[Emendationes Livianae] [microform]

:i^>^:. t-.- ■-■■■■

L E g T -1 0 J^ V M*«2js:-i

■2" ::h-' ■■*■•» ■'^'■-.

r.^>**^ .

Vi^

. ♦-■'»
■i: ■»

<€?.^:-.wv. S:

^i-^^;^

»-- ,J- fcY

.r;«^|g|- AYSPJCnS RBdlS jih^GVSTISSIMI

.'f:*

v»j. ■■..-.•

'^ii-i^^i*-:, ■

•*. .. . -•■^•i

MI

- ; >■

VNH^ERSITATE LITTERAl^IA

-?■... /'.^^i- J,- .-', ^ .. .^ '-^v 1,.'— • ---■<■.■' . '•"■

:' .-.^l:^:*--^'*,^"-^^";'^-^. ■-•^•: -■' •'->■:;■»•■■; ■ .. " -■ -.

■^'^'^:^> i^..^

# ;«» FRIDEEICA GVILELMA

... ... ■_ •i^r

MM SEMESTRE HffiERNVM

li% Wt^ V ^^ -^ ^- XVLM. OCTOBRIS A. MDCCCLXXVI ' ^ ' 7 7|

^f y^^^^A^S^SQVE AD D. XVIL M. MARTII A. MDCCCLXXVII

: i:^'V^i^V-'^iS^-^';-£^-' ■■ .' "

■t.-'^^Jt-'!'*S'^^--'W '■■■■■ '•--'-■■■ -■ ■ ■ • — . - ■ ■

r

'....J

■>^^v^<>fe

■■imMm^y-.:f:^^ ;-■

.^•;:^!^fynV.,-^;:^:.i:.-^'

- ■■■ ■ ■^'^i2?^-;^;^^v>^^^v vr.

HABEBVNTVR,

P*

m.

■^f 'r.r^ •^^ v

w*^

V ■•^'■-''?^^V^'"^'^ ...;'•

•.<> , '•-f - V" ■'if''^ > i-- 'X-io'- i'''-- . ' '"'■■■ ■m

-,^ .:..^:.i;v ^:. .::v&-'V'^A's- •■.:'-.'i . ■ ^

'o^Me^^ji

• ?,^- -

■ . '■■■.» .. ■-> '

.■^^.•?;-]fc^-¥^

„ >/^-.

^•-:,— :"v..^^r ,,-^:-.^.,-:.-^:^BEROLINI

^: ^^ ^?rF ORMIS ACADEMICIS
-.■-. -f.^ Sj-". ,■;.;*. ..p'-i*-;-

.*:t

!. y

-^-

.^

■:^'^:;;.:i?S'?:-asf--v'-

■-^^^■«

,*.i>.ir_.:ri:.':.

^««^•'''■^■jiAK,^*;

V •;

••* ' *. ■ '.i *

••• •.

M/fv- vrj

*:.

U

?V':

*"•. ■•^'fV-''

t*'-*.- ■•>-

■ \ / ..

.■ -:^"^;f^

;■ ■ '

■■■ ■.■■$;

•♦ ^:-.

'■;:f^

• V

S^-"^

pi?> :»-'■: '

^-

. V» ' ->• ■ 1 - : ■ ■ -

■>.:%',. :>>■ •y'-'.r
.;i:«ny. -•^'' •■

■ y -^*-- y- 1;* h.M\ , - ,. . ■*. •■..' , ■■ •

. ■ '■■.'•, ^^'■'■■■^v^ :.':>('

t. ::MU':i^^^m '■ iv^ : «^^^ hiifc«:^>iV-..fM,

^■■■'■'^^f:'-

)

->■

■ .•jJA-'*S-> —,•/1'.: '

lif i ^ V VNIVERSITATIS LITTERARIAE

FRIDERICAE GVILELMAE

. .'.tV*'.'- • . • ; ""

RECTOR ET SENATYS.

C

tv' ".'

1^-:

um prooemiandi materiam circumspiceremus , qua <y)mmode praefari indicibus

iectionum academicarum per proximam hiemem habendarum possemus, in memo-

p};V? riam rediimus olim a nobis studiosius tractatae T. Livii annalium partis eius

|?|:|;^ quam unicis membranis vetustissimis Laurishamensibus quondam nunc Vindo-

^^ t ' ' bonensibus acceptam referimus. Admonebat etiam libellus tum maxime ad nos

ifu " perlatus, quo disciplinae Vindobonensis alumnus orsus a codicis subscriptione

fe^^ eius libri historiam pertexere exactaque accurate scriptionis specie et natura ora-

iionis Livianae emenjftionem adiuvare pro virili parte aggrediebatur*). Cuius

-docti iuvenis ut studium utiliter collocatum laudabamus indefessamque in rebus

minutissimis diligentiam admirabamur, ita locis ipsis quibus mederi cupiit paulo

intentius exploratis, ex his disquisitionibus graphicis, saepe fallacibus nisi ratione

: Tegantur, emendationi quidem non ita multum utilitatis accrevisse nobis visum

est. Atque omnino ita sentimus, etsi hoc genus omne, scriptione quod continetur

cuique doctissimorum quorundam cura hodie insignior dicata est, non impune nec

«ine detrimento artis spemi a criticis apparet, tamen cavendum esse ne rimandis

litterarum apicibus errorumque viis indagandis occupati sensum sermonis veteris .

■X iebescere patiamur hbrariorumque dum causam agimus ingenio scriptorum in-

k iuriam faciamus. Quod non carpendi aut laboriosi operis laudibus detrectandi

^ causa ponimus, sed admonendi, si qui forte gnavi adulescentes in simili argu- ..

ft! . mento elaborare velint: neque eam nunc sententiam exemplis aut ex illo libello

petitis aut ex aliis declarare animus est, sed malumus periclitari ipsi, si quid ad

atabiliendum aut corrigendum horum librorum locum unum atque alterum utiliter

^t v; conferre contigerit. Nam cum eorum emendationem Madvigius praeclare funda-

li^v , verit et auxerit, et post Madvigium Hertzius, Weissenbomius non leviter provexe-

rint, tamen restant nonnulla etiam praeter desperata codicis vitio quae criticam

. • ■ ^•■■..•-^•^^

5. •■ .? ■

—/,'-7 f *) De codice LiTiano Tetustissimo Vindobonensi
S. Floriani. Vindobonae mdccclxzti.

"-^i^ . ■- .,: •■ •

ii. Scripsit

Michael

Gitlbauer

Can.

reg.

ad

1*

f

■>. '^

'^te.

■\ '^-'■■'■''

^■■-^

>*••

■ ^, ■' ■ '. .

-\

if^

*i&^^,w*.....-

i&:

opem expectant neque spem omnem saccessus praecidunt, alia quae satis finnata
videbantur rursus ut fit in dubitationem vocata sunt diiudicandan» aliquando, et con-
tingit nonnumquam circa singula loca undique pensitanda versanti indagare quae
editorem multis simul curis et cogitationibus in prolixo praesertim opere disten-
tum ac paene oppressum fiigerint. Id quod non ita intelligi volumus quasi nostra
talia esse sentiamus, quae nec multa sunt nec gravia nec dubitatione omnia ex-
empta, sed ut, discussa vana opinione eorum si qui tamquam opere perfecto iam
nihil restare opinantur nisi ut compressis manibus admirabundi assideamus, ad
hanc rem strenue et circumspecte agendam quibus ars critica cordi est adhorte-
mur si qui potenmus et incitemus.

Sed aggredimur ad propositum. Nondum persanata putamus verba, qui-
bus Perseus rex Macedoni^ suam ipse defensionem agens in colloquio ci|m Marcio
Philippo habito utitur XLII, 41, 2. Eorum autem, inquit, quae obiecta sunt mihi,
partim ea sunt quihus nescio an gloriari debeamy partim quae /ateri non erubeacam,
pariim quae verbo obiecta verbo negare aatie sit. Sic enim haec inde a Grynaeo
vulgantur, at in codice nec non legitur et pro partim altero scribitur ea, quod
etsi corruptum, ex partim corruptum esse nemo credet, cum praesertim ea repo-
sita voce maneat addendae insuper negationis necessitas. Quare ne Weissenbor-
nium quidem probamus, qui in nova librorum XLI et XLU editione, quae dum
haec scribimus affertur, simul et non particulam adiecit et partim ante ea inseruit.
Nos ipsam hanc codicis scriptnram leniter inflectemus ita ut in una subsistentes
mutatione et illi testimonio satisfaciamus et necessariam sententiae negationem
nanciscamur: scribimus enim partim ea sunt quibua nescio an gloriari debeam neq*
quae fateri erubescam^ partim quae verbo ohiecta verbo negare satis sit. Ita cum
bipertita ex trimembri oratio efficiatur, et ea re consulitur sententiae, quoniam iUa
duo suapte natura artiore vinculo iugata instar unius sunt, cui ex altera parte
respondent ea quae verbo obiecta verbo negare satis dt. Nam ut hoc addamus,
satie quod in codice desideratur, recte et necessario esse adiectum censemus mi-
ramurque Weissenbomium in eo repudiando additamento .perseverare ; qui quod
inter exempla, quibus Livio locutionem est negare vindicare studuit, nunc quoque
Lucretii II, 16 et Catonis de re rustica principium rettulit, fefellerunt interpretis
diligentiam ea quae de iisdem Lachmannus ad Lucretii II, 16 et Y, 533 edocuit, sed
ne reliqua quidem quibus utitur exempla, VergUii, Horatii, TibuUi, plus probant quam
quo probato vix opus erat, licuisse hac aetate poetis eat cum infinitivo iunctum in
vim verbi licet usurpare, idem genus dicendi Livio placuisse, id vero non probant,
neque ut placuerit, hoc ipsum liceat negare concedendum est appositum esse in
hjtc sententia quae unice requirit verbo obiecta verbo negare aatia sit. "*"

Sed ea oratio cum in manibus sit, perpendemus brevi unum praeterea
locum non ut emendemus sed ut fortasse vindicemus a crimine usumque dicendi

. %;'%^v% .Jj|^i,4j;i^v, ^^lv-P'^.:-^^

f^-;.

■v^-

lAvii declaremus. Narrat emm progrediente oratione PCTseus 42, 1 At cum pro-
ceenseem inde ad visendas Larisam et Antronaa et Pteleon, qua in propinquo
Delphi (^delphis codex), eacrificandi causa, ut (ut addidit Madvigius) multo ante
dehita vota pereolverem, Delphos eecendi. Quae cum praeter leviores quas sustu-
limus mendas integra esse arbitremur sic ut in codice scribuntur — nam ne haec
quidem qua in propinquo Delphi, h. e. in qua sive quarum urbium propinquitate
Delphi, satis causae est cur destituantur — non disceptabimus corrigendi viam quam
Grrynaeus aut probabilius certe Madvigius inierunt, illud unum quaerimus, verene
Livio non licuerit, significatis ante Delphis postea in eadem sententia cum pro-
nomine uti (eo eacendi^ aut omisso pronomine mero defungi verbo (escendi) posset,
rursuB idem ponere Delphorum nomen: id enim Madvigius negavit fieri posse
sine vitio orationis correxitque eam ob causam et hunc locum et alios plures.
Quod iudicium viri eximii verumne an falsum sit non potest nisi exemplis evinci,
sed exemplis ad hanc causam relatis; nam indigesta moles a Drakenborchio ad
I, 3 exposita etsi universe Livii socordiam declarat, tamen indiscretis generibus
ad fidem faciendam de singulis parum est accommodata. Sic nunc non agitur
de vulgata repetitae in eodem orationis circuitu vocis incuria, quam ne a Livii
quidem stilo alienam esse constat, sed certum conformandarum sententiarum genus
tangi apparet, illud; quo pronominibus ipsorum nominum usum non ob vim quan-
dam rhetoricam sed in simplici narratione praeferri videatui*. Eius autem rei haec
sunto Livii ex variis libris deprompta exempla.

cum cognitum esset conmlem Cumis esse, naves Cumas appulsae captivique

|U%;?v;« ad consulem deducti

*^:^'^'^' Scipio, caetri» prope urhem poeitis, priusquam circumyallaret urhem, misit

**;^tf^V * ad portaa qui ex propinquo animos tentarent

,!>-^ro<"-v nuntiis ad Philippum missis quanto rea in diacrimine esset, omittere Phi-
!|r?v# ?^^'VA. lippum id quod in manihus erat coegerunt hellum

^?^^^''M- ^*** Argia Achaeorum concilium esse audisset, inopinantihus Achaeis

^kJ l^ . V contioni ipsi supervenit

? '<j 4p'- Eudamum Samum redire ad Romanos iusserunt, ut quantum consilio, quan-

X

tum auctoritate valeret, compelleret Romanos ad Patara oppugnanda

'^B^^f-. cum Mopsiani urhem excessissent, sine certamine tradita urhs Poeno prae-

•fs*-"

':_. sidiumque acceptum est - -

censuerunt frequentes, quoniam Flaccum auctoritas patrum nihil mooisset,

ad populum cum Flacco agendum
C, Memmio collegae in Siciliam scriheret ut eas quae in Sicilia naves

essent reficeret atque expediret " *^ ^

postqtiam apparuit vi agendum, quia videhatur et Limnaeum eodem tem-

pore oppugna,ri posse, regem ad Limnaeum ire placuit; Baehius resiitit

"i¥-

'i^.^f.

^J^-iif?aM<'i."

;«^!i_5^r*i'--

ad Pellinaewn oppugnandum (nam vel hic a repetito Limnaei nomine

abstineri potuisse, exemplo probatur quale hoc est XLII, 26, 6 Ea Ana

redierunt legati qui renuniiarunt , Eumenen in ea, Antioehum in «Syfto,

i^*^i.:. . Ptolemaeum Alexandriae sese convenisse, ubi iniuria de pronomine dubi-

:h i

^ ; : .j . • ' tatur; conf. XX/V, 26. 1)
.)' '-^ lectum quoque senatus consultum priusquam seeuriferiret, quidam auetO'

«■• •

'r i -

- »res sunt, sed quia adscriptum in senatus consulto fuerit, si ei vide-

, retur integram rem ad senatum reiiceret
priusquam clauderent Capuam operibus, potestatem Campanis facerent, ut

■qui eorum vellent exirent a Capua suasque res secum ferrent
in drcumsedentes Capuam se vertit praemissisque nuntiis Capuam
hic iratus Praenestinis quod cum eo privattts sacrijicii causa profectus
esset, nihil in se honorifice neque publice neque privatim factum a Prae-
nestinis esset ■ ^/^^^X v,;-^-'^v-.I''^. i>'--.i-#:'i ;'l^-;4i

Philopoemen Argos conventum ediait. quo cum appareret omnes ferme con-
venturos, consul quoque, quamquam Aegiensium favebat causae, Argos venit
inter hunc tumultum Q. Fulvium proconsulem profectum cum exereitu Capua
affertur: cui ne minueretur imperium si in urbem venisset, decernit sena-
, tus ut Q. Fulvio par cum consulibus imperium esset (apparet enim in
his duobus quoque quae postremo loco posuimus exemplis etsi paulum
sua confbrmatione a superioribus discedunt repetito nomine nihil opuft
fiiisse). ■■ ' ' '-'-'■'■■^"^%^

Haec igitur exempla, pauca de maiore collectorum copia, quamquam quaedam inter
ipsa difPerentiae, qua^ nunc non persequimur, agnoscuntur, tamen universa id pro-
bare putamus quod volumus, repetita in eadem comprehensione nomina ibi ubi aut
pronominis usus iu promptu erat aut ex Latini sermonis ingenio ne pronomen
quidem desiderabatur aut paulo aliter conformata oratione facile evitari repetitio
poterat a Livii consuetudine non abhorrere. In qua re si quid recti observavi-
mus, consequens erit, ut eidem condonemus etiam talia ./

ponti/icibus, quia non recte factae Latinae essent, instauratis Latintspla-
cuit Lanuinos, quorum opera instauratio esset, hostias praebere XLI, 16, 2;
ut A. Atilius consul comitia consulibus rogandis ita ediceret^ uti mense
lanuario comitia [haber{\ possent XLIII, 11, 3, * ,, >

ubi haheri Grynaeus addidit, id quod videmus Mommseno probari qui dum grandia
" molitur ne haec minuta quidem contemnere solet ; denique hoc unde profecti sumus
' 1*;. -m quu in propinquo Delphi, sacrificandi causa Delphos escendi,
quibus omnibus idem orationis vitium quod putabat variis modis demere Madvi-
gius non dubitavit. Nos vel illud alterum huic cognatum genus bis positi nominis
ubi semel abesse velis, velut XXII, 39, 6 pnusquam peteret consulatum, deinde in

'*';.''T.,''^' .'''-'.■ ' ■• ••.'■^•v .' ''■ ' ' : -i" ^^ ^ ■"'''.'■ :^<CXi^i^^'- - !^

'' '■' %'.^'V '■^r]^'J> '•- :. -■ ''■'-'■''... : .^■vr:,. '■'■V-\=.' .SV'"''^" '■"'"■"'

j^-;,f."'";.;.;'..,«,^r.^'^:.".. -- :- '.v:>.,,: r' ■■:■>. ;,. '...,r.;^~':.'.^:-.-.v|i'^-::;-K,

petendo consulatUf nunc quoque consul; ant XLII, 17, 7 aut mUa ejficacia ad
rem peragendam aut, tuta ad rem celandam (nihil enim movemur iis quae XXXTTT»
28, 12 aut XXXVni, 1, 6 leguntur), clementius iudicandum censemus, ne dum abun»
dantiam recidimus non tam menda librariorum auferre quam ipsius corrigere stilum
scriptoris yideamnr, cuius quamvis magna fiierit et egregia eloquentia, tamen eadem
parum a delictis cavit sed delictis quibus ignoyisse velimus.

Sed omissis in praesentia his observationibus orationis Livianae aliquando
' repetendis ad alia properamus et illam partem emendationis Livianae paucis per-
stringemus quae non coercenda litteramm mutatarum licentia continetur sed id
agit ut defectus orationis librarii oscitantia ortos quo nullum genus depravationis
frequentius hos libros occupavit indaget atque resarciat. Cuius modi peccata multa
post Grynaeunr Madvigii acumen et detexit praeclare et feliciter reparavit, sed
f0r tamen idem nonnulla mahiit correctis litteris ad sanum sensum revocare quam sup-
pli^enta mutilae orationis quaerere. Eius rei unum esto exemplum oUm a nobis
breviter significatum quod non sine causa nec fortasse inutUiter retuhsse videbi-
mur. Etenim cum Perseus occasione reconcUiandae cum Achaeis gratiae captata
litteras ad eos misisset eaeque in Achaeorum conventu rumore secundo recitatae
essent, Callicrates callido Macedonis consilio obviam iturus inter cetera hoc usus
est argumento ut diceret XLI, 23, 7 Nam qui regibus Macedonum Macedonibus-
que ipeis finibus interdianssemus manereque id decretum scilicet ne legatos^ ne
nuntios admitteremus regum, per quos aliquorum ea nobis animi sollicitarentur, ii
contionantem quodam mx}do absentem audimus regem. In quibus illa manereque id
decretum scilicet intelligi non posse apparet, idque multi viderunt, postremo Mad-
> vigius qui quod scribi iussit caventes per id decretum scilicet posuit quod sensum
oratoris scriptorisque sermonem valde deceret sed mutationis audacia usus nec
probabili nec necessaria. Enimvero haec non depravata sunt sed manca possunt-
que satis apte ad sententiam et ad declarandam hiatus originem in hunc fere
modum suppleri qui regibus Macedonum Macedonibusque ipsis finibus interdiansse-
mus manereque id decretum [sciremus quo caveramus] scilicet, ne legatos cet.
Probavit coniecturam ex parte quidem Weissenbomius , qui omissa sua pristina
opinione, ante scilicet desiderari verbum sciremus vel non ignoraremus nobis assen-
titur, sed idem cum praeterea nihil deesse ratus a manendi verbo suspensam esse
sententiam scilicet ne legatos admitteremus statuat, explicandi rationem sequitur
sane quam improbabilem : neque enim manebat manereve dicendum erat decretum
ne legati admitterentur sed manebat eodem quo factum erat consiUo, ne quid
inter Macedonas et Achaeos commercii esset. Quare ne a decreti quidem nomine
illa pendere sententia potest quippe qua non argimientum decreti satis ante signi-
ficatum (qui Macedonibus finibus interdixissemus) sed vis ac sententia decreti ad
hanc causam proprie accommodata indicetur, addita in eam vim scilicet particula,

\^-%^^^'^--^:S''i^:^>. .■''.■''.-' :-^'- '' ■ . . . ;. , ' ■ :■: -f ;^-k

" '' - '.""'■■ • ■ *■ _ ^-. .'.■ \*'-2^y. ■' ' ^,.-,- " ^ i ' ■ :_ ■ ■ ",". ,": «;■" ', . '■■'■■■ " '■ ■

'> jf

*^

8 • •

cuius alioqui ratio nulla est. Etenim sic ratiocinatur Gallicrates: 'cum epistolani
regis in conventu nostro recitari passi simus, in vetus illud Philippi aetate factum
(o. 24, 11) nec umquam postea abrogatum decretum peccavimus, quo cum Mace-
donibus finibus interdixissemus, nimirum illud quoque prohibitum erat, ne nuntios
aut legatos regios admitteremus : nos autem non nuntios sed paene regem ipsum
(per litteras) orantem in contione nostra audimus.' Quare cum nec manere ver-
bum nec decretum regere illam sententiam possit, ea quo vinculo superioribus
connexa fuerit, hiatu ablatum esse credemus: nec profecto maiore periculo in \
causa erroris manifesta unum sciremus verbum ante scilicet quam cum eo plura
praetermissa esse suspicabimur. Perstamus igitur in ea sententia qua statuimus
relativum intercidisse enuntiatum , cuius pro rei natura cum varia esse forma
potuerit, manereque id decretum sciremua quo cautum erat, \el quo decreveramuSj vel
quo caveramus scilicet ne legatos admitteremua , in re incerta ab exemplo proposito
cur recedatur causa nulla est. Accedit autem res gravissima: quod enim nunc
ipsa argumentationis vi requiri enuntiatum relativum videmus, ea dicendi forma
veteres saepe etiam praeter necessitatem uti solebant, ut pendentium a nominibus
enuntiatorum duritiem quae videbatur evitarent. Itaque Livius ipse scribit XLIII,
16, 2 in ea re cum equestrem ordinem offendissent, flammam invidiae adiecere edicto^
quo edixerunt, ne quis (conf. XXXV 24, 3) ; et XXXTX 4^^, 6 imfnemor sim propo-
aiti, quo atatui non ultra attingere externa^ et alibi. Quae res etsi nota est et
jpervulgata, quam olim Naegelsbachius in libro de stilo Latino p. 526 apte expli-
' cuit, nuper vir Latini sermonis peritissimus, C. F. W. Muellerus in Fleckeiseni an-
nalibus a. 1866 p. 488 collectis multis multorum scriptorum exemplis, inter quae
Livianis quoque paucis, persecutus est, tamen nonnumquam viri docti haerentes
in eius modi additamentis sustulerunt quae consulto a scriptoribus interposita esse
appareret. . Veluti quis Bakio aut eum sequenti Baitero adstipuletur in Ciceronis
disp. Tusc. I, 22, 52 hanc habet vim praeceptum Apollinis quo monet ut se quis-
que noscat verba quo monet inducenti aut Cobetum laudet in eiusdem epistolis
IV, 4, 1 accipio ejccuaationem tuam qua usus es cur saepiu» ad me litteraa uno
exemplo dedissea . . . illam partem excuaationis qua te scribis orationis paupertate
usdem verbis epistolas saepius mittere nec nosco nec probo illa qua usus es delentem,
haec quae illis respondent qua te scribis relinquentem ? Quo minus illo looo de
relativa quam addidimus sententia dubitandum est*). '- . v- •^■''■[i,

.^ . •- . , « V ■. - i-k^.i-A' ■

*) In ephemeride gymnasiis Austriacis dicata a. hdccclxi p. 255 haec coniectara proposita erat
'*XLn, 26, 9 aenatum iis non priua dari quam novi conaulea magistratum inistent (codex iis nonvi consules
mediis omissis): eam recepit Madvigias, recepit Hertzius sed ut dari prius praeferret, recepit denique
nt suam et Hertzii signans Weissenbomius sed ita ut ante poneret pro prius. Quaerere iuvat praestetne
aut ille ordo aut haec voz ita ut summa rei probata a forma primo proposita iure discedi videatar.
Scribit Livius ra, 52, 2 non prius quam deseri urbem videant curam in animos patrum descensuram; xxx.

..^ ■■.:.•..•■:

i^'-v^^,!-i:(^i.x^j^'-':^i^'. \. '^.--.r':'

Defectu, non alio ritio, laborare opinamur verba quae XLIV, 36, 1 post
magniufijluatiini in codice sic scribuntur: [Temptui] anni post circumactum 9olsti-
iium €fiit; hora diei iam ad meridiem ver^ebat; iter multo pulvere et incaleecente
wle faotuft erat. Laeeitudo et eitis iam sentiebatur et meridie aestate magis
adcesdenmt tum moz adparebat Statuit aic adfectos recenti adque integro hosti
non obiceref Quae cum Grynaeus ita dedisset et meridie inetante magis acceeeurum
uirumque apparebat, posteriores critici illius fere Yestigiis insistentes aut meridiem
aeitum magie adcensurum mox adparebat (Hertzius), aut meridiei aeetu magis ae-
ceeeurum utrumque mox adparebat (Wei^senbomius), aut meridie aettum magie ad-
ceneurum utrumque adparebat (Madvigius) scripserunt, quorum nihil aut mutationis
genere aut ipsa sententia probatur, et adversatur maxime m4>x particula, quoniam
meridie aestum ardentiorem fore non mox sed iam apparebat: nec hoc aut Mad-
vigium praeteriit aut Weissenbomium , sed quod ille cum Grrynaeo abiecit parti-
cnlam, hic eam cum acceseurum iungendam, quod fieri non potest, aut ante id
verbum transponendam suspicatur, ostendunt uterque, parum certe fidei esse illi
conformationi sententiae, quae respuat vocem nulli ipsam dubitationi obnoxiam
quaeque eidem verbo iuncta legitur vel XLY, 32 , 4 (id prima specie saevom,- mox
apparuit multitudini Macedonum pro libertate iua esse factum). Itaque relicta illa
omni ratione cum verba quae codex exhibet reputamiis, reliqua recte scripta, de-
pravatam unam aestate vocem ducimus; cuius loco cum Grrynaeus instante posuit,
veram quidem non assecutus est — parum enim hoc est post illa hora diei iam
ad meridiem vergebat — sed deflexit tamen non ita longe a vero, si quidem pro-
babiliter non instante sed meridie stante scriptum fiiisse statuimus. Suggessit
nobis eam coniecturam Platonis memoria, qui in Phaedro scribit 242 a ax^doy
^djj fieaiifiPpia urTaToi, i^ drj xaXoufx^vij flraS-Epa', ubi qui haec extrema verba inducunt
nec Platonis amorem originatioms verboram nec drf particulae vim recte taxarunt.
Sed stante qui in aestate abierit, nunc quidem post meridie facile explicatur, con-
ferri autem potest quod XLI, 27, 5 etaescenam h. e. et scenam scribitur, et similia
aHbi. Hac igitur voce reposita, cetera, defectu scilicet indicato, ita scribenda et

><

40, 6 nihil cmte placebat agi quam sed ibidem 8 negare prxus quicquam agi pasturum qtiam; xxxi, 3, 1 ^^.'v^
ne qtum priu» rem quam de Philippo ageret; xxxr, 5, 2 ne certaminis studio priua procurrerent quami -''^
ht alibi saepioB: quis enim in re non dubia cumalabit exempla? — In eadem epbemeride p. 9 cam in
codice esset xur, 30 , 5 dempto Jratre metu pro vaigato /ratris propositam erat dempto a fratre metu :
eam iq^revit coniectaram cam Weissenbomio Madvigias ratus fratre ortam esse ex frairis inter dempto '^V-;'^
et metu; non fisctaras, opinamor, si meminisset xxxm, 20, 10 legi dempto metu a Philippo. — Ibidem .fi:/.
p. 269, cnm xui, 64, 7 haec Tulgarentar ibi cum securi et propter caatrorum longinquitatem et viae "^'
iaopis (iquarum di/ficultaiem , in codice aatem esset />ropfer cum longintate, corrigendam «aae scriptom
erat deleta particala per errorem repetita ibi cum securi et propter [cum'] longinquitatem; eam scriptaram
Weissenhomius identidem Grynaeo attribait qaae nec in editione a. mdxxxi nec mdxxxv nec in ulla om-
nino ante Hertzianam a. MOCccLxm apparet. .v . . . , .. * ;^ .*„* .: ; -^ , •=* 4i?^-|*

.*:.iW".\,^-;. -■ .■r^.^--:;-^'».rsSg«»">i.

distingtienda sunt : Laasitudo et eiUe iam aentiebatury et meridie stante magis.

Adcesserunt tum « • • mox adparebat. Stafuit eic adfectos recenti hosti rioh oBtcere.

DnaB enim has esse putamus duarum sententiarum particulas, initium alterius,

alterius exitum; quae media fuerint, damno irreparabili surrepta: nam^tsi facile
'"•^ hariolari plura possis, certi affirmare nihil licet in ea narratione, cuius ipsum

caput tnmcatum est. Sed et agnoscere lacunas est aliquid, et est pluribus locis

unum, quod in hac condicione memoriae contingere possumus.
f£. ;* ;•-?►■ >- Certius nisi fallimur et cognoscitur lacuna et suppletur in oratione Servi-

liana pluribus lacunis deformata, quamquam ibi quoque Madvigius corrigere maluit
|it-". vdepravata quam mancae orationi addendo opitulari. Quam enim XLV, 37, 1 M. Ser-
^jeV/. vilius graviter increpans milites L. Paulo meritissimum triumphum denegaturos
|<^' posuit sententiam 'Quantus imperator L. Aemilius fueriti Quiritesj si ex alia re
fe, nulla aesUmari posset, vel hoc satis erat, qttod, cum tam seditiosos et leves miliies,
iV- tam mobilem, tam temerarium, tam eloquentem ad instigandam multitudinem inimi-
■'' -. eum in castris haberet, nullam in exercitu seditionem habuit. Eadem severitas im-
'i perii quam nunc oderunt, tum eos continuit. Itaque antiqua disciplina habita.
|. neque fecerunt,' in ea cum haec extrema corrupta esse appareret, Grynaeo

qui habiU^ Rubenio qui tunc quieverunt coniecerant Madvigius adsentiens antiqua
-;^, disciplina habiti quieverunt in textu posuit sponsoresque habuit coniecturae tam
f' Hertzium quam Weissenbomium. Et habiti quidem certum est et necessarium (cf.

r 35, 6 et XXXIX, 1, 4), quieverunt autem etsi huic sententiae peraptum verbum est,

usu quoque fiilcitur Liviano, quem I. Fr. Grronovius et post eum Drakenborchius

' ' exemplorum delectu illustrarunt, nec a mutationis audacia quae videatur alicui

V dubitationem afferre possit ei quidem qui quoties quieverunt, nequiverunt, similes

*~ verborum formae, ob speciem quadratae scripturae continuae praesertim in his

■l libris et in ahis fticum fecerint librario memirierit, tamen quo minus comprobemus

coniecturam prohibemur memoria rei notissimae sed quae nunc forte criticorum
^ . aciem subterftigit. Quis enim ignorat nihil esse aut Livio aut aliis scriptoribus

consuetum magis et familiare quam dicendi et faciendi verb6rum copulationem ibi
.',^ ubi aut omnfa aut nihil eorum quae fieri possint vel debeant facta esse signi-
i';: ficatur, velut Catullus quid feci ego, inquit, quidve sum locutus, cur me tot m^le
perderes poetis, aut idem alibi quaecumque homines bene cuiquam aut dicere possunt
5^' aut facere, haec a te dictaque factaque sunt. Sed Liviana ponemus exempla non
^f.^ quaesita cum cura sed quae sponte se obtulerunt. > ;: , ;^ * "v^v-'yv?Tv^^ ..Vi;.?

fp^:^^.:-'-^x%:3--^ quod ob factum dictumve Thessalorum bello tacesseret eos " -^vf

• • . quo suo dicto factove socii atque amici venirent ad se oppugnandos

. ;;** quis contra ignominiam prove honore eius dixisset fecissetve ..,...,>*>;

.^ Zquibus nikil neque dicere pensi sit neque facere r ; ..; .■ ; "'«jai

■Aqui pro Perseo adversus itomanos dixisse quid aut fecisse convincerentur-

■■ •'- •■*-??W^ • ..•■■^•■•^ ■' •^' •' -• • . • ■ /-p-. , ■ .; - ....^- .«.■■■ -iS,,-\ ■•

'',1-^if' ■'. ' . . ■ "^ . ■' *« * ... , ■ ■ ■ .j ■■ • ■. ■^" •. .^. i ..''^'. ■' '" ■» y ^

'^:S^.tl:..-.,.-'^-^^::-v^-- ' .r^-t?- .-^ '..''■ ■'■ ■ ■ ■■!.-•-.'/-•■■■ •^-■•'*«?:-'-v-,^;.:.^lSrU|«5t':';t

t^iv^i.-y^l-v-^

fj '^^&&' ^ia^s.^: VV d^ :

11

nikilne factum neque dictum est in civitate vestra, Bhodii, quod nollet^s ,^. .,4,
purganiibu8 civitatem omnis facti dictique hostilis adversv^ Romanos ;. '"
quae singuli universique eo hello hoatiliter diaerant fecerantque
purganti se nihil hoatile diaiase aut fecieae ;^

quicumque aliquid seditioae dixerat aut fecerat umquam.
Quid igitur? Dubitamusne , fere constantis eius paris membrorum cum alterum
habeatur in codice (^neque fecerunt), alterum iniuria librarii esse interceptum,
idemque nunc vitium accidisse quo XXVI, 15, 4 in hac sententia quis [neque quid
dicerent] neque quid facerent quicquam umquam pensi fuieset partem priorem ob
bis positam scilicet neque particulam periisse omnes consentiunt? Reddimus
ergo Servilio hanc orationis formam illa non minus gravem aut minus oratore
dignam: Itaque antiqua disciplina habiti [neque dixerunt seditiose quicquam] neque
fee&ruM. . .- •

Specimina proposuimus emendationis Livianae, Commilitones carissimi:
. quae rea, esse perpusilla multis videbitur nec solum iis qui ab his studiis philo-
logicis remotiores sunt : neque nos eam magnam habemus , sed tamen iidem ita
sentimus, artem posse etiam in hoc tenui genere disserendi et probari recte et
addisci, id autem ut ita fiat, interesse etiam amplioris ac difficilioris argumenti
quaestionum et disciplinarum, quae quoniam alia arte uti non possint, quanto
graviores sint, tanto magis cavendum esse, ne via ac ratione non recte inita
cum maiore et rei et nostro detrimento vagemur et a vero aberremus.

Scr. Berolini m. ApriU MDCCCLXXVI.

f?'--

' ■.

'r ' '" ~

>^-"-

fa'"

--'-..

■-*■•;.

""^>

^•%

; . .'

.* ''*

*\-''* •'

'"■*'■'

:" ■**■

V." ■

• '-"y-

*

t\

^>>,

.>'•

V*-. ■

,*

V- -

,, -

'%.'

' ■• ?

■h

^*-

»■ '*."

'-m-.

■-•;;

:xi>~. 1.:.

■f^^C--;,

:fe>:' ■:-■:;

'i

^^-?v^.^^^-

■:.o*-
". . », .•

»•;■ V.

S^". ?l'C: /-^i'

■- • •%».■■■ -■*,,•'*.■.•

■'^' ''-■ •' '*^.'

. S' , ■»■ -r^v'-- ■'
• . > ' "_,.■ .V.

■■r:*K

,/* p''^.

w^V

^ ^;- y.^y; JK=» •-•i:^--»-

• •■• ■' ■^•> 'a' •'■■%'v's;».

■\- ^-- . .- :: i^:A-iMt%- ■

■ . - • ^" >•' ' "^■^/- .-

■ ■ '• ■' ■-.-^.j,-^:^^^!^'

• ■- ■•" •' ''' ''^^■■^':^^

^i/^#

;* >.^':4

. i^ ■

^O-t..,..;^

■- ■■ •?•

- •-•
■:h.

i

: , •: -. ">T>1

• . '• ..•*%.^{-

''s;','« -•- '

■ ■ " '-^ik^^

; v' -1,,'V

• ■ "."A

:'M

-'■.;■■..
. ■^/•^-^'

•-■.'.;••'' i *;"■•
■ . ■P'.' ■•*•'•'

,'■ • '.-..... r •■

. "^. :-.■ . kw* ■

f':

■.rLA

>. . '

. .. t

■ .'^^- -

• rr:.!,-?,- ■ •*

'-.J- r

^.,b.^^^.'^^ ..

.. ■:• "i.
'■ ■ '^,^h

■ ■ .'--.>??:>-:

. : '^r^^<,

■ ■ . V ' *

.S,.-J?.-,v...':i-.
; - '. ' . '•'.'■^''".u^"

■-f:>;fc:^ ■■"v^^:

'«'■ :i^; ■~^«-*'- . • ■ ■^•?'-»fe
*.* ■'a:'-,.*.!; v':-/* ■.-'•-■■,„■ •

, ■ ^ ■'.•'•,•;■:■ '^.•X<-'<,:- .".

^■"- •->:>■ - 'w i ■■>#^'-£'&^'''-^-*?

'■■■ ,, . 1v-'^-^^^."^' ■^^'•to:^;t.fi.^ ; •

•-•■■/.\.- : '

.• ^;.r:^-^V'T'- • •.'■^■t .

,. ■'■:!- ^- ■• ■■ ■ , • .• ■^- •;•,