De Pindari carmine Pythico primo [microform]

t"

-=«:■.,• i-:

IKDEX LECTIONUBl

QUAE AUSPICUS ■ <

' ■''-'—■ -i-T^-

"• - % - . - -

'augustissimi AC POTENTISSIMI PRmCIPIS

^UILELMI

GEEMANORUM IMPEEATORIS BORUSSORUM REGIS

IN /^

THEOLOGIGA ET PHILOSOPHIGA MONASTERIENSI

PER MENSES HIBERNOS A. MDCCCXCI— II

INDE A DIE XV MENSIS OCTOBEIS

PUBLICE PRIVATIMQUE HABEBUNTUR.

PRAEFATUS EST I. M. STAHL DE PINDAEI CARMINE PYTHICO PRIMO.

.! A.

MONASTERH GUESTFALORUM.

EX TYPOGRAPHIA ACADEMICA COPPENRATHIANA.

:'fi

.!•.>*> l-X-»:L-^;r-,a*.1

■H:'-^ '' ' V> >,'

r:

' , ■ -V-;

1

■-*f;

' ■ . »

^«■.■t>ii;.T]it;

:<=-■ „■ -.L

an^-; >f>i?;;-x'>'; ■\-'

^/-

■■ •■:ST>.

AUCTORITATR

RECTORIS ET SEBfATIJS

CIVIBUS S. D.

LITTERARUM GRAECARUM PROF. P. 0.

Ex Piudari carmiuibus rix ullum est cuius de uuiverso argumeuto et singulorum
locorum et iuter se et cum hoc couexu plures dissensioues ortae siut quam in Pythico
primo factum esse videmus. Quae iuterpretum discrepautia mihi iude videtur potis-
simum repetenda esse quod ipsius poetae verha non ab omui parte tam presse quam
oportet secuti suut, sed licentius exspatiati ipsi sibi cogitaudo effiuxerunt quae
poetae meuti supponerent quibusque laxam sententiarum eius iuncturam tanquam
adstringere studerent. Sed quo magis reconditae sunt atque disiunctae Pindari
sententiae, eo intentius caveudum est ne nostris rationibus eas accommodantes aliena
atque ab eius meute diversa ei tribuamus. Nolo tameu varias de hoc carmiue
opiniones perstringere et quantum quisque eorum qui in eo enarrando versati sunt
ab ipsius poetae dictis desciverit singillatim persequi (hoc enim longiorem postularet
disputationem), sed satis habebo breviter exponere quid ego de eius argumento et
sententiarum ordine existimem. Hoc enim sufficit ad eam viam demonstrandam qua€
in hoc quaestionum genere mihi videtur ineunda esse, et cum evitare studebo ne
alieua poetae verbis inferam, quid iu aliomm enarrationibus mihi iustum int«rpre-
tationis modum excedere videatur sponte iis apparebit qui illarum cognitionem habent.

Primum igitur hoc auimadvertendum est, priucipalem uuiuscuiusque carminis
epinicii seuteutiam iu victoris laudibus, quibus, si placet, commode vota vel preces

. ■ "-v'e.

■'.^^i^j^:i^i^i^.^^^aiiL.

pro futura eius salute vel felicitate conceptae adduntur, versari debere aut saltem
cum illis intima quadam necessitudine coniunctam esse. Non aliter res se habet in
hoc carmine, cuius media eaque principalis pars tota yictoris laudibus et adiunctis
t>ptationibas ac precibus continetur. Tres enim sunt huius canninis partes, quarum
prima (1 — 28), quae pro exordio haberi potest, vim ac potentiam artis musicae
po6ta celebrat, altera (29 — 80) victoris res gestas laudat eumque faustis ominibus
prosequitur, tertia, qua conclusionem facit, virtutes illi commendat quibus famam
rebus gestis partam conservatums sit^ Aptissime igitur inter se cohaereut secunda
et tertia pars, quippe quarum summa sit praedicatio victoris cum admonitione con-
iuncta et ad gloriam ab eo comparatam et conservandam tota pertineat. Laxiore
vinculo cum reliquo carmine conexa est prima pars, quippe cuius sententia geueralior
sit et quae cuivis fere laudatioui poeticae praemitti possit. Attamen ne haec quidem
proprio quodam momento caret quo principali canninis sententiae applicetur. Quid
enim convenientius erat quam musicae artis vim coram eo celebrare qui insignem
poetarum fautorem et patronum se praeberet atque hoc patrocinio regno suo decus
et omamentum addere studeret? Deinde vero in fine huius partis po6ta Typhoei
et Aetnae montis eruptionis commemoratione commodum transitum sibi parat ad
caput laudationis quae insequitur, Aetnam urbem ab Hierone sub eius montis radi-
cibus recens conditam. Validissima omnia in hoc exordio poeta dicit arte musica
deleniri praeter ea quae lovi invisa sint; haec euim illam aversari ac reformidare.
Hoe posterius Typhoei exemplo illustrat sub Aetna monte prostrati et inde fumum
saxa igneosque amnes evomentis. Splendida autem quam hic profert descriptione
respicit Aetnae eruptionem brevi ante factam, quae animos spectantium et audientium
maximo stupore affecerat cuiusque etiam Aeschylus in Prometheo mentionem iniecit,
eaque propius ad res sui temporis et Siciliae accedit eamque ipsam quam maxime
hoc carmine celebratums est. Hiero euim Delphis in renuntianda victoria Aetnaeum

^ Valde abhorreo ab arbitrariis eorum rationibus qui Pindari carmina et Aeschyh
cantica in nomi Terpandrei partitionem cogunt, quorum in Aeschylo conatum nuper sobrio
atque intellegenti iudicio refutavit Alfredus Dippeus de canticorum Aeschyleorum composi-
tione disputans in archigymnasii Susatensis progr. a, 1886. Cf. quae idem postea de omni
hoc commento exposuit in diario hebdomad. philol. (Wochenschr. fiir klass. Philol.) a. 1888
p. 1018 sqq. 1050 sqq. 1082 sqq. 1114 sqq.

Ai

f '-"*■'-'

•« V - . - »-

- l^ifJi-(VTi?TTf[^-ri--' ■'-■''r*^ ■

;'/•-

r

;-*.

86 appellari iusseral, quae eausa fuit poetae cur euin Aetnae urbis conditorem prae-
cipue praedicaret, sed ita ut cum hac laude reliquarum rerum ab eo praeclMre
gestarum commemorationem apte coniungeret. Videamus igitur quomodo hanc prae-
dicatiouem iu altera carminis parte Pindams instituerit. Initium facit exoptandd-ut
lovi placere liceat Aetnam montem administranti. Aetna autem sub lovis regimine
est quod Typhoeum ibi perdomuit (01. IV 6 sq.), et idcirco etiam Aetnaeus alibi
a poeta luppiter appellatur (01. VI 96. Nem. I 6). Eiusdem Aetnaei lovis sacer-
dotio ipse Hiero inde ab Aetna condita fungebatur (cf. 01. VI 96 ibique Boeckli.). .
Quid igitur magis conveniebat poetae consilio quam, cum Hieronem Aetnae conditorem
celebraturus esset, lovis Aetnaei favorem sibi et choro implorare, cuius sub tutela
cum monte urbs esset sub eius radicibus collocata cuiusque sacerdos ipse Hiero
esse voluisset ? Hoc enim urbi et monti commune est quod utrique luppiter Aetnaeus
patrocinatur. Haec igitur primae et secundae partis est cohaerentia significata verbis
og TovT kpineiii 6(jog, praeter quae alia quae illarum coniuuctionem perspicue in-
dicent non inveniuntur. Pergit poeta dicens iuclitum conditorem urbem •Aetnae
monti cognominem et vicinam illustravisse victoria Pythica, quam proclamans praeco
illam renuntiaverit ; eam victoriam urbi faustum omen esse futurae prosperitatis, quam
ut sibi cordi esse velit ApoUinem orat, in cuius honorem Hiero certamini inteifuit.
A victoria deinde transit ad victorem, de quo se ita dictui-um esse confidit ut rerum
summam plane assequatur et aemulos longe superet. Optat igitur ut praesens felicitas
atque opulentia regi permaneat laborumque oblivionem afferat, in eoque commemorat
honorem quem rebus bello fortiter gestis ille sibi comparaverit, praecipue efferens
gloriosam expeditionem quam nuper a Cumanis auxilio vocatus susceperit; tota hac
fortuna ut rex futuro quoque tempore fruatur ei in votis est. lam vero ad Aetnam
urbem redit pro quadrigalis victoriac praemio cantaturus quae Dinomeni, quem filium
Hiero huic urbi praefecerat, imprimis grata siut. Quod igitur urbs legibus et in-
stitutis Doricis, quae Spartani constanter adhuc servent, constituta sit, lovem eius
praesidem implorat ut et ipsa eiusdem atque illi sortis particeps in his legibus et
institutis permaueat et iude veram apud homines famam habeat; ita dei auxilio
eventurum esse ut rex, cuius sub imperio Dinomenes urbem administret, populum
summa obseiTantia colens ad concordem tranquillitatem perducat. Hoc lovem pre-
catur ut adnuat, ne denuo bellum moveant Carthaginienses et Etrasci, sed cladium
memores sint quas pugnis apud Cumam et Himeram factis acceperint, quaram alteram

■:■ ^ -wi^r^

p«.

■•---. ■■-■.':': ■ .■■ •■ ■',.••' ■;. ..-•■^^

;«;»" -^^,-:^-

praecipue effert aequiparans eam Salaminiae et Plataeensi. Bipartita igitur est altera
carminis pars: primum (29 — 57) poeta Aetuam urbem celebrat ex curuli Hieronis
Tictona magno honore oniatam et fausto omine auspicatam ipsumque regem omnem
'(^'uEm rebus gestis adeptus sit felicitatem retinere cupit; deiude (58^ — 80) ad Aetnam
urbem reversus ut legitimum statum couseiTet precatur, unde civium quieta concordia
exsistat et hostium impetus arceautur. Utrobique deus pro urbis salute iuvocatur:
priore loco ApoUo, posteriore luppiter; utrobique, postquam de urbe dictum est,
commemorantur victoriae ab hostibus reportatae: priore loco praecipue Cumana, altero
praeter hanc Himerensis. Tertia pars, quae sequitur, cum secunda hoc modo cou-
iuncta est. Cum antea (72 — 80) poeta victorias apud Cumam et Himeram ex
hostibus relatas summis laudibus extulerit, iam se quodammodo revocat a longiore
laudatione, dicens eum maxime hominum vituperationem effugere qui in praedicando
modum teneat multaram reram capita, ue taediuni moveat, summatim comprehendens ;
facillime euim homines gravari audieutes praeclara facinora alioram. Sed hanc
hominum invidiam nou ita esse fugieodam ut houesta praetermittantur. Ita transitus
fit ad id quod caput est tertiae partis. Postquam enim regem poeta hortatus est
ne propter hominum invidiam honesta praeteraiittat , ex virtutibus uominatim ei
commendat iustitiam veritatem liberalitatem eumque admouet ut a callida fraude et
quaestus cupiditate animum abstineat; hoc enim niodo bonam apud posteros comparari
famam, quae sola homiuum defimctorum vitam rerum scriptoribus et poetis cele-
brandam tradat, ut Croesi et contrario Phalaridis exemplo demonstratur. Qui autem
cum felicitate bonam famam coniuuxerit, eum summum tulisse praemium. Hanc
igitur apparet huius partis cum superiore esse cohaerentiam ut poeta, postquam de
rerum ab Hieroue gestarum prospero eventu antea dixit, iam adiungat quomodo huic
felicitati bouam apud posteros famam ille additurus sit, eumque conexum apertissime
ostendunt postrema verba:

Tu (^f Tiaf^tiv tv TiiivJTOV d(&).ioi', tv d^dy.ovnr dtVTtfja u()7(/' du(po-

Tf()oiai (^dvTK)

og av iyy.vfjafi xal a/.fj, aTe(pavov vtpiaTov StdexTai.
Adhortatioue autem illa non tecte reprehendere Hieronem tanquam ad iuiustitiam
frauduleutiam illiberalitatem iiiclinautem Pindaro iu animo est (id enim si rex sen-
sisset, hoc carmiue magis offensus quam delectatus esset), sed commendat ei virtutes
regiae dignitati maxime proprias et quae omnem principem imprimis deceant.

r-a:

> ,A.

-ii'.'litii'.j!r-

Postquam de camiinis argumento et sententiarum ordine et coniunctione exposui,
de aliquot eius locis meam proponere volo sententiam de quibus emendandis vel
explicandis non satis videtur constare. . ,

Ad V. 10 sqq. aal yaQ (SiaTOig L4()rii; jQa/nav avtv&B hnatv W^^^:

iyXtvDV dy.fiav laivei xaQdiav

xwiiaTi, xriXa dt yat daiuovwv d^ih/ei (p()€vag, du(pi rs Aaroida aocpia

(ia&vy.oXnoiV rs Moiadv
haec adnotat Bergkius: 'nescio an verba traicienda sint y.fila dt ywuari; nam laivei
y.a()diav iunge;idum cum verbis d^npi rt x. r. X^ Sed nihil huic iuncturae obstat,
si yfiXa dt . . . . ipQtvag in pareuthesim redegimus. Cf. 01. VIII 28 sq. Pjth. X 45.
Nem. IV 66.

In V. 34 sq. toiy.ora yd^

y.al TfXtvrq (ptQrtQov vootov rv/jlv
oifensioni est nudus dativus rtXtvra. Nam exceptis feriarum nominibus et paucis
substantivis iu quibus ipsis temporis notio iuest, velut vvxri, yaiQcp, dativus hoc
modo ita tantum usurpatur si substantivo attributum aliquod additum est. Cf. Krueg.
Grara. § 48, 2 adn. 6 et 7. Synt. poet. et dial. § 48, 2 adn. 8. Kuehn. Gram.
max. § 426, 2 adn. 4 Nihil autem ad rescribendum facilius quam quod Moscho-
pulus iam restituit ydv rtktvT^y. Cf. tv y.al rtktvra 01. VII 26. Paulo enim
longius a traditis verbis distat Boeckhii emendatio y.al rtltvrdv (ptQrtQav (plerique
codd. (ptQTtQ(i). Nec meliora alii protulerunt. De nudo infinitivo aoristi post
toixora sequeute cf. quae dixi in Quaestt. gram. ad Thuc. peitinentium p. 7.

V. 46 sqq. tl y(\Q 6 ndg XQ(')Vog oXjSov /titv ovrio xal XTtdvvov doaiv

tvS^vvoi, xaudroyv (T tnikaaiv naQda/oi.

rj xtv duvdatitv o/'«<^- iv nof.tuoiai ud/aig

rkduovi ^iv/Ji. naQii.itiv , dvr/ tvQiaxovTO &t(x)V na'/.duaig riudv

diav ovTig 'Ek/.dviov (^Qtnti,

nXovrov art^pdvcou dytQco/ov.
Consentiunt tl yd.Q hoc loco in initio optationis positum esse, quoniam aliter yaQ
explicationem non habet, et xaudTtov d^ iniutaiv nuQda/oi eo referunt quod Hiero
calculo laborabat. Ita iam scholiasta intei-jnetatus est, apud quem haec leguntur:
ro tl TOVTO vvv tvxTixov iariv dvTi rov ti&t .... xaudrtov (prj<Tl tiov avve/ovrujv
rov '^liQ(ov(t ix rov voafjuarog rfjg Xi&ovQiag. (pT]al ydQ nov xal l^QiaTorilrjg

:.Vii--: :.,'

.* ,*.,^;"S;;iiiS^-

8 ■ ■ ■ ''■'''■^t

ey rfi rioy l'iX(mov noXiTfia I'fXwya rov rov '/((jwpoc ddiX(pov vdi(i(p voarjjuari
rov ftiov rdsvTrjaai, avjov dl rov ^HiiUira, iv rfj rtuv ^v()axoaiu)v nolireicc,
dvGovQiq dvarvyiiaai. Sed parum distincte sic po6ta y.aiKxrviv vocabulo usus
esset, quod in universum labores significat, cum praeterea ne levissimo quidem indicio
hoc loco morbus desiguetur neque in toto carmine eius alibi fiat mentio. Aliter
enim se habet Nem. VIII 49 sq. enaoi^al]; (T d)'f)(j vco^vroi' y.ai rig y.duarov Srjxfv,
ubi Inaoidalg et rvoSvvov satis indicant de valetudine morbo vel Tulnere afflicta
sennonem esse. Et quanto clarius poeta rem in v. 62 — 80 carminis Pythici tertii
significavit, quo regem gravius aegrotantem consolatus est. Sed aliud accedit, quod
etiam gravius est. Nonne etiam belli labores, qui deinde commemorantur, y.diiaroi
sunt? Eorum tamen recordatio, non oblivio regi ostentatur. Et qua tandem ratione
belli labomm recordatio cohaeret cum bonorum conservatione et morbi dolorum
oblivione? Itane vero si opes rex futuro tempore conservabit, reminiscetur laborum
quos in bellis perpessus est? Quid, si non conservabit? Num obliviseetur eonim?
Ut sententia constaret, saltem dicendum erat tum iucundam fore regi praeteritonim
belli labonim memoriam. At enim hoc ipsum non dicitur. Verum praeter illud
pro condicione ad r; y.tv durdafur y. r. /.. cogitaudum est el y.audrwr sni/.aaip
nafjdaxoi. Sed cur regi, si morbi dolorum oblitus sit, belli quos olim sustinuit
labores in memoriam redituri siut nequaquam perspicitur. Equidem non video quo-
modo seuteutiae inter se conveuiaut, si, id quod necessarium est, ad tj y.ev duvdatiev
y. r. l. praegi"essa optatio pro condicione repetatur. Nam a traditis verbis prorsus
aberrat Disseni interpretatio, qui suaviter moneri regem vult ut morbi etiam labores
rXduori ^pvxq ferat et quantum fieri possit obliviscatur maiorum et illustrium laborum
memoria. Ita enim sic erat dicendum: ^niorbi dolorum oblivionem tempus tibi
afferat reminiscenti quot antehac in bellis labores cum patientia sustuleris', non
sic ut nunc legimus: '^tempus tibi morbi dolorum oblivionem aiferat; tum profecto
iu memoriam tibi revocabit belli hibores patienter toleratos*. Nempe ex Disseni
ratione dolorum oblivio sequitur belli laborum recordationem ; ut scriptum legimus
contra haec iUam sequitur. Neque, ut Hartungius, si quidem ex eius translatione
concludere licet, intellexisse videtur, etiam tj y.fr durdant pro optatione esse potest;
nam neque optativus cum dr vel y.h' neque particula affirmativa ?/ usquam optationi
exprimendae adhibetur; alius enim est optativus secundae personae cum dv qui
leniter adhortautis est (cf. Kuehn. 1. 1. § 396, 4). Et ne sic quidem quomodo

/

■ f-. v ■.^•"*>*, ^^«;'

•

haec optatio curn superiore cohaereret satis intellegeretiu* aiit quid ipsa sibi rellet.
Nonne enim per se melius est laborum praeteritonim oblivisci quam reminisci? Ac
profecto felicitas, cuius perpetuam couservationem regi poeta optat, ad eos potius
obliviscendos quam in memoriam revocandos conferre solet. Ipse quidem Pfndanis
similiter in 01. II 18 sqq. prioris calamitatis oblivionem seeunda foituna exsistere
dicit his verbis:

Xdi^a df noTUip avr fvdaiiwvi ytroir cir.

iakijjr yai) vtio /afjiidTiur mjua &raay.fi

Tialiyy.OTor dauaod^tr,

OTar &eov uoTfja TTtuifn

dny.di; o'K(ior vifTjXor.

Quae cum ita sint, sententiai-um convenientia ac consensus mihi restitui videtur, si leni

facta mutatione scribamus y.auaTwr d^ i.iilaair Tiafjaayivr — uijy.tr durdaeier

y.. T. l. Quo facto poeta optat ut omne quod instat tempus felicitatem et opes regi

sustentet (uam evd-vreir hic idem fere valet quod o^^d^oi^r Isthm. IV 43 et

oQ&ujTfii^a TJtleir infra in .. 56) et exantlatos labores in oblivionem adducens non

iam in memoriam ei revocet qualibus in pugnis toleranti animo perseveraverit, i. e.

eum oblivisci sinat quautos in bello labores toleraverit, ut illas sibi compararet.

Praeterea cum Bergkio diaig ir Tioleuoio udyai^ scribendum est. Nam Tiafja-

uereir riri, nisi instrumeutalis est dativus, quomodo Pyth. YIII 40 jiaQuerovTag

alyjia dicitur, 'perdurare apud aliquem* sive "^nulla in re eum deserere' sonat, et

cum eodem sensu queni hic desideramus infra in v. 89 ir oi^ya na.Q^triov legitur.

In sequentibus evfjiayorTo ad Hieronem et fratres eius refenmt, quorum tamen in

anterioribus nuUum est indicium. Quare probandus est optativus generalis ev(iiay.oiro,

ut iu uno codice Thomano scriptum est et Triclinius correxit. In initio optationis

ovTw paruni recte interpretatus est scholiasta w^ eyid tois* irarriovg nyfjaai

Tx^oadoy.w, quasi vero poeta regis felicitatem tam certam esse velit quam suam

exspectationem. Quod ab hoc loco alienum esse puto. Nam id ipsum iam poeta

dicit quo se adversarios superaturum esse (duevaead^ scribendum est) sperat. Cogi-

tandum potius est ovtuj iv^ eanr, de quo usu cf. Soph. OR. 256. 1427. OC. 1279.

Ant. 315. Pro^ter optationem quae verbis de quibus egimus continetur alrfjaai

in V. 43 non 'laudare* significat, ut plerumque interpretantur, sed in universum

'de aliquo dicere' (cf. Aeschj^l. Ag. 1482); nam sequitur optatio cum laudatione mixta.

2

..-ika^lf^.

Pergit Pindanis his verbis v. 50 sqq,: !

. . -_ vvv ye jLiar rav <i>iXoxTi]Tao dixav kpinwv

iaT()aTev^-ri' avv 3* dvdyxa fxiv (piXov

Tcai Tis iiov jueya).dyu)(j eaavev. (pdvTi (^i yia/Livo&ev elxei Tei(}6jiievov

jueTakldaaovTaa eX&elv

r](ju}ag dvTiS-eovg ffoiavTog vibv TO^OTav.
Ita in libris mss. traditum accepimus praeterquam quod in parte eorum ^eTaXXdaovTag
yel jueTakdaaoPTag exstat. Accusativus juiv Pindaro abiudicandus est; sed facillime
rescriberetur viv, si ita convenientem nancisceremur seutentiam. Quod negandum est.
Nam de Philecteta ita avi' (T dvdyxa . . . eaavev dicta esse nequeunt, quoniam is
non amicus erat Atridis, qui eum per Ulixem et Neoptolemum arcessebant. Itaque
Boeckhius auctor fuit ut ad Cumanos ea referrent. Sed sic minus aptum est pro-
nomen indefinitum, nisi, quod sane licet, generaliorem esse putamus sententiam et
simul etiam ad alios spectare qui Hieroni blanditi sint eius auxilium implorantes;
deinde vero, id quod gravissimum est, sic prorsus intermmpitur comparatio cum
Philocteta instituta, neque hoc incommodum, ut Boeckhius opinatur, satis eo reparatur
quod in sequentibus Philoctetae nomen repetitur vocibus FloiavTog vlov. Kihil
vero proficitur Hermanni mutatione avv (T dvayxaict, licet exempla ex Homero
Tyrtaeo aliisque poetis vetustioribus allata sufficiant ad eius nominis usum Pindaro
quoque attribuendum. Nam ne comparatio interpelletur, generalis quae sic exsistit
sententia et ipsa ad Philoctetam potissimum spectare debet, qui Atridis non amicus,
sed infensus fuit. Bepudiatis igitur Boeckhii et Hermanni rationibus Mommsenus
ex scholiis scripturam avv (T dvdyy.q viv voaov assumpsit. Legimus enim ad hunc
versum haec in iis adnotata: avv di tPj dvdyxjj Tfjg voaov y.ai Tig vmQri^pavog
eaave xal ixoXdxevaev avrov, tov 'leQcova drilovori. iSovlerai (Tf keyeiv oti
xal voaovvra avrov jiokXol tcuv vjje()T](pdv(x)y ixoldxevaav. Sed praeterquam
quod ex hac interpretatione comparatio cum Philocteta non minus disturbatur, prorsus
inepte viv voaov redditur verbis xal voaomna avrov, et quid morbo Hieronis cum
blandis precibus commune sit quibus auxilium ab eo petiverunt nequaquam perspi-
citur. Denique cogitari vix potest quomodo factum sit ut voaov in (piXov mutaretur.
Sane dubium esse nequit quin illius scholii auctor voaov in suo libl'o invenerit; sed
hoc interpretandi causa olim ad avv (T dvdyxq adscriptum erat a lectore qui hoc
ad proximum mv (piXov spectare opinatus de Philocteta morbi necessitate conflictante

iv-.

:^-:_^" 11

cogitabat, et deinde in poetae verba illatum genuinum vocabulum tpUoy sede moverat.
Eidem autem iuterpreti qui ad iusiticiam scripturam roaou scholion raodo allatum
adscripsit rem in Hieronem detorquens proclive erat etiam supra, cum legeret
xaudrcDV ^ imXaoir na^daxoi, de morbo Hieronis cogitare. Ex communi igitur
origine utrobique eius error prodiit. Cum igitur generalis sententia (nam aoristus
Boavev empiricus est) propter comparationis continuitatem ad Philoctetam praecipue
spectare debeat, is autem Atridis, qui eum arcessebant, inimicus fuerit, plane neces-
saria est Rauchensteinii emendatio ovv d* dvdyy.a jjrj ifilov, quam merito Bergkius
inter poetae verba recepit. Pariter iu aliquot libris uiv (reliqui vtv vel firiv) pro
fjuri traditum est in 01. III 45, ubi optime idem Bergkius ov /Ltrj ^ko^vd scripsit.
Comprobata autem Rauchensteiuii emendatione, ut comparatio ab omni parte con-
veniat, statuendum est aliquando etiam inter Hierouem et Ciimanos simultatem ex-
stitisse, antequam hi ab Etmscis in angustias adducti illius auxilium implorare
cogerentur. De ope autem quam Cumauis Hiero tulerit hoc loco agere poetam
primus Boeckhius demonstravit, et ipsa hac coniparatione redarguitur Bergkii opinio,
qui eum ad bellum contra Thrasydaeum et Agrigentinos gestum rettulit'; nam non
auxilio vocatus hoc bellum Hiero suscepit, sed a Thrasydaeo temerario impetu
lacessitus^ lu sequentibus verbis omnes fere editores offensi sunt verbo utTaklda-
aovrag, et plerisque placuit quod pro eo Wakefieldius proposuit ueTavdaoovrag,
i. e. ueToixiaovjag. Sed quanquam aoristus evaaaa (Pyth. V 67) a verbo vaiu)
deductus iuvenitur, futuri tamen vdaoio nulla usquam est memoria. Bergkius /jeTa-
vdiovrag scripsit, quod compositum alibi non exstat. Inesse videtur velle in eo
vim secum reduceudi, quam tamen num habere possit valde dubium est. Neque
enim novi dupliciter composita in quibus uerd "^secum' valeat, et simplex f^uTdytiv
'in alium locum ducere' est, secundum quod utTavdyeiv 'alio reducere' significaret.
Sed reduci Troiam Philocteta nou poterat, quia eo uondum perveuerat. Melius esset
Kayseri utTaftdaovTag (cf. 01. I 42), si revera quicquam esset mutandum. Mihi

' Ad hanc opinionem confugere Bergkius coactus est Pythiadum quam contra Boeck-
hiura proposuit computatione, quam meo quidem iudicio plane confutavit Leopoldus Schmidtius
duabus comraentationibus , quarum prior (Zur Chronologie der Pindarischen Gedichte) in
Comraent. phil. in hon. Th. Mommseni p. 48 sqq., altera (Supplementum quaestionis de
Pindaricorum carminum chronologia) in Ind. lect. Marburg. 1880/81" prodiit.

^ Cf. L. Schmidt. in prioris comraentationis p 51 sq. Holmii Hist. Sicil. I p. 242.

2*

12 • \

enim jueTakldaaoyrag videtur retiueudum esse. Nam hoc verbum transponendi vim
habet etiam iu Plat. Tim. 19», ubi Tovg (^t naQa acpiaiv dva§Lovs dg ttjv
Tuiv inaviovTOJv yw^iav f^itxalXdjTnv Stallbaumius vertit 'eos autem qui apud se
- . indigni sint in locum eorum qui iam nirsus ex inferioribus civium ordiuibus escendant

transferre^ Ut enim apud Platonem loci significari mutationem eo indicatur quod
additum est in quem locum mutatio fiat ifig t^v tuIv ijiaviovTwv ywqav), sic
apud Pindarum idem addito ylauvod^fv, i. e. loco unde mutatio fiat, denotatur. De
praesentis autem participio conatum exprimeute cf. quae exposui in Quaestt. gram.
ad Thuc. pertin. p. 17. Saue Troiam eos Philoctetam traducturos esse nominatim
nou dictum est; sed hoc quivis ex rerum cognitione intellegebat, idemque etiam in
Wakefieldii Bergkii Kayseri coniecturis cogitando supplendum est.

Concludit poeta ea quae de Hierone dixit v. 56 sq. his verbis:

OVTUi (^ Ut^WVl S^fog O()0-(Jl}Trj() TJtXol

Tov TiQoatfj.iovTa yj)6vov, u)V tijaTai y.aiQov i^idovs-
Ubi ovTw Boeckhius ita ad proxime praegressa respicere putavit ut hic evaderet
sententianim conexus: 'ut Philocteta quamvis invalidus Troiam cepit, sic tibi quoque
deus det ut iis quae appetis potiare'. Sed Philoctetae comparatio ad ea spectat
quae Hiero iam perpetravit, non ad ea quae ut futuro tempore ei contingant poeta
optat. Comprehenditur potius tota superior optatio quae a verbis d yd^ o ndg
X()6vog (v. 46) incipit. Itaque ovtu) 'sic ut modo dixi' valet, et ovtu) ^t hic ut
in 01. II 35. Pyth. IX 117 idem fere est atque ovru) di], ut saepius apud
Pindarum dt propius ad ih] particulae significationem accedit.
Subsequuntur in v. 58 sqq. haec:

^Jolaa, xoX 7id{) Jetvoufvn y.eKatiriaai

TJid-eo uoi noivdv Ted^fjinnvjv' yd()iia (V ovy d?./.6r()iov viyacpofjia naTtQog.

dy e.neiT ^-tYrvag [^aai/.el (pihov e^ev(ju)iiev vj.ivov.
Quomm seusum Dissenus hunc esse putavit: 'mento et cogitatione eamus nunc etiam
Aetnam ad Dinomenis domum' ; carmen enim Syracusis cantatum esse in aula Hieronis.
Sed hoc modo poetae verbis aliena de suo addit; nam mente tantum et cogitatione
rem fieri debere poeta non dicit. Quare recte Boeckhius statuit liunc hymnum
Aetnae apud Dinomenem* cantan(him fuisse. Minus recte idem y.ai intcrpretatus est.

" # -

■-.^

^ Non perspicio cur Leop. Schmidtius, qui et ipse carraen Aetnae cantandum fuissc
cxistimat, malit 'adversus Dinomenem (dem Deinomenes gegeniiber) interpretari (Pindars

• 13

Eespicitur procul dubio ad carmeu Pythicum secundum, quo iam quattuor fere annis
ante ipsis Syracusis, ut prima eius Ycrba ostendunt, cumlis victoria Hieronis, quanquam
non Delphis reportata, celebrata e.st; nunc alia talis Tictoria etiam Aetnae celebranda
est. Deinde noivdv non licet meritam laudem intellegere (neque euim in sequen-
tibus laudatur yictoria), sed poeta Musam invocat ut canat quod pro praemio victoriae
sit, quo victoriam tanquam remuneretui". Cum autem ad excogitandum hunc ipsum
cantum, qui gratus sit Dinomeni, verbis ay tjitn . . . tievfiiouev vuror se ipsum
Pindarus adhoitetur, eTiena ibi 'igitur* significat, ut in Isthm. VI 20. Hom. II.
V 812. Soph. El. 345.

V. 67 sq. Zev ikkei, aht ()V joiainar \4^ira naQ vdvn)

alaar daTolg y.al ftaaikevair diay.^ireir eTviior koyor dr&{)U)nwv.
Ad hunc locum prolati sunt virorum doctorum diversissimi interpretandi et emen-
dandi conatus. Emendationem incertam esse Bergkius concedit, ipse suspicatus
scribendum esse didoi y.^aireirT uviior '/.oyor drO^(jujna)r vel i^i^oi, yQainor
h. loy. dr&i). Sed sic qui sit loyo^ drO^{w')na)r, cum antea non memoratum vel
indicatum sit, in obscuro est; nec opus est verum sermonem perficere, quoniam, si
perfectionem non habet, verus non est. Etiani minus sententiae satisfaciunt aliorum
mutationes a Bergkio alhitae. Sed haud scio an in traditis verbis acquiescere liceat,
si ad Boeckhii interpretationem redeamus eamque causis idoneis stabiliamus. Utique
enim discedendum est a Disseni et Metzgeri rationibus, quibus loci difficultas nullo
modo expeditur. Ille enim ToiavTur alaar subiectum, eTviior loyor obiectum esse
opinatus poctam hoc dicere vult: ""utinam seniper tali fortuna praeclara confimentur
sermones hominum, ut nuuc meas laudes res ipsa confirmaf, in quibus non solum
postrema verba ex arbitrio poetae sententiae addita sunt, sed etiam qui sermones
quaeque laudes dicantur parum perspicuum est. Alter autem sic interpretatur quasi
scriptum sit alel 61 iSiiioi roiavTar . . . aiaar . . . loare rir eriiior di(f.y(jiretv
loyor dr&Qajnviv (ut eam veram esse deehiret senno liominnm). Sed Totavrar
non verbis subsequentibus circumscribitur, sed ad supcriora respicit (nam jotavTar
aloa.r poeta dicit constantem ac perpetiuiiu Doricorum institutorum observationem

Leben u. Dichtung p. 251), praesertim cum loci ab eo aUati (01. VI 10- Pytb. II 72) ad
demoiistrandam hanc pi-aepositionis 7iaQa vim non valeant. Nam ibi ad significandum
hominum iudicium adhibetur.

W^^^fW"^!^'

P

14

modo memoratam), et (^li^oi a Pindari verbis abest. Boeckliius igitur sic interpre-
tatur: 'precor venis hominum sermo semper talem fortunam Aetnae adiudicet et
deceiTiaf. Ita poota a love petit ut Aetnaei non per speciem tantum, sed revera
instituta Dorica obsei*vent atque ex hac observantia veram apud homines famam
adipiscantur. Quae sententia cum apta et congrueus esse videatur, unum restat ut
quaeratur num revera diay.{)ivtiv eam vim habere possit quam ei Boeckhius tribuit
nec tamen tribui posse satis demonstravit. Certe simplex xQivttv 'iudieando alicui
aliquid tribuere' significat in his verbis, quae Pyth. VIII 83 sq. leguntur: Toig
ovre voOTog oucji; enaXTfvog iv ITv&iddi S/i(jiS-r^. Idem igitur dtay.Qiveiv cum
graviore pondere videtur exprimere, quoniam dta in multis compositis verbis sim-
plicium vim intendit, velut, cum Yiyvutrsy.u) sit "^noscere', dtaytyvway.u) est 'pernos-
cere*. Quare nihil videtur obstare quin diay.Qivftv intellegamus 'decernendo attribuere*.
In transcursu commemoro in v. 71 aptissimum mihi videri autfjogj quod
pro atiEQov Hartungius reposuit, et in v. 74 scribendum esse iv jiovto) [Sdltv
rjlixiav, i. e. ttovtw ivf(3a}.fv ^'/.ty.iav. Neque enim medium satis excusatur locu-
tionibus y()r,mda (UlKead^at (Pyth. IV 138. VII 4. fragm. 77. 101 Bergk.) et
ayy.vQav l3dllea&ai (Isthm. V 13), quae 'fimdamentum, ancoram sibi iacere' sig-
nificant. lu codd. primum [idUv leviter in ftdler' corruptum, deinde hoc in (^dltff
correctum est.

Levioribus his graviora adiungantur. In v. 75 sqq. enim haec in plerisque
codd. tradita habemus: aiQtouai

nd{) utv ^aXaulvog \4&avaia)v yd.Qiv

uia&ov, tv ^7id.QTa (T i^eu) rd.v tiqo Kt9a.t{)V)vog udxav,
ralat iMfi^oi y.duov dyyv/.6Toioi,

Tia^a di rdv ti'vd{)ov dy.rdv lut{)a Tjaidtaatv vuvov Jtivoutvtog rtKtaaig,
rov idt^avT d.u(f d()tra, Tio/.tuivjv dv^QWv yattovTcov.
Cum iu paucioribus codd. i()touat vel aiQtouai inveniatur, metri causa illud recepit
Mommsenus. Sed indicativus i{)touat alibi non exstat, neque eius seutentia, sive
Micere' valet sive 'iuterrogare', couvenit. Itaquo metri uecessitate ad Dawesii con-
iecturam d()touai ducimur inde a Boeckhio reliquis editoribus probatam. Eadem
necessitate cum duobus autiquioribus libris rdv ante tt()() Kti)^at()(vv()g eiciendum est
inierpretandi causa olim superscriptum. Post Mi^i^Jot, quod et ipsum contra metmm
est, Triclinius uiv voculam inseruit hoc loco iuanem; Mi'i^ttoi autem cum Moscho-

15

pulo duo tantum libri vetustiores habent. Neque tamen Bergkium lando audacioribus
coniecturis hic indulgentem, cum ipsam Mi^^eiot formam iam Stepb. Byz. s. v.
Mri$La agnoscat. lam vero dissentiunt cui verbo adiungendum sit rarticipium
TilEaaig. Sed sive ad d^bouai xaQiv jiiia&or id applicamus sive ad i^fHo, est in
quo ofifendamus^ IUud enim non videtur fieri posse post interpositam sententiam
iy ^ndfjTa (T ii^tio . . . dyy.uloToSot', si vero e()fw ad TfXeaatg repetitur, hoc
languidum est atque inane, cum dicere carmina omnino non possimus, nisi ea per-
fecerimus. Accedit quod ipsum fc(>ftt> sententianim aequabilitatem et concentum
videtur turbare. Nam sic poeta se in ipsa Sparta dicit pugnam Plataeensem prae-
dicaturum esse, quod perinde Thebis facere poterat quodque uon magis necessarium
erat quam ut ipsis Athenis Salaminiam, Syracusis Himereusem victoriam caneret.
Quare duabus reliquis victoriarum praedicationibus accommodatum est ad ir ^nd^jra
cogitando supplere d(jfofiai /aQir uiaf^ov, quod tamen fieri nequit, nisi pro t(>fw
participium aliquod substituitur. Hoc idem in causa est cur minus placeat Bergkii
coniectura TtUaaia, ov; nam sic i{ino manet et iv ^jid{)Ta cum hoc iungendum
est. Sententiarum igitur quani ostfendimus cohaerentiam cum iam intellexisset Boeck-
hius, £(>ew in i^Hov mutavit; sed futuri participium nullo modo ferri posse et ktyvjv
vel dTnuv dicendum fuisse suo iure contendit Schneidewinus. Scite igitur Christius
pro d^ i{)Ho restituit di y.Xdov. Quo facto Te'/Jaaig quoque referre licet ad
d()eouat '/d{)iv uta&or. Sed ne sic quidem omnis sublata est difficultas. Per-
fecturus enim demum est propter victoriam Himerensem hymnum poeta Dinomenis
filiis; quomodo igitur eum dici possunt iam accepisse? Neque aliter res se haberet,
si Bergkii couiecturam Teltaatu, dv probaremus; poeta enim optare non potest ut
illis hymnum perficiat quem iam acceperunt. Neque quicquam prodest quod Dissenus,
ut suam interpretationem 'ad Himeram quem meruere' tiieatur, adnotat id^eiavro
esse 'tulerunt divinitus concessum', conferens 'Sgbi. II 4 ; iiam ne hic quidem ^ede/.Tai
aliud quicquam sonat nisi 'nactus est', et si hymnum tulenint. iam habent. Omiiino
nuUo loco demonstrari potest dt/ea&ai vim mereudi habere. Ceterum na()d tov
dy.rdv 'lue^ja significat 'propter (cf. y.evtdv 7ja{)d (VaiTav 01. II 65) pugnam ad
Himerae ripam commissam'' et cum verbis cuvov Tt/.taai^ iungendum est. His de
causis ego poetae reddendum esse puto toj' i7i()d$avT^: quem sibi effecerunt

^ Taceo de inepta Disseni interpretatione, quam missam fecit Schneidewinus.

..iiSa

■^ir^*^.

16 ' . ■ . ■ ' -;-■ ■' ■■^".v--:^^v;j;"|;

(sich erwirkt haben). Cf. Pyth. III 115 nav()oig ^t 7T(}d^aaS^ evjnaQeg, ubi
item 7i(}d^aa&a.t nihil aliud est quam 'efficere ut aliquid sibi contingaf . Itaque
emendate totus locus sic scribitur: d^fouai • ■-'.■%

Tid^ jiifv ^aXainvog "L^&araUov xd(jtv ' -jf^

iita&ov, sv ^nd()ja dt ^ktiov nQo Kt&ai(}(Jovog judxav, 'rj

TaXai Mrj^etoi xdiiov dyyvkoro^oi, '■'■

na()d df rdv tvvd()ov d}irdv'Juf()a naidtaatv vuvov Jeivojiieveog TeXiaaig,
rov en()d§avT du(p d()tTq, noXeiiiiov dv^()wv y.auovTiov.
lam si totam sententiam respicimus, poeta quodammodo pollicetur se pariter carmi-
nibus celebraturum esse pugnas ad Salamina Plataeas Himeram factas atque inde
exspectat ut victores sibi gratiam habituri sint, eaque re Himerensem yictoriam pari
laude dignam esse declarat atque Salaminiam et Plataeensem.

Postremo loco breviter dicendum videtur esse de v. 92 verbis //?} doXio&Tig,
d) ipilog, evTQanilotg y.f^dtaai. Boeckhio enim auctore plerique hoc dictum esse
putant de artibus facetis et astutiis adulatonim aulicorum, quibus rex admoneatur
ne se decipi patiatur. Sed hi adulatores ne tenuissimo quidem indicio sunt designati,
et propter //?) y.duve Xiav dandvatg, quod proxime praecessit, multo magis in promptu
est de quaestus cupiditate cogitare. Attamen cum apud Homerum y.i()dea sint
fraudes dolosae talesque aptissime evT()dnela dicantur, ampliore sensu hoc loco sic
coniunctim appellari mihi videutur callida fraus et quaestus cupiditas, quippe quae
contrariae sint tribus illis virtutibus omnibus quas antea Hieroni tanquam regias
poeta commendavit, iustitiae veritati liberalitati. Ab hac igitur callida improbitate
his virtutibus opposita ut abstineat regem Pindarus hortatur, ne defraudetur gloriosa
apud posteros fama, quae sola hominum defunctorum vitam rerum scriptoribus et
poetis celebrandam tradat. Nam in hauc sententiam grave hoc dictum continuo .■

poeta adiungit: 6nt9^6u(S()OTov av/7]ua do^ag

olov dnoi'/of^iivv)V dvd()iov diatjav uavvet
y.al koyiotg y.al doiSoTg.

« o «