, humipeta eft5quenriprouolantem cernunt, non, manent/ed continuo auo]ant,&fbga.faluti fuaJCofulunt.Authof eft^Ariftoteles; qua? fape oculorum aciesinfignis efl: /iquidera com- munem hoftem a longe videre pa ucis datum svti nullis, quod fetari} inter tot Accipitrum Columbar genera fpeciem diftinguere0 Siauthori, quifquis ille fueritjde natura rerum credjmus,nam rum au£^' reuera atiife deliramentum fapit, Columba nouies vifum recuperat. Idem difcerncndiiudi- eium Columbis in auditus fenforto, ac ob eande rationem, vt fcilicet hoftes fuos agncfcat, Qrc;G ^ natura concelTit.Ciim enim omnes Accipitres, vt diximus horreant, nempe Tuos praedones, Aquilam Circi tamen, & Aquila? marina? rapacitatem magis quam camerat u rapacium pertimefcere marinam videntur: vnde alibi dixit b Aelianus: Aquilas marinas , & Cirsos horrent Columba: itaq,- vo- agnofcut . ces eorum .inter alias difcernere a lopge norunt, vt fi clamantes audiant, ocyus aufugiant, b Ub. j. de Meminit idem Aelianus; Clangorem , inquit, quidem Aquilarum , fr Ruiturum C olumbafper- m** c*45°- TMltt-, non item Circi, & marina Aquila* Ingufhiquoq; non minus iudicium. Amarct qui- GuftlJfc. jjodem, ac edunt omnia fere granorum genera: fed ex his quibufda ita afficiunt ur,vt donec is fuppetit,nun quam, quem.incolunt, locum deferant,quodalioqui meliorem alibi vi&urn. quasrent.es fiepius folcnc facere: fed de hac refufnis, vbi de viduearurn agemus* LOCA COLVMBIS; Abudanda. AP V D, Affyrios Columba.facra habebatur, & nefas erae eam occidere , vnde tam immenfaibicreuithariim.volucrum copia, vt accedentium mercatorum oraper- uolarent; vndeapud rf-Ofeam legitur; Et auolabunt quaft aucs ex Aeg)ptoi& quaft Columba de. terra A (fyr iorum. Hinc pariter £ Tibullus fcripfit. J^uid r ef er am^vt volucris crebras intada per. vrbes, Alba PaUdino fanda Columba Viro . c Eufebius Pamphilus authoreft Syria? maritimam quandam ciuitatem effe^quseAfcalon di- catur, ei cum applicuiffet, (ait autem applicuiffe, quando oracurus,atque facrificaturusHie- rofolymaad patrium, templum miffusfuifTe^magnamfefeColfibarum multitudine admi= p ratum, fpilfe, ipterrogantiqjipfi quamobrem aues illae omnia pene loca ilia occupaffent,re- fponfum fuiffe. lege apud cos Columbarum vfuni effe prohibitum; d Homerus Tisben no- Mrfinpav» vocar,tefte e Strabone, a copia fcilicet Columbarurn,vt Grammatici exponunt, Er;atkautem Thisbe Boetiae vrbsceIeberrirna:fedStephanus,portum,&naualeThisba?orum Columbis plenurniuifTe tradicivtvt eft, Columbas poeta? hinc Thisbeas appellanr/Ouidius de Daedaliono mutato in auem rapacem, hoc eft, Accipitrem fecundum Grammaticos, JQua nunc T hisbaas. agitat mutata C olumbas. _ Meminit etium^ Statius? Bionei fq--, anibus circumfonaT hisbe . . u^alibijSpartem Neffem pariter vocat multaru Columbarum. HasChaonias item j$poet2e dicunt ab Epiri parte, pro Epiroticas.. inquit Scruius Vergilii Scholiaftes, olim mBodonafylua Epiri oracula reddebant :Sed malim cum ilo.Rauifio Textore dicere ideo Chaonias appellatas, quod ea Epiri pars Columbis plurimum abundaret.i Virgiiius, Chaonias dicunt :AquiU veniente Columbas , (fre*,, Propertius», KonmeChaonia vincant in.amore.Columba . jwGuidius. fluafqiccl at turres Chaonis ales habeh Poncanuso, , . ITh-i Chaonis eur Colu» bisabiin~- dent, a Gap. ii, bUi k i o C lib. 8 . d»- prap.Euan0. Gap. 5. Alcalors vrbs Syrie Columbis abundans, d lliai. B . Thysbe polytriro. e/. 7. Geo . Columbae Thysbeas. curdids, fl. 11. eam. g l. 7. The • SparteNef Ce, h lliad. Bo Chaonia cur didas, i /d eorum copia. kEglog.$c llib . 1. me am , / Infulas Ve oeri faer^. 81 hh. 14,. e. t$o Columba: cypria:. CurrusVe aieris a qui bus Cola- bis du&us 0 It. 14. de animal, c « %.et 1 .Var. e. 15* Diespro- fedlorijSi- culis cur dicti. p*. 14.0 30. CnidosVe «eris fiam lacro nobi Sis. Gnydi^vo lucres, ql» cornu* copia. Leueaia; snfulas Co- lumbas ha fcehc. Maderain jfula* Mirus mo duscapie. «jiColum- bas. tc.9.Tolyh- Infula lumbaru* ei j.c.6* Pelias in- fula. 1 In Thcf Geogf. Columba* m vrbs. m in T&b. Geo. Fefla vrbs Africae. Volatu jpraeftare Columbas Volatu fe rapacibus eripiunt, aro. is .fer. de S.Euf. Vlyfsis Aldrouandi 3^6' Chdums & qualis ofeuUiunait duis. Infula: venerficui Columba etiam facrse put abantur, antiquitus confecratse, vt Cyprus,Pa* phos, Cythera, & Sicilia praecipueColumbis fcarebant. Aodphanes apud** Athenaeu Cy- prias Columbas plurimum commendat inquiens, H’KtLrp 0? E%H wtheiat.s «b«i cu aere familiaritate intercedere,vt tutius fefe ibi,quahumi degere exiftiment.rfD.Ambro- fius dum caufam a (Tigna t , cur celerius , quam ca:ter$ alites volent, rny fticum potius ,quarw natura- Ornitfiologi* Lib. XV. 367 naturalem rationem videtur addiiccretrndejinquicpMtoetiam tpfius duibus ideo velocius Co- lumbamper*e pramambus volitare^md dlacritatemy& 'i nnocentiam comitetur .Etenim, & alia» dari pofiunt aues innocentes^ quae tamen minime volaces fm t,vt Gallinae, Tanta autem vo latus Columbarum eft facilitas, vtb Maro dicat : Rddit iter liquidum , ceres neque commonet alas. Petrus *Beliomus narrat,feie obferuaffe , dura i» Philagonia ageret, Columbas per aera tam alte volitare, vt confpc vlla fepa ratio- ne adColubatia fu a reuerterentur.Etfi vero fetnper perniciter volitent, celeritatem tarne j@pene duplicant, cfi ab sue rapace aliqua mfe&ari fefe norint, vt eleganter d Baptifta Fiera ex recentiorum poetarum numero non contemnendus eleganter his verfibus demonftrat: Non tam pernici, & rapido effugere volutu Trapetibus pennis , affiaq; pauore Columba Vnca pedes volucris fi quando incejfit anhelas* Vtitur eadem comparatione e Petrus Angeiius Bargaeus poetarum no£fri seni decus exi- mium s Non aliter, quam fi fublimi e twre Columba* i Confpexere procul pajfis Heliaton alis IrruereinfeBum,& pradam e aptare volentem „ \:2q Den fantur , coeunt q\ omnes , raptdsq ; volatu Pracipites quacunq^ viam fecat tlUfferuntur* S ic globus Abdar idum furialibus, ocpr auris • Infertur , &c. Hunc tam velocem volatu omnes paflim poeta; celebrant./" Virgilius in primis Columbas inde volucres appellabat inquiens: Ut volucrem traieclo i® fune Columbam* Et hunc imitatus Petrarcha : Purpureis ornatar ofis, volucre fq-, Columbas* Hioe pariter gOuidius aeri® dicuntur : Dualis in aeria tergo folet ejfe Columba, Sed &facras liter® Columb® volatu ceu rem mira celebrant % fifui funlilU% inquit £EfaUsy qui vt nubes volant ,& quafiColuba adfenefiras fuds?D'm\nus,i Pfalces non alterius animan- tis, qua Columbas alas libi exoptat, vt fefe manibus hoftium eripiat iVtvolem^ inquit, intui tum,& procul ab hofiibus meis dixi, quis dabit.mihi pennas ficut Columba, & volabo , & re - qttie/cami Quam Dauidis fentenciam Petrarcha hifce verfibus heroicis Hecrufcis i&n elegan- ter ex prdiic.-, Qual gratia, qualamor, o qual deftino* Midacapenneaguifa di Colomba, Ch’io mi ripofi, e leuimi da terra ? ^Chorus quoque apudSophoclcm non aliam obeaufam in Columba immutari deliderat* Ait autem ad hunc modum, interprete Georgio RateJlero. in fu premo apud Belgas Regia Senatu Mckhlmi® Conliliario: O v tinam celerem mutatus , N uncinC olumbam prapete Scindam athereas penna nubes V t qua futuri prafeia Prafagitmens, coram dijs Afpiciam conflit ibus* Apud k Fontanum Lcpidina idem fibi precatur, inquiensr . 50 Dum ficcas fimul ad So lem , petttfy capillum T 'mc ego,tunc niuea pennas mitataCclnmba . • Sim volucris. Apud/ Homerum legitur fupra Plandfcas petras marinas nullas anes tranltr e pofTe,fed ne r Pdeiades,id ellCoiumbas-quidcm, quaeloui patri ambroliam atferaoc ,quo nomine fcili* eet maior rcuerentia ijs deberetur. Quo locp,»^ nwjfr, inquit Euftathius enarrator,/^/^ ne Peleias quidem fupra PlaniPastranfirepoffe canit, propter pernicitate harum auiii involatu: fedet.vt impudentiam earum argueret , qua ne tjs quidem atubus par cerent, qu a Ionis patri Am- bzpfid afferant Homerus palfuslu nonis 3 &Mineru® ab bdluocy fisme proficifccntium, ’ Vt * hl,$,vtien r, - i «S lib. 6, is tAm, c,2§» dlttfyltt. sl&Jy fv g Ub. $, ie 'Ponto, h Cap.Gti* kTJ*l»$4* ■ ■ ’ W : '■ kPomp. & luno . Se Mmerus cur Colt^«> bis aflimb Istas»- m Vlyfsis Aldrouandi sa Maeftcus Columbis «t»r com« paratus? fama lau> dum CcS foarura vo latui com- parata. Columba» juncis. ©U@.c*?f Hircius,& Brutus lite fas Tuas co lumbis co eutmus. p^y&v. YfiuColu, fbarum m fpcdacu- lis. ql. 5. de re VuH.C'?, Hiudincs n unciae. s i 6- d' a- • mmaLc. 7. Cornix li* seras por-.. taf,& qfit. vt velociflimeiuiffe innueret ad opem Graecis tunc laborantibus ferendam(iara enim mal£ tranabantur 3 Troianis^pauentium Columbarum volatui aifimilat. Ait autem. At St (Z&Slw rpbpofft TriAputcnv iQ/ustQ' bfjcoittt Ha autem merum timidis columbis pajfus fimiles . Pereleganter fimi) iter m VjrgiliusMnefteuminfdiciSergefticafucornmatn , repete t\ citatum, otfummo impetu mare fulcancem Columbae comparat cxterritx,&ad volandum incitata: 9 loquitur autem hunc in modum: finalis f^elunca fubiio commota Columba , Cui domus dulce latebrofo in pumice nidi $ t Fertur in arua volans plaufumq , exterrita pennis Dat tello ingentem mox aere lapfia quieto E adit iter liqui dum, celeres nef commonet alas . Sic Mnefieus^Jic ipfa fuga fecat vltima Prtfiis Aequora^c» n Ludouicus AToftus comparatione etiam ab harum alitum peenicilfimo jscaltiflimo yo* latu accepta ,fefe promittit ita amici laudes, & encomia decantatum, vt earum fama Co- lumbarum volatum lit fuperatura; 10 dando, inquit^ui farb con chiara cromba 11 fuo nome fonar forfi tam*ako, 2^ Che tanto mai non fi leuo Columba. lam vero fi exercitum, aut ab hoc vrbem aliquam oblidet* tam arde contingat , 3deo vt ni - hil inde efferri ad alias vrbes polfit ad implorandum opem , non ne Columbarum ope in~* hoc cafu vfos cum veteres, tum recentiores bellorum duces hiftoria docet ? Cur vero hifce alitibus potius epiftolas collo annexas, vel earCi pedibus deferendas, quam alijs committe- bant, quam ob volatus celeritatcm?Hoc militari aftu 0 PliniusHircium, & Brutum in Mu- tinenfi obfidione vfos narrat: Hircio Confide ad Decium Brutum ,& Decio Bruto rurfus ad Hircium Columbam mittente, vbi difpofito cibo, quibufdsm eminentiifimis locis , Co- lumbas tenebris prius indufas,& fame plurima aifedas. illinc inde volare infticuerant.J^V/ itaque vallum,\x. Plinij verbis vtar , & vigil ohfidio ^auf etianiretia amne pratenta q> fuere A»- I® tonsopercalum eunte nuncio} Q. \& verba lo.Doufa nobdis Batauus, apud quos Columbas fimih officio fundas in obfidione Leidenfi Lipfius tradit,ita carmine vertit, fluid vigil obfidio quid arces. Aut valla profunt, per fpacia inuij Fume C ait nuncio f Mirumsfedad rem propofitam fane accommodatum , quod/» Aelianus tradit his verbis: V nopodef die vici ori a T auroflbenis ex Olympia Aeginamnunciata e fi ipftus parenti , vt alij af- firmant, per fpecl urum . Alij vero dicunt T aurofihenem C olumbam a fms pullis madidis adhuc , Cr innolucribus ab /ir aliam fecit dcportaffc -,cumq '{utctffetfurp ura amtcl am ea remififfe,eamque ' cum fumma feflinatione ad pullos properante eodem die ex Pifa tn Aegina aduolajfe^quod fi ve- 4® rum eft, nam fidem apud authore efte volo, quamuis alloqui credi polfit, velocitate alarum ColubsemaximadenocattEtforfari hanc per Colubasmilfioneluuenalis innuit, cufcribit: T anquam a diuerfts parubus orbis ' Anxiapraciptti venijfetepiflola penna. \ Vndevero eiufcemodi vfus , liceras fcilicetita per Columbas mittendi >& remittendi or 1 tum habeat, praeter vnumluftum Lipfium , nemo , quod nouimus prodidit : Hic autem vir 1 dodilfimus eius opinionis eft,vc a theatro illo Brutis 'militia: exemplum credat, olim enim in re ludicra,& in fp e liaculi Saturnalibus vfus, inquit, fimi lis fuit C olumbarum . N a m pa- tresfamilias, qui in Theatrum, vel Circumibant , vnde non pro arbitrio reditus erat . Co- lumbas fecu in finu ferebant, eafq^ immittebant cum tabellis nuncias domum, quid vellet. S® Huius vero reiauthorem adducit M.q Varronem, qui ficicnbit: Columbas redire folere ad loeu licet animaduertere, quod multi e theatro e finu mi (fas faciunt^atque ad locum redeunt, qua nift reuerterentur, non emitteremur . Sed forte aduerfiis nos, qui ad hoc ctficiUm Columbas p< rus, quam alias aues propter volatas cclericatem eledas fuifte ftatuimus , infflrgat in- quiens , ideo accipi hafce volucres tantum, quia fideliter fuas fedes repetant , quemadmo- dum etiam Hirundines internunciasin rebus magnisfuifte > quandoque hiftoria teftatur* & r Jilianus prodidit Matrhem /Egyptiorum regem Cornicem habuifte , quse poftquatri— * audmift*et,qud volatus dirigendus ,& qusenarm regio trahfeunda ,& vbi terrarum requic- fcendum m Omithologias Lib. XV. fecUnduj® effe, to. litcras ocyus quam quiu.s nuncius perfe< rec. Quam tamen alitem Co~ lumbisiu volatus edentate ioage inferiorem eife conttat. Verum huic refponfum dio» Cornicem illam mfi temporis diuturnitate ab hominibus inftru&am eo munere fundam idem Aelianus innuit, du valde cicurem extittife tradat. Hirundinis vero volatus noftram opinionem confirmat, tantum abeft» vc eam diminuat. Hanc enim alitem trans mare etiam aliquando migrare conlftat»moxqs ad dornefficam iedem reuerti. Sed de volatu eius pro- prio loco. Atlipubtur inprimis nobis Pes. Bellonius,qui Aegyptios nautas , Cyprios , at- que Crctenfes Columbas in nauibus fu is alere tradit, non aliam ob caufam,quam vt ad ter- q^ ram appropinquantes eas emittat domum Isetum allaturas nyncium,aduentare dominum. jnfupcrflo.BoterusBenenfisCattia: vrbis, qu« inter Gazam antiquifilmam ciuitatem., & Cairum intenacer, incolas teftatur Columbis ideo pro nuncijs vti»ligatis pariter jfub alis li fcris»quod hae velociflim£ ad columbaria reuertifaanc , etfi fex etiam dierum interuallum vtraqu£ vrbsdiftet. Eundem vfura, oecnon celeritatem «iufcemodi, nuocicx um ciegantet docet Ludouicus Atioftus de morte Orrili ita canens^ Toftochc ilCaftdlan di Damma Gcrtificolfi, ch era morto Orrilo, La Colomba iafdd3chshauea legata Sotto l’ala la lettera coi filo. Quella ando alCa.iro,St indi fttlafciatft, Vn^iltra altroue»comeqniui e Itilo: Sichein pochiflime hore ando 1’auif©, Per tutto Egitto,ch'era Ornlo vccifo. Sed haecde celeritate dida fint. in volatu quandoque lircpitara edunt, vt innuit quoque Virgilius* inquiens: Fertu? in arua volans ypUufumqiexterritapenms Dattetto ingentem &c. Q^o tempore fan£ minus celeriter volant, atque hoc idcm quoque infinuat, dum addit:' Mox uere lapfa qui eto Fastit iter liqui dum% celeres neque commuet elas* Eiufmodi vero alarum plaufusprodiuerfis Columbarum fpcckbus etiam variatsaiheenitn in acre fublimi, vtagreftes,quae nifi dum fqfca te&js praecipites danc,vc iam ex Varrone di- ximus^ genus illud gutturofumiquod iteratis vicibus plaudit magna cum ambicione.-alif in aere quidem, fed vitra faemellas volando tantum, quales funt illae9quas Bataui Ouerslar- ges, & Draeijers vocare prius diximus.#. Plinius de tempore agens,quo Accipiter Colum- bas inuadit,hoc tanquam pr^cipuum nomina t..^ua ofientationet i a q u ic n s,^/ vinttapraben- tur Accipitri ^implicatis Srepitu pennis , quinon mft ipjis alarum numeris eliditur a' io quin fi- lato voidtu in multum velociores . Speculatur occultus fronde latro , & gaudentem in ipfa gloria^ rapit. Haec ille : ex quibus duo potiilimum intelhgimus, ftrepitum fc iliccc pennarum cum jo otientationc edere, 8d eo tempore tardiori volatu vti,fed dc qua fpecic agat, arduum eft m* dicare. Qui de maximis illis, feugutturofisdiiiilfetd ipfum exiftimec , haud ita toto caelo meo iudicio ab errauerit, fi modo verum eft, qupd tales Campanae, illa; fuerint, vc nonnullos arbitrari diximus: nam de his ita^ Plinius feribie ;Harum volatus in reputationem ceterarum quoqwolucrum nos impellit; Sed quo minus id credamus, obftat, quod Accipitrem inuaden tem fronde latere fcribat.mi Accipiter mfi in agris fronddaccre non poteft,cum hominum confortia maxime fugiat. An Phnij temporibus magis erant fylueftres, & vi&um ex agris* comparabant? Nam & nunc quoque apud Batauosid quandoq, facere audio. iETAS Hirundi - ni cur litte r£ comit- iantur, s Itb. 6. de au, cap, » j„ Nautae Ae gyptij , & Crctg» cur Columba» in nauibu» habeant. m.uimkf* Alaru tm plaufus va. riat. Plinius ex- plicatus. C OLVMB A S, & Turtures odonis annis viuere BliniusXcripfit, mutuatus, vt vide- tur ab a Ariftotcle, ex quo tamen nihjl certi concludas . Ait enim ad huc modum; Columba , & T urtur viuunt , vel ad annum ottauum ,/ciltcet qua ex cacat a aUe&rices aluntur.Sxcviim haeexcscatae, & tam ingentes dolores palfaeid tempus attingunt.quid ve* iacquod aliae liberae id fuperare nequeant? Neque eti Pcc. Crefc6ticnlis authoricas con- trariam aftriut,qui inColumbarijs noinucnin t radit, quae odauu annu fupregrediantur. Eiufcem.odj cnimColubs vd in agris intercipiatur, cumabhominibus3tnm abAccipitrlb^ & Itb, jo.ds bit ?. eap. 7. bi.ic.c.^fo Colurab*. faxatiles cur citius, quam alrw moriSLcer. Columba s duoru, & viginti an- norum» Columbi * nae vite ter minus. d. 9 c.i6> d 6. Hiftc € * <4* Palumbo- rum seras. Vcnusmi- nuit vitam hominum Vlyfsis Aldrbuandi 17° alijfqj rapacibus, quorum gratifiima efca funt,vel alio auo]anr,veteresfe<3es autob pabuli inopiam, aut ob alia quamuis caufam perofe.Quod vero ad domefticas attinet, retulit mi^ hi vir quidam fide dignus, & rerum naturalium non imperitus, fe a patre fuo,qui Columba- cei generis,aliarumq;auium ftudiofiffimus effer, audiuifie Columbum habuilfe viginti, & duobus annis3& fempergeneraffe, excepto vltimofemeftri, quocaelibc vitam,reli6h con- iuge, degerat. Fidem huius rei mshi facit Albertus,qui in indagandis eiufccmodi nacurae ar- canis diligentiflimus fu i t .Compertum e ft, inquit, apud nos Columbamviuer e per viginti annos\ drraro/uprai(\uzfi vigefirnum annum Columbin^ vitse terminum conftituar. Quin c Athenaeus poft enumeratas omnes Columbarum fpecies , ex ijs diutius viram Columbas prorogareait, vtqus ad annos triginta quatuor vitiant. Verum aut gemitus ttbi Columba? Albcrtus omnia Columbarum genera eiufmodi gemitu pro cantu vti feribit. Dc earum murmure in eleganriffimo legitur epithalamio Gallienilmperatoris: Non murmura veEtra Columba Brachia non hedare* non vincant ofcula concha. EtapudPolscianumin ruftico: Murmure apricantes niuei de turre C olumbi. Quod vero meditari dicantur Columbae, legimus in facris biblijs; Sicut pullus Hirundinis , inquit ^Ezechias Rex a morbo diuinitus liberatus, clamabo , meditabor , vt Columba. Et tfrurfus : Rugiemus quaji vrfi omnes quaft Columba medit antes gememus. Item rurfus; 4® Et miles caqtiuus abduElus cjl, & ancilla eius minabantur > gementes vt Columba &c. Eiufce- modifufpiriofam voce cantus nomine infigniuit «/Plinius,inquiens:C^/»j- omnibus fimilis> atque idem trino conjicitur verfu^pr ater quam in claufuiagemttnjy eme mutis ,v ere vocalibus . Ornuhologus haec verba ad omne Columbarum genus extediexiftimans meo iudicio fal- litur. Poftrcmum enim illud, quod hyeme obmutefeere & vere vocales effe tradit, Colum- bis minime competir,qua? hyeme non minus, quam quouis alio anni tempore lamentantur potius, quam canunt.Vnde Hebraeorum lonah, pro qua voce noftra translatio, vtdixinaus, Columba habet ab alijs Hebraeis moeror vertitur, aut triftitia, vt fic deriuatum a verbo Ia- nah, quod eft moerore affecit. NATVR.A. MORES. INGENIVM. i a Itb.g.Hif. c ap.y. Bibendi modus, b/, 9.0. 16 ARISTOTELES^ proprium Columbis, Palumbis, ac Turturibus eflevideri feri* bit, ne c ollum, cum bibunt, refupinent ( eleuent legitur apud veter e interpretem) nifi fatis hauferint. Videtur vero locus ille quibufdam viris do&is fufpe£fcus,for- taffisquod apud£ Athenaeum aliter legatur, hoc modo 0«Ts Mur - * Et viridi federe folo . Gaudent pluuijvquibus fefeabluunt a collcdis fordibus. Sed & puluerare folent.Vtrumq^eciara k Ariftoceles eis afcribit.Longolius tamen Colum- bas inter a uespulueratrices.rcde numerari non putat. Sed quid fi nec inter iotrices fimpli- \id citer reponamus > Lauantenim fimul , & puluerant quod hoc modo prseftant . Corpus primu.humedant,deinpuluere fefeconfpergunt, atq^ ita corpora fuaa pulicibus, ac omni labe mundant : quam nempe impense oderunt, vc innuit /Ouidius hocdiflicho». A fpicis vt veniant ad canclidatccfa C olumba, Accipat nullas fordida iurris anes» Alibi etiaColumeJla f ne labe dixit, & D.Bafilius omnem fcetor em expellere.Sed hae ad mo- icscarum quoque referri queat, cum aues fintyvt paulo poft dicemus, ca fla ,& pudica, qua nunquam connubiaferael incoepta violentXelebtatuc Gallinacei genens amor erga fobolcm, fed his cum Columbarum amore neutiquam comparari potefb Illic enim a fola masre procedit, hic vtrique parenti asqualis,vt m Plinius teftatur, atque cxperientiaccm- ;optobat:quinimo» Ariftoteles, & ex hoc 0 Aelianus, &ipfe^> Plinius referunt foeminas va- gantes^ errantes a maribus compelli ad nidum, & cum pepererintoua,cogi vtiacubenr, dein & ipfos vicifiimcum ipfis incubare, pullos fouere,& alere 3 ha?c omnia alternis vici bus perflare : illas nodu,hos inter diu incubare. Sape etiam ex hac caufa, inquic Pii n ius,rv2 Jligatio pigrius intrate famina adpulloS' Et q. Ariftoteles etiam alibi faminamin opere foholis mare acerbior e ejfe cedatur: fed & mares, fi Porphyrio credimus,exdufis pullis primi cibum iahosingerunt.Haud tamen inde ftatuendum elt feminas parum de fobole fu a felicitas ef- fe,, fed, mnutritione paulo maribus negligentiores ,fiquidem alias, & ipfe incubantes, vel fouentes eam non deferunt , nifi iam mares eodem officio funfturi fponte vicem fuam fu. beant. C lib.ic, c. 34-> Hauftum Columbi = num trahe re qui di- cantur, d lih.i.htfi* c.i . e Itb. i . A~ cbtltos. Columba cur Plinio multiuaga didta» fhb.$.dere rufi* g In Aco. Columba cur. Virgilio infidere ar bori di£la. h Itb. de irae. i lib. 6. Ac* k 9. HUie c.4.9. Quomo- do fe Ia-* uent. Mundities Columba- rum. 1 lib, i. Meto Amor er- ga prolem m Itb. IO. Ce 34- n 9. Hi fi, 7. O 3. dt an. 45. p 10. c. 34. Mas- erga prole ftu - diofior. q H £ant. 5, df infer „ Columbas fe inrnce amant. i 9. H/ f, C.7. Continen* £ia libidi- nis in Co* lumba. s/.io.c.34« Nigras Co Jubas per* peram qui datn dicut alijs pudi* citiores cC' fe. Vidue pu- dica: hiero glyphteu. Aegypti; in lu&u pulla velle vfi. ulib. 2» V lyfsis Aldrouandi beat. Ab hoc amore fimilicudinem fumpfit r Dantes, Columbis duas comparans animas: quas, vt ipfum alloquerentur, tam citato curfu vfaskut, quali Columba: folent ad nidus re» uerfura:. Ait autem. . r Quali Colombe dal deflo chiamatc Con Tali alzate, e ferme al dolce nido (! Volan per faer dal voler portate -v Cotali vfcir de le fchiere, &c. Porro non fobolem fuamduntaxat amant Columba?, verum etia fe inuicem .Itamagnaex parte,\nopirf$\\\\o{oifi\\ss>Coluwba mutuo degunt amore. Gregatim enitnjVt diximus,volat, IQ fimul pabula quxranc, & pafhe fimul reuertuntur. Maior veto amor maris erga femella, St huius erga marem exiflit,eoq; humanum genus longe fuperant.Etfi enim plurcs in eodem loco mixtim degant mutuoq, fe omnes amore profequatur,aues alioqui falaciffime proca*- citarisdafciuiarqs notam apud omnes gentesconiraxerinr, incomparabile tamen cotinen- tia:, fummasq;>& incredibilis pudicitia: exemplum de fe nobis exhibent, quando neqj quis alrcrius connubia violet , mafculo nempe non quaerente nouas nuptias, feminaqj illi, cui femel nupfit, fidem femper feruante inuiolata, cuius fane talis amor cft, vt non ratum mo- rofiorem maritum patiatur, nuquam ab iplo d‘cficiens, verum ena oflkiofa charitate illum fibi reconciliatu in ofcula cogit redireiquod eleganter t Plinius, qui in celebrada illae pu- dicitia multus 'fuit, his verbis feriprum reliquit : A Perdicibus (de quarum falacitate memo- 20I rabili egetat ) Columbarum ge fla fpeciantur maxime fimili ratione , mores ij dem ,fed pudicitia illis prima neutri nota adulteri a. Coniugij fidem non violant , communemq, feruant domum, ft ifi caelebs , aut vtdua, nidum non relinquit imperiofos mares ,fubinde etiam iniquos ferunt : quippe fufpicio t ft adulter fquamuis natura non fit. T unc plenum querela guttur feutq. roflro ictus, mox in fatis faclione exofculatio > o * ' ' ■ 1 y erno PaJfre , & albulis Columbis. /Homerus, vt annorat alibig Varinus, Turdis, & Columbis comparat ancillas PendopCs,, Turdis forte acichhfmo,id eft, inconcinno ,& lafciuo rifu9qui vtcbantur,vc fc mutuo exhilararent; Columbis vero propter libidinem, ad quam ha? aues, inquit, prociiues funt. Obhanc itaque nimiam falacitateai, licet alias quidem Spiritus-Sandus foleat defi- gnariper eamnondecuilfe volunt Theologi ,'teif e \D.h Bernardo -Columbam in facri- ficio Domini, dequo poft fuo loco , alTumi , nifi ea a:tate,qua nefeiret libidinem. Tur- turis vero non dehgnari astatem , quoniam in quacunque a?tate agnofeatur cius cafti- tas. Vnde funt, qui non omnibus Columbis hanc caflitatem attribuant ,at eis tantum, &qua?tcpid3q,atqjfnnplicilfima> Innocentia earum in pri- mis iam diu in prouerbium abi jc, qua alibi vtitur luuenalis hoc verfu. nocens. 1 Dat veniam Coruisjvexat cenfura Columbas. Agnofcitur autem ex armis fuis, qua: neque ad nocendum ,neq; ad iniurias propellendas idonea gerunt: quare re&eHoratius imbellesappellat,inquiens: Nec imbellem feroces Progenerent Aquila Columbam. Columba Varro quoque mhil timidius Columbati ixit,& Grrecis rpvyov, & TpMpovob eadem caufam di- timiditas. citur.Etymologi enim upriyaiv paronymum non epitheton ponunt. Deducitur autem a vpie», quod eft trepido, &: poer.T cum Gra?ci,tura Latini, necnon & Hetrufci palfim in pauidis hac vlurpant comparationem: vt Homerus de Pallade, & Iunonead bellum euntibus. Ai' St dctSlw rp •SpaxtfuiXsia.fftvWfA.u^t o/uotetr. 2 Ha pauida grejfu ft miles abiere Columbis. jj: i\4% i, 2 f , k Alibi et Diana pr^ timore arma fua de manibus cadere linente pauidc Columbe coparat* Diana Co- Actxpvti tc-tfet turma 8td^ien. nentem cempeftatem fubterfugere conatur ; Hic Hecubai & nata ne qui equam altaria circum Pracipites atra feu tempe flate Columba Conde nfai & ditium amplexa fimulacra tenebunt. tn Can . 2c* E°^em I-no^° Ludouicus m Arioftus Marphifam,& Guidonem,aliofqi heroes alioqui infu*f < i * perabiles, & fugere nefeientes, timidos Columbas nuncupat, quod Aftulphi cornu fonum Marphifa. nequirent. Guido,& Ma che direte dei gia tanto fiero ali; Golun- Cor di Marfifa, e di Guidon Seluaggio ? bis coaspa De i duo giouanihgli d’Oliuiero, latI° Che gia tanto honoraro il lor lignaggio ? Gia cento milia hauean ftimati vn zero, Em fuga hor fe ne van fenza coraggio, Come Conigli, 6 timidi Colombi, Acui vicino alto rumor rimbombi. , 4* SiSian.103 Et» paulo poft, veoftenderer timidorum elfegregatim ire, eandem Marphifamfortiflimis quibufdam ac magnanimis heroibus inducit loquencem : Dicendo che iodeuole non era9 Ch*andaiTer tatui Caualieri infieme, ChegliStorni,eiColombi vanno in fchiera Idaini, eicerui,eogn’animal,che teme. ' Ma Paudace Falcon,l'Aquila altiera, Che ne 1’aiuto altrui non mette fpeme, Orli, Tigri,Leon, foli nc vanno, Che di piuforza alcun timor non hanno, J Homerusjtedep Aridophane, Iridem timidis Columbis limilem effe dixit./> IoannesTzet- za in enodatione di&ionis oppuSav , qua? fignificac timere, feribit , Columbis , cum pauore a diduntur, medias natiu partes tremere, atqj hinc eiufdem dicionis etymologiam deducit, vel inde quod orrhos pars corporis, quam &: taurum dici ait i j, qui metuunt, (udare confue- ta fit, atqs madefeere, vel deniqja timore brutorum, quse in eo cauda in femora folent coii» Nates in tr3here, quod fan£ verum dfedomedici canes docent, & verifimile eft Columbaru horren- timore eo “5 nates tremere, na & nobis, vbi quid infoles accidit, quod pauore inducat, fiitiiliter nates tremifeut. cotrcmifcuc. Caecem Colubaru timoris facras litera; quoqj meminerut,vt apud q Ezechielc; 7* Salttabtm- o Ia utiii. p Chii. 12, 43*. Orrhos quid. Taurus quid. & ; Onmhologiae Lib.XV, 375 $ aluahutti&x, quifugerintcx eis, (J erunt tn montibus ■> quoji Columba conualltu omnes trepidi* Quapropter itote trepidas dixit e Ouidius. Vt folett Accipiter trepidas urgere Columbas , £t timidas Marullus? Nec Leporem canis Aemathiust timidam ue Columbam . Po?ro clemenua earum» & manfuetudo tam nota omnibus eft, vt comprobationibus opus effe non putem, Communi&enim id parosmia fatis manifeftat: Columba mittor . Et ciim~« Graeci alicjuammanfuetudinem fignificare volebant n/uivn wjAei&f,, ideft , quieta Columba i© dicere confueueruntj§^5rp40T8poc Trtp/s^paseodemfignificato.Chalinus etiam apud/ Plau- tum cuidam ablandiens ita loquitur 1 St nc amabo te amarijneus fettus dies.meus pullus P affer? mea C olumba>mi Lepus: gk\\kizi\a.vh Agyrippus adolefcens apud illum dolet fele non am- plius a.l^na ad amafiam admitti, quia iam nummis eftet fyo\\aiusiSedvbi%\nc\m\)quoddede~ ram quafi C olumba pulli in ore amba ( 1 e n a , & amafia) wi^-hoc eft blandientes Columbarum more. Hinc blandae poetis dici merentur. Petrarchaj Ante Aquilam blanda vincent feritate Columba. Propter innatam itaq^hanc manfuetudinem forte huraanahofpitiadiligunt.Hominum au- tem confuetudine gaudere» vel inde datu eft, quod in medijs vrbibus , imo domi fub men- fis vna cum Gallinis conuerfentur. Invrbtbus? inquit &\huus?C olumba cum hominibus f re- ao quentes habitant y feqi adpedes horumhttc>& illuc magna cofuetudine, ac familiaritate versat *, In locis autem vbi ab hominum frequentia folitudo e 'fl, propinquitatem hominum minime expe- ff antes aufugiunt. In. multitudine . n. hominum confidentior es fiunt {ufq^nthil ibi gr au e paffuras plane fciunt* Sed quod illas hominum praefentiamcxpauefcere dicat, quae nunquam eos vi- derunt^non rationi trh,fed experimento et tepugnac.Si.n.paucosmeEuunt,cuEnon&muI~ tos?Quodft ideo metuere dicas, quod nunquahomines viderinr,pullosoes,quiin Colum- barijs nafcuntur, procul aufugere femper ob eandemcaufam confticu edura foret, qui tn & in medijs vrbibus in eifdcm Cotumbarijs cum parentibus fuis , modo non dora is ad men- fam cedant, poftmodum quiete viuunt.Quinimo & illae quibus nunquam ante vifi homines, non amant illos duntaxat,fed fponte ad ora etiameoru aduolanr, t aquam innatamcum iU 00 lis amicitiam fignificaturxj quod rnuItorupopulorumjineolaruCheccaej & alioiu quorum fupra meminimus, Columbas fecifte cbftat.Celebrifqjdeniq} in ipfis fimplicitas eft, vt qui- bus, tefte D, h Cbryfoftomo proprium fit vfq? admortem in fimplicitate perfeuerar&.Sed lau- dine,an potius vitio ea ipfis vertenda fit,dubium cuiqua videripo(fir,cumea modo in facris literis damnetur, modo comfdctur. Ephraim apudiOfeam fimilitudine a Columba acce- pta ftuftrtiseita accufatur,vbi dv:Et f alius cfiEphratm quafi Columba [edulia^ non habens cor .i.inteUigentiam, quae fuos foetus non poteft defendere.Cotra vero Saluator nofter /Hefus Chriftusdifertiffimis vetbis Apoftolos fuos monuit, vt fimpliees effenr, vt Columbae , pru- detes vero vtferpetes. Quid itaqidicedum?mihieavbiqj, damnata videtur.Iefus.n.ita eam, commendat, vt fimulferpcntium prudecia adiungatur focia, vtfcilicet prudcteseftent, ne I© aliorum infidijs caperentur, fimpliees, ne alijs nocerent.Prudentia autem fine (implicitate calliditas eft: fimplicitas fine prudeciaftultitia.Ita /Prudctius Eu3m, cum a peccatis adhuc immaculata elfet, Columba vocat, cadida, cuius fimplieitatiferpes facile imponere potue- rit. Eua Columba fuit tum candida , nigra deinde Fati a per anguinum male fuada fraude venenum*. Suidaeextat adagium, cuius et ante meminimus, ab hamauium fimplicitate^nempe rpfivn vrePieiceGt Columba quieta, quod dici folitu indicat de fupra modum fimplicibus, ac mafuc- tis. Columbae enim cum volanr, volatus pernicitate exteras fallunt, cum fedet, nihil ipfis mitius, ac quietius. Hinc fimulatQres,.qui fimpliees apparer, .Columbarum vultus gerere di® cere polfumus: ita Fauftus ait: | b Exteriora gerit qui fimplicis ora Columba v Licet verat at x fimpbcitatis animalia fint, qualem diximus,fu© tamen inter im ingenio ca- recenaeura, noluit, quo in primis fimplicitatem, ac inermia fua corpora defendere pollent. Loca in primis eligunt eminentia , vt a nocentibus beftijstutae fintj n apricer rapaces aucs. alios quamplunmos hoftes habent. Quid aduerfus Accipitress.qtii ipfis ceu gratiftimae efex vbiq; & femper infidiasftruunt, eas tutatur aliud, quamfingularum fpeciecum eorum exa* &a cognitio? Centraquosquo a ft u, vt at ur audire opera pretiu fuerit? inquit tn Aelianus, cueas Accipiter^qui natur a fua iit fublime ferri pot, perfquitur, ea deorsi verfus elabatur. Cum ille in inferior i (td$. aeris, volat , illa cotra fublime feritur^ & fi4Pra Accipitre. , i v fublime ineptit fac er e I i a non e Met. j *- Clcmenr. Columb 9 fln Chafina g lu *Afina~ r/tfo. Simplici taso hHoira, 24«, m cap. 1 oc Matth» i Cap. 6. k Mato 1 ot Sfmplici- tasan vi- tio verten- da. 1 In Ditoc . Eua Colu» ba di&a». /T 1 Columba- tu vultus getere» Ingenium Columba- rum. Loca alta cur habi - tent. 37$ Vlyfsis AIdrouandi i 1 9. bifl.c» §<*• ColGba in 4 >f.J. 41 non valentem, volantes hcne fperare incipiunt , tnfiduciaque implentur. Ha?C ille. Sed nos an- tea ilt^cex «Ariftotele clarius fcripfimus,qui talem ait Accipitru naturam effe,vt alij Co- lumbam nili fedentem,alij nili volantem rapiant:Columbas vero fingulos horum etia dignofcere, fuperuolare, li hurmpetasfint Accipitres3in terram fe projjcere,,fifublimipeta?* Sed quod amplius eft, cum bibendi caufa flumina petunt, v.bi eos fub frondibus latentes latrones infeftarefolent, ad aquas fepius oculos comjcere, vt pr^uifa in ea illorum aduen- aqua Acci vmbra(nam eminus etiameos agnofcunr) fuga fa luti fuse, quas in ea fola repofita pitris vm- eft, confidant. Infuper multis alijsauibus fi non fapientiores cautiores faltem exiftunc. bra agno- Multae incaflidesaucupum nullo plane negotio incauta?, ftolida?quefefe infinuat,& fifort£r$ fcit, femelenaferint,ineafdemrurfustanquam malafua a bonis difccrnerenefcientes , impin- gunt, Columbae vero nonduntaxataucupum fraudes ignorareminim£ videntur,vertlm fi femelfortaflis in eas incidere illas contigerit, vel fedes illas mutant, vel faltem fummocutn timore poftmodum vit^m ibi traducunt: quod 0 Aelianus quoque alibi fcriptum reliquit his verbis: In multitudine hominum confidentiores fiunt, feq\ nihil ibigraue paffuras plane fctunt . ' V hi vero aucupes , venatoriaq-, in fit umet a ver (ari vident, non amplius fine fumma ibi formidine habitant, vt ita de is loquar, quemadmodum ante me Euripides. Haud exiguam ctsa praerogati* nam a natura obtinent, dum & corporis dotes cognofcunt, inter quas pulchritudo, qua ho- mines,qui animi gratia eas enutriunt, afficiuntur, primu locum fibi vendicat:hanc inquam non agnofcunt tantum, fed Narciffi inftar, eius etiam fpeciecapiuntur,vnde fefe fepefoli,20f! ad cuius radios pulchellum illud fuum collum maiorem, & venuftiorem colorem aediturum fcientes, exponunt. Id fane Plinius quoq; intelledui earum afcribit , inquiens : Columbis inefi quidam , & gloria intellectus, Nojfe credas fuos colores, varietatemq 3 difpofitam . Sed haec omnia nofcere eas, ledori minus mirum forte videbitur, fi memoria pollere etiam dixeri- mus.Themiflius autem eximius fui a?ui philofophus, & affirmat illud, & caufam quoqj affi- gnat purgatiorem in illis imaginem: quod p Caelius quoq; repetijt.Exempla aliquot, quas memoriae Columbarum firmitudinem teftentur afferre poffem,fedcum eadem, & ingenio earum aferibipoffint, quod fequitur inftar omnium vnumefto. Temporis fui mas, quando femina? in incubatu fuccedendum eft, nunquam obliuifcitur, vti neqj femina fub nodem i ad nidum reuerti,&h^c nimirum incubationis fuae temporis optime memor. Qu^ fubfe-j® quunturjno tantummodo Colubarum ingenij acumen, fed arnorem etiam erga fuam fpe« ciemoftendut. Parturietem femellam dolere,auxilioq3 egere nolfe mas videtur, dum fua fp6tefolatia>& minifteria adferat,tanquaobftetricis vic£ .bies: quin& ad pullos pigrius t intrante caftigat,teftegr Plinio, illius pigritia? in alendis pullis confcius. Sed Ariftoteles ad nidum fimplicicer cogereeamtradit,atqueita Plinijverbaqnoque intelhgenda funt,nam Plinius ex* alloqui fibi ipfi contrarius cflfer, qui nempe ante dixerat, amorem erga pullos ipfs aquale 'effe. plicatus. Tunc enim ad nidum femina intrare tardat, cum iam partus labores inflant. Sed vtdema- ris ingenio profequamur, is pullis fuis recens natis, fi Aeliano credimus, nefeio quid inos refpuit, quod omnem ab ipfis fafeinationis iniuriam repellat, ne fi id non faciat, aliunde fa- s 1.9 c.ii. fcinentur.r Athengus etiam marem natis pullis infpuere ait, nc fafc metu r, fed quid infpuat,4° Columbae ncmacMl*:. Verum vt id incctum eft, ita hoc in primis vcriffimum quod veridicus Philo- cur terra f0phus rurfus s Athengus ex eodemare,nempequodexclufis laiam pullis terram falfu- fam °ullis §,no^m pottffirofina prainanducatam in nos inferentes fiium ingerant, atque ita pr^paret, ^ vt poft hac commode cibum recipere polfinr. / Bernardmus Gomefius,no folum falfugino- fam , vt Ariftoteles dixit, terram , fed & integra falis grana colligere aflfericsidque face- re, non ad pra?parationemrecipiendipoftmodum cibi tantum , vt ille voluit , verum— » vteis tam foecunditatem , & propagandi vim, quam cibi etiam appetentiam ingerant» f i.i.tomm. Qua? fane dodiffimi viri illius fententia ceu veriifima fummopere mihi placet , cum in— » de fle. pajc tales, quales prodicat virtutes omnibus eluceant, vt in tradatu, quemfuo tempore^ Plini; lo- lendum confcripfi, plurimis argumentis comprobaui. Qrnithologus , vt idebiter an-5P tholo^c)11* notcmus > P^n'j locum fufpedum habet, & pro infpuunt, infpuit in fingulari ex Ari- f ( A ftoteles legendum arbitratur. 'Sed non video quomodo fetninapullis id pra?ftarenon pof- FiEmellam ^lc>ve^ P°fi'ir> non velit.Si enim verum eft, quod aequaliter fobolcm ament, vti ex u Plinio etiam fale diximus paulo ante dicendum effe exiftimo,& ipfam illis eiufmodi beneficium, a quo totius in os pullis ferme v itae fal tis dependet, nunquam negaturam. Pofle vero id ipfis praeftare nulli dubitan- ingerere. dum eft, cum longe diutius incubet, ac foueat, quam mas , & node tota, qua fane ille nihil o/.io5c.34. falfuginofi reperirc ,vel fi iam pra?paratum habeat (vt x Plinius de vtroque innuere vide- s tbidemo t\xt,gutture coHetfum gerere inquiens) faltem in ore illorum infpuere non poterit, quate-» meo anos inge* rant. $9. Hijl. e, 24. Ornithologi* LibXV. 377 nieo iudicio PlHiij le<5lto ir>t;cg/a remanem poteft,eoque magis, cum &y ^Elhnus ita le- gat, /Vriftotelem c\VLns:Art!ffotelesy iw\\\\x,%parentes. exclufis ait, primum nutrime- t#mt ne. 4 cibis abhorrtarttserrartimfelfuginofam in pt indet'e\ quum idgttfta&cri.mjndc faci Hir m\ reliqM$ cibis vefa queant . Putarim tamen Ariftotelem idinaripeculiaricer fnbniflCo» quod hic velfaep.ius, vel iecurius id faciat* Vc vtcfisinfignis5& aCutiid in primis ingenij aciem in tam fmiplicibusanihiantibusden}onftrac,quem3drnodum & hoc quod (alis grana non repen etes, ten a ia Ito quierant, ealmque in locis lotio confpergi eonfuuis,quafi aper-, t&norint. lotio talfam inelfeacrediocm.Corporis mundities impendiis, vt diximus, ipiis pla- cet, eo quod ex fpurdtic pulices, pediculos, arqjexccranda id genus infc&.i alia, quibus in- feftati, torqueriq; fuacorpora pollent, procreari fciant, ita ipfae a fimo nidos fuos repur-* garenon ignorant, & pullos etiam ,quam primum idptadlare polfe vident , id, edocent , vt poftmodum & illi a fimilibus npxijs anima icul.is fefe tueri queant. Verum in eo maxime vd hominibus ipfis'quamuis ratione vcentib.us irrationales ipfa? (apientiores videntur .quod vbi ipfis, aegr e eft, fibi ipiis medica;' decerpe is lauri folijs medeantur. Laurinos etiam ramu- los , ii Aeliano fidem habemus, tenues primum pto falci nationis amuleto colligunt, ac de- inde ad coftodiam pullorum in nidos imponunt,& ^Zoroafires authorefi, Palumbes , quas & ipfie Columbarum fpeqies fun,t, nidis fuis laurum imponeresfed etfi caufam non addat.cur id faciant, facile tamen contra blattas id eas facere conijqerc poffumus , quoniam proxime 5 ab Hirundinibus eam obea ufem apium nidis imponi dixerat. Hdxinen herbam quoque inter alias agnofeunt, eaque, ceftc a Plinio, tegre fefe purgant. Sed quid iftaec manor6,qiisc naturae inftindu faciunt, quin potius de ijs loquor, quae proprio niarce prarfiant. Polfunt enim non foliim inftitui, vt ad locum, quem ab eis habitati volumus redeant , verumetiam, quod amplius eft , fideliter ad notos aduolent : quare fortalfis & licerae ipiis pei ferend^ ad amiebs committi queant, non autem. eo modo, quo in obfidionibus fieri diximus, tam tum nefei^ fe eas ferre, domum liberae ad cariflima fua pignora reuolebant,fed gnara? feeas fer- re ad antea vifum dominum amicum . Quid enim Anacreon nobis aliud fiio de Columba carmine iudicare voluit, quam feribit ita cicura.tam fuiffe,vt, praeterquam quodliteras per- ferret* panem etiam e manu fumeret, vinumque biberet. Quod fi vero poetice id. ah, eo, non xhiliorice feriptum dixefit quifpiam , viri mihi familiariflimi*&s fide digniififai experimen- tum, cui magis ,, qUarta, feriptorum authoritatibus credendumcftsilli obiec.ero: narrabat autem. vir ille, pullum fe Columbinum vix ante o&iduum natum, poftquamvtrumque eius parentem vendidilfet, educa fle, atqueita inftituiffe, vt pofimoduro e manibus eius cibum caperetsfed nonne impium illum, nefariumque Mahumetem Columbam habuifse confiat, qua; quoties volebat, ex aure eius cibum capere cjodla erat?at cur id nequam ille feceritsfuo loco dicet ut * Si itaque talia. illae edoceri pofliint , cur non & litera&perferre , maxime fm cui,portantur,gratiorem,aliquem cibum offerre confueuerit,vt alias libentius reuercantur. Sed videamus, Anacreontis. carmen, quod e Graeco Clemens quidam AnglusThpmae Moro & literis, j & mortis genere nobililTimo quondam affinis , latine vertit hoc modo, vc refert cHo.Goropius Becanus, yl.bdt cm ‘•4 5« Columba quo in lo- co terram falsa agno fcant. Cur fimu eijciant. Columba fibi ipfis. medetur, z In Geop . Helxinem agnofeunt Columbae a/i.8.c.z jc Columba, rum doci- litas. Ana creo® tis Colum- ba. Columba cicurataci bum^ma. nucapiens Mahume- tisGolun*. ba. % Amabilis Columba Quid eft rei, quod altum Tam copi3 benigna Tam qopia.benigna QuLeft?tuane refert? Me. mific ad puellum Mc mifit, inquam, ad illum, Potenria impotenti Huic cantione parua Me vendidit Cy thera* In talibus mi niftro, O qualibus tabellis Mox iltco futuram At ego, licet manu me In feruitute eadem. Nam quid necefle montes. R a niis qu id infidentems Cum pane delicato Vn.de, vnde ades volando ?* Caelum cito fccando. Spires liquentem odorem ? Vnguenta grata ftillcs ? Haec te ne cura tangit ? AnacreonBachyllum : Qui nuncrecens politus Tyraonuseft in omnes. Laudem in fuamrecepta Hinc nunc Anacreonti Tantifque prompta rebus. Nunc feruio ferendis Me liberam recepit^ Mittat, tamen manebo Apud hunc meum patronum.. Agrofq, peruolare, Agrefte quideomefie, Kuncpafcar otiofa n 3 37? VI yfsis Aldrouandi Rapto cx Anacreontis lam quid quod iilud offert Quod ipferoet propinat? Ducam leues choreas Alis meis obumbro* Dormire cogar, ipfa Nunc cunfta habes, abito Manu,rapi finentis. Vinum mihi bibendum Etfi deinde pota Patronum Anacreontem Si deinde preffa fomno Ift barbitus cubile. Tu, qui morare curfura. Et me loquaciorcm Cornice reddidifti? Habes etiam ex eodem carmine dulciffimum poetam ad amores fu os magis deuintiendos cam mififfe auem,quam ab ipfa Venere, cui facra eftffe fingit emiffe-.quod dum facit, omnes amabilitatis numeros comprehendiffc videtur. LOCVS HABITATIONIS, Columba- ria cur in aitioribus extruatur. &*4cn.$. Columb^ in petris nidificant. b Cant.u . CCdp»4$. An in ar- boribus ni dificent. d odc.z. f In jlug.c. Palma; ar- bor omen vi&oria;. Palumbi arbores ha bitant. Columba- riorum an fiquitas, & extru — ftio. g f i. 3 . ie re vufl.e.?. h i.10.037 Herodis hortus, j l.6.*An,c, 6. it The. terra sd&. COlumbaceum genus omne propter innatum pauoremloca emineotiora amat: qua- re & homines docuerunt Columbaria in aitioribus aedium partibus extruere. Na-I turaliter autem fpecus,& latebras quaerunt, vt Vergilius in primis innuit compa- ratione abhifce auibus accepta, cum ait : .Qualis fpelunca f abito commota Columba ' Cui domus , & dulces latebrofo in pumice mdi. Idem colligitur ex b facris litteris: Columbas meas foraminibus petrajn ca~ uernamacerieefco (lende mihi faciem tuam-. ^Iheremas etiam alibi ait; Relinquite ciuttates,& habitate in petra habitatores Moab , & estote quafi C clttmba nidificans in fummo are foraminis , In arboribus nidificareetiam Columbas^Horatius tradere videtur, vbi prodigia enumerat omnia, qu^ futuram vindi&am poft mortem Claris a coniuratis incuria viginti tribus vul- neribus interempti fa£h funt , inter quae tantam Tyberis fuiffe ait inundationem , vt diluuij fpeciem repraffentaret, atquepoft e.us ceffionem pifces in arboribus relisos fuiffe , in qui; bus antea Columba? nidos cxtruxerant:aic autem : Vifciumtfr fummagenus ha fit vim 0, Nota qua fedes fuerat Columbis % Et fupsrieflo panida natarunt Aequore dama » ; V f Virgijiusetiam in arboribus, ceu gratiffimis locisfederefacitjinquiens: Tollunt fe ccIcycs, It quidum fi, per aera lapfa Sedibus optatis gemina fuper arbore fidunt. Idem difeniffimis verbis fcribit/Suetonius,vbi Caefarc narrat, cu apud Mundam Hif panis oppidum caftris loeu caperet, & fylua caederet, arbore palma; repertam conferuari,vt omen vidoiiae iuffi fte.Exea, inquit, continuo nata foboles adeo in paucis diebus adoleuit,vt no aqua- ret modo matrice, verumetta obtegeret, frequentaretur fi Columbarii nidis, qttamuis id auium ge- nus dura,& afperd fronde maxime vitet.Scd ciufmodi Colubae Palumbi meo iudicio fuerint» quoru in arboribus nidulari propriii eft,cum quibus Coliibte fa?pius ab auchoribus, maximfc a poetis confunduntur. Si enim in arboribus nidularentur, facilius, &cu loge minori fumptU homines nidis dutaxat cx illis fufpenfis, vt pro Palumbis faciut ,Colubas alere poffent. Sed Colubaria antiquiflima fuiu,& quoru extruedoru racionemg Varro,vt poft offendemus, et docet. Fiebant aure & tunc in eifdcm locis, quibus etia nunc hodie, in eminentiori nepedo- mus parte,quodcuidentiifun!s verbis^ Pliniusatteftatur,inquiens: Et haru amore infamant \ multi fujqra te fi a exadifreant turres fis, nobilitatemfi, fingularu,& origines narrant , veter e iam cA-m/>ii?.Herodes,rcfcrete/ Flauio lofepho hortum habuit , viridarijs fyluifq; amoeniflimis, ac altis euripitis,cifternis,& aquis irriguis, vbi varias feras,pifces,&: aues cotinebat,& pro- lixas habebat ambulationes, ac circum latices nuiltas turres domefticarum Columbarum: in agro pariter Bieimfolymitano /’ Chriftianus Adrichomius ad meridiem montis Oliueti, turrem extitiffe narrat laxearo , rotundam, (ublimem, ^concameratam ,extrinfecus deal- batam .atque angnftovuo oiliulo in fummitate patentem, in qua pariter domeftictefet' usb r ntui Co teba?, incolis autem petram Columbarum nuncupatam fuiffe , Vnde & Lti- da’©s n satyr.?. Diuities , & paupe- res quas a; dium par- tes habitet: OmithologiiE Lib. XV. 379 cteos Columbarum ftudiofdfunosfuiifeconftat, fed mirum eft in eiufmodi tiirri livpe quin- que Columbarum millia contineri folita. Quc>dM.i Varro de Romanorum Cdlumbarijs Columba - quoque atteliacur . Quod modo ad loci coftltituttonem attinet, funt mulca poetarum n o- numenta,cx quibus pro Columbis turres, vel falcem habitacula in altioribuscdium locis fa- iumj>ano . &afuilic comprobari poteft./fQuidius in- primis de re incredibili 1'oquens dixit. ^ ilb, l^e Non prius incipient turres habitare Columba. f>onto. / Mibirurfus Accipitres, & lupos hominibus exofos dfefcribit , quod illi femper in armis t lib. z* de vitam dueant, inlperfequendo innocenti pecore fint indcfefii, Hirundines vero,& Colum- Vobas gratasj quia fuapte natura mites funt, & clementes. Odimus Accipitrem, quia viuit femper in armis. Et f auidum felitos in pecus ire lupos . At caret inftdijs hominum, quia mitis Hirundo efi% ; fiaafq\ colat turres Chaonis ales habet . Meminieearunde turrium m Martialis animaliu genera reccfens, qua? in villa Fauftini me- na //.-■?. de moranda colebantur. Et n luuen&lis docens, quomodo diuites inferiora, X latiora aedium z alia paufii- loca habitnntesab incendijs tutiores fine, quam pauperes, qui in fummitatibus red ium fub iplis tegulis habitare coguntur , fi quidem illi bona fua, vrgcnce incendio , auferre queunt his antequam auferant, incendium viam intercludat, omnia abfumens, eleganter paupe- ro resavel cum Columbis degere, vt quae hsec loca habitare folent,illos nu nc habirare inquit. V tuendum e SI illic , vbi nulla incendia y nulli Nolle metus , tam pofiit aquam, iam frivola transfert Vcalegon, tabulata tibi iam tertia fumant, T u Kefcis, nam fi gradibus trepidatur ab imi$y Vltimus ardebit, quem tegula fila tuetur A pluuia , molles vbi reddunt otta Columba. Eiufmodi turres, in quibus has alites enutrimus, Italoru vulgus la Colobaia appellat, nomi ne, vt apparet, vel abipfis auibus,vel a Latinoru Colubariu defumpto,quamuis hec vox La- tinis, atq; in primisVarroni,& Columell^ proprie loculam etu fit lingulis Coluba 1 11 paribus 33 deftinatfi,idfcilicet, quod noftri agricola appellat vnburgotto: Palladio tamen, exterifefc eiusfectatoribus pro toto loco, que Varro vocabulo Gr^co vfus osr6pt9epe£nm,Sc rripi^tporpc- cp&ovv ocat,in quo degunt, exteditur,& a nobis in eadem figniificatione vfurpatur.Pcrotcus Colubaru efie putat, in quoagreftcs,pcriftccereona,in quo domcfticre Coluba? habitat. Ego nihil intereife exiftime,& omnino ide Colubariu Latinis fignifiorc,quod periftereonGr^- cis.Vitruuio Colubaria funt,per qua? aqua tympano excepta effluit .Sed ha?e huc non perti- nec. Colubarioru fiueperifterionu fabrica veteru non pauci (criptis traditam reliquet ut, ex quibus fcilicet plurima hominibus cederet vtilira s . nsperepecov, inquire Varro, vt te f udo , magna camera te cius, vno ofiio angusto fenefiris punicanti , aut latioribus, reticulatis vtrtnq ut locus 01 s Jit tllu flrts , neue fer pes, aliudue animal male fi cu introire queat , in tr in ficus qua la - <4° u i fimo marmorato toti parietes, ac camera obliniatur , fi extrinfecus circitfene fras, ne mus aut lacerta qua adrepere ad Colubaria pofiit. Nibil.n, timidius Coluba, fingttlts paribus fi iit Colubaria rotunda in ordine crebra. Ordines quaplurimi poffunt d terra vfip, ad camera, Colubaria ftngula effe oportet , ut os habeant, quo introire, fi exire pofint. Intus ter nor u palmor u ex omnibus parti- bus fub ordines ftngulos tabula faci a,vt f:nt bipalmes, quo utantur ve fibulo, ac prodeat . H 1 de- nps ille. Cui cofentit prorfus p Columella, led paulo dsiigetius fingula recitat hunc in mo- du? Nec in plano villa loco, nec in frigido, fed in adito fieri tabulata oportct,quod afpteiat hyber- kq meridie . htufq ; parietes , vt in ornithone pracepimus, comi nuis cubilibus excauetur,vel fi na nu copettt, paxillis adactis tabula fuperponatur,qua velleculameta quibus nidificet aues vel fi- ctili aColub ari a recipiant, prapojttis vefibulis,per qua ad cubilia per uenidt. Totus aut locus, (fi 5 0 ipfe Colubarit cella poliri debent albotctiorio>quonia eo colore pracipue deleti at nr hoc genus auin. Nec minus extrinfecus lauigare parietes maxime circafenefiram, fi ea ita Jit poJita,vt matere parte hyberni diei fole admittat , habeatq-, appofita fatis ampla caued retibus emu nitam , qua ex- cludat Accipitres , fi recipiat egredientes ad apricatione Coluba s , nec mirim in agros emittant matrices, quaouis , vel incubant, ne quaft graui perpetua cnfodia feruitto cotri flata Jenc fiant. Nam cum paulu circa adifeia volitaverint, exhilarata recreantur , fi ad fatus fuos vegetiores rtdeut,propterea ne logiits evagari quidem,aut fugere eiinatur. Rz£tenus ille. Veterum q indam quoqj abj,vt Palladius, Quintilius, alijq3 de eade re fcripfece, fed quia cum Varrone,ac Co- lumella plan^fcrmec5ueaiunt,itaqivcrba eorumme Ic&orcm io re iatis obuia diutius deri* . , ' neam* Coiobaia . Columba- rinm quid Latinis. Burge tro, Columba > rium quid Vitruttio. Colu na ba- nj defert'- ptio ex Varrone . o ii. 2. dc te rufi. p - lumeita lib* 8 . Ci 80 Columbas albo colo- re deleba- tur. q l.ia.c.ij Columba- rijj defcri- ptio cx Crefcetie* fi. Turriscur lapideaef- (e debear. Turris qualitas. Fcncftra fuper tc — #um, Nidorum qualitas. Columba- dum in ni-* dificando diuerfitas. Nidorum diuerfitas cur iu Co- lumbario cffe de-*» beat. 380 Vljfsis Aldrouandi Curfene-* ftra fupra uc&um im probetur . Batauoru rufticoru Columba» tria. Columba» dia in me- dio aqua-» SUBI, Xqcus Co lumba ri js apti {fi mus Altitudo Columba- dioruapta: neam» nunc fpontcpra*tereo,folummodo illa allaturus, qua? pro maiori partCf Petrus Crc- feentiefis ex propria experientia prodidit : Columbaria duobus pociffimu potiunt fieri mo- dis,aut fuper columnis, & parietibus ligneis inuro circudatis la.pideo?aut fuper turri e crafe fis muris conftrudfa, & vtrumq, nidos, feu nidorum foramina poteft habere, Sed praeftat in turri lapidea, quam lignea fieri, & nidos mterius conftrui , qui fi exterius fint , fimus perdi- tur, qui maxime vtifiscft,^ pulli facilius arapacibusauibus capiuntur. JExcicetur ergo tur- rislapidea ampla, anguftaue pro domini arbitrio, non admodum alta parietibus leuigads, & dealbatis caemento albo , habens a fingulis quatuor partibus breuiffimas feneflellas feu foramina, quae Columbis folum ad introitum, exitumq;fufficiant,fub quibus quam proximi ic circqmitus lapideus emineatcircumquaq,, quomuftelae, aliaeq^nocetes fer^afeendere pro» hsheantur.Super te&um etiam feneftra fit, per quam ingrediantur, & exeant Columbi, qui ad folem fuper tedtum apricari gaudent. Si aqte cacellqta lapidibus, aut lignis, ne peripfam rapaces volucres alis apertis ingrediantur.Nidi formatur interius, quos quidam faciunt re- dfos,& mediocriter anguftos,alijobliquos, quibus incubates Columbas fe contineant. Qui- dam praeterea prouide faciunt feneftellas latas, & roodiceconcauas , feu longas. Sunt qui ciftellos paruos circa parietes, & tedturn affigunt, affer etes, in his Columbas libentius incu- bare.Sed ego experimento didici Columbas quafdam in muro libentius, quam cifiellis ni- dificare, quafdam ediuerfo;& rurfus alias elfe in aperto, & fuper quacuuqj re cum nido, vel fine nido incubare, ahas gaudere occulcari.Quamobrem non inutile puto in Columbario 2© cuiufeunque generis nidos habere, vt diuerfis Columbarum affe&ibus fatisfiat.Qui in mu- ro fent, a fimo,& pediculis purgantur facilius, idq^crcbr 6 fieri expeditmam ab illis ciim au- gentur,plurimum incubantes Columbas lasduntur.Expedit etiam trabespafllm per Colum- barium ponere, & praecipue in circqitu,necnon &c alferes, quibus cum vel pluuiae,vd niues, vel nimijasftus infeftant, Columba?, maxime fi magna earummultitudo eft, infidie,ac quie- fcere poffint.Sic enim loci amore capientur, & non facilercccdent. Purgetur crebro etiam ipfarum locus, &vnd»que fit decorus. Nam &c ipfa? mundam domum non minus ac ho- mines, amant. Animaduertendum in primis eft,vnumquodque par tres, vel faltem duos ni- dos requirere, licet aliquando augeantur in tantum, vt nidos omnes, & folarium atque tra- bes, & cetera loca omnia repleant. Atque fermehoc modo Columbaria extrui iubet Pet. .3® Crefcentienfis , cuius praecepta, fi Columbarum aedificaturus obferuauerit, indubitancer jd omnibus numeris abfolutum perficiet. Verum quod in tebh fummitate feneftras laudet binas, vt per altera pariter Columb^, qu$ ad folem ibi gaudent apricari, exire,atquc ingre- di queant, ego cum propter Accipitrum , tum vero maxime muftelarum , atque id genus aliarum nocentium beftiarum metum fuadere, 8c laudare nequeo. Apud Ratauos nonnulli tenuioris fortun^ ruftici exigua in medijs faepe areis faciunt Columbaria ,at in quibus non p^nitendum numeru Columbarum enutriunt, hoc modo fabricant.Columnam lignea quin^ decim circiter pedes altam erigunt, huic rota imponunt, ac fuper hanc tria, aut quatuor ta- bulata (quod nempe rotam ferre pofie conijciunt)ex a {fetibus conficiunt, atqueita concin- nant, vt horum fingu’a viginti, & amplius nidulamenta capere poffint: fed ha?c etfi a mufte- 4® lis tuta fint Accipitribus tamen maxime expofita. Nonnulli item Columbaria Columnis, rotundis, la?uigatifqj fuper pifcinas mediafqj aquas collocat, quo fimul & a noxijs animali- bus fint tutiores, & quia aquis limpidis cotemplari gaudent, quoties lubet lauari poffint, id quod incubantes facere expedit.Ec fane inulti volunt, pr^cipiuntq,- ,vt aquam habeant e re- gione, fed alij vicinam, alij remotam: qui remota laudant, colledfca grana longinquitate iti- neris quodammodo inter volandum alterari exiftimant, atque ita pullis tradere, qui e© faci- lius illa digeranr,& in nutrimentum fuumconuertant: praeterea & hoc etiam commodi in- de emana re, quod redeuntes a potu pedibus ficcisoua contingant, eum alias humiditate aquae refrigerantes fpem prolis fiepe fellant. Quivero vicinam probant, antequam fecu- re domumredeant, faepius vel a rapacibus, vel ab infidiantibus hominibus intercipi, atque*© ita oua, fi incubent, irrita fieri, pullofqjteneriores adhuc emorialtoribus fuis priuato.Qua- proprer, vt omnibus fatisfiat, ego locum eligerem , qui neque ab aqua remotus fit , neque etiam nimis vicinus. Porro multi Columbaria vel nimis alta, vel nimis humilia improbant laudantq jquse mediocrem habent altitudinem, quonia ad ea defeflfa? volucres fine vlla mole- fiia redeant :& Varro quoque altiora improbare videtur, fed ob aliud incommodum? quia fcilicet deuolantes ad confped a perfeneftras aliorum grana capiantur. Hoc enim innuere mihi videtur his verbis: Sed id genus minore tutela pafeitur longinquis regionibus , vbi liber egrejjus ambas pmittitur^ quonia vel sumis turribus ^vel aditijjtmis adifieqs ajjignatas^ed fre-. : quentaty < OnmliologiasLib. XV. 381 qtienUlifAtcnitbtis/crjejhls^er quas ad requirendos cibos emittant . Obferua.nduvn.etiam_-» c(l, vt Columbarium intus , ac foris maxime dealbetur . Nam prasterquam quod Colum- bas hoc colore deledhntur(na hanc caufam tantum veteres aflignant,vt cx fuperioribus eil confpicere) in eminus facilius videre poterunt* Antiquos vero Columbaria fua dealbaffe cx Ouidio in primis habemus dicente . Afpicis vt veniant ad candida teffa Columba, Accipiat nullas fordida turris au es. Et ex hoc r Martialis, ip <£*aqi geri* fimiles candida turris aues . Quo loco Dominicus Chalderinus poetae interpres, & ScholiaQes turrem candidam illum dixilfe ait propter calce, qua ex praecepto Columellas Columbaria obfiruebantur, nc feles pollent irrepere, fed Columella, vt diximus,ideo candida heri pr^cipitjquoniam Columbe hoc colore gaudent . Sed eiufmodi Columbaria, de quibus hadtenus diximus ,agrefiibus competunt. Nam domefticis,& cicuribus, quae intra tedb aluntur, mfi ipfis locum in asdi- bus priuatum affignes ( nam fic felicius foboli incumbunt) libi ipfis in angulis fub trabibus, alijfqj locis nidos conftruunt. Has veteres, vc ex Iuuenale paulo ant£ probauimusdn emi- nentiori domus parte habebant, vti quoq;& iamos eft,maxime apud Bacauos, qui eiufmodi Colubaria voce indigere appellant een ulle, een duueslach,quas poltrema vox eam partem ofignificat,quas extra feneftram prominet, quibus aduenas Columbas fillerefolcnt. Quod modo ad nidos, feu Columbaria, vt Varro, & Columella vocant feu loculamenta attinet, & hasevarijs modis fieri potiunt. Apud nos ex viminibus fiunt; Grapaldus ita fictilia Colu- mellas exponit, oualia, atque coopertaiatque his vtimur in Columbarijs agreftium.Horum Calphurniusmeminiffe videtur inquiens: Textilibus ni dis au fas prodire Columbas. Bataui, autaudio, fifcellas faciunt e ftramine rotundas, non coopertas,qu6 facilius ftercus cum matrices, tum pulliegerant, fed has loco alligare, aut ita collocare oportet, ne laxatae, quando infiliunt aues, moueantur, nam lic oua eliduntur, & confringuntur. Domefticas Co- lumbas fibi ipfis nidos parantex colle&o firamine,aut ftipulis,quod & agrefies facerent, nifi ■I® nidi a dominis daretur, aut locus in Colubario fulficeret. Etenim debili nido content^ funr, tefte Alberto, eo quod calida earum fint corpora, & non multum indigeant calore nidi. PASTORIS COLVMBARVM Officium . EX T R V C TO itaq. Columbario, & nidis fuis inftru&o, Columbas imponenda? funt. At quales, & quot, & quando, & quam diu includi, & emitti debeant, dein quis cibus exhibendus, poftremo quantum diligentiae cuftos, vel pa flor earum, quiColubarius Varroni dicitur , eis debeat tribuere, nunc dicendum eft. Empturus igitur Columbas pro nouo ColumbariojColoris in primis corporis, & aetatis rationem habeat. Albus color in va- gis ideo improbatur, quod eum facillime fpeculetur Accipiter, in domefticis,vt alibi etiam diximus non omnino damnandus. Qui vero in vagis color, alijs prasftantior fit, Columella non facile di&u iudicat. Crefcentienfis laudat, quae vulgo turgni vocantur, quod pra? reli- quis maxime durent 5 at quales illas fint, vix dum noui,mfi turchinas,hoc cftcasruleas dice- re voluerit.Columella vult,vt fint maximi corporis,hoc eft, qua? alias paris astatis magnitu- dine vincant:Crefcentienfis in alfignanda illis astate a veteribus Varrone nempe,CoJumel- ^la,&QujnciIio diflentic . Quintilius eligi praecipit, quas iam pullos asdere cceperunt,Colu- mella neque veteres, neque nimirum nouellas, Varro retate bona, Crefcentienfis vero pul- los tantum jeofque dum vix pennas habent perfedas . Sed cum eiufmodi pulli antequam maritentur, multo adhuc tempore opus habeant, etfi poftquindecim dies (illum autem in- clufionis terminum ipfeconftituit) emittantur , ingens periculum eft, ne fedium fuarum immemores ad alia vicina Columbaria fimul cum ali js auolent. Quare fi fieri polfet,pullos laudauerim femeftres, tunc enim Veneris tentigine prurire indpiuntivcrbicaufa accipian- tur Martio menfe editi, & Iulio in Columbarium recipiantur , & non emittantur > njfi iam maritatae pullos habeant , vel lakem incubent. De numero vero imponendarum nihil di- t • : £0,is Columba ■ rium qua- re dealbe- tur. 1lib.12.de hortis Mar - cell. vxoti:. Domefti- carum C6 lumbaria nidi. Tille. Duuesla-- ch,Nidiyn. defiant. Bataui vt nidos co * lumbaru faciant. Columbas debili ni - dofuntcd tentas. Columb® quae inCo lumbario imponi de bent, qua- les efle de- beant. Albae colis bae quare improber* tur,&qu£ laudetur. Turgni di «fti. Qua etate imponedi in Colum- barijs pul- li* Quando emittendi. Quot de- beant im» poni. 332 Vlyfsis Aldrouandi tofis enim ad domini arbitrium rdinquitur.Sir tamen ad minus fex , snt-o&o parium : gatu . * dent enim gregatim volare, &fimul pabula qua?rere.Quantoplures, inquit Crdccmicnfisj , initio ponentur,tantoocyus locus implcbitur.Quintilius cito multiplicaturas pollicetur, fi centur decem paria imponantur. Quando vero, & quandiu Columbario inciuf«efauaridtbeaoc>ex Quamdiu veter*bus, quod fciam nenlb meminit: Crefcentienfis,vt diximus, quindecim ad minus die- includi de bus includi praecipit, quod fic pinguefcant,& ad reuertendum peritiores euadant. fcgoin- beanr, tegromenfe,& amplius ob paulo anteallatam rationem includi Iaudauerim,vt interea tem- poris vel pullos educent, vel faltem incubem.Non omnequoqjtempus emifiioni aptum eft Tempus e vt eleganter etiam Crefcentienfis demon firarfiubens, id pr^cipue Augufto fieri, & Septem- Ii miflioma» brimenfe, vel etiam Iulio^quoniam tunc facilius cibum in agris vicinis inuemant,vnde nec Veteru ne ^on§ll,s a Columbario recedant, nec perdantur, vultque & tunc obferuandam cfie,vt emit- ,• tancur, nifi tempore pluuiofo, vel faltem nubilofomam & fic ad remotiora loca non cuoJar. yt° piUfes Addit ecia menfe Martio, Aprili, & Maioob cotrariam rationem abintromiflione, acemif* educent, bone abflinendum efie. Sed quid vetat intromitti, ficibus fuppetir? Ac reucra mirum vide- Vt fylue- turi quod hxc a veteribus omiffa fint,cum alioqui tota hinc Columbari; concepta vtilitatis ftris natu- fpes dependeat. Curandum infuper Columellae prccepto,ne pulli, vt exclufi funt , vnquam, radome - fi fieri poteft,leparencur. Nam fere, inquit, fi fic maritata fint,plures educant foetus, fin id tur. fieri nequit, vetat certe, alienigeneris fimul coniungi,vc Aiexandiinas,& Campanas. Quo- a/16.3 ^ere nj3m jta rn iricatae prolem fuam minus diligunt, &mafculi faemellasnon multum ineuncJN Domefti nec ^dius f°s!:;inr- Veruntamen agreftes cum fuapte natura (int ferat, & faepius domari ne- cgColum* ^neant, ita vc impofita? in nouum Columbarium nullis blanditijs retineri pofTmt,multi ,vt baequoa- pbb facilius, &fecurius domi fua? alfuefea nt , hoc modo naturam earum temperant: agrefti* lcndae* bus domeft icas matrimonio iungunt,fed ex his illas taurum, quae aliquo tempore in Colum- Golumba: bario degerunt, atqj poftquam in agreftes exire, redire didicerunt, domefticas eis auferunt, quare ci- atqjinter fefe fua coniugia celebrare permittunt. Hoc veroaftu vti Batauos audio. Sed idem tms reuet- nt>bis fortalfis. 4 Varro lignificat olim etiam’in perifterione domefticas cum agrefiibusali t^nIur* folitas, his verbis fcribens . Aluntur in per i fler tone Columbarum dementior es, tum agreflts, lumSatu° tMm ffxat^es quibus fit mi fcdlum tertium genus frttffuscaufa » Domefticarum faneetfi b 2 hiC.c j longe mitior fic natur3,& facilius Columbarijs alfuefiant, quia tamen & ipfa?quandoq;fuas 3® Fru»u di-- fedesdeferere foleant, itaque earum quoque cura Columbario minime negligenda eft.H^c Uifio. indebita maxime vi&us ratione confiftir: primum offerat, quae gratiora ipfis funt, & plenio- Vi&us fi manu ,& non priusemittat, nifi pullos iam ediderint . Nam alias emiffa? cum vicini cui quo plus Columbis fefe permilcenr, & quam facillime {educuntur, Suntenim Columba? animalia delectatur fiiripliciffima . Si vero alant pullos , tum non longe a Columbario auolant, fed fempereo- Frumentu rUm recordantur, quorum nempe incredibili amore afficiuntur. Quod modo ad crbum per- Fi umenti cjnctj fruges offerenda: funt. Frugilega? enim b Ariftoteli dicuntur ,& Albertus granis tan-. c% c8 fbm, vel qua:ex his conficiuntur, vefeiferibit . Cum autemfruges diuidantur vel in triti- Auena. * cea, vel in legumina, triticea vero vel in fpicata, vel in panniculata, flatuendum eft,his om- Hordeu. nibus iilas vefei : alias tamen alijs pra?ferunt , & aliae alijs magis , prout anni tempus poftu-^® d 3. de re latjconucniunt. Ex triticeis frumentum amant, & femperexhiberi poteft, nifi idhomini- rujl. c. 7. bus potius natum videretur, ac propterannonam fibi feruarent. c Columella excreta tritici tl. 1. . 14 etiam exhibet, fed quae Gallinaceo generi magis conueniunt. Aucna Columba vefcuntur Marzuola- quidem , fed & haec, maxime vbi pullos habent , propter grani longitudinem , atque extre- Lolium. mitatumfpicula, quibus teneros laedere vifia* funt, improbatur. Similiter de hordeo(qu6 MiliQ^n • tamen d Varro deledari ait, Palladius, fi torreatur, foetus frequentare)atque de frumen* dicunv to illo bimeftri , quod a tempore , quo feminatur , Marzola appellatur , dicendum :p3uld Melega. tamen fecurius exhiberi poffunt . Lolium fummopere laudatur, cum quod eo dcle&an- f /. 1 g 1. 16. tur 5 vt Florentinus ceftatur , tum quia viliori pretio venditur , & homines ab illa pefte libe- . Cracca, rent. Expannicularis milium panico carius eft, fed illo libentius Varrone, & CoIumclJa_> ^ Vicia , E- teftibus, vefcuntur: vtramqj dari potefi, maxime vbi pulli recens nati funt. Milium Indicu» tuum quod noftrimcjegam vocant , proprius Columbarum vittus videtur :& fane pro eis fer^ g/ b. 8.c.8, f jijs jn Italia nofira feritur. Inter legumina/Plinius gratiffimam ipfis craccam nominat, de Pifa ICUa* qua fic ahbi feri pt una reliquit: Cracca ex leguminibus degenerat^ in tantum Columbis graM~>t b 3 'de ve vtPaftasea negent fugit iuas illius loci fieri, ^Columella eommodiffima cibar ^ia putari tra- 7. dit, viciam, vel eruti, tum etiam lenticulam, & fi qua funt alia legumina, quibus etiam Gal* Fafcoli. linae aluntur, h Varro pifis,& fafeolis deledari etiam alferit. Sunt qui& orobiim exhibeanr, Orobus. porcis, quod mirum cft, fi pafcatuur, exitialem . Faba? , quanuis antiqui, quod fummoper£ Fabajo admiror? t Ornithologiat Lib. XV. 385 Quantitas cibi. k /. i.r. 2 4. li.lo.c. 89. Porus. Aqua cur fxpe mu - tanda» Melicratu cur dandu admiror , carum non meminerint, non improbatur , fed vr a viroquodam Columbarum ai- torcsinteliexi , cum maxima vtiiitate afferuntur . Namctii annona quodam modo offerre casprohibeat Sumptum tamen' frequentia pullorum compenfat. Prreter fruges femin nucleos, & fru&us etiam quaerunt. Cannabis femen in primis tam impense amant ,vt finr, Cannabis qui affirment, quoties id ederint, non fugiturus alio ,aliafqj id vtslitates praedare, nempo eo paftas citius foboh incumbere. /Andreas Cifaipinus tradit pmaftri , feu fylueftris pini i l.^.deplar. nucleis alias inutilibus vbcriusfaetifkare, & Crefcentienlis glandem fagi non conuenire c.52. tantum i!lis,fed carnes illarum, li ea pafcamur,concodu faciliores reddi. Ite noftii agrico!^, Pinaftri [©& glandes quercinas infruftaconcufashyemaiibusmenfibus , quibus mx terram cooperit, nuclei. : eis exhibent, necnon & acinos vuarum, quifane omnium ciborum viliffimus exiftitjgratus ^S1"* tamen in fame.In omnis cibi oblatione obferuari maxime Varro monuit,vt apponatur cir- cmiVlu‘ ca parietes incanalbus, qua? extrinfecus per fiftulas fupplentur. Verum fi Columbarium y-^*s ^ eiufmodi canalibus careat, vt fa?plvfu venit, tum circum parietes lpargendus eft, quo- bibendus, niamea Columbarijloca carent ffercore, quo inquinatum alias , fi vbiq; fpai feris , tangere recufant. Quantitate offerendi cibi habemus ex k Palladio triginta Columbis fex fextarios dicente fufficere.Cefcennenfis quoqjpro centum paribus dari vult granorum partem cor- bis odauam fingulis diebus, & duplum cum nihil perfe inueniunt. Qjpd ad potum atemee, Varro praecipit aquam pu am dari, qua? influat, vnde & bibere, & fe lauare polfint: permunda lOgwtn, inquit, h aut ab Accipitre intercepta?.Crefcennenfis etiam Columbos nimis feros, & pugnaces,abjf- que moleftos remoueri,& alio fp poni vuU, m.onetq;cufi:odem, vt quoties ad Columbasac- cedit, in Columbarium, mediocrem fecum femper.efie quantitatem ferat , eafqi folita voce conuoeet, quoniam eo modo facilius manfuefeant. Vas in quo aquam femper puram habe- ri oportet, fepius laucr, & tale fit, quale in Gallinarum hiftoria defer ipfimus, quod fcilicet jo colla b bentium folummodo admittat , vt cupientes lauare propter foraminum anguftias, corpus immergere prohibeat. Quare cum eiufcemodi lotio ipfis falubris fit, lauda uerim & aliud vas humile, nempe equalc nos vulgo tegliam vocamus, cuftos habeat, fed nunqua nifi vbi lauare fefe velle videt,apponat.Obferuet item lauantesmam qua?incubant,vel qu£ pul- los educant id facere minime expedit. Animalia qua?hifce auibtis noxia funt , non coguo» fcece tantum, verum & fugare ea fcire debet, e Quintilius docet, quomodo Columbarium- fieri queat ab eiufmodi animantibus immune,quod cum e re fit omnium Columbas ha<- berc volentiunijitaquequ^deeofcrilfitcommunisvtrlicatiscaufahkafcnbercodpinguir. H* Ornitijologiit L ib. XV. 3 85 Jfo quidem, inquit, expertus. fum. acceffut reptilium volens ob@fi.er e, vbi elegi tocum fileclun:^ remotu wq', a contubernio domor, um , columnas tranfiuli i Une pro rasione magnitudinis operis fabricandi. jguibus quidem minime ad re clam lineam >fed ordine circulari dtfpofitis , imponens sapies, ac in ipfis pfilea capitibus di ilis columnis admodum genero fas trabes ( imfcu&ei habet jG>'$cu#>. codex )eo» firmans tandem fupra columnas in formam orbis domunculas duas extruxi altitudine cubitorum feptem. In earum autem parietibus ab occafu quidem, grati a (f tendoris Jencjlram vnam aperiens, , ahrOrtu vero altam in hac, per quam, fum egreffura. ad pafiuram ,po~ fui ditium catis. &m(> nempe quod retinendi Columbas vim pollidet ) vnde Columbas ad g£ pafcua exire oportet. C iterum alat er e meridionali tanuam canfiitut,yt per- tam pateat ingr ef- fusu i , qm curandarum ausum prouinciam fubtjt « Hoc enim mo do ipfas volucres hactenus il- Ufas feruaui . S iquidem nec. reptilia poffunt afeendere per columnas , vtp st e bitumine accurate induti, as, tfi lamgatas , neqi item catus , nequaliud. animal in eas gr affar 1 poterit , cum domus -haridquidem eonfiJtanipropeie.quibusinfidiari quesyit.u Varro et, ne mus,, aut lacerta adere par, partes Golunibarij circa feneffraslaeUiffimo marmorato otiliniferibit » ac fiimhter to tos, parietes, ac cameras intrinfecus,ne ferpens4aiiudu^ quoduis animal -maleficum. introi- re queatnn.alim exti infecus dixilfet , hinc enim magisab huiu/modi noxfjs animalibus, pe- dculum imminet. Quod li Columbari) >fiue Columbarum cuff odis Columba: ium tale non fuerit , vel ita oblinat , velad aliaremediarecurrau, Rutam in primis fem^er m promptu jg habeat . Huius enim ramulosa? Palladius contra noxia ammalra in Columbarijs pluribus locis fufpendi praecipit. Auicenna quidam muffelas etiam hac herba tradit fugari , id quod quis haud temere miretur,.cum ea ndc impugnat u caeierpenccs guffare dicantur. Didymus ad feles etiam abigendas rutam poni , fufpuidiq; iubec paffim per Columbarium praeci- pue circa feneftras, atqj omnes aditus*; Rufa enim*, i n qu 1 t , vim pnfitdct feris aduerfanttm^j. A muftelis^eftePalladiOiColumba? tutae erunt, (i inter eas frutex virgoius fuie foiijs afper, femel ceperit Columbarius, cinerein pullis Columbarum exhibea^ Hicenim iitefte y Plmio in offa eis exhibitus a muffelis, defendit. Non firnile quid de vulpeculis in Gallinarum hifforia fcriplimus.. Kafis, SeArbertus aiunt caput lupi in Colubario fufpenfum catijvel furonis, vel alterius animalis acceffum . ad Go- IQtlumbas prohibere. At £prte& Colum ba: tam ttsicuknti animalis capitis afpe.&um non fe- rent, Democritus, & Florentinus ferp e tues abigi volunt fuffimenco ex pucedano parato, feneftrsqs fiherb&.habeati Quod deniq; ad aues rapacesattmetjquffsepiffimez.Golubas perfequi iblcnt, Columellas, vc diximus, pr£.cepi&eft,vt Columbarium habeat appofitam isiiiamplam cauearetibus emunitam, qua: rapacium genus excludant. Sed cum ea rualiae diurn£fint,aiie nodurn^, contra has cuffos feneftram noda teneat diligenter claufam, vel li ea apertamtraucrit rapax auis , ac ipfe ffrepitum Columba ru audient ,audader cum li- mine intret, auemqj captam occidat, nec curet de exitia Columbarum. Aues vero diurnas yi^hiVel paruo reticulo capiat, & occidat, fenefti aclaudatica,vc Columb^ ingredi valeat, & exire, non autem auis rapax, qua: non nifi alis apertis intrat. Has diurnas rapaces ita vi- j&vfcocapi folitas4 Varro difertilEmishisveibis offendens, Coruosfiu\<\mt,aut Accipitres, qui Columbas inter fiiiunt^Colubarij, inter (icere folcnt duabus virgis, vifcatis defixis in terra, inter fe curuatisycum inter eas po fuerint obligatum animal , quod intercipere folet Accipitres , qui sta decipixtury Cum fe obliuerint vifco.Scd i ff tec de Columbarum culto, dis cura dida luntoynuc ad amu natur areuertamur^abincubationecxQtfijomnibu/qj qu^ad generatione fpedat. Columba1' rij a noxijf suiirnalib*' immunis deferiptic* u |. de ? &non alio, coitu vti : cuius 4 Martialis meminit, inquiens : Coru e falutator, quare fellator haberis ? «: timeA^tintrauitmeHtulanullatteurn. Ofcisanter etiam ab b Aeliano 8c c Athenio fcriptu,quamuis ilk,fi dijs placet5Anftotelcm eit ztfmafbjdum no prius in familiam afccnder ecquam ofculum ti dederit ,• mefaminas recipere K k: marium Rufe vfiw* x 1 . c.aij.. Muftelx quemodo-, Ide cotra ferpentes muniant. Aduerlu^ , muftdas remedia, yi.n.c.ijo Caput lu- picatos fia gat. Suffimen- tuvex peu- cedana. zi/U.c.S. Vt tut® , fint ColS- b® contra^ rapaces. Rapaces aues fi in* trauerinL, Columba*: rium quid c facicndfi.., . a dt .rs-- rufi* t.ji- ... Coeundi modus. Coluchb® fele mu- tuo exo -b fculanmr. Coiuue cur fv lia- tor didus* a In . b Ub. 1. dt Vur0bi.c.i 5*, d ■<, hi }* e» i» Ofculatio nis Colum barum di- Oerfttas. Feminam ftne ofcu Io marem admittere contra Ari Sordem. Voloptas in olculis. Columba? n de qui» b8d>caturf Deuucbe- cken. cEpift.ni i U miMh gAmor* &icg,6a hlib.Uo i in k Cant» '$6 Vlyfsis Aldrouandi marium eonrnieruum,fi vacuum jn ofculo. d Ariftoteles enim pe est It at e effe prodiditC*/*^ vt in coitu, ni fi antea fefe mutuo exofcUlentur , marem non afeendere, fed intere fe £t dixit, /#.• nions fit , a» finior, Jiqmdc m, fi finior, wquu, e fl primum coitui ofetilo exorditur fequentem fine ofculo celt brat. Sed iunior , quoties libet coire , toties ofculatur « Sed & hoc quod pace Phi« iofophi lit di&um,non vfqjadeo perpetuo verum eft.Talem enim in Columbis falacicatena agnofeit experientia ,vt femina marem f^pe line ofculo admittat$quod (i quis videre velit, marem f^meliae eripiat, ac per triduum,aut quatriduum ci reftuuat,& videbit i!I5 recogni» to ocyus mari fe fubmittere ofculorum plane immemorem, licet interim credendum fit e* his voluptatem percipere. Quod mirum eft Ariftatclem, vel Plinium, vel alium querhuisu earum,qui de animalium natura feripsere, non annotafte, cum alioqui veterum pleriq} id aperte tradant, cum in illos,qm fatis inter fe iuuenantur, ac lafciuiunt, atq$ itidem in ofcu- la,& amplexus proruunt,Columbari verbum prouerbialiterfpleatiadan,3rqjColumbaa tim fe inire, atqjample&i, quod Belgis, vt audio duuebecken appellatur, hoc eft , Colum» barum more voluptati indulgere . Hoc verbo vfus eft e Gallus in lambicocarmine , & Se« neca in verfibns M^cenatisj Quod fi qui r fami na circo criftata labris Columbatur ? Colum* batirq vero aduerbium a Mufaeo fa&um eft j Simtq-, amicam recipio frigidam calido , . ; Columbatimq-y labra conferens labris. ; , Quibus verfibus vtirtu / Mattius, Mareenatis etiam pruriginis plena verba hscfunt; .Quid falubr tus amne, fyiui fq^ripa, comantibus P 'v. Vtden,vt almum ly utriculus arctvtrfifqyvado .u,.,' . ;• Remittat bonos? j: , . . ; r ; « ■ /i.. Quid ft quis ftmin&chr os crift at, & labris Columba tim?' ■ irn Et in ciufmodiofcuhs Columbas vol uptatem a gtiofcere poerjp feri omnes tradidere* qui de amore agunt, ac in primis Catulus carmine ad Naliumconfcnpto 5 1 ?. ; 1 u j q u c.lYi '■‘i ”u ,-*T ; ornou : > jnsi N Nec tantum nineo gauifa e ftvlla Columbo Compar, feu qut equam dicitur improbius , Ofcula mor denis fi mper de cerpere ro (Iro, Quantum pracipu? multiuola eft mulier, gQuidius paulo dilucidips: a?*. I; , Ofcula dat cupido blanda Columba viro, . Idem Martialis innuit, dum bafia Phyllidis meretricis Columbarum nupti js comparati» inquienst Amplexa collum bafioqi tam longo Mandito, quam fant nupti a Columbarum, > % Idem h alibi, vbi cum vxore diuortium faciens iuftiftimidiflldijcaufasrecenfe^intetalia^ hoc quoque affert. t Rafta me capiunt blandas imitata Columbas, T u miht das ama qualia mane files, Vtitur hac fimilitudine eriam Pontanus aliquoties , vt Meoque collo ! Tendens in numerum , & modum Columba, Et alias. OfctiU mox iunges cupidas imitata Columbato IierniPolitianus. Et amicam blanda rogantes Ofcula circumeunt, infer tantq\ oribus ora» Et Ricciardems apud £Ludouicum Arioftum delicias , & voluptates enumerans a quas C*5® Concubitu Florifpinae perceperat, ofcula fua Columbinis comparat, cum ait $ Non rumor di tamburi,6 fuondi trotnbe * Furon principio a Pamorofo affalco, Ma baci,ch’imitauan leColombc Dauan fegno hor di gir, hor di far'alto« Horum ofculorum etiam TorquatusTaffus roeminitivbi Pisaeum introducit deamare la? quentem,aitautema Radop* Ornithologias Lib.XV. 387 Haddoppianle Colombe i bad loro Qgn*anui»a.id*ati>ar firiconftglia. Cum vero humana ofcula (omtuni, Columbarum murmur qisoddam tantum aedunti quod eleganter /Quidius his verfibus innuit, Qua modo pugnarunt, iungunt fu a roftra Columba» Quarum blanditias %yerbag£ murmur habent „ Et hunc imitatus#* Srrozius patert T mba Columbarum, modbprouolat, & modo mifcet q Ct rtatim rauco mutua r.ojlra fono . Supfci haere ekgantiffimum «Gallieni nubentium manus te&entis carmen extat tale* Ite, ait, "0 pueri, pariter fudatemedullas. Omnibus inter vosynon murmura vefira Columba Brachia non hedera , non vincant ofcula concha . Idem.qu.oque venufie ait 0 Pontanusj Sic hedera ferpuntyJic iungunt roJlr a Columba. Murmur is dr taciti ludit in ore fonus. E&Sannazariusdeplenis prurigine, & tentigine amantum ofculi&. Sed totum, cupio tenere linguam q Infertam h umidulis meis labellis^. Hanc& fugere,morfiunc.ulafque Molles adijc.ere,& Columbulorum In morem teneros inire lufusy Ac bUndumfimttl.exe it are murmuro. Verum cura in Venere ruunt, antequam ad ofcula prouenianr, mares feminis primum adu- lantur,quamuis ^Plinius, vbi marem de feminae adulterio quandoq;fufpicari feribit , hoc poftponat:/«^,.inquit, infatisfatttone exofculatio , & circa.Veneris preces crebris pedum or- bibus adulatio)? \ jeterea nifi & fic marem femella non admittit, tum illemagi^ad libidinem oaccenfus caudam flebit, & per terram non fine ftrepitu protrahit, ac tandem illam primum ad ofeula,ab his ad coitum compellit : quae fortaffisideo* coitum tardat,. vt ita mas infiam- matior alacrius eam ineat. Saepeenim mutuo fefeexofcutari vifaefunt,cum tamen mas non afeendat. Libido aJias, & falacitas vtique,ni£allor, par e [i ; qumimo Anftoteles tradit , & Aeiianus idexco repetit, feminas, fi mares defiant,, in mutuos amplexus rueiet&fupergref- fu mutuo agere,tdq;cumofcuLis, vt mares foknt,&quamuisa Itera nihil emittat in alte' a, tamen plurafic ctaa, quam cx.maris coitu patere. Sunt qui dicunt rem experti, ita {Ligulis fere diebus ouum parCEC^idq^adodidmim amplius qua ndoq^ concinna re». Verum n ul- lus, tefie Philofopho^cx his pullus nafeitur, fedfunt omnia irrita . De hypenemijs ouis abundefcripfimusintra&atude Gallinis, ad quae k&orem remittimus, vt potecom his co- pmyn a> Gunm Columbas coeuntis cum mare citius perficitur, quam Gallinae. Huius enim otium decem a coitu ditbas perfici fupra.ex^ Arifiotele diximus,cum Columbae eodem te- fijnte> paucioribus confiftat, fed quota die perficiatur s non addit ... Albercus Phi loTophL fGholialtes id feptem in vtero diebus fieri dicit ,.a l?linio , vt videri cuipiam poffet , difere- pans, acdiffentiens,qui quinta a coitu die Columbas parere prodidit. Sedr Athenaeus, & Euftathius feminam, cutB pepentypioftridic marem repetere , & concipere aiunt . Si ergo quinta a coitu die,vt Plinius fupponir,oua pariant, m medio fererincubationis temporecas quoque parere dicendum entsquodcum nunquam obferuet ur , itaque aut falfum id effo, aut fa Item ofeitanter a Plinio proditum pionunaandum,nifipotius a veritatealienum effe dicamus, concipere feminas ex eocoitu, quem poftridie apartu repetunt . Hjec cum ali- aquando mihi fcrupulum. facerent, & mox rei veritatem indagarem ,ad experientiam con- fugiendum ratus incidi in virum fidedignum, acerudittim , qui fe ex antiquo Columbario pereepiffe affirmabat, Columbas nonfolum poftrid ;e apartu , vt Athenaeus ,& Eufiathius inqniunc.rnacem repetere* fed prima quoq;, atque adeoipfamec die, qua prius ouum #dide- runt,idq; Columbarsumideo eas facere exiftimare, vt ad partum alterius oui(nam vt/Phi- lofopfies etiam teftatur,cum pepererint primum ouumfintetpofito die, fecundum pariunt) alacriores accederenr,.quodvt crederet, rationem hanc adduxiffe ,quia tum ilfe mares ad coittim muitent, chm alias mares IlE&prouocare foleant. Atque ita Plinius defendi poifet, »ifi rtfrfusccu fui oblitusj.&propriatopinionis impugnator alias decima die ouum Colum- em..^ >1. Kk » binum It, de orte. m A colof.L 4. Ii In tfiih» p/.io.r. 34.V, Faemellai cur coitft tardet. Ouum co«= lubre qua- to tepore pdciatur. sl.p.e, 160 Plinius de fenfus. FcminSi nococipit a parta. Faimina* cur a par- tu coeat. t6.HiU.4o Plinif in- conftantia & lapfus. 388 VI visis Aldrouandi Colflb? ve xac® ouu retinent. X6 b'f.c. 2. y t 10.1.32 Oua can - dida colu- b® & quot pariant. Ariftotc- ks explica tus. Cur pauca oua pariat ¥*?•<*< g?i 4M.C. J. 9 6 bif.c 4. |)M0 e 48. Cl.^i V&T, tap. 1. Cur ex V- no ouo mas,exal* tero femi- na gener?' fur. d Ia t . par. b .QkSfi.%% gn.mb.q.* Columbas £ce eundas efte. e 3.tie re ra» f 7* f 6 &//>. 4. ©notes pa xunt. g S.bi.c.ti» h 6 .bif.c. 4. i/.ip. e. t|. & 5 &.*• J 3* i 3. de rem» *•?' m f. 1 . Vay% C. 15* n 1 bif.c. 1, o/.io.c.jg. Ael ianus explicatus binum in vtero perfici feriberet , m eo etiam t Philofopho diftentiens , quem paucioribus diebus oiium Columbmu confidere fc 1 1 p fi fTc diximus, & decem dies Gallina: ouo tribuere: at verba u Plimjafcriberc placet a coitu ^ inquit, decem diebus oua mature/cunt in vtero 1 v c xatx aut Galltn<£,& Colub*3 penna euulfa,aliaue finnli tnturia , diutius , id e it , tardius, fed longe aliter ex ipio Ariltotele tranftulit:Apud hunc enim ift®c hoc modo leguntur. FacuG tas Colubis retinendi oui, etiam tempore parturiendi e fi. Nanfi ab altquovcxetur , aut pennam nido euuifa vel cjuauts aaa Jimtlt re infesietur,aut et f ponte morofiui 'habeas ouum jtririHtnd r c tine t^par tum j, differt. Parit aut femina oua eandida, vt idem* Ariftoteles tradir3&: Pli- nius repent, eaejftrtbwa. \\y Plini) verbis \\axfita natura moderante ,vt alijs crebrior fit £ foetus, dljs numerofior. Ffec paulo obf curius ab Ariltotele icripta videri poffjnr, \biair. Co- lumbariigtnus,vt p alumbcs T mtur paviunt magna exparte bina oua , fcd compturitn unLa terna Paliibes,&T urtur. Nam funagna ex parte Columbaceu genus bina parere dicat, & Paiubc,& Turrure ei annumeret, dicendum apparet,& has magna ex parte duo ®dcre:ciim contra ille poft fubiungat compturimu adere /er»4.Ego3ni fallor, femper enim mcfanioribus iiidicijs fubijcio,ita accipiendam illam fententiapute ,vt dixifle voluerit, totum Columba- ceum genus bina parere, Turture vero, & Palumbe terna, licet quandoqj reliquarum more duo parturiant. Parere tamen & totugenus terna oua vifum e(t3licetrai63 vt aurhoreft Ai- bertus,qui quoqj tertium femper corrumpi addit. Sed Ariftoteles haec de Paluir bis , & Tur- tuiibusfcripiit. Cur vero tam paucaoua pariant Columbae j aues alioqui , vt fuperius feri- at piimiis, adeo bbidinof® 3 yt falacitatis ergo Veneri facra? putat® fint,caufam nobis talem-# ^Ariftoteles affignat, quale alibi in aduncisauibus ex eode attulim us.Ce/#/»^, inquit, ea pavit, vt pote volax, fieut (f au es vnc.% ; materi a.n. volatu confumitur , & in alas pennafque conuertitur. Mirum vero videtur, atab* Ariflotele-traduu>& a£Plimo,aco Aelianorepeti* , tu Colabas, cu duo, vti di&u eftjxdant oua, ex priori rnare,F®minam vero ex pofteriori ®di Vife tamen funt aliquandobinasfemellas, vti rurfus binos mares vnico partu exclufiffo. ; Quod veib prior mas exeat Paulus a Caftro.multiqj Philofophi virtuti caloris tribuendum eife exiftimat, quaqua in hominibus cocrariu voluerit Bartolus. Nec huic (ementi® defunt feriptores 1 hcologi, inter quos d Alexander Ales tradit cogmiffe mulier e fieri corpore in- firmiore, viru a&t foi tiore,idque quatuor potiftimu rationibus: primo ex parte a&ionis, &3q palfioniSj deinde exregimine, & fubiedione, pr®tcrea ex parte nut iend® prolis : poftremo ; ex parte fpititalis fignificationis, qu® ola m^bratim, & articularim profequitur,& logeja* tcqj declarat, que ledtor plura ddiderans adire poterit. C®teru qnanuis duo pleruq;pariant, , vti diximus: non ideo tfi ftatuedu eft infoecuda effe animalia: quin cotra fcEcudilfima,quip- pe qu® lingulis quadragenis^ \xe Varro ait, & Florentinus cofirmat,/r;Ve»/j,) vt/Ariftoteles, diebus c6cipiant,pariant, incubet, ac pullos enutriant 5 fed Se h®c, etfi in nullis alijs auibus foe, udis obferuetur, pauca viderentur, nifi tantafoecunditate toto fere anno c5tmuarcnr. Quod quanuis^ Ariftoteliaduerfariappareat3quiaIibitradat,/i?/4^/rf/e/2f//jf^reO/»rw. bas , iple in alias decies anno, &; omni fei me tepore parere dixit, & alibi h rurfus nonnullas vndecics, Aegyptias vero, quod /Plinius ex eo reperit £t duodecies, a loco, ac cibo, vcap-4# paret, fdecunditatis laude in ipfis dimetiens, Vnde/fahbict fic habet: Pariunt Coluba omftb bus annt teporibus , pullo fq\ educat filocu apricu habeant, & cibufw mimis a fate tantummodo. fattantM.W csbu tantum tcfpici.es a bruma ad ®quinodtiu vernum, quo fcilicec tem* pore non f®uiunt folurn frigora, fed agri fere vel niue, vel pluuijs infeftatur,inrerualluface- i re,& non alijs anni teporibus dixit: quod Flor&inus quoqj ex eo repet >jt. Ciim itaqj tepo* nsftociqj conditio poftulat,&: vidus fuppctit,quibufcunq;et menfibus foetare poffuntjatqj , ita m Aelianus intelligendus,qui alibi omnibus anni partibus parere Columbas dixit, & rurfus alibi ex Ariftotele, que alioqui, vt videtur, minime ebk^tQmus.Pariuntfvua^nt, omnibus am ni tepor ibus tvnde per annn decies fetum adunt.QmA obftat aute, fi duodecies pariat, cur no to* ties et pullos ^d at, cum authpre# A iftotele citra dies triginta, prole expedita fuperiori pa* Jf rianc, ve 0 Plinius tefhtur diebus o&odeam , vel falt e viginti totus abfoluatur incubatus J Sed apud illu, vt apparet manifefta, parere, &foetii ®dere non diffeiut,quadofubindeprO miraculo fubiugit de Colubis Aegyptijs, quas , inquit, in ea regione ferunt duodecies parere» Ac hoc fort£ dicarevoluit Aelianus, alias fetiptor difertiflimus communiter Columbas duodecies quidem anno patere, fed decies folummodo foetum ®dere , Aegyptias vcroCo* lumbas vnumque facere, toto anni cui fu, nempe propter regionis cahditatem. Scd& hoc rurfus/ Ariftotcli refragatur, qui, vt diximus, cum loci commoditas eft,& cibus abunde fuppetit, ndftratcs toto annofoetiftcare etiam dixit. Qui verd defendere omnino Aelianum Omkhoiogk Lib. XV. l%9 Varrini er ror. qln l.i. Theopo.de cauf. pia Aelianum rciit: dicat Anftotdem dedomefticis loqui , illum deagreftibus , qua? etfi abun- dantius etiam cibum offeras, nunquam, vel raro brumali tempore pullos acderefolent: De domefticis vero id cohftae abunde; Longe maior Varini lapfus eft Columbam , Slyovov ideftabis pariente vocantis. /Vmtfjnquitdodtiffimus Sc^Yighpiteufamper generat. Etiam de lepore idem produnt. De Columbis domefttcis non eftdubiu. Singulis menftbus nonos creant , atqi educant fatus. Sed qua? ha denus diximus, etfi alloqui incredibilem propemodum , fi ad alias volucres conferas, foeaindicatedemonftrenr , duodecim adfummum pullorum paria r/,10058 ex eis haberi fignifica nt.Si autem r Plinio credimus,vt certe experientia edodi credere hac Columbas 5 in re debemus, quatuordecim, vel falcem fredecim paria fubmimftrareeas videbimus. Si- ^ttr£^eci/ quidem interdum eft seftare binis menfibus terna xdunr paria. Nam fepe,vt idem tradit, in- 9tuor ter pullos otia inueniuntur, &: alij prouolantjabj; erumpunt. Hos lUrfus sM. Varro (imulae creuernnt , & robur habent , cum matribus- parere dixit. Quirumo Florentinus non eft veritus ^ouatinT dicere, id facere illos ,vum primum abfaimifant. Sed qtiamu is > Ariftoteles longe a liter fen- ccjunts fifie videatur, intra annum coireeos fenbens, fcmeftrefqjagfrdfeere incipere Venercm:Ni- f 3. de re hilominus contra Plinius quinquemeftres fetificare feribit; eiqf Albertus non folu fubfcri- ruit. c. 7. bit, v;ere tempeftiUe natos ante hyemera ciuldem anui pullos habituros afferens, fed expe- Pulli qn in rientia quoq; idem approbat. Vt vt eft, inter omnes volucres Colubmim collegium fecun- cipifitoua diffiniam effe concludendum eft. Neque mirum amplius mihi videtur , quod M. Varronis C£iere. ^temporibus quinque millia Columbarum quandoque in vno perifterotrephiacoicrentur, c^Q^bas cum vel decem paria paucis annis in talem numerum excrefcere queant. Quapropter »Co- foecun(jjf lumella rededixit Columbarum fecunditatem-, quamuis longe minor fit, qiftrn' Gallina- fjmas effe- rum, qua? fcilicet quotidie pariunr, maiorem tamen qiurftum referre. T;mr re feccundi ratis olumauifr cSufam Ariftoteles hanc rationem affigMatjquodmaguoventris^orporifajcslorefe facul- u ti . 8. c 8. tate concoquendi maxima praeditae fint,& quod cibum facile fibi acquirant. Quod poftre- Incubatio, mo pertinet ad incubationem: haec cum feminae , tum marisoper2 perficitur, .v- Achermis x/. 9. c. 16. ita ofefte Columbarum genus facere ait, teftemq;citat Ariftotekm. Operam vero hanc Pulli quan- itapa-rtiuntur,vtillamodru ,hic inteidiitincuber./ Plinius vero eiufmodi incubatum Pa- lumbi alibi priuatim attribuens, Palumbes , inquit , incumbas pofl meridiana in matutinum , no fpterdmas. De tempore perfebtionis pullarum in ouis Plinius, Ariftoteles, ac Albertus dif- fentirevidenturded Plinius, & Ariftoteles facile conciliantur , non item Albertus -.Conco- quunt , inquit ^ Ariftoteles, atifae aperiunt Columba utra diem iitcefimum djpkm , quod- prius adiderint{ mafculum.f.quod fere die vno prius, quam femineum aedunt )p,crforant ( vt Gaza vertit, fed textus Gra?cus nnpd&xei habet in fingulari.Ornithologus, de femina intelligen- dum id pjuuaiim putat, ego wer6.& marem idem facere exiftimd^ ouum'^>Hdjfo eifi dietquo pullum ex eludunt dGrkcahepttur 'mphcrxei-diro u>ov 'ro-vrtptVepa, f fc ilicet ixuimei, Vbi Alberti translatio fic habet : In (i (Jura oui primo Columba paruula in eo exi (lens penetrat te (la anteriore parte ro(hrhfui,itavtteBa dejtetunadmagmmddmm grani tritici , & poftedJl dmidUeni^inidmt.pdrtts^exirp&Ues.Vkm^ipfamvM.^tt^o^vixsbkxxbtmi^i^viceivi. Ofifejd^.Codubas excludere dixit, mox vero {uhmnpiideUale inmdumUm^me-npbus \ernd' adunt paria, ne f; o&auodccime;dtepxcjttdut^ jQ u ibus, verjpis ab Ar iftoteleiiieodde-pe-appa-f et# p q^ijolu vigefimudfeiB g&nere notajvVnek verifiinifeeft hunc in teri m n^i negare id dccim;dtebus abtblui poffe, vt Pli nius vujp^ftace. nira im eokf io>i e exc lufenS fieriindki*^ • Albertus vero dumihrar 5 <&i*i u emit. p rbipt epqadi ditat e q u in <3 ed iiii>d i eb u & fouer i, ^ e x el u d i V fi alijs verddiebti's quindecim coiBpferijadvvola ndCftn , feribre, quod k At iftdteiest-alibi pri 1 ^ r‘V • ua:tim;Palju-mbis,& Turturibus adfcrib rrddiadColumbas.generatim excedit. Idem Aibeip- , L tus abbiretiam , Quumyi oquii , Cdumbainvtero cmpleiUti i feptem 'diebus-..-, .deinde foaetur per t : x qmtmrdecim,po(kurfifa&.omexkpullusStfahsi^.oic\c&y vtdi xi pde Pa 1 urabis^ 11 u r tu r i Bus- 1 Quandiu^ hocdcribitynemp S-M^karumAmumdubm qmttuordecim-vib&qmtt&s&x m h vte-rosgeftatfijo- qaeubent ? ®ti£P:ipM$4ri,m.id&deMty'>eutcJufaperfici.dd,voldtfa^itfi^ fcripfiife,qui ahasaHcxperieatj^confirgere Ibitcttyo» v! gdfiQTO|dtei?u riq^idie itK uba t«n.>Cql umb a r u m- abfqluiyife.ex-.CieEeiumjquatoitiis^mbojvrdiximti^kiffiriiiinGubent^w/f^^fi nifiatoer* fte .irjfVan&oGeie .-^rs ri fi C 6. hi. c. 4; d 4* c. 6’V ■ PuHiColfr barumcuP cecr,& itis. ' f 9 hif e 7. Pugna Co lumbaru vnde. Maresalijs femellas eripere. Femina ad vi&orem accedit, g Io Hi r. Paul* patri bus luis matres eri piunt. Simpathia cum hoic. h ibi.t.j. 3. hi. ani» gap, 45. i£iianus explicatus k ap 40 Colum »£B rnamb9 ca pi iefe pa tiuntur. p Cursoasfii gianrGo * lum^afc. Secretuiic quoahqai.' Columbas feruint,& alliciunt. Sanguinis humanivis C6 cranio. 3po V-yfsis Aldrouandi //ac eadem peragit, nouitq^ calidus auceps% Cut volucres cura funi, & Ut alis arundo. 1 Atej ", C olum harum pullis , hac artefigurant% Stragula flammeolis oculis , rubro (que tapetosh Et ve (i es ofHo per fu fas obijeit auceps. Sic que oculos pafcens , animos eludit amantes $ Et pullos adit rubeo di fer incine miflo. ’ / i P V G N A. QVAM VIS Columbae fuapte natura nullum animal infeftent,fed contra quia timi- dtifima?, femper vel minimum qi.ippiam perhorrefeunt , has tamen/ Ariftoteles pugnacia animalia nuncupat. Verum pugna noncumalijs animalibus eft, fed in- •» ter fe maxime propter f*mellas:quamuis & femellae faepe inter fe dimicare vifae fint ob marium pariter commercium. Alter inquit Ariftoteles, alterum infefiat^nidumqial- ter alterius fubttfed raro . Nametft ex longinquo minus , tamen apud ipfum nidum fimmo cer- tamine dimicatur. Alba tus pugnare quoq; fcribit,quando nidos habent inuicem nimis vi- cinos, sdditq* id pro vxoribusfacere. Alibi quoqs marem, & feminam ,poftquaniferoelK; coiuerunc , non fiole coniuges Tuas deferere prodidit : fed antequam coiueriot, mares, qui carent coniugibus, fuas ali js fubtrahere conari3indeqi acerrimam dimicationem oriri. Mirum, quod ab Anicenna, eodem referente, feriptum eft, nimirum fe vidifle duos Colum- bos pro femina pugnantes accetfilfe autem feminam ad vitftorem : deinde pugna repetita cum vinceret, qui antea vi6his erat, ad eundem reli&o altero rediife. Hic fane, inquit idem Albertus, Columborum mos eft,vtfimasfine vxore feminam marito carentem viderit, moxeum ea coeat : ha?c ftatim a coitu illum fequatur, & obediat. Inter filios praeterea ,& patrem quandoque pugna nafeitur propter matris concubitura. Masenim pullus, vhiro- buftioreuaferit, vt^Orus, & ^lianus teftantur,ex confortio matrem expellit, eiqueeon- iugio iungitur, dignus, fi id verum eft, culeo Romanorum, aut asneo Phaliridis tauro. Aegy-jO ptij fan^ lapientes ob hanc impietatem Columbam pingebant, quado hominem ingratum, ac infeftumijs, a quibus beneficio aifecluSiCft^figaificar^ vellent. . i - , . ■ ' iijj.ii .. ! o oti • •' bOuoUrnn.: SYMPATHIA: ANTIPATHIA, vVsv*..s rv*. v.i .< 1« *.yo. .. : . jsil oi/ •tljkl o.w,; * i i- 0 L V M B IS in primiscum humano genere occulca quaedam videturamicitia in- 8 tercedere, quanuis ^Ariftoteles illas cum hominibus degere finppliciter fcripfer-ir. i Aelianus no vrbibus duuraxat frequentes cum hominibus habitare dixit, fed fefe guinehumauofefeaudiuilTe Ornithologus narrat. Nonnulli , inquit yhumanum (angui- nis eum pifis integris invafe. figulinoper quartam hora® partem circumagunt, deindc_j fanguine Columbas illinunt, & ipfa edenda obijciunr , vt hoc remedio adhibito tum ipfe inColumbario maneant , tum alias etiam allicianc. Pmerea Albertus eandem fere vim % i :i ’ cranio minis, 1 h } • C. Cum lari e rauUcr.a Cum ea u i; te capra.; CudOfns;- fticisaui!>> Cum Titi nunculo. 81 g*hi.c 5 Cv Tinnuncu* li' OmitWog® Lib.XV. m uit:\si , inquit , cranium hominis ft ni s in Columbario fufpendatttr , multi i ou plicabuntur ibi Columba, ac quiete viuent*, Vei Ustu longe admi abilius elt, quod /Palladius j^a*5‘ ' fcnbic de loro , quo homo .ftra.ngulatus.eft-, non abire videlicet Columbas , neq; locum de- ^ q ", 1 ferere, ft per omnes feneftrasaii^mddeta lUo.ro fufpenfum fuerit. Idem fa&urumlac mu- j,as ( L, ^ lieris puellam a bimatu ladfcaacis A Ibertus pollicetur, fun vitreo vafe ibidem fufpendatur. lore fh.iu Ocnuhologus hoc ide remedium ex lib.ro Germanico manufcripto accepdfe fefe tradit , & gulari ho (ic,inquit, augebumui\&aliaeaUicientur,eruncq^manfuei;io,resaldemGruth.ologus de ca- pite caprslic fcribitiColumbce amabunt locum, & alias eiiam adducent,vt quidam mihi afi i^feruic, fi caput capra? excoriatum m aqua coquatur cum copiof (libra? pondere fottaffisjcu- mino Romano, & multo lale ( quatuor vnciarum fjrtafie) quod deinde in Columbario po- natur, Vulgo notu eft*, Columbas, Gallinas,, Anfe.res, Anates, & P.uionesquadainter fe mu- tua beneuolentiaconuenire.7» Plinius alibi Columbas, & Fauoncs amicos efte fcribit,& Ae- lianus eis cu. Turture amicitiam intercederesquod fane & ft mirum effe non videatur , cum Turtur ex Columbarum genere ficj. vt fupra ex Arifioteleoftendimus. Vir quidam tamen mt.na. 74 Ede dignifEmus mihi afifirmauit , a Columbis immilTum in Columbarium Turturem Indi- Cfi Pauo cum candidum feminam pene interemptam, & nili eam abftulilfethaud dubio-omnino oc- ®ibus. eidenda* Omithologus etiam Gallinas Columbis infeftaseffeexaliomm relatu r.efcrir& Cum Tui; reuera cumfimul pafcuntur» Gallinas illiscibum eripiunt, & corpore, & viribu&.validiores,, tuce#* UjCum Tinnunculo, quam aue ex /^Ariftotele in Accipicrunagenererepofuimus^nonfolum amicisiamcolunt apertam, fed occultam et,& cum maxima vtilicate comundUm. Eiufce- modienim auis, naturali potentia Accipitres terret, licet viribus irnparsa&qiColumbaseon,.- tfacapitales illos earum inimicos defendit, dum viuit, mortua vero in Columbario inolla fepulta,& in quatuor angulis fufpenfa facit, vt lociamore capiantur nunquam deinceps lusvtColm fedenamutenr, adeo amicam et poft mortem amant.MsminiK huius amicisias a Plinius, vbi basamet. Columbas colores fuos nofie fcribic,& in caelo ex volatu plaudere. Jtt&a* inquit, m attenta* Ot.iQ-c>$ sione pvahentun Accipitri implicatis ftrepitupetfnis , qui non. nifi ip fi salarum humeris eliditur t aUoefum faluta volatu in multum velociorem Speculatm occultus frondslatrc, & gaudentem in ipfd' gloria rapit * oh id cum iis habenda e fi auis , qua T immnculus. vocatur ... Defendit eninu, 9-. y^*Uasy terret^ Accipitres natur ali potentia , in tantum^vt vifdm, vecemqifim fugiant*. Mac de cattfa practpuus Columbis amor eorum* Feruntcj{fi in quatuor angulis defodiatur in ollismuis oblitis , non mutar e fedem Columbas , Idem fere legere efiapud^Columellam^vbi.deCo' pAs.c.go lumbis loquitur , quare Columbaria fua deferant. ld% inquit, ne.fatvetus Democriti pr ace* ptnm*Genu$ Accipitris T innunculu vocant ru flici, qui fere in adiffcijh nidum facite Eius pulli finqttlt fittilibus ollis conduntur , ttipatifq^oper cula fupgQnuMuwy&gypfo,lita.vafain angulis C olubarq fufpenduntnry qua res auibus amore loci fic comitiat {uti nunquam, deferam « Cum v e- fphriUombusquoq;, tacitam quandam intercedere neceflitudinevejLinde patet, quod Co^ lubarta fua, fi modo Dydimocredimus,nunquaro mutent, bcaput Vefpertilionise faiUgi® Golunlbarij fufpendedimus.Sed fo rt eV efp e rt 1 1 i o i>es Colu m ba s eode amore profequunt urs, jp/U/^ipfifubGo! ubarioru tegulis habicet,acqi ita fimul degere gaudeant.Illudquoqi.fym'' pa hwe, videtur afcribendii, quod ideauchor de re ftula ( oftraco.nempe) cribrata fcribic, ni» nuru fi cu cbfio ,ac veteri odQratoqj vino mifceamns, ac Columbis ad pafturacxeuntibus porrigamusj, ljSirettUiendis pharmacum amat or/ufore. Huius enim meo iudicio ratio natu-» ralis alfignari aequ t,vt ncqjiilius, quod idem quoqj.Didy.miis alibi tradit, manfuras nenif pe, Ii quis vitis agreftisramu,quo fiorefeit tempore decerptum in Columbario repofuerke. Per ifterionem herbam Columbis admbdu familiaremelfe , indeqj nomea habere fopra ex q Plinio dixi,eamqj nonnullos inCplumbario fparg^aGqidQS fuipeildi fuadere^vt Colum- Merione " bje eius innata vi detineantur 40 auiore.loci . Eademelelifpbaco fiue faluisefacukas mejfc h.etbaw puiatur-Nim I^|dymusfcribit>fi .vna cum thure in Colubario c6buratUr« Co!ubas,qu^s^ap, qjf2§ ,.r,iQA $©iddeferuerint,c6reiiocari.Herbaitecarlioa vulgadidia,qu2e quibufdichaDiajleontis-ibi Cu faltjia ipecieseft,Colubisobijcitur alijs quibufda mixta,. vteuoJantesa lia fecu.adducant. T-agus cfcam Columbarfij qua multas alias venentur, e radice carlina? a quibufd^m* confici narrat hoc modorredici adiungunt lutu aduflu.e clibano, mebvBoamjm^iamq^oua baleces con- dita fuerint, & mafTam inde formataGqlumbafijs imponunto. Alijeiufdem herb^ radicem in,aqua coquunt, lutumqirulfumefurno in vriGa reiBolljuum.firoulcumifaiispugilio in e.a,- dqmd^Toluti ,& modicum mellis adi|ciunt, AI jjcarlinam cum pifis albis meile excipiunt,, &;ad huius maCfcodoiem Columbas allici inquiunt.Sunt qui fimulfubigani:carlinam,can- Cumfem% nabrs femina, coTandrum, & lutum fornacis veteris cum vrina JDe Lygi, hoc cft, viticis,fe-. 0C viti^s> ' '■ " " mine C0. vefpce : Cuoffrar- COa O®: vite €umcac< lina herba Elea Co- lumbas; ab Jiciens. fu 3p2 Vlyfsis Aldrouandi mine tradit Dydihius, U triduo m vetere vino maceretur, ac poftea orobieod6 vino made- fadb Columbis oiferantur,& mox abigantur, vt primu halitum fenfennt, extemplo omnes, ad Columbarium aduolaturas, idcmqj externas etiam faytv3c*9* r H' fictS ' vw ‘nfiixoG uotXU/jdtffiTru ai an tritui ideft: - ) Ov, F Lachrytnabunda autem deinde Dea fugit veluiQolumba •• • -u C’ fu a quidem ab Accipitre in cauam volauit petram\ • Diana co • wem innuit x Vergilius Camilla; vi&oriam aduerfus Auni filium fugiencem hac eompa- lumbc c6 ratune amplificans: ' - 1 jjfr! Cum an- nulo au- reo, & ar- genteo, r /. io.c 17 Cum odo- ribus. {I 5. c. 2 4. Cum Uda no. Cum opo- balfamo. RexCypri Columba- rualis tilatur. Antipa- thia cum amaiaii- bus. t l.de par. c • 5- Cum Ac- cipitribus. An cum omnibus rius Acci- piter. §l.4.de ani. c.£4. Columba- rius Acci- piter, %9-hi Palumba- rmseurisa di&us. Circos Halietcur magis hor itant. E* e! ago - fcunt \o~ lumb« nondut^f. Aquilis vf- fas. • ' u lliad. fluam facile Accipiter faxo fac er ales aperto Confeqititur primis fublime n in nube Columbam . Comprenfamtp icr>et,pedibufy euifeerat irneis , r unc eruor , if vulfe labuntur ab Mb er e pluma. Eodem modo Q. Calaber Pantafitaam ab Achille conficiendam Columbse ^quiparac , il* 1 »t m « nfiosvi (X r\ I ! r! t rt h 1 1 n /« ^ 1 * » 1L ^ ^ . J LSf' ni' . f t C C _ parata» x xLin 1 i. Paarafil^a columba alii n ia ta y a rem 4 lum autem Accipitri, quod in hunc Columba incidens euadere non poflttVHoc fenfu ab Alpheo 7 Ouidiusloquenceiii introducit Aretufam virginem, enarrantemq; quomodo ab Alpheo c6prcfla. '-fuerit compreffa A % . . Sic ergo m Orsnit hologk Lib. XV. Sic egs cumbam, fc h>e ferus ilie premebat* Vt fugere Accipitrem penna trepidante Columba? Vt (olet Accipiter trepidas vrgere Columbas . Idem ^poeta fepififime interne ani harum auium inter fe odi j mentionem facit, nem pe prr- muni, vbi Dedalionem ab Apolline in Accipitrem conuerfom fabulatur?: ffua nunc. T hisbaas agitat mutata Columbas . Et rurfusrf alibi: Ter rem- minimo penna Bridore Columba* IO Anguibus Accipiter fauci afaci a tuis * Ite h alibi denqb.vbi de vitiata a Thereo Philomela agit clegantiffime a Columba^ute Ac- «ipitrinos vngues euafi, fimilitudincmdeprompfithocmodo»* illa tremit, velutagna tremens , quxfaucia cani- ore excuffa lupi nondum fbi tuta videtur. Vtque Columba fuo madefalUs f anguine plumis Horret adhuc, auidofqttimet, quibus haferat,vngues. Alibi denique Arionem fonum edidiffe feribit tam fuauem,vt animantia inter fe ifreconci- liabili odio diffidentia redderet, ^bi niutu^ aspica, adeo vtAccipitereciam a Columbarum, rapui fibi temperaret. s 10 Sedet, & Accipitris ittnBa Columba fuit* Pariter e Horatius Augufti contra Cleopatram,& Antonium viatoriae laetitiam deferibens, Qie.opa.tram fugere facit trepidas Columbas more, & Augufkimvc Accipitrem illam infeq.. Redegit in veros timores Cafar ab Italia volantem Remis adurgens , Acctpitcsvelut Molles Columbas , aut leporem citus > Venator incampis,Scc* Hieronymus^ Vida Saluatoris noftr-i difcipulos adhuc propterllidaeorum timorem ^quo- niam nondum a virtute Spiritus fandi erant confirmati, prasdicare non audientes , fed fefc jShuc illuc illatebrantes, Columbis comparat, quae Accipitris vim* .atque iniuriam fugientes fwbmde in domicilia fua recondunt. Mon tamen exuerant vanum inter tanta timor et» Gaudia, nondum animi firmati numinis aura Aethere a, fed adhuc latebras cauaq} antra petebant?: Sicut vbi Accipiter celfa de (ede Columbam Su finiit apprenfam, quamroftro euifeerat vneOy Diffugiunt alta huc illuc, mox turribus imis Condunt feceleresfr inania murmura mifcenl*. Haud illis fetus attoniti po si funera, regis |0> Jnclufi tefto fabanty&c. e Pontanus vero, vt auiditatem Colaeftgnificaretdn efferenda ex profundo maris patera* Accipitris Columbam infequentis celeritate vfumfuifie fingit , quali dicere velit, non tam amde limul,ac velociter AccipiterGolambam infequitur9quam Colam pateram, ait autenfi fefeffuhvndas ' Demi fit, quantunq ; acer per in ane Columbam: Delapfus calo Accipiter, feqmturfjtritque JamejL alis, iamfrvngue petent fer fiuBusyper faxa fecawjmurn vfque profundum? Seciatur pateram*. ft&leganter etiam /Hercules StrozzaThi filius ceruum perfequentem Ssrozzium Accipitri* timidum natur.a ceruum Columba? affinjilat,inquiens : • - ■ Deinde per obliquum campo in feBatur aperto, dualis Hyperbore celerem de nube Columbam ; Accipiter fuper inflat agms,proprior£ fugaci Fit m agis, at % magis ; tam que huc , iamq; exigit iHmb Alarum ad fonitum trepidantem\& fauapauentem C onfeqmtHrfugicntemfSnc* Ab eadem antipathia carmen Bcroaldi tale efk ffuan» z Msf. i . Dedalion in Accipi trem. zl.i.ttif, b Met. 6. Philomela a Thereo vitiata Co lumbe co? parata. Arionis Ih nus. fafi. £. ef. x. eat* ode. ^ 7. Cieopatr® &git mo-‘ ic Colum* bc Accipi* tre fugien iis. d l. 6. Chii* W*d' Difcipuli, Domini Columbis «Sparai.b ® lib. 4« d&s fiel.de Cote. ($** f /. de ven. Ceruum Columbf aflimila— tu». / Vlyfiis Aldrouandi g9. biH*c» 3 6. Accipitru artus in co lumbaru venatu. hi*iQ'C'&6 i llUd * io* Circo Ac- cipitri A - chille$:Hc &or Colfi- bs fimiliso Cireus vt Columbas capiat Circi Acci pitris ety* mutn. Cum Mil- uis antipa- thia eft co lumbis.. Miluuscur Columbas capiat. k In epotUo > , . ^ QuA&iviXadainthovixow. , . ' vt Circi •• « • f \ r. ; ] Genera Columbarum concutiunt» Cum Miluis etiam Colmbis haud bene conuenit; nam & bi non minus , quam Accipitres eas mfeftant. Veru nu id ex occulco, infitoqjipfi odio faciant,an potius quia imbelles, &ab Accipitrina indole degeneres,imbelles etiam, &timidilfimasaues, quales fane Colub^sut, profequutur,curiofus quifpiam inquirat. Cui fi mihi refpondendu foret» dicere id ab mna* ta quadam cu illis antipathia facere,cu vel a longe minore ipfis auiu quocuq; geneic,fi te- nerrimos Gallinae pullos excipias, fugentur. Difcordiam hanc perquam do&c£ Horatius, noftrg, aut apparet, opinionis patronus, & alfertor his yerfibus detexit; Mirus 395 Ornithoiogile Libi XV. , ' Mi.rtts amor tuae t vt tigres fub/idere cerni* Adulteretur & Columba Mtluto : hoc eft per adulserma Miluo iacatur. Par^mia fftcx impoiftbili ddumpea, qua-fcilicet fummamdifcordi3ra>& naturalem impotentiam docere intendit, quocladuerfum animal , ac immiciiSmum Columba: fit Miluus 5adco vt impoflibile fit eos voquam reconciliari» tantum abeft, vtmiituoamori indulgenc ,& Co- lumba Miluofuccumbata priori odio dcpp(ito»Voluit item aliud, nobis his vehibus impof* fibde denotare po.eta,quod cuColumba nullifuccambeie fojcar/iificui femelfefe iunxitB nunquam contingere poffit, vt a MtUlQA.quam capitaliteralias odit ,icfe in iri patiatur* Ad ^eundem fenfiimCaffandra virgo cum Palladis exemplo perpetuam virginitatem vouifiet, «une vel ab hoc, nunc ab illo C rsecoru duce ad coa$as>& v iol| tas nu paas r ap ere t u r ,a p ud Lycophronem fic plorabunda loquitur* Tpo? vtpya As^og X%fJL$%inv ctprrne ot*a'c Tum violenter Palumba ad Accipitris lectum V ducibus Harpes. Columba raptabor». •Qii 'jfeus ver fibtiK duo potilUmum innuit, Ha r p e soim ir u na ^quse, vt hro loco, docuimus Mii- :«i ^cies'ph,in Columbas ukum^ac difcordiam,curo etiam eiiifdcraignauianvvtpote, qua? capta pr^daiftK faucibus (ibi eripi finat ab Accipitre.Notanduro interim interpretem transferre Acdpitris,cumpoiius vopyoi, Vulturem.Lycopbronifignifieec,vtSiiidas, & Hefychius annotant*. Sed interpres meo ludkio Accipitris voce ita vfusefi,vt quacun- que volucri rapacem fignificet, qua Harpen viribus fupecet.AccipiteEcnmab accipien- do di&us eft,hoc eft a rapiendo, , quod onomibus rapaeibus conuenit*Iofephus Scaliger, qui iambico carmine CUifi odi am.Lycaphronis t,raftulitsVulturem quidem vertit,fed cu Har- pes^noamemineri^fenshautboris^ve^nen aflecutusekjyclmemcaufaomfeficauih^t: At vulturis Columba tunc raptim torum »“ Exanguis ales vngue picato trahat» * • - DeniqsSd hoc etiam in Lycophrone notandum, quod o/rat fimplieiterpro qtsauis Colum- ba accipiat, cum alioqui Columbae fylueftris fpeeiesfic,vc fupra o(tendimus,& infra etiam ^proprio de eo fado capite demonftrabimus* Poftremd obferuandum eftScaligefu totum» bftc: verfum onaMeiCum fane^fine eo mes Lycophronis exprimi nequeat» Habet praeterea mifellum hoc,a<; teneUumauium genus Accipitribusipfis longfc validiores, ac f^uiores ho- iles,& de quibus, prius, tanquara maioribus, ac nobilioribus erat dicendum, nimirum Aqui- lasamum omaium, regi nas. Neque enim, verum cft,quod l /Elianus prodidit , cum rapaci* huic uteris foedere deuinciri,paccmqigerere, quando etiam ( Aquilas nunc etiam excipio ) a inultis no$urnis,&Coruini generis anibus in£eftencur,vtmoxpatebir. Inimicitiam vero CohitnbaiQ cum Aquilis , veipotius Aquilarumcum Columbis luculenter detegit xwOui- dius, quando modum deferibit, quo Romulus vtebatur in diripiendis Sabinorum virgini» bus.Has enim ait, ita exhorruilfe praefentiam Romuli,quemadmodumCoiumb^fuperu«* lenientem Aquilam pertimebunt j ita veroxanirt Praunus exiliunt animum clamore fatentes .... Virginibus cupidas inijciuntquemanuSt u Vt: fugiant Aquilas timtdi^i.ma turba Columba Vtque fugit vifos agna nouella lupos». Sia/U ttmuere vir os Ji ne lege ruente t. Simili etiam comparatione vius e&alibi t Sic Aquilam penna fugiunt trepidante Columba^ Jdcm fecit Mar&iahs,qui neget fcCarminionis fratrem e0eehis ver ficulis vtriufque natui?? difparitacem, ac difcordiam apcrit,lnquiens : T am dtjpar Aquila Columba non e fi Nec dorcas rigido fugate leoni* jguare deline me vacare fratrem» Meminit eiufdem diihdij Prudentiusiimilitudine %contcario fenfu accepta * Agnus enim vice mirifica Ecce Leonibus imperitat E x agit an fque truces Aquilas y ...» Eit vaga nubila, per que natos v bidtre/ugat Upfat columba* . . ^ ' %% Cafiandrs curColfc» ba? compa Harpe* qu* aiiis T oyosc. qui aufcm lycophro ai cth Accipiter vnde di-« itus. Antipas, cum Aqul Ii». Uib.$.dtfc «».«• 45* «ui. Inachi Te d i!isq co- mes. © /&i.cr.a, V "s ..Slfc;. .-qv.ft. Brac^ml- ffis imago Columba fimiUfaT p Ub. §r 4» anivt.c. 4% Aquilas gmrinas plusq alias AquiUma rinaeft Ha laasetos. q9.buc.32* tlib.9.SyrL Cu rapaci- b* no&ur» nis. * Cum Bu- bone. Cum No*. «9tua, n\ /i:; f/i6.4.i« r« Fodua i- deforam$ intrat , qd Columba. j/r. 9.C.9' 3» Cu co mi- mo genere, u $. de re e.J, Cu terre ftribus. Cu vulpe. Cum catis & multelis ClI ferpg- sib* & quo modo Co- lumbae fe cotra eos defendat. X Cjn. I c. Mier , Ub* ig6 Vlyfsis Aldrbuandi Et Baptifla Mantuanus Inachi Tendiliaecomitis » Oratoris HifpaniatU8$ regis ad InnoceQ* taumpdauum Pont. Max, encomia rccenfens, cui, inquit ? Cum vehit Hifp.anas ammofa in bella phalanges T ervitus inemfu tanti ducis, ora fugaci Venit equo, refugitqy fuam Saracenus in artent; t !-n Sicut pracipiti fugiunt Jlridore volahteS- In Jiant em quoties Aquilam videte Columba, Et rurfus 0 alibi hac fimilitudine vfus egregie Columbarum ingentem )piu©rsm explicat, inquiens ; ! !- Sicut vbi miles Aquilam videre Columba Nare per aereos trattus\ncc pinguiarura> 1 j Nec placida retinent epulae timor omnia vincito Pars latet vmbrofofahu, pars alta volatu f- . T ecia petit, pars montanis cana fax a latebris» ' Et pennis percuffa fonat pernicibus alfot-yi > ..... , • Exprimit pariter hanc Columbam formidinem Francifcus Modeftuseoinloc®,vbi illis coparat virgines in nauali certamine curfu contendentes ob propofita prjrmia^ficcartensj Seu ^^#^/( fcilicet Columbis ) infrepuit calo louts ales aperto • S: . (O v-rq vt UOi |M 1 V.l Et [aper infrendensrojlrumexertauh^ vngues% -v Cum per inane fuga ftfefaJio agmine tradunt, ■ * Certarim euntia forias -anteire laborant* G - ■:*);. dv - ; • * > : 7 J P Petina Jirepit-ynebaU excedunt* adfibilat aura. ’ ; J:i: b Liidouicus As ioftus eandemiimUitUdinem in vfumfuum conucrtityvbi Bradamatnis ima- ginem ab ATamee Carena Magico, vc Ruggcrio caufatti apud fe morandiinne^tera, ab- repta fcnbit ; ; ' - . . . rs-;. E fe Fa rreca in fpalla, c via la porta, n • ■ ■ Come lupo talhor pauido agnello,, OVAquild portat ne Pvnghia torta i.ir : Suole -6 C6lombb,-6fIioiil*aft»o-augelloi!- ’ tfnb , . . Veriim quamuisexa?quo Aquila s omnes metu at Columbae, priuatim tamen marinas ma- iori odio profequUnfur: quare alibi/1 Aelianus, Aquilas marinas , inquit, &Circes horrent: & alibi etiam &\xiu Vult urum quidem, & Aquilarum vocem facile Columba ferunt ,no»Uem Circi, & marina Aquila , Hanc Aquiiam q AnUloreli Haliaeton dici proprio deipfo capite oftendsmus. Meminit huiufcedilfidij Petrus Angellus Bargams s > ’ Non aliter, quam cumfablimi e turre Columba ' -) ' Confpexere procul paffes Haliaeton alis ni:? <; Irruere inf re (lum, & pradam captate volentem* ^ - r EyenfintUr tocuntq^omttes, rapidoq\ volatu ’ r ^ > pvacipites quacunq, viam fec at ille feruntur. Rapaces nodumx nobtu maxime Columbas exagitante Author de natura rerum priua- tim id de Bubone fcribit , quem tcadit illarum oua exorbere • Nocuam teftatur/Conra» dus Heresbachius (de in Columbario fuo deprehcndiffe inter medios Columbarum ni* dos ouis Tuis incubantem: item in propinqua excauata arbore plurimorum pullorum reli- quias a noduis congeftorum, quibus pullos nutrierantflla», Eth enim, inquit , Noduau* maior apparet Columba, plurimarum videlicet denfitate freta, tamen eodl penetrat, quo Columba, quod corporeexilifit, licttplumofiore;/ Ctefcentienfis contra Noi^urnas ra- paces Columbis infidiantes feneftram de no^ie clatldi iubet, vt fupra diximus. Poftreniii cx auibus totum fere Coruinum genus, vtfunt Corui,Gofnicex,& Picsejvidemus Colum» barum pullos primum coolantes opprimere. « Varro verd& matrices etiam ab illis inter ^ c ipi fcribit,pi£Cipitiq3»vt cum foetas lint,certum Wcum difclufum ab alijs rete habe at.Da- ect etia quomodoa Columbar ijs duabus virgis vifcncis humi inter fe curuacis capti inte- rimi ntur. Ex terretlribus in primis 'vulpes communis hoftiseftPauorium, Columbarum» ac omnium fereauium. Cati infuper, dt omnia moleftarum genera Columbas nonfolum, vt gratum pjbulum comedunt, fed continue etiam eis infidias ftruunr, vnde peculiariter» fi fiei i poteft, prope Columbaria habitant. Quomodo ver^Colbmba? ab his dtfcndatuij ante docuimus, \bi quoqifcripfimus , vt a ferpentibus infeftentur , qui &iplt alias ijs iniu- rijede folenc. Hinc Paganorum Imperator apud «Torquatum Tatium pacem Chnftsa- oosUffia Omithologire Lib.XV. 397 nortjmafpernatus ait agnos prius cum lupis familiariter in eodem ouili vna vi&ituros, &: curo ferpentibus Columbas timui nidificaturas, antequam illi pacis conditiones accipiat. Aisautem ; Gliagni,e i lupi han giuntiin vnouife* E leColombe, e i ferpi in vn fol nido. Prima» che roai di non difcorde voglia 'i No i coFranccfi alcuna Terra accoglia. Sfcdtpfemct etiam Columbae, contra ferpentesfefe tutari nofcuntfidque miro modo, fi Ki- 0 ranidi, & Albertacredimus. Pertdexion inquiunt ( Albertus heperdexin habet . Orni- thoiogus forte periftereon putat legendum efie»verum meo iudtcio perperam, nam periit, e- reon Plinio herba eft, peridexion,feu hyperdexion illis arbor )arborefiin India , cuius fru- cius dulcifeBy& gratus Columbis, cuius grassa in hac arbore diuer fari folent» Hanc ferpentes timent^ adeo etiam vt vmbram eius fugiant» N arn fivmbra arboris ad orientem ver tat a r )fcr- p entes ad Occidentem recedunt » & verfa vice . / taq^vi huius arboris fer pentes Columbis nocere nonpojfunt Si qua autem forte aberrauerit fer pernis fatu attracta deuor at ur»,Nam fi gregarim degant,.aut volutent,. nec ferpens, nec Ocypteros .i. Sparuerius, eas Iader e potefi,vel audet» Huius arboris folia, aut cortex fufitu omne malum. ( beftias venera tas ) auertunt, Vrverb illa arbor Columbis falucifera, ica*tefte * Serapione ktharlishelkborus albus(de nigro autem id non ofcribit,fottoquia minus validum fit) Antiquitas vero folo fermead expurganda hominum corpora vtebatur helicboro, vnde quoque as Perlio pro tota medicina futnkur hoc ve.rfu: , H elleborum fruflra, cum iam cutis agr a tumebit ». Pofcentes videas venienti occurrite morbo», Ideenim poeta dixifle videtur de folo helkboro, quod lic Ouidius de vniu e rfo medicina. Principijs obfl affero medicina paratur. Cum mala per longas inualuer e moras» Serapio itaque feribie ex Mefarugie Columbas perimi deuoratis frugibus ^aut fabis madefa- His aqua, in quahelleborus albus fuerit maceratus» Sed vti illud minime mirum eft ,cum & debitam quititatem excedens, praefens etiam hominibus- venenum fit, ita verohuius potif- (f0 fimum naturalis ratio dari non poteft, quod a Plinius memoriajprodidit, hominum nimi- rum dentibus quoddam virus inefie, quod Columbarum foacus implumes necat, cu aiio- qui homi.nes»& Columbae mutam fere amicitiam colant . Ornithologus&Mardalemeiufi dem antipathias meminifie autumat, vbi ita ille canit : Nec violes teneras pr aduro dente Columbas T radit a fic. Gnydia fint tibi facraDea» CORPORIS AFFECTVS. Peridexid» Hyperde » xion. Ornitholo gierror. yl>4.dcme0 c.114. Helkbor® albus Co - lumbis le- talis. z.Sat.%» IQTL WP O L E S T A T V R genus Columbarum, maximkverb pulli pulicibus, &pcdicm I %/■ lis, quibus nifi a Columbario mundentur, macilenti fiunt*, & faspe ad debitam^ i JL T JL magnitudinem non excrefcunt . Continuo enim infeftaci corpori nihil adij^ ciunt, aquare fa*p& rtidosille debet muta re, vel faltem ab animalculis illisexpurgare^Cre- fcentienfis diligenti Ifimus geoponicus Columbis nonnunquam variolos circa oculos na - fci tradit, prseapue menfe Augufto.Sed quod amplius efi» cb vitiliginem, & lepram aifrai Columbas a Perfis expulfas legimus apud Herodotum .* SiqutS) inquir, apud Perfasfedm v bus lepra,.aut vitiligine infectus fit, huic in duitatem accedere non conceditur , neque cumaltjs Per fis confuetudinem habere.Dicunt enim hos morbos ulis immifios , quod in Solem peccauerint. Aeternum vero,, qui ijfdem eorreptusfuent,e regione fua exigunt,atque ob eanctemcanfam albas ,10 Columbas expellunt. Hucufque ille, interprete do&ifiimo Heroico Strepha no, vbicommu- nisdnterpretatio fic legit, eandem obeaufam C olumbas in duitatem afferunt-. V t r a veto Ie$io fincenior fit, ab experientia e fiet probandum» Mihi Columbas hoc morbo tentarinouum~a> nihilominus verifimik. ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ al.ii.e.U» Dentibus humanis 1 virus ineft Columbas secans, b/# Xen» ■s ssdidoC a ..r ... ■ r . ' ■: nm Puiicuno» curaenta. a l»$.c. 900 Varioli. Lepra. 5 In Elio.lt. re Perfarum lesc. - Perfe cur Columbas expellant tt CAPIENT- gpS Vlyfsis Aldrouandi % CAPIENDI MODVS. Colfifaaria qui habe* ?epoi'sut. L CoIGbariS aucupium itarb. Columba qfio capi- antur. «/.SCaf.3 2 ICITVM eft quidem cuique etiam in fundo beneficiario, qui cenfualis eft alicui domino etiam turidico Columbarium habere tot Columbarum capax, quot in con- finio poftefliones habueritj, vt eis cibaria fuppeditec , vt placuit Judici conrradido* rio Parifienfi Senatui xv, Calend. lunij anno Domini s 549. & vj. Idus Decembris 1 56 nec poteft fuperior dominus prohibere, cum Columbaria non fint inter infignia fuperioris * iuris , nifi contrarium fuaderet loci conluetudo, vel prjdidij clientelaris lex in emphyteufi. Sunt enim confuetudines locorum, quae ex clientibus prohibebat,& folis permittant domi- nis, vt Burgundia», Armorecae , Nsuernenfis • Alioquin ius eft cuique libere h&bendi , nec vicinus quoq; prohibere poteft, cum vidus harum auium fit innocensjnec rerum pofieflori* prohibitu, bus nocear, damno depaftionis cum ftercore fundis vt ihflimo, compenfato. Sed vti lurjL-* lb lib.ftquis gentium Columbaria habere Columbis inftruda permittunt, ita contra aucupatum carum prohibent: Columba^ inquit b lurifconfultus, ex alieno Columbario accepta furti ad ionem pa* r/»»/.Quanriuis tamen etiam eas capere lex vetet, multi tamen clam eis infidi atur. Capiun- tur autem ilis varijs modis:inter quos rete principatum obtinere videtur, quod eo maxime loco extendi debet, quem vidum quasfitura? lsepe frequentare folent,potiflimum vero niuis2< tempore, poftquam ibi gratum ipfis aliquod edulium projeceris. Petrus cCrefcentienfis rete deferibit, quod ad has volucres capiendas aptiffimum fit , quem ledor adire poterit.. Retibus vero eas capere vfus eft antiquiflimus,& ante Homeri faecula etia cognitus, & ma* gnatibus cultus , vt apparet ex hoc , quod feribit Atha?neus: Heroes , inquit , apud HomC«» rum,ne aerem quidem volucribus liberum permittebant ,fed laqueos,- & retia Turdis, & Columbis tendebannMeminit &^Ariftophanesfacetilfimus Comicus. T ai «*pis*«pa$ 0 ofjLotOif; Kai <1 weiv&yKafa it id eft* vt Andreas D.Iuftinopolitanus interpretatur. Columbaff Ji militer collig em, impediens habet M Et cogit aucupari ligatas in rete . Sed adagioru author transfert feducere , fiue in laqueum deducere, indeque Grae* vpict vnde. cis Palumbis fylueftribus . Germani, cefte Orni thologo,Liuias alledatrices faciunt, & vulgo vocant Locktuben,vt fui generis aues in rete , hl.\'deipn* pelliciant.Fuerint autem paleutriae, vt rede quidem Oppianiparaphraftescxiftiraat,forfi- Mcretri* tan didae , quafi veteranae quaedam . Sunt enim veteres, hoc eft ohm capt*. Sicmeoiu- cces paleu* dicio EubulusapudA Athaeneurn meretrices appellat paleucrias,quae iuuenes fuis blan-ft iri* didae. diti js alliciunt: quodetfi iuuenes etiam faciei fuae decore faciant, veteranas tamen ma* gisid verborum lenocinijs prseftant , quas nos ab officio roffianas , id eft, lenas dicimus* Ceterum excascatarum loco, vbi defunt, Columbarum imagines fubrogaripoifunt. Sim- plices enim funt, atque ceu ad vuas aduolant. Imo vero / Athasneus alibi author eft Columbam pidam confcendereobfimilitudinem. edecipiuntur,oftendit totidem fere iilufionibus hominum animas a daemone in obfcura_^ Tartara detrudi: Haud fecus , aut fi elim per frudum lattea forma Lapfra Columbarum nubes de frendit in aruum Ruris frugiferi^ laqueos vbi callidus auceps Pratendit , lentoq\ tnoleuit vimina vifco , Sparfit& infrdias filiquis , vel farre dolofo Inliciunt alias fallentia grana , gulamq-y Innectunt attidam torta relin acula feta . Molle vel implicitas gluten circumligat alas, • Afr alia quas nullus amorprolettat edendi, Crejjtbus innocuis Herili fpatiantur in herba , Sufpetfamqi eauent oculos conuertere ad efcam. Mox vbiiam calo reuolandum,pars petit athram Libera frdeream plaudens fuper aera pennis , Pars captiua tacet laceris , & faucia plumis Pugnat humi, & volucres ne quicquam fufpicit amas. Sic animas cali de fontibus vnicolores Infundit natura folo ,fid fuauibus tfiic Denintt a illecebris retinentur, <& ^th er a pauca * Con fccndtmt reduces, multas vifeofus inefeat P a (Ius j & ad fuper as percurrere non finit auras. Pulzones, m Epif. ij $ ad IultttiZ . Vnguento capi Coli* bas. Vncinog. tic$ alliga- to. Columbae feipionib® ecfievbi. Hollandi quo cola- bas capiaL n In Amm- ( HISTORICA. NOTISSIMA in primis eftfacrahiftoriadeColumba a Noe ex arca in famigerato Colwbse | illocaeaclifmate erniffa , qu« primum vacua reuerfa eft : iterum vero poft feptem- Noe eraif- dies cmifta redijt cu oliuas ramo, & rurfus poft totidem dies non redijt. Haec autem fas hiftoria °ita leguntut in a biblijs : Cumque tranfiffent quadraginta dies aperies Noefeneftra arca, quam a Gtn. &> fecerat, dimifit Comum , qui egrediebatur , & non reuertebatur, donec fic carentur aqua fuper ter- ram. Emifrt quoq-gC olumbam poft eum,vt iam videret fi ceffaffent aqua fuper faciem terra. Qua cum non inueniffet vbi requie fieret pes eius , reuerfa eft ad eum in arcam . Aqua erant fuper vntuerfam terram, extendit q\ manum fuam, & apprehenfam intulit in aream. Expctfatts au- tem vitra fi piem diebus alijs rurfum dimifit Columba ex arca. At illa venit ad eum ad vefperam portans ramum o liua virentibus folq sin orefuo. Intellexit ergo Noe , quod ceffaffent aqua fuper terram. Expeilauitq nihilominus feptem alios dies, & emifrt Columbam , qua mneH reuerfa ultra ad eum. Nonnulli exiftimant hic facramfcripturam fibi noa parum aduerfariexifti- L1 z snant2 4 Scriptisfa facra con« ciliata» bro. i.Ce* r*M 5P* Coruusvbi quiefce-t— Jbar» Columba aiunci®. ego a te dtbeo baptizari, fi tu venis ad me ? Recondens autem Iefus , dixit ei fine modo : fic enim de cet , mos implere omnem iu Et it iam, T une dtmiftt e um . Bapt iratus autem Iefus , cenfe fiinu afeendit de aqua , fi eece aperti ei funt cali , fi vidit firitum Dei defcendentem ficut Colum - 4! bam fi venientem fuper f. Et ccce vox de calis dicens . Hic e fi flius meus diledlu* , in quo mi - hi complacui, Eadem fcnbitD.Marcus,(ed vt videtur paulo diligentius ,& fi pauciori- bus verbis . Hic enim & ciuitatem nominat, qua baptizandus Saluaror nofter veniebat, nimirum Nazareth, cum S. Matthaeus totam tantum regionem , nempe Galilaeam. Aie itaque D- n Marcus . In diebus illis venit Iefus a Nazaret Galilea , fi baptizatus d Io annent in Iordane, Et fatim defendens de aqua vidit Cales apertos,* fispiritum [anctum t an quam Co- lumbam defendentem , fi manentem tn ipfo , fi vox fadta e fi de Cflis, tu es filius meus diletfust in te complacui. Sed D.Matthaeus, D«io. jftaec dicerefacit, & Spiritum etia fuperfufum»noa in ipfo manfilfe refert, vti 1). Marqusaic, cui D.fLucas tamen aftipulatur. Fadfum efi au- tem, inquit, cum baptizaretur omnts populus , fi lefu baptizato (fi orante,apertum e Ii Calum->, V (fi defcedit Spiritus fandius corporali [pecte ftcut Columba in ipfum , (fi vox de Calo faci a cll\ T t* es flius meus dilt dius, in te coplacuit mihi. H^c llle.In eo 2uc caetcris clarior, $c dilucidior,qd’ Spiritum fandum corporali fpecic defeendifie dicat Dmus vero^Ioannes ,qui & ipfe A* poftoliensfuit in eo cum S.Matthaio confentit,quodSpiritumfuperipfummanfi{fc feribat, Altera die , inquit, vidit lo. lefum vementem ad fe,(fi ait:Ecce Agnus Dei, ecce qui tollit pecca- ta mundi. Hec ell de quo dixi, Pofi me venit vir, qui ante mcfadlus eft, qui a prior me er at, fi ego Kefcttfiam iu[ed vt w.amfcHetur Ifrael.pprea veni ego in aqua baptizans. Et te fitm ontu per hi - buit.la.dicis.filma vidi fpum defcdente,quafi Colubade Calo, fi mdfit fuo en. Et ego nefiebam eum* ‘ Omithologise Lib. XV. eumt fed qui mi fit me baptizare in aqua, ille mihi dixit, foper que videris Spiritu defcendcntemt fr manente 'fuper eufiic eji qui baptizat in Spiritu /4^/0. H a d e n u s itaq,D.Io.Difcordia ver- botu in facra iftac hiftorh nuliaeffe luculenter denioftrat^Cornelius Iafcmius Gadauen - fis Epifcopus, ad cuius c&mcntaria ledoreallegamus.maximectthuc non pertinearu.Vnli vero ex eode hic afcrsbere placuit, nu fcilicec Columba, in cuius fpecie delcendes Spiritus fandtus apparuii^veru: fuerit animal, an non. D.enim?f Auguftinus omnino vult fu i ite veru aniroabnon quid e ex comuniCoIubarium grege acceptu, led recens a Deo creatu ,& poft ©fficiu fuum effe delines. hoc ita dicimus jinquit,^ Dominii Iefum C hrifiri dicamus fio- £$ tu verum corpus babmjfe , Spiritum autem fanEium fallaciter apparui jfie in oculis hominum, fed Ambo illa torpor a,ver a e Jfie credimus Sicut enim mn oportebat , vt homines falleret filius. Det, fic etiam non oportebat vt fallar et Spiritus fancius :fed omnipotenti Deo , qui vniuer fam creatu- ram eu nihihcreauit mn erat difficile verum corpus Columba fine altorum. Columborum mini fi er io figurare . Sicut etiam non fuit ei difficile verum corpus in vt ero Maria fine virili (emi- nefabricare cum creatura corporea,& in vifcenbus femina ad formandum hominem, & inipfo mado ad formandis Columbam imperio Domini , nolunt atiq fer u iret .Veru m ile u t a r gu m e n tum S.Auguftiqi efficaciter non concluditjnquit Ia nlcnxius, ita quoque, & fcriptur«£,& ipfirei magis cogruit intelligerenon fuiffc veram Columbam, led tantum firailkudinem eius,ad hacfadam,vt per proprietates Columba? Spiritum fandum defignarei.Scriptur^quidem, «55 eo quod dicatur Spiritus defcedifte incorporali fpecie, hoc eft, fimiluudine. Deinde, quod tanquam,vel ficut Columba dicitur defcendifte, vbi iimilitudo potius defignatur Colfibae, quam Columbae veritas. Rei veros quia cum hoc ipfiim fieri potuerit per Co lubf fimilitudi- n&,quod per vera Columbam^nec Deusquicquam faciat fruftra, ficut nec Natura , fruftra fuilfec hic de nono creata vera Columba. Columba en ira haec non aduenir,nifi vtfignaiec, & mox pr£teriret,v£etiam/X.Auguftinusteftatunneqi argumenta Auguftiniconcludut. Na prinum n&eft fimiie de corpore,m quo Chriftus apparuit, vt ver£ dicatur, & fit homo. Spiritus vero non diduseft,nec fuitColumba.Neq} per hocSpiritus veritatis aliquem fe- fellit,quod in apparenti, & non ia vera Columba apparuit, quse tamen a plerifqj vera Go- luba fit putata. Non enim fallit, qui fine intentione fallendi aliquiddicit,aut facit, ad quod $© aliquis [equitur in alioerror non perniciofuslam Columb^huiusapparitio non ad hoc in- duda eft, quo homines crederent e fle veram Columbam, led quo per eam Spiritus prffen- tia,& proprietates cognofcerent. Sicut ergo indiePentecoftes Spiricusfandusdickucde- fcedifte fuper Apoftolostanqu a ignis, ciimtn fecundu omnes no elfe verus ignis, fed ignis iimilitudo, nec ob id fallacia, aut fidibne aliqua vfus eftSpirit*Dei:ita & nuc veluii Colu- ba defcedifte dicitur, quod no in veraColuba, fed infimilicudine eius apparuit,nulla tame falfitate admittas. Eft.iiaVtrobiqjfimilis loquedi modus & di Trinie^ Spiritus fandus tSi» qua ignis. tlpiRaioa. Spiritus cur fuper Chrjftum defcewd®’ rit,. U €ap, i $0 comme m. m sap.i.Mat - tb. Cur Spirl- tus fandus Columba potius , | ignis fpe- cie appa« ruit* I i» Vita Bau, Angelus Ca uba; fi- gura appa rei $ AI* loUUiUQ. S. RadegQ disColum b« figura periciiun* ses sn ma nlibierat, periclitar- tcsS Rade gundisam Xiliuniim* plorant. C lumbag ter nouero circuuolat Bmcfarus maris ten® peftatem iedat. $ Xconar. captiuum libera rC - lu nabag fpQ cie* C Inmba apparens fandi tans carum, bu$ appa- ret mdiciu Chrilofto- mi capiti Columba infidet. Columba S Spiritus fignum. $ Gregorij Agrigenti- ni capiti Columba- bis infidet». S. Qrego- riuscunn epifeopu dedus, S, Fabiani capit» Ca lumba infi 4et« 404 VTyfsis Aldrouandi fiaftic£ vnitatis:quintb propter charitaten^vmcam nimirum virtut£,qusr pnVatlmbspti- zandis apparere de bet» Quamuifretenim in baptifmo omnes virtutesi&don«-iftfundaiur* charitas tamen omnium eit excclletior.Eius autepras omnibus animalibuscuhrixefi.Co- !uba, Angelos necnon & Sandtos huius auis figura quandoq; hominibus apparuit cefta» tur hiftona.rfLaurentius Suriusjex quo pleraqjifta in noftram hiftoriacranftulimus Ange- lum Columbas fpecie moribundo ia, gloriofo Dei athlet^ Allouuino cognomeio Bauo.ni, non ta,tnm apparuiffe,veru et ceu fuper not£ (implicitatis filiu tam familiariter requietnife fcribu,vt videretur dicer e:Super qua requieficamytifi fuper humilem, (fi trementem firmones -DdMddit £c totam cellula tam miri odoris fragrantia reple(fe,vt raptu fe Ailouuinus exi 1® ftimas paradifidelictjsinterefie cogitaret, & quafiialaborufecurus dicczQV.Ecce hareditas Domini .Qi\m vero alio (pedet per (cripturaj prata riuulos ingenij dicere quid innocentias, quid (implicitatis Columba videatur haberes itaq, ad alia feftin aci hoc folu fufficiat dixif- fc, merito fuper eu in Colfibam Angelu vmffc , qui Colubina plenus erat fimplicitatesme- rito illum diuinum odore haufiffe, qui lecura cofcientia poterat dicere. Cbriflibonus odor fumus in amni loco* Ide Suri us S.Radegundim reginaColube figura in mari periclitafes ab immineri naufragio libera fte ita enarrat. Porro clari fimis regibus, & fler e ni fs, Regina Brune- childi quos haud vulgari ter dilexit,atqfet facrosattis Ecclesfis ,fi earum Epijcopiscum diuina obtefiattone finii commendauit mana fler tu .Pro calefit aut hoc munere mifit fu pr a dictu Presbyte- rum cum alqs gratias vt agerent Imperatori. .Quibus redeuntibus,mare fluctibus coepit agitari »0 ita vt multis illi obieffi perteu lis,einfmodi procellas & tepe Hat es nunqudfi vidi/fe faterentur. t, Quadraginta diebus , (fi no tf ibus in medio mari in fitmmu vita diferimen canit Eli, cu vita tla- ne de fler arent, fi mors eis ob oculos verfaretur, inter fi mutuo conciliati pelago illos iam ia>nq\ abfiovbere cupiente, voces in C alti dabant, it a dicentes ; Domina Radcgundis fubueni fer ut s tuisy vt qui tibi obediuimusftne fubfidio no per eamus .Liber a nos de prasetijfima fubmer {tonis pericu- la. V bicunq-,ex fide inuocaris mifireri foles adi una ergo et nos, ne pereamus. Ad has voces in me- dio mari c olttba ad has vemens naueter circuuolauit . Cumq-, tertio td faceret in note S. T r inita- tis. qua B. A adigundis femper in fiuo habuit peti ore, famulus eius Bene far us manu extendens , e caud i eius tres extraxit pennas, quas mari intingens tempe flate fdauit.lt a ad fui nofs inuoca- ttoneB. Radegundts in Caluba flecte apparens fuos ex ipfis mortis faucibus reduxit advita. Fa-W Et a ergo tranqutllitate in mari pili alta voce exclamabat: Aduenifii bona domina pietate plena , vt tuos captiuos eriperes, ne fiuElthus abforberentur.N,ec illi fili liberati fiunt, fid et alij oes me- riti beati tllius.Eas poenas attulere ij ip/id lato periculo eduilt,& per loca salta pie difiribuerut . IdemSurius tradit S.Leonardu cuidam captiuo infiihterraneu fpecu coiebio Colub^iigu- ra apparudfc.euqj indeeduxiife,& cum atra nox bof via, quia iret prorfus abfc6deret,Co- ifibam ab oculos eius volitante tu antcceffifte,atq$ad loeu optatu perdujxifie.Vmi quem* admQ Juhi S.Colub^ fpecic alios ab imminenti mortis periculo liberarunt, ita patiter ipfa Coliiba mirabiliter aiijs fandis apparens fandicasis illoru publice teftimoniupr^buit. Ea in primis D.Io.Chryfoftomi in Archiepm initiandi capiti infedit, quod idem quoq;Surius recenfet hoc fere mod o.Cnauteum ordinaturi effent,vt Deus iujfirat,(fi dies adeffet praHitu ^ tus, aderat quide omnis coetus fi de Itu & fimul et aderat vniuerfus chorus pontifici . Cu ad aram vero facra Accrflffit. (fiipfe quide, vt fas exigit, caput pontifici fuhmififlet, ipfi aut eius manus fuifjent impofita miraculu quodda hic quoq\ facit Deus, (fi 0 fi edit eti, q initiabatur, effc digmt, (fi fu a finientia illum dignatu fui [f e fitcerdotio.Caluha.n. (fi colore alba, (fi flecte valde pulchra templri fuperius couolam, illico dcfcendit,(fi infidet capiti eius. qui ordinabatur .Supernae ancu efjet omnino immorari in interpretantis us, qua fiunt mantfe fia.Cui.n.non e fi menifefiuhoc efle fignum S. Spiritus f Coluba,refet ente eode authore^fimihccr S. Gregorij Agrigentini in au- guratione eius in paftoi e populi ab altari aduolans capiti infedit: quamobre vniuerfus po- pulus ftupore,vt par erat afFedus,gaudio,&admiratione plenus, no amplius orabat expio ratu fibi fieri,vtiTiqui defignatus pontifex fuerar, nunc Deo creandus viderecur.Itaqicra**^® ftino die pontifex creatur, traditurqjAgrigentinisfimmo vero.huic ifti,vt probo paftori ra- tionales oues a pontifice maximo creduntur.H^c dumaregorinsRomemoraretur,conti- geve,EtdefimtleColumba,polt qua Agrigentum venerat,^ templu ingreffus myfteriajae- giifet,rurfuse c^lodeuolaineeum adumbrare confpexerunt, Ide quoqj de S.Fabiano Pon- rfice maximo memorat, S.Anti, vel vt alij vocant Anterotis fucceffore.Hoc enim poft m£- fem vnuinEpifcopah munere mortuo diuinius facraadminiftratioadFabianueft delata. Aiunt autem poft Anterotis mortem ex agro Romam venifiejatq* ibi cum aiijs verfatum effe. Quum vero Romf Epifcopi , & fratres omnes in Ecckfiam ad Epifcopum creandum conus- Omitholoois Lib. XV. Q' conuem{fent,atq, fumragia deligentium de multis praeclaris, &illuftr* viris, quibus eam di- gnitatem collatam iri hominum opinio erat, variarent) affuit etiam Fabianus : 6c quamuis deeonulliEpifcoporum in metem veniret, de repente tamen aliunde aduolans Columba, ac capiti eius infidetisseum deiignauitj&fpiritum in eo acquiefcer.e fjgnificauitjin Colum- bas fpecie apparere foliturmqtia re tam admiranda vniuerfus populusde!edtatus,eadem ala- critate, atque eodem fimul ore omnes dignum eam efle^ idoneum acclamarunt, & conti- nuo in epifcopali throno collocarunt. Authoresfuor/ Nsc€plmius,Caiiftus,& sEufebius, qui Columbam illam, illius figuram gefiftfe etiam addit, qu«ein San&i fpiritus imaginede- [©fcenderatfuperlefumapudlordanem. Scribitque id alios tradere quoq; S.Zepherino eue- nilfe, non Fabiano. Sed Platinaad priorem opinionem inclinat . Aliud miraculum deL-» Columba recenfet Laurentius Surius, ampulla fandto crifmate plenam B Remigio' 'Remo- rum- ArchiepifcopoFrancorum Regem Clodoueum baptizaturo adfer.ente. Interea eundi, inquit, via adbaptifleriuma domor egiaprap aratur, velis, & cortinis depictis exvtraque par- te protenditur ,& defuper adumbratur, piate a fi emuntur, ecclefiA componitur bapti fleriumfbal- famo,Cr cateris odoramentis confpergiiur : talemque gratiam Dominus fubmimHrabat in popu- lo, 'ut aplimarent %fe par adi fi odoribus refoueri . Sic que prae edentibus facrofanffis euangeliqs, & crucibus cum hymnis , dr canticis fpiritualibus, atque titanijs, fanffor umq nominibus accla- matis, fancl us Pontifex manum tenens regis, a domo regia pergit ad bapti Heriumfubfequente^a Regina, & populo. Dum aute fimul pergerent,Rex rnterrogauit Epifcopum,dicens: Patrone e fi hoc regmi Dei , quod mihi promittis? Cui Epifcopus,None (l hoc, inquit, illudregnumfed intiu via, per quam venitur ad illud . Cum veiovemffent ad baptiflerium , clericus, qui crifma defere- bat , a populo int ereeptus, vt ad fontem venire nequiret. Sanctificato autem fonte , nutu diui- no chrtfma defuit. Et quia propter populi preffurdvlli non patebat egreffus Ecclefia, vel ingref ■ fus,fanffus Pontifex oculis , ac manibus protenfis in Colu coepit tacite orare cn Lasrymis . Et ecce ftbifo Columba niue candidior attulit in ro (Iro ampulla > chrifmate fanfio repletam , cuius odore mirifico fuper oes odor es, quos ante in baptiflerio fen ferant, omnes qui aderant, tu Attim abiit fu a - uitate repleti funt. Accipiente aut fanffio P ontif ce ipfam ampulla fpecies Columba dif paruit. De quo chrifmate fundit venerandus Epifcopusin fonte facratum. V ifo autem Rex tanto miraculo, 30 abnegatis diaboli pompis, & operibus eius, petit dfanSfo Pontifice baptizari . S. Maria Oegnia- fcenfis, eodem referente Surio,vidit quandoque facerdotem quendam cum lacrymis deuo te facrificantem}& Columbam quandam in eiushumerum defcendentem,ex eoque hume- ro fontem puriflimum fcaturientem. Non minori miraculo plena eft illa hiftona.quam ide authorde Columba refert, qua? fandae Marinae virgini,acmarcyriincarcerata?fpecieS.Tri- nitatis apparens, non tantum hunc infandiffimo fuo propofito conflantem ad tolerandas futuras poenas adhortata eft, fed iam marienti etiatn iterum praefens fadh multa hominum millia tanto miraculo ftupentiumad fidem Chrifticonuertit. Pr Ater opinionem ergo quit ille, qua nulli culpa erat affinis , Martyr Chrtfii Marina d fauo illo , cfi pernitiofo fer pe n te ( cu- ius fpecie damm paulo ante illam tentauer.at ) liberata videt magnam lucem rufulfiffein cu~ ftodia. Crux aut em d terra in Calum vfque ptruadens oftendebatur , tanquamfons illia s lu- minis . Supra crucemverb confpecia fuit alba Columba, &pura tota,lucidos emittens fplendo- res, T vinitatis, vt mihi videtur, myflerium aperte 0 [iendente viftone. Nam per lucem quideryus erat 0 flendi aperte paternam gloriam: per crucem Crucifixum [igni (cari vnigenitu : per Colum - bam vero confpiciebatur flantti Spiritus diuinit as , qua & ancillam Dei alloquebatur, & confo- lans animum addebat , dicens : /pie Marina ratione tradita Dei Columba ,quod vicifli mali * gnum, & bonoadh AfiUt. Aue, & Utare,& delectare ex toto corde tuo filia fuper na Sion . fifto ■ niam venit dies, in qua pro tuis meritis ornata vici ori a coronis, & intelligentcm Dei requiem—» cum prudentibus ingrejfa apud 'fponfum,& regem tuum habitabit. Et paucis interiedis '.Tunc prafes iubet, vt ei nudata lampadibus pelius vratur, & latera. Cum diu ergo vreretur , pcizatus. $. Marinas apparet co lumba jn carcere. Coliiba fu- pra cruce apparet. Trinitas fi gnificata. Spiritus fandus S. Marinac6 folatur. S. Marinas, tormenta. Coluba S» Marin^co srona im »* ponit. a To. 4.. In vita SiGer- vnanic.$. Coluba S. b/.Ii. claf. «6. de /and. € P praei, inftg . Tat. 40(5 • Vlyfsis Aldrouandi j ante tngreffa fuit lebete, ecce fit magnus t er r amotus-. fi rurfts prima Coluba corona mu, e tenent volauit ipfa horafuper aqua, fi ingens ignis Collina, ficrux fu per ea eade,qua priu figura appa* ruit beat a: fi Coluba quide cu tetigijfet f aerie caput martyris i fi repente fur sii volajff , fdit fu * : per ipsa cruce. .Spua et id athleta placida voce e fi alloquuta , Pax tibt,dices,anetlla Dei. Nunc confi- de cale fle accipies corona de manu altijjzrni. Simul aut atqfioc dtxiffetjpfa quoq ; foluta a vincu * lis, (fi ex aqua emergens tcum,qu£ explicari nopotcB,exultatione fpirttus diuinijjimi magnificas laudabat T finit at e, vt citra media baptizat a, (fi intranda in modii illuminata. Illic dicitur f a- ilii fiuiffi miracula valde admirabile, ne pe alas quide fuasaxpddtffe , tanqua ijs, qua fiebat, exui - tante diurna illa C olub am,confpeti a faper illa lucida, qua apparebat, cruce. C u m in vove aiit eru- ^ piffct apud fandi a martyre audientibus otbus fic fuiffe locuta.Huc adfis nucfo fpofa C hrtsli Mari- na in fi pernis manfionibus: fi accepta corona inc orruptionis in dilectis Dei tabernaculis cu pri- 1 mogenitts filijs patris choros duces, fi lates requiefee in fxadu-.Hdc tanqua Dei voce, cum totus populus exaudi/ (fit, fi ohflupuiffet , slatim Chriflo crediderat, viri firmd, fi • mulieres tn magna multitudine, fi feipfos quoq-, efife Chi ifHanos magna voce exclamaverunt , paratos vero fie quoq-, morte felire. pro Chrifio.Erdt aut viroru quide, vt aiunt, in quindecim milita, fi multa mulieres , in quos olybrius totu exercitu immittes crude It (fime animaduertit . Illud praeterea miraculo adferibendu e{t,quod^ide ille de moribudo ia lam S, Amatore feribr, nepe quod Colum- ba huius fancti viri anima in ct; lu efferret '.Hoc,mofi\x,dices pracepit,f ad fandi amEc cie fiam prouehi , vt ibi fpiritu datori redderet, vbi die , ac nocle eide confucucrat profiteri . Progreditur Amatoris t:a e0 dextra, leuaq ; frequens pepuli multitudo. Pracedit Clericoru chorus, matronatu cateru/i^n anima in fubfequitur.At vbi ecclefia e fl mgrefftts pontificale thronu a fic en dens, fere hora diei tertia emifit cadum ef- fpiritu. Et continuo chorus fandior u, quod e fi ad dicendu admirabile, fuccejjtt , fi fpiritum eius fert. eum hymnis, fi laudibus fpecie Columba vehebat ad Calu, hoc multis cernentibus , fi narranti- j bus e fl confimatumS e t u m nfi ad imminentis mortis auguriu, an potius ad praecedentis vita; beata;, fimplicirerq;tranfada;(pecirne demoftrandu fic referendum,quod£BernardusScai> ; dionius Canonicus Patauinus memoriae prodidit de B. Beatrice Atheftina Accij Eftenfis ex fecunda vxorefilia.alijs iudicandu propono» mihi verba authoris defciipfiffefufficit.Z)*? /ignis autem, inquit,^ prodigi/ s, ac vita, fi mortis eius pr$ter c ater a, qua de ea referuntur, hoc B Beatrici omnino reticendum non c en fui, quod paufo ante morte, du inter reliquas virgines menfa ac cube- Efteft Co« ret, vt cihu caperet , Coluba candidi fima nunquam illic amplius vifa iuxta manens : vbi quafi lumba ap- admirans ea aliquddiu fixo oculo fuififet intuita, vitro euolauit,nec amplius vnqua vifa eft.Hoc paret. paufo ante obitum. Quomodo S. Nmardus.felicibusColumbae aufpicijscaenobium aedifica- c To. 5.1» fere enaxmcSuxius.S.Niuardus ci/min quodamprafidio /uo canobium adtficar e vellet cu S.Berchario vicu qnendam Spernacum,quem B.Remigius ecclefia Remenfi pretio acquifierat, expetens m ipfo proceffu itineris grani fopore deprimitur yit a vt eundi facultate remota omnem illu equefire , qui fi forte comitabatur, ordine (larepraciperet. ltaq\ fagus frondofa eligitur fub cuius tegmine recubas,Bercharq decumbentis gremio vertice copofito recipitur .Interim eo quie - lio teplu fcete,S.Bercharius in Calu defixis luminibus afpicit fubifo niuea Colubam e fublimibus deficen - condidit, deregfi arbori,cuiftbfirati erat, infidere, fifitarepente ab arbore profikes , firupens aera vacuis futura fabrica fpacin circumuolans, loeu, quo canobiu conftrui debebat, gyro defignat,prafentia # sadltficat\Cumq\ eofdefui ambitus circulos tertfo repeti(fet,aperto Calo recoditur. Snx\l\c pror- T-Plmm fus miraculum in principio aedificationis templi D. Maria; in monte extra vrbem noftram . Vi&orisEpifcopi temporibus cuenilTe Carolus Sigonius^F. Leander Albcrtus , Pompeius Colunab* Vizanius, & quotquot alij memorabilia huius vrbis pofteris confecrarimt,referun£.Sed Si- tufpicijs gonij teftimonifi duntaxat hic adducemus .guinetia, inquit, vicinis adhibitis epifeepis ora- COnditum# torium in monte Vrbt imminente paufo ante conditum Vidi 01 confcrauit , idqi Afftmptioni B. Maria Virginis dedicauit.ld aut e hac occafione fuerat facium. Cum Picciola Albertt Galutq fi - 1 lia. Ociam ani P lates j vxor face Ilum in hoc colle Virgini Dei matri vouifiet , ac fabri iufifu eius terra ad fundam et a agere in ftitmjjent, Colubam de indu Bria loeu quedam circunuolantem,ac IV ! gncis fru (Iulis colle diis, orbe fatis amplu conficiente vno atq\ altero die notarunt. Ac mirati rem religionis pleni ad Vidi ore Epifcopum reetulcrnnt.llle multis comitatibus clericis in colle prone- 1 dius, cum Columba perinde vt acceperat > nouo adhuc intenta operi reperififet cale fle eo figno fine dubio portedt voluntate affer u it, at q\ vt ade eo in loco,fi quide rotunda faceret , matrona admo- nuit.lt a ex pia opt imi pr afuit s interpretatione confirudla adicula poft paucos mvnfs ab eodem ante diem nonum decimum Cal. Septembris cft dedicata. M ir aculis inde plurimis eaitis, clarus locus , ac magna conuenarum dona pie deferent iu, celeber fatis docuit veri fecte illam d B. Virgi- d Stm. de rie de ledi am, ac tacito Columba officio, atq-, labore fignificatam. S. Ephren Syrus ( tradente faff. domini. Caefare^Baronio $.R« E- Cardinale) cuius fummam in feribendo fuilfe auctoritatem-*» s De fer. es. x Hieronymus vita S. Ber- tharij • S. Niuar** dus colum bx augu- Omithologi® Lib. XV. 407 e BieronytROs tradit, tum ciim velum fciilum eft, nempe cum iam moribundus Dominus nofterlefusChriftus acetum accepiffec ,dixifietqs Confummatum efi, Columbam etiam e templo egredi vifam efle.Kurfus B.Catherina totis illis duodecim diebus,qmbus a Maxen- tio tyranno carceribusindufa detinebatur» per Columbam, tradentcSurio, ilimcntuacci- picbataSuperis.QuemadmodumS. Auxentius Abbas cubiculo totius hebdomadis fpacio inclufus a monachis eius monafterij , in quo fandus ille vir habitabat. Tale etiam cfi , etfi fahulofum mihi videntur, quod narrat/Diodorus Siculus de Semiramide a matre fua in__> 3ocafaxofa,&defert3,in quibus aues erant plurima: expofita.TrW##/, inquit, miranda \ 0 aues infantem alis confouentes' nutriffe coagulato laffe ex proximis pa florum mapalibus rapto . ABo anno cum firmiore egeret alimento , aues cafeum eodem ex loco raptum ori infantis admo uiffe. fluar e d P a fi oribus ex corrofione cafei animaduerfa infantem fpeciofam forma comperta ferunt^ nutrit atnf apud fe, dono pofica datam prafidi p a florum regio nomine Simma . Hic liberis carens , vt filiam magna cura nutritam, Semiramidem ab atubus ( eo enim nomine lingua Syra~> vocantur ) appellanti, quas pofimodum Syri omnes, vt Deas honor ant. HcXC ille, qui Semirami- dem Decretus Dea: Syra: filiam fuiffe tradit,atquehocmodo genitamjVenerem nempe ali- quando obuiam factam fuiffe Decreto,amorem cuiufdam adolefcetis fibi facrificantis inie- eilfe,ex quo cum filiam Dea fufcepiffer,fui erroris pudore atfedam, adolefcente ab fe amo- uiffe,& filiam in deferta,& faxofa loca,vbi Columbarum erant ingentes turmg, expofuiffes 0 Columbas vero,vt diximus, infantem enutriuilfe. Tradi t hsc quoque £ Ioannes Tzetzes, quem ledor plura videre defiderans ad ire poterit. Verolimilior hiftoria eft, qua de Afpa- fia Hermotimi Phocenfis viri pauperis filia, per mulierem in Columbam muratam infom- nio vifam a turpi labiorum tumore liberata, at djemonis aftu, ac impoftura illufa,vt creden- dum eft, fuse h Aelianus poftericati confecrauit,qu* in compendium redacta fic habent. Afpafia Hermotimi Phocenfis tenuuioris fortunae viri filia, cum mentu ei maximo forma: detrimento intumuifiet, nec haberet vndefumptum in medicos faceret, in fornno Colum- bam vidit, qu# in mulierem mutata bono animo ipfam effe iuflit,& rofea ferta Veneris iasn arida contrita tuberi imponeret : quod cum feciftec, tumor cuanuit, ipfaq; rurfus inter for- mofiflimas puellas numerata eft, aut potius omnibus praelata. Tandem inuira relido patre oad Cyrum Darij filium adduda, vna omnium concubinarum carifiima illi fuic. Vnde Afpa- fia infomnij memor, Veneri facrificia gratificatoria peregit, & ingens idolu in honore eius faciendum curauit, iuxta quod gemmis pidurata Columbam ftatuit. Deinde Cyro in pra:- lio contra fratrem occifo, ab Artaxerfe quoque hmiliter amata, & in honore fuit,vt multis ibiferibit Aelianus.Videobfecrofpie ledor,quomodo & daemon fub Veneris nominea fu- perftitiofa vanaq; gentilitate cultus , Columba: figura ,qua & Spiritum fandum in Iorda- ne,multofq;fandos,vt ex fuperioribus eft videre, deledacos, non fine grandi my fterio con- fiat, induere non eft veritus , & fibi eam facram nuncupare’, vt ita| facilius deceptos in la- queos fuos irretitos in ima, ac obfcura Tartara detruderet. Alia eft apud eudem / Aelianum hiftoria , quze eundem humani generis hoftem fub eiufdem innocenttlfima: volucris fpecie Odelufiffe homines teftatur,quamuis interim fabulam quodammodo fapere videatur.Eft au- tem talis '.In Er ice Sicilia fefii dies aguntur , quos Ericini Siculi omnes profefforios appellat. Cur autem fic appellentur , caufam afferunt , quod id temporis Venerem^ inde in Lybiam proficijci dicunt , nam cum longe maxime Columbarum in ijs locis numerus ejfefoleat , nulla autem tum temporis appareat , conijciunt ipfam abeuntem venerantes Deam cum illa peregre proftfasef- fi.Nd Veneri facru effe genus Columbarum omnes ex illimant. Node diebus lapfis vna forma in - ftgneex pelago Lybico fpettari emlante \ qua non fit quemadmodu reliqua gregales Columba fied rubra , qualem nobis Anacreon canit effe Venerem , cum eam quodam loco purpuream , & auro fi* utilem canit , imitatione nimiru Homeri , qui eandem nobis aurea celebrat. Hanc c ater arum Co- lumbarii greges fcquuntur,& rurfus ex earrnn reditu Ericini reuerfionis dies celebrant. Et a li- obi rurfus.//; Erice, inquit idem k Aelianus Sicilia , vbitemplu Veneris ad venerandum, dr fan- ffn, Cti certo tepore offerunt Anagogia facrificia Ericini , dr Venerem e Sicilia difcedere in Lybia affirmant Auanefeunt ex eo locoColumba%quafi comitantes Venere. Reliquo vero tempore ingente tarundeauiu copia circa Dea templum abundare confiat. Hadenus ille. Et Athenaeus feriptor alias elatiflimus referente NicolaoLeoniceno, non folum haec omnia repetit , fed veluti et calcar hiftorij addens, fpeciofo nimirum fatis per fe mendacio, longe maius adducens;ait, 00 die , quo redeunt e Lybia , vniuerfum regionis illius tr alium butyrum olere „ idque aduent antis Deq certijfimum indicium perhiberis S.Carherb na in car- ceredcolu ba enutri- ta. ff.t.r.3. Semira- mis i Co- lumbis na itita. Sfcmira» mis Deere lus filia & quo nata, g Chil.bi .9. 275. h U a. var. Hi.dprinti» V- Afpafia quo a foe- do tume- re libera- ta. Afpafia Ve neri dedi-» cac tem- plum. Dfm6 Ve neris fpe** cie incau*. tes decipit iitb. 4. mmal.c.% . Profedo- rijdies qui Siculis di- di. Columba^ rumin Si* cilia maxi- mus nume rus. ColubeVc neroabeu* te comita* for. Rubra Co luba reli • puarudus Venus ru- bra Venu& aurea, k H. I . Var. btf.c.i Anagogia facrificia. Buiyri ©-• dor Vene- ris adugti indicat. COG NO- Semirami dis eoco snium. Seniira* mis ColQ- ba dicta. Babyloni/ vexilla fua Columba: imagine in iigniunt. a Cap. 25. b Cap. 46« Nabueho- donofor Columba didus. Gloflae or- dinarif er* sor. I D Thomc opinio pro bara. c Cap. 1. Naafon k Colubina Emplicita- tedidus. d Hom.l.in i n q u iens .Aminadab au te, qui erat voluntarius populus yvelgens defi * der ata, genuit Naafon, qui interpretatur refectio,\d ei\,requies.Vere enim quicunque eft volun- tarius Deo, (fi' prabet fe deftderabilem apud Deum, gener at ftbi rcfe£fioncm,(fi requiem. Congrue , autem Naafon , in cuius tempore fi lij i/rael de Aegypto exierunt , qui (fi princeps factus eft fu- pe? tribum Inda, refeffio,(fi requies e ft nominatus, quoniam in tempore illius de feruitute Aegy \ ptiorum violentorum ,(fi de labori» fts operibus luteis liberati requieverunt. & refectionem confe- quuti ftmt in deferto, (fi corporis, (fi anima: corporis quidem , quia ad libertatem venerunt t or * $ p oralem : anima autem, quia poft immundas culturas Aegyptiorum ad notitia perducti funt Dei f viuentis. Sed (fi Columbinus (fi firpentinus interpretatur Naafon , forsan quia prudens erat , in bono, ficut ferpcnsfimplex autem in malo, (icut C olumba.W^ denus D. Chiyfoft.Hoc fenfu* vt opinor, Saluatornofter IefusChriftus, Sanduro Petrum cariftimumfuum difcipulum-> apudD.cMatth£eumSimonemBariona,ideft, vt Zacharias Epifcopus Chryfopolitanus exponit, filiurn Columba?, qui rriftitiam ponat, ac moerore audiat, appellauit Hoc enim Si- mon illud Bar— Iona lignificat. Verba Saluatoris noftri funt : Beatus estu Simon Bariona , quia caro, (fi fanguis non reue laute tibi, fed pater meus, qui in calis ejl . Ego tibi dico , quia tu es Petrus, (fi fuperhanc Petram, (fic. Porro apud Genuenfes originem habuit celeberrima iam fmnlia Columba cognominata, qua fcilicetChnftophorus Columbus toto orbe nomina- S< tiftimus iam ante multos annos maximeilluftrauicnoui orbis in uencione, quare Scadroiras mare didus eft: Cremona? pariter aha familia eft, Columba appellata, ex qua Realdus Co- lumbus magnus ille Anatomicus egrefliis maxima fui laude, ac ftimmo audientiu commo- do, ac progrefiu in almo Romano Gymnafio reni anatomicam profeftiis eft , ac de eodo« di (fimos quindecim libros pofteritati diftindcfaneatq;accura£econfcriptos reliquit,quo* poftmodum Lazarus,& Phoebus Columbi Pio Quarto Poftif. Max. nuncupatosin lucem cdideriwta • .. ,.a PENO; 4°P Ornithologiie Lib.XV. DENOMINATA. A, COLVMB A fit Columbinus, vel Columbaris, Columbinus quod adColumbas pertinet, Columbaris quod eft Columba?, vel idem figmficat.4 Columella Colum- bare fi er eus dixit: Pulli Colubini Va r r o , & Cicero. £Arift. aues omnes, qua? fub Co- li meat io genere concinetur llep/sripoafue appellat. Columbina apud aucupes dida efl Me- rula Torquata femina, item & Turdus vifeiuorus , ob magnitudinem, c Plinius alibi vuas Columbinas acinofiffimas appellat, cui d item, vt fupra etiam diximus, planta quaedam peri- fteros vocatur caule a Ito, foliato cacumine in alios ramos fe fpargens, Columbis admodum familiaris, vnde & nomen. Hanc habenti negant oblarrare canes. Herbarij recenoores omnes hanc plantam Vcrbenam, fiae verbenacam efie exiftimanc.Sedcum verbenaca Pli- nio periftereon, non autem periftereos vocetur(vt duobus in locis apud illum videmus,pri- murti vbi honores verbenacae enumerat, quos illi ohm Romani detulerunt, e vbi verbi gra- 3tia> aliqui i inquit, peri&ereon, no fi r i verbenacam vocant , S^/alias alcea , inquit , folia habet verbenaca, qua & peri fiereon cognominatur: quifpiam dubitare poflet, vtrum diuerfe plantae fint, an vero eadem$ & certe id dodorum viroru animos quandoquidem» vti video, coi fir, quin etiam quidam Veronenfis nomine Io. g Antonius Pancheus prorfus concludit , diuer- fas elfe. Verum cum ipfemct Diofcorides perifteriona fiue verbenacam ex eo nominatam videri fcribat , quod Columbse circa eam perquam libenter verfari foleant, cogor in omni- um dodi (fimorum Botanicorum fententiam venire. At cumrurfus Diofcorides duas herbas diuerfis capitibus verbenacam nimirum , & hierabotanem periftereona dici tradat , & de verbanaca tantum dicat, quod a Columbis nomen obftin eat, quis denuo putare potfec ver- benacam ergo A Plinij periftereona effe, chm contra hic hierabotanem perifterona dfe,ap- * pcllari dicat.Vnde meo iudicio vtraque hac herba Columbas deledari ftatuendu eft, ideoq; illud nomen accepilfe, etfi id de verbenaca priuatim Diofcorides fcripferit. Latinis perifte- reon itaq; verbenam, vel verbenacam fignificat,quibufda herba fegminalis,a 1 ijs Columba- ria,feu Columbina dicitur,nonullis etia ferraria, a ferri duritie, i Nicander n-fp/rtpeona, are- »»Aei vocat verbenx folia. Scholiaftes longe nobis aliud, quam Plinius , & Diofcorides fa- ciunt,periftereonis etymura adduxit ex Crateia nimirum didam fcribens, qnod folia diuifa habeat, & pedibus Columbinis fimilia.Hoannes itemGoropius prorfus a Plinio »& Dio- fcoride aperte diffentit , cum periflereoncm didam putet , quod ad eos amores concilian- dos, ligandofque, in quibus Columba? omnium gentium iudiciohabent principatum. Cu ius equidem dodilfimi viri fententiam co libentius ampledor, quod, in hac herba » nili ad 0 occultam fympathiam recurramus nihil agnofcam, in quo tantum auibusconflftere pof- fit obledamentum , cum maxime vero etiam, quod non alia de re, quam ob concilian- dum amorem dida eftPhiltrodotes: quod Vergilius fciens loco philtrorum, qua?/ Theocri- tus lauris adiunxir, verbenas carmin i fuo intexuit, arte vt eximia» ita k nemine, quem lege- rim, prtfter vnum hunc virum animaduerfa. Porro inter nomenclaturas furnarias apud Dio- fcoridem etiam periftercon legitur, a florum videlicet fpecie,qua? Columbarum ingluuiem quodammodo repra?fentat,vnde a Germanis quoque nominatur Tuben kropfle:vcl ad dif- ferentiam generiscuiufdamlotifyluefirisinodori,cuifimiles,fedlucei flores, qua?fimiliter eifdem Tuben kropfle vocatur, rote tuben kropfle, hoc eft, rubraColumbarum ingluuics. 3 Audio, & chamaebatum rufticis Germanorum alicubi Tuben Kropfle appellari, velipfum, vel frudum eius. Pedis Columbini nomine duas hetbas veniunt, vna nota , & latis vulgaris ex geraniorum genere, altera rara admodum , amomum nempe , de quo «riacobus Dale- champius fic fcribit.Gratiasaromatum Indicornmauthoc de amomo fcribens narrat fe per- cundatum aliquado a quodam pharmacopa?o Hifpa no» fed religione Iuda?o, quiHicrofoly- mis habitabar, quid effer amomum. Eum refpondifle Arabica lingua Hamama nuncupari, quod pedem Columbinum fignificar, ftirpem hanenouiffe, quam tamen apud Indicos non vidifft t.Poftea feeuocatum a Nizamoxa regeinDecam pot et lflimo, medicos eruditos tum Perfas , tum Tureas, quos femper magnis ftipendijs domi alebat , interrogaffe num amomu haberent, dixifle illGSjiftic quidem non nafcfi fed inter alia aromata, quae ad regem ex Afia. Mm Perfla, Colflbinus Colubaris. ai. 8 .r* 8* b yhic.ll» Merula torquata Colubina dida. Turdus vi fciuorus» c l.i$. e, VuaColS- bina. di.aj.c.i©. Perifteros Verbena feu verbe- naca, fi/, IJ.t* 9» f tib. 1 7. g In dtfce . 2. dui l. cap 5 Periftereo duab9 her- biscouenit h/«.a5.c.p. Segmina- - lis herba. Coiubaria Ferraria, i Intbena - ci*. Etymum 6. de. Saxofttctf • Goropij* fententia probata. Philtrodo res» 1 Eglog* 8. Fumaria penftered dida , & cur. Tube kro- pfle. Chameba tos. Pex Colu* binus, m l. $ . hife pidt,c.\ o. Quid fit amomum. Hamama. Amomu vnde adue liatur. Amomis. Amomi delineatio. Colubinus pes ^vulga- ris non eR amomu. Geraniiim qnod pes Colubinus dicatur. Seukar qd Auicenn$, nhb.-j.hift. flant, tf.14. Aquilegia columbi- na dida» dccur. Lithofper mon colu • ibadidum. Tuberock Cicer coiu binum. Oi.l8.CoX2. Cicer Ve- 410 Vlyfsis Aldrouandi Perfia, & Arabia confidendis alexipharmacis perferrentur, Amomum etiam aduehiti dufque ramulis fe ab eis donatum, id cura Diofcoridis defcriptione contulifle , & vetuftif- fim£ quadraffe , ac licet tam ficcum, pedem Co lumbinum reprasfentafife. Sed eius figuraro nec prolixiore oratione, nec pidura Garzias exprdfic . Eius vero Scholiafles nobis ico- nem exhibuit , amomi, & amomidis nomine. JSfeutram tamen cum Plinij Diofcoridis conuenire ille putat , nili id forte iit > quo fe Garuias donatum, quodque pedem Columbi- num referre alferit . Nam ha?c fragmenta aliquot funt ramuli , foliolis quibufdam adeo frequentibus onufti , vt ex folis folijs conitare videantur ( veiut in tithymalo paralio videre licet ) quse in extremo ita funt difpofita , vt flofculum , aut rofam eRoraient. l{ Ramuli ifti fimul compadi non inepte pedem Columbinum ( qualis Columbarum tR,qu& pedes, vt ita dicam , plumatos habent ) referre videntur, nullo tamen lingulari odo- re, aut fapore praediti funt . Caeterumcum a udor hic pedem Columbinum memorat, at- que etiam Serapio , minime intelligunt id geranjj genus , quod herbarij pedem Columbi- num vocant, fed amomum lpfum, vt exSerapionis defcriptione pcripicere licet. Quare -1 ineptifiime faciunt, qui pedem Columbinum vulgarem herbariorum amomo fubftituunt. Hucufque Dalechampius. Quod modo ad geramj genus attinet, pes Columbinus herba* rijs diduoa , id, tefle Rueilio, illud eR, cui foiia maiuaefunt , rotunda , fed multipliciter dif- feda. Videtur autem de illo geranio loqui, quod Andreas Matthiolus fecundo loco de- pinxit , cum caeteri omnes herbarij illud, quod apud eundem tertio loco depidumeft, pe- 1 dem Columbinum nuncupent: quamuis tamen in Italia vtrumque eo nomine celcbre- Quod itaque omnes pedem Columbinum vocant, aiunt fecundum genus elTe Dio- tur aereum. Pisu albu. p 36. Rhai alha- mam quas herba. Scabiofa minor. Columba- ria infula, ff in Hifl. Perifteri. des infulas, Periftere vrbs. Enilipia. }fola de* Colombi. Duucland. Argilla co» JuniDina. U.17.C.9. Eglocopo- a a. Vafa ignis Soler&tils. vnde fiant Lap.fcifE fcoridi, dicique etiam geranium Columbinum, Gallis pieddepigeon , Germanis Tauber . fufz. Creterum apud veterem Auicennsgloffophagum Seulcar pedem Columbinum— » fignificat, quo authore, eodem tingitur oculus vclcera . Aquilcgiam n Dalechampius ait Columbinam dici, quoniam corniculis fuis furfurn reflexis, gracililace cetuicem,& roftejla Columbarum referat . Vult autem id de Iimplicibus aquilegi js incelligi , quod in hortis culta hsec flirps multo pluribus denfioribus, & nicidionbuscorniculis praedita fit . Lithof- permon a Romanis Columbam appellari jinter adiedasDiofcoridi nomenebturas legi- tur. Adamus Leonicerus feribie, in quibufdam Germanise locis dicitubenrock , nimirum a Columbis. Theophraftus, & Diofcorides ciceris genus Columbinum vocant, quod* Plinius alijs etiam Venereum dici tradit, affequi candidum, rotundum, la:ue,& ariecino mi- nus. Hoc forte fuerir, quod vulgo pifum album nominatur, interius flauefcens, foris lame, rotundum,quod&pilisalijs in cibisfereprxfertur.* de quo plura leges apud/> Ruellium, qui idorobmim ,&orobiam Graecis vocari docet , fub quo genere etiam fylueftre conti, neatur eruo fimilc, fubamarum, fecundum alios dulciflimum . Rhai alhamam, hoceft,pa- Rus Columbarum (alias additur & camelorum, vtfcnbit^ Auicennajeft herba, qua? fert granum fimile grano myrti, fed magis cinereum, cuius medulla colore, & guftu refert len- tem excorticacam cum exigua dulcedine . Apparet autem leguminis quoddam genus ef- fe. Matthias Lobelius , atque Pasna fcabiofam , minorem etiam Columbariam nuncu-4 pant . ER autem etiam Columbaria Infula in mari Thufco,a qua, ni fallor, ar Io.Baptifta Egnatio Columbarienfes nominatur: verum / Plinio PeriReirdes Infulae etiam iuxta-» Smyrnam dicuntur, quas fic didas arbitrandum eR , quod Columbarum agminibus abun- darent . PeriRcre Stephanos vrbs Phoenicum eR : gentile PeriRerices , Emfipia maris Ly- bici Infula Aegypto adiacens Gerar, Mercatori Ifola de’Colombi,hoc eR Columborum-* Infula dicitur . Du uelandia Zelandis pars eR frugibus abundantiflima, ita dida , quod to* tius fereinfulce Columba eo, etiam trans maread paRum quaerendum euolitent. Porro argillam, vel margam quandam /Piinius Columbinam nominat, & Galliam fuo nomines egljcopolam((\\A\&zvn legunt Aeglepeliam , ideft fplendidam, & liuidam : diyhms lucidus: «weA/o^liuidus; fed hoc modo ea vox Graeca fueric, non Gallica, vtPlinius vult. In vetuftop legitur fuo nomine Graeco (legit Dalechampius , fed & Graeco ) Pelian appellat appel- lare sit, & glebis excitari lapidum mode f ole , & gelatione ita /olui , vt tenuijfimas braffeas faciat . Eadem, inquit Ornithologus,aue fimilis fuerit argilla nigricans , qua agros alicU- j biRercorariaudio.-ex qua etiam optitna vafa figlina ignis tolerantilfima fieri puto, qualibus aurifabri vtuntur. Et ex eadem nimirum materia, fed magis induratae, 1 etiam lapis ille niger in tenuiflimas laminas fciflis , quo ad pugillarem , & aedium^* 1 teda vtuntur .Ioannes AuguflinusPautheusalchymiRalapideralebetum vocat fufcuou* illum*- Grnithologia. Lib, XV. 411 iilurn , qui Piinij prope Cfauenam in Rhe ta non procul a Lario lacu cx montibus deporta- tur,& ferro tornatur in vafa ignis apprime patientia: videtur aut eundem appellare petram Columbinam, m Ifidorus vero Columbinum lapidem ab auis colori nuncupari ici ibie, & na- luragypfovicinttmef[e*& mollitie fitnillimamS enenum Columbinum Caligula apud Sucto- niumappellat exeo,quodColumbocuidam vi&oriac leuiter faucio in plagam abdidit.* Paulus Iouius Antraciumquendam refert Pjfanis duo inubinta? magnitudinis vedidifie tor- menta rudi veterum faeculofabrcfada, quorum vnttm abinfciilpta auc Columbinum, alte- rum a terribili idus violentia Defpera tum vocabatur. Pbuto Columbai e, exponente Fe- g©fto, locum quendatnfignificat in naui. Verba funt Plauti in feribamnaualem. Non ego te vidi: n au alis feriba Columbari impudens r Etfubdit Fefius :Siuequod Columbariorum qua?{tus te $ era quis, incertufque efl,Orni- thologus hic forte etiam Columbar legendum putat, genus nimirum vinculi, quod a collo denominatum aliquis coniecerit, Sc cuius idemj/ Plautusabbi meminit , inquiens: Illic in Columbar credo* luo vertitur » Nam in Columbari collum haud multo poB erit. Vitruuio vero 'Columbaria duo fignificanc , vtraque a Plautino Columbari diuerfa , vt ex hifce r.eius ver- bismanifefte apparet: O’ ires?, inquir, Graci tignorum cubilia , & afferam appellat,vti noBra ea 'Columbaria. Et a alibi ita vocat feramina,fiue canales, fecundum fingu/os axis octantes ,per qua aqua in tympano hauftorio organo concepta effluit. Quo loco Guil. Pbilandcr di&aelfe >0 annotat Columbaria «vo TK^oA^/J^atrjideft, yrinando» quali Colyinbaria, quod aqua? innatet, imfnwganturuesa quo, inquir, aoAv^/S/rctcGrzeci vocant, quos Latini vrinatores, quales funt Anates.Qua?,vt videtur, ab HcrmolaomutuatUs eft, qui alibi fic habet :Cioni6, fiue cion vafculi genus eft, quo nomincin hodiernum vfque diem vtantur caupona?. Hoc Columnas a noftris ex interpreta tioneGrxra vocitatum putes : vnde apud lurifconfultos Columnarium, quanquam non Columnarium, fed Columbarium fortafte pronunciandum fif.Irtftru menti genus ita nominatur Vitruuio ad aquam hauriendam per tympana,etiam fi a colluuie colluuiarium funt qui legant. In quo illud mihi occurruit.Columbarium non a Columbis, fed a Graeco verbo, quafi colymbadum venifte, qiiandoGra?ci xo/\o/u(2dv,& Co- lymbiftas vocant, quod nos vrinare, & vrinafores dicimus. Vrinatorium ergo vas , quo vi- |OdeIicec#aut vinum promitur, aut aqua, Columbarium a veteribus didumexiftimarepofiu- mus falioqui & Columba! ab hocipfo verbi Graeci fignificatu appellantur. Quid fi colum- barium apud iurifperitos pro menfa lapidea, qua? cartibum, & cartibulum quoq, dicebatur, accipiant. De qua M. Varro, Altera , inquit, vinaria menfa er at lapidea, oblonga vna contum - Ha, & vocabatur cartibulum,™ quo ponerentur anea. Ha?c omnia b Hermolaus. Ornithologus verd,cui libenter hac in re attentior, Columbaria in tympanis, fiue rotis hauftorijs vafa eadem ettecredie, qua?& hauftra dicuntur ab vfu, & columbaria figuria dida , qua referant loculamenta, feu nidos, quae pro Columbis in cellis Columbarij fiut, nifi hoc intereft, vt vi- detur, quodhauftra illa, quae Columbaria proprie dicutur,caua.func, &in ipfo tympano, alio vero vt modioli quadrati foras prominentia, vti etiam figurae Vitruuio adiedae decla- ♦Orant. Eodem modo c Ifidorus Columbaria putat effe loca concaua in fummis nauium late- ribus, per quae eminent remi, ita autem dida, quod fintfimiiia latibulis Colubarum, in qui- bus nidificant. S. Colubanus, cuius vitam plenam maximis, & memorandis miraculis Beda fuseadmodu deferibit, a Columba quidem nomen meruit, non autem ab aue, at a duitate Hyberniae Columba nuncupata. PRjESAOIA I® ■ ,.v COLV M B A S aiunt tardius folico ad [uutnp/^tptma redeuntes mox imminentium pluuiarufigna reprsfentarc,quoniam percepto in pluuias aeris motm in craftinum prouide expleri fatagunt. ^Hieronymus Vida abhoc Columbarum priefagio fa&a eleganti quadam fimilitudine innuit Columbas faepe non prius arua,campofque relinquere, quam vel tonitru audierint 5 vel ex nehulofo acre certo aduturas pluuias diuinaucrint , ca? nkautems Petra Co lumbina. ul.l9.c. jc, Venenum columbi- • nmn. xl.$.bift. Columbi - nfi torenen tum. Defpera ru Colfibar. Plauto qd. y Io l{ua. Columbar quid Vi- truuio. Z /. 4* C.Z . al.lO.C9> Vrinato- res. Cionion vafculi ge - nus. Columnas Columna- rium. Vrinato- rium vas Columba- rum didu. Menfa la- pidea. Cartibum. Cartibulo . b In Cora. Hauftra § vafa di da. Columba- ria vnde dida. cf. 1 9.c.z. Colum»» banus vn- de didusp Pluuifprc fagium. ai. 5. Chi- ftiada Screnita* tisfignum .U J slU %. Gm» M.ign* ali tes pania ru auguria turbant. b^Aigi.g. Semius hallucina tur. C Aen. 6. Columba gemmas ,j£aeaj ap- pa tento 412 Vlyfsis AIdrouandi A e vehit i n pa Jfus celfinqua fede Columba Exii rant varios* cum t em pe fiat e tepente V r genti caco m ifceri mutmut e calurn Incipit , & nigra cinxerunt at hira nttbesy Continuo linquunt arua vndtque cr ardua pinnis T eftapetunty c e Iere fque cauis fe turribus abdunt* E contrario vero fi infolcnttr cancillauerint, fcremcatis figna vulgo^ereduntur* i < tu a v g y r 1 a. DV P LEX ex Columbiserat augurium, laetum fciljcet,ac infelix?quamuis nonnul- li profperos fucceitus tanttjm praedicere velint : alijq; nullius prorfus aufpicij cre- ditas elfe, nifi comitatas ab alijs,quod a Alexander ab Alexandro quoque ceu ra- tum repecijt. Homerus felicis (hoc enim inter mtas fcedulasannotatum reperio) Columba? augunj meminit; neq; etiam femper fauftum fuit comitatas videre, quemadmodum vel hoc fenario habemus ex Suida: nep^s**pa? itrMrt 7tpo%Mei/3Eu@lu). Columbas videre malum aliquod prafagit* Verum vtaftrtiatnus modo felix, modo infelix augurium fecilfetfcire licet antequam felicia enumeremus, Columbarum vti etiam reliqua. um minorum volucrum auguria a maioribus fuperucniet bus extingui credita, quod alibi^ Virgilius ab Aquila fumpto exempto etianu innuit, dicens* Sed carmina tantum . EI 0 [ira valen U Lycida tela inter Martia quantum C haonias dicunt , Aquila veniente Columbas . Quo loco eius Schol ia fies Ser uius, minora ewwfinqu it, auguria maioribus cedunt xnee vllarum funi virium licet priorafint . Idem Seruius Columbarum auguria ad reges pertinere dixit» quia nunquam folae funt, ficut neque reges ; quod polhemum falfum efle fubfequentia do- cebunt, Adnumerarivero Columbas mter eas alites , qua? regibus aufpicia faciebant ve- riifimum quidem eft. Hmc in primis (profequor autem felicia aufpicia ) Virgilius Aeneas Veneris filio, & regi Columbas geminas in aufpiciummiifas narrat, duces nimirum adinue- niendum aureum ramum. Optaucratenim Aeneas in nemore arborem auriferam videre» Vt inde ramum refringeret, & ftatim illi apparent geminas Columbae volantes, quas quia.^ matri Veneri dicatas nouerat, laetus precatur» vtcurfum fuum dirigant, vbi ramus exilht aureus, obferuatoque ea ru volatu fuper arbore conlidilfeanimaducrtic,qu6gradicns,cum^ peruenifiet, auri fulgore vidit in arbore, indeque illico ramum excerpens, cum Sibyll* dfr tulit# Qua? omnia poeta fic profequitur : Si nunc fe nobis ille aureus arbore ramus OSUndat nemore in tanto drc. Vix ea foetus erat gemina cum forte Columba Ipfa fub ora viri Coelo venere v olant e j, Et viridi federe folox tum maximus heros Maternas agnofeit auesx Ut u fque precatur , Elie duces , 0 ft qua via eftx turfumq 5 per auras Dirigite in lucos , vbi pinguem diues opacat Eamus humum, tuque 0 dubijs ne defice rebus% Diua parensyftc effatus ve ftigiaprefitty obferuans» qua figna ferant, quo tendere pergant P rf (c t nt e Stilla tantum prodire volando Quantum acie pojfent oculi feruare fequentumb Inde vbi venere ad fauces graue olentis Auerni T ollunt fe celeres x liquidumq • per aeralapfie Seddeus optatis gemma fuper arbore fiduntt v ... :f Diffii» i« J •» Qrnithologk Lib, XV. 465 Di fi olor vnde auri per ramos aura refulfit : Quale file i Syluis , T alis erat (pedes auri frondentis opaca ilice fic lem crepitabant bruti e a vento. Corripit extemplo Aeneas , mambufrf', refringit Cunctantem, & vatis portat fub tetla Sy hilla. Co Iulio Csfari originem ab Aenea trahenti* vel faltem trahere fefe ia&ica nt i Coliibas pro- (pero fuerut oftento, cum palmam eam nidis frequentare cgpilfent, qua ipfeeaftris locum fo capiens inter Syluas, quas cadebat, repertam conferuari vtomne vi&onse luffcrat. Ha em de caufa mirum, & inufitatum videbatur,quod id auium genus duram, & afperam frondem ftudiosefoieateuitare. Meminit huius augurijhis verbis^Sueeonius : Apud Mundum , i p,- quit ,D.Iulius caflris locum capiens , arbor etn palma repertam conferuari , vt omne victoria iujjit. Ex ea continuo nata fiboles, adeo in paucis diebus adoleuit , vt non a quip araret modio ma- ira em, verumetiam obtegeret, frequentaretur q ; Columbarum nidis\quamuis id auiu genus du- ram^ afieram frondem maxime euitet . Illo pracipue ofrento motum C a far em ferunt , nc quem aliumftbifuccedere , quam for oris nepotem vellet, e Apollonius quoq; canit afpe&u Coi Cibas iuflfos ab augure Mopfo heroas illos bene fperare: demonftratumqj illis effc refponderc id lignum prsdicHoniPhineijquiaffirraarat reditum eoru epericulofa illa expeditione, pofi- sOtum effe in Veneris voluntate, ipfius namqj Dea: eas facras efle aues. Idem alibi §Phina?um fingit Argonautisfuadere, ne perSymphlegades petras nauigent, nifi prius eminus cmif- fa Columba, vt fi illam viderintincolumem euadere peripfas,fequantur:fin minus retror- fum nauigent,tanquam prohibentibus Dijs.Neapolim celeberrimam Italise vtbem tali fc- liciffimoaufpicio conditam referunt, vt nimirum Parthenope virgo Eumeli filia Columbf augurium fecuta poft longa itineris interualla agrum Neapolitanum ,tanquam ad tants futura: vrbis decus elegerit . Meminit eius /*Velleius Paterculus : Huius ctajfts, inquir, turfum e (fi direttum alij Columba antecedentis volatu fuerunt, alf noti ur no aris fi no f qualis Cerealibus facris cieri filet % Itemg Statius. SP T e nuis me rara colonis Parthenopis, cui mite filum trans aquor a vella Ipfe Dione a monflrauit Apollo Columba. Hinc quoqj Neapolitani , referente Alexandro Neapolitano ,ftattram erexere Apollini, cuius numero Columba infidebat, & mulierculam quandam(que Parthenope fuerit)geni- bus flexis ante ftatuatn procumbentem, quafi Columbam adoraret. Idem quoque Statius acteftatur dicens : Dij patrtj, quos augmijs fuper aquor a magnis Litus ad Au finium deuexit Abantia clajjis 5. T u dutlor populi longe emigrantis Apollo , C uius adhuc volucrem leua ceruice fidentem Reficiens blande felix Eums lis adorat. Mi et Alexandro Seuero, ac imperiu portendens anguriu fuifle legimus, qe? anicula quae- dam eo, quo natus eft die, matri eius Columbas obculifTec. De Diadumeno tradunt Macri- ni filio eiufmodi portentu : Aquila qua natus eft die Palumbu ei regiu paruulu attulit, & in cunis pofuit dormieti,recefficq; fine noxarquod dubio procul eu ab ineunte a»tate Impera- torem aliqn futuru indicauic. Prastcrea et de Areculla fcribitur,qd cu fepius Domitiu pro fratrcfuo,queinSardiniamexuItatumiferat,fruftra rogaffet,vt abexilioill&reuocaret,in cius gremiu Columba, qua: cum caeteris auibus in Theatro ( nam id {pe&aculi genus edidit Domitianus,quod£Papiniusteftatur,&olim ediderat Nero)decidcrit,neqjinde voluerit euolare. Ranci Martialis fratri reuerfuri ab exilio nunciam fuiflc credidit, eum canit « Aera per tacitum delapfa fidentis in ipfis Fluxit Aretulla blanda Columba finus. Luferat hoc capis, nifr inobfiruata maneret Permiffaq ; ftbi nollet abire fuga • Si meliorapiafas e fr fer are for ori. Et dominum mundi fleti ere vota valent „ Hac a Sardois tibi for fit an extulit oris Fratre reuerfuro nunc: a venit anis, . _ M m $ Pierius C. C&farig argutum, d In *Augu* fta CafarttCi. £4» e .Argo®, j. Argonau- tarum au- gurium- %lib, a. Neapolis Columbae aufpicijs condita d Partheno- pe. f Itb. I. biflo Dem. %lib. 4.. Syl. Statua: A- pollinis Columba infidef. Seueri au- gurium. Dia dume-.. niauguriu. Aretulte augurium. h In Sat. i lib» 8. Epi k hb, 22. Hierogl, Hebrxi co lumbaru alas te&is affigunt. Auguria infdicia, Priami au- guiiua?. \lib.i. m In Ione. Ionis au- gurium. n In Ter fi* iis . Perfici exercitus auguriu. Ollb.l.VdY, «•IS* 464 Vlyfsis AIdrouandi P, ciius k Valerianus ex Euthyrmo apud Hebr^os aitprcdiuitum,ae potentioru hominum morem fuilfe, Columbarum alas gypfo illitas in fumm^ felicitatis fignu fummis tedis effin- gere. Hiec itaque felicia ha denus extiterunt auguria, fuperfunt modo infelicia, quale in primis illud eft , quod Priamus louem orans fumit ab Aquila. Columbam etiamr evirantem vnguibus tenente»Inde enim Pentbalileamhaudreuerfuram incolumenex pr^lio augura* batur*. Meminit Q, /Calaber. A/st 05 vfyj x,tx,Xnyci)$ Hoh a? ro^rvcmcsetv t%av ovvpiffcti ortheutv E crffVfAWds d/xvctv &p/s*«pdc, ideft: : Aquila acutum clangens. Jam efflantem animam tenens vnguibus Columbam Concitate ruit dextera, v ■ Ion quoqjapud m Euripidem , dum venenum , quod Creufa ei machinata , a fenereg£_j> acceptum biberet turmam Columbarum in interiora irruiffiec, vnam vero etiam exipfis pro eodem vino mortem ob jfie. Euripides Latinus fadtus fic ait. Atque dum hac f erent,fitbuo irruit in tentorium T urma Columbarum ( nam in delubris Apollinis T tuo habitant ) illic que vbi vinum ejfunderant , Simul rostra , bibendi fici licet cupida 2i Dimiferunt’) h auferunt que in plumigera guttura Laticem : ac e at er is quidem innoxia Det libatio Fuit : qua autem confidit, vbi nouus puer It b aut rat9 Potumq j guflauit , ea mox corpore volucri, Concuffo bacchatur, ftmulque firtdula Vocem edit confufam : vnde omnis obfiupuit Conuiuarum corona labores alitis. ' ?.v •; j Tandem autem palpitans moritur, purpureos, Et fiubmittit pedes. At fatidicus puer Nuda e vestibus fiupra menfiam membra explicuit. j Exclamans, quis hominum mihi machinatus esi necem ? Charon ^Lampafcenus apud Athen^um de Mardonio feribens ,& exercitus Perficiince*» ritu circa Athon montem, tum,mquit, primum Colttmba alba in Gracia vifa fiunt, cumprius nofmffient. Idem 0 Aelianus narrat, fed tum primum vifas alites, cum triremes Perfaru prse- terlegentes Athon perirenr. Hannibalem fedecim continuis annis Italiam vexatum mul- tofqs in eaoccurfunijfed tandem & ipfum a Scipione fuperandum, ac omnem vi&oriarum gloriam perditui urn , hoc, quod Silius Italicus memoria prodidit , auguriumfignificabat: Cum fit bi tum liquida non vilis nubibus athra A ugurium mentes , oculofiq ad fiydera vertit : Accipiter medio tendens d limite fiolis Dilecl as Veneri, notafq ■, ab honore Diones T urbabat violentus aues, atq\ vnguibus idem I dem nunc rofiro , duris nunc iLlibus ala : T er quinas dederat fiaua inter vulnera lethos Nec finis, fatiafue, nouifed f anguinis ardor Glificere, & 'vrgebat trepidam i arn cade priorum, Inccrtamqfugapluma labeme Columbam * Donec Phoebeo vemens Iouis ales ab ortu In t enues tandem nubes dare terga coegit : Jam victrix Igtosfigna ad Romana volatus Conuertit plerofq-, ducis qua parte decora Scipi 0 quajfabat puerilibus arma lacertis , Clangorem bis, terq ; dedit, ro(iroq-,corufcg Per stringens conum galea, fe r edidit afiris . Exclamat Liger, huic fitperos fient ire monentes Ars fuit : ac penna monfir are futura magifira . Pcene bis offonos Italis in finibus annos Audaci fimilis volucri ficclabcre pubem Au finiam, multamq-} feres cum /anguine pradam. 4* ffl Sed / T Ornithologk Lib. XV. 455 16 • Sed eompefce minast re mi i tibi D anui a regna Armiger ecce Imis : nofco te fumate Deorum* Adfls 0 firmcfji tua pater alitis omen^ Nam tibi f ruantur : ni vano ca[fa volatus Mentituri fuper&s prapes poflrema fabali a Tata puer Libya^ gr maius Carthagine nomen. Contra lata Bogus Tyrio canit omnia regi Ut facium Accipitrem^ cafaflqi in nube volucres Aeneadis cladem , & Veneris portendere genti. Macrinus item Romanorumlmperator regno exutus legitur Columba: augurio.^ Xiphi- linus author eft, cum primum littera eius de imperio legeretur,Columbam ad fiatuam il- lius, qua* pofita erat in curia , circumuolalfe, idq; futura: eius timiditat js , propter quam a Pfeudoantonio puero adhuc fuperatusefhfuperior alias viribus, augurium fuific. Dioge- nem orientis Casfarem antequam imperio caderet, ha*c figna pr^cefliffe memorant .Nigra Columba circa triremem volitans, manu comprehenfa eft,& imperatrici tradita;mcdium illius tabernaculum confradum,ac ignis, nefeitur vnde,lapfifs,quiequos imperatorios}& vehicula combuffit. FLec & id genus auguria, felicia, aut infelicia, qua lia po-8 er iora fuere diuina putauit antiquitas. Viri autem vita, &dodrinafandiffimi, fi aliqua effer, qua: diui- na auguria fas effec dicere, ea figna diuina auguria aifererent,qua:cunque diuinam caufam habere poffunt, qualia funt,qua: de Columba diximus,qu32 dilcipulis Domini, qu£ in mul- torum Pontificum eledione,ac in templorum aedificatione apparuit nimii um ad futurum bonum : cui etiam felix illud Mediolanenfium augurium afcribtto. Die vnode tricefimo menfis Maij,anno a falutifero partu 1 1 7 6.S!fino,Martino,ac Alexandro martyribus facro tres Columbae candoris niuei>ex horum fandorum facelloeuolaffe vif^funcad eafira Me- diolatienfium, actam diu aurea: cruci rheda^ qua totus fenatorius ordo vehebatur ( vulgo carrotium vocant)infediflfe,neque equorum fremitu, armorum ftrepitu, tubarum, ac tym- panorum rumoribus ad volatum compelli potuiffe, donec fugato hofte,qui Fridericus erat Imperator cognomento Barbarolfa, vidoria potitf, vidoriani alto clamore nominarent, 0 Authoreft^PaulusMorigia. •' VSVS IN VANIS ETHNICORVM Sacris. 10 SYRI, tefte Berofo, Columbis religiose abFUnent* Meminit huius fuperflitio- nisTibullus,inquiens : Alba Paleflino fanlia Columba viro . oEt a Lucianus,dum aiv.Columba ex auibus Syris videtur res fancftfima efle,& ne tangere qui- dem ipfam fas habent', quod fl quadoinuiti etiam attingunt, /celerati & exeerabiles illo tum die habentur : ideo copafcuaipjes funt , & ad domos i p forum veniunt , & in terra pafcuntur in facra vrbe.M nde apud Heffenos Palefttnac populos tantam eartim copiam fadam fu iffe legimus, * vt aduenas, veiut cicures peteret. Eiufinodi populus ideo facras has alites fuiflfe Diodorus Siculus tradit, qdfSemiramide DecretusSyfie De^ filia 3b illis in deferto educatacredercr. Sed ^Lucianus aliter secit,nimiru qd' cuexpiraffet inColubacouerfaputaretunqj^D.Iu- ftinus martyr, &hiftoricosaftruere videtur hinc firhilitudine suptamultostyranos jp Dijs cultos Quod Ci(\\\ ijrc. AI i j propter caftitatecultas ab eis Columbas exiftimant, atque hoc etiam cLucianus alibi retulit. Ciir veroMecca? Mahurfieti fepulchroillufiris vrbis incolis religio fit has anes occidere, loge alia ratio eft, nam pfeudopropheta , ac nefarium illud fcelus eis perfua ferat fibi cum Spiritu fando Co- lumba* fpecie fsepiusde rebus fenis interloquia intercedere. Affuefecerat enim Colum- bam, vt ad aurem fuam fiepius aduolaret; atque huic tanto in ea etiam vrbeharum auiutn copia fada eft,vt Ludouicus Barthcma quindecim, & viginti etr a millia ibi fimui fefe con- fpexiffe memoretrquas omnes mikieiiillius vrbis ciuesfobokm, inquit, illius Colub^ exi- Rimant, Macrini augurium, p ln Macri- no. Diogenis Cefarisau gurium, . Auguria diuina que dici pof-« finr. MedioFa»* iichfiu'1 fq- lix augu- rium» Ftide^cys Barbaro' f - fa vidus. q In Hifi . Medici? Syfici Co« luba facra. a lib. de Sy- ria Dea » HefFenI Columbis abftinent. C lib , de Sy- ria Dea . 4 Jnv(j)r£t xAlhenag. pro Cbrijl «f e In loat Tragado . Mecc® in. coi^ Cclur- bas no ra» gunt. il’h,t.34tu0 ftvm. c.6. Lugd ung- fes Bataui Columbas honorant. Columbas Veneri ia» erae. g ii. Io Fa&. hlib.q* U&14* Cur Vene- ti faer». Venerii, 5c Cupidinis fabula. Periftera I Colubam» eleg. a» l lliiAfi.tMt Um* 9 lib . 6. ii iaudiflip * Bione$ vn de didas columbs. ®i>b 4» plsbJoTkso 4 56 Vlyfsis Aldrouandi fhmant, cfi fceledoillo colloqui videbatur. V olabantyin^xiyvbiq^per domus%vbi granorum omnts generis erat abundantia, neq\ erat, qui eas abigeret. Lugdunenfibus Batauorum , fiue Hollandorum Columba s/IuftusLypfius etiam facras effe tradit, fed caufam cur eas colanr habere legitimam , quod lcilicet eis fidelilUmis nuncijs in vrbis fuas aeternum memoranda, ac annua oblidionevli fuerint. Sed verba Lypfij adferibam, Doufa, inquit ( lanus poeca celebris , & eques auratus ) Columbas toto vultu renuit . Cum vero Lernutitts conuiuij prafis dic er et, Quid it a? Fort a (fi te Columbis no amicum? A micijftmus /&w,inqu ic,Doufa an igi- tur Syrus es ? Minime ait:tamen & nobis Balanis ha facra. Ea enim nobis obfijfts arcanorum apud [ocios interpretes , ea litterarum fida admirata , ea rebus iam deplorati r , & tunsum non fu- t < nere noBro conclamato fila indices attxilj falutarss . Iam vero Columbas Veneri dicatas ef- fe ,ac facrificari folitas nemo nefcit ,qui vel prioribus tantum labris poetarum feripea gu ffarit.g Ouidius autem id in primis, vt caneris fere fabulofior innuit inquiens: Tuta diu volucrum proles tum denique cafa esi, iuueruntq ; Deos indicis exta fui . Ergo fape fiso coniunx abduci a marito Vritur incahdi&alba Columba focis. Et £ Propertius: T^i Sed capite torquata genus 0 regina Columba Ob meritum ante tuos guttura feti a focos . 2I) Et? Martialis: Ne violes teneras pr aduro dente Columbas , T radit a fi Gnydia fint tibi facra Dea. La<5hneius grammaticus caufam , cur Veneri immolentur , in hanc fabulam reieeit.Cum Venus, Se Cupido lafciua contentione certarent , vter plures fibi fiores coIltgerec,& Cupi- do alis adiutus Venerem fuperaret, Periftera Nympha occurrit, & adiuuando Venerem fu- jj periorem effecit, indignatus Cupido nympham in auem fui nominis immutauit, Venus ve- , rovthonore poenam minueret, Columbam fuam in tutelam efsemandauic. Verum quod verifimilius eft,has auesVeneri ideo facras exiftimatas faifse putauerim,quod lafciuiarum^ j ac cuiufuis amoris Deam aues etiam decerent, qu^ fimul in ofculis,ac complexibus lafciug jj effent, & in incoepto amore perfeuerarent,ac continue proli incuberent. Has etiam in ve- hendo Deae curru, quem magna arteVulcanus ei fabricauerat eorum officio fundas fa- bulati funt. Meminit in primis £ Ouidius ,vbi Venerem cum Cupidine filio fuo loquen- , cem ita fere inducit. Notie comammyrto, maternas iunge Columbas flui deceant currus vitricus ipfi dabit. In que dato curru, populo clamante triumphum , Stabit , & adiuntias arte mouebis aues. JApuleius vero currus illius fabricae artificium profequens,a quatuor ve&um Columbis ijfque candidis ait his verbis : At venus terreni remedij inquifitionibus abnuens , calum petit, subet c&nfirui currum, quem ei Vulcanus fubtili fabrica fi udi os e poliuerat,&ante thalami rudi - mentum , nuptiale munus obtulerat, Luna tenuantis detrimento eonfiicuum%& ipfius auri dam- nopretiofum: de multis tqu a circa cubiculum doming Babulant, procedunt quatuor candida Co* lumbaj& hilaribus incejjtbus pitia colla torquentes, iugum gemmeum fubeuntfufieptaq *3 domi * na Iftf fubuolant , currum Deaprofiquentes , gemitu conftrepenti lafciuiunt B afferes, &c. Co- lumbas vero Veneris currum vexdfe alibi etiam m Ouidius ait: Gaudet, grate fq ; ait illa parenti , Berq; leues auras iuntits inacti a Columbis Littus adit &c. Meminit item n Claudianus V enus hic innetis Columbis ;,> T e rtia regali iungit connubia nexu . Quia itaqs huic Dea cofecrat^ erat Coluba,Poetis Cy theriades,Cytheriac£,Dione£,Cy- pria5Idali£jPaphiae,& Gnydig nucupamur. Djonea aut a Dione Veneris macre:reliqua ve- ro nomina , fiue epitheta a locis , in quibus tyec Dea colebatur, fumpta funt , Catullus al- bulum Columbulum Dioneum dixit Caefarik mollitiem notans2isa alibi Silius 0 Italicus: D ile cius V ernriy mtafqi in amore Dionis « p Statiusaues Dioneas vocauit, inquiens : Dimrifq» auibm eircmnfim T 'hyba. < Aeneas Omithologia: Lib.XV. 417 Aenas vero apudy Virgilium aues maternas > Veneris nempe filius? T um maximus ha os Maternas, agno fc it aues y&c. jpaphiaS Columbas ^Martialis dixit hoc veriu : Spartanus tibi cedet Olor% Paphia q j Columba» Idalias volucres /Statius. Cafiony& Idalias procul ablegajfie •volucres IFertur» oltenifrurfus* Qualiter Idalia volucres , vbi molli a frangunt Nubila . CJyteriassSylius i Hanc fedem primo Cythereia condidit ales» Gnydias Pontanus: At que h ac Gny di a loca Ut a volucres Permittant . Item Cyprias*. Vincant murmura Cyprias Columbas, &Pr£terVeneremIouem etiam dele&acum fuiife Columbis innuere videtur Homerus, eum has ambrofiam illi fubminillratre canat his verfibus: Tft" fx\vr fccTt yroTtna 7tap\ pigret/ > «cfe ^rg Afficti T p HpCOVSC, TUI T dju/SpOfftUtJ Ati TirctTpt Qip UfflV, Huc neque volucres prf (emolant, neque C olumba Timida , qu? ambrofiam loui patri fierunt . y Athenseus tamen multis afiruic hic Pleiades Hellas intelligi , non Columbas aues , idque amftoritate Moerus, vel Myrus Bizancia» in poemate, quod inferibebatur Mnemofyne,quje prima hunc locum ita fit interpretata, quam inuentionem Crates Criticus fibi arrogauent. Sed nos, quia reuera Homero de volatu, vt videtur,fermo cft, communem interpretationem afequamur.Monet autem ibi Circe Vlyflem,vt Plamftas mai inas petras vitet, adeo nauigan- tibus periculofassvt ne aues quidem tuto praeter uob re pollent, imo nec Columbae, quarum celerrimus volatus fit,& quae loui patri ambrofiam afferant, quo nomine {altem maior reue- rentia eis deberetur. Non moeto , inquit Euftathius enarrator, poeta ne Columbas quidem fupr a pldnfias tranfire pojfie canit i propter pernicitatem harum auium in volatu ,fed etiam vt impu- dentiam earum arguere /, qua ne ijs qutdem auibus parcant , qua loui ambrofiam adf erunt . Do- cet idem Euftathius, quae ilEe Peleiades fuerint, & cur loui ambrofiam fubminiftrare Home- rus finxerit . Refert enim Alexandrum Paphium tradere Homerum Aegyptijs parentibus Dmafigora patre & Aethra matre natum , nutricem habuifte Prophetin quandam filiam- Ori Sacerdotis Ifidis; ex huius mamillis mei aliquando in os infantis manafife, vnde is no&u 3 voces nouem diucrfas ediderit, Hirundinis,Pauonis,Columbae,Cornicis,Perdicis,Porphy- rionis, Sturni, Lufciniae, & Merulae, & puerum inuentum efte cum nouem Columbis collu- dentem in & aliquando Sybillam in conuiuio pueri infania captam carmen cffudiflfe, cuius initium A/uasttyopa ‘tooteunM , in quo Dmafagoram etiam /tt»)/ at jcA^&ripfltw&ef ap- pellari^ templum nouem Pegridarum, hoc eft, Mularum condere iufferic. Hoc ilium fc- cilfe, & puero lam adulto rem omnem aperuifte. Itaque poeta in honorem auium, quibuf- cum infans collufilfec, fioxilfe eas ipfis loui ambrofiam adferre. Athenaeus vero, quem ex Moero fiizanria Pleiades , non Peleiades ( ita enim ftcllas illas per epentefim poetis dici ex Euftathio fuo loco dicemus ) ambrofiam loui ferre dicere fcripfimus, id ita non ab re fingi a poetis ait : quoniam 3b hominibus quoque ortu,occafuq; partium anni difenmina , & ara- tiones, meffifq; tempora (ideft, generationis frugum, & perfe&ionis) fignificant.C^temm figmentum Mce:usscuiusetiacatmina recitat, liuiufmodieft : Cum luppitcrin (pecuquo- dam Cretae nutriretur, Peleiades t pipat «c ambrofiam ei ex Oceano afferebant, ne&ar vero efaxoqpodam hauriens Aquila. Has auespoftea Iuppitcr, vi&o patre Saturno, vt gratiam referret, inter fydera collocauit, qua? Aquiiam vocant , & Pleiades. Quod fan£ figmentum abauibus,non autem a ftellis ambrofiam loui fubminiftratam fuifte oftendicfcu.m ob bcnc* ficium ftcllas ex Columbis fa&as a Iouc dicat. qltb'5'Ae nati, tl.i.Epig* Ui.^.Thtb S In oAcbti* n lih.% • Iuppiter Columbis delcdatus X Odyff. 12. Columbas loui am* brofia mi- niftrant. yl.n. Circe Vlyf se mc-uce, vt Plan&ai fugiat. Columba qus loui ambrofil ferunt. Homerus noue auiii voces edi- dit. Pleiades arationis, & mellis tepora fi. gnificane» HIERO- Trepida* fionisSym bolum. $x In HtcV0,m ty- Hominis no iuapre natura ira- cudi hiero glyphiiu. Quieta Co lumba. Vidue ad vitas exitu typus. Color ni - ger quid indicet. b 1.2.2, Hic* vogl. Charitatis iymbolu. Aeris indi- cium , cur Columba potius, qua aliaams. Sublimia penetratis hierogiy- phicum. A Deo tno ftrato re- medio c6- ualefcefis typus. Icnpij , <5c ingrati fy-* xnboiuiu» Hebrei cur Columbas laetifica- rent. a Gent(.l$. Abraham Columbas facrificare iuffus efi , & cur„ b jQ«. 6 t, i Gcntf 418 ■ VlylsB Aldrouandi hieroglyphica; _J « IN primis vulgitiflimum, Columba pro trepidatione poni.Si quidem quam trepiduna ammal fit, ex luperioribus habes ^Qais, author eft Aegyptios homin€ notare volen* tes natura ipfa nequaqua iracundum, hoc eft, qui fuapte natura bile careat,fed eam ab aliero fufeipiat Coiubam pinxifte ere£ta dorfo , quafi ha»c auis ibi bilem habeac , fed nos id s«i negauimus5notuimqjnobis e{fe diximus ibi aui bilem elfe.Itid icabant autem eo modo aui* manfuetudmem,quam pariter volentes Gr^ci exprimere jf’ promiferat. Sicut enim in figu- ra aues illas praedatrices expellebat Abraham: fic Abraha? honor repreffit Aegyptios. Haec ille. Beda vero Columbam ab Abraha oblatam fignificareait, aliquos inter ludaeosfpi- rituales futuros. Explicat obiter eundem locum S. Auguftinus , probans , cur volucres fpi- ritales fignificent: Non fruftra, inquit, duftum eft de Abraham, Aues autem non diuifit. A- braham in illo facrificio fatis myftico accepit tria animalia,ariete trimum, vaccam trimam, ^capram trimam , ac Turturem , & Columbam. Diuifus eft aries , & aduerfus fe inuiccm par- tes conftituta?. Diu ifa vacca, fic etiam de ipfius carne facium eft, & fubiecit feriptura : Aues autem non diuifit:^ inde dicitur Jrtmus ariest trima vacca y trima capra: de auiurn state tace- tur. Vnde rogo vos, nifi quia ftgnificantur in auibus quidam fpiritalcs, quorum aetas tempo- ralis propterea tacetur, qui sterna meditantur , &trafgrediuntur,defiderio , & intclledu omnia temporalia ? Spiritales viri qui de omnibus iudicant,& a nemine iudicantur, itaque jpfi foli non diuiduntur in hserefes , &fchifmata. In ariete inteliiguncu^praepofiti : ducunt enim greges. In vacca plebs intelligituiTudjeorum, habuit enim iugum legis, fubquo Lbo- rabat. In capra intelligttur Ecclefia de gentibus: in quibufdam enim liberis faltibiu mfulta- bat, &amaro pafcebatur oleaftro.Trima funt di&a animalia, quoniatertio tempore gratia 0 reuelata eft.N a primufuit ante lege, fecundum ex quo lex data eft, terciu, quod nunc eft, ex quo regnum caelorum praedicatur. Quid ergo dicimus, quod aries non diuidatur? Nonne E- pifeopi fuerunt authores fchifmatum, & haerefum? Porro autem fi plebs ipfa non diuidere- tur, erubuifient fortaftis illi in diuifionibus fuis , & ad compagem remeaflent. Diuiduntur duces, diuiduntur & plebes, vtca?cus epeum fequatur,& fimul in fouea cadant.Ponuntut ad lierfus fe inuice. Aues aute non diuifit.Spiritales no habent diuifiones, no cogitat fchifma' ta. Pax eft ineis, cuftodiut ea in canteris, quantu poftunt:, vbi in alijs deficiunt, in fe tenent, &c.Et d alibi rurfus. Quid ergo, inquit, fignificent ifta, fratres, breuiter, quantum Dominus dederit chatitatis auribus veftra? cupimus intimare. Beatus Abrahi pater multaru gentui a Domino didus eft: Omnes enim gentes, quae in Chriftutn credunt, & creditura? func,filij sut p Abraha? imitando fide non nafcendo percarne.Na ficut Iudaei per infidelitate degeneres fa dicxfilijs Abrahas filij diaboli, & progenies viperarum funtin euangeliis appellati, itaAco trarioomnes gentes, qu*in Chriftum fideliter credunt, Abraha? filij effici meruerunt. Vacca ergo triennis, & aries annotu triu>& capra triennis, &; Turtur, vel Columba figura omnium gentium praetulerunt. Didafunt autem trium annorum , quia omnes gentes in trinitatis ccantmyfterium creditura?. Et quia tota Ecclefia catholica non folum habet fpifitalcs,fcd habet etiam & carnales, quanuis nonnulli in Trinitatem fe credere dicant,.carnales tamen funt, quia crimina ,& peccata vitare difiimulat. Quia ergo cum carnalibus funt ,etiam_j» fpiritalcs, ideo Turtur, & Columba funt additae. In Turture, & Columba fpicitales poftunt fignificari, vt in illis tribus animalibus carnales intelligi. Ergo diligenter attendite, quia il- SolaTria animalia diuififte in duas partes dicitur Abraham,& contra fe inuicem pofuifte, Auest feriptura inquit, nondiuiftt. Quare hoc patresPQuia in Ecclefia catholica carnales diuidun- tur: fpiritales omnino non diuiduntur, & ficut dicit feriptura, contra fe praeparantur, quare carnales &diuifi& contra fepofiti funt ? Quia omnes luxuriofi ,& amatores mundi con- tra fe inuicem diuifiones, &fcandaia habere nondefinunt Ifti ergo diuiduntur, quia fibi inuicem aduerfantur.* Aues autem, ideft,.fpiricales non diuiduntur . Quare fpiricalc&non diuiduntur ? Quia eft illis cor vnum, & anima vna in Deum. Eft in illis vnum velle, ac nol- le.Iliis enim quas fupra diximus auibus fimiles funt, Turturi fcilicet , & Columb^.In Turtu- re caftftasj in Columba fimplicitas defignatur* Omnes enim in Ecclefia Catholica Deum timentes. Turtur q generatio- nem deno fer, & cur. Columba qua gene * rationg de notet, & cur. Quare A» braha qua drupedes diuifit , Sc non itera aues, c In Enar- rat, in lJf. 10?. Spiritales per Colu^ bam figni- ficati. Ariesquo* notet. Vacca. Capra. Cur trima dida ani- maiia. Anes, cur dinifus. Aues cur nO diuifas. d r\t ttm . si 3 dmin. quin. fer. s « Abraham pater mui* tarum gc^ tiu disftus Inda:i de- generes,vt appellati. Cur ani- ma/ia tri- ma diifta. CurQolu- ba,& Tue- tur in fa— crificio A- hrahae ad- dita?. Aues cui Abraham non diui- ferit.. Spiritales cur n£> di - uidantur. Turtur,<& Columba quid fignA fic en t . d T/al. 5 4„ C Vfal 8§. Sacrificiu C lumba- ru,ac Tur turu Deo gratum. Holoeauf- tn ad pla- candum Deum. { Leuit.c.i . Sacrifican di Colum- bas A Tur turi ritus, Si pecca- tor rande peccati re- cordare-- «uf gdage dum. Mnlieris poftmen- ilruas pur- gationis tempus la- ctificiumj* g lih . §o in JLeuit. Dies puro gationis eft quadra gefima. Agnus an» siiculusfi- gnificat in nocentia. Cur mu- lier paufi. cada agnu offerret, h TrOU. 4. Car Coiu- bx puliusf & Turtur facrificio addantur, i 1. Corya— th. 4. kTJaio iaf. 420 Vlyfsis Aldrouandi timentes, & cafti, fimplicefqs effe fignantur , & cum ^Pfalmifta dicere poflunt: i ilia hora tremcnd3,ea in quibus vt homo errauit,cu cordis contritione recolere, quam me- rita fua ftulta pra?fumptione iadare. Ha?c autem omnia ad oftium tabernaculi deferri praecipiuntur, quia videlicet iam tempus imminet, vt amma,qux perfectionis culmen atti- git, poftlongi peregrinationem exilij domum caeleltis ingrediatur tabernaculi . Et tradet , \nc\uit,facerdoti , qui offeret illa coram Domino, & rogabit pro ea-, & fi c mundabitur d profluuio fanguinis fui. Docemur per pra?politorum noftrorum orationem, fcuper fummum omniu pontificem Chriftum, fi illi defuerint : quicquid boni agimus, vel certe ipfam peccatorum confefiionem fieri poiTe acceptabilem, St paulo pdft . Simile quid in his, qua? pro peccato 0 offeruntur, iam expofuimus. Agnum quippe manus illius non inuenit,quiaad exrrema ve- niens, dum vitam fuam recolit, veram fecuftodiffe innocentiam non agnofeit . Offerat er- go duos Turtures , vel duos pullos Columba?, vt duplicem gemitum aifumac,fiue quia ma- lum egit, quod iam non poteft digna fatisfadione abluere : vel quia bonum , quod propo- luerat, non vacat explere. Inde eft, quod de duobus Turturibus, feu pullis Columbinis di- citur, vnum pro peccato,& alium pro holocaufto.Turtur quippe, feu pullus Columb^pro pccdato offertur , cum graui cordis concritione criminum reatus defletur .In holocauftum vero alter cedit, cum mens, quf a bonis operibus vacaffe fe plangit, eorum defiderio , fi te- pus detur, &fpacium, tota fe accendit. Hadenusille. Ad eundem plane fenfum /Beda adfubfequentia D. Luca? verba iJZtvt darem ho&iam fecundum &c. Moralitcr autem, in- X quit; fiue fortia quis opera, feu creauerit infirma, qua?mafculi , ac femina? vocabulo diftin- guuntur, vth«ec legitimae Domino valeant confecrarfouem necefkeft innocentia?^ Tur- turem pariter, fiue Columbam compundionis offerat. Quia enim volucres bseprocantu gemitus habent, non immerito lachrymas humilium defignant , quibus plurimum in ipfis etiam- bonis operibus indigemus.Quia etfi bona effc , qua? agimus nouerimus , qua tamen diftindione a Domino examinanda, qua a nobis perfeuerantiafint confummanda nefei» mus.Qui vero diuitias virtutu non habendo, de quibus ad Corynthios Apoftolus aiuguia in omnibus diuites facli ejlis in illo , in omni verbo & omni fcientia , a gnum vita? innocua? in__* aduum fuoru grege non inuenerit,duosfaltem Turture$,aut duos Columba pullos offerat, hoc eft, ad lachrymaruro flagitanda fufpiria confugiat. Et bene duos, vnum pro peccato, & 0 alterum in holocauftum. Holocauftum namquetotum incenfum dicitur, quia duo funt ni- mirum genera compundionis, Deum namque fitiens anima prius timore c6pungitur,poft amore.Prius enim fefe in lachrymis afficit, quia dum malorum fuorum recolir, pro his per- petui fupplicia aeterna pertimefcit.At vero cum loga m^roris anxietate fuerit formido co- fumpta, quadam iam de praefumptione venia? fecuntas nafcitur,& in amore cadeftium gau- diorum inflammatur. Contemplatur etenim mens, qui fint illi angelorum chori, quseipfa focietas bonorum fpirituum, qua? maicftas a?terna? vifionis Dei , & amplius plangit > quia a bonis perennibus deeft, quanvflebat prius,ciim mala aeterna rnetuebat.Qui ergo prius flen- do non duceretur ad fupplicium. Turturem pro peccato offerebat, de altero facit holocau- flum,cum poftmodum flere amarilfime incipit; quia differtur a regno. Columbam pro pec- (jOcato offert, qui laborat in gemitu fuo, lauat per ftngulas nodes ledu fuum, hoc eft, per fin- gulas pulfantis culpae tenebras opera fua bona»in quibus requiefeere debeat, lachrymis ab- luere non ceflfas. Columbarum pullos in holocauftum ferunt»qu i patria? ca?leftis abientiam flentes aiunt: Super flumina Babylonis illic fedimus , & fleuimus , dum recordaremur tuiSim . . Sunt qui binos illos Columbae pullos, qui in templo pro pueris offerebantur, duo etia Spi- ritus fandi opera fignificari velint, incarnatione videlker,& eftufionem charitatis,vt vnus indicet fponfum ecclefia2,qui eft Chriftus, alter ecclefiam fponfam eius. Eadem lex a Beata Virgine obferuata eft,vt teftatur D.Lucas:£/ poBquam,\n(\mcrisjmpktifunt dies purgatio- nis eius fecundum legem M$yfis> tulerunt eum in Hierufalem , vt fi flerent eum Domino , & vt darent ho fltam fecundum quod diflum eU in lege Domini ■> par Turturum , aut duos pullos C&- i[0 lumbarum^Y ctiun lex Domini, vt diximus,erat,vt qui diuites effient, agnum offer ren t.Cur ergo Dominus Iefus Chriftus omniu ditiffimus ,vtpote Rex regum par Turturum, &duos pullos Columba ru offerri pro fe paffius eft.Refpondens m Beda, Dominus ergo Iefus Chri- ftus, inquit, cum diues efTer, pauper fadus pro nobis, pauperem profehoftiam voluit dari, vt videlicet vna fua paupertate nos & hic diuites in fide, & illic faceret hgredes regni:quod Deus diligentibus fe repromifit. Qua? fere bis ita verfibus reddidit n Bapcifta Mantuanus; Regia poH parium Virgo , qua limina nunquam Liquerat breuibus te Elis abfeondita , nondum Venerat ad Solymas arces tam y,S tortem. N n feruigtl Cur ad o ftiu taber- naculi de- ferretur U crificanda Cur quia» gnuno ha beretCo- lubas , ve/ Turtures offerret. Cur vnus putius of- ferretur^ peceato,al fer ^ ho - locaufto. \ 1.2, mena, luc.c.z. CSpudio duplex. Duo pulli oblati duo S. Spiritus dona (igni fleant. B. Virginis facrifkife. sn l.ian euo Luc.t*+» n LiIPayo f ?em. ia tf/? puytfic , B. Vago cur Collis bas3& Tur tures facri Beare vo- luerit, o Strm. 59. / 1 ptt Cunt, Columba qua aorate in facrifi- cijsadhi— . beretur. p 5 e I9< q t i. de A‘ Ina.c 8 . ; Caftirasno (oluTurtu n tribuitur r Horni* m Curti, Spiritus sa btuscurpo nus in Co« !ube Cpecie cj fulturis apparuit, X tant. f , i lfil.de vi* i. imis. fi ; , in « ua , iuC.C.2, U l {. itiLe, 422 Vlyfsis Aldrouandi Pcruigil ante diem petijt cum prole ,viroqi Jit cum pauperibus aonts Salmonia templa. Munus erat veteris gentis de more,pudtca Turturis , aut Paphia duo pignora parua Columba , Jfla fac er doti folyma paupercula matres Munera pro natis deferre in templa folebant , Luce quater decima, minor hoc tamen hofiia , maior Agnus erat , lextpfa nouipoft tempora partus Ante maritales thalamos intrare negabat, j Quamuis vero Deus hanc legem, vti diximus, ad ablue ndum peccatum inftituerit, haud ta- men idcirco concludeudfi eft B. Virginem Deo hoftiam hanc pro peccato obtuhfle,ftd, vt D. § Bernardi veibis vtar, ha?c omnia non ex neceftirate, at ex humilitate impleuiffe. Ab- ftinuifte ab introitu templi quadraginta diebus , non quia necefie habeat purgari , quaefine omni delectatione, faluo virginitatis figillo,de Spiritu fanbfco coneepic.Obtulifie hortiam-» non pro peccato, fed pro humilitate, vt nimirum oftenderet etiam in hoc filium Deildum Chnftum non folucre venftfe legem ,fed adimplere. 0 Alibi etiam vbi caftitatem , & vidui- tatem commendat, Turturemjaic cafticatis merito dignam fuifte dari hoftiam pro virgineo partu, & licet alias quidem per Columbam Spiritus fandus foleat defignari : tamen quia li- bidinofa auis eft, nondecuitie offerri eam in {acrificium Domini, nili ea fane astate, qua ne-2J fciret libidinem ; At Turturis non defignari aetatem , quoniam caftitas in quacunqueaeta- te agnofeitur. D-/> Ambrofius pudicitiam referri ad Turturem ait, fada prius eiufdeirL^» hoftiaementioncjgratiam vero ad Columbam.-'/ Alibi quoque: Qua de caufa, inquit , cum dies quadraginta complerentur ex Mariae Virginis partu, inierunt Dominum noftrumin~» Hierufalem, vt offerent Domino fecundumlegem , & vt darent hoftiam par Turturum--*, aut duos pullosColumbarum ,eo quodin Columbis fpiritalis gratia fit , in Turture incor- ruptae gener ationis natura, vel immaculati corporis caftimonia.Meritd ergo ad facrificium jubentur poft arietem Turtur, & Columba fumi, vc verbo adhaerere intelhgas incorru- ptam caftimoniam ,& fpiritalem gratiam. Quamuis vero fandtiflimi ifti caftitatisindi- ciumad folam Turturem referant ,rAdamantius tamen Origenesad vtramque illam ex- i tendit: Non fine caufa , inquietis- in facrificioaffumitur par Turturum, aut duo puiliCo* lumbarum $ Nam idem valent , &nunquam~di&umeft feparatim,per tantummodo Co- lumbarum, fed par Turturum ,&duos pullos Columbarum. Columba Spiritus fandus eft , Spiritus autem fandus, quando dc magnis , & occultioribus facramentis & quse mul- ti capere non potiunt, loquitur, in Turturis appellatione fignatur ,id eft , in eius auis , qua? femperin montibus ,& in arborum verticibus verfatur. In vallibus autem, & his, qua? ad homines vfquc perueniunt , Columba affumitur . Denique Saluator ,quia hominem eft dignatus a (Tumere, & venit ad terras, multique tunc circa Iordanem peccatores erant, idcir- coSpiritus fandus non inTurtuiem vertitur jlnter. nos propter hominum multitudinem auismanfuetior conuerfatur,Turturautemnon videtur. Exponens illud r Canticorum: Oculi tui Columba, Qui viderit, inquit, mulierem ad concupifcendum eam iam mcecha-i tus eft eam in corde (uo, oculos non habet Columbae, tkc-f Philo vero difertiflimus ludio- rum Mofen ad auium naturam latiffime refpexrfte innlfit , & non ad mores, dum ait: Volu- crium cum fint innumerae (pecies, duas tantum legit Mofes legifer , quoniam Columba in** ter natura manfuetas,& gregatim volitantes eft miriflima , Turtur vero inter folitariasci- curatu facdlima.Et rurfus,vbi eius myfterium explicat: Praeterea Turturem, & Columbam, diuinam, d humanam fapientiam ambas quidem volucres, & in altum extolli exercitatas, differentes tomen a fe inuicem, quates diffet genus a fpecie , aut exemplar ab imagine. A- mat enim diuina fapientia folitudinem, propter folum Deum, cuius ipfa eft pofleftio,& Tur- tur figura vocatur. Altera vero manfueta, cicur, & gregatim volitans ciuitates hominumj libenter incolit, gaudens confueeudine mortalium, & ideo reprefentata per Colurtibte fimilicudinem . Ita pariter /Beda: Hoc fane , inquit,incerGoIumbae fignificantiam di- ftat, quod Columba , quae gregatim conuerfati , volare , & gemere confueuit, adiuae vita? frequentiam demonftrat : de qua dicitur. Multitueinis autem credentium erateor, & ani- ma vna,nec quifquam eorum, qusepo(fidehat,a!iquid fuum efiedicebat,fed erant illis com- munia omnia. Turtur vero, qui finguiarit-ate gaudet, adeo vt fi coniugem cafu perdiderit, (olus exinde permaneat , fpecuhttua* virae fulmina denunciat ,quia & paucorum eft ifta virtus, & his figillatim attributa, &c« Eodem modo» Hefychius perferiorem ,& maiorem Ornithologix Lib. XV. 423 maiorem volatilium oblationem efTe docens.-Volaulia enim , inquit, homines fnnt contem- plationi vacantes, terrenis omnino non fe mifcentes negocijs, &c. Et paulo poft, Con- templationi ergo vacans, & in fuperiorum confiderationem perfe&us homo, fi conucrfio- nero, fiue vitam fuam oblationem offeret, de Tnrturibus , auc de Columbis offerat munus fuum,ideft,infcientia, &manfuetudinefpiritali,&c. Non fruftra autem Turturem, & Columbam: Turtur fiquidem, quia cognitionem habet, ita vccius exemplo Iud^orunL, exprobarctur populus, x Hiercmias probat : ait enim : T urtur, & Hirundo , & Ciconia ch- f odierunt tempus aduentus fui: populus autem meus non cognouit iudtcium D omini. Colum • I ba autem munda, & fimplex » adnunciatrixq; pradcnria? S. fpiritus eft , quales oportet efte eos, qui circa contemplandas feripturas habent ftudium. Propter quod & Apoflolos fimpliees vult eife Dominus, vt Columbam &c. Sed&aci meditandum vacare debent, v n de Ezech 1 a s a i 1 3 Medi tabor , vt Colu mba , cre ,y A 1 p h o n fu s To ft a t u s d u a s p rcec i p u a s c au- las eife docet, cur eiufmodi,& non alias aues Deus libi offerri voluerit,primG,quJa currui in facrificijs deuotionem omnium populorum tam diuitum, quam pauperum excitare vel- let, non debuit, inquit, conftituere oblationem in rebus magni valoris,nam eo modo pau- peres excluderentur, & Deum non colerent: fecundo , qunfacrificu , qua? fiebat in cella- mento veter i, erant tanquam figna eorum, quae futura erant in nouo,& potiflimum Chrifti mc ruce immolandi: cuius Columba, vt pote fine fellc,manfuetudinem, Turtur, quia fem- :> per gemit, gemitum in cruce figmficat . Ex Neotericis Francifcus Ribera Societatis Iefu, vir fa ne do&iffimus Turtures putat pofei ad holocauftum, & pullos Columbarum non au- tem pullos Turturum, & Columbas, quoniam in Turturibus plures fiant, & aptiores ad ci- bos,qui judicantur grandiores,quam pulli. Contra in Columbis meliores, ac ftiauiores fune pulli. Quod ita, inquit, praecipiendum fuit3 vt rudis, ac carnalis populus vbique doceretur, meliora Deo effe offerenda. Ex his itaque* fatis conflare arbitror ex omnibus auibus Columbas duntaxat, & Turtures aptas fuilfe facrificijs, praeterquam tamen in leproforum purificatione, in qua inftitui poterat facrificium de qualibet auium mundarum ,feorfum vero Paffcrum fpecic. In quo facrificio, fi offerens erat pauper, eiufmodi fiebant cercmo- nias:pro delibo affumebat ad oblationem agnum, vt rogaret pro eo faccrdos,decimaq,-par- :) tim fimilae confperfae oleo facrificium, & olei fextarium, duofque Turtures , & duos pullos Columbarum, quorum vnus erat pro pecca 10, & alter in holocauftum , offcrcbacque ea die o6tauo purificationis fuxfacerdoti ad oftium tabernaculi teftimonij coram Domino .-qui fufeipiens agnum pro delibo, & fextarium olei leuabat fimul , immolatoque agno, de fan- guine eius ponebat fuper extremum auriculae dextrae illius, qui mundabatur, & fuper pol- lices manus eius, ac pedis dextriiolei vero partem mittebat in manum fuam finiftram, in—# quo tingens digitum dextr^ manus afpergebat fepties coram Dominottangebatque extre- mum dextrae auriculae illius, qui mundabatur, & pollices manus, ac pedis dextri in locofan- guinis, qui effufus cft pro delidlo : reliquam autem partem olei , quae erat in finiftra manu, mittebat fupra caput purificati , vt placaret pro eo Dominum , & Turturem fiue pullum— » ^Columbae offerebat, vnum pro deli&o, & alterum in holocauftum pro libamentis fuis. At- que hoc erat facrificium leprofi pauperis. Habebant etiam Hebraei legem pro immode- rato feminis in viris fanguinis in mulieribus profluuio, pro cuius purgatione duos Turtu- res tantumodo, aut duos pullos Columbarum » vnum fcilices pro peccato , alterum in ho- Jocauftum offerebant # Vt vero nemo nefeiae , quantum refert haec quae de facrificijs iftis dicuntur, my ftice exponere, itaque breuiter , at paulo altius quaedam adferam, eorum my- fterium perquam apte explicantia . Triplex autem erat hoftia , vitulus nimirum , agnus, Turtur, aut pullus Columbinus. Vitulus optima omnium vi&imarum erat , quae in ho- locauftum offerri poterant, & Deo gratiffima. Qui enim vitulum habere non poterat, agnum, authoedum offerebat, ficut & haec qui non habebat , offerebat Turturem , aut pul- olum Columbae. Vitulus ergo, vt exponunt Catholicae Ecclefiae Do&ores > Chrifti cara eft, in ara crucis pro humano genere oblata . Homo qui vitulum offert, ipfe Chriftus eft , quia,vt ait^Apoftolus tradidit femetipfum pro nobis oblationem , & hoFtiam Deo in odo- rem fuauitatis ; quae vi&ima omnium praeftantiflima , & Deo gratiffima fuit . Mafculus ve- ro eft vitulus, vt ait a Origenes, quia peccatum, quod eft femineae fragilitatis, ignorat. So- lus ergo ille mafculus, folus fine macula cft, qui peccatu no fecit, ncc dolus inuentus eft in ore eius.Secundu dignitate holocauftu erat ex pecoribus, quod offerebant, qui vitulu non habebant. Hoc ergo holocauftum fan&orum martyru eft, qui Chriftu imitantes femetipfos obtulerunc.Hoc holocauftum agni erat, aut haedi, mafculi, & immaculati. Agnus martyr Nn a cftpro- x Cap'8* y In cotnm. in capit, i.. Leutt. Leproforu facuficiu. Ceremoiae in facrifi- cio leprofi SacrificiCt pro femi- nis proflu* uio. Hoftia tri- plex. Vituluspri ma hoftia & quid de- notet. Chrifti ho- locauftu. * Epbcf. 1. Vitulus cur mafeu lus in facri ficijs. aHom.i.in Leuit. Secundi holocau — ftu sadloru martyrii. Agn*mar- tyrg deno- tat. bCaf.u, Haedus fi- lius iras. Holocau* ftu confef forum, c 1 2. Qure aues ad lacrifi- cia aptas. qua inimicis minime refiftit , ficut ait h Hie- remia Et ego quaft agnus manfuetus^ qui portatur ad vici imam . . M a fc u 1 u $ proptemfi,iti- tudinem, immaculatus propter fanditatem. Idem in haedo intelligitur, quia natureijliusj ira erat, Sc ad vitia procliuis , vt virtutes, quibus anima ornatur , Sc vitia, quibus eatbeniy non natura bonitati , fed gratiae Dei tribuat. Natura enim non agnus erat , frid hoe:: dus. Tertium holocauftuin erat eorum, qui cum fanguinero pro Chrifto fundere noiaA polfunt,quiadeeft tyrannus ,qui fundat, vitro feipfos per alfiduam carnis maceratio- nem , Sc voluntatis fuae abnegationem , quafi viuas hoftias Deo madant , totofque ,«ie a ri i dedunt : de his D. c Paulus ait : Obfecro itaque vos fratres per mifericordiam Dei , vt exhi- y beatis corpora veHra boHiam viuentem ,fan£lam^ Deo placentem , rationale obfequiutm ve - ftrum,&c. Hocholocauftumde auibus erat : magnum enim eft homines veriances intec creieros, qui in terra funt,& terrena fapiunt, & corpori lndulgcnt, St voluptates amant, St fuomore viuere volunt, terram relinquere ,& quafi volucres grauia corpora penis cha- ritatis Dei, & fandarum orationum in altum tollere ,& volucres cadi appellari. Nec de omnibus auibus holocauftum fiebat, fed de Columbis Turturibus. Columba.* velocis,acdiuturnioris volatus eft, ideoque fic locatum : eo quod alibi tanquam Columba, ita huiutmodi virtus ftacionem tutiffimam inuenirenon polTu.Tard^enim inter aftutias iftius mundi, & fiecularium flu&us cupidita- tum portum foletinuenire (implicitas. Itaq; ficuc iuftitia veluti vifendi grar ia progrefta paulifper ad mentem optimam redire feftinat,nec longius difcedic a iuftotita etiam iuftus, (tudiofus virtutis, vbi virtutem appropinquare cognoueric, gremium fua; mentis expan- dit. Quid enim fibi vult , quod vir (tudiofus virtutis Noe extendens manurn fuam fufce- pic eam, & introduxit ad fe? Quod edi fecundum literam planum videtur: non tamen fa- cili colligas, nifi viri fapientistibi nota (it confuecudo, qui velut fpeculatrice virtute^ vticur, & ei explorandorum negociorum , gerendorumq, prarogatiuam quandam vi- detur committere. Ea ergo virtus expendit naturas, vt fi qua earum fibi videtur com- mittere profe&um , ei poffit adiungere . Communis enim quadam eft bonitas fapien tiae, & liberalis, & largas vtilitacis: ita vtquas morigeras fui cernet, affociet: vbi autem propo- (icio fuo viderit aliquorum recalcitrare naturam, velut ad hofpitium familiare fibi reuoiar, & recurrit quam fapiens,&induftrius tanquam manu quadam mentis feftinat excipere, Oomne cor aperiens fuum,quo etiam eam aofentem tenebat. Nunquam enim poteft (a- piens exors eflfe propriae virtutis. Qaid praeterea fibi velit, quod tenuit feptem diebus alijs Columbam, & iterum em; fit eam, nifi vt aduertas, quod bonum fapientis , optimum- que propofitum femper fibi etiam alios adiungere ftudet , errantes emendare, corrige- re vagantes? Si quem in principio refilire confpcxit , tamen commutandi eius ,& cor- rigendi non defperet profe&um. Sicut enim bonus medicus , etfi tempus medicinae non fit , tamen vifitationisfpeculum ante promittit , deinde nonnegligic iulta? expeda- tionis excubias, & paulifper pafiionibus cedens, operatur facultatem medendi, quas cum fuerit oblata, fuum non intermittit officium, ira ergo, &fapiens verbis, ac difpu- tationibus, tanquam medicus medicamentis contrarias curare defiderat paffiones, & pquia in omnibus remedio diuini fuioris vtendum eft , ideo feptem expedhuit dies, quibus mundus omnis deferibitur abfolutus ,& operatori requies miniftrata , vt ex il- lo authore omnium fumeretur difciplina operationis humana?. Cur modo vero Colum- ba dicatur ad vefperam reuerfa cum ramo oliua» in ore : tk vnde cognouerit Noe aquas de- feciffie : & cur Columba tertio poft dies feptem omifta non rediret , fufius etiam exponit hoc pa£to : Non ociose , inquit , pofuit & vefperam, & regrefiam , habentem folium oleae & ramum in ore fuo, vt non fugitantem virtutem arbitreris profe&us futuri, fi quos poffic acquirere , neqj rurfus tanquam fine lumine eam fuiffiecognofcas , & quibufdam tenebris occultatam , fed diurno candore fulgentem cxpe&affie ad occafum diei , & ficadeum re- grefiam, apud quem etiam vefpcri tenebras habere non pofiec . Folium quoque quod fofecum derulir, etfi breue illud folium detulifie videretur, fpem eorum, quos fuipeenite- ret erroris, etfi non magnum, aliquam tamen fignificauit. Folium enim fine virgulto effe non potuit. Ergo quafi germinantis corruptionis, licet non magnum aliquod, tamen vexit mfignie,& folium oleae, in qua atbore oliua generatur, ex qua oleum conficitur, quo mate- riale hoc lumen fouetur , & tenebrarum fugatur obfcuritas. Quid autem magis , quam lumen familiare virtuti eft? Folium ergo, & ramulus infigne eft corruptionis. Cor- ruptio autem quafi radicem fui penitentiam h jbet,qu3e poenitentia non potefi in turbidis, fed in ijs, qui fpiritalem iam (ermonem acceperint, germinare, In ore quoq; non fruftra ra- mulus oleae videtur ede delatus, eo quod virtus, & fapietia in fermone fui habeat claricate, Na 3 & ipfa Columba? typus. ColubanS inucniens requie qd denotat. Cornus no reyiertens qd fignet. Nec Colu, bam reci- pies quid fignificct. Noe fcptg alijs dieb* coluba te- nens quid fibi velit . Medici bs ni opus. Columba cur cd vc- fpCiSm re. uerfa ad arcam. Columba cur folium oliuae fccu tulit ad ar- cam. Lum 6‘ fa- miliare vir tuti. Oliua; ra- mulus cur in ore dica tur allatu* Noe vnde cognoue- . tit aquam defeciffe. Olee ram9 allatus a Columba quo tepo- re natus. k Tcm.j. 8 Com. in 6.c.^poc» Tresemif- fiones Co- lumba* ad arcam gd notent. Cur vefpc re rcuerfa- m Hat ii. 42 6 VlyfsisAldrouandi <5dpfa ftatim fpecie lumen eius effulgear , maxime cum pacifica loquitur: quoniam hunc quoqj pacem petentes prefen.efolebat.Tuht rarnulum eoquodfimplicitas purita tc,& fin- ceritate femina qua?damauribusnoftrisinfundit,&bona?dodrinani virtutis, aut ad iufti< tiam prouocat,& inuitat ad praemium bona? fibi comilfum difciplinae, autger Audidicencem \kSiquifititvematadtne>&btbat. Quicreditin me , ficut dicit Scriptura > flumina de ventre eius fluent aquae vius. Rurfus / alibi trinam Columbae emiffionem, &binam rcuerfionem hoc modo exponit : Tres, inquit, emiffiones ‘tria tempora fignificant. Pcimum ante legem, fecundum fub lege, tertium fub gratia. In hoc vero loco Noe Deum , arca autem caeleftem Dei habitationem defignat . Noe primo Colfibam ex arca emific, quia Deus omnipotens fandis viris, qui ante legem fuerunt, gra- tiam Spiricus fandi dedit , & qui legem non habebant diuina praecepta, qua? poftea data-» funt, per donum Spiritus fandi impleuerunt. Sedcolumba non inuenit , vbi pes eius re- quiefceret,quia non folii m c^tcr^ gentes, fed & ipfi Iuda?i in Aegypto pofiti in tantum cui- $0 ; turam Dei reliquerunt, vt eo tempore quo Mofcs natus eft, pene nullus inueniretur, in quo Spiritus fandus habitare dignaretur. Et quodammodo gratia Spiritus fandi ad eum re- d jt,aquom»ffa eft, ciim homines iniquos deferuic. Secundo emifit Noe Columbam ex arca , quia Deus gratia Spiritus fandi hominibus legem puro corde feruantibus dedic.Ve- fpere autem , qua Columba ad Noe redijc , tempus quo Chriftus natus eft , defignat. Dc-< hoctempore Dominus dic it in w Euangelio : Lex dr Profbetwvfq^ad loannem\ quiapoft- quam Euangelium coepit praedicari, circumcifio,& m ulra? obferua tiones legales nihil pro- fuerunt. Quandiii legis obferuatio Deo placuit , tandiu homines legem feruantesSpiricus fandi t Ornithologiae Lib. XV. 427 /an di gratia comitauit. Es ficut Columba ad vefperam ad Noe redijt, ita & Spiritus fandi aratia Iudasos infideles deferens, quodammodo ad eum, a quo fuci at mifta.rcuerfa e it. Per iamu verooliug legem poffumus incelligere,vel accipere;per folia autem virentia, eos qui per legero faiui fadi funt. Columba igitur rarou oliua? eum virentibus folijs in ore luo de- tulit,cum Spiritus fandi gratia eos, quos per legem faluauerat, quodamodo obtuiit.Ter- fio Noe Columbam ex arca emifit , quando fidem euangeiij feruantibus gratiam Spiritus fandi dcdit.Qua? non eft reuerfa vitro ad eum, quia fides euangeiij tamdi u eum dedis ma- nebit, vfqj dum veniente Domino ad iudicium , eledii qui in hoc mundoinuenientur, ra» so pientur coram Domino in aera,& ficfempercum Domino erunt. Ad eundem ferefenfum D.« Chryfoftomus. Dimifta eft autem in figuram Dei a Noe & Columba, vt videret, li ccf fa{fetdiluuium,quae ciim nondum inuenirce requiem pedibus, poft tempus iterum dimiflfa eft,& redijt ficcum ramum oliuadn ore ferens,& poft dies feptem dimiflafinucntaq; fibi re- quie,confidens,ceftaftet diiuuium,nidificauit. Columba figura eft adu etus Spiritus fandi, quae ante legem inuifens creaturam, no inuenit,quomodo fu per ea requiefccret,ficut neq; Iefus,vbi inclinaret caput fuum,ita impietas omnia occuparac. Deinde poft tempus quod- dam iterum ColDba dimiffa eft, redijt ferens ramulum oliuae in ore:forte fignansin lege, ac in ore prophetarum paruum quendam frudum mifericordiae Spiritum fandum ferre. At poft feptem dies omnis cultus fabbatorum legis emifit Deus Noe Columbam fpiricus filij . 20 fili inuera requie apud fideles,& in eis habitauit,& delicate deambulauit,nidificauit,& manfionem apud nos fecit. Columba enim animal eft , quod prae omnibus volatilibus cteii homines amac,& contubernale eft,& manfuetum,innocenfq* & foecundu,& domefticum, quod quiefeit, verfatur;& habitat in domibus noftris. Sicut & Spiritus fandus dicit de no* b'\s: quia habitabo , & conuer fabor cum eis . Atq; idcirco in fpecie Columba? in Iordanem de Celo defeendit.Spcda aute hoc admirabile animahfera? enim,& nigre cohabitare, & con- uerfari non amant, fed immaculatae, & fulgidae, vt & hoc manifefte,& fignanter deferiba in feipfisfinnobishabicationeimmaculatfipuriffimiqjSpiritussadi.S.vero flCyrillusad eun- de modum comentans.Mittentur, inquit, quippe aChrifto viri fandifltmi,qui mundu eofq; qui eu ineo lunt,ferme explorarent, qui redeunc,quafi pace loquentes. Hoc enim ramus ille jO oleae, qu dColuba in ore fuo portabat,vt puto,fignifica t. Argumentu enim pacis ha nc piam, tam efte accepimus. Igitur qui in fide purgati funt, Deu magnopere diligunt, & veluti qua- dam euangelic^ inftitutionis manfuetudine eruditi, Deo mirifice placent. Quod autem cx ipfis quoq; defednri e flent, hinc latiftime patet. Nam tertia Columba, & vltima emittitur, quiead Noe reuertatur, haudquaqua curauit.Sed cum aquaeceftaften ncpUidrcafu- per mantes Ararat^ quod defcenfus teftimonium interpretari poffumus. Na qui in Chriftum crediderintjfublimes quidem ob euangelicf difciplinae celfitudmcm funt,& tanquam in al- tiflimis montibus fedentes,. vnigenitum Dei filium, qui e cado defcenderit,vbiq, orbis ter- rarum alta efferunt praedicatione. p Beda quoq; Columba,quae oliuar ramum attulit, Chri- ftum fignificare dixit, qui pacem inundo attulit, vt ipfa eft pax noftra. Pacis nuciam etiam efte ex q Prudentio habemus canente : Humi a diluti j tam dccrefcentis ad arc em Ore Columba rejert ramum virtdentis oliua, Coruus enim ingluuie per foeda eadauera raptus Hafe rat , illa data reuehit mu a gaudia pacti. Quaerens quidam , cur emiifa fecundo Columba reuerfa eft cum ramo oliua? 1 Nonne co- gnofeens pater ille fapientilfimus, inquit, feuientem adhuc iuftitia?diuina? feueritatem per reuerfionem Corui, emifit Columbam pacis, & clementia? nunciam, vt exploraret, an eftet adhuc terris reftituta pax ? Sed quia pax nondum erat reddita » fed currebat tempus me- dium inter bellum, & pacem , hinc dicitur, quod non inuenkbat locum , vbi requiefeeret ‘0 planta pediseius,& ideo reuerfa eft in arcam. Propterea Noe arcanorum peritiffimus, ex- pediatis adhuc feptem diebus , numero quidem remillionis , & placationis , iterum emifit ipfam Columbam. Qutecognofccns remiffum, & placatum effe furorem diuinu in fignum reddita? pacis tulit ramum oliuae virentibus folijs . Quo fado expedhujt nihilominus pater ille prudentilfimus adhuc feptem alios dies , vt alio fubfequcnte feptenarij curriculo plenius fubfequerecur, & firmaretur pax. D. verd Cyprianus emiftam a Noe Colum- bam lapforum imaginem prae fe ferre commentatur. Et r Pierius Valerianus Columbam hanc, nempe quas ad Noe olea? virentis ramum attulit, fufeam poni a Prophetis ait , effeq; ifidiciym perhiberi mentis, qua: a perperam faftis iam abftineat/eqjquicti det, hoc eft tran- quilli Lex per ra mfl oliuae fignificata n Hem. de Spiro fari < Columba quale ani- mal. o lib. 1* in Gen. Ramus oleas quid notet. Olea pacis planta. Ararat qd p In &e. S. Coluba ra- mu ferens Chriftum notat. qSn Ditt, Lapforum imago. Tlib.2z.Hi. Columba fufea me- tis indicia. f In fefi. 3. pnrif. B. At. MariaVir- go per Co- lumbam fignificata Chriftum' ramus oli- ux fignifi. cat. lTf.77. U In cm. In Colum- ba penna- rum elega tia. * D. 7. pofl a&.Vtnt. S. Col6h$ argentarg fimilati. Das ani- mm fand» ais. Columba pro fp6fa accepta, y Cant.z. Ziap. 5. mcap.s. b cap.$. Oculi fim plices fine dolo. £ Afat.IO. Oculi Co- lumbini fi- gnificant rrunimfc va gos. d Hom.jc CProH.ij, £ Tf.it. 428 Vlyfsis Aldrouandi quillitati, quae non nifi in depurgato a vitijs animo locum habet. Sub vefperam autem hac reucrti deficiente quippe luce, quod tantunde fit, ac fi mometaneo, ac breui temporis.cur riculo duraturae felicitatis diceremus. Sub vefperam, inquit , aduoiat , ne occupetur. a no- de, quippe ne intercipiatur a morte, priufqua infedunreluerit fcelus,atq;ita perpetui car- ceris fupplicio afficiatur./ludocius Clichtoueus per hanc eandem Columba beatiffirnarr» Virginem Mariam interpretatur elegantiffime hoc modo fcribens : Secundum gaudiu ha- buitVirgo fandiffima hodicrnodiem oblatione, qua genuflcxa filium offerebar Deo Patri pro totius mundi pace, & pacatione. Quod fignificatum eft in Genefi per Columbam re- uerfam in arcam ad Nae ad vefperam, qua? portauit ramum oliuac virentibus fi >lijs:intelle- ti xitq; Noe> quod Deus p icem dediftet in terra, & quod cejflfaflent aqua*. Illa Columba eft beata Virgo felleamaritudinis cares, qushodie ramum oliua:, fcilicet Chriftu pacificum, & pacem populi virentem gratia , & virtute obtulit Deo patri. Infuper intellexit beata..* Virgo, quod h^c oblatio in templo effet qu^da repr^fentatio oblationis futur^, qua feipfum efiet oblaturus in Cruce pro Mundi redemptione, vbi etiam ipfa Mater pra?fens effet futu- ra, &in huius myfterijs contcmplationegaudebat. Secundus facrse paginae locus eft apud diuiuum / Pfalten : Si dormiatis inter medios e Uros , penna Columba deargentata ,&pofierio- r a in dor fi eius in pallor e auri, Vbi «Gil. Genebrardus notandum monet Hebraicam ecchp- fi»: quafi propheta dicat, fi verfemini in pra?fenti(fimis,&certiflimis periculis, vt quando de captiuorum vita, libertate, fortunis, vidores fortem mittunt, tum in illa rerum defperationeafi eritis tutilfimi;fcreni(fimi,Ia*riifirni,vultu & colore ta pulchro, fereno, ac vegeto, quam Co- lumba,cuius pennaefunt veluti deargentat^inftar argenti pellucentis, & dorfum, vel cauda dorfi fplendet,ac rutilat inftarfului,fiue pallentis auri»Tam prtefens vobis erit numen, vt il- lis (itis in tuto, & animi fecuritate neqjquicquam perditas de vultus fpecie ,& habitu. Columbae fimilitudmem appofuir,quod in hac aut pennarum elegantia, & moru forma ex- cellant,quin & capta nitet, code eft colore, fpecie, ftatu.Non omittam tamen alios ita ver- tere,fi tam fordidi,& atri fitis,quam ij,qui iacent inter nigras ollas, eritis pofthac tame can- didi, quam alse Columb^ argentea, & inftar auri fulgetes.-depofito fcilicet moerore pofthac laeti critis, & fortunati, x Iacobus Vitriacenfis S.R.H. Cardinalis ex is hunc myfticum fen- fum elicit, argentata? Columbae fandos aflimilans : Hi funt, inquit, velut pennae Columba»** deargentate inter medios cleros dormientes,quia duplicem gratia, fcilicet adionis,& con- templationis a Deo funt fortiti. Ipfi enim pennati per volatum contemplationis, Coluttr- bini per ftudium fimplicitatis,deargentati per puritate locutionis inter medios cleros dor- miunt , dum a mundana cupiditate oculos claudunt . Columba igitur deargentata , ideft, anima fanda, & pura, duas habet alas,adiuam fcilicet,& contemplatiuam. Ala aute adiua feptem habet pennas, qug funt fept£ opera mifericordig. Similiter & conteplatiua feptem, qu^ docentur in Euangelio, fcilicet paupertas fpiritualis,ludus,&: alia,qug fequutur. Vnde etiam Iacobus feptem annis feraiuit pro Lia , & totidem pro Rachele. Ha? penna: debent effe deargentat^, vtad imitationem Chrifti informentur, cuius humanitas argeto compa- ratur.Vel argetatat dicuntur, dum operibus adiu*,& contemplatiu^ vtimur fecundu fcri-4* pturas diuinas.Columba item in facris literis pro fponfa.vel coiunge chariffima accipitur: quod in Colubaceo genere pr^ciptie coniugij lex firmiflima, & minus inter coiuges amor fpedetur.Sic autem reguj' fi pient i fti m us :Columba mea formo fa mea: & paulo po ft.CW##*- ba mea vnaperfetta mea . Et ^rurfus: Aperi mihi foror mea, amica mea,Columba mea , integra mea.Et a alibi -Fcce tu pulchra es amica meayoculi tui Columbarum. Et infra b rurfus enarrans» fponfa pulchritudinem fponfi fui eius oculos comparat oculis Columbarum. Sed vim, & fententiam talem habet ifta fimilitudoj nimii u fignificatur oculi fimplices, fine fuco,& do- lo: Nam Chriftus Dominus excellentia (implicitatis pra?cipu£ tribuitColumbis,cumrdi- mw.Lfiote fimplices ficut Columba. An potius oculi Colubini fignificant oculos minime va- gos,^ lafciuos, fed pudicos, & caftos? Nam & d Adamantius Origenes haec exponens ver-J { ba:Qui viderit, inquit, mulierem ad concupifcendum eam,iam moechatus eft eam in corde fuo, oculos non habet Columbae. Si quis autem oculos Columbae non habet, domum fra- tris fui ingreditur infelix, non feruans illud, quod i n fed ingrediens ad intjeriora Scantc oculosmente perquirens , qui & a/ Dei mandato illuminantur, mandatum quippe Dei illumi- * Ornithologk Lib.XV. 42 p illuminans oculo $)diliaid enitere , labora, contege , vt fande intelligas vniucrfa; qua; didta funt, & fimilis fpiritui, qui in fpecie defcendit Columba; ,;apdias , quia oculi tui Columbae funt. Si intelligjs legem fpiritualiter, oculi tui Columba; funt. Siintelligis Euangelium ,vt fe vult inteiJigi Euangelium, & praedicari, vides lefum omnem languorem, & infirmitatem, nonfolum eo tempore quo carnaliterfada funt,fuiffe medicatum, fed hodieqj medicante, & non tantum tunc ad homines defcendifte, fed hodieq, ddccndere.ZVce enim,g inquit,^ vobifium fum omnibus diebus vfquead confummatiomm fieculi. Oculi tui Columbae funt. Sunt qui per illa h verba : V na e H Columba mea , perfeffa mea , B. Virginem Mariam intelli- vc perquam etiam eleganter oftendit,*Rupertus Abbas roonafterij Tuitienfis ord.Be- 1 nedidi vir>& vita? fandlmonia, & factarum literarum peritia praeclarus, exponens bsec ver- ba uEace tu pulchra es, amica mea^ecce tu pulchra et , oculi tui Columbarum : Ecce tu pulchra Cs*& iterum dico, ecce tu pulchra es, pulchra decore Virgineo, pulchra vnigenito fiho.Tali- tef gemmata nullius vnquam fuit, nullius vnquam erit pulchritudo. Adhuc addo illud pul- cherrimum: oculi tui Columbarum. Quinam funt oculi Columbarum, nifi dona feptem gra- tiarum, ideft feptJem fpirituum fuper Chriftum requiefcentiinn? Septem namque oculi , qui iuxta Zachariam prophetam in vno lapide funt, feptem funt fpiritus Dei ,qui luxta Efaiam prophetam fuper florem Ielferequiefcunc :Ifti oculi mei (Chrifti verba funt, quem loquen- cem facit) funt oculi tui, oculi Columbarum, oculi omnium gratiarum., Omnium quippe gra- aCtiarum, vel fpiritun tu effeda es particeps,ex quo me callis vifteribus fufcepifti, fuper quem requiefck,in quo habitat omnis plenitudo diuinitatis corporaliter. Et k rurlus in hxc verba (oculi tui Columbarum abfque eo, quod intrinfecus latet) commentas: Oculi Columbarum, inquit, & oculi Coruorum hoc differunt: quo dulcedo fimpliciter dil igentium, & multiplex amaritudo inuidentium. Simplicitas Columbarum feptem habet inlflgnia virtuti m natura* lium: h^C namque auicu la primum finefejleeft, deinde nihil viuum comedit, pullos alienos nutrit, g^na femper candidiora colligit, in petris nidificat, gemitum pro cantu habet, liben- ter iuxtafluenta refidec,vt venientem Accipitrem ex vmbra praecognitum effugiat pernici- ter. Tu maxime , 6 mifericordiae mater , fmc felle es : nihil enim vnquahabuiftiinuidise, ni- hil odi j, quod familiare eft rapacibus Coruis.Nihil viuum Columba comedit, & tu longe ab }0 illis es, de quibus feriptum eft, £ui deuorant plebem meam ficut efcam panis. Pullos alienos Columba nutrit, & nos qui eramus alieni fecudum carnem a genere tuo, ecce viuim ustuis meritis.Grana candidiora Columba colligit, & tu conferens in cordetuo tefiimonia de feri» ptaris, creditum tibiconferuabas fccretum Dei. Columba in petris nidificat, & tu in folitu- dine fidei permanens , euafifti ferpentis antiqui venena» Columba gemitum pro cantu ha- bet,& tibi gemere dulce fuit, eo quod praeeundis mortalibus mece vulnerata effet. Colum- ba iuxta fluenta refidet: tibi autem vel tuo pedori omne fluetum fcripturarum quam conti- guum eft? Nunquam aduencas fpiritalis Accipitris tibi efleimprouifus, aut tecofequi,imo nec tibi appropinquare potuit. Igitur oculi tui Columbarum , & ha?c vera pulchritudo eft, abfq,eo quod intrinfecus latet, quod folus in te Deus videt: nobis autem quia inexpertum, p idcirco ineffabile,imo& incogitabile eft,&c.D.vero /Hieronymus per fpeciofam iftafpon- fam intelligi vult Chriftum, vel eius Eeclefiam . Grandis, inquit*, in hoc profeduseiusoften- ditur,vt quae prius tantum fpeciofa in mulieribus dida eft, nunc vt proxima fpcciofa dicatur, ex ipfoiine dubio fponfo fplendorem decoris accipiens, vc femelab ipfa fumpta pulchritu- dine etiam fi accidat ei paululum fponfi abfentiam pati , nihil minus pulchra permaneat. QUod autem oculi eius comparantur Columbis, ob hoc profedo CQCingityquia diuinas feri- pturas non iam fecundum literaro, & fecundum fpiritum intelligat,& afpiciar in eis fpiri- tualiamyfteria. Columba enim indicium eft Spiritus fandi. Spirituali ergo fenfu intelli- gere legem, & prophetas, hoc eft oculos Columbae habere. Et hic quidem Columbae oculi eius appellantur. In wPfalmis vero huiufmodi anima pennas fibi dari Columbae defiderat, SIO vt volare poflit in intelledum fpiritualium my fteriorum , & requiefeere in atrijs fapien tiae. Sed et fi dormire quis poflit, hoc eft collocari, & requiefeere in medio fortium,atque intelli- gere fortium rationem, & cognofcerediuim iudicijcaufas,non folum pennae Columbae, qui- bus in fpiritualibus intelledibus volct,promittutur ei, fed deargentata; pennae, ideft, verbi, & rationis ornamento decoratae. Scapulae quoque eius in fpecie auri fieri dicuntur, vbi con» ftantia fidei, & dogmatum ftabilitas indicatur perfedorum. Ergo fi caput effe Cbriftus dici- tur nihil puto abfurdum videri, fi & oculi eorum, qui fecundum interiorem hominem fpi- ritualiter intelligunt, & fpiritualiter dijudicant, Spiritus fandi effe dicantur. Et ob hoc for- in lege/icut agnus pofuus eft, per cuius hoftiam populus purificaretur in Pafcha,ita & h Cant. 6. B. Maria ft gnificata. i Com . m Cant.c. 1. Dona fep* ptem gra- naria oculi Columba- rum. k Com» 1. 1 . in c. | . cant. Oculi cor- ui,& Colu baquodif feranr. 1 Hom. 3, in cant . Chriftus vel eius ec clefia figni ficata. Oculosco lumbae ha- bere quid m T/» 5 4» & Tf 67» qcap. t tom. a. de 430 Vlyfsis Aldrouandi Columbae politas funt, quibus purificatur huomo,ingreffushunc m fidum. Sed & de eo nunc dicere, & hoftiaru qualitates difcutere, longior videtur exceflus,& propofito operi minimi conueniens.Poteft adhuc profundiore fortafiis facramento, qcf dixi: Ecce 'ts fpeciofa proxima mea, intclhgi de prsfenti feculo didum: quia fpeciofa quidem fit & hicecclefia ,c utn proxima cft Chrifto, & ciim imitatur Chriftum. Quod vero iterauit, & dixit. Ecce es Jpeciaft\paieii ad futurum feculum pertinere: vbiiam non ioliim imitatione, fedipfa fui peifedionejfor- mofaeft, & fpeciofa, & ibi dicat effe oculos eius Columbas, vt duorum oculorum Colum- ba? duae intelligantureffe filius Dei, & Spiritus fandus. Et ne mireris, fi Coi umba fimul di- Fdius Dei catuif) Qim vterque fimiliter aduocatus dicatur, ficut/*Ioanne$Euangeiiltq declara c,fpirit u nj & Spiritus qUidem fandum dicens paracletum quod eft aduocatus. Et de Icfu Chrifto nihilominus 1 umba di* *n ^ua dicit rf*** tpfe fit aduocatus apud'patrem pro peccatis nofiris. Sed apud Zacfoa* riam Prophetam duae oliuae ad dextram, & ad tiniftram candelabri pofita?, vnigeoitumni- n cap> 14. hilominus, & Spiritum fandum defignare dicuntur. Infuper Diuus* Gregorius eadem fa- j 3, ,<$. pientifTimi regis verba enarrans ,pereandem fponfam Ecclefiamintdligithocfcribenss Ohus duas Pulchram narrat, & pulchram replicat, quia alia eft pulchritudo morum, in qua nunc cerni- ad cande - tur, & alia pulchritudo pra?mioru, in qua tunc per conditoris fui fpeciem , videlicet omnes labrum po diledi, qui ad eunda limpliciter incedunt; eiusoculi Columbarii vocantur, qui magna lu- fit$ quid ce jrr3dianr, quia & lignorum miraculis corufcant.Sed quantum eft omne hoc miraculu,qd* lignent. ^ v j£jerj p0teft, illud de internis miraculu eft mirabilius, quod videri non poteft. De quo illic21 o . i.mof \ aperte {'ubdicur : Abfqueeo quodintrinfecuslatec. Magna quippe eft gloria aperti operis, Ecclefise v- ^ l°n§£ incomparabilis occultas remunerationis.Item D. Auguft.pcr Columbam quoque, nitas. inquit, vnitas Ecclefiaifignificatu^dequa didum eft ,Fnae& Columba meat,vnaefl matri p Cant. 6 . fux.W nde debuit humilitas, nili per auem flmplicem,& gementem, non per auem fuperbam &exultante,ficut Coruus fignificari?Abbas quoqiloachim ^Thelofphoro ad haec D.Cyril- li verba, Columba fuo volatu volatum Aquila?, vel Accipitris non formidatiHaec eft inquit, Romana Ecclefia, qua? licurfu celeri in fuis aduerfantibus ,&prefluris iniqui illatis fideli- ter, & deuote ad Chriftum Dominu recurret, raptoris infultum minime formidaret, r Tho- fi eecltf, mas vero BoziusEugubmus congregationis oratorij persbyterob hanc caufam ecclefiaein iif* 14 de canticis nomen Colubaeafcribi ait, quod hiefte mos Columbis, vt ante coniundionem mu- * coniune.cor . tuo fe fe ofculentur.Ore namqjnos Euchariftiatn percipimus , ex illa perceptione connedi- Eidcf. & murinvnum cum Chrifto, & inter nos corpus. Et antiquitus communicaturi per ofculum Cbrifti. fandum labia labijs iungebant, vt alterius in alterum fpintus ipfe corporeus intime infun- Veteru in deretur. Hinc olim multis m locis Euchariftiaferuabatur fuper altari intra auream, vel ar- Comunio* genteam Columbam, vt eftin geftis S. Bafilij , quae nomine Amphilochij feripea circumfe- neceremo runtur, & in libello fupphei quem quintae fynodo aduerfus haerefiarcham Seuerum clerus, mae’ & monachi Antiocheni obtulerunt.Tertius locus .r feriptur# eft: Et quali Columba meditan- Efaia 01 tes gememus: quae verba explicans D.t Hieronymus, fubaudiendum monet, abfque fenfu,& y‘ intelligentia feripturarum tanquam cerba medicantes, quae decantant memoriter. Sed quo- t Con. 1, 1 6» modo, inquit Colubae , de quibus feriptum eft',uEphraim quafi Columba non habes fenjumfi 11 Ofta 7. Et quomodo in x Euangelio contra ferpentium malitiam, ftmplicitas ponitur Columbaru* x Aijf.io* fic in praefenti loco ftmplicicas abfque prudentia, quae vicina ltulcitiae eft, in fola yerborum ycap. 14* meditatione monftratur. Quartus locus eft apud^Hierem. Proph. quem Nabuchod. ColCr Columba bam vocare, quod haec auis Babylonis infigne olim erat ante dixi. Ad quem loeu commenT Nacbucho tans>^em D.&Hieronymus,Non mirabiiur,inquit,Columbam Domini intelligiNabucho ^niftca t* * donofor,quifupraeum vocari feruum Domini legerit, pro quo feptuaginta tranftuleruc gla- 2 5 con, diummagnum. Licet Columbam &inperfona Hierufalem poflim us accipere, quo irafea* in Hier, * tur , & triftis fu fe leonis fuiperdidiffe cuftodiam , & terram fuam veniffein defolationem. Columba Quintus locus eft a Ezechielis: Erunt qjn motibus quafi Columba conualliu omnes trepidi,&c, Hierufale Theodotio tranftulit: ficut Columba meditantes omnino tacuerunt An quorum verborum ex- 0 fignifieat. plicatione noli quoq;ab eodemjD.Hieronymo recedere, qui fub metaphora, inquit, Colum- a cap. 7. barum meditantium fignificat vnumquenquc de populo fuum flere peccatum, & intellige- Columba re,atquefcntirb,curiftapaciatur.TropoIogicevcr6 fic accipiendum. Columba quandiu in gemes qd vaUjbas funt , trepidant, &fingula reformidant, quarum imitari ^praecipitur innocentiam. b°v/j£* 10 ftu'bus in c Pfalmo diiftum eft : Si dormiatis inter medios cleros^ cuius fpecie ddc- cTfal 67.' fcen^ic Sipiritus fandus, &manftt fupcrDominum Saluatorem. Pulchreque iuxtaTheo' d Matis,* dotionem vocabimus Columbam mediantem eum, qui in lege Domini die, ac node me- c Tf*l. 36. ditatur, & de quo & ideo re&e comparatur Ephraim, quod vaftatum per partes populum non fentiat*fed ne- gligens fit Calutis. Magiftros contrariorum dogmatum, qui Chriftum reliquere fapientiam, & Ecclefia funtegreffi,re 1 . yvAu- Mercuri; officium, z Homil . 2. inCant. 2. Cur in Co Sumbae fpe cie,n6Tur turis appa* ruit Spus fandus. 432 Vlyfsis AIdrouandi fiuunc in cordibus fuis.Pro huiuimodi red& dicuntur gementes, non vtcunque, fed gemen- tes,vt Columba?.Colunoba namque gemitum pro cantu habet,&iftisita gemere valde dul- ce eft^ta vt quando canunt quippiam in laudem captiuatoris fui &c. Nonus loctis eft ^So- phon i se : Va prouocatrix , & redempta ciuitas Columba : no» audiuit vocem , & non fufeepit di- fciplinam. Vbi Di Hieronymus commentasrMuki putat, inquit,propter confequenciam di- ciaduerfus Niniuen , de qua q fupra: Et ponet Ajjyrittm & ponet Niniuen in folitudine* Sed ’ nunquam feriptura Niniuen Columbam vocaret, licet in r Hieremia a facie gladij Colum- bae de Nabuchodonofor didum putent.Sedfciendum,quodalij e cotrario afferant, pro Co- lumba ibi poife intclligi iAA*Jk, id eft, Graeciam, vt fit fenfus, a facie gladijlona, id eft,a fa- cie gladij Graeciae. lona enim tam Columbam, quam Graecia fignificat. Vnde& vfq^hodie Graeci Iones, mare appellatur Ionium, & apud Hebraeos permanet eorum vetus vovab.ulu. Omnis itaque contra Hierufalem fermo eft : Vae ciuitas quondam Columba, femper pec- cans, &captiuitatibus tradita, &rurfum redempta a Domino. Vae ciuitas prouocatrix,quod fignificantius Hebraice dicitur, id eft ^Trapa^tpaivoea , quod poftumus dicere Deum ama- rum faciens, id eft , tuo vitio dulcem Dominum, atque demente vertens in amaritudinem, vc qui miferi vult, punire cogatur, &c. Et /Rupertus, Super qua, inquit, coepit intentio iudi- cij dicendo, & extendam manum meam fu per ludam, & fuper omnes habitatores Hierufa- lem, fuper eande duitatem, &confummacur dicendo:? a prouocatrix, dr redepta ciuitas. Qux enim alia ciuitas a Deo prouocatrix, qua paffim,& fere vbiq,- fanda feriptura Dominu pro-20 uocafte arguit? ipfa prouocatrix, ipfa rcdepta,& tanto danabilior prouocatrix, quanto plu- ribus redepta beneficijs. Prouocationes eius magna cu admirationehic denarratur, cum in primis Columba ipfa nominatur , & deinde leonu faeuitia, luporu ferocitatem vel habuifife, vel habere declamatur. Columba , inquit,»*? audiuit vocem & non fufeepit difciplina \ hoc dice- re eft,mafueta quondaciuitas,vel ges rebellis fada eft,incorrigibiIis perfeuerac.Quid enim manfuetius Abraham, Ifaac, Iacob, caeterifq; patribus, Moyfe,& Dauid, carterifqj fandis, & prophetisjvel iuftishominibus. Si illos, & vniuerfam illius getis, velciuitatis eledionecon- fideres , rede nimiru ciuitas Coluba dida eft. E contra, fi illos attendas, qui prophetas , & iuftos homines occiderunt, qui Dominum dereliquerunt, & Baabcseteraq; portenta colue- runt, & alia facrilegia commiferunt, veraciter dicas, quia non audiuit vocem, & non fufce.31 pit difiplinam, in Domino non eft confifa, &c. Decimus locus de Columba in facris liceris eft de Spiritu fando , quem omnium Euangeliftarum teftimonio huius auis fpecie in Salua- toris noftri bapti/mo apparuifle fcripfimus, & t Prudentius innuit: Apertis poli perillujlribus iugis Difetpulus videt a patre vementem , Manent em q 5 fpiritum in perpuro verbo, Profetlum vt Columbam indicibili modo Populi/q ; oHendit occurrentem Domino . Qurcrens quidam recentior, cur Columba tanti habita fit,vt aliquando Spiritum fandum-* defignauerit? An quia, inquit, pacem, & remiffionem, affedum quippe Spiritus fandi nun-4* ciauic? An quia eft animal fimpliciffimum , carens omnifraude, & dolo ? Iuxta illud »Sal- uatoris: E (lote l implices vt Columba. Hinc & in x Canticis dicitur: Oculi tui Columbarum Avi quia rede volat, ficut Spiritus fandus, qui ad nos demiflus praebet, vt eodem tramite con- uolemus adfuperos ?Hinc y propheta canit. J%uis mihi dabit pennas vt Columba, & volabo ? An quia haefola inter anes habet pennatos pedes, in hoc fignificans Spiritum fandum , qui tanquam interpres patris, &filij volat ad nos affedu, &amore, per pedes denotato? Sicut de Mercurio dicitur , que interprete dicunt dfe Deoru. Eft enim Spiritus fandus velut in- terpres docens, & illuminas, & prophetas, & amicos Dei coftituens, vt fapiens, ait. \ Ada- matius Origenes caufam reddens, cur Spiritus fandus Coluba?, non autem Turturis fpecie apparuit. Columba, inquit, Spiritus fandus eft. Spiritus autem fandus , quandode magnis, jc & occultioribus facramentis, & qua? multi capere non poflunt, loquitur, in Turturis appel- latione fignatur, id eft, in eius auis, qua? femper in montium iugis,& in arborum verticibus commoratur. In vallibus autem , & his , qua? ad homines vfqueperueniunt, Columba af- fumitur. Deniq$Saluator,quia hominem dignatus eft affumere,& venit ad terras, mul- tique tunc circa Iordanem peccatores erant, idcirco Spiritus fandus non in Turturem verti- tur. Internos propter hominum multitudinem, auis manfuetior conucrfatur : Turtur au- tem no videatur. Et Suidas wt ipvyti trip/repac exponit Alse Columba?, dona Spiritus fan- di. Eius autem ala?, inquit, argento fune induta?, tergum vero auro eft ornatum. Nam fim- pliciora Qt-nichologk Lib.XV. 433 pliciola, & candidi ora umpi icioribusj ainora perfedi oribus conueniunt.Ite D. Cyprianus ideo m Columba veniffeSpiritum fandufcribitjquonia fimplex fit animal, &: kdum, non fdje amarQ, non moribus ia?uu, non vgniu laceratione violentum, cuius ingenium, eft ho- fpitia humana diligere» vnius domus cofortiu nofte, cum generant fimul filios educare, co- pium' conferuatione vitam fu a degere, oris ofculo concordia pacis agnofeere, circa omnia demu humanitatis omreimplerelegem. Diuus vero a Chi yloftomus Columbam tuc ideo apparoiffe tradit, vt extenti quodammododigitivice, Dei filium Ioanni mSftrarer, acq; vt etiam difceres,quomam fuper te quoque, cum facro fonte diluens, fandus Spiritus veniat: {0 iam veto non vifibili fpecie , qua vtique non egemus cum nobis pro cundtis fola fides fuHi- ciat.Nam figna,inquit, non credentibus, fed incredulis datu* . Quserit deinde cor in fpecie venit Coi Ciba: ? Manfuetu,refpondet hoc animal, & mundu df.Quia igitur ipfc fpiritus ma- fuetudmiseftfpiritus propterea in eius fpecie apparuit.Smndecia vetet is vr nos admonere hiftoria?. Nam ciim vniuerfumaliqn orbenaufragiu coe merfufet , & omne prorfus homi- num genus periclitaretur jillud mterimcerteammai apparuit, fiuemqj illius tempeftatis oftendit, auqueorc ramum portans oliua:, pacem mundo redditam nunciaust. Quae om- nia erat futurorum figna. Tunc enim multo erat hominum vita deterior ,muicoqj maio- ri digna fupplicio. Ne igitur ipfedefperes , illius te huloria? confirmat admonitus. Nam tum quoque defperatis lamomnino rebus, liberatio fadi eft,atque correctio : fed tunc vii- jsqueper poe iam , modo vero per gratiam , atque ineffabilem indulgentiam redemptoris. Propterea, & Columba cernitur , nequaquam oliua?ramum ferens, fed omnium malorum liberatorum nobis euidentiam offendens, fpemq^ fuggerens profperoi um.Non enim ex ar- ca vnum educii hominem , fed poftquam apparuit, vmuerfum prorfus orbem attollit in cyc- lum, qua: certe pro olea? ramo, omni generi hominum adoptionem detulit filiorum. Coa- fiderans igitur tanti amplitudinem muneris, nequaquam illius inferiorem exiftimes digni- tatem , qui fe in huiufmodi fpecie demonftrauit. Audio quippe dicentes aliquos, quan- tum inter hominum Columbama, diferimeneft , tantam Chrifti,& Spiritus fandi elfe di- ftanciam ; quia ille quidem in noffra vtique natura , hic vero in fpecie fit vifus Columba?. Quid igitur ad talia refponderi poteft? Nifi quod filius quidem Dei naturam hominis Ijoprofcdo fufceperit,Spiricus vero fandus non atTumpferic naturam Columba?. Idcirco Euangdifta non in natura, fed in fpecie Columba? dixit: nec vnquam omnino poftea_?> fed tunc certe folum in hac vifus eft figura, &c. Et rurfus exponens ha?c verba Diui b Matthaei : Et vidit Spiritum defendentem (icut Columbam , & venientem fuper fe . In quo inquit, myfterio natus eft Chriftus, in hoc myfterium , & Spiritum fandum accepit. Etemm filio Dei baptifmum recipiente , & fpiritu delccndewte , vnus in forma ftabat humana, alter in fpecie deicendebat Columba?, tertius nec in forma flabat human^, nec in fpecie defeendebae Columba?, fed in voce tantum audiebatur, defurfum de- fcendente. Et in ha?c verba \ficut Columbam^ ideo, inquit, Spiritus fandus fpeciem^.» Columba? fufeepit , quoniam prae omnibus animalibus ha?c cultrix eft charitaris. Om* Pnesenim fpeciesiuftitia?, quas habent ferui Dei in veritate, poffunt habere, & ferui dia- boli in fimulatione. Habet enim diabolus, & manfueeos, & humiles, habet caftos,& elemofinarios , & ieiunos , & omnem fpeciem boni, quam creauit Deus ad falutenw hominum, ipfam fpeciem, & diabolus introduxit ad fedudionem, vt intei bonum ve- rum , & bonu fimulatum confufio fiat, vt fimplices homines , qui boni veri , & boni fimu- lati differentiam intelhgere caute non poftunt, dum quaerunt bonos Dei viros, incurrant in fedudores diaboli. Solam autem chantatem fandi Spiritus non poteft immundus fpiri- tus imitari. Omnis ergo fpecicsiuftitia? de impoftoribus inuenitur, fola autem gratia verae charitatisnon inuenitur, nifiinfolis feruisDei. Ideo ergo hanepriuatam fpeciem charita- tis libi foli, feruauit Spiritus fandus, vt per nullius iuftitiam, & teftimoniumfic cognofca- Pcur,vbi eft Spiritus fandus, quemadmodum per gratiam charitatis. Diuus autem Hie- ronymus D.Mattha?um commentans, triplicem obeaufam Saluatorem ait a Ioanne bapti- fmum accepiffc. Primum vt quia bomo natus omnem iuftitiam, & humilitatem legis impleret, fecundo at baptifmatefuoloannis baptifma comprobareti Tertio vt Io. danis aquis, per difcenfioncm Columba? Spiritus fandi in lauacro credentium monftraretad- uentum. Et paulo poft ad haec verba : Et ecce aperti fuut ei Calit & venientem fuper fc&c. Myfterium, inquit, Trinitatis in ba- pufmate demonftratur.Dominus baptizatur, Spiritus defeendit in fpecie Columba?,Patri& vox teftimomu filio pe. hibentisauduur. Aperiuntur auteCeli no referuatione elemento- rum , fed fpirituahhus oculis, quibus &Ezechiel principio voluminis fui apertos eos elfe Oo - comme' Columba- rum beni- gna natur. a Um. 13. /«3. Euan. Cursadus Spus noo videatur fuper nos cum bapti zamur. Cur in fp e Calfibe di xerit Euan gelifta. idem caput Mati. Diabolus imitatur bena bo- norum o» pera,Spi* ritus fan - di chatita tem non. c iotnm. 1 Chriftus triplicem oh causa a Io. bapti- zatus. Trinitatis myft. d Expof. in £nag'\ioi' traft. 2» dece, i» Simplici •• m notata. e Tra. Sex. Coruus quos fi- g net. VnifasEc- clcfif figni ficata. 434 Vlyfsis Aldrouandi commemorat. Sedit quoq, Columba fuper caput Iclu, ne quis putaret vocem Patris ad dio, fadam, non ad Dotninum.Et D. Augulhnus, quod didicit, inquit, Ioannes per Columbam, difeamus & nos. Non enim Columba Ioannem docuit, & Ecclefiam non docuit, cui Eccle- fia? didu eft; Vna eft Coluba mea. Columba doceat Columbam, nouerit Coluba quid Io. .ii- cerit per Columbam. Spiritus S. in fpecie Columba? defeendit. Hoc autem quod dicebat Io. per Columba» quare in Coluba didicit? Oportebat enim, vt difeerer, nc hoc forte opor- tebat , nifi vt Columbam difeeret. Quid dicam de Columba fratres mei? Aut quando mihi fufficit facultas, vel cor, vel lingua, dicerequomodo volo, A. forte non digne volo quomodo dicendum eft , nec fic tamen poffum dicere quomodo volo, quanto minus quomodo di- iq cendum eft? Ergo a meliore hoc a udire vellem , non vobis dicere. Difcit Io. eum, quem no- uerat, fed ineo difcit, in quo eu non nouerat,in quo nouerat no difcit:Hr quid noucrat?Po- teftaie dominici baptifmi in nuliu homin e a Domino tranfituraifed minifteriu plane tranli- turfi poteftate a Dho in nemine miniftroru» minifteriu & in bonos & in malos. Non exhor- reat Columba minifterium malbru,refpiciatDhi poccftate.Quid tibi faciat mmifter,vbi bo- nus eft Dns ? Quid te impedit malitiofus pra?co, vbi benuolus eft iudex ? Io. didicit per Co* iubam hoc: Quid eft quod didicit?Ipfe repetat: Ipfe mihi dixit ,inquit-/^cr quem videris Spi- ritum dtfccndentem /icat Colubam , & manente 'fuper eu, hic e e, qui bapyfat in Spiritu Sancio. Non ergo te decipiant, 6 Coluba, fedndores, qui dicfit. Nos baptizamus. Columba agnofee, quid docuit Coluba , Hic eft , quibaptizat in Spiritu fando. Per Colubam dicitur , quia hic *Q eft5&tu eius poteftate putas te baptizari,cuius minifterio baptizariscSi tu hoc putas, nondu eflfe in corpore Coluba?, non mirandu, quiafimpliciratc non hes. Simplicitas .n.maxime per Coluba denotatur. Quare limplicitatem Coluba? dicit Io. Quia hic eft qui baptizat in Spi- ritu fando, nifi quia Columbae non erant ,qui ecciefiam diffipauerunt? Accipitres erat,Milui erat. No laniat Columba, & vides illos inuidia nobis facere, quaftdeperfecutiombus, quas pafli funt. Corporales quide pafli quafi perfecutiones, cum elfent flagella Dhi, &c. Et poft rurfus ide S. e Auguft. exponens, quomodo Columba fuper Dnm ddcendir.-Gemitushnqt, Columbae eft, gemut enim Columbae in amore. Audite, quid dicat Apoftolus,ATebriofi,flagitiofi.MembrafuntColuba? Spiritus S. in fpecie Columba?, & maneret fuper eum , cum in aduentu Columba? , hoc co- gnofccret Io. propriam quandam poteftatcm in Domino ad baptizandum, quia per propria 5° hanc poteftatem pax Ecclefig firmata eft.Ec infra:CoIutnbam vnam vides fupra caputChri- fti, linguas vides in toto orbe terrarum . Idem fpiritus per Columbam, idem & per linguas. Si per Columbam idem fpiritus, & per linguas idem Spiritus S. per totum orbem datus eft, a quo te pra?fcidifti, vt clames cum Coi uo , non vt gemas cum Columba. Et infra, MiffiL^ eft, inquit , Columba, & primo non inuenit requiem pedibus fuis,redijt in arcam. Ple- na enim erant aquis omnia, & maluit redire, quam rebaptizari. Coruus autem ille e- vnilfus eft antequam ficcaretur aqua, rebaptizatus redire noluit, mortuus eft in his a* quis. Auertaf DeusCorui illius mortem. Nam quare non eft reuerfus, nifi quia aquis interceptus eft? At vero Columba non inuenietis requiem ped'bn$fuis >cumei vndiqu faa8.ca* li* k dom*. m Luc. Eudg*. «M. 43<> Vlyfsis Aldrouandi ii li. debap. 1 In com . in cacor, ena. m InoH. Epifl. ^ n In dic Si» flor, pofl T?ent. Cur Spiri- tus S. fpe- cie Colu b£ & ignis ap. patuit. luba? Pace lauacri requirit gratia, qu a in typo oiiua? Coluba quonda ad illa arca, quae fola f it diluuij immunis, aduexir. Docuit me cuius typus Coluba illa fuerit, qui nuc defcedere dignatus eit m Ipecie Coluba?. Docuit in ilio ramo,m illa arca typu fuifle pacis Ecclefi^,q4' inter ipfa mudniiluuia Spiritus S.ad Ecclefia fu a pace afferat fruduosa.DocuitetiaDauid» qoi prophetico fpiritu ce* nesbaptifmatis facramentuait .Quis dabit mihi f enas ficut Colu - bx?t\ d eundem pariter lenfum dodiflimus k rertull»anus,Tunc ille fandiflimus fpiritus,in« q iit,fuperemuJata,&benedidacorpora libas a parte delcedit, fupei baptifmi aquas tan- qua priftina fede recognolces coquiefcit colubf figura delapfus in Dnm,vt natura Spiritus S.declarctur p nmiaiiimplicitatis,&innoceci£}qiiod et corporaliter ipfofelie careat Co- 1$ luba.Ideoq;£//tf/ zelu reditudinis examinare voluiflet?Noluit priuspeccatorcs fcrire,fed colligere. In Co- luba igiturfupra illum apparere vbluit Spiritus fandu$> qui no veniebat,vt peccata ,p zelu iam ; Ornithologise Lib.XV. 437 iam percuteret) feci adhuc per m a nfuecudiriem toleraret, &c.Et mox.In igne autem, & Co- lumba, potiufquam in alia fpccie Spiritus fandus monftratur, quia fimplices facit, & arden- tes.Simplices puritate, ardentes semulationc . Non enim placet Deo /implicitas fine zelo, vel zelus fine limplicitate. Vnde de B.Iob dicitur, quod erat firoplex,& t edus.Cor enim, quod Spiritu fandotangitur , & manfuetudinis lenitate fittranquillum , & zelo redit udi- nis,&iuftiti£accenfum.Sandi enim prudentesfunt ficutferpentes,& fimplices ficut Colu- bfie.Vnde Apoftolus dicit '.Nolitepueriepcifen/jbus.Ecce .-prudentia ferpentis. Sed malitia paruuliefiote : Ecce fimplicitas Columba?.Mabet autefpiritvialis^Columba feptem oculos, qiiifunt feptem dona Spiritus fandi, de quibus in Canticis: Oculi tu i Columbarum. Hiau- S°tem oculi per feptem proprietates, qua? materiali Columba? conueniunr, defignantur.Co- luriaba enim gemitu habet pro cantu, ecce fpiritus timoris:felle caret, & pullos alienos nu- trit,ecce {{jiritus pietatis: fuper aquas refidet, vt percipiat vmbram Acciptris, ecce fpiritus fcientiac.Greg3tim volat, ecce fpiritus fortitudinis. Scriptum eft enim .oVa foli quoniam fi ceciderit, non habebit- futteuantem. Meliora grana eligit , & cadaiier bus non pafeitur, ecce fpiritus confilij.Nti'ri requi efeit in palude, fed in altum ponit nidu fuum, nidificans in fum- mo ore foraminis, ficut p Ieremias ait: ecce fpiritus intelk 6us :puro grano vefcitur,& per fpiritum fapienti# deledatur homo in grano puro , quod cadens in terram multum attulit frudum . Non folum autem in fpecie Columba? apparuit Spiritus fandus inbaptifmo, & rtinfpecie ignis iri die Pentecoftes, fed & in fpecie flatus datus eft &c. Septem autem hafce 2 Collimb^ proprietatum etiam f Thomasde Vio meminit, & feptem Spiritus fandi dona fi- «nificare feribit : Et r Ruperitis Abbas de eifdem, quomodo per fingulas illarum fingula? virtutes, vel gratiae fignificentur,& quibus modis cafdem Columbae virtutes fpiritualiter in fuis adibus Chriftushabeat, hoc pado demonftrat. Igitur totus, inquit, fuper illum requie- uitfeptiformis gratiae fpiritus, fecundum fignum, quo ldipfuro manifeftaretur, id efl, fecun- dum Columb^ integrum corpus.Quapropter nec illud praetereundu, quia volucris huiufce, fcilicet Cblumbae natura fungitur feptem fuis virtutibds quadam fimilitudine congruenti- bus feptem huius Spiritus fandi gr atijs, quas diximus, Primo, fedet enim fuper riuos aqua- tum,vt Accipitre(confpeda eius vmbra) velociter effugiat. Secundo nihil viuum comedit. ► Tertie!) pullos alienos nutrit, Quarto m foraminibus peti ^riidificat.Quintb grana candidio- SOracolligit.Sext6felle caret. Septimo gemitum pro cantu habet. Deividein eo, quod iuxta fluenta refidens Accipitre prae?cauery fapientiae, in eo, quod pullos alienos educat cofilij, in eo,qu6d‘in foraminibus petraemdifficu^forutudinis, iri eo, quod grana candidiora colligit, fcientiatjin eo, quod felle caret, pietatis, in eo, quod gemitu pro cantu habet, timoris quae- dam imago efl. Sedet enim ifte Spiritus fandus, imo is,in quo efl Spiritus fandus , maxime hic totius plenitudinis eius polTefTor Dominus nofter iuxta plemflima fedit fluenta feriptu- rarum, eundas antiquihoftispra?uidens,& potenter pra?cauenstentationes,quod fapientig eft Nihd viuu comedit, id efl, neminem vnquam luflum condemnauit, aut certe neminem male viuum, id eft, concupifcentijs, & vitijs militante fibimec per acceptionem perfonaru .^concorporauit, quod intelledus efl. Alienos pullos nutrit, id eft, gentes, abadis ludiis nu- triendas recipit, qui eramus alieni a teftamento Dei,quodinc6prchenfibilis, & inueftigabi- lisconflli jeft.In petra nidificat, quo ferpens accedere no poflic,id eft, in vulneribus paflio- riisfuaefpefuoru collocat. Vnde diabolus rapere no poflit, quod fortitudinis eft Grana can- didiora,id eft, lucidiores, de aceruo fcripturaru,in omni fermone fuo fententias cogeric,qc? fcietif eft.Felle caruit,id eft, mala pro bonis, velmaledidu pro maledidio n5 reddidit, quin 6tpro interfedoribus fuis exorauit,/’ dicendo sPatir dimitte illisae fciunt.n, quid faciunt, qdT pietatis eft, gemitu procatu habuit, id eft, gemitibus inenarrabilibus, vt ait/ Apoftolus,cu clamore validoj&multislachrymis pro nobis exorans, obedi es fuit vfqjad morte, quod ti- moris eft.» FedencusNaufea Epifcopus Viennenfisin ipfa quinquagefima poft pafcha die joChrifti fideles fcribit,vtplurimu ad hora diei tertia vel circiter in teplu proindeproceflio- naliter,& vnanimiter c5uenire,& in eo loco,vbi nuper ceremonialis habita eftafcefio Do- mini, coram, & fuper ipfisjaliquotin locis demitti imagin e Colubina,cumqj ea ftatim igne, & aquam cufomtu nonnunqua bobardico, vei alterius rei crepitu, can etibus interim Chri- fti fidelibus ipfis refponforiu, cuius mitiu eft. App aruerunt Apofiolis&c. Et veiba qua? Chri ftus dicit poft refurredionead &\(c\y\x\os. Accipi te spiritu fanflu^quoru efc.Hunc vero adu, & ritu ceremoniale omnino credi repra?fentare, quicquid vere geflu traditur in ipfa fpiri tus fandi miffione,qua quinquagefima dic poft pafcha fiidaLucasatteflatur.Deoiq; impiu quoddaMahumeti fcelerati{fimi,ac nequahominis fcelusinferere placuit, non incogruum alias huicloco.AiucautColubam ipfum adeo cicure alui{fe,vt*dbu ex aure eius fumereper- Oo 3 didice- Septe ocu li fpir, Co- lumba?. O Ecd,q.t q Infum.D, Tbma t l.i, de op . Sp.fatue.2z (lue. 25. iHcbr. 5. U ti.6> cate* tata. $7. Mahumet Columba? opera fibi cu Spiritu fando fer ■ mones e fle fingnit. Simplici- ras (p qua- re aecipi (oleat. X Cap.$g, y L^.dc Deo homine. zEtb.c.i6, 8, rbil. 9. ct I6j. b i.Cor. C Hom. 24, in McutAo, 438 Vlyfsis Aldrouandi didicerit, quod nefarius ille ideo fa&irabat , vi (ibi cum Spiritu fando in Columba; fpecic fecrctos in aure fcrmoneselTe, qui ad religionis foa? amphficatiortem pertinerent, ignaro vulgo (also perfuadens facilius., ineaifcs fuosfeduceret. Penultimus facra? paginae de Co- lumba c (1 locus ifte: Efiote prudentes ficut ferpentes, & fimplices fient columba , Suat autem verba Saluatoris noftri ad dtfcipulos. Qoaeri hic iure merito queat, cur fimplices iubfiat ef- fe Apofiolos,ficut Columbprciim alioqui (implicitas ram pro ignorantia, qua pio rufticita- te accipi Loleat , & fimplices vulgo irifeij , & impcritivocentur,quales (ane dilcipulos fucis Sa (nator e(fe non voluerit: dixerat enim, vt -effer» t prudentes, vt ferpentes:pia?terea,fim ea fignificatione (implicitarem accepifiet , Columbas non nominaiTer, nam Ha innueret has 10 aues inter omnia bruta poftrcmum (implicitatis gradum obtinere, id efifinfipientiasifedafi1 nuitij & inter aues Struthionem.» qui pullos fuosemjtrire ignorat, vt a irD-^ lpb., quoniam Deus eum priuauit lapientia* Columbas vetoalijs brutis imperitioresmQoliUhfkqqi.a nihil omittunt, quod ad foheitam fuiconferuationem pertinet: quare de. ^iufcemod^fimpficita- te ititelligere non potuit.Verum aliter (implicitas etiam accipirur^hiroirun) fimplex dicitur fine plica, id>e.ft, no ambula-ns- dupKci cordefita vtaUudrpftendaf^ji^^W intus mente reciufum gerar, de quo dicebat Perfrus: ; • .* « c. . • ; o Affutamvapidofieruatfub pectore vulpemc - ..... s:.}enuv Simplices aute. funt, qui quamuisfint prudentes, iibn difilmulant tamen., nec decipiunt, fed quod mete gerunt, hoc verbo, & geftu exprimput^quales fane debebant e(fe Apoftolqnam 20 Columba: dolum nefeiunt. Quare eiufcemodifimplicitas mentis;, aniiruq.ue quen-dam— » candorem fanat, in quo fenfu hunc eundem Saluatoris locum tranfiuliry lo.BaptiftaF.iera, dum canit-;'.. ■ Vosmcd^ononvincantmennscandoreColumba, • : Jgu as. edi*?» nullum jtec felleus inquitfkimdor* 'v, Non aftufuperetfirpens^quemfallttedmtmefl, . - ; ; V : i Quoniam itaqj prudentes, id efEfiabentes afiuti&foiientplerunq; ea abuti( tunc autem, tefte ^A' ifiotele,aftut»a,non prudentia appella tuQApqftqlos fimplices i ulfitelfeyvt funt Colum- b^,quod fane necefluriu fuit adde^n a enmuJix*(fb^,E$otcvprudehtesdicut fer pete§, qui non folum a malo fibi canet fed a Ii j s er.inferunt,Cwh&mfearu (implicitate, que; nemini nocere nq-jp ucrunt, prud eti a eoru t eperaie debebat, Atq,- ho»e modo verba Saluatoris noftri mtcll-igeda funt, vt antea et oflendi ,& (ubfCqueutes doCtiffimoru virorfre^pofitiones et docent,^ Io. Tzetzes hoc (enfu a Domino prolata ait,feruatecapita veftra,quemadmodu ferpes,qui in-r fidijs petitus, vapulanfque ad mon e, omni modo caput fuum abfconditrfic vos a tyrannis, & impijs cruciati caput feriute mihi , fidem veftfam , & ne Deum negetis vfque ad iplam mortem. Simplices autem fitiSj ficut Columba?, ac prudentes pariter, ficut ColumbasNoe, quxdilu uij tempore dimifia ad arcam reuerfa cft. Omnis fane Columba, fi nata fuerit do- mi non recedit inde, mfi fuerit jpuria, &non genita ibi, fed aliunde addudh. Poterit prae - terea aliquis Rethorice hoc dxfturn illuftrdndo feroanda iuberecapita,hoc eft, authores,& dominos noftro^, nec illos decipere, aut fallere dolis facrilegis. Et D Hieronymus adeade4Q verba. Vt per ptudei tiam, inquit, deuitent infidias, per fimplicitatem non faciant malum. Serpentis aftutia ponitur in exemplum , quia toto corpore occultat caput, & illud, in quo vita efi, protegit, ita & nos toto periculocorporis caput noftrum,qui Chriftus eft, cuftodia- mus. Simplicitas Columbarum ex Spiritus fandi fpecie demoftratu: Vnde dicit £ Apofto- 1 us \M alitia par uuli .Eftore,mqu it D.e.Io.Chry Io fiemus, ergo prudentes, ficut (erpen- tes ad intelligendas (i audes. Efiote (implices, ficut Columbe, ad ignofeendas imurias.Nolo vos effe fempet ficut Colun bas,ne propter (implicitate nimiam per fedudionem laqueum incurratis. Nolo vos clle femper ficut lei penrcs , ne ex corde contra aliquem venena fun- datis, fed fecundum tempus, &perfona mutetis & mores . Efiote ferpentes,ne compre- hendamini . Si enim comprenhenfi fueritis , efiote Columb* , vt ne mordeatis. Quandiu J c enim homo gentilis efi,(crpens in illo efi, quoniam indignatio illius , fecundum fimilitudi- nem efi iliius ferpentis , qui m paradifo hominem a Deo feparauic , cum vero conuert itur ad fidem, recedente ferpente, ingreditur in illum fpiritus,qui in fpecie Columbae defeendit de ca:lo, de fit Columba. Ergo contra infideles efiote ferpentes, quia ferpenslerpentinoti nocet:cum fidelibus autem efiote Columba?, Columbis charitatisofcula porrigatis. Etvt breuiter dicam, efiote prudentes ficut k rpentcsjvt malum intelligatis,& caueatis. Et efio- te fimplices ficut Columbae, vt non faciatis vllum malum. Quia intelligere malum , lauda- bile efi, facei e autem vituperabile. Nec qui intelbgit malum, ipfe facit malum, fed qui fa- cit ma Ium . Et m fequenua vtiba Don sm : Attinente vobis ab hondnibus , tradens enim vos in Qrnithologi* LiblXV. 4*3P d Co/o/ /.? r (? ^ c 7 /// x . Q ii o n i 3 m , i n q u i r , f u p c r i u s dixit ,E fote prudentes, fient ferpentes, 175 (implicitate temperata, diuinam quandam re,hoc eft, numeris omnibus abfolutam virtute parit.At fi altera ab altera fciungatur,illa in peruerfitatem incidit, ha?c in flultitiam definit. Etenim illa ad uialum aliquod patrandum apta eft:ha?c fraudi, & deceptioni patet. Ac pro- pterea diuirrum oaraculum pervnam imaginem hoc ini ime declarauit (nequeenim in ijs animantibus, quadratione carent, prudentia cum (implicitate coniundia eftrverum alia im- probitatem, alia fimplicitatem confedantur ) vei um his verbis eft.vfus . E [lote prudentes 2&fi'cut ferpentes , &ftmplices ficut Columba.Woc aute non co fpc&ar, vtflerpentis venenu per- cutiendi libidine imitemuifvituperantur eniml>jd^i,vt ferpentns, bapcifmatis,qu5do defcendit Spiritus fandusin Columba? typo,eiedorum de templo eiul- modi mercatorum, in EcclefiaDei confortium eos habere non polfe,quiSandifpiritus gra- tiam nundinentur. Gratis, k inquit, accepislis , gratis date . Denique Simoni , qui fandifi., candi munus pretio in ft putaurt polfe conferri, refpondit Pe c r u si Pecunia, inquit, tuatecum Jit in interitum , quoniam gratiam Dei putas te pecunia co nfequi pojfe: non esi tibi pars , neque fors in ha: fide. Venditores quoque ouium, & boum eos puto, qui de laborealieno vel /im- plicitate, fjedi audionales quafdam nundinas aucupantur: aut quia oues eijciuntur, & bo-io lies, Columbas lubenturauferri, populus videtur ludius excludi. Ephraim enim ficut Co- lurna, quod eorum Dominus, & fucceffiones oderit, & labores, &c. Item i alibi. Templum fuum, ait, Chriftusirtgreditur,& flagellum prehendir,& eijcit de templo nummulIarios.No patitur enim in fuo tempo pecuniae elfc vernaculos: non patitur in fuo templo dTeceos,qui vendant cathedras* Quid fu n t cathedrae, nili honores? Quid funt Columbae, nili fimplice$ mentes, vel an iniae fidem candidam, & puram fequentes ? Ego ergo inducam in temp!.Uf$i quem Chnftus excludit ?Iubetur enim exire, qui dignitates vendit, & honores, Iubetur enim exire, qui vendere vult fimplices mentes fidelium.Icem m LauretiusSurius elegaqter in .uadam D.Gregorij Pap^epiltola demonftrat facerdotes non elTe,qui pretio fieri cona- tur/quia graue facinus litDei donum vel pretio comparare, vel v e n dcre.E aa ng e 1 1 .ea ,j.n q pi 1 2 q auth oticas cefiis eft . Templum enim Dominus ,& redemptor nofter ingreffus cathedras vendentium Columbas euertit. Quid aliud eftColumbas vendere, mfi precium de manus impolidone percipere, & fandum fpiritum, quem omnipotens Deus hominibus tribuit ve* mundare ? Quorum facerdotium ante Dei oculos, cathedrarum veique patenter euerfipne lignatum eit &c . Atque hadenus expolita fint faers pagina? loca omnia de hac aue . Cse- teru n Columba cum iit auis, vti didum elubas vocat, probans illud 0 Efaias, JJui funt ilii, qui vt nubes volant quafi Columbe adfene flr as fuas? Horum fynceram , & immaculatam religionem remotillimis or °S bis infulis notam futuram ."Haec vbi, inquit, percundatus eftChrtftum, qui conuerfusad Ecclefiam relpfondear, inducit: Me eni mjubijcit- in fu la expectat, & naues maris in principio , vt adducam filios tuos de longi, argentum, & aurum eorum, cum eis nomini Domini tui,&fan- £to Ifratfqui glorificauit te. HucUlque oraculum Efaias, in quo aduertendum , quod ait: Jguifunt i (i i,qu i vt nubes volant .Signat enim velificationem celerrimam, quam venti vehe- mentes moderentur: &quodad jcir: JJuaf Columba ad feneftras fuas\ oftendit eorum, qui volant, & nautganc partus . Columbas namque ficut foecund illima?, lic infeneflris forami- mimacubiliumque fuorum pullos habere folent,eodem modo,qus properanr ad Indias,fiue occiduas 1 OrnithoJogiae Lib. XV. 441 ®ccJcJuis,(Iue EoasjVi Chrifti do<5trinam diifeminent, filios fibi innumeros, ac Chrifto lon- ge fedare piares, quam prifci gignunt, Et quemadmodum Columba?, vbi alas explicant, in praeceps fe dare videntur , (ic qui Antipodas petunt , cum fine illi fubter pedum noftrorum vcftigia in picientibus infra loca, in praeceps fe dare videntur, veluti aerem fecances.QuQd fubdit: Adducam filios tuos de longe* innuit eorum, quos Ecclefia Chrifti fufcipic,ad noftram religionem aduencum , At qj vt aliquam infignem notam proponat, meminit de argento, .& a uro, quod plurimum ab Indijs aduehitur ad noftras oras. Quod fi velis Efaiam piophe- tam vocabulo illo Columbae voluifle quodammodo alludere , ad quae frequens eft allufio *o Hebra?is , ad Chriftophorum Columbum , qui nobis iter primus ad oras illas aperuit, & hoedici poteft, Haec ille. !lbr * . i .... . A %\W MORA L I A. i’;-* V • ' , . V ^ RS qVadam eft aucupandi, inquit D. 4 Bafilius Magnus, Columbas , videlicet talis. Vbi vnam caeperunt , qui capiendis illis ftudent , cicurem illam reddunt , & ad humanum fcbTfiuniStum aftuefaefunt. Deinde vngaento alas rllius perungunt: finuntq; eoniurigi agreftibus : illa veto per vnguenti fragrantiam .agreftem illutn, & liberi 20 palfus gregem ad polfeffionem transfert eius, cuius ipfa eft domeftica. Bene olentes namqs feqdUntur,& reliqua?, atq; ita in poteftatem Columbari] veniunt. Quamobrem autem li- terarum iftarum iftud exordium effe volui > Quoniam Dionyfium filium, aliquando Dio- medem , na&us , diuino vnguento anima? illius alas perunxi , & ad honeftatis tuas grauita*. tem mifi, vt 8c te ipfamilliiungeres,& ad nidum acciperes, quem ipfe apud nos compegit &c. Quemadmodum etianVColumba? Accipitrem cognofcenies,qui itiacre genus earum diripere folec , eifefe eripiunt tertam petendo , ita etiam illum , qui eas in terra irtuadero folet, illudunt, aethera petendo : ita pariter, qui nimia fui confidentia tertiantur, timere de- bent, & ad humilitatis afylum perfugere;vt contrjhqukde falute fua diffidunt, ac veluti op- preffiiacent, caput extollere, & ad charitatis mifericaMia?qs diu ina? fpemeonfu gere, cre- Jbdereqj non tanti fieri pudorem lapfus humani a pudsDaum, quinti emendatio prioris vitae, hutnanumqj effe labi, angelorum vitia commifta corrigere. Haeretici praeterea, vt exponit £gio{fa ordinaria, qui ab Ecclefia recedunt, cx cordi Columbae comparantur , qui terrena deliderantes Alfyrijs traduntur , & cum profe&i fuerint de Ecclefia , extendet Deus fuper eos rete, & teftimonij feripturam, & artifici fermone lapienti* contextum, vt deuantCs fe contra Domini fapientiam ad humilia detrafiat, comminando de poena , vt fic corredi non pereant in aeternum. a Exeplum & capiedi ra- tione. b It» Of.e.6 • H*re?ici Colube c& parati." 40 A L L E G ORIA. flMo, SV NT qui per geminas illas Columbas, quas Venusine* apud Maronem duces ad inueniendum aureum illum ramum caelo dimifit,duas myftice anfinae alas Platonici Du* ani» defignari putent ,hoc eft , contemph^iuam, moralemq;. Efle autem volucres Vene- «i® ali* ris, quia oportet illas effc ab ardenti amore, neq; iniuria matrem inuocare, quoniam tan- duasColu- tam difficultatem, nifi rapiat amor, facile hominesfugiant. Columbas vero non femel, ^as defi- aut vno impetu , fed paulatim volando , ad locum vbi aureus ille ramus erat, ducere ; quia hominis non fint omnia momento videre, fed ratiocinando gradatim a cognitis ad inco- gnita : fed vide quid fequatur. 5® Inde vbi venere ad fauces graue olentis Auerni ! T ollunt fe ceteles liquidumque fer Aera lapft v Sedibus optatis gemina fuper arbore fidunt . Nam quae ad tantarum rerum cognitionem duces fe pra?bent,eas rerum terrenarum cota- gionem ( id enim eft Auerni reter odor ) celerrimo volatu fugere oportet. Aureus autem ramus fapientiam nobis indicat, fine qua non eft fpeculatio eligendarum ,agendarumqj rerum iudex. Neque mireris aurum Capientia? fymbolum apud hunc poetam obtinerem Aureus ra cum pleriqj idem feriptores fecerint . Vnde illud fapientis: Aurum multitudo gem- mus matum , 6" vas pretiofum lahiajapkntia • Aurum enim eft fapiencia? virgo, aiq; fulgor. Nui- notet. Ium Veritas ia profando. §s li. dc fiCl» i i Xiil Cornus nQ cius. Coluba nu cia. Qui Colii- ba nuncia dicatur, a in Diuo* ib&Q. 442 Vlyfsis Aldrouandi lum ex metallis auro predofuseft. Nihil in rebus Capientia pluris faciendum. Fulget ma- xime aurum. Nihil lapientia eft fplendsdius. Nulla aerugine exeditor aurum . Nulla res imminuit faptentsam. Nullis fordibus coinquinatur aurum. Nullis maculis fapientia de- tutpatur.Sed latet arbore opaca5muhis enim,& varijs infeitiaj tenebris ita obruiturrverura & luco(ea enim corporis, vt ita loquar hebetudo dtyca tegitur,vt difficile omnino fit illud eruere» Scite enim & a Democrito vfurpabatdr natui a in profundo veritatem demerfilfe. Non tamen prius in hanc contemplationem defeendere valemus , quam aureum ramum decerpfecimus . Sagittariorum illud certamen,quod Homerus Achillem in Patrocli obitushonoreVir iq gdium Aeneam in mortem patris mftituilfe fcnbuntjfignihcit non omnibus cotingere.vt Corinthum adeant,hoc eft,vt ad culmen virtutum afceidant. Sic enim & illud facundifft- m u s a L u c i a n u s e x p 1 3 c a t , i n q u i e n s : Neq ; e ni m re cie, aut probabiliter fortunam incufa remus% (tfagittando , & iaculando non pr&rfus-aftecutafit veram illam viam,vnam nimirum inter tot infinitas fal(Usy& erroneas exi (lentes, quod nec Homerico quietem fagittario conceffum fuit, cui cum dcbuijjet Columba arcu fixamdeijccre , linea vinculari* fit. Opinor autem fuijfe T eucrum * EMBL E'.M A T A. ’ ' :?U? V • /vt.iiiV ... ‘ rin>: : ffi SA CR V M emblema Iaeobi Billij S.Michaclis in Eremo c^nobiarchae de hominis pcruerficate inferiptum eft: edii erunt r Serpentem nobis denti eft, mens Una Columba 4 Stultitia & pueras, & fuperamns oues . Et canis esi morfus nobis , & equina libido : Vt Leo nos furimus femper, & inflar apis. . Formica ventris non curJ e fi maior alendi, >•* -■ i/ v ni .0 jtermenti, drventr ifwpcomitatur aeor, " i : ' 'Sfc innaih feris mala n&bisaiun fla fuperfunt ; Cum bona deficiant 'ittft&tlcunfl, a f 'eris ... )0 Aliud emblema eft apud Lucana Contilem nobilis cuiufdam Hieronymi Torti Papienfis, qui binas candidas Columbas.ceu duces fibi ad fylua, in qua arbor illa erat cum ramo au- re.b, vt fupra ex Vergilio diximus, praruolantes depingens cum verbis : VNDE PER RAMOS AVRA REF VLSI T , JEnex exemplo , eumfumma gloria ad fcientianu «juam per ramum aureum intelligi diximus, pertingere hgnificac. JE N I G M A. - * 'T r o l DE Columbo lenigma tale habet IulinsCaefar Scaliger.* 49 As,affufq ; atq, exilius praponitur vnflis Par. duo funt a fis, non contemnenda trientes Nanq ; hac po ferior, melibrq priore fuperbit. As , affufqi ) totus Columbus . Pars duo &c. ) duo trientes , dua? fy Ilabae lumbus, Namq$ haec) lumbus, quam collum. PROVERBIA. COR VVS nuncius,veluti fuo loco fcripfimus, de eo dicitur , qui aliquo terrarum miffus non reuertitur. Eodem modo Columba nuncia prouerbialiter aequ£dici poteft , qui celeriter reuertitur, vnde miffus fuerat , prout ea fecit Columba , quae poft Coruum dc arca exierat. Poreftitem ille vocari Columba nuncia, qui felicem adfert nuncium,fa<5h nempe allufione ad id, quod foleat hoc innoxium animal Spiritus fandi fpeciem reprasfentare. Vel poteft deniq^ nuncia Columba dici, qui futuram iam nunepa* eem annunciat : ad quem fenfum a Prudentius ait. Nuncia diluuijiam decrefcentis ad arcam fore C ol um ba nfeft ramum viridantis tliuac 01 Cornus Qrnithologiae Lib. XV. 44^ C eratis enim ingluvie per foeda cadaueracaptus H&fcrat illa data reuehii neu a gaudia pacis . H’ a Suida prcueibij titulo commemoratur .i .Columba fe dent. Ait autem id di- cifolitum de fupra modum manfuetis, ac hmTpYitibusiNantXiolumba, inquit, c///» au olant fal- lunt c Ater as pernicitate volatus, cum fedent,nihilmitius,acfimplicius\neq‘) quic qua habent, quo fe tueantur adtterfus Miluios , & Accipitres prater alarum velocitatem. Author vero adagio- rum, Mihi, inquitjvidctur dici poffe & in eos, qui fimplicitatem fimulanc, quo magis impo- nant: propterea quod mos fit aucupibus exoculatam Columbam in reti ponere, quas ftibful- 10 tans caetetas Columbas alliciar. Sed apud Suidam nia/uun per duplex (x legi non poilejante diximus» vti etiam quod Suidas non eandem faciat t Iw r^ivliv & rlw i&uteurpiuv, ideft, ex- oculatam, vt adagiorum author: fed illam (edentem, & fimplicem,banc aftutam, non autem euolantem, vtOrnithologus expomt. b Ariftotelesenim 7?ctMurpia,v exoculatam vocat» Exoculatas, quis euoiare dicat ? Ad hunc fenfum alia adhuc fimilis parosmia eft' apud Dio- geni anum. ripadrepo? 9rsp/s*«pac ideft, manfuetior Columba, Quo loco Colubina (implicitas, nquic adagiorum author, &manfuetudo lauda tur,ec in diuinis literis. Nam hoc eftColum- iba in auibus, quod ouis in quadrupedibus. Ipfa nulli animantium meditatur noxam» nec a- liunde prasfidium habet aduerfus Miluios, quam a celeritate volandi. Nonouum tam fitnile , quam illud prouerbij fpeciem prae fe fert, quod eft apud luuena- aciem, nempe hoc: Dat veniam Coruis, vexat c en fur a Columbas : Hoc eft,vt idem author interpretatur, p^na legum exercetur in hum iles quofpiam,& a qui- bus cbingenij manfuetudinem aliquid emolumenti poteft auferri. Rapacibus ignofeitur. Sumpta eftparcemia ab apophtegmate illo fatis triuiali Anacharfidis,quihoc dido elufic ftudium Solonis in confcribendis legibus , quemadmodum refert rPlucarchus his verbis: leges aranearum telis adfimiles dicebat , propterea quod in illas t fi quid lenius , aut imbecillius in - currit , haret: fi maius aliquid, di [f e c at, ac fugit. Huc etiam pertinet hoc d Tercnrij: fluta non rete Accipitri tenditur , neque Miluio , flui male faciunt nobis, ili is qui nihil faciunt, tenditur . 30 fluta enim in illis f rudius e fi, in illis opera luditur. Quod fubfequitur a Lyrico poeta etiam prouei bialiterfcriptum eft, &a nobis in Aquilae hi- it oria explicatum. Non imbellem feroces Progenerant Aquila Columbam. Simili planeforma id Horatius dixit, ac illud Theognis: Ovb. 2* Dodona vi bs. Hamonis templum vbw Quercus Dodonaea & eius ora culum. C DialogJc Toeci . dii, s, circa finem . 444 V lyfsis Aldrouandi APOLOGI. ■ • s.\% COL VMB A fiti correpta, vt vidit quodam in loco poculum aquas depidlum, ve- rum rata, atque multo elata impetu, infeia in tabulam offendit , vt & pennis ipfius perfradis in terram decideret, atque a quodam occurr ecium ca peretut . Apologus fignificat nonnullos homines ob vehementes alacritates inconfulto res aggredientes, inij- io cerefefein perniciem. Columba in Columbarioquodam nutrita, facunditate hiperbiebar. Cornix vero ea audita, ait : fed,heus, tu, deline hac gloriari: nam quo plures paris, eo plus moeroris accumulas.Signat ex captiuis eo quoque effeinfeliciifimo, qui in feruitutemultos filios procreant:Formica fitiens defcedit in fontem, ac trada a fluxu fuffocabatur.Colum- ba vero hoc vifo , ramum arboris acceptum in fontem proiecit, fuper quo fedendo formi- ca euafic. Auceps autem quidam poft hoc calamis compofitis ad Columbam comprehen- dendam ibat.Hoc autem vifo formica aucupis pede momordit:qui dolens & calamos abje- cit^ vt Columba fugeret, author fuit . Indicat fabula, oportere benefadoribus gratiam- referre.Monedula videns Columbas in quodam Columbario laute, ac abunde enutriti de- albauic fcfe,atq; ad eas acceiTic,vt & ipfa eodem pabulo frueretur* H^e vero albedine dece-20 pta?,rata?que Columbam elfe,donec taceret, admiferunt in focietatem.Sed cum aliquando ceu oblita cmifilfet vocem, tunc deteda fallacia, ac perfpeda eius natura,expulcrunt per- eutiendo:eaq;priuata eo cibo redi jc ad Monedulas:quaeob colorem,ciim eam non noffent, a fuo paftu abegerunt, vt duorti illa appetens, iam neutro potiri polfec.MoraIes docet opor- tere, vt quifque noftrum propria , & quam Deus dedit s forte contentus viuat, fimulqj per- pendat,auaritiam, praeterquam quod nihil prodeft, faepe & qua? adfunt, bona auferre. F A B V L £ i. • ; V "S I ANTHQV AM defabulolis peccatum mutationibus agamus, aliquid prius qui de Dodona?! Iouis oraculo commenti funt, in medium adducemus. Nam & hoc fa- bulo fu m elfe.^Dionylius Halicarna(f£Us,necnon Herodotus b in hrftoria traden- da alias & ipfe poeta atteftantur, vt mox patebit „ Proximum hoc Delphico oraculo fuif- fe fertur. Dodonam enim Chaoniae regionis, quae Epiri pars eft, ciuitatem fuilfe memorant amplam, fatifque florentem, notam Iouis oraculo, quod Dodonaeum appeilatum cft:in quo duas columbas fuilfe fabulantur totidem quercubus infidentes, &refponfadedilfe, expri- mentia in mutis animalibus, quid homo adorare vellet i & poftea vnam earum tranfualaffe^® \ Delphos,qu£ ciuitas fuit Boeoti^ iuxta Parnalfum monteir» eiufdem regionis, lbiqjDelphi- ci Apollinis oracula edidille, alteram vero Hammonis Iouis templum tenuiflein Aphrica* At Agyptij facerdotes, authore Herodoto oraculum Dodonaeum ficconftitutum fn.ffe * afferebat : binas nimirum columbas nigras ex Thebis Aegyptis aduolaffe, alteram in Mo- loflis ex fagomonuilfe voce humana illic habendum efle oraculum Iouis, alteram idem fe- ciffe,fed in Lybia, vbi effet HammonisTemplum facratum.Templum id iuxta nemus Ioui facrum, in quo arbores , quercus nempe vocales refponfa dare dicebantur, omnibus circa populis fandum erat , a Pelafgisconftrudum, & paludibus circumfufum, quo captifuper- ftitione homines, vt in dubijs rebus refpofa acciperent,religiosc afcendebat.Qui arboribus hifce famulabantur, ij quoque diuinandi facultatem habebant, folifque Boeotijs, liquando*0 1 confulto opus foret, refponla dabant.Haec & alia prodigiofiora de hoc oraculo nugata eft antiquitas,quascurfi ad rem noftram non pertineant, iubens prsetereo ,hoc tantum repe- tens, primam fagum, aut quercum (nam has arbores poeta?confundunt)& columbam Do- dona? vaticinatamfingi , Dodona? afque columbas a nonnullis, tefte cGyraldo, oracula fua dici carmine heroico confcnpfilfe.Cseterum quia poetarum figmenta funt,non piguit <^Si- lij Italici elegant i flitrn poeta? verfus egregie explicantes apponerej ait autem. Has 'vmbras nemorum , & connexa cacumina calo >, Calcatoff> Ioui lucos prece B o fi ar adora : Nam f > v' • - - ‘ . . , (■ , \ Omithologia: Lib. XV. 445 Mam cui dona louis non diuulgataper orbem , Jn gremio Thebes geminas fedi/Je Columbas ? Jguarum Chaonias pennis qua contigit oras . Jmplet fatidico Dodonam munere quercum. At qua Carpathium piper aquor veftaper auras. In Lybien nineis tranauit concolor alis , Hanc fedem primo Cythereia condidit ales. Hic vbi nunc aras , lucofq ; videtis opacos , S© DucforeeleHo gregis & mirabile didfu^ Lanigeri capitis media i» par cornua per fiam, Marmaricis ales populis refponft canebat. Meminit eius etiam inter recentioreseBaptifta Mantuanus, quando inquit; Nec tua quercus erat laus vltima. T u louis arbor Confc ia fator um\Graijs oracula namque ' , Jpfa dabas , meminit veteres Dodona Columbas Antheaqpllapfu piperum querceta Deorum, ^ • Item /alibi: Afpice facra 10 pluod tibi in Epiro dudum cecinere Columba . Etg Sannazarius ait ad hunc fenfum: Nec mihi Chaonias fpes e fi audire Columbas, Alludere videtur ad id , quod h Solinus feribir, nempe eiufcemodi oraculu defijfle reperiri. Sed & Columbas hinc Chaonias dici Ser uius feribit, explicans illud Vergilij. Chaonia dicunt. Aquila venient e>C olumbas &c. Veru n5 inepte quifpi a, ni fallor, Colubis in epitheto attribui dicat, quonia in Chaonia pli> rimuaebudauerichocauiu genus: ideoq; nonullos finxiffeThebGquaquoqs fupi a Homeri teftimonio Colubaru cultriee nominauitftus,vitgine fuiflfe e cuius gremio gemin^ »11^ Colu- bae oracula reddentes euolauerint , altera nimiru ae Hemonis fonte, altera ad Dodonse fyl- 3° uam. ‘Ad haec poeta? faepius Columbas Chaonias appellant, cum nihilominus oraculi illius prorfus non meminerint, verbi caufa* Ouidius: * ; • Quapque colat turres Chaonis ales habet . Item k Propertius: Non me Chaonia vincant in amore Columba. Et ex recentioribus Pontanus: Chaonis & qualis ofcula iungit auis. Vt vero ad oraculu Colubarum redeamus, fabula quid 2 fuo no caret myfterio. SeruiusGt a- roaticus id fingi credidit , quia lingua Theflala PeleiadesColubae & vaticinatrices appella- retur. Alij Colubas illas duas puellas fuiflfe putat, qu^oblermonis fui barbarie Coluba?di- *®ceretur,&cu alioru more loqui didiciffent,depofita barbarie, ita tu lingua humana vfas fuif- fe, atq; elegater refpodiflfc fingi, quibus aftipulari Herodotus videtur, inquies :Mu\ieres Do - donat oraculi, antijlites aiut geminas ex Aegypto Colubas aduolauiffe, vtraq-, nigra, vnd quite in Apica altera veroin Dodona , qua fago in fides humanavoce elocata fit ,eo loci louis oraculu co- di debere, &fe interpretes eJfe.Edvero,qua ad Apos abijflet, Colubaru, iujji/fe Apos ,vt Arnmo- nis oraculu coderent , quod oraculd & ipfum louis eft . Sic illa referebat, quaru antiquijfima no- me erat Promene a, proxima T im aret a, minima uatuNicadra.De quibus ita mea fert opinio, Si re • , t vera phoenices ablegauerntf aminas faeer dotes ,& eat u altera in Apica , altera in Gracia vendi- derat: hac qua in Gracia , illa qua Pelafgia vocabatur ,venijt, illa effe, qua apud T hefpotos venijt , atq-, deinde anci liant e ibide codidijfe fub fago\e nata f anu louis ,quemadmodu mos er at Thebis mini flrare in louis teplo . Et poftea qua illa lingua G raca accepit, dixiffe atut,fororefud in Afri- ca ab eifdem phoenicibus (vt ipfa fuiffet ) venudata. Quod autem mulieres a Dodonais Columba vocat a sut, ob id mihi videtur fattu, quod barbara efpnt\ quod videlicet fimile quid auibusfona rent ■: InterieBo deinde tepore Columba humana voce locuta aiunt, poftquam more ipforu Colum- ba locuta eft, tandiu volucris more fonare vifa, quandiu barbare Loquebatur. Nam Columba quo damodo humanavoccm fonat . Nigra autem Columbam effe dicentes Aegyptia faminam fignip- cdt.Sunt itaqipmillima inter fe oracula,cr tllud apud T bebes Aegyptias , & hoc 'apud Dodonam <&c. Hacc omnia Herodotus. Verum Ioanncs Goropius Becanus vir me Hercule ,vndi- quaque longe doctifiimus multp altius eiufmodi oraculi] myfterium explicare nititur in . P p- " bsec e lib, 3. ia quercu. f lib 3. *4gec g lib.z. Ele h l. 7. circa finem. Columba: curChao nias di&a. Thebe Colubaru cultrix di. a*. , i //.3. dear. k lib, *. Oraculi Dodonsi myfterij explicatio. Mulieres Dodona:! oraculi. Sacerdo - tes femine %» V Colub^, & humans vocis fimi litudo. Aliamyfti ra oraculi Dodon.ex pii catio. 446 Vlyfsis Aldrouandi haec verba. Aueo, inquit, videre antiquiflimum illud Dodonaeum quercetum, & feifeitari» qua: in illo oraculo reddi confueuerunc , quaeque fuerint Chaonia: glandes , quibus homi- . nes primum vi&itarunt. De DodonreoIoue,deqn£;eiu$ vaticiniorum antiquitate, &fabu« vnde dida CX0,:t^0, c^m a^j> Herodotus, & Strabo confidendus, Nos in Qallicjs docemus, Deucalion Chaoniam ab Hercule Chaone , id eft, a Nocho nomen accepiffe . Quo fit , vt illioptime idem qui f^nferint , qui Dodonem a Deucalione conditam feribunt, quandoquidem is idem fit cum Noe. Nocho , vt in Chronijs oftendis .Oraculum autem ex Phoenicia venilfe vti Herodotus pro^ dir,ex eo liquet, quod Nochus,quem vel Chaonem Herculem , vel Deucalionem voces, e Dodona a Phoenicia in illam Gra:ciar partem prius appulerit, quam in Italiam nauigarit. Hyginus i» quo codi- a Thefialo , quo nomine Deucalionem vocare videtur , Dodonam conditam dicit . Quia ta Ioni cur igitur extra omnem controuerfiam eft, locum hunc omnium efte antiquiffimu, probabile cdfccrat fi e^milhoPelafgisefle vetuftiore,& tanto quide magis, quanto Gallos veteres Pelafgis fuif- Noe* infti-- ^ Pr*ores ex *js » hoc falcem fabulofum ad Deos translatam, & in Co- lumbam mu i at pesa* vt^Ouidius quoq, canit his verfibus : 'At $mgi$ m Jumptis illius ( Decretus ) filia pennis •^n • ttetremos aliis in turribus . ' !)o ■ f ( alias monsibus^ quod magis placet ) egerit annos. Ito « Ouidiusi Alcidamantis fili» meminit, quam & ipiam in Columbam transfiguratam iicinquit : ■ czum'. txo . IU Tran (It, & antiqua Carthaia moenia C a £• Quam pater Alcidamas placidam de corpore nata Miraturus erat nafd potui ffe Columbam. Anii Apollinis lAi^ilc i filias ideo in Columbas pariter conuerfas fabulatur , quod qu»- cunqj manibus attingerent, in fegetem , vinum & oleum Bacchi beneficio conucrtentes Agamemnon abducere conaretur, vt illarum opera exercitum alere facilius poffeded cum ill?( e ituras negarent5ille vero iam v i cogeret, implorata Bacchi ope in Columbas abiere. Anius 'haec hoc modo apud Ouidium narrat ; Dedit altera Liber ’ Famineafiirpvotomaipraffdeqi 2q Munera . Nam tattu naturam cunela mearum In fegetem , laticemq ; meri , baccamq 5 Minerua Transformabantur t diuefq ; erat vfus in illis • Mac vbi coqnouit T rei a populator Atride s9 Ab finiit inuitas gremio genitoris : alant q ; Imperat Argolicam cale fii munere gentem* i Effugiunt quo quaque pote fi &c. & mox Jamq^p arabantur captiuis vincla lacer tisx JlU attollentes etiam nunc libera calo Brachia , Bacche pater, fer opem , dixere : tulitqi Muneris author opem ( fi miro perdere more Ferre vocatur opem J nec qua ratione figuram Perdiderint, potui fcire aut nunc dicere poffum. Summa mali nota e fi pennas fumpfere, tuaq; Coniugis in volucres niueas abiere Columbas* Nonnulli allegoric&s fabulam explicantes , Anij filias >aiuntjapprime fuiffeauara$,atq$; omne ftudium in mercatura exercibile , frugumq;, vini ,ac olei in primis feciifc monopo- lium , Bacchum vero eo illas donauiife munere dici a Poeta , quoniam ille Deus cornuco- piae, at qs abundantiae praeeffe antiquitus crederetur. Cur modo in Columbas potius , quikn alias volucres immutatas dicat>figmficare, vel celerrime eas aufugiffe , velpotius ab Aga- 40 memnone opibus exutas poftmodum meretriciam vitam agere coa&as fuiffe. Columbse enim admodum libidinof» funt. Perifteram puellam in Columbam quoq^conuerfam— * Ladtamius Grammaticus refert, tefte Gyraldo : fed ali; aliter Laftantij verba citant: Ete- nim An^pniusConftantiusFanenfis in illud «Quidij : Vritur in calidis alba Columba focis. Delebatur , inquit , Venus huius auis hoiocaufto, vt La&antiusGrammaticus tradit hac de caufa: Ciim Venus, & Cupido lafciua contentione certaret, vter plures fibi flores colligeret , & Cupida alis adiutus Veterem fuperaret, Periftera nympha accurrit , & adiuuando Venerem fuperiorem effecit : indignatufque Cupido mutauit eam in auctn—*, quam Gra;ci 'snpinpdv appellantur : Venus autem , vt honor poenam minueret , Colum- jobam in tutelam fuam effe mandauic : Haec ille. Ioannes Baptifla Pius vero explicans hoc Plauti : Meus fefius dies , meus pullus P affer , mea Columba, mi lepus Jepidarn , inquit, Ladanuj interpretis Papiniani fabellam recenfere non inferium , nec illepidum fuerit. Venus cum forte fortuna in pratum admodum verficolorem incidiflet, quodam velutt Cupidinis flore» (limulo fuccenfa legere comantes florulente mox herbas occoepit : quas dum tenui vngue fuccifas in fcirpiculum reponit , videt fuam fibi cofmetaro fegnirer ceffare. Eia age, inquit Dea, quam Paphos,& fludlu pulfa Cythera colit, Si. tu in—» Veneream aemulationem fedes ? Surgit ilico Periftera diu ali fe rapinae praecingens : dem tum fcdulitate,tum Audio Deam Venerem in floreo certamine relin quit :quod aegre ferens. Pp a Venus i Ub.$. c. 5. m/i.4. Mt‘ tumor fl 7. Meta . Alcidaroa- tis filia in Columba. Anij filia in Colum- bas. Agamcm* non curA- gij filias in exercitu fuo efle volncnt» 'VM: Ani; filia- rum fabu» la explica* ta. Anij fili» cur in Co- lubas mu- tat». Periftera in Colum«> bam. O lib. I . Faf Veneris Sc Cupidinis contentio* luppitcr i Columba . p li. i . Var. . eap. 1 5 . Homerus cu nouem Columbis collufit. a / W, 4* Patrocli fu sius» Coifiba e malo fuf» penfa. Pranmia ^ Jaculatio— ncColfibc. Teucer ia» culator» b L de fe&. Via vna bona inter multas ma ks. 448 Vljlsis Aldrouandi Venus Perifleram mutauie in Columbam:qu£ priftina obfequi j,& in noua fortuna non ira* memor, currui Venereo fubiuga fidilfiraa triumphat.Hadenus Pius.Quae quantum a fupra- didis differant quifq, videt» Iouem quoqj Achiui , referente p Aeliano commemorant (Athenaus id Autocratem fcribere tradit) cum Pchiam virginem m-Aegio habitant e ama rct,in Columbae figura conuerfum dfe.Hucinfuper pertinet ,quod de Homero Alexander Paphius fcribit,& eft a nobis etiam antea ex eo amTotatjjmjquod fcilicet cum nouem Co- lumbis puer etiamnum in ledo colluferit , ac adultus in caruiti honorem finxerit eas ipfasi loui ambrofiam afferentes. Poftremo iliudetiam ceu fabulolum explodimus,quodex Ae* Pano de Columbis Erycinis fupra etiam fcripfimus, §§ VSVS IN CELEBRATIONE Funeris . : • . ;; . . . . 4' i' , U. ■ ' : i . ' :• ; . . . :■ : < , ' HOMERVS* celebrationem funeris Patrocli defcribens inter reliqua aliorum certamina etiam fagittarios facit Columbam funiculo a malo fufpenfam nauis eminus eam impetentes. Scribit aute& huius certaminis authorem fuilfe Achil- lem, praemiaq; fagittarijs propofuiffe huiufmodi,vt qui Columbam ipfa pcrctiffiffet, decem 29 pro pra*mio bipennes acciperet , qui vero ab illa aberrans rupilfet funiculum , totidem fe- curiculas. Primus itaqj iaculator Teucer feniculum, quod Apollini nihil vouiffet , rupicj Meriones vero £2 do prius voto, aufugientem Columbam in fublimi perculfic. Verfus Ho- meri Latine fadi fic fonant, quorum plerofq; inderpres a Virgilio mutuatus eft » Protinus Aeacides celeri certare fagitta Inu it at, qui forte velint , & praeni a ponit, Ingentiq-, manu malum de naue refixum Erigit , & volucrem traicEio in fune Columbam, fluo tendant ferro malo fujpendit ab alto, fui primus volucrem ferro contingat acuto , Is ferat appofitum munus , bis quinque fecures : T otq fecuriculas, qui funem ruperit itfu, Trodfit bis di Elis rex T eucer , euwq,fecutus Fortis Meriones, magni comes Idomenei; Aerata inde datas mifcent in cajjide fortes, . T eucro prima loco fors contigit : ille reduEtum Fortiter emittens telum , nec munera nouit Debita,primicias agrorum 5 aut facra daturum V lia fagitti fero regi, fuo crimine pheebo Irato , volucrem non Attigit : indita tantum Vincula diffregit , qua cum ftridente fagit ta Lapfa folo tacuere , Columba per aera purum T ollitur, acclamant totis fpeEtacula cafiris . Meriones propere arrepto fi dentior arcu, Voutt primitias agrorum , & munera Pheebo , Et vacuo latam calo fpeculatus , & alis Plaudentem nigram figitfub nube Columbam , T ranfmittens ala medium, reuoluta fagitta Figitur in terram mali , ipfa in culmine fidem P roieEto demum collo , & findentibus alis Decidit exanimis, vitamq-, reliquit in afiris . SpeEI antes Danai miracula tanta flupebant . Atque ita Meriones retulit bis quinque fecures , Ipfe fecuriculas T eucer . Hadenus Homerus. Meminit huius certaminis b Lucianus. Neq-9 emmreEteaut probabili* ter fortuna incufaremusfi fagittando,& iaculando non prorfus affecutus fit veram illam viam, vnam nimirum inter tot infinitas falfas , & erroneas exiflentem , quod nec Homerico quidem faginam conceffumfmt , qui cum debui fet Columbam anu fixam deficere , tinea vincula rupit 9pmr 30 Ornithologk Lib. XV. 449 opinor autem fuijfe Teucrum. c Athenaeus etiam alibi fcripfit heroes Homericos fe ad auca* cl*y*D"* j.i.i exerduiife, Columba e malo nauisfufpenfa funiculo. Aeneas apud^Virgilium, quife- d «•*«&$. ft coram hanc hiftoria ab Homero accepit» quamuis hic duos,duntaxac, ille quatuor fagit- tarios faciat , fimile plane fagittariorum certamen inftituit , &ex multis quattuor forte ^ eligit, Hippocoontem nimirum primum, fecundum Mneftheum,Eurytionem rertium,quar- tum Aceftem. Hippocoon autem primus telum mittit, & malum figit : Mneftheus funem, quo nexa detinebatur a uis i&ufagittaedifrumpit : quam fugientem , ac per aera volantem ppomptus Eurytion, vocato in vota Pindaro fratre transfigit. Aceftes etli nullus fupererat ■fopalmae locus, tamen' fagittam emittere vult, quae in aere accenfa,tota igne confumitur.Iu* qui ergo Vergilius: Protinus Aeneus celeri certare fagittd 1 nuit at 3 qui forte velint •>& pramia ponit) lngentt que manu malum de naueSerefli Erigit & volucrem tr ai e Pio in fune Columbam , J£uo tendant ferrum , malo fufpendit ab alto . Conuenere viri,deiePtamq\area fortem Accepit galea , & primus clamore fecundo Hyrtacida ante omnes exit locus Hippocoontis . Quem modo naualito ne ftbeus certamine vitfor Confequitur, viridi M ne fi heus eutnPlus oliua . Tertius Eurytion, tuus oclariflime frater Pandare qui quodam iuffus confundere foedus , Jn medios telum torfiftt primus Aehiuos . Extremus, galeaque imafubfedit Ace fles, Aufus & ipfe manu iuuc num tentare laborent . * Tum validis {lex os incuruantviribus arcus Pro fe qui f fi viri,& depromunt tela pharetris» Pritnaifi per calum neruo ftridente fagitta Hyrtacida iuuents volucres diuerberat aurus , Etvenit,aduerfique infigitur arbore mali . Intremuit malus, timuit que exterrita pennis Ales, & ingenti Conuerunt omnia piaufu. Poft acer Mneftbeus,addu6lo conflit it arcu Alta petens, par iter fi{ oculos, telumfi tetendit m AH ip fi miftrandus auem contingere ferro Non valuit, nodos, & vincula linea rupit , J$Mcis innexa pedem malo pendebat ab alto, illa Notqs , atque atra volans in nubila fugit. Tum rapidus tam dudum arcu contenta parato Tela tenens, fratrem Eurytion in vota vocauit, lam vacuo la tum calo (peculatus, & alis Plaudentem nigra figit fub nube Columbam. Decidit exanimis, vitamq, reliquis in altris Aereis fixam fi refert delapfa fagittam. Amijfa folus palma fuperabat Ace fles, gui tamen Aether e as telum contorflt inauras. Ad horum veterum exemplum Baraui fi&itios e ligno Pfietacos, vc audio ex altiflimis ms*> lis deijciunt, fed id non fagittis tantum faciunt, fedfclopetis etiam. 3® 4* 50 VSVS IN MEDICINA. TEMPERIEM Columbis calidiffitnam attribuunt, 4 Ariftoteles quidem ventri- Tlpcricj^ culoferucntioreeffedixie, neque id Muuenalcm latuit dicentem : a ^ Calida pulmone Columba tap. 7. Tr apiato. bSaf.fr, Author quifquis ille fit ,dc natura r erttitt propter huiufmodi ventriculi temperii comefos Pp 1 lapillos e t, de var » bift . Margariti» quomodo 'adulteram fur. Colub-B in cibis non improba*, das?. Curtius continuo Columba- rum efu vi fani reddi dit breuio rem. Pefte qui non corri* piatur. Aegyptio- ru Regum cibus, d lncom.it ,Apb. io. elncom. j® tApb 22. f Cura. 34.. S> li.28» (.1^’ Capitum Columba . sum noxa. Cerebelli vfus in me dicina. Cordis fa- cultas va« na. Tefticulo* rum vfus. Sanguinis facultas 8 & vfus. 450 V Ijdsis Aldrouandi lapillos conficere ait5Sr ^Cardanus ita margaritas eis datas breui in ventriculo relidas po- liri prodidii.AIiqus ver6,rt ferente Ornithoiago, eas fic mentiuntur: Conchaspaluilrcs m forti lixiuio coquunt, donec cortices nigri fepararipolfmt, reliquum albu cotunduc,& ro« re inter Peneecoften,& Auguftumcolle&o ,deftillatoq;excipiunt,fubigunt,& git bolos minutos formant, quos acicula pertufos , filoqj infertos ad Solem indurant : tum Colum* bis denotando obijciunt, ita vt cibi aliud nihi! praebeant, ia loco puro, & peraluum reddi- tos fdigUnt in cribro, abluunt, & aliquandiu coquunt in aqua calcis clara, & forti : demum foli per dies ofto exponunt, perfededealbentur.Alij conchas in forti aceto ad folem,vel iuxta fornac e macerant, vt a crufta nigra purgari poflint. Verum tanta harum auium cali* 1« ditas non eft, vt Mauricam in cibis cas damnare potuerint. Nam & efum earum Galenus, maxime, qua? in turribus degunt, non tantum concedit, fed etiam comendat. Quamobrerri qui finceras litteras fequuntur,non dubitant pullos cum fanis, tum etiam a?gris falubres iu-‘ dicate : quamuis continuus earum vfus improbetur . Nam Curtium aiunt , quod quotidie Columbas efitaifet, vitam breuiorem reddidifle. Et reuera longe duriores funt ad conco- quendum pullis Gallinaceis, & melancolicum generant fuccum,funtqjexcrementitij, ma- xime fi a lenibus edantur, qualis Curtius erat, iam propemodum feptuagefimum annum agens, & multis orauibus curis affli&us, ac inter reliquas filij maxime ca?de, necnon multis ftudijs maceratus , demum quod omnibus maius fuit , vix quinq; horas dormiens. Ex ar- canis Aegyptioru accepimus eos, qui Columbis affidue m cibo vtuntur, peftiferis morbis haud corripi, quare fi peltis vnquam debacchari coepiifec, nihil aliud in obfonium regibus ** comparari folitum , qudm ex Columba , quamuis Diodorus Siculus vitulum aIioqui,& Anferem fimplicem tantum eorum regum cibum .fuiffc contendat. Quamobrem Carda- nus laudat in pefte cibum, qui ex Columborum iure,& carne conficitur» Yillanouanus an- tiquis Columbis mirabilem tribuit in epilepfia,& paralypfi proprietatem, & fylueftres Co- lumbos maiescomeftos membrorum tremori, paralypfi, & amiftioni loquela prodelTe air, fca per fylueftres,vt conijcio,Columbos turrium intelligit. Nam & filios Zor apud R, Mo fen his eandem fere facultatem aferibit , additq; etiam odorem Columbarum in aerem—* refolutum ab clfedibusiam didis praeferuare,& Nicolaus Malfa, Pulli Columbini, inquit, in cibo fumpei membra reloluta roborant, &tremorem vniuerfi corporis fanant, relaxatajg crura,& minime incedere potentia, ac fenfu, motuq; fera priuata reparant. Et e Cardanus dari prarcipitius Columbinum ijs , qui frigore laborant. Sunt qui Columbum viuum dif- fedum perfpinam,melancolicorum, autdefipientium capiti affe&o admoneant, quod fa- ciendum etiam confulit/Amatus Lufitanus. Sextus Empyricus Columbam incifam( per ventrem, vt Villanouanus habet ) calidamq; morfui ferpentium impofitam credi ait vene- na omnia rapere, & fanare. IdemfermegPliniusfcribic,inquienss Columbarum caro re» cens concepta contra ferpentes auxiliatur . Praeterea pullos Columbinos, necnon & Gallinas jjs,quiob paucitatem fpiricuum vifiuoru imbecillitate vifus laborant, vtihffimos eflfcAue- zoar feriptum reliquit, fed capica abfeindi lubet , quia eorum cerebella excitate inducen- di proprietatem hab«ant. Ijdem,vt Rafis atteftatur occulta proprietate renum dolori con 40 ferunt 5 & corruptum fanguinem emendant. Sed& ipfe capica truncari prius praecipit. Eodemq, authore eorundem carnes tenefmum fanat , quem , inquit , cucurbita frequen- ter comefa generare folet. Aliqui fylueftres Columbos etiam in arthritide commendant. Florentinus pullos ijs necelfarios elfe dicit, qui iam vires a morbo recolligunt. Praeter car- nem multa alia Columbas fuggerunt ad vfum medicum. Etenim cerebella in primis non- nulli recemiores medicamentis venerem promonentibus mifcent3 fed Ornithologus id oftentationem magis, quam vtiliter facere eos afterit : quoniam abfqj ratione, & copiofius (umpta magis ad hanc rem conferre queant, quam medicamentis parce admixta. Ego vero eiufmodi cerebeilam cum ineiufmodi medicamentis, tum in cibo omnino prohi- b ierim , fi modo verum eft , quod ex Rafe , & Auenzoare diximus , nimirum carcitatccu 5© in lucere. Nam & in multo coitu fpiritus viforij plurimum rcfoluuntur rnefcilicetnoxa du diciter. Fabulam fapere videtur, mulierem, vt Albertus feribit, perdite eum amaturam, a q 6 Columbini cordis puluerem in potu, vej cibo acceperit. A rationepariter alienum eit, verrucas aboleri, & euanefeere, fi quis cor Columbinum fepeliar. Tefticuli veperem ciere creduntur: quinimmo Kiranides in pluribus plus quam poeta fabulofus , ac nugax author eos mulieri a viro exhibicos,amoris poculum fore alferit: ficu- ti etiam Columba? matricem viro a mulieri a praebitam. Sanguinis vis notior, ac celebrior. Peculiariter autem 3 cefte Diofcoride s cruorem membranis cerebri emanantem cohibet. Galenus Omitnologiae Lib. XV’. 45 1 «Galenus tradit Pergamenos , atque adeo per totam fere Afiam, qui capitis offa confra&a odorant ,Coiumbjefanguinem in craffum cerebri iauolucrum affolere effundere rpoftea veroquer.dam cum haberet Palumbem, nec adeffct ad manum Columba, Palumbis fangui- ne vfum effe, & tamen feruatum c(Te hominem illum „ Aliumque rurfus Turturem ad eun- dem vfum applicantem, nihil hominem 1 x fi ffe . Quippe fimilia^ i n q u i t fimi lia efficere pofie con fiat : fe vero ait, fexcentos nouslfc eorum, quibus Romae perforata fuere olfa, nec quicquam ab vfu rofacei citra Columbi languinem otfenfos. Verum id calidum fit aeque , inquit , ar- queColutT?b«e fanguinis n&ceffeeft: ac fortaflis ipfa tantum caliditas in conta&us modera- sotione efi vtilis ,haud quaquam eximia , & incognita facultate . Adeft illi quoque bona fa- cultatis temperatura . Sed quid hoc? Nam & haec rofaceo ineft , prseter quam quod leui» ter aftringat. Itaque melius inuenire nihil potlis in capite perforato, quam vt rofaceo pro- bo vtaris. Haec ille, ex quo Actius, & Auicenna eadem repetunt. Eodem fanguinc» inquit iGalenus,ad hypofphagmatafid eft, fugillatain oculis conlifientia, quidem vtuntur, proti- nus videlicet [umentes, qui ex animantema&ata effluit. Hunc calidum iu hypofphagmata affundebat quidam venis ad alarum exortus incifis,qub videlicet ad multos vfusidem ani- mal fuficeret,(vt itet um fcilicet,& fepiusex eadem Columba fanguinem oculo fugillato infundere polfet , nam ex ma&ata femel tantum vtiliter. ) Alter pullorum tenerorum ex- trudis pennis( funt autem illae molles, & fiflulashumore plenas obtinent)eum ipfum humo- , aorem exprimebat, oculis inftillans. At alijs medicis controuerfia fuit, pulline fanguinem,an Columba! adultae meningi affundere oporteat. Sed collyria funt plurima, quae medeantur hypofphagmaus,& maxime quod plurimam recipit myrrham,qualeeft, quod a Democrate compofitum diafmyrnon vocant. Secundo funt,quae habent multum thurisrpoft quaefunt, quie ex croco conflant. Quin &foenugraeci fuccus fanguini Columbino inhocvtiqueprae- fiat. Quidergomoramuraut Columbos, aut Palumbos,aut Turtures, cum omnium medi- camentorum paratu facillimum habeamusfoenugrecum?Tum memorata colyria in prom- ptu fememus ■? k Idem aiibi Archigenis haec verba recitat : Ad hsemalopas , & hypofphag- inata, id eft, ad cruentatos oculos, & fugillatos.Cum plagae oculis illatae funt,& oboriuntur ex eis eruent^ fufFuliones,ftatim in principio tum ad inflamatione, tum ad dolori copefce- 3©dum facit Cotubinus fanguinis inftil!atus,& praTerrim is, qui ex teneris pennis\exprifnitur. Qui locus mihi fufpedus eft: neque enim fanguis ex pennis exprimitur, fed humor quidam, vt paulo ant£ex eodeGaleno recitatu eft,& ex fubfequetibus patebit.Quocunqjidu lefus oculus, inquit Marcellus, fijanguinolentus videbitur, Palumbinus ei, vel Perdicis, vt Tur- turis Unguis: aut fi haec animalia non erunt, Colubinus de pinna fublatus ftatim,id eft, ad- hne calens infundatur. At Marcellus, ac eiufdem fententke Cornelius Celfus alias gra- oilfimus author in eo ab alijs diferepare videntur , quod Columbinum fanguinem , ceu mi- nus efficacem poftponant. Si ifftts oculum ladit^ inquit Celfus ^vt fanguis ineo fuffundatur , ttibil commodius eft , quam f anguine velColumb.etvel Palumbi.vel Hirundinis inungere: neque id fine caufa fitjum bord acies extrinfecus lafie interpofito tempore in antiquum flatum redeat % ^°eeieberrmeque (forte celeberrime) Hirundinis. Eo? u ergo fanguis noftros quoq; oculos ab externo cafu commodiffimc tuetur, hoc ordine, vt fit Hitundinis optimus, deinde Palumbi, minime inefficax Columbae & illi ipfi,&nobrs.Vet um reliqui veteres omnes vel Colubinfi fanguinem ad eiufmodi mala folii praedicant, vel faltem aliaruauium fanguini praeferunt. Diofcorides foliusColumbini ment ione fa c i e ns.Columba fanguinis inquit , in ocultscruorc faffufisi& recentibus eorum vulneribus illinitur Sic Sextus ad fanguinc in oculis ex i<5tu, Co- lumbae fanguine recifum,vcilliusquoque verbis vtar, deinde infufum, optime facere afferit Sic & lpfe Marcellus folum Columb^ fanguine alibi ceu fui oblitus, nominans, eum de loco pinnarum ( fic habet ) eo momento, quo pinna auellitur, oculis , dum adhuc tepet, infundi praecipit, qui i&n aliquo vulnerati , aut fanguine fulfufi fuerint. Plinius quidem Turturum» ^Palumbinum,' Perdicumque fanguinem ad eunde effe&um celebrat, fed Columbinum prius nominans , fic infit. Columbarum , Turturum , Palumbium , Perdicum Sanguis oculis eruor e fufiufis , eximie prode ft. In Columbis mafculi efticaciorem putant. Vena autem fub ala(quas in axilla eius eft, Sextus) ad hunc vfum inciditur, quonia fuo calore vtilior eft. Superim- poni oportet fpienittm e meile decodum , lanamque fuccidamex oleo ,aut vino. Porro idem Plinius ex Difcoride,vt videtur,apud quem idem eft legere, Columbae fangwi- nem lufciofis illini kfeuerat, vtTurturtim etiam, & Palumbium:&/Galcnu$inftilhtu ny« &alopa , id eft no£f urnam oculorum caecitatem iuuare aurhoreft. E naribus fluente nct-j» fanguinem a Columbino fanguinead id fetuato,concretoque fifti i Plinius, Marcellum $euerus5 h lib.lc i e fimpl. Similia fi miliaeffi- ciunt. il.de fimpL 10.3* Diafmyr non. klib. 4. t.$. de cont . mt„ fu.hu i Eupsi 46* Apipi? vf* Pennaru vfus. Ouotusn vfusi Fimi yfiaj maximus, m itb. iidt mpfim. $i l,$'4ctfp, Dom?pro* pter fim$ 4$dagrat, 6 lib, i o. dt ftmpl. fL3.de cop. med.fe ♦ £e« mra. 45 1 Vlyfsis AIdrouandi uerus, atque ex his Auicenna lcnpfere.Idcm Auicenna podagrae prodefle Ccftatur, Hic* rodes vero medicamento cuidam ad ftranguriam equi fanguinem Columbae admifcet ,ac denjque inalijs Hippiatricis Gra?cis medicamento mifcetur ad leucoma equi compofito» Adipem harum volucrum Alexander Benedicius ad dyfluriam commendat , inunftum fci* licet , Pinna? Columbinjcjvt Marcellus eft author, maxime quae primum nafcuntur,vfl£ cu vrtica, a que impoliti podag ae dolores leuant. Quis etiam veteres Medici vfifinu Cor* nellus Celfus ad rhagadia, C olumbina,\ n qui t, quo, coquenda fiunt, (fi vbt induruerunt ,purgan- da:dt inde alterum tacere tn aqua bene calida dt het, attero calido fouert locus, Jtc vt tnutcem vtro- que aliquisvtatur. Et mox de condylomate tuberculo, Jifidtm etiam ouisrefie tubcrculum,l% 1 nquit,na( fouetur:fed defidere ante homo in aqua debet, in qua verbena decocta funt ex reprime- tibusfet rmfus paulo poft etiam hamorroidum vitium oms foueri iubet, fcd fimplic ter, vt Gallinacea intelligamus ♦ Diofcoridcs va 6 Columbinis ouis longe diuerfam facultatem tribuit, nimii u contra cerufta? venenum, ficum thure, & hordei deco&opi ^beantur ijs, qui esufcemodi venenum haufere- Aliam ruifus Piimus, fed luteis eorum duntaxat vimeemme- morat,inqukns:r\o[co\\&Qs,tritumcu*n meHeflini fetnine,(fi oleo . Plinius ve* fic habet: Car buculus fimo Columbino aboletur per fe illice, velcu lini femine exacetomulfo^ Idem 453 Ornithologk Lib. XV. Idem legere eft apud$erenum ; Carbone medendo Dulc acidum, laticemque cum lini femine iunge , Atque fimum pariter Paphia compone Columba, Hinc line diruptas partes , & claufa venena . VerbmOrnithologus re&e quidem priorem verfum ex Diofcoride, & Plinio ficreftituit. JP ukacidnm laticem cudinif emine. iunge. Pa rot itla s tumores etia farpius periculofos Plinius hupc fimum vel per fe, vel cum farina hordeacea, aut auenacca compmnere teffatnr. Idqj ^0 Marcellus repetit, fed paulo aiiter.!Tr/>/m?,inquit, cum farina hordeacea, & meile fubattuw, calidum fuppofttum nafcentes parotides comprimit. Idem tradunt, fi eo quo poftrcmo didum cft, modo vlurpetur, panos aperire, & aduerfus ftrumas prodeffe. Ad nigras cicatrices inal- bandas Orlbafius apud^Aecium idem ftercus ex aqua illiniiubet,at cito ablui, ne exui ceiet:aut alijs medicametis mifceri,Vt thuri3faponi,cimolia',cu aceto. Plinius vero ex mei- le illitu cicatrices ad colorem reducereait, vitiligines ite albas ex vino. Marcellus tritum .eu aceto omnes cicatrices fanare.Clauos pedem fanat, Plinio atteftate,fi ex aceto eodum apphcetur.r AndreasFurnerius liquorem quendam ftilla titium , qui faciem nitidam, & te- neram reddat, prsefcribic, cui inter ctetera ( oua recentia, cafeurn mufteum pinguiffimum, vinum Maluaticum, poma arantia, oleum tartari,&cerufam,diuerfis ponderibus mixtaJPi- pionern adijeit. Verum fortaflis redius fimum eius adijeere debebat, vtpote quod,tefte JE- feulapio vtile eft ad impetigines, aduerfus quas apud Aetium etiam medicamentis admi- fceturmec no ftigmata faciei delet, vt Marcellus fcribit,ex aceto, ita vt aflidue medicamen fuperducatur.Si caluefcat mulier ex defluuio capillorum, Hippocrates ftercus Colubinum imponi praecipit : Marcellus cum aceto tritum capiti impolitum alopecias ait,& cicatrices omnes fanare. Medicamentu ad alopeciam Archigenis probatum, etiam Nicol. Myrepfus refert. Fimii Columbioum bene tritu cum aceto irrigato, & nitro prius fricato loco illine: poftea fubtile linteum imponito:quod vbi abftuleris, locum prius irrigato.Mirum videtur, quod Diofcorides ftercus hoc, quod alioqui vrere j> fe dixit , fimpiiciter igni ambuftis me- deri aftcrat:Plinius autem eandem facultatem cineri eius afcribit,fi ex oleo illinatur.Quod $©farie quaefitum doftiflimis medicis difeutiendum relinquo. Magis verifirnile eft omnes du- rities difeutere, ad quas Plinius cum hordeo commendari prodidit. Sextus qui eiufdem fa- cultatis teftem et fe prsebet,humores exiccare a it cum oleo, aut meile calefa&o diftempera» tum,& fuper duritias ligatum. Mifcctur infuper medicamento oculari non iumenti folum, vti apud/ Vegetium, qui id ad cicatricefreorum videtur vfurpare, fed tn humanis etia cor- poribus : Plinius enim ex aceto(MarcclIus addit, fi coquatur, & illinatur) ad acgilopas , hoc eft, fiftulas oculorum, fimiliter ad albugines, & cicatrices,nimirum vt addit Marcellus, qui plerunqjfua ex Plinio tranferibit , oculorum , laudari prodidit ; & Archigenes apud Gale- num thus cum eodem ftercore probe facere. Alibi qucq;/Galenus;ada?gilopas inquit, fimi Colubini aridi drachmas quatuor cum mafculo thure, tere, &infperge,cei tum eftr & inli- 40 bro de oculis , qui eidem Galeno attribuitur, fi mu Columbinu apud piloru in oculis abla- tione etiam adhibetur.Idem deniq, ^Galenus ad difcuciendas genufi defluxiones, falem & ftercus Columbinum teri iubet , atq; ex oleo iungi . Morfibus venenatis , fi Villanouano credimus, vtiliter impopitur.Taretinus quidam ad paftinacas marinas, quarum i&us etiam exitialis habetur, Columbinu fimu aqua perfundi iubet, & ex fimilagine Ieuigari, & impo- ni.Sed vt ad internos atfedus redeamus, pr^ter diurnos capitis dolores,multis et alijs mor- bis medetur.Quidam in apoplexia Columbum diffedu fincipiti admouent. Si epilepfia fit ex atra bile, ftercus Columbinum tritum cum ouis Coruoru nonnulli mifcent,& ceu cata- plafma fpleni imponunt, appofitis prius fanguifugis. Hoc enim cataplafma materiam aiunt trahere a capite ad fplenem , & febrem inducere , & fic epilepticum liberari , maxime fi id 50 per autumnum fiat. Author additionum breuiarijVillanouani antidoto cuidam contra.^ epilepfiam etiam ftercus Columbinum admifeet. Inflammatas tonfillas Nicolaus Myrep- fus Columbino ftercore illini confulit , Plinij nimirum authoritate vfus , qui id cum paftb gargarizatum tonfillas, & faucesiuuarefcripfitetiam cum fico arido, ac nitro impolitum extra : quod pofterius remedium Marcellus Pliniomaftix afperitatem faucium molliro, deftillationemq^caftigare air. Sed hsec verba apud Plinium mox fubieda ad fequensex cochleis remedium pertinenr. Ad mouendum pus in angina at Aretamsclariflimus medi- cus Columbinu fimum tenuiter per crifteram,id eft linteum facculu inftarpulueris tratif- miffum, ac infuper iufpcrfuin dficaciilimumdfefcribii:: Galenus duobus in locis ad anginam q lib, I J. e- tap. r In lib. de demat. UZ.Eupvr* *SI» %l.$.e. j. y 3. Euper. 26$.&26f> ae 3i2in,& colli dolorem fimum Columbinum ex meile inftar cataplafmatis imponi prae* cipit,& Plinius vino,& oleo permixtu, anginis illitum remedio efife tradi docet. Ad vomi» i cam, induit S renus ; ' ■ ' ' >. A 1 Simpltce refi nam mifcebimus hordea tufa. Et mulfos amnes, & purgamenta Columbay His bine decoclis languentia membra fouentur. >? * Commendatur item Galeno eiufmodi fimus ad coeliacos affe&us veteres foris illitus PII» nius vero totum, potumq; eorundem aife&um dolores mulcere alfetic,fed Videndum po- tius a i ad colicos dolores dicere voluerit.Na & Auicena dolorem colic^in clyftere curare jg aiTcnt.£t,vc d.btum elt,Galenusid foris coeliacis illinit, & Marcellus crnum,&:ex meile il- litum,alui incontinentiam ft tingere teftatur.NecnonHippiatri equi ftrophoii collirijs in anum indendis cum alia, tum ftercus Columbinumifcent. Abfyrtus, ac Hieroclesad infla» Hiationem dium & ventris equi, fimum Columbinum, aut Gallinaceum, quantu manusca- pitjin vino cum nitro di(Toluunt,& inde clyfterem inijeiunt. Plinius cum meile illitu ileo re fidere quoq; feribit. Galenus laudat ad veteres lumborum dolores, item ad nephritides. Ad hydropicos Archigenis remedium ad Galenu tale legitur. Aeris vfti s fler coris Colqm- biniana drachmam vnam5rutre ramulos tres, falis communis parum, cum vinoEphefio>& aqih, icj vt tota mixtura heminas dimidia? fir, praebeat. Apud Nicolau Myrepfum Colum- binam de cus adijcitur quoqj emplaftro cuidam ad lineoios, hydropicos, & cache&icos.Si 20 vrina retineatur propter calculum a renibus delapfum,& in lotij meatu hsrente noftrum electum ium, vel pu luere eius dabis, inquit Marianus Sanbtus Barolitarms, cuius efthaec de- fcriptio:Stercoris mirum,Coiumborum (fcilicet flercoris)porcellionum( ideft,afelloruin integcoruni)fingulorum vnciarn mifcebis, cum fefquilibra mellis dafpumata,& facies ele- btuanum, de quo exhibebis femiuciam miicebis,iure,vel vino. Vel loco mellis accipe tan- tudem facchan optimi, & morfellos inde para.-de quibus itidem femiunciam praebeas cum iureGallinaceojvel vino.Hoc remedium fi exhibere pergas, intra triduu vrinam promoue- bit, quamuis etiam prima ftatim die veilitas eius fentiatur : nam lapidem renum cominuec. Quod fi puluere vei malis, dantur inde fcrupuli duo cum iure,vel vino. Conflat aquam fieri poife , quae lapide veficae per catheterem immitia illico cofringat. Ad quod duo fuiit necef 30 faria,vt & lapidem atterat, & vefica* fit neceflaria.Primu praeftabit modus, & materia.Nam extremos vapores fcorpionum cinere, vel Macedonici petrofelini,vel cecolitho,aut lapidi» bus cancrorum excipiemus.Sic enim aqua fiet, quae etiam porphyriten comminuat. Porro innocentia prasttar,!! materia, ex qua aqua excipitur, omnis falfedinis expers fueriti no igi- tur e falis genere aliquo, aut alumine, aut calcantho,aut vini f^ceifed ex aliquo eorum qu£ nuper retulimus, aquam excipere oportebit. Equidem fcio ftercus Columbinu,ac parieta- riam, hoc, vc illud hac arte m aquam deducium , lapides vefica? durjflimos frangere pofle. Quod nam autem lilud fit,quod id faturum fit,& abfq, noxa, experientia declarari opor- tet. Haec ille. O nithologus ex libro manufcnpto, Fimum Columbinu, inquit, in aceto per diem, ac nodem macerabis, & colando feparabis acetum , propinabifq \ calculofo. In hoc+O aceto iniedum lapidem frangi aiunt. Aliqui feptem diebus in vafe vitreato macerari in aceco volunt , deinde acetum colatum bibi . Alij fimum Columbinum purgari diligenter iubet,& poftquam in aceti modo, qui fufficere videatur (fextarijs tcib^aut amplius)diebus fepte maceratus fuerit, deflillant in alembico inftar aqua? rofacea;;hoc liquore poto calcu- lum veficae,& renum pelli aiunt, idqjexperimentisconftare. ^ Galenus quoqjTurturis ftercus calculofis vftum ex mulio propinat, vt lapides per vrinam exturbentur. Et Serenus eandem aduerfus lapidem vefica? in hoc fimo facultatem agnofeit, inquietis, Siue Palumbarum capitur fimum acre fororum Huic acidis jparfum fuccist trita que folatum* Ad vrina* difficultate in equo^Theomneftus quofdam Columbinu ftercus cum vini dua*°$ bus heminis refert infundere.Si mulier fecundinas retineat, ftercus Columbinum fuflnum per infundibulum, eas educet, SymphorinusChampegiusradiceariftolachia?rotunda? ad- dit. Sunt qui foetum vinum, aut mortuu, & molam quoq; expelli dicunt, fi fimum Colum- binum per fe,vel cum aiijs,vt caftoreo,opoponace,myrtha,felle vaccino exceptum fuffia- cur. Et reuera Afpafius apud Actium eandem vim huic fimo afcribit. Porro Marcellus ftercus Columbinum , vel folum , vel cum ouo tritum dolentibus articulis illitutn prodefle tradidit, & eft ab Auicenna repeticum?& nos quoq$ coxendice,& podagram, in qua tophi nondu conftitcrint, hoc fimo iuuare fupra ex Galeno retulimus. Sed Plinius fimile quid de cincte Ornithologia: Lib.XV. 455 cinere eiufdem fimi praedicare videtur, dum ait : Incujji articuli fimi Columbini cincrc cum polenta vino albo curantur. Alibi tradit eundem emerem cum arfenico,& meile ea qua? erodenda fune , nimirum in vlceribus , auferre: Nam & alibi omnia pedum vlcera fanaiC j prodidit. Emplaltrum de fimo Columbarum vfto, vti legimus in add;t;ombus breuiarij Villanouani , cum aceto foris imponitur fuper ficus ani, vel hremorroides . Ceterum no- tandum erit, quod eriam Galenus fefe obferuafte teftatur, in Columbis, quarum ftcrcoris tam creber nobis vfus eft , multo femper inferius, & imbecillius earum ftercus fore, qu^ in domibus degunt , quam earum qua? in montibus. Sed & hoc annota , quod Gallinaceum ! fo ftercus , vc Diofcorides fcnbit , omnia quidemquae Columbinum praeftet 5 fed inefficacius. Item pro fimo Palumbi, fimum Columba; ad remedia adhiberi polle, & rudus pro Gruis fimo Columbinum, vt in Antiballomcnis, qua? Galeni, & Pauli libris adijei folent, legirur. Atque haec de fimo Columbino, & de toto, quia Columbis petitur , medico vfu djda_^ fumo . Fimus quis eligendus. VSVS IN CIBO. C i®0 OLVMBARVM genus omne in cibum cedere extra omnem ccntrouerfia eft. Veteres quoque earum efu delectatos futffe cum magna pro eisfoluta pretia, tum celebrari ab ipfis perifteriones teftantur.^Ouidius delicias, quas ex Columba* a Met.j r umefu percipiebant, exemplo innuit Polyphemi, quem Galatea; , vt in amorem fui pelli- Folyphc- ceret,par Columbarum inter alia eiufcemodi gule illecebras offerentem introducit.Solent J?us* enim amantes amafijs fuis ad conciliandu amorem eiufmodicoferremunufculaiait autem: Columbi Nec tibi delicia ^vulgat aque tantum t - Munera contingent , tama, lepore fque , capraque Par que Columbarum , &c. Qui dc nouo orbe fcripfere, Pegu incolas adeo harum auium efu affici aiunt, vt appellenti- IncoI® 3° bus eo noftratibus vendere nolint, tanquam cibum fibigratiflimumalijsinuidences. Sed Pegu Co videamus , quibus , & quae couueniant , & quantum corpus humanum nutrire nata? finr. lumbarum Eiufcemodi autem differentiae maxime ab earum setate, nafccndi loco, &temporc acci- dele— pitmtur ,Sylueftres domefticis praeferuntur, pulli veteribus , & ex ijs vere quam autumno antur* nati , terte b Ariftotele,a;ftiui improbantur. Albertus autem autumnales etiam laudat, b j. Hifi. nec immerito , nam eo tempore melioribus granis vefcuntur. Veteres durioris alimenti funt, & propter nimiam caliditatem, & ficcitatem improbandi. Ex pullis optimi, qui cuo- . Jarunt: fi tamen has aues quamplurimis alijs affundes, optimi fucci dici polfunt: nam gene- ratimdehis loquenseGalcnuseasauibusannumerat , qua? facile concoquuntur , & inter C^' f 'f* laudata alimenta, & quae neque tenuem, neque cralfum fuccum generant, d Alibi priuatim J ma‘ fa* 4°de pullis loquens^eos bonichimi, & fubtilis effe feriplic. Et Ruifus pullos fecundo ordine dedilf auium laudabilium recenfet , quare laudare minime poflfum, quod a SimeoneSethi feri- ptum eft, nimirum eorum carnem multa; fuperfluitatis cxcrcmentitia? effe ; nam quamuis Simeonis id priuatim de domeftrcis intelligit, vt fubinde facit, etiam minimi verum erit, nifi faifta ad Sethi lapf9 fylueftrescoparationernamhoc modo etiam eGalenus rufticulas domefticis ad attenuan- cli.de vtft, tem vitftum pucfert.Et alibi fylueftres nimirum fanguinem calidiorem, & craftiorem tem- otten.lib.de peramento gignere dixit. Pfellus eafdem inter attenuantia quide etiam recenfet, fed/alibi ceu fui oblitus inter ea ,qua; humores excrementitios pariunt. Languentibus hoc auium genus , tefteGaleno, exhibebatur. Sed vt ad pullos reuertamur, eos generatim acceptos Auerroes calidos effe iudicat, & humidos, craffique fucci,idque animaduerti ex grauitate g jo. ^motus eorum, &quoniacalidia quibus alae agirabantur.Vt ad Archytam reuertamur, eum e Diogenes Laertius primu mechanica mechanicis principijs expofuiffe tradit, primumq. organicum motum deferi- ptioni geometrica? admouiffe.Non diflimilehuic artificem/ Cafliod.Boeth .prodicar. Ad quem. n. feribens, vt recitat g Pet.Crin. Tibi, inquir, ardua cognofle,&miracu!a mondare jppodtu ed.Tua? artis ingeniometalla mtigiut, Diomedes in aere grauius,buccinata?neus anguis infibilat,aues fimulatf siit,&q voce ^ppria nefeiuthre, dulcedine catilenf jpbant emit- 'ix. Lib. XV*. 45p emittere. Pai u a de illo referimus, cui ca?lum imitari fas eft . Iam vero notum eft, & a no- bis frpius repetitum Columbam Semiramidis infigne fuiife , ac ideo Babylonia? vexillis Columba appingebatur . Hinc etiam in facra vrbe,vt Lucianus memorat, in Syria, Dea colebatur, Sem'r,am,“ cui aurea infidebat Columba, qua? Semiramis credebatur.. Scribit h Athena?us circ^ olx pyrenem Columbam tanto artificio fuiflfe depidam,vt ad illius imaginem,ceuad viuam aurea. ^ Columbam viua Columba aduolaret , ingens idolum Afpafiam Hermocimi Phocenfis debac Co- viri pauperis filiam in honorem Veneris feciife, aciuxtaid gemmis picturatam Colum- lumba. bam ftatuilfe, ex i Aeliano fcriplimus, quod confpe&a in fomnis Venere in Columbam h conuerfa, & bono animo dfe iubente didicitretD quomodo a foedo faciei tumore, quo Ia- Columbas [o borabat, fanaretur. In a?de Tranftyberina magna? matri dicata, vrna cinerum cuftos ^e8ans Pl“ confpicitur jinqua eiufmodicara&ereslegunruranriquitarern redolentes : HOSTLE • Tra' . C.F. PROPINQVAE VIXIT, AN. VlL M. IX. Huic virguncula conditorio fub- rarJ.?.'* feriptaeft Colunibula paffis alis velut euolatura, angue mordicus latus dextrum appe- Aipafoe li- cente. Columba? icon tenerrima? a?tatula? virginis dulcifiimam puritatem denotat : cu- mu acru. " ius a?tas violenter moritur , vel Virgilio fic adftipulante j Coiubuia Vita£ cum gemitu fugit indignata fub vmbras . ?hs . Pa.^ls Anguis nimirum vim , ac venenum indicat mortis . Subeft quoque femilacer canis cer- Jn v|rpnis uum modicus arreptum fiftcns . Canem furiam, ac parcam, ideft mortem dici ex hoc Lu- depiaa^ cani habemus • quid notec iq Siygiaff canes in luce fuperna Furia ca- Deflituam nis dicitur Ceruum fymbolum aetatis, ac temporis elfe nemo ignorat .Neapolitanos ftatua Apollini Ceruusgta erexifte, cuius humero Columba infidebat, & mulierculam, nimirum Parthcnopemgeni- °" bus flexis ante ftatuam procumbentem, quafi Columba adorarer, collocafle ex Alexan- Sca'tug, a- dro Neapolitano, item Statio in augurijsrecitauimus . Cur vero Phigalefes in antro quo- pollinis hu dam Cereris fimulacrum,quod manu altera delphinum, altera Columbam fuftinebat,con- meris Co. fecrarint, k Cariius eiufmodi fabulam recenfet : Prope Phigaliam Arcadia? vrbem,ftadijs lumba in- plus minus triginta mons fuit Elainon nomine, ac in eo Cereri facrum antrum, q ui^ouvUo fidens . cognominant.i.nigram,puIlatamve. Dece cum Neptuno congreflum fub equina lpecie Cereris jo celebrant Thelepufei . Verum non inde natum Phigalenles, equum volunt, fed quam di- eunt Arcades JWoirnv. Quin imo indignationem Neptunum concepta, pra?tereaq. Pro- 5I# ferpina? raptu conftcrnatam,fibi pullam induxjireveftem,ac in fpeluncam fefe infinuante Cereris fa* diupoftea non effe vifam:verum corruptis frugum pluribus, ac graftante latius in horni- bala, nes peftilemia? vi tabida, Deoru quidem nulli fupereratconierv(jiuiviSHffctt» A*Mo' fxiv (Jioyicav d^oxivucrao-ze rp IIAgZov iov NtVaip J' oyepeov dftoyvr} ct&p «v, ideft.’ Juxta etiam foculum perpulchrum , quod domo tulerat fenea Aureis clauis trans fixum : anfa autem ipfius Quatuor erant , bina autem Columba circum quamlibet Aurea pafcebant , duo autem fub t tu pedes erant Alius quidem laborans fubmouiffet d menfa plenum exi flens: Ne flor autem fenex fine labore tollebat* \ dq 2 Peleia* 460 Vlyfsis Aldrouandi peleiades pdeiades hic fton ftgnificataues fecundum aliquos , idq. fufius probat do*5tiflimus Athe" sn poculo n2eus# Mam cum poculum illud aures, fiueanfas geminas haberet, vtraquefcilicet in bi- ^Horrie nas Partes verfus poculum rurfus coeuntes diuifa,vt cum binae eflent aures, & circa vtra- soauts an que wept sW^pov binas Peleiades fpedarentur, & rurfum aliae dux fub fundo poculo, in ftell#® * vniuerfum fex haberemur, quot fcilicetin caelo etiam confpiciuntur, itaque ftellas, non aues fignificare Homero exiftimat, Sed cum & Martialis Columbas verterit, haud ine- pte quis Homerum aues intellexiffeputet : Hic duo longam cenfentur N e fi ore fundi Polite e de Pylio trita Columba nitet . en insom . Qup loco m Domitius Calderinus pro Columba turpi/fime legit columna, fenfum au- lc thoris plane inuertens. Extat fuper eodem poculo elegans Alciati emblema SCYPH VS NESTORIS inferiptum, quod tale eft. Ne floreum geminis cratera hunc accipe fundis , ffupd granis argenti majfa profundit opus . Clauiculi ex auro : fiant circum quattuor anfa .* Vnamquamque fuper fulua Columba fedet . Solus eum potuit long$uus tollere Ne flor t Maonida doceas quid fbi mtifa velit ? E fi calum fcyphus ipfe> color argenteus illi e fi : Aurea funt cali fydera clauiculi . 85 Pleiades e ffe putans > quas dixerit ille Columbas P mbihci gemini magna , minor f fera e fi. Hac Ne flor longo fapiens intelligitvfu . Bella gerunt fortes , callidus aflra tenet • Allegoria Quam allegoria Alciatus ex Athenaeo tranftulit, cuius longiflima difput atio fuper ea, ceu de Nefto jn compendium redadaad hunc feremodum habet : Neftoris poculum quatuor aures, ve aris poculo. j~fomerus teftatur, habebat, quod ira Poeta defcripfir,vt caehfaciemrepraefentarer.Arge- tum enim, quo tantu poculum conflatum erat,cadi colorem indicat claui aurei ftellas:Ple- iades,qua?circaaures erant, Pleiades referebant, (Peiiadas fiquidefaepe Poeta? pro Ple- iades pofuerunt, vt Simonides,& Pindarus teftanturper tranfmutatione literae.) Er qn 3C Homerus Peleiades.i.Columbas inducit Ioui ferentes ambroflam,de Peieiadibus,non de « Columbis eft intelligendum. Verum & per has aues intelligi fupra fcripfiraus. n Paulus Tormen.u. iOUIUS Antracium quendam Pifanisduoinufitataemagnitudjnistormentarudiveteru fae- Columb^U cl^° ^at>re^a<^a vendidiffe narrar, quorumralterum ab infculpra aue Columbina , alteru a imagine . terribili idus violentia Defperata vocarentur.Laurentius Surius,alijfq.permuiti feriburit Columba D.Bafilium Columbam ex puro auro confeciffe, in qua facratiffimamcuftodiebar Eucha-. aurea in riftiam i fufpendebat autem eam fupra facram mefam in fpecie S.Columbae illius,qu£e iti qua S. Eu« Iordano Saluatorinoftro baptizando apparuit. Hinc 0 Baronius S.R.E.Card. In Altari charifl. fer- jnqUjt3jtem intra Columbam auream reponi foliram legitur in adis D.Bafihj ; quae Arh- o f^Arni) 1 Philochii nomine inferipta habentur. Ad idem officium politas fupra Altare Columbas ° Columba aureas, & alias argenteas fuper Baptifteria fufpenfas Seuerus impius haereticus fuftulir,vt aurea obla quae ifti funt CIerus,& Monachi Antiocheni libello fupplici, quem quintae fynodo obtu- ta ab Hila- Ierunt. Haec ille.Et Platina author eft, Hilarium Pontificem in Templo trium SS.Colum- *io Poncif bam auream duarum librarumpondere inter alia aureamunera obtuliife. Item Conftan Maximus j Imper.in Templo D.Petri auream Patinam cum Thure, Columbamq hyacinthinis confecret”1 ornatam gammis, ac margaritis coftimifte.Romani Pontifices lingulis annis inpra’dara nod^Nata Natalis D.N.Iefu Chrifti node,priufquam exordiantur facrificia thure aqua luftrali Iis Domi> confecrant,& fandis precibus inaugurant enfem affabre fadum, aurea vagina baltheo, oi» capuloque aureo inftrudum,& eius mucroni 'impolitum galerum ex holoferico molli ian- thino confurum,duplicatumque exuuijs muftelai*um,vel vt quidam vocant, Inalpinorum*^0 murium candidiflimis fafcia,vel diademate aureo circumdatum, & margaritis plurimis cir. cumtextum,exornatumque. Quatnuis autem nobilis, & optima haec ftrena, quam parat ea node folam Pontifex summus magno cuipiam Principi donandam, qui bene de Kepubh Chriftiana meritus eft, vel bene mereri adhuc poteft, huc pertinere minime videatur tn eius obiter mentionem fierioportuit, quoniam ineo galeto candida Columba, & folisglo bus caelari foIeant,illa Spiritumsandum, hic fummum omnium conditorem Deum figni- ficans . De ceterorum myfterijs ifptifliinis, quorum meminiffe,& exequi fignificata Chri- ■■ 'j ftiani, Ornithologia?. Lib. XV. ftiani,ac pij principis intereft,qui plura defiderat,i$ Stephanum Vinandum Pigiu adeat, qui fuse, ac dode ea fingulatirn in fuo Hercule Prodicioomnia profequitur.Quod modo Numifm.r* ad numifmara fpedat, pauca cquidem,imo bma tantum obseruaui,in quibus Coiiibae ima c? cG .Co” go reprefentatur.In nummo fane Cybaritico Columba cufa eft. Horatio eius vr bis, 6^ Iau'* fortaffis numi meminit, inquiens: Sme* Ne Cybariffiica , ne B ithina negocia perdas» In Cilicia ea eft vrbs,quamuis & alia fit minoris Fhrygfe.In nummo autem infcriptio eft KIBIR A.Signum Columba volans. Pierius Valerianus locireligionemindicare exifti- i° mar, nimirum, vr in ea vrbe quemadmodum in Sina facra Columba colatur . Aliud nu- mifma, argenteum eft luliae Pise, quod in auerfa parte Iuliee Pia? in habitu viduali effigie cum infcriptione IVLIAPIA FELIX AVG. abaduerfa vero Pudicitia? Dea? eundem veftitum indutae,fed fedcntis,& ab vtroque fedis latere Columbam, manu vero fceptru habentis imaginem reprefentat cum literis PV DI CITI A. Tugiia? Pia» numi fora . EPIGRAMMA PONTANl INSCRIPTVM cui donaturus fit fuam Columbam. Cui veftrum niueam meam Columbam 20 Donabo, 6 pueri, tibine Iuli? AnCelfitibi? An tibi Nearche? Non vobis dabimus mali cinaedi. Non vos munere tum elegante digni . Quin in te miferam crucem, diuque Concifis maceremini marifcis. Infulfi, illepidi ,& parum venufti. Sed cuinam cupis, 6 Columba, munus Deferri ? fcio , nam meam puellam Amas plufquam oculos tuos, nec vlla 13® Viuit mundior , elegantiorque. . Haec te in delicijs habebit,haecte Proponet nitidis fuis ocellis. Nec tanti faciet fuam fororem. Huius in gremio beata ludes". Etcircumfiliens manus, finufque Interdum aureolas voles papillas. Verum tunc caueas proterua ne fis. Nam poenas dabis , & quidem feueras» Tantillum modo, tam venufta pom3 4® Seces vnguibus . Eft enim Dionis Tutelae hortulUs ille dedicatus. Numen laedere tu tuum caueto. Impune hoc facies volente Dius, V t dum te rofeo ore fuauiatur. Rofeum luteolis premens labellis , Mellitam rapias iocofa linguam , Et tot bafia , totque bafiabis Donec nedarei fluant liquores. QS J DOME- 4<5z Vlyfsis Aldrouandi DOMESTICARVM AL1QVOT Columbarum defer iptiones>& primum earum quibus pedes nudi funt. Cap. II. Omefticas Coiumbas appellamus vti fupra quoq. innuimus ,qua? intra limina nobifeumfere degunt.Harumalias noftrates3alias peregrinas, (iue exoticas nominare poffumus.Noftratiualia? pedes hirfutos habent3aiia? nudos:rurfus a]ia? criftat^sut^iig vertice plano3q vulgatifs.suc.In peregrinis noeede tm Omithologise. Lib. XV. Columba domeftica vari) coloris cum pifo Columba? tmaioris nu dis pedib. imago. Tronfo. Aftumel la- to. Color. Coi ubae va lia? pedib. nudis dei* criptio. Magnitudo Roitruro» Guttur. Collum. Dorfum . Ahe. Pe&us . Venter. Coxae. Cauda. Columba- rum mon- fi fica cum pedibus nu dis imagi- nes. 4$4 , Vlyfsis Aldrouandi differentia reperiuntUGfed roflri infuper quantitateilifcrepant Decolore omniu nihil dico.quod fi enim & is diuerfitatemfpecieiin eis confh'tueret,potuiffem quafuis vbiquc obuias defcribcre,le&oreq.in re trita, feii feria diutius remorari ; at cum idem etiamnum mihi fit, qui femperfuit,docendianimus,itaq.pofihabita coloris ratione, diuerfiffimorum generum faltem vnam deIincabo,veJplurcsfi necelfarium fore exiftimauero . Inter notiores,quibus pedes nudifunt,cu duplex genus fir, maius nimirum , & minus duas et icones exhibere placuit.Priorcffigies maioris eft. Vulgus hmoi Columbas Tro- fa s,& Aufiarnellarasappellat.Maiorcfiu parte nigricabat. Caput maculis albis, quas vi- rides pennas percurrebant, erat variegatu. Mentupariter infignemacula alba habebat, Io fub qua pennte prorfus erant ametheftinae.AIa: infup albis maculis refpergebanrur remi- ges vero totse cadida?:pedcs rubri, albis tabellis diftind :ca:tera,vt dixi, auis erat nigra. Quam nue damus potius, qua alia in hoc genere depinximus, qa videl icet inter alias ob colorum diuerfitate longa pulcherrima exifiit.Quare varia appellare libuit. Magnitu do fi a roftri extremitate ad cauda? fine, vfq. demetiaris dodrante cequat, & palmum. Ro ftrum cra/fiunculumeft.qua capiti coniungitur,albu «nates patula:, & nigra: .-cetera colo- ris cornei. Caput fuperiiis modo aIbis,modd ametheftinis plumis variegatur, Guttur pro pe roftru,atq. oculos primuliuefcebat,moxprorfuscandicabat. Collum color is caftanei, fed in fumirate pennarum fcrmefanguinei,& prope dorfum virefeic. Dorfum ipfum, ac veropygium candida,vtietia coft£,& alarii rcmiges,na extera, omnino funt ferruginea. 2C Pcdusjventerq.plumbi colore a?muIantur,quemadmodu item coxa-.-nihilominus plumu- \x omnium fubn!iffima:adcaftancuinclinant.Caudaexalbocinerea eft.Tibia: digitiq; midfcoloris fanguinei,albis tabellis infignes. Vngues breues,nigri, acnimime recurui. Verum antequam ad Columbarum dome. Ricarum , quibus pedes hirfuti, -hoceft.pcn- nulis obuefiiti funt , deferiptiones me accin- gam i mpnllrificarum harum Columbarum imagines proponere libuit, quarum prior in Germania propepagum Rikenfchoucn, non procul Landouia oppido anno 1550. capta eft, non tantum quatuor pedes, fed duplicem ctiain Ornithologia?. Lib. XV. 4^5 etiam natura? ad cij cienda excrementa aluum habens s qua? Auguftam (vbi tunc temporis Romani Imperij comitia habebantur) Miffa, primum a Carolo Cerare > & principibus Imperi,ac a reliqua hominum multitudinem miraculi Joco confpe&a eft. Ha?c altera Bo. sion.nataeRdupJicialuojitem quadrupes colore tota cinereo ad amechiftinum tendente» D E 4&> Vlyfsis Aldrouandi DE COLVMB1S PED1BVS HIRSVTIS, fiue pennatis . Cap. II. Columba hirfutis pedibus maior^cum cirere arietino. NOSTRA- Ornithologise. Lib. XV. 467 NOSTRATIvM domefticarum , qua? pedibus funr hirfutis,afia? maiores quoque ai minores dici queunt,& harum rurfus aha? capite iunr plano, cri~ itato alia: . Quam pro maiori exhibuimus, auis erat afpedu quidem lucundilfi- ma,maxima tamen fui parce albicans . Roftrum habebat fere luteum, ceruicem viridem, pedoris initium a nechiftinum, vertex capitis, dorium,aIa?que fuperius quodammodo li- uefcebanc. Cauda, alarumque fuperiorum extremitates prorfus erant nigrae, digiti pe- dum rubei, c.Ttera candida . Aracum quia quoque vcfcatur eo, appinximus. Ex minoribus, qua? crifta carent, h.rc e it, quam modo delincatum tradimus , omnino candida, fed rbftrum luteum, pedum digiti rubri, ac inter eos pennae, ea?que fatis longa?, & candida . 46 S Vlyfsis Aldrouandi Si Picam Pliniu$,quod nimirum albo, nigroque vanarer, variam appellare potuit, & nos hanc cx pofteriorum etiam genere hieram depictam Columbam variam dicere po- terimus . Nam & htcc fi fangumeos pedes excipias, duobus eifdem tantummodo colo- ribus confiat. Caput enim guttur.pectusjventerjcox^, & ala? inferius candida :Dorfium totum nigrum. Ceruix, colium, atque alcefuperius, necnon podex, & cauda ex albo, ni- groque varia. Apicta cfi melica . c Ornithologix. Lib. XV. Columba nofbra criftata. 469 Inter criftatas noflrates huius a- uis icon etiam fufFecerit. Au is erat tota fub curule o, nigro, ac candido variegata .Caput vbi roftro anne&i tur, fubcfruleum 3 mox album : in ceruice rurfus fubcfruleum . Gula pedtus , venter omnino alba : ale al- bo fubc?ru!eOj 6^ nigro variae .Ca- uda tota fubc^rulea pedes rubri ;at- quehse icones pro domeflicis noftra tibus pofit? fufficiant. R r DE 470 Viyfsis Aldrouandi DE COLVMBIS PEREGRINIS. Gap. i y. Columba crifpis pennis cum cicere fylueftri. Ornithologiaj. Lib. XV. 27I ER EGRINARVM quia maior diuer/itas,plures etiam icones popu- lare videbantur . Differunt autem non pedum dun taxat ratione, fed roftri quoque quantitate, & capitis criPa.Has inter tanquani mirabilior, omnium confpe&uminfe rapit, procedenti paginadepi&a qua vulgo Columba Ric cia,id ePjCriftam veftitam pennis crifpis habentem, appellant. Auis autem prorfuserat candida:proter pedum digitos qui rubebant. Columba Cypria cucullata cum orobo. Superiorem pulcherrima; excipiet Cypria; quaru duplex genus eft jcriftatum vnum,al terum plano capite.Criftatarum,quas cucullatas,feu monachinas, Ferrario Sorcllas vo- cant,ali? pedes nudos,aliie plumis tectos habent, qualis hsec ep, quam hic ponimus , Co. Jumbam galeatam quibufdam appellatam , quod nimirum criPam gerat admodum furre- dam, magnamquea R r 2 Plurima 47 i Vljfsis AIdrouandi Plurima hoc genere pedes nudos habet.Sed quoniam eiufcemodi aues fpeciefuadu viuuntjplurimos obIe&ent,ncm ab re futurum arbitror, fi etia aliquas delineatas exhibue- ro» Qua? primo loco datur auis eft ex albo nigroq; varia,pedibus ruberimis. Columba Cypria alia cum lente. Ornithologifc. Lib. XV*. 273 Sunt qui ob pedoris amplitudinem5hanc, quam nunc depidam tradimus, vulgo etiam Tronfo nuncpent, »3^ gutcurofam. Auis eft fatis fpcciofa capite exalbo ,& cinereo va, liante j crifta omnino cinerea. Roftrum vbi capitis coniungitur fuperius album, 5 ca?cera cinereum. Pedus ab initiojtotufque ventre alba . Collu ele gantiffimo colore puniceo ni- tet3intercurfantibus pennulis viridibus.AIatu vefti tricfi quatuor primi ordines alb^quin tus caftancus,fextus5ac poftremus ater:remiges rurfus omnino candida . Cauda5ac vro- pygium exalbo ad cinereum vergentes.Pedes rubri; vngues nigri3exigui3 minime vnci. Columba Cypria alia cum fumaria lutea . 474 Vlyfsis ^dclrouandi Ha;c quoque Cypria quibufdam dicitur, & crifta decoratur fatis venufta ;fed haud ita cu cullata.quare ad comunes noftrates domefiicas potms3quamad ( ypnasmeo iudiciore-% ferenda eft, maxime cum &rofh um fit Jongiofculum.quod Cypriis breue cffefolet,C£ete rumauis tota coloris erat caftanei,fi candidas quafdammaculas^qujeincollojacpropere” sniges,necnon ad ventrem coipiciuntur -,excipias. Remiges tamen etiam caudaque intus candicfe funt;pedcsrubri;vnguesnigri,roftrumluteum. ..... \ Columba Cypria alia cum araco. Ornithologice. Lib. XV. . 275 Pofteriores ha? dua? vbique Terrae fimiles. Priorem tamen alba macula3<]uam retro ocu fos antecrifiam habetjfacile ab altera diflinguit.Vttaq. colore cinereo eft ad fubc^ruJeu dedinante.Collura etiam vtrique elegantiffimOjCeu torque pollicem lato viridi ornatur . Priori remiges candida? 3alteri nigrae , quibus tamen bina: etiam candida: immixta: funt. Cauda: extremum vtrique nigrum3rubri pedes» Columba Cypria alia cum verbenaca. 47^ Vlyfsis Aldrouandi Columba Cypria alia cum lente minore. Ornithologia?. Lib. XV. 277 Eiufceaiodi Columbarum genus nonnulli Indicas appellant, cum Cypr/j annumerari optime, ni faIJor:queanc.Nanque fi criftam,fiue cucullam addas, plane tales euadent.Qua» priori loco pofita eft.Columba tota erat nigra prater croceos ocu!os,&rubros pedes,nec non pofieriorem roftri parten^qu# lutea eft. Columba vulgo Indica difta cum pede Columbino. 478 Vlyfsis Aldrouandi Sunt qui hanc Cretenfem appellant,quando alioqui roftri breuitas fupenori congene rem effe demoliret. Auis eft capite,dorfo, pedore, ventre, cauda,& coxis cinereis Jloftru Iutefcit,fuperiufq; quacapiti neditur,albu habet tuberculum . Supra oculos retro prope verticem, oblonga macula candida erat.-fimilifq.alia mentum conftituebat. Collum ad la- tera viride, cetera cinereum, pennis intercurrentibus puniceis-.prope pedtus vero omnino puniceum. Al? erant verlicolores. Odo enim priores ordines prorfus erant cinerei, dein alius ordo coloris cerei,quemrurfusalbus,albumrurfusordo cereus excipiebat.Remigu minores ab initio alb^,a medio ad extremitates vfq> cerei coloris erant, maiores totg can didg. Pedes rubri, vngues nigri . Columba vulgo Cretenfis dida cum vite vuam ferente Ornithologiae. Lib. XV. r 479 Huius generis Columbam quidam gutturofam vocant.fed id nominis meo iudicio, ma jgnis illis qua? in ipfo volatu guttur aere inflantes,tanquam m amplum tumorem adducut, potius competit. Color huic aui pene vnus, nimirum caftaneus ad rubedinem vergens. Ro. ftrurn breue,cra[rumjtuberofum , totum album. Maculaitem albafupra oculos a roftro per frontem afcendit. Oculi rubefcunt. Penna» colli ad latera, cum cicere fylueftri. 480 Vlyfsis Aldrouandi Ex eodem genere eft3quam nunc exhibeo5etfi monftrifica. Color eis ex amethiftino c5 dicans . Auis erat quodammodo bicorpor ex vno nimirum corpore alterum par pedum emittenSjCiim reliqui duo alteri corpori perfe&o inefTent.Capitis coloris amethiftino pu* niceus alius eraummixcus:pedespalliderubefcebant,vngues nigricabant. Columba Cypria quadrupes cum araco. L ! * i' f' ' " ' ’v j - V . _ Ornithologia;. Lib. XV. 481 Eiufmodi Columbas Perficas, & Turcicas appellant, colore toto pullo, flue betico, praeter oculos, qui miniacpo colore, & pedes, qui pallide rubent, necnon roftrum, quod lutefcit . Nunquid vero eiufmodi color huic generi proprius fit, plane ignoro » si \ Hanc 482 Vlyfsis Aldrouancli Columba' Hanc iconem, qua modo dabimus Hieronymus Patauinus Medicus clariilimus Viena Indica ro* mihi ex aula saerx Caefaree Maieftatis ante aliquot annos tranfinifit fub titulo Columb? (boAng. indicas rofiro Anatis, cum interim praeter pedes, & magnitudine nihil cu Columbis. co* mune habeat.Rofirum enim, remigum, caudaequelarcuitas Anatem potius, qua Colum- bam confiituunt. Quid vero de natura eiufcemodi auis dicam, praeter nudam, eamque prope mutilam defcriptione nihil habeo. Columbis tamen adijeere eius iconem propter inditum nomen liceat, Ledtor interim curiofus, fi dabitur occafio, reliqua quae ad natu- ram eius (pedant, inquirere poterit , & defedum noftrum in re tam feriafupplere . Ro. Urum primum albica t,dcin circa nares erubefcit poftremo ferpentium inftariubcaeruleis, & ni gris maailis,quae per totum ferme verticem producuntur variegatum eft. Sub ocu- lis macula louga.alba totum caput tanquam torquis ambit. Collum interiirs virefeit, Antequam Ornithologk. Lib. XV. 483 • Columba Saxatilis M. Varronis cum cannabe. Antequam vero ad ferarum Columbarum priuatas hiftorias me accingam, agreftfs, fiuefaxatilis, vt Varro nominat-, Columba imaginem prius exhibere necefle ede iudi- co, eoque maxime cum agreftium, nimirum , qua? in Columbarijs noftris degunt, natura plane in omnibus eadem fit, fi rantiim habitationis locum excipias cuius gratia minus hu- manam confuetudinem ferunt . " ... S s 2 Quia / 484 Vlyfsis Aldrouandi Quia vero, & in hoc gencreetiam variae color, itaquehtec, cuius iconem cxpreflimus, sion ideo depida eft,tanquam eo colore omnes fint, fed quia plerunque fal tem talesrCo- lor capitis fupini, colli prope dorfum, & alarum ex cinereo Fufcus . Remiges omnes pen- aiaecinerea? . Dorfum ex cinereo albicat. Vropygium, & cauda cinerea?, hcecvero in ex- tremo nigra. Pedusad cafianeum vergit. Venter totus leucopheus . Pedes rubicundi, tabellis albis ornati, Vngues nigri. DE PALVMBO MAIORI, 10 fiue Torquato. Cap. V. M Q_V l V O C A . NARRATIS iam fatis, fuperque qua? ad Columbarum generatim confi- deratarum hiftoria pertinere videbantur, defcriptifq. aliquot domefticis, fyluefires fequuntur,in quibus Palumbus Torquatus, nimirum omnium 2cj maximus primum locum iure meriroobtinet. De quo antequam agamus more noftto qua?dam recenfebimus,qu£ eode nomine infigniuntur . Gla- palumbus diator quidem magna? fama? Palumbus diduseR, de quo lepidifiimum apud Tranquil- gladiacor. jum ap0phthegma legitur Claudij principis : nam cum populus Romanus aliquando ob- nixe Palumbum illum exhiberi peteret , Claudius alludens ad nominis amphibologiam daturusfefe Palumbum pollicitus efi,vbi captusforet. a Athena?us pifces quofdam Pa- 3 L. 7. c. 3. lumbos nominat ex Epicharmo his verbis : Mane ab aurora apuas ex igne comedimus rotun- palumbus das , ac porcellos , carnes ajfatas^polypos , quibus cum vinum dulce btbimus , heu me mi ferum ad jifcis. fepulchru me vocans , mala dicit^prater triglas, tum duo, amisi media appofita , Palubiq. Qdiracu tanti aderant, & (corpif Pafiinaca marina, cuius radij,fiue cauda* idus Ia?talis eft,Venetijs ^ v • vernacule pefce Palombo appellatur, quo? nunquid Qucca fit Athen a?i, peritior es inqui- inVina. rantriiam quamuis adeo vcnenofo armata fit radio, non ob id tamen a ciborii cenfupror- fus fubmouetur,abfcifia fiquidem cauda vbique ferme venalis habetur, & in cibos admit- Muftela lx titur, verum vilis,& plcbeia a?ftimatur; nobilis rame, ac delicata,fi muftela? lacui compare- uis v pefce tur,qua? &ipfa tamen Roma? nefcio, qua ob caufam pefce Palumbo vulgo dicitur.Cani- Pakimbo cujam muftelarum pariter generis in quibufdam Gallice locis Palumbum vocari audio. SYNONYMA. Guarefcen* Alurfan. Aluers. Algauari- fcen. Kyloz. Kaloz. Gazza? er- ror. Plin. error. Vifci gene- ratio. Hermolai, & Peiotci error. QV JE Gra?ci Phattis, idefi, Palumbis,ea aui Guarefcen dida? afcribunt Arabes, pro qua voce Bellunenfis habet Alurfan , feu Alurafen, ni fallor , nam Colum- borum fylucfirium ca?teris maiorum, notorumque in Syria fpeciem efle alfcrit, & alibi Aluers Coi u bos fyluefires magnos exponit. Apud veterem Auicen- nx gloffographagu etiam Algaurifcen legitur. Apud Hebra?os hoc nome non reperitur. Albertus vbi Gaza!Arifiotelem traducens haber, Oenas maior est Columba , minor Palube , Je^it minor efi,qua Kyloz, vel Kaloz. Aphatra Gra?ca voce Feita,& vehicaetia detorfir, Auicena? interpretes, vt apparet, fecutus.Gnrci hancaue,vt firpe diximus 0>a'ui enim intelligodu* vnum expetitis Palumbem , Quem locum Nonius quoque addu- cit. Lucilius pariter. Palumbes macros vocaffe legitur .Palumbium ferorum legimus in Pli- nio,& alia Jedio habet ferarum. Quo Palumbem nanum , inquit Pomponius de vite, vt citat Nonius, ex ore tollit*, Palumbulus, vti Columbulus dimlnutiue etiam dicitur . Palumbula PaiU‘3U us“ quoque legitur in Cornucopia Perotti,authore non citato . Nobis Italis Palombella di- o citu^vt audio . Palumbi senus alterum, & minus, quod Liuiam Niphus, nefeio num bene PalSbella, interpretatur: Quapropter ego Palumbulum potius Phabem dixerim, quafi palumbum mi qu® auis norem,nifi Palumborum pullos alij Palumbulos etiam vocarent, quod non veto. In Mar- Italis, chia Anconitana duo Palumbi genera reperiri intelligo magnitudine differentia maius 1>alurn^°‘ appellati Palumbono, minus fimpliciter Pa!ubo:qua? forte Phatta, & Phabs fuerint. Ifido- run? frus Palumbes didas putat a pabulo, eo ^ fine farda? : addit tamen ex moribus appellari, mjnus comes fit caflitatis, quod poflremum magis placet,* nam & Aibertus,vti fcripfimus Pa- paiobono. iumbem didam ait,q> parcat lumbis, ficuti Columbam contra quod lumbos colat . Hallu- palombo. cinatur Adrianus Iunius, Palumbem Martiali fimpliciter Torquatum dici exiftimans ; na Etymolo- Martiali haec vox epitheton, ficuti ex hoc verfu,vel mediocriter dodus videat : & cx quo • . fo etymum Alberti egregie elucefcit . Inguina T orquati tardant, hebetantque Palumbi. A. j,atl1 Ia Redius dixiffet Iunius quotiefeunque Palumbes fimpliciter nominatur, de Torquata in- paiUI{|bes telligcndum effe. Scruius Palumbes vulgo Titos vocari feribit, idque Ifidorus repetit: fimpiicjCee quin imo idem Seruius dicere non veretur. Palumbes non dici Latine, fed multorum au- deTorqua- thoritatem Latinum feciffe, vt Ciceronis in Elegia, quae Thalemaflis infcribitur,vt Ver- ta intellige gilius in Bucolicis. C^iius Palumbes Titos dici arbitratur ex PafferUm falacirate, qui fo- da* lent, inquit, Tm^«i/,idefl,titifTare ? quanquam,& rpttQigetr, de voce eorum vfurpatur : hinc forteTitis deriuatur,vt feribit Dionyfius,auicula? fpecies, aut etiamauis quaedam minu- cur xicjdi- tior.Haec ille: Et Cornutus in illum Perfij locum Ingentes trepidareTitos , cantur. Columbos agrefles interpretatur, Afcenfius vero, qui, & ipfe Perfium commentatus efl, pullos Columbinos ccgruere inquiens vulgari Flandrico,quo fic pulli Gallinacei vocen tur,& de iuuenibus ignauis per irrifionem,q>fint pulchri Titi. Ego Perfium per Titos in- , gentes, aues intelligere non puto, fed vti vetus interpres interpretatur Titios principes Romanos, alias Tatios dido$,v'el fi olno Titos velit qs aues effe, ego Titias aues inrerp- ,ovoce ur tabor.i. Vultures :etfi fimile voce,nimirfiT/(W&>v reperioapud d Ariflot.vbi etiam Gaza dS.hi.c.i6 Palumbium tranftulit, quam pariter ledionem fecutus videtur dodifiimus T urnebus, qui ad haec Varronis verba, fodales Titij,8cc.fic feribit, TatijdT acito vocantur hb.i.d Lucano xitienfis T itij. V trumque verum puto, cum & T ttienfs trib. d pranomine T atj ditia fit,& T ilia curia ab rribuS. eode.T it j tatne fodales d Varrone dictetur no T atfareumeto T itiarum auium , De bis ita f >rtbit Titiacuria. S S 3 T acitm Titus Ta- eius. e Lde fan> tuend. Cadones qua: aues. Palumbo. Palomator caz . Colombo Fauaro . Phauier. Semiramis qua: auis. ©rand Ra» imier. Pecit Ra- mi er . Coulotbou Pigon, Ra- Eiiier j oug Manzart. Manfau. Bmgeltub. a LI.Eifl. cap, i J « Palub. cur- ferus a Pii» nio ditius- Ornicholo gi error. Za Sthlag* tuben . Vvelfchtu- ben. Tronfo Bu/licf co- lumba?. Palumbes cellares. AniPalum biu genere diuerfitas . bhio.dec- tl . Ocea. Palumbes noftratib. 1 maiores. Palumbes Colubisad firmles. M agnitu* do. Color» 4 86 Vlyfsis Aldrouandi T acitus.V t quondam T itus T atius retinendis Sabinorum facris fodales Tatios intlilueyai.V avro autem a T itijs auibus appellatos putat . Vetus interpres , / n gentes trepidare T itosy cum Poeta aity d T itis T itos vocatos dicit. Ser mus Palumbes dtcit vulgo appellari T et as . An fint ha T it ia aues leftori consciendum relinquo . Ma?c ille, e Arnoldus Vilfanouanus fubindepoft Turtures Cadones nominans,non alias aues, quam Palumbes videtur inrelligere. Palumbes tefle Auguftino Nipho vulgo Torquati appellantur, nonnulli Latinum nomen quodammodo feruantcs Palumbo appellant, aliqui rurfus Colombo T orquato,qucmadmodum,& Hif- pani PalomaTorcaz, circa Ferrariam, & Bononia? Colobo Fauaro nomine non ad Phaps Gr^corum accedente, vt Ornithologus exiftimat,fed quod fabis vefcatui*: fed Gallorum io Phauier forte Phabs fuerir, quo nimirum nomine Aquitani genus a Phatta diuerfum ap- pellant : alias Phattas Ramier dicunt ; quod in ramis arboru nidificet. Ornithologus du- bitat nunquid Graecorum Semiramisa Ramier Graecorum deriuetur, quodetfi propter Gallorum vctuftatem negare prorfus non aufim,magis tamen placet, Semiramidem eam flatui, quae nobis vulgo Saflarolo vocatur. Nam Diodorus Semiramidem in loco faxofo, & deferto nutritam a Colu bis tradidit. Nonnulli Galli, vt Phattam a Phabe diftinguant, illam grand Ramier, idefl,Palumbum magnum, hac petit Ramier, ideft, paruam Palumbe nuncupant. Robertus Stephanus Palumbem interpretatur etiam Coulon,ou pigeon Ra- mier,oug Manfart:qua? poflerior vox,autfaltem conflmilis, nimirum Manfau Brabandis, vt audio, vfttata efl. Germanice vocatur Ringeltub,nepe a circulo, Rue torque circa coi- 20: Iu. Alijs,vtin Heluetia, tefle OrnirhoIogo,SchIagtub,GrofzHoltztub. Alijs Plochtub, nomine forfan a Palumbe fav aliquas latere fcribit,aliqua$ non,fedcum Hirun- i6.bifi* dinibus abire:quo loco Gaza nefcio,an bene pro T iGdtrcv Palumbium vertit alludens, vt videtur, ad nomen Serui; Titi:quod Palumbem figmficaretradit:atdo & Ciconias palumbes vulnere accepto origanum imponere^ adfdmtatemredtre.idtmrQpQrks ab Antonino Liberali repeti. V O L A T V S. a L.8'kif. sap. S i. A V E S huiufmodi,ciim e Columbarum genere fint, (imilem etiam quem illf vo- latum exercere credibile ed. a Philofophus cum ad nos accedunt, & ciim fuo tempore fecedunt grcgatim volare eas tedatur . Vergilius aerias appellat, 2 ■palumbes Ihyeme ali» quando ge tmunt . f 4 g I.i8.c. 28. Solftitij in- dubitata nota:. ID E M Vergilius Palumbium vocem raucam nuncupat hoc verfu : Nec tamen interea rauca tua cura palumbes . Sed qualis ida?c vox fit aiij aliter fcribunt. Proprium vero earum edpalufitare, vt mondrat anthor Philomela: hoc verfu : Plaufitat arbore a clamans de fronde, Palumbes . Aelius Spartianus vero minurire palumbos*dixit:MuItis etiam, vt Columba gemere di- cuntur,hinc b Martialis : Gemit hinc Palumbus jndeeareusl urttir . Eiufmodi vocem,fiue gemitum c Plinius cantus nomine non dedignatur, eumque feciu tus d Angelus Politianus; dum canit : Dum fua T orquati recinunt dictata Palumbes1. Plinius hyeme tacere fcnbit,& nullam vocem tmttQVQ^bi z\t:Cantus omnibus fimilis at” ^ que idem trtno cofcitur verfu praterquam in claufula gemitu\hyeme mutis vere vocalibus. At- qui e Aridotelcs hyeme quidem mutas ede tradit,fed d aliquando ex afperrima hyeme placidumtcmpus fuccederit,gemicurn earum audiri apertidimefcribrt,idq. inquit: apud peritos in admirationem habitum ede. Et Alexander Myndiusapud Athenceum ab eis vocem edi negat nifi fereniras fuerit.Quinimo Augudinus Niphus fefe hyeme traquilla , & ferena multis diebus gemitum earum audiuid'eprofitetiir,qua? ntox aduenietibus im- bribus, ftatimfilercnr.Scd quarum dicet quifpiam,gemitu,vocemve audire potuit, fi hinc migrent, vt cx Aridotelc diximus^Prseterea authore eodem f phiIofopho,gemere inci- piunt vere incipiente, & nifi confcdo,peradoquefoIditio,vthabet g Plinius,quifoIditij tempus antea vix indubitatis notis fignade naturam aderit, ciim Palumbium vtique exaur ditur gemitus . Quamobrem fi Niphus gemitu earum in hyeme audiuit,id in loco tepidif- fimo(nam & indere fefe fupraex Agricola fcripfimus)contigide rationi confentaneu ed,fed cum,&ipfe eiufcemodi vocem auditam rudicispr^fentis veris fignum haberi, in- quiat principium veris pro hyeme accipere abunde condat. ^TAS Ornithologia?. Lib. XV. JE T A S. 4P* COL V MBAi, vtin earum hiftoria traditum eft,viTi? fu ntbreuiores^qua Palum- cu°breui> bes,quod Venerem fa?piufquam ha? exerceant, adeo vtileeft, venerem mode- ris vit^^ rate colore, ad quam fentcnriamrefpicit illud a Theocriti; Palumbes. O* Si 7rcoSCvnQ %v ufxctTt Arpctcruism . 3 In JLita. d ideftyvt hoc verfu tranftuiit adagiorum author; Amor vita: Verum quos amor angite in vna luce fenefcunt . ipaciu nu- Huc fpedat aurea illa D.Chryfoftomi fentetia,quam (nifi me fallit memoria) ine a legi chryfoft. homilia, cui titulus eft: Quod nemo lgditur,nifi a fe ipfoiQuijnquitjnlibtdineviiamdu- de libidine eunt refoLuta quidem corpora,& omni cera molliora circumferunt , atque agmine quodam infir~.k utentia. mitatum repleta\qmbufq* ad cumulum malorum^podagra tremor immatura fenetius fucce - Libidinis dtt <& ett eis vita femper cum medicis^ medie amentis : Atque ha?cquidem malaomnibus, mala. & communia funt animantibus. Vt vero de Palumbis loquamur, his fane vita longa te- fte b Philofopho^nam ad vigeftmumquintum, inquit, & ad tngefimum annum protrahitur: qU0t§n0s nonnullas quadraginta etiam annos compleuiff e exploratum habetur* Idemc Plinius repetit, & vinant. ? Ariftotelem citat .Veruntamen, quamuis hic Palumbium a?tatem propter infrequcntiore c l.x.c.3 7. Veneris vfum,quam Columbarum longiorem eife fcribamus,non ideo innuimus omni Palumbo- no a coitu abftinerejnanireuera, & ipfW falaces funt , fedhoc dicimus, quia Columbis rurR f5iaci' multo minus aerarius lumbos colant.ideoq. diutius fuperuenire.Palumbes autem falaces ' efle,vel inde conflat, quod mares in hoc genere, tradente d Ariftotele, prius moricre- ^Lu°Ta?ii- dantur,quemadmodurnin Pafleribus falaciflimopariterauium genere contingere volut, bcsmasa*« cum contra in omnibus auibus caeteris foemina? prius ,vt ibidem teflatur Philofophus,e cius, quam vita difcedant. Quod vero Palumbium mares foeminas morte prjruertant, cognofcitur, fomina_, inquit, documento earum, qua? domi alle&rices aluntur , moriatur. ’ C O I T V S. PALVMBIVM libidini, fi luber, aferibe, quod trimeftresfadh? coire, foetifica- palumbes req. vc nonnulli, referente a Ariftotele tradunt,argumento,quod larga vbique crimeflres earum copia confpiciatur;hoc vero continentia , quod proditum eil a Martiale C0<£6U^J’ canento . a Inguina torquati tardant , hebetantqi Palumbi Non edat hanc volucrem^qui cupit effc falax * Ex quod difticho quifpiam has alites non folum non falaces efle ftatuat,verumetiam fre- Palumbes 0 quentiiis aut largiori manu comefas falacitatem,libidinemque extinguere: Verum poeta cur come'* meo iudicio,faIacitatem ita ipfis no aufert, fed hoc dicere voluit, vt ij s,qui falaciores eua- fas libidi-» dere cupiunt , Columbas potius, quam Palumbes edant ; nam Columbas veneri facras neme^!'n* prius dixerat,cum contra Palumbes Proferpina? facra? haberetur. Vere in Venerem ac- ^jalis dicat. cenduntur,fefeque Columbarum more ante initium exofculanturivnde b Oppianus: proferping Ofcula blanda vibrant plaudentes vere Palumbi • facra? . Et c Baptifta Mantuanus, fed qui Palumbes cum Columbis confundat ; b l-deven. Geminaq* in fronde Columba c ic Mutua porrecto collibant ofcula rotfro . 1 Et d rurfus : ■ • • y • 0 I/tm tedijt Progne jam funt de prole Palumbes . Palumbes Solicita ; Venerem tam m edttantur au es . quo pullos Mirum quod Alciatus , nefeio nunquidexinfpe&ione an alicuius feriptoris authoritato foueanc. fcribit,nempe Palumbes ante ve ris ingreffum,ma gno adhuc frigore exiftente, nidifica- re plumafque fibi euellere, vt pulli calidiori nido fruantur, ipfefq. plumis nudatas frigore aliquando perire. NIDVS P a EidiL i. Holladi ve siidos pro Taiiibibus |;areni:. Tartus. bl.io.c.13 c 6>hi-c> i. d 6./jj'.c.4 Quocies& quot pa- riant . e I. io. c. 58’ Ouumvri- num . Incuba tus {6,ht.c. 4. Incubandi modus, g Lib.q.dc Cen-cap.j. TaHimbes cur faba rig dicatur Columba? cauernales fanc Palu bes . "Palumbes glandipha- g** ■palumbes cellares af ea? . Quo far- ciantur . 4 92 Vlyfsis Aldrouandi N i D V S. PARTVS. Incubatus. IN arboribus degit hoc auium genus, vtidi&um eft, in ijfque nidulatur rfed.nun- quid alias alijs praeferat, videndum foret: nam a Theocritus difertiffimus poeta, quem vnum a Vergilio ne adaequatum quidem fuiffe volunt. Palumbum iunipero incubare inducir, fed carmina maioris, dilucidiorifque do&rina? gratia non piguit adij- cere : Ait autem : 1 - i( K riyco ftiv ra nrctpbiva dorisci (pdffffc&v , E'% tu; apxiuQo zuTihcav . lUaei ydp etplcrSei, Et ego quidem mox puella dabo Palumbum Ex iunipero abreptum : ibi enim incubat . [. Yirgilius pariter priuatim ab vlmo Palumbes, & Turtures gemere facit, canens .* Nec tamen interea rauca tua cura Palumbes , Nec gemere aeria ccffabit Turtur ab vlmo . In HolIandia,vt audio, nidos oblongos inter maiores a, boruramos,vt facilius ab auib. 2< confpiciantur,colIocant,fedqui mihi id narrauit, dicebat fe ignorare Palumbine torquati eirenr,an Phabes,q> magis credebat, verunramen certo fefe nouiffe aues effe ex Colum- baceo genere, & in tumb. ctiamnidulari. Quod pertinet ad partum, &incubatum, b Pli- nius hafce aues , necnon T urtures quotannis bis parere tradidit : c Ariftoteles verofe- mol rantiim,ouaquebina:fed d Pliniu-salium Philofophi locum tranfcripfiffe videtur, vbi ille. Copiar ibus terna & bis^at non pluries parere teftatur, atque ita, fi prior foetus corruptus fuerit. Vbi & e Plinius hoc addidit, & quamuis triapepererit, nunquaplus duobus edu- care, rertiumq. irritum effc,vocariq. vrinij . Incubatum citius, quam Columba abfoluut, nam, tefte / Philofopho decem, &quatuor diebus vterumferunt,totidcm alijs incubat, & totidem rurfus alijs foetus inuolucris euadit,atque perficitur, vt vix poffit apprehendi, 3 ciim contra Columbarum incubatus raro ante vigefimam diem abfoluatur.Seruant eun- ! dem, quem Columbas incubationis viciffitudinem vnam latus,femurq. pullin Stillantemq. alica fua Palumbum* Hac cum condita funt , madente mappa , Traduntur puero domum ferenda . fordicies» 20 CAPIENDI RATIO. VEMADMODVM antiqui, hcuti diximus. Palumbos cellares habebant, Palubes a* quas pafccndo faginabant , ita etiam alias , vtnoftra etiam jurate hc , aucupij Ifrurvc a* dunraxat gratiaalebant . Qua? ita habentur-,a veteribus (vide in Columba) iias capiat, cxajcargalle&atrices, hue illices vocabantur, quam poftrem^m vocem Palum- Aik?acr.*.“ bo priuatim attribuite Scaliger,inquiens: j®5' ue 1 * Peni Ilicem Palumbem alndnflC* Hic humeris rete habile Eeuocauu d tergo prorfum > Et plagulis faciem texit Fratribus mormolyffans , PSlifmbi, inquit Oppianus: difficillime capiuntur: ftatim enfm,viftsacupibus,procuIauo- lant: Vincuntur tamen & iph dolo. Nam auceps inhdentes arbori confpicatus,rete in folo tne capiun extendit, ac tenues paleas infpergir, vt laceat:& Palubos etia captos, atque exa?catos im- tut. ponit, & pedibus funiculos a!ligar,quo comoto fefeconcutere,& ftrepitum sedere cogit: Quomodo eo percepto, ciceri pafcuis, & a-rbuftis relidis, adulant. Auceps in attegia condirus,quan capiantur, tumporeft, retium funem attrahit, & perdicis ftmul omnibus euerhs, Palumbos retium fi- ^ nibus intricatos capit. Eiuftnodiretibus Columba? etiam comprehenduntur,ftdmuItofa Cl(^ Ja # 4° ciJius laqueis . Gallorum nonnulli, maxime vero Delphinates, in quorum agros quotan- js capiucur nis plurimo grege aduolant, Palumbos plcrunquenodu ignibus accenhs capiunt. Aucs GallivtPj dum fplendorem eorum admirantur, a fagitrario telis agitare configuntur, ncc tamc vna, lumbos ca aut altera pluribusq.ex arbore deturbatis, foda? deuolant, aut mouetur, fedftlentio opus pianc» eft. Alij vero fagitarij,tefi:e Bellonio, pelues fecum ferunt, earumq. crepitu aues terrent, tantum abeft,vthIentio vtantur . Hanc capiendi modum vernaculos illis vocabulo Chari uariappcllant.Et^ Conftantius Robertus molarum fomtu,aut tympanorum maximo ftre Chariuari pitu ex arboribus decidere ait , neque fagittarioru meminit. In Antiate, inquit Blondus, quid Gal- agro Italia? Palumbiu aucupiu eft per autumnum, Palumbi cum mari tranfuolato, Italia Iis. reliduri funt, aJiquandiuin nemoribus Antiarum commorantur.quareperitiffimi Neptu- b infupple. 510 nienfes retia quam maxima in id acupij magno parata impedio fufpendur.Exinde Palum- _ bes quafdique longo tradu viderint congregatis in arboribus cohdere,iada lapidis , & pes y^Cp”|g clamore teritas in aere volare copeluntrdumq. aues in magnum coadas numerum aduo- bss capiar. Iando,tenfis fetium infidi j viderint fuperminere, contorta funda paruum Iapidem vel natu raliter album, vel gypfo delinitum maximo emittunt qrepitu-.quo territf bombo Palubcs, Accipitres vt Accipitres Chiluones a Plinio appellatos, quibus nunc Falchonibus eft nome, quos in Chiluones Iapide,bomboq. funda? timent.diclinando feruentur, terra? quam poffiint volatu rapidi- nunc iis propinquat: hcq. amentes in retia fe pracipianc. Ha?c ille. £°£€S VOc^ Tt COR- Palumbis vngues a c- crercuc ni- suium® Senedueis snala» 'Accipiter Palum bari- tus» Proferpi- snacurTha- arephatta di&a- b Lib.s,. i de abHinent . ab animat, b Lib . i o. Palubariu oppidum » c InAbru ito . Penna ca- ftellum. d In Vm- bria . Palubaria crypta, & cius aqua; facultas» Phaffacha ges gema. 4P4 , '^lyfsis Alurouandi CORPORIS AFFECTVS. ’ » ■■**•'* ' * ■ ' I . ' \ v I . * V.' '•> •' : ' . O *. ‘ • ^ * • • .. • ' • . V' Vj’ *: '• « , N‘VLL V M inhiTce auibus affe&um ha&enus obferuaui, vno, eoq; exigui ad modum momenti excepto, nempe nimio vnguium incremento, eoq; in fene- dute tantommodo . Meminit huius affe&us Ariftoteles , ex quo Plinius eun- dem re perit. pronectis-, inquit ille vngues accrefcunt , quos recidere f olent qui eas alunt. Nili quo Udantur aperte ,alius bis fcenefcentibus accidipinfigni fane priuilegio, ciim nobis *« fenefeentibus nullum non morbi genus infidietur,fed & ipfa feneCtus nobis per fe mor- bus eft» c sympathia. V M Perdicibus , tefte Aeliano 3 his auibus beneconuenit. DENOMINATA. A220$o'NON,hoeeft PaIumbicidam,fiuePaIumbarium Accipitrem eun- de ellecu ,fnie £lueis nuda hyberno deficit ipfia gelu , Ecquid Colchi ptidety vel te Progne improba ? Mortem Cum volucris proprif prolis amore fubit > Sed vereor Alciatum h^c perperam Palumbi tribuere: quiapra*teripfumnemoid fra* dic alius. VSVS IN CIBIS. -P bem pro» mittit . Ljcon ps* flor puel!£ Palumbem donat. ALVMBES tanquam aues humano palato arridentes, ac delicatas ciim maiores noftri, tum coaetanei paflim nominant. Has a Athenaeus in Carani Macedonis a . nuptijs fuilfe memorat, eafdem vna cum Turturibus, Turdis, Merulis, Anferibus, ° Leporibus, Agnis,Hoedis, fimilibufque gulae illecebris in Laconicis conuiuijs celebrat, Carani Ms quemadmodum, & fexcentis alijs in locis, Piftoclerus adolefcens apud Plautum Bacchi- cedonis des meretrices duas vnum Palumbem expetere, ceu rem acceptiifimam ,alTerit ; intelli- nupti$, git autem amantem , Et b Theocritus paftorem inducit, qui puellae fuac Palumbem pro- Baeehides mittit fefe dono darurum , inquit enim : Palumbem K 'nya faiv daxsqs ia vrapQiva oLvtizcl (pdecrctv peterequid E’%7 di dpx,ivQhs xxQihcav 'iluodi yap eptcrtFa. fignificet. Et ego qutdern mox pueli £ dabo Palumbem b EdiL 5. 3° Ex lunipero abreptum . Ibi enim incubat. Paitor pu- Alibi item Lacon apud eundem conqueriturpuellam fuam bafium recufalfe , quamuis ei Palumbem donauilfet: ipcttfi A’ X-Attut cte, oTifyii7rpaii)i iQXausi T cov cotcov tux,QsAo7$,'bx,u oi rav (pcia-ffav idmia,. Non amo Alcippen,quta me nuper non oficulatacsl , Auribus ad fe attrahens , citrn tpfi Palumbem donarem . Quas Theocriti fententias Nemefianum, & Calphurnium elegantiflimos Poetas, qui pa- ritereglogas fcripfere imitatos fuilfc, non eft dubitandum. Alcon enim paftorapud Afcon p3; Nemefianum Donacen puellam , quam ardebat, fi c alloquitur : ftor pUeJ|$ 40 Praierea tenerum leporem , gemina f fi. Palumbes palumbes Nuper qua potui fyluarum prxrma mi fi . mittit. Sic quoque c Calphunij Ly eidas fcTe fccpe Phyllidi fuce Palumbes donauifte ia&itat, c mquicns : rfi I! 1 A . ... . itor pueue Accipe , ne dubita meruit manus vtraque patnas ; Palumbes His tamen , his inquam manibus tibi s gpe Palumbes donat. Sfpe etiam Leporem decepta matre pauentem Mi fimus . Horatius vero Nafidieni diuitis cuiufdam ccnara ordine totam deferibens inter alios ci- Nafidieni bos Palumbes etiam nominat,eafque fine clune, ceu ita lautiores : fed hanc coenam per ccena. 5°tocam satyram ridet, eamque partem, vt Acron vetus Horatij Scholiaftes exponit,putre fuilfe indicat, vti quoque alias, qua? ceteris animalibus, quaru meminit, deerant. Innuit tamen interim veteres in aliquibus tantum partibus animalium priuatim delicias agno- uilfe,vt d Plinius difertiftimis hifce verbis teftatur : Poilea culinarum artes yvt clunes fipe- d£io.c.5e Lientur yVt dtuidantur in tergora, vt d pede vno dilatat £, repo fi tona occupent . Ese der e, (fi Parthi coquis fiuos mores , nec tamen in hoc magonio quicquam totum placet : hic clune , alibi peti ove tantum laudatis . Audiamus nunc e Horatium , qui fic canit i* e Sat -S-l.*- Et Leporem auulfos , vt multo fiuauius , armos , JUgam Ji eum lumbis quis edat : tum peclore adutto Tt 2 Vidimus I 496 Vlyfsis Aldrouandi Et mox : Vidimus^ & Merulas poni , & fine clune Palumbes , Suauti res , ft non c tufas narraret earum . palumbis Hoc eft , caufas naturales, cur partes eflent totis ftepe, & integris corporibus , aut alice anpciaspa* alijs proferendae . Romanus noftri temporis populus, tefte Blondo,ex Palumbium aucu- ?at* pio nuptias,& conuiuia maiori ex parce parat . Apud Gallos quoque eas inter elegantio-* R ornantis8 res CPU*3S bybernis menfibus collocari nouimus . Aliqui eorum cum braffica elixant, pa- Galli vt rum rarncn inafTatas . Alij vero (quorum maior eft numerus ) femitoftas mandunt , palumbos hoc eft adhuc cruore perfufas , quod quidem nec falutare eft, nec humanum -.quippe co- edan t . duram genus omne carnium moderatam poftulat , fiquidem hominum vitam alere debe- 10 Coduram ant, & 1'uftincre. Iulius Scaliger & ipfe Gallus tamen femicodam laudare videtur Ma- quale qua?- choma: egnam damnans, & Tua edulia recitans, expoftukc fluaris me? quid efitem domi ? dicam » Machomg R is ter que lota dextera , e veru trabi a £Zrsa» Fumat Palumbes f 'emicotia : porcellus Nitore grandis : paruus h?dus atate , V erue xf petricorijs tener mandris T e corte Capo captus , Z'de alim . C Ifb.l. d de cowp med.fecdo . QV O D modo ad qualitatem carnis Palumbum fpedat, perperam nonnulli, meo iudicio,ficuti Pfellus inter excrementofas numerant. Nam Hippocrates mulieri, 4® cuimenfes pituitefi fluebant, Palumbis, & ftmilibus,vefci confu/it : alibi etiam ^ in cibo exiccare ,& ventrem aftringere dicit ,quod poftremumab Auicenna repetitum eft : fed magis aftringunt, tefte Celfo, fi in pofca decoquantur, b Galenus pa- riter Palumbium carnem non improbat , fed Columbina tantum duriorem eflfe dicit s Auium caro minus nutrit, quam quadrupedum, fed facilius concoquitur , prpctpue Perdicis, Atta* genis , Columbp , Gallm ?, & Galli . His vero durior eB caro T ur turis. Palumbis , (f Anatis . Et c Paulus primum locum inter aues Perdici, pullo Columbino, Artagena?, Gallina?, Pha- fiano tribuit, fecundum Turdis, Merulis, Paftcribus, tertium Palumbis, Anati: quartum Pauoni, vltimum Anferi, ^ Struthioni. Ruflus pariter, referente Elluchafim tres auium ordines ftatuit , &pi£fertcx auibus fylueftribus Alaudas noncriftatas ,& fa- 50 rhur (forte Turdos) deinde Sturnos, Phalianos, Perdices, Turtures, Pipiones , Palum- bes lylucftres, & pilacotanas, M. Cato Cenforius se gratis ieiunium imperari vetabat, fed faltem oleribus, & modica carne Anatis ,aut Palumbis, aut Jeporis ali volebat. Libi- dinem dicuntur inhibere , nam & Martialis ait: Inguina tor quati tardant, hebe tantque Palumbes Non edat hanc volucrem , qui cupit effe falax . Venere ante extinguere nonnulli volunt propter glandiu efum.ArchigenesapuddfGale nu Palubes pro ftomachids comcndat.Trallianus pro rympanicis:&ekphatico Aretaeus yidum Omithologia». Lib. XV. 497 vldfi pr^fcribens, Perdices, CoIubas?& Palumbes celebrat, & rurius priuatim torquatas commendat in cibo cephalyl patienfis,& colicu affedfi inquit Aetiqs frigido, &plegma- tico Gallina? altiles ad cibum proferuntur, deinde Perdices, & Palumbi debilis nummeti gratia funt exhibertdi,7*urturefq.altiIes,&Columb£.Ab Alexandro Benedido Turtures, & Palumbes tempore peftilcn tice in cibo probatur.* Hippocrates Palubis carnes his,qu? iam cocepcrut dariiubet,item3fi vtcrus laxus fuerit, difta, inquit, fiat ex alica,carne fuilla, atit Palumbis Alibi etiam in lienteria vtendum effe monet carnibus fale,& aceto inuetera tis caninis a (Tatis, & de Palumbis,ac reliquis huiufcemodi volucribus . Nonnulli ad corri- gendam forte intemperiem (icam , priufquam coquant Palumbem in aqua frigida ali- quamdiu relinquunt. Mirum, quod fcribit/Io.B "ptifta Porta oculos Palumborum coniof fos renafci,idcoq.nullu remedium ad cicatrices, & vulnera oculorum pr^ftantius re per iri. Hoc vero omne admiracione fupcrar,quomodo, referente Plineo,iumentorum vermina- tio finiatur,ter circumlato veredis Palumbo, &quomodo Palumbus emiffus moriatur, iu rnentumq.iibereturconfeftim Idem Plinius Palumbi in aceto decodam , dyfentencis & coeli acis mederi dixit, item Palumbu feru ex pofca decodu tormina fanare,necnonin co tradione neruoru in cibis prodede etia fi inueterata.De (anguinis Co!ubini,PoIubiniue vfu ad oculos fanguinolenros,vel fanguine fuffufos,& (i(le'ndu fanguinetn multadiximus in generali Colubaru hiftoria.Celfus huiufmodi fanguinem vulnera purgare fcribir»Mar- 20 cellus pedes illitos fanari eo efficaciter, (i cu Miluino permixto vrtica intingatur,ad poda gram,ni fallor.Fimus Colubinus,teftc Celfo,adurit Vires quas Diofcorides Columbarii fimo adfcripfit,reccntiores quidem indodi Palumbino attribuerunt Etfi autem Pa i ubium fimus eadem poffit,qua? Columbinus efficaciorq. etiam (k,conferuanda tamen fune bona fide aurhorum verba. De huius item vfu in calculo multa diximus in Columba. Celebra- tur in tali arfedu a Sereno canente? Sine Palumborum capitur fimus acre ferorum T>ulcaeidts fparfum fuccisjritucjue folutum. Plinius item in faba fumi aduerfus calculos & alias difficultates veficas prodidit,necno & lappiHos in harum auium ventriculo inuentos contritos potioni infpergi contra eofdem. 3° Idem fimus vrinam prouocat,& alijs vefice affcdibus opitulatur . DE PHABE, SEV PALVMBE Minore. Op- V 1- e Memori mnl' f l.i.Thy- cap. 1 4 Plumbo u oculi co -fofli re nateuntur» lumenco- ru vermi» natio vc fi macur. Sanguinis v(iis» Pinu fus 9 Lapidu in Ventriculo Palunbih iuuetuotu (acuicaSo H A B E M, vt diximus, Palumbem minorem interpretamur, fed cum hycvolu- phabeeft eris, nec mihi nunquam obferuata fit,nec alijs nota fuiffe videam, itaque rei/- palumbes da eius delineatione ad OenadaXue Vmaginem qr«£ proxime, tefte 4 Phliofo minor- pho ad Pfiabis magnitudinem accedit,feraionem conuercimus. 3 8 ^,?el • DE OENADE SEV VINAGINE Cap. V 11. JE Q_V I V O C A. a lib . 4, de ani. c. 58. Oenas anti quis etiam vire deno- tabat. Mihi O /mc pro Columba fpecie tantummodo nota, & ab Ariftotele nominata, fcio vero O 'w«g.- aliam auiculam Oenanthen AriftoteIi,& Plinio diciifed de fioc agam proprio loco. Eft po Oenanthe, firemo Oenas canis nomen>fi bene memini apud Xenophontem» Oenas ca-« Tt 3 SYNO nis S® i N A S,inquit4 Aelianus, auem fignificar,non vt quidam putant, vitem; ex quibus veibis facile eft colligere, quod Oenas veterib. etiam vitem figmfi cauerit . Sed & nonnulli Oenada interpretantur locum viribus confitum . inquit Hefychius,aw7reA# nempe Ariftoceli dicitur, nifi fuper quas auis ventrem deponens deuorarum^ius fe- men excreuerit.Idem in Palumbe de Palumbe feribere Plinium diximus. De turdo idem communi adagio vulgaciffimum, T urdui malum fbi cacat . Sed vt fabulam hanc anilem praetereamus, quam foia vifei natiuiras per fe iugu!at,nam vifcum dvToactTu/; in arboribus fine femine oritur, fubet huc infignem Plinij errorem annotare, qui cum Diofcoridi ixiam :o viderem(huic enim alia piata, quam Theophrado ixia vocatur, nempe Chamflconiger) in venenatis radicibus rcccnferi,ac quodammodo, ab %>,idcd,vifco appeliari,vbique pro ixia venenata radice vifcum reddidit intolerabili faneerrore, Reflat rnodo vt auemno- ftram deferibamus . De magnitudine eius paulo ante memini, & de colore pedoris, Ro- ftrum plane ed cinnabarinum,longum vtin Columba domedica, in extremo acutum. Ca- put totum, venter & alarum penn? funt cinerea,exceptis remigibus,qua? nigricant,& no- tabilis funtmagnitudinis,quaie etiam volatu plurimum valere verifimile ed. Ceruix vi- ridis ed>intercurrentibus nigris plumis. Cauda verfus vropygiumcinerca,ca?tera nigra. Pedes rubri, vngues nigri.ln fcemina, cuius etiam iconem ponimus roftrum minus rubet, & pedes etigm pallidiores . Ga?£ auda cii. c L.9'C.i6< ixu/iue. vifcum vc n tftacur. Turdus malum fibi caccat. Pimij ma* xim* error. Ixia Dm— fcoridis q Chan^leo- niger. t© CAPIENDI RATIO. A I® RISTOTELHS priuatim de Oenade fcripfit, vt Gaza? interpretis verbis vtar, modum maxime capiendi eameffe, dumfein aquam bidendo propendit. DE ALCHATa, SIVE FiUcocona Arabum. Cap. VIII. NTEQVAM ad L?ui? Columbas hidoria, quemadmodum inditutus ordo, magnitudinis nempe,expodulabat, orationem conuertam, opera? pretium plane mihi vfum ed de Alchata, fiue Filacotona A rabum prius verba face- re,cum quia Arabes e fyluedrium Columbarum genere eam nominent, tu vero etiam, vt relido interim vnicuique fuo iudicioappareacnodram,qua 1° pro Oenade dedimus auem, potius quam hanc Oenadi refpondere.///v> ided, a fi- bris denominata dicatur : Ita enim, inquit fibrofa,& dura ed, vt neque edi, neque ad ci- bum nifi detrado tergore parari commode polfic. Auis ed gregalis,& circa Monfpeflu- lum vulgo Angelus (vn AngeI) vocatur ;fimillima perdici,fed rodro,& pedibus nigris: >° plumis ex fufeo colore in nigrum vergentibus, & luteis in ruffum . Ctetera, magnitudine pr^fertim , Perdici perfimilis . Sed quis hanc auem ab Alchata diuerfam effe non dicar, quoniam Bellunenfis pedes perbreues Alchata? tribuit, ciim contra quam ille Inadem vocat, cruribus fit fatis proceris,fed no impedit, quin faItem(vtormod6 Ornithologi ver- bis)eiufdem generis proximi fpecies fint diuerfe ; & fane Angelo etiam Monfpeffuii dido , vt pidura odenditpes proprie didus, hoceft inferior , digitatus breuis ed proportione , & podremus digitus minimus . Alchata? carnem Auicenna etiam duram ede dixit^js tamen falubrem, quorum iecur obdrudum ed, & infirmum, & quorum cor. ruptum ed temperamentum, hoceft, cachedicis, & hydropicis. Filacotona’ apud E(- luchafem. Ordinis ra- tio. Alchata Arabum fi ue Filaco- tona. Rodoletif Inadem effe Alchatam Arabum. Angelus q auis dida- Pedum co« fiitutio. Caro AI- cha'f qnj» bus profir. Filacocone caro. $02 Vlyfsis Aldrouandi luchafem, quiTacuinos Arabice fcripfit, cum Columbis, & Turturibusnumerantur,vn- de Ornithologus Palumbium generis efle conijcir, & eafdem forte, quas, Auicenna AI- Alfuachate fuachat nominat . Ego cum Alchata potius eafdem crediderim, maxime cum idem Ellu- chafem paulo ante Palumbos (ylueftres,& Filacotonas fimul numeret tanquam diuerfas, cuique tamen in re parum nota fuum permitto ludicium . Alchata fme Filacotona Arabum cum fecuridica. i Ornithologias. Lib. XV. 503 DE COLVMB A LIVIA. Cap. I X. SYNONYMA. OLVMBA mfA«ac Ariftoteli di&a,a Theodoro Gaza, vt iam fa?pe dixi- Erymumi mus,Liuiatraducitur,&apparet fane3reA«acfa,fiue vt efferutpoetg ° interpretatur OaVaaf, lego <&ug//?•<:• prseterea minus patientes efTe , eatnque ob rem a nuiio cellares ali Albemus aliam cau- I‘i^urno fam cur non alantur adducit, quod fcilicetquamuis retineantur, non pullificenr « Volant ajan£urc gregaum, vt idem Albertus teftatur . JE T A S. o 3k R l S T O T E L E S a Perdicum aetatem non amplius, quam adfexdecim an- a 6 hU.f» /_% nos extendi prodidit, fi communi textu ftandum . Sedciim eo in loco de Co- Perdicum . XJL lumbaceo genere agat, didtio •z-epffosg multis viris docftis fufpeda dft , & Ni- a?tas. phus annotauit multos in verioribus codicibus <&ihcicu legi afteuerare. Quod fi ttIKciu legendum, hsefane e Palumbium genere non fuerint, quarum videlicet aetas ad quadra- Pa-umbiu gefimum vfque annum extenditur . icws’ V l C T V S. ORnitologus Columbis Liuijs eadem fere exhiberi pofle credit, qua? Palumbis, & . Albertus glandibusA granis Columbas cauerna!es,qDa? Liuice funt,vefci feribit» V S v s. LI V l JE inquit Ornithologus,apudnos,vt audio, Palumbis, tanquam teneriores in cibo praeferuntur; Quod eriam Rapr. Fiera dixit canens ; Aridior fi te deleti at forte Columba Liuia,turrita,qup tibi ab arce cadit . Non f api at torquata minus mihi cara Palumbes , Si modo fert molle} non diuturna dapos . Hoc eft non annofa . Liuiarum fimus , vt tradunt monachi Mefues commentatores , ad finapifmum requiritur . Liuiarum carrus pig- ftantia . Fimi vfu$. , DE TVRTVRE. Cap.lX. R Q_V I V O C A. P T T £i' N , vti dicemus Graecis Turtur eft ; Huius nominis mulier quae. Trygon, dam fuiffe legitur,eaque Acfculapij nutrix, cuius monimentum a Paufanias -fcfculapij in templo eius Dei prope Ladonem Arcadae fluuiu, cuius aquaomnib.Grae- r,u‘m' cite fluminibus pulchritudine antecellebat, extare memorat. Hdychioquo- a 7” Jl'c' que rpvycov eft wt&jv yvvctucov & ffvviTpotpo^ quee verba dodifnmus Hen- ^ ricus Stephanus mendo non carere exiftimat. Eidem Hefychio Tpvyuv eft pifcis ma- fnJC3 rinus centro deleterio , ille nempe quem Latine paftinacam marinam dicimus . Hunc marina. pifcem,VJyffineceminutilifretradunt5ideoquea Nicandro 'oXoopyov rpvyova nuncupari. V u Recen- t 5o 6 Vlyfsis Aldrouandi TD^Arnbr** Recentl*orum iiomiulli 3 vt B. b Ambrofius, vocis amphibologia decepti pro hoc pifcc_» errori ^ Turturem verterunt,quod muiti non probant, quoniam Tpvyeov non a voce dicatur, fed Turtur qui "trapenb rp vrn » rpu^eiv , idefi y fiKavncw zuzovvj hoc eit, nocere, & affligere/. Tur«. pifeis. rurtame etiam pifeis nomen efhhunc Robertus Stcphanus vocat Trutam,Ornithologus Trutta. Trodam legit, & authorem habere illum negat . Sed Turtur duos forte diuerfi generis Tru&a. pjfcesfignihcar.Nam qui a Iyucnalc Turtur appellatur, eum nonnulli Trucham,feuTro» q» dam eife volunt, quemadmodum c Lucius Marineus Siculus hiftoriographus regius, uenalis di- CU1US fuper hac re verba adijeere minime piguit . Capitur, mcpait^rnultis Hifpania amnibus dus . ptfeit aureis maculis inflgnttus^qui tt(i nottjjimus^vbique, quo tamen nomine •vocetur abigitur . a Lib de re- Ego vero eum effle arbttror^quem Turturem Iuuenalis appellat->quo caritur um dicebat Vrfidtux ms Hijp . quandoquidem nomen hoc T ur turis multarum gentium vulgari ferino ne maxime conuenit.Nam Turcha fi* ^ Hifpani Trucham,& Itali , Sicuhq.T roclam vocant. pifeis efl autem non modo tucundifli- uejTro&a J mi faponstfed optimi quoque nutrimenti^quem medici fenibus>& etiam agrotis libentijfime co- pr 1 * cedunf.cuius tn Htfpania magna esi multitudo^ magnitudo ingens . His namq.pralarga cap- tura non diuites modo fed etiam pauperes vcfcuntur vilius emptu . fifiui etfitn multis Hifpantp fluminibus capiuntur^ iliis tamcn^qni apnd legionem fluminis Orbigonis , Benauenium , Burgos , MolenamJTelam^M an filiam^ Barchum. dbutp, fr in amne quamuis paruo , cui nomen eHcopus hominis ^mulio meliores habetur , qttdm cptcri.T urturem captum vidimus in ripa T horrms apud Turtur pi- s alam anticam librorum vigintk Ha?c itaq.ille.Truttam,vt apparet, intelligens,quam Itali 2 1 Trottam,non Trodam nuncupanr.Troda autem pifeis quidem nomen eft, at Graecum, Ama Ari- & communi Dodorum virorum fententia Amia Ariftotelis,de qua fuo loco, Deo dante, ftotelis . agemus. Vt vero adTrutram rcuertamur : hunc pifcem nunquid IuuenalisTurturem vo- cauerit viri dodiiudicenr.Gneci veteres, quod nou.erim,Trurtam non agnouere, Latini alij aliter appellant, at nemo Turturem. Aufonio Gallo haud dubio fi lar nefeio, quarcj Silar pifeis. appCj{atur,dum ait: Iuuenali^ Purpureifque Uellatus tergora guttis. Inter Iuuenalis commentatores Gcorgius Valla poetam exiftimat no de aue, at de pifce loqui, vcriim quem pifcem, ita vocent, non addit:& reuera Iuuenalis, dicant alij quid ve- Bomanoru Iint,lautiffimumcibumnominare volens, q‘uo Vrfidium carituruni gloriatur, auemfatis: gula. obuiam , quamuis gratiflimifaporis intelligeremihi non videtur , maxime cumfequenti iub inde verfu mullos recenfeat . Romani , vt hiftoria teftis eft,pifccs maxime exoticos femper ciim in fummo honore, tum in pra?cipuis habebant delicijs.-fed htecfunt alterius loci,& ncgocjj.Addcmtis Iuuenalis vcrfus,vt quifque,qualubet,ampledatur opinione* Sed placet Vrftdio lex^lulia, tollere dulcem . Cogitat haredem canturus T urture magno3 Mullorum tubis, & captatore Macello . DePaftina* Ql]ce fi fia fi nt,Tpujdv fiue Turtur duos pifces fignificauerif, Truttam nimirum, & Pafti- raculum”11 nacam mannam,de qua,vt idobiter fit clidum, eiufccmodi tradunt miraculum, nempe fi Turtur lo cluls ca caudam ex arbore quapiam,& praecipue quercu fufpendat,arborem are- eus . fcere,ipfum liberum euadere. Quod per antipathia? rationem contingere tradit Actius . Porro T urtur vulgo loci noma efl in calabria multis arundinibus faccariferis abundatis. SYNONYMA. Thor. Saphina. Schuphina Schephe-- {■iina . Tetaru. Zuziltha. Alfafanin. Guarefce. Duram . Duraz. Anronij Gizij er« ror. THOR Hebraeis Turturem fonat,& Thorem Turtures in plurali. Thor tempus quoq. fignificar,& Thorem in Canticis gemmas, aut margaritas coniundas,vei ordinatasfecundutnordmem difpofitionis,vel lineamenta,autgcnusorname- ti,vt funt torques, vel monilia. Rabbi Dauid exponit figuras depidas inftar Turturis . jc ChaldaeusproThor haber Saphina.IndidionarioSyrochaldaico apud Platinum impref- fo Schuphnina legitur atque Schephenina &in plurali Schaphnina.Legiturin eodem di. dionario fpecies auis,vel Turturis. Perfa pro Turture habet Tetaru inuenitur item pro hacauc in lexico trilinguizuziltha nefeio cuiuslingua^.Turtur Auicenn.T,vt Bellunenfis jnterpretatur.prepofito articulo appellatur Alfafanin.Guarcfcen,inquit SyIuaticus,Tur tur efi,vcl Palubus fylueftris:quapofterior fionificatio verior eft . Neq.etia Dura,vt ille vult, Turtur efi, modo Dura illi eade auis,qua? Duraz Auicenne,vt ego conijcioma hac, vti Beilunefis quoq. interpretat, AttagiViue Fracolinus cfi;quare& Antonius Garzius in Ornithologiae. Lib. XV. ' 5 °7 in eandem errorem incidiiTe videtur, cum nixus authoritate Auerrois , qui Turturibus admirandam ad acuendum ingenium facultatem tribuit, Duragi,cui hanc vim aferibit Aui cenna, Turtures vertit, apud Albertum,vbiGra2ce Ariftoteles habet rpuyav, femel,atq; iterum Targula legitur, quam nonnullis Sturnum e/Te aiferit, fed omnino Turrureft. Alibi quoque Thcagore habet pro Turture, Tpvyav Graecis recentioribus Tpiyov/, vel Tpiyov* appellatur, Latinis Turtur. Vtrifque, tam Grarcis nempe, quam Latinis a fono vocis, nimirum a TpJ^W, non Tp/£cw, nam heee pofterior vox Vefpertilionum efi , quod etymumin Gra?ca didione dilucide, minus in Latina apparer, nifi dicamus id per metha- o tefin, fiue Iirerarum tranfpoficionem, vt G oro pius vult, fadum , vt Turtur dicatur quafi Trutru. Alij veroab HebreorumTor Turturis nomen deriuant. Legitur, & Turturis inrnominatiuo, vt Vulturis apud Aufonium. Plerunque Turtur in mafculino genere, ra- ro in feminino fumitur . a Martialis caereum, & aureum Turturem dixiu b Iuuenalis magnum, fed hiefubinde a Turture Mullos nominat, vnde forte, vti ante diximus, pifce Turturem nominat . Turtur auis Italis Tortore, Tortora, Tortole , & Turtura , & Tor- torella dicitur; Hifpanis Tortola, & Tortolilla; Gallis Totirtcrelle, Tortorelle; Germa- nis Turteltub, Turtel ; Saxonibus, Anglis, Belgis communi vocabuloTurtelduue : vfur- patur, & Turtell in Anglia: lllyriceHrdliczc . c IoGoropius Becanus, qui omnia fua? lingua? origini vocabula accepta ferenda effe contendit ; Belgis Turturem non Turtel- o duue, vti diximus, fed Troutelduue dici feribit, fed vulgus, vt multa plerunque corrum- pit Turtelduue nuncupare : dici vero Troutelduue a verbo Troutelen, quod, inquir, idem efi, quod blandiri, & omnibus modis , & gcftibus conari cuipiam placere , & proprie id facere fuauijs,& amplexibus, quod a Turturibus docemur . Et mirum efl in hac voce,& fonum quodammodo ipfius auis exprimi, & praeterea fignificari fidei excellentiam, qua? in Turturum coniugio tora efi, vt merito princeps fidei dici poffit. Troufidem notare ait, & Trout idem eiTe, quod coniugio copulat . EI, fiue cum afpiratione Hei , excellentiam denotare. Hinc Troutel de ijs dici feminis, qua? blanditijs Columbinis amorem fibi conciliare findent : & in mafculis Troutclaer eodem modo vfurpari . Duragi. Targula. Tbagore. Tp iyovi . Tpiyovct' Etymolo- gia. a » Epi. b Sat>6. c In Saxo • Troutel- duue., Troutelen quidBelgis Turturum mira fides in matri. monio. Troutel de quibus foe» minisdicat Troutelaec de quibus mafeuiis ditatur«> G E N V S. ARISTOTELES Columbacei generis volucres ordine recenfens, Turturem vltimo loco nominat, & minimam in eo genere exifiere feribit, &fane nofira- tes Turtures tales omnino exifiunt. Ca?terum Philofophus vnicum duntaxar, vt apparet Turturum genus agnouit, quod licet in locis frigidioribus, acniuofis candi- dum aliquando reperiatur ( a Scahger in Vafcouia duos eiufrnodi ftfe vidiTfe narrat, &in Polonia eofdem inueniri mihi per iireras narrauit Martinus Foxius Medicus Craco- '° uienfis) noftro tamen a?uo aliud genus obferuatur, cuius foemella naruraliter candicat, mas vero coloris efi cinerei ad fubruffum vergentis,habetque torquem nigram.fciufce- fn6di par Turturum mihi mifit Ioan. Michael Rinellus nobilis Placentinus; hoc genus Indicum appellant, b AelianusTurrures fa’pe apparere feribens, de pofterionbusin- telligere mihi non videtur, at de illis, quas in muofis locis quandoque confpici diximus. Infula illa, quam Hifpaniolam nuncupant, tria, aut quatuordiuerfa Turturum genera., producere tradunt. Henrico Galliarum Regi,tcfte Ornithologo, coronando Turcaru Imperator inter alia munera par T urturum rari cuiufdam , & peculiaris generis tranf mifit, & mihi Ioan. Paulus Oliua Genuenfis aliquando alterius, & diuerfi ,quam funtno ftratesj coloris promifit, quas ex Alexandria Aegypti deferri referebat. Magnitu- do. Turtures candidi, a Exerce 9 Turtures Indici. bZ.io.c.Ji Henrico Galliarum Regi Tur- caru Imp. Turtures s mifit. V u a l FORMA a $.hic. 1} 1)9 hl.C.22 Chloreus* Saza? er- aror. Virio. Ortygome fr® magoi- eudo. Color. Dorfum. c In Epili, Turtur cur saiget voca* SUS. OriApoIli* uis nugar. Turtur Cer copifimilis vc dicatur. Cercope «quale ani- mal. Tuituris defcriptio Caput. Oculi • Boftrum. Collum. Dorfum. Peftus. Venter. Pedes. Alse. Vropygiu* Cauda. d 9>bi c. 7» Tutturun. Indicorum defcriptio. Quomodo a noilraci* busdifferat Hifloria ineubatus. 50S Vlyfsis Aldrouandi FORMA. DESCRIPTIO. TVRTVR, quemadmodum ex a Ariftotele diximus , in toto Columbaceo ge- nere minimus eft: : b alibi quoque Chloreum, pro qua voce Gaza non re&e Virionem vertit i nam hanc Turture triplo minorem , Turturis magnitudine 3 eife dixit, quemadmodum, Alexander Myndius Ortygometram :fed Orrygometra T urture noftrate breuior, & altior, & vt apparet, corpulentior eft , modo quam pro Or- tygometra pinximus noftris Redelle £htaglie , hoc eft Coturnicum Rex vocata veterum Ortygomerra fit, vt opinor . Athenauis ait, Turturem effe colore cinereo, eius autho- rem citat Ariftorelem ; quod etfi quodammodo verum fit, tamen in Ariftotelis codicibus non reperitur; dorfo, vt inquit AI bertus, color ruffus in fuperficie pennarum infpergi- tur. Turturem itaque cur nigrum vocent c Ouidius,& Pontanus, haud facile intelligo, cum proster maiores, feu remiges alarum pennas, nihil vel falcem parum nigredinis poffi- deat. Orus ver.6 Apollo ridicuIoseadmodumTurturi (rp iiyavt) foli inter omnes volu- eres dentes, & mammas tribuit . Ornithologus redte hunc locum Ori mendo non carere 2c fufpicatur, fed quod pro rpoycav, vvKrtpie, ideft, Vefpercilio . Quia, inquit, hic dentes, & mammas habet, legendumarbitretur,rmhi vix arridet, quia ea vocabula nihil fimilirudi- nis inter fe obtinent, & forte vox confimilis Oro impofuerit, nam Vefpertilionis ex Gr£- cis Tpighv dicitur. Turtur vero t pvgetv: atque eo modo Turturem cum Vefpertilione im- prudenter confuderit . Neque minus abfurde Athena?us cuipiam fcripfifTe videatur, Tur- turem Cercopi limilem effe, cum Cercope cicada fit, vel faltemei congener : verum hoc dicere voluit Athena?us,quod Turtur nimia,& obftrepera garrulitate Cercopi fimilisfit. Turturem vero, quem ante aliquot annos ad viuum depingi curaui,ita defcripfi : Capite eft pto corporis portione exiguo, coloris, qui ex cinereo ad fubruffum vergit. Oculi pu- pilla nigra, iris lutea . Roftrum longe quam in vlla alia Columba minus , tenuuius, 3 eiufdem, cuius caput, coloris , Collum torquis ambit retro aterrimus, viridibus maculis confperfus, ante vix confpicuus : Dorfum, & pedfus ferme ferruginea, dilutius tamen pedus, dorfum interdius. Pars prona fitu ventris candicat. Femora, tibia?, pedefque ferruginea. Vngucs breuiufculi, nigripariimadunci. Alte prorfus verficolores . Pri- minn etenim qua dorfo, & pedori vicina? funt, elegantiffimo colore ruffefeunt , intercur- rentibus pennis nigris, quarum extrema viridia funt, dein fubuiride,fequuntur, quarum margines ruffi al iquid obtinenr,immifcenturque his penna? nonnulla? nigrte : vltima? tan- dem, nempe maiores, fiue remiges prorfus atra?, ac in extremitatibus aliquid albi haben- tes. Vropygium fufeum, vel colore, quem fumatum vulgus nuncupat. Cauda fupina eiufdemcoIoriseft,atprona, 6^ in extremitate candicat. Fcemina tefte d Ariftotele, 4, nifi interiorumafpe&u, difficulter dignofeitur. Contra in Turturibus Indicis fe es ha- bet . Foernina enim exceptis pedibus , qui rubri funt, & pra?ter roftrum, quod nigricat, vtin mare, ctetera candida eft . Mas vero capite, collo, pedore, alis ad remiges vfque, 6^ dorfo vfque ad vropygium ruffefeir, fed color longe, quam in noftrate dilutior eft, neque vlla macula refpergitur. Magnitudo ferme eadem, vox eadem. Roftrum quoque fimile, at nigricans . In oculis diuerfitas euidentiffima. Huic iris plane croceo, aut po- tius miniaceo elcgantiffimerefponder, qua? in noftrate Iutefcit tantum . Torquis etiam diuerfa figura eft, nam Indicis tenuis, & nigra eft , & circumcirca collum ambit, cum in noftrate digitum, & amplius lata fit, nec vnicolor, vt diximus . Penna? alarum longiores, vropygium, cauda rora fucefcunt,caIamos habentes atros, & in marginibus albicant.Ven ^ ter maxime prope anum Iutefcit, pedes rubei tabellis albicantibus ornati, vngues fufei ad luteum vergentes. Alui marem, & feminam domimececaueaeinclufos, ac milioeos paui. Sa?pius oua ediderunt, fed propter cauea? motum (erat enim e trabe fufpenfa ) excludere non poterant. Incubabant autem viciffira , donec oua rumperentur r quibus ruptis ite- rum coibant ,& nouiteroua bina femper edebant, donec tandem gemebunda earum vo- ce, maris potiffimiim, nam foernina exilem admodum edit, defeffus, eas neptibus meis donarem . Nunc noftratium hiftoriam profequamur . ROCVS Ornithologi$. Lib. XV. Turtur mas cum ornithopodio. $o p Vlyfsis Aldrouandi Turtur Indicus cum latyro altero. SU v; ' . ,V V . . Ornithologiat. Lib. XV'. LOCVS, HABITATIO. TV R T V R E S notifiima? quidem in noftroorbeaues funt,&paflim habitant Nihilominus raro admodum quibufdam in locis vifuntur : quibufdam vero crebrius apparent • Commorantur fere femper in montium iugis, & arborum verticibus : quamobrem, tefte Origene Turturis appellatione nandus Spiritus appella- 10 tur, vbide magnis, & occultioribus myficrijs agitur , qua? multoslatere folenc. Hinc quoque a Cariius arbitratur Turturem Vergilio aeream nuncupari hoc verfu . a L.if.4n Nec gemere aerea ceffabit T urtur ab vlmo . tiq.lcft-c- J. Sed poeta co innuere v6luit,non foliim in montibus agdre plerunque Turturem, fed in Turtur cur- vlmo hoc efi , arboribus nidulari , tum quoque rarius terram, nifi vi&us quaerendi caufa 3£rea voca° contingere, nam ad agros etiam, & hortos propter id dcTcendit. Vnderedte dicebat do- ca_J * didimus Aloyfius MundelJa , Turturem tum monticolam, tiimcapeftrem eife . Piatina fcribitlocafabulofa libenter ab eo frequentari ;■ in fumma ioca foIitaria,&ab humano confortio remota. Contra vero Pfalmographus innuere videtur, dum fefe deterioris co- ditionis efieait, quam efi Pafier,& Turtur, quia his aditus ad altaria Dei pateat, adeo vc Da iridis 20 apud illaniduIentur.Scd Hebraici fermonis periri Hebraiee.Hirundinem fienificari vo. Iocustxph ■ i x * e 'i r n c lunt,qua? lanei n Ecclefijs,& domibus nidos conftruit. Gilbertus Genebrardus ad hunc Prqphetiae locum comnientans exifiimat cile fynedochen pro omnibus auiculis, qua? ni- vbs^ oidifi- dos apud templa fingunc.Imo, inquit, citra fynedochen R.Mofe.Nahmanides eodem lo-ceto co arbitratur Deror nomen efie commune omnibus auiculis libere per domos,vrbes,& agros volitantibus., & vagantibus . Nam Deror libertatem fignificac Auis nempe libera , Deror qua? non inclufa caue&, vel domibus. Septuaginta propter myficrium Turturem potuerunt Jues eligere. Amat itaque Turtur loca raro frequentata, fed que & ipfaimmurat.Migrat enim, iaciS’ vel fiTocum tepidum repererit, in eoper hyemem Iat.et, Latere. Turturem pratter alios tefiaturfatpius in primis ipfe b Arifttot£les^T/ymT}inquit e alibi affate tantum apparet , Q,ail(t0 u 50 hyeme fe condit . Latitat enim fuo tempore . Et ruidus aiibi: 7 urturem hyeme latere maxime teat . amnium conslattnemo enim prope dixertm.vidijfe per hyemem vfpiar/t T urturem elicitur. Late- c re autem incipit pratpingiiis,&quanquam pennas in latebris demittit, tamen pinguedine l6‘ feruat. Alibi quoque vbi detoto Columbacco genere generatimagit,fcribit ad noftra Qir trjme^; locavcnire,cum uim prolem fecerit fed id de Turture &Ocnade foliim mihi dicere videtur. ^ cjj.^ Nim*& Plinius irimeBrcs vocat Turtures, hoceft tribus menlibusnohifcum agentes, tur. lumbas perennes. Lt rurfus idem d ^x\ftot\\es, Degant, inegit, allate Turtures locis frigidis d8.Hift.ci hyeme tepidis . Ex recentioribus qui idem fcrihunt,funt Albcrtus Magnus, &Gcorgius ia. Agricola, quorum hic T urtures,i nquit, aliquando in angu fhs montium Leis latere ccnfueuc* runt,qua de caufa verno tempore deplumes confpiciuntur . Ille vero fape, inquit manent, cum qo fnontem habuerint contra Boream ,& ab altera parte locum liberum & patentem, in quo fefoli exponant,^ regio temperata fuerit. Atque ita faris probafiemeexifiimo Turtures hyberno tempore in noftris regionibus quoque laterejquare dicendum,afieuerandumq.luperefi: hinc migrare,quod fuperius pronunciauimus.T radit id etiam e Arifiotdes,inquies T vr- Turtures iures non patiuntur apud nos hybernare ,fed difccdunt , ni fi pauca locis apricis remanfertnt . Et rurfus ibidem : Volant gre^atim tum palumbes , tum T urtur es, cum adueniunt , & cum fuo ^ tempore abeunt.ldem M ./ Varro refert dum a iv.T urtures,& Coturnices immani numero fuo ff j, de tempore in Italiam aduolant,& alio tempore reuelant.bt iterum ipontip infula,inquit,non lon - ve ru$i.c, 5. , gea Palmaria ^ regione F ormtarum,in quibus Turtures Coturnice$,cum ad It altam veniunt, prima volatura requiefeendi caufa paucos dies morantur . Addit Ornithologus T urrures in yo genere Columbaceo apud fuos primas aduolare, deinde Liuias,pofiremd Palumbos tor- ^ ^ ^ quatos. g Cicero quoq. Turtures curfu , & peregrinatione gaudere dixit. Quapropter Jw ,^Cap.8. f 6.Hex.^„ Turtur jve nidum fuu tueatur co- traLupum. T PROPRIETAS. VRTVRI, & alijs quibufdam auibus, inquit a Philofophus proprium eft cre"y[J^U' **? picus ventris . Pars etiam nouiftima alui earundem vehementer citatur , ciim ^ Jic 01 vocem edunt. a g.httt.c. VOX. TVRTVR, inquit a Iftdorus, de voce vocatur auis : de qua fupra quoque qua?- JZ dam fcripfimus . Dicitur autem Graece rpvf&v, hoc eft, vt Cohus vertit, triffare, Etymolo* quod verbum de inani obftreperaque verborum multitudine vfurpatur, obgii. quam Turtur etiam male audit, vt in prouerbijs dicetur. Aliqui Graecorum vero Tur- TryfTare tures hoc eft, gemere dicunt. Latinam vocem Latini vfurpant : Author phfto» ftuui* mela? . Et casias T urtur , atque Columba gemunt . b Martialis. b Lj.epi. Gemit hinc Palumbas , inde carens Turtur . Item Virgiiius. Nec gemere aerea ce ff abit T urtur ab vlmo . Huiufmodi gemitum cantus nomine dignatus eft Su»das,inquiens : Cum maxime e furit, 7^™™^ cantat toaximt. cantus di» JE -T A S. &US» COLVMB^E, & TVRTVR, tefte Plinio,o Turdorum copia . Turturum pretiu mi- nuit . Turturquo cibo pin- guefiat. Receptacu- la Turruru, Aqua qua* iis danda. Stercoris VftlS. Turturis stas ad fa gina apta. Vlyfsis Aldrouandi V O L A T V S. AIB^RTVS priuatim Turtures ciim volatu, tum etiam pedibus plurimum va- lere prodidit. Columbarum fane volatus velociflimus eftjgretfus non item hoc itaque Turturi priuatim in Columbacco genere competet, modo verum fit pe- dibus valere, vt ille teftatur. N I D V S. C O I T y S, Incubatus. Partus. NIDVLANTVR Turtures ijfdem fere in locis , quibus Palumbes , nempe in arboribus : montana tamen alijs prsefcrunt. Nidum inter denfos arborum ramos ex lignis duris, &nodofis confiruunr.De coitu, vteri gefiatione,foetura- que, nonnulla, fcripfimus in Palumbe, quse & Turturi communia funt. Ofculaquoq. Co- lumbarum more ante initium permifcent,id que inter eas, qua? proue&iores a?tatefunt, 2C| perpetuum eft Juniores vero non raro abfqueofculis coire vifie funt. In vulgaribus Op- piani exemplaribus legitur, mares fi femina defit, prseter communem auium legem fe inuicem confcendere,& oua,fed infoecunda generareTed legendum potius foeminas fe inuicem confcendere,fi masdefitmam a Arifioteles hoc Columbis quoque attribuit, vt in Coluba diximus. Ad eiufmodiofcula,quibus Turturem ante coitum vti diximus , allu- fitforrafiis b Plautus, Piftoclerum adolefccntcmloquentem inducens , fe pro machera Turturem captaturum, hoc eft3pro meretrice, qu£ bafijs,& fuauijs adolefcetes decipiat, amantes.Gaza in textu c AriftoteIicoaddidit,T urturem femel tantum anno parere : nam bis parere confiat, ficuti idemipfe alium interpretans Ariftotelis locum, fcribit.Turtures quidem animalia fuifient in foecunda, nifi benigna parens rerum natura trimeftres iam 3(| fadtos generationi idoneos fretificarequefedtfetjvtnonnulli, referente d Ariftotelcj prodiderunt, eo argumento nixi, quod larga eorum vbique reperiatur copia.Turtures il- li Indici, quorum fupra meminimus pluries pariebant, quotiefeunque nempe oua rumpe- remur,non parituri fbrrafiis&ipfi, nifi bis ouaexclufifient.Incubant autem, tefte e Ar i- ftotele,mas,&fcemina viciffim,quodin omni Coliibaceo genere commune dfe arbitror. VICTVS SAGINA. FR VGIBVS viuere Turturem prarer communem experientiam tefiis a ftoteles. Albertus pra?tergrana etiam glandibes vefciafferiTquin & b Carolus Stephanusoliuarum cultores hortatur,ne Turturibus, Turdis, ac Sturnis accefsu ad eas permittant, tanquamfummaauiditate eas depafcentibus . De fagina Turturum abunde Columella feribit in hanc fententiam.T urturttm educatio fuperuacuaefiquoniam id genus in Ornithone nec paritynec excludit . Auolaturavt capiturffarfiura defit naturieaque ieuiore. cur aquam c ater a aues [aginatur . Verum non ommbus temporibus. Ver hyemenquam- uis adhibeatur oper affijffcultcr git fcit, Vt tam e quia maior e fi Turat copta pretium T urturum minuitur, Rurftii p fi ale vel fua f ponte ffummodo jit facultas cibtypinguefcit : nihil enim aliud qudrnobijcitnr efcapracipue milium :nec quia tritico vet alijs frumentis minus craffef cantjve- rum quod f 'emine huius maxime delectentur , Hyeme tam e offa panis vino madefaftafficut etid y Palumbos celerius opimant quam c ater i cibi : Receptacula non t an quam Columbis yloculamentay vel ce llululacauata efficiuntur ifed ad lineam mutuli per parietes de 'fixijegeticulas cannabinas accipiunt, pratentis retibus quibus prohibeantur volare quoniam fi id faciant, corpori detrahunt. Jn his autem affidue pafcuntur milio, aut tnticofed ea femina dari nifi ficca non oportet, Sa - tiatque femodim cibi in diebus fi ngttlis vicenos centenos Turtures , Aqua femper recens, & ' quam mundijfima v affuit s > qualibus Columbis , atque Gallinis prabetur . T egettcuUque mun- dentur,ne stercus vrat pedet quod tamen (f idipfum reponi debet ad cultus agrorumqrborumq ficutqf omnid auusqrate rquam nantiu Huius auts atas ad faginam non tam vetus e fi idoneay v , quam Ornithologise. Lib. XV. S'5 quam notiella . Itaque circa meffcm^ cum iam confirmata ett pullities^ eligitur Varro pariter de Turturum fagina Ioquens : In yfy/#, inquit , villa affixis nutriri poJJuntT urtures . Ec t rurlus Merula apud eunde. Turturibus, inquit, locus conftituendus proinde magnus, ac mul- titudinem alere velis . item iuber, vt habeat hoftium, ac feneftras, & aquam puram, &pa- rietes, ac cameras munitas tedorio : Sed pro Columbarijs in pariete mutulos poni, aut' palos in ordirre, fupra quos tegeticulas cannabina? fint impofira?. Infimum ordinem opor- tere abeftea terra non minus tres pedes, inter reliquos dodrantes, a fummo ad cameram ad femipedem, a?que late mutulos a pariete extare poffe, in quibus dies, nodefque paf- lQ cuntur . Cibatui quodfit obijei triticum ficcum in vicenos, & centenos Turtures fere fe- modium,quotidie euerri eorum ftabula, a ftercov e ne offendantur. Sic fere ille. Palladi* nus vero praecipit, vt Columbarij cella? duo fubieda cubicula fiant : vnum breuc,& pro- peobfcurum, quo Turtures claudi polfinr : quos, inquit, nutrire facillimum eft : nam nihil expetunt, nifi vt a?ftate, qua lola maxime pinguefeunt, criticum, & milium mulfa macera- tum fuper accipiant . Panico etiam impinguari author eft Dydimus,& potu largiore de- Icdari Aucupes Lombardia? , tradente Crefcentienfi , pra?cipue Cremona?, tota a?ftate_, Turtures fere retibus capiunt, & domuncula? illuminata? includunt : aquam continue pu- ram,& mihiquantum lubet exhibentes, & vfqjadexadum fere autumnum feruant quin- gentas^ mille quandoque co modo congregatos , atque admodum care vendunt. T am vQ mirum vero in modum Turtures-pinguefcunt,vttefte d Scaligero, pinguedinefuffocati intereant, tanquam nimio infardu elifis faucibus . Ob hunc itaque bonum pingudeendi habitum Turtur fortalfis Martiali ca?reus appellatur , atque aureus hoc verfu. Aureus immodicis T urtur de clunibus implet . c Li>c.S. de re rufl. Locus in quo nutrie dusefl; Tur cur. Vt maxime pinguefcaf. Aucupes Gallia: Ci* falpinae . Turtures /aginent, d Lib. 5. in Tbeoph c. 20. Turtures pinguedine fuffocatur • SYMPATH Antipathia. I A. •o Q. VAMVIS Turtur nullam aufumfuapte natura ;n feftet, vtferibit Albertus,<5^ author de natura rerum, & aliarum iniurias,feu infeftationes patientiftime ferar, jnfeftat, non caret tamen, 8^ ipfefuis amicis, quibufeum tacita ei intercedit amicitia, * eaque reciproca, & cum integerrima fide culta, qualis in prunis illa eft, quam Turtur cti cum Pfittaco exercet . Agnouit quidem hanc fympathiam Plinius, dum ait: Turtures ,& Pfictaco a- pfittaci amici fiunt , Sed quantopere inuiolabilem vterque inuiccmfidem feruet, fi nouif- nutritiam fet , pluribus eam verbis erat celebraturus, quemadmodum nobis pra?ftitit a Ouidius \ poetarum facundiflimus , qui reciprocum harum au um amorem talem fuifte canit, qualis Oreftisf & olim inter Oreftem, & Pyladem (hunc enim per Phoceum intelligit) mterceififte legi- Pyladis a * mus. Quatuor autem amicitiarum mutuarum, (vt id obiter dicamus) tefte Ladantio Fir~ micitia. 0 miano, exempla celebrantur, Thefei nempe, & Pirithoi ; Achillis, & Patrocli: T ydei,& Quatuora» Polynicis : Oreftis,& Pyladis : quos poftremos, vt dixi nominat Ouidius . Addita po- ftea funt a quibufdam, & illa duo amicorum paria, Scipionis, & La?lij : Damonis, & Py- e° thise, de quibus b Cicero: fed Ouidium audiamus, qui ira inquit : • 5 lib.^.de Omnes qua liquido libratis in aere pennas , off T utamen ante alias. Turtur amice dole, (fcilicet ob mortem Pfittaci) plena fuit vobis omni concordia vit^ , . , Et ttetitad finem longa> tenax fides . Quod fuit Argolico inuemt Phocpm Ore Hi , Hoc tibi dum lituit , Pfntace T urtur erat • Sapho » vt Hanc eandem Pfittaci cum Turture fympathiam,amoremvecoraprobat apud eundem phaoni per Ouidium Sappho puella Phaoni perfuadere contendens ,fe quamuis candida non fit, at fuadeat* vt nigra, pofte tamen ab eo adamari, quoniam., & aues diuerfi coloris , diuerfique generis Te amet, naturali quadam iungantur amicitia ; inquit autem . Aues diuer Candida fi non fum , placuit Cepheia Perfto fep&fe inui Andromade patria fufea colore fiua . cemamac. Et varij.s alba tunguntur fispe Columba , Ouidius ex Et niger d viridi T urtur amatur aue . plicatu rs Quem locum interpretatus Domitius Sdoliaftes omnibus neruis contendit ledoribus perfua. / $i 6 Vlyfsis Aldrouandi Taliones Columbas amant. Vatias aues qua? Ouj- dio. Au is viri- dis. Merula , & Turtur a- ro ici. c cap.i. d In com- t hi. The. de plant.16. Columba j & Turtur amici. Turtures . impune hei leboro vef- cuntur. ^.jLnn-par. f 6. de ani . Crfp.^6". Turcurjs hoftes Cor uusj& Cir- cus. g Cap.tf. Cum Clfo seo pugnat h s.He.c. i. Cum Pyra! Side. 2gnaria. s 6. fjexd» cap- 4- Vulpesjcuc fquiPse fo Sianido im porter. D.Ambro- fij error, a 9-Hi.C'j. b Ltb>i de aucup. Anrhemo- nidis glo- sriofi mili- tisiaftatio. perfuadere,poetam pro varijs Pauones intelligere, aues nempe diuerfi a Columbis ge~ neris eo folo argumento nixus , quod fequens verfus duas diuerfi generis aues nominer. Turturem nempe, & auem viridem, ideft Pfittacum. Sed quamuis Pauones, & Colutfib?, vt nos ex Plinio fcripfimus, amici fint, pofiit tamen ita verfus meo iudicio exponi, vt non foliim Columba? candida? fefe cum varijs , hoc efi , maculatis , nempe deformibus copu- lent, marrimoniumquecontrajaant,fed quod magis eft,vr aues etiam diuerfa? fpeciei fefe mutuo ament i Sed profequamur . Idem Domitius arbitratui Plinium pro Merula , cum qua Ariftoteles Turturi bene conuenire tefiatur: Pfittacum vcrtifife, quod fancetia pro- bare non pofTum, cum ob allatum c Ouidij,qui ipfo Plinio antiquior efi: , teftimonium, tum ob quorundam experimentum . Magna efi, inquit, Antonius Mizaldus fcriptor non infima? ciafiis naturarum familiaritas inter Pfittacum,& Turturem : nam hunc de omnibus amat ille, & contra ; quod mihi,& multis expioratum fuit. Afieuerat eadem harum auium necelfitudine,cui vel foli adha?ferim, Iulius d Carfar Scaligcr, quapropter, & ego aufim aftruere Torturi prceter Pfittacum} Merulam quoque amicam exiftere . Aelianus, quem- admodum in Columba dictum cft,CoIumb3? cum Turture amicitiam intercedere ait: fed hoc ctfi mirum non videatur, quoniam Turtur e Columbarum genere fit, dixi tamen ex virifidedigni relatione, Columbas immifsam in Columbarium Turturem penitus occi- dilfe ; fed himc Turturem Indicum fuifie, quare fortafiis id ob coloris diuerfitatem fe- ciife videre pofiunr. Hoc vero etiam fympathia? tribuendum videtur, quod cum Co- lumba? hcdlcboriefu interimantur, Turtures eo impune vefcantur,nihilq. inde detrimeti patiantur; author efi e GJyca,id propter peculiare ipfis temperamento accidere trades. Contra vero malo punico tnto pereunt, fi f Aeliano credimus, qui pariter eorum hoftes recenfct occultos Coruum|& Circum, aues cerre aduerfus quas fe fe defendere non pof- funt - cft tamen id odium reciprocum. Occiduntur pariter, tefie g Philofopho a Chloreo, quo cum pugnant : quo loco h Gaza pro Chloreo Luteum vertit, quod placet. Plinius ex Ariftotele cum Pyrallide pugnare fcribit,& rationem odij reddit, quod eodem vidtu paf- cantur,& eodem loco degant. Hic Gaza pro Pyrallide Ignariam tranftulit. Repetit hac eandem inimicitiam Philes. Sed quod apud eundem proxime ante legitur , Turtur odit Pyrram,id deprauate legi apparet. -forte Pirallidem dicere voluerit. Oderunt, & Pharalim volucrem, tefie Rauifio Textore. Diximus ante ex i D.Ambrofio Turturem aduerfus Luporum accefium fquilla? folia ad nidum inducere. Sed hoc Zoroaftres vulpem, non Tur turem facere fcribit,pro qua forte D.Ambrolius memoria lapfus Turturem fubftituerit. U 2( CAPIENDI RATIO. Vt retibus capiantur. ARISTOTELES a dc Columbis feribens Turtures etiam exca?catas alleiftatri- cesali folcre prodidit. Capiunturautem diuerfimode : Vifco in primis teftt, h Oppiano, & fub arbore, cuius ramis Turtur a/tcr, videlicet alie&rix imponi. 4' tur . Qui capiendi modus longe antiquitfimus videtur, vtpote cuius Plautus quoque me- minit, vbi Anthemonidem gloriofum militemfacitiaefiare fefe fexaginca hominum millia occidilfc proprijs manibus, dum ait. V i fcum legioni dedi F unda f f eb propter nebam folia farfari , Lycus refpondet. Cui rei ? ANT H» Ne ad fundas vifcus adhgrefceret Infundas infundebam grandiufculos globos Fos volantes iujjt fundar ier . Jffuid multa verba ? Quemquem vifco o ffenderant , 5 ( T um crebri ad terram decidebant , quam gyra . Vt qui f que ceciderat , necabant eum ilico Per cerebrum pinna fua fibi quaft Turturem . QuonUndo intricentur Turtures laqueis e pilis cauda? equina?, &alijs quibufdaiitem quo- modo retib. capiantur docet multis Pet.Crefcentienfis,&ante ipfum Aelianus, dum ait: Ad hanc rationem aucupantur T ur tur es, qui abfolute.gerfcttbf earum aucupium tenent, nec lon - giffime ab experimento abcrrantjvt faltent, valde £ fuauiter , prae lare % canant : quorum auditu b$ deleti antur , f altario ais % confpetfu permulcentur, accedunt a. propius. Aucupes fenfim,&pe~ detentim Ornithologiae. Lib. XV. 517 detentim eo fec edunt, vbi retium explicatorum poftta funt infidi a in quae incidentes, capiuntur; Turtures cepta primum falsatione ,& cantiunculis . Orus quoque teftatur Turtures tibia , \ falta- faitarione tione capi. Intercipiuntur iofuper, tefte Oppiano, cum fiticulose ad fontem accedunt : 8audent* venator prope eum arundinem erigit, pennis ad fummum alligatis -.quarum, inquit, mo- rC prope‘ tus Turtures admodum terret, fugarque . Sed alias Turtur lam pridem captus in pro- piantur?* pinquo ponitur, quo confpe&o, caeteri aduo/itant, & retis traftu obteguntur. Aliquan- Turtures do etiam contin git T urtures ita viribus labefeere , vt manu fefe capiendas praebeant 3 vt manu ca- author de natura rerum prodidit . piuncur . DENOMINATA. VERBENACA Gracis trygonium appellatur, quod Turtures ea delegentur, Trygoniu. feu potius, vt do&iflime difputat Ioan.Goropius Becanus , quod ad eos amore conciliandos Iigandofq. valere credatur, in quibus cum Columba , tum Tur- tures omnium gentium indicio habent principatum . A V G V R I A. Vfus in Sacris. VETERES, vt hiftoriatefiatur, quicquid agebant, nifiaufpicato agebant, ma-Familigno xime in rebus ferijs . Ita quoque in primo de, vbi defponfatiofuturaefTet,no- biles anci- biliores familia? non nifi aufpicatd conueniebant . Optima autem iftiufmodi quor^ a°b io auguria capiebantur a Turture, & Cornice : atque ita fi par integrum, apparuiffet , boni omniserat,fiaItertanrum, peflimi, quemadmodum in Cornice fufiiis docuimus. In Co- p>UOSTur- lumba vero Columbam diximus propter falacitatem potiflimum Veneri ab antiquis fa- cures vicjif eram habitam fuiffe. Conrra vero a Aelianus albas Turtures cum V eneri Cereri, tum fe bonum, etiam Parcis facras effe fefe intellexiffe feribit . Belga?, referente b Becano , Turturem vnumale. Columbarum minimam his amoris, & fidei dotibus excellenriffimam arbitrati, non nome Columba . tantum ab ijs facere , fed eum pi a? ceteris Veneri confacrarunr , adeo, vt apud eos, qui p3(!r?cneri externis moribus necdum corrupti, patrios ritus conferuant,nephas habeatur. Turturem 3 ^ occidiffe :& ne honos nobili auicula? a maioribus tributus ob Veneris cultum abolitum periret,dicunt eam D.VirginifacramefTesattextaetiamnefcioquafabula ad opinionem b i.6.Sax> o apud vulgus confirmandam . Tartaros pariter ferunt Turturum efum abominari, eofque Belga^Tur minimecapere, nefcioan obfimilecaufam. De vfu vero. Turturum in facrificio Hebr^o- tur^s rum abunde cum in Columba? tranatu egerimus, fuperuacaneum eft hic repetere . crarunt ' Turtures occidere vbinephas fit. MYSTICA. CASTITATI huiufce auis , qualem pra?dicauimus, multa facrofan&a myfteria Turtur innituntur , adeo vt Adamantius Origenes fcripferit : Cafiitatis fermo Turtur eU tnEcclefia conuiuio. Et alibi a D.H ierony mus : Turtur, inquit, auis pudici jjima a d femper habitans in fublimibus , typus e tt Saluatorts . Cui eandem hanc auem ita comparat uerp.jou^ S. Antonius PatauinuS: Chrifius , inquit, facit /icutTurtur auis^qua hyemis tempore advalles niannm. de [cendit,& in truncis concauts arborum habitat deplumis . In ffiate vero ad montanareuer - Saluacoris titur. Sic Chrifius in hyeme infidelitatis-) & frigore demoniaca perfequutioms defeendit invte- typus. rum humillim^ E irginis,dr habitauit in hoc mundo pauper abieefus , tanquam plumis potentia nudatus. De hac Turture dicitur in Cantico : Vox T ur turis audita eft in terra noftra\V oxTur yox jur£u turis eft gemitus luElus . Chrifius defeendit gemere , & plangere^quam nunquam legimus ri - nSt fifse , vt nos doceret gemere, & plangere. Audita eft autem vox T urturis in terra noftrafcilicet > Chrifius Agite poenitentiam . Cum vero appropinquauerit a fiat, eruere coeperit ludaica perfequutio- nunquam X x nis% «fit. S>8 Vlyfsis Aldrouandi Tuitur fi- gnificatfa- pientiam patris* Turtur sa- £tos viros Biotat. San&i foli tarij inee* dunc. Pr^dicatio s)is,&fecre tarum ora donum ty- pus. b Tfal. 75. Caiah qd H ebraeis. c iomtn.in JDantci c. 2 Hebraica ges Turrur appeliata , & cur. Idem funt cofiterjj & laudare. & Tfal 6 3. Turtur ani mal caftita tis. e Ltb.i9> Chriftus Pafler di- ctus . pidelesper Turtures defignati. £ Cap 29. Qgjes per nidum ex» preffa . Dauidis cor Paller figmficat. Turtur eia carnem. nis, & exar ferit calor pajfonis, tunc redijt ad montem, i de ll ad Patrem,&c* Eadem ratione, vt ait Ambrofius Heremita Turtur dicitur fapientia Patris, quoniam imperfectis abfeoditur, & inter perfedos eam verbi difpenfator loquitur. Nam Turtur, vt dictum eft , vitam in fecretioribus,& a multirudineremotis vitam tranfigit. Turtur, inquit, difertifiimus Iaco- bus de Virriaco S.ancfta? Romana1 Ecclefia? Card.famftos viros fignificare poteft, quorum exemplo reprobi Iuda?i tempus vibrationis fure debuerunt agnofeere, & dicere cum Ni- codemo : Nemo poteH hac fignafaccre,qua tu facis :nifi fuerit Dem cum illo. T urtur quandiu maritus eius viuit,nuquam recedit ab eo3quo mortuo nulli alij copulatus, fed folitaria in- cedens, Ciccis arborum ramis infider, gemens, & triftis. Per Turturem igitur fandti,cafti,& I( iufti defignantur,quifoIitarij incedunt a tumultu mudi remoti, gementes, & dolentes pro morte i hrifti,& pro peccatis fuis>Sc aliorum, fuper ficcum paupertatis ramum infidentes : abfcondunrur autem in hyeme : in pra*fenti enimfa?culo propter vanitatem, in a?ftate au- tem futura in cadum volabunt . Significat etiam Turtur foliuaga pra?dicationes,& fecre- tas orationum lachrymas, quemadmodum contra Columba gregalis vitam attiuam, &o- rationes Ecclefi? publicas,vtfcribit Thomas de Vio in fumma D.Thom? Dodons An- gelici . Apud Pfalmographum b locus cft huiufmodi • Ne tradas Chaiah ( beftijs , vt D. Hieronymus tranftulit) animam eruditamin lege tua. Vbi feptuaginta habent . Ne tradas beiiijs animam conflente ttbi . Fr.Hetftor c Pintius Luhranus Hieronymianus Hcbraicifmi peritiffimus idem vocabulum feram, & beftiam fignificans fignificare etiam congregatio- 2c nem,& vo cabulum, pro quo feptuaginta verterunt confitentes fignificare ait T urturem, & legem . Vnde Pagninus traduxit : Ne tradas congregationi inimicorum animamTur- turis tua? . Ac fi dicae . Ne rradas,Domine, vitam gentis Hebraice exercitui hoftium Tuo- rum. Gentem illam appellat Turturem ob imbecillitatem,& moeftitiam,quo opprimeba- tur,quod fc cirnffa ab inimicis intueretur. Et quia populus ille Deum laudibus efferebar, appellant illum feptuaginta confitentcm Deo, idem eft confiteri, quod laudare, & Hiero- nymus eruditum in lege Dei . Poteft verti : Ne tradas coetui hominum animam Turturis tua? : vt fi, fenfus; Cupio, Domine ab hominum coetu, & frequentia difcedcre , meque in folitudinem recipere inftar Turturis, loca folitaria quarentis, vt aptius pofiim in dminam philofophiam incumbere,& ca?lefti a myfteria contemplari, quapropter te obfecro,&ob- 3( teftor,ne me Turturi fimilem tradas turbulentis negorijs, & hominum congregationi, ac frequentia? . Alius cft eiufdcm Pfalmographi locus, quo antea diximus D. Hieronymum propter myfterium Turturem vertiffe. Ait autem d Pfalmographus : Etenim p affer mue- ni.t fibi domum , & Turtur nidum f/bi , vbi reponat pullos /nos. Quem locum commentans D. Hieronymus: Simpliciter, inquit, interpretemur : videte quid dicat (Dauit ) Defidero Domine a?terna tabernacula tua : concupifcic, & deficit anima mea in ama Domini. Se. dem aliquam, & nidulum anima? mea?,& corporimeo habere defidero . Aues, qu^libere huc illuc vagantur tamen poftquam volauerint, habent locos, & nidulos,vbi requiefcant: Quanto magis anima mea, & caro mea debet fibi locum pra?parare, vbi poftitrequicfce- re ? Non ahiis afeendamus. In Domino confido : Quomodo dicitis anima? mc£e,tranfmi" 4( grain montes fic ut Pafter ? Videte ergo, quia nemo tranfmigrat in montes, mfi qui Paf- ferefh Et Turtur nidum fibi . Ifte eft Turtur, de quo dicit m Cantico Canticorum . Tox T urtmis audita esi in terra noElra. T urtur nidum fibi : Turtur eft animal caftitatis. Turtur non habitat in humilibus ,fed femper facit nidos fibi in excellis arboribus. Sicut ergo PafiTer,& Turtur aues caftiflima? nidos fibi in fublimioribus faciunt : fic ergo tabernacula, & atria, & domus non lunt in humili ifta terra, fed in excelfis, hoc eft in Regno Coeloru. Exponit eundem textum D. e Gregorius, per Pafterem intelligendo Chriftum,qui fibi domum inuenit, quando afeendit in Coelum, fed per Turturem fideles accipit,qui lpfum imitantur; Vnde explicans illud f I ob: In nidulo modomrior : ait :Quid pernidum ex- primitur , nifi tranquilla quies fidei, puta, qua vnufquifque infirmus nutritur? Nam fi E c- 5 clefia SanCla infirmos quoque filios nunc in nido pacis non enutriret. Pfalmographus no diceret ; Etenim Paffer inuenit fibi domum , & Turtur nidum, &c. Iam quippe domum Paf- fer inuenit, quia in a? ternum C ce li habitaculum Chriftus intrauit . Et Turtur inuenit ni- dum, quia San&a Ecclefia amore conditoris affetta crebris gemitibus vritur , & velut ni- dum fibi.i.pucatiftimam fidei quietem conftruit, in qua crefcenres filios quafiplumefcen- tes pullos, quoufq. ad fuperioraeuolet, caritatis gremio calefa&os fouet. D.vero Auguft. in enarratione eiufdem Pfalmi per Pafterem intelligit ait Propheta? cor, & per Turtu- rem eiufdem carnem . Nam duo,inquit,dixerat,& duo reddidit in fimilitudinem auium. Dixerat ; Ornithologia?. Lib. XV. 519 Dixerat exuit aflfe cor Tuum, & carnem Tuam, & his duobus reddidit,Pafferem, & Turtu- rem. Cor tanquam Pader, caro tanquam Turtur : inuenitfibi domum Paffer, inuenit d- bi domum cor meum . Exercet pennas in virtutibus huius temporis inipfafide,fpe, charitate, quibus volet in domum fuam , Sc ciim venerit permanebit etiam querula vox Paderis, qua? hic ed, non erit ibi . Nam ipfe ed querulus Ha der, de quo alio g Pfalmo : g Tfal» io. Sicut Paffer fohtarius in teffo, de teEio volat ad domum . lam fic fit in tedo, calcet domum carnalem, & habebit quendam caeledem locum, perpetuam domum. Paffer ide finiet querelas fuas. Turturi autem dedit, & pullos, ideft,carni, inuenit nidum Turrur,ybi po- l0 nat pullos fuos . Paffer domum, Turtur nidum : & nidum vtique vbi ponat pullos fuos. Domus tanquam ad fempiternum eligitur, nidus ad tempus congeritur . Corde cogita- ' mus Deum, tanquam volantem Pafferem ad fuam domum: carne autem agimus opera bona : videtis enim per carnem fandiorum quanta bona fiant : per hancemm operamur, qua? iudi fumus operari, quibus adiuuamur in hac vita. Frange efurienti panem tuum, & egenum fine tedo induc in domum tuam :• fi videris nudum, vefti, St ca?tera taba, quae nobis praecepta funt , non operamur n id per carnem . Paffer ergo ille , qui cogitanda domum fuam, non recepit a Turture quaerente fibi nidum, vbi eos ponat, &c. Idem b alibi. Videamus, inquit, quomodo in Deum,& cor fimul,& caro hominis exultat. Quo- Deo corde modo nifi, vt homo, & carne, & corde feruiat . Cor enim exuitat in Deum, quando ho- & carne fer jo nefta, & fanda cogitat, quando religiofa opera ,& Deo placita concupifcit. Caro au- uiac. tem exultat, quando pudica ed, quando fobria, quando nulla impuritate polluitur, quan- do nullisimmundisadlibus fordidatur. Videte enim e diuerfo, St agnofeite, quam vera Enr, qua? dico : fi viderit aliquis veftrum hominem iniuda dicentem, nunquid dicere po- ted, quod cor illius exultct in Deum viuum? Aut fi quis alium viderit ebriofurn, impu- dicum , fornicatorem , nunquid dicere poted, quod caro eius exiliter in Deum viuum? Nulla enim caro exultat in Deum , qua? viuit in vitio . Ideo ergo propheta dicebat : Cor meum, & caro mea exultauerunt in Deum viuum. Quia St corde retinebat plenam re- ligionis fidem, & carne feruabat deuotam corporis fanditatem. Nec fine caufa m con- fequentibus datim Pfalmida fubdidit, dicens : Etenim paffer tnuenit fibi domum , & Tur - tur nidum , vbi reponat pullos fuos. Iu Turture , & Paffere Saluator noder fignificatur Paffer enim, vt fcitis,perparua auis ed : Turtur enim , vt legimus, pudiciffima. Et ideo ?aIuatorin Saluator noder Paffer dicitur, quia docuit primus humilitatem . Turtur didus ed, quia docuit primus caditatem. Vnde etiam in Canticis ('anticorum dixit : VoxT urturtiait- dita eft in terra no ftra . Vox Turturis dodrina intelligitur Saluatoris . Audire coepit, puritatem caditatis adamauit. Etenim Paffer inuenit fibi domum , & Turtur nidum fibi, vbi reponat pullos fuos . Qua? ed enim domus Chridi, nili Ecclefia . Hanc ergo domum Dominus Saluator cum ingenti pietate qua?duit,&c. Diuus vero 1 Bernardusin hanc Propheta Chriili Ec- pfalmographi fentcntiamincidenslongealiterearninterpretacur,dumait : ffuam dtle - ad Eia tabernacula tua , Domine virtutum , in quibus P affer inuenit fibi domum , & Turtur ni g dum, vbi reponat pullos fuos . Pader, inquam, naturaliter animal vitiofum. mobile, leue,Jte Deu importunum, garrulum, ac pronum in libidinem . Ec Turtur ludus amica, opaca? folitu- pader ani- dinis familiaris incoIa,formafimplicitatis, exemplum caditatis . Ille fibi inuenit domum mai vitio- quietis, & fecuritatis . Illa nidum (ibi, vt reponat pullos fuos . Qua? funt haec, nifi iuue- num naturaliter calidus fanguis , & feruidus animus, a?*as labilis, curiofitas inquieta , & virilis maturitas , feruus animus, cadus, fobrius, perta?fus exteriorum quantum poted , ^„enr„s 6^ intra femetipfum. Quorum alterum in tabernaculis Domini virtutum , in diTci-. pj£ferj c5„ plina cellarum inuenit fibi ab omnibus vitijs quietem, firmamentum dabilitatis , parata» mandonem fecuritatis . Alterum vero in fecmo cella? fecretiorem re ce dum confici- entia?, vbi reponat, 8^ nutriat fandarum affedionum Tuarum frudus, & fipiritualis , fienfius contemplationis. Paffer fohtarius in cedo;, hoc ed,in altitudine contempla- 0 tionis calcare amat habitationem carnalis conuerfationis . Turtur in inferidribusfos- ao , cundatur, & gaudet in frudibus humilitatis. Perfedi enim quique , & fpirituales, Peifeai, & qui Turturis nomine defignantur , ciim ad firmamentum , & robur virtutis fua? per vir- fpirituales tutem obedientia?, & fubiedionis perueniunt, pra?munt fe femper , & deijciunc in id Turturis quod infipientium ed : & vnde infra fe defeendunt, inde afeendunt fupra fc: & humi- nomine de liando fe magis proficiunt propter frudus folitudinis , qui funt frequentes , St fublimes fi§naruur . excelfus contemplationis, non arbiti antes clfe negligendum confidentiam voluntaria? ^ Umi^ fubiedionis , vfium focialis vita?, & dulcedinem fraterna? charitatis,&c. k Difertiffimus viYt ftaTurturi nem caftam Ecelefiam propter multiplicem fapientia? gratiam . Et, quia, inquit, verum (coparatur- eft, quod dicimus, audi m Dauid loquentem ; Omnis gloria filia regis ab intus in fimbrijs mTfal. 44» aureis circum amici a varietate : Etenim P affer inuenit sibi domum , & T urtur nidum sibi , vbi 3o Hirudo rePm*t pullos fuos „ Hoc in confeflione trophxi crucis enutriens illuminatos filios fuos. ditePau Huius Turturis n Hieremias mentionem facit , dicens : T urtur $ & Hirundo , & Cicada 1* jlis Cicada. *grh PaJficref cognouerunt tempus aduentm fui . T lirturem dicit omnem caftam Ecelefiam : sicut Turturis * Qua? vero altero eorum caruerit, non poterit audire : Pulchrg funt gena tua , &c. propter eam, quas adhuc ex parte erit, deformitatem . Si (verbi gratia) intendat quis animum .inquirenda? veritatis, atqjidfolo veritatis arnore,nonne is tibi videtur, & rem, & cauf&n , ■' ( habere q Cap.it Ornithologiae. Lib. XV. $21 habere honeftarein,meritoquefibi ven dicare, quod dicitur i*ulcbra'funi&C.QQyppQ.cm in neutra generum na?uus reprehenfionis appareat . Quod fi minime quidem ventatis defi- derio, fed aut inanis gloria:, aut commodi temporalis obtentu in veritatem obtenderit , iam etfi vnam genarum videatur habere formofam , non dubitabis ex parte deformem , cuius alteram faciem caufe turpitudo foedauerit . Si autem videris hominem nullis hone*» (iis ftudijs intendentem, fed carnisillecebris irretitum, ventri, &iuxurig deditum, quales funt illi, quorum Deus venter eft,& gloria in confulione eorum, qui terrena fapiunt,no- neiftum ex vtraquq parte feedilfiimifn iudicabis,in cuius vtique intcntioneres, & caufa •io reproba inuenitur ?Hrgofolum inquire Deum propter ipfum folura HocplaneeftjVtra- que bipartita: intentionis faciem habere pulcherrimam , atque id proprium, ac fpecialo. fponfa5,cui merito lingulari prserogatiua audire conueniat: Pulchr $ ftimjkc* Turtur pu- Turtur pu» dica auicula eft, & conuerfatio eius non cum multis, fedfolo degere fertur contenta dicaauis. compare:ita vt,fiil,lum amiferit,alterum non requirat,fed foladeinceps conucrfatur.Tu ergo ftude ambas fpeciofas habere has genas tua? intentionis , vt imitator caftiifima? vo- lucris fed eas fecundum Prophetam folitarius, quoniam leuafti te fuper te. Omnino fu- pra te eft angelorum Domino defponfari,adha?rcre Deo, atque vnum fpiritum efie .Se- deitaquefolitarius,ficut Turtur, nil tibi, & turbis, nil cunvmultitudine ca?tercrum,etiam- que ipfum obliuifcere.populum tuum, &.domum patris tui , & concupifcet rex decorem 20 tuum . Secede ergo mente, ofiio, ora patrem tuum . f pra?cipiens,ne virgo coniungatur ^ malis hominibus,Sandimonialis,inquit,foemina,qua? Chriftum perfedediligit,deleda* neviunid^ bilia,6c fuperflua dona ab omnibus non recepit, quiaChriftum in omnibus donis antepo- nit. Vndein Caticis Canticorum Ecclefia? dicitur, Pulchr? funtgen? urtuns , S. Ecclefia Turturi alfimilatur Ecclefia, vel quaelibet fanda anima,quia C hriftum perfede diligit,& Turturi af- . nihil amori eius praeponit. Turtur exquoperoccafionem coniugem fuum perdidir,nun- fimilatur. quam alterum amplius qua?rit , quia adulterinum amorem non recipit , fic san&imonia- Iis foemina, qua? Chriftum perfedte diligit, amplius adulterinum amorem non recipit, nia|jsclfT1I-' ideft j amplius in malo homines non diligit. Religiofa foemina ,qua? plus diligit horni. na Turturi nem, quam Chrifium non eft cafta, fed adultera, quia Chriftum contemnit, cui fuerat de- coparaw. |P fponfata,&c. Antea item eodem- in / libro dixerat ad eundem ferme fenfum» Soror in c Serm.io. Chrifto amabilis mihi, audi vocem Iefu Chrifti fponfi tui dicentis : Surge amica mea, & veni per dile&ionem ; iam enim hyems tranfijt, imber abijt,& recelli r,florcs apparue- rqntin terra, tempus putarionis aduenir, vox Turturis audita eft in terra noftra, hoc eft: y0x pr*dl •vox praedicantium apoftolorum in Ecclefia . Turtur eft auis caftiflitna,qaa? in excellis, cantjg vox & arboribus femper nidificare, & morari folct .* Apoftolos, vel creteros Doctores ligni- Turturis ficat,qui polfunt.dkere.-Noftra cortuerfatto in C oeliseft,qua? & gemitum habet procan» eft » tu,& fignificat ploratum sandtorum, qui fuos ad Jamentumk& fletum horranrur,dicentes: Ivliferi eftote,& lugete . Igitur honefta virgo, accipe exemplum huius Turturis, & luge propter amorem Iefu Chrifti fponfi tui , quoufque eum videre poflis regnantem in lolio '$P regnifui. Meliuseft tibi lugere cumamore Iefu C hrifti, qnam cum timore inferni . Pul- chri funt gena? tuse ficut Turturis. Natura Turturis eft, vtft per occafionem perdiderit alterum amplius non qua?rit. Ofponfa Chrifti alfim lare & tu huic Turturi, & praeter le- fnm Chriftum fponfum tuum,amacorem non quaeras alterum . O fponfa Chrifti,efto fi- milis Turturi, & luge die,ac node cum deliderio Iefu Chrifti fponfi tui : quia iam afccn- dicad Coelos,vt aliquando faciem illius videre merearis in dextera patris . Pulchra? funt gena? tua? ficut Turturis . In genis folet elTe verecundia, Soror venerabilis genas ha- bes Turturis, fi pra? verecundia Iefu Chrifti fponfi tui : nihil contra voluntatem illius fa- cis . Genas habes Turturis, fi cum amore, & reuerentia Chrifti ea , qua? nihil chfplicent poftpon is. Genas habes Turturis , fi prester Chriftum alterum amicum non diligis, &c. 5'o Explicat pariter eiufdem fententiee myfterium D. Hieronymus poftquamdifertilfime ^enas “r" demonftraftet Eccleftam Chrifti fponfam elTe, qua? tanquam pro epilogo repetens. Per j,gJJenl?Uas heee, inquit, edocemur, quomodo fponfa Chrifti, qua? eft Ecclefia, etiam fit corpus eius , & membra. Si ergo audias fponfi membra nominari, Ecclefia: membra dici intelligerin quibus ficuti aliqui, qui dicuntur oculi pro intdligentia? fine dubio, ac fcientia? lumine., 5 & alij aures pro audiendo verbo do&rin& alij manus pro bonis operibus religiolif- Eccjelu-j que minifterijs : ita funt alij & qui gena? eius appellentur . Gena? autem partes vultus dicuntur, in quibus honeftas,& verecundia anima? agnofeitur.- per quod fine dubio illi in membris Ecclefia? declarantur, qui caftitaris,& pudicitia? excolunt honeftacem. Prohis^ X x 3 ergo yn Vlyfsis Aldrouandi ergo ad omne Corpus fponfa? dicitur; Quam fpeciofa? fada? funt gena» tua? ? Et obferua, quia non dixit, quam fpeciofa? fune gena? tua?, fed, quam fpeciofa? fada? funt, vtoftendac prius quidem non eas itafuifle fpeciofas,fcd poftea quam fufeepit ofcula fponfi, & ipfe qui loquebatur per Prophetas, prius affuit, & mundauit fibi ipfi Ecclefiamlauacro aqua?, & fecit eam non habere maculam, aut rugam, & agnitionem fui pra?ftitit ei : tunc fada? p t funt fpeciofa? gena? cius . Tunc enim caftitas , & pudicitia, & virginitas, qua? prius non natura»11 fnerat,per Ecclefie genas fpeciofa decore diffufa eft . Qu? tamen genarum fpecies,ideft, pudicitia?, & caftitatjs Turturibus comparatur. Turturum ferunt huiufmodi naturam ef- fe,vt neque mafculusprf ter vnamfoerninatn adeat aliam : nec foemina plufquamvnum ®« patiatur marem;ita vt ii accidat altero intercepto fupereife alterum, pariter cutn coniu- ge extindus fit ei concubitus amor . Conuenienter ergo fimilitudo Turturis aptatur Ecclefia?,quod vel alterius viri po It Chrifiumconiugium nefeiat, vel quod continenti?, & pudicitia? in ea tanquam Turturum volitetmultitudo . Reftat & alius Canticorum lo- cus de voce Turturis enodandus , qui talis eft ; Sarge, veni, proxima mea fponfa mea, quo- niam ecce byams trans 'ijt, pluuia ahijt, flores vifi funt in terra-, tempus putationis aduenit,vox Tps opor* turturis audita e fi in terra nuftra, &c. Ha?c declarans idem qui fupra D. Hieronymus» suoumquo Quodfitautem, inquit, tempus oportunum, quo de terrenis, & corporeis locis euolent terre"!s 2d coeleftia, pennis sandi Spiritus fubleuaci, confequenter inferuit. Quia, ecce hyems siiolatur** Pertul'bationum , ac vitiorum procella difcelferit^&vltraiam non fiuduet,& circun- aq feratur omni vento dodrin# . Vbi ergo ex anima hsec eunda difcefierint, defiderio- rumq. ab cade tempefias effugerit, tuncincipient ineaflores vernare virtutum : tune eius meriti , & tempus putationis adueniet , & fi quid fuperfluum , & minus vtile fuerit in eius fenfibus , vel intelledibus, rcfecabitur , &ad gemmas fpirituales intelligendse rcuocabitur. Tunc etiam vocem Turturis audiet,iiliusfinedubiofapienti^, quam dif* Turtur ab Pen^ator vcrbi loquitur inter perfedos fapientia? Dei altioris , qure abfeondira cfi in fcondicam myfterio. Ha?c namque indicar appellatio Turturis . Ha?c namque auis in fecretiori- Dei fapien bus , & remotis a multitudine locis, vitam tran figit aut deferta montium diligens , aut eiatndeno- fecreta fyluarum , procul femper a multitudine pofira , & a turbis aliena , Quid aute eft tat’ aliud, quod opportunitati temporis huius, amoenitatique conueniat. Et D. Gregorius 3C' Ecclefii_» p£r yocem huius Turturis veris principio canentis nifi Ecclefiam, per terram fponfi,nifi ^candis V3tarn diam beatam defignariaflerit . Voccmqtie Turturis in terra fponfi auditam ef- veris prin- dicit , quia du pro defiderio fuo fanda Ecclefia deprecatur, a Cfirifto in ca?Io clemen- cipio ligni tiflime exauditur, u D.Bernardus pariter ad eundem locum commentans hunc in mo- ficatur. dumfcripfit : VoxTurturis Hoc inditium eft tranfadse hyemis , tempus nihilomi- li Serm,^9 nus putationis adeffe denuncians . Idiuxta litteram , inquit. Alias Turturis vox non dulce admodum fonat, fed fignat dulcia . Ipfaauicuiafi emis, non magni, fi difeutis, non ^ parui pra?tij eft . Et vox quidem gementi, quam canenti fimilior, peregrinationis noftra? nos admonet . Illius dodoris libenter audio vocem, qui non fibt plaufum, fed mihi pian- dum moueat. Vere Turturem exhibes, fi gemere doceas,&fiperfuadere vis, gemendo 4ci id magis, quam declamando, ftudeas, oportebit . Exemplum fandum in alijs multis, tum vel maxime hoc in negocio verbo efficacius eft:dabis x voci tuse vocem virtutis,!! quod % Tfal'67* fundes, prius tibi illud cognoueris perfuafifte . Validior operis,qoris vox. Vox Turturis, &c. Vbi Regni Coelorum promiffio fada eft, tunc intellexerunt homines, fe non habere f hic duitatem manentem, fed futuram inquirere tota auiditate coeperunt, & tunc primu Anima fan manifeftefonuit in terra vox Turturis. Nam dum fanda qua?queiam anima Chriftipr?- da Turturi fentiam fufpiraret,regni dilationem molefte ferret, defideratam patriam gemitibus)& fu- compara- fpirijs a longe falutaret,non ne tibi videtur, vice fungi gemebunda’, ac caftiffima? Turturis fa-J * queeunque anima in terra ita feciffertBoc quippe eft, quod ipfe agcbat.Nunquid/ poC y Matth‘9' fUnt,inquit,filij fpofi lugere, quandiu cum illis eft fponfus,veniet autem dies, ciimaufe- returabijsfponfus,& tunc lugebunt. Acfi diceret ; Et tunc vox Turturis audietur .Ita eft lefu bone , Venerunt illi dies . Nam & ipfa creatura ingemifcit,&parturit vfque ad- huc, reueladonem filiorum Defexpedantes redemptionem corporis noftri. Hoc fcientes, quod quandiu fumus in corpore hoc, peregrinamur a Domino. Nec vacui gemitus, qui- bus e Coelo tam mifericorditcr refpondetur. Propter mi feriam inopum,& gemitum pau- perum, nunc exurgam dicit Dominus . Et infra: Denique compare vno Turtur contenta eft, quo amiffio, alterum iam non admittit, «lumerofitatcm in hominibus redarguens. Nam etfi forfita culpa propter innocentiam venalis eft, ipfa tamen incontinenti# turpis eft.Pu- det : Ornithologix. Lib. XV. 723 det ad hoc negotium honeftatis rationem non potfe in homine,quod natura pofllt in volu- Turtur vi- cre.Cernereenim eft Turturem tempore fu* viduitatis fand* viduitatis opus ftrcnue,at- duitatem que infatigabilitcr exequentem. V ideas vbique lingularem, vbiq. gementem audias,nec eruac' vnquam in viridi ramo refidetem profpicies, vt tuab eo difcas voluptatum virentia veluc virulenta vitare. Adde, quod in iugis montium, & in fummitatibusarborum frequetior Illi conuerfatioeft,vt quod vel maxime propofirum pudicitif decct,doceat nos, terrena defpi cere,& amare cg leftia.Ex quibus colligitur, quod vox T urturis fit etia praedicatio caftita- tis.Neq; enim a principio vox ilia terris audita fuit,fed magis illa, & Crefcite,& multipli- z Gen.i. 0 camini, & replete terra. IncalTum profedo vok illa pudicitiae fonuiflTer,necdum prolata re- furgentium patria in qua longe facilius homines neque nubent, neque nubentur, fed funt Angeli Dei in cadis. Tunc voci illi tempus fuilfe dicas, cum maledido omnis fubiacebat fterilis in Ifraefcum Patriarchgipfi plures fimul' haberent vxores,cum frater fratris abfq. liberis defundi ferae fufeitare ex lege copellebatur? At vbi infonuic ex ore c*Ieftis Tur- turis comendatio illafpadonum,qui fe caftrauerunt propter regnum Dei,& item alterius cuiufdam caftiffim* Turturis confilium de virginibus vbique inualuit, tunc primi dici ve- Inteliigen-r raciter potuit, quia voxTurturis audita elt in terra noftra Eucherius vero hoc eodem loco, twm,quf i Turtur, ait,intelligentiam,qu? a diuino fpiritu eft,fignificari,nequeinficiatur idemde Co. diuino spl lumbadici. Sed Spiritum fandum ex Columba tuncintelligi vult, quando qua? de facris UTfjr 1*0 literis difputatio, comentatioque profertur, ea manifefta eft,& adaperta.Tuc vero e Tur- cac# lg ture cum res alcis,obfctinfq. myfterijs agitatur. Francifcus a Georgius Venetus Minori- Colubaqn tanus quid altius ex hoc myfterio eluere conatur, quires hocpado. Quid iignificat illud Spmc.san- a Salomone decantatum, vox T urturis audita eB in terra noftra ? An forte quia incipiebat dum ligni tempus vernale, quando T urtur incipit canere? An fi theologizari velimus per numeros, & ^cer-»& arithmeticam, quam Hebrgi ghemateriah vocant, qua? eft pars fecretioris theologi*(vox Turturis eft vox Iefu,& Mari* fimul?Iefuenim reddit per numeros trececa,& fexdecim: 9de'$ y' Maria vero ducenta,& nonaginta. Qui numeri fimul iundi reddunt fexcenta,& fex. Quo numero gaudet nome Turturis apud c Hebrgos,qu£ diciturTur. Alibi vero ita refpondet. Saclnnaqd An Turtur ( pr*ter ea qugfupra diximus ) eft illa gratia, vel diuinitas , quam Hebrfi Hcbrans. >0 Sachinam vocant?Qug quidem gratia facrificia afpiciens,ea inflammabat , orationefque Virgo pariter in Deum afeendere faciebat. Turtur autem dicitur ob fidelitatem, quam exhi- Turtur eft. bet co forti, fcilicet filio, qui ait de hac Sachina,qu£ eft Spiritus fandus. Ille de meoacctptet, & annuciabtt vobis . Et iterum : ille fuggeret vobis omnia quacunque dixero vobis. Omnimoda enim fidelitas, connexio, & vnio Spiritus fandi, eft cum filio: adeo vt alter nunquam ab al- tero dilfentiat. AtiTurtur eft beata Virgorcuius vox audita fuit in terra noftra, quando di- yf\t:Ecce Ancilla Domini fiat mihi fecundu verbum tuum ? Ad quod verbum ftatim fada eft vnio *rerni verbi cu carne humana. Vnde falus, ac redemptio noftra.Iacobus Vitriacefis in expIicatronehuiufcefententi*:£x/>#r^e-ye/#/ fermentum,vt fitis nona confperfio y fi cui eSis dz,ymi ,hunc eundem Salomonis locum adducit, atque hoc modo declarat, dicens:poft |0 triftia fabbata felix irradiat dies, qui primatu in diebus tenet.Iam enim hyems tranfij t,im ber abijt,& recellit flores apparueruc in terra noftra. Ficus protulit groffos fuos. Vinee flo rentes dederuntodorem fuum. Hyems tranfij t, ideft perfecutio,quam pro nobis a ludgis Chriftus fuftinuit.Frigus etiam infidelitatis, & corporis recedit a cordibus Apoftolorum : Imber abij t,& recelFit,ideft,amar* lachrym* ab oculis difcipulorum. Flores immortalita- tis,& impaffibilitatis Chrifti apparueruc in terra noftra, ideft, in humana natura, vel flores quos produxit *ftiua pluuia, ideft dulces lachrimg charitatis,bona, fcilicet operu initia, apparuerutin primitiua EccIefia.Tempus putationis, ideft amputationis immortalitatis a Chrifto aduenit,vd amputationis vine* Domini, vt facrameta fterilia amputentur. Vox Tur turis, rdeft,Marig Magdalen*, prius plangentis,& gementis audita eft in terra noftra, _0 qug gaudium noug refurredionis difcipulis nunciauir. Vox etiamTurturis, ideft, Chrifti, & VoxTurcu fandorum prf dicatorum audita eft in vniuerfa Ecclefia. Ficus protulit groffos fuos, ideft, us d* Ma- Sinagoga frudus primitiuQS,fcilicctApoftolos,qui dulce cibum credentibus miniftrarut. . agda A A A sfe MORA, 5 H A Vfyfsis Aldrouandi MORALIA. B infigni,qualemha<5lenuspra?dic3uimus5caftjratc,san(5ti Patres3alijquepafflm, quaedam moraliter fcripfcrc.^^»/5inquitjD.&magnus Bafilius3z/>/c mulieres % vt etiam apud animalia ratione non pr adita viduitatis bone ii as iterati connubij an- a Orat 8 *eponatur • Et a turfus alibi vbi de temperantia, & incontinentia fcribit : Audiant idcirco, Caitimo- ^nqu*L viri, audiant mulieres cattimomam viduitatis etiam apud ea animalia , qua ratione non niaviduica vtuntur, maiore eff e pretio , & honore, quam fit multarum nuptiarum deformitas, inimici cum fis, tis laudata qui animam agunt, ingratiam redeunt , ac nouerca mortem demum incipiunt odio habere .T artu- 10 rem aiunt, fi quando d coniuge difiunet us fuerit, nunquam in po Herum cum alio mire focietate , fed calihem fweconiugio manere , alteri m coniunttioncm refpuendo , coniugis fupenoris nimirum recordatione, fifuid igitur nobis mi fi 'eritis eff ? pote si ? gfiui nonfolum non eundem contagibus no * siris ostendimus amorem , quem animantia rationis expertia , f "ei etiam contra , quam esi prace- ptum Domini , incedimus collo er ett o, oculis mic antibus $ olor eq. adulterato , qui vulgo cafiitatem b Li 6 He- prodere, atque eripere (olet. Hanc auem lex 2)d,inqmr foecundiffimus,& san&ifTimus Mm- xara.C'19' brofius, velut catta hottia munus elegit . cum Dominus circumcideretur oblata ett, quia Turtur pro feriptum ett in lege Domini, vt -darent hostiam par Turturum, aut duos pullos Columbarum. Hoc calte hO' ett enim verum Chritti facri fictum, pudicitia corporalis, a- gratia fpintalis . Pudicitia ad T ur - Sliz mune- ttirem re fertur, ad Columbam gratia. Etenim T uriur , vbi tugalis propr fi fuerit amiffione vidua- 20 re eleda . fa^r Atejum thalamos nomen habet coniugfeo quod primus amor fefellerit eam diletti morte deceptam,quoniam , & infidelis ad perpetuitatem fuit,& amatus ad gratiam, qui plus doloris ex morte, emam fuauitatis ex charitate gener auerit . Itaque iterare comunttionem recufiat , nec pu- doris ima , aut complaciti viri refoluit fcedera : illi foli fuam chantatem re [eruat, illi cuttodit nomen vxoris. Dificite mulier es, quanta fit viduitatis grati a,qua etiam m auib.pradicaiur . fifufs icitur has leges T urturi dediti Si hominem quaro,non inuenio. Homo enim nullus ett aufus, qua- do nec c Paulus aufus ett leges tenenda viduitatis prafcnbere . Nam ipfe ait : Volo ergo tunio- d V Cor**’ res nubere filios procreare matres familias e(fe,nullamoccafonemdare aditer fano. Et d alibi; 1 * °r 7° Bonum ett illis fi fic permaneant, quod fi fe non continent , nubant : melius enim ett nubere, quam Turtur co- vri. Optat Paulus in mulieribus , quod in 7" ur turibus perfeuerat. Et iuniores hortatur,vt nubat, 30 tinecia mu quia mulieres no tt/aT urturum pudicitiam implere vix poffunt .Ergo Turturibus Deus infudit lieres vjn- hunc affeci um hanc virtutem continentia dedit, qui fiolus potett prafcribere,quod omnes fequen- c,c * , tur. T urtur non vritur flore iimentutis , non lentatur occafionis illecebra. T urtur nefeit primam ' Re* i'°e" fi^em lry*lamffcere,quia uouit cattimoniam feruare prima connubij forte promifidm . Super piftoia'5 de eadem Turturis continentia elegdns exeat Theodorici Regis ad Vviltanchu Ducem feri- contine cia pta Epiftola, quam Caffiodorus varijs fuis inferuit, pofteritatiquereliquit. Eft autem ta- Turturis . lis: Granis ett Patz,enis clementi $ nottr ? fenfibus intimata conquettio : qui fe w expeditione Gal- e L.S-Var. Ucaconttituto,inenm Brandilam profilmffie tettatur exceJfum,vtvxore eius Reginam, proprio 3 2' fociandam duceret eff e contagio, efi m i muriam no fer orum temporum adulter ij fima lata matri - adukerf monty commi ffum fuit . Hac nos, fi vera funt,tranfire nequaquam patimur impunita. Nam 4° ^ccu latus quando affeci us tutos quis habeat, fi fic [celeri fubtacebit , cum pro omnium falute pugnauerit ? Refpicite impudiegj gementium Turturum cafttffimu geuus : quod fi d copul$ ftia fueriicafu in- tercidente diutfum,perpetu£ fe abf t in enti? lege confenngit : gratiam comunttionis non repetit, quam reliquit fidem fer u at, dum laudem pudoris ignoret: & moribus f ludere deprehedilur,quod nulla viduitatis conuerfatione gloriatur. Mulierum fe, proh dolor, vota continere nequeunt,qutb. caftttatem ratio perfuadee,pcvna legis imponit, terror maritalis extorquet. Perierunt profett'o mo- res, fi nec illis comparari po (fiunt ,qttp ratione carentia temperantur .Et ideo fubhmitas tua impe- ritos ad fuum factat examen occurrere rerum ventate difcuffaficut tura noftraprgcipiunt, in adulteros mantorum fauore refecetur..fifma defenf nem Reip. redire noluerunt, qui f celerata prgfumptione contuntti fiunt . Confundi fine dubio defiderauerunt omnia, qui tentaucrunt legibus 5° inimica. Sed melius eft paucorum damno malorum corrigatur intentio . ffiuia omne matrimoniu, i 5crm> de defiderabilem frudu C ; habere Ornithologi*. Lib- XV. 525 habere non poffumus . Proflamus itaque in nobis nidum Termonibus fandis, fecundum quod fer ip t um, T urtur inuenit sibi nidum, vbt reponat pullos f uos . ' '20 HlEROGLYPHICi. 20 30 46 50 • - n n . • • ru"j M 9 s. QV A M V IS pauciffima,imb penitus nulla apud Orum legantur Turturis h/e» roglyphicaab Aegyptijs facerdotibus prodita, verifimile tamen eft, & alia pr£- ter vnicum,quod ille ponit, idque falli (fimum, ab illis pofteritati rei i da fuilfe . ^ Illud autem tale efhMuliemn fadantera,acbene nutrientem pidura expref- furi Aeoyptij Turturem pingebant, quod fola intasr omnes volucres ha?c dentes habeat, & mammas . Sed hoc nos Vefpertilioniconuenire,non Turturi, fupra diximus . Pierius V alerianus aliquot alia addit , quorum primum eft continentiffima? viduitatis, quam illi exprimere volentes , plerofque ait Turturem in aliquo ramo inlidentem pingere, nimi- rum quia ha?c auis coniuge vita fundo non amplius nubat. Alterum pudicitia eft, quo- niam apud Hebrteos reperiatur, per T urturem pudicitiam fignificare, fiquidem, inquit , apud D. Balilium habetur in circuncilione par Turturum , aut duos pullos Columbarum offerre mos erat, quod indicium effet pudicitia?,& vita? continentis exemplufn . Pudicitia a Romanis velata facie pingi, fculpique folebat, &apud alios teftudini a?quiparaca fuit , quod pudicarum fiefefe domi continere,& frequentia loca omnia declinate. Atqui Tur*5 tur in fecretioribus , & remotis a multitudine locis vitam tranfigit , aut deferta montium diligens , aut fecreta fyluarum a frequentiore auium aliarum coetu fequeftrata.Tertium quod ponit, Hieroglyphicum eft prouidentia, quoniam oblatio T urruris, & Columba? in fac r is literis fignificat,vt Hefychius exponit, hominem contemplationi deditum, qui mu- nus olferatfuum in fcientia,& manfuetudinefpiritalidiicenimopus eft prudentia, non vt excedat legis conlideratio circa res vanas occupata. Turturem quidem ponit, quia co- gnitionem, atque prudentiam habet rerum, quas libi necelfariasfore viderit, ita vteius exemplo exprobaretur populus Iudeorum,Hieremia dicente.-T urtur Hirundo , & Cico- nip cuB.odierunt tempus adaentus fut populus autem meus no coguouit iudicmm Domini. Apud Philipum , inquit idem Pierius loquelis de quarto huiufce auis hieroglyphico , nimirum faltationis,illum,quifacerdotum Aegyptiorum lemmata qutedam Gra?cefcripta pofteri- tati tradidit, faltatorem hominem,& tibijs deditum, per T urturem fignificari comperio , neque quicquam aliud : nam eam omnino tibijs mirum in modum affici compertum eft, quarum etiam audita temulatione, dare motus compofitos,& faltationem imitari dicunt: quin etia eo cantu in infidias allici, atque capi. <\d huiufmodi faltationem addemus, quod Theocritus Idilio, cui XvpctzHo-icu titulus eft,loquacioresquafdamfoeminasTurtures vo- cat.-illa? enim non ore tantum garrulitatem oftentanr, verum etiam caude motu, qua pro- peraodura obftrepere videntur .H?c ille. Sed eo modo Turtur garrulitatis potius, quam faltationis fuerit fymbofum hieroglyphicum, nam & a Aelianus ii bene memini homines^ ait,T urture loquaciores dici [olere. Siquidem H urtur,incjuit,cb‘ ore femper garrula e /?, & poBi- c$ etiam parte plurimum(vt ferunt) obB repit, Et hanc quidem parosmiam idem poeta (Menan- der nemp €)vfurpat& Detriusin Sicilia fabula. Qui n tum hieroglyphicum eft.quod Turtur infacris literis intelligentiam,qua? a diuinofpiritu eft,fignificet,vt,inquit,Eucheriusaic eo Cantici Canticorum loco: V oxT arturis auditaeB in terra noBra.nequc inficiatur idem de Columba dici. Sed Spiritum fandum ex Columba tunc intelligi vult, quando qua? de Tacris litteris difputatio,commentatioque profertur, ea manifefta eft, & adaperta ; tunc vero ex Turture, ctua res. altis obfcurifque myfterij s agitur . Mulieris la&antis Hierogly* phicum. Viduitatis eontuien-- tifiim* ty-* pus . Pudiciti* typus * PudsciciaL» quomodo i Rom. de pida . ' •* Pro biden- ti* hiero- glyphicuf Homo co- cemplacio* ni deditus vc defigne- tur. Saltationis hierogly-- phicu Tur* tur tibiam cacu,-& fal- tatiorteJ gaudet. Fgming Io- quatesTur tutes didg Garrulita- tis iypus. a Lib. 12, c.io. E N I G M A. IV L I V S Ca?far S caliger de Turture eiufcemodi habet tenigtna .• £luod nomen [gnare poteB , fub tegmine falfo Non colo3quas trepidi fratres , trepidgque foror es . Sum minor 3at triplex culmen pro corpore porto . Quod nomen [a turribus . Quas trepidi] Columbi turres, Ac triplejtlTur apex eft turris» " ' ‘ EMBLE» ■ ^ ■ . : ■ i .**■ - i 526 Vlyfsis Aldrouandi emblema. /) % APVD lacobum Billium de Columba facrutn legitur emblema fublemmate.» PIORVM IN CALAMITATIBVS CONSOLATIO. Hgoiftud emble- ma Turturi potius, quam Columbe afcripferim, nam &ipfe in fcholijs de Tur- sure,non de Columba explicat, Canit autem: Irp progenies iram non [entit acerbam . Ridet at in grani bus perfida turba malis In lachrymis contrafunt femper corda piorum i Crcfcereqi vt virtus fi edolor ipfefolet . At quid ait mcetfa Christi vox blanda Columba J>up cupit amiff 0 contage morte , necem ? Chara cohors animo ne concide fumma voluptas « Excipiet lutlus tempus tn omne tuos • V S V S IN CIBIS. is 20 Carnis la9 a In mosl . aff-i. Grunnio feruus i Traniono feruoderi- fus. CIunesTur turis lauda ei in cibo. b Lib. 7. Turtuub, caput am- putabatur. 3® e In Sat. d £»4 'fer. t lib. 4. de abji. ab sinim» TVRTVRVM caro tam veteribus, quam noftrisamihominibus grata in menfis fuit, a Plautus fane Turtures inter lautiores cibos enumerat . Nam Grunnio feruus alibi apud illum a feruo Tranione derifus,quod allia,cibum nempe agri- co!arums& vilem oleret. £fuid tu, inquit, vis fient Non omnes poffunt olere vnguenta exotica , Si tu oles : neque fapidior , quam herus accumbere , Neque tam facetis , quam tu viuis viti ibus Tu tibi iftos habeas T urtures , pifces , aues Sine me alliatum fungi fortunas meas . Sed& Epigrammatarius Romanos feribitolim Turturibus menfas fuas exornafte,dum ait : Dum pinguis mihi Turtur erit yla6luca valebis , l Et chocleas tibi habe perdere nolo famem . Alibi pariter clunes priuatim laudat huius auis,$ ea pars pras exter is magis pirrguefcat. Aureus immodicis T urtur de clunibus implet . Et rurfus albi . Et concubino T ur turum nates donat . Antiquius ,feu fpotius fuo eruo idem b Martialis Turturibus capita amputari folitain- nuere mihi videtur, vbi Mandrae gulofitatem imptobat, & exprobar; nam hunc Turturis 4.° caput trunci, & alia canum etiam analeda deuoraffe dicit, inquiens ; Sed mappa , cum tam mille rumpitur furtis Rofos tepenti fpondilos fwu condit , Et deuorato capite Turturem truncum Colligere longa turpe nec putat dextra An aleci a , & qui c quid canes reliquerunt . Inter recentiores, qui Turturis efum celebrant eft in primis; quem libenter propter im- menfam eius dodrinam,etfi Italice feribentem nomino, eft, inquam c LudouicusArio- ftus,in principium aulicos inue&us quorum plerunque venter Deus eft : Hor vol Fagiani , hor Tortorelle , lior Starne Item d Strocius pater amico fuo epulas ruri parans, inter primas volucres Turtures no- minatjdum canit ; T urtur ibus vero , quas cepimus alite Martis Ortygias iungernus aues t foliataque , necdum T extilibus nidis au fas prodire Columbas . Antiquiftimos vero Aegyptios,qui plurima curiose admodum obferuabant, tradit e Por- phyrius inter c cetera Turturibus etiam abftinuiftc, non quod vel noxias, vel praui faporis cas exiftimarent,fed quia Accipitrum vngues aliquando euaderent.. Itaque ne in talem, v4H ' ' ' ’ nempe Ornithologise. Lib. XV. 527 nempe ab Accipitre facro fibi alte dimiffum Turturem inciderent, vnfueiTum eorum ge- nus in cibo vetuiffe.At reMa modo hac Aegyptiorum liipcrfticione, videamus, num, quos vulgus laudat.nos pariter laudate oporteat. Vulgus autem quo pinguiores fupgeo melio- res, falubriorefq. exiftimat.Ide enim in hac aue,quod in C oturnicibus euenit, nimirum, vt pinguedinis infractu nimio Tranguletur Nec tamen idcirco edendo non effe puto, quip- pe qui more, vt diximus conturnicu fuffocau tantum pereant, interclufo tantum fpiritu, non autem tabifico morbo aliquo,aut fene&a comedi . Cauendum tamen edennbus iu- dico,ne praepingues nimis in menfa veniantmam fi natur? eorum humiditati, pinguedinis addatur humor noxius, Iaxanfque,damnofi procul omni dubio eu denr,humiditans,fcili- cet improba nimietate . Etquamuis Turtures i> nocentius , quam C oturmces pingue- fcentiam illam ferre poffint, funt enim Coturnicibus ficciores , & calidiores, & quamuis etiam eiufcemodi pinguedine ficcitas,qua cum calore bene fatis a teperamenci iufti me- diocritate recedunt, temperatior fiat, qua? duram alioqui reddat eorum carnem, profer- tim adultorum, longeque magis fenefcentium, tamen quia difficulter concoquatur, con- codaquecraffum , &atrabiiiarium alimentum pnrbcat, Itaque faiubnter ijs vefci cu- pientibus omnino author fum,vt nouellos ranriim vfuiadhibeant,nonmaiores anniculis, nec nuper jugulatos, aur pridianis rccentiores . Etenim hac quoque temporis mora, pre- ter aeratis tenerioris dele&um, veluti marcefcens tencrefcct infita illis durities, ficcitaf- que,tum& promptius patebunt ventriculi officio, & fignificationi meliori commodabut, alimentumque largientur corpori pro rara parte non exiguum, nec paruum, craffumque_, inter , & tenue exuta partim remanente natiua adhuc duritie , qua? diuturnitatis aliquid nutrimento addat. Idem fjccitatis,humiditatifque in medio conftituermam calore exu- perabit aliquantum alimentum id idcirco generando , augendoque fanguini laudatum calore, atque humore, vel certe non multa ficcitate gigni, perfeique multus foler . lam quoque ex fanguine multo, pra?fertim cum humore inflo fuo calido , feminis Tepe fperari multum ad obeunda fortius Veneris munia, poterit, & ex non valde craffo, quin modice potius tenui, fpiritus animales, peragendis ratiocinationis, &intel!c&us cogitationibus aptiffimi,folide potius, ac firmiter, quam euanide,& inaniter pefpicacibus cxpc&arirqua^ re redte dicebat Nicolaus Maffa Turturum carnes cibum effe fipientum. VSVS IN MEDICINA. Vulgus quos Tur- tures lau- det . Qui vitan- di. Tempera- mentum. Qui eden^j di . Vt duritb es Tuitu- rum cene- refeae. Turturum caio cibus fapientum. TV RTVR VM ,& Palumbum efus ciim graffatur peflilentia,a nonnullis lauda- tur. Archigens apud a Galenum has volucres inter cibos ftomacho viles enu- merat . Trallianus tympanicis permittit, & colids,nonnu!lie c Caft.de Iuniperot 5 2$ Vlyfsis Aldrouandi & fine fafiidio pariet. Idem Durantes ha;c Baptifta; Fier a; carmina de Turturum falu- britate citat. Nos rapit in Venerem T urturjicct ipfe Miner na. Cafta dicatafluqtt vidua hac conforna euntia i Perpetuo gemit , arentiq. immurmurat vlmo Non mandendarecens > fluit >ventremq. fluentem Comprimit , ali r in git , dy [enterici ( 'q. medetur : Poliremus , melior q, cibus , liomacoq. falubris . Georgius Pi&orius etiam ad fluxum ventris commcdac T urturum carnem,fed aflam . j© Si fluxus ventrem nimium infleti auerie ingens T urtur combullus , ter que quater que iuuat . Quod Pi&orius ex demente tranfcripfit . Mirum vero quod Mizaldus ait, fi in corio lu- pi deferatur cor Turturis, geftantem non capi illecebrofo rerum Venerearum appetitu. Turtur lo- quacior. PROVERBIA. , PTro*N02 A&AflrspoCjhoc efi,Tm»re/0^^y,prouerbium,inquitadagiorum author,in garrulos, & impendio loquaces homines dici folitum,veI,vt Varinus jo ait,fcommaeft in loquaces. Caufam adagij inhieroglyphicis addidimus^em- pe quia non ore tantum, fed & pofterioribus partibus obflrepera fit . Tpuyovo^afaeiv Htefychius prouerbialiter feribi ait sV/ (pxahvc ftctrTov rcovflorte ^^orroidnimirurn a verbo rpy^«i/,quod de Turturum voce in vfu efl, & ad indecoram, aut nimiam in homi- ne loquacitatem transfertur, vt in illo,/wwpto/ rpt/gure . Author adagiorum huius prouer- bij non meminit. T ICONES. NVMISMATA. Metapoti* siorum nu- snifmara_> cum Tur- sure . Heliogaba li Imp. nu- gnus cum Turcuro» 3' INTER varia Metapontinorum numifmata a do&iflimo Huberto Golzio delineata vnurn efl £rcum,in cuius latere aduerfo Martis barbati, & galeati caput confpicitur, & fupra id ha?cinfcriptio HP AKAEiAilN . ab altera vero frumenti ariftara fpica, cuius folio Turtur infidet, & fub eo videtur fyllabaifta?c AN, a dextro fpica; feriptum efl META, In Heliogabali perditiflimi Imperatoris quodam numo in vna parte mulieris fedentis imago confpicitur,& Turturem vna manu geflatis, altera militum quoddam infigne,qua- Ie ab altera mimi parte pariter expreflum efl,cu inferiptione FIDES MILIT VM. Arbi- tror ego ideo hic Turturem fuifife depi&am,quod quemadmodum iifecauisconiugi fide {'eruat inuioIata,ita pariter ad eande Imperatori proflanda miles per auem admoneatur. 4« DE PASSERE IN GENERE, Cap. X. ORDINIS RATIO. Author IRABITVR fortaflis le&or , cur fubinde a Columbaceo genere de Pafferu eurpofteo bus,vtpote auibus quadruplo etiam minoribus, & quarum nomen quibufuis lumbas de ySv/Pw minutioribus auiculis adaptari poteft, agere inftituerim. Id vero non faciam, Patoribus nifi methodice . Nam Columb?, quarum nomine Palumbes, Oenades,Tur- agat. turefq. etiam intelligo,ciim fefc &Iauent,& puluerent, neceflarium erat, & alias inuefli* gare volucres, qua» id quoque facerent . Tales autem funt Pa(Tcres,& praeter eos, quod 49. fc^tn,ali« nullae . Hos communis pr^ceptor a Ariftoteles vna cum Columbis etiam no- minat. Mos auium ? i?, inquit, interprete Gaza }v/ alia fleflein puluere volutent^alia^fefe lauet > altet Ornithologiaj. Lib. XV» pp alia nec puluere^nec balneo 'utantur . Sunt pulueratricet^qua non ahiuoU, fed terra propinqua: p0fueram* Gallina , Perdix> Attagena^ Alauda^pbafiana^ Lotrices^nonnulU reti ungues qua circa fluuios , ces aues - aut paludes, aut mare ver fantur. Alia virumque tum lauarejumpuluerare folent:vt Columba , Lotrices. vt Pafjer . Hsec ille Verum cum b idem praeceptor difertiflimis verbis, eodem vertente b 8 .btft.q. Gaza, vermiculis pafa Pafferes teftetur, nec alterius abi meminerit, itaque rurfus quis vermiuoras aues cum graniuoris, quales reuera Columbae funt,meconfudilfe arguat. At vero non ita meo iudicio funt accipienda Ariftotelis verba, vt Palferes prorfus vermiuo A ros efle dicere voluerit, fed quod praeter grana etiam infe&is vefcantur abfque diferimi- plicatus^" i0 ne , quemadmodum Gallinas facere quoque obleniamus, quas tamen nemo fimpheiter P vermiuoras ideo dixit. Quare age feruatofiadenus ordine hi/foriam ^rofequamur » E Q_V I V O C A ”P ASSERIS nomen, vt ab auibus crquiuocationemaufpicemur,Latinum,vt Gnvcu, etiam <7pv0o$ cuilibetauiculx,maximeautem paru3e,c6petir,priuatim tamen vtro- queauiculam turrium, domorumque caua nidis fuis occupantem fignificamus,vo- camufque , de qua praecipue hic feri bimus . Sed non ab re fuerit confufionis omnis eui. tandas caufa alias hac rubrica nominare aniculas, qua? pafl eris nomine apud multos au- diunt , ac rationem obiter alfignare , cur a Palleris priuatim vocati capite excludantur . Paller itaque folitarius di$us,& a multis celebratus Palfere(ita nunc femper fimpheiter vocabo, de quo inftitutum cft caput)Iongcmaior, colore diuerfus,vtpote Merularum fpe- cies inter Merulas deferiberur . PalTer rubj,PrunelIa qu;bufdam,& @dn<; Ariftoceli, pro qua voce Gaza rranftulit Rubetra,auiculaeft vermiculis viditans. Palferem gramineu Germanis Currucam appellari Turnerus tradit, fed cur id faciant, non addit. Curruca^ p autem &ipfa vermiuoiaeft, vt patebit PalTer aquaticus, feuarundinarius an huc perti- neat plane ignoro propter diuerfas fuper eo dodorum virorum fententias. Turnerus Anglorum Palferem arundinarium(Anghcea Rede Sparovv)quandam auiculam vocat, Parum paJuftrem,vtconijcio,nam ait effe auemparuam paifere parum minorem, cauda longiufcula, & capite nigro, castera fufeam . Hancinter Paroni genera recenfebimus . Eberus vero,& Peucerus pallerem aquaticum in arundinetis nidificantem domcltico in omnibus fimilem elfe inquiunt, nili quod collum albus ambiattorquis-.qualis faneauisad hanenoftra hifioriam pertinere videtur, nidulaionis loco tarummodo a pallere diuerfa. Sed Giibertus Longolius & ipfe Germanus fuis quoddam palfcris genus Ringellpatz , ideft torquatum dici aderit , eiufque collum pennis albis tanquam torque aliqua circun- dariferibit, &in arborum truncis qui longo fituforaminoli funt, nidificare, corporeque multo minorem elfe,& vitee, quam domefiia diuturnioris. Atque de hoc fortaffis genere intelligendus efi: Turnerus, dum ait:Palfer torquatus non folum torque albo a communi Paifere differt, fcd & voce,& modo nidificandi . Hoc genus in Germania frequens efi: , fed apud Anglos rarum.-Hsec ille. Iam vidifti,ledor,duo 1 affer is genera prorfus diuer- fiffima Germanis torquata nuncupari . Bellonius vero Palferemtorquatum non a torq. ambiente collum appellat, fed a macula alba,qu£ oculos circundar:& Ornithologus Paf- feris quodam genus deferibit circa Argentoratum Rorgytz, vel Rorgeutz vocatum cui retro oculos, & in parte colli albus efi color.Sed vt ad Paflerem arundmarium reuertatur oratio, cum eo eadem auis fuerit Calamodytes Aeliano nuncupata, quam cedri folio perl- uo re authoreR. Apparet enim ex etymologia hoc quoq. nomen pafseris efse,val alterius inter arudines degetis auis.Quemadmoduvero ignorare me dixi,vcrfi eiufcemodi pafser arudinarius dida auis huc fit refereda,ita certo fcio pafsere aquaticu Bononi? appellatu ex hoc genere no efse, roftro nimirum longiufculo corpore maiorem, pedore albo, cete- ra fufeum. Pafser Troglodytes nucupatus omnium auium excepto Regulo minimus efi, in fepibus potiflrmum viucns,infedis viditat . Grascorum Anthus,fiue Florus Latino- rum,vt Gaza interpretatur,in Creta, tefte a BeIlonio,Pafser Sporguitis dicitur . Paf feres fimplices quafdatn aues Indi dicunt pedibus Anferinisaquaticas . Quos ij dem , Y y aut PalTer qua priuatim auemligni» ficec. PalTer foli- tatius quas auis . pafler rubi Rubetra» Pafler gra-» mineus. Curruca. Pafler arCi - clinatius. Parus palo*» ftris. PalTer tor* qua tus. Calamody tespaiTer. Aquaticus palTcr Bo- nonienflu. PalTer Tro» gloayres. Anthusjfi- ue Florus. 3 Z. i. ob- fer.c.i 1. Pafler fi av pkx , auc ftulcus» / 1 5 jo Vlyfsis Aldrouandi aut qui de ijfdem fcribunt, ftultos a contrario e(fe Vocatur &fp«S-oc a d Theophraftoherba, de papauere Herculeo Ioquente,quf 20 **e^?*‘ alijs Gr^cisjVt e Diofcoridi ?-pa0/ovappellatur,Plinius radicula tranftulit, inquiens:Ti«- gentibus & radicula lanas prapar at quam Struthion b Gracis appellari diximus . Strutheum f I.24. vero per e, in penultima non herbam notat, fed membrum virile, tefte Fefto, a falacitate c.i 1. videlicet, Pafteris. pfittas Gra?ci vocant piffces planos, Latini Pafleres , quales fune Strutheum rombi,& Paiferes priuatim etiam di ideoque falubriores habeantur. V t modo ad fimplicem vocem 2 TpxQSc reuertamur,pro ea 4° Hefychius etiam STpx^nefcio quam bene,dixitjnam Srruyis Belgis, vt audio, Struthio-; camelus efl . Dicitur autem 2rp x0o<; fecundum Euflathium,quod cum furore quodam in libidinem feratur, 7rxpd ro pizrd o/s-pMv . d Io. Goropius vteft vir in fingendis etymo- d InVert . Jogijs,ijfqueex fua lingua-, quod fane mirum eft,2xp«0o?, deriuat a Belgarum Strous do- Scruthf ot,ideft,morte connubij,& reuera etymum fatis laudare nequeo eiufque verba propter etymum. argutiam, atq. fubtilitatem adfcribere,Ie K L-q.an- tiq. leC'C-6. 3 L.de viU, yat' Cypfeiis. .Apodes. Ornitho* Jogus hal- Jucinatus. Apodeshi» rundines in delicijs «eHe . 'X/uupfi-- 3tOV. K/A/ct£. Pafferis e* Jymum. m In ver * £elega«? 532 Vlyfsis Aldiouandi alio tempore pronunciandum, quam g-pbO/ov pro malo : cum hoc aliunde fit compofitum ,, quam illud,quod mortis vna.adducitmentionem . Herba autem lanaria dupliciratione. potefi: videri nomen Stnirhij accepilTe , femel, vt moneamur, coniugij caftimoniam tam puram, fynceramque effe debcre,quam efl lana, radicula fullonia emundata.-rurfiis, quod* eadem radicula libidinem etiam excitet, vehemeti fuo calore plurimum humoris ad vafa fpermatica mandans , prae fer tim fi flatulentis , &crafiis cibis edatur . Ha?c & alia circa Struthi etymologiam Goropius,quae breuitatis caufa fponte pnetereo; nunc ad reliquru Synonyma tranfeo . ^ap /5 inter Martini Kolandi fynonyma pro PafTere etiam, legitur. Hefychius pro Atynpi; exponit Pafieres,ica etiam Varinus facir,fed di&ioncm illam pe- 10 nanfle&ic. Reperitur pariter apud eofdem Atyupe^Any^psg, & Awp«yg?pro Pafieribus : item Ap»e$ lingua Macedonum, Elei, tefic i Athcnao hafce auiculas vocant A&plpncis* Quem locum- k Coelius,quamuis Athenaum non cirer, annotans, A«p/arapud Sparta- nos couitiarifignificare afTcrir, & JWp« y? vocari conuitiatoresj^poV vero tumulum effe, & locum accliuem. Cyplelos l Pfellus Trogletas nuncupat, quia in foraminibus,&ca* uisfere latitenr:fed cypfeIi,meo iudicio Gracis illa aucs funt,Mirundinibus fimiles,qui Apodes vocat Arifioteles. Ornirologus ciim pfellum eiufcemoxiiiiaucs in cibum com- mendare videret , arbitratur eum de Pafieribus troglitis , & pyrgicis fenfifie , deceptus quod Hirundines illas nullis nili fame coa&is in cibum admitti crederet, tum etiam quo- niam alias pfellusinter attenuares cibos vna cum perdicibus, & auiculis monranisTro- 2 . . ,y.Yi CENVS 533 Omithologia?. Lib. XV. GENVS. DIFFERENTIA. PYRGITIM,& Troglitim di&um Paflferem procedenti rubrica Pallerem noftru domefticumefteafteruimus. Nunc videndum num alia dentur genera Pafterum, quemadmodum ex antiqu orum quorundam,& recemiorum monumentis colligi- tur. Omnia qua? generatim communis pra?cep or Ariftoteles de Paftere fcnpta reliquit, iQ noftro palleri domeftico optime,a'tque exa&e conueniunt, quare alios nouftfc no eft ve- rifimile . Nam albos, quos aliquando repertos efte fcribit,rcferente a i ceho,non pro diuerlis habuifte exftimo,ciim alibi tradat, colore variari fpeciem . Albas le vidifte nar- rat b Scaliger pater, fed pro diuerlis non habet, atque ego a me obferuarum a'bum poft depidum dabo, non quali diuerfum,fed quia rarum. Huiufmodicoioris Paftercs,aiuctia Hirundines,(i quando apparuilTcnt, c Ariftoteles, nili fortafte pfeudo Ariftoteles, ille fuerit, futura? tempeftatis ligna efte, author eft . Sunt tamen alia Pafterum genera. Sunt qui alios foramina parietum frequentare afteuerenr, alios rofcidas valles querere, non- nullos montes apperere fqualentes . d Alexander Myndius apud Athenaeum bina tan- tummodo genera recenfet,altcrum fyIueftre,domefticumalterum , Agreftium foemmas, 20 & reliquo corpore efte debiIiores,& roftri colore magis teftaceo, facie, (hoc eft,vt expo- nit lac. Dalccapius, anteriore parre)nce nigra, nec valde alba. Quodpoftremum genus fortaftis illud fuerit, quod ab Hollandis patria voce Houtmufche,ideft, Palferem ligni- petam,quod in lignorum cauis niduIetur,vocari audio. Nam & Albertus duorum gene- rum meminit , quorum alterum in vertice rubeum efte ait , & in cauis arborum nidulari . Praeter albos Pafscres,& vulgares domefticos,ego mox multos depingam, in quibus alij alio colore funt . e Scaliger in infula D.Thoma? Pafseres refert efse viridescanoros,qui nunquidex hoc genere lint, me latet . Verendum autem eft Pafseris voce pro aliapar- / ua auicula vti : nam & / Anicena Pafseris meminit , qui quindecim diebus continuis in principio veris fuauiftime cantillct,& poft colorem immutet, mutefeat & fefe abfeondat. Indi prteterea aliquot habent auiculas Pafseris nomine celebratas a N orcricis : quas quiaanhuc pertineat,ignoremus, hic recenfere vifumeft . Quafdamiraque nocturnos Pafseres nuncupant, nodu volantes, interdiu quiefcentes,odioque plus quam Vatiniano Noduam profequentes . Has aiuntHirundimbus volatu, & alis efse limiles, ex emereo nigris , nili quod in medijs alis fafeiam habeant albam . Querendum nunquid ha? eg- elem cum illis lint auibus ,qu? etiam Pafseres vocatur, & apud eofdem celebratur. T.urdo minores funt, tante velocitatis in voiatu, vt velociftimarum auium nomen obtinuerint. Aiunt autem qui de ijs feribunt, aquas fequi, ac quali natare videri, etenim eleuanribus fefe,& rurfus defeendentibus fludibus,& eas fele eleuare, & defeendere Quyrcndum item num Pafseres fylueftres lint, quorum meminir g Aduarius,quos a Noctua maxime ao capi fcribit.-fed verba eius afcribamus,vt coniedadi cuilibet latior pateat campus. Scri- bit itaque hunc in modum,vt citat Gyb.LongoIius, enumeratis etiam verbis Grgcis./^/’- feris fyueftrij(Oitikhdlogus addit magni ad differetiam alterius fyueftri$,quiparuus eft,) caro neque redundds^neq. concoctu diffctlis e st fed fi qua alta boni f ucct . T e; statur autem T ra - gon medicus cerebellum eius proprietate quadam comitialibus auxihari.Eft autem P affer ma- gnus terre liris :ne que in arboribus ,neqitc domibus habitativerumjn fummis fruticum furculis deft det, voce nimis quam garriens : pafeitur autem in triticum hordeumque ferentibus agris^ff nidum in terra colloc at :c olore magnitudine Alauda fimilis : hyeme non vi fitur ^capitur vero maxime Noffua.Hxc ille T urnerus huc magnum Ad uarffP alfere m fufpicatur efte auicu- lam quandam,quam Angi i Buringam, Germani Gerfthammer appellant, & m margine etiam adijeit huic Pafteri Mollicipitis apud Ariftotelemdefcriprionem magna ex parte 5 conuenire. Ego in ea coniedura nihil certi ftatuere nec poftiim, nec debeo, cum in mul- tis dilferre eiufcemodi aues videamtaddam tamen & aliam conieduram , nam nunc mihi in mentem venit alia auis, h Ariftoteles Colarem vocat, &ab Vlula,ceterifqua aduncis rapi fcribit,indeque his bellum oriri.Etenim Albertus licet indodo tempore natus, Co- larem Pafteris fpecieminterpretatur . Idem Niphus affirmat . Solus Qrnithoiogus fu- fpicaturelfe Collurione, & pro tali voce typographi Iapfu Colarem fcribi. Pafteris ma- gni etiam meminit Ariftophanes,fed hic Struthios fine controuerfia ita appellat. Nunc ad notiora reuertamur, quos tamen & ipfos nobis India mittit, fed diuerfo a noftratibus '^OX . Yy 3 colore Palleres al» bi . a £.27 ti , & fineji cauda » 1 5j4 Vlyfsis Aldrouandi Pciffet Il!y- colore, vtpote atros, eorumq. alios iongiffima cauda ornatos, alios ea deditutos, cie qui- ficus * bus p0ft pnuatim agemus . Habeo, & aliud Paderis genus depi&um,quod Illyricum di- cunt, prone album, c£teranodris iimilem,at maiorem, & bifurcata cauda praeditum. FORMA DESCRIPTIO. IFcemina vt simare dif ferat. dolor Paf- ferum. bln comm. in Tlsnli. i i.cap.%7' c 2‘hiji.c> wlt* PASSEREM, cui hasc generalia exa&e competunt,defcribcrefuperuacaneumed, lingulis nimirum horae momentis cuilibet confpicuum : iconem came exhibemus cum adie&o taxi arboris ramulo . a Diofcorides auiculas tradit ; qua? Italici taxi baccas deuorant, denigrari. Vt tamen eiufcemodidomedicam,velpotiusinte&is nodris habitante auiculam, alios etiam viros dodtos Paderem generali nomine appelladeoden- damus, non ab re fortadis fuerit, qua? circa formam eius prodiderunt, obiter adiungere * paffei is penna, inquit Aridoteles, quoties frigora vrgeant acriora , interdum inalbas abeunti quod nodro PafTeri competit Alexander Myndius , tefte dodidimo Athenio , fame lias roflro , ait ede, colore magis (quam in maribus) carneo , fxcie vero nec admodum alba , neque nigra . Sed non ita duntaxat foemella nodra a mare difcernitur,veriim menti potidimum colore, qui in mare niger eft,in foemina albus, quamuis, vt tedatum reliquit Aridoteles, is in mare in hyeme immutetur, & a?date tantum confpiciatur : pra?terea mares, tradente 20 Alberto, guttulis nigris, & albis didinguuntur, Jdemait, paderemedeauemparuam^ci- nercam : item foeminas vbiq. ede coloris cinerei; queenunquid Paderi nodro quadrent, cuiliber iudicandum relinquo ; quid enim in re tam liquida dubitandum ? huiufmodi color zipu/uvn; Graecis dicitur Gybcrtus Longolius tedaceum transfert, Paderiq.ait,& plerif- quepulueratricibusconuenire. lacobus Delechampius Paderes fcnbit carere ingluuie, fed ventrem habere proximum : quod dum legerem, vix percipiebam, nam Aridoteles ita ait : P affert , vt articulis ommbru non e ii ojtla , nec ingluutes , fed ventriculus longior e ii . Ibidem adimuminredinum paucas appendices habere prodidit, fed perexigue. Item aiijs ventri, alijs intedinisfel iungi. 4 LOCVS. Ornithologii. Lib. XV. 53 j L O C V S. N I D V S. AELIANVS a author eft PaflTeres confcientia, vel fux’ infirmitati, vel fuicorpufculi a Lib 4 .de exiguitatis in ramorum cacuminibus, modo ab ijs fuftineri queant nidos conte- ««1.049* xere,& fxpenumero ca machinatione fadas a venatoribus infidias declinare, quoniam hi propter rami te- nuitatem a fc cu- dere nequeant . Verum hoc loco j*EIianus Paflerut nomen abfq.vl- la hasfitationc p a! ijs qbufda par- uis auiculis acce- pit, quemadmo- dumetiam b Ho merus draconem feribens Palleris odo filios in ex- tremis platanira inis nidulantis a dragonedeuora- tos. Na PaflTeres Pyrgite,&tr°gli tx inde didi, tu circa curres, tu! tedis nofiris ver fari,nidulariq.fo let*. quare prude ter admodua D. , Hiero J Pfal.83. vbi diuinus pfal-. tes itahabetjZ’/^ por inuentt fibi do vnum&c. Paffer traduxit; na etia auicula hxc qnq. templatumintus 40 (modo minus fit frequentata) tu extra nidis fuis frequetat. Caffio dor.eudcm Pfal. locum declaras . Pajfer, inquit, efi nimia velocitate celerrimus-, qui in fyluis habitare no 50 patitur : fed domie fibi in parieiu fo- raminibus defde «* ranter exquirit, q dum tmienent, ni- mio gaudio Utus exultat-,quia fe di ner favum aduerfi tatum vlterim pa ' i * ure b IIiad.0 536 Vlyfsis Aldrouandi Hollandi Pafleribus affluunt» terencn credit mfidjjs. Hicitaq. Pa/feris nome pro Paftere fimpliciter dido accipitur a D. Hieron. atque, vt dixi,prudenter:at non vbiq.idab co fadu eftmamin Pfal.io.in contra- rium legitur,nempc, T r an [migra in montes /icat P affer . Hoc. n. in loco Pafterem montes colere,habitareq. innuere apparer, quare vel Pafteres monticolas intelligit, vel quafciiq. ' aues in montibus verfantes,& propter myfterium Pafter tranftulitmam vbi priore Pfaltis locum (& paffer wuenit fibi domum) explicat, hunc poftrcmo citatu etiam adducit, & vi- dete ergo3inq,t3qwia nemo trdjit in motes ,»qS' qui Paffer esi X)o. illis autc loquit>q,ad altjflima terrarum loca leuiftima voluntate rapiuntur, vt his merito fimiles a?ftimentur, qui ad ne- quiftimas pre dicationes leuitate inconftantes animitransferuntur.Quod vero D. Hiero. Ic etiam generaliter proquauisaue Palleris nomine fit vfus,ex alio etia Pfal.videlicet 103. colligitur apertiflime, vbi dicitur: Saturabuntur ligna campi, & cedri Libamen as plantauit , c In conm . illic pafferes nidificabnntMerodij domus dux esi eorum &c. Nam Aquilas, tefte c D.Chryf» d To. 8. tn hic quoq; genericeaues legit : Admonendus praeterea hoc in loco ledor eft D. d Aug. comm ^ pro Herodio Fulicam tranftulifle: quod reuera palato meo,immo nec auribus, neutiquam D.Aug^pr- arridet : Fulicam .auis eft, vel ipfomet D.Auguft. tefte, aquatica, &in terra non in cedris Herodius n^u^tur,quemadmodu Herodius . Sed quam auem hic Herodius fignificai?Namin hoc qua? auis * multos huiufce loci expofitores lapfoscerno,dum Herodium exponunt ca?te rarum auiu, Pfalmift^- maxime vero Pafterum, hoc eft, minutularum ducem.i.regem, nimirum Aquilf illud genus, Aquila.He* quod a robore Herodium appellari fuo loco fcripfimus. At fecus meo iudicio res omnino 20 rodius. fefe habet, quando Herodius Arde* genus quoque fignificat, quod in cedris, hoc eft-ar- boribus (ita.n.pcrfynecdochemloquendii,ac vertendum exiftimo) nidum fuuconftruit. Quomodo enim aues imbelles, quales omnes minutula? funr, fiinul cu Aquila aue rapace earumq. tyranno degere dicamus ? Nonne fi ea veniente, & arbore,quas ilJg antea occu- paftenr, eligente ad nidulandum, dcferruras,fugaq. faluti iucc confulturas credendu po- tius exiftit? Sed de hac re fatis . Videamus modo nunquid vbiuis locorum a^que Pafter- culi noftri abundent, vt videtur : nam quacunq. ego frequcntaui,vbiq Palleres fatis co- piose confpexi. Audio tamen apud Hollandos,maxime Delphis non illis Apollineo ora- culo, fed Cerealis potus, quefn cereuifiam alias vocamus,inclytis:& quidem tanto magis inclytis, quanto illi propter friuola, mendacis, & vana exiftimationem celebritate horni* 3C| num magna floruerunt, Pafterum copiam cftc tantam, vt in vno cereuiftariorurn,quorum ibi maximus numerus exiftir, gradario, fapenumero vna die aliquot centuria capiantur. Addebat, qui id, mihi narrabat, loa. Cornelius Med.Do&or, quique ei vrbi patriam Aiam vera n&ilia debet, vafa quadam ventricofa,fedlongiufculo collo a figulis quotidie fieri, qua incola ^id sf^ihc cmant>& Pro Palferum nidis ex adium parietib. clauo ferreo fufpendanr, & fine vllamo- m is «u jc^ia^ vjtx periculo, vcapud nos contingit,quando fuper teda afeendendum eft,puilos eximcrciauiculas vero nidum intus in vafis eiufdem ferme figura, atque materia?, atq; hic in tedis conftrucre:cgo nidi aliquando a me in fuburbanomeo obferuati icone exhibui, e H.4.C.3. lam prolequamur e Diodorus Siculus ingentem 111 Media numerum harum auium inole- Medi cur uifte feribit, adeo vt homines, quia iada in terram femina eunda fere illa abfumerent, 4Q| loca muta- ajjaa(j I0ca migrare coadi fuerint. De P affer ibus erat pauperum oblatio, vt teftatur sa- cra Biblia : quod ideofadum tradit Glofta ordinaria vulgo nuncupata, quoniam magno- pere ibi abudarent.Hicremias propheta Pa (Teres inter eas aues enumerare vidctur,qua ve! migrare fuper hyemem ad alia loca, vel fefe condere folent:ait autem interprete D* 'Hkvonymo-.T unares, Hir undo, Ciconia P affer cognouerunt tempus aduentus fuiffc,. Neq; illud ab Ariftotelicis dogmatibus alienum apparet : nam feribit Philofophus ipfe citante Athenao, mares in hoc genere hyeme occultos nufquam comparere foeminasautem per- manere,probabile id efteconiedans ex colore, qui profedo in illis mutatur, vt in Meru- lis, & Phaleridibus, qua? certis temporum momentis albefeunt . Veriiminijs, qua? no- f 9dllc. 7. bis relidafunr, / Ariftotclis feriptis, illud minime reperias -.'quin e contrario cfte quof-.Qj dani afteuerat,qui Pafteres mares anno diutius durare non polfe arbitrcntur,argumeto, quod veris initio nulli mentum habere nigrum fpedcntur,fcd poftea,taquam nullus an- ni fuperioris feruetur . Si itaque anno diutius non durent, aut nunquam-, aut faltcmfemel duntaxat migrare eos doc-endmn foret. Quid itaque ad Flicremia? locum refpondcndfl? Exiftimocgome in huius, & Ariftotclis ab Athenceo citati loci declaratione ledori, vel paucis verbis latis fadurum, ni fallor. Credo itaq. mares finefoeminis neutiquam migra- re,fed firpul perfi ucrarc:ilIos vero menti illam nigredinem,quando iam libidine non am- plius pruriunr,ff d frigore horrent, deponere : atque id dicere voluit ipfe g Philofophus vbi Hollandi’ g 3. bijl.c- 22» 6 Ornithologiae. Lib. XV. ybi habet ; T a (feris (maris nimirum, & foemino) penna quoties fngovavvgent acriora, inter - dum in albas tranfe&nt , ac fi diceret , nihil in i piis nigredinis relinquitur . Proterca re- manere vtrunque,imd vero quod amplius eft,fimul plerunque, vt per oftatein connubio iundi folent, agere, vafa illa, quo pro nidis ab Hollandis ex ^dibus fufpcdi fupra retuli, teftificari queunt, in quibus nodu fopepar harum auiurn, & non plures, necpauciorcs,fl diligens cura adhibeatur, excipitur . Quapropter D.H iere mia s ita enodari poterit, vt paff feres inter latentes, vel migrantes nominant , quia vere ia m accrcfeente calore cum in- terno,tiim externo, quando iterum menti color accrefcit coniuges fuas ad fobolis propa* ° gacionengiadhortari incipiant. Scio vero hanc meam expolitionem, aut potius coniedura non omnibus forte fatisfaduram, quoniam pa fieri minimum vitee efiTe dicatur, marefiq. yt git b Plinius, diutius anno durare negemur. Nam, inquiunt, fi mares intra biennium mo- h Lib-xoi riantur, reperirenmrproculdubio palfun cadaucraeorym per vrbes, agrofq.extindoru, c*38, fed qui fponte moriantur, nunquam aut faltem fortuitoobferuati funt,itaque vel abalijs occidi, vel in alijs regionibus mori credendum eft . Ego ante vita? terminum capi, ac oc- cidi mihi perfuadeo,& quid de vito eorum fpatio,fiueotareccnfeam,iam nunc aperiam» A T A S. " NQVlT igitur 4 Plinius : Pafferum tnmhmmvit ^ cui faUcitas par (vt CoIumbis,vi- delicet,& T urturibus) mares negantur anno diutius durare .argumento , quia nulla veris initio appareat nigritudo tn roUxo, qua ab allate incipit , formtnis longiuf culum fpatium . Sed Plinius rofiri nigrediii?,quod afcnbit,id b Ariftotcles ex aliorum, relatu, fed niljil af- firmans, de mento fcribir,vti procedenti rubrica oftendimus addudis etiam illius verbis. Coteri authores,qui breuifiimihuiits oui mentionem faciunt, cum veteres, tinn recentio- res, Ariftotelem,non Plinium cirant:& reuera mas menti colore a feeminella difeernitur, non rofiri . Quod vero ad vito fpaciura attinet, alij al iter philofophum interpretari cona- tur. Albertus referente Augufiino Nipho Suclfano id coputat a tempore coitus, inquies nullum palferem (marem) a tempore coitus plus vno anno viuere. Niphus Ephefium exi» ftimat fortalfe magis verba examinare, quia annum illum a tempore natiuitatis coputer, afferens nui tum viuere a tepore fuo natiuitatis plus vno anno. Coterum ciufcemodiopi- nio, nimirum quod in hocauium generc,non plus vno anno viuant,ira inoleuit,ac radices egit,v£ etiamnum mentibus hominum quorumcuque infixa haereat , quamuis meoiudicio falfifiima fit, & fabulas, & anilia deliramenta lapiat . Brcuis vitolubens elfe co cedo, mub tofq.intra annum naturaliter mori, at neminem plus anno viuere nemo hominum perfua- ferit . Foeminas quam mares diutius viuere certi (lienum efi, nempe propter venerem, quo maribus plufquam figminis nocet.-vnde dicebat c alibi philofophus: Mares fi falacetfue- nntybreutores vitafunt, quam faeminayvtin genere paffe/um . Hic fane locus veriftimus efi, \° alter vero ex aliorum relgtu,in qua nihil prorfus philofophus affirmat. Sed fi mares om- nes anni fpatium non exeedunt,vnde pafiim tanta pa (ferum copia ? Noui animalcula clfe foecunda,bis,terue quotannis parere, quatuor, quinque, ac fex,quadoq. pullos excludere: attamen cum hianrequamauoiarepoffmt, tedorum dominis plerumq. in cibum cedant, tanta marium copia in fuhfequenti anno fuperefie non poterit, vt omnibus foemellis fa- cisfiat.Vnusenim in hoc genere mas. vnifoeminofcfe connubio iungic.Quoratitaq.a me quifpiam dicendo : Quod ergo tu vito fpatium his anibus tribuis ? Cui quid refpondeam, terti nihil habeo; facile tamen mihi perfuadeo, quartum annum nonnunquam excedere: nam li verum eft, quod Plinius feribir parem ipfis,& Columbis faIacitatem(quo mortem accelerat^ elfe, inde colligi pofife exiftioio, terqiiqum-a me conftitutum breuem potius, )° quam longum exiftere, li quidern Columbo mulco, vt earum tradatu diximus,, decimum fexrum,ac vigefimum quandoque vico annum explent . lulius Cofar Scaliger in deter- minatione harum auiurn oui ambiguus,nifi libi ipli contra didor eft . Namlibros‘de plan- tis Ariftoteli attributos exponens, in fecundo de arborum foecunditate loquens , eorum fententiam non improbat, qui palferem nullum excedere bimatum exiftimant ; Cardanu vero ex d Ariftotele repetentem falacioribus animalibus vitam clfe breuiorem , repre- hendit, argumento, quod harum auiurn , quo hac de caufa infames habentur, cadauara flufquam repedantur f Nec profedo priori eius opinioni prorfus fubfcribere pofsum . Sed videamus quid dicat > Gallina , inqmt quoque (vrp/antominufcuio) funt ftccun •> .c *\ 1 - ' v C 'IU a a Loco cit» b 9 • Ht.c.7* c In lib 'de longa vita- Authoris opinio de palferum vita. d Exe.69- ■ ' l j Aecas paf- feru» vr co gnofcaeur. Struthiffa- re . 3 Cdp' I O» b Iliaci. (1 Pipere. C Lib.9, 538 Vlyfsis Aldrouandi facundiores. Et in fecundo de c au fis E beophr alius excelfas arbores pti filium fruchim fere pro- didit . Multos fcilicet opus babeye alimento . Infacundas vtuere diutius ob eandem rationem . fluar e putarunt, quidam p a ff erum nullum excedere bimatu :fane haud contemnenda opinione . Exiliis parum captatur , minimum capitur : f ce eundi fimi funt: frequentia non magna . Eli (fi proportio quadam fecundum qua fi gradus, famtatis^roboris^ vita . Igitur fi falaces rnorbofi, etiam breuioris vita. Ha?c ille colligens, vt apparet breuitatem seraris harum auium ex earu pau- citate,cum alioqui foecundiflimee fititiat fi ea de caufa bimatum non excedant, cur & Gat lina? quotidie parientes,Columba?q. toto ferme anni tempore foboli incubunt, non jeque moriutur?Harum profcdo auium longe minor,quam Pafferum numerus foret, nifi huma- ic na in nutriendis ipfis adeffet cura, atque cuftodiarquapropter omnino concludo Pafterib. vitam quidem e(febreuem,fed intra annum mori,nc iuraci id credo: adeo fru&uofum eft, venere moderata vti: vnde canebat Baptifta Fiera Poeta pariter, & Medicus; Ardet (fi in tenera Pa (fi °r durabitur a luo : Si vis e (J e falax , det cerebella tibi . ' ‘ Heu mi ferum : qui pracipili fic labitur auo ) I, Venus, hinc, j olas ni modo perdis aues . Idem hoc tetrafticon in libros fuos tranftulit Caftor Durantes, fed vt fuum videretur, parumper immutauit : qute res ipfi minime noua eft . Actas PaflTerutn cognofcitur ex ro- ftro, quia iuuenibus adhuc cinereum eft, & circa fauces croceum, fenibus nigrum, ac duru. 2c Alexander Myndius, referente Athena?o, ait foeminas maribus elfe infirmiores: quam fententiam,fietiam ad coitum extendamus, Ariftoteli, ca?terifque quos nominauimus, refragabitur? nam is maribus propter vitam, quam foeminis breuiorem tribuit: &Sca- iiger, faniratis, roboris, vira?que gradus ex falacitate metitur, quam eleg,mtifliime:Quar6 Myndius de coitu minime intellexifte mihi videtur, fed de caeteris vita? munijs obeun- disjin quibus femper mares foeminis pra?ualent, qua? etiam propter nimium motum vitam eorum abbreuiant ; quod innuere etiam videtur AIbertus,dum ait : Mares parum viuunt propter coitum ^ (fi nimium motum , qua cxiccant m eis humi dum vitale . VOX. * QVI ftridunt, inquit Ca?Iius, potius quam canant, (hoc eft, vt habet Euftathius,(?x quo Olius idmutuauit,canrum vilem a?dunt,) g-poQfaav Gr.vce dicuntur, quod Latineenunciare licet Srruthi(farc,cx Pafferum voce, qui Struthi vocatur ver- bo deflexo . Suidas g-pxQifav exponit Tp ideft ftridere ; quare rp «0/fo fue- ritPafteris in modum ftrido. Apud ^ Efaiam dicitur de auium pullis, qui ore hiante, & ftridente,feu vociferante efcara a matre petunt. Vbi Hebraico textui adiun&a verfio habet: Jfai aperiret os, (fi ganniret . Fortaffis autem omnib. in genere pullis tribuit, quod pafferum pullis peculiare, ftridore nimirum efcam petere: Tp i£w b Homerus etiam de 4< pafterculis dixit 'tirpiyuuctt; eos dominans : alioqui verbu proprium eft de voce Vefper- tilionum,vtibifcripfimus : Calium, aliofq.hallucinari in • olumbis diximus , quod Titos Palumbes interpretetur ex palferum falacitate, qui folent nVtfav. Verbum hoc de paf- ferum voce dici pofte minime nego, nam idem fere fonus eft s-pxOtfav 'tniffav. Eu- ftathius dici ait de voce, quama?dunc pulli auium. Paftcr, inquit , obfcurus quidam Ari- ftotelem citans, apud quem tamen nihil eiufmodi extare exiftimo, vocem fibi peculiarem habet, ficut & Tui tur. Author Philomela? pipere pafteres dixit hoc verfu : Pe fimus at P affer triHia flendo pipit . Quam vocem Columella Gallinaceis pLillisattribuirjfcdpafteripotiusconuenireputem, nam pnvterquam quod M.Varro Gallinas pipare feribat , Catullus pafterem de Lesbia 5C fua?paffereloquens pipillare dixit, canens: 1 Sed circumfilicns modo huc , modo illuc . Ad folam dominam vfque pipilabat . Et Catullum imitatus Fontanus dum ait : Pipptlat Paffier^cfidulct canit Philomela . At non opus erat p duplicare, quando & Catullus primam fyllabam producat. Suidas* & Varinus verbum fiiftum cfte feribunt ad imitationem vocis auium . Videtur autem pafseribus praecipue conucnire,quinimo a Latinorum pipire detortum . c Martia* Iis Ornithologiae. Lib. XV. io 539 lis abfonam harum auium vocem nonnihil dulcedinis in fe habere videtur innuere , ciim argutas eas appellat hoc dyfticho canens : Nunc Sturnos inops , Fringuillammque querelas Judit, & arguto P affer e vernat ager • Et Thomas Rhadinus cantillare dixit PalTercuIum , INGENIVM. IN quadrupedibus hinnulos, capreas, damas, & pygargos, item lepores, quos Graeci Animalia Poetae in pauendo mazas appellant, in auium generibus Palleres , in aquatilibus c^^a* mugiles fuapte natura timidos elfe tradit a Aelianus : ^ reucraquodad PalTeres * n * noftros attinet, nam deca?tens animalibus hic nobisagendum non eft,auicula? funt timi paflerum ditfima?,adeo vt propter continuam formidinem far pillime inter quiefcendum exciten- timiditas» tura fomno; quare funt qui dicanr, ideo a Pfalmographo fcriptum: Ptgilaui,<& faftmfum ficut paffer folitarius in tecio : fed mirum non cft, ii natura timeant, liquide corpore funt exigui, nullifque armis a natura armati, quibus fefe Aduerfus Accipitres tueri queant; at InS^n5j fagacilfima illa omnium parens, qua? nullibi deficit, ingenij fagacirate corporis imbecil- Sac,tas* 2o litatem compenfauit : quam fufpiciens Caffiodorus. Pajferfi nciuit, e tf, auis parua> fed ni- mia fagacitate folicita, qua nec faci Ce irretitur^ nec fer illuuiem ventris efcarum ambitione de- cipitur . Hac propter infirmitatem fuam^ne aut ipfa a praelatore capiatur , aut f cetus eius fer - Cur in vr- pentinis deuoretur infidijs , inter au es vnica cautione munita ad domor umf attigi a excelfa con - bibus nidi- currit t d fu f peti is cafibm reddatur aliena, qua multis periculis probatur obnoxia. Hac ille, Cceteriim ob aliam fortaflis canfam in domorumfaftigij setiam in media vrbe nidulatur, 1 nimirum propter amorem,quo homines prolequuntur,vcI potiusproptcrfpem futuri au- pafle*remin xilij contra fuos pradones, videlicet Accipitres,nam & in b Aeliani varia hiftoria legi- finufuofer mus Palferculutn ab Accipitre vehementius impetitum in XenocratislinumdeuoIalTe, uat Xeno- &in eo tuendi fuicaufa ha?lilfe,qualinon eflet ignarus Accipitrem confpe&o homine re- crarescon- •0 grelTurum . Qua quidem in re non canes duntaxat imitabatur , qui dum fuis viribus diffi- cra Acc,P*~ dunt, fefeinter hominum pedes conijciunt , eifque fequam polfunt ar&illimeiungunt, crem' quoprafens periculum euadant, fed ipfos etiam homines,maxime pueros, quiformidiqe correpti fuos ar$iflime parentes, vel eum in quem primum incidunt, apprehendunt, quanto ei ftri&ius harent, tanto fe exiftimant tutiores. Et reuera ciim hac ipliiis natura fitinftru&io,& inftitutio in ipfis etiam brutis vim fuam clarilfime demonftrans, vt imbe- Imbecilla cilliora,dumin periculo verfanturj ad fortioraconfugiant : turpiffimus, & pudedus pror- animaliaaa fus hominis error elfet,ac foeda degeneris animi nota,li in diferimine magno, vnde fe li- *°rcl0!a co berare nequeat, conftitutus, non e veftigio ad eum properet , a quo folo feruari pofTit . ll^,u Nuncad Palferem reuertamur,qucmalij ftolidum potius, ac nullo plane ingenio pra? di- tum elfe dixerint,argumento quod aucupis infeftasartes declinare omni conatu Audens, ad Noduam, tefte c Oro Apolline, vt eius patrocinio periculum euitet, confugiat,&ab ea longe infeftius excipiatur . Sed quomodo, & vbi Palfer auicula no&u quiefeens , in- terdiii vita? munia obiens . Noduam, qua? nodurna auis eft,reperiar,vt ad ea fe recipiat > item auceps interdiu potius quam nodu PalTeres captat. Quare quantum ego compre- hendere polfum . Palfer hoc argumento frulira, atque inculpanter ftultitia? ab Oro accu- fatur . Neque etiam validum, efficaxve Origen is argumentum eft ab Homerico illo Paf- fe re defumptum,quo aues,vtpote animalia ratione carentia, diuinitatis,fenfuq.nihil obti- nere,nec futurum prcefagire probare conatur, quod is eo in loco non elfet nidulatus, vbi futurum erar,vt draco ciim fe,tiim pullos difperderet . Nam & homines,qui fola ratione potiflimum alijs animalibus prae liant, qua f^pilfime a quibus auxilium potiiis,quam dam- num fperant,occidutur,cum alioqui aduerfus inteftinoshofies libi egregie profpexerar. pra terea hoc exemplum ad Palferem non fpedat,qui in ramis non nidificat, fed ad alias auiculas. Atii eo modo defendantur a nobis, Strabonis geographiluculentillimi, & fide putej ci*rca digni feribentis fe PalTeres vidilfe in tetrurn illum puteum circa Hierapolim fele immi- Hierap0)j filfe, & ftatim mortuos concidilfe, teftimonio imprudentes iterum nonulli dixerint,liqui- virus, acj>- dem nemo fapiens fponte, ac line vrgenti aliqua caufa feipfum occidifse vifuseft;acnec nicies. id, nec tantillum quidem fagacitati eorum detrahit, minuitvemam tam virqlentu, noxiiiq. Palfer an a- halitum puteus illepeftileqtiHimus exhalabat, vtfuperuolantes fortuito aue§ enecaret. do- ;o d L,i.hifl . Inditi* Paflei es na- utis viaroo fltac Parte- res fe inui- ce inuicat « Munditia» rpyQo/ , q nomines dicantur, a Exer*i6$ Paffer non folu vifa fg irnna feme emiccit, fed etiam tatu eius audita voce. b Exe* 196 a In auib. Equns Du‘ rius. b« In prole- gom. Orni- log. nvfirti* Cuculi an 1 Pafle ai: ni» djs pariant» 540 Vlyfsis Aldrouandi Quid fi itaque maiorem etiam ingenij laudem hifce auiculis tribuentes,dociles efse dica- mus 3 difciplina?que capaces . d Iofcphus Acofta vir fide dignirtimus e Societate lefu , qui multorum populorum nuperrime repertorum hiftoriam confcripfit, Taprobanenfes nautas , quod vfum magnetis ignorent , in alto mari verfantes , ciim terram petituri font, Palleres, quos ad id fecum ferunt, nauibus emittere attefiatur , vt eorum, volatum infe- quentes, tuto adoptata loca pertingant : Certe nidis exempti quam facile, atoque cicu- rantur. Vidi fa?pe ita domefiicos?vt ad puerorum manus aduolarent vocati,& cibum ex eis acciperent. Noueruntinuicem inuirarefe ad epulas , fignificareque fuo garritu, vbi gregatim fimu/omnes abunde epulari queant : quod confiat illius exemplo Paderis, qui ad alios in arbore confidentes aduolans nunciabat fe frumentum fparfum tnuenilfe,in- uitareque ad id comedendum , quemadmodum fufiiis recitabimus in hiftoricis ex Philo- firato . Sunt item munditia?, fiudiofa? ha? volucres, lauantes fefe,& puluerantes ne vel pulices, vel aliud infe&um noxium infeftet : ftercora pullorum non folum ipfa? egerunt, verum etiam pullos id facere docent ; ip fie aut nidos nunquam confpurcant» ■ ' . : ' ; ' v ; ' J' ' i, ; ' P - LIBIDO. SALACITAS. COITVS. 20 QVAM falax animal fit Palfer nofter domefiicus neminem latere arbitror. Adeo vero libidinis ricilatione prurit, vr non folummodo homines falaces ,&ad Ve- nerem nimium proni metaphorice, tefie Hefychio s-pxGci, ideft, Palleres dican- • tur, verum etiam Strutheum, fi ue Pafier, illud membrum, vt feriprum reliquit Fefius,quo coniugium maxime promouetur, & debitis augetur incrementis, quam falaci- tatem confiderans, a lulius Ctffar Scaliger , Palferes hac de caufa infames haberi, dice- bar: cum tamen nos Gallum Gallinaceum hacinfamia, (vt ad Scaligeri didionem allu- damus) ca?tera volatilia fupe rare fcripferimus : quod quomodo defendamus, hic non re- petimus, fed hoc vnum addimus ad opinionis noftra? corroborationem, quod & Plinius Pafierum,& Columbarum falacitatem camparem e/Te tradat. CIcarchus, quemadmodum 3° multoties diximus, aliquot aues ait emittere femen, non tantum fi viderint fosminas, ve- rum etiam fi vocem folummodo earum audierint,inter quas Palferes etiam recenfet.Orus ait faepius in hora foe minam in ire, & abundanter femen emittere : ego, qui omnia videre, notareque femper fiudui plufquam vigefies longe minori temporis inferuallo foeminam comprefiilfe confpexi,& pluries coitum adhuc repetiturum, nili illa locum mutalfet:quod ne alicui yicredibilc appareat, clarifiimietiam b Scaligeri obferuationem hic adijeiam. p aJJ ercttlumdWOfiityuidt in cauum quoddam plus decies adfcemellam , quam miret , ex aduerfo muro , pu filis tnterpoftis momentis aduolaffe „ N 1 D V S. P A R T V S. * QVEM locum pro nidi extru&ione quserant Palferes, fupra nonnulla fcripfimus. Nidulanturautem in foeno,& plumis : quod eo faciunt confilio,vt liberi mollius cubent . Occupant nonnunquam nidos Hirundinum , eafque rofiro , quo plus valent, abigunt. Quod cum viderent nonnulli credentes a Pafieribus ciufce- modi nidos fadtos, apud Aegyptios ob limum, quem inuehit Nilus eos fimul cum Hirun- dinibus, artem e luto parietum confiruendorum monftrauifse feribunt , & ad hoc refpe- xifse a Ariftophanem, vbi quaerenti alicui, qui compofuifset equum Durium in areo Palladi refpondet: jc OpviQt?-> ouS&g aMo?, » A lyimnos TIAivOotpcpo; , bv AtOvpyoe . ideft : Aues , nec altus ullus haud Aegyptius Latet fer , aut faber lapidarius . Sed Pafseres nili Hirundinum nidos occupent,luto in fuis nidis non vtuntur. Hirundines itaq. non Pafeeres-intellexit Ariltophanes. Illas artem fabricandi parietes docuifse b ali- bi docuimus, & ftifius poftea in hoc opere docebimus . Ifidorus Cuculos fcribir oua P af- fer is in nido reperta deuorare,& fua fubijcere ; hunc poft illa fufeepta fouere, & nutrire. Quod ; Ornithologiae. Lib. XV. 54i Quod quomodo fieri poffit non video. Etenim PafTeres vel fub tegulis tegorum, vel in foraminibus parietura,vel vt iampoftremddiximus,innidisHirundinum ou^eduntjqug deuorare quidam queat Cuculus,fedfua fupponere corporis mole prohibetur. Nifi ergo Ifidori tt- Ifidorus Pafferis voce abufus fit,defendi in eo minime poteft.Ca?terum parit paffercu- ror. lus noftcr,teftcphilofopho,& communi praeceptore c Ariftotele coecos3& imperfectos c pullos, quia nimirum paruus corpore multos edat.Sunt autem ij, eodem authore, fi modo caP'6' vere,vt credere fis eft,eum citet Athenaeus, (nam ini js.qua? nobis reliCta funt,eiusmo- j numen tis, non eft id reperire ) adfummumo&o; Albertus vt plurimum feptem,vt mini- 10 mum quatuor parere eofque bis vel terquotannis,tradit„ P 20 VOLATVS. GRESSVS. ASSER ita volatum exercet, vt neque tardus, neque etiam velox dici queat. Cum graditur , faepius falit i ad quod refpiciens Ariftophanes famulum inducit , qui femen , quod faltitaret pafFerem appellar, cum ait: 0 i^Qi H.ctzo^Gt.i^cov , rp xQos ctvnp ytnSxi. V I C T V S. CO M M V N I S praeceptor a Ariftoteles Pajferem vermiculis vitf itare teftatur : quae verba fupra declarauimus . Eft autem paifer non aliter ac Gallina pam- phagus, & nihil non in cibo perplacet, maxime pullos nutrirent,tunc enim ma- gis in quaerendo cibo folicitus , atque intentus eft . Mufcas, Papiliones, Apes, Vefpas , Crabrones, Araneas, Formicas, Grillos, Scarabeos, in fumma quodcunque fere infe&um venatur. Attamen graniuora alias auitula eft,& agris granis praegnantibus plurimum in- feftatquare paftim,vbi milium confitumeft,!aruas,perfonafquc vulgus hicfporrachios , 3° quafi pauorem auibus incutientes appellitat)pofitas cernere eft,vt nimirum ijs confpeCtis PafTeres, homines efFe rati, fugiant, nec damnum inferant: vnde etiam rura (Italiae) tefte Hermolao, Pafterculum vocat fpicilegam detrita modo priori fyllaba.-non fpicis tantum, fed ia&isin terram feminibus, ftue granis non minfis quam Graeculi, Fpermologique (Cornicis nimirum, de qua nos abunde fuo loco egimus)nocent:adeo vt Diodorus Sicu- lus ita ea in Media abFumpfifFe teftetur , vt incola? ad al ias terras nauigare cogerentur . Hordeum, vt ait Albertus pra? caeteris in cibo amant, & corticem celeriter a grano Fepa- rantretfi quando nimium auide paleam cum grano deuorauennt,fuffocantur . T ragus,& acinorum quibufdam granis,&fambuci eos vefei fcribit:quod Fane mirum non eft : nam nec venenofis feminibus abftinent,fed citra vllum corporis detrimentum hyofeami femi- 4° nadeuorant: cuius rei rationem reddentes nonnulli ad veqarum exilitatem cofugiunt; ego quid in fioefentiam in Coturnice declarauj , M O R B V S. a 8 *b\f,c<^9 Tafier cu« rus fpeci le- ga di&us. 'PafFer im- pune hya« ftyamo ve° fcicuro ab. 1 2 • IACOBVS a Oliuarius,& Bartholomeus cognomento Anglicusmorbo comitia!i,& lepra affici tradunt, fed abfque authoritate,nifi ego fallor : quanquam author de na- tura in quibufdam regionibus comitialem morbum pati hanc auem feribat :nam & hic, cum Ariftotelem credere ait id accidere,quiahyofcyamifeminepafcitur, fidem non 5° meretur, quando nihil huiufmodi apud Philofophum legitur: b Plinius vero de Coturni- bL.io. io. qtft. piant- c*j 8. Condcsjfi- ue condi** fum_j® lychnis Calcedoni- ca i » FlosCon ftantinopo Jitanus. Lanariis, herba cur Struthium di&a_» . Struthia*» mala qua?, d Ltb.6 de fan. ttien- e Lib-i de alimen. f I. j.c.ip» g In vert • Struthioru malorum., etymolo-» Vlyfsis Aldrouandi COGNOMINAT A. Denominata. * Petronius Faflfer cognominatur apud a Varronem, quemadmodum allatis y etiam Varronis verbis in Pauonerecitauimus.2rp«0a? Satrapa regi; nomen io , eft b Xenophonti,vel forfican cognomen a falacitate . Nam, vt diximus, ho^ mo falax g-pudog Grtecis appellatur . Sp«0/o!r, inquit Hefychius,radixherba? Ianiseluendisapta:quafiuerd radicis,non her- bae integra? nomen effet, quemadmodum nos fupra ex Theophrafto , Plinioque fcripfi- mus . A noftris, nimirum a Plinio radicula appellatur: herba fpinofa,tefte Hermolao non tamen acanacea : flos eius fpe&abilis a?ftatibus,fine odore, caule Januginofo,femen nul- lum radix magna , qua? conciditur purgandis lanis , mirum quantum conferens candore mollitiaque . Smyrnaea mulier Galena florem hunc non Struthium,fed Strythion voca- uit.Ha?ciIIe. c lacobus Dalechampius quandam herbam pro polemonio depingit,nimi- rum,quam Pena,& Lobelius Ocymaftrum Valerianthes,alij valerianam rubram vocant. 2o; Eandem fcribitmefaponariam alteram, & Struthium appellare : quod fane a me fcriptu eft nullibi, nec me vnquam ita nominaftememini:nam etiamnum faponariam. Valerian- thes eam voco :poflit nihilominusideo Struthium dici, quatenus radix eius abluendi fa- cultatem habetmam & eVpsd/trpiem vocantur,qua?eiufmodiherbis repurgantur.Diofco- rides lanas ug-pnOlg-a^hoc eft, illotas, fiue radicula non curatas laudat ad oefypum.Ctete- riim Struthium , inquit Ornithologus , medicis hodie, &orbi noftro ,in quoprouenire etiam non puto,ignoratur.Serebatur olim paflim . Sponte vero nafcitur in Afia,Syriaq; & trans Euphratem.Hippocraces commendat nafcens in Andri Infula? littoribus.Arabes quandam herbam condes, condifum,& aslengi nominant. Hanc Bellunenfts radicem cf- fefcribit folijs piant? fpinofa? carduorum more,intus fublflauam, nigram foris, eius deco- 30 cfg? . Hanc herbam Aphton. i Plinius perperam intclledo Theophrafto foliji ejfefdtjpeciem Pajferum prafentantibm , pim. error» cum hic folia Struthi, quod Struthium Diofcorides appellat, habere feribat, hoc eft , vt i Lib. zo. vertit Gaza radiculae , fed non in hoc folummodo lapfus eft Plinius, verum etiam papa- c’l9> ueri vim abftergendi tribuit,lauandiqne lanas, quam ille Strutho Pafferina nomen herbf Purina»* eft, at alij ahjs id plantis attribuunt . Errant, inquit, Hermolaus, qqi pafterinam vulgo di- er a* dam florem candidum ferentem anagallida exiffiment: & epo pariter Iithofperma illud 40 minus potius, vel vt ali) centumnodiam iraappellauerim Matthias Lobelius aliam herba eo nomine dignatur Unaria? folio, quam ob fimilicudinemiinarijs etiam annumerat. Lin- gua pafferina, inquit k Io, Baptifta Porra, oblongis folijs, & teretibus a paderis lingua , k Lib. 4. quam imitatur , omnium hominum confenfu inditum eft nomen ?ptsQlovyAco prtufquam farriatur , de fodique in medto inclufam •vafe fiUili : ita nec P affer em , nec vermem nocere , fed ereuendam priufquam metatur , alioqui amarum fieri.Ve ritatem rei alij experiri poterunt, mihi retulifte fufficit,quia nimirum in- fignis antipathia? auis cum ea planta , (quacunque tandem illa fit,) & rubeta indicium exiftit , cuius profedo ratio affignariab homine non poteft : quemadmodum facile illius odij,quod cum Hirundinibus, tefte Auicenna,ciim in vnaidomo conueniunt,exercent:fo- lent enim earum nidos libenter occupare, vnde meo iudicio rixa?,& pugnae oriuntur, c£- des, atque interneciones. Quod vero Vultures timeant, vt Philes fcribir,& muftellam, vt jC ex nuperis b Bartholoma?us cognomento Anglicus, adeo mirum non eft , quando non folum eiufcemodi auiu genus.fed pleraque etiam alias aues rapaces, & muftellasexpa- uefcant, nimirum implacabiles hoftes,& quorum viribus longe impares exiftunt. Aelia- nus,vt fcripfit ante, Calamodyten, quam auiculam ex Pafterum genere videri ibi tradi- di,folio cedri perire prodidit:quscrendum,aut potius experiendum eftet3nunquid &alij Pafteres idcirco moriantur. HISTO- 545 Ornithologiaj. Lib. XV. HISTOR I C A. FOLLONIVS a Tyanfus referente PhiIoErato,ciim Ephe/Jos doceret, opor- tere fefe mutuo nutrire, atque nutriri, Pafferes forte in arbore quadam taciti confidebantrvnus autem cx ipEs tanquam alicuius rei nuncius vocem emifit , quavifuseft aliquid ceteris prsedicere.Eo audito ceteri clamorem tollentes poEipfum 0 volarunt.Tuncaliquadiu tacuit ApoIlonius,fciens quidem quam obeaufam PaEeres vo- iitaffent, nondum tamen auditoribus id ennarrans . Vbi vcioomnesin feconuerfos,& quaE portentum aliquod admirantes afpexit,tunc rupto filcnrio, EceEIoquutus . Puer quidam effufum frumentum in arcam manibus demittens, cum negligenter illud colle- giffet,abir, multa grana pafifim in angiporto fparfa relinques :qua? cum Pafferilleinue- niffet,ca?teris,(vtaudiEis)nuncians,inuentumcibum comunicauit. His verbispermulti commoti, ad hoc vifendum cucurere.lpfe vero his, qui manftrunt, coeptum fermonem de communi focietate feruanda profequut us eE.PoEquam vero qui vifum ierant cum cla- more,atque admiratione fumma reuerfi funt. Videris, in quit Apollonius, quo pado paf- feres mutuam de fe curam habeant, quantumque communi gaudeant focietate, nos aute homines eam colere dedignemur.Htcc ille, interprete Beroaldo.Ariflodicus Hera elidis filius vir inter csctercs Cumaeos clarus , quomodo furreptis in templo nidulantibus Paf. feribus Deorum gentilium focordiam, atque impotentiam deriferit, narrat b Herodotus hunc fere in rnodum:Padyam cum Cyrus a Cumeis,adquos confugerat, repofeeret, hi vero Cyri potentiam metuerent, confilio inito ftatueruntad Deum apud Branchidas re- ferendum,quid fado opus eflet.Erat enim illic oraculum peruetuEu,quo Aeoles, Ionef- que communiter vti confueuerunt . Confulentibus ciimrefponderetur, PerEs Padyam effe permittendum. Cumceiq. oraculo acquiefcedum fore dicerent. AriEodicusfeu oracu- lo parum Edens, fiue ipfos conlultores oraculi refponfum non rede perferre cxiEimans, conflanterobEabat, quo minus oraculo Cum^i obtemperarent. Vndc fadum eE, vtite- rumde Padya interrogaturi alij mittereturfaccrdotesconfuItores,interquosipfequoq. AriEodicus erat. Hi cum ad Branchidas perueniffet,vnus ex omnibus AriEodicus confu- lebat oraculum fcifcitans inha?c verba.OKex,venitad nos fupplex Padyas Lydus mor- tem fugiens violentarmPerfce eundem repofeentes iubent Cumteos hominem dimittere. Kos Perfarum potentiam formidantes, tamen fupplicem nondum reddere auE fumus^o- nec intelligeremus ex te indubitato quid facere nos coucniret.Hunc in modum feifeitan- ti Ariflodico, idem rurfus refpondebarur, quod priores tulerant, nempe Padyam Pcrfis permittendum. PoE heee AriEodicus talequippiade induEria aggreditur.-Templum cir- cumiens, Pafiferes,aliafq. auiculas^quae forte in templo iilic nidulabantur, enidis eximit . Quce cum ille faceret, memorat vocem ex adyto auditam, qute ad AriEodicumferreretur, }f) atque huiufmodiqusedam fonaret:Hotrunum fcelefliflime, quae nam libido te inceEir, vt auderes meos fupplices diripere^AriEodicu nihil dubitaETeadhuncmodumrefpondere, Tunerex,fic auxiliu fers fupplicib.&Cuma?osiubesfuppiicem Padyam tradere Perfis. p'r £ SAGI A. 3 I. de vi- ta JL poli . Mutua: nu- rricionjs adhorta- tio . Appollon. Paifetu vo- cesinterpre tatur* Palferum mutua cu- ra^. AriHodi - cus vtfura» tis e teplo ■Pafleribus Deos irri- ferir. b Lib. i. Oraculum Aeolium& Ionium. AriEodic® oracula co- temnit. Ariftodic0 “Paderes e teplo Deo» ru abnpit. #^'1' pfsetec modum pipillauerint Pafsercs , ventos iam affuturos pr^fagire nonnulli inquiunt, a TheophraEusauthor z^matutinQ cantu imbrem adferre, aut tempe fta- L 3 temjvefpertinovero pluuiam tantummodo.Qxii loco Federicus BonauenturaVrbinas, qui nuperrime JibruTheophraEi commentatus eE,hoc addidit fcbo!iolum:Si enim Paf- ferman e canat, conEitutionem prima luce parari monErat,iamque vigere, vnde merito nonfolum pluuiam ,fed etiam tempeftatem poteE nunciare; A validiore enimcoEitutio- ne maiorem afferrimutationem neoefseeft. Contraria de caufa vefpeftinocantu imbres tantum portenditclmbecillior enim conEitutio minorem iniuriam aEert. Multi praeterea tradunt vnum ex hoc auium genere mane folitarie pipillantem pluui? vel tempeEatis ve- ftigia in aere imprefsa fignificare.Cum ouanidofque deferutpeEis futurje figna produt. ' Z z $ Prioris Ventorum pradaginm a L.defig. pluuia. Quando pluuiam, & tepeflatem Sequando pluuia tan- tum deno» tet, &cur. / 54<* / Vlyfsis Aldrouandi ac Peioris bel Prioris belli ciuilis ,quod nimirum Marius , & Sylla cum maximo vrbis detrimento Ji ciuilis au contra fe mutuo gdTerunt, augurium Raderem fecifle aiunt, cum cicadam difcrip/iflet gummi. atque partem m a?de Bellona reliquilfet, alteramque partem abftuliffec . Meminit eius b In fylla. augurij b Plutarchus his verbis:C//w [enatus ariolts hac de re vacaretjnq, ade Bellona con* Gt seci vn f€^lf ^ fet> ornnt^us inficientibus Vafser cicadam ore gerens intro aduolauit , partemque cicada decogno-- ibi reliquijum alter a abift. Itaque conietfores feditionem tnter agrorum pofsefsores vrband, uerint deci forent eq, turbam portendi videri refponderuntihanc enim vocalem e fi e tnflar cicada ru fi icam mo anno veroforefem ^.Homerus tradit Agamcnone pofl: abreptam Helenam Aulide, qu?vrbs fe troiam_, eft Boeoti? exercitum,ac facrificante, draconem in vicinam arborem afcendifse,o<3oque capturos. pU|ios Pafseris,nonamque qua? ijs accubabat matrem perdidifse,eoque oftento Calchan* c l.2 dedi tem jndicafse, Graecos nouemannis ad Ilium bello gef^o, decimo vrbemcapturos . Ho- U&lnmi[cc. raeri carmina conuertit c Cicero fubperfona Agamennbnis,cumdebeant citari fubper- C ' fona V!yflis,vt annotauit d Politianus : Carmina Ciceronis non ad fcnbam,fcd alterius poetae , qui perquam do&e Homerum tranftulic . Canit autem ; Meminijfe poteBis tempore ab illo , figo nos ad pofttam Diji immortalibus aurem Sacra parabamus denfis qua plurima ramis Vmbrabat platanus , fub ter quam frigida puro Vada rcfultahat riuo , quo tempore vsfum B B ingens nobis monflrum , draco terga cruentis DiBinclus maculis , ara fublapfus ab imo Pro fi luit pede ( fic Saturnius ipfe volebat ) Ipfe vago lapfu ramos amplexus , in altum Buafit platanum , tetigitque cacumina : quorum Nidus in arce fuit , numero bis quatuor intus P affer is includens pullos : qui frondibus altis B arentes exuit abant implumtbus alis , ffuos omnes matrem vano Bridore vocantes Cum draco pe Bifero de paBus dente fuiffet , Jpfam etiam matrem circum fua pignora fruBrd Sollicitas querulis quatientem vocibus alas . Corripuit , nonamque auidam demifit in aluum : Protinus in fexum mutatum lupi ter iqfum Confpicuum pofuit , fcd nos horrenda Deorum ConBwmus Bupido mirantes omina vifu . Vracipu } quanam ratione ad facra Deorum Tam dirum veniffet opus, monBrumq nefandum, T um Calchas diuina tenens miracula fatur . Curvos tanta noui fubit admiratio monBri , Crine graues Danaft Prudens nam lupiter tBud Prodigium immtftt ^vcuit qua gloria nobis < Sera,& tarda quidem fedfama^ & laude perenni» Sicut enim fer pen s autdo crudelis hiatu Oflonos pullos nona cum matre vorauit : Sic nos fata nouem mittunt in bella per annos Saua gerenda manu fpaciofa ante inclyta Troia Mceniarfup decimo tandem capiemus in anno . el.iz.7de. Meminit eiufdem augurij e Ouidius,qui fuperiores Homeri verfus vellit incompendiutn o o i 'i yin ■ f ’■ " 1-4 1« 15} .'K, 4° contraxit 3inquicns: Hic patrio de more Ioui , cum facra paraffent , Vt vetus ac cenfis incanduit ignibus ara , Serpere caruleum Danai videre draconem „ In platanum captis qui Babat proxima f acris » Nidus erat volucrum bis quatuor arbore fumma s Jpuas ftmul , & matrem , & circum fua damna volatilem Corripuit ferpens , autdaque recondidit alno OBupuere omnes ; at vertprsmdus augur S® Teflo* 547 io Omithologix. Lib. XV* The Horiae /, Vincemus , : gaudete V eia f gi t T rota cadet ,f ederit mFin mora longa laboris « Atque nouem volucres in belli digerit annos . ille vt erat virides amplexus in arbore ramos 9 Ftt lapis , & f eruat ferpentis imagine faxum . Scio, imo antea annotaui, Palleres, de quibus bic agitur, non nidulariin arboribus, ideoq. eiufcemodi augurium huc non videri pertinere : fed quia priuatim nulli alteri aui id attri- buere noui, itaque hicpotius,quam alibi id recenfendum efie apparebat . VSVS IN SACRIS Hebraeorum. QVemadmodum pro mundatione fanguiqis menftruiTurtures,autCoIumbarum pulli Deus fibi immolari ab Hebratis voluit , ita pariter pro purificatione lepra? Lepra? mu* duos Palleres poftuIauit,vt legitur in sacris Bsblijs, quorum verba neutiquam datio, nobis prtetereunda exiftunt, quoniam facriHcij ritum optime explicant.^/rri? 2 0 ritus Icproft (verba funt Dciad Moyfen ex interpretatione D.Hieronymi) quddo mundan- dus e FI: adducetur ad facerclotem,qui egre(fus de caFiris,cum inuenerit lepram ejfe mundatam , pracepit ei, qui purificatur , vt offerat duos Pafseres viuos pro fe, quos vcfci licitum eH,& lignis cedrinum , vermiculumq, & hyfsogum , & vnum ex P af eribus immolari iubebit in vafc fi ctili fuper aquas vtuentes salium autem viuum cum ligno cedrino, & cocco , & hyfsopo tinget iu f an- guine V a f seris immolati,quo afpergetillum , qui mundandus e FI, fepties , vt iure purgetur & di - mittet Pafserem viuum, vt w agrum auoletffrc. Neque ab re fore iudico huius facrifidj my^ sacrifici] le fterium, antequam ad cetera myflica accedamus,enodare:PafTeres illi duo viui Chriftum profcnuex denotant, nempe diuinitatem jpfius,& humanitatem, quia munda eius etiam humanitas, plicacio. &viuenseft. Munda quidem, vtpote qua? peccatum non habuit; viua autem, vt qua? ge- 3° nita non eft ex viri immunditia, & ideo non fuit maledi&ioniobnoxia. De Paffenbus er- go,quos diximus efle Chriftum, huncprarcepit immolari, vel occidi, &occidi in vafe fi- di ili, fuper aquas viuentes in nobis. i.pro nobis, fiquidcm fumus vas H6tile,dc luto videli- cet fa&i. Vnigenitus occiditur fecudumcarnem fuper aquas viuas.i. baptifmatis. Mors eius quippe noftrum figurat baptifma,quod offendit a Paulus dicens? ^utcunque in Chri - a flo baprizati fumus, tn morte eius bapti&ati fumus . In hoCi.viuus Palfer, & lignum cedrinu, & coccinum tortum, & hyftopus tingitur : omnia enim ha?c comprehenduntur in virtute 1 baptifmatis. Sed viuus Pafscr,quem in vnigeniti necefsari6diuinitateaccipimus,infan- guine hicoccifi Pafseris,&aquatingitur,ideft,in gratia baptifmatis, quia non in hominis pafiione baptizamur. Deinde poft hoc viucns Pafser in agrum,vtauoJcr, dimittitur. Er- 4° go impaffibilis diuinitas,&infeparabilis in fanguine baptizatur, vt impaftibilis viua in a- grumauolet . Atque ifta?c eft do&rina Ifychij presbyreri Hierofolymorum, qui Lcuiti- cum commentatus eft. Theodoretus admodum compendiose in eode plane fenfu . Legis-- lator, ait,duas puras aniculas pradicat offerri folitasff? altera facrtficari,& tn f acri f cata fan * guine tinfl am alteram demittit . Vbi dtuinitatis, dr humanitatis cernimus typum, dum b$c qui* dem facnf catur, illa autem pafjunem fibi ip.fi proprie accommodat , V SYS IN VANIS. Ethnicorum facris. AMETSI apud a Vergilium Aeneas Columbas maternas agnofcacaues, ac fi a Aenei.6. illa? tantummodo matri fu#, nimirum Veneri facra? efsent, nihilominus Sappho Pafler Ve- nobiliftimapoerria, & decima a Gr#cis Mufa appellata , cuius verfus fupra re- «ericonfe- cenfui , Deam illam Pafseribus vehi foliram finxit . b Apuleius vero Columbas Vene- £rac"s* rem vexifse ait : Pafseres vero eam comitatas fuifse : Procedunt, inquit , quatuor candida ’6' Columba, dr hilaribus incejjibus pifta colla torquente, ignum gemmeum f ubeunt, fufcepta^do- reQo mna leta fubuolant, currum Dea profequentes^gunnitu conFlrepenti lafcittiunt Pafseras^ca- 5° $48 Vlyfsis Aldrouandi ter a , quA dulce c Anti t Ani anes melleis modulis re fo nantes , ad u en tum Lea pro nunciam , e edunt mtbes,& cplum filia panditur, (fi fiummus ather cum gaudio fufpicit Deam-, nec obuias Aquilas , Cur Veneri vel Accipitres rapaces pertimefiat magna P eneris canora familia . Sic ille, & non immerito facri fine, equidem PafTeres in famulitio Veneris habiti dicuntur, qui ipfos confiat elfe libidinofif- Paflferes Ae fimos . atque idcirco etiam harum auium cerebellis praeefie putabatur, quoniam haec pr£- facrari°C° C,PU^ Venerem ftimulent. Cur vero Aefculapio facrum hoc auicularum genus fuerit, nu- /i! t”*,?. Suam9uo^ memini, legi.Sacrum fuifie difertiflime tradit in haec verba c Aebanus : Tan- Acerbescur tAm fuperSlittonem Atbenienfies animis cbceperant,vt (i quis,vel paruam ilicem exctdtfifet e luco morte mul Heroum , eum morte multi arent : fiedfr Aterben ,quomam Aeficulapij facrum Pafiferem vfique 10 taus . ad necem verberafifet , non impune fierre fiuerunt , fed morti adiu^icarunt: neque impudentia , ne- que in fani? ratiouem ducentes, fedvtnu fque his antiquiora habentes facra Det . Dicebatur eniminuitus idfa&um defignafic. Alij vero cum furore percitum fecifie commemorant. MYSTICA. 20 30 3 Lib.i.in U ^CyriMus a Archiepifc Alexandrinus, feriptor difertifiimus in Satanae' fuper- jE faiam. i 1 biacn,& cogitationes fiultas inuedus, luculenter admodum, atque diferte de- Diabolnm Jj Jjfi monftrat,communem illum humang focietatis hoftem vniuerfaliter omnes op- omnes op- primere,ac defiruere non poffe,etiamfi ad inftar draconis illius Homerici Pafieris pullos primere no Jn pjatano cxtinguentis,nonnunquam,permittente Deo, aliquem priuatim opprimat j fed e' verba Cyrilli adijeiam : latlatenim-, inquit, (nimirum diabolus) fe vmuerfum orbem ter- rarum expugnaturum^ tdque facillime , (fi prompte, (fi citra pugnam fe fati urum decernit, ac contingit, quicqmd tandem ipfi in mentem venerit . Comprehendam enim totam continentem^ vdut nidum, & velat der elici a oua iollam,(fi non erit, qui diffugiet, vel qui reU.it erit mihi. 0 in~ fiignem fnperbiam , b cogitationes stultas , qua fi vnius Paffer culi nidus effet vniuerfa hac ma- china, :ta eam con fiderat ,ouis reliti is ab altrice aue , totius terr$ incolas confert , vt qua fi draco b In lfa%. inuadat,& abforbeat,odit fi contradicentes -,(fic.,b Sanrfies Pagninus fe nunquam alferit le-> Paiferamin giffe,quod Paffer in malam partem accipiatur : idem D.Hierony.aperte docetexplcans malam par illud c Ecclefiaftis : Et claudent oftia in platea in humtlttau vocis molentis , (fi conf urget ad te accipia- v0cem volucris, (fi obmutefeent omnes fi lip carminis. Nec mirandum, inquit, fi Angelitubam tuf . Pafieri comparemus, cum omnis vox ad Chrifium comparata fit tenuis. Et quantum ego poffum animo recordari, nunquam PafiTerem in malam partem me legifienoui: attamen Caffiodorus in declaratione iftius d Dauidicidi&i :T 'ranfmigra in montes ficut Paffer -, per Pafieres interpretatur homines leues, & inconftantes, qui ad nequiflimas praedicationes haereticorum icuitate inconftantis animi transferuntur.Cumitaq. hic loca facra,qua?funt de pallere, enodare ex facris fcriptoribusfoIeam,ab hoc Pfaltis loco exordium fumatrr. Cafiiodorus ergo in expolitione ciufdem fieferibit : ad perfuafores haereticos hic fermo 4° dir/gitur,qui volunt loqui, quod impium efi,vt contentionib.prauis feducant animas inno- centes, Hicergo vir fidelis dicit. Dumegofum in religionis fixo cacumine confiitutusi quemadmodumihifuadetis:Tranfmigrain monte.i.ad heretica prauitatc.mentientes ibi effe Chrifiu,vbi veritas nullum probetur habere veftigium ? Mons.n.in diurnis feripturis aequiuocus eft,quod diflimilib.reb.pro aliqua comparatione deputetur: Frequcter.n.& in Monsin bo bono , & in malo ponitur. Nam cum in bono mons dicitur, firmitas eius confideratur, & nam , & m honorabilis aItitudo,ciim vero in malis ftupor metis, &eleuata fuperbia. Pafieium quoq; malam par plurafunr genera. Alij gaudent foramine parietu,alij valles rofcidasrcquirunr,nonnulii tem accipi- montes appetunt fquallenrcs . Sed nunc de illis dicit, qui ad altifiima Joca terrarum leuif- p^T ru dif ^ma vo*uncaieraP'untur5vthis merito fimiles aefiimentur,quiad nequifiimas pr^dicario- ferentis? pe nes Ieuitare inconfiantis animitransferuntur.Haec ille. At D. e Augufi.hoc pado decla- nesloci ha* rat;Vnum montem tenco,in quo confido, quomodo dicitis, vt ad vos tranfeam, tariquam bicarione- multi fint Chrifii^aut fi vos montes effe dicitis per fuperbiam oportet quidem elfc Pafie- e incom, rem pennarum virtutibus, & praeceptis Dei. Sed ea ipfa prohibent volare in iftos montes, &infuperbis hominibus fpem collocare . Habeo domum, vbirequiefcam, quia in Domi- £ Tfal.S j. no confido, Nam & Paffer inueniefibi domum . Alius eft / Pfaltis locus, qua gratulatur fibiob domum, quam praeparatam fi bi nouit in caelis : Etenim, inquit, Paffer inuenit fibido - mum,\ &7 urttir mdum,vbi reponat pullos fuos* Etofiendit, quod gloriae confideratiohomi» 1 nem e Cap.U. d Tf.io, Hsetetici perfuafo- res. Tnithologias. Lib. XV. 549 nem exultat. Iftum textum exponit D./Gregorius, per Palferemintell/gens Chriftum, qui fibi domum inuenit, quando afcendit in Coelum, fed per Turturem fide/es accipit,qui cap.i 4. ipfum imitantur. V nde exponens illud g Iob : in nidulo modo moriar : ait . Quid per nidum Palfer Chri exprimitur, niti tranquilla fidei quies ? Nam fi Ecclefiasanda infirmos quoq; filios nunc llutn deno in nido pacis non enutrirer, Pfalmiftanon diceret: Etenim Pajfer inuenit (ibidomum^&c. cat’ Iam quippe domum Palfer inuenit, quia in seternum coeli habitaculum Chriftus intrauit. &caP'19, Et E urtur inuenit nidum , quia sanda Ecclefi a amore conditoris affeda crebris gemitibus vtitur,& velut nidum fibi,ideft, pacatilfimam fidei quietem conftruit, in qua crefcentes fi' 0 lios,quafi plumefcetes pul!os,quoufque ad fuperiora euoler, charitatis gremio calcfado fouet. Et Cafliodorus,cumfuperius,inquit,animam,corpufquedixeritin Domini exulta- tione gaudere, hic auium ifta duo genera ad quandam fimilitudinem commendandam po- fuitfe dignofcitur. PafiTer eft nimia velocitate celerrimus, qui in fyluis habitare non pati- palleris na- tur : fed domum fibi defideranter in parietum foraminibus exquirit :quam dum inuenerit, tura, nimio gaudio la?tus exultat,quia fediuerfarum aduerfiratum vlterius patere non credit infidijs: fic anima iocundatur,dum in caelorum regna manfionemfuam fenferit, elfe pra?- pa^er ani*' paratam, &c. Diuusitem Auguft. luculenter hunc locum declarat,inquiens,Duodixerat, & duo reddidit,in fimilitudinem auium . Dixerat, exui talfe cor fuum,& carnem fua,& his duobus reddidit Palferem,& Turturem, cor tanquam Palfer, caro tanquamTurtur Inue- 10 nit fibi domum Pairer,inuenit fibi domum cor meum . Exercetpcnnas in virtutibus huius palfer cor. temporis,in ipfa fide,& fpe,& charirate, quib. volet in domum fuam, & cum venerit, per- manebit etia querula vox Palferis,qua? hiceft,non erit ibi. Nam ipfe eft querulus Paller, de quo in alio b Pfalmo dicit : Sicut Pajfer folitarius in teffo,de tedo volat ad domum. Iam h Tfal.ioi fic fit in tedo, calcet domum carnalem, habebit quendam c^leftem locum perpetuam do- mum. PafiTer ifte finiet querelas fuas. Turturi autem dedit pullos, ideft, carni . inuenit ni - dum E urtur, vht ponat pullos fuos. Domus tanquam ad fempiternu eligitur,nidus ad tem* pus congeritur. Corde cogitamus Deum tanquam volantem Pallerem ad fuam domum : ni *. 1 carne autem agimus opera bona : videtis enim per carnem sandorum, quanta bona fiant. Per hanc enim operamur, qua? iulTi fumus operari, quibus adiuuamur in hac vita. Palfer er- {0 g6 ille, qui cogitat domum fuam, non recedita Turture quaerente fibi nidum, vt ponat pul- los fuos,&c. Et* D.Hierony.ad eundem locum commentans.Videte,inquir, quid dicat, i In comen* Defidero, Domine, aeterna tabernacula tua,concupifcit,& deficit anima mea in atna Do* dtfft Tfal . mini. Sedem aliquam, & nidulum animte mea?,& corpori meo habere ddidero. Aues qua» libere huc, atque illuc vagantur tamen pofiquam volauerinr, habent locos, & niduIos,vbi requiefcanr. Quanto magis anima mea, & caro mea habet fibi Jocu pra?parare,vbi poffic requiefeere. Nunc altius aliquid afeendamus. In Domino, inquit, confido quomodo di- citis anima? mea? tranfmigrain montem, ficut Palfer. Videte ergo, quia ncmotrafmigrat in montes, nifi qui Palfer eft.S^pe Pallerem locoprudenti? poni legimus. Ideo illi dicunt ha?retici,Tranfi ad nos ficut prudens, ciim eorum prudentia fit ftulta,&c. Aliter vero per pa^rpro fo Palferem,& Turturem accipitur quilibet iuftus, qui virtutum pennis fultus per cotempla- tionem adca?Ieftia volat .Etenim P ajfer inuenit ftbt domumA.xdLUo, ve! quilibet iufius inue- padere j, & nit fibi domum non manu adam in terris,fed in ca?Icftibus. Vnde & tunc pennas virtutu Tortorem. alfumit.f.fpem,fidem,& charitatem,vt volet Palfer in dornu, in qua permaneat fine fine . Palfer cur Et E urtur nidum, f corporis cafti. Et rationabiliter Palfer fignificat iufios propter multa* iuftos ligni primo propter prudetiam quoad partem rationalem . Palfer.n. nidificat in tedis domoru *KeC* & no in imo, ne foetus eius rapiantur a serpentibus:vnde alibi dicitur a k PfalmiftarCYrfV* k P/.ioj. libani quas plantauit, qua?.f.funt ai tx^illic Pafferes nidificabunt. Quantu veroad domosha- bcs hic : Etenim Pajfer inuenit fibi domum: Sic& iufti fciunt,quod in terra multi funt fer. pentes. Foetus autem iufti eft opus fuum. Si igitur in terra pullificaret, aferpentibus de- 5o uoraretur. Et ideo Palferes prudenter nolunt habitare in terra. i.iufti, fed in alto . Secun- do iuftus Palfer dr propter temperantiam , quo ad concupifcibilem . Palfer.n. non facile laqueis irretitur, nec per ingluuiem ventris efcarum ambitione decipitur . Sic iufti vitant hos laqueos, qui cibis fuperfluis,& efeis non indulgent . Tertio propter patientia, quo ad irafeibilem : ait.n.Philofophus rarius inueneri Palferem album , quonia ei albefeere non conueniat,nifi propter infirmitatem. Sic & iufti in fuis infirmi tatibus patienter ai befcunr, quia fortitudo patientia? in hoc magis relucet, fecundu illud D. I Pauli: virtus infirmitate l2.C0r.i2. perficitur, & quando in firmor, tunc fortior fum,& potens. Tertius, Dauidis locus eft. Vigilaui , drfaffusfumficut /,^/r^/tf///4r/«j/'»/^.Theodoretus,Multis,inquit,vtiturcomparatio- nibus,' , 5?o Vlyfsis Aldrouandi nibus, volens digneob oculos ponere calamitates. Per quaslibet autem harum auium, tr.1 paffer pro morem demonflrat,gubernatorifq. deflitutionem; Quandoquidem Pafferob aegritudine timore* fomnum abigit,& Nydicorax habitas domos fugiens, deferras,derelidafq. prfteruolat. Domicilia.n.parietinas Symmachus dixit. Sic etiam alia auis in folitudinibus verfatur.Et Caffiodorus ait ad hunc eundem locum. Venit ad tertium genus auis,quod idem fimilitu- dine Pafferis indicatur, vt qui mundi crimina lugebat, per omnium fatisfadionum modos difcurrere videretur. Paffer efl auis parua,fed nimia fagacitate folicita,qua? nec facile ir- retitur, nec per illuuiem ventris efcarum ambitione decipitur. Hacpropter in firmitatem fuam,ne autipfa a praedatore capiatur, aut foetus eius fcrpentinis deuoretur infidijs, inter 1 aues vnica cautione munita ad domor um fafligia excelfa concurrit, vta fufpedis cafibus reddatur aliena , qu^e multis periculis probatur obnoxia . Huic merito comparatur, qui diaboli infidiofa formidans,fpecia!iter ad Ecclefia? fep tafe conferens, in eius fafligio vi- gilas tutiffime perfeuerat. Vnicum dicit Pafferem propter charitate,qute ex multisvnu facit. In aedificio,fiue in tedo propter altitudinem fidei, & fortitudinem mentis. Sic ille. At D. Aug. Ergo dormieras,inquit,in parietinis,& dixerasjEgo dormiui,quia volui, dor- miui,nodem amando dormiui,fed vigilaui.i.exurrexi,& afecndi in c£lum,fadus fum ficut Paffer volando.i.afcendendo fingularis in tedo.i.in ca?lo . Ergo Pelicanus fui nafcendo. Nydicorax moriendo, Paffer refurgendo. Ibi infolitudine ve!utfolus,hicin parietinis velut ab eis occifus,qui flare no potuerunt in a?dificio,dic vero iam vigilans, & volans fin- 2 gularis in tedo, ibi interpellat pro nobis. Et Turtur nidum fibi.i.EccIefiam Dei,nidude ligno crucis ipfius, vbi ponat pullos fuos.i.paruulos fuos,&c. Ponit vero hic diuinus Pfal tes quintum malum, quod erat diuinte laudis conculcatio. Quia.n.inilla perfecutione(de qua loquitur) I udeei publice vniti flare non poterant,fed difperfi erant, ideo laudibus di- uinis fecundum legis praeceptum non poterant intendere. Atq; hoc infinuans Pfaltes in perfona illius populi dicit ; Vigilaui.f.menterfed non potui voce publica Dei laudes exol- ucre, (jwafacius fum ficut P affer folitarius in tetfo . Paffer folitarius in campis cantat, fed in tedo filet-.quo demonflrare intendit, Chriflum,quamuis admodum Pelicanifanguine fuo filios mortuos ipfe moriens viuificaueritrtamen a morte refurgentem, cados gloriose Chrifl* qn afccndilfe.Vnde etiam ad hunc ipfum locum gloffa ait: Chriflus vigilasfadluseft Paffer 3 patfer foli- folitarius in tedo . Nam Chriflus,qui in paffione dormierat, vigilauit in refurredione,& tarius in te volando in ca?Ium|fadus efl ficut Paffer folitarius in tedo i.in aelo, vbi interpellat pro do . nobis. Potefl & hunc in modum locus hic explicari, nimirum, quia pgnitentia de peccato- ribus iuflos efficitridcirco poflquam oflendit flatum poenitentiae, dicens \Simtis faci ussu, Veltcano folttudinis, fattus fium ficut Ntfficorax in domicilio : nunc oflendit flatum iuflitiaj acquifitum per poenitentiam,dicens: Vtgilaui,& fattus fum ficut Vaffer folitarius in tcCio . Paffer.n.fignificat iuflos, quemadmodum fupra oflendimus. Vel dicamus etiam in duob. hifce textibus, fiue verficulis triaauiu genera poni,& tria loca, quibus diuerfi flatus prae- dicatorum intclligantur. Atque hoc modo etiam declarat Gloffarius,Tres,inquiens,aues, & tria loca hicdiflinguuntur.Aues,PeIicanus,Nidicorax,& Paffer. Loca, folitudo, parie- 4 Ni&icorax tjna^ redfi. Et dicitur Pelicanus in folitudine: Nidicorax in parietinisiPaffer in tedo. auis. jq!Cq.jcorax aujs vigil,& terer Coruus nodis, habitat in parietinis,quas vulgo dicimus ruinas, nimirum aedificia rupta, & deferta, Paffer vero teda amat .Vnus autem homo, vel plures pofTunt habere perfonam trium auium.Tria vero loca tria genera hominum. Er.n. folitudo, vbi Chriflianinonfunt,neque fuerunt . Parietina? vbi fuerunt, fed corruerunt. Pelicanoq.s jeda vcro,vbi fuerunt,nccdum ceciderunt manentes in domo. Verus ergo praedicator, praedicator ^ venit inter eos, qui Chrifliani no funt,fimilis efl Pelicano folitudinis: fi autem venitad «mus. eos, qui Chrifliani fuerunt,fcd non funt, efl ficut Nidicorax in domicilio, vel in parieti- nis : quia nec tenebras eorum deferit,fed ad meliora reducere contendit. Poflremo fi ve- nit ad cos, qui crediderunt, & etiamnum perfeuerant in fide, fed tepide, ac frigidiufcule L agunt, tunc efl velut Pafferes in tcdo,exhortanseos,qui fubtedo.i.fub carne torpent, m Tn enar. cum ipfe fit fupra carnem. Atque ha?c efl explicatio D. m Auguflini : Vigilare efl hic He~ Tfa/.ioi. bra»is intente quippiam obferuare. Felix tamen exercitatus fum vertit. Paraphrafles ve- locum noflro fic reddi verfum: Pra? folitudinefomnumnon induIfiocuIismeis,&fimilis PafTcr foli- m1^ videbar Paffcri moeflo,qui folusin foramine defidet fub tedo. Vulgo cnimauem tarius qua: quandam Merula? fimilem, folitarium Pafferem appellant, eo quod fola fere femper fit, auis. &in redis relidens meticulofa garrit:auis alioqui fuauiffimo concentu, & raro : nihil fua- uius audiri potefl . Verum de Paffere noflro vulgatiflimo hic dici arbitror, qui vagus, & impu- I / Ornithologiae. Lib. XV. 5P impudens omnibus peneinfenfus cft,&odiofus. Is quidem e paleis,ac ftipulis fuum com ponens nidum, fuh tedis emittit foetus: animal tamen eft ftridu!urn,atq; vfq; ad faftidium loquax, quod prudentia imaginem,vtiex D.Hieron.diximus,fecu habeat Excuffo igitur penitus a calamitofi viri ocuhs fomno,fimilem fc facit Pafterculo moerenti, fuamq. deplo- ranti aerumnam in tedo,cui nihil gratum eftepot pra?terq ludu pafci,& nutriri. Quartus Dauidis locus : Saturabuntur ligna campi, & cedri libant , quas piant duit • illic P afferes nidifi- cabunt. Herodij domus dux eft eorum. Quamuis vero Palleres, vt pleriq ex Hebreeo tranf- ferunt, quaslibet volucres denotet, nihilominus propter vocis myfterium hic hunc locum, o ne quid in hoc noftro opere defiderari vnquam poftit, explicare vifum eft . Ceterum an- tequam ad loci myfterium accedamus Iedores admonitos velim, vltimam verfus partem non tantum fubofcuram videri3fed multos, vt fupra pariter innui, in eius declaratione labi Io.Baptifta Folcngius Mantuanus Monachus Cafinas Ordin,S.Benedidi, qui in omnes Dauidicos Pfalmos dodifIima,acplane diurna commentaria cdidit3eam partem ex Hebr. dilucidiorem efte ait : Sic illi , inquit. Ciconia domus abietes. Solet enim id genus volucrurn inaedicioribus locis nidum ftruere,vt funt abietes, orni,cupreftus, fagi, cedriq. immenfae proceritatis arbores. Veriim quid fibi velit, Dux eft eorum, vix auguror, vel eo maxime, quod nujlus ex Hebraeo, quod fciam legit dux, fed abiesS ac fi dicat: Ciconiae domicilia abies praebear. Quod autem pro Herodio, feu Ardea Ciconiam vertunt, non multum in. 0 tereft,quam vocem approbes, modo id non ignores, vn‘amque auem edita, vbi nidificet, loca diligere: quanquamhaud fcio an rupes magis, &faxa eligat , quam arbores Ardea, genus nimirum Accipitris,veIociffirni volarus,ac praedae infeftiftimi . Putant quide auem illam efte, quam vulgo Falconem appellant, Haec itaque ille . Sed Ciconia raro admo- dum in arboribus nidificare eft vifa3 plerunq. vero in excelftori aedium parte, vnde Phi- lomela author : Gloterat immenfa de turre ciconia roTtro . Quemadmodum vero ea in parte quodammodo excufaripoftit ille Monachus,ita contra falfiftimum eft Ardeam, Ac- cipitris genus efte : praeterea nemo mortalium vnquam Ardeam in rupibus nidulari obfer uauir.Pfalmifta vero,vt ad myfterium tranfeamus,demonftrat ex frudibus terra?, hoc eft praedicatorum, qui fruflqsfunt verbi Dei, omnes homines cuiufcunque conditionis, ma- 0 gnos, paruos, nobiles, plebeios faturari . Vnde per ligna campi intclligit fubditos , & humiles : per cedros Libani potentes , atque principes : quibus omnibus ad faturitate pa- .nis diuini verbi per sandos Apoftolos datus eft . Atque haec fere eft declaratio gloftae , dum ait : Saturabuntur ligna campi, ideft,plebs humilis prius cedri Libani, ideft, poten- tes poftea .-nam prius eledi funt contempti,& ignobiles, quam fapientes,& nobiles.Vel In cedris Palleres nidificabunr3quia pauperes,qui per Pafteres, nimirum minuta animalia intelligtintur, nidificant in cedris : nampauperes,qui fua relinquunt , vt nudi fcquantur Iefum,quemadmodiim ApoftoIi,qui non foliim dimiferunt quicquid poftidebant, verum etiam quicquid poftiderc, atque optare poterant: In cedris nidificant^ 'nempe ex bonis, & facultatibus magnatum, & principum viuunt . Ad quem prorfus fenfum Caftiodorus feri- bit, inquiens : Pafter minuta, 8 1 cautiftima nimis auis monachorum fignificat parilitatem, qui iacedris Libani, ideft, in patrimonijs potentium Chriftianorum,velut in quibufdam ra- mis motrafteria fibi quafi nidos aliquos aedificare monftranfur, eorumque robore fuften- tativelut Pafteres, laudes Domini affidua voce praecinunt. Bcda pariter, Pafteres,inquir, vocat humiles, qui huic faecufoabrenunciarunt, & ad communem vitam fe transferentes, habitant in caenobijs, quae cedri conftruxerunt, cauti, & de peccatis femper queruli . Et quamuis fpem habeant in cedris illis propter neceftitatem temporalem, tamen in dbmo Herodij eft principalis fpes eorum. D. vero 4 Chryfoftomus per Pafteres animas eas i"n- telligi ait, quae pietatis caufa a D abolo , ijfque quiipfius partibus fauent, exagitantur* ipfiufque laqueos effugiunt, de quibus, inquit, n Dauid dicebat : AnimanoflraficutPaJJer 0 erepta ett de laqueovenanttum. Atque hic eft quintus Dauidis locus. Eft autem anima no- ftra Pafteri admodum fimilis,dum in ijs, quae agit vtitur exemplo calliditatis . Dum enim anima fe ipsa confiderat, contingit quandoque , vt ex vfu continuae confiderationis ani- mus callidior fiat : vt in via politus inter laqueos , libereuadac. Sunt autem tres laquei. Primus laqueus venantium eft fallax fuggeftio daemonum : fecundus fubtilis fuggeftio haereticorum : tertius dulcedo huiufce vitae . Hi laquei ponuntur in femira, in via, 3^ in campo . Semita eft ardior vita, via lata, campus fpaciofus . Per ardam, & arduam fetui- tam incedunt religiofi : per viam latam,& redam coniugati : per fpaciofam, ddeuiam vo- luptati dediti gradiuntur. Laqueus Pafterem captum retinet, dum diabolus mentem poffi- det , Dauid cur fe Palleri aftimilet. Ardea* & Ciconja al- ea loca a- maat. Ardea non eft Accipi- ter. V gdicaro- res frudus terrae. Palleres de notat pau- peres» a In Comm . Paller pro anima. n ‘P/.iif Anima paf- ferifimiiis. Laquei dg- monisquoe & qui . 55 2 Vlyfsis Aldrouandi det, vel dum dulcedo vita? pra?fentis placet;feu dum ha?reticus bladitij s deceptum fouef. Sed laqueus rumpitur, & Palfer liberatur, fi abiedis,fprctifq.voluptatib., ad Deum anima eonuertitur j quod fit non per nos,noftramq. potentiam, fed per fingularem Dei gratiam . Martyres Adiutorium.n.noftrum in nomine Domini. Per Palfercm hic martyres intelljgi poliunt, didi Palle- qui nimirum pofiq. animam fuam pro Chriftoabtulerfjr, atq; eo modo laqueos euaferut, tes’ quos hic parat diabolus, fecure Deo habentes gratia, exclamant: noPira erepta e ft fi- ent P affer &c. Pafter.n.quamuisauicula,fitcauta,& difficulter, vt dixi capiatur, paratas tn vbiq.infidias,qua?obiedo cibo pjratur, vitare, effugerCq. nequit, nifi audito prius aliquo ftrepitu. Eodem modo fandi martyres prius etiam ad vita? huius delicias,quas quilibet ic naturaliter amat, alliciebantur, donec audientes ftrepitum quem excitat Deus, dum ster- nas inferni poenas inculcat, ad modu Paderis laqueos effugere. In qao plane fenfuferibit D.Auguft.dumait; Antmanottraficut P affer &c. quare ficut Paller ? Quia anima incauta ceciderat, ficut Paller: Quomodo fi videas auerrj iam cadere in mufcipulam3fads ftrepitu, vt euolet de mufcipuIa.Sic & martyrum iam forte aliqui tendebant collum in dulcedinem vit» huius, Sed Dommus,qui erat in illis, fecit ftrepitum. f.oftendens eis poenam gehen- narum,^ mererentur ; gloriam Dei,q perderer, fi ad efcam deledationis vita? pilentis. Et fic ifto ftrepitu ereptus eft Palfer a laqueo venantium.Et quid femper erit illa mufei- pula. Mufcipulaeratdeledatio viea?pra?fentis. Sed illis occifis,mufcipu!afrada eft. Iam non remanfit dulcedo vitee pra?fentis,per quam poftenc iterum capi. Sic illa contrita eft, 20 nunquid Palfer contritus eft,&nos erepti fumus . Ex quibus apparet, quod martyres per mortem de laqueo venantium perfequutorum liberantur, quia mortuo corpore,in quo po teftate habenc.folu remanet anima, q, violare non polfunt . Vnde etfi corpus capi poteft Jaqueo venatiu, anima tn libera cffugit.Etpoftrcmo alius in biblijsde Pallere locus apud D.Matth»um,necnon etiam apud D.Lucam parum, aut nihil diferepans. Mattha?us habet fic : Nonne duo P afferes effe veneunt ,&vnus ex illis non cadet fuper terram finepatreveflro? VeHri aute,& capilli capitis numerati funt , Noltte ergo timere: multis P a (fer ibus meliores e Piis vos Lucas vero ile : Non ne quinque V afferes vpneut dipondio^& vnus ex illis no eft in obltuione cora Deo? Sed & capilli capitis veHri omnes numerati funt .Nolit e ergo timere\ multis Paffertbus pluris eftis ^0/. Quali dicat : Nolite timere mortem,quia mori non poteftis fine nutu,& vo- 3« lunrate Dei Patris,quod Jiquetin minoribus . Si enim Pafteres qui parui, & viles funt in auibus,& minimi pretij fine Diuinapermiffione non polfunt mori, quanto magis vos, qui pluris eftis, hoc eft, apud Deum maioris dignitatis,^ pretij; quia rationales,acempti pre- tio magno, & redempti sanguine Chrifti, non moriemini fine voluntate Dei . Non eft.n. proportio comparatione bonitatis multorum Palferum advnicum fpiritum ,animamve. © Homil. ergo Pafteres, inquit 0 D.Chryfoft. in voluntate Dei politi funt non in poteftate ho- %5°op. imp. mjniS) quos [)eus acj vfgm hominum fecit , quanto magis vos non eftis in poteftate homi- num,fed in voluntate Dei, quos Deus ad fuam gloriam fecit. Si Palfer euentu non mori- tur, nec cadit propter hoc ipfum, quia opus Dei eft, quanto magis iuftus homo non eft in euentu politus, quia imago Dei eft, fed aut a Deo traditus,aut a Deoliberatus euadit. Si 4( Pafteribus nihil fine ratione agitur,quorum duorum pretium vnus eft affis: quanto magis in nobis line Deo nihil agitur,quorum pretium eft fanguis meus.Si fic habentur Pafteres quomodo habendi funtfilij? Ideoque non deberis timere homines,quia non eft in vobis illorum poteftas, fed Dei. Non enim quando volunt impij, tunc polfunt nocere sandis : fed quando illis nocendi tempus concefterit, vt prouideat fandis fms coronam . Qua? eft ergo fapientia illum non timere, quia accipit ? Si ergo non cx traditus, fine caufa times, & fi traditus es, pariter fine caufa times. Deo enim liberante homo tibi nocere non po- teft ; Deo autem tradente, homo tibi parcere non poteft, etfi vult. Nefcitis, quomodo Pilatus volebat dimittere Chriftum, fed non potuit, quia Deus eu tradebat.H^c Chryf. Vnde legimus etiam apud Senecam • Vir bonus quicquidilli accidis^aquo animo fubftinebtt : 5”c fcioenimid accidtffe lege dtuinay qua vniuetfa procedunt . Hunc eundem Jocum,ita Hilarius myftice interpretatur : Duo Pafteres ,fcilicct corpus, & anima minimo pretio venduntur, p in cotn. cum pro minimadeledatione diabolo traduntur , Et bene Mattha?us, inquit D. p Am- c.io •Luca. brofius, duos Pafteres pofuit corpus, animamque fignificans, quoniam caro quoque, fi confentiens Dei legi, & exuens fc lege peccati, in naturam anima? fenfuum puritate tranfierit , alis ad Coelum spiritualibus clcuatur . Itaque docemur, quia volandi no- bis gratiam natura dedit , voluptas abftulic, qua? , malorum efeis grauat animam, atque in naturam corpore» molis inclinat » iVJeritoque pofuit , quia nemo eorum cadit fine volun- Ornithologias. Lib. XV*. 553 SO voluntate Dei . lam illud dubium non eft , anim? Pafserem comparari, cum legeris q d- q *Pf. 12.pl wimanofira sicut P affer ereptaefe de laqueo venannumSit r alibi: Quomodo dicitis anima me $ r Tfalio» trafmigrain montem stem P affer. Ips u quoque hominem legimus comparari Pafteri , quia feriptum eft: Egoautem quasi Pafser folttariusin ietfo3fcilicetGx duobus Pafteribus in vnfi FafTerem , hoc eft , fpiricualis fubftanti^ fubtiiitatem concordans, vtriufque ala? compage formatus. Ergo Paffer bonus eft, cui volandi natura fuppeditat. Eft etiam maius Pa(fer qui volandi vsu terrena4 vitio labis aboleuerit: quales funt ifti Fafteres,qui dupondio v£~ neunt./Alibi elfe vaeiieunt , alibi dupondio . Quanta vtilitas delidorum?Mors enim vi* s Mati sol lis3fed pretiofa virtus. Etenim aduerfarius tanquam captiua mancipia vilioris precio £fti- mationes addicit . At vero Dominus tanquam fpeciofa fcruitia,qua?ad imaginem fi- tnilitudinem fui fecit , idoneus fui operis aeftimator magno precio nos redemit , nimirum pretiofo fuofanguine. In fumma. igitur texti fenfus eft. Si dominum vilibus auibus in fidelibus hominibus profpexit, haud elfe dubitandum contemplationem apud illud fi- delium valituram elfe meritorum : quemadmodum his etiam verfibusinmnt Prudencius canens: Ne te fo lici ter res craftina , ne cibus a luo Defuerit}redeunt efca cum [ole diurn§ . Nonne vides vt nulla auium cras cogitet ? ac fe Patiendam, prostante Deo non anxia credat ? Con fi dunt volucres vitium non de fore viles „ Pa ffenbufqfubeft modico v analibus a ff e Indubitata fides Dominum curare potentem Neperant. T u cura Dei facies quoque Chrifti An dubitas te tuus vnquam deferat author ? HIEROGLYPHICA. 1° F IL I V M , inquit a Ca?lius Calcagnfnus , quem pater infe&etur , Pafter , & Nodua fignificant . Hieroglyphicum non explicat. Verifimile eft autem exb Oro Apolline dcfumpfifle , qui hominem ad proprium patronum confugien- tem , neque adiutum Aegyptios tradit fignificare volentes , Pafferem ,& Noduam de~ pinxifse : quoniam Pafser, vt arbitratur, aucupem fugiens ad Noduam vclut fuppetias ab illa implorans fe conferat, . Nar e sue nidor nullus altus verberat Amphidromia cum fint, quibus mos omnibus Ajfare frufta cafei fit l slhmf Vlnifque latas brajjtcas lixare oleo: propinquium agnorum ferire pectora Turdos , Palumbos , vellicare Pajferes Mollire mox cum fepij loligines. N Paftillus* Paftillus ex PafiTerculis ex Gallico coquo:Gape bubulam, aut vitulinam,&adipem vituli incifum minutatim^&cafeum optimum, aromata,& crocuim 20 V S V S IN Medicina. PASSERES a Medicis ob allatam paulo ante rationem in febribus prohibentur : in quartana tamen ex melancolia naturali praberipofiunt. Pinguiufculos.com- pa{feres c: manducare a falacioribus inuentumeft, iiquidemhoc auicularum genus falaeifii- dered qui- ffium eft,& vefcentes in Venerem procliuiores reddit, etiam Terficles apud Athenaeum bus inuem, 3° prodidit . Idem teftatur a Plinius, & Marcellinus,& in libro fecretorum , qui Galeno at- tum. tribuitur’ , compofitio quadam piraferibitur ad promduendum coitum: qua cum, inquit 3 author,Pafieres quandoque decoquuntur . Cerebella vero , atque ouaid praecipue pra- igJ£Lejja - ftant.-vnde Rabbi Mofe,vt citati Io.Baptifta Porta, cibarum ex capitibus Pafierum, e maxime mafculorum ad cojpumiuuare fer ibit. Oua idem pofie ex Latinis Plinius citato b l.6. Th - loco Marcellus, alijq.ex Arabibus, Princeps Auiccnna,Hali,,&plcriqueteftatur:quinim6 yf-cap.%. ea facultas excrementis etiam harum auicularum infufaefi , vt paulo poft apparebir, vbi Cerebella docuerimus quomodo cerebella iftha?c in annos pro vfu futuro conferuentur cerebella vE^ruen*; animalium quomodo reponi debeant,docetur ex ^Bulcafi in vulgari, &barbara aditio- tu^ ne Nic.Prapofiti, peculiariter vero cerebella zw\nm,Peculiariter vero cerebella auium(\ n- Ccur e*pi?e^ 4° quit Bulcafis) quorum ad remedia vf it eH^accipi debent de auiculis^qua ntdtficant in domibus ptjcjs deno tempore autumni aut viris ^quibus decollatis exempta cerebella ponantur in vafie mundo, & pur - tur* gentur a ventriculis ( membranis ) ambientibus :pro fingulis vero cerebellis decem; vitellum oui recentis nati ex Gallina d Gallo compreffia addes , dr mixta fucabis in patella fiuper cinere ca- lido,deinde infolabis , vt amplius defice e ntur , aut iterum ad ignem pones . Sunt qui fine vitellis hoc medicamen faciuntialiqui cerebellis mox recentibus vtuntur. Aliq. cerebellis ouis parum mellis admifcent)& ad ignem coagulata reponunt.Syluias pariter; Cerebella Paffierum , inquit, vere occi forum lauantur ^purgantur. Ex his decem cum vitello oui fiubatt a paru igni friguntur , deinde fole^vel igneftccaneur^adiettOi^ libet ^pauco meile ad venerem incitandum parantur: alij 6 ds vt adipe s^dr medullas parant, Vt modo ad Pafieres redeamus;ij epliepticis riteprgfcribu- fan,tlien[ 5° rur: etenim caliditate, &ficciratefuahumoresconfurnunt,aquibusepilepfiadependet. c.z . Trallianus tympanicis concedit ex minutis Pafierculis illos, qui pingues nonfuerint. eUe vm. Laudat eorundem efum d Galenus, maxime turricolarum in ijs, qui vel renum calculo, vel articulorum vitulo laborare folent.* Alibi vbi ex profefio fuper hoc affcdufcribit , Adeps, hos ait inhoccafu naturalem efficaciam obtinere. Pafierum adeps ponitur imemplaftro £ /Nicolai Myrepfi ad tofos, feu poros . ^/inquit Ralh^pondere dauic in ZambacceUopon - p-,^ug< der e aurei virga tettibus,& inguinibus inungitur jut vim ad venerem confirmet . Fimo harum g i. j 0.cj auium.tcfte g Plinio,dolorem dentiumabire traduntctimoleo calefa&o,& proxirrraau- h it.S.fec. riculce in fufo:fedpruritumintolerabilem facere.Archigenesapud^Galenum ftomacho locx.q. v- * “ A a a 2 exoluto/ iZ.J. °Pby. L* > Soud ' . ■ * i, r> iy I urmri nb n •:* \> 0 v. /ic , i.’. n*. i- > t ; i : 0 • Pafleris ipeciescum amigdalo. DE Ornithologiae. Lib. XV. 5^3 3 Lib. 7 de JLui. c.a o. Defcriptio Nomina.,-» ratio. Paffer ma- rinus» DE PASSERE TORQVATO. Cap. XVlli. E Paffcribus,qui ceteris neotericis torquati appellantur, praecedenti capi- te in rubrica de Aequmocis nonnulla fcripftmus, vbi pariter diximus Bel- Jonium a macula candida oculos ambiente fuum Pafferem torquatum vo- care, de quo hunc in modum fere a Latinus fa&us loquitur; Clarum eft PafTercm torquatu a fuperiori(communi nimirum Paffere)diuerfum effe, cum quia diuerfi coloris eft,tiim vero etiam,quia vbi fuperiori macula nigra eft, ea huic fit lutea.Iure autem optimo torquatu dicirnus,nam oculos fub Tupercil io alba torquis circu- ambif.NonnuIli,vt legere cft,eiufcemodi Pafferis Tpeciei meminere,atq. vt conij cimus, etiam torquatu appellauere.Quia vero no cicuratur, ita etia in fyluis habitat in cauis ar- borum nidificans,& quia vocem habet diffimile,& diuerfum nidificandi modum, alicerq; fe,& pullos alit, qua is, qui vrbes incolit,ideo peculiari de eo capite egimus. Veruntamen nifi magis quam in illo cinereus hic color e fiet, & vocem ederet maiorem, tnagnitudineq. !0 vinceret corporis, & roftri,necnon maculam, qu£ in illo nigra eft, obtineret luteam, nulla eius iconem exhihiiiffemus,fed h#c nos non mouerunt,vt exculpi iubercmus,demoftra- tes poti/fimueius guttur.Hgc ille.Eiufcemodi Pafferis genus, ni fallor, in libris meisferuo ad viuum depic.2t, vtpote pennarum colore, & corporis magnitudine differentia, diuerfa etia tn8ueC9 impofuerunt nomina, volueruntq vt omnium minimus diceretur Friguet , ideft Paffer pufillus.& reuera figna in eo sut plane difcrepantiajHabet .n. maculas omnes, qu? reperiutur in Celuy de muraille, ideft, ni fallor, in Pico Moinieau murali. Agricola? pariter vocant Moinieau de noyer, ideft, Pafferem nucum,fe in nucibus denoyer® degentem. Sicut enim Paffer vulgaris vrbes, & pagos incolit, & torquatus fyluas,ita pa- riter pufillus ifte nidum non nifi in quadam arbore conftruit.Roftro eft breui admodum, nigro, craffo;pedibus,crurib. capite,atq.alis vt Moinieau muraille,ideft, Paffer muralis. DE PASSERE STVLTO Bononieniium. Cap. X X- ONONIENSES Aucupes quandam aniculam , qua? corporis habitu Pafleribus fimilis eft Iicetcolore diuerfiffima , Paffer matto, fiue Paffere K ingannolo , hoc, Pafferem ftultum nuncupant , qua? deferipta talis eft . f jo Magnitudine Pafferi par eft, color totius flauefcens, maculis vbique ferru- gineus , aut potius rufiis oblongis, fed perdorfum multo longioribus, ac crafiloribus , vbique deorfum defeendentibus confperfus . Roftrum ruf- fum eft, craffum , atque curtum . Oculi maiufculi, quorum pupillam lutea iris ambit. *'■ Cauda, Pafferis ftulci for- tnij « Palfet mat- to, fiue in- gannolo . Magnitu- do . Color. Rofiruru-j. Oculi. Cau da» Pafleris Il- lyrici des- criptio* 7 • Color. $64 Vlyfsis Aldrouandi Cauda,atqueal^ad nigrum vergunt, extremitates vero pennarum minorum in alis can- didas funt: pedes toti ex luteo rufFefcimt» DE PASSERE ILLYRICO. Cap. XXI. VIVSMODImagnitudinis auem,cum ante aliquot annos eflem Venetijs, x® Tartaglinus eius duitatis ciuis, apud quem plurimas aues exoticas inter alia pulcherrima depida obferuaui, depingendi mihi copiam fecit, vulgqq. paflfer fchiauo,ideft5pa(Terem Illyricum appellari afferebat . Noftratibus maior eft,colore vero ferme fimilis . Prone enimplanecandicat :fupine pallide ruffefcit, nullo intercurrente alio colore . Oculi3& roftrum pro corporis portio- ne magni , hoc vero candicat : cauda bifurcata eft pedes lutei, tabellis aut potius lineis tranfuerfalibus colore pene carneo ornati : vngues nigri,fatis Iongi,& acuti* DB { DE PASSERE INDICO MACROVRO ROSTRO MINIACEO. Cap.X X I L Ereniflimus Princeps Ferdinandus Medices Magnus Hetrufcorum Duxciufcemodi Indicos Pflercs, quales hic depidtos videbis, elegantiffime ab eximio illo fuo pictore lacobo Dgoc io depi&os fuis fumpcibus ( qua? eius erga bonas litteras, carumqueftudiofosjin me verbmpr i- mis perpetua>& infignis eft liberaliras, tanto Principe di- gna munificentia)ante aliquot annos tranfmitti dono mflit . Quem itaque primo loco depidum,&; iuiubino ramo infidentem exhibeo , rnagitudine domefticis noftris Pa/Terib.us par eft, fi cauda? longioras pennas excipias, Roftram habet breue,5c craftum, coloris miniacei. Caput planum eft pro^ peceruicem,eleuatu,fubnigrum,incurreutcfubuindiadc£ruleum vergen ©te colore.-qui pariter deorfum per tergus . & fuperiorem a larum partem vergens cb- fpicitur. Ala? vero tribus potiftimum colo- ribus coftantjpiimb ilIo,quem dixi; fcc urs dbalbo>vt in icone apparet ; tertio nisro; quarto lur,efcente,quem cologc penn# re- miges exctpiuncnigra? itidem, fed intus ci nerea?.Guttur, collum inferius, pedtus, & ve tercadicant. Cauda duplex, vtin Pauone 0marc,&duorum etiam colorum:minor,qu^ maiorem. fufti net , & tanquam eius fulcrii eft, albefcit, maior quatuor penis logitudine dodran tali anguftiftimis coftans; aterrima. Tibia» ,& pedes ex nigro & albo maculati vngues nigri , <5^ quales rapacibus adunco, & acu- ciflirno hamo armati. \ D,.E ¥ i®. Lib.XV. R E I N D I C O Gap. XXIII. ' J P.A.S S E Macruoro ilio. ... VIS ficulnea ramo infidens paflferfs iridiciriofninecelebris, profecto loge Magnicu« pulcherrima eft,& ruperiorfetiam pulchrior, atque vtinam manibus tra&a Ro*ftnj reliceret,namdcpj£tam defcribere ep/gor.Magnirudo cum procedenti huic Capuc. par eft.Roftrum cmicleum . Caput etiam: vt in illo planum, fedin ceruice Color, magis eleuatutn, totum nigrum iocuri^etiam aigrrcirculpialbo ciYcundaiVtd, ^ > & iride Jutefcente.ColIum & pedtus coloris funticoccinei, veter* &coxa? eandicant. A\f, Cauda. ’ tergus* & cauda, nigra?:nemigibus tamen alarumiquidara pallor permifeetur. Caud|lph- n giores pennas, quf.funt binae longiffim» , quinque nimirum palmorum,&: IatifIi[iiiE, tertia P'e^'€S* ‘ • primum etia Iata,fedinexi)ia admodum filamenta .defineos^minores aliae fuftinent.Tibi^ . ;'1 nigri, & vt in pr^cederi infigniiepatoufibatuo Jdg.iufculo infigniu, M ii iis rnrns' ■ h ; i ,s j ■ om i n v ici mr /.;(i DE 1’ ASSER E I NDIC O ALIO • Oi.V.f ■JOiolJ cnq £ iL|_ iiiqBDnff uro. m;.>c . \v'r\ * i s: • i.- j » W ‘I* V Vnfrttl _ >|« • • A lBS- idem quoque ramo ficulnep infideutem paffercul-um Indicum alia flabra- ° ,-fup^irioribus duobusomnino diifimile,minorem nimirum, &pra?rer roftrit, icbytariiarw 1 & pedes totum nig;rtu..& cauda denique,quam in communi noftro pallere, mL . breuiori,vnde pafferembrachyurum Indicum appellare placuirjdefl^bre Color* ui vropygio praeditum. Auicula hec,vt dixi, tota nigra eft, Color tamen nc- fcio quid caerulari,atque amethiftiniprae fe fert, vt in magno atrore vfu venire folec , Ro- ^0fIrurao flrum,pedefq. coloris carnei, vngues nigri.Qculos nigros et albus circulus cingit. DE PASSERCVLO BRACHYVRO noltrate. Gap. XXV. N Bononienfiagro nonnunquam, quam hic dclineatameernis,breuiadmodum ^ cauda inftrudtaauicula PafTerino,’id eft,pafTcrcuIus nuncupata, capitur. Toro 3^ -s corpore vnicolor cft, nempe flauefcens:per '£'•! ’ Ii .ii ‘II Pafter Indic. caudatus limilis Pafteri fine vropygio erithromelano di , . • Emberiza pratenfis mas cum arbore Indae . Ornithologiae. liib. X\T. 575 ferius vero margines pennarum fecundum longitudinem nigricant. Roftrum fufcum,ver- tex niger, infraquem vtrinque macula albicans retrorfddb tendit: tum rurfumafia? duf ^ nigra? albicantes per interuejla fequuntur. Hanc auem circa lacum verbanum Ceppa Bcruzina » vocant . H#c illc,qua? exade his aniculis > mari nempe ? & feminae , quas in agro noftro Bertazinas vocant, conueniunr» VLYSc "T £ ■ 'n/i *ruaP..<..-/L :aincci .*sjibi|3i^ nol fj | _r: «".?/•“• Turtur «Ibus cuius icon • • ■»■?., .:\y j i -ss>nui.i '-'Vs ’■ iov j : i.1' - mi tk: fomr.-' 150 V 1 'i t.:'T • A 1 V/ • $ *. gjir.rn ,'iTT : ii fjfjp uih-a v f&s&sjp iim$i $ e -Ifiiin r> 'ai ^ vlu:.": .. jxH.uismv ain/WOllOOt?;.; »V 2Bf!’5£Tl3l! DdCtl X 1 Mi Linis Libri Decimicpinti. .> ; ' i -..V' J : J 575 VLYSSIS ALDROVANDI i , , . ■ ■ Philofophi , & Medici Bononienfis ORNITHOLOGII Liber Decimusfextus. Q V I EST DE AVIBVS BACCIVORIS» (* DE TV R D IS IN GENERE. . Cap. I. V N T pr?terha&enus enumeratas alia?auicul£,q pariter fe vel aque, Ordinis ra vel puluere mundant,vt exempli gratia Alauda, qua? eodem iure,quo illae bacciuoris hifce, de quibus nunc agere infticuimus prasfereda? ef- fent,nifi earum aliae (impliciter vermiuorae eflfent, aliae etiam propter vocis fua?,cantufuefuauitatepaflim ab omnibus maxime a nobilibus, proccribusq.alerentur , nam ciim ob hanc,rimi ob aliam caufam,quia nimirum corporismagnitudine bacciuoris longis cedunt parafangis, priuatim binis de ijs inftitutis libris agere decreuimus (impliciter autem vermouoras , (vc id obiter fitdi&um, appellamus, qua? propter cantum non vt ali? aluntur.Scripturus iraq. de bacciuoris Turdus, & Merula primum occurrunt, vterque,& vocis, & carnis fua? bo- nitate celeberrimus : Cum vero vereres Turdos magis, quam Merulas celebrent,Turdos etiam nos Merulis proferemus , & reuera tcftis eft hiftoria Imperatores , atque primates Romanos pra? ter Turdos, & Attagenes no alias aues in couiuijs fuisitaceIebra(fe,vtnos nunc facimus.Et veterum enim monumentis obferuare non licet, carnes ab illis tanti fuiffe oftimatas , quam erant pifces,quin his inferiores perpetuo habitas fuiffe, Aegyptij fane monachi toto vito curfu pifeibus abftinuerunt,qnafi inferre vellent, fe eiufmodfdelicijs pri uatos, quemadmodum, qui apud nos carnibus abftinent. Hoc vero carnium ille contem ptus,&pifciumoftimatioejfFecit,vt vterestinn Groci , tum Latini aurum genera minus nouerint, quampifeium. Cum itaque luxuria Romanorum in pifeibuseifet collocat potifii- miim. Turdum tamen inter aues,vt dixi, plurimi fecere, C.Trtius vir dodtus,& qui Roma- nos luxus acerrima oratione lacerauit, inter alios Turdi efum etiam nominat, (icuti Furius :o Albinus ex oratione illius apud Macrobium recenfet.r/x,inquit^cr vino suftinentpalpe. bras ,eunt in consilium >ibt hac oratio, quid mihi ne goc i/ e fi cum i ftis nugatoribus : potius quam potamus mulsum milium vino Graco,edimus T urdu pinguem bonumq.piscem , lupum Germanum ? Perfius a poeta Satyricus,& in mores Romanorum illicitos inuedus,ciim alios auare nimis cerneret viuere, alios cotra genio indulgere , bonaque fua dilapidare,fefe ait velle medio- critatem colere, negatq.fe rhombos ex pifcibus,cx auibus Turdos libertis appo(iturum,in nues ita euitandameReauaritiam , vt in prodigalitatem non incurratur .Canit autem : Solis natalibus eft qui T ingat olus ficcum muria vafer in calice empta. Ipse sacrum irrorans patina piper : sic bona dente Grandia CIO. Aues fim« plicicer ver tniuora? q« Turdorum pranogati- ua im men- fis Impera torum. Pifciu e(h- matio a - pud anti- quos. CurGrgci, & l3tim a- ues minus nouerint. 3 Satyr.6. Perfius cur libertis no appofuerre Turdos. Tenuis fali uaguid* bE/?iS. 15 Manii vora cieas, & Be ihjs auari> sia notata Romani q Turdi e fu deledaren. tur. Turdiiiu quo nunie* io a Roma nis nuenti C Zo. i J’c 9 Luculli su« ptus,» 4 Lib. 4. e lib- de - treruft • Turdorum precia’ f Lib.de *AjfO' g Eib.?.de re ruft-c-io folXe.io. \ 576 Vlyfsis Aldrouandi GramUa magnanimus peragit puer:vtar ego jijtar* Nec rhombos ideo Libertis ponere lautus , iVec tenuem folers T 'ardorum nojfe f altuum . Meffe tenus. propria ville. ' ' . ’ Tenuem faliua poera,(vt id obiter dicamus ) vocant optimum faporem,quiin deglutienda faliua perfentitur.Luxuriofa enim gula , & arris coquinaria? periti,rerij fapores cognofce- bantj difbneuebantq.au cellarius cffetTurdus,an terrarius,an mafeulus,an fgtniha; vnde dicebat ex Cacij fententia Horatius : Nec ftbt canarum quinis temer } arroget artem9 I* Ni prius ex abi a tenui ratione faporum . Idem hic b Horatius pariter, vbi Manij, fimiliumq.nepotum, atque helluonum voracitate, &ingluuiem, qui nempe non fuatantum,& aliena abligurirent, dilapidarentq.& nemini eam ob caufam parcerent, non probis,non improbis no auaris,non luxu perditis,depingit, & e contrario Beflij nimias fordes,6c auaritiam, qui eiufcemodi,quos dixi, ventres lamina dicebat vrendos potius candente, quam in vita tolerandos, taxat, Turdi obefi efum nomi nat, tanquam cibum, quo patrimonia exhauriuptur; Scilicet vt ventres lama candente nepotum Diceret vrendos eorreblus Bellius : idem 2 • fpuicquid erat nablus praela maioris , vbi omne Verteras in furnum^ cinerem: noti Hercule miror Aiebant^si qui comedunt bona chm sieobefo Nil melius 7 urdo , nilvulua pulchrius ampla* Qua vero Romani Turdoru efu caperentur, demonftrat Varro,inquiens. Edones Romd^vt turba intendat annonet-) fed propter phagones Ficedulam pingue, autTurdu nifivolatem no video • Quse quide verba, vtpote intclledu difficilia Nonius Marcellus hoc modo explicat. Edo- nes Romani, vt turba intendat annonam. Eftaute, inquit, Homericu hemiftichium.Nemo nefeit , Varronfi paffim interfparfiffe,ceu emblemata qugpia Gr^caad ornatu, ac praecipue Homerica. Quare mirari defino,cur hafce delicatiffimas aues tam feduld faginaret.Sed mi'30 rabileadmodu videtur, cur earuauiariatam breuiin tantam multitudineaccreu ermr, vt exeoru hmoftercorarentur agri, cum alioqui Cornelius Nepos, qui Diui Augufti tempori- bus obi jr, paulo ante faginaricoeptasfcribat:Quamobrenon immerito exclamabat^ Pli- nius,ciim Varrone cerneret Turdoru ftercoriex auiarijs principatu tribuere. Remf\ nquirs /per and ii e fi de morib.nofirisji tanta apud maiores fuere auiarta{ut ex qs ftercor aremur agri: Caeteriim cui no note Luculli deiicig ? Hic,vt refert d Athenaeus, cft Roma pofi expeditio nem Pontica rcdij(Tet,ad vita fumpruofiffima>& elegante fe conuertit: tantas enimopes paraucrat, vta?dibus,&pra?toriis extruendis,hortis,&C£narionibus amoeniffimis, incredi biliq.fumptuparatis,& bibliotheca infigni vtriufq.lingu? libris referta,atque omnibus ob uia,& patenti ,opes bello quaffitasconterefe no potuerit, cuinterim quotidiano epularu4® apparatu in prouerbiu pene venerit.Hic,inqua; clariffimus, ac fpiedidiffimus heros, quod miror Athenceu no a dn 0 tafTe; te fte, Varrone, in auiarijs fuis qua feduld Turdos alebatrvn de de eo Ioquens: idem Varro, V bt delicate jin(\mt,canitaret,& altos videret Turdos, in maxi mo positos cobios, altosvoluare circa fenettras captos. Porro in tanta copia pretia ta memora bilia fuifTe harum auiumquis non attonitus ftupeat ? Conftat enim ternis denarijs , id eft, duodenis nummis vamijffc ffirgulos Turdos Romse ad epulum adijciale,id eft,a?re noftro, (inquit /Budasus) denis folidis Turonicis, & femifTe . Exvno aute ornithone quinque millia Turdorum eodem pretio diuenditafuiffc, author locupletiffimus * Varro atteftatur, inquiens./« villa matertera mea in Sabinis ad quartu->& vigesimum lapide via Salaria d Roma ornithon e H, ex quo vsio quinq. millia f ciovamffeT urdontm denarijs ternis vt HS fexagtnta mil-qo lia ea pars villa reddiderit eoannoMs tdto, quantus ( Axium alloquitur) fundus ducentorum lugeris Reate redditi rurfus f equenti capite,- Non dtjfimilabo^quod volone Ornitohone primum , ■ quod lucri fecerunt hoc nomenT urdi.HS enim fexagtnta millia fre illina exediere me fecerunt cupiditate , Et mox,- Ornithonis alteris genus frublus caufa e fl, quo genere macelarij , gf in vrbe qutdd habent lac a claufa,& rure maxime condubla in Sabinis, quod ibi propter agri naturam fre- quentes apparent Turdi.h Columella pariter quo in pretio haberentur, meminit his verbis: Impes a,curaq. ( vt par cft) adhibita M. Teretius ternis fape denarijs T urdos singulos emptitatos effe fionificat auoru temporibus') quibus qui triumphabant populu dabant , epulum. At nunc atatis nostra luxuries quotidiana f eat hac pretiapr opter qua ne rttfhcis quide contenedns sit hic redi- tus. \ Ornithologise. Lib. XVI. 577 itit.tlxc ille. Sed hic rurfus mihi alius fuboriturfcrupu!us,in tot Ornithonum abundan- tia , Pompeio aliquando aegrotante Roma? , nullibi potuiffe repeririTurdos ( erat enim Pompeius a?fta$)quam apud Lucullum,vt refert Plutarchus:vnde referunt, Pompeium refpondiffe «ger Tur- medico,qui eam Turdos comedere iufferat,Si Lucullas delicatus non e/Tet,non viueret dos Luculi Pompeius ? Qi^od vero i Plutarchus recitat de Pompeio, id Io. Tzetzes ait de Catone. De Curtio etiam equite Romano delicijs diffluente tradit k Macrobius ,ciim macrum Turdum fumpfiffet,inconuiuioCa?farisinterrogaflre,nunquid mittere Iiceret:& cuprin- ^ ceps refpodiffet,quid ni ftatim per feneftra m flfse . Heliogabalus perditi/fimus princi- Heliogaba fo pum,impuriflimufq. ingentes dapes Platinis,tefte Lampridio,exhibuit extis refertos, & li luxus, cerebellis Turdorum. * Suetonius etiam Tyberij Imperat, comefsationesrecenfens, eu * inTiba refert, feli io Sabino ducfta donafse feftertiapro dialogo, in quo b0. Vix tutum^multis mittere don$graue e ii , . flptf poffum fola veniam ratione merebor y Nec Stell$ T urdos , nec tibi Flacce dabo ...... Alibi etiam a Pontia venefica Turdos fibidono miffos feribit hoc tetrafticho. Cum mittis T urdumq . mihi , quadramve placenta j..ianr. Siue femur Leporis , ftue quid his fimile : Buccellas miftff t tuos te Pontia dicis , Has ego nec mittam , Pontia : fed nfc edam . tn Horatius pariter, fenes vtili amicitia gaudere innuens,quare ad animos eoru concilia- dospalmariii effe munera ipfis grata offerre, inter huiufcemodi dona Turdii aueenurae- ratjinquiens: Quando pauperiem mijft) embagibus horres !. gaudent. Accipe qua ratione queas ditefeere , T urdus ' i Siue ali quid prinum dabitur tibi ideuolet illuc Res , vbi magna nitet domino fene, ■ > ■ v • » Plinius C?cilius fecundus Flacco cuidam nefeio an poete,an Annio Senatori,nam eo- n dem fere tempore vixit,vterq.gratias agit pro acceptisTurdis fa<5ta fuper hoc munere epiftola, cuius exordium eft. Accipi pulcherrimos Turdos :cum quibus parem calculum ponere, nec vilis copijsex Lauretino,nec maris ta turbidis tempeftatibus poffum. Reci- pies ergo epiftolas fteriles,& fimpliciter ingratas , ac ne illa quidem folertiam Diomedis in permutando munere imitantis: fed(qua? facilitas tua)hoc magis dabis veniam,quod fe non mereri facencur.Ha?c ille. Apud pnfeos itera . Gra?cos ha? ea?dem volucres pro mu* Ccc nere Homero pueri Tur- dos do nae* o L» Tj. c- 17* SponG fpo- fis Turdus donanti * . i •■h'k r\i ' p In Tace . Turdorum' oblatio va- ria . (ij £• I • r L.r.dear te amati- l fi’ Turdu no (ira tempo t& celebrat. lo.Bap. Ca pegi j libe- ralitaS • Fpilogus. Turdus in auibusprin cipatumha bec. 578 Vlyisis AIdrouandi . j nere amicis dabantur > Nam antiquiflimum Homerum legimus cum aliquando quod- dam poema recitaiTet, a pueris Turdos accepiffe, indeque eos verfus Epiciclides dici meruiflfe . Alexis etiam apud dipnofophiftam. 0 Athenarum fponfos fponds fuis Turdos tanquam bellaria quxdam mifide atteftatur. his verbis i Bellar ium cognofco quod fponfi (olent z . * s.b ? 'Mi petunt fponfam , refert molles ei • . . » , Amet as & T urdos dedtffi 'e , tum Lepores • Quanti praeterea Turdorum efura ipfi facerent Graecisdocetinprimis non Ariftophanes, vbi per interlocutoremiftum fermonem, qure aprifcis in cibis pueris interdicta edent, recitat:nam& Turdi efumipfis illicitum fuiflfe,vtpotepretiofumnimis,ac deIicatum,quo molles , & effeminati euadere podenr. p Alibi etiam inter lautiflima cibaria nominat amylos placentas,& Turdos aues.Teleclides infuper,de veteri beata vita loquens,T«» di,zit,a[]i vnd cum placentis in fauces eis inuolabant,RomaM>ri\ fallor,in offerendis pro mu- nere Tudris variant a Graecismam in corona ferebant pendentes.-hi in lance, eoq. fepe magni pretij. q Athengus Charini Macedonis couiuiu defcribens,no mediocres diuitias pro c?na illatas, ait, lancem .f. argenteum non mediocriter cradum, inauratum, quantufq. Suis valde magni amplitudine cople&eretur, qui intus fupinus iacebat,atq. ventre multis bonis auibus plenu fuperius x>ftedebat:inerant aute,inquir,Turdi volua,innumeraq.Fi- cedularu multitudo. Romanos vero in coronamififfe doccz ante alios r Ouidius inquies. 20 fluin etiam T urdoque licet , miffaque corona* T e memorem domin 9 , teHificere tu% . Item Martialis, at longe dilucidius ; T extarofis fortaffe tibi }veldiuite nardo , At mihi de T urdis faci a coron a placet . Alibi e tiam illic coronam pinguibus gryuem T urdis Videres . ■ u • ' , Podim hic prarter allata ha&enus Turdorum encomia , 8d ali a veterum loca in medium afferre, magifque prarter eos celebrare, nifi etiam noftra fecula, qu^&ipfa perdito luxu vbique diffluunt, hoc auium genus in fummo honoris vertice haberent.V ix enim conuiuia 36 j celebrantur inter proceres ,m quibus non fuus cuique Turdus in ipfomenf? aufpicio ap- ponatur. Titus Vefpafianus Strozza Abbatis cuiufdam fibi ipfi indui gentis delicias re- cenfensjinter eas Turdos tanquamprarcipuas decantat: J Ile boues macras , (f Brtgantinia muli a Odit , nec totos vult vigilare dies . Illius in T urdis fermo verf atur , & offis , Gnofaco f vuman liuida labra mero * Ne vero in omni occafione fibi defint,auiaria etiam veteres imitati habent varijs auibus delicaris,ac in primis Turdis referta Io.Bapt.Campegius,vir fplendidiffimus,do£torum virorum, & mei in primis amantidimus,& quem ob incredibilem erga me liberalitarem 40 i (donauit autem mihi mille aureos ) fatis laudare non podlim in agro Bononienfi Tufcu- lanum, & ineaauiarium habebat admodum fuperbum, atque magnificum , quod deferi- bens Antonius Gigas quocum,atque vnacumCard. Paleoto, necnon D. Camillo eius fratre ,alijfque viris eruditis aliquoties animi caufa me contuli depingens , auiarij eius meminit, auefque,& in his Turdos etiam nominat, inquiens: > Non tbi vel Perdix dee fi , vel peregrina Coturnix Et Merula , T urdique fuo Liant tempore obefi . !J ■ Carteriim vt tandem in hifce Turdorum laudibus vela contrahamus ,fat fuerit vnacutn Martiale eis folis inter omnia auiu genera primatum tribuiffe: hoc in primis indicatvbi Barticum quendam ridet, qui ea deuoraret, qua? fecretos olerent mulierum Joculos. 5® Nec mullus , nec te dele ff at Betice Turdus , - Nec lepus etl vnquam , nec tibi gratus aper • Aperte,acdifertiflimi$ vero verbis ita canit; Inter auesTur eius , fi qui me iudice certet , 1 Inter quadrupedes gloria prima lepus f 1 In fumma , vt vtar etiam difticho Andrea? Daftij parirtij , & Academici Florentini ; Inter aues T ardus gufiu gratiffimus olim , Nunc etiam primos occupat ore locos . /FQVI- Ornithologia:. Lib. XVI» M C IV I V O C A. S7P I*XAH Gr^cis, vel Latinis Turdus auem fignificat, & pifcem, qui abfque vlla haefitacione a fimilitudinemacularumauis id nominis fibi vfurpauit. Prouin- cialibuS Gallis, tefiedo&iffimo a Rondeletio, Italis, & Hifpanis vulgo Tor- do nuncupatur. Duodecim eius genera depingit, &foIo fere colore differre afferit , fed primi generis a pluribus dici Turdo, quod notas etiam infigniores habeat, quibus a quouis negocio nullo difcerni queat, b Hippolitus Saluianus praecauendum effe admonet, ne omnes pi&uratos pifces,quod ichthyopola? vbique ferme faciunt, Tur- dos vocemus, non foIiimTurdos ipfos, fed parcas etiam Hiatulas, Fucas, Merulas,Pa- uones, atque reliquos depi&os pifces perperam Turdos appellantes Quem errorem, ait, facile euitabimus , fi veterum teftimonio Turdi pifcis aluum, Turdi auis inftar varium, liue maculofum effe animaduerterimus : quamobrem, qui aluum varium non habent, Turdi non funt. Latinorum Turdus praeter auem,& pifcem etiam viri nomen c(l nequam, & infamis,cu- 20 ius meminit Seneca, citante c luito Lipfio, vbi hunc Seneca locum reftituic : Hi qui ta- ffantur, & opero ( a, atque ardua furfum , deorfum eunt, fortes viri funt, primore fque caiirorum, ini quos publica quin alijs labor anbus molliter habet. Turtur illa funt , tuti contumelia caufa. Haerere, inquit Lipfius, in hac voce neceflum efi, qui nufquam haerent . Pincianus vir e- gregius,& do&rina minime ventofa legebar, Tutulina /*#/,allufionc ad Deam prifeam apud gentiles, cui nomen tutando. Nonconuenit. In vitium enim haec Seneca dixit , non in laudem* Aptius fortalfe ego,TW//W.Turdumreperio paulo fupra illam ietatem, ho- minem mollem, & infamis cuiufdam ignaui#. Quid autem fi nomen eius abijt in didium vulgi : qualia quaedam ezimia plebe feriptor hic alias vfurpat . Verba d Seneca? patris funt ; Opprejjt funt in templo ab omni multitudine, qua poHulabdt,vt Romam Sabinus cum T ur- 30 do proficifceretur . Cum Turdus promitteret iturum fe Sabinus /dentio facio , ait , Ego adCa - farem non fum iturus cum mattea . Ex quibus clarum de infami mollitie huius Turdi. For- tafle,& tota illa cum Sabino a&io caufam , aut principium huic adagio dedit . Et Hercle tam magis cogito, quam magis probo . Hcgc omnia Lipfius . Turdus pi- fcis cur di- &us. a ub.6>de p>fcib.c.6. b Hift.8. de aquat . Turdi pi- fces J YC cg- gnofcanrur cL.t.eleCl» C.l6> Tu r cilli na». Turdusho- mo i famis* dLib q.epo 14. * SYNONYMA, S YLVAT I CV$ pro Alchamari exponit Turdum auem. Alibi etiam Cias habet, alibi Cicla,& Clice pro Turdo :qu;r voces a Graecorum a^Aw corruptae viden- tur. Interpres Auicennse Alzarazir Turdos conuertit , cum Sturnos debuiflet. Apud a Ariftotelem alibi Cichite leguntur, vbi Alberti translatio habet, Triangef, 2 o. b 6. Ornitholo gt etror. e lib.6°de auib.C‘3i • Drexanos. Bfachuo- gd . Collurio Ariftoteiis fecuduM-* q lofdam. GENERA Turdorum tria efte prodidit* Ariftoteles. Primum, atque maximum Pica? magnitudine , quod b Athenreus i$;o/36pov, ideft, vifciuorum, fiue vifce- dulum appellari ait , Ariftoteles, vertente Gaza, nifi vifco, atque refina noni velci fcribit; Alterum magnitudine Merula?, quod fonac acute > hoc rps^dJct dicunt t Tertium his omnibus minus , minufque maculis diftiniflum Iliada, fiue, vt Gaza vertit, Iliacum dicunt alij, vt refert Alexander Myndius : hoc Athenaeus gregatim volare fcri- bit, & Hirundinum more nidos e luto conftruere . Recentiores alia praeterea genera 4' auium,vt mox patebit, Turdisannumerant . Ornithologus enumeratis tribus Arifto- telicis generibus : Eft infuper,inquit,eiufdemgen.eris,quamaliqui Turdelam, tanquam Latine nominant, Germani ein Troftel, pra?.ca?teris mufica . Sed poft, interpofitis tri- bus capitibus Troftel interpretatur Turdum minorem alterum, eum nempe, quem nos fimpliciter Turdum nuncupamus ,cum alioqui Turdela Turdum maiorem fignificet, vt paulo ante innui. Ita pariter c BeIIoniusquatuoreademgeneraagnofcit,&qucm Or- nithologus minorem alterum vocat, fecundo nominat loco, vifciuorum nimirum mino- rem, & Hermolaus Turdela,inquit,Turdieft alterum, quod in Veneta prouincia Drexa- nos vulgo vocant : in Liguria prifeum nomen obtinent, maiores funt Turdo, penna fub- tus varia. Turnerus, eumque fequutialij viri docti, Turdi genus minus, & canorum,quod Germanis Troftel appellari dixi, Turdum pilarem elfe putarunt . Verum Turnerus poft seditum dc auibus librum in fuis ad Ornithologum literis non hanc amplius auem.Germa norum KrameruogeI, inedite magnitudinis Turdum (quem prius CoIIurionem efte puta- rat) Turdum pilarem fe exiftimarc fcripfit . I^lem Turnerus auem Saxonice dicftam Bt a». chuogel ex Turdorum genere cftc vult, figura, & magnitudine non diftimilcm Merula?, colore fufeo, terreo oblcurojvt humi fedensvix agnofci,& a terra? colore difcend poflit. Quidam Germani hanc Ariftotelis CoIIurionem faciunt . Sed Ornitholo gusnoimtnBra- chuogcl vagum, & inccrtu efte fcribit, quonia & Arquatx, & generi cuidam Galliniginls attribua- S\ OrnithoIog&L Lib. XVI. 581 attribuatur, quod ha: aues In nouaIibus,& quiefccntibais agris immorari foleant . Ijdem Germani Turdorum mmirnum genus arbitrantur e fTe auemjqftse^axonice -£icpdrufchcl vocatur figura ahoqui,& colore Iliaco Turdo Cunilis . Viuit circa rubos, & verfatur, & frudibus eorum, &fambuci baccis dele&atur , atque hinc conijciunt effe Batin Arifto- telis, quia Baro? Grcecis fn rubus. Alibi quoque aucm Merula minorem, maiorem Fran- gilla ,noftro acuto breuibus pedibus Germanice Klein Zimmer,ideft, Turdum paruum nuncupant, & Ariftotelis Cyanum, ideft , C^ruleum cITe arbitrantur : fed nos indicium noftrumfuperhac aue hic adhuc cohibemus , fuo id temporeallaturi» Apud Heluecios , 0 tefte Ornithologo ; Turdi genus exiguum , tertia fere parte Iliacis minus V valdtroftel , vel Klein Troftel, hoc cft, Turdum fylueftrem, vel minorem vocant. Apud Carinthios auis nuncupata Leymtroftel cognatam e fle audio Turdis minoribus, fed pedibusalbis. Subaudis Griue Turdus pilaris eft, & alia Turdi fpecies paulo nigrior vne Tortue. Ad ueneruntfim quit, d Plinius, £cc A&vrgpa IJ&ip 8epts( JVtop dv^ivet «tsrotziXov eV/JVwv at : vbi ex Arifto» tele 4aA«T6pfi« lego ^ctpmfpct. Sed ex Ariftotele cum dicit (impliciter colorem mutare, ^taretT dubitare quifpiam poftit,nunquid in toto corpore, vel in aliqua parce tantummodo : nam canrnr! & b Plinius verba Ariftotelis traducens de collo priuatim feribit, inquiens . Turdis eoior b Lib.io.c. allate circa collum varius hyeme concolor. Ego Turdum vifciuorum nefeto quo anni tem- pore captum depinxi ad viuum , in quo totius corporis color ita plumbeus cuaferac , vt quodammodo ad amethiftinum accederet: & videbantur nihilominus in coJlo macula:: praeterea Turdum nobis vulgo di&um tribus diuerfis coloribus , diuerfis nimirum tem- poribus captum, depi&um in libris meis a Te ruo : quare Ariftotelem de toto corpore lo- fP cutum e Te cerro mihi perfuadeo,& Plinium mentem eius non e Te aTecutum : nunc pro- Plinij lap- fequamur. Roftrum omnibus longiufculum, craTiufcuium, re&um ; pedes etiam Cimiles fus . figura, at colore non in omnibus eodem . Lingua omnibus lataeft ,&ad imitandumhu- Roftrum. manum fermonem non inepta , ficuti omnibus fere auibus , quas loqui docere Colemus : pedes* vride canebat c Scaliger. c in Ma. Nam bruta pecora , garrulpque aues omnes » Quacunque no Eros amulantur accentus , Linguamque lingua duchli probam fingunt, Seu pfitaccm,feu pica, Corum, aut T urdus. Merulaque nigra, qua ore buxeo pippaty ’ 0 Sturnus que teneras Ercperm enecans aures ? Habent fortaffis, & alia etiam communia, fed haee in priuatis eorum deferiptionibus ape- inteftinum rientur. Inteftinum appendices non habet j nec gula verfus ftomachum dilatatur, nec fuperius ingluuiem habet. Gcc f LOCVS. Vlyfsis Aldrouandi Turdi vifciuorus cum vifco. 5^3 Ornithologix. Lib. XVI. L O C V S, TVRDI aucs funt nullibi non obui>3 Pilares tamen, Iliaci alij Turdiadue funt rariores, vel faltem in minori copia hic vifuntur . Ormthologps pilares ait tiflH exteris fere in cibis prxfcrri , & magis peregrinos effe, vultque Varronem per ronI* Turdos aduentitios hoc maxime genus intdlcpffe, a Clemens vero Alexandrinus, 10 Daphnios prx exteris celebratos luiffe innuit his verbis: Antiphanes autem Dehmmedi - Mocboilf* cm , vel v-nam hanc dixit effe morborum c aufam, ciborum varietatem :cum qui veritatem agre caufa# ferant , multiplici ne feto qua vanagloria frugalem , & moderatum vitium abiurent ^ & tranf* marinas ef cos anxie perquirunt : Ac mihi quidem venit in mentem eorum morbi miferentipfos sntem non pudet fuas decantare delicias, cumque m freto funt Siculo , muranas anxio , & fohta animo perquirant , ■ Mfqndri anguillas , & qui in Melo f »»/, hadoi , & qui in Sciatho, mugile /, Pilor i conchas, Abidena otirea^nec M^nas^qu^ funt in Lipara , proterminant, nec bolum Man tinicum^nec betas,qu% funt apud Afer^os,& peti ines exquirant Mechymn§os,& pfettas Atticas, f? T urdos Daphnios , cartcas Chelidonias ->pr opter quas in Gr^ciam cum quinquies mille mil- libus infelix Perfa pro fetius esi j Phafides anes pr^terea c oernant . Attagenas Aegyptias Medi - 20 cum? amnem . Hxc Clemens: qua? ve! ideo hic citauimus,vt conflat, quo in precio Turdi Tl!r igitur c Plinius abire Merulas, & Turdos in vicina, cenfct, fed plumam non amittere, nec occultari, nififpe cibi, quohybernum pabulum petant ; itaque in Germania hyeme maxb meabunt me cerni . Ornithologus etiam in Heluetia plerunque prxfertim circa Tigurum per hye- mes abundare ait. ^flate etiam vifuntur, & nidificant in Gallia, ckeeraforum maturitate vifco capti eduntur, vt refert d loan. Bruyncrius Gallus . Platina in noflris montanis d Lib. 5 -de locis, autumno in planis, & collibus ait inueniri, hyeme prxtcrca loca maritima, & funi- rec*‘C-37- ^0 peris, & myrtis abundantia etiam apud nos frequentare tradit . e D. Ambrofius denique p L de pluribus auium dilferentijs differens . Turdos eis accenfct, qux fub hyemis initium ^ ex' ad nos accedunt. Ex quibus iam fatis, fuperque cpnflarearbitror,Turdos toto anni tem- pore apud nas degere, cernique cum alioqui / Arifloteles hyeme latere Turdos feri- f Lib, 8. bat, & vt diximus, Marcus Varro difcedere, atquedd ita fieri prober,quod in propinquis infulis, Pontia, Palmaria, Pandataria, in prima volatura cum veniunt, morentur paucos dies, requiefeendi caufa, idemque faciant cum ex Italia trans mare remaneant, g Agri- g Li.de fub. cola etiam author inter recentiores grauiffimus, ad vicina loca,qux tepidiora fun.t,fe co- ferre prodidit. Quapropter meo iudiciodiccndumcfl, quofdam abire, alios non ho- rum alios latere, alios femper confpici . V^rfantur autem, vt inquit Albertus, in glebis yo agrorum quiefeentium . INGENIVM. CANTVS. fnr^VRDIS, ficuti antea annotauimus, lingua lata efl, & ad formandumhumanum Turdiloqui 1 fermonem idonea: Sed ea nihil prodelfet,nifi etiam dociles natura effeciffet. diicunt. B Antiquitus ab altorib. inflruebantur, & cu loqui didicerant, in magno, vt par erat, habebatur pretio. Claudij principis Agrippina tradidit k Plin.Turdu habuiffe,qui hf.10 c.4a omnium 584 Vlyfsis Aldrouandi i Ew.* J7 Cardanus yeprehefus Aues ad lo quenduna idonea Turdi fur* dicas. Turdi pro- prer catum aluntur* Graeci Tur- dis compa rati, & cur. Scaligeri carmen de Turdo op- time cari tante. omnium fermonesimicabatur:quod profe&oinflgne lingu£ promptitudinem demoftrat, quare optimo etiam iure t bcaliger Cardanum redarguit , quoniam T urdos, inter alias, quas recenfet,aues dociles non numeret: Secundum pfitacci docilitatem , inquit ^Coruam ftaluisli : inde Merulam, T urdum , Sturnum, Picum, Picamque orni fi dii . Haud tamen omnes vno loquuntur modo „ tQuam te decuit explicare fubiihtatem . Corutts lingua , & gutture vti - tur : itaque difficillimum eiemcntuwiiptime exprimit* illud , inquam , quod Demofihenes fero protulit : mihi raro fit,vt ficce anmwctetur , Vnum alebant monachi vtctnt no sin, qui coquum Conradum nominattm in fame implorabat, adeb exquifite,vt ab homine vocatum arbitraremur . Ridiculum ad fer ibam , Inuentum librum muficum , qua/i notas legeret ,paffim pertudit . Ad Merule, & T nrdus t an quam e modulis fcrmocinatur , Sturnus in /ibilo propius accedtt ad lo- quunonem . Etiam elementum illud caninum vibrat optime . Pica horum omnium tum plurima, tum creberrima , tum exphcatijfima . Picus minus apte , & pauciora , & rarius • H^c illa?. Ve- rum cimi peculiaris Turdis afcribarurfurditas,adeo vt in prouerbium ceflferit, mirum quidem videtur, quomodo ita loqui edoceri potuerit. Nollra autem astas Turdos, quod noui, loquaces non habet, vel faltem mos ille docendi defijc : nam propter eorum can- tum in caueis aluntur propter Grasci a Q. Calabro, vt id obiter dicamus, ob dirutum Ilium hilarem vidtoria canentes, Turdis poft magnas tempeftaces, natam ferenitatem ca- nora voce canentibus comparantur, dum ait: Gract autem in c ac binum foluti ,fe adnauts receperunt , illuHrem cantu vidi oriam celebrantes, non fecus , ac infinitus T urdorum clangor , vbi poft exitialem tempe flatem ferenitas calo enitefeer e incipit , ac gtber nullo ventorum tur- bine exagitatur, fic illis apud naues animus gaudio diffundebatur , &c» Apud lulium Scalige- rum de Turdo optime canente carmen legitur encomiafticon,quodhicminimepra?terire volumus : eft autem tale : Dulci Turdule dotf e guttur illo Afperas animi leuare curas , Canti lians modulos minutiores : Condito mihi pe [i oris medullas » Cantiuncula vt inquietiore Oblitus veterum mtfer malorum Mentis improbus acquiefcat $ftus , Da mi blandula murmurilla mille , Mille anfractibus implicata ; qu , d fit pote eludere vortices Charybdis . O princeps auium beatiorum , ffuot grato dominum excitant fufurro. Rex noflrp volucell$ vocis almp Dulci T urdule doti e put turi Ilo . 10 20 Se ,K> 40 VOX. Trucilare. T RVTILANT Turdi, vt inquit Philomela? author ; Dum T urdus trittilat ■> Sturnus tunc pinfitat ore Sed quod mane canuntyvefpere non recolunt . a inotrca. vcr° d Paufania», & Philoftrato credimus ea vox Turdis folispropria non erit: nam Pifces Tur» & pilees quofdam ea vti feribunt . Aroaniusy inquit i\\£y pifces educat cum altos , tum eosy di vocem qui Pocilip ( credo a coloris varietate ) appellantur . Hos haud abfiimilem T urdorum auium edentes. voci fonnm fundere aiunt . Vidi ego fane pifces tam captos., vocem verojeorum nullam audiui 5e cum tamen ad folis vf jue occasum circa Aroamum commoratus effem, quod eo maxime tempore Pifces va 'voca^s €0S e(fe P*fces di ff itant . Philoftratus vero Cyrenasus in Aorno fluuio , qui per nj. Pheneum fluit, pifces ait eiTe,qiii vocem Turdorum ftmilem edant, vocarique vari6s,dici, VICTVS v. Ornithologias. Lib. XVI. 585 VlCTVS. SAGINATIO. to I • 20 3° ■ 40 : 50 H Vamuis etiam pra?ter baccas alia deuorent Turdfibacciuoros tamen eos appel- lamus,nam his poti/limum vefcuntur, & ceteris proferunt . Tentifci,& myrti baccas in primis appetunt, quaremodcrnis Graecis SchinopouIIi,& myrtopoul Ii, tefte Bcllonio, nuncupantur Ornitbologusin diffedo Turdi pillaris ventri- culo fe inueniffe fcribic baccas iuniperi, & offa fpinse alba: fruticis , quam oxyacantham interpretancurj&berberi vulgodicti granorum femina. In fambucifrudugrana,inquic Rueliiusjinfunt fefemacea,non ingrata Turdis, Sturn ifq.. Hedera baccis etiam non ab- ftinentfin vuas veromax/me graffantur . In fumma baccis mirum immodum afficiuntur omnibus,at maxime myrti, quod Baptifta Fiera. pariter ionuir, canens : Intra omnes! 'ardus primos fi bi 1 aci at honores -Nec fibi odorata gaudet di [cumbere bucca. Ridet & epaftam ficu , & fior dentibus vitis , • Sit licet illa gula luxu in maiore petita . Philes myrti comam edere fcribic etiam, fed contra fafcinationis noxam, vel potius id fa- ciunt,vt vult Zoroaftres contra blattarum iniuriam . A vifco vnum genus priuatim vifci- uorum a a Philofopho nominatum, quod nimirum eo tantum,& ren na vefcatur,fed pila- res, & iliacos idem in cibum petere conftat:quinimo pilaris, non ille, quem vjfciuorum vocat Pilofopbus,in multis Italia: locis maxime in Lombardia v/fc a da vul®6 dicitur.Prg terea vulgatiffimum ilJud,quod quotidie in omni umore obfer uarur,7' urdus malum fibi ca cat, Turdum 'oeneratim nominat,non aliquem priuatim.hoc cft,vt Plauti verbis vtar,ipfa fibi auis mortem creat, (iue cacat, vc adagiorum auchor corrigit. Cum fcil icet vifcutn cre- at,quo podmodum ab aucupibus capitur.Erant fane in ea opinione veteres, maxime Pli- nius^ Theophraftus vifcum ex femine a Turdo excreto nafei rquamuis Thcophraftus Turdos in eiufcemodi generatione no nominet,fed jdrrae, ideft, interprete Gaz a, Picas, facile tamen apparet corruptum elfe eum textum, & pro jt/^Actd typograpbopofitumcf- fe xhra: nam b Plinius,qui cundem,vt apparet locum in iuamhilioriamtranfiulit, Vi fi- cum , inquit , fatum nullo modo nafdtur , ntfi per aluum auium redditum^naxime Palumbis . (Athenams habet Oenadis)& T urdi.H ac e FI natur a-,vt ni fi maturatum invenire auium no proueniat. In eadem fententia ex recentioribus multi funt,RueiIius nimirum multique alij,qui de plantis noftro a?uofcripfcre . ‘Ego, vt ingenue loquar, cum a veteribus, tum a recentioribus, femper hac in parte diffenfi. Quot enim in arboribus Turdus flercus ex- cernit^ tamen vifcum non generatur? Quot in regionibus Turdi non funt,&tame vifei copia eft?Cufcura alienis nafeitur plantis, ab auium excrementis produci quis fomniet ? Scio difcrtiffirnefcribereTheophrafium vifcum non nafei aliqua putredine, nec proue» nire nili femine, vbi aues,qua? frudum deuorarunt, excrementum in arbore egelfcrunt . Scio vnius planta? ramum innafei fa?pe,& fuccrefcerealiena? arbori, & cur id fiateaufam eundem afferre Theophraftum,abfi:rufas rerum naturas perfcrutantem,quod anes arbo- rum frudum comedentes, pofteaque in arboribus confidentes excrementa egerant , fe- menque in cauernas delapfum pluuia irrigatum enafcatur,& pulluler. Veriim,vt dixi d Theophraftus hac in parte, quod fcilicct vifcum nifi ab excretis per aluum auium femini- bus prouenire credat, vulgus fecutus effe videtunmirumq.efi:, quomodo id credere portie rit ; Ne vero folus tantis viris contradicere appaream, e Scaligeri viri grauiffitni patro- ciniumadijciam,quipariter vifcum ex arborum vitali excremento, quafi ex femine, por- tione quadamoriri probat,ficut gallam, non c femine deiedo ab auiculis:quafi vero, in- quit,in Palumbis,& Turdi ventriculo nequeat granum concoqui, cum tamen Iabrufcaru gigartalongeduriora,& grandiora conficiatur, id quod experti fumus, datis Turdo-uuis labrufca?, deinde vifei baccis,nullaque horum fpecie in auis excrementis reperta., Ad heee extremo autumno comedunt aues acinos, fumis ramis etiam furredis quibufdam vifcum oritur.Qaomodo totas hyemes perdurat, neque tantis tempeftatibus proluitur.Non enim ftatim nafei eft verifitnile . Quare caloris interni fotu in formata vifei principia infucco fibiconnaturali,ab externo calore adiura,atque euocata concrcfcunr,& in plantam ado- lefcunt,quemadmodumcornuaex’offibusaninnaIiijm educuatuivRidicuIum quoque adij- ciam, quod prodidit Tragus, Satyria, & orchides nafei videri ex genitura Turdorum , & Merularum. Hallucinatur item inligniter / Platina, a Turdis cauendumeffe feribens, vbi larnpfa- Turdoscut auchor bac- ciuoios vc- ccc. Schinopo- ulli. Myrcopo- ulli. Turdi myr° ti baccis gaudent. a 9.hiU>c<> 20. Vifcadaquf Turdus di» dus 0 Turdus (na lum fibi ca ca-t • Theophra- ftuscorre-» dus. b £> 1 6» Ca 9 4- Turdu non ferere vifcu Cufcutg ge neracio . c i.de caufi plant*c.2i. Pianta? alia: ahjs inna- fcuntur. d Ltb.^de bifl • piant» cap.\. c In comm » c. fuprad-&> exerc 168 - Turdi aci- nos,& vifei femina in ventriculo conficiunt. Tragi opi- nio de frty riorum or- tu explofa. f Vy.de tu « / 'an it. $6 Vlyfsis Aldrouandi di. h L.z.c.i6 i In Epod. Turdi infe- fta vorant, a In hacch. Tlatina? er* lampfanam3quod Grxcijinquir^pa^am noftri napellum vocant3comedunt. Quidenim ror. fylueftri huic oleri ineft3quod comedcnu noceat ? nam hoc /Spdxzvet Hcfychiofignificat, /SpuKctvet non napellum3vt illefomniar3ncc apud alium eam vocem, quod noui3 reperireeft, neque quid. etiam lapfanum,fiue potius Iampfana aliud eft, quam idem illud olus . Falfum autem ab Ia p fanum. Arabibus id exaralfc ipfum apparer, qui Turdum aconito vefci fcripferunc3quod napel- ArabuirTer ^um ct,am dicimus. Sed & ipfi in duplicem errorem inciderunt: nam praeterquam quod id tor. f faIhlfimumed3x«i'oo5, d“a»^/TovGra?cis3aquibus hoc hauferunt, idem effe putarunt , Turdi am- xavaot ve ro cicuta eft. Sturnus etiam, non Turdus eam depafcitur . Nunc ad Turdorum ant oliuas. vidum reuertamur. Amant prxtcr baccas3oIiuas quoque tanquam gratiflimam efcam, &ex qua plurimum pinguedinis corpori adijciunt.quod Cal phurnius illuftris poeta indi- cat 5 inquiens : Non fic deBrucla macrefcit T urdus oliua Vt lycidas domina fine Vbillide tur bidui erro . g L>9-Epi, Et g Martialis 3 dum canit : Si mihi Picena 7 urdus palleret oliua , Turdicur Jdeft3pinguior fieret, & prte pinguedine pailidior3ide/l,magiscsereus euaderetihinc Tur- oliuarij di- ^os Epicharmus dixit, vt re de legit Varinus, & ex hoc Dalechampius qui Mofpeflfulanis Turdos3& Sturnos oliuaiaires3ideft3oliuarios dici ideo fcrip(it:na b Athe- naei codices impre (Ii no rede habent gAaiuotpvMopa^afjideftjOleg folijs vefcentes. / Ho- 2c ratius in laudibus vitte rufticae Turdis retia olim folita tradit tendi, ne oliuas deuoraret. Aut amite leui rara tendit retia 7 urdis edacibus dolos „ Fagi etiam glans3tefte Plinioab eis expetitur. Ab infedis etiam non abftinent, quin infi gniter in ea fguiat. a Plautus lubricisinhiare eos innuens3de amatore loquens dicebat: Nunc ab tranfenna hic T urdus lumbricum petit . b Inauib* b Ariftophanes3quia culices deuorenr,honorandos3 laudandofq. efletradit:nam fic Heus illas non offendere3inquit autem : Si homines colant aues, inter alia ab eis commoda, hocetiam lucrabuntur. 0'ii ct r^lwa;d&rdG 3C A’AA’ ctv ethica 6‘de nius tradit, morem in crebuifle ( forte apud Gallos, nam apud nos id , quod noui, non fit) amb.c.$ 1. vt vafa collocentur in arborum cacuminibus, in quibus Turdi nidulentur,alioqui,inquit, fylueftres more Merularum nidos ex luto conficiunt . Oua decem a conceptu diebus pariuntj&fouento SYMPA- •j88 ,Vly fsis AMrouandi SYMPATHIA. ANTIPATHIA. a L.i6.e.7t L I N I V S a Turdos, & Merulus aues amicas efle fcribit: fed fortaflis ille locus b HiSi-c. i L/ a Typographis eft corruptus :nam b Ariftoteles Turturem, non Turdum a Me- Turtur a JL rui a amari fcripfit . Turdus vifciuorus, necnon illiacus,& fortaflis etiam alij No- Merula a- ^uam odere, & ea clamante aduolant quidem, vt multa» aliae volucres,fednon proxime *TurdV * nifi arbor aliqua prope fit . Petrus Crefcentienfis Accipitres tradit , nefcio,an ex noduam!!1 ProPr,a obferuatione,an alicuius veteris fcriptoris teftimonio,vel authoritate, chm alias odete . aues, tiim maxime Turdos capere . Quintus Calaber ancipathiam fortaflis hanc eadem Accipitres innuens Troianos acriter primum circum Achillis ab Apolline occifi corpus dimicantes. Turdos ca ac mox a fuperueniente Aiace in fubitam fugam compulfos Turdis , quos ex inepinato piunt .. adoritur Accipiter,comparat his verbis : Sic fatu* in hoFIes abripiebatur,qut adhuc eb Acbil- Turdis^o* ^ Mdauerpr alium turbant , quique vt vidiffent multos validis manibus animam expilantes t parari. formidarunt imbecillibus Vulturibus fi miles , gradum Si Flere non audebant , quos in fugam Aiax Aqui* eflt Aquila omnium auium praFlantiffima , cum in montibus greges d Lupis deieffi os dilacerant * ls\& Acci, fic illos aliunde , & faxisffr enfe,& fuavidijftpauit temerarim Aiax, qui magna percujfi for - picri fimi- midine bello fe turnatim fubduxerunt . T urdm haud dijfomiles , in quos Accipiter irruit , vt de - 2* hs * u a FI et ; hi tumtunnatim alij alio, pernici cur fu fer utur, fuga magna pernicie pr opulf antis * c i Ec optime quidem Turdis eos alfimilat: amant enim tefte^ Cafliod.fui generis denfitate. CAPIENDI RATIO. MODIS eiufdem,quibus apud veteres noftro etiam aeuo Turdi Merulaeque capiuntur : laqueis nimirum, & retibus . T empore hoc , inquit Palladius , nem- pe menfe Decembri per humiles fyluas , & bac cis f ce eunda virgulta ad Turdos^ c ater as aues capiendos , laqueos expedire conueniet . Hoc vfque ad Martium menfem tendetur 30 Qjomodo aucuptum . Arcus nunc faciunt exiguos ex vimine , vel alia re flexili , in quorum medio nunc capi- laqueus bacca aliqua praegnans dependet, quem cum abripere volans cupit Turdus, fuf- ancur. penfus ex illo remanet . Quod vero apud vetere retibus caperentur , teftis in primis eft a In Bacc. iepidiflimus, & vetuftiflimus, a Plautus, dum ait : Hunc ab tranfeena dic Turdus lumbricum petit . Pendebat hodie pulchre , ita intendi tenus , Tranfenna Allegoria enim iftaec trada a tendicula, qua Turdi capiutur,qua fcilicet Chryfalus innuit quid. fenem iam iam fine dubio literarum Ic&ione captum iri . Eft autem tranfenna funiculus Tenus qd. extenfus, & ex eo apta machinula, qua» adhibetur ad Turdos capiendos : tenus vero Ltb. 5‘dd- pertica, feu paxillus, qui tenditur. Turnebus ait, tranfennam vocari funiculum in auium uerj.c.9. pedicis, atque adeo pedicam totam : cumque funiculum Pollucem dicere vocari Graecis irnapTiov-, neque aliud meo iudicio pietxuptov fuerit Hefychio , & Varino ^'ipeAw, vt aiunt, a quibufdam didum, retis nimirum genus, quo Turdi capiuntur . Meminit huius captura* b In Epod, cum retibus nimirum, etiam b Horatius , dum ait : Aut amite leui rara tendit retia T urdis edacibus dolos . c in ue- Et c Horatium , vt apparet imitatus Scaliger : Magnum arbitratus e (fe momentum viri , h Ju Si lepor is , aut odor d latrantum agminat aut Fallentis aFlu fubdolam vulpis fugam Vrbis relidi is munj fi FI as mi fer * Gruibmve >edacibusve Turdis retia , Blandi foporis dulce munus auferant . d L t ' * Martialis-faepius. etiam retibusTurdos capi fcripfit, ac in primisTongilij cuiufdamho- a *' minis, cui Deus erat venter, gulam notans, qui nimirum, vt bene epularetur, fe aegre ha- bere fimulabat : canit autem ; Vri T ontilius male dicitur hemitrithao , - Noni hominis fraudes e furit , atque fitit . i Subdoli Ornithologbe. Lib. XVI. $8p 'Subdola tenduntur craflis modo retia Turdis , Hamm ,dr in mulum mittitur ? atque lupum a Et mrfus * jilibi : Sed tendit auidk rete f abdo Ium T urdis „ Idem alibi / ita habet : > --'Etquarara.vagoseupeifantireria-Turdos. . Ludouicus g Arioftits pariter agens de Bradamante Atlantem magum cantati anuli vir* \ tuteafe ligatum di/ToIuente, a Turdis reti, irufolutis , & inde fe explicantibus compara-* io tionem elicit s inquiens; Sbrigofilda J a Donna ii Mago alfhQra , Come fa fpelfo ii Totdo da Ia raigna. Rurfus h Rugerij delicias defcribens , quibus apud Afcinam Eruebatur , Turdos etiam air cepilfe, vel laqueis,' vel vifco, fed ipfum audite • Hor per fombrofe valli , e listi colli Vanno cacciando le paurofe Jepria Hor con fagaci cani i Fagian folli ■ Con ftrepito vfcir fan di ftoppic, e vepr/3 Hor a Tordi Iacciuoli , hor vifchimoHi \ Tendon tra gli odoriferi ginejpri, Hor con hami inefcati ,& hor con reti Turbano a pefci i grati lor fecreti» Stumphius, Heluetiorum regionem, vt circa Tigurum quibufdatn annis Turdis abun- dare tejlatur ; & peritos aucupes fundis in fublimi a^re longo fpacio (ad iter hora? inter- dumsautamplius) aues has profequi, donecad defcenfum coadas retibus,non fupraho- ininis ft-aturam ere&is cateruatim implicent. Ruftici, & multi etiam nobiles in noftro ^gro anmmno niaxime,fclopetispctuntinarbpribus vuas deuorantcs. e Lib. yl f Ltb. a©. 8 C&nt- 4* ilan.i9' Bradamas) Atlantem magum fol uit« ' h Cant. 7. fi an. 12. Ru geritis Turdos ca« Pif» :ao i Si U JfUsr! m 1 mei D E N O M I N A T A. >rnb; sy " Ni Heluetia alicubi,refcrente Ornithologo, vt dirca Claronam, SteintrolHem,ideft, Turdelas rupium nominant aues, qua? ab alijs, inquit, Steinrotele dicuntur ab alijs (ni fallor) Blavvagel, ideft ca?rule# aucs ; de quibus copiose in carruko a nobis di- cetur. Ibidem circaOaronam Vvalfemafllen , idcfo Turdela? aquatica? vocantur aues Qtt&dam cruribus oblongis, breuibus roftris, fidipedes, qua? iuxta aquas degunt : c^detn forte eum Merulis aquaticis. Merulamitem torquatamaudio in multis Germania? regio- nibus, vt Mifnia Turingia, Ha/ha, nominariein Mcertzifchc drufFcl,idefl,Turdurn Mar- tium , Menechnius in hbro dc artificibus authop efi: , vt tradit a Athemeus opufculum verfibus compofitum',& attributum Homero titulo Epidichcfes, nomen id fortitumfuilfc, quod ciim aliquando Homerus cos verfus canerer, a pueris munus acceperit Cichlas , ideft Turdos . Kt^Xigw preuerbio dicebatur;, qui pinguibus Coturnicibus ,aut Turdis vefcere.ntur, aut qui riderent lafciuc, parumque ddeore, b Homerus ancillas cichlis,ideft Turdis^ Columbis comparat • illud forte propter immodeftum rifum, hoc vero propter libidinem,ad quam Cotiumbam genus proditie efi- : nam & xs^Xtcr/uov rifum mollem,&im pudicum appellant. Adagiorum authorpro Kt%xi rifus muliebris, & meretricius, Kiy^Xiudg Hefychio, & Vanno rifus turpis, & immpdera- tus, vel Iafciuus . Ego ex diuerlis iftis feri bendi modis nullum probarim prxter vnum K/%?v manifeftum habeatur . n ■ APOPHTEGMA. Ceftij face tarefpofio, C VM aliquando orans Plautius exclamaret in quadam controuerfia a Ceftio ela- tis petebat fupercilijs jquia de caufa cyathus vitreus terra? illifus fubito rumpa- tur : non item fpongia ? Luculenter, & lepide refpondit Ceftius,cur volant Tur- L de ditt ^>non item pepones ? Refert hocapophtegma a Ludouicus Guicciardinus . ifact . EMBLEMA. Lfq . \ NDKE® a Alciati emblema cum lemmate : QV I ALTA CONTE M- 3»i°4/\ plantvr cadere. 5« Dum Turdos vtfco , pedica dum fallit Alaudas Et iaffia altiuolam figit arundo Gruem Dipfada non prudens auceps pede percuUtivltrix illa mali emiffum virus ab ore iacit • Sic obit extento i qui (idera refpicit arcu ^ Securus fati} quod i acet ante pedes , 00(5 fi VA, Verum Ornithologiae. Lib. XVI. 591 Verum ciufcemodi epigramma vix huc pertinet, dcfumptutn autem efl exepigrammati- bus Graecis, cflque b Antipatri Sidpmj, qui & ipfc argumentum fumpfit ex fabulis Ae~ fopi : item Graece ^tfpa habet, ideft, Sturnum , vt etiam Fernandus Sanctius francifci^ qui ad Andreae Alciaci emblemata commentatus efl, frater tranfiulit ; pnusy & Sturnum matura mejfe fugabam 4 ' Pafcentem f auide femina no Pira Gruem , Excutient tono faxum de verbere funda Arcebam innumeras Alcimenes volucres * , :o Cumme lethalis talos prope dip fas amaram Infpirans bilem faucibus interimit . En ego qui fttmmum f peculatus fum aera cladem Non animaduerti , qua fuit ante pedes . P R O V E R B I A. Kfl^O TEPOS jif^Aif^hoc efl, furdior Turdo. Zenodotus ex Eubuli Dionyfio citat, adfcnbens huicaui furditatempeculiarem,cum fit,inquirauthor adagioru, Ioquaciflima,veI proucrbiotefle(egonon de Turdi, fed Trygonis,idcfl Turtu- ris loquacitate prouerbium legiffe memini) vnde concinne dici putat in eos, qui perpe- tuo blaterantes ipli non aufcultant, quid viciffim ab ahjs dicatur, quod virium in multis licet deprehendere. Suidas, & Varmus apud eundem Eu bolum aiunt, non furdior legi, fed a^covoTipogKi^ftig fiddi, magis mutus* quam Turdus .Aliud eft adagium vulgatiffimu. Turdus fbi malum cacat. in cos dici folitum, qui libi tplis minifirarent exitium, a Plautus, vt tradit d Polydorus Vergilius ,illud etiam prouerbialiter protulit . Nuncltranfenna hic Turdus lumbricum petit. Nam quia Turdus muali prtefcrtkn tempore fame affeftus e tranfenna, hoc efl: laqueo lumbricum petens facile capitur , hinc prouerbio locum dedi c in valde auaros, qui immenfa habendi cupiditate affeCli , nimiumque auidi omnis difcri- 50 minis immcmores,ob quamuis paruae rei acquirendae caufam fefe ita periculis temere ex- ponunt,vt de ijs eleganter dicamus. Turdus e rranfenna lumbricum p.tit . Foteft gene- rarim ad omnes torqueri, quiquoduis negocium vtile;,fed pcriculofum tentant:ad quem fenfum alibi dicebat idem e Plautus : O Gryppe.Gryppe tn atate hominum plurima funt tran - fennasvbi decipiuntur dolis , atque adepol in e’as plerunque efca imponitur , quam fi quis auidtts pvfcit ef tam* auanter decipitur m tranfenna auarttia eius . PR^SAGIA, AVGVRIA. fo Vrdorum greges, qui non rari, & fparfi, fed turmatim volitent , aliqui imminentis peftilentiae prasfagium faciunt» VSVS IN EXTERNIS. M. V A R R O, inquit Plinius, principatum dat ad agros laetificandos Turdorum (& Merularum) fimo ex auiarijs : quod etiam pabulo, boum,fuumque magni- ficat,neque alio cibo celerius pinguefeere affeuerat, Var-ro autem ita habet.* Ad agrum Hercorandum pratfare arbitror Jierem ex auiarijs 7 urdorum* & Merularum* quod jo non folum ad agrum vtiley f ed etiam ad cibum ita bubus , & fuibus , vt fiant pingue s , itaque qui auiaria conducunt* fi caneat domnus Jlercus, vt infundo maneat* minoris conducunt*quam quibus id accedit « ** ' . i '*»• * 'xiji ’ r/l * mp . ■ • ■ - r >. »5 «. * • » yn % t * i \;'j' ' . ■ r i , . ' ’ i ‘ f ‘ • .« P } ‘,1V • ■*' fli oO’* P '■ O “ b Lib.$* a In Barc* b £. 2.54° c In Stercoris Turdorum vfu s. 'r1' 5P2 VJyfsis Aldrouandi MEDICA. a Uh6.de auib. c.$ 1. bL.io.c7> C £* Anconi] Gainerij mor. M ORIS, inquit, a Bellonius, elfe coepit Turdos myrtorum baccis farcire,af- fofq. ita ventris profluuio laborantibus exhibere. Veriimantiquiffimus ille vfuseft ;nam b Plinius etiam atteftatur, Turdum inaftatum cum myrti baccis a Li-i.var. leff.c.j. Mercuria* lis de Tur- dorum bo- nitate indi- cium» Cur Turdi’ nunc ita na fint delica- ti, vt olim. b Lih). C li.j.Met. d L.z.c.iS. e In epifad Ocean. 6 j. .i. de med. i.e.de na. k cib . &ma i L.i.geni. dier.c.i.6. Qja men- fa exhibiti. Jc Inntarg. t4then. dyfentericis mederi. Et c alibi T urdos edifte fcribit cum baccis myrti prodelfe vrina? . Ab Alexandro Benedi&o laudantur tempore peftis in cibo macerati aceto. Antonius 10 Gainerius Coturnicis, vel Turdi puluerem aduerfus Napellum commendat, deceptus ni- mirum ab interpretibus Arabum, & ijs, qui Napellum, aconitum, & cicutam fere confun- dunt, cum Sturnos, non Turdos conio, ideft, cicuta pafci veteres teftentur. VSVS IN CIBIS. HIERONYMVS a Mercurialis , qui idem eft inter do&os , quod Sol inter Side- ra, multi, inquit, mirati funt , in eamque venerunt fentenriam , vt veteres tan- quam guls indodos damnarent : fed fi rem hanc exa&iiis confiderare volu- mus, profcdo apparebit haudquaquam male eos iudicafie . Nam quantam nutriendis , pingue faciendifque Turdis maiorem operam impenderent, M. Varro, & Columella po- ftefls teftatum fecerunt, vbi praeter alia innumera circaTurdos ftudia in cibum illis quo- tidianum offas ex ficis, & farina alias craffiore, & alias fubtiliore confardas,necnon mi- lium cum aqua copiofa, & clara prsbuifte monftrant , vt hac ratione perfuafum cuique eftepoffit,aues fiiuilibus cibis, alijfque curis enutritas, iucundilfimas euafilfe,adeo quod finguliTurditernis denarijsiure emptitari potuerint, quemadmodum interdum tempore fuo Varro, quotidiestate fuafadum fcribit Columella. Atque temporibus noftris. Tur- dorum fagina ndorum cum nullus curam gerat, quales ve capiuntur, in coquinas mittan- tur, necdfum eft eam in ipfis manducandis fuauitatem minus percipi. Illud fane de Tur* 3° dis non parua admiratione me affecit, quomodo b Galenus eos, & Palfeculos duriores elfe concodu Perdicibus. Attagenis, Columbis, Gallis, Phafianis,& Gallinis dicat,quetn locum aliquo mendo fcaterepoffet quis fufpicaTi,nifieadem verba apud Oribafium>& Aetiurn notata haberentur. Cur autem hoc admirer, potiffimiim in caufa eft, quod & ali- bi ex c Galeno colligitur, quacunque magis nutriunt, debere difficilius (datis ceteris paribus) a calore naturali confici • vnde fi Turdis, & Pafferibus magis Perdices, Galling, & Phafiani nutriunt, funtque (vt loquitur d Celfus ) materiae firmioris,par eft quoque difficilius concoqui : iam vero Phafianos,quos quantum ad co&ionem, ac nutriendi vim jfpedtat, Gallinis pares, edendi vero fuauitatefuperiores facit Galenus, folis vaporibus a culinarum magiftrisobmaioremguls fuauitatem coqui confueuiffe apud D.Hieronymu 4° e obferuaui . Is enim facerdotis munera typice enarrans, fic eum depingit debere elfe domum fuam bene regentem, non vt opes augeat, non vt regias paret epulas, non vt ce- latas patinas ftruat, non vt Phafidcs anes lentis laboribus coquat, qui ad olla perueniat, & fuperficiem carnisnon difT oluant artifici temperamento . Hoc etiam pa&o folere fru- 6.c.3i, tat. Apud Sabaudos enim, vt fibi feriptum ab amico fuo quodam refert Ornithologus , Griue Sifalle Turdus maior eft , colore Columbino, rofiro Merula? , nidum faciens ex Gnue Si- mufeo in pariete, oua quaterna pariens. Parifienfcs, cum deber&nt, inquit Bellonius vo- ^alandra ?© care Turdorum maximum, dicunt Calandram , fed hallucinantur . Lugdunenfes dicunt Qfere/2* Cifere, eodem tefte, ait denique a Gallis Coridalum dici . Germania Vifco denominat ein Miftler, in Heluetia Mifteifinck , alibi Ziering Carinrhijs Zerrer,Bauaris Scherrer. e lulius Alexandrinus Germanis , quia plerunque iuniperi baccas vorat, Cronabet ap- eLib i$ fa pellariait, Italis vero Gardennam. Gybertus Longolius, qui circa Coloniam in Ger- lub-c.d» mania vixit : Primum, inquit, Turdi genus, quod Pica? magnitudine eft , nondum, quod fcianbConfpexi. Anglice'dicitur a Poluer ; Illyrice Prskavvecz, TurcigeGaratauk. 5P4 Magnitu- do. „ Color* Pedes* a Lib.6> de autb. c. 31. 3 Lib 6 'de auib' i* Turdus a- lius alium pellit» Viyfsis Aldrouandi DESCRIPTIO. TVRDVS vifciuorus nofter, inquit Ornithologus, maior eft ceteris Turdis, paqlo infra Columbam ( hinc forte Bonomenfib. Aucupibus Cqlumbina dicitur) ca- pite,alis, & ventre fufeus, plumis ramen iuxta caudam . Aliquid flaui admixtum apparet. Cutim intra roftrum pallidus, & fubruber colores mixti tingunt. Pedes digitiq. jflaucfcunt,pra?fertim pofteriore neruo tibiarum. Vngues,& roftrum nigricant. Collum 10 parte prona. Venterque totus nigris pundis in albicantibus plumis , & alicubi flauis va- riant. Pluma? fubalis candida funt. a Bellonius breuiter etiam defcribithoc modo: Iam figna daturi Turdi vifciuori maions,TurdopiIarimaiorem efte dicimus . Ariftoteles affi- milateum Pica?,& verum eft, colori non feruare,vti pariter obferuauic Ariftoteles. Ple- rumq. vero infuprema capitis parte, & colli magis plumbeo colore maculatur, quam Tur- dus Pilaris. Extremitates plumarum alarum, & cauda?, qua? longiufculaeft, albo colore circumducuntur, pedes, & crura habet albaad ftauum,fiuc luteum vergentia . Ha?c ille. Ego femel hunc Turdum obferuari,& depingi curaui ad viuum adeo pallefcentem maxi- me in cauda , & alarum remigibus, vt pene albefeeret, capite vero, & tergore, & alis fu- pernis eftet cinereus omnino. Turdi vifciuori iconem habes folio ^82. 20 L O C V S. N I D V S. VISCIVOROS Turdos etiamfl Philofophus difcedere feribat , nullo nihilomi- nus non tempore apud nos vifuntur. a Bellonius arbores magis cauare, ni- dumque maioricuminduftria conficere feribit. Nidificat,inquit Ornithologus in noftris regionibus . V I C T V S. AR IST OTELE5 nifi vifco, atque refina vefei feribit ; conftat tamen,& alias bac- cas arborum, fruticumqiredeuorare , atque in primis iuniperi. Bellonius pra?- citato loco a?ftatc ait vifcum abietis depafei , hyeme vero femina vifei frudife- rarum arborum. Vuis qtioque,& liguftri baccis inhiat . Cicuratur etiam, &pafcitur omni genere ciborum, pane,cafeo,&c. Turdos huius generis finguIos,fingulas (quod mirum eft) vifei feraces arbores occupare aiunt, & femper proxime eas verfari , neque admit- tere alios , fed perfequi, & depellere : quod eorum ingenium etiam in caufa eft, vt fa- cile capiantur . PRjESAGIVM. ORNITH0LQGVS fe a rufticis quibufdam accepifle, tradit, fi Turdus vifciuo- rus circa finem hyemis in cacumine alicuius arboris infidens , & fupra arborem ' eminens cantiller, hyemis diutius duratura? fignum efte : fi vero in medio arbo- ris confidat, ita vt non appareat,auta?grea?ftatem propinquam fignificari. CAPIENDI RATIO. AVCVPES caueam, cui auisvna huius generis fit inclufa, & reti obteda, vtcon- fpici poftite fublimi , cum decipula fuperftruda , ad arborem aliquam vifcum ferentem vnco ligneo pra?lungo fufpendunr,mox Turdus ferus confpedoin- clufo, impetu in illum delaplus,vt de arbore fua depellat, decipula operculo cadente ca- pitur^ fic deinceps ad arbores multas caueam eandem fufpendunt. Eiufcemodi capiedi modus in Italia, quod fciam ex vfu non eft. V tuntur etiam aucupes hoc Turdo ad capien- dos Accipitres in attegia, amiti impofito. Namciim Accipitrem viderit, exclamat. 1 je ; vsvS 5P5 Ornithologiae. Lib. XVI. V S V S IN CIBIS. ' c ' ~ ' v • ■ * i < . ; • • • • " * '■ - ■ 1 ' ' <■ *•' • • * • BEUonius a hoc Turdi genus ceteros faporis gratia vincere ; contra vero Ornitho- 3 L,c’^ f* logus apudfuos minoris pretij dTe referr,m:nufq.in cibis lautum haberi, quam fo- leat pilaris. i E T V R D O 1M L A R I. Cap. III. , , „ <> s.< ,.i UJ) Cl i S Y N O N Y N A. LTERVM Turdi genus Ariftoteli,^ Athenio rp/^«c appellatur. Gaza t Latinetraoftulit pilaris Tardus: fed G/apaldus eiulcemodi nomen vulga- Giapaldi re,fiue a vulgo confidumhdftimauit, at fic non eft, pr&Tertur, inquit, Tur- crr°r * dorum genus quoddam reliquis maiufculum , pedore albo nigricantibus maculis, quod Merula? magnitudine pcrhyemem iuniperi baccis enutritu, pra?fertjm montana mittere fub pilaris nomine confueucruntilic ille. Ego pilaris nomen j?tymum. non vulgare efte puto, fed Latinum a Gaza confidum, vt G faecum i -p^atc exprimerer. rplx* enim Gra?ci pilum dicunt . Scribit autem Gaza pilarem per 1 fimplcx. Cur vero d pilis hoc Turdi genus nomen hahuerir, no video : fufpicari autem poffimus nomen hoc illi per onomato poeiam a Graecis inditumfuiffe.Nunquid vero etiam Grapaldus auem, quam nos pro Turdo pilari depingimus pro pilari accipiat, Subdubico,Turdus enim pila- ris pedus album non habet: neque id de eo veteres fcripferunt . Auguftinus Niphusru- ftice apudfuos dici feribie Schironcm,atque huiufce nominis etymum adducit, quia hoc Schiton. auis genus corpus, & roftrum acutum habeatvfed multis hoc alijs auibus etiam conuenif, * quas tamen nemo, ne ille quidem Schirones nuncupat . In alijs Italiae locis prxeipuein Lombardia Vifcada nuncupatur, quod vifco vefcatur,quamuis reuera a Turdo vifciuo- vifcada. ro AriftoteliSinimirum de quo pr^cedentiegimuscapite.diuerfus exiftat;vtrunque aute Licornc. genus vifco deledatur . Gallice, tefte a Bellonio dicitur Litorne Germani,vc feribit a L.6.c.j$ Ornitologus appellant krameruogel, vel,(vt alij feribunt) kramefzuogel, kranvvituo- gel, Hcluetij,pi iuatim Reckolteruogel , alij V vachholteruogel, Vvecholbterziemmer ; namZiemer, tefte Qrnithologo , Turdorum commune nomen eft. DESCRIPTIO. 40 HO C Turdi genus exadiftime cum a Bellonio , tum ab Ornitologo deferiptum cft,quare&nos eorum allata deferiptione , acquiefcemus . Nonnulli, in- quit a Bellontus ,hoc Turdi genus confundunt cum eo, quod Calandraco- a gnominatur. (Turdum vifciuorutn maiorem ita dici ibi fcripferat ) Turdo vifciuoro auib.c.i\. maiore aliquantulum minus eft , maius Iliaco , Merula; compar. Obferuaui nonunquam Magnitu- pro Merula fosmina venundari; eiquefimilis videretur ,nifi per pedus flauefceret tran»- do. icurrentib. maculis nigris, ventreq. candicaret, Crura pedefq.nigrefcunt,aliterac in Tur dis maioribus,& minorib. quibus flauefcunt, & albefcunt.Capite,cOllo,& fub vropygio Q0lor cinereus eft,dorfum caftaneum, cauda fubnigra fere vt in Merula.Sex priores alarum fua pecjes” rum penna? lonse magis nigricant, quam reliqua? fubfequentes,qua? ad ruffum, aut ca- ftaneum accedunt . Roftrum habet diuifum,breuius vero quam in Merula, in extremitate nigricans.Minus maculatur, quam Griue(Turdus vifciuorus maior) pra?terquam in dua- Roftrum. bus pedoris partibus, plumifque laterum : nam fub alis omnino candicat, & quia minor eft, ideo etiam rarius venditur, quam vifciuorus maior, & minus in cibo etiam commen- datur. Hucufqueille, Ornithologus vero fic deferibebae Turdum, inquit, pilarem no- ftrum curiofius olim confpedum his verbis dcfcripfi.Roftrum ei fubflauum in extremo Rofirum. nigricat . Tota feremagnitudine,& figura eft Merula? . Os etiam intrinfccu$,& linguatn Os. 2V T flauirs Colitim. Dorfim. Cauda. Colium. Ped:u$ . Ala:. Vngues. Vlyfsis Aldrouandi $96 v1 flauus color,fed dilutior, quam in Merulis pingit. Collum pronum cinereum eft,vt etiam caput/ed nigris maculis afperfum . J^orfijmcfiaropum,feurufFum obfcure,,& per medias pennullas nigricans , Pars circa vropygiumrurfus cinereis plumis obtegitur. Caudam penna? nigra? conftituunt . Collum fupinum , &pe£ius varia funt : nam flauefcentes in eas plumas nigra? diftiguurit macula? . Ala? interiores-alba? funt. Latera etiam intra ala$ (fubalis)in extremitate plumarum albicant, inde lineis rufis diftinguuntur; intima parte latius nigrefeunc . Pluma? ventris alba?. Vngues digitique pedum nigricant.Pennse ala- rum partini nigricant,partim rqfo colore, vc dqrd mitiores pr^fercim,& breuiorcs,appa- rent. Sexus in hoegenere non facile diftinguiiur’ ' ' 'v * ii y ^ Turdus Pilaris cum hedera. .'"vi. i n ■■ • „ m 1 e S c fc, IOCVS ! 5 97 Ornithologix. Lib. XVI. LOCVS. VOX. VOLATVS. TVRNER VS Anglus apud fuos Turdum pilarem nunquam, aut raro videri fcri- bit in aeftate, hyeme vero tanram ede copiam, vt nullius auis fit maior . Apud Heluetios , vt refert Ornithologus poftremo aduenit, De hoc priu3tim tradit a AriftoteIes,quod acute ibnet,ac qiiamuis colorem iramutet5voCem non variet. Volat ap.&jf.xo. ! 0 gregatim , & inter volandum obftreperus eft • V I C T V S. HO C Turdi genus baccis obledatur, pra?cipueiuniperi, vnde& nominatur a ^nygma Germanis, tefte Ornithologo ,& in vulgari apud illos amigmate queritur , de Turdo qua? fit auis, qua* pabulo trimo pafcatur % I uniperi enim bacca? tertio demum pilari, anno maturefcere creduntur. Ille in huius Turdi ventriculo dilfedo fefe reperifle aic iuniperi baccasy&olfafpina? alba? fruticis, quam oxyacantham vocant, & berberi vulgo i0 didi granorum femina . Aquifolia? arboris, forbi minima? , fimiliumqua? etiam arborum ' baccis vefcitur . DE TVRDO I L L A D E, fiue Tylade. Cap. I V. SYNONYMA. ERTIVM Turdorum genus 4 Philofophus ZAAacfaquibufdamdici feri- bit. Gaza lliacu vertit, fed ab Hermolao taxatur, quod no Iliada, fed ilia da legerit, quare, inquit, commodius Illadicum conucrtiftet,fed Athena?us etiam /A/acTa habet, & Alexandrum Myndium pro (AAasryAas feribendum TvAa?. arbitrari afiferit. Italice appellatur, vt Nipho p!acet.Maluicius,nempe Mal* Maluizzo. uizzo, alibi, vt OrnitoJogus fe audiuifle fcribit,Cion,vel Cippcr, vt circa lacum Verba- Mauuis. num, Gallice, tefte b Beilonio, vnManuuis. Apud Cenomanos vero Touret voce cor- b L.6.c.ii» refpondente diminutiue nomini d’vn Tours. Germanice ein vvinfel, vel vvintzeapud ^°“r5c' Tigurinos a voce fua,vt feribit Ornithologus . Clarona?, qua? pariter Hcluetiae vrbs eft, Vvin \o Bergtroftel,quafi Turdus montanusjalibi BoemerIe,Bomerlin Beemerzr emer, vel Be- hemle, quafi Bohcmica auis, vel Turdulus Boheniicus, quod in Bohemia nidificare dica- tur. Scribit tamen Ornithologus fefe ab aucupequoda accepifleaue Behemle alia eftea Bohemica Vvenfola HeIuetiorum,fed fimilem:alibi Vvyntroftefideft, Turdus vinearu, forte quod auis. vuis pafcatur,&Rottroftel,ideft,Turdusruber,addifferentiaalteriusTurdi minoris,que illi Troftel (impliciter, alij Vvyfzttoftel,ideft,Turdualbu vocat. Circa Colonia einBit- ter,inSaxonia VueindrufchefVveingartuogei. Circa Bafileaperonomatop^ia Gixerle, DESCRIPTIO. VV I N S E L A noftra, inquit Ornithologus, per totum dorfum fufea eft . Pe- Color . dus ei vanj coloris : medius venter albicat : rubet vtrinque,vt etiam pars fub alis . Interiora oris penitus flauefcunt . Denique fimilis eft tum fpecie , tum magnitudine illi,quam Troftel nominamus . Sic ille • Qua? deferiprio exade mea? aui, quam depidam exhibeo, refpondet :fed minus, quam aljj Turdi,vt etiam a Ariftoteles a animaduertit , maculata eft , macu!a?que longa? funt minores . Depingit, deferibitque cap. 20. eundem hunc Turdum b Bellonius his fere verbis : Turdus iliacus fimilis eft Turdo vi- b L de aui> fsiuoro minori , fed tenuior , & magis flauefccns , & parte prona, maxime circa flexiones 4* alarum 5p8 Vlyfsis Aldrouandi alarum ad colorem aurantij mali accedens 5 & per collum maculatus , pennas capitis 5& dorli e caitaneo ad cinereum accedunt : roftrum , crura , pedefque colore Turdi vifciuon maioris : venter,vt in Turdo pilari albus eft, contra ac in al ijs duobus3quibus is maculis variegatus eft . Cauda > atque alasfunt caftaneas. Turdus minor cum olea fyluefhi • |f • iiiii Ornithologise. Lib. XVI. LO.CV S. NI D V S. •llC r,n ! I ■> t; mfl ifjX \r./t RNITOLOGV S aues eflfe aic peregrinas, neque apud fuos nidificare,fedi vt fe audiuifTe traditsin Bohemia,veI Vngana . Ad uolare vero apud fuos ini- tio by^mis per quatuordecim fere dies ante Turdos pilaresicirca Pafcharece- vi^us® dere . Racemis vid itant , vineifque 9 tefte Beilonio, multum damnitinferun,r . Turdus 0 Iliacus, inquit Gybertus LongoliUs , qui reliquis minor eft, Segregarim plerunque vi - ditat , in dumetis, & inter humiliores fyiuas, iuniperos, aquifolias degit: cui vulgus Germanicum (circa Coloniam) ab amaritudine nomen indidit ein Bitter. Ormtho- ^atccr9 logus in diffedi ventriculo Nouembri rnenfe reperit baccas fpina? albse, quam oxyacan tham dicimus • I CAPIENDI RATIO. DEM Ornithologus laqueis capi fcribit,fed difficilius , quam pilares.* nam fila- queus}inquit,ficalbus,remouenr,vt tranfgrediantur. Quia vero vuis inhiant, plu- — . rimi,tefte a Bellonio , tempore vindemiarum diuerfimode capiuntur, &prjecipue inftrumento,quod a fuis Bret appellatur.Fic autem id in modum fibili,nam abfque VIu- *** Ia, inquit , parum praedari :capi vero etiam vifco in media aeftate,item in ipfo volam , & u multisalijs modis, fedquos breuitatis gratia fubticet. DE TVRDO SIMPLICITER f T dicto, Cap. V. SYNONYMA. RI.STOTELES eiufcemodi Turdigenus non videtur agnouifse , nam trium tantummodo meminit, qug fcilicet iam antedefcripfimus. Bellonius hunc Turdum primo a Ariftotelis Turdo annumerat , Turdum vifciuo- a L6,c.$i, rum minorem appellans, nimirum Griue petite . Nos appellamus fimplici. Griue pe- ter Tordo.OrnithoIogus Gallis ait dici vn Traslc, Gerrhani vocant Tro Ljte‘ ReI,quod nomen ab Italico Turdela fadum videri potelLquae Turdus Vifciuorus maior XrofteL c ed, Ali; aliter Germanicum illud nomen fcribunt,& efferunt; Gyb LongoIius,qui Colo- nis fcripfit DroefTeI.Turnerus,qui ibidem Durftel.Hieronimus Tragus TroffeJ , Mur- Tunjusmu meilius TrufeI ; nonnulli SangdrufcheI, ideft, Turdum muficum, ad differentiam Turdi fous,U Iliaci fuperioris;alij Vvfztroftel, ideft, Turdum album, quod non admodum nifi colore quarundam partium differant. An gli a TroiTd,auc a Mauuis,tefte Turndjroi fe d nos MaL uiccium vocamus Turdum minorem rubrum, de quo poftremo loco egimu$,& Galli eun- dem Mauuis,ali; a Thrufche,quod nQmen tamen primo,& maximo Turdorum generi ad- feribit. Illyrij, & Polom Drozd, . FOR M A.D ESC RIPTIO, ARISTOTELES generarim Turdos £onfiderans,eos, tradit, colorem im» Colorem mutare -.atque hoc quoque huic Turduo conuenit. Auis eft varia, & maculo. mucafe fa: Magnitudo, & fpecies huic generi ex infpedione noftra, inquit Orniiholo- gus , eadem fere, quae Turdo minori proxime deferipto . Crura albicant, ( hic quoque Magnitu- color variar,namexijs,quosego depidos habeo, vbi-pedes crocei funt . ) pedu$,ven- c°r’uraa trem,& latera punda nigra infigniunt, Venter alioqui candidus eft, & caudae etiam pars pe£us. fupina in minoribus pennis. Pedus fubflauo,& ruffo colore, in vnum commixtis. Idem veoter. ' fub 6oo myi&is Aldromndi: fub alis color merus, & abfq. maculis in minorib. pennis eft. Tota pars prona vnafere,& Alse» xus,vt audio.no ret,vtcircu oculos macuIetur;naquatuor,quos ignarus prius colore immutare taquadi- Oculi, uerfos depinxi,rres erat ita maculatbquarto enim caput tptu ferd erat candidu,cuiiis hic iam allatae ex Orni| T ' l 'y' : , . CT V ' . r^uS nso ivi;: i ( .* i ' : :iS', t c omno < ;; • ,r. ; c br/n3iiov i: »f> . ’ ft-ll; ■ . g , \ ..... puaij rj „ .) f iuj ii Q ,15 « , - • . 'tjpn? ,£* i 'ilssilluro ?! DOUd rrsui )10T T} 3 f ftbsr) dfi no h onpcb& . u i .a s rtfi o D 'i ) 3 1 i s i 5 A. e!b e : ’--T „ loTboiO inqhol xin " i . u nno n : 1 ol a *i 1' z » i i 1 l ■& Caprimulgus vocatur ,cum Caprimulgus aiioqui aui§ fit np&urna, de qua fcihcetita libro de no&urnis auibus priuatim egirnus. FORMA. DESCRIPTIO. Jk Riftoteles , citante Athenio, Turdum Trichada,fiue pilarem Merula® aequalem M . , /\ facit; verum in codicibus, quos nuc habemus, Ariftotelis, id no reperiasrcouenit Jto&t.tp ^ ^ tn ea magnitudo Merula? c6muni,nepe nigr£, qua primo loco nominata Ariftot. ^ hic depmgimus.Qupd ad colori pertinet, is quide niger eft , quare nigru colore Mcruleu 1(j Merula mas cum myrtacantha. dicebat Ornithologiac. Lib.XVl. 60 j dicebat facetiffimus /Plautus3fed hyeme3tefte Ariftor. Piinioq.ruffus euadit. Quam hic depingimus3Iegitimam Ariftotelis Merulam, primOjVt dixi, loco uominetam efseremur,na nigra e(t,& vuigaris/oftrumq. habet rutilum, quemadmodum de fu a prodidit ille: Alber- tus Merula? roftrum & pedes coloris tribuit crocei , mea vero Merula pedes habet aterri- mos3quas tamen ex hoc plane genere poft ff minam depidas dabo, omnes pedes habebat luteos. Quemadmodum vero plumarum colorem mutant pro temporis diuerlitace, ita pa- riter roltrum colorem, eandem no fcruar.fed eum proauium a?tace imrnucant.-nam icj anui- culis3tefte Plinio in ebuh transfiguratur, at maribus duntaxaf. Eodem modo torte in pedi- bus euenit:Sexus in hoc genere manifefiam differentiam conftituit.Foemma enim vt mas atra non eft/ed fufea tantummodo. Roflrum etiam vt io illo rutilum non elt, fed inferius tantum Iutefcic fupra enim plane fufcefcit:pra?tereaguIa,pedufq.totumcx albicante, & fu °fcefcente coloribus maculantur.Priori icon maris eft, altera foemina?. Merula femina, f um ilice ce^mfoL^* 'f'- \'j f Irk w .. Eee 3 Terti© 606 Vlyfsis Aldrouandi Merula /eu Tertio loeo depila haud dubio ex eodem genere, Merula leucoeephalos dici poteft» cocepha- nam caput praeter tres maculas oblongas nigras,quae retro oculos confpiciuntur,prorfu$ los, eiufq. candidum eft,pedes lufcefcunt,cauda,& venter aterrimo colore, vti pariter pe£us,atque forma • alae,£ed quae al bo maculantur , aliquot etiam ex pennis remigibus prorfus candida funt roftrum,& oculorum iris lutea. PiV ' J . / *• . ■’ J. • • j I . ’ V' (i • t'J U ( { l I * f/X V { l .• yiiflHI Merula leucoeephalos cum phylireaangufti folca. \ Quas I Ornithologiae. Lib. XVI. '-1:607 Quas quarto s & quinto loco depingimus , ex albo , & nigro funt maculat#, mas mi. bus 3 focraina magis ; nigredo vero in foemina longe minus , quam in mare incenditur* Merula alba,& nigra mas cum myrto laurea maxima. Cauda 60 S Vlyfsis Aldrouandi Cauda vtriquc tota nigra mari roftrum5& pedes rutiliintenseadmodumdoeraina® pallide flauefcunt. Merula alba, & nigra foemina cum Phylirea Narbonenfi. i Vltimd <■*? i ;■ ■ • 4 Ornithologiae. Lib. XV I. dbp V/timo loco dcpi&a tota, candida eft, excepto roftro5quod tutilm eft3a^ pedibus^qui lutefcunc. Merula candida cum oxy cedro. unsn? r’T *• • • *; jff *?•; •, ?fi. !f' i • • V 1” 0^}D r ~ .... sr . • j rJf/ • '• fV ■> ■ ,'r jtmstpv LOCVS 3 9 hi.e . 1 i b L-S. 24» C Ltb.6 . «ftf fan» $bj.Sol6 a f» prima diei . M^rul* ca- cu valent. Merui* mi rus cantus' Vc fiuuius cantet. b p. bifhc* 4?e a Z*7° /» ©i I tApolle b Exer • 237. Merula.., quam Pfit racus irop. fidus io* quitur» <5io Vlyfsis Aldrouandi L O C V S. ME R V L A , inquit Albertus , verfaturin locis denfis confi tis arboribus , & fpineti$,&in fifturis lapidum.Sed* Ariftoteles hgc de Trochilo tantum, non de Merula fcripfit. Agit certe Merula eifde in locis,in quibus Turdus,atque eiufdem fere natur# eft : mutat enim, vt ille, locum : Abeunt, & jtfm^inquit^PJinius , T ur dique & Sturni fimili modo in vicina 9 fedbi plumam non amitunt , nec occultantur , mfi I® fepibus ( alias nifi fpe cibi ) quo hybernum pabulum petfint : quae apud c Platinam fic legun- tur Occultantur h?c animalia fepibus ,ibique hylnarao tempore pabulum quaerunt. Ariftoteles etiam hyeme latere fcripfit has aue$, & alias de eifdem fic habet :£u%ddcum f pate degant in fyluisfiyeme demior antin finiitinpy logos qjprtcps, montium recefifm fecutp, ficti ti Sturni, Turdt , Merula. Idem fere ait Georgrus Agricola anguftis montium angulis quan doque latere Merula fcribens,Parafitus ramenquida in Ariftophotis Pythagorifta apud Athen^um inter alia de fe ia&itat,fi algor fubdio\perpestiendumfitjfe Copfichon.i.Meru- lamefie. > * i\S Tu d V O X, v f' i V v KvV/r :x -sP>4 G A N T V S. 20 IO. a Atitonius Pantheus Veronenfisfringulcire de Merularum voce vfurpat. Apud veteres, quod fciam nullum verbum, quod vocis earum proprium fit , reperire eft, nam ceu canoras tantum eas pelebrant , & etiamnum captui educantur. Can- tu , inquit Aelianus , Merula valent-., Author v$ro de natura rerum non fuauiter tantum canere ait, fed vocis quoque obledare : Laudat hunc item caritum Philomela? author; / . - ^ ./'"V1' Et merulus modulansjam pulhcris concinit odis, Nolle ruente tamen carmina nulla canit. 3® Albertus author eft Merulam quandam olim adeo excelluifte in nouem vocum modis, qui bus omnis cantilena componitur, exprimendis, vt nullus hominum perfe&e illam imitari potuerit ; eamque quafi ofientantdmf^pein prefentia hominum nouem ordine voces eflbr mafte. Vt vero diutius & fuauius cantent, carnibus paficenda? funt^aide Albertus tefta turclaufas ergaftulis propter pinguedine diutius cantare, & tunc contra natura carnibus vefci, & propter eas libentius canere. Veru no femper cantant, funt enim ex genere earu auiu,qua? vocem mutantrimo mutefeere Merulas traditi AriftoteIes,ita enim in Grgcoco textu legitu^nemper^j' qoovLuuv ’/%&, Gaza autem no rede vertit, vocem reddit diuerfam. Aues quadam, inquit Phi!ofophus,per anni tempora tum colorem, tum vocem mutant, vt Merula, qua? nigra rufFefcit,& vocem cohibet.Canit enim a?ftate per hyemem verdjftrepi- 4°' tar,& tumultuantem edit vocem.Gr^ce legitur g’ v ixiv ydp reoSi ps/, rSJV z&fAwos na.rayti (pS-iyyercu Sopv/3aSa; , Gaza ift|c quoque parum re PLINI VS .«Turdos, & Merulas inuicem amicos effeferibit. Sed locum hunc in Turdo , ex Ariftotele correximus , qui T urtures cum ijs amicos elfe atferic, non Turdos . Rubeculam appellant quandam auiculam a rubente peCtore, de qua in 10 hoc opere pofteafuo agemus loco , hanc feaudilfeait Ornithologus Merulam amare, eamque fequi , & noCtu fere iuxta Merulam ,aut in proxima arbore conquiefcere. Verum quemadmodum bafce binas auiculas habet amicas Merula: ita contra inimicas binas alias, aduerfus quas illa» Merulam non defendant , Crecem nimirum , quam moribus pugnaci- bus elfe b Philofophus author eft,&No<5hiam : Crcx .inquit ille , Merulam impugnat, nocet enim itft , pulli f que NoCtua? vero nonnulli ita infenfamefle volunt , vt quotiefcun- que clamantem audiat , ex templo ad illam velut illatam libi iniuriam vindicatura, ad- uolet . Sed forte hocpoftremum non ita mirum videatur, vt occulto odio aferibamus in- nato. Hoc vero omnino mirandum eft , vel faltem nulla eius ratio naturalis aflignaripo- teft,fcilicer cur mali punici grano, vt teftatur c Aelianus, percat,quo ahoqui cetera anima- 20 tia impune vefcantur,pra?tcr Circum, Larum, Turturem, Vultures, & Scopes, vt Gyllus ad dir,quo? aues eodem deuoi ato,yt idem Aelianus prodit, intereunt. CAPIENDI RATIO. a InExeu M E R V L A S , inquit a Oppianu$ ,& canoras Lufcinias capere licebit laqueo inter denfa fruteta collocato , quem bini orbes conftituant fub intortis fini- busr^tis latentes, & marinis retibus , qua? Curo^de vocant fimiles . Intendun- 3°j tur etiam longiffimi ncrui bubuli pofita in medio virga , a neruis funiculus, laqueus fufpenduntur . Ad hfcefca imponitur vermiculus aliquis , aut lumbricus , qua inefeata auis illaqueatur , & omnibus illis , qua? ad capturam defti nata erant , circumactis detine- tur . Cartcriim in Merulas alium etia captionis modum adolefcentes excogitarunt. Scro- bem hyernefodiunt,ciimauis maximecibiinops eft,&oliua?, aut Lauri baccam inijetunt, ac prope teftg fragmentum , vel lateris ponunt : ferobi item paxillum inferunt, quo tcftas binas intendunt. Apponitur, & altera auislaqueo ligata. Sic omnino Merula famelica aduolabit, &fcrobem fubibit, Ha?cille . Retibus vero etiam olim capi foliras elfe vero b M art o verius eft, & ab eiufcemodi capiendi modo b Horatius comparationem detorquet in ambi- d 1 tiofus poetas , qui fcilicct etiam(cum errant(laudari cupiunt: Hic dum fublimes verfus ructatur , & errat^ St velut i Merulis intentus decidit auceps In yuteum^foueamque. Quali dicat, fi intentus auceps Merulis capiendis furfum afpicit , & foueam fibi proximam ta^tiamTr non attendens, incidit in eam,ira malus poeta dum fuperbit , & nimis laudari appetit, inci- sas vult lau dit in foueam reprehenfionis publica? . Apud Nermannos Gallia? populos,referente c IoT. dari. Bruyero,vbi frequens hfcauis eft,infepibus noctu ad ignis fplendorem retibus extenfis cZ,b5.c.*Q. capitur. COGNOMINATA. a Lib.de.re rufl.c.x* COR NELII cognomento Merula? memini in Pauone ex a M. Varrone ad- dutftis etiam cius verbis facetisfimis . Erat autem confulari familia ortus. Hic cum flamen dialis elfec, Mario, Cinna priori bello ciuili vrbem hoftH torneiius liter ingredientibus , & in omnes , qui a Scylla? partibus ftabant fa?uientb busoccffus ^Us ctiam occifus fcilfaram venarum cruore Iouis oculos afperfiffe legitur . b Corne- b iiws Tacitus neminem duobus ,&fcptuaginta annis poft huius Merula? ca?dem in flammi- nem i II Ornithologiae. Lib. XVT. (5ij nem dialem fuffedum fuifle author eft. Quem locum Taciti annotans r ludus Upfius ve- teris hiftoria? periciflimus.Conftat,inquit,ratio.Nam Merula /nterfedus anno vrbis 668 . Suffedus flamen nonus ab Augufto,anno vrbis 764. Noftroamo Georgius Merula floruit Alexandrinus 5 vir vtriufque lingua dodus.-fed in quem Philippus Beroaldus fa?pe inuehitur, denominata: • VIS qu3?dam,tefte Ornithologo BrachuogeI,BrachamfeI appelIarur,ideft,Me- rula nonalium, quod in nonalibus agris fere dega t,& circa loca paIuftria,roltro, & cruribus oblongis, corporis reliqui fpec-ie,vel magnitudine non diflimilis,vt arbitratur Merula;. Efl autem, ni fallor Gallinaginis fpecies . I aryocaradcn auem Orni- thologo didam Lacus Verbani accole Italico fermone Merlealpadie,id eft, Merulam Al- pinam nominanr.Galbu’a,fiue lderus3fiue Pictis nidum fufpendens, flue , vt recentiores vocant, OrioIus,Brabandis vulgo, vt in eius hiftoria fcripli,Goutmeerl,hoc eft,aure£ Me- rula,vel Olimeerl,id eft, oliuo? Merula appellatur. A Merula Plautus adiediuum deduxit Meruleus, quo vtitur,vt dixi, pro colore nigro c In com> Brachu© ge!- Brachafelc 10 nam Anthemonidem adolefcentem ita verberaturum amicam fuam inducit , vt tota flat Merula, nigra; Sam Pelago illam pugnis totam faciam, ut fit Merulea , Itaque replebo atritate , atrior multo, vt fiet , ffuam Aegyptiam qui cortinam ludis per circumferunt , Gryocata- dx. Male alpa die. Coutmeer. Blimeetl. Meruleus • PROVERBIA M E R V L A ad Merulam, vetus prouerbium , & fimi I e ei : Semper Graeculus ajft- det Graeculo . Item ei; Cicada Cicada cara for mica formica : item vuigatiflimo lilis Simile gaudet fmili. Kl%htig xcoporepoc, id eft, Turdo [ardior , imperitiores nonnulli perperam Merula furdior verterunt. E ,gia di Ia dei rio palfato e’l Merlo , prouerbiu id eft Merula riuum pra?teruo!auir, prouerbialiter a Pctrarcha prolatum eft, pro eo,quipre Italicum» fentife periculo eripuit, & in tutum euafit.Merul a enim, cui prope riuum amnemue ab au- cupe tende bancur infidia?, vbi flumen alis tranauit, extra periculum eft. R nentis : V S V S IN CIBIS. ' OM A NOR V M luxuria Merulas v na cum Turdis faginabat , vt in Turdi pedoris hiftoria abunde videre eft.&in pedore earum non paruam collocabar volu- Meraiae de ptatem, quod ex 4 Horatij dodiflimis "hifcc verfibus manifefto conftac ca- ^ Et leporum auulfos,& mulio fuamus armos, fluam ficum lumbis quis edat, tum peti ore adutto Vidimus & Merulas poni^fr fme clune Palumbes. 0 Inter popina? enim profeflores, & ganeg ftudiofos difeeptabatur fepeclunefne proferen- di fint tergoribus, vt videre eft apud b Plinium cuius verba in Gallina citapimus,& h»c bre b L'x,c' 5° uitatis gratia proterimus. Apud c Philetajrum, fiue Nicoftratum,vt citat Athenaeus inter- cnyt2. roganti cuida,magnamne impenfam facere fc velit, alter refponder, minime, fed non for- didam,iubetq emere cuniculos , Anaticulas, Turdos, Merulas . Quod ad carnis pr^ft an- Carnis bo» tia attinet, Elluchafim no infima? claffis medicus Merulas in cibo improbar,eo qudu ver- nitas^ tnibus,&locuftis pafcantunvndc, inquit, carnis acrimonia in eis percipitur, & odor ingra- tus ^Platina item Merulas tarde ait concoqui, paruq.alere, & augere melancholiam. Me- r‘Li '** de oici vero Salernitani inter aues laudatas eas enumerant: & quamuis e Galenus carum car e necn inquiar, duriore e (Te, qua Perdicis3Co{umbe, Gallina, &c. tamen vbi de cibis boni , a\mt F f f & mali qui ee ciet^vfque monenti , ScilicetyVt morem fic homo qui fque gerat . Oculos hominum, aliorum alitum more,appetk, quod imaginem in ijs fuam vclut in fpe- culo intuens, cognati defiderio trahitur, ipfiufque confuetudinem defiderat. Ante tem- Quado vo- pus autumni , quo esetera? aues incubaint , prolique dant operam , cum colore etiam vo- mutet eem mutat , ac alis expanfis nouos cantus excogitat , fecum ipfa continuo murmurans , °r mu~ nec veteris tamen, quem olim didicit, obliuifcitur . Color fubhyemem e caeruleo niger euadif,quem mox circa veris initium in proprium rurfuscomutat. Adulta, vel e nido ma- Fff 3 terno 6i8 Vlyfsis Aldrouandi terno femel Ggre/Ta,valuitq. paulum ad fucfa&a non amplius vIIis(quod omnes aucupes Nidugo affirmat) blandimentis, vel aftuttjs,ob innatam.folcrciamcapitur.Nidum in praealtas,de- uiafquefolirudincs defuper in fpecus congerit, quando locum /ecuritati idoneum nadta eft,cuitur6fe foetumq, fuum credere auiit,cumq. Tua quoq. fraude altiffimis iugis ab ho- minum acceffiu non folum abdit, fcd a rupicapris etiam, alijfq» feris ,in cauernas deorfutn condir,ibiq.pulIos ternos,aut quaternos vermibus nurr>r,dum eos extranidum produ- Puili vc vi» 6os expoliat. Tum prius venatores, /iue aucupes vel fortuito, vel ex infidijs loco ani- dis eximen naaduerfo,Gra!/o, feu fparo longo, tereti Ixui, cuius lingulare, & rarum inuentu lignum sur , io a Lib.l.ob fer-c.li> Forma» Vox. eft( qualis fcanforibus , rupricaprafque praecipitantibus ftepe vira1 periculo femper in fcendendis fcopulis adiumento effie folct) arrepto, ibi etiam afcendunr, vbi vni planta veftigiumnon crederes.Et ne quid praeteream) faciem hi non totam, fcd qua in tranfuer fum profpiciunt, ac inde caput illis vertigine afficitur ,fafciolis obtegunt, parrim aduer- fus ipfos pullorum parentes,partim & veriore caufa, ne quoquam latius oculorum radijs, ncieue pertingant, quam quo folo pede innitendum, vel manus implicanda eft , Sic illi tandem ad nidum,non abfq. extremo periculo, & defatigatione permeant quam praelun- ga illa, quam diximus,fudefurfum c profundo ad fefe attrahentes auferunt, domiq.fo- Steintotele. uent,& alunt, deinde vel chare vendunt, vel proceribus notis mares diftribuunc . Ha’c omnia ad nos Raphae! Seilcrus . Sufpicor autem eandem hanc auem, qua? Blauvogel ab ipfo nominatur , aut certe congenerem a R hcetis circa Curiam, alibiq. Steinrotele nun- 20 cupari.Hadtenus ibi Ornithologus,fed alibi rurfus: Vidi ego iuxta Larium Lacum Pafie- rem folitan'um,veI montanum, vt vocabant, foeminam,nifallor:qu£e eadem cum Meru- la habebat communia, qua? Cyanus anis ( em Steinrorcla)nempe roftrum, pedes, & ma- gnitudinem;caput cinercu fere:dorfum,vetrem,& pe&us c?rulea,(verfus /ole prefertim) al'ae,& cauda vno colore nigricabant, a Bellonius, qui hanc auem C yanon,fiue,vt vertit Gaza Caerulea. Ariftor. effie arbitratur, in huc fere modu fcribt.Auis,qtn Cyanon Arifto t.eles, Plinius Ceruleu vocat.qm in rupib. aitoru montiu vcrfanir,& Merula fimiiis eft, nomine mutato, nuc vulgo Grecis Petrocoffiypho vocitatur, hoc eft, Merula faxatilis.Eft autem Merula minor, vndiquaq. ceru!ea,& in magno pretio propter cantu, & caueis indu ditur.Voxei eade,quae Merulae,Ga!licum nomen nullum, quonia in Gallia no reperftur, 30 vt neq. in Italia ni/i caueis apporteturrquandoq. enim nido eximitur, vt fermone huma- € lib.6de num edoceatur. c Alibi vbi cx profeffio de eadem hac aue agit, appoftta etiam icone . ciuib.c.i6. Quamuis, inquit, auem Ariftoteli Cyanon, Gazae Caeruleam vocatam Gallice Merle blcu sppe-Hcinus, nihilominus hoc non facimus, ac /i Gallia’ nota effiet, fed quia rufticorum Epi dauri,qui diucrfo vtuntur id/omate,aIij,qui Italice loquuntur, Merlo biauo,alij,qui Gre- ce,Petrocoftypho,aIij,qui /impliciter loquuntur, Illyrice Merle tantum appellarunt. Ca- ueae inclufa cantillar,fuauius etiam, quam Merula : quamobrem ruftici Illyrici in rupibus degentes nidis eximunt, & ad vrbes deferunt, vt vendant . In Gallia non inuenitur, nift aliundeinferatur. Nidificat in montium fummitatibus, quemadmodum in Creta, Cytha- rea, Corcyra, Zacintho,& Euboea, qua? vulgo Nigroponto dicitur, obferuauimus, Arifto- 4° Defcriptio teles cius citato loco mentionem faciens dicebat vulgoin rupibus confpici in Scyro.Ari ftotclesfuam Athenis condens de animalibus hiftoriam, viros per diucrftis mittebat re- giones ad inquirenda quacunque animalium genera, in Scyro autem montes multis rupi bus fcabro/i funt. Vt vero cotnpendiofa,brcuifque huius auisfiat deicriprio,imaginabi- muf nobis exiguae flaturae Mcrulam,coloris caerulei, nam talisomnino haec anis eft. Gar- rula eft, & raro ad plana defcendit,quinque plerunque pullos cdit,plures nuquam . Idem & pra: /tantius etiam, vt Merula nutrimentum praeftat,eamque volando vincit, & eodem vidtu vtitur . Haecomnia Bellonius,halIucinatus huiufmodi auem Cyanon, ftue Caeruleti ro"r°n^er* Ariftotelis c^c : de quo nempe d hic ita feribebat . Nouimus, & faxatiiem auiculam dg.bi.c.zi <]uandam,cui nomen Caeruleus ( Kiiavoc proparaxytonum , quamuis apud Hefychium 50 C-Erulcus oxy tonum legitur)^#* rnaxiw\in Scyro colis , faxa amans, magnitudine minor , quam Me~ Ati/totelis. rula , maior paulo , quam Fringilla , pede magno e Hi , fcandit j, faxa, colora tora candeo, rofiro tenui {pvyyoe, patenae Gaza vertit M7ttov , cui, adftipulatur etiam Alberti translatio, quae habet gracifc, verus interpres anguftum)e£* longo, colore brevi f militer, vt Pipo (tV-aroe.Gaza videtur 7ti7rct Icgifte, pro qua voce etiam alibi Pipo tranftuiir) ell. Turnerus Caeruleum conijcic effie auem, quae Anglice vocetur a Clothu rd, a Sinar che, an Arlyng,:i Steinchek, & Germanice cin BrechuogcL Hanc, inquit, in cuniculorum foueis ,& lub lapidibus in Anglia nidulari, Schyeme non apparere. Sed Brachuogel apud Germanos, tefte Orni- Merlo bia- vo . Merle. Locus . Pipo . Ooihurd. Smarche. Arlyng. thologo Ornithologice. Lib. XVI. <5 ip Arquinata. Klein Z’m» met. Oruleus qe^auis A- riiioteJi. ■Pipra quae au is. "Pici genus FringiiJae magnitudi- ne» tho!ogo>aIiarum etiam auium nomen eft,vt Arqhata?,& au is cuiufdam circa aquas deqen cis proceris cruribus, quarum neutra Caeruleus efje poteft. Ego Turneri Caeruleum non agnofcoi vc neque quorundam aliorum Germanorum, qui Camsleum Germanice inter- pretantur Klein Z'immer 5ide(f jTurdum minorem. Nullum enim Turdum Caeruleum no- uimus. OrnithoIog'us,cui ego ad fttpulor . Caeruleum de genere Picorum e (Te conijcit, ciimj& crure fimiliter breui,vt Pipra fit(Pipra autem, vel, vc Gaza vertit, pipo Ari do teli non alsam aucm effc alias demondrauimus,quam Picus eft) eoque ad fcandcndum apto, & roftro etiam, vt Picorum genus oblongo . Tradit id Ornithologus apud fu os Pici ge- 10 nus efife Fringilla paulo maius, caeruleo dorfo, & roflro tenui, longoque, vulgo Chlaen appellatum’, quod, inquit, an Caeruleus fit inquirendum :qu£ faneconie&ura mihi non difplicet.Qua? omnia ex Ornithologo dixilTe volui, nequis fequutus Bellonium Merulae illud genus cum AriCwtdis Cyano, fiue Catruleo confundat , DE PASSERE SOLITARIO BELLONII. Cap. 1 X.r DEM Bellonius diuerfam longe a noftro,& Ornithologi pro Paifere So- litario depingit, deferibitque nimirum hanc, quam ab ipfo mutuaram hic Nominis nos exhibemus, nc quid in hac nofha Ornirhologia de e (Te quifpiam dicat, ratio . Defcribimusjinquit Bellonius nunc auem, quam vulgus Paffercm Solita- rium nuncupat, quod in rupibus folitarijs, vt fimiliumlocorum incolae ob- feruarunt, nidificet, tum etiam propter locum pfalmographi, a vbi dicitur, Pa[[er f olit a- rius in te flo. Arbitrabamur ciim primum eam obferuaremus,indubitanrer ede Charadri- a a um, memores vero eorum, qua? cumhiftoria Acthiopica,tiim ab Ariftophane,& Arifiote- Defcriptio fe fcribuntur,apertidime differre iudicauimus . Monticolae vbi canentes audiunt, nidos earum obferuant,vt earum pullos in proximis duitatibus vendant . C. t; 'f J 1 1 • • ‘ ‘ : 1 ‘ " ■ 1 y.;. 1 Paffer Solitarius Bellonij cum lauro tino bacca caerulea. u Nos 620 Vlyfsis Aldrouandi Fe&us. Dorium* I® Nos qui nidis eas faspe eximi vidimus,maris,& frmella? mores obferuauimus. Similis eft Befcriptio eiufcemodi Paflfer folitarius Lufcini;e,cifdem motib. pra?ditus,craffitie vero Turdi Iliaci. Quinomen ignorat, facillime Turdi genus elfe judicarent, maxime cum colore illi fimilli- mus fit, Mas a f?mina pulchritudine coloris diftinguitur, pulchrior enim ille eft.Pen^ ma- xime fubpe£fcore,& duab.coftis colore funt da<5tiIoru,fed macula? colore variant:dorsu cinereum eft,fuluo maculatum, cauda, vt in Lufcinia,ruffa,quam mox,vt nido eximitur,im mutat. Roftrum rotundu acutum, & fubalbum,in extremo nigrum, pauloq. robuftius,qua Turdi.aut Merule quauis nihilominus carne vefcatur,vrpotequife&afecus viasdeuorer. pedes Turdo fimiles.-cui etia colore refpodet, item oculis, quos albf pluma? ambiunr.Ra- ro in plano,aut per valles cernitur :omnib. eft admirationi. Quodam anni tempore degit fubtegulis,quas imbrices dicunt, quales plerunq. in caftris obfcruamus,qua? in altis mon tib,fitaiunt,vt fit in nonnullis Aluernia? locis. Olim hi palTeres in Gallice noftra? planis apparebat, nunc in caucis mafueti adferutur.Francifcus Gallorum Rex curiofus,& fimi* 3ium rerum ftudiofus tanti huius auis cantum fecit, adeoq, eo afficiebatur, vr nullam pra?- ter hac audire dignareturreft aute fuauiffimus,& omnium iudicio admodum delectabilis: no&u ?que,ac interdiu canit, maxime ad Iume candqle.Hfc & quffeqmintur Bellonius. DE MERVLA MONTANA. Germanorum. Cap.X. R/ETER recentum proxime procedenti capite Merutegenus , aliud in Germania eft, a quotquot ego obferuaui diuerfum,vt ex collata cum co de fcriptione perlpicio , quibufdam viris doCtis , qui fufpicantur tertio id ab Ariftotelis loeodeferibi inter Merulas, Birchamfel, ideft Merula montana diClu. Ornithologus fefe lanuario menfe, & initio Februari] hoc genus fuf- cum vidifiTe f radit, in venjtre ad cinereum colore inclinans. Mas, inquit, paulo nigriore#, & pedore magis rufo, & maculoftore, quam femina; roftro color idem in vtroquefexu. Autumno adueniunt,& ad cibum tanquam Iaut£,& optima? probantur. Noftri quoq. vo- cant Biroamfzlcn, vel Hagamfzlen . Hanc «reputo, cuius deferiptionem olim confeci huiufmodi.Auis eft paulo infra Turdu maiorem. Colore nigricat in capite dorfo,& alis, rufo quodam modice admifto. Cauda eft atra. Crura ex glauco nigricante, rufoq.com- pofttum coloremhabent . PeCtus obfcuremaculofum, ex plumis partim fubfuluis, par- tim nigricantib. Os interius & lingua luteo feu melino colore sut.Roftrum nigru,&con» colores digiti. Ventris color ex nigro, cincreoq. mixtis conftare videtur. HaCtenus ille . 20 Bifchau fel. Birgafzlen» Hagaszlen. Defcri ptio Color» DE MERVLA TORQVATA. v’° Gap. XI. ELLONIVS, a qui,vt diximus, huiufmodi Merulam exiftimat tertium Me- ^ rularum genus efte apud Ariftotelem : Allobroges, inquit, alij montium ac- cola maximein valle Ambrunenft,& proxime D.lo Morienfem quoddam Merula? genus vocitant MerleaucoIIier: quo ijs in locis nulla alia auis eft: frequentior. Cum vero rarum, &info!ens id genus nobis videretur, tum ob torquem coloris cinerei , vt in Perdice maiore ruifa , ^Tetrace, tiimquodruftici nomen ignorarent , opera? pretium , neceffariumque nobis videbatur videre nunquid eius vfpiam meminilTet b Ariftoteles,inuenimufque agnouifte,dicerequc in Gra?cia re- *‘pto Penr,:nam P°# h^itum de Merui a nigra & alba fermonem, eft aliaftnquit, quedam Me. & hiftoria ruia ex hoc genere , cui fimilis eftet, nili roftrum haberet rubrum, habitans in altis mon* tibus.nec colore tam nigra eft,fed fufca.qua? omnia huic Merula? conueniunt. Roftrum, pedes , vox, volatus , nidulandi modus , geftus , vt in Merula , color etiam qualem dixi* Ariftoteles : quare omnino concludimuseandem efte cum tertio Ariftotelis Merularum genere » In planis nullam reperire eft,cum alioqui in montibus ita abundent, vt ijs tan tiim. Mede a u Collier. tota» Vfus in ci bis. i Ornithologia?. Lib. XVT. 621 tum hofpites cauponibus excipiantur . Idem ijs fapor , qui Merula? nigra? , & ijfdcm ve-* fcuntur. Ha?cilla?. Et alibi in obferuationibus, interprete Carolo Clufio,quemadmo- dum inquit. Ariftoteles tres Merula: fpeces agnouit : fic illi Merulas habent nigras, & albas,quas veteri Graecorum nomine Cofsyphos appellantjtei tiam praeterea fpeciem,ai ius Ariftoteles meminit,quam Galli peculiari nomine Merle au Collier , id eft, Merulam torquatam dicunt, quoniam torquatam lineam habet fub gutture verfuspe&us collum omnino cingentem , eius magna frequentia in valle Morienna, & per reliquas Allobro- gum valles. Veriim, vt diximus, Merula torq laianon eft tertium Ariftoteucum Merula- Merula torquata mas cum myrto exotica Plini;. \ 6 22 Vlyfsis Aldrouandi rum genus, &diuerfam omnino ab ea,quam ponit Ornithologus , iconem exhibet , in qua nimirum nulla in collo, nefcio an pi&oris incuria, an alterius, torquis exprimitur.Sed & Or nithologus depingit fteminam, qu£ amare plurimu differt. Nos vtriufque vt differentia tor appareat,hguram damus . Defua vero Ornithologus hunc fere in modum feribit : Apud qua nos circa montes reperitur,& vulgo nominatur Pvingamfel , hoc eft Merula torquata, vel Onmnolo- Vualtamfeljideff Merula fyluatica .Magnitudine fere, decolore Turdi eff, inter collum, gi iefcnpc. & pedtus pdrte prona habet albas duorum digitorum latitudine plumas: reliqua pars tota KmgafeU Vvairamfel Merula torquata fami na cum Ari a T heoph.effipie alnia ; Ornithologi*. Lib. XVI. 61$ inferior varia, & maculofaeft, nigrisin medio pennis, ambitualbis : roftrum inferius fub- ftauum:tota pars fuperiorfufca , alarum penna? margine extrinfeco albicant ,prgfertim qua? in medio funt. Auis barbatula eft vt Turdus. Nomina eis apud noftros diuerfa:Birg- amfel jSteinamfel, hoc eft. Merula montana, Merula faxatilis, RofzamfeI,quod in fyluis vermiculos quaerat in fimo equino, Kureramfel forte quod circa Curiam Rhetorum in mo tibus degat . Sed Birgamfei vocatur etiam Merula fufea non canora , de qua fupra in A. ItalisquibufdamMerioalpeftro. Hadenus Or utohologus . Mas in hoc genere deferi- ptu longe facilior eft, totus nempe colore aterrimo, exceptis roftro,quod luteum eft, & tor 0 que, qud? candidiffima. Fgminam ante annos aliquot ab aucupibus , qui Columbinam no- minabant in foro menfc Decembri emptam ita deferipf . fcft hec Meruladodrantem, & palmum aroftro ad vieima cauda vfque longa, corpore toto fubnigro,feu fufeo intenfo , hoc excepto, quod in vlcimo gutture, fcu pedore principo macula albiftima pollicem lata ad humeros vtrinque pertingente ornatur velut torque cadida.Penn? quoque remiges a!aru,necno ventris extimis oris no nihil candicant,ceteranigricantia.Roftru circa nares, & in apice nigrum eft, ad latera flauefcit:pediculi fufci,crufcula*ex fufeo fubrubra funt. Birgamiei. Steinarafel. Rolzarafel Kuererafel Merlo ai— peftra. Merul^ tor quae* ma- ris deferip- cio. Faeminac forma Columbi na. Merula bi» color. Defcriptio. Kortrum. Color. Cauda. AI*. 62 4 Vlyfsis Aldrouandi DE MERVLA BICOLORE. Cap.XII. VEM, cuius modohicicon exprimitur, Merulam bicolorem vocare placuits quoniam duobus potifsimum coloribus5fufco fcilicet, aut fubnigro,&Iuteo rubefcente, variet tantum. Arbitrabar prius effe Merulam fufcam 5 Arifto- ' telis, fed cum inuicem conferrem, diuerfifsimas eflfe facile animaduerd. ( Auis eft Merula paulo minor, & exilior, capite fufco,pundu!is, feu potius jq lineolis cadicantibus variegato: roftro paulo quam in Merula breuiori, ex luteo rubefcente,qui pariter color intendor in tergore, & cauda remitfior in pedore, 3^ ventre confpicitur.Caudaetiam,quamin Merula breuior efhalarum remiges fufea? in exr tremis oris alba?, pedes breuiufcu!i,digid vero pro portione longi, lutei, vngues rubicun- di.PIanta appida eft Phellodris albus latifolius.Habes iconem auis pagina procedenti. Merula congener cum mirtyli vulgaris ramo. 1 ' • ■ isM . Ornithologia?. Lib.XVl. DE MERVL£ CONGENERE. Cap. XIII. 2 u - N N O a partu falutifero 1597A fratre Chriftophori CoriaJi fculproris mei, Magnitu- pi&uram huius Merula mihr comunicatam fic delmeaui , Corporis figura, do. & magnitudine Merula fimilis a roftri initio ad cauda? extremu dodranta- Colob- iis,roftrum nigrum, nigrum etiam caput, dorfum, & cauda, feci colore dilu- tiore, & ad fubcaftaneu vergente extremis oris albicantibus, prope roftru erat linea rubrajpronenepe pc&ore,vemreq roto.& cauda albicat lineolis quibufda cine reispertranfuersu du&is,& Accipitrinis ferefimilibus:pedeseratfublutei,vnguesnigri. DE MERVL£ CONGENERE ALIA. Cap. XtV. IVSCEMODI auis, cuius mihi copiam fecit D. ArchangeJus Graphius, Magnicu- nobilis Bononienfis,Merulis erat minor, PafTeribus maior,capite cinereo, do. oculis nigris aureo circulo circundu<5Hs,roftro pro corporis portione robu- fto luteo, crafifiufculo, in extremitate nigro & acuto, pedore, yentreque ci- 0 or° nereo, ventre tamen magis albicante: cauda alba duabus medijs pennis ex ceptis,qu£ cinere^funtjin extremitatibus nigricante,dorfoadcaudam caftaneo obfcuro , pennis alarum, qua dorfoiunguntur , albis, qua ventri, nigris ,remigibu$ in extremis oris cinereis . In fumma fimilis quodammodo erat ha?c auis Collurioni cinereo . Merula? congener cum Milio, / 6i6 Vlyfsis Aldrouandi DE MERVLA ROSEA. Gap. XV. marinas”U> A V E M hanc aucupes noftri Sturnum marinum nuncupant: apparet quandoque U % in agris noftris , 6^ in fimo ver fatur j mihi Merula? potius , quam Sturni ge- nus efTe videtur . Sturnus enim maculatus eft 3ha?c minime .Merula paulo minor eft? , - st ' . „ ■ Merula Rofea mas/eu Sturnus marinus vulgo cum cicutaria latifolia fcetidifsima. tergore Ornithologise. Lib. XVI. 6zj tergore o & pecore , & alis fupernis rufeo , feu carneo , capite cirrato , alis , & cauda ni- jviagnicu- gris,remigibusfere fubcaftaneis ,roftro, qua capiti iungitur,nigro, camera carneo, pedi- do. bus fere croceis . Mas in hoc genere coloris vegetioris , & pulchrioris . Fjeminae caput quod ad colorem mari fi mile, reliqua vero pars colli, alf, & cauda minus , quam in mare jijgrefamr. Plurimum adipis corpori adijciunr, & in cibo commendatur. Sturnus Rofeus.,& niger marinus fcemina cum moly Indico vero* 3 Lib.6.de- umb.c .27- Color. Cauda. Magnitu- do. Color. 6 28 vlyfsis Aldrouandi DE MERVLA BRESILICA. Gap. X V 1. jE P I NGIT hanc aucm a Bellonius inter Merulas duftus hac fol a ratione, quodquieamin noftras regiones deferunt e Breflilio , Merulam Breflili- cam nuncupantjquare & ego cum de natura auis ille nihil dicat, mihiq. pa- riter ignota fit, Merulis eam adiungo, quamuis alioqui roftri breuitate , vel curuitate potius ab iliis plurimum diferepet . Qui huiufce auis ad viuura fadx copiam mihi fecit pariter Merulam Breflilicam appellabat. Qui in nuper inuentis regionibus, inquit Bellonius, mercaturam exercent, lingularia nonnulla, quas hic magno veneri credunt , fecum afferunt. Verum quia fieri non poteft, vtaues viuasin caueis por- tent, itaque detra&am eis, qua? ceteris funt pulchriores, qualis ha?ceft, pellem nobis affe* runt , magnumq. inde qua?ftum faciunr,maxime ex hac, quam Merulam Brefiilicam voci-* tant. Magnitudine tamen a Merula dilferr,coIor totius corporis, fi caudam, & alas exci- pias , qua? nimirum atra? funt, adeo intenfe rubent, vt omnem alium ruborem fuperet:neq„ etiam homo colorem rubeum excogitare queat, quam ille no vincat. Cauda oblonga eft, 1» Merula firefelica cum oleastro» / Ornithologiae. Lib. XVI. 629 pectes, & crura nigra, roftru brcue, vt in Pallere, Penri? ad radices vfque rubcft. Heciie’ pejes, Quf quidc defcriptio aui/cuius imago hic pon ituf, confieri it, fed quodammodo munia c ft, noiUum . Alse enimtpta? nigra? non funt , vr ille videtur afferere: fed penn? fuperius omnes ad fca- pulas intense rubent, dein nigra? qua?dam fuccedunt; has rubrf rurfuscxcipiunr,qu? fub- Aia?, fequutur, remiges nimiruomnes,nigra? funt,ficuti quoque cauda. Roftru etiam tam breue no eft,vt Pafteribu$5craftius ite, & infigniterrecuruu, coloris extra fufci,intqs vtexrinvt in manucodia tis cernere eft, quibus fagaciffima reru parens natura, qu^ nunquam exuperat, minqua deficit,neruos pro pedibus de dic, quibus arboribus,cu opus eft,adhg 30 reat. Vnde plane affirmaucrim,aut pe des aui fuifse ablatos, aut prorfus mon ftrofam ipfam effc-.cft autem, quantum ex pi&ura conijcere queo dodrantem magna, lata digitos tres binis diftindta coloribusjcapite, ventre, dorfo coloris coccinei intefi,& vegctiialis & cauda nigris ( quare Merula porphi; omela- nos dici pofiet, a prgdominio fcilicet, 4° nam pe&us, & primum dorfum macu- lis lunatis virefcctibus variant )roftro Merulg, in extremitate recuruo, ni- gro,infra tamen, qua capiti coniungi- tur candicante* In oculis nihil appare- bat, vtpote qui in animante exanima- ta conniuebanr* Manuco* diat* ner- uos habet pro pedi- bus. Defcriptio Merula prophyro- mdenos. G gg DE Tumeri, & Ornitholo gi error. Merula fa- xaeilis. Turdillafa xatilis. Rubecula faxatilis. Nocifraga» Nufzbre - chelo djo Vlylsis AIdrouandi DE MERVLA SAXATILI, SIVE ■ • ‘ * : v " " * ' 1 ' ' 1 Caryocata&e Ornithologi. Cap. XVlll. E N E R V S,& Ornithologus perperam eiuscemodi auem cx Grac- " ~ ' culorum genere faciunt i perperam etiam nonnulli Cyanon Ariftote. lis eiTe arbitrantur. Redius M-ruIa faxacilis , aut Turdilla faxatilis dici queat. Quidam etiam Rubeculam faxaciiem nuncupant: Itali Correfolo , *« circa alpes , & Lacum Verbanum Mer-lc alapa Jie , id ett, Merulam alpi- oam, Galli Callenoix , Latme nucifrugam dscas , etli Coccothrauftes eiufdem eodem nomine veniat. Germani eadem figmticatione Nufzbrecher. Ornitologus, aut eam Io- Caryocata5ie$fea Merula fax miis Ornithologi cum nuce. rrplfji "/'A' Ornithologia?, Lib.XVT cem exprimeret Caryocaraden jquanqua^nquit,nQ ignoro Caryocataden apud A. rhe- Catyocata nxum nominari vel ■inftrumentum,quo nuces frangantur, vel hominem, qui nuces con- de quid A- fringativt & fitutipo/SctTov^Tov duuySotAouoijditrlw^ enim Lacones amygdalas vo- thensec. citant. Dicitur eifdem Germanis Nutzbrefcher,Nuszbicker, Nufzhaher, Tureis Gar^a, '*C' FORMA. DESCRIPTIO. .... V I S eft Merula maior , Sturni inftar maculata, fupra nigricans, minus tamen Magnitudo in capite, & dorfo,quam in alis, maculis vbique di/tinda candidis fcmiluoari- lo Jf hus,qua? pariter per alas, & tergus maiores funt, qam per caput. Prone a ro«* !Color“ ftro ad anum vfque lutea maculis ferrugineis» albijfq. qua? &ipfe magnitudine variant 4 percurrentibus . Alarum penna? maiores nigra? funr,& in extremis oris candicant. Cau- da fupine nigra, prone ferruginea, pedes fufciJnRimma auis vaga eft,& propter macula rum varietatem non ioUcmRia . , ,| DE STVRNO. Cap.XIX. , ' 20 SYNONYMA. SA R S I R Hebraicam vocem nonnulli Sturnum fignificare volunt, forte quia quo- dammodo ad Graecorum 4<*p accedar:dc eadem voce nonnulla diximus in Aquila, nifi nos fallit memoria . Alij ARorgeLLatine exponunt Sturnum, at perperam. Andreas Bellunenfis AIzarazir apud Arabes aues efic air ^quaapud Venetos dicuntur Stur 3° nelli . Auesjnqmtifunt Turdorum fere magnitudine^ fed p olor e dtuerfo : habent enim plumas , & penna/ nigras aliqua infignes albedint. Auicenas etiam alibi fimi AIzarazir meminit orizam edentium, quo loco vetus interpres ron rede Turdos tranftulit. Er Serapio de remedio ex eodem fimo citans Galeni verba pro Sturno Zezir habet : & eadem ex Dio- feoride verrens pro Sturno inepte Turturem pofuit AIzeudcni JBeilunenfi auis nigra eft, roftro luteo fecundum aliquos , vt ille credit, Sturnus : vcriim Merula potius videtur. Qibufdam alijs barbari Tar gula Turtur eft, alijs, tefte Alberto SturnusTed locus, qui ex Arifiotele transfertur, Turturem e (Te oftendir.Grteci4«p vel 4apos,vt bis habet AriRo celes, item Galenus, & Varinus Syluaricus pro Pfaros,alibi Paios habet, fed mutilam di* dionem In redo fingulari vjGpo? effertur, vt fayos, vel 4 ap, vt Kap, inde obliqui 4 *pof 4° 4ctp<,oxytoni:etfi non meminerim illos apud authores legere.- pluralis quidem numerus 4dpsc voce paroxytona,& 4 aP®v cjrcumRexa non infrequens ert. 4<*pec poeticum, tefte Euftathio,quod cum penanfle datur, miror 4%pe-G etiam non,penanfledi5prxfertim cum primam producat Homero , vt in hoc verfu : Tcov & 4e“Pet^am Sturnum fignificant. 4“p*5 Euftathius dici a it pctTo 4«ip c-iv , hoc eft ab eo, quod terram pedibus radunt, & obuia quaeque vertunt, dum alimentum ( ibi quierunt. BoV0a3& Bt/rdo^item Hefychio,& Varino Sturnus dici- tur . A quibufdam parum Latine Sturnellus appellatur, vt Italis vulgo Stornello : non- nunquam Itali etiam Storno dicunt. Lufirani Stornino.Bifpani Eftornino, Galli Eftour- 5° ncau. Germani Staar, quod nomen a Latino confidum apparet, alij Stoer, Starn, non- nulli Rinderftaar, tefte Ornithologo , quod circa boum armenta verfari foleat. Circa Argcntoratu,& Francfordiam ein $preche,FIandriSpraeuvve, Angit a $tare,aStarlI, a Sterlmg ll/yrici,& Poloni S facziek,vd Spatzefc . Sarfir. Afiorgef» Alzafazir» Zezir. Zaratro» Alzendeni. Targola. 4dp 4®"" poc. Paros» 4vp??» 4»p -fijp. Etymum. B di$et. ButQoq. ToA/usV' Sturnellus StcrnellOo n vr;' GENVS 2 Vlylsis Aldrouandi GENVS. DIFFERENTI ii. Defcripcio. ' ' A Rjftoteles* pmer vulgare illud Sturnorum genus, quod fuper te<3a noftra quo- / ZJk tidic fuo cantu aures noftras fatigat, aliud agnouifle non videtur Id vero eode Vt^Meru, X tefte, Merulee quidem ell magnitudine , at quam facile inmcem diftinguuntur « Jadifferat, Sturnum enim varium elfe dixit, hoc eft,vt periphraftice Gaza tranftulit , albis diftin&um maculis, Merulam vero nigra tantummodo. Sed Sturni non albis tantu maculis varij funt, vt ille exponit, fed rubefeunt quoque, interdu lutei funt, neque etia auis tota nigra eft,fed 20 multis in locis viridefeir, maxime in alis fuis, & prope oculos ,necnon etiam in infimo ter- Sturnus vulgaris cum cicuta. Color» tergore Ornithologias. Lib. XVI ^53 gore. Alarum penna; in extremitatibus lutea; fu nt,item cauda?, qua? breufs eff,& nigra.ro Itrum fatis robuftum , Picorum non abfimile,luteum,in fine fufciim, pedes fere crocei un- gues nigri. In fumraa elegans afpeftu aui$ eftob colorum va#etatem2& confperfas per \ . ' r. corpus Vlyfsis Aldrouandi corpus maculas , quare re&e Sturnum pi$uratum poetas vocarunt, vt Ruffus Feftus hoe verfu; Moxpitturati conuertkpcfforis artus Sturnus edax . Sturnus femina cum cicutaria Brancionis. Habet v Ornithologiaj. Lib.XVI. & pedes , qui ieuiter carnei fune . Alteri caput. hi dis idiMin i ^ v '> r ? 'i \ Sturnus albus cum cicutaria maxima Brancionis. colium . Ornithologias. Lib. XVII. <5 j 7 I collum, roflrumq. erat album, nifi quod fupra oculds proxime roftrum macufa?biu£ con- tiguae efferi t nigre! venter candidus pariter^ vti etiam alarum principia maculis fubc£eru- leis vari 9 . Remiges alarum, & cauda, vt in Sturno vulgari, ntfl quod binf vltima? earum Sturnus capite albo cum Oenanthe cicute facie fuccovirofo. H h h effene 1 ~\ \ Vljfsis Aldrouandi eflentalbae.Pedes lutei, vngues nigri. Poftremus totus ex cinereo ruffefcebat s vel potitis iutefcebat, prone tamen tendebat ad luteum. In peftore erant quasdam pun&utajpedes erant &roftrura nigri coloris , Aucupes dicebant ex Sturnorn genere efle , mihi tamen : 5 ili 00 Sturnus cineremeum cicuta. n Ornithologiaj. Lib. XVI. <£39 alia videbatur, fed cum de natura , moribufque eius nihil habere 5 itaque eos fecutus Sturnis annumeram'* f ■ ' i' Sturnus cinereus alter cum cicuta. u f 'Yr q ' >p: ■ <. ~j\:i • • H h h 2 LCCVS J ...'J Vl/fsis Aidrouancli L O CVS. I -+■ hoc Verum Ut Narenis,inqu!t Albertus,& pIaudibus,hocefl pratis aquofisaflidue verfantur,&cum armentis vaccarum eriam propter pafcua,qua? de ftercoribus colligunt nam & lum- bricis, vt patebit, vefcuntur. Sed non femper ha?c loca frequentantjfed per agros b 8 hiH c euarngra^an!:ur * Habitant autem plerunque turres ,&altiora a?dificiorum culmina : '}i' ' ' quare te&is plerunque infidenr, in nulla non regione obuij . Latent hyeme,tefle b Phi- cLih.io.c , lofopho. Abeu c Plinius, & MeruU^Turdtqne & Sturni /imiti modo in vicina, fed %9, hi plumam non dmitiuhs,nec occultantur ,nif [ape ibi^quo pabulum hybernum petunt . Platine Jegit alio modo : dbeuni MuruU> inquit, & T urdi fimihter ac Sturnifedin vicina loca Oc- cultantur hac animalia fcpibmjbique hybemo tempore pabulum quarunt . Georgius Agrico^ Ja vero Sturnos ijsaccenfet, qua? ciiroa?ftate degant in fyluis, hyeme demigrant in fini- timos locos apricGs,montium receflus anguffis,\nc[\i\tsnontium locis latere aliquando confutuor imt , quod poftremum fane veriflimum eft : fed fyluas habitare Sturnos a?fiate,v£ ille tradit, mihi nouueft audire, aues nimirum,qua? gregatim degunt. INGEN1VM. DOCILITAS. Io to Sturn* fibi ipfi mede- tur . Sturnus vo ces aliarum auium ieni tatur. a l» io.c»a4 b L.iS.de] ve cib>C'^*. c Exe^$ 8» PiGcare. ORNITHOLOGVS hoc experientia deprehenfum efle feribit , Sturnum fibi ipfi medicinam facere. Ciim enim, inquit, quidem Lufcinias fimul& Sturnum aleret, & huic pes luxatus cflet,oua formicarum quibus vefcuntur Lafcinia?, Sturnus roftro minuit, & depofita fub alis, atque calefa&a, roftro ad pedem attriuit ; qua ratione intra paucos dies integer, vt antea inceftit. Idem refert» apud fuos efle, qui Sturnuuro&auo iam anno domi alit , & aucupem, qui feptimo : eum autem dicere, valde canorum dicere, & aliarum quarumuis auium voces(quas fclicet in eadem domo fub/nde audiebat) imitari . Sed hoc eo nobis minus mirum apparet,cum optime etiam humanum 3°, fermonem inftitutusexprimat:quare non infimam etiam inter alias volucres laudem me- retur, & laudat cum etiam Pl utarchus eam ob caufam his vetbis:Stumi Corutque & pfit- tacitfuomam loqui difeunt ,£?• vocis fpiritum tam fequacemyam p mutum^pen fandum for man- durnque docentibus prabent,ea ipfa docilitate ade(fe,potrocinariq . eat er is animalibus videntur , 0° tantum non voce teli an, etiam cateris omnibus proferendi fermonis , & vocis articulanda vim natura conceffiam . a Plinius fane teftatur Cmfaresiuuenes ( Drufum nempe, Britannicum Claud/j fiIios)Sturnum habuifle, item Turdum imitantem lermones homi- num.In amplis Gallia vrbibus, tefte Io. b Bruyero Gallo Gallicum fermonem eximie, atque ex planateetiam longiori contextu exprimunt . Albertus lata? lingua? efse dicit,& perfe&iflime loqui . c Scaliger vero in fibilo proprius accedere ad ioquutionem . vox. dicuntur Turdi, nonnulliidde Sturnorum voce etiam interpretan- tur, at perperam . Authori Philomela? pifitare dicuntur : Dum T urdus trutilat , Sturnus tunc ptfitat ore , Sed quod mane canunt ^vefpere nonrecolunt . F Alunnopififtrare, & ifitare, nefeio quam bene . Aues funt admodum obftrepera? , maxime fummo mane , nofle vero filent. VOLA- Omichologix. Lib.XVI. tf4i V O L A T V S. PL I N I V S a Sturnorum generi proprium eflfe a/t , cateruatim volare, &quo- a Lib, io.eb dampila? orbe circumagi , omnibus in medium agmen tendentibus, nimirum **• cum abeunt e noftra regionq-Albertus qm comprefse,& gregarim eos volare in- Cur.c3ter“* quit,quafi aciei centrum,id facere eos author eft propter metum Acapitns-fedcum Ac- v°!5 cipitrem femper metuere verifimillimum eft , ira quoque femper gregatim volare fta- [0 tuendum effet,& non foIura,ciim hincdifcedunt,vr vult Plinius, quod vero femper gre- garim,fiue caternatim volent,etiam teftatur Dantes poeta, & phiolofophus graui/fimus, inquiens ; E come gliStorneine portan Tali Nel freddo tempo a fchiera lunga,epiena Item Euftuthius . Sturnfinquit, & Gracculiaues clamofa», & gregaria? funt . Etrurfus Sturni aues inuicem amant,& gregatim degunt5fed mutuo fe iuuare (propterinfirmita- tem, contra aues rapaces ) non fa ciJe poftunc . Idem quotidiana atteftarur experientia . Vefpere potiffimum aggregantur, & tanta multitudine,atque impetu quandoq. volant, vt nubem facerem , & tempeftatis modo fonare primo impete videantur, atque hoc ell 0 quod dicebat b Homerus hoc verfu : T m «f co 'J.ctp&v vstpoc ipXerai , »TxoAo/&>v. V eluti Sturnorum nubes venit, aut Gr aeciorum &C. b llliad fp N I D V S. P A R T V S. ' •; ST V R N V S ijfdem fere focis , eodemqud pene modo ,vt Pafferes nidulantur, fcilicet vel in latibulis tegorum, vel in domorum, turriumque foraminibus. Hol- Jandi, vt audio. Sturnis etiam vafa faciunt fidilia, fimilia ijs, de quibus diximus in 0 Palferibus,at maiora, m quibus libenter nidulanrur,patria voce Spraeuvve potten di&a, Spracuvve ideft, vafa Sturnorum, Ter anno parere dicunt, vno tempore feptem , vdodooua» potent, Partus» VICTVS. ANIMANTIA maxime funt voratia, & nihil non in cibum recipiunt : baed- uoris tamen accefcnda, nam bacc/s magis, quam alijs rebus inhiant,atque in- ter eas vuis, & oliuis Magno , inquit Vqlaterranu sjwpendentis vindemia damno ^ „ vemunt . a Cardanus non modo vuas appetere teftatur, fcd earum etiam efu plurimum 0 pingucfcere,& meliores, & fuauiores euacierc,pabubqueoprimi. b Ludouicus Arioftus eant. 1 4« innatum ad vuarum defiderium in Sturnis , elegatiftima, ac Iuculenriflima limilitudine a fian.m, Mauris Lutetiam Pariliorum oppugnantibus accepta oftendit, inquiens: Mauri Fa-« Come gliStornia rofseggiantipali rifios.vtop - Vanno di mature vue ,cosi quiui pugnarem® Empiendo il Ciel di grida , e di rumori Vcniano a dar'il fieroafsalto i Mori. Quod vero mirum in modum efuoliuarum afficiantur, fimili ferme comparatione author eft inter alios Q. c Calaber, Gr^cos feribens tato ardore, defiderioq. Troia? excidiu ex- c Lih. 9. a petiuifse,tanroq. impetu, tantaq carerua Troia inuaftfse, quemadmodu Sturni glomera- TaraL ti ad oliua? fructus, fuauis edulij cupidi in oliucra grafsantur» Sambuci acinis grana insue GrgciTro» fefemacea,qua? Turdis, Sturnifq.no ingrata efse d Ruellius (cribit.In agros quoq. milio ^ muaden- & panico confitos tefte Plinio, inuolant, & quomodo ab harum frugum efu fugentur, ex j€ hihi.de eodem in Pafscre fcripfimus . Sunt qui Sturnos captos oryza tantum pafcant,vt coru fi- nat.ftirpm. mo Crocodilea,vt ide ille memorat,adulterent.Cicuta his auibus alimentum efse paflim ab omnib. fcribitur,atq.m primus a e Galeno, ciimalioqui homini veneno fit, cuius ratio e l-dete, nem alij aiiaafferut,qua de re in Coturnice noftra fcripfimus opinione. Cicuta,inquir/^^^ Cardanus,eos no modo no refrigerat, & enecat,vt nosTed alit,atq. etiacalfacit proinde ^ ufr^.de tnanifeftepatet amicitias quafda,pugnatiafq. qualitatu omnib. reb.inefse,&q> familiare ramt,Ct aJe ,w <. Hhh 3 eft. Arabum co fufio . Ancon.Gai aerijeiror. Holtandi eur Sturnos wn edant. Tempefta- tisfucurs lignum. a Inpddec * Vt vi ico capiantur, b Lib.lQ'C» »7* Canes ti- » iment Stur- nos. Sturni Ac cipitrem ti ment . dlllytd 0. Grfci Stur- nis compa» irati» 641 Vlyfsis Aldrpuandi eft, expedite aflimiIari,quod vero contrariu,ad inuernecione ducere, quas familiaritates a totius fubftatia? proprietateoriri dejnoftrauimus in decimo contradicentium Medico- rum,vbi etiadTpuratur,an quicquid calida fubftantia alit, eius calore adaugea t, ac tuea- turArabes hpccofunderunt.Auerroes vel pontis eius interpreSjHellcboru Coturnicib. cibu elTe aic,& napellu Zaratro,ideft Sturno, vel Sturnello,vc ille habet, dupliciter hallu- ctnatus na elleborus Coturnicib. cib. eft, no venenu,& cicuta, no napellus Sturnisin ci- bo queritur. Antonius Gainerius Arabes fequutus etiam maiore confufioncm impegit dum aitrAduerfus napellj venenum darem puluerem niufconum(mufcarum, vel culicum) napelium defpafcentium,vci puluerem Coturnicis vel Turdi . Arabes enim Coturnices 10 napello, ftue aconito ali tradiderunt ; eiim Sturnos non Turdos conio, ideft, cicuta non aconito nutriri. feribere debuillenr.Sed hae de re fatis, Holiados audio a Sturnorum efu abftinerc , quia carnes humanas hominum fu fp en forum depafcantur . Albertus etiam cum armentis vaccarum verfari ait propter pafcua,qua? de ftercoribus colligunt, lumbri- cos nempe , qui cimi maiores > timi m maiori numero in eis procreantur. Ex quibus facile condat, fturnos animalia dici polfe pamphaga , quibus fcilicet nihil difplicec. P R JE S A G I A. v 2 0! GR AT AR OLV S,referente Ornithologo ex authore quodam barbaro Starnes, inquit, ( Ornithologus Sturni conijcit legendum ) fi mane volauerint congre- gata?,mane erit tempeftasili autem tarde, & multotempore erit cempeftas, & fi reuertantur volantes , tempeftatem fignificant . CAPIENDI RATIO. PANTHERON genus retis eft, quo Galli,tefte a Budseo, Sturnos, & Pafteresca- piunt. Quomodo vero vifco capiantur fic docet b Crefcentienfis Funiculis lon* gts intui ( catis capiuntur Sturni , qm valde gregarim volant , cum habetur aliquis Stur~ nus , ad cuius pedem ligatur funiculus inmfcatm , & manutenetur , dimittitur autem , cum grex Sturnorum prope videtur ^tunc enim cum funiculo dimiffus ad gregem accedit , & cum ipfo ftri- hoc efl quam proxime, & contigue)^ oli tat, mu It i que tangentes funiculum wuifcantur , & ad terram fimulcum eo ruunt . Albertus quoque quia animalia fint,qua? gregarim de- gunt,facilius ab aucupibus decipi fcribit:pofitisenim quibufdamfui generis anibus, vel earum imaginibus iuxta retia,Statim, inquit, accedunt, & capiuntur . Hyemc,tefie Orni- thologo laqueisquibufdamin pratis aquofis facile capiuntur. ANTIPATHIA. *' CANES animalia alias generofa , & magnanima , quibus quippe contra lupos oues defendimus,Lepores.& Ceruos venamur, & pro domuum nofirarum, im- mo corporum noftrorum cuftodia vtimur,a Sturnis, vt prodidit B!ondus,abhor- rere feruntunquod fi verum eft, certe antipathia aferiben dum fuerit, quando, quod fci- am naturalis illius ratio aflignari non poteft: quemadmodum fortaflis huius, Cur Sturni ipfi tantopere odere Accipitrem, communem nempe volucrum, minorum pr^cipue, qua- les iplifunt,aduerfarium,hofiemque quem quomodo metuant declarat in primis a Ho- merus , Troianos feribens ab Aiace in fugam conuerfos a fubuenientibus He&ore , & ^ Aenea animos recepifte,vnaque cum his cateruatim Grecos jnuafifle.Hos vero eos tam- quam Accipitrem,Scurni , vifum ,fuga faluti fua?eonfuIuifte • T m «T b) ce rl&P®* vi(poQ Zpyvtai , KoAo/aw, CvAoti jttxAiiyovrzG , 0 Ttvr po'/JW/p iopto, Ktpitov oc« fffnncpncn $bvov (pipes opviQtffcriv . Horum ac ut Sturnerum nubes venit , aut Graeculorum 8 1 ' Acute vociferantes , quanda vedent accedentem ' n-. s (Accipitrem) qui farnis eadem affert anibus . Item - 16 Ornithologi®. Lib. XVI. 643 Item 6 alibi Patroclum fcribitid pr®fiitifieGr®cis in Troianos,quod Accipiter in Scur nos ;■& Graeculos, nimirum ita fuitfepauori Troianis, quemadmodu Graccuhs,& Scur-J nis Accipiter, ait autem : I &Li I Idem docet c Ludouicus Arioftus Homeri priorem, vt apparet locum imitatus fubexe- pio Rolandi, qui relido Rege Manilardo ceteros paganos , ac Chriftiani nominis ini- micos occidebat : Come per Varia, oifhan fi larga piazza Fuggon gli Storni da fiaudace Merlo, Cosidi ouella fiquadra homai disfatta AItricade,altri fugge, altri s’appiatta. Eodem proiTus modo apud Q.*f Calabrum Neoptolemus Achillis filius Gr^cos pugnam deferentes, Troianifque turpiter terga vertentes his verbis alloquitur ; Formtdoloji quo fugitis in morem imbellium Sturnorum , quos metu concit amt Accipiter obuiam f affusi Porro etiamfi imbelles omnino Sturni fint, nonnUnquam tamen Accipitrifefe opponunt, vel 20 faltesn accedentem repellere ftudent . Hunc enim fupcrne,vel a latere, tefiante Alber iq, accedentem alis euenranc (fichabet,idefi vento alarum repellunt) &fiubtus yolan- tem ftercoribusopprimunt. Et alibi rurfus : Ad quemlibet impetum Accipitris, inquit, comprimuntur in aere,& vento alarum coniundarum repellunt Accipitrem,qui fi infra cos volet, ftercoribus eorum inquinatur, ita vt appropinquare non pofiit. Aelianus au- thorefi, femen alij Sturno mortiferum effe : quod fane mirum omnino efi, quando cer- te alijs animantibus innoxium efie confiet. b I Ili ad, ts Troiani Scurnis ii* railes® c Cantii» fi.84. RoianduS paganos fu gat. d L. 1 i.p. Neoptole- mus Grae- cos ad pu- gnam hor- tatur. Sturni vt fe contra Ac- cipitres de», tendant, e L6 idefi, magis varius. Similiter pifces quofdam feribir Ornithologus pfaros vo- cati a varietate coloris, ego eiufcemodi nominis pifccm non inuenio, neque etiam in li- bro de aquatilibus eoru meminit, poffunt tamen pifces maculofi quales Turdi funtpfari nuncupari, d Plinius authoribus olimcur® fuifie fcribitjapides mortariorum, Ephefiuq. lapidem in ijs pr®tuliffc c®teris, fecundum laudis locum dedifie Thebaico,qu£ fefe alias pyrrhopoecilon vocafie,ait, alios vocare pfaronium. Cuius mentionem faciens e Bello- 50 nius, Plinium quodammodo explicans qualitatem, eius innuit, inquiens : Lapis hic, quem ex Plinio a maculis Sturni pfaronium, vel quod ex lapicidinis Thebanis excidatur, The- baicum nomino, fupra omnes lapides duriori corporis callo confiat. / Polydorus Vir- gilius authores fefe habere feribit, qui HenricjTertij Anglorum Regis temporibus di- cantpercufiumefTe denarium argenteum,quod genus monet® vulgo Sterling nuncupa- ' tur,ab effigie fiurni auis, que in altera parte numi effer, nam fiurnus,vt fupra dixi Anglice Sterlyng nuncupatur ; fex vero, & viginti denarios fuifie ait pondere vnius vnci® ar- genti, inquit, Platina , ^#0/ vulgo diabolicam carnem habere dicimus, omnino ab obfonijs lautorum abijeiantur . Hos corne-' dat V acerra no fler qui marfupio magis,qudm vita con fultum vult, c Galenus vero, cui alias, vt medicorum coryphaeo flandum forer, inter Perdices,Turdos , Merulas, &huiufmodi-, qua? quidem boni fucci efle ab omnibus putamur ^dpat;, hoc efl Sturnos etiam recenfet. Quam controuerfiam examinans d Aloyfius Mundclla Galenum defendere conatur, obiecflionique aliorum fi c occurripofle exifl/mat ; Galenum in co libro in calculi renum vitio Sturnos, tanquam renuis alimenti probafle, fimihter, & Palumbos turritofve Pafc ferculos,vei Sturnos non itaforraflis improbi fucci efle, praefertim iuuenculos,vt vul- gus purae, Qua?dam namque animalia in tenella adhuc retate boni fucci funt,vt vituli, & hoc di, fi vero annofi fiant, praui . Haec enim,vt ait e Galenus carent, & conco<5tionis,& boni fucci, & nutritionis laude. Et paulo poft. Nec obftiterit, inquit, quo minus boni fucci fint,qudd cicuta interdum pafcanrur,vt neque Coturnicibus, quod elleboro.Errur- fus /alibi : Galenus, inquit, Sturnos inter attenuantes, optimique alimenti cibos connu- merat,qui tamen ab omnibus fere, qui de illis tradidere, & praui fucci, & faporis ingrati habiti fune . Et fieri quidem poteft,vt vox illa pfaros, ideft, Sturnus, alio Galenicontex- tu, non ab iplo authorc addita fuerit . Vel Galenum ibi de Sturnis muenculis locutum fuifle dicimus, qui tenelli adhuc fucci laudabilioris fuerinr, quam adulti : vel potius exi- flimabimus illum inteJlextffe de Sturnis, qui in montib. degunt, non autem qui circa pa- • ludes, & ioca campcflria verfantur ; quos fane fi comedas, cum praefernm nouella? funt 5 retatis, adeo miram abi illius fuauitatem fenties, vt vix illos a T urdis difeernere poflis • Haec ille g Cardanus Sturnorum cfum vindemia? tempore non improbat, tunc enim fua uiores cuaderc feribit. Idem facit h Iulius Alexandrinus, qui de Pafleribus locutus, Stur norum, inquit, coditio eadem, extraneus pra?terca fapor quidam, vnde deterioris infuper fuccialicuius fufpicio,ipfi feipfis tamen, maturefeentibus vuis,ac per vindemiam totam, pabuli melioriscopia mcIioress.& fapore iucundiores euadunt,vt edi non infuauiter pror fus poflint. Nonnulli,vt Cardanus quoque, aiunt, fi mox.vt capti funt, amputetur capi#> yeliquunt corpus fuauius euadere . Calidi fun ficci iuxra Auerroem . MEDICA. 4* Ornithologiae. Lib. XVI. <545 MEDIC A. MEDICIS sturnoruftercus potiffimu feimit: nec eis ad mediana, fed ad facic-fti Stercoris cxornadum. Ad alphos,\UQ[\}\\.a crocodile a & fimw Sturnt^cumori&a vfus. comederint. Plinius vero crocodiieam adulterari fcribit amylo , aut cymoiia , a£.»8.c.8. 20 fcd maxime Sturnorum fimo, qui oriza tantum pafti fune. Plurima de huius fimivfuad alphos, pannos, impetiginem,&morpheam leges ex Galeno, Diofcoride,& Serapione* eiufcemodi autem vitia fanare hunc fimum a natura docemur, quae varijs maculis diffin- dam auem genuit, vt' docet b Porta Terreftrum cocodnlorum fimum luxuria foefninaru b li.^.pby- preciofum fecit, qua? non contenta? tot medicamentis, qua? fplendidam,extetamq faciei tog.c.16. cutem reddunt, crocodilorum,& Sturnorum etiam fimueis adijciunt.Conftat igitur hxc Fimi croco ftercora abftergendi,e xicandiq. vim poffidere,vtranq mediocriter : multo moderatius dilorumccr tamen, &infirmiiLis Sturnorum ftercus eft. Stercus Zezir^ inquit Serapio citans Galenum, refir,um^° oryz>a paflt impetigines efficaciter abHergit. Sed c Galenus fimum Crocodiliterreftriscu- JQ ^e tim abftcrgere,&fiecare fcribit, yt & Sturnorum oryza paftorum, qui tamen longe imbe fmpi 20 cilliorfit; crocodili vero terreftris tam efficax, vt ephelides etiam, & alphos, & lichenes Interpretis tollar, eiufdem Serapionis interpres ex Diofcoride transferens pro fimo Sturni, imperite Serapionis pofuit Turturis. Sturnum in cibum fumptum Kiranides iuuare author eft eos, qui mor- error, tiferum aliquid biberunt, & fi quis praeguftauerit, omnino non laedi. Contra Arnoldus ^c“rnj.,c/us cuitandos efieait eis, quos haemorrhoides crebro vexanr, & maxime pulfantes. cui vtiliSj cui noxius. Jo DE COCCOTHRAVSTE Ornithologi. Cap. X X. SYNONYMA. ESYCHIVS, & Variuusxoj£j£o0pauc0c, inquiunt, auisquscdamcff,fed qu£, non explicat. Ornithologus id nominis huic aui, cuius effigiem in fcqueti pagina dabimus egregie competere videns , eam eo nomine indigitauit, quod roftro fuococcos, & interiora grana, fiueofficula ceraforum cofrin- gere foleat. Apud alios Crocos, imo Latinosaliud nomen non reperio, namPardalus Ariftotelis non eft, quamuis id affirmauit a Bellonius. Italis Frifon,Fru- a //.7*010 4° fone,veI Grifon etiam appellatur; circa Lacum Verbanum Franguel montagno , ideft, deautb* Fringilla montana . Gallis, tefte Bcllonio , Grosbec a roftri nimirum craffitie . Ceno- mannis priuatim Pinfon royal : nonnullis, referente Ornithologo, Chochepiere,& alibi, vt audio Caffenoix , ideft: , nucifragra , quod nomen Caryocafaftae aui fupra deferiptae magis conuenire exiftimo . Germani , eodem Ornithologo tefte, vocant Steinbyfter, Heluetij Klepper, in Auftria Kernbeifz : circa pranefordiam Kirfzfinck , &aiibi Kirfe- fchtieller. Audiuiffe etiam fefe ait alicubi BoHebick vocari,hoc eft, gemmiuoram,qudd gemmas arborum comedat. Tureis Gicngcn dicitur. 50 FORMA. DESCRIPTIO. : ::} HAVD inconueniens fuerit hic, quae Bellonius de hac auefcripfit,infcrere,eoq. maxime, Vt manifeftemus,hanc auem Ariftotelis Pardalum non effe.UIe vero fic fcribit : Nullum autem nomen inuenimus, quod aptius, atque cxa&iiis huic aui competat Gallice, quam fi dicamus Grosbec. Roftrum enim ei procorporis portione Grosbec infigniter magnum. In alijs tamen Gallise locis aliter appellatur; nam Cenomanni di- eunt Pinfon royal Colorem, vt potior pars aliarum auium,non feruac . Nuper enim in ^ Graecia vnam, cuius detra&am pellem nobifeum attulimus, obferuaui,cuius color diuer • Colorem fus eft ab alijs,quod propter diuerfitatem aeratis contingit . Sturno paulo minor eft, ro- mutat. ftrum ro- 646 Vlyfsis AUrouandi Defcriptio (irum ei durum, adeo vero infigne, vt magnitudo eius nobis fit admirationi. Caput fu- perius eft colore mali aurantij : cum macula fub gutture nigra : collum cinereum, dorfum fuluum : alarum extremitatesex viridi lutefcunt , ficuti torques Palumbis : cauda? cxtre- i9 Mc-22* n,‘tas 3*^3’ fubtus fulua, cuius pariter coloris funt venter, pedus,& guttur. Quse a Arift. * Pardalofuo tribuit, huic aui competunt, p arduius , inquit, colore tota cinereo eH-> magnttu- dine proxime fupcriori (loquutus erat de Sturno, CoIIurione, Ca?ruIeo, MolIicipite,GaI- bula) magna ex parte gregaiim volat, nec (ingularembanc viderisivocem frequentem, nec gra- uem emittit . Qu# notae omnes huic noftro Grosbec conueniunt.Solam.n, volare non ob- feruamus,& infuauiter canit,quare nec in caueis alitur. H a?c omnia file. Verum fi Arift. To bancauem agnouiffer,tam diuerfam ab alijs roftri figuram, ille, qui differentias vbiq. no- tare folet diIigentitfime,non erat taciturus ; praeterea Coccothrauftes noftra, fiue vt ille vocar,Grosbectota cinerea no eft, fed in collo tm modo : poftremd vox no eft infuauis, Defcriptio, peculiaris tn Cymbaloru £erea?mu!o : caueis tn includi non folet, nifi forte aucupij caufa, cx Ornith. Sed ad forma cius reuertamur, depingit, defcribitq. eande his verbis Ornithologus:cuius defcriptionem ne temere in ea elaboremus, hic quoque inferere vifum eft. Magnitudo ei i *• ' Coccothrauftes mas cum cerafi ramulo. .. ; Ornithologix. Lib, XVII. 647 (O Alaudo,aut Loxia?. Roflrum durum, vaIidum,breue,Iatum,fimiIefereroftroauis, quam G ' j Roflrum • gcr vocamus, magis fufcum,(itar vocat quandam aliam auicu!am,cui pariter roflrum crafsu eft,quaTurneru$ Pytrhulam effe conijcit. ) Color capitis (in fosmina) charopus, vel ex caput, flauo rufius; in pectore, & ventre ex cinereo rubicundus. Penna? alarum fuperius nigricat, Venter, an medio albent, in imo colorisfere caerulei, vel Indici funt. Pennis nigris roftru inferius Ala?, ambitur, & fimiliter oculi. Cojlum pronum, & vtrinquead latera plumis vellitur cinereis. Cotium. Dorfum ex ruffo nigricat. Propius cauda charopo fune penna?, extremg in cauda albicant, • M ■ . L O C V S, .f ;i±; Os 'jIdo rona j ORnithoIogus iufyluis capi feribit, aeflate forte, hoc enim tempore apud nos in tno tibus agunt, &fub Octobrem ad plana defeendunt. In Germania etiam a?flatera- riusjhyeme frequentius cernitur. Nidificat, vt ille narratum fibi effe ait?in arborum cauis. I N G E N I V M. IT A LI homine crafliingenij,& deceptu , perfuafuque facile fignificates Coccotfirau flem craffi roftri appellant, dicentes;Tufci vn Frifon dei becco grofib,ac fi eiufmodi auis hebetis, &obtufi efletipgenij, & facile caperetur. Audio tamen non facile fefe prae- bere capi edam, fccf forte inde erit natum prouerbium,quod cauce inclufa non folumrard cantillet,fcd ne inflrudionem admittar, VXCTVS. TANTA roflro eius duritieseft , vt ceraforum offa eo confringat , quorum nucleis inhiat maxime : fu per qua re hoc ridiculum addit Ornitho!ogus,nam au- ceps quidam nuper, vt rem ridiculam oflentaret, Turdi genus Bohemicum ( vt Germani appellant) in cauea inclufit; idque cerafis aridis pafei afiuefecir. Q^a? cum Tur- dus integra deuoratetolficuJa ceraforurmqua? fubinde excernebat, in fubiectam caueam cui inclufus erat Coccothraufles , dclapfa illum alebant . Vefcitur etiam , vt audio , oliuis, aliafque baccas vorare credendum eft . In cibo cedit, & caro eius non improba- tur ,& grata eft ,& fuauis , l0 DE COCCOTHRAVSTE INDICA criflata. Cap. XXI. IVSCEMODI auemad viuum depidam F. Fracifcus Malocchius horti Pifaniprgfedus iufiu Serenifs.Fcrdinandi Magni Hetruria? Ducis ante ali- quot dies ad me mifit, affirmans In natruo cius folo , nimirum in Infu!a,qua vocant capitis viridis, appellari vulgo Frufone nomine fimillimo Frifoni no flro prexime procedenti capite defcripto,cui etiam roflro fimilis eft, macula fo ei tam roflrum nigra ambit, & magnitudine , tefle Hieronymo Mercuriale, Turdi . Quare et Coccothrauflen Indicamappellare libuit. Auideamygdalas,vt Malocchius mihifignifi- cauit,deuorat,in quo cum Coccothraufteetia conuenit,qui huiufmodifrudus roflro fran- git, vn de nucifraga didus efl,aliofq,coccos ,fiue officulaiquod facere pariter hanc aue veri j^ores< fimile efl,cu roflro valde crafib,& robuflo prodita fit. Lufitanis Mercurialis Cardinalitiu Natura vulgo appellari afferit, forte quia purpurea eft, galeruq.purpureu geflarc videatur, De na tura,moribufq. eiush^c referebat Malocchius; Affiu voces, maxime Lufcinia? imitatur, pa- nico inhiat, amygdalifq.alfine herba deuorat,vifa in fpeculo icone fua miferabilibus modis gefticulatur,fibiIos ededo,crifla deponedo, cauda more Pauonu erigendo, alas mocitado, in I l\ 648 Vlylsis Aldrouandi in fumma fpeculum roftro impetit; temperies ei calidlfima , quod inde innotefeit, quia f« pe fe aqua? immergit. Ingenio cit manfueti/fimo, cibum e manibus oblatum accipit .H«ec ille de eius natura . Forma vero haeccft . Cirri in capite figura trigona coccinei,quo pa- ~ » . . ter colore collum,pe&usi& venter refulgent. Alarum extremitates non tam intense pur- e criPtJ0 purafcunt,quemadmodunequecauda, quae pro corporis portione longiufcula e ft,palmu fcilicet aliquantulum furrefta,fata digitum auricularem3vtpi&uraoftenditTibise breues, &aibicantes3vngues robufti9& nonnifiil incurui, Auis tota a capite ad caud*e extremum menfurata duos palmos explet3 Coccothrauftes Indica cumcerafo auium. m z ; : i' t VLY S-: / ( 649 VLYSSIS ALDROVANDI Philofophi , & Medici Bononienfis ORNITHOLOGIil Liber Decimusfeptimus. Q V I EST DE AVIBVS VERMIVORIS, D E R E G V L O. Gap, I. VEMADMODVM apud nos homines primum honoris, dignita- tifque locum obtinent, quos in Reges adoptamus , code etiam plane modo haec Auicula quamms auicularumomnium , quasnoRrae regio- nes producunr,minima abauibusipfis vnanimiconfenfuin Regem ele da, inde Regulus nuncupata, ceteris praefereda videtur, & regius fiue primus ei locus in hoc libro tribuendus . Conuenerant aliquando , fi- cuteft in fabulis inter feaues, vr illa pro Rege haberetur, qua* fu b limi volatu ceteras fuperaret, cumque id Aquila facile praefiaret,exiliens Regulus,quifubalis eius latebat, infedit Aquilae capiti,inde fevi&rice eRe aRerens.Fabu i° laindeforte ortu habet, q,a tantae paruitatis auicula cu Aquila pugnare(quod teftatur phi lofophorum princeps, & communis pr^ccptor a Ariftotelcs ) non perhorrefcat.Quapro- pter de vermiuoris auibus locuturus, vel folum obnotnen tanquam harum antefignanum praetulimus. Veriim antequam ad Aequiuoca me conferam, operaepretiumeft admonere, Turneru& Bellonium PaRerem Troglodyten nobis pro vero Regulo obtrudere,& qua nos Regulum putamus,illos Philofopho dici Tyrannum; quafi vero Regulus & Tyrannus non fine fynonyma « Nominis ratio . F3bule de R'guli ele dione iu Regem . 3.9,hi,c.li Turneri & Bellonij er ror» Si© M QJ/ 1 V O C A. R . . .....a 9-hi.c.i i Egulus nofter a AriRotelietiam Trochilus nominatur, vtmox patebit. Seci hei- 5 demphilofopho alia praeterea au is eft eiufdem nominis, quam aquas adamare te c c>.hi.c.6. , Ratur,& c alibi crocodilis hiantibus inuolantes tradit depurgare dentes . Haec d z S.c.ij apud ili 5 forte legens^ Plinius, Trochilu lllu Niliacum cu Regulo noRro implicuit,dum Plin,ier-. ait:Troc hilos in Aegypto vocatur^Rex auium in Italu^parua anistfug Crocodili in fomno hiantis ns dentes depurgat. Sunt etiam ex amphibijs Trochili didi. Hi per littora difeurrunt, tan tafaepius celeritate,vt curfus eorum volatu etiam pernicior fit.* atq; hinc nomen eis apud rUmhi(h I i i Grsecos d L,i‘de auctip- Bafilifcus ferpsnsj & eius natu- ra. e In lib de Tbertaca. f ? a 1-3. c, 1 8 b 9 Hf.tfj. c 8-bi-C'$' d 9‘hif-C' i Orchilum & Trochi- lum eande auem efle. e p.hifc.i f Inauib . Aries loui laetificae* £ 9./a.c.U SaATT/y-. Po/3/Ayos Tp/^Jto? KvpwA o$. 6$o Vlyfsis Aldrouandi Crsecos impofitum.Pifces magnos Maggrediuttar.-cancellis, & fi qua? flu&ibus adli&bffl propdIu-ntur5conrenti»Mares.feoTfiTrk.a fg minis, femin? a maribus pafcuturJneunte vWe, priores foeminp folicitant mares ad coitum . Sequuntur enim & prope eos peculiari quo- dam cantu ftrident.quo vix tandem ajlerfti maresraccedunr, mox iterumfoetu procreato fe- parantur,& adfira fexds' vterqde p a fc trafeb rftm r e uert i t u tvT u n c m ar e s omnem fosture & Veneris curam relinquunt-.foeminis labor Volis incumbit;illumqueiila? inter fe partiuntur. Jam aha? oua in nidis fQuent,aha? fbjueri.fi bus cibum congerunt, & ficalrernis ouafuis plu mis concalfacefepergunt.PulFos fam adultos ad littus producunt, vb/ mares veVfari folent: ibi f^mellp etiam ex pullis cumfuo fexu remanent, mafculi vero feparatur. Authoreftaf Op 10 pianus. Pompeius Feftus Immufcului^aiiis geruisdTe dicit, quamahj Regulum, alij Offi- fragam dicunt. Nos plura de Imtnufculo in Vulture, ni fallimur, & Aquila fcripfimus , qua? per fe Le&or adire poterit.Grxci Ba;d-oe z*TB'zrstrii' rdiy Op^/AtM. Has enim ceu par uos (vt Orchilus auis parua eft)& libidinofos ( a tefiibus , quos Grp ci op%e*; nominant traducit, vel tanqua magna habentes genitalia, vel faltationi deditos;, na dp%&nd-cu faltare eft tefte Scholiaftc. Idem f li quis, inquit, louifacrificaueritarietcm, rex nunc eft Orchilus auis BaoiAib; sV’ O’p^/Ao5 opvn;. Solebant autem loui upiov hop^n, id eft, arietem marem non caftratum facrificare. loui quidem Orchilus auis faepteaferibitur, tanquam libidinofo & adultero, op^«c; id eft, a tcftibus , a quibus poerahoc nomen confinxic,vt feribit * Scholiafics, repetit ex eo Varinus , Pr^terca cum Trochilus auis g Ariftoteletefte, alijs nominibus Rex & Senator, vt dixi, appelletur, nimirum eandem auiculam non imme- rito Orchilum Ornirhologus fecifte videri poteft, quae hic loui R egi, tanquam ipfa rex attribuitur. 0’p^iAo; , inquit Hefychius auicula vilis ,qute ab aliquibus ’2aA®riyrw dici- tur . Quemadmodum vero Regulus bcanAiaxoc, , itaprimitiua, diminutiua voce B etoiAlev ( Aetio , Acgineta? 6^ Ariftopham nuncupatur Po/SiAAoc Hefychio & Varino BafilL fcusauiseft , & Tpwxoe apud Eleos , vtidem habent , Auicula quadam eft , &rex. Item Kopr/Ao; ipfis auis eft, quamab alijs BaoiA^oV appellari feribunt. In Creta, te^, fte Bellouio ? Tcttigon appellatur , d magnitudine forte, qua cicadam vix excedit# Albertus Ornithologias. Lib. XVII. 6 51 -Albertus alibi,'vbi Ariftoceles rips'c magnitudo Palferi Troglodyti etiam conue- nit Redius a Actius, Pafserculus Troglody res, inquit, amum omnium minima eft Regulo excepto,quo paulo maior eft & nigrior. Similis eft aut ei in mu 1 1 is ,pr£ te r q q T i n fr 6 r e a uri colores pe nas no habet,&c. & iuxta sumu al£ lineameru cinerei amplius coloris /'Grjece Regulus mas cum iunipero maiori monfpeliendu. Tetrigort Bafte* i ' * j Seneda parra. hin Toly, Bittilcus*; Acalachis. Regaliol. i In Caf. Synonima ltalicb& aliarum na' tionura • Gallica» German» •> . 'C Magnitu-" do. a £• Ile c. 11. .. £ •• 'A ,j . ' i y f/-- • • .. . , • 6<>i Vlyfsis Aldrouandi legitur ^aporepoe, ideftmagis varij) Ita & Aegineta TrogJodyten Regulo paulo maiore efse feribit, fed quod colore illi fimilem efse dicat inter cinercu & viridem (/ueTufy rspp£ syy %*eopii. pro qua pofteriore voce quidam Iegunr)id fane veru non eft , & fojj Re- bS.hif.c 3 gUj0 ,|iecojor competit, b Ariftorelcs Tyranno corpus non multo amplius tribuit quem Ma itu- locufta?,& criftam rutilam e pluma elatiulcula,& ca?rcra elegantem au em efsc prodidit, do. Ego Regulum aliquando in foro inuentum, ita quam breuiter deferipb : Auicula ha?ca Roftrum. capite ad extremitatem cauda? mefurata vix palmum exuperat . Roftrum longiufculum. Culor» tenue, teres quodamtnodo,nigrum, & in extremitate no nihil curuum . Criftam gerit in froce ifurfum eredtam colore fere aureo, qua? in mortua aue non confpicitur.Caput,coR 10 ]um,dorfum,& mediae ala? ex viridi lutefcuntmamremiges nigricant, & ad latera flaue- fcunt,& prope earum exortum notabilem habent maculam albam. Cauda eiufdem colo- MFemeila riseft,quo remiges alarum pennar. Guttur & pedtus ex aibo fiauefcunr, venter candicat: c mare di- pedes fufei funr,&pro corporis portione robulii.F.rmellas in hoc auium genere percepi ftia&io. pallidioribus capitis pennis loco coloris aurei colpicuas efse , minores etiam iplis crifta pennul? funt, quarum caput linea nigra crafsa fatis velui corona eleganter ambir.In alis etia duas habet maculas albas, parua vnam, longam alteram, cum mas hanc folam habear. L O C V S. V I C T V S. CR OCHILVS fiue Regulus fruteta incolit, & foramina . Niphus Regulum rubrum efse feribit pra?paruum,& in ripis riuorum agere, quod vix credo . In- ter luniperosydurimum vidlitat. Ornithologus aucupum fuorum alios dicere Vi&uS* perennare apud fuos tradit , alios dicere auolare poft alias aues , qua? migrare folenr. Alij dicunt, ciim bruma eft gelidiffimain vrbibus,reIiquo vero tempore in fyluis confpi- S 8,bt C'3' ci. Vermiculos edit tcfte a Ariftotele quorum nomine mufea?, formicae» coffi f miliaque alia infedlaintelliguntur. Sunt qui mufeis adeo ingurgitari dicunt, vt aliquando de vita peticlitetur. VOX. M O R ES. Ingenium. s. o ■ ' A L B E R T V S Regulum auem muficam efse feribir, 6^ pra?cipue cantare tempore magni Cicci frigoris hyeme . Cx far etiam Mancinus inter aui- _ culas etiam canoras Regulum recenfer , quod non placet, cum difficulter ad- ^ ginzilulare mocffimcircuretur in caueis . Author Philomelae Regulum zinzulare aiens ita canit ; Regulus atque Merops & piftopcttore Progne Conftmtli modulo z,iuz>tlulare [olent* Regulus homines fallit * Cur fimul larcant. 3. p bift> c> II. Regulus fc iPfum voi- Siit i veeti. b In lib de eaufi piant* Tbeopb • Regulus, inquit author dercru natura, auis minima, fed qoantominor,tanto velocior, & animofa,vt etiam contra Aquilam aliquid conari audeat. Homines etiam ludit, nam cum fe proxime quali. manu c3picdamobtulerit,caITo homines conatu,& labore impigra pro- fugit. Etrurfus «Trochilus auis eft omnium minima, quam Regulum vocant,qua? licet paruo fi rcorpore,aufu tamen magno contra Aquilam pugnare conatur . Solitaria volat.- pullis foscunda eft, nam plurimos vno foetu producit . V no fpccu,yel antro hyeme mul- ti conduntur, vt ad calorem conferente calore, qui paruus eft, in tam minimis corporibus augeatur, a Ariftoteles verofichabet.r roc hilus fugax^atqi infirmis moribm ctf[ed vtffus probitate ,dr ingenij folertia pr aditus .Vocatur idem & Senator, & Rex . jQtiamobrem Aquilam cu eo pugnare af[erut. Miru quod, fe expertum feribit Albertus nfpe Regulum fi depluma tus in veru paruo exponatur feipsu volucre . Ide feribit b Scaligcr,vbi affirmat inuerfio- ne effequafi qucndacasu.Na queadmodu inquit,in Regulo auicula,cu in vergculo igni apponitur , tamctfi nejno vectat, tamen perfe couertiturjita fit & in his : Regulus vbi ea pars 5° Ornithologias. Lib.XVlI. <5$ 3 pars qua? igniobuerfa fuit,aRata cfl; altera qua? non eR affata, quia eR grauior defcen- dit, atque ita conucrtitur. In frondibus idem alia ratione. Namque exuda in parte fupe- riore attrahunt ab inferiore, atqueita inferior inanita leuior fit . Ha&enus ille . c AriRo* c9>hU,i 1 teles Kegulum fcribit difficulter capi , P A R T V S. . 10 TT^ Egulus, inquit AIbertus,his anno parit,oua circiter nouemvno tempore . Vidc- fpdf tur vero is Reguli nomine P a flerem Troglodyteninrelligere. C ceterum Re- 9aa JL gulusjvbi nidificar,fcx aut feptem oua tam parua,quam eR pifum3sedie . PRAESAGIA. RE G VL V S auicula motu infolitoSc cantu, fed tamen fuaui, geRiens, quia aridulus vaporofum aerem plaufibilitcr excipit, & aduentantem humidiratem, qua refocilletur, implorat, pluuias affuturas denotat. Aratus vero inter futu- x^mnefla* :o nvtempefiatis figna etiam ponit , fi Orchilus & Eritheus terrae caua fubeant. Auienus tisfignum. Latinus Arati interpres fic vertit; - Orchilus wfeffus fi floricomis hymnitis Ima petit terra , fi denique pansus Eritheus » Conijcit Ornithologus Aratum non alia ratione hymenaeis infcRam hanc auiculam di- xifse3quam quia tempeftatem indicat, cum nuptia: fereno tranquilloque ccelo gaudeant» prodigivm, 5° VETONIVS a C.Iulij CaTanYfuturam ctedem cuidentib. prodigijs denuncia- a InCafo tam efse attcRatur , pridieq. Marrias Idus auem Regaliolum cum Hamulo Laureo * Pompeiana? curia? fe inferentem volucres varij generis ex proximo nemore perfe- cutas, ibidem difcerpfifse . ANTIPATHIA. rp) ROCHILLVM fcribit a Ariftoteles cum Aquila pugnare, quoniam Rex, Pedius cinereum, Venter infimus, Scalarum remi- ges lineis viciffim nunc nigris, nonnihil al- bicantibus tranfuerfum interftinguuntur : reliqua? vero minores alarum penna?, nec- oon, & cauda? fufeis, ac caftaneis in latum lineis fibi mutuo fuccedentibus inftar Perdicum, f*u etiam Gallina ginum variant; quin &infupremis veftientium tedrices plutnulis extimo fere latere ventri proximo notulas albidas quaternas, aut quinas eftobferuare . Radices omnium omnino plumarum plum- beo fune colore... Petioli nonnihil fufei funt , calcari maxinao omnium vnguiculo ar- Pedas, mato, ca?terum medio digitulo antjquo aequali . Tota auicula ab extremo roftro ad vl- timam caudam palmum , & digitum longa eft . MORES. NIDVS. PARTVS. VICTVS. Boftrum. Lingua. Color. Magnitu- do . AVICVLA eft foIiuaga,nonnunquam tamen gregatim volat, imo quoties aliani Cantus, fuis generis offendit, mox ilii bellum indicit, & conflidatur. Cicuratur diffi- culter, etiam a teneris annis : Si tamen, vt quandoque fit, cicuretur, runemira 5° in cantu eius eft fuauiras . Maio praecipue cantillat, vt ferunt . a Bellonius etiam hye- a £ me cantare afferit . Galli fabulantur Troglodyten in fefto trium Magorum, omnes quos A.nglorura eo anno educauit, pullos congregare, & cum eis cantillare. Angli hanc auiculam vulgo nuge. aiunt effe foeminam,& marem eius effe Rubeculam, quod falfumeft . Nidum facitiuxra Nidus, parietes domum, & Tepes ex mufeo foris, intus ex plumis . Is oui eredi , & in altero fuo fineconfiftentis formam habet, in medio veluti latereoftiolum eft, per quod ingreditur, & regreditur . In pofticis aedibus , & ftabulis ftramine tedis interdum nidum conftruit , pateus, fed frpius in fyluis , Albertus Regulum bis anno parere feribit circiter oua nouem vno tempore. Videtur autem Reguli nomine Pafferemhunc Troglodyten intelligere.Vidi- tat vermiculis : &breues volatus exercet. vsvs a Lih.tl» sap.il . Condiendi modus» Alius exhi- bendi mo- dus. Optimus condiendi modus. b 45« Nicolaus Myrepfus corredus. aLib.y.c.q. Toglojy- vnde di- di. Defcriptio a femina ddiindio. 6$ 6 Vlyfsis AUrouandi VSVS 1 N MEDICINA. NATVRALEM, inquit a Aetius, vim omnino admirationedignam habet. Ita- que Tale conditus, & crudus cibo acceptus, morbum perfe&e fanat (calculum, fcilicet renum, & vefica?,& noui adeo quofdam ob eius vfum nunquam amplius ab affectione vexatos . Conditur autem optime pennis euulfis , atque inde largo fale ad- obrutus, & poftqua m fuerit arefactus comeditur, & affeCtioncm perfede fedat . Melius 10 autem eft etiam aliter ipfos edere, fi plures contigerint, codlos nimirum, eius prcefertim generis, quod per hyemem vbique apparet . Exhibetur aurem, & aiio modo. Paffercu- ius non deplumis in ollulam conijcitur, ac deinde operculo addito vritur animaduerfio- ne alfidua habita, ne fallaris,quum in cinerem fit reda<5tus,& (ne) in aerem exhalans to- tus confutuatur . Confueuit enim hoc contingere tum ipfi, tum alijs,qua? vruntur .-qua- propter pra?fhtoIIa? operculum non oblinirc,vtperinterualIa qua?dam operculo adem- pto vftionis modum intueamur. Exhibendus eft autem femel omnis vnius Paffercu li vfti cinis per fe,aut modico phyllo, & pipere admixto, quo faporis iucundirate ori commen- detur. Vfius itaque Pafferculus peregre proficifcentibus commodus cft, licctque meile coCto exceptum in promptu habere . Melior autem mihi videtur condiendi modus, atq; 20 adhuc didis pra?ftantior,fi quis praruulfis pennis viuum Palfcrculum fale adobruatrquod & ego facio, inquit Philagnus. Arbitror enim, & fanguinis naturam quiddam in fe com- plodi, quod minime vulgariter profit : cui amplius' Ikrcoris efficacia accedit, quam exu- ftione debiliorem reddi plane credo. Proderit etiam eis, qui abundant, affatos edere in- tegros, ita vt nihil ex cis prteter pennas abijeiant . Eadem fed breuius leges apud b Pau- lum Aeginetam . Antidotus ad difficultatem,& ftillicidium vrina? ex Nicolao Myrepfo: PaflercuIum,qucmtrog!odytennominant(Gr?ce 'Z& roftrum nigrefcuntj, fed ambo roftri extremitates aliquid lutei obtinent . Eft autem longiufculum, debile, aptum vero capiendis vermiculis . Viddtat beftiolis viuis,& grana auerfarur, degicque invmbrofis nemorum locis. Eft protetea etiam pifciculus exiguus,quem Groci Geftru, Afilum quoque Latini dicunt, de quo in libro de pifeibus fcripfimus, &c. DE HIRVNDIN1BVS IN GENERE, & de domeftica priuatim . . ° Cap. V I. IRVNDO meo iudicio, quamuis propter obftrepcram moleftiftimamque cantus fui garrulitatem, naturaeq. feritarem indociIitatemque,vtpote,qu£ nunquam manfuefcit,auc difciplinam admittit, necnon ingratitudinem paf- lim apud quos vis feriptores male audiat, & Samius ille Pythagoras, quem tanti fecere veteres, vt domum pro templo, ipfum pro numine haberent, in domo accipi illam vetuerit, inter vermiuoras aues, de quibus liber ifte inftitutus eft,iure nihilominus merito primum fibi locum vendicare videbatur Vpupoque etfi maiori, & formo flori , & in quam Tereus Thracia? rex immutatus a poetis fingitur proferenda, at non, quia notior, & nobifcumagens,& verannunciet, todijque hyemis,ac frigoris finem efte ciim profentia fua, tum vocehiIari,&anteIucano cantu atreftetur,fed ob lingulares quafdam animi dotes, mter quas ingeniofiftima nidi fabricatio , a qua nimirum homines odes fua$ conftruerc didicere, &oquiflima cibi pullis tradendi diftributio, coteris pro- lucent: nos lingulas proprijs locis diligenter examinabimus . Verum Regulus folius ob nominis prorogatiuam , tanquam regio aliti dignum locum illum obtinuit . A Q V I V O C A. GR /ECOR V M XgA non femper auem, de qua nunc agimus , fed alia etiam multa fignificat, vt in primis Hefychio,& Suido,& Xenophonti de re equeftr i ab initio ferecauitate vngulo equorum : a Celfus vero Aurelianus equorum vocat impetigines : Sic enim apud hunc eft legere : funt aute equorum impe- tigines, fquamulo anteriorum crurum fub armorum partibus, in lpfis animalibus nato, has Graeci A &%twa,s vocant, fiue ^«A dk? : nos vero Cvt fupra didum eft) impetigines, 0 vel Hirundines. In hippatria in priori quoque fignificatu legitur. Appellant eadem di- * dionc cauitatem in flexu brachij humani circa cubitum . Suidas in canibus ^eA tSoovct etia vocari fcribit,quod in equo nominetur ; Nuncupatur eodem Suida teftc^sA /dW pudendu muliebre . Eft proterea A/cT^V Ariftotcli pifcis marinus, quem Plinius volare ait perquam fimilem Hirundini volucri. Romani pefce Rondine dicunr,Maris Adtiatici accolo Rondela, vel Rondola, Monfpelfulani Arondelle, huius otacis Groci ^Ai^drac addita voce-^ap 0, ad diftindionem pifcis abaue . Eft & alius pifcis Chelidonias didus, cuius b Athenous meminit ex Diphilo, vti etiam Hirundinis pifcis polypo fimilis. Bello- nius alterum exo ceti genus circa Byzantium quofdam tradit Chelidonium vocare.XsA/- Sevi; dicuntur etiam at,%icrf3 bit citante Oe lio. : SYNONYMA. AP V D 4 Hieremiam Sus , vel Sis aucm quandam figtiificat , quam R . Salamon a •£ . alitet Corcaia didami, & Gallice Gruem videtur interpretari . Sunt autem ^usS‘s* verba Propheta? deijs auibus, vt Ciconia , Turture, Hirundine ,& Grue, qute 5U nofcunt tempus fu utn migrandi, &redeundi. b.SicutGrus & Hirunao^fic garriebam^mcdita- j> £ra: « barficut Columba &c. Quo loco pro Grue Hebraice Sus legitur : Kimhi equum tranfiulir, ficut|quoque lonatham inprgcitato Hicremig Ioco;irem Aquila . Hieronymus alibi Mil- lium, afibi Hirundinis pullum: Septuaginta & Symmachus ^gA/Joi'#, id efi , Hirundinem. Ornithologus eos fequi videtur, qui Sus equum transferunt, nam Sufah, equam exponi c b-u.ob* ait ,Sus vero equum dici putari quafi a gaudio, c I. vero Drufius non modo Sis ( idcm^cru’c’ efteum Sus, vt antea diximus ) Hirundinem dici admittit, fed Ifidis etymuminde quo- que deducit, cuius verba quod ad propofitam rem faciant, hic adijeio. Fieri potefi: , in- jfidis ety- quit, ni fallor (neque enim certa fidentia harum rerum fciri potefi: ) tamen cumHe- mum. breis authoribus Sis Hirundo dicatur , fufpicor ab eo cfie Ifis , id cfipra?pofito Aleph Sifirumvn more apud Aegyptios tral atirio. Forte & (iftrumafono Hirundinis : quod alij appellatu de didutu censet ab Ifide.lfis enim Inachi filia id genus mfirumentireperifie traditur.Minutius Foe Ii*s , lix.Et defpicis Ifidis ab Hirundine fiftrum , & afperfis membris inane Serapidis,fiue Ofi- ridistumulum : & verumefi, mfime fallit Hieronymus vndecimocommentariorum fuper Efaia , ad hunc modu fcribens.-pro pullo Hirundinis,fiue Hirundine, vt fuptuagintatran ftulerunt in Hebr?o feriptu eft Sus agor, quod interpretatus efi Aquila, equos agor Thep dotio Sis agor. Media enim vocalis littera Vau,fi ponatur inter duas Samech, legitur Sus, & appellatur cquus.fi loth, legitur Sis,& Hirundo dicitur, Symmachus autem ira tranftu- lit^ficut Hirundo indufa.Hadenus Hieronymus. De Ifidein Hirundinem,qu£ Grece^sA/ JW,conuerfa, vide Plutarchumin Ifide.H^comnia Drufius. Turtur & Htrundo&Ciconia cuffodierunt tempus aduentus fui &C;inquit Hieremias interprete D. Hieronymo, qni voca- Agur, bulum Sus vertit Hirundinem . A gu r v.c 1*6 Ciconiam , alij contra pro Agur reddunt Hirundinem,pro Sus Gruenmalijs Agur Pica eft,alijs Anfer ferus, firidore vt dicunt,alijs PafTer& plura de hac didioncuidere cfiin Paffere.Deror Hebrgis libertas efi, quo no- Der9t> minetefte Pagnino Hirundo quoque appellatur, quod libere nidificet in hominum habi taculis abfque timore,ac fi homines feciffent eam libera, ne quis ca capere tjex Rabhi Da • uid.Talmudici ratione afferunt, quod in domo perinde, vt in agro agar :a!ij quod uagauo- landi libertate gaudeat , nec corte includatur Pfahr.048. & Hirundo nidum (ibi m quo ■ponat pullos fuos ; Septuaginta & Turtur , Hieronymus & auis .Prouerb. 26.2 . & Pafier quolibet vadens ; Gilbertus Genebraldus in explicatione iamcirati Pfalmiftce Joci pro *° Turture Hehraice Hirundinem haberi ait, verum efie fynecdochen pro omnibus aui- culis,qua? nidos apud templa fingunt, imo citra fynecdochen R.MofeNahmanides eo- dem loci putat Deror nomen cfie commune eundis auiculis libere per domos , vrbes & chauraf. agros volitantibus,& vagantibus de qua re vide in Turture. ProChataf Syluaticus ver- Algardaio-» tit Hirundinem, & alibi Chauraf& Algardaione habet in eodem fignificaru. Apud Se- ne. rapionem legitur Tartaphjapud d Auicennam Charas ,vd Chataf. Crtfce^eWajt' . vt Tharraf. dixi , & fti/udeo tefte Eqftathio,vnde vocatiuo cafu&l^&A/Joi, 6 Hirundo, 3^ TudoviSet $ ° L,°'% Hirundinum pulli: Achaeus poeta pulum Hirundinis durius dixit, vt idem c‘* 5 Euftathius afierit: Hodie vero Graecis Hirimdo^eAMoV/ , vel ^«A/^oV nuncupatur, KeA<- 66 o Vlyfsis Aldrouandi Etymolo- gia- Jav Arato, Theocrito,& Ariftophani pcnul timam producit. Etymologus & Varinus dici volunt t&c&pct ro to, ^«Aw Joveiv » vaporo 7ct oiePu/v av, Tropo rvT; «JW.In Syno- nymis Martini Rolandi pro Hirundine habes, xoT/Mw^sA/ePau», xe;«po7r/c,tanquam fyno- nyma : Thebani autem, qui nouis rerum nominibus gaudebant, Hirundines tefte Athe- nio jcot/AcsJ#? vocabant. KemAA oe, inquit Varinus, auis fic dida, a qua etiam loquaces, & adulantes, vel decipientes zotIaoi dicuntur, exponit autem Hirundo. ApudHome- rum dicitur alibi IpvisS dvo^zroio 9pco7roiaiv. Oppianus de Hirundine. Et in Epi grammate Gra?co,vbi dicitur a’tt/ x.opo /aiAtipimi) Brodams Hirundine,3ut Eufciniam 10 interpretatur; ego omnino cum Ornithologo eo in loco Hirundinem . Ha?c enim,vt pa- tebit, apes capit. K o/sc Hefychio, & Varinoeft Hirundo. AVaws/c, ygXi&cov, ^ v, QpiSaE^ fic habet Etymologus, fed magis placet, vt Hcfychius habet, a fatuus, r XsA/JiaV >1 0p/- Jok/vh. QAoAuyovo apud Theocritum aliqui vertunt Hirudinem deflentem lrym,alij ali- ter : Cicero Acredulam, & cum,vt apparet, fecutus I.Hertelius Theocriti quoque inter- pres . Catini fynonymia non vtuntur, vel dum vtuntur, circumfcribunt,pra?fertJm,poerg, Ouidius vagam volucrem vocauit, a volatu, vt conijcio , quo plurimum valet. / Plutar- chus Daulides aues ctiamnum vocari ait, nimirum a Daulia oppido, vtuntur hoc fynony- mo idem Ouidius,Vergilius, alijque paflim . Dicitur&ales Biflinos Senear, alijs ales Pandionis, feu Pandione nara: fed ciufccmodi periphrafes Lufcimtr pariter conueniunt, 20 vt exfabulade Thereo, Progne, & Philomelapoftea parebit . Varro Hirundinem inter eos enumerat, qua? e vocibus fuis nominatur . Videri vero pofTit ab haerendo dida, quo- niam tedis a?diu,vel trabibus, vbi nidificat, adhaereat. Italiceappellarur Rondine,Ron- dena, Rondinella, alibi Ceflla, Zifila, Hdpanice GeIondrine,pulIus Hirundinis Gelon- drino Andorinha • Gallice Harondelle,Gcrmanice Schvvalbe, Schwalb, apud Helue- tios Sclivvalm, Hauflvvalm,Saxcnibus Svvalc,Flandris Svvalvve, Brabandis Aronde a Gallica voce s Hollandis Svvalcm ; Anglis Svvalouvve, Illyrice Vvlaflovvige. £-7- Etymolo- gia- GENVS. DIFFE R E NTlvt. 30 Hirundinis Jk R ISTOTELES, inquit Turnerus tria tantum Hirundinum genera facit, deme- quoc fune /l Ricas, Apodcs, & Falculas : Plinius autem quacuor genera facere videtur, do- fpecies. mcfticas,& Rufticas, Apodes,& Riparias . Ipfe vero Turnerus Apodes diuidit . in maiores, & minores, Ornirhologus tria nobis genera depida exhibet, domefticum/yl Apodes mi ueftrc s & riparium : fylucftresaurem illas eRe credit , quas Turnerus Apodes minores noas vocat nul]o antiquo nomine impofiro,& quas rufticas, flue fyJueftrcshic appellat, eas fl- bi videri, qua: in domibus rufticorum femper nidjficanr,quas a reliquis gencribus(inquit Turnerus) dua? fanguinoIenta?maculae, qua vtrinque in pedore videas, diftinguunr,qd' Ouidius his verflbus pulchre ofttndit ; Altera teli a fubtt,nec adhuc de peH ore cadis * £ xc e (fer e nota, fi gnataque f anguine gluma eH . Refert autem Turnerus has Hirundines ad primum genus, hoc eft , ad domefticas, quas itide fanguinolento pedore nobiles dixerat, vt Ouidij verfus de pedore fanguinolento ad domefticas ftmpliciter,vel ad vtrafq. referri poflint. Veru quae in noftroru rufticorum cafis habitant, eas non domefticas vocamus, & plane ignoro, quales illa: fint ab his diuer Apodes mi quas jlJeapud fuosrufticos nidulari feribit : arbitror vero quas ille Apodes minores nores Tur vocarjCas cflTe,quas a Plinius agrcftes,& fylueftres s praeter hunc.n.ex veterib.neminem a Ltl io eaium meminifte pllto. Alterum, inquit, genus Hirundinum e ii rufticarum, & aore silum, qua €. 2%, raro in domibus diuer f os figura , fed eadem (qua domeftica?) materia confingunt nidos, totos fupinos, faucibus porreiiis in anguiium tvtero capaci ,<^r. Hoc genus audio in HoJIandi^vr- bib.abundare,& ad vitreas teploru feneftras tanto nidificare numero, vt viginti ftepe,& plurcs nidiin vna tm feneftra fitcofpicere. Cur vero Apodes minores vocer, non video, ^clu,^cm Apodes hocdiflFerut,vt teftatur etia b Georgius Agricola, ab Hirundinib.tam Hirundini- agrc^,bus,quadomefticis,quod tibias habeant lurfutas c lulius Cffar Scaligerquinque bus. Hirundinumfpecies diuerfas rccenfet, licet quaruor tantum efle dicat ; nam alterius ge- b L4e fub. neris duas facit fpecies,vnam qua? in ripis, altera quae ad parietes nidum applicat:fed ver c Ex er. z i 8 ba eius clarioris dodrinae caufa adijeiamus : ffuatuor, \nqv\t. Hirundinum fumma genera funt nota nobis, Primum hoc vulgare nigrum» Alt erum fimili forma^fed ' fubfuluum in ripis nidi - fi eant: 5° Ornithologiae. Lib. XVII. 66 1 io 1 20 1° ficansicuius e on fi mi iis fpecies nidos appendit artificio mirabili parietibus . In hac vrhc quotdnis operantur (fi generant , teiii vetuit* turris beneficio , Stridunt h * quafifibtlo inter volandum . Godalius ( iodaltos V aj coma vocat . Ntgrp involatu clamant aliquando breue atque abruptum quoddam . auis qua:. Raro canunt. Eadem vocis praei fio, eum in metu , tum etiam cum trat * pe Ilii t ex *dibu$ peregri nas: nec minus tn ijs exhortationibus , quibus e nidis eliciunt tenellos , atq. etiamnum imprudetes volandi pullos ^ ad aeris tent amenta , ctrcumuolitantes: aut eu tpfamet in nido eos eijciunt:prolap i / Ionis metuentes, inttantq. ve/uti conuitijs obturgatorijs. E aro altas, vt dicebamus, ntfi itantes ea nant. Canunt vero tempore coitus appetente iam petfeiio ntdo,quafiq , opere de f unet p exhilara n tur. plurimum vero contenti ffimumqMattrant mani fi exire nequeunt e cubiculo , aut fi altera egre (fia^altera intus fit : altrtnfecus vitreis ait antes fenestris mirificas metitantur qu$ itiones , T ertium genus e it quater tanto grandius, toto corpore atrum, f 'ce dififima facie , cruribus breutjji- mis, crafli [fimis, hirti j, Biuit appellantur d Liguribus T auri ms, ab Adriaticis Davdanelli . In ca- Biuic auis uis laurinorum parietum nidificant f Apodes videtur intelligerc,at nefeio an quater tanto qua:, alijs grandiores fint.) Jfiuani generis vnum tantum vidi magnitudine Buteonis fed facie ab I^ai'danel- his nullo modo di (fimi h. Cruribus tamen atque vnguibus ad pr fidam (fi pugnam idoneis 3 nec mi ^USo nus roHri aduncitate. Captum vocabat Rondonem MaurelLus Mediolanenfis, Galcacij Vicecomi - tis ajfinis no Uri aucupio profectus. Dardanellos humi fi fint,non pofft ftfe attollere, compertum habemus experiEtia. Ha?c omniaiiIe:fed pofirema illa auis meo iudicio cx Hirundinumge- ncre non dl. Albertus Apodes inter Hirudines non recenfet,ficuti neque Ornitho logus, Ornitholo qui priuato de ijs agit capite. Ait ramen Albertus quatuor dari genera,domefticas,quein gierror. inuris exterius nidificant qua?in rcrra(ripis fcilicct) iuxta flumina,& marinas nuncupatas, Hsrundo Ornirhologus,quia Hirundines marinas nullas agnofcebat3pifcem clfeaitjnon aucm,qua maiinap Hirundinem marjna veteres appellanr.Depingam ego aut m toto corporis habitu Hirun- dinem rcfercntem,quam quod prope mare tantum verfetur, Hirundinem marinam dicur; ticq. tamen ea eft, qua alibi Meropi congenerem fecimus, Germanis vulgo Scefvvalm, id e (t, Hirundo marina nuncupata, neq; etiam Gauia eft nobis Italis etia di&a Hirundo ma rina. Putabat autem Ornirhologus permarinas Hirundines intelligere fortalfis AlbertQ Apodes, quas nimiru Plinius toto mari cerni, & femper naues comitan fcnbit: cfcquo ta- men dubitat, exiftimans aues illas non Apodes eflTe,;fed Gauiarum generis, quod, inquit, confidcrabuc ij,qui propius mare verfantur.Sivero id Apodes facere coccdamus,nccdu inde Albertus marinas Hirundines appellare debebat, quando & domefticas idfacere co fiat, quas tamennemo indemarinas dicir.-quare fortafiis Alberru de nofiraHirundinelo- cutum effie fufpicandum eft. Albg Hirundines aliquando apparent, ficut fcripfit Alcxadcr A,ba? Hi- Myndius tefte Aeliano.Sed d Ariflotelcs has prodiuerfis no habet, vcriim penaspre ni- runcJ,nes‘ nuo frigore interdum albefccrc tradit;&eahbi etiarnaliam caufamadfert,cur Hirundo & e alia qucedam animalia ante tempus albefeat, vel canefcanr, qua? lector per fe videre pote rir.Quod (i vero albam Hirundine in Samo visa etfe verum fit, qua? no minor efiet Per- dice , vt Heraclides tcftatur ; ea certe diuerfi generis fuerit ; neque etiam Hcraclidi hac in re facilecrediderimtnam/ Antigonus cum,qui Samios fines defcripfir, tctarceorii qui f In eonge- Hcroftrati difcipuli primifunt vocati, feribere refert Hirundinem albam efie vifam,nul- narr\ Ia tanta? magnitudinis fa&a mctionc.Ego fa?pius domefticas vidiprorfus candidas.Quod nes^lbas^ fi uero quis albas defiderer,oua earum, dum cubant, oliua illinat, generetur . FORMA. DESCRIPTIO. ;o V: R G I L I V S nigram vocauit Hirundinem ad diftindtioncm Ripariarum, a jr.Tf. ficuti teftatur a S caliger. Domeftica? Hirundinis breuem , attamen fic fatis exa A.nc* Quomodo dilcedanti Plin. error Arduri Or- cus. s Ciconia . 3 1.9 > in .. ev.it. Hi rudines. fub giacie jnaquisla- eere. 66 4 Vlyfsis Aldrouandi / J VlyAem efie adhortata, inducit more Hirundinis confidere ad trabem, vt pugftam quae inter ipfum& procos vxoris Tue erat futura,cx alro fpecularetur , A’v7h ^cuSuAcevro? dva /uiydpoto fxlXaQpou E '£vt' ct uu^acrceyiAt^ovt i%iAn durius yidell. ipfaautem fplendidain domus trabem ' • Sedit ruens Hirundini fwiilis contra. Ita pariter £ Ouid.dc Philomela in Lufciniam& Progne in Hirundini mutatis canebat; Pendebant pennis, quarum petit altera fyluasy A lier a tecl a fubit . 10 Te<5la addo ego, intra domus hominibus habitatas , vnde apud Anacreontem legimus : A’ cJV Sucryduos tiur' oiku; Mipc«sra>v Opo&xeA/Jav, idcfi,male nuptaq.ciim percudes hominu Arcpens Hirundo: quod potiflimum fummo mane faciut,maxime fi nequeant exire e cubi culojvel fi altera intus,alteraextrafic,tum enim plurimum contentiflimuque,(vt Scalige- ri verbis vtar) blaterant infidenres quandoque fefl£* 'domibus vel arboribus, quo tepore plerunq.canunt.atq.co modo c Mofcus anriquiflimus poeta, vel, vt ahj volur, Theocritus, pafiorem quendam Bionem deflere facit Hirundinem alcis montibus infidentetn , Qt/Sircxrov&pritncrev dv' copia pta^pd^iAiScov. Nec tanto cum luci u qualia e st- altis in montibus Hirundo. In nulla non regione Hirundinu copia eA,negantur tamen teAed Plinio Thebarum tefta 20 fubire,quonia vrbsilla fa?pius capta fit, nec Bizia?in Thracia propter fcelera Therei. Nos in Therei fabule explicatione aliam eamque naturalem causa aflignabimus.Sex poriflimu menfibus nobifeum agunt, dein vel later, vel in alias regiones migrantjquarere&e feme- Ares eas vocabfrf Ph’nius,inquiens:/^fi/*w quadam perennes funt^vt Columba alip femellres^ vt Hirundines. In Aegypto tcAe «e Herodoto perennant, fcilicet illae qua? ibi qafcunturma aiioqui,&noflre eo in hybernaauolant.Hyematum,inquit Perrus/Martyr, Alexandriani Hirundines MiIuos,ca?terafquc volucres enoAris regionibus Europus trafuolantes ten- dere cognoui.Difcederc eas etia teAatur^ AriAot. fed quo euoIent,non addit , & certe id a nemine veteru exaratum video D, h Irenceus mulca arcana reccnfens, que Deus nos latere voluit, volantium etiam animalium habitationem,eorum qua? veris tempore fiatim recedunt, ciim in hoc mundo hoc ipfum fiat, fugere ait nofiram fcientiam. Quo vero tepo 3 re difcedant,licet nobis poriflunum fir,non retf e ex veceribus,maxime ex Phn. colligas. «Hic enim hybernis menfibus difcedcre traditjqua 1 determinatione pra?terquam quod ex perienda? refragatur, nam Augufto,veI faltem initio Scprebns abire eas obferuamus,fibi ipfi aduerfatur, fiquidem re&efemc Ares eas eAe dicit, Fauoniumq.quibufda, quod Mar tio rnenfeAarc folcat, Chelidoniam vocari ab Hirudinis vifu.vSi iraq. Martio mefe Hirun do cernatur, vt certe cernitur, & femeAres fint,ut ille tradit, hybernis menfibus abire non poterunt. Sed alibi fignum orientis Ar&uri feruandu monet Hirundinis abitum, depre- henfafq.interire. Ardturus auteoriturin Autumno. Re&iiis dicebat Albcr xus:Cicom*d no bis prius recednnt^qudm Hirundines, Hirundines, quam. Coturnices. Mirum eA qua diuerfimo- de lateant. Na quauis i AriA.fimpliciter eas hyeme ad loca tepidiora abire,fi vicina sut,at fi longe difient, no mutare fedem,fed fe ibidem condere fcribat;nihilominus id alie aliter faciunt, vt kibindeoAendemus.Scribitidem Philefophus vifas eflfe multas in anguAijs co ualiium nudas,atque omnino dcpIumes.Plinius vrrumque loeu repetit, inquiens: ln •Skci- va abeunt apricos {altas Africos) fecuta motium rece (fusynuent^q.tam funtibi nudp,atq.dcplu- mes. Vifuni cfitefie Alberto Hirundinesin arboribus quibufdamconcauis fefeabdidif- fc, quod, inquit, accidit in quada fylua fuperioris Germania:, vbi incifa quercus putrida in ucntaeA plena Hiiudinibus.IdehocfibiteAatu eAe a Pompeio Columbo, viro maximo rerum natura? rimatore feribit AuguAinus Nihpus Idem obferuauitalius quifpiam, cuius verba recitat Gafpar Hcldelinus citante k Ornitologo./ Ciaudianus poeta Icpidiflimus, ^ quam fit frigoris impatiens Hirundo, ita oAendie, Vel, qualis 'gelidis pluma labente pruinis Arboris immoritur trunco brumalis Hirundo . Mirum autem non cA mori,fiarboriinfidear,vtpoeraait, nam in cauis arborum fefe fuo calore glomerarim inuice adherentes fbu.cn t longe mirabiliusapparet,quomodo ita fub aquis idq.in plagis Septentrionalibus, vbi fepe homines ob frigoris fguitia emori coAat, lateant;quod facere hirundines teAatur in primis OJaus Magnus Vpfalefis Epifc.ita feri- ta fi tmiltaru naturaliu rerum fcnptores memorice prodiderunt Hirundines mutaro Aationes, Ornithologia?. Lib. XVII. 66 \ ftationes,hoc eft, exurgente Ieui hyeme,repetere terras calidiores :at tamen in Septentrio nalibus fxpius ca fu pifcatoris extrahuntur Hirudiones , in modum conglomerat? mada?, qua? ore ad os, &ala ad aiam,& pede ad pedem poft principium autumni fefe inter canas defcenfurx colligarunt Notatum enim eft,eas eo tempore fuauiflimo complero cantu ta li ter defcendcre , & pacifice poft principium veris inde euo lare, atque repetere veruftos nidos vel nouos naturali folicitudine fabricare.Mafsa autem illa per imperitos adolefcea tes(nam antiqui & expertes pifcatores eam remittunt) extrada, atque in xftuaria porta- ta,caloris accefsu Hirundines refolut? volare quidem incipiunt,fed exiguo tempore dqj- 10 rant,quia immatura acceleratione non liberx, fed captiux funt redudx : Accedit etiam tempore verno, liberereuertentesjfuperuenien te horrida hyeme cum denfo cafu niuium, omnes pariter emori,vt nulla? in tedis,aut fluminum ripis rota eaxftate videantur, pr?-,* ter pauciffimas tardius a profundioribus aquis afcendenrcs,aut aliunde peregrinantesi, qua? natura? beneficio fobolem reparatura, vel hyeme penitus in Maio folii ta, aduolare cernuntur. Agricolx enimex earum nidis fub limius vel depreflius xdifteatis pro gno- fticum capiunt, an in vallibus,an in montibus vel collibus fpropter imbrium incrementu, vel decremeutum)fint feminaturi . Imo nec omen bonum capiunt incolas extedis, vbi Hirundines habitare perhorrefcunt,quia ea culmina eafura creduntur.Hec omnia Olaus, Idem facere Hirundines in Slefia,Bohemia,Polon!a, Morauia, & vicinis afijs terris Per. 26 Antonius Tolcntinus nobilis C remonenfts ex multorum virorum fide dignorum, maxi- me presbyterorum, Societatis lefu relatu nuper ad me fcripftt,hoc vero addens, tanqua ab Olao omiffun^quod & m cifternas, puceofque paflim fe praecipitent » VOLAT VS. G R ESS VS. ? HIRVNDINVM genus omne ad gradiendum prope ineptum eft, quin rarius Cur non m propter pedum cum debilitatem tiim vero maxime breuitatem incedere vifum cedant . eft:vel enim fedent, vel volant: Vnde dicebat a ArittotclcsiHirundinum qene- a idjf-c.i. 3° rah)t ptnnu pr*uaient3fic pedibus degenerare videmur , Et re de equidem pennis prxualere; Voli?ndl £* dixit: fiquidem nulli auium volandi pernicitate cedunt quin fuperant potius^ adeo vt mi- mcicas’ rum videatur, quomodo tam exigua auicula tamdiu volatum protrahat* quamobrem qua> aptiilime b Ouidius vagam volucrem vocabat , canens de diluuio ; b>2deram.i J$uxfttifq. diu terris vbt fi Here pojjie In mare laffiatis •volucris vaga decidit alis . Platina c tant? celeritatis in volatu efte ait, vt exterarum alitum minus obnoxia fit ra- c pinis:fedhocex Plinio accepit Platina, is vero id non tam celericati.quam flexiomb. eius attribuit; Volucrum foli3mcva\t3Hirunaini flexuofi volatus^velox celeri tas.quibas ex caufis ne- que rapina ceterarum alitum obnoxia eH. Quamobrem Hirundinibus quoque meliiis, fecu« Ab Accipi 4° riiis,& commodius quam Columbis pro tabellarijs in fenjs rebus vtemur. Hx enim li- tribus cur cet etiam volent celerrime, a rapacib. tamen nonnunquam intercipiuntur & occulta coti- hber? (int. filia produnt,quod illius Columbx exemplo, qux Godefridi caftris a Falcone ida deci- Hirundines dens magno vfui fuit , vtin Columbx hiftoricis retulimus » Hirundinum celeri volatu ra" poeta Latinus Iuturnx velocitatem , is eripiendo patris curru, ne in manus Aenex incL Iturna derer, vtebatur, comparat elegantiftime,dum canit: rundini cur > Hoc concuffia metu mentem luiurna virago fimilata» Aurigam F urni media inter lora Meti ficum Excutit longe lapfum temone reliquit y 1 Jpfa fubity mambufq. vndantes flectit habenas 5° Cuncta gerens, vocemq. (fi cor pus & arma Metifci* Nigra ve luo magnas domini cum diuitis ades Peruolat3& pennis alta atria lustrat Hirundo , Fabula parua legens, nidi fq. loquacibus efcas Et nunc porticibus vacuis^nunc humida circum Stagna fonat,fimihs medios Juturna per boHes Fertur equis $c. ' Poeta pariter Hetrufcus LudouicusArioftus nauis, qua vehi cupiebat Orlandus infanies velocitatem indicacurus,Hirundini volanti eam affimilacinquiens : Kkk 3 Per 666 Vlyfsis Aldrouandi Per Pacqua \\ legno va eon quelja fretra, Che va per 1’aria iJ Rondme, chc varca, 1NGENIVM. MORES. / ; .f~0 * / - t, i s . % , i , , \ ‘ » 4 Nidi fabri ~W"NTE R pra?cipua, qua?, Hirundinisinduftna3arqueingenioarrribuuntui^earumi in catio. 1 primisfiidi fabricatio a nullis non fcriptoribus clalficis commendatur , quam nimi* Doxius * riim homines in fabricandis domibus /intumulati . Doxius ca?li filius lutei a?dificij d ficij iu-- fnuentor exemplum tefte* Plinio fumpfir ab Hirudinis nidis Er comunis praeceptori Ari a l ’j,c.^6. fiotelcs bruta magnam referre vita? fimilitudinem humanae docen$,magisin minori}quam b9>hif.c.y. in maiori teftatur videri intelfigcntia? rationem, idque primum in auium genere oftendere cL.x.c.si. Hirundinem in effigendo , conftituendoque nido . Confingit enim implicito luto feftu- Luti prfpa cis, hoc e(t , vthaber c Plinius, luto conftruic , ftrumento roborat , ad normam fcilicet satio* lutaria? palleationis ; fin forte luti fit inopia , vtcontingit temporibus aridioribus, tunc ingeniose fuomarte id facere aggreditur, namfeipfam madefaciens tam diu inpuluere volutat, donec hoc fibi padto lutivfu inuento ore3idvcl pedibus auferar, vel fi ita non poteft , extremitatibus alarumapplicet : Stragulum fibi etiam more hominum facit, duriora primum fubijcicns, & modice forum con/hucns pro fui corporis longitudine . 20 Difertifiime hanc frabricam defcripfit his verbis Plutarchus : Primum fe ftucis folidiort- bus , inquit fundamento iaciis , molliores infuper offigunt : luti quo cemento & velutiglu - sino nidum adi fi caridum relinunt ,cum penuria eU , ad lacum finumue proximum aduolantes % fummis alis fic Bringunl aquas , vt bumefeant liquore tantum, nihil grauentur autem , mox concepto bis puluercjUmunt af pera ,biantia glutinant : Atmiehoc fere modo Hirundo nidu /ibi facit, eumq mollibus floccis, plumifq. fubfternit tepefaciendis ouis3fimuI ne durus fit infantibus pullis. Pulchre enim intdfigit, quod fi teneros, ex penifq. nudos in duris fruti- cibus pullos requicfccrefineret, no ferendis doloribus premerentur, quamobrem in ouiu it.hC'1 4 tergo confidens, floccos lanarum fefte ^e£lianoeuellir,indeq.pulIis fuis nidum, quam mpi «e sn Exa- Jifiimefubfiefnit.Tantamauis indufiriam in nidificando admirans magnus ille, & e D.Bafi diurno djf. Jius>eum cui nihil de patrimonio fuo reli& fte tantum cjm dem quan- tum Hirundine /^moliatur contra eos , qui ipfam familiam q.oppr e (fum eunt . Qua? magis itaq. atq maiore amore filioru coodis ftudet? H^cperitura duaqua perfufa pu!uere,vt 'didujeitf, volutatascapturf periculuadit euidentiffimu, nihilo fecius fedefilijs paratura opus perfice re conatur, in qua perficiedaquantuindu(frip,)aborifq.coliocetiadidu fuit. Ne verofub fequentibus annis fruftra rantu fubeat labore , cii primu ad nos vere redit, priftinos ni» .dqs inueftigar,inuencifq.cantu applaudit, fibiq.congratulatur mirifice vario& quafi articu lato,vt verbis et quibufda gaudiu fuu teftari videatur;.q.uod his verfibus exprelfit Statius: Sic Pandionia repetunt vbi fida volucres Hofpitia,atq.larem bruma pulfante reltHum Stantq.fuper nidos {veteri fq. exordia fati Enarrant tettis & truncum aut flebile murmur , Verba putant, moxq.illa tamen non dijfona verbis . •Clamat ipfe Dominus per Hieremiara Turtur & Hirundo cuti odierunt tepns aduentus fui : populus, autem meus non agnouit indicium Domini . Nouit , inquit D./ Ambrofius, Hirundo }° quando veniat, quando etia reuertaturmouit etia pia auis annunciareaduetus fui te fi imo nio veris inditium.Veriim alig et aues ver annuciant aduentu fuo,idq.induftria & in genio earum vix afcribiturjquod fane alias in tam parua auicula admirandum prope exiltic.The- barum teda cefte m Plinio fubire negatur, quoniam vrbs illa fcepius capta fit;quod exeo repetens n Solitws,nam inter caterafmquk, habere inter illas quiddam prafeium inde nofei - tur,quod lapfura non petunt culmina->& afper nantur peritura quoquomodo tec/ajam vero mi- rum videtur,quomodo tam induftria volucris nullam admittat difciplinam, imo nunquam cicurem fe pr^beat,cum alias noftro magis quam vlla alia volucris contubernio fruatur, &nobifcum ferme conuerfetur,noftra nempe omniu maxime familiaris, atque domeftica. Quam ingenij, morumque rufticitatem,& vt ita dicam, feritatem denotansa Plinius : Non i"0 omittendum fxwqvdl, e Et cum de ingenij s differimut fle volucribus Hirundines effe indociles } ter rettribus tnur esocum elephanti iuffa faciant e leones iugum fubeantjn mari vituli , totq; pifeium genera mitefcant.p ^lianus vero & Plutarcus mufeam cum Hirundine coniungunt/ed & mus & mufea indociles funt. Ex animalibus duofnquit Aelianus qua hominum hofpitio vian- tur, mu fc a & Hirundo nulla arte ad hominum traffationem manfuefeere pof sut,neq.nabis quic- qud officij cu quapid animi grati vel minima fignificatione copenfant.Nd mufcarfuod (ibi timeat negottu exhiberi prahen fari perhorret. Hir undo vero fle homini diffidit vt neq » manfueflen pof- fit,neq.quicqua non periculi plenu ab homine expelf are. Plutarchus paulo aliter,- de ^inquit, quanobifeii habitanti fola Hirundo & mufea non cicuratur homni > ne tangi fe patiuntur , neq. ponfuetudine aut fociemem vilius operis Indute admittuntiquod mufea facit metu incomodi , & quia Vt blattas fugeci>.; k In Grillo Hirundo prilii nos nidos occu» pat» 1 L.S.He-* xa.c. 4. Tfiebarfi teda non fubit ra Z.1,0. n C<7p.l5, Tolyhift . O l.X.C' 1$ p s.fymp* q-7. Mus& mu- fea fune in dociles. 662 Vlyfsis Aldrouandi q In Sat, quis f ubinde Abigitur , Hirundo autem quia natura odit homine s, & ob infidelitatem fetnper fuf~ jnciofa manet, & cicurationis fugax . Ludouicus q Arioftus mori fcribit Hirundinem >fi vel vnica tantum die in cauea inclufa teneatur. Mal pud durar il Roflignol in gabbia , Piu vi fta il Cardolin ,e piu il Fanetto, La Rondine in vn di vi muor di rabbia . Hirundines An vero tam indocilis fit htec auicula, adhuc quifpiam fubdubitet, quando id non de ea medi® na* tantum , fed de mure etiam verum efle neget Albertus, fefeque afteuerec Hirundines cut®funt. firpius vidi fle manfuefa&as,& ad manutn (vtinterim eius verbis vtar) volantes ficut alig auesaduolant. Quin ipfe etiam Plinius animalia quadam nec placida,nec fera ede terta- tur,fed mediae inter vtrumq. natura?, ijfque Hirundines, & apes annumerat . Sed aliud, tii fallor, ert ferum efie, aliud indocile : Albertum tamen mendaci; arguere nefas fit, ma- xime cum humano ingenio eunda tandem obediant . Mofchus Bionis bubulci amatoris morrem deploraturus Lufcinias,& Hirundines etiam, quoniam has aues paftor ille cantu obledalfet fuo,& loqui docuififet, eum lugifse facit canens : Lufania , omneff Hirundines ,quas olimeantu obleftauit , fluas loqui docuit , re fidente i in arborum ramis Ex aduerfo vlularunt inter fe . Quos quifpiam verfus legens, inde forte collegerit, Hirundines non modo manfuefadas 20 AceAai’ et ab eo paftore fuifse,fed humanumeriam fermonem edodas.Verum hic Joqui(Aa,W)etfi ciue.e fi ad Lufciniam referri pofset, (ea enim loqui olim vifa efi)canere fignificat,non articulate g lificat. fermocinari : prteterea cantus ifte plus garrulitatis, quam fuauitatis in fe habet, imo com- Cautus hi- modi nihil, mhilque voluptatis, txdij verofatis homini adferens. Ert enim minime cano- rurfdinjs ra auis,fed molefto quoda ftridoreobrtrepit,quod in primis ortendit r Lucretius,dum ait, ' ,s* Quid enim contendat Hirundo Cycnis » ver . nat Ariftophani Aifivuv /umrdict dicitur mufainconcinna, &qua? corriginon porert, nu- Hirundinis gatio nihil ; qua* folijs leuior fir,in fumma pro garrulitatis olficina, vnde Hefiodo, A na- melos . creonti, Simonidi,aIifque zoriAu? dicitur,ideft,garrula; xorlAXetv enim garrire eft . Hinc Barbari iSon? quoque barbari nuncupantur, quoniam fermo eprum Hirundinum cantui fit fi- 3<3 Chdsdones ,njils hoc eft inrelliginequeat.He/ychius enim annotat dic /Sap/Betptse %eA/Scaiv Sidrov a nuc vero ex Nicoftrato garrulitatem hanc notatam his iambis demonftrabimus : ' 4® Si funditare verba multa iugiter Et celeriter , fgnum putet prudenti <* ? Prudentiom homine funt Hirundtnet . ^G°riTr3 Garrit vero hoc auicularum genus fummo mane maxime, quare infer figna iam ort^au^ f'\ , rora: poeta: Hirundinis cantum referunt, vt s Baptifta ille re,&nomme Mantuanus, Ita*. dum canit: Dum f ita multiplices dant, accipiunt £ loquelas Clara per Eoos , fuci us aurora rubebat : Elammaf [urgebat ntueis argentea btgit Luciferi, qelidos fpargens in gramina rores , 5a Et cupiens prolem , dulce ff rcutfere nidos \ X Garrula fub lucem modulos iterabat Hirundo „ Et inter Herrufcos Dantes Florentinus i Ne rhora,che comincia i trirti lal La Rondinella prefso Ia martina Forfe a memoria de’ fuoi trifti guai. Hinc dpQpoyon Hefiodo, idert, antelucano tempore Iamentans,&qu?rjtasvoeatur5&abjS bprpo AfitAo?, idclt, matutino tempore ,feu fub diluculum garriens; fed notandum feribi etiam d (5ti. Chleopho quis A i rtophani. Ornithologiae. Ub.XVlI. G6g etiam opBoyoiiiopQoyuXoG apud Hefychium & Suidam, id eft fublata & intenta voce flens, I /« Trag . atque garriens :quo modo etiam poipo^m l Luciano appeilatqr5id eft,ftrepens,& Vergilio Georg .4. garrula, ,;t.. to P EPITHETA. ' . \ -F kt<‘ •- * C3i < > 1 £ *< I' V ’ i t i. 6 OSTQVAMm Epithetum vnumautalterum Hirundinis incidimus , quibus gar« rulitas eius denotatur,non inconueniens forte fuerit reliqua hic peculiari iftac ru- brica pofequi.Sunt autem Svcrya/Ao^id eft male nupta,quo vfus eft Lucianus prae- citato Ioco.alludens videlicet ad Prognem, quae vulgo in Hirundinem conuerfa fingitur,- Qpwtiot, Ariftopani,id eft, Threfta dicitur ,idem quoque innuens, quod in Thracia Tereo eftet nupta . KotJak Hefiodo, vtdixi Oppiano Edapivb 7rpoT&yy«Ao5 opvtg, ficuti nempe 4 Ouidio&Pontano veris prsnuncia Ks^poTr/^e^.in Epigraimnate.(?io//3^A«'TTa;, id a a * ** eft fatidica , Lycophroni , .Wa/Aa Ariftophani a colore . vyropotptog, id eft fu b te dio , aut camera agens, hoc eft in domibus nidulans; nam Theocritus Hirundinum TjVtteoVopotp/a blih»<$, in dixit. Vergilio& Auieno dicitur arguta, Sereno vaga, £Ouidio etiam mitis, triftis, ignota, Entrop* ^ brumalis Claudiano perantiphrafim,noua Pontono, & apud Textorem peregrina, trin* 20 fans, Daulias,Lafciua, Pandione nata, vocalis: nam agreftis & ruftica d/iferentiae potius. funt,& fpeciem propriam conftituunt, • ~va VOX. CANTV S.:ld ' • * ■ 'v v v Vi . /,.v .. , fjii M. Varro Hirundines & plerafque volucrum a fuis vocibus nominari fcripfle _ Alibi vero vbi ita habet, & afrendtee frunde, fruttmi fuautter , dodiiflimds pn£,nni^* Adrianus Turn^rus verborum portenta efTcair>feque eadem m veteribus IL |0 bris reperifle , & legit hoc modo.’ Eius ab Hirundine .* Hirundo fritinit fuauiter Varro vir- gula diuina.£/ pullos ptptnt fntiniextes* Feftus quoque ait fua minurritione Hirundines fritinnire.Annotateundem locum Scaliger fi{ius,& legit & exponit fle Nefrendttfmtin- t)i fuauiter [ne frende va>£z)/ic dtciturvel puer qui per stater» ^vcl fenex^ qut denubus amtjfcs cibum frangere non potell.Sic ille. Alii cicadam fritinnire, Hirundines thrinfare,vel drinfa- Cicafe re , vt author Philomela, volunt. Alias hic zinzilulare canit eas hoc difticho: vox* Jtegulus atque Merops & piclo ptefore Progne Confimilt modulo z>inz,‘-lulare (olent . Apud Sidonium minurizare legitur de voce V{hund\x\\s,Diiuculo autem, inanit^ hi fomela inter fruticet fi lentem rrognenjnter aceres minuriz,ar 1 5.H.C.15. PROPRIETAS. HESIODVS citante Aeliano tefiatur Lufciniam folam auiumfomni expertam tufeinisso effe, & afliduam in vigilijs : Hirundinem vero non prorfus femperque vigi- niexpc s lare, fed dimidium tantummodo fomnum perficere. Volucrum etiam foli Hi- v°latus fle rundim flexuofifunt volatus, queadmodum fupra ex Plinij teftimonio feriprum efi. C oi- xuo^,^°* tus denique huic auium generi mirus,&cumnullaalia, fi Aeliano credimus, communis : a nam cum cteteraeaues in coitu a maribus conlcendantur i Hirundines non item, fed con- ani.c.i^ trario , quam reliqua? mifccntur, hoc eft, vt exponit Ornithologus,autrfa?, hoc efi, vt papilionum genus . Caufam cur id faciant Hirundines, Aelianus retrufam effe ait,&ab- ditam i multorum tamen fermone in vulgus peruagatum effe, eas fic coire, quoniam Thercuin Regem horreant, ne quando latenter irruens nouam tragoediam cxcitct.Cau- fa fane ex fabula dependet, verendum proterva ita non coire » . ' j V I C T V S. INSECTIS vi&itat Hirundo, exigua venans animalcula,vtcx Arifiotele a citat FIu a s.fym.q. tarchus, qui etiam inter caufas , cur Pythagoras in a?dibus Hirundincmhaberi ve- 7. tabat, hanc recenfet, quod cicadas venetur, quoniam ha?mufis fint facra? . Sunt au- tem ipfis faciles captu, vt feribit b Aelianus , qui etiam c alibi Hirundinem ijs animalib. b L.S.c.6. annumerat, qua? hoftileminmodu apibus infidias moliuntur : ne°at tamen eam ab apia- c 2>° rijs tnufica? rcuerentia permotis occidi , cum alioqui ad necandum , fic facilis i fatis enim effe eam prope alueos nidificare prohibere : Quod vero apes populetur, vr ait d Plimus, ^ 9,jj,c,^9t etiam tefiatur Ph lofophus, nidos eius alueis propinquos abapiarijs tolh eam ob caufam e Georg.q, afferens, quare & e Virgilius monet: Abstnt &pi£h squallentia terga lacerti Pinguibus d Habulis , Meropes ef? aliaef volucres , Et manibus Progne peffus signata cruentis . Quantum vero inhient apibus Hirundines, eleganter docteque ofiendit/ Ludouicus f eant. $6, Arioftus Rugerium, & Marfifam multos occidentes , Hirundinibus apum magna? multi- sii. 47. sudini fuperuenientibus comparans dum canit : Come 6ji viylsis AIdrouandi Efca vilis q Varroni. g L'X'C'2<$ Plini] , & PJatinar er- ror* i 8. hi.c.i , k Lib.j.de facrif. ic 2C 3« Aequitas in dillri. buendo ci- bo. Hadriani Imp. «qua litas in di- ftnbuedo cibo* Potent i a_j natura ©• diofa» Come aIIhor3ehe’l collegio fi difcorda , E vanfi in aria,a far guerra le pecchie Encri fra lorla Rondinella ingorda, E mangi, e vccida , e guaftinc parecchie Douete immaginar, che fimilmente Ruggier foffe,e Marfifa in quella gente , &c. Mufcas,& culices^apilionefq.&fimiliaaliavolucriacaptat, qu^omnia efcam vile voca- bat VarrOjhocefijVt interpretatur Nonius, frequentem, Vario, inquam jn virgula diuina. Ad quos tam volucres venit pusillos Vfijtte ad limina nidicae fca vilis . Plinius folam Hirundinem ex his, qu£ aduncos vngues non habet, carne vefci author eft. Veriim fi fola,vt ipfe^ alibi atteftatur,no nifiin volatu edat carnis nomine infedta intelle- xiffe videri poteft,quo modo Platina Pliniii intellexit, dum ait. Ex his atubus qua aduncos vngues non habent, folabeftiolis quibufdam volando ve fcitur.ht neutrum, verum eft : nam & Meropes, imo Palleres etia infecta volantia capiunt, & paulo ance ex Vergilio vetauimus, Meropes prope alueariahaberi.Si vero,Plinius carnem proprie didam, hoc cft animalium fanguineorum intellexit, adhuc fibi ipfi refragaturjcam enim in aere habere non potefi: . Carne rame vefci facile credo, atque id quoque attcftatur communis prf eeptor^ Arifto- teIes,fedfo!aid eam facere non aitrnosLufciniam aliquot diebus carne paujmu§,hecau- tem vncunguis non eft,fed addam verba philofophi,ne quis me fals 6 Pliniu reprehendif- fc putet. Sunt citam , inquit, in genere non adunco , qua carne vefcuntur,vt Hirundo . Aliquis dubitare polfit,num grana attingat Hirundo,na Porphirius ApolloniiuTyan^um refert, cum audilfet Hirundinem vnam cum multis vociferantem, fodalibus fuis, quoru no pau- cos fecum habebat, expofuilfe indicare eam ceteris, afellumonuftam frumenro humi fufu eire,atqueadidcolligedum aliosinuitare:fed PhtIoftratus,qui exadfcius,& ex profeffo de vita,& moribus Apollonij fcripfir,cle Paffcrculo,no de Hirundine illud tradidit.Hanc ta- men granis vefci etia Martialis innuere videtur, lupu ridens propter donatum hortu ta cxiguum,vt fegetem,qu« in co erat nafcitura,vel vnica Hirundo obfumere polfit. Et fublatavolantis vngue Prognes In nido seges eH Hirundinino , Sed ridet, luditq. poeta,non agit ferio,ego grana, fi in os ingerantur,fpernere puto. E D V C A T I O. NO N hic vt educanda: a nobis funt Hirundines, fed qua equitate fuis ilis pul- lis cibum diftribuant,dicemus . Infectu, inquit, Plinius fumma aquitate alternant 4° cibunA mas nempe & femella, vt ait Arifioteles .Impertit vterq.fingulis cibum , obferuata confuetudine quadam , ne qui acceperit , bis accipiat . Dum cibum dare inci- pit, ab eo incipit, qui primo natus ,vt difertiffitnis ifiis verbis docet ^Elianus luftitiam m ater Hirundo aduerfus filios fuos f eruat in di flnbutione cibariorum fuam cuiq . dignitatem . Non enim vnica tantum cibi vcclione omnes pafeit ^neque poflit , cum eaqup affert , pusilla, & pauxilla sint , primum in lucem aditumprimo pafeit , deinde ab illo fecundum , tertium tertio loco parium aliu, sic deinceps vfque ad quintum progreditur, Addit Oppianus illum , qui cibo accepto locum mutaucrir, nihil amplius accipere,donec in priftinum fuum locum redierit. yEqualitatis huius adeo fhidiofus fuilfe legitur Hadrianus Imperator, vt in vi diu fami- liari Homericum hocobfcruaui femper voluerit, ne quis Astitos s/ ' -uq Erni. 60 Ornithologia:. Lib. XVII. #73 ®8rtCorypUS? . . i,.,., 'i:.;..-. ,r ■ ■ « . .. Sic hene qu$fitasvt pullis porrigat e [cos “s j , ; ■ ; ( Mitis Htrundo redttpoftquamfuatcff a videndum \, ; Garrula, per patulas fuerit delata fenettras, . c Matris in etsentumnido confurgit ab omni • T urbaloquaXi flagitant q. cibos , fidaq. parentis Oribus ora petunt* & apertis faucibus aditant: illa, fed impendens nidum circumfpicit omnem9 Diiiribuitque dies* vt cunctos nutriat, efcas . Non veto folum iuftiflima eft indiftributione ciborum Hirundo,fedfedula etiam,atque Afliduitas aflrduai; quare eam materna? fedulitatis magnum documentum accipi iubet D. Ambrof. 10 ^bando euius dulciora n eftare verba antea citauimus.Innuit hanc auis diligctiam ^Theocritus, ^£yrf!i. inde eiaimodi comparationem deducens: * • y 1 t : • i . M d.9pctzct Sioia. Tizvoioiv VTrupotploicn ypMSm ■ iK^oppovrtfpimTrdsnrcu^lov u?^ov dyoipoivy &C. t Quemadmodum autem Hirundo^qu^ cibum pullis fub te6io fert . ' ’ Mox cito reuolatgvt alium cibum ad fer at,&c. : 7 Ita quoque Ludouicus Arioftus Rinaldum poft diutinam abfentiam domum reuertetem, tam gratum fuis fuiflfe ait, vt eft Hirundo, dum paruulis cibum adfert filiolis ; E pare quandoegliarriuo tra quelli • i Doppo gran fame Irondine, ch’arriui >; ■ ‘ Coi ciboin bocca ai pargolettiaugelli. SMten d it praeterea Hirundo eundem erga foetus fuos affe&um,dum eos volare quodam jftodo docens in medio etiam uolatu deficientes iuuet,& velut humeris ferat . Meminit vtriufque tum offerendi cibi, tura promouendi volatus amoris Bapcifta Mantuanus: ' Dumparuadomus, dum mfirma propago ^ '■ i-w Dum nati implumes tepido fert pabula nido, - Oi.\ ‘ : Semper dr e xt en fis do cet ire per aera pennis Bdc e it cura tenax, ftudiumq. immobile matri* . A S Y M P A T;H I A. Antipathia. / • y\ — '0:«0 * • H ' • 5 ’ V' ' ; ;i! ; . 1. : >{ 1 i ' •*? n E amore, quo Hirundo cariftima fua pignora profcquitur,muIta iamfcripftmus, Hirundo eum vero tunc maxime demonftrat,ciim coluber nidum eius inuadit, vt pullos vna.cupul- fuos deuoret : nam tunc primum auolat lugubriter canens, cum vero eos iam !*s d .c°lu~ perire animaduerterit, fuperatometu ad colubrum aduolat, & circa eius maxillas fe vo- ^etur ^ luit, donec & ipfa ab eodem hofte conficiatur, ficuti hifce verfibus teftatur a Oppianus Tlill^ de \o 'Vi iii 1. jo -ri! b r ex interpretatione Laurentij Lippij Colienfis : j\ > pifcijjUS . . : , Et velati ferpens , qui tigno n actus ab alto Alius eU verna pullos , fub tetto fonantes M attat, & occifos fubicit fub dtntibus artus . At mater primo grauiter tri stata mouetur Effundens triiies natorum in funera partus. Sed postquam laceros pullo s^abfumptaq. membra S peti at, non mortem vitans , fubit ora draconhy Voluitur,& dulcis comitatur funere partus. Q. b Calaber Deidamiam Achillis vxorem, filium fuum ad bellum proficifeentem Birun bli.i-Va- dini a(Timilat,qua? pullos a colubro deuoratos deplorat. Siccerte,inquit,pra?daru Achil- r^'fj . lis filium mater quidem continuit, fed pedes ad irer accendebat, at haec quamuis magno ^ir H^run- aflfe&u dolore, animos tamen ad fuum filium fuftulit,qui vbi illam fgpius amplexus eftet, dinicom' folam deferuit,acerbofe Iutftu affli Hirundo in bet chlaena vendere. b Eglog-S- 674 autem orba iam circumuolat nidu,iam vero ad expolita vertibula fertur, grauesobfuos liberos ploratus ciens, fic quoque plorabat Deidamia. Sed huius amicitia, feu potius a- moris occulta ratio non eft,neque etiam aliquod animal inuenio,quo cumoccultam exer ceat vel amicitiam, vel etiam inimicitiam. Nam licet hoftiiem in modum apibus infidias moliri Aelianus fcrihat, ego id non ranquam occultos hortes, fed cibi gratia tantum face- re puto. Neque occulta pugnae earum cum Pafleribus eft ratio: interficiunt aurem inui- cem, non vt tertatur Auicenna, cum in vna domo conueniunt, fed cum Pa fleres initio ve- ris earum praeoccupant nidos . Tum enim Hirundines totis conantur viribus illos eijce- re, quod fi facere nequeant , tunc ad artum procedunt : nam Albertus attertatur frpius Coloni? efle obferuatum, Hirundinem cum non poflet eijcere Paflerem,ftridore fuo Hi- 01 rundines multas conuoeaflNquas fimul cum impetu aduoIantes,luto quod ore fingulce ge- rebant, nidi foramen ( loquitur de fylucrtribus Hirundinibus,quce nidosfpha?ricos con- ftruunt, & vnicum tantum pro ingreflu foramen faciunt) obftruxerunt, & Paflerem ita inclufum fuflbearunt. c Solinus Hirundines a diris auibus minime impeti, nec vnquam pra?da? efle tradit, quafi c flent facrae,fed fupra ex Plinio fcripfimus, rapacibus fefe fle- xuofo fuo volatu eripere :• Cum vero in hominum asdibus fine noxa nidificet , exiflimee quifpiam illam id ob amorem facere, quo homines profequatur,ideoque,& has eis nulla inferre iniuriam,& quiete, tutoque nidulari finere, vt dicebat d Ouidius . Curet infidijs hominum , quia mitis Hirundo edi . Aelianus e fanc plane cius fententia? fuiffe videtur,dum ait : Hirundo hominis Hudiofa eli cuius contubernalem fe eff e gaudet, cum et rurfus bonum videtur, difcedtt, Cceterum homines Homeri lege bofpitalitatis eam tttto recipiunt ,quipr$ctpit bofpitem pr^fentem effe ditigen» dum , di f cedere vero volentem dimittendum . Contra f Plutarchus rationem reddens, cur nunquam cicuretur hxc auicula, eam feribit natura hominem odiffe , & ob infideliratem fufpitiofarn manere. Ego & homines odifle crediderim, nec amare etiam, fed ideo no- bifcum conuerfari, quoniam eas non capimus,aut infidias ponimus : Omnia enim bruta naturali inrtin&u fugiunt loca hominum infidijs occupata . Equidem non hominibus fo- lum, verum brutis omnibus infitum eft, vt fefe quo ad poflint , falua velint, quemadmo- dum luculenter g Eufebius docet» k\. 02 P R £ S A G - 1 A. Putationis vitium exi- tus. Rfl O D 1 1 Hirun di nes, quia aduentu fuo ad noftras regiones,veris initium an- nuncient in fine hyemis tcfte Athenaeo inuitare fo!ent,quod yyX nun- cupabant. Nouic enim,vt inquit Dominus apud diuinum a Prophetam, Hi- runao tempus aduentus fui : populus autem meus non cognouit iudtcium Domini . Ab hoc pra> fagio veris praenuncia poetis dicitur : atque ad hoc alludebat Horatius, cum ait : Cum Zephnis , atque Hirundine prima, 4® Inde Hirundoapud Ariftophanemchlajnam vendere iubet , emereque themiftrum fua- det, prte terij fle quippe hyemem admonens , adefle vero pra? foribus ceftatem . Alibi quoque quendam per iocum multis Hirundinibus egere ait, fignificans verno illum indi- gere tempore, quomulra?fe proferunt Hirundines, b Calphurnius oues praecipit , cum Hirundo vifa eft, & nidulari occipit, ab hybern is ftabulis educi ; Vere nouo cum iam tinnire volucres < Incipient , nidofd reuerfa lutabit Hirundo* Protinus hyberno pecus omne mouebis ouilt , Hefiodus quoque agricolas adhortdtur, vt vites putare abfoluerint, antequam Hirun- do appareat : 5° T ov dV /LiV opQpoyon TJctvStoi/k apro yi\t$cov Es* lfy der minime negitandam arbitratus^ cum drisiaydrum Telmiffeum peritijfimum vatem confio lutffetparari fibt d domeihcts in fidius, re fpondit:caterifm fore vt inflata piahenderetur.Htrun dinem enim cum hominibus confuefcere,ac e ater arum auium loquactffmameffe . Ea?dem aues Dario in Scyfhas proficifcenti cum exerciru interitum portendere. Antiocho Syria? re- gi referente Iulio obfequente, ingenti exercitu dimicanti Hirundines in tabernaculo ni- dumfecerunt^quo prodigio negledto praelium commifit,&a Parthis occifus eft. Meminit iftiusaugurij quoque /Elianus loco paulo ante citato. Naui Antonij iolidentes,fufcepti belli infelicitatem & funeftas clades portcnderunt.Naujs vero Anrcnij non erar,vt mul. ti tradiderunt, fed Cleopatrae, quae illam Antoniam, in Antonij honorem fa&am cogno- minabat,vt videre eft apud Plutarchum, qui de hoc augurio fic me morat in enarratione prodigiorum, quae pugnam eam naualem, quae inter Caelarem & Antonium erat futura, circa pratoridm etiam, inquir? Cleopatra nauem^tfua Antonius appellabatur, graue olienturn fa - Pium eH . Hirundines eram infra puppim nidificarum ; has alta fvperuentemes expulerunt pullos earum interfeceram . e Dion, tamen Hirundines circa Antonij tentorium tradit, ac in praetoria naui ipfius nidificaife. Atque ha&enus Hirundinumauguriuminfelicitatetn portendit5vnicum portentum fauftum reperio,idqueineo, qui indignus eo erat, in Dio- myhojinquam, tyranno, cui arcem relinqcnti,cum nidularentur in ea Hirundines, ei redi- tum portendere author eft / rEelianus , ao CAPIENDI RATIO. 3 l* D OME5TIC/E Hirundines, quod fciantfefe impune vidituras, in domibus noftris habitant. Apud veteres capi folitas , ex a Plauto Colligitur dicente, Dua vnum expetitis palumbem j perij , Hirundo alas verberat . Solent enim aues vifco implicitae alas verberarare, nimirum aufugere volentes. Lambinus Plauti Scholia- Ktes non Hirundo, fcd arundo legit, Plautumque ea voce in allegoria perfeuerare autu« mat. Arundo, inquit, vifco il lira alas mihi verberat;& ita fit , vt vifco conra&as explicare non poifim.Significat(p/ftocJerus;quem Plautus Bacchidibus meretricibus colloqui in- / de quo inter pro uerbia. 5® Ornithoiogix. Lib. XVII.. 677 prouerbia latius dicemus.Fiiit infuperChelidon,vcI Chelidone meretricis nomen, quam chelidon Varres deperibat,de quo facetiflimum Ciceronis extac fcommajEa enimciimin vrbana, meretrix. & in Sicilienfi Varris pra?tura omnia moderaretur, tranfigeret,deciderec,CheIidon vero b L.demo. etiam Hirundinem auem fignifieet , Romani etiam omniaaufpicatu & captatis augurijs Rondmel- 1 agercntjaugurefq. & aufpiccs publicis, & priuatis rebus adhiberent, propeerea ait-: Nam *a Familia. vt Far res pr$tor factus est, qui cum auspicio d chelidone surrexiffet , sortem nattus est vrbang Hirundo prouiHcicc : quibus verbis alludit fimul & ad aufpicium & meretricis concubitum & cubile . ^aper Florentia? tefte b Borga?o nobilis familia qua?dam Rondinellaabhisauibus denotni** rundihis. 0 natur, qua? in infignibus fiue annis fuis Hirundines etiam depi&as vfurpat . Frifij qui in maritimam Germania? partem habitant, auem de genere Motacilla? Sv- valken Vorbott, ideft, Hirundinem preenunciam nuncupant tefte Ornithologo. Auis qua? caput caprino fimile habet, vocatur Latine apud vulgus Caper Hirundinis • Albertus. 'Xit.idovicu Aay®o’/& %zKr$ovitxJctffuGriis Iegunturapud Athenteum.Euftathius Chelido chelidon, nias Lepores interpretat, qui fuperiore parte nigri sur, inferiore fubalbi inftar Hir udinu. Lepores. Afpidum genus eft, quas Chelidonias vocant, quocirca ripas Apuiorum, maxime Nili Chelidon, lati bula habent. herba. Chelidonia quadam quoque herba eft , qua? & Chelidonium dicitur. yzX^Qvla, /Soravn 0 Gppiano ; Diofcoridi & alijs medicis yz^iSoveov genere neutro profertur . Eft autem duo- j|ir5dina« rum generum, maius & minus vtrumque nulli non notura . Recentiorcs nonhulli Latine rja_j> Hirundinanam nominant. Maius inde diftum eft authore Diofcoride^uod Hirundinum aduentu cx terra prodit ; difcedcntibus vero ijdem marcefcat , vel vtalij tradiderunt, fi quis ex Hirundinis pullis in nido exca?catus fuerit,materhaflcherbamoculis admoueat, r caecitati eorum medensjvt inde potius quam d tempore nominatum videatur, quam Gra?« ei nominis vim ignorantes imperiti quidam,pra?fertim Ghymifia?,non Chelidonium,fed Cadidonu. cadi donum vocauerum, ac ea falfa nominis pradantia freti,exhacherbaquandam quin- tam elfe fieri prodicant, non modo ad vanas illas mettallorum medicationes accommo. datam, fed ad tuendam etiam hominum faniratem,morbofque plurimos profligandos vti- ,0 leni . Plinius vtrunq. genus aduentu Hirundinum florere fcribit,& difceflucarummar- cefcere, Apud nos quidem Chelidonium minus eo tempore prodit & ftatim floret , mar- ? cefcitque menfe Maio, Chelidonium vero maius & ferius f)rodit,& ferius etiam floret, vt id non refte a Plinio videatur feriptura. Hermolaus eam capnon,qua? in f^pibus prouenit,C helidoniamphragmitem Aetio di- Chelidon. ? ci t radit ; adexanitiones parrjum in iecore curuarum vrilcm,di , . I; y, • ; •••!}• 13 GE N V S Hirundinum tradit a Aelianus Dijs penatibus, & Veneri, quam,& jp- a Lib. 12. fam e numero penatium effe, ait, charum eflc dici apud Gentiles , Opinio inde, eap.j 4. vt apparet, orta efl, quod Hirundines abfque pauore noRras domos incolant , Similis pene perfuafio tn noRrarum muliercularum animis infixa efi,dum auicu!ashafce necari vetant ; a quovt magis terreant pueros, fingunt eas D.Virginifacrascfie. Apud jp Rhodios quadam fiebant facrificia,vt b Theognis Icribit, in quib.canebant i b Li.^fac. ftihifeoV) dyou Eodem modo aedificationis It u dio fu m hominem, quique ampla a?dificia,vel etiam op- dificationis pida condiderit, b Pierius Valerianus per eandem aniculam, nidum facientem a non- ftudiofi hie nullis intelligi feribit, argumento videlicet fumpto ab auis ingenio, quo in nidulatione roglyphicu vtjturj cfc qU0 nos fatis fuperque fupra fcripfimus. ^dbttibu ^em Aegyptij filijs ecquas hereditatis portiones diftribuentem, vel principem, qui endo 0 ciuibus aequaret fuis, neque vllo vellet ornatu,vel apparatu magis, quam reliqui, fum- ptuofiore accipi, fignificaturi , id per Hirundinis pi&uram faciebant , que qua equitate pullis fuis cibum impartiatur, habes ex fuperioribus. Snfiitutio- Plura hieroglyphica finxit Pierius Valerian.Iibro prfeitato, que ne quid in hoc opere nishierogli defit hic infera. Primum itaq. inferiptum eft INSTlTVTlO. Sunt qui, inquit, calathu phicum. cum pullis Hirundineis in aliquot veterumonimemisobfcruatu3hierog'yphicum 1 n fH t u tioms dic con tendat, argumentuq.eiufmodi adOfiridis,&Cereris beneficia in mortales collata referant, quod.f.ab ijs,& viucndi leges, & a ori colendiprecepta receperimus, & equo cum reliquis iure vitam degere didicerimus. Legiferam. Ceres eft,& apud Diodo- rum in Heris Aegyptiorum litteris Ofiris Iupitcr, iuftus,pater, dux, &confulcor omnium b-abetunque fiue adinftitutioncm,fiuead equitarem accommodes, omnia quadrabunt. Imploratio Aliud eft inferiptum IMPLORATIO A VXlLIi , de quo fic feribit . Inuenias apud nis auxiHj Xenophontem (quifque ille fuerir) eo libclio,qui titulo de tequiuocis circumfertur, per fymbolum aues pas in nido ore parente pi&as, populos auxiliumimplorantcs hieroglyphicefignifi- cari. Nidus, n. patriam, os vero adapertum clamorem, & implorationem oftendit. Hinc il- lud Ezechia? cantico: Sicut pullus Hirundini s,ftc clamabo . Vnde admodfi erudire Plautus Hirundines objjcit in fomnium Demona?,quas fimia folicitabat, qui fit filiu ftatim penes iares fuos in phano Veneris opem implorantem inuenturus : Illa enim Hirundinum mo- re transfretauerat, & ad conflictas fibi fedes,domum quidem paternam delata erat, . . . . ; 'iNennulli eodem referente Himntlineponunt pro amico inutiIi,ingrato,& perdifficili» uriiis* hkio^ ^ crfim moribus nofiris,ac familiari rati, quamuis nobifeum degant,adinftar Hirundinum plvDhicum difficulter afiuefcuut. Veriim non inconuenicnteradulatores fidiq. amici eo modo per ® H irundinem notabuntur. bo!a enim H irundo impune in domibus noftris agit tota a?fia- te,exclufifque,& educaris pullis fuis ante frious abit turpiter ingrata: qua fimilitudinead c I.q.R/je. denotandum eiufiftodi adulatorum amicitiam, c Cic ero, vel quifquis ille fu authorre- thoricorum ad Herennium vfuscft,inqiuens : ltavt Hirundines $sUao tempore p/pstdsut, frigore pnlU recedunt :ita falfi amici sereno vite tempore prosto sunt , ftmulatf hyememfor- tunp vidcrmt, deuoUnt, Hac quoque de caufa Samius ille Pythagoras eas a te&is abfega- Fythagoras uit, id fcilicet innuere volens, huiufmodi nota? homines euitandos,ac nullo padoconfue 20 ii 40 : Ba?tnona? fo.no nium* j6 cui Hitundi tudinem,& amicitiam cum illis habedam efie,vt fupra obiter innuimus,& pdft inter pro* ab it vuerbia etiam dicetur. Idem Pierius in hicroglyphico ludus, & quserimonia? alios id e lycti ^ * bolum Pythagoricum interpretantes referre ad tragoedia,quafi trifteomeir^ lugubreq» argiunc-mum afferat Hiiundo,dc qua re fufiiis agemus in fabulis , I > " Idem IO Ornithologia:. Lib.XVII. 6$i Idem Pierius in conieduris habere fe Hirundinis caput imaginari,peregrinationem eradit fignificare , quoniam eius auis praecipue proprium fit, vt neque apud parenres de- gere foleant. Sunt qui eodem referente refipifcenriam per Hirundinem acu transfoffam oculos in- dicent • quoniam haec fi vulneratis oculis obcaecata fuerit, ocuios tamen, & lucem recu- perare dicitur. Lumen autem pro fapientia,&cognicionepom, periode, ac pro impe- ritia tenebras vmcuique manifeftum eff . Pofiit non incongruenter etiam Hirundopro barbaro poni, & infanre, indifcretoque alludendo ad tritamillam fabulam, qua in auem Progne, vel vtalij Philomela, in Thra cia, quae barbara erat regio , mutata fuiffe confingitur : in quo fenfu Aefchylus barba ros homines dicebat /Jov/£W, quoniam Termo eorum intdiigi nequeat, vt neque Hi- Peregrtoa- tio fignifi- eata. Refipifcen- cig hieroglj phicunu. Lumen pro Lapientia. H udo pro buibaro. 1‘undinum garritus . io B HISTORICA. R VT A animantia fandis quandoque morem gerere in multis nofirae Ornitholo- giae locis offendimus, & pofthac offendemus, quoties fefe nobis offeret occafio. Nunc quomodo S.Francifco,alijfque huius san&iflimi viri nomine fibi obedire iubentibus, morem gefferint , ex a Laurentio Surio dicemus. Exinde praedicando, in- quit, per loca vicina procedens, venit ad caffrum quoddam nomine Aluianum,vbi con- gregato populo, & indido filenrio propter Hirundines nidificantes in eodem loco, ma- gnifque garritibus poftrepentcs vix poterat. Quas vir Dei omnibus audientibus allo- cutus eff, dicens : Sorores meae Hirundines iam tempus eff,vt loquar, & ego, quia vos vfquemodo fatis dixiffis : audire verbum Dei tenentes flentium , donec verbum Dei compleatur ; & illa? tanquam inteiledus capaces fubito tacuerunt, nec fuerunt mota? de loco, donec fuit omnis Praedicatio confummaca. Omnes igitur, qui viderunt ffupore re. pleti,glorificauerunt Deum. Kfius miracul fama circumquaque diffufa multos ad Sadi }© reuerentiam,& fidei deuotione accendit . Haec iile,&rurfus : In ciuiratc Parifienfi scho- larisquidamindolis bonae cu focijsahjs ffudio diligenter intentus, dum importuna gar- rulitate cuiufdatn infeffaretur Hirundinis, dicere c£pit ad focios Haac Hirundo vna de alliseft, quas virum Dei Francifcum praedicantem aliquando , donec filennumeis im- poneret, mo!effabant,& conuerfus ad Hirundinem fiducialiter ait : in nomine ferui Dei Francifci praecipio tibi, vt ad me veniens conticefcas . At illa Francifci audito nomine, quafi viri Dei difciplinis edoda, & (fatim conticuit , & ipfius manibus tanquam rutae cu- flodioefe commi fit jStupefadus Scholaris ftacim eam libertati reftituit,&eius garritum amplius non audmit . S.Francifco Hirundines obediunt. a In vita S» Franc.c.iv Studiofo vt obed a Ht« t utidiiieSk i* APOPHTHEGMA. INTER multa , quas de Cleomene Lacedaemoniorum duce a Plutarcho confcripta ^eo7e.”a funt, lepidiffimum eft illud, quo Sophiffam quendam comparabat garrienti Hirun- £ dini. Illo nempe de fortitudine multa differente rififfe tradit Cleomenem. At fo- phiff a? dicenti ; quid ridens Cleomenes audiens de fortitudine differentem ,pra?fertim tum fis rex ? Quoniam, inquit, 6 amice, fi Hirundo de fortitudine loqueretur, jdem fa- cerem,quod nunc facio, fin Aquila, magno filentio aufcultarem. Vifum eff ineptum quen- dam de fortitudine magnificis vti verbis, qui ipfe nihil fortiter geffiffet vnquam, nec jffe ahud poffet, quam in Hirundinis morem garrire,. A P O- <582 Vlyfsis Aldrouandi Hirundo Cycnus. D io Hirnndo <3c Corni» . Gallina & H;rundo. Hirundo & prfcorium» APOLOGI. E Hirundinibus, & Oloribus, fiue Cycnis apologus legitur in Epiftola GfCgo- rij Nazianzcni ad Seleufium Principem, qua? ex interpretatione Iacobi My- craei fic fe habet. Quoniam mihi filentium, &rufticitatem obijcis dvirhone- fte, & vrbane, age tibi etiam fabulam nihil a mulis abhorrentem recenfebo, fi quoquo modo hac re queam dehortari, vt in poli erum a nugis abft ineas .Hirundines conuitiaban- tur C'ycnis,quod nollent cum hominibus conuerfari, neque muheen publicare, fcd circa paludes degerenr, & fluuios,folitudinemque amplecterentur j ad ha?c paucula quaidatn canerent, & ea quidem intra feipfos,quafi mulices puderet , Noflra? autem dixerunt vr- bes homincfque,& penates,hominibus loquimur,& noltra ipfis percenfcmus. Ha?c vtiq. ha?c vetera, & Attica, Pandionem, Athenas, Thcrca, Thraciam, Peregrinationem, Glo- riamjlgnominiam, Ljngure excifionem,!itteras, atque ad ha?c omnia Ityn. Atque hocpa- £to in hominibus faCta? fumus aues . Illi veto, Olores, videlicet, vix fermone quide ipfas dignari, garrulitatis ofores,huncinmodumref'ponderunr. Nos quidem 6 Hirundines fi quis ad folitudine venerit mulices audienda? gratia, cum alas Zephyro permittimus dul- ce quid & concinnum fpirare videmur . Quare fi non multa, & in multis canimus, certe id 20 ipfum pulcherrimum efl in nobis,quod menfura cantum moderamur, nec muficen (Irepi- tibus permifeemus. Vos autem etia inhabitantes homines ^gre ferunt, & canentes auer- fantur, & maxime accufant. Prtetcrea ne priuatx quidem lingua filentiu agere poteflis, fed ipfe taciturnitatem deploratis, & affeCtum velit um . Deinde loquaciores eftisquo- dam non f lici lingua prodito, & mulico . Intel ligis quid velim, vt ait Pindarus, nempe vel optimam meam racirurnirarem rua pi a?ltarceloqucntia . Deline igitur nugis mihi fi- lentium obijcere,aut cibi adferam parosmiam veriffimam quidem illam, fed maxime co- pendiofam, nempe quod tunc Olores canant, cum filent graculi, Alius fub Acfopi nomine circumferre apologus de Hirundine, & Cornice.* Ha?c& Hirundo de pulchritudine contendebant, & fuam cum nimis efferret Hirundo . Cornix refpondens dicebat, fed tua pulchritudo verno tempore floret, meum vero corpus etiam byeme perdurat. Morale fignifleat eam pulchritudinem pluris facicndamefle , qua? nul- lius temporis mutationi efl obnoxia, quamuis adeoexquifita non fit , Alius de GaUina,& Hirundine. Gallina ferpens ouis inuenris diligenter calefaCta ex-» cudit. Hirundo autem cum eam vidilTc t, ait 6 demens, quid haec nutris ? quae cum excre- uerinta te primiiminiuriam aufpicabuntur. Fabula indicat implicabilem eflfeprauitate, Jiccr afficiatur maximis beneflcijs . Inter Gabriae fabulas dc Hirundine etiam,& praerorio hic legitur apologus .Hirundo cum in praroi io conflruxiffet nidum; & coluber pullos deuoraffet, fecum dixit, 6 inge- mifcendam fortunam, vbi enim vitio efl, folaoffenfafum . Fabula torquetur ad eos, qui 4° malum a bonis patiuntur. N FABVLOSA. OTISSIM A fabula efl, de Progne, & Philomela , Thereo, 6^ Ityn in aues commutaris,eamque communiores authores, cofquc inter potjffimum Ouidiu fecutus in Phafiano rccifaui, atque hic modo repetere fuperuacaneum duco. Verum quia alij Prognem in Hirundinem , Philomelam in Lufciniarnabijlfe velint ; ahj lurfus Prognem Therci vxorem ,alij contra Philomelam faciant, itaque hoc loco inda? gabo, quibus potius fit adhaerendum , quamuis tam confuse omnia impliciteq. enarren- tur, vr qui fcquendj fint, nihil prorfus affirmare aufim . Gr^ci ramen hac in reft quendi videntur, quod ab eis ahj plenque popuh fabulas eiufmodi fint mutuati. Qui Prognen qui w7run - Hirundinem faCiam volunt , praeter Ouidium, Virgilium ,& Marrialem ex veteribus ne- dme fjtd a minem inuenio. Vergilius vero quali inconllans alias Prognen, alias Philomelam The- velint, rei vxorem facit; Prognem hocvcrfu: T manibus Procne peflus Ji gnata cruentis . Philomelam ift is ; Jtt$ 5< Prognem Ornithologiae. Lib. XVIL d8j Autvt mutatos T herei mutauerit artus , 1 £)uas illi Philomela dapes , qua donapararit , Ex Martiale quoque certi nihil folidique colligas.Quodam enim difticho, cuius lemma elh LVSCINIA,aperte Ouidiumfequitur; ait enim: Flet' Philomela nefas inceiliU hereos,,& qu$ >■ Muta puella fuit , garrula fertur anis „ Et alibi rurfus. - ' . . , • •. Multifona fer net , fac er Atthide lucus . 0 Nam Atthis ab eo Lufcinia intelligitur,quafi Attica auis,quod declarat epitheton multi- Attis qua- fona,& verbum Iucos.In lucis enim multis modis canit Lufciniacum Hirundote&a fre- fi Accica^. quentet. Atq. hoc a Graecis traxiffe videtur apud quos Traga?dia extabat Philochori de auls* Philomela, qute Atthis infcribebatur.Verum nifi eo loco epitheto multifona adderetur. , Atthis etia Hirundo verti poflit, na non foium Martiali Lufcinia Atthis dicitur, fed Hiru- rnelaTra-" do etiam quemadmodum a ipfe hoc tetraftico, cuius lemma eft, de Hirundine demonftrat. g^dia. Hybernos peterent folito cum morer eceffus a Z*J.ep/^o Atthides , in nidis vnaremanftt aut s - Deprendere nefas ad tempora verna reuerfa Et profugam volucres diripuere fu$ . ^ Ser)) dedit pftsas , dtf :erpi noxia mater Debuerat, fed tunc cum lacer autt Ityn i Quibus vctfib. Prognem Sc matrem Itys facit, & in H.irundinem mutatam fuiffe innuit.In eade opinione fuiffe videtur author Philomelae, ciiius carme, etfi Ouidiu non fapiat,om- nino tame negligendu non eft . Atq. hi funt,qui Prognem iri Hirundinem mutatam vo- Seruiusc6- lunt,nam Seruium his non accenfeo,vtpoce qui tam diuerfarumfententiaru confufione ^ intricatus modo in Hirundinem, modo in Lufcinia abijffe fcnbatj ied ne ledton fucu ob- truderevidear,verbaadijciam.Explicansitaq.irao implicans potius illud b VergiIij:Aut 5 Eglog.6, vt mutatos Therei,&c,T hereus r^x.inquit, Thracum Pandionis Athenarum regis filiam Pro- 0 gnem duxit vxorem,& Athenas profettus,vt for orem illi ac c er fer et Philomelam,m itinere illam vitiauit,& linguam abfctdit . Ilia tamen rem in veHe fuo eruor e defcrtptam mi fit ' foror n J£ua re cognita Progne Itym filium in ter emit, & patri epulandum appofuit.poflea omnes in aues mu- tati funt : T hereus in V pupam , Itys in Phafianum , Progne in H trundinem, Philomela in Lufci - miam. Ex mox illud eiufde Vergilijzguas ille Philomela dapes, &c. Atqui, inquit, hoc Progne fecit, fed abutitur nomine, aut illi imputat, propter quam faffum eft, Hucufq (ibi conflat c Ser- c Gng>£ uius, cum vero illud explicare conatur, Et manibus Progne petiture. Nomen,\nqnit, pofuie pronomine . Nam Philomela in H trundinem verfaeJl , pro qua Prognem , vel qua/i fororempo - fuit,vel quafi eam,qu<£ fuerat illius fc e Ieris caufa, nam ‘tpfa mi ferat T hereum ad adducendam foreremM^c iIIje,quib.pofterioribus,vt vides, Philomelam in HirundinemconuerfamefiTe ^ait:adeo vt mireristammanifeftamin vnoau&orediuerfitatem.Quimodo Philomela in Philomela Hirundine.Prognemin Lufciniammutatas volunt,alij Gr£cisunt,alij Latini.Ex Grfcjs inHtmndi* in primis eft Sophocles, qui fa VmPgihpintefpresjpmdiditjBhilomela- m Hirudines Progne in Lufcin/a eouersa quod mihi», inquit,V«rdfimflius fit, propter gacruIitat^Hirundinis, q ex amputatione lihr i ; , r. gua?; PhiJon3el^referat,q.uum ipfa Lufcinia mille modis cantu, m vatiet. Ex quibus modo omnibusvfati^ oonftare arbitror 9 confuse hanc fabulam a y e-tepite,- reee»tioribu& t&, cenferi, plurimos tamen ex Graecis , a quibus plerunq.fuas Latinifabulas mutuati funt, feribere Prognen in Lufciniam verfam efte. Quare apud Poetas Pandionis ales, & Dau- lias ales, tam Hirundini,quam Lufcinia? attribui poffit, vtproEtif^ia apud Catullum : ffualia fub denfs ramorum emeinit 'umbris . -lV\ . , Daulias ab fumpti fata gemens Ityli* y • -aV.v.- 'Et Ouidium; ■*>;,. . ; -n^:,ev : ',:m ■ 'Reflet. TbreicfumDduUm, 'ales Ityn,,: . r.v. >. . 'O g Zi.ifyr». Hirundin.es vero Daulidas.dues etiamnum vocari difertifEmeCiriptum reliquirgPIutar q'A( ' * i ;; chus. Vocantur autem Paitdio nes. aues, q.m PMomejla, & Progne Pandionis erant filice. Dauli^.v^id a Daulia^ftue Daulide oppido Phocidis fub ditione Therpircigis Thracum. Epitheta Epitheta Prognes apud Textorem omnia feri ab hac fabula deprompta funt: funt aut e; Hirundjais, Daulias, Queiu!a,Itxipja, Rhodopeia, Pandionia,Ge.tiea, Sxua^Dura,A.ttica)CruentavIf*' maria, Gai^uIa, Domeftica, Acerba, Cecropis. Eadem etiaafcribit Philomelje,& infuper Fabula: ex- nonulla alia. Iam vero alij5vt dixi, Philomelam, non Prognen Thereivxorem fuiffetra- phcatio. dunt,ex quibus Ariftophanes ipfe fub perfona Epopis, Vergilius , & Euftathius eseteri 3® h omnes contrarium fcripferunt. Atque ha?c de fabula didafunr./& Tanfanias eas mulieres in ciufmodi aqes commutatas fingi putat,noii aliam ob caufam,quam quod ea?demquoqi Hirudo cur ^uiculo? miferabrlem cantu edant, & lamentis fimilem. Plinius Hirundine Biziamin Thra B^WP.da ingredf.neg.afi (cribit propter fcelera Therei. Sed hoc vt ad enarrata fabula alludit. Hirundines na qu°que prorfus fabuIofumcxiftit.Crediderim ego eum Thracia? locum Boreae magis* boream ci- quam alios elfe expolitum, ideoque eum fugere Hirundines: quod vero borea? flatu perr mene. borrefcanc, colligo ex his Oppiani verbis '..Hirundines in aues mutata funtjitm vir adhuc effet T br actus ille T her eu s‘s poti quam vero , &. illum mutatum viderant in auem > relicto om- nium auium con forno, ad hominum domicilia confugerunt . fhyin etiam neque Borea, neque ven- ^ citor u->qui exThracia /t 'pirant, flatus umant->& nidos inde auerfos collocant. Quod vzrb de The 4® rei fceleribus confinxere poeta prorfus falfum effe ex antiqua hiftoria coprobat dodif- i li&i iAn. fimus i lo.Goropius^uduilfeanqu.iens. Atticos impudicitia duarum fororum, ideoq.cri- men per calumniam impegiffe,. contra quem fuiteommiffum, atqueinde fabulam conte- xuifle.Prognen in Hirundinem mutatam finxiffe,quod nulla? Hirundines^intra Daulidis fines, vel pariant, vel cx ouis pullos excludant, vel omnino nidos laquearibus affigant. Quod fi hoc Paufania?creditnus,m3gna,inquit,fuit occafio fingendi vxorein Hirundini conuerfam fuiffe . Cauiffet enimjpoftquam fcmel cnariri manus euafir,rut fus : Daulidem rcuerti, mfi vita? morte practulifler. Deinde ingratus hofpita? mulieris , Sc vxoris animus bene p o r uit,6c rjetSt^e Hirundini coparari: qo^ aliunde venientcs,domosalienasfubeunt, . I & fummo loco nidos figunt , & ex aho corporis fpurcitiem in panimenta,& habitatores ^ Progne cur emittunt, ac deinde dum domu fosdeconfpurcafunr,difcendunt, Eodem modo Progne '■ ' in aliena doqio ad fummum faftigium eue(fta0$c in regium thalamu fublata, regem ipfum & regiam domum adulterio ftio tui piffime foedauit, atque deinde culpa fpurciflima mani- fefta, fe fubducit citiffimis alis . Credi etiam poreft de fabula fororem fuauitatefermo- nis,& cantilenis Thereum in multam nodem crebro detinuiffe, quo interea locus adul- tero daretur.H^cillej&rurfus paucis interiedis.. Ad hunc igitur aftum,inquit,quoniam Philomdlam linguam Tuam voeemque appjjcuiffe* nihil iniuftum Thereus fecifTetjfiillam Tcdere depf€hehfo,vt fertur, amputaffer. Nec male nodurna ha?c Siren fingitur inauem ■ ) bn i Ssr. Hirundini fimiles Philomela no&urna 8iren« Oraithologias. Lib. XVlI. 685 commutata, qua? totas nodes canendo ducit, vocis fusu itate , & varietate nulli mufica? Thereuscuc conferenda*. Quod vero Thereum ipfum in Vpupam rranfm urari nrs ne illud quidem ma* uidus mu* ]e ad fufpicionem meam alludit . Jslam b^pauis nidum facie$ftercpre humano, & paflu tatus *n v” vtitur fosdiffimo. Quid vero regia Therei aliud erat, fpurciifimis his vitijs vxoris inqui- PuPatr# nata, quam nidus humanis ftercoribus , ideft foediffimis hominum flagitijs conftans ? Nobis Vpupa in prouerbio eft ad eas fignificandas , qua? funt omni fpurcitije genere De vpuPa contaminata? . Non tamen minus apte Thereus Vpupa dicebatur , quod ficur ha?c auis prouu 1U' v in excrementis alui humani oua ponit, ita Thereus oua , & femen fumn, fe denique, *® quoad poffet ,ftcrquilinio vxoris immergeret . Ha?c & alia,qu£ proterimus, Goropius. k Antonius Liberalis fimilem,nifi eandem diuerfimode tamen enarrat fabulam ex Boeo : k quam non fuerit inconueuiens hic apponere * Pandareus inquit , vt eft apud Boeum in Ornithogonia , in agro Ephcfio habitauir, quo loco nunc iuxta vrbem eft Prion . Huic Ceres ad largita eft beneficij,vt venter eius cibis nunquam grauaretur, quantuncunq? ingeffilfet.Fuic Pandareo filia Aedon : eam duxit Polytechnus faber, Colophone L i* poTitechnf dio habitahs ; plurimumque temporis fuauiter vna vixerunt , vnico procreato filio, cui & Adonis nomen Itys . Fuerunt autem felices, quamdiu Deos debito affecere honora. At fibula, poftquam inani voce gloriati funt, magis fe inuicem amareyquam lupite r,& luno mutuo ~ diligant : luno offenfa eo dido Eridemadeos mifit, quo contentionem operum insjee- 30 ret ipfis . Paululum reftabatpolytechno ad curulem feliam conficiendam , & Aedoni ad pertexcndamtelam . Itaquehanc fponfionem coeunt, vt vrer ipforum celerius fuum opus abfoiuiflr^t^eialtet^famulam darir^i Citius telam pertexuit Aedon, Iunone opus adiuuanfe. Cui inuidens vidoriam Polytechnus ad focerum proficifcitur , fimulans fe ab vxore miftum ad adducendam Tororem C helidoriem : & Pandareus nihil mali fufpi- catus, filiam ei committit . Ei Polytechnus in fylua virginitatem eripit, tonfoque capi- Chelidone fealijs etiam v eft ibus induit, mortemque minatus, fi quid horum vnquam Aedoni indi- a Foiytech- ca(fet,ita domum reuerfus,eam vxorilocodncilla? ex pado tradit . A liquan diu eam {0- no viliata. rdr opef-is exigendis atriuit, donec Chelidone cum vrna ad fontem prolixe fuam deplo- .» ran« Caliamitatem,a forore exaudita eft. Poftquam fe mutuo agnorunr, & confultaue- |o runc, malum ilico Polytechno funt machinata? . Filium eius in fruftra conciderunt, car- nes in ollam coniedas coxerunt : cumque Aedon vicino fuo mandafter, yt Mytechnum eas iuberet edere, ipfa cum forore ad patrem pandat eum peruenit, indicauitque in quas deueniflet miferias . Polytechnus cognito fe de filij fui carne epulatum fuiffe, eas ad pa- trem vfque in fecutus eft. At famuli Pandarei eum quod tantum Pandarei familia? pro- brum i neu Ii flet, correptum infolubili vinculo conftrinxeie, cotpufque meile inundum, anpafcuum proiecerunt, v-bicum mufca? adfidentes eum diuexarent , Aedon ob priftina naiferata amicitiam eas abigebat. Quod ciim deprehendiflent parentes , & frater odio Pandareus concitati, eam ftatuerunt interficere. Sed lupirer pandareum miferatus, eas omnes per- in Haliae- Tonas in aues conuertir, qua? partim ad mare vfque prouolarunt,partim in aerem fubuo- *0fj • 9 4© larunt. Pandareus muratus eft in Haliaetum , mater Aedonis in Alcyonem , flaeimque - fe in mare voluere deijcere,fed lupirer id proh'buit , arque ha? aues nauigantibusfunr Aedonisfia fecundae . Polytechnus in Pelecanum tranfijr, quod ei Vulcanus fabricanti fccurim de- ter inVpu- diffet, atque ea auis fabris vifa faufta eft. Frater Aedonis Vpupa extitit, qua? auis ter* pam. ta, marique eft aufpicata , idque magis, fi coniungitur Halyaeto, aut Alcyoni. Aedon Aedon in qua* eft Lufcinia circum fluuios* <3^ nemora filium ltyn deplorat . Chelidone Hirundo Lofciniam fadaeft, hominum contubernalis, Diana? eonfilio, quod inuita virginitatem amittens p!u 9 frundi- timum inuocaflet Dianam . Haec omnia ille. I fis referente l Plutarchoin Byblo Aegy- nefm pti nutrijfte fertur regium puerum (regis nomen Malcandcr fertur «.reginam a! ij Aftar* j L,dejft I. 7do yaL <£ In altibus d IniAnt. Noua Hi* jrundo. Hirundo ~ fub eodem tedo no ha beas. . e Li B fym. %-7- Cie ada mu* fis facra . Ciconiae graticudo. Hirundinis jgracjtudp. OT I S S I M V M eft. adagium, M /et yy A/Stiv fap «Vofa : Wpa Hiruudo non facit vert hoc eft, inquit adagiorum author, vnus dies non fat eft ad parandam virtute, aut eruditionem i aut non vnum aliquod benefa&um fufficit ad hoc, vt viri bo- l c ni, aut boni oraroris cognomen promerearis; plurimis enim virtutibus ea res conflat. Aut vt certum aliquid cognofcas, non fatis eft vnica coniedtura .* fiquidem fieri poteft, vt vnaqua?piam Hirundo cafu maturius apparear. In fumma dicitur. de jjs,yt annotat* Po- lydorus Vergdius,quae plurimorum egent ceftimonio, aut pluribus conftapt . Ille haec addit exempla; non effc ille do&us, quem duo trefueiudicant doduin.5 Itemnpn fit tu* multus in eiuitate, fi duo dumtaxat rixentur, nec duo milites exercitum faguc,veluri vna Hirundo, qux maturius appareat, non eft certa veris nuncia, fed cum plures fimul aduer niantjtunc primum indicant ver. Sumptum eft adagium ab Hirundinis natura, qua? yeris eft nuncia. Legitur apud b Arifloteldm ; roydp "ctp tht fti* ideft;*7 er enim, nec vna Hirundo factty nec vnus dies, di beatum , eodem modo,felicecnve nec 2® vnus dies, nec breue dficit tempus. Adagium.hoc verfu expreffit Baptifta Mantuanus i u Ver non vna dies , non vna reducit H irundo . — : , Author adagiorum illud c Ariftophanis.; A&£rcu «f hixiv «x d \tyuv ideft, multa videtur opus habete Hirundtne.ado interprete indicari vult aftufumefte ad prouerbiD,qtjp4 iam retuli , eique affine efte hoc d Sophocleum ; •xro?uc,yf*P'£x ctvjpos t&' £v.o& etenim, i nquit?quemadmodum vna Hirundo non facit verita nec vnus homo facit ciui* tatem, nec vnus numus diuitem. Secundum Suidam , & Hefy.ehium par oe mite fenfus eft* vnum diem fapientem non perficere, nec vnum infauftum diemeum indolium facere. Nea %t\iScov, ideft, noua Hirundo . Suidas hoc adagium citat ex Au ibus Ariftophanis fallente, vt apparet, ipfum memoria, cum apud eundem Comicum exte* .ia Equitibus 3® Jioc verfu; .. . ’S,xi’^a^ri7rcuS't(-)fsxopu.9' apet^iayt^i^eev. . . : Spettate pueri, npn videtis ver} nouaecce Hirundo » Interpres admonet prouerbiali figura didum.ac perinde valere, quafi dicas initium V£fis propterea quod id temporis appareat hrecauis, quemadmodum* dillQvaimsZcp hiris, & Hirundine prima . Miidas ait dici foiere, quoties verba darentur alicui. Sumptum a ioed puerili, nam hi data opera nouam Hirundinem adfimiJantes videre fefe, oftendunt alijs : deinde contemplantibus illis,& intentis, interim quod volunt, /arripiunt. Proinde quar drabit in eos,quifa!fa fpe quapiaminieda fa|lunt,ac nocet. Adagiorum author diftinguit poft upa,, 8cvi a vs & adeo vt vel ea ob causa ^,ores* Pychagorf praeceptu dereijciendis edomo Hirundinib.no fitobferuandu. Plinius inter M m m 2 remedia 0( O' Vlyfs.is AUrouandi Aduetfns quartanas» Ad dolores capicis. a Lih. i. Eup- 3 a» Ad memo- riam augen dam» Ad raorbt: caducum. Aqua Hiru dinum* b Z*i-.c.ij. Ad pilospa! pebrarum. Ad capillos albos red- dendos. c jC. r -Eupo- vift. 8 1, d Ltb. 3. ea p> i 19. Ad denigia dQS -> remedia a Magis prodita effe tradit,qui Hirundines totas effe cenfeant deuorandas ad- uerfus quartanas . Alibi vero corda earum cum meile deuorari a quartanas patientibus eosiubcre ait,& alibi rurfus fimum feribit a nonnullis eorum drachma vna in ladlis ca- prini,aut ouili, vel paffi cyathis tribus antcacceflionesaduerfus quartanas propinarc.Hi- rundinis ventriculo fcilfo lapillos inueniri diximus, hi tefte Marcello cotraeafde febr&s profunt,croceo linteo, vel panno inuoluti, linaque ad collum fufpcnfi.DoIoribus capitis caput Hirundinis matutino pafcentis pr^ciTutn , maxime Luna plena nonnulli ad alligat lineo panno, ficuti habemus apud Plinium. Marcellus quos diximus lapillos maxime al- bosjli in manu finguli teneantur, aut circa caput lino ne&antur, veterrimos, & diutinos 10 capitis dolores mulcere,nifi contadiu terra? lapillorum potentia minuatur. Ad dolore ca- pitis,& temporii cx a Galeno, Hirundinis dtercus, inquit, p^iufquam terram attigent, fmut cum luto nidtin vafculo ligneo,accto madefac,& illinc fromem.l&cobus Oliuarius certiiTimu e(Te,aic,idque fe ab Hieronymo Montuo Medico prarftantiffimo didicidc, corda Hirundi- num augere memoriam, fi cum cinnamomo, amomo, & his, quas elcphanginasfpecies no- nant,fumanmr.Acuuntifem,fi ita fumantur, ingenium, quod meminit lo.Vrfinus : Cor mandito amomis Commixtum, ingenif vis ttbi maior erit . Frequenter comefas Hirundines Sextus, «Se Kiranides caducos fanare volunt: Plinius cor earum recens deuoratum . Sanguis etiam cum thure comitialibus medetur, vt idem Pii- 20 nius,& Sextus tradiderunt. Nicolaus Myrepfus eundem fangmnem quoque mifcet fuf- fimento ad epilepticos experto. Cinis ad eofdcm efficax eft, maxime fi cum cinejremu- ftella? mifccatur, quare ad comitialem dicebat Sirenus . Aptus mu die lia emis e .fi, vt nihil prorfus deco amittatur, in vafe cum aquamifcer,& colat, co- Aoalbugi* latumq. liquorem iumento bibendum propinarent etiam per cornu infundit.Kiranides nem. Hirudinis oculos froti alligatos ophtalmiam fanare ait, omnemq. rigorem febrium aufer- re.OcuIoru albugini ftercus Hirundinum miriflcemederur,vt Albertus fefe expertu ef- fe refert.Sed videndu effet,an tuto eo in oculis vti queamus, calidum enim fi in oculos in e Yob.i. ciderir,exca?cat,eode Alberro tcftefidq. legere eft in facris cBiblijs de Tobia Nephtha- ^ liefi,cui,cu aliquando fatigatus efiet a fepultura venienti domum & obdormienti iuxta Tobiatvt pariete, ex nido Hirundinis ftercus calidum in oculos incidit,& cum exctccauit, caecufq. excancarus, per quatuor annos mafit oborto argemate,fenatus ta de felle pifeis a Raphele Angelo. & re*fana" 4° Sed fortealiud eft ia diu excrero & frigido vti, aliud fi id recenter ipfa Hirundo in ocu- !^Se’rr0J.-s los alicuius excernat. Eft nihilominus huiufmodi ftercus acre,& magis,quaomnui alioru Hirundiml animalium digerit, & Celfus inter adurentia recenfet.Sios putredine, & cruftis laborer, qnaliras. Galenus cinerem vftarum Hirundinum ex meile illinir.Si fauces infeftentur, earum mor» Adons pa bos cor Hirudinis bibitum Acfculapio tefte fanat. Ad inflammatas roftllas,inquit Nico- tredinem. laus Myrepfus, illini debet ftercus Co!ub3e,& venter ('xo/A/a) Hirundinis, fed pro xo/AU ^ i’Eup-7* &aA/e&,ideft, nidus legi debet-na ,86 g Galenus ad fluxione gutturis, nidu. Hirundinis tritu 1! ^arr^ -ex aceto illinit, & Afcelpiades alibi apud eunde cuida medicamento ad laxatas columel- lasnidum Hirundinum fylueftrium aridum admifcet:quo loco Galenus:Nidus fylueftriu g $.Eup> Hirundinum,inquit,muItamdifcufforiam vim haber.Nonnulli eodem referente alibi Hi- iSj. rundinu cinere meile excepto vfi funrad affedionesjqucecunq. circa fauces,& vuacu tu~ more fiunt,Hirundinumexuftarumcinis,inquit,Marcellus,vfque ad periculum laboranti vua? cum meile mixtus potenter illinitur. Sic vua? & tonfillarum inflammationib. fucurri Diofcorides & Plinius fcripferunt.Ad gurguliones inflammatos & ton filias Archigenes apud Galenum Hirudines integras vnacum pennis vftas ac tritas cum meile illini iuber. jlcn^!?Jn’ Kiranides vero eunde cinere eod£ modo cum meile iun&um vlcera in gutture, & lingua 8c omnia depafcetia,& gangraenas pfede curare author eft.Laboranti vu? diuturnolabo tos. re h^c cura tefte Marcello fuccurrit,Hirundinem viuam tefta Africantecochle? includes , p^mq, phoenicio inuolut?a lino circa collum fubligabis, intraq. die nonu omni moleftia Mmm 3 liber / Vlyfsis Aldrouandi gontra an ginam. liberabenY,Adgargulionesinf:iarnatos,& tonfillas,aliqui vt apud Galenum Archigenes refert, aiut sume facere Hirudinum pullos teneros valde, fiue recentes, fiue inveteratos, a flos, & in cibo exhibitos, ftatim enim, inquit, leuat fuffocatione. Hirundines ipfa? & pul- 8»2***M9‘ Ji exiccatijii drachmae podere ex aqua bibatur,eos iuuarefcribitf» Diofcondes interpre- Adangma* Ruellio^qui angine morbo confli&atunquo loco Marcellus vertit, fale inueterati,Pli piusm faleferuatnatq. ita ex Diofcorideidrepetijc Princeps Auicena; S alitur ,inquit,& exiccaiur3dr fabitur aduerfus fynanchen JdontmuXti fcribente Plinio, qui cuiufcunq. Hiru- dinis (domeftic?e5fyIueftris, autriparif)pu!Ium edenducenfent,netoto anno angin? me- tuatur malu. Et ante Plinium Cornelius Celfus:/7»/^, inquit, quis pullum Hirun- 10 dinis ederit, angit) a toto anno non periclitari . Idem praeterea leges apud Marcellu,qui infu- per adeundemmorbum,ius in quo Hirundinum pulli codtifuerit,tepens ait accipi, & in- tra fauces contineri,atq. aliquid inde rranfmitti.Terra nidi Hirundinum cum aqua foluta, & indudta colli & faucium rumores,& fynachen curat, ex Kiranide.Plinius terra fimpli- citer non nominat, fed integrum nidum; Ad anginarminquit Leonellus Fauentinus, valet emplaftru maturans & refoluens abfcelfum e nido Hirundinis,quod ab Arculano defcn- bitur. Amatus Lufitanus medicos hoc tepore pro angina curanda difcutiedaue emplaftru cx nido Hirudinis collo imponere tradir, non fine magno &euidentiiuuamine:quanqua non definr alijiqui cum nidum ex terra, & paleis compofitum animaduertac reb.vt appa- ret, ftypticis illius admotionem timent ac metuunt, neforfanaftri&ione fua materiam in- 20 troreppeIat,quo fit,vt folo nidi decodo vtatur^in quoc^cergres angina difcutietes mi- fcentur, fed reuera falluntur,cum omnia in Hirundinis nido contenta, potius difcutiendi l l.umed. yim,qua coftrift oria aliqua habeantur.Ha?c Amarus, & / rurfus,vbi ex profefto de angi- gHrot'4 0. na? cura agit, nec su t audiedi, inquit, qui ex nido integro taquam ex terra frigida empla- ftru fieri formidant, cu reuera terra nidi Hirundinis cum paleis & exteris in eo conren- tis,difcutiendi vires habeat;quanquam prifei Gra?ci nunquam, quod Iegerim,nido iftoin hoc affe&u vfi fuerint, fed porius cinere Hirundinum, vt latius commentarijsnoftris ad Diofcoride diximus, Aetius tamen inter Graecos, vbi de eryfipelate agit, Hirundinis nl- du tritum, & cribratumacmelle exceptum, contra etifipelata faciei maxime commendat. Cito enim ea djfcuteretradit.Hucusq. ille Stomatice compofitioni ex befafaad anginas 3® aliqui Hirundinum cinerem admifcent,alij nidum vrcre iubent ex ftercorib. Hirundinu jnaxime compofitum. Cinerem Hirundinum aduerfus anginam aliqui in potu propinant, alij illinur,vel per fe cotingendo,vel cum meile, alij cum canna tenui infpirant. t ulgoau- dio, inquit CclIhs,Jt quis pullum Hirundinis ederit , angina toto anno non periclitari fer ua tum „ aue eum ex fale cum is morbus vrget,comburi,carbonemq . ( cinerem ) eius contritum in aquam \ tnulfam, (qux potui datur)in fricati & prode ffe.ld cum idoneos authores ex populo habeat, neq» habere quicquam periculi pojfit,quamuif 1» monumentis medicorum non legerim,tamen infere» • dum huic operi meocredidi. Ira Celfus. Anginis, inquit Plinius, fuccuritur cinere Hirundi- nis ex aqua calida potoihuius medicina? authoreft Ouidius poetafted efficacioresadom» pia ex Hirundinib. remedia pulli fylueftriufuntjmulto tame efficacilTimi ripariaru.Stra- 40 gularos cum fanguine comburunt in vafe& cinerem cum pane aut potu dant.Quidam & ^tcombu- muftela? cineres pari modo admifcentr&c.Auicenna palatum vtiliter feribit tangi cinere jrantur pro Hirundinisaduerfus fynanchen. Amarus Lufitanus cu dixiftet crematarum Hirudinuci- pngina. nerem pro difcutieda angina vtilj/fimum efife, quem deinceps, inquit, vtinam medici in v- fum rraheret.-fed an intra corpus fumi debeat, an foris adhiberi, no exprimit. Afclepiades Marcellus & Andromachus pullorum cinerem anginis illinunt.Diofcorides vero ta ma- trum, quam pullorum cinere vtitur,& cum meile commode inungi fcribit,ita quoq. Mar- cellus Hirundinum combuftarum cinerem cum meile Attico mixtum, faucibufq. inditum Sc angina teftatur reprimere, & vlcera,fi qu£ arterijs inerunt contrafta purgare, fanareq. Alias etia fic hab et \Vr ac ipue contra fynanchen prode H, fi Hirundinis pullos viuosin nido pre 5© hendat & viuos incedas ,vi puluis ex his fi at, die louis.Luna ve te re, f ed obferua, vt impares in nido mueniasfiy qudti fuerint^exuras.Horu in calida aqua puluerem bibendum dabis, & de ip~ fo puluere digito locum fynanches ab intro cotingens imitaberis remedium fedtin lotis manib. re~ wedttjm facies Idem Marcellus remedium ad anginam deferibens compofitu, Hirundinu pullorum exuftorum cinerem adijcit,&rurfus alteri HirundinUm fylueftriumexuftorum cinerem;quod quidem Liuiam Auguftam femper compofitum hobuiffe dicit, & recondi- £um in vafculo vitreo . Facere enim mirifice ad anginam & fynanchen. Eandem cotn- pofuionem paululum variantem ( vbi Galenus habet (minis apij Marcellus habet opij 9 quod Ornithologiae. Lib. XVII. (5pi io 20 30 40 50 fv- quod non pfacet) Galenus defcribit; vocat autem ftomaticamiJIinitionemexbefafa,hoc k Ltb.6. de eft, femine ruta? fylueftris . Celebre eft, inquit, & hoc pharmacum ab Aodromachode- cofnP' mei» fcriptum, Id autem inter alia apud Galenum recipit cinerem Hirundinurecentenuapud-^* ^oc\ Marcellum Hirundinum fylueftrium pullorum cinerem . Hoc ipfum pharmacum referete jf^tioc!* Galeno Heras etiam fcriplit , vt parum abiit, quo minuspenitusidem /it . De Hirundi- nibus quidem ambo obfcure tradiderunt, quamquam alij clare fcripferint , nili quod in- ter ipfos non conuenit. Alij enim nidum vrere iubenr, ex ftercoribus Hirundinum ma- xime compofitum, alij ipfas Hirundines, alij ipfarum pullos . Hi vero obfcurius fcripfe- runt,& Andromachus quidem cineris Hirundinum recentis : oportebat nutem ipfum ap- ponere vftarum : tale enim quiddam cineris vox /igni/icar, ni/i nidum ipfum terere, ac j£- uigare iubet . Heras autem Hirundinum recrementi, non apponens vftarum . Forte igi- tur neuter vult comburi debere Hirundinum recrementum quemadmodum alij, Inqui- bufdam tamen exemplaribus fic fcriptum cft: Hirundinum teneraru vnciam vnam,quem admodum in alij s Hirundinum a trabibus. Palam eft ante acre,& difcuftorium hoc phar- macum e/fe ex Hirundinum excrementis conftans; quemadmodum etiam alia omnia om nium animalium ftercora, aliqua magisvaliquaminus,velutetiam ipforumanimaliumci- nis .Hadenus Galenus. Aliud ftomaticum, quod facit etiam ad anginas , Afclcpiada? • Stercus Hi- Hirundinum fylueftrium vftarum cineris drachmas quattuor, croci drachma vnam, nardi rundinis di* Indicae drachmam vnam, meile excipe : Mixtura fir,cum iam fub manib. fint aftediones. ^cut*c* Stomacicum ex Hirundinibus ad anginas ,vt Harpocras ( fcr/p/ir, vel vfus eft) pullorum Hirundinum vftarum numero xj. mellis cyathum vnum, myrra? obolos tres, omnia tere, &mifce. H^c duo pr^fcripta pharmaca , inquit L Galenus, ex Hirundinibus funtabfq. 1 Lib. 6. de befafa: alia autem duo ftomatica h^c procedentia ex Hirundinibus cum befafa coftam. C0W*P* wm» Eft autem & tertia coniugatio pharmacorum eiufdem genens , in qua ea, quo ex befafa fec^oc* citra Hirundines proparantur, continentur . Eandem (nunc recitatam) ad anginas ilJi» fcionem Nicol. Myrepfus quoque defcribit in capite de illitionibus , fed variantem non- nihil, &vt iudico, ex parte deprauatam . Pullos, inquit, Hirundinum agreftium numero xj fuccimyrti viridis, mellis Attici, ana cyathos duos, feminis myrti fucci ( ftcci forte, nam Galenus habet tantum myrrho) triobolum, mifce Eleduarium diache!;donion Aui- cenna etiam defcribit primo quinti, & Mefue in curatione angino , & Serapio inter anti- dota. Leonellus Fauentinus ad anginam , cinerem cremato Hirundinis cum /imo canis offibus pafti mifcere iubet, huneque puluerem infpirari in fauces, & Jocum abfcdfuscum cannula fubtili bis, vel terin die . Cataplafma ex puluerecombuftarum Hirundinum,& nidi earundem efficaciter itaque prodeft difeutiendis tumoribus gutturis,&curandoan- gino . Operopretium fuerit hic obiter addere quomodo Hirundines ad eiufmodi re me- Hirundines dia reifte vrantur. Bulcafts pullos, inquit, Hirundinis implumes in olla noua pones, & v£ pro angi modicum falis fuperinijcies, & ollam luto obturatam fuper prunas , aut in furno collo- na’ cabis, donec cremati fuerint, Afclepiades apud Galenum /ic ; Hirundines ad remedium contra anginam vruntur hoc modo ; Pullos fale confperfos vna cum pennis in fi dili co- nijcimus, obturatumq. prunis imponimus . Cui Afclepiado Galenus gratiam habedam efte fcribitob id quod tam diligenter deferip/ir, quomodo Hirundinum pullos vri jube- at, & quod ipfa animalia, & non eorum recrementa in pharmaci contra anginam compo- sitionem praeparanda cenfeat . Leonellus vero Fauentinus remedia angina? deferibens , Hirundines hoc modo comburi vult. Decollentur, inquit, & fanguineeuacuato deplu- me ntur, & fabantur, deinde ponantur in vafe vitreato oris angufti, & claudaturos va/is cum luto, & relinquatur in furno , donec prae aridirare facile teripoftir. Plinius ad ocu- lorum remedia viuas Hirundines cremari iubet , alibi vero ad anginam pullos ftrangula- tos cunafuo fanguine comburi. Idem cinis cum meIicrato,vtait Kiranides, raucedines fanat .Lapillos in nidis pullorum Hirundinis repertos appenfos Galenus atuffi tutum Ad rauco* reddere teftatur . Qui vero in ventre eorum inueniuntur, ft dextro brachio fufpendan- dines. tur, hepaticos perfede fanare promittit Kiranides . Contra calculos Plinius author eft Ad tufEm. prodeftk cinerem inteftinorum Palumbum ferorum cochlearibus tribus e nido Hirundi- A(* hepati- num. Stercus incibo,vel in potu fumptum fecundum Marcellum tribuit colo fanitatem. C^crimi4 Iderrrftercus apud Nicolaum Myrepfum admifeetur medicamento ad difficultatem vri - nae, & ealculum, & colum . Si partus eft accelerandus, Kiranides Hirundines edi iubet, colum* & opem inde pollicetur. Vt modo de exterioribus affectibus aliquid dicamus ,fupra ex Ad erifipi- m Actio diximus Hirundinis nidum tritum, di cribratum cum meile exceptum contra iaw faciei* Ad furun» culum , Ad lingute vlcera, Ad vicus annofurn. Ad podg* grani* Admorsu cams rabi- di’ it Ad vipers luorfus? Ad ebriera cgiq vicadu. Cotrafom* cura» (?p2 Vlyfsis Aldrouandi ery fipelata faciei commendari, tanquam cito difcutiens ; Fimus potus nafcentiam (phy- ma, ideft, furunculum, vel fimilem tumorem intelligo) fanat, vtfcribir Kiranides. Lin- gua? vlcera,& labrorum in mulfo,ficut Plinius,ait,in melle,vel mulfa,vt Sextus, & Con- fiantinus, deco&a? fanant . Vicus etiam annofurn tefte Sereno coalefcet,fi cineres Hi- rundinis alta? ei inducas . Sanguinem mirifice dolorem podagricum lenire fcribit Tral- lianus, Aetius inter vnguenta podagrica hoc quoque recenfet remedium . Vrtica? fe- men & Hirundinis nidum cum fapa terito, & illinito . Si fpma vel aculeus in pcde,aliavc parte canem Ia?ferit, extrahet ilium, inquit Albertus, impofitus puluis Hirundinellarum (cinerem de pullis Hirundinum intelligere puto) in olla noua cum partibus inteftinis 10 (cum ipfrs inteftinis ) combuftarum : quod medicamentum tanquam faluberrimu in py- xide referuandum elfe monet. Ego hunc cineris Hirundinum vfumapud veteres non reperio ;ca?rerura arundinis, quam phragmiten cognominat, radicem concifam per fe, & vnacum bulhis illitam furcuIos,&cufpides extrahere Diofcorides tradit. Ad morfutn canis rabidi laudant cirante Plinio Hirundinis decodum epotum . Ad eundem morfutn prodefte alias fcribit glebulam ex Hirundinum nido illatam ex aceto, vel pulli Hirundi- nis combufti. Alibi etiam tradit, vt quidam citant, ftercus Hirundinis deco&um, & po- tum canis rabidi morfuiaduerfari . Aduerfus vero viperarum inorfus Pelagonius nidum Hirundinis cum vino verere contritum in iumento imponi iubet : atque Eumelus in iu- mento ad omnem virulentum i<5tum pulli Hirundinis ventrem, vel eorundem nidum co- 20 tritum imponi praecipit. Idem Pelagonius contra vipera? morfus in iumentis Hirundi- nis pullos differtos adhiberi confulit. Si Hirundinum pulli tres tribus offis in fauces boum cum vino deficiantur, totoanno valere quidam fcrjpfere, vt PIinius,& Columella citant . Si quis liberalius bibens ebrius efte nolit, Hirundinis roftri cinis cummyrrha tri- tus, & in vino, quod bibitur, infperfus,fecurum tefte Pliniopr^ftabit a rumulcntia . Sin iam ebrius factus eft, cinerem Hirundinum adyftarum quantitatem fufficientem exhibe- bis , Si a?ger nimis dormiat, vel fi quenquam nolis dormire, oculus Hirundinis poficus in ledo, vt ferum, fomnum adimet, donec auferatur . Sunt etiam qui nugantur omnes te amaturos 3 fi Hirundinis cor tecum habueris , V S V S IN CIBO. Hirundines nifi a pauperculis quibufdam in cibum admitti puto. Alimentum ex eis eft nocuum, & feruidum i ideoque nifi remedij caufa medici edi iubenc . V S V S IN BELLO. Ceeinns3 alius. a Ub. io. ejp.14. F *b i Pido- ris aftus. Hiddingus vt Dunam incenderit, Fridleuus yc Ouflina «repent. VAMVIS alij Hirundines nobis prorfus inutiles effe profiteantur, hiftoria ni- hilominus teftatur etiam in bellicis negocijs,non vulgarem vfum fuiffe. Ce- cionam enim equeftris ordinis virum fcribit a Plinius comprehenfas Hirundi- - nes in vrbe, fecum in expeditionibus adferre folirum,& poftmodum vidbrig nuncias amicis mififfe in eundem nidum remeantes illito vidori^ colore, & a Fabio Pi- ctore idem Plinius traditum ait in animalibus fuis , cum oblideretur pra?fidium Komanu a Liguftinis, Hirundinem a pullis ad fe allatam, vt lino ad pedem eius alligato nodis fi- gnificarer, quoto dic adueniente auxilio eruptio fieri deberet. Haddingum Humbhpri- mi Danorum regis a fratre cxpulfi filium, iniuriam patri illatam vindicare cum vellet, fe- runt fuccefforem patrui fui illius, qui patrem fuum interemerat, Duna? agentem ‘arda firinxiffe obfidione, & cum ita adhuc nihil proficeret, igne fub Hirundinum, qua? in ob- feffa vrbe nidulabantur, a peritis aucupibus captarum alis occulte, & artificiose ligato vrbem incendifFe.ciuefque dum n reftinguendo incendio fallaciae ignari occuparentur, oppreffiffc,& Regem vna cum vrbe cepifife. Tradit eadem Hiftoria Fndleuum alium Da nia?regem,cum generofo exercitu cum ad opprimendam Hyberniam contenderet ,nec poftet voti compos fieri, ad alium pra?nominati Haddingi regis confugiffe,atque eodem etiam modo Duffinam,qua? terra? caput erar,occupafre J Similem fere hiftoriam de Olgs quadam principe recirauimus m Columba. Atq; ha?c de Hirundine in genere di#a funt. 40 Ornithologiae. Lib. XVII. <5pj DE HIRVNDINE AGRESTE fiue ruftica Plinio ditfta. Gap. Vrll. L I NI V S a quoddam Hirundinum genus, quod nidos quidem figura a Lib. io . diuerfos,fcd eadem(qua domeftic£,/ma(eriaconfingit,rufticutn&agreftc c,3*m mm nuncupat, vr fupra, v bi de diuerfis Hirundinum genenb. egi, oftendi ad- Kel,on*J dutSlis etiam cius verbis, eft id quod Bellonius nobis pro AcanthyIid Drepanidis,cuius dum etiam genus facere comendit, oleum & operam perdit. Eius ve- J° ro deferiptio talis eft.Color capitis, colli &dorfi,vt in Hirundine domeftica fupra, & in- Hirundo agrcftitjiue rustica e Itu ii . fra roftrum nihil protfusrubedi J nis habet, eius enim loco iub ro ftro, gutture & toto ventre ad caudam vfq cadicat. Peculiari ababjs fignodignofcitur,nem- pe quod pedes habear penis ob ueftitos . (Hinc forte Turnerus Apodes minores vocabar/AIia 1 eft propria nota, macula videli- cet prope cauda alba tanta? ma- gnitudinis, vt dum volat, nihil ift ea nigredinis pr^rerqua capite;, alis,& dorfo & cauda? extremi- tatibus appareant. Cauda et fi etiam bifurcata eft, binis tamen illis lon giflimis, quas domeftica habet j caret . v ■ Bdlonij ai* lius error» Color* Nota pro- pria. Cauda* ;q •C'~: ... ' .. ja N I D V S. • DEM Bellonius Hirundinis hoc genus folum nidum fuum fphsmea figura conftruere aflferit,adeo vt vel hinc faltem lapfus eius manifeftetur,nam a Plinius etiam ddfyf- 3 Lib. 10. ueftri,ftue ruftica Hirundine fcnbens dicebat:#*^ diuerfos figura(cpiii domeftic?) c.33 . /ed materia eadem confingunt totos fupinos faucibus porre ffts in angu fi um,v uro capaci mtru qua peritia^ oculi adis habiles pullis & fubflernedis molles . Deinaddit./w Aegypti Heracleo- tico offio molem continuatione euagantt Ntlo opponunt :qu£ Bellonius de fua Argatyli Pliniu ^ »• intellexifTc credit5cu Plinius /impliciter deinde eode capite dk.zx\drgatylh appellatur ea- mcju*# y I$ dem «5p4 Vlyfsis Aldrouandi Gaza: er- dem figura ( pila», nfmpe ) ex Imo intextus . Sed Bellonio impoiuit translatio Gaz#, qui ror* apud b Ariftotelem feribentem, Acanthihs folertt wgento nidum conRruit, texit emrn Imo m b9.bUc.11 m0;}um piUevt vix fit aditus: Plinium hoc de Argatili feribere videns, pro Acantili Arga- tilem pofuit,& e ripariarum genere dfe de fuo addidit;nam id apud Arifiotclem non le. gitur:neque etiam Argatilem Plinius in ijs enumerat . In genere Parrarum e ii, inquit, cui nidus ex mu fio arido, it a abfoluta perficitur pila,vt muenin non pojjit aditus* Arganhs appella - tur eadem fi gura ex lino Ornithologus quod Gazam videret pro Parrarum legif- Pliniuscor fc Ripariarum, prius Gaza? le&ionem approbat, cum alioqui, vt fequenti fubinde capite ortendemus.Rjpariu? longe aliter nidificent, quod forte cernens ingenioseadmodumad IC ^ar°iu ni- parr3rum parorum ( quos fane eo modo nidum confingere adhibenda etiam icone fuo Rudinis poftloco indieabimus)& pro Argarilis Aegithulus/hoc eft, Parus legendum effeconijcit. fy ueflris Aegitalus autem, & Argitilis nomina facile permutari poterunt . Vt modo ad Hirundine Eidus, noftram reuert3mur,T urnerus etiam in fcopulis & templorum feneftris aditioribus,& fum nvs turribus nidos figere feribir, H nundinum genus unium, inquit, Albcrtus, in parietibus 9nurorum{\n mur \%i)txterius nidificat ,gr mufcis e it infeHum . J dem cum Paffenbus pugnat . P affer enim domicilium ( nidum ) eius praeccupat mmo veris antequam veniant Hirundines . Et rurfus : Hirundines, quam muris & lapidibus nidificant , concludunt luto nidum vfque ad arttum foramen per quodmtrant & exeunt,quad (i pa ffer tntrauent,& non cifoexieril,Hirun- dmibus collectis pluribus, & luto obturantibus nidum fu ffocatur. PoRea reparato foramine Hi- 2*|i i rundo,ad quam pertinebat nidus, P afferem mortuum e i/cir.Et rurfus ahb \, Hirundines omnes , quam muris nidificant, claudunt nidos pr ater foramen,, per quod intrant. De hoc item Hirun- dinis genere intellexit Matthiolus inquiensjin muris veterum edificiorum & cauernis & fcopulis montium nidificant . Jn Hollandia ad vitreas Eccle/iarum, aliorumque altorum aedificiorum feneRras, in fornicibus earum tantummodo nidulari audio , & nidum fere fpbcericum confingere eadem prorfu$,qu.E domeftica? materia5vtex Plinio di&um eft. DE DREPANIDE, SIVE RIPARIA, j Cap. VIII. * VCVLAM hanc, de qua nunc agimus, & cuius fubinde pi&ura dabitur, f a Ariftoteles f)rt panidem,P]inius R ipanam,Ma cellus Empiricus Ripa, riolam voce diminutiua, Gaza apud Ariftotelem Falculamaut Ripariam nuncupat Albertus Grate e dici air Abroycayn , & aliquos eam vocare Daryachim,quOjloco ahas legitur Dryacha,qua nimirum voce ahbieriam Focula» yr.i.rurjioc modo \ Dryacha aui$ e¥t AriRoteit pedibus carens&c. Videtur aurem corrupta Abrocayn vox a Gra?ca, Drepanis, Matrhiolus ab Italis Rondoni ve) Tartari dici Ccnbirfed nobis Dt-yachin Rononienfibus Rondoni vocantur Apodes, Riparie fiue Drepanides Dai danclli, Gallis ^ Dardane Ili ^ir^net> SfUOrd nomen Ornithologus etiam Apodes Cypfellos pertinere ferib/r ; Sed Bellonius Gallus Marnnet omnes Hirundines nominat , cumadiedo magnitudinis epi- theto, R ufticam vero fiue agreftede qua proximecgimusdimpliciter Marnnet appellat, HidSdelle ^ Ripariam. Hirondelle de riupge. Germani tefte Turncro ein Vberfvva be aur Sprire, denuag».' sliqm referente Orni.tnologo VvafTerfchvvalbe, Rynfcnvvalbe , hocclt , Hirundinem aquaticam, & Rheni Hirundinem quod prope aquas & Rheni aggeres nidulerur : circa Argentoratum eodem hgnific$to Rhynougele, ideft, Rheni auicula diminutiua formula dicitur , Georgius Agricola & ipfe Germanus fummo cum & intolerabili errere Apodes G^orgij A- cu n Riparnjs eafdem facit, Sc Gerrnaniccinterpreratur Speirfchvvalben. Ornithologus gricolixer diuerfarum Hirundinum nomina in druerfis Germania? locis confundi ait, fuofquetradit ror» Spyren vocare Apodes inferiores vero t3ermarros ita vocare Riparias: Aue cuius icone exhibet, & in Rfieifi riparum cauis nidificare aflerit,ab alijs Germanice Teelfchvvalben , ■ , digfebiG , 5 " vl 'ii'. : • • ''Vfiu V. ~ . i!-. •' . ■ .' IA - V.V: V.-,\ m v ,'T.st A * . *’ ' > \ ' 1 'l GENVS a hi.i c. 1. b Lib io- c J i • \x. G E N VS. D I F F E R E NT I^. PLINI V S 4 Ripariam tertium genus Hirundinum facit inquietis .• Tertium Hir rundtnum genus e ii , epua, ripas qxcauat, atque ita inierntdificant.b Arut.qujcquid dii i canthi jj jfnanufv' fte di(trin g uic,d amaitiorepavytj vt pennis prompter, (ic pedibus dege 9jeral,ve Hlrundo.& Apodes : nam h&c tria gener <* & mo^tktts & volatu (6/iA0t67rTtpct, ) & fptcU, k {tura re liqua, fcilicet,tum paruitate $zd\itn)pr,aximatnter ft confputunmr. Etreuera illu$ tantum haec auicula cum Hirundinibus omnibus cornu une haber,quod pedibus fit cur~ tis,roultum volet, & infe&a in volatu captet » Contra ab ifs differt nidificandi ratione, it «pna non femper appareat,(ed eum imber ioeeific:tan;tum,& quia caudam, vt reliquar Hi- ffundines non habeat bifurcatam. . V _ ‘i* 'J ?:.?<} 1 . 1 )ths'U HirundoripariafoeminacumClielidonio minori OW'.^ '•■ilWffllf.S gtnr . inon-ll *slli ’i0 .. siqrnti i 4 Hirundo riparia mas , fiue Drepanis cum Vincetoxico • ... . v .* i V» ' } ) 1 1 !. i <5p( S Vlyfsis Aldrouandi C0I0& BOUM A. DES 6PRIPT I O. R NIT HOLOGVS Riparia?foemina? figutam du/ negant^ inquit* volucrem vlUm Vefparttlto N I D V S. a» DIuerfo,vr dixi, modo quam Hirundines aliae nidificant . R ipas enim tefle Plinio excauanr, atque ita inrernidificant.Nidos enim, inquit, non faciunt. Aiberrus tamen nidos artificiofos fibi co tift ruere afiferit Ego in cauis fimpliciter illa* lis tantum plumis, &ftramentis nidulari audio. ’ :;w. ■« ‘•'i’ P R R $ Ad I V W 3 hi£l>c-$‘ Inundatio C VM Drepanis apparet, imbrem pra?cefifTe ex a Ariftocele colligitur', qui ira_» habet; Afflate tantum apparet Drepani* cum t faber incefotirunc e»tm,gr apparet & capiturtdenique rara hac auiseJl; Quo loco Albertus fic habet; Hirundinis qua* damfyecies non apparet ni fi vno tempore ant poli plautam tn fine allatu menfe Augulio cum Sole fi in Leone autem admodum rar a & pe t totum annum ntfi femtl apparet dnenfe vno quo mustio gttam perttiquare generatio etus obfcura efl. Alibi contra CiCiNoip apparet dniem ntfi poli plu - ^ uiam tn principio a Hatis,& eo tempore partt.eumque pulli conualuerint^moritur . Plinius veto ^lUin * mi orare hanc auicufam feribit multis diebus ante quam futurum eft , vt amnis audus at- tingat eius nidum , Inde nimirum cum fugilfe ea.nnauimus, amnes fubinde iudicare pnedicereque poterimus inundationem aliquam mmari . DE HIRVNDINE MARINA AVE. 3« 40 Cap. 1 X. Dcfcript» Colot. Alat. Cauda. Roftrntm Fsdes « IVSCEM ODI auem aucupes noftri, apud quos eam deprehendi, Hi rundinem marinam nuncupant ob fimilirudinem , quam cum Hirundinum genere obtiner,licet corpore longd fit maior Sepedes longiores polfideat. Ventre toto ad pedus vfque candicat. Capite,alis & dorfo fufcefcit . Ala? & cauda, vt in Hirundinibus longdfima? funt,& colore nigricant, intus ve- ro fufcefcunt.Cauda bifurcata eft,vt figura exprimir.Roftrumeft robuftum,nigrum,vr rn Earo, ridu, maximo, eoque coccineo , A roftro per oculos ad pedus fere vfque notabilis linea atra defertur, & velut torquem prope pedus conftituit . Pedes funt aterrimi, & vt Hirundinibus, vt dixbmalQres . QuidpraetereafuperhacvQlucredicamjnonhabeo,, 5« DE Ornithologiaj. Lib.XVI. 6pj Hirundo marina cum lenticula marina. a 9. hi fi* f*Jo. Etymolo- gi*-" Apes (eu D-pes. Apodhia. b L-h. ro. c. ? 9* Cypfelus» VaHgerror. PaiTeres trog y se. Palleres py :g‘\£. C Ltb.l.de y ci rat. tu finem. Hu undo manna. Alcyon. M ropi co® gena 9 Abifi» Ai de**. H rundo faxitilis s & fpelunca 1 j a 1 . Rendina. Dardanus Dardane!!. Rondoni. Ba barotti Synory na a naram na Sionpm. 69% Vlyfsis Atdrouanui D E A P O D E. Gap. X. O M M V N I S pr^ceptor a Ariftotelesauem hanc, quia Hirundini adeo firoilcm,vt nifi hirfutis peclib. & quia paulo maior fit, ea dilcerni nequeat, Apodem indigitauit, Gaza Latine Apedem& Depedcm rcddidit,Piinius 10 vet o, quem alias pleruuqucfequi foler, feruata voce Gr^ca Apodem Ga- za a paruitate pedum nomen deducit, Plinius quod careat eorum vfu.Que fccutus SyluaticuSj Apodbia( Apodes rectius) vocantur^ inquit, aues finales Hirundinibus 3 maiores tamen , plurimum volantes fi$ dicta , quiav fu pedum carent , Btedem ab ah js teli e b Plinio & Ariftorele Cypfeli vocantur. fCtAJeAot' etiam Hefychius5& Varinus exponuc auem fimilem Hirundini,nonnuili in hac voce J3dupIicant,quod non placet , F.orfan aute ita dicun.tur.quoniamgV /Tue pariant vtfubindeex Ariftotele dicemus. Cypfelosjinquic Caelius 3 Pfcllus in libro de viCtus ratione Trogletas nuncupat, quiain foraminibusj&cauis fereiatirent.Sed Caelius ex translatione Ge.ValI? deceptus eft,vt ni fallor, in Padere etiam annotaufinam hoc interprete Pfellus commendat in cibo Paf- 2@ feres & Trog!etas(Iege Palleres Trogletas)qu£ Hirundinibus fimiles funt pedibus cur- tis (qua* pofteriora verba Valla de fuo addidit) qui foraminibus turrium folimi fe com- mittunt: vnde nimirum pyrgitashi PaflTeres etiam appellantur, quoru pariter idem c Pfel Ius meminit. Vt vero ad Apodes reuerramur, quidam virido&i Germani referente Orni- thologo ^sA/dorcic0a;Mcto-(77ia?,ideft,Hirundines malinas etiam nominat,fedcurid faciat, authorem,quod fciam,non habent, nififbrtaflis Plinij authorirateita appellalfe putemus. Hic enim Apodes toto mari cerni feribit Hirundinum fpecie . Nos autem hoc nominis proxime praecedenti aui tribuimus nullam aliam ob caufam , quam quod aucupes eam ita appellare videremus. Nonnulli etiam hodie Alcyonem vulgo Hirundinem marinam di- cunt,& Germani, vt Orn.ithologus feribit Meropi, aut ei congeneri aui eandem nomen- 30 elaturam tribuunt, Albertus cum fcripfilfec de Apodibus quorum pedes fint mali,alf ve- ro bonae, poft iubdit : Dicit autem Auicenna auem minorem quam fit Vefipertilio ( Hirundo potius,inquit Ornithologus, vt virium fit interpretisifed Apus Hirundine maior elfiitaq. legit ; Dicit Auicenna Apodem maiorem etfe, quam fit Hirundo ) & e fffinqu ityde genere Vefpertilionis (Hirundinis)^-® in terram cadens fuper alas cadit , & Arabice vocatur Abafic (voceforfan corrupta ab Apo vacillat in moturae fi careat pedibus Ariftotelesfane illo in loco nullam Vefpertilionis , fed Apodis tantum & Hirundinis mentionem facit . Aug.Nipbus pro Apodes habet Apcdes, Gazam, vt apparet, fecutus,& Hirundines faxa- tilcs & fpeluncarias dici feribit. In Venetia prouintia referente Hermolao etiamnunc Cypfeli nuncupantur. Ego ici nominis vulgare Italicum effe non puto. Perperam etiam 40 Scoppa etiamfi Italus C ypfclum 1 r-alice interpreta tur /a Rendina , Rondina, vulgo ty- po graph i lapfumam & vox (impliciter Hirundinem fic reddidit.Peffperam item Sylua- ticus,& ipfe Italus apudplures vulgo Dardanos appellari dixit. Itali Meropem ita nun- cupant^ Hirudinem ripariam Bononicnfes DardanelIum,forte quod Meropis adinftar rena? cana fubinrrct, Apodes Bononia’,Kegijque &fortaffis in rota Lombardia Rondo- ni dicuntur, Genua’, vt audio Barbarotti, voce planeab Hirundinibus diuerfa, Hifpanis Venceio, nonuliis Arreaquo ; Gallis la gran Hirondelle, grand Martinet,feu Martilet, M mrairder. Georg. Agricola Apodem, vt fuperius quoque a me efi; annotatum, eandem cum Hirundine riparia facit, & Germanice interpretatur Spirfv valben; Heluetij tcfte Ornithologo Spyren nominant, & Murfpyren,& Gerfuualm, vel Gerfchuualemen : Ho- jo landi,vt audio Steenfvvalemen,qubdin parietib. niduletur: Angli Thegreatfv valovves, hoc cft, Hirundines magnas, vt refert Turne rus An eius, qui has aues vei Hirundines m Ricas appellandas putat, vel Apodes maiores lEiiota pariter Anglus Martlettes dici feribit . GENVS Omichologia:. Lib-XVI. 6pp GENVS. DIFFERENTIA. AP OD E S 9 tametfi vulgo vbique ferme terrarum Hirundinis nomenclatura^ celebrentur9inter Hirundines tamen a veteribus,nimirum AnftoccIe9& Plinio non recenfenrur . Vterque vero Hirundinibus fimiles eflfe prodidit .-quinimo Vea&Hitu- Ariftoteles difcerni pofle ab Hirundine negat5nifi quod tibijs fine hirfuris, quam pariter dioibusdifi differentiam in domeftica? Hirundinis hiftoria annotauimus .Quam aperte vero Apodes ferant, ab Hirundinibus diftinguat phiIofophus9oftend;mus in Drepanide al latis etiam eius ver- bis:differuntverd etiam magnitudine9nidulandi modo,& digitorumin pedeconftirutio- ne : funt enim duo antrorfum & totidem retrorfum tendunt , quamuis id in icone , quam cjhibebo> expreffum non iit; vfum eius in fcquenti iam rubrica inueftigabo. Apos cum Tabano. Vlyfsis AIdrouandi FORMA. EESCRIPTIO a t*hi>c*h Color. Caput. Collum. Os. Palpebrae. Roltrum. Alx. Cauda. Pedes, pedu vius* Vt quie— fcant. Volatus A» podum » & Hitundinu vt differat . Delphini natatus. Vc lateant. Agricola gnor. Nidifigu» P O S toto corpore plumis egregie munitus, fultufque eft, quemadmodum fci- licet auibus multum volacibus conueniebat, maxime vero cum & pedum vfu carcat ftrme;vnde dicebat a Philosophus ■> Apodes vt pennis prtualent^fic pedi- bus degenerant . Natura enim pedum paruitatem, alarum velocitate compenfauir. Toto corpore vnicolor ed, fed qualis in murium pilis confpicirur . Caput habet fupra adtrio* dum latum, collum vero breuiflimum ,ridum ampliflimum,adeo vt integros fcarabeos aclucanos deglutiat; palpebras more terreftrium fiipra , & infra oculos , roftrum exi- guum, nigrum, prope extremitatem acutum, alas Iongas,caudam bifurcatam, crura bre- uiflima, ac digitos vfque pennis obuedita, digitos vero vtrinque binos, vt in Picis Mar- tijs,vnguibus armatos acutis, quibus quod rapuit adeo conftringit,vt id perfodiar.Cfte- riim cum ceteris auibus pedes, cruraque ad infiftendum dederit natura, in hocauium ge. nere ad rependumpotiiis fadi ede videntur : ijsenim quando aliquod foramen fubm- tranr, vitra prorepunt, ad quod digiti ab vtraque parte bini plurimum profunt;vt Picoru exemplo facile comprobatur , quibus tales ad fcandendum arbores, rependumque per caudices & ramos earum natura fagax concelfit . le 2C LOCVS. VOLATVS. rvSCEMODI auium genus, quod pedum vfu propemodum careanr, nunquam dant aut fedenr, aut arboribus, vt Hirundines confidunt, & fi forte in terram i impigerinr, ciim propter alarum longitudinem, riim propter pedum breuita- tem eieuare fefe nequeunt,quare in continuo volatu verfantur,& mfi in foramine aliquo, vel proprio nido quiefeunt; quod annotauit quoque Plinius , dum ait : plurimum volant Apodes. Ha funt qu& toto mari cernuntur , nec vnquam tam longo naues tamque continuo cur fu ^ recedunt d terra^vt non circum volitent eas Apodes . Catera generare/idunt ,&inftftunt :his qutes ntfi in nido nulla , aut pendent , aut iacent . Differt autem A podum volatus a volatu Hirundinum3quod Apodes pleruque gregatim volent, & altius etiam illis . Cum volant velut arcus tenfifiguram exprimunt, & fiepe alas non mouenr. a Bellonius affirmat hoc auium genus reliquas aues volatus pernicitare vincere, & delphinum caef eros pifces na- tando^ab hoc fuperari Apodem,fi volatus natatui conferatur, Apodes feribit Aridore- les omnibus anni temporibus appareret > cum alioqui apud nos prima? auium difcedant, & vltima? redeant : quamobrem in Grjccia vbi degebat Aridoteles, fecus quam hic fe- cerint ; quod credens Bellonius Aridotejem ait id de fua patria feribere, &reuera alias Apodibus id non conuenit. Georgius Agricola plures numero hybernismenfibus in- 4, ter fe nexas latere r radit in ripis fluminum, paludum , & in littioribus & fcopulis maris , indequeaccidere vtpifcaroresinterdum ita inter feiundas ex aquis extrahant. Verum dubium ed, de quibus id feribat Agricolamam Apodcs,vtdixi,cum Riparijs confundit: Vnde fubditydifla autem [unt Riparia^quod (oleant ripas e xc au are in cis nidos conttruert , ac latere, quibus fane verbis fe de Riparijs loqui attedatur . N I D V S. GI R C A turres degunt, & in foraminibus earum nidificant ; Plinius in fcopulis jj etiam nidulari feribit, qua? forte illae fuerint quas toto mari confpici ait, Ornitho- gus in crepidinibus fluuiorum altiflime,vel in terra vel in glarea, quod non pu- to , quamuis & Aridoteles intra fpecus nidum confingere tedetur. Fingunt autem eo- dem Aridotele tede fpeciecidell? produde Iongiiis, fid^ex luto(Grecus textus habet, veorrwitm iv ,yno aditu dato ardiflimo, idque locis anguftis,vt & beluas deuitarepoffinc dhomines , VICTVS t 70! Omithologite. Lib. XVII. V I C T V S. VICTITANT infe&is per aera volitantibus, ea que nifi volantes capiunt, & nili volantes edunt. Obferuaui tamen ego aliquando adhaerere parietib. quod ideo eas facere eonijcio, vt araneas mufcafue, fimiliaque infe&a prxuifa capi- iant . Bellonius tantum oculorum acie valere fcribit,vt per mille paffijs mufcam volan? 0 temobferuentj&Iubitd infequantur?, CAPIENDI RATIO. VOM OD O pueri Apodes primum redeuntes in Zacintho infula numerose Pueri capiant, ita fererecenfet Bellonius,Zacinthus infula caftrum habet in cacumi- Apodes ca- ne rupis prope vrbem,cuius(caftri)incola? pueri efenefiris ceu pifcaturi bacu- Piant "■ lum manu continent, hamoque plumam pro efca appendunt, quam diripere s in' &in nidum portare volentes aues,hamo affixa? harrent, atque ita puer vnusfeptuaginta yc cicadis 0 vno die aues capere vifuselt, Idem Bellonius quomodo in Creta pueri eas cicadis cap- capiantur tent, fic docet . Acicula inflar hami curuara cicadam transfigunt, aciculam filo alligant, m Creta, cuius ipfi extremitatem tenent. Cicada transfixa in aerem euo.lat,eam confpedam Apo- des impetu petunt, & deuorata filo haerente capiuntur.Simili modo Regij audio laqueis capi, in quibus cicadas , vel mufcte fint appenfa? . COGNOMINATA. v tes,fed contra femper equites iter facerent. Cypfelus Corynthiorum tyrannus N N l populi Apodes di6 . d In com . Anapha» Rachum. Ataieph. ICiath? Cos. Allnidud. Ficoroos. Garefol. Fjbkocoz. Ery 110I0- gia_,. B’ 7T0/f. Cucufa_j philonco* pceros . c L i-Hic vog, s$, 702 vlyfsis Aldrouandi D E V P V P A. Gap. XI. .. . . j ' -if' l% :«,J . > i. ’ y> •; > . •. .i v :f PV F A M ctfi fpurciflimam, vtfubindein hifloria patebit , auem, vel ob folam fabulam, cjua Thereus Thracia rex in auemconuerfus fingitur, quod 1 Philomelam, iddi, Hirundinem, & Prognemid eft,Lufciniam gladio perfe. queretur,Hirundinibus fubiungimus;fed forfan®/am alitem prteferre debebamus, regiam autem, non obiam didam fabulam, fed propter infi- gnem, fpedabilemque corporis decorem, quamobrem quibufdam auis paradifi nuncu- pari meruit, qua pulchritudine notans a Nafo de Thereo in Vpupam conuerfo canebat: Vertitur in volucrem , cui flant in vertice cnfla . P rominet immodicum pro longa cufpide rofirum , Nomen Epops volucri , facies armata videtur . SYNONYMA. PR O Dukiphatin Leuitico Rabbi a Salamon exponit Gallum fylueflrem duplb ci crifta,vnde etiam nomen fit, quafi,sdeft, duas, ideft, criftas habens. Eandem ex- politionem fequitur R.Dauid,Serach,Ghaon,& R.Abraham. D..Hieronimus, & Septuaginta vertunt Vpupam:quam verfionem aftruit Sandes Pagninus, quod Vpupa auis fit criltis a capite exeuntibus gaIeata.Sed& Rabbinorum verfio non difplicer.-nam Vpupa a quibufdam Graece etiam iwpvcav dpyiot idefi,GalIus fylueftris dicitur , que- madmodum a nonnullis Italis Gallus Paradifi. Eandem Hebraicam vocem Septuaginta 3, in b Deuteronomio traducunt Porphirionem.Vbiapud c Zachariam iuxta Hebraicum legitur j Et habebant alas Chafida, Aquila Theodotio & Symmachus tefie D. d Hiero- nymo legunt 6p&>«f/o*5ideft, Herodionem, foli Septuaginta aVocra, ideft, Vpupam Hafi- dam, inquit D. Hieron. Hebra?i Miluurn putant auem rapacitfimam, & femper domefti- cis auibus infidiantem . In Anapha Hebraica? vocis interpretatione variant plurimum interpretes j Hieron. Charadrium nonnul li Vpupam, quod ad Charadrium proxime, vt aiunt, accedat, quia criftam in fronte geftare videtunquidam Picam,Picu aiij, aiij Miluu, aiij Graeculum effe volunc, aiij Palumbem fylueftrem, quidam recentiores Orum, vt in Oto dixi . Ero D. Hieronymi Iedianem probauerim, quamuis plurimi Ardeam proprie fignificare velint. Racham etiam Hebraice lingue periti omnino genus aliquod Aquila?, aut Vulturis effe vo!unc,quanquam Septuaginta Vpupam tranftulerint5itcm aliqui Vpu- ^ pam exponunt, quod quoque improbant eruditi. Kaath quidam Germanus nonindo&us Vpupam exponit, ficutctiam Iudtei recentiores fere; Cos denique varicinterpretantur, Bubonem, Noduam, Vpupam, vt in Bubone fufiiis, nifi memoria fallit, fcripfi . Alhudud Bellunenfis aucm effe tradit.qna? vulgo apud Patauinos Gallus Paradifi vocatur. Fito- rnos Syluaticus traducit Vpupam, item Garefol . Apud Albcrtum pro Vpopa reperitur Hakocoz.Grcecis s'zro4,vt Latinis Vpupa dicitur, nomine pro onomatopoeiam fado.Nain quamuis Ifidorusita Grcece di^am fcribar,eo quod ftercora humana confideret, & foe- tenti pafcatur fimo, mihi probabiliusvidetur a voce fua dici, vt Varroni etiam in primis placer, vtmox patebit . Pro s\wo4 legitur apud nonnullos quandoque etiam iTrofyc, apud Hefychium & Varinum IV ©4 auis quaedam exponitur. Ornithologus conijcit vocem effe • corruptam & legendum vel vel jutpo 4. Iidemeriam iimluo appellari afferunt , & dXiwplova-, & ylXuaoif . Aegyptij Cucufam, vel Cucupham vocant, vocc nonnihil acce- dente ad Hebraicam Duchifat:& Kiranides Cucufam pro Vpupa interpretatur, &alijs Phyhncopetro vocari feri bic c Orus f£p;a»& pul- chrae lege de pennis, vel plumis, nam ex his crifta conftat, ficuti etiam ex Paufania dixi, non ex pelle, fed hoc Gallinaceo potius conuenit. a Arilioreles V pupam, & camerarum jo quoque fylueftrium plurimas tempore ^ftatis, & hyemis mutare prodidit, & b alibi: cum colore^tum vero fpecie immutatur , vt Aefchylus poeta fatis carmine f no expofuit . Citat dein eius carmen, fed quia ita deprauatum Iegicur,vt ne minimum id quidem interpre- tari potuerit magnus vir Gaza, hic id ego, quantum iudicare polfum, corre •Acina Virgy 40 5° Aefchyli cr ror. Aefchyli verfus de Vpupa ex- plicat. 7® 4 Vlyfsis Aldrouandi Ornithologix. Lib. XVII. 705 tre’aIbo,& habet’e/cripc. Vpupa, inquit, eft magnitudine Turdi, alis per interna lia fufeis al bis, & nigrispennis di- color, (findis, crifta in capite ab ea parte roftri, qua capiti committitur, ad extrema vfq; occi- Roftrum* put in longitudinem porrigitur, quam pro adfedib. fu is, 60» contrahit, & dilatat, vt equus Crifta- aures arrigit, aut dimittit. Tibijs eft valde breuibus, alis obtufioribus .Sic ille: Ego Vpu- ^aS!1,ru^0 pam in foro emptam anno a partu falutifero 1589. fub finem Augufti fic defcripfi : Ma- j ,aj* gnitudineerat Merula?, capite acuto, quali Ph.loclem comicum Suidas fuilfe feribit, ro- fvtUgnicudo ftro aliquantulum falcato Certhia? inftar, nigricante, rorondiufculo, parumper tamen de- Roftrum* preftb a lateribus , crifta admirabili ,conftame ex vigmtifex plumis , quarum aliae abjs Grifta* 0 Iongiores,quarumqtieextrema nigricant, deinde albicant, quod reliquum eft coloris caftanei ad flauum vergentis , palpebra, vt in Gallinaceo genere oculum contegebat . Hanc pro libitu nunc arrigere, nunc deprimere dicitur fine dubio mufculorum quorun- damope. Hofcealiquando diftecando inueftigatos inueni,quos tamen arduum erat vi» ^ dere, numduo, an vnicus potius eftet . Inter verticem capitis, & roftri initium in vallo quadam, feu cauo locatus erat totus continuus , ne quaquam in plures partes diuiduus, aut mufculos diuerfos feparabilis, vnde vnicum coniecerim, nafciq. a verticis extremo, & frontis initio carnofiore principio , definere vero vtrinque fupra nares, medio ramea paulo altius ad roftri initium, qui cranium attingit infima parte carnofior, & rubicudus, extima, ac fuprema, cui crifta? plumula? profunde fatis implantantur, membranofo ma- 1° gis,ac cutaneus, fibrofoquetanquam panniculus quidam carnofus. Cum verfus princi- pium nempe verticis locum traheretur, criftam furrigebat i cum in contrariam partem , nempe verfus roftrum, eandem demittebar. Collum qua capiti annexum, aliquantulum Collum, ruffefeens, tandem in cineritium declinat ad dorfumvfque. Adorfo vfque ad caudam Dorfum* cinereis veftiebatur plumis ; per incerualla albicantibus diftindis maculiss. Caudam ha- Cau a* bebat fex digitos per tranfuerfum longam , in medio tranfuerfalis erat linea alba, lata prima? quadrata? ipfius Luna? crefcentis figuram referens ; cauda tota decem conftabstt! tpennis. Crura erant breuia colore plumbeo verfus anteriora maxime. Alas habebat ni- Crura, jgras lineis latis albis per tranfuerfum diftin&is. Harum penna? aliqua? extremo nigricat, ^ Id- alias vero albicant. Cauda alas fuperat . Subvenire vropygium verfus candicabat, pe- ttus veroruifefeebat. Lingua erat parua, in profundo latitans, vnde nimirum incondi- Lin ^ tus,&abfonus ille fonus, trigona ite, ■ Nares, initio lata, extremo acuta inftar per- fe a /-v. c, 1 i. Torotinx- b in autb • 706 Vlyfsis Aldrouandi terminati nequaquam interna parre coibant, fcd tota inreriorfacics hiabat, fubtilifllm* membrana obtenta rantummodo cooperta, qua? aere,acfpirirucopiofo vocis efforman da?, ac aedenda? gratia concepto in amplum diftendipoffic. Habes hic arterias linguaeque ci annexae iconem. Nares erant oblongi, & in palatum cjefinebant0 L O C V S. R ISTOTELES a Vpupam tedatur montes, & fyluas incolere : quod quamuis it non negauerim,nam fieri poteft,quod in ijs etiam locis reperiatur Vpupa, exi- ftimauerim tamen id Aefchyli authoritate fcr/pfiffe Ariftocelem. Is enim apud hunc Gaza interprete fic habet : V egatur hac femper faflidiens locos , De ferta ejuar ens nemorum , & i nutas plagas . At in Graeco textu nullus genuinus fenfus eft|, Aefchylufq. Cuculum, cui potiffimum in hoc conucnir,cum Epope, fiue Vpupa confundir,vrpauIo ante ex Scaligero oftendimus. I /i donis eam in fepu!cris,& humano ftercore commorari feribit. Procopius Gazsus ci- tante Ornithologo, Vpupam , nefeio quam rede inter aues nodis , & tenebrarum amicas numerat cum Erodio, Nodua,& Charadrio. Rarius aiunt infidere arboribus , plerunq. 2© vero verfari in terra, maxime vbiimmundities eft,’quam roffro continuo verfat, verme vr puto qmrfitura . Latitat haec auis plurimo anni tempore. Plinius aues quafdam ait effe tnmcftres, hoc eft, tribus menfibus nobifeum degere, qu£e cum foetum eduxere, abeunt, q ribus quoque Vpupam accenfbt. Latent anrem,vt feribit Georg. Agricola in anguft ijs montium, & in cauis arboribus . Siue autem in arboribus , inquit ^ftuetn montibus latuerit, est de c au fa verno tempore deplumis folet confpici. Albertus alibi mutam feribit latere, alibi dor mire,vt Vefpertilio : quando ad Septentrionales campos e regionibus alienis aduenit, veris tempus indicar, vt Olaus prodidit . Hanc aurem Megaris, vbi Thereus fibi manus attuliifedicirur i primum referente Paufania apparuiffe ferunt . Turnerus in tota Britan- nia nufquam reperiri poffc teftatur Vpupam, apud vero Germanos die frequetiifimam . 3® N I D V S. NI D V M potiffimum e ftercore hominis facere teftatur* Ariftoteles cum, fci- licet, hoc luti vice circumuoluens, vt ait b Aelianus: Alibi vero Ariftoteles Vpupam in fuo genere 1 m ko.» ecturcov ttoTTivovrcov non nidificare fcribit,fed fti pices arborum fubeuntem,, parere fine vlloftramenco in cauis :cum tamen Plinius folum Picum Martium in cauis arborum nidificare profiteatur . Ornithologus non ipfis ftipiti- hus, fed fubcus nidulari putat, atque ira pofterior ille philofophi locus emendari poflit. 40 c Olaus magnus in paludum tuberibus oua ponere, & educare tradit addita etiam icone vox. VPVPA non aliter, ac ipfe Cuculus femper nobis eandem vocem vere potifli- mum occinit, camque vt ex Scaligero dixi, Cuculi voci non abfimilem . Varro equidem Vpupam a voce fua didamelfe teftatur, & a PoJlux moTri^eiv feribit. Poeta? qui Thereum in Vpupam conuerfum fingunt, huius vocem vtcra , fuifte aiunt , quod Grarcis fonar, vbi vbi ? Torotinx apud b Ariftophanem,alij alterius cuiufdamauis 5© nomen, a!ij Vpupa? efte afferunt. Quidam, inquit- Albertus, dicunt Vpupam alia voce per a?ftarcm fonare, alia perhyemem. Auicennatamen (Ariftoteles hoc quoque feribit, quare hunc potius, quam Auicennam debebat citare Albertus)colorem potiii$,quam vocem his temporibus abeamutariaite VOLA- I Ornithologia:. Lib. XVII* 707 V O L A T V S. “^VRHERVS lente admodum volare Vpupam authoreft, & faneafi$obtuflon- r j , bus,OrnithoIogus apud Achann,vbihaber,0/EVow gifqueinfipida , & odoratu graiiiora . cap.u o. MORES. INGENIV VEM efle ferunt plenam gemitu, & clamore, forte ob ouorum,aur pullorum cuflodiam. Ingenio tamen non caret. Vc enim homines a nidis, & pullis depcl- Iat, Aelianus aurhor eft nidum fuum hominis Acrcore, loco luti circumlenire, atq; ita intolerabili odoris foeditate fugare . Albertus vero hoc facere Vpupam feribit, quia fercus id vim quandam habere caleat aduerfus venena, ne fcilicet venenata ani- malia ad nidumaccedant. Si ex vuartim nimio efu la?fa fuerit, aut velut ebria fada , tunc tefle Oro adiantumberbam ori inferit, atque ita circum ambulando fibi medetur, quam pariter herbam Aelianus contra fafeinationes nido fuo imponere fcribir,& in GcoponP cis Graecis authore Zeroaftrc hoc remedium ab ea cotra blattas feri dicitur, fed perpera amianron pro adianto ibi legitur. Philes vero gramen edere fcribitaduerfus,/S^(r^Ai//ar, ideft. fafeinationem, vel nefeio quas ioiurias. Mirum vcro,& forte fabulofum, quod pro- ^ didit Aelianus , quomodo fcilicet obftru&um ab aliquo nidi foramen admota quadam herba aperiat. Id is fic tradit : Cum aliquando in parietis diruti, & deferci rima vetuflate a‘d:a peperilfec Vpupa, idipfumq. parietis curator animaduertiffet, luto rimam expleuir, & obftruxir. Vpupa vero rediens,ac videns receffum, ac latebram fuam ciaufam.hcrbatn attulit, qua ad lutum admota diflfolutumefl: lutum, & defluxit . IHa in cauu ad pullos fuos irtgreffa cfl.',&cum'pofl:ea ad inquirenda cibaria rurfus proficifcerecur, homo ille iterum parietis cauernam oblinens obftruxic . Auis verb eadem ipfa herba rimam aperuit ,.quod igfutn tertio fadtum eft. Cuius fadum parietis curator mcelligens, herba illa eluco fub- lata, non quidem ad eos vius , ad quos Vpupa vtebacur, fed ad rcfgnandos thefauros ad Cur nidum (tercorecir cuoiiinat» Vtebrieta* cem curet? Zeroaflr^s corredus. Cur erame o edat? Vc nidum elautum a« periat. 708 Vlyfsis Aldrouandi ad cum nihil pertinentes. Haec ille , quibus qui volet , credet. Alibi idem authoreft Picum quoque herba quadam allata foramen fuum lapide, aut ligno immiflo obturatum aperire, vt in Pico fcnpfimus . f PIETAS IN PARENTES. ; ' ■ . \ • ' ' % VPVPAE , inquit idem Aelianus y aduerfue parentes exi ftimantur pia. Dequa pie- tate mira leguntur apud A!bertum,&authorem de rerum natura. Vpupa fi n- qumntifenefcentes inte r pullos tam adultos in nido plumas exuunt inter tm d pul- lis pafcuntur , donec vires, plumafque recuperent . Cum enim fenio vifum amifertnt , pulli nota Vt parenti- naturaliter herbam colligunt , & e xc ac at is oculis illitu vijum reHituunt . Qua? paulo alirer b is vifum apudquendam obfcurum leguntur, nempe fic : Vpupa? pulli, cum parentes fenuifle vi- seftituant. derint, ita vt neque volare, neque videre queant , vetuftiflimas eorum plumas euellunt, <8: oculos eorum illinunt , foucntque ipfos fub alis donec penna? eis nafcantur, & oculo- rum renouetur acies i ficquc mutuam vicem parentibus reddunt. Celebrat ex antiquis eandem pietatem Orus Apollo hieroglyphicorum Aegyptiacorum interpres his verbis: Cacuphl Cucupha (fic Vpupam vocat) folaex mutis animalibus , poslquam d parentibus educata fuerit , diurnorum ijfdem fenio confectis parem refert gratiam . f/uo enim loco ab ip fis enutrita etty eodem nidum 2C fceptiorum ipfis extruit, pennis eorum eaulfis , cibumque fubminittrat^donec renatis pullis parentes fibttp - ornamemu jjs opemfere queant.%pde & diurnorum fceptrorum Cucupha infigne , atque ornamentum apud Aegyptios effe /olet 9 SYMPATHIA. ANTIPATHIA. Vpupa? Lu« Linia con- tubernalis V pupa cum Hquam vnufquifque vir improbus, atque flagitiofus, H I E». Ornithologias. Lib.XVII. 709 HIEROGLYPHICA. V A M pise erga parentes fint Vpupse, paulo ante fcriptum eft: quare fapientes ^.ratl* an’l“ illbvRgyptiaci Sacerdotes quotiefcunque gratum vellent indicare animum , ,llicyPus’ terte Oro Apolline Cucupham, hoc elt Vpupam depmgebanc. Iidem Aegyptij ■ eiufdem auis icone depi&a prsecogni am vindemia feracitatem,fiue I serum vin- t0 demiseprouentumfignificabantjsetitiarn fcilicet affuturam , vt in vite latius , explicat Vindemia? Pierius 1 apud quem aliud Hieroglyphicum habemus cum lemmate EBKIEThTIS Prou£ REMEDIVM. Hominem, inquit, ebrietate laborantem, ac/ibi remedium commifccn- cusfignu; rem fignificare cum vellent, Vpupam,& capillum Venens herbam pingebant. Vpupa Ebr,eta5,s' Equidem vuis uefcitur immodice, ita vtplerunque inde ebria fiat, ac fimul ac fe tcntari Ume >U ’ fentit, capillo Veneris difeerpto efficaciffime (ibi medetur, V S V S I N C 1 B I S, P V P A, inquit author Q\o^ quocunque nomine Hebraico appel- letur ^anisunpitr a haberi debete vel eo nomine,quodin flercore meretur,& fi veram fer ibit ifidorus, etiam fepnlchtis.Procopius inter aues noffis ac tenebrarum amicas , ideoqtabdicandas me fis ed enumerat. Auis e 11 lugubns.&luttu amanscquaobrem m lege prohibe - tur^quiafaculitriUitia mentem operatur.^ d quamuis edi&o Dei vetitum fit carnes auium immundarum comedere ; nos tamen Chriftiani , qui fenfum prsecepti cognofcimus, ab earum efu non abftinemuS, nam & Sues, quas inter Immunda quadrupedia Hebra?orum lex cenfebat,comedimusjfed earum tantummodo quarum caro dura eft,fibrofa & excre- mentitia, inter quas an Vpupa enumerari debeat, adhuc dubito. Ssepe enim in foro vena- lem offendi, & a multis emi obferuatii , commendari intellexi, licet non me lateat, 5 Rafim fcribere carnem eius elfe aufteram, i Vpupa cur impura fic habita. Qtyib.Chri fnamabfii- neant . M E D 1 C A. M ARCELLVS Vpupam cum pinnis exurtam,& cinerem eius ex vino potui da- tum,colum fanare feribit . Rafis verdyn puluere Vpupa , inquit, esi remedium T ji contra morfum cancn(c3.ms)decollatur autem & fetnditar , & fit cataplafma fu- per locum. Cor Vpupse Plinius laudari ait in lateris doloribus, Sanguine fi illinantur tem~ pora dormituri, Cardanus tradit mirabilia in fomnis vifurum. Multa de hoc (anguine & corde traduntur, quse vt nimis: fuperfiitiofa& prorfus memoratu indigna fponre prsete- reo. Pennarum fuffitus vermes expellic, Lingua obliuiofo fufpenfa pro de ft. Corium impo- fitumxlolenti caput dolore fedar. Oculus pro amuleto fufpenfus lepram fanat tefte Rafe. Fertur eodem referente, fi fufpendatur dens hominis & ala Vpupse dextra adeapue ho- minis dormientis, non expergifici, donec auferatur. Cordis vis (anguinis» Pennarum futfiicus . Corij vfus. Q i. ■k50e-/\tU P R O V E R B I A. Epopacu Cignis cec« tat. fi-'- • -vlfi. J -I.. E POPA cum Cignis certat, prouerbiu fimile illi. Pica certat cu Lufcinia , vel Vefpa ci cada obttrepens i quadrat in illos, qui certant longe impares cum fuperioribus, defumptum eft adagium ex hoc Theocriti; Ou Setti tqv Acuiov ‘Grbr cudovu Kiaacta' i fiaSiVy Ou d' E’ de Pan pifeis meminit £$eHonii|s, ptfctbnu SYNO Ornithologix. Lib. XVII. 71 r SYNONYMA. io 2 Q AEG IT H ALVS,inqt Hermolaus (Aty/9uAoe)auis Ariftoteli memorata cuius tres fpecies defcribit nosplures agnofcimus a Gazauertitur Parus, & a recentio- tioribus etiam Parix eft Alberto, & abjs.In Campania ,&alijs regionibus Pa- rula vocatur auicula,cuius vertex nigricat corona fpccie,qu£ an Pari fpccies iit nondum perfpexi : Sic ille. Mihi eandem effe dubium non eft, etfi tres, &forta/fis plures vertice nigricent. Aegithalus autem non a capra nomen habet,quando Parum figmfcat (nam cum Aegothcla,id eft, Caprimulgo, vt dixiconfundirur)fed ab impetu fortaflis , quo vo- Jando vtimrjnam & diytS'^ qui fiatus eft impetuofus a verbo djcrneiv deriuari conijcio . Auguftinus Niphus Italus Parum vulgo Parizuolam dici fcribir,& ruftice apudfuos Pa- ra fcium. In alijs Italice locis Parruza dicitur,in a!ijs,vr Ornithologus refert , Zinzin, Orbcftna nominatur, Parus communipluribus fpeciebus vocabulo, Bononia Poligola , Gallice Mefange,vel Speruoczolo, vt teftatur Bellonius Gallus, Iacobus Siluius etiam Mcfangam nuncupat:Sabaudice Maycnche3Gcrmanife eis ^eyfe^l Mayfz, Anglicea TitMoufe3Illirice,ni fallor Sykora. ' ' GENVS. DIFFERENTIA . Parix» Parulaqute auis Cam- pania., ■ ■ \ 1 Etymolo- gia. Parizuola. Pa rafeius. Foligola. Mefanga. a FringiUago Parus mon ricola» b £.7.c-*7. Parus pa u (Iris. Vc differar RISTOTELES a tria tantummodo Parorum genera nominat, quorum primum appellat Fringillaginem,& .ait efte ma iorem, Fringilla: nempe parem, alterum monticolam dici, quia in montibus de £at,& caudam habere longiorem: Ter- tium,ac poftremum ceteris quidem ftmilem, fed magnitudine fui ex;gui corporis difere- pare . Ad ha’c tria Parorum genera b Bellonius quartum adijeit, qui Parus paluftris eft 30 Ornithologirego quoque quatuor genera obferuam ; Ornithologus feptem , ex quo tres icones mutuabimur . Differunt,vt ex Ariftotcle liquet, magnitudine, & habitationis lo- co,colore item & caudee longitudine . Eft premi ea genus vnum a careris capite cnftato ' differ ens. Omnibus iuxta oculos macula alba funt.Vngmbuseriamomnes reptare, focile, vbi volunt, adhxrere poffunt:ita vt ad nucem e filo eis fufpenfam adharefeentes comedant. NATVRA. VOX. VOLAT VS. VNT aues animofa;potifiimiim maior, & ad fe defendendum ftrenua, pro fua ma- gnitudine vocales, clamofrque.De vocc Pari author Philomela ita canebat; / Vox. Vanis enim quanttiis per npff em tin}2i4t(d.\\is tinniet) omnen^ Parrano* Ai fuk vox nulli ture placere pote f?. fiu canit. Tanquam Parus no6fcucanat,quod forfan Para, vel Parra facit. Gregatim volant, &im- petuose. - LOCVS- NIDVS. PARTVS.. I N arboribus degunt, nunquam vef raro faltrm terram petunttquandoque vero hurfii libus ftirpibus propius terram inftdunt. Toto anni tempore in agris noftris,& ap- paret, & capiuntur. Ad Belgas, vt audio, & forraffs etiam Anglos ftatis temporibus dedant. accedunt quotannis fub Odlobris initium,nimirurnmaior,&caruleus,cateri,vt aiunt, eis Kidifica- incogniti funt. Albertus in cauis arborum nidificare feribit, at non omnes id faditant: cio. quadam enim fpecies nidum miro modo ex arbore fufpcndit,vt poft patebit. Oua pluri* a 9’c. 40 Apiaftra. Vt abHoB Sandis paf- santur. Curfeuum IParis de- sur. Cur facile capiantur » Hollandi vt Paros ca piant. Mefcslage vt abapia- fijscapian* $uj> PA R V 5, inquit idem a Ariftoteles , vermibus vefeitur, alias etiam apibus» iniuriam inferre prodidit ;vnde nonnulli apiaftram efle coniecerunc , qua» ni- hilominus Merops eft , Turnerus non foliim vermibus vefei , fed & cannabino femine , & nucibus deledari afferit , eafque roftris fuis acutioribus perforare ; feuo item duo priora genera ( Parum magnum & montanum) deledari , atque eo plane viduab J?> Hullandis in caueis pafei intdligo , femen autem cannabinum pedibus contentum roftro 4 dum perforant, fonum aedere adeo fonorumac fi fabrum agerent, qui malleum in durum aliquem afierem adigat j fecum vero eis exhiberi, vreius lentore fauces demulceantur, &fuauiiis canant , cuius gratia incolas ferunt diligentiffime illis infidiari Ornithologus muribus etiam vefei feribie, cute tantum detrada obiedis,quod fane mirum videtur . CAPIENDI RATIO. PAROS inquit Ornithologus , & Lufcinias audio fiultas efie aues, & facile capi, quod propter curiofitatcm mox ad eum locum accedant, a quo au cupes abierunt. Amant vero etiam fui generis aues , quare pueri aucupantes eos , vnumeauef includunt ,& prope eam vimen vifco illitum ponunt, ad querneum ali j accedunr,vifco affixi remanent, & in cibum cedunt. Hollandi pariter eoscaueis , vt audio, capiunt ,at longe aliterjnamfingule duas habent decipulas ingeniose admodum fabricatas, in quibus femen cannabis imponunt, quodeum vident alledi a Paro incIufo,&aucupe Pari vocem imitante,fefe in decipulis praecipitant, & care fa*pe venae unt.Eiufcemodicaueas vernacu- la lingua Mefeslagen nuncupant.Quomodo ab apiarijs capiantur, docet his verbis Aelia- nus:Guftatu farina* primum inebriati capite grauantur, denique cadunt,& abiedi volare non queunt, & facile tolluntur ab apiarijs.Nocent enim apibus . 3! Q DENOMINATA. d * jf Vemadmodum Grfcis 7P«0oVocT& homifte, cuius crurum tenuitate notare voluerint, codc modo Germani a Pari crufculis Meifenbeinle referente Ornithologo nolant. V S V S IN CIBO, & Medicina. Meisfbein* 'ff^Aros nS admodum delicatos in cibq eflfe feribit idem OrnithoIogus,apud fuostamS lequiGer- B J in cibum venirc.Hicfimul cum Fringillis, fimilibufque alijsauiculis venduntur, & !nanjs didi Jg nihilo alij s deteriores habentur. Sunt qui Paro eandem facultarem tribuut,quem veteres Iderp,vel Galgulo,' vt fcilicet regium morbum afpedu patientis in fe recipiat, illa fanetur* 40 5« Ornithologiae. Lib. XVII. 7*3 DE PARIS IN SPECIE, & primo de Paro maiori. Cap. XIII. ORDO. SYNONYMA. A l O R E M Parum, quia primo nominat Ariftotefes, nos item primo ia . . manib.aiTurnpfirnus . Hic.* Philofopho AsyiQxAoi; Capu t» Lingua. Dorium. Venter» Ala». Cauda* 714 Vlyfsis Aldrouandi modum ! ongum.Qua? fotum caput integit Vitta,pra? intenfo nigrore inftar Corui refplen det, qui per latera colli defcendens ad guttur protenditur, iiludque totum fimili atro co- lore nngic|.gTepora& oculorum ambitus albent, Infuper& exiguam albam maculam con fpicere eft verticis extremo, nepe vbi ater ille color renites inficere definir.JLingua extre- ma in duas partes fifta eft quarum vtraquedenuo in exigua quafi capillamenta fubdiuidi tur.Pluma? dorfi fubuiridis funt colorisjpeuuov, minimum quidem in Parorum genere effe aiunt, fed longiffimam habere cauda. Videntur aut de Paro hoc caudato loqui, na & German/ceinterpretantur Zagelmeifz & Pfannen n^uS^n°" ftigliz a caudse longitudine, fed Parus caudatus omnium Parorum minimus non eft, nefcio quid in mentem ipfis venerit dvcovuuov vocandi , cum Monticolam vocet Arifto . teles. Itali appellanthoc etiam genus Paronzino.circa Bononiam Pulzonzino, circa Mal- alberqum Pendolino,quod nidum ex arbore fufpendat.Galli Mefangue a la longe, que- ue,id eft Parum longa? caudata prolixitate cuius pariter apud Heluctios Schvvantzmei- Paronzino. ifzlin,auc pfanneftii dicitur, Berchmeifzle vero, quod loca montana frequentet,quafi Pa Pendohno. rus monticola. DESCRIPTIO. >0 NI gcr eft, inquit Ornithologus parte prona, albus fupina,in medijs alis rubet , vt & circa ventrem imum, fed dilutius . Bellonius foli huic inter Paros album color, cflfe ait verticem, quem colorem tamen expreffaab illo icon,vti neq. illa etiam quam ponit Ornithologus, exprimat. Rofirum habet fufcum breuius, quam in vllo alio Parorum genere , acutum tamen , p0(|rum & robuflum . Oculi ,vt inalijs Paris , fupra quos linea , feu macula oblonga ab au- oculi. rium foraminibus ad roftrum vfque procurrens confpicua cft colore fere caftaneo. CoL collum* lum Venter. ■Dorfiim» A te. Cauda» Bellonij er» roi*. Faetijinsd maredifcri snen. Pedes» 716 Vlylsis Aleirouandi • ■ j Ium fupinam ad dorfuni atrum eft,prone a rofimad ventrem yfque candicat intcrcurren tibus lineolis exiguis cieorfum defccndentibus nigricantibus, venter ad caftaneum ver- git, quamuis Bellonius album elfe fcribat. Dorium eiufdem eft coloris, fedintenfioris,vt in alis etiam, fed quarum remiges nigrabunt, & in extremitatibus fuis alba?» Cauda cum remigibus eiufdem eft eoioris, fed tante prolixitatis, vtretro per tergus fuper caput po- lita, hoc longitudine fua vincat.Hanc Bellonius tradit efTe, vtin Hirundine bifurcatam, quam tamen in icone ab iplo polita non videas, quemadmodum neque in mea, neque in OrnithoJogi. Ait idem Bellonius Reguli magnitudine elfe, quod fane verum non eft, imo longe maior^eR nihilominus exigua auicula-In foe nina omnia funt pallidiora & co- lor ille tergoris caftaneus, in hac ferine fufcefcit.Pedes vtrique nigri,fed quos forte ni- [ sisis exiles pi&or meus expreflerit, Habes hic vtriufque iconem . Parus caudatus. fiu e Monticola mas cum araneo viridi.& valeriana montana. Parus caudatus , fiue Monticola fcemina cum ape fylueftri, & ftyrace. 1 7*7 Ornithologia:. Lib.XVll. LOCVS. MORES. VOLATVS. MOntcs incolit tefte a Ariftotele.Rard inuenitut,nifi tempore frigido Eifdem eftmo 3 7-biflJ » nbus, quibus Fringillago feu Parus prior, led fyluas raro deflrn,neque ad hortos tempore vernali, vtaiije duas fpecies,accedit.Ii,quietaauis eft,& certo loco refiderenef- cit, at modo hanc, modo illam petit arborem. Volant grcgatim deni& duodeni 9 &in« uiccm vocant. A V vox. £tiim clamant &fonore magis quam castera Parorum genera. Vox vero inconcinna non eft, maxime tempore veris, quamuis Ornithologus eam incondita effe fcribae, V I C T V S. Efcuntur vermibus>araneis,fimilibufquc animalculis, & fortaUfls etiam feminibus , nam Bellonius acuto fuo roftro arboru germina principio veris amputare tradit. NIDVS. PAR.TVS. IDem Bellonius casterarum au*um more nidificare fcribit,nidumq.conftruere amplum a l.i ex mufco,& plumis. Ornithologus ver6,n!dum, inquit, ftruit duos fere palmos cum Nidi figu- dimidiolongu ex mufco, & fihs(araneorum,vc videtur) compofitum, aditu femper angufto, inter frutices. Facit autem obloneum propter caudae longitudinem . In gene- re Ripariarum (alias Parrarum,ego cum Ornithologo Parorum lego) a Plinius auis e(t , quas nidum e mufeo arido ftruit,non quidem oblongum , fed pilas figura tam abfoluta, vt Mourier. Vvyntept» kiu \ inueninnonpoffit aditus. Ego quatuor huius auis nidos obferuauJ,earumque icones hic exhibeo.Conftahant autem intus ex lanugine illa, quf generatur in falice vetica,&popu lojextra ex Jino aut cannabe, quo etiam nidum auis exarbore fufpendit. Sed figuram for- tafTis auis mutat , nam vt plerunquc vnus ei ingrefTus eft , nonnunquam tamen fune duo. Prior figuram calcei imitatur, alter thoracem. Audio &Mourier apud Gallos nominari quandam Pari fpeciem, exigua, atro capite reliquo corpore fubcteruleo vel cinereo, nidum rotundum aditu gemino ad arboris alicuius truncum fufpendat,& multa oua pa- riar, quamobrem fufpicor fecundum illum nidum huius auis effe,& non Pari caudati. Co- lonienfibus pariter quadam auicula Vvynteptker dicitur, ac fi vinipromum d viri dodi de hoc loqui afteuerantjquibus ego infuperaflentior, quam liben tiflime. Solus vero Turnerus perperam Parorum fecundum genus putauit. Turnetjer, Latine Parus caeruleus dici poteft,quodfolus caeruleo capite fit infignis. Italis appellarur? ror#. ParuiTolin,veI Parozolino Bonon.Rofpedino & Fratino;Hifpanis &LufitanisChamaris, vel Alioninevvel Milcheiro, Gallis Marege,vel Mefangcbleue,vt Bellonius haber,Sabau dis Moyne,id eft MoniaIis,Germanis tefte Longolio PimpeImeisz(itaetramGermaniin* ferioresjVt HoIIandi vocanr,vtaudio)aut Meelmeisz.Heluetij BIavvmeisz,id eft, Parus c^rulcusi circa NorimbergaBymeifte, quod apiculas deuoret,Ang!is Thelefs Titmous. lini (p ;m;ooi:v V3i. DESCRIPTIO E* XIG V A eft admodum auicula, & vix Regulo maior. Roftrum ei eft teres ,& [ brcuiufcuJum , pufillum & acutum. Capiti.s vertes caeruleo colore , azurco de- J corus , maculatum albo ipterifitium oculorum , & vtrunque roftri latus. Oculus praeterea vtcrquealbo circulo circundatur.Ceruleum verticis colorem alba linea totum caput cingens claudit , ad oculorum eanthutn minorem feu exteriorem , vtrobique pro- tenfa. Hanc denuo color pulchellus qui verticis , cyaneus excipit colli principio. Collum 0 vero medium alba nota maiufcula tindum eft , Dorfum totum cinereo aduirifcenteor- natur colore . Pedus fupremum flauefeie, venter infimus albicat , radicibus plumarum nigris. Pediculi plumbei funt coloris atque fubc^ruleo colore fufei. Cauda tota cgrulea. Alarum remiges, qu£ integunt pium? extremo albentes lineam candidam tranfuerfum dudam,conftituunt .Apparet circa principium Autumni in Gallia, &tota hyemecon- fpiciturnam per aeftatem degit in fyluis,apud nos vero etiam aeftate paflira apparet. Parii carnis obtinet, & vix Regulo ipfo eft carnoiior.Oua quamplurima aedit.Turnerus Anglo rum Tirmoumoua parere circiter fedecim feribit, atque inde etiam paruas mulieres faecun das eiufdem auiculae nomine vulgo appellari. o Pdrys Caruletis cum nuet myrittica^ 've/pa* Magnitu- do. Roflrum • Caput. Oculi. Collum® Dorium. Pedus . Venter. Pedes . Cauda. A!a?. Partus. p pp DE Paronzino parus palo Uris. CapuE. Color» Magnitu- do. Color. Caput, iunco fu is palTere hi- rundinario 'i 722 AVIybis AJdrouandi ') DE PARO PALVSTRI. Cap. XVII. N vallibus prope Malalbergum in agro Bononienfi huiufcemodi pari genus Paronzino vocant. Arbitror autem eum etfe,quemOrnithologus Parum pa luftrem nuncupat ,& Bellonius quartam Parorum fpeciem. Parus paluftris, M inquit OrnirhoIogus.Germaniceein Murmeiszaut Riet meisz,noftris Kol meisz, cum ali) genus praecedens Parii atrum, de quo fubindeagam,lic ap. pellent. Capite prorftisnigroelt,cumuiperiorinmedio peroccipitium maculam albam habeat .Pedus & venter albicant, crura rofeafunt , vt pi&ura indicat . Dorfum.& cauda fufca,aut fere cinerea:vnde etia Aefchmeisle a quibufda appellatur, ab alijs Kaatmeszle, forte quod circa cosnum,& paludes degat.Habet etiam aliquid ruffi in fupremo dorfo,vt pi&ura Argentoracenlis prsefefert.Ego cum captum nuper Parulum Carbonarium, liue Atricapillum noftrum infpicerem, deprehendi illum paulo minoremeffe C£er.uleo Paruloj corpore fufco ad cinereum vergente, macula nigra continua per totum caput medium inii gnem,vtrinque candicantemiventre e cinereo albicateicauda magis, quam vertex nigri- cante,crufculisad caeruleum incIinantibus.Turnerus hancauemlunconemfSchoenicio) 2fi Ariftotelis facere videtur, & PalTere arundinarionon diftinguere .Haec omnia ille. Parus paluftris cum miryophillo aquatico. - , :'-c ■ > o: 1 r ... . :u- •" *. >iki; > v- ‘1% ! ■: (j ■ mU r> ' f*.v -Ik»o m w \ '*■ - . • >. ' ' £ ii . 'ftnsj '• .SC> *• • ' !r> ‘ i.-'1 ‘'i ‘i"U .1 'oli r 3' rv< • j; . ' " ■, .) • vj^y''v'' i.U' :r\. !.. 'I • T I L . .. »!.- I>fi ■ ■ r-vr -jirnlA '1 :.ioiqk ** v' » '1 ■ . n»: : D E Ornithologiac. Lib. XV II. DE PARO ATRO. Cap.XIX. 723 ARVM atrum,mquit,idem Ornithologus, appello, quem plerique Germam KoImeisz,id eft, Parum carbonarium nominant, quanquam etiam Paru maio- rem Saxones,&aIij quidam fimiliterappellant. Alba macula eiinfraoculos eft,& alia in occipitio,reliquum caput atrum, venter luteus,crura fufca.Noftri non hoc,fed paluftre genus. Pari,dc quo iamdicetur(de quo nos vltimum diximus) car- Parus car- bonarius* Capur l° bonarium cognominant. Ha?c dc hac anicula ille. Parus ater Ornithologhcum nucis fru&u aperto. 1 ■ i r DE PARO CRISTATO. Cap.XX. Parus ci illatus. ppp 2 DE 7*4 VVIyfsis Alcjrouandi Parus crifta T^\E P I N Q f T idem vir diligentifimus auiculam criftatam,quam Parum criftatum £us’ 8 i nuncupat, atque de ea fiefcribit. Parus criftatus nigro eft capite cum paucis punctis albis , crifta retro extenfa, corpore prono fufco, pedore albo, cruribus Kobeltne* einereis.Germani a crifta vocant Kobelmeisz, Struszmeiszlin, vel HeubcJmeisz, & Hei- lsz! dcnmeisz, Galli Mefanguc Hupee. Minor eft Paro maiore, montano par magnitudine. DE SYLVATICO PARO. Cap. XXI. E hoc Paro, cuius poritericonem ab eodem Ornithologo fumusmuruati,{ic ait: Hic quoque Parus perquam exiguus eft, macula per medium verticem rubente c6fpicuus,partibus vtrinque nigris, crufculis fufcis, alis nigricatibus,&cauda quoque extrema; reliquo corpore viridis, dilutius in ventre. Noftri a fyluis,in quibus degit, pra?fertim circa abietes & iuniperos, vocant V valdmeizIejThannenmeiszle, aliqui minus proprie V Valdzinszle;alij a voce Zilzelperle. Canrillar enimZulZi! Zalp. T urcje,vt audio3 Agulgulfin. Auceps quida apud nos aliquando aluic/ed mutam.H^c ille. Parus fyluaticus. DE MOTACILLIS IN GENERE. Cap. XXII. VAMVIS tcfte M. Varrone Motacilla dida fit , quod femper caudam mo- titetjidque pluribus etiam praeter eas, de quibus hic agemus , commune fit ( Iunconi nempe, Cincio, & Tringa?, his enim tefte^ Philofophocauda mo- titat ,& Albicillae,vt de fuo addidit Gaza,cu alioqui in Gra?co contextu ni- hil fit, quod Albicilla? refpondeat) itaque Motacilla? etiam dici pofiint, ta- men hic de alba,&. lutea priuatim,de vtraque in genere? quQdvtraque in fe&is, mufcifq. vidjcer, agemus* ^ : •- ■ AHQVI- 72$ Ornithologise. Lib.XVlL ^QVIVOCA, SYL V ATIC V S videns Aetium laudare Paflerculum Trogfodyten aduerfus Syluatici er calculum renum & vefica? , eamdemque facultatem attribui Motacilla?, impruden- ror' , teradmodu hanc cu illo confudit, dum feribit:?- raguliduntes Arabice Grace Safunon^ TraS‘hdun“ Latine Caudatremula,auis e SI omnium minima.cfup lapidem de renibus ve fica expellit. Cor- 5aforjon rupit bonus ille vir/vt apparet nomina, T raguliduntes fcribens, cura Troglodytes feri- caudacre* bere debebat, (vetus Auiccnna? interpres habet Adrunculudidos ) &5truthon , vei mula. Struthion, id eft , Palferem , in Safurion , vel Safarahum conuertit . Et cum Aetius feri- Adruculudi bat circa fsepes & muros verfari illum Paflerculum , barbari ifti & imperiti Arabum fe- dos* Georg. plicant. A Syluatico imperite Sifofigius feribitur, & multo imperitius Merula exponitur. Cillere qd. Inlexico Gra?colatino etiam 'Insapa legitur , idem quod s^o-ruyU^iffopa & «oAoffSca Sd°fgius. nomina funt Gra?cia? noftro tempore v lirata. Italis vulgo Codairemula dicitur,Cotre- tuSa, Codacinciolaalibi Cogiuuanella & Tinfpifa,qua? fynonymalegunrur apud Scop- pam Italum . Inuenio etiam Couatremula , Squalfacoa , Scuflacoa , Ballarina , quamuis Synonyma* nonnulli poftremum illud ad Motacillam albam priuatim referant. Venetis quardam auis Baliaca & Vccielio di neue uocatur , id eft, auis muis, Pflpifta Siculis peronomaropceiam . Hanc a,iarumna'’ eandem elfe conijcio cum Motacilla , nam & Hifpanice Aguzza neue, hoc eft auis niuis ^Selo' j- appellatur, ni fallor, & Petzpitalo, Hveme autem per vicos apparet , nunquam quiefeie, 1 cauda femper tremit, colore vario, aqualis Pafteri, aut minor, gracilis .Eandem pariter pi/pifft. Nicolaus Mafla deferibere videtur, cuius verba mox recitabo inter remedia ex caudatre- mula ad calculos . In Gallia Narbonenli Guignecuc,& alibi Battemare , Apud HoL landos Quickftaert, 1 LO CVS . V1CTVS. ■ ' * ■* *■ * r ' ~ ' ' • ■ * • M Vfcis vefei omnibus Motacillis commune eft, quamobrem vbi ilice abundant, vtcir ca aquas, & pecora verfari folenr, medi c a. \\ [A-V D ATREMVL z£, id eft , Motacilla* cinerem in medicina adminiftrari cinerisvfus feribit Nicola!us Leonellus Fatientihus lapidem educere putat, & alibi $ aduer- fus lithiafin , inquit ^prodefl auis'y qua Caudatremuta dicitur \ cuius mira vis in at- terendo calculo . Ea pennas habet circa dor ftim colore auri (imo vt Aetius refert, Pafler Tro- glodytes Regulo (imilis eft in multis , nili quod in fronte auricoiores pennas ‘non habet) (jr in cauda puttda alba . Et quidam putant, quod fit Parix . Sed potius videtur illa qua vulgo dicitur Caudatremula , & prpparatur fic . Auis k$c cum pennis fuis » vel vt alij volunt , abf- que pennis ( Aetius cum pennis ) oli £ obHrutt^ inclufa in furno torretur . Eius putueris drachma vna , vel altera datur cum aqua faxifragif , aut vino albo genero fo . Nicolaus a In epitt- Mafla eandem etiam his auibus contra calculum facultatem tribuere videmr,dum feribit: ; ■ Ppp 3 Inter 72 6 Viyfsis Aldrouandi Inter aues,qua?eduntur,funt etiam CaudatremuIa,quaefrequentifiimeadnos(Venetia$) per hyemem accedunt.Non funt autem ili?, quas lapides in renibus, &vefica frangere di- cunt. Ha® enim raro ad nos aduolant.Inueniuntur tame aIiquado,nimiru hyemis tepore, cu boreales venti vigenr,& funt paruo corpore, colore cinereo, alis rubro &nigro colore Iiincinde diftin&is, Quare yideanr,qui has aues ad frangendum lapidem venantur , & fi_ militudine decepti in calfum laborent .Haec ille Ornithologus etiam ex libro Germani- co manuferipto ad calculu veficae Motacillae genus, qcf a luteo colore denominatur Ger C5ael Bach- manis Gacl Bachfteltzenin olla vri refert cum plumis, tum fanguineraceruinum fi militer idtxen. in olla toftum admifceri,& e vino potente propinari vtiliter.Poftremo Arnoldus Villano I( uanus in capite de calculo renum laudat hanc aiiem, vt citat author Luminaris maioris , & Qnado ad ego quoque, inquit, mirabilem eius experientiam vidi.Reperitur autem apud nos freques vrbes aece aeftatcachyeme.-fedaeftatenon verfatur in duitatibus, hyenie vero frequentat ciuitates& dat. pifeinas; Lombardis vulgo Caudatremula, aliquibus Bouerina dicitur. Alexader vero Be JBouerina, nedidus exiftimat hofce recentiorcs pro Caudatremula Palferem Troglodyten intelli gere,quafi Motacilla vis Iapides frangendi non lit. Ornithologus parum referre putat. Cinis auiu quinam auis comburatur, cum cineris pibpeomjiium vis eadem videri pofTit . Praetule. (omniu ad rjm tamen, inquit, ea auium genera, quae infedtis vefcuntur,vt mufcis,formicis,& fimilib. $ai culum* cinis quidem etiam ex ahjs quamplurunis remedijs in animalium,& ftirpium genere , ad pro e jjthiahn commendatur, r. DE MOTACILLA COMMVNI, quam vulgo albam vocant. Cap. XXVIII. HEODORVS Gaza auiculam Albicula appellare videtur, nam vbi apud a &v\{ioAe?\tmiCtnclus>It4neoi& Trtngasqua inter minores hafce matufcuLa efli 3 Turdo enim tquiparatttr, AJbiculametiamnbminat,curoaIioqui noftris ex- emplaribus Gr?cis nullum fit nomen, quod ei vocirefpondeat.Belloniusna folum Motacillam vocat, fed Cnipologon etiam Anftotplis , id eft Culici- Cnipolo legam cognomento cinerem , vt a fequente diftinguat:Addit& Sufurradam vocari, fed pos. quadiale^o non explicat , Turnerus quoque prius Cnipologon Arifiotelis efife exifti mabat?CuIicilegam,inquit,efteiudicoauicuIam quam aliqui Motacillam nuncupant. Po- Sufurrada. ftea in epiftola ad Ornithologum,Culicilegam AriftoteIis,inquir,vidi in terra Bergenfi. Tota cinerei coloris eft,& fpeciera habet Pici Martij.Illa vero, quam Culicilegam efle pii Variola. tabam,cft Variola, nifi fallor, Decepti autem fuerunt viri ifti clarifiimiex VerfioneGaz?, l)9‘b'fc'b qui alibi apud^ AriftotelemproCnipologo Culicilegam vertit nimis «curiose, na quamuis 4 Gaza? error Cnips, vel Snips apud Grecos quandoque culicem vel infe&um volucre fignificet, nihil- s^n,PS ^Jid ominus certum etiam eft coftos,id eft vermes, qui lingua erodunt kvi7tsl<; dici,& picos (de OiipokJ' quibus ibi agit: Ariftotele$,& minimum inter eos proprio nomine xviTro^oyav nominat, & gus^qu^a- lignipetam,vt ceteros Picos elfe dicit)co/fis vermiculifq.magis qua culicibus vi&ttafe. yis, Italice h?cauicula,vt ad Motacilla reuertamur,Bal!arina,quafifaliens dicitur,in agrisno- ftris Codatremola,circa lacum verbanum Geron, Lufitanice Aueloa,quamuis alij MotaciI Latjadiera. Jam flauam fic nominari velint. Beljjonius Gallis Lauandiere dici feribit, quoniam circum aquas iuxta mulieres Iotrices verfctur,vel quodfimiliter vt illae, podicem alfidue agitent. Circa Monpelfuliim Rpguane paffre dicirurjforte quia ad pecora, qua? pafcunrur propius Monialis. accedit, vt ad hpminem quoq , vt aiunt , Sabaudice Colapa, Germanice ein Vvyfte aut 5 * ° Gravve Vvafterftcltz , id eft ,albaaut cinerea, Motacilla , a nonnullis Begeftertz, vel V vegeftertz,ahbi Klofterfrcuvvle, id eft, Monialis, ab albi & nigri colorum diftimftionej Anghce5VuagtaJeiBeJ§iceQuickftaert0 , f * * i .ili Y* .‘i. • ... FOR ( I Ornithologice. Lib. XVII* 727 FORMA. DESCRIPTIO. AVICVLA eft oblonga, vertice collo fuperiori,&pe * ' Spipola alba/iue Bouarina cum cerro Rouilij & papilione . D H / Stopafolao i r \ 73*' DE K f Vlyfsis Aldrouandi ■V f '• " \ VVLGO DICTIS Cap. XVII. VC VPES noftra? vrbis auiculamjcuius modo pidura exprimitur,nefcio quo figmficato, nifi forte a ftipulis , quas Stoppiam ruftici vocant , Stoparolam vulgo dicunt . Auicula eil ex mufcicaparum , ni failor,genere ,pe<5lore & ventre fere candido: capite5quod maculis nigris cofpergitur in vertice, coi lo,tergore,atquecaudafubfufcis,aIarumremigibus nigris, nigrisitem reli- quis earumpenms, fed ad latera fubluteis, tibijs ac pedibus nigris,exiIibus,roft:ro Ion<>iu- icuio, acuto, nigro « s Stoparola vulgo cum laburno Plini j. yi Eiufcemodi vero auiculam,ciim die i4.Iunij anno ver6 1592. aucupes eam noftricgJ pifTent, nomenque ignorarenc,ego cu nulla omnium auium,quas depilas habeo, maiore habere fimilitudinemaduerti, quam cum iam poftremo deferipta ac depi&a. Auicula eft magnitudine Motacilla?, & illius, quam magnaninam & Palferetn ftultum vocari dixi: ro- > liro obIongo5acuto, redo, fupra tamen parumper decIiui,nigro fuperiiis,inferius corneo, coIIo,pe<5tore,& ventre pallidis:ocuIis exi2uis,hilaribufq.pupilla nigra, circulo albo,ma. eulaquc circa jpfos obfcure confpicua,fufca,pedibus plumbeis . / DE Ornithologix. Lib. XV II. m , Auis confimilis nanum* i iiioH DE M V S C I C A P 1 S. CaP. xx via OTACILLIS Mufcicapa? ftue Mufcfpeta? auiculrrdid? a mufcaru venatu, quia eodem pafcutur vidu.iurcmerito fubnedetur.Oppianus B«^a?aues imbecillas vifco capi prodidit.Non inepte quifpia meo iudicio indicet eiuf- cemodi aues de Pafferu,ideft,paruaru auiu genere c(Tc, atq. ita didas, qcT circa boues volitent, quemadmodum veriftmile etiam eft hafce auiculas jo mufeis vidicantes,nam prope boues, & armeta horum infedorum copia plerunq. exiftic. Quam priori loco damus depidam in agro noftro a perfequendo boues vulgo Boaro- lam fiue Boarinam nuncupant. Auicula eft oblonga, roftro etiam oblongo, cxfufco ruf- fefeente : colore per totum dorfum & caput ex plumbeo, cinereo &fub!uteo mixto.Gula & venter totus candicant, pedus vero nigris maculis diftinguitur. Ala? ex nigro, lutefcen- te, alboque varia? . G^uda longiufcula, nigra, ad latera alba,Tibia? & pedes nigricant . Eiufcemodiexiguamauiculam noftri aucupes Chiuin dicunr,Genuenfes,vt audio Bo- rin,qua(i Boarin,vtconijcio,quod circa boues degat. Regulo paulo maior eft Roftrum ei gracile, & acutum, infigendis mufeis perquam idoneum . Caput fuperius,ficuti col- lum quoque ac dorfum colore cinereo dilutoicaput inferius gula, pedus, & venter ex al- bo ad luteum tendunt, dilutius tamen in pedore, & ventre. Ai# fuperiiis Ieucophea?,in- 5 ferihs eiufdem coloris,fed dilutiorisjvropygium album:cauda,qu2e duodenis pennis co* ftat tres digitos longa eiufdem cumalis coloris . Pedes, & crura fpadicei, vnguiculiob- longiufculi & graciles . ;SW; - ■ Qqq Tertio Ordo* Buditae aues quae* a L.jlxeut • Boarola. Boarina Color. Chiuin. Borin. Roftrum. Color. Si V / 734 Vlyfsis AIdrouandi i Boarina cum mufca & Carcapoiide mufae fpecie. r v- ./ a _ a Borin Genuse cum rubo. Tertio loco politam aucupes noftri vulgo Figliamofche nuncupant,ideft,mufcipetam quod & fpfa mufeas captet. Auicula etiam cft parua, colore etiam a fuperioribus diuerfa . Caput, collum fuperius, dorfum ’ -r • • . ;■ . \ = • ' . e - • ;ji ; aie Montanellus Bononienfium eum oenanth e. Gicfeerlfn l OrmVhoIagus eiufcemodi auiculam mu fcis victitantem Germanis Gickerlin,vel Cuc- Guckerlio lcerlin,Grien vogelin nuncuparifcribit,&in epitome, Latine inquir,fi libet , Glarcanam Grieuoge* vocemus. Eft.n.GIarea,quod Grien Germania dicitur, lW eft, minutiftimi lapilli &aren$ i» ripis & litoribus.Hac auicula quoq.circa pecora & armenta verfari ait, quoniam mufcarQ Cotor!”3 * genus,vt f?pe (ignificauiicirca ilia abundet. Ante hyemem pluripias fimul colle&asauo* Roftrum 9 lare:colore ei eflfe per dorsu fufcum,partim exfufco fubuinde,vtin lateribus quoq.&par je alar0:pe<5lus maculis nigris diftinguiinalbo:ventrem fine maculis albicare.in cauda fu peniis & maiores alarum pennas nigficareierurum colorem rofeum efTe: roftrum reftum& reliquamfpeciem,vt in pidura apparet;qua flcut ipfe a pi&ore Argentoratenfi accipifTe fefe fcnbit,ego etiam hic appofui.Milio quoque pinguefceie fefe audiuiffe teftatur» 4° Glareana Qrnithologi • Magnam- na* SPaffer mat- 40. Color. Magaicu-s* do Ala». Cauda0 Vlyfsis Aldrouandi Mufdpeta etiam eft, quam quintam jn hoc ordine collocamus. Aucupum alij Magnani- mam quafi fabri munus obeuntem, forte quod roftro fonore tundar, dum mufcas capir,alii Padere macto, id eft, ^aifcrem ftultum nuncupac,fortea colore, qui fere ad fpadiceu accc- ditjvel potius quod facillime fefe capienda prgbeat . Auicula eft magnitudine PafTeris,ro lfirolongiufculo,tenui,acuto,nigro:pronead ventre vfqueexalbocinerea,ventre albicat: retrooculos notabilis macula eft coloris fermecaftanei,quo colore vertex quoq.cofpicitur. Alaru penn? maiores nigricantjcauda colore eft minus, qua dorsu fpadiceo, crura & pedes $lauefcunc,vnguiculi nigricant» s&agnanipa vulgo dicta cum macaUf>& mufca» ' Ornithologi*. Lib .XVII. 737. ■ Idem Ornfthologus de alia auieula,qua? & ipfa mufcis inhiat, fic Ccribit; Aufcufa parua Rodrum." aliquando circ4 vrhem noftram capitur, roftro tenui, re&o, acuto, nigncante:Parominor, Magni, uda colorefufcaJaIis,cauda&: cruribus nigricantibus;in alis tamen medijs macule tranfucrfae Color* albae funt. Aucupes quidam noftrates nominant eam TodrenogeIe;forte quod imminete T°^ten0^e peftilentiafrequentiores,&propius ciuitates appareant, & Flungenftecherlin, id eft mu- cjupin(|he- fcipetam.Solis enim mufcis vi nero,& Bellon. Philofophum ex aucupum relatibus hallucinatum arbitror,, Vtraque enim auicula limul Repe cofpicitur. Erithacus altus in cauea cande perpetuo formam feruat:quin & eodem tempore n?duIantes5modis vero longe diuerfis ob feruantur,ficutifubinde in hifioria patebit. m clv 1 v o c a. * " ■ . - r. ER ITH ACVM itaque Arifioteles & Plinius cum Phoenicuro confundunt, pytrhula Catterum hoc quoq. animaduertenduni efi , quofdam etiam Phyrrhulam eande cu Phseni- credere,qute Phoenicuros, item eandem qute Erithacus, fed fecus feres habet curo con* Tn -.odorus Gaza pro Erithaco Rubeculam vertit , pro Phoenicuro Ruticellam, pro Phyr ^un(^JCur* rhala Rubiciiiam , pro Pyralide » cuius femel tantum meminit Arifioteles ,cum Turture . . eam pugnare feribens, eo quod locus pafcendi vidufque idem eorum fit, Ignarianv ** vndea Pyrrhuladiuerfam effe conflat. 30 P' SYNONYMA. R O E’pidazo( apud Hefychium & Varinum etiam legitur «p tfavs, quam vocem agnofeit quoque Scholiafles Arifioph.&ab alijs tpiOuAov vocari feribir. Thomas Magifter etiam e'p/9 sa dici tradit: a nonnullis item AUctzoc appellatur , qua* di- dio Hefychio etiam ramum lauri figniheat, quem manu tenentes hymnos Deorum dice- bant. Eidem Hefychio , quemadmodum & Varino A Matos Erithacus auis exponitur . Scribitur autem ipfis Eplraxogoxy tonum ,nifi typographorum error /it, Vanno pro- paroxitonum,quod placet. Theodorus Gaza Ariftptelis interpres alibi Rubeculam reddi- dit,nimirum a pedoris rubedine, alibi etia Syluiaiigforre quod in fyluis degere foleat per aeflatem Italorum vulgo Petto rofifo appellatur, & a quibufdam per fincopen Petuflcgpro pettoruffo, alibi etiam Pecietto,vel Pecchietto,quafi pedufculum:Ga!lice,vt feribit Bello nius,la George rouge,vel Rubeline,alibi Rouge gorge,vel Beree. Eade forte fuerit, qu£ i° Sabaudis RougeEourfeappellatur.Germanice Rotele,V v'interrotelesRotbrufIIe,V Veld r.otele,RotkropfI,Rotkropffdin, &apud Saxones Rotkelehyti.Angiicea Robin,d Rad- brefte,vtTurnerus & Eliota angb fcribunt,(quanquam hic alibi Fringillam interpreta? tur a Roddocke,or Robin,Redbreff) alibi a Robbiurockilllirice Zcr V Vencka. E’p/0et>e. R'pnvAQ% A^ffuzoi;, AaWa- A o$. Rnbecula. Sylura. Pet toro flo Peccietto . 5° R FORMA. DESCRIPTIO. V B E C V L A fiue Erithacus a rubro pedore in plerifque linguis nomen ob. Etymum. tinuitjCum tamen id ad fereugincum fere accedat,non ad malum aurantium , vt ait BelIonius,idque nominis Pyrrhula? potius conueniat, licet Gaza Rubiciiiam verterit . Erithacum hyeme captum, quo tempore plerunque confpicitur,& capitur, ira aliquando, vthoncfto ‘otio indulgerem , breuiter deferipti . Roftrum ei nigrum , exi- d()a8 1 guum, gracile. Tota auiculamagnitudine Carduelem non excedit , pedus . Roftrifupremam partem, &pedus rotum pulcherrimus ornat color non ca ruber, qua aurantius, fed ad ferrugineum accedens. Venter totus erat albus:Caput, collum, dorfum , fuperioralarumpars,&caudacoIorefuntinter cinereum &beticu medio Ciuraaliquan tulum rubefcunt.Cauda duodecim eft pennis inftrudajeam fa? pe moti tat,&plerunque ere c^m lingua, vt dixi, bifida fit.Dc mdulationis eius modo Turncrus animans ex infpe&ione fic prodidit. Rubecula, qu? nonfecus efiate,q, hyeme rubru hetpe&u$,qua linita» poffit Jogiflime ab oppidis & vrbib.in defifiimis vepretis & fruticetis adhuc modum ni*» dulatur. 5® V Ormthofogiaj. Lib.XVH. 743 duIatur.VbimuIta querna rcperit folia, nidum conftruit,&iamcoftru*ftUm> opere veluti Nidulatio. topiario folijs contegit. Nec ad nidum vbique patpt aditus,fed tantum via ad njdu itur. Ea quoque parte, qua nidum ingreditur, longum ftruit ex folijs ante oftium nidi veftibu- Jum, cuius extremam partem paftum exiens/olijs claudit. Ha?c qua? nunc fcribo, admo dum puer obferuaui, non tamen inficias iuerim,quin aliter nidulari poflic. Si qui alium ni- dulandi modum obferuauerint, a?dant, & huiufmodi rerum ftudiofis , & mihi ciim primis non parum gratificabantur. Ego quod yidi,alijs candide fum impertitus, Hasc ille 3 " • PROVERBIVM. VNlCVM arbuHum non alii duos Erithacos Zenodotus author eft hoc adagiono- tari illos, qui ex rebus minutis feftinat dicefcere. Mihi, inquit author adagio- rum non intempcftiuiter dici poffe videtur in illos, quibus parum conuenir,nec in eodem munere concorditer verfari queunt . Efi: autem Erithacus auis quadam fbli- taria,vt eodem infalru non temere nifivnaminuenias. a Arifiophanes eleganter ad hoc a In Vefpis, allufit adagium: Ouydp &v7ro rpitpesv Sdv&tT.dv f/,'iceho%un zhb-urra Jvoiidcft , non enim jieri pote fi , fures yvtvnquam faltus aiatvnns duos . Non omnino difiimile cft huic, quod 20 dixifte fertur' Alexander Magnus, mundum non capere duos foles . Eiufdem fententiie efi illud Germanis quibufdam vfitatum, vt Tappius fcribit : Duobus Gallis in vnofter- quiiinio9 duobus fiultis in vna domo non connenire • ^ EMBLEMA. ALciati emblema cum lemmate PARVAM CVLIMAM DVOBVS GANEO N1BVS NON SVFFICERE. In modicis mhtl efi quod quis lucretur vnam, 5° Arbufium geminos non alit Eruhacos « A L I V D. In tenui fpes nulla lucri qft^vnoque re fiduntt ArbuHo gemina non bene Ficedula . Sumptum cft adagium ex fuperius allato Zenodoti prouerbio. Hancfententiam a Lu- J Lib.i.de canus diuerfo quidem fenfu, at fortaffe multe melius protulit fic . - bello au. Nulla fides belli focijs , omntfque pote fias Impatiens con fortis erit . 40 Qup etiam refpcxit. b Cicero inquiens: Quod enim efi apud Ennium . Nulla fanfla fo-bLib.i.Off* ctetas , neque fides regni efi . Id latius parer . Namquicquid eiufmodi efi, in quo non pof. fint plures excellere , in eo fic plerumque tanta contentio , vt difficillimum fic fandam feruare focietatem . PVGNA. ANTIPATHIA. SYMPATHIA. ST domi fimul duo, aut tres alantur Erithaci, pugnare inuicern folere aiunt : quare Erithacus in fyluis etiam eas pugnaces efte verifimi! e eft , quemadmodum nimirum ex pro- pugnaxauis uerbio allato innotefeit . Contra tanto amore Merulam profequi , vt no&ii fere e&* in proxima arbore propius eam quiefeae . P R JE S A G I A. E Rithacus imminentem pluuiam prasdicit. Aratus, vt in Regulo diximus, fignum fu- Pluuijepr?* tura? tempeftatis facit, fi Orchilus, ideft, Trochtius,fiue Regulus, & Eritheus, hoc faginm# efi, vt oftendimus Erithacus , caua terree fubierint . COR- M Ordo» Vi&us* 3 8 Rubeecius. pranguello snontano. Franguel iu uerneog Suffi ito di- catur. Nympho- £Qpos. 744 Vljfsis Aldrouandi . ; ' ... I CORPORIS. AFFECTVS. ORBO comitiali interdum hanc auiculam corripifunt qui volunt, qui morbus in alijs etiam auiculisinclufis quandoque obreruatur . DE PYRRHVLA, SIVE RVBIC1LLA. Cap. XXXI. ANtequam ad Phoenicuros, ftue Ruticillas accedam , operspretium efle videtur, de Pyrrhula,feu Rubicilla prius agere : fiquidemhuic magis,quam Rubeculg, quam tamen ita a pedoris rubedine denominauerc, pedus rubet. Vermiuora infuper auis eft, quamuis fccus roftri rigura indicare videatur , S Y N O N Y M A. |0 Pfaffiin. Bulfincam Anglortim e fle Rubi cillam. M gnirudo Roitrum. Lingua. Cauda. Magnitudo GR.^ECB apud a Ariftotel. qui femel tantiim huius auiculs meminif, juvpp*v%c&$ feribitur Gaza Rubicillam traftulit . Hsc auis, inquit Niphus, ruftice a noftris ( Italis nimirum) Rubeccius vocatur, licet Rubicilla , & Rubecula iuxta ver- fionem Gaza? non ftntidem . Auicula quam nos vna cum Turnero, & Ornirhologo Pyr- rhulam Ariftorelis efteconijcimus, in multis Italis locis Franguello montano appella- tur a fimilitudine cum Fringilla, quah Fringilla montana, quamuis & alis qusdam aues Fringilla* monrans appellentur, & alibi circa alpes FransueI inuernene, ideft, hyberna Fringilla j alibi etiam Suffuleno, Bononienribus aucupibus Stuflotto, quod canendo, vt conijcio,proximeFhulam imitetur, nam& Turnerus huic aui rimiiem vocem tribuit. Gal- 3° Jice Piuoine, quamquam & Ficedulas, & Arricapillas , ita vocet Bellonius ; Lotharingis Pion, Germanice Blutftnck, ideft, Fringilla fanguinea, a rubro colli, pedoris, & ventris fupenoris colore, alibi Gurfinck, Brommeisz . Bollenbyffer, Bollcbick,quafi nympho- eopos, nymphas autem voco arborum germina , RotuogeJ , Hail , Goll, Heluerijs tefte Ornitholooo Gugger peronomatopoeiam, in Auftria Gympei,in Brabantia Pilart, Ro- ftochij Thumh?rr; alibi in Saxonia forte, Lobrinck, quali Fringilla frondium, forte quia frondium gemmas deuoret, item Thumpffaff, quod nefeio quomodo sacerdotis canonici habitum prsf ferar, & GumpeI, foeminapi iuatim Quetfchfinck (Quidam Germani Frin- gillam, ita firapliciter nominant) Quecker, Blutftnck , quod penultimum nOmcn Orni- thologus Germanus ifibi ignotum elfe proritetur, vltimii vero aui, de qua hic feribimus, 40 eonuenire,&attribui folere.Idem eadem cum hac aue efte conijcit,qus circa Francfor- diam admoenum Pfafflin dicitur. Aiunt enim, inquit, auem efife fufeam , pedore rubro, vertice nigro . FI nc nimirum etiam Thumpfaff dicitur, quod nigrum habeat circa caput, quafi cucullum . Illyricum ei nomen eft Dlask, Anglicum Bulfinche. FORMA. DESCRIPTIO. ' RVBICILLAM, inquit Turnerus , Ariftoteles intereas aues connumerat, quae vermibus vefcunrur , fcd pluribus nobis eam non deferibit . Ego nominis etymologiam fecutus, Anglortim Bulfincam efte conijcio. Nam omnium, quas nunquam vidi atrium mas in hoc genere, pedore eft longe rubidifrimo- foemina vero pe dore roro eft cinereo, cetera mari ftmilis . Sed vt facilius omnes intelligant, de quaaue feriba. Magnitudine Palferis eft,roftro breui(Timo,latiftimo,& nigerrimo. Lingualafiore multo, quam pro corporis magnitudine. Pars ea Iingus,qus cibi fapores diiudicans,oris celu tangit, carnea, &nuda eft, relique partes cornea pellicula obducuntur.Suprema auis parte plume cianc£ cocegut.Caisda nigra eft, capite et nigro H^c ille.Ego vero fuperiorf hyeme in foro empta, vt me exerccre,itadefcripri.PaIferis fere magnitud.eft.Roftru ha- bet Ornithologise. Lib.XVlI. 745 bef admodum becutac latum, fplendes inftar bituminis, trigonum ferme.Linguacorpon cofnpa ata reliquo, lata admodu & craffa eft, cooperitur cornea quadam pellicula excepta parte extrema fuperiore,qua? palatum tangit,& fapores dijudicat:h£c enim tenera ac car nea efl. Dorfum pluma? coloris leucophei ad cgruleum tendentis integunt.Capite, cauda, & extrema remigum alarum parte atro colore tin&is.Vropygij plumul? cadent radicibus nigris. Albent item plumuice bina? aut tern£,qua? redrices veftiunc extrema. Reliqua a laru pars cum tergo in eoiore conuemt.Gula, pedus & veter colore pulcherrimo miniaceo feu puniceo decora funt. Alarum penna?, qua? ventrem fpe&ant,alba? funr,ea?q.magis qu£ *en ti ip roximiores.Crura peddque gracilia fufea funt Foemina a mare iam deferipto differt, quod pedtus ei flt totum caitaneo cinereo colore diluto. Pyrrhulafitie Rubicilla eum fambuco aquatico» LOCVS. NIDVS. VICTVS. MORES AESTATE vt audio, in montibus & fyluis degit, fub hyemem ad plana defeen- dit,&ad domos fepe aduo!ar,& facile capitur. Nidulatur in flrpibus&ouaqua- tuor excludit, vt feribit T urner us,& plurima quinq. Addit hic eundem colorem t(^tum annum feruare, & locum non murare Ariftot.vermiculis vefei autor ert hben mfime vero vefeitur primis illis gemmis ex arboribus ante folia, & flores erumpentibus, ot lemine cannabino, gemmis inquam pr^cipiie florum mali, aut pyn,priufquam fe aperiat: 50 qd* aptum & bene conformatum habet roftrum, vnde & Bollenbyflcr apud nonnullos Germanos nuncuparur,& alibi Bollebick eodem flgniflcaro. Nuces etiam edit, & acinos quoi undam fruticum, rubentes pr£cipue,vt fambuciaquariccfj&folani perpetuicognomi nati, flue alias etiam, flue per hyemem rantum3cum cibos alios noninuenerit.Cicuradmo- umieaudit,ita vt domi etiam pariat, & interdum etiam fberus educet. Turnerusauetn efle cribit perquam docilem & flftufam vocefua proxime imitari.Foeminam audio no minus quam marem canere , fecus ac in pleroque auium genere. Docetur exprimere omnes can- tus auiu,vt aiunt, fibilando & quafl canendo, interdum etiam, fed raro humanum fe rmone. Capitur flne vlla moleftia. Ornith.fe in decipula lignea aliquoties cepifiTe teftatur fparfis sncircuiturubentibus folaniperpccui adnis? Rrr DE Lingua'.' Dorfutn. Sexus dif» cnmen. Colorem feruare. Pfieenicu if« gos. Ampelis» Mtgnit* Color» hoiUnni* 745 Vlyfsis AIdrouandi DE PHOENICVRO.SIVE RVTIC1LLA. Cap. XXXll. DE Phosnicuro fiue Ruticilla,veJ ideofaltem hic a nobis fuerir agendum,quoniatn | 4 Ariftoteles eiufque erroris adecla Plinius cum Erithaco, ideft , Rubicilla, vc di&umeft, confundunt, inuicemtranfire fcribentes > effe nimirum Erichacum Hyberpo tempore, Phoenicurum a?ftiuo, SYNONYMA. O iwmm proparoxytonum Graece fcribitur re&e,vt confer Omithologus !in* gua? Gra?ca?pitiilimus, Latine Phoenicurus pananflexu.^ofwcapyoc apud Ari- ftorelemalibi non redtelegitunGaza latine RuticiMam reddidit. Italice Reue zol quafi Rubicellus,vel Rubicelia appellat alibi Coroffolloacaudaruffaj Bo nonia? Cui roffoaruffo podice;Gallice Roufligno! demura'gc,ideft Lufcinia muroruiGer manice Huszrarcle,quoeft Rubecula domorum , nam circa domos & hortos volitat, vel 20 Summerrotele, id eft, Rubee ulaaeftiua, quod appetente hyemeauolet vel Iateat;a!ibi Roc fvventz~! a cauda rubra, vt circa Francfordiamad Moenum Rorzagel.-nonnuIIi Germani interpretatur Rotftertz, vt Murmellius.Audio eria alicubiapud Germanos V Vynuogele nominari, quafi Ampelidem a vineis, cum tamen vuis non vefcatur, Anglicea Redetale. GENVS. DIFFERENTIA. Dcfcripcio. PL V R A forraffis Ph;rniYuri gen era fuerint, Turnerus enim caput ei feribit efleni* grum O nithologus macula alba infigne.Ego quatuor diuerfas obfdruaui,& binas alias ex Ornithologo depictas exhlbcbo.fed nullam quod fciam capite nigro.Qure priori loco pidka ponitur, magnitudine cft Lufcinia?, vel paulo minor.capite,collo,dorfo coloris plumbei, vel ex cinereo fufei Roftru admodu gracile eft, gula & peftus nigricant, venter circa ftomachum cinereus fufeus, podex & cauda ex luteo phoenicei. Crura & pe- des graciles nigricant.alarum pennulg minores etiam funt nigrf,redtricum fuperiorcs in medio albefcunt;ca?tera? tota? nigra?. Ph« nicur$s fiue JRuticilU frior cum serathiat I Ornithologiac. Lib. XVII. 747 Congener fuperiori eft , & fexu tantum ab ca diferepans ha?c fecundo loeo pnftta. Color enim in hac longe eft dilutior & paliidior,magis inquam ad cinereum verg/r,&vix nigredo Color, fubroftro confpicitunalas etiam vix nigrefcunr.penna»,quas in procedenti albas dixi, in hac magis cofpicu*. Podex & cauda adeo alteri fimiles & magnitudine & colorent nihil quicquam vid. as Imulius, phxnicurot fosmin d cum f feudofyc ornor 0 0 > RuttetlU Ornithologi eum V itdlbd . T ertio loco p ofitam Ornitholo ®us ita defcripfir.Pheen icurus (vt a! iquando confidefaui ph«mcuri captu in fine Iunij)raacula albainfzgne habet (incipur,penna? fubroftro nigr?funt,caput • * cum dorfo cinerei vel fufei coloris. Alarum penn# fufee modic£adruffuminclinant.Ruf~ venter!**" fus color eft in pedore , ventre , & cauda : fed venter imus magis albicat; cauda pennis cauda, odonis conftat.Magnirudo totius infra Parum maiorem eft, Rubecu!#,a?qualis. Roftrum Magnit. nigricat, renue, oblongum,redum.(Reditudo & tenuitas in iconejquam ponit, no bene Roftrunv exprefla: funt, optime vero in mea) Crura nigricant. Err s Huic Tergus» i RotAhvv* entzel. 748 , 1 i x Vlyfsis Aldrouandr ( ; Huicfam ab OrmThoIogo defcripta? Phoenicuro, per omnia fimillima eft , quam nunc quarto loco exlubemus,nifi quod«Jn hac alba illa fincipitis macula in longam lineam fit immutata , Tergus etiam magis, videtur cinereumvneque podex albus eftscajtera fimilis. o M . , Jj * =4 ♦ Phoenicuros alter cum lentifco. Circa Argentoratum aliam quandam auiculam Ornitholog. Rotfchvventzel, a caudse rubedine nominari fcribit,appofrta hac, qua ab eo mutuaram hic quintam delineauimus, icone.Tranfuerfa etia, inquit, per alas tnacula obfcure rubet. Fufcus color capitis, &dor/I eft.Maiores alarum pennae nigricant,vt in dorfo qucedam,& roftru. Crura fufca. Superior alaru pars fubruffi coloris fordidi eft. Pedtus & venter albent . Pars circa oculos in fufco aIbicat,vtpidturademonftrat,naauemipfamnondumvidi . Htecdehac aue Ornitholog, Phoenicuros alter Ornitholog. '.10 ii '•!> ,{ ■; A 0)035 oq m 70 'os <\LU v.:vr .yj rmofto r; noldo i rt. cv.. imlm. crnui ssTivi I Ornichologix. Lib. XVII. 749 Idem fcriptor aliam auiculam, cuius pariter iconem ab eo mutuari fu mus, circa eandem vr yvegflec» bem VVcgdeckiin didam magnitudine& fpccie Phoenicuru& Runciiia refirre narrat, k|jn. collo & pedore coloris c^rulei diluti,maculis diffindi nigris:capice,caiida fupr rius& ma Color» ioribus alarum pennis nigncare.relicjuapartem pronam fu/cam clfc, fcd circa vropyg u, &in cauda fupma & vems fuperiore parte colore efferuffum, reliqua narce albicare, ro- . ftrum fufcurn,'6giufculii,crura rubicunda, vt expidura Argentorati expreffa, inquit, de. cr° fcripfi,quam hic exhibeo. Deinde fic iterum feribir: V idi & ipfe aliquando apud nos(raram alioqui)Sepcembrimenfe capta hanc auem, pedore c£ruIeo,par<:e inter i>< dus & ventre 10 media exflauo fubruffa:qui color etiam in pennis caud£(fupinis) non vfquead extremu Roftcum • tame,& circa vropygium ci erat. Roftrmn paulo bi£uiiis,quam hic exprimitur;venter ci- nereus, non albus, vt in Argentoratenfi pidurarcrura fufea, nc ruffa,vt in cade, & pluma? fub rodro non ca?ru!ese, fed fufcceSc variae. Quxrendum autem an h?c differentia ad fe«*^ xum,aut cratem, aut fpeciem forte eiufdem generis diuerfam referenda fit. Germanicum Nominis nomen partim a vijs ei impofrum efi: ,nam circa vias itinera & ag>-os verfatur; & inde vt ratio» conijcimus,vermiculos,& in alia terra obuia ( femina )ad cibum legir; partim a cserul^a pedoris macula, quantum coniedura atfequor.Hucufque Ornithologus. I Phoenicuro fimilis Ornithologi cum cupreffo. LOCVS. VICTVS. NIDVS’ Partus . Mores. \ f^Hog nicurus tota 3»ftate nobifeum degit, in fine vero autumni auolat , aut fe fe ab» Locos 'J fcondit,& verno tempore ad nos redit:quodfidomialarur,pcrhyemenocanciI- Iat,ficut Eritbacus , fed vere primum. Difficilius etiam alitur, & f^pius moritur. . V efeitur eifdcm , quibus Erithacus fiuc Rubecula,nempe mufeis , micis panis, & nucleis v,A»pa? per o longum nomen proprium viri. Debet enim prima produci, ciitu verbu floreo prima femper producat. Hoc fal rem inde docemur, quod recentiores Gr?ci 3e Latinoru imitatione Floru,non Anthum dixerint,na& Bellon, Flori nomen de hac auc Grjcos hodie retinere feribit. Albertus hacau£,qu£ voce flue hinnitum equiimitatur,ip fumq.fugat,noftris regionibus ignotam effc putabar. Apud eunde & Auicenna corrupte Ybos,Ydos,Ibis-,Hyz,Acontis,&Accuttis nominatunqus duo pofteriora nomina ad An thos corrupta videtunextera ab hr7ra>3id eft equo, cuius vocem imitatur. Alibi imperite & perferam eandem facit cum Ciconia, vbi Ybos,vel Ibislegerat, nimiruquia Ibis Aegy ptia Ciconiae fimilis fic.Bellonius Anthum feu Florum Gallice Bruant nominari vidr,deq. ea aue hunc ferme in modii fcripfit le Bruant Gallice a voce nome habet, cu carat enim, uocem exprimit bruire.Eft illa quam Ariftoteles nominauit, vocem equi dicens imitari. Dum volat, ftrepitum,aedit Ariftoteli A’v0oc dicitur, Larini Florum verterunt, recentiores 4( Graeci nefeio quo antiquo nomine, etia Floru dicunt Fringilla paulo maior eft, mares fe- re lutcfcunt;qu£dam tamen alarum & caudae pars ad cinereum vergitanaiores tame earu penna: elegantius .flauenr, cauda? item pennaru extrem? omnino flaua* funr,intrinfecus ra men alterius coloris. Roftru grandecft,& acutu, coloris pallidi. Crura & pedes nonnihil rubefeunt. Aluntur in caucis propter cantus fuauitate.Vefcitur plerunq. cannabino femi- ne,verfaturq.circa altas & proceras arbores procul a pratis di/firas;ad minimum quinque pullos excludit. Ariftoteles pra?citato loco dicebat Anthu vermibus vefcf, & no his tan- tum, fed herbis etianijpedes habere fiiTos, colorem ci pulchrum effe,vidu facile, magni- tudine Fringill^equumodilTepclliab hoc, pabulo herba: qua vefcitur.imitari equi voce, vnde aduolans cquumfuger,cgcutire,atq.hinc quandoq.ab eo occidi Floru. Haec fere de Antho Ariftor.in quibus nihil eft, quod noftra? Bruant non conueniat.Hucufque Bellon. Sed ha?cauis Chloris Arift. potius fuerit, de qua nos fuo loco. Creteru fi ei liceat eam aue eand£ cum Floro iudicarc,quid verat, cur non & ego hanc auiculam,qua, aucupes noftri Spipola (licet & aliae ita vocentur, qua: tame huic fimiles no funt) nuncupant Anthu flue Florum vocem^Huic enim fi no omnia, pluraq.falte, qua? de Antho prodidit, Ariftoteles conueniunr,vt audio ex ijs, qui auis naturam fibi perfpedam habent. De magnitudinein primis no eft ambingendum,ficuti ex adieda icone conftat,qua? aui noftra: exadte refpon det: vermibus vi&itat, vtilliaiebanr,& roftrifigura indicat,circaamncs & paludes,maxi- me Ornithologiae. Lib-XVlI. 751 inein pratis vliginofis degit, & fi ab equis ibi pafcetib.pellatur, aufugit quodacu gatritu quo hinnitu equi quodammodo imitari videtur.Nunqilid vero cucuriar, ignoro, audio tn difficulter volare.Quod ad colore attinebis pulcher potius, qua aJirer appeiiadusrbupine per collu,&dorsu & alas ex fufeo ruffefcit,& maculis femilunaribus uerftinguitur, Caput fuperiiiseffifde eft coloris, fed maculas illas no habet.Alarii remiges >&qu# eas tegunt, ffiigr? funt, ad latera & in extremitatibus fuis lubflau?. Roftru vermibus capiendis aptu, nec graci!e,neccrafsu,co!orisexaIbo flauefcentis,partepronaaroftroadpodicevfq.ide color eft,fc4 piaqplis variegatur modo oblongis,modo rotudis,modo alterius figurg.-pe-^ Spi(oUyul£o Ambas feti Floras forte Arifhcum vitice» t 'Anthusfm Floras Ormthologh Locus. Vox. Color. Roftrum. 7Sl Vlyfsis AUrouandi Qtulamer ^es nigrefcunt,OrnithoIogus vero in epitome auiumeiufcefnodi auiculam, quam circa Ar getqratum Gaulammer vocuri afferit Ariftotejis Nothum feu Florum elfe conijcit. Eam autem Jfcripferarroffro,colore ac reliqua fpccie a fua Emmeriza, vel Emmeihnga, nimiru JEmmeri?? noftro Faglierizo clfe difrimijfnatura vero, vt putat fim Ii. Volat enim, inquit, careruatim, auena?,& aliarum feminibus pafcirur.Nidificatinterfruteta,& terna, & quaternaoua parit. Tota pars fupma flauet/uperior nigricat, per .alas medias & dorfum medium ruffa eft» DE HYPOLiUDE, SEV CVRRVCA. Cap. XXXI v. I® O -Mriiones author dg Carruca? Y P OL A I D A quia a Ariftoteles vermibus viditare fcribitdraque de ea hic pertradandum eft.Cum vero Cuculu in eius nido parere teftetur,& de corporis forma nihil penitus prodiderir, itaque qua? auisipfi Curruca, fiue Hypolais dicaturctjam num certant dodi,& adhuc fub iudice lis eft.Quam- obre egoaliorufupereaopiniones ab Ornirhologo colledas hic adduca, Fiuneteg jb'’un' , H'-pr>Qlai$ ^arcagna? Tidinga, Angloruna , |jngettae y&githus? Graf rmif chi etymi? . G mu i- chi fpecis Piccafiga? Atricapilla, lingett^u vtquam lubet,quifque eligar. C urrucam (Gaza perrfimpiex fcribit)inquit Augufbnus Niphus auem paruam,in cuius nido Cuculus pariat,phqui auiculam interpretantur.qu? imi 2€> terur cantu, 8c magnitudine Philomelam (huius fententia? etiam Bellonius videtur,qui pro Curruca auiculam depingit Lufcini£,vr ait fimilcm in cantu, Gallice didam Fauuette bru- ne)alij Caudatremula, vrrumque Albertus Auicenni authoritate probat, alij Alaudam- Sed hiconuincuntur verbo Gra?coquQeje(l Hippolais.quoniam eft auis fifTipes,que qui* nidificat in oculi concauitare ; qua? eCl capitis equi mortui, dida eft Hippolais.Ha?c rultice S^artagna voearur.Sic jl!e,Quod vero ad etymologiam attiner,ea profedo ridicula eft,& homine dpdo indigna, ex impentia nimirum lingu? Gra?ca?. Non enim Hippolais Grece fcnbiruryanquam ab equo compolito nomine, fed Hypolais,a pr^poficione v7ro. Deinde quanquam nonnulli fcribanr in Alaudg Uiloridis, Motacill? abarumque auiu nidis Cucu- . jum pareremon ideo tamen huiufmodi aucs C urrucas vocant, vt Niphus fomniat Turne- 3® rus Currucam, fine Hypolaida Ariflotejis effe fc fufpicari fcnbit Angloru Tirhngam,quo niam nullam auem in vita fna frequentius < uculi pullum fequentem & pro fuo educante obferuauit Ait autem effe Lufcinia minorem, fed eadem corporis figura, colore fubuiridi, Culiccs,&vermiculos in ramis arborum fedari.rarb humi confifiere hyeme no cerni. Alibi eandem auiculam Lingerram vocat, & aGcrmanis PafTer£ gramineum vocari afTeritjniml rum Grafmufch,incuius pariter nido C uculu parere fcribit AI bertus,& fimilem effe Phi- Jonieli^Tongolius Aegithu anicula interpretatur effe Grafmuch, id eft Paflerem grami- neum^ alijs ita Currucam appellari dicit Onithologus Germanica hanc dicione Graf- mufchconijcit forte a Latinorum Curruca fadu effe permetathefin, quali PafTerem gra- mineum dicas Germani enim inferiores , inquit PafTerem mufeh appdiant.Pronunciant 4® aurem noftn(Hductij)&fupenorcs Germani Grafmuchjinferiores & Flandri Qraszmuf fche/ peciesjinquit.huius generis plures fune, nempe quatuor aut quinque vt aucupes no ftri obferuauerunt. Vermiculos autem edunt omnes. Qua?da enim ex eis maiores funt, co- lore fufco,pra?ca?teris canora?. Has Lucarni & circa lacum Verbanum PiccaHgas, ideft9 Ficedulas nominant, quarum figura in prgcedenti pagina expreffa cft(Eft autem ea, quam hieexeo mutuaram exhibemus ) Alia? Atricapilla?, noffris Svvartzkopffl talis capi ner/? vel refte nere. His audio caputin prima a?tate rubere, deinde nigrefcere.maribus dutaxats feminis vero femper rubere, auolare eas hyenu\Gra?ce,ni fa!Ior,hodie vulgo mfyypnfa vocitant, AtricapiUam, inquit Turnerus , in Angha nunquam vidi , neque frpius in vita quam feroci Ferraria? in Italia mihi demoftratam. Anglorum Lingetta?(fupra Titlingam 5® dixit) & Germanorum Grafmuco,quodad corporis magnitudinem attinet, fimilis erat, fed capud habebat atrum, & reliquum corpus colorem magis ad cinereu vergentem. For- te h?c potius Ficedula dicenda erit , quam prima, cum Atricapilla a Ficedula Ariftoteli tempore tantum differat.quocapitis colorem mutat. Sed de Ficedula iterum fuo loco dice mus. Tertia fpecies pedore albo confpicitur, capite cinereo,eademmagnitudine,qua pri- ma. Hanc nidum aiunt ex hno ftruere; hinc forte Lingetra Anghs dida. Quarta corpore minore eft,ventre albo,ocuIis etia albicantibus,inter f?pes fere degit,& hyeme diTcedir, vt tufeiniae etiam & Fringilla prgfertiai fa?nsinjE»Nam aliquando hyeme mares tantiun complu- ■ Ornithologiae. LibiXVH* 753 complures fimul apparent fine vJJa foemina Hacc omnia. OrnithoIogu$,fed qua ex ijs Cur- rucam cxiftimet,nqn addic,& dubitanda cft,toc genera' diuerfa, non dari,fed pro tempore eokSrem in eis murari . Bliora Anglus Currucam, in cuius nido Cuculus parir, fufpicatur elfe eam auem,qua? Anglice Paflfer f^pium appellatur, an Hedge Sparovve;quc nomine di dam apud Anglos auicula Turnerus Paflferem Troglodyten interpreratuncui apud Ger- manos etiam nomen, vt diximus afepibus.Zaunschiipfle.Ex quibus ommbus fatis coltare arbitror , a recentioribus nullaauem pro vera Hypoiaide Ariftotelica agnofeimeque ego vllam obferuam auem ,.cui proprie illud nomen conuenire exiftimem . Ad Hypolajdis .etymurn quod attinet, Ornithol.conijcit didam, quia uttgtbs Aacs?,id efffub lapidibus ver* mes qu^rat-Curruca? vero nomen per onomatopcxjiam fadum . Apud Hefychiu &sroAaijc 10 legitur penanflexum,paroxytonum apud yarinum,rnalimoxytonum,vt Tht ophraitus & Ariftotelcs habet. Scoppa Italus,Curruca? inquit, vulgo Italice Io cornuto, vxoris &fimi- lium obfcuriiis certe qua oporcebat.Hmc deceptus fortaffis Qrnichologus,c urriculf no- .men adhuc in Italia in vfu elfe ait, cum aliquis de ftoliditate notatur, & nomen cornuto a .Curruca detortum videri. Ego in media natus Italia neminem vnquam Cumculatn nomi- pare audiui,& cornuto a cornibus fadum eft, nam dolidos maritos, quos adultera vxor fal- lit,beccocornutos, quali, hirci cornua gedanres,vel (impliciter beccos vel cornutos nuncu pant. Solus cxlatinis b Iuuenalis Curruca nominat, de tfiro dolido, fidas impprobe vxoris lachrymas mi fera n te. Canit autem: •T u tibi nunc Curruca places, fletumque Ubillis «, * .. B sorbes 30 Codices quidem hic pro Curruca habent Cruca;quod non placet. Videtur autem prouer- bialiter a poeta prolatu Mento emm maritus, qui moecha? vxoris filios pro fuis & legiti- mis educat, vt Cuculi pullos Curruca, & alia? qua?daaues>Currucae nomine appellantur quemadmqdurn abundem Cuculo didum fuit, «A , ■ ■ • ■ ■ ■ j J '■■■ . • ' ■ ■■ Curruca Ornithologi. Paflfer fx- pium An- glorum. Hypolais vnde dida Curruca vnde dida Cornuto vnde dica- tur Italis. b Sat.6 Cunica dicatur. Iuuehali. Locus. Dtfcripc. Par* . Pjrs lupi na. Pedes « 754 Vlyfsis Aldrouandi i . . •. . t DE CANNEVAROLA Bononienfibus di&a. Cap. XXXV* [\ j '*.. / ; '■ ' • \ i i .» I VICVLA ha?c, quam hic depingimus, quamque in agris noftris vulgo Canneuaro!am,quod in viridi crefcentcque cannabe degar, niduleturq.nun cupant, Germanorum Grafmufcho,& Anglorum Titlinea? per omnia fimi- lis eft.Albertus enim Grafmufchumcantu& magnitudine Lufciniam refer- 10 re ait ,& Tumerus Titlingam Lufcinia quidem minorem efle feribit ,fcd tota corporis figura eam referre , colore effe fubuiridi. Qua? omnia noftrae CanneuaroI* tam exacfe conucniunt, vt prorfus eandem, vel faltem ciim moribus, tum corpore fimil- iimam quifpiam iuret.Tota die in cannabe dulciter cantillar, modo huc, modo illuc per cannabem & per fepes,& alias humiliores arbores volitat , vermiculos quiritans . Lu* fcinia tam exa&e exprimit figura corporis,vt nifi paulo efiet minor, & no tam ruffefeerer, vt illa, prorfus cade videretur.Tota parte prona, gula nempe pe<5tore& ventre ex albo fla uefeit Supine capite,collo,dorfo & alis ex luteo fufcefcit,Roftrumlutefcens,longiufculu; caput planum efl, cauda breuiufcula infr3 Iutefcens,fupra ad ferrugineum vergir.Prope co ftas alarum nigricat. Pedes Iongiufculi,exiIes,palIideflaucfcunr,flcutietiam digiti, qui & ipfi longiufculi funt,& magnitudine fereparesjvngues atri.N'dum ftruit inter cannabem, 29 eiufque caulibus eum ingeniose eo quo hic vides modo adalligat, in quonum Cuculus pariat,nondum obfcruaui. Canneuarola vulgo cum cannabe /ylueftri, & papilione fubfufeo. DB ; Vlyfsis Aldrouandi DE ATRICAPILLA, SEV FICEDVLA. Cap. XXXVI. • RNlTHOLOGVS,quemadmodum paulo ante allatis eriameius verbis de« monftrant,Grafmufchi Gcrmanorumalteram fpeciem fecit Atricapillam, quamobrem,&egohicmihideea agendum elfe duxi Ceterum ciim inter veteres communis praeceptor Ari{toteIes,Zoroaftres,& Plinius, & inter re- ccntiores Ornithologus, Bellonius, &ahj plerique Atricapillam Ficedula eande a ue effe fcrihanr,vna hic dicemus de Ficedula tanquam de eadem aue* Aduerten- dum vero cft, falli cos, qui Albertu Magnum fecji]ti,Gallinagincm,id eft,BeccafTam Gal- lorum Ficedulam vocant,vt illos pariter, qui aue rubete pedore Guger Germanis d/da, quoniam capite atro iit, Atricapillam facianr.Hallucinanrnr item qui Ficedulaminterpre- tantur auem Phoenicuro adeo fimilem.vt nifi cauda differrent, qua? illirubea,huiccinerea Sdthacus. efovix poffent dignofci.Egohanc Erirhacum potius quam Ficedulam exi/h'mauerim. SYNONYMA Atricapilla eadem eft » qute Ficedu Ia. Alber.crror Guger, 2( a p.fci c«49- DVLAE& Atrkapill$,m<\\ximx. a Ariflot eles,& Zoroaftres, vicibus commutan- Ficedulam , I*— j tur.Fit enim ineunte autumno Ficedula , ab autumno protinus AtricapilU.Nec inter eos St Atncapil J|_ diferimen aliquod , nifi coloris , & vocis eff.Auem effe eandem conflat: quia dum im» lam effe eab n)Utarettir hoc genus , virumque confpeffum ett nondum abfolutum , nec alterutrum adhuc pro - demaues. prium ullum habens appellationis'. Sic illi jidem fere feribit Plinius,dumait : Aliaratio Fice - dulis^quam Lufcinijs,nam formam ( vocem habet Ariilotelcs ) f mu /, coloremque mutant.H oc nomen nifi autumno habent .pofiea Melancoryphi . Solus Augufiinus Niphus iic diiiinguerc Ficedulaab nititur. Atricapillam, inquir, aliqui duplicem effe volunt,alteram paruam , qua? non mu- 3' Atricapilla tacur in Ficedulam, nam & ha?c tempore Ficedula? vifaeft, alteram paululum maiorem , difiin&a, qUa, conuertjtur Jn Ficedulam ,&ha?c nunquam apparet apparente Ficedula . Ha?cille. Piuoin™' Aucupes noftri diucrfas effe putant, quos ego fequi tamen non volui. Ante Ficus itaque Afproccdos. nobis Capo nero dicitur ,& alibi eefta nera , Gallis Piuoine . Bellonius Gallus in Creta Melapygos. abundare feribit , per fruteta volitare, & quoniam cauda, capurque , & pars corporis Lmcopyg. nigricant , a multis vulgo Afprocolon ,id eft , albicillam per antiphrafim nominari , Oenanthe. ( Melampygus potius effet dicenda) nam alia, inquit , quaedam auis proprie Ieucopygos G acorum, ( Gallice tamen Clublane tanrum feribit) appellatur, qua? veterum Gra?corum Oenarhe qus ».* on. jn Creta magis proprie Atricapillam MHanocephaIum,eadequ3 Latina voxeft, fi gnificatione.Eft autem eadem qua? FiceduIa.Gallis Papa figo, vel Beccafigo dida.Hade- 4< nus Bellonius. Hcluerij refte Ornithologo appellant Schvvartzkopff, id eff, caput nigrum, & periphraftice die Grafzmuch mir dem fchy vvartzkopff,id eft,Grafmufchum capite ni- Ficedula . gro.Quidam Saxonice ..interpretatur Munchlein,id eft paruum monachu, nimirum a macu* vndedi&a. Ia illa capitis rotunda.Atquehcecferefuntfynonyma Atricapilla. Ficedula dicitur a ficu. Ampelis . qU0Cf ea,vtair M. Varro pingucfcat,vel quod ficuum tempore capiatur, vnde eade ratione FaceroJa'* rfjcirur 2>ia*A/£ aPuc* Graecos..HermoIaus & Ca?Iius etiam Ampclida vocari illis affeuerat., c Ego quod de Ampelide fentiam, alias aperui. Alchaugi Syluaticus interpretatur Ficedula, 6c abbipro Fecetola(lcgo Ficedula)aucmparua , faporis grati, qua nominat Diofcorides nimirum capite de Hirundinibus . Serapionis interpres eum Diofcoridis locum tranf- , . ferens pro Sycalidchabet Soph!i^as,& apud Syluaticum Sofrdas legitur & exponitur Soft da * * Facct0^' Italis appellatur Beccafico , & alibi Bcccafigo . Becquefico, circa Lacum Ver- Grafmuf- banum Piccafyga,quafi 6.c.^ ■ d Martialis piper addendum iubet in coctione, dum ait. Carea(ide(l, pin suis)qua patulo lucet Ficedula lumbo. Cum tibi forte datur, fi fapu, adde piper. ■ Cur vero piper addatur, caufam reddit Bapt.Fiera poeta fimul St medicus» St f apit,& calida arefeit Ficedula, quaris Cur piperi vt melius fi bibts^tnde coqua st In Cypro in faleconduntur,& in futuru vfum conferuantur. Polluce tefte placeta eft ex farina & meile, in qua pofira? erant aues Ampehdes aut Ficedulx aff?, quibus come fis placentam quoq. (crudam videtur iutelligcre)iuri intritam edebant. VSVS IN MEDICINA. lofcorides Ficedulas in cibo(fimiIiter nimirum paratas, vt de Hirundinibus dixerat, non quod Ficedula? oculos iuuent) aciei vifus medicamentum pr^bere feribit. j S s s 3 PRO .-a 9>bi>e> 49 lb L\b> 18. £• iO & cius defc ri ptlOe Culo bian® £0» Mores» Vitree» Nidulatio» Defer iptio Edacatio» j6t Vljfsis Aldrouandi . > C PROVERB1 V M. COmmune illud aduerbium a Graecis vfurpatutn» TZvxa, X opvirerfft, $U76V£iV diteQihhitJi, m Grata auibus ficus fuhtfied plantare recu fiant» a Ficedula auiculis praecipue dicapite & dorfo luteo ferrugineo3ex pennis alarum feminigris3& femiiuteis3roftro Iongiufculo fufccfccnte:gula3pe<5tus & venter ex albole- uiter iiaucfciif. Cauda verfus vropygiulutea3cetera nigricat. Aucupes Strapazino vocat. Oenanthe congener cum Oenanthe fi ue labrufea « io Strapo&ino vulgo cum eruca fipecie* 10 Ornithologiar. Lib.XVII. 765 DE LVSCINIOLA. Cap. XXXIX. VLTI, inquit BelIonius,le petit Mouchet, id efLPafierem rubi, perperam Rouf-- Petl-C Mo« fette,id eft LufcinioIamnuncupant.Siquidem vc noftra? regionis incolf Lufci-Chec. niasa rubicudo colore Roflignolos nominat;eodem plane modo ruftici hanc auiculam voce diminutiua appellant Rouffette, id eft Lufcimolam, Magnitu Rou(feCCe . di ne eft d’vne Fauuettebrune(ficCorruccam interpretat)Lufcinia minor. Auis eft gran diufcula.NulIum ei nome fiue Gra?cu,fiue Latinum, apte accommodare potuimus, eoque maxime cum auis fit non ita 0buia,& nifi quibufdam rufticis , qui pagos habitant procul a fyluis diditos, cognita, quihimirum nuraeroseeas capiunt3qna?ftusingrauefcit,cum po Locus" randi caufa in paluftria fe Texonferunr.puierfa.n. nem<^a,diuerfa etiam auium genera ha bcnt propter loci fitum,& pepuli variegem. Solent pierunq. aucupes auibus omnibus , quas capiunt, fuas imponere nomenclaturas, quare & hanc a maculis quas multas poflidet, Nominis coloris inter phceniceu & maliaurabtij circa pennaru extremitates medij,Roftette nunrat*°» cuparunt.Pedore, capite^ dorfo.Sc coloris^ft cinereiipenns alarum & cauda? fufea?: ro ftrum acutum, fubnigrum, g^cile?qu3le yermiu6ra5ftcet,in extremo & intus aureum, cru? sa,& pedes aibefcunt. x. Ltif 'rinidla Belhtiij cum quercu . 7 ■' Cum hac auicula,nifi eadem , fimilis faltem fuerit ei, quam hic poftremd depingimus quamuis tamen non omnes notas in illa exprefterit BelIonius,neq.etiam omnes ab illa po lir? hic exaderefpondeant.Pingitenim Tua aue ex cauda oblonga, qute in noftra defide ratur, digitum praeterea pofticum pedis, ita longum minimeexprcdit.Hanc die Ma ij viti ma anni 1592.111 foro noftro emi ab aucupibus,qui eam Girolam, forte quod prope am- Giarola. nes, vbiplerunq.filicu, quas giaras Itali dicuut, copia eft verfetur nuncupabant, quod no men alijs quibufdam auibus aquaticis ex Gallinularum genere conuenire quoque fcio. Magnitudine erat Alaude ab extremo roftro ad vnguium vfque mucrones longitudo e- M . , ratduorum palmorum. Roftrum fragile,rubicundum,intus,& ridus marginibus Iutefccs, ^o(lrum. qui redus admodum amplus eft. Color verticis, colli, dorfi, Scalarum adraodu eft varius, color* adeo vt hoc Coturnicem exadidime referat, Gallinaginibufq.fit fimillima, Nam pluma? omnes ex fufeo caftaneum induunt colorem, margines vero diIutiori,aut albicante noni |ji!,aut modice rubefeente colore cinguntur. Verticis finis colliue initium albicatibus plu mularum marginibus tanquam corona cingitur. Lingua bifida eft; venter albusjradices pennarum cinerea?. Cauda breuis adeo,vt vix vlla appareat, bifida tame,& varia, etenim extrema? vtrimq.feu vltima? du£ torte albte func,penultima?partim alb£,partim caftane?. Tora cauda vix pollicari eft longitudine anguftisfimis plumul is copofita,&ipfa angufta. Crura pedefq.fat magni colore carneo exalbido nonihil rubefcente.Inpedibus hocob- Pedes» feruatur jS6 Vlyfsis Aldrouandi j feruatueftdignum3quodpofticusdigitu$admodum longus paris longitudinis vnguetn annexum habet 3 ita vt ambo polliceam expleant. Vngui vero hic minime 3 vt pleruque fotus incuruus eft 3fed primum re&us fere totus * extremo tatum admodum exiguo vnco modice inflexo armatur. Vnguiculi quoque albefcunt. G i arda vulgo cum gramine minori LobeU Auicule hic poftremofoco dep id? aucupes noftri3quieam in agro noftrocfperant no« men ignorabant. Habebat autem caput pro corporisporrionfc magnuftijaccratfura.Aie* bantficubusinhiare3quare etiam fycomorum appinximus. Anonymos capite magno cum fy comor o. Tinis LibnDecimifepiimic VLYSSIS ALDROVANDI Philofophi , & Medici Boaonienfis ORNIIHOLOGII Liber Decimuso&aitus. 5n est DE AVIBVS CANORIS, DE EISDEM IN GENERE. Cap.I. P R M F A T I O. 5 o A NO R ASaues,qua? deliciarum tantum caufa in caueisaluntur,a re liqiiis omnibus alijs auibus, quarum hiftonam in fuperioribus libris longe, lateque profequuti fumus, non effeita diRin£tas,ac Rdiuersu quoddam genus coRituant,nos latet minime. Quafdam enim qua? gra nis vefcuntur graniuoris accenferipoffe,aIias qu? vermibus inter ver miaoras locum habere, nonnullas denique alijs de cauiisalicui al ij ex iam comemoratis generibus annumerari polfe ex ipsarum particula- ris hiftorif procelfu patebit. Verumenimuero quiahuiufcemodi argut£ auicul? hocprgter ca?teras peculiare habent , vc cantus fui tm gratia, quo inter reliquas voiucrescelebres, &inlignes exiRunt, educari confueuerint,itaq,deillis tantum fermoerit,qu£ob carus fui dulcedine digna? habita? funt,vt fumma induRria,& Rudium in ip/is cnutriendis,& curan dis adhibeatur.-non vt nobis in cibu aliquando, cedanr, vel aliquid aliud eiufmodi emolu- menti afferant, fed in aulis, cubiculifque in fufpenfis caueiscatilantcs, ciimnos domico- tinemus,fuaui(Timis fuis cantiunculis obleiRent,& animi moleRias demulceant. Sed ante- quaexhifce alicuius particulare hiRoriam aggiediamur,qua?daomnibus fere communia, cuiufmodi funt ad cibum educationem ,corporifq. affedus & cantum , fpe&antia , ne cande cantilenam f^pius canere inuici cogamur, praetermittere neceffariu elfe duximus. V I C T V S. Canora? auesdiuer* fum genus non confti- cuunt. Canora a- ues fub di- uerfisgene rlbus com prehendi polfunr. Quid pecu- liare habe- ant» & cur de i piis au- dior agat fe partim Dequibus ambus in hoc libro agatur. INter illa igitur, qua? velomnibus hifce auiculis, vel earum pluribus communia funt ; pofus, primo loco victus ratio fefe offert. Potus igitur frigida fit munda, & nitida, prorfuf- que ab omni immunditia defa?cata:TaIis enim Secamus fuauitati, corporifquefalm Cibus, britati plurimu conferet.Cibi autem varij pranauira?, & palati differentia funt offerendi. Ali£ namque feminibus alutur, quibus natura duriufculu roftru elargita eR cuiufmodisut • Cardueles, Alauda?, Linaria?,Frjngiiia?,&q;pos Palferes Canarios,feu Canaricnfcs appel lanr, & id genus reliqua. Qa?dani vero omni fermeinfeftdrum genere5 carnibus cocu- fis 5 768 Vlyfsis AJdrouandi. Qn* infe- fis5ouoru vieellls & id genus cibis pQtiffimftm gaudent, vt qu? roftro imbecillo, & tenui a ais & car natura donat? ftnt,& ad femina frangedaminus idoneo. Primi igitur generis auiculis nui 816 Ium cibum fapidiorem,iucundioremq.& qui magis ad earum valetudinem faciat, & magis Eminis' - J°ng?uas reddat, & quo pafta? magis afliduos,& fuauiores modulos meditetur,phalaridis fontu* P femine haud facile reperias.Eft aute Phalaris,vt deferibuot quidam planta,qua? tres,qua Phalaridis tuorue culmos erigit cubitales & aliqua noxa:ob id enim in quofdam corporis affedus facile incidunt, vel falcem moefta,& 3P vituiinum fere taciturnam vita degunr.Non defunt etiam qui corde veruecino,aur vitulino pafcanr, Vitelli oao- fecj huiufmodi fane vidus altero generi, quod molli, imbecilloq.roftro pr?ditum eft,magis jum» conuenit;cui etia pr?terid, vermes, rmifca$,& id genus infeda,ouoru vitellos ad duritie codos,carnefq.tum crudas tum codas exhibere licebit.Sed pr?ter comemorata ex cice pduli] pro rj$ aj{>j farinajCy nonnullis alijsadmiftis edulij genus quoddam parat, quod omnibus hi- rno!ii'S fune fceau,cubs apponi poteft, nulli aute falubriiis,vtilius ve, qua js, qui minus firmo funt ro~ roflro de- ftro.Cuius deferiptionem tum vt paratu facilem, tiim vt maxime vtilem,ne dicam neceflfa feriptio. riamhocin loco afferre non piguit. Duabus igitur ciceris albi farine libris, optime a furfu- ribus in cerniculo expurgata?,amygdalarum dulciuoptimarum,quaIes funt,quas Ambro- fianas appelianr,qu? ab interiori etia cortice exquifite emudat? fuerint, & in mortario diu 4° contufa? libram vna admifcent,& in a?neum cacabum flanno illinitum fimul cu butyri re- centis vncijs tribus quatuorucindunt;ignem modicum poftea ex lignis acapnis, ne tetru ex fumofaporem ingefla concipiant,cacabo fubdut,&fuauiter,& lente admodum deco- quuntjfed dum coquuntur, cochleari in gyru affidue agunt, & frequenter verfanr,cu vero butyrum iatn liquefadum fuerit, duos ouorum vitellos^ croci pufillum adijciunt:Mel pt? terea defpumatu,& vt dicunt,coIatum ex interuallis fuperinfundunt, affidue, vt didu eft, agitantes, & cochleari verfantes.Queis omnibus quantum fatis eft decodis, per cribri fora minula ampliora, vel an guftiora, prout auiu huiufmodiedulio pafcendarum,robur, & ma- gnitudo exigunr,mifceliam illa digitis fubigentes exire compellunt, & bucceliulas hoc pa 5° do granoru milij magnitudine plus minus efformatas in fuarum auium ejfum afTeruanriqd cibi genus, vt in longius tempus perdurer, ne putrcfcar,mclle faepifis afpergendu erit,& crebro verfandu.Sic enim fiet,vt impurre,incorrup tuq. vel ad fex menfes perfeueret. In caueis ite terr?, aut vetufti ruderis,aut pumicis fruftulum habeaturjad hoc enim roftrum acuere poffint, quod alioquiipfis aliquando obtuditur. Ex terra aute aliquid f?pe vorare confueuerut,quo noxios humores per aluum deturbent : Jd enim euacuationis genus ad spfaru incolumitate non parum conferens natura eas docuit. Atque ha?c de vidu earuin genere.Qui modo lingulis peculiariter cdueniant;in particularibus hiitorij s edocebimus. €AN- Ornithologia: Lib. XV. 7<5p C A N T V S. AVES vere, &£ftate frequenter canere non eftnouumfijs tamen temporibus illa- rum cantus hominibus minus gratus, inmufque iucundus exiftit . Nam & caueis indufas libera per agros volitant, fuo modulamine ccrtatim aures veluc jo offendunt. E contrario autumno 8c hyemecancus gratior eft ,& maximi vbique fieri con- fueuit, tum abaiijs, tum obaucupibus;Pr«cipue earum, quas in caueisinclufas fcruant,vt quasipfis allecfncibus vtuntur adalias capiendas, qua? ex montibus a frigoribus ,& niui- busdepulfead vaiics,& tepidiora loca dctcendunc. Quapropter non ab re, imo forte ope* rseprfctiuin fuerit , artem aliquam excogitare, qua vernales ,a?ftiuosque cantus, tanqugm inutiles, & importunos, in autumnum, primamque hyemem , velint, nolint , differre co- gantur. Calendis itaque Ma«j, vel circiter tempore nimirum quo & homines purgare fefe folent,quando iam frequenciores modulos edere meditantur , eas, qua? in dictos vfusfunc afferuanda», purgare oportet, vt fcilicet noxijs humoribus ,quos hyeme coacetuare fo- lent,penitusexpuifis, nacuraque inde firmata, commodius, valentiufquefmuri carceris & aotenebrarum incommoda ferant. Pnma igitur huius inftituti die beta? fuccum defaecatum cum aqua? nitidas pauculo propinabimus , quem vt exhauriant , per aliquod interuallum— ? aquam nitidam confqetum earum potum auferemus, a Itera herbam ipfam vellendam, eden- damqueincauea fufpendemus, indicoinfuper pugillo terrae, trudere aliquo, qualia ex ve- tuftarumdomorum ruiniserUuntur. Si quid enim ex ijsdeglutierint, vt tanquama natura edodasfa ditate confueuerunt, non minus, quam beta* lucco, aut folijs purgabuntur. Ciim purgantur, ab intenfa Jucefunt arcend£,ideoque tas domo efferre non liccuSed vt tenebris affuefiant,in dies paulatim in obfcuriora loca recondend^,idque in decimam vfque lucem, ac deindein cubiculum penitus obfcurum, & quod nemmimumquidem iplendoris,ne per rimulas admittat, includendas. Sic enim importunum garritum vfque in optatum a nobis |0tempus diiferrcnt.Toto vero claufionis tempore ergaftuli oftiolum a nemine aperiatur, pr$> terquam vefperi ab eo, cui illarum cura demandata fuerit, is enim faltem tertio quoque die cum lucerna accenfa ingredi debet, & aquam, quam confpurcare folent, mutare, icariofque pariter alueolos mundare, atque recentem fimul cibum priore iam exhaufto ,luppeditarc. Sed in primis neceffum ent, vt munda femper a fcecibus,6c ab omni alia immunditie cauea feruet ur. Nihil enim ipfas seque otfendic,ac teter ftercoiis, & aliarum immundarum rerum odor.Profuerit quoque beta? folium quarto, & fuccum vigefimo quoque die exhibere, pra?- fertim Friogillis,quse nifi optim&curemur8fepiufqjpurgentur,in caecitatem non raro incur- runt.Sed vt etiam pediculis, a quibus non parum infeftatur hoc auium genus, minus obno- Xi^fmt^per^preeiumfueritdilas in mundiores caueas vicefimo quoque die transferrerquo goetiam fiet, vt a faetore, qui eas aliquando interficit, vindicentur, Hac igitur ferq ratione vf que ad V.Idus AugUfticuradrefunt., quo tempore eodem modo, quo fuperius praecepimus, eas denuo purgare oportet.Ab hinc (ludendum eft, vt paulatim iterum luci alfuefcant: ca- uendum tamen inierim a Sole, nunquam enim deinceps vlq; ad aucupij tempus illi fune ex- po'nenda?,acfplendor radiorum hebetantem earum vifumorfendar,Qua? omnia fiobferua- uerimus, voti noftri abude compotes fiemus, nimirum ex fpfarum harmonia,atqj aucupio > vtilitatem, voluptatemque fimul percepturi. Aues cano tx qua ar- te cantum in au tum num diffe - rant* Quomodo 6c quibus purgetur. Claufionis tempore quomodo pafccndre. Quoufque inclufasel- fe deceat. CORPORIS AFFECTVS. 5° „ i MVLTIS affeftibusobnoxiu eft vniuerfum hoc auicularu genus , inter quos nullus Caecitatis moleflior,magifve pernitiofus caecitate ipfaiquamalioqui facile mcurrun«;#Q^ curatio, cum ia radices ieceric, penitufq; firmata fueiit,nul!amdeindecuratiane admic- lit: Quare optimi confilij cnc venienti morbo occurrere, ipfarnqjadorientemconfentaneis propulfare remedijs. Id autem facile praeftabimus, fi fimul ac lachrimari coeperint, quod CT*Cirat' eft incipientis aegritudinis ind iaum,faccharum ex bet£ fneco alternis diebus ad quatnduU vfque propinauerimus; ftatimq; virgulam aliquam ficulneam cauea? introcniferimus, vt ad indicium illam oculos perfricentjquoda natura edo&a? factitare folent, indeq$ breuiadfriodumcon- T 1 1 ualefcere 'i Crurum, & tibiaru fra&uraj curatio. Phlegmo- ne quomo do curen- tur. Morbus fu bibis, & e:us cura. Morbi fu- btilisilgna Podagr^fi gm- Aithmatis ligna. Epilepfia , & quomo do curada Oris affe-- &us cura tio. Alui ,pflu- U;um quo- modo cu- randus. In pluma- ra deflu- uio quo ip fis opitu- landum. Plumaru defluuijffi- gna. Vt minus mprbisob no^igfint. 770 Vlyftis Aldrouandi ualefcere. Crura infupcr nonnunquam franguntur, vel tibiaejquae vt coalefcant, & in prifti- num reducantur, fumtna cura, & ftudio enitendum erit.Quare ablatis prius virgulis, quibus dum benehabent, inambulantes infiftuntyieccffe fuerit, cibu in ima cauea apponere, vt fci- licet in promptu femper fit: neque diu quaeritantes, huc & illuc volitarecoadfte aegra mem- branonfine magno difpcndio, doloreqj trahant, vnde vel commoriantur, vel penitus clau- dicantes, & inutiles euadant. Porro affi ctum membrum neque deligandum, neque fafeian- dum eft. Ex hoc enim remedij genere, quod fine dolore adhiberi nequeat, periculum immi- net, ne humor ad partem afte&am attra&us,phlegmonem excitet. Sed totum negocium,prp miffis,quae prgcepimusjnaturae eft comittendum, quae nullo alio artis praefidio eas intra pau 1 o cos dies fanitati reftituet. _Caueas autem, quibus inclufte funt remoto procul ab hominum frequentia loco abdere oportetme frequeti introeundum afpe&u territi, huc illuc volitan- tes,crura, tibiaTque clathns eai um magis allidant, Phlegmone etiam non raro huinfeemodi auicula: tentantur, & illi p oti (fimum, qui calidiore funt intemperie,a qua eo in maiore vi1 tidiferimen adducuntur, quo nobiliotem ea partem, caput nempe inuadit. Eft aut£eiufce- modi inflammatio a principio cannabino femine vix maior , ied temporis tra<5lu in ciceris magnitudine excrefcic:In qua igritudine , qui non fine viti periculo exiftit , eas eo quo a nobis didfum eft modo purgare conueniet: ficuti etiam in morbofa illa conft!tutione,quam morbum fubtilem appellant, quas non minus pcric.ulofa eft, & exitialis. In hac enim totum corpus incumefcit, vtin hydropicis, & veni prifertim tumidae apparem; 5 pedus gracile,&2© excarne euaditj auis ipfaa pabuli loco non difcedit : Sedcib.um huc, illuc difpergst, potius quam comedat. Nec minoribus a podagra.qua cu fjepeconfli£hntur,afficiuotur mconimo- dbynam pridoloris fteuitia neque ft ire , neque per caucam ambulare permittuntur. Hanc adeife, pedum, & tibiarum fcabrities praeter iam comemorara fymptomata in primis decla- rat, autem, quo affedn et larneas aliquando diuexau accidit , his notis fefc prodit. A iis raucefcit,aut penitus obmutefcsc,vel,fi vocem non prorfus amittit, impei fedam falte afperamygemebundamqjidit adeo vt obftreperc,& vociferari, lametariq; videatur potius, quam canere. Sin nullam vocem emittat, digitos pectori admouere opoitebit:nam fi vehe- mdnti, infucto motu palpitet, vc nullum aliud certius, & euidentius huius aegritudinis fignu exoptare licebit. Abhftce itaque iam commemoratis morbis ,fiappofita, qualia funt ,quae 3© recenfuimus, adhibeantur remedia, nonnunqua vindicari poterunt: fecus ab epilepfia. qua non fecus ac homines velutidiuinitus perculiae concidere cernuntur. Ab hac enim vel nun quam raro admodum liberantur. Si autem a pnmoinfiltu faluaeeuafecint, vngues illis funt ili ico refcindendi,& ipfae optimo vino multis vicibus afpergendaejcaueduro vero in primis, ne fubfole diu moram contrahant. Eft&aliud morbi genus, aphtis iimile,quod ipfas vehe- menter affligit, & inter aliquas corporis partes ori praecipue incommodat. Ad quod propul- fandum peponis femina in aqua dilfo)ues,& in potum triduum, quatriduumue offeres. Cum autem eas iam meliufculasefle, & conualefcerecognouetis faccharum fimili niodoin aqua diffolutum exhibebis. Aluus poftremonon minus ac hominibus plus aequo hifce auiculis aliquado profluit, tue igitur, vt quoad licuerit, huic malo occurratur, cauda? pennas, & qu^o podici adiacent refecabunus, aliiumque oleo iilinpmus:& reicdo fi forte eo ante vefceban- tur, cannabino femine, eius loco peponis femina biduo miniftrabimus: fed fi ex illarum nu- mero fuerint, quae feminibus non vefcuntur , omnibus alijs eduhjs dimiflfis,cuorum tantum vitellos, qui eft co&ionc duritiem contraxerint, comedendos apponemus. Piaeter comemo* ratos affedus, quibus omnes obncx;£ no funt aha eft aegritudo omnibus communis, & qua nulla earumdeuicare poteft, nempe plumarum defluuium. Nonnulliseniin circiter caledas lulij, nonnullis circa eiufdem menfis fine plumae decidunt, & poftea noiia? renafcuntur.Gra- uis eft haec affeclio:moefl:a? tunc funt,&omnino filet, parum comedunt, plumae omnes riget; ipfae vero immobiles perfiftunt, & aliquando etiam vitam cum morte commucant.Quaeita laborant, ter quateruein hebdomada vino afpergendcfunt.Sic enim moibo facilius refiflut, 50 & ab illa moleftia citius fefe liberant. Caeterum quo ratius,hifce,&: a hjs aegritudinibus ten- tentur,vel vt,fi quando centari cotigerit, facilius euadant, eas, praefertim, quae panico, can- nabis feminc,&: alijs mali fucci cibis vi£iitant,femcl in menfe purgare operae pretium fuerit. Hoc commode praedabimus peponis feminibus a cortice mundatis, la&uca, cichorio, beta, angallide,& mercuriali,quae poftrema herba linariae priuatim conucnu. Proderit etiam ru- dus aliquod ex calce, & terra in caueam imjcere. Peculiares affoftus, & ipforum remedia in particularibus hiftorijs, qu is iam aggredimur, tecenfebimus, D E Omithologi* Lib. XVIII. 77i IO zl.l 0.0>2§), Lufcini® catus Jau- des. DE L V S C I N I A. Cap. II. ORDINIS RATIO. NGR ATI animi notam haudquaquam me effugere poffe, exiftimem , aut afim auriculas, quod de Mida dnflumefl, habere videar, nifi inter canoras sues, quae caueis incluf^a nobis deliciarum caufa aluntur, Lufcimse primas detulerim. Haec enim animum noftrum moleftiflimis excruciatum curis, & affiduis ftudijs feffum toties recreat, refocillatq>& nunc etia nobis h^c exa- rantibus aures cantus fui dulcedine ,atq; harmonia dem ilcer ,eamq, diutius fere, quam folet,contmuat,ac fi deprecetur,vt qua? extra controuerfia ceteris catu p, a?ftat,ego etiam primo honore digner. Huiufce vero auicula? encomia profequi,&. recenfere fuperuacaneu exiftimo:tum quod ipfa fuimet tibicen eft,&cuiufmodi fit, cantu fuo declarat : tum quod eius laudes & poeta^&qui foluta or9tionefcribut,paffim vbiq; celebt et.Plmius in primis, X-ufciniae vt tam mufica? auicula? dignum fepraebeat encomiaftem, ipfius in canendo afliduitate, fua» ^au^€S* uitatem, varietatemq; & itudium elegantifiimis verbis longe, lateq; profequitur: qua» eius aoin Lufcmiam laudes, ab innumeris poflea fcriptoribus,vel eaedem omnino,vel paucis tan- tum immutatis repetit^ fuerut.^ Lufcinijs inquit, diebus ac nociibus cottnuis quindecim gar- rulus fiue inter mijfu cantus denf ante fe frondium germine non in nouiflimum digna miratu- rus. Primum tanta vox tamparuo in corpufculo,tam pertinax fpiritus. Deinde in vjna perffia mu fica J cientia modulatus aditur fonus,fr nunc continuo fpiritus trahitur in longum, nunc va riatur inflexo , nunc diflinguitur concifo , copulatur intorto , promittitur reuocatojnfufcatur ex inopinato linter dum fecum ipfe murmur atiplenus grauis, acutus, creber , extenfus,vbt vtfum efl •vibras fummus, medius, imus, Breuiterq ; omnia tamparuufis in faucibus , qua tot exquifttis ti- biarum tormentis ars hominum excogitauit : vt non fit dubium hanc ftauttate pramon /Iratam. Ac ne qs dubitet artis effe, plures fingulis funt cantus, ne c ijde omnibus, fedfui cuiq-t certant in- 'locer fe palamq , animo facontcntio.V i fi amor te finit fxpe vitam, fpiritu prtus deficiente, qua can- tu. Meditantur alia ianiores,verfufj-,quos imitentur .accipiunt. Audit difcipula intentione ma- gna,& reddit, vicibufq, reticet. Inttlligitur emendata cor recito, iitffas canere capiffe,& cu fym - phonia alienaffe. Hucufq; Phnius, & paulo inferius. Vtfum iam fape iujfas canere capijfe-,fr eum fymphoma altemafse.^A Piinij imitationem b Bellonius, nein huiusauicula? laudibus ab adulato recefeudis infacudior cflc videretur, quamplurimis, ijfq; ornatiffimis verbis ipfius cantum ec^* exprimere, & laudibus extollere conatus eft, qui &ftatim in ipfopro^mio vocauerat eam ^ ^ nobi iili nam,& cui merito inter eas, qu^verfancur circa fepes,virgultos,& dumos, primus auj ^ Clfl locus finecontrouerfia deberetur. Hinc Piinij, &Bellonij in Lufciniam pt£Conijs,authoris Philortn&lae, quifquis illae facrit, carminaa nobis alibi , prout occafio ferebat recitata, nuf- 4Qquam vero melius, deccntiufuc, quam nunc, fubijcere libuit. Dulcis amica vem nofiis folati a pr a flans. Inter aues etenim nulla tibi fimilis. Tu Philomela potes vocum diferimina mille Mtlle potes varios ipfa referre fonos. Namquamuis alia volucres modulamina lentens j Nulla potesl modulis aquiualer e tuis . lnfuper efl auium fpacijs garrire diurnis-. Tu cantare ftmul no fi e dieque potes. Non iniuria igitur auem hanc tanti ftcerunt prifei illi Romani, vt queratur c Plinius, .fo- c/. 10.M9. J Qnorum illis pretia fui(Je,& quidem ampliora, quam quibus oli«n armigeri parabantur.^, x cuius verbis colligere licetjLufciniaru magna fudfe pretia. Vnitor .n. feruus, vcapudColumel- Vinitoris latnlegereeft, 0&0 millibus seftimatus eft, & pluris armiger venire vinitorefohtuserat,vt lerui Prc* qui prasfidium vitas domino afferre poffet. Exquofatis conflare arbitror , id quod ftatim fequitur apud Plinium deprauate legijnerrpe earum Lufciniam albam, qu^ Agrippinre do- no dat-#eft,.feftertijs fex veniffe, hoceft fex millibus. Cum enim carceras hacprarrogatiua Pliniusde- antecellet, quod candidaeffet, quod efl prope inufitar m,vcair ibidem Plinius, plunseam prauatus. fteciffc, npn vero minoris, quam reliquas proculdubio fiatuenduin efl. Sed iam reliqua ad feustts auis hiftoriam fpedtantia profequamur , adductis tamen prius «s/Iaai Cruted carmi* ^ T 1 1 2 nibus Iuniores I 0 Lufcinia holes mufi ca docuit. Thachmas Ranan. a In Caff. SyrenesAe dones di- dis. Aedones Libyfi® q. Arift. cor- reptus. bHjtb. li.j. C De attib. U 7. c. 1 ,] Rouffettc. 772 VTyfsis Aldrouandi mbus, vt qua? eius in canendo fuauitatem declarent ,principemq; volucrum appellens: vt qua?q; hinc pateat s nos principem locum inter canoras aues Lufciniae lUrcmerito afiignaf fe. Canit igitur. T u quoque tu volucrem princeps Philomela latere fluam fuh ramo altquo querquera cogit hyerns , Prode age de tenebris , & ft quid amicius olitn Innumeris numeris es meditata mele. Id nunc ne magna graue fit V iftorij ad vrnam Gutturis omni fi dis totum iterare tonis. X © Non immerito autem a fcriptoribus celebratur. Nam fiqua? vnquamauis fuit , ex cuius cantilenis homines mulicam excogitaucrint s vt quidam arbitrati funt nimirum Lufcinia eft, quam habuiiTc magiftram neminem pudere debeat, dummodo vim in hac re alitis non jgnauiter aifequitur. & Q _V I V O C A. THACHMAS Hebraicam vocem aliqui Lufciniam , alij autem auem immundam, & rapacem exponunt.Rhargun vult etle genus Accipstris.Communis translatio Larum vertit. Sic & Ranan aliqui pro Lufcinia , alij aliter accipiunt. A id eft, Et aut for mitem fc opulos Lnfciniarum . AiJorte Libyfla? dicebantur etiam oiim mulieres illa? 5qua? Carthagine Libya: vrbe filios fuos, nefeio qua religione Saturno facrificabant , allufione nimirum ad fabulam Aedonis, fiue Philomela:, qua? filiu fuum ma6talfe,& Thereo pro epulo appofuiffe perhibetur.Aedon praeterea epitheton eft, quod muficum>&fuauiter cantilante lignificat,& aliqui voluteffe Philomelae epithctoniOrnith.veio potius ad ipfius nome pertinere putat, in cuius fenten-3© tiam libenter co. Quidam aUtem in epigramateGreco cicadam Aedona cognominatjhoc eft muficam,& fuauiter cantillantcm : licuti Euripides tibias AuJvpae, dixit, apud que alibi AvJar pro tibiae lingua per methaphoram legitur, vt aflerit Hefych. qui addit praeterea Mi- neruamaPamphilijs Anfvva appellari. AM c libt ?• df ideftjLufciniammurorumappeliant. ^ «tiib.c.7. io SYNONYMA. H A C H M A S & Ranan Hebraicas voces aliquos Lufciniam interpretari diximus, Arabice dicitur Odorbrion>Enoftdom:& voce quafi corrupta a Gr^co An£ovt vcaf- TerieSyluaticus, Andon quoque legitur apud Auicennae interpretem. AnStiv Graeca vox etf, Lufciniam vt iam diximus, fignificans, & facit genitiuum A^ovoVpenultima breui. Reperetur & A c5tra&e, & A«J§? poetice, & vocatiuus Anfdi tanquam a redo A «Jw fit aute AMvi verbo «caJW mutatione Aeolica « diphthongi in w impropriam diphcongu.Re- aocentiores quidem deriuant ab «« d£a), quod fine intermilfione fere canat, vbi increpent.Le- giturapud *Theocritu A^oVe? pro AndWrec. A/3«JbVa, A>iJomHefychi(;js,& Varinus.TsTpa- 5W/r Amovet. Ide Ardi ^opat/^gA/dpm», &c. habetur in Graecis epigrammatibus, quo in loco Brodseus Atthidem vel Hirundinem , velLufciniam interpretatur, Ornithdlogus Hirundi- ni. OAoAvyovet, quidam apud Theocritum interpretantur Lufciniam, vel Hirundinem. Nos infra de hoc noftram aperiemus fencentiam.A»^ idem efi,quod A»cfW,ficuti,& An^ovnu^ quod poftremum in hoc tatura differt, quod mafculina terminatione profertur, ac fi dicatur Lufcinius, aut Lufciniolusj& videtur efiefadu ex A^ow?,quod praster alia Lufciniaspullum fignificare diximus.Sant tamen qui velint diminuciui formam, fiue terminationem habere, ft6Mitefignificatione:quibus liberer adhaereo. Daphnis enim hac vocevtensapud^Theo- Jocritum non paruulae Lufeinia», fedadulcioris fibi vocem precari cenfendumefb Canit autc. A/t r§p o(x olor M o/tfrVcTo/ Aettpvii raltuv wdWcv, id eft, T V tinam eodem modo ■ s* Caneret Daphnis ficut Lufeinia . Latini quoq, hoc nomen feruanr. Vlrgilius: Sluodq', leues Calami , quodfuauis cantat Aedon, Vbi non parum hallucinatur interpres, qui pro Aedone mufiei cuiufdam nomen interpreta- tur. Dicitur apud eofdem Sc Philomela, non autem Philomena, vt admonet Caelius Rhodi- ginusjfutfragante Paufaniaeauthoncate.Grseci autem, vt in fuperioribus annota nimus,Phi- 4©lomelse nomine Hirundinem plerunque accipiunt, ficut Prognes vocabulo LufciniarOjvelu- ti cum Epops apud c Ariftophane Lufciniam alloques, Progne, inquit, Exi, & te ipfam often- dehofpitibus. Lacinil?hilomeIa?,& Lufeinia» vocabulo in eadem paffim fignificatione vtun- iur. Poetae vero videtur Philomelam libentius vfurpare, ficutoratores Lufciniam : de cuius pofterioris vocis etymologia diuerfi diuerfafentiunt. Quidam enim quod in lucis canat fic di&am volunt: nonnulli vero quod canat ante lucem, vel quod cantufuo fignificare foleat dieifurgentis exortum. Mihi in primis arridet d M.Varronis fententia, qui fic di&amaucu- mat quod lugens canat. Inquit enim : Lufciola (hoc nomine ab eo^ppelbtur, quod idem eft cum eft Lufeinia )quod luftuose canere exi {limatur, atque ex Attica Progne in luci u fatfa auis . Omnes enim fere feriptores eius cantum per hsec verba lugere, gemere, aut flere, & ciufmo- 5$di plerunque exprimunt.* vt ex ipforumauthoritatibus mox poft adducendis elucefcer. Lu- fcinisediminutiuumeft Lufciniola,qua voce vcicur e Plautus: Palego mutuo , ne Lufciniola de fu at oratio . Quo in verficulo videtur locum habete, quod de voce AJovk fuperius di&urn eft, nempe di- minuentem formam potius, quam fignificationem obtinere. Aethis praeterea, ecfi, vuam di- ximus, alij aliter interpretentur, a poetis aliquando nuncupatur, quaii Attica , ad fabulam nimirum refpicientibus, qua Philomela Pandionis Athemenfibus regis filia in hangauciru, dicitur effe transformata Martia! is: Sk ubi multi fena ferunt Cacer Atthide lucus, T 1 1 i Gura Thachmas Ranan Odobrion. Enondom Audon. a Iliad* 19. AJWc. quorunda fentetia di minutiui forma , no fignifica— tione het. b Eidyl. 8 . C In Aui. ettnjmaiCj fecum iriCfetartl nauig3ffet,ex ipfius nido cognotiiffe ex Crucarum genere. ‘ Lof tinia Nonnulli, vtMfidorus, Acredulam eandem effecu Lufcinia arbitratur ex illo /Ciceronis. - Et matutinis Acredula vocibus inflat. ; Potamida. Sed ibi Cicero Acredulam vertit auem, qua; ab AtatoOAoAi;j6)i>dicitur,quamquealitefFe- hOri.i. ti, itus Viulatn vertit. Inquit enim: it de diu. , Si matutinus Vluld dant carmine voces ( . Acredula. Ex cuius interpretatione fortaifequifpiam Acredulam, & Vlulam eandem auem effe conij- Vlula. ciet. Sed Philomelae authordiftinguic eas. De Vlula namque iiccanh; ,, ,, .:J . .... .... A (IV lulant Vlula dant carmine voces. ' :;:.i << -2© Etde Acredula tam dixeras: • t .. c ,• ■ , . Vere calente notia s competiit Acredula tantus % Matutinali tempore tunc mitilaps. Ex quo edam a pparet, author em ilium Philomelam ab vtraque aue diuerfam ftacuere} vt de #< qua ftatim in ipiis primis carminibus dixerat* T u Philomela potes vocum difetimina mille i. Mille potes variosipf Areferre modos, * Cseterum vt ego de hac re fententiam meam aperiam, nihil obftare video, quin pro vtraque voce tum Graeca , tum latina Lufciniam rede interpretari poftimus. Neque enitii tantieft apud me Fefti,aut aurhoris Philomelae a uthoritas , yt ab’hac me opinione dimoiieant. Nec 3* mihi quis Ciceronem obijeiat feribentem: Sape etiam per. trifle canit de petf ore carmen, < Et matutinis Acredulavocibus inflat. Videtur enim innuere Acredulam auem effe mali ominis. Lufcinia auem bonifemperhabi- tafuit, vt fuo loco. Sed non redeidex eiusverbis.quis inferatjcum iolum matutinum eius, nimium frequentem & peruicacem cantum, imminentem tempeftatem praemonftrare dicat. Phlntfiele vcr® nos ma8is fcntentiaf firmiter inhaereamus, faciunt cum tempus, quo canere di- catus que- cicur> matutinuna nimirum, Lufciniae fere peculiare: tum quod eius cantus querelae dicatur, relae dicun qa°d vocab :lo, aut confimili & Philomelae cantiunculae a poetis fere femper exprimi folec. . i. ;i 30 >.s ^ i' h ',uv3 •Ai i litC »]!! ' 'jJU lur. 40 kEid. 7. Vtrunque autem ex illius carminibus liquido patet Et matutinis Acredula vocibus inflat , Vocibus inflat , & afftduasiacet ore querulas , Cum primum gelidos rores atirota remittit . Accedit quod de hac eadem aue fub Ololygonis nomine tradit k Theocritus, quod fcilicet in denfis ruborum fpiniscanac.Lufciniam vero in dumecis Ubentiflime degere nemo eft, qui ignoret, cuius rei caufam nos alias a dignabimus. Theocriti vtfrba fune haec. Tot Diuerl^de exiibmo,li quid dehis vocibus alijfenferint paucis referam. Quidam igitur apud eundem nefniaT * -^ratUf11 iu recitatis carminibus Ololygona interpretatur auisfolicari^ genus. Authorqui- Rauarinus daminnominatus libelli de animalibus, & plantis a Roberto Scephano excufi cum nome- Tarinus. claturls Gallicis , kribit, Acredulam auem canoram a quibufdam vulgo credi Rauarinum* alijs Gallorum Tarinum, alijs Liifctniams & effe ex carum genere, ex quibus futura tempe- fias, JL ._i Omithologi* Lib.XVIII. 775 ftas,aht pUtuia' praedici pote ft. Acredulam a bj interpretantur auem Germanis (Saxonibus ) diarii Grynerlin>quaiwhoc nomine fibi incognitam effeteftaturOrnithologus.Scoppa,& frandifcas AitfttmusGaiandram vulgo didam , qua» ex genere Alaudarum eft. Theocriti Schobaftes Ofoiygona interpretatur Hirundinem, quas ltyn deploret, velLufciniam • Sed iampraeftiterit, teliqua huic loco deferui entia pertradare^ quod praedabimus , fi quomodo ftb authofibus periphra^it^circumrcribatur, oftenderimus . Propertius in.primis vocat il- !afii volucfrem Atticam ia patria. ■ t:> -iWoo.M Non tam not/umavolucrisf une fia querelis j 0 : e- * * - J • i '-Attica Casiropqs obftreph infolqs. ' i Iole apud /Senecam vocat alitem Dauliam: - — —.Qualis natum Daulias ales /olet. Hi/maria Ft^refub^mMa *: Qua periphfirfi vius fuerat m Ouidius : Talis in vmbrofis mitis nunc deniq^ fyluis -h r*,r- •■• •• ' De/letTreicmm Daulias ales Hin, Hos imitati fiant luliusCaefar Scaliger9,&Iulius Aelius Crotus * vterq*, tamen fine fubftan- tiuo alite: quorum ille fic canit: v % q Daulias exigue quaritur^um noctis in vmbra » ‘ Dulcibus attonitas qualibus vrget au es. # Hic vero: ir.:> ...» .* , ;; . • ?s i :in TiObflrepit mguth Daulias in folqs* Eft autcmOaulias patronymicum aDaufide Phocidis oppidaolim fub ditione Therei re- gis Thracum,quem Philomelae vi r um fuifie per hib en r.CanfuTu li forma a Pandione eius pas trePandiona ales, vel volucris dici queat, ficut etiam Hirundo: vt apud «Statium: Sic Pandta : emetunt: vbi fida volucres Hofpitia„ ‘i v : r. ... : Et huncfequutumPolitianum: | o Dant Pandionas volucre^ ter murmure placant -K y>n Liuerttes oculos yter frontemkacc are tangunt* Aliquando per primitiuum circumfcribitur , ficut ab q Ouidio;, ■ ■ • Sic nec Olorines audet Pandionis ales Parua referre fonos necfi velit improba pojfit». E t r Eucia no :j Etfi Pandionis, natam dixerisjrudks>i<& inepta ell* quanquam, voc em. multi fonam edere foleat* Ab Homero autem Pandarei filia , vt a Graecis ali/sPandarispatronymica for- ma* Sed fortafse idem fuerit P&ndareus cum Pandione, x Statius eam fic defer ipfit: Et qua BkflQMo qttdritur foror erbacubilu. Vocatautfcro iororem nempe Hirundinis priuara cubili Biftonio >ideft Thracio, quod eft ^©P°fieffinuiii a Biftonsa regione Thraci* inter Mefiurn, & Hebrum fluuios, iradida a vicino lacu, quem Biftonidem appellant: vt quibufdam placet a Biftone rege. Cultioris idiomatis Itali vocant Lufignolo , Vfignolo , Rofcignuolo , & Filomen&etiam legitur apud poetas, vt-apud Petrarchamt E garrir Progne, e pianger Filomena . Gal Ii Kofcignol a ppe Ha nt, a quibus fic d idu m Bellon i us vult 5 qu ia quodammodo rubras habere pennas videatur. Ego tamen ab illis fic nuncupari arbitror a Latino Lufcinia, vel po tius 3 diminutiao Lufciniola . Hoc eft enim Ga llis familiare, vt Lliteram in Rmutent. Hi- fpaniceidicitur Ruiftenor,vel RuiffenolsGermanice ein Nachtgall,AngliceaNyghtyogalL apudBatauos Nachtegael, Illyricis Slauuin. • GENVS. DIFFERENTI jE. iDt W «. V SCI NI A M inter canoras au es reponendam effe,&in ipfis primas ferre ex didis •ji patere arbitror. Scribit a Bel Ionius, Lufciniarum quafdam vitam agere in fyfiiis , & J» rj appellari Rofcignol ramige,ideft,Lufcinias ramorum; has in cantu diutius perfeue' raP4 affirmat 5 quafdam vei 6 fsepes colere, & efte alijs minores . Sed neque Ariftoteles, ne- que Plinius, neque alij, huiufmodiditferentias ponunt, quod nouerim. Poftint tamen affer- Grynetlyn Calandra. Hirundo. Volucris Attica. I In Her. It Qeib, ni ad Liu . Daulias. ■ . f , \ n HermJ.t. Tu. S\t.l Ales pan - dionia.: oThtb.Z. p in Mant. q ad Tif. t in Imag, sSyluU, 2. a- de: anibus Ct I® 776 Vlyfsis Aldrouandi r j nonnulla? accidentarfe differenti# . Aliae , namque Lufdnfe montanse, aliae paluftres & ^Gal^r ^' l°corum» vhideguhEjdiueriitate,djci queant : Alias autem montes, alias paluftria amare pl \ntfc c ex cantus di*ucrfitate obferuauit b luJius Alexandrinus. Et obfiruatum , inquit ^Lufiima^ de hile >C' f^bufiribus tn locis > ac planis multo mwus fimorum edere camum jolitas , quam montanis tandem onmmo ob c au jam , vtique humiditatis nimia vocis inFiruinenta vclut relaxan- Lufcinfe tts, vt contenta, arguta, atq\ canora a voce nequeant 1, Ppffint praeterea hmufmodi differentiae «candida. fim 1 liter furrn a colore. Nonnullae enim funt vife candida, cuiufmodiilla fuit, cuius memi~ n it Plinius, vt a nobis eft fuperius annotatum. Ego fiuiufcemodi Lufcinias aliquando obier- «ani, depinxi iconem exhibiturus fum. Reliqua differ.eatfetati momenti npn fisnt,vtmeisj«> enaaandisdiut;us iinniorcmur, FORMA. DESCRIPTIO. lact N ^ VLL A ab Ariftotele , aut a Plinio refertur nota peculiaris, qute Lufciniam ab . ^ | alijsauibusd«fcriminet,pr2etervnam,abvtroqueri:cenfitam. ^Llle namque id £ap j JL ^1 ei proprium effe affirmat lingua fummo acumine carere * b Hic vero (quod ex Ari- b L.x.r 29. ^°tde iplo defumpfit ) Lingua tenuitatem illam primam non effirei quae ater is anibus , atque $© C Com, m ^oc ctim Atri capillo, commune intercedere, c Franciftus Sanctius j quod Lufciniam lingua *Alc, tmbl . prorfus fere deibtutam obieruaffec > vc affirmat , Luicinias prorfus ea carere credit:,eiuiu> 70. feribit : A nem porro ipfa Philomelam lingua carere pro certo affirmare poffum, nili rao Lufcinia oculi fallunt. Nam diebus ab hinc paucis , cum hreeferiberem, amicus quidam meus mjhi fisrfc fine commohftrauk Phdomelana in cauea conciufam , quam cum inde extra xiffemus, per te- lingua. nue vc(^tgjum Imguae vix potuimus repcnre: quae res non paruam mihi praebuit admiratio? nem , cantam sneffe huic auiculae fuauitatem cantilenae , & vocis crifpationem , nullam—» tamen linguam, nifi forte eam iw gutture habeat abfeonditam : vndenon ab re finxerunt poetae Philomelae praecifam fuifle linguam. Haec ille. Quod an verum fitalijs iudican* dum relinquo . Ego quidem quot quot vidi( vidi autem plurimas ) Linguam eamque fatisj# confpicuam habere animaduerti . Quod autem alferat , linguae pnuationem poetis occa- fionern pr^buiife, vt Philomelam a Thereo elinguatam fuilfe configerent, alij non admitte- rent, nam fabulae huic fatis idoneum erat argumentum, quod linguae fummo acumine 'ca-i Lnfc’n' reac,Ca?terum vt profequamur, Lufcinia Paftere paulo minor eft, licet aliqui longior appa- defcriptio rCat‘ R°ftrum oblongiufculum atqs teneriufculum,& molle, quod cum aperit, tnfignemtS Magnim. oris, tum faucium hiacum pr#fe fert. Caput, collum, &dorfum ex phoenicco,feufpadiceo ad cinereum quodammodo vergente colore decorantur. In alis vero & in cauda fpadiceus ille color vegetior eft, & magis elucefcic,quamuis tamen in hac magis, in illis tninus.Gula> pedtis, venter & vropygium, fubcinerea aliquantulum albicans videntur. Crura oblonga» vngues fubtiles, & aliquantulum incurui. Mari femina quo ad corporis habitum, fimilis, li-4© cetfortalfisillaahquado ad cinereum magis vergif.quo diferimine etiam iuniores, ab adul- tioribus diftinguuntur. Pulchre noui Homerum hanc auem aiAop*^ vocaffe eamqj vocem Vropydfi. a qntbufdara exponi luteam, ac fi luteus torquis, vc putant, collum eius ambiat.Sedqua?tor« Crura. que luteo decoretur, nuquam obferuaui.Quare viridem potius interpretarer: Utoposenim Vngues. & viridem & luteum colorem figmficat:) non quod viridis fit auicula/edquod vere maxi- mi appareat, quado virent omnia, ipfaqjfedens in viridantibus folijs dulce modulatur me- d bifUi.g, Jos,N(fi forte luteam dixerit Poeta, cun» lam colorem mucauerit, quodfanedeea r/Arifto- c 49. teles.e Plinius/^lianus alijquefcribunt, nimirum #ftate colorem mutare, quare fort^tuc c lux. r, 1 9. nonnihil lutei, idq; praecipue circa collum acquirat.Quo fenfu fortaffis etiam Theocritus & Roitrum. Caput. Collum. Dorfum. Gula. l\&us. Venter. /* 1 ^ c anm9 /^r)ft0pbanes Lufcinias |KTct?,ideft flauas nuncupant, licet eandem didionem Euripidis 5# 2 8. interpres verceric fiauo roftro . Quare fufpicari quis queat poetas de roftri interiori parte intelligeretos enim interius nonnihil flauec,vti in canetibus confpicitur maxime. Alijs Poe- tis etiam votm^ooeipot,^ %Aa>pdvt$ cognominacur, id eft, collo infignis vario, aut viridi, aut luteo j poftremum epitheton cum fuperiori conuenisinoa/Aocrfipos forte vero fynecdochic^ dida fic, vt per collum vocem accipiamus, quam nimirum variam, & floridam a?dit. Albas aliquando repenri Lufcinias ante monui, vnamqueolim Agrippinae dono datam fuiffe ex g Lv, r. 39« g Plinio dixi. Ego quoque albam Lufciniam olim obferuaui, iconemque hic illius exhibere non piguit. VOX ’ Lufdnije aiulla vox peculians, a In Hmo &£iu 3, hyiCOU.% o marj debent»oon qualia sedunt dracones, quorum fere proprium eft flbilare, ied quahseft dulcis ille vemrfonuus leniter flatis ,«& in- ter fl odes fuauittr murmurantis. Sun ilster Cinefia apud? Ariftoph, fieri cupit A n£uir'?uyv- ^tt0ox,ideft canora Lufcinia, non vc quida exponunt ftridubjnam ftridonngratus Scafper fonuseffl Quod vero p D. Chrifoftomus Lufciniam a poetis tardilinguam appellari dicat, ego me nufqua id legifflv, & caufam, cur fic appellata fuerit , ignorare ingenue fateor ,auis fcilicet tam canora, & mufica,qi ^omniu vocalifiima a, primi nominis fcriptoribus dici mew ruit, Sed hu’us appellationis caufam profundioris iudicij viri fortaffe excogitabunt.Nos in- 1® terim qu?e de lpfms cantu dicenda fuperfunt, profequamur.Canere fokt , vt q Ariftoteles, P, Unius ac alj docent, aflidue diebus ac nodtibus quindecim,cum fylua fronde incipit opa- capare; deinde canit quidem, fed non afftdue . Audior de natura reru addit, tunc remporis adeo fuo cantu deledtari, vt rariffime comedat, canere vero fumma cum feftinatione.Sed & tunc ,& ahjs temporibus, quo dies tranquillior, ac fereniorfit,eo canit fuauius,& inacceflfa- bilius;vnde rStrozius pater,vt fl immaam^nitatc diei natalis Anthia? offenderet} fic canits Garrula vicinis carmen Philomela fubvmbris Integrat, & folito dulcius orfa quari. Ha^ucinantnrergo. qui hanc auem , cum maiori dolore afficitur, magis canere affirmant, eofq, merito redarguit /Plato. Nec animaducriut, mquit, auem nullam canere cum efurit,autiQ friget^ alio 4, quopiam dolor ts genere ajfuitur.-non ipfam Lufcmiam. non tl trundinem.mn V pu- pam* quas aiunt ,pr a dolore canere . Mofchus tamen vt offenderet / Bionis mortem omnes, immo >pfa etiam bruta fleuilfle, nunquam ait adeo Lufciniam cecinilfle in rupibus. Sed is fi- cuti&caeteri poetae ad fabulam alluduw, qua Philomela Ityn filium a fefe peremptu ploret- te dicitur;S c & »pfe etiam poetarum princeps u Homerus; ,Q? r KaApp de-ifriffiv eupo; vtov WstpliVQio , &tv4piMiv ymctXoK?! xetQi^outWTrvxtvoy&i Hy rt Sa/uu. tpco-wcoact yl&i yroMnyeu (pcevluj TlattS' oAQ& hyeme% Martialis ob illatum fibi a Thcreo ftuprum^0 flere dixit hoc difti .ho; Flet Philomela nefas ince/H T er eos, & qua Muta puellafuit,garrula fertur auls. Alij queri eam volunt propter linguam fibi abfeifflam, ficut y Ianus Gruterus feribens s Conqueritur q ; iterum Itngua Philomela rapinam t Nunc poetarum figmentis omisfis reliqua ceu veriora profequamur > qui de eius cantu ab authoribus flde dignis prodita fuere.Tcanfa&is itaq; illis quindecim diebus, quibus cane- re dixi affidu£ooSCi,& interdii?, canit quidem adhuc tefte^Ariftoc,fed nemaffiduo : mox enim adulta aeftace vocem mittit diuerfam,non infuper variam, aut celerem, modulatamq; fed fimplice.Idem tridunt a Plinius, & ^lianus. inquit ille, tanta tam artifices argu jq tia a quindecim diebus paulattm de linunt, nec vt fatigatas pojjts dicer e, aut fati at as. Mox aHn aucto in totum alia vox fit , nec modulata , aut vana . Hic autem, Colorem^ inquit, dr vocem per aflatem in aliam fpeciem immutat . Neque enim fic cantum variat,dilHnguit,inflettit, acuit» quemadmodum verno /ew/w.Addit^luhus Caefar Scaliger,tam a verno fuo cantuin diuer* fum canere fub autumnum^ vt nulla ratione perfuaderi poflit agricolis eamdem auem cffe« INGE Ornitliologi* Lib. XVIII. INGENIVM. MORES. 781- c SyluJ. 4. AMBITIOSA, gloriofaqj a uis eft Lufcinia,ncq; tam libi Pauo ob caudas pulchri- tudinem, quam ipfa propter cantus fuauitatemfibimecapplaudit. VndeChar- midcs Athenienfis, referentem Gelio Rhodiginoeam non modo dixit p/Ao^t/aw, a iec, ancj, ideft muficae ftudiofam eflesfed&p/AoeTofoi', id eft, gloriam ambitiofiiis captare. Siquidem 13. in folitudinibus fi concinat, fimplicem omnino cantumsedit, apparatu nullo, velutijfibi focancns tantum fin praeftofint auditores praedulcem in primis, variumque multoqjapparatu compofitum, quippe intelle&u certo ruxipeos ihwT&iv tq juz Aoe. Ip fas autem non folum hanc gloriam ambitiofius aife&ant , fed & pullos ad eam quodammodo adhortantur , quod me- minit etiam b Ariftoteles,vbi a '\tJam vero fuos pullos docere, verfufq ; quos imitarentur , trade- j revift eft, vtpote cum non perinde locutio , vt vox per naturam proucniret ,fed acquiri pojjet per * ^ * difciplinam , & /ludium Idem afterit Plinius, cuius verba alias attulimus , & hic non repeti- mus* ficuti neque Aeliani, quod nihil de fuo adiungat. Praeter id autem addunt quidam ex- perientia compertu efteineoacinnius nonnullas canere ,quoniamatresob exilitatem vo- cis earum docere dedignentur, doceri & contra optime qu$ vna cum ceteri degunt. Cete- rum parentibus,vt pulli fui ad perferum in canendi arte gradum pertingant, adeo cordi eftv aovt referente Oppiano illos quorum cantus genuinos & legitimos iudicant, omni diligentia curent: mutos a ute tanqua fpurios,& indignam Atticis Lufcinijs prol5 interimant. Eft alio- qui incredibilis earu in prolem amor, quem celebrarunt plurimi.* Statiusinter alios, vtde* clararet, quantae curas vxori fuae comunis cftec vtriufq;filia iam viro matura,cancbat;quod Nfn fic Philomela penates Circuit ample ens, animumfi. in pignora transfert. Si forte fortunaimplumes adhuc nido detrahantur, mirum eft, quanto ipfa moerore confi- ciatur, quofq, gemitus, quofueeiulatus effundat.jSic poetae cum quem fummo doloreaffe- dum indicare yolunt, admodum concinne, apteque comparationes hinc depromunt. Virgi- lius in primis de O pheo ob Euridicis occafum dolente : 3 o f/ualis populea meer ens Philomela fub vmbra Amijfos optantur natos , quos durus arator Ob fer itans nido implumes detraxit : at illa Flet nottem, ramo f [edens mirabile carmen Integrat mallis late loca questibus implet . Idem pariter e Baptifta Mantuanus alijs verbis eleganriflimeexprdfit: Meerebam vtpaftu rediens Philomela , cibumque Ore ferens natis , vacuo fu a pignora nido Cum f ubi at a videt , roflro cadit efcaremijfo : Cor Stupet, dr contra nidos fuptr arboris alta Fronde fidet plorans infelices hymenos, T: Eadem comparatione vfus eft Q./Calaber vxorem Lacooncis deflentem liberos a draco- tVar>L X2« 4,onibus deuoratos, Philomelae ob eandem caufam ploranti comparens his votbisiMater vero vberes quaStus fundens ad inanem tumultum ob [} repebat, aliud peius fibi metuens : defieuit igi- tur calamit atem, in quatit viri fui infeitia impegerat: nam Deorum iras formidauit : vt quando circa nidum quar itatur Philomela : magno enim cruciatu cor exedens in valle arboribus obfita , cuius tenelli adhuc pulli, antequam ob fi repito re (on arent cantu, perierunt horrendi draconis ma- xillis, & matrem tn ludium conte cetum ; nam immenfum quanta percita indignatione plorat in vacua domo magno adito clangore , fic illa crebros ducebat gemitus ab filiorum exitium ploras ad eoru tumulu.Scd ia reliquae huius a uis dotes enumeradae veniunt, quas inter nulla ea magis admiratione digna reddit, quam fummaipfius docilitas, qua pollere eam experientia ipfa, 50& clanffimoru viroru author itates teftantur* No loquor modo de canendi peritia, qua reli- quas omnes aues iuperar, taceo item quod ali£ alias docent,id.n.paulo ancefummorum au- thoru seftimonio coprobaui.Neqs etiam quam prompteac lubenti animo difeat ab homini- bus repcto.De his enirn iam feci, &alio in loco vetba iterum fu durus fu m . Loquor autem de tali docilitate, cuius ope Pfittaco fuum Chaere non inuidet.ilpfa inquam vocem hominu efformare etiam docetur. Vocem humana docuifte eam adolefeentem quendam teftatur^ g invitari Philoftr. & quo doceatur, docet^ Plinius iubens ,vt doceantur fecreto ,& vbi nulla aliavox p0i l0% mfceantur aftidete, qui crebro dicat q condita velit, ac cibis blandienteXic author ibide narrat hi.jr.u41. Vuu Cafires Trmmiu, ianiarum admiiabi- lishi^ona. Herum fu- um agnof- cunt,& di« ligunt. Vljlsis Aidrouandi Cajares iuuems , nempe Claudij Cei- ns filios , habtliffe Lufcinias Graco , atque Latino fermo» ne dociles : fraterea mcdit antes in diem,®- ajjzdue non loquemes , longiore etiam contextu^ quare non amplius poithac imrer, quaeOrnithologus de tribus Lufcinijs ex familiaris fui relatu memoriae prodidit 5 ctli ahoquio fidem vis admittant . Quarum hiftoriam , quod.nouiniu* eundam legentibus fore exiltimem, hic exarare non piguit. Credat intcrim quifquis > quod iibivifum iuerit : His » inquit ,adijcere libuit narrationem , quam amicus virdoctiffimus, 64 fide dignus ad me perferspiit. Quoniam de auibus perferipeurus es, dicam tibi de Lufcinijs ferniones hominum imitantium mirabile quiddam, ac propemodu incredibile:quod tamen & veri Simum eft, & ipfe h;s meis auribus audiui,atq; expertus fum proximis comitijs Ratif- bonenfibus anni 1 546. cum illiciti publico diuerforio ad auream coronam agerem. Habe- bat hofpes tres Luicmias ieparatim collocatas, ica vt lingula: fingulis caueis opacis includi-* rcnrur.. Per id vero tempus venui, quo alioqin conrinuesecindcfefs£ecantarefolea£jaducr* h valetudine e,x calculo ita laborabam ,vtquam minimum mihi forono indulgere liceret,, Tum circa, & poft quidem mediam nodem, cum nihil vfquam turbarfi eiset } miras alterca* t io nes , & aemulationes duarum Lnfciniarum Germanico fermone inter fecoiloquentiu au- diuifses plane hominum iermo, nes imitantium , me ob admirationem propcmodumobftu* pefcere.Promereemm,ac conferre inter fe fe nocte filenciohominufadto, quicquidinterdiu abhofpiabns colioquenubus inaudierant, ac meditatae fuerant. Duas autem inter eas erant huius artis m figo es atque praecipuae, vix decem pedum fpacio ditiundse: tertia longe remo-2© tioraberat, quam non ita ledo decumbens exaudire, poteram.Sed duco illa: rniru di#uquam inuicem altera alteram iaceifen, do, ac refpondendo altera altera muitabit, nec voces tamen iimul confundebantjfed potius alcernatim reddebant.Praeter autem quotidiana,ac recenter a conuiuis prolata , duas potiflimum hiftorias mutuo inter fe fe prolixe , St a media node in auroram vfque, donec nullus hominum flrepitus fieret, decantabant, & ea quidem modula- tione fua natiua, & vario inflexu vocis, vt nifi intentus nemo hominum facile ab illis be. ftiolis expedaflet, vel aaimadumdfet.Ec quaerenti rath i ex hofpite, num linguae earum for- taffe nouacula folutaeeftent , aut aliquid eloqui edo&ae, refpondebat , minime : num ita ani- maduertifler,aut intelhgerec,qu£ nodu occinerent, fituilicer ncgabat.Idem dicebat familia tota. Ego vero qui totas nodes dormire non poteram, au fcultabam beftiolas auidius,ac di-|® ligentiiis induftriam earum, & certamen profe&b admiratus. Altera hiftoria,feu colloquu- tio erat de Pmcerna,feu Oikete,eiufqjvxore,quae poftulantem maritum profedurum in bel- lum fequi noluerat. Conabatur enim maritus vxori, quantum ex auiculis animaduertebarn, perfuadere fpe praedae, vt diuerforio eo, feruitioq; relido fecum proficifceretur in bellum, filavero recufans fequi vel Ratisbonae menfuram , vel Norimbetgam abituram fe recipie- bat. Fuerat vtrinqs magna, & longa contentio, fed amotis ( quantum intelligebam ) arbitris atq; hero infcio,hancqj totam reddebant aniculae. Si quid enim feccetius, tacendumq; ma- gis inter difputandum forte euomerant, illa? prodebanc,feu nefeientes diferinaen inter ho ne- fias^ inhoneftas voces. Et hanc quidem contentionem, & altercationem beftiola? faepe no- du repetebant, vt quae firmiffime,vc conijciebam,haerebat,ac probe meditata fuerat. Akera4® erat tunc immineatis belli Caefaris contra proteftantes hiftoria,& ceu pr^cinium quoddam. Rem enim omnem, quae paulo poft accidit, veluti piaefagietes,ac vaticinantes decantare vi- fae funt. Tiim & immifeebant ea , quae antea contra Ducem Brunfuicenfem gefta erant , fed vt ego puto , auiculas illas habuiffe omnia ex nobilium , feu capitaneorum quorundam pri- j uato,& ciandeftino colloquio, quod eo loci,vbi auiculae detinebantur, tanquam in publico diuerforio frequens effe potuit. Haecqj node,vt dixi,praefertim poft media, cum profundius elfet filentium, faciebant : interdiu vero magna ex parte filebanc, & nihil , quam apud fe illa & diligant, quare vifie fjepe funt etiam, quae e cauea dimiffe ad eam fponte reuercerentur, qualem Alcon apud i Nemefianum Donacidono dediffe canit: Cur me Donace formo fa reliquit ? Munera n an que dedi , no fler qua non dedit Idas , Vocalem, longos , qua ducit Aedona cantus : fua licet interdum contexto vimine claufa Cum fama patuere fores , ceu libera ferri N&fth * t Ornithologi* Lib.XVIII. 783 agreHes interuelare volucres Scii rurfus remeare domum» iechtmqut fubire Viminis & caneam totis praponere jyluis. Ob eiufmodi amorem io herum vifa» funt edam aliqua?,quae vel alijs venditae, vel dono datae» prioris dominidefiderio contabefcentes, vitam cum morte commutarim. Sed ancequa fer- uieioaffuefiant, plurimum laboris eft itnpcdendu, vt mox dicemus. Nam fi adultae capiatur» iam fconfirmata aetate, & inclufie afferuentur in cauea, idcirco fe & catu,& ciboabftinent,& pro fetuitute venatorem cefteiEliano filentio vldfcuntur,quia prae caeterisauibus vehemen- ^otifllrne libertatem, amant, eaque amifia faepe commoriuntur. Atque hoc eft , quod dicebat k Ludouicus Arioftus. ; Mal puol durar ilRofcignuol’ in gabbia. Quare iam aetate grandes, altores non accipiunt, fed etiamnum pullos comprehendere (lu- dent. Qui tameti & ipfi fiuftra faepe inflituuntur, etenim matres ipfis, tefte Oppiano, tantum , libertatis amorem inftillant, vt cantum omnino recufent,& elingues fefe matrum exemplo preebeant. Vigilem porco auem eflfe Lufciniam ex hoc pacet, quod non folum interdiu,fed ec flodu canit, vt Hefiodus teftatur, referente / ifdiano. Scribit enim illam ex auibus omnibus j in Vatijs, fotnni expertem efte, feduloq* in vrgilijs verfari, Hirundinem vero non prorfusfemper vigi- lare, fed dimidium tantum fomnum petficere.Bas autem poenas vtramque luere propter fa- aocinus in Thracia perpetratum in caenam illam illicitam. Poftremo callidane, an ftoiida auis fitLufcinia in fequenti capite aperiemus. k Sat. |c CAPIENDI RATIO. a Ve *Aptc° tib . 1, LVSCIN! A, quia ftoiida auis, & minime circufpe Ornichologi* Lib.XVIIL 785 Sub quercuum pariter ramis , fub vitibus , & myrtis non inuitae delitefcunt , quod innuunt quoque haecelegantilfima/Paii Anghj Bargaeicarminajadhortantia vt quercum fugiant, vites vero & myrtos (ibi eligant. Ne cantus Philomela tuos, ne proijce ad auras: Has quercus, hac tu robora dura fuge. Nec te decipiat , blandis quod fape Napais Ornavit vanum quem a corona caput. Htc tibi dum rami fundunt e cortice vi [eunt. Exitium mi fer a , perniciemque parant. Sunt virides Bacchi vites, e ft proxima myrtus , Intra quos verfus dicere tuta petes, V itibus aurati qendent hinc inde racemi , Myrtus odoratas fpargit vbique comas. Adde quod& numeros, & dulcia carmina vatum Et venus , & toto pellor e Bacchus amant. Apudg Ariftopbanem vero Lufcinia, quam excitare , & alloqui cupiebat Pifteterus ,Buto- mo infidebat.Eft autem Butomus planta fiuuios,& loca aquofa amans, & in eis fructificans. Non omnibusautem in locis seque vocales funt.Montana; etenim eas, quae in vallibus, & lo- geis paluftribus vinitant, harmonia vinefit, vt fuperius annotatum eft.Scnbit h Petrus Mar- tyr in infulis Hifpaniola,&Ioanna nunquam a cantu ceffare, & menfe Nouembri canere# Paufanias Lufcinias,quae circa Orphei fepulchrum nido* habent, fuauiores, quam cameras, & vocaliores a Thracis vulgo credi, prodidit, i Idem confirmat k Philoftratus ex Myrfilo, qui Lesbiana compofuit-Sepulchrum autem id in Antiif^a regione conditum, verum in illo non cadauer totum,fed caput tantum coditum elfe.In Scotia,vt Petrus Apponenfis refert, non tam fuauiter canunt, quam in Italia. NIDVS. INCVBATVS. PARTVS. LV S C I N I A vere nidum conftruit menfe Maio,vel etiam prima asftate. Aliqua? humi fub faepibus,& arborum truncisfnonnullae in ipfis fruticibus viridibus,&'denfis. Ni- dum autem ipfum ex folijs arborum,paleis, & mufeo , cblongiufculumfere parant. Quos autem ego vidi, folijs quernis erant conftruCti, figura hemifpherica,quorum alteru in fuburbanomeoadinuentu,vnacum foetibus hic exprdfum exhibere nonpiguit.Delitefce- bat (ub herbis illic plurium luxuriantibus, quo a per tranfeuntibus minus confpiccretur,ex folijs quernis haud inconcinne conftruCtus.Miru aut£ quomodo folia illa fine glutino fimul conne&eretur.Figura eratfemifpherica, cuius beneficio a pluuijs, & ab omni alia ambien- dis iniuria foetus intus latitant tutiores. Ij vero quinque erant iam plumis obueftiti, praeter vnura,qui alijsfubiacebat, prorfus glaber, & implumis. Plumaru color cinereus, obfcurus: roftrum triquetrum quodammodo, & cuius pars illa mollior, & cartilaginea, feucarnea,qul oris labra non inepte dixeris, quas inadultis cuanefcit, coloris lutei albicantis.Oculi parui, fiigrij pellucidi, pedes fubalbidi.Magnus fauciu hiatus. Orc nanque aperto , voce admodu alta, & obftrepcra, quafi cibu peterent, vociferabantur, b Ariftoteles etia Lufciniam allate quinque aut fex oua parere fcripfit VMnius ciim plurimufenain hoc ab Ariftotele diffentiens, quod primum ver nidificationis tempus ftatuat,cum ille aeftate parere dicat.Sed facile con- ciliatur: vterque prasceptor. Lufcinias enim vtroque tempore parere compertum eft. Nu* meru ouoru forte non feruat,na Albertus, Minoresaues, vt funt Philomela, & Alauda femel 5©anno quatuor, aut quinque oua edere fcribit./^wi»* tefte c Anft. cejfatd cantu cu incubat: pullo fa educat. negat Albertus, aitqjfe du adhuc incubaret, canete audiuiife.Id e Alber- tus Lufcinia, cu incubat, no folu fotu corporis, fed et catu oua viuificare teftatur his verbis; pbilomela inter incubadu eat at: & dixerunt aliqui platontcoru oua eius no» po(fe fine cantu vi- ut f cari, id quod veru effe videtur .N d ‘fpir itus lenis, & calor eleuans sdguinein talibus animali- bus monet in eius cantu iucunditate,& defideriu gaudijualis vero parentu calor incubado magis vitalis e fi, qua alius .Ide legere eft apud D.Ambrof. fi modoD.Ambrofij funt haec verba» vt nonnulli volunt .Lufcinia,pi ruigil cuji os, cum oua quodafwu corporis,& gremio fouetjn fom - ne longa notiis laborem catilena fuauitate folatur, quo pojjtt no minus dukibus modulis(vt mihi V u u | videtur) f Corti.l, 2. g Inauib. Butomus qus piata, h ttift. /a» dlC.OCClde i in Boat, k In l.narr • mir. Orphei fc pulch. vbi 1 In probi? 'Arifloto Quo tem- pore nidi- ficer, vbi. Ex quibus nidum c® ficiant» <5c quomodo Nidi cum pullis de- icriptio. b h.t. j p. c Ibidem . • * v. . • a * ; . 1 €aas Phm nicuro ali* quidoCGs l8< Utifdni® antiquirus a!ifo'it£. Bc £loicof ffcpugnan* 1 Ub.j> 7& Vlyfsis Aldrouandi Lufcinke nidus. mie$ur)quAmf$ut corporis oh* dnimarcScA ciufmodi ouorum viuificatio, quanquam verifi*4® fitiilcm , & Philefophiae principijs confentientcm rationem aiferat Albertus , Ariftotelis ta- men authorkati repugnat. Lufcinia etiam cx ijsauibus effe pr«edicatur> in quarti nidis Cu- culus parie._ Eandem cum Phoenicuro auicula illi admodum fimili aliquando coire, fune qui referant. JEDVCATIO. CIBVS. LW S CINX AS antiquiflimis etiam temporibus ali folitas ex multis veterum mo* numentis colligitur: fed potiflimiim exChryfippo, qui in libro de Repub. refe-^e rente Plutareho, iufe&atur eos , qui Pauoncs alebant , Columbas, Perdices , & Lu- fcimas. Sed hunc Plutarchus merito redarguit, tanquam contrarias legibus a conditore* legum vniuerfi politis leges ftatuentem , ac naturam fubfanantem , qu£ ad folatiumtot malorum, quibus tam frequenter premimur, tam elegantia, ac fonora animalia tam ftudio* se aedidit . Romanos Lufcinijs delectatos in primis fuiflfe ex Plinio apparet ; non folii: * au» tem viros, fed eam fceminas, qua? illas deliciarum gratia alebant, vnde^i Martialis: • jLufcima tumulum fi Thelefina dedit. Ex hoc enim colligitur non minus hanc Lufciniam fuiifc delicias Thelefina? 5 quam Lesbiae ~fican* Qroithologi* Lib. XVIII. 7S7 decantatus ille a Catullo Paffer, vtpote quam adeo dilexern , vt fepulchri honore digna ea fuerit. Noftra quidem cempefmc,quam placeat illam c atus,nemo eft, qui ignorer.Quomo- do autem fine educanda iam dicendum eft. Mares femandi funt,fceminasreijcienda?, qui- bus autem lignis dignofe acur in fequenti capite dicetur. Nuc adulcafne,an iuniores educa- te cxpcdiatjConliderandum.Scabunt enim aliqui, vt etiam fuperiiis eftannotatum, fi pulli «apiantur adhuc &catandi rudes, & inter homines alantur, peius canere, quod ance legiti- mum tempus a migiftris parentibus iubdu&ifuermt: contra fi alantur vna cum pareiibus, erudiri, & difeere optime. Ita Gryllus apud b Plutarchu, Lufcinia qnoq\ pullos fuos, inquit, S qc /inure docent: & capti ante tempus nutrit i que inter hominum manus deterius canunt: quia^> pr aoper e bmagiHrofunt remoti. Sed iam adultos alere, vc iam ditium efl , non parum habet difficultatis.Ob deperditam enim libertatem tato moerore afficiuntur, vt cibum detredhn- tesc6tabefcant,acfspeetiamcomrnoriancur.Quin,vtex i£lianodiximu$3adu!ta?fepeca- nere tecufant, vt venatore filentio vlcifcancur: Crediderim ego, tamdiu eiufcemodi anicu- las velut elingues perfeuerare, donec moerorem depofuerint,eoque depofitopriftinum can tum repetere.Quare adultas etiam ali meo iudicio poterut.Quod cum difficillimum fit, pul- los & nido detractos plurimi praeferunt . Hic itaque quis labor cum in his , ciim in silis enu- triendis fit impendendus, vt omnibus fatisfiat, dicetur a pullis exordiendo. Sin verno tem- pore nati, nam quo citius, & tempeftiuius haberi poffiint,eo minori negotio voti compotes 3©fiemus:fed& vocaliores euadent,vitamqfin longius tempus producent,vt ambientis inim rijs minus obnoxij. Cura enim plumarum defluuio ftato ab ortu tempore laborent, ficuti & aliae aues, fi primo vere in lucem editi fuerintstempeftiue ab illa moieftia liberabuntur, nec eos borealia frigora , quas autumni initio aliquando vigent plumis nudos excipient: quod illis euenit, quiasftate prognati ob ea in vitsediferimen adducuntur . Sed neque e nido funt eximendi implumesdedexpe&andum plumis veftiantur.Exemptos in abditam domus par- tem procul ab hominum frequentia femouendi, ibique cibus quater,aut quinquies fingulis diebus accurata induftria offerendus: fitis yel oui recentis & co&i donec induruerit, vitel- lus, vel corveruecinu,aut vitulinum optime contufum,indcq; bucelteparuuhr tressqua- tuorue fingulis vicibus exhibeantur.Cum vero paulo magis adoleuerint,cauea? includendi gofunt,in qua palea fit aut foenum,quo mollius cubent.Tandem cum iam proprio marte cibu capere poterunt(id autem cognofcitur ciim cantum emittere, & garrire incipiunt)mufcas, formicas, & harum oua,& veruecis,vel vituli cor,& aliquado carnes crudas,vel codas eria, fed finefaie minutim concifa exhibere conuenit. Vermes praeterea quos farinarios vocant, auidiffimecomedur,quos vel mortuos, vel viuos potms,vt motu illorum ad cibum allida- tur, pijeberelicebit, neque enim lllosdeglutiut, 'nili prius occiderint.Horumapudpiftores magna reperitur copiaj fed maior apud textores, qui pannos e lino, vel cannabe cotexunt. Vtuutur enim mifcella quadam, e furfuribus, aceto* & axungia, qua deftillante, putrefeen» teq; vermes nafcuntur,& pro Lufciniarumefca in furfuribus afferuantur. Supra cum dehu. ius generis auium vidu generatim loqueremur, edulium defcripfimus, quod ©nimbus qui» ^odem, fedLufcinijs praefertim fuauiffimum , ac fapidiffimum efi , &earum incolumitati plu- rimum conferens: nunc aliud illi fimile deferibere non pigebit , quo Genuenfes Lufcinias alere confucuerunt,vt retulit mihi OdoardusTurrianus nobiliffimus Genuenfis ex Comiti- bus Lauaniae, herbarii cognitionis ftudiofiffimus,& peritiffimus. Sumunt ij amygdalaru ab interiori cortice expurgatarum vncias fex, optime contundunt, binos ouoru vitellos , qui codione induruerint, addunt, mellifq; quod ex Rifpania eo aduehitur, vncias duas, quibus omnibus fimul in mortario lapideo diligenter commiftis, croci pauxillo colore cociliantj deinde paftillos vilius vnci^ fere pondere effocmant,& in furno tepido decoquunt, fed non diu, eos pofteaextradosaquarofacea leuitcrconfpergunt,&ia Lufciniarum cibum affer- uant.Cum vfus exigit, ferreo quodam inftrumento,quod Tyrocneftem vocamus, minutim jOcomminuunt,& epulandos non folu iunioribus,fed iam astate grandibus,oiferut:Si adultas educare libet, mox vbi funt captas, alas deligare profueritme fcilicet euolare cupieces fe fe caueae clathris allidant, roftrumque proterant 5 eoque facilius manfuefcent,&cicurabun- tur.Quod|ciVnfa&udiffiticillimum fit 5 libertate enim priuari admodum molefteferunt, eaucam, etiam vndique charta cooperire oportet , inccrfepicntefqj virgulas deerahere. Vt autem ad cibum accipiendum incitentur , mufeas, & vermiculos viuos in caueam inijeere proderit, vt illorum motu ad efcam illidantur. Deinde vei uecinum cor , vel bubulum , & alia a nobis commemorata edulia obijeere expediet , qua? tamen fi attingere recufauenn t, tam diu vermibus funt pafcenda?3 donec cibis etiam alijsaffucfcant . Quidam vt carnibus affuefianc Quomo- do educt- da:. Mares alS- di,femin§ reijeigda:. Adult^ ne an iunior. Lufcinite fintaled». b In Gryllo* Quomo- do pulli fint educa di & qui. Quomo- do cogno- fcancur ia ex fe cibu capere. AduItarQ cura. PotUfc Qnanto ei tius canut, eo magis canore £• nadent" Mas quib. notis a fe- mina di- gnofcatur a De anibus l.f.l.K* CcrtifH- ma fexu* %na. Mares a- dulti vere capti fexu * it fe mo° dune. Formica- 16 ouis fi- bi meden- tur. 788 Vlyjfsis AIdrouandi affoefiant, fruftulum camiss& vermem farinarium fimul vinciunt. Atque ha?c de cibis. Non minori curae nobis effe debet, potus, vt mundus, defecatufq, femper illis in promptu fitfvt fitim fedare,& lanare etiam licear, quoties libuerit.Hoc modo aliae Lufcinia?,alia? tranfa&is ocio diebus , aliae quindecim, nonnullae nonnifi poft menfem canere incipiunt . Quae vitra hoc tempus non canunt, aut fcemina? funt, aut cantui ineptae. Quanto autem citius cantil- late inca?perint, ed magis canoras fore arguiturj & fuauius cantaturas . Cum canere inci- piunt,[charta illa, qua; caueam cooperiebat, paulatim detrahenda, ita vt fingulis diebus fru- ftulum aliquod abfeindatur, eiufque loco frondes aliquot reponere conducet : donec peni- tus detracta charta, luci, & fplendori affuefiant Quae cautio fi omittatur , periculum immi-i $ net, ne indignabundae, aut territae prorfus obmutefeant. S E XV S. . • • i /}' . 'j ' 'jii.i! ■ iVii-. . . f. DIVERSI diuerfas praedicant notas, quibusin hifce auiculis fexus cognofcitur. Ornithologus mafculorum colorem aliquanto obfcuriore effe tradit, cui fubfcri- bere videtur a Btllonius, plurimiqjalij.Suntqui dicam, marem corporis mole fe- minam fuperare, alij oculum dextrum mari effe maiorem, quam foemelfe.Multi cauda ni-j 20 illi, quam huic longiorem. Ego omnia haecfalfa effe experientia didici. Nam quae in mare figna memorant , omnia in faemina elucefcercfaepeanimaduerti : Noniuerim tamen infi- cias plura ex hifce commemoratis fignis ad dignofeendum fexum plurimum conferre , fed flabilia, & perpetua effe nemo mihi perfuaferit . Ex cantu vero , &motu locali ipfarum — certiora figna defumuncur, vt funt huiufmodi. Qua? frequentes , & modulatos sedit can- tus, qui continuo fpiritu trahantur in longunv.quse vnico fsepe infiftat pedi,& longum tem- poris fpatiu immobilis permanet, eam marem afferere ne dubitaueris. Foemina etenim per caueam huc illuc curfitat, ita vt loco ftarenon poffc videatur 5 cantumpromit breuem—>, concifum, & intermiffum, neq;enim in tam longum tempus illum producere valet, vt mas. Nec mihi quis b Ariftotelem,&: Plinium obijeiat, quorum ille, Lufcinias mares^canereperiH-^9 de vt fu as f (eminas , hic vero auium quarundam maribus eandem vocem ejfe dixit , vt Lufci - marum generi. Non etenim dicere voluerunt hi praeclariffimi authores,vnam eandemqjvo- cem, eodem fono prolatam vtrique fexui effe in hac auium fpecie : Sed differentiam afferre voluerunt, qua? inter mares, & feminas diuerfoium generum animalium intercedit.Nam in quibufdam quidem mares tantum canunt,vt in cicadaru genere, in quibufdam & mares,& foemina?, vt in Lufcinijs,fed diuerfimode. Ha?c igitur funt marium, & faemellarumdifferen- tfe.Cseterum quas menfis Martius, primumqs ver fuppeditant, hoc peculiare habent, quod mares, vtpore qui tunc in Venerem ruunt , fexd etiam fefe prodant . Tunc enim temporis genitalia in illis turgent, & prominent : fecus in fceminis . CORPORIS AFFECTVS. CORPORIS affe&us curandi methodum docuimus in huius libri principio , ciini de morbis, qua? toti harum auicularum generi acc idunt, ageremus. Lufciniae prae- terea peculiare hochabent, vt facile pinguefeant, immofepe adipis mole obrutf extinguantur, quare vt minus pinguefcant,cames crudas fi quando in cibum exhibere con- tigerit, diffe&as minutim , vel contufas prius abluere expediet , cibofque qui minime pin- gues fiat, parumque nutriant, manducandos apponere. Ipfe vero cum liberae adhuc vo- litant, fia?grotare contigerit, formicarum ouis fibi ipfis medica? medentur, ex eorum enim^o efu conualefcere dicuntur. Quapropter illis etiam , quae in caucis afferuantur huiufcemodi medicinamfacerc aliquando profuerit. WW' ww SVM- 7$9 Ornithologiae Lib. XVIII. SYMPATHIA. ANTIPATHIA. CVM PhcEriidiro Lufciniae amieitiam intercedere ex hoc patet, quod cum eo coire credatur, vt di&um eftiCum reliquis etiam omnibus fere auiculis psraefatim cum ijs, quae molli funt roftro, illi fa t bene conuenit. Ad illas enim caucis inclufas quaecun- '^oque tandem fuerint, cueftigio aduolat, Contra cum Collurionibus ingetes inimicitias, etfi non aequo Marte exercet. Hi nanque omnes paruasauiculasperfequuntur,atqueoccidunt, & praefertim earum cerebella deuorant, vt mihi haec feribenti narrabat auceps quidam : ad- dens quoque, Coliuribnem cum aliquam auiculam vifco implicitam viderit,illicoaduola- rc, & dum capere eas vult, in eafdem virgulas vifco illinitas fefe praecipitare atque hoc mo- do non paucas capere folere. Habent praeterea maiores hoftes Lufciniae, omnibus alijs aui- bus communes, Accipitres inquam:quod innuit & Hefiodi de Accipitre, & Lufcinia apolo- gus,mox recitadus. Aquilas vero quantu paueat, declarat inter alios *Bapt. Mant.D. Apol- lonii ita fatellites horruilfe fcribens,vt faeiut Lufciniae Aquilas,capr£ icones, & agng lupos. Stat veluti tepidis errans ab ouihbus agna 30 Inter mille lupos ^ aut inter mille leones Caprea , qua tenera producere cornuafrgnte Incipit , aut Aquilas inter Philomela rapaces. Viperas etiam exhorrefeunt ac fi occulta quadam inimicitia fecum ipfis effet. Neque enim potiore de caufa dumeta, & rubos quaerunt, quam vt ab illis tuta? fine. Ad ea enim loca pro- pter fpinarum aculeos no facilis eft ferpemibus acceflfus.De hac antipathia meminit b Gau- dentius Merula yferibens , vulgo credi, Lufciniam a viperae fuppofitae oculorum fulgore in certiffimam perniciem trahi. Defccndenscnim paubtim ab arbore fit,vt in praedam ipfi ce- dat. Sedde hoc ^Gardanus , etfi patris fui teftimonio fit confirmatum , non parum addubi- tans aitt Maius eft, quod de Philomela referunt, paterqs meus teftabaiur, quod t amen apud !©me fupra fidem eft, fctlicet, Philomelam deprehenfam in arbore a vipera, qua? at borem am- bic^paulatim deflentem miferabili voce in illiys os,vt deuocetur,defcendere. Si itaque hoc cotingat, metus, & antipathiae caufa, ac cuiuldam ftuporiringeniti ratione fiet. Verum tali- bus npn fubfcribam, donec videro. Haec Cardanus* rav-ool toupc :• 'ribcfiqev. ,:r. . : ' 'T'' cognominata: denominata. 5® AEDONES Libyflfae, vt alibi annotatum eft, dicebantur olim mulieres illae , qua* liberos fuos nefeio qua duda; religione, Carthagine, quae Libyae vrbs eft, immola- bant. Natos namque fuos interficiebant , ficuti Aedon , aut Lufcinia , quae libero- ru intcrfe&rix, <»&t£oXiS fftwfpolw jvpff SuujicQ, Keilju/ZoOwocravTihQQQophiCffvoTFAh Tnc irph Qct ix^tpuv fAMiftuG T Q ?t{jt(txcts t’ AhcTovmv nXayxQivTatttiiuQtira, npoVavTtfC, Ttav^oxtvsdpymfftTtUi id eft, Alios circa Syrtin , & Lybi e aquor 4, Augujlumque freti Tyrrheni incurfumt £t fmifer a naufragas fpeculas% Prius interfati a manibus Mecijlti Leoninam induti fojferis bubulci Mt sm f.' Lufciniae fympathia cum Phor nicuro. CumAcei pitribus Antipath. Cu A quii, a Tatik. 6. Cumvigis b In mira. C De var. ter. Ub. 7. c. 36. Aedones Libyftae. Aedon in- tetfe&rix liberorum d In Kbtf UnCajf. Laodicen, & Polixe na Liifci- flia didi®. Hecuba ca SSiS' Lufcinia Bmifarum Palamedes didus. g In mnni- bhS raiul. Catullus Phiioifrela didus» h Com. m HorMtm, od. 5» ilib.s* 7po Vly fsis AIdrouandi 1 It dutformium fcopulos Lufcimarum Vagatos crudeliter laceratos Orcus omnes capax capiet. / Apud eundem Caffandra vocat Laodicen, & Folixenam Lufcinias, quarum illa, c&m capta Tr j a,hoftium vim timeret, &alioquiob excidium patria magno cruciaretur dolore, vitro fe de rupe praecipitem dedit: ha?c vero Achillis vmbris a Pyrrho laetificata ad tumuityrn eius occubuit: Ait autem: Ot /tot Svcciiar £t7rXae AtfdoWs, Kob cttvvdhcavci ttot^ov diduco ff)tuAct%, id eft» S® H ei mihi mtfera duas quoque Lufcinias Et tuam, tnf elix canis gemo mortem • Canis dicitur Hecuba, quod in canem deformata fuerit. Lufcinia Mufarum di&us fiiitPak; medes ab Euripide Vlylfis doloa Grascis interfedus, ExQavtr’ Irdms tq> Truyaoipov u Aetvctol, T a/ isJw Atywuxactv AnSovst /btvtfav, id eft, 'Mee aliis, neca ff is ominifeium o Danai Mufarum Lu f cimam ctsntf is innoxiam, ■ i. Fuit quippe vir ille in Philofophia excellens!, & ad pangendum carmen fadus, quem Ilia»» cum bellum ver fibus ceciniffe perhibent. Pari rationej; Iulius Caefer Scaliger Catullum vo-*® catPhilomelam: Dulcis Virgilius, latina Syr en. Duplex M gonides, triplex Apollo, V nus omnia , qua ambiunt poeta . OCienefo Philomela,^. quae fequuntur. Quod dicendum reflat, Roroseolim celebris eratLu- fciniorum familia, quos tamen nonaLufcinij$,fedfort£ quddLufciofi effent,ficreorfuiffe denomina tos. Horum meminit ^Lambinus, paupertatem, inquiesjtnaiori laudi, quam deli- cias fuifle teftimonio funt Fabricij, Curi» Coruncani, Lufcinij, Acidini, Calatini.Huius fa- milia? .forte fuerit Fabricius Lufcinusfftrte Lufcinius)de quo meminit i Ammian.MaicelL PRAESAGIA. AVGVRIA. » IOVIS nunciam a Sapphodi&am fuifle Lufciniam teftatur Suidas, eoqudd fuo ver fignificet.Quapropterpoetae ver defcriptuci Lufcinias canere» vel mox cantaturas di* eunt, vt Baptiza Mantuanus; Suos cum iam Philomela par are dedere per villas , dr per viridaria cantus, a i. Is Mer, Et a Iulius Aelius Grottus ver deferibens: Attica Cccroptjs Philomela ree efferat antris 4® Acriter Hifmarij fata gemens Itytti, Francifcus quoque Petrarca inter alia veris ligna Philomelae fletum commemorat: E garrir Progne, e pianger Filomena. o « Sed expreffius^ alibi idem Petrarca eam veris nunciam appellat.Ego, inquit, lites, clamorcf» o . s. epy, qUC furentjurn & tubas, & tympana: Tu mugitus boum,Iabentifque riui murmur»tu querCf las volucrum audis, Philomelam primus veris nunciam auditurus. Ineuntem quoque bru* mam Lufcinia? domefticaeprsefertim mares cantu admodum vocali , & infolito nunciarefo* Jent : quod nos in vna, atque altera non line admiratione experti fumus ^ cum taceant tunc omnes aliae volucres. Diem fimiliter praenunciare nemo eft qui ignoret. Diluculo namque canentem, vernis praecipue illis quindecim diebus, quiuis audire potefl. Quod modo ad au- 5® guria attinet, ipfam efficaci haberi aufpicio, & felicia decernere teftatur Alexander ab Ale- xandro: quod prius a Plinio feripeis proditum eft fcribente.Suauitatcm cantus ipfius prae- ni oftrata m efficaci aufpicio,cum in ore Stelichori cecinit infantis* quod hoc in carmine ex- preffiuBaptifta Fiera. Stepchori Philomelam oliminfedijfe labellis. Et miro aufpicio modulatam carmina, fama eft . slnSjlu, Pan aufpicio poetarum principem Homerum Lufcinia? vocem scdidifTememorant ,vtalibi nobis tradi tum eft. MORA* Qaitiiologia; Lib.XVXII. 79 1 ' MORALIA: J QVICVWQVE huius mundi illecebris allcdusjc^leftis obIiuifc;tur,vndepoftea interueniente morteopprimitur iuremerito comparatur viatori illi pigro, qui Philomela» in arbore, a ut rupe aliqua garrientis cautti detinetur , & ab mcaepto itinere remoratur, fuperueniente no&c in tenebris, & labores conijcitur,vf. de** 'f aganter bis verfibus Scaliger offendit 5 Jgualis fcatebrofa piger e rupe viator y Viridante cui tacito blanditur in vmbra Arguta ciens modulos Philomela canor os : Sudor e, fit i perditus excipit vndamy oblitus itayceleri node deprebenfusy . « guem fugerat vitro nournn duplicat laborem „ Cale flidfic qui recolit mente maligna M oc meile acido lumine de Unitus atroy Interueniente tenebra opprimetur amens . aoLufcini^cantus alloqui laudabilis eft,vc quae Deo fa&orifuo gratias a (Hdue agere videa- tur.Tota euina peruigil notte paruulis ouis fuperfedens, decatac tata eaciieaae fuauitate , vt harc videatur fumma eius intentio, quo poflit non minus dulcibus modisf^tus animare, qua fotu corporis. Hinc edu& cum futurum hominibus oportet canticis pr^dixerunr.Quod vero tempore verno, dum affiduo cantui operam nauae,rar6co- imitari, medere perhibeatur magnum quidem omnibus Chrifti fidelibus , fed praecipue jjs, qui reli- gionem colunt, & religiofi vulgo dicuntur, pietatis documentum praebet. Homines aamqs Deo addi&os, & facros, dum in cius laudes incumbunt, ab ebrietatibus, & comeffationibus prorfus abftinere decct.Et quemadmodum Lufcina2,de fuauitate coceneus certare dicutur, ita pariter viros iftos, vt alter alteri in commemoratis pijsmunijs obeundi praecellat, eniti Religiofos par eft.In hifce omnibus igiturLufciniam imitari quifque dcbet.Quod autem vere,& aefta- a crapula ^ote tantum canere feratur, non hyeme, in illi vitio aferibendum eft, (ictui & iliis, qui vere, & abftinere aeftate, id eft,ciim profpera vtuntur fortuna ,Deu laudibus extollut,iuxta illud, Confitebitur dicet. tibi cum benefeceris ei: hyemc vero, cum infortunijs premuntur, adiuinis laudibus abftinet® Sed neque in hoc imitanda eft,quod praefente maiori hominum numero ardentius canatjfin auditores non fint,vcl pauci, cantum negligit. Quod came nonnulli faciunt concionatores, feu praedicatores, qui in magna tantum hominum frequentia ad oftentationem nimiru ora- tionem habere ambitiofe cupiunt, paucis auditoribus condonari recufanr,cum potius Chri- ftum imicari praedaret, quam vni tatum mulierculae Chananaeaediuina patefacere myfterifi non piguit. ^Caeliusex hoc, quod LufciniarumfaemclUc minus, quam mares canora: futit, b UU ant. josgregium mulieribus documentum elicit.Ipfas nempe decere filentium,ipfifq,pra?cipue ex Ufti» 1 7. e. ftlencio adeifc ornamcntum.In mulieribus autem noftns}fecus accidit, qure(liccat mihi An- 6r drexTiraquelli verba vfurpare,ficutiipfePiautina)funt loquacula?, verbofx, dicacula;, lin- guaces, garrulae, & arcanorum minime tenaces. Nam vt ait Eunomia ipfa Plautina in Au- lularia^, . Multum loquaces merito omnes habemur. Nec mutam profeffo repertam Hodie dicunt mulier cmvllam infaculo» a In Hex. L J wia X d^c<» Cbriftico- In quibus non imita* da. In quam Tres mu* fieres nun* dinas faci- unt. £.38. iEfopi Tra gici cetena sia patina» 1 bSemXz» (*3i- al.ja.f.i o. b D? anim . 4 i £U4J 0 •,£.b 792 V 1 j fsis Aldrouandi In quam fentcntlam Germanorum eftprouerbium : Tres mulieres nundinas faciunr; ex lo- quacitate mulierum ortum, quarum garrulitas nondiniscomparatur,vbi maximus eftmer- cantium ftcepitus, fonitufque de hac re fatis : VSVS IN CIBIS. ... ’ . ' ETS IjLufciniasincibisab elegantioribus afiumi noftro seuo ^IoannesBruyerinusne-i® get, mihi tamen, qui eas aliquando eficaui, non infuauem , nec infalubrem , quamuis exiguum cibum, praeftuerunt. Cauterum antiquitus eas rtcut & alias aues vocales in delicijsfuilfe,teftatur centenaria illa AefopiTragici patina , quae fcilicet conflabat centum auiculisf inter quas Lufciniam quoq; locum habuiffe cenfendum eft) quae cantu aliquo ex- cellerent, vel humanam vocem imitari valerent, quarum lingulae nuinisfex coemebantur. Quare vtconijcit Budaeus, patina illa quindecim millibus coronatorum ftetit. Nec mirum tanti Tragoedum caenaflfe, quando Romani Hiftrionicae artis ftudio admodum capiebantur^ vnde ingentis pretij munera hiftrionibus dediffe leguntur . Siquidem ciuem quendam Ro- manum donatione vnica dEfopo decem aureorum millia dediffe legimus , & Rofcinum an- nua mercede fex, St triginta millibus aureorum meruilfe.Nulla autem (uauitate inductus fuit 20 ^Efopus ille, quam vc hominis imitationem , aut potius hominum lingu as csenarec . Helio* gabalus veroille Imperatorum perditiflimus, camelorum calcanea, crirtas Gallinacei dem. ptas viuentibus,Pauonumlinguas,&Lufciniorumefitafle perhibetur jquod fefa&itare affir- mabat, quod qui ijs vefceretur,epilepfiam nonfentirent.Arrijetiaol fiiios Lufcinias magno coemptas caenarefolicosfuiffefcribit £ Horatius obfolam dementiam, qua laborabant. JQuinti progenies Air i par nobile fratrum Hequitia & nugis, pramrum,& amore geme Itum, Lufcinias foltti impenfo fraudere coemptas, £uorptm a' eant fani f An creta , an carbone notandi ? Non etenim, quia fuauiorcm alijs auibus cibum praebeant, illis vefcebantur,fed quia ob can-3® tum presiofas erant; quod magnum eife infania?,& ftultitiae genus, qui eat inficias > ‘ '.U . . A ‘ > i. '■ ?, ’ v • ■ ' '• . * VSVS IN MEDICINA. VERVMNE fcit, quod de Lufciniarum linguis afferebat Heliogabalus abj diju- dicent. Ego quidem prarftantiora ,& certiora remedia in epileptico affe&u vfur- panda putarem. Ceterum harum carnes ad vigiliam facere ex clarorum virorum monumentis conftat.Pfdlusinpiimis Canes, &Coruos,& Gallos, ad vigiliam conferre 9 feribit, & Philomelam, & Vefpertilionem, & Noduam, atque ex his maxime caput, cor,&4© oculos.Quod partim eft rfPlinijauthofitateconfiriratum , qui &vtendi modum docet, in- quiens,quod cancrorum oculi cum Lufcinia carnibus ia ceruina pelle alligati 'vigiliam pr a flant fugato fomno.b Cianus quoq; huic fuhfcribit : quod tamen remedij genus, tanquam fomno rerum quieti, & Deorum placidiflimoaduerfumelegantiffimis verbis improbat . Lufcinia , inquit ,Auium arguti fima , & tranquillo pra catcris animo, fuaui fima, & canora voce folitarqs in locis canti liat. Eius etiam carnes vigi liam fouere Aiunt , mihi vero qui cibo vefcantur huiuf modi, homines nec boni , nec fapientes videntur. Sed illius etiam Deorum atque hominum regis, vt Ho mero placet , nempe Somni priuatio , infelix infelicis cibi munus mihi videtur . Licet au- tem Aelianus hoc remedij genus decertetur, qui tamen aut nodurnis orationibus , aut ftu- dijs inuigiiant, hbentitfime ampledentur : ficuti & illi, qui foporofo aliquo a fFcdfcu infeftan 5© tur : quibus quomodo fit adhibendum docent quidam hoc modo : Accipe cor , vel oculos Philomelae, & pone fubceruicali, vel puluinari vel fufpende e collo aegrotantis, & quandiu ibi fuerit, non dormiet.Io.Bapt.Porta addit, omnium vigilantium, & Nodurnorum, & no* diuagorum animalium carnes idem pra?ftare,& quae nodu vocalia funt, valere, vt in vigilijs patrata infomnis narrentur, cuiufmodieffe dicit, Ranam, Anferem, Lufciniam, Bubonem^, Tei eius cum meile illitum vifum perfede acuit, vt vult Kiranides. Portremo procachicis in cibo laudati Alaudas, & Lufcinias Alexander Bencdidus memoriae prodidit. 793 c Ornichologix. Lib. XVIII. VSVS IN DELICIIS. VR tam fedula cura, tantoque Audio Lufcinia? a nobis educentur, nemo eR, qui ignoret , vt S. nos cantu fuooble&ent, & moleftiflimas animi curas adimant. -A Licet aute omnes alia» fere no&urna? aues,& praecipue quae flebiles voces edut, a De aduer> nobis fgpenumero ingratae fine, non tamen, vt inquit a Erancifcus Petrarca, Philomela fort-dial, apud Virgilium: 10 Flet noflem , ramof fidens mifirabile carmen Integrat , de mce ## late loca quafltbu* implet . Dulcis enim eius fletus, & fuaue carmen , & dele&abiles funt querela? . Hinc in Elyfio s vbi nihil eft,quod moleftiam afferre poflit, fed omnia grata, & iucunda funt antiquitus felices illa? anima? maximam e Lufcinijs voluptatem capere dicebantur. Sic b Lucianus b Verard» enumerans delicias conuiuiorum,qua? illic celebrari fingebantur, fcribit Lufcinias, & htstMb.i* teras canoras volucres cum cantu conuiuas fuperuoJare, & afpergere flores quos e pro., ximis pratis legut. Et paulo poft primas choreas a pueris, & virginibusfquibus pr^erat, & concinnebant Eunomus Locrus, & Stefichorus, duci fingit, fecundasa Cygnis,Phi- lomelis, & Hirundinibus . Sic quoque c Strozius filius canit 3 quod illic t zAmosh» 29 Semper odoratis genutus pbtlomela fubvrnbris Integrat . Aurei quoque fseculi homines voluptatibus, qua? ex Philomela cantu hauriuntur 5 non carucrunt .• nam Blanda % vicina retinens Philomela fiub orno Mollibus exterat dulcia bella modis . Vtait idem d Strozius, aurei Leculi delicias enarrans. Et noftro a?uo, & in noftris re- d Ibidem» giombus qu is ex huius auicula? cantu voluptatem aliquando non percipit?Qudm dulce enim, & quam fuaueiomnibus vbiqueeam cantillantem audire ? Illis vero potifiimum , qui verno tempore ruri fe continent ? Hanc vocis fuauirarem , & dulcedinem , fcepius 3° cum expertus eflet Vefpefianus e Strozius, Lufciniie fic gratias agit; Aemula dtuint fuauijjima carminis ales , virides vrnbras, & loca facra tenes : Mollibus, d? varij s , qua tot dtfinmina vocum Flexibus humana dulcius arte refers : • Munere pro tali tibi quid Philomela rependam ? Pramia, qua tanto digna labore putem ? Dum vagus huc illuc hortis genialibus erro , Miror ^ d? Artifici culta vireta manu , Hofpttis 0 ficto tu protinus vfa benigno 4° Fingis in aduentu carmina mille meo i Nec procul hinc denfis canis abdita frondib. alta Ilicis in ramo , popule isve cornis . Verum hic iunipen infidis mihi proxima trunco p Non imitabilibus me venerata modis , Ft licet hac perflem tibi tam vicinus invmbra3 De que tua fu aut garrulitate loquar , Nil tamen ipfa times , nec gutturis i fi a canori Sedulitas , ideo dulce remittit opus » Grata fed in longum lucro re finante querela ‘$Q Ducitur argutis continuata modis . Nos vero tali quoniam dignaris honore , Dicimus tn laudes hac tibi pauca tuas , Humanas auium qua mulcent cantibus aures Cedere carminibus carmina cunela tuis n Viue dtkifmiliff tui generata propago Finiat extremum non nifi fira diem v profedo liuic,ve eius verba indicant, opus non erateythara, ficuti neque aiijs , qui tunc temporis ruri degunt* X X X Nam Vlyfsis Aldrouandi Nam cytharatn Philomela feret : quam nulla libido Flexit adhuc , treitoulo permulcens gutture fyluas » ' ' Verba funr Francifci Petrarca? ioan. Columnam Cardinalem,vt ferus conferret, hortan gis. Quamuis autem Lufcinia? cantus tantam auribus humanis dulcedinem inftilJetrreper tus eft tamen aliquis, nefcio brutum ne an homo dicendus, qui vt narrat,idcm prarclarifli- mus author, cum ruri habitaret, ad fugandas no&e Lufcinias faxis armatus, fuclibufq.co- •furgeret:& cum fic parum proficeret, circunfufas arbores detruncaret, vt vel fic prorepto frondente domicilio, abirent:quibus manentib. cogeretur abire, qua fi importunis earum cantib.pulfus. Is tamen in proxima paludis ripa nodurnos ranarum ftrepitus veluti mo- 10 dulatiflimam fidium harmoniam gratis hauriebat auribus. O inhumanti, ferumque, &afi- ninis auribus hominem,qui quod ceteris maxima voluptati efie foIet,non tantum afper naretur,&prorfusabhorreret,fed a fe propellere omnibus viribus ftuderet ; qu^ vcr6 reliqui iure mento decefiantur,ipfi grata efient,&periucunda. Similis profe&ois dicen- dus Afino ilii Aefopico, qui Cuculi cantum Lufcinia? harmonia? pra?tulifie dicitur. HIEROGLYPHICA. Matris fi« lios necatis hierogiy- phicum. isii :ro- im 20 Perfedi Oratoris bierogly- phicum» LVSCINIA, quia nulla auis vocalior fit, nec alia elegantius cantet, corporis vero pulchritudine non admodum confpicua fir,& pra? indignatione, ac nimia excan- defcentiaf^penumero conficiatur,viri fiudiofi,& virtute proditi, qui leui de cau fa indignatur, & ira celerrime excandcfcit, corporifq. cultum negligit, haud temere hie- roglyphicum ftatui poflir, matrum vero, qua? proprios liberos trucidant,quia tale facinus Philomela patrata fuifie confingatur. Vnde mulieres illas,qua? Carthagine liberos fuos Saturno immolabant, fiue turpiter etiam cremabant, Ancone Libyfias didas fuiffe fupra meminimus . Pierius Valerianus in fuis hieroglyphicis diuerfasaflignat huiusauis figni- ficationes : & primum Homeri fimuiacrumefie dicit, quod confirmat authoritate Aeneae phiIofophi,qui ex Chaldgorum, Aegyptiorum, & Gnecorum opinione defun&orum ani- mas euocaripofiedocens,OrpheaCygni fpecieeuocandum effe ait,&fiquis Homerum 3® euocare voluerit, oportere cum Lufcinia? forma indutum apparere. Simili ratione quem- libet poetam egregium I.ufcini? fpecie euocare poterimus,iJIumque ipfius hieroglyphi- cum ftatuere . Erat enim Pythagoricorum perfuafio aues canoras in poetas, & poetas in aues canoras renafei. Vnde apud a Platonem Thamyra? animus Lufcin/a? vitam deligit. Ad quod alhififTe videtur b Ianus Gruterus feribens ad Petrum Thiaram Poetam : ffuin Heliconiadum fueris quod vtuus amator Po fi? obitus melicam te Bea auem effe dabunt . Et vel Lufciniam , vel ouantem rore cicadam , Vel Cycnum fingem>melligenam>vcl apem , Mentior . Haud fatis hoc : monttrum nouum eris compoftum 4® Ex Philomela , & Olore , ex que cicada , & ape . Non folum autem optimi Poeta?, fed perfe&i Oratoris hieroglyphicum dici poteft Lu« fcinia : eique affimilantur,qui in dicendi arte primas tulere. Quapropter re&e M.TuIlm illud Romana? eloquentia decus eximiu Lufcinia non foliimob fummam eius in diccdo facundiam,fed quia more eius auicula? pullos fuos.i.rethorica? ftudiofos iucundifiimis,& fuauiffimis cantionibus, pra?cepcis nimirum rhetoricis erudire voluerit, comparare pofii* mus. Quemadmodum.n. Lufciniam, vnam ex auibus maxime admiramur, quod in tam par uo corpufculo tam clara, tam fuauis,tam magna, tam iucuda vox inueniatur: quod verno tempore ciim frondefeere arbores incipiunr, quindecim diebus, ac no&ibus continuis, & fine intermiffione canere foleat,ficuti iam facis fuperq. demoftrauimusfita pariter in hoc vno viro tam perfeda,atq; abfoluta prorfus omnis dicendi ratio eft,v t in fuo genere non minori fit admirationi, atque haud fcio,an etiam maiori,qui dono quodam (vt ait Fabius) prouidentig genitus eft,in quo tota vires fuas eloquentia experiretur, clarus, fuauis,iucu- dus,grauis,qui diuina ingenij felicitate quicquid in omnib.alijs authoribus admirabile po litum, ingeniofum, eximiu reperitur,id in fuis Luculenter, ne dica diuine operibus torum effinxit.Sed iam reliqua profequamur,quoru Pierius Lufciniam hieroglyphicum efie fta- tuitfinter qu? prima fefe nobis offert mufica,quam quidem omnibus numeris abfolutam per hanc alitem fignificari ab alijs traditum effe afleueratmec iniuria3 fiue multiplice vo« cis Ornichologiae. Lib. XVIIL 79$ cis varietatem,fiue deledabilem fuauitarem,fiue pertinacem in ea continuationem admi- remur* Quod autem cimi fylua incipit opacare frondibus, diebus, ac nodibus quindecim Vigilantia» ailidue canac,Ia?titiam teftata,quam ex verni temporis aduentu praefentit, hinc germina- hierogly- tionis tempus nonnulli per Lufciniam fignificant,eodem Pierio referente; eademquedeXil*cum* caufj,quod fcilicct vernis iliis diebus per totam fere nodem dulci eo modulamine dele- detur, vigilantiam fuo hierogIyphico,nodurnafq. lucubrationes denotat . Nam ficur ob mirificam canendi deledationem non piget infomnes nodes ducere, ita hos fumma?fa- piemia?,&fcientia* defiderio affedosnon ta?detlaboriofis vigilijs infenefcere,atq. con- i io tinua mentis agitatione confumi. Horum igitur omnium hieroglyphicum Lufciniameri- to ftatui polfic, e contra in auibus Ariftophanis illa denotatur per meretriculam habitu ornatam meretricio, capite vero Lufciniam referentem, ob id forte, quod ilia? impudicas, mulieres non minus,quam Lufcinia lingua valeant: vnde Plautus meretriculam quadam Lufciniolatn vocat,v t ex ij jius iam ante recitato & moxiterum citando carmine appareto i PROBVERBIA. PRO diuerfis Lufcinia proprietatib. diuerfaquoqueabilla defumuntur prouerbia. Diximus autem auem effe vigilem, harmonicam, in canendo indefeffam,ambicio- fam,& cantu fe fuo deledari, ideoque fibi blandiri, & libertatis amatricem effe . H.inc prouerbia O'v$’bcrov A’«Jovs? uTrvdhmv, ideft, nec quantum Lufcinia dormiunt ; in eos uan conuenit,qui fomni parciffimi funt, Lufcinia? enim minimum dormire feruncur, vel prop- tUni Lufci* ter Itynextindum , vel ob timiditatem fanemagis , vt arbitratur Adagiorum aurhor. ni$dormi« vx tsq hb 6» C * I O • 7p8 Vlyfsis Aldrouandi $e¥tdtitn varium , vouurn Mellitum , lepidum cantum animo fi er ® Torro fufpiciofula Paulum con Pluit B Hinc pr&cipiti volans hapfufalf i ad imaginem Forma yvndam oppetijt . Nata des inierim Jdfiere « lllavbiplumulas lam tota vuidq fe denique f aliter Senfit , mox vacuum fiecat Furo diffugiens ocyus aera » DE CAR D VEL E. Cap.III. OR DINIS RATIO. NTER pulchriores huius generis auiculas pulchra, imo vero pulcherrima ^ ^52' a^> omnibus fere Carduelis vbique cenfetur , & non minus afpe6ui iucun- da, quam cantu grata,fuauifque auribus habetur, vnde merito fecundum a JLufcinia locum, cui nimirum {oli cantus fuauitate cedit, corporis vero pul- chritudine !ongeantccelIjt,fibi vindicat.H^c & venudaris,& carus nomine inagno procul dubio apud omnes honore haberetur, ni , qua? magna illarum vbique re, peritur,copiaobftaret.Id quippe illi euenit,quod plerifque alijs rebus, qu^ etfi pretiof? alioqui, magno tamen prae numero viIefcunt,Sed ego qui res, quales funr, potius perpera do, non quales asdimantnr, fecundum illi inter canoras aues locum omnino tribuendum ede ex id imo . SYNO N Y M A. VB I inter aues , qua? fpinas appetunt Aridoteles Thraupidem Acanthida , Chryfomitrem annumerat;Gaza pro Thraupide Carduelem interpretatu', cui fubfcribunt Hermolaus Barbarus , Qrnith.& ahj, nulli , quod nouerim innixi argumento . Nemo enim illorum fuamprobat fentenriam. Muorautem cur non potius pro Chryfomitre Carduelem intellexerim, cui multo magis id nominis conuenit.C bry- formtres enim aurea ornatum mitra 9 mfallor , fignifkat : quod nulli vblucruma?qu£, ac Cardueli noftrx compctit:ipfam namque aurea fafeia ornatam ede luce clarius confpici- tur.Sed erroris eorum caufam fubodorarimihi videor.Natn mitram, ni fa!lor,capitis tan- tum ornamentum ede exiftimauerint:& cum Carduelis vittam illam auream in alis,non jn capite habear, Chryfomitris nomine eam non funt dignati.Sciantautem velim, mitram figmficare etiam quancunque ahamfafeiam, qua? cuilibet corporis parti circunducitur : vnde fafeiam quandam in lorica modum contextam ad latera defendenda mitram appel- lat a VirgiJius ? Fi tunica manicas , & habent redimicula mitra . Simili ratione mitra appellabatur zona? quoddam gcnus,quamfoIuebant primum parient tcs,& Diana* confecrabant;de qua^ Cehus Rhodiginus: ESI inquit, eodem quoque nomine „ zona, quam foluerc narrantur primum par i entes, di eant que Diana ^nota inde illius cognomento » vt appelletur Auot^covurfuo nomine etiam Athenis templumvifebatur confecratum.Mttrd certi incorruptam dicit Apollonius,vbi conflant etiamnum pudicitia, virgmua fque . Pulchro igitur nomine pulchra donetur auis, quod a Turncro quide 'uremeriro fadtum ed;quem multo melius, qua iilos ha?c vidjdeexiam dialis parer. Hic enim velutfententig nodre aifertor, affirmat,auem illam aureis plumis,hoc ed, Carduelem noftram Aridoteiis Chryfomirrera ede , Thraupidem vero nequaquam» Qua? vero Thraupis fit, fuo dicemus loco. Nunc Carduele Aridoteiis Acanthida non ede dixide fufficiat.-Hec.n.Philofopho tefte vita,& eoiore ignobilis ed:Carduelis vero, fiue Chryfomitres,vt omnib. notu ed,varijs, dori, difque coloribus omnium oculos in fui admirationem trafiir.Quis color ille fir,quem Ari- dotcles ignobile vocitat in Ligurino referemus. Licet autem Aridoteiis Aeanthideno- flrara Carduelem cfse nemini afsenferim, noui tamen recentiorum Gr^corum qnibufda Acanthidem i * 2© 3Q 40 5® Ornithologix. Lib. XVIII. 799 Acanthidem cum Carduele eandem videri, deuti Theocriti inrerpreti,qui ait. Acanthi- dem auem effe argutam, & a eoioris varietate wo/a/A/cTadicii quo etiam nomine Cardue- lem noftram neorcrici quidam vocari afferunt, nempe a coloris varietate, vt teffatur ille t inter quos eft c Be]Jomus,quieodemin loco affer it Acanthidem longe al/am effe auem cDsau*t>us a Gallorum Chardonerer, ideft Carduele, nempe Spinum, aut Tigurinum, quem ijdem vocant beriti. Nos UouiAiSct Picam variam fignificare alias diximus. Sed vt ad rem re. uertamur, Latinorum quoque plurimi , recentiores potiflimum pro Acanthide Cardue- lem vulgo didam accipiunt,vt Seruiusin illo d Virgilij. dGcor-l.j . Littoradj Alcyonem refonant , Acanthida dumt . Per dumos vero, inquit, Acanthis, quam alij Lufciniam (fuere etia huius fententia; aliqui, qui nimirum Lufciniam,& Acanthidem eafdem effe exiftimarunr,forte quod in fpinis et cicgat, licet illarum feminib. non viditetjalij vero Carduelem, qua? fpinis,& carduis pa- latur, Hc licpadim Virgilij interpretes fereomnes, & fexcenti lexicorum aurhorespro Acanthide Carduelem interprctantur,ficutietiam pro Acalanthide, quam nimirum ean- Acalanthis dem effe cum Acanthide volunt: quinimo illo in Virgilij verfu modo recitato Acalan- thidanon pauci legunt, forcadis, quod Acanthis primam corripiat, cui tamen incon gruo aliter,& forte melius occurri poffe videtur additione nimirum, & copula hoc paCfo. Littoraf Alcyonem refonant , & Acanthida dumi . -D Baprifta Pius Bononien(is,ait Acalanthidem a quibufdam credi eadem effe cum ea,qua? Acalanthis vulgo Acalanthida dicatur, & cui vocis omnis amoenitas cu varietate tributa dr.Sed ego la. qui,&ipfe Bononienfis fum, nullam auem vulgo Aealanthulam vocari audio-.fufpicortn illum inteliigere de Alauda; quoda genere admodum canoro,qua? non Acalanthida, fed Calandranuncupatur-de qua fuo loco. Sed vtad Latinam nomenclaturam deueniamus, Calandra» non pauca etiam eft de Piinij Carduele controuerfia : nam non fatis condat, quam ex his, qua? Carduorum feminibus vefcunrur,pro Carduele inteliigendam effe voluerit, Thrau- pidemne,Sp>numne,an Chryfomitremqux enim de Carduele fcribit,omnibus hifce aui- culis vllo fine difcrimine competunt: Namque omnes imperata faciunt, nec voce tatum, fed pedibus,& ore pro manibus. C redidlerim tamen ha;c de Carduele noftra Plinium in- Piinij Car- 3° re]lejiiffe,per excellentiam. Ha;c emm alijs longe pulchrior ed,& carteris propter cantu duelis ed antefertur, atque licet carcera? illa; carduorum femine quoq; vefcantur, ab his ipfampe- eademenm culiaricer nomen traxiffe;nam,& apud Cretefes in hunc diem, vt fcribit Bedonius Guar- delli dicitur,& Stragalino. Quare fatis admirari nequeo, quid Grapaldo in mentem vene -truga ino rit,vta(feueret Carduelem effe Pafferem folitariu,auem roto genere diucrfam,& triplo, Giapaldi & amplius maiorem, vermibus potiflimum vinitantem, quos omnino afpernatur Cardue- error. lis,vt docuit Ariftoteles. Fallitur quoque Ambrofius C alepinusjdum Anthurn cflfeC ar- Calepini duelem credens : Anthos , inquit, v.nus ex, filijs Neftoris efis& Latine fos tntertretatur.Hinc error‘ Garduelis Anthits dicitur .quod flore pafcatur .Nos qua; auis Anthis dc,iam diximusrNonuIli ad hanc eandem auem fignificandam quadam vocabula commemorat Latina ne, an Gre- 4° ca,vel Barbara ignoro, fed barbara certe, vel faltem diuerse fignificantia . Zona, inquit, Kiranides,^ H,auis Ionis, quam Graci vocant dftragalinum,nos vero C arduelem,in capite pen Auislouis. nes rubeas habet, in alis aureas, & omnino varia eB colore . Corydalim, inquit Baptida Pius, Corydelis. nonnulli Carduelem vocitant. Matthteus vet o Syluaticus pro Adrolino, & Adrogallo Adrolinos Cardellam,vel Carduelium interpretatuequg voces pro AftragaIino,vel Aftragallo cor AltraSa,i * rupta; videri poflint.Non tamen Oppiani Adragalini Cardueles funt,vbi fcribit celeres Adragalinos vifco capi: Adragalini ab Adragali magnitudine dida; videntur. Solent.n. authores medici Aftragali magnitudinem nominare, quafi notam vulgo, vt nos recentio res nucis fere pronuheiare folemusjed autem Aftragallus os pedis in animalibus quibuf- dam,fupra calcaneum, talus Latinis didum,vnde aftragalus ludi genus, in quoadragalis, ideft, talis vtebantur. Habet item alias dgnificationes, qugeadrem noftram non faciunt. Gaeteriim eiufdem Oppiani Aderes,quas ibidem vifco capi prodidit?Carduele$ forfitan fuerint . Quibus, jnquir, rubicundulus circulus BelU inliar in capite fulget f De eo tamen addubitare videtur Ornithologus anceps Cardueles ne dnt, an alia? quadam auicula? ad- modum canora;, qua;, & ipfa; e fpinis , feu carduis vinitant, ruhenre in vertice circulo, ScofTerie. Scofferle ab Heluetijs appellata, de quibus in Linaria. Reperiuntur,& quadam alia vo- Acardelen» cabula barbara prorfu$,& corrupta, veluti Acardelentes, Acalantia,& Adalantia, nomi- . na,v.t videtur, corrupta ab Acanthis, vel Acalanthis :quas omnes didiones rccenfet Syl- ^aarirnTa. siaticus, qui alias, etiam Lifiniam habet prq Cardella,vt ipfe loquitur. Albertus,ex Aui- Lifinia. irrb * ” cena 8oo Azamicozi Cardueio. Chardon- neret. Charderu- lar/ Siftelfimk. Sifteluogel StigelicZi Rochogel- ken. Pieccer. Tcuns. Scegliek? Sezigib Sirguerico. Vlyfsis AIdrouandi io Zifich. Finck» Auis lini» Cardueles vbique ge- nerantur. .1 De au ibus. lib.j*c>i i* ThraupiSi ejua? auis^ Carduelis deferipeio- ecna nimirum Azamicoz habet. Apud Italos latinam fere vocem feruat, CardueIIo,feu Carduelinodi&a,& apud quofdam etiam, fi Auguftino Nipho Italo credimus, Raparino, vel Rauanno, nimirum circa Lacum Verbanum. Galli Chardonneret, vel Chardonnec dicunr, quanquam , & aliae aucs, qua? fpinas , & carduos appetunt eodem nomine ipfis vocentur . Sabaudi Carderaulat : Germani Siftclfinck, vel Sifteluogel , quod carduis inlideatrquidamquoque Scigelitz imitatione vocis , vt ait Albertus. Roftochij appel- lant Rotkogelken, Fri/ijein Petter,Hollandieen Pi tter, R ha? ti, qui Germanice loquun- tur Truns, ni fallor, Illynj,& Bohemi Stcglik, Poloni Sczigil, Hifpani Sirguerito, Sie- lecolore, & aliqui etj'am3 vt opinor, Pintacifgo . GENERA. DIFFERENTIA. CARDVHLIVM plura genera conftirucre videtur Albertus, fed tria dicit effe potiora,C arduelem proprie didam, de qua imprefemiarum nobis fermo eft,Li- gurinum,& Fringillam . Cardue Lis , inquit, multorum generumett3fedtria apud nos funt notiora . Pri mum genus do*fo cinereo e fi d Lateribus croceum , & ante roftrum tn capite rubet minij inftar , & hoc nobilius habetur • Alterum efl croceum paruum , quod vuloo Ziftcb Li gurinus vocatur . Tertium vulgo nominatur Finch Fringilla, cui pe fi us omnino flammeum rubet. Sunt qui quartum genus adijeiant, itno inftdens , quare auis lini Linaria vocaturjn dorfo 20 fere cinereum e f},vt primum tn pe fi ore ad croceum colorem cinereo dilutum vergit . Ha?C ille, volucres omnes carduis infidentes fub Carduelis nomine recenfens : & Cardueles proprie didas merito reliquis pra?ponens , Spinis , feu Ligurinis fecundum locum afli- gnans, Fringillis tertium, poftremum Linarijs inter notiora . Nos de lingulis, auibus nempe prorfus diuerfis,feorlim agemus. Caeterum aucupes noftri Cardueles proprii di* das (i c diftingunnt.Qua?dainquiunt in fpinis,& dumetis nafcuntur, quas aliqui alijs prg- ponunt:quod magnitudinejfirmitudincs&canrus pertinacia fuperent eas,qu? in arbori- bus nafcuntur. Alia? maliaurantij colorem referunt, qua? proxime didis catus fuauitate, & peruicacia ni! cedunt. Alij ver6,quibusipfeaffentior,qutead nigredinem magis acce- dunt,ca?tcri$ tanquam pra?ftantiore$ pra?fcrunt,&quo atriores, eo meliores cfle c£feri.t . 3°. Sed&inter illas, qiKB in arboribus nidulantur, in prunis,aut malis aurantijs inuenta?,illis «quas olete, aut alia? arbores fuppeditant,vocaliorcs,& magis habentur harmonica?, FORMA. DESCRIPTIO. NVLLA cft regio, ni fa!Ior,qua? hocauicularum genus non generet : vndeapud omnes nationes paflim in caueis alitur : quare in cius defcriptione,vt auis no- tif]ima?,& qua? anreoculos lemper habeatur, nos nihil elaborauimus.Si tamen quifpiarn (quod vix mihi perfuaderc poflum) Carduelis defcriptionem defidcret,BeIlonij aliorumque deferiptionib. quas hic afferre non pigebit, ipfi latisfiet. Carduelis, inquiy, 4^ a Bellonius, minor eft Fringilla ; magnitudine quodammodo Thraupidis (pro Thraupi- dc inteliigic auem eam, qute Italis Citrinella nuncupatur , & nobis Bononienfibus Vida- rmo) & efl pulcherrima auium,qutein Gallia reperiuntur. Nutritur in cauea propter can- tus fuauitatem . Manifcftiflimis notis djftinguitur a cteteris . Habet enim in anteriore parte capitis, & in gutture femper aliquid rubri . Capiris .pars fuperior nigra efl, tem- pora alba. Alas habet nigras albo diftindas ; in quarum remigibus pennis vtrinque lu- tea fafeia cernitur , Ha?c Bellonius, cuius deferipriane, ii quis non acquiefcat,qua? alij de Carduelis forma fcripfere,& nos hicrepetimus, perlegat. Carduelis, inquit author de natura rerum, auis efl parua, croceo in corpore (alis) rubeo in capite colore decorata. Carduelibus, inquiunt Hberus , & Peucerus, dorfum cinereum , fufeum, alte croceo colore, nigroque mixtim alcernatim variata?, albifque* notata? maculis, vertex nigricans, roftrum niger ambitus, hunc miniatus, miniatum ccefius circundat. Ex hac colorum va- rietate Baptifla Mantuanus pidiam nuncupat, dum ait $ Miratur Ac anthida pifiam P flaccus Hic enim cum Acanthide Carduelem impIicac,quod Latinorum recentiorum plerofque fa&irare' fupra diximus. Qua? autem de colorum varietate tradunt citati moddauthores, non in omnibus aeque confpicitur , Superiori enim anno aucupem offendi plurimas Car- s dueles Ornithologiae. Lib. XVIII. 8ol Carduelis mas cum carduo tomentofo. ✓ Carduelis nondum adulta cum paliuro Theoph. dueles va?nale$habente,inter quas vna erat qua aiebat nondum efle adultam. Erat au- te alis & cauda adult? fere fimilis, fcd in capite nihil prorfus habebat rubedini, fed vbiq* vnicolor, nempe ex cinereo ad ruffum tendens, cuius hic etia icon exprimicur,vti quoq. alterius,cui|niger ille ambitus circa roftru,& cilia, qua? in alijs rubere folet,niueocadore refulgent.Reperiuntur pr?terea,qua? totiusfere corpcwis colorea reliquis variet, quales iu Rhxtia aliquando inueniri fcribit Ornithologus.& in Italia etiam aliquando capiob- feruaui,depinxi,& depilas hoc in loco exhibere no piguit. Haru quidem altera aliquid tantum in anteriori parte capitis, & in meto fimiliter rubri obtinebat, c?ter? capitis par- tes, dorfL^verer,^ pe&us erant fubalbida:ala? (excepta lutea illa fafcia,qu£ coloris erae obfo!eti)& cauda^ex cinereo fufca?.Altera quam ex capitis conformatione conieci mare cflTe,tota prorfus erat alba, fi capirisparte rubram demas, & pennas aliquot lutefeetes in alis.Cuius verd poft has iconem damus,& quam Ferrari? captam familiaris quidam meus cauea; iflclufamad me mifit,a iam commemoratis plurimu differt, ita vc non ex Cardue- 8©2 Vlyfsis Aldrouandi Carduelis cilijs albis cum berberi. Carduelis fubalbida cum carduo ftellato. Ornithologia». Lib. XVIII. 804. Carduelis alba capite rubra cum Ipina alba. iium vulgarium numero, fed eis congener potius cenfenda fit.Nam Carduelem corporis mole fuperar,vt qua? Fringillam sequet. Roftrumcircundatfafciola crocei coloris admo- dum vegeti. Oculi, quales Carduelis fed maiores. Caput, excepta particula illa crocea, cuius moddmeminimus,& dorfum eodem colore, nempe fubnigro. Peplus in nigro vire- fcit,ficucietiam pluma? paruula? coftas alarum contegentes : quarum remiges atra® co- lore albo multo magis, quam inalijs euenit, interftinguuturjquod in reliquis Carduelib. lutei eft inhacferepallefdt.Cauda alijs attriratenon infertor:in duabus vero extremis pennis vtrinque albi aliquid, fi expandebantur, cernere erat » nam alioquiipfacontra&a recondebatur,nec erat vifui fatis obuium. Venter totus ex cinereo adfufcum vergebam Nouiffima autem ha?c quadrupes erat,vt ex fubie&a icone cernere licet . Cardueli congener cum carduo ftellato. 804 Vlyfsis Aldrouandi es monfbrifica cum carduo tomentofo. .1 •:••• VOX. CANTVS. VOLATVS. Kucupium. Carduele VANTVM Cardueles valeant amoenitate vocis,nemo eft,qui ignoret. Omnes valent vo i 1 enim cum quas domi alimus, tum qua? per agros libera? degunt,fetrsper fuauif- cis amc?ni- fime cantillant,& non folum cum arborum ramis, & fpinis infident,fed cum vo* litant etiam»Quapropter qui aucupio vel animi, vel vtilicatis grat/a operam na, uantjduas fibi tantum Cardueles alle&ricesfufficere cxilHmant:cumaIioqui Fringillg, & aliae huiufmodi volucres plures requirantur . Cardueles enim quamuis omni quidem Q^ado ma tempore canant, illud tunc maxime proeliant, cum efuo genere alias aduenire cognof- 4° giscan^nt. fcunt.Tunc enim luprauolantes alta voce compellant,velut opem implorantes carum, & vt fe miferas ergaftulo inclufas liberent. Aduolant libera, & vndique non minori garri- tu, quam numero accurrunt . Grcgatimenim volat omne Carduelium genus , & tanto quandoq numero limufvt auceps quidam narrauerit mibi^fiate fuperion,cum earfi au- p,af* cupio inctiberet, duo millia, & plures etiam fimul fummo mane ad al le&rices Tuas aduo- " IaiTe,arborefq. quas ipfe vifco illinerat,fere cooperuilfe,fed qcf ros vifcu tnadefeciffet, liberas ex paratis infidijs abijiTe,pauculis tarumodo captis. Narrabat praeterea, eas vifco facile capi, fed fi femel forte ab illo fe explicuerint, nunqda amplius in pofterum ita pof- fecapi;Quanda vero affirmabat, qua vifco captam multos annos aluerat, vifei ira recorda tam fuiffie,vt cum aliquando vafculum potorium lauans, cauece oftiolum aperuiffiet, aufu- f° gientem vifco capere nequieritscum tamen non loge a domo recederet, & quotidie in vi-» cinis arborib. cantillaret,&ad focias aduo!aret,fcminibufq. qu^ex earum caueis decide- banr,viditaret,i!leq. cibu,& potum fa?pe inter virgulas vifco illitas politu offeretfillans Vt facilius liquide cum c i h fi capere vifco deuitato pofset,auidiffime comedifsejfin minus inedia co- retibus ca funm' potius maluifse.Vndc fe,cu videret fe oleum,&opera perdere, alia excogitafse ver piantur9 furiajCauea cibo.potuq.inftru&aaperta reliquifse,famelicam illafitibundamq. cum illi- cointro ingrefsa cfset,oftiolo claufocepifse.H^c ille.C^teru Cardueles no folii vifco, fed &reri£fallutur, qua in rc peculiari qqodaaftimutur aucupes, carduos per iretis arci vt -Vv Ornithologias. LibvXVllI. Hoj vt vocant, (eft autem illud fpatium, quod inter vtrafque retis alas interiacet) difponune auiculafque, qua? eorum feminibus mirum in modum inhiant, aduolitantes ad eos ca- piunt. Refert Albertus nonfolum has, fed omnia alia CardueIiumgenera,itaoblcSpinus,feu Ligu* a b.l.S.c Y y y nus% SoS Vlyfsis Aldrouandi Quibus ?e» fcancur • Z' ysko V>no Car- duis, Vino rubes pedore. Gurfge 9 mus, T hratipisfittm qua Aunnhtis appellatur* Hac enim omniavitt itant in fpinis,Vernics autc \ & Latine Theodoro Carduelis dicitur imptrat facit, (fi roilro,fipedtb. pro manu vtiiur.Haftenus iIle.Qua?oIa ve rifiima efie quotidiana experientia docet. Nam & Spinu quoq. id pra?ftare pluries obfer uafie meminim9. Sut et fibi ipfis medie? eiufcemodi auiculc.Etenira vbi oculos hebetare fuos agnofcunt,eufragiam,fi Antonio Mizaldo credimus^ deuorant, vifumque reparant* <£TAS* Linotta. Ornithologi*. Lib. XVIII. M X A S. 807 CARD VELIS in vigefimum, plus minus , vfque annum vitam producunt, prout QLanc*IU nimirum magis, minufue firmam valetudinem nada? fuerint, & maioris, minori- V1 1 * ue cura educata . Super qua re fic a neceflario fuo fibi fcriptum fuiflfe memorat Ornithologus . Carduelis anicula etiam vitra vigefimum annum viuit . Maguntia? enim puer Carduelem vidi egreflfam viginti tres annos, cui lingulis feptimanis roftrum,ac vn» 10 gues pra?cidebantur,vt papauer, cibum, potumq. capere,& fuo loco confiftere poffet.Ca- uea verd,& carcerib. fuis exuta.quo locabatur vel prona, veljfupina iacebat immota pror fus pre £tate,& ad volandum inepta,& iam propemodum pennis geminis immutatis cana eflfedta. 20 C CORPORIS AFFECTVS. mm ' 'i- ' ' ■ ■■§■ | r Aueis inclufa? aliquando morbo comitiali laborant, phlegmone etiam,& morbo, quem fubtilem vocant, corripiuntunprcefercim fi prauis pafcantur cibis. Quem affe&um fiincurrant,eo modo funt curanda?, quo a nobis alias di&um eft . MORALIA. 3° 4° CAarduelis auis paruula eft, ad canendum in caueis enutriri folira;qua? vt diximus mirabili modo potu funiculo ad feattrahit,vtbibat.Sicqui in cauea Chriftisur, hoc eft, qui relido hoc terreno fa?culo,fe in ca?nobioru clauftra religionis gratia includunt vt Deo nodii,& interdiii laudes canant, vas plenum aqua?, ideft, facram pagi- na attrahere,ideft,frequeter legere tenentur vt bibant aquam fciencia?,& fapientie Dei0 VSVS IN CIBIS.ET IN MEDICINA. NOLLEM Cardueles deuorari, inquit, a Platina iplus enimvoce,cjud patina hominem dele a De t ^ liari. Alias tamen eas non improbat,quin de eifde fic fcribir Ficedularum, & Car- Valet.li .5' duellum, & reliquarum auium minutarum caro^fi pingues Jmt,modo non nidificent,, boni alirnen- tieff. Alij vero eas a cibo reijciunt,vti in primis^ Io.Iacob. Vveckcrus (icfcribcns:Car- b In Synt . duellorum( fic habet) Par de lior um,P ajfer culoru viridium caro fuccum prauum generant. C £- med' teru in cibo supta? iliacos,& colicos perfede curat.Si Kiranidi fides eft adhibcda. Car£keHu r 1 caroquahs* DE SP1N0.SEV LIGVR1NO. Cap.IV. ORDINIS RATIO. Pinusjfeu Lignrfnus in hoc Carduelium genere poft Carduelem perexcellen. tiam didam , & colorum elegantia(licet Ariftotdli fit aliter vifum,& vocis a» moenitate ca?teris pra?fertur,fed quia & ipfc magno capitur numero flocci etia fereab omnib.pcnditur,& vili admodum a noftris aucupib.pretio venudatur. Tantum tamen non ei ea vilitas detrahit, quominus inter canoras aues tertium ei nimiru poft Carduelem, locum affignemus.Hunc autem locum quia in multis cum Carduele c 6- ueniat iuremerito fibi vedicac.Vtriq, enim a fpinis,fiue carduis nomen eft inditifivterq. eodem ciborum genere viditat,idem vtriq. ingenium, ijdem mores, eadem manfuetudo, eadem docilitas . Tam illa, quam hic imperata facit, & pedibus &orepromanib. vtitur. Quid ? Nonne vtramq.tum a Gra?ds, tum d Latinis Acanthides dici diximus ? Vififsepe funt,& quotidie videntur Ligurini, qui apprimeadeo Carduelium voces imitentur, vt fi quis non videat,fed t*m cantares audiat,eafdem prorfus aues effc iudicet.Quare profedo magna quide repr^ehefione dignus videbar^fi tam vmformes aues ab inuice difiunxifs.e» Yyy 2 JEQVb a Taceo Acalanthis ganis nome» b Geor.l- 4. c Com.U 4* : »■ ol coti. ni u < TiMev Tg

Acalanthis Fatalyze. . Afslauados A tria flo ro choz. Spinus* StsrTvo? roaien lapi dis. a De auiho Spinidis» Lugaro. Luga ino« Legonn. Luganello* Legora. Scenicie* Cinit. Cerifin. Serini ety« mum. b Deaurb, I.7. c. [4. Zinzle. Sjfgen. Cuske gee. boghtl^cnl Czisz. Vclugan. «•5 Sio Vlyfsis Aldrouandi FORMA. DESCRIPTIO. kBe*iuibt 'g“aa“^E Ligurini forma ex Turnerofub Luteola nomine fuperiiis qua?dam diximus, Ub‘7* s.i 4. i ji fed ft quis ijs non acquiefcat, Bellonij etiam defcriptionem adijcere non pi- de?bripc.ex E0111, a Tigurinus, inquit, multum fimilitudinis habet cu Thraupidc ( Thraupis Beilonio. dii, & nobis auis eft, quam Citrinella dici teftatur Ornithologus ) fed plus lutei coloris Roftrum» habet, & corpore paulo minor eft.Roftrum ilii breue,colore pallido, caput dorfumq. non 10 Color* tam lurefcunt, vt in Floro ( pro Floro Vireonem, feu Chloridem Ariftotelis intelJigit) Guttur, & pe&us lutea funt, fed nonnullis maculis pullis interftmda. Ita etiam cauda , & pluma? fupra alas, & vropygium ex luteo pallefcunt. Extremitates alarum nigra? sue. © Ha?c Bellonius, fed in hoc a Turnero diffidens , quod hic roftrum longum, ipfe vero flaris gj ^ breue Ligurinotribuac „ Ego in omnibus quotquot hadenus vidi, roftrum non tam Ion- minzdiffJ Eum habere,vt/n Auriuitte, quod aftruere videtur Turnerus, nec adeo breue, vt Bello- senciar. nius obferuaui,fed corporis magnitudini egregie refpondere. Mas a foeminainhoc anicularum genere non parum differt. Mari etenim capitis macula multo nigrior, & to« ligumus corpore multo magis Iutcfcit, quam foemina . Qua? etiam differentia in vtroque fe- Seucocae- xu iuniores ab adulatoribus diferiminanc. Qudetenimadultiores fuerint , eo magis Iu- 2©' g>halos . tefcunt , & capite magis funt atro, vt a me fjepius fuit obferuatum , quare neque piguit alterius, qui iamerat prouedioris seratis, iconem hic exprimere. Vidi pr?eterea aliquan- do Ligurinum foemin3m> capite prorfus albo, quam pariter depingere libuit,ne quid vn- quarn in hoc opere de/iderari queat» Ligurinus mas cum acanchio fatiuo, Ligu* Ornithologias. Lib. XVIII. 8n Ligurinus mas astate proue&a cum iuiubis . V Ligurinus fasmina leucoceph.cu acantfiio Illyrico. LlGVRlff eoiore ignobiles fant ,wc\uh 4 Ari{lote\cs,fed vale/ vocij 4wee- a TJifl.l.g* nitate . Quod pon-remum veriflimum efife aliorum fcriptorum ceftimonio,& ex» c )7° perientia ipfa eft confirmatum . Albertus inter quatuor Carduelium genera, Tigurini qua? recenfet, fecundum a Carduele per excellentiam difto locum propter cantus fuaui- v.aIenc vo* tatem Ligurino aflfignat. BelloniUs item, cuius verba fupra attuIimus,eandemcxIo lau- dibus attollens, fcribit Gallos, quando alitis alicuius cantum laudare volunt, eam Ligu- ritu 612 «V sis .a ia i rlni inftar catteredicere?Mu|Iti praterea noa pbfcuri nopiqi? authorps huiufce auis amoe- nitatem futfimis laudiSu^ cel^bfaaWj -qaortim |am^h; verba Breuitati (fbnfulentes hic ad- ducere fuperfluum exiftimauimus , coque maxime cum in caucis noftris continuo cantil- lans,quid voce fua valeat, ipfa fui ipfius prcco dfe poflit.Hoc interim a ncminc,quod no ui traditum libenter adijcio;auiumfcilicetquarumcunq, vocem imitari,& praecipue Car- Ligurinus duelis. Alebam ego aliquando Ligurinum,qui ex longo cum Carduele conui&u,& con- aliarum a- flletudine, proprjj & natiui cantus omnino oblitus , Carduelis vocem ita exprimeret, vt uipm>vO" qUjcunque eum non videret, fed cantillantem tanriim audiret,Carduelem,non Ligurinu ces reddit» c^e judicaret, at quod magis adhuc eft mirabiic cx interuallis etiam Hirundmcsper au- lam, & thalamos volitantes, Paffcres tedoinfidentes , & quafcunque alias ei volucres IQ audire contingeret, adamuflim imitabatur. Vnde cum ruri me aliquando continerem, ca- ueamq. in qua inclufus erat, ab arbore fufp&nderem omnis generis auicu!a?,tanquam ad fua fpeciei au e, vocis nimirum fimiUtudine decepta’, magna frequentia vndiq.aduolabac. INGENIVMv VOLATVS. LOCVS. Aucupium. Ligurini mitiores , & minus fagacescar» duelibus. Multo faci 2 i u s jquam Cardueles capiuntur» Gregat i m volant o 3 Ds ani. I 3 6 o IDEM fere ingenium Ligurmis, quod Cardueli,fcd mitiores, & minus fagaces eos 20 qui forte iudicauerit his argumentis,quod Cardueles, fiplures in eandem caueam congerantur,non raro inter fc rixentur, Ligurini vero neq. cum fuo, neque ciim alio quoquam genere altercari vnquam vifi fint,quin alijs quibuslibet auibu$,&fi imbecillio- ribus,!! infultent,miro manfuetudinis exemplo cedant. Quod ad aucupium attinet, mul- to faciliiis,quam Cardueles capiuntur,nec tam tenaciter inhdiarum,quas aliquando eua- ferint, memores funtjimo vero centies vifco fe explicuerint, nondum tamen illud dein- ceps deuitat.Aduolancacyus ad generis fui alledrices,& in quafcunq.inhdias fefeprg- cipites dant, nec illinc prius difcedunt, quam in manus aucupum deuenerint , Et fi quis fortaffe eorum volatum aliorfum dirigat, illico vel ad vnam vocem captitii reuocantur. Vnde br, vt totum agmen aliquando capiatur, volant etenim & ipfi grcgatim,ficut cte- 3° tpta Carduelium ^eqera.Tempus autem ad eos id6peum,4ft au.tudinus.Cuqi enim 'aVeswi/qra^dViKlnitVpHirnis frigoribus* & hiuibds emo h tfbUs pul fi ad nos aduolat, & hinc ante hyemis aduentum in denfa nemora fefe abdunr,tcpidiora loca quaerentes te- fica Aeliano his verbis: Spini auesin poHerum longi jf^niepvouidentes^homintbus ad futura.-* mm rerum come ff uram fapientiores funtietcnim hyemem futuram pr a fentiunt.ef muem pra- ziofcunt,& multa cautione abferuantpne ijs opprimantur . Itaque eorum acerbitates metuentes , t an quam ad perfugia fic ad loca nemoribus frequentia confugiunt . Haec /E lianus . Caeteriim quod de autumnali eorum aduentu diximus ,i&fin gulis fere annis in Italia contingit. In frigidioribus vero regionibus, vel nunquam, vel Varo apparent , vt in Gallia, & Anglia, vt meminerunt Bciionius,& alij.Quin neq. apud nos quotannis cernuntur. Obferuarunt 4° namque aucupes noftri plerunquemagnum eorum eflfenumerum? aliquando vero etiam ne vnum quidem toto anno vlpiam apparere , & NIDVS. PAR.TVS. EDVCATIO. CIBVS. Qj VI D de Spini nido dicam, non habeo, nam & aucupes noftri,quod in regio- nibus hifce non nidificet,nidum riumquam fefe obferuaffe inquiunt. In mon- tium vero fyluis nidulari confentaneumeft , vbi fciiicet nidificadonis tempo- * ^re degit . De numero ouorum , meminit b Plinius , vbi orrmia animalia, quo b maiora punt infecundiora efe probat, ideoque elephantos, camelos , equos , fin- gulos tantum gignere . Eo enim in Ideo ftat/m de Acanthide fubij ci^quod cum auis mi- nima fit , duodcnos.pariat : Ciim tamen, Albcrtus , tum de Acanthide, tum dereliqtiis alitibus paruulis diucrfimode tradat. daessinqukiparuayVt fhilomela^Alauda^ ScifcenduU (Ligurinum intelligere vidc.tur)^ buiufrnedi fetnel anm paviunt qttatmr^aut quinque oua. Sic il!e,cui ne, an potius Plinio ea m re credendum iudicabun^ qui nidu huius aui- cub Ornithologix. Lib. XVIII. 8ij cula? !repenent53Ut ante reperierunt. Quodmodoad educationem attinet,ea fanefacilis eft,ftatim enim capti cicurantur,& cibum, vel e porrigentium manibus capiunt, fcifdem vefcuntur,quibus Cardueles, eodemque prorfus modo educandi funt. Apud Gallos napi femine refte a Bellonio enutriri cofueuerunt. Obferuarunt etiam noftri aucupes conizae femine oble&ari :& reuera huic planta? infidere fepius cernuntur, ciim liberce volant,& gaudere ea planta ipfe in ijs,qui in caucis aluntur, plufies fum expertus. ~ SYMPATHIA. ANTIPATHIA. AEGITHI, & Flori fanguinem credi commifceri non pofiea Phdofopho prodi- tum eft . Idem de Spino, & Salofcnbit Aelianus : Sptnt, inquiens,^ Sali ( 'an - guinem,fi quis in eodem vafe permifceat, coire, & permifcen nebant . Idem difii- dium* Antigonus Apeithoafcribit. Ego quaeauis Apeithus fit, me ignorare ingenue fa- teor : fufpicor tamen eandem effe,qu£ Aegithus, vel pro Apeitho Aegithumcfte le- gendum.Tanti autem diffidij inter commemoratas auiculas caufa ignoratur. Cur autem Corydalis,ideft, Alauda Acanthidem odio habeat, vt teftanrur Philes, & Aelianus, cau- fam referunt,quodouafibi inuicem frangant. Ligurinus afinum etiam odio profcquitur, & CUr, docet b AriftoteIes:5’piffj%f, inquir, gr A finus t nimici wuer fe funt. V iftus enim Spi- no d vepribus, quas afinus tenellas adhuc pafcit . Idem Plinius ex Ariftotele tranfcrip filfe videtur. Belloniuspauliim diueifamcaufamcomminifciturmam, spwtts , inquit, e i? ajino inimicus . Hic etenim teneras adhuc fpinas tempore verno deuorans , nidum Spira in terram deqcit j vnde orta litet : Htec ille . Quod reliquum eft, cum alijs omnibus auibus,& anima- libus, qu;e ex rapacium genere non fint, Ligurinonoftrobeneconuenito Spinb& fa- la (anguis* non coit, a In mirabo nanat.con - gerit. Curafinum cderic. b Hift.lib . 9'Cap.i. c De anibus libq . c.J4. 3° A 40 FABVLOSA. NTONINVS Liberalis fabellas duas de Acanthide, fcilicet,&dc Acalanthide, tanquamde au bus diuerfis recenfet . N^s autem, quod ea?dem aues putentur, vtramque hic referre non pigebit. Autonous, inquit, Melanei filius ex Hippo- damia filios na&us eft, Erodium, Alphum, Schoeneum, Acanthum, & filiam Acanthidem, quamforma pulcherrimam Dij fecerunt. Habuit is Autonous equorum armenta pluri- nja,eaque pafcebanturab Hippodamia vxore , & filijs eius. Cfteriim Autonoi plurimum agri poflidenti nullus cum fmdtus percipercrur,ob cultura negletftum: fed mncos ei fo- Ium,fpinafq.ferrct : inde nomina filijs Acantho, & Schoeneo,filia?q. Acanthidi impofuir .• jnaximumq. natu Erodium appellauit, quod ipfum deftituiftet terra Is Erodius armento-, rum equarum ftudiofiflimus ea paftum m prata compulerat: vnde cum ea Anthusexpu- IifTetjequa? a pabulo exclufa? in furorem verfte funt: naautem.& quoduts aliud animal a fpernan- 8 t2,8,e. 3. tur ' Verba fune a Arifiotelis,qua? non affequens Ornithologus credit hic Philo- fophum innuere omnes alias aues acantophagas , idefi, fpinarum feminibus viditantes, neque vermem, neque animal vllum attingere, & in fumma,quod de trib. illis acantopha- gis auibus tradit, idem etiam de reliquis illius generis omnibus intelligere. Quapropter 8>cap,$, dubitat, nunquid Fringilla nofira b Ariftotehs Spiza fit, Spizam enim hic inter vermi- uorasrecenfet :& id circo ille, qua? Gro?ci de Spiza prodiderunt, feparatim tanquam de auediuerfa confcribit.Quantum vero hallucinetur,fi rede Arifiotelis verba perpendan- 20 tur,nemo non viderit.Putauit autem, vt fufpicor,vcrba illa(H*c enim omnia vi&Uantin fpfnis) \ nferre, omnes aues in fpinis vidifates vermes, & quodlibet anima! non attinoere; cum potiiis demonflrent, illas tres commemoratas auicuIa$,ideo in fpinis viditare, quia fpinam appet-untjquod ex verbis etiam, quas fiarim fubijciuntur,fatis confiat . Nam,Z)vocabu!o Latinorum Fringilla non abfimiii: Fringillam a frigoredidarn Frangueliu volunt, cd quod in frigore plqres conuolantes cernantur. AI ij quod frigus pra?nuncier5 Pinlon Gil* ad quod alludit c Alciatus. lis vnde di- Adueniffe hyemem Frinqilla renunciat ales , Nonnulli etiam fic ditfiam volunt, quod frigore canat, exhilareturqtit*. Italis Franguello Qainfon. n0mine,vrjapparer,a Latinorum Fringilla deriuato dicitur, Gallis Pinfon a pungendo, Bucfifint k roftro pungens etiam vulnerer.Sabaudis QuinfomSed dubiratur,FringiIlamne, au Vinche! * 1 occothraufie per hanc voce intelligant, Germanice Finckiapud Heluerios Buchfink, Viuco. Belgis,& circa Coloniam, vbi viuebat Albcrtus,Vinck, Anghs Schaffinche(vel Finck , Schaffin- vt alij)aSheldappel,a Sqinck,Hliora Anglus interpretatur Rudocke,Robin,Redbreft, che. , fed ea nomina Turnerus, &ipfe Anglus Erithaco tribuit . Illyricis Pinkauua, Polonis Pinkauua. siouuick. 5 ' , Siouuick. ; / Spiza? eti muni « FORMA Ornithologte. Lib.XVIII. ^7, FORMA. DESGRIJJT10. c. * FRINGILLA mas', quam hic fcribentes pra?oculis habemus , magnitudine fe- Magnie. re Paflerem aequat. Roftrum ei crafliufculum , & validum , carneique coloris , fed Roftrum. in extremo fubnigrum Capitis , & colli pars prona ad fubcaeruleum vergit: quod Caput, hinc ad vropygium vfque /nteriacet , caftanearum colorem refert : ipfam vero vropy gi- Vf0pyg*j& 20 um fubuirefeit. Pedus , & venter inter rubrum, & fpadiceum ambigunt. Alas gemma: pc&us. alb^maculse ,veluti fafeia? incerfecant , quas inter fafciaalianigri coloris intercurrit : venter, quod a fecunda macula alba ad extremum vfque fupereft, totum nigrum eft. Cau- Alae . da Iongiufcula duodecim pennis conftat, ex quibus geminae vtrinque totae albae funt Cauda, reliquae nigra? . Fa?minavero , quam etiam nunc manibus tradamus , eifdem fere colo» Femina ribusornatur,fed minus vegetis ;& pedus, vencerq. ex ruffopallefcunr.Teftatur Ornitho delcrlPc* logus Fringillamtoto corpore candidam aliquando vifam efTcj Ego quoque Fringillam ab aucupibus noftris emi aliquando,corpore toto ex albido nonnihil flauefcente,prgfer» tim dorfomam collum, & pedus aliquantulum erant ferruginea, venter magis cinereus . Alarum tegetes plumulae fuis extremitatibus duas lineas albas tranfuerfumconftitue- 20 bant.Remiges fuperficietenusnonnihil lutei oftendcbant,ca:teraealbe,interiori latere ad cinereum accedentes.Radices omnium penarum plumbea: erant, Pedes eodem, quo ro- ftrum colore, nimirum carneojCaudxplumui? betico, extremo alb^.Cuius loeopoftremo effigiem exhibemus,duobus ab hinc annis, Frede memini aucupes nofl:ri,vt inufitatum quiddam ad me attulerunt. Ei autem caput fere totum, dorfumq. & penn? veftientes alas ex albo lutefcebant:p3uma: circa roftrum guttur, pedufque & ventrem fubnigrae erant» Ais vero,caudaq.ex fubnigro, & albo mixta?. Fringilla mascumrofa. s Z zz 'VOX SiS Vlyfsis Aldrouandi Fringilla albicans cumoxyacantha. Fringilla fublutea & fubnigra,cum papauere albo fatiuo. § *> vox V Omithofogiz. Lib.XVIII. 8ip VOX. CANTVS. EDVCATIO.CIBVS. NON vno,eodemq. modo Fringillo canunt: Quadam etenim concifos tantum- modo cantus odunt, quodam trahunt in longum, nonnulla? vtrunque profiare dicuntut; a quibus cantus differentis,dmerfa quoque nomina accip/unt,vt quif que: a fuo regionis aucupibus fcifcitari poterit. Maribus omnibus tamen vox alta eft,& 1° plena, figminis aliquanto exiIior,& fubmifiior.Fringutire aliqui volunt ejffe Fringillarum, & interpretantur adgarrire, a Plautum citantes. Apud hunc enim Cleoftrata marito fuo feni nimis obnixe contendenti, vt Calfina ancilla nuptui detur feruo, quo cum deprimo concubituconuenerat,refpondet:r« quid nringptis?hoccft,quid adgavrisfAUj vero fri- gere exponunt, & pro frigore comremifcere: quafi fenex ille frigore fubfiliredicatur,ve illis euenire folet,qui fpe inter metumq; alicuius refquo illos foliciter,euetum expectar; verbum interim illud a Fringilla dedu&um non inficiantur , quod frigore cantet, & vi- geat. Ob quas diuerfas fententias iliud^Ennij pariter diuerfimode exponunt. Hac anus admodum frwguti nimirum fauciamt fe flore Liberi . Qua? verba vtrique, ni fallor fententig accommodari poffunt.Temulenti namque, & garrire, & contremifcerealiquando confue- 50 uerunc. Porro, vt vnde digreffa erat, reuertatur oratio, Fringilla quando concise canunt , quori quodammodo videntur ? vel rixari :vnde Martialis Fringillarum cantus querelas vocat: v Nunc Sturnos inopc s^F ringillarumque querelar. /ludit. Qui vero cantus ab ipfis in longum protrahitur, gratus admodum auribus eft,non minus harmonia,quam fonora voce mirabilis:ideoquein caueis non minus ac Cardueles, &Ligurini paffim enutriuntur. Quod modo ad nutritionem pertinet, eadem cura , & ijf- dem fere cibis,ac procedentes aues enutriuntur, proterqeam quod Iocuftas etiam, & ver mes deuorent.His tamen non pafcuntur,mfiad cantum excitare volumus. Quicuqueaute aucupio operam nauant, maiorem ex ipfis, quam ex alijs auibus numerum enutriuntiquod 3° minus garrulg fint: & fi moleftia aliqua afficiantur, cantum omnmo dimittant: quin imo ciim ventus fpirat,pieroqueobmutefcere foIent.Vt itaque v nam ,&al teram faltem tunc cantillantes habeant, vel vt plures per interualla canentes, vnius & alterius continue can- tantium vicem fupplean^plurimas alere illis neceffceft.Huc accedit,qu6dctim aues cal- lido fint,& vapidg, nullibi confifiunt, vbi paratas fibi mfidias fufpicencur, nifi frequenti bus admodum alle&ricum vocibus alledtg. Vt autem crebrius, & modulatius canant au- tumno,& hyeme, aucupes per totam ortatem loco obfcuroincIudunt,&: fub autumnum canoras extrahunt. Canere autem incipiunt, ciim ad lucem redeunt, alioquin muro, & ad alliciendas reliquas ineptg.Quoraodo recondendo, & qug reconditarum cura fit habenda, tum ipfarum,tiim aliarum huius generis volucrum, quo cantus gratia aluntur, alias fatis fuperque docuimus* INGENIVM. MORES. AVCVPIVM. HOC quoque auicularum genus, vt coteri Cardueles imperata faciunt pedi- bus,&roftro vtentes pro manibus cum vafculum potorium , & efcarium ad fe filo trhant,vt bibant, comedantque: Quod tamen vtproftent longiore tem- pore opus e fi, quam inalijs. Nam capto feras admodum fefe probent, neque adeo cito cicures fiunt, aiitmanfiiefcunc : quin primis capciuitatis diebus , tanquam fceam ogre ferre indicent, roftrum, alafque cauco clathris continue allidunt , & fgpe etiam vulne- 5 ranr. Vifo fiunt quo pro moerore cibum omnino refpuerent ,& mortem potius , quam feruitium ferre eligerent.Vifo inquamnonraro fiunt, quo nunquam manfuefcerent.Om- nes aute primis fuo capciuitatis menfibus prg mosftitia obmutefcur, &nifi adhibitis blati ditijs , aut temporis diuturnirate exhilarantur ; vocemque nullam proferunt , nifi forte gemitum quendam, auteiulatum , fi quempiam accedentem cernunt : idque vel timore, vel indignatione facere exiftimo. Cum itaque libertatis valde fiudiofo fint, infidias , quibus fe illa priuandas iri norunt; deuitare probe callent, & in hoc Ligurinis ,& Car- duelibus ipfis multo artutiores , & cautiores fefe prortant : quare pariter maioriartuin ipfij capiendis aucupes vtuntur, ita enim vifcurn in arborum ramis difponunt , vt a fiu- Zzz 2 peruo- Fringillam vox. Fringutire qu id. a In CaJJin» hin Alcef' Quando non canant Aues calli- do fune. Vt aucuno canant. 8 20 Vlyfsis Aldrouandi peruolitantlbus videri nequeat . Nam ciim illud aperte vident, non minori celeritate quam timore alio aufugiunt, necfemcl digrelfa?, vilis amplius alledrieu vocibus reuocan tur5vt C ardueles,& Ligurini folent, qui ad alteram tantum reuocantium vocem reuertun fur. Quare plures alledricesrcanorasaucupij tempore habere conuenit,qu£ ver fere totu, & seftatcm in locoobfcuroinclufie manfennt. Alioqui canunt quidem vere,& a?ftate:fed autumno, & hyeme, ciim illas canere magis expedit, muta? omnino fiunt. Quomodo vero facilius capiantur, docet Robertus Stephanus,& Petrus Bellonius Gal Ii, mbentquc in lo- co plano procul ab omnibus alijs arboribus, & dumis, qua Fringilla? pra?re»uolare folet ires arbores refedas e^igi,paru interfe diftantes,& ita difponi,vt triangulu efforment,& 10 Illas frontibus inferius cingi praecipiunt, vf anes eis libentius mfideant.Permediu, inquit Stephaniis, funis extenditur pertica? alligatus, ab altera parte fufiinetur furca, & e longin- quo renetur ab aliquo. Funiduae, "aut tres Fringilla annexa funr.Virgulg etiam vifco illi- te per arbores difpoiiutur>&; non procul hinc duabu-s', vel tribus caucis mcluQe Fringil- lae co!Iecanrur,qua? prretertrolanres voce allidant. Meda? illVdum curiofiiis Fringillas a fune pendentes, vel caucis inclufas infpiciunt,vifco capiuntur Harcillfobferuarunrpr?* ierea aucupes plures capi fiante”Z>phiro,qiia ali|s ventis, &rrm!t6 etiam plures fi ventui omnino non fpiret.Nam tuhc,&dimiffius volant, & melius alle&ricum voces audiimt.Cg ieriim non modo vifeo, fed retibus etiam.imo multo plures his, quam i Jio capi folent. NIDVS. pARTVS. VOLAT VS.LOCVS. 20 Vbi nidule $ur Ex quibus giiduai con ficiant» Aties mi* gratoriasr funt» a De auib» h 7.C.2 8- b HtflJib, 9'Mp’ 7° NEQ VE terram proxime, neque nimis ab ea diftanter nidum conftruunt.Oum etenim. in fruticibus, & in arboribus niduletur, vt mediocritate fer uent, in illis fummos ramos, in his infimos eligunt. Ipfumaute mdum intus ex lana , quam ex lanigeris arboribus excerpere cre diderim ,& ex aranearum telis conficiunt , foris ex mufeo. Quinque, aut fex oua parere referunt aucupes noffri, qui earum nidos a?ftate in nofiris re gionibus reperiere . Erfi pauca? admodumtamen apud nos nidificent. Nam aues mi grator ia? fbntl^& perpaucis exceptis ,fub hyemis finem recedunt , autumno tur- matim reuerfura? . In Heluetia , fi Ornirhologo credimus ,perhycmem recedunt, femi- na? pra?fertim. Mares enim illic aliquando complures apparent fine vlla fomina. Viden- tur autem diuerfa ab alijs auibus natura donata?, -pleraque enim hyeme loca amant cali- da, feu tepida, a?fta te frigida, ha? vero hyeme frigida , a?ffate tepida quierunt , fi a Bel- lonio, & b Arifloteli credimus. Ego frigus quidem diligere eas exiftimem , fed modera- tum, ab immoderato la?di. Nam ciim magis glacie niuibufque hyems fa?uit, adeo offen- duntur, vt volafe nequeant, vnde etiam in pluribus Italia? locis tunc temporis manibus capi fefe permittunt» PEiSAGIVM. 40 Mane ca- nens quid pranucieu • HjE OPHR ASTVS inter reliquatempefhtis figna, duobus locis , fi re&e «memini, Fringillam mane canentem recenfet: quodpra?fagium efficacius fuerit., • ii id facere fuper tedis audietur. CORPORIS AFFECTVS. ] II S D E M affedibus obnoxia efl FringiIIa,quibus alia? auesitamen illi quodammodo peculiare efTe videtur,quodfacileobca?cecur«,CuiafFeduimedebimureifdem reme- dijs a nobis alias commemoratis; qua? fi nihil profecerint.-non eff,vt in illa enutri- obnoxia® enda5inpoflerum operam perdamus. DEMO N- Omitholdgias. Lib. XVIII. 821 20 30 DE MONTIFRINGILLA. Cap VII. ORDINIS. RATIO. T S I Montifringil Ia in caucis ali proptcr cantum non confueuerit,quod nouc- rim,nifi forte aucupij caufa, ideoqjhunc locum illi non conuenire quis exiRi- mauerit tamen quia Fringillae fpecics a plerifque non temere cenfctur3cuiu*s nimirum & nomem retinet, addita tantum loci differentia, itaque haud incon- gruu fore puto 3 aliquid de illa poR Fringillam (impliciter didam fubmdehic fubijcerc» /EQViVOCA. SYNONYMA. NE quis vocabulorum tequiuocatione decipiatur,fcire licet, Montifringilla? nomi- nenonnullos Italorum non folii m aucm hanc,dequamod6eft nobis fermo,ac- . ciperc,& patria lingua Frenguello Montanino appellare, fcd Coccothrauften etiam,& R ubieillam, de quibus iamfuoloco egimus.Opofc,inquir,ArifoteIes;«tf>wc« accepit j montibus jn quibus degit .Oros enim Graece montem, Spiza Fringillam (ignificar. Cui voci omnino refpondet nomen Latinum Montifringilla , item Italicum noRrum Montifrin*' Frenguello Montanino, & Gallor u Pinfon Montain dicet ex his aliqui Pinfon d’Ardaine gilja. nomincnt;quod forte in illa fylua frequens admodu videatur Hclucrijparitcr Maldfink, Freguello . ideft,FringiHam montanam vocitant3& Thanfinck, ideR, Fringillam abietum . Caatcris vel faltem plcrifq. Germanis dicitur ein Rouuerr, vel SchneeRnck, V Vinterfinck, id eR-, ° FringiIIahyberna,aut niualis,a tempore (cilicet3quo ajduenir. pinsod’At- daine- FORMA. DESCRIPTIO. ?“ ONTINFRINGILLA mas", quam hic deferibimus , & depingimus , media ^neefin hyeme cum magis frigora (oeuiunt, in.agro BononienR capra, magnitudine aemulatur Paffcrem (impliciter diduny.RoRrum ha bet craRum, & acutum, co- vvinten» loris Iutei,!ni(iqu6d in extremo nigricar.Linguam craRiufcuIam 3 & acutam, Vertex, & finck. collum, dorfumque cx nigro & ferrugineo varie gantur. In vropygio nonnihil albi con- Magnicu» fpicitur.Caudapennis duodenis conftar,quaru gemina? vtrinq.albo,& nigro diRinguun» do. tur . Alas interfecant fafciola? dua?,quas nigra alia ab inuicem feparat. Illarum fuperior, R°Rrum* qu£ multo maior eR,dupIex quodammodo apparet. Nam in parte fuperiori ex ruffo lute- fcit3 infra candicat Gutturis pars 3 qua? roRro fubiacct, nigra eRjquod ex co fupereR,& cauda, pedus inter ruffum3& luteum ambigunt . Venter vero candicat. Pedes, quam Fringillae Akr. 4° (impliciter dida? paulo robuRiorcs . Qua? omnia ab illa, quam deferibit Ornithologus Guttur, parum diferepare videntur. Ala?, inquit3duabus tranfuerfs lineis ex ruffo flauefcentibus Pe&us» diRinguutur,medialineaintericda.Sunt&linea?dua? anguRiores albae fubluteis Ratim. Pe(Ies* Magnitudine Fringillam excedit. Color in capite dorfo,& cauda, nigrior, quam Fringill?: fupina pars albicat. Pedus cum gutture nonnihil ruboris habet. Ha?c ille. Cete rum Mon tifringilla mas a nobis deferipta collum non habet coeruleum , quod de Montifringilla tradidit AriRoteles, nifi fortaRe adfolisconuerfionem color hu ufmbdiin ea acquira- tur. Qui tamen 3 vt aliquoties obfcruaui, in vtroque colli latere liquido confpicitur in F®min$ foemina.Qua? proeterea^n alijs, quoq.a mafculo diffcrt.Nam vertex, ccruix,& dorsu plus^^ripcio habent £erruginei,& minus nigri, quam in mare Pars capitis3qu;e oculis, & auribus fubia. 5’° cet,& guttur totum, pedufque coloris funt magis obloleti . Alarum linea fuperior adeo anguRa cR,& brcuis,vt fere delitefcatmihilq-proeter aliquid albi in ea confpicirurln reli- quis nihil, aut parum admodum a mare differre cofpicitur. Non ignoro quofdam diuersa a noRra de auis huius colli colore protuliRc fenccntiam, mas, inquit, in collo plumas ha- bet coeruleas, quas non a?que prompte in foemina deprehendas. Sed quicquid dicant iRi, contrario modo rem fe habere confpeximus , Qua? fecundo loco ponitur, colore eR pal- lidiori^ capite prorfus albo.Tertia & poRrema priori omnino fimilis,nifi quod fub ro- Rro nihil haberet nigri : praeterea fecunda illa fafeia lutea , quam diximus effein alijs, in hac longe erat magis confpicua» .V- / , Zzz 3 VOX, V 8l2 te Montifdngilla mas>cum rubo ideo. Montifringilla leucocephalos cum larice comuni. Ornithologiaj. Lib. XVIII. 823 congener cum cannabe ipuria facie vrticae, Montifrin- gi laiu can cos duplex & vterque infuauis. 40 5° VOX. INGENIVM. AVCVPIVM. J' ir Volatus. NON adeo fuauiseft Motifringillarum cantus ,vt Fringillarum fimplicirerdi- diarum, ideoquein caueis non aluntur, nifi ab aucupibus , vt eis alle&ricibus vtantur. Abruptam aliquando, aut vnicam tantum vocem ex interuallis emit- tentes audiuntur; feles vociferantes diceres . Habent tamen & alium diuerfum ab hoc cantum,fed infuauem quoque . Referunt aucupes, qui eas aliquandiii aluerunt, in caueis inclufas, voces aliarum a!itum,quas frequenter audiucrinr,im tari , pra?fertim Pafferum, quos temporis tradu penitus imitantur. Ca?rei iim etfi Bellonius eiufdem effe ingenij, & natura cum Fringillis feribat, tamen vt partim vidimus, partim ex fide dignorum aucu- pum relatu didicimus, multo mitiores fefe probent, mulcoq. facilius manfuefcunt,& ci- curantur, minufq.prouida?,minufq.callidte videntur.Nam facillime tum vifco tum retibus capiuntur ;pauciores tamen, quod minori numero ad nos adueniant, licet & ipfe gregales fintj&nonnifi multa? fimul confpiciantur.Apparent autem amdmodum fero,& tunepre, cipue cum agri niuibus, & glacie oblidentur. Plura qua? de hoc auium genere feribam , non habeo nifi quod eifdem feminibus pafcitur,quibus alig Fringille; Vefcitur & vermi- bus tefte a Ariftotele. DE LINARIA. Cap.VIII. pgp NTER CAR DVEIIVM genera aliquos Unarias etiam annume- Ordinis ra rate fuperiiis ax Alberto diximus rquaproprer ne ipfas ab illis difiungere- do. mus, poft Fringillas fubinde de cis agere voluimus. Ornithologus eiufce- modi auicularum genus imitatione Gallorum , qui Linote vacant , quod Lini feminibus potifTimum vefcatur , Unariam appellat ; etfi Ruellius Miliariam interpretetur inquiens : Vulgus Gallicum Unotas, vel melius Unarias appel- liianquia ciim rarior apud nos milij vfus fitjad linum ? cannabem aduolanc , ficut Car- dueles Cur pau- ciores capi ancur • a / 824 Vlyfsis Aldrouandi duelesad carduosdnde nomen adhuc vulgo remanfit?Nos qui de Miliaria cenfcamus ,in Cenchramo aperuimus. Bellonius vero & ipfe Gallus Aegithu AriftoteJis cffc a/feucrat, <& Latine Saludici:fic nempe Gaza traftulit,fed Plinius feruata Gr^ca di&ione Acgithus habet. Virum vero qua? de hoc fcribic Ariftoteles, Linaria? noftra? conueniant fane omnino addubito.Gybertus Longolius' Linaria, fiue Miliariam Rubetram,(Batin Ariftoteiis)pu~ tabat e/Te,quodrubis crebrbinfideat.Nos de Bati fcripfimus fupra ex mente BclIonij.Li nariam noftri vulgo vocant Fanello, alibi FaoncIIo, alibi Fanetto,vr Genuino aure Ca- sneuarola,vt perperam fcribit Ornithologus. Nam ea prorfus alia eft:nimirumilla,de qua, ni fallor, fubinde a Curruca mentio fa&ae/LGallis Linotte,Sabaudis Lynuette,Germa- nis Linfinel, SehoflzJin, Henffling, Flacfzfinck, Brabantis Viafuinck,HolIandis Knoe, vel Knue,Fri/iis Rubin.Nonnulli Germani Eleam, fiue Veliam auem fcrjbunte/Teparua, colore pulchrodnferne croceo, qua? voce valeat, qua? a?ftate vmbrofa,hycme aprica loca petat.Germanice interpretantur Zigelhempflmg, & alteram eius fpeciem , cineream co- gnominantes, Heidenhemflin : qua? nomina pro Linaria Ornithologus Germanus /ibi VJafuinck . ignota cfTe fcribitjEleamque vel potius Heliam a paludibus, quas ab arundinibus fummis Elea6* * conijcit di&am, neque Linariam,neque aliquam eius fpeciem e/Te arbitratur. Zigclhem- fliog* fanello» Ornitholo- gi error. Linfinck . Scofazlin. Flachfzfin~ ch. FORMA. DESCRIPTIO. 10 20 Magnit. solor. MAGNlT VDINE Pa/Tcris eft,vel paulo minor , fpecie vero admodum fimi- lis, colore teftaceo, fiue fcruginco ad cinereum vergente, eoq.in mare inten- fiore,id eft, magis ad ruffum tendente. Mas item in pecore maculis refpergi- tur rufiis, femina fufcis,& maioribus .Alarum re&rices penna? nigricant, fed ad latera, & in extremitatibus fuis candicant, quemadmodum etiam in cauda eft cofpicere.qu# duo- decim pennis conftat venter,& vropygiu albefeunt. Pediculi breues , graciles, vnguiculi etiam graciles. Linaria mas cum lino fylue/tri. Omithologia?. Lib.XVliL 825 10 20 CANTVS. VICTVS.: INGENIVM. Morbus. Aucupium. LI N A R I A fuauifiimi cantus fui gratiaalicur. Cibus apponitur phalaridis fe. cibus» mens lini, & cannabis, pannicum, auenafra*fta,& inuicem permixta plerunque. In Holandia femine raparum , caulium, & canabis pafei audio. Adeo hyeme ex efu cannabini feminis pinguefeere eam tradit Porta, vtpr;r pinguedineperear, vdfal- tem ei cantandi alacritas adimatur . Dumincaueis alitur .Laborat preterea aliquoties morbo illo, quetn fabrilem dicunr,qui his notis dignofeitur. Ipfa moefta filet, penna? ob- rigeqr, venter folito tumidior venis rubris confpergirur,pe&us cxcarne apparet, Accidit Atthmaj ei id morbi genus ex cannabino feminis efu; quapropter alijs cibis effetpafceda. Afthma- Vocis rau« te etiam aliquando affligitur, & vocis raucedine;qui afreftus remedij s a nobis a libi didis ced°° funtprofligandi.Tradic Antonius MizaJdus exoriente canicula obmutefcere,necno egro tare, ac plumas vellicando Gxcutereddquecontingeredrcamediu lulijjficutitotodecen- nio in vria,& altera fefeait effe expertum, atque hinc certfi canicularis fyderis exortu mul tis indicarfe Albe.rrus Linaria etiam ex aniculis accenfet3q|*a? cornu fufpenfum roftro tra hunt,fed poftquatn bibere,temere delabi finut.Nos vtrumq. vafculumpotorium.f.& efca rum ad fe roftro trahentem vidimus, qua? cum eflenta?quiiibria , alterum alterii ne deci - deret, prohibebat. Auis admodum aftuta eft,vnde vulgus noftrumcum aliquem callidii, A^u£a eft» & verfucum effe oftendere voIunt,loIenc dicere egli e vn Faneilodiac de caufa pcrpaucg admodum capiuntur;nam & vifcumagnofcunt,& vbi retia parata funt, facile fuboIfaciur3 aeque vt c 0 n h ft a ® ] 1^ al 1 e ri c u m y i c mu s , au t s^^ifya4efi.^<5frwUo DE UNARIA RVBRA. Cap.lX. LIA Mjauiculam OrnithologusLinariam rubram nuncupat, a coccineo ver ticis colore, vt apparet. Aucupibus fuis ScholTerle appellari ait; aliquib. vt circa Francfordiam ad Moenum Stockenfling-,Italis circa lacum Verbanu Finett.Confiderandum an forte fit After Oppianfan potiiisGarduelis, vt in eius hiftoria diximus Girca Norimbergam Tfchutfcherledici alferit, & aduolare aliquando curmatim,6c ferepeftilentiam breui fequuturam indicare putarhean- tu aurem non adeo probari,vt fupedor . Ego pariter bina Linarite genera obferuaui , at- que hic depi<5ta,& defcriptacuiuisob oculos pono , quibus vertex crocei coloris cfhfed in hpcab Qrnithologi aue differunt, quod in pcdlorfe.&in gutture, & in vltimis dorfi pen 4° niseius coloris nihil prorfus habeant;ficuti de fua ille feribit. Prior roto corporis habitu ad Carduelem accedit,per collum, & dorfum,ex luteo fufea eft,ficuti quoq.per initia ala- rum, quarum aliae penn^, qua? rectrices cqoperiun^nigra? funr,& in extremitatibus aibe, iiouti ico demonftrac,re&rices etiam fufea? in extremo cinerea?. Cauda quoq. fufea, ad la- tera candicans.Roftrumiutefcit5infra,& fupra macula confpicitur nigra, Vertex miniace us5Pe& tpfa Lefficartolaest : estis Alauda pares* ■Si ! ‘i ■ :i ■\ Alauda an* tiquicas. KopvSuX Aoe quid Splith IlIF rica. a Epig. iib.i 3. Alauda Alauda mi litis nome ftSyriaJ I b in vita luljj Caf Milites A- laudf didi £ loltC>C»2>7 IO dHferogl* hb-iZ, AU& Ant, vel Aud quid Cim- bris» Alaudaru militum fymbolo* rum. Alauda rurfus fiomen cft militis,Indonis Hifpania? regis filij,qui fub Godefredo Duce 113 celeberrima illa Hrerpfolynjijaua expeditione militans occubuit, li a Petro Augelio, Bargso credimus, quiiic de eb meminit- w Cumque Accone Clephts,prolefque Indonis Alauda s Indonis qui quondam inter regnauit J heros . Alauda praeterea dida R omana quadam legio, de qua b Suetonius) Ji>aa,inquit, ad legiones quas a rep. acceperat, altas publico , altas priuato fumptu addidit : vnam etiam ex Tranfalpwis 't vocabulo quoque G a llic 01 Alauda enim appellabatur, quam difctplwaytultuq.B.omanoinPiruClam £?r ornatam poH eavniuer/am duitate aonauit . De hac etiam Cicero ad Atticum lic fcribit. Antonius cum legione Alaudarum advrbempergere pecuniam municipijs imperare. Ex cuius verbis 3pparet non folii legione ipsa, fe & milites Alaudas fuiifedi&os. Alauda vero no- me effe Gallicuex Suetonij iam recitatis, &c Plimj mox recitadis verbis liquido coftar. Hic enim In capite, mquit^paucis animalium, nec mjt 'volucribus apices ^diuerfs qutdc generis: phoenici plumarum fer i e , e medio eo exeunte alio: Pauonibus crinitis arbu [culis , Stymphalidis cirro, Phafiana corniculis :praterea par ua, qua ab illo Galerita appellata quondam, pofiea Gallico vocabulo etiam legioni nomen dederat Alauda. Ornirhologus oftendere aggrediens,cur legio illaficdi&a fuerit.Et quoniam, inquit, Alauda vocabulum Gallicumfuifie perhibetur,no ftram fuper co conic&ura qualemcunque explicabo. V eteres Gallos magna ex parte lin- gua Germanica vfos eirccoftat,&ciim Cicero, vt modo recitaui,Alaudas:c;rterofque ve 2e teranos dicat, Alaudas quoq.de veteranoru coditione fuiffe conijcio,pr^ ferti ex natione Germanica, fiue Gallicaoriundos.Nam veteranos,& holes quofuis tetate progrelfos lin- gua noftra vocamus die alten, vel alde. Na inferiores Germani olden proounciant.Hanc tu Ornithologi conie&ura^ Io. Goropius Becanus, alia ipfe afferens in multis reprehe- ditjvt eius verbis, qu^ hic fubijcere non piguit, cuilibet pala effe poterit.Quibusjinquit, cum Pliniu,& uetoniu citaffct,cum nihil clarius effe poffit ad docendu, Alauda? nomen Gallicu dfe,nihil amplius aliorum tdHmonia morati,exponamus,quid Alauda nome ad veram rationem vocatu defignet.AIomne affe,& Aur,vel Aud antiquum ne balbutienti- bus quidem de plebe noftro pueris ignotum:equibus vocibus fi nome componas, quid a- liud dices, quara omne antiquum, quafi diceretur, hanc auem apud omnes in omni re habe damantiquiffimam?iam fi Abauden dicas, in plurium numbro locutus intelligeris,nihilq. aliud notafife,quam omnes antiquos efie.Quonia aute& auicu!a?,& legioni nomen idem tributum videmus, prius id examinemus, quod faciliorem habet approbationem. Galli er go in Romanam militiam Iullij Coefaris adfeiti, Gallicum fibi nomen fumpferunr,nonRo- imanutinfami hominu nofirariu huius temporis nota, qui quauis vel corruptiflima lingua, quam fua ipforum,quam purifiimam ha&enus habemus, vocari malunt.Quale vero nome fibi indiderunt? Nempe tani nobile, & honorificum, vt vix nobilius,aut honorificentius legioni dare poffer Quanti fuerint apud Romanos veterani qui nefcir,is in eorum hifioria fe perparu,vel nihil legifie fateaturtCum igitur hos in fummo honore cum apud ceteras . rationes tum apud Romanos effe Galli fcirent,fic legionem fuam nuucuparunt,vt feom- ’ sies veteranos effe ipfo nomine ia&arent.Quid enim aliud fignificat Al-auden,quamom nes veteranos effe in pluriu numero voce pronunciata?Quod licet ca?tenfortaffe Latini fermonis feriptores ignorarint,a Cic.tn diligenter obferuatum videms,vt legionis nome sn hoc numero ponat. Sic dixit. Alaudas ab Antonio indices leffosjk iterum Amomum cum le- gione Alaudaru invrbe pergere.QmdRQuod ide videtur fatis perfpexiffe hanc vocis fignifi cationem,ciim d\x\t:H uc accedunt Alauda, cateriq.veter ani .Sunt ergo Abaudem in lingua noftra,qua ha&enus vtimur,jjdem qui Latinis ad verbum, omnes veterani dicerentur. Or nithologus , du Alaudas ab Alten, feu Alden dici fcribit , addens vetere s Gallos lingua. Germanica magna ex parte vfos effe,nec id de Germanis inferiorib9 capi voles, quos di- cit Olde,n6 Ald£ fonare,tria vna in re peccat. Neq. enim Alaude ab Alden,fed ab Abau- den dnt,neq Germani inferiores Olden folu,fed Alde et dicutrtametfiha? vocesadfupe riores potius fpe&ent . Propria enim ipfis pronunciatio Auden habet. Neque verum eil Gallos olim Germanica lingua fuperiore vfos effe, cum clarum fit Cimbrorum fobolem fuiffe, quorum fermo ha&enus apud Brabantos Campanos integerrimus extat:que Gal- los olim loqui fo!ere,fi non ex ijs,qua? in Gallicis originibus tra didiiat certeex hoc Alati darum nomine clare doceturfin quo ne vnus quidem apex effet immutatus,nifi Latini mo- re fuo ipsu terminaffent. Porro quo clarifiimo nomini, quo omnes fc veteranos effe figni ficabant. Symbolum refponderet,eiufdcm rei habens notationem, auiculam fibi fumpfe runt. Ornithologias. Lib.XVUI. 829 runt,qua? non voce tantum, & nomenclatura conueniret,fcd omnium, gentis fue hominfr eonfeflionc vetuftiflima etiam haberetur. L)e figno igitur Alaudam non male dicasfed fi primum nomen fpedtes, Alaudas melius vocans. Crediderim equidem, nec eft etiacur du- bitem, Alaudas dum a Romanis nominis fui causa rogarentur, refpondifle ab auicula ( ibi . nomen conrigifte, atque inde Pliniumfic literis prodidiiTe.Videmus itaque nunc fabula eam,quaantiquiflirni Gr?ci Aefopo accepta referunt,ad vngue quadrare cu Cimbrica Ga ^.,au^a 4?:, Ierit? nomeclatura.Ha?coiaGoropius:cui ficredimus,oes veterani milites Alaude dici pot Cl sut:Quidaecfcribuntrecetiores milites qui galeis vterecur, didos fuiife Alaudas , hac de •„ . . 10 caufa nimirihqtfauesipfe Alauda? dito, galeata? ede videtur Poftentec AIaud?dici,vt Alauda pi- Ornithologo placet, milites iilijqui vtexcelletiores videatur, Srruthionu,aIijfue penis pi- G^eritsu leos, aut galeas fuas faftigiarefolet, Alauda poftremo apud Rondeletiu nome eft pifcis,fi p,fcjs. cuti et Galerita.quo pofteriori et nomine auis noftra.fignificatur, q. duo pifces fic appellati Got toro— . fuerut,vt videtur, ob fimilitudine quanda qua cu hac auicula gerunt : Ornithol. his tertiu fola . addit, que Venetijs Gutturofam,veI diminutiua voce Gutturofula vocantja Gortorofola, Gallina^ vt vulgus effertra prominente opinor,fub faucibus tumore.Gallus quidam Gallina maris mar,s* mihi nominabat a criftanimirum.Germanice & hunc,& priores Alaudas cornum nomine ’ fee!eychen,hoc eft, Galeritas marinas nuncupari pofie ait. a Bellonius deniq.auem quan- / .4.^24! dam circa aquas degentem Alauda colore, & magnitudine fimilem Gallis Alaudam mari- Alauda^ ^ 30' ham dici teftatur. Atque ha?c de huius auis nominum a?quiuocatione dito fufficiunt. maria». ; S Y N O N Y M H CV M plures fint Alaudarum fpecies magnitudine,forma, & alijs quoque notis ab inuicemdiftinto, illas nomenclaturas primum afferemus , qua? omnibus fimul adaptari poliunt, fed quarum pleraque criftacis pra-cipue conueniunr, peculiares cuique fpecies, cude illis priuanm agemus, aflignaturi.Kop/c igitur)Kopt)J)aAos,& Kopi/daA A&?,& KopuSafai; apud Theocrirum duplici A , & Kopt/efoc propter galeam, qua? Grsecis d;« Kop/e. 3° citur xap/?, Alaudam figmficare creduntur . Hermolaus Barbarus Scordalon addit; fed KopuSct.- Ornithologus Corydalon legendum effc ducit; cui ego libenter hac /n re attentior : & Aos reuera apud neminem huiufmudididtiolegitur . Exhifce Kopt-ePosapud Galenum, Paulum KopoSos, Aegineram, Theocritum , & alios proparoxitonutu legitur . Inauibus vero Ariftopha- Kop/cGr? nis in textu , & in fcholijs oxytonum duobus in locis, vt apud Varinum quoque . Apud cls' qUICj t Athenseum E’»patT/5-o KopdcToc paroxitonum habetur, fed perperam ,vt conijcit Ornitho- Kopt/JW , logus . Ariftophanes in auibus K opC#ov genere feminino protulit : Plato comicus maf K opv$a~ culino . Koplfav apud Ariftotelcm alicubi legitur, vt ciim ait. tto/k/A/cTsc , dzKopu^con; snter fe pugnant . Quapropter dubitant Varinus, & Ariftopanis fchoIiaftes,nunquid ibi Philofophus aliam ab Alauda auem intelligar . Nos eandem intilligerc credimus , licet 4® terminatio variet . Kopu$aA oc genus auis , Suida?, & Varino , Alauda forte , fed cum apudauthores nufquam,quod nouerim, vox haec reperiatur Kopt/chaAoc fortalfis legendum fuerit: nifi quis, vtait Qrnithologus,pro eodem Kcpu£e*,inquit,tf4r/^ , & Miluut amici /to,vbi Gtxce rriQnZ fcribit.Ornitho- Vanellus. logus auem ette conijcit, quam Barbari Vanellum, Heluetij Gitfitzper onomatopa?iam Gitfirz. * appellant . Gaudet enim & haec quoque aquis Alauda a Gra?cis hodie vulgo Cuzula Cuzela. 50 dicitur, Hermolao Barbaro tefte, & , vt refert Ornithologus. In Creta vero, fi Tp?«A<* Bellonio credimus , Chamochilados nuncupatur. Quod modo ad Alauda? etymologiam r/$. attinent, fuperiiis , rationem adferentes, cur Tranfalpinatn illam legionem a Co?fare Chamochb confcriptam Alaudam dicerent, verum , ni fallor , illius etymumex Goropio adduximus : bdos. quapropter de reliquis eius nomenclaturis difterere expediet .Sed priuscum Ornitholo- gorecentiores illos ridere libet , qui Alaudam a laude nominatam aiunt , quod nimi. rum Deum laudare videatur canui luo, vel quod ipfa digna fit laude, mira alacritate pen- nis in aere exertis muficam,& csfiora fe declaras, velur d laudato catu fic dito innuctcs. Quomodo enim Gallica? ,& Germanica voci origo Latina quadrarer ? Quod modo ad Galerita, & Caflitamattinet,ha?c vocabula, licet Alauda? criftata? potiffimiim conueniant A a a a attribu- 8j o Vlyfsis Aldrooandi ltb.% Galeritus. G 4neJ.ii% attribuuntur tamen abufiue etiam minoribus, quarum vertex planus eft,& non eriftaiusj& a galea,qua? caffis etia dicitur: deduda fuilfe quis haud inepte cxiftimetinift tamen Gale- b Hiercvl nt^ galero dici quis malit3cuius fententia? eft omnino^ GoropiusfiJlud infuper addens, - - - ^ fi aliunde non conftarer,qua? galeri quondam fuerit forma, ex hac fola auicula? nomenclattt ra deprehe deretur.r £teriim licet apud Latinos feminino genere pier Dq. efferatur, Varro tamen Galeritum mafculina terminatione dixirdn Caffita vero eft annorandum,penuIti- mamprodgci3ciim in Caffide,a qua denuatur,vtdiximus3coiripiati)r, vt apud Propertiu: Aurea cui postquam nudauit calida frontem £t c V irgilium. Aureus ex humero fionat arcus ,aureav ali Caffida » Vbi Seruius cx accufatiuo,inquit,Gra?co facit nominatiuu Lacinu:Sut qui alia Caflfit £ o- rigine tribuant, & ab Baffi da nom£ effe corruptu putende qua re fic apud*/ Pieriii legitur: d Hier» AJ» Memini verb,& illud difputaife te, Latinoru aliquod per Haffida Caffita interpretatos, fa bulofeq.Gelhu fabulam comcntum de nidiheationein agns,& Tegetibus, fed eu apologu, non hiftonafcripfiffe dicebafq. Latinos noftros vna cu Gr a? cis, quippe quifint ad diu i nos fonos foli barbari, cum facris litteris carcant,afpiratione graue in c litcra murare folitos, & pro filio Noa Ha feriptitare Cha: pro Ahab Achab.pro Ohozia Ochozia.Er Blondu in ^ afportando D. Marci corpore, Suu tergis operto exclamatu feribere Ca"ncir,Cancir abijs, Abnbis.U?C 9U' Alexandrif cuftodes erant, cum Hazir^rabu lingua enundaffent, qu£ voxfue fonat:' Effe vero Arabum linguam Hebraeorum lingue non abfimilem,& hos,& illos a?que fuilla abominari manifeftumcft. Quf quidem error a quodam noftri temporis nouo interprete omnibus diuinarum inftitutionum exhiftoria’ ta vetere,quam noua? libris fupra quam dici poffit,audus eft. Ha?capud Pieriu, qii£ omnia hic adducere non piguit, vt modus magis dilucide innotefeeret, quo Caffita nomen ab Haffida corruptum fuiffe ille exiftimct.Pro Ciris an A- Ciri pariter viri dodli/fimi non pauci Alaudam interpretantur, & in hanc ScyIlam[Nifi re la^dafio gis filia, cum patre fatali crine fpoliaru Minoi prodidiffet,murata ftjiffe volunt;cuius nomi is7ttecamd'7 uiscty mum e Ouidius deducit a verbo Graco;^p&>,quod eft tondeo, alludens nimirum ad fabulam, qua Scylla purpureum Nifi parris crinem fertur totondiffe.Sic enim ait: plumis in auem mutat* vocatur Ctrts d tonso e SI hoc nomen adepta capillo. £&emd‘i Apud/Oppianum Csrris geminator legitur, arq.ita etiam feribit Julius Cefar Scaliger, nomen hoc a cirris dedu&um effe innuens:qui tamen omnino negat Cirrim effe Alauda, fed potius Phoemcopodem/cu Ha?matopodem aue cruribus rubns,& cirris in capite,duo bus,vt videtur, ponffimum nixus argumentis:Nam Alauda, vt ilieoppinatur,cirri non in- ' funt, fed plumarum feparatarum ferie criftam efficiens,vbi fuftollitur. C irri aurem, vt ille exiftiraat,pinnu!^ fiunt oblonga pulcherrim?,quas in Phoenicopodefuarepeririaffirmat,fi cuti etia pedes rubros3qui in Alauda non funr,quod Cirim non e fle fatis clare arguere vt detur. Nam Virgihus C irim, de qua opulcuJum compofuit,quod etiam Cirim nominauir, g Exe> i? s • tradidic effe pedibus rubris. Sed {?Scaligeri verba clarioris ciodtrm? grana hic inferereno ph®eoicop. pigeat. /^(Ardearum generi, de quibus fupra egerat) simtilmamopxix^v hcemcopus maior, G-»rza. minor q.T aurim vtranq.G arz,am,Aremomci minores hgrettas uuncupam . Crurum tantum ru- fare: vnde & nomen^ab Ardea dtjfert.^uo loco doid tjjtm orum virorum lapfus notandus e fi , qui Ciru w Virgiliand pnuritefje G alent dfioltus aptas ducit [pecte, qua vtrtque qtttde generi cois Citra quid* rsaud paru tamen differt . In Alauda plumarii feries feparatarum criftam efficit, vbt fuftollun* turiCirriptnnuU oblonga pulcherrima,qtnbus addebamus ptlcohs decus iuneues mfant , vento- fiqan^enq te Fiimomificut edera cuppa, atq.eenopolio. Neque •verojolus error e fi, E fi comes alter illtXum H altatu Falcone pingit dlbertus, cuius pes alter vncts vnguibm armetur ad amupr a da, alter fit An ferino ftmilts ad natandi J de Falco Jslt[is>H altatus e Vtrgilij poemate . Nifus ft„ in H altaturo canente mutatus e fi. Falco no Hev pheenteapoda prodatur ad vtfiutn , Nifus apud Nifi ■s non Marone CirrimFF crtia itaq.multorum culpa.qui Nifum Sparueni exifhmarunt , quia Cirrim dt $p.u;ae* pro t\lauda capiebant f, alte Smerthu dixiffent, Sparuerii altquado a Graco deduxiffem nrapd to er-srapctTT&vaues, qua vocem It aha ' fimul Hexarchatus cu Gr acula fuperbia mportaffemyni(i Germanice jic cu appeilaremm^Caterum qup de Cirri opinio ad Alaudam translata efhdtdm alte, infedent w anunis^ hominum, vfx vtvllo patio auelli pojfe videatur (quippe etiam,dum hgC fcnberemmi amicus meus fummus qdemque doflifjimus .pertinacia fu a huic fententtg tnwnnt* ha/) testimonio dohhfjtmt poetf labes h^c cluenda est, Ille w eodem poemauo fic* Inde altas par te» , mtmoqanfccl a rubeti ts Crura» y/ Beo 10 20 3® 4« 5® &4US» Ornithologise. Lib.XVIlI. 831 H&c omnia Scaligcr, Quibus fane argumentis Cirrim non effe Alauda omnino conficere videtur.Quodaute dicati multos, quia;Cirrim pro Alauda capiebant:Nisii Sparueriu exifti maffe, pollet e contra dici multos quia Nifum pro Sparueriocapiebanr,Cirrim Alauda exi ftioiafle.Na Sparuerius Alaudis maxime infidiarur,&infenfuseft:quod Virgilius de Nifo, Alcanabiri feu Halicetoin Cirrim tefiatur.Sediam reliqua fynonymaprofcquamur.^/c4»^/^3inquit Canaberi <, Bellunenfis,(alias Alcanabir, Canaben) eliauis nota Damafci, cuius meminit Auicennatn Cambura* curatione colici affeci us>& creditur effe ams illa,cjUA Venetijs Lodola( Alauda) aha i Capellata Hanabroe* (Alauda cn{\.a.ia)dicitur. Ide Bellunenfis apud Auicena legit C ambura,( anaberi,vel C a 30 beri, & Lodola interpretatur. Apud Serapionem pro Hanabtoc interpres Vpupa inepte interpretatur, que tamen fequitur SyIuaticus,Redius meafententia Aggregator ibidem kambrah» Kambrah legit, & Capelluta intcrpretatur.^/e^/^inquit vetus Auicennf giofiographus Alcubigfi e fi auistfUA dicitur Alauda C appellat uifcd Beliunenfis interpretatur aue Perdici fim ile , aut ipfam Perdicem fecunda aliquoScGaleritf criflata?, inquit Albertus mmirffex Auicenna Grgceid vocantur. Ide alibi Auicenna,& eius interprete fequutus pro Grgca voce Cory dos inepte fcribit Kocoroz,& alibi Coraroz & Forodoz. Apud Rafim Finore nominantur Kocoroz aues, quibus eafdc vires attribuit,quas Alaudis . Qua nquamaute plurima ex iam comme» coracoz." moratis nomenclaturis,vt diximus, Alaudf criftata: tantum coucnire videantur, rame ali Eorodoz » quando ad omnegenus Alaudaru abufiue vfurpantur;vnde h Anftoteles differende gratia Finire. 20 criftatam,Ao’pa>i' i^jcrav periphrafiice vocauit.Quapropter haud redie fcnfiffe videtur, qui h Corydalis omnibus criftam ineffe affirmauit Italice vocatur Lodola AlIodoIa,AlIodettaa 5 5* Gallis AIouette,Hifpanis Cuguiada,Germanis Lerch,^ngfis Lerck-vel Larck,vel Laue- toryda is rockjlliricis Skrziuuan,Saxonibus,& Fiandris Leeunerck,& inter hos Barauis Leeurik. biiscriftaT* qua: duo poftrema vocabula admodu fimilia videntur Cimbroru Leeuvverc:cuius nomi jndb nis etymu reddere conatur t Goropius inquiens in illo v,confonante pro f, littera duriore Lodola» adcopofitionis molIitudinefiHffeaduocatam.intcgreenim ait,& extra compofitione Lee Alouette® fuuercdiceretur:qua voce idem figmficatur,quod Romanus vir.rcpus ad vcrbu verteret: Cu§u>da* {me malisLatinius totius vita? officium, atque munus: Vfjrificum me Hercules (addit Goro pius)& poicencofum nomen. Quid enim, vel tantum, vel tanti in hacpufillaauicula ede po sfcziwa ' 3° ceft,vtin co vira: opus confiftere merito dici poffir. Ego fane quodna hoc opus fit, fiue mu Leeuerck»° nus,quod totius vitxfummam ijs compledi vifumeft,qui hoc nomen exigua huic alci de Leunck. derunr,no ex libris vilis, fed ex maiorfi accepi traditione, qui mihi adhuc puero frequerer Leeuvverc narrarunt, hanc auiculam quotidie fepties m altu euolare, qi 6 hymnos caret fuo creatori: vnde fadum, vt poftea in adolefcentia mirarer, du videre Pfalmiftam ceciniffie, Septies m die laudem dixi tibi. Ex hac re forte quidam arripuerunt occafionem,ve Alauda alaudan- * * do nominari docerent, cum tamen nihil fit putidius, quam vocabulo Gallico Larinaafcri bere fignificationis caufam,& ipfa adeo vocum caufa,tanquaex fummo tribunali fenten- tiam ferat , cuius fermonis nomina fiatuenda fint.Quado itaque nulllum a' rnd prtecipuu Alauda: opus commemoratur, quam quod fi pties, id cft perfedtiffime omnibus modis, & femper Deum laudet, atque demulceat, in hanc cogimur deficenderefiententiam,vthoc ip fum,Deuni nimirum affidue adorare, & laudare , dicamus ipfium ipfiffimte vita: opus apud maiores noftros iudicatum fuiffe . Hadenus Goropius de Leeuvverc etymo, quo nomine apud Cimbros Alauda appellatur. Qui item paulo inferius alteram affert huius nominis ra tione,qua cum ex eode de Alaudj apice difpurauimus,adducere no pigcbic.Er htecdeno author de natura rerum terrei coloris e fle fcribir,in Alaudis,quas quotidie fere videmus, ille color, non cinereus conspicit) paulo maior Paffiere (id[o\u criftat? maiori coucnire videtur)^/» poftenorc di- gitopedis longi{ (fimum habet vnguem. Scaliger vngues redos illi affignar,& Iongiflimos. MORES. INGENIVM. VICTVS. pulueratri- Lauda? ex illarum auium numero funt, qua? fepuluerareconfueuerunt. Sic.n.de ces. ZJ» eis, inquit ^ Arift. Sunt pulueratrices, qua non altiuola,fed terra propinquatu tGal- a Hio JL JL H»a>Perdix, Attagena, Alauda, pbafiana. Ca?reriim, quod terrae propinquis annu- 50. meret, id fano modo intelligendum: Non etenim femper id faciunt:fed fepein fummum aere alis fefe attoIlut;& quoties altius tendur,eo fuauiores,frequentiorefq.cantus edut, ad quod Bapt.Mant.hifce verftb.allufit; prole noua exultans galeat], infignis Alauda Cantat,& afcendit,duLioy \ in aera gyro Se leuat in nubes, & carmine fydera mulcet: Quod ad animi dotes a.ttinet, illis natura ficut permultis alijs animalibus, quada naturale perfpicacitate ingenuit, qua noxia cognofceret, & cognita fubftdijs quibufda fubrerfu- geret.Cotra fafeinationis metu gramine(in nidu ingefto)fetueri tradit Aelianus, & folia b t>c toini. quercus comedut,vt ait b Philcs; qui lauri etmfolijs vefcifcribir,fed valetudinis,an cibi liboi,C'$5» gratia,analiadecaufa no fatis eft manifeftu,alij id diligetiusinquiratre^o interea hic ali quid dc earu vidu dida.Eft auteideferc,ac plcrifq.canoris comemoratis auibus, quibus durum eft roftrum. Vermes etiam degluciunt,& attelaborum cx locuftarum genere,oua £Li>4elfidt diligenter perquirunt, & conficiunt.Qupd poftremuefta c Plutarcho traditum, addete, eas idcirco a Lefpnijs coIi;cuius rei quoque meminir Cflius Rhodiginus his verbis:Sane conftar,boue,atq;oue,& ichneumonem vtilitatis,ac beneficij gratia in cultu fuifte.Sicuti Lemnij colunt Corydos, ideft, Alaudas, quod oua locuftarum (crutentur, & perfringant. L O C V S. MIGRAT I O. EAr his (humi, fcilicet nidulantibus) inquit a Philofophus, Alauda , £7» Galltnago & Coturnix nunquam in arbore conftHunt . Quod quidem, vt plurimum eft veru. T3-. men egoaliqn Alaudas, etiam criftatas nudis arboribus infidereobfcruaui,pr£- d Hija.Q.co jfcl tJni;jqq^ rugofo,& minimelxui funt cortice.Quod autem eas alibi idem b Ariftot.in- c i de Jini tcr aues *aterc folitas rccenfeat : id non omnino verum eft, licet illiaftipulari videatur c mat-fubte, Gcorgius Agricola, qui de eis,alijfque auibus ita feribit. At Hirundines tam domeftic? , quam agreftes in loca vicina,qua? funt tepidiora fecedunt:qua? (i dcfuerintei$,fein angti • (iis montium Io cis conciunt, in quibus aliquando etiam Sturni,PaIumbes,Turtures, Meru I9, Turdi, Alauda?, Vpup# latere confueuerunt.Siue aute in arboribus, ftue in montib, Ia- tuerint,eo tempore deplumes confpicj folent. Ha?c ille, id tamen aliquando tantum eue- nirepronuncians.Quippein Italia omni tempore confpiciuntur,ftcuti,& in Gallia ; quod d De auibus feribit Be!!onius,quiq. mendu in d Ariftot.contextu fufpicatur. Semper.n.vt ille inquit» l.yc.zi. & Galen.fcripferat,in vij s obuia? nobis funt,pra?fcrtimhyeme. Et licet illi de criftatis id pronuntiafte videantur,tamen reliquas quoq; ide facere experientia didici, -Sicut cotra9 T urnerus non criftatis actribuit,quod.f.ad ripas lacum magna ex parte degant, crifta* tis eflfe magis cx vfumeque interim, inficias iuerim id ab illis, qua? crifta carent, non eflfe alienu. Mirum Alaudas, neq; Coturnices in Andalufia non confpici, quod c Auerr.tradit^ NlDVSo 10 20 3 0 4© 5° Ornicliologiaj. Lib.XVIII. 833 NIDVS. PARTVS. NIDVM Afauda?humiconftrunt, ex ficcarum herbarum radicibus.Sunt qui ex ficcis ftcrcoribus illum conficere dicant; Alaudam cum Vpupa turpiter confun- dentes nominis aequiuocatione decepti.Nam Hanabroc aliqui Alaudam no ma ]e, licet aliter fit legendum, aliqui Vpupam perperam interpretantur . Ter anno nidifi- cant,vt eft ab aucupibus obferuatum, nempe circiter calendas Maij , & Iunij , & pauld poft idus lulias.Sedhoc perpetuum, &ftabrle non eft. Nam pro temporum conftitutio- 0 nibus idaut tardius, aut citius euenie.Ouapariunt quinque,pJus minus.Quodaure vulgo Qu?c oua receptu eft oua illam a bufonibus foueri,& excludi, id quidem vt ridicula eft , itapotius Parianc* abeifde,reptilibus}& muftelis oua deuorar i crediderim Sed (quod fufpicor,huius delira, menti imperitis occafione pr^buiftc)raro aparentibus fouentur.Nam,m'nquir Albertus modico calore egent, vt excludantur. Quod ideo forte euenit, quia nidum fuum aura patere 6»/>fi*0/,tefte 4 Philbfophoi& fuperincidentes Tolis radij parentum defectu fupplcnt. F.tfi a L 6.0.1, ' vero nidum aura? parere cupiu t,eum tamen ira recondut,vt pr^rereutium,& Accipicru 'f oculis minus obuius fit.Quod inuit^ Ariftoteles, ciiminquit Jfua autem minus votant ,vt ^ ^ Perdices, & Coturnices non ni dis .fe d condenfo frutice prolem muniunt ificut Alauda.^ T etrix . ^ Cgteriim in fegetibus quoq.& in gramine eu f^pe occulere confueuerunt: Quorum prius q innuit apologus, qui de Alauda in fegetibus nidificante apud multos legitur ,pofteriiis c \Embl,*6 confirmat hoc Poftquam oua exclufa funt, matres de pullis admodu folicit^ funt,qua? prius oua neglige reputabantur,& eos fere implumes adhuc e nido in agros ad paftum educunt fortalfis,vt cos prsedantium iniurijs cito eripiant. Qua? p propera pullorum edu&io me pueru adhuc fa?pius fefellit Ciim etenim illos reces exc!ufos,& nudos fereplumis obferuaftem,poft tri duu ad nidu reuertens euolaffe iam reperi . Quod in Perdicibus quoq;& Coturnicibus , «p alijfqueidgeneris alitibus a me & ab alijs eft obieruatu Cuculus in huius alitis nidolibe- ter nidificat, vt ex d Ariftotele patet Cuculus , inquit, antea di(lumcsi%non nidificat fied in nidi.sparit alienis practpuem Puluml?ittm,& Curruca, (fi Alauda humi* d hift.li.y cap. i 9» CAlM TVS. VOLAT VS. ALAVDIS peculiare videtur efte, ciim volant, dulcius, & fine inrercc/fione ca- nere, quam cum curfirant. Nam ciim humi quic icunt , aut nunquam , aut raro cantant.Hunc canendi , & volandi morem annotat Albertus. Cantat, inquit , afeendendo per circuitum volans, fi cum defeendit primo quidem paulatim td facit , & tandem alas ad fe conuertens (contrahens) tn modum lapidis fubito decidtt,fi tn illo c afu c antum emit tit, Ha?c Albertus Qua? vero in caucis captiua? alferuanrur, hunc fibia natura ingenitum morem, quoad licet feruare conantur. Nam quoties cantiliant alas motitantes volatum quodammodo altum exercere velle videntur. Porro nonomni tempore a?que fuas canti- lenas a?dut:quod alijs alibi auibus euenire diximus. Matutino, namq potiifimiim audiun tur , meridiano filent. Vnde feribir^ Theocritus mc flores confueta munia incipere de- a Eidyhj bere cum Alauda exciratur,a labore ce ftarc ciim dormit; Ap yg&cud' slueorag fyeipopiivcoKopvdct^co K cu XhyCiV ivdovroi tAivvucrcu di to id eft, • Meff ores incipere oportet , cum Galerita excitatur : Et defi nere cum illa dormit fi fine [en fu tolerare apium, 5ed& cu c?Iumfudu eft,inceifanter canit;pIuuio,aut nubilo obmutefcir.Cuius rei memi Qnando nit zuthor de natura veru, Alauda, inquitimira alacritate pennis exertis maere vocismodu- non canae latione lpt$ ferenitati temporis quafi applaudit. Nd nubilo pluutone cplo vix,aut vnqud canit, vt neq.bumified inter afcedendu.Afcendit aui paulatimifubtio vero fi tnfiar lapidis de f cedes can tillatMxciWefn cantu aute quodamodo fibi applaudere vf,vunnuic Dantes his verfib, QuarAIodetta,che’n aere fifpacia r Prima cantando, epoi tace contenta De 1’vlcima dolccz2a3che lafatia. A a a a 3 CAPIEN- § snixtnt. b Emb. 104 e Ltb. io. i^quifds Nocluaexpoftta inafpide aliqua area ^ fubw de funiculum attrahit /y (jr 'virgulas vndiq ; ctrcumpofitas vifco illinit. Tum Alauda ad Noffuam capiendam properantes *»- tnutfcantur. Sed hoc modo , vt referunt aucupes, nulla?, aucfalrcm perpauca? prehenduntur: Non enim in ramis, fed humi quiefeere ferefemper confueuerunt,vt iam 10 annorauimusiifque modus, qua? molli funtroftro,& in dumetis degunt, capiendis magis idoneus videtur Frequentius autem, & maiori numero retibus capiuntur , vt innuere vi- detur £ Alciatus, dum canit, Dum T urdos vifco pedicarum fallit Alaudas . Quomodo vero ita fal!an?ur,abunde docet c Crefcenticnfisique Le&or per fe cum ociu eft, adire poterit.Retis etiam genus ; ad has, & reliquas aues capiendas, quo etiam noftri paffim vtutur aucupes, defei ibit ^ Gulielmus Buda?us,Genus eft, inquit, retis bimembre» quod duabus alis conflat, humiq.deuoIantibusauibus,addudofune contrahitur, expandi- rurque Robcrtus Stephanus Gallus Alaudas novtin hominum potids fmus confug:anr vel loco manentes , vel in terra fedentes , capi fe ab hominibus permirranr. Sed magis eft mirum quod Antonius Mizaldus de occulta earum cum Arduro fidere inimicitia, refert, inquiens Alauda in exortu Ar;cylia,hiix alijs monftris praefens exitium inten tantib. firmo baculo niteretur. At quo quarfo baculo?Quo alio, quam baculo fidei?Cui fi tori incumbamus, nihil efl tam horridu,ram efferum, tam multis mortis periculis obnoxiu, quod non fecuri perfuadere polfimus. Firma. n & incoculla fides omnia firmat, & flabilia Fides om* rcddit.tametfijvel totus Oceanus quicquid habet vndarum, quicquid habet monflroru, n,a firmata immitat ad ruinam. Caeteriim,quia fides fine operibus mortua efl, & nihil, nifi viuat per & f^biiia caritatem roboris fuppeditatmon otiose id in Chriflophori baculo confiderandum eum rec^*c* femper a pedoribus frondente nobis proponhquo demonflretur in fola viua fide, & cha 4° ritatis operibus animata totum fcipionis Chrifliaoi conliflere firmamentu.Iam,quia pr i. muui,& antiqui/limum viua? fidei opus efl Deum perpetuis precibusorare,& Iaudib.effer- re, in fummo virentis fcipionis apice Alaudam pnftam videmus, in ijspra?fertim tabulis, quae genuinam olent antiquitatem. Hic ait Goropius tnctniniffe fe puerum frequenter parentes, quibufeum templum frequentabat, interrogaflc, qui fieret, vt auiculaea,quae frondibus baculi infideret, noauolafTet,dum S.Chriffophorus arborem, qua baculi vice vrebatur,euclIerer.Mirura.n.id fibi videbar ur,propterea quod dum fludiose Pafferculos fedaretur, nullus vnquam,tam quietus confedifrer,verumfe ad arbore, fuper qua fede- rent, propius accedentem, confeflim quarum alis pofTint,aufugifrent. Adquam puerilem quaeflionem fic refpondere folebant, auiculam eam non metuere, eo, quod creatore fuu humeris S. Chriflophori infidentem viderer, cuius pra?fidio freta laudes Dcofuo camilla- ret.Quae fi conferantur, cura vetuftis, admirabilis quaedam fefe offert conceflio faeculorfi. Ex quo hoc faltem venit in lucem S. Chriflophori baculum, & fidei baculum effe, & in eo D>cfirifio. cum fcipionibus Aegyptiacis conuenire,quod fuperne etiam Alauda fit infignitus. Ciim P,l0n^c“' ataque Alaudae caput, quae Leevverc.i.opus vita? vocatur, fcipioni imponitur, denotatur " eum demum firmum fidei baculum effe, qui vit^ operibus coronatur Nec rurfus vireopus effc potefl,quod fidei baculo non fuflineatur • quoniam nimirum ea fola opera ad vitam conducant, qua? fidei innituntur . Quamobretn non vulgatis, aut leuis caufa efl, ob quam Alaudae caput fcipionibus impolitum videmus. Haec omnia ex Coropio, quibus addamus, AJaudass 838 Vlyfsis Aldrouandi Alaudas, tunc fuaulffimas cantiunculas moduIarisciira fudum,& ferenum efifquapropter^ & nos tunc optime canemus Deo laudes,cum cofcientia noftra nullis nubibus, nullis pec- catorum tenebris obducetur. Nihil ergo nobis effe debet antiquius,qudm vt confcienti£ ferenitatem procuremus. Nam, vt eft apud Ecdefiaften: Non est (pecto fa laus in ore pecca- tori*» Alauda prKterea fi fe ab Accipitre infedtari fentiat in hominis finum refugit . Ad huius exemplum quifquis a diabolo omnium Accipitrum ferociffimo, & fa?uifiimo tutus e- wadere cupit,Ghriftum,qui verus homo eft,& verus Deus, omni cum fiducia adeat, & eum aduerfus hoftis infenfifiimi vires, & fraudes defenforem prasfentiflimum adhibeat. io A VSVS IN INS1GNIBVS. LAVD/E tres aurea? olim infignia fuere Aufiria?,& Sereniffima? Imperialis Fa- milia? Aufiriaca?,quas Lupoldus eiufdem Familia Marchio nonus in fafeiam al bam,in i ubeo,vc dicunt, campo, primus comutauit. Ab Alauda legione infigne a Commen . hoc originem habuifie docet a Vuolfangus Lazius,his verbis : qua? eo prolixius adduxi- $eip. muS}Vt infignia vetufiiora Auftria? trium Alaudarum aurearum, vnde, aut quo euentu pi- da primum omnium extiterint,manifeftum ficcrcmus.Siquidem decimam Alaudam po- fterius abdudam fui/feab Antonino Marco in Pannoniam fuperiorem,vbi nunc Aufiria 2© inferior excurrit, mox ciim de decima Pannonica (legione) loquimur , ofiendemus. Quemadmodum enim duobus locis ha?ciegio Alauda fiatiua quondam habuerat^ad Are siatium,videlieet,Rheni,& ad Vindobonam Danubijiita vtrobique Aufiria fuit, cui Alau darum infigniapida funt a Franconibus conftituta,quanquam prior illa ad Rhenum effe iam dcfierit,vbi hodie FJunefruken in Refirichemextenditur.H^c illae: qui ctfi Atiftriac? familia? non meminerit, tamen ea infignia eadem de caufa vfurpare verifimillimum di » VSVS IN CIBIS, ET IN MEDICINA. 3® 3 Dc facul . tuen. Alaudarum temperies. Quado pin guens fint- Affe appe- tentia con- ciliant. Quomodo affandae. PLVRA hic de Alaudis, tum ad rem medicam, tum ad culinam attinentia, di- cenda c fient; fedquia non omnibus Alaudis omnia ex a?quo conueniunr : a Jix ' enim gulae, alia? magis medicina?deferuiunt, itaque quae vnicuique generi pecu- liaria funt, in proprias vniufcuiufque hlftorias rcijciam, eaque hic tantum referam, qu£ omnibus indifferenter attribui pofiunt, aut faltem abalijs indifferenter afcripta viden- tur : a Cafior Durantes Alaudas effc ait fine excefiu calidas, & humidas,& tunc praeci- pue efuiefie, cum pingues funt, quales plurima capiuntur autumno, & hyeme : bom effe alimenti; afias appetentiam conciliare ; facile concoqui, prxfercim ficum faluia,& la- rido afiencur, autvarijs condimentis elixentur :fedqua?fint haec condimenta non ex- plicat. Necefium vero effe, vt pingues, & iuniores finr, & in primis optime coquantur : 40 autumno pra?fertim, & hyeme comedi ab omnibus abfque vlla nffxa poffe . Adul tas ve- ro difficile concoqui, quare non nifi recens occifas, & optimis condimentis praeparatas eomecicrc praecipit . Qua in re tamen non temere quis ab illo difientiat,nam quae durio- re carne funt animalia, vt teneriora fiant, & efui magis idonea, mortua diu folenr afferua- ri. Afferuari autem plumis exutas diutius in farina tefiajtur , quod vero temperare cali- das, & humidas dicat , id quoque de non criftacis tantmtimodo verum fuerit , nam Cri- ftatis ideonuenire non exiftimo, quas nempe calidiorem, &ficciorem temperiem na<5las effe non dubito.Cardanus vtrunque genus calidum,& ficcum effepronuntiauit.MichaeS quoque Sauonarola fecundum caliditatis,& ficcitatis receffum attingere. 5ed forte de crifiatis tantum hic inte!lexerit,vti pariter Io.lacobus Vveckerus, Alaudarum carnem 50 difficile cocoqui ,& prauum fuccum praeftare diccns,quod tamen, nec in crifiatis bifee ma ribus omnino verum cfi, nifi admodum fenes, aut nimis macilenta? fuerint, quales fane aliquando reperiuntur,a?ftate nimirum potifiimum.Nam autumno, & hyeme pinguiufcu- Ijl’ funt, quod alioqui multi mirantor. Nam ciim a’ftate maiorem habeant nutrimenti co» piam, pinguiores etiam effe debere videntur, & tamen tunc macerrima? funt.Contra hye me, ciim nihil fereagri fuppeditant, oba?fula? euadunt : ratio cfi, quod rari corporis ha- birus fint, qui propter a?fium magis rarefit, ideoque quicquid ineft humidi, diffluit, & con» fumitur. Praeterea cefiate Veneri indulgent, vt qua? ter in ca pariant, vt iam a nobis efi: annota- Ornithologiae. Lib. XVI. a3p* y annotatum,& d€ fobole valde folicitx (un r,& quicqujd fere nancifcuntur,illud ei fuppedi tant.Hyeme vero fui tantum curam gerunr.Quod ad contra colicis,& alios arfeftus vim attiner,in quo fummapi prserogatiuam habere perhibentur, quia hac vi criftatas maiores tantum pollere credimus,nihii in pra?fentiarum dicemus, fuo ea de re a&iiri loco» PROVERBIA. » * • ' _ v ciffvoi KopvdaAoiae ypnAopov dyyev.etQ-eu , ide fi: omnibus Galeritis opertet eri** ftaminefife. Citatur ex $imomde,& vfurpatur aliquoties a Plutarcho,no-* minarim in vita Timoleontis in hunc fenfum-.NulIumelfe mortalis in se- nium, cui non fit aliquod vitium admifium, perinde, ac fi fecundum horni- ~ nis naturam fit non carere vitio,vt Galerita? naturale cft habere criftani. Plutarchi verba fubfcribamus: Quoniam autem oportet, vt videtur , nonjo «. Ium omnibus Galeritis cristam me ff e, quem admodum dixit Simonides, verum etiam omni demo- cratia Sycopbantd.CongYulthuic didum Cratetis, quod refertur apud Laertium, vix effe quequam,qui prorfus omni vitio carea t\fe omnibus malis punicis aliquod in e (J e granum pa-'W3!ls. Pu* tre.Hxcex Adagiorum authore. Verum-fimilc de Corydali prouerbium in alio fenfu ab ^ 20 Eunapio Sardiano vfurparum fuiffe videtur, qui de a Oribafio loquens,yipco/3xx7npia>v idcRJaureum gesto baculum. C ui fere confimije prouerbium eft de Cory.do, gramen nido* aduerfus animalianoxia ingerente Ev KopoSa xohi a-xoAso Kexpv7rrcu aypoicnj, Refert autem hoc prouerbiulm Ga?lius ex Zoroaftre,quod hoc carmine exprimitur» Jn Corydi nido intona occultatur agros tis ; 3° Adagij vfus eft, vt inquit Alexander Brafficanus,quandonobis non deeffe prjefidfa tacita qua?dam,& paucis cognita innuimus quemadmodum Corydus auiculaagrofti,ideft, gra- mine occulto quodam aduerfus ea, qua* nocere po(Tunf,amulero vtitur fimi II imum illi,vt " ait Eberhardus Tappius, quod Germani vulgo ia<5t»ranr. Er iftim Vvie em fpiefz hinder ^ der, thure. Inter indoli os (amufos etiam Corydus fonatEv d fxtsaci; f(fij KopvdW $G yyzrcu.qua- drabit in eos, qui apud idiotas fefe vefut eruditos venditant inter doctos aiioqui prorfus elingues : Corydum autem auem minimecanoram effeccftatur,& Gra?cum epigramma» Licet. , E’. Kvxva dvvzrcu. Kcpvdoc 7rct,pct7rh)icnov u dav rToAjucov uum & lacertus sub sepibus dormit , ISI eque criUata Cajjtta vagantur, 'h laude Jnde etenim i7rnvfz/3l£iot dicta? putantur, quoniam in vertice fuo patris tumulum gefienr3 £ur' eredum ea forma, qua in Aegypto pyramides videntur; ex quo vt id obiter dicamus, qui- vrirtjApt- ujs intelligir 3 veterum tumbas in metam fuiflfe fublatas , vnde multis in Jocis tumuli ad £10$ di&a*. ^ance^giem 6 terra aggefti etiamnum cernuntur; & a nobis non folumquae hanefigu* iam gerunt,fed omnia alia fcpulchrormn genera tombe fapedicunuir,&pra?cipue apoe fis, vt a Patrarca; Giunto Aleffandro alia famofa tomba. Sed de hoc fatis. De Alauda Aefopuslulitalteru apologum, qui a multis authoribuspaf- fim refertut:Caifita itura cibum pullis qugfitum, monet cos , vt fi quid audiant, id cum re- derit fibi referant.Interim aduentat dominus fegeris illius,& filio, matura, inquit, ha?c ope- 20 ras poftulant.Idcirco in craftinum amicos adibis, & roga, veniant, operam muruam datur/, vtmeflis peragatur.Vbi redijt mater, renunciant omnia, & trepidi orant, vtfefe auferat. Iu bet illos Cafiita bono animo efiemam fi dns,ait,ad amicos mefse reijcit,crafiino feges no meretur.Die igitur pofiero Caflha ad pabula euolar,dns fruftra amicos pr^ftolatur. Tum ille rurfum ad filium: Amici nulli veniunt:quin potius imus,& cognatos, affinefq. noftros oramus, vt adfinrdilucuIoadmetendum.Nunciant hocitidem pulli pauidi Cafliroe.Eahor fatur, ne timeant futuru,vt necefiarij ferme nulli obfequiales fint,aduertant modo, fi quid denuo dicctur.Orra luce proxima, & auicula in pafium profeda, affines opellam non prte- Jftant.Hinc dominus filio:Valeant , inquit beneuoli cum propinquis , nofmetipfi cras me- temus,Id quod vbi a pullis mater accepit, Hora, inquit, iam eft abeundi,nunc dubio procul 3° meffis peragetur: in ipfoenimiam vertirur,cuius cft negotium, non in alio, a quo pecitur0 cl. Atque ita Calfita cum pullis fece/fit.Significatapo!ogus,vtnotatr Gellius,leuempleruq0 & inan^efffe amicorum, &propinquoru fiducia.VndeaudenteredicerepoflTumus, 6 ami- ci,amicus nemo, 6 propinqui, propinqui nulli,& illud ex oraculo quafi Delphico exijfie.Ne quid expedes amicos ne quid cognatos, quod tu peragere pofiis. Habet ide Aefopus aliQ de Caflfita,& aucupe apologum, qui efi: huiufmodi:Aucepsauibus ftruxerat laqueos. Alam da vero hunc procul videns rogauit, quidnam operaretur, eo vrbem codere dicente3deim- de procul regreffo,& abfcondito.Galerita viri verbis credendo, acceflir ad cafse,& capta eft. At aucupe accurrente, illa dixit, heus tu, fi talem vrbem condis,no multos inuenies in- colentes. Fabula fignificat , tunc maxime domos, & vrbes defolari , ciimptffedimolefti 4® i tpyd-li» ^unt,N6 minus lepidu de hac volucre d Iulius Ca?far Scaligernarratapologuex Aeno; " Jmndff ulus vncts pedibus gerens Alaudam , Arcebat. Attis fundere mi fer abi le carmen Orare pius: parceres odica voluci. Contra ille: Modis & numeris fatura cicada Iccirco perit eunsw umeris futtjnodifque AU ego I ouis ales tepida carne pafeor, Sic frendet , & euifceraty & vorat precantem Kiltetracalet bellua virtute ProcuUes. HicScaliger Immi/Tulum accipit pro Aquila, cum alias proprie fit Vulturis pullus , licet aliqui etiam Aquila? pullum efie velint, antequam cauda albicet:fed de hoc alibi egimus. Casreriim hoc apologo nihil aliud denotari arbitramur, quam tyrannos virtutem minimi facere, 8c in ftudiofos & eos.qui virtute excellunt non minus ac in alios truculentos , & fa?uos fe pra?bere.Foftremd narrat huiufmodi de Alauda apologus:Calfita laqueo capta ploras diccbatjHei mrhimifera?,& infelici volucri, non aurum furripuialicui vfquam,norc argentum, non aliud quicquam pretiofum Granum autem tritici paruum mortis mihi cau* Afuit, Fabula in eo$,qui obviie lucrum magnum fubeunt periculum. DE Ornithologi*. Lib.XVlII. 841 DE ALAVDIS IN SPECIE, & primum dc Alauda criflata. Cap.Xi. S Y N O N Y M A. LVRIMAS nomenclaturas fuperius attulimus , qua? eri? Alauda? criflata? Gofturdi* potilfimiim conueniant, tamen ad tabas quoque aliquoties vfurpantur. Quate hic eas tantu referemus, qua proprie hanc a te liquis difcriminant, Gu?ardi. Apud Gra?cos nomen peculiare non habet : Ariftoteles A v'cauda vero .nigra. Alauda cri flata fenex. /: J I . .) • . ij irt .({«•,, -u' IO CANTVS. VOLATVS. LOCVS. 4«‘ Q V/ECVNQVE de Alaudis generarim diximus, ea omnia fere huic generi con- ueniunt ; quare pauca admodum hic dicendafuperfunt.Quodad earum cantum 2 De aut hu$ "V, J? attinet, a Bellonius non criftatis melius, &fuauiiis canere ait, & cum homines /•5*f.2o. i accedentes videt, cantum incipere. Contra alij non criftatas pra?ferunt . Sed mirum videri non debet, quibufdam huius, alijs vero illius magis cantus arridere : nam quot capita, tot fententia? . Omnium vero iudicio criftata fecundo generi, quod crifla ca- ret, volatu cedit . Nam non ram frequenter euolat,&euedta alis paucam in aere moram trahit, & fere flatim procumbit, pr#terea gregatim non volirac, vt illae . De ipfarum vo- latu hc feribit author de natura rerum \Gotturdi non volant aliarum autum more,fedvento Vbi degant, cogente nunc alta, nunc ima petunt . Nemini autem dubium fit, quin hoc illud Alaudarum genus fit, de quibus dixit Albertus : Alauda in agris habitat non infyluis : de quibus item Galenus: Invijs fape obuiaetf, & Aetius : circaviai hyemis prafertim tempore. Poftremo ad ripas lacuum, & fluminum, vt ipfeobfcruaui, frequentes confpiciuntur, licet Turnerus id non crjftitatis tribuat. vsvs Volandi modus. / Omichologiar. iLib.XVIII. 843 VSVS IN MEDICINA, ET IN CIBIS. c OLICVS affedus inter eos, qui humanum genus^ontorquet, haudinfreques, miferis modis excruciat,& fa?uiflima inducit fymptomata Nam dolor veheme- tiflimus perforanti fimilis percipitur, perinde, ac mucro venrn infixus inh^reat, quemprxter alia fvpe frigidi fudores, creber fingulcus, neruorum diflentio , extremo- rum frigus,animi deliquium, & tandem mors ipfafubfequitur . Aduerfos immane hunc '?c tortorem nullum pra?dantius prsefidium , quam quod ex Alauda criftatadefumicur : fed diuer/imode vfurpari confueuit. a Galenus alibi affam mandi vult, elixam alibi. Galerita , inquit, anis illa pufilla nobis plerunque obuta in ture elixa colicos adtuuat . Verum ajfidue eam edere fimul curn ture neceffe e II, & qua? fequuntur . De eadem vero b alibi ficfcnptum re- liquit . Galerita po It quam tori afuerit , come II a coli dolores aufert cum omnium admiratione . Aifam pariter laudat c Diofcorides, mmKnSiGaleritaautculaell parua apicem tnverttee Pauonis modogeftans. Hac af[a,(fi in cibo fumpta colicos iuuat, vt reftiruit Marcellus Virgi- lius, non autem C*liacos,vt Ruelliustranftulit, & vulgares codices habent.Sic autem le- gendum effe ex pluribus authorum teftimonijs, qua? fubijctemus,facile patebit. F inora, inquit Ra (is, decolla cum aqua foluunt ventrem ,(fi colo medentur, d Serenus pariter afferes 20 colici affedus remedia , canit : Cum colus tnitifum morbi genus intima carpit . Mande Gale- ritam volucrem, quam nomine dicunt , fihfidam, inquit Plinius fecundu$,c0r-,4/^W< CANTVS. LOCVS. VOLATVS. Aucupium. VALET plurimum amoenitate vocis hoc fecundum Alaudarum genus , quare multi eius cantum criftara? proferunt : quocirca a Germanis SangJerchjideft, Alauda canora dicitur . Eadem loca amat , qua? primum genus . T urnerus in planis, & locis circa confitis magna ex parte de gere prodidit . Longolius inter iunipe- ros, & vepres, praTertim vbi frequens myrica ( fortafle erica) gregatim curflrarefcrip- Et. Eft enim gregalis, vt a Philolophus tradit, b Jkd Ionius ait, eas byeme quidem gre- gatim volare, fed a?ftate binas tantum . Item in Galba plurimas capi, adeo, vt nullarum maior capiatur auium copia. Idem in quibufdam Italia? locis accidit, vt Genua?, ficutiau- dio, hyeme media , cum iam Fringillarum aliarumque auium numerus diminuitur. Ca* 4° piuntur autem retibus, vtqua? humi pleruntjue confiftanu vsys IN CIBIS. CIBO peridonea? funt, vel ipfo a Philofopho tefteidque pariter multi alij magni nominis authores affirmant. Elluchafem non folum criftatis, fed alijs etiam fyl- ueflribus auibus profert . Turnerus carne longe fuauiffima quibufdam videri dixit. De hac intellexit b Polydorus Virgilius , cum inquit Sylueftrium dclicatiffima? Perdices,Phfiana?,Cournices, Merula?, Turdi, Alauda?. Ha?cauicula hyeme minus rigida mirifice pinguefeir, tuneque innumerabilis capitur numerus, ac maxime omnium menfas exornat. Quod hyeme admodum pinguefeat , teftatur pariter Bellonius, illius quoque caufam reddens . Nam frigus,inquit,calorem intro cogit, ne effluat, aut diffipetur . Ait autem Gallicum vulgus fibi perfuadere , hanc auem ex vno in alterum temperamentum facile tranflre,& pro ventorum diuerficate, diuerfimode etiam immutari.Nam flante Au« ftro macrefeit, contra, dum viget Aquilo , valde pinguis euadit ; cuius rei quoque ipfe eandem caufam affert . Quomodo vero apud Gallos in cibum concinnetur, docet c Io. Bruyerynus . Alaudarum, inquir, duo genera nouimus, vnum gregale,nec Angulare mo- re aiteriu? ; verum colore fimile, amplitudine tame minus, cibo peridoneum, & in Gallia Bbbb 3 fre- Vbi degat. a Hifl.hb.9 cap.2 5 . b De auibus /.5 Retibus ca*> piuntur* a HiflJib.g cap.z 5. b Hifi.t/ift gldib.i* e Derecib* 845 Vlyfsis AIdrouandi frequentiflimum «proinde captura fit largiffima,hybernis menfib.potiffimum : quo tem- pore ob£f« admodum fpedantur , nifi niues diutina fedeant,& nimia frigoris fit incle- mentia, quibus plerunqueobcorporum imbecillitatem ,& cibi penuriam, tum htf, tiim alia? huiufmodi aues folent perire. Vulgatiflimus eft cibus Lutetia?. Eas culina? fenas,auc duodenas, ligneo transfixas bacillo, faluia, lardoque interpofitis inaflant . Elixantur etia pipere, caryophylIis,alijfq. id genus condita?.Qmn & piftorio opere includuntur maden- tes cinamomite condimento:Hippocraticum vulgus nuncupat . Verum id genus epularu locupletum eft,& ventri obedientimmquippe Alauda fatis fuo corpore vngitur. Hec ille. f ro De calandra.sev alavda Maxima. Cap. XUI. SYNONYMA. Caladraefl: ex Alauda lumgenere* 3 In Ixeut' Calandra? etymum. Chamseze- Ius quid . Chamochi. lados. Alumni er ror. Gurguloi q-uci. Gurgulio. Kalander. Quorunda error» ALANDRAM etiam ex Alaudarum genere cfTe, vel ex hoc patet, quod alicubi KopuScthos vocatur. i. Alaudafficuri Venerijs etia,vt aliquando fibi 20 ab Antonio Eparcho Corcyra?o, viro erudito audiffe,teftatur Ornith.quin & Bellon. Corydalum Gra?ceappcllari feribit. Alias Gra?cis ^aAaVePpai', & ^eiZdvfpov dici quis haud inepte conijciat. Ha?c.n. nomina habet 4 Op- pianus. Ne vero hanc conie&ura falfam die quis exiftimet,hic paraphraft# verba adferi- bere non pigebit, chalandram, inquit, nemo facile ceperit, ni fi retiiuxta aquam extenfo ab atteupe iuxta in tugurio latitante ; qui anent ad potum hauriendum accedentem funiculo retti attraffo iuuoluat . Nos Alaudas verfari circa lacus, & amnes iam diximus : quapropter id quoq; Calandrara facere, vc qua? ex Alaudarum genere fit,verifimileeft. Ide eius etymu confirmare videtur, quod forcalfe fuerit, ni fallor «Vo jtaAo^acJWi.a fuauitate cantus. Suauiffimum autem Calandra? noftra? cantum effe nemo elt, qui ignoret. Syluacicus pro 3° Calandra perperam Galeritam interpretatur,& pro Chama?zelo C'a'2 Irum auem. Ca- mrzelos autem humilem, vel humi,foliq. amante fignificac. V nde qd Alau- da conuen/t ; nam & primam fpeciem terrenam effe tradit Ariftot.& alteram aliquos Terraneolam vocare diximus :& ca?tera quoque Alaudarum genera terrena effe.i.humi confidere docebimus. Hinc forte corrupta eft vox Chamochilados,qu3 Alaudam vulgo in Creta nuncupari Bellonius feribit. Intolerabili errore Francifcus Alumnus, pro Ca- landra interpretatur Acredulam, & Aedona. Aedon enim proculdnbio Lufciniaeft. Sed snulro magis etia reprehendendus Aggregator, dum vocis affinitate deceptus, Chalan- driampro Charadrio accipit Turpiter etiam errant, qui pro Gurgulione Chalandramin tell/giinr.Gurguiio.n.Lat/nis nunqua auem, fed quodda infe<5ti genus fignificat,quod in ^ frumento in (accis, aut in horreis incalcfcente innafcitur,illi valde infeffu. Quare Alber- tus fortaffis,& ipfe vbi Gurgulum auem nominat, de Calandra loquitur. Italice dr CaJan dra, cuius nominis etymologiam deducunt aliqui a verbo Italico Calare, quod fignificac defcendcre:quia vox eius afeendat quide,fed plurimum defeendat . Germani Kalander proferunt, alij GaIander.Hifpani,& Angli Chalandram,feu Chalandriam dicunt. Galli Calandre,quodnomen Bellonms a Gr^co Corydalo dedu&um fuiffe putat, & quofdam .fuiffe feribit, qui pro ipfaTurdis Vifciuoru acciperet, quos ibide iuremerico reprehedita FORMA. DESCRIPTIO. 5® a De anibus V “TT V I VS volucris defcriptionem,& effigiem, quod in Bononienf? agro non ea- l-5-c^i, B»»-8 p i a tu r , ideoque a nobis nunquam vifa fit, vel ii vifa,non obferuata, a 4 Petro . .. JL J Bellomo mutuati fumus. Calandra, inquit, Alaudse fpecies eft. Quamfiquis l” cognolcere cupiat, Alaudam non criftaram fe videre fingat ad Sturni magnitudinem vox» ° accedentem. Quapropter, qui eam alaudam magnam dixerit, is haud ineptefeciffe vi- deri poterit : nam & vox eius Alaudae voci omnino fimilis, licet altior, idem plumarum color, idem caput , easdem ala?, cauda eadem, jjdcmque etiam mores » Pedes , tibia* * disiti- Qrnithologia?. Lib.XVlII. 847 dsgitiq. omnino fimiles,& in hifce poftici,ficuti & Alaudis longiufcul/. Collum gracile Collum; eft qua eius mbx capiti conneduntur,quod etiam de Pauone djximus,quodque Cotur- nicibus eft pai itei commune.Quia vero non nifi magnitudine ab Alauda non criftaca dif- ferr,&hec GaleriracnefTe maiorem diximus, & apice infigniri, quocriftara,& Calandra Rnn carent, has alitum fpecies Alaudas dici [poffe facile concetferim, & fub Alauda? genere compiehendi.Calandrareliquas magnitudine fuperat3ideo cradiori roftro e^uit, quo a natura donatam fuiife ci edimus, vc duriufcula grana, quib. viditat, comminuere podec : etfi qua? in caueis inclufa?aireruantur,auena, dc panis albi micis enutriri foleanc . Ha?c Cifaust ic omnia Bellonius, ex quoeciam iconemmodo expre/Tamexhibemus. Licet fortalfis nimis exiguam. Calandra cum Phalaride. 'CANTVS. VOLATVS. CALANDR IS, inquit author de natura rerum, auis eft parua, fimilis fere AIauda?s colore fufea , plumis defpeda , fed vocis modulatione audientes mirifice oble- dat,ac omnes auium voces exprefiiffime imitatur. Quin etiam captainclufaque captiuitatis fuse oblica vix vnam diei horam fine cantu praeterit , adeoque per diuerfos auium cantus euagari gaudet, vt de cibo folicita non fir. a Bellonius etiairfci vocem val- a z>e au\it de harmonicam attribuit jidcoquem Gallia , quo aliunde in caueis inclufir afferantur, 14. magno pretio venundari . Nos fi quem rede canere oftendere volumus, eum vt Calan- In Gallia dra canere dicimus. Conijcit Petrus Bellonius,eammore Alauda non criftata? grega- ^are ven* tim volare . Poftremo quod ad eius vfitim in cibis attinet ; Elluchafem interpres carnes duutur° eius inter cibos laudatiifimifucci recenfet, ,„D£ ALAVDA CRISTATA MINORE» & illi congencre . Cap. XIV. E Q V I T V R modo Alauda, quarti criftatam minorem appellant, Ariftoteli planeincognita noftris Lodola capagnola vulgo dida, Germanis tefteTur- Rohdlere» nero Coper a I6giffima,vt arbitratur, criftajHeluetij RobclIerchSteinlerch, v0 erc^° Baumlerch appellant , Angli a V volderck,idem T urneru$,cui libenter a/fen 5'[orjhancrecentiorum Graecorum Corydon elfe credit,nimiruillam3 cuius in adagio fu- J ' -'n pta S48 Vlyfsis Aldrouandi pra citato fit mentio, inter indoctos, ideft, amttfos, ettum Corydm fonat : hocautem nixus ar- gumento, quod Colonenfes aucupes vnanimiter nullam habere peculiarem cantiuncu- lam affirment, fed inepte aliarum, quibufcum viCtitac, vocem referre. Gyb. Longolius, etiam non cantillare eas expertus aitinam cum fepe in auiario carceri inclufiffet,& edu- ca(Tet,nihil plane profecit, ciim nihil praeteream vocem; quam fubinde iterabat, & a qua apud Germanos nomen eas habere icribit, loquerentur . Idem aderunt Heluerij aucu- pes, Ormrhologo terte . Item ego in aere tantum cantare obferuaui,& vocem inconcin- nam,& concifam eftormare. Quare etiam in caueis non aluntur; hic tame a nobis, quod ex Alaudarum genere fint,de ljs eft pertractandum. Quod autem prius Arirtotelis ge- 10 nus non fit, patet ex his Philofophi verbis : Alterum gregale genus crittata magnitudine mi- nus eft, haec vero non foliim crirtata ipfa , fed non criftaca eiufdem Arirtotelis longe mi- nor eft . Quampofteriorem nemo etiam fance mentis erte dixerit, cum illa crifta carear, Defcript. haec longiffimam habear . C aeteriim ha? c de qua fermo eft, quam crirtatam minorem ap- Ap^x. pellare liber, criftaris maioribus fimiliseft, fed Ion geminor, & apicem pro corporis par- Color. ^ uitatelongiufcnlum habet, pedefque rubros ; & totius fere corporis color ad lubfufcum dq?at. magis, qua in illis vergere videtifr. Eam Gyb. Longolius, cum frigus intenfum eft, &nix finK. CS a§ros palaro tegit, in rterquilinijs, & prope horrea verfari fcribit . Ego per agros gre- Vbj*nidifi- gar^m curfitare obferuaui. Ert enim,& ipfa gregalis, in vijs quoq; faepe mihi confpeCta. eenc. Tradit idem Eongolius,eas hyemenobifcum viucre, per aequinoCtium auolare, nidos non 2® conftruere in fegctibus,verum in foffis fenticofis; non aliter, ac Palferes maiores. Memi- nit Ornithologusalterius cuiufdam Alaudaru seneris, quod huic proxime diCto fortaffe congener fuerit. Ait aurem. Eft poftremo aliud fylueftrc genus Alaudae criftarum albi- cantius proxime diCto (criftaro minori) praefertur) parte prona, ideft, ventre, & circa col- lum, & oculos , vt piCtura a perito aucupe, eodemque piCtore nobis communicata indi» Mildlerdh. cat : nam auemipfam nondum vidi. Nomen ei Germanicum Maldlerch, ideft. Alauda * Syluatica : quod Angli etiam proxime diCta? tribuunto Alauda criftaca minor cum mycone Rouilij, feu furnariae fpecie . i D E t V Ornithologiae. Lib. XVlil. 84P 20 DE ALAVDA PRATORVM BELLONII Gap. X V. OGNOSCIMVS, inquit a BeIionius,auem Alauda? non criftata? admodu fimilem,niii quod corpore valde fit paruo,Galli;eruftici Farloufe,aut Fal- lope nominant, nonnulli Alaudam pratorum . Ab Alaudis magnitudine, colore aliquantulum differt . Eft enim paulo fubfiauior; quo fit vt vulgari, non fit omnino fimilis : quin imo fpccie videatur effe diuerfa. Coloris fub- ruffi,& fubflaui, nigroque magis,quam Alauda maculatur. Ha?c magni vbique fit : & ob miram cantus amoenitatem in caueis alitur. Sed quia difficulter admodum educatur,pau- cis in locis confpicitur. Si vero eam aliquando educari contigeritffiuauiffime canit. Pofti- cos digitos habet, quantos Alauda? reliqua?. Cauda? pluma? in extremo albicant. Rofiru tenue,&longiufculum eft,vtin Alaudis. Pluma? cutem contegentesomnino nigra?func. Ramis non infident,fed humi dormiunt. Quodam anni tempore pennis in aere eredis vicina loca fuauiflimis,& diuerfis cantibus replent. Ciim Accipitrem fu per aduenientem confpiciunt, fc fe in vicinarum arborum ramis abdunt, ibique latitant : pra?rer ca?teraru Alaudarum morem. Alaudam pratorum vocitant,quod in pratis nidificer. Omnibus A- laudis corporis magnitudine cedit. Haec omnia Bellonius,qui folus dc hoc Alaudaru ge- nere meminit : Cum qua hic exprdfam eandem effe exiftimamus . Alauda? criftata? mi- nori eft magnitudine fimilis, vel paulo maior: Color fubflauus,vt meminit BelJonius , in ventre poriffimum Geminae hinc, atque hinc macula? alba? perexigua? ala? vtriq. infime * Plura, qu£ de hoc generedicam, non habeo A lauda pratorum cum bellide caerulea. a Deauibus /.$.c 24. Farloufe. Alauda pra torum. Defcrjptio. Color» Pollici di- giti. Cauda. Roftrum. Magnit* DE ALAVDA CONGENERE EX quorundam fentencia. Cap.XVL LAVDIS poftremo quidam auem hanc, cuius ha?c icon eft, annumerant. De qua etfi alioqui ab Alaudis diucrfam exiftimem, ciim nulla alibi de ea loquendi fe obtulerit occafio, aliquid breuiter dicere placuit. Bononia? Petrone dicitur; Genua? Petrondlo, & Chiapparrone. Alauda?criftara? maioris magnitudinem a?quat,vel forte paulum fuperat, eidem colore fe- re fimilis eft, & eifdem maculis per caput, dorfum, & pedus confpergitur . Differt vero, quod pe6loris,& totius ventris color ad fubflauum magis vergere videtur : & roftrum, & collum multo magis, quamin Alauda craffioras & breuiora fine . yngues etiam in tan- Petrone. Petronello. Chiappar- rone. Defcriptio. Magnit. Color» Sjo VJjfsis Aldrouandi Carnis qua tam longitudinem nonexcrefcunt:tibia? vero,& pedes albicantiorafunt. Caro optimum is. probet alimentum, & in cibis valde expetitur. Turmatim volitat, & in arboribus^utfru- Volatus. ricibusi,& humi etiam confidit. In arbori bus,& fruticibus fumma femper cacumina petit, Vbiconfi- quibus diu immobilis plane in(idens,haud infuaues catilenas modulatur. Humi etia fgpl dat» quiefcit3vel curfitat,& in pratis pra?fercim,& herhofis fiuuioru alneis libetiffime verfat. Alaudae congener cum loto Aithiopica . DE CHLORIDE. Cap. XVIII. Verdon. a Hi‘ltb.9 • sap.t}» Zoranto. Frinfon. Vetdelha. Verdeyre. Verdier. Afarandos. Grufinck» Tutter* Rappinck cur di<5fca» Zego!£u Kirfzfinc. Hi fzfincki Hirfeuog. VLTI viri dofti, quod Gazam apud Ariflotelem modo pro Chlori, vel Chloride Luteam, modo Luteolam, &pro Chloreo Luteum, vel Luteam vertere viderent, Chloreum cum CJo’ridc,vcl confundcrunt, vel no re<5te diftinxerunt j ciimalioqui C hloris auicula fatis vulgarisfit, & a viriditate fua(nam %Aapos etiam viridis eft, quemadmodum abunde in Chloreoo- Hendimus)vulg6 Verdon appelletur, alibi Verderro, alibi Verdmontan . Potuit tamen Luteam Gaza vertere. Nam & a Ariftoteles Chloride a colore partis fu# inferioris pal- Iidofochros)didam feribit. Ochros autem eft Iuteus,vt in noftraautfconfpicitur. Alicu- bi, vt Ornithologus tradit, dicitur Zaranto,Caranro, aut Taranto:circa Tridentum Frin- fon, Lufitanis Verdelham, babaudis Verdcyre, Gallis Verdier, in Graecia nunc vulgo Afarandos, tefte Bellonios, Germanis Grunfinck, ideft. Fringilla viridis, Grunling, ali- bi Kut.tuoge!, & circa Francfordiam ad Menum Tutter : alibi Rappfinck, quia femen ra- porum edit, Illyrijs Zeglolka. Turnerus, vtin Acanthida? diximus, hancauem Acanthi- dem facit, & Germanice interpretatur Kirfzhncke, melius feripturus Hirfzfinck , ideft. Miliariam :non enim cerafis, fed milio vefcitur,vndc etiam apud aliquos Hirfzuogcl ap- pellatur .Idem Turnerus in epiftola ad Ornithologum feripta Kirsfincam iftam3ideft9 Chloridem nofham putat efle Thraupin. FORMA. Ornithologi*. Lib. XVIII. 8jl FORMA. DESCRIPTIO. •r.r. 'V. ri: «■ ;t'V» £ .! ' ; H & AR ISTOTELES a Chloridem magnitudine etfefcripfit Alaudae; quod lioftra? Chloridi conuenit,non autem Ligur ino ; Color item in pedore Ochrosei, .li- cuti d.e Chloride prodidit Philofophus. Turnerus rtnglorum , Grenefincam magnitudine Paiferem aquare fcribit,totamque viridem ede, praefert im marem, foemi- nam pallidam . Noftra Chloris foemina quidem pallida eft, quinimo nihil fcrdrn ea viri- de confpicitur ; mas etiam totus viridis non eft, quem aliquando in foro emptum fic de- Jineaui . Paro aliquanto maior, roftrum habet breuiufculum , rotundum extremo acutu, fed craftum, quale fere Coccothraufti, fed minus,colQrefupernecorneo,infernecarneo. Ceruice,dorfo,& fuperiore alarum parte ex cinereo fupcrficterenus luteo diluto, qui co- lor ad viride vergere videtur, veftitur. Verum gula, ventre, & pedore, &caudaeprin- cipio,feu vropygio quaternis vtrinque caudae pennulis,alarum luprema ora,&remigum maximis odonis pulcherrimo, & faturo ochrae colore flauefcit: Quod reliquum eft ala- rum, ac bifurcata cauda? ex cinereo partim, partim vero caftaneo nigrefcity Vltimo ven- tre nonnihil albefcit . Pedes, & crura molicula, Carnea ferefubftantia, & colore. Digi- tulorum maximus eft medius anticus . A mare in hoc differt foemina , quod haec partim fpadiceo, partim cinereo vbique coloratur, minufque multo lutei coloris, imo modicum habet. Marem audio aliquando totum viridem dfe, aliquando valde luteum. Chloris mas cum pruno fylueftri. ..'S Urvi • a HiJlJ.9* caP’1 4* , Magnit* Pedus* Chloridis maris de- fcriptio» Magnic® Roftrum® Color. t * » • • JuA X. VICTVS. ,;T Qciibus v$- dicet. Docilitas. Situlas ad fe trahit» 3 Hif}- Itp. $ap- 1 ). Bx quibus nidum con- sciae» 852 ^Vlyfsis Aljrouandi V LC T;V S. M ORE S. ARISTOTELES vermiculis viditare fcribit: Viridiam verofuam,fiue Anglo- rum Grenefincam T urnerus inter fpinas degere plurimum, '& ex herbarum fe- minibus viditare, praecipue carduorum maiorum, & Lapparum,vt Auriuiteis mi norum. Raporum etiam femina edit,vnde a Germanis quibufdam Rappfinkiappellatur. Cfterum Phalaridis femine, vbi illius copia eft,pafci confueuit, quo non m nus, ac alios canora» auidiffime,<$cfaluberrime vefeitur . Volaterranus eam praecuteris raanfuefcere ait : quod veriffimum effe f^pius fum expertus s nam adeo aliquoties cicuratur, vt fi quis eam altera manu teneat, altera cibum porrigat, ipfum capere nonrecufet. Carduelium more vafcula potoria , & efcaria roftro ad fe trahere docetur, imo id multo citius, faci- Jjufquequam vllaalia auis, docetur . Sunt qui eam filo longiffimo alligantes , digito fu- per quod confidere volunt, oftenfo a longeaduolare docent ; vti fa?penumero non fine admiratione confpeximus « NIDVS. P A R T V S. ' 20 CHLORIS , inquit, ^ Ariftoteles, nidum fibiex [ymphyto (quod magna difficultate re- penti,& effodi vult Aelianu s)ftirpiitu cuulfo facti, fed Hragulttm fubijcit ex Lana, & vtiloc Pani autem quaiuor^ut qutnque^ Alibi Cuculum in eius nido parere prodidit . DE CHLORIDE INDICA. Cap. XVIII. IVSCEMODI auiculam ab Illuftrifsimo Marchione CaTare Facchinetto mihi communicatam fi cognouiffet Ariftoteles,Chloridem,licet fupra tan tum virear, minorq. fit fuperiori , &roffrum,& pedes ita craflTos non ha- beat, erat appellaturus . Prone ventre nimirum , & pedore eft candidiffi. ma, rofiro ex fubuiridi ad fufeum vergente , capite toto, dorfo, & vropy*1 pj0 viridibus, pennis, alarum remigibus, & tota cauda c£-ruleis, fcapis albis, pedibus ni» gris. Auicula? huius piduram Iaponenfium reguli in itaiiam fecum detuletunt. DE Ornithologice. Lib.XVIU. 853 DE CITRINELLA QRNITHOLOGG fiue thraupide Bellonij , & ali js quibufdam luteis. Gap. XIX. ITRINELLA, inquit OrnitboIogus,in quibufdam Italis locis, vt Triden- ti,nominatur anicula Chloridi noftra?,vel Ligurino cogener, pedore luteo, feu citrino,capite cinereo Jn caueis alitur proprer cantum, quo mire excel Iit pr£ omnibus huius genens, Setrino tantuexccpro. Papaueris nigri femi nibus vefcitur, Galli vocant Tarin, & alibi, vt circa Auioionem Trin,Neapo Jitani,Lequila,Turci Sare.Hancfi quis C holoridem elfe malit a flauo,citrinoue colore par tis inferioris,concedam Capitur in altis Beluetis montibus &alpibus vt retro Thermas Fabarias.Hadenus Ornithologus. Bellonius vero, qui Thraupidem Ariftotelis efte putat* in cuius fententiam libenter imus,breuiter etiam de ea fere ficfcribit Tarin quanda nun- cupamus auiculam per onomoropoei'am,quia nimirum cantillando eiufmodi vocem effor- mar;inter fuauiflime cantillantes fecundum Iocu obtinet a Ligurino,cuietiam fimiliscxf- 9o ftit. Vefcitur feminibus carduorum,& aliarum pfantarum;Vermes no attingit, ftcuti neque Carduelis.Grscis no ignota fuifle videtur, imo fimili ferme,quo Galli nomine eam appel JantjTraupidem dicentes, cuius meminit* AriftoteIes,& qus de ea prodidir,nulli aui re- dius, quam huic conuenire nouimus. Vbiuis magis obuia eft, quam Ligurinus , quo etiam pualo maior eft fuamqueob fla uedine magis fulca videtur, hoc eft color capitis, dorfi,cau de, nonnullarum que maiorum alarum pennarum intenfior eft, quam in Ligurino,itaq.co- muniiis etiam alitur, & minoris venditur ab aucupibus. Loco feminis napi quo Ligurinum alimus, huic libentius feme cannabis exhibemusipauciores etia.qnam ille procreat, ftqui dem raro plures,quam feptem,aut odo vno incubitu excludit. H e c itaq. Bel lenius, cuius fanedefcriptio auicui? a nobis depid? no male congruit.Mas aute plus flaui coloris in to to corpore, & prsfertim in pedore, & circa nates habet, qua fosmina. Ceterum quod feri- bat Bellonius hanc auiculam magis eife obmam, quam Ligurinum, & communius ali, id, ’ quamuis in Gallia verum eflfepoflit, apud nos veru non eft. Iliam autem eifdem obisenu- trimus.quibus alias canoras auiculas enutriri diximus,pra?fertim phal aride, vbi eius eft co pia,quanon fecus ac alis libenriflimc vefcitur. Hsc amcula in quibufdam Italis locis di- citur Serino,autSearino;vt Genus Bononienfes noftri Vidarino appellant. Ornithologus auiculam quandam Italis ab aureo colore pedoris vccello d’oro, ideft auem auream dici tradit, auiculamque efTeparuam inftar Citnnells, & admodum cano- ram,& aureolam poflfe dici, denique ex Italia ad fuos deferri,, Citrinellis etiam eomparatur,vt ibidem refert Ornithologus, aut Ligurinis magnitudi- ne^ partim colore auicula in quibufdam Germanis regionfbus,vt AJfatia Gyrolanomi» ne (Gyrle ) peronomotopeeiam, vcconijcit,cantu Iaudatiflima* Citrinella Cantu ex- cellit. Tarin • Lequillao Sare® Suauiter canit. a S.H^c.30 Magnit® Color. C ibus® Senno 0 Vidarino • Vccello doro. Magnim® do. CantuSe Cccc DE Eius defcri pno 8 Cui aui fi- su i Iis «■ Ingenium • i£'as t Ser i ni apud Hsluecios pretium# 3Fi demle • Sohvvader Se. Guilcz. Scarczerini. Htrngty 16® G ylen. G yifus. Pretium* 854 Vlyisis Aldrouandi DE SERINO ORNITHOLOGf. Gap. XX. ; iTRINELLAMde qua proxime egimus,in quibusdam Xtah'9 locis Sermo ap- pellari diximus. Ornithologus aliam auiculam Italis Serino dici aflerit,& a Ci- trinella diuerfamfacic.Ego prgterCitrinellam^aliamauem Serinum dici plane ignoro . Quare nihil de ea afierere hic poifum, nili quod eft ab Ornithologo 19 traditum. Inquit autem; Anicula cuius ha?c icon eft cantu egregie mufico omnibus huius generis(etiam Citrinella?)pradata, Italice, vt audio Serin vocatur, vnde etiam Serinum diximus:Gallice Cedrin, haudfcio,an a colore Citrino.Nam Ligurinnmauicuiam refert & magnitudine, & colore partim,pe£tore,& ventre fcilicet ex viridi flauefcensjparce fu- periorepartim eiufdemcoioris,partimfufca.In primis manfuefcit,&admuItos annos(tre. decim,autquatuordecim) claueis inclufa alitur. Va?neutapud nos, qua? cantu pra?ftant3 fingula? ftatere duplici,ali9 fequi ftatere, aut tetradrachmo . Germanicum ei nome eft Fa- demle:& in Heluetia alicubi Schwadeilc(quanqam aliqui diuerfam hanc eflTe auiculam volunt) circa F ranefordiam ad Moenum Girlitz:vt alia qua?da parua auicula huius gene- r s in Alfatia Gyrola.Non alia? fuut,vt audio, Scartzerini di&a? auicula?,circa Tridentum 20 capi, «St ad Germanos deferri folitf ,a quibus Hirngryllen appellantur. Suauicer cantil- lant,& forfitan nomen eis a continuo cantu factum, Nam vt grylli in agris apricis, & cir* cabalnea,ac fornaces cantu fuo continenter, vtuntur.-aur forte quod vocem mirifice fle- dant, & varient adfuauitatem modulacionis,quafi vi quadam inteUedus,& phatafie id fa- ciant.Na& homines tupavracrfficoTsS) hoceft,quiphantafia valent, gryllos cerebro conti nere vulgus dicit.Eft autem his Germanis cerebrum. Aut potius, quod fumma,& argutif- fima vocis acutie cerebrum penetrare videantur. Circa Francfordiam (impliciter Gryl- lenappellant.Itaque Latine etiam Gryllum , aut Gryllodum & Gr a?ce ficniliterypvMov fypuWiaJov, hanc auem appellemus licet. Capiuntur & in Germania apud Carinrhios nu- gufta? Vindelicorum fimul vterquefexus(canitenim vterque)rrium fteterum, fiuedra- chmarum duodecim pretio venit, vt audio Magnitudine funt qua Ligurini, vel paulo mi- nores, fed minus lurei.Capiuntur eriam in Heluetia?noftra? montibus, ac Fyluis quibufda, & circa Vocetium montem, & circa Bellinzonam. Auceps quidam apud nos cum vtrum- que fexum domi inclufumaleret,ita vt aliqua volandilibercas eflfet, piflos , etiam ex eis habuit . Sed aliquando cum pro mare Gryllo marem Ligurinum adhibuift'et3 oua quidem oaca funtjfed ex quibus foris nihil prouenit.Ha?c itaque Ornithologus» Serinus Ornitholcvgi. vt*# i i i Omkhologixb LibJXVlIl. 8ss e: L V ii£M -Diijj <3! SiiIS, v i I & illi congenere. Cap.XXb , % * , . . .. . U. 1SCE auiculisjCjuibus omnibus color luteus comunis ed,pra?fertirp itl pedo re, duo alia lutea parite r genera adijccre libuit, qu# etiama quibufdam in caueis cantus gratia aluntur.Hasc in plerifcjue 1 taj /ce lociVxornuni nomine ^ Cia?appellantur5per onomatopoeiam nimirum, na & volantes & confidcn» ^ tes, hanc vocem ci ci frequentiffime repetere audiuntur.Difftrlnrfa? autem gratia alterum genus Cia pagliarina, feu pagliariccia appellant a colore, padari , qui in illa valde vegetus ed, cum alterum Ciam (impliciter nuncupent : qua? quidem alio nomi- ne nobis Bononiendbus dicitur Rapparino , quibfdam Orlo . In nonnuiis Italiae loc/s ^aPPar,n® Triofagolo. Auis ed Paderis magnitudine ,rodrum habet cradbm,& biepe, cuius pars fu* Tr -f p*CT0j0e perior interiori longiufcula ed. Pectus, & venter fubdaua fune ; maculis fufeis confper- Magnitudo, fa. Caput, dorfum,ala?, caudaque ex teftaceo ad fufeum colorem vergunt-.fed in cauda ge Roliruna mina? vtrinque penna? partim alba? funt , partim eundem cum reliquis colorem feruant. Color. 2o Inter mar,e,& fosmina hocinteredjqdmas luteu nadus /it, quam foemi.na magis, pra?fer tim in fuperiori circa oculos parte , & fub gutture , & in collo acflatera , ,vbi macete fatis ampla? coloris lutei confpiciutur, quae in fosmina dedderantur, Sed licet cunv.piuptmum in hifce auictrlis colores didi confpiciantuf, aliquoties tamen uarianc , vc in mare hoc, quem vna cum Ce mella ex pr edum damus, ed yidere.in quo pectoris pars, que maculisiUis flauis guttur, & collum ornantibus immediate fubiacet, 'ad viride obfcui um vergit ; pectus in-- ferius inter ferrugineum, &dauum ambigit-dorfum fcrrugincucft,obicuris maculis didin !ngenium • dum. Quod ad eius mores, <% ingenium attinet, non admodum cautam e {Te, hinc conijcere Kcet,quod facillime omni aucupij genere capiat ur?& fi femel vifco adhc ferit, nullo modo fe explicare nouerit,ut multae ab> faCiur,ndi forte pennis, qu^ illi facile euelllf ur, in vifco relidis,nudafcre in terram decidat.Sed & retibus etiam nullo negotio frequenter inuol- «itur . Edenim ex illarum volucrum genere, qu^ humi magna ex parte degunt, fibi illic Vidnrri petentes, & ex femihtbus,‘&‘alijs:qiiapropter cum recens capta cd,r'odrum fenf per fere lutofum habere fdler.Qu-e in caueis incluf^ a deruantur, eifcfem viditant , quibus Bre„j’ rcliqu^ali? canorg auicula?*€apta? breui quidem ciciuantur, fed cantiunculam fuampul- curantur» * .1 \ v i Cirulus mas v o cu m i Cccc 2 dicer f 7. i ) Morbo quo labo- rent» A!teru Lu* (tearu ge mis. Cia paglia- riccia. E tiberiza ifi iua. B;nv INDEX •A -i* V 4 S -f 2 v Quarum Hiftoria pertrahatur in hoc Secundo ;iae j ac Tomo, eo ordino, quo defcribuntur. Capita Libri Deciipitertij, qui eft de puluera< tncibus fylueftnbus. fit* i 3 1 E Pauone. Cap.i. De Pauone albo, cap. %. De P amnibus Iaponenl cap. 3« De Gallo Pauone, cap, 4. 35 DePhaftano. cap. 5 • 4 5 De Tfrogatlo> feu Tetraone, cap, 6. 5 9 De V rogalia minore. cap ,7 . \.6~} De Tetrace N eme [1 ani poeta , feu Gry gallo maio- re. cap. 8. 69 De Gry gallo minore, cap. 9, JZ De Attagene, cap. 10, 7 a De Gallina corylorum, cap 1 1. 8 0 De Otide , feu T arda au e .cap. 12. 85 De Anate campe friy Canne Fetiore Gallorum, feu Tetrace Bellonij. cap , 13. 96 De Stella aue di&a. cap, 1 4, p8 De Oedicnemo Bellonij. cap. 1 j. 98 De Perdicibus i n genere, cap. 16 . i © 3 De perdicibus 'in fpecie , & primum de Perdice De peregrinis quibufdam Gallinaceis dici is dr primo de Gallo Indico aurito tridacHlo cap. 9, De Gallo alia- Indico, cap , 1 0« De Gallina kndica . cap. 1 x • i De alijs duabus G allinis indicis , cap, 1 2. De Gallinis Guineis, cap. l 3, 330 3 3* 335 334 336 339 Graea Bellonij. cap. 1 7. De Gallina Lanigera , cap. 14, De Gallo Scotto Jylueflri , & de Morenna Anglo- rum.cap. \ 5. 340 De Gallo palufri. cap, 1 6. * 342 De Capo. cap. 17. 343 s' ■ ; 'i ' . ■> '1 V • ... ' Capita Libri Decimiquintivqui eft de Auibus} qua? iimul fepuluerants8dauant, DE Columbis in genere, cap. 1 . 355 Dtuerfarum aliquot Columbarum de feri- ptiones , & primum earum , quibus pedet nu- difuni. cap. 2, c 462 De Columbis pedibus hir futis , fine pennatis . cap. 3 , . ^ - 4^6 De Columbisperegrinis. cap. 4» 470 De Perdice rufa >fiue de Perdice maiori , cap. 138 137* De Palumbo maiori y fiue torquato, cap, 5: , 484 De phabefeu Palumbe minori, cap .6. 497 De Oenadefeu Vinagine . cap, 7 . 497 18. De Perdice minore , fiue cinerea . cap. 19, De Perdice Damafcena. c ape 20. De Perdice alba , fiue de Lagopode.cap , 2 1 , De Coturnice Latinorum , cap. 2 a» De Ortygometra cap . 2 3 « De Cynchramo.cpp . 24«. Capita Libri Decimiquarti, qui eft depuiuera- tticibus domeilicis. DE Gallo Gallinaceo » & Gallina . cap . 1 . 183 Dtuerfarum Gallinarum^ ^ P affert Indico Jine vropygio alio cyancrytko- melano. cap , 2 7 . , ■ , ; ; 5*9 P a [fer e Indico alio porphyronie latio caudato, cap. 28, ryy 75° Lmberiza alba Ornithologi. cap % 29. 571 Df Lmben\apratenfi.cap. 30. .. Jk-i Capita Libri Decimifexti s qui eft deAub b lis bacciuoris. p itfS&V.Aou t» Cmfe, -hi -k / l 0 £ T ttrdis in genere, cap. 1 « « 575 5 AJ De Turdis m fpefie, & primum de D ur- \'i\ dovifciuoro.cap ,i . Vi, > 59 3 • • .n 599 de M er u lis. cap. 6. . tHY&> l *\V& ’.6 © .2 de.PajJere folitario ,quem tertium Merularum ' f t genus, fecundum ArifloteUs effis remur. ?.f£ cap.q. 614 de P affer e folitar io congener e. cap. 8. 617 • Pdjfcre folitario Bellonij . cap 9. i J £i 619 C timeant Gallina 3 14. 38. 7*«yrfo vifciuoro capiantur 5 95.1. Quindecim Colubas occidens quid portendat 414.37. Accipitres Cbiluones. 493.^0. Accipiter Columbarius 391.25. Accipiter Talumbicida 362,2 7.48 5 10.141.55. Accipiter Tcrdicarius 127.24.12 6. Accipiter Qualearius 166.5 1. Accipiter Rubetarius 241*54. c«r 7* plicatus. 1 27.36. 3 88. 50. 390. 49. laus 1 21.10. Aeneas vs aureo ramo potit9 41 2.25 Aeneas Vizanws. medicus 87.47. Aeodon in Lu funium 685 .4 ! . Aequalitatis m difiribuaido hieto - glypbtcum 680. 12, hieroglyphicum 4 1 8 »28 . Aefychilus correUus 705 . 2S.C/W mcr702.50. intentus 202.25. Atfculapio Gallus dicatus 2 5 5. 35. «c«r Galimst immolata 276.54, Aefopi Tragui centenaria pauna y92.lQ.cur Lufumas odtrct. tbi . Aethiopes vt felem ede re. 162.28. Aet bonis exitium 107.45. Aethra Homeri mater 4 17. 3 6. Aetbyiaq vesanis 603.8. Afiicus ventus qualis 15 5.37. vino noxius 25 7. 10. Agamemnon cur Anq filias in exer « citufuoefje voluerit 447» 1 ? • A ganeas quare tn doloribus me efi 1 « K0r#»3 omittatur 284,40. ad Agros pinguefaciendos 303.4 6. Aggregatam erro*- 846. 3 5. AglQphotts qua herba 1 73.3. Agnus anniculus fignificat mnocen • tv *«ge- tuum f & vifflus. 832. 18. mor bi 834.3 o .nidus fartus 833.1 in ni da eius pant cuculus 833.28. non di a laude 8 29.50. no o^s migrat 832.44. oua eius non fouentur d bufonibus 8 3 i.io.perfpicacia ex9 in cognofcpdis fibi noxijs 832.27. de ea prousvbiaS^p.^.fua d coli- cos dolores Valere creditur 8 39.5 qh efui aptior. 8 3 8. 3 7-qh nidifi « ctt 83 3.5.<7n pinguis 837.j6.ca qui abffltnere debent 834.34.quo tfe canat)& cur non. 8 33.10.43» quot pariat 7$ 5.46.8 12.5 3 833 feminibus gaudet 767.5 4 .finapts femine moritur 8 3 4.5 4 .fympatia <$r antipatu 8 34. 40. t^per amen- tum 838 36. vbi non reperiantur 5 5 7-6. 8 3 2. 5 5 .vbi toto anni tem- pore confpiciantur. 832. 49. vox Gallica e/2.8 2 8. 1 1. vfus m cibis, 6 medicina. 838. 28. & inde m infignibus 8 3 8 . 1 o. vt Accipitres timeant 8 34.46. ve cu Fpupa co - funditur, 7 10.20» T4 cowrra /4/ci- wationtm fefe tutatur 83z.18.vt Nofflua capiatur 8 3 4-6; vt rcub , ibid.vt nofflu8iq*i6. Akuda cam pefiris.3 08 .2 0. Alauda adipeta 844.35. Alauda canora 8 44.3 4, Alauda capdlara 83 I.12. Alaudx congeneris carnis qualitas 8SO.i.defcrtpt.849.$2.tc6 850. Alauda criflata catusflocus, volatus 842.37. carnis ctperamentu 8 4. l. cordis facultas 843.2 1. cur co- licis medeatur 843. 36. forma, <&• defcrtpt10841.2z.er 342.1 .icon 741 . Synonyma 841, 4. vbi degat 84 2.48. volandi modus 842 46. vfusin medicina 843.1 .vt aduer « /«i colicum dolori! vjurpetur 843. INDEX. 1 3 . vt comburatur ad eundem do • /o^.843,29.T/f CQditnda, 644.8, Alauda criflata minor 831.50» de- firtpno 848.1 x.iconibid.grcgalis ef?84S. i6,«o cani' 84S.2. g7 in- de vbi degat 848.15 .vbi mdifictt 848.18. Alaudae criflata fenis defcriptio.2 eius fa- bula 254.45* Alcfflryon Terfarum rt0 1 84. 1 o . Ales cufflati oris 190.12. Ales excubitor 1 5 o. 1 o. Alexander Magnus quanti fecerit * Tauones 5. 3 3. e< quid Hirundi- nis garritus portenderit 675.45. Alexandri Seuevi conuiuia 293.40. A lux vfus ad impinguandos Talu- bes. 493.6. Alium cur Gallis exhibeatur » {jr* cur equis 238.5 o.e/«* Stur- no mortiferum 6 43 .2 5 .ewi ©ire $ 1 15.14. ad Alopecia 18 8.4.453.22.5 56.3* Aloysij Mnndella error. 104. 1 o.opi* tuo de Coturnicis nojlratisvtilita «• re 133.25. Alphos. 645.5, Alftne corniculata Chtsij.25 3.2* contemplantes cadere. 5 90« 5 o» A luco vt Gallo maior diedt. 195 .24, Alutoh cur in Galliharqs ponantur * 220.22. Alumni error 846.33. J Amaracus 128.4« de Affrafo rege apopbtegma i 3 1.23. S. Amatoris anima tn edum d Co- lumba data 406.16. Amatoriarum illecebrarum hieYQ- glypbtcum 418.25. Ambwarita Gallos ad pugnam infli- tuunt 238.34. Ambittoforum typus 22.36. S. Ambrosij error 5 e6. 1.516*3®« Ambrofius Morcndus 185.48« adAmbufla 286,44-45 3*27« Americanorum juperjtttto 126. 51, ,/£wer/wgd8 57.34« Ariffloiitis 5 06.1 S. Amicis non effe fidendum 840. 27« inutilium bieroglypbtcum 680, 43* Amuuu mutuet quatuor celebrata 515.36. t;/r<8 fpatium minuit 491.8» Amomi delineatio 410.8. de coqua- flio 409. s c. g^ i»di.nr cicadis 701. 1 S.vt differant ab Uirfidm • 660. 49« 6/V defhngudtuY 69,9 . 6, lateant 70c.22.vt la- teant 700. 3 4. «^pej tfwor 698.49. ("44. Apas minor 693.1 5. ^«^5 6 0.3 4,^ Apofloios cur Deus firnpiici s 3 generat Colubam 3 74. 12.443.30. no generat Cypjcl* 721.34 .w mkwo Antonini Tij fi- da 24. 29. TalP.bu iri cunis adiu- meni ponens , quid portendat 41 3* 41. ei pugnat Trochilus 6 53 .35. quando clangat 392.3 6. quas ma- gis timeant Colub fi 396.28.faU- citaecm toto armo no exercet 206, l.tiusfene&a,pyoutrbiu 839.4 4. eius in Virgine mirus amor 3035. vffics 2oi.i8.Vnde dibia 202.21 vulpi & fer pe t ibus mimica tji 94. 2 4.vt Atfchyla occidit 202.15, Aquila louis tius vifiusg^. 53. Aquila marina qufi 396. 3 vo cem agnojeunt Columbfi 36$. 12. Aquilegia cur C-olubina rf/^410. 25 Aquilo ventus qualis t &cur fic di- tius 156. 6. Arabes aconilti % & cicutam confun» dfit 5 86. 9. corii de Sturno > & ci- cuta confufio 642, 4. (13, Aracus turfaba veteru putetur 2 1 7 Arbores minufculfi funt facundiores S 17. $6. qua diutius viuac 538.2 Archagelus Graphms62$. 20.de Ar- chigallis epitaphium vbi 1 54, 32. qui fi: dt&i 184, 30. Archyta Columbam ligneam volati- lem feci: 45 8 .22. Ardea 702. 3 $.non effc Accipitrem - SSi-Z-S.vbi niduUtnr 5 5 i.ic.h Dddd 3 volatu vo'a'upid&(p cauda vt T.uv t 6.5 8 Ardea pella cur Alauda diffidet 834- 43* Ardea fielUris 78. 3 2. color §7. 5 5. Area retis quid S o 5 . 1 . Aretufa Columba coparata 392.5 5. ^4re tufa fons vbi 155.47. AretuU augurium 41 3. 45« Jrgatyis 695.1 2. nidus 693*5 5» Argilla Columbina 410.46 .ad arge- ma 289.1 5« ArgonautceC olumbam fecuti 402.24 car &e»f f per are mffi 413,15. Argi oculis cauda Pauoms 0* nat lu- no 30.5 eus oculi quo: 29*5 3 •C£,r TrttVoVrws did° z^-SO.curTrnoiv; dici us 30.I4 « .92 p 1 r Pa wnemfigni ficabant veteres 21.17. quid mytho logice ftgmficet 30. 1$. per eu, quid veteres intelligerent 21. 27- vtd Mercurio oecifus 30. i.eius in Tauo nem mutati fabula 25.50. ^ries ah librabam facrificatus quos denotet 419.2 4 .caiirati medull a venenut& vt etrefifiatur 55.56. epilepfia laborat 162.38 .louifacri ficatus,& qualis 650. 43. Sacsrdo tum primus ordo 260.50. mirionis fimus fuauis 393*17- Ariflande? Telmtffeus vates 676. 1. Ariftippus canis regius ditius 1 3 1 . 5 eius ditium 131.20 .luxus 132.6 emerit Verdicem 1 3 1. 7. Arifiodicus T afferes i templo dtoru abripit 645. 3S. oracula contemnit 5 45 .2 6.vt furatis e templo T affer i bus deos irriferit 545,20. Arislolochia rotunda 252.55. Arifiomon Atticoperdix cur ditius 1 13 .50. j&riflopbams explicatus 73.46. Arifiotehs comtius 224.36.489 7 77 2. 3 5« f^ror 8 5. 26.162. 3 2.19 7 34./O5. 12.741-6. eia* dr Tlinijde cafu pennarum Tauonis contradi » tiio 18. 26. explicatus 13.25.206« 3 8. repnbcnfus 24.9. Arnsida comptus deferigtus 4. 16. Armigeri fertii pretium 77 1.48 . ' Ameavnde ditia 4 5. s» Arnoldi V illanouani error 175. 17. Arquata 177.3 l*j8o« 5 5» Ar quotus vt fanetur 103.16. ^ articulorum dolores $ 5 5 .48 . 290 49.450.40.452.39.44. s sfmndophragmitcs f pinas extrahit 692.10. A f arandos 8 50. 48. A fele pias veterum 677.440 Afiotopax qua 107.20* o Afellio Sabino cur ducenta fex tcitia donarie Tyberius 577. 10. cm dialogus 577. 10. «^7?3 Columbis eant 396*39» 87.25. Afilus quaauis Bellonio6s7»3 J.tfc" fcnptiOf &ico 38 .vermiculis vi * 'INDE X. 6 3 7 . 3 7» Aflhs pifcts 6 > 8* 5. ^7?«} caput vbi otio argenteis vendi • fMw2457.43.ewj?* curoi:rit Ligna ««5813.27. .^/2* regionis ««/»«* 305. 30. Afpafta cur generi idoliursxerit 407 28 .«*«* ftmulacrum 459.5.2/2 dolabeoru tumore liberata 4O7.20 . Aferocolos 956.3 3. AffyrijColubis afiudat & cur 3 65.28 regina 68 5 45. r« im Coturnii £1 5 6.3 6. 1 74.18 »^f?er Oppiani Carduelis forte 799. 46.S25.33. Afleufcum 128-9. attbma 289 29. Aflcria infula quee 156.37. Aflulphi cornu fomtus intolerabilis 374.29. A*iragati magnitudo de quibus dica lur 44. 36. quid fit 799, 45. Aflragahnus Oppiam 799. 42. 799.37. Aflragatlus 799,39. Attrolinus 799.39. Atalante api um occid it 44*36. Aterbes cur ab Atbenknfibus morte multatus 548.8. Atbcnctus corrctlus 37.45.158.54. civserror 1 1.46.80.26-85.2 3.«:- piicatus 488. 2. eius laus 104.35. quo tempore vixit 105.52. Athemcnfium lex m defidiesd iuuen » f«fej» 16I.3 5* Athleta Tanagraeus de quo dicatur. 239.10. Atricapilta 713.18. 75a.44.rff/eri» ptioyS 7.1. ice« 1 bid.Vidt Ficedula AtricapilU alterius cafianeo vertice defcripttQ,& icon 75 7. 30. Attatlio quid in tumento 292. 44* At faginis amicit . cm dorcade 123.50 ca/jf wr mutefiit77-$ o.ei 9 caro 4«« hs 66.3 0.7 9.4. cerebri facultas 7 9 5 3. cerae* amat 77*48*94* 1 9-tius conditura 79.44. confunditur cum Starna106.24.cur auis palufins pu tata73 40. cur Terdix dicatur 103. I 3 ,c«r Ionica* dtttus 76. 44.e/«J rff finpt'107 4. 35. eum erudiat e quid 79.i9.efus cius quib.profic 7 9. 5 o. ;»m Gallina Betula cofuhditufiQ$ 1 8. Gallinaceos odit 77.48. Gaf/*»a giniftmiU$7 4. 1 3 .««r genera 76.4 bytme m fyluts manet 62. 33. icon 75.I1US 103.27.de loquentibusfa - 6a.'2012 manfutfeit 77.46. «0» /«»{ m Campania>& cur 76 .5 £ nonfunt m Creta 76. 5®* ©d/t e««» Gallu» 24l.i6.pncrogatiua cius in 1 ■nen fis Imperatorum 577.36.de eo proucrbiayS.i.pulueratrix eft 2.8. 73.44.77-44*<7«vbt Coturni- cis vacem edidere 78 3 y.vt&iisyy. 3 i.vfus in cibo 79. i.vt educentur 5 2.46.77.30. t/o* »4 20*77.22. vfits iri medi ma 79,46. Attagen Aegyptius laudans 76.45. 583.18 Attagen al pinus 70.26. Attagen Bdlomj 70.46. Attagen Ionicus 46. 31. Attagen Longolij 72. IO* Attagenis no/lratts defer ipti 7 6.12. Attagen Sylua ici 36 5. Attagen veterum qui fit > incertum <■//£73.38. Aitagtna herba 7 2. 54. Attagenas pifcis 72,47. Atagincs marini cur pifces di.79.26 Attaginus vir 72.46. AtbiS77 i.$t.quafi auisAttica6X 3 Aiiica Volucris 7747.' Attuapcrdixqutdtftus 1 13.50. A nari per Tauonem exprefftiz. 15. Auena cur Colubii 1 probetur 3 82. 41 Ausrrois ener 642.4. M. Aufidius Lurto fumus Tauonss faginam 28.22. j 6" m«j forma 873,26. Auis Cafaris qua fugaris 80.4 r . Auiucanonaru corporis effetius 769 45. earum cacitatis incipientis )&c. Aciu769.73,CMitatis cura769.4$ crucum crucum j & libarum frafiuvA su* ratio 770. i.curfeparatimde eis agatur 767. 36. cur purgientur 769.16. diuerfumg cnM non con- ftituunt 767.30.fub dtuerfts gene nbus coprebendt poffum 767. 3 3. cplcpfia earum , & quomodo vitii- da 779. 28. morbtti fubtUis}cius figna , cura 770. 16. oris afft- &us eura77o. 3 4. pernarum de- fuuij figna, & cura 770. 42. pble gwones curatio > <& queo ei fune obnoxia 770- l6.earfi potus qua- lis effe debeat 7 6 7.50 qua art et a tum in autumnum differant 769. i 4 ,qu laquee Ouidio $ 16. 1 . Aues vermiuora fimpliciter difla 9^575.34. „ Auguria diurna quA 415.17. fauflii 258.50. paruarum auium magn& aues extingur.t 41 2. 23. Augufiinitrror $36. 14. Auguffas occipiti i coparatus 391.20 AureolaauigSSi» 36. (290.2-452 Ad mYiu apoflemata 2S9. 5 5 /olores I N D E X . 48.5 27.40 .ad purulcias 2,89. 3 5» 290.8. ad tarum vitia 2S9.30. Aurora inflantis (ignum 1 39. 2 9. Aurum no conjumi d membr is Galli- narum 243, 38. fipientia fymbo - lum efl 441. 54. eiusvenenu 243. 3 5 .vtfpiritus recreat ? .5 1 . 3 8 . Aurum ou at um cur fic diilu 304° 4. Aureus ramus, que quarcbat £ncas quii denotet 4.41. 5 2. Aujlnaca familia tnfignia 838. f 3. Authoris humilitas 146. i.emsopi- n>odec6ceptione Perdicum 1 19.25 Autonous Ocnum mutatus 813.430 Avxiiif implorationis fymbolu 813. Axius eques quanti Columbas ven- deret 3 53.46. B Abylonij quomodo 9 ua in iti- nere coquerent 301.3 5. ve- xilla fua ColumbA imagine infigiunt 408. 4. Baochides meretrices Palumbem pe- tere qis id fignificet 495.24. Balearis maior infula Columba difita 356.20. Baptiftee Pij error 184. 5 2. Barbam Gallinis quid 37. 4. Barbari hieroglyphicuns 68 1.8. Bafilica auis 6 $1.6. Bafihfci biflona 6 50. 1 1. Gallum ti- met 241. 5. non generari ex ouo Galli 22 1.2 2. eius pefiilens virus 241. 7. domejhci generatio 83. 4.3, fylueflns gener ano eius de * Jcnpiio 40. Bctaumitm erga Columbas Liudium 354. 6. cnrwoi ««jore infaniunt 3 34.ll . columbis vfifuntpYonu- cijs 368. 28. Ligneos Vfittacos ex altiffinus malis deijciunt 449.45, mulia columbarum genera habent 3 60.43 .totum ruflicorum colum- baria 380. 23 .vt nidos columba- rum faciant 38 1.24. Batis 58 1.4. 824. $.qu£auis Bello- «10737.6. Btainci Eflenfi apparet columba 406. 2 6. Beccada qua auis Gallis 103. 36. BeccajjAcolor 4 8 7.5 4. Beccus quid Gallis 103.73. BedA errer 1 5 2. 1 1. Bellonius dignitatis auium ordinem in-tcrtit 6.2 1 .error eius 6i. 5 1 .76 40. 87. 8. 104. 5 3*1 75-J 3*5 z- 614. 54. 618 46. 645.36.649. 40. 693. jc. eius mbsiantia 90. 1 o. memoria lapfus 1 38.47. o? do 6. 18. Belli ciuilis prioris augutiu 5 46, 3 . Beneficentia diuinadiuinA Piouiden - ii a filia 255. 10. Bn/qnugA 126. 13. j?7/ < nantia notata 57 6. * 4. Beta apud afc ex liberto 90. 43. «0’w,ww 93* 17- 86. Vulture confunditur ,93,3. Biftionisalcs 660.17. Bitncus 651.4. Blattas ,vc fuget Hirundo 667. 15. Blafphemi lepra afficiuntur eamque h&redibus fuis tradunt 2 47. 3 7. Boarina vulgb , «5?* forma. , ejr* icon. 7 30. 7^1, alterius forma fico 733.36.754, Baarolx dtfcnptio 7 33.36. ice. 7 34. Boetbij artificium 45 8. 5 2. Bostiomm nobilem viEloriam Gal- lus indicat .15 9. 20» Bobcmi Gallos ad pugnam inflituur.t 23S.30. Bobcmica auis 597. 37. Belus Mantinieus laudatus 583. 16. Bonafa qux auis 80. 30. qu a Gallina 83. 49. eius facultas in medicina 45 . 48 . e» portemofus coitus falfo adfcnpcus 66. 1 6, Bombarda lufcima di&ayyz. 55. 23/jo Deo , & malo qui Galli immo- lati 2^6. 55, £o«m amicitia cum Perdice 125. 44, eorumnaufeam 292. 43, S.7PP.- tus , volatus 8 47. 3 5. defetipno 84 6. 45 846.2 5.?ro»847. Italis qua auis 8 3 i. 54. fynonyma 846.15. tbicarevendmir 8 47. 44.?( felicius cre- fcut 3 54. 1 3. cius femine vt gau- deat ioluba 383.4. feritur eti fimo combino 45 7 feminis vis 331.21 CannauaroU Conon- diCia defcnptio & icon.75 q.i.ems rudi «000,75 5, canor £ aues qua feminibus vejenn- tur 76 7 54. Fide .Aues canora» Caper Hirundinis qua auis 677. Ji. ad Capidas crifpandos 304.36. deal baridos 688.47 ad eorum genera- tionem 288.6 ad denigrandos 62 » 44. 95- 50 688. 50. Capx* ab ^Abrabam facnf cata , quid denotet 419.26. eius cerebri qua- litas 173. 35 ,ad epilep fiam valet 1 7 3. 43. cur epilepfiam patratur I72.36 .cur veteres Sacerdotes ea ab (linerent 162.3 5 -cpilspftalabo vat 162.35 filis eius vis 1 35.52 de eo olm fiebat f dcvificiU 2 54.4 i Capracriflata 273.37, C apr e ar u tnjulaam cenitas 156.56. Caprea fuapte natura timida 5 39.10 Caprimulgus qua auis 7 1 0,44. 1 um t o confunditur „ Aegiplhalus 710. 43. ew magnitudo 604. j. Caponis lapis 253. 28. Capi adipis vis &vfu$ 3 5 2.6. affan- dus cum cb^rta tnuolatur ^49. 3 5-eius calcar iVt recrefcat 348. 19. calcaria nsaximaru icon 3 44« tarms temperies 348. 56.62' car* neeius efltiii 3 50. 20. ex eo ciba- rui contusa 297 .2 q.cibarium cro- ceum 550. 14. *« cibo laus 348. 5 2. coquendi , aperiendi modus 349. 6.cruruo(fiumvis 352.1 4. cur podagra ficiant ur 206. 54. 2 45*5 i-cur fcmmaresdSit 189. 48. c«r ^ eofeparatim egent au - *6on§ 3 ,47. 3 43. 6. cius defcnptio gqq.l.diff rena343.q2.de toedli Im iu pane tofo 297-50.epiUpfia laboran6 2.39.245,2 i.f* fo F/3 rentinoru par ad agnua 3 5 i.qo.eius genera 3 43. 42. jcc£ 345. u 40 . eo m cojumptu 351- 7 -nige* fffus cadidus 343. 46. monflnfci defcnptio $ 44. j 0. eu no tirnet Ito. 240.46. tx eius pe fflore ciharui album catcllonicum 3 5 0.8 . ex ptlie eius ejittum 350. 2 8. eius praparat tones varia 349, 43. cos qui prius fagmant 458. 30. quomodo vsu in medicina pra • flat 3 50.4O 'Corum fagimiio 348 28 .f anguinis vu 3 5 1.16. fynony- ma 343* 12. eius iriteflini cu duo- bus appendicibus icon. 3 4.7. tripe- dis no. 3 46. vttnculi membrana vis 354 .viftus 348.2 8-vropjgij cfus 195. 23. vfus in cibi.s 348. 48. m medicina 350. 36. Ga<- hna munere fungatur 22 6.6-vt pinguefeant 3 48. 3 3.z/f buui pin guefcant 3 48, 43. c«»- in infantibus pulli s ma- gnum 2l8.9.adeiuS dolores 278. 12. 27O, 12.688.6.709. 39. Carani Macedonis nupaa 405. 19* rfcf Carbunculum 292. 13. 45 2. 53» Carcini poeta fili j cur Coturnices di - Cii 162,23. 165. 35. Car dani enor 20 15. 215 7. dScali* gero reprebertfus 5 84. 1 . Cardinalis Talcoti laus 145.45. Cardmalitttis aw.s q Lu(itan.6^7 .59» Cardelia 799. 40. Carduelis cu .Acanthide confunditur 779. 8 .<« V affer c foln ai 10 & cur 6 17. 18- eius carnis bonitas 807. 3 4.c«r minoris fiat 79$, ej sanabis feme interdicatur 806. 1 3. c/if 800. 50. cur diu apud nos viuat 806. 3 5. eius dcci- litas) mgeni(iymores 806.l8.edu- candi modus 805 . 3 1. educanda- tu cibus 805. 3 x.e/i auis pulcher- rima 798.1q.eft miti ingenio 8 06 20. facilem fcruituteviuit 806. 3 c.forma & deferiptio 800.31, gener a>& differ etia 8oo.io.gre- gatim volat 804.40. imperata fa- ut 8 06.3 7. mtevje rmxantur 8 1 % 2 1 . maris icon.% 0 1 .moralia 8 07. 20. morbi S07. 1 3 .nidus,pariust educatio 8 05. io.no eft ~ Acanthis 79 8. 50. non efl ^inthus 799.34. nojlranonsfl Thraupis viriflote- lis 798. 29. non omnibus ide color S90.5 6-8oi.qi.qua aues ita vo- canda oO >• 18. quam diu viuat 807. 3. quando magis canat. 804, 3 6. quibus ve/catur, S06. 6.quot oua ,& quoties pariant 605. i 6. fexus vt difiinguatur 805.35. /e- minibus gaudet 767. 5 q fibi ipfi medetur 8c6. 5 5. [pinam herbam» Cfr aculeos non edit 8o6.q.fynony- ma 7o8-26.vaktvocis amoenita- te 804. 30. vbtnidificct 805. 10. vbique nafcitur 800. 3 4 .vox,can- tus 5 velatus , aucupium 804. 28. vfus in cibis, & me dicina.8 07.3 o eas Vt aucupes nojbi dijiinguant 800. 23 .vt carduis oblectentur 30$. q.vt facilius capiantur 8 04. 5 5 .vt vifum fibi reparet 806. 5 5. vt [pinis vittitarc dicatur 809.3« Carduelis alba capite rubro icon.8o% Carduelis cilijs albis icon 802 . Cardueli congeneris defcnptio. 803. 20. icon, ibidem. Carduelis nondum adulta deferiptio 80i.43.iecn.801. (799.27. Carduelis Tiinij efi eadem cum nofint Cdrduflis qnadrup*moJlnftca «eSof Carduelis t Carduelis fahalhida icor, 802* CardudUs 799. 40. Cares cttr Galli di ffli 705.2. Carta e Chelidonia laudat 5 S 3.17« Ca>«i c«r bellam fufcemrunt 5 3 4. g Car olus Clufitts io<5« 19» Carolus Gallovnm rex dj quibus capi voluenfPbafianos 5 3.48.1 24.6 Carthago caccaba diffla 108« 47® C’77» Catula glauca oculis qua» 143* 5. Catulus "Philomela difflus 7 90 . lS« Catus ne pullos rapiat 242. 33. tauda Hirudinis quid Gatlis6j$ .24 d«2#«e 1 82.40. 1 8 2. 45 . tenchrita aues qua 178.9. tenta, feu centena fluuius 602.33« f&g /«j688.5.68 3. a %-vnde ex* trahatur 67%. z. chelidonius vates 676.5 1. chennion quid 15 1, 16 20. cbloreus 5 o 8. 5 . c«k cw cbloride con- fundatur 850. 36. claris qua auis 808.46. cumchreo confudatur% $o.$6.defcript.8 5 1 l.icon.ibid. docilitas 85 i. 10. «27 mu 85 o.+o.morcSyViftus 852.1 nidos jpartut 8 52.18.20 C2»f »»dn parn cuculus 852.22. 1 humano generi copaf]us$6$ .6 tbrifticda defi gnati 130. 13. Cbnfiophorus columbas admiras ma re difflus 408. 48. Cbnfflopbon Erudi) error , & nuga 66. 16 , chnjomitern rffe carduelem , 798. 43- S.CbryfoHomi caput quando colum* ba infiderit 404. 36. cwj quas aues liat t appellit 855 ,<5,. cibarium coni ufum 297.24, fjf«d<2 c«r ~4edelo diffla 772.19.mn fis facra i 67 1.40.686.50.^ ea prouerbiu 6 1 3.27. t<0* 6C9.3 4. ad cicatrices 2 87.55.45 i.i$.adm grasq.$i lQ>ad nigras dealban- das 688. 50, cicer columbinum qio. 30, deer Onbhsum 410. 30. e Iccr Venereum 410530. Ciceronis error 5 46. 1 $.Laus <&• cui Luftihia fimihs dittusq /\9.^Q.m Verum [comma 677, 47. cichorium bulbofum 227. 47. oiton2(«5 3 i.5.659.i6.39.‘<« <22^0- rtfro nidula.m 5 5 2.23. cur homines amtt hZ^.^q.cius grati tudo 686.72.ouo>u vfus 95.50. paritu ftncfflu: i nutriunt 268.1. vbiniduletur % 51. 14, 2» volatu pedibus pro cauda vtuur 16. 48. cicaf <2 Sturnis alimento «$641.50. c«r 5 5« cimicum vi s. 191.38. cinclus 72 5. 2 4. caudam motitat 724*43« ciuis auium omnium ad calculum va Ut. 726.19« C2»f 125 Vfus in tcrraculturaqs 7.2 $ cimon vafcuhs genus, qi 1. 22. circa* queeauis 392.27. ab co>&ce° lumba coparatio 394. 2.0 Myrnu 39 4.38« puniet grano pene 61 i.ip.fe columbas capiat $9 q 3 4.TurtunsboUi$ tffl. 316.22. eius voci cur horreat coluba 392. 3 3 .eaagnofcutcolubrt 365.12. ciw tnabo as offaPdo obfecua- Uo 3 84.6. cicur ata citu e manu ac- cipiens 3 7 7. 3 1. circa tvirtmF voli* tans Diogenis quid portendat 4 15. 1 5» Circi & Aquila marina vocem agnofeunt 36$.l2.cUngoF Aqui- laru fpevmmt 365.17.392.2 6. cos tus earu modus 3 8 5. 46. tolli earum varietas celebratur 354. 40 .1 collo m diuerfi colores 3 5 5.3 5. eis com- par aU ancilU Tenelopes 373. 49» eicoparata Diana 374. 1 g.Hecu- ba 37 4.23. Marpbifa 3 7 4.28.6/ co parati b&retici 44 1 . 3 o* in eis con» tinenua libidinis 372.13 .earum co tinuo eft Curtiu* vita fua veddidis kreuiore 4 so. 1 4>cordis fabulofafa cultas 4 5 0.4 8 .corporis affcfl 397, 3 6.exeis crufia 456. 36. cumino nutrite cur prohibitum 383.2 6*eis cur abundent Afjyrij 365.1 8. cu? cttttm vita frequentiam ftgnificet 422.5 o.c«?‘ aeris hterogiyph. 4 1 8» 2$ .cur alta loca habitent 375.50. cur aerie diffla 367. 28. eis cur an- cilUfimiles diffla $$ 9.41.0*1 auts multiuagdi diffla 371. 1 9. cur aqua eis fape mundandis 383.19***'*' capita amputari iufj erit Rafi* 456. 20. cur celerius qua catera auesv» IU 366.55.cwr tbaonia dift&$6$» 48.445.22 .cur Xpo apparuit 463 22. cwr Cires & Hali uti vocUhor* reant 392. 3 4. cur citius renatan- tur 382. 30. cur debili nido firX cotenta 3 8 1.28.6 urfic diffli caiho » lici 44o.46.c0r Dionen diffl A 416. 48.cwrd«o earum gnatus pofuerit Varro 35^.3 8. eis cur faba dentur 23 i.5 4.c«r fimum nido eijciat 377 8. cur fceeunda fint 389.22. cur fo- lium oliua fecum tultjjedz ad arcam 425.4S.cwr eas Hebriti facrificariS 41 8. cwr hoibus grat&i79>J- tas cur honorent Lugdunenf es Balano- rum 41 6. s.cur humana bofpitia di ligant. 3 75. 16. cur imbelles nomi- nentur 364.11 .cur impij, & tifiieroglypbicu 375. cwr enbinter fidera dAS pdfatrtt Inpittv A-VjiSur 48. lacvytnas humilium de»- /%«eM2 1 • 20 .diUrJapiljIof conficiat 4.5:0. 1 .cur laurum hidi,s fuis impor - terti 3 77. 1 6« cur M etfaab undent. ■ 415. 5 5. cur eam Mofis ad. facrifi* eia 4 v.atreasw muir hm habeant nant & A sg vptfi & Gra cty&9&-eam c«r n26.duo pul- li eius oblaii dm Spiritus fanflt do- nafignificant 42 r .40. ff /ega* ra ^61 459*5. fj»6/e?waM442.i8. emijfa cur fecundd cum ramo oliua ved-ijt 427. 43. emifjaa Noe non in* »tenieris rcqwe quid denotet 4.1$ . 5 . de ea epigrama 4.6 1 . 16« carwra e fu ga udent mcolx Ve git 4$ 5. 2 6.ear« efum veteribus m pretio fuiffe 455. i&itfus tuuamenta ,& nocumenta 45 5. 27. quibus morbis vtilis 4; 5» 48 .em &Cornicis apologus 444.6 em & formica 4.44.$ z.cms & bu- tnanavocts finulitudo 345. 5 $.e;ws e9" Monedula apologus 444* I7.e<2 & Turtur cur in Abraha facrificio addidit 4 19.4$. ety mu 373.34.ex* cors qui dici pofjlnt 43 1 . 29. eis ex- ternus comparatus Mne/leus 368, 5. S. Fabiani capiti m fi det 404.50, 40 5. I . fabula 444.26, famina cur d partu primi oui coeat. 3 67.5 3 -fice- mina quando iwfictm coeant 387. 3 2 . faminam admittere marem fine c finio 36 6-6. famina vt mas ad coi- cum ir.uitet.3 87.2 $ . famina cur coi ium tradet 387 .38. ad vtttorcm a/. - ctif. 790. 2 1. non < onc if ere d pat i a. KM D 1,: X . primi oui 387» goetiam jalem in os pullis ingerere 376. 50. eius figura AVgptus S. A lloumo apparet 404. 9-tiv.s figura dxmon incautos oppri- mit 407* 3 } *eius figura S. Leon ardus captiuum liberat 404 30. eius figu- ra.muli r, afpafid d fade tumore fa- nat 407.20.em figura S.Pjdagun dis ptmlttates in mari liberat 404. i-4* filium Dei, & Spiritu fantlum fignificat 43 o.8.tiusfimi apud ag>i colas vfnsy <& eius laus 45 7.. 16 eo cur vft Ifiacl1tx45z.40.quts eligen dus 455.4. vfus 354. ii.projahs vfu 45 8. 1 6. eas facundas ejje 388. 3 2* frugibus viuunt 3 59. 1 7. 382. 3 5 ,cum GaUmis awciefUm2r^g.46 gemens quid dedotet 436.55 .gemi- na Aenexapparent 412.3 % .eas ge- nerat im defiribcrc effe arduum 364. 6. apud Genutnfes famiUx nomen 408.4 6.earum genera 3 ^g.ifecun dum Varronem 319. 28. Gratiam fignificat 43 2.9. ad eam gratiaper* tine 1 42 2 .20 .gratiam typo odua ad Uexit 434. i.gujlus earum 365.17. eius haulhm trahere qui dicantur 371.8. belxinem herbam agno fiunt 3 77.20-h1eroglyp.btca 418. l.biero glyphicum efl hominis jublimia pe- netratis 418.3 2, Hitrufalem figni- ficae 430. 45. b1ftorica399.40.homi nes amare 390. 35.i;o«e.t 45 8.20. eius imagines in poculo T>{efloris 459.41 -imago eius in tormento bel lico 460. 30. ems imagine Babtlonij Vexilla fiua mfignmnt 408 . 1 4 vncu batio 389. 24, eis ineft gloria intel- leflus 35 4. 37. ingenium 3 54. 36. 3 70.48. 375*48. ingluuitsvb.i 364 2 1- earum infula qux 3 66. iS-ems infiar de cena Affytiomm anclare quid figmficat 431-3 ifinuiceamfit 372. 7. lom arnbrofid fuhmimfirant 4I.7.29. Lafiiuia 3 76. 1 6. Lauri ra mum ore ferens quid fignificet 418. I 5. s arum laus 3 Lepra 39 7. 44. ligneam v. Utilem qui fecerit 43 8. 22. Lien quafis3 64.26* Lignea volatilis vt fiat 4 5 8.3 3« litteras fe- rens d Cbrifitams capta 40 0.3 5. lit- teras portantem Accipiter in aere accidit 40 1 Joca eis abundantia qux 3 65 . 2 3 . ex malo nauis jufpenfa (fi1 fagitartjsdeiePca 458. 16 mmanu fimulacri Cerans 459. 2 z-wafuctu do 3 7 5 .4 .4 > S . 1 o.ca mjfu tlior qui ditatur 443. 16* S. Marina apparet in (arcere 405.3 3. e; coronam impo- nit 4Q 6. s. mares compellunt fami nas ad nidum 3 7 1 . 48. mas < rga pro Um_ fiudiofior quam fxrnina 371.53. mares faracllasaltjs e tipere 390.20 matricis eam facultas 45 o. 5 3? > ItQrj grana eligens quid myliicc fi * gnificct 440.42. myfiiccnim faci a ■Salitura locorum explicaro. 424. 32. memoria pollet 376. 21.ej.ra rmluo non conciliatur 3 95. 5, eius mores 370.48. mundities 3.54,28, 371.3 8. mutuus earum amor 376. 27. N abuihodonofir fignificat 430 . 40. earum natura 370. 48.naucs d quofic dicla 446. 20.»e Columbaria dejerant 391. 18. ne prole 3 83.20« nidus 3 78.1 3>vndc fiat 3 8 1 .20. in nidificadodiuerfitas 380- lO.nigra quid Aegyptijs figm ficar et 418. 1 6, nigras perperam quidam dicunt a- Iqs pudumoies effc 372. 27. nobt- hfifimx [qua apud Batauos 361. 1 6, d N^eprrniffx hi Fiona 399,43. ems nomine qua anes comprehendantur 3 15.48-non dicidvocc 5 70.z7.Bca dolet ablatos pullos 41 1. 15.no fola fi ance coitum ex Oj calantur 385.48» tipffrates quibus differant 3 63. 36, nomter in columbario itnpiiffa quan- do emittenda 381. 53. nuwffmata 458. 20. innumo Cybantico pifla 46 1.4.1» numo Iuli a Vix 561.10« nunciadequo dicatur 442. 43 , pro- nunefis vjuYpatx 3 6S. 1 9. ez/u 74 4 Co mnis differant. 4 2.9.2 1 .eius oculos habere quid 429.45 .eius acu bs qui habent, qui non 428. 4 6« oculi eius quidmyfiic. figner.t 42S» 4 5^ oculi eius fiunt feptem gratiarum dona 429. 15. omnes Accipitres a- gnofeunt 392 28 .cum omnibus Ac* upttnbus an odium gerant 392.24 omnium auitim facimdiffmas effe 398. 16. omnibus quid propuum 464. 11. omnes cur feras vocent ia* rtfioniulti 3 5 9.47. earum ofiulaiio- nis diuerfitas 386. 2. e* ofculis votu ftattmu percipit 386.8. eius opera fingit Mahumctb fibi cum Spiritu fanflo fer mones effe 437.55.438- 1 rx ouo eius cur ex vno mas , ex alte- ra famella genentur 388. 2 l-cuor fi efus 457. I. ouumquanto tempore perficiatur 3 8 7 .'3 7 .ouorum Vis% <($ vfus 45 2. 6. eorum vfus ad clarifi- candi 457« 1 Q.m palma nidulantes quid portendant 413^ 8. eius & Ta- uortis amor 1 8 . 4 .earum paflons pf]%, eram 38.1. 3 3, patrem d matris con- finio pellit 373. 86. pacis nuncia 427.38. eius pennas cur optet Da- uid 424. 16. pernarum m da elegan- tia 428. 22. earum facultas 453.5 , pnfptcacts cffe,?r cur 364.49. ir.pc tris nidificant 378.21. pifis Fa* * fiolis gaudent 382.5 4, planfilas pe- traS non traufuolatit 367. 50. petuf 385.1 7-prxfagia 41 1.45 .pnt*s Vi- tabut turres quid fignificet 44 3.47. q propria columbar 10 cas laculan quii fignificet 443* 5 o.dcea prouerbia 442. 44. pugna vnde 390, 14. pul- chritudinem fuam agnofiunt ±76* 1 6. pulli autumnales cur laudet At - bertus 455.31 -wa pullis fiiis co ii. • \ 375.28. pulli euv caci & impnfe&i n & qui non 455. 30.' quibus conventam 4S 5 5 $* 4-5 <5- 3 • pullus quomodo inpxftitics paretur 456. 34, pullorum temperies 45 5 . 45. veteribus p»afcruntur 45 5*29. c#r offeretur pro pecca- to, alter pro bolotaflo 421. 14./?»^* /j t>i f aginemur 38 4» 1 7* Vtrfico- lora nafcumur 589 . 53 atate infiacnficijs adhiberetur . 42 18. qua cetate m facnficio domini adrmt tebatur 37 3.45 apparuit Cbrtf to,an fuerit veru animal 403. 6. qua affanda, qua etixanda. 456. iS. qua caflitatcm feruent. 373. 48 .quam Columbario poni debent , quales tffe tonneniat. 3% \. 49 q ioui ambrofU afferat .4 17.35 .q»* tonare, 911« woh debeant. 384. 16. quot mutat 01 in eam 4 46. 47. <3* 447- i* T^oe redijt > fujca erat , &'quii nota- te 1 427. 55. q^otUusvnde petatur §54.! 2.qualia& quot pariat. 388. 7. ^/w>» generatio em Abrabade- notavit. 41 9.6. quandiu columbario includenda 382.4. quridiu incubcnt 389.4 $»quando celerrimd volitent • 367.9. quando citius excludat 3 89. 3 5 . quando eis nates tremant. 374. 49. quando Spiritum fandum fi gnt ficct 523.16. quantum offerendum quare dealbetur. 381.2. quas aquilas magis timeant. 396. 2$, ttsabflincnt. 42(9. l.quicon tra eas ordine militari exeant. 366. 19. qui eam pro peccato offert 421. 35, quibus auibus eas annumeret Galenus 4? 5.3 q,ptrea quid didice- rit Io: Baptifla 4 3 4. 5 . infom- nijs ftgnificent 373.9* earum, quin- que millia invno columbario. 379. I. denotet. 434. g 2. quo loco fel habeat 364. 32 .pro quo piaculo oblata. 373. i 4.71*0 tempore omitti debeant 38 i .6. eas quomodo capiant 399. 16. quomodo fiat ius conjum pium 43 6. 3 4, quomodo fe mundent 3 7 1. 3 5 • quomodo occidantur. 4 5 6. 16. quomodo pr separanda 456. 6. ^nef debeant imponi in nouo colum- bario 381.5 6. quot nidos requirat 3 80. 26. quoties generent. 363.4. pariant 363. 2. quoties 388. 36. quoties Vifum recuperat. 36$, 10. vannum ferens Cbriftum notae 427. 37. recipiens T^oe quid /igni 4 i$.zo.rcubns eas capere an INDEX. tiquiffiwumctt $98 ZQ.vt renenti parere 38 2. 36. fredecim paria pul~ tur pharmacum 383. 3 o.reucrfaad lorum, & quaiuovdtcm poffe quo» 7{oe B . Virginem denotat. 428. 6, tanms pattrt 3^9 8.fre# aimxcru rubra utevarum dux 363.26.407. ciinfidentes quid portendant 415, 45 j acri ficandi ritus 420 6.fagina» z/p.tres emt(Jiones,& bin&reutrfto» cio 3 84*8. Salvator i nojlro baptiza* nes quid fignificent 426. 41 p»/« / 0 apparuit. 402 . 3 3 . [anguinis efus, uerant,tu lauant . 210 turricola do 4^ 6 .5 4. [anguinis facultas,#* vfus mr/tteis pr a feruntur 455 40. Tur* 450. 5 5 [anguine eius, vt moftbus ture amat 516. l +fiianotis torquen adulteretur. 457.6. Scipionibus ese» tur 397.5 z.vbiexima 12. 6eisvbi fa . t/^i 399. 1 4 fe rapacibus erlpmU frfh dies aguntur 3 66$.vbnnuf£h 366. sq.Jccus fluenta fidens, vt Ac- tise 366. 3 9-vbiinutnerit raw u cli» cipiiris vmbram obferuet, qmd my- use quem detulit in aream 424. 48« /?<«' 440. 40. ftdens dequti eas vbt nefas occidere 3 6$. lX.vbi dicatur 443*3. Kr/e muicem ofculti tinafalfuginofaraquatant 3 77. 7. lei 7«to mtelUgerem Aegyptij 41 8 patiantur manibus capi 390. 26 Scmitumidcm nutriunt. 4.07.7. 4 &.vbuotaalba 363. io.Tif»tric«- femper in eadem (implievatt perje- ms carum qualis 364. 26. Ventrem uerat. 439- l6.femper vifwtr. 3 59. abeuntem comitantur 407. 40.*'«- 15. eiusfcnfus 364 48 feptemtius neric currum vthre dtfta 416*2$ » proprietates 429.24 JipiP dlqsdie bus eam tenens , Noequid denotet . 42S .30‘fep:cp oprietates tiusquid notent 437. iQ.ad eas fctuandas,&- alliciendas ficretum. 3 90 5 1. fixus, vt deflirgiccnur. 364 42 . (ibi ipfiis medtniur. 377. 1 5 Annia laudat a. 3 66 9. fimdis *fi Cuculus 3 64. 1 2.to *fus$ 64-50. wd* ieiminur.370 8. £>«« quemedo dux fiant. 436* 47.T'k?y& deferi- ptio 4652« Columba cucullata 361.9* Columba Cypri p 36 j. 7 laudat p 366*4. Columba Cypria cuculla: a deferiptio, & non 471.10. Columbi Cypri} l^Clium icones 347. Columba Cyprta alterius icon 472.474» 475*476* Columba Cypria Tronfodiffa deferiptio, & icon 473. Columba i Cypriarum genere fine erilia 361« 12. Columba Cypria quadrupeda icon 480» Columbarum dome ficarii nidi 38 1.15. quoties pariae 363. 8* ico» 462.10« Columba domtfiica varia icon 463* dc- fcrtptio 464. (47 I# Columba galeata dtfta}6u ij . itcu Columba guturofa 360* 49* Columba birfutis pedibus maioris icon 4.66* minoris 467- Columba Indi a roflro Anatis icon,& deferiptio 480. Columba linia atas 505. 15.08;» r«pi- /b&f niduletnr 405 • 6. c«r »o» 0/0*- 181*505 1 2. deferiptio 503.49 ^/mx 505. 38. ico» 504. migrator ta ejl 5c5.II.ewf* praflantia 505.32. jy« dr Turcica icon 481. Columba pyrgttis 360.24. Columba Ruffica 361 8.4.86. 35. Columba quadrupedis icon 464. 46 5. Columbpfaxatiles q up 3 90. x 4.3 5 9 • 3 1 Coluba $ affar olo vulgoBonont£g6o. 1 8 Columba faxatilis deferiptio , & icon 483 .cwr c/f/«x ^ «08» */* & icon 468 . Columba vulgo Cretenfis difla icon , & deferiptio 478. Columba vulgd Indica difta icon 5 77, Columba perperam guttuYofadiffa Cre. tenfis potius t vel Cypria icon &• de - feriptio 479* Columba familia vbi 408. Columba martyr 3 j 6.7. I N D E X. Cot <>t b a oppadum 3 56. 23* Columba pars nauis 356.46. Columba fah£la & eius miracula 356.7 Columbatta Vefa qua Belgis dicantur 234.9. S,Columbanus vndedittus 41 1*40. columbar quid 3 56.52. 41 1. 9. 15. columbaria herba 409 29. qua/cabiofa dift*4io,3g.vnde diflla 41 1.40» Columbaria infula 366.34.410.39. Columbaria vrbs 3 66- 3 4. columbari de quibus dicatur 3 86. 1 1. columbaris quid 406.6. columbariorum altitudo apta 380. 50. «orMBji antiquitas , d>* extruftio 3 78. 45. c«r <« ait tor ibus locis fiant 379. 1 8. »» ijs cur feneflra fupra teftum improbetur 380« 30. cur nidorum m eo dmerfitasefft debeat 380. 16. de- feriptio ex Varrone 3 79 - 3 5 .ex Colu- mella 3 79. 42. er Crcfccntienfi 380. z. locus tis aptsffimus 3 80.47.10 we- dfo aquarum 3 8 o. 3 8 . quibus concef- [a 308.4, d noxijs animalibus immu- nis deferiptio 384. 5 6. & 38,.i. qtndintjs obferuandum 384.35. quid fit Latinis 379. II. quii Vitruuio 379. sz.vbt fiant 379.4 >vt rumici Balanorum ea ex truam 380.32. columbarius Varroni qui 38 r .38* columbatmqtud Mufrio 386.16. columbina cur Merula, & Turdus diM i 409.10* columbina herba 409*30. columbinus quid 409.6. /<^443,53, de columbino fimo certare quid figmfi • columbini iunsvis 450. 29. columbinus lapis vnde diftu* 41 r.2* columbinus pes vulgans non efl amo* mum 4 10. 1 4 •«*«* «owioe 9«« Aer- veniant 409.48. columbinum tormentum 41 1,8« columbinum venenum 41 1. 4. columbata nauis 356.52* columbus co umbx fert opem 376.28. columbos alios init 118. 5 . c««a gallina coit 225 4$. columbus gladiator 3 5 6.6, columbus vinculum 3 56.5 5. columbulus 3 56.10. columnariori 41 1*23. lolumnus vas 411*23* /1038.6. Columella verba de Meleagride emenda ad columellas laxatas 68 9.45. ad colum 709. 3 2. colymbarta 41 1.20. comer folum vbi 248» 1 5» comera Vallis vbi 248. 13. adComitialem 134. 34. (30 l» communione veterum ceremonia 430 conceptio quid Gd^e 208*92. «d ca/K promonendum 173.54. conchee, Tiloi i laudata 583.15. conchteU 295,50 .farftlis 265.54. concbiha luna crcfccnee implentur 173.40. Conciliat or, s lapfus %6, 38» ><» eG?JCo#fonfx proprietas . 190 2 0 > concordia rei familiaris hieroglypbicum. 120* 20. condifum qua planta Arabib. 542.26 «1 condyloma 45 2 8. conftfforum hoioeauftum 42 4 6. compunftio duplex 521.28. cotafluuius 602. 3 2. conticinium quid 203.*. conturnelioforum hieroglypbici 1 30. 50 conus quid fignei 836. 14. c wdix pulli gener atto 2 1 5 .46. Cornelius Gallus poeta 248.45. Cornelius Merula 18. 5 1.0 quibus ex cifus 512.50. cordida pfeis 8 3 5, 17. corio» 8 27.47. cornicula A fopica qui dicHus 29. 38. cortinula qua mThafiano 5 0.5. cornices columbas opprimunt 396. 46. cornicis & corui prudentia m elegendo rege 6. 1 2. de ea, & liimnamc apo- logus 6S 2.2 6. Interas fert 3 & quo- modo 368. 55, forwr frugilega 62. 3* cornutos quos Itali dicant 75 7. 3 3. corona ex Tauonum pennis 26. iz, ctruiAltftoriip dith 186. 1.0» a«;e pofi Columbam ex arca emiffus 400. 8. Columbas opprimit 396. 46. c«r difficillimum elemtiu exprimat 5 84. $, cur fellator diftus 385.50 .eia* ca- ro 4il vigilias valet 7 92.3 $.cmi/f us ex arca vbi quiefeeret, 400. 1 3 . efl fi- gura peccati 43 5*40- homines imita- tur 742.5 1, loquax coquum nomina- fimvocans 5 84. 6 . malum ouum 443. 39. wo» rener fus ad arcam quii denotet ^zyg.nuncius de quo dicatur 443 . 4 5 . cjwj cc«//, dr columba oculi zt differant 429. 21. odit Alaudam 834.45 ,olm erat atbu$ 363.2 3 . e;«x Quorum vfus pyy.quos denotet 43 4 3 I .fpurcitijs ddittatur 400.10- 7«»* turis bojiis efl 5 16. 2 2. vbi cuid di 31. i6.vifconon capiantur 5 44^8, eostVt o:cidunt Columbari f 385 35« corydclainfula 678.40. corydela omnes, n on habent criftam 831. 1 9* corydalion 827.46* corydalis 799.67. fumaria genus 8 27 * 45. ad affectum cohiU vaUt 643 .44 corydalla vrbs 835.16. corydela infula 835.16. corydelis pifcis S 3 5. 1 7. coiydeo deformior , prouerbium vnde or~ tum 834.10. corydus Gttccorum recentiorum 847. 5 5 0»cr» mmme canoram e ff e 83 9. 3 3. de eo prouerbium 848. I.deeog''*- »®c« m Bidffja /crefe prouerbiu 8 39. 25. corydus parafitus 835 ,25, ecturniffare 17054.5 89.43. coiurnix abiens vbiq me fcat 1 j 5. 5 »0& Accipitre QUifa. melior efl 5 7 b.&qui- Et (0 uua aecA i$ i. 84. amasijs donata 169« l 3. <23 iti Ima fympathia habeat 1 63 2 1. an napsUum edat 160.47. ea n§, an Ortygometva ptiwam raptat ^Ac- cipitur 15 j. so. an propter comitiat morbum d menfa damnanda 150» 5 2. an fensper inuicU diffidcant 16 z„ 3. eius anr.ome 1 ^4, 20. animal lu • nareeffe 173. 30. eius animam ha - here quid fgmfket 162.1 5. 1 70. 51. antipathia 163. I- aquas timit 155. 35. arboribus non infidit 159. 14. audita f&mn* mas fimcn em ttit Si 7. 26. anibus dshcaiss enumera- tur . 172.29. Auflrofpsrante non VO' laty & cur is 4, 46. bibens cur aqua turbet 16 3. 6. cantus 158.4 .capigdi ratio 164. 40. cauta eius qualis tffe debeat 161.16. carnis vfus 174.8. certamen apud Tqeap olit ano $ 161. certamina %vbi quotannis edan- tur pubici i6i> |J. cib 5159.40. cognominata 195. 12. comitiali ob noxi eft. 103. cor cius trijidcum e (l 1 $9. 26. corporis ;ffi&ns 162.28 cur Aquilonibus fife credant 1 55. l6-’cw affantur 172. 37 .cur circa flumina verftntur 137.30. cur cur- er e Iq di fla 1 5 7. 5 4. cms- epilepfta la- boret 1 6 2. 46. 173*33 •tat cur Her- cules fecuf 'errat I72.54.cttr Latona facra 168.23. cur malos mncios fs. gnificet 1 69. 1 2. earum cuv magna copia I 5 p. 30 cur Terdix nona cre- dita 152,53. cur peregrina poetis di- catur 159. zry.cur pugnent 1 6 1 . 2 8 . cur &• quando lapillos ore ftr anticum mare tranant 157. iy.de ea cur pofl ‘Perdices agatur 150.30. curpifila 1 dicatur 15 4. cur tarda ds fla 1 37. J O esir ftmths difla ei zA lauda 833* 8. car teneftrts difla 157. 46. cu? turbet aquam > opinio au horis 163. 3 6. cur vefpere Ifraehtis mijfet dica- tur 167. 3 5. cwr veteres eas noti ede- stent 171. 16. denominata 165. 12. defcsnpeio 1 5 2. 45. different iua 151. i6. 74. 55. Coturnix praegrandis ij#.. 42. C oturnis virentibus pedibus 15 2.40. Coturnix herba 151. 30. Cotumus io4 49 io3* 34.ru*» alijs ani- bus coit io5* i i» an eadem cum Co- turnice 1 alorum 105. 4 an ab ea di - utrfius 104. 54, anis eft manfueta 150. j8. defer 1 pt 10 137. 34. mores 10 i' • 2. 6. mdificatio i 3 7, 4 4 .oua 137. 4 6.quaatns Scahgeroios • i* quam auemita G*aci vocent i 37. 34 .quas auts fie vocet Italia ic&» 34. vbia» defl 137,36. vt pullos educet 137.48. Cotumus minor io$. 37. Co< urnulus io 5 . 17. cotyledon 2 5 i . 46« ad Coxendicem 4.^1. z^. 44*454. 55. Cracca Columbis grata 3 83, 49. Crafjus Hirundo di&us 1 76. 40. Crepitus lupi quid Galli > 19.23, Crexcum Onygometra confund tur 17 $, i$. Merulam mpugnai 6i2.io. Crifi a gallinacea herba 25 0 .}y.curVg- nerem dicat ibid m. Crocodilca vt mulli adulurHt 641* 5 e. Cro odiloti terrefir fifimikentr 645.13, Cromerus cur Gallus cognominatus 248 8. halet conditor 248. 4. Crudus qui dicatur 2 7. 4 \ , Cmfiula toailaquee dtfta 543,26. Cruflac ei genus Gallus mannus diSam i85*>0* Ctyftahum non congelatur ex glacie 62 . 14. vbi 62. io. Cucufayoz 50. Cuculus Accipitri /imilisefl 7OJ.6.1» Alaudee nido par it 833. 28. an in T affer is nido pariat 540.5 5 .Colum- bis fimtlis 364. 12. tius & Lufcinies apologus 797. 20. in lufcimet nido paru 780. 3 p.in Motacilla 727.54* m Talumbium 489* 36. Chloridis 85 2. 22. olim Accipiter creditus 489*48. oua eius 'Palumbinis f mi « lia 489 50 pullum eius nutrit fun* gilia 8i6. 33. Vhesnhurus 750.2* pullus vermibus tamti vtfcnur$i6 , 4 4. qua loca ama 706.13. vbi in Tur turis nido pariat ■713. i§. eius vox 2O2.4j.CH Upupa ibfur.ditjOl .49» Cucurrire quid 20 2. 44. Ctti cur Romanorum 240. 53. Tuente Cucupba diuinoutm fceptmum orna- mentum 708« 17« Culiciltga altera Ariflotdis qux Bsl- Ionio 728. 38* Culicilega Bellonij qu 5. 40. CuftutA generatio 585. 3 5. Cucula 829. 46. Cyanus auis 618.22. Ariflotelis 581. 6. 6 1 8 . 46. Bellonij & eius hifiona Cybehs auis qux 343.24. /618.25* Cycni eanfai Tamnis forma comparata 7 18. 34. ei«* c2r Hirundinis apolo- gus 6S 2 .2. fJHJ Jpecie debere euoca » r/ Orpheum 6$ 4. 26. Cymbalion 2 5 1*47. Cymbatcus 188* 5 5. Cymbellaris 25 1 .38. 677. 3 5* Cyncbramus 177. 8. c»w* Coturnice abit 154,41. 56. Cynocephali confenfus cum luna 173.8* Cy ferus tfcitlentus 42.38. Cypfelus 532. 14. 598.1 generat Aquilam 701. 34* Cypfelus tyrannus 705.30. Cyrbafia* 19 5.5 2. Cjri infaufla contra Siytbac expediti®* ms pretfagium 675.44. - D D Acmonis affeci A qui 2I.43. deftgnatus 128. 36. em* laquei qui & quot 55 2* 5 3. per Tauonem dejigna - tus z\'io>perTtrdicem 137. 10. quomodo tyrannidem fuam exerceat 21 • lp>.V eneris fpecie incautos op - prirnit 407. 32. eumvt notet Ter - dtx 128.46. Dalecbampij error 37.20.61.5 5 > 1 07. 16. 361. 35. 362. ai. Dama fuaptt natura timida 539.10. Damni ex J perato auxilio hieroglyphi - c«w 94. 48. Damonis & "Pythia amicitia 313,59. INDEX. 1 Daniclis Barbari laus 9S . 3 o. Dani c«r Gallinaceos fecum in bello fe - ya»f a 5 o. 3. a Gdi/o no»ae« habent 249.47 .fymbo'um 249* 50. Daphne Syri#fuburbanum$9 3. 23. Daphnon quid 583.20. Dardanellus 6 98.40. Dardanus 698.39. Dardanorum numus 305. 33-/676.4. Darij interitum quteaues portenderint Dauid cur fe Vafferi affmilet 551.4. Daulias ales 775. 10. quu &cur fic difta 68 4. 16. 23. Caulides aues 660.16. Dccotta quomodo clarificentur 3 04. IO Dtdaliontn Accipitrem 399. 5. Deidamia cur Hirundini comparata 573-50. Deliaci cur molles difti 232. qz.ouum ab quo difcerntbant 27 5 . 18. prius Gallinas f aginarunt 232. 36. Delpbenfes Pajferibus abundant » $* £«»•536. 26. Delphini celer volatus 700.29.1« ma- na fimulacri Cereris 45 9 . 2 2 . Delus infula cur Ortygia ditta 1 56.30 I74.I4. Demana fomnitsm 680.3 9» Dentes vt abfq-,dolerc nafcuntur 290. 20. ad eoru dolores 290*9.5 5.5 5 6. 1 o. humanorum vis 709. 40. eisinejl necans Columbas 397. 27. Dep« auis 698. 8* Deucalion idem efl qui 7S (oe 446. 7. Dei omnipotentis opera 1 66. 40. Diabolus curTerdix 129. 3 . imitatur ' &on« bonO'U opera, Spirii9S.caritatS »043 3. 40.0/* oppnmere non poffc 54S. 1 6.i>«9 e/2 Accipiter 268.37 Diacbchdonion elt£luavium 69 1 .2 7. Diadumenum Imperatorem futurum quid portendat 413.. 40. Diana Columr a comparata 3 74.29 -ire ei**; ob inter f ttk apru 44.2 3 . Epbefia teplucur d ierr Amotu tu u 157.36. 'Diafmymon 451.20. Dieiacnociis hieroglyphi; u 2z.22.ap* propinqud.it pr&Jagtu ii6.45.prc/e- ftorij cur Siculis diftt 3 66.407 38. Diluculum quid 204* 5* Diogeni* Orientis Csfaris augurium Dionaaaucs 258.43. 41 5 - 1 3 ®. Diomfio reditus prxfigitus 676. 18. Difcipuh Domini Columbis comparati 393.27* Diflnbuttonis hereditatis aqua hitro- glypbicum68&. 23« Diae* T/i Tauoni J imilts 20.38. quas* adimi partes habitem 379. 15. Diuitiarum exitus per Tauanem dtfi- gnatus :2i $. earum augurium 269- 5 2. bomiriss alliciunt 20.37. Dmafagorus Homeri pater 4 1 7. 3 5. Doftorum inieUigentia qualis 261.28. fermo pro qualitate audientium jor- fn aridus eft 261. ferfPa- uqhcs defigr.au 21.3. Dodona vrbs vbi 444. 34 . d quo con- dita 6. Dodon&um oraculum vbi eius fabula 444. 35. Dodorwt oraculi myfierij explicatio 445*3 i •alias 6» ad dolores omnes f dandos 452.45. Domui# AuguU# numus 24. 16. Domos fabricare d quibus homines di- dicere 658.26. vbi propter firnuCo Ianthinum conflagrauit 452.20. Donatidtm lapidem quem nominet li- bertus 253. 36, Donades amanSTer dices 123.44. f0* adipe moritur Vpupa 70S. 28. contra Doryenium 29 1.6. Doxius Adtficij tnuentor 666. 9. Draco fibilat 780. z.oElo VaffertS pul- los ct ipjam matrem deuorans quid portenderit 546. io. Drepanidis hiflona 694* 30. quando Ditnfsre 6$g. 44. (appareat 698. 25. Dro/n qua anis lliyrijs 8 6. 3 3. Dr#// Lufunix 1 <3. 2 2. imitantS fer mones hommu 640 3 5. Duuelandia cur fi dibla epio. 45. aci Dypfn&cm 1 80. 30. ad Dyfenteria 283.8.527*35.592,7. Dy furiam 28 5*50.45 2.4.5 27*44 e; EBrietatis remtdij typus 709.10 adeam vitandam 692.20. Ebuns vis cetra epilcpfiam ( 73 . Eulefiorn arca T^oe fign\ficat 43 4, 3 o ca{l*m Turtur figmficat 520. 5. Gallina comparata 267.40. «ci eius fept a confugiens rcftp T a fler 1 com- paratur 5 50. 1 j.eius Vnitas figmfi c4ea430.2o.434.41.52s.30.rii>’ turi affimil&tur 521. 22. Echinus qU‘din. Galhua 199. 10. £c/; 3 Ennim Ennius eur inTaucnt: mutatusdicitur 3 o. 2 o. quintus d ■patsone Tythago* tan 50.27. Ecbefins Ortygia diBa 165.50» Spbesij contra tocufias in bellum eunt 366. 20. Ephraim cur ColubA afimilat9 37 5.3 3 quafi Coiubq fa&us 43 1. x . ££■ inde, Epkiclid.es vevfas vnde diti i 578. 2. ad cpdipjict 2 6 3 c ■ 46 < 8 4.48 . i 7 2 . 50 173, I» ^550.278.48 450.24, 45 3,44. 55 5.4^' 688 ,17. 792. 20 di Epiphoras 278. 12. 288*3 7. Epulum adijciak quid Vh-no 2S.29. F^a 9 on 803.6. Eritbacus 756. 1 6. 8 16. spy.&quiKOca 741. 13 .dcfcriptio 741.49 .emble- ma 743 . 26. homines non imitatur 7 42.5 t.kcj ^.zdinguay 4.2.$ 4 .Me vnlaaraat 745. 50 .pr^fagia 743. 5 1» pugna fynp *t* antipathia 743 . 43 . ca/« ‘Phoenicuro confunditur 741. 6* cum Tyrrbulayq}. 1 6, de eoprouerbiumy^q* 19. quo morbo laboret 7 44. i.fynonyma 74 1, 24. Erishtusvt teraps(iatcm denotet 650. 39.653. 18, Eutij forma 273. 44. Erodius cur -Anebo no audeat 813.45 -Aegypti prseftflus cur ftfpcnfus 150. 40» Eninm C o, ubis graii fimum 38 2.5 2. Erythrotao6z.$0, 60, 17.61. 19« Et bigo mitra 17 }. 17. Ettacur Columba ditia 375. 39» Euangelicarum lacus de Galii cantu conciliatur 262. 50. Euchanttia intra auream columbam fer mta 430.33. (^235.170 Eucleonis Gallinaceus in quos dicatur Eunuchi famularum munere fingeban- tur 25. i 6. Excubiarum hietoglyphicum 202» 5 o. Exocetus chelidonius 65 8. 44. .4« fierilndtsm inducent i|H 231. 3 5» Columbis dari pcffe JH 382.5 5. 383.1. cur Columbis dentur 231. 54, cur eas fetni* rieni -Agricola Boncnicrifes 23 • .47 Vi ab a i iis herbis liberentur 303. 25» vi mn tenentur abalijs hcrbtf I N Di E X. 352.16. Vete* um quA 218.13.. Fabari qu&auis 3 6 2. 1 7. S, Fabianus cur Voti fex fittus 40 5. 3. Fabius Eburno cur pullas Joun (U- i 'ilus 11S. ig. Fabius Tifflor ettr litteras Hirundini al ligauerit 692. 38. Facetola 756. 46. Fd£«/ pifcis 185. 39, Fabricare d quibus didicere homines 6 3 S. 26. C 48« Factes contaminata quid Varroni 38. ad facie mangonizandam 303. 41. ad nitidam & ienerdvsddcdd 453, 56. Famime loquaces Turtures diSlte 525. Fago triticum vnde dtftum 52,23. Falco fami/icC mare e fi formofioyyz.zB Falco psds vno rapacet altero non 83 o* Falcula ttufque hifioria 694.33. (47. Fallaciam typus 21.23. ^40 1 . 3 9. Famem integram ad ouum afferre quid Familiis nobiles antiquorum eeufpicato conueniebant 5 I7.22. C* Ftftfzjf /er a'e Gallinis 2 3 7. 3 7, 294» 1 8. Farinam dulcem qua vocet May t i alis 232. 50. F ctftana oppidum 46. 26. Fafeoli Columbis grati 382. 54. Faitfiin.tTiACQnfecratio 23. 55. »a« mifmataeius tu Vanovei 3 50..'« «a »jo eiiis cur -Aquila, no Vano 23.55 ad febres remedia 277. 8* longinquas 27S. 11, epid/x conutniens 27 7. 24. h&UicA Vibius 277.. 21. Febricitantis vt aluum deponant 2 27. 5 . iuutnis c/W 859.5 2 ,viZ4j 1.27. F^frd optima quA 229.44. adf&tum educendum 2S 6. z6. 4$ 4. 50 hormicA & Columba apologus 444,12 f/e ea prcMerhium 613.27, Fonunata infula curficditta 8 14. 9. S.Frac i fco Hirudines ohtdm 981.20» Franciftusde -A r agonia 5 5.43. Franafass Mrriuabcnns Mantuanus 164. i 4. Frar.ufcus Gallorum R:x qua aut delegatas 620. i 4» Ftacifcus Malochius 62945 • 647.40, F ranco Unus 203. 30. cuifoUimbAgc- nus 72.50 carte SicuUabudelyy.^ quid ftgnificatj 2 . 4 8. Fii y f/«t' atusyz* 49 .Vnde dicatur y 3. 20. Fi' da . i dicantur 7 3 . 2 7. Frederictts Barbarofad Mcdidamnfi * bus viUus 415. 25. Fiidericus SaxoniA Dux Vhaftanos psr Saxoni avi dimittit 51.19, FiiiigtiiUAAqmtcoca S i 5 • 50, dalticr & p Umor vox quam Cardueli , da? liguritio Si 5. 27. dn/Ze 5" ^12^ _.£>■*- stotehs 3ip, auis callida tf, S ip» 3 i» migrator ia efi 8 io.27.er Cdr** duellum genere cfi SoO. 13. mca- enatem facile incurrit quomo- do ai? ea pt Afer netur 799. 3 ^.ccspo- rn affcfinsS 20.43.uur pl/aes alatur 819. zG.ficiecxiccatur 820» 46. . fdfina & dcfcriptio 817. I. genera €u" differentia. 815.3 $. imperata f:- cu 8 1 9. 43.M^£«/yw.w3m,d«£K'1 pinmfig. 40. /co» S 17. «;■■* dus} partus, volatusylocus 820.20. pr A fagium 8 20.58, quando non t;i® Wd. 7 l.Q.zS.quandoplurcs capiatur 8 20. f 6» cx£/j alatur 8 1 9. 26 cx quibus nidum conficiat 8 20» 3 4* quomodo capiatur 82Q4- 5. jhmW*- bus gaudet 767. 54. difimfvs S 17. 13, S i 7*1 i.fynonyma 8 r 6. io« vbini- duletur 820. 22. TJOX-, cantus t (du- catio ,cibus 8 19. 1. vt autumno e et- nant 8 19. 3 7. /ngwx » # ament 820. 33. fuauts canant fringilla abietum 821.24. (^8 1 6.2 5 • fringilla aurea 8 16.5. FringilU candida icon 8 i8,dcfcriptio 8T7.15. Fringilla frondium 744.55. Fringilla bybernd) aut ritualis 82 r . 2 5, Fringilla Italica 8 1 5.46. Fringilla ititeaS 16.1.856,45. Fringilla montana6aS> 37. 744*26. ffetfx aue j »£31. addis tfus INDE X. 389 30. migmata 272.3. Aefiula- pto immolabantur 25 5,36. 256.18. alba cur improbentur 198. 25. alba feths facultas s 3 5.3 7 302- 9. eam in Gremium Luria adijcic Aquila 260*8* [anguinis vis 303.28, albet filius qui dicatur 273. 33. altiles &far£la quet 23 3. 3y.dc altili lex 2 94* 2 4. an cum dolore pariat 2 1 9 . 53 .an ex puluere concipiant 208. Iq.an prior ouo 229.20 cum Ana- tibus amictu fune 239. 46. cum An- [eribus 3$9.' «9/?« tenera pa- viant 220. 1 z. cur po/i partum can- tent 219. 52 .curpuR tonum fe ex- curiat 207. z 5 >cur d prdfepious pel- lenda 29 5. 14. f/sr viter puluerat rices nommtnt r^friRottlcs 1 2*i i.turfapi monfira pariant 220. $6.curfe puluerent 234.20 .cur fo- hdiffima quaque conficiam 213. I. ckit venenat a innoxii edant 291,40 c«r ex vento concipiant 207.49 .cur vrticas eue liant 2 45.28.edx demen- tat hyofcyamus 246. i7.de/lnp.J0 ingenue 195. i>6- diarrh a cura 245. 34. differentia Vnde petantur 191. 34. «6 incubatione I95. t.d corporis tegumentis 193 . 70. amo- ribus i . Ei clefia ei com- parata 26614O. de .dtnetii lex 232. 37 >edi?o cuo cur ftfiuca frfe luftret I60.25.207.23. pr 0 elixis conditu- ra 297. 45. erga p«/ijx Q. ex Terdicc fastus procreat 225* 35. dT ha fiam comprefjaoua 52. 20. ad pinguefa- ciendas ftcretum 2 J 3. zc. pedicis & vteri foramina 19 9. 53. ans icon ZQO.nu.z.potus 233 rpG.pr&putium 201 z.prcefagta 2 5 4>6.pnr.a{ji$ <&> eius cura 245. 12. pullos dtfersre Volemis figna 2 29. 2. pullo um vox 558.45. pulueratnx efl i.S.quee ad Cibum probetur 198. 4.0. qua f ce un- da 198. zi* qna irnpixtbcritut 19 8. 2 4 .qua impura ad faciifictum 256. 26 qua ad incubationi midonea 22 t* 4> , qua ad incubanda ott a Ta uon u m. kuc 3 n. £3* qua non I9P. 42. qua /impliciter na dicenda 190.9. qua apud vete- res celebres 3 92. 36. quadam gemi- na paviunt 194. 15. qualis in [a- ais adhibeatur 256.25 .quam vtili - in cibis pvafltnt 295. 22. quan- do cibus dandus 232» 28« quaio eas ederet Scimus 295. 40. quando eas non Udat frrptns 24,2. 4.®. quando parere incipiant 2 ?>■?. 36. quantum cffaendfi 229.8. 25 2. 3 i.^ai cibus prttfc.rihf.ndns cani a. commodi 2 31. 6. prius faginarmt 232.34. • fies 295.23. vfus j t« mediana 276.45. vfus in (acris ethnicorum 45 4 35. te/ar in tibis 293.. 25. W aitcipmg timeat 241.38/6? a«rr Gallum can- tet , indcc- ns tfi 273. 40- vt brevi pinguf jcat 348.43. vr cibo gratio . res Jiam 2 33. 5. vt citius coquantur 298. 15. vtcontvaauts rapaces ,& j 1 • ; • . -j p 0 5 p u l les defert dant 235.1. '.> lacuius tortant 200. y.vtgene- rofe procreentur 208. 17. 'othyeme \ INDE X. c»'® pariant 231.i8.tr mnam in modum pinguefiant 2 3 5 . 1 8 .t?r »»- Hettos horream 242.35. t»r eaa ma- iora ^ fapms pariatu 231.14 . tp pr&ferutntuv d pituita 144. 30.tr palueve gaudeant 234* 18 .vtjczjr pullos contra Miluu defendat 241. fe 2 1. 3 ©. t/P a ferpentibus occidantur 242.42 ;©f frntfiapidiores 298. 14. /0/3 c* omnibus ouis fuppofitis nafcanlUY 224. 35. t? tenere fiant 29^.22. vi vuis abfUncant 142 50 vtaifirma 199.40. vuviintejUnu 201.5 o>vter,i stomachus' 201.49. t>rerr eao continentis icon 213. ripofttus 199 . rpq.vtcri fubftantia $01*31 'figura 20 1.3 5. GaUma ^dfiicanaqua $6. 3 o. ra?» inanis confunditur 191.47, deferi- ptio 38.1 6.c«> Vtiaix duatur 103. 1 j.cfii'0 tms laudata 43.5c.tf d Ru fluis diftmguaeur 3 8.46. Gallina alba t ifiata i:on 307. Gallina 'Alex-.ndnna 192.36. Gallina betula 6j.io. q 2*10. eam *dt- t age nam putat Longohus 72.36. 103.18* f$<5. 20. Gallina Caleku.tsenfis qua Germanis Gallina Chalcid em s9Z.$6» GitluiaCbuica 36.46. Gallinas c asylorum capiendi vatio 84. 1 o< canas qualitas 84. 36. C2i?f «o- biliiasq 5 40.*oiJar 83. iq.cm/e tas equina^ iolhg&t gq..$o*cur Ter • d ix dicatur 1 03. ij.ctir m Jyluis habitet 83. 10. de ea pofi Attagena c ur agat au hor 8 0 6. defer iptic 8 1. 5 .i;. 0.2 S 3. cius cum Tsrdice fimili- endo So- 49* r* ffao genere 80.47 quo loco gaudeat 2$.$,fyno- nyma 3 0.2 i.viEius 83. 4. di* Eia 74,2 4.t»/as /» cfib 84. 3 5 . z»/«5 inmedi.ina 85,48* Galhnadejeni 104*12* Gallina Gallis fttntles 197.6. Gallina Gutnta ex Gallinacea genere fint $$6.A'dtfcrip.$ $6,2 •icon $ 37 Gallina Hadriana cur multa paviant 19 i.jo.laus i68>$ J.mores 192.6 vndediEla 19 1.47. ("201.40* Gallina Hadriam regis qua 193. 8. GaiifBa Iwrffca 3 6. 1 8. <7«<« *«« «<* fi?- cantur 3 5. 49. dcfcriplio & icon 3 3 3. alterius icon 40. alterius eum tubtve in fonte dcfcriptio t& icon ,34. C^v 8 3 5- ahacviflata ^6.2.(iUa penus Temonis 35^53. Gajjlina Italica grandes 193.28. Gallina Italica qua (Jerrr.ams 36. 20. GaUma lanigera vbt 193 . 5 i.ito 339, Gallina Longobdtdica 193.18. Gallina Lyda t 92.36. Gullitl . vii agna ^iibertt 193,9. Gallina Midi ea 192-3 6. Gallina monofrradiEla 195*5. G a: lina montana 6? . I I. Gallina morifea ana 36,3 3 . galhna nana 19 1.48.54. gallina T/umidica 36.30.Wic eius hui* datari* $2.vt educentur 52.46» gallina TSJvtYnidicee diEIa cum tuberculo in fronte di fcnptioi & icon 334» gallina paluftrsg Lengolij 242. 20. gsi/iwa Tatauma 193. 18. deferiptio» &icon 310. gallina Ter fica icon 3 1 8. gallina pedibus pennatis icon $1$. gallina fere peirifcata icon 308. gallina Tharaor.is 193.36. gallina Teligera 193.53. gallina pnluerarsa i93.2j8 gallina pumila Longolif qua 18 2. 28. galhna pum/uones 191,48. Columel- la qua 192« 24, par laudata & cur improbata 108.37* ico» > 0- forma 309. gallina quadrupedis icor. 3 24. gallina quinque digitis 197.17. gallina Rhodia 192. $6. ad incf.br.nd4 oua Tauonum domantur 14,2 5. gallina ruflica Bellonif defer ipt.8 1.24. gallina ntfhca Fanonis qua Bellonio 80.32. gallina fvx at ilis 1 46,48- gallina fyluatica Bellonij defcnpsio iiB 24, gallina fyluefiris 80.47. ca» Terdice ‘confunditur 120.42. gallina Tanagrea- 192^6. gallina tripedis defcrsptio &icon 321. gallina Turcica parum d noflrattbus differunt 106. 5 4. ico» forma 316. galhna Turcica pedibus caruleis de» feriptio, & icon 5 16. gallina vilium qua 80.25. galluiago 74.18. cara ficcduiaconfrm* dituv 756. 1 3« ad montes • gr plana accedit 73.5 J. gakinaria infula vnde ditia i I. 34» 253.52. gallinaria fylua 254.X. gallinarium quid 229. 9-cur prope culi * tiafiat 229. 27.defcripti0229.28. non ftgnifkave corte 249. 22. »c$»vs dtuerfa effe d g&liinarijs veterum 2 29. 20 .vbi ponenda 2 29.24. gallinarius 249. 17. curator}feu euflos qui dicendus 228. 20. car fidus effe debeat 228. i6.car o«4 «w* TOf»to mare debeat 14. 37* i« incubatione ouoru Tauonis 1 4.3 3 . eiusmuous 224.s6.7s0r capilagal Unarum ei committenda 230. 14. galli adipis vtt 28 £.10.390.28.21.3$ 289.43. adulterum punit 236. 30. aquiuoca 184. 5. ^de/cuiapio dica- tus 255.35. 271 .i.albt immtlaiid Tyrrho 2$6.$o.d& albo "Pythagora fymbolum 257.19. ca?» vt amavit Tythagora 2 5 7. 3 2. erga /»• sniliam 2$$.6.erga Gallinas 206.7» a» tantum timeat Uo 204.10» a» in frigidis vegiombns canat 193. 45.4» ujjS» an pariat 22 r. 10» dnalMlca 1 99. 1 . crngiu r errori cfi 2 4 0.5 1 ,tft animal filare 2 40. 5. aumofitas 18 5 >39 'Antipathia! 39 • 37. dt eo «- pophibegtnaia 272.3 3. 3 8 .aridiffi- P'H 'qmdq\ dijudicas 202,3 q^Alta- gsnen odit 241. 16. audita fttmina turfimsn editi 17. id.awg-arw 258 3 5 .zn augmiji prdrogatiua 2*8.30 e/ac augurea. Ctceto ridet 235.30.- ez*iy<« mutationes fent ii 20$. 8 «awyei* qui in laceafmes 285,8. aurcu lan- cea affixum cur militi ferve conte ffe- rie €71053 04.5 o. canenti qui impre ccntwzQS' 3^. cantus 202. 38.«« asphoms an difphonus 202.38. c«r dafzic 1« fignum negationis "Petri 1.64* 5°’ cur viatoriam prdfagiat 2 $9. 1 8. rfe eo Euangslifiarum con - trouerfia 262. 50.de cantu hy nimis 265.20. ca«c«5 no£leml& diem di- stinguit 204. 2. de eoprouerbium 204* 11. de cantu qm vtilitas 264, 2Q.26$.6.vbi non audiatur 243.6 canant per miraculum 2 46.45.ean- taturus cur alas quatiat 203.50. rie eo & cane apologus 275.48 .corn» 4^ W28 3.5.e<& vis 1 90 23.282.36 27z.$6'Ca(lmio 348 1 . cafirauo qua melior 3 48. * 7.cer-. fdt»e« r>6z publice quotannis editu 161* 50. certamina vbi in/lituta 5 3 8 16.CO&9 eanzc miraculose 2 47 15 cognominata 248. i.cezt5 205. 45^a coitu exhilarcfiti 236. 22.cc- etidimodus 307.20. cozc c« a/z/c aa* fc5 205.250 tdfpeffiafua imagine ad pugnam incitantur 127.290 enfia quatis 195,36. cviflatidtfili 196 5 £•;<>■ ance /ac 6 non immolandum 268. 17. ca? vaucefcat 2 54.26.cum cur Edomant honorarim 2 58.. 36. e«> fatae natis jymboluui t ffe queat 117.25. cur fi. cum ad bellum ferant Dani 250. 3 . e*»/ anze /0/» ortum canat 37 5 . 4 o. Dono: fi fymbohtm 249. stoJenomi* 1 x d e x. nata 249. 1. defcnptio in genere 19 j. ? 6»! 97 .2,6.depiClus in minus Stlenontinoru 305. 3 differentia vnde pcienda 191.5 4*hcm in ocio partes cantu f no diuidit 295.36.di~ gnitas-& honor 183.37. diligentia 3| 5. I O. rio?«« rurans crifiam fub» mittit 3 36.4i.d«r;6w zn fler qui lino no coiicmt 743. 22, eius effigie lapis 3 05. 2 5. emblemata 270.2 5. tncomiu 204.44. f ftW2 spithaphiu 272.30.ex eo erilius foffus quid fi* gr.ificet 273041. effe omnium auiu falaciffimum 206.5 3. fOJ exeeare in quos dicatur 18 4. 50. rie ee &fele apologus 27 6. i- fimi vis 2 8 S .4. /e/« lis vis 2$%. 52. fellisvfus 279. 7. 287 .20- fimi nox tu incitatur 196. 10. Gallinas cen- era Miluos defendit 236. 4.6. car c fluatur i 3 .^iwgefiwz 234 16. de ingenio eius multaz 3 5.28.1« fignia 304. 3 o.intelltginUa qualis 2 3 5. 46. iunwisius no laxaiiffiei9 vis 277.37.iuns emomium 278.8 preepa.ratio27&.8.Vis2 Sz.22.283 33.VI fueffcac1us27S.14.cx eo po tioad colicum dolori; 284. 2 4. alia 4%.cius lac in quos dicatur 274.1 \.la nbus facer. 256.55» Latome facer . 25 5 *zo. la9 4, 45. laudabilis qualis s ffe debeat 197. 40. Lccntm terret 240,7 .rie eo /e* 209*27 .liber dita- tis exUplar 2 68 aus dtbluszoq.. 29.de magnaminita te eius muk az 36 .7 . M aU jaccv 2 5 5 24. maximi vbi nafcantur 38. 30. 3 39. 6. men fi faevum fuiffe 25 7. iS» militare dtfi.ip tina denotat 269.1» miraculum decot» Htfpania 246. 4 C .morbi 2 44. i .zac/ec 2 3 4. i 6 . f /a * f?:oye eczwz pugnare quid 236. 34. inanitus veuiufcit, & comedetes 1 te- re a [pergit 2b47.34.muti vbi 1 93 . 40. mifiica 260.3 3, natur a 134.19 ht omnino toeat 207.3 l.abcomtm ructa z 0 ? . 6.n0£% 1^'/ $«:.'2 1 3 . ladici dccfiraiicne 3 13. 17.n0 exc- Hic horas dijikguen 205. 30. may/. amputata enfia i 96 . lo.nc citur artimoficatc 237.55. muitius quomodo trabi fidus 230. 3i. nunuf mata 1 04. 16. \n nomis Calenorum pitius 506. 28. S/zf ff anorum $0 6.5 s Tiqnefium 30 6. 20. nutrire tos cur "Pythagoras iufferit z 57.37. eu odit fimia 240. 6 1* omnium auiu. pugna ciffmus diblus 236.8tCotra Oroban che herba circunfcviti? 243,30.0 fi- ndi immolati 256. 42 .ojfium con fi- flentia 19 9. 6. ouum e tus quale 2 3 i* 20 .panentis Gallina dolone intelli- gtt 235» 2 5. panis familias exeplar 235,7. P1 fimihas frugi denotat 268.14. pauco humore abudal 206 5 2 pe nas duras habet 161 .2 6. pen- narum duarum logiffimaru\vis 292 2 3 . rie Perdice & co apologus 27 6. 8. 24y//5 mpmtaffe 239. zo.Terfi ca 6Uts\dtfhss>&citr 184.1 2, pedum Vjus 279.20.pes quinq-jdigitis 197 26 . prgdicatorts fantioc figmficae 260. 38. pitlmatws m cafiide Mi- imuAivbi 364.42.cu Porphyrione eius mira amicitia 239. 47. primus cantor difius 204.24 Princeps Ec - clefiafiicus a comparatus 268. 30. prodigia 258.2$.prolobusi99,6 de eo prouerbia 273. 14. rie pugna cius fnulta 2I6.7. pugna dtfcnpta 2 36. 237*pugnat pro Gallini<& cur% j 6 2 5 . pugna duorum in mimo Darda * noram 305.3 3'fugna eorum folsn* nes cfir inSfituitt 239. 1 5, pugnaces qui 192.37. cur improbcntnr 197» 45 •pugnantis vabies293.io.pulios educans cur mn cantet 235.3 7. pul- li pinguis iunsvis 290. 52» putior educare vif ^s 135.15 .ex to qu& vti luas 1 8 3 .4 1 .quam diu retineri pof- fint 198. 46. quando altius & remif fius canat 203.5 3*?^sric canere in ctfiant 202.41, quando cafirandi 293.5 2 quado locutus 260.i4.qufi do pariat 221, 15, quando plumas prstfagiat 254. iQ.tempt flutem 15 feremtatem 254 3©, ventum 254. 20 .quando Vocem edat exilem 205. 23. quantivetnes eum fecerint i8 % 37. qui bono &mala Deo immolati 256. 54%\qui eos pro conis g(ften& 304. 5 4.quiefuiAn gemini Tif 306.30 .in turrium apici - huscur pofitus 305. 20. vbi adore* Sur 259, 1. non cantet 202.43. 28 3.$6.vbi primum orti e 8 j.S-ro- *■«»» ventrem incufare quid 231*4. is fi«f t-e/zea i<«jpi7/i 199.30 .veteris suris facultas 277.50. 284.6.«« er oglyphi cum 269.7. V igilantK» fymbolum s 55 .}B»vijfu aquilam vincit 202. 24,vndeadutffii2. 3. vnde diUus 1 89* 5 4* 1 90. 1 .volatus 47. 2 9 .^o* 42.26, 2©2. 38. vjustn medicina 276. 4$.tnfacris ethnicorum 254. 3 5. vt Plutone minor dicatur 195, 2 4.ttf <2 Capis differant 3 4 4 . 4 5 .vt coscafireni noftra villica 348. 14, vt veteres 348. rp.vt Gallina mune- re fungatur 226,6. vt eos honora * git Tolyarcbus 246.34. ve natus efi ingreditur 47.29.Ztf noncanat 242 56.205.3 8*241. 37*Stf pan9Galii na dolorem Unare tendet 233.22 . zt pugnaciores fiant 23 6.5 o.vt ra- paces 0bferuet242.l8.vt Joli ex om nibus fuppofitis ouis nafcantM 224. 3 5. vt vifusacie valeat 202. 23. Galli calcidici 192. 30. cur laudentur^ & vituperentur 197. 53* Galli caraxi dtffii 1 86. 3 . Galli Coffiphi qui 192. 58» Gallus ferus 7. i 5. Gallus frondium 8 1. 17. Gallus Indicus 36» 1$. alterius deferi * INDE X. pt>0 non 3 3 z.altevtus auriutri duffiiii definptio 330* icon 331, Galli M aut u ani Grnuboiogi dtfiriptio 336. 8. Galli magnitudine Tauoms 293* 38. Galli max mi Indici qux acies ^Aeliano 38.28, Gallus Martif 185.55, Galli OWcdici i 9 2. o.cttr laudatur &• vituperentur 197.5 3.d quibus Me* diadifli 193. 5. rrwo modo mon (infici cauda qua- drupedis definptio 237. ito«. 238, noft>aiibus triplo maiores 193.38 gatl: palufins hiftana, & icon 24%. gallus Taradifi 702. 28. 41. galli Taioiitni definptio, & icon 3 1 o, galli pennis inuerfis defiripr»o<& icon 329. gallus peregrinus 36. iS. galli Ver fici icon 3 17. definptio 3 1 8. galli pedibus pennatis icon 3 1 2. defen <* puo 3 13. galli quadrupedis deferiptio % & icon S23. galli quinque pedibus icon 326, galli Rhodij 192. 5 6. cur laudentur & vituperentur 167. 54. galli Scotici deferiptio & biforia 3 40. icon 341. gallus fpacto 343. 28. gallus fyliiattcus qui Subaudis 62» 53. gallus fy lue (ins 47.8.6 3.2 1 .792.20. galli Tanagrai 192, 36. de quo dican- tur 239. 10. (iercoris 703. 8, tripedis icon 3 1 p. alterius 5 1 9. 3 20. g«//f Turcici icon 3 1 4. 3 1 5 , gallus centaurus 185. 13. gaUus Columbarii difcipulus 185. 26. gallus confeffor 185.25. gallus fhnsiust& eius vis mira 18 4.36 gallus Imperator 283.16 . gallus libri nomen 1 86. 6. gallus marinus 185. 37. 50, gallus matricis 185. 35® gallus nauis dibla 1 86. 4. populi vnde ditti 1 84. 1 85 . gallinaceorum pugnas m febohs infii • tuum 238. 43. veteres non locuti funt Germanice 2 28.44, ga/iw* pafhllus 297. 3 I. gallt faces dotes Cybelts .184. iS.Vtide dtfti 184. 35. galli crus qu&beiba ^ipuleio 2$ 1. 9. galli pes herba 25 1.18. gallicinium quU 204. 4. 249. 41. galluncum 2 50. 45. fyluifire z 5 1.3. galluio quid 249. 10. gallulafco quid 249. i9. pano an veteribus notus 36. 25. emi c«p«f duorueffe , £«»’ 27.3 5. caro fi9 laudata 43.30. c«ro z^f lene riar /2014 4. 3. cS eo coire Taucnes 42 16. cur Mccip itr i fmtlis dicatur 41. 26. cur Tauo Indic 9 vocetur 35.^5 cur fic diftus 36.1 6.defcriptio 41 4 m enutriendis pullis mgligens tfit 3 7. i 4. biHoria eius cur Tauontfub hetiatur 35. 43, icon 39. incubatio 4 2 3.*»«* vt d femina difimguatur 41.25 .natura j 7.14 ,oua qualia 38 29. pulchritudo 4. 3 9, qu$ loca amU 41. 3 5 ,fimiUtudo£um Vauone 44© vox 45 . 2 5 . 2 8.vfus m cibis 43.*® vt edatur 44.1 1, garrulitatis typus 5 25. 37. ga^a qua auis Taurini 8 3 o. 40. Gaudentij Irleruldt error 70^*16. gama Hsrmdo manna dibla 66 1» t S • ga%& audacia 501. 3. error 484. 47. 196, 21. 359. 14.508. 6.694. 1. 7 26. 38. Gemtcnfes quo femine canoras ams alat 768.24. Gtorgij MgricoU enor 694.45. Geramum Columbinum 410. 1 6. 2 2. Ger»s«n;cfei Sturnum habuit imitanto fermones hominum 6 40. 35. S, Germanus Gallinaceis benedicit 246 46, ger2»fl»j! ttf aperiant 3 o 1 . 5 O. Germ««i« «isgMOs gigstf homines 105« 2 16. £frj/oij Seiletius6l7. 3 2. gn minationis temporis bieroglyphicu 795.4. gilbarum quid 38.23. gibber us pro gibbofus 38.18. gigeria quid 29 5. i 9. giglerta quid 29 1 9* ad gwgiuarur/i dolores 290, 1 8. gUbenum quid 38.21. Gigciicus Rex 250.23. gladij pifcis pellis fitus 530, 26. g/sres quid 7 36. 33. glareana definptio 636. 30. ico» ibidi glaucopis qua aut s 144. 3. glaucQpidcs quii 44*8« gloctdare quid 2® 3. 15. gtocire quibus proprium 203. 15. gloria contemptus per Tauonmftgnh ficatus zi. 17. glottis cum Coturnice abit 154, 50« vndedifta 1 5 4. 5 1. gsjdw volucre 2 5 8. 3 1.366. 1 5. godalius qu& auis Fafionm 66 1.2. goduuuta ^ tnglorum 74. 42. geflurdus auis 841. 3. graccultis 70 2.3 4.»dej 'opicus qui dic€* dus 29. 44. cum Cornice frugilega confundit Btllonius 62.4. epilepfia laborat 262. 39, de eo preuerbmm 613 . 26. vbuundidi 31. 16. graullarc quid 203.44. gradipes 86. i?. gr au Gallorum pugna ad bellum inci- tantur 2 i 8. io. Sturnis comparati 642. 47. Turdis 5 84.14. gracia per Cofibo figmficata 432. 9. gramen cur edat Vpupa 707. 46. ^rcnrfo quid 2O9 . 46. grapatii error 104. 14.190. 27» JP5» i 8. 617.iS.7cg. ;oo Gvatitudinis typus 709. 6. StGregorij capiti quando Columba in fi- dit 404.. 45. Gi encfinca qu<£, anis isfnglis 808. 48. Ovilli Sophifhs error 1 18. 3. 306.10. Grillos cerebro concinere qui dicantur ' 8 54*2®’ Grifola vnde difta & eius defiviptio 737' 42. icon 738. Crus 659,1 5-17.059* 40- bdium ge- runt cum Tygns&is 1 1 2. 3 ?>. mare tranates lapides ora ferant 1 5 7*24. quando difadant 1 «4.43. ventricu* lttfusz9S' l8.»f coeant 207. 24« vitii lachryma perit 834.54. G-ry gallus 67.23.co/aj' 87. 54. Gry gallus maior 6$. biforia 69. 2 5. icon 71. Gty galli mineyh biforia 73.2. ie/cri- ptio 72.12» Gryllodus anis 85 4.2 3 . Gryllus esi* 8$ 4.33. Cttardtlli qua anis Grrtcis rtctntioribus 799.30. Gurgulio quid 846.36. ad Gurguliones inflammatos 689» 49* Gitrgulus adis 846.3 7. Gdifa 857-34. Guflavdes dms vbi 9 2.43. Guflulumqmd vttmbus 300 48. Gutturofelapifiis 829 16. Gyrola 864. 17. qua auis Gcfmanis 853.40. "w?* “W Jtddingus Danti Rcxvt Dtt wrtJ» incenderit 692.40. J|[ Hadriana ‘fallis qua 1 9 j. 36. Hadrianus Imper.vhi aureum Tauoue dedicavit Imoni 23.25. H:..:'ir-'i lunij error J4-.2 $• ai b&tnaiopas 45 t 2 6. himatopos quA anis S 3 0.5 3. ei bxmonhagiam 45 1.5 6. ei Ititnoriimdes 46 2. 10455 .4. ad^xmorrboidummoyfum 292. 5. (" 47. Jjfomorrboidalts berba Romadifla 127. lUretui d-fignati 128.39. Columba ctmparati 441.30, quales 128. 36. prrfUafores 548.3 6* in Haliaetunt mutatus Tandaxeus68 5. 36.7«? Fa/co liberto 8 30.47.emy vocem cur horreant Ce/*4^e 392.3 4. Hammonis templum vbi 444.43. Hannibal .A fi r olfias G 'Ulnas non comedit 43. 5 4 ..Anfenrn Romanum comedebat 44. 1 .fexdedm annis Ita- liam vexat urU , 4 Scipione fupe- vanc.il ut Ctiiubapr&fagiat 41 4.3 3. HaaaiSai Vagamus 47 50. Her?o 8 i 9. 44. qa& au is & cmfzvA- tiu m Columbas 395.1 6*cum ea dif- fidet Bnntbus 642.17» Harpocratis cur finiFivixcubiin guttur Galli pr&patzQg* 1 f . I N D E V - -4 J>.. O Mandra quA vafa diEla 4 1 1.3 5. Hcb AOium ttng a antiquitus 46. 3 1. Columbarum alas ttbhs affigunt 4 1 4 i.Turtunsdiflfl&cuv $ 18.20. ei beCltcos 282.20. Heftor Coluntb# comparatus 394.20. Hecuba Columba compacta 37 4. 23. canis d fta jyo.i 1. (94,22. Hfgemon qui pifiis 94. 22, ceto adefi Heliogabalus cnflas Galli viui voratus 295.4 ,cf» linguis Vauonunt fiecfi ve fceretur 25.3 ir.firatiseftVcr» dicam pennis cubant 120. i- /«*«* 5 48.577. 8. numifma eius cum Tur ture 5 28. 33. em j prodigalitas 5 7. 2 2- quando Tbaflamm ederet 57*21 293.42 , quibus exta & ouaTerdi- cum exhibueris 134.7. Helius cur Gallus dt&ns 3 73. 50» Heilebonss albus Columbis l&ibalis 397‘lS* (i+. Helxirte 1 27, 5 5 . perdicum disitur 1 2 2 ad hemicraniam 45 2 .28. Hernicus Galli# I{ex quomodo mor- tuus 238.41. ei hepatis dolorem 282.29. Herbas amares cur Gallina dtbeant vi- tare 21%.$. nullas temere d Deo crea tassffe 160.30. htvba ludaica 250-55. H.rculi cur immolaretur Coturnix 168. IS. cur Coturnicem fecum haberet 17 1. 4. 172. 54. epilepfla laboranti 1 & S . 2 3 . f f Gallinacei facri 2 5 6. 3 I . templum erus cur ad Tybenm aedifi- catura 1 57.34. Hercules Botriganus 253,18. Hercules Cbaon qui 446-7. Hercules mujciptrda : 5 5 6» I- 1 cr manu Inii Galli immolati 256 43. Hermolai enor 60. 6> i o 4,8 • 1 92.40. 3 30.12.484 5 5' Herodis hortus 37S.4S. Heroius i Jiquud g - m >536.17* H rodius w a>boibns nidutiiux 536. 1 6 79. Hienvieus lu x 25 o.eo- Bisnboime peiesiercon ditfi-. 409.26. Hinnuli Jliapic natura um-d. dtfiti 539. Hivpolni exitium 107.45. , f 1 o. Hhronyrrms Mercurialis 647*46. H lerufii m Cdtewbidifta 432.17.pre uocatvix dtcla 43 4-17». Hippia 252-31. H ippodamia wCorydum 8 l 443» Hippoleus 752.2 2. em ridukla etymo logia ibidem. Hippocratis opinio ds auis gttitratione pulli 214.-4-3. ex plofi 5 2. Hirci filia vis 235. Hirtius litteras Columbis commium 368.24. jjpnndo 531.6. ecali rtansfoffa oculas quid fig ifict 1 6$ l» 4.. de eius a duca- tu cantilena 629. 49. eius adttmtus inter (ignaveris efl fignum incertu 6 74.5 5 . aduUtorem fignificat 6 8c. 4 6* pro fidi fis amnis fludiofo pingi « rar 680. 1 9.aaiuuoca6 58.30. r.u e« distribuendo cibo 672. 35. 673. 1. pfO aequitatem diflnbutione bareditatis pingitur 6 80. 2 3 .amicti inutilem fignificat 62 o. 43 . an gra- tus vefcantux6j2.22.an homines a. met 674. 15. antipathia & fympa» tbia 673.3 o. apibus infidiatur 671. 4.$,apophtbegma68 1.3 g.aqu#vis & vfus6SS.2j.vt fiatin armis de- pici# 677.8. arum fabricandi docuc tum 5 40. 40. em ajfiduitas in ubii do pullos 673.10* Atthis dicitur 68$.l4,-gjignyium cius quale 675. 6oree firoer 684. 34. cantus qualis 668.20. em caput fi habere iraag 1- vari quid fignificat 68 1. 1 carmen earum de quibus dicatur 687 40 £-’« prewii rene 676. 20. cerebrum ad fuffufos oculos vafit68g. 2 6 , cratitis venatur 6jl. 40- citus ad anginam 6 90 30*ear Bizjan non irurei . 84. 314*3» ei calculos 69 r 47. muris vfus ad caligines o>.ulorum 68,9.5. ebrietatem ana 692.3 o. rdepfi&m curat 688. ZQ.vfu s ad t s, ii; nues pi- /fir 688. 41 . raucedines fanat 69 1 . 45. eris putredinem fanat 689. 3 o . «*ae»r c»rei 689. 47. tarum catus myrus 67 1.27. i«r eptlepftam ctttiie 688.17. memoriam auge 1 6 S 3 . 1 2 . ieco nugis 69 2. 23.de Cernue & ea apologus 682 i^.razarjsicaj» eer« certamen vbi 68 o. 6.co>' e/i*e»5 ptopmquaefjsnon debeant 67 f .46. «m apibus infidictw 6 jq.q.cur aput nidis imponat 377. 19. cur aucrfia coeat 671. 31. cm>- /» Adibus haberi noluerit "Pythagoras 6j 1.4.0. cure domo elicienda 686. 48. cur floccis & plumis nidum fubjiernat 666.20 cur garrula did a 668 . 17. c?iJ- homines degm 674. 24. c«r homini- bus grata 379. 7 -carri cur inuuent R(juij 674.33= d tur l ut urna ccm» parata 66 > - 41« (i cur littera tom » tuntautat 3 69. 4. ei cur nonis fimi- Ima 66.5.5 4* f'*7 mgram vota- nt yi-gdiu 661.4 6 f»r e«» ©f* dat 66$ .24.. tur rapenx anum non fit obnexfa 665.35. cfere n-paabus r.Qn i * fc fletur 674. 1 5. Interas ferat quam Columba 66 5. 38.ee* cur fi meji ns vocat h T Unius 664.20.0» e«i e i abegerit T y tbagQras 680.5 c.car Thtbarutn tc- fiia non jubeat 664. 20, cur variam volucrem vocaris Ouidius 66$. 30« tar vyixtiCS' cyata. edicti 661.53. r \ ew eatn Fpup& pratulerit autbov 65 S. 20. cuflodiens tempus fuum quid fignificet 679. 3$.Dariotxiti& portendunt 677» 3- Daulias ales di- citur 984.. 23. dccoffum eius catus rabidi nmfum fanat 692. 14 .ab ea denominata 676. 40. Dionyfio redi • tum in patriam portendunt 6-/6A 8» epubeta6S^.2$. in Etclestjs nidifi eat 5 1 1. 1 X.rpiiheta 669.q..pro equo rum impetigine fumitur 6 5 8.3 5 .efa partum accelerat 691. 5 z.ctymum 660. 2©. eius in fabricando mdom - duflria 666. 5. fabula explicatio ©84. 3 O.fabulofa68z. 40- fd ocu- los clarificat 689. 1 3. m eafcUisft- tus 75 i.$o.forma& defcnpt.661. 43 Fr-ji ;/co obedmnt 6 8 1 . 20 .flu- dtofo io-p*& fngo '* albtfctt66 1.35 qs quid didice ► re homines 656.2 6. f ao ^ quando plumam pvxfagit 675.7. ^ e* m ptAnunciaduiturd 74.3 5 .vi£lus 67I.3 6.Vifa quid Cyrro portendent 6 75.44. vnanonfacit vet 675.6. 686. 3 . vnacum puliisfe abfurnt ab Colubro finit 673. 38. /o volando pernicitas 605 .2,7 .volatus 66 5.2 2 67 1. 26. pro mionfiantia 679. 18. Tvo.r 16.2 3.1 1 6-4_j.669.22.car d/ pt ?d credita 693 40 -vtalba najtan tur 66 i.+o.vt comburantur pro an- girta 690 37.69 1.3 6.Vt blatias fu get 697. 1 j, t/f different ab Epodi- bus 660. $9. vt lateant 694. 3 7.VC 'Jsljlum cohibeant 666. 3 o. vt fan - Cias denotet 678.5 2 . cis vtitur Had dingus ad incundendam Dunat 602. 43. vfus inbdlo’p9Z. 30. mcibts 66 2. 26. m mediana 687.45. Hirundinis agrefhs hiflona 693.1. de. fcnptio 693.20 .icon, ibidem, nidus 663.46.rza5 & pafferis pugna 69 5 1 6.vbi niduletur 694. 14. vt ab alqs di gnofe at ur 693.33. Hirundo alba 66i.3i.uoi 663. quid poxgdal 533.15.675.28 f66i 36 Hirundo alba Terdtas magnitudine Hir undo aquatica 6 9 4. 42. Hirundinis domcflicAtcon 662. Hirundo magna 698.48. Hirundo ma-ina auis 66 1.20.698.2 2. defcriptw 6 96.4-O.lcon 697. Hirundo Rheni o 94.44. Hirundinis Riparia biiloria 694.30. curptnnts praualere & peaibus de- generare dicatur 696. 8.defcrtptto 698. u fami net & maris icon 695. genus & dffierentlA 695. l.rudus 696.13. ah ea prAjagium.696. 16" quid cum alqs Hirundinibus commif nt habear. 665.10. Hirundo rufi.ua 69.48. (3$ Hirundo faxacihs &fpcluncaria, 698» Hirundo templorum 693. 17« Hirundinis vropygio albo uoo.66 2. Hivundopiftis 65 8. 44. eius fellit fitas 530.26. Hirundmaria 677.2 I. H ifpanotu more vtfei quid fit 55 4.3 2. Hadiium vis 290. 26. latteolos facn- fitabut Ty.bagoras 25 7.28. 14 Melo laudati 583.1 4.JW /ac* ijicio quid de- notet 424.3. Hotlandi cur Sturnos non edant 642. IO* vt nidos pro Va umbis parent 492. 17. vt Tafferts captant 5 44. 20. Tafjeribus abundant 536. 26. pro T affer um nidis Vaju Jiftiha con - ficiuni s 36. 32. quomodo Columba i capiam 3 99. 16. Sturn s faciunt Va- Jafiflllla pro nidis 641.26« Hoiocauflum ad placandis Deu 42 0. 6. Homeri anmairi £nnij corpus migrat 30 2 3.cur in Tauonem mutatus fin • gmu> 22.45. cur ncuern amum vo- ces edidit 4 1 7. 37. edidit vocem Lu - finiA79o 5 4.. eius laus 26. 14 no- utm auiu voc-sedidtc 1 37.1 5.685 . 5 O .ortus 417* 3 5 .ei pueri Turdos do nant 578.1. puer cum noucm Mufts ludens 417.39. eitts (1 mulaertim efl Lufatuaj94,i6. Mominis aberrantis & in viam redeun- tis hieroglyphicu 1 30.45. caro eius bofpittbus pro fuilla appofita 5 8. 1. eius cranio alitemur Columbee 390. 55 .cur f Ape in fomno femen emittat 1 19.3 l.memtandis periculis vafer timi htetoglyphtcum 130.30. im- becilli & opem ab alio quAr entis bic roglyphicum 95.4. libido 120. 17. hbidinofus per Coturnicem ftgmfica- tuv 139.6. magnitudine variat pro regionis var ictate 105.19. non Jua- pte natura iracundi bieroglypbicum 418.7 .f an gumeeius alliciuntur Co- lumbA 390.5 2. fernper generat 3.89 4. johtartj bieroglypbicum 6 1 1» 8* propria arte pareuntis hitroglyphicu $90.21. p i oprtos parentes no agno* fcu i 44- 1 fcit 114. fLnnguUli loro Columba gaudent 391.$. vbi magni 105.2 .6« Homuncio Tsrdsci ftmilis 126.29«, Honoricus Kex 2 5 o. 1 9. Horatias explicatus 144.42» Hordeumcur Columbis improbetur 3 82 44 .quando Tauonibus exhibendum Hortenfius orator prius Tauonent oeei- dit 2S. 25. Tauonetn pr.us augurali cano pofuit 5.5 3. Hortulanos Cenchvmos dici poffe , awf Miliarias 177.^4. d.« ferantur 177. 43. defcriptio 178. ij9.famin&icon 178. raam 17S.W# pinguefiant 177.55. Hortulani albi icon 180* Hortulanus candidus 179.14. Hortulanus albicilla 179. 20. Hortulani cauda alba icon 18 1. Hortulani collo viridi icon 181* Hortulani congeneris icon 189. Hortulanus fiemus 179. 11. ei«* *e«» 179. Hortulani fimilis Spipola icon I S 2. HifloriaHebraorfi quotuplex 423. 40. HoHilij LMancini augurium 258.55. Hunencus 1{CX2$0»*9. ad Hedropem 2 8 2. 3 5 .4 5 4*faS» ad Hedropem afcitem 203.30. Hydropiper fpeculum Vauoninum ditiu 19.16. Hymis diutius duratura prafagium }9jp.tf.ptotempeflatc6'j5.i$. Hien&ftlhs vis 292.9. Hyofcyamus Gallinas dementat 246. 1 7 Hyperdixon arbor, & eius mira vis 397 ftypoerafd per Perdices indicantur 1 29. Hypolais • Fide Carrae* > twde d/#<* 755*8. ad Hypopbagmata 451.13.26«, I I vdcoiwf Ligolius pitior eximius 565.6. Lalyfipitiura 136.7« Janigena Galli ditii 248.8« laponsnfis quos Tauonts Lufitanis do- nauerint 8.17. Ifii* Aegypti Ciconia fimilis 750.3 3. *] Icarius Arnaam filiam maris fortuna committit 45.3. eius fomniu 44* 5 5* 6 1 j . 1 5 « io medicina 712. 50. ad Itierum 10 1. 16.2 82.30« Ichneumon cum mare fmt generis eois 118.4. Icbtispifiis 55.3. /ffi; ^«id 5 5.4. vs cuniculos capiat 55. II. Jdd/ier« minatio , vt finiatur 497. 1 4» dd eo* r«w» vUera 292.49. Anfiotclis 722.20. cata Alauda amicus efi 83 4. 42. eundam motitat 72 4*43*. Juniperi bacca tertio anno mature fiet e di cuntur 597. 16.24. 52« Junonis ales 2.26.7.4 2. ei curfacev Ta* uo 20, 34. cur dVauonihus euvvum fuum duci voluevit 20. 44» i» mmifi matibus Faufima 2 3 . 5 0.2 4.*/«^ P*f fusColumbaru volatus affmilats^Sj. lunonius ales 1 2.48. f5 6. limonium ingredi quid 4.. 41.17. 6. lupitev in Aquilam mutatus 174. ig. Columbis deletiatus 417.18. iweo coturnicem mutatus latonam amat 168. ij. cius, & Latona, fabula 174, 14. "Perdicibus delctiatur 126 . 50. Dodonaus qui 44 6 4. Ius pro coquendis auibus fj 6 1.3 8« I»j confumptum ex quibus anibus fiat 3 51*6. 45« Jufcula anale ptica vnde excogitata 233« lufculum vergufum 302.57. luflum Toffer fignificat 549. 3 6. erae typMi 42 4*22. jufiinianus explicatus 8.9. 41. Juturna cur Hiiundim comparata 66 §* jxia quid Diofcoridi 5QI.9» jj&s fifopygide confunditur 72 5« 24.. Fnngilla dicatur 8 a 6. 6. Id- L a d "ST* \Abmum rimas spo. i ©. ad j| Lac coagulandum 303.23, M y lac Gallinaceum in quos ditet* turi74.. i. lac inouoquid 215.14. lecedemonij cur Gallum immolarem 169.% . fid lacbvymas fifiendas 289.4. Laconis de luf. inia diftum 756.7, ladant mira vis 392 .9, lagionus pifcis6.43. Logodiaqua, & vnde ditia 80* 1 5» t4-4°20.etymum 86.2. lagois Horatio quid 144, 3 5, cur ptre • grinam vocet «45.5. lagopice 144.19, Lagopesy 2.49. lagopus 86.5.109.} 4.8 5 6.46. ,/?0- lida > f innoxii edantur 391.7. Latona cur faevte Coturnices 168. 13 . Gallus eifacer 2? 5 .20. eius & Ionis fabula 174. 14 .Perditibus deleftatur 126.40. Laureum baculum ge flare qui dicebantur 839.20. It agor a Pbaftani 5 4. 46. lt£U Pauonaceiqui 19. 46* Letytbosquid 191.24. Leda partus 275. 4* ad lendes 288.2, lenticula Columbis gratiffima 382.52, ad lentigenes faciet 3 03 . 27. 5 5 6. 6. Leo an album Gallum tam umodo timeat 240. 8 . animal folar et fi 240. 6. ce* ambus prttiofis quis faginarit 57.24. Capum non timet 240. 46. Cbnftum ftgnificat 260.43. cur Gallum timeat 240.1 5. c«r tgplorum cuftos ponitur 270. 38. cuflodia bieroglyphicum 270. 44, iugumfubit 667. 46. eos qua terreant 240. 16. per eos qui in- dicentur 129.45. quos non attingat 27 S.io.ad templorum claufira 270. 5 Q.cum terret Gallus 240. 7. wz«rx non attingat 240. 20.C/ “Uf pa - nor em incutiat Gallinaceus 4* 45* Leo herba qua 443 . 3 2. Uonardus Cognefcmtus 7 4.3 3. J, Ltonardus Columba fpecte captiuum liberat 404.3 o. ad lepram 26 44. pro mundatione eius Paffcres immolati 547.15, Leprofs vt apud Hebraos mundarentur 547. 20. eorum medicina 277. 48. facrificium 42 3 . 24. Leporis ddtciaj 5. 1 6.qua loca colat s 5* 30.ee qui abfiineant 208.22.eius [a- lus in pedibus $5. p.ftmpcr generat g 89. i.eesfponft fponfts donant 558. 6. fuapt enatura timent 539.10.XW abudent 1 1 o. 3 5 .eorum velocitas 5 5 ll.venatios 5*5* leporina carnis laus 144 • 40* Lepor at ij canes q ui 5 5 . 1 1* lepores albi vbi 143.35* lepores Chelidonia 677. 14. erf /epow wwm iaterfettnx diee- ba ur 7 89. ?8. y?/?e / «"«a won efi 77620. lugere ,& gemere dicitur 77P*io. mas accurit ad vocem fce- l& 783.42. mares veri capti, vt ferum prodant 788.1 6,mas,vtdfce rmna dtftinguatur 788. 1 5 f a mina quibus /ignis certo diUin guatur 788.22 migrat 784. 1 4, wo- raha 79i-i mufe a e arum de quibus dicatur 795 . 1 q. mutos pullos cur in- terimat 78 1. 19. nidus meuhatus , partus 785. 16. nidi defcriprio 785* 3q.nidis fcon 786 «p» e# this 774.5 ./200 efi Curruca 774. 8. «o« e/? Votamtda 774. 10, wo« c.t* nit, cum dolet 780. s 8. nugis («fi- dens d quibus dicatur 7 91.46. nui- la vox ei peculiaris 718. 1 . omnes voces edit 778.4. paupercula qua ei comparetur 792. 35. Thcenicurum amat 789 5. r«?w eo 0011786« 40. (p/AocTW o; 781. <5P eius plo- ratui Orphei, 'dr pxoris Laocoontis ploratus comparatus78i. 3 o.easpoe ia Indorum ex hominibus aues fa- ffas fingunt 796.3 0. earum potus 788.1. pretium 771.46. princeps volucrum difta 771,1. prophetae, pt ijs fimtles 791.3 1. prouerbia 795. i3. pullos docet canere 781 J2 pa/ li quomodo cognofcantur iam exfe cibos capere 787.3 0. qui,& quomo- do educandi 787.17. qute attn ice et qur propter mu- ficam capiatur 78 1 66.eamvtreli- giofi imitari debeant 19 t. 35. pf /e Htfiodus ei comparavit 797« vo.pl viperas timeat 298 21 Lufcinio alba 776 6.jecw 777 f retium 77i-5a lufcinia murorum qiue anis Gallis 746. 17 lufcinia ramorum 775.52 lufcmiola 773.48 .vndeditta 765.6 lufciniolcc Bellonq historia , forma icon 765.1 Inferniorum familia 790.24 lufciola 773 44« drf lufcio/os 289*3-45 1 .5 3 lutare quid Ca pburnio 671.8 lutea 810. 66’hifioria 855. i.magnitu doSi z j.mxrts icon 857. vbt degat 857 qv.vifius 8j 7.3 i.Wrfe Ctrlus. lutea Tumeri defriptio 856.50 luteola 8c8* 1 5 lutum aceratum 670.30 luxanti ftdes 2 9<\ 49 luxunoforum cupiditates non ejfe na- turales i7«l6. quiputentur 207.8, luxus vt veteribus dtfpluuent 28.27 Lychnis Chalcedonica 1 42.34 M MAcouacana Amerath quid 109.50 Macrinus lmper. Columba augurio Begno exutus 415. 10 Macrocepbali populi vLi 45*5 5 Mtitxein Lipara laudata /8>.l$ Magnanina qua auts Bononia 5 30.5. defer iptio,& icon 7 $6.1 Tvlagnesij pontra locufias in bellum eut 3 66. 20 Trlabumctis Columba 377. 34. Colum- ba opera fingit fibi cum $p rttusan* flo fermones ejfe 437*5 5 Co/n»3 bamafiuefecent 415.50.etus proje- fiio in parpdtfum 25 7. 40 Manti facer Gallus 255.24 Malacoderma oua qua I9i«7 Malampygus 756.54 Malcanaer Byx 685. 45 *7/f hlai ' Malchus fygem ftgnificat 364.4© Malignitatis Uieroglypbrcum 1 69- *7 Maligni hominis hieroglypbicui6i,%> Malui Struthia 542. 44 Maltt punias omnibus ineffe aliquod granum putrtjquid figmficet 831.15 3 Mamertinorii numo Galli ico 305.28 Mamma vt non inclinent 13 5.25 ad Mamillarum tumorem 290. 44 Mantj voracitas notata $76,10 Mana cur mani data dicatur 168. $ .de- feriptio 3 65. 24. ejl Chnfius Manucodiata neruos habet pro pedibus 629. a 8 Manutij, & Adagiorum authoris error 54. 5 a Maris tempeftas miro modo /edatur m- 27 Margarita cur in ventre Columbarum poliantur 4$ 3. i. quomodo adulte^ rentur 450. 3 B. Mina Virgo per Columbam ftgni fi- cata 418 .b.ems facrificium 41 1.44 ei Templum in monte Columba au* gurio conditum 406.39 S. Marina Columba apparet in carcere 405.33 >Colnmba ci Coronam impo- nit 4 06. 5 ,tormeta>& mors 40; . 46 Manntana mimus 24.27 Marmor Tauonium 19-28 Maro Pythagoricus cur Lufcinidfuiffe dicatur 784. 54 Marpbifa Columbis comparata 3 74.28 Hirundmi 67 1- 5 3 tnarrhis Cornix litteras ferens 368. 5 4 Marti cur Gallus dicatur a 3 6. s8. f«r Gallum ei appingerent' Romani 255 6. eius pullus cur Gallus dictus i}6. 1 9. eius,Gr teneris adulterium per Mquila congre ffum indicatum 20 > /3 Pe neris adulter- 27 j.j 5 mani alis cur Flacco »& Stella poetis Turdos non mittat zo.cognato fuo cur mittat Gallinas 577.14 .cor* 1 4 ; • > 5 • X 4 f * { o.cnr/e V fitta * vocarit 1 5 8 i 3. explicatus 343 35. j?r neget fe Carmentonis fratre e fle 195.45 MarttmaFoxius Cracouienfis medicus 60.475.2 martyrum holoeaufium 423. 5o» qui Pafjeris dtdtis 5 5 3.4 marem vt mulier pariat 286.2 matris proprios liberos necantis hiero- glyphicum 794.21 materna fedulitatis erga filios docu - mentum 666. 45 matrimonium legitimum »vt veteres innuerent 368.40 matrifaluia i^o-h matris auis 174. 44 a i N D E X. primus expefuit 458. jo tntdica asus 7. 54. 1 89. 6 mediocritas m veJUtus ratione lauda ® ra 19. i Tuecltoiancnfium vittonam * vt Gallus \?r£ftlgiat 2 3y. 1 5. torum vitiaria contra Tndericum Imper. 415.15 medi cur loca mutari nt >36.^6 wifira fluuius 602.3 i ad meiacholid 279.10.450.30.614,2 8 zntionocepoalus 740.3.756 .36 melancorypbus 7 13. 17.29, quaauis 756.16 Melcbior Guilandtnus 74.2 8.8 1 . 1 o meleagn fabula 44. 1 5 . ?wor£ 44. 28. cHisforotes m aues 44. 3 3 msleagridcs , ey Africanas Gallinas eajaem effc j 6.41.3« veteribus om- nibus eadem auis 28.3 .j» eafwm far ne luxus i, i-i7 .cur gibbera ditia |8 24 -cur Tunes 16. 3 7. ab ea denomi- nata 42 .30.de/ ripti 0 ex Clyto 36. 5 2 -de ea ernbl t m 1 4 3 • 2 o o/j>» rara 58.14 .0/fa 5 1.44 .qualia 38. 26. pu- gna 38.20. qua loca habitarent 41. 4.0. cufM Tetraone confunditur 6i. 45.2’OJr 4 2. 20.1 »5* 4 2.203. 17.1? «de adurite 1 t-j.vfis in f acris ethnico- rum 43.3. vt ab Africanis Collu- mdadnimguat 36. 39 mele agris Clytiaitcu Meleagride Var- ronis Plini] que eadem 38. 10 meleagns veterum qua Bellonio » <& Turnero 3 6. 2 6 meleta amorenijVt indicarent veteres 268. 55 melieratum cur Columbis offerendum 3 83. 20 memnomides aues 38.10 ad Memoriam augendam 688*1* menahpptea infula 678.40 menfa lapidea 41 j. ji.Tauonacea 19. 44 .vnduluta 19. 43 ad Menfes albos 285« 1 7* in ordinatos *86.zo.fi£lendos 286.14 mentricis bieroglypbicum 795 .1 2. Ta teuma dicta 398. 46 mercurio Gallus facer 255.30.269.36. eius forma 2 /5.32 .qui Accipiter ei facer 3 92. zS mergus 6 03. 8 mcrltcus ptfcts 6.44 merops est api aflra 71 2. 6 merops Hirundo martnadifta698. 27 merula aquiuoca 604.1 z.eaw «fKaf £• ritbaus 743. /o, eam a»w«f Ritbecu « /a 6 1 2.8. candida vbi 6 03.3 5. fan- 6 i 0.18. fa«f« valent 610.14. ea* capiendi rapio 6 1 1.2%. caro qui- bus conueniat 614.23. carnis boni eas 613.50. 61. temperies 614.10. cognominata 6 1 2.48.co^om?j corpo vis i&tofirs mutat 6oj.8.de eis cur poli Turdos agat autbor 602.6. ab ea denominata 613.5 .defcnpt.604. 4. femina icon 6 05. fimi ad agros ftevcovmios laus 457'ii‘genus,& differenti o/af 611.8. fympatb ia »& an- tipathia 612. ifynonyma 603.1 merula alba icon 609. non effe diuer* fa fpeciei d nigra 603 . 40 merula alba»& nigra maris icon 6 07 fcemina 608 merula albo capite deferiptio» & icon 606 merula alpina 613.1$. 630,12 merula apodis Indica hifloria» & icon 619. 10. auem monftrtficam 6 29. 30 merula aquatica 589.34. merula bicoloris icon 623. hifloria , 614. 1 merulam Brefilicam cur inter merulas aferibat Bellonius 62 8.5. deferiptio &icon 628 merula carulea 61J.16 merula congeneris deferiptio 625.1* icon 624 merula congeneris alterius deferiptio 4 <&icon 625.14 meiulamontana 6 03,52. 623. 4 merula montana Germanorum bido* rla 620.20 merula noualium 61 3 . 10 merula porphyromelanos 6 29.40 merula rofea m cibum commendatur 627. ^.deferiptio 6i6.627.famtn<$ icon 627. maris icon 626 merula Sabauasenfis 96.36 merula fandaricino colere 60$ 53. merulafaxattlis 615.14*61 7.28.62 3. 4. deferiptio 63 1.6. icon 6 $o.fynoa nyma 630.1 merula fimilis auis mira generatio 61 1. 48 merula fyluatica 6*2.5 merula torquata 589* 35* cur Colum- bina dtffia qog.io.fccmina deferi*. ptio 6*3.10. femina icon 6xi.ma «* w deferiptio 6 1 j .S.maris icon 6 as »0» ff? alterum merularum genus Ariftotclis 614.45 merula enor 60.6 Tticrul® Merula fluuius 602. jo , Merula machina genus 6©». 4» Merula pifcis 601.36. perperam Tur- dus dicitur 579. 17 Meruleus color 602.36. 6i j. 18 Merulus 605.1$ Merulus folitarius 613.14 Merulus ttercorof is 6 1 5 . t 4 Meffalinus Gotta primus crifias Gal- linarum edit 29 4. 5 j Mejjicani Coturnices immolant 1 68* Meffos quid Arabibus 456.2/ Mccapentinorum numifma cum Turtu- re 5 28. 28 Methona incola cur Gallum immolet ■- 2)7- 8 7 Sieticuloforum pugna 162. 19 Midias Coturnix ditius , & cur 165. 1 6. 3 3 . qualis fuerit 1 65 . 3 3 militis Cretenfis verecundia ex in ho- nesto vulnere 114.25 milites proficifcentes curalio via- tur 238. 5 $ miliaria auisi 59*43« 85 0.14 qua auis Longolio 7 39.3 a, qua Bdellio 81 j. 3 3. vnde dicatur 178.4. Varronis q»* 177* 35 militaris difcplina per Gallum figni <■ ficatur 2.69. 1 milium quando Columbis exhibendum $#1.46. eius v.s contra venenum t 7 i. io. Indicum proprius Columba * rawt v*#ax 3 8 *. 48 milo Gallus ditius 185.22 swiJo Crotonienfiscur tnuitius 253.7 miltiaics Athenienfium Imper Gallo- rum pugnantium exemplo fuos ad- hortatur 238. j / . fniluus 549.10. 702 31.34. 892.44» c#w Columba non reconciliatur 395 f.cuy Columbas capiat 19 4. 48. ear metuat Gallus 24/. 23. e< wo^ tenditur rete 44 3. »7.«? eam odem • genus Gallinaceum 241.35 minevua^iedon ditia 772.3 i.ezax fd/- ftcum Galli imagine 304.41. i7z«a- ptaditia 584.20. eiuspaffus Colum- barum volatui afjimilati 367.56. Hirundini ftmilis 66 4, 1 minurire quid 490. jo minurigare 669.36 minutius Vica «8.53 mirabolani 796. 45 miraufe Catclanicum I49. 44 mitra figwficationes varia 798. t? «««efleax Columbiscomp iratus j 6 8. S modius quot libras accipiat «6-4 molam expellendam -054.50 molhceps 53 3. 47 monachus ex ouis duris mortuus 3 o I, 1 monachori humdieas fignific. 552.28 monafierium Columbinum 356. 14 monedula, <& Columba apologus 444, 1 7«ea o/im paeri ludebant 169.41 monialit auij 726.29 monialis Turturi comparata 523.25 INDEX. monofira Gallina f 95» 1 tnonstn bonam malam partem acci- pitur 5 48.40 moqeanelli defcriptio,& icon 73 J. 30 moat fnngdla 8is-36.aquiuoca,&fy nonyma 8a 1.12. cantus eius duplex, & vterque mfuauls 82$ 34 eurpau ciores capiantur 8 2 1.40. forma, defer ptto 82128 mas vt afaemina differat 821 \).mar\s xon 822. vi» #«x 8 tj. 44. 'yojr, ingenium, aucu* piumjvolatus 823 30 mont tf ing\U& co igener' $ icon 823* mont fringilla leucocephali icon 822« monstrorum caufa 220.36 monftrof irum Gallinaceorum iconus 3 19« ircrfe • monslra in quibus animalibus maxime generentur 220.3%, 226, 2 morborum caufa pracipua 5 83.ll ad morbos deploratos 29 t.i 5 ad morbum regium i 34.29*556.9 mordere Gallinam quid luuen. 203.27 morhenna j x-\9.b\S\oria 34O.E moretetiera jlnglis qrne auis 739. 38 mortis prsf.igium 20.25. emsfuauiffi* mutn genus vnde 531.50 wor/ 4 motacilla 5 o 2. j 5 .AqutuocA ~]i^.\.ad calculum valet 7 24.3 V. cineris vfus j iUi).etymum 7 a*. $3. locus 725 3 8 ■ ca«z Vaffere troglodyte confun- ditur 725*5 .fynonyma 721. i 5. v- /mx m medicina 7 2 3. 4 avitius 723 38 motacilldt alba defer iptio 727 .r.fcemi me icon 718. maris 727./0 US717 %o.w eius nido parte Uuculus 717» 5 0 motacilla fl met deferiptio 7 28.p1.ic6 85 9* 1. cantus i l ocus, vitius , vf is 729* I motacilU flauce alterius deferiptioy 29 20. iVo-z *btd. motacilla genus yTaJfer flultus ditium SJQ* 5 mugiles m Sciatho laudati $8$. 15» fu. apte natura timidi funt 5 39*12 mulcafies Tunetarum rex quo fumptu Pauonem cotium edertt 6 4 mulieres facunda qua aue denotentur 72 1. 35 mullus pifcis 107.38 muneris peffimt fymbotum »2. 49 murena fellts (itus 5 )0.26. vbi lauda- ta 383. 24 muralis vade ditia 1 27.55 mures funt indociles 667.46 mufaica opera 3 04,6. vbi elegantia^ 19 - i? Wa/c# m/o»* J» Jo zi mufcarijs parabola 25.21 mufcarij Pauonmi artificioftffmi de- fcriptio t?. 30 muftet cuparum hijloria 73?»* 5 mufcipetx icon 735 mufica hieroglypbuum 794*54* uo 1 16.27. ^a• 46 Natalis Comitis error 44- 5* Ndfex zn timore contremefcut 374./0 Natura arcana ex aumm cognitione. _j» percipiuntur 1.32. omnibus omnia nor, dedit 101 .2 1. cur album, & ni- grum colorem m cauda Tauonis de» uitauerit J. 1 Nauicula mobilis ftneremig. 458.46 Natm Hirundines volatui comparata 65 5x*54 m pullo quid i96.41.dquo ColumbA diti a 4*6.20* Chelidon di tia 6^8.^.monsVeneris ditia 446 pratoria Gallus ditia 186.4 Neapolis quo augurio condita 0I|. 22 Nemanus regina. 685* 45 Ns ptolemus Gr&ces ad pugnam hor* tatur 6*3.16 ad Nephritides 452.30. 454. i 6. 284. 5 4*714*3 5 Neptuni, & Cereris congreffus 459. 3 0 Neptunienfes , vt Coturnices capiant 164,9 Nequitia ftgnum 1 69- 20 Nejlons poculum 462 40. de eo alle- goria t6o. 24. eius fcypbus 460 10 Niba cantus prouerb. 1 9 3» 4 J • *7j. J 5« quid H efychio 273.17 Nicolaus Mirepfus corretius 636.26 Nidus confcientiam notat 678.48.fi - dei quietem % 49. 4 Nigrettus qu£ auis 60 3 .25 f fff * Niphi % %]!pbt mov 61*46* l©5» *®7* 2 6» 591.46. »28.50, 657.,30,75j,3$. WHg# 86,8.90.5 o. opimo dg conce- ptu Terdicnm abfque couh 1 1 9.3 &N luardnsC - ‘amba augurio templum condidit jo6.^© ^tfuanon est Spumer ius 701.4© 7 02.49- eam Columbas capere 3 96* 40- cum ea affiaei rex auium ($50. | J. tn numo riuiomni Vtj i 4» 3^. »£ Columbas captat 3 96« 45 » «i«r $* Vafferis hteroglyphscum 94 5M5I-J8* Pajferem aa fe confu- gientem maU tr&ttans »quem fignet 95.1 cum ea pugnat rex autum 6 5 1 36 qm Turdi eam odire 588.6. vbi procreari dicatur 12*5 -vox 116.35 qui pr&* dicator e 1 Jimtlis 550.4 6 ^jytiicovuus qui dicatur 29- 19 %]ymphocopos 744. 31 O Ciandu effc aliquado r J t .13 Orimoides minus 128.10 Oculi fimplsces ftnefuco 428 4? f . Oculos pennarum quos Tlinm in Pt *• MOWfi porarir »l*io Oculi quando m pullis generentur 1 r 5 52. ad eos mirum remedium 174*3« ad eorum albuginem 68 9. 3 5 .clari tat em 135.53. 089.9. debilitatem z8S.$dolores 288. 9.689. B.fluxto- nes a88.ia.icium 45 i.jo, 689-1 J fuffufionem 1 } J. J J 689 i6.fugtl-. lationem 289,5. wfw »89.17 Oculare quid 666 * 44 Oculi auiumqui lapides dtdi 663.43 ©fyw<*$lr#>w V ahrtanthes 542. 1 7 Ocypteros qu& auis 397*% 6 Ocdctnemus qua auis 98.22. cur eam Otidi fubiungat Belloniui 9607.de-. fcrtpteo 88. 40. icon 99-Otidt fmilss 9&-)6.y>ndedttltts 98.44 Gcdicnemus Bellonij cur aquaticis an - mmremda ioi* 8$ I\ N d E x% Ocdicnemo congener cum temftvibus annumeranda iQl. 4$ .forma *©f . 4O.;c0»i©£ Odoardus, Turrianus Geme fis 787.40 Oenanthe 7} 6 >3 y. quid 232.26 *, - Oenanthe auis ,497. >0. bt{iorM&j62* 10. vtdeyitiflorai vnde ditia 7 n, 19 ' c., < *. i> . . c ’ v , Oenas canis nomen 497 A i Oenas Columba qua j6l,q6.ctquiuoca 497. 4 5. autumno confpicttur 35 9. I d.color 498.8. Columbar h fpecies eji z 5 9. 6. fanu na icon )Qo- frugi- bus viuit 359* t 7. magnitudo 5 /o. 1 9.maris 1con4.94.cum Talumbe co funditur 485,1. quomodo lAnslotr Columba maior &m efie dixit498, 40 fynonymd 498.1 -vnde dicatur 3 61 36.pt capiatur 501,20 Oettrum auis qua Bellanto 6 5 7»4o Ocilrum infe Itum quale 637. 41 Oeilrumptfas 656.5 Officina cohortalis quid 220.10.2*9, 30 .Vhafi anorum 5 1.51 Qgemorum hominum religio 446.1 f 6/di mor 60. 5 ? O/m ramus allatus d Columba quando natus i o L).quid figmjicct 427.28 Olenum festum 4>*54 O/fi rolacei facultas 451-10 O/frd Rutenorum prsnc(ps,vt caflra^t Dnuuhanorum incenderit 402 .j Ohua du# ad candelabrum pojtta quid denotent MQ.ii.eius frutius cbari- tatem fignificat 436*6 Ohua Gallis qu£ auis 96» j 6 Oliua perpetuevirtt 424. 50. ramus Chriflum fignificat 4i$* 10. ramus cur ore allatus d Columba dicatur 4^5.54'fO lex denotatur 4*7.3 Olotigcnefl Lufcuna774.26.1n rubis cantat 774.40 . de eavari&fenten- tia 774.50 Olores canunt »thm filent Gracculift^ 19 Olybrij tyrannis 40 6. 1 4 O nas cur d Deo punitus 20 6. zt Onouile herba $90.13 Oogala quid 5 os. i| Ooftopica 258.4 ad Opisthotonon 6»4. 30 opobalfumimnavis $02.10 oppianus correftus J 14.20. eius nugst 85^5 «d Ophthalmiam 6 89.3© opera plumaria vnde fiant 568.20 oraculum Aeolium Ionium. & eius dignitas 54J. 24 ordfio deVauonibus inf cripta 7.45 orafow perfetft bieroglypb. 794« 30 orchtlus auis cur facete loui aferiptus ^5°-4 f- arfic dtffii Carcini poetat filij 6$ 0.30. cur hy mena is infeHus 65 J. 18. noftua oua exedit 650.36 Trochilo eandem efie 6 50. 3 3. vt tempeft&tem denotet 650* 17« Ordo a ut horis an ab aliorum ordint# thusijus 6. 17 oreslis,isr iyladts amicitia 5 15. JS ^ origanum Heracleoticum 2yx. ll onolus 6,1,3.14 op»a: 80.30. jnae liberto 80.I4 „ on2fGe»K^rf 57-16 oryx quadrupes 103.34 ornitbogalum vnde ai&um 252.45 oruithologt error 59.43.5 0,60,1,78,. »6. >7*8.95. 1.98.2 5. 190.7. 2 3 2,12 J6» • 20.j70.39. 486.28. 532. IJ. 580.38.630.7. 661.20. 8 16.13. 824.8,828.21. inconfiantial®.^ ornithvpodion 252-8 contra Orobanchen Gallus circumfer* tur 24J.>o« cur eam odere agricola *43'3J orobiaquid Gracis 410.35 orobui Coturnicu qua herba 160.53 orobus porcis exitialis $82./5 orpheus cuius auis fpecie apparare de* beat 784. io, eiusftpuUhrum vb 9 785.24 orrhos quid J74.JO orrilimorSiVt nunc tat a 36j}*14 i orthriocouyx 70.2 6 ortygesvir 165.41 Ortygia mfula quee i6q.42.eius etymu iqi.i6.vndcdifta 156.36 Crtygometra 151.41* dtferiptio 175» 10. cum Cenchramo cojunditur 175 3.i0.cum Crecei7^.i9-cum Onyge i74*So cum I{ufticula 175.17.^0» tur meum agmen duTiitat 155. 19. cumGalloru B^fie confunditur 17$ 14*icon\ ye.magnn udo > 08. 7 . pri- ma rapttjLccipiter 1 5 3 *2 o.qpp auis ^Albato 6 *.8. fynonyma 174*36 ortygometra altera tn gentfits degens 275. 16. defcnptio 175*40 «3 rus Apollo corre&us 16$* 34« 94*50. ad oris putredinem 609-39 ab offiridct& Cerere quid didicerimus 680.29. et Galli immolait 25 6. 43 ad offa fcaVia 287.26 ofiula Columbarum nuptas comparat# 386.3% offifragabqo- 10 ofiracodcrma oua quA 1 9 ■ «6 o fircorum efus nobilis 144*4 J ofirea ^ibtdena laudata 583. 15 ofirvgothtaTauones copiose alit n.26 otidis adipis vfus 95.40 .aifcor c» » 4«o 84-3 1 .anjiquilam vocet jl elianus 94. 1 ,<|4 migret 92*30. antipa hia pq.q.canes vt metuat, & cur 94*12* capiendi t en pus 94* 43* 95.16. quibus vitanda 9^.19* (Ut Gr ac i per u*fcrtbatur 85. 5q* cur eam in cibo damnet 'Plinius 93« cur ea odere olitores 9i'1°* cur nu capiatur 93* 11. cur parum volet 93.12. c«r wo» in fubhmi nidificet $9* 38. eius deferiptio ^y.^.tquunt amat 84* 26. ms»& equi piCtura quid 1 quid indicarent Aegyptij 4^,50.95 5- facili moritur9i>z4.fimivfus9f 40 .hieroglypbica 94,45. hominis afpeClii horret 91,*4-incubatu$ 9)2 3^. magnitudo 59,5 i.9*»46.tnorcs 9 l,io. nidus 6iy+o. 93>*6j35>non tfieex Galbnzceo genere 87,4.110« efle Tetraonis genus 87 ,z6.non mi gra9 S^yi^.cumOto confundtturSy 3 4 'Cius partes interna deferiptre 92 3.& itideparua, quaattis dteipoffit 3 o 1 j 1 o. cum Vauone confunditur 80, » o pennarum vfus 9f,46.pedcs 86,4. cum Verdice confunditur 104 24 pondus 87,49 ponderofa auis e fi 8 7 ,30. propriet at es 9} >20, eius qug dam partes deptfa 9 1 -quando co- quenda 95,} 1. ea qui abfhnere iu» beantur 95, 38. quibus locis degat 92*11- cum quibus confunditur 85, 3 2 -quot diebus incubet 9 3,44-rumi nat 9 3,28 fympathia 9^j^fynony ma 85 ,4f.cumTctraone toto gene- re diferepat 60 , 3 6.vt cum eo conge ner dici pojfit 8j,i6.rbi ab udat 92 3 3-vittits 9}A)'Volatus9i,io.nSi 34' vfus in cibo 95 ,14. in externis 9‘)i$y-in medicina 94,3 5- vt capia t ur 84,3 o. 9 4, 2 8 • vt equum amst 94 1 8.vt manu capi dicatur 94, ? 7- vt vulpes capiat 94,7-vulpe odit 94,6 Otidis aut horis icon 89 Otis Longolij qua 8 0,3 1 Otidis Ornithologi icon 88 Ot os 87, 2 5 -qua auis 80,17 Otus 702, ) f. magnitudo 8 f, 26. cum Otide confunditur 85 ,25 Otus faltatioms genus 85*3 1 Ouium cerebri qualitas i73'35 curepi lepfiam patiatur 17*, 3 6. qua'do fi a bulis hybernis educenda 674,40 Ouidius explicatus 515,5 6 Ouorum ex aceto cobiorum vis 28 3,5 1 in aceto moderati vis 28 x,37- vfus 28 i yl. agitata, & frablaq 302,18. album eius quid 191,« 1. albuminis visi 79, 14. 280,12,285,14.290,2 albor ,& eius vfus 302,35 . albumi- nis vfus ad agglutinandum 303,55 304, t .ad clari ficandu 304,8. ex al bumine clytter 283 >qi-aliaru> auiu Gallinis fupponi 214, 30, an prius Gallina* 1 9,10. eius anatomes quin que icones 20 9,2 10,2 11,213.(13 aperiendi modus ioi,\8.apponendi vatio 301,37. affator ii qua melidra 301,10 -affavel tofiaqua 305,5 -cx lore loci excludi 226,18. eo candi- dius proner b. 275.23 -candidum eius quid i9i,u.Wf 288,50 .canicula- ria qua 222,44 -cineris vis 280,48 390,16. ea clibano excludere 226, 33-cociura quameliorz99»7-in cra ticula ioij}7-crudorK vis 28?, 53 390,3 r. cur molle exeati 14,1 6.cur nido ,1 relinquitur 220,23. cur pri* fuperioves» quam inferiores partes INDEX.' cernantur* 1 8-6-cur f aevi ficata 2 58 6. qute cynofura ditia 22.43. dura quvt f eruanda,ne requieta fi- ant 298.42« Zephyria qua 207.43 Oxylaparum quid 396.48 P P S . Achouius a Damone in Gal lum immutato teneatur, de Tabi y a Cyro tradenda^ confulitur oraculu /4J.20 Tauicationisfymbclum 130. 31 Taonia noftu latens ad epilep/tam va- let 173.2 „ Tceonij contra Columbas in bellum eut 3 66. 2 9 palamedes mufarii lufcinia di[f»79C.n palea quid 38.8.196.17. vnde tiicia^ 196. 25 palearia in bobus quid 296.18 paleutria qua dicantur 3 98. 3 4 palladis caffi Galli imagine notate 239.17 palma arbor viTicria omen 378. )8 ad Talpebrarumpbtegmonas 288. 45» ad carum pilos euellendos 688.4» palumba 485.18 palumbi aquxuoca 484. 16. ptas 49 1 . 1 » 505.21 .alleblriies diCdq9} *}.a- lunturvt alios capiant 493.20. ami citia cum Terdice 694. 1 2. an sicli* disjanaftutis annumerandi 489.53 an vigrent 489.4. anatomica 4 8 8. z6.arbores habitant 378.40. bibidi modus 37o.<$o.capiedi ratio 493.18 carnis qualitas 496.3 6. cafiit as 489 2 f. cellares qua486 >36.492,49.001 Ffff 3 tus 9hs Colubis ctdfmihs 486 jo .cumpro Columba accipere quid 443, 4 8 • cum Columba confunditur 48?, 4. ese coi par it pullos 49», 3 i» eondimcmu 496» *9.corporis<*jfe- ffius 49 4»i.cur aereij vocati 490,18 eur diutius viuant , quam Columba |79,io» cur Fabari&didi 49», 4*. cur ferta Plinio didi 486, 28. cur lauri folio vi tatur 490,8. nidis fuis laurum importent |77, 16- cur siti didi 48 u 40. abijs denominata 494,18. dtfficilimt capiuntur 49 J, 50. emblema 49 f efus eorum cur libidinem extwguerg dicat Martia» lis 491,36. factld laqueis capiuntur 491, IS* fimivfui 4<57, 18. genus 486,2^. genus mains & minus vbi 48 /, 50.?» genere eorum an diuerft tas 486, 15. glandipbagtfunt 49* 47 .hyeme aliquando canut 490, 40 ^j/we fe condut 489, 16. incubat us 492, io/nge»ijM»489. iitingluuie habet prapofitam ventriculo 488» 30. mas cur citius quam femina mo ritur 49 t»z3. mores 4 89, »2. nidus 492, I» noslratibus maiores &fapi diores 486,44. jy; nuptias parat po- pulus Romanus 4 96, #. oculi eorum confojji renafcuntur 4 97, »0« £«»* Oenade confunditur 484, 54.485. * partus 49?, i.paflilli ex ijs 496,30 Vroferptnfi facri funt 491, 29* loca ament 505, I .quando gregaum volet 490» 1 8. quando tefies ijs au- geamur,& quando eos non habeant 4884 aquando in Fenerem accen- dantur 491,40. plantas agno - fcant 490, 6. quercus liquere, qutd fignificat 488,59. quomodo capian tur ^9ifiQ.quomodo farciatur 49* 39, qui fic didi 489,58, qui fcmito flos edant 196,8, quot annos viuat 491A6, quot diebus incubent 492» %*)»qUQt pariat J6|,j.f38,i 2.900 ties generent $6},] quoties pariat 492,2 1, Sagina 492, 40. falacitas 49 i,2Q-f anguinis facultas 451,5« $1-497,1$ fyluarii dona dilU 488 5 6. trsmeflres coeunt 491,11. Tur- tures cafiitate fuperant 37i»)2,vbi abundent 488,49-10 ventriculo eo rum,inuentorum lapidum vfus 497 %5-vifius 492, 40< TtWe rfi#i $ $8, 12.485,5 t -ungues eis nimis crefcut 491», -volatus 490, 14.1,0^5 90,2 5 vfus in cibis 495 » '4- /» medicina 496,56 vt adulteros puniant 5 71, 5<5*k campe Hr ia habitare dicantur 488,4 jivteos edat Galli 496,6-vt Galli e os capiat 491,56- Neptunii* fes 46,71 1 pro ijs nidos par? t Hollan di 49%. i7-vt d Liuijt differant 488 i6.vtpullos foueat 491,48. >*«• pullos pariant 49 *, l a.vulnert fuo origanum imponunt 490.9 Talumbus fy lueflr ts 702,55» INDEX, 'Palumbi torquati defcriptio 486,50» * Betlomo 488,6, /eo» 487 Talumbarta crypta,& aqute eius facul ta$*94,}9 Valumbarius .Accipiter 241,/?* 362, »7*494,20. cm)- ficdidus } 92,10 palurnbanum oppidum 494,26 palumbicida 561,27.494.10 paiumbula 485.26 palumbulus 48 5* »5 palumbus gladiator 414.20 palumbus pifcts 484,25 pandar ei fabula 685,1 1. quid ei Ceres largita 685,11./» U altat ii 685,5 6 pandionis ales 6 60 , 1 7. 684, [ 6.c«r fis diei a 684,25 pandionis nata 775, |2 pandionia ales 775,26 panicum quomodo Columbis eitbiben* dum 582,46 adpannos 45 5.10 panthera ne homines attingat 340.28 quos non attingat 2 7 8. 1 o pantheron rete quale 642,25.544,10 papauer heracleum 545,50 papilionum coitus 671-50 papo 545 .56 pappus 808.6 paralyfim 4 50* »4 parafitus belluo 55.1 Sfe iadat Meni» lam eJ]e6io>i$ parentes vit torum in fi l ijs fape caufa funt 761. 18 pardalus -Alriflottlis non est Cocco» thrauftes 645,3 6. 646,6 pardus coit cum lecena 188,50 parias ferpens in Sclenontinorutft nu» misdepidus 506,1 5 parietaria vnde dtda 127,55 parifios quo ardore Mauri opugnarint 6*i>37 parix 711,5*725,52 ad parotidas 455,6 65 1, 4.762, itf-nodu canit 7it. 43 parracidarum culeus 2 40, 5 5 parthemium 128,1, Diof roridis eunt helxine confunditur 1 28-5 parthenope Columba imaginem adorat 41 5. 5 5» w Neapolim condiderit 4if. »3 ad partum accelerandum 59 C. 5 2.5 27. 50 .quibus geminus 105.24 3?// ad do- /ore* t olic0s,& nephriticos! 1 4.3 5 m medicina 414.30 monticula 7 1 1 .24. cur fic didus 715.5$ parus paluflris 529.29.711.27* fcnptio 712.1 .icon ibid . parorum quaitafpecies 722.8 pari fyluatict bisi.? 24. 1 o.icon 7*4 parus pifcis 710.50 parula qua auis Campanis 5.711*6 pajfer 655 40. adipis vis 555*5 * K0C4 529. 12. *Aefculapio confacrat i &cur 548.6 acas,&de ea difputa » tio 5 37.15.atas vtcognofcaturjlS 1 7. de ea opinio propria 557.64.aU bus quid portendat 5 33. 14. albos non efie diuerfos abalijs 5 5 5* I0» amor erga alienos pullos 544*35, gnet 5 20.16. antipathia 544*27* gatar 4 Martiale 559-J» audita faemma cur femen emittat a 17.26* 5 40.27. auguria 5 45* 4»' bonus qui dicendus, & qui malus 5 5 3.4 .capiendi ratio 544.1. carnis temperies 5 54-47* cerebella vt f er- ue tur 555.3 9-eius cerebellis cur Ve nus prae fle dicatur 54S. 5. Cerebella Venerem promouent 555. 27 .Chri- ftum denotat 5 49. t . Cicadam difeer pens &c.qnid denotant 5 46.4*ci»e v rit vis 5 3 6.9 . cognominata 54 a.f. cqitus 5 40* i q.cxcosj&imperfecios parft 74 r »5- cur anima, fi- tniUs S 5 c«r domibus no • Siris niduletur 533, 50. c«r cpilep- fia obnoxius 541., Jo* cur epilepti - t is dentur 555,46 c«r in febribus prohibeantur I5 S,2%cur hominem fignificent 520. i.cnr naturaliter timidi 5 3 9 * I pifces Uti Jic vo centur 530,29. cur poft Columbas de ijs agatur 5 28, 48. cwr fptcilega (Ubius cur in vrbibus ntdu- letur 5 39,2 3. c«>* tn Xenocratis fi~ numfe abdiderit 539, 15. cur Fui’ tures timeat , & mufielam 544. 48® in deliciis habitum fuiffc 5 55,5. rfe- nominata 542* 1. denotant paupe * $ 5 S.defcriptio 554, 5. ycn^<« yi.ii. a loco i i, 16. penes loci habitationem 448,45. domefii- ci icon 534* domcHici nidi ico 535. eius duo genera Germanis torquata nuncupata 529,40. emblema 554, 1 x.eos edere d quibus muentii 555, 26. eorum efus damnatus 5 34» 46. 53. F e ner em excitat 355,27. eius etymum 3 iz, 16. excrementa Fene- remmouent 355*34 ftllis vts 555« ■yt.fimt vts 55 5*5 I .genera 5 3 j,i. greffus 541,10. Hirundinum nidos occupat 540,46. htiiorica 543*1* graniuorus efl 54i,2J hominem le uem,& inconslante fignxficat 548, 36. hteroglyphica 5 5 3- ^5- imwzo* i pro lepra mundatione 5 4 7, 1 3» denotent 5 47,26. impuni hyo - fcyarno vefcitur 5 4., 3 7. ingenium 5 i 9» 4» ingenij fagacitas 53 9, 1 8. immicitta cum Hirundinibus 54 4. 45* eorum inttar edere quid 554. 34* imticem inuitant $40, 6. tu - Sium fignificant 5l9,i6.lauant,& fuluerant 528. 51. i» leproforum f acri ficto concedebantur 413, 25. libido 5 40,14. libidtnoft bierogly- phicum eSi 353*40* Lignipeta 533» 22. locus 5 35 »i .magnos quos vocet lAriftoteles 5 i 3,5 ‘{.mares cur pa- rum viuant5i8, 24. milij efu tm< penfius gaudent 544> 36* tnceren- ti cur fe Damd ajjimifet 551- 4. monachorum humilitatem ftgntfi « 35*, 28. morbus 54t.41.mun- 340, 8* w«£k<* cara /45> l8. tnyfiica 5 48. 13. eorum natura L-* viyfiice explicata 349- 12. nautis vbi viam monSirent 5 40, 3. «f ma- lium depopulentur 544» |6. «< I* 540*38. pro eorum nidis Hollandi vafa fiblilta conficiunt 536» |2. ad Noffiuam confugiens tnald tradatur 95.1. ad Noduamfe non conferre 553*34. eiut & No- blua hieroglyphicum94*5 5*65 J»*8 non plut anno viuere vna eum * vt dixerit Vhtlofophus 5 3 8* 2 6. eius vdo pullos j eamque ipfam matrem INDE X. deuorans draco quid denotet 546» 10. eorum oua Fenerem excitant 5 5 5,27- pamphagus esi 541» 2t. partus 540, 38. pabillus 555. 15* eius penna cur albefeant >34* 15* ab eo prefagia 545*4»* prouerbta 5 5 4. 2 3 . propcudentiapomtur 5 49* J5*« pugnat Hirundo,?? cur 6 74* 3. quam auem pnuattm figntficet 529,16. quando pedem prafugianc 546, 2. quando pluuiam,?? tempe- flatem, & quaadopluutam tantum 545*44. quando ventos praf tgianc 545*43. m quartana conceduntur 5 5 5, 16. qui facilius capiantur 5 44* q.quipradicator eifimihs 5 50,^8. qui redi ei comparetur 550,10. quos martyres fignent 5 53*4* quos pifces vocent latini 5 30,11. qui pi- scis dicatur Arifloteli 330*24 .quot pariat 541*8. eius robore effe,qui dicantur Belgis 5 54.falacitas 205, 54 .cur non imitanda 5 j 1*50. eam toto anno non exercet 206,1. fexus diSimbiio 531,18* 5 3 4,26* fuapte natura timidi didi 539,1 1 . fuaiuf ■ fime cantus 5 3 i,i6.fympathia 5 44 2 1 fynonyma 530* 40- m te nplis etiam nidulatur 5 3 5 * 40. temporis annui bieroglyphicum 51 5,45.timi duas 339, 14* pro timore ponitur 5 5 °» 2. tum puluerat , tum lauat 2, lo.vbique obuius e fi 5 3 >25. Fene- rem comitantur 547 • 5 4* Feneri confacratt &cur 547, jo* Fenerts iugalis fymbolum 531*48. vetus non illaqueatur 554,38. vidus? > 1 iS.volatus 5 41 *i o voluptatrs hte» roglyphteum 554, 8. vox 538, 28. eius vfus in cibis 554,45. in me- dicina 355.20 .m facris Hebrao - rum 5 47,10. in vanis Ethnicorum facris 547,4 6. vt dicantuy vermi - uori 529,6. vt mgluuije carere di» cantur 524, 25. vt ab agris fugen- tur 541,26 pafferis albi defcriptio,& icon 556,\ o quid prafagtat 6 75. 28 pafferis albicilU deferiptio , & icon 559 pajfer aquaticus, feu arundinarius 5 29, »7* \ Bononia qua auis ficdici(L-i 47 paffer aquaticus Eberi,&Tcuccri 5 »9* 31 pafier arundinarius Angloru 329*29 pajfercuti brachturi noflratis deferip* tio,& icon 5 ^ 7. 3 o paffer um Canariorum hi Horia 8 1 4> * • cantus 814. 22. corporis afledus 814. 18. deferiptio 814, 16. maris icon 815. paffim care venduntur 814, 27* feminibus gaudent 7 67, 54* funt fpecies Ligurtni 814, 16. vt mas a fcemina difiinguantur 814, 20 pafferi congeneris deferiptio »& icon 562 pafieris erythromelani Indici fine cau • da forma, & icon 568 pafferis f tam deferiptio, icon%57%* pafier fufeus 756, 30 pafjr gramineus 529,26. 7J2, 756, 50 paffer l Hyrieus J 34*2» eius deferiptio « &■ icon 5 64 pafferis Indici alterius prophyromcla - ni caudati deferiptio & icon 5 70 pafferis Indici brachyurt forma $67» 40. icon 566.»«, 2 pafferis Indici caudati , for non caudati 534, 1 pafferis Indici macrour i roftro minia- ceo deferiptio, & icon 5 65 pafferis India macrourt alterius defert ptio /67,1. icon 5 b6 pafferis Indici fine vropygto alterius cyancrythromclani deferiptio icon 169 pafferis maculati , fiue tricoloris defert ptio, & icon 558 pafier marinus 563, 20. efl Struthio 5 to* 8 paffer monr anus famina,vt amare dif ferat $60, * j; maris, & fcemina de - f r ptio, & icon 560 paffer nufcatus Indorum 530, 6 pafier nobiurnus * qu£ auis Indis dibta 533* 28 pafferis pu filii in iuglandibus degentis defer ptio,& hibiona 5 6^, 30 pafferes pyrgita 69 8* 40 paffer rubi qua auis 592,2 5. deferiptio 71 8, 35. icon 7 39* qu* auis Bel - Ionio 772 , 47. ufein a dicitur 772 paffer f apium Angi orum 753, 4 p (ferfohtarius qua auis 5 59,5 2.529 2j. cantus 6 17, 14* cum Carduele confunditur »& cur 617, i8.defcri* ptio *> 1 5, * 0.6 1 6, 1 . maris icon 6 1 3 fcemina 6 6. Merula genus ebi 6oij^6.nidui 6i7,3 quo loco agat 6\7,i.folus d git 61 7,10 vbi care vendatur 6i7,iB.vmte dr 615.6 paffer Troglodytes vt condatur , & fer ueturad vfum pro calculo 65 6,9 pafferis folitarij Bellomj bifiorta , & icon 619, 20.620 pafieri fohtario congeneris bibloria 617, 20 paffer fporguitis , qua auis Cretcnfibus 529 53 pafier Hultus.& fimplex.qui Indis, fo* cur fi c dibius 5 29,54 pafier slufus Bononia, qua auis 5|o, 46.hiblor ia, & deferiptio 565, 50 pafferis fytuefiris deferiptio »& icon 561 magnitudo 832 6 paffer fylueblris jlbiuarij 5 33*36 pafierem torquatum curfic vocet Bel * Ionius 5 29,41. deferiptio. & btfto- rta593,i. nominis ratio 563, 14 paffer trogleta 69 8 46 paffer trogtt es qui 634, 4 6 paffer troglodytes qua auis . 529» 3©* calculum in homine mire,etperfebii fanat fanat £58.1,8. cantus 611, 46» cere- belli vfus in medicina, 616, 34. cm Reguli hiilor i* \adne Piatur 6 J 4,40 cur Regulus a mulas putatus $54, 48. defcriptio 61 />1* icon 65 5, 20. mores 611i\o,cum Motacilla cofun ditur ~]\1>1*nidi forma 6 >4,5 1 .op- timus codiendi modus 6i6.20.quot et quoties pariat 6H,i6.fyfsonym 6%\i^.quafynonyma eifalfoattri buantuv 65 1, 23. vbi niduletur 654 Ji .viPiui 529,50. viPlus,&vola* tus 616,1. vfus in medici na 6 5 6, 5 . vt contra calculum exhibeatur e>f 6 13. vt a Regulo differat 65 5» 17* de eo nuga xAngl&rum, & Galloru 611, 48 pafferes Troglodytis Bellontj hifioria, & defcriptio 616,40. icon 65 7. ni-, dus , partus 657, lyby eme non cer- nitur 6 17,22 pafferes turricoU qui Galeno f 31,16. pafferes virides canori vbi 53 3,2?» pafferis pifcisfellis f itus /30,16 pafferinum prandium quid 554,28 pafferis fluPius , qui locus dicius 530j 31 pafierina herba qua 543*35 paftillus Gallinaceus 197,31 pafhllus ex quauis carne 1 97 » 9 paHmaca marina 484,28. loi,/4- de ea miraculum 505,3 j.ad eius ictum patafcius auis 7 31,14 patina Catello mea 1 13,5 4 patina clypeus Minem# diPia , & eius valor 29, 18 patrimonij relidi typus 6S0, 1 3 patroclus Accipitri comparatus 64 3 „ 2. eius funeris celebratio 448,14 paua 7 ,39 paucitare quid 10, .9 pauimentumqmd r p, 3 4 pauLin# nurnifma 24,12 pauita quae tePia 1 9,34 paulus cicada dtchus 5 20, 8 pauonis adipis vis 26, 33* an ei duo vbi 2 J ,? I .cequiuoca 6)Z8.atas 16, 1/. affectus corporis 18. agnofeit fuam pulchritudinem 17,24« agro ^ttbenienfi dclePlati funt 1 2,2 3 «rf- gresfcs,qui pyrenais 46,15, an ea." daueris futuri odore percipiatur 20,, 38. an fer# natur es 8, 6. cius apex qualis S 28,1 'i.deco apologi * 9,2.3. affatio ques damnetur 29, 4. auis for mofiffinradiPeus 3,3 8. auis regia,&- nobiliffima 2, i 6. aureum feclum di* Plus 4,14 .aureus in templo Iouis 23 2 7. carnis pree flantia 1,4}.qualitas 17 ,16,1 6. caro eius cur nonputref- cat 2 7, quale nutrimentum pra* beatij ,30. quibus annumeranda 27 5. quibus conucniat , <& quibus non 29,7» quando melior 2 9,5 .quot an- nes incorrupta feruetur 27,13.5.4(5 vt meliorem fuccum genent 28,54 cauda qualis 2,49. cauda colotem, INDEX. vt mutet 1 3 , \ &.ob eius formam na- tus 5, li.etus forma pompa dicta 4, 17 .ea in galea pro ornamento 24, 41.eum non monflrat,nifi laudan- tibus eam l^q.tx eamufearta 25, 8- eius Varietas quid denotet 2 2,4 6 in cerebellis voluptas ,<& luxus 29, 1 6.cocius,vt melior 29,2. coeundi cupiditas, vt cogncfcatur 1 2, 46. cii Columbis amicus 391,13. eas amat 3 16, 1 . 1 8,4, corporis dotes 3,37. tur alijs auibuspuUhriores pedes in- uldlat 3, 20. cur auis clamofa 20, 1 3, cur eum anes m regem non elt » gemit 6, 8, cur crudum luucnalis di- xerit 17, 40« cur excrementa celet 3,26. cur feres tudicauerk lufiinia - nus^/7-cur lunem faccr 20,34. cur lini radicem fub ala gefiet 17,48. cur media notie clamet 3,xi.cur in numtfmatibus antepedes Iunontspi th 20,45. tur non in quodam numo Fauftina 23,33. cur ab eo ordiatur author 2,15. cur m (Jftrogothia di- ligentius , quam ' a lue anes colatur 26, 8. cur parum volet 16,41. cur paxillis imponendi 15,17. curplu- res famiutt mari committantur 12, 40. denominata 19,1 3.diuerfitas8, t/.ediffe eos Cicero fe latiitat 28, 1 B. educatio in quo confifiat 14,40. ei aptus locus pr a/ cribttur 15,2. e - sus educationi tnfuU apice 14,46.6- ducationis nobilitas 15,50. m ca prifeorum diligetia 1 1,qfi.cius efus denfus 28,4 .eius efus prifas Rc* manis in cognitus 28,20, f fum eius quanti veteres fecerint 2 8, J 5 .ab eo fabulofa 29, 48. famina defcriptio 11, 26. icon 10. femellam mas non e f culatur 12, 54. oua Zephyria pa- vit,^r quot 3 3,6>famina fine coitu 13,0 farmntf m incubando fagaci» tas 1 7, 3 6. fimi vfus 2 6^kCuetus for- mam nullus pictor exprimere pote Pt 5 , 1 o .formam fuam oPlendit 3 .8 cu G allinis amici funt 2 39,49. cum ijs degit n,37' cum Gallo pauontbus coire 41 ,1 6. genera, & differentia 8ji.de eo gryphus 7,48. hcrbas,& ferpentes vorant 16,1 6. hisroglyphi cafymbola 201,2 1. inceffus qualis 17, 7, de inceffu carmen 1 7,5. incuba tus quot dicb.abfoluaturs.4,^. inge- nium 17, 21. Juronem comitans in marmore antiquiffmo 35,37. luno* nis currum traxit 2, 23. Junonem tergore ferens in numo 25,47. ius , & eius vfus 16,28. languoris pati- tur 1 8,30. libenter depingitur 3,8. lingua vis 26,50. locus fic ditius vbi 4, 5 1 .eo$,& tu fani as alere le- gibus cotranum an Chryfpus 5,l6. m lybia quanti fieret 5,4 o.mas cur oua frangat i 7 , 3 9. mares cafus pen- narum obnoxtj 18,28 .cius mirus in Virginem amor 3 0.40.J» moneta Sa nitorum piPius a 4,3 8, eo moralia ai ,3.munditia Z 7,15. my flica 10 , 33. 2 1 , 2 I . natur al iter arbores pe- tunt I1,i 6. cur nobiu chafflel 2tJ,J5 non ejfe tnuidum 3,i6>rion pifioru diuifio 8,20. non vocandos herbiuo rosl6,i1»nofiratts defcriptio 8,33 maris icon 9.111 numo^intonini1:ij 24,29. Domitia iAugu§ta 24, 1 5. Julia Via i^.Liuiajiugubia 24, 15. Magna Hetruna ducis 24, 35* Mantuana 24, 2 6.Maximina 24, 2J.Vaulinai4,i2. olim in Europa rarus 11,38« omnibus affettibus ca- pitur quibus genus Gallinaceum 18» 3 2 . ornatus exemplar 3, 30. offtum vis 26,34.0»« an in cibo conuentat 29,10. oua cur Gallinis fupponan- tur , quid tunc obferuandum 13, /o.cur veteres quinque tantum Gal linafubiecerint 1 4, 1 9.0«« ferentes vt traftanda 13,35« quanti vedita 1,^1-qua,& quibus quando Gal linis fupponenda 1 4,27 .fupponendo vum numeros 1 4,6. qualitas 1 4, 2 3. cuorumvfus i6,i9.ex eorum pennis corona 26,1 2 .pennarum combuSia- vum vfus 26,38‘pennarumdefluuiii i8>2o.pertias inficientes etiam pa riunt 13,41 .pedes eorum nihil ha- bere turpitudinis 20,18.? os (ibi im- molari voluit Caligula 28,34.^»^» qut 8,16. inter ptcios,& non pi fi os medij 8,19. ad e tus pituitam reme • diurni 8, 31 pranitidos aluere jtthe nienfes 12, io-prafagia 20,3. eiprp fagiendiperttia attributa 1 7,40 pro vetitorum educatio 1 6,1. prouerbia 23, 2. publici fpeffatus J,i 9« eius pulchritudo deferipta 3, 4.4,1. eoru pulli cur non cum pultis altar u Gal- linarum habendi -pulli quan- do, & quomodo cum matre tn agros educi poffitit 15,31« a Gallina ex- clufi,vt tra&andi 14, 16. quo loco feruandi 15, 18. pullus fi madefit, moritur 1 7,1 8. pulli vt primis die- bus cibo traPiandi 1 j,*o qua dam- na inferant 15,53 .ab eo qua incom moda 23,52. qua loca amet 1 1,3 6, in ijs quandoque pugnaces funt, & quomodo corrigendi 15 ,6. quando pariat 13,1 7- quando pennas amit- tat 18,24. quanti apud nos fiat 6, r. quando pluuiam prafagiat 30, io. 2 5. quanti fetent eum antiquitas 2, j8. quanti olim venditur 5,23. qui dicantur 78, 13 .qut fic dici poffint 1 9,2.tum qui prius faginar it ,& qui prius ederit 18,12. in cum qui occi- derit poenam confittuit oilexander Magnus 5 ,1 3« qui primus ad cibum occiderit 5, 5o« quo loco educandi 14, 42. quo tempore coeat 13, 1. quomodo feipfium refrigeret 17,33. quomodo fuperbos denotet 21,5 5* quot oua pariat 1 3.20. quoties anno pariat x 3, 25. quot diebus fufpendi debeat 28,50. rationis particeps cii 2.4I. $*%$oe# f4gis3ts tucrum 28.t4.fata- mas l 2.3 4. Samius laudatus 10.10 •5 in Samo non prius effie vifos 1 1.46® Serpentes tenet 1 8.6. Sexu differ iit $.i$*ftabulorum magnitudo 1 /. 14 fiercorh vft 'us z 6. 1 7. Holiditatis ar- guitur 3.5. fynonyma 7.1. tantum in nouilunijs fpedabatur 5. 2 l. vbi aos Alexander prius viderit II. 49. venena prxparata,vt probat 1 7.45 . sius vitem curdoleat Martialis z8. i i.eius videndi caufa multi ex lon* ginquis regtombusvenere 7. 1 g.vn- de diHus 7.46.vnde exportati in Eu repam i 1.40 volatus 16. 30. vox 36,20 .dvoce didus i6.za.eius vro pygium ad volandum ineptum 16* 39‘Vfus in cibo z8.l.vfus tn confe- tratione Imperatricum 23.34. vfus in externis z4.41.vfus in medicina z6.z1.infacris »3 *5, pulchritudo eius Lufctnix cantui coparatus 778 U* W ambitiofos fignec 22.36. vt coquatur , vt viuus videatur.z8.i7 • vt dxmoncm defignet 31.30. it di- uitem gloriabundum defignet xi.if vt diurnarum exitum 12.5. vtdo - Hos inutdos exprimant 1 1*7. vtfal laces fignent % 1.2 3, vt foecundi rei dantur 16. j. vt frugales figificet 22. J4. vt glorix contemptum 21. iy.vt hominem terret 17.30 .vt bo minem /igni ficet, quem fortuna lu- dit zz.41.vc ad libidinem accenda- tur 1 3*10. vt mortemprxfagiat zo. i 8 .vt notiis > & diei hieroglypbicu 3». 22. vt pe ffimi muneris fymbo* Sum 2 2 4$m»£ pinguefeant 1 4. 8. vt potentes denotet 11.4^. vtSaluato- rss noftri imaginem gerit 21. ij . vt fit falubrior 18.48.vt venenata animalia fuget Z6.17 Vauonis albt btfloria 3 1.1 2 .vbi repe - natur 31.13. icon 32* cur albi na* fcantur 3 1.2 z Vauoncs Babtlonbj 1 1. 1 3 Vauonum laponenfium htjioria 3 7. 1. fceminx defer ipt io 3 j*. 30. icon 3 4. maris deferiptio 35.12. maris icon 3! Tauones Indica quot pariant 1 3.24 Vauo Indicus 4. 39 de Tauone Indico loui confacrato mi* raculum 30.41 .quot annos viuat 16. z6 Vauones non piCti 8.19 Tauo gemma cur Cu dtCta 4. J » Vauus fylua ditia 4. 5 1 Vauonaeeus color qui tenetis 19. 38« an dVauone diCius, 19-50» TauonaceateCIa 19.10.qux }6 Tauonia gemma 19.27 Tauoninus fimus q fungus dictusiq.%9 Vauoninum marmor 19.28 Pauo medicus laudatus 7 £3.1 8 Vauo pifeis perperam Turdus dicitur 57SM7 INDEX. Tauogallus 3 5. 17 "Pauperes denotant pafieref 572. 38. quas xdtum paries habitent 379.1 7 pauperiei prxftgsum 269*74. eam qui laudauennt 790,2$ pauus quid 7.39 peccatum recrementum eil 678.48 pe£tine$ Mecbymnxi laudati 583. «7 pecora laferis efu moriuntur 246. 15® fuperuentu hominis d cane rabido morfu abortiunt »42 44 pedicularis berba »70.47 pelicanus Coturnici diffidet 163. 37. rhamphos dicatur 86. 3 j. fabris fauflaauis 685 ?9« 1» eumPolyte- chnus 68de ea Marcelli VirgilijdiCium 103.48.wuj cur oua fcemmx frangat II 2. 29. 117.31« mas&fxmtna incubat 1 17.3 S.maf culus A L iulus femina adulterium puniti ig» ? 3 . mas marem init iiy , 45 . mares titia frangunt 1 09. 2‘lmedulavts 1 j 4 i ts.dvncres vbi nonfinvi io. 37.de tjs m^aculum 120.40 mhumgenus duplici carnis pulpa > 09* -5 4* cius modo inuitus egredi ,de quibds dica- tur 1 35. ib-moraita 130 ^.myfika 1 18.28. natura Iz9.z6.h1d1 deftri- pt id 12 1 •9‘Hidum no faciunt ,&cur 5 io» 39- nimia libido 130.56. non dic ia fano vocis n6.20.hon oinni busvox eademefi 1 1 6 8. non funt inCapania 76. 5 z.nontranf notant Boeotia fines 1 10.38? ova 120-35. aliena furto ablata cubat 1 14.5.0?« nes cum alijs anibus coire 10J. jo. oua cur irrita reddatur 1 % 1 ,i 8.ouo° ¥um exclufio 1 z 3 q. ovorum quali- tas [54. 9'. praeparatio 534.1 i. vis 1 i J. 16. vfus 1 i 4.5 .cum Talumbi- bus amici funt 494. 1 %. pamphaga dici potefl tzi. 1 1. partus i ao. 6« parum volat 1 15*15* cx eius pe fio* re efitium 3 5 sj.26, 'Perdices capiunt 6 quomodo 124. 18. eas Terdtci- bus alijs cur homines capiant 1 12. 3 4. pedibus valent 1 15.46. eiuspes de quo dicaturi j5.j9.tfd pifficfVer. dicem aduolat t 3 6.9>non pinguefest X22.15 prafagit 1 I4.J6. curnpro- prijs pullis cott 1 5 8. 1 2. proprios pa- rentes Afalfis dignofeit 113.55. ijs proverbia 1 3 5 .28. pugna 123.1« pugna ftbi tpfi pernittofam effe 1 2 > 14. pugnax e fi 123.5 . pullorum tn matrem pietasi ;o.io.pullus mater nam vocem agnofeit Eri. 38. pul- Sos more Gallina educit I2i.44.pw! los quid doceat 1 1 2.1. pullis quid fi « bilans indicet 1 1 z.d.puUi fponte an te tempus ex ouis erumpunt 124.37 pull' veteribus proferuntur 1 33.34. pulli quid cum Gallinaceis commune " habeant •zz.i.pulU vt cutem afpe- ram reddant 123. 34. pulli vt pu- gnare dicantur 1 24.30 .pulueratrix esi 2*4. 107. a 5 * qua aves ita dican- tur 1 07. 3 6. qua? quadrupeda amet JJ23.43 .qua pro venatore eligenda 824*27. quale alimentum pra flet l O 6- 3 3. quando gregat im , ejr quan- do non volet 1 * 5 .50 -quando magis ad Fenerem inflammetur 123.8x0! quanti emerit Arifiippus 231. 7« quare pugnet 114 19. quibus anima Sibus annumeranda t 15.8* quibus caper s liceat >& quibus non 1*4. 4. cum quibus pugnet 1 2 3 .6. de ea quid ’ veteres fcnpf trint l o 3 . 5 2 .quo ardo ve coeant 1 1 7 .21. quo afbt alias al- lidant s iz.l6.quoaflu nidum con - Zlruat 1 1 x.j8. quibus quadrupedi- bus capiantur 1 24. 45. quo reti ca- piantur 54 1 quomodo canis opera retibus rapiantur 1 1 6. 1. quomodo damnem notet H9-46.eas quomo- \ / 1 ' n ? m mx; do Indi venentur 1 1 $ «7* cit ea quo- modbius conf tmptum fiat 134. 4. quot diebus incubet,& educet I-21. vH. qupfiies pariat i 1 9. 1 20.25 • rofira cmnabarina omnes tnGrpcta babent 1 04.3 o. rostrum rubrum e fi HaqS.rariffimas cur dixit Marua- tte; rt.t 8-faginatio i iz.q.falaci- tat I 17.9. fanguirus facultas 45 1. 3 2*155 .3 5 fento cofeffia inuice 16- t ume It a afficiunt iqo.^Q.fenfus 1 1 1 1 /. eas fermonem humanum addi- fcere 1 1 i>i8.fexdecim annos tantu viuere l £9*50. 1 17.1. fua remedia agnofeit 1 15. iq.fympathia 123.37 fynonyma i 08. 1. Turturum vocem edentes 1 10.13* vbi abundanti ores 110.z3.vbi bina cor e a habeant r 1 » 6.vbi facilius capianturi 20.43 . vbi / illata moriantur 1 10.50 .vbi libera fint 1 15.S2.-p6» nidulentur 120*42 vbi numerose fagtnetur1z2.50.vbi eius piftura egregia 1 ^6.6.vbtpra- fcnptas aens metas habeat i.lj.50 vbt ad pugnam alantur 1 23.24. vbi vocales / 1 3. 42. velociter volant 1 15 .47 .venandi artem difeum 1 1 % 1 a .venationis nobilitas 12 4.io*de eius venatione epigramma z 3 £.28 venator mas pra fiat famina vena- trici i 34. 25. venenum agnofeunt 1 1 4.3 8. ventriculi vis 1 34.32. ve- terum qua 103. 46. qua ex opinione authons ioq.6.viticerc volunt 1 14 3 6.vtflipuder 1 lq.iq.vicrus quam diu vitioris Fenerem patiatur 1 17. }6.vi£li verecundia 1 2 3.23. vnde ditia i i6»6.voiatu$ 47.29.1 15.28 vox 63. ij. 1 1 6.4. vocis varietas 116.8. vfus eius Hiabis 133.1. in mediana 134.18. tnfacris 126.45.- vt Accipitribus captamur n6» so. vt annuum fastidium purget 1 15.18 vt bouiSi aut equi imagine captatur izq.6o.vt canibus 1 z5.39.vt cer- no s amet 12 3*5 5* vt coquatur 13 3. 42. vt dorcadibus capiatur 124.55 vt educetur $z.q6 vtfafeinationem oculorum caneat 1 1 5. 1 9. vt na fa- tur ingreditur 47. 29* vt noxias bc- Hiolas fuget H5.20.vt noffu capta tur 8j4* 20. vt pingue fcat 122.25. vt ad pugnam incitetur 1 14.20.123 38. vt pugnat iores reddantur 123» 34. vt pullos couftruet 111.36. vt retibus capiatur 1 25. 15. vt fc niti- das reddant 109.26. vt ftgnctharc- ticos 129 • 4o« vt fpeculo capiatur i2q.q3.vt vulnera fua fanet 1 1/. ij.vterquean mcubet 221.3 5 >vul garem qub& quare Ter dicem vete- rum sfle credant 103.50 Terdix alba 80. 18.86.5. 109. 34^10« 2 o. quae, & vbi 143.33. hifioriau» 143*25 Terdix alba Sabaudico 145.16 £* erduc Afdeptca 73. 3» Tdrdsx cinerea to6.itl.vhl r !o«£.<& \ ■ f r-»pt90 140.1 3 Ta dices Cyrrhaei qui i09.44.cur allio ve, fleantur 109.43 Teraix Damafcena 10 9. 34.498. 20» def cnptio 1 4 1 • 1 • tcon I42 Terdix Damafcena Bellonij eft Logo* pus altera Tltnij 1 46. q. forma 146* t5.de fcr.pt 10 148.15. icon ibid» Terdix fulua 106.18 Terd-.ces Gallica qua 105.26 perdices Grace cur icone no dedit Bel- lamus 13q.30.etus historia i }7-*° perdix gri/ea 106.7 perdices indica 109.38 perdices magnitudine Caporumi 10.16 > maiores Gallinis 1 io.r8 perdicis maioris caro 13 2.33. eius, & minoris carnis difltnftic 132. 'jj. 133.3. qua Ormtbologo 104.46 perdix maris 107.40. 34 r perdixmartna qua auis 79. 2 6 perdix nigripes 103.22 perdicis minor is caro 56.2.132.53 .de fcnptiolqo.i 3'tfjc aues nouasfiue externas Tlinij 105 .47*10©.! for- ma ex Jlthenao 10/. 16. icon I4I0 mores 140.2^, qua Athenao 105. 43. quot paridp 106.4/. fapor 10 5. 10 .fapore eius cur tacuit jitkenaus \o6.zo.temperies 132.34 . volatus /40.26* vbi non nafcantur 108.41 perdix montana 80. 1 8 perdix montana Bellonij 80.33 perdix nana 152.15 perdices parua ver f colores 1 1 0.9 perdix petro/ a 145 • 21 perdix rubella I0J.3 1. qua Scaligtro 105. 1 . perdices rubra magnitudine Gallina 1 io- 8 perdicis ruffa aflus 1 38.25 .caro I j 7‘Cuvfus 138.22. eam cur tantum depingat Bellonius 105. 36. f illis visi 48.45. etiam in Germania ha* bernoq.13.icon139.vbi degat 104 $6.vbi rara 1 io.q9.htsiona 138.1 non effe rariores minoribus Terdi- t1b.loq.13.de ea cpin.Bellon.lo$, 34* profunt in afeite io5.30.vola - tus 138. 15. vtpullos alat 138.20« perdias ruflica color 8 7« 5 4* qua 175* 5 }»qua &eius fapor 103.44. pul- ueratrtx eft 1 03. 44 perdix ruflicula Bellonij 175.47 perdix fyluatica qua Bellomo 80. 3 3. perdices terra noua 338.8. qua auis 1 8. 54 perdix m auemfui nominis 136. 30. i turri pracipitatus 1 15.5. hifioria 107. 41 perdicij nomine herba 127. 38. vnde diftum iiq. 40. Cei fi quod 127.54« Tbeophrafli 127.46 perdicitis lapia 1 28. 1 8 peregnnantes cw tenuiter fefevefliiit l M* 5 S Teregri* Vt y.y' 'peregrinationis hieroglyphieumfi 8 i . i Vericarpb fotus quid »2 0.9 Pcridtxion arbor * &• esus mira vis 397 • 9 Tenftera in Columbam 416,2 5. 447* }8 "Peri siere vrbs 410.45 Veri ilereon qu£ herbet 409. 1 6-Colum bis gr atubi esi 3 83. 3 4. 3 91.4 i.vn- de diflum 409. 1 2. 5 2 Teritterides infula 410. 40 Perifiero; Columbis familiaris herba 409. 14 Verotti error 174.45 Perfacur lepram immiffaw crederent 3 97 . 18 Petri Crefcentientis error 360. 25 Petrus Tauo O otior egregius 19 16 Thabs Columbarum fpectes 559.6. ef£ Palumbes minor 497. 5 0. frugibus viuit 3s9.17.vt a Pbatta di jferat 36 s. 12 ad Phalangiorummovfum 293.3 phalarida fale condita ifi.ij phalaridis deferiptto 7 68.6. feminis praflantia 76 8. 5 . /e/»e» z;wde ajfe « fMtwr 768. 1 6 phaftacaales 47. s $ Z* 5 phaftana 47.7 phaftana Dea qua 46. 4 phaftana Gallina 47. 145 phaftana regio 54. 3 4 phafiani ab Accipitre oecifi alijs pra- Siant 5 B.j.adipis vfus 36-7.aquiuo cqq3-qo.bonitas 392-3 3-eos cape- re quibus concejfunt /3. 50. capien- di ratio 53.4?. carnis qualitas 5 6. $0 raro quibusprofit 3 3,30.11% cibis laus 36. lq, coptavbi no. qi. co- quendi modus 5 7. t o. corporis ajfe - 53.30. e#r «6 acceffu aqua pro * bibeantur 33. f. cur caput abfeon * 53. 1 8.tff e«r Mre^t Sicilia 77. I N D E X ; 3. cur Cupidinis (hnulacmm ample- flatur $ f.qo.eius apex qualis 828. 1 q.cunt cur Pauoni oojlp fuerit au- thor q3.33.cur in iaxontamulti Ji zo .ab eo denominata 5 4 ^o.iefcri- ptio 47. |8. digmtas d colore 45. zS.rpitheta 1 1.8. inter epulas luxu riamincitan es numerati 57.12 in eiusefum exclamatio /7. 50. eius efuSiVtprxtlct 36.36. etymum 4 6. 3 6. icon 49. felit s f icultas 5 6.5. fe- ritas 5 2. 1 o. quomodo hac corriga- tur 52.1 5 incubatio 3 l.j 3-tngentu /?• 10. Leagora qui 3 q.q6.longif- fim,i cauda vbt q7.2q.rn iris ico 48. ex Media acccrfitt 31. 11. meliores in cibo^qudm Gallinaceum genus 5 6 46. montani qut dicantur 46. 1 1. eo nihil decentius regum menfis appo- nitur 5 9 7. noncajlrantur 56.48. eis obtufa acies ejl 3 i .28. eorum of ficioa.3 1. 53. oua eorum Gallinis fup ponenda 3 1.3 6.oua laudata 57.20. ouapuntlss diilinguuntur 51. 43. oua quot Gallina f Apponenda 31.36 ex eiuspetiore efhtum j 50.26 pe- diculis laborat 5 3.35 penna quan- do decidunt 1 8. eius pennis ad quid vtanturpfcatores 3 5*38. d Thafia- no T etraonediuerfuss 9.3 3 philau- tia 5 j.s 6. pituita labor at vt cu- retur 3 {• 3 8 propriam imaginem a- tnat J5 .26. ab eoprouerbia 54.45. pulchr'tudo 4.36. 47.40. puluera • trix eft 2-9.q7.z6.qua loca quarat 50.50 quando coeant 51.32. quan. do eos ederet Heliogabalus 293-4? quando eos ederet Seuerus 293*40* quando gregatim degant 3t.31.qn inftdiandum 54.1 S.quadofe in fyl uis abfeondat 5 3.36. qui fcecundi3z 3 5 . quibus eos capere licet s & qui busnon 124. 4. d quibus in Gracia. adueflus 4 6 §8. m quo honore apud veteres habiti 36.33. quomodo ex eo,& Gallina ftmul coeuntibus pro- ereentur 3 1 . 49. quot diebus pi nguef • eant 5 1.5 1. quot oua pariat 5 1.3 5. falacitas 51*34. f anguinis facultas 36. q.Hercorts facultas 36.6.Hohdi gas 3 J.i8. fylueftr es quiTaurinis 46 S6.eo tanquam repretiofa curabfii- nuertt Ptolomaus 37.2 7 -eius tempe ramentum 132.37. vbi lateat 31. 43 -vbi magnitudine variet 47.3 ?. vbi fub niue lateant /usi. vbi vi- Itjfini} r. r 5 .venenis aduerfatur36 1 3 vicius 52.3 8 .vnde dictus 45 Aq volatus 47.29 .vox eH Hebraica 46 30 .vfus in cibis 3 6. 13. in medicina 55.46. vt aures claudat , & aperiat 3 o.6, vt capiatur 33.16.vt canis o* pera retibus capiatur li6.^.vt edu- cctur3z.q3.vt natus esljingreditnr q7.19.vt faginentur 32 • 46 phafianus gruant qui Gallis 46.1 7 | ibafianus montanus 61 *»».6|*I7> phafiani equi 46.6 phafiani populi 3 i- 3$ *4M JotoroM **C gto qualis 45. 45 - • pbafianarius qui 3 q- 39 pbifis adieftiue accipitur 54. $$ pbafis anis 47. l7./4*>6«5 ‘*t° poafidfs ules 47. 1 5. vnde dtcatur 3 l.g pbifis flumus 45*52 p ha fis vrbs 46*1 phafiaca alites 54*4$ pbafispro Medea 5 4*41 pbaffa Columba fpectes frugi * bus viuit 3 5 9* 1 7*4 Vhabe quomodo differat i6z.iz.fempcrrifitw 359 phaffachates gemma vnde difia 136*7 pherephatta 494.2 i Philippi Gallus i84*i6*24$**8 pbilis error 7/0.14 philoclis comici corpus quale 705.»/ Corydus diftus 1 1?*I I philomela epitheta 68 4.27 fabula 5 8 28. dSz.qo.explicatto 634.30. eam vt narret Homerus 38.qj.in Hirun dine verfam qui velint 683.37.1» lufciniam 58-44* eius cantus quere- la dicuntur 77 q. 37. Columba com- parata} 9}. 9.cur poeta Atticam ef- fe fingerent 78 4.18. cur propi Del» phoi violata fingaturj8q.qo.1n Hi rudinem deformatam fuijfe 77% •40*. - eius nomine Graci Hirundinem in » telhgunt 77 ». 37 .no&urna firen di- fia 684.5 3 -quot pariat 8/2. 5 3 philomenajj 3.36 ph Itrodofes qua herba 409.39 phocilidis error 1 1 8.1 pbcentcopos qu£ auis8}0. jj phoenicopterus 104* 1 z.efus 37.16 phoenicuros , vide I{uttcilla coit cum Lufcinia786.qo.cum Enthaco con - funditur J ql- 6. fcemma i\ubecul& fimilis eft 741* J 5* cutnTyrrhula confunditur 741.16 phoenicis apex qualis 8 s8* 1 3 -vbi pro- creari dicatur 12*5 adphrenefim 2 92. 2 0 phrynichus qui 23 7.40 adphrenefim 280. 44.281. 10 phycis pifeis Tauo diflus 6 42 phylineopteros 702. 5 o prea 659.40. cerMt cum Lufcinia Tro- ucrb.7o9.q. 795.38. Columbas op- primit 396.46 epilepfia laborat 1.62 qo. homines imitatur 742*5 I formo nem humanum addifeit 1 12, 5 J **£ loquatur 5^4. 8 pica Brefilica 86. 3 6 pica varia 799-6 picatus cur porcus diflus 5 7* 3 5 p/ea; 70 ».5 }. herba vi nidum claufutn ab hominis aperit 708.2. eius nidus 70 6. 33 picus nidum fufpendens 61 3. \ 5 picigenus fringilla magnitudine 619 . 10 piccioU Templum DoM.vouet 406*45. •pterii fili# in aues 813.54 Tieri] /alexi&ni error 95. 10.207,52, ordo 6 . »8 T’U antiqutjfima cum Aquila^ Ta* uone>&ahjs infculpta, a 4. 36 pileus acucus 19554 ppare 20J.578 47*s?8..j v piphex 829.44 p p//^re 5 J 8. 47 pipio quid 2S8» pipo*e $58*44 pjpo 6 1 8- jo p>pr<3 qua anis 619*6 pifcium ajlsmatio apud antiquos 575- 33.2.7 eos capiendos efca 303*18 .ijs cur abjlinuerunc monachi Aegypti) 575 . 40. Uti cur Vafferes dicantur Sjo.ig.vt capiantur 5 >'.38. P s8 planta , & animalia cum luna confen - fumhabentes 172.47. vtaliaalijs tnnafcantur 58$. 4.0 plantago Coturnix diPta i 5 1. 3 S p latina error /85.2.672.15 Viato a Diogene cur irridetur 272. 40 plaufitare quid 490.28 plautij ineptum quafitutn 590, 4k plefirum quid 1)6. 45 pleiades ararionis, & mefjis tempora fignificant 4*7* 4?* Gallina diCia 1 86, 1 3 plemmsrius amnis, vbi 1 6S.46.ad Tle ur itidem 26*30. iSo. 3 6,44 Vlinij,3“ Aristotelis de cafu pennaru Pauonis contradiCtio 18. 16. corre- ptus I io- 3 9.1 28. 1 5* 25 2,36.285. 54* 1$ J - 48.588*4.694.8 .771*5 1* defenfus 387.4 6. error 484* 47*5 i* 45.85.2$. 95:* 5.1 18, 13*1$ i* 1 1* 2 1 6. 3 9. $01. 8. 5 47. 34. 58 r.36. 664.36.572. 1 5.705. is- 74* 6 ex- plicatus 38. 20.60.43. 87.26.1 p9* $.)76. 34. 369.36 mconflantid—t 387.54. orc/o 6.i 8. quo tempore vi* xit 105.53 , Plinius Cacdius Flacco gratias agit protm (fis fibi Turdis 577.42 "Plutarcbus correffus 234* 54 pluuia prafagium 20. 8. a 54. 7. 4? t. 50. 5 05.44. 653.16. 675. 7* 7o8i 38. 743*57 poculum Struthium diffum $43*46 ad podagram 16.^4*290*41.45 2*3« INDEX, 3°*44. 454.SS*497.l8. 69*i J pcecilarum pifctumvox 584.40 poef & Turtu- ris amicitia 1 18.27.5 1 5. 33. «r Turture»& eo quid generari pofiet 118.26 pfitaccus pifcis Tauo ditius 6.38.40 ptiriafis Gallinarum, & eiuscuya 245« 1 2. Vtirion 250,47 adVhtiftcos rcjiaitrandos 55*45 ptolaemats vt d Cbriihams capta 400. 28 ptolomaeus I{ex Aegypti cur nunquam Thafianum edent 5 7.27 pudicitiae typus 525.17. quomodo a fWCWJJ p/tfa 5 27*17 pueri i& auis generatio fmihs efii 14 47 paer Coturnicibus oculos eruensjvtpti <* niiMj 150*45 puerperis cibus conueniens 297*30 ad pulchritudinem conftxuandam 303. 3 4.cimj gratia multa animalia natet. t.H.qu# magni facienda 6%*»i9 pulla 190*25* pullatio 190*24 pullus 189. 2 6. m agrefla coCtus 2 96» 54. an ex albumine » an ex vitello 2 iq.yo.affus *97.q.autunalts quos Germani dicat 223.3 9* capifc gciwi no icon i)6. cibus 228.48. cibus in otio cur prius mollis efie debeat 21$ 16. concbihatus i9').5ypro eo codi mentum >quo far fiatur 2 97*5 q.clau* ds vnde 11q.15.duos ex uno ouopof f e gener arf 175-15- educatio 228» zo.ex eo edulium cii pane tofto 19? 30 .elixus cumcotocasijs elixis 196 17. elixus cur cucurbitis elixis 298. 17 .farf1hsi96.il. Frontomanus 396.24.1» furno excludni7>5 i-ex GaUina>& Coluba genitus 225.4*« geminor u vnteo capite icon 1 37 -ge- mini vt nafcantur no.qi. gemino- rum vnico capite tco 325. Laferatus 2)6. iq.Leucoz.omus 196-17- mato res minores pellunt t& ubu eripiunt I/.40. maturi qui diceudi 223 .)8. moftrifict qui 1 94*5 l-naturalis ge* neratto 215. lo.non generari ex vi tello 2 1 4. 5 4.2 15.1. no frnper dor- mis mtt in ouo 2 i 653 $ Numidicus vtpra par et m 44. 8. omnes vt fine femina n6.i6.optiim• ver mi- noras primo agatur 649. 30. «ar ftmul lateant 6 \2. 46. dtfcripuo 651. 24. difficulter capitur 653. 3. homines fallit 6 5 2. 45. icon 65 1. r/iom ingenium 652." 30. cum 'Hpttua diffidet 650. 35. 653. 37. Quorum magnitudo 653. io. Taff,re tioglodyte confunditur 649. 40. t-a prxjagia 653.13. prodi* gium 65 3.2^. qu£ loca amet6S2. 22. quot ctu 'pariat 653 .8. de eo m regem auium elcfto fabula 649.34. feipfum voluit in veru 6 52.50. /e- *«x diflmftto 652.1 l.fynonyma 650 25 .vittus 562.26.vnde ditius 649. 32. t»ox 652. 30. wa/tix i»A/e« 652.28. Rygutinon crtftaii dffcriptw 653. 44« iconGsq.vt d Regulo criflaio differo, 654.30. Regulus ferpens 650.1 r. ad Renum affettus 56.6. 450.37. vicero 283.51. Rtfipifcentm bieroglypbkum 681.4* Rfteexpegatonum 54. 1. nubes dtdtum I64. 56. Saltabundum quod Gctltt dittum 544.12. Retragones 60.25. ad Rhagadia 45 2.7. R«* 6 5 o. 3 o. £»»2 J^ottua diffi det 650.35 . Rjoampbajlos 86.36. Rea deaqure 46.4. Khemauicula 694.43« R/»od^ car Hirundinem imitent 674- 3 l» Rhodia anes qu<& 1 69. 3 6. Rhombi e fum quanti veteret fecerint 2 8 16. Rhombos cur Tftfius non appofuertt 575*5 5« Ricciardetus ofcula fua Columbinis com parat 386.4 6* Rjpana Hirundinis hisloria 6 94.3^^11 de dicio 700. 3 7. R ipicola qua tikis 498 . 2 o* Romani Columbarum amore infanierunt 354. I. ll.car Gallum honoranot 258. 36. mr caro Pahtonum ijs pla- cuerit 26. 46. car Gallum Mo>ti ap- pingerent 255 .6. 2©« RondtneUa familia & eius arma 677.8, R pndoletij enor 448 .13. Ro«do aa/x 65 1.1 6. Rofolam vnde diCli 250. 10. Rerm 7240 *o. vertisti* btts vitlitaS 744, i 3. vt capiatur 745. 54. t>f Fringilla montana dici* cur 82 1.14. $.uzllij error 17S .7. 2{uffa quid Barbaris 195*50. %ugerius Hirundini comparatus 67!* 5 3 .Turdos capit 5 89* 1 o. plfcis P3*$2» 'Bjafticula vt notlu capiantur S 34» 30. jf \uHtcula Vltnij qm 107. 19. non efi Perdix minor 105 . 40. cum Ortygo> metra confunditur 175.17. | \uta in vulpes fugae 342.3 ®.(ius vfus in Columbario 385.17, RuticilU hiftovno 746. 1. canttis 740. 4. Cuculi pullum nutrit 7 50. 2. car pe? & flatem minus videatur 742.38» differentia & genus 74 6. 2 5. /ocac» 9norcsimdus3pariitstvifi[ns74.9.jo. 7 5 o. i .waw ico5* 74.6»f4miu$ 747. fynonyma 746.10. HuticilU diter tus Ascriptio & icon? 48 ftuticilU Ornithologi icon 747.de/crk ptio ibidcmtalterm defcriptio & icon 748. ^uiicilhs fimilis Ornithologi forma & defer ipt 10 7 49 . 1 . bifroxia & icon ibi- dem» i 1 S vi binorum virgines Columbis af- fimUauip$'i6% Saccbarum vbi optimum S14. 14. Sacerdotes femina 445 .46. Sacrificia ex quibns animalibus olimfie • ««1*54.40. Sacrilegos a Deo puniri 3 I.IQ. Stpicala qua 7 38.40, Salacitatis tn homine notat 196.1 5« »»»• pettnuffima fymbolum 130. 36» in quo confrfrat 159. 7 .fymbolum 117. 14. Salarmndra Gallinis innoxia 242. 3$. Salamom vnde olim Tauones mifji 1 1. 55* Satie oria Ornithologi kon 737. ■SV/ittd tenuis quid Ve fio 5 76.5* Saltationis hieroglypbicum 525.27. Saluatoris imago per Vauonemexpnffa 21.13. Saluatorin Vaffere& Turture notatur 5 19.36. Saluta Columbas retinet 391.45. Saliit? S pimfanguis non coit 813.13. Satus Bcltonijquce 824.3« Sambuti materia 243.5 .«• eo vnde ma- gts canora buccmaz 43 • 2. Samia Tauones habet 12.8. agrorum fertilitas 274. 24. moneta 24. 38. nnmifma cfi imprcffoTauone 1 1.41. £«;?£?/ Columba deargentata compara- ti 428.28.per Hirundinem 678.52. fslita/ij incedunt 518.80 INDEX» Sanguinaria Imb * 5 5 1.2. Sanguis concretus ,vt reifeiatur 280* 9. ad eruptiones 2$ 7. 54, ad flu- xum cius d Vulnere 28 q. 5. profru- mum 297. 30 > ad jiftcnduty 19.23. 2 8 © • 3 .(U2 e IU sfput a 70 2 7 9 .6 3 . 2 8 o, 45- Saperda pifcis fapor I 3 2. 2 3 . Sapientiam lumen denotet 6 8 1.6, eius fymbolum 441.54. Saponanu altera 542.18. Sapphus poetria laus 547.50» Sanagna 75 2.23. Saturegia 25 2.I7. vnde ditia 252. 18, Satirt pitlura vbi 136.8. Saurorum fabulofps ortus 585,56 .ad Scabiem 2 87. 8. Scabmfa minor Columbaria ditia 410= 39* Scahgtri inconftantia 1 18.29. Scalpurire quid V lauto 2 3 5.47. Scanefus nobili* 144. eius tecinora in patina Pitellij 29.18, Scepmus pifcis 72.48. Sitf.endttla auu qu& liberto 8 12.43, Scbceniihton Aufi.72 2.20» Scbcenus quid 687.30. St/pioni* , <$* amicitia 5 15. jg. Hannibalem Superaturum vnde cogno /ct d Colum- bis nutrita 507.7. encomium 408. 4. fabula 449. qS.wfignc 459.2. Semiramis qua auis 476. 10.498. 26. Scncca comtius a Ltpfio 579,20, Setufta auis% 5 1*2, Senetlutts mata 494.9» Senes Vtili amicitia gaudent 577.420 Sepalchracatupifcgtia qut locus 17 1.48 £ erapioms interpretis error 645.18. Serenitatis prafagmm 3j 4.30. 412*7» Sereni Ornithologi defcnptio3 & bifrons, 854.1.110/1854* Serpentis afrutia cur m exemplum ad- ducatur 438, 39. W/ca Vauonit voce fugiunt 1 8. 7. Columbis mfe* fUfunt 1 (gr quomodo Columba ft con- tra eos defendant 356. yi.aditlus 292. 4. malitia 438. 26. ad torum morfem 29. 4 29. 450. 33. morfi ab tjs oua Gallinarum vitiant 242* 43. quando Gallinas Udere nequeant 2rpZ.qo.quid qs proprium 439.4» Vt abigantur 385, a8. vbi bictpim tes najiantur 325. 56. fugentur 2q2.q6.Chm Pulpihus cur amiti fint 94*24* Senam qui inuenit 107.4 1 • 1 30*2 1. Scnuus confuse dt “Prognes fabula feri * pfit 6$i*i$fttrorqi2.$ 1. Serum pullis Taucnum nocet 1 5.30, car oittagines vocarij8.l$.fhg- matici 78.6* i» Ardeas 77-31» Sfafro augmum imperium protendens 413* 38* filiorum pugna 16 X* 37. quando Thafiamm edendum po* neret 57. 21. quo certamine deleih i\ teiur 123.26,: iibama cur Perdices enutriantur Si.eorumlajauia s 10.33. Sibilare quibus proprium 780.2* Sicalisyis.iG- Sidentis 128.8. ,q. Sidentis Heraclea 2 50. 5 4* SUar pifcis 5 06.2 z. ■ - Simiarum amicma cum luna 173. 6* fortto facultas contra cpiUpfiam 173. 16. car in culeum inderetur 24 0.( 55. Gallum odltzqo.fl.gum frus 202« 3 z. non capitur laquio 554-39* Similia ft milia efficiunt 45 1.6» Simplicitas £ quare ace tptf oleat 430.' 6« SmnlacraVhafianu ampteftmia 5 5 »4®.: SingultusGalUnaqu1dz19.su : Singultire quid 203.1,6», 809.47. Sirenes vieiones ditia 77 1 .2o.c«r feris effigie fingamur 4» 8. forma & fignificatto 2 69. 5 s • Lufcimm di- tia 7 89.40» Pcner is illicium fignam 5 54.10. ad 5/nr» 28 2.8. aai&ai necet 2 3 3.49. Smaragdi Carchcdoni) Columbarum collo cur comparati 355.20* Smcnlius 830.48. Sfiicpa Belgarum qua 74.18. Socratis Alcibiadis apophtegtna 273 20. , r. V Soicur n Mxrap dicatur 1 84.2 4* Argipbontcs quando ditius 30,18, dt C9 At eo ditium Alex. Magni 745.23, pius, & Luna coniunti io per cyno* cephalum notata 1 7 3 , 1 5, ei [acer e fi Gallus 25 %, io. Solfittq indubitata nota 490» 45« Solanum famw ferum 108.48» Solonis tn Crafum f comma 45 , 30 • eius de Tauone , & Tbaftano dttiit contra Somnium 69 z. 23, ("4.. 5 i, ad Somnpm conciliandum 2 59.1 g. Sophoclis nug & de Succino 44.45, Sofifigius auis 6oa. 24. 725. 25. Sofis I{egina6&$.44* Spartam quando Gallum immolavint 269. io* 24?* »7« Sparuerius . Alaudas capit 8 3 1.6. ety- mologia 830* 50* Speculum Tauonis herba i§ , 16. cw Panon* appitium 58. Spermologi vifiusjy. 3 6, Spermologus Btlionij$6. 22« Spem firmam, cum vana non commu « tandara efferer Terdicem accipitur 130.10» Spimda 809. 37. Sptnus arbor. 808. 26. Spmi auis etymum 808. 42. Gwcofic »n fit Latinorum 8 09. 2 5 .eius , & Sali Janguis non coit 813. bittoria 807,40. Vide Ligurinuso Spipolarum hifioriay 30. 1. 750*49»] Spipol# alba fiue Boartna defcriptio 730» icon. 7 3 1. Spipol a alterius defcriptio 730. 44* icon y 31, fio. Spipol # maioris defcriptio ,& ico 730. Sptpola fpectes 179. 21. congeneris icon . 182. Spirituales per Columbam J ignificati 419. 16.20. Spiritus Santias cur non videatur fu- per nos cum baptizamur 433. 9, cur fi, ut Columba dtfcendit 435. 3 x.cur potius in Coluba fpecte quam Turturis apparuit 422. 34. 432. 44,433. l.curfuper Chriftumde - fcenderit 403. 35. e«r Columba fpecie apparuit 354. 35, Columba ditius 430. %.cur ftcut Coluba de * fcFdiffc dicatur 43 5. 45 . c«r pofinc Columba, quam ignis fpecie Chri- fio apparuit 403. 4$.quado Turtu- ris appellatione fignatur 422. 33. tanquam ignis apparens 40^30. Spiritus festificus quis 1 18.42. Spiga Ariflot.an fit naftra Fringilla. ^i$.i6.ttymu%i6»n*quid 821« Sdhth ItlyricaS 27. 48« Sponjifponfis Turdos mittunt 578. 3 . Sporguuis auis qua $31. 33. Stabilitatis bieroglypbicum 169. 28. Starda 60. 21*27. flarna confundi- tur 89. 3 8.Io6.24.T/ncfc/«* 281.52 .vetucuh tunica 2/1*281. Struihiffare quid 538.32. fjo* Struthopodes qua mulieres 5 43.25. Strythion quid 5 42. 1 7« Sturne Ilus 6 3 1.48. Sturnus Accipitrem , 2/2 timeat 942. 44* femine perit 6 4 3 . 2 5 . an m fyluis babitet6qo.i6.antmalia efft pampbaga64l. 1 j.j animal e ft vo- rax 641.3 j . antipathia 642 .3 S . ca ro 27.26. 644. 27.CW83 ctcutanu « em 160. 14.01? bacciuoris uume- remr 641. 3 4, curtaiemaeu» volet 641.4 .capiHi ratio 642.2%. ei cm caput amputatum 6 44. 53 .di cur Hotandi non edant 6 42. io, em* pro ingrato pingi poffn 644. 1 o. c«r ory^a d multis pafcatur 641» 50. dc eo cur pofl CMerulas agat autbor6% (.20. /«j 1» cibis 644. 1 6. i» medicina 6 45. 1. vt contra Acci- pitrem ft defendat 64%. 30. vt lo- quatur 584. 8. Wa Merula diffe- rat 632.6. vt fibi pede luxato me- deatur 640. 2 3. vt Vifco capiatur 642.25. $*nrni albi icon. 636 . Sturni alterius albo capite icon 657. ^fnrni cinerei ito» 6 38. a^eriuf 83 9. Sturni marini famina icon 627. ma- ris 626 . Sturnus equus quidicatur 64.3. 3 1. Sturnini populi 64 3 .50. Submerfi primum fundum petunt, ag pofltafuper natant &cur 222. 50. Succini ortus fabulofus 44. 44.M S»c/- fanorum numo Gallus 3 06. 3 5 „ Suetonius corretius 252» 10. adfuffufienes 135.39. jj 5.56.288. Smdaerror 78.23.750.25. ^5 iD Sulpitius Gallus eon[ul& aflvologus 248.32. 5 uperbi per V asiones notati 21.55. ad fur dilatem 136.11. eius hierogly - pbicunt 190. 3, 5. Susventtre auibus pleno 5 78.16.rfe ea olim fiebat facn fi aum 254. 41. T/f CffBo/tffetar 234. 20. Su]unadaj2.6. 31. Sybarita cur Gallum in vrbe non admit tebant 205. 3 § . eo w mollitas 205. 360 Sj/m a rf;#d 4. f 2. Syluatici error &46.26.incoftatia. 1 04 47» 5^l«ia aaii 74 1. 35. adfyncopenzSi. 37. Syroperdix Ati >ani 1 4 3 . r 4. j 09 . 3 Syroperdix Bellotiij 109.34. 109.36. defcriptio 148. 1 5. Sj/rwpi x/l clarificemur 304. l o. Syri Columbis abfisnent & cur 415» 35. Tabausn. &gz& r T . Tabanus 6$ 7. i i. Talaus Dedati nepos 107.48 Tali fabula 156.19. Tamiaoua 287.13® Taos gemma ^ 49. Tavax auis 66. 54. Tarda anes qua 60. 28. qua & eius hsfioria 85. 20.^^95.45»^- mum86. 10. T annus 774. $6» Trana fari (j alios pugnaces alunt 23 8. ig. T,4v?4f caudam fimigere dicatur 60. 5 1» Tetraonis maioris deferiptio6$ .3 3 .fie mina icon. 65. T f.?M« raiW 67. 1 S.defcriptio 67.4.3 . icon 68. Tbafianus montanus ditius 4 5. 1 1 .t/? capiatur 69. T 61. 19- Terra* cur fluita vocetur 61 • 1 2. ma* INDEX. gnitudotii .5. eam vt *Athsnatts de- fer ibat 61. 4. T etracis Btllonij hitioria 96. i. Tetrax maior Athtnai qua anis 59. 42 . dtferiptio 96. 2 o. Tetrax alter jtlbenai 61.49. 62.3. T etracis maioris firma s 9. 46. T «fra* mitior qua 6q. 1 6. Tetrax 'frfemefiam poetet qua anis 56. & 6o.6i. 66. biforia 69. I5*jcou 71 ,dT etrace Athenas diuerfam ej- fe6i. 37. vbi nidificet 69.44.Mul» titia 69. 35. Tetraces Torphirioni ftmiles 60. 13. Tetnx ^Aristotelis 844. 1 7. no eji Otis 61. 40.nidxs 59.3 q.parna qua did poffit 61. 48. qua auis 59.34. Te ttigon anis qua6$o 52. Thebe cur Columbarum cultrix ditia 445. 26. eius te fla cur non f abeat Hirundo 664. 18. 667. 39. Themifioclts vitiorum cotra Xevxem, Vt G alius prafagiat2$ 9.6 cur Gal lorum pugnam mftttuem 238. 26. 236. 14. Tbeopbrafius comtius 585.26, eius ditium de formofitate 22. 19. Thereus cur fummo fupphcio a ffttius 57**5 ,cus in V pupam mutatus dica tur 685.2. eufalsb criminari poetas 686. ; S, eius & "Philomela fabula 57- 28. 6 8 2. 40, eius regia qualis 685.4, *n upupam mutaius 5 8.4 3. Tbefciizr Tnnhoi amicitia 515, 37. T isbe polytnron ditia 35 7* 53. 365 38 Thlafpt pes Galli ditium 252.8* T hobias vt excacat us6j 9 .2 o. 689.39 T ibia ^itdon ditia 772 30. Metior di- tia 1 84. 24. T byaupis qua auis 8 00.39. qua Bello . sio 8 10. 6. xAnsioietis non efi «0- Carduelis 7 97.18, non 85 3.t/i 853. 84. Traupides Bellonij deferiptio , &hiflo. Trmfare 669. 34. fria 8$ 5.1. inTranenfiumnumo Gallus 306» 20, T imagora amorem ( w indicarent vete- res 268. $5. T imor per Pafferem notatur 5 5 o. 2. Tmunculus 17S.1 1. ^ieapitra tenet 3 9 1.20. cum Cenchride confunditur 179* 3. tius *»m 3 amkitia cum Co- lumbis 391.18. oua 51. 4.6. vbi mdiiletur 39 1. 3 2. Thborenfium is nundinis I fidis ede • Orandis ceremonia 43. 6. T iri <3«« 485.39. Titi qui258.3c.qu1 Ter fio 485. 48. T«r bacciuerus efl a . 2. de bonitate eo - ntm mite um Mercurialis 692. 16. cantus 585*50 ,rapiunt Accipitres 588.9. capiendi ratio 588.25. ex torum cerebellis ingentes dapes ex- hibuit Hdiagabalus 577;$. colorem muiai 5 8 1 26.fi* corap4^'ataaHCl/- ^ ^ ^a- pbij laudati 583. iq. cm? /#c dtffi 583.20 docilis esi 583.51. du la- tent, plumam non amittut 383.30. de eo emblema 5 90. 47.*» enutrien • di cirnt 5 8 7. 14. erymum 5 8 0.9. fi- mi eorum ad agros fiercorandos laus 457.20. forma &dvfcnptio in ge- nere 581. 16» genera vs differant 581.20. genus differentia 5 8 o. 28. Gracis comparati, &cur 584. isp.hierogtyphica 590. 30. eos Ho- mero donant pueri 578. 1. byswe abudant 583. 30. induftria inmdi- ficado 5 8 7. 4 1 . ingatium 683.50. infe£lavord'p86ll2$.Uus2,2 132 9. 293.36. lingua eius apta ad to. qutdu 583.50. loquaces nostra te - pora non habent 5 8 4. 1 1 . $ mutus qui 5 91. 21. malu ftbi cadat 5 86. 24.ra««fm loco miffiS77 1 3 muftcsts 599 39.^81587.40.720 ftrerevifcu 585,3 2.««w nojtr a te- pora celebrant 578 2 6. eorum obla - */ozwja578,t 2 omnis vifiovefcti tur 5 8 5 . 1 8.■422» 19. cur non defignetur infacnficio domini 373. 46. quaad faginam apra 5 14. 56. a/te» ttricesqua 5 16.36.tum amat Me- mia 516.7. araica 519.37. amicitia ci columbas 16. 1 4«ci a«;- ma fimilata 5 20. 40« ei anima f an - $a coparata 5 22. 43. animal cafli » tatis ditius 5 1 8 3 8. eius appellatio ne quado defignatur Spiritus S an- tius 432. 48.a«g«ria5 17.1 8.a«ii «f? migrator ia 511.26. Bclgacu* eos Veneri confacrarint 5 r9.30.6i* bendi modus 3 70« 50. capiedi ratio $ 16.3 3. ei caput amputabatur s 2 6 38. uus caro cibus fapientium 522. 28. carnis laus 526.21. prt cafhe boftixtnmerc fletlus 524. r8. ca- 5 1 2. 1 2 .cafhtatis f evmo diti . 5 j 6. 44. Cercopi fimihs vt dicatur 508.2 tdChloreoocciditurs 16.24 ei«i clunes laudati in cibo 52 6. 34. coneundi modus 5 14.16. aC0/wra- £ac«r i»J facvifcio yi hr ab a adbibi- ti 419- 45* cara C elumbis amicus e(l 39 1.2 4. Columbas caflitaie vin- cit 3 73.52 -ColHmbafpeaes ^359 (S.condHura 79 44. cOtffraeBCia raa- ligres vincit 524. 28. «Ze continentia epiflola 5 24. 3 3.copra t^i 5 1 2. 6. torWft pretium copia T urdo\ am mi- nuit 514« 4?.fi>' car abtUnerent ss£gypiij 526.5 j.cwr atr tus Largi- tio dicatur 511. io.car cereas 4^ aureus ditius 5 15. 20» ca? gladio- lum & iridem nido imponit 513. 17. car cara tJMofes ad facnficu elegent 42 2.40 •tur niger vocatus 508. 1 3. cur offerret qui agnum vq habere: 42 l.'io.carfara jacrifi ca- ve tufjus librabam 418. 49.08* /a» chrymas humilium defignet 4.21. 20. cur eos facrtficare voluerit B . Maria 422. i6..car Saluatons ty- pus 4.1 7 .Zq.cur pvofe efferti pajjus eti ChnSlus 4.2 1. 4 s. cur fihbfferri votuerit dominus 423.13 .curjpecu iatiu&vita culmina (igntficet 422. 53 .ijscur Tanan abundent 512. 7. eara ea? nondiuifeiit vdbrabam 4.1 g.qft.tidcnus & mamma attri- buunt 508. 1 5. deferiptio 5 oS.I» daoi vidiffe bonum , t>«a watu..$ 17. z6'.dutitiesvt tenerefeat 5 27. 16. Ecclefia afjimilatm 521. 22. c.UJiam casiam fignijicat$ 20.3 .era hiema 5 26. i. fideles denotat 5 18. 44. 5/49.2. f mi qualitas 527.40. frugibus viuit 3 5 6. 2 7. garrulitatis bitroglyphicum 525.3 7. genas ha- bere qua dicantur zji. 45. raare j ancum alijs tnartb . cofa«£ 5 14.20» cara Merulis amici fmt.6i i. 8. a Gggg 3 Merula Merula amantur 570. 5. tos mi- grare 5 £ 2. 40. eius mna fides m matrimonio 507.30. mores , <& in- genui 512.10. moralia 5 24. i. mu* Heris labidi i- bieroglypbicum 535» 2 O myfiica 5 1 7. 40. natura 522. 9. nidus 5 14. 15 .e tus nomine cur Sptntus S antius appelletur 5 1 1.8. nullum animal snfeflat 5 1 5.2 5.««. mifmata & icones $ 2§ ,%6.tos occi- dere vbi nefas 317.33. pcrftffos & fpirituales fignificat 519. 46. pedti velocitate valent 5 14* 4. Thraiim odit 5 16. 28. pinguedine fuffocan - tur 515. 10. proiudentia hierogly - pbteum e fi 5 25 .i2.prouerbia$ 28* 15 ,eius& Tfittaci amicitia 11 S. 28. 515.3 3.ex'Pftttaco,& eo an quid generari poffit 1 1 8.2,6.»de di£lus$ 07.3. volatus 5 X3.I.96X $13- 30. vox quid my INDEX. fiied 5 j 7.5 o.e/2 ww pnxdic antium 521.33. t/o* e/«x e £2 e/o* *JMari& Magdaleme 4.2 3. 46, vfus tn cibe 5 3 6.20.1» medicina 5 27.30. ;» /a- cr;x 317-20. vt adulteros puniant 374.-l.vt carngfignificct 320.16. maximi pinguefiant Sl3-vt ni- dum tueatur contra lupum 523. I4vT>£ eox faginent aucupes Lom- batdia 5 1 5. 15. ■£>£ prope fontem capiantur 5 ly.^.vt rettb-3 16.5 3* Tarfarix albi icon 5 74. Turtures candidi 507.380 Turtures Indici 5 07.40. ico» 5 so.de*. feriptio 50S. 3 5 . raorej eSr hifiorta 508.45. vt dnoUratibus differant 508.36. Turtur pijasqui luutnali 506.6.//* brarum vigmti 5 06. 16. Turturilla dicantur 579.21. ad r«$j»2$o.44.28x.23.iB iumtn,- SO 292.47. Tmulinstqut dicantur 579.23. Tyberius Gafar capite plcftit , 7>a<. «e»era efjet furatus 3-g6.cur ^iffel lio Sabino ducenta fextertia dona - stit $77.10- eius faiacitas denotata 207.4. Tydari & Tolyniets amicitia 515.37 Tygw coif cara cane 1 1 8.3 o.eiax pul cbntudo 4.12. Tyrannus anis 650. 31. etus dgfiri - pt io 6 3 2.4. Tyranosvirtuif minimi faeereS 40.48 Tyrpjvt ChriSUcinis fi dedemt 4.00. 43» V : ' V^eca «6 ^{braham faevi fi- cata quid denotet 419. 24. Valeriana rubra 542. 18. Valerio ^Lpro vt vifusie- fliiiitus 289.25. ^ai/45 error 698.16. Fandius 703.1 1*829.45. Vannus CQire&u$3 62- 27- enor 389. Variola 7 26.36. (3. 503.10. Parro ¥ linias explicati 38.20. 1/ax 6«! excludenda oua fine gallina 0» pera 227.10. Fa/a pro Gallinis aquam continentia qualia e ffe debeant 233-33- Vafa ignis tolerantiffnna vnde fiant 410.52. Vafcula viminea 220.23. aau S24.10. ad Veneni potum 290. 52. Columhinu vnds didam 356.6.411.4. Ventris dolorem 28 3 .43. fluxiones 283.1. Vena pr figium 234.2 1.3 43. ad Venerem ciendam 452. 15. cjm* Cupidinis contentio 447. 44 ,eo« rum fabula 46. 22. cur ei Columba facn 373.3 2. currus eius d quibus Columbis dubius 3 66. 6 . ad eam excitandam 173- s 5-13$ •z°> eiu* iliicij fignificatio 5 54.9. ad inhibe dam 285. 48. c/mx ejr* Martis adul- terium 275.3 5.205.5 3 .minuit Vi tam hominum 370. 1 1. Tafitrum cerebellis prwffe aibia '& cur 548. 4» i Tafftribus ducifohta 3 47.50. ad eara promouendaat 28 5 . 46. m- Ara d celebretur 407. 4. awrca ibidemt es facta fune Columba 42 6. 10. hirundo 669.41. Veris prfifagium 3 1 1 . 3 6- 674. 3 ^ 290.33. Verbena^ftu Verbenata 40.9.1 6. cuv carmini fuo Vergili9 intexuit^op. 40.cur T rygontum ditta 517.12* Veritatem in profunde demet fu natu- ra4.42.6- (39‘45 2*29' Vermes efiercore afinu vtl bonis 2 2S. Vemccimim cor quibus anibus canoris conuemat 768.30. ad veficA dolores 285.14. ei&svlcera 283.5 1. 28 3*S. Te/pa cicada obftrepens 708. 46. ea» rara examen mtiuit phrymebus 273.47. Vefpertilwnis caro ad vigilias facit 792. 35. amicitia cum Columbis 391.36. dentes & mammas habet 508.18.2/0* 538.37. ^e/2if t/f »0» aduratur 379.28. Veftimenta fuptrba qui excogitarim 19'4. (26. VtHrogotbia Tauones copiefi alit 1 2. Viam veram difficilem inuentu effe 442. 10. ©wa 6o»a efi inter multas malas 448.52. FJc/a Columbis comtnodiffima 382.5 3 Viblorijt bieroglypbicum 269.7. Viduitatis caShmonia laudata 324. 6. continemiffima bieroplypbuum 5 25.16. 'Ujdaa pudica bieroglypbicum 372 . 34.eamfiruantis mulieris hierogly pbicum 418.16. Vigilantis , cufiodis fignificatio 2 70.47. duplex 270. 3 7. Vigilantia bieroglyphicstnt 795.6« 355-38. ad Vigilias promonendas 79 2.45. ea» rum typus 269.37 -bieroglypbicum 204.50. Vtnagocur fic dibla^S.S. s(l Oenas 3 6 1*3 7. bfloria 497. 4®. Co» 361.56. quoties genent 363. 6. Vinco apud libertum quas auesfigni - jiccr 815.40. t^mco Carda; S 1 6.9.S 1 5.43. ‘Dwo r»6cai pedore 807.6. vindemia lati pronemus fignu 709.6» Vimtorquila auis qua 498.7« Vinitoris ferui pretium 771.48. .U/ni copia & bonitatis prttfagtfi 708. 54.jp cd« 1 3 5.48.24 clarifi- cetur 304.20.vt corrumpatur 22- 3 9« ddvipsiamorfmz? 1.31.192 -5 Vir Vir Viius bonus qtsitlq; malos pro: rsab fihos 12.19. Virgo d Tamne educata 3 0. 40« S. Virgo fignificaia 429. 8 « Vino anes 508. Ar7 sTw^st? qo£ auis 7 10.46. 2 Ao.e herba 7 10. 49. A^stKoeyqi.aS. j\lovEiv 711 x 2» ^<-v|,«pO? 643.34« j^xahctvdl A/$ 809.9. J^zciActvo^ 8O9.9. ^JtttPpO? 808.44* p^zoynot, s ferpens 152.14* A^op/to? 586.8« AAgjsTcp vox cft aequiuoca 184*6« /^AgJiTOp/O? 188.26. AAeXTOpeiOS l88. l6. AAg^rpj? 188.24» AAgHTop/c&oc 188 28« AAg/tTpfaum 187 54. 1SS.1. AAgxTpi^P i£>7* 5 o-7 °2 4°» A Aijt^pyoyo^iaAji? 2 49- 3®* AAgJtrpvo/r&AaS/p^ot' 249*3^* AAszrpuQzrwAiiQpiov z 4^*3 3* AAg»Tpoo(popo? 2 49 • 3^ • J\?\iZTpucav vox a'tq:iOca e 184*6» AAgarpy^v a^piSi- 702.27. AMzrp ih)£ 184.2 5 . AAi*/*P 187.) 3.188 a 6proc5- iuge 184.18.pro gemme 184. 2 6. pro innupta 184*20. vnue didtus 188.27. AMzimctg gemma 184.16. AMMcopotyoovicL 203. 37-249*45» AfM^i -TTiv&i 37 1.8. ApcayAa.AoxctTdxTni 63 1 . 3* Avadivm 300.6. Aviyeiptev 272.48. AvoFpctKct oua 191.6. AticlAco oua 300.36. A «0-ctJoe quae vox 203*4 3* Apyoe quid 22.29. Aps&S VSOTTQJ 236.18. ApZTOZ 185.51« A pwc&av quid 45.6. Aff&ov pytrtv 531.34. Aiay* -j $.\6. 773.20. A rTctjSoyas-j 3 . 1 4, Ati ctyajj 3.13 ATTctAai/73 .1 5. A7Ta,ydv 73.10, prouerbiu 78 . 4, A77aydvogy2.^6> Atyo 191.1* AiyonovAizot, oua quae 30,4, Avyo<; 184-23. Ai^quid 208.16. A(pa>oit; 7ra,7rctvip 543.3 X. B Bac*A«6c 65©. 30. BkojA/ctpjo? 650.52. BseOTA/cr^o; ferpens 650. 1 1. Bc4t]?73 9, 26. quae auis Ariftote- lis 529.25. 'Betar oi 58x^5. BeViiacepTixA/e 188.3 5. Boudom/ aucs quae 7 3 3.30. Bp#?mr<* quid 586.4. Bpynoc 188.35* Bp/v&oc 602.1 9. BoTo^a 63 1 .46. ibid. r rtfVpa 226.49. r«A*tfoc 702.49. F/yy/A/tr^os 589'53» Toyyi^mv quid 7 30.20, r oyyvgeiv ibid» FoA/2/? 63 1-47. TovifAce. 23 1*3 2 . rpyXGXX0(^7O.24. Fvpoe 170.30. A AavdaAo? 74? »3 *• Aexp/av quid 5 3 2.1 1 . Aopoo? 5 3 2.1 2. A«po?532*F3» A&iiret 532.10. A/fi&^gpc^xica/ 127»! 5* A/7HP8C532.9. Ai^/psc 5 32.8. A^p^o? 177.5© Kg^^pov 177» 5 5* Kiyyjpov vyin 5 2.48» Kgpse^cpoy^color^Grecis 534»23* Kop^po? 188.37. Kgp(petA«5riKpci 37. 2©. K»widW Movtfzct 2 3 £.34. Mo^o? ^A 189.25. Nsotto^oui quid 19 1.26. O Oivttfos 407.48. O/msCorui genus. 497.48* Oiva% ibid. OtvvTpo^o; Q(*> 4 49 8 . 6» Ofrpocauisbiftorsa 657,29* OAxA uyeo 660.i3.773.22.774.i4 OAetpewo? 189.7. O /3po/ 248.12. Oret; quid Graeci vocent 4 1 1.1 6* O77aauciVTH0«VTaoua 301.6. Olet 19 0.5 2. O^oAexxpo? 184- 19. Qp9i/3af 189. 10. OpVavquid 25 1.8. Opv/Oet 189.9. Opmiet 187.17.O pw0«f 129.13. Opw 187.46. 531.44^0 Gallina. 530. 16. Opi//c yaenavo; 47 , 6 . OpwQi; (pacnaviKOi 47 7« Opojoijw? 821.15. OppajdW’ 374.48. Op7p/0H0XXl>| 189.I 6.2©3*4* OpraAofav 189.32. OpraAsv i 89.9. QprceA/%o; 189.! 4.3 2. OpT/x/ 1 5 1.5 Jv OpTiiy/a «51*22. 152. X. GpTyyoxo/Woro; 165,25. OpTOyOXO'®'^ 170.10» Opirvyozo&iet 179 40.36. Opnyozo7T/x.:t vocabula X7p.x2. OprvyoK&yrof s 70. 10. Opx 070x07x0? 249*29. QpTyyo/ac&vM quid 169.37. OpTvyofjusTpet 5 3d eius ecy?iJupAi_j I74-39* Oprpoyorpo^fiV 161.14. Qpjuyoipopo; X 62.14.249.3 OpTvxn 1 5 E. 5 5* Opro% 15 1.5 5. herba 151.3q.3g. Op^/Ao? auicula vilis 65© 49. OfpctKQV 191.5. Or/g 85.48. Orpa 196.5°. Qtwfitf 493.3-. OpVCL% 62 45. Ovpist oua quae 222.45. Oupov quid. 202.45. O^ctA^ao/To^ wripou 12.20. n nayct»'/7.3 i« riatAeuay 398.30. vnde 26fe IlatAsy^ quid | 58.9. riaAiarp/a 258. 8.quarn Colum- bam vocetAriftotelcs 443.12, vnde di(5ta 398>3©. II avowrri; cur Argus di6luS2 9.50 Flaveo quid7.5 1. ngAftoijp 0*pas i 17 .2 40 nepJtao? ct govonpos i i|. J |« HipcFntQCTrQUG 107.54« n«p«r.'^cy crjtg 107.52« n«p«TaoTpoTSp0t' 70MVQS 5 3-12* tto/o^q^q/ Pauones di&i x6.x|e woADTpwp&wa 357*5 3e vrQ<&t£jstv quid 706.44« I^fia.97ip0; 71% p/5*4p«S 37 5*9° 6 5 o.3°» ^OZOT7A 188*4^« ‘&poAa,@r, 199 = 6. ‘.T72pct TCt «WU^JtTa 38.33. «nrrepa crxia^iaqu^Gr^cisaj.io. STTgp/^gs ^repi^gpSi 432*54« wwtfvM quid 2 37»5°* ‘2r73KaAa£a? l65*24* tttcokxq cur lepores Gr^ci dicant, 5 39.10, ■arop/ac 713.15« wuppovaou quid 191«$ 60 P PaScXt 6 56» 27« «•/poyQap/orquid 53 1.25® ervpovQoij Satrapa 54.8. ervQfav 48 5 .44*3 38.30. «rrppy^a quae auis di&ae 5 3 1 .2 3. g?ap/ov auis 7 3 .27. Taylw auis nomen 73.1 6. T OLVctypetloi OpV/Qje 189.37. Tao? 7X6.23. Ia«r»5 quid 7.47. TetvpTOS 27.5. Ta.dv7.1l, Taacibid. Ta^ibid. quos Graeci (ic vocet» 78-13- x: Taac7.24.vnde dicatur 7.26, TsTapro?46«xo, T STp/% 62,45. TtTpiyoTc&g cur Fafseres vocet Homerus 538.37« Tmpa 47.5« T«>ar/sraoua 301.12, T#peJr quid 30.1» T apwe cur Argus di^us 301,2«, T^ipjoyuAii 2 5 x*4« T^Aa 579.50. T^ao-(so?485.44. T/t v/3t{&v 116.16.24» 669.45» T/T«/gw 669.48. 370,23® Top>oc quae auis 395.17® Topry^ 152. 1 5. Tpa>a?quid Arift.249»I4® Tpa^wA«c velrp/>o?a 507.46.qui bus auibus conueniat3 57.46« Tp;£«? 116.24.508.19.5 38.37« T/xxo? 650.52. Tp/Awjsia cur Vpupa didta 705.16« Tp/^ac 595«I8» Tp/^Aa 579.42. Tpppoi-raouasoo^f» Tpo%i%oe 6 50.30» TpoveA/T/? 826.46. Tp/^oro^ct^Afi? quid 528.20« Tpv^a? iCfeulapij nutrix 595.4$ Tp«£«p 508.19.5 i3*3i° TpoAA<£«? i7°«i8. Tpw^Aacna?o? AAgxpiavf 47,10. ^aoiaruc 54.4©. €>aoia^*og ibido ®ctaia.vixoQ oprif 47.6. paovar/xos fcophant a 5 4« 37 ® ^aai? 54.36, «pacTo^poroc Accipiter 362.27« 490.20. Oa^o^o7?07*-0? 498 .6 , ^>/A/<»!Toy AAexpuao 184.X 6® 677.18. XsA/JWos cT«iath 701.3$. VAaporoui quid ■ " Kore 108.5. Ypntric „Aooi.o 131.4°* Lafec heui 186.15. X(w«Vf>* plfcisi85-4J-‘; ' - ' :i Negattura 1S7.J3. t i 1 >8 (1- .^4 0.. Xptauju oui quid 1 yfefcf. Xps^t&quid 3 s.26. j • c 0 < \ * -sr’' o| ■ <4. . 1 ■ • ■ p u tap 6 3 j.l <.37'^y11!'um 44" •»«(«« j 3i.<. ^«A/Jts? 189.24. ^Aovquid 37*i.X'f •yrtnpttyff 669.44 •t , Q . . >* ~ ^ G • d n«p/oj> 190.56.- QsorSS*. fl/Jo? ©p«S 1S9.25* ilio? 190,53.55* Xi^papoua quid 1$ i .24- f2ot» vnde di&um 1 9O.5 ?* ar/s 85.49* Hebraica. • _ p Acaua 187.30. • Agur 4 3 1 .4. 65 9.J9 » Neeiafa7.i4. Nergal 187.24« -* ’ Perdifi X08.8. ^ ^ ; Phafion 46.38« - i Phafionin 46.37. < - ^ 0 ' Pifeon 46 45. * **•’. Quore 108.6. Racham 702.37.* ri^ X Rafia o 7 . 1 6 .7 7 2 • 1 8. 7 7 3 . 1 o, '* Sachina 523.26. Sakuia 186.38. Sarfit 186.45.174.37* Scaluin 15 1.40. Scelau46. 45. 174*37. Schephenina 506.46. Schaphnin 506.43. Schuphnina 506.46» Secheui 186.21. Sikui 186.38. Sis 659.14. Sis agor 959. 34 Sus 659.14.34* Snfah6 59.23. „c Talcela 187.8. Tarnagela dedaua 187.36. Tarnegolbaraibid. Tarnegoledthib6r 187.28. Tarnegolin mecharchorin ibidi Tarnegula 187,16. Tauafa7,2i. Tauafin.ibid. Tachmas 77 2.16.673. io, Thor 506*42. TUIC7.14. Xagtha 186. 16. Z.iparim 53©. 5 5* Zipor 530.45.615.7. Zuziltha 507.49« Chaldaica. Batlonah 357.24. lonetha 357.2 1, Korea 108. 8. Koriaih 108.9. Phafiaoi 1 51.4!« Saluain 151.51, Scilua 151.47. Saphnina 506.46, Selau 15 1.46. Seuukica 531.8. Shahu 15 1.48. Tarnagola 187.250 * Zcpara 531.3. Arabica. o. 1 Abafic698.33. Abderagi oua 57.29. 1'4 Abroycayn 693.34, \ 1 ' Abur f 3 x.3. Accur&isyio.li, . Acontisibid. A&ago73.6. <'■ Adritigi 46.43. Adruculididos 73 5.8. Adrungi 46.47. Aducarucegi 187.37. Aducafngeg 187.35, Aduranu 108.29. Aduzaruzegi 187.36. Alcanabiri8ji.6. " Alcabagi 1 08. *6.caro 79.19. Akabegi ioS.17.24.caro 56.33 Alchamari 579.36. Alchaca 357.29.363.4*. Alchaugt756.45« Alcubi 46.54. Alcubigi i«8.I9.9| Alderaigicaro 56.34, Aidcraciz I N D . E X. Alderariz 46.49. Attuiugi S08.2 3. P Aldurgi 73.4x210 5 6.30.79.18. Audon 773,143. Farrakoz 603.9. 1 08. 2 5. Aulones 579. 40. Faftocoz ibid. Aliafanm 506.5 1. Azamicoz 799.54. Fatalyz 809.15. A.ifia 603.7. B 1*01:2484.46. Alfrach 187,42.357.30«, Baad 190.48. Finore 8311.1 5. Alfuach.U 502 2 caro 79.16. Babebor 531.16. Fitomosyoz^i. Algardaione 650.51. Baid 190.47. Focoton 603.10. /Mguarjfcin 3 5 7.28. Barch 190.49» Folkyuos 203.9. Alg >efitn 361.6. Bafit 65 1.1. Forador 47.1. Algurifcm 357.29. Beid 1 90.47«, Foraidec 47.2. Alhagio 303 5, Bdez 503.26. Forak83 i.ij. A, Ea, b,iri 62.40. Bononion 108.29, Furogi 187.37. ASharbari 85.46. ,C Furogigiibid. AJharbari ouorum vfus 95* 48. Cabagi 1 08.1 6. G Alhallafir 531.11. Cabegi 108.1 5. Gamamah 357.21. Aihudud 702.4 9. Calcgua 5 ] 1.14* Gcrefol702.42. Almofos 45 6.25. Canibcri8 3i 8. Giaziudiuch 187.35. Alnuaheb 3 57.33. Camburaibid. Graceid 83 1*14. Alphefi 187.45. Canabcri 83 1.6. Guagias 152.10. Altahiegt 46.53. * ; Calarcnga 531.14. Guarefcen 484.38.507. Altaiugi 46.51. 54. quidfit4&. Catuph 531.9» Guarirdctn3 37.a8. 54» Camamah 357.20. Guarzenjjy.ap. Altamegi 46.53. Chataf65p.52. H Altaraigi caro 56.53. Chatas ib.d. Hacokoz 702.43. Alteda gi 4 6 49.car079.i9, Chauraf 659.50« Altedarugi46. $ 0.15 1. j^.eius. Clericos 630 9. Halkalokirim 152« Haman 357.24. caro 79.17. Cicla 579.37. Hamama 409. 5 1. Altedragi 46.47, Cias 579.3 6. Hamen 357.25. Aitei 108.27. Clice 579. 37. Hanabroch83i.8. A teici ibid. Cok oilos 603.9. Haia hamen 357.26. Alteiemibid,- Condes 542.26. Harcoyz 152.10, Alteiugi 46.5 1, 108.20. Coratoz 831.15, Hazjr83o.2o. Altheiugi 108.24. Cofofos 603.6. Heman 3 57.27. Alteres 108.28«, ColTifos ibid. Hyz 750.3,. I Aluers484 40, Cubegi 108.15. ... ’ .. • Ibis 750.31. Alurfan 357.29. Cubeth 46 15.108. 14, Indebotquicibus456.52i Alurafan 484.38. Cibi 465.5« (17. m * Alzarazir 579.28.63 1..29® Cubigi 108.1 5,i07.2 5,ca,ro79 Kaii 543.44. Aizeudeni 63 1.35. A Cuzardos 841.1 5. Kalkeli 151.50, Amaftorocoz&op.is. ' A D ■, ,j jr < } Kaloz 484.45. Annara 19 1.9. Daraychim 694.3 5. Kambrach83 1.11. Aatogos 1 5 2.9.. Dazamah 357.21. Kepfot 603.6. Apothia 698. 1 1» Dem Alcamar 3 57.27. Knakcndin 357.29« Archi 603.6. Demen chame 357,26. Kokoroz 831.1 j. Asbar 53 1.14. Digedi 187.42. Kyloz 484.45. Alcilli 195.51. Digegi 187.41. L Aslengi 542.26. Dorache 1 5 1.51, Laaman 357.26. ACslauados8o9.i 5, Duragi 507.2. Lefan alhaflfafir 5 3 1.3. Aracuigi 73.7. Duram 506.52. M Atahe 73.7. Duraz 73.5.caro79.x6. Merulus 603.7. Atedemin 46.47. E Mutagenat 30 3.8. Atederaz46-5o. Echus 603.7. N Athemigi73.7. Edulcus 603.8. Naid 190.48. O Atheiz 108.26. Elbair 190.49. Odobrion 773.13. Atlekcha 35702®, Enondotn 773.13. Qphim 531.14. Atodrogi 46.50. . Ethida 603,8. Oznuab 191.29. y V Vccellodineue725.3©. 3 Vccellod’oro 853.35. Verdmontan 850.41. Verdon 850.4©. Verderro 850.41. Verzerot8j6.37. Vidarino 800.40,853.34. Vifcada 585.20.30. Vouo 191.1. Vpega 703.2. Vrblan 145.16. Viignuol 772. 5 3*775*3^ Z Zaranto 850.44, Zinzinyi 1.15. Zizila66.22. OallicaJ L I Gallica. Alouerte 8$ 1. 16.844.37. Alonette de pre 832*2. Angel 501,48. Arbenne 145.16. Arondclle 658.42. AuiTecue72 8.34. B Battemnre72 5#35*728.33. Batcequeue 728.33. Battelleflifue 7 2 8.34. Beccaflfe 74. 5 4.7 5 6. 13. Beccafico756.36. Beree74i.37* Bergerette7 2§.38. Bergeronnette laulne 728.39. Benchot 654*53. Beurichon 654.5 2. Bifet Gallis qua; auis 362.2 1, 598.30. Biftarde 86.29. Blanch d’vngoeuf 191.19. Beufde dieu 654 53. Bret 599.20. Bruant,& eius defcriptio 7 50.34. Bruyan 856.40* C Caiile 152.28. Caladre 1 5 1.23.595.43.846.42. Cane petiere 74,5 i.qu^ anis 6 1. 33. hiftoria 96,1. non eflfe Te- tracem Athenaei 69.9. Cailenoix 630.13 645.40. Cedrini 8 54. 10. Celui de mura i lic 563. 38. Cerilin 809.46. Chanteur 658.39. C.happon 345.38. Charderaulat 800.3. Chardonerct 800.2. Chardonei ibid. Chariuari 493.41 . Chochiepere 645.40* Chofti 647.38. Cinit8o9 46. Coc dc bois 62.54* Cochet 190.43. Cocheuis84i.i7. Calapa 726.47. Columbe 258.45. Columbe priuee 258.45. Contafafotia 654.55. Coq 190.35.' Coquu 108 10. Coulotl 2 58.45.486.1 5. 0*blanc759'3 N D E X. Culblanc 762.26. Curfalec 163.45. E Enguanepaflre 726,45* Eftorneau 63 1.49. Erpie7o3.8. F Faif3nt47. 19. Fallope 832. 2.849.8* Farlourfe 832.1. Farloufe 849.7. Fauuettebrune 7 52.10.765.6* Fauuette roufe eius hiftoria 656.44. Foifonte 654.5 3. Freux 96.22. qua; 62.3. Friguet 563.36. Furo 187.38. G Gaue 190.35. Gal 185.40. 190.35. Galabre alpinis quae 109.38* Gau 190.35. Geline 1 90.36. Gelinedeboys 80.39* Gelinette 190.36. Gelinette fauuageS®.360 GelinocedeBoys 80.39., George rouge 74.37. Gran Hirondelle 698.44. Gran Martinec 698.44. Grand Ramier 48 6. 1 3. Griue 580.20.58 1.1 2.593.40* Griue petit 5 99.3 j. Griue liialle 595.42* Grosbcc 645.39.5°. Groulard 739.45. Gugnecue 725.35. H Harondelle 660.23. Harpens 101.25. H udfecue 728.34, Hirondelle de riuage 694.40. Huppe 703.7. I lau 185.41. lauIccTvn oeuf 1 211. a 7. L Lauandjere726.45.738.33* Linote82 3.5 3. Linotte 8*4 8. Litorne 295,34.580.23* Lupege70 3* Lynette 824.8. * M Malenze 713 .29. Manfeir 486.16* Marenge 72 1.1 5. Martinet 694.37. Mauuis 597.34. Mauuis 580.21. Mayencheyn.iy. MeredeCailles 174*55* Merle 602.28.603.26. Merleau collicr 620.4 5. Merle bleu 615.16.618.32« Mefangue 71 1.16.1 3.22. Mefangebleuc 72 1.: 5. Mefange hupee 724.7* Mesague a la loge quieue7 25.43 MoeyeudVn oeuf 191.27. Moil 107.39, Moineau 532.44, Moiniaeudemuraille 563. 42« Moiniaeu de noyer 5 63.40* Morgeline 25^.32* Mucet 532.44. Mouchetellcte 738.29. Mouchecte 738.30. Mouchec petit 765.1* Mouiier 718.5. Moutardier 698.45* Moyne72 i.i 5. N Nonette 71 3.22. O Oeuf 191. 1. Oifau de nerce 580.20* Oftarde 86.28. Ouftarde ibid. Outarde 86. 19. P Pegafigo 756.36* PafFe 5^2.43. Palfera ibid. Palfetaeu 532.44. Perie 199.25. Peidris 199.13. Perdris aux pieds ruuges 199.$* Pcrdris blache deSauoie^y.i Perdris deCaams 109.15. Pcrdris franche 109.9. Perdris graue, vel gaijle 1 op.S& Perdris goache 109.14. Perdris Grifche 109 14. Perdris gringetee 109.1 3* Perdris grife 1 09.1 5. Pi tdris de mon tagne 80,3 S4 Pcrdris rouge 109.9, Pernife 109.8. Petit ramier 486.14* Petit roy 65 1.16. Phauier 362.16.486.9. Pied d’Alouette 8 1 5.28. Hhhh 2 . Pied ~x\. Picdde Gelinc 251.35. Pied di pigeon4io.2 2. Pigcon 258.39. Pigeon ramicr486.s 6. Pinfon d’Ardainc8 2 1.2 1. Pinfon montain ibid. Pinfon royal 645.40.53, Pinfon verdiei 815,53. P1011 744.29. Piuoine 744.28.856.3 2 „ Pol 190.42. Foliaile 1 90.43. Pollet 1 9 0.42 . Poul 65 1.16. Poule 1 90.3 6. Poule d’Inde 3 <5. 20. Poul/in 190.43. Poulfiniere 186.16. Preier 177.18 .dclcriptio 179.2^. cur iic dida 181.55. Pruyet 179.26, Q Qmnfon 8 1 6.43. K Ramier 362.1 6.486.9. Rafalc 109. 16» Rasle 175.14. Rebetre 654.53. Redoyell 654.5 5. Rezeto 654 55. Roguau pifcis 6.42, Roncette 739.53. Rofcignol 775.58. Rouflignol de ipuraige 746* 17-' 772-7* Rofcignol ramage 775.52. Rottellct65 1.16. Rouge bourfc74l.37. Rougegorge 745.37. Rounette 76.5. 6.772. 50. vnde dida 765.15. Rubeline 74V37. Roy 754.52. Roy de Cailles 174.55. Roydes Oufaeux 654 55, Roybetrc 654 53. Roytelat654.5 5. Roytelet 65 1. 1 6.654.53* S Scenicle 809.4 6. Serin 80 9' 46. Sourficle 65 1. 16. Speruoczuolo 7 1 1,1 6. T Tarin 853.8. Tarragon 361 .37. Teriz 182.44, Thyon 739 45. Tiraz 164.35. Tirin8 5 3.9. Tortue 581.18. Tourd 580.20. Touret 597.3 5- Tourez 580.23. Toutorelle 507.15* Traquet 739.4 s. Trasie 599. 35. 580. 2 i* V Verdere 8 56.40. Verdercuie 8 5 6.40. > Verdeyre 8 5 0.46. Verdon 8 5 6.40. Verdier 850.^6. Verdricr8 5 6.4o. Vitree 7 62. 1 6. Hifpanica . Abbilla 703.6. Aguza ncue 725.3 3. Alionine 821.13. Arreaquo 698.44. Aneloa 726.44» C Chamaris 72 1.13. Codorni 109.7. Cuaderniz 1 52.28, Cuiuiada 83 1.20. E Eftermino 63 1.48. E Faefan 47. 19. G Gal 1 8 5.40. Gallina 1 90.37. Gallina enana 19 1. 5 J. Gallmero dondedourmenlas Gallinas 249.72, Gallo 190.37. Gelondrina 670.22. Gelotidrino Andorinha 660.22, Gorrion 532.42. Gorrion pcqueno 532.43. Gorrioncelioibid. M Melroa 603.26. Mterla ibid. Milcheiro7 2 1.13, P Palama 256.44. Paloma torcaz 486.8. Pardal 532.41. Pauon de las Indias 36.20. Paxaro 5 3 2.4 1. Perdix i 09. 10* Petypstalo7a5.33, Pintacilago 800.6. Popa 703.6. R Ruiflienox 775.45. S Sielecolire 800.6, Sirguerito ibid. * Stornmo 63 1.48, T Tintilao 713.306 Tordo 580.23. Tortora 507.14. Tortorilla ibid. V Venceio 698.44» Verdelham 850.46® L Zorzbi 380.23. Germanica . Aefchmeifzle72 2.i4. Amfei6o3.2 6. Auerhaen 62.23. 63. 2. vnde di- ' catur 63.4. Auuerochfs 63.9. B Brumlerch 847.53. Beemerziemer 597.37. Begefterz 726 40. Behemle 597.37. Bergfafan 63.12. Bergmeifzic 7 1 5.45. Berlehvvalben 693.18. Bergtrodcl 597.3 3. Beubellereh 841.17. Birhamfel 603.52.620.26. 623.4. Birglafan 67.22. Birugum 63.1 1. Burckhuner 62.22 63.9 Birgfchlingen 66.28.. Birck arbor quas 63.1 o. Bnckhoun 71.10. Bitten 597.42.599*1 1* Blanmueifz 72 1.17. Blanuogel 589.3 1, 617.34. Bleidlech 844.33. Bluifinck 744.29.36.816.4. Boemerle 597.36. Boliebick744»3 1.645.48.745.46 BollenbyiTer 744.31.745.46. Bomerlin 567.36. Brachmfel 177. 22. 30.613. 19. Brachuogeli77.2o.58o.50.6i3.8 Brantmeifz 713.28. Bratnemilch 302.12, Breck- I/ N D E X. Brechuogel 618.54, ' Brominejfz 744.30, Buehfiak 3 16.45« Buftner 762.29. BymcjiffcTsi.iS. C Calekuttifck hun 36. 1 9* * Chlaentfip.#. Oog 190.35. Coper 847.53. Cronabec 593,48* D DraiTd5 Gruntinck85o.46. Grygelhaeu 67.23.70.23. Grylicn85.2 2. Gryuerlio755# Gukerlin 736.30« GUggel 109.37. Gugger 44.32. Gul.186.35. 190. 37. Gurfe8o 6.9, Gutfinck 744.30. Gyger 647.2.816.3. Gympel 744.33. Gyntcl 5 & eius defcriptio 825, 50. icon 8 27. Gyrle 653.40. H Hagamfxlen 620.3©« Hail 744.32. Han 190.37. Hanenfporn 253.1* Kaiishan 190 37. Hafclhun 73.25.74.23.80.23, Heidenhempflin 824.14, Heindenmeifz 724.6. Hensflin 824.10. Henneberg caftrum,vndc didum 126.40. Hemmerling 8 5 6.47, Heubel meifz724. 6% Himmellcrch 844.3 5 Hirngryllen 854.18, Hirfzhnck 8 50.48. Hirfzuogel 850.49. Holtztuben 503.26. Hun 190.37. Hunckd 1 90.43. Hunerbifz 252.23. Hunerdieb 241.50. Hunerferb 252.24. Huonle 190.43. Huirvvahn 660.24. Kufztote]e74Gi78 Hufyfpar 532.44. I Indianifchhuu 3 6.19. K Kaa£merfzle72 2.t5. Kalandcr 846.40. Kapban 343-3 9« Kappun 34338. Kapunenftdn 199.33 -253 .28. Kathaan 703.8. Kernbeifsz 645.42. Xirfzftack 645.42.850.48« Kirchfvvalba 693.37. Kirfcfchneller 645.43, Kitzeren 590. 2, \ / Klar odcr vvijfsim cy 191. 19.4. Klein Zimmer 5 8 1 .6.6 1 9 .4. KleinerOthaen 67.20. Kieppcr 645.42. K lofterfrcu vvlc 7 2 6.48 . Kobelmeifs 724.5. Kolmeifs 7 1 3.24.7 * 2 . 10,7 2 3.4, Koruogel 856.44. Krameruogel 580.48. Kramvvituogel 595,36, Kriel 192.29. Kunter 258.47. Kureramfel 623 5* Kurhenn 38.43. 342*1$. Kuccuogel85o.46« L Lauhaen 67,29.81.17« Leihennen 392.1 3. Lerch83i.2i, Leynuroftel 581.1©. Lofmchk 744.34.8 16.4, Lockrubcn 398.45.503.26, Lumir.gk 532.45, Lurlen 844.36. Linfinck824.9. M Maglcrch 841.17. Maidhnck.61x.23, Maldlerh848. 24. Maldzinfie8o8.36, Maftfaedere 196.52. Mayfsyii.iS. Meelmeifsz 721.16. Mecrtzifche Druffel 5 89.3 6. Meifenbeinlejiz.^g. Meri 603.27, Meyfz7ii.iS. Miftclfink 593.46, Miftler 593.46. Munchlein 156.40* Murhan 342.6. Murheun 342.16, Murmeifz72*.9. Murfpyren 693.18.698,4^ Murfvvalben 693.18, M 11 fzhaher 631.4. N Naecbgall775.4$e Neifalzfcuning 655,3. Nutzbicker 613.4, Nuizbrecher 630.14.63 1.4, O Qchfeneugle 651.19, Othan 32.40.62.9.63.2, P Perny0e 309.11. Pfaffiin 744.38... Hhhh 3 INDEX Pftuuen fpiegel 19,16, PfannefHI 715.45. Pfannenftjgliez 7 1 5.39» Pfannenfyft.19.23. Pfaouenkrut 19.16. Pftppe 244.15. Pimpdincifsz 72 I.l6„ Pirckhoener 6.3 .9. Plochtab.486. 1 9. Plutztabun., er 297.52. CL.- Quecher744.|6? Quctf(thfinck744.35« Raebhuner 80.23. Raphun 109 18, Rappfinck 850« 47, 852,6. Reckolteruogel 595.36. Riecmeifz 722.9. Rinderftaec 63 1.4©. Ringamfel 922.5. Ringelfparz 529.35. Ritcerfprou835.28. . Ringeltub48<£.i8. Robeilerch 847.53, Rorgeutz 529 43. Rorgytz 529.43. Rofzamfe 623.4. Rotbuftle74i.37, Rotele 641.37. Rorhun 109. x 1,. Ro t kelc h y n. 7 4 1 . 3 8 *. Rorkogdken 800.5. R o.i k o ;pffl i n 7 41.38. Roikropff 341.38. Rottaphun. 109.1 2. Rorfchvvemzel 748.24- Rotftertz 746. 19. Rotuogel 744.32.746.x8a Rottetroftcl 597.40. Rotzagel74<$,i8. Rouucrt 821 .24. Rynfvvalbe 694.41. Rynuogele 694.43. S Sangdrufchel 599.38. Sanglerch 844.3 3. Scarlach 251.2. Scherrer 593.48;, Schlagiub 486. 18. Schneehun 145.21. Schiierfi^ck 8 2-1.24. Schneplf 175.17. Schnecuogel 14522* Schnykuning65 5.i. Scoftfede 795. 50. 825,3 1. -Se kofszliu 824.9. Schrathun 145.23. Schrecke 175-2. Schvvadeile854,i6. Schvvalbe 660.24. Schwalm 660.24. Schvvartzkopfp7 56.38. Schvvdtzmeifzlin.715.44. Seehan 185*37. SeeleychenS2 9.l7. Scefvvalm 661.24« Sirelfintk 800.3. Sifteluogd ibid. Snckoning 65 5*1« Spar 532.44. Spartz ibid. Speiner 694-4®* Speirfvvalben 594.45, , Spak 5 3 2*45- Speriing 5 32.45. Spicgemeifz7 1 3.24. Spilhan 67.24.72.6. Spirfchvvalben 698.46, Spreche 63 1 »50. Spzren 694.48. Staar 63 1.49. Starn ibid. Steinamfel 623.4, Stcimbytfer 645.42. Sceinhun 142. 42. 14.48, Steinlerch 847.53. SteinroteJe 589,30.617.29, Steintroftlen 589.30. Steintube 360.19. Stigelitz 800.4. s Stockhenftring 825.53. Stoer 63 1*49. Stoltz63.3« Scrufzle 65 1.19. Sirufzmeislin 724.5. Summerrotele 746.17, Svvale 660,24, Swalmenkraut 667.44, Svvalmenftein 677 49. Svftartzkopff753.43. X Tauble 238.46. Tanberfufz4io.23. Teelfchvvalben 694.48* Thanfink8 2i.24. Tbannenmeifzle 651. 2Q, 724.17.808.34. Thumbar.744.33. Thumps3ff,744.35. Thumzhoening 655.2. Totdtenuogcle 737.4« Todrer 191.27. Torteltub 507.16. Trapp86.ax, Triel 98.53« Triellapen 101.9, Troftel 599.36.980.3?« Tuns 700.6, Trufei 599.39, Tichutfcherle 825.34« Tub 258,46, v Tubenkropffe 409.44,. Tubenrck 410.29. Tuble 25840. Turcel 507.1 6. Tutten 191.28, Tutten 191,27.850.17« V Valdhum 109.18. Vberfvvalbe 694.40 Verdempflfen 297.1S. Verdempifce eycr 3 oo»ao, Vogelgkraut 252.37. Vrhaen 59.35? 62.39:93, vnde dicatur 63.3. Vrhanslagien 66.28, Vrochfs 63.9, Vvachholteruogel 595.36, Vvachtel 152.29. Vvachtlenkyning. 175.1, Vvaltamfcl 622.5. Vvaldmeifzle724»i6« Vvaldroftel 581.8. Vvaldrooele 541.38. Vvaldyinzfzle 724.18, Vuafferchvvalbe 694-41« Vvaffertroftlen 589.33« Vvedehoppe7©3.9* Vvecholbterziemer595.37 V v egeftert 272 6.48. Vvegtfecnlin 749.2. Vveindruichel 597.43. Vveingatruogcl 597.43, Vvefch hun 36.19. Vveltfch raphyn 109,1 1, Vvlchhtuben 486.33, Vvtteihan 254.20. Vvidehupffe 703.8, Vviltrapbun 145.23« Vvinfel 597.36. VvinterHnch 82 1.24. Vvinterrotele 741.37. Vviderguenkerhn 737.7, Vvydccle737.i2. Vvydluuff7o3.8. Vvinterpsker7i8.9. Vvijncroftel 597.38. Vvinunogcle 846.20. VvijPfcrpfjreu 692.18. Vv:jffe Vvalfetjftclu 726.48. 13 1 [ N D E X. VvijfztrofteJ 597. 41. 599. 40. Gotuink 8 1 6.5. Rubin8i4.io, Z Giafzmufche75 2.3$* S Zagelmeifz7i 5.39. H Sifgen 800.54, Zam fehlagshbem 480. 29. Helmduuen 361.25. Spraeu 63 1.52, Zaumknemng 654.56. Hannefcrapfel 236.3* Spraeuvvepotten 64 1.28. Zeonfchlipffle 7 5 3.6. Hoenderbeet 252 .4 3 . Stecn fvvalemen 698.47, Zeifel 809.5 2. Hoenders erue 252.24» Stroufdien 543.2.- Zeirer. 593.47. Hourmofche 532.20, ^ Struijs 531.38. Zeyfieh 808.36. Huheron 703.9. Svvalem 660.25. Zeysle 806.8. Hubethub 703.9. Svvalvve66o.34, Ziemer 580.23. I Svvalken Vorbort Erifiis 677.9- ZicpdrufeheI 581.21, Infiuc856^3. T ZiCring 503.47. K Tgeel Vantcy 19 1 29. Zigeiliempfling 824, 13.' Kappers 3 61.8. 3 Tille 388.17. Zilzel perle72 4.i8. Klein Brachuogelken 739.40. Trapgans 60.55.8 6.14. Ziizepfle 737,53. Klokennen 203.14* Trou 543.1. - Zinze 809.52. Knoc S24.10. Troouceldune 507.18. Zifich 800. i 6. Konikke66i.2 2. 655.4. Troutelen ibid» Zizeie 809.5 3« Kromeruogel 595.3 5. Tntteiduue 507.1 6. Zoi.kuning 655. Kiriefduuie486.36. V Zunfchlipfile655.2® Kroppcrsduue 3 60.49» Vinck 8 16.45-r • • ~ Zijskea 809,5 3. Kuijckendienf 241.43. VlaifinckSi^IP. t. c Belgica. Kucken 190.44. L .Anglica, O ■ v ••■■■> Aronde 660.24. Lecf836.2o. Arlyng6 j8 53. B Leeutick 83 1.22. B Belieduuen 361.24. Leevverck ibid. Biftard 86.16. G • • Lijftcr58o 24.603.27» Blackbyie 693 .28. Coelmaes 7 1 3.24. Lyfteruogel 580.24. Blakefel 603.28.. ■' . Cortbeckeduuen 363.14» M Blokdone 486.2.2, v , Cramer 580.24. Maes7i3.23. Bruothen 186.15.,. 3 Ojlckeu 809.54, Manfau 480.17. Bulfinche 744.40. * ? D Meerei 603.28. jr : . G § hi 2 Dicn 543.*. Meriaer6o3.28. Capon 343.39» < , : : Doifer 258.49. Mefe7i3.23. Chirche maranectcs <593,16, ^ Draijers duue 361.1 6.3 69, 3 3« Mefes Iagcn7i2.28. Chijk 190.44. . - 3.; i iC DufFert 248.49. Mufchc 532, 45.75 2* 38. Chloturd 6i8v 5 1« mc. -1 . r> Duue 258. 46. N .:■/ Cok 190.38. • :'vi v v Duueslach 381,17^ •ir Engelken 808.56« Eer 5 i 2.3 4. F Fafaen 47.20. Fafant47.io. G Galuogel 809.54. Gans 86,24. Gecopte duue 36 1. 34. Gecloinck 856.45. Geeluogel ken 809,54. Gekrielde hennen 192.30® GeeifincheS 16.1. Geutmeel 6i§.i6, C -v i ! « Olimecrl 613.16. Ouerslegers duue 361,150.3 69, 33« P Faflfer 539.35. Perdij. 109. 18. Peter 805.5. Piiart744.34. Pimpelmees72 2.i6. P*PPe 344’ 15* Pitter 800.5. v. ... ' CL. Qnartel 1 55.29. Quartelebeyen 159.52.16.5.54 Quickftaert 725.36.726.49. K Rinduue 486.20. v !-■ Eggei9i*i. F Fefan.Fefant 47* 2 *»- :i“* Feldfare 580.25. Filfar ibidi G* ' ■ • Gulx.86.27. c ' FF «■ * - ' vio »,•> o v Hathlerck844.3 2. Hedege Sparovve753 4* Hen 190.38. Hen harroher 241.54. HenoeofGcnuy 36.38. Hethcck 340.2 1 . Houuple 703.9. K KokofIndej6.2©, Louroch L V) L Loutoch 831.21« Lercha84i.iS» LerckSji.ss. M Martlettes 69 8.50, Mauuis 5 9 0.4 2. Morchcn 80,40» N;. Nvchcyngall 77 5*44» p Pertrife 109. 1 9» Poluer 593.50. Q Quayll 152.30. R Redbreftre 741.39. Redbreft 8 1 6.450 Rede Sparrouu 5 27.29. Ringerdonc 486.2 1. Robia 816. 46.741. J 6„ Robbyn rock 741.40. Rokmartinettes 693,16. Rudoche 741 .40.816.45. s Scaffiache8i6.4^. Sheldappel ibsd. Sisken 808.5^ Smatche6i8.52o Sparrou 532.45° SpinckS 16.46. Stare63i.52o StcinkckbgS.^l. Staill 3 1.5 2. Ster 644.3. Stcrliog6| 1. 54-641* Stockdoue 486.22« Svvalnvve 660.35. T ThcgreatSvvaloues 9984$. Titmoufe 7 ix. 18.721.18. Trolfel 59941° Turtell 507.17. Turcelduue 507.19* V VeIouuham856o49« Viuck8i6*46. Vouulring 856.^0, 4 s { i isr d : e %7uagtale 72 6.4^0 Vvoiderch 84744* Vvodculoet48 6.22. Voren65 1.21.655.4» Scotica. Aaeblak cok 340. xs. Anagrey heuibid* Ancm Vvyreok 3 42 .6. Cuftardes 86.27. o Polonica. Bdfant 47.21. T Czizek T Droozd 599-44° Dudek 703.16. Gluch 58^.2 6- Xemioluca 580.26. Koropathvva 109.19« Krolick 651.21.655.4. Sczigil 800.6. Sclouuik8 16.47. Spatzck63i,33. Sfacziek 63 1.5 4. Bohemica.Hunga rica*,. . 'v' " Steglick 800.6. Boh • Tfchafarmadar S0.40. Bnng. Illyrica . Bazlaat 47.21. < Cztfz8o9.54. Dedek 703.10. Divvoky 486.23. Diask 744.40. Drozd 594.44. Gctzabeck8o.42« Hardlicze 507*17, Kos 603.28. Krziepclka 152.30. Kuropta Va 109.19» Kuuicziela 580*25. Merle6i8.34. Plnkauua 616.47. Prskavvec 593.50« Rzicrziabel 80.43. FINIS. . A X. Skrziuuan 831.»; Slaiiujk775.46. Spatzek 63 1.53. Sfaczieck63i.53. Stegiick8o©,6. Strnad 8 5 6.4 s. Sykora 7x1.18. Tctres 63. 33.13.(13. Tetrzeuu. 62.33. 63. Vulaftouvige 660.23. Vvrasbecz» Zeglolka 8 50*47. Turcica. A gulgulfin 724.18» Ala 7 13.30. Beblek728»35. Bibil 855.4. Eeluck6©3.29« Garatauk 593.50. Garga 63 1.4. Giegien 645.44. labantan 80.43. Ibick703.ig. luga 258.49. Sara 258.49. Serce 651.21. . Surglun 47.21. Vdugan 809.54. Ygea 258.49. Zil 109. 19. iEgyptiaca 'l Maluphi9®.39. Saraccnica ; . ■ ' Dic 187.34. Tefeie 187.35. AbifsinicaJ Aroazes 343.39. Indica. Amaluna 796.3 Gabuya 125*13. Gaxibaxaquaf^ 6.3 f c Frnfon 647.44. Hcbcquen i2§axso } BONONIA. M. DC.XXXX. Apud Nicolaum Tebaldinum . 1 ' Superiorum Permiilu . , • / A / \ r <. - C ‘ ' . >•«. ‘ .• : ^ , • ... • v ■ .. \^r &txj. ■ . - 1 . ? m,v ■ ■ - ■ .. V. ■' . *:»v.VN; • l . ••/ ' ■"..V ■ ; •' • I }■' ' \ '■ ■ • '• ' . . :-i ij 'i , - ; •>; : . ' ^ ^ - - ; ;• . w, I \ \ •• 1 ■ & i ' v . ... ,T. ,1«^ ... , ■ . ..... ' / I ■ v Vi xr ■?' v* >7 ¥ -.l\ 'A A 71 - • v..l .• r.'f;' w-i * A *os. \* . C-i.'* \ r$ ■; I ' , a. ti i. Oli? v. v..i i ; • - • VOKTT?* *' 1 .' A .. .. / ^.noreqiic m . *• ■’ it, y / ? . \ A - i ■/ '